I N A V G V
a d
JURIDICA
R A L I S,
C:
Q^ V A Aî,
FAVENTE DEO TER OPT. MAX.
Ex AuBoritate Magnifici T)- ReBoris,
S.S. Theologiœ Doâoris, ejufdemque Facultatis in Indytâ Academiâ
Ultrajedinâ ProfefToris Ordinarii, Verbique Divini ibidem in
Ecclefiâ Pnconis,
NEC NON
Amplißmi Senam Academici confenß , ISfobilißmxqae
Facultatis jVRIDICiAB Décréta,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in U T R O QJJ E J U R E honoribus amp; Privilegiis
ritè amp; legitime confequendis,
Eruditorum difquifitioni fubjecit
ABRAHAMUS VKOLICK, Hagâ-Bata?.
A. D. 6. Juin, hora locoque folitis.
Ex Officina Francisai Hal'ma, Academix
Typographi, cb loc Lxxxix.
Re'verendo admodum Vl:ro y ac DOMINO,
D. MICHAELI VROLICK,
Supremo Foederatarum Provinciarum
Collegio Maritimo, quod Roterodami
ad Mofam refidet, ab Auótionibus, Pa-
rent! fuo filiali obfervantia in ^eternum
colendo.
UTET
Nohilißmo, ac Amplijifmo Domino,
D. IFREDERICO van der VELDEN ,
r .nbsp;■ '
Legionis militaris quondam Praefeélo fe-
cundo , Avunculo fuo dileótiffimo.
AC INSUPER.
Speäatijfmo ^ Doäißimo Domino,
D. JOHANNI van DUREN,
Phil. amp; Med. Doétori, acutiilimo, exper-
tiffimo, Cognato fuo omni amore pro-
fequendo.
HaJceThefesInattgurales fubmijfo ac devotoanim
, UI ri a H br. t,£atgt;amp; qoéfem'i
- -Tnbsp;; t . AU(TOB..amp; flESP.
■ '.Ji 'v.! wquot; -
rb
-ocr page 3-DISPUTATIO JURIDICA
INAVGVRALIS,
AD
Amnum injuria datum, quod Le.
. ge Aquiliâ in commodum priva-
; tum olim vindicabatur, hoc lo-
co tra£tare animus eft. Certè,
, Acjuilio Tribuno roganteplebi-
fcitumdici debet, f^ quod no-
men legis obtinuit , poftquam
omnes omnino cives, tam patri-
ciosquamplebeios, teneret. Damnum, fi in genere fii-
matur, abademptionedidum eft .five lucri caufâ fiat,
five non, five falvis rebus, five peremptis : Noftra
verô lege illud modo confiderationem meretur, quod
cum interitu rei, fine lucro damnum dantis , licet
non fine culpa ejus, datum eft.
A 2
Proinde, qui jure damnum dedit, psenas hujus le-
gisnonfubjicitur: unde apparet, moderamine incul-
pates tutelas adhibito, non folum pecudem, vel fer-
vum, fed etiam liberum hominem impunè pofle occidi:
fi enim vis corpori noftro inferatur, ac aliter pericu-
lum nequeat evitari, invadentis occifio merito excu-
fatur, 1.2.7. h. 1.1 45. §. 4./: h. t. quod hoc cafu inva-
fus fugere debeat, ita intelligendum eft , ut abfque
fuo periculo id facere poflit : vel longâ diftantiâ ab-
fens, vel tutum receptaculum in propinquo habens.
Quo circà Sc cafus fortuitus excluditur j nempc
cui omnis culpa abeft; qui enimjaculisludens homi-
nem tranfeuntem vulneraverit,dum intra limites fe con-
tinuent, puta, miles fit ,'in loco exercitii, non eft
quod teneatur, §. 4. /. 9. §. ult. h. t. Idem jus eft in
ludispalmariisacfphxrifteriis, fi mos conftitutus be-
nè obfervetur. Hinc fenfus l.w.h.t. ubi pila in tonfo-
ris manus dejefta in cultellum, fervigulamprxcîdit.
Sic nulla culpa lignatoris, qui amputato ramo tranf-
euntem Isfit, modo iter publicum ^ vel via vicinalis
iliac nonexcurreret, nam eo cafu proclamaredebet.
^.-^.h.tj.^i.f.eod.
ÏNAUGURALIS. 5
I V.
Quin Sc levifllmze culpae ratio habetur , ut in iis
palam eft, qui equorum , aut mularum impetum ,
propter ipfam infirmitatem fuam ^ retinere non po-
tuerunt §. S.J. h.t. Ille enim, in quo aliqua culpa eft ,
potius damnum ferat, quam ille, cujus nulla eft cul-
pa. Proinde medici perverfe venamfecantis, autme-
dicamentum prspofterè mifcentis imperitia, non abf-
que ratione ple£titur , imo quandoque hujus negli-
gentia ad ipfam culpam latam poteft accedere.
V.
Tria legis Aquiliae capita fuerunt, ex quibus fecun-
dum jam olim in defuetudinem abiit. Primum cavet
de fervis amp; pecudibus non jureoccifis. An fues pe-
cudum numero-cenferentur, quum non tam gramine
Scviridi pabulo, quam lumbricis, radiculis, glande,
vefcantur, neque opera homini prxftitâ, neque lade
aut lanâ prodeffent, olim dubitatum videtur : quse
quseftio fublata non Homeri folius autoritäre , fed
quod fub imperio paftoris , inftar reliquarum pecu-
dum , gregatim pafcerentur ^ l.z.% 2.ha.l.65.§,4.
deleg.i.
V I
P«nahujus capitis, quanti occifum corpus eo an-
tio plurimi fuerit} repetitis nempe è vulnerisdie tre-
A 3nbsp;cen-
-ocr page 6-centis fexaginta qiiinque aliis diebus , qui numeran-
tur retro. Cxterum amp;c illud in xlHmationem venit,
quod occafione corporis occili in aliâ re patimur,
/. 21. §. uU. cum II. feqq. h. t. pretium autem nonaf-
feaione aut fmgulari utilitate , fed communi cenfu
numerandum eft l. 33. h. t. L 63. ad leg. Fakid.
Interim cuique liberum eft, fi fervus dole occifus
fit, pr^er hujus legis judicium, etiam CorneliiEde
ficariis fubire, /.2 3. §.9-. h.t. l.i^.C. eod. hsec enim
humanas conditionis memor non diftinxit quishomo
periiftet, modo conftaret eum dolo malo occifum,
/. i. §. 2. ad L. Corneliam. Igitur h^c duo judicia
cumulari poflunt ^ neque uni per altenim fit prseju-
dicium, / 23. §. 9. b. t. quum enim diverfa fint,
illud publicum, hoc privatum, Sc diverfis darentur
perfonis, nullum in concurfupepererunt fcnipulum,
Neque obftat l.^. de public, judic. in qua , per L.
Aquiliam^ L. Corneh^e dicitur prsejudicium fim:
ibi enim per prayudicium non impedimentum , vel
obftaculum , fed prius Judicium intelligitur , ut ad
L. Cornells judicium, quod gravius effet, non per-
vemretur , mfi caufa ex L. Aquilin judicio in an-
teceffum fuiffet decifa; quum in utroque idem fa-
£tum fit, Sc e£edem probationes.
Aftioh^c, provoto agentium, pjcnaliseft, non
tamen femper quoad exitum i nam fi res nunquam
fue-
-ocr page 7--lliefit pluris, quam cum perderetur, exitus judicii
eft merè rei perfecutorius. Non tamen hoc cafu in
heredem a£tio datur , ubi ille ex damno locupletior
non ûierit faftus, cum fßds fit, hanc ex numero px~
nalium effe , quarum odium in heredem nunquam
transmittitur.
Tertiunn caput de omni damno reliquo cavet,
nempe, fervis ôc pecudibus vuineratis, ceteris ani-
malibus occifis , vd vuineratis j aliifque inanimatis
fra£tis, uftis, fciffîs, coilifis , efFufis , amp; quolibet
modofadiisdeterioribus, five depreciatis j quse omnes
voces Tub uno vocabulo ru/tis comprehenduntur,
§.13.7. h.t. 6c /. 2 7. §. 13. ciim/eqq. h. t. Vulnus quo-
que liberi hommis hue fpedat, non ad corporis
œftimationem, fed pro damno pecuniario, quod vel
Ixfo, vel occifî heredibus infertur /. ult. ß quadrup.
fauter.fee. die. Imo ancillje devirginatio hue per«-
net. Y^ozoAnni., uti ïn priori capite, in hoc pofte-
riori menfis obfervatur. IWaà quanti res plurimi fu-
erit , moribus noftris abrogatum eft , quibus in ve-
rum pretium, amp; id, quod intereft, agitur. Groenew.
ad h. t.
X.
Aaio L. Aquilin vel T)keßa eft, vel Dtilis^ vel in
Faäum. DireBa ex ipfis verbis legis fluit, amp; propriè
in eum datur, qui fuo corpore in corpus damnum de-
lt;ïit, v. g. fi quis hominem aut pecudem fua manu tnici-
davit
-ocr page 8-davit,l.ifi.h.t. Dtilisadio j quse per inrerpretatio-
nem è mente legis deducitur, amp; in eum competit, qui
in corpus quidem, fed non fuo corpore damnum de-
dit, cujus exempla in /. 7.§. 3. 6.1.^.ff. h.t. In fa~
Bum aOrio eft , quae remotâ confequentiâ ex lege
deducitur , amp; in eum datur , qui damnum intuHt
non quidem corpore , vel in corpus , fed alio quo-
cunquemodo: ut exemplum in eo, qui mifericordia
dudus alienum fervum compeditum folvit, amp; hic
fiigit. Neque nos moveat in didâ lege 7. §. 3. ^ 6.
/.9. exempla aftionis in faftum venire , in quibus
damnum in ipfum corpus fertur j Ubi enim aftiones
in faftum civiles , quas JCti. verecundè, amp; quam
proximè ad verba legum definivêre , diftinguimus a
)r2Etoriis , quae ob pubhcam poteftatem auda£ter amp;
ongius a lege fcriptâ receflerunt, cum tamen utrsequc
amp;; utiles ^ Sc in fa£tum diverfo hoc fenfu dici potue-
runt, tota dubitatio facillimo negotio difcuffa vi-
detur.