Q^ V A Ad,
FAVENTE DEO TER OPT. MAX.
Ex AüBoritate Magnifici ReBoris,
S.S. Theologis Dodoris, ejurdemque Facultatis in Inclytä Academia
Ultrajedina Profeflbris Ordinarii, Verbique Divini ibidem ia
Ecclefia Prxconis,
NEC NON
Amflijßwi Senatm Academici confenfu , NoUlißmxqtte
Facultatis JZJ R ID IC Decreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in UTROQ.UE JURE honoribus amp;Privilegüs
ritè amp; legitime confequendis,
Eruditorum examini fubjicit
jacobus VERVELST, uLTRAJECT.
A. D. 22. Augufii, hora locoque folitis.
Ex OiEdna Francisci Halma, Academix
Typographi , cb bc Lxxxix.
Domino de Wecde, Dijckveldt, Rateles amp;e. Ag-
geris, qui fuperiorem Lecc^ fluvii partem obfidet,
Praîfedo, Capituli S'. Marine Decano, ejufque no-
mine Dominorum Ordinum Provincie Trajedlinas
Prsfidi, in confèflu Supremi Concilii Confœdera-
tarum Provinciarum Belgii Deputate Ordinario,
variis pro Reipub: {âlute Lcgationibus , fummâ
cum prudentià amp; induftriâ feliciter geftis, perillu-
ftri, ut nunc apud fidei defenfbrem, Magn«
Britannia Regem, oratori extraordinario.
NEC NON
Amplîjmo, Gravijfimo, Confiiltijfimoque
VIRO,
Decano CapituliS'.Johannis, quondamPr^poten-
tibus hujus Provincial Proceribus Adfcripto, nunc
Supremze Curis Trajedin^ Senatori Pr^fidi, co-
gnaco meo, omnigeno honore nunquam non co-
lendo.
Hamc Difputationem confecratam vola,
Mita cum anmi reverentia,
JACOBUS VERVELST.
Au CT. amp; R.ESP.
T'
DISPUTATIO JURIDICA
inavgvralis
D E
Um olim fua cuique fides amp; fidelî-
tas validiflîmum effet teftimonium, ac
grave effet fallere datam fidem, nullis
legum vinculis opus fuit, cum ea
omnia, quae aureo illo feculo, ab
^ hominibus gerebantur, ita fervaren-
tur, ut ne per latum quidem unguem
à promiUis recedcretur ; verum enim
vero , cum aetas parentum nos ne.
quiores tulerit, necefle fuit, id, quod in hominum fide con-
fiftebat, in legis nexum deducere, atque ideo cum non raro
eveniret ut promiflis non ftaretur, vel cum in bonis promi-
miflbr-s non elfet res promiflà, vel etiam cum poft traditio-
nem fadam facile res extorqueretur, aut cum in contraftus li-
mine immineret eviótio; hinc favorabile illud eviftionis re-
medium introdudlum fuit, de qua inpraefentia dicere eft ani-
mus. Sed quoniam pervocabula ad rerum cognitionem non
infeliciter contenditur, operas pretium erit paucis perftringere
vocis etymologiam, amp; tum porro defcendere ad ipfam defi-
nitionem. Eviâio ab evincendo dicitur , evinco autem com-
pofitum eft ex verbo vinco. amp; praspofitione S, quae verbi
fignificationem auget, ut evincere hic non tantum fitvincere
emptorem in judicio , fed amp; vincendo extorquere , vel ita
vincere ut res controverfavel pofleflîo ejus ei inde inferatur.
Similem vim praspofitionis Jurifconfulti obfervant, in /. l.
-ocr page 4-Definitur evidio quod fit rei nofira , quam adverfariw legt.
timo titulo acquifiverat. per judicem faEla recuperatio l.i^.ffh.
t. quam definitionem licet quidam impugnent , propteréa
quod non Temper legitimo titulo in evidionefit opus, cum
amp; ab illo pofTeflbre res evinci poQit , penes quem nul-
ibs refideat titulus ; attamen hxc vera fiint de eviffione ih
genere confiderata ; habito vero refpeóèu ad materiam emptio-
nis, venditionis, ütique necefTarium efl:, ut emptor ex caufa
emptionis, amp; fic ex jufto titulo poffideat. Evidionem prs-
ftare efifatisfacere ei, cui rem v.g. ex caufa emptionis venditio-
nis tradidt, ob ifiam ablationem: feu luere aut/arcire damnum
eb rem ita ablatam eveniens. Pradici vocant Garanderen , no-
ftrates Waeren. At fatis de vocis etymologia ejufque defini-
tione , tranfeamus ad evidionis prasftandas caufas, qus in
quacunque re explicanda plurimum attendendae veniunt.
Tenetur vero quis ad praeftandam evidionem, vel ex con-
tradus amp;negotiicujufdam natura, indeque competent!adio-
ne convenitur; v. g. in emptione, venditione, adione exempto:
vel etiam ftipulatione de evidione cavetur , qua: vel pendec
ab arbitrio partium, ftipulatio nimirum fimpl«, tripli, qua-
druph l. 56. pr.ff. h. t. item dupls, in venditione rerum minus
pretiofarum : vel-ex dido necefTario praeftanda venditori im-
ponitur , fcilicet duplae in venditione mancipiorum amp; rerum
pretïofarum l.ij.^. i.ff.h.t. l.^i. xo.de lt;ed.edia. refpediï
neceflanas hujus dupls ftipulationiscsterae venditiones rerum
minus pretiofarum, fimplari^ dicebantur /. 48. inf»- de ad.
ediEl. formulam duplas ftipulationis talem fuifTe probabile eft:
„ eum hominem , quem de te emi , amp; accepi , mihi per te,
„per hœredemque tuum , amp; per omnes habere rede lice«e,
„ amp; fi is homo de quo agitur, pars ve ejus- à me petitaerit,
„vd fi ego eum hominem , partemve ejus ab alio petiero,
„ tum de ea re agenda adeffe» cum tibi, haeredique tuo de-
„nunciavCTO/, amp; eam rede defendsre amp; fi is homo parfve
ejus per judicem mihievida erit, vel fi ego eum hominem
«per
-ocr page 5-jr,per judlcetn ä pofleffore evincere non potuerira , mm du-
„plam mihi rede prïftari, hic (pondefne ? ad quam interro-
„ gationem promitcens refpondebat : habere hcere. Cujac. ia
Ub. 8. C h. t. Porro ex formula hujus ftipulationis apparet eam
committi,id eft , obligationem evidionis contrahi, non tan-
tum fi alio agente in rem adverfus emptorem judex emptorem'
condemnet, atque compellat rem reftituere , vel seftimatio-
nem , fed amp; fi agente emptore in^ rem adverfus poireiforem
judex poffelforem abfolvat /. 16. tt. i .f.h. t. /: 75./ de proem.
fed quasritur hoc loco , quomodo evidionis nomine fit cai
vendum, an per fidejuffores, an nude repromittendo ? Reo.
fufficere nudam repromiffionem per 7. 4 I. ^6.ff.h.t. a.qua
regula tamen tres poffunt ftatui exceptiones, quibus requirit
tur fatifdatio 1. Nimirum eft, quando pretio non folutoli-
te judicialiter amp; ferio. mota imminetevidio I. 24. C. h. t. po-
teft enim pretium tamdiu retineri , ufque dum fatisdetur h
pen.ff.de per. amp; comm. rei -vend. 2. Si creditor aliud, quam
debetur, in folutum recipere cogitur N. 4. e. 3. amb.hocni.
fidebttor. C.de folut 5. Si deea fpecialiter adum fit/. 4./. 37;
ff.h.t.kA feries noftri inftituti, feudifpofitionis nunc eo nos
deduxit, ut perfcrutemur negotia feu caufas, in quibus evi-
dio habet locum , ut poftea eo facilius intelligamus, in qui-
bus non habet locum , fecundum illud Philofophorum axio-
ma : oppofita juxta fe pofita magis elucefcunt.
Habet igitur locum evidiq j. amp; praecipue in emptione
vcnditione, non tantum fi exprelfe de ea cautum, fed etiam
fi nihil fuper ea didum, adum aut promiffum fir t. 6. C. amp;
1.60.f.h.t. ratio eft, tum quod venditorvacuam poffeffio;.
nem tradere adftnngatur Lz.-tt. uff.deaa.empt. adeoqueia-
deqjnem fervare debeat emptorem; tum quod evidio ex naw
tura contradus emptioni venditioni infit d.l.6Q ff. h.t. amp;
non- tantum in venditione rerum fingularum locum habet,
fed amp; univerfitatis , ut hxreditatis, fi nempe tota harreditas
alteri tanquam hjeredi fuerit adjudicata , non etiam fi ex ea
i;es aliqujeadominisearufiiablats l.\.CJ}.t^ quia ipfum jus
A 3nbsp;fuc.
-ocr page 6-fucceflîonîs, ipfaque unlverfitas, augmcnti amp; dimînutîonîs
capax, in venditionem venit, non res finguls, quas proinde
fi habere velit emptor, à poffeflbribus fiimptu ac periculo fuo
perfequi debet ä. l. t. C. h. t. nifi interceflerit padum , ut
venditor rerum fingularum evidionem praeftaret, fervanda
enim praefliandaque eft conventio ; cujus fpecies eft , fi ven-
ditor de fubftantia haïreditatis affirmaverit, five dixerit has amp;
illas res effe haereditarias : quare fi has res poftea evincantur,
evidionem prxftabit, quia ita affirmavit utprxftaret, quip-
pe propterea pluris vendidit /. 15./: dehared. velaB.vend.
2. In permutatione l.i.nt. i.f.Scl. i.e. derer. perm»t.
quia permutatio vicina eft emptioni venditioni / i.^.
etiam habet locum in caeteriscontradibusnon nominatis, quj.
bus res in alium transfertur l.i.C. de rer. permit. l.i^.C.h. t.
3. In hsereditatis divifione 1.66. w ult.ff.h.t. 4, In rerum
fingularum divifione , feu in judicio communi dividundo l,
7. C. comm. fitr.jtid. 5. In datione in folutum /. 4. C. h. t.
6. In tranfadione , ratione rei in penfationem ejus, quam
retinet, datœ, non fi illa res evida fiierit, de qua tranfadura
eft l. II. C.de tranfaB. 7. In locatione condudione l. 9. /.
II'f' loc. cond. 8. In cmphyteufi , propter maximam fami-
liaritatem , quam hic contradus, cum contradibus emptio-
nis venditionis amp; locationis condudionis habere videtur arg.
VT. i.inß loc.cond. 9. In feudo 2. feud. 8. t.i'^. amp;c dominus
aliud feudum ejufdem qualitatis dare tenetur z.fe»d. 80. nec
hoe mirum , cum amp; vafallus fuftineat onus fervitiorum feu-
dalium ; at fi quis fciens inveftituram alterius beneficii acqui-
fierit, eo evido, nullam adverfus dominum vafallum adio-
nem habere dicimus , quoniam in acquirendo malam fidem
habuit Cujac. lib. 4./. 80 de feud.
Ceffat evidio i. in donatione fimplici /• 18. v. ult ff. de
donat. l. z. C. b. t. exceptis duobus cafibus, nempe fi fe fti-
pulatione , non pado, de evidionc obligaverit /.j. c.h.t.
amp; , fi fciens rem alienam ignoranti donaverit, datur enim
de-
T'
decepto adio de dolo, ratione fumptuum, quos in rem fe^
dt, /. 18. v. ult. ff.de donat. ac, fi donator ipfi velit cederc
adiones fiias, datur ei adio de evidione contra audorem
donatoris arg. I. 59. h.t. ad quod tamen cogi nequit do-
nator. 2.In dote inaeftimata data, fecus eft fi dolo malores
aliéna, vel res œftimata in dotem data fuerit, quia œftimatio
venditionifimilis eft, l.x.C.dejur.dot. vel etiam fi dos pro-
feda fit ab eo , qui dotare tenetur , amp; fic ex titulo quafi
onerofonbsp;de rit. nuft.jmü. 1.19. ff. de oU.amp;aB.l. I.
C.de jur. dot. j. Ceffat in legato rei certae vel fpeciei, cujus
dommum fe credidit teftator /. 40. f. h. t. /. 45. w. v.ff. de
leg. I. cedenda tamen eft legatario adio , fi quam cvidionis
nomme defundus contra audorem habuit l. 59. h. t. Confer
l.li.n.i. adSBumTrebell. at fi res in genere legata fit, amp;
haeres fpeciem certam praeftet, ratione ejus tenetur/. 5 8./iÂ.r.
/.45.7P.I. deleg. 1. /. 29. w. fen. de leg. 3. quia non videtur res
periifle quam teftator reliquit, cum genus non pereat. 4. In
pignore à creditore diftrado, quia pignus vendidit fuo jure
l. 59.nbsp;w-îW. / 50. f. h. t. é- tot. tit C. cred. eviÜ.ptg».
Kondeb. porro creditor non folumevidionem pignoris, quam
non promiferit, praeftare non tenetur , fed nec promittere
fi ab eo petatur: ad id enim duntaxat obligatus eft , ut jus
nominis cedat jufto polTeflbri debitum ofFerenti. /. 19. ff. qui
pot. in pign.nbsp;'
VIT.
Ut autem hœ ftipulationes committantür, amp; ob evidio-
nem emptor adverfus venditorem agere polfit, fequentiare-
quiruntur. i. Requiritur, ut antequam resevincatur, quis
audori (etiam pupülo tutore non apparente I. 56. v. .ult. ff.
h. t. etiam hseredibus autoris 1.8- C. ^ /. 51. ir. f.h.t.
fi plures hiredes ejufdem audoris exiftant, omnibus denun-
ciatio eft facienda , amp; omnes defendere emptorem debent,
l.6z tt. I. f.h O denunciet fibi didatum effe judicium. Sc
ut adfiftat in judicio ad defendendum eum 1.8. C. amp; I zp. cr.
ult. b. t. non igitur fimplex fufficit denunciatio, fed fimul,
Ut venditor de ea re agenda adelTe amp; defendere debeat empto-
rem
8 DISPUTATIO JURIDICA
rem d.l.29.v.ult.amp; l.zi.C.h.t. quem in finem ipfedelite;
miflbexemplo libelli, inftruendus.
Obfervandum hic eft,denunciationem requiri. Licet
auâor in judicio praefens fit. /. 55. tt. 1. ff. h. t. 2. Licet
fciat litem effe motam l.j.l.t.l.zo.C.h t. ubi, fi negotium
non fuerit denunciatum venditori , habet ille quo fe defen-
dat adverfus emptorem. amp;aperte probat textus in l.%.C.h.t.
dumindifl:inae afferit, quod, nifi emptor fundi auftori aut
haeredi ejus denunciaverit litem motam , evido prsdio, ne-
que ex ftipulatu, neque ex dupla, neque exempto,3aionem
habet contra venditorem. Non obftante régula , quod certus
non fit certidrandus l. i.mfi». f de aEl-empt. quia procedit
in cafu, quo denunciatio fit eum in finem, ut habeatur
fcientia feu notitia rei ; at in propofito non tantum fit, ut
fciat venditor litem motam , fed ut emptori in judicio adfi-
ftat, amp; caufam inftruat, /. 21. C.h.t. pafto tamen base de-
nundandi neceffitas poteft remitti /. 63. pr. ff. h. t. fed qus-
ritur quando denunciatio facienda fit ? Refpondeo fieri poffe
tam ante, quam poft litem conteftatam, modo non fiat poft
faftam condemnationem 1.29.nbsp;n^c multum no-
bis faceffit negotii, /. 29. w. 3. dekg.-^o quia diftinguendum
putamus, inter caufam fivetitulum venditionis amp; caufam le-
gatij hujus eft ftriflior natura , adeoque fi non ftatim ante
acceptum judicium legatarius haeredi litem denunciet, vide-
tur is contentus effe re ipfa, quam ob legatum generis accepit.
I X.
Effedus denunciationis venditori legitime fadas eft, quod
venditor tenetur venire , amp; emptorem defendere adfiftendo,
non totam litem in fe transferendo , in foro emptor« /. 49.
pr.ff. de jud. fed cum , venditor dicat fe habere Privilegium
fori, quia forte clericus, cogeretur ne fequi forum empto-
ris laici ? Refpondemus cum Paulo in d. I- 49- f^enditorem
emptoris judicem fequi folere , nec fe juvare privilégia fui ju-
dicis.
2, Ut res ipfo aâ:uamp; revera evida fit, five ut velpoflef.
fio ab eoablata, vel fi ab alio rem pofleflàm vindicet, amp; is
abfolutus fit, vel ipfe emptor sfl;imationem ejus folvere co-
aftus fit, /. i6. I. /.2i. /.54. TT.i. f. h.t. fi vero Iis fim-
pliciter fuerit mota , tunc tantum venditorem poteft conve-
nire ad rem defendendam non vero ad pretium reftituendum
/. 74. V. z. f. h. t. cui neque contraria effe videtur /. 11.
C. h. t. quia loquitur de eo cafu quo pretium ante evidio-
nem ob conventionem reftituebatur. Quemadmodum ex ad-
verfo aliquando nequidem rem evidam fuiffe fufficit ad ple-
num effedum adionis amp; commiffae ftipulationis, nifi fimul
fpes habendi fit abfciffa ; unde fi à creditore Serviana adione
fervus evidus fit, amp; poftea venditor pecuniam folverit.
Pignufque luerit, exceptione doli mali removebit emptorem
ex ftipulatione duplae agentem. l.i^. f.h. t.
5. Ut fit evida ex tali caufa, qüae poft contradum non
accidit, fed qux prsceffit poffeffionem ejus, à quo res evi-
da eft, /. 51. h. t. 1.1. C. de fer amp; comm. rei vend. 4. Ut
emptor fuerit in bona fide ; fi enim in mala fids fit, amp; fcien-
tiam rei alienae vel litigiofae habuerit ante venditionem, fibi
imputare debet damnum , quod per evidionem exinde pati-
tur. /. 27. C. h.t. 5. Ut res evincatur citra fadum amp; cul-
pam emptoris 1.29. w. i. /. 56. w. 5. ƒ. ^ /, 8. C. t. 6. Re-
quiritur , ut res evida fit in judicio , ac judicis fententia,
/.nbsp;I. Î4. w. I. f. h. t. amp; quidem judicis ordinarii non _
compromiffarii, /. 56.77.1.^ h.t. porro non fufficit fola fen- '
tentix pronunciatio, fed etiam requiritur, ut fententia à ju-
dice 'ita executioni fit mandata, 1.16.-^. i.
ff.h.t. nec intereft quo genere judicii res avocetur , ut eam
habere non liceat, five rei vindicatione, vel adione commu-
ni dividundo, vel Serviana , /. 54. w. i. ^ 2. h. t. vel in-
terdido /. i^.ff. de aB. empt. vel adione noxali, l.u.v.iz.
f.eod. vel reftitutione in integrum /. \9.pr.f.h.t. nec utrum
res in totum, an pro parte evincatur ; nam etiam de parte rei
datur evidio l. i. /.jp. w. 2. l. 45.nec diftis legibus
obftare videntur /. 56. v.z.l. 16. f. h. t. quia cum fac. cent. 4.
q. 3. équot; Wèf. h. t. n. 9. diftinguendum putamus inter partes
heterogeneas, ideft, diverfi nominis ac natura, de quibus
pofteriores leges loquuntur, amp; partes homogeneas, ideft,
ejufdem nominis ac naturae, dé quibus priores leges intel-
ligendas funt.
X I I.
A requifitis tranfeamus ad adiones, quibus mediantibu^
adevidionis prasftationem devenitur. Duse pra:cipue funt^
adiones una ex empto, LCo.l.'jo.f.h.t. fine nempe res evi-
da ex caufa empti pofTefTa fiierit : fi enim per mutata adio
frafi.verb. /. i. tt, i.ff. derer, permut, l.J. i.ff.depaa. fi
locata adio locati condudi /. ^.pr. ff. loc. cond. fi in folutum
data , utilis ex empto adio datur /. 4. C. h. t. petitur hae
adione pretium v. g. ab emptore exfolutum ; ac praeterea
quanti intereft rem evidam non efTe /, 25. C. ^ l.60. ff. h.t.
itemimpenfae, quas pro lite fuftinenda erogavit, 1.9. C. h.t.
quin etiam fumptus, quos emptor in rem meiiorandam fe-
cit ; verum in hifce fumptibus recuperandis fervanda erit di-
ftindio, aut enim potuit emptor hos fumptus in rem emptam
fados ab evincente recipere, /. 16. C. h.ti quia ipfê rem pof-
fidebat , ita ut evincentem dedudis impenfis fumptus refti-
tuere nolentem exceptione doli mali fubmovere poffet : aut
cos ab evincente confequi non potuit, quia rem non poffi-
lt;3ebat; priori cafu fibi debet imputare, fi, doli mali exce-
ptione omifTa, non fit fumptus ab evincente confecutus, 'hec
debet ejus culpa obelfc venditori, amp; nullum adverfus audo-
rem habet regreffum, nifi hic fciens rem alienam eam igno-
ranti vendiderit, tune enim ob dolum tenetur , 45- w. r.
ff.de aSii empt. Pofteriori cafu fumptus à venditore repeterc
poteft , /. C. b. ti nec non ufurae pretii hac adione peti
poffunt, l.t8.jgt;r. f. de. ufui.
Altera ex ftipulatu , amp; quidem vel Cmplx , vel duplœ :
adio fimplae datur ad id quod in ftipulationem deduûum
eft, five ad fimplum rei pretium, non vero ad id, quod in-
tereft, I.99. deverb.oblig. adioduplae ad duplicatum pretium
(nonquidem bonitatisrei, fed pretiiconventi /. ^.pr.f h.t.}
confequendum competit : amp; hxc adio ex ftipulatu etiam
poteft competere ad triplum vel qusdruplum pretii, prout
inter partes fuper hoc conventio intervenerit, /. lt;y6.fr.jf.h.t.
in quibus fifcus hanc habet prœrogativam, ut, licet duplum,
vel triplum , vel quadruplum promiferit, teneatur tamen dc
folo fimplo /. 5.cr. f. dejar.fijc.
Competunt didae adiones iis, quibus debetur cvidionis
prœftatio , nimirum emptori , alfique fimilem titulum ha-
benti, amp; ejushaeredi, five fucceflbri univerfali, non par-
ticulari, qualis eft fecundus emptor, nifi cefla ei adione con-
tra primum audorem. /. 59. ff.h. t.
Dantur adverfus venditores, aliofque iis fimiles ac eorum
haeredes, /. 9. /. n. C. h. t. quid fi fado proprio venditor
le obligaverit (de fado proprio venditor fe obligare dicitur,
qui tali modo cautionem praeftitit : «eque per me , neque per
haredem met: m, vel venientes à me perJonas futurum i quomi-
nus tibi habere liceat) amp; fado anteceflbris res evida fuerit ?
Refpondeo eum non quidem teneri de evidione , fed ad
pretium reftituendum /. u. w. ult. f. de aÜ. empt. quseritur
etiam vfi plur« vendiderint, an cum fingulis in foiidum pof-
fit agere emptor! Affirm, per /. 6z. tt. ï.f. h. t. I. 159. de
verb. obl. fi tamen ab uno folutionem acceperit caeteri libe-
rantur exceptione / 51. w. ult. ff, h. t. quid vero fi unus ex
duobus hsredibus rem pro fua parte liberaverit , eaque res
evida fit ideo , quod alter pro fua parte pignori obligatam
non liberaflet, an qui liberavit adhuc conveniri poterit !
Affirm, in/. 65./.fc.?. idque ob indivifam pignoris natu-
B znbsp;ram,
-ocr page 12-ram , amp; quae divelli non poteft. Quin etiam adverfus fide-
juflbres L^o.ff.h. t. ctiamfi caufam agi ignoraverint /.7.C.
tod. nec non eorum hasredes l. 18. C. h. t. fidejuflbr autem
non folum obftridus eft., fi alius evincat, fed ipfe vindica-
tionem inftituens doli mali exceptione repellitur, quia vendi-
tioni adeo confenfum dedit, ut fe ipfum etiam pro eviétione
obligaverit. /.n. C. Ä.r.
Explicatis aftionibus reftat, ut paucis difcutiamus raodos,
quibus celfant prsdidK aâiones. Ceffant aflionesde evidio-
ne his cafibus : i. Si emptor venditori ante conclufionem in
caufa non denunciaverit litem fibi elTe motam, /. 8. C. h. t.
nam peccat emptor audori non denunciando , cui jufta po-
terat eflè defénfionis caufa, ut pote fcienti melius rei à fe ven-
ditae jus amp; conditionem , excipe nifi venditor abfens fit, vel
is praefens in caufa fit, quominus ei denunciatio fiat, /. 56.
ïsr. 5. ff. h.t. vel emptor certior fieri non potuerit, ubi ven-
ditor commoraretur, /.55. w. uit. ff. eod. addunt quidam amp;
hanc exceptionem, nempe fi venditóris caufa manifefte fuerit
injufta, quo cafu non tam culpa erit emptoris, cuiresevida
quam venditoris, cujus caufam non falvam feciffet denuncia-
tio emptoris, cjuia ea non obftante res certo erat evincenda;
quorum fententiam tamen non ampiëdor, cum femper tan-
tum fub conditione denunciationis ha: ftipulationes commit-
tantur, amp; emptor ob evidionem adverfus venditorem agere
poGTit,nbsp;zi.C.é-1.29. tr.uit. ff.h.t. ac audor femper
allegaret non efle manifeftum, neque hic fides emptori eft ha»
benda, cujus non eft de juftitia caufs judicium ferre, amp; qui
utique fcire non potuit media, quibus rem fuam in judicio
venditor defendere poffit.
2. Si res injuria, împeritiâ , vel ftultitiâ judicis alteri fit
adjudicata amp; emptori ablata l.^.infin.C.amp;l.'i^ f-h't. inju-
ria enim, quae fit emptori, audorem non debet contingere
d.i. 51. Qtiid fi emptor praefente audore condemnatus non
pro-
-ocr page 13-provocaverit ab injuftâ fententiâ , non fibi , fed venditori
nocebit, cui controverfiam de ea re effe motam fuerat de-
nunciatum L6i,.ff.h.t. quia venditoris caufaprsecipue agitur,
qui à judice fad» fententiae pronunciationi acquiefcenda, fe
rem. alienam vendidiife fatetur : aliud dicendum, fi vendito-
re abfente lata fuerit fententia , tune enim omilTa appellatio'
emptori oberit, ira ut contra aûdorem non habeat regreffumi.
quod fua culpa caufam deferuiffe videatur.
X V I I L
Ceflant 3. fi ejus, cui res evida eft, fadum vel dolus, lata-
vel levis culpa intervenerit /. 53. tt. i. /. 55.^?-./. amp; /. 8. C. h,
t. forte fi is tranfegerit l. ij.C.eod. fi potuerit ufucapere nec
ufuceperit l.i^.v.i.ff. h. t. fi rem pro derelido habuerit L
Hit. ff. eod. fi compromiferit, amp; contra illum lata fuerit fen-
tentia t.'iô.ff.h.t. quia nulla necefljtate cogente fecit : fi lo-
cum religiofum fieripermiferit l. ji.w. i,ff.eod. vel cum ven-
ditor fuaferit emptori, mageret non direda rei vindicatione,
fed publiciana, ac emptor nihilominus direda egerit /. 66»
pr. ff h. t.
X I X.
4.nbsp;Si res nondum evida cafu perierit l.ii.pr.ff.h.t. quia
res evida dici nequit, quae periit, nec tamen haec adio loeum
habet, nifi poft rem evidam l.^.C.ead. atque ita, cum ne-
mo rem evicerit, fed fato humans fortis id tribuatur , ven-
ditor emptori non tenetur , nec hoc iniquum videri debet ,
quod emptor rem amittat ac venditor pretium retineat, quan-
doquidem poft venditionem contradam utcommoda, itaamp;
incommoda fupervenientia emptorem fequuntur Ii 8. f. de
per. amp; comm. rei vend.
X X.
5.nbsp;Si quis rem vendiderit in alea, ut luderet, amp; poftea ca
res evincatur exceptione fubmovebitur emptor L i. ts. i.ff
qmr. rer. dl. ma dat.
X X L
Si emptor fciveriî fe rem aliemm vel oppignoratamgt;
B 5.nbsp;emeBR
(
14 DISPUTATIO JURIDICA INAUGUR;
cmere /. i8. C. h. t. nec ulla exprefla de evidione prasftanda
interceflerit conventio /. zj. C. eod. debet enim emptor fibi
imputare, quod rem, quam fciebat efle alienam, evinci pofle
non adverterit. Sed quaeritur, an emptor fciens rem,quam
emit, efle alienam, evidare poflit confequi pretium à vendi-
tore ? Neg. fer. I. zj. C. h. 1.1.7. C. comm. ultr. jud non ob-
ftante I. ult. v. fin. C. comm. deleg. ^ fidecomm. quia ibi eft
fpecialis cafus , ut patet ex w. prascedenti , quo quis emerat
rem fub conditione vel incerto die fidecommiflb gravatam,
hanc licet quis fciens emerit, tamen poteft pretium repetere,
fi conditio vel dies extiterit, amp; res fit reftituenda, quia fci-
licet in eum cafum bona fide amp; licite emifle videtur fi non
exifterct.]
7. Ceflant de evidione adiones, fi venditor ftipulatusfit,
ne de evidione teneatur I. zi. C.h.t. dummodo dolus abfit.
Eft autem dolus fi fciens rem alienam , vel oppignoratam
ignoranti eam emptori vendiderit. Caeterum, non obftante
illa conventione, non dubitatur , quin audor re evida pofi
fit conveniri ad pretium reftituendum , licet non teneatur in
id quod emptoris intereft rem evidam non efle /. ii. W. ult.
fi. de a8. empt. quia non conveniens eft bonx fidei contra-
dui, ut res emptori auferatur, amp; pretium maneat penes ven-
ditorem. Sed ne haec noftra difputatio propofitos excederet
£nes manum de tabula tollo.
COROLLARIA.
i;
TfVtom dath non efl jurifdiSllom or^
dimrm , fed legitime.
In omni conjmBione habet locum' jui-
accrefcendi.
I 1 I.
Vtdejujfor in majorem fummam -, quam^
reus principalis debet j acceptm' omni^
no non tenetur,
aAéïio de tigno junBo femper ^ omni
cafu ejl in duplum.