D E
iL
MEDICA
ALIS
Q^U A M,
DIVINO FAVENTE NUMINE,
Ex auBoritate CMagnifici Re^oris,
S. S. TheologijB Dodoris, ejufdemque Facultatis in Inclyta Academi.i
Ultrajedina ProfefToris Ordinarii, Verbique Divini ibidem in
Ecclefia Prseconis,
NEC NON
Ampliffimi Senatus Academici confenfu, NobiliJJimaque
Facultatis M ETgt; I C M T)ecreto,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Sumraifque in MEDICINA honoribus amp; Privilegiis litè, amp;-
legitime confequendis,
Eruditorum examini fubmittit
HENRICUS CHROVET, Tranfmofanus
Ai diem 15». jf«««, horis locoque folitis.
t
V-
I-
^ -;nbsp;T R A I e c T i ad Rhenum,
Ex Officind Francici Halma, Academise
Typographi, cId Id c Lxxxix.
Doäißmis AmpliJJtmifque
F I R I S,
In Ecclefia Ulnenfi 5 Ortodoxse
Religionis Miniftro Fideliffimo
Patri meo ^ Filiali Amore Co-
lendo amp; Honorando.
In eodem locp MedicinçDoétori
Celeberrimo, Fratri meo Cha-
riffimo, omnique reverentia
profequendo-
Has Thefes Inaugurales Dedicat,
HENRICUS chrovet,
ri'
' oAuäor,
-ocr page 3-Inter afïèiSus Humanuni genus) frequenter inuadcre
SoL'tos, Pleuritis haud ultimum fibi vendicat locum:
Quapropter imprzfentiarum gt; pro viribus, de hoc af-
fcäu traiäare decreui.
Plerique antequam longius procédant, tam acuratè in Etymologiam
notnmis indagant, ac fi in eâ, totum rei negotium, confifteret. Ego,
verô ne in eundem fcopulum impingam , eam retro relinquam, ut parum,
vel nihil luminis, prafenti lemmati afferentem fed reâà ad pleritidem fum
progreffurus, amp; dicam, elTe inflammationem membrans pleurs, unius
vel altenus lateris, mufculorumque ut plurimum intercoflalium, cum do-
lore pundono amp; lancinante iftius partis, refpiratione difHcili, tuffi, fpu-
to plerumque fanguineo, fèbri acuta continua cum omnibus luis Sympto-
raatibus, inferius oftendendis.
I I L
Dividitur hxc inflammatio, i». in Anticam, a», in Pofticam, î®.
in Supernara , 4». in Infernam, amp; denique, 50. in dextram amp; fini-
ftram amp; pro diverfitate loci varia fortiuntur nomina. Sed cum hx varietates
Jocorum non mutent, Effentiam morbi, parum foliciti erimus, an il-
gnofc^quot;quot;'^ vel poftica Sic. quia hîc omnes unam eandemque caufam a-
Anbsp;IV. Ab
-ocr page 4-' Ab audoribus, varias hujus affe6tus fpecies notantur, fedquias plerseque
earum vix pleuritidis nomen merentur, illas data opera prxtermittam ,
retinendo tantum eas qua? dicujitur vera amp; fpuria , fed uhima etiam parvi
eft mpmenti refpeâu priori?, ^^uonjam a flatibus fxpiflîmè circa amp; intra
partes conclufis, tranfpirare non valentibus ortum ducit, qui ftatim in
unam, ftatimque in aliam partem currentes dolorem vagunt amp; diften-
fmum efficiunt. Nulla tuffis, nulla materia cruentie expeftoratio, nulla
etiam febris ad eft, aut faltem fi ad fit, _pa£fiopare, i^q videtur de ejus
cflentia, quibus Phoenomenis à vera pleuritide dignofcitur.
' Vera autem pleuritis, dé qnâ (ut in Thefi prirag d?lt;^m eft) animus
eft difterere, facile poteft acÏhuc dividi in fimplicem amp; compofitam. in
compofitam, Ubi pleuritidi conjunéèa, eft , peripneumonia, inflamma-
tio mediaftini amp;c. in fimplicem vero , ubi haec illi non adjunguntur.
Hls ita pcrfpeâis , ad caufas me accingam. Caufa autem proxima iftius
in fiammationis, eft fangois, quöcitmqu^'modo (copia faltem mediocri)
cxtravafatus amp; ftagnans r qui intèftina partium fuarum fermentatione ,
excandefcere incipit. Hxc excandefcentia, ex co oriri puto x quod pari
ticul» fanguinis ftagnantisamp;extravafäti fpirituofiores amp; volatiliores, pau-
latim avoiantes, falinse amp; acids ejufdem fanguinis particule, ab iis in-
volui folita: acrius inter fepugnant, huncque effedum producunt: quam-
vis non negem , materiam mundi fubtilem, indefinenter per poros no-
ftri corporis fluentem eam adjuvare, ubi,fc: occurrit meatibus aliter quam
naturalitcr configuratis amp; compaâioribus, impetum majorem in eos
ffEcit, aquo particule iftius materiîe cxtravafatic, coguntur e loco fuo
rccedere Sc diverfimodè agitari.
c^am plurimas reperïuntur Caufae, cur fanguis extravafetur, ïo. nem-
pè ipfe fanguis poteft eflè in caufa, ubi vifcofior amp; glutinofior exiftit quam
oportet 2». ubi nimis abundat, amp; 30.Hbiacrjor eft. vafa 20, çtjgjj, ç^^j
defe-
-ocr page 5-defcrentia, caufa eflè poiTunt, i ®. ficomprimantur, i ». fî obftruantur a
pituitâ, vel a fanguine in îpfis exiftente, coagulate» a frigore fc; cor-
pori calefaclo fuperveniente veJ ab acido nimis in fanguine, abundante:
Undefi unum ex iis^ accidat, guis (nifi œconomiae Animalis omnino igna-
rus non videt fanguinèm extravafari debere.
Huic affedui producendo gt; multum conferunt caufse externar, amp; pri»
ma occurrit, eft frigus aeris val Jè acutum, 2». aer nebulofus-Sc bru-
malis, itidem frigidus , qualis tempore hyemali obfervatur, unde, fi
aliquis (ejus corpore calido exiftente^ fefe tali exponat aeri, unufquifquc
videt, talem aerem pratfenti noftro morbo, anfam pra-bere pofle, quia
ab eo, obftrudiones in ,vafis prscipuè capiilaribus, quam farpe produ-
cuntur. 3s Caufa, eft aqua corpori infperfa, 4».alimenta vifcofa amp;glu-
tinofa, acida amp; auftera item amp; acria. 5». Exerçitia infolita. Idas ali-
cujus rei durjE amp; obtuf«-, lapfus in latus amp;c. quas omnes enarrare , nimis
lungum foret.
DiiHcuIta; hinc fuboritur : cur,v. g. infiammatio farpius in membran:ttho-
racem intrinfecus cingente producatur^ quam in alii partibus membranofis
amp; fimilibus adftantibus ?
Ad fol ven dam hanc difficuitatem, dicam, quod commune eft pattî-
bus membranofis amp;;fimilibus:, porosi^refpedn aliarunijpartium carnofa-
rum amp;c. habere anguftos amp; folidos, unde, fi fanguis a quacumque caufa
extravafetur, illis in locis, cui nifi omnino rudinon cft manifeftum fan-
guinem potius in membranâ notatâ quam in partibus carnofis, ftagnare ?
f-
Inflammatione fic explicatä, progredi$»; td.quot;^ 6t»«I««ionem fympto-
matum, inter quse, primo mihi occurrit dolor pundorius Sc lancinans.
^plor hic ex eo oriri atbittpr, quod a cerebro multa oriuntur. filaments
quibusnervicomponunuturiqui^sA«iaiaiibrf5replemet , amp; per totum no-
Itrum corpus difperguntur, talique modo pofiti funt, ut fimul ac folito
'nbsp;A 2nbsp;vehe-
vehementius titilleatur amp; commoveantur, adeo ut ïumpantur vd ru-
ponis periculum minentur, ope iftwum nervoràm fp. animatibus se
tcrtorum, oritur in cerebro triftis idea, qua; aomine doloris venit - an-
lt;Je luce meridrana clarius eft , a particules acidi» amp; falinis iftius finguinis
mrafrafati amp; ft^nantis, fpirituofis amp; volatibus ex pA,te, privatisé fe-
Imas amp;c. temperate folitis, impetum, fermentando inter fè, in fcanc
membranam facientibus, vel a fanguine ipfo copia fatis mediocri, efFufo
nimisdiftendente partes, inter quasexiftit, ita utdifrumpanturamp;c oriengt;
wr dolor pro varietate humorum amp; particularum, pjane vLius.-
X.
Refpiratio difficilis fecundo fefe offert, qux triplicem agnofcit cau-
fam. Prima eft, anguftia peftoris a tumore, in pleuiâ propter in flam-
mationem, fuborto. Secunda, funt mifculi intercoftales iftuis partis in
munere fuo, lïfi. Tertia, amp;prscipua in metu doloris qui abexpanfione
pulmonum, percutiendo parteminâamraatam, oriretur, collocandaeft,
XI.
Tuffis autem, quomodô producatur, ex noftra hypotefi intdliei ft
cile poteft; nam omnibus fatis notum cft, tuflîncaufari ab eo quod aptum
cft velhcare amp; irritare pulmonum parenchyma, hoc dido,^meridiana
Juce manifeftius eft, quod fanguis fermentando, continué particule ab
eoleparantur, quspenetrantes per poros membrane pleura, licet angu-
Has, occurrentefque noftro parcnchymati valdc fenfili illud irritant amp; ad
tuilindum exitant.
XII.
^ Explicationera horum magis cxtendens, fputatio fanguinea mihi oamp;
y^iam venit, quam plerique a membrana pleura vel mufculis intercfiali-
bus , provemre putant: fed propter viam denegatam amp; a nullis Anato-
roKis adhuc repeitam, hanc opinionem fequi, mihi cordi non cft; Verum
diäurus fum, eam fieri a tuffi vehementi, cujus ope, vafa alioua capil-
Sf^turnbsp;^ dilacerantur, qua difreptione cruemafpu-
Ex Symptotnatibus pleurîtidîs ferè femper comitibus, reftat febrîs con-
tinua amp;c. quam etiam ex pradida hypotefî deducere conabor. Omnibus
fatis notum eft, per univerfum noftrum corpus gt; amp; in quafcunque partes j
vafa fanouinea, difleminari quorum aliqua parti inflammats vicina, ali-
quas particulas, ex eodem loco fermentationem praeternaturalem, ex-
citare j aptas, falinas fc. amp; acidas temperantibus privatas (ut Thefi nona
patet) fecum deferunt, qua; ad cor delata; necflàrio eandem ofFeruefcen-
tiam tamdiuprodueredebent, ac novas,nec temperatjeex eodem loco vc-
nientes fanguini commifcebuntur. In hac prîeternaturali efFervefcentia hu-
jus febris eflèntiam confiftere, mihi verifimile videtur.
Symptomatis affedus noftri « fic dedudis, paucis aJia fymptomata fe-
brium continuarum in dividua evoluara fc, Pulfum celeriorem , dolores
capitis, fitim, amp; vigilias.
Si memores fimus eorum, quae in Thefi prascedente diâa, funt nempe Va-
forum fanguineorum partibus inflammatis vicinorum, facilè nobis patebit,
ab iifdem particulis fanguini permixtis, pulfum celeriorem produci : Dura
enim hs particulas in corde fermentantur, cordis fibrillas valde irritant,
à qua irritatione, major folito fit fp. Animalium afBuxus , qui cor ad
fubitam fui contraâionem promovet, amp; celeriorem pulfum efficit.
Sanguis porto, eo modo rarefadus, amp; ad cerebrum delatus, vafa fan-
fuinea , valdè diftendens , prasmit fibrillas cerebri amp; meningum , vel
particulse acidas amp; falinas, harum fpirituofis amp;c. ex halatis, eas fibrillas ir-
ritant , amp; dolores capitis caufant. Sitim autem produci, ex defedu hu-
midi in corpore probabilc eft , nam fanguis nofter in corde plus folito
efFeruefcens, nimiam humidi di/lîpationem efficit, unde fanguismollibus
aquas particulis fere orbatus, folivam minori copia fed fale valde impre-
gnatam progignit. Hoc pafto igitur lingua, fauces, amp; casteras oris par-
, prx defedu liquidi foliti, arefcentes , amp; à fale abundante infuper vel-
Iicata: confufam ideam, quï fitis nomine venit, in mente excitant.
Denique vigilix producuntur à fp. Animalibus, copia nimia in cerebro
abundantibus, m amp; etiam à dolore.
A i
- Evenrus hujus raotbi irt genere eft periculofus-, minus tamen ûbi fim-
plex efl: morbus, quam compofitus, minus recens, ceteris paribus, quam
inueteratus , minus ubi expeftoratio pofl; qûatuor quinque nedies fuccedit
quam tardius, minus ubi in abfceffum non mutatur, amp; ubi deliria non
ad funt quam contra amp;c. variât etiam eventus, pro ratione Symptoma-
tum conjunaorum, amp; denique pro diverfitatetemperament!, fexus, x-
tatis, temporis, corporis conftitutionis amp;c. qua: omnia explicare nimis
lungum foret.nbsp;'
XVI.
Hujus morbi curationem quod attinet, lo. venx fedio fatis ampla efl: infti-
tuendaamp;fineceffitasurgeatrepetenda, nec refert quo in brachio aperiatur.
Ratio, cur fanguis emittatur, eft, quod ejusope,non tantum abftrahitur mate-
ria jnflammatîoném'adaugere, a^)ta, fed etiam ejüfdem ope omnia in
corpore fiunt tranquilliora, 2». Sanguis ille ftagnans amp; extravafatus tem-
perandas, refolvendus, amp; perfpiratio promovenda, Symptomataque ab
eo langume produda mitiganda funt 30. caufa: omnes externs vitands
Sanguini extravafato amp; ftagnanti conducunt multa medicamenta tam in-
terna quam externa. Interna funt Rad. contra hyervse, Chyns, impera-
tonx, Angel, fœniculi, Petro fèlini Zedoaris amp;c. lignum guajacuni faf-
fafras juniperinum , ejufque Baccs, quercinum, Buccinum amp;c. fol. amp;
kmen card, bened. maris amp;c. capillus veneris , fcabiofa hylTopus amp;c.
Flores Chamemeli, Sambuci, Papaveris erratic! amp;c. omnia falia volati-
lia, cornu C. vrins, falis armoniaci, fuliginis amp;c. item amp; falia lixivio-
fa, ut fal ex ftipitibus fabarum fraccini amp;c. Antimonium Diaphoreticum,
Bezoardicum minerale, oculi concri, mandibula lucii pifcis, corallium ru-
brum , lapides prstiofi, lapis Bezaardicus orientàlis amp; occidentalis, dentes
aprios de corde Cernu, Cornu Cerni calcinatum, omnia nitrofa, fo|amp;
luna minutiflîmè trita, omnia opiata amp;c. qus omnia rite adhibita vim
nabent refolvendi amp; acidum concentrandii amp;c. ex quibus , omnibus pro
re nata , vel décoda vel mixturx , vel boli, pulveres amp;c. eiîbrmari
poiiunt. ut
çt. Aq.fxnicul.
Hjffoft aa.
Amimoni Diapharet, vel
£ezoard minerai, giv.
Ocul, Concïi Biß.
Salis prunelld
sjrup. Papaveris Rheados ?i.
Mifce
Hujus mixturx capiat sger cochlearia duo vel tria, vel amplius ut fudor
levis erumpat in leéèo bene tedus, eodemcjue modo continuet feq. diebus,
bis in die, donec tota fit afTumpta. Vel
Çi.. Antimon. Diaph. 5iß.
Ocul. Cancri Ji.
Corail, rubror praparat, vel
Margarit. Bif5.
Fiat puvlis mimitiffimus in fex dofes dividendus, quarum duas, fin-
gulis diebus capiet aîgrotus, mane amp; vefperi, fudoremque ut anteà , in
Icâo tegumeutis benè opertus, pra:ftoIabitur.
XVII.
Interdum tamen, fifitis valdè urgeat, amp; febris adhuc perfeveret, fe-
quens julapium prœfcribatur per vices affumendum,
- .. .nbsp;Çi. Aq. for4nl4Cd.
Card benediUi rf|ij.
J^itri purificati
Sj/rup. violar. fmplicis
Fortulaca aa^k.
Mifce.
Poft hxc medicamenta quatriduum vel paulo ditius affumpta fi cxpe-
âoratio fponte non procedat amp;tuflîsremaneat, ad has adjuvandas, Apo-
zema fequenseft prxfcribendum.
EntU campMiA in thaleolas dißeSttn
Althéa
Berhar. Hyfopt,
Limat, Comi Cerni jvi.
Ficuum pinguum nquot;. vi.
Paffiil. exacinatar. |i.
F/or YapAvens errat, pugil, üj.
Glßmi/k rafels.
^ Contundantur qus contundi debent amp; coquantur in ag, hordei fuffi-
ciente quantitate ad colat. §xxx. Colaturs adde fyrup. hyfopi hsdcrae tcr-
rcft. a |i. de quo, capiat œgcr aliquandohauftulum.
XIX.
Si autem aluus fit valdè conftipata, aüquod cnema cmolliens, exma-
lua, bisraa/ua, lïoribusChamemelt, fale gem mxi viteliis bvorutn, lafte
bubulo amp;c. vel fufpofitoria, ex alumine crudo , candelâ febaceâ, rad. Bet«
rubra amp;c. concinnata, applicari pofliint.
Externa vero medicamenta, que parti dolcnti imponi pofliint funt l®.
laccuii, qui ex milo, floribus Charaemeli, fambuci, Papaveris, calcinato
fale , arena calcfadâ conficiuntur. Cataplafmata ex nidis hyrundinum,
farfure, farmâ fabamm, in lade coda, adjedo fp. vinicampharatoamp;c.
Emplaftra de Baccis Lauri, de fpermate cxti, de fpermate tanarum, de
labdano inguent. album Camphoratum , carotum de cumino amp;c. con-
ducunt etïam omnia linteamina calidè applicata , amp; imprimis qua pri-
mum à lotionc veniunt, ex quibus pro lubitu unufquifque unum fcligerc
poterit.
Caufis externis fuccurritur, mitando aerem frigidum ïn calidiorcm, ncbu-
lofum, amp; brumalem ctiam frigidum , in ferenura arte vcl natura Caü-
diorem, fadum,, reijciendo alimenta vifcofa glutinofa Sec. 8c earum loco
fumendo magis aromatica, facilifquc diftributionis , exercitia funto mo-
raodcratiora amp;c.
XXII.
His peralt;äis ad rcliquias morbi e corpore eliminandas prgaus fcgucns,'
velfimileprafrcribaturv.g.
Refp. Exmäi C4t\nli. gr. xv,
Aloci rofatd
Tmhü. Albomd, gr. vi,
Mercurii dulcis gr. vij.
Diagiid.^.ix, ■nbsp;gt;
Mifce
Fiant pillala: feptem gt; unä vice devoraods, fuperbibat jegrotus poft fef-
qui horam aiiquod Jufculum. quot; ,
XXIIL^' '
Materia autem inflaramationem caufans, fi non aufcultet medicamentis
praîfcriptis, fed è contra abeat iii abfcefliim (qui abfccflasj^odqcitur ex
eo, quod fanguis ille ftagnans amp; extraniafatus, diutius fertnentando, ejus
particula:, longiore mora acres amp; corrofîvs evadunt, quibus par-
tium inflammatarum adjacentium dilacerantur amp; exeduntur, amp; in cincin-
nos refiliunt, quapropter humores Ciïculantes amp; mitritioni in fervientcj,
coguntur illo in loco ftagnare,. amp; tumorem eftbrmare) danda eft opera,
ut arte, fi ncm fponte foras promineat, poftcà apto inftraméntç ape-
riendus, amp; materia per vices evacuanda, conuenientibufque medicamenr
tis detergendus amp; confolidandus. ' '
TNter fuccum pancreaticum j ^ hilem dart na-
^ turaliter ejferuefcentiam. Neg.
I I,
Sed inter ventriculi^acidum amp; bilem. Af
Vena ^ oArteru funt continue.
Lac in Mdmmis ex fanguine nm generatur ^ ßd
. ex chjlo.
Offa pubis rab inuicem disjungi, inpartu, Neg,
VI.
Contraria, contrarias non ßmper cur antur.
Sublata caufa non femper tollitur ejfedtus.