DISPUT ^TIO JURI DîCÂ
I NAV G'V RAL I s
A My
AUSPICE DIVINO NUMINE
Ex Audoritate Magntfici Tgt;-Re^oris ,
S.S. Theologiae Dodloris, ejufdemqueFacultatisinlndyta Academiâ
Ultrajeôlinâ Profeflbris Ordinarii, Verbique Divini ibidem in
Ecclefiâ Praeconis,
NEC NON
Amplifimi Senatm Academici confenftt, I^ohiUJJim^quc
Facfiltatis JV RIDICty£ Décréta,
Summifque in UT ROQUE JURE honoribus amp;Privilegîis
ritè amp; légitimé confequendis,
Eruditorum examini fubjicit
HENRICUS FAGEL, Hac-Bat.
A. D, 17. Mardi , horis locoque folitis.
Ex Officinâ Francisci Halma, Academic
Typographi y cb bc xc.
o
■ J
• ' . f
Ha/ce Thefes Inaugurales
D. D. D,
HENRÏCtr-S FAGEL, A.amp;Refp;
-01 :.•
« '
DISPUTATIO JURIDI Q A
INAVGVRALI S,
D E
T H E S I S I.
Uptiarurn vox tum JCtis tum alüs prae-
ftantiffimis Auftorîbus varie accipitur,
fumitur enim pro feftivitate amp; pompa
nuptiali /, 24. C. denupt. vel frequeti-
tius pro ipfo matrimonio , ut hoc
loco, atque has nuptias à nuptu id eft
opertione amp; velamento didas elle Au-
étor eft Varro, eo quod olim nov»
nupts pudoris ergo , caput flammeo
t^-vwi« cigu j caput nammeo
obnubere folebant. Apud Judsos quoque nubendi feu velandi
fponfam recepta erat confuetudo , quandoquidem Rebecca,
obvoluto apite , ad confpeaum Ifaci in terram fcfe projecit
Ceti, cap. inteftimonlum forte fubjeaionisSc pudoris.
Nuptiaî five matrimonium eft viri amp; mulierisconjunéèioln-
dividuam Vits confuetudinem continens §. i. ƒ, de paty.poteß.
A 2nbsp;vel
-ocr page 4-vel confortium omnis vitae, divini amp; humani juris communica-
tio 1.1. ff. h.t. a quibufdam etiam definitur , quodfit unius
maris amp; faeminse legitima amp; indiflblubilis conjunftio , juxquot;
divinam inftitutionem , mutuo utriufque conrenfu inita , ad
generis humani propagationem, ac mutuutn vitae adjutorium:
fed haec per fe nota, ideoque fuperflua funt, fitque prior defi-
nitie in Inftitutionibus exprefla, noftra , quoniam amp; brevior
amp; melior eft.
Definitionisexplicationem aggredimur, Dicitur (i) viri amp;
muüeris; nam duorum ejufdem fexus conjunaio deteftandaeft:
l.li.C.ad LJul. de Addt. Mulieris , ad excludendam poly-
gamiam fimultaneam , id eft, nuptias cum pluribus uxoribus
codem tempore contraétas : fucceffive autem plures habere
uxores, id eft foluto rite matrimonio, aliam ducere prohibi.
turn non eft : nec Jure Divino Rom. c. -j.v. 2. ^ 5. amp; i Cor.
7.1/ 59. nec Jure Civili toto tit. de fee. nupt. fimultanea autem
polygamia omni jure prohibita eft ( i ) Jure Divino Math. c.
19. V. 8. amp; Levit. c. 18. V. 18. (z) Jure Civ. /. i. f. de his qua
mt.infam. I. 2. C. d. inc. nupt. (5) JureCanon. c. 2. extra de
fpo»f.duor.amp;c.S.extradedivort. (4) Jure naturs, nam amor
conjugalis debet efle fummus atque perfedus, amp; fides femel
data fervanda eft.
Dr. (i) conjundio: non corporum ( qus extra matrimo-
nium efle poteft) fed animorum ; nuptias enim non concubi-
tus, fedconfenfus facit l.^o.ff.de R.I. intellige etiam legitimam
ut excludatur concubinatus Nov. 89. qui jure Civili quidem
permiflus feu extra legis paenam eft /. 3. §, i. ff.de concub. I. 5.
Ad SCtMVt Orpb. Nov. 18. c, 5. fed non Cmpliciter approbatus,
amp; hoc inde patet quia liberi ex concubina nati non funr legi-
timi, i^à in fpecie naturales dicuntur à pâtre quidem alendi ,
in aliis vero à legitimis différant vid.tot.tit. denatur.lib. toto
ergocaslo difFert,quod fc. quid fit tantum permiffum, an vero
jpprobatum.
Dr. individuam vitaeconruetudinemcontinens: votum enim
amp; animus contrahentium eft ut matrimoninm fit individuum
nec nuptiis facile renunciare licet , amp; Chriftiani non nifi ob
graviores caufas divortia admittunt Nov. 117. c. 8. amp;sgt;. hœe
verba quoque latius explicantur à Modeftino /. 1.jf. h. t. in ver-
bis Divini amp; humani juris communicatio : per Divinum jus
ibi intelligitur focietas reiigioais l.C.C.de judakcomrnxxmok-
crorum arg. l.^.^.z.ff. derer div. per jus humanum intelligi-
turcommunio domicilii /. i. §. i-^.f.deSCtoSilan. perfefto
quoque matrimonio uxor fequitur forum mariti /.}8. 3.
ad Mmicip. l. f,de judic,
5
Ut nuptis Jufte amp; legitime contrahantur , requiritur pri-
mo ut contrahcntes fint Cives Romani pr. I. de mpt. quales
funt ex conftitutione Antonini omnes liberi homines in orbe
Romano l.j. de flat. hom. nam fervis amp; peregrinis jus connubii
(quod proprium eft Civium Romanorum) ademptum eft,
quod conftitutum fuit, ne Romanas Civitatis honor paffim
fordefceret. Hinc fervorum nuptix aut connubia nonerant fed
contubernia. /.?. C.de 'mcefl. mpt. amp; ancilla fervo junfta nonvo-
cabatur uxor, fed contubernalis.
A J
é D I S P U T A T I O J U R I D I C A
Secundo requiricur, ut contrahentes habeant juflam aetatem
hoe eft, mafculi quando annum 14. faemins 12. impleverunt.
inßn.fr.I.quih.mod. iut.fi». amp; quod dicit Imperator i»pr. I.
dempt, Mafculi puberes, faeminsautem viripotentes, jus ci-
vile enim hoe cafu praefumit eos natura ad matrimonium con-
fummandum idoneos amp; habiles efle. Jus vero Canonicum in
nuptiis non ex annorum numero , fea coëundi potentia diju-
dicandum ftatuit, ita ut etiam fïmina ante 12 annum viripo-
tens rede matrimonium contrahat. c. 3. 9. extra de defponf.
impub. ubi dicitur quod malitia fupplet aetatem.
Requiritur amp; 5. confenfus tam contrahentium, quam eo-
fum quorum in poceftatefunt, finequo nuptiaeconfifterenon
poffunt l.z.ff.h.t. amp; qui eft de fubftantia amp; quafi caufa efB-
ciens matrimonii, cum nuptias folus confenfus faciat /. 50. ff.
de R. J. dummodo declaratus fit verbis aut faSo, adeo ut
pompa vel nuptialis feftivitas non fit de fubftantia matrimonii
/. 22. C. h. t. primo autem requiritur confenfus ipforum con-
trahentium , qui confenfus debet effe certus, non erroneus,
nam fi quis dum nuptias contrahit fit furiofus Sd mente captus
nuptias non fubfiftunt, l.%.ff. de fponf. amp; läfO. ff. de R.J.
nuptias tarnen ante furorem contraftas furor fuperveniens non
diflblvit. /. 16. ult. ff. de rit. mpt. /. 8. f. de hü ^uifmt fui vel
Al.jur. Quid autem fi error intervenerit? Dift. eft, nam fi quis
erravitin perfona, putans elTe Titiam cum qua contrahit,
cumfitSempronia, talis error matrimonium vitiat. Nihil enim
confenfui tam contrarium eft quam error /. 15. de jurifd amp;
I9.ff.de contr.empt. fi vero circa accidentalia erratum fit, ve-
luti in forma, divitiis, amp; nobilitate hic error matrimonium non
vitiat, quoniam hscveladefle vel abefle poffunt falvo matri-
monio.
monio. Quod ad dolum attinet communitev requiritur talis
qui confenfui omnimodo contrarius eft, amp; fimuJpugnat cum
fubrtantia matrimonii vimamp; metum viiiare amp; annullareroa-
trimonium extra dubiumeft, ni/î metusfitreverentiaJis, aquo
abfunt verbera, vincula 8cc. L ii. f. h. t.l, 7. i z.ff, de fponf.
metus intelligitur talis qui cadit in conftantiffimum hommem,
/. 5. amp; ö.ffquot;. qmd met. cmf.geß. efl.
IX.
Quid fi in virginitate erratum fit ? fine dubio fubfiftent
nuptisB, quia virginiras non ita eft de e/Tentia matrimonii, ut
propterea nuptiae fint ipfo jurenullae: juftiffima tarnen eft cau-
fapetendi utdiflblvaturmatrimonium : verus enim amp; proprius
nuptiarum finis eft , ut pater cui incumbit educationis offi-
cium , fit certus de prole fuaj hie vero nulla alia ex caufacertus
eflepoteft, quam quia praefumptio juris militât pro legitima
cohabitatione, atque ea ceflTat in vitiata quasque femel violavit
pudorem fuum. Hoc manifefte probatur per mv. Leonis 93.
ubi eadem ratio redditur, quia nihil magis adverfatur matri-
monio. Fruftra autem objicitur quod virginitas non perti-
neat ad eflentiam matrimonii , fed accidentale quid fit :
nam nullum negotium refcinditur ob defeftum ejus, quod de
fubftantia eft, quia tunc eft ipfo jure nullum, fed ob vitia ac-
cidentalia: deinde hic non eft error qui plane extrinfecus acce-
dit, ut error in fortunis, led intrinfecum quid continet, quia
répugnât fini nuptiarum, qui hic eft ut certus fit pater.
Diximus de confeufu eorum qui nuptias ineunt, fed amp; pa-
rentum quoque , quorum in poteftate funt, confenfusrequiri-
tur, amp; quidem jure civili filius, qui in poteftate patris eft ne-
ceffarioconfenfum ejus adhibere debet, quo non adhibito ma-
trimoniura erit illegitiraum, amp; liberi illegitimi pr, J. de nupt.
amp;/. iz. C.eod. quodamp; civilis amp; naturalis ratio fuadet, civilis,
propter patriam poteftatem : naturalis propter reverentiam pa-
rentibusdebitam, l.z.f.dejaß.amp;jur. in filii vero emancipati
nuptiis parentum confenfus non eft neceflarins l.i^.ff.denopt.
ad nepotis nuptias patris amp; avi]paterni confenfus requiritur,
adeo ut fi uterque vivat, etiam utriufque confenfus fit necefla-
rius/. iö.§. I.tod, ne filio invito agnafcatur fuusheres §.7.5'.
de Adopt, nuptis autemfine confenfu contradx ipfo jurenullse
funtpr. J. detffpt.l. 12.C.eod. fi vero de fado abfque paren-
tum confenfu, quorum confenfus defideratur nuptias contra-
huntur, funt nullius momenti, neceftdotis, nec donationis
propter nuptias exadio §. ti. J. h. t. fufficit parentum con-
fenfus five tacitus five exprelfus fit, veluti pater qui nuptiis filii
non adverfatur, confentire intelligitur, amp; natum ex eo nepo-
tem alere cogitur. /. 5. C.h.t. liberi tamen ä parentibus non
funt cogendiut cum hac vel illaperfonaconjugiumineant /. 21.
jf.h.t. imo amp; aliquando fine parentum confenfu liberi contra-
huflt matrimonium , ut cum parentes confentire nequeant,
nempe propter abfentiam vel captivitatem 1.10.amp;ii. ff'.h.t. amp;
l.zyC eod. vel fi oblata liberis honefta conditionc, pater dif-
fentiat, vel injuria filium uxorem ducere, fiiiamve nubere pro-
hibeatj aut dotem dare nolit: hie Magiftratus aditus patrem,
caufacognita, coget in matrimonium collocare amp;dotare /. 19.
h. t.
Quasritur, fi ab initio pater nuptiis filiifamilias non con-
fenferit, fed ex intervalloeas ratas habuerif, an ratihabitio non
faciat matrimonium retro legitimum? Refp. verior probabi-
liorquefententia eft non facere, nuptiaeenim exeo temporede-
mum juftae intelliguntur, exquoeas ratas habuit pater pr.J.de
KHpt. 1.11. de flat, horn, in quibus expreffe requiritur ut con-
fenfus patns procedat amp; per 13. f. ad L.Jul, de Adult.
0pp. I. 5. C. b. t. Refp. ilia lex loquitur de tacito confenfu,
non de ratihabitione.nbsp;XII. An-
INA U G U R ALIS.
X I I.
Antequam ad castéra pergam, unica adhuc quœftio hic pro-
ponenda erit, nimirum an confenfus matris ad nuptias übero-
rum requiratur, amp; ftatuendum, tanquam probabi ius de Jure
Civili, quod matris confenfus ad liberorum nuptias non re-
quiratur , ratio eft manifefta , quia eorum tantum confenfus
in nuptiis defideratur, qui in contrahentes patriam habent po-
teftatem. fr.l.h.t.L z. ff. ^ /. 55. f. eod. at vero cum liberi
non fint in poteftate matris lo.I.deMopt.%.1. I. de hared.
(jHal. ^ diff. dr l.S.C. h.t. ideo etiam nec ejus confenfus cenfe-
tur neceflarius. Non aliud quoque fuadent l.i.^ 20. C.h.t.
quia de illius puellse nuptiis loquuntur , quae nimiae verecun-
diJE cultu duda , voluntatem fuam depromere nolebat, fed
totum negotium proximioribus neceflariifque fuis relinquebat,
quidam autem objiciunt decalogi illud praeceptum honora pa'
trem tuum amp; matrem tuam cui convenit /, de mjwvoc.
in verbis, una eft enim omnibus parentibus reverentia. Ve-
rum Refp. ex honore amp; reverentia parentibus débita hanc rem
non dependere, fed ex patria poteftate.
Reftat ut videamus inter quas perfonas nuptîae fint prohi-
bits , qus prohibitio partim natura , partim jure contingit,
natura capaces non funt , qui facultate fobolis procreandae de-
ftituuntur, ut Impubères, Caftrati §.9. Lde u4doçt. fpado-
nes quibus vitium ad tempus eft matrimonium contrahere pof-
funtnbsp;1, deadoft. prohibentur vero
furiofi qui dilucida intervalla non habent. /.8 f.dehüquifmt
fuivelal.jur.qux fi habent rede matrimonium contrahunt /.8.
ff. de fponf. /. 16. §. ttlt.ff. de rit. nupt.
B
Jure prohibentur nuptiae (i) ob ftatum : fc. peregrini amp;
fervi in Republ. Romana (a) ob totalem reügionis diverfira-
tcm cum illis qui funt extra exclefiam matrimonium interdici-
tur 1.6. C. de jHdaU cdk. (5) refpeftu dignitatis publica
prohibebantur fenatores amp; aiii dignitate confpicui ducere humi-
les amp; abjeâias feminas, ex diverfo quoque viri humües vere-
bantur ducere uxores nobiliores l. ilt;J./!r./.42.§. i.^ l. 44.
h.t. amp; l.j. C. de inceß. mpt. jure autem noviCTimo digniori
humilem ducere non interdicitur /. 25. C. h.t. mv. 51 78.c. 5.
Nov. 117. c. 6. ita amp; hodie fubfiftit matrimonium nobi-
lium cum piebejs , ac mulier plebeja fi nubat viro nobiii hu-
jus nobilitatem participât. Ob publicam poteftatem prohiben-
tur Redores Provinciae cum Provinciali 58.^ 65.§. i.ff. h,
t. vel eorum filii /. 57. ff. eod. l. m. ß reEh. provinc. Propter
violentiaî praefumptionem inter rapcorem amp; raptam l m.C.de
rapt.virg. prohibuit quoque jus Civile nuptias tutorisvel filii
ejus cum pupilla adultave, nifi pater pupillae ita voluerit /. jö.
f. h.t. 1^66.h.t. quod moribus non obtinet.
PrsEcipue autem nuptias prohibentur propter nimiam necef-
fitudinem, quse eft ex cognatione contrahentium aut ex eorum
inter fe affinitate. Cognatio duplex eft direda amp; transverfa,
direda eft parentum amp;5iberorum , inter hos omni jure nup-
tias prohibentur in infinitum §. 1.1. dempt. l. quot;y^.ff. de
rit.KHpt.l. fj .C. de nupt. bc Nov, 12.c. r. quod fi coierint inter
fe, nefarias atque inceftas nuptias contrahunt §. i. j'- de mpt. U
ult. C. de inceß. mpt. transverfa eft eorum , qui ex latere con-
junguntur, eftque velsqualis ut fratrum, fororum , velcon-
fobrinorum, vel inaequalis eorum, qui parentum amp; überorum
invicem numero funt, in gradibus squalibusNuptixad quar-
tum
10
INAUGURALIS.
tum gradum prohibitae , illo vero gradu conceffae Tunt §. 4.
J.h.t. /. i9.C.h.t. jus Canonicum quartum gradum inclufi-
ve prohiber ; ita ut à quinto gradu poffit fieri initium : ininae-
qualibus in infinitum prohibits funt, habita ratione non Hu-
meri graduum, fed imaginis parentium.
AfRnitatis quoque veneratione à quarumdam nuptiis abfti-
nendum eft lt;?. I.h.t. eft autera a/Bnitas neceffitudo contrada
inter conjugem amp; alterius conjugis cognatos /. 4. §.3.(^4 de
gradib.amp; affinib. eadem quoque ratione prohibentur nuptiae
inter affines qua inter conjuges qui fibi parentum amp; liberorum
hco funt §.6 J dempt. l. de rit. „upt. gradus affinita-
tis proprie nulh funt. quia affines ab affinibus non generantur
l. 4. §. 5degrad. amp; affir. quosdam tarnen quafi affinitatis era-
dus JCtus Paulus agnofcit /. lo. inpr.ff.eod. amp; quoto gradu
quis manto con;unlt;äus eft confanguinitate, eodem gradu uxo-
n conjunâus eft m affinitate, amp; fie contra.
ri
Deniqueut videamuspaînam eorum qui prohibitas nuptias
contrahunt, qu® hsc eft,quodexconjunlt;aione illegitima, nec
vir, nec uxor, nec nuptias, necmatrimonium, nec dos nec
donatio propter nuptias intelligitur §. iz.J.Lt.Uhcn etiam ev
tah co.tu iufcepu mjufti funt 11. ff. defiat. hor». Sc fpurii
voczmm 1 11. f. eod. quaf, fine patre filii, non quod fine pa-
tre (int. fed quoniam vulgivavenere natis, pater incertus eft.
vtnnad^.xz.J.dempt. hi tamen matris conditionem fequun-
'nccftasnuptiascontrahentes pro qualitate
dehai puniuntur Amh, tKcefias C deinceft. mpt.
B 2
Haftenus vidimus quid fint nuptias, quomodo contrahan-
tur amp; inter quas perfonas prohibentur, ut etiam pasnam eorum
prohibitas nuptias contrahentium, nunc videamus quas ob cau-
fas nuptix diflbivuntur. Matrimonium monte diflolvi conftat,
inter vivos nuptias folvuntur alterius conjugis adulterio , amp;
malitiofa defertione /. 8. C. df repud. fic etiam quinquennii cap-
tivitate l.S.f.dedivort.é'Kov.zi.c.j. quia fervitus femel fu-
perveniens alteri ex conjugibus squalitatem ex nuptiis manere
non finit, amp; cum per captivitatem quis efHciatur fervus, jus
civile fervorum non admifit matrimonia 1.5. C. deinceß.Kupt.
atque ita contingente tali captivitate, tanquam fi mors inter-
venilTet matrimonium diflblvitur, quoniam fervitus mortalitati
comparatur. l.io^.f.dereg,jnr. fed hxc à Juftinianocorreda
funt per Nov.nj.c 11. in qua mulieri non aliter novas nup.
tias contrahendi licentiam dedit , quam fi liquido probaverit
maritum efle mortuum , quam conftitutionem etiam jus Ca-
nonicum agnofcit, amp; ad paganorum nuptias extendit c. z. ex-
tra de fecundis nuptiis de divortiis hie nihil agam quia i!!a ma-
teria ampliffimam difputandi exhibet fegetem.
I - \/[mor 17. annis non ptefi ejfeprocurator ad
lites.
2.nbsp;Res aliéna oj^pignorari nequit.
3.nbsp;T at er filio exheredato pot eft dare tut or em.