D I-^S FU-T A T ï O J U^R l'D I d A
1 N A V G V R A L I Sy
DEnbsp;^
Q V A M ,
■quot; FAVENTE DEO OP T. MAX.
Ex AuBoritate Magnifici T). ReBoris,
PhilofophiîE Doftoris , amp; Linguae Sanftae in Illuftri
Academiâ Ultraje£tinà Profeflbris Ordinarii-,
N E C N O Nnbsp;, '' ,
.'ri ■y'-Atifflißmißemtüs Ataâemiçi cmfenß.y .'ë:nbsp;.2
^ /
Vnbsp;•
■Facultafis JVRIDIC^ DecretM,:. t
PRÖ GRADU DOCTÔRAT^lî'S
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privüegüs
i ritè aC- legtixnè confequendis - —
Eruditorum examini fnbjicit
DANIEL van Ll^EBERG.EN, Amstel.Bat av.
A.D.wi. Marth , hora locoqne foltüs.
- r -quot; '
t
r. 1' 1
. Ol-;. 1 ^^
l
.1
# 'f
Ex Officinâ Francisci Halma, Academia:
Typographi , cb bc xciv.
LSfeBMijftm^ CorfuInfmo^e^FfRCTy
TutoÄ cjuondam fuo Fi^êlilïimo, de Te ïuilque Stu^
diis permulcum merito , in Vernum Colendo,
D. J AC O B P^/ T.RJ PL'-ÄN'DIO ,
S. S.i.'rtet Dodlori ejtirdemgue^ikriiltatis in Illu-
ftri Acade?iiïa*-tug4ario'Bätavanbsp;Celeber-
rimo,^ Verbique Divini ibidem in, Eeclefia PrcEconi
Fideliffimo,. Facundiflimoi, Confobrino'admodum
Honorando »
XX .U
!' fi
EJF
Gravipmo , Fmdentipmoque VIR O,
In Foro Amilelodamenfi Pfagmatïcot Celeberrimo ,
Procuratori Difêrtiffimo Integerrimo, Patrono ,
amp; Studiorum fuo Fautort ac Promotori , perpe^
tLium Venerando , omnibuf^ue Grati animi ofEciis
Piofequendo.
Hanc Difpmationem débita ^nerentia, acSubmijjionff
1 / '' -Lfnbsp;' 1 -r D* D. D.
'j.!:noh.lt;i'jn i a ïa j a ïl i d ^ r d a ß -i tiJ^v^i. - t
r.
-ocr page 3--■Il^'f'i-;:';! f; . ^ ■ ■
lUfpîcaturMs pro more Academica„
difputatiofleCD. de SÇço^Vellc^an.Q.*
^cendum ^rbitrof cura GajpfJA-ft
j/ffMtÇ- f,.; .incoriyff^içtîs efe»,
pm^Cis initiis j apq.iAe origiç p. qpn rç-
'^'petit^i illocis., m ita inqtut., çia-
nibiis, protinus materiam interpre-
, tationis trâftare. Quam ob caufam
. ' non incongruum fore arbitror , in
SGti 'pauoisnbsp;-ß^ia if ni».(ii3flri{gt;as;po-
pûli JtoaiaiM v^r^ujîdisi tnMli,equot;l;«-i-rpaçjnî) jviâfir€itur cçgt;t)p
grucre , fi mulieres fofciperent defenfiope?. aliénas,'/,
C, df frocHr4i. .amp; virilibus fungere»tur officii», alienifque-
aufis fe immifcer^tnbsp;^^^^^^
natufÄ, Unbsp;ut-ia fosTP .Se.judiciis';'
taceant^cohiUere, ^èbfiC. f^al^^Max.M-, gi'-oro^kn
quenbsp;,|?ubli£9 , quA«)
^mfta.nbsp;Re^.J. -idqjie partira ob fexus ingt;beGil-gt;
litatem^ -partitii.pb inGoaGderatara,f^çiliîateôi:i ivSïi»^
eafto ^Cjwrnbsp;mor:
vjrn fuu.meïçt4er.e»tnbsp;Vglljejano.
pleniffime cautum eftj,
pjj. i. §.nbsp;Jfj.: Oiiando awem.feoci
^Ctuffi latiim lit, certo non copijatii %t t^raeôiçonje^lurg,
A 2nbsp;' circa
-ocr page 4-circa tempora Cftffii Longimnbsp;'org. I. i6. §. i.
h.t. Vixit autem hic temporibus Tiberii, ad tempora uf-
que Vefpafiani Imp. ut conftat^ex l. ctrc.fin.f. de orig.
juris. Vacatur autem hoc SCtum paffim m jure Senji-
tufconfultum FeUejmum\ idque a VellejoTiitore, qui cum
Maréd-Silanb 'dê Iritercéffionibus fœmîharUm verba ad
Senatum fecit. /. 2. §. i- h. t. Et videntur hi duo Confules
fuffefti fuifle, propterea ^ quod eorum nomina in Faftis
confularibus non legantur. Appellatur quoque Senatuf-
confultum de interceffionibus foeminarum , /. if.ag. §. i.
h.t.l.% l. IC./. 19. h.t.l. 10. ff. de CondiB.ind. Exceptio jin-
terceflionis l. y.^.i. ff.de except. Senatufconfuhum, amp; de-
cretum patrum./. 13./. 19. C./^.f. amphffimi ordinis,bcnçr
ficium. d.l. ïQ.C.h. t. obligationis ahenae recjufatio. l, if.
f. kt. amp; génerahter beneficium in 7.24. §.4.^.
rr . •nbsp;'J'i jr; ; ti
-' Hifce itaqae breviter praemiffis'. verba hujus SCjii?
qü£e Ulpianus JGtus in/. 2. §._ A. riobis ëxhibet,J
hic inlêrere non abs re erit. Sic fefe habent}, \Quôd Mar-',
eui Silamu,, amp; Feüejus Tutor, ^0»/»/« i Verba fecemnt de Obli..
gationibus foeminarum , quA proaltis.reamp; fierent, quid de ea re
fieyi^Bportd, cSegt;eaiite.ila-éonfuluerum .•' quod M fidejàffiôfi^^U-'^
nmui datipnts fr» atks^ qmhui
tametji âtite i/ideturHid-'jtts dtBuUt efi'nmitie^^ hu 'fi»
titio, neveïn-'eé 'aBio detur, cum eas^wilibus offictis'fungi,
èjus generis oMigfüioMibHs obpingi mnfh tequum , arhitrari Sena-^
tum, réBeyaUju^'ordinefaSlnres ^ Vad'-qms de ed[i'fjn'jü^e adi.r
tM^ eWii'jf tmWiht'^ferat^, lt;uf^in 'ea-^ Senatüs voluWtaffiri^
vtturl cFSdlenbsp;primo hoc'
8Gtüm vèài^.-nè'muherës iötelcèdant.' Sécundlt;^'locb'^l
fi cbhtra fadtum fit, auxilium tribuit advèrfus irfterceffio-
ncmquot;. Poftremô ex fententia SCti concludi poteft, huic
quidem auxilio plerumque, non tamen femper locum
efleiOde quibus dicémüs 'ordins.nbsp;^ * ^ Primo
..... •-) : r r'un. quot;.^rnbsp;-I
Primo ergo vetat hoc SCtum. Ne mulieres pro aliis in-
tercedant /. 2. §. i.h.t. Subjeftum igitur prohibitionis hu-
jus Senatufconfulti funt MnUnes j 6c pertinet ad omnes,
cujufcunque conditionis, five viduse, five maritatae, five
caelibes,nihil intereft; quia leges generaliter loquuntur ,
amp; femper fpecialia generalibus infunt. /. 147. ff. de Reg.J.
an vero foeminac illuftres excipiuntur ab hoc SCio ? vi-
debimus mfra.
, . _nbsp;_ i;,.. - JÜ
or;-, . trnbsp;i v. ' ' '
: ■ . • • ^
- Obje£tum hujiisSCti verfatur circa Ititerceffomf^ dii
citur, ne muhereipro aliis intercédant. Verbum autem inter,
cedere admittit varias Significationes , uti paffim conftat.
vi^Gel; lib. 13. C. 12. VidJ.fin.ff.fam.ercifc.l.f.ß. V.ff.ßli
matrim. Hoc loco nihil aliud dénotât, quam aliénas obli-
gationes in fe fufcipere /.z. §. 4. ^ f. ff h.t. Idque ad
omnes omnino obligatiodes pertinet. /.g.8. /. 18. C-
h. t. • ^
ni a-MÏ i , unbsp;V;'^-' '''nbsp;•
dJFb ! .nbsp;-■■ ■ ^^ ■quot;'; ; ' '
•TUt igitur mulier intCrcédere dicatur utqtie juvètùr
Senatufconfulto, duo neceffaria funt:; unum, ut feobli^
geti alterum, lit-fe pro alio obl iget; utrumque hic con-
currere oportet. Non enim dicitur intercedere pro alio,
nîfi'fe obHgätitr' adeèh ut mulieri pro alio folventi, quod
dé^etùr citra interééffionem , non fuccurratur Séhatuf^
confùltP Vellejatioquot;, A i, inh.t. aliud enim eft
folvere j aliud intercedere : licet folvendo conditionem
fuam mulier faciat deteriorem; ei tamen, non folventi,
neque dônanti, lêd obligatae Senatus fucpurrere voluit.
..nbsp;A 3nbsp;Faci-
Facilius enim muiier Cc obligat, quam alicui donat, /.4.
f.h.t. Attamen fi prsecedenfe eljligatione, quam SCtum
de interceflionibus efficacem efle non finit, folutionem fe-
cerit , ejus SGti berteficio munitam fe igorans . lóeom
habet repetitio/, 9. CÄ./. uti infra latiüssdicemus.
l J- ■
. V I.
C u;;-
ü'
Inbsp;ij 'nbsp;... - 'nbsp;. Inbsp;'i
: Diep,'fi fefwrt/w e^^f/, nam ex promiflione fuo no4
mine fafta , nón minus tnülier convenitur , quam vir ,
cum cautius fe gerat, agendo de rebus fuis , quam cum
de obligatione agit alterius, /. z. C- h. t. ubi Antoninus
Imp, Senatufconfuki auxi!i.Q,mjienegat mulieri, qux pro
creditore fe alii obligavit, fidejubendo proeo, aut perde-
Icgat^nera -fe ream vice rcr^ditöri^-eênftituteBdo; fóiicet
ad eam quantitatem , quam ipfa fuo creditori debet.
Nam fi, ultra eam-quantitatem intercederet «^.quin SCti
exccptiq^e-fe tueq,poflit, xrofl ambigitur,,,c|imoii; reliquo
vevera alicnam Mcipiat ofeliggfiionèm. r oiw ooll .s...
f r jl 4 .? ^ .A .Ä .r.lnbsp;ui stinohr^
O .8:nbsp;^UiTfr-.
Intelligitur autem mulier intercefllfle , aut fe pro alio
cbligalfe, (i.) Si fine decip^ndi animo , in jure inter-
rogata, refpondet fe hxredem eflquot;e,cum tamen non efièt
aliepo nomine'in Afiljürum «ppprc^iat.
/. 3Z.§. z.derecept,,. 3. Si ïiovationefaéVa, promittat, quod
alius debet /. 8. §, zgt; 6. h. t. vel conftituat,/.,i. de confl. fee,
4. Si mulier creditori, viri fundum vehdidit . (Sc,tradidit) ea
conditione, ut ,e;i»pror ^ceptam pe^cuüijara.viro refe^iret^
Hit.nbsp;hocrpr^cedit, fivei|)f€-qreditor eme#,
ßve -interpofaent aliqm,, d.l, uk.nbsp;jddegata «ft
a non creditore ei , qut tótj, aut fcir-e potuic eam fc excer
ptione tuen poflquot;e, Sc proinde^deleganti verè nen cfle
pbligatapQ. arg. g.J. a,. verf. Mmelks-autern., /,.i7. fr. 119.
J, /(ft. A 44. pr. h. ti I, i g. verf.Sverßm. de'N^vat. 6. Si ex in-
jerceflione dehitrix folyic, aut.dekgsri fe per jvm ign.cv
/antiam pa0a,eft creditori /.nbsp;9. ^.l^uMij:
1.9. ft dejms (Sfaßi.iipqr^, j. Sj cqwlier,' nc ipfaji^ereer
deret, alii mandet, ut pro alio intercedat /.6. 7. amp; uh. \..
quot;^.h.t. 8. Si rem fuarp, vel fibi obligatam, pro aliodet
pignori. l.%.pr.l.'^. j. 11. C.h.t. g. Si fraude creditorum
adijerW harediiatem , ut ks aUenum fufciperet.r/,-jiiy5r/;gt;;-.
Aj^. - fcem bïEredi dubitanti an nomina debitoryiji jdt^
flea fint,. muUer promifeit fc pra;ftiturami, quanto mir
nus a quoquo eorum confervari poffit /. 1.9. §. 4, h, K
^o. Si creditor, qui cum alio contrahcre propofuerat, mu-
Jieris perfonam elegit: intelligitur jnulier interceffifle /.
%. §., 1. ibi Ö mutm datmes. 1.8, §. 14. /, -^t. /. j.8, Hit. /, a^
Ji.t.iliJiif. 1.19, C» h. II. Si tutori fe expuifare volenti
Biulier inderonit^em promittat L'6. verf.Jn4»tmQ'h,t,
Si in caufam comsiunem, qus feparaiim expediri potuifl'et,
veluti in emptionem, communi nomine pecuni^-niutuo
fiimpta , ä muliere £c altero drbitore^,. amp;. cprr?i jn i(bligt;.
4uin lint coDftftuti, ex part«.eft intetceffio.,'/. $. ult^
serf fitßsn aüju^im ff. h. t., Si pr^,defoi|ofe,Titius 85
fnulier correi fint faóki /. iS. k. t, I. 48. print, (ie fidejujf. ^
mand. 14. Si cum elTet debitrix pecuniam promifit, ne
delegetur. /■ 44. i.b. t. ly. Si fi^ejuffit pro aliquo. /.
(idej. gi iocerceifit pro eo, qui obli-r
garicon poteft,aut poteftnbsp;AS95
h\t. 17, Si apyd minorem prp aliQ»..qui tamen folyeodo
e-ft, ra ulier int er ceflerit. l.\%.4ewinor.i^. ann, :Smt l.ult.^
pr. h. 18. Si tutelam fufcepit , nam amp; in tutela fpecies-
eft interceffionis arg, I. fin, C,, quando mulier Sy^z/. 94. c, jr
f. Ex quibus ocinibus ^pparet, five re fi-
ve verbis , fiy-e quocunque alio eontraftu mulier .inter*
ceflerit,exceptioni locum ejfle §.4./,/.nbsp;t. ld-r
que fine diftindione perfonanim, pro quibus interceffio
facta fit, licet pro filio /. 3. C. h, t, /. i, §. u deappelL recip.,
auE
-ocr page 8-nut defenfore filü abfentis /• 6.1.7. pr. h. t. aut pâtre /. 8. C.
h. r. ' aut alia muliere Paul. l. %.fent. 11. verf. i. amp; prxcipufi
quidem, fi pro marito interceflTerit mulier, /. a. pr. l, 17,
£;./amp;.ƒ./. 3./. 7./. 10./. 14./. 15-.
V I I L
■ Vifis bis fpeciebus interceflionis, quas enumerafle fuf-
ficiet; nunc in auxilium 6c beneficium SCti porro in-
quirendum. Id auxilium duplex eft. Nam hic amp; mu-
lieri fiiccurritur , 6c fuccurritur creditori. Dicit Sena-
natufconfultum , ne in eam eo nomine petitio , aBiove detur:
totidem pene verbis, quibus hacc ipfa SCto Macedonia-
no denegantur. l. 1. f. de SCto tJHacedoniano. Ne petitio
aüiove, id eft , ne aftio five in rem , five in perfonam ad-
verfus mulierem hsredemve ejus detur. Nam petitio in
rem aétio eft; aftioin perfonam 1.1%. de obi. 8c aB.i. laS.
^.z.f.deverbor.fignific. Haec autem verba, ne qua petitio
aétiove detur in mulierem ob interceffionem, hanc figni-
ficationem habent, ut fi conftet mulierem fe obligaflc
non pro fe, fed pro alio , idque extra eos cafus, in qui-
bus ceflat auxilium Senatufconfulti , ne omnino detur
a£lio in mulierem. Quod fiambigetur, utrum obligaric
fe pro fe, an pro alio , aut an interveniant aliquae exce-
ptiones , detur quidem adio in mulierem , fed amp; mulie-
ri detur Senatufconfulti exceptio , qua probata non te-
neatur. Et hoc fic explicat Ulpianus. circa Edidum de
jurejurando ml.g.pr.f.dejurejur. Nam cdi^um de jure-
jurando, de a£tione non dando iifdem verbis conceptum
eft, quo Senatufconfultum Vellejanum. Pollicetur enim
Praetor fe in eum , qui juraflet, adionem non daturum
/. j.f. d. t. Qu« verba interpretans Ulp. in d. I. 9. ita
fcripfit, pofieaquam juratum efl, denegatur a£lio , aut ]i con-
troverfia erit, id efl (i ambigitur, an jusjurandum datum Jit, ex-
ceptioni locus efi. Quae definitio quoque locum habet in
- SCto Macedoniano. Vid. /. 7. /. 10. /. 11. /. ig. f.de SCto
-Maced. /. i. C. eod.
. Hac cxceptione ob interceffioncm , mulieri conftitu-
ta- fequitur ea , quse funt in.vi- hujus exceptionis. Vis
duplex ,Una , qua fit , ut non modo exceptio mulieri
competat j fedamp;tranfeat ad omnes, ad quos eadem obli-
gatio interceflionis pertinet, heredes puta. /. 7.14.20. C.
•h.t. Menoch./«^.5. pw/^wMo^. iVf. 18. C^od tarnen li-
mitatur, nifi defunâa mulier heredi prohibuerit expreflTe
vel tacite , ne ifta exceptione uteretur. Joh. de Sande
-Ltb. dec. Fris. Tit. i i.def. ult'. Competit fidejuflbri mulie-
ris intercedentis /. 14. C.h.t:, hcet donandi animo inter-
.cedar. / i6.§. i.f. h.t. Quia totam obligationem Senatus
.improbat,amp; exceptio ha:c rei cohsret. /. 7. §• i.f.äeex-
cept, Zang. de Except.p. 5. ^ ii. N. i8. Item competit ei
;qui pro muliere intercedente pignus dedit. l.i-. ff. res
ptgn. Competit 8c procuratori, qüi mandato mulieris pró
alio interceflit apud creditorem fcientem /. ult. §. h. t.
ne , fi exceptio ei non daretur , adio prior intercidat 8c
mulier mandati teneatur /. 30. §. i. h.t. fic amp; ei compe-
tit, qui cum mulieris debitor noncflct , delegatus à
muliere. 7.8. §. 4.ó.i-.A Item ei , cui mulier, creditore
ignorante alterius gratia mutuàtura pecuniam , ftipulan-
ti fpopondit , 8c alteri numerate juffit /. 19. §. ult. h. t.
Qii.xritur'^àuiem , fi muher cum alio fc. Mafculo inter-
ceflerify-an hoc beneficium SCti profit confidejuflbn?
Quod negamus , fed fubduäa perfona mulieris-, contra
marem in folidum dari aètionem Papinianus ait. cum is
non ignoraverit , vel ignorafe non debuerit mulierem
frufl:ra intercedere l. 4S.ff.defidejuf^hz etiam apud Cu-
riam Frifiœ judicatum elTe refert Sande Ltk 3. 71t/. 10.
def %. Sane fi mulier 8c Titius focii fint, amp; in rem com-
-10 DISPUTATIO JURIDICA
munem fidejuflerint , mulier tenetur pro fua tantum par-
te, Sc non pro parte mafculi : quia pro parte mafculi vi-
detur interceffifle, dum fe obligavit in folidum. /. 17. in fin.
ff. h.t. Et ita intelligenda eft fubfequens l.i'è.ff.h.t. nem-
pe quod ibidem etiam mas Sc faemina pro alio fidejufie-
rint in rem communem, Sc fic concilianda eft. d. t. r8.
cumnbsp;ff.defidfjptff. quae aliter pugnare videntur.
C^œri autem , folet, an hoc SCtum profit etiam illu-
ftribus fceminis veluti Reginis, Duciflis Comitiffis, Ab-
batiffis, aut aliis Regalia amp; jurisdiflionalia habenribus,
Sc ab Hiftoricis pofteritati commendatis , quales fuerunt
Johanna Regina Sicilix, Elifabetha Anglise Regina,
Maria Regina Hungaria:, Margaretha Danias Regina,
Sc quales adhuc hodie reperiuntur multse AbbatifiTœ in
Imperio Romano Germanico , quaz vigore matricule,
Imperii flatibus annumerantur ? Sed cum hse mulieres
virilia Sc magni momenti negotia refle fuftinere , pro
Tnbunali federe , jus dicere , commifliones perficere,
arbitri oflicium fufcipere , Laudum proferre legationis
raunus obire poffunt c. 41. de eleä. in 6. C. diieSii. de arbitr. c. '
cum dtleBa.de confirm, util. Schräder de fiend, p, i%. Secl. 1. Num\
5-.6. Camill. Boreil. de compromis %.z.gl.^.num.6. Kirch-
ner de legatie c. 5. ». 37. nec in ejufmodi Heroinus facile
aliqua imprudentia, aut imbecillitas confilii cadat, ut in
tenuioris fortunae mulieres , non temere DD. nonnuIH
volunt rationem SCti haud pati , nt illarum interceflio
irrita fit.nbsp;i
Altera vis exceptionis Vellejani in eo eft , ut mulier,
quae interceflit, fi auxilio Senatusconfulti fe munitam
igno-
-ocr page 11-ignorans folveric , poflit folutûm repetere l. g: c. h. r,'
Gomnrane iioc omnium exceptionum perpetuarum , uc
'qui unam aliquam ex his habet, quafi vere non debeat,
fi fijlverit per errorem, repetat /. 40. ƒ. de cond. indeh. Se-
cus fi fciens lôlvit , per /. g, Ç. de cond.indeb. l. i. jf. eod.
Cur minus qui fciens folvit, quam qui ignorans, cumr
uterque pariter folvat indebitum, id eft, dat ob eam eauf-
fäm, quae nulla eft ? Redditur h^c ratio, quod qui igno-
rans fo vit, ideo folvit, quia-pdtat fe necefl^e habere fol-
vere. Qui in hac opinione eft, aperte non vult donare ;
Cum nemo in necelTitatibusliberalis exiftat, utaitjCtus
ia: /. i^'ff. deadtm.leg^ Qui atïtem cüm-fciat fe non debe-T
re J ' eft , lUrlla necefficate cogi' ad' dàndum., nihHomî-.
rvas dar:, imielligitardonaFe, ex definitione donati A 17«
f. delmu~ Uberp. I. 8a. f. de Reg. f, Hinc régula juris ; Cu-^
jus per errorem dati repetitio eft , ejus corifulto dati do-*
natio eft. /, fg. f. deReg.J. Donati porro nulla repetitio-
L6. ^ 7. C. de cond, ob cmf dat, Illud ve?o proprium mu--nbsp;t
lieris in hoc errore, quod mafculi majores ita repetunt
indebitum foJu^tum , fi per errorenv fafti folverint I. 10%
C.dejar.,amp;fa£l.ignor. nonjUris, uti volunt P'inmns, Boc.
kelmanntis , Huberus amp; alii ; fed non eft noftri inftituti
iUam quaeftionem hic excutere , mulier autem repetitio-
nem habet, amp; amp; in jure errans folverit , idque eft quod'
pofuimus, eam repetere pofle, etfi ignoret fe auxilio Se-
natusconfulti munitam ; quod fit , non cum ignorât fe
interceflîffe pro alio, ct^us fafti ignorantiam prxtendere^
non poteft /. quot;j.ff. h. t. Sed cum hoc fciens, putat fe jure
ex fua promiflione obligari , ignorans Senatusconfultt-;
auxilium in mulierum intercefllionibus. Hoc ideo 5 quia
juris eiTor in damnis rei fuae mulieribus non nocet, non-
dico rei fuse amittendae , fed Sc jam amiflk l.g.ff. de juris
é-faSii ignor. Nec metuemus , ne in hac repetitione
obftet mulieri obligatio naturalis , quse foluti folet impe-
dire repetitionem 1.10. f. de obhg. aüton. Qui enim exce-
B 2,nbsp;'ptio-*
-ocr page 12-ptionem perpetuam habent, ideo habent; quia ncc na-
tura^ sEquum elt eos teneri, id eft, quia nec naturaobli-
gantur. Prsterquam fi exceptio comparata fit in odium
creditoris ; qualis eft Maccdoniani. Quam ob caufam 8c
adverfus eam exceptionem folutum repeti non placet. /.
40./. de cond. tndeh. I. 9. §. ult. Ö I. 10. f. ad SCff/m Ma-
cedon. ..nbsp;-I- .nbsp;J-
Sed quemcunque efFc£tum liberationis fuperioris eflTe
placet meminerimus nihil amplius efle in ea liberationeex
jure vetere , quam ut mulieri detur ea exceptio Velle-
jani , de qua agimus. Quce res declarat, mulierem ex
interceflione, etiam poft Senatusconfultum Vellejanum,
teneri ipfo jure : quia non eft exceptio, nifi. adverfus
aftionem jure ;Conftitutam pr. inßit. de except. Et hoc qui-
dem jus, vetusfuit perpetuum. Juftinianus effecit, ut
interdum nec teneatur mulieri ex hac caufla ipfo jure.
Quod contingit I. Si mulier aliter quam inftrumento
publice confedo , amp; tribus teftibus fubfignato , inter-
ceflerit 1.2,5. §. ult. C. h. t. II. Si cum alius accepiflet mu-
tjuam pecuniam , fcriptum fit mulierem accepifle /. 1 . C.
h.t. Ratio eft in /.4. ^ plus val. ^uadj. zj.C.detransaSito-.
nib. licet mulier fublcripferit. Authent. ß quaiWuHer C.h t.
HI. Si quis res mulieris pro fe fine mulieris Moluntate pi-,
gnori obligaverit l.^.pr. C.h.t. IV. Si pro mahto inter-
ceflerit. Novell. 154. C. 8. Auth. ß qua muiter. C. h. t. in
qua fpecie juflit Imperator eam interceffionem plane nul-
lius efle mpmenti , perindeque haiberi ,j quafi, hic neque.
factum quiqquam, neque fcriptum, eflet, idque,five pri-quot;
vato, five publico inftrumento debitum cautum fit. Qui-,
bus verbis nihil aliud cavet, quam mulierem ex hac cau-
fa ipfo jure non teneri , nec in eo defiderari auxilium.
Senatusconfulti, ut.idem interpretatur in d, I. 23. ^ h. t.
is.ßn.', '' 'nbsp;Ex
r -,5nbsp;-gt; yynbsp;.nbsp;—. \
.'Jt ■ 'Jonrr. (ir.ljj n 5^X11-IÏ* jin-'^pj''^ ^.«p ;cri
C. - Ju' , c.-;i jLii ZJtij il:-J bv
E X'an te dlétj's facile cblHgi poteft ,-^éxcèptionétrihïijus
SCti prodefle diftts perfonis cbntria creditorem , cui^mui
lier ex intercéffiöne obligata eft. 'hzo.C. h.t.lt;^ faffim, 8c
cum reii nt?i diximus, conhacreat l.j.^i'ifff de except^ 8C
fit perpetua /. ^o.-ff de cvhdi£iigt;ïndibi'XJi\{^\xè adverfus'hej
redes -^udque creditbrum compdtiFV' «JuenV^dtóbdufn Se
exce{jtib doH objicituf heredibüs fejus r qui -ddlo fecit. U
t. §. i6.f. de doli mali (3 met. except, Poteft qboque oppoi
ni non modo contra actionem primo inftitutam , veruni
etiam ïcbntra aóHonem judicati'v fii raodo ^non exjiofi-
ta exceptione, mulier condemnata-fit/»
tMaced.
; igt;». ,1, I
- Hafterius de auxilio quod Senatuscortfulto Vellejano
mulieri tribütum «adverfus interceftionetn', Sc de Vi ejus
àuxilii. Alterum auxilium eft', cjuöd per bccafionetri pHö-
ris tribuitur creditori. Etfi eniró'fuccu'rratür iniilieri
SCto , a:quum tamen 'Vifüm eft , ^creditori in veterem
«debitorem aôionem dari , quia debitor magis mulierem
tiecepit, quam creditbr /.' i. f-M U S4:/. h. P.l. 14:$/.
%.fin.vC. W.' Quae^ddid' dppcUatUF -Rdftittrtoria '7. d.
'(j. h. r/t.' 13.nbsp;èod, Sc rêfclfibria'^/.-ió C «'itf^/.^Qu
,fcilicet detur refdffa ■iiberatione priore^V aut refcifl'â^nl
tercefiione l.tilt. %.ult. h. Bubduamp;à: fsetoinarum^ perfona
lt;d. /.-S. C. 1.14. l.nbsp;■'Nec. intereft quomodo creditor
propter interctffionem^ulicrisütiniferit aftionern,utrum-
nci if)ft interceffione V'-.'ut'eum^ riovationis caijfa^iiAülier
obligationem in fe tranfttilit^f an verb aritè-ihtei'ètflio-
nem; ut cum prius creditor liberavit debitorem accdptü-
latione, fic deinde mulier interceflit /.8. §. 7.- 9- ^
B3nbsp;fin.h.
-ocr page 14-DISPUfTiATm [JU.ILIPÎÇA
fin. h. t. Statim autem competit hsec aftio creditori, 8c fi
mulier qute Interccflîc fi^l^iq K amp; folutum nondum re-
petiic /. 24. §. z.jf. h. t. vel etfi dies aut conditio , fiib qua
rauUçr. protiîi^nbsp;Quo
énîm.boniim efl: , ut ait jGtus in d, L eixpeöare condi-f
tioneirï s?e! (^em ^um inca caufa fit prior ifl;e debitor,
ut ornnino ipfe,debeat fufciper.e ^£|:ionem. Qujd autem,
(i^ali^a BM^ii vçtfirii^bjigatjpne teneaturfed liiuliec jft
^ nova^[^^fcepcrit-.ij?j'f,ygt; g. Cumvtibijpecuniam mut
ruam, d^tuj^Srjcrams,!; fi)!ulier incerwenit , §c a me mu«»
tuam acccpitr, acceçtamquç tibi dedit ? JCtus in (, S. §»
fen.ff'.h.K ait. jgt;am in te aSlta, ^ua inßitmt niAgis- ejuamre^
fsrindfi obltgminbsp;»kUgattonist
^r.à W^uimii-jltuiii laduai -ativ. î
•V i
Non tamen femper creditori datur reftitutoria haec
aâ:icK' ]0ei;vegatur iili, amp; pro.tali dçbitoré ra-uiief .iBter-
ceflèfit ^, quî vçl ijpfè'obligari ncm pofîît ,[:amp;t pr9 pupillo^
qui,locupletior faétus non aut pro eo-, qü\ reftitui
poteft , ut minor 25quot; ann'is; aut pro eo , a quo exigi non
poteft , ut filiofam, .contra SGtum Macedonianum Gom-
trahentc/. 8.§.i5. ^ h. t. Non datur quoque hsec aärio.,
fi muliçr fiç^ iblverit, ut rep^tere non poffit^i aut^fi m.u-
l^riy quœ ita erat folutura ne repeteret.» Accepta Jatutfi
fit li^B-iSi ff. h. t. Tune autem mulier; fie ifplvit ; ut
repetere non poffit, cura feiens fe auxilio SCti munitam,
folvitut indicat /.g. C.eod. quoque denegandae hu-
jus aétionis caufa, fi mulier, quae interceflitj parata fit,
judici^-m pro vetere debitore acciperc, quot;ne in eum act-io
detur /.»/;,§./)£««//.Hoc ideo, quia judicium pro
alio fufcipere ut cum libérés, liberationis genus eft, qua
non minus hberatur debitor etiam invitus , quam fi quis
pro eo folvjfl^e I ff.defiokt,nbsp;^
Refti-
H
'li;-'!
• v^^H)!)' T'o .f.ani;
Reftitutoria haec a£tio non tantum creditori datur ad-
verfus veterem debitorem, ut^ell in /. i.^.uli.f. h.t. id-
que fi caufa fit integra 1.14.. eod. Sed Se in univerfum
datur in omnes, 'qui per intercetfionem mulieris -liberati
func /. 8.§, 11.eod. Ideo^ut in debitorem , ita amp; in here-
des ejus fucceflbrefqueomnes alios competit I. i. amp; 10.
f. h. t. Una cum debitore liberantur Sc acceffiones, uc
fidejuflbres amp; pignora f.de joint, quamobrem in fi-
dejuflbres quoque debitoris reftitui hanc aftionem pla-
cet d. I. 14. Quod ÔC in pignorum poffeflbribus intelli-
genduTO eil; Item cum duo funt rei promittendt, fi
unus per interceflionem mulieris hberatus fit, una quo-
que amp; hberatur alter I. z.ff. duob. reis §. i. injttt. eod. amp;
hoc eft , quod hic etiam placet, fi pro uno re.Q intercef-»
fit mulier adverfus utrumque reftitui aârio'nêjn, creditori
If 2.0:h. t. Reftiiuitur autém.hacc aétio non tantum qr^di-
tori, fedjetiam-ejus heredibus, fucceflbribuftiue omnibus
/. lo.h. t. fi tamen fuerint duo rei ftipulandi, amp; apud al-,
terum mulier interceflèrit, ei foil adio reftituitur A
%.ii.feod. ■nbsp;.CkInbsp;^
■jti
Perfequitur haec aûio rem hv.iö., f% h.t. ut prior-debi-
tor tantiyn praeftet, quantum praeftaret, fi mulier non
interceflîflTet, /.S.C h. (. Pignora vero a priore-debitore.
data non ;perfequitu.r : quia ad eajlùfficit vetus S^rviana^
A-15-:§• I.' ^ (' 8. tn fin. ç. eed.y Et quoniam, hase aöió fe-^
quitur. naturam prioris adionis confequens eft , fi prior
aétio fi^ecit perpetua , ut reftitutoria quoque perpetua
fit, fi prior fuerit temporaria, talis quoque fit nova/f i;o;-gt;
ult. h. t. tempo^jia quoque adiope tempora con-
.. ' ' 'nbsp;tinua
tinua numerantur poft reftitutionem, etiamfi ftatim com.
petierit nova , quam-pinràum mulier intercefiTerit à,l.
24. §. h. t,
--quot; 7rfnb 'n-: -mnbsp;» ■■nbsp;•• -■ ■■
^ ; -.cixV'iii.nbsp;'
mul-fj-'inu ft! Lj^nbsp;. iri:nbsp;. lür-
13-A^Snia Sc concuri-etitia remedia tu'rrt'hac âôtiorfé f»nt j
ïr Aftio S^i'viana dë'^igrfôFibU^'.O'quEe.ad iftferçeflîbnélii
acceflerùnt, fi mulier intercedens ^gnöribus fibi cavéric
àb eo, pro' quö interceffit /.8. C.h. ti l. 29= ff. eod, tamen.
non tenentur pignora,quae ipfa dedit d.l.i.^. II. Simu-
lier debitori-heramp;ä éxtiteHr? etiam direfta aétfo habetlo-
ctim /.8. §i^i'5.^.^.8ïeatcnus, quatènùs fçiHcet heres éft,
conveniri poteft. Manfius de fidej. C. 3. N. 24. III. CeP
fante reftitutoria datur conditio acceptilationis /. 8. §. 8.
h. t. IV. Reiivindicatio, qua mulièr rem , ex intercëC
fiônis'câufà'pignori datâmi, vindicat-, amp; a creditoré amp; a
éfiïptorè , -lt;|üi:^Gréditóré- vendeivte emit. amp; vindiciat'tibè-
rèV fidtt'réföföippetidC; £c;Vindicat -una cum- fr«aibus,-
amp; 'ômrn caufà'gt;;C/;W;.§. ï.h.t.l'j. C.eôd. i. 39.
reivind.J. \ \,C. diflr. pign. V. Conditio liberationis I. 8.
§. t.- in fin...f. h.'t.,. Äliaque remedia de quibus vid. Wefen-
bec. aliofque DD.
i
Jam tempeftivum eft monere auxilium SCti Vellejani
non efii perpetuum , fed aliquando deficere. Unde
dendi cafus quibus hoc âccedit.- I.* DicimUs^hoc contin-
gerequot;, fi mulier'judicio defendat fcüni, qui contrâ'é^iiïri:-
gr-effum habere poffit [t. % h. t.nbsp;F. II? Si^
( uti ante diftum ) fciens fe Senatusconful«flt;!gt;^!ie défendi
pofle rpro extraneo vel pro marito fotvit là^r^. i. /. y.
8.§î}. 5. h.'t. l. 1. 4 9. C lt;iuia Senatus obligatac mulieri '
fatfcôrrerç voluit non donapti ^ aut-fi fine prEécedentequot;
!.uni}nbsp;inter-
imerceffione delegavit fuum debitorcm l. fî S. ^^ 5. y. /,
^nbsp;II-I. Si pignus remiferii:
t.%.ff. h. t. L Ç. eod. Mev. p, Dsc. 84. 4. quod
etiam fit, fi id reddiderit debitori d. l. 8. pr.-l. 11, C. eoà.
vel creditori pofteriori , qui ignorans alienam pecuniam
mulieri deberi, mulieri ex unius debiticaufafolvat, tem-
poris praerogativam cedat. Lij.§.i.h.t. IV. Si fciens fe
heredem non efle, in jure interrogata, héredem fe efle re-
fponderit, quiafciens dècepit Iz^. h. t. quot;SP. Si hereditatem
'^licujus fine fraude creditorum adeat /. ftlt. pr. h. t., aut
hereditatem emat /. 15. t» fin. princip. h. t. licet de-
bitores hereditarii folvendo non fint /. 19. §, h. t.
fi- apud eum , pro quo intercefîit , interce flifle videtur ï
yelut fi tutoris heredi perfuadeam , ut tu tor is heredita-
tem adeat , ex qua pupillis heres tutete aftione praeft:a-
re quid teneatur. l. 19. pr. §. 2. h. vel tutori mandct im-
piifcere fe hereditati, a qua ipfe abftinet pupillum , ea-
que de caüfa aliquid pupiUo pracftiterit d. i. 19. §. 4. h. t.
ViJl. Si creditor ignorans mulierem intercedere velle,
çum ea ab initio contraxerir ; plurimum enim intereft ,
utrum çuni muliere quis ab initio contrahat, an alienam
©Wigationem mulier infe traösferat /. ij-pr. h.t, hoc enim
ga^lj ciiiigentius debet inquirere creditor -, priori non item,
yaiiiQ;Çft in Lyt.kii.fac.J.%4. ^utide minor, i. 8.$, i. ff. de
'admfnißt tfft. (. fi de'.iCkrét'onj ediH. vide porro /. pr. i.
iï7-.271 Hlt.f.h,f./aoi 13. c. eod.
ytil. Si muiier alteri dénatura ejus creditori folvat /. 4;
kt„lt; Siéxrliberàlitatejpro patre condemnato fol vit
/.nbsp;éxsm promiferit l. Hlt. G.hlt.î.41. pt.\d€
pre'dat..five rîlk muher:fît propria filiagt;./. C.
etiatn quaelibet extranea ■d.l.Klti
C.h.t.riVtïhWfU'^tm ^filtere.quot; atit-res fuas obligaverit do*
i^ cöiiftituend« saufa /. i%„ C. hi t. eft hoc induérum
favore dotis i ut ipfe Juftinianus in lt;/./. ult. C. h.t. diferrc
^ftMUj-^,nbsp;îatio redditur m /. u f. fokt^
-Ii 'nbsp;Qr
-ocr page 18-trim, IX. Et in genere, fi mulier de lucro agit, /. ry*
h.t. aut cum pauperior non fit/.zi.^.'. forte dum folvic
venditori l.z^.pr. h.t. plura exempla funt in /. 5. 13. pr^
/. ï'j.^.tât.l.r^.^,ft[t.h,t. vel cum debitor mulieri folvit,
quod alii debet, amp; a muliere ftipulatur creditorem rem
ratam habituram L1 y. h. t. vel pro creditore fe alii oblii
gavit : vel a creditore fuo , vel fe debitorem fuum dele-
gari pafla eft /. 2. C. h. t. vel a creditore fuo dèlegata pro-
mittat pro eo, cui delegata eft /. 24. pr. h.t. vel pro eo,
iquem creditori fuo delegavit, interceifit /. 17. §. «//. h.t,
vel fervo fuo credi julTerit /. 25-. pr.b. t. vel pro eo in ne-
gotiofuo fidejuflerknbsp;i.h.t. Et debitor mulieri
dederit pecuniam meam , ut pro ipfo folvat-, vel promir-
^at /.22. h.t, Sande, lib, 3. Ttt. 11. def. i. vel is pro quo
mulier interceflît, id quod promifit muhereidem praefti-
tit. /. iS.h.t, Si ei pro quo intercept mulier heres exiftit
1, 95'. § 2. Verficul aliqmnda, de SaUitiontbtis l. 8. §. 13. h. ti,
X. Si niulier neque veterem, nequenovam Obligationen!
;alienam fufcipiat, fed ipfa obligationem fecit , veluti in-
deranitatem tutoribus promittens, ne prsedia pupillorum
diftrahantur. /. 8. §. i. h,t. vel fi tutores petiit, amp; fponte
periculum fufcepic l. 6. C. h. t: 'XI. Si mulier deceperit
jcreditorem , puta fi mentita fit negotium fuuin efle , de
quo agebatur , non alienum.'amp; creditor ignoravit :
aut fi permiferit alicui, ut alii, five marito , five extra-
neo, res quas mulieris erant,quot; tanquam fuas obligaret
3, /, 13. l. y), ff.h. t.l, 5-. C. eod. duétum ex SententiaSe-
natusconfulti , quo infirmitati mulierum fuccurritur , à
quo longe abeft fa£tum ejus , qu^ creditorem decipere
■Völuit. Hinc ill^ fententias veterum in eam rem notatu
dignae : deceptis, non decipientibus jura opitulantur item
infirmitas fîeminarum non calliditas auxilium meruit,
amp; infirmitati non calliditati mulierum confultum eftSena-
tusconfulto d. l. z. t. d. l. f. C, eod. XII. Si aliquid
pro intercefEoneaccepit, idque ?el inllrumçnto Icriptum
ßt
-ocr page 19-fit tribus teftibus fubfignato, Sc publicè confeflrb, vel a
creditore probatum /. 23- C h, t. (quod late explicant
Menoch. de prafumt.lib. ■^.•fréif.ii. N. 4. Ant. Teflaur. de.
cif. 222. N. 14. Joh. Sangerus de excepts p. 5. C 9. nulla enim
hic imbecillitas vel infirmitas , nullum periculum rei fa-
miliaris , quando mulier interceflionis fuac pracmium ac-
cipit , 8c auguftiffiraum ampliflSmi ordinis privilegiüm
pretio nummario ajftimat , ac quafi dehoneftat argum J. i.
de Extraord. cogn. id quod amp; in miiiu« idonea mü-
iiere loctim habet d.i. 23. i. quamvis vero DD. quan-
titatem accepti arbitrio judicis committant arg. 1.1.pr.de
jure Delib. Menoch. de arb. judic. lib. z. lt;Jaf. 234. N. 3. Si-
'chzrd.ailrHbr.Cod.h.t.num. lö. Duar. Codic.b.t. Molm.«/!»
ftiftit.^ jftr. Difput. /^o. Num. 17. malim tanien legem ge-
neraliter fequi, nifi forte admodum exiguum quid acce-
piflet, quod dontemni oportet, quanquara hoe prjeter
legem. Vid. Zanger de Excep. f. 3. C.9. A'.44. XIII. Si
exceptioni^ Senatusconfulti Vellejani mulier renunciaveriti
non tantum in judicio, led etiam extra judicium. C^ia
enim -hoe jiis iri favorwn mulieris cft introdu£tun) /. 40.
f. de cond. indeb. refte ei renunciat. Et cum ä voluniatö
muliefis'pendeat, aii velit iiitercefllonem irritam än fa-
tam efle A 31./. h.t. Cumque mulier amp; dèfenfionem fu-
fcipiendo'cavendoqüe /. fin.nbsp;fohéAdoj-Gc
vofunt'atem fuam deelarare poffit-, re «djumur/.S.'-J.m
f.é. qüid'rii efxpreffe fic pacifci7 aut renuntiare poffit?
Certe ex diftis conftat in arbitrio löulieris eflTe, an velit
SCto uti an non. Nec ullus juris locus ,gt; nec ratio ulla
cxigit, ut de eo in judicio teftetur.: quïE quidem. coin4
munior 6c receptior eft fententia , modo mulier fit cer-
tiorata de exccptionje hujus Senatu^rcnfiUti./. 30. ibi mm
feit fe non teneriff.h.tM.^. ibi\e,ju»SC. ^nefcio nmnitam fieigno.
rans C.h.t. Öail. Hh. i.. obf yj. N.i.'Vrvickm. adl.g.f.de
ßatfthom.part.z.art.zf.N. u. Joh. Fr. Balth. Refelut. Qf-
var.iz, N. 11. Fach./.z. C.60. Struy.th. 10. Joh. a Sande
- - ■nbsp;' Cxnbsp;/.3.
»9
OOi
Ir-^.Tit. n. def.6. Sc hanc renuntiationetn in private in-*
ftrurntenco fieri pofle tradiç. Franskius h. t. N. 30. Lauter-
Sach; ß. th. 6. A qua fententia tamen non pauci, nec
exigu^e auftoritatis Viri diflentiunt, putantes falteni ex-
trajudicialem renuntiationem irritam efle. XIV. CeflTat i
Senatusconfultum fi mulier interceflât , amp; biennio elapfo
ab illa interceflione , pt?o eadem caufa intercedat , fivç.
eavendo, five, pignus, five fidejuflbrem dando. tum enim.
ex prolixitate temporis non a ienam , fed fuam caufam s
agere videtur /.xx. C.h.t. quia mulier in hoc cafuprasfu-
mitur .interccflifle in propria caufa , quae praefumtio eft
jui;is.amp;:de jure. UmochJtlgt;.-^.:pr4.zi..N.%. neque opus
hic.,fiertiorationP..i,gt; çum'flon^gatur hic de renuntiatioriç
juris, fed 'de confirmatione prioris obligationis.Menoeh.^. •
fraßzuN/^.nbsp;xfo. Sane ha:c .eonftitutio non
habet locum, quando prima obligatio eft ipfo jure nulla;
Molina de jgt;. 0nbsp;16, ut fi pro naarito inter*
çeflit Trentacinq,. Uk: 12.nbsp;XV.
mulier mariti acre alieno grav^ti;; §£ a ereditpribus yéxativ gt;
malum aegre ferenS j' çum creditfaribus pa^a-eft, ut no-
men mariti fibi pro certa pecuniae fumma yend.erent, fc
debitum illud cum bonis mariti jure retentionis, vel alio
modo confecutyrum , ;qualem cafum.défendit Bering.^/f
romçgotiationeme^erp'çat.GVl«nbsp;-XVW^-Si-
ïuramentu m intei^eöiopi acceflerin; Treutl. A- r. Z), zf^f^,
f.nbsp;10. Mafcàrd*lt;i/lt;f/irôJ4A Conti. 1028. AÎ -
i.U Denique çum mulier habens Jurifdiö^ion^m amp;nbsp;-
lia fidejiiflerit i uti fi?p«i:diximüs, . 'ni 05 sa 31J , :: -o
toiu.-.a oba(n , iiHnsr':: fijnbsp;-iûinuiiî
- ■ . . . .'^i;; . . t 1 .fit'l .IX . . r;
.il • gt;