PR^SUMPTIONJBUS.

Q^ V A Ai,
FAVENTE DEO TER OPT MAX.
Ex Audoritate Magnifici Tgt;. ReBoris

D. HERMANNI van HALEN

S.S. Theologis Doftoris, ejufdemque Facultatis ïn Incivtâ Acadimi5 '
Ultra,cdmâ Profefforis OrdinarH, Verbique DivinfSiïem ^
Ecclefiâ Praeconis,
NEC NON
AmflijJïmiSemtm Academici confenfn , NobiUjJim^que
Facultatis JVRIDIC^^ Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in UTRO(^UE JURE honoribus amp; PriviLiis
nte , amp; legitime confequendis.
4 ^ « ^^quot;ditorufit examim fuhiicit,

MATTH^ U s stilet E,Gcesd.ZeeUgt;„d.

A. D. II. Jun. horis locoque filitis.

VIR O,

ABRAHAMO

H APP ART, J.U.D.

Civitatis Goefanse Secretario
olim fideliffimo , nunc vero
ejufdem civitatis confuli gra-
viflimo digniflimoavuncu-
lo meo propter innumera in
me collata beneficia nun-
quam non honorando amp; cum
fubmiffi animi reverentia ac
obfequio sternum profe-
quendo.

Me T^ifpitationemque hanc Inauguralem

D. D. D.

MATTHiEUS STILTE^
Auctor amp; Resp.

DISPUTATIO JURIDICA
iNAVGVKALîS,
D E

Pr^esumptionibus.

thesis i.

i Rxfumere multis locis varié accipitur :
aJiquando fignificat, prins fitmere, amp;
amecapere, nûnl.ï.C.defecmd. mpt.
nonnunquam praoccupare , ut apud
Rhetores, qui praefumptionem vo-
cant, cum id, quod in adverfarii cau-
fa, vel judicis opinione nobis contra-
rium efle, aut fore arbitramur , prs-
occupamus dicendo, ac bonis rationi-
bus diflblvendo Ouintil. lib. 8. interdum dénotât idem quod
futare , ut in l.-j.ff.de in lit.jurand. nec raro etiam fumitur
pro prtifagire: conjicere, cagitarcy feunbsp;aliquid in du-

bio Val. lib.i. cap. 5. ve! denique , ut noftro cafu , pro cre-
dere, aut opinari aliquid antcquam de rei certitudine ac verita-
te conftat: hinc pr^fumptio dicitur legis opinio , qua lexali-
lt;lüid pro vero prsfumit, amp; ante capit quam probetur.

II. Dif-

I I.

DifFert prsfumptio ä probatione : probatio enim eft rei
dubiE ab adore vel reo coram judice fada legitima fides.
Praefumptio vero eft fidei quidam ex probabilibus argumen-
tis fada indudio amp; colledio. Diftlnguitur etiam a fi'dioner
qu3ä commentum eft ad conciliandam sequitatem cum ratione
amp; fubtilitate juris; quae licet naturam imitetur verltatis §, mi-
norem infi. de adopt, non tamen confonat ; fingimus quippe
ca, qua: falfa effe fcimus, ut in fidtione poftliminii , amp; legis
Cornelia?. Exempla vide in I. 4. §• ult.ffquot;. de ß-dej. §, 5. inß.
qwb.mod.pat. pot. fol. 1.1. C. dedonat. l.pen, gr ult.ff. de flat,
hom. Praefumimus ea , quas vera effe arbitramur, dudi pro-
babilibus argumentis: fidio legis difpofitio eft; praefumptio
tantum legis opinio; illa valet ut legis definitio, ideoque adver-
fum probare non licet j haec tantum ut probatio, ideo contra
eam probari poteft , excepts juris amp; de jure prsefumpttone ,
quae fidionis vim obtinet, nifi quod edfit contra vericatem,
prsfumptio vero juris amp; de jure fecundum id quod verum
eft, vel vero firaile.

I I I.

Triplex vulgo ftatuitur praefumptio. Prima amp; quidem fij-
miffima eft praefumptio Juris amp;dejure, quae talis eft praefum-
ptio , qua lex ex argumentis vero fimillimis quid prasfumit, amp;
praefumpto, tanquam rei compert« amp; explorarx pleniflimam
fidem tribuit, ita ut non a'dmittat probationemin contrarium.
Imiqm C.ad SCtHm m. l.^^'f. deR.Jur. /. 51. f.decon-

dia.

inaugural

ellrnbsp;bicnnii ab

emillo chyrographo pecunis numerationcm verè intercefffTe,

quamvis.lie qui emifit, I.quido demonftrare poffit, nullam

ft accepiffe pectiniam Intereft enim re,p. randem fcnpturs

hdem haben Neque damnum cenfebitur, quod fua culpä fen-

tiat L ioi.f.deR.Jur. prseterquam quod Tacitus alibi eleean.

tera.t, omne magmm exemplum aliquid ex mquo baheat, quod

mdttate adverjh, omnes rependitur. JZft amp;nbsp;de Lc

fpecies, qua lex pr^fumit fententiam, qu=. in rem Hica^l

abut, veram efle, neque contrarium probari patitur, obean-

Hu^c fi^rnbsp;'nbsp;litium finem.

Huic fimilis quoque eft ea fpecies, quä Jex jusjurandum ad
delatjonem adverfani m judicio prsftitum j amp; confeffionem
Jn judicio fadam, veram habet; quandoquidem jusjurandum
non minorem firmitatem quam transadio , confeffio judicia-
Jis eandem cum re judicata , vim habeant.

I V.

. Secunda prsfumptio eftnbsp;Quœ non eft res prs-

judicata , refpuens probationem in contrarium , ut ilia fupe-
nor, neque propriècenfetur probatio, quia ea percipitur
fenfu; un vifu , auditu ; pr^fumptio vero per difcîrfum ra-
tionis coll,g,tur ex fadi circumftantiis : eft tamen loco pro-
bationis, habetque ejus eff-edum , ita ut onus probandi in
adverfam™ contra quem militât fufpicio ; rejiciat. /. 3.
S. z^.z^.f.deprobat. L 1. 3. f. de paÜ, /. 5,. profoc eoque
conüderato efFcdu dicitur liquidiflima probatio. /, f. de
H^t. i.l. judicia C.de rei vind. fcilicet quamdiu contrarium
non app3,et aut probetur. Lfwepoßdetü C. eod. Vcluti fi
cnu qu,s cohabita vir cum uxore, pisfumiturilla ab eocogni-
• '^ancellatio chyrographi prsfumptionem fadx folutionis

3nbsp;parit.

parir. Similiter pater materve ft uno inccmJio, naufragio ^ vet
fimili ruina cum filio perierint, impuberifilio mater amp; pater,
pubes vero matri amp; patri fupervixirte films creditur. /. zz.f.
de rek duk fed quia ita certa , amp; extra omnem dubitationis
aleam non eft haec juris praefumptio, dicimus legem has fiml-
lefque pr^fumptionum fpecies quas retuli, ab eo petere,
quod ut plurimum , atque etiam fecundum naturalem reruna
ftatum contingit.

V.

Tertiam amp; ultimam praefumptionem ^«w/i«if vtilgóvocanü^
qus à fuperiore , quam juris diximus , vix difterre vidcttir r
utraque enim ex fadi circumftantiis, rebufque vero fimili-
bus defumpta pro vero habetur, donec contrarium apparue-
rit; nifi forte in eo, quod lex civilis illius apertamfaciat men-
tionem, hujus non item. Haec quamvis lege definita non fit,
eft tamen jufta , amp; rationi conveniens, amp; vero fimilis eft
conjefturaex circumftantiis fcilicet, amp; rei qualitate apparenti,
aut probata, deduda. Vel ut clarius definite mihi videtur
Jlc. traB. de pmfnmpt. in princ. part. 5. hitm. i. probabilis eft
conjedura ex certo figno proveniens, quae alio non addudo,
pro veritate habetur. L. ea quidem irt princ. C de accufai. ill»
igitur fine aliis adminiculis fidem folidè non facit, fufficit ta-
men aliqxiaudo ad delationem jurisjurandi, vel in fupplemen-
tum probationis, aut ad fufpicionis purgationem. Ut cum
praefumitur contra aliquem hominem propter malann famani :
contra quam tamen prxfumptionem admittitur reftè probatio
in contrarium. Hanc prsefumptionem, quam hominis appella-
vimus, rta.ms judicis legendam effe ait Bachovius; quia, in-
quit, judex ex conjeóhiris, 8e rationibus, in alterutram par^
tem jure raoverj poteft:, alterius autem privati hominis praei-

fum-

fumptio, in hac materia, ubi de probando , condemnando,)
aut abfolvendo agitur, nulla efè.

V I.

Caetcrum non omnes prxfumptiones parem habent arguen-
di vim , alias enim leviores , aliae fortiores funt : fortiores
non probant quidem, fed onus in adverfarium probandi trans-
rerunt I. 6. ff. de hüq. funt fm vel alien, jur. exceptis folum-
modo iis , quas juris Squot; de jure vocavi. Praedia libera in du-
bio praefumunturj amp; allodialia, nonfeudalia, tributis, aut
fervituti obnoxia; eique, quiid dicit, probandi incumbit ne-
ceffitas. l.i.ff. de probat. Vivere quifque quamdiu abfens eft,
non mortuus prffumitur JVbv. loj.'cap. ii. amp; nifi conftet dé
morte, quamvis quis quçfitus, amp;ignoretur ubifit, de mor-
te non creditur d. Nov. vita hominis ufque ad centum annos
praefumitur. Ut apparet ex /. ^6.ff.deufufr. Lut inter 25. §. i.
C.de facrof. eccl. verum quidem eft, authores harum legum
regulariter hunc vitas terminum homini non praefcripfifTe, fed
longfvo: nam, inquit, Cajus innbsp;is finis vita eß lon-

gäivi hominis. Tzmtn cum impoffibile non fit, ut homo cen-
tum annos vivat, ideo hoc cafu ei, qui dicit fflortuum, non
ei, qui dicit vivere , ut probet, necefle eft. Bonus unus-
quifque prifumitur, quoad fit, autexiftat, qui probet eum.
malum. /. non omnes §. k barbaris ff, de remil. Leviores prae-
fumptiones probandi onus in adverfarium non transferunt qui-
dem , fed quale quale praebcnt indicium : v. g. liberam effe,.
cujus pater liber eft 1.1 o, C. de probat, ingenuum , cujus fra-
tres ingenui, I. 17. eod. Donatio migis prsfumitur inter
vivos i quam mortis causa faâa I. Seja : f. de dowtt. mort.
amp; maîîis mortis causa , quam inter vivos, fi vel ab aîgroto,
vel. mortis mectia ia ca fiat. GlolH ad l. pen. C. de donat. mort.

sauf.

canfi fic fi oriatur incendium praefumitur inhabitantium cul-
pa 1.5. §. I. f. de of. praf.quot; vigil, fed quia levis aaeo haec eft
prsfumptio , non , nifi hifce cafibus hujus aut iilius culpa
probetur, facienda eft condemnatio. Gail.z. ohfzx.

V I I.

Uti non eandem praefumptiones vim habere demonftravi-
mus, ita nec eofdem femper habent cfFedus : alius f^pe in ci-
vilibus , alius in criminalibus eft effeétus I, alt. c. de probat,
ex prfteritis ad.prffentia amp; futura reftèducitur argumentum:
fed in civilibus td fortius , quam criminalibus procedit ; ibi
enim clariOTima documenta requiruntur d. I. u!t. nec femper
hoc erit verum , qui feme! fuit malus, femper malus pr^fumi-
tur. l.-].\.\:ff.de accuf. qui femel furatus eft, fi iterum furti
poftuletur . pr^^ummetur quidem fur , fed prffumptio nimis
eft levis , fi nihil aliud concurrat, quam ut ideo condem-
nari poffit d.l.ult. fic etiam dicendum fingulas pr^fumptiones
non probare , fed plures conjundas fidem facere poffe. /. 3.

ejufdem ff. de teß. plures imperfed? probationes conjungun-
tur , ergo etiam plura pr?fumptionum genera ita conjun-
gi poflunt , ut quf fingula non probarent, ea conjunda
fidem faciant, uti vulgo dicunt, qua non profunt fmgula, mul-
ta juvant. 1.57. §. i.ff, derit. nupt.

V I IT.

_ Quoniam jamdevi amp; effcdu nonnulla in prçcedentibusdi-
xi, non incommodé quçftionem hanc referri hue pofte mihi
videtur, an fcilicet fententia juftè feratur ex prefumptione ?

amp;di-

amp; didmus, judicem non tantum de ea , que eft km
îme , qualis eft inftar pJenç probationis amp; viritatis; fed amp; de
ea quxj«r«;™ eft, fententiam ferre poffe : hsc enim
probationis vim obtinet, quatenus non evertitur contrat^
probatione : unde ut ex plena probations , ita amp; ex prçfum!
ptione, qu® eft inftar plenae probationis, fententia reftè fer-
S3'nbsp;reus criminis non capita.

etlfdotn Vnbsp;requiruntur in teftamentis

etli dolo non fecit, perinde acfi feciffet /. 20. c de ti

iTc^ffrnbsp;^P-iffimisSntîs

LL T^'nbsp;eft , cum lex quid

habet prodolo. L,^. i„ fi„. sic fi maritus aliquem adulterii

ydum . poft trinam denunciationem , convocatis tribus

teltribus fide dignis, colloquentem cum uxore invenerit

quamvis forfan non fit, pro adultero habetur JVov 117

Cap. ,5. quod Cl autem certa non fint indicia, fed ifs fub fie

sliqua hïfitatio, m criminalibus non videtur judex procedere
pofle ad condemnationem , fed abfolvendum effe reum, cum
m dubns rei partes debeant favorabiliores effe /. i^.f.deremd
amp; praeftet nocentem abfolvere, quam innocentem damnare'
/. 5.^. de pan. l.^j ff de obl..Jr Aa. requiruntur in crimini-'
bus,probationes clarKfimae, amp; documenta omni exceptione
majora / / 22. c. ad l. Corn, de faIf. l. 9. C. de vù
met.canj.^t fi Tuius occifus fit, cum ftrido amp; adhuc lan.
guine madente gladio vifus amp; deprehenfus eft circa Titium
Sejus, non t,men fequitur à Sejo Titium interfeâum : amp; fie
qiix certillima f^pe videntur , multa funt. quaî evertunr
So et tamen jure Canonico in tali cafu adjuratio fufpedio in-
jungi , amp; alla cautio adhiberi , ut de veritate poffit conftare
c. /Ureras 14. x. de prafumpt. non abftante L abfentem infra de
P'en. fenfus en,m illius legis eft , non effe damnandum ali-
quem ex fufp'cionibus ievia figna continentibus. Aüquando.
equot;ain mdicium ad torturam facit. Sed moribus in praefam-

|gt;tioni^

ptionibus déliai praefumptivè probati patna mitigatur , quia
licet non omnino reus innocens videatur , vera tamen cnmi-
nis probatio non eft. Ut videre eft apud Mcnoch. lib. i.
fr*f e, 97.

CO.

COROLL ARIA.

ï.

Ilmfamilia^ non poteft renmtlare
SCto c::Xacedoniano,

II.

Qui credidit in refe^lionem navis, non
habet tacitam I^pothecam.

I I I.

Legatarii pojfmt eJfe teftes in eo tefta-
mento quo legatum ipfts reliéium eft.

IV.

Qu^rela inojficiojl teftamenti efi aéiiü

V. Catt-

V.'

Cautio ufufruäuaria à teßatore remitti
nequit,

V I.

Dolus dans caufam contraäui h. f. fa-
cit eum contraäum ipfojure nullum.

v i l

l^egotiorum gefior tenetur de culpa le-
^ißima.