HYDROPE ASCITE.

Q^U A M,

DIVINO FAVENTE NUMINE,
Ex auSîorime Magnifici ^Slom ^

D. HERMANNI van HALEN,

S. S. Theologie Doftoris, ejafdemque Facultatis in Inclytâ Academiâ
Ultrajetftinâ Profèflbris Ordinarii, Verbique Divini ibidem in
Ecclefiâ PrîEconis,
N E C N O N

AmpUffmi Senam Academici confenfu , Nobilißmctque
Facultatif ME DI C JE Décréta ,

PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in MEDICINA honoribus amp; Privilegüs
ritè, amp; legitime confequendis,
Eriidimum examini fubmittit
GEORGIUS FLAMINIUS, ScotoBritannus,
Ad diem Jmij 22. 1689. horis locoque folitis.

T R A J E C T I ad RHENUM,

Ex Officina Francisci Halma, Acadcmix
Tpyographi, cId Idc Lxxxix.

Uod fi verum eflet, aliquem res arduas aggrefliirum i
voluifle fat efle ; tunc mitiorera cenfuram mifai polli-
ceri potuiflem ; fed cum dodorum amp; fapientum ju-
dicia , non adeo agentis voluntatem , quatn ipfa
fada, eorumque perfedionem jure merito refpiciant;
ideo non folum eft, quod feveriorem crifin timeam ;
fed fatis me eam mereri abunde confcius fum. Nam
plurims res ( quamvis confulto ob varias rationes )
praîtermiflse, obiter pertradataî, amp; rudiore ftylo,
ob perfpicuitatem expreflie » expolita judicia, amp; delicatas aures certo certius
offendent. Attamen, de quorundam benevolo afFeftu amp; favorabili interpre-
tatione firmiter perfuafus, de prolixa apologia non ero follicitus : fed Afciten
ipfam humani generis hoftem admodum crudelem amp; perf^pe funeftum ag-

grediar..nbsp;_ _nbsp;v • j- •

II. De nomine ergoqusedam prasmittenda videntur, tiam à Grxcis dici-
eur ûJ^wiî' «tml'mç.nbsp;ab aqua , quam quidam ab u« pluo deducunt^

fed quia hsc vox latius patet, ideo pei additionem partis, quam occupt re-
ftringitur : ut capitis, amp; tunc hydrocephalus nominatur ; vel pedoris, amp;
hydrops pedoris dicitur : vel quatenus totius corporis habitus afficiatur j amp; vo-
catur anafacra vel Icucophlegmatia*/vel ultimo, cum abdomen five infimus
venter fit obfefllis; amp;fi plurimi flatus adfint, amp; venter pulfus fonum edat j
aut ut alii fentiunt irregularis fpirituum animalium influxus, quo partes prêter
modum tenfs maneant, adfit ^ turn Tympanitis denominatur : vel quando à
materia aquofa amp; ferofa turget amp; extenditur, àtmtmi vocatur, ab dmc;,
uter, quod à contineo amp; a epitatico prspofito ; ita ut infimus venter inftai?
dmS, ab aquofa^amp; ferofa materia in fe contenta, turgeat amp; extendatur,
Etiam apud varias nationes varia fortitur nomina, qus quidem omnibus fpe-
ciebus communia, ut Anglis fit the Dropfte, Belgis îje 3©atóCfudDt/ amp; fie de
ceteris : Latine nomine aqua: intercutis ut plurimum venit. Sed quia propofita
brevitas, nec hydropem in genere, nec plures ejus fpecies pertradare finit,
ideo hydrops afcites hujus diflertationis erit fubjedum. Et quamvis quidam
afciten cum hydrope pedoris confundant, tarnen noftra: tantum confidera-
ïionis erit, quatenus infimura ventrem occupât, qu£B prscipua eft fpecies j
ita ut quicunque dicatur hydrope laborare, intelligatur femper ferè hoe noftro
affeduaffici. Itaque ut melius cognofcatur, qua de re fumus aduri, incora-
pendio amp; pro fundamento defcriptionem fequentera prœmittam.

Hydrops

Hjdrops afàtes, efi tumor infimi ventris ab humor e aquofo amp; fer ofo, pucipue ek
vafis lymphattcis difruptis vel erofis, ut plurimum inejuscmtate coUeEto amp; contenta.

III. Per tumorem intelligitnus indebitara alicujus rei fecundum omnes di-
menfiones ampliationem amp; diftenfionem, qua vel ad ufum, vel ad aftiones
ïite peragendas inepta redditur. Prseterea diximus effe tumorem infimi ven-
tris , quo fubjedum hujus indigitatur ; per infimum ventrem, denotatur omne
illud Ipatium » quod à parte fuperiore, draphragmate amp; cartilagine enfifor-
mi, à lateribus coftis inferioribus pofterius amp; inferius, lumborum ver-
tebris, olEbus pubis, facro amp; coxendicis circumfcribitur. Cui Anatomici
plerique fcroti confiiderationem adjiciunt. Et guamvïs multa dici poffint de
ejus varia divifione 8: partibus tam continentibus quam contentis ; tamen pro-
pofita brevitas hsc omnia eo modo amp; ordine quemadmodum deberent con-
fiderari non permittit, ideoque plurima prsetermittam, amp; tanquam nota fup-
ponam. Attamen fcire velim infimum ventrem omnium generum vafa habere,
nempe arterias, quœ fanguinem verfus omnes partes drferunt, amp; venas, qua:
fanguinem refiduum, ad ulteriorem elaborationem, à partibus amp; vifceribus
ad centrum five cor reducunt: Ut amp;nervos, qui fpiritus animales raotui Sc
aftionibus obeundis infervientes, verfus omnes partes amp; vifcera vehunt. Nec-
lïon vafa lymphatica, quae lympham à fanguine per glandulas feparatam , à
peripharia five partibus exterioiibus amp; magis remotis, ad interiora, prscipue
ad faccum chyliferum reducunt: amp; licethœc vafa nuperius fint deteéia amp; in-
venta , tamen ad noftrum inftitutum magis facientia, eorum delineationem
iiic breviter exhibere non à fcopo prorfus alienum effe duxi, quia diftinda eo-
rum idea ad clariorem afcitse cognitionem maxime conducit, uti ex fequentibus
lt;larius patebit : uti etiam ex eo, quod veteres ex eorum ignoratione tot hïfi-
tationibus, difficultatibus amp; erroribus fuerint intricati. Itaque vafalympathica
funt corpora cava, exilia, tenuia amp; pellucida, humorem tenuem amp; lympidum
à partibus exterioribus ad interiores prscipue faccum chyliferum deferentia.
Hac vafa originem fuam fumunt, à plurimis glandulis nunc magis nunc minus
confpicuis, amp; hinc inde diverfis in locis fitis ; prout curiofa amp; diligens Ana-
tomicorum obfervatio, ipfa «uw^//«. amp; refta ratio abunde evincunt. Cum
reóta: rationis mentionem facio, hanc eam ob caufam addo, quia quamvis
multa quae ex hepate, liene, mefenterio, amp;c. clare tam in origine quam in
continuatione amp; exitu confpiciantur ; tamen multa imo innumerabilia ab
omnibus vifceribus amp; corporis partibus, effe cogitanda funt , qua;, licet
propter eorum exilitatem amp; tenuitatem, ut amp; glandularum tam exiguam mo-
lem, vifum noftrum plane amp; penitus fugiant ; attamen propter fenfus noftros
hebetiores non funt neganda : quia lymphs feparatio amp; redult;Sio ubique eft

A inbsp;«qi^e

.-cque neceflaria ; uti etiam ex eo, quoniam in extremis partibus, cuticula tan-
tum leviter abrafa, amp; vafis fanguineis occlufis, magnam feri aut lymphs co-
piam poftea diu exftillare fepe deprehendimus. Sed ut brevis fim , ulterius
tantum obfervari velim hxc vafa gaudere quamplurimis valvulis duplicatis, in-
vicem fuperpofitis, lymphx tranfitum ad iateriora concedentibus, fed regref-
fum impedientibus, quemadmodum acGuratiores Anatomiei detexemnt amp;
demonftrarunt, ad quos leâorem remitto, qui plura de his fcire defiderat.
Praïterea in infimo ventre dantur etiam vafa ladea, qux chyium ex inteftinis
ad faccum chyliferum defèrunt, amp; quse etiam variis valvulis funt prxdita, qux
liberum chyli curfum amp; tranfitum permittunt, fed ejus regrefîui obfiftunt. De
cxteris particularibus cujufvis vifceris, aut partis membranis amp; vafis verba fa-
cere , foret nimis prolixum ; ideo inveftigationi caufarum me accingam.

IV. Pro caufa ergo materiali uti vocant, in definitione fubftitui humorem
ferofum, aquofum amp; lympidum, qui partes fecundum omnes dimenfiones
)lurimum extendit, amp; quia apud omnes in confeflTo eft t non diutius huic in-
ixrebo. Sed quxnam fit caufa ejus efficiens altius difquiram. Itaque opinioni
veterum non pofliim aflfentiri, qui, circulationem fanguinis, ut amp; chyli amp;
lymphx motum amp; curfum, amp; alia multa qux œconomiam animalem fpedant,
cum ignorarint, Hepar pro fanguificationis officina unanimi fere confenfu agno-
verunt amp; conftituerunt : atque hinc hepar varii diverfimodè culparunt. Qui-
dam ejus fanguificationem Ixdi exiftimantcs, amp; fanguinem five potius humo-
rem aquofum amp; ferofum ibi generari, unde fanguis ita vitiatus, per venx
cavx ramos diftributus, totum corpus ; vel uti in afcite infimum ventrem i
tumidum amp; quafi fero afiîifum amp; repletum redderet. Alii fungofam materiam
hepati adnafcentem amp; femm extillantem excogitarunt ; Alii nefcio quas rimas
in hepatis fubftantia fingentes, unde ferum in abdominis cavitatem deplueret.
Nonnulli alios excogitarunt modos, ut dilacerationem vel erofionem mem-
branx hepar inveftientis, aut particularem ejus, fubftantix mollioris, îobum
tenuiori membrana inveftitum, amp; plures à vena cava amp; porta ramos accipien-
tem ; unde major feri copia in eo, quam in aliis hepatis partibus five lobis coa-
cervari amp; colligi poffit, atque lobo ifto ex mollitie amp; raembranx tenuitate
facilius pertufo , humor ifte aqucus in abdominis cavitate copiofe deponere-
tur. Sed hifce tenebris quidam non content! ciim Hippocrate loca nsvfavus, five
loca inania, qux extremis thoracis coftis fubjacent, ubi facultatem lienis attra-
öricem amp; alia hujufmodi farinx bene multa culpantes, cxteris afcitx caufis
adjecerunt amp; inter prxcipuas numerarunt. Sed hifce, àpluribusexplofis Sc
rejedis, millis ; nunc caufas quas puto veras affignabo.

y. Gaufa ergo immediate efficiens (ut disi fupra) eft prxcipue vaforum

lympha-

îymphaticorutn mptio vel corrofio. Nam quamvis quidam medici, nunC tem-
poris admodum dodi amp; celeberrimi, amp; in praxi felicif2mi, maffam fangui-
neam depauperatam amp; in fua mixcione varie vitiatam, pro caufa afcita: proximl
amp; immediata fubftituant ; tarnen falva eorum autoritate , amp; fi animi fenfum
aperire liceac, iis calculun:ï adjicere non poflum : quia quamvis fanguinis mafia
amp; mixtura fit depauperata amp; depravata, tamen quamdiu in vafis continetur, amp;
partes ferofx amp; lympids non feparantur, amp; in infimo ventre five in ejus
membranis aut cavitate non deponuntur , vera afcltes non producitur. Nam
vel deberent arterias vel venas quovis modo ruptas vol corrofas culpare, quod
non verofimile -, quia fic materia magis fanguine elfet referta, cujus tamen
contrarium experientia abunde evincit : vel arteriarum amp; venarum intercape-
dines effent culpandse ; quatenus arterias fanguis pertranfiens, amp; per earum
extremitates in fibras carneas egrediens, antequam venas intraret illam mate-
riam ferofam amp; aquofam deponeret -, fed hafc non prorfus fatisfaciunt. Nam
adhuc reftat, quomodo hi humores fepararentur, amp; quomodo feparati in variis
abdominis membranis, aut ejus cavitate deponerentur. Itaque dicendum po-
tius puto. fanguinem tali modo affedum, plurimum difponere, amp; huic affcdui
producendo pr^cipuatii occafionem prxbere, quemadmodum ex fequentibus
clarius patebit. Ut ergo à quo digrefliis ium redeam, hic oftendere incumbit
quomodo hac vafa, five per ruptionem, five per corrofionem , hunc mor-
bum maxirtie nïiferabilem efficianf. Itaque lympha, five quantitate five qua-
litate five utrifque fimul peccans, hic maxime attendenda. Quantitate peccat
lympha, cum nimia copia ex fanguine per glandulas feparatur, amp; verfus inte-
riora'per vafa illa tenuia amp; exilia reducitur, fed anguftse vis liberum tranfitura
fatis copiofe non admittentes, amp; valvula? ejus regreffum impedientes, adeo hu-
morum colledioni contribuunt, ut illa tenuia vafa ultra modum , tantum ;
vel impleantur Sc diftendantur j aut, fi prater diftenfionem etiam rumpantur,
amp; materiam in membianas vafa exterius amp; proxime inveftientes, tantum emit-
tant ; tunc illam afcitx fpeciem, qux nomine hydatidum venire folet, oriri
puto. Sed prsterea fi ex nimia illa materix colledione , vaforum diftenfione
amp;ruptione, vafa rupta humores copiofe aut in duplicaturam peritonei, aut
in ventris cavitatem , aut in ampJiorem aliquem ejus locum immittant ; tunc
afcites magis ordinaria amp; vulgaris neceflario producitur. Atque hinc innote-
fcere poteft quam inepte tantum acido vel falibus attribuantur omnia in cor-
Pofe humano mala. Deinde etiam qualitate peccat lympha , quando fua
ft^gnatione amp; acrimonia, illa tenellula vafa, corrodit amp; exedit ; amp; fic lym-
phs in loca ante memorata exitum facit : à quo nofter affedus originem tra;-
fet. Prœterea (quod fxpius obtinet) utrifque fimul peccat, cum nimix copia:.

A 5nbsp;accedit ;

accedit vifciditas, unde via; adeo obftrudsfiunt, ut liber tranfitus non d etur,
fed magna, in ea vaforum parte, copia colligatur, qus etiam fua mora amp;
ftagnatione majorem acrimoniam contrahit ; quibus fimul junflis, tam dilatan-
do amp; valde diftendendo; quam corrodendo, hoc malum deplorandum efficitur,
Denique in definitione dixi afciten, pucipue à vafis lymphaticis ruptis vel erofis
ortum habere, amp; ideo hoc addidi ne confiderationem vaforum ladeorum,
ureterum apertionem, vel alterius alicujus vifceris aut infimi ventris partis Vi-
tium ] ex quo materia aquea amp; ferofa in abdominis cavitate, colligi poffit,
prorfus excluderem : fed quia hxc rarius fieri exiftimo, aut fi fierent, num
affeftus ab omnibus illis produtSus ad afciten referri deberet, amp; eo infigniri
nomine, valde dubitarem ; ideoque fufficiat hxc potius indigitaffe quam per-
tradaffe. Atque hifce de caufa efficiente immediata traditis, proximo loco di-
cendum de iis qu£ nomine caufarum procatarfliicarum apud autores veniunt,
quamvis accurate loquendo potius nomine conditionum prœrequifitarum in-
figniri deberent; fed litem de nomine non movebimus dummodo de re confiée.

VI.nbsp;Hx ergo confiderandx effent, vel quatenus in corpore humano funt,
vel quatenus extrinfecus adveniunt. Quatenus in corpore funt ; iterum confi-
deranda:, vel in ipfis humoribus, vel in partium conformatione. Quoad partium
conformationem ; confiderari poffunt, aut vaforum nimia anguftia , com-
preffio, obflrucäio, coalitio, amp;c. aut partium proxime adjacentium cujufvis
generis tumores, amp; mala figuratio. Humores quod attinet, îlli fpedari pof-
funt in quantum ve! in corpore manent amp; ordinariis fundionibus peragendis
inferviunt ; vel in quantum ex corpore excernuntur. Prions generis prscipue
funt fanguis, fpiritus, chylus, amp;c. Pofterioris urina, fanguis menflruus amp; infen-
fibifis tranfpiratio amp;c. fed quia hxc figillatim percurrere amp; ennucleare, latioris
foret indaginis ; amp; etiam quia multa ex his, prscipue in fanguinem agunt, amp; ad
confiderationem fanguinis aliquo modo reduci poflunt, ideo hxc, in quantum
ejus conftitutionem, texturam amp; mixturam mutant , pervertunt amp; pertur-
,lgt;ant, confiderare tantum conftitui.

VII.nbsp;Sanguis itaque quamdiu bene conftitutus, ficut fanitati confervandx
amp; aliis quamplurimis ufibus infetvit, ita quovis modo vitiatus, multorum mor-
borum , five mediate, five immediate, eft mater feu parens. Nam cum innu-
meris diverfa natura», figure, magnitudinis, fitus, See. conftet particulis;

corpori alendo amp; aliis ufibus inferviat, ideo continua reftauratione, amp; ut
ejus crafis amp; naturalis mixtio, ad munia rite obeunda ilia's conferventur ,
quammaxime indiget. Et licet pro caufa efficiente proxima, uti vocanc, quia
in efiïâ:uni non influebat, non poffe admitti contendebam, tamen afcitse
..producends prsecipuam occafionem prœbere nunc oftendendum,

I. Igitur

r. Igitur fanguinem fufficienti amp; débita reftauratione orbatum î adîiunc
morbum producendum plurimum difponere ftatuimus. Nam cum particula:
ejus fpirituofse, alimentofej amp; naturs diverfs, tum partibus alendis j tum
fpirituum animalium generationi amp; aliis ufibus inferviant ; amp; exinde plurimum
amp; cjuammaxime iropendantur amp; confumantur ; non poteft fieri quin inultum
debilitetur amp; depauperetur ; adeo ut chylum amp; alia de novo fibi commixta,
debito modo fecum alîimilare amp; unire non valeat. Ex quo indies magi's debilis
amp; crudus faôus, perpaucos amp; impuros fpiritus animales gignit ; unde motus
amp; requifita particularum inter fe agitatio amp; commotio valde impediuntur amp;
depravantur. Ita ut defedus fpirituum amp; fanguinis torpor, mala conftitutio
amp; débilitas, in fe invicem agentes, quafi jundis manibus amp; mutua opera,
in afcite producenda confpirent amp; concurrant. Nimirum quatenus maffa fan-
guinea fufSciente pabulo fruftrata, paucos amp; impuros fpiritus générât ; quo-
rum defedu ac vitio, amp; in motu, amp; in mixtione magis magifque languida,
debilis ac torpida reddita, ferofitatem fummam contrahit j qux per arterias
una cum fanguine verfus partes, vifcera, amp; prxcipue glandulas delata, ibi fe-
cernitur amp; deponitur, amp; fic hujus deplorandi affedus produdioni viam fternit.

2. Non folum déficiente pabulo fang uis huic malo viam fternere aptus natus •
eft, fed etiam cum quamplurimis particulis heterogeneis oneratur, obruitur
amp; quafi fuffocatur. Et hoc fie. i. ab evacuationibus ordinariis amp; folennibus
prxter confuetudinem amp; naturam nimis diu fuppreffis amp; inhibitis, qualesfunt
qux per alvum excernuntur, ( quamvis rarius ut puto culpandx ) etiam men-
fium ftuxus parcior, vel fupprelfus ; hxmorrhoides ftuere folitx, amp; infenfi-
bilis tranfpiratio , inhibitx ^ ut amp; qux per os, amp; nares evacuantur : necnou
urina, amp;c. _ Vel 2. ab ingeftis five quantitate five qualitate peccantibus j
quibus prxcipue annumerandi funt errores in cibo amp; potu, necnon medica-
menta intempeftive, indebite amp; perverfe affumpta, utet alia quxvis hujus ge-
neris, qux fanguinis maftam , particularum inter fe unionem, fermentationem,
amp;c. inficere, dilfolvere, pervertere, aut obtundere» quovis modo valeant.
3. ab iis rebus qux prxter naturam in corpore gignuntur, in quo cenfu funt
tumores cancrofi, fcirrhofi amp; aliorum generum ; ut amp; ulcéra inveterata , pu-
ttida amp; maligna, qux five comprefïîone vafa obftruendo, aut fanguinis cur-
fum fiftendo ; vel ejus maffam , per particulas putridas amp; maie difpofitas,
cum fanguine per venas ; vel lympham, per ejus vafa ; refluas, inficiendo Se
pervertendo huic operi fuppetias ferunt. Horum omnium particulates agendi
modes feparatim amp; in fpecie oftendere, fufioris eflèt difquifirionis ; Ideo ■
brevitatis caufa contentus ero gt; hic tantum obfervare hxc omnia five feparatim ?
live (ut plurimum fieri fokt) plura conjundira .^ fanguinem ita turbare,

obruers

ébruere amp; â naturali ftatu dejicere, ut pluriraorum morborum immediata amp;
primaria fit caufa, à quibus morbis magis magifquedebilitatus, obiutus amp;
exhauftus, a fuo vigore continuo déclinât amp; dimovetur. Unde ab his aut fu-
pradidis, ad humorem aqueum amp; ferofum generandura magis difponitur,
quem in variis partibus deponit, amp; qui icerum prxcipue à vafis lymphaticis
abforptus, afcita efficiendse anfam dat.nbsp;_ ,

3. Sanguis non folum ex reftaurationis defeélu, amp; quod particuhs hetero-
geneis obruatur, hic culpandis eft ; Sed etiam quando ejus copia vis amp; efficacia
Tiimis imminuitur amp; enervatur. Cui clalE accedunt. i. nimis hxmorrogiï five
per nares, os, anum , haîmorrhoidas, vulnus aut phlebotomiam , aut alium
quemvis locum amp; modum. 2. nimia feminis difpendia. 3. nimius men-
ftruorum fluxus amp; ali$ plures pr^terordinaris Se violenta vcl diu continua-
tz evacuationes , cpx fanguinis vim amp; energiam exhauriunt , valde de-
primunt, aut ejus copiam debitam imminuunt , quibus ad munia fua rite
obeunda plane ineptus redditur, ita ut continuo crudior amp; debilior fadus, non
ukerius valeat chylum amp; lympham fecum aifociare amp; ad perfedionem perdu-
cere. Sed hifce cum fanguine mixtis amp; circulatis indies augmentum lumentibus
amp; depravatis, tandem amp; quantitate amp; qualitate peccantibus, aliquando fepa-
ratim, aliquando cum aliis vitiis concurrentibus amp; fe mutuo adjuvantibus, caufa:
cfficienti viam fternunt. Antequam hsec mifla faciam adhuc obiter obfervari

Tclim. I- hcEC omnia hucufque recenfita quamvis in uno amp; eodem fubjedo
non femper concurrant, tamen uno aliquo peccante, alia temporis fucceffu
perfspe accedere amp; fibiinvicem famulari : ut exempli gratia, evacuatione
aliqua fupreffa amp; inhibita , fanguis inficitur , amp; infefto fanguine, fpiritus
animales uti deberent non reftaurantur, fed varie depravantur , quibus ita affe-
ais amp; in fe invicem agentibus, iterum tam in ipfo fanguine quam in aliis rebus
fanguinem inficere aptis, quamplurimx enormitates fe mutuo introducentes,
iuccedunt. amp; fie de ceteris. 2. Obfervari velim , quod quemadmodum hïc
ad afcits produdionem maxime difponant, ita etiam ejus continuationi amp;
pertinaci peirfeverationi plurimum contribuant, amp; quo plura peccent, in ea
debellanda major occurrat difficultas. fed antequam ad curam accedam qui-
dam funt prxmittenda.nbsp;_

VIII. Proximo loco ergo difterentiis dicendum , quœ obiter quidem con-
fiderari poffunt. i. ratione materiîe. Ut alia fit pituitofa amp; aquea, aha acris,
alia magis vifcida. 2. ratione fubjedi five partis afteds , amp; quamvis mfimum
ventrem in genere pro parte affeda fubftituerimus, tamen poteft diftingui ,
quatenus aliquando magis fubfiftit in duplicatura peritonei aliquando magis
in abdominis cavitate, utct etiam in quibufdam membranis vafa lymphatica

exterius

Exterius amp; proxime circumveftientibus , vel à diftenfione intèrcapedinuiH
vaforum inter valvulas coroprehenfarum, unde veficulas nomine hydatidum ut
flurimum originem habere puto. Vel 3. pro invadendi modo, unde alia fu-
bitanea, alia paulatina. Aut 4. ratione caufarum, quatenus à vafis ex nimia
turgefcentia difruptis , vel ab acrimonia corrofis, vel denique ex vafis ita
affèdis in hac vel illa abdominis parte fitis. viz. ab utero, teftibus, hepate,
liene, renibus, peritonao amp; fimilibus. 5. ratione durationis, ut aliquando
fit recens, aliquando inveterata. Atque hxc de differentiis fufficiant, quibus
fubjugenda diagnofis,

IX. Non admodum difficulter dignofcitur afcites; nam ventris tumor, aqua-
rum fluâuatio, refpirandi difiicultas, urina pauca, modo turbida, modo craflà
Sc rubicunda, amp; ut plurimum fitis intenfa, aliarum partium extenuatio, faciei
pallidus amp; lividus color, pedum, tibiarum, amp; fcrotitumor, febrislenta,
amp;c. eam ultro manifeftant : amp; quamvis hsc omnia femper non adfint, tamen
multa , prjEcipuecumaliquamdiuduraverit, f^epiffime concurrunt. Attamen
in judicio ferendo , Medicus, qui ex confcientia patientis falutem amp; fanita-
tem pro fcopo habet, caute admodum procedat, amp; diligenter caveat, ne
gravidarum ventris intumefcentiam cum afcite confundat, amp; ne fallatur, probe
confideretcalorem faciei, quJE in gravidis magis florida amp; vi vida, quam in
afciticis , ubi pallida eft amp; disjefla : etiam oculi attendendi, qui in gravidis
vivaciores, clariores amp; magis nitidi ^ in afcite laborantibus contraria ut plu-
rimum obfervanda. Praeterea tumoris natura attendenda, quje in gravidis quam
in afcitis inxqualior. Etiam de fsetus in utero motu, œgra interroganda, ex quo
non parum ucis poteft affulgere : deinde ante omnia ad aquarum murmura-
tionem amp; fluéiuationem attendendum ; amp; fi adfuerit, afcitœ fignum erit pa-
thegnonomicum. Etiam urina confideranda, tum ratione copiée, quœ in afci-
ticis fjepe minor, quam in gravidis; tum ratione aliorum accidentium , quEC
è perito medico accurate inquirenda amp; perpendenda. Adhuc appetitus, con-
ftitutio corporis, amp; multa alia gravidis magis propria, ( qus confulto fileo )
in confiderationem venire polTunt amp; debent. A Tympanite poteft diftingui,
quod tumor, quemadmodum in tympanite non adeo fubito excitetur, nec fit
adeo fixus, renitens , conftans, amp; pulfus, fonum inftar tympani exhibens ;
quibus plurimi flatus amp; dolores circa dorfum amp; umbilicum accedunt, utet
oculorum major fulgor. Atqui hîEC de diagnofi fuccedit prognofis.

. X. Ad morbi eventum rite cognofcendum, tota osconomia animalis ma-
gis vel minus IxCa attendenda. Nam viribus conftantibus, amp; vifceribus bene
conftitutis, amp; fi plas excernatur quam aflumitur, amp; fitis non valde fit intenfa ,
relpirario non admodum difficilis, obftrudiones ex materia vehementer vifci-

Bnbsp;da amp;

da amp; tenacî non nimis pertînaces ; tune aliqua curationis amp; a»gfum fublevandi
fpes afFulger. Quemadmodum hifce omnibus vel maxima ex parte deficienti-
bus, miferum xgrum, in ultimo difcrimine amp; pro defperato fere habendum
relinquunt, Etiam reftitutionis major aut minor facilitas amp; difficultas ex variis
feparatim vel quibufdam conjundim confideratis poteft innotefcere j ut fi poft
frebrem ardentem vel alios mali moris morbos, aut medicamenta maie amp; per-
verfe exhibita amp; aflumpta, fuperveniat, eo curatio difEcilior Sc morbus pe-
riculofior : quia mafia fanguinea depauperata, inquinata, effxta Sc languida
fada, fomitem morbo continuo fubminiftrat, amp; fic cura: obfiftit, etiam ab
Hipp. fed. VI. aphor. 35. obfervatur malum efle fi tuffis fuperveniat amp; fed.
VII. Aph. 47. tuffim pro peflSmo figno habet; fed qualifcunque tamen tuffis
non intelligenda, fed tuffis violentior, qus à maxima infimi ventris diften-
fione amp; exinde diaphragmatis fumma compreffione amp; impedito motu ortum
habet; cui f^pe accedit, humoris aquofi , five tranfudatione five ex vaforum
lymphaticorum in thorace ruptione, in pedore colledio ; unde bronchia amp;
alia refpirationi infervientia maxime Isdantur, amp; fic tuffis concitetur. Prsterea
urina pauca difficultatem arguit , quia ferum fic evacuari folitum , in mafla
fanguinea detineri amp; alibi deponi dénotât. Etiam quo inveteratior eo pericu-
lofior amp; curatu difficilior. Deinde quo urina eft rubicundior, eo pejor ; quia
arguit fanguinis mixturam magis efle perturbatam. Multa alia , qu£e ab autho-
ribus amp; diligenti circumftantiarum confideratione depromi poflunt, à prudenti
medico perpendi poflunt amp; debent. Et pro prœfenti inftituto hxc pauca anno-
taflle fufficiat.

XI. Ad hunc humani generis hoftem adeo atrocem amp; funeftum debellan-
diira gt; nunc me convertam ; quod ut felicius fuccedat, attendendum ferio Se
quid agendum , amp; quibus mediis hoc commode fieri poffit. Priori refpondent
indicationes, qus pro diverfitate fymptomatum, morborum conjundorum gt;
amp; aliarum circumftantiarum, admodum variant, ita ut vix quidquam in ge-
nere amp; prïEcife determinari poffit, fed à prudentis medici judicio ut plurimum
pendeat. Attamen fi quicquam dici poffit, dicendum effe videtur, aquas effe
evacuandas , vafa difrupta vel erofa efl!e occludenda amp; confolidanda, utet
vires confervandas, corroborandas amp; reftaurandas. Sed quando amp; quomodo
hoc vel illud agendum, judicio amp; prudentie Medici committendum puto; qua
in re ipfius peritia vel imperitia maxime difcerni poflTunt : Nam in legitima amp;
conveniente indicatione facienda , quam in remediorum ad hanc vel illam in-
dicationem fatisfaciendam adminiftratione, fœpius erratur. Ideoque Medici
eft , ut quid faciendum cognofcat, hœc omnia diligenter perpendere , Se
etiam rationem habere non folura caufse immediate efficientis, fed etiam praî-

difpofi-

difpofitionum , materix divetfimode peccantis, amp; innumerablimm aliarnm re-
rum , quas hic particulatim recenfere propofita brevitas non permittit.

XII.nbsp;Arma five media fubminiftrant Chyrurgia amp; phamiacia. Ex Chy-
rurgia prsecipue paracentefis occurrit, qus quamvis tuto amp; feliciter aliquan-
do adhiberi poflit, tamen quia odiofa amp; non raro periculi plena , nonnifi
fumma cum cautela inftituenda, amp; fi materia quibufdam veficulis inclufa
fuerit, parum aut nihil proderit ; fed cum in peritonei duplicatura baeret ma-
teria, tunc mature amp; quamprimum adhibenda, modo vires confient, amp; prx-
milfa leni purgatione amp; corroborantibus exhibitis, ufquedum cura perficiatur.
Etiam materia in abdominis cavitate fluduante, amp; aliis remediis frufl:ra adhi-
bitis, adminiftrari poflit; fed folum in iis inftituatur, qui valdiores amp; robufti
funt, amp; qui vifcera habent illxfa, amp; aqua» non fimul amp; femel, fed fucceflive
amp; parca manu fubinde educenda?, ne vires nimis dejiciantur. Sed aqua débita
in quantitate pro tempore extrada, vulnus femper claudendum, amp; corrobo-
rantia continuo exhibenda. De loco amp; modo paracentefin adhibendi nihil di-
cam, quoniam apud autores, ad quos ledorem remitto, hxc fatis fufe amp;
accurate defcripta inveniri polTunt. - Ideo ad pharmaciam qux remedia multo
tutiora nobis fuppeditat, propero.

XIII.nbsp;Ex pharmacia remedia omnibus indicationibus fatisfacientia ad ma-
num copiofe habemus, non tamen exinde medici, quod tam pauci fanitati
reftituantur , femper aut folum culpandi, nam hoc ipforum xgrorum , utet
aliorum culpa fxpiflimefit, cum vel nimis fero Medici opera implorent;
vel ex paupertate, nimia parfimonia, aut prxjudicio aliquo perverfo, curam
différant amp; medicamenta idonea averfentur, ufquedum malum immedicabile
reddatur, amp;c. Non tamen Medici, quibus xgrorum curx eorum commiflo-
rum, falus'amp; fanitas cordi non eft, femper amp; penitus excufandi, qui, five ex ne-
gligentia , omnia perpendenda non ritè amp; ferio confiderant ; five ex imperi-
tia, huic vel illi indicationi pertinaciter nimis infiftunt, amp; omnem curam in
aquatum evacuatione conftituentes, medicamenta nimis fortia vel non conve-
nientia exhibendo, malum exafperant, vires dejiciunt amp; xgrum extra omnem
curationis fpem conftituant. Ideo hifce amp; fimilibus malis quantum fieri poffit
obviam eundum amp; occurrendum , amp; prxcipue Medicus quod officii eft ^ ex
Confcientia faciat. Nam quamvis fit affedus confenfu omnium curatu admo-
dum difficilis, tamen omnia tentanda amp; caute amp; cum prudentia adhibenda
media. Sed quia fimplicium huic affedui appropriatorum farrago apud autores
fatis fufe traditur, ideo paucatantumfeligam initium à purgantibus faciendo.
De quorum ufu hxc cautela femper obfervanda, ut medicus dHigenter inquirat,
num xger facUè aut^difficulter purgetur, amp; fic dofis pró re naja augenda amp; mi-
' B inbsp;jjuenda;

nuénda ; nam medicamenta in eadem quantîtate unicuîque promifcue exhibere,
fummo periculo non vacat ; ideo formulas cum quadam latitudine prsefcriben-
dasputo. Ut Succ. Ireosnoftr. depur. abjvj.ad |ili. vel|ij. vel feorfim vel
cum aliis idoneis ad aq. educendas valde commendatur. Quemadmodum 8c
Ebul. amp; Sarobuc. fucc. exprefs ab |j. ad cum nue. mofchat. Vel eorum
fem. ficc. aj^.ad^j. nec minus Élater. laudatur. ag^ij. ad iv. autv. vel
per fe vel cum aliis, etiam ejus Extraâ:. commode ufurpari poteft. de Gra-
tiola. Soldanel. Eful. amp; fimilibus fimplicioribus non ulterius infiftam ; fed
formulam unam aut alteram ex more proponam. Ut, çi. Jalap. pulv. a3j.
ad2;j. myrr. eleâ; a g', xiv. ad 3j. gumm. Gott. a g', iv. ad vin. ol. anif.
à gut. ij. ad IV. vel çi. Spec, diaturb. cum Rheo, diafenn. aa. g', xv. ad xxiv.
Mere. dulc. a g^. x. ad xv. vel 9j. Maftich. eka:. vcl nitr. dépurât, a B jj. ad
9j. Vel çi. Spec, diaturb. cum rheo à g', xv. ad 9j. Jalap. pulv. a ad 9ij.
gumm. gott. gi. VI. fyr. de fpina cervin. q. f. m. f bolus. Multa; dix ex Me-
chocan. extrad. Elater, Eleft.hydragog. Sylvii amp; fimilibus, componi pof-
funt formula, fi vel una vel cum prcecedentibus mifcerentur. Sed quia nec
jrimo nec folum evacuantibus per alvum inhxrendum, ideo contentus ero
ixc potius attigilfe, quam pertradalfe ; amp; eo magis, quoniam non rara
convenit huic vel illi evacuationi non nimis pertinaciter adhjerere, fed ali-
quando varia turn leniter diuretica, diaphoretica amp; cathartica inter fe mi-
fcere , ut quo natura vergat, Medicus melius fciat ; unde ei opem ferre 8d
adjuvare melius poffit : in quem finem diverfa exhiberi polfunt formula. Ut
Conferv. Abfynt. Ment, crifp. ana §j. fal. card. b. Sij. diafcord. SijJ.
IVlercur. dulc. gumm. gott. anag'.xvi. Tart. vitriolât. Jalap. pulv. ana. 5'j.
ol. Junip. gt. XXX. Syr. conferv. helen. q. f. m. fiat Eleduarium, de quo quan-
titas nucis Mofchat. majoris femel vel bis de die pro modo operationis fumi po-
teft, vel vinum medicatum poteft prafcribi ut Çi. lign. falfap. |j. rad. helen.
2iiij. rad. ireos f j. herb, thent. crifp. eupator. cannab. ana mj. cort. median,
fambuc. fumitat. abfynt. mj. bacc. junip. ^v. fem. urtic. Rom. ^üj. aloes
lucid. Biv. concif amp; contuf. d. pro nodulo- pro vin. ft. iv. de quo mane,
§v. ad VII. fumend. quod prout magis vel minus operatur, etiam aliis dici ho-
ris poteft iîerari. Atque his aut fimilibus fub alia forma pro Medici fcopo amp;
placito exhibitis ; attendendum eft ferio, quo materia aut natura tendit, amp;
five hoc fit per diurefin, diaphorefin, an per alvum, per hanc viam in pofte-
rum pracipue eft educenda, attamen cum hac femper cautela, ut virium ra-
tio habeatur, amp; ut ager aliquod levamen à tali evacuatione fentiat ; quod fi.
fecus obtigerit, potius defiftendum, quam vehementer urgendum, ne malum
.augeatur amp; exafperetur. Et alio modo infiftendum five per aliara evacuatio-

nem 3

nem, five per fola corroboranti3amp; volatilia prout cïrcumftantkSr fyropto-
mata exigunt. Ut fi per alvum, fed fine ievamine, hoftem ejicere tentaflem,
poftea ad diuretica me conferam, quibus etiam corroborantia pro rei exigentia
addenda. Ut iji. ol. fuccin.Jj. Junip.J^J. fp.Sal. Armon. à 9j. ad 9ij. m. d. in
phiola dof. g'. x. ad xv. femel aut fspius de die. Etiam pulv. Milleped. vel
per fe,vel cum aliis; aut in pulv.aut in forma pilul. Utet puIv.Bufon.a g^vi i ï.
ad XIV. in vehiculo idoneo. Ita cineres Genift. Abfynt. Sarment, vit.
§v. vel Jvi. in îfeij, vin. macerat. calid. amp; colat. clar.fiv.advii. bis vel ter de
die polTunt exhiberi. Aut fi cum corroborantibus fint exhibenda, talis formula
non eflet incommoda. Ut çi. Gonferv. abfynt. gj. flaved. cort. aurant. gvi,.
fal. abfynt. chalyb. prspar. gij. oc. canc. 9iv. ol. Junip. 9). fyr. helen,
cond, q. f. m, f. conditum de quo quant, nuc. Mofchat. bis vel ter de die fu-
menda, aut fi magis per diaphorefin velis evacuate tunc Theriac. diafcord.
Fracaft. fal card, bened. amp; fimilia poflunt addi, amp; quîedam quœ minus ad fco-
pum faciunt omitti : amp; fi magna acrimonia adfit, una cum debilitate amp;ob-
ftrudionibus ; tunc volatilia cum pertinacibus mixta, additis corrob. admodum
convenirent. Ut Oc. canc. Antimon. diaph. corail, rubr. prxparat. Chalyb.
prxpar. fpiritus amp; ol. SalTaph. infuf. Antifcorbut. ex vin. vel ex vin. amp; fp. virj.
anap. xq.fp.fal. Armon. ex quibus variée com pon i polTunt formula, fi fitis
valde intenla rad. Glycirr. poteft manducari, vel dari etiam poteft decodl.
Bacc. junip. in aq. pura,vel Milii cum Glycirr. add. fal. prunel. de quibus parce
bibendum. Ratione febr. pulv. Card, bened. Tart. vitriolât. Rad. imperator,
vel gentian. amp; fimil. commode amp; cum fucceflu poflquot;. afllumi, quibus pro varia
intentione vel diuret. vel diaph. poflunt addi. Si hyfterica pafliio in mulieri--
bus .ex purgantibus fortioribus excitetur, ipfa anodyna amp; ifti affeflui appro-
priata funt exhibenda amp; fic de aliis. Clyfterum ufus rarior eft, fed quando
adminiftrandi ex lafte faccharato. aut urin. fani hominis cum Terebin. in
vitel. ov. diflTol. cui ol. aliquod pro lubito poteft addi, vel etiam ex quibufd.
herb, five carminativis , five aliis in aq. decodis, quibus pro ftimulo quaîdara
cathartica poflunt addi. Pro linimento. Unguent. Martiar. vel de Artanit. of.
lumbric. Phylofoph. fcorpion. amp;c. fatis conveniunt ; fed eorum rarior fit ufus.
Pro intumefcentia tibiar. aut fcrot. fpmenta valde conveniunt. ex herb. Maîtr.
rut. Abfynt. amp; flor. Chamomel. melilot. fambuc.fem.Cumin.fînic.carv.Bacc;
junip. amp;c. Ultimo ut verbo moneam, dista accuratiffima obfervanda, amp; cibis
eupeptis tantum utatur sger ; omnia vifcida, humida, cruda, amp;c. quantum fieri
polfit vitanda,amp; ficcioribus utendum; animalium carnes aflse elixis préefcrendée;
panis à furfuribus ne fit plane repurgatus, amp; carminativis amp; aperientibus qui-
hufdam feminibus poteft condiri ; à muho potu quammaxime abftinendum i

B 3nbsp;amp; vino '

Scvino abfynthite, lupulato, amp; aliis herbis condito, fitis potius fallenda,
quam fiitisfacienda ; uti amp; aliis fiipra memoratis ; aër eligatur pufus, amp; ad fic-
citatem indiaans; fomnus fit folito brevior, attamen ad vires confervandas
vigilie non nimis protrahenda ; leve amp; moderatum corporis exercitium, ha-
bita ratione virium j amp; aliarum circumfl:antiarum, utiliter inftitui pöfEt amp; de-
bet. Atque fic pro more quamvis non pro merito hxc dida fufficiant.

ANNEXA.

MJle à quihufdamftatuitur lymphampmcipuegemrari
ex fucco nerVeoin?landulaspernerVosdelatolt;ùrde'.

pofito ;

2.nbsp;ISlec ajfentior opinioni illorum, qui afciten originemha^
here putant; exeo, quod materia, ferofa, ^ per omentum aVen-
triculo, Ver fus renes , reBo curfu [fecundum illos) deferri
folita, in abdominis cavitatem immiteretur.

3.nbsp;Kon folum puto dèrem, plurimis diverfi nature parti-
culis fcatentem, fola per os lt;ùrnares infpiratiqne, ^ cum fan-
guine in pulmonibus commmiicatione, corpus noftrum afjicere
poffe : fed etiam quatenus poros cutis, cum aliis effluVüs conti-
nuo redeuntihus, fe infinuat, lt;ùr cum fanguine aliifque humori-
hus mifcetur.

4.nbsp;Non improhahiliterfiatuuntur fpiritus animales in fub-'
flantïa corticali cerebri generari,

j. Hyflerica paffio non fit ah afcenfu uteri ad fauces Vel
alias partes longe infra faucesfitas ; fed ah inordinato motu lt;(jr
influxu fpirituum animalium, àquoVariaJymptomataeicomi^
tantîafacillimèpoffunt deduci.

N

.1 ',quot;
■ . -V ■ t

; 'füfv

M

--m

f

— t

^ A H'

m

■fk^

. V r