re.:

Miscellanea Doctrina

QuartoXquot; -S^i

/.nbsp;äje c Ae^J',

i. .iZ^jj^, / ■ ■nbsp;------^

/

y

/. C-ri

lt;9.

9-

] ^^ Af. ^

JIJ-

Êmk-

ol, J^. Jà-.

cétr-^^TTL^nbsp;co ■

■'T-y-i^e c O-^ryi^nbsp;-^z tryc f ^ ■

C trf-ytiPC n .

C O. r c^- -)^ '^ /^c^

!

i' u '^'f

wM

Vi. ■

: V

__tól^__

amp;

ii

»I-K

- : • •• ; - •

'ï:

i-V

t:

. quot; gt;

DISPUTATTO

I N A V G V R
D E

M E D I C A

A L I s

L U M B R I C I S,

OVAM,

DIVIN O FA~VENTE NUMINE,
Ex auBoritate CHagnifici Tgt;. Refîoris,

D. H E R M A N N I van HALEN,

VerbiDiviniinEcclefiâPrsconis, SiTheologiaeDoSoris, ejufdemque
Pacultatis in Inclyrâ Academiâ Ultrajeftinâ Profeflbris Ordinarii,
NEC NON
Amplifmt Semtus Academici confenfit , JVol/HiJfmaque
Facnltatis Ai E V I C lt;l/£ Décréta,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summisque in MEDICINA honoribus amp; Pi-ivilegiis
rite confequendis,
Emditorum examini juhjicit
REYNOUT LEYDECKERS, Caflandria Fland.
Addiem 2p. Mmii, horii locoque folitis.

Trajectï ad Rhenu

Ex Officina Francisci Halma, Academic
Typographi , cb bc Lxxxix.

'h-

jSfiplifmis Speäatißmü, ^ pietate inßgmhus

V I R I S,

D JOHANNI a SOOMEREN, Curi^ Pro-
vincialis Ultrajed:in^ Praefidi, Cognato
meo in asternum venerando.

D. ISAACO SNEUWENS, L.A.M. amp;
J. Ü.D. Prsepotent. in foro ordin. Hol-
land. Advocato Cognato. meo Plurimum
mihi Colendo.

D. JOHANNraBOCHOVEN J.U.D.amp;
Confilio rerum Flandricarum fifci Cau-
fam agenti, Cognato meo ubique ve-
nerando.

D. FRANCISCO a BOCHOVENJ.U.D.

Cognato meo omnimerito Laudando.

D. JOHANNI de HARTOCH , Procu-
ratori coram Comitatis ordinum Hag^
Comitis, Cognato meo digniflimo quoad
yivam amore colendo.

Hüm jyiffMtationem InauguraUm
d. d. d.
reynout leydeckers, mon

DISPUTATIO medica
INAVGVRALIS
D E

L U M B R I C I S.

THESIS r.

Anc de Lumbricis exercitationem ut
ordine, quantum fieri poteft , exhi-
beam, nominis inquifitionem, magis
rerumquam verborum Cupidus, re-
linquens, i. definitionem, 2. diffe-
rentias , 5. caufas proximas, 4. fig-
na , 5. eventum , ultimo Curatio-
nem explicare animus eft.

I I.

De quibus proinde agemus , quamvis in fe fpedata morbî
aequè ac morborum Caufs vocari poflunt. Quod ad Defi-
nitionem attinet: per Lumbricos nihil aliud intelligo, quam
omnis generis animalcula viva , quae in noftro Corpore genû
ta amp; in eo Contenta funt, qus varias toti $conomiç animali
noxas inferunt, ut propterea Corpus fundiones fuas rite obi-
re nequeat.

iii. ubi-

^ D r s P U T A T I O M E D r C Ä

I I I.

Ubivis locorum ea in Corpore aut generari, aut faltera
reperiri pofTunt : ita non raro funt reperta intra Cranium,
nempe in Cerebro , in fronte, nafo , genis, Jabiis, pulmo-
nibus, pericardio , Corde , renibus : qualium vermium vi-
vorum ex dorfo amp; fcapula hominis ultra centurn quidam
Celeberrimus Lugdini eduxit , id quod Canibus valde fami-
Jiare eft , in dorfo fecundum longitudinem fpins , fub lin-
gua, in Corporishabitu. Tnfuper in ulceribus inveniuntur, quae
propterea verminofa appellantur. In urina amp; fanguine reperiun-
tur, fi fides fitKirchero in traäatMdePefle. In homine tarnen
maxime generantur feu inveniuntur 'in ventriculo amp; inteftinis.

I V.

Et quamvis eorum varia amp; magnitudo amp; figura eflepoffit,
eorum tamen triplex obfervari folet differentia : quidam enim
vermes oblongi funt amp; teretes, fpithamam unam aut alte-
ram longi ) Lumbrici vulgo didi.

V.

Alii tenues amp; rotundi quales in Cafeo , aut Carnibus pu-
trefcentibusobfervantur, T/w^e aut uifcarides vulgö didi (no-
ftratibus maden of maetjm) quibus fere fedes eft in inteftino
reflo amp; extremo fphindere, qui pituitas inhérentes fubin-
de Conglomerati magno numero plerumque excernuntur.

VI.

Alii denique plani funt, digitum tranfverfum lati, amp; val-
de longi , qui aliquoties reduplicati amp; retorti totum fere tu-
bulum inteftinalem obfident , celeberrimus quidam ait , fc
vidiffe, lumbricos iftiufmodi latos aliquot ulnas : qui ver-
mes à peculiari figura amp; conformatione , quam habent cum
cingulo argenteo fxminarum ( noftratibus een riem worm ap-
pellantur) cujus fedes eft in inteftimo colo, ut apud Senner-
ïum, Spigelium, aliofve authores videri poteft.

V I I.

Hifce praemiffis inquirenda reftat origo horum animalcu-
lorum , ex qua caufà amp; qua materia efficiente oriantur , amp;
quidem illa animakula an generentur in corpore noftro , du-

bium

I N A U G U R. A L I y

bium haâenus fccit veterum fententia : namGalenici caufam
efficientetn adfcribebant calori putreclinofo, caufamvero ma-,
terialem dicebant eflfe Pituitam dulcem putredinem concipien-
tem , cujus putredinis ope earn acquirit difpofitionem ut m
lumbricos tranfmutetur : exiftimantque ex dbisiftis immo--
dice mgcftis vermes hos generari pofle. Uti etiam Hel-
montius exiftimavit Lumbricos non generari in inteftino duo-
deno nequc jn ftomacho, fed ex alimcntis femidigeftis, un*
oe mel cum pane fecalino Lumbricos gignere ait..

V IIL

Sed quod rede hac state obfervavit primo quidem Harveus,
poft hunc verododiffimusRhedus, nullumanimal eflêquod
non genererur ex ovo , cujus demonftrationem videre apud
eundem authorem pofTumus. Neque ullum ovum exiftit
fecundum , m quo non animal confirmatum intégré exiftat r
licet tempore opus liabeat, ad partium fuarum explicationem.
amp; mcrementum malpigius de bombée amp;r Swammei-da®niiu$

de rnfeBis y'xàm ^oSnnx. ' 'nbsp;-

I X.

Hifce perfpedis vermes à putredine oriri non putamus, fed
in corpore noftro ex ovulis generari cenfemus, quae in ali-
mentis à mufcis aliifque per aërem volantibus infedis depo-
fita , tandem Corticibus fuis perruptis, mediante calpr« ibir;
dcm exduduntur : etiam dubitandum non eft, naturam à'
curfu ordinario aberrare in explicatione paniura amp; incremçn-
to, pluribus demonftratur à Frandfco Rhedi.

X.

Sic itaque conabor acccdere ad caufas remotiores, ubi ob-gt;
fervamus illos delegare pofle carnes , frudus hortenfes , ca-
feum , dulcia amp; faccharata omnia , lac amp; ladicinia , cerevi-
fiam , vinum amp; id genus alia , in qus ovula fua folent de-
poncre ; geniti autem nutriuntur amp; increfcunt, primo qui-
dem Cliylo , qui quo gratior eft , dulcior , pinguiorque y
eo vermibusacceptior, 2. Pituita, amp;potiffimum infipida.

X J*

PJurimorum autem illi vermes raorboruiïi aut Caufa autfj-..

A 5,nbsp;gnum

iî DISPUTATÏO MEDICA

gnum efîe (blent, amp; ut de îis aliquid dicamus, infpictemus
quid mali Corpori noftro afFerre poffint i. vermes Cbylum
abfumendofamemprsternaturalemaugent , corpus exténu-
ant , 3. fanguinem depauperant , 4. fpiritus animales dimi-
nuunt 5. fernaenta partium abfumunt , 6, morborum frigi-
dorum caufa funt, prasterquam quod mordendo dolores ex-
citent atroces, fie facile comprehendere poflumus ex his multa
mala in corpore noftro oriri, nam etiam graviores morbos ex-
citant , ut Lienteriam, obftrudiones mefenterii amp; fimilia
alla.

X I L

Sic ïtaque me ad illorum lîgna conFeram, quje colliguntur
ex ventris diftentione, exappetitu immodico, extumore, amp;
duritieabdominis, doloreque mordente circa umbilicum , ex
continuo amp; intollerabili pruritunarium : fed pruritus narium
noa femper efle fignum univerfale vermium advertendum j
nam pruritus narium faepe produci poteft à caufa intra nares
haerente.

XIII.

Infuper cognofcitur ex malâ distâ amp; vitâ ante adà , ex fi-
gnis evidentibus alicu jus Cachexias, ut ex vuitu pal'ido, livi-
do , plumbeo, ex terroribus amp; clamoribus in fomno atque
ex motibus Epilepticis, amp;c.

XIV.

Itaque caufisexplicatis progredimur ad Eventum. Lumbri-
cuslatuspericulofiflîmus eftamp;curatu difficilis; minus pericu-
lofi funt vulgares lumbrici aut afcarides; infuper pro numero
vermium, amp; conjunfta minore vel majore Cacochymia, vel
Wtioneconjunâorum fymptomatum periculum differt.

XV.

Nunc vero infpiciamus curationem amp; quodnam auxihum
medicamentis adferre poffimus : nam curatio pro re nata va-
rié eft traâanda amp; in eo praecipue confiftit, ut vermes quam
primo enecentur, amp; ne gravia producant fymptomata , una
cum pituita funt expurgandi, inteftina vero detergenda, con-
junâaque fymptomata aut praevenienda aut mitiganda.

X V I»

A L I Sv

I N A U G U R.

XVI.

In quemfinemadhiberipofTuntoninisgenerisnieaicameiita;

qu^ cum acredmc amancant, veluti funt indices eakngi Ztdol
an. d,ptamn,,bnoni^, fummitates abfinthiff CenC S-
nons, Eupatorium, tanacetum , Cortices AraSum

Ccum^gTrS!'nbsp;^-^-O'^P-csd;

XVII.

Necnonprofuntomnia Mercurlalia, quiapitultam in corw^-
^re noitro non ferunt; pr^dpu^e mercuriuSdukis, adh^ec
Snbsp;inter quos eminent

m o clnbsp;'P'l'^tusamp;tinauratartari, clea ftillatitia ,

ut ol. Cariophillor : fuccin : fabin®, Caftorei . amp; deniaue

^nbsp;uriCo/raltrcTrn!

Silkalia? ^nbsp;fulphur: fp. nitri amp; C.

XVII r.

pofluntcumabdbmeir
adeo fit durum amp; tumidum linimenta autunguenta , utT

ium ctSr?'nbsp;fdles'anraL

«um, Cataplafmata ex fterconbus animantium..

X I X..

hu^onvinquot;'nbsp;pr^paran-poflunt, atquc

^ad. galang. Zedoaria an ^iij.
Summit at. Ahfimh. Scord.
Centaur. Minor. Tdnacetian.Mj..
Sem. Hyperic. Zedoar. an. ^j.

Mvquot;quot;

M. E Jpoiiema.nbsp;®

« DISPöTATIO medica INAUGURALIS

X X.

. Deinde vero fi venter tumidus amp; durus fit, fequenti me-
4icaraento penetrante totus inunguendus. ut
Ç1. 01. ^bfmth.
Caflor.

Anbsp;Rmlt;e

Ncuràm. a», ^ij.
Fellis 'Bovin. 3V.
Vrtgenü de Arthamt §iß M. F-
Linîmentum bis terve abdomen in die inunguendum.

XXI.

Denîque înterdum adhiberî poffunt fomenta quando magn»
ventris inflatio amp; tenfio apparet in hune fimilemve modum
|gt;r»fcriptumut.

Herb. Ahfiath, AhretAn
Ttmacetit Scord.
Mdv. ytolar. an, Mj.
Lnpinor. Contufor. §ß.
Coquanturin aqua amp;accto, Colaturâ foveatur totus ven-
ter Calide amp; frxquenter , cui poftea emplaftrum applicaripo-

teft, utièc,unjinooxicroc.debacc.lauri, amp;c.

t

c o-

COROLLARIA.

I.

Antimoniata ac mercurtakä ^ licet ä qmbufdam
■male aud'tant ^ tarnen rite frafarata magnum
^JMedico in curatione emolumenttm fe^e adfc'^
runt.

I I.

Hydropiscaußconßflit in obflru6lionibus ^ rupi-
onibufque vaforum Lymphaticorum.

I I L

KuUa pars noflri corporis vaforum Lymphatico-
rum efl expers.

I V.

Calculum in veßca dijfolvipop Negamm.

Acida omnia fanguinem reddunt craßorem e con-.

trario falesalkalicieundum reddunt fiuidiorem^

tenuiorem.

V I.

Int er bilem ^ fuccum pancreaticumdari efferve^

fcentiam aßrmo.

FINIS.

A

A P P L A u s u s

uicutißimo F'iro fuveni

REYNOUD LEYDEKKER,

cum ad gradum Doöforatus Tromovetur
ODE.

Atalis omneisj omnibus inyida,
Acerba, pallens, intolerabilis,
Cruenta cnn£tis, Certa cunftis,
Horridamors, homini timendaj
Ponas Sagittas, abjice fanguine
Tindamque falcemj triftia perfona,.
Hie vênit ecce Magnus hoftis
Terribilis , metuenda, vobis.
Molefta febris , noxia , feryida,
Maligna , flagrans , arida , pallida,
Depone fafces , exuafque
Imperium fine fine vexans.
Leydekker aftat j qui tibi fubtraliet
Veneficam vim -, plaudite finguli

Lingua manuque gaudium nunc
Lcetitiamque hilares docete.
Artem. medendi Pythius Arcifer
Huic prxbuitj feu Magnus Apollinis
Natus : vel illuftris Machaon ,
Inftituit docuitque credo,
Omnes citatis currite paflibus
Si quis fit £eger nunc celeri pedc;
Accurat, amp; cito levamen,
Accipietque febrifque finem.'

Sic cecinit

Amicus Amico

F r a n c is c u s van B e r g e n ,,
diftus MoNTANusjPh.amp;j.ù.St.,

LOF-DICHT

tyfan den geleerden Heer ^

Reynqud Leydekker :

Wmneer hy in de doorlugtige Hooge School
binnen Vtrecht met aller toejuychin%e ter
Artsenye wierd ingewijd.

Laurea Donandus Apollinari.,

O word men eyndelijkdoor zijne^é.
tenfchap

j En door 't -vernuft gevoerd ^ tot op
tien hoogjten tra^

Van alle deugd en roem. Zo vUegt
mentot de wólkken-,
CJ/ vleugefs van de Faam , by veelderhandevolL-
ken-,

quot;Dit toond Heernbsp;, die döor zijn-

Jchrander breyn,

Ttenfwacke menfch verjlerkt in zijn verdriet en^
pijn.

^diealseenGécmdeKruydenweetteleezen.

Tgt;teons {hetfpijddeTgt;ood^ van ziekte kamenee^-
zen;nbsp;^

En als Hv^'giocmtts geleerd inde Artzeny.
ó tweeden Eskukap ! d. zoon van Febiis rey '
Het leeven lacht tiw toe, de dood met ziine'fchim.
men,nbsp;j

Bennijduw wreed en fel-, enfchijnduwtebemm^^
meji.

B 2

Tiefwarte Pluto zelfs , en zijne Prozerpyn ^

braakken uythaarbalg'veeldoodelijkvenijn:

Om dat door uwe kunft j aen menfch behowwd het
leeven j

Waar voor den helfchen poel moetßdderen en beequot;
ven.

Vaar voort Galenus zoon^ als uyt zijnbreyn gSquot;
teeld;

De wétenfihap heeft uw tot noch toe noyt verveeld.

'Dus hoope ikj datgy zultinwetenfchap vermeê'
ren:

Hoe wel men is geleerd men kan noch altijd leeren.

Gy hebt nu eyndelijk, door neerjiigheyd en vlijtj

Den Lauerkrans verdiend ^ die gy regt waar-
dig zijt.

Wel aan ontfang den prijs , waarom gy hebt ge-
flreeden y

Kiet door de kragt van^tßaal: maar door de kragt
van reeden.

'nbsp;Rauco giitture , Amicus Amico

canebat

Samuel vander Heyden.