INA'OGVKALIS
D E
Medico in morbis quibufdam Spedatore.
QJU A M,
DIVINO FAVENTE NUMINE,
Ex auU or it ate tMagnißci ReBoris,
lô.
s. S. Theologis Doftoris, ejufdemque Facultatis in Inclytâ Academiâ
Ultrajedinâ Profeflbris Ordinarii, Verbique Divini ibidem in
Ecclefia Praeconis,
NEC NON
Amplißmi Semrus Academici confenfu , Nohilißmaque
Facultatis E D I C Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in MEDICINA honoribus amp; Privilegiis
rité , amp; légitimé confequendis,
Eruditorum examini fuhmittit
OTTO ARNOLDUS RIPENHAUSEN, Gottingcnfis.
Ad diem zi. Junii, bora locoque folitis.
Ex Officina Francisci Halma, Academi«
Typographi , cb bc Lxxxix.
; :nbsp;. r K 3 .o • Y i -
......... , . . ' '
^ ' /in; iii-M-jV- tnbsp;quot; ' - :: .nbsp;y
ri-':: ■ ::■ a.
-, - Ij V U Knbsp;T- ■
' 'nbsp;y-' ' i Jgt; ^nbsp;• J : t-nbsp;t.J ' ■ y. .
; .'.-1 ni 3;.|:Simirii;lt;i
•:t, ' 1
■s?
■ . C.«
■jT
-T^nbsp;•J,^. Vf -f ;
quot; «
•1i
Xi r
,
^ H U K â H X Ln î T ^ ; -Ï T
■ t
. t
II
§
ç A îi J A H I D 2 ID ] i a^H. f.f?brRO . xH
.xixxxi quot;CÎ cb-t ' Jt , : • vT
D E
Medico in morbis quibufdam Spedatorc,
Rudens amp; veriffimum eft Hip-
pocratis dogma : Diœtam inno-
centiflfimum effemorbommprç-
lïdium, adeoque pra: reliquis,
imo, ubi fufficit, folum eligen-
_____dum; quod (i vero morbis exftir-
jandis impar fuerit, è pharmacia qu^renda auxi-
ia, his autem fi morbus major fit, chirurgica va-
hdiora, Ferrum fcilicet ignem advocanda.
Medendi fic gradus, viamque monftrante no-
bis divino fene, collata morbi indole amp; genuinis
caufis, qus inftar nanties pyxidis, quo eundem
fit, indigitant, ac medentum conatus dirigunt,
intentiffima diligentia difpicere oportet , è quo
fonte petendum fit remedium, num distar aut
pharmacice obediat cedatque afFedus, num utram-
4 DISPUTATIO MEDICA
que refpuens potentius requirat , num denique
humanuni auxilium plane non admittat.
Judicio ergo opus eft in morbis omnis generis
mitioribus, atrocioribus, brevibus, longis, chro-
nicis, acutis, benignis, malignis, utfcias, an
levionbus debilioribufque, an eflScadbus amp; vehe=.
mentioribus potius aggredienda cura , an vero
contemplatorem agere , quam pharmacorum
propinatorem fatius fit. Prseftat enim utique non
raro , medicamentum nullum adhibere , quam
continuo eorum intempeftivo ufu naturam de-
fatigare, atterere, imb tandem deftruere. Apte
rem exprimit Borellus Cent. 3. obf 50. Medicum
non minus ejfe, qui remedia agrotantihus admovere y
quam qui utiUtèr removere novit.
I V.
Infitum nobis efle innatumque tale principium
activum, ( à Deo Creatore impreflfum amp; Natura
nomine expreffum) quod non funótiones laltem
ad vita: fanitatifque integritatem pertinentes gu-
bernet 6c confervet, fed morbofa etiam femina ad
maturitatem quafi deducat j ac corpus ab illis libé-
rer ^
ret, amp; humorum defecationes efEciat, conftan-
tèr credimus3 cui tanquam fundamento Hippo-
craticum ejfFatum innititur : Medicum fapeßeUato-
rem in niorhis agere reUius, quam fuhito iifdem qua-
ver e amp; ^pplicare remedia.
Dicercm ergo, non raro in morborum curatio-
nibus arcanum effe, nihil agere , amp; quo vergat
optima morborum medicatrix natura , curiofius
ante difpicere. Quemadmodum enim prudens ta-
citurnitas ac filentium in communi vita ftult^ amp;
improvids loquacitati multum eft anteferendum,
fic dum morborum catervam intueor, amp; per eo-
rundem hiftoriam mentem circumfero , abftrufbs
imprimis, obicuros , infidias occultantes, exi-
guis blandifque crebro initiis periculum maximum
minitantes, Icrutor , tutius iturum exiftimo,
de artis (\xx certitudine modeftius fentientem Ipe-
culatorem, qui motum morbi aipicit, non im-
mutat, quam ilium, qui immaturo feftinantique
cum impetu eundem domare amp; vincere fufcipit.
Verum enim amp; hic eft :
Ahßine efficïes quod Medicina nequit.
A 3
Nil quicc|uam divin^e Artis medic^E, cui me i-
pfum addixi, dignitati detraho, dum /pedatorem
agere in morbis medicum decere, explicatius pro-
ponere nitor , probe perfuafus, ficuti tam malum
lemper tacerequam Temper loqui,fic reprehenden-
dum ^que efTe, ubi fado opus eft, morari^ otiari,
ÔC vaniflima fpein fola amp; inutili circumftantiarum
morbi contemplatione acquieicere, quam ubi pru-
denter /peculari amp; cundari pr^eftat, medicamentis
continuo infiftere. Prudenter autem is cundabi-
tur, amp; fpedatorem aget, qui morborum hifto-
rias, naturam, cauias probe intelligit, qua noti-
tiainftrudus, redamque methodum ,qu^ arcana
omnia fupergreditur, tenens, non ignorabit, an
remediorum jugis prœfcriptiorequiratur, an vero
inducias tales ac moram morbus , cürx Medici
commiffus, ferat.
Vnbsp;I I.
Turpiter fane decipiuntur graviterquepeccant
illi, qui, vix audita intégra morbi hiftoria, aut ex-
penfis circumftantiis , ut videantur remedia in
promptu habere, protinus medicamentorum ufum
injun-
-ocr page 7-injungunt. Quomodo qusfb morbos fimulan-
tium, quos dolt;5tè nobis depinxit Galenus, technas
amp; fraudes evadent ? fa?pe vel petulans meretricu-
la, alvi pertinacem obftructionem mentiens, ôc
drafticum pofcens evacuans, tales circutiiVenire,
amp;c cum fam^ detrimento, ac non ßne confcientiae
macula mifere poterit Mere.
Concedo lubens, morhos multos repentinam
fiagitare remediorum applicationem, neque enim
membri luxati in locum priftinum reftitutio, ne-
que ab internis morbis amp; humorum pravorum
Circina oppreftk, amp; veluti fubjugatx naturae libe-
ratio fine remediis convenientibus ( nifi admodum
raro) exfpedanda eft. Sed tamen ex adverfo irre-
fragabile efle puto, valere in morbis etiam gravif-
fimis, quod in ore habent plurimi, pauci tempe-
ftivè imitari Iciunt j nefcit cunUari, nefcit
curare, Etenim talis eft morborum plurimorum
niotus, ut illo procedente, affedus demum pate-
fcat, inter initia ne à (àgaciffimo quidem diftingui
^èpatiatur. Atque tum contemplatores multo fa^pè
melius quam properantesnimium naturae turbato-
resdea-grotantibusmerentun Jlli fcilicet , qui
iym-
-ocr page 8-8 DISPUTATIO MEDICA
fymptomatibus fingulis provide Temper notatis ;
exfpedant, ufque dum illorum cohors, qux morbi
fpeciem defignare debebat, manifeftiùs fefe pan-
dat, lucique exponatur. Exempla habemus in fe-
bribus.quotidic l Non autem nifi quando febris
fpeciesper moram magis feexplicuit, innotefcerc
potefi, quienam hue precise fpeótet medendi ratio.
I X.
Quanquam nec hoc difcrimine careat, cum quo
maturius e.g. maligna febris, quse parvis fipe pri-
mordiis glifcit ac infidias ftruit, cognofcitur, eo
ampliori cum fpe a Medico tradetur. Arduum ta-
men id efl, obfervatorem peritum fblertemquc
requirit, cu/n, eleganter hac fimilitudine utente
Galeno, multi morbi amp; hic pr^iertim, in prin-
cipio œquè ac herbue, dum prima fohola tenueC-
que radiculas caulefque fuos fubtiles exporrigmit,
difficfilius diftinguatur.
Communia , affedus oppido multos habere
figna, ex morborum hiftoria darum efl : Quando
igiturillamoxexoriuntur, quce verb certis mor-
borum fpeciebus propria funt, ferius fequuntur,
prüden-
-ocr page 9-INAUGURALIS. ^
prudentis eft , non pronunciare iliico, quis fit
afFeótus, neque curam adutum ad afFedum non-
dum fèfè evolventem, nullaque conjectura deter-
minandum, dirigere. Maculis cum corpus dc-
fœdari incipit, temerarium amp; fallax eft, fi Me-
dicus protinus vel pro Variolis, vel m orbillis, vel
petechiis, vel pro Icorburicis eafdem habet, quan-
do enim coloribus ejufinodi corporis fuperficies,
dum febrisaliqua primum invadit, inficitur, ne-
mo utut in praxi exercitatiflimus, certo amp; infalli-
biliter morbi fpeciem defignare poteft. Hallucinati
fiint amp; vacillarunc , quod expertus fcribo , ma-
gnam etiam famam adepti Medici in dij udicanda
caufa doloris latus occupantis, ac per aliquot dies
in ambiguo manferunt, priufquam in mentem
ipfis veniret, calculum abfconditum totius mali
autorem efle nephritidem cum colica imo fepe
Pleuritide infimaconfundentes j cum quibus veluti
occulta quadam fraude fubinde convenir, ut longo
ufu etiam exercitatus habeat , quod fpeculeturj
quod volvat animo amp; revolvat, fi cupiat hos af-
fedusaccuratè, ut cura requirit, difcernere, quod
ipfum artis expertifïimum Galenum decepit, qui
libr. 1. deloc. affed. c. ZI. fatetur , fe ex calculo
fibi obftrudam alvum eflè putantem, clyfterem
fibi injicere curafTe, unde faburra crudorum hu-
B
morum
-ocr page 10-IO DISPUTATIO MEDICA
mor urn ex hypochondriis quidem ejeéla, tota e-
vanuit, nullis calculi fignis remanentibus.
Lente feftinandum ^què in colligenda affedus
fpecie ac illius curatione turn etiam eflè, Artis pe-
ritus non inticiabitur, quaado confueta fympto-
mata aut abfunt plane aut minori numero depre-
henduntur, infolitavero alia morbum comitan-
tur. Manebimus in eodem calculi exemplo. Is
enim fine omni urin^ difficultate, fine arenofo
hujus fèdimento, fine vomitibus, aliifque or-
dinariis efFedibus fepe fèfè prodit, qux à cau-
fa alia diverfiffimâ commodius multo deduce-
rentur. Ita Solenander Confil. 4. Sed. 4. teftatur,
calculum interdum pleuritidem mentiri, hypo-
chondria tendereeparque ad tadum facere do-
lere.
Quamvis fymptomatum , ferociam delinire,
nondum ututperlpeda mali origine, artis fit, amp; u-
tique Medico liceat. Ejufdem tamen legibus con-
gruit,morbum ante etiam atque etiam amp; interdum
diudiiique confiderandum effe, antequam de caufa
quicquam concludamus, amp; qusnam mali fèdes,
qu^ pars primario affeda, quomodo , quibuf^
que adminiculis a fomite illo liberanda fit, delini-
amus. Produco ad ftabiliendam propofitionem
hanc dolores, amp; illum creberrime mortales excru-
ciantem, Cephalalgiam, quam multiplices agno-
icere caufis, quilibet, qui a limine, ut loquun-
tur, medicinam lälutavit, intelligit ^ abfcondi-
tum tamen fïepe amp;c obfcuriflimumeft, quem fco-
3um in exftirpandä doloris hujus caufa prarfixum
, labere conveniat. Num ab utero caput occupans
amp; molefte afEciens fenfus exfurgat, an a ventri-
culo vel inteftinis proficifcatur, vel num in alio
quodam vifcere illud fitum fit, quod per confen -
fum capiti hoc incommodum afFert. Neque etiam
fufRcit afFedi loci cognitio , fed mora opus eft
amp; longa fxpè fpeculatione, ut abfque prisjudicio
yeram morb'i caufam humorifque peccantis quali-
tatem perfpicias. Interea tamen temperatis Cepha-
licis amp; quamlibet acrimoniam demulccntibus re-
mediis xgro fubvenireallaborabit, ne dum cautum
agere fpedatorem geftit, crudelis ejufdem fit, fal-
tem videatur, negledor.
Subinde tamen aflPedus tales per confenfiim ex-
B znbsp;citari
-ocr page 12-citari fôliti, quandoque non tantum permittunt,
fed jubent, ut Medicus fpeólator potius, donec
morbi infima caufa deteda fît, remaneat. Eo ipfo
enim, dum in doloribus capitis aliarumque parti-
um fubitum ac certum lenimen ^grotantibus alFe-
runt, anodynis cruciatus demulcentibus xgris a-
dulantur, im majus vitium , imo nonnunquam
ôcvit^ difcrimen, majori femper acerbitate re-
vertente malo, nec ullisampliuspalliativis tandem
obediente, negros prascipitant. Quas enim fym-
ptomata graviora fedant aut potius obtundunt,
caufàm morbi ipfàm aggravate, magis rebellem ôc
generofîfïimis etiam remediis immedicabilem red-
dere pofle tot exempla evincunt ?
X I V.
Virium confèrvatio inter prscipuas Medicorum,
dum çgrotantibus confîlio fub venire cupiunt,curas
efTe, concedunt omnes, dum fine illis adum agere
eofdem, amp; incafTum herculea etiam remedia pras-
fcribiagnofcunt. Regula tamen hujus adeo ne-
ceŒanx immemores, non in dies, fedinhoras
fà'pe medicamenta fua mutantes, vires frangunt,
dejiciunt , amp; fine omni recuperandi'valetudinis
fpe cum Medicamentorum varietate ôc numero,
nume-
-ocr page 13-numerum varietatemque amp;pe fymptomatum fi-
mul augent, ut fic non natura faltem, jam ante
morbi vioientia debilitate, vis inferatur, fed ipfi
etiam morbi quafi nutriantur. Mirum ideoque
non eft, fine Medicina omni fibi relidos vigorem
fxpe citius, quam Medicorum ptccfcriptis uten-
tes, fanitatem recuperate.
X V.
Valere hoc putem in morbis non paucis, 5c vi-
fiis fum id mihi animadvettere in C^artan^ cura.
In hac enim aliifque pertinaciter acceffus fuos re-
petentibus febribus prudentius illi confulunt aiBi-
dis, qui, ut priftinum vigorem digeftiones reci-
piant, eofdem antifebrilibus tremendis abomi-
nandifque potionibus, de quibus habet ventricu-
lus quod conqueratur, diu non torquent, fed
ab omni ejufmodi arcanorum, arcana methodo
nonnunquam necantium ufu, ut febricitantes ab-
ftineant, prj^cipiunt j chylificationi commodis
Sc nature amicis paucifque medicamentis fubve-
iiiunt, egris fic viribus pedetentim refumentibus,,
amp; edulcorata corredaque per laudabilem fuppedi-
tatum ex primis viis chylum Maflli ianguinea-, pa-
roxyfmis fèbrihbus veluti fp onte evanefcentibus.
Perfacile efTet,. argumentis plurimis evidentifll-
mis comprobare, quod medicamenta , vires,
ipfàmque in centro veluti fundiones intégras fer-
vantem naturam, débilitent, ac infirmores red-
dant infirmos, quod utinam notarent illi, qui
ad ^gros vocati nihil digni fe feciflTe perfuafi funt',
quando mcdicamentorum farragine illos non one-
rarunt, non crûment faltem, quod tolerandum
efTet, fèd fanitatis etiam manifefto in illos redun-
dante damno. Qui imitari nolunt, aut quoniam
intimum illius fenfum non capiunt, nequeunt
prudentifTimum divini fenis monitum : Optimam
fape medicinam ejfe 3 mllauti,
X V I L
Evacuantia non fine virium jadura operationes
abfolvere pofle, a nemine, ut equidem confido,
vocabitur in dubium, neque de alterantibus, fï
quomodo agant in fpiritus , humorefque con-
templemur , id prolixas demonflrationis erit.
Nec enim volatilia falia, nec oleofi aut fulphurei
fpiritus, nec acida, nec lixiviofa, necterreahic
eximi debent. De refrigerantibus autem, anody-
nis.
-ocr page 15-I N A IT G ü R A L I S.
nis, narcoticis amp; fimilibus res per experieiitiam
dudum confirmaca.
Et quanquam nec fanguinem humorefque fpi-
rituum véhicula diffolvendo, texturamque ad fpi-
ritus retinendos convenientem immutando, fi-
gendo, vel movendo nimium aut diflipando ro-
bur corporis imminuunt, faciunt tamen id alte-
rantia medicamenta multa ex eo, quod digeftio-
nem ciborum in ventriculo amp; inteftinis, cui tan-
quam fulcro tota ferme hominis fanitas fuperftru-
(âa eft, corrumpant amp; labefadent, quod per fpe-
cialia, qualia magno numero animo obverfantur,
idcirco non illuftro, quoniam concinnis thefibus
me abfblvere conftitui.
X I X.
Optandum effet, morborum ferociam medici-
nam omnem non tam frequenter eludere, quotiefl
cunque tamen id fît, folo ex arte petito prognoftico
fi fe involvit artifcx prudentius agit, quam fi ni-
hil profucuris remediis fe Artemque fuam profti-
tuere perrexerit, non femper enim verum eft, quod
alias in omnium ore : Melius effe anceps remedium
quam
-ocr page 16-quam nullum. 'Extremis morUs extrema applicanda
effe remedia. Alia quippe mens erit juxta perpe-
tuum in Medicina facienda prsceptum rem exami-
nanti, efficax nempe amp; magnum remedium mini-
me adhibendum efle per(pe6tâ fold argritudine, fed
etiam ^grotante, cum turpis amp; Medici fams fum-
me infefluseventus, porredo medicamine xgrum
perire.