DISPUTATIO J

I N A V G V K
D E

Pr^escriptionibus Fori.

Q^ V A My
DIVINO FAVENTE NUMINE

Ex AuBoritate Magnifici Resorts,

d. hermanni van HALEN,

VerbiDivini inEcdefiaPrsconis, amp; Theologiœ Doftoris, ejufdemque
Facultatisin Inclyta Academia Ultrajedinâ Profefforis Ordinarii,
UT ET
Am^UJpmi Senatm Academici confenfu , NobilijJ'm£que
Facultatis JVRIDICiy£ Decreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifquein UTROQUE JURE honoribus amp; Priyilegiis
rité amp; legitime eonfequcndis,

Publico examini fubjiciti
JOHAN DE WEEDE, Ultraje«ainas,
A. D. , Afrilis i hora loco^He folitis.

Trajecti ad Rhenum,

Hx OfEdna Francisci Halma, Academie
Typographi , cb bc Lxxxix.

J^ohilifftmö AmpUjfmo ac Generoßjfimo
V I R O,

D D EVERHARDO

de VV E E D E,

Domino de Dijckvelt, Rateles, Lutteke-Weede
Decano Capituli St. MariiE quod eft Trajedi. Or-
dinum populi Trajedini Praefidi, eorumque nomi-
ne inter Praspotentes Confoederari Belgii Proceres
Deputate Ordinario. Aggérum , qui fuperiorem
partem Lecc^ fluminis cingunt, Przefeóto. Variis
pro foederato Belgio legationibus, prudentiffime de-
funólis, Atque etianmum Belgii focderati apud po-
tentiffimum Britaiiniae Regem Oratori extraordina-

rio Inclyto.

UT ET

lgt;lohiltfmo Strenmßmo

DD HEN

de WEED

ae w 12.nbsp;E j

Legionis Peditum foederati Belgii Tribuno. Curi^ ag-
gérum ad Superiorem Lecc^ fluminis partem aflef-
lori. amp;c.

Patruis fuis amp; Patronis omni cultu, obfèrvantiaeque.
Studio ^tatem Colendis, Honorandis,

Hoe excercitium 'mmgurale ut ^ femet ipfum
D. D. D.

JOHAN DE WE5DE, Auaor.

disputatio juridica

INAVGVRALIS

D E

PRiESCRIPTIONIBUS FORI.

thesis

Ox Pnefcripiionls ita diâa eft a verbo
prjefcribere , quod proprie eft anre
fcribere, noftrates voorfgrijven , feu uc
Donellus docet lib. 1%. cap, I. de iis
ufitatum qui pingendi , vel fcribcndi
artem alïos docent, qui folent prsfor-
marelineas, feu literas, quas difcipu-
V li imitari debent, hinc per metapho-
quot; ram dénotât prasfcribere , praefinire,
diftare aliquid alteri, quod fequatur : ita in /. r. Cod. deprlt;ef.
50. vel40. ann. prlt;efis quod fublico Jttre f rafiriptum eji, flamet,
quod publiais legibuseade re ftatutumeft. Eodem fenfu tetn-
pHs a teftatore prafcriptum apud JCtos eft prœfinitum , in /,
'^^.^.^.f.delib.leg.BriJfon. lexicm in verbo , prafcribere, ea-
demquc ex origine aâiio ex contraâ;ibus innominatis defcen-
dens diâa eft prxfcriptis verbis.

IL Va.

^ disputatio juridica

i i.

Varias porrofignlficationes habet prsefcriptionis vocabulum.'

I. generaliter acdpitur pro quacunquc exceptione, amp; dilato-
ria amp; peremptoria per Ruhr. Cod.àeexceptionib.feHprafiripiomb.
1.8.1.fen. amp;dt.f.eod. tit. atque hinc praefcriberenihil aliud eft
quam excipere.nbsp;pn.ff. deexceft. I.fin.f.defnjf. tut.forte

ideo , quod reus excipiensaitori quafi difliec, amp; prœfcribat,
quomodo agere debuiCfet.

z.Prxfcriptiones denorantmodosamp;clrcumftantias remporis,
quibus aftiones includuntur , amp; quafi praefcribuntur, ut in
Rtibr-ff. de diverf. amp; temp.praf fed tunc plerumque JCti hoc
rnodo dicunt, prafcriptio temporis, vel prafcriptio temporalis.

3.nbsp;Pro modo acquirendi dominium , ut prafcriptio 50. vel
^o.anmrum tot. tit. Cod. de pmfc. lo.velip.amo.

4.nbsp;Pro exccptionibus dedinatoris, qua declinamus feu lo-
cum Judicii, feu petfonas Judicium conftituentes , atque il-
lae funt, quae proprie vocantur prxfcriptiones fori I.pen. C. de
paZi. I. ult. C. de except. , quae aliter exceptiones declinatori®
vocantur.

5.nbsp;Specialiflime pro exceptione fori incompetentis.

I I I.

In hac pofterior (ïgnificatione ita definiri '^oÜant.Préfcrtptme's
fori, funt exceptiones dilatorice, quibm rem conventus Judicium
déclinât, vel propter perfinas Judicium confiituentes , vel alias
eircumfiantias loci amp; temporis.

Animus autem non eft de omnibus amp; fingutis Prsfcriptio-
nibus fori fpeciatim agere , quod terminos difputationis inau-
guralis excederet , fed praecipue dc prxfcriptione fori incom-
petentis , generalia tantum ut titulo noftro fatisfaciamus , de
reliquis difturus fum, quod ordine ut fiat, ab ipfis exceptio-
Hibus incipiemus.nbsp;I y.

I N a u g y R. A L i s.: ^
I V.

Triplexexceptionisoccurritdefinitio r.eft/»pr. J.deexceptl
excepts efi defenßoejus cumqmagitar. omnis quidem exceptio
rette detenl^ dicitur , utpote comparata defendorurn reorum
caufa , pr. except, at non omnis defenfio exceptio eft ,
^^^ aaionem Jure conftitutam repeliit, aflio
tu 'nbsp;' exceptioclypeus, aries,quo aftio infringi-

ur. Ctc. tn topic, aries ille fabjicitur in veßris aaionihus, fttelum
^mnfugit. Altera definitio eft inl.zz. ff. de except, ubi Pau-
msdehnit exceptionemnbsp;modoeximit reum

dAmmttone modo minuit damnationem, conditionem vocat, intui-
tu yetens exceptionum concipiendarum formulse : nam con-
ditionaliter, per particulas., exprime-
öantur CHjac 5 obfir. 34. Wefemh. in par. f. de excepi n. 9.
£xemp. gr. Ci de flatu filii fam. cui pecunia credfra propont

retur, ambigeretur, creditori quidem aÊtiodabatur, fed cum
iiac exceptione, Extra quam ß tum filiHsfm. erat s cpimeipe-
cuma crederetm.

Tertia exceptionis definitio eft in l i.pr.f. de except. Exceptio
eß atUoms juris competentis exclußo. vocabulum autem exclu-
l* late debet fumi , non tantum pro exclufione perpétua,
ed etiam temporali, ut quoque definitio poffit convenire di-
latorus exceptionibus.

v.

Omiffis variis exceptionum divifionibus , excepnones di-
ftribuimus in peremptorias , feu perpétuas, amp; dilatorias, feu
temporales, Peremptorias, feu perpetuae funt quas femper
agentibus obftant, amp; rem de qua agitur, omnino perimunt
§. 9, de except. /. 3. ƒ. eod.

Vis exceptionum peremptoriarum , quam ipfam amp; nomî-

A Jnbsp;Ba

na indicant hxc eft , quod oppofits amp; probata , femper
agentibus obftant, amp; rem de qua agitur perimunt, unde ali-
bi dicuntur totius ncgotii cognitionem tollere, amp; vires prin-
dpalis negotii exhaurire , /. z. C. de pree. iKper. off. non enitn
aâionem folum, fed etiam oWigarionem tollunt, neque non
minore cum efFeâu, quam fi fublata effet ipfo jure , ut non
abs re fcriptum fit nihil intereflfe , utrum quis aflionem non
habcat , an earn , quse per exceptionem perpetuam infirme-
tur, amp; pro indebito haberi id, cujus petitio ita repelli poteft
L 11 i.f. de reg.Jur. l.^.^.i.f.de conft.pec, 1.40./. de coadiB.
indeb.

v i.

Exceptiones dilatoria: feu temporales funt, quae ad tempus
nocent, amp; temporis dilationem tribuunt, id eft oppofitam aâio-
nemnonin totumcxdudunt.fed tantum diiïerunt, l.z.^.ult.
ff, de except, quia rem difFcrunt, dilacoriç, amp; ad tempus id fa-
ciunt, temporales appellancur, I. ^.f. de except, differentia» au-
tem inter exceptiones dilatorias, amp; peremptorias praecipue duae
funt , I. difFerunt efFedu , peremptoriae excludunt aétionem
in perpetuum , dilatioriae differunt ad tempus, 2. differunt
tempore oppofitionis, dilatoris opponi debent ante litem con-
teftatam , /• 13. C. de proc. I. 19. C. de proba. poftea
non , quia reus tunc intelligitur iis renuntiaflfe, amp; de Jure
Romano advocatus eas opponens multatur libra auri , /. pen.
^ult.C.deexcept. ^ l.As-C.de Jud. Peremptorise exceptiones
opponi poflunt poft litem conteftatam, modo opponantur
ante fententiam, /. 4. ^ 8. C, de except. t.z.C, de fent, refc. exci-
piuntur peremptorif quasdam exceptiones , quae etiam poft
fententiam opponi poflunt, ut compenfationis l.z.C.decom-
ptnf. SCti Maced. amp; Vellejani I. xi. f. ad SCt. Maced. SCtu
amp; hoc fit ex fententia SCti, neque alia hujus rei certa ratio red-
di poteft.

v i i.

I N A U G U R
VII.

tempus, amp;vocant ' L •nbsp;.

fam refpicientes^^nbsp;dedinatoris. Ipfam cau.

cedere cogantur vuE„l„ «i carceremire, autbonis

VIII.

rufÄS:™ rr

competentis.nbsp;gt; litis pendentis , amp; fori in-

agatur, aut infeftu Tn'^'c rTnbsp;' '^«^re/ua

n ' 'nbsp;adverfario, /.'17.

't/.ZT-L. m. C. ne q»is in fita cauKnbsp;'

efi q^a declmamm fornm ^udirh .lu,
Sleepia Uns fendentis efi

petemt

feientis, ex eo quod lis coram alio judice inchoata fendeat, /. 15.

ff. rat. rem hab.

Exceptio fori incompetentis efl exceptio dilatoria qmproponmr
amoneminflitutamnonpertinere ad cognitionem jndicis, apadquem
propofita eß. Ut autem hsc exceptio melius mtelhgarnr , pro
infticuto noftro de ipfo foro cömpetenti differetnus, fi emm
cognofcamus quid forum fit competens, ex natura contrario-
rum facile intelligemus, quodnam forum incompetens haben
debcat.

I X.

Forum competens dicitur duobus modis, amp; ratione Judi-
cis,amp;ratione Rei, i.rationeJudicis, ut is talem jurifdiftio-
nem habeat, ad quam caufa controverfa pertinet, de quo tit. de
itirifd. 2. ratione Rei, qui convenitur , ut ratione ejus caufae
ibi poflit conveniri , dico ratione Rei , nam ador non habet
forum , unde haecregula, after fequitur forum rci, 1.1. ö* 5'
C.dejurifd.l.z.amp; l.C. ubi in rem a^. excipiunt cafum ex Ug.
Mamari C. de ing.man. item reconventionis, litis abempto-
re venditor! denuntiat?, amp; alios nonnullos. Sortitur reus fo-
rum, vel ex perfona propria , vel ex alterius perfons.

Exalteriusperfonaheres fortitur forum, quia aftionescon-
tra defundum radicatas tenetur fufcipere in eo loco ubi de^n-
aus tempore mortis domicilium habuit l.i9.pr.amp; LWff-äe
Jud. Ex perfona propria, forum duplex eft , commune u-
num , alterum proprium feu fpeciale , quod ad certas caufas

pertinet.

X.

Commune forum conftituit Domicilium, in omnibus cau--
fis civilibus, criminalibus, perfonalibus , amp; realibus. Domici-
lium triplex eft, I. Reipublicx. 2. Originis, 5. Voluntatis.

Fo-

Forum domicilii olim fuit Roms , quse id circo veteribus
diâa eft communis patria, l. Romajf. ad munie, nam idcirco
omnes, qui Romae inventi eflènt, ibi conveniri poterant ,
ibique fe defendere debebant, nifi jushaberent revocandirem
ad domicilium proprium, /. 2. §.4-amp;feq, l. z^-ff. de jud. fed
moribus hodiernis regiasurbes, feu métropoles jus iftud com-
munis fori non habent.

2.nbsp;Domicilium originis, quis nancifcitur ibi loci, unde vel
pater oriundus, vel in quo quis non fortuitonatuseft, dum-
modo pater ibi domicilium habuerit 1.1.6. §. i. /. 17. §• /»^/w
ff.a.i. munie, atque hoc domicilium de Jure Romano immu-
tabile eft; in eoqueoriginarius conveniri poteft inventus, li-
cet alibi larem fixerit,nbsp;ai munie, l. vin.
C.ub.-pet.tut.l.pen.ff.defenat.l.fen. f. de incol. illegitimi hberi
feqauntur conditionem matris 1.1. §. i.ff. ad munie.

3.nbsp;Domicilium voluntatis eft ubi quifque larem , amp; fortu-
narum (edem ita fixerit, ut Jnde non fit deceflurus , Se in de

profeâus peregrinari videatur, l.'j.C. de incol L 7. C. ubi fin.
'velL 5. ^ ^.ff. de injur, fïpe quis non in une fed duobus vel
plurîbus locis itafortunarumfummamconftituit, unde amp; to-
tidem in locis domicilium amp; forum nancifcitur, l. 5. 6. pen.
é-l. 27. §. i. ff. ad munie, conftituitur ergo hoc domicilium
propofito permanendi, ipfo fafto feu habitatione, qui animus
colligitur ex circumftantiis, verb. gr. fi quis jus civitatis im-
petravit, ubi habitat, vel potiores fuas res eo detulit. /. 2. C.
ubi feu. vel plenariam rerum adminiftrationem ibi inftituit, /.
27. i.ff. ad municip.

X I.

Ceterum illud arbitrium eligendi habitationem impedltur,'
vel ob defedum confenfus, unde impubes domicilium patris,
arg.lun.C. ubi pet. tut. furiofus, quod fuit ante furorem, re-
tinere cenfetur, arg. l.zo.ff. de flat. horn. Studiofus ubi ftu-

Bnbsp;dio-

diorum caufa moratur , non intelligltur domicilium habere i
etfi per decennium ibi hasferit, fi nulla alia re voluntatem fuam
declaraverit /. z. C, demcol.L i. ^-fen.ff. dehis qm efluA l. 5. §.yï
tarnen ff', de in jttr. muiier per matrimonium tranfit inforum,
amp; domicilium mariti, quod etiam ut vidua retinet, donecal-
teri nupferit, l.6lt;).ff.deJnd.l.C.§,\.ff.aimmicif. vagabun-
dus poteft ubi cumque reperitur conveniri arg./, i. C, uhi quis
decum vel cohort, cauf.

X i i.

Proprium feu fpeciale forum eft, quid tribuunt caufse fin-
guls, vel uti in aótionibus in perfonam tribuit locus, in quo
contrada eft obligatio, l.to.f.dejüd. quodtamen puto fic
accipiendum, fi reus ibi re^riaturper l. z. §. 4.. /. icj, ^
I. amp;l.^'y.ff'.dejud. quia in contradibus remiffiolocumnon
habet, C. Romitm §. contrahentes, defor. comp, in 6. etfi quideni
in contrahendo diäum non fit, quo loco rem praeftari opor-
teat, is locus contra{äiis intelligitur, in quo resgefla eft, d.i.
i9.§. r.^/.45.fin autem exprefle cautum, ut alio loco, quam
in quo negotium geftum eft , res praeftetur , hic locus acci-
piendus, tamquam re ibi contrada l.l.f.dereh.amh.jnd.pof.
l.zi.ff.de o^a.inhisautemregionibus noninfpicimus locum
contracäus, fed domicilii ith[tons,]\xm 1.6'^.ff.dejud. ficut
1.19. dejud. ^ l.jf. dereb. am jftd.poff. non fint receptae, fecun-
dum ea quE tradit Imbert. amp; alii allegati a Chrifi, vol. z,
decif. 164.

.x i i i.

In aéJiionibus in rem fpeciale forum tribuit locus in quo res
Etz funt. Eft enim conftans hsc fere omnium interpretum
fententia, ufuque forenfi non dubio recepta, pofle pro arbi-
trio petitoris, aéï:ionem in rem moveri, vel in loco domicilii

poflelTo-

poflreflforis. utforo aaionum omnium commun!, velinloco
ubires, dequibuscontenditur, conftitutœfunt, pertextum

non obfcurum, m /. 5. c. di m rem aS.fac. L un. C- ki de hered.
quamquamCWf/. notât, praxi illud maxime obferwri, utibi
duntaxat attio m rem intendatur, ubi resfitaeft, lib. cap. i
bpeaa.e quoque forum tribuunt crimina , ut docent, / t /
^•lt;=»'^mh.feq.c.tdgt;idecrim.

X I V.

Illud preterea obiter notandum, pofle eum ; qui per fe
competens nori eft , ex accedenti competentem fieri , idque
yel propter judicmm jam ceptum, ve! propter prorogationem
junsdiaioms. Caeptijudicii hsec vis eft, tum utaftoremmu-
tuœpetitioni, feu reconvention!, ut nunc in foro loquimur,
obnoxmm reddat, hoc eft. ut mutuas rei afèiones ibf exd-
pere cogatur, ubi ,pfe litem movit, tametfi priusibi conve-
nir, non potuiffet, Lzi.ff.deJudA. x^.ff.defint.amp;i.rer lac.
turn ut htigatores retmeat in judicio conjunao. Judicia con-
junda autem accipimus hac in repofTeffionis, amp; proprietatis :
ac de his ira cautum, quo in loco prius de poffeffione aftum
eit, etiam de proprietate agi debere. quamvis rebus inteeris
bi conventus judicmm accipere noncogeretur, necaufœcon-
tmentia dividatur /. 10. C.deJud.movïhnstamen iftarum eau-
larum_ disjunftos cermmus judices, quippe Interdira poffef.
iona m concilus provincialibus, qusftiones vero proprietatis
apud cujufque locimagiftrum traûari folent, Cudelin. lib. 4.
cap.z ubi de foro competent! late difputatur , artic. i^.Infl.
Jup. hol.cn. Prorogatur Jurifdiaio , vel exprelTe , cùm alius
Judex, quam cujus notio eft, ex conventione aditur, /.18
f. de juris amp; L i.f.dejud. vel tacite , cum quis ab incompe-
tente judicecitatus comparct, nec exceptionem fori oppo-
l.l.C.dejmfd.l.C.inJl.deexcep.nbsp;^

X V.

X V.

Haâienus egimus de foro quod rcus fortitur ex jure com-
muni, porrojam videndumde foroprivilegiato, quod cora-
petit, vel ratione caufarum , vel ratione perfonarum , nam
I. caufe Ecclefiafticx amp; fpirituales , ut funt matrimoniales,
decimarum amp;;c. coram judice ecclefiaftico funt expediendae, sa;
Jm. w«.M/;.5.ffAr^r,(/e5'«â/.excipiuntplerique amp; hunccafum,
fî ecclefiaftica caufa incidentêr tradetur , quo facit, I. i. C.
dejad. 2. Caufae feudales coram domino, vel paribus, cu-
rix, vel coram judice ordinario fspe ventilanda funt , domi-
nus feudi eft Judex , fi controverfia fit de feudo inter duos
plurefve vafallos, feudum ab eodem domino recognofcentes,
lib. 2. fend. cap. 55. §. fraterea. Pares curiae autem funt vafalH,
qui ab eodem domino feudem recognofcunt, hi funt judices,
quando inter dominum amp; vafallum lis oriatur, vel inter duos
vafallos quidem,fed quae dominum etiam per confequentiam ita
concernât , ut in domini ab proprium interefle afFefl;us mc-
tuendus fit i.feud. iS. amp; 39- §• 55- quando autemcaufae feu-
dales ventilantur coram Judice ordinario , hoc fit in fubfi-
dium , deficiente foro feudali. 3. Caufae flatus peragendE
funt in loco, ubi reus qui eft inpofleffione libertatis, domi-
cilium habet /. 5. Cod. ubi catif. flat, non tarnen nifi coram
Judice majori I. 4. amp; ult. C. eod. 4. Caufcé fifcales fingulare
forum habent, de iis difceptatur, apud procuratorem Caefa-
ris, vel rationalem l.i.z. amp; 5. Cod. ubi cattf. bif. criminalcs
vero apud prsefidem provincif. d,l. aut procuratoren^ ejus,.

à, I. 3.

XVI.

Refpeâu conditionis perfonarum, pupillis, viduis,amp; ce-
teris miferabilibus perfonis, id privilegii conceffum eft , ut

Im-

Imperator de Jpfarum quaerelis, fola faftiveritate infpeaa.im.
mediate cognofcat, /. m. Cod. qmnà. Imp. in pap. velvid. ^c. ipfe
autem invita illuc evocari nequeunt d. L m. z. Senatores amp;
darifllmi in quot;ufis civilibus in urbe apud prxfeâum, vel ma-
giftfum officiorum conveniuntur , tot.tit.C. ptb.fentehcUr
in provinciis nulla gaudent praefcriptione fori l.z.d. t. ficuc
necin criminalibus, quia reatus omnem exdudit honorem,
l'i^i.l.C.ub.feuvelclar. 3-ProfeiTores cum fua fami'ia , amp;
todiofi cum fuis famulis coram redore magnifico, vel Epi-
Icopo funt conveniendi, Amh. ^habita) C.»efil.pro pair.
Clerici etiam tah gaudent beneficio, Anth. (iftattiimus) Cod.
deepiß (^cler. cui jus canonicum, ne quidem per jus juran-
dum renuntiari vult, cap.ßdeligentiandeforocomp.

Denique qui armatam militiam perfequuntur, coram magî-
ftro militum conveniendi funt, nec tantum in caufis civili-
bus, fed etiam in criminalibus, 1.6. C.de Jnrisd.i. i,. ff.dere.

fiul. quod fine dubio verum eft fi delilt;aum fit militare , in

déliais autem communibus aliter obtinere,. amp; militera tum hoc
benefido non gaudereputamus arg.l.z.^L i.Q.ail. corn.de
ftc.amp;^.f.dere nul. nec illud jure novo corredum eft , ut pa-
tet /. m. C, in quib. cauf.milit.

C o-

corollar r a:

I.

JJ[Sucapo eß Jußus modus acquirendi 'Dornte

I I.

Ta5fa incontinenti adjeöfa contraUui fir. Juris
nonformant aäionem,

III.

Concubinatus ^ nec Meretrici^ conjunSf tones de
Jure civili abßlute fuere ^ermiffa.

• I V.

TaBum Antichrefeos pteß excedere legitimum
ufiirarnm modum.

V.

Trinceps legibus folutus eß.

V I

Fideijujfor in major am ßimmam obligatus quam
debitor principalis nuUo modo tenetiir.

V II.

y II.

V I IL

^^îrafcripionem fervituu

IX.

^'aàL':nbsp;^^^ locum in tranf.

X.

^fnbsp;tncumor

Fini S.

.1 I- V

' T X V

% -

•lt; , 1 -T .. •

. ^ .-^î'

■ l I

■'-y

H !