D I s s E R T A T r O J U'R I D fc A

I N A V G V R A- L r S,

de

CONSENSU CiRCA NuPTiAS

ig. ZJ A M,nbsp;■ , - '

^i^ENTE DEO.TER OPÇf. MAX.

^tiäaritate Magnîfici'D.Reeioris

D. HERMAI^NI van HALEN

S.S. Theologis Dodoris, ejufdemque Facultatis in InclvtâAcademfî '
Ultrajeainâ Profè/Toris Ordmarii, Verbique DivS^mln '
Ecclefiâ Praeconis, quot;nbsp;lt;

NEC NON
Amplifimi Senam Academici co»fenßi , MohiUfTmäiclue-'
Facultatis yo RI DIC^ Décréta fnbsp;'

PRO GRADU DOCTO RA TUS
Summifque in UTROQUE JURE honoribus amp; Privilegüs

rite amp; légitimé confequendis.
► ^nbsp;Eruätoram examini fubmittit

J O A N. % N G. VAN GELDER. Borculoâ.Gelrus
A, D. 19. Jun. hora locoque folitis.

_Trajecti ad Rhenum,

Ex Officina^FK^K^cisci Halma, Academie
A^ypographi, cb bc Lxxxix.

• Celeherrtfno ,. Conjultiffimo ,
Doamp;iffimoque FIRO

D. HE NRICO
C O C C EJ O,

JCto. Juris Publici, legum-
que Romanarum Profeflbri
in florentiffima Trajedina
Academia Ordinario , Pr^-
ceptori meo facillimo, mi-
hique faventiflimo.

Uanc Vlprtatlonem Juridicam
Inauguralern

Humillime Offert

JoAN. Eng. van Gelder^

AuEtor.

DISSEKTATIO JURIDICA

Inauguralis,

\

Tgt; E

CONSENSU CIRCA

NUPTIAS.

THESIS I.

Uandoquidem nihil in rebus
mortalium perinde veneran-
dum eft, atque matrimo-
nium, Kov.i\o, in princ. amp;c
fine eo nulla domus , nec
civitas, nec gens, nec bo-
minum univerflim genus fta-

Antequam vero materiam ipfam aggrediamur,
videndum primo occurrit, quid fit matrimo-
nium. Illud igitur fic definitur in §. i. Inß.
dePatr.pof. '

I I.

Nuptia; five matrimonium eftviri Sc mu-
lieris conjundio individuam vkx confuetudi-
nem continens. Non dicitur hïc, viri amp; mu-
lieris, innumero fingulari, ad excludendam po-
lygamiam fimultaneam, qu^ , etfi^nullo un-
quam jure, neque divino, Lev. 18. v. 18. ne-
que civili /. 18. C. ad /. Jul. de adult. l.j.C. de
Judms. fuit licita, per h^Ec'verba tamen non
excluditur. Nam quando quis duas uxores
vel plures demi alit, non poteft diei hoe unum
effe matrimonium , ciim revera fint duo vel
plu ra.

I I I.

Requifita juftarum Nuptiarum chm. per-
quam varia, amp; nimis longum fit de fingulis
dicere, omiffis reliquis omnibus, tantum de
primo amp; prcEcipuo Nuptiarum requifito , ni-
mirum confenfu contrahentium , amp; eorum in
quorum poteftate funt contrahentes, inprxfên-
ti dilTerere lubet.

IV. Sta-

ÏNAUGURALIS. ^
I V.

Statuimus itaque in Nuptiis requiri ante
omnia confenfum Contrahentium , idque his
rationibus : i. Quia obligatio cohabitandi ex
nuptiis nulla effe poteft, nifi partium confen-
fu 5 nihil enim eft, quo fœmina huic potius
viro , quam cuihbet alii obligetur ad indivi-
duani vita; confuetudinem , quam quod in
eum confenlerit, amp; fic vice veria. 2. Quia
ubi nullus eftconfenfus, ibi nullus amormu-
tuus , nulla benevolentia mutua effe poteft.
Atque hare eft illa conjundio utriufque quam
definitione complexi fumus. 3. Per texcus
expreffos in /. i. D. de vit. Nupt. 1.12. C. eod.
Quomodo autem hic confenfus contrahentium
declaretur nihil intereft, five ftipulatione, fi-
ve alio modo inter pr^fentes vel ablentes l.i.c^
ß^l'ff- ^^nbsp;fi^^i^i ^ tioc nihil refert,

an expreffus conlenfus interveniat, an tacitus
faóto aliquo, putanutu, cohabitatione, aut
fimili modo declaratus /. 14. ff. de rit. nupt. arg.
I 4. D. de pign. amp; hyp. proinde amp;c mutum amp;
fi-irdum contraherere matrimonium pofle tra-
ditum eft, fi per certa qua;dam figna confen-
fum fuum exprimere , atque declarare valcant
Ly^-ff.dejur.dot.nbsp;A 3nbsp;V.

V.

Confènfum hunc omnino excludic error.
Nam nihil eft tam contrarium confènfui ,
quam error, arg. l.i^.^.dejurifd.l. nihilconfen-
fui. 1fin. ff. de Reg. Jur. Error autem
comniittitur vel in ipla perfonâ, vel non. In
perfona fi erratum fit , certum eft , non efle
nuptias. Etfi autem in perfonâ ipß non fit
erratum , adhuc tamen duplici modo, uti
vulgo ftatuitur, erratum videri poteft. Aut
enim erratur circa matrimonii mera accidenta-
lia, aut erratur circa matrimonii fubftantialia.
lili errores matrimonia non vitiant, hi vero
maxime. Vel ut paulo plenius definiamus :
Error extra perfonam vel nullo modo ad matri-
monii rationem fpedat, fed tantum ad opes,
formam , neceflitudines perfons amp;s. atque
eum errorem non vitiare nuptias extra litis
aleam efle cenfeo. Vel vero ad ipfam matri-
monii rationem efFedufque fpedare videtur 5
amp; propter hujufmodi errorem nuptias, peten-
te parte altera, erroremque fuum, quem citra
non contraxiflTet, allegante, refolvi pofl^e fta-
tuimus. Si quis igitur contrahat exempli gratia
cum Gajâ, quam putabat eflè Semproniam,

ma-

matrimonium hoc (quia in perfona eft erratum)
non valet, fed ipfo jure nullum eft , fecus ta-
men eft dicendum fi.in accidentalibus tantum
fit erratum, Veluti fi quis contrahat cum de-
formi plane, quam honeftâ amp; liberaii forma
prxditam effe putabat, vel fi virgo fitiri vel
%ci fiha, qux putabatur eife Cra/fi vel Cr^-
fi fbror. Sed hxc funt juris expediti.

V L

Inqu^ftioneverbeft, quid dicendum fit,
fi virgo per mendacia dixerit, fê habere argenti
pondus amp; auri, vel fe effe Nobiliffimâ ftirpe
creatam, cùm fit humili loco nata , atque ita^
induxerit juvenem ad contrahendum, qui alias
eam non duxiftet, fi fcivilTet eam effe viliffimse
conditionis. Et puto cum Celeberrimo amp;
nunquam làtis laudato D. B. Sutholt amp; ex
comm. DD. fententia , matrimonium hoc
effe ipfo jure nullum. Dolus enim ifte virgini
non debet prodelfe, amp; confenfu matrimonium
hoc deftituitur. Vir enim tacite non confen-
fifle videtur , nifi fit illa dives, amp; nobilis

V I I.

Sed quia diximus errores accidentales matri-
ïnonianon vitiare, nifi dolus alterutrius cau-

fàtn

fàm dederit, incidimus hîc in nobilem, amp; nu-
perrimè in florentifTimâ hac Academia fub prx-
fidio ClarifTimi Viri D. Henrici Cocceji , ex
quo me multum profeciffe hoc (emeftri lubens
confiteor, à me agitatam defenfamque qux-
ftionem, nempe, an terror in virginitate refbl-
vat Nuptias ? Et puto'contra Wefenbecium
in parat. d. rit. Nuf t. n. 8; Alber. Gent. lih.
6î.. d. Nuptiis, cap. 13. pace tamen diflentien-
tium, amp;: falvo omnium judicio, matrimo-
nium hoe pofle relcindi parte petente. Nam
I. effet iniquiffimum ob tale vitium corporis
matrimonium hoc non poffe refcindi. Et 11.
Imperator Leo in Nov. (qus quatenus juri
non adverfatur, amp; cafum legibus non decifum
continet, recipienda eft) evidenter errorem
in virginitate refblvere Nuptias ftatuit. Ne-
que hanc Noveliam tantum ad fponfalia, fed
amp; ad matrimonia pertinere conftat ex vers.
Nos igitur. in Verb, quo nihil magis matrimonio
adverfatur. amp;c in feqq. Atque haec fententia
quoque Juri divino non eft contraria , fed
plané confèntanea, ut videre eft ex iz: zi.
Nec refponderi cum ilonnullis poteft legem
Mofis forenfem nos non obligate. Primum

enim

enim aflerimus id non eflè juris merè foren-
fis feu Politici, fed fundamentum habere in
ratione naturali. Deinde cùm qu^flio tan-
tum fit , an licitum fît diflblvi ideo matri-
monia , patet utique à Deo ipfo in facris hte-
ris id permiflum fuifTe : cui permifïîoni divina;
làltem tamdiu flandum eft, quoad apparet
manifeftc aliâ lege id prohibitum. Plura qui de
his fcire defiderat, evolvat Chriflenium de jur.
matr. dißi. z.fol. mihi 154. Et hxc mea opinio in
foro quoque eft recepta, uti teftantur modo
laudatus D. Chriflenius , amp; plures auótores
partim ab eo allegati d. l. amp; ita judicatum effe
in Hollandiâ intra duorum menfium fpatium
audio. Neque tamen difTimulo, hancmeam
fententiam Juri Canonico adverfâri per textum
exprefTum in c. i. in fin. quaß. 1. cauf.xc). ve-
rum illud inejpta ac invalida hac hypothefi ni-
titujr, quod opus j^mifèricordi^ videatur.

..........'VII I.

Hsc de errore dicta funto , nunc autem de
coadione nonnulla addemus. Dicimus itaque
porrb coadionem omnino etiam adverfâri na-
turs Nuptiarum , Ôc parentes liberos cogéré
non poffe uilis remediis ad contrahendum ad-

Bnbsp;mitti-

mittimus ex comm. DD. opinione amp; arg.
/.ZI. D. de rit, Nupt. 1.14. C. eod. iêd quxftio
eft; anceps, an metus, non dico juftus , led
revcrentialis matrimonia vitiet. Etputartlus
tantum meram vim ôc coadbionem matrimo-
nia vitiare, ita ut non opus fit reftitutione in

integrum , non autem metum reverentialem,
arg. l iz. D. de rit. Nupt. atque h^c fêntentià
à Celeberr. Vinnio adpr. Inß. de Nupt. Sutholt
ad eundem locum Scotano ad tit. de rit. Nupt.
èc pluribus auótoribus ab iis ailegatis appro-
batur.

IX.

Hxc de prima parte hujus diflèrtationis.
Nunc autem fècundam partem, nimirum de
confenfix illorum, in quorum potcftàt« font
coëuntes, paucis evolvemus. Statuimus ita-
que porro , confenfijm illorum^ in quorum
poteftate font contrahentesi, et^m requiri y id-
. que his rationibus. 1. Quia liberi qui font in
poteftate amp; domo patris, nullum patri pr^-
judicium , nedum uxorem in ipfius domum
adducere poflunt -, quod in emancipatiSi^qui
propriam familiam exhibebant, (ecus eft.' z. Ne
parentibu5 invitis fous hxres agnalcatur j Qui-
bus

inauguralis. x,

bus 3. accedit reverentia amp; obfeciuium natu-
ra lege parentibus debitum. Et 4. expreffi
textus, qui extant in /. D. h. t. 11 c. eod.
Sed diximns illorum confenfum requiri.in quo-
rurnpoteftate funt liberi, ut excludatur con-
lenlus quoque matris, qui jure civili in Nuptiis,
cum liberosnon habeat in poteftate 10. Inß
de Adopt, non eft necefTarius, nifi fortè fi parens
abierit illuc quo priores abierunt, /. zo..C. de
Nupt. 14. D. de cur. fur. Imo amp; puto patre de-
tunóto ne quidem matris coni^nfum requiri
fed tantùm judicium , quod non eft de necef-
litate. Ut reâè animadvertit Triglandius ad
prmc. Inß de Nupt. An verb juri divino h^c
Imt confentanea, noftrumnoneft, fedTiieo-
logorum difquirere.

X.

Sed gravis eft qu^ftio, amp; acerrimè difpu-
tata ab interpr. an parentes, qui liberos in pote-
ftate habent, fi confentire nolint, juftas diften-
lus fui caufas reddere teneantur, an verb fuf-
ficiat fi fimpliciter confenfum denegent
^od communis Dodorum Schola ne^at.
^t^rmatur autem D. Chriftenio ahquoties
lauaato, amp; nonnullis aliis, quibus amp; noscal-

® ^nbsp;ciilum

culum noftrum adjicimus , amp; putamus, fal-
tem jute Pandedarum, debere illos• juftas diC-
fenfus fui caufas, fi nulk apparent, reddere per
textum expreftlim in /. ip. D. de rif. Nupt. ubi
ha:c habentur verba : §lui liheros^ quos habent in
inpoteßate 3 injuria prohihuerint ducere uxores,
vel nubere: vel quia dotem dare non volunt, ex
Conßitutione Divorum Severi éf Antonini per
proconfules, praßdefque coguntur in matrimonium
colloc are, amp; dotare. Atque hcEC fententia ju-
ri naturali quoque eft conveniens. Quid enim
fi parens novercalibus delinjmentis inftigatio-
nibufque corruptus fine ulla causa confentirc
noiit. Quid fi virgo non habeat donum abfti-
nentiiE , Parenti ipfam in matrimonium
collocare non placeat ? Nonne ipla naturalis ra-
tio diditat , parentibus non effe confentien-
dum, qui injuriam adverfus liberos fuos in-
ducunt, necmalitiis hominum indulgendum ?
Et hsc fententia in praxi eft recepta. Parentes
enim hodie fi liberi xxv. annis majores fint,
tenentur diffenfus fui caufäs reddere, ut vide-
re eft ex ftatutis urbis Daventri^e , part. 5..
'art.9. tit. I. amp;exmultis aliis, quorum cata^

losum contexere hic longum foret.

Önbsp;O

XI. At

ÏNAUGURALIS.
X I.

At porro efi: in cjuïeftione, qusnam juftse
caufe funt. Tempus non folum nobis, Ced Sc
Typographo charta deficeret, fi hic examufïim
denarrare inftitueremus omnium hac de re
Doólorum opiniones. NonnuHi hanc afferunt
efle caufam. Nonnulh vero illam. Aliis rur-
fus alia caufa placet. Quid multa?. Variis, ut
plerumque folet fieri, diffident fèntentiis. Ac
nos rejeótis plerorumque Doótorum opinioni-
bus afl^entimur D. Chrifl:enio, qui illud to-
tum pii Magiflratus arbitrio permittit. Et re-
dè. Nam cum in jure non reperiatur id de-
cifum , quis hanc vel illam caufam eflTe afl!èrerc
poteilï Legibus tacentibus nos quoque tace-
bimus. Erubelcimus enim fine lege loqui.

X I I.

ïn qu^fl:ione porro efl, quid dicendum fit,
fi liberi fine parentum confenfu nuptias con-
traxerint, amp; carnalis copula fubfècuta fuerit,
an matrimonium poflît difl^blvi ? Et puto cum
Duareno ad tit. folut. matr. cap. de nupt. §. i.
lïiatrimonium hoe poffe diifolvi per Lii.de
fiat. hom. quod juri divino confèntaneum
eflTe per Uum. 30. p.^.Exod. zz. p. 16. 17. fulH-
nebimus.nbsp;B 3nbsp;XIIL

.DISSERTATIO JURPDICA
X I I I.

Hic quoque moveri poteft hxc qusftio, an
fi filius in primis nuptiis confênfum patris im-
petraverit, in fecundis nihilominus is adhuc
neceffarius fit ? Quod etfi quibufdam negetur,
nos tamen aflerimus ; cùm ôc lex in genere
atque indiftindè requirat hunc confcnfum
princ. Inß. h. t. l. iz. C. de Nupt. escdemque
fint patrie poteftatis de jure civili rationes.
Nam nec inter eafdem perfonas renovari Nu-
prin fine parentum confenfu poffunt /. 18. ff.
de rit. Nupt. Si parens furiofus fit, matrimo-
nium abfque patris furiofi confenfu contra-
lt;Sbum valet, ^.i. Inß. de Nupt. quia furiofi pa-
tris non difTenfus habetur pro confenfu /. xy
C. eod. ita tamen ut de dote aut donatione pro-
pter Nuptias , quam curator patris furiofi
pr^ftare tenetur, aeftimatio fiat à praefide ôc
nobilioribus in familia fine ullis impenfis, per
d. 1.15. C. h.t. Scotan. in d. 1.15. Perez, in d.
l. Z5.

X I V.

Egregia quaeftio hanc materiam fpedans tra-
danda reftat, nimirum an Ratihabitio patris
confirmer retro Nuptias, an verb ex eo tan-
tum

turn tempore quo acceflit. Quod pofterius de
jure civili afErmamus; verum ne praeter in-
ftitutum excrefcat döTertatio h^c ulterius nunc
non attingimus.

ANNEXA.

I.

J^j^^'vocatus de cot a litis cum cliente fuo
pacijci nequit.

I I.

Filio exhjiredato patris tefiamento reBè
tutor datur.

III.

Dantur antinomia Juris,

I V.

quot;Venditor tenetur precise tradere
ditdm.

Furtum jute naturali efi prohibitum,

VI. — -

JSIegotiorum geftor tenetur de culpa Ie-
'vifiima.

v i i.

OlCajor 17. annis potefi effe procurator
ad Ut es.

finis.