Q^ D. B. V.
DISSERTATIO

EXEGETICO- DOGM ATICA

SACRIFICIO PRIMO

DIVINO NUMINI

OBLATO

AUCTORE
HENRICO JACOBO PAGENDARMIQ,
HEYENA - BRVNSVICENSI,

PHIL. ET SS. THEOL. CAND.

GVELPHERBYTI,

Impensis Joh. Christoph. Meisneri

lo JCCXXXXV,

X

viro generosissimo

SLIMME REVERENDO, ILLUSTRIET
JÜRILIM CONSULTiSSIMO •

DOMINO

henrïcobernhardo

DE SCHRÄDER,

COLLEGII CATHEDRALIS BRVNS-
VICENSIS,

QUOD A DIVO CYRIACO NOMEN EST SORTITUM,

DECANO SPECI Al ISSIMO,

SE R EN IS SI MI DU Cl BR VNSyiQENSl

ET LÜNEBURGENSI
patrio nostro patri indulgentissimo

A CONSILIIS IN CANCELLARIA AULICIS.
SANCTIORIBUS ET SFCRETfORlBUS

PRUDENTISSIMO j GRAVISSIMO , DIGNISSJMO,

litterarum, scientïarum, easque
colentium

MiECEN ATI CERTISSIMO

ET OMNI LAUDE MAlORI

EA,qya Par est, ET decet, submissi
animi deveneratione

hanc dissertationem qualemcunque,

SACRIFICIO PRIMO
DIVINO NUMINI OBLATO,

IN cultus devoti, et perpetui ob-
servantie, reverentïie tesseram,
fausta optima letissima qu^ïvis EX
iNTiMo adprecatus PECTORE

sacram ESSE VULT atque
jubet

PERILLUSTRIS NOMINIS

CULTOR ET CLIENS DEVO-
TISSIMUS
HENRICUS JACOBUS PAGENDARM,

p R iE F A T I O.

priusquam fciverim : de facrifido
Adamico pervulgatam inter eru-
dites eflc opinioncm atque fen-
tentiam gt; meaudire memini, co-
ram amplifîîma ôc do(5liflrjma condone efugeftu

facro

facro a magni nominis Viro fehtcntiam: (acrifi-
cafTe Adamum, ex Gene{^ IIÎ, 21. ceu probabilcm
6c creditLi dignam effe propofitam publice. Q^iod
quidem jam tune temporis rationes mihi praebuit
moventcs, dcfacrificio Adami tanquam primo
mentem meam publice proponendi, idem^que
accuratiori animi lance ponderandi : Exhibée
itaque Tibi, Bem'voh LeBorfcogitmoms amp;
meditationes meas : de facrificio primo di'vino nu-
mini ohlato,' Et .quamvis opus non efTet, ut his-
ce qusedam praemitterem 5 res tamen ipfa idem
pofcere videtur. Argumentum, quod quidem
novc, non novum, pertradlavi fadum quod-

dam pro objedo habet, cujus exiftentia , quia
ex rerum notionibus five, ut cum Logicis lo-»
quar, a priori demonftrari non poteft , ex aliis
fadis exiftentibus, aliisque rebus circumftan ti-

bus

bus in Sacra Scriptura obviis extra omnem du-
bitationem ponere Turn aufus. Hinc palam fit,
quod per confequutioncmfadi hujus exiftenti'am
probaverim, noii per exprciTas fcripturx facr$
litteras. Adeoque huic probandi modo non:
opponendum efl filcntium facraïum iitterar.Lim,
cum infuper per ejusmodi argumentum exi-
ftentia facrificii Adamici neque negari neque af-
firmari potefl. Hunc itaquc in finem L egi dc
facrificiis ipfis, eorumque ratione óc oblatione,
itemque de facrificiis quibusdam fpeciatim tan-
quam principiis ad probationem facrificii Ada-
mici. Huic fubjunxi II. probationem ipfam de
exiftentia facrificii Adamici. Ex quibus omni-
bus iii. noimulla confe(5laria, quae forfitan non

contemnenda, amp; absque omni utiiltate amp;ju-
eundkate erunt, funt deduda. Utrum vero

I

uni-

unicuique fatis fuerit fadum, nec ne? idjudi-
cio Leétoris relinquere volo. Dereliquo , nil
magis peto, quam ot B, L. rationes pro exiften-
tia facrificii Adamici militantes bene ponderare
velit. Scrib. Heyen« in praefedt:, Wickenfi Du-
cat. Brunsvic. d. 14, m. Sept. cIoIdccxxxxv.

DISSERTATIO

DE

sacrificio primo
DIVINO NVMINI OBLATO.

Differentia culms divini in v^terFo mvo ußamute.

^uœintercedat differentia inter veteris
amp; novi teftainenti cuîtum ; nemini
facile ignotum efle poteft : quamvis
çnim utriusque teilamenti cultus
unum idemque habeat fundamen-
tum , dogma fcilicet de generis hu-
-nbsp;per Sskv^^mttov redemtione, in

coque dogmate totius religionis üt utriusque cultus verfetur
cardo j cf. Ad. IV, 12. XV, u. attamen tam ratione tempo-

anbsp;quot;s

ris quam ordinis, rituum religioforam amp; cxrcmoniarum ac
facramentorum a fe invicem differt. Vetus enim teftamen.
tum vetensque ceconomia: viatores, prouti fubjeda opera-
tioms m Theologia a Theologis dudu locorum i Cor IX,
24. a Cor. V, 6. 8. Philipp. III, 13. 13. vocantur, redemto-
rem quidem habebant promiflbm, amp; intuitu ejus fatisfadio-
ms amp; redemtionis participes fieri poterant falutis sternse per
apprehenfionem fcilicet ejusdem fidacialem fuo tempore a
redemtore prsftand^î redemtorem tamen ipfum adhuc ej^-
ipedtare debebant, confequenter erat futurus. Verum hxc
exfpeaatio redemtoris in novo fcedere eft fublata, quoniam
redemtor m eodem is eft, qui venit, atque fatisfadionempro
toto genere humano aäü amp; phyfice pfsftitit. Et fic quoque
eadem eft rado ordinis in utroque cultu , five ejus formalis
rationis. Cum enim per modo dida redemtor hominum in
veten teftamento effet futurus, adeoque fatisfadlio pro iis-
dem ab eodem phyfice nondum praeftita, licet moraliter amp;
ranone valoris ceu jam fada confiderari poflet; fapientiœ amp;
benignitati divins placuit: hanc fatisfadionem futuram certis
adumbrare ritibus amp; caEremoniis, eandemque per facrificia
a Deo ipfo prsfcripta praefigurare amp; juxta hxc facrificia vere
in redemtorem fidendbus omnia ceconomia gratis bona im-
pertire. Et ita quoque fefe habuit cum facramends amp; reli-
quis csremoniis in veteri teftamento. Ex quibus itaque non
poteft non fequi, ut hoc rituum facrorum cultusque divini
genus tantisper, edam ex ipfa Dei intentione, durare potue-
rit, dum venerit ipfe redemtor, amp; fadsfadionem ipfam reali-
ter prsftiterit; quo ipfo omnes ifti ritus amp; csremonix, ac

facri-

ficrificia funt fublata, (a) aliusque cultus diviniordo, amp; for-
male poflibile fadum. Quod quoque in novo foedere aflu
contigifle experientia teftatur.

Schol. Redemtor generis humani ab Hebrais v-a-vè^oxh
vocatur n^UJD, de qua quidem denominatione Hcnr. Majur
in ^nopf. Ibeol. Jud. p.m. 142. ita dißerit: Receptum quoque fatii,
notum in vulgus eft : ni'OJJÓ f. Mejjù nomen peculiare eß'e apud
Judteos Redemtorif, quem adhuc licet vane - - - exfpeSiant. A

Grscis vocaturnbsp;quod quidem vocabulum ifti ratio-

ne fignificatus omnimode refpondet, k unäum dénotât, cf.
Johan. I. v. 42. licet Judxi id nolint concedere, qui voca-
bulum n^'vUD in graeco non per vocabulum t^x^^'tS, fed
TH ^KsifjLiisvH h. e. delibati reddunt, lie fcilicet cum Chriftia-
nis quid commune haberevideantur. rf.KromayeriTheol.Foßt.
folem. Art. III. Tb. III. p. m. 15 f. Interim tamen ex iftis de-
nominationibus evenit, at rcdemtor tanquam futurus Mef-
fias, amp; tanquam is qui venit, Chrifius, amp; per confequentiam
cultus veteris teftamenti Meßanus Sc novi fœderis Cbriflianus
appellari foleat.

(a) Sacrificia in novo teftamento quidem fiint fiiblata , quoniam is venit
quern praefigurarunt. Sicque alii ritus amp; csremonise ; fed tantum quod
ad ufuna, amp; externam obfervationem ; non autem quod ad fignifica-
tlonem, devotam meditatlohem 8c applicationem. cf. Aug. WeifFer.
in t!«v (gwngdilc^fti €^rif?cn «Schule p.m.783.,

Cominuatio.

Non neceffarium duco, ut multa de cultu novi teftamend
praefertim externe in medium proferantur, quoniam ille uni-
ca ifta régula ex intentione Dei eft abfolvendus, quamtradit
Paulus I Cor. XIV.v. 40. n«VT« èvxvfji'ôvcûç ko^ xar« rd^tv ym^aj
cf. V. 33- Atque adeo non opus eft, ut cultus ifte magna [in-

A 2nbsp;vol-

4nbsp;de sacrificio primo

volvatur rituum copia amp; apparatu, qui refpedum aâ redem-quot;
torem habeat, (cf. §. i.) quemadmodum in V. T. Interim ta^
nien uterque cultus tam V. quam N. T. magnopere ab eo
differt, qui in ßatu integritatis obtinuiffet i fi imaginem Dei
concreatam fartam tedamque retinuiffent primi parentes : a)
vi enim hujus imaginis divins tantis animx amp; corporis doti-
bus tantisque perfeclionibus a Deo benigniter conceflis gau-
debant, ut per easdem cultum pra:ftare potuiflent divins vo-
lantari conformem. Sed fimulac primi parentes contamina,
ti éffent fua culpa peccatis; ad cultum Deo acceptum ex na-
turalibus viribus pr.ftanduxn nonerantapti : perpeccataeflim
inveäus erat diflenlus five dis - harmonia inter Deum amp; ho-
mines, confequenter cultum Deo acceptum prasftare non po-
terant 5 nifi antta fcirent hujus dffienfiis amp; dis-harmoniœ fub»
iationem, ejusque fiiblationis naturam, rationem amp; condi-
tionem; modumque placandi Deum. Verum homines per
facultatem cognofcitivam , ceterasque vires naturales hunc
modum, hanc rationem fublationis peccatorum , eorumquc
i-eatus determinare atque cognofcere absque divina ejusdem
revelatione non pofiunt; fequitur ifaque: m primi parentes

pofi lapfum Deo neque Cultum naturaliter prsfiare accepttim
lieque per principia rationis tam materialiaquam formaliaad
veram religionem divins voluntati conformem perduci po«
tuerint.

a) Quemadmodum- ctilttis Jivinüs V. % Meg^nus amp; N. T. CMian«, -
($. i. n. a.) Ita quoqxie cultu. in Paradifo n*turnl„, operum fTw«
VQcm potefl, VkI. Caleb. Carpovii Theol. Dogm. ril.nffeï

dicitur cultus, qui Deo ex mera opinion®
amp; perfuafione confenfus atque conformitatis cum voluntate
ejus praeftatur. (qua tarnen conformitas non obtinet) Con-
ftat itaque, quod ex notione;amp; conceptu'sâ-sAo^a-x««!' abquot;
horrere amp; abominari debeat Deus, quod quoque ex variïs
ïisdcmque claris apparet Scripturac Sacr« didis Num. XV, 39.
Ef XXIX, 13. Matth. XV, 2. feq. Marc. VII, 6. feq. Coloflquot;. II,
18- Cum itaque poft lapfurn homines revelato nondum
falutis medio cultum divinac voluntati conformem praeftare
non potuerunt; (§.2.) etiam omnino certumeft, quod, fihoc
mediuni eflet revelatum , amp; tamen cultus divinus huic non
inniteretur , ' hic cultus eftet ;, Deoque adeo
odiofus. . Omnis cultus in internum k externum diftingut
jfolet, Uterque itaque cultus determinata ratione Deo pla-
cefe neque eum placare poteft.

Schol. I. Ex his non poteft nön cóncipi; duas fpecies
'gamp;eAoamp;^gt;!crm(ig efie poflibiles : i) Si homo divino prxftitiiTet
numini cultunlpôftlâpfum ; cum nondum redemtor fuiflet
exhibituS. 1) Sï homo revelato redeintionis medio Deum
colit; verum non intuitu hujus medii, neque ad prjefcri-
ptam a Deo. ipfo rationem tam internam quam externam,
quae quidem in V. T, fuit.

Schol. II. 'ÉS£Aoâ^i}a-y.s/a eft VOX compofita , amp; derivarî
debet a SéAco f. éamp;éh.v volo, amp; 3-^nlt;rKsia cultus, religio. Ut
adeo vi vöcis fignificet religionem ex mera voluntate abs-
que ullo fundaraento amp; ratione vera Deo praeftitam. Vo-
catUF quoque fuhuj- ekSîitiM, f, propria] inttntienit y atque

A3nbsp;'nbsp;adeo

adeo ejusmodi cultum praeftans neceffario intentionem habet
ex amp; propter- {non juxta) opera per cuhuni illum praftita mé-
rita affequendi, amp; bona merendi. Ex quo fundamento ite-
rum apparet -. 'E^sKoBi^tiiTwiav Deo placereamp; acceptam efle
nonpofl'e. (per Th,Thet.)

4.

Fundanientim veri cultui divini pofl hpfunt '.

Totum religionis vera: amp; cultus divini fundamentum
Primis parentibus poft lapfum revelatum amp; in pofteros pro-
pagandum legimus Gen. III, i^. ubi Deus redemtorem pro-
mittit ceu futurum, ücque mèdium reconcilfadonis homi-
num cum Deo amp; fublanonis dis-harmoniz inter Deum amp; ho-
mines per peccata introduds manifeftat. Hoc igitur fado
effedum eft, ut homines verum Deo cultum praeftare, ve-
ramque religionem tam internam quam externam (§. 3.) abs-
que ullanbsp;exercere poftint, (§. 2.) eademque re-
demtoris promiffione fundamentum totius religionis verse, in •
primis autem MeiTianac (cf,§. i. Sch.) fit pofitum.

S» f-

Vrtedicaiio medii redemtionir a primis parentihuf faSla.

Primi parentes non fe ipfos folum reddiderunt per pec-
cata infelicesj fed etiam eos, quos erantgeneraturi; cum
vero iis medium placandi Deum , amp; infelicitatem k damna-
tionem acternam avertendi j beadtudinem autem recuperandi
effet revelatum; (§.4.) dubiumnon eft, quin amp; hocmedium
fuis pracdicayerint pofteris, a) quo amp; ejusdem medii redem-
tionis parricipes fieri, idem fibiapplicare amp; verum Deo cul-
tum praftare poffent» b) Et fi ponamus, quod Deus prater

redem-

rcdemtionis medium fingularem quendam modum' primis
propofuiflet amp; pracfcripfiffet parenribus, quo vellet ab iis co-
li eorumque pofteris; quid veritati magis conrentaneum eflc
poteft, quam hoc: eosdem hunc colendi modum cum fuis
communicafle liberis atque pofteris ? c) Licet autem
%drciTtsh(^u hic antecedentis Veritas poni non pofTit; ex hoc
tamen (equens deducenda erit conclufio : Si Uberi atque pofleri
pritnorum parenfam fingulari ratione £5* modo coluermt Deum , qui ex
folis rationif principiif iir inmtefcere non potuerit ] quem vero Deui
HOM niß fub iSsho^^fia-Ksiag poft kpfum (xf. %.'i.Sch. i.) mätione eft
averfatuf, fed potius de eodem gratiofam declaravit voïuntatemy eundem-
que ut gratum hahuit ratum, imo data eccafone temporis opportuni-
täte eundem expreße prafcripfit pnecepit; fequitur^ ut Deut huncfin^:
gularem colendi modum aut iis ipfis praftandum fpeciatim revelaverit,
atque expreffe £5quot; explicite jujferit , aut a primis parentibus hunc acce-
perint Deum colendi modum, qui eundem a Deo reveïatum omnino bit'
here debuerunt. (cf§. 2.)

4) Non raro a veteribus Adamüs primus appellatur yer^i divini revelati
prasJicator amp; feminator : quia fine dubio exemplum fummi numinis
eflet fecutus, quod ipium auguftilTimum prxdicandi exordiumfeciflec
tarn in ftatu integritatis Gen. I, 28. 29. II, 16. 17, quam poft turpem
hominum xvo^atriav Gen. .Ill, 9.11.13.14. feq. Ut adeo ceu primus

homo, ira Sc ceu primus doftor itfiOüT:-iva.^ys\iov luis annunciaverit amp;
inculcauerlr liberis, do£trinamque de Dei imagine in liominibus per
peccata obliterata amp; .deleta docuerit eosdem. Ftd. Cel. Langn Medi-
ein. Ment. PA. period, J. IX. ^ X. p. m. l^. cf. B. Lutherum in
Comment, in Genef. fol. ptos.^ dicentem, parentes Adam ^ Hevam
Merts ßpe tc mult urn concionatos ejfe de 'voluntMe ^ cultu Dei. Hoc
quidem probabile videtur , quod Adamus adhuc in ftatii integritatis
livae praedicaverit legem lU-am pofitivam de fruau arboris^cognino-
ms boni amp; mali non comedendo; cumque poft lapfum TT^aJT-iuay-
^sAlOVseque ac lex iHa aate fatalem «,TSolt;feiTtHv, fcitu fuit necéfla-

riura

tîum homixji ; dubium fiipermanet niillum, quin Adimus fias annyn-«
ciaverit pofterîs primum Evangelium, 8c quse çum codeiyi connexa.
b)Sidico: dubium non eft, quin amp;c. mea fenténtia hœc eft: maxlmç elîë
probabile amp; extra omnem fere dubitationem pofitum : ' piimos paren-
tes fpeçiatim vero Adamum liberis luis prsedicafTe reconciiiarionis cum
Deo medium. Ubi quidem obfervandum : me hic non inteiligere pro,
babiiitatem abfolutam, ac fi pro opppfito nulla prorilis militarct pro.
habilitas Se paflîbiliras ; fed duntaxat relpeftivam, h. e. eam, quœ pluri-
bus innititur rationibus, quam probabiliras oppofiti : quia alias^ fine ne-
celîitate Deus aliquid facere debuifîet, quod tameii per pauca fjeri po-
tuiflTet; cum in fubfequentibus temporibus propagatio revelationum
divinarum partim per traditionem oralem, partim fcripturariam, parrim
per utramque fimul eft fafta. De hac probabilitatis gradi^Sf dtftin^twne
r/. £*flt;fA Dar/ey!e Log, LAt. P.Jl. 1. ö t-ß^-
e)Hanc quidem cohclufionem in'dubium vocabit nemo: quia eandem
probabilitatem prx fè fert, quam propter cafuum fimilitudinem habet
conclufio proxima ; hoc tamen difcrimine , quod antecedens illius fic
eviftum 8c fatis manifeftum ; ($. 4-) hujus vero conclufionis fit tantum
hypotheticum, aiFumtum att^en verum, cf. ExceU, Varuf J, t,

Tgt;e vero cuïtu pß lapfum Deo pr^ßito.
Revelato totius vcrae religionis poft lapfum introdu-
cendîc fundamento 5 verum Deo cultum praftare poterant
homines tara internum quam externum. (§.4-) Hunc non fo-
lum praeftitum effe facrse innuunt litterae -, a^) fed fimul hujus

cultus praefertim externi rationem, cbnditionem ejusque or-
dinationem referunt, eamque divino tribuunt numini. Cum
itaque ordinatio cultus divini externi feu formale ejus atque
exiftentia, prouti quidem in V. T, obtinuit, in voluntate di-
vina habuit rationem5 fequitur, ut talit ordinatio culm divini
fuhlici duäu rationif 'é nature difponi atcjue conßitui ab hominihui non
fottierit. b)

») Totus cultus Dei publicusgc externus in prima mundi setate poft lapfum
abfolvebatui I) quot;^frlfi dmm fr^dicationt ^ nomfnit mvecatione

cf.

cf. Gen. IV, Ep. Jud. 14. 2 Pet, 11, f. Gen. XII, g. XIII, XXI,
33, XXVI, ly. i) Sdcrtfcjorum ebUtione Gen. IV, 3. 4. ad tfuf m qui-
dem locum B. Lutherus /a Comment, in Cenef. annotât fe^uentia : E-ft
hoc in loco titvtifm facrificii fat mentio, non etidm prxdicattonh-, tam li
ftatuendum efl : non ohtalife eos /tns prxdicatione 'verbi - - /Tcut eti^^n
in-uoc.itio nominis Dei hmc facrifcia fuit addita. Gen. VIII, lo. Sc rol.
Quibus poftea Deus adcjidit 3) i^f/m ^ obfernjatiomm f»cramer, tor urn
cf. Gen. XVII. 8c Exod. XII.

fj) Sendis verborum meorum hic eft: cum Deus îple culnim externum iii
veteri teftamenta ordinavit, conftituit, atque difijofiilt; fupeifluum
hoc omne fuiiîçt, fi ab hominibus eadem ritione, eodemque modo,
duftu reftœ rationis, viribusque naturae conftitui amp; drdinari potuidet.
Atque niieo non ita ratiocinor : Qulcquid Deus vult fu'e voluit ; id
ritione amp; natura duce non potuit. petfici amp; otdinarl. Atq. E. quia
hujus Syllogifmi major falla eft ; fed. meum argumentum hoc eft :
Gujuscunque exiftentia, coalHtutio, difpofitio Sc ordinatin a dîviija de^
pendet voluntate ; id duftu rationis reftce amp; iijftinftu naturs non^po-
tuit conftitui, difponi amp; ordinari. Sed cultus dei externus amp;c. Adeo-
que valet eriam conclufio. Propofitio major per principia Theol. nat.
eft concedenda, amp; minoris Veritas ex Sacra apparet Scriptura. Hinç
fonclufionem newo in' dubium vocare poterit.

§. 7.

ZultUs facrifîcialis in V, T. ex ratione determinari non
potuit.

Maxima cultus divini pars confiftebat tempore veteris te-
ftamenti prseter alios ritus k caeremonias in oblatione/acrifi-
ciorum tam cruentorum quam incruentorum, idque exlibris
Mofaicis, aliiique fatis fuperque cognorcimus. Horum facrifi-
ciorum ufum Deus iliurtriamp;folenni ratione conftituta hiierar-

chia Ifraelitica populo fuo praEfcripfitamp; juifit, eorumque finis,
(de qua infra uberiusagam)pracfertimamp; proxime cruentorum
erat; utreprafentarentamp;praefigurarent magnum illud facrifici-
um monadicum a Redemtore pro toto genere hominum Deo
c^erendum amp; praeftandum; adeoque ut dogma de rêdemtio-

Bnbsp;île

ÏOnbsp;DE SACRIFICIO PRIMO

ne generis humani fmgulari prorfus;illuftrarent ratione, futu-
rique redemtoris ejusque facrificii effen; tvttoi, Sc ad Meffiara
haberent refpedbm, qui adeo eorum '«vtItottü? quod ex tota
S. Pauli epiftolâ ad Hebraeos praefcrtim ex capp. VIII, amp; Villi,
of. Ef LIII, 10. col. ad Galat. IV, i. feq'. luculenter apparet.
Cum itaque cultus facrificialis amp; generatim cacremonialis in
V. T. ex fingulari voluntate Dei eft ordinatus Sc ita diipofi-
*us; fequitur , ut facrißdomm oblatio, Zf quod Dea accepta ejusque
vohmtati fanBiJjima ßt conformts , ex ratione non potuerit cognofct,
(cf. §. 6.).

Schol. I. Quoniam videri poflet, ac fi hucusque de facri-
ficiis dida ad facrificia tantum Levitica f. ad cultum a
Deo per Mofen folemni radoneamp; certis legibus definitum
amp; determinatum effent referenda, quia id, uti Outramus de
Sacrij. L.I. cap. I.p.m. ii. ed. Land, fcribit, minime duhitandum,
quin Hehvitis ex JUgypto egreßis , Deus ipfe facrißcmdi ritum fcri-
pta lege inßitueret ; iccirco univerfalem efle •S-fViv: cultum facri-
ßciah'tn, ri turque facrificandi neqtie ante neque poß legem a Dee per
Mofen promidgatam ex ratione reSia poffc prob art cognofci, ex
fequentibus patebit : Si de cultu lacrificiali inftituitur fer-
nio, CLijus origo utrum ex fola ratione fit repetenda, nec
ne? duplici modo hscintelligi amp; formari poteft quaftio:
j) Utrum fcilicet poféiïe ftt, quod fuerint homines, qui ex mer a £5*
fola gratte a Deo acceptivnis fententia, opinione ^ pcrfuaßone five fan-
Ba fimplicitate per facrificia aliosqiie ritus absque ullo alio fundamen-
to Pfo praßiterunt cultum, iisdemque Deum placare putaverunt, nec
ne ? 2) Vtrum^ex fola ratione five principiis rationis tam materiali'
bus quam fornialihus niß certe tamen probaliliter poßt cognofci :
quod ndtus facrificialis f. generatim azrcmonialis Deo Ö fa7iBifiimlt;e
ejus voluntati fit accepta, iS per facrificia Deus pojßt placari, nec ne%
QusEftionem priori ratione intelledam atque determina-
tam facile affirmare, nec non concedere poffumus : Etenim

ex

ex infita noftra labe adnbsp;inclinamus cf. Matth.

VI Marc. VII. Coloffenf. II. amp; ratione adionum noftrarum ■
perlubenter nobismet ipfis aliquid damus, adeoque poffi-
bilitatem horum omnium inficias ire non poffumus ; licet
eiusmodi hominum exiftentia, (quod prxfertim Spencerus
hb. III. cap-IV. de Leg.Ebrsor. ritual. vultconcedO'qui
vel absque ulla traditione five fcripri cujiisdam fragmento
five analogia aliorum rituum religioforum obtulerunt fa-
crificia-, haud probabiiiter, me quidem judice, fit conce-
denda. Pofteriori ratione fi quaEftioinftituitur 5 nemoerit,
qui, oppofito ceu certum jam fupra probate, (§.
eandem affirmet. lt;ƒ. 5. R. Kibovius in Jh. Dogm. P. I. II. §, 41.
£5quot; §. 42. cß' Joh. And. Schmidiur in Breviaria iheol.Vokm.Controv.
Vlil.f. m. 92. feq. qui ex eadem ratione, qua nos hujus amp;é(Teû)ç nc-
gationem ccntendamusveram ealeßam rationis lumine inveniri non
pofe, prdavit. Ht prœterea, cum facrificiorum ritus amp;obla-
iio requirit res facrificiales, quae vel bruta vel res funt a bru-
tis diverfic; eo ipfo quoque harum rerum oblatio retertur
ad finem non effendalem five ex earum effenna non deter-
minabilem amp; explicabilem 5 fed ad accidentalem amp; refpe-
äivam. Si itaque ponamus, quod facnficiorum oblatio,
ejusque grata a Deo acceptatio, ex fana ratione amp;ejus prin-
cipiis tam materialibus quam formalibus five certe five
probabiiiter oftendi amp; probari polTet; fequeretur, ut finis
qusedam rerum facrificialium (non ut talium) accidentalis
amp; refpeâiva ex principiis ranonis f a priori poffet deter-
minari. Cum vero tantumfines rerum facrificialium, (non
ut talium) eflentialesa priori oftendi amp;evinci pcflunt^ ap-
paret , quod facrificiorum oblatio, eorumquc ^rata a Deo acceptatio
ex ratione cognofci neque at, atque adeo ex fpeciali lege
praEcepto divino in veteii teftamento innotefcere debuerit,

Vid.ci.SchuberniéaimQînrn^imi^ Daö bie ÎKffiâîon

öie wa^ïe feç. §. 4 8- Deum efie colendum, imo etiam ex-
terne per adliones fcilicet corporis, adionibus animae har-
monicas fana omnino cognofcit ratio f/. J-U. H^olßi tçutfcbc

B znbsp;eif-

Btcteii^lc^re §. 7f6. ßq. fed unde determînatasiîîe per fa-
cnhcia Deum colendi modus patet ? Rede'itaque b. Calo-

vtns in Bihl. Illuft. T. I. P. I. pag.alt;f4, colendum efje, inquit, Deum
rationis luce novimus ; fed fer facrificia Deum eße colendum ignorât
fr or jus rAtio - - . id ratio nan percipit, imo pro ßultitia habet: quia
mdlam anahgiam inve^iit inter Deum immaterialmiy res corporeas :
veque quomodo viäiniarimi maciatio Deo grata efe pofit, ajfequivalct^
cf. Lajigii Med Ment. Part. 1. per. I. §.ini.feq. Interim tanien
non defnerunt fententiK hujus fautores amp; defenfores, in-
ter quos prater Grotiuniy Spencerumaliosque, a) Gregoriusde
Valenz'a in Lib. I, de Miga facrificio cap. IV^ qui, huuc Deum
colendi modum ex ratione, redaque naturx humanntr in-
clmatione proficifci, eademque compulfos tum Patrisrchas
cum idoiorum coltores facrificia obtuliffe, contendit.

a) Plures tarn ex PatribuS q.Uam Judsels, qui diftante rations homines-an-
re llicrltida Levitlea Deo obtulMe ftcrificia ftatuunt, refert Omramut
VJ. ubi quidem contranonnuHosnotamkiin pirtamus:
Ontramum ipfum (amp; forfiran quoque alioçgt; qui de hae re dubii pre*
certo aliquld afllimere amp; dcfendere no-lunt) in horvim non refem de-
bere cklîem, quoniam cit. hiftorieum tantum agir, amp; verba p. m.
ir: Id unum - - - aptafatu fjf idonea, non lua facit ; infûperque Ç.-
XIr. addit: Jam -Vero licit haud fatis conßet(fcilicet ex iftis rationi-
biH amp; IciKcntiis in utramque adduftis partem, amp; hiftorice enarraris)
Deine eerto ahcjao jujfu, an dtäante potius humana retione prima f/lä»
ßnt f.crißcia.^ id tamen S£c, cf. §. III. p. m..}.. .

Schol. II. Licet dcmonffraverimus : nicrificiorum obla-
fionem a Deo ipfo efle proledam, amp;, quod ex infra di-
eendis apparebit, fpecimen fuiffe fapienuae amp; benignitatis
divinae ; non pauci tamen faerunt, qui facrificia, eorum-
que oblationem impugnarunt contendentes : hac ratione'
Dmm pcrfcclionibuT fuis egtjje contrarie / neque in libris V. T.
ullam extare rationem ficriffciorum , nulltinique eße deiermiJißtunf
'avthvi^ov, ctijus intuitu facrificia Deo effent oblata. Horum in
numerum merito referendus eft TindaUus in libro : ta^ öa»
€hn|krtt(?-'m fc «Ic «b bie TÛPelc fev pag. 149-1^-3. c?' au-
iîor quidam ftib-Uttms A-J. in Vftni^wftigm

bem (ßebwucb (Innren te^v*'Un in öct î^cologie;

fed horum fumma jam refutarunt prater ahos generatim.
Cel. Carvov. in tr*êi. :Kcttttns becnbsp;unb UttfefeulÖ.

13. amp; §. fpedutim vero Cel. Schuhertut l. c. §, 418, 419,
448. fiq* ^ 472. aliiuque anonymus [(äl bcn

iiber Dtc ©cfctifft: Vsrmtnffttse (ßebancfeit von
bcöUcb ÎC, f. m. 26. feq. Ut adeo fuperEuum effet 5 il ßsce
omnia hic repetere vellem.

l) In ftatu integriîaîis non fuit facrißcimm ufus ^ ß) ca^Ut totim
differtationis hidicatur.
In ftata integritatis primi nöftr'i parentes per fuas eas-
demque naturales vires fummum bonum five beatitudinera
aflequi poterant. (§• 2.) Et quoniam peceatis nondum erant
^ contamina«, quibus diffenfus inter Deum amp; homines potuif-
fet iaducij hinc quoque medium non erat neceffarium, quo
ejusmodi disharmonia tolleretur amp; reraoveretur. Cuni au-
tem facrificia in veteri teftamento medium illud redemtionis
five peccatorum fublationis pracßgurarent , amp; illufirarent,
ejusque effent wTfofj (§.7.) fequitur, ut flatus inmaraia omnis
facrificiorum ufus fuerit exfers , »ulksque admiferit medii redemtio^
nis -vvmc. Ex his itaque prono fluit alveo, quod facrificia poß
Upfum demumfmt introduaa a Deo , (§. cit. Sch. I.) amp; quoniam ad
redemtorem totius generis humani habueront refpedluraj
(odem fofi fdiam redmtoris promßmm invaluijje, fatet. Atque

hic oritur (h*ilt;Tilt;;: quodnam £if quale fuerit facrifidufn primum di-

Dino numini ohlatum,f. quo p-ius nullum fit agnofcendumi

dem quaeftio totius hujus commentationis finis eft «Sc ob-

B3nbsp;Schol

Schol.. Poffct etiam fequenti probari ratione î Cultus îti
ftatu integritatis Deo exhibendus duâu redis rationis amp;
naturae viribus exerceri adeoque amp; cognofci poterat; {§.2.)
fed cultus facrificialis per vires naturales neque innotefce-
rc neque exerceri poteft. (§.7. cum Sch. Sch.) Culms itaque
facrificialis e flatu innoctntix eß eliminandus cf B. Dorfchei verba
in Pentad. dijfeH. Ihcol. difp. XI. §. 33; qui cum XIL.capita ratione
offerendorum facrificiorum olfervanda ejje ■exißimat, if iter alia admo'
net: quod in flatu integritatis nulla futttra fuiß'ent facrificia unquani,
qualia in hiermchia Ifraditica-, fed demum pofl lapfum propeßta di-
vinitus reconciliatione cœperint. Vid. Joh. Fecht. Lect. Theol. difp.

xiy.th. vm. s. r. o\oeni aïiaue u ättcfeaöee

lt;5lt;DtKs Xïloft-p m. ^s^,

9.

Sacrificium primum fpeciali jujju âivtno per agendum.

Primum facrificium, quod fpeciali juflu ante folemnem
ïllam de facrificiorum ufu amp; oblatione promulganonem Deus
voluit offerri, illud eft, quod ex Sacris novimus litteris, amp;
Mofes, Gen. XXII. enarrat; cum Deus Abrahamo v. 2. in-
junxit, ut filium Ifaacum ipfi per facrificium offerat, ficque
primam quot;o.v^gM'Koamp;vcrta.v comtnittat. Quamvis autem Ifaacus
non fit immolatus , (prouti Deus quidem externe intende-
rat) a) edam ex ipfa vera Dei intenrione amp; propofito inter-
no ; fed aliud facrificium pro eodem mutatis 'rts^içci^aa-i fub«
ftitutum; huic tamen alia, eademque non pauca b) prscef-
fifife ex facra fcriptura fit probabile, amp;certum quod ad facri-
ficia Noachi amp; Iratrum Caini amp; Abelis ; de quibus autem
peragendis nullum fpeciale mandatum in facra fcriptura me-
jnoriae proditum legimus. c)

ä) Hoc Illuftre atque celebre eft exemplum, quod Kromajemt in Theol,
Pof. PoUm. art. VI. f. m. 509. '«(JsVtTotoi' appellat, quo illuftrare amp;
probare poffumus : voîuntarem Dei figni amp; beneplaciti C uti alii loqut
amant, voluntatem Dei externam amp; ijiternam non nifi in ftatu tenta-
tionis, probationis, amp; explorationis hominum diffevre = finis enim atque
intentio Dei non erat: Ifaacum pér-facrificium vita pïivari, quod qui-
dem eventus docet ; fed tantum Abrahami fidem atque conftantiaip
in eadem, porro ejus coiiftantem fi^uciam in promjftionis a Deo ipfi
faäas per opera ejus externa explorare atque tentare nbri quidem pro»
prie amp; affeftive ; fed metaphorice amp; efFeaive, quod ipf® docent la-
ere litterx v. i. cf. Ebr. XI, 17. Interim tamen in ejusmodi cafibus 8c
exemplis tentationum quotquot a Deo adordinatis mox apparet vera
Dei intencio Sc voluntas. ef. Cel.CarpoTj. inTh.Do£.nbsp;Sch.

Uromayer. 1. c.

b)nbsp;Paffim in Scrïptura Sacra condltonim altarium fit mentio Gen, XII, 7. ».
XIII, 4. Ig. atque de iis per induftionem logicam affirmare poffumus :
herum finem non folurti fiiifïe , ut conditores ibidem verum ac purum
Deo profiterentur cultum, atque ne communes cum impiis haberent
ritus; cf. Matth. Poli Synoff. Crttic. in G ene f. cup. XII, g. fed etiam,
amp; qu(jd prcccipuum erat, airaria in honorem amp;: glorlam ftmini numi-
nis œdificabantur, quo conditores ibi facris v'acare, amp; Deo facrificia com-
modius ofFcrre polfent : Uhicunqut enim ft mentio erefti altarit., ver-
ha funi B, Luthert m Comment, in Cenef. ƒ. 360, fixt tabernaculi,.
ibi ßgnifcatur confiituta ecclefioU, in qua convenerunt homines ai do-
cendum , audiendum verbum Dei, ad orandum amp; landandum Dettum,
amp; ad facrificandum.

c)nbsp;Nemo non videt : nos hic per fpeclale mandamm ad facrificandum
ejusmodi inteiligere mandatum, quod ipfi licrilicimri.a Deo fpeciatim
1. in individuo eft datum, cujusque exiftentiam five per expreffas' 8c
explicitas litteras facras , five per confequentiam ex iisdem legitimam
probare pofRirnus. Ubi quidem ohfervundum , quod a negato ejutmodi
mandato fpeciali id plane nullum divinitut datum non 'VAleat eoufe-
nuentia; quamvis facile appareat, fingulares adefle debere. res circum-
rtantes, quando fliperior ad rem quandam perfïcienJam cuidam tradat
juffum Ipeciale, ad quam vel fine eo jam erat obligdtus; quod quoque
rarione ofFerendonim facrificiorum ex exemplo Abrahami fiipra addu-
fti perlpicere pofliimus, cum ex omnibus elucet : jam tuiic temporis
adfuiffe obligationem divinam ad' fiicrifici'a ex rebus puris Sc fänftis
obèunda ; non autem Ijïeciatim ad '«V, quod in hac
tentatione elFecit Ipeciale iUud mandatum extern» voluntatis divinx •
Abrahamo a Deo fuppeditatum cum interna non convenientis inren-
tione (not. a.)

% IQ.

16 ' DE SACRIFICIO PRIMO

§. 10.

De fucyificio Caini AbeUi.

Inter ifta facrificia, qux absque fpeciali amp; expreflb juflu
divino funt oblata Deo, primo loco illa funt ponenda , quae
Cainos amp; Abelis fratres ex Adamo tefte Mofe Gen. IV. e pro.
prio cujusque peculio deprompta Deo- obtulerunt, amp; ante
quae Scriptura Sacra [nullius facrificii Deo oblati exprefle amp;
explicite injiciat mentionem. Utrum hxc facrificia fimul amp;
uno eodemque, tempore fmt perada; an primum Cainus amp;
interjedlo quodam temporis intervallo deinde Abel facrifica.
verit; id quidem absque omni exceptione determinari nequit.
Quodcunque aflumatur, perinde erit. interim tamen nullum
[feciale jujjum divinum de ohlatione horum facrificiorum facra refert
jcriptura; (cf. §. 9. n. c.) adeofte nec opu efl, ut ejumodi ftatuere at,
que fupplere velitnus^

Schol. I. Ante vero, quam continuare poflimus, ne per
confequentiam idem mandatum fpeciale ex facris litteiis
elici pofle videatur, dubiis quibusdam erit occurendum,
quibus probetur amp; evincatur : Ahlem ex particulari atque fpe-

ciali Dei inftinSiu ordinatione i^ mandata facrificajje. EtCadem ex
/Egid. de Qoninck tract.de facrament, q. 83. iff. i; dub. i. p, 299.

refert Quenjied. in Antiq. Bihlic, cap. III. n. 3.p.»1, 218. quae his
innituntur rationibus, quia i) alias refpedus Dei favora-
bilis amp; gratiofa ejusdem complacentia locum non habuiP-
fet, fi absque Dei mandato f x^rifj^aTta-ixi ßcrificium obtu-
liflet Abel, a) Hoc modo 'sBehoS-^ijjKsiav prseftaflTet Abel,
quam tamen omnibiis abominaretur modis Deus Num. XV,
39. Deut. IV, 2. Ef. XXIX, 13. 3) Paulus Hebr. XI, 4.
. diceret: Abelem tt/ts« ttAefovx ^va-iav prx Caino obtulifle
Deo, quod absque f^ciali verbo Dei amp; x^npiciTia-i^^ fieri
non potuiffet. In quibus haec duo latent ratiocinia;

Ï^A.SiAhel [feciale mandatum divinum f. xPrif/,cntlt;7fjt,iv ad facrifi-
candumncn habuerif, fequitur, ut x) favorabilü refpcBus Dei ad
facrißmm Abelir fuerit ix rm 'a^umrwv f3) èâs^ciamp;^i^a-Kslav pra-
jliterit, quam tamen Deui abominaiurque £5quot; 7) Abel Triçei 7r\siévet
' Sva-Mv nta^ct xaTv off erre non potuerit. Sed f alfum eß foßerius, ad^
foque priuf.

N. II. a.) Si favorahilif refpeBus Dei ad facrificium Ahelit absque
'^^rifxarta-fxóü Deo oblatum fuifet impoßbilis ß) Abel absque fpeciali
ptandato, Dei facrificans praßaßet iO-eAoB^na-Aslctv -y) itlret nKstóvcc.
amp;va-ùx.v quamCainuf absquenbsp;off erre non potuijfet Des; fe-

quitur, ut Abel ex fpeciali \5 particuUri Dei inßinBu ac erditiatione
l'amficaverit Deo'; fed verum eß prius, £5quot; adeo etiam poßeriuf»
Ut itaque ad hxc radocinia refpondeam; praftruam: ex
abfentia amp; defedu mandad fpecialis ad plane nullum divi-
nitus datum ad facrificandumN.V.C adeoque tantum con-
tendo, taledeficcre, quod Abeli (pariter amp; Caino) in in-
dividuo contigit, atque in facris litteris memoriae eft pro-
ditum, (§.9.n.c.) confequenter in fyllogifniopriorinego
confèquenriam, amp; in altero antecedentis veritatem. Et fi
quoque ab improbabili fummam, a) quod y^nf^arta-^ov ad
facrificandum acceperit Abel ; ex eadem ratione fequitur,
ut Deus Caini facrificio favorabilem denegaverit refpe-
dum, quoniam absque fpeciali mandato divino vacaverit
facrificiis. Verum enim vero, ut taceam: hoc ipfo argu-
mentum quoddam concedi proeo, quod facrificia didan-
te ratione non explicato Dei juftu fmt exorta cf. Outram. de
Sacrif. Ith. 1. c. l. diluclde apparet, quod (acrificans Abel
Deo non fuerit acceptus, quia facrificavit ; fed quoniam
Ttlçst Bva-ictv fecit ; facrificiumque Caini Deo non difplicue-
rit, quia idem fine xprifia.jilt;rfiôù obtulif, fed quia impius
Gen, IV, 7. cf. i Joh. llf, \2. k absque fidei in femen mulie-
ris facrificavit, adeoque f^s^o^^na■n.^^av commifit (§. 3.
cum fch.) cf S. R.O\oenum I. c. p. m. 30. 32. Ut adeo bene Tor.
phyrius, famofus ille apoßata, lib. 2« ntfÇ^i ÙTfoxnÇ éf^yv^m di-
)Cat'. (idhAoV T» ^ccifióviov TC^cf le T«V Svóvrü/v fiamp;oç, tj tt'^OÇ TÔiv

cnbsp;$vo-

SuOfisVùsy nrkriB-oq (jÂeVf/. ^uemadmodutn quoque pr^ecîau fU'
niiis in Vaneg. c. 3, dehymnis pérorât : animadvert e, etiam Dent
ipfof, non tam accuratif adorantium precibus , quam innocemia ,
fancîitaie Utari, gratioremque exiftimari, qui delubris eorum p«.
ram caftamque mcntem, quam qui meditatum carmen intulcrit.

Nec pro ftabiliendo fpeciali mandato Abeli in individuo
exhibito refugiendum eft ad diduni Hebr. XF, 4. collât.
Rom-X, 14.17» I Their. I!, 13. Generatio enim fidei in ho-
mine non folura per msnifeftationem amp; revelationem ver-
bi divini fpecialein amp; immediatam, prouti propheris aliis-
que viris âeoùTivèvçaK; contigit, oritur. Sed etiam ex ledîio«
ne, auditione amp; pvzdicatione ab aliis hominibus faäa, fieri
pofle patet : adeoque ex iftis fcripturae locis non nifi ge-
neralis divinœ voluntatis manifeftatio, amp; mandatum ad fa-
crihcandum infem poteft, quod quidém Abeiem habuifle
non negamus. Et ft quoque non défunt exempla, qUibus
fpeciale ad facrifieandom cuidam contigifle mandatum pro-
bari poflTit; ex ejusmodi tamen calibus concludi nequit,
femper aciefte debuiffe fpeciale mandatum facrificiale.

a) Non incognita efTe poteft ex Parte Logices, quœ Analytica vocatur,
demoKßrat/o ah imfoffihili. Cum itaque Dialeffica régulas probabilium
expücar, dubium non eft, quin ex eadem ratione demonftratio ab tm-
probahili medium efle debeaiquot; perveniendi ad rei alicujus probabili-

tutem.

Schol. II. Ii quoqae hac occafione non funt pratereun.

ë, qui, quod Cainus à Abelis non facrificaverint ipfi j fed
Hîuuera amp; oblanones fuas ad patrem Adamum attuJerint,
ut ille pvo ipfis öfferret Deo, ftatuunt. Ut Ncrreter tn ^cît
ïY!ïh'ïgt;e£\r nrMgm3tiöcF;* unö ^eibenoZcmpdp.fn e.Hei-
deg^^ri Hiftor. l'tctviarch. T. l p. 117. if'qae evtncere volunt ex
verbis Gen IV. pp etnbsp;Sdhi. Licet autemver-

bum raotum inferat localcm, fd ahare fdJieet quod-
dam, ad adum ßcrificialem ncctftai inra j ex his tarnen
verbiä hoc coEcludi poßc noiidum video, tt praterea ft

gt; iis

lis fiicrificiis adfaiiTet Adamus ; ex fua automate Sc potè-
ftate exortas inter fratres lites facile dirimei-e, amp; Cainuui
^raiiofam Dei complacentiam Abeli invidentem in bonani
ix-ducere potuiflet nientem cf. Dom. Winckkri d/jjerm. fium fa-
crificia cruenta unte diiiivium ftieriut ignornînquot;^ §. Xi/, n. II. Hot. k,
habita fub ¥rlt;sfidio Viri Venerdilis Sjf ExceUentijfimi Domini Joh.
Chrifl. liurgnianni incumparahilis Academic Varno-Balthicx decorité
Ihcologi^ qui me cum hmc ce dijfertationem num nuper, quod qui-
dem in prajens publice laudare, eîdemque Viro Venerabili fuhmijjaf
agere debeo grates, communicavit. Ut taceaiTl, Paulini in epifl.
ati Hebra:os cap. XI, 4. verba nlt;rflt; vrAsw'va ^ytriay quot;A^fA
Tramji««'.» tiq^ocrmyv-i tui (èiZ, non obfcurc indicate: Abe-
iem ipfum attulifle Deo C ad Deum, non ad patrem Ada-
mum, ut hic pro ipfo hoc facrificium Deo offerret,
facrificium {iJUm. Ut adeo ejusmodi faBi ellip/în in Sacra Scriptu-
ra fine necefiitate fuppîere nolo. cf. Schotmii Biblioth. Hifl or. Sac. Vet.
Tejl, T. Leap. I. de prima, mundi atate ^d Outram, l, c. cap.

§. II.

Continuation

Sacra Scriptura non folum Cainum amp; Abelem facrifîcafle;
fed etiam utriusque facrificii materiara, five res ipfas Deo
per facrificium oblatas ab utroque enarrat. Cainus'nimi-
rum, quoniam agrorum habebat curam, de frudibusamp; fru-
gibus agri fui fecit oblationem. Abel autem, qui brutorum
prsfertim manfuetiorum fibi elegerat cuftodiam, de primi-
tiis fui gregis, atque primogenitorum adipibus amp; pinguedi-
nibus obtulit. Non in prœfens disquiram, neque ad rem meam
pertinet, utrum Abel omnes brutorum facrificinlium partes,
an tantum quasdam, quod quidem per D^n facra fcriptura
innuere videtur cf. Lev. lil, ló.iY, ai. 31, IX,'io, f^ve,

^^nbsp;quod

quod Grotiut a) vult, planum nullum animal j fed tantum lac
pinguiffimum atque lanam de brutis viventibus, Deo obtule-
rit. Sufficiaty quod facrißcaverit uterque , amp; facrae paginac Abelis
facrificium Deo acceptum , Caini autem eidem fuifle odio-
füm commémorent Gen. IV, fimulque référant caufam
v, 7, quare divinum numen ad facrificium Caini non gratio-
fe refpexerit ct. i Joh. III, 12. qua nobis occafiapraebeturcol -
ligendi rationem gratiofae facrificii Abelis a Deo acceptionis,
b) qood ex loco ad Hebr. XI, 4. luculentius apparet, atque
quare Abelis cultus non fuerit èóshsS^f^a-net» (cf. §. 3.)

Schol. I. Non ignota eft illa quîeftio hoc loco, qus pleruni-
que moveri folet: ex quo nimirum Cainur perfpicere atque colli-
gere potuerit, Deo fuiße acceptum Abelis facrificium. Communiflîi-
nia amp; ab omnibus fere recepta eft fententia: (quaequoque
ex verfione Theodotionis feculo fecundo tentats confir-
matur, in qua ytu'^T per ivtuv^ia-ev effertur,quot;) ex igne cœlitus
dimiffo facrificium Abelis abfumente, amp; Caini intad:um
relinquente eundem concludere hoc potuiflfe, eamque his
fuftquot;ulciunt rationibus, quia non raro in V.T. extarent ex-
empla de exhibito ratione fiicrificiorum per gfx,'?rvgi(rf/.ov fa-

vore divino: Lev. IX, 24. i Reg. XVllI, 3«. (de quo pr^fer-
tim loco cf. M. Abelmanni difp. de Sacrificio Elia vefpertino) i Chron

XXII, 26. 2 chron. VII, i. cf. Matth. ?oli SynopfCritic.adGen.
IV. Aliiputant: utriusque ßcrificium efte accenfum; fu-
mum vero cle fiicrificio Abelis adfcendifle, alterius deor-
fum ivifie cf. Sebafl. Schmidt, in ep. ad Heb. cap. XI. v. 4.« Atque
hunc èfjLrn-v^Krfiov tefle Joh. Cunr. Diterico in Antiq. Bibl. V. T. p.
207, Claudius Marius Viclor carmineßripfit 2. in Genef.v. 17^»
Sic olim ante fui prteferijh Candidus Abel
Invidiam fratris : nam cum de fruge litaßet
If e ftta, niveo ille agno ; mox protinus altim
i» cxlunt afcendit combußo fumus ab agno.

At

At contra per inane volans de frugibut illis
In terram rediit fugiendi ftmus olympo.

Interim tamen non dcfuerunt, qui juxta hunc èfZTrv^io-fjLè*
adhuc alia pofuerunt figna cf.S.R. Otoenilih. cit.p.m.33. Se-

haft. Schmidt ad h, I,

Schol II. Quoniam nonnulla de facrificio Abelis amp; Caini
funt prolata,^ eodem porro fequentia (licet ad rem meam
non pertinent) obfervare volo.

N. I. Sacra Scriptura nos docet : Abelem facrificando
non commififle gSe\oamp;^!jlt;rxeiav ; fed ejus facrificium Deo fuif
fe acceptum, ideoque ad idem granofe refpexiffeeundem.
Ex quo apparet, quod ex gratiofa illa Dei refpedlione A-
belis amp; Cainus, (c£ Sch 1.) ipfius facrificium Deo fuiflc
acceptum, concludere potuerint.

N.II. Nullus cultus poft lapfum Deo acceptus effe poteft,
nifi qui fatisfaÔioni redemtoris innitatur; (cf. §. a.amp;a.)
Cum vero Abelis facrificans non commifit èamp;éKoamp;^tiffiisiav»
(n.1.) fequitur, ut cjusdem facrificium ad futurum Meffiam
habuerit refpeäum, idemque vera in eundem obtulerit
fide.

N. IH. Ex his apparet, quod Cainus amp; Abelis exgradola
illa complacenna divina colligere potuerint: Abelem vera
in Meffiam fide facrificaffe , non autem Cainum. (n. II,
amp; n. I.)

N. IV. Omnis credens in Chriftum ejusque fatisfadlio-
nem juf^ificatur, amp; coram foro divino pro jnfto declara-
tor cf. Ad. XIII, 38 39- Rom. 111,^6.28.3©- Phil. Ill, 8.9-amp;C.
Hinc ex gratiofa illa Dei refpeclione convinci potuerunt,
(fcilicet externe, non interne, quœ interna convidio fide
perficitur) Abelem effe juftum k juftificatum, (n. Hi.) non
Cainum cf. Matth.XXllI,3^. i Joh. ill, la.

N.V. Cainus amp; Abelis, uterque Deo fecit facrificium. Cum

vero Deus ad facrificium Abelis gratiofe reipexit, (n, 1.)

C 3nbsp;per

per quod convidi funt, Abeiem efle juftificatum, Càinum
non (n. IV.) eo ipfo quoqué ipfe Deus teftimonium dedit
five teftatus eft de his facrificiis per teftimonium fcilicet il-
lud fexternum. (n. IV.)

N. VI. Cainus interfecit Abeiem gratiofam eidem com-
placendam invidens, quod Mofes Gen. IV. eiiarrat. Hinc
quoque adhuc in Bibliis facris Abel dicitur mortuus , «Sc a
fratre fuo occifus.

N.VII, Sacrificium itaque Abelis occafio fait, cur Abel
a fratre eft occifus, amp; talis adhuc in facra fcriptura dici
debeat.

Atque hisce pofitis fenfum verborum Pauli ad Hebr. XL 4

Qsa Kccj éi ctvt^ç anoitamv sti AaAsira^. Intelligere poffumus
de quibus ex philologia haec prsmonenda efle puto. '

a) Utrum ex vocabulo ^vatag probari poflTit : /^belis fa-
crificium fuiflquot;e cruentum, valde dubito : Paulus enim di-
cit , Abeiem ttith TthsUva S-uo-iav TTcc^d obtulifle, ex quo
fequitur, ut Cainus quoque feceritnbsp;Equidem fcio

quod nonnulli dicant: in lac comparatione comfaratorum altenm
improprie fumi deberc ; Verum quodnam ? forfitan Caini
ÖW«? (cxillorum etiam fententia) Cur autem non eodem

]ure Sva-ia. Abelis (non habito refpeau ad Gen. IV.) Iccirco
provocari folct ad didum Hebr. XIII, 14. Ov ^a}
uh fiivucrav ttÓAiv, àWci Tr/v'^isW^crav STCu^fjTUfj^sv ^ ubi urbl
futura impropriè fumi deberet. Sed pofitó in hoc, aliis-
que ejusmodi didis, urbejn improprie fiimi deberej nul-
lum tamen in his verbis comparadonis cujusdam charade-
rem amp;notam invenire poli'um, adeoque ab hoc didn nÂ
illud N.V.C. Et fl Svlt;rla in hoc loco per facrificium cru-
entum effern deberet inufttatus inde hic loquendi modus
oriretur ; Ahßln pr^ftantiur facrifidum cruentum Tgt;eo obtulit quam
Uinw, cum tamen certum eft ; Caini facrificium In hu-
'nbsp;nie.

liieram crucntorum non debere referri. _ Ex quibus con»
cludendum; nomen hic efle generale magis, quam
fpeciale, non obftante vocabulo fubfequente ts ; licet
aliis in locis etiam fcriptorum profanorum facrificium cru-
entum defignare poflit. cf. Winckl. diff. cit. §. VI.
p) Hic quacri poteft': utrum ' ?? fit referendum ad
amp;vlt;riciv five T^y 7r(Vlt;v. Pofterius omnes propemoduminter-
prétés aflîimere palam eftgt; fed quoniam rationem non vi-
deo hujus ; ad ri,v amp;vlt;Ttcai efle referendum probatum ibo.
Per quodcunque Abel teftimonium nadus f. convidus eft,
ipfius facrificium a Deo gratiofe effe acceptum, per idem
quoque convidus eft, ipfum efî'ejoftum coram Deo. (n.IV.
amp;n. in.) Sed non per fidem, quia hscfuit caufa impulfiva
minus principalis, cur Abelüt juftificatus, Deusque ad ejus-
dem facrificium refpexerit gratiofe j licet internam convi-
dionem fides de fada juftificationein homine efficiat, dc
qua tamen in hoc dido fermo non eft, quod quidem ver-
ba fubfequentianbsp;toç stt) to7ç hf^-f; dvrS t« 05«. pro-
bant. Adeoqae fequitur, ut per facrificium ipfum (cl. Sch.
I.) fit convidus, ipfum coram Deo efle juftum. (fl.JV.) Nec
obftant verba vers. 2. quoniam in eodem non legimus,
quod veteres per fidem fed /« fide év ttîVsj teftimonium na-
di fmt, quod quoque Abeii coniigiffe sv ttiVs; ^{a Bvuiag
defendimus.

y) Verba in hoc commate; iia^jv^Svjoç stti joiç ^û^otç du-
tS'tS plcrnmque itaefterri folent: teßimonium perhihcnte
fuper donis iUius Deo, ut pronomen relativum «vt5 non ad
Deum (^5 ©sè) fed ad Abclem reftringatur. Verum mini-
me hoc convenit cum cap. IV. Genef hujus hiftoi iae fede:
îKi enim non dicitur Abelem ad Deum attuliffe niTOö five
là ^ûc-^c. fed nn:o to hi^ov. Confequenter cum dici poteft,
utrumque Abelem fcilicet amp; Cainum attulifle ninoßjf. t«
J pronomen relativum dvTS potius ad Deam esî)
referri debet quam ad Abelem.

- è) Se-

S) Sequuntur verba : Ko) lt;îlt;' «w^ç d'TroS-amv st) AaXslraj. a
quocunque, me quidem fciente, itaverfa: Et per eam (fidem)
mortuuf adhuc loquitur ubi quoque permults adduci folent ra-
tiones ad oftendendum : quomodo Abelis licet mortuus
tamen loqui poffit. Verum ubinam in his verbis exftat,
quod mortuus Abelis loquatur? Verbum AaAsTrof certenon
per loquitur, quia hoc adionem amp; illud paflionem iudicat,
fed per dicitur amp;c. c£ Hebr. Xü, 24. efferri debet, (cfn.VI.j
Vid. Strarckii Synopf.Bibl. Exeget. in N. T. ad h. 1.

s) A «WTTC in hoe loco non ad t?v tciçiv ; fed ad tîiv Sva-Uv
pertinet, quoniam Abelis non per fidem (neque propter)
mortuus five a fratre fuo occifils adhuc in Scriptura Sacra
dicitur; fed per facriacium fuum (tanquam caufam occa-
fionalem ct. n. VII.) a fratre eft imerfectus.

Hanc itaque iftius loci fuppedito verfioném : nde (in fe-
rnen mulieris amp; Mefftam vera) fraßantiui facrificium Abelis
Deo attulity quam Cainus, f er quod (facrificium) conviBus eß (te-
ftimonium externe obtinuit) fe ejje juftum jußificatum, (co-
ram foro divino) tefianteÂe donif ^ (tam Abelis quam
Caini) ipfo Deo (pernbsp;alia figna Schol. I. cf. n. V.)

55quot; per quod (facrificium ceu caufam occafionalem ) mortuus
(a fratre fuo occifus) adhue (fcilicet in Scriptura Sacra)
dicitur,

Schol.III. Ejusmodi facrificia, quale obtulit Abelis,fem-
per fuerunt cruenta ; adeoque Abelis quoque fuifle cruea-
tum non dubitamus. Cum vero idem factum eft vera in
Meffiam fide j idem fuifTe proi)itiatorium, amp; reconciliatio-
nemcum Deo habuifle pro fini, per indudionem omnium
exemplorumcolligimus, cf. Dom, WinckUri diß'ert.eit. §. V, Vil.
XL feq.

a) In Comment, in GeneE ad h. 1. Cujus interpretitioms lt;)ccafionem re-
fert Outramus de Sacrif. lib. ƒ, f. m. 4. ed. Land, contra quam vero in-
terpretatîoijem §c explicationem fummo jure difputat B Cale'vitts in
Bibl. lÜHßrM. t. I. ad h. I. ^ Schotanns in Bibliothic. H,ß. Sac. Vet. Tefl.

b) Nqu-

b) Nonnulli quoque diverfs honun facrifîciorurn acceptionis rationem in
ipfa facrificiorum diverfitate qusrunt: quia in tam breviter de his fa-
crificiis hiftoria exarata prscip'J« amp; expreffe diverta lacrificiunirrt ma-
teria commemoraretur a Mole ; licet iiden^ quoque concédant : iftam
diverfitatem ex diverfis animi-motibas-, guod quidem in aflbrtum,
ad facrificandum efle orcam cf. AU0em«me lPPcU(^l|lOl'iC I-p- m-
n. 138.

§. 12.

Cainus y Ahelif facrificiorum notitiam m parentihut
hâbueruftt.

Nunc qaoqae demonftrare potero ^imot in mundo ah hs*
minibuf procreaiüs t5 teneratos a farentihtu fuif ^ Deurn facrißciii ejfc
eokndum didkife: çnm çnm Cainus amp; Àbelis , quod quidera
per fe patet, per facrificiorum oblationem cultum Deo prac-
{Uterunt prorfus fingularem gt; hsc vero facrificiorum oblatio
dudu radonis red» amp; naturae non innotefcit, nec nota effe
poteft (§.7. Sch. I.) eandemque Deus approbavit, (§. ir*
Sch. II.) imo amp; folennî modo populo Judaico pracfcripfit,
(§. 7.) atque eo tantum cafufacrificia eftaboitiinatus, quando
fuerit iamp;fKoB^nlt;rgt;t.s(oi, (§. 11. Sch. II. Ä §. 10. Sch. II.) luculen-
tiffime inde fequitur , ut huiicDeum colendi modum amp; ra-
tionem vel a Deo ipfo, immediate five per fpeciale mandatum
didicerint, vela parentibus fuis acceperiof, (§.5.) cam vero

prius improbabïle amp; falfum eflejam fupraevidum eft ; 10.
Schol. I.; pofterius itaque omfiï vacaré debet dubio, quad Ada*
mut fcilicet libéras fuos facrificiorum éUtionm dacuerit^ atjueß man-
datum faerificandi ah iîlo Mceperint.

Schol. Quicquid ex principiis îegirime dedudum hîc
pTopofui, id jam a mulds retro loftris crediram amp;utrredi-
tu dignum eft propofitum: ita emax H/utcleruf teße Scbomnê

Dnbsp;l.f.

t.e.p.T^. ^Cahvio Ie, pag, 2^4. ait: Creditur Adam, qui tS pro^

fhetia dom fior eb at, a) docuig'e decimat ^ primitiax off erre Deo vel
facrificia. Quod quoque Pereriui in Gomment, in Genef. tap. IV. v, 2.
docet, fi putat Adamum, facrificandum effe^ docuife fihoi, qui boe 4
Deo ejjet edocius cf. langii Med. Ment, ?. L per 1. §. IX.ij

a) Qui Adamum prophetam fuiffe defendunt, ü plerumque provocare fb-
lent ad Gen. III, 20. quo quidem loco Adamus uxorem ipli a Deo ai-
fbciatam nominaret mfl, ejusque denominationis rationem fubnefte-
ret Mofes :his verbis : ^Pl Sd tZSN nnquot;*n NIH''D qux verba de pro-
miflb mulieris femine eflent explicanda, non de genere humano -pro-
pagando. Verum h®c fententia tune demum locum habere poffer ; fi
pirticula Ss effet omiffà, quod ex fequentibus apparebit luculentiuS.
Cüm enim Deus primis parentibus Jegem illam pofitivam de fruftu ar-
béris cujusdam non comedendo darët ; ftatim alteram legis partem lan-
ßionem fcilicet pœnalem addit Gen. II, 17. niOH MO

quorum vetborumuberlorem rationem ac fenlumex-
planavit PI. R. ^ U.M. Chrjfanitt in Comment, de primo primorum ho.
ftiinum peccato Ç. 48. p. 78.quot; Hœc licet adjefta effet poena ; nihilom?«
mis tarnen hanc violarunt legem. Equidem credo, quod perafto pec»
cato Adamus in memoriam rovocaverit pcenam illam cum lege ifta à
Deo connexam, atque ex eadem concluferit, fb ftatim, quod quidem
per d3V3 indicari videtur, cumfiiauxore effe moriturum, atque adeo
generis humani propagationem ex ipfis fieri impoflibilem ; cum vero
Deus pro fiimma, qua pollet, mifericordia promifTo redemtore lon-
giorem quamvis calamitoläm amp; magnis diflScultatibus ac moleftiis obrii»

. tarn vicam.iis promitteret Sc concederet , le errafle fiacile perlpicere
poterat Adamus , feqûè cum üxore fua genus hominum efle propagj.
turum, confequenter fuam uxorem omnium, qui eflent vifturi, f.Vi,
ventium (uti Mofes loquitur) fore matrem. Ut adeo Adamus fn» uxori
ntmen dtdent turn ipßns ßatu optime cnn'vtmtns,

Tgt;e facrifieiorum ßni.
Ratio, cor facrificia a Deo in veteri teftamento fint inrti-
tata atque ordinate, erat. I. ut prsfigurarent amp; reprafenta«»
tent totutu rçdemtionis opus, amp; redemtorenicum fuis bene-

ÜQiii

fieiis Si operibus tempore carnis fuœpraeftitis, obfcuriori qua-
dam ratione, amp; umbratiii quafi lineamentorumprimorum de-
fcriptione in Vet. Teft. proponerent cf. SalGhf inVhil.SacrMK
//.p. m, 44f. (cf. §. 7.) Ut adeo facrificia eflent tuVo« redemtoris
ejusque (atisfadlionis cf. Outram, de Sacrif.LJ.cap.Xnil. Haeccuni
ita fint II. ex his veteris œconomiae viatores colligerc amp; re-
cordari poterant beneficia gratise a redemtore tempore fuo
acquirenda amp; per facrificia ivTtmSç Sc moraliter jam acquifi-»
ta , itemque pias cfuçnte immplationis redeoîtoris inftitucrc
confidcrationes cf. Quenßed, Antiq, Bihlic. p. »i. 219. confequen-
ter III. non fruftra hacc omnia efle ; fed homines peccatores
efl!e, in quorum gratiam haec omnia ita eflent, facile cogitare
poterant, adeoque memoriam, recordationemamp;agnitionera
peccatorum inftituere debebant Hebr. X, 3- Lev. XVI, «r.
His omnibus IV. accedebat,'ut facrificia immundos homines
fandlificarent ofçoç rtjv t« o-ag^oç mra^oTtira ; qui tamen «7lt;-

klt;rf/,oç refpedum habebat-TrçàçT^v t«ç a-wbtdv^toç «wo vsk^Sv i^ySv
Keirag9Tgt;jr» 'ttç ro Xurqévetvnbsp;Hebr. IX, 13. 14. cf.Num.'

XIX, 9. 12. 17.18. per effufionem fanguinis Chrifti f. ejus
facrificium praeftitam Sc eff'eclam, adeoque juxta facrificia ob-
lata per fidem in meritum redemtoris, ^ facrificium illud
Monadicum a Meflia praeftandum omnium bonorum oecono-
niiz gratisE participes fiebant homines cf. Lev. I, 3. 4, amp; ea-
dem impetrahant, quy redemtor per fatisfadionem phyficaî
prxftitam acquifivit hominibus, confequenter Deus bona gra-
tia facrificantibus vereque credentibus amp; peccata confiten-
tibus applicabat, Hinc evenit, ut prima ratio finù facrificiorum
typicwi altera cvan^elicw} tenia legali/} amp; quartanbsp;no»

p anbsp;mine-

minetur cf. Quenfl. l.c. p.m. 219,a/'a27. Hurihf deficrißciormißni.
cf. Outram. l. c. £5* S. R. Owenum l. c. p. m, ^97.

Schol. Cum recordatio amp; agnitio peccatorum lege per-
fîcitur Rom. m, 20. VU, 7. amp; acquifitae per redemtorem fa-
lutis Ä bonorum falutarium evangelio amp; illuminatiotie
evangelica cf. 2 Cor.quot; IV, 4 hic fmdamemmidenomimtionitra-
tiane finis facrificiorum legalit ^T evangçlici perfpicere pojfuntuf,

^ §.' 14.

lie Sacrißciortm neceßtate hypothetical
Kypothetice tiecejfarium dicitur^ cujus oppofitufn in eodem fub certh
'quihsdanfrfsf^tçacrxa-i conßderato ade^e nequit. Cum itaqUe rC-
demtor generis humani tempore veteris teftamenti adeoque
amp; Adami eflet futarus, amp; nemo fine recordatione amp; appre-
henfione ejus fiducialt falvus fieri poffet; 'cf.§. 13.) quit vero
propter cjusdem futuritionem, adeoque pro temporis ftatus-
que tunc prxfentis amp; hominum conditione facile poterat ne-
gligi amp; oblivioni tradi; fub his rebus circumrtantibus praefen-
tia externorum quorundam in fenfus incurrentium, quibus
memoria redemtqris amp; bonorum fpiritualium excitari pote-
rat , non erat contemnenda ; quae vero externa .fimilitudinem
quandam (quod ex pracceptis cognitionis fymbolicz quoque
notum eft) cum ii$ omnibus haberent necefle erat. Cum-
que fapientia divina ad hunc finem obtinendum elegit facri-
ficia, quae tefte Scriptura Sacra icagaßoAnv flt;v« cum facrificio
Chrifti cruentÖ habebant Hebr. IX, 9. fequitur, ut facrificia
tempore veteris teftamenti propter finem eflent necefiaria hy-
pothetice, amp; fapientiac divinae fpecimina. Ut adeo nullis m-
terjedisimpcdimentis nec negligi neque intermitti deberentj

licet

licetTalus sterna fine Hsdem fed absque eorum contemtio-
ne, amp; malitiofa ac culpofa negledione, in veteri teftamento
poflet obtineri. cf. Cel. StapfFer. lnllTh.Polem.T.1.^. 1612.
feq.

§, If.

difcrimine rerun* facrificialium generatit/i»
Qjiod ad materiam facrificiorum five res facrificiales atti-
ner; esdeminV.T. divinac voluntati debebant originem;
non folum enim in folenni ifta reformatione amp; adordinatio-
ne cultus dtvini res facrificiales a Deo determinabantur. Sed
jam ante eandem quoque earum difcrimen ex Scriptura Sacra

non eft ignotum.

Sic legimus de Noacho, quem Petrus 2 ep. cap.I^^.ÜToquot;
a) appellat, quod poftnbsp;Deo ob-

tulerit facrificium ex bruds amp; volucribus mundisvarii generis
Gen. VIII, 20. b) adeoque jam tunc temporis differentia in-
notuit animalium, refpedu facrificiorum, in monda, amp; im-
munda. Quam differenuam jam ante inundanonera univer-
falera fuifle notam ex Gen. VII, 2.8- apparet.

Porro, cum Cainus amp; Abel Deo facrificarent; illius fa-
crificium erat tts?) dMyj^y amp; hujus TTï^i t(2v èfi^/ü'xa'v, con-
fequenter cruentum amp; illius incruentum; (cf.§. 11. Sch. Ill )
adeoque jam in prima mundi actate differentia rerum facrifi-
cialium in animatas amp; inanimatas, in cruentas amp; incruentas
fuit nota.

Sed nuHibi fundamentum rerum harum ad facrificia ve-
jatarum diftindionis qnaeri pOteft, nifi in fapienna amp; fandif-
fuua voluntate ; (cf. §. 7.) cujuicunque mim generalis änce^

D 3

ftur fx raioHtf principw- tam materialibm quam formalibur non inné'
tefcit ; eiusdem fpecialti determimtio ex iisdem nota ejfc neqUit ; con-
fequenter a divina voluntate rerum harum determinationera
(pecialem dependere dubio caret.

Schol. l.ArbitrariumdicnaTy quicquidalibertate hominum
dependet f. cujus exiftentiï ratio in anima noftra quzrenda
ef. Jll. WolßiMetaph. §. j Cum vero res (àcrificialesab
hominum ratione non funt determinatae} etiam earumque
difcrimen a voluntate hominum libera non eft ortum ; a-
deoque fequitur, ut rei facrificialet non fuerint arbitraria, imo iS
earum difcrimen. cf. Lev. X, i. 2; nifi easdem res arbitrarias
effe dicere velimusarbitrio, quod ajunt, regulato, five re-
gulis amp; legibus adftrido.nbsp;' ®

Schol, II. Si quis vero rationem fcire vellet, cur Deus
alia brutaad facrificiorum ufumutilia amp; munda, alia im-
munda declaraverit; ille bene perpendat, quod Deo ejus-^
ipue fumma fapientiz, fecundum quam femper optime agit,
ita placuerit intuitu facrificiorum ejusmodi brutorum dif-
ferentiam eligere, amp; alia ad hanc, alia ad illam referre cla(^
fem. Qua quidem occafione filentio praeterire non poflu-
mus, quod non pauci ex difcrimine animalium ante dilu-
vium ufitatoin munda amp; immunda colligere velint: jam

ante idem carnium efum fuifle in.ufu, amp; more non proht-

bito, quoniam ex Gen. VII, a. amp; culpata ac arguta in ante
diluvianis hominibus gula Luc.XVII, ay.colligi poffet; il-
lud difcrimen non foluis facrificii fed amp;cibi caufa effe a Deo
ordinatum cf. Banhaueri Politic, Bihlic. Secî. I. §. F. p. m. 12,
Ut adeo Outram. I. c. cap, VIIJ. §, HI, p. m, 84. Eorum autem di-
fat qua ^ oblata, £5quot; rifu facro confumta erant, alia erant ex in-
e,nimir, alia autem ex ^nimantibm^ omnia fere ex (is leófa, qua in
fjumano Vi^n erant.

ß) Notabiles quoque illae fiint Jenominationes, quibus 1 Phil. Jud. amp;
#/«rf/,lt;«:naturNoaehusi cum ille etu« jfÂçç ti^x^v Avï^oüTtms

hic

hîc vero a-irigix.«, rS Jsvbç v-cû, P'^ocv x« 0vlt;ts(ûç Xa|
Aamp;V appellat, cf. 111. Kippingii dW. de Sacerd. N. T. cap. V. §. XLVIIL
Interim ramen ex appellatione Petrina concludere poflUmus: Noa.
chum divlnam voluntatem de redemrione generis humani prœdicafle
fuis praeferrim liberis, quae redemtio juftitiam coram Deo acquifivit
nobis Rom. III, 15. eosque erudivilTc de vero cultu divino tarn
no quam externo, de quo quidem fiibfequens facrificium teftatur Deo
poft •/.«Ta/cXü«rjtiCV a Noacho oblatum. C»m^ue ex fari/ate c4-
fuum ßmihtudine argumentum pro probabilitate alicujus rei ducipotrfi;
Noachur vero fcß inuadationem univerfalem Ç3 Adamus iisdem (S fimi-
Ittus circumftantiis Oquot; rationibus fuerunt c/rcum/cripti ac intjoiutt ; non
ebfcurum inde apparet no-vum robur., ultenorque probatto eorum , qua
12. (f 5. funt di^a: jidamum fifUcet tfuoque fmjfe TOV Kfj^UKX

ê'iy.ajoa-vvgt;!ç k(x) suctiüjv.

b) Non equidem quendam fore puto, qui opponat : Noaclium Deo non
fuiffe oblaturum bruta immunda, quia hoc -fiipponit fundamentum di-
diftinftionis horum brutorum ex ratione poffe fijppeditari, quod tam
longe a veritate eft alienuni quam id, quod bruta quœdam per fe fint
munda; alia vero non.

§■16.

Primi farentex fuor Mberos finem facrificionm, neceßtatm fy-
potheticam, 'o difcrinien docuerunt.

Cum primi parentes fùos liberos inftruxerint de facrificiis,

eorumque oblationej (§.12.) dubium non eft, lt;iuin ^ mdem

cdocuerintfacrißciorum finem, (ß. I^.)neceßtatem/yp0iheticam (§.14-)
di[crimen\%, v^.)ratione rerum facrificialium obfervandum.

§. 17.

J)eu/ ipfe Adamum docuit cuit um facrißcialeml

Hue ufque probavirauS : Adamum fuos inftruxiflfe'liberos
de facrificationibus, earumque oWatione ; (§. n.) Verum hic

oritur qusftio; unde Adamus fdverif. facrißcia, cultumque farrifi-
tialetn Ueo effe gratumacceptumt Abahisfciltcetniortalibus ho-

rum Oflliiium notitiam non habere, neque dudtu ratiçnis

reäa

red« Sc naturae idem innotefcere eidem potuit ; (§. 7,) fequi-
tur itaque ex his , ut Deur ipfe Adamum de facrificiis, cultu facrifi.
eiali y £5quot; de iis, qua cum eodem connexa (cf. §. i6.')informai'erit^ hancquot;
^ue fuam œconomicam de typico facrißcandi ritu {cf. §.13.) voluntatem
Adamo aperuerit.

Schol. Si aflerimus: Adamum a Tito ratione offerendo-
rum facrificiorum effe inftrudum ; non quidem plane
excludendam volumus. Interim tamen, cum nunquam in
facra fcriptura legimus : Deum cum amp; deEvn toties effe lo-
cutum, quoties cum Sc de Adamo tam ante quam poft la-
pfum fit locutus ; per indudionem etiam colligere poflu-
mus: Deum mftruxiffe Adamum poft lapfum cuin manda-
to five exphcito five implidto, dogmata ab ipfo acceptât»
tam cum uxore quam hberis communicandi, ücque inpo-
fieros propagandi»

18.

Et quidem poft lapfum.
Cum in ftatu innocendx facrificiorum ufus non fuit; (§.8.)
poft lapfum vero cultus Deo neque externus neque internus
revelato nondum redemrionis medio praeftari poterat î (§.a.)

apparet quod, cum Adamas a Deo cultum (àcrificialem didicit,
(§.17.) Deus Adamum de eedem poft lapfum ^ redemtoris promi^tHf.
fiem faSiam inftruxerit.

Schol. I. Videmus itaque, quod Deus non folom primis '

f)arennbus medium redemrionis revelaverit, cui totus, poft
apfum Deo acceptus cultus (cf.§.3.amp;2.)innid debeatj fed
etiam rationem amp; modum mox poft eundem dederit, quo
tunc temporis ab hominibns externe voluerit coli amp; vene-
jrari, adeoque non exiguüui fapientiac amp; bcnignitads Ibeci-
men exhibuerit.

Schöl. II. Eandem, qnam quidem demonftravimns, fen-
tentuini, fovet his verbis Quenßedius l. c. p.m 219: Nullum.
duMianeft, am prima fœderis inßau¥.ationeper prut'evangeliumßmul
infiitutam a Deo ^ atque Adamo ejfe imperatam facrificiorum reii.

gionem.

% 19-

Spedatim 'é in individuo.
Summum numen Adamo facrificia, cultumque facrificia-
lem pofi lapfum prarcepit, amp; àe eodem eundem inftruxit;
(§. 18.) cum vero hanc informationem, per exprefias Sacrz
Scriprurac litteras non evicimus; fed per confequentiam ex
iisdem Icg'timam, (§. 17.) fequitur, ut informatie illa Adamo con^

iigerit fpeciatim in individuo. 9, n.Z.)

Deus Adamo de dit legem facrißcialem,
}Jflrma ^ regtda aBiomm feu ad quam aciiones funt conformandoi
lex dicitur^ Sc pofitiva quidem divina, quatenus ipfe Deus .de-
dit eandem. a) Cum itaque ipfe Deus Adamo docuit facrifi-
ciorum oblationem, finem eorum effe falutarem, neceflari-
amque req iirere obfervationem divinae accomodatam volun-
tati ; (§. 17.) eo ipfo quoque Adamus a Deo accepit regu-
iam Si normam, ad quam acliones fuas religiofaseasdemque
cxternas attemperare debuit; ade.oque fequitur, ut Deus Ada-
mo dedcrit b) legem de facrificiorum oblatione , iy qua cum cadem

(onnexa, qu^e lex facrificidis appelLm poteß.

a) A'T:iones noftras fecundum régulas quasdam efle determinandas per le
patet ; verum ha; regulae vel ex naturx noftrse indole fequuntur, vel
ab alio, qui no-bis fuperior, exhibentur. Priori modo appellanrur re.
gulte ißs. ifur^l-t amp; pofteriori poßnv*. Superior ilie_ eft vel hpmp,
YCl Deus, co'nlêqtienter regulA tÜ« y-jîti-vs -vfi hnmaas md àt-vi-

£nbsp;X*.

»•f. Regula aßionum dicitur lex; adeoque davturnbsp;^

^Hnbsp;vel hnm^r,!.nbsp;'^tUYAlts, ÇS

J») Quomam hccc lex ex ratione innotefcere non potuit, {$. y.) infuper
que Deus eandem Adamo manifeftavit ; 17.) facile concludere oof
iumus ; hanc legem facrificialem fuifîb polïrivam divinam. Quod ce-
neratim de legibus pofitivis divinis eft a^ffirmandum cf. Cel. Carpt-^
neoL Dogm. T. I. „0. Schal, -vid. i. ». B^u^.^ien in thM. Moral.

§- 21.

CmtiJimtio.

Legem alicui dare idem eft ac quendam obligare, ut
aaiones fuas huic aitemperet legi. Cum itaque Deus Ada-
mo dedit legem facrificialem f. de facrificiorum oblatioiie,
ejusque oblationis ratione ; (§. ,0.) confequens quoque eft,
ut Deus Adamum vhligaverit ad ifiam fervandam Ugem. Quo^^ autem
hiEc obligatio fuerit pofitiva divina docet §. cit. not. b.

Sc^hol. Omnis lex duabos abfolvitur partibus, propofido-
ne fcihcet legis ipfa, amp; fand.one poenali five reprafenta-
Mone malorum ex omiflione pards prioris legis fluentium
Cum Itaque Deus dedit legem Adamo facrificialem ;(§ 20 )
hinc amp; lex ilia duabus illis haud carere debet partibus
quarum altera ex ipfa paragrapho citstanonpoteftnon elu-
cere, altera m non-acquifitione finis faluraris 13 ) pro-
pter neceffitatem hypotheticam (§ 14.) cam falute ffterna
connexe ex mtermifTione iftius legis culpofa amp; dolofa con

Mit pro temporis fiatusqueconditione k rauone. (§.cit.) '

§. 22.

Deßderium frimorum farentum de reconciliationt cum Deo
po/' lapfum,

Qtiam calamitatem k miferiam tarn ratione corporis
quam ammï per peccata fibi contraxerim primi parentes, id
Ï1S ipfis optime notom efic potuit. Credibile imo certum

mihi

mihi videtur, quod rebus ita fe habentihus defideraverint
ünxie a) arque opiaverint, quo ea, qua per lapfum erant de-
perdita amp; arniflä , féliciter rcftituerentur, recuperarentur,
emendarentur, amp; fada infeda fierent. Quocirca arbitrer,
ac plane mihi perfuadeo, .qnod,_ fi modum ac rationem fcivif-
fent, quam ad expiationem amp; rèconciliationemcuniDeo, ad
remotionem amp; plenariam omnium peccatorum extermina-
tionem, ad reftitutionem amp; recuperationem deperditorum
amp; amifforum bonorum potuiffent adhibere , hunc modum, hanc
r-ationeni., ^ hoc medium adhil'uijjhit, eodemque uß efent;. licet ma-
gnis amp; graviffimis conjundum fuiflet operis atque rebus.

'a) Cwn primi parentes ex ftatu integritatis per peccata in ftatum lapfus Sc
irœ dlvinx peivenerinr ; fme dubio rationes amp; conditiones utriusque
ftatus ponderare. Sc pr.crojarivas ftatus prions praeftatu ful^ecuto per-
fpicere potuerunt amp; cjuidem melius ac viviJi.is quam alii utrumque
noit quot;experti ftitum. Licet itaque lint lapfi; niliilo mimis tarnen per-
manferant ratione, confcientia, amp; memoria pr^diti, confequenter
ftatum lapfus averfari, Sc oppofitum appetere potuerunt. Hoc autem
divvctrov fuilTet; nili fimul apperüffenr lùbjationem liujus ftitus ma-
li, fublationisque medium. Cum vero koc medium ejusque ratio amp;
conditio ex fana reftaque ratione iis non effet nota; (cf. $.2.) eriam
nec determinatum illud meJm«i, pr.outi quidem in prxli;ns ex reve-'
latione divina nobis innotefcit, appetere amp; defiderare poterant. At-
que hoc feiifu verum eft; fi nonnulli .dicunt ; homines in ftagt;u Upfat
conßderatos netjue appetere neejue deßd^rnre potuiffe fefe ex mala libe-
TMndi., fri/Hno ftatui reflituendi cf. Cel. Sfapff:ri !nfiit. Theol. Polem.
T. I. 887- callat. Cel. Carpo-u. Th. Dog. T. II. Ç. gio. Sik. 2.

. §. 23.

Adamuf pro fe fua uxore facrißcavit.

Cognofcimus ex Sacra Scriptura, amp; ex iis , quae modo
, quod Deus primis parentibus, totique generi homi-
fmmdedcrit redemtorem amp; peccatorum expiatorem, (§.4})

£ anbsp;atque

atque de hoc redemtore propter res circumßantes (cf. §. 14..)
certos. ordinaverit rt^W, qui erant facrificia. (§. i3- amp; 7-) Cum
itaque Deus ipfe de obiiatione facrificiorum informavit Ada-
mum, (§.17.) eidemque legem dedit facrificialem (§. 20.) Sc
cum obligavitj (§.21.) nonne certo certius eft, qnod primi
parentes redemtörem promiffum, ejusque fatisfaftionem ap-
prehenderint, ac fecundum ordmem a Deo prafcriptum cul-
tum obfervaverint externum, facrificia obtulerint, omnique
ratione iftiobligationi a) conformitercgerint? (§.22.) Ejus-
modi certe negligentia Sc malitiae primos parentés fub mife-
ris iis circumftantiis accufgt;re nolo. Et quamvis nullibi in fa-
cris litteris pœnitentiœ amp; fidei Adami amp; Evz occurrat men-
tio exprefle amp; explicite; verum ex fcripturac filentio reiipü-
us negadonem aut ejusdem affirnianonem; quis elicere po-
terit? neutri^hoc filentium inferviet. Sequitur itaque, ut
Adamus pro fe fuaque uxorc Deo facrificium mox poft prormßotiem re*
demtoris (§. ig.) vera in eundem fide obtukrit. b)

a)nbsp;Cum nemo contrariam fententiam : Adamum fcilicet iftam neglexifle

obligarionem , probare poterit : pofita ifta lege läcrificiali a Deo data ;
etiam ex principiis dilciplin.^ moralis thefin iftani defendere poflemus,

magisque ftibilire ; nili dubitai-emus fore quosdam, qui eandem voca«
rent in dubium.

b)nbsp;Nusquam in Sacra fcriptura legitur : quod fœmina qucedam vacaverit
facris aut Deo ipia facrificia obtulerir: ante Mofis enim tempora hoc
munus primpgenitis fuiffe proprium probabilior fert fententia Gen.
XLIX, 3. Coli. XXIX, 31. vid. III. Kippingii differtat. §.i. de Sacerd. N.
Fœd. §. 3. p. m. 5. cf. ^enßed.l.c.caf.I.n.^.d Rivetus in Comment,
in Genef. capi XXf. Extrcit. CXV. f. lt;572. fpecialts primogentterum prxro.

-giitiuAs reftrens eandem hts uerhis cotnprabat ftnienttam : K'iepta efl
Of into., ente legem lt; fer Mofen lat am) primogenitos fuiff furcejfsrn faeer-

dotif in fa'niltii. Quamvis in prima mundi «täte hoc ita non fuiTe
ex Gen. IV. conftet ($. la. Sch. II.) cf. Outram. I.e. L.T, c. ƒ//. Omni
kcirco vacat dubio : Adamum pro fe ipfo fua^uc xixore làcrilicaffe.

(cf.

(cf. Ç. 17. Sell.) Quemadmodum pro fe luisque immolaveninr Noa
Gen. VIII, 20. amp; Jobus Job. l,lt;^.cf.Outraml.c. Exempla quidem tam
in V. quam in N. T. adfùnt, quibus probari poteft.- fœminas nonnullas
prophétisé dono fuiîTe inftruftas e. g. Miriam Exod. XV, Zo. coll.
Num. XII. Dehor Am Judic. IV, 4. ^mam Luc. II, i6.filiAslt;fHe Phil.ppi
Aft. XXI, 9. Verum donum illud cum munere facèrdotall neque fem-
per neque necelTario fuit conjunftum, licet viri quidam prophète ex-
ftiterint, qui fimul munere faeerdotiifunt funfti e. g. JehAi^ielis 2 Chron.
XX, 14. ZathariAt XXIV, lo. Jeremia, I, l. El.tchtelit Ezech.
cf. Cel. Carpov, Theol. Dogm. T. II. $ 4lt;îî.

§. 24.

Aâêmi facrificium fuit frîmum.

Adamus k Eva primi funt homines a Deo creati, primi-
que funt, qui peccatis fefe contaminarunt. Cum vero Ada-
mus is fuit, qui legem facrificiaiem a Deo accepit, (§. 10.) amp;
pro fe fuaque uxore facrificium obtulit Deoj (§. 23.) fequi-
tur, ut illeprimuf fuerit y qui fecit facrificium, cujut que facrificium
fuerit primum five quo nullum prim fojfit ßatui, SO

Tranfituf ad prohationem exißentia facrificii Adamici ex Genef,

III j 21.

Omni ulteriori probationi fuperfedere poflemusexifien-
ti£E facrificii cujusdam, quod Adamus pro fe fuaque uxore
obtülit Deoj (§.Z3.) nifi ex fadlo quodam, quod Genefi Ilf,
ai. memoriae eft proditum concludendi anfa fuppeditaretur
nouis atque occafio : mox poft promiffionem redemtoris ab
Adamo Deo fuifi^e oblatum facrificium. Fadum ipfum his

proponiturverbis; nquot;WnD IHU^Nh^ CS^nSN mn^

»

E 3nbsp;«S,

In ftatu integritatû veftimentorutn ufu/ non fuit.

Et quo clarius Horum verborum fenfus cönftet ; fequen-
fia ad illuftradonem notari poffunt. Cum primi parentes in
peccata eflent prolapfi j mord amp; infitiids aliis incommodisac
malis obnoxios efle fa(flos ex facris apparet litteris cf Gen.
II, i6. Rom.V, 12, VI,23. Ex quibus fequitur, uthominesin
ftatu integritads fuerint impoflîbiles amp; immortales. a) Ut
adeo materia corporis conftans cum materia variabili ; led
fimul impetum, utiajunt, facienti in exadiflima fuerit har-
monia, five ut mm B. Bajero in Ueol. Pçfit. p, ƒ. cap. IV §. XIV.
m. d. loquar. in ftatu integritatit neceßtax moriendi abfuit, iS ponntix
prexima , eum qualitates elemenUm, licet ex fe contraria ; nihilominus
«xcwrattßma harmonia tcmperata eßent y ut paßoni, qua ad interitum
tenderet, locum non darent, (^uibus omnibus edocemur, quod
homines

in ftatu innocentiac non opus habuerin^ tegumento
quodam ac fuppelledili ad avertendos a rebus circumftantr-
bus amp; externis effeclus fcnfibileë amp; infultus odiofos. Et
quoniam animi motus in eodem ftatu erant ordinati atque
fanfti; iiinc nullam cupiditates iibidiuofe, nec alii motus pec-
cantes in homine exiftere poterant, ex quibus tœdiumamp; pul
dor oriri potuiflet, confequenter ad tales motus rcfrxnandos
k tacdium fupprimendum nulla aderat rado five per fuppelle-
ailia fwe per alias res cf. Cel. Carpov. Th. Dogm. 7. I. §. 1434.
14^2. Sch. I. Cum autem in his veftimentorum finis confiftit
rf. Illuft. Wolffii Sfttrn^tef^re §. 490./.^. apparet, quod

veftimen-

tmm ef, vefttum ufus in ftatu integritatis non fuerit.

a) Si

i) Si recentiorum pbiloibphorum hypothefm illam celebrem aflumljnus.':
quot;quod nimirum Angeli five fpkitus finiti corpore quodam gaudeant,
five his Ipiricibus aliquid corporèi fit junftum, tjudmprMpue defendunt
Jtt. hulfingtrus m diluudat. Philojofh. §. J66. Exce//, CanUut in
Ci-v. Dei Sea. //. f. 3. 18. Öquot; f/quot;. «US ben Belofîigtingen bec Der»
fî4f)amp;£0 unb tPii^eo ron 21ug«if}lt;ilîonat amp;c03ö!'rs i744-Sijr»
çe Untcrfn4»tin^r, ob bie arnßcl îlôrper ^dben, fequitur, ut fpi-
rituum moraliter fcilicet bonorum córpora ita conftituta effe debeant,
ut per idem corpus aftiones ipiritus ipfius non turbentur nec deper-
dantur ; neque aftiones tam fpiritus quam motus corporis iftius cum
codem junfti iiiter fe diflèntianr. Hinc itaque apparer, quod neque
per principium inrrinfecum neque per res circumftantes five externas
ad aftiones Sc motus fibi 6c fpiritibus, quibus junfta, damnofos amp; pe-
riculofos determinari debeant ejusmodi corpora, h. e. corpora illa fmt
impaffibilia amp; immcrtaiia. (fenfu rccepto) Pofita itaque ifta hypothefi
non male ad homines in ftatu integritatis applicatio fieri poffet ad pro-
bandam horum corporum im^oflîbilitatem Sc immortalitateffl. cf. CeL
Wideburgius in appendice differt, de Pondéré planetarum-

§. 27.

Fofi laf fum veflimentis indigent homines.

Nodffimus eft ille Metaphyficoriim canon : Remota cauß»

remevetur quoque effeShs, qui per eandem eft. Cum itaque pri-
morum parentum maffa fanguinea per efiim frudus illius
vetiti deftrueretur, quod ex ipfis fcripturae verbis Gen. II, 17.
apparet; a) nonamplius homines impaflibilesamp; immortales
cfl'e amp; raanere poterant, (§. 26 ) quia propter conftitutionem
amp; corporis hominum mutationem ex comeftione iila fatali
ortam res externac amp; circumftantcs fuis viribus amp; infultibus
odiofe amp; incommode afficere poterant corpus humanum cf.
Cel.Carpov.Th.Dogm. T. 1.§. 1434. Cum autcm hîEc incommo,
da ope veftimentorum amp; fuppelledilium ex parte faltimfup-
primi, amp; removen pofle experientia quotidiana docet j cf. JU
'/Volßutn I.e. fequitur, ut poft commiffum peccatum primi ho-
mines iisdem indigeient,

©nbsp;a) Fni-

a) FruÄum illum arboris iftius hominibus in ftatu integritatis fuiffe pericu-
lofum, ex triftiffimo eventu, omniumque Adamigenaruin exemplo amp;
experientia ftabiliri poteft ; Arque ex omnibus apparet TVe^içdjacrt
fummum numen per verba n^îSH HID hoc. loco prscipue intellio-ere
mortem (rc»fltXTtY.nv (licet mors ipiritualis amp; xterna non fit exclu-
denda) propter vim arboris deftruftoriam, quam copiofe amp; erudite de-
monftravit Pi. R. M. chryUnder I. c. 4J. ^ 48 ; nifi ex fupernaturaii
quadam ratione mortem (raifMctTi'K^v homini eveni/fe amp; accidiHe fpi-
ritualem folum ftatuentes defendere velimus cf. Cel. Carfa-v. Th. Do^.
7./. $.1503. Et hanc duplicem mortem, cra)fiä.Tiy.y,v fcilicet, Sc ani-
mae (qux pofterior fpiritualem amp; a:ternam involvit) tefte Majo tn
nopf Th. Jud. f.m no. fi.Jofiph Mho de fkndam. L. IV. tap. 41.''non pro-
cul ab initio ftatuic, fcripturam facram duplicatione ( m Î3 n H
innuere cf. Sat. GUIftHs ,„ Ph. Sac. L. 111. Tr. 111. can. XXXV. f. m. Slt;Jl,

§• 28.

Quit fibi pararunt primi parenteu
Simulac primi parentes fua culpa effent contaminati pecca-
to, amp; frudlum arboris iftius vetitum concedifient odiofos re-
rum externarum infultus, fuamquefentiebant nuditatem Gen.
Ill, 7' Ad hos in faltus removendos amp; nuditatem tegendain
confettis foliis ficulneis fibi faciebant fubligacula. Cur au-
tem ejusmodi tegumenta fibi pararent, quae minus aptaamp; non
iàtis commoda erant ad finem, quam quidem obtinere in-

tendebant, amp;: non potius aptiora atque commodiora, qualia
ex pellibus, uti poftea , brutorum potuiflent confici, id qui-
dem accurate determinari non poteft. Generatim tamen eft
obfervandum, quod eo tempore vel non confultum fuerit,
vel quoque non licuerit brutum quoddam maâare amp; truci-
dare, vel quod dubitarint', rem a Deo creatam occidere, ira-
tumque per peccata Deum trucidatione amp; occifione bruti
creaturae divinae magis irritare.

Eadem mutavit Deut.
Qtiamvis autem primi noftri parentes e* confertis foliis
fibi paraflent tegomema; (§,28.) eadem tanien poft redcnr
toris promiffionein mutavit Deus, cum i-s permifit, ut fibi
cx pelie bruti conficerent tegnmenta quot;iw riijrD. {cf. §. zç.)
Rationem, cur veßimentorum indiguerintpoft lapfiim, ex fu«
pra didis perfÎ3icere poflumus veram. (§. 27.) Adeoque opus
non eft, ut ad myfticas ex Scriptura Sacra non probabilçs re-
fugiamus caufas, a) ac fi Deus per tunicas iftas pelliceas ju-
dicare, homines poft lapfum naturae brutorum pmrfus effe
adfimilatos, five quod B Langh in Med. Mmt P. I. per. L JV.
placet, primos homines de vefte juftitis, quamChnftusagnus
ille Dei aiiquando inaraolandus ipfis erat paraturus, admone-
re voluUTet

à) Jîd taufa n^ftic* aUac[Ue recenfer.tur in Crit. Sac. f. l. ad h. /. nrc non in
' Matth. Poli Synopf. Crittt T t.adb.l. 0quot; m BihUoth.M^s.PatrKmr. yl,
foL 878. C- Q«® cauße ad pias magis refèrendîe funr meditatio-
nes 8c cogitatiojies, quam ad veras rei ipfius rationes, quas quoque prae-
ter alios luitus fill Corati. a Lapide in Comment, in Genef.p.'^%,adh.l.

Schol. I. In loco Genef III, 21. dicitur, quod Deus triunus
primis parentibus fecerit nj? nunD. Hic obfervanius, a
proprierate vocabuli ~ny recedatur quod necefle non lit.
if Riveti Comment, in Genef. cap. ill. Exerc. XXXIX. p. -.99. Pro-
prie enim ac nadve fignificat a) pellem kuti «xtrrncm Genef.
XXVU, I«. Lev. VII, 8. Vlll, 7. IX, n. Num.XiX,
ß) pellem bominifLev, XIII,2. 3. lt;gt;. Job. XIX,Z-i Thren.
V, io. Adeoque hacc veftimenta five tunicas ex pelle anî-
inalis cujusdam ipfa non elle confedas amp; paratas, fed ran-
tum ex crinibus amp; lana pelli brnti cojusdam viventisdeton-
fa efle contextas, non cft opinandua».

- Fnbsp;Schol.

Schoî. n. Iccirco etiam non ftatuendum cxifUmamns, ac
fi ipfà hominum cutis amp; peihs craffior atque fuperioF pra
lunicis iftis efiet habenda, qua tunc démuni Deus homines
înduiffeti quoniam «) eadem pellis atque cutis sntca non
exiftens per vim Dei omnipotentem debuiflet crearij ß)
grammatice rem omtiera confiderantes tunicfirum iftarum
confe^lio Deo adfcribi ; earnm autem indutus folis reh'n-
qai deberet hominibus , quia czD-^nh'^i ed 3 mafc. fing,
futur, in Hiph. quod autem cam n. « conciliari nequit tn-
nicarum confcdtione Sc indutii accus ate a fe invicem di-
fiindlo. y) Ante u?rumque htincce aäum homioes fuif
fent non abfimiies brutis vivcntibus, ut ita dicam, deglii'
ptis , adeoque fpeaacula horreuda lt;î) efîectus , que-tn
mjnD habere debebant (§. 27.) teile experientia hac ratio-
ne non obtineri potugt;flet, infijperq ne cuds ifta non fufFe-
eiflet ad cupiditates îîbidinofis Kefranandas, ocrukandas,
removendas, tsdmmque ex iisdeni fuppriniendom. ( a^.)
ef. Dom Winckleri dif. cit, §. Xfl. qui plurei removet de kis tU'
nicis oh je Bi one s,

Schoî. I!L Confequenter pelh's brutl cainscîam hoc loco
eft intelHgenda, ex qua tunics primis paretitibos fiint pa-
lata;. to çjîtî quideni m^riS quot;IW fignificat tunicas pellis
non de live ex pelle; verum ex aliis fc^npturs facFs locis
fatis f pgt;érque elacet, in hoc quoque Joco genitivum quot;liy
eaufim màicarc ntiterialemex qua fcilicet tunicac ifty fj^t

confedlae vid. GencC VI, 14. Exod. XXV. 10. 17. is. Jnd
V/r, IJ Pf.Il,9.amp;C, ef.SalGl^.Vb.SacLjn.'ïr. h can.XXX,

Schoî. IV. Retento rtaquc fignificatu vocis quot;i^y proprio
amp; na ivo cum quibusdam non objiciendum, ac ii hi;c ra-
tione eerp quidam brutorum l]oeeies intertiflet de novo a
Deo produceiKla 5 quoniam data occah^ne ad haue obje-
aionem retpondît Cd.Carpov, in -Iheol. Dogm. 1.1... lt;^54. Self,
fc^iuentem inmadim: At CW, tieinheck ^è/ttirtcfet.quot; öic

Confeßon T.I.p. m. 316 hanc objeElionem dccU-
naripcfc arbitratur, jl, vel per annuum fpattum parentes primas in
perfeäione cowreata perfiitiße, fuppßnafnus 5 fim enim interea po-
fuiße, ut illa brutormn fpecies, cujus individuum auoddam D^us ma-
£faverit,jam f uenî muhiplicata. Sed nec opus ut tarn kngum
fpattum temport) fupponamus, quia dtimmodo e g. ovis femina im-
pragnata fuerit, quod Irevi poß creati omni umpire fieri potuit, mai^
fdva fpeciei conjervandx multiplicande integritate- potuit maBari.
Ex qua refponfione elucet, oveni illaai feminam imprat-
lt;riiatara, ne mari maitato ove exftingueretur illa fpecies,
niarem ovem neceflariö exponere debuilTe Licet hac au-
tem impolfibilia non fmt, fubjungam tamen quoque re-
fponüonem illam, quam legi in Dom. Winckl. Difl'. cit.
S. XVI. Sed évinçât {CXcvicKiS fcilicet Comm. in Penrat. ad
L 1. p. 34.) prius ut Eckfteinius loquitur cap. IV. de vefti-
ment. Protopl. Deum tantum bina, ut in hominum fidat creatio-
ne, in unaquaque fpecie, produxiße miimantia. Scriptura de his nil
fcit. Noßrum non eß curioßus in tuirere, unde animantia fatrifidis
d^ßinata defumtaßnti Sufficere nobis foßunt, qua Ifaaco quarenti:
ubi pecus in holocaullum? Abrahamus refpondit eventu compro-
Deus videbit fibi pecudem in holocaufhim Gen.XXII,
7. 8. 13. Sane fi ponas, veßes iHas ex peüibus animantium conjeSiat
fuijfe, divinum de tali cuhu mandatum fupVütntur. ,Qucdß adfuit^
de materia illius Deum quocunque modo profpe^ß'c fatis eßepoterit.

Schol. V. Cur aurem Deus iis dederît veftimenta pellicea
refpediu eorum cx foliis confertorutn ficulneis i ejus qui-,
dem ratio eft petenda ex eo, qua: §. 28. diximus.

30.

Mors bruti.

Si Dcus vef^imenta primis parentibus paranda ex pellc

brati curavit; manifeftifTime fequitur, ut mors five occifio

il madlatio bruti cujusdam, cui cutis detrahi potuerit, pra-

cedere debuerit. Sed illud ex claris apparet fcripturs verbis.

F anbsp;(§. 23.

amp; 2s.) Adeoque etiam veritatem hujus ceu legitime
conftquentis nemo in dubiom vocare poteft. Verum hic

•rituri^ijTflffiç : ubitum hujus bruti caro manferitZ quemque inßnemß
»dhibita.

§. 31.

RefponßoTies ad hafte quaftionem.

Primis parentibus paulo ante lapfis promiferat Deus re-
demtorem pro peccatis , eorumque reatu totius generis hu-
mani, Com itaque verum Deo cDlrumpraftare poHentjCS f-)

per fe patet ; neque hanc canem per fe cultui eorum interno infervi-
re , neque cum eadcm interne Deum colere patui^. Si itaque pona-
mus, carnem hujus bruti madkri in cultu externo adhiberi
potuifle, amp; ex voluntate divina debuifie; non dubitamus af^
ferere: Adamum in cultu externa hmc adbihiiijfe carnem qttalicunque
fed a Deo prafcripta ficque débita ratione, (§. 22,)

Continuatio.

Cainus amp; Abelis per exprtfibs amp; explicitas Sacra Scri-
ptura litteras primi funt, qui Deo obtulernnt facrificia. (§.
ÎO.amp;9.) Cum iraque hlt; c fadum eft in prima mundi atatej
fequitur, ut facrificiorum oblatio inftituti fit antiqui/fimi.
Cun)q(ie in fubfequentibus temporibus ex voluntate amp; man-
dato divino ftcrificia funt oblata cruenta , quale quoque Abe-
lis fuerit, (§. n.Sch. III.) atque adco maxima cultus divini
externipars facrificiis eft abfoluta, (cf. §.7.) apparet, quod
foßkk fit, hocbrutum, hasque de hoc bruto earner in cultu externa efe
êdhibitasy if Deo per facrifidum ah Adumo immolatas.

§. 35;

Continuation

Tam vera i'taque amp; probabilis eorum eft conjedhjra,

hoc bruttm Adamum Beo facrtficaße ftatuunt , ut nulla major effc
poftit; cum enim hujus bruti, ex cujus pelle primis homini-
bus veftes conficiendas curavit Deus, cames in cultu Dei ex-
terno potuerunt adhiberi ab Adamoi (§. 32.) Deus autem
Adamum ratione facrificiorum inftruxit, (§. 17O eidemque
legem dedit ßcrificialemj (§.^0.) maxima fequitur probabi-
li täte, ut hoc brutum per facrißcitm immolavent Adamus Deo,
'avd[jt.vr(fiv fuorum peccaloruminftituerit^ßduciamque in redemtörem pro-
rntfum facrißcando p»fuerit. (§. 31.)

§. 34-

Continuatio,

SiexTuperioribusrepetimus : Adamum a Deo efle oblïga-
tum ad fatrificia ofFerenda, (§.21.) nec probabile elTe, Adamum
huic obligation! non vixifle convenienter ; (§. 22.) non exi-
ganm probabiiitati ifli, (§.33-) brutum ilïud Adamum Deo
immolaffe , accrefcit momentum, k fere certitudinem nan-
cifcitur. (Ç. 32.) Tantom itaque abcft, ut objedliones illas,
qux ex fada five commeftîone five obje£ïione, quod ab aliis
brutfs amp; volucribus potuiffet confumi amp; devor0ri, five de-
foffione defumî poflunt, tanta firmitate amp;vi effe pataremns,

quîE huîc probabiiitati aliquid five adimere five eandem pla.
ne tollere poflent } ut potius ex his omnibus pro veriratead-
ferta fequens deduci poflit argumentum : Si eo temporenobilior,
illuftrior, meUor l^ Adamo falutarior adfuerit occaßo £ƒ ufus, in quem
th Adam hrutum illud occißm 'potuit adhiheri , quam ß per efum aut

f 3nbsp;dje-^

ahjeSiionm aut defoßonem efa confumtum ; ßne du^io priorem ufum
pra pofteriori elegit Adamüs. Sed per fupra dida vei um tftpiius,
adeoque nullum fupercft dubium, qui» Adamut hoc hrutunt
ßve ejus caro Deo pro je uxore fua .vera in Meßam fide imntolaverit.
Carnes illas, verba funt Quenfled. l. c.p, m. aiîJ, tanquam inutiles
efle abjcdas credibile non eft.

Schol. I. Non nova funt, qua: hue usque in medium fune
prolata: Adamum enim Deo obtulifle facrificium non pau-
ci a multis retro luftris crediderunt : Hiftoriâ enim eccle-
ßahica nos docet, feculo li.fedam quorundam hominum
viguifle, quz nomine Arteiyritarum venit, atque a Cataphry-
gis, Quintillianis, Pepuzianis amp; Pnfcillianis non niii de-
nominatione difterre videntur. Hi Artotyrit» pnwof prH-
ficaf homines Deo funt arbitrati, quod lucnlentius ex eorum
delcriptione, quae traditur in öm compendimfen ÎNîtcben*
«rt5 'è\tmfLixico fub Tit. Artotyrita, perfpici potefi : ttgt;ûï (inî

gcngt;l(fe @ccte im Sec. II, unD mürben alfo gcnanDt »on '^roO
iinD pfeife im ©acramenf, an ftatt Deê ^cin«, raeUunfete tï^
pen Btetn Die ^tudjt îxc (gramp;en unD bcr (Sc^naflfe gcopfferf,
«nö mcil ©Ottnbsp;îlbelé angenommen, weid)«» Die

®rucl)t feinet @cfcaafe get»cfen, mopon Der ^àfe ^etfomt;
toûïum fcieWen ftc Den Äcfe biet anççencî^mer alé ben ^tin.
Epiphan, hîcref. 49. Aupuft, haeref cf. Frid. Bechman. in
tmnotat. uberior. in Comjp. Hutteri p. 679. iS Ph. Jac. Hartmann, in
Comment, de rebus geflis Cbrifiian. fuh Apoßolis p. Porrofub
finem fee. X. amp; initium XI. vixit Suidas Monachus Con-
ftantinopolitanus , qui nobis Lexicon grarce çonfrriptum
reliquit, in (^uo fub Voce Adam haec le^imus verba ; Tym
réxvct^ xat/ y^ctfjifzar» , léra eTtirfjfJ^ai KsyMauf ts %eu\ «Aoyo/,
-jrçotpiîTei^, 'n^a^yicm, x. T. A. quiT eodem tempore A-
dami facrificium creditum amp; non ignotnm effe common-
ftrant. E?f noftratibus ita de hoc facrificio Jvh. Cunrad.
Piettrici in Anti^. Bibl. ad Lçp. Vll^ 37.p. m, 206. ed. Pifi- iù^w.

tum-

tumvis,, inquit, non exprejfa occur at mentio Adamitici aîicujiu faeri'
ßcii ; pia tarnen veterum efi conjeSlura, ex pellibus ovtum facrificia'
Jmmmaäatarum € combußarum divinitur Ada ^ Eva faSîat ^
dutat fuiß'e veßex, ut deinceps amp;:c. Cui fubtUftgcre non pigebit
B. Calovii verba ex Comm. in Gen cap. III, 21. Cum ma.

Bari oporttierit miculas ^ agniculoi, quibur detrahenäit erant feU
Jes; non dubitamus filium Dei, maBatis iis dem, ceu aternum pmtifi-
cem hic primum omnium ritus facrificiales £5quot; facrificia ipfa (quorum
communkma erant, qua ex ovibur cferrebanturh peregfe, iUasqw
fiiuras futuri fui facrificii Adamo commendaße et b]. Bibl. Illurt,

T 1 p 118 Ex quibus fxmul apparet, ex veterum lentenna
matcriam facrificii Adamttici fuiffe oves amp;agnos, atque
refpexifle ad futurum veri amp;immaculati agui e. Chrifii
immolanonem coli. Apoc.X{n,8. Ef. LXI. ad GaU III, 27.
Gl B. Calovii BibL 111. T. I. p. 254»

Adamus facrißcms obtinmt lo7ta gratta.

Finis amp; effeäus facrificiorum refpeàu' hominum ex in-
tentione Deî erat, ut facrificans amp; facrificium offerens pro-
pter fidem in Meffiam ejusque fatisfadionera jûxta hxcfacri-
ficia omnium oecononii« grariae bonorum particepS fieret amp;
falutem «ternamadipifceretur. (§. 13.) Cum itaque Adamus
vera in Mefliam fide facrifiGiam fecit î (§. 23.34-amp; 35.) fequi-
tur quoque, ut omnia (Xconomia gratia bona facrificans obtinuerit ad
falutem aternani neceßaria,nbsp;.

Ét quidem eadem , qua h N T;

Cum ntraque ceconomia gradse tarn vetUs quam növa
poft lapfum a Deo benigniter introduäa uno eodemq«e. 111-
nititur fundamento, redemtore fcilicetgenefisbuitiaP^5
bona quoque œconomk veteris eacieni effc débent cum iis,

quot

quorum in novo foedere pardcipes fiunt fideles. Sed Adamas
facrificans omnia œconomiac gratiz bona vera in redemtörem
fide obtinuiti (§. 3ç.) fequitur itaque, ut^adem, qm fidcks in
N.T. obtinent y adeptui fa bona fpritualia.

37.

Scilicet regenerMionetn juftificationem.
Omnis vere fidelis amp; in redemtörem fiduciaütcr cre-
dens, juxta bona opera ex fide illa emanantia, regeneratur
amp; coram foro divino juftificatur C pro jufto reputatur. Tper
Th. Thet ) Cum autem facrificiorum oblationis ufus eflet
frequentiflimus ex lege Dei pofitiva; (§. §. 7.) apparet,

quod Jdamuf, com omnia bona fpiritualia œconomiœ graâx
novi foederis obtinuit,nbsp;vera .in redemtörem fide facrißi.

um offerens fit regeneratus £5quot; jufiifkatus,

38.

Regeneratur ad imagtnem Bei inftauratur.
Quicunque eft regeneratus amp; coram foro fummi Nurai-
nis^juftiftimo juftificatus ; illc ex flatu irae in ftatum pervenit
gratiac, e tyrannide diabpli eft liberatus Hebr. II, 14. if. in
filiationem apud Deum reftitutus Rom. VIII , 17. amp; ad
imaginem Dei per peccata pcrditam ihftaoratus Ephef IV, 24.
Coloff.111,9.1©. cf Cd. Caipovii Theol. D05. T. II. l 911.

amp; 1IÎ4,

39.

Adeoque Adamut..

Cum igitur Adamus facrificans efl regeneratus amp; jufti-
Äcatus; :70 fequitur, utidem ille eo ipfo ad imaginem divi.
nameJi inßaur4tus.(§.iS.)nbsp;j), 40,

40.

Deo faHuT Jimilis,

Quicunque ad imagineju divinam eft inftauratas, ille fi-
militudinem ciinî Deo iterum accepit,'amp; Deo fmiilis eft fa-
dlus (per définit,) Cum vero Adamus ad imaginem divinam
eft inftanratus, {§. 39.) apparet, quod idem iterum receperit
fimilitudinem cum Deo, eidemquefit factus ftmtlir.

Kegenerstus pmilis faclus ejî filio Dei.

Qaoniam Chriftus, fecundainTrinitateperfona, eft imago.
Dei patris perfcâifîîma a Cor. IV, 4. Coloft. f, u. Hebr. 1,3.
cf. Joh. XIV, 9. ejusque natura tempore Gal. IV, 4. aflumta
humana propter charadlcres «Sc notionem îmagînis divinse in
Chrifto ceu vero homine obvia m amp; ex Sacra Scriptura non
qaidem kcst« to ; fed bk m ^rim probabilem , imaginem
gerit divinam ef. Cel Carpov. I.e. §. S02. ^ Ep Pfychol. Sacrat. P. I. c.
II. §. 86. 93. iii; facile inde coHigere poftumus, curinfacris
îitteris regeneratusamp; juftificatus dicatm-funilis faâus fîIîoDei,
ejusque imaginiadfimilatusGaI.lv, 19. Rom.VIII, 25. Colofl!

ni, I o. f/. Cel. Carpov. 2 h. Dog. T. //. 514' ^ ^ IT T-

§. 42. - . quot; '

Cmfi'quenter ^ AdamUs,

Cam itaque Adamus vera in redeintorera fide facrifici-
um offerens regeneratus eft amp; juftificatus, (§. 37) etiam ei-
dem contigifie, omnibus quod evenire folet regeneratisamp; iu-
ftificatis, negare non pofiumus. Sed hi fimiles fiunt filio
Dei, amp; ejus imagini adfunilantur^ (§. 41O fequitur ergo,

.nbsp;Gnbsp;tit

ut Adamuf quoque {iterum) ßmilit ßt f^Stur Ghrißo, fecunda Trinitatix
fanäijßma perfona, (§. 40.)

4?'

lUe faSiur eß feut unus; ex tribus in Deitate.

Si ahfolute impoßbile eß., ut aher altiri ßa aqualis: ßcut mui ex
diis faSlim eße quendam dicitur, ß i km ß,mi lis f actus eß uni ex aliis.

Cum itaque Chriftus eft fecunda iuTrinitate facratilRma per-
fona, cui nemo hominum squalis fieri poteft ; noo eft ób-
fcurum, quod Adamus, facriiicans fimilis fidus Chriftoamp;ejus

imagini adfimilatas , (§.42.) fa^usßißmtCbrißus, adeoquejßcut
%nus ex tribus in Deitate.

Schol. Qnicunque juftificatus fa^us eft ftcut Chriftus,
ille ante regenerationem amp; juftificationem talis non fuitj
fed ordinarie filius eft irx divinse Ephef Jl,5. Colofl^lll, 7.
Tit. ni,3. (cf.^. 38.) Cum itaque Adamus vera in redem-
törem fide facrificium ofFerens fa(fgt;us cft ficdr unus ex tri-
bus in Deitate j antea Deo amp; Chrifto limilts non fnit ; fci-
licet eo tempore , quo quidem cftèt lapftjs per peccata,
verum éideni redemtor nondum promiftJ s, quem fide ap-
prehendere potuifler. Adeoque niinime hoe ad ftatum in-
tegritatis eft extendendum.

44-

Regeneratus cogmfcit honum malum.
Qtiicunque veram in redemtörem habet fidem, atque
adeo eft juftificatus, ille illuminatns eft, amp; gnftavit donuni
fupra ccelefte, particeps ladtus eft fpiritus findr, guftavit bo-
num Dei verbum, virtutesqne fururi fecnli. (per Th.Thet.
cf. Htbr. VI 4.^.) Confequenter regeneratus cognofcit veri-
tates falutares, feu quae ad falutem xternam neceftanV font,
quantaque amp; qua: bona acquiüverit redemtor toti generi hu-
mano

niano perfatisfa£tionem, quodque per eandem per peccata
amiflam beatitudinem recuperare poffit homo. E contrario
per eandem illuminationem colligere pottft regeneratus,
quantum amp; quodnam malum fitpeccatum, mors fpiritualis,
amp; damnatio aererna propter peccata certo obeunda, nifi Chri-
ftus ejusque fatisfadHo apprehendatur; fiducialiter. Priori
itaque modo regeneratus cognofi;itbonumfi quid bonum,po-
fteriori autem malum C quid malum fit.

4T.

Adeoque £if fmilit Chriflo faciuf.

^icunque fimilis eft fadus Chrifto , ejusque imagini
adfimilatus, ille eft regeneratus amp; juftificatus j ((J,4o.amp;38.gt;
Cum autem omnis juftificatus homo cognofcit bonum atque
malum, (§.44.) videmus: onmem ßmilem Chrißo faBum ejusque
imagini adjimilatum mfcere bonum atque mabm,

46-

Atque ßcut unus ex tribus in Beitate faclust

Quicunque faétus eft ficut unus ex tribus inDeitate, ille
fimilis Chrifto eft faxflus. (§.43-) Verum talis cognofcit bo-
num amp; malum, (§-4Tlt;) Ergo ßcut unus ex tribus in DeiUite faBus
nofcit quid bonuml quid malum} ßt.

§■ 47-

Confequenter Sif Adamus.

Quicunque ficut unus ex tribus inDeitate eft facftüs, il-
le cognofcit bonum atque malum. (§. 46.) Cum vero Ada-
mus vera in MefiTiam promiflquot;um fide facrificans ficut Unusex

2nbsp;tri-

tribus iiiDeitate eft fadlus; (§. 43.) fequitur , at Adamus qu^.
^ue CGgnovcrit quid bonum quidve malumï Quod quoque luculeu-
tius ex Gen. Ill, v. 8-20. colligi poteft : ibi enim reperimus ri-
gorofum illud examen, quod Deus cum Adamo propter
transgreflîonem legis, adeoque propter peccata inftituit; rc-
velationem redemtoris, et veritatum falutarium, imoamp;pro-
mulgadonem eorum, quae ex lap u iis eflent eventura. Ex
quibus concludere poflquot;umüs; Adamum non latere potuifle

malum Sz bonum ; fed a pofteriori idem illud eidem inno-
tuifle.nbsp;^

48.

C-onttTiuMict.

Ex his itaque omnibus, quaï hadlenus de Adamo fiiut dis-
piltata , appai'et, quod famficiim opnm Adatrna faHus ßt ßtus
unus ex Trihut in Deitate , (§. 43.} cogmvevit, quid ßt honum
quid ßt tnduml (§.47.)

Schol Si itaque ponamos, quod quidem inter fmpoflt-
bilia referri nequit, foppofua in Deirate 1 rinitate, Denin
folufn cum tribas in Deitare wTrovaVao-; egiffe k locutüras
efle de Adamo ex fide in redt^nuorem promiflnm fiici ifi-
cante, ejusque rebus c.ircümftantibus iri fpiritualibus jhanç
de Adamo ut protuiflet didionem non fuiffet Vx -rm ahv-
vtiTüiv : Adamux fnBus eß ßfut mus ex ndis apofcit quid le^
mm quid mttîum.

49.

Kes hominihus eireumßantes poß hp fum,
Primi homines per peccata lapfi, morti a^^^etuy,';; k ani-
mae fadi funt obnoxii. Hanc quidem rederauonis medio
aremovereamp;evitare poffunt homines j verum illam ordinarie

aeaio

nemo evitare poterit, adeoque 0 omnis homo ordiiiari«
ruiMrnôùç mori debet, i) per medium fatisfadioöis ex in-
teiitione Dei ordinarie morte, naturali amp; temporal! fubfecuta
beariiudiftcm acternam affequi amp; poteft. amp; debet, Matth. VIgt;
%o 21, Philip. 111,20.21. Hebr. Xlll,i4. 3) quinegligit «Scre'
fpuit medium redemtionis, damnationeni leternam ordinarie
poft vitani temporalem non evitabit, 4) non omnes omni-
no homines naturaliter usque ad ftnem hujus feculi vivent,
nec vivere poftunt, Rom. VI,23, i Cor, XV, ^ i.

Medium ad vitam xternam quando indifferenr,
Pcrmultœ dantur res , qux per fe fpedatae five in ab-
fîrado, Ufi ajunt, funt indifferentes, amp; nullagaudentmora-
litare ; quamvis in concreto amp; fub fingularibus ciitumftantiis
per fua confedaria five bonsc fint five malae. Si itaque po-
namus naturale quoddara medium, cujus uftivit.i noftra tem-
poralis five jofto amp; fbiito longior, five etiam immortalis fie-
ret 5 medium illud per (e five in abftraclo neque bonmn ne-
que malum fed indifferens eftet dicendam,

Qiieindo malum.

Omnis homo poft lapfum ordinarie mortem cwfiartK^t
obire debet, five poft eandem vifionem beanficam j five da-
mnaîionem obtineat acternam, neque omnis homo ad finemi
usqne hujus terrarum orbis vivere poteft. (§. 49.) Hinc ita-
que feqoimr, Uteinsmodi medium, fi tale ad effet,, non ma-
a^reî indifferens; (§. îo.) quia nexui pcft lapfum inter ho-

G 3nbsp;KM-

mines fmgulari a Deo approbato, vi alterius partis legis ifti-
us pofitivae, (cf.§. ii. not. a.) repugnaret; fed omnino eva-
deret hujus medii ufus malus.

SchoK Quoniam nexus poft lapfum mortem hominum
ca'fiarr-c^V indudit', (§.49.; a pofteriori nide concludimus,
quod, quia idem ille nexus ejusmodi medium non invol-
vit, cujus ufu mors hominum denominata poftit averti;
illud quoque medium huic repugnet nexui, ade oque non
fit indiffquot;erens in hoc rerum nexu. Et quoniam in fcriptu-
ra paffim eft approbata mors illa ab hominibus obeunda;
Ctiam medium illud malum efle debet. Et ii illud 'ddeffe

Stere vdo!'^nbsp;confequentia incommoda

Haélenus locuti fumus dc ncxu illo, qui poft Meffia
promiffionem inter homines obtinuit amp; obtinet. Si itaque
tempore Adami poft promiffionem Meffiz ejusmodi adfuiflbt
medium, cujus ufu vita noftra five folito longior, five etiam
immortalis evaderet ; .'fequitur, ut illud malum fuiflet
(§- nO

Continuatio.nbsp;,

Ex fuperioribus patet : Adamum obiafo facrificio fadum
efle ficut unus ex tribus in Deitate, amp;cognovifle, quidbo-
iium quid malum. (§.48.) Si itaque eo tempore tale adfuiflet
medium ; facile in eam prolabi potuiflct fententiam , honii-
nam KoXhtvjix non efle '«v to7ç , alteramque legis iftius
ß. 12. not. a.) partem eflquot;e fruflram. Cum vero hoc répu-
gnât Scripturac Sacrae Philipp, m, 20. Hebr. IX, 27. (§. 52. amp;

f I.) fequitur, ut ejusmodi medium omntno fuiffet malum. Ut taCC-

ara, pofito illo medio, Adamum facile relabi pouifle»

Continuatio occaßom loci Genef. UI, 225
Ex primis Genefeos capitibus conftat, Deum in medio
Paradifi creafle amp; pofuifle arboremnbsp;aï^, a) cui ef-

fedlus vitam hominis in aeternum prolongandi amp; immorta-
lem efficiendi etiam poft lapfum amp; promiflionem redemtoris
adfcribitur Gen. III, 22. De qua quidem arbore Cel Carpov.
in Theo!. Dogm, T.K§. 1036. itadiflerit: Quoniam igitur af'
lor vita paradißaca vera fuit vita arbor, ope illius ßnml hominem'Jm-
mortalitatem confecuturum fuiße duhitandum non eß ; ita fcilicet, ut
quemadmodum corpus hominis per effentiam fuam ad vitam perpétuant
Mptum difpsßtumque fuerit j ita mediante vita arbore ffiritus corporis
vitales £5' animales femper in vi gore confervati, vires confirmât* re-
feSia, ^ caufa incommodorum, ß qua fuißent ^ depulfa fuerint. b)

a) Dirputatumeft, utrum,nbsp;KV amp;nbsp;3H3 HÏTin ÏV

uiiam eandemque numero eflè arborem amp; denominatione tantum diamp;
ferre, ftatuendum fit, nec ne ? Affirmativa lententia lequenti argu«
ijiento probari poflfe mihi videtur:

Arbor, cujus fruftum comedere primi parentes; lîmt prohibit!, eft

arbor cognitionis boni amp; mali Genef. II, 17.
Arbor in medio Faradifi five horti a Deo pofita, eft arbor, cujus filt-
£l:um primi parentes comedere non debuerunt GenelT III, j-

Erg® arbor in medio horti pofita erat arbor cognitionis boni Sc malt.
Sed arbor vitarum eft arbor in medio horti pofita Gen. II, 9.
Ergo arbor vitarum eft arbor cognitionis boni amp; mali. Q.E.K
Arbor in medio horti pofita eft arbor vitarum Gen. II, 9.
Sed arbor, cujus fruftum primi parentes edere non debuerunt, eft

arbor in medio horti pofita Gen. Ill, j.
Ergo arbor, cujus fruftus non erat comedendus, eft arborvitamm;

Verum

■ Yerant avbor tógiiltlonLs boni amp; mali eft illa arbor, cujus'fruftus

non erat-comedendus Gen. II, 17,
Adeoque arbor cognitionis boni 5c mali eft a^bor virarum Q.E. A.

Cum autem multis h$c fententia adhuc obnoxia effe videtur difficulta-
tibusj easdem removere conatus eft Sc y ere déclina vit C/. Ö' fquot;lt;di.
tifpmiti l^ir Pi. R, M. Chryftnder in DiJ]'. jam laudata atque fimuLoftcn-
âitj ijuomodo potuerii: fieri y pofita harum arb orum ideniitate etiam
numerica, ut alio tempore Adamo fuerit obnoxia; alio autem ejusdem
infervitura fuilFet faiuti amp; vita; temporali,

k) Summum numen dicit : Si de hac arboj-e 8c ejus frafUi comedit Ada-
mus ;. vivet CZpiyEquidem fcio : tZIS/V non femper œternira-
tem fignificare abfolurani ; fed interdum quoque rofjieftivam f. tempus
longum amp;c indefinitum , cujus finis non eft notus, cf. Gen. XVII, 8.

li'^od- XXI, 6. I .Sam. 1,12. XIH, 13. i Sam. XU, 10. cf. Sal.
Olafl. Ph. Sac.L. V.T.I.c.XVr. Iccirco quxnsm hic potiflim':m intellir
genda quxntur ? Ex allegans his diftis colligi, eorumque nexu facile
poteft perfjjici , in iisdem u3 /i^ œternitatem abfoluram fignificare
non pofte ; fed tantum rel]gt;eftivam, quœ tarnen ad finem usque laijus
feculi non eftet duratura; cum vero ex Gen. HI, 2i. ejusmodi octerni-
tas abfoluta in hac vita obtineri nequit, quia permutatio Scinterirusliui
)us feculi eft fiiturus ; fequitur , ut in allegato quidem difto per
CD/y aeternitas reipeftiva fit intelligenda, verum talis , qua; usque
ad finem hujus mundi ordinarie duraffer,

§• Tf.

Ufur arb oris- vita fuît malus.

Cum itaque arbor vitarum virtutes habait, vitam homi-
num folito longiorem amp; usque ad finem mundi immortalem
faciendi; fequitur, (§. Ç4.) ut, fi Adamus de illacomediiïet
arbore, ufus hujus arboris non fuifiet indifferens m concre-
to; fed omnino malus; (§. 13. amp; §. 53.) amp; nexui huicrepu-
gnans dicendus.

Schol» Ergo Deum non infipienter egide palam eft. ß
aut arborem vitarum amp; ejus virtutes plane perdid;fier, aut
aditum ad caiidem inipediviflet quocunquc demuiu modo.

■nbsp;Et

Et fi ponderamus, Adamum de hac arbore, comedentem
facile ex fiatu gradœ in ftatnm irse relabi potuifle, (§. ^3.)
Deumque hunc relapfum cavere voîuifie ; pofita didionis
iilius (?}. 48 ) continuatione, ita eandem inftitnçre potuifle
Deum patet : Adamus faHus eft ftcut unus ex nobis , Jif cognofcit
quid bonum quid malum; fed, ne come dat in ß)em vivendi aternum
vanam de arbore vitarum, impediam, quo mtnus id ßeri pojpt,

S,^nfuf dicti Gm. III, 23. genuinus.

Hisce itaque praemüTis verum amp; genuinum, uti ego ar-
bitrer, fenfum diâi Genef. il], 22. de quo hucusque multum
eft difputatum, inveftigare poflumus, cujus verba ita fe ha-
beiit : i^Nquot;^! irtND n'^nnbsp;Tn a'^nSx miquot;* to

nriyi yni Dia ny-iS -^m ^DNI crs-^-^nn ŒJ; nphi

rmSi?quot;?. de quibus tantum fequentia notanda veniunt.

a)nbsp;Nonnulli, qui hujus diftl fenfum indagare paulo penitlus funt aufi, in-
certi fuerunt, quldfuminum numen per hsec voluerit indicare verba.
Adeoque non pauci lunc, qui in Iiis verbis Ironiam latere defende-
runt, alii ad hanc evitandanl in ils dem Commtferationem quoefiverunt,
amp; iterum alii ucrique occurrere ftudenies tropo interrogitivi^ eadem
explicant verba. Sed melius omnino putamus ; fi hsc verba absque
ullo tropo interpretamur , 8c planam hujus difti exhibemus oratio-
nem.

b)nbsp;îT^ri pro confueto fignificitu verri poteil five' per/«// five pery^«?«/
efl. Sed nexus oftendir, pofterioiem lîgnificatum hic locum habere
debere, ($.48.) amp; orationis indoles, adeoque nec opus eft, ut H^H
efferamus per comtus eft, five 'v luit ßeri, quamvis interdum verba
a9:um denotantia per potenttsm Sc conatum explicari deb'eant cf. Gen.
xxxvn, 21. Pf LXIX, Î. vid. Sal. Glafl'. Ph. Sac. L. III. Tr. III. C.V.
p. m. ^6l. C. VIII. p. 766.

c)nbsp;0 H®c vox multis fubjefta fuit interpretationibus, cum ab aliis
per tx fr , ab aliis per ex tUo 'Sc iterum ab alius per ex nohit eftreddita.
Nos ultimum fignificatum retinebimus freguentiorem , eandemque

.nbsp;Hnbsp;folide

Iblide amp; erudite demonftravit Vir S. R. vfciferui Thfotofui Erlangtn'
ßgt; exetile,11 :ffimHi in difertat. inaugur, fut,. r,t. Innitas perfo„^rum m
Knit Ate Oei ex oracttUi V. T. et/iéln Self. ƒ. Jrn. i 743. Ex qua quoque
luculenrer perfpiclendum : Deum in hoc fermone fecum ipfo foium
agere; non vero cum aliis rebus rationahbus creatis communicare fen-
tentiam,

d) er:5 ügmRcar: etiam S: parra Cwe pr^tereji, Sed alTumta identitute
arban'! vitarum 8c cognirionis boni atque mali ((J.^.) hic per/xjwfive
fr^tfre.t, iicrxm eft efferendum cf. Cel. chryfandri di. irt dt. 6.
xxXV.nbsp;^ '

§. Sl'
Continuatio.

Atque ita unum quodque vocabulum i'n nativo füo fi-
gnificatu rdiaumdiaum illud ita vertendum eflfe putamus:
Et dixit Deuf 'Iriunut: (fecum ipfo folum agei^s . Ecce Adamuf
(vera in promiflura mulieris fernen fide facrificans) facfur eß
(cam polt lapfum ante redemtoris revelationem rs non fuit)
ßcut unut ex nobis, (non arqualis uni ex nobis ï fed fimilis fidu-
ciali meriti redemtoris apprehenfione per regenerationem
alteri in Deitate fandiffimar perfons fcilicet Chriftoperfedlif-
fimspatris imagini) »ofcit(a po{\eriori) quid bonum (veleß:
apprehenfio fcilicet meriti Chrifti, vel fuit; ftarus nimirum
amiffus feu integriratis) quid malum-, (vel fuit, cam de fru^a

vetito Gomedit, vel eß; contemtus medii illius falutaris a Deo
revelati) Et nunc, ne extendat manum (prouti fecit in ipfo lapfus
zdm)^ fumat ttenim, ferro (fed in fpem acternum vivendi) de
grbore vitarum (five cognitionis boni amp; mali ceu re per fe in-
differenti) yquot; comedat, vivat aternum (usque ad finem hujus
terrarum orbis) fcilicet dimittam eum (ne putet: hominum
moKinv^kA HOn effe 'tv rót^ igavolc Sc hac rationemortenon fu-
tura medium redemtionis efTe contemnendum; fed coHigat:

hoiiii-

DIVINO NUMINI OBLATO.
hominum ifoKirsvf/,«. omnino efle 'sv toUç quot;s^çavoTç) Et dimifit

V. 23.

Schol. Atque ita facilius perfpicere poflquot;umns I. totius
orationis amp;'enai rationis Mofhicae ncxura a verfu 8. ufquc
ad fineai capids, II. fuigularem nexum, qui inter verf at.
Sc 22. intercedit, atque 111. cohxrentiam piopofitionis :
homo ert .f-onformis iraagini filii Dei , ergo ex paradifo
elitninandns a S. R Vfdffero fraceptore meo ad cineres coJendo in
dif'ert. cit. §. W not. his verbis : Quomodo enim homo pœnilenr
fnu^is Deo fimtlif effe potuit, quam ante lapfum erat ? quulis ex ea
propoßtirme ad alteram de ejeBione primorum hominum coh^renUa in-
ßituenda éft ? utique enirn non fequitur, homo efi conforma inuigini
Filii Dei, ergo ex par adifo eliminandus : defideratam a nobis
prolixius probatam. Non equidem primus fum, qui ita
hoc dictum vult intelligi, cf. StarchH Synopf Bibhotb. Exeget.
in V. T. ad h. I. quoniam tefte S, V Baumgunenio jn a[|ge#
mcinfil lîlBflt^iOilîorte ZaX.Kamhachius in Hifi. Eccl V. l.p. 90.
amp; docente S. R. Pfiff era in di(j, cit. Job. A'éycrut in diff'ert de
my fieri 0 S.S. Trinitatis Harderevici an. 1712. édita C. II. 17. p.
38. eodem interpretantur modo verba, amp; quidem pofte-
rior his verbis : Ecce Adam, ftunc refiitutus, ( ut pracedentia
fomm. If - 21. docent) IT^H, ficîus eft, ut iinuf ex m,his i. e. ßmi-
lis faBus uni ex perfonis divinif, fimilis ac cvnfrmis inuigini Filii
Det Rom. Vlll, 29. Sed utrumque neque Euimhachium neque
Meyerum mihi videre contigit, adeoque nechujusinterpre-
tationis rationes ab illis addufèas dijudicare potui.

§. SB.

Brutum illud fuit primum fäcrißci.ile.nbsp;. ,

Sed redeamus ad id ( J. 34. unde vcnimus. Ex conti-
nua faâorum ferie amp; fucceflîone, quae in Genef HI. traditur,
dilucide apparet, quod illud brutum , ex cuius pelle primis
' parentibus veftimenta funt confeda, mox poft promulgatum

Hznbsp;de

de redeintore totius generis hominum dogma fit trucidatom}
(cf§.3o.) Cum vero Adamus hoc brutum divino immolave-
rit numini (§. 31. amp; feqq.) primusque fuerit, qui Deo poft
Meflix proniulgationem obtulit facrificium ; (§. a4.) confiât:

hoc brulmn frimum fuijfe facrificiale Deo oblatum, bocque facrificium
Adami fuiße primum illud.

Primum facrificium in Paradifo eß faBum.
Porro nexus oftendit, quod tunicis pelliceis primi ho-
mines induti ejeai feu migrare jufti fint a Deo e paradifo
Gen. Ill, 23. adeoque tunicarum confèaio in paradifo adhuc
eft perach. Cum itaque madatio bruti illius in paradifo
quoque fada eOe debuitj hoc vero brutum primum fuit fa-
crificiale; (§. 58 ) inde colligendum : quod primum facrificium
ab Adamo Deo oblatum fa adhuc in paradifo.

!§. 60.
Fuit cruentum.

Cum macflatio bruti cujusdam fine profufione fanguinis
fieri nequit; pi'ofufio autem fanguinis bruti cujusdam ad fk-

crificium cruentum requiritur neceffario, amp; brutum illud, ex
cujus pelle primis parentibus veftes fint adaptatz, eft mada-
tum, (§. 30.) primumque luit facrificiale; (§. ^g.) fequitur,
ut primum Adami facrificium fuerit cruentum, quod Deo in Paradifo
ohtuUt. (§.

§. 61.

Et expiatorium,

Quoniam Adamus poft lapfum reconciliationem cum

Peo,

I^eo, amp; fubJationem invedlae disharmonie, peccatorum rea-
tus qusfivit, (§. 22.) infuperque vera in redemtorem fide fa-
crificium fecit (§. 23.) cruentum ; (§. 60.) ejusmodi autem
facrificium expiatorium eft (cf. §. i r. Sch. III.) five reconci-
liatorium : primum Adami facrificium in Paradifo Deo oblatum (§.
fuijfe propitiatoriim apparet.

61.

Adamuf primus fuit, qui cultum obfervavit externum.

Cum Adamus primus fuit, qui pro fe amp; uxore fua Deo
facrificavit 5 (§. 23. amp; §. 31. feqq.) cultus autem facrificialis
ad cultum pertinebat externum, ejusque maximamefficiebat
partem; (cf 7.) fequitur, ut Adamus primur fuerit, qui cul-
tum externum etiam adhuc in Paradifo obfervavit.

^ Schol. Cum Adamus vera in redemtorem fide facrifi-
cmm obtuht Deo; (§. 33. amp; 34. amp; 23.) cultus ejus pro
fundamento habuit fatisfadioncm redemtoris. Cum au-
tem ejusmodi cultus divinus voluntari Dei non poteft non
efle conformisj fequitur: ut cultus ilîe Adamicus non fue-
ritnbsp;(§. 3.) fed Deo acceptus.

63.

Adamus primus fuit facer dos.

Primaria facerdotis officia in veteri teftamento erant, ut
fecundum ordinem amp; inftitutum' divinum curam extern] cul-
tus divini haberet, facrisque k ficrificiisvacaret cf. Hcbr. V,
1.2. V1H,3. Cum itaque Adamus primus fuit, qui fecun-
dum legem a Deo acceptam fiicrificavit, 23- ) amp; ^^ ipfo
cultum externum obfervavit ; {%. 62.) Adamus quoque primus
fuit facer dos, primumque facerdotio eft funSlu^,

« 3nbsp;Schol

Schol, I. Singiilaribns certe juribus facerdotes veteris
teftamenti ftibftabilita jam hierarchia giivifi funt , atque,
cum Adamus primus fuit facerdos, pollibile, amp; probabile
eft, eidem quoque certa quidam jura ut tali a Deo efle
concéda facerdotalia, quod quidem dc lege Lev VJl, 8.
non improbabiliter affirmare conatur Dom. Wincklerusin
(lift. cit. §. XV. his verbis: Quid vero magis conjemaneum efl,
quam Deum, ut non magis corpori fuêligaculis jam inßruch Gen. Ill,
7. (a), quam anima lapforum profpiceret, faSiam gratioß f«deris
promulga'.ionem eo flatim tempore non ßne fanguints effußone Ebr.
jy, Ig. 22. ad remißiotiem requißta^ dedicajje, ita quidem, iit car-
nes in viclimam combußo, pelles autem protöplaßis adapt ata fuertnt,
vel Adama, tanquam primo fifcerdoti ceßc-rint: inde lex manarit Le-
vit. Vir, 8. ^^um facerdos offert holocauftum alicujus, pellis hclo'
caußi, quod obtuUt, facerdotis hujus e^ it,

(a) Schuckfordius in bCt Harmonie bft H. It^^ ProfanScribentcnL.il. p.
g« Fumt mir unn)ö()rfc()dnlici) fur,nbsp;()à£te »crorbncn («Ij

len, öie £ôi«re bli)§ Der SSkiamp;utiii meqen ju ltI)I(Khtcn, ba öic ÇOîcn«
fc^en bcrfitü tviif einer anbern t î)cv ïieöecfung »ev|\t)fn tvaren. gs
tieftet ßielme^ir ju »ermufi^en, bol?, n^nn cr ein îbier befîimmet, cv
demjenigen , Der folc^eä bargefcva^t, erlaubt juglei^ » Di« jut
Sleibung ju gebraucf;cn.

Schol. IJ. Singulare amp; peclllîare officium fummi facer-
dotis five pontincis maximi in veteri teftamento prac reli-
quisfacerdotibus hoc erat, ut femel in quocunque anno
die fcilicet folennis expiationis fandiffimum in'traret, at-
que eadem fe totumque populum Iftaëliticum per facrifi-
cia cruenta cum Deo expiaret Lev. XVI. Heb. IX, 7. Cum
itaque Adamus pro fe fuaque uxore h. e. pro toto genere
humano tunc temporis vivcnte Deo obtulit facrificium
(per antec.), ejmiatorium; non incongruum eft hoe refpe-
öu Adamum fiimmum appellate pontificem, quemadmo-
dum ita loquitur B. Lutherus in C on ment, in Gencf. cap.
IV, V. 16. egreflîim Caini a facie Domini explicans : Ab iß»

loco,

Iocs, in quo Deuz fe eße dechrahat , ubi Adam., tanquam fummns
pontifex reßdebat, tanquam dominus terra; j egreß'ur eji Cain amp;c.

Schol III. Non facrificia folum 13.amp; 7,) fed etiam fa-
cerdotes veteris tefiamenti erant ivttot redemtoris , quia
iJle facerdos (imul facrificium fuit cf. Hebr. VII, 27. IX,
13. 25:. Paflim enim redemtor vocaturnbsp;111, i.

d^X'^Psvi fisyetr IV, 14. U^svf 'sn tov Umvo, V, 2i. hpv?
/xiyatr st) tov 'oIk-ov tS k.t.K X, zr. Comque jam an-
te Mofis tempora amp; ftabilitx hierardiia facerdos Melchi-
fedeck Hebr. VIJ, 3. cf. Outram. 1. c. L. II. c. i.p.m.288.
feq. vocatur redemtoris TuVosj non incommode, Adamum
appellari poffe ratione facerdotii tóisov redemtoris, fequitur,
quemadmodum ex alia ratione eundem ita vocaverit Pau-
lus Rom V, 14. i'AUfJi tTt TOTTof Ta y.é\hovTóg cl. Sal. Glaff.
in Ph. Sac, L. II. p. m.443.

Oeconemia gratia poß lapfum eß verum teßamentum.

Oeconomia gratiac poft lapfum confumatum a Deo be-
nigniter introdudla in Scriptura Sacra fub nomine teftamenti
eft revelata, quod prifertim ex epiftola Pauli ad Hebrxos
perfpici poteft. Sed quodvis teftamentum requirit teftato-
rcm; fequitur itaque, ut amp; illud teftamentum teftatore reli-
quisque necefl'ariis requifitis non carere debeat. Cumquete-
fiator hujus teftamenti eft Deus ceu redemtpr generis huma-
ni , amp; reliquis requifitis hoc teftamentum non eft deftitutum.
tf Cel. Carpov, Theol. Dogrn^ T, II. §. 48; teeonomiam gratis veri na-
minis ejfe teßamentum apparet.

Continuatio.

Quoniam harres- in teftamento denominatas ante tefta-

to-

toris mortem bonorum teftamenti ceu ejus materialis parti-
ceps fieri non potefi; fequitur, ut ante tefiatorisobitum va-
lorem non habeat teftamentum. Cum itaque œconomia gra-
tix veri nominis eft teftamentum, (quot;§. 64.) ergo quoque ante re-
demtoris ceu teßatorif mortem nullum habet valorem.

Schol. Jam hare ex quotidiana experientia, amp; ICtorum
pläcitis poflunt confirmari : nemo enim in teftamento quo-
dam hxres conftitutus ante teftatoris mortem ut talis bona
teftamenn obtinere poteft , quia alias eflet donado inter
vivos. Et hare omnia divus Paulus ad Hebr.lX, 16. Î7,
fois comprobat verbis : oVj^ yd^nbsp;'amy,

r^orsix^s,, ore (gt;, 0 àiaamp;e/xsvoç , quorum verborum fenfuin
amp; finem ubenus ob oculos ponit wuh. uftius in comm. in b.
. Vauli epiftolas ad h, I. cum oftendit 1 hic Paulumquot; contra Ju-
deos necefltatem mortis a redemtore fuftinendae demon-
ftrare Si defendere.

Origo «cojiomùt gratia. ejus'initium.

Si teftamentum ante teftatoris mortem non habet valo-
rem; fequitur ut initium cujusvis teftamenti fit ponendum
in momentum mords teftatoris. (§. Ex quibus fluit: œco-
7iomia gratia ceu veri teftamenti (§. 64.) initium in mortem redemtoris
ejfe colhcandum,

67.

OecoHomia gratia dividitur in V. 'N. T.

Oeconomia gratix ceu verum teftamentum dispefcitur
in vetus amp; novum teftamentum. In hoc phyfice amp; realiter
mors redemtoris ceu teftatoris eft fiabfecuta, in illo non;
yernm tamen in eodem ut jamfadaconfiderabatur, adeoque,

quje-

quiconque per mortem phyficara pracftititamp; acquifivit generi
humano redemtor bona amp; beneficia; cadem jam in veteri te-
ftamento aderant, hominibusque vere in iiium credentibus
juxta facrificia (.§. 13,) imputabantur (§. i.) moraliter fcilicet
amp; intuitu valoris. Adeoque hoc refpedu utrumque teftamea-
tum unum cft idemque. (§. cit.)

Initium Novi Teftamenti.

Oeconomiœ gratis ceu veri teftamend initium eft ponen-
dum in mortis momentum ceu teftatoris ; (§. 65.) cum vero hoc
teftamentum eft vel vetus vel novum; (§. 67.) fequitur, ut
utriusque teftamenti primordia in idem mords momentum
fint colîocanda. Sed in novo teftamento redemtor phyfice
mortuus eft, in veteri non ; apparet itaque, initium Nevi Tefta-
menti eße ponendtm in momentum mortis fhyßca redemtoris. Atque :
momentum mortis redemtoris phyßca efe inttium N, T. eft illud argu-'
mentum, quod celeberrimos amp; acutiffimus Philofophus amp;
Theologus M. Jacob Carpoviut jam pridem promifit venrilan-
dum m Tbeol. Dogm. T. II. 626. ScM. II. num. s. his verbis : ««r..
mus, finem veteris ^J initium novi teßamenti i„ momentum partis Chri.
fii {quod alio loco fumus demonflraturi) collocandum efe. amp;c.

69.

Initium Veteris Tefiamenti.

Totum de redemdone generis hominum dogma, adeo-
qne amp; redemtoris mors per facrificia in veteri teftamento re-
prxlentaamp;atur amp; pracfigurabatur 13.) prrfertim

cruenta.

Cum vero mter reprarfentationem hujos mortis per facrificia
amp; mortem ipfam 41 redemtore fuflincudam ratione valoris

'nbsp;nuIMm

nullum eft difcrimen (§ 67,amp;i») amp; utriusque teftamenti tara
Bovi quam veteris initiuni in momentum redemtoris eft po-
nendum; (§. 68.; fequitur, ut initivm veteris teftamenti repetamuf
ab eo temporis mouienrc, quo coeptum eft, mortem redem-
toris phyfieam ceu jam faftam confiderare, eamque reprae-
fentare amp; praefigurare per facrificia, amp; violentam mortem amp;
madationem Lgt;rutorum facrificialium fecundum ordinem a
Deo prarfcriptum, confequenter ab eo tempore, quo primum facrifi-
cium eß oblatum Deo,

Schol. Hoc quidem contra Coccejanos eft notandum,
qui initium veteris teftamenti in tempora reponuntMofai-
ca, arque adeo conceptum veteris teftamenti folito angu-
ftiorem faciunt, non confiderantes; fufficere ad vetus te-
ftamentum definiendum : in eodem fatisfadionem pro ge-
nere humano phyfice a redemtore non efie praftitam lt;ƒ.
Dom. WiuckJeri dif cit. §.111. pag. ii.

§. 70.

Continuatio,

Brutum illud, ex quot;cujus pelle primis parentibus veftes funt
adaptataf, primum fuit facrificiale ab Adamo Deo oblatUm j
(§■ T8-) c«m vero in momentum temporis, quo cœptum eft

DeO primum offerre facrificium, initium eft ponendum vete-
ris teftamenti; (§.69.) dubium non eft, quin, cum mox poft
promiftionem prot-evangelii brutum iftucf farificavit Adamus
Deo, amp; eo tempore inceperit vetus teftamentum.

Schol. Si initium veteris teftamenti in tempus primi fa-
crificii Deo oblati collocamus; non ab c dcm promiftio-
nem redemtoris excludere volumusr/. Witfmsin Oecnncm. fœd.
Dei L. 111. cap, 111%. V. Sacrificinm enim -Hnd primum vera

fide in redemtorem Deo oblatum ab Adamo (per antec., fne

pro.

promiffione illa fieri non potuit, atque adeo initiura veteris
teftamenti non ex adu quodam partiali fed totali partiales
eontinenti determinari debet.

§. 71.

V(Ulf Teßamentum in Paradifo hahuit inïtiüm.

Primum facrificium^ quod Adamus pro fe amp; uxore fua
Deo obtulit, in Paradifo eft fadum. (§. Sed cum hoc fa-
crificio incepit Vêtus Teftamentum ;(§ 70.) non poreß itaque non
fequi : vêtus teßamentum initium adhuc haiuijfe in Paradifo^

§. 72. ,

ï^on ßne effußone fanguinis,
Primum Adami facrificium fineeft'ufione fanguinis non eft •
fadum amp; Deo oblatum ; (§. 60.) cum vero in tempus primi fa-
crificii initium veteris teftamenti eft pofitum ; ) palam eft;
vêtus teßamentum ßne v.i}i0!.7tx-)ruo ia nun hakii^e initium.

§• 7i;

Continuatio.

Initium habere five dedirari hoc loco pari pafiu mihi am-
bulat. Cum itaq-ie vetus teßamentum ßne a fA-^vcrict initium
non habuit 3 (§-72-) /w eadem quoque non eß dedictittm,

§• 74-

Continuatio.

Cum ve»us teftamentum ratione crdinis amp; temporis pri-
mum eft teftamentum 5 illud autem fine eftufione farguinis

non eft dedicatum, (quot;^.73 ) fequitur,' ut primum teßamentum abs-
taue aiitJL'fttn.yjj(Tl.ct, non ßt dedicatunt.

Schol. Si Paulus inepi-ïola. adHebraeos cap 'X, '8 dicit:
'i^iv àà'nbsp;àtnanç ■iywKxmT'il} obfervandum G-

lanbsp;mni-

ninino putamns: verbum syHuivi^s3(ti quidem per initium
habere efferri poffe; verum cum hic Paulus non déprima
veteris teftamenti conftitutione, fed podus de reftauratione
amp; renovatione ejusdem per Mofen fadla loquitur; appa-
ret, verbum syxajwifîcô-c«^ quoque inhoclocorenovadonem
indicare veteris teftamenti. cf. Schaft, Schmidt in Comment, ep.
ad Hehr, ad h. l. nifi verbum sy)t«iv2'^£û9-«t, per initium habere
cxplicatum, de condnuaüone, rcftauratione, amp; conHrma-
tione illa folenni intelligamus, quemadmodum Gen. IV,
26. verba: nin^ r=dti;a n'npvsmrt tn intelligenda, de in-
- figni quadam minifterii ac cultus divini inftaui adone,quia
indubie primi parentes antea invocaverant amp; prsdicave-
rant nomen Domini cf Sal. Glajf, H. Sac. L. III. 'Ir. III. can. IV.
f. m. 7^9. Jeq. (ct. §. yO liiterim tamen ex hocdido Paulino
vetus teftamentum Ttjv óta^^Kfiv Tr^drtiv appellari perfpicere
poflumus.

§• 7f.

Conclufto.

Quoniam facrificiorum oblado amp; cultus Dei externus
absque omni rituum amp; ceremoniarum apparatu peragi ne-
quit; Adamus autem primum Deo obtulit (acrificium primuS:
que fuit, qui Deum externe coluit 5 fequitur, ut quibusdam
ridbus amp; formulis facrificium illud primum fu faflumj non

autem iisdem, quibus facrificia in hierarchia Ifraelitica , de
quibus cf. Outram. L. I. c. XV. p. w. i ^7. funt perada, quod qui-
dem ex opportonitate loci, temporis, aliisque rebus cir-
curaftantibus facile perfpici poteft. Cum itaque, quae addi
poflent, non invenimus, promiflis ftetiflTe confidentes
huic diflertationi imponimus finem.

S. D. G,

/7. JX^