dissertatio juridica
D E
Eleétione rei conventi ex
enormi tefione.
Q^V A M
DIVINO FAVENTE NUMINE
PRESIDE
CUriJJîmo ConfultiJJimoque V I R O
Juris Publici Legumque Romanarum Profeflbre in
Trajedinâ Academiâ Ordinario,
Publice defenders conabitHr
JOAN. ENG. VAN GELDER, Borculoa-Gelrus. Aud.
Ad dim i^.Afrilis, horis locoque filitis.
Ante ^ pofi Meridiem.
Trajecti ad Rhenu m,,
Ex Officina Francisci Halma, Academise
Typographi, cl^ I^c Lxxxix.
Ampltfmo SpeBanpmoque VIRO ,
D. JOANNI ENGELBERTO
a G E L D E R, j. u. D. Confiliario Illuftrif-
fimi Comitis a Limburch , Bronckhorft , Sc
Styrum See. Judici in Vaerwerck , Confuli
Civitatis Borculoenfis graviffimo, dignifTimo,
Parenti indulgentiffimo , fiUali amore inster-
num profequendo, colendo.
U T E T
Celeberrimis Confultißmifque VIRIS,
D. LUC iE vande POLL , f J. U. Doaoribiis,
D. JOANNI van MUYDEN, I ejufdemque Facul-
tatis in celeberrimä Trajedina Academiä ProfelTori-
bus Ordinariis , Prseceptoribus raeis facillimis , mihi-
que faventiffimis,
NEC N O N
Traclaro Tioetijßmoque Viro Juveni
D. HENRICO WALLES, Jur. Candidato do-
diffimo , digniffimo, amico integerrimo, fidelifli-
mo.
Haue dißertationem Juridkam
Dat, dicat, dedicat
JOAN. ENG. van GELDER, AU(ä.amp;Refp;
SECTIO L
De ElecStione ipfa rei conventi ex
enormi laefione.
Tfi omne jus civile a Romanis Pru-
dentibus praeclarè conftitutum fic,
ut merito Luc. Craflus Conful Ro-
manus glorietur , tum id facillim\ in-
telligi, fi quis cum Ljcmgo , Draconct
C^ Solom leges Romanas confenevolue-
rit; iacredtbde enim ejfe , ^mm ßt omne jus civile prater
mmum incondimm ^ pene ridimlum : prout diflerit ille
apud Cicer. Ulf. i. de Om. nusquam tarnen praeclarius aut
concinnius illud apparet , quam cum de tramite Juris natu-
ralis deflelt;aere videtur. Accidit id quidem faspiufculè , at
rariffimè nifi magna ucilitate vel neceflitate urgente; nun-
quam nifi ipfius Naturae permiiTu ; ubique vero tantä pru-
dentia, folertique aequitatis moderatione , ut nunquam pref-
litis Nature veftigia fequi videatur , quam cijm deferit;
nunquam magis integrê naturali rationi infifterc , quam ciim
fuam illi fubrogat. Nec invita equidem Natura , quse Ma-
giftraüum amp; legum ferendi poteftatem , qux dpx'ruromn
ac principalis in civitate Ariftoteli jure dicitur, in id ipfum
conftituit , ut naturae legem vel deficientem expleat, vel
fluduantem conftituat , amp;,quacumque permittitur ad reip.
falutem componat.
2. Haut ignobile ejus rei fpecimen exhibetur ubi de er-
rore circa contradus agitur: fi enim naturx dudum fequi-
mur, nulla conventio confiftere poterit, in quam error qua-
lifcumque (praeterquam nominis aut fyllabae I. lt;j. §, i. de
Contr.emft.l. 54. in priac, Aemanum. tefi.) incidit; fed, nifi
negotium confenfufque ita dividuus fit , ut utile ab inu-
^ili commodè feparari poffit, tota conventio neceflario de-
ficeret. Nam, cum univerfa conventionis ratio confenfu
conftet, /. I. §.z. 3. de PaÜ. l.^. in princ. de Poll, non po-
teft , ubicrratur, confenfura videri, arg. 1.1-^. de jnrifd. l.
20. de A^. ^aq.plHV. 1.116. §. fin, de Reg. Jur. /. 4. §. fin. Si
qnis cant, aut line confenfu conventio; quae proinde , fi pro
parte , quam error occupavit, non poteft, tota concidat ne-
cefle eft, Quod Seneca fenfit, qui lib.Ofde Benef. c. 59. fta-
tuit , tacitam his negotiis fubejfe exceptionem, ß hac ita, ernnt:
Deinde Badem, inquit, mihi omnia pmfia ^ idem fitm. Quin
Plato in numero legum fuarum pofuit ; 'e« IJ'mü t/s M-
Itii; y olmyayiiv acetj. Si ignarus ignaro (vendidit) reßitutio-
nem fieri: Et mox. o' é'i Slt;p\m rla) t//-.^« «Va^ dTrortvi-
ra, rem verb ßmplicem valorem reflituito. hb. ii. de legib.
Atque hinc Anonymus ille fcriptor vitae Ifid. Philof. quem
Grotius de J.B.amp;P.l.i. c. 12. in fin. c Bibliothecä Photii
allegat , minoris sequo emere aut pluris vendere dicit aVi-
na.v vwo tb vii^is a.lt;pei^ivlw ,. injariam lege permijfam.
§. 5. Fatendumequidem,hac ratione fxpe Isfum iri vendi-
torem innocentem , fi multo póft tempore quilibet pretii er-
ror negotium infringeret, cum jam prastermiiTs conditiones
alis, confumtapecunia, res deterior , quin fortè amp; mutata
rerum precia. Verijm non deficiunt ipli quoque remedia
natura. Et primum quidem integrum ei eft, fupplendo quod
deeft evitare foluendi negotii neceffitatem : ceffatenim hoc ipfo
error in pretio , fi quatenus ä vero aberratum eft expletur ;
quo fado fua jam convention! planè conftat ratio , «quato
omnino confenfu emendatoque errore; ut jam purgato omni
vitio fides negotii nulla ratione convelli amplius poffit.
§.4. Deinde ; damna quod attinet qus venditor fortè vcl
ctiam emptor hinc fenfit, certa eft definitio naturae , ut is ea
prüftet, cujus culpa data fint, five error emptoris in culpam
abeat, five venditor! id magis imputandum fit: immota enim
naturae amp; utriufque juris regula eft , ut fux quifque culpsB
faftique damna ferat , non alius. I. ï.inpr.de Alien.jud.mm.
l.i^^.inprinc. de Reg. Jur. c. ij.deEleEl. in 6. amp;s. Quam ra-
tionem Plato quoque in legibus fuis d. lib. ir. fequitur etfi
multa qu3E arbitrii non natura? funt, immifceat.
§. 5. Haec definitio juris naturalis fatis quidem Jucu!enti
ac folida efl: , at non perinde commoda amp; conveniens vitae
civili. Qu2 enim hfnc exfurgeret litium feges? Quid occul-
tius amp; probatu decifuque difficilius, quam haec : Num em-
torfciveritpretmmnecne? Num, fi erravit, ifte error in
culpam cadat ? In quod pretium confenfuri fuifTent fi neuter
erraffet ? an amp; quale utrinque effet damnum aliaque quibu«
nulla feracior foret inextricabilium litium materia. Praeterea
femper refcindendi negotii metus, nec unquam ullius obliga-
tionis hdeique propè foret fecuritas:cùm intereffet tamen huma-
ns locietatis, ne contradus adeô fréquentés, utiles ac necef-
larii in vita civili temerè eluderentur.
§.6. Pulcherrima itaque eft conftitutio Juris Civilis, qua
hsc omnia ferè caventur , amp; res tamen ita temperatur , ut
neutra pars conqueri de injuria poffit. Sancitum nimirum eft,
ne error, modo in rem confenfum fit , L iz. de verb. Obi. h
injr'mc.àeAcq.poff. é-S'-ç^^omm fidem folveret, fed er-
rans in rei valore ac bonitate fas facilitati negjfgentiaeque id
expenfum ferret, nifi vel dolo adverfarit deceptus d. l. zz.f. '
t. de Dol. mal. vel ultra dimidium veripretiilaefus effet. /. z. C.
deRefciad. vend. Quid fi ergo error adeo probabilis fit, ut in
culpam non cadat , nec imputari erranti poffit , ut fi Vitium
in re latitet? Fuiffe quidem id damnum emptoris etiam innocentis
videtur , amp;: deerat illud adhucconftitutioni civili. Verùm
fupplevit id asdilitium sediaum data emtoriadioneredhibitofià,
fi latuiffe Vitium in re appareat l.^-^.de ^dil.edi5l. Ita ergo
magna prudentià profpeâum eft cîim utilitati publics, ne
obtentu errorum fides data facile ac promifcuè lacerareturj
tum partibus, adeô ut neutra cum hac conftitutione magis,
quam cum ipfa ratione naturali queri jure poffic, dum errans
fuîE tantum cuîpœ damna luit,- falvo citera eo jure naturali
de quo diximus §. 2. à quo ita lege civili receffum eft , ut
non minor in hac quam in illo aequitasvideatur, major etiam
utilitas.
§.7. Quin amp; illud naturae jus quo reo conyento faculta-
tem fupplendi damni fuftinendique negotii competere dixi-
mus. /hp. §. 3. falvum fecit conftitutio civilis in d.i. z. C. damp;
A 5nbsp;refc...
-ocr page 6-refi.vend.6m^totiqne conceflit póteftatem falvó négotiofup-
plendi, fi id elegerit quod deeft jufto pretio d. l. z. quae
proinde facultas utriufque juris confenfu ac auftoritate con-
ftituta eft.
§. 8. De hac facultate folvendi id quod deeft acerrlmè
difputant Interpp. An ex obligatione fit, an vero ex lege? feu,
ut loquuntur. An fit in obligatione, an vero tantum in fo^
lutione ? Alii enim ftatuunt obligationem akernam efle , amp;
Jaefo aftionem alternatim competere , aut ad refcindendum
contradum, aut ad fupplendum quod deeft : atque id ferè
poft Abbatem Panormit: »« c. cum dikBi. x.deEmt.(^vend,
fequuntur Canoniftae ind.c. Alii autem aólionem tantum dari
docent ad refcindendum negotium, amp; repetendum quod da-
tum eft j facultatem autem fupplendi ex lege feu in folutione
tantïim efTe. Ea eft fententia Bart.»»i. z. amp; communius re-
cepta tefteCozarr. 2.quamfequimur amp; cum
reliqua omnia inde pendeant, fic demonftramus.
§. 9, I. Quia in obligatione ex empto aliud eflet pretium,
quam de quo in contractu emptionis convenit. v. g. fi res,
qus 200 aureorum eft , emta fit 90 aureis , in aftione ex
emto eflet pretium 200 , ciim nulla êmtio fuerit contrafta
nifi in 90 aureos. Non poteft autem venditor ex contiadiu
v.g. emptionis aliud pretium petere , quäm de quo convenit:
ejus enim pretii definitio fubftantiam emtionis conftituit, fr'mc.
infl. de Emt. amp;nbsp;§■ de Contr. empt. nee aliud pretium
nifi alia emptione peti poteft. Cum igitur venditor laefus in me-
morato exemplo petit, ut vel res fibi reftituatur , velprecium
ufque ad 200 aureos fuppleatur, falfifEmum eft, hocprecium
200 aureorum efle in obligatione emptionis, quae non nifi in
90 aureos contraiSa eft. Tantum itaque eft ä lege feu in
folutione. II. In hoe remedio pars Isfa allegat crrore fuo fe
Isfum effe enormiter j fundaturque tota ipfius intentiofitp.^.z.
atque aélio in eo , quod putaveritrem fuilTeminorisvelmajoris
pretii,eoque deceptusfit, neque adeóconfenferit. Ex hac autem
allegatione feu intentione tantiim fequitur , refcindendum efle
negotium, in quo confenfus deficit, aut error feu deceptie
contigit : propter defeftum enim confenfus, errorem , cir-
cum-
-ocr page 7-cumventionemque refdnditur atque Infrlngitur negodum, amp;
agitur ad recedendum ä negotio. Hoc folum itaque eft in.
adione. non petitio novi pretii, qnx ex confenfu, non ve-
to ex defedu confenfus, errore aut circumventione, quae fola
hacaaioneaIlegantur,nafdpoteft. II[. Quod in obligatione
eft . ad id ador agit . ejus enim eft jus omne obligationis ,
amp; quicquid ex ea juris eft, id adori competit. Scd in / z.
C.de refc.vend. reo facultas fupplendi predi ejufque eledb
datur, qusproindejus rei eft, non adoris. Non ergoeaeftin
Ob iptione. Secus ac in alterna obligatione, v.g. f, quis fti-
puietur domura aut loc. amp; reus promittat : in qua non fo-
« contmetur rei eledio , quae ex jure ipfi competit, fed amp;
promiflio , ex qua adio amp; obligatio adori nafdtur. Idque
IV. manifeftiffimum fit ex /.6.§.i. de Re Jadic, ubi lucu-
lenter id in exemplo nox® deditionis oftenditur : fi enim
fervus injuria damnum dederit, adio ex lege Aquilia tantiim
elt ad damnum reftituendum, quanti pluris in anno vel men-
le fmt : id enim continetur intentione adionis. I. 2. priw. I
. §.!./. 13. ^ 5 /. 27. 5. ^fec^^, ^dl. Aquil. Hoc damnum
igitur tantum eft in obligatione , nox^ dedendi facultas tan-
tum ex lege feu m folutione. Haut abs re videtur verba legis
evolvere. Decern, ait, ant noxa dedere condemnatmyjtiäcati
^ decern tenetnr ; facultatem enim mxa dedendäs ex lege accipit.
Et mox : jHdtciHm folius mxx deditionis nullum efi, fed pecu-
martam condemmiionem (quä damnum ipfum aeftimatur) ß.
qmtur, amp; ideo judicati in decern agitur ; his enim felis condem-
mtHS, nox^ deditio in folutione efl: qua a lege tribuitur d.U.
i. Quibus danffim^ demonftratur, omnem facukatem,
quae reo ä lege tribuitur , uti facultas fupplendi quod deeft
cx d. I. 2. perinde'ac noxx dedendi ex L. Aquilia , in folu-
tione efte non obligatione vero turn demum. In obligatione
efle, quando fingula per fe in obligationem deduda funt, ut fi
quis fit ftipulatus decern aut noxs dedere , d. I. 6. §. uverC.
atis. ficut rem reddere aut pretium fupplere : ut fingula fepa-
Mtim m adione fint. d. 1.6. §. i. verf at judicium. Et cum hse
facultas folvendi jus rei fit ut didum ac reo tribuatur, non
poteft minor pugna efle inter haec duo , jus rei in obligatio-
ne
ne adorls effe; quam fi diceretur,exceptIones rei in adione
elTe , qu£E fua natura aftiones excludunt /. 2. princ. I. 22. de
Except.l.^. §• I. de verb. ßg». Quin VI. oftendit quoque
ratio naturalis ßp. §, 7. addußa, totam hanc facultatem rei
ex beneficio legis amp; naturae quoque jure ita reo permiflfam
e/Te, ut hac ratione evitare adionem poflit. Ea vero quje ira
ex lege reo data funt, in folutione effe , expreffum eft in d.
/.(J.§. I. de Re Jud. I. r. de Nox. aEl. Atquse hxc communis
receptaque fententia eft tefte Gutiezzez. Itb. 2. Praä. quaß.
136. idque receptilfimum effe ex Molin. tradit Vindl.ind.L 2.
C. derefc. vend.part. 2. cap.t, n.z6.
SECTIO IL
§.i. I^TOn défunt qui exiftimant, non magni momenti,
^^ fi elFectus fpedetur, elfe , an utrumque in obli-
gatione efle dicatur , an fupplementum ejus quod
dceft in folutione five ex lege : quod probari miramur ab
Ampi, olim Bökelm. ad f. de Refc. vend. §. i.quafl.ä^. Quam
inlignesenim hujus rei effeâus fint, amp; quam graves inde lites
componipoffint, ex paucis, quae fequuntur, patebit.
§.2. Ut taceamus , aftorem tantiim ad relcindendura ne-
gotium agere poffe, nec ideo plus caufa petiturumj d.i. 6.^.
i.deReJud. cum, fi alterna obligatio eifet, unum petendo plus
causa peteret§./i5»« 55. verf. Hmcautem. Infi,de A^ion,
qusE res nec hodie effedibusfuis caret, DD.alii quoque
ejus diftinftionis egregii efFeäus funt.
lt;J. 5, Inde enim eft quod emptor non poffit fe redhiben-
dse rei neceflitati eximere, nifi offerendo reipfa fupplementum
precii; quia non nifi folvendo ac prsftando id quod in folu-
tione eft, abaftioneliberatur./.26.»■»;?».«/^A^öat.^S-. Unde.fi
emptor rem diftraherevelit, ut ex pretio ejus fupplere , quod
deeft, poffit, nonauditur : quia venditor, quoad nondum
oblatum efl; reliquijm pretii, aâionem ad rem iftam rcfciffo
negotio petendam retinet, amp; jus adeo in eam qucefitum ha-
bet, nec iri arbitrio rei eft, id ipfi invito intervertere: cum
amp; varié fieri poffit, ne pretium poft diftradionem prçftetur.
vel ne fufEciat, aut ut alia caufa fit, quxejusfolutionem vel
tardet vel impediat vel difficiliorem reddat. Atque ita judi-
catum refert Papon. de Arrefl. lib. 16. tit. 3. §.5».
_ §.4. Inde quoque eft, quodcondemnatio non poffit fieri
nifi m id folum, quod in obligatione eft; fer 4.1.6.§.t.
verb, judicati in decern tenetur. amp; verb. amp; idea judkati in
decern agitur; his emmfilif condemmtur. Neque tamen admit-
poteft, quod Bacchovius vol. i.difp. 1. thef. to.lit. 15. ad-
Verfus Treutlerum^afferit , eleaionem rei ex ratione juris, ß
^Hidem fretium tantum in folutione efl, nunqmm ultra condem-
nationem, imo nec ufque ad eam, fed tmtum ufqete ad litis con-
teflationem dur are:, quoniam fuper quo lis efl com efl at a, id etiam
in condemnationem deducetur. Nam amp; rem ipfam amp; rationem
reCellitd.l 6.$. i. quce ait. Judkati in decern agi atque his folis
condemnari^ noxa detütionem in folutione efe, qua à lege tribui-
tur. Supereft ergo in adione judicati quoque, qu? ex con-
demnatione nafcitur, facultas folvendi ejus, quod ex lege eft:
ut adeo Valdè incongrua fit ratio ilia, quod fupplementum in
condemnationem deduci poft litem conteftatam non poffit,
cùm illud nec in obligatione nec in condemnatione unquam
lit, fed ipfo Ibtucnte Bacchovio, femper ex lege. Durât ita-
que eleâioifta ufque ad executionem j in alterna autem obli-
gatione perpetua eft.
§. 5. Prscipuè vero fpeâratur ejus efFeaus in fpede ret
apud emptorem perempts. Quaeftio enim ancepsinprimis eft,
amp; mter DD. varié agitata; An, fi res apud emtorem pereat,
adhuc locus fit remedio /. 2. C.de Refctnd. vend.
6. Quà ^in re Not. i, Periculum rei ejus efle qui jus vel
aftionem habebat ad rem conrequendam./.i4.§.i.Dfoo^. Oyj
enim jus circa rem illamnon habet, jus, quodnoneft, amit-
t^re cum eâ nequit. U%\.l.xo%.deReg. Jur.lnàe tralatitium
quot;'tid, quod debitor rei interitu liberetur./. n.i.ij.de verb.
Que amp; caufa eft, cur emtoris etiam ante traditio-
®nbsp;nem
nem fit periculum , cum ipfe fit qui aa:ionem habet ad rem
confequendam. l.^.mprinc.de Per. amp; comm. Atque haecomnia
quoque naturali rationi conveniunt.
7. Not. 2. Cum exd.l.i. in obligatione fit, utnego-
cium ex lasfione enormi refcindatur ,ceu SeB.nbsp;often-
fumfequitur , fi venditor lasfus fit , adione id contineri,
ut rem refciflo-negotio reftitutoque pretio is recipiat; emtorem
vero fupplere pretium poffe: fi emtor , ut isrefciffo negotio
amp; reftituta re pretium recipiat, venditorem vero fuperfluam
reftituere poffe.
§. 8. His prsmiffis concluditur i. Si venditor Isfus fit,
non poffe eum, re apud emptorem (nedum apud fe ante tra-
ditionem, Pinell. d. c. i. in fin.) cafuperdita, agere , ne ad
fupplementum quidem; venditor enim vi obligationis tantum
agit ad rem repetendam, ^.prlt;ec. qu£ cafu periit, eoque amp;
a6tio extinfta amp; emtor liberatus fuit fup.^.6. Supplementum
vero pretii non eft in adione , fed folutione , adeoque ejus
folius judicium nullum eft nulla aélio. per text. expr. in d. I.
6, §. I. de Re Jftd. verb, at indicium folius noxa deditionis nul-
lum efi. Et cum hoc fupplementum in Tola eleftione rei con-
vent! fit d.l.z. adio autem ad rem petendam cum re interie-
rit, §.6. nulla adio eft, qu^ reus adigi ad praeftandum illud
poffit. Nec poteft ille praeftando fupplemento liberatus vide-
ri, qui jam ante rei interitu liberatus eft : nec libertatio ulla
effe, cum nihil in obligatione fuit; non res, quia periit; non
fupplementum, quia ex lege tantum eft. SeB. i. §.fn. Deni-
que probatur idem ex l.^^.^.fin.
aB. arg. I. n.h. i. de Jur. Dot. Atque banc fententiam fequun-
tur communiffimè DD. apud Gutierr. d. q. 156. Gomez. 2, var.
refoLc. i.n.i. Covarruv. i.varr.ref.c.^.n.fin.qui omnes re-
ceptam amp; in Hifpania fpeciali lege cbnfirmatam teftantur.-Pinell.
d.l.z.p.z.c. I.».56.^57.^c. Abeaautem interalios^ecelfit
celeberrimus Germaniae JCtus W. A. Lauterbachius , Duca-
tus Wurten bergen fis nuper Direftor , ad tit. f-de Refc.vend.
p.543. ex falfo illo principio , quod alternativa fit öb%atio,
in qua una re peremptS altera adhuc debetur : quod abun^
lefutatum eftnbsp;-nbsp;'
_ §. 9' Si vero rem alienaverit vel vendiderlt emtor, an ven-
ditori fupereft remedium d.l.z. adverfus primum emptorem ,
qui pretium habet ? Equidem fi res nondum periit, pfimura
emtorem , etfi bona Bde , quin ut verus dominus rité alie-
naverit, conveniri pofle ex communi DD. fententia admittimus,
nefuofadèo, «fiaiia nulla ejus culpa fit, alii noceat; contra
l. i^^.deReg. Jw. h^.^.z. inf. ad SCt. Tnb. Quin id am-
pliüs quó minus ftatuamus nihil obftare videmus, quod Ju-
dex refciffo ex d. I. 2. contraftu amp; alienatione , dominium
iplum,eoque rei vindicationem, contra poflellorem reftituere
poliit perinde ac fi alienata non eflet : cum etiam contra
Kecentiores ex communi veterum, receptaque in foro ,omni-
noque veriflima fententia , in Prsetoriis quoque remediis, et-
n contra jus civile dantur , id fiat. §. 6. ^ ibi DD. Infl. de
.ABion. ut ita integrum fit venditori adione ex vendito vel
petere ipfam reftitutionem rei ab emtore, cüm adiones h.f. ad
id quoque dentur arg.l. 5. §. i. de Contrah. emt.l.ii.^. ^.de
emt. I. 79. Pro foe. vel refciffo filtem contradu reddi
aSionem in rem contra poflenbrem.
§.io. At firesperiitcafu apud fecundum emtorem, omnis
adio pro re certojure interiit, nec, quod non eft, amplius
deben aut vindicari per naturam poteft. fuf. §.6. Nec omni-
no vera eft DD. ratio , quod cum emptor precium habeat,
illud pro re fit. Id enim in rebus fingularibus pernegamus, notif-
fimaqueadverfaturregula : Quod res fubpretio non continea-
tur./.ö8.fl!(?/^^.Item illa,quod fpeciei interitu debitor libere-
tur /»ƒ». §. 6. In alteram quidem fententiam tanta eft DD.
propenfio , ut impetu quafi quodam in eam ferri videantur,
faltem fi prior emptor plus pretii accepit I fuo emtore, quim
dedit venditori: ut videre eft apud Covarruv. 2. var. ref. 4.
w. 14. Pinell. d.l. z.fart. 2. c. 1. n. 38. Fachin. 2. Contr. 18. Gu-
tiezzez. lib. 2.praEl. ^uafl. 135. Zoes. f. de Refcind. vend. n. 30.
Lauterbach.f. tit. pag. 345. Ampliff. Dn. Struv. Exerc,
jnr. Civ. 23. tbef 92.igt;ffi». amp; quos illi recenfent. Scd expen-
ds juris principiis impetrare a me nequeo , ut de eorum veri-
tate quicquam concedam.
§. ii. Concluditur II. fi res poft moram emptoris periit,
-ocr page 12-venditori dandum omnino remedium d. t. z. ad rem refcifla
venditione repetendam , ac fi adhuc extaret : cùm mora im-
pediat, quo minus debitor rei interitu liberetur, perpétuât à
in eum adione l.-^.de Reb. cred. L 47. ^.fin. de légat, i. amp;s.
ri. Concluditur III. fi veró citra moram res culpa em.
toris pericrit ante litis conteftationem , extinâa eft adio ven-
ditoris : quia culpae nemo reus eft , qui re tanquam fua amp;
ut Dominus utitur I, z').§. n. Har.petit.arg. I. zi, c. mandat.
nifi dolo quid fccerit, qui pro pofleffione eft. I. iii.deReg.
Jur.c. i6.eod.in 6.1.18.f1. Sol. matr. Sublatà itaque rei inte-
ritu adione venditoris , ne quidem fupplementum pretii is
petere poteft. Sea. i.§. 9. Atque hadenus redè defenditur
fententia Ampi. D. Struviiöï.r^.pz.amp;allegati ab eoScotani.Poft
litis conteftationem vero fecus eft : durât enim adio, quaß
mora quadam jam contrada , nec emtor à culpa , poftquam-
ab eo jam res petita eft , excufatur. l.i. §.i5.§. i6.ß quadr.
jHifip.arg. I.zi.princ.1.16.^.^. de JVox. a£l.arg.l.^.l.i6.§.T.
de Réi vind. Haâenus de cafu , quo venditorc laefo res-
periit.
§. ij. Concluditur IV. fiemtore Isfo rescafu peiiit, non
tollitur emtori hoc remedium , adeoque nec venditori arbi-
trium refidui pretii reftituendi. A parte enim emtoris reme-
dium hoc datur ad precium refciftb contradu repetendum, id-
que folum in adione eft; arbitrium autem, reftituendi, quod
ultra verum pretium venditor accepit, tantum in folutione.y«/».
§.7. Id verô precium quod in aftione eft , cum non perierir,
nçc, ut genus amp; quantitas, perire poffît, /.5o.§. ^.adl.Falc,
arg. §. 2. Ouib. mod. re eontr. obi. /. 11. C.ß certum pet. ^s.
fequitur falvam effe emtori aftionem ad repetendum refciffâ
emptione pretium, etfires, quaz in aftionenoneft, perierit.
Atque haîc conclufio propè communis omnium eft, etfi con-
trarium in Hifpania receptum elTe teftentur jCti Hïfpani /«p.
§■ 8. adduâi : quod amp; verius efle aflerit Gomez d.i. notatus
iPinello. «i.e. i.». 59. Venditori ergo integrum quoque erit,
falvo contradu olFerre id quod plus jufto pretio accepit d.
§. 14.Verum hxc fcrupulo non carent ; amp; folidum pretlüm fe
ftituendum videtur : Dubitandi enim occafionem probet'
quod refciffo contraflu res vendita venditori, qui earn recipe!
re debuit, periifle videatur , non emptori ; atque hie adeà
removen ab adione non poffit m oblatione ejus quod ul-
tra juftum pret,urn datum eft. gt;/gt;.§. 6. amp; ceffare videtur hie
ratio ,11a natural,s. de qua didum Seil.nbsp;Verùm Jn
recedimus tamen à communifententia, quippe venditor, ceu
reus conventus duplex habet beneficium , fc/ut vel rem red-
piat vei verum precium , reftituto quod nimium fiiit, reti-
Alterum itaque fi tollatur rei interitu , manet alterum-
reo , CUJUS eleâio eft , falvum. Emtor igitur agit equidem
ad totum pretium refciffo contradu recipiendum j fed hanc
aäionem évitât venditor offerendo quod plus aequo accepit.
§.15. E contrario emtori deneganda videtur afèio , cujus
tonditionem ipfe implere non poteft j cum non poffit rem re-
Itituere, qus quafi conditio adioni ineftamp;refcifforii remedii
natura continetur. Sed nec id mover , cùm re cafu perem-
pta extinguaturjusomnc, quodfiveemptor five venditor cir-
ca illam rem habuit. ßp. §. 6. Non poteft itaque venditor
contendere, ut fibi prsftetur conditio qus mero cafuprsefta-
n, aut ideo emptori quicquam imputari nequit.
§.i6. Concluditur V. Quod, etfi emtor rem alienaverit,
non tarnen ceffec adio ad pretium repetei^dum , quia in per-
fonam eft. Verum cum fuo fado emtor rem reftituere ven
diton , atque ita conditionem adionis fuae praeftare non pof-
lit; removere eum venditor poterit, donee rem praeftet - »«r
l.9i.^.-i.deverb.obL Quod proinde fecus eft , fi poft alierw-
tionem bona fidefadaminterierit, atque ita prœftari conditio
d.l.z. cafu non poffit. ^.pr,ec.
§. 17. Horum omnium itaque plenariè fibi conftat at-
que cohsret ratio. Quantopere vero hac in re varient,
bd. amp; quàm parum fibi confient, ut alia prœteream , vel
ex ce'ebernmo ,IIo, quem jam laudavimus, Gei-maniae TCto,
Lauterbachio apparet ; qui pofito , primiim contra com-
munem rpceptioremque fententiam, ccrtamque jurisrationem
erroneo principio, quod obligatio rei ex d. I. z. fit alterna,
ß 5nbsp;vei:
-ocr page 14-vel sd reftituendam yquod accepir, vel ad fapplendum ,quod
deeft , amp; utrumque aequaliter in obligatione, deinde paucis
lineis plura perperam cotnmittit. Ita enim in fpecie lis ven-
ditoris'(igt;reperdità illi tamen aftionem concedit contra tradi-
ta §. 8. (x) comparat rei interitum amp; fimplicem alienationera
contra §. 9. (3) confundit inter fe moram amp; culpam contra
§. ii. amp; iz. Et. (4) utramque cum cafu contra d.§. 12. In
fpecie vero laefi emptoris tradit (5) quod petere à venditore
poffit fuperfluum pretium, atquehicid folvereteneatur, con-
tra §. 14. (6) confundit cafum rei extantis amp; peremptae con-
tra §. 16. (7) œquiparat cafum laefi emptoris amp; venditoris,
quorum diverfiffimam conditionem efle oftenfum eft. Quo
tamen fummi viri laudibus nihil detradum volumus.
§. 18. Plura tradanda reftant ; fed in pauca contrahemus,
Q. I. An emtor reftituere debeat rem cum ftudibus ? Aff.
de jure contraDD. comm. amp; Pinell. d.l.z. c.^^.perm.kcm in
praxi. Q. 2. An venditor precium cum ufuris ? Neg. nifi
cas perceperit. contr. Covar. z. KR. 5. «• 9. amp; tb all. Q. 3.
An pignusab emtore conftitutum refolvatur? Neg.»/. 48.^.18.
de iy£dil. eà. cum Lauterb. S: Zoes. ». 55. de Refcin. vend. Scotan.
Difp.17' th. i8. Q. 4. An idem utrinque pretium fpeftetur?
Affir. fc. verum, quod fuit tempore contraftus. contr. Zoes.
d.i.M. 19. Quaä, ne nimium excrefcat difputatio , prolixiûs
jam non perfequimur.
: t
Antur aBiones Jua naturd mixta.
III.
Kon folum Reo , fed ^ K^St.ori Ikitum ej^^ de cri-,
mine cafitali tranfigere. • ■ quot;nbsp;'
I V.
Idque mn folum ante verum Ma^-^of infiitufàià
accufationem. i. ■nbsp;ivi
V^fiimntorim nm quafi\ fed^'vemP'M ^fusfr^
Sius.
Si fruBuarius ufumfr. cedat alii, confolidatur ufus-
fr. cum proprietate.
Trin-
d
.AÎ 5IA OilCj
Trinceps legibus eßfilutus.
Negotiorum gejîor tenetur de culpâ leififflmâ.
^od kdoi^amfum^eß:, adjd petendum nuUa com-
petit ahio , qutnimoß/olutUm ßt etiam repeti
potefi.
^xor eß Tgt;omma doits.nbsp;üis.V.-t^t.-i «ivdu;
' /
^erela inofficioß teßamenti ^^fljsfi ipfa haredita^
tUpetitio, ^fed amo praparatorm. ..y.-
CoroUaria difertationi pracedenti à. nohis habita
annexa hîc repetita volumus.nbsp;p.
■■-•-VI
Y