SENATUS -°CONSULTO
MACEDONIANO ,

Q^ V A M,
FAVENTE DEO TER. OPT. MAX.
Ex AuÜoritate Magntfici T). ReBoris,

D. HERMANNI van HALEN,

S.S. Theologie Dodoris, ejufdemque Facultatis in Inclytâ Academia
Ultrajeâinâ Profelforis Ordinarii, Verbique Divini ibidem in
Ecclefia Praeconis,
NE C , N O N
AmpUI]igt;ni Senatm Academici confenfu , Mohilijfimaque

Facultatis JV RIDIC^ Decreto,
PRO GRADU LICENTIE
Summifque in UT R O QJJE JURE honoribus amp; Privilegüs
ritè amp; legitime confequendis,
Eruditorum examini fubjicit
JACOBUS db BYE, Haga-Batavus.
A'D.ii. Juliii hora locoque folitis.

Trajecti ad Rhenum,

Ex OfEcina Francisci Halma, Academia:
Typographi, cb bc Lxxxix,

HTquot;? ^'Jlnbsp;T

CI

i gt;nbsp;r ^

t

• .Tlt;îonbsp;oi\-

«

r.i

V cr

I ' ' ' . i; P or:
... ■ .' :iori HJl'^'j ' .'^ quot; fji'l d
,■■nbsp;--ir', r-ml-■

J o A ;

tU n V a Knbsp;1 T 3 3 T A T

xîfnaLfîsA ç A M j A H i d 21 d pi a ä î rrîb

DISPUTATIO JURIDICA
INAVGVRALIS,
D E

SENATUS-CONSULT O
MACEDONIANO.

THESIS I.

I Uibus temporibus originem fuam
, debet hoc SCtum , inter fe non
I conveniunt Doftores ; aflerit e-
' nim Petrus Fab. i. femeft. ult. Im-
; peratoris Claudii temporibus fa-
•aum fuiiTe Claudio 4. Sc Vitellio
cofT. A. V. C.799. cuifavetfen-
^tentia Taciti in lib.xi. Ann.cap.
13. his verbis Claudius lege lata favitiam crédita-
rum coercuit j ne in mortem farentumpecuniasfi-
liisfam. fœnori dar ent. Briflbnius aliique id ad
Vefoafiani tempora referunt, audore Suetonio in
vita cap. xi, verbis, AuBor fenatui fuit^
decernendi J, ne filiorum fam. fœneratoribus exi.

A 2nbsp;gendi

gendi jus crediti unquam ejfet, hoc eß nepßptrum.
quidem mortem. Quibus ex locis apparet, fententia
eorum verior videri qui hujus Senatusconfulti origi-
nem ad Claudii imperium referunt, quid enini,
vetat dicere legem ea de re latam fuiffe fub Imperatore
Claudio, repetitam vero fub Vefpafiani imperio hoc
Senatusconfulto Macedoniano. Nomen autem ac-
cepit, non utpleraque fenatusconfulta, quce nomina
fua habent abiis cofl'. quibus ea de re verba in fena-
tu facientibus, in eorum fententias SCtafiebantrut
SCtum Trebellianum /. i. §. i. Tgt;.adS.C.TrebelL

lejanum /. 2 .§. i .Ti.ad SCtum Vellej. amp; plura alia, quae
paffim in corpore juris inveniuntur; fed ab improbo
aliquo foeneratore,cui nomen Macedo fuit,ut indicant
verba , cum inter cateras fceleris caufas Macedo
I. i.frinc. T). h. t. qui malis fuis moribus optima
legi occafionem dedit. Non femper nomina fua a
coflquot; acceperunt, ut ex prxmiflis patet} habuerunt
aliquando ab ipfa re, de quacaverent, ut nobile illud
SCtum prxtextatum in honorem Papirii prietextati
faftum ^ de quo Macrob. lib. i .fat. c.6. amp; Aul. Gell,
mä.att. lib. i. cap. 23. ut amp; SCtum taciturn^ quo
fenatores omnium cenfualium fcribarumque officia,
xomplere jubebantur, ne quid proderetur, de quo Ca-
pitolinus in Gordianis. Fuerunt amp; alia SCta fc. ano-
nyma, qu;2 propria non habuerunt nomina, ut SCtum
quo prohibentur legati ante perfeftam legationem
negotiis vel privads rebusobftringi /• 12.2). delega-
tionibus, amp; fimilia j quade re latius Barn. BrilT ^/é-
Verb.ßgn.nbsp;iJ. His

INAUGURALIS. 5
I I.

His pr£Emiffis, videndum erit quid hoc SCto conti-
netur , cujus verba habentur innbsp;lt;Tgt;. h. ^.Scita
fonant.

Cum inter cater as fceleris caufas Macedo, quas
illi natura adminißrabat, etiam as alienum adhi-
buijfet J amp; fape materiam peccandi malis moribus
praflaret. ^ipecuniam (ne quid amplius dicere-
tur^ incertisnominibus crederet : p lac ere y ne cui
qui filio familias mutuam pecuniam dedijfet, etiam
pofl mortem parentis ejus ^ cujus inpoieftatefuif-
Jet J aBiopetitioque daretur-, ut fcirent quipejfi-
mo exemplo fœnerarent, nullius poffe fil tis fami-
lias bonum nomen expeBatapatris morte fieri-, fum-
ma ergo iftius SCti hue redit , quodfi quis filio-fami-
lias mutuam pecuniam dediflet, nulla ipfi adio pe-
titioque erit, etfi poft patris mortem eam inftituat
/. 1. princ. 'D.h.t. penult. Infi, quod cum eo qui in
alien, potefl. Ratio fuit ne filii-fam. quia faepe in-
confulta levitate xs alienum incertis nominibus con-
trahebant, ac in luxuriem confumebant, poft egen-
tes amp; obxrati vitae parentis infidiabantur, ut mortuis
iis heredes fafti mutuum reddere amp; creditorum fla-
gitationibus fatisfacere poffent I.1.amp;

§. 7. Inft- quod cum eo qui in alien poft. melius enim
eft contraftari juveniles calores, ne cupidini dediti,
triftem fentiant exitum, qui eos poftdifperfum ex-
pedat patrimonium /. 8 §.5.2). de bon. q lib.

IIL Qui^

I I I.

Qiiid per incerta nomina intelligi debeat j adeo pla-
num non eftj nonnulli ea fignificare putant débita,
quorum caufa: titulique non funt expreffi, ne im-
probitas eorum fiat manifefta ; alii vero per incerta
nomina intelligunt débita conditionalia, quae ante
exiftentem conditionem mala funt, ea vero exiftente
bona fiunt, qux pofterior fignificatio verior videtur
amp; cui favent ultima verba hujus SCti. Nullius pofle
filii-familias bonum nomen expeärata patris morte
fieri. Mortuo enim patre conditio exiftebat, adeo-
que creditor idoneus fiebat idquod JCti bonum no-
men dicere folent. l.2i.§.ydeam. leg.

I V.

Ut ordine noftra quidem procedat difputatio vi-
dendum erit primo adverfus quos hxc exceptio lo-
cum habeat, porro quid fit objeftum, tertio quibus
competat, quarto quid fit efteftus, amp; denique qui-
bus cafibus ceflet,

V.

Nihil intereft quis filio-fam. crediderit, utrum pri-
vatus an civitas /. 15. t. quamvis generaliter ci-
vitatesjureminorum gaudeant 7.4. C i^uil'. excauf.
major, in int eg. l.-^.C. de jur. reipub. quibus hsec ex-
ceptio opponi nequit /. 11. §. ult. Tgt;. de min. ob refti-
tutionem injintegrum, ut magis^ inquit Ulpianus in
d. §. ult. atatis ratio quam SCti habeatur.

Vi. Qviid

V I.

Quid autem hoc SCto mutuo dari prohibeatur, ha-
betur in/.3.§.3.Ç^/.7. §.3. D.ä.?. nempe pecunia, qua
appellatione tantum continetur pecunia numerata d.i.
7. §.3. quae ibi in ftridiori fignificatione fumitur,
quam in liy^.^zzi.'DJeverb.ßgn. ubi ila vox
fub fe comprehendit omnes res tam mobiles quam im-
mobiles, tam corporales quam incorporales. Qiiam-
vis enim in mutuumamp;alijc res in pondéré numero amp;
menfuraconfiftentes, veluti oleum, vinum, frumen-
tum deducantur princ. Infi. quib. mod. re contr ah.
obl. verba tamen S Cti ad numeratam pecuniam refer-
ri videnturly.^.^.D.h.t quiapecunicedatioparen-
tibus eorum pernitiofa vifaeft l^.^penult. 2). eod.
C^i veroahascontraxit, puta vendidit,locavit, mi-
nime contra SCtum facere intelhgitur dd. II. modo ni-
hil fa£him fit in fraudem SCti /. 3.§. 3.D. t. puta.
frumento vel oleo mutuo dato, ut filiusfam. ex ejus
venditione pecuniam redigeret qua uteretur/. 7. §. 3.
D. h. t. non videtur etiam contra SCtum facere qui
mutuam pecuniam promifitfihofam. amp; tum demum
dedit cum paterfam. fuerit faftus, numerationis enim
tempus infpiciendum eft /. 3. § ult.D. h t.

V I L

Nomine filii-fam. hîc non tantum mafcuh, fed amp;
foemince continentur,ut filia^fam. quamvis ex pecuniis
creditis ornamenta comparaverint /. 9. §.2. D. b. t. non
tantum primi, fed amp; ulterioris gradus, ut nepotes nep-

tefve

tefve Sc caeteri in poteftate conftituti /. 14,. D. fy. f. l.
penult. §. I. C.eod. nec refert fnigi fit filius-fam.an
non, magiftratus an privatus, nifi caftrenfe aut quafi
caftrenfepeculium habeat, ad cujus quantitatem pla-
cet ceflare SCtum quia in eo vice patrisfam. fungitur
l.i.%ult.Yy.h.t.l.i.Tgt;. eod. qua de re poftea dicen-
dum. Quod dixi de filiofam. in dignitate conftituto,
nonnihil limitandum eft fecundum jus noviftimum,
quo qusevis dignitas,quce a curia libérât, patriam pote-
ftatem tollit Nov. 81. cap. i. §. i. quod olim tantum
patritiatus dignitas fuit §. i. Infl. quib.pat.pot. folv.
1.1%.in fin. D. dejudidis hinc ergo fluit quod digni-
tas, quse patriam poteftatem ipfoj ure non tollit, non
poteft facere quo minus SCtum locum habeat. Vid.
Boekel. adhunc tit.

VIII.

Prodeft hoc SCtum i. omnibus, qui in patriam po-
teftatem exiftentibus mutuam pecuniamacceperunt,
fine difcrimine fexus aut gradus, utfupradidum, ut
amp; iis qui morte parentis vel emancipatione fui juris ef-
fe cœperint, nam ideo non magis bonum nomen fie-
bat ( id eft debitum utile quod jure exigi poteft ) /. i.
in fin. princ. D. h. ^.penult Infi, quod cum eo qui in
alien.pot. nec intereft .confufapti fint numminecne
/. 9. §. 2. D. aut quando conveniantur five ante fi-
ve póft patris mortem /. 1 .princ, D. h. t.

Secundo prodeft patri, qui proinde exhoccontra-
ftu aOrione de pecuUo conveniri nequit, vel hac ex-
ceptione eam elidere poteft 1.7. §• 10. D. h. t. poteft

etiam

etiam pecuniam a filio-familiasexpeculioadventitio
folutam condicere. /.p. §. i. Vi.h.t. Tertio prodeft
fidejulToribus amp; aliiSjqui fidem fiaam profilio-fam. pe-
cuniam accipiente interpofiierunt, ut mandatores ^ qui
mandati habent regrefllim, ne, quod una via denega-
tur, altera confequatur improbus creditor in elufio-
nem SCti 9. § 3. D. ä. nifi forte donandi animo
intercefferint, tune enim cum nullum regreflum ha-
beant , SCtum locum non habebit /. 9. §. 3.

Denique prodeft heredibus omnium eorum, quos
fupraenumeravimus /. 7. i 10. D. b. t.

I X,

Opponitur hxc exceptio, quamvis fitperempto-
ria, quovis tempore tam ante quam poft rem judica^
tam ad exemplum mulieris intercedentis /. 11. D. t.
unde,cum hxc exceptio fit odiofa,non poterit ei filius-
fam renuntiare, quia magis in utihtatem publicam, fa-
vorem ^ fecuritatemque patris, Sc odium fœnerato-
rum introdu£l:a eft, quam in gratiam filii-fam. /. i .ID.h.
juri enim publicç vtilitatis caufa ftatuto renuntiare non
poteft privatus /./.§. 14. D. depadt. 38. D. eod,
quifoue tantum favori pro fe introdufto remmtiare
poteft l.pnult. C. depait. ut mulier SCto Velle-
jano, in cujus favorem introduftum eft l ult. �nult^
D. ad. SCtum VHlej. At fi renuntiatio filii-fam. ad-
mitteretur, hujus SCti exceptio nullum haberet efFe-
ftumj femper enim improbus filius ad renuntiandum
effet paratus, amp; fœnerator ad id facile ipfum induce-^
ret. vid. Gothof. dejen. tra£t de SCto Maced-y^-^??.

Bnbsp;aph. f..

lt;iph. 7. xque minus valet renuntiatio jurejurando con-
firmata,- quia occafionem delinquendi daret, nimi-
rum vitç mfidkndi patris,in quo confiftit ratio concef-
exceptionis, jusjurandum enim fequitur naturam
Cnbsp;opponitur l.fin. C. de non. num.pecun. /. 5.

Effeaus hujus SCti eft, quod irritam faciat civilem

obligationem,omnemqueaaionempetionemquecre-

ditonbus deneget, fiquidcontra SCtum fadhimefle
appareat /. i. m fin.princ. D. h.t. hoc eft tam aftionem

n ' in rem /. 178. ^^ Fquot;. J-. /. 2 5./. 28.

D. de O. ^ A. voluit enim fenatus creditores coercere
ne poftent pecuniam exftantem vindicare, confum-
ptamque condicere. An etiam naturalem obligatio-
nem tollat ? non videtur ob /. 10 D ^ poteft

^quot;ÎP^ditque condiafonem

Tot^.^nbsp;undepatethoc

coy raau ipfojure oriri aamp;onem, quae hac exceptione
eliditur /.7. tnprtnc.^ %.i.cumfeqq.^l. ii.D h.
t. 40. D. csle condiB. indebit. Hic qusri poteft an fi-
lais-tamih^ in ammœ judicio teneatur ad folutionem
mutuat« fibi pecunia ? affirmantium opinio verior vi-
detur, cum nemopoteftlocupletaridamnoamp;injuria
alterius 1.14. D. de cond indeb. l. 206 D. dereg.jur.
naturalis tamen fubmovet ratio, fi creditor ipfi pecu-
nias ad proflifionem amp; luxum fciens fubminiftravit,
omnino filium-fam.tutum effe in foro confcientiieCo-
var. ad c.quamvis §. i. Wamef cent 2 conf 30. Tul-
den. ad tit. C. de SCtoMaced. num. 4. quo referen-
dum illud Plauti in Trinummoaa. i. fcen. i.

Viedißi

lfgt;edtftinehocpaEfoeiHadium, qui feocciderety
^idfecus efl,aut quid int er efl, dare te in manum
Argentum amanti homini ädolefcenti, animi im-
potij

^i exadificaret fuam inchoatam ignaviam.

X I.

aggredior caufas, ob quas hoc SCtum
Macedonianum locum non habet, quamvis conftet fi-
lio-tam. mutuam pecuniam creditam effe ; quce caufîE
ad tria capita facile redigi poffunt. Caufse autem primi
capitis dicuntur ex perfona filii-fam. cui pecunia data
eft, fecundi vero capitis nafcuntur ex perfona patris,
tertii denique capitis ex caufa,ob quam filius-fam. mu-
tuam fumpferit pecuniam, dudxfunt.

XII.

Ex primo capite, nempe ratione filii-fam.'ceffat hoc
SCtum I. fi habeat caftrenfe, aut quafi caftrenfe pecu-
lium l.i,%.ult.Vgt;:h.t. ut fi fit miles, aut advocatus,
aut fi ahquo aho officio publico fiingatur, non tamen
ultra vires peculii tenetur, cumeatenus vice patmm
familiamm tantum fungiturnbsp;At poftea de

fiho-fam. in armata mihtia militante generaliter cau-
tum fiüt j ut huic credi pecunia libéré amp; indiftindè
poffit J ut amp; pater eo nomine obftringatur, etiamfi
non habeat caftrenfe pecuhum, autfi habeat, mul-
tuum ejus quantitatem excedat l. uit. §. ultim. C.
h. t. prsefumitur autem miles nunquam in ahud quid-
quam pecuniam accipere , aut expendcre ^ nifi in

B 2nbsp;caufas

caufas caftrenfesi Arma enim funt adeo miliös mem-
bra, quod dixit Cicero Tufcul. 12. ut miles,Tu^
ahenaverit, aut etiam inbelloamiferit.militk^inu-
tare debeat I. S-h 3.D. de re milit

X I I I.

Secundo placet ceffare hoc SCtum,fi filius-fam ocr
mendacium fe patrem-fam. effe dixcit, nec crSKr

die /. 1.1. h. t. junc. l.penult. D. eod. jura enim de
ceptis, non decipientibus fubveniunt. Wo fi n^
bhco errore pro patre-fam. habitus flierit /. 2.

nnlfirc?quot;quot;'nbsp;opinioneamp;fama;

qua fihus-fam. pro patre-fam paffim habebatur, quia

ficmunenbusfSnX

veW finbsp;fi- quibufdam tantum

.^eluti fi cum duo ereditores effent, dter eorum fcive-

tinebith^cexceptio l.7.§.y.D./;.t. nonquolt;îfcie^

. gationis 2. D. de duob. rets 2. Inß. eod.

X I V.

^artoplacethocSCtumceffarerationefilii/ifide.

jufferit, nifi hoc faOum fit in fraudem decreti aiiphffi.
^lordinis Lj.frinc.m^. i.V^.h.t. quintoceamp; i

fi^quiveaigahapubhcaconduxit,niktó

cailla enim cognita m integrum reftitui poteft / ,

fextofifiliÈ.fam.pofteapater-fal'

faihis

feäus partem debiti folverit, de refiduo conveniri po-
teft} nam per partis folutionem totum debitum agno-
vilTe intelligitur /. 7. f. ult. D. h. 1.1.2. C. eod. quam-
vis aliter obtineat in pignerej qui enim pignus debito
vilius dederit, tantum ufque ad quantitatem pigno-
ns tenebitur, quoniam pignus nunquam in folutum
datur l.^.princ.Tgt;.h.t.

X V.

Ex fecundo vero capite, nempe ratione patris^nul-
lam vim. habet faxe exceptio, Ii fihus-fam. voluntate
patris mutuam pecuniam acceperit /. 2. C. h. t. qux
voluntas tacita, vel exprefla eftgt; tacita nempe, fi fiiius-
fam. mutuam pecuniam acceperit fciente patre, cum
non'contradiceret} exprel^vero, fi julTu vel manda-
to patris mutuum acceperit L uit. Q.h.t. idem etiam
obtinet, fi pater filio juflerit credi, deinde ignoran-
te crediiore mutaverit voluntatem ^ nam hic initium
contractus fpedandum eft, non eventus /. 12. inßn.Y).
h.t. vel,ut inquit Imperator, origo potius obligationis,
quamtitulus adionis confiderandus eft l.-^.inßn.C.
eod. Porro ceflat hoc SCtum, non tantum fi filius-
fam. mutuumacceperit voluntate patris,fed ßcetiam fi
expoftfafto pater contradum ratum habuerit l. 7. C.
h.t. quamquam juris régula dicat,quod initio vitiofum
eft, non poteft traftu temporis convalefcere /. 29. D,
de R.J. hxc enim ratihabitio minime ad hanc regu-
lam pertinet, quia Imp. in d.i. 7, mandato comparari
voluit amp; retrotrahi ad tempus creditx pecunix. De-
nique ceflat ex hoc capite, fi pater filium fecerit infti-

B 3 torem

torem /. 7 .§. 11. D. h.t. quoniam patris voluntate vide-
tur contra£tum, inftitor enim non fuo nomine, fed
ejus, qui eum prxpofuit, fe obligat ex faftoinfti-

de reg.jur.

XVI.

Ex tertio denique capite, nempe ratione caufae, ex
ua filius-fam. mutuam pecuniam fumpfit, irritum
c hoc SCtum I. fi pecunia ipfi data fit, ut folveret ei,
cui ex contractu valido folvere debebat /. 7. §. 14.. D. h.

2.nbsp;fi pecunia ipfi data in rem patris verfa fit d. 1.-/,§.12.
in rem patris verfa intelligitur, fi filius-fam. creditori-
bus patris folverit /. 17. D. eod. licet ab initio eo animo
mutuum non acceperit, poftea tamen in rem patris
verteritj nullam vim hoc SCtum habebit d.§.i2.l 7.

3.nbsp;fi ftudiorum caufa abfens filio-fam. pecunia data
fit ad fumptus neceffarios , quos patris pietas non
recufaret, quia in rem patris verfa intelhgitur I. 7.

h.t. I. C. eod. amp; denique fi ad dotandam
fororemacceperitnummos I. if.D.h. t.

C O-

COROLLARIA.

l

y Egatum reäe definitur in JT. i. Inß. de
legatis qmd ßt donatio qmdam a de-
fmäo reliäa ah herede praßanda,

i i.

Princeps legibus efl folutus.

i i i.

Minor 'uiginti quinque annis poteß ejje
procurator ad lites.

i v.

Contraäus in teßamento celehrari nequit*

v.

Negotiorum geßor tenetur de culpa Uvif-
fima.

FINIS.

.AiyiAJJOifOD

T

îi rv'xuW^'*;^

V
1

■I I I ^

■4. xuV

.V I

^ ■ ■ .V • • _ -

\ M. 1