As^ '
Ar.'
t I
(n/l
Lîtterae Latinac
Quarto nquot;.
j
]■
i^^jwnbsp;t^^^v .^nj tMjff^
) Jw^nbsp;pnM
Stilt.ïöj^V^HV
l/ttt Ç^J* tA^U'^Vtn ^ OMW^
-ocr page 3-:
1 li
i!
l^mc lÀrtfrn
-ocr page 4-:'-r nsihK 1 ^
n. M-
• CORNELII VALERII VLTRAIECTINI
GAMMATICARVM INSTITVTIO-
NVM LÏBRI IIII.
Primd orammAtices latino rudimenta.
o
Z
Inflitutiones Grdmmlt;ittc£. In qmbmgenera nomimm cum
declmdttonihmprxter ml^aremgrummatkoru m tradendts .
prxcepns morem coiunBd fmt, kemque pmerita uerborum
atmfup'tms,
Orduoms Unndt jynUxts JèuconjlruBio.
Vecarmimm rAtionefhde uerfihus fmmdis,
Kuncdiligentmsub mhorermltis locis reco^iti auCti.
L V T E T I AE
Wafcofamm»fiia Ucobaa ad inftgne Montis.
;. / „^iïil-rv-V
-ocr page 6-Grmmatïces ldtm£pr£ceptd maximepuerhnecejpim,^ qu£ tm ia
feqm poß'mt.qudtuor htsübmabfaluta-.complexä^ fu-n^quorÜ prmm tan^
nmnidimentd continet,dcuelutipr^pammnem quUdmad em tnflitu-
tiomim pdrtem,qu£efl de etymologid^ qu£ fmt nuperamba diciata Phi-
liberto ^Idcobo D. Hierony-mi k amp;eroeskerckr,e(juiti6 A^^^^
m£ jfeipuens.In dltero Itbropr£ter milgaremgrdmmdticorumin docen-
domoremJeo-enere^dedimtfonemminücoM'm^^
Tertitis ordtioriu Utm£ camp;nflmHionis comet^qM^tó Sligemt.er ad ufudtum
probdtißimorum lingusUtinx aurhommfirmonep^rpmdi. Q^Mrtm cdr-
minum rdtionem breuißime completiitur. Qms quidedfiosmt^ hienium
diSldYdmmdgnx^eiddolefcenti lodnniFrdnctfco Comitia Renuenberch
Domino in Zule lt;amp;c. Sedutfrode^em pLurihm^ effidgttdmidrnfepins a
multk libellos in difctpulorum chdrißmorum nomine diuulgandos curaui.
^ nequidin me pueroruminftitutonsdmplim defiderenf^nßlwetiaiu-
udrefiud^ijquoshicordtosuoloMprimdilld pr£ceptdfirmoneuernaculo
proprièdcperj^icuè puerts explicentj, eddemq; finedcerhitdte ßpiustncul
cdtd repetmt.Interimfdciles dHquot elegdntts fenféntiolASprxceptis o-
mmhm intermifcednt, utuocdbuUrerum dele£id bene Idtmaiam cum
pueri cognofcere inctpidnt. Siquid pmtered de puerorum inßitutione uidebi
tufddmonendumMßo loco monßrabiturdc primo quidempoßuerbomm
coniugdtiones libelli primi^quo rudis £td4dddhfolutcugrdmmdticesinflitU'
tionesprxpdrdbitur:deinde initio ipfdruminßitutionum: tum extremo li'
bro tertio,qui eß de Sjntaxhpoßremo in ultimi opufculi cake.
Regto diplomate CMtum efijtequis dim prêter Vafcojànum has inflittt-
tionesgrdmmdt^is Cornelij Vdlerij ante fexennium imprimdtt ne'ue uen-
ddt: quifècusfecerit.Obm amp; pœna infànftione £fiimata multabitur. Lu^
tétine Pdrifiomm. V.CdCend. 06iob.M.Igt;.XLIJC.
Ül
-ocr page 7-Deprim'ts Grammatices latino rudimentis.
De infiimtionibus grammaticis poflprima rudimenta.
De orationk latin£ß/ntdxi,ßu conßruSlione.
D(f carmimm ratione,feu uerfihm faciendi^.
quot;Hunc diligetius ah authore multis locis recogniti amp; auBi.
A
L V T E T I AE
^pudVaß:ofamm,ma lacohaa ad'mßgnefontis.
M. D. L.
CVM PRIVILEGIO
i i
Omnid, pv^cepufermoneuermculo proprie perfplcue puem expïL
centur.eademquefine acerbitdtefrpm inculcata repetantur. interim
fdciles aliquot ^ elegantesjentenmU obiter intermifceantur: utuo-
cabuUremmiamtumpueri cognofcereincipiant. siquidpmterea de
puerorum 'mSlitutione uidebituradmonendumjdfio ^oco mdicabitur:
primopoftuerborum coniugatïoneshuim itbelliprimij,quorudiixtas
ddabfolutioresgrammatices inüitutiones pr^parubitur: deinde initio
ipfarum in^litmïonumuum in extremo Itbello tertio ^ qm eü de Utinlt;S
oratiom confiruBioneipojïremo in ttltimi opufculi cake.
Horatim..
Qmcquidpr£cipieseüobreuU:»tcitodi6i(t
Ferciptant ammi dociles tencantquefdeles^
rrlvlleglvm
Bem diplomate cautum eß,ne quis alimprêter yafcofanum, hcu inßi^
tutiones o-rammaticai cornelij Yalerij ante fexenmum imprimât, neue
uendat:qmficmfecerit,libri6j ^pœna infanElione£Üimatamulta.hi-~
tur.Luteti£Parifwrnm y. cal. oBob. M D. xnx.
Barillon.
-ocr page 9-PRIMA GRAMMATICES LATIN AE
VîVeJlGrdmmdtkcihjlcertd. loquenài ^ fcrihendtra
m exoptimoru lingu£ Idtimduthoruleôiioneprofeâid
Vndenomendccspitdrsvrdmmdticd^Ahtcris.nbsp;CramaliteM.
\ Qmtfuntomnmolitemhres i^ui^mti.QMfmt? JttXux ■ •nbsp;ru
'abCDEFGHIKLMNOP QJl s T V X Y Z.
d b c d e f g hik. l m n o p q r f s t u x y ^
4 he ce de e ef ge hd i k.^ elcm en o pe qu er es te u ix y ^td
Qmttdtin£,i^und Gr^Cd.QU£junt:d^ej:,o^u.y. cx^,.i,„endofi cpcjyfjtyTPi
Curficdid£fmt?lt;^odperfeHOcemeddnt.nbsp;m,quemcUtt-
J ^ Jnbsp;^nbsp;r ■ rT :gt; ^ y ^nbsp;ranuncrcfert /
Qmtfuntex uocdlibm.quxconfondntespenpojjunt^vu^.Qt^Uu. ^^^^^^^ „
Quando?cumineddem jylldhduocdltbas dlinprxponuntur: utiuuo. amp;u,mmfita- ^ ^
Incr^ omnesprxtermcaUs. ^ literdmnbsp;^^^^^^
hjquteefidjfirdtionis tantum nota.nbsp;cmmtmyi.
Cur dppelldttefùnt conJondntes?Qmd mm uocali iunShs,fanent.nbsp;H^r»^^^
Vndefiuntdiphthongi?zxmcdljbi0gemints.nbsp;C p» gt;*
Quid eft diphthongm ? e/? dudmm uocdlium in undm Jylldbdm contra*nbsp;Ucp^'^r'i''^
ii:mfonm.nbsp;'
Q^otfûntdiphthongi?(^tuor.(^£?£jœj,dU,eu.qmbiis addipotef^
ei.qudrum lt;c ^ œnuncpronuncidnturute.
QmdfitexlitenshylUbd. Cî^dexJyIUbi6?DiBio. QmdexdiBionibm?sjttahafttxli
teriscumuoca-nbsp;•nbsp;•
oratio.nbsp;^nbsp;^ ,nbsp;7 - l'conmna
QVotfuntpdrtesordtionisfoao.Qwg,Juntfi^omenjVronomenjYerbUj $i„euocaUgt;,S.
^^ Vdrtïcipium,Aduerbium:,coniun£ho^W£pojitio,interie5ito
quot;irr^f/^/zX/^quot;'^quot; Q^otfuntrnde-^MuerbiÜ '„ZfylUbL
Qmtfimtexh'ispdrtesàe^Pronomen clmdhïleslitem ) Conitm£iio faat.
/^^clmAbHesfQuatuor.lt;iu£? jVerhum qmtuor. QU£? jPrlt;6pofmo
CPdrtiapium.nbsp;(_Interie6lio.
q^ i p est nomen?
■ • Omen ejl pdrs orutionvs^qux. cum cafi^corpHS dut rem,fine tempore
fio-nificdTj'.el proprieM vhilibertmiKomd,KhentH^:uel^pmuniter:
mhorno^urhsjluumMnm.ç^^c.nbsp;*
Qmtupiexeflnomern'Duplex.suhfïantimmamp;ddiejlmm^ hï^
.A u'./.
Uconmnat,.nbsp;rro
h
■ Subftantiuum? Qmd perfe uerbo fuhk£lum eil: ut puer.Yel
cuipoteftdddij bonws, mdlasj mdgnm^pdrumMhontii e-
tjum^i^^c.
I^dtcBiuum?lt;:iuodfinefuhjldntïmfuppofitum ejjè uerho no
potefi-.ut bonia.ycl cuipoteß addi^resiut bond res.
Nec enim ordtionem dbfoluit nome ddieß'mum cum uerboj mfi adieHum
fùbfidntiuoM Vuer bonus difat.
^ Qmhtdi Figura
Qmtdcciduntnomi- JCompdrdtio Species
ndoólro.Ci^? quot;^Genm Cißis
/ Numerus Declindtto.
D E Q^V A L I T A T E ,
Qmtuplexeßqudlitasin nomineÎDuplex.Vroprid ^dppellattud.
rProprix, qudlicdtiit Qmd uni tdntum rei proprium efl:ut
Utirs,yenmjAene(ii,'Dido,CdrthdgOjOjJdirjberUj ^dlid
Qmd eflj nomind propria.
nomen ) .AppeUatiutu qudlitdtls ?Quodpluribt{s rebus commune eftz
ut det4^,ded,uir,mulierjUrbs:,monsßuuita:YelqHod no efl
_ proprium.
DE C O M P A R A T I O N E.
nomind eompdrdntur l sola ddieóïiudj quorum ßgnißcdtum etugeri
uelminuipoteß.
^Pofitium
i^uotßntgrddm comparationti^lres.Qm? 'icompdrdtium
CSuperldtium.
rPofitiuigrddm?Eßprimd uox ddieBiui,unde compd-
rdtium ^fuperldttumformAtur:utfdnBiis,fort'ts.
Compdrdtiuigrddm? Qmdjuprd poßtiuißgnißcatio-
nemmdg'isßgnißcdt:uthich£cßinHior,fortior:^
Qmießnomen-lt;! hocfdnBitUjßortm.
Superldtiuigrddus? Qmdfuprapofitiuißgnificdtum
ttdlde uelmdximeßgnißcdtm hicßn^tißmwjfor-
tißimusjhxc finBißmdforrißimdjhocJdnBiJ^mitj
, fortißmum.
DE GENERE.
éfitZf.'^quot;'quot;* Q^tfuntgenera nominumheptem. Qu^ftAdfculinum/aemininum, neu-
trumj
Qmdefl
nomen
L A T I N AE R V D r M E N T A.
trumjCommune^omneJuhmm:,i^ epicoemm.
quot;quot;nbsp;rhicuir
hxc muiier
( frxponitur) hoc animal
dojUt
hic hxc hocaudax
hic authtec dies.
Quodefi
nomen Communtiictii hic ^ hxc Cm fleSlen^ hic ^ h^c fur
Omnis? cm hich^choc
Dubij? cmhicuelhxc
i^EpicosmfQuodunogenere utrunque fcxum compleótiturj ut
hicpajfer^ htecaquila. Omquatn hxcuere quod ad qualtta-
tem uocvmpertinet^uelmafculma uelf^emininafint.
Communegenm ejl^quodutriquefexui conuenitj ^ de nuribtngene-,
re mafculmoJefwminuvenerefcEmmino diatur.mhiumgenm efl^qaod
eodemfignifcatu mincmdfculmum^nuncfcemininum reperitur.
o-enera
O
D E
ADIECTIVIS ANNOTATIO.
^dieCliuafinttriplicidtnominamulta,pronomina ^pdrtidpia omnid'
fintque omnia generis omnis. Quorum altd tres uoces habent^ ut hic
bedtiiójhiecbeatdjhoc beatum: ipfi,tpfdjpfim: ditdtwSjditatd:,ditdtum.
AltdduoijUthic^hitccomh, ^hoccomeihic i^hxcbeatior,
hocbeatm.A.lid unicdm^uthich^echocfoelixjegoj difcens.
DE NVMERO.
Singuldrifj, qui undm rem figniflcdtj ut
puerjypuerijpueroj^c.
QmtfmtnumeriÏDm.Ciiüï^PlurdltSj, qm plures resjtgnifcdtjutpuerli
puerorum,^c.
DE FIGVRA.
Qmtuplexeftjigurd?Duplex.CSimplicisfgurts? (i^oddiuidinonpotejh
QMmodohiplex ^ copoftd.) inpdrtesfignifcdtesiutiuijresjprudes.
Qmdeflnomen \Compofitxfigur^fQuodpotefldiuidij,ut
l_ lufmrdndum^reJ^ublicdjimprudens.
D E S P E C I E.
Q^otuplexefijfecies?Duplex.Q^-{Primitiui£jfec}ei!'(iuoda nuüo de-
modofrrimttiua^deriudtiud. ) riuatunut durum:,ferrum.
Qmdnomen eff^.DeriudtiuxJpecie!?Quodderiudtur
ah allo: ut attremjferretM,d^um.
TmntgfnerS
uoUfunt:hic,
hAcJioc,
-Mafculmii Cui hic
Fxminmi'^ cuihxc
quot;^eutriwïcmhoc
3» r i m a grammatices
d e c a s y.
quot;Momlnatmus.efl rei name: ueljd quod dgit.feu patiwr.
Gemtiumfimificdtrem.cmi'S dtquid
reEliuocantur,nbsp;. ^ P ■nbsp;, -r^J-.-J
t^tevi cafit,, 0. Qmtfuntcdfm ) Dattumcm mhmmr,ud cut pt aliqutd.
nomimml ^ccuftimmM quod efftcitur.
Qmi
VocdtluMjquo uocdmm uel compellamm.
yihlmuM^in quopriepofitio fuhduditur.
de declination e.
AnkuUs am
LMiw.
Qwdefideclmatio? tfldiEliomm pcrcdfm mfineudriatio.
Qmt fmtdeclindtionesnommum?Qumque. Q^funt ?Prima, Secun-
■Prim£declindtionk?Qmdhdhet amp; ingemtmo.^^indmuoM
uufd,mufx,mufce.i^mgmtmoplurdlhcirum.
Secmdxdeclmcitionn ?Qwdhabet i,mgeriitiuo,^ ojn ddttuo,
ut Mdo-ifier^rndgtilrimd^ifiyo. amp; mgemtmoplurdli^omm.
QuodK TermdedmdthntsfQuodhdbet mngmnmo,amp; hinddtmo^ut
Tfinoi Sdcet-dos/dcerdomfdcerdoti.^m^emmo plural,M
men Qmrtx,declindtionis?Q^qdhahet ui,mgemtmo, ^ w,inddti-
■ uo,ut fruchm,fruElM,fru£iuu amp;ingemmoplur.uum.
QmnUdeclmdtionn^Q^od habeteimgernmo, amp; ei in ddt'mo,
Fom^fleHendi nomina qmrnjuedechnattonumper omnes cdfus, in qui-
bm ohferudndcs,funtpnmum reguU tres,qu£/unt,
T)dtmm amp; dhldtium plurales femper ijdem funt.
jtemnominatiuppsamp;uocatiumpluralesijdem funt.
Neumrum funttres cdfmfmiles:,wmmdtimM, accufatkm, ^ mca-
mmjqui tnpluralinumerofere exeunt in a.
i n e l e x i o p r o n o m i n i sj
^rticulorum loco ufurpanturmlgo h£trHmgenerunotdi:hicJo£c)ioc,
qu£ nornmibm injleBendo prinponi folmt,qu£ftc declinantur.
Singulariter.
MdfculinohicJwii^sMicMnc^ o C^'oc
Genere^Facminino hxc, hum, huic, hanc, carent, ah Jhac
Neutro hocjm'ni^^huicjhoc,nbsp;{hoc
^ominttiam
uocatiuat
reEli uocantur.
LATINAERVDIMENTA»nbsp;^
Pluraliter.
^Mdfcultno hij horurrij hisjhos, o Khls
Cenere^Fœminino h^e, harum, hiSjh.'tfj,eurent, ablt;his
^NeHtro hxcj, horum^ his^hxCjnbsp;(^hif,
Primie dedinationii terminationes fint UjMjeSjC.
NomindtiumGeniriuuSjVdtiutMjAccufitiuiiSjVocdtiuus, Abldtiutts,
Sing.hdicMufd mufs. muß mufdm mufr mufu
Plur.hisUufe mufdru mufs mufds mufs mufs.
Sing.hicAeneds Aenedi Aeneamp; Aenedueidn Aened. Aened.
Sing.hic Anchifes Anchife Anchife Anchifen Anchife Anchijè
ueUdm ueljd ueljd.
Sing.hiXC Venelope venelopes Penelope Venelopen Venelope Venelope^.
Propria cuiufque rei nomind ex ndturd Jùdplurdlt numero cdrent.
Leguntur tdmm tres louesjduo X)ecij,
In plurdli numero ftfleHendd fint Oldßperiora^uariabunturutmufdi
AeneXjAenedrum^^c.
Ve fecund^ declindtïonis termindtionibiiSj
er^ir^ur^us, um^ews.
Nornindtium^GenitiuMjVidtiumjAccufitiuMjrocdtiumjAhldtium^.
Sing.hicMagißer magifin magrßro magißru magißer mdgßro.
Plur.hi Mdgtflri magißroru mdgßris magißros magißri magßris.
Sic puer pueri puerOj(^c. crefcentibm obliquts^ hoc eß omnibus caftbm
pramp;ter nomindtiuum uocdtiuumutriufque numeric qui reHifunt.
JtemjSdturjfdturi.fdturOj^c.YirjUfrijuirOj^c.
Smg.hic Dominus domini domino dominü domine domino. -piUui^^pro-
Plur.hiDomim dommorudomin'is dominos domini dominis. pria nomine
,nbsp;• /-nbsp;/-nbsp;rnbsp;r.nbsp;miat,uoM-
■ Smff.hoc scdrnnum fcdtnni jcdmno jcdmnum jcdmnu Jcamno. twumfrcmnt
Plur.h^cscdmnd ßcdmnorußcdmms fcimnd fcamna fcdmnts. peri,utßii.
Sing.hic Orpheiis orphei orpheo orpheum Orpheu Orpheo. comc.
orlt;ecc orpheos Orphei orphed..
^dteSliuaprim£ fecÜdxdeclindtionu funt m m,djum,lt;amp;mer,d,um Adieiîhia.
fnitdjUtdlbHSjniger,amp;'C. AlbminfleSliturjUtdommits. Niger.utmd-
o-ißer. Horum fœminindjit mußmeutrdjttfeamnum.
^ iiij
-ocr page 14-PRIMA gRAMMATICES
De tertix declinMonh aliquottermmcttionibm.
Nomimtitmfiemmiiâ,V)Mum,kccufdtmm,vocdm
Slm.hicUbvs Up'tdts Upidt Up'dem Up,s Upidc
Plur.In lapides Upïdum Upidihm lapides lapides lapidibm.
Smg.hoc caput capitis capiti caput caput ■ capite.
Plur.ku capita capitum cafmbm capita capita capitibm.
Sin'T.hict^h^c huim huic hunclt;amp;hAC o ahhoctamp;hac
quot;^Sacerdos facerdoti4facerdoiifacerdotem facerdos ftcerdote.
htiamp;hoe horuamp;ham hvs hos^ka o abhis
Plur. sacerdotesfacerdotufacerdotib^ facerdotesficerdotesfacerdotihus
SimnUriterJoic ^ h AC hoc Amans, hum amantvi, huicamantt,
hunc^hancamantem hoc amans, o amans, ab hoc^hac hoc
amanteuelamanti. vluraliterjn amp; bramantes lt;amp; hacamantiajjorum
^ harum ^ horum amantium, hvs amantihuf, hos has amantes
h£Camantia,o amantes ^ o amantta, ab hkamantibm. Sic vrudensj
prudentu,prudenti,(^c. mutath,antis,anih^c. in ent'ts,enth^c.
Sinlt;ruLmref,hic amp; h^c hoc vœlix, hmmfœitds, hmcfœltci, hune
^ hanc fœhcem amp; hoc fœlix, ofœlix, ab hoc ?^ hac hoc fœliceuel
fœiici. vluraltter, ht ù fœlices ^ hxc fœlicia, horum ^ harum ^
horumfœltciumjatiuo h'i4fœlicibuf,accufatiuo hos ^hoi^^c.
Sino-ulariterMc amp; h£C-^œlicior,amp;gt; hocfœlicim,huin^fœliciorUMic
fœïiciorh hune hanc fœliciorem amp; hocfœlicini:, ofœlicior, o /œ-
liciuoj ab hoc ^ hac hoc fœliciore uel fœliciori. vluraliter, Vomma-
tiuoaccufatiuo amp; uocatiuo fœliciores, fœlïcma, horum ^ haru^*
horumfœliciorumjoufœliciortbn^.
Tgt;e quartte declinationts terminationtbm m (fy*^
Kominatiuti6,cemtïuiM, Vatiuus, Accufattutu,yocatium,hhUtiiiai,
Sing.hic -eruBu^ frufiui fruBui fruBum fruclus fruHu.
vlur.hi fruBus fruBuU fruBibm fruHm fruHm fruBibus.
Qmrundamdatiuta ^ablatiumjiniturmubm,urarcubii4,amp;c.
f miens.
Vœlix.
Val'C'oyö'
fixhcim.
HominatiumcenitiuuSjDatium,Kccufatiuus,vocariui*Sj Ablatiuu^.
sino-.hiamp;cmnm manm manui manum manm manu.
Plur.hinmanm manuu manibm manm manm manibm.
cornu.
corntbm.
Vc quintes
Sing.hoc Cornu cornu cornu cornu cornu
Plur.hxc cornua cornm cornihm cornua. cornua.
pC.,4c.es Ulnt^LtZ tT i'%
Sm^.h^cvides hdeinbsp;ff/fquot; ^^ctes Jpeaeh^.
J- . Jnbsp;fides üdenbsp;«oamp;abUtm,
pronomen?
! •U'^tpfi.iJhMcamp;k lt;iwl,madijamda int
nofler^efier. „ofir^ ^
COmne.utnofim,
n
-ocr page 16-• fSinEuUm,ut egostuMe.
Quotfmtmmeriï mo. O^^Fkmlmtms^msM.
Qmtfrntmpvonomimbm perfbnxhres. Q^^^nmdjfecundtt,teniel,
{Vrmdper/dm? Kem defi loquentem,ut ego^nos^
Secundd perfona?Kem cuiloqumur,uttUjUos^
. TertlaperJbna?R,em de qua loqumur,m tile.
ANNOTATia.
Omnia mmina^pronomina, ^fanidpiajquoufunt perfhnlt;e?Tertilt;ei.
hincfuntexcepuHgocumfuts cdfibtapyim^perfondi-.i^Tu cuftii
cafibuSjS* omnK uocattum.fecundne perfonx.
Qmt pint cafm m pronomine? Totidem qmt in nomine^nmpefex.
Q^otpronomina uocatiuum habent^Q^atuor. funtlTu,meui,nofler
^nojlras. Vicimm emmjni pater, mea mater. Keliqua omnia mca-*
tim carent, Sui etiam nominatm o utriujque numeri caret..
de sign i'f i cation e,.
Quot funt pronomina demonflratiualQmnque.
curïta diBa^Qmdrem demanjlrent.
SmtfuntrelattuaiTria. Q^f is,ipfe,qui.curficdi^aIQjiodremprim
diStam referant.
Qmt fint reciprocal Duo. Qutehui ^ fum. Cur ftcappellata?Qtua4d
eandem redeuntperfonam tertiam^quxprxcejSit.
Qmt funt pronomina pojffma I Quinque. Qu^?Mem, tum.fnm, no^
Jkr,ueJter.
Quotfuntgentilia?DHO.Qm?mfirlt;u ^ uefiras.
Q^otinterrogatma?Duo.Qm?Cuiiii,a,um,^cum.
-A
^ ... r \ fnbsp;lüeftpfe:,ifie,hic,is3
DeclmationesfeceruntJ (lnbsp;quLelqui.
quataor/ubqifarumjTerti^ rcotinenturj Mem,tutis,fum,nofier,
-Quarta:^nbsp;Noflroi, nefiras cir
mil
-ocr page 17-JNflexiones pronominvm.
Pl'^r. nos „ofirü nohis nosnbsp;■
Jnbsp;amOK, mxperfin^n
»« no tn
ncrisomnis,
T«nbsp;^^
vos
a uobis.
uos
uos
Terfon£ tenia
SecZixpeifone
generis omias-
ftejhii uobis
nel uejlri
TSJnbsp;oenitium. Dat. Accufatium; voc. AhUtium.
SmTr f f'r^nbsp;tüts.
ipM,oru rfi. {ftos.fij^a Ijlt
Mattuo,fihocjtilhac4hoc. vlurairtergenereneutraifih^c. ^
dem,tdem:gemmo emfdemMtmo eidem: accufatiuo eundem^eandem.
Zanbsp;uelquidJUtiuo quouel qm.
^uauelqu,jquouel qut. vlurabter.quijcju^^ou^uel qul:.enuL,
tmoquos,qUiifjqu£uelqud.nbsp;^
Me^ tuu^J,^. musjd um. noflerjUeüer.d.um4efiuntur ut doming
habet m^^^^^^^ Jcui^Mm cum-u.
mcmdt,,^c.utdm(ins,nfubUto.
Bij
Sing.
Plur,
PRIMA GRAMMATICES
qj- ID EST VERBVM?
VER B V M ejl:j,qmdaBionem.autpdponem,autneutmfineCd'
Çu, cum temporeJigmfcdTjUtdmdrejdmdrijfidre.
Qmtupiex efluerbum^Duplex.Verfonale lt;!^imperfondle.
Qmdefluerbum perfomle? Cimdper tresperfonuk m utroquenumero
uaridturjutdmojoceo,
ÇSubfldnt'mum
Qmtupiex efl uerbumperfondlelTriplex.Cimmodo^^Vocdt'm^
Qmtfùntfuhfldntiud uerba?Vnum. Qmd efl?sum,cuidddipotefl lorem.
Q«of Junt uocdtiua ?Qmique. Q«« ? nominor^ appellor^nuncuporj di-
corjUocor.
Qmdfuntddie6iiud?omniduerhd,prêterfubfldntiud ^uocdtiua.
Qmdeflimperfondle uerbum?Q^odnumeris ^ per fonts caret, tantum-
que per tert'm perfoniu numerifingularisfleBitur.
Qmtupiex eft imperfondle? Duplex .nam aliud efla6ltu£mcis;,d.liud
paJuutKUOcis.nbsp;I • .nbsp;'
f~.A6i'tu£ uocis ? Quod définit in uocem fmilem
tertijsperfonis fmguldribus uerbi aHiui per--
K fonaliSiUt decet.
Qmdeflimperfonalê\Pdf^iu£. uocis? c^uod définit in uocem fmilem
tertijs perjbnis ftngularibta uerbi paf iui j ut
leo-itur.
o
^lid uerborum diutfio.
Efl ne dlid uerborum diuifio ? ^.fl. Nrfw uerbum omne aut efl ahfolutum
dut trdnfitiuum.
Qmd efl uerbumdbfolutum? Qmdfenfum perfectum reddit fine caft
adieHo,utflofedeo,i^c.
Qmd efl uerbum tranfitiuum ? Qtiodnon reddit perfeSium fenfum fine
cafti dddirOjUtamoJoceOjrogOjmifëreorjobedio,cdreo,^c.
jnfleBunmnbsp;^ccidcntid ucrhi.
uerba per mo-
Q^tacàduntueïbo^.o6lo.çi^£?Genm:,tempm,modtii,figura,perfo»d,
ferfonoi. numerutjconiugatfoj^forma feuj^ecies.
D£
-ocr page 19-L A T I N Ag R V D I M E N T A.nbsp;7
DE GENERE.
Qmtfmtgenera uerhorum^ownque. Qux?Afttmm,paßmm:,neutrtim»
äeponens, ^ commune.
~^£iiuum?Ciuodm ofinitur;, ^ aBionemftgnifleat,
hdhetquepaßmum in orutamojdoceo.hincßunta'
mor^doceor,
PäßiuumfQmdfinitumin orexaSfiuoßt,^paßo-
nemßgnißcat:utdmorj,doceor.
Qmdeßuerbam^ Neutrum?Q^dfinitur in 0, non habetpaßiuuin
or^niß in tertits perßnisMflo^curro.
iJ'itmUfierfi
DeponensfQuodin orfinitunonfitab aBmo.fo^ una quot;quot;quot;quot;^quot;Jquot;'quot;
1 1 r r ■nbsp;/ ^ • ^nbsp;■ neutroruqua.
habet jignipcattonem:utloquorjrafcor,mortor. Mquc nomma
Commune^Qmdin orßnitum nonßt abaftiuOj ^ tiMahêtpr»
duasßffnßcationes compleBitur^ aBiuam a^ paf/quot;^^quot;^quot;quot;'
_ ßuam:uto/culormatre,(^amatreofculattnfrm.
aßiuum à deponentipuer difcemere difcet hocmodo.siuerbo in orabUquot;
Ptmrnperfonx reBe addipoteß^paßmum eß-.ut amor à matte.
^Pr£ßns:ütamoJc^heh lißjiaime.
Präteritum imperfeftü: at amaham, ick. had lief^
l'atmoie
Qmtßmttempora? S PrötteritumperßeBumiutamdUhick^hebliefghe^
Qmnque.Qm? hat.l'ay aimé.
PrtzteritumplufqudmperfeBü : ut mduerami ic^
had liefghehat. lau oie aim é.
^uturum-.utamabo^tckfdïief hehben. i'aimeraj.
ßmttemporaformanturaprxteritoperfeBofClimque.
culo continentur.
Ramjßßmirimtro,fßßormabit cetera prxßns.
D E M o D O.
r indicatiuwMtamo.
\lmperatium:ut ama.
{luotßntmodi?Qmnf,. Qui?J Optatiuusm amarem.
jComuüBiuM feufubiunBiumm amem.
InßnltiuiU'-tttamare.
B iij
-ocr page 20-j r: i m a g r. a m m a t i c e s
^SmplexMe^,pnmkitta:tttrego,
(luotfuntji^r^Dux.Qm^'S
CCompofitdjhoc efl deriudtiud, utporngo.
Verhum decompofit^jigm'ie mcdnt,ex compofitu ndtum-.ut exporrigo.
fPrtm4:utlego,legtmits. Cuih£Ccomenit?Keide fe
loquentt.
Qmtfuntperfbm?^ Secunddiutlegisjegim.cuicomem? Kei cm loquU
lyes.Q^ts?nbsp;mur.
Tertid-.ut legitjlegunt.cttihlt;ec conuemt?R.« de qua
w loquimur.
^Singulam'M dicojdicis dicit.
Qmtfunt n»merilVHo,Qui^lt;
(_Plurlt;ilts:utdicimmdicitis,dicunt.
C Prima
Quptfmt uerhoYum cornu^ationes?JSectmda
C Q^arta.
Zxclpitm-kpri
macoiugatio-
nedo,ciicomfa
fitis.circundo,
pelade, uenu~
ante rein infinitim uerhorum
in oiuelante r'nfecumU per-
Terti£comuo-dtio~.\ dicatiui modi uerhorum in
o.
or.
pimtainpe-
nultima fylU-
ha: utcirmdo'
re,circuniit-
abo^amp;e.
'Prim£ coniugdtio--
nis?Qmdhabeta
longum
Secundd coniuga-
rioms^Qmd ha-—
^O'fit'fdo.qm j^odeftuerbumK hete longtim \ fon£ pr^pnth temporh in-
t^htqtie coiri»nbsp;Jnbsp;^^ /^ir/1t'iit.i vnnAt ufiylinvuw. in.
nvs ? Qtwd habet
ehreue
Quart£ coniuga—
tionif? (imdha-
hetilongum.
Qmd
^PerfeBd
Qmtfuntformx uerhorum?jFrequentatiua
Qmtmr.Oiii^'nbsp;\)lnchoatiua
t 'A T I N AB R V D I M E N T A;nbsp;S
quot;TerfeCiumfmmittmmiy unde reliquteformx deducuntur rut
grauefcojhi/co. OmmaJum tertio coniugationis.
Medttatmum?Qmdajfe£iumfgmfiCitt:utparturto,coenm-
rio.suntque hxc quartx coniugationis.
ConiugdndiformuU infra adpartes ordtionti inmridbiles adiungentur.
QJ-I D EST PAR TI Cl PI VM?
'^.y^rtiafmm efi nomen uerb diefignif cms tempmiut docens,
C Genus cdJi(Sj,qudefümuntup
Participio qUotacctdmtf) a nomine.
Sex.Q^?nbsp;jTemptiS ^ftgnificdtio,duerho^
l^Numerm ^fgurdjdh utroque,
C Mdfculinum C Zeftus
QmtfuntgenerdpdrticipiorumfjFaemininum ( JLeEid
Qmtuor.Ci^ï
IZeöfum
Levens.^
O-
^Neutrum
Omne
.Amas',
Vlnitainitm
..Ans.
■ finituM lt; gt; qud aBiue (imificant. -^quot;quot;f
/nbsp;/ uVnbsp;J O Jnbsp;uerborum prt-
Ens \nbsp;C Doces \nbsp;mx coiugatioi.
Tits Tnbsp;CD0lt;f?«57nbsp;njsünensj}^
petjecru m J^Xm^nbsp;CNexn$\ exceptu uerborum co-
mmïiumpr£teritU: ut
ofculdtws j ueneratws
quamp;etidm défiuefigni'
ficdnt.-
Rus 1nbsp;^^mdturtislnbsp;^ABiue.
Futunbsp;YfnitUjUt-^nbsp;^ quafgnif cant ■lt;
^rtiin Cnm^ C^rntindus \nbsp;CPafme.
Qmt
funt
tem-
fora
pdrtt-J
cipio-J
rum?
rria.
B Hij
Prdtfènsin
m
-ocr page 22--VmfentU tempom?Aprimd perfona prxteritt'mperfeBh mtt
tando bumuelbdrmns-.utdbamabam fit amans, à nafce-
Vniefor-\ barnafcens.nbsp;.nbsp;^, et î n
mantur ^ Prxterm tepomUh ultimofupmo addtto s: ut a leBu leBu^,
participia ' aiiifumfm.nbsp;,nbsp;^
{juturi^Rtis?AhultimofupinoAdte6lorHS,utahamatufita~
tempo) maturuâ.nbsp;^
rtsin. ^pmUgenitiuoparticipijprxfenmteporis,mutando
(_ tis in dmlutabamantis fit amande.
CPrxJêns-.utlaudans
Qwtformaturpartict-yuturmnrmgt;\audaturm^meji^mp
pta à uerbo aSiiuo ? quot;S
Quatuor.om? Jvrxteritum-utlaudatm ^nbsp;ßmifcatiä.
L Futurum dttfjaudandui-i ^nbsp;^^ ■'
Qmtformanturparticipia k uerbo neutro abfoluto? Duo neutralisß^m-
ficationis,pr£pns,^fitturuminrnf:utßansßaturus, ?^interdum in
dm: ut dolendits, carendm,m^ilandm. nonnunquam amp; in tm : ut ui-
^ilatxnoEtesapudouid.nbsp;. , , \ ■
Qmtformantur a uerbo deponenti abßluto?Tria:Vr(eßns,pr£teritUj ^
fittturuminrm,utmoriensjmortum,morituriis. ^ quandoquein dm^
ttt utendaSjpMendm, lotidem habet participia uerbum commune.
ySinmlarps:ut amans.
QmtfrntnumeriparticlpiorÜ?Duo.Quinpl^^^^^^^
çSimplex-.ut dißens.
Qmtfuntfigurx.? Dax. Q^? '^Compoßtaiutdedißens.
Inflexioparticipiorum.
Participia omnia in m finita fleClüturut dornmm-.'îœminma eorüj ut mu
ßa-.ueutrajutfcamnu, Qmexeütinans ^ens:utanimas (^prudens.
Sequuntur partes orationïsmdeclinabiles.
QJID EST ADVERBIYM?
ADuerbiumeßparsorationisyquxadieflauerboßgnificationem eins
expU»atatqueimplet:utjßorisjhiCjnufquamjamp;c.
Significatio
Muerbioquot{lcadùnthria,Qi^?lt; C-omparatio
o
-ocr page 23-L A 11 N AE R V D î M E N T A.nbsp;^
^efignrficdtione.
J^duerhiommmuhxfHmfignijim^
hocordmc.
Ad locu. ^o,quor[il}uc,fßucjlluc,k. -f^Jt^^
^Loafquorumdtaft.) tro/ora^ßrfumjeorsgintorß, ^c.
gmficMtnbsp;\^^loco.yndej7mcJflmcßmcJndeß./iK/^^
[jPerlocum.QiM,hacJßac)lUc,lt;^c.
mfquant^ddtickur uerhk quiet 'u ^ motuf ad locum.
^eregre,fgmficdtmloco,adlocHmJeloco.
pTditenthfuturt? ^ ted,cr(U,perediejlt;iliquÄdo,^c.qucin-
^ dojqudmdudHm:,qudmpridem,is^c. quot;
y(mnerdndt?Semel,bi6, ter,decies,uicies, centks, millies.r^e^
raroj^c.
^]fiymddihttlfciUcet,profeao,nwte,qmdm^^^^ efi,ftc eß,
runtnbsp;(^c, • V
ordinn? Vemceps,protm(t4,demque,pr£tered,prmumjde' ^
inde^poilremojam^idmuero.nbsp;'
ir}tenogmdi?cur,qudre,quamobym,qmd,quidnhutrumjcin ^ v ^
non,nome,nunquid,ecqmd,lt;^c.nbsp;quot;ifi^T^óftifé
smditudim?(^dß/,c,ceu,ßcuhtdnqudm,utipermde. fiMât^ii^^
Qmhtdtu? fndleJihenter^fuuMterJoBeJoämJo^ -yffK^rf^l^'
£itßme,confultOj,co^tdtoßerio,funtm,t^c.
^f*bitandr?Forfdn,forßtdn/ortdßiSUelfondJjre,dn.
Kemittendihduldtm,fcnßm^lt;egre,u}x.nbsp;c^v^^
verfonale?uecum,tecumßcum,nohißum^uohßumnbsp;^
YocdduW. Kepde»dM. lurddthoUdepolJ^ÏÏol^^'''^
tilgend,?Potmjrno. Cqngr^namp;muUnlpdn^^^^^^
%dmendi!:SolumMntumJuntdXdtnbsp;^ i-nbsp;^
pien/wVèorte,firtuito. compciundi?UdgtsMmus,^c.
K«
^nbsp;.TRIMA GRAMMATICES
Çvofitmmjuthyeutterjfaalejfipe.
^ttotfùntgradits compara^) cofaramm^ut brewusjfacilitis^ftfim,
tïomhres.çi^nbsp;jSuperlatiutts j, ut brewpme ^fucHlmej
^SimpleXjUtfacilejftpe.
lt;iuot/ùntfigur£?DU£.QU£R CompofitaMdifficile^.perf^pcjfspem-
mero.
Duplex etidm efladuerbiorumj^ecies-.primitiudjut mncJjic.Demati-^
mjutfurtimjbreuiterjdfurorj ^ breuis.
Qjr ID EST C O N I V N G T r O?
^^ô NIV N C TI ô eftjCjuxpartes orationislt;onne£îit.
Qmtfùntaccidentidcomun^iionum'^Tria.
(_ otdo.
(it^tfunt{qu£UOC(intur)meflates?Sex. copulatiua, difiunSliuajap-
prohatiuajaduerfitiuajcau/âlisj ^ rdtionalisfeu lUdtiua.
Qu£funtcopuldtiult;e?Etj qut,qmque, dCjdtquejfmul^etiamj cum^
. tumc^c.
QU£fùnt.dtfiunBiu£?VejUeldut,ftuejfet(,neCjneque:qmht^^^
dubitatit{£j{tAnjnejdme,necne.^compdmiu£,utQ^m.utjbo.^
no probari malojquàmmultii mdlis.
Q^^funt approbatiux? Q^idemjequidemjuidelicetjnenjpejquippej Cfr-
tcj, f(ine,quidemjenimuerOi
QU£funtdduerfdtiH£^dt/edjdutemjUerùmjUerOjforro^atqu^
etfhquanqudmjC£terùmjdlioquijimo^nedum.
(^£funtcdufAlès?quid,quonidmjqudmobrem,nam, numque^enimSk.
qudtennS:,mj,nifhpr£jèrtimj^c.
qudpropterjqudrej^j^c.
^Simplex,ut Nam.
Q^tuflex efif^ttra^Duplex.j
CompofitctjUt Numquci
Qmtupls-x.
-ocr page 25-Voapofitiux.ut Autem, qudem, quocjue,
Uero,enim,que^ue^n€:qu£ tres Incliti^
aiomm?Triplcx.qt^-j c^dicuntur.
ddmfmtnbsp;{Commmes,qu£poJfunt^pr£pom^
• . t i
pR AE PO SITI o aim pdrtihm pr^ponitur, ueUppofitione, ■
1 utdddeum,uelcompofitwnejUtddeo.
Py^pofmornqHotdcadumtrmmtdntum^quodeJlcdfui^e^isuelac'
cufdtmui^ueUhldtmm.
'^ot/untpr£pofmonesdccufdt}mmrequire»tes?d^^^
penes.Seem dccufdtmo lunSlum reperitur,feddduerhialiter(i
ram,cldm,deye,fX,pro,pr£,pdldmfine,abjque,tentis.^pracuL '
Quotfunt,qu£ recipiumdccufatmum ^ Mamumfqudtuor.
fiNupcy^fubtey-feddmerfaferefi^^^^nbsp;auihui expltCd^
mturmjyntdXKnbsp;* ■
quot;Dhutdiduco.
viijUtdifhaho,
s.e,utretrdho.
Qamp;f/»ntpy£pofttionesmfepardbHes?SeptlQU£?^ Se,utfeduco.
' An^utampleSior. quidauoc'ibtu
Co,utcohiereo. qu'l»f pr^fo.
Con,UtCOngredlOr, rinonfo/mt.
JNTEriecTio eil,qux, nientlf dffeBumfignificat.
Qwt acciduntintericBiomhnum. Qmdhigmfcdtio.
ilmtuplexefiordo zoiun
PRIMA G RfA;M M Al» I C.ï S:.
/•Àdmiyanm^Pdptejhui.
Exuluniu uel Utanm?EudxJoj,o.
■Doletisfaetf^ahojhoihei.'Teren.ifi mmch. inltîoj holheu
Kidentiifîiahtthe.
TmemkFAtdtjhei.inAndrlaTeyent.HeiuereOfjj^c..
terkUio efl ex }^yicSîio- ^indnmNx. yitdntis?Apdge.
imfrouifi ali- __ ^ indigndntU ^excldmdnùshiemjpYohiQ.
hduddntisftue dpprobanthhuge.
Hertdenïtsuel'tromiefnuijudh,
sHemmmmmnger}tk?aUjß.
BldadientMjSodeSjmed tu^dpudfoemmai tdntum.
^Amdfiterr0gdnfk?Amdb0,dmdb0tej0bfecr0j,tjUteJô..
JRdtio hreuis dijcernendipartes orationii.
P Artes oràtioriisfacile puer agnofcet hac ohferuatione : Q^m decli-
nanmYpèrcafmjautmmina fùnti aut pronomina j aut participia,
tfrónominafiht omninö oêtodecim,qu£ numero fito nota ftnt.vartici'.
pa,nominafuyn;àuerbi4dédù6l:a,ftgnificantiatempus.Keliquanomi^
naftnt-VerbapgnificMaliqmdferijagerejpatij^ per modes tem~
porafieBuntur,nbngt;pW'c^mi MdklihabilespaHesita difcet, vr^epo-
fitionesfuntplm mmiti'^^mqûd^ntaj, qü£ numero tenendx ftnt. Q]^
partesorationtsconneSlunt,fîtritConiunBtones,Q««fubitum mentit
affeBumfigmfiçantjitocantunnterieBiones.Keliquafùnt Aduerbia.
Forniieinflfffetidi uerba quatuor coniugationumpermodos te-
pora.vardlt;iigmdta:,qult;Kproponuntur,fùntuerhoruma6iiuorum^
pajiiuorum.SéduerbjsaBiuti in ofitntadiicienda uerha neutra^qu^ad
eandemformam.fleBuntur:lt;^ pajëuisin Or, addantur deponentia ^
commumdjecdemmodouarianda.
quot;Brima coniugatioeßuertorum in M-e.
A6¥mm uerbum Arno.
Tnbsp;modo^teporeprxfentij, AmOjamaSj,amat,Pluralitey, ama-
nMm,mfrpi 1 mtilt;s,amatts,amat.vrxterito imperfeBoj,Amaba,amahai,amahat.vlu
m amatum. rdliter,amabamM^jamabatifj,amabat.vrxteritopegt;feBoj,.Amauij amdquot;
fßijammiLvluraliter^amauimHfj(tmauißf(;gt;amauerHnt uel amauere.
Pmmto
Atatetiamin. Q^^ßnt
•juid dcf rehe- ^^^
tient! s. Tei-ent.
in hndna,atat
hocitlud efl-,hïc
ilU lachrymA,
cuiusfignifca. ;
ùonuefietHe,
fedbxc etiam
altos ajfeü-M
ß^ißcat.
Tir£temoplufqudmpetfeciojAmauerdmj,dmduerASjdmduem.vîurâli-
terj,dmducrdmmjdmduerdùsjdmduerat.mur0jAmdb0jdmdhls,dmd-
bit.Xgt;lurdliterjdmdbimnij,dmdbjmj,dmdbunt.
imperdttuo modo , temporepr^fentiddßcmddm ^ tertkmper- ^aiemuidetur
fondm kmddmetAwdlherdmemm,dmdteAment. Suturo^dmAto tu^
amdtoille.vluraliterdmemm^dmdtotej dmdnto ueldmdntote. t,lquot;
Optdtmomodojtemporepr£fent'i, ^prlt;eteritomperfeSio^ uîindm
AnfdrejdmdreSjdmdret.vlurdliterjdmdremuSjdmdretiSjdmdreiît.Vrx-
tentoperfeäo ^plußjUdmperfeBo^ utindm Amduijfem^ dmduifßs:,
dmduiJpt.vlMrdliterjdmdui^mitfjdmduiJptifjdmdui/ßnt.mtw
ndm Amemjdmesjdmet.vlurdliterj,dmemuijdmetîfjament.
Comm6i'mofeufitbiunHiuo modo^ temporepr^fenth cum Amern^
dmesjdmet. vluraliter^dmemus^dmetU^ dment. Vrxterito imperfoctojy
cum Amdrem:,dmdresj,amdret.vlurdliterjdmdremiisjdmdrettsjdmdrct.
Vrxtentaperfeéhjcum Amduerimjdmdueriij,dmduerit.vlurdliter^dma^
uerimtiSjdmdueritiSjdmduerint.vrxteritoplufqudperfeâiojCum Amd^
vtßemjdmautJfes,dmduijfetMurdliterjdmduiJfemHSjdmdmjfetis,dmd
utfßm.tuturo^cum Amduero^drndutYUAmduerit. vluraliter^drndue-
«nbsp;ft ,nbsp;.nbsp;nuittma ama-
nmm,amduenmjdmduerint.nbsp;ummu-.^
infinitiuo modo.fme numerU perfon'ti,temporepr£fentij P^^-^jZZ'utCfr
terito imperfeBoj Amdre. Vr£terito perfeElo plußudmperfoBo f'^^yj'teriil
AmauiJJe.VuturOjAmdturum ejje. Jp.nbsp;/-«/fff».
GerundtdßuepantcipialtduerbdfunttridjAmdndijdmdndojdmdndu.
supmdduo:priMjUtAmdtumjpoßeriiHjUtAmdtH.
Sdrticipid duo ßgmßcdtion'unbsp;Vr.lt;efensj ut Amdm^Viiturum^ut
Arndt ttr HS.
Vdßiuum uerbum Amor.
T Vdicatiuomodoj Tcporepr£fenti,Amorjdmdri6Ueldmdre,dmdttir.
nurdlttirjdmdmur^amdminhdmdntur. VrsLterito imperßftoj, Amd-^
hdr^dmdbdrts ueldmdbâre.amdbatur. vlurdlker^drndbdmur, dmdba-
mm,dmdbdntur.vr£terito, peifeSio, Amatus fum uelfui^dmatus es uel
frjßijdmdtiii eß uelfuit.vlurdliter,dmdtifumus uelfmmWj amatießis
uelfuißti^amdti funt fueruntuelfuere. Vr^terito plufquamperfeäoj
Amatus er dm uelfuerdmjdmdtta eras uelfuertu^drndtm erat uel fue-
rdt. vlurdliter„ amdti eramiis uelfueramiiSj dmati erdt'is uelfueratist
amM erdntuelfuerant.VHturo.hmdhor, dmabemueldmaherej amd-
yituy.v[m-dlker,dmdbimur,dmdhmmhdmdbuntur.
imm-dtmo modo,temp^rc pmfentl ddftcunddm c^r tertidm perfo-
ndm,kmire,dmdreturMurdUter,dmemur,dmdmmt,dmenmr.lHtu-
ro, kmdtor ttt,dmdtoriUe.vlurditrer,dmemur,dmdmmor,dmdntor.
obtdtmo modo,tempore fr^fentt, amp; pr^tento mpcrfeSio, utmdm
.AmdrerAmdrer'is uel dmdrere,dmdr^tur.vlurdlttcr,dmdremur,dmd^
remini,dmdrentur.Vr£terko perfeBo amp; phfcjudmperfe^o,utmdm
^mdtmeffemuelfuifem,dmat,^4efesuclfmfes,dM
fitMurdliter,dmdti efemi^ uelfuifmrii, amdti effm uelfmßttts,
dmdt't cjfentuelfuifent. mturo,utmdm Amcr^dmcrts uel dmtre, dme-
tur.vluraliter;,dmemuridmemmhdmentur.
submnBiuo modoytemporepr^fenti, cum Amer, dmens ueUmere,
tgt;metur.Plurdltter,dmcmur,dmeminldmentur.l?r£teritoimperfe6io,
cu Amdrer,dmdrem ueldmdrere,dmdretur.Plurdhter, dmdremur,d-
mdrcminhdmdrmtur.Pr£terko peyfAcum Amdtmfim uelfu^rm,
amdtmfts uel fuerh,dmdtmfitueifuerk.Plurd^^^^^^^ ßmmuel
fuermkdmdttfttsuclfuerW^^^nbsp;° #
qmrnperfeBo^cum Amdtm eJpmudfuißem,AmdtM eßcsmljmßes,
dmdtm e(retuelfuiffet.Plurdlker,dmdtieJfemm uelfmjfemm, dmati
cffetMfum^^amdtref^^^^
fuero,dmdtm ervs uelfueris,dmdtws erk uel fuentMurdliter,dmdti en-
mm uelfuermui,dmdtierkü uelfuerm,dmdti erunt uelfuermt.
infimtko modo fmermmerk ^perfom, temporepr^/enti^^
, ^ pr^xer,to h,peTfe£io,drHdri.Pr£terito perfeaoamp;plufqud^
£to,Amdtumejfeuelfuijfe.muro,AmdrumtrhueldmdndumeJp.- V»«»/
-Pa^L r*^'^^nbsp;secunddconiumkeß uerborum in ere. ^
quot;tl^l/* f-H^O
I -Tquot;nbsp;---------- temodocuiM ^cemmdocetisJocent.Prxterito imperfeBo:,^ocebdm,docebMjo~
r^i^^iu^nbsp;^^y^^ pi^^jit^.jocebdmttsJocebdttfJoccba^ Pr^terito perfeBo,
a^nbsp;^^ ^nbsp;V • - / - /
-ocr page 29-Igt;ocuiJocHiJliJocuit.PlurdliterJocuimiis,docujfi^^
cuere.Pr^terkoplufqmmperfeSiojDocHeramJoaterMidocuerdt.Pla-'
rdliterJocuerdmm,docHerdt'uJocuerdnt.mturOjDoceboidocebiijdo~
cehit.PlurdliterJocehimtisJocehm,docebunt.
imperdmomodo^temporeprxjent'hddfecunddm ^ tertidmperfo-
ndmjDocejdocedt.Plurdliter,docedmufjdocetejdoceant.mtMro,Doce-
to tUjdoceto tlU.PlurdliterjdocedmwsJocetote, docento uel docentote.-
optdtmomodojempore pr^fenti^prteterito imperfeBo,utmdm
lgt;oceyem,doceres,doceret.Plurdljter,daceremmjdoeeretti,doceret.Prts
teritoperfeBo ^plu/qudmperfeEio, utmaDocuiffem, docuiJJes,dd—
cuiJfet.PlurdliterJomfpmiifJocuiffemJocu^^^^
cedm^docexfJocedt.PlurdliterJocedmufAocedmJocednt.
suhmnftiuo modoj temp ore p^rtcjenti cum Docedm,doceAf,docedt.-
Plurdliter^docedmnSjdocedtlsjdoceunt.Proiterito imperfecta,cumVo-
cerem,d^ceresJoceret.PlurdliterJoceremiti,docereiisJocerent.Prx-
teritoplufqudmperfeiio^cum Docuijpm^docuijfes^docuijpt. Plurali-
urdocmJpmiifJocuiffetisJocuiffentMturo, cum Docuero, docuens^
docuerit.Plurdliterjdocuermttfjdocuer'itifjdocHerint.
irtpmtiuo modo^fine numeris ^ perfomSjtemporepr^fentl ^prdC-
mito impetfeBojDocere. Pr^terito perfeBo ^plupudm perfeHoj:
Tgt;ocu!jfe.EuturoDo£iurHmeJp.
cerundid pu pdrticipdlid uerbdpmttridjDocendijdocendoJocendu.-
Sup'md duo:priui,ut doElum:pofleriuf,ut doHu.
Partlcid dmfignijicdtiom dBiux:pr£pnsi.Htdocens fucurum,ut do^
Burui.
P'dfiuum uerbum^Doceor.
\tJdtcdtiuo modojtemporeprxpnti, Doceor^docerkueldocere, doce-
tur.PlurdhterJocemur, docemini,docentur. Prxterito mperfeBoi
docebdrjocebaris uel docebdrejocehdtur. Plurdliter, docebdmurjo-
cebaminijoce'oantur. Pneterito perfeBo, -QoBm fum uelfui, doBm
esuelfuifliJoBmefluelfmt.Plurdliter,doBtpmmtttlfuimiMjocii
tiitfuelfuiftHidoBifuntfueruntuelfuere. Pneterito plupudmper-
fifto^-DoBiiS cram uelfuerdm, doBm eroi uelfuerdi, doBm erdt ud
fuerdt.PlttraliterJoBierdmm uelfusrdmm, doBi erdtii ueifueratis,
doBierantuelfuerMt.WurojDoceborjdocebertsueldocsbere^tdocebi-^
tur.FluraliterJocebimuridocebimmiJocebmtur.
C
-ocr page 30-PRIMA GRAMMATICES
Impem'iuo modo, tempore prxfenthddfecunidm ^tertidmper^
fortdm.Xiocere, docedtur. Pluraliterj, docedmur, docemmi:,docedntHr.
mturo, Docetortu, docetor jlle.vUrdliterJocedmttrJoceminorJo-.
centor.
optdt'mo modo, tempore prxfenti ^pr£terito imperfeSlo^ut'im
■Docerer, docerervs ueldocerere, doceretur.vkrdliterjoceremurjoce-
rèmin'h docerentur. Vrxterito perfeBo ^plufqudm perfeBo yUtim
^oBm ejfem uelfuijfemJoBm ejfes uelfmfes, doBm effet uelfuif-
fet.vlurdhter, doBi effemm uel fuiffemmJoBi effet'tsuel fuiffetu,
doBi effent uelfuifpM. vuturo,utindm vocedr^docearis ueldocedre,
.docedti4r.?lurdliter,docedmtirj,docedmim,docedntur.
submBiuo modo, temporeprxfenti, cum Vocedr, docedrisueldo-
cedre,docedtur. vlurdltter docedmurjdocedmini^docedntur.Vrxte-
rito imperfeBojCum Docerer, docererk uel docerere, doceretur. vlu-
rdliter,doceremurJoceremim,docerentur.vr£teritQperfeBo,cumdo~
Bm fim uelfuerm,doBm fis uelfuerU, doBm fit uel fuerit. vlurd'
liter,doBifimm uelfuermm,doBifith uelfuenm, doBlfmtuelfue-
rmt.vrxter'itoplufqudperfeBo^cum voBm effemuelfmffem, doBws
effesuelfmJps,do6im effet uelfuifpt. vlurdliter ^doBie/pmus uel
fuiffemmfdoBieffethuelfuifptls^doBiefpntuelfuifpn^
DoBm erouelfueroJoBmertiuelfuerU,doBm erit uel fuerit. vlu-
rdliter,doBi erimm uelfuerimmJoBieritk uelfueritiSjdoBieruntuel
fuerint.
infinitiuo modo finenumeris (^perßnis,temporeprxfenti,!;^pr^
tertto impeyfe6io,Vgt;oceri. Vrxterito perfeBo ^plufquaperfeBojDO-
Bum ejpuelfuifp.muro, DoBum iri uel docendum ejje.
varticipid. duopdßkdifigmficdtionis-.prxteritumj ut DoBuSjfutu-
rum,ut docendm.
Tertia contugdtio eß uerhorum m ere^e breui.
ABiuum uerbumjLego.
ÎT^dicatiuo modo, tempore prxßnti, i.ego,legvsJ.egit. vluraliter, legi-
mmJeo-itisJe^unt.VrxteyitoimperfeBo,zeo-eham,le?ebas,leo;ebat.
, ,nbsp;t^nbsp;I 7 ■ I Jnbsp;■nbsp;rnnbsp;I ■
^luraltter,legebamm,legebdtti,legebant.vr£teritoperfeBo,legi,legi'
ßiJegit.vluraliterJegimmJegißU, legeruntuel legere. Vrxteritopluf-
P
k
f
legeram.muro.ugarnjegesjeget. Pluralkerde,
o'emmdep-ctisJeo-i-ytf-
. Optanuo modo More pr^fenu,^preterite mperfeSfojUtinar»
J. LttraUterJegamtiSjUgMisJegdnt.nbsp;6 lt;S
hgd^Jegdr Pluralnerjegam^^^^^^^^^ PmiitoLperfeij
Plurahterjegermmlegermjegerinunbsp;' ^ ^
Jquot;h^tiuomodofiuemm
Pdjiiuum tterhum^legor.
T Nfcatiuomodoteporepr^fentiMgorM^^^^^^ UelVezereJegmr. Plu-
Iraluerle.,^nbsp;'r^ferflao.ztgehurje.c
runtuelfuere Pry to plur,..„.perfeaOjLeaJerim uelfLhe.
i^'^llegerejegetur.Plural,terj^^^^
imperauuomodo, temporepr^fent,,adfecundamac tertiamperfonl
J-e^ereJe^aturMurahterJegamurJegimimJegatur. Fmro,Ugitor,le^
^RIMA G RAMMATI CES
gitor.PluydlkerMdmmlegimmorJegmtor.nbsp;_ ^
Obtatim modojtempore pr^fenti^ prxtertto imperfeBoMmAm
^ererMerensuellegerereMgeretur.PlttrditerAegeremur,legeremïmJe
%rctuy^ Pr£terito perfeBo ^plufcjuamperfeBoMmamLeBii^eßem
uelfuißemMM eßes uelfmßes, leBm eßet uel fußet. Plurahterjeäi
eßemM uelfußemH^JeBteßetisuelfmßetisJeäi eßentuelfußent.
turOjUthumLegarJegurisuellegare^egätur.Plural,ter
jninijegantur.nbsp;^ . u , .
ConimBiuo ftuefuhiunSlluo modo,temporepr£jenti,cuLegdrJegäns
uellelt;rareJe(rdtur.PluräHterJegdmurJegdmim legdtur. Pr£tento,m-
perftâo.cuîégererJegerêrisuU legerereJtgeretur.^^^^^
leJeremim,legerentur. Prêter,toperfe8io,cum Ze^nsfimuelfuer,m,
ieäm fis uel fuerk^leam fit uelfuerit.vlurdhterAeBtfmui uelf Mermuth
IcBifitts ueifueritk,leäifintuelfuerkt. Pr£terito plufqudmperfeBo^
cum u6im effem uelfuijfemJeBta effes uelfuiffes, leBui effet uelfuif
fet.vlurdltterJeBiefßmiii uelfutffemut, leBt efjkis uelfutjßtisjeäi ef
fentuetfuifTent. Juturo.cum ï.e£im ero uelfuero, leSiu^ emuelfuerts^
Uaui erituelfuent. vlurdlherjeaierimi^s uelfuenmni, leBi eritu uel
fuer1tis,leSl'teruntuelfuerint.
infinitiuo modofme numerh ^perfön'is, tempore praßnti (^pr£te^
rko imperfeBoM^i' Vrxterkoperfe£io eST*plufqudmperfeBo^zeöfum
effeuelfuiffe. tuturo,he£tumiriuellegendumeJp.
Pdrtkipid duoßntßgnificdntiom pdßm£ :pr£terkum,ut'LeBM:fn'
turumjut legendtis.
Qudrtd comugdtlo efl Herhorum in ire,i longo.
.ABiuumuerhum, Audio.
j^„^iohpr*t'lvdicdtiuomodo,temporepr£fenti,Audio,dudif,dHdit.rgt;lurdliter,audt'^
rito,Màm,igt;t ^^iif^niidh'ujdudiunt. PrxteritoimperfeBo^Audiehdm^dudiehns^dU-^
f''^'quot;quot;''quot;quot;^''''' £ehdt.vlHrdliter,dudiehdmttf,dudiebdti5,dudiebdnt. Pr£teritoperfeBo^
Xudiui3dudiuißi:,dudiuk.vlurdliter,dudiuimt0jdudimßiijdudiuermtueL
audiuere. PreteritaplufqudmperfeBojAudiuerdm,dudiuerdf,dudiuerdt.
^lurdlkerjäudiuerdmufjdudiuerdtii,audiuerdnt. ïuturOjAudidmjdudiesj,
Audiet.vturdlker,dudiemm,dHdietps,dudtent.
imperdtiuo modojtempore pr^fenti, dd ßcunddm ^ tertiam perfoquot;
ndm,Audi,dudiät.vlurdltter,auSdmus,duditej,dudidnt. hturo^AudkOj
audtto.Hmlkcrj,dudimm,4udftotejmdimtoucUHdiuntote,
o^mim
-ocr page 33-OptdtiHO modo.temporeprétfentl^ pr^tento mpeyfeFtoMmdm Au-^
diyem,dudires,audim.vlurdl'tter,dudtremu^,audirem^^^^ Pr^te-
rkoperfeBoprplu/qudmp€rfcBo,umdmAudmJpm,dudmJps,^^^^
uijjct. vlurdliterj dudmijfemus, dudrnffetis, audiuijpnt. vuturo, utmdm
Audidm,dudm,dud\dtMurd[tterAudidmmAud\dtu,dud:jdrit.
CotunBiuofiueJubiunHiuomodojemporepr£fenthCumAudiam,du^
dm,dudidt. vlurdliter^dudiamM, dudidlis,'mdidnt. Pmmto imperfe-
fto,cum Audirem.dudiresjdudiret. vlurdliter, dudiremmjdudiretU^dudi-
rent. Prxteritoperfe£io,cum Audiuerim,dudmer'is,dudmnt.vlurdltter,
audmerimti{,audmeritis,aud'mer'mt. PrxteritoplufiudmperfeBo^cum
AMdmJfemidudmJfes,dudmjJfet.vlurdlirer,dudm^^
diuijpnt. tuturojcum Audmero^dudiuemjdudiuerit. vlurdliter, dudiue^
rimuijdudiuentisjdudmermt.
^ Infmtiuo modo fine mmeru perfonh, tempore prlt;efim ^ pr£te~
ritoimperfeSio^Audirc. PreteriteperfeSio plufqudmperfe£lo:,AU-
diuijp, iHturOjduditurum ejp.
cerundiduelpdrticipdliduerbaJurittrhAudiendidudiendojdudiendu^
sup'md duo:pr}(is_,ut Auditum:,pofieriifijUt Auditu.
Pdrticip'td duofgnifcdtionts dBiu£:pr^ens,ut AudiesfuturuntM au-.
diturus.
PdJ?immuerbumjAudior.
Jl^lidicdtluo modo.temporeprdcfenti:, Audior, dudm ueldudircj duditur.
vlurdlfter^dudimur^audiminiaHdtuntur. Preterite imperfeBo^ Au-
diebarjdudiebdrii uelaudtebarej audiebatur. vlurdliterj dudiebdmur au'
diebdmirii,dudiebdntMr. PrxteritoperfeBojAuditmfum uelfuij dudttus
fsuelfuifli,audit»i ejluelfuit.vlurdliterjduditijumus uelfuimus^duditi
fjlis uelfuiJlïfjduditiJùntjfueruntHelfuêre. Preterite plufquamperfeFlo,
Aliditus eram uelfueram^duditHf ernf uelfuerdSjduditm erdt uelfuerdt.
flurdlker, dudiueramm uelfuerdmmjduditt erdtisuelftterdt'isjduditi
erdnt uelfuerant. ^uturo^Audidr^dudieris ueldudiere^dudietur. vlurali-
terjdudiemurjdudiemiuiydudiemuy.
^ ^mperdtiuomodo,temporepr£pntiadfecuddm(^ tertidm perfondm^
'Mdirejaudidtur.vlurdliterjdudidmurjdudiminijaudidntur. vuturOjAu^
ditorjauditor.vlurdliterjdudidmurjdudminorjdudiuntor.
Optdtiuo modojtemporeprxJêntij^prxterito imperfeSiojUtindm a«-
dircrj mdirerisj uelaudirêre^ audiretur, vluraliter, mdiremurj audire^
r R. I M A G R A M M A T 1 c E S
miniyduiirmr. PrxteritoperfeSloi^plufquamperfeBoj utmdmliudî'.
tm ejfem uelfuijpm^duditm efps uelfuiffes^dudkm effet uelfuijjèt.Plu-
rdliter^duditi effèmm uelfmffèmm^duditi effêtls uelfuifptisjduditi effent
uelfmffènt. Fmuro^uttndm Audidr^dudiaris uelciudtdrejdudidtur.Plurdquot;
literjdudtdmurjdudidmin'haudidntur.
ConiunB'mofinefub'mnSiiuo modojempûre prafenti, cum ^udidr,
audidris uel dudidre,dudidtuv.Plurdltter,dudtdmur,dudidmmh dudiatur.
Pmterito imperfeBo^cum^Attdirerjaudireris ueUudirere^dudiretur. Plu
raliterj.audiremur,dadiremmhdudiretur. PrxteritoperfeBo, cum Audi-
tmfm uelfuerim, auditm fis uelfueris, duditm fit uel fuerit. Pluraliter,
auditifimm uelfuerimm,duditifitis uelfueritis, dudinfmt uelfuerine.
Pr^gteritoplufqudmperfeBoj, cum^uditus effèm uelfuifpmjduditm ef»
fis uelfmffès^duditm effet uelfuifpt.Plurdliter^duditi effimm uelfuiffè-
mm^auditi effetis uelfuijptis.auditi effent uelfuiffint. Futuro.cum .Audi
tm ero uelfuerOjduditm erisuelfuerisjduditm erit uel fuerit. Plurdliterj,.
mditi erimm uelfu ermm, duditt eritis uel fueritis, auditi eruntuelfUe^
tint.
Infinitiuo modo, finenumeris i^perfonis, temporepr£fenti,^pr£*
ter'ito imperfefto,iAudiri.Pr£teritoperfeBo ^plufqudmperfeBo,^t{-
ditumeffeuelfuiffi. Fmuro,^uditumiri,ueldudiendumeffe.
Participid duo fùnt fignificationis pdj?îu£ :prxteritum,ut ^uditmt
futurum^ut dudiendm.
Deuerhisïmperfondlthm,
rochacllua \7Erha imperfinalidj quxfint uel dBiu£,uelpdfSu£ nocis,tdtuni
fa»cafmt,/èd V fledunturper tertioperfonds,utudCdtJecet,continrit,(idturfedem
ContingltjUtlegît.
T î^dicdtiuo rnodo,contin^t,contingehdt,cQntmt,contigerdt,contin(retl -
^Imperdtiuo,cotingdt,tdntum.Optdtiuo,cotmgeret,^^^^
gdt. ^uhiunBim,contingdt,contingeret,comigerit,cQntigiffet,contigt^
rit. InfinitiuOjContingere,contigiffè.cmriscdret.
ndicdtiuo modo,iturJhdtur,itum efiuelfuit, itum erat udfuerdtjbt-
tur. imperatiuoj eaturjdntùm. Optdtiuojreturjtum effit uel fuijptj
edtur. SuhiunBiuOjedturjreturjtumfit uel fuerit, itum efjètuelfuifjèt:,.
^^{ntuelfHérita JnfimtiuoJriJtumeJpuelfuifejitmiri.
ciferèpoffttnt
ab omnibus
»trhis.
LATÏNXE RVDIMENTA;nbsp;jj
Injîexio uerborum quorundam anomdorurn,
.ASiiuurnuerhum^ero.
J^'^icdtiuomodojtej.orepr^fenti^^^^
^ mferunt. PweritoImperfeiiojVerebam/enbofj^^c.utMl Prx^
plufjuampe^eBo, t«-
leram,tulem,^c.utlegeram. Futuro^^eram/cres/eret,^cmleo-am.
Impemiuo modojtemporeprjtfmti adfecundam tertia perftnam,
^^^^firat.Plurditer.feramm.ferte/erdnt. Future,fem^^
fir^mm/ertote/eruntouelferuntote.
Optât,uo modojtemporeprxfentij^pr^teritoimperfeao, utinaver^
rcrn,ferres,ferret.vkrdliterjferremm,ferretkjferren^ PrxteritoperfeBo
?^plufquamperfeBo,utmdmruh]fem,^c.utlegiffem. Futuro^utinam
FeramjM,atjUtlegam.
SubiunSiiuo modojcum ^eram,^c.Pr£terito mperfeSto.cumlerrem^
férres.^C.Prxtemo perfefto, mmTulerim, utlegenm. Prxterito pluf.
qucimperfeBo,curmultjfem,^c,Futurc,cum rulero.utlenro.
Infimtîuo modofine numeris perfonisjemporcpr^fenti, prêter!-
to tmperfearo.Verre.Pmteritoperfe6lo e^T*plufpuamperfeHo/ruliffe.Fu.
turoUturumefe. Gerund^a^verendiferendo.ferendum. Supin^
tumMU' PctrticipiaJerensMturm.
Pajliuum uerhum Feror.
jNdicatiuo modo^mporepmfentijFeror^ferrn uelferre/emr.Plurali-
ter,ferimur,ferimini,feruntur:Frlt;£terito imperfeâîo, Ferebar, ut lege-
har.Prxterito perfeHoMtia fum uel fui,ut leBusfum uel fui. Pramp;terito
plufqudmperfe£to,i.atM eram uelfuerdm,ut leHm eram uelfueram.FU'
turc,FerdYjUt legar.
Imperatiuo modo,temporeprxfenti,Ferrefirdtur. Pluraliter/eramur,
fenmimferdntur. Futuro, Fertor/ertor. Plurdliter^ferdmurJeriminor,
feruntor.
Optdtiuo modo,temporepr^fenti,^pmerito imperfe6lo,utindm
F^^yerjferrertsuelferrere,ferretur.Plurdliter,ferremur^errem,ni,ferren-
tur.PweritoperfeHo,^plufqudmperfefî:o,utindm Ldtus ejfem, utk-
Bm eJpm.Futuro,Ferdr,utlegdr.
Su.biun£liuo modo,temporepvi£.fenti,mm,Ferdr,^c.Pr£terito imper-
fe£to,cm Ferrer utfrprd. PrxteritoperfeBo^cumtdtmfm^mleBrn
V tij
-ocr page 36-ßm.prnerito plufciuamperfcBojCumtam efem,amp;lt;c.fmro,cum UZ
tmerogt;utleEiMero,nbsp;.
Infimmo modo fine numem perfonls,temporepr£fentt ^pr^teri-
tompeyfeBo,Fem. PretermperfeBo ^plufquamperfeBo,Latum
ejjeuelfmfe. Futuro, ^utum Irl Participk duo^Latm amp;ferendus.
Suhfldnt'tuupi uerbum^sum.
jNdkatluomodojteporeprxfenthSumjeSjef^.^lurdkerjfr^
A Fr£teritompeyfe6lo,Eram,erai,eratMurditer,erammjerattSjerat
Pr£teritoperfeaoJuifuiaifmt.Plurdter,fum^
fuere. Pr£termplufquamperfeäo,Fueramfuera^:,fuerdt.vluraliter/ue-
ramiMßeratkjfuenit, FuturOjtrOjerk.erkvluraltter.erimui.en^^^^
Imperdtmo modoytemporepr^fentisk uel es,ft. vluraliter.jtmmjitn
uelefiefmt. Futuro,Efto,efto.vluraliter{mus,eß:ote{unto.
OptdtiuomodoAemporeprxfenth^pr^teritoimperfeäoMindm Ef
feme/resjeffet.vlurdlkerjefemm.efetisje^^^ Preterm perfeäo,^
plufqudmperfeaOjUtindFmfp^^^^^
fetlfmfßnt. FuturOjUtmdmsimfisfu.vUUter.ß^^^
AHOmkos! SubiunBiuo modojtemporepr4ent,.cum simfisß.vkrd iter
s.,em.ßa,ßet.nbsp;pr^terko imperfeBo,cum ^ffemjefeSjefjet. vlurditerj efjemm
tffetisjeffent. PrAterkoperfecio, cÜFuermfuerisfuerk.Plurdliterfue
rmwsfuerkkfuerint. Pr£teritoplufqudmperfeBojCumFuißemfuiJfes^
fuijfet.vlurdliterfuijfemkfuifetMfui^^^^^
rit.vlurdlkerfuerimmfueruisfuertnt.
Mnitiuo modo fine numerus perfon'i^,tempore pr^fenti t^pr^te^
rko imperfeBo.^jfe. Pr^tentoperfeHo amp;'plufqudperfeaOj^u,JJe. Fu-
turoproprio cdret.cuim loco uti licehk mfnitiuo,fore,uelputurum ejje.
cermdiis fupints caret.Pdriicipium unum eü^Futurm^djUm.
Poßumünter coniugddü recipit/v-.PoßÜjpoteSjpotefljpojßmuSj poteßisj,
poßunt.votera,potuhpotuer^otero.0ptdtmomodo,voj^efes,fetjiamp;c.vo~
tuiße.poßim. subiu£iiuo,Pojiim,poß^ottierm,potuero. infnktuovoffe,
potuiße. Profumjprodesjprodefi,profumm,prod€fli4,prosut.vroderd,pro~
fui^profuerlprodero. optdt.prodeßem^iamp;c. infmt. vrodefe. interferi-
Volo.nbsp;, , r i
1 Ndicdtiuornodojtempore pr^fentiMo.u'iSjUult.Plurditerj uolumm
^uulti^Munt. Preterm mperfeBojVolehdm.utlegebdm. Preterm
perfcBöMwMwßhUt legi. Pr^teritoplufqudmperfeao^yoluera, ut
ö
-ocr page 37-L A T IN AE R V D I M E N T A. .
legeumJutUYO,yolAm,uoUsMetMwdker,uolemmmlem,mlent.
Imperatiuo Cdret,cuitts loco utimurpr^fentifuhiüBiultituelM uelitj^c.
oputmo modojtemporepr^fent'h^pr^terito imperfecicjUtmäm vel-
lem^uelleSjUella.PluraliterjUellernHSjUelletiijUellenr. Fr£tmtoperfectoi
O'plufquamperfeóiojutmam Yolmjßm,ut U^tm. FuturoMm^Ve-
limßel:^Mit.PlumüterjUelmm,uek't4,uelint.
SubiunHiuo modojemporepmfentijCum Vdinij^c. Praterito im-
pxifeHojCum Vellern,uelles,^c. Pmeritoperfe6io,cüVoluerim, ut le-
gevim. Pr£teritoplufiuAmperfeäo,cÜVoluiJpm,MlegtJfem. FutarOj,
cum Voluerojutlegero.
Inßnitiuo modo fine numem ^perfonvsjempore prxfenti, ^ pme-
rito imperfeBoyeile.Pr^teritop^rfeé'io ^plufquAmperfe£lo,Voluifß.
Futurocaret. Gerundiafunt^ Volendi,uolendo,uoUndü. Supmpsca^
ret.Participiumunumeß,uolens. Malo^
M^llt;gt;,mauU,mauult,maluuM^,mauultM,malüt.Udlehd,mal^^^
ra^Uale,males,malet,dpud Q^ntil. Imperatiuo,malvSjmalitj 0gt;c.
OptatiuoMaÜe,maluifpm,malim. suhiü6tiu0jUalimjmalle,maluerimy
maluiße,maluero. inßnitiuo UalIej,maluiJp. ceteris caret. Nolo,nouis^
nouult,nolHmu^,nouulti^jnolÜt.TuturOjüola.. imperatiuoquot;Rclii^plu-
raliternolite.mturo, iiolito,nolitote. In clt;eterisformaßmplicisimitatur.
Eo.imperfeBotlha.^UturOjibo. Ef quibufda locii accipit e pro ijUt,eo,eÜt,
eat,eÜtOjeitjeafjeatjedmiM,eatisjeänt. Gerundia,lundi, doJÜ. Participiw
lens. Keliqud nota funt. Ven30,uenibam,ueniui, ueluenij, uenicra^ue-
mbOi^C.GerundHi^participtis caret. Supimtm,Yenum.
HicfentetioU coplures locutionesfamiliares ex optimis lingU£ latino
authoribus decerptxproponantur, ^ in partibis^ orationu cognofcendis^
pueridiligenter exerceatur.Tiebet autemproponi teneramp; £tati prxlegi-
ea,eX quibm lingua primu,deinde ^pe6im,morefq;formctHradelegd-
tefermonvs latinifacultdte, ^iudiciu reBÜ. Profuerithicgeneraliaali~
quotßntdxeospr£ceptaßbiungere,utliherales{ndhosfolüpr£ß0pue-
risingenuh optiimM)puenliüßudiorüformdtoreshdhedt,in qutbus rude
pueritia, ^ ia primas literarumfubamar.a radicu Luguftantem molliter
leniter exerceant,non tantum partibis oratiónii agnofedii, quodo^
mniumprimu eß, uerumetiamfacili conflruEtionis exammatione prxlu.,-
dantad exaBioreminßitutionum ^ integr^fyntaxeoscognitionem,■
PRIMA GRAMMATICES
GenerdU quxdm de conJlruSitone prjßceptd.
Çquot; vhildntiuum ^ tidieSituum debent ejjee'mßemgeneris,mmeyijlt;^
O caftu :ut vir honm. ormdum efl,utfit mensßm m corporefdno.
JlelatiHuntj^ antecedens interß confentitmteodemgenere, numero
^ perfina-.ut optimus eß author^quiprodeft ^deleBat.StultHi es,qui
hutc credos.
Nominatium^uerbumperfonalefimtimodiißuefappoßtumz^ap-
Viominatimn, poßtumjcongruuntinterß in numero ^perfona, ut tvopronuncio. Tu
autquoduice recitos.Petrmaudit.Nosdimittemur.Vosmanebitk.no?mnatiumhicße-
penonexprimitur,ßdintelligitur in uerhisprimx fecund^perßgt;n£-,ut
dixifli.non dixi.^xprimituraut^m dißretionis aut emphaßs caufa^ut Tu-
neillees?
^nnotatio in tresprxcedentes regulM. Duo uelplurdßn^Uria,plura-
lis Ulm habent,ut Yirgdiits ^ Horatm bonipoet£ßnt.
Ohferuandum eß,primamperfonam digniorem effefecunda ^ tertio,
^ fecunda tertia,ut Zgo ^ tu diJ^utabimus.Tu amp; fraterpronuciabitis.
Interroo-atio ^ rejponßo conueniuntinterß defolo cafr^utQmpau-
pereß?auartts.Cuins eßpronunciare carmina?Petri^u.eltHum eßuelmeu.
Qmtinuemßi afßsMuos,^c.
V Duo nominafubflantiua eandem r€mftgnificantia,ponunturin eodem
Dmfuhfianit. caß,^ uul^o appofitiodicitur,ut chriftm dominus,Maria. uirzo.bosa-
uaremeande ^ , nnbsp;■ ! n n ■ tnbsp;^
figmßcanüa. nmal,uel boues animal,uel bos eß animal.
Zjitxegißs. Subßantiuum nomen regit alterumßbfiantiuum {quodnon eandem
^^ , remfigmficat)tngemtiuo,utVitafapientis.Omnium rerum uiaßttudo eß,
uTresdimrf^ Omne uerbum uel adle£tiaumpoteft regere datiuum ßgnißcantem
ßgmficantu. commodum uclincommodum,fiue rem,cui aliquidßt : ut, Veritas multh
noneiliucundaßedfoiugrata bonis.Mihiifthicnecferitur,necmetitur.
Verbum aBimm regitaccufatiuum in repatiente:ut,VeritASodtumpa
rit. Item deponentia ^ communia aBiueßgnißcantiaM, Puerpatrem
ueretur.uatremofculatur.
Etqu^damabfolutaacimepoßtaiut, Omnes unamAnetmors. Ludit
Oper am.
Omne uerbum paßiuum recipitpoßfe ablatiuumiunciumprlt;epoßtiom
à,iielab:utfiafidaturab hisxulpaturdb illis.
III
nominttiui
fvtitm',
im
VII
VIII
IX
mem.
AccufamumJîanificMtem temporis diuturnita^
tem:utjScripfitres hom.
'~remporis diuturnitatej qui eitam
indccufttiuo ponitur : ut^ yixit ^
trihmannis.
speciem temporisycumfit inter~
rogdtio per quMo-.ut, Scrip ft ho
ra tertiAj no6le , fuperiorihm
quot;^^mjicdrnem ^ diebus.
inpumentum: ut^scribo cdUmo,
cui non potejl dddi cum.
Cdu/dm:utjPdl/etmorbo. Yitupe^
rdthuncinuidia.
VerhMronu^mtuohntdtts mfdcultdt., ^ uerba imperfondl,a, JCI
quÎm^ZT^quot;'^quot;nbsp;CorœhofiultwrM, JCII
peten dd. Sedet triffis^incurutisi^c.
'^'!^''^rnend,^uendendi^permutdndiyremntdhldtiuumpretium
djUus-.Udgnoreuetdir. ócc. zmipLè di-
quot;!^^^oCdrgt;Hsquam£^l,rndbat.scdexgunthosgenitiuosM
rti^mmons.nbsp;^ «i.nbsp;^ ^
f^pmZTcndnbsp;d mepr^ceptor,^
Priordfuprnd ddiunguntur uerhis motas dd locum.nordtim. speBdtur?t
E
Vltotit
OmneuerlumpoteJlK
rcgerepofifetrescdA
[m communes ^
AbUtiuumfi-
JCV
XVZ
XVII
JRIM A GRAMM ATI CE'S,
venmntiye cuhitum ud dormlmmJeambuUtumjpranfimjCöemtum,ue'
ndtuniji^c.
Poftenord dèeclmis qmhufddm adiunguntumt lUuenalls-M diBufcc-
dum mfücjuejh£clim'tna tdngdUintrd qu£puer eil.
XVIII ^duerbid mn^mtur uerhn uelpdrtkipm,uelnomintbuf, ^ interdum
diks dduerbtu-M^Vdrum perpendk.temere mdtCdns,udldeßuptdm,ddmQ-
dum^uer,henemdne.
Propria nomina oppidorum ^ uicorum in ^enkiuo adiunguntur uer-
^I^etii cjtiiefemin locoßgnificantibusßfintprimx uelfecundx declinattonis:
fZt IjlTrefe- fed tn datiuo uel ablatiuo,fifinr tertix declinationti j uelplurdUs numeri:
yütm-admur-^ vltrdieBhLoudnij,kurelmXutett£,Torndci,tamp;c. Cdrthagmi
yfrbam'oJ' Uel Cdrthdgine,ïgt;anfi0. Athenis, ^c. Kegtonum dutem/mfuldrum ^
adlocti,q«i te. ^Qnxium nomimhwspr^pofitio dppomrurficutappellatiuii: ut, Habitamt
yndtSeriocü, ygylts fignifcantibm motum ad locum additur accufatium nominum
oppidorum amp;uicorum-Mt,Yenk9.omdm,Cdrthdginem,Lutetidm,
Sedregionum,infuldrum montium nomimbn^pr^pofuto additur; «f,
inltdtdmjn Kphricdmjamp;c.
Verbd m otm a loco, uel per locum, re'juirunt nomen proprium oppidl
autmctinabldt!uo:ur,KediitKomd,carthdginejVdrifm.sedr.egionum,in~
fularum montnmmmmibHf p)Y£pofitio additur,ut ex ualia,per cer-gt;
mdniam,(^c,.
VemtiS.
NOt£,qmhm oratio dißinguitur,funtquatuor uelquinque,ut j quod
uocdtf-r commd,quo orationii membra imperfeBdfigndmur.
Perfe£iiord notcintur hacfigurd : quod colon dicitur.
^bfolutafentetidfignaturhdc. quamliteramdiufcuidfquitur,dppeU
Idturqueperiodm.
intemgMio? Interrogationts h£C notd eil ?
^ Pdrenthefis,altquidincludens,quodfaludfententiapoßkeximi,nota'^
Timmoqm.turduobu^femicirculis,hocmodo ( )
\y4ccentuunot£funttres,acutm,ut' grauis,ut' circumflexttfjUtquot;.
ihmZtnf.e .Acuto amp; circfinfiexoßllaba dttoümr,grauideprimitur.
xusmomqua. ^ Lonvdrum breuiumß'llabdrum not£ßmt
damprarabcnbsp;' notdeüuocdihdfinediBionisreuulfcinfidensextre-
meiner £iUt am,pro aisneMesne,egone.
XX
XXI
Commttiti
Colon ut :
Terioda^ ut
HypodUßoU,(jua male coniunftaßgregantur:urjcon§ficit(try/w: ne*
qu!slegat,confpkitnrßti.■ ; ■ ; x - '' ~ ^ :
Vixreßshxcnotaefiquot; ut,aulai.
Deßüahis dmidendis KeguU dum ohferuandx.
' ■ ^ ■ ■ ■ ;nbsp;' :, v-s.quot; ■
Prima.
€Onßmntes,qu£mprincipio diBiomscomMngipofßtntJn medio fe-
iungtnondebent^utuenuiloi:nam flare ^ fludium dicitur. efl
igiturin hocnomine tertiajyllabaflasßcm mlupm,pm:nam ^ptifina
^ vtolemxH^ dicitur.infeneBtiS,tenia eflJyüabajÜm.in proximns ^ßm
CHndafflxi.
Secunda.
QVx compoßtdßntjinhis unaqutcque pars perß poniturjutabste-
^ miw abstineOjne^ßiojpr£ter^o,reJfondeOjab_^leo,^c.
-ocr page 42-CAE POST prima RVDIMENTA
puerU edifcendx,
Tnqmhm degenere declinatione normmm eontmSim prater mh
o-arem crammaticorum in docendo moremjtémque deprxtmtts ^ßk.
^pm uerborum commBefr^tcepu breuia ^fdctlid mduntur.
Confcripu k cormlio Ydlerto vltraiemno, ^ diSiatx duob'mfrdtribm
Jermdni6,opnm£ßgt;eipuerk, vhiliherto amp; ucobo , D. meronyrni a Se-
roe/^erc^eqmmaurati,Domiminmerrnont.(s;^^
fulii charißimis.
^dmonitio.
GOmlm mrnimm ^ uerborumflexionibtis,interim dum h^grami
mtiu inüitutiones puerif expUcmtur, ^^ repetitione quotidiana di
lio-enter mculcantur^ne prxceptionum exempU deßntßibeüia alijuis
pvponmrJoBmjßcitts amp; utilis. Breuioresaliquot ^faciliorcs c/ce-
ronk epiSloU. Erudtta coUoquia^qualis eß iüa xohannk i.udouici vi«« ex^
ercitatto lingua: latinx.TdbuU rerentian^-P^äicepta diqua morum ac ui-
t£.sde£ti aliquot ex optimkpohk uerficulhut numerorum modulatio-
nem ^ concinriitatempueri nonium etiam intelligentesadmirari ind-i^
piantjqu^irrandioribiismagnxdeleBationiji^ußm futuraßt ^ orna-^
mento.ludaniquoque dialogifeleBi adufumfabularum. itfiquidaliud
eß eiußnodhut ^^profit ^ deleHetjbene latinum fatis apertum. ybi
iam libellos altquotaudierint pueriJiBabit his pr^ceptorbreuiufculAißv-
moneuernaculo epifloks^qm latinereddere dißant.ta^tüe recognofcens,
nonfolum emendabitjuerumetiam quemadmodum id^quod eratdiBatu,
rtele conuertipotueritjoßendet^O'fuam deinde conuerßonem proferet.
Gramma
-ocr page 43-n^ißorkejmhoresemrradißientta,qH£pr£Ceptlsconchdi mn
poteß:
orthographîdj'^ Cin îkerts-\
reSiefcriben-
crdm-nbsp;dimtionem
mAt'i-nbsp;VrofodUjVeBenbsp;inßüa-
cesparnbsp;promncian -nbsp;bt$
tes au-nbsp;dirationem I
thore J MethodkeQ Etymologia, ^trades,^nbsp;^»erßtuf.
Quinti? qu£pr£ce \ tartium ora-Q \ in dtcl'to\
Quintt
liano
funt
in dïciio
nibm
ptareBelo tionis difcri-
quendt ^ men ^ pro- ■
fcd^endico prktatem
t'met. eu- Sjntaxif^refta
ins partes diftionücon-nbsp;in oratio
^funt:nbsp;iunftionem Jnbsp;y^nibm
Qm ordinegrammatices partes traditx fint.
orthographia non uidenturhoctempore nobis prxcepta tradUa,
admonendipotim ij,qui literas conneSiendi ^ reSle legendi rA
tionempueros docent,ut emendatosproponant codices, aut eos ipßcorri-
gat,iubeatq;fmgulas pr'mü literas,deindeßllahas, tum tot as dt£iiones,po-
ßremodißinBionesmebrorüßntetuperßeBxdihgeter ipßs pueros in-
ßicere,^ obßruare,quo quicq^ modoßcnptußt.inprimis uero curent, ut
clareßllahof omnespueriexprimat,corrigat oris uicia,qu£ßpe sutadeo
uaria,ut dijßcileforet numero coprehendere,cumßnguli$ ßre natiomhus
peculiaria quxdaßmtinpronunaado uicia,qu£uulgm non animaduertit,
doóli notât. Qißiobrem de hac parte cum alij multa fcripferint, nos earn
omittendam,^pr(eceptorüindußri£,in inßituendo relinquenda putaui
mus. Alteragrammaticespars, quxeßde pronunciando, pofl syntaxeos
prxceptabreuiter knob'ts expltciibitur,quam interim pueri ex prxceptoris
amp; emendate loquaitiußrmdne quotidiano dißent.supereß etymologia,.
quxproprie uocnm originesfcrutatur,^ nouasftgnißcationes (unde ^
nomen ducere uidetur,quod cicero umloquiuconuertit') qu£ cum dißri-
wiina quoque orationis tra B:et,n os hac parte h'is inßitutiombusfacili me-
thodo,ordineperßgt;icuO}breuiter^ tarnenfijficientertrademm/equetesonk.
ùrdinempartium oratiomsin totQopeYe, amp; declinationÜ innomme, ita
£
-ocr page 44-utgenerdihm régulas frimu breuiter explium,mox m fmguB declma^^
tfOmbmnom'mmngenm^fleBendiuariem coniunhimtradiM code
loco reponanturAtémque uerborumpmerita ^ ftpina coiungantur. Ef
ftqutdretgrmorUannotundum occurret^quod cognitisprxceptis prdegi
debeatjd in ommbm op ufculu adßnem Itbelli reiicistur.
Vmmmdtice,efl ceru loquendi fcrihendt ratio ex opti-
morum lingua latine authorum leBioneprofeâia.
Nowf» à hrern inditum/cientiam literariam notât.
r .Sex uocalesjdjejjoju:^ Gr^caj.
Literxfunt und ^jQmndecim cofo-jnbsp;^üquidlt;sjjm:,n,r.
uingitf.lx his [nantes^ex quibiiSjSemiuocaleslt;DupliceSjXj:^.
ixhis C^.momdicon.
Diphth0ngiquinquefuntj£j,œjaujeu}^ei.
componuntur ex liter is cum uocali coniunBisßillabxjex fyüabis di£iio -
nesjex diBionibus oratio.
r Nowf»nbsp;C Aduerbium
Pdrtesordtionis j-qudtuor JPronomen cqHatHOrin-jPr£pofitio
ßmtoBoj ^declinabilesjVerbum fdeclinabilesjConiunBio
lyartiapiumnbsp;(^interieBio.
Nomen^efiquod cum cdfu corpm aut rem fine temporeßgnißcat. ^
, nnbsp;rVroprium^quod unipecuhare eß.
quot;'vniM mc'is:,utfdpiens.
•Duarum uocum^quarUprior
commmis eßduum gene-
\ rumjdltera neutimsjuthicj
■nominale h£cfortisj)ocforte.
I irium, uthicbonm h£C bo-
Adieêiiuumjnbsp;na^hocbonum.
'nbsp;TriumjUtmet0,noßer.
jgt;articipiale S^nim uocisMamans.
(jiriumjut amatus, amandm.
dornen eß\
duplex
.l^ccUenmnommUoBofunttC^alimjCompurMw^^
gura:,JpeoeSjCd.ftifj(^ dedtmt'wquxrepetemur ex rudiment^.
H IC degenere dedmatlone comunHtm, de compctMtione breui-
ter expiicabimr.
BE GENERE.
Çsignificmonejutldcobwjmdfculinigenem. VroptemiieBi
Gemm tribusmo- )Termmmonejmmufijfœmimmgenera.nbsp;quot;quot;
disnofcuntur. '^jAurhoritatejUttalpaJub^gener,i.yirgilius,ralp£ fim^/quot;^'
ocults cupti..
ReguUgenerdes degenere mrnmum exjignijicdtione.
Prima regula^majculinorum.
NOMIN^A uirorum (i^ ojficionmuirihum,itemdeorum,acjj}iri- mfidina.
tuum.funtgeneru mafculmiM cicerOjConJul^fraterAupiterj cabrieL sa~
tctn.Etnommaequorum ^ canummafculmorum, mVyrou, Melampus.
Pr£tereii:-iüomin(iuentorum:,flumorum^ menfmmjunt mafculmaj,
vt BoreaSjAuJler^KheniHjtAofa^Acheron^ Aprilif^Maius.
Sedallmjijix^z^ lerhe/ûntfœminina.
IJotandumefl-.nomenjpeaale quandoqueacaperegenus uods commu
niorujc^fenfum potim quàm uocemJfeBari ut Albula pota deo^ in tel-
ligituraqua.rhejjalus Ojja^fubeiuditm-mons. Mnuchus Terenttana^fci-
licetfabuU.centaurusmagna/ciltcet nauis.icdus poflquam ludificatus
efimginmjdejlfcelefius.
iecmda reguUjîœmminorum.
Nomina muliertimilt;^ rnuliebrmmoffidorumjite'mquedearum ^ taminina.
furiurumfuntfœmtnmajut Anna^Venus^ AleftojClyceyium^ objletrixjfà-
ror.'Et nomina equarum^ut vodarges/thyrhiu. Adhxc,
Nomina arborumfuntfœmirima,utpomus ^malti^^pyrus.
Hmc eXCipiunturea,qux defmuntin afler^ut oleajlerjpinafler.itemJj^i-
nti^^ruhui,dumwsMbanus,qui£fintmaJculina:
.Acer,fder,rohur, fuher^qu^funt n eutra.nbsp;Vr£terca,
N0minaregi0numjnfularum,i^urbiumfuntfœminini(rencrlsjutita-
lia,siciliajKoma.
Exdpiumururbium nomma, qult;e terminantur in um fir, utTraie-
£ïumjTjbur,^didnonnulla,qult;e funt neutra.
sulmo dcuvdi, nomina, urbium ini,flurali$ numeri tantum,ut
vanfthftnt mafculina.
Tertiaregulajcommunium.
Q^conueniunt uirK ç^ mulieribws ma terminatione, funtgeneris
communuM dux,authorßcerdos,tefits,ciuts,€XuUncola, aduena, terri-
gena,parriada,iamp;ptftra qu£ componuntur cum uerbis cxdo^cigno, Ye-
colo.itemgentilta,saxo,krcasgt;scytha,0*c.
%xcipiuntur hinc quxdam mafculina,utpuüu4,catulmMheri,orum,
%^damfœmminajUtplehs,foboles,om,pecmpecudts.
Quxdamn^utra,utfcortum,mancipithanimaUpecmpecorU,feruitiajOru.
sunt quAm dupliciuoce.ut hic magifler, h^c magißra: domina, do-
minaduptaMpadeOjleenaferuHißerua.
Qmrta régula, r^picœnorum.
mmina amum,ferarum,pifcium, reptdium, ^ infeBorum,funtepi-
cœnigenerkfibarticulamagis termmatiomcongruo,uthicmduMi,pa-
uoßcarabeu4-})£caquild,uipera,mufca,^c.
■B£ctamen uerefuntuelmlt;ifculma,uelfœminina.
Non referunturhucea,c]uorumfexm facdc dignofcitur,neque ea,quo-
rum dfcret£funt terminMÏones,ut hicgalltüMcgdüma:hic columbtff,
hxc columhaihic ceruus,hamp;c cerud:hic ^h^c canu, ^ c.
Quinta regula,l^eutrorum.
FruEluum nomina neutrafunt,utpyrum,papauer,piper.
ExcipiunturjnHX,auellana,caßaneaßcm,glansJugldns,gdlld,qu£foe-
minind ßnt.
ii omina literarum,?^ uerbd, amp;'dduerhia loco nominum pofita, ^
'TiyiitiSiSp'quot;» uocesprofê ipfis accept£,feu Ttxquot;'quot;wJ^c^ indeclinabiha,funt neutra, ut
i,c»tm- uocc!, I At}ha,heta(fedcumdicimtn d lon^amuel breuemfuhduditur htera
Quamp;nonprore ^ ' i , Vnbsp;Qnbsp;-, , ' i r r
h^caiuLm., uclfylldbdyrße udleßare tuum,aliudcrdi,d0Uabumhomo,faf,nefj4,
pondo,nihil,M'iriPS,^C.
' quot;quot;quot;nbsp;sexta régulaadieEliuorum,^ numeralium.
Adieftiud omnia,^ßlafrntgeneri6 omn'is,qu£ diximm ejß tripU-
cid,nomindlid,pronomindlialt;^pdrticipaHa. AÜqua unam uocemha-^
bentia,dliqua dueii,plurima tres.
Nomina numeraliaqult;amp;numerum abflute fgnifcant, ^ cardinalia
ttocantur,latineprinctpdlid,itdflea:untur:hicuntn,h£c una, hoe unum,
hiuniju unxMcuna. m duoM dux^hxc duo igenitiuo, orum,arum^
C^mmama.
tpiceina.
Kmra.
J-Lhxtresj^h^ctmjgemtiuotriumjauuo ^ahiitmotribu^^ac'-
cujmuo hos ^ hui tresj^ h^ctria. Hmcufyuead centum funt ^^ener»
fM'f'iàragmtajqumquagmt^/exagmta/eptuagtt^^^^
^'^■'^^»tfrnjCentum^unmjdjUmy^c.Acentumcompofmtreshabent
uoces:^per tru genera declmantur, ut ducenti,t£jaStctrecentij qua- '
milîiaMbMm,llejermiU,,^c.fcut ^^jercentumetitm dicitur. Ara-
fquot;''^^J'»£«UnnumeroJndeclinabileefi,neutrtm
ha equmtmji£.lbi6 mille équités.
IleguUjfecialesgenerum ^gmitiuoruminfmgulvs déclina-
tionibus.Suntautem quinque declinationes.
In htsreguUs ommbmprimum utdendum efiin o-enerum examination
r^^rnquafitreguUgeneralt^yCjuafe^uentémhtderomur.
declînatio PRIM^.
ommatiumprim^ declinationis quatuor terminationes comple-
Qu£jimmmas, es,Gr£caferèfunt,mafcHlimgeneri^,ut Aeneas, Anchifes.
In € funt item cr£cafedfœminimgeneric,ut pentecofie.ephome.
In a defmentiafuntf(icmimna,utmufa,polentaJea,bona.
^xciptunturcometajpLneta,prophetd,z'^ fimilia Gr£ca,qu£funtmd~
jculma.ieguntur ^ oculu capti talpx^^tmidi dam£apud yirlt;rdium.
Aixerunt indi-
N
Pafcha neutrum efi, cuiusgenitiuum pafh^faciunt. Alij tertio decli-
nationu uoluntingenitiuo pafchatis.
Sunt ^ nebraka,utAdamjqu£fimili forma fleHutur^ut ftgenitium
^datium Ad£-.reïiqui,am:cum tamen barbarafwt indeclinabilta^ut
Adam,Abeiijefler,uoejUelchifdcCj^c.sedh£cLtinaterminatione do
narifolent O-fleBijU tAdamm, Abrahamm Abelus, ^ c.
Pluralk in A,funt neutrafecundx dedinmoniSjUt armdjOyum.
De Genitiuo ^ cxteris obitquis.
Genitiumiamp;^ddmmexeuntin lt;e diphthongum,uthuimmuße,hmc
muß.sedrdrtüeßi^prifcmgenitiuiM inds morecrxcorum fd£ltts,ut
mdids,dumßdmilids,pro ^^duldipro dulx. Ucufdtium in dm, ut muß.
Verumquxexeuntina^Mbentdm^an^ut Aenedmueldn. Quxßmüt
es:en amp; dm,ut knäiißn,uel Anchtfam^dh antiquo nomindtiuo Andvfa.
Vocdmui eß nomindtiuo fimilis. Sed qult;e exeunt in oa, ^ es, dmittut s
in uocdtiuojut ô Aened,o Anchiße.
^hldtium définit in d, ut mufd.sedqutx. termindntur in es^e,hdhet
e,uthoc Anchife,ueletidm hnchifd.yirgilm, Anchifdgenerdte,c^c. hdc
epitome.nbsp;^nnotatio.
■goffunt hAcunbsp;e,hdhent in o-enitiuo es, amp;lt; dccußtiuo en, in reliquis e. vluu-.
menamp; latmanbsp;■i^r-ncL
firma declma- liteï Ut c^terdprmx aedmdtionis,pectmtur.
rrhdctpitoma,nbsp;JDe numero plurdli.
huinsebitom»,nbsp;, .nbsp;. i r-nbsp;...nbsp;j •
t^c.nbsp;jSfomindtiutiS^uocdtiumpLurdlistn£,genitiuusindrum,ddtiHtts^
Animabus, in- ahldtiuM in is,dccußtiuus in ils. sed quxdam huim dedinarionis nomina.
ZibT (iMiuum amp; dbldtiuum m dbmformdnt,ut dea,filia, natd,equa,mula,ii-
Dtfyncope,amp; herta,amb£,dult;e.\.egitnturtamen etiam natif,filïvs. Voetxßpegenitiuum
^''quot;huide'ufr huncperßncopen efßeru»t,ut dardamdumpro dardanidarum.
ficùuTqZmrnbsp;VE SE CVND\A DE CL IN .ATI O NE.
frbcap.te,de (gt;^eundadedinatio fexhabetterminationes,er,ir,u4,ews,ur,um. in er^
utrbis anoma- \ ,nbsp;^nbsp;;•nbsp;•nbsp;r ■ l
roalis,nbsp;tr,iis eus funt mdßulmd,utpuer, uir cum comp ojttts leuir, trium-
uir,^c.mufictü,orphemi
Neutrdfuntpddgus,i^uulgus,quodetiam mdfculinum eß in dccu-
ßtiuo. inur,unum nomen efiomnngeneris,quodeß,ßtur,rd,rum.
In um omniaßnt neutra,pr£ter nomina hommumpropria,ut templu.
Etorrxca mutantia oninum,utüion,enchiridion, latine enchiridium^
(^c.neutra ßnt..
Fœmininalimth£c,domm,coluf{qu£ßntetiam quarts declinationis)
uannM, ^ multa er£cd mutantia osin m,ut abyßfus,by[ßus,hyfopus,
eremus, pApyrmärBtis,ßnodiü,methodM,(^c.diphtongus,humus,al'
cryfiaüM fa- um,carbafm. ugemmarumaliquotnomma,ut criflaUns,ßphirm,tamp;c.
mimntgt;m,»d »^nerefwmininoferè leguntur. vicuf eßquart£ ^ßcundx decltnatio-
tmm!^quot;quot;'nbsp;uelfru6iu,generkfœmimni:pro morbo maßulini, ^ß-
ficM, cmdxdeclinationü tantum,.
Dubia:
-ocr page 49-T)uhidfûntjpAmfmmJpdrhitM,groJJtts,uelpotiwpkrdïlteygropi., ^yjl R'/xr/Vwr
qua/ûntalia. .Atommfrpimejlfœmmmm.nbsp;tri^ZIZ'
Degenitiuo.nbsp;fonium.
Genttiumhic defmitin t,^ pares nornimmoJ^abat habetj ut ma-
giJl^rmAgiflrhtemplum templ'h^c.Q^xddminium poctxperdpoco—
fen ejferuntjutpeculipro peculijifictuguri, vutdui. sednomindtiuü unÀ
Jylldbâjùperdnt,qu£finiuntur in ir^ur^emM uir uirhfdtur fdturi, Tydem
1ydei,uelGr£comore/rydeui Tydeos, TydeijTyded/TydeUjTydeo-.^^ ed
quxjübiungunturin er^proj^er, aj^erjpuerjtener,miJèr,^bberj Idcer^ex-
terfocer.ginerMulterjuber^celtiberJiberpro bdccho, ddiefliuum li- SlI'cycfZ
her.ltcompofitd kgero ^feroinger ^ferdefinentia, ut clduiger^cld- CAterm,ra,rS,
ttio-erijuciferjucife/h^c.nbsp;Obferudtio.nbsp;intègre d,dm-.
Onbsp;•nbsp;;tnbsp;11 r-inbsp;tnbsp;CMeiysojni.-
Btecnommdjunus, uUm, uter, nullmj,jolw,totu/s, dlter, neuter, d- tus^aptidcat,
lim ddieBiud funt, ^in quduis termmdtione hdbentim ingenitiuo,
^ im ddtiuo,utunti4^d:,umjn^enitiuouniu4^n ddtiuo uni. aUm in neu- oUm,neuter
trogeneredliudfdcitj^ingenitiuodlitts,penultimdlongd.Alteruero,dl- quot;lt;^'gt;tri,ncutrgt;.
terimpenultimdcorreptd.Tridtdntumhoruuocdtiuumhdbent,unm,fo.- tndenmZjit
lm p^'totus.AtticdftntjAndrogcoSjApolloSjUicoleosj.^c.ingenitiuo ^ apudcramma
ddtiuo 0,in dccufatiuo on uel oiuocdtium e(ï fmila nomindtiuQ.nbsp;quot;quot;quot;
T\ J ■nbsp;•nbsp;II-nbsp;mtiumfi^
Ve ddtiuojdccufatmo ^dbldtmo.nbsp;nmrm^
Ddtiuw ^dbldttuusf nguldres defnuntm o,utpuero.Accufdtiutisin
um^utpuerü.Sedqux. em fniuntjodbentprêter um etidm ed, ut hunc Or-
fheüuel orphed.cr^caper onfiniÜt^utvergdmttfj dccufdtiuo Vergdmon.
Deuocdtiuo.
Vocdtii*mefïfimilvmomindtiuo,ut 0puer.Sedquxdefmunt in nsmu-
tdnturine,utoferue:ï.temmeu,ut ô orpheu. Vropridin im Ldtinaper
ifdciunt uocdttuum^dbieBd mJylldbd nommatmi, ut virgilim,virgili.fc
flim,ofH.vopulm,dgnm,chorm,fiuunu,hdbet in uocdtiuoe,lt;^m
ApudpoetMfgurdtcutopinor,idqueper dntiptofm.
Ve numero plurdli.
Nomindtium amp; uocdtiuusplm-al^ int defmunt,uthipneri, opuert.
Sedneutrdin utroquenumero trescafus hdhentfmileSjnomindtiuum,
dccufitiuum,^ uoCdtluum:(^mplurdliJèmperexeunt in d, utfcdmnd,
pduci^ excepti^,utdmbo,duo,quod, qutd,hoc,ifihoc,uelifihuc. cemtiuus
flurdluin orum, ut puerorum. Et per fyncopen in um, utdeumpro deo-
rum,mmûmpro numorm. Vdtiuus dbUtimsdcfmunt in is,Hthis
pusm.kccufititmfmosjuthosuiros.
Ambo, duo.
NommaY^'^r'uelaLmco-
■ DE TERTI.A -DECLIN .AT lO NE.
Iquot; urtu declmationugemmus Ut'mus ubique deÇimtm u^grAcui m os,
A
^ Nomina in maßntgrlt;eca neutrimgenem, ajfumunt m gemma
tiSjUtdogmaJogmamßielgr^comoredogmatoSj abreui.
mc nominafaciunt etiam datiuum O* ahlatimm pluraUmintihUt
dop-matibm uel doo-matvs.
£
E In eßnita neutrafint, ^ mutant ein is ingenitmo,ut cuhile,cuhHis.
Hocpr£fepejn ftngulariindeclinabile ejfe uolunt. Dicitur eJr- à ueteribus
h£Cprlt;£fpes,humpr£fepis.vluraliterpr£fepia,pr£fepibmlt;amp;c,
Gaufape,m fingulari indeclinabile,in pluraligauftpa,
C£pe indeclinabile. tfi^h£c c£pa,c£p£.
Iniexeuntiaßnt neutra^ indectinabilia,utgttmmi,moli,ftnâpt,
cenertsomnis funthdiC ^
i^C.
O
® Ino finita funt mafculina, habent in genitiuo onls,o longo,utfer-
mo/errnonis,pugio,pugiomsftctitio/cipio,uej^ertilio,papilw:p^^^^^^
domsicarbo,carbonts.Bubo efldubijgeneris. sedhabent 6 breue inge-
nitiuoM.acedojyangio,mto,(amp;fimilia,pr£termrgundia.
Exceptio prima.
Verbaliainio,(hoceß nomina duerbudeduBa]fmtfœmimna,
habent onii etiam olongo,ut leftioJeBionlsjConcioj natio,qu£ßio,ratio^
^c.kddunturhvs legio,regio,communiojportio,rebeHio, ditio, talio, unio
^o concordia.Uamuniopromargaritaj, ^ hinumerijbinio, terniojqua-
ymo pro ma. ternio,?^c.ßntmafculina.
nuit nö legi.nbsp;• '
iniexeuntiajunr neutra zjr inueumauniajitignrnrrHyfiuLi
quod^ finaptilegiturgenere fœminino. cenerió omnis funt
tndeclinahd,a,^rugunMChmancipi,nthiliMwßrnodi,cuiufmodhi
Didojdidonh ueld'tdm:Caro,cd.y»tifœm'mmâ. Ugr^cd in ofœmininage-
wtiuüfdóutper miuth^c ichojmius echtadn reliquis cdfibmferudnto.
Ncm uxor Udrtifj((p* Anioflumenj hdbet mu longÜj^ exgenerdibm
reo-ults notd fùnt.
Exceptio fecundd.
Tinitd in do ^gofmtfœminind j habentmii ingenitiuo penulti-
md correptdjUt dukedojdulcedinkj dlcedoj, cupido pro cupiditdtej imdgOy
tmdgmis.
Hœc mafculindßntj^ in'is etidm hdbent:turbojOrdojCdrdojApoIlojCu
pidopro deoimargo^quod c^r'fœmininum reperitur.
Homo quocjue:,^ nemo hdbent inisj^ßmt communid.
MdfculindßAnt^j^ddo,cerdojburdo:,mdngo JigOj, hdrpdgOj, qudihdbent v^o. uimise.
on 'u 0 longo.siclurco,comedo ^ unedofœmmmum:gt;drbor'ts nomen.nbsp;e^h
Pondo neutrum eßindeclindbilefinguUrk ^ plurdlis numeri ,f]täIL-
hrd ^ prMpondei-e.
NomindincJj^tßnitdßntneutrdjUtldcJdBis.'ndlecproliqudmi^ c d T
ne eß neutrum uelfœmininum.pro pißehdl£x{uteruditißribunt)focmi'
ninÜ eßj, ^ hdbet hdeck.u elchißedec^ hebrmeßindeclindbile: Qwd, cÜ
compoßtMjdliquidßquidj^c. MafcuUnaßntpropridj, Dduidhuim dd-
uidn^i longo:^ iogudhuim Mgudts u breui.
Caput cum compoßtk fmciput ^ occiput hdbent kis^i breui.nbsp;DicUuretUm
Tot^quot cum compoßtkßntgeneris omnisindeclinahiliäj,^pltt- »ceiptium.
ralia^ut quotquor,dliquot.
Sdbaoth hebrmm nomen eß pluralia nume/hgenerisfœmimni.
Nomina in al neutraßntj^ hdbent alii a longo ingenitiuo^ut dnimdl^ A/.
animâli^jtribundiueêiigdl.
Propria ex reguUgeneralifunt mdfculina^^ hdbent dis hreue^ut Hrf-
nibdlliannibaliSj.y4terbal,Afdrubdl.
Salfatis neutrum^nuncßpiw maßuHnum eß:, etiam numero plurali. Vro
»rhanitateuei ioco tailmaßuHnueß^tafiftguldri quam plurali numero.
In el neutra funtßt melßelyfubtel.uel ingenitiuo metis j, ^felfellis, ^^
Suhtelnondeclinatur.
Propriaßtnt mafculind, c^ hdbent ehs longum^Cdbriel Cdbrielis.
Jnil neutrdfint,utnihiLmljqu£nonfl€.Bmturgt;nbsp;jj
MugHeßmdfculmum. Strlgtlis.fœm'mmumefl.
Communia funt pugil amp; uigil ( quod etiam adicBmm ) dT' habent tlti
niqmitsfrmi- breue,ut uml^,ftigilts,lt;amp;c..
O' In ol unicum »omenefiMfoili o longo.
V/ Inul triafunt,ConfuLprefuLmafculma:amp;* exulcommune,qux habent
uli5ubreui,utconfulk,lt;amp;c.
A„. InamfuntadieSliua,utnequam indeclinabile. uquifquam, quif}iam
(^fmiUa/untetiamgenerisomnis.
Inem,tantundem,neutrum eü^irtgenitUw tantidem,c£terii cajibws ca-
ret:adfcundamdeclinationempertinet.ldem,eß pronomen adie£iiu»m.
rotidemadieEtiuum eil plurale indeclinabile.
f» In imfunthebrM pluralis numeri amp;generis mafculinhut Cherubim,
Seraphim.
.Anjm,on.
^^ Finita in angrxcafuntmafculina, habentingenitiuo anis uel anos
lonvum,utritan/ritaniiuelnos.nbsp;a • /a /nbsp;7
I%inex.untiaitidemgr.caßntmafculina,amp;^^n.uehnoslongumha
bentMdelphinJdphmuueldelphinos.nbsp;■
^^ In on definentiafuntitemgrxca maßulina,utdgon, canon, solon, ri«-
quot;^ExÎLtur iconfindon ^halcyonfceminina,amp;lsabylonurhUnome.
^enhmnonti- Horum quxddmgenitiHumfdciuntper on^ longum, quxddmper onis
mm mon.nbsp;Qmlonmm hdbent oppidorumnomina,utsidon,BabyLon,^c.
prêter Laced^f^n,quod habet breueßc agon quxdamalia.
Nominapropria hommumalia habent onus longum,utsolon,Vion.Alia
hreue,utmchdon,iafon,vaUmon.
Onis breue habent,kon,ftndon,halcyon,d£mon,ç^c.
Sunt etiam qult;eonrishéent,utcharon,Xenophon,vhdeton,ontis:i.ao'
£Oon,iaomedon,^c,
Finita in en funt neutra,^ habent m'vs breue,utLumen,fulmenfulmt-^
nis.nbsp;Excipiuntur mdfculina,quxpartimhuhabent,partim em.
UalenM inis „
ueniuntacmo m cen,täbicen,ubicen,fidicen,cornicen,oßen: quoru
pnininadefinuntma,uttubicina.tibicmaßdia^^^^^
dote,cu}mfLininumeßflaminicä:^tpeacnM^ntmispemdtmabre^
-ocr page 53-M-.m tuhken,nhkmh:fldmcnfidmtmjamp;'c. Alia, habet enU e logo: ut ren, Hahentla eaè
yem:lien,lieni6:jflen,ßgt;[enti:lichenjichenk:atta^^^ dttagenisf'.Addttur
focmminum firen,firems.sedmafculinumhymen habet hjmenis breue..
.Ar.
Tn ar finita neutrafint,^ habet arislongumingenitiuo: ut exemplar
exep[arts,calcar. sed h^ecneutra breue habent ms,ne6iar,^ iubar .far, ^
farris:hepar,hepatis.nabent ^ h£C mafculina aris breue, C£far,Baltha^
far,Amilcar,Mmtlcar,arardar. varadieBiuumcumcompojitis,^ par
ßtbßantiuuminarmafculmumproducit naris.
Er.
Inerßntmafculma,^ habenterisbreue,utagger,dggerïs, carcer,ld- Er
ter,mulciber, ^c. Veîfer etiam mafculinum eß.
Exceptio prima.
Nomindlatina in teritidemfuntmdßulind,fedhdbettris,utfrdterjfra Latminter.-
tris:dccipiter,tris.iupiter habet louis.
Fœmimndfunt linterj,mdter,cju£tris habent. Muiter,mulieris è breuî.
crxcd in ter mdfculindeproducuntingenitiuojut crdter,pdnther cw« '» ter.
C^c. Aethertdmen xtheris habet èbreui.
Exceptioßcunddi..
^ Nomind in uer^ her, amp;fruauumnomind,fmt neutra, ^hdbentVeramp;Ua
eris hraue,ut Cddduer cdddueris(fed uer uèris ) über überis : tuber pro tu -
more,profungo{nam pro pomis mdfculinum eff) cicer,piper :fed cu.r
cumer mafculinum eß^pro quo nunc cucumis dicitur.
Neutrd ßnt iter,itinerisßdßinter quidamßintrisfaciuntjaliis «tttû^-
Zïejjèmdetur.
Exceptio tertia.
.AdieBiua in her^cerßer,mutant er m ris,ut celeberjcelebris(pneterpu g^^. „
her ^uber^qudihdhenteris) dcer,dcris:pdlußer,pdlußris. EtßeBun-
turper trestermmationes,uthtcdcer,h£cdcris,hocdcre:fic cdmpeßer,uo
lucer,dldcer,pedeßerjequeßerfylueßer,celeber,celer,ßaluber. vleBuntur
^ßc:hic ér hxcfalubris ^ hocfalubre. hic ^ hxcCelebris ^ hocce-^
lehre. Qu£dam ex his er, qu£dam Isfrequemius ufurpant. Apud cke-
ronemßi,iMeß,dcer,dldcer߀queßerfdlubris,celebris,-
Sequefter,isje,uelfequeßer,rd,rum.
Sunt quatuor ddieBiua, qu£unaterminationeuaridntur,hlchxchot;.
degenerjpdupcr,puber,^ über,quorum neutrdfuntrdrd.^
grammat, latinae
Tmher,cum menfium nominibm in her,funtmdfculind,^fomcmtge'
nitimmper hm,uï feptember/eptembmqa^ cum adieBiua [unhfleBm
turutiUdfuperiora.
Ir.yr.
Iy,yr. Vnum Idtinum nomenJr.uoU mmws,neumm eß indeclinabile.
Vnum Gy£cum in yr latints in ufu.martyr,commune efißgnificatione no^
tum,mgenitiuo martyruy breui.
Or.
Of.nbsp;Finitainorfuntmafculma,amp;habentMongum,utdoloy,m6i:or ui~
Borisjcuimfœmininum efluiêirix.
Fœmminaßoror,uxor,amp;adieEltua compoßta à color,ut difcolor, ^c,
Habent etiam oris longum ^ communia autor,illußor,raßor,amp;c.
Siccomparatiua.uthic amp; h£cdoèTtor,^ hocdoBiHó,oris,iamp;c.
Neutra funt corjCor dis,^^xquor^marmor^ador,^ arborfœmmnum.
Item cafiorjlieBorjl^eßorj^c.mafculind,(i;lt; rhetor commune.^tad-
ieEiiua copoßita à deem amp; corpm,ut indecor, tricorpor, ^ memor.cum,
compoßto mmemor,omnisgenerisjubentomnia oris breue.
Vr.
In ur neutra funt, amp; uris habent breue,utgutturßilfur,murmur mur'
muris. Excipimturtriamafculinaßultur,fu,rfur,turtur.
Sedh^cquatuorneutra habent orts hreuefemur,robur,ehur,iecur.
CicuradieBiuum eßunirnuocis. Furjigur,^ augurexßgnißcationeco
o-nofcuntur communia, uns hahent hreue,prxterfur ^ compoßtum
eiwtrfur,qult;£ uolunt uris longum.
Mnbsp;Nomina in as latina,funt fœminina, ^ poflulant arts longum ingeni-
tiuo,ut dum cimtatkßcpoteßs. .Anas tarnen dnatis penultima breiti.
PrimMprimâtis exßgnißcatione cognofciturßicut ^ abhas, quod tarnen
reBim adprimam declmationem referendum putant, utßtjbbjs ahb^.
Iiaßs,m Exdpiuntur mu mxri^, amp; ds aßüs m^fcultna: um uaßis neutrum eft
^«r'irSr receptaculo,^mpluralieäfecund£ declinationis ,ut uafa,uaforum,
l^rfLdT'' aaßs. Vasfroßonfore mafculinum es%lt;amp; uadis hahet. Fas c:sr nefuin-
dechnabilaneutraßnt.CommuniaadregulM generales pertinent, ut hic
hxc .Areas .Arcadis,penultima hreui.Arpiniu, Uauehnm, Capèn.u amp;
ßmil'id nomina patria in genitiuo âtis, trium generumfunt. Nam ö?* pri'
uernas bellum apud Lwium eß lih.S. iter .Arpinas apud Ciceronem ad
Adonsgeniti
tutseflapitJ,
JiHßiiium.
Vr
Zu haZt
p^resj„ubes. lt;^éu,addunturuatescommunXucrres mJuUnl
r MdfcuhmMmes, limes ^ ames] termes ^poples^
ft' h J emerges.
It 16 reuc^nbsp;CDiues, foT^cs ( aux repermntur e- ,, ,,
; , ad,ea.ua)fareUes.e^ues, miles, ^IX^jr
C Communm-^uelesjuntifles
Jdesj ho^esj codes.Sedales dubium'quot;^quot;quot;'-
Left.
r-Mafculina crxcaMCres,lehesMpeSj^mlt;t
gnes.nbsp;'
Fœmmind, Quiesjnquies, recjuies (habethoc
longumj requieumuduqmem perqumtxm decimal
twnem) Keperitur ^ mquies ad,ea,uumpro
mquietm.
^.y^dieSiimmjlocuples.
'^'l'e61:iudjTeres,perpes,pr£pesMes,
J Ta» J. _ - ' _ . ^
edii-
jCommunid,lndiges,wterpres.
L ^''*'jMdfculindjkriajpdries.
(jFœminind:, Segesjdbiesj teges.
^Mdfculmuyes, ^ compoftd tummdfcu,
breue^l'»djumddieaiHd,utfernipesjbip^^^^^^
Nom'md
in -ES3 d- \
lid hdbet\
ingeniti-
tto
etts
TUraque hu -
im loci adie-
{tiuacarentii»
tninatitfOjac-
uocatiuoplit-
falibuineu-
fgt;if(fgeneris.
(^Compes efifocmminum.
^ J-CommmidjObfes,pr£fes,
-ocr page 56-Besheß^mafculimmefi. Ceres cererUfccmmmm.
C(tco€thesj,nippoman€s neutra funt.
•nbsp;T
jnUruntfœmmina.amp;'genittHÛferènommatiuofmUefam^^^^^^
Maßculma.
Maßulafunt:caßkrete,torrk,acynacM,orbisy.
Etcallis,c0llfs,caulis,cumpallineßllisj
^rlt;lueaxis,poßps,fußisßaßisJapis,enfts,
Gl!s,ptßtf,ueäts,cumfangmne,uermu,amp;' ungute.
Innkfimtum,uornls,pulmfcjue,cimßue,
Etcucumk,menfts,amp;quxformanturabaJß,nbsp;. . ^
utßmßisMß^^centußts. Omnia habent genmuum nommatmo /I-
cLafcMs an ynilemMXterfanguu amp;poükqft£ «« habentgltsglinsMpulapidis.vo-
„.ma-aniHunbsp;habent em breueßmtßispro pondéré : nampro
dimidio indeclinabile eßßmi..
J)ubtaßnto£to..
FinU,clunU,ca»alU,anguis,corbts,^torciuis ueltoyques.qu^genitiuîi
tfl mofuh«amp;gt; },abent nomindtiuoßmilemßt ea cjuxpquuntur.
NotentHrexgeneralibmregultscimuma,ciuis,hoßis,canisiodalls,^c.
Samnts ^ Qwris^itis longum.
Mieäiuajisditis,. ^^ multa fub duabm terminationibm,
tyi^âHi î (y
non crefcentia,ut hic e^ h^cmitis.^- hoc miteßctmmitisfortis, exan^
S-uisMasßuauis.amp;'C. H^cuix admittut neutralem termmationem m
nommatiuis,accußatms, (amp; uocatimsJtsJuuenisjricuJ^is.
Gr£Corum quamp;dam habentiosueieos:utgeneßsjmmgeneßos ueleosj
latine huïm geneßs,ßmtaxis,craßs,charybdis,amp;c.
Suntqu£ habent idos i(p*'latmisidis:uttyrannisJiplois,ptxis,^c.
Sunt qu£ utroque modofieEimturiut Parisjdos uel ios,tygris,eris,qux. in
accufatiuo a uel in habet. Omnia funtfoemininajpramp;ter uirorumpropria, ■
Simoisßmoentosßuuius^
Os:
Latina in os mafcuUna funt,amp;habent oris longum ut rGs,flos,mDs.
Sic honosjepos, ^c.quxin or uel os exeunt. .Arbor etiam arbos reperd
tMrfed Mreue habet, amp;fœmimnum eß. lUcmafculina, nepos. Rhi-
noceros;
mwos,Aeg0ceY0s,hubent Otis tongum. Excipiunturfoeminina,cos,co.
tistdcSjdotisig-losMoris.
Neutra duo Utma^os omheen mont,os oßis een heen.
Gr^caplurafint,cju^per eos dgr£ctsfleauntur,utchdos,melos,epos^
Cr Arg0s,plurdliterhi.Argij0rum,(^c.
Commumafint,ficerdosotis,cu{iosodis o longoJjoshouis.
Compoßta aposjcompos ^ imposjhahent kis breue.
CmcA quxdam in oos,uei latine in ois exeunt^^ut Tros^herosjUinos.,
HS neutrafintjut corpus,ponditfjcrufj^c.
5Corpu},nemus,faenus,ßercus, terguSjpenuSj
peófus,facinusjfrigus,pgnuf,decusjtempt{sj
\ il'ttuS:fecus.sedfoLmininumpecus habet pc
^orisj (^cudis,uhrcui.
Neutrorum\
alia habent j
kl,ucmio0t
Smenh,
' /nbsp;rCoparatiua neutra in uf, utfknSlim, oris:
JongumA^r^terplmpluns.
C Hulcus,uulnm,onus,fœdus,uifius,pondus,uel'
erishreuelt;lus,funus,acus,munus,opus,genM,fcelmj ru-declmatu^fi
CiluijolusjJidm,nbsp;''.........
jiris longum, crus^thus^pus, rtujus.
Qmnquehabenttautis longum,utfèruitus,feneBwMuen^
\ tusjuirtusjfilusj
Fœminina jTria^udts longum,pa[usJncult;jfib/cus.
Tellustellms-.venusuéneris.
Majculina fint,mus murisjepus leporis,o hreui.
Communiafint,fisfiis,grusgruis,Jêd hocfipius ejifœmintntml
^dieStiuafint unauoce^intercus mtercutis, ^ uetm ueteris, utriup^t
penultima breui,
Grâ:ca oppidorum nomina habentuntis , utrrape:i^us, AmatftSj
Emam,untis,(^c.
'Apus podis uementta^mafculinafintM tripus tripodis,chjgt;tropu(j Oedi-
pm^c.sleftitur^ocdipusjpt.
.Aus.
Lam laudisfrauifraudisfœmininafint,nbsp;^^
^Es.
In xs duofintjpr^s prédis mafiulinumj0* ^es ms neutrum.nbsp;a«s
-ocr page 58-ÖRAMMAT. LATIN AF
S.pylt;ecedenteconfon.cinte.Bs,MSjFs.
In hs,mts,ps,funtfœmjnma, ^ mterpofito tante sfdcluntgemVmm, Ut
plebsplebtsh'ems hemis{quodunimnt eil m ms)ops opts.
EMf^. Polyfyllciba 'tn ebsjhis,tneps^ip'tsformant^mutato e,mi,breue:utcom
munU hxCjCœlebs cœl,bif,princepsprincip'ts.sedaHcepsâHCupts habet.
Vubiafuntfcrobsjforceps, adepsjlirpspro truco, namproprogemefolum
efifrcmininum.nbsp;,nbsp;j • t .
Mafculina funt habetia opis.Uydrops amp; cyclops o logo, Aethtops o breui.
Mancepsychalybsjhabentia i breue.
Grypsgryphis,sepsfepisferpens.nbsp;.....
MteBiua à nomine caput compofita/ipitisfaciunt, ut bicepshicipttis-.ftc
tricepsjanceps,prteceps.
Ls,ns,rs
In ls,ns,rs,fœmininafunt,(^ mutants in tts,utpulspultis(quod unicum
eßinls)fronsfrontis,arsartis,mens,mors.
tmïsAdiem Mafculinafunt mons,pons,f ons Jens,torrens, oriens,occidenSynefrens.
ttZi^Etnominaquibt^partesap
imn.s,ma%, ^c..Animans,lt;^inmafcuUno ^ fœminmo neutrogenere repert-
A^Hmk ßpi«^ B'denspro inßrumento mafcultnum eil^pro ouefœmtninum.serpes
fquot;Znino amp; duhium efijfepimfœmininum. .Adolefcens commune efiùtem cliens,pa.
quot;iZrim rens,infans,ejfrons,bifrons. MieBiuafunt.prudensjngens.recens^a-
ZßliLT mens,demens,fons,infons,expers,conforsgt;exors.
Exceptio degenitiuis.
GlansJult;rlansJenspro uermiculo frons pro ramufculofoliatoy dis habet.
Libripens ö?» nefrens etiam dis habent/edfuntmafculina.
Compofita à nomine cor,ddie6iiuafint,i^ s mutantin dis,ut concors co-
Jens nomha- cordis.sic dfcors,excors,focors, uecors. lens quiensparticipiaab eo
tiuusrartneß, ^queo,habenteuntis,cumcompofitisjUtabiensabemtisjnequiens ncquot;
rcferitm-apud „^.„^„fj^^j^tambiensambientis format.
ciceronem ad 1nbsp;.....
Amcurnhh.ionbsp;Dcpantcipialiumgenere.nbsp;^
^nbsp;Participiaîia nomina aliafont maßutina,utprofluensproßumnej con-
„rg^j^ _ßuens,ubiduofluminacoeunt.
.Altafœminina,utmmn^spro terra,qu£ non efl infdaftcsofonasjf ^c.
1/ ' 'nbsp;.Aliaßntomnisgenerisjutnegligensfi^c.
é
Jn dx IdtinA fœminmâßntj,^ hdbent dck longum m geniimo^ ut fax ^^^
pdmjforndxforndck.Sedfdxfack corripitd. Adäipotefl fduxfducisj uel
p oti US plural.fduces fdHcium:mdc trifdux trifducis ddieftiuum.
Griecdfere m.ifculind funt^quorum dlid hdbent dch longum:,utthordXj
limaXjydrtophjldXj^c. a/whdbentdcis breue, utdbdx^ coldXj dnthrdx^ ''
^c. Qi^xddmpergisfdciuntgenitiuüjut hdrpdxjjdrpdgis. Q^ddm per m.
Bis^ut AßydndX} AflydndBis.
Ex.
In ex monojyüuhäfûntfœminindj ut nexßex ; ^ hdbent ecii ingeni-
tiuo.lex legis.
Mdfculind tdmen funtjgrexgregi^jrex regk.
PoljJyüdbduerofunt rndfcuhnd^mfruteXjldteXjCdudeXjCodeXj^c. siepoüex,cU'
^perids breuegenitiuumformdnt.NerueXjecvs longum . Kemex re'mi-
gts breue. Exapefœminindj uibex icis longum^ carexic'is breue-.ficfor- iex,f»Ux,ra
fex,peüexjilexjfupeüexfupeüerrilis.
DubidßmtjfileXjobexjmhreXjpumeXjCorteXjqu£ duofamp;pimfunt ma,quot;
fiulindjcis breue hdbentid.
Communidfitnt fenexfenh^exlex exlegis longumiiüexiüich breue fic
iudexßindeXiOpifex. ^dieB'ma. inplex^mplex^multiplex.
Inixfunt fœminmâ^ ^hdbenticls longum^utceruix, cornix^radix^ i^.
jpetdiXimeretrix. sed tels breue hdbentjftlixßlix^dppendixj coxendixjhi-
ßrix:,ndtrix.ltnix niuisjlyxßygis.i.t mafculmum upyx lapygis^ vhryx
phrygts,maßixmaßigi6,^c. ^nbsp;^ ,
~Longu,îpadix,fandtXj bobixuermis ( nam
pro ueßiü materidfœmininu eß)pha£mx..nbsp;;
Breuej^0rnix:,cdlixjudrixjndtrixjerix:,cilixj
MafcuUna hlt;ec hdbent icts^ hißrix^quodfocmininu eß. Onyx ony*
chosformdtjCÜ copofitisßrdonyx.vtrum-
L que etidmgenerefœminino reperitur.
^dieSliudpernixjfelixjoabenticis longum.
Capiuntur ^ h£cadiefHuein pkrali, wltricesfuriaSjuiBricia ßgna:^
infmguldriuiBricedextrd.nbsp;Ox.
Inoxfuntfœminmajamp;formantocuiongumjutuoxuoc'ts.sednoxfa-
ätnoBis.
G iij
Gnteomm no-
mimm mrie-
l/idiectm qmque ocU longum hithent,utferox,uelox. Sed pr£COX
com 0 breui. comunia clt;ippadox,omAllobrox,ogis,penultimei breuh
Vx.
Tn uxfœmininafunt,lt;^formMtucu€orreptumMmx,crux :fedlux
quot;quot; habet longum. vruxf rugvs facit, communia dux,redux,^ mafculi-
mm traduxjucis breue.vollux,ucis longum'
Confônans ante x.
habentconfonantem ante x/unt fœminina, ^uertuntx in c«,
tttfalxfalctsfic cdlxpro lapide co 6lo {nam pro calcaneo dubium eß, pro
finefere mafculinum)lanx,arx,merx,faux. sic ^ maßculma quicunx,
ßptunxj^c.
H£cfœminma,fyrinx,phalanx, ^fimlliter defmentiagr£ca,pergii
genitiuumformant.Sedlynx lincii, quod ^ mafculmum legitur . Co»-
imx coutugifjcommune eß.
Deddtiuo.
Vatiuus définit in i,uthuicpatn.
De accufatiuo.
o4ccußatiuminemfinitur,uthuncpatrem.
Int.
sedquorundamaccußtiaifiuntperim,utuifjtHßlfjpelui6fttif,mephitUj
raut^,amußif,charybdM,tybri4^ygrU,fy.rt'tf,arar.Bi denuata à polis, ut
quot;ifeapolis,
Hddcfere habent em^im,ßcuris,puppti,reflis,nauis,febris,turrii,i^
fiquaßuntalia.Nauem ((si*febrem ufitatius dtamm,amp;turrtm.
Grxcorumaccußtium.
Grdicorumaccufatium prêter emlaünam terminationem etiam per a
effertur,ut hic aer,h une aera.
Verum qu£ in is uelys exeunt,fi habentos purum ingenitiuo,habentin
■uelyn:utgenefis,humgenefios,hancgeneßnjerinnys,yos,yn:latinege-
nefim,ermnym»si non habent ospurum,farmant per agrxce, uel em la.,
tine.
ohferuandum eß in hac declinatione, ab accufatiuo gr£C0 ina,fieri
nonnunquam nomen prima declinationisfoeminimgeneris in d,utabac
(ufattuo cratera,fit h£ccratera,rx.
Deuocdtiuo.
Vocdtkmfmilis eß nomimtïuojut o pater.
Grx,cd. t Ammin s deßnentta^fere abiiciuntsin UOCAtiuoßtryhrhßkchU
lesjChremesjOTybrijUhiUejChrvme..
DcAblatiuo.
^hUtiuus deßnitinejUthicpdterjdbhocpAtre,peBore,
In ißnitA.
Nomind tamddieEliuA quAmfubßAntiuAjqmrum nomimtium neu^
triwsgenemtnedeßnifAtem neutrd in dl drMbentidd lono-um inl^Tfluo'''
gemtiuOjubUtiuttm per iformdntM dbhoc cubilijdb hocfortijAm^db hocfquot;^''^'.
tribundbjlupdndri.Sed UArtialts cum proprium nomen eß^hdbet e, ut ^
luuendli^.uenßum nomind,^ ed quorum dccufdtiui ex euntm im ueim,
dbldtiuosperiformdnt.mAprilhDecembri.AhhdcßtijuiAußhgeneßßri
gilijbipennij^c.
^dieBiudnonhdbentid neutrum per e^hdhent e i^tfmulindhldtt'
uojutfœlix^duddxjn dbldtiuofœlice uelfœlicij Auddce ueUudacij hic ^
melior ^ hoe meltuSjd meliore uel ri. ixcipiuntur hoßiesjßßeSf,
f duperJegener^ puber uber^qux uolunt etdntum. wfttdtiui quoquc-
inope dicitur.
OjHg, hdbentem^lmmdccufdtiuojetidm e ^ iuoluntin dhlatiuoM
h^cturrisjdbhdc turre uel turri,ndue uelnduijßehriSjpuppi^ßcuris^re-'
ßtf. Addunturißis uerbalia in trixudieBtue ufurpata^ utab hac uiEir 'f
ce ueluiBrici. item ^ hxCj dmnisj dnguis, unguis, duisjuigil, duisj ttc-
flis,ßpelleXjignisJmberjfed hxc duoßpimper e efferuntür^
Cdfits plurales^
NommAtiuuSjdccußtmui ^ uocdtiuus deßnuntinesjutpdtresjfra-
tres.sedquorumgenitiuus plurdlis in ium exit,frequenter in dccufdtiuo '^Samp;rtal
plur4hisueleis^diphthongumdccipiunt,utdccufaiuo omnis uel
artesueUrteis.
Neutrd per d uelia.
Neutrd,quxbm eßdbldtiu
min e,for mdnt plur dies CdßiS perdiutcor-
pord. Quibmttero initantum, ude ißmut^ßciunrid, ut ueBigdlia,
fœlicidy^c. prêter compdrdtiud,qU£ uolunt rajitfortiora. veteres etidm
plurd iamp;plurid dixerunt,nun.cplurd. vetmquoque ueterdfdcitjnonuC''
terid.Apkßre hdbetdplußrid ^ dplußrd.
Gracorumdccufatiuuspluralii.
Grxa qu£ hahentin accufatiuo fmgulm aformint plttïdm dcctifi^
mumPeroibreuejUtyrMU^i^atmis,^^
De (remmo,qm définit nuncin um,nunc in mm.
CenHl^uih GenitiuHsplurdhsdefinitmumjUtpdtrumjmHirurnjfum
■ Bosfdcit houm^dles dUtum.amp;^pr epenthefin^dlituum.
Xum.Regtild primd.
SidhldtiumdefimtmiMineamp;^ifmulgemtiurnftiniumjUtho^
mm cubiliumjduddcium. Ut nonnmqmm fyncopd^ut fdpientum^ c^/e-
flumprocdefiium.nbsp;.
ExcipiunturdreguUprimd hdbentid urn. _nbsp;_
Excipiescompdrdaud.utm.itomm.piggt;-iorum.sedpli^phmumfdCit.
Excimdnturamp;h£CjUet,mjfuppUx,pontlfex,opifex,dn^^^^
mmiceps,mdceps,confors,memor,uigiljmes,mopsjegmerjpuber^^^^
composj amp; inopSjqu£ uolmt urn.
lum.Reguld fecundd.
Nomind in ^^dns^ens,^ dlid dudhm confondntiU^fmtd. Iteni m es
-VS non crefcentiuMbentium.ut^ afiumgUnsgUndium.mdtmm,
frudentmm.audientium,drtiumfdlcium,nubmmjmenjiumjuimm,c0l-
lium,^c. tdmen in OA^dnsßelens definmt.pUrunque per Jynco-
penefferuntur,utcimtdtumjdrrogdntum,prudentum:fic amp; apum.
Excipeprmceps.cœlebsjKrdbsjChdlybs, cyclops/orceps, udtes, uolucrts,
meni^,pankcdms,qu£uoluntumMemopum^procerum.
lum.Tertidreguld.
Monofyüdbdm du^ confinantes finitd: Item compoftd db unctd^ut
^munx,amp;c.hdhentiHm,Htmerxmercium,gensgentium. Iiisddddtttr^
cor,cosJosJisJis,glis,qutrlsßmnis,mmfHijOsoßs,nox,fdx,^^^^^
feXjnixjCruxM»terjUterj,cdro,mAfj,UM uddis. Item nomind tdntumplu-
rdlis numerh utmdnes mdnmm, mxmd mœmU} tres trium, uires uirium.
Pendtesamp;gt;cdite!pdtiunturßincopen.
Gncomm gc. Grxcd omnid mutdnt osgenitiui fmgukris inaf:,^ Idtimstn um^ut
Umpdsjddos uel dts^plurdliter adon uel ddum-.h^refisjn^refion uel hm-
fium.
Ve ddtiuo ^ dbldtiuoplurdli.
Bdtium amp; dbldtiuiapkrdlesinibm exeunt, utpdtribm. ^oshabet
bobfts ^bubns,
niuuxit
DE QV^RT^A -DECLINATIONE.
QVrfyfrf dedinatio dtm hdbettemindt'tonesjm ^u.inmfunt mdjct*
___lindjpr(£tercjuAmmmjdntifjnbw,ucm,p_ortiçu^,qUi£Jûntfœ
mnind. Deficufûpm di6lü efi,ritulo defecuda delmdtione, ^ infra de he
terodiris^anomaltfjubietiadepenu, ^^ecu.Dominfœmminûeflj'm
quofleftendo toiles me^muj ^ mis: um^c domus, huius domus, uelad-
h'dliterdomi,huic domui,hancdGmum,ôdomus,hacdomo.Hurdliter,h£
domuf,harüdomorum,^domuum,hisdomilgt;m,hasdomos,^c.Dubici
funtJ^ecus ^penus, i E s V s,fanBum ^fdlutare nomen, dccufatiuum
fdcitjuum,c£tericdfwsinudefinüt. lnufinitdftntneutrd^fng;uld-
riternondedindntur,Mtcornu.vluraliter,cornfid,cornuü,cornibus, ^c.
Nomindtiui44,Genitiuii4,Bdtium,Accufdtium,Vocdtiuu^,Abldtiuti4.
Sing. tts us,olimm ui,olimu um m u
Plur. uf,a uumnbsp;ibus,uhus us,dnbsp;ibm,ubm
Q^£fequuntur,formdntddtiuum ^ dbldtiuumperubm:porttts, dcuSj
Jjgt;ecusjquercus,partini,tyibusjldaii,drcu^,drtus.
DE QVINT.A DECIINATIONE.
Qyintd dedindtio undm hdbet termindtionem in es produ SUm, ^
ftnt ommdfœmimnd,pr liter dies,quod efl duhijgeneris m fin
guldri,0gt; m plurdli tantum mafculm 'h mendies mdfcultnum. Geni-
tium ^ datium extunt in ei longum ,fifunt à nominatiuo in es puro,
fitjjgt;eciei:fmabaliis,breue:utres,jpes,fides. inuenitur i^genitium diei^dm^m'aïque
contrdBus m dtei. Accufatium définit m em, YOCdtiumfimilts efl no- fquot;''quot; quot;bifice-
minatiuo,Ahlatiumine, tiominatium,accufatium, ^ uocatiumplura-
lesmesgemtiuufinerumjdatiUHS ^ahlatiutamebm.
Omniafere nomina huim declinattonis carent venitiuo, datiuo ^ ahla
tiuo pluralibMjprtcter hlt;ec,res,dws,facies,acies,jj^ec!es: quorum pojleric-
ra tria rarim hos cafm ddmittunt.
De compofitione nominum.
Nomina copoft^fgurx ex nominatiui partefleBuntur,utlegijf'eritti{,
ïegiJj)erit,,legiJIgt;erito,,^c. ^aterfaniilia^,patrisfamili,u,patrifamilias, c^r c.
Si ex duobtts nominatiuU efficttur,utcrq-fleBitur nommatmm, utiufu-
randuJurifmradi,c^c.Alteruter tarnen habetalterutriiis.ndcde caufino
declmanturhxc,huiufnodijetufnodi,^c.quid exfolts obliquis compo-
nuntur.sedquxex corruptispartibmjdutdlterd prccpofnicne ccmpofta
ftntMJolofne uariaturjutruricola ruricollt;e,^c.ineptus inepti,^c.
Diäum cfldenbsp;De heterodins ^ anomalis.
TealfmaUs^' T f ^teYodiu dkuntur^qux aliterdtque ea qux fequmtw analoglam]
qua ah anah- lldedinantHr-.Ammalajqua nonfmt m lt;equalia,qult;e regulariterfle-
r Variant
Heteroclitorum anomalorum qtudam inter dedinanduJDefidunt
/ .Abmdau
Variantium alia -^Dedinationem
-mnant.
7uuidZZ7 inplurali neutra.
effe quam tt4'
ùantiih
Genmamp;dedinationem,
Variantia^enm.
quot;.Auernm, tartarus, locmjocitsnbsp;baltettSj
(ßd hoc balteu eß apud yarrone, hinc pluralia^
Hor» aliquot ßn^ulart mafculina\ baltei ^ baltea) P luraliterjauernajoca,
mans ahundanbsp;) -r^-nbsp;■ I ••• rl f
Dicuntur tarnen etiam locijtoci, ^ jibih orum.
additurab aliü inßrniis^quodadieBiuum po-
^iits in utroquegenereeßemdetur.
Sic diniymm maßicm. CetmMim ceti-.vLurahter cete.
(^Pergamuij intubm ( reperitur
Inftngulanfoemininajinplurali neutrdj lt; etiam intubum) carbaßm. ^lu'
(_raliterpergama,^c.
^ddituragrammatic'isßpeüex,pluraliterßpeüeBiliaj quodequidem
nondum apud prohatos author es legi.,
Ccdumßrenum,raßrum,por
1 yumßlum • Tluraliterj cxlij
Inßngulari neutra,etinpluraUmaßulinaM^c.rametfietiaßena ^
Jßla ßpitis dicantur. Argos;
(. argij,orum.
Variantiadeclinationem.
jSS'« ^^ fingularineutrumßecundx. declinationis, ^ inplurali tertix, utiu-^
fertinet ad di- rerum iugeri:pluraliterjugerajugerumjugeribtis.
'!/■ cl ft^ -nbsp;Inßngularitertixdeclmationisjinpluralißcund^jutuasuaßsjhtecuaß
J^ / -i«arorumjhiecobliuio,onis:pluraliter,hxcobliuia,orum..
P^^tr^'^nbsp;Variantiagenm^dedinationem.
^^ß„^ularineutrafecund£,amp;tnpluraltßwmimMprim£,uthocepu-
U*gt;n d^emt. lfm epuHM epuU epularum. hocpraßigium(didtur hxc prlt;eßi^d).
hue.
-ocr page 65-quot;h^eprxfligkjetrumJelic'wmj h^delicktbalneuntjpluraliter haïrtex uel
halnea.l^undin£,arum:pluralinumero tantum.nbsp;N«»lt;fiW tan.
InÇmgularifœmininum primXj^plurali neutrum fecunddi,
■Kierofolyma,m£:hlt;ecHiero/ölyma,orum. nucadiiciuntur artium nomi-
najutfframmatice,ces:hi£cgrammatica,0rum.nbsp;O O! ' /f
In fmgularimafcuïina quart£,inplurali neutra fecundx, lujjm,
tm. led hlt;£cfortaßis abundantiapotim habeantur^cum etiam iujjumnbsp;^
CAtur,undeiuffa:(!^eueutum,undeeuenta.nbsp;O /f^^yT r^^i^
Quibußamduplexeflnominatiuiexitm,utnuncius nunciumjchiquot;nbsp;'jnbsp;^
rographmz^ phumjjictonitrm^hoctonitrujç;^.nbsp;ƒ TJ^-AJ^
VE DEFICIENTIBVS.
Singu laria tantum.
Mafculinanbsp;nemo^fan-
C Culpajuesjfides/almjndolesjfobolesj pubes^ßrues^pix, ta-
Fxminind-hes^contagio.teÛmMmmaluiiâiCholeraMi^j^^^
lßti6,talio,fuga,paupert{U,amp;c.
.Adhxcmulta uirtutum.uitiorûmque nomina, (^multaab-*
ßra Ha, ^nomind £tatum.
Kdi-o h^cfœminina pluralinumerojßdtdmen quandoque leguntur.
lt;:Cœnum,uer,fel,falum,peUgm,uulgm,mUlum,gelu,fenium,
Neutra lt;Utum^bdrdtrum^uißumjgluten,iußttium, iubdr,folmm,pui,ç^ V//f«w
Ifiquafuntdlid.
Pluraliatantum,
r Cdnceüi, cani, hberi,fuperi, inferi, cdites, penates,
Mdfculindfinguldr'\mdnes,lemures,dntes, proceres, mdiores^ minores,
numero cdrentia
Jndtales,fdßi,menfesprofluuium,fafces tnfigne: et
'Jproprid locorum nomind numeriplurak in i,ut
(PdrrfiijC:^mpi,suolli,^c.
PluradiligensdutorumleBiofuppeditabit.
rviuiti£,exequi£,nug£,tric£,mduci£,cdlend£,non£,tdm,nô-^f^^^^^^
Fœminind \^ptilt;£,€xuui£,min£,inßdi£,tenebrlt;e,primiti£jphdler£jmanu-ucafitur-.ex-
ßngulari lt;tbi£,anti£,excubi£, quifquili£, therm£, cun£,dir£,fquot;
cdrentia Jpldo-£pro retihmj£despro domo priuata,feri£, liter£jfcop£,
men rndtitu-
L Atten£,Yeneti£,T:ralles, (^c. vlura exautoribm petenda. dm,s.
30
quot;^rrndjcrepundia^muniajextailuflraferamnt, wce-
»ia,J^onfklUjpr£Cordidjmdpaiidj,belIam,cdflrdlgt;ra
eXeràtUMÛfip'J^fmexej.cundbuld, dduerfârid, hyy
bemd,£ftiud,tefqudj^c. Et nomind feftomm, ut
Genitalia,fla. Neutra fmguldri\ haahanalia, regalia,^c.qu^genitiuum faciunt
tiua.cythera,nbsp;^ pUrunque in orum per fecundam decltnationem,
riajiabr'a,^c,nbsp;(^ddtiuum^^dbldtiuuminibuspertertidmjutsd-
turndhorumjfdtwndhbws. Hucadiiciunt librorum
titulos-M buco(^georgicdj,politicd,phyficdy mufi^
Indeclindbilid.
Fd{jnefafj,uirm:,c£pe,nihiljniLnequdmj,uolupejOpmddie£iiuum:,^c.
h£c tdntum plurdlidjtotjquotj,aliquotjtotidemjcetejtempe:fèd cetm Cff
tifleBitur.
Monoptotd.
^Eaftnt,qu£in uno tantum cafu reperiunturjUtnoBmatuJuJJùJniuf
fù,aslu,prompttbfQrteJnficimnferia{. sicdiujnterdiu. Saluü. 'Dinm^
Sunt quihtts duo cafm remanferunt^utpotvspote^j^ontisJponte, repe^
t^'Yf^tundd.rmi repetundiilfuppeti^Juppetias.impet'tshoc impetepro impetu:
'if mcem uicejgeriitiuum amp; datiuum fingularem, ^genittuumpluralent
Zti/j^ f*^ Jàt/h - nondureperi.sicuerberkuerhere,tantundetantidemÀugerisiugerej^c^
^nbsp;Triptota.
^ Qu'êtres tantum cdfwshdhentinfmgularufedtnpluralimtegredeclt.
^ r/y « Z.i-' tjanturjutprecisprecemprece-.Opiiopemope.SedOpsJea.
Non legunturnominatiuiidecemplexj daps.frux. v« datiuo tantum caJ
ret.cceterusjci-^ltmjntegrededmdtur.ciuerusornatm reperitur dpudcd-^
tonemdererujlica.
Vocatiuo carentia.
Relatiuaiutqm^qualk^ tantm, (^c. Inrerrogatiua: ut quis qui ( nam
^hocfkpe reperitur interrogatiuepofitum)uter, ^c. viftributiua :ge-
neralidjUt omnisjquifque.varticulariaiutquidam, quilibet, ç^c. Negaquot;
iiua:utnemo,neuter,nbsp;Infimta:utfiquisjaltquts^quicunquej ^c.
Item pronomina omma prêter tu^mem^nofler ^ noflras. Qmqua ^
illa ftperiora pronomina eJp quidam probant.
Tribus
-ocr page 67-Trihmcdfihmplurdlfhmcdrent'td.
Hamp;c noM 'md,mdrejlt;eSjfarjtuijthHS,rffS,melj uinumjgrdtes: quot;Et nomma
(jumt£ declinattonis prêter hlt;£C qutnque, res, dtes^facies^acies, ^ jfec/es,
carentgenitim,dattHo ^ ahlatiuopluraliht^,quorumtamen poÛeriora
tria^ut diótum eü,rarim hos caftis admittunt.
Pluralt numero carentia.
Propria cuiufque rei nomina ex natura fua plurali numero carent,
quamuif ufu4 non raro diuerjûm doceaf.ninc legimttsjres louesjduos Ve-
ciosjplur^s ^abiosj^c.
-Metallorumiut aurum,argentÜj^c.
nifi quod lt;era,eleftraj orichalca di-
cmtur.
Frumentorum ^feminum, ut triti-
cumjfècalejfiligOj^c.Vtcunturta
Jîaropluralem numerum admit-^ menfarrdy fabx, hordea^pifa, lupi~
tuntnominanbsp;f ni^auenx.
Rerum quxmenjûrx ac lihr£ adhi..
benturjMt piper, crocuf, lac, oleum,
hutjrum. vicuntur tamen uina, de-
^frutd,mujlajtnella, ^c.
Deahundantibus.
Nomen ahundans eft, quod in eadem fignificatione bifariam effertur,
uttignus tignum,pileus pideim,tonitr(*s tonitrii^haculm uel um :ftcpun-
fttiijCommentariuSjpauMâ uelpauo^menda uel mendum ,materia ueles^
tiifctis ^ uifcum,apes (p* ap'u.
Abundantiagenere.
Utecfûb diuerfisgenere obliquis abundantjuthiecpecuijudisj uel hoc
pecm,orh.Hoc uulgm,in accujatiuo hoc uulgusjuel hune uulgumificfat,
halec.
.Abundantid declinaitone.
Lauri46,queYCtiSgt;pinm,cornm,ficm^colm, lacus, ^ domus, qux/ùnt
fecundlt;e uel quart£. Ficus pro drhorefœmininum e£l tamfecundx. quàm
quarts declinationUiTSicusprofruBu ejl dubijgeneris in utraque declina-
tione ipdfœminini frequentius : pro tnorbo mafculinum efi. Et multa,
propria in es,ut.AktbiadeSjPilades,Tigranes,^ceiles, Thucjdides, qu^
funtprimx uel tertio declinationis.
n
^hmdctnüdgenere amp; dedincuione.
Fentis,iis,w,maß:u[tm ueifmmimmgenem. vcmm,nhneutmm, uel hoe
penus, ^ h£cpenoya.sk]fecm,MS,ui,ummdßuliniquafoemimmge-'
nerU.lt hoc^ecm.LeSiumeßetiam hocjfecum ^j^ecu indaiinabile.
.Adieófiua abundantia.
Sunt ddieSiiua, quageminam habent pofitionem, er ^ is^de quibws ß~
pra fub terminatione er tertix dedtnaiionis.
SuntaliaadieBiua^quxin us uel is defmunt,utimhecillus uel is, exani-
mm uel hfinermis uelm,^ fi qua funt alia.
VE COMP^AR^TIONE.
ReguUformandi comparatiui ^ ßiperlatiui.
Comfautiuits comparatiuus fit rezulariterdpofitiuicafuiniexeunte,additaßllaba,
hthetduMternbsp;' .nbsp;J P.nbsp;.nbsp;j-j-
mmationesyor or,lt;^min neutroiuthuiM candidt, hic ^ h^ccandidior, hoccandiquot;
mafcu!,mamp; dins:fortifortior:amid,amidor:audad,audador.
wnéltrÏL^e- Superlatiunsßta cafipoßtiuiini exeunte,additosj^fmus: utcandi-
....... di, candidißimm,a,umforthfortißimu4:amiciiamidßmus: dis, ditior,di-
rißmus:nequam,nequior,nequiß^imus.
ft h^nbsp;Exceptio prima.nbsp;_
'' ^Ac/ hr ■ ^ompofta a uoloj^faóo.amp;loquor, habentm compardtm entior.
Exceptioßcunda.
/f****^ 'fry P^ßflff^ er,lt;tjßmuntinßperlatiuo rimus:ut ntger,nigerrimus: acer,
f,umn'mm dtgr,teter,fatur,^c.hdduturhisuetus,ueterrimus:maturus,maturrimus
Exceptio tertia.
tumMüturif.nbsp;^ .
fimtuapttd' QMtuorßntinter, qu£habenttimusmßperlatiuo:utßnifter,fmi-
collumeUm, ß(rior,finißimusficexter,dexter^dtra.
rhetomomainbsp;Exceptio qudrtd.
Ucrennitim. Qmnque nominainlïi cum compofitisformantßperlatiuuma datiuo,
additomus:utfacilü,agills,gracilis,humiiis,fimilt6:utfacilimus. vwtege-
minantll:ut,Rara amsinterrh,nigróque fmillima cygno.
Exceptio quinta.
Habentiauocalemanteusuel ufrequenterpofitiuo adiunguntaduer-
hium Udgis^ike comparatiui:^ Uaximè,locofuperlatiui.
^Pius 7 ^Piusnbsp;1nbsp;^Pius
lldoneus
_Evrevius.
O lt;igt;
'maxme
Egregtus
ut^ldoneus gt;ma^'ts-=lldoneus
l.Egregius
O
w
neru.
/eMtamenjflremioyJlrmm^^^^^^^
vhmummepjloltiMdupiordpudvUutum.
Gradusapr^pofihnibus/eummisdicereabadueiéik
tmorMtmus. ctm,eitemr, citimus. sufgt;ra,fuperwySupremus ueL cL-
''^»s.AnteAntmortM.wtdcm.prwr.prmusM^^^^
Smt ^ hxctrregulam.
Bonus, mdior^optimus. Malus,peioy,pef mus. Ma^nusj maior, maxi-
mus. Vciruus,minor,m 'mmus.
Multusjd^um m comparatiuo tantum plus pluminfmmlanneutro.m
pluralitntegrum efi:mfuperUtiuo,plurmus,a,um.
Comparatiuo carent,m€rit^iimus,irgt;clytij?imtis.
Superlatiuo carmt,iuuenü,{umor.senex{cmor.Molefcens.adolefcen •
turam pojitiuimdujt.nbsp;fia^umm m-
^^'omparandoobfer.andi^mefi,quiiproheturu.,^er^
toritM-mn emrn ommanomina comparanpojfuntjametfi nihil uetct fi-
gn,pcatto,ut almus,memor, ^ quxm bundusfintumur, alidquemuL,
quorum comparationemufusnonrecipit.nbsp;'
Dejpecie.nbsp;rColleBiua,utplebsjurba.
^Vvimitiu/! cv vnhf'.Anbsp;T^^_________. /•nbsp;_______ ......
Nomi'
nüalia
fint
qH£junr '^(^.AppeUatmaAReddttiuajralKjtantus.-nbsp;t^^^Wf i*ax
C ^»orum aliaj Numeralia,unus,pr,mus,fin.uli. kff^^nJ^ • Aiyr^,
' \nbsp;Partjtiua,quifqut;,altquu.nbsp;^nbsp;^ ^
Knbsp;Vniuerfalia,omniSjnullus.
^Panicularia,quidam,aliquif,
Patronymica.nbsp;^'nf
^'Deriuatiua,quorum aha -\Gentilia.
Vimmutiua.
Denominarittd.
rerbalia. ^^eCniL.1
tJiJSL
.....nbsp;,nbsp;-------------------------^ x/ »
rvrimitiua, ^Propria. Interrogatiua,qualis,quantus.. -^^tVyiM^ ^^ ^^
qu£fint ^.AppeUatmdj\^ Redditma^raltsjtantus.-nbsp;^
M
. enf,s,amp;c.Gentilia,qult;egentem notant aut patria.
■Vs,utCeymanuSfUrbanuSj,ruflicuSjGrm4s,Arffiuus3
Pythagoyeus,nerculeus,Tribumtius,Vrlt;etorius.
Borupr£c,'pu£ ter-J Enfis,Mrmenfts,cäfirenfis,hortenfts.
minationesfunt ^Ns,rs,utLaumh'^tbfiys.
As, krpina^.
jra,Geta,scythaj(^C.
Dimînntluadicunturjqu^primitiuidiminutionemfgnlficant-.utlupil-
llius,ut lapillusßgilkm,pauxillusjpaulum, ^c.
Olus,uturceolus. '^-t^^yJ^^tAZV::^^
J Vlus,ut remlus a rege,capitulum,
quot;) CulfiSjUtio-niculuSjamçuU,homunculus,
Vleus,ut quot;^uuîeus^^ei^o.
Afler,utparafitailer.
jCiOjUthomuncio.
D enominatiua font ah alio nomine deduEta,utaureus,chartaceus,au-
\nbsp;dacia.ilt;rnauia,imr,t,a,caélimonia,ouile/en,iis,uefl,bulumàyeûa,oft'
Inbsp;cinaabofficium^multitudoàmultusßerrugokferrum,cerutcalà cermce,
inbsp;^^ /-r -nbsp;^nbsp;luj,anayàlupa/enatorkrenaîus,pomarium,teiiimon,um,myytetum,piC'
inbsp;latinae
^ ^,tr0nym\cdfuntn0mmferecy£cu,hpr0pymtmtumm nomtm-
huspcitrum uelduorum,amp;nomunqu4mfrutrum uelfororumM etiärn
locoyumderMW.ut vriamuicsßius uel nepos mamu Ph^M^J^
ror vUmnm. Mededcolchts. VätronymicmnMrmmefolum utuntur
poeu amp;gt;ßßpeadieaiuorum uke, reymindmnespatronymicoyum, qut-
Us utmtuy Latin,font cjuutuo^esrnfiulmom^^
rum:utVyiamidesAl,AS,MjmymeMefl^neptismmnbsp;In
ej^Jecl,nantuyfob prima dedinatione:inas^Abfob tertia.m utro-
qmnumeyo:namfontap^elIatiua.
Depofpßiuisj^gentilibus.
Xa^Ä k^-h.pamms-.tuandy,usi
T^/h'f-
Pluresfonthorum
termmationes
a Venercj^c.nbsp;^ J
%
Beuerhalihus.
V^^Yt-fT^qu^kuerh-isdcducunturj^^^
^^t^^'imcibdisfuppofttmtisjmidiusjrac^^^nbsp;quot;
tgt;b pronomine,
quot;^Ronomm efl quoduke nomms efl.vronomim funt omnino oBode-
^UecxcelientiamquandamfgnificMMPlmd^^
M,quodifli dicunt refutmrfcicile. ifl inter hk ^ iUe hoe difcnmen.
tuMpnusamp;re^^ co^onunturpronommLteJoipfe.
tMpjt^MpjimiflhicMmfmodiMiufcem^nbsp;nobfcum, ^c idem
f^'ccme.h^ccinejhoccine,^ in accufatiuo ^ablatiuo. l^omet^meme^
amp;C.Tute,meopte,medpte,f(opte,ci7lt;c.
CNam,quisj que,')
Cgt;uxcomponunturcum)quam,pilputasIcu Qm nmm,uis,cm-
folopronomine (iuts? ytejaliqut^jfiquiSjffolo? ^quejtbet.
{^nunquvs,^c. ^
^ Q^dd^compoftUfubflatiuumefl:ut,quidcauffQuodcumfulsad- Q^'^Mna».
tllitó efl quXjUt,quidam qu^am,,^c.
B E VE RB O.
^Erbum efljcjmd aBionernautpafionej autneutmm fmejCafu cum
Terfondejiqtte triplex lt;Vocdtiuutnnbsp;' \Pdpuum
C^dieclimjquod ejluel lt;iNeutm
jDepones
C Comuns.
'~EfiJnterefi,refert,accidit,contingit,
euenih Mcat,prlt;£ilat, reftdt, iuuat,
Verh%eJljnbsp;confiât,fijficit,placef,libet,licet, con
duplex ^nbsp;ducitj expedit, decet, oportet, t£det,
miferet,piget,pudet,pœmtet,fvlet,po
.Afliuxl tefl, liquet, quod caretpr£teyita. a
uocii r^ txdetpertxfum eft^ à mifitret mijèr-,
mm eilj, q^c. Uoru qu£damperfii-
naltter etiam ufùrpdtur,ut iuuat, de~
'Imperfônde^nbsp;cet,i^c. qu£damjêmpermanentim
peyfi)mLa:utpude.t:ypœnitet, opor^
Ç^qrmitur, ^c. ^ h£C duci
^Papuxuociâ -spofjiint ab ommbm uerbts a-
CBluU ^ neutrif.
oBo accidunt Uerho,qU£fûntin rudimetis explicatajUtgenm, tempiHy
niodmfiguM,perfiina,numerm,coniuvatio, ^forma,feu jfecies,.
Cenerafitntquinque,totidémquetempora,^modi.
De tempore.
quot;Prxfins efl^qua rem nunc agifignificamm.
Pr£teritumimperfeftum,quo rem cœptam qmdem fignificaZ
mws,fednondumfwJfetrAnfa6lam eo tempore,de quo lo'
quimun
PrxteritumpetfeBum,quo res a6tafignificatur,pd non it^
hM,amp;.paternbsp;pridem-.
imttrcdiem.nbsp;Pr£teritumplufquamperfeBum,^uofignificamm remper^
feftam antealiamfiaBam. Vnderelatiuum-fr£teritumdi-
cipojut,quodfempey adaliquod aliudtemptti referatur, ut
imperfeBum.
JFuturumjquo remfuturamfignificamtn.
txemplum.
\eniadte hoquot;
rajèptima, tile,
ileàofmge-
Demodis.
quot;IndicMiuw.per quem narrarnns.
ImperAttum^f er quem 'lubemus hortamur.
Optatiutts,per quem optammfeu cupimiiSj (^pofßac debere
I f^quot;'ficdmns.
^ SubiunBiuus^quifubiungkallam orationem: ut,Cum benefece-
rkUtare. Sidixeris,Jciäm.Modihui(ts temporafolentmter--
dum capipro temporibta indicatiui.
Jnßnitiuus^quinequemmerumnequeperfinaideßnit.
FigureJumdH£ßr»plex ^ compoßta^o- ^^ hacnata decompoßta.
Numeri duo. Qumque uerborumgenera. Verbum neutrum non habet
päßuum,nifimtertmperfonu,^h£terti£perfon£ quandoq; nomina-
tiuum habent profippoßto.
Perpauca nunc funt uerba communia.uthortor.dceroin catone,l.iU
minm exhortatm efikßcorto,utfem-etaU^uergt;,.Tueor:Üuiuf,infuU Ue-
lita à carthagmenßbw tuebaturßdhocrarum eß.Depopulor: liuim hb.
^..Abhts agerdepopuldtm-eft.^t,agrum depopulaußunt.sicaBiue^
H^'uereperiunturh£c:dimenßuf,arbltratmfruflratm,poUkitm.^^^
hodiefumdeponentiuMimßrecommuniafuerunt. Perßonxtres. Con-
tfigätimesquatuor.DeformaßuJpeciephßägemui.
ReguUgeneralespr£teritoru7n ^ßptnorum.
Regula prima.
Compofitauerborumformant prä^eritumßum^fupinumadßmpU-
mmregulam:utlegoJegiJeBum.perlegOj,perlegi,perle6tum.Sunttamen
gt;i0nmiäa,qui£ß'tsl0cisexcipienturjutaleg0:intellig0jintellexi,
ReguUßecunda.
Cumßmplexgeminat principium prxteriti, compofitumnongeminat:
Ut peUo,pepuli,pulßm.Kepeüo,repuli ^ non repepuli.
Exopiuntur compoßta à pofcojifco,curro:ut repoßco, repopoßi, edifco
edidict, decurro decucurri,ßcpercurro. a curro tarnencompofitautroque
modo inueniunturßdabfquegeminationeßpius. Quanuisautempr^te-
ritaprincipiumgenanantßupinatamennunqudmgeminantjUtmomor-
dimorßirnjnon momorßm.
Regula tertia.
Verba qux habent a in prisfenti indicatiui, retinentain fupino, licet in
prmritomutetur,utfaüoftfellifalfum.
Modh
B lt; yn^ rgt; »W A f-K'
ij quot;quot;frr^hJfy^^^
G R A M M A T. L A T I M Ai
quarta.
Compofitci qu£ mutant d fimplicümij» pr£fenti,mutantaueli,mein
fup\no:utfacio,feChfaBum:peyficio,per^^^^^^nbsp;Excipe, qu£ de^
fmuntin doj, ^go,qu£ rcpetunt afimplicU,ut ah ago^aBumiextgo, exa-
eium:a cad0jcafum:óccid0j0ccafum:réad0jrecafum.zxcipiu^^ ^ com
pofita afalto ^Jlatuo.
RegulaquintA.
Qu£cunque carent pmerito, carent etiamfup'mo: utglifcojuefcor, re
reminifcor. .,
Regula fexta.
Omnia pr£terita n!^fupina difjyüahaprimamfyüahamproducunt: ut
fSex pr£terita:hthi,tulijgt;jïdijfcidhdedi ^fleti: ahihojfero^
findofcindoydojfiof qu£primam cornpimtM iadbihii
attulh^c.
Excipinntur p Nouemftpina:datHm-,ratumifatumjitumjqmtum,fitum
\ citumjitum rutum:a dojreor,ferOjeo,queo,fmo^t^
ruo,qu£ primam etiam corripimfMt dditum,
irrkumjconfttumj ^C.
De pr£teritis ^fipinisquatuor coniugationum,
PRIMA CONIVGATLO.
OMnia uerba in arejpr£teritum in auiformant,fupinum m atum: ut
dmbularejambulauiyambuldtum.
Excipiuntur
Cubo,fönOjtonoJomo,uetOj,crepOj,qu£habetuiJtuMicoMicuijCaret^^^
no:emicOjemicui:fd dimicdui/ipiwj^ dimicatÜiFricOjfricuijfrtHÜj^^
fricatumjunde vliniu^riat^xarnes dixitjhincfricatio.A refricojit refri-
caturm. seco,fecuijfeBu, A neftofrequentatiuü nexarejauipatÜ. plicojpli,
cauiuelplicuijatujuelitum in compofitis. iieconecaui,dtum,/êdab eneca
JiteneBtts.luuoJuuiJutum.LauojauiJotumuellautum.PotOjpotauijpo^
tatumuelpotum. DoJediJatum:ficuenundoj, circundojpeJJundojfatif-
do.Keliqua compofita/itntterti£Coniugationisjhabentia idt,^ itum bre-
aid: ut reddidit redditum, e^c. stojhthjlatum^cuim compojïtaftiti ha—
hentj^mm uel itum in jüpinoiut conjlo, conditio conüitum penulti-
tnahreuhundetarnencoßaturm. vr£ftoj,pr£ßm,undefr£ßdturmapud
ciceronemj!^ obfiatHr(tf,ab obßo.vlinimprtß-itum.
Compoßra a cubo cum habent m antebojßnt tenix coniugationisjut
accubarejuccumbere.
Apltco compoßta cum nominejjabent aurßtmuliiplicauixumpriepo-
fitione magu ui,ut implicuijmplicatum ^ implicitumßc appltcui applr-
catumßepius,^applicauiapplkitum. Quxdamaui^u'hutexplkojap-
plicojreplico.supplicojauiatum.
SECVNDA CONIVGATIO.
Vtrbaßcundie con 'mgatjonu hahentmprxterko uidmßsßUah 'ts,(^
mm breue inßpino,ut habeo,habuij,habitum,moneOjmonuij,moni~
tum.rimeoßudeojhorreojcaueojtepeojpateoj^ neutra fere omnia pro-
prioßptno carent.
Exceptioßpinorum.
VoceOidoEium '.teneo, tentum:mtßeOj wißum uel mixtum: torreo^to—
ßum:cenfeo,cenßm. Vios^ut exceptiones facilim animaduertantpuerij
fercurremm omnes terminationes.
Beo.
Sorheo,ui,itum,nelforpßßorptum. Ahforheo ^ exorheojuijdpud cice-
ronemßedahforpßapudLucanum.ubetJibuk^lihttumeß.
Ceo.
Luceojluxifineßpino.uulceojmulßhmulfum.sicdemulceoj per mulceo
fermulßpermulfum tP^permulBum^undeapud salußiumpermulfH.
Deo,
.Ardeo^arfharfum. suadeoßaßßuafum.Kideoyiß/ifom. videOjuidij ui-
fum. sedeo, fedi^fejfum. strideo^ßridi, caretßpino. VrandeOjprandiuel
pranfm ßm,pranfum. Audeo^aufmßmi(tufum.Gaudeo,gauifmßm,ga~.
uißm.Tiedetjtxduitj, pert£det,pertlt;£duitj ^pert^Jks participium. Vudet,
puduituelpuditumeß.ci^tuoruerhaprincipiogeminato preteritum in supinanun.
djfaciuntßüpma uero in fum: ut,mordeo,momordi,morfum. ^endeo^pe- T^^geminit.
pendi:ßondeOjjfopondhßonfttm.TondeOjtotondi,tonfum. C£teraindeo
habent uijutmadeo^madui,.nbsp;Geo.
Verba ingeo ljUelrjpr£Cedentejpr£terira inßfaciunt,utalgeO:^lß:rur^
geOjturß: ^ulgeOjfulß: Vrgeo, urß^ßne fupmis, Uulgeo, mulß,mulóium
(undemulöira ^ mulBrum^ mulfirale)rergeo,terßjterßm:cjuod
etiam tergo in tertia coiugatione dicitur.iudulgeojmdulfijndultum. Fri-
Hij -
-ocr page 76-geOjfrigut uelfrixhcaretfüp'mo. hinc refrigefco, rffrixi uigeojuxh UZ
BHm%.ult;yeo,aitx'hauÉium. Kelicjud fecjumtur analogidm, utegeo,egUh
miigeo,ngeo,uigeo,amp;c. e^ fufinu urent.viget.pigmt, (^pigitum efi.
Ico.
Vieo^uieuhi^metumpemltimdbreuUpud Koratiumlegimr in epod.
cieoMCitum • Hmcconcito, excito. Qmeo.qmeui, gmetum, uerbum ejl
'(\pnbsp;obfoletumjindequiefco.
^^nbsp;Fleo^fleni^fletum. üdeojeleuijeletum. vleo,plem,pletum inufiutum,
^^ r/Tquot;^nbsp;hincimpleo,replso,lt;^c.Sotif(bfolitusfim/olimm. oleo,olm,o[irum. uinc
^^i^l^o.fhó-deriuduumant^utd.doleo adolefco.ddolem, aduUum. ohfoleo,ohfo-
Icuuobfoletum. sic exoleofeu potim exolefco. Inoleofeu inolefcopoTm,
inotmi^inolem,inolimmftcdboleo,eui uelui,itum.oboleo, oboluij oho-
Uturn, sic redoleo,ftholeo.
Neo.
Neo,neui,netum. Ucineo^mcinfh mdnftm.fic emdneo-,permdneo. Sed
emineOjimmineo,promineo ui hdbent.
Qj^eo.
Torqueo,torfhtortum.uqueoJicui.Veliqueo,delicu!:Hndeliquefco de-
liquefco.nbsp;-ReO.
H£reo,h£fhh£fum:pdreo,ui,itum.uereo mereor^merui, meritu
tneritmftm.Maereo prima longd cdret proiteritoindm moejlus nomen ejl.
uferetntfertum efl.
Seo.
Cenfèo,cenfii,cenfum:cmHS compofitd hdbent itum^utrecenfitum.
Veo.
Cdueo,cdu},cdutum.ficfdueo.youeo,uoui,uotum.loueo,fouifotum.uo-
aeo,moui,motum.vaueo„pdui:Vdngueo languifineftpmvs. conniueo^con-
niuiuelconnixi.^erueojferbui uelferui.stteo, fueui^juetum, tterbü efl an-
tiquum, undefuefco.ctteragenerdlem reguldmfequuntur.
DE. TERTIO CON IV GATIONE.
'quot;r'Emrf coniugdtio cumcertdm pr£teriti ^ftpimformdmnonhdy
lt;. X bedt,perfingulA6termmdtionesefiinquircndd.
Fimtdmopurum.
Cio.
lacioJeciJdBumfdciofecifdHum.ldcio tsrjfecio,quorüfoils copeftis
-ocr page 77-utîmurMbet exl€£iu:utalUciOAllexhdlleciu.sicf/ellkioMidoj^c.lit- OmnlauerU
chtam'émltelicmelichu.AjpmojaJpexidjftaufl^
Bio^gio.nbsp;f/mpbc,Z'.t
utiacto,eucio.
mOjVtOj
lt;(sr tto Cjutbufddm loc^ ptrdere uocalem hutfugvs,fuge,fuo-erem, amp;c.fJdf
]aaa
ci^nommibtis
f»gere,ubidndlogk{tdeftfimiliifimtliumdedmdtw}poflHld-r^^^^
o, J iinbsp;J ùnbsp;■' . lt;igt;nbsp;compofim non
Ptù.nbsp;niHtata,titca~
Hapk^rapulraptum. Sdpwjfapumetfdpijfapkum. Cdpto.cepi, captum,
Cupio,cupiut,cupitumpemlr.longd^ore uerboru quarts conklt;rmonts^
,nbsp;Rio.nbsp;pto,matant m
Tgt; •nbsp;• .nbsp;r J1 ■nbsp;•nbsp;(ompoRtis a in
Pdmjpeperhpdrtum.jed hmcparitmus^nbsp;, y,-.^,
~nbsp;fio, deppio, re-
Tio.
cipiOtCj^c,
Qmtk.cjUdp,quaJfumMcetImraroutdmur.Compofitdfuntufitdta^ '
f0rmdntcujùjcujfumjutpercutk,percuf?i,peycujfum.^c.-
In uo hdhcnt uhutum.
^rguojdvgu'udrgutum ulongo:fic Acuo,mduo compoftd k lauo,
eolIuoJiluOjpyoliio.KuOjruimtum:copofitduoluntrutum:,uteruo,eruk
ermtmJir,nurn,^c.ubyeui.styuoJlruxt,J}ruHum.lluo,fluxifluxum..
Vluo^plm amp;pltmt.plutun,,fup,ntuft^efimcompofmne.utcomplutum. vUo fr.!„
Cdrmfupm0jmetH0jH0,C0ngyu0,dnnu0 cumsompofwjref^uo,^in-
gyuojqux hdbent ui.
Ftnkd in o cum confonante.
Bo.
Scribojfcripft,fcyiptum.mbo,nupfhmptum. 'B.iboM^i, bibitum. l.dm:~
hojdmbi.scdbo/cdbt.clubo^ljtbhfmefupinis. CompofitAdcubaddntuij.
mm,utdccumbojrecumboj,^e.
Co.
BiCoJtxiidieium.Tgt;ucoJuxiJuBuMnco,uici,ui6lum.lco,ici,iB:um..
^dfcojpduijpdflum.Crefcojcreui^cyetum.mfcojnoutjnotum. ignofco, igno:
ui;,gnotum.h^ofco,dgnoui,dgnitum. cognôfco^ cognoui^cognitumfcv-
H''°^o^pefcut:pofco,popofci:dtfcoMtOyCdretfupinu^^^
polltnm.Quiefca,qumi.qmctH,^c.Confutfco.confuem, cèfuetu. safcoJetMUeft'
fctui,/ckum.PaycOjpeperci:,pdyc!tUj,uelpdrfijpdyJûm. clifco cumueybntn-^^'-^'quot;'quot;'fquot;'quot;
chodtiuis Cdrentprxteyito n^fupinofed inchodtiudpmeritum mutudn*
turàprimitiuo^utrefcifcojyefciuijrefcitumjàrefcio.
Verki in do habent diinprxterito,^fum inßpinoM, umdo,mdndi,
„ianfHm.v.do,edi,efum.Commedoßmuelflum.Scando,fcandi,cuiiisß(~
pmumfdcitfcdnfum.ïundo,fudi,fufum.cudo,mdi,cufum.Acce^^^
di,dccenfm.sexqtt£geminantprincipium prlt;eteriti: Cddo,cécidi,pemil'
timd breui,cdfum{compo fitd mutdntdin i breue, ut occido, 6ccidi,occd-
fum:rkido,recidi,recdfm)cdo,cecidipenultimd longd, c£fum. hic £ m
compofitis mutdturin i longum,ut occido, recido, recidi,recîfum. Tendo,
tetendi,tenfumueltentum.compofitdmdgt4 mlunt tum,pr£îeroflendo^
quodhdbetoflenßim ^ ofientHm.tendo,pependi,penfum.Vedo,pepédi
penultimdlongdfmefupmo.Tundo, tutudt penult. breui, tunfum {ndm
viro-ilius dixïttunfispeEiortbus) tufumfedfers in compofttu. Cotun-
dotcûntudi,cotifumfic c£terd.scindo,fcidhfci[fum.Vmdo, fdi, fiffum.
Vdndo,pdndi,pdffHm.{sedexpdnfdretiddpudvlinium.)Copojitd quoq;à
do habetdidipenu[t.breui,^ditt{,utAhdo,dbdidi,dbditum,edo,edidi,edi'
tUßihfodo,di,ditÜ. Veceuel undecim in dojhabetfi in pr£terito, ^fm in
A mia no,.Js fupino,utclaudo ^ cludo,rodo,rddo,uddo,pldudo amp;plodo, ludo, trudo,
l^S'fipnum. Udo,dimd9,amp;^ cedo,ceßi,ceßm:underecedo,abfcedo,concedo: rud0,ruj
dh^flriioßridi,fmefrpmts.vido,fifusfum,fifum.sido cdretfedem eu-
pofita pr£teriîum habent,conftdo,confedific defido,refido,fubftdo,
(jojuelguo.
In 0-0 uelo^HO habent xt inpr£terito, c^r« Bum infupino: ut,6ngo, cin-
xi,cinBurn,tingo,ajfligo,lmgo,ango,fugo, iungo, diümguo,^c. Fingo,
pino-o,firingo,rmgo feu ringorquodufttatim eß,amittütninfupino:utfi~
aum,pi6lumfln6lum,n£ium. CXU£ habent r ante go ,ß non funt à rego
compofita(nam h£chdbent exi eclum)faàunt fhfum, utjfargo, mergo,
tergo{quod^tcrgeo)uergofedhoccdretfupmo. Ago,egi,dBum,ddigo,
ddeo-i,ddaH-um:cogo,coegi,coaftum,i^c.Dego degi^ fatagofineßpi-
no.tran^o,fregi,fraBumßc effrmgo,effregi effraRum, ^ c. rango,re-
ti(ri,tdBum,ficattingo,attigi,attaBum. ïigo,fixi,fixum. frigo,frixifri-
xum^friBum.T^mgo,ninxi,caretf(pino.Vungo,pupugi,punBum. Re-
pano-o,repupugi.'^xpungo ^ diJjxtngOjtantum xi,£tum.pago uetm tier-'
bum,pepigipaBumjdeßpacfcGr.Vdngo,ideßfigo,pUnto,mngo,pegiuel
pdnxi,pMum.irnpingo,impegi,impaBü,^cXegoJegiMäum.ßcdeh^
go,colligo, ^c.Yerttm dihgo,intelligo,negligo,tioluntxi,Bnm: dilcxi,di-'
leBum,^c.
1 N S T r T V T I O N E s.
\AnmtAtio,
mcompoßttoncjut ab ago, exigo, ^ tango,atttngo, k legoMtgo, prxter
£71A O ^ '•'^'^lt;^omgo:f»rgofjncopen patkm: ^ cog,
Ho,xi,Bam.
VehOjUexhueBum.TrahojrAxitrABum.
lOjXtjHum.
Meio,mmxhmiÜum.
Lo.
Verhatnlohahentluimpr£teritoMcolo,coluhcultum. skconfulo^oc-
ct*lo.Yolo,nolo,malo,carentfopmo, uolo,molm,molkum. Alo^alui, ali-
tum^altum.
~Triafmp[kiprmc}p}o,pfdllo,pfal!i. Saüo,ßüi/Alfum,
froßUo,mütum.yello,ueütudMulf,,uulfum. Cow-
poßta tantum uelli:ouidiM tarnen reuulßt,^ Lu- quot;
fptemßntquJomtuorgemmAtobrmdpio,peUo,pepuM :fal- ^ „
habent It,fum, ) lo,fefelk,fAlfum.ToUo (tetultapud
ßMatum.ceUo,cecul',,culfum,cuim tantum compoßt-f'quot;''f.f'''fi'
tkutmur,utpercello,percult,^ApudTerentiupey-
culßhperculfum.uterafaciuntuiiutdnteceüuhßne
_ ßpmo ftcpr£ceüui,ex cellui.
Mo.
Verhainmopy^teritumfaciuntperm, lt;^fupinumperkum hreue,ut
Uomo,uomui,uomitumfremo,gemo,^c.Tremo caretfupmo. ^xapiun^
tur como,promo,demo, amp; fumo,qux hahent,pß,ptum. ^mo,em},emttÜ: IZfJT
fremo,preßt,pre{fum.nbsp;u,red,moJ.
No.
Pono,pofu,,pofmm.cigno,genm,genitum. remno,tempß,temptum, in
cöpoßto. 'jerno,ßrau,ßratum.sperno,ßreui,Jf return. sino,ßui,ßtu.Veß-
quot;°^deßui,^pegt;ßyncopenfrequentit4^deß,.cerno,creui,cretü[qu£nuncc,y„,,^
repudiciuttußn,cum cernopro uideoponkur)hincdißer}to,difcreui, difcre hJreTSLdi
ttim,^c.L,no,leui,liniuelliuiJitum. Kelino,releui. Cano,cecini,cantum.'Y''''^
Sed compoßta hahent uij(^entumj^ mutant a in i,utaccino,acctnui,
tn
dccentum.
K
-ocr page 80-Verhampoprxterimmper\gt;fh amp;fupmtim pertum fdckntjUt carpo^
ferp0,rep0,fcdlp0j^ compofitd aßulpOj^c.ZxcipiunturßrepOj,flrepui,
ßrepitum.Kttmpo,rupi}ruptum.
Quo.
Coquo,coxicoBum.i.mq»oJiquiltBumJncompoßtione,utrelinquo3i
reliquihltftum.nbsp;Ro.
Tero,trm,tritHm.Verro,uem,uerfum.Qmro,qu£ßm,qult;efitum{mo^
re uerbomm qudrtx coniugdtiom) hincexquiro, inqmro,^c. Cero,gef
ßgeßum.vro,ußi,ußum.Curro,cucurriyCurfimJuro,cdretpr£terito^
ßupino^cu'm primdm per fondm ufm non recipit.'Eero,tulhldtum.Sero,ß.gt;
uhfitum. Compofitd cumfigmficatdfhtmpldntdnclh habent eu'h itum, ut
C0nfer0,infer0jinfeu 'hinfitÜ. Altos hdbentruhertum,utexero,cxeruhexei^m
tum. Ab obßrojfit obfitii, ^ preterm obßeui dpud rlautum in Trinum.
Mcevß ac Ldce[f%ldceßiuhldceßttumjpenult.longd:Stcdccerfo, arcefß. Cdpejß,
Jljlo\uaru' cdpeßiuiuilcdpeßij cdpeßi.vdceffoßdceßijfdceßirum. viß^ußuißm.
conmgMoms. inceJJo,inceßi.vinfo,pinfut,pißum,amp;-pinßtumdpuä Columelidj ^ pin-
fum dpud YiElrumum.nbsp;To.
Meto,mefßi,meffum.Sfertoßertui,fineßipino. neSio, nexuiuelnc'-
xijnexum,ßcpeBo.de£l:o,flexißexum.vle£ioMeß,punio,plexut,ple~
xumjuel ut uult PrißidntiSjplexijpleBum.vleHo pro implico feu neBox
nine pdrticipiÜplexuSj unde perplexm ddieBtuum.uitto, miß, mtßßim.
ylfianm. veto,pettui,petttumpenult.longd^more uerborum qudrt£ contugdtionn.,
ß/uquot;eTe7ti- Verto,uerti:gt;fterßm.s'ßoßitißdtum.'Exißo:,extiti^extitum.
turainecneßt.nbsp;Vo.
So[uo,foluißolutidj,penult.logdßcuöluo,uolui,uolutÜ.mo,uix^^
JCo.
TexOjtexui,textum.
DEnbsp;CONIVG.ATIONE.
Ounia uerbd quarts contugationk exeunt in io,prater eo:, queamp;
cum compoßttSj^ ueneo.i oformatibamjhos,etidmin compoßtts
utahibam,abibo,^c,ficnequibdm.
Deprxterith ^ fuptnis qudrt£ coniugdtionis.
Verbd huius ordinu hdbent iui,inpr£terito,amp;perßncopen ij, ^ itth
mßpinojutpoliojpoliuijpolittimjutriußuepenultima longd.ßcßnguhioj
obedioj
-ocr page 81-ohedio,amhiojamhiuhdmhitum.fedambitus nomen mediam coniplt. eo,
iuijitum:queOjquiuijquitum.GeßiojgeßiuijCaretfipinOjUtcxcuriolt;^me^
ptio.
Seduamntj,
Vemojuenhuetum.veneojuemui, p^ßpiusperjyncopen uenij.uemm.
y'ncwjuinxi,uinBum.Sdnaoßnxi,fdnBumjUelfdnciuijfincitum:fre~
quentiusßnxißtncimm.Vdraoßdrßßdrtum. Kefircio^referfh reßrtum,
^rcwyßrfißmm.mlcioßulßßultum.uauriojhdußyhdußü.s^^^^
fißnfim. sepiojßpfißeptum.lerio, cdret.
SepeltoßepeliHißpultum. kmicio.dmiciuijdmiElum. Sdlio,falij uelfdluh
fdltum.Aßlmiperfyncopenßtfdlij.qmdußtdtim eß. Compoßta mutant
ainijUtexiliojmßliojreßlio,^c.qu£ hdbent uiuel ij^ultum.A pdrio com-
poßtd qux dicunturjidbent ruhertum^utdpenOjdperuij dpertum.ßc ope-
rio.Sed comperio reperio hdbent ri,ertum:ut comperi^ copertum. Yer-
hd meditdtiudfeu deßderdtiud carentpr£tentO;gt;ut coenaturio: prxterpar-,
turio eßurio.
DEPONENTIVM TORMVL.AE.
\T ^rbadeponentia ^ communia mutuatur preterita perfifta a par-
ticipmßiipr£terititemporis{qu£ab ultimofupino uenmt)per a6ii-
m uocts analogiam.U£cfup,na effmgendafunt. ut UtoJm Utatum:
undehetorjUtatiaßm.
BeponentiumfdrmuUprimxconlugationis.
Beponetiaprim^cöiugationiihabentatiisßminprxterito^ ^atumin
ßpmojutmcditorjmeditatussüjmeditatußcmirorjcoteplorjdignorj^c.
Beponentiumformaßcundx coniugationu.
liorjtusßmjtum-Mt vereorjueritusßmj,ueritum-Mereorj,merituifum,
meruiiUceorJicitmßm: VoUiceorjpoüicitusfrm.sedmißreor^mifer-
tmßm.-Terentimin vhormione^miferitum eß.Keor,ratuf fum. lateorßf
fusfim.uincconßteor^confejßifßitnji^c.Tucorjtuitusfum. Uedeor ca-
ret.nbsp;Beponentid tertix coniugation'is.
.Adipißor.adeptusfim.-Expergfcor.experreHus fum. mncifcor^na-
Bmfum. commmifcor, commenttis ßim. ohliuißorjohlitmfum.vaci-
fcor^paHnsfim. vlcißor, ultusfum. irafcorjrdtusßm. Paßor^paftw
fim.'Hitor^fjßif cir nixu^ßm.mior,pdffmfum. Verpetiorjperpeffus
fum. Q^ror,queftu5fr7n.Ample£lor^comple£ior,exMfum.\un-
gorßunBmfum. cradior,gyejßa ßm .ßccongredior. orior, ortm ßm.
K ij
-ocr page 82-{vnde urnen oriturm dicitur) Labor, Up fus fum. Loquor, kquutusßm.
amp;equor,ßquutmfum. uonor^mortuwsßm :fedfuturum eflmoritum.
Vtorjtfmßum.-O'mertor, diuertUBm uoce preteritum facit. Keuertor,
reuerti ^reuerfmfum.mfcornatuifum,lt;!^huimfuturum nafciturus.
ralu etiSfre- ^ruorfrukw ^fruHusfum futurum fruiturm. \eßorJiquor, remini-
tLfifiiJm ßor,carentpr£terit'tsamp;fupin:vs.orior,ortwsfum,pottor,potitwsfum, ha.*
'bent iri in infinkiuo,fintßepartim terti£,partim quarts comugatïonis,
orirießquart£,fedoriturm ab orittim, qmd cotrahiturin ortum,efl ter-
ti£,^c.i.tpotituribremapud yirgiltum,ut oreris apudouidtum, ç^po-
teremur 13. Uetamor. ortor totum eß terim cöiugationis,prêter orm
oriri.votior quart£,pr£ter ea quxpoßtafunt.
Deponentia quarts coniugationk-
IorJtmßm,itum:ut,uoltor,molitmßm.Skpotioryfortior,partior,me'
tior,bkndior cum compofttis.Sed Uetior,menfmfum. Ordior,orfmfum.
oppamp;rior,oppe.rtus ßum.ixperior,expertwsfum.hjfentior,affenßi^ßm.
DE VERBIS COMMVNIBVS.
GKjminorfrußror,oßulor, fiquaforte reperiantur alia^ßntpn^
mx coniugationis,habent atm fum in prxterito.vlurapaßm oh
uiaßnt uerhorum deponentiumparticipia temporis pr£teriti pafitua ß-
gntfcatione ußrpata,in quihm doBoram ußm diligenter ohßeruandm
eß.de quibmfupra etiam dictum efl fub tituLo de verho..
NEVTROP.ASSIV.A.
' ^T lutropaßiuafunt,qu£fub uoce neutrali preteritumpaßiuxuock-
■ ■ N ufurpant:utßnt,gaudeogauißis fim, Vidoffus ßum, hudeo aufm
fim,^iofdStm fim,Soleo folitm fum.
(iuormdam Quxda duplicia habent pr£tertta,ut vrandeo,prUi uelpranfmfim,Cce-
duplex fme- no,am uelatmßm,ficwro,amuelatmfim, nubo,nupfi uelnuptafum.
ƒnbsp;qu£dam,utpudet, pigetapudvlautum. vlacet,placuit,.
ßm, placitum efi.Complaàtumefl,frequenim quam complacuit.
Neutraliapaßiua.
Neutrale paßiuum efl j quod cumßt uoce neutrum, paßionls tarnen fi-
gnificationem habet:qualiafintuapulo,ueneOyliceo,fio,quibm non reBe
additur exulo,quod eßpatria careo,non autem relegor.
DE VERBIS .ANOM.AL1S ET V EFECTIVIS.
A mmaUßunf.Sum, cum compoßtvs. Yolo,malo,nolo,edo, ^pauÇ'*:
^alia.ve reliquis diBum eflinprimisrudimentis^reflatidor^
Edo
-ocr page 83-Edogt;es,eßXßc comeß)vluraliter,edimM, editkedunt. ConmgdturetiS
dmlogicejUtedoj,edisM'tj^c.Edebdmjedhederdm,edam^mpemmOjis
uel edejeddt.pluraliter,ed(imm,editej{eleße:,edantJuturOjeßo tu,cüo ilquot;
le.vluraliter^edamMj, eßote,edunto. optdtiuo, utindm ïjfem ^ ederem,
edijpmjcddm.ConiunSiiuo,cum Eddm,ejßm,edeyim,ediJßmj,edero.inß-
nitiuojtßß ^ ederejedilp:,eßim ire^eßrum eßß. cerÜdidMendiJoJum.
supindfißm^efr.Pdrtictpid, ^densjeßm. Edor in tertidperßond editur^
Ueleßur.Keliqud dndlogice.
VE D EFE CTIVI S.
AIo,dkj,dit.Plurdliter,diuntAmperßBo,diehdm,hM:,(^CAmperdti-
uOjdi:vUutm:,uel di uel negd. Futuro 0ptatiut;,diasjdidtjdidmus,
did nt. Cic. Quaß ego id curem^quid tlle didt dutneget. Vdrticipium
^ußm.
^ußm,dußs,dußt.vlurdtiter,dußnt..
Cedo.
Imperdttuo modo^Cedo .pro dic uel dd. Er cedo in plurdli. cic.deßneSltt
teicedo quiueßrdm rempublicdmtdntdmdmißßti tarn cito?
Sdlue,udlejdue.
SdUie,plurdliter,fdluete.inpnitiuoßluere.ck.SdlHebkläca:oMe.m£0^
Apud vldutum eßßlueo.Ydle,i(dlete{Alm udleo eß integrum) Aue,duete,
aueto^uere.cic.AuemMdliquiddudire ^ dißcerejdeßcupinm : hocd-
lidm hdbet ßgnißcdtionem.
Idxo: ^fdxim^is,it.plurdliterfdxint,profdcidm uelfecero.
Forem.
Foremjforesßoret. vlurdliter,forentj hoc efl:,eJßnt.inßnitiumßoreJd
eß futurum ejfe.stc dfforem:,proßrem^conforemjeforem:,penult. breui.
Q^xfo,qu(e,jumm. inßtprodituelmcipit. Oudt;,oudns. Apdgej,idefty
eoferte hinc.ueldpdgeßs(utuideßsjd eßftuh) ^^^.^ip^.numerofin-
(TuUrr.sodesJd eß^ß dudes: Stsjd eß,ßua^comicd funt. ?udtjefudt, dh
^ntiquo uerbofuo.Veßt.pro deeßJefietJefidt,Defieri,Confieri.
-ocr page 84-lt;3RAMMAT. latinae
AduerUum.
• MuerhlumeflparsomMnis,qu£ädieaauerhofgwßcattonemem
^xpUnat,atquemplet. AdncitureMm nominUdwäim, ^mterdum
rubßanmojtempartkipio,amp;*nonmnquamd^^^^nbsp;Sigmßu-
tionesaduerbiormn ex mdimenthrepetendxfunt.
Contunólio,
commcilo eü, qu£prion diSlioni uelfententkpoileriorem dnneSiit.
YeLqu£pdrtesorätionkconneBit. Dequdßctts explicdtumeü mrudi-
menm.S£pecoriiuri6Horiesamp;aduerbkconfuridmmmmterdumte-
mißne dißrtminefeparentur.
Pr£pofitio.
Pr£pofitio ea,qu£ al,k pdrtthusprxpomrnrjuel appoßmne : ut,M deu,
}U'lcompoßtione:ut,adiungo.nbsp;.
Pr£poßtionidcciditunum,quodeßcAßm,ü*'t^uel dccufmuus uel d~
bUmus.nbsp;. .
Pr£pofimncs accußatiuum requirentes funtciratertrigmtd. qudrum
,nbsp;Pnbsp;YerfmjpoßbomturdCCußttiuo.ac.CUrn^rundHßumuerfus,^^^
mLmuerfu^naiigaturuserauAddnurhmcfop^
p-Maducrbia j^^i^^f^^yyi„^^cicero:Adalpesuerßismihütermcidit.surfumuerßHs.
quoqucjufquedd,ufqued,^,ufqi{edb. Secwsetiämdccußm^
uo imBu reperitur: ut,secm decurfmdqudrumferumrßtlkes.sed aduer-
hUlkerf^pim accipkur. Ckero:Cœpifecm dgere,dtqueimtio dixerdm.
tenusnbsp;Pr£poßtionesfuntqmndecimgt;qu£dbldti(turnuolunt, qudrumpoiire-
jnhHetiS:qui. f„^T.^„i^^auoddbldmopoßpomtmutcdpilo tenm,etidgenkiuoplura-
Ztäo'^ll'^rerurnglrnmdrurniungmr,^
tm-pLfofuio. rentium.Ckero-.llli rumores de commis Cumdrum teuM Cdluerunt.Procul
etidm dppomturdbldtiuo,quod e^T' dCCufdtiuoiunBum reperitur: ut Dro-
cul md/hocedno,muro.-Etdpud üuiü üb. 31. Vroculmuros. Quatuor funt
pr£poßtiones,qu£ reapiuntaccufatiuum, uelablatiuum: utin.fokfuper
^ßbterßeddiuerfaßgnißcationeiut Abikinforum. iflinforo. sedetin
concldui,?:^c.De quibus uideßntaxin.
InterieBio.
InterieBionum figmßcationes ex rudimenth repetend£funt. Interdu
nomma pro interieBioneponuntur.virg. iJauibusiinfandÜ) arnßis. vhn.
Q^£{mdlum)tßd dement,deß:inSgnlt,onemß^nificat. Qmdoqueuer-
ba.CiceroiAmabotecura,
ANNO..
tm.
ORATIONIS LATINAE SYNTAXIS
SEV CONSTR.VCTIO.
Ltheüwsprxceptd maximepuertsneceßarkcontmet.omma linm£
Ldtindi principum authoritate conßrmata.nbsp;^
CoUeäd à Cornelia Valeria VltraieBino, ^ diBatagenerafo (fy^ ma-
gnamp;jpet ddolefcentijoanni Irancifco, Camni à Renuenberch, D omi^
nom Zulen,.Aldenhoirn,Palftercamp,^c.difàpulo charißmo.
m
^^ud Ydfcopmum^uia lacohaa ad inßgne Vonm,
M. D. L.
eVM. PRIVILEGIO.
\Aiïe6itmm ^ fubßdntmm.
l^ntecedens reUttmm.
Cocorddre quot;^Nommanutti amp;uerbum.
Interrogdtio reTponfio.
Subftdnrnd dtto rem edndemfgmßcdntid.
Subfldru'mü yGenitmum
quot;^.Ahldtimm.
Genitmum
Vent
cgt;
Nomen-
Wdtiuum
'\.Accufdt'iuum
.Abldtiuum.
Genïtiuum ^
).Abldtiuum inre
Iduddtd uel ui-
tHperatd.
Genitiuum,
Ddtiuüjutidem.
Finitimodtnomi-
ndtium.
Inßniti modi dc-
cufdtiuum.
Nomindtiuügeni
tiuÜj ddtiuÜ,dccu-
ßtiuujdbldtiuum.
Imperfondlium conilruEiio ßis locis
interijcietur.
Pdrticipiumßpinum (^gerundiu reguntpofi
fecdfumfm uerbi.
j- ■sGenitiumjDdtiuum,
.Aduerbmm realty ^ _ .nbsp;i quot;
^ .Accufdtmumj.AbldtMu.
^ J ^.Abldttuum.
^Nomindtiuumgt;
InterieSlio lt;.Ddtiuum,
C^Aceufdttuum.
ConiunElio nee rem nee reptur.
Onbsp;^nbsp;U
Nomenjpronomen ^ participium regutur.
.AdieBiuu
regit
Subftdtiuè
.AdieBiuè
Duplex eßlt;
diBionum
coflruEtio-
ne rdtio.nd
dicuntur
ali£
Pronomen'
poßtum
'dnteß
1
'Regere.
Septe funt
pdrtes 0-
rdtionis
qux, re-
gunt.
Verhum
perfondle
■poflß
14NNO T.ATIO NES ATgt; INSTITVTIONES,
In regulam primamgenerdlem.
Irarilket:,nonimitdrhqmdCr£cidicHnt:,Toi Hamp;jj TW (yi§x
J- ^nbsp;(juodeccleßaßki conueyterunt,bedta Seraphim.
Senfm interdum magts quam uox ipfaßeBatur, ut ^unuchm Terentia^
na.sicapudLucanmn/repidum ladir/cilicetflumen.Etapud Ciceronem,
quot;^^CttsYelinusin mrdefluh,pro inmrern.rerent.scelmpoßquamludifi-
lt;^tus eß uirginem. Adriajd eß mare adriaticum^maßculinogenere cogno-
ßitur h'u uerbis noratijjmproho iracundior Adria.
Inßcundam. Pinaßer vlinim etiam infœmininogenereutitur. Ef Co
Iumella:,seneca, ^ celliui infœminino rubus.Keperiturin maßulino fi-
ber.sequeßereßßcundx ueltertilt;e declinationii.
Habentia imingenittuodeclinahantur olimutadkSiiua inus(^ er.
Terenttm:müiconfilij.^inphormione:nocalter£dumnarrat^^c.
In nomma in oßnita. nomofœmiminum epitheton recußt^nec enim di-
citur una homo.lt latrofere maßulinum efl.
In or. Ador inter aptota numeratur;ßdadoris efl apud Aufonium.
Inis. vuluts etiamfoemininogenere à Propertio ufurpatur. cucumis uel
cucumer.Dicitur ^ in datiuo ^ ablatiuo cucumi à cucumis, ^in accu-
fatiuo CUCUrnm.Angm duhinm eflßdfrequentie maßulinum. Et corbis
maglsfœmininum.Torques uel torqu'u ufitaim efl mafculinum.
Impubis adieftiuugenitmufackimpuberis^^ apudvirgiliu, impubis luli.
In eps. forceps ^ adeps qux dubiaponuntur^ magisßnt mafculina^ß-
cut ^ ßcobs magisfœmininum.
In ls,nsyrs. rorrens adieBiuÜ effe uideturfedinteüigitur dmnu maßu-
linu. Animasߣpimfmminino ^ neutrogenerequamafculino reperitur.
Bx. Culex ettamfœmininum apud vlautum reperitur. U cortex ama-
ra apud virgü. Vumex artda apud catuUum.
Ix. onyx etidfœmininumapudMartialllt;^ Sardonyx apud Ferßum.
Et mtrix apud Lualiu:si natihm natricem impreßit craßa^ capitata.
Inheteroclita.
quot;Variantiagenusiutauernm:, tartarmlocus, ^c. norum aliquot magis
abundantiauidenturejp quam uariantia.
CœlijCœlorum in facri6 leguntur.
JJicporrus legiturapudCelfum valladium.
Epulum ify* epulenumertint inter mriatia^ßd hecfignißcdtione dijferih,
Nundin£,cirum fepimphirctle eßjUt ^ßäl^JaBes^großiproßcis.
InterpresmfdcruMrumßdnguinum ^ exßdnguinibm conuertit exgrx-
coßdeliiis cjuàmldtinius,nbsp;quot;
Procereshdhet inßnguldri tdntum procerem,
Mdóïeuocdtium eß,d mdBiK^djimjd eft, rndguduBas ^ cumuld—
tmjnplurdltuocdtiuo Plmimhabetmd£it. Liuinsaduerbtaliter ußrpat,quot;
iuberem,mqmt,md6ie uirtute efß. Hortdntu autem uox efl macie,iungt~
turque genitiuo uelablatiuo. Cic. Ma6le uirtute eßo. uartiahs-.Uaßiemiquot;
miuirMt.UaSliingenio eßecceliinterprétés.
Vocattuo carentia.Kelatiua, norum tamen dliqudinterdum uoca-^
tiuu admittere uidentur.ut ipfe,iüe. cic. Onox illd,qu£ tenebroi attuliffi.
Tribns Cdßbmpluralihm curentia. Et horum aliqua cafibm his legütur.
Hicpilem ^pileolttSjUeihocpileu ^pileolum .fed inpluralifere^ir.
lea dicimrn.nbsp;Decomparatione.
Pitf^imm non efß Latinis ußtatum ofledit Cicero vhilippica 13. licet qui-
dam eumfuperlatiuum ußrpent,inter quos eß Q^urtius. luuents^iunioT
habet.pliniiis ^ Columella iuuenior uftfunt/xpim tarnen mmor,
iDepronomme.
.Antiqmgenitimerantm!,s,tis,ßs,noßrum ^ ueßrum, aBiuefigni-
ßcabantiquorum tres priores iam in uß nonßnt,reltqui duo noßrum ^
ueßrum partitiue capiunrurjufgt;;em0 ueftrum.
Ipßm pro ipße Comicisfrequens eß.
De uerba.
' Imperßnaliapaßiux uocis non funt à uerbis deponetibns. vnde non re-
Be diatur-.qua menßra menfifueritis, remetietur uobü, Dicendum ue~
ro-.eademuobisremetientm^.
De tempore, mturo additurfuturupeyfeBum^quodßbiunBlui mO—
di eß.wmßdic.tf,quum cœnaho,fignificAiinter clt;xnandum:ßm uexo^cum
co£nauero,ideßperßeBa cœna.
De modo, imperatiuo modo additurßuturumßbiunBluitutnedixeris,
nefeceris.vleBitur autem ad hÜcmodumiln temporepreßenti amp;futuro:
ama uelamato,ametuelamato. vluraliter amemm, amate uel amatote,
amentuel amanto. sicfleéti debent ^ aha uerba.
De optatiuo modo.
Optatiui modi tempora uerbiaBimitaßatuuntunln tempore prxßnti
f^futitroMmcim AmemJocedmJegdm,audiam, inpr^eterko imperfe-
BojUtmdm Amdrem,docen:m;legerem,dudtrem. InpHterkoperfefio,
utindm AmduerimjdocueyimJegerimjdudiuerim. inpmterko plufqud-
perfefto, utindm dmdwjjem, doakjfem, legijjem, dudifpm. ï t tn uerho
pidßmOjtemporeprxfenti^futHyOjUtindrn Amer,docedrAegdr,dudidr.
Vrxterko mperfeHostindm Amdrcr^docererJegererj audker. vr^terko
perfeHojUtindm Arndtus^doBrnJeBm, dudktli ßmuelfuerim. vlufqua~
f erfeEtum,utindm Amdtu^,do6ii44,i^c.e[fem uelfuijpm.
Vemodopotenttdlu -
Potentidlufeupotentdiiummodmhdhetuoces optdtiuo modo fmiles,
quxdecldrdrifolent per uerhum voffumdufDebeo,interdmi etidm per
volo. xirg.uloqudrdnßlea^Quintiltdntifj^rdgascitiia quam corrigas,qu£
inprduum induruerunt.htceß modus potentidUsj^ßcundd perfondpro
tertidponitur.ru uirgq hocdicoi^Qjus crederetmedacifPeccauerisfaneßed
femel.'i^emoßc dixijfet.l^unquam inhoneßum ab amtco rogauero.
D einßnitiu0 modo.
Amatumire ^ amaturum efß diffefunt: illud pramp;ßentis Umpw'ts^ß, /
hücfuWri.Terent.CurtetsperditumfLiuiuSjYitamtuam perditu irepro- j
perat.i.perdere.it cum dicojscio te coenatÜirêjpr^pns aöius eundißgni-
ßcdturjcoendndt dftu mox futuro.At cum dicojscio te coendturu eße, folu
aEitonis temptufuturumfignißcdtur,ut cum temanefeto coenaturü ejfe,
non continuo te caendtum ire credo.Sed futurum inßnitiuipaßtui, amata ^
irijnihiluideturßgnißcatione dißerre ab amandum eJß, nißt quod tllud a :
ven^^ numero liberumßtfhocuero cumßbßantiuo congruere -de- !
ZutAmatum infratrem.foror^m,^ c.fedamandum ejßfratum, ' ^^
amandamfororemjtamp;c.
Prima comuo-atio.
cS
Hordtii{fafonoßünaturum-lt;^intondtaatonQdixk.
Perfiui uetauitjpro quo dicimus uetuit.
A crepoßtspius dicutur concrepuiJißrepauij(Boratiu4 in arte,difcrepui)
increpuhincrepitum.
A dimicojtmicui reperitur apud ouidium z.Amorum.
AUuojTerentitisJ.auatum:undefuntlauaturu4(^l(iuatio. ohm etiam
dictum eß lauere.
Foto habetpotum ^potatum.nincuerbaliapotio ^potatio.Incubare,
mCuhuigt;incubitum:Kepermrapudvlinium,mcubauere.
L ij
-ocr page 90-\Ah applico cicero appltcMic^ ctppTmhetdpplïcatus.sicimpltco^dul ^
uiatumci;'itMm.ißxplicojamjatum,i^Mitturn.Abdppl'tcovlm
ckmt^mqukjcuhiculo hypocmflum per exkmmu
.Auerba tertio coniugdtiortk sapiopreteritumfapij^cotraBum eß exß-
. ^vW hit^p'^kupudjÄArtidemubereuis ^rißo,nomiror'^AuU,fupißi.Cernere}i£--
reditdtem:,pro adireßtcit crem cretum,Cicero:Creui hxreditatem,id eß^
adij. mnc cretiaßolennittK^que ddhibebdturin- adeundis hxreditatibm.
^ccerfo ^ accerfio quarts coiugdtonis eß apud liuiü. saluß. ^^ vlautü,
.A capeßo Diomedes capeßßmßcitßpinumtVrißianta capeßitum.
-Aßcefßprxteritumfaceßi pofuitvrifàanm. Sed apud Ckeronem ßpi-
mm eßfaceßitum.
De quartd. coniugatione. Keperitur comperiorpro comperio apud salu'
fiwm in lugurtha.
Veteres qudtbet uerba quarts coniugationisfieftebantperiboj ibisjbit,
^c.utßtbo,ßibi{,pro fciamfcies,qu£nuncmufu ejßdeßerunf.prxter
eOjquodhabetibam,iboy(^c.(^nequiham.
.Ab oriorjortusßmßttamenparticipium oriturum.noratipts: siloriturU
alim^nil ortum talefatentes.noc uerbum orkr totum eß tertio coniuga-
tionisprêter oriri orirh.omdtm tamen^ orerumediam corripuitj^
■virgitimftmili licentia potkuri breui,dixit.
DedefeBiuis. BiefcitJuceßit,ueßerafcit,nof{-eßit.carentprä:terkisj^c
Memmerofuturum eßmdicdtim i^ßbiunBiuimodi.
Participium.
Participia fiuntnomina^cum uelalium quam uerbißi caßm regunt^ut
alieniappetens:uela[iam habent compoftio»emjUtindoSîns:uel cum cöm
parantur,utamans,ammtior,amontßimm tuv.uelcum tempmfigmf ca-
re deßeruntjttt uk laudatm pro laudabili^amadmpro eo^qui dimus amo-
reeß.
.Aduerbium.
Deaduerbiorum comparationeiÜudannotandum eßßuperlatiuu ^a-
dum in efniri:utdo6ie doBm doBißime : non autem um,nißfortepoe
ticèjutfitnornenproaduerbio. nxcipiunturtamen paucula, utpotißimü^
plurimumjnopotißime,neijueplurime:minimum ^ minime/edinßnß
diuerfo.Primumuer0jultimum,p0Üremum,fupremÜj ßquaßmeiuß
modijaduerhiafmt ordinis.
link inßitutionum.
M
lik-:'
li.
STNT AXEOS L.ATINAE PR RECEPT A
Maxime puerk necejfaria. Q^busaddimm ejl
De uerfibtisfaciendis opufculum.
QVID STNT A XIS.
Ij Tntaxisjftue conflm6lio,tjlre6iapanittm orationiiconiun- Orationisjdefi
Bio jquamgrammatici m ueterum probatijitmorum libris
obferuauerunt.. Partes/imtoóto,quatuor uariabilesj^ to-Üiombtn ejlcS
___^ tideminuariabiles.interhoóprlt;£cipU£partesJûntnomen
uerbum^quod lu uelfôU integramfententiam ahjdluantj relique nomini
Oquot; uerbo accédant.Kepetentur hucea quoque pr^cepta uerbis iifdemj,qu£
funtanobisin Kudimentis explicata, ne uerborum uarietate,puerorum
imbeciüa ^ uagamemoria dijlrahatur.
.Admonendijunthicprimum pueri^numerumpluralem eundem exi- ^'gtl^ gene-
gere cajûmj,quemfmgularh habef.ut diues agrijimtes agrh^c. Ef ohli- ^oui^ui mean
quos omnes eundem regere cafimjquem nominatium eorumpofiulatiutj, tmcafm om.
fUmMumMoKegu.nbsp;ZHZ:^
Deinde comparatiuum ^Juperlatiuum eundem recipere cajum^quem uocatMmrmf
pofitiumM dmms:,cimantiorj,amantiJ?imm tui.nbsp;numm.
Tum reliquos modos eundem pofcere cajùmj,quem iniicatiumM dmtvs,
dmajamares:,amauerts ^ amare deum^^c.
.Adhtec uerbum paj^iuum eofdem exigere cajks j, qui uerbo aBiuo tri-
huuntur,pr£ter^ccufitiuum reipatientts, ut tribm horis perlegi librum,
Hber perlegitur:gt;perle£lm efl ^perlegedm tnhm hork magno empttHj
pluriireuendituSi^c.
Quptuplex conflruEiio.
Duplex efl diftionumin conflruBione ratio. Viam dicuntur ali^e con- ^ ^
cordare^ali^ regcre.In quibus explicandts hunctenebimus ordinem^ut
concordantium régulas prtmumtradamm, deinde regentiumjjequentes
ordinempartiumorationis^^cafuu. Omittemus anttquatc^s ^iamob-
foletas sj!ntaxeSjgt;qualeeflilludvUutinum: QuidtibinostaBio efl. itpo-
pulabundm agrosi^fimilia^de qmbm inter enarrandum pr£ceptores
ddmonebunt.
De concordantiafeu congi'uentia caput primum,
Congrttuntautem ingenere^numerojcafi uelperjdna.
L ïj
-ocr page 92-Fnmd. concordanthmreguU.
ÇVhfiumimrn ^ ddwBiuum debent ejp eiufdmgenerkj,numeri(:^
O cdfMS^utUiilicormmiüum ouium.socrates eodem femperuultucon^
jfeEim efi.Vermcies hommi qu£ peßimäfolm homo alter.in humors efi
mdlum,TriflelupmMieBkdfuhftMtmepommtur,proremdUjretrifih
^I'cxmll'tm- amp;c,^ddqu'mtdm concorddntum regddmpertinent. ^dhuncmodu
fefeniUsamor, coh^yentjprfenomen, nomen ^ cognomen : utU. lulliiis Ckero. Pro co,
' 'fi'quot;^'quot;'?quot;- c^uoduulgo dkeretw, lodnnes ïrdncifcusde Kennenherckrefthis dken-
dumjodnhes?.mnenber^m.Qmdß quid commode ad hancformd de-
torquen nonpoteß,d,pr£poßtkneutendum efl,non de,ut lodnnes Iranci-
fcm d Kennenberch.ytipolJi'.mus,lt;^ e uelex/olum dlkuim ndtdleßgni-
ficdrc uoientes.vldutM-.vhilocrdtesex AtiHde.i-t.Vndeedmeßßdimt^ex
Sdmo.Terent.Eß e corintho hkdnws. C^ßr: f.quites '^omdni. cccc. ^ à
vidcentid.c.Uuim lib.i.rurntis Kerdonimdb Aricid.
^AnnotMÏoprmd.
Zeugma, ie .Adieftiuumfxpe^cumßmtplwdßbßdntiud,propioritribmtur,utdni-
n7tquot;t',t!b^h mn^finm,amp; mletudo bond expetenda eit.
lello huic ad;enbsp;^nnotdtioßecHnda.
^i'r r ^ ■ S£pe ctidmddieSi'iuum cumfmtplurdßubfldntiud,tnhmturdimion
sjlebfisfiuco- r.nbsp;n J- ■ r ■ ■nbsp;^
ce^ttojequ-a genert[udfcuiinumgenm tjtaigmuijœmmmo lt;^neutro)utVdter ^
jtiarniomio. miter funt drndndi^quos honordreiubemur.
mhw.nbsp;Jnbsp;^ - . •
.Annotdtio tertid.
Sedrebmindnimdtis ddditurplm'dle neutrum,utcœlum ^terrdßmt
adeo condita.Vuobmtamene'mfdemgenerisfubilantiuts adiicipoteil
etidmph',rdleßmile:utcodex culter memfüntamßi, quos nondum
recuperdui.
.Annotdtio quartd.
^dteSl'imm partkipiale Merbtßbildntim,uocdtnitjdutßmilemuim
hdbenttSjinterkèium duobvÂfibùdntmk diuerßsjcumpriore conßnttet:
poRpoßtum ucro cum utrolibet, ut Vecunia diSta efl nerum belli. .Aqua
eßuinurnfdSlum uelfafta.liuiiis: censumuerßa venetiappeüdti.
Secunda concordantium recula.
REldtiuum dntecedens inter fe confentiunt eodemgenere,nume~
ro ^perßond-.utoptimd uoluptM efl,quam commendat rartor ufm.
Inbsp;Liter£ quasadßenatum dediili^publicè récitâtxßuntiYel eodem caßuprx-
.„v- ^Hvf cedenterelatiuo.ßc: Q^as Itterasadßnatum dedifli, ^c. cic. Sed an-
^nbsp;tiptoßs
-ocr page 93-SYNTAîflS SE t C'ONSTR VCTI O.nbsp;^^
tîptofisefl:iunuchum,qiiemdedfltnobiSjquAi turboidedit. ^t,vrht,quit
fiutuö,mpä ejh ^c.pro, UunuchtH ^ urbs.ver antiptofm cafjpro
cafupónmr,qu£figura tamU authornate fulcitur.inteydum xAmnum
neutrogenereXQtamavAonemrefert.utSapiens fuu rebu cotentm eff,
quod efi proprium diuittavum.
Annotatio prima.
Relaùuum qui,qu£,quod,uerbofrbfianfiuo aut uocatiuo coniunHum,
fimterduoscafi^generediuerfos conflituatur, cum u trol,bet conuenire '
potcfl,at/kpim cumpofieriore proprio nomme:ut,-Eftlocm m cdrcere,
quodiulitanumdppelldtur.
Annotatiofecunda..,
H^cconcordantium régula intelligitur de his relat,uis,qm,qu£,quod,.
Ju,,ts:^al,„qu,hufdam,qu£/ubfiantt£ relat,ua d,cuntur, qubdantece-
dens fubfiant,uum reprefentent, qualis,quantm,cm,i4, cmas ^fimilia,
qU£ acctdentvs appellaritur,qmd antecedens adieftiuum reprlt;efentent,fem
per cumpofieriore conuen,unt:ut,Talu.fere homo efi.qualis eiia oratio.
Tertia concor da ntmm régula,
ominatium ^ uerhumperfonalefiniti modi{fiueJùppofitum
i ^ appofitum)congymntmterfi.in .numéro ^ perfona-.ut, temper
auarm^get.yirtm laudàtur.^ommatmu, hicf^enon exprmiturSed
mteUigiturin uerhuprim^ amp;ficund£ perfon£,utfecifli,nonfea.zxpri^
niiturautemdifcretionuaut.emphafiscaufa:ut^Uegofacile curauerOytu
nonpoßif.Terent. cgt;mdtu tibiuishgo non tangammeaml
Annotatio. ■
T)uo fingularia uelplura copulatiua cûiunBionefociata interdum
mx colleäiua)pluralis um hahent:utidcero ^ lulins Cxfar optimifunt
duthores.UifiunBiHlt;ilt;oiunciioneßcietatls^additur uerhum ueladieBi-
mmfingulare:ut^,Qmtthtautpropinqu!if autamicm attxilio ejfi poßit?
Ohferuatio prima,
ohferuandum efi,pr,mamperfànam digmorem effe fecunda ^ tertidy
çi^ßcundamtert,a ,uttgo ^ tu dijfutahimtn. acero adJerentiam:
situ ^ ruUia lux noflra ualetts^ego ^ßauißimm Cicero ualemm. in-
terdum uicinior, trihuitur uerhum per Zeugmam, zgo ^ tu dijj)utahii,,
KO« Jmaginesßeduirtm darum facit.
ohßruatio altera.
Verbumfuhßunimum duobm nominatiuis numeri diuerfi interpofi^
mm,pmnfamp;pïm congruet:py£pofimm uero uelpojlpofitumjfréquemm
mciniori-M liters funt uercifludioforum uoltipm. Ltterx optimum ukti-
cum eft. outd.Omnkpontm em. okitur mproxlma régula frpm: aliter
ertim reperkurmterdum.OuiditfSjSanguii erant lachrymx.Dkkur demde
frequentm.i^amka ùum,captiui mtlkumprxdafuerunt.
Qmrta régula,
Imerrogatk amp; re^onfio comemuntinter fe de folo cafuiut, Quis di^
uesfqui nil cupiat.qukpauper?auaru,s. a quo doBuâ eft Alexander ua
gnHS?Ab Ariftotele. QmdfreganturkdiBione diuerfos exigente cafm,
ipft effe diuerfa poffuntM, QmntHibrum emifttUenario. cuius efl pen-
nalmea.cuius intereft?meaj^c. itiam uerbo ref^ondetur.ut.Quidagi-
tur?ftatur.curaftihuraui.
Qmnta régula.
Dvo nomina fuhftantiua r€meandemfignificantia,ponunturfemper
in eodem cafuj(^ uulgoappoftip dicituriut Annaforor. hffodiun-
tur opes iritamenta malorum. Archias ciuis. Yi-bs Athene. vajfètiielki^
me£ pueÜ£. Aborigènes genus hominum agrefte. Qmd meruere boues ani
mal fine fraude dolôqueÎYrbs Koma.
^nnotatio.
Inappofitionefiinterduofubftantiuaponi uerbum fubftantiuum fnftt
mro nonpoteftj,appofitio fieri nequit,ut tunica pallium, cimmobrem hue
reôîe pof int referri uerborum fubftantiuorum, uocatiuorum ^ fmi-
lem uim habentiumfimiles cafus^ quos utrinque poftulant: ut.Qicero eü
latine elegantiis author.cicero diBui paterpatrilt;s.
DE REGENTIBVS.
Suhftantmaregentiageniiiuum. Caputfecundum.
Prima régula.
o ybftantiuum nomen regit alterumfbftantiuum , quod non eanderff
^ remfgnificatJngenitiuoM Vurgattonemdim,dentifqueeuulfiopent
Âefculapius inueniffé dicitur.Tegmenfagij,recior Thebarum/trokni bel-
li jcriptor. sic conftruuntur alia quoqueuerbalia Juhftantiuaa^t^^^ uo-
ciS:utj,Perfcutormalorum.txpultrix uitiortm.CenitiHUS hicfrpt; pojff
fionemfignificat,aut alias ad regentem diclionem refertur: ut,znfis Eua'
dri.Yel peradieftiuum'poffefiuum:utjEuandrius enf-
Obferuatio prima.
Cenitiuipronominum mei^tui/ui^noftrij, (jr ueftri^pafiuè accipmnt»^^
^^ext^efis.
II;,
iif
J
».nbsp;^ ^ If T Â V T ^nbsp;-nbsp;/ '
quot;'lt;tmti„nii,„„' P, quot;«firingnbsp;fr'ïi^ »quot;^rvï/^
^fj^tidgenkmum. catu^. ■
-ocr page 96-^k^itJ »y^ guijprudens,mpmdensflHd(ojHi,m/cm,neJcius,certtisJn^
inopSjYotifèH.faBireu4ji^c.ttexpurticipïtsfdBdnomm^^
nentij^imiis.vugienslitium.vattens inedix, VrxftdnsAnmi.conjiiltm/«-'
rh.indoflmpiUjC^c.
JleguUfecmdct.
uïll} ^md'üinbsp;pmitiudjutftgndgenerdlldj ^particulanajmterrogdma^
cpo- mMmplurahbus émfdemgeneris:utj-^ullm hominü.müa heükmm, alter con-
fw.nbsp;^^^ eorur^qm uel quilihet uefirum.Quifquisfuit ille deorum.
'fj v^ft-^/- ^^ ,'np-t Ynm omnium.solaauium.sapientum o6iaum.VoMormmuumJe dua-
• quot;nbsp;. bmdtcitur.'EortipmmGrdCcorumAchilles:Troianorumlie£toï-Jepluri.^
ht^vfM- ^yf^l/^^/^J bus.comparatium de duobus dicitur eiu/demgeneris feu nature, hoc efl,
q»'« cogn^tionequadam inter feconiunHafint:utGermani,GalIijCrxci,
AM^t^o t'-njft^^nfiHJ '^^oianii^C.yelquxfnteidemgeneriftbie^ajUthonTines, equijeones,
quot;fe/rrt. '^h^ fff^^ ^c.superlatiuu^depluribtisdicitur.inilloftperiorijitabuno ad unum
I yCf^i^*» quot;VJiJ f comparatiojnhocab uno adplures, S£petamen comparatiuus de pluri-
dicitur.vliniufjApum adolefcentiores ad opera exeunt, viligentiores
Xy^ . fgt;oetaruin.colIeóiiua,^»omërerum,noncöueniuntfpecumadieBiuo
? jrnbsp;//■ . ■nbsp;/Ifnbsp;- .nbsp;...nbsp;j cb
I
\
! f
Vf quot;nbsp;. ^ '' ' / //«O utimur uel ablatiuo cum prxpófitione ex,de/m: uel accufatiuo cunt
interutjSoli philofophorum uel ex philofophis. Aliquis noftrum uel de no-
bis.mUu^eorumuelintereos.-Doólifimui omnium uel ex omnibus,
.Annotatio.
DeadieSliuiiquibufdamgenitiuum regentibm uidefb cap.y.
regulam tertiam.
.Adie^iiua regentia datiuum. Caput quartum,
Hegula prima.
MieSiiuafignificantia commodum uelincommodum.gratum uelodio-
fumjtemque ea qult;e notantfimilitudinenhamicitia,ueltnimicitiam, £qua
litatemjumnitatem,^qu£ ex conprepofitione cÖponuntur, datiuo lun^
guntur:utfimi^lisj'^imiltsj£qualtsjparjmpar,£quu^jimquus,c0ntrariusi
propinquusjuicinusjofmisjcognatus, cire.ut.Grata funt omnibus mme-
u^iamnbsp;mundo curfusplanetarumefi^^c. Quxdamgenitiuum
^LZluï. »eldatiuum admittunt: ut^par,fimiiuJ^limilis,communis,ptopriusjaf-
ugt;tmreà^iHnt.fin^^c.YirgiL^mmetutiparhuiuserat.itjPar leuibus uemis uolft-
' Mnbsp;... __________^
-ocr page 97-syntaxis sev constrvctio. 4lt;r
tnqueßmillimafomno.Cic.dißidrßii.vU. ciuidtrthusmpar erat. Q^x-
dam etiam acmfatim mnguntm cumpriep'oßtioKe:utj utilis,aptHsJ»fptus
tldremmihtaremjadliterasj^c.vißimilesinterßß. Dtßaresinterßmo
tus. QtMdam ablatiuo-.Aliéna eß à nobis animo.hoc mihi tecum eß com^
mune.
. Secunda régula adteSliuorum.
Verbdlia in bilisj^participialia in duspaßiueßgnißcAt^a uerbis dftp- ....
uisdeduStajdatiuum reàpiunt:ut,Amdbilu omnibus:honordndusjColen- dusfutm-itcm
duspaterßlio.Exoßs ^ peroßs accußatiuumßxpius admttunt aftiue pi^ffs^'f'quot;quot;^'
expoßta:ut,^xofm bella^ßgnite, exilium longumperoßus, lucernperofus.nbsp;nnbsp;!
^ T?aßue cellius dtxitidiis exofos.^ suetoniMiVopilü£.ommB^pfr^ßnt
^nbsp;.AdieBiudregentiddccufdtifium. Cdpmcpumtum. j^'f^U^C^^-L^
Prmdremld.nbsp;^^f'^y^r^^T^^ß^quot;^^^
Amtuudj,quwusdtmenjt0jimipcdturj,menjuramcertâmrectpiumin ^nbsp;/ gt;
^ \ 'accufdtiuo:utlatusjongusj,crdjßs:,proft(nduspedemunum^ femijfemj,nbsp;/T^
pedesduQSi^c.yelin dbldtiuo:
ut.vunddmetddhdpedibusquinque.Crdß/'^^'^'^//'**'^
ßmpedeuno.Longumpedibustribus.
^ Verba item rnenßramuelßatiumßgnif cdntidjreguntipßtmmterudl-
j i luminaccufatiuo:ut:,vgt;k (jmbus in terris pdtedt tres ulnoi cÀli ßdttum. J
uel dlßdthoc oppidum dhiUo^lteruniusdiei^terbiduißx
^ ^ I ßum. Cxfdr.Cum tnhm^proceßjjk. iclipticâs Cicero dixi^-J quibus
^ j aberam bidui.f.iter.interdumin ablattuo.ljuius: Komand Cdîïrd uiginti
miliumßatioaberanu Virg. Ncc longts interß paßibus abßnt.vlimus:nbsp;' **' ,
' LongumßfquipedeMtUm.pede. Abldtiuo utendum eßj cum quid in loco
sZ^fdBumeßßdicimmueluti.QMrtodhufhela^'de.
Secmddreguld.
[.AdieSliud de toto diBdj, de parte tdntum. intelleBdj regunt ipßm
partemin accufatiuo: nfOecorm faaem.yulgoßnecdoche dicitur. VJr- synecdoche di.
gil.OShumerófquedeopmilis.nudagenu.^lauuscinßriem.'oicendigenm citur,cumpars
eflGr£Ctsfdmilidre:,^poetis latinis ußtatum^rarius hißoricis.vomponius 'quot;„l^^f^^X-
UeU-.sarmdtdiictumbrachdticorpus,niß quduidenf, ordteBi. Grlt;ece mtoueluerb«
dicitur^C£ter^£räM dpudYirgdium.^dpudmrdtium^txceptoquidnbsp;^
nonfimul e(ßsjC£terdltetus .Vit hocgenus etidm per uerbd abfoluta
pdßiua partieipid0 mbetfaciem. Yirgilius, u:)^leri mentem nequit.
. . M ij
i
I
. 4
A
i
nomks^verunßiifecihm0M.^t,uiles multo iam fraftitsmemhra U%
hore,idefij,fyafili membr 'ts. AhUtiuus ufitdùor eß, ut Vedibui £ger.
Cr'meruber.item, Ardens ocults.Vrdtoßrennutts.lingua faEhoßul
inersopera.mßmcolore,^c. Caßm moribus. Tardus inceßu,t^c.^e-
feritur etiamgenitiuuSj idgrfcceiutj Vendet animi. r^ißrutjnrjjiitfttm
.. Subßantiuaablatiuumregentia,^ßmiliaadiefiiua. caf. e
AbUtiuo quidam utuntur, quorum eß Noniui Marcellttf^in citandis
duthoribus,utreretius lunucho, vlautusAmphitryone, vir^lm Aeneide,
Subßantiuis interdum additur ahlatiuusformx uel modi, ut natura paquot;
ier.r\ornine ^etrm.^atiohe Germanus.Titulo doSiory^c.Yirg. -^lafcetur
fulchralroianus origine C£ßr.ltemque,Garolus dei gratia Komanorum
rex ^ imperator, ntß qua junt alia nunc ad eundcm modum introdu-
Ba.Dicimia etiam decern numero ueldecimtts ordine .it Andrùgenere.
sjrmmtione.
Adieftiuaregentiaahlatiuum. Cap. 7
Prima régula.
Comparatiumre^tahlatiuumreißperutlt;e,utvlato doBtor eß Ariß(y2
^'c£mhlor tele,idefi,quJmAa/ioteles.uamrefiluiturhicablatiuus in quam con.
ftu inferior. iun6fionem,quaßpeutunturauthores:utilletotopede longiorß, quam
qmuis longißimHS. nicfitcomparatio inter res diuerfi generk ab uno ad.
;^ unum,uelddplures, atqueetiam adplureseiufdemgener'us. Tacitus fó.iy.
CupidaÄQmndnÄMn0is^^ibuißagrantior eß.lab.lib.iz. Tranß»
Lycurgü,Ayiffogitona,lßum, Antiphontem : Qwd Aefchines, nónne hit
latior^audentior, ^ excelfiorhdem lib.S. Uocin certamine puer quidam
audentior cxter'ts.uartia.lib.io. TmÂejjmhiuarti£Kalend£,\ux for^.
mofior omnibus Zalendis.
Secunda régula.
Nomina adieSiiuayUel uerba fuperare fignijicantta]reguntahlatiuurgt;t
quißeciem uelmodumßu rationeßpera}dinatat:ut, Toto pede melon*
por eß,craßiorpalmo.iloquentia omnibusanteceüit cicero, wmo ratio
ne beßi'ispr£flat. Comparatiua (qu£ maxime hue pertinent^ dugentur
lotsparticulis:tdnto, quanto,multo,paulojamp;nge,^c. superlatiua etiam*
multoJongè,quàm,facilè,ut^ita,pro tdnto ^ quanta. Cice. Quanto
maior es,tatotegerasfimmißu5.ldem,yirumunumtotim Grjià£facile
doHißmumvlatonem,
Tertia
-ocr page 99-syntaxis SEVCONsTRVCTIO.nbsp;47
Tenu régula.
\Adie6iiuaahundantiam uelinopiam ßgnficantlajCumablatiuomn-
indeclinabile adieBiuumufirpatur^vux nobis autor opm efl, vlautm:nbsp;• .
Opuifimmiljtes.CicMdeomihiopuseJßuiaticum.^urnmosopu4eJp, ^
Varata optMefl,opMfaBojZ^c. I'^j -nbsp;^^ ^^nbsp;'--^y h
Regula quinta.
,4hlatmiduoponunturahfalute.yideßb cap.ï^.regulam 8.
DE PRONOMIN E. CaputoBauuml
Prima régula.
P RommmamultapartmueponunturM ante diBum efl regulaßcunnbsp;'
da de adieBiu 'tsgenitiuum regentibnijUt Nmo neürum. Maior nom
flrum.
Secunda régula.
Pronomina mukaßbflantiueßmptajgenitiuumrecipiunt.ut quid CdU'
ßhdnegotij.lUudnegotij.ho uel eodem loci,^c.
Tertia régula.nbsp;^
Pronominapojpßuapoflfl redpmnt hosgenitiuos'jpfiMißliuS:, uniw:,nbsp;quot;
ip/ôrum,du0rumjtrium,pauc0rum,cuiufque,0mniumjueilrum: denique /»is^A^ o^
participiorumgenitiuos:ut,Mea unim opera liheratm eü, ^c. scripta qu pt^
meanemolegatuulgo redt are timentis.nbsp;^ ^/r^i^C.'/--^^^)
Qmrta régula.
videftb capitefêcundojprimam annotationem reguU primx.itßh cap,nbsp;^
M tij
-ocr page 100-ôrationis latin ae
xi.fextcim reguUm ^ dnnouùonem.
Qmntd régula.
idem,prêter mtamelegmtUmiquapoflfparticulaSjMjatque^utjohn-
net/Cerent. hedut. tfidnimus ergd te idem dcfuif.^tprêter hdnc ußtattßi
mdm,Cic.ifiidem quifemperin rep.fuit.vldut.idees qui foles:Vr£terh(iSj
!^Jinqudm,etidmddtiuoiunEiumlegitur.mrdtiu0.inmtumquißrudt,idem
J fdcitoccidenti,idefijdemquodocâdesfdcit.vonitur^ p-oxquoà yirg.
Kexiup)ßiter omnibmidem.
D£ VERBO.nbsp;Cdp.y.
Deuerhisanteßnomindtiuumexigentihui.
\TErhumperfondleßnitimodi:,requiritdntefenomindtiuum eiufdem
^ numeri perfon£:qu£ tertid efi concorddntium revuld fitprà expli
, y^.A^yht.'i'.^'*.. ...nbsp;^ i'' '
Cdtd. interdummpmtmta tttcenormndtmponiturj^qudndoqueora.-
tio:Verfm.sciretuum nihil.efi,nißtefcire^hocfciatdlrer.Terent. seniuer-
^r-i^A?/, bd ddre difficile efi. Qmd negotium meum curdfii,fuit mil ' .....
p•yi^.fr- uerhid quxddmgemtiuo iunâtd : ut sdtis teftium eft. vra
f-H^^ .fv^y^f ■nbsp;yßurpdtur etidminßnitiuus locoprxteritlimperfeHi ddditonomindtiuo:
r^si- Jyf ^f^ omnes mihiinuidere mordere cldncuiumMefiinuidehdnt ^mor
De uerbts dntefe dccufdtiuum recipientihm. Cdp.io,
Reguldprimd.
^^ ^ 'nbsp;Verbd inßnitiuimodi d fronte dccuftiuum exigunt:ut, Audiui teiurls
-^tf^nbsp;.f^^prudentidifluder^,idefi,quodfiudedf,utindifertiexponunt. yfdmhocip-
yf*'nbsp;_ßm quod^non exprimuntdoâti.rerent.Audiui Arch^nbsp;lef
^J'^f^idm ddduci iubes.votefiperut exponi,ueluti : voloßlium meumfiudere
Ut
\: -fif 'nbsp;^^ f'*^7'^ßronteregitur:,quipernomindtiuumdecldrdtur:dlterquim^net:,k tergo
regitur^utwloßliumm€Mmi^e¥€f^emebßrm()S;fd efi, utßlius mem
legdt:
Annotdtio.
si uerhum ^ inßnitium eiußemperfon£ßnt:,dbeffe debet dccufdti-
um:ut,yelim,uelis,uelit efß doÉim. velim ejftcerefolus.Velittibt effegrd-
tws. spejOttihi uidcri dmicm. cic. studebdmfiert eins prudetia. doótior. yi-
deturteuifürtts ejjè:, sindiuer/kj necejftriodccufdtiuws exprimitur:
.Annotdtto altera. , 'nbsp;' 'nbsp;'
Sidatmminfinimurnejß,pr£cedat,atergofequifoteßaccufatmi^^nbsp;.
frequeritim dammiTerertt.hxpedttnobis eJßbona^Martialis^mhiinon ßU^'f
licet effe tarn dfert'is. qmdf accufatium frxCefßrit:, accufatiuumfequi/^'/^^,^ ,
necejjeefi:ut:gt;nonconuenitregmej]£paymm.SupprimiturfUruqtieac-
cuf ttuitsafroritejob additum datiuum. Qmntil.vrocuratorem tibi effe no
licuit.ubißbauditur accufatiumjx, qui expriminon debet. Vro quo reBe^
etiam dicitur.mmMcetttbi effe ptocurjitm, non autem procurator. cum
nofitbaudiatur hic nominatiuus. Sediniäo ouidianoiln moUtJferem mo-
hiliieffetQro,normnatium'egofubauditur.
.Annotatio tertia.
Verbjae!eBionkautuoluntatii:,^uerbaimperJhnalia,ueri}i infiniti- c^i^n -^/^^^riM
uhpr£ponuntur:ut,yolofcribere.mfijolo^r£renp^efckin^ ho-nbsp;/^C'^'C^^'J^
minesXibetexperiri.lnueniunturadieWuaqt/Id^mfinniukpr^poftar ^^^^ ^^
dptaregi.Tgt;igntiSamari.Karofubßantiuareperiunturinßnmukpr£pofi-
ta:ut:,spesefifore:Animmuelconfiliumeßnamgare.yirg.sedftantusa^ r^^ ^^^^
mor caßws cognoßerenoflros..nbsp;r^'
De uerbis pcßß nominatinum regentihus. Cap.it.
Verbafubßantma c^t* uocatiuaipaßuigeneri}) ^ quxßmilem ulm ha
hentjte'mque uerbagesluumj ^ lt;e(limandi, ^ alia quamp;dam j utrinque-
nominatiuumrequiruntjCumrespertinetadidem:utjira eftfurorbreuis.
Ebrietas diBa irifaniauoluntaria. virgiLiacetmedio reßpinusin antro.
Sedettriümncurms.salutorpoeta.nabeturprudens. subridens dixitj id
eiljßbridendo.infciensßci.indmbulans docet,^c.liocmodo uidetur o-
mne uerbum habere poffe nominatiuumpoüfe quod pertineat ad idem:,
quodßppofitum eit,ut lUe omniafacitinuitus.Terent. Kedeo indeiratus,
^c.tatineScitur:2ßmihinlt;mea.ioannes,Mhodnnij,xaroloannis. L/-
uiusiVdufluloeifaiJß nomenferunt.yirg.Cui nunc cognomen lulo^^c..'
Deuerhugenitiuumregentibus, Cap.iz.
rtma.
Regula p
Verba fubflantiua, ^ uocdtiuanbsp;fmilemuimhabent.eundem
recipiuntcdfam quem nominaßbüantiudpo ftuUnt. Hoc diBum vldto-
nii efl,uel dicitur J ueleßfe o'editur, uelpu tdtur. lüe mitis ^fW i^^cnij:-
eflXu diceris eßß dj^ero dificili ingenio.
X'^.ff ßSjS r-y-f^
gt;,
wjij^^nbsp;orationlv latlnae
Ci'Anbsp;ReguUfecunda.
yi^'nbsp;t VerhddccufandiJämndndf,^dhfoluendi,pr£teräcmfatiuum
'nbsp;^Jpr^^^^Sll nA etidrngenttimm requirunt, qui crmen uel poendmfigmjicdt, ut funt:
:nbsp;tl^Zpoftulo,düigo:utAccufdteumdmbitm,mdieadtM,fuYtt,dduk^^^^^^
/' /nbsp;me»
(Ttrem iniundrum.nicfunifedüigdtj^fwto dpudvldutum. ctc. Udiores
^ ff^/^^^j' ^/^^'quot;^o/ïnddmndbat.ldem. Capite dxnatos mor-
^^ temultduit.ldem.KeicdpitditiddmndtiiS.C^fdr.CdpttisddmndtiK.dc^
^fz/x^T'^'nbsp;sceleriscondemndtgenerumfuum.vlmim.inuenimmtgndtiuxoremcü
tUx^mi / (^oliojnterfeBdmfui/fe a mdrito,eumque cdts d Konm-
» - 'nbsp;ƒ_ .i r i. .._____ T IL^.... .^..Un i^t.in'm fovigt; rlt;jvn HUI^ttu.ninui'niuntur tuncidl
-----non putdttuddond effe tdnti. S cio eius ordmis
authoritdtemfemperdpudte mdgnifui(pMdutus.^lt*ris eßteßis oculdtus
musj qudm duriti decern. Jfluris fdcio omnium hommum neminem.
•nbsp;lo abfülutum.ubero,multo,punio fere cum dbldtmo inueniunturiunétd:
ut sendttis hunciudicio liberduit.inter dum etidm tUdfuperioraabldtiuum
recipiunt,pr£fertim fi nonfuerit proprium crimmis nomen. A emjlm Pro-
hiu:Accttfdtm hoe crimine.cic. Accufdre dliquem ermine dmbitus. idem.
mncnon modo te hoccriminenondrguo. infimuldredudritilt;e^fdl^
ßs crimimbm.condemndbo eodem ego te crimine. Liuins. Ldt£ demdeIe-
ves^qux conßulem regnißufficione dbfoluerent.lit interdum in hts eclipfis
%bldtiui,uthlidie(idtts deldtrn eß,fcdtcetcnminc uelfcelere.cic. hxc duo
Leuitdtke^rJnßrmitatis pUrofqtte conmncunt. Q^ddm etidm pr^poß-
tionem ddrnittuntßt Dcpecunits repetundü ddmndtus. Accußre de epißo-
Idrum negligentid. Dicimus etidm,Accufdre ddolefcentum inertiam^ cic.
ücinium itnticuUm de died condemndtum coÜuforem fuum refiituit.
idem: De pneudricdtione dbßlutuSjamp;'C.Ad hdnc reguldm pofßint ^ dlia,
referrnAdmoneOjCommonefdcio:, ^c.ut Admonitus £.rps dlit^nhiie-ufterif
amkitnamp; commonefecit.ciceroi^emo eil,quin tuifceleris ex illd ordttone
eommoneßdt.
Reguld tertid.
Verbd xüimdnihutßnt ^élimojtaxojfimfacio^pendo, duco,ßo,pUto»
f 0gt;ßqud funtdlidy conüruuntur cum htsgenitiuvs:tdnti, qudnti, mdgtv,
quot;nbsp;'^^^'^r/^^ydrui,minori4,plurimi,mdximi,]jiimnbsp;pili,flocci, dßis. Aequi
.nbsp;boniquefdcio.üuius:Tdntopluris qudm qudnti eßentAÜimdrentur. Md-
• ff^xilimdntudmdgno.^m ^dbldtiui,locogenitiuorum inueniuntur:
yrw ^C,^'f—' :,nbsp;^ J r
Ja-nbsp;yide.qudnttdpuamejis.lsno
-ocr page 103-SYNTAXIS S EV CONSTRVCTIO.
NMipéndere ^pro mhilo ducen^pro nihilo habere, lüu parui pendi^
mmMt ducmm.vixtmitdupu^^nbsp;^c. Cicero: Quanti
quififMefclpfcfaridt, tmHfiatab amicis. No« af tsfaciunt. Terent. Baim
nonfacw(o^enfafeélucajautaltarenihilt) Ciuintil.Ko^atbom conrulas.
tdejtbonumiudices.
\nbsp;Itegula quartcc.
^nbsp;H^cuerhdjmemini.recordorj reminifcorMiuifcorjreguntvmitiuum
VeUccufatiuü:utj\tmeminit noari?mmerosmemmi,(Qr*c.^ecarAm hac i^vWw,
dehacrefpmdicitur.uifreor ^ mifcrerconeutrum,^enitiuu
recipmt,utmferemtnieim.yirMferefciteregi6.sedmiferor,aris^accufat ^
mm.Yemtmthmmentemeim rciuelearesMdeeare.Kerumfualt;rere^^ i-i^y
fdeJlja»xiecurare:eftapudTerent.heautonti.nbsp;'
Tie imperjdnalibm.
Jlegula quinta.
H£C dccufatiuum ^genitiuumrecipiunt,mifret,mifirefcit,poEnitet
fudet,pigetMdetMtMferetmetuifrdtris,fdmili£.vldut.Ueeiti6mifertum
f«»tterepofit.igt;udetmetui.vldut.uiferettedliorurnMitenecmirer^^
j Cufxwum.Yirg.%imnpert£furnthalamit£d^qHefuTjfit.vert^fm '
■Oo'i^
, uiamftam.Hxcimperfondlid locogenitiutinjinitiuumrecipiunt:ut^Tx^ ;
detidmaudireeademmillies.Pudetdicere.Qu^fe quodtepercentabor^ne
uidpigedtproloqui.VoenitetreJpicereplura teüimonia.vab.
Deuerbücot
€dp.if
rh.intfiV^fr ^^ vafa-^*.nbsp;__________. / /. . //nbsp;^ ¥nbsp;^ f A '
interejt omnium re^eagere.idem: No/?Wdutipforumintereü. whiliU
liwinterest, uelrefert. Viicimm etiammagnupcrmdvni,pdruirefert uel
Jntereft.itperdduerbidlianomind,multum,plm,plmmum,pdrum,pau~ ^h/z»
hrnMhil,dltqmd:utMurimum refert uelmtereü.vlmiüimqudmhuim a^^^^p/ / /T/j
tnterfult.nbsp;7
.Annotatio.nbsp;^SLjquot;
£sf,regitlocogenitiuorummeijuij^c.hosnominmuosmeum^^tuum/^^ ^y^^-u ^^^
X
ij
orationis latin ae
fuum,noJirum^ueftrum:ut;,Mentmnonefimeum,juhduditur officiu,
^c.Sedimerefl i^ refert hos abUmosj,mea,tudjfuajn(gt;ftrdc^ ueßra:
ut^Flmmed intereftqukmtua. Anhoctuauniusrefert, ^ nonnoüra
ommum?Cicero:Si mea. fohm intereffet. lerent. rua quod nihilmtereft^
percontdndefne.Plautiis:Quididreferttua?Cma.Cicero: Ea cxdcspotif-
fimum crimini datur, cuia interfmt,non ei, cuia nihil Interfult. H^cau-
tem:meatuaßa,lt;!^c.genitiuum nullumfecum recipiunt,prxterpaucosft
pracap.S.regulatertiapofitos:i^onenim diciturufitate,hoctua intereft
pr£ceptorisfed dicendum eftihoc tua inter eß,qui preceptor es. lerent.
meaminmerefert,quifum natumaximm.nbsp;*
Regulafeptlma.
Tro^kmnn' vropria nomina oppidorum ^ uicorumjngenitiuo adiunguntur Uerbi^
ä^amp;caßrL'quot;' quietemin loco figmficantihm,fifintprim£uelfecunde declinationis:fed
b/ lo yff,' 'tn datiuo uelpotius ablatiuo ,fifint terti£ uelpluralis numeri: ut, Habitat
Aureli£,zouanij,carthagini uel carthagme,Athen'ts. Erf habitabatKhodi,
Terent.cicero: sepultHs eße diciturLacedxmone. idem: Comendo-tibido-
mum eiiu,qu£ eft Sy clone.Kegionum autem^inßuUrum montium no-
minibufjficutappellatiuis addirurprxpofitio :ut,Habitauitin Cerma-
majn callta, ^c.v.xpeBat inforojin templo,lt;^c.Yerbts quietemßgnifi-
cantibm adduntur higenitiui,domi,militilt;e, ^ datiuws ruri.Saluß. vomi
^wtV miiitidique mariatque terraprxclarafacinorafecit. Kurißcontinet. nu-
miaddituruerbisquietem^motumfignificantibws. Serpithumi.virgil.
^(jquot;quot;quot; Vrocumbithumibos. Wtsgenitiuis non addunturadieclma :fedgenitiuus
jff^ domi hlt;£C tantumadmitttt,me£,tu£ß£,noftri£, ueilrx, aliens: ut, Tgt;omi
tne£,tu£,dli€nlt;e,^c.Ctcero.'None malts fine periculo ejp domi tu£,qu^
cum periculo alien£hdtHuim domi eft mortuiis.Et,(^iiilm domi erat
educatws.idem. ^edif luce^an tenebrii, idem, Admehenue^ferilltem
mfit.tfio£lu,no6tejHel denote.
'j-fy J^ ^
(jt^h l^^r^ ^hiA^ Y
rima.
Deuerbis datiuum regentibm. Cap.jj.
Regula p
tauet
/it OMni uerbo datiuus addipoteßßgnißcans commodum uelincommo-
dum, obßquium,auxilmm uelrepugnantiam,fi»c rem cut aliquidfit: ut.
aliquidßt
- (
VdUet,pdret,firuit,nocet,recUmdtjCiduerfitHr,repugmt,refinbsp;y^^tiPy, Çl^^^^^^
fyägäturpetitiQmm£X,Bene€Xdrlimotibiuolo.henedkeyealicmjuelma^ -iynbsp;Jl^
ledicere.'Beneuelmdleprecdr'hfdcereconuicmmdlicui. Tibi quibußun-nbsp;o^^i^iQc^
que rebus poterOj,libentißime_commoddbo. Uihi iilic necßriturnec meti-
tur.Keldtmaetidm per datiuum ejferuntur, hoc modo : sinon ßmitibiu-
xor^non erismrhimdàtus^i nonßtm tibi ciuu^non eris mihi conßl, ^c. Eflhatereß.
Eß ^ßntjpro hdbeo cdptd,^ aliquoteittscompoßta, datiuo lungun-
rur.Yirgilimthßmthinanquedomipater,eHiniuéTanouerca.Deeii mihi
fecunia^ßpereftiüi. suntnobis mitiapoma.vons, cui nomen Arethu-.
ßaefi.
Regulaßecundd.
Verba quxdam compoßta cumpr£pofitionibu4,ad,in,conjob,ßb,^a'
lia multd,utßdo,pldceoßdiffltceo ,ßeruio,parcoJominor, blandior, me~ quot;
deor [Sedmedicor datiuo uelaccttßtiuo iungitur. ) ^ ommduerba opem
ferendi(ßdiuuoaccußatiuum exigit)utduxtliarimorbii,ßubuenire_ßccur~
reremißer'u ,ferrefippetiasjauxilium. opitulari alicuinsinopix. norum
multa adßperiorem regulam referri poßint. item operam dandi, utßu-
dere,operam dare^nauare operam^dattuum recipiunt: utjlußitie honeüa-
j tique adhxreßcendum efl. conßauUsßmtddeojtt utri adßim neßciam. JÄ—
hmbatoculis mmoria imagjnk^lmim: Inh^r^re ceruicdgt;us.vir^iliusin
I p.Lupufinßdiatusouili. conßrt huic rei ^adhancrem.ld minime tibi (ßf^h-
conducit.vlautits:qUieaduentrisuiSl-um conducunt.Terentitü:Mag^mi-
hiutincommodetjquam ut obßquaturgnatxK- Cicero : Now tarn id lahoro
M qui mihi obtreBentd te refutentur, quam ^c.idem : sie mihißemper
obtemperauit,tanquamßmpatn. Vrincipiu ohfta,ßero medicina para-
tur.Slt;epeßlentaurotnultaßbeßemala.SuecenßttibiJdeflirdßitur.Suh-.
ßruire orationi.His plura poßint addi compoßta :utantefero, antepono.
tttj,iniquißim.ap^ iuftißimo_belio anteferenda eil. Amicitta omnibm re-
bus anteponenda. Vdridtdnteeo.vldutm: yirtm omnibus rehm anteit. ^/v^jß/ß/
Sdluflius: Itcum omnes gloria anteir et. Antecedo Cicero accußitiuo iun-
git,vlautiiS etiam datiuo. Anteuerto. rerentim : uirorubi ego huic ante-
uerterim.cicero. Atque idipßm,cum tecum agere conar er,Tannins ante-
ftertit.intermittejujâmt.erdumgaudta curis. Vofthabui tarneillorum mea ^
ßria ludo.-Ditiitem rud'ts ignarus doSioprefrrt.Supereße labori, id eflnbsp;l'u f
uincerelaborem/virg.Deditmeflpotationi.
N ij
-ocr page 106-^^ ^Jf^^f^r^.^ ^nnoum.
Legentiaïati. H^cprêterdcttimmrecipiunteMmaccufitlmmjUtßtnt uerhddundti
uS. amp; accufa. committendipromitteiidhmnciandt ^ decUmndmt:, vure altcui bene-^,
ficium.ExhiherefiiceJferedtcuinegothm, mol^am. impenderetern^m
prnfludm. Domredliqutddltcui. ttdondre(^quern%dltqud:,quQdfre^
quens eß.Sicimpertjouel 'mpertiqr.ouemlupo committere. lubevjibi uel
A 'te ddre^bono dnïmonbsp;Manddre mdgiftrdtumhonió
/^^r^J/«^ _ tihmuirii^Aureos montesdlkmpoüiceri. mnctdredliquidpdtri. scribere
■Çppy^t i'- ', ^ßitfv^ uel mittere litem dmko ueldd amkum. Keï^ondere dlkui gt; relfondere
/C wdlediEik ^ ddmdlediEid.Zrrdnti moniirdre u'idm. terent. idmneo-
' --nbsp;ßendißißgndnutrki?^c.utuerbddufewdiuimhdbentucutdufero,ddi-
mO;,eripio:utjNthiltibl dbßuli^jnon äußeres d me id quodpetis.^dnden^
hdbet conftruHionemeripio.'Ego tibi hdnc curdm ddimdm,i^c.
Remldterttd.
o
'5:
Terminatione
funt cafus fex.
J.
Hdbeo prater accußtiuumjddtiuum admittit^quiper dd pr^poßtionem
^ dccußdtiuum exponitur :ut hdbere dliquem ludibrio, odioj deJfeEiui,
negleSlui.ndberedliquidprobrOjqu£ftmprig,d£que:,uoluptcitt:,reltgioni.
fumcajHsjex ^dluflitis.Vcrinde qudßed honori.nonprxd^ habeant.nuc referendm est
Ea: fixmfcatio oEtduds ille cdfiis fimtlu^uo ßjignißcdns motumdd locumi ut,it cld-
»eßuritoäo. ^or coelojd efl dd coclum-Terent. uulier commigrdukhui£minije-. Kuit
ocednonoXs
Regula quarta regentium duos datiuos,
jy Sumjtduosinterdum recipitdatiuosjquorumpoßerior exponitur etiam
ßnbsp;uulgoperadprxpoßtionem ^ accußatiuum.Cic. Vf ^ nobk honorig
amkis utilitati ^ Keipub.emolumento ejppoßtn.honorijdeftjadhonom
rem^^c. Cui bonofuit.Mihi maxime eure eft,cordi efi. Hoc tibi laudi eßj..
^c. NLagns, mihi lemtkmefl deambuldtio. item do: Cic. msnon modo
nontdudi-,uerum etidm uitioddndumputo. idem. idmproßeEio temtelll-
ges impia crtmmumßmmam Idudem sex. Roßcio uitio ^ culp£ dedißß.
Gallo crimini dedißfet.Vecuniam alicui darefoenori, pignori.Terent. Bonc
tibidonodo.Daremancipio. ttduco:vlautm. idmihtdamno ducam. Cic,
Siquisdefßicatuiducitur.idhonoriducituruellaudi,ueluitio.vlauttM.i^e-
Y^h idprobro dacet Alcmenie .ttuerto: Qmd aim uitio uertisjid tu tibi
laudi ne duxeris,Venweß^io,l)icere bonaßa doti^dTerentium.
Remla.
o
Cmrrf-^ y
V 'V
MeguU(jmnt4.
j)dtiuumreqmrunthxcfiuefHer'mtmperföndid,fmferßndlk:,pop
ftintj^pUraq^ 'mfimtimmfibifrhikere.Accidit,,contingitjexfedit,come-
nk,u4catjfüffiat,pdtetJiquet,coßdt^lüpereßJoletJ'i^
ut Acddkmihijiel hoe tibi dccidk.'^onfdtii mihi conßdt. terent. lüe bo-
nus uirnobhpßltridm (ft diispldcet] pdrdun. No» udCdt dudire.rerent.
VrodedmbuUre^ hucMlmum e§l mihi. wbis non licet effe tdm dißrtisj
Udrtidlis.nbsp;il- ^ ér
Dc uerbis dccußtiuumpoßßregentibtts. Cdp.14..nbsp;f^^J]^nbsp;).
Reguld primd.
Verbum dciiuum regitdccußtiuum in re pdfiente, hoc eßjn ed,ßU£ d:r Tgt;eregentihm-i ty a/n^
Bionem uerhl dccipitjßu qH£fit:ut,mgittdbuldm. hicpiciorU dBionem
tdbuUdccipit,qu£pingitur.nbsp;üumcfi.
Item deponentid ^ communiddftiueßgnificdntid: ut, reuerere pdren-
tes.^ pr£Ceptores.Udiores ndtu uerère.vuer matrem oßuldtur.
Annotdtio p rimd.
Etquxddm dbfolutddBiue pofitd, dccufdtimmreàplunt:ut,corydon Stcflere fatrë,
ardebdt Alexinjdeßjmpdtienter dmdbdt.olethircum.Sdnguinemfitit.. uddemone^*
Annotdtio dlterd.nbsp;^
Pr£teredmuttddbßtutd hdbentacaßdtimm ßgnißcdntem remuerbi, n^*»^
hoceßjqu£fltcogndt£ßgnißcdtionis:ut,ßrmßruitutem. yiuere uiram^-
obtre mortem.ire uidm. Bibere uinum^^c.
^liqudndo dbldtiuumiSenecdMorte obik vepenùud.irje uid.^
Annotdtio tertid.
.Appelldtiuum interdum d poetUpro dduerbio ußrpdtur: ut, cernis dcu-
tum,ideß,dcute.Horrendum fonuere^defiMrrende. voxhominemßo-
ndtMeß,humdnitus.■amp;dcchdndlid uiuunt,ideß,hdcchdtimßu ritu uel
more bdcchdntium.
Reguld ßcunda.
Verbd docendi ^ rogdndißgnißcdtionem hdbentid, reciperepojßint
du(isjUXtifdMosdmerfos,dlterumferfon£,i^r-dUe¥umrei,qu^nbsp;/t^f/,^
jemjtg^^udretiner^polßntfVerbd docendifunt,Tgt;oceoJedoceo,^e.
erudio,moneo,ddmoneo,hortor. KogdndhOro,exoro,pofco,repofco,rogoJ^^
-.......------------ önbsp;f * o- quot;
fldgiro,exigo:ut,DocuiterhetoricdmXic.lrudijte leges beUi.nrudttusgra
f quot;'Ógt; ' '-'quot;'quot;'^'^•^''O'*-'*'*quot;quot; - -- -- ............/nbsp;^nbsp;^__- . . ^ , Cf^^ ^
CM literas. X)oceturille d me didleBicdm. Eo^ hocmoneo. dc.Nec ed quanbsp;_
monmur^dudimus.Admonet me dliquUMed de re. ixigebdtmep^^
ir
-ocr page 108-orationislatinae
rium.Cic.Sed quid ego teJj^c4miôr-?itfâem derehm etidm dtqueetiam
hortor-Hocteummoro. Sed dccufdtium perfoneinterdum fupprimitur,
fftyirg.vmm oro^doceits iter. Supplico ddtiuo tdntum iungitur: ut Deo
fùpplicdre.
Exhu queddmpro dccufdtiuoperfonXjdhldtiuum cumprlt;epofitione re-
cipiunt:ut,Udncd megrdmmdticdm dmictfldgitduerunt.uocunumdbs
teprecorjdicitur cumprxpofitione.EtjAliquidexigere db dliquo. Et celo
te hanc rem,uel de hdc re.
Vtpdrticuldjnondute Çimd^Jùhiicidebet uerbis rogdndi:Clt;£fdrjOrdtdt-
que objècrdtfibi ut pdrcdt.lt uerbis iubendi-.Cic.dc Amic.lüudpotim pr£-
cipiendum fmt j ut ddigentiam ddhiberemm in dmicitiis compdrdndü.
Ite'mque his uerhtifdCiOjefftcjjijfio^cuzo^^2MO:,tjmeo^ uerenr^ metuo, ^
ftmilid. Sed his poflerionbusjoco ut^elegduter conne£liturne. Et his di£ii-
onibus:tdm,tdntusjtdlis^ddeOjtotfic,itajC^fmihbus-.quibus bdrbdreftb-
iiciturquod,
Beuerbisuefliendi.
Bicimu^ldtinemduotibitunicdm.lnduomihijUeflemjUelinduojMejier
fle.lnduofûbuculdm.Vuos dccufdtiuos non referio.SedinduorpdjTtuo re-
£tedccufdtium ddditur-.ut ihoraccm indutm:^ Gdledm induiwrjpud
yirg.lib.z.Aeneidos. Dtcitur ldtine.exuere_d^ma^mm^re^^xuere
man m uel pedes uincdts,eXuerefrontem,pudort hominem^puem, ^c.
^yr^f- //^f-f-^»^»»/ ixuereJè tunicdjfdrcindj^c.
!nbsp;»y^ CingerepglddiOjCmgere urbem muro. Accingi drmis, accingerefeitine-
!nbsp;UpuerumueJbt.TabuwuelauliepstempliparietesueJtiuntur.iJdturaocu
inbsp;JJ ^nbsp;hsmembramsxmufimisuefliuir.
Remla tertia.
O
Verborummenfitram uelfpatium fgnificdntium confiruflionem ^
fynecdochen.repetes ex régula prima^^ fecunda adieBiuorum regen-
imm aecufatiuum.nbsp;^
ju^fr^iru
w
m \
I
\i
^ Omw uerbum potefl admittere accufatiuum.fignificatem temporis diu-
'%rnitdte:ut,m£lesatquediespatetatnianuaditvs.iieüoruixit tresho-
minu states. Qwnquagintd annosnatm efi.Yelablatiuuw.^lin.Sub uer-
yZ- Uf-^^ ^/^^iticearBiconemo fex menfibus uidetfilem. duantpridmjjpundudtim
quot; ^ accufatiuum recipere pof fint per aduerhium abhinc. Abhrn triennium,
^/^fUr- ^nmquindecimjdH'U horos uelhoris.
'in ^
Régula
•vrrv
P i'^Pnbsp;Oifty/^ ^ -fy
-ocr page 109-syntaxis sev constrvctio.
T)ecet^tUuatJeleEldt,dccufdUuum perfonam ßgmßcdntemrecipiuntj
etidm cumperfondliter cdpiÜtur:^ cumimperfondiiter ponuntur, etïdm
inßmtiuum-.utdccet tehxcuefiu-.Ck.Ordtoremirafci non decetjftmuld-
renon dedecet.Verbo oportetttd ueteresußfunt.Cic. Si loquor de Kepubli- oportet.
caquodoportet,infanHsexif}imor.ldem,h populo preterita eß, que non
oportmtßilicetjprxterire.Teedilemßerioportuiße dicuAdem, Verühoc sicJicimin:?^
quodiampridemfaBum oportuit,diBum non oportuith'lduttiS:,.mnc^cZ't.
hominem mdlum efße oportetjdeßjßß)icor eße mdlum.
Ldtere ddmitut dccufdtiuum uel datiuum. cic. Nthilmoliris, quod mihi
latere udledt. Ytrg.t^ec Idtuere doltfrdtrem.
Regula quinta.
Verba compoßta cum prepofitione,ßpe'reguntcaßm ßeprepoßtionisnbsp;/ ^
uelaccußattuum uel abldtmumiut, Adiitme,ueladme. Suhtre laborem.
Tranßremodum.Tranßreadforum.z,teerealiquem domo, lo-redipueri-nbsp;A/t^^yi^
lemetatem.lgredi oßicio ^ or dine.Lucanus. Exeat auL^^ut ttult eßßnbsp;' ^
piu4. ApudpoetM^piodUbctßtexomfiQßHmuerbum,regitCdßmßH^^ l^nf^nbsp;ru.^1.
pofkianisMoratius-.^equidmediosintercinataBm.Terent.Ytabiüaex- /OWf* quot;^v^t^P^
trudar,hacconcludar,pro, cum hac claudar. virgihus: vetrudum nauesnbsp;—^
ßopulo,^c.Suhauditurmterdum prepoßtio.Yirgiiitaliamfato profu-nbsp;^
gm Lduindqueuenit littord, ideß,in ltdhdm,^c. vlmmi: Hmm quoque
wcepedumßrpuntjideßjoco uel in loco.LtuiustVt cumßudm quifqueuL:
eemfunBmeffkioßt.Poßeriord duo exempla imitart tuto licebit, ut ^
illud:c(idere cäußt. /
Regulaßxta.
Verbis qftibufddmaccußtiuM '^(^'^itur perßnecdochen äcferepoetice:
ut,Kubetfadem, ixplerimentem nequkide quibus diBum efl regulafi~
cundaßb capite qumto.
R egulafeptima.-
Verbif ßgnlßcantibiisrnotuadlocÜaddituraccußatiumnominu urhiu^ ry^ ^r^/^^^/
wcorii:ur,YenkKoma, cmhagme, hthen.v,Montcmpejßula}iiL,i(^c. V
orationis latinae
^nbsp;Memdm moium conftmuntur rm amp; domHm.Me. Itfuppetm
nc^arc.nbsp;Cxfirem.ire domum ,quodettam numéro multitudtm dicitur:
àc.?.eliqumfuM dmascomporMrunt.SedregionumJnfularu, ^^ mon-
mm nomlnthm pr^pofiiio dditur.ut, in mlum, m Sicédm,mforum.
^ Uinonhmetwnlocmnterdum prxpofttio addkur: Qc.ad Attmmlé.S.
-j-'fy/jfrfTd Cabuamuelad Lucerkmiturm erdt.tt.kdwrundufium. infularuno-
Anbsp;nonnunquafubtrahiturprxpofitio:Qc.ad AttiM.n. vilm Çor-
rit^^f^'^-^^'^cjra.m uenitst,saydinïcim uenit.
^^nbsp;adimgi poteftahUmm figmfiuns mflrumentum. cattj.
, , f W ZulTre»ir^rn,auta£tionts modum:ut,ytrg„ c^fm efi.Cmnonfoteftaddt,cum.vd-
letamore.norretfrigore.^ubefcitpudore uelpr£fmore. [nampramp; CM-
Ilnbsp;,nbsp;n^lnterdumnout.peElituriramuocerog
ZkL honore excepit Cuiaddipotefi cum:ut, summo cum honore,fumma cum
UtitiaJdefiUtifiimenosexcepît.
— ynbsp;Annoutio prima.
Wnbsp;Hucreferanturamp;rüa,qu.adminunM^^^^
I hr^ quot;^r^nbsp;1!^ utuocant:ut,yiuereparuo. viuere uetma,tar£ laBe. Vafcere eqmmfe-
! ('-—' '^y^^^CUnbsp;_____L ^nbsp;evnviPv^nÀ, nwpv/itffi tivAgt;rphTiA Aiaaem.imbuere,
„o,Yerbaonerandi^exonerattdi.onerarepr£cepm aliquem,mbuere.
ciA^nbsp;i -'^y^^ixonerarealtquemmem.ytrg.tg^^
^,t,hm,^c.orjîaremunmuerbj.i.lxornareuefieuana.^mmumute.
.nbsp;'^'^quot;'-^J.fficerealiquemhonoreuelgloriafi',^^^^
■Unbsp;'nbsp;more,beneuolentia,odio,contumeli^5,amp;c.verfequi aliquem bello, arm,^^
'ff-iT.odio.DeleEtaricarmine.obleSiar^fitucHndtsfabults.st^^^
'^^^^^''^nnotatiofecunda.
Y^/K'^i*^nbsp;^nbsp;MateriaeK qua res conficltur,indbUtiuo ferè ponitur accedente pr£-
Tylpknbsp;f /nbsp;pgifione:ut,Opm ex marmorefa6l:um.vlaum,ï.ferrofabrefa6ium efi.
Cy 'nbsp;^jf^ ^''^^py£pofitione:yirg.\iminihm.moliiquepdra^detexereiunco.
.Annotatiotertta.
^hlatiuumh£cquoquepoüulint:yefcor,fungor,defungor,utor,fruory
frem,dgnor,potior:utlaHe,cafo,carne uefct. o ficiofungi,defungipe-
riculi6,munere,fato,^c.xeret.sctfiiuùforo.vr£fentibmfrmtu^
^eofretm.lnnocentiafretm.yirg.VLaudequidemtahme dignor honore.
miortnbm caftbmmnEittm reperiwr,ablati0O,gen!tiuo, amp; accufariuo:
6
é-
l'
f,
r
ftgnifcatque
-ocr page 111-fgmficdtqueohtmere,capere, ^mterdumfrul Ck.oftc.}. AutmStoria,
utqmhellopoMißtnt.Prxfentibuspotiri.ldem: uinnoftru ciuiute^m U lt;
c^em^quxrerumpouufunt. Cäifkr-.mßiummuorum potiiifunt/idefi, I
umos ceperunt. idem: Partim uim potitt[unt. sic.prouinciapotitm eß.id
eß,cepit.cxfar:oppidumpotirijdeß, cap ere, Terent. votiturgaudiajdeß^
ßuitur. Sed ußtatioreßablamta, ^genitium rerum.
Regulaßecunda.nbsp;!
Verba emendi,i^uende»di,(^permutandi,qualiafönt,emere,merca'nbsp;' '
n,uenireAicereJicerhuendere,addtcere,conüare,qmbui etiam additur ua~
i£re,reguntablatiuumßgnificantempretium:Ht,indicdtlibr(imtribttiß-
ßerim.Emitdmbus.Magno reuendet.Magno uelparuo uelnimioconßat.
Aureusnummu4ualetfeßertii6ukeak,Plm.cic. tmipmppdiry,idmr^yj^ix Vi^f--^ ' • . '
^«^fßimabat.mmioemiüi.ralentoemi.Ajpemi.Meapecunia com- ^nbsp;^
fdrdm.vlautus:Omnialu^iltfr-£ßntipe^unia.\dem:Q^^^
cmeneuntMeß,uenduntur?sedexgt;gunthosgenitiuos, tanti,quanti,cum luLl^ ^
compoßtif,pluris,^ minoris/ißhffantiue capiantur:ut,Ve minorisuen- pquot;chequot;d'jquot;Z'.
dws quctm ego emi.Quam emipote{lmmmo,quamuendipoteßplurimo.
Terent.ytte redimas captum quam que as mmimo :ßnequeas paululo,at
quäntiquea6.Ädiiciunturenimhlt;ecߣpeßnefubnantiuis,mimmo,pluri~clt;.nbsp;^
. t^iydeßJiMmLhmco^^^
facerdotem. (iuodßadieäiue capiantur iüafuperiora quatuor,^^
fiantiuoadiicianturjnablatiuoponetUKUt^Alibiminoripretionon emes.J^ ^^^
luuenalis:Qi^ntometirispretio.rerent. Quammtnimo pretk uolupta-^W/^f /^//^^t'li^i
temßuam expleant.Veraduerbia dicimus: imere uelm, carius. AdhunP^^T^ f^*^t^^X^
tnodum cir uerba xslimandi conüruuntur.ut ,yirtm £aimari pecunitft^^:^^-^ ^
mnpoteß.vlm. lUos qmfrugßcKts tantttaxauerant, ideflpretio ^itiS^^^ ß^T^^.' i
mauerant. mc referuntur ^ alia:ut MmmU^t, minis oBo^auteonbsp;'
•^acoptamuelinopiamßgmßcantia recipiunt abl^iuu^u^hlinl
do,affluOjexubero,fcateo,t^c.lgeojndigeo, careo, dcfick: ut, Abundare ^
prxceptk ^ inüitutisphilofophix.l^gere medicina. sk dicitur,ßperßede~ f^f^.^
relabore.-Ex hisqu£dam etiamgenitiuoiungutur,utcgeo,amp; indigeofre-
queter-.copleo^^ impleo rarius:ut,ngere coßlij.indigere celeritatis.plaut.
Cornplebo_^ill„serrork^d£menti£.yjrgil. implenturueter'vs bacchi,
O
-ocr page 112-finguifpefamxiuis adduntur uerba eudcuandipriudndijiheudi.^c.
.ut^vurgofordtbits.-Exhaurwr uiribtii.Libero telaboribm.Liberarefea ca~
V lumniis hominumfceleratorum.
ReguUqudrtd.
Omne uerbum pdpuum ^pdpuejlgnificuns,recipitpofi/ê ahldtluum
lL'f$ii7uó.iunBumpr£pofitioni a uelab:ut,Laudatur abhisMpaturab^ll^,Ma-
ds:cic. Eim o- „.„j £f ^^ eruditis.vrdificit a ciuibmJpoliari quxmab hoftibm uemrejAblct
ratiomuehe- ^ ^nbsp;.■. ■ i ■ ..... ...nbsp;.a .J ^irnbsp;r^
/
' ^ ^^nbsp;'mm hie pipe uertltur in datiuum: ut, mBmfii^ftM^a^anulIo, U~
yl'-uj^^J't^;'*^quot;'^'quot;''quot;^''quot;quot;'' dempntaxts eft eorum cju£pgmjicationem habent accipiendi,rece-
^^j^/ft.-^/^pr^po- dendhdiflandijifferendhfeparanduut, Accepiapatre.rerenttm: Pater ef-
^^ fitiomhm Ldpdtpeah his qui uerepiunt.Vuquam difcedtta latereprxceptoru. Ciuin-
Cc^Sit^nbsp;paJfuumAiRatdb urbe, vlinim: Curandum eil ne mditejjfi-
-fffiM ^nbsp;abfmt. viffert uel difcrepat hoc ab illo .pparatur uel diilinguitur,
'yirjo'L--^ Aw^w'^.^.fAf, ^c.Abhorretamatrimonio. uereriquoque aliquemdicimusdealiquo,
meofleTquot;quot;^ bene Uel male: ut,Bene de temeritmjum. Et\irgilius : sibenequid dete
/iUHA*' merui, ^c.lnterdum ahlatiuMnuibu.fdam ui prlt;£pofitionis additur.ut,
'nbsp;Magna jfe decidi.%culo patri^^^e quoppra diBum efifub cap.i^.
/
Omne uerbum admittit ablAtiuum jignipcantem (pecian temp or i^j
cumptinterrogatioper quando:utfcripft epiftolam fiperioribm diebus,
'nbsp;multano^iejioraduodecima^i^c. PoniturjjkanpompereclippnprX'.
pof tionis per,pro eo quod eft,per id tempm. Tiicmm etiamJs. dte^de-
Ih,
.. ■nbsp;Kegulapxta.
y quot;nbsp;Verba qu£ uim comparationts habent,ablatiuum recipiunt, quimodtm
^ merifuramfupemMiifigriifij.'at:ut,Digmtatepr£flat,mthoritate,erU'
(litione,^c.c]U£regulafecunda/upya/ub cap.y.pofita ep.
^^'ffhv-nbsp;,'nbsp;.Annotatio.
OiJti-nbsp;t^^J^ Deuerbisquibusablatiuusperjynecdochenadditurregulapcundapoi.
^nbsp;fitaePfuhcap.quinto.nbsp;duA.
Regulapptima. '^tlt^ p^i'
tfy-Jf-ry^ Verba motus a loco,uel per locum requirunt nomen proprium oppidi aut
h!
: S: ,
, t
pr£pofttione:Liuius.TerrePresperUegaramexcurponesnonpebant.sed
regionum
-ocr page 113-vegionum, infuUrum ac monrnm nommthmprxpofmo additur: ut, ex
ltälid,per Germdnidm,i^c.ir,exforo,per forum. Prdepefttioper cum ca-
fu,mterdum perahlatiuum effertur:vli. rota italaoMMtosr^cntiAC nm-
rijextrdleudnue.nbsp;ynbsp;/^^^S^r Jy^.^)-/^
Regulaoaauaf'^J'
.Ahlatiuiduopomntur abfolute,cjuorum alterfere participium eß^, ^nbsp;' •
interdum nomeniut, Dtcente cicerone, uelßadente, uel orante, Catilina
fugit.Abßlutoprandio deambulabimm.Cicerone Conßle Koma a coniu-
rationeliberdtd eß.Ueßdßreatqueimpulßre. 'Dicimm-etidza^iuffujnamp;Ot
tuo iufß uelinuifßt.soluiturautemilleablatmm fere per pd.rticulas tem-
pMßgmßcdntes:utßntquadoj,quodd,cum,lt;^c.imenttur ^ units abla ^
tiumabfolutepofitM:Horat.lx.cepto,quodnonfimuleßej,C£teraktt^'^p^^^
SalußiAudito,KegeminSiciliamtendcre.nbsp;^^vif^'nbsp;•
Deparricipiii,ßpinis^gerundiif,quamc0nßru-.nbsp;/nbsp;• - - . ;
£iionem poßß reciptant.nbsp;fa^/k/tx' JiuJf*^^
Cap. 16nbsp;-JSriJ' . rP^
P' Articiplumßpinum-^gerundium feruantpoßß cafum fui uerbi^ ^^;
ciufdemfignijicationu:ut,Audio,audiens,auditurm,audireuolensdo ^
centem.Eoaudiîumpr.£ceptorem,ueladaudiendum prxceptorern. quot;-'^À'/t/'quot; '
tttfameprofifßr,(^ßpiusaudiendweß.virg.BtquxtantafuitKomam^^^\nbsp;I
tibi caufd uidendihtendumeßetate.varcendMmßuppljcilm.fro exoran-à^A .
dm à me,ßpius repjeriturmihi.Terent.Keflat Chremes,qui mihi exoran.-,
dmeß.
Annotatio.
Participia uerborumßhßanttuorurn,uocdtimrum,^ßmilemuim ha-
bentium,nom'inatiuum poßß recipiunt,tum etiam,cum uocdtium preceß-
fit.vlin. Salue primm omnium parens patrie appellate, sic : O puer future
uir bonm do£lm. Ablatiuo iunguntur:liatm, progmttips,ßtpigt;s,gciie-
ratUS,creatm,cretmj6n4U:fiditus^rg.t^dTe deä,quofatd trahunt retra-
huntqueßquamur.Bona bonis prognatd. Sdteßnguine diuum.Anchiß
generate.ïortes crednturfortibm.venm ortd mdri.Tend éditas.nbsp;^
o . .
Veßpinis,nbsp;j Pîf^^ J'^'^
Q^am conflruiHonem ante fe admntant. ' ^^^^^
Priordßpina7Hiueßgnißcant,adiunguntärque uerb'is moim
cum.virg.Scitatum oracula?hebi minmuf.ierent.neceß quam miles à
me nuncereptu uenit.Salußan lugur. wjgmfcmdjM.aßsJm ÜS pe^cdttunbsp;l^tr^('t^
Oijnbsp;I
-ocr page 114-edm.CtcMkiJe ordtore:kdmonitumuemmm iT^nonflaglrdtu
Itb.^.Venerßntqiießumhmr'tdi r£Sj:ep£titum. Hordt. speHdtum ue-
munt:^interdum speBdturM.ireprdnßmjCoendtÜ^cubitumy^c. vc-
»«.»» ddre,ddreßlidmjmpt4mj latentem habere motu quidam uoÜticerte
h^cnudum hdbent:Terent.vbi ubieritjtnuentum tibicuraboj^mecum
äddu fhmtuum vamphilum. Ujhm mandei,fi^44idreHe curatum uelis.
it^manfum oportuit. Voluntjüpmaetiamabfoluteponicum uerboefl:
iitjdiBumeß,ceJßtum eß:fedh£cidmprlt;£teritdperfeB:dfuntimperfond-
hum. S£pe leguntur inßnitd uerbis mottis dd locum adiunBd profupi-
nis.vldutiüivdrdßtus uenerdt modo durumpetere. cic.ltb.ij.dd htti.uiß^
equidemJinmcidri.LtuitisiSe mißosrogdre Annibdlem^ut ^c.Sed hoc
] dicendigenus poetiseß ufitatim^ja
ioraff(pinaadie.Bitt^^uib)ifdamamp;biiciun^
II
t
«.f
'ß^tJf^nbsp;^ gnipcdnt:uti-'Turpedicru,j-£dum mju,ideßjUtutaidtur.Kem^nbsp;^y,
Cognoßiutilid. Hicinfniti-^
t'- ■ ' '^■'tdtfeß locoßpini,ut^inhis: Vdb.lib.io. Lyricorum Kordtiiaßreßo*
.nbsp;.. Jnbsp;. Upslegidignm.vlin.lib,i^.Vdcilidconcoqui.idemlib.j.vayuitmdiHu,ßd
■ a.- ^K-s'quot; ' immenfum£flmdtione:vbiuerbaleetiampyoßupinodccipitur.
Degerundïu
n^■ ■ ilmmdnteßconßrufHonemddmittdnt.
Qet-iiiu in di. Gerundiisin diprlt;eponunturqu£damßbßdntiud,uttempt4iJocKSjßu~
dium:,uoluntaf,amorj,copiajfaculrasjaliaque multd:utjVdcidm tibi copidm
inßiiciendilibrÜßdCultdi dicendi. Amor ^ßudium difcendi,i^c. Ef qute-
ddm ddieHiud:utjCupidiiS tut uißndijredeudi domum. voetx. infinitiuum
gerundijloco ußrpdnt.virg. Studium quibiis drudtueri. Auddx omnia
perpetiide quo fuprd annotatum eßfub cap.lo.reguld prima.
Gei-uJuiudo, Gerundiisin doprlt;eponunturqu£ddmprlt;epoßtiones dbldtiuumregen-
^ tesj,ut/njde,èuelexja uel ab. in tribuendo ßumcuique uerßtur iußitia.
V •........../_„ J. ...... . .) rnnbsp;_ j-
/ / /nbsp;dgro colendo.cic.qux, de nihilßnttendopaulo ante diBaßnt. ide:
tm'
\ iT/^. )jQuiießtamiaßnbedo imptsï^r quam c^o?Deapte dicendo.e'^ de mdn.,
''quot; ^Id ' hmnbsp;eligendo.tx defendendo mdiorglorid qudm exaccujandoparatur.
j^t^ ^ dicendü__dcterrent.Amorab amando diêtus eß. Karo tranßtiuepo-
mnturh£Cgerundid.cic.lib.6.ddAtticum:'Derelmquend^a qult;e me
impugndbdnt.ulib.^.Tufc.ïnuidixuerhumduótumeßdnim'vs intuendo
fortundmdlteriiiS. üuius lib.io.Ldceßfendo quietos,reßßentibtn cededo,
CdpiUum exprimendoj ^ capita minorafaciendo^prc,
Qwntil,
-ocr page 115-syntaxis se V cons TRVCTIO.nbsp;jy
üimntil. copmm cam iudicio conßquemur,optimalegmde-atquexUiM£n-
do.Hocgerundium etiämabßlureponitur.virg. Superanda omnis fortu-
nafereàdaelhFdb.Sed memoria excolendo,ßcut omnia äugetur. Gerun- cirtijiaiiKlä.
dits in dum prxponuntur cjuxdampruipoßtiones accußatiuum regentes, ad,
interiut, hdmanum atque ad pugnam ea res ueniehat. cic. neque res uüa
qult;e ad placandÜ deospertineret,pr£termißa eß.^lin.Singulare remedium
habent ad refrigerandum in morbis corporumardores .Tacitm: Legatos
percu[fogensadfitißaciendumpopulo.Ko.mißrat.interßcribendum,age~
dumjtnter cœnandum audtui.ctc.ob tacedum,ob abßoluendum. wirg. An-
te domandum.vahius:Sed pltts eloquentia circa mouendum ualet. Vonitur
hoe quoquegerundium abßolute cum datiuo uerho eft,^ neceßitate
ßgnißcaf.ut, Abeundum eft mihi,td eft, necejß efl ahire. it cum caßhtts
poßß.K£l}gt;.ondexidum-eftmihi-aduerßario.Caredumlibro,^c. Quodeß
apud Virgitium-.vacemTroiano à regepetendum, idrarum eft, ^ tamen
ctceromußirpatum in catone : ranquam uiam longam nobis quoque tn-
grediendumßt.sxpius varroni,lucretio,v[auto.
.Ànnotatio degerundiuis.
Participiaîia nomiM^ qt^erundiua nominantur, omnes hahent caßin
genera in utroquc numero tanquam nomina udieEtiua : ut,Mater eft
Uißenda.uatris utfendlt;egratiadomumproßElm eß.Kuarm congeredäipe
cunidS ftudet. Adpecuniamaccipiendamuemt. Prodigusabßtnendis opi^
bus indulget.legendidhbris eruditioparatur. smtque hxcßepeuenuflio-
A
ra^erundiis.
DUerhia iungunturuerhis,uelparticipiis,uelnominihus,(^ inter-
dum aliisaduerhik:ut,varumperpendit.Temereiudicans.yaldeß»
pidus.Admodumpuer.Benemanè.
Tgt;econßru£iioneaduerhiorum.
Regula prima regentiumgenitiuum.
Centtimmreo-untaduerhia quidam quantitatis: ut,satis,parum,par-
tim,afatim,abunde.yir(r.waudisahimde.liuius: Ajßatimlignorum. de.nbsp;7
Eorum partim inpompa,pdrtimiiu4WtlkéhesfHerHnt,pro, quidam. bAvh'
O tijnbsp;'
-ocr page 116-OR-ATIONIS latinae
JtemJnftiir.cic.Pldto mihi mm epmflciromnium. itjlpifloU uolumi-^
minis inftdr.^Aduerhid item quidam loa ^ temporis cumgeriitiuu con-
ßruuntur.cicero'.vhiterrdrumßmm.vldutm.liujcjudmgentium.ioloci.
intered loei. vridie poßridie etm diei. Vel fine Cdfu.vUutm: Vndie cd^
Inbsp;nedtnefdcidt^quod fepigedtpoftridie. Er, Vridie uel poßridie qukm di^
ßeßifti.Vtrunque etidm per echpfmprtepofitionum dnte ^ poßcum dc-
citßdtiuo lungitur.utjWidie poftridienondsjdm lunm.Voflridie Mm--
tindlid. superldtiud nominumfitorum conflru Hionem recipiuntjutmdxi-
mè omnium.
Keguldfecundd regentium ddtiuum.
Ddtiuum ddmittunt dduerhid quidam deduHd d norninihm ddieSii-
ithddtmum regentibws. nordt. Yiuere ndtur£ fi conuenienter oportet.
Oßuidm dliati ire,profcißhproperdre, currere, egredi, ^c. dh ddieBiuo
ohuim.
Reguldtertidregentium dccufttiuum. ,
virgiliia,'En En ^^ ecce nomindtiuum uel dccufatiuum admittuf.yirg. Zn Vriamm.
^Jefplrdtxit ^^^nparidts hoßem.Etfine cafuilerent. En unquam cuiqudm con
mtfim. ' tumeliofim audi fitsfa^aminiuridmhcce Antonim.icce autem alterum.
OUid. icceCorinnduenit.Hdcpdrticula in rebus mprOUifis utimur: ut,
iccetibij^ÜPquot; ecce autem. CiC.ECCetibi ^ iruti^^r tu£ literx. Vropirn ^
cfT proximeaccufmuum recipiuntjUtpropè.Cicpropius urbem.Ef.operd dat^
J^^y^ f*t quam proxime italidm ft. virgilim dixit.propimßabulis.
rnbsp;Regula quarta regentium ablatiuum.
ablatiuum reißperati£poßulant aduerbia comparatiuigradns:Q^'n'r
y ttlidnm.-t^li}nlpehiL^ik,qmpdulumdliquidfuprd^
ßfajßmfibi jacntilt;eperßdfioneminduerunt. Atquehicompardtiuicum
aliis quibufdam,etiam modifeu rationtsfuperandi abldtiuum recipiunt.
lerentim: Tr^ntddie^ajitpUiSj^wjtnbsp;VLinm horts tribm. DuO-
hm nurnusmmm efl. Terent. Cuijnmm mhilo_ eft, vbiddbibitpljapaulo.
Zonge aliter.Uulto antè.Vaulo poß. Longo pofï tempore uenit.
Cap.lS.
de conivnctione,
COniunBionum officium eft,conneBere dlBiones ^fententitu. Co-
puldtiu£ ^ difiitn6iiu£ßmiles ueldifümiles cdfus coniungunt .• ut,
Meiparentes ^ tui.Liber tum c^fratrü,Cicero: Nc^e enim prudentio-
rem
hyn/vf
A
rem quenquam ex,tm,üequeßdemdioreclßMico^equedmdmlorem
tm. uodos fimiUs,non etidm tempora. Terem-.Mtedet, ^ dmayedvdca^
Authibe dUt dbi.
Ergo fiueconiunSlio.fiuedduerhium,genitiuo conJhuBum leo-itur,pro/^-t^
cdufd-.utiillmerp-o.virtutis ero-o.nbsp;^
Cdp.ip.
de pr. ae position e.
PRxpofitiones circiter tngmtd dccufdtiuum requirunt:ut,dd,dpud,dn- infliimh
te,amp;'C.ut,venitddme.ApudmeeJhuelfedet,amp;c.illudddlocumMZt^l7T/
inlocoftgnijicdt.intrdJmi^MmsMdin£Ziß,nonmfr^^
frdddlocumi^dignitdtem/mtrdddtempu6:ut,lrifrdteâum,infrd di-quot;^quot;quot;^
gnitdtem tudm. Q^ndecimMunt dbldtmumiut d,db,dbs,amp;gt;c.ut a Cice-
ronefcriptifunthbrifix deKepublicd.Abillo.Abloue.T^ondb refuerit,uel cic.-Ex^more
hduddbsre.Abste,^c. Additurprocul. Qudtuor dccufdtiuu ueldbldti-
' ■nbsp;• r~ Jnbsp;1 r !nbsp;(imicitta.
mm reciptunt,utm,jubjßpcr ^jubter,jeddmerfdferefio-nißcdtione.
in.
Inexigitdccufdtiuum, cummotumdd remßgmßcdt:ut,Kedireinml-.
landidm.Cogudxejter in GdUidm.Abldtmm uero, cumm re uerfarifimi-
ßcdt:ut,msomldUtfedere.Vrlt;^terea inferuitaccufdtiuo, cumftgmßcdtdd,
ergd,^Contrd,uelpro:ut,Commoddmihicodicemiftum m hocbiduum,
uel in duos dies.ifiin rem tudm. Amor in te mem. \nue6iiud Ciceronkin
Cdtiimdm..Ammdduerteremfcelerdtos,t^c,
Sub.
Sub requiritdccufdtiuum cumßgnißcdtmotum: virg. Voßefjueßb ip~
fos munrurgrddibm.Yelcum poniturprocircdueUnte:ut,subju^^mm
portlt;eclduduntur,ßubcoendmuclprdndium,(^c.ideßdnte.ßLcsima,fd
eft,inter cœndndum..Abldtiuum,cumm loco uerßdrißgnißcdf.ut Sub dr-
höre.Sub dio.Sub loueßigido^uorat.
Super ^ßbter.
Super ^ß»^ter dccufitiuumpoßuldnt,cummotum adlocumßgm~
ßcdntiut ■virgiliin, Super Gdrdmdntoi ^ indos ProferetImperium, id
eß,ultra.^lpheM occultdm egit umm fubter mdre in Sicilidm. .Accuß^ ^^
tiuum dbldtiuum recipiunt, cumßtum in loco fignißcdnt,ßed mdgis uuomngmr.
dccußtiuum,extrd cdrmen ; Cic. Super terre tumulum noluit dliquid ßd~
■nbsp;t. I ^nbsp;■ ■ r ^nbsp;Inbsp;II- ■nbsp;, t'uo pro dt,pQ.
tut. yirg.^rondeßper uiridi.Super pro de,cum abldttuo lungitur : ut,uultd mtur.
-ocr page 118-ob-ationis latinae
rmrvnamo romfoper mBore multa.±u^erh4c^fcrihj^
^'7!lpof2nesdUtocaf»funta
queremltiensfefe,
de interiectione.
J xEiamp;ttx datiuU knguntunTerent.Hei mfero mihl \irg.llei mihi
riqualiserat^^c.umidis:Carperecauftdicmferturmea carmma,
I Cnbsp;qua fit nefaoSifciaw tibi cauftdice.
J^A IL a- ^f àa.^'h' Jccufrtmoiungunturuelnomïnatiuo:heu,pro,^o,amp;^duo poüe-
rioraetiamuocatiuo:Cic. Heu me infœlicem. vrodeûm atquehommm
fidem.Vro luppiterfupreme.Otemfœiicem. ucfYirgHeupietaf,heupri-
fca fides. Terent.vro dij mmortales. oÂommdntiqua. O luppiter,
Terent. Quin ru mihi argentum cedo.ideflja. cedo quemut, arbnrum,
,deaexme.Aja^eteMemcumnominaauo:Terent.I-Iempuer hercu-
le puer eil. cumZtim-.Hem tibi. Cum accufatlUoiHem Vduum tibi. Cum
uocatiuo:Hem mea lux.iheu accufariuo iun^itur: Cic. theu condmonem
hum temporis.Terent.^hcumemiferum. Sic apud Terentiumah: Ah me
rniferum.inueniturinterdu accufatium exclamationtijnterie[iionefub-
audita,ut ue miferumfctlicet o uelheu.lndignumfacmm.
Ve ordinegrammaticopuerispr£fcripto,quo latine conslruêta uerho-
rum periodminterpretationis euidentionsgratiafoluitur.
^I uocatium erit, ab eoprimum incipiendafententia efl. Hincftatim
O uemendumadnominatiuum,amp; huicfiquidah eo regatur, addedum
eJl.Tumaduerbum.fperfonaleerit. Vf h^cCatonis fententia m libella
Ciceronis de fene6lute: Aptipma omnino funt scipia amp; txli, armafene-
Hutii,artes,exerdtationéfqueuirtutum,^c.itacollocaturordmeg)'am-
matico : o scipio ^ Lelhartes^ exercitationesuirtutum^funtcmnino
aptipma arma fene6lutu. iin imperfonale uerbum efl, ab hocflatim ini-
• tiumfaciendum eflordmisgrammatici, quemadmodum ^ ab accufatn
uo,quemanteferequiritmfnitiuM,utmcQceronuuerhainprimoli-
I
'i
I ^ •
ii
hro de oftciti.H£cpr£firiptdprumtemMetmagnifce,^^^ dnimo^
féque urnen.fc onimdmuKhketferuantem hxc pmfcripta uiuere mdmi-
fice.^c.Et hxaUiferum ejlfuijjèfcehcem, fc coUocdntur :foelicemfii/p
ejl miferum,lt;amp;^c.in quduisflruBurd cum nullafme uerho perfcidtur o~
ratk^dnte omnid quxredum efluerhum, ^^ quid huk uelpmpofitum uel
poflpoftumft^uidendum. sunt^^alid multd prater uocdtiuumj quibus
ordtionem ordkilicebittutfuntdduerbid uocdndt, hortandi, optundi, de-
rnonflrdndi,prohibendi.Etuocesmtegt;rogatiu£:ut,lt;:iuemuidiüi?ubiuidi-
jlihum contun£iionesmult£, ^ interieBiones omnes. Vmtercd dlid mul-
td:uhcumJum,qudndo,qudndoquidemJonec,^c.yt,OVdmphdefdlue.
Age die. of recuperdntempHS elapfum popt. Ne iures. yjUs:,_qusdpcfis.
Vonecemfoelix muitos numerdbis dmicos, i^c,
^nnotdtionesddsyntdXeosreguloA.
In tres concorddntium regulds,prtmdm,fecunddm, ^ tertidm.
Defj'Uepffêu conceptione.
^Tllepfisfeu conceptio duplex efi.generum ^perfondrum. Syllepfis
lt;^genertim diciturjcum diuerfigencrts fcxwsJubJldntiuis copuldtiua - Jnv.^,/nbsp;^ ^^
coniunBionefocidtis^ddditur ddieBiuumplurdle digniorigeneri congruü:nbsp;quot;
«t.Pater^materfuntdmdkdi:^uosho»ordreiubcmur.Vdrentes mei funt .....7: Qy^^
defunBi.nbsp;^ f^J'
H£cimplickdconceptio diciturjnqudfubfldntiudnon explicdnturfed /nbsp;'
ceinteliigutur:sic,mdm uterquefuit, id ejl.kddmm ^ LudJnbsp;j
latondpeperitgemellos^ideftjApollinem ^ Didnam
Befubfldntmii rerum indnimdtdrum.
Duo indnimdtdgeneriA eiufdem uel diuerfi^ddieBmum uel reldtimm
plurdle neutrumpoiîuldnf.ut.cœlum c^terrdfumdDeocond/td. Duo-
bus tarnen ewfdemgenensfubsldntiuts, ddiicipotefl etiam plurdle fmde:
Ut^Codexa^P^culter mem funt amifi, quosnondumrecuperdut. Q^odfi
tdntumfubflantiuorum dlterufgnifcetfexum^dlterum rem mdrnmatd^
adieBitium uelreldtmtmpluraleferemdfculinogenereadiiarur^perfyU
lepfrngenerum.Ctc.lib.i.ojjiciorum:vropterfummam ^ doBorisauth0-
rmtem ^ urbi^j quorum alter te fuentiu augerepotejl, altera exeniplis.
Ve conceptionep^ona/hf^. , r^ -
Conceptw perfondrum ejhcum diuer^^fon^jfii
fitk coniunBione colligath^apponintruc rbmi plu............r -v —
y^J)f ^'
' /fff»y
comrmm : ut, ^ tu tanto onerïfumm impures. Vtrg. spolia ampU
rcffrtis tuquepuérque tum. Noj ç^t» omnes mortuifiiiemur ante tribunal
chrisli.
De Zeuo-mate.
.cb
'
fî^
Zeugmafitjcum fententixplures uni uerbo ueladieSliuo conneBun-^
fur. ißque tacita uerbi uel adieóiiut adrem propinquioreadiunBio. Zeug-
ma item utßUepßs duplex eß.eo tantum dtfcrepans, quod inßyüepßßup-
poßta coniunäim,hic dßunBe conßruantur.
De Zeugmate per adieBtuum.
Zeuoma, quodjitperadteBiuum:,eü:, cumtribuitur adieBtuum altert
ßbßantiuorum coniunBtone copulatorumgenereuelnumero dißcrepan-
tium^eiqueuianiori, tacite ad alterum reßrtur.ut, s^oneilexpetenda.
o-loria,nequediuiti£.virg.capereßtibifiluHf ^ hxdijfctlicetßuntßalui.
De Zeugmate per uerbum.
Zeuo-ma quod ßt per uewum,eßjCum uerbumtribuitur altertfubilanti-
wrum perfona uel numero dtßcrepantiumj quodeßpropinqutui. mnau-
rumfœminam exornat/ed mores boni. At:,fiper aduerbtumßmtlitudinis
uelperquam^T^eugmaßat, adteBiuum uel uerhum mfinepoßtum.priori
€ongruet,no uicimort:ut,cic.J^octempore,nihilmagis ego quam uosfub'
ßdto vomttioirepoßum.Terent. Talemßliumnulla ntßtupareretj
' Aliter interdum poet£ loquuntur.virg.whtl hic niß carmina defrnt. Ef a^
üquando cic.mcrntnminteüigo me uobis quam uos mihi eßß wcundos.
Deprolepß.
Prolepßsdicitur^quum diBio generalis numeroferèpluraliprxcedensy
rurfm in partibus fmgularibus tnteüigitur:ut:,omnesßudent,hicfcienti£^
illepecuni£,aitHSUoluptathßcilicetßudet. Vrolepßs eßaliquando impltci-
ta,cum totum in uerboßhauditur.Terent.Curemm diquam uterquepar—
tem.liguramfecerunt^quodhic totius (^partium in dißributione dißor-
dia eße uideatur. verbum enim uel adteBiuum repetituminpartibus nu-
merumßum mutat,uttmprohißnt multijalius natura, alius educations,
si totum pluralis tantum numerißt:,eiufdem ^ partes eßß debent ; «f,B/-
nM a te literxf accepi,alterM Lutetia datM,alteras touanij. sin utrunque ha
het numerumjßngulariter apponentur partescur,scripß duos epißol^Sj aU
ter am breuem,alteram bene longam.
Deßntheß.
Interdum adieBit^am, relatiuum,uel uerhum adßenßm ^ remßgniß-
catam
-ocr page 121-CAUmmAgK referturjcjuàm dduocem.üutits:uaxmapars ah equkam in
flumenaSii.'TerentiM-.vhiiÜicfcelm eß^quimeperdidk.vitg.varsinfru-
ßdßecant.id autem ideoßt,quia mmina coüeSlma numerofmgularimuU
titudinemßgnificant, ^ ex eoplurale uerbum reciperepojß uidentur.
fibula pota deoM eftalbuUfluuij aqua. Hancßguramßntheßm uoca-
ueruntypoetii ^ hifloricisußurpatam,nonoratorwi4^.
Sed hxc dicuntur ußtate:hocgentts,idgenuSj ç^c, pro eins generis. Et,
Terent.ld ne eßis autores mihkid temporis pro eo tempore, id dstatis i-
ßuc £tdtis dpudrerent.pro,ea etate.nbsp;«
In concordantium reguUßcundx anmtationemßcundam.
lUud Horatianum notandum eft^nonimitandum: uammeque putres,
equina qualesuh erajpro qualid.nam qualtSjquantm,amp;c.ßequentifuhßa-
ßantiuo congruunt,ut diSlum eft.
Relatiuum interdum totam orationem reßert neutro genere. Ter ent. in
tempore ad eam ueni, quod rerum omnium e ftprimum:quod,nempextem-
pore uenire.
In regulamtertiam concordantium.
Verbumßemper concordat cumpronomme autexpreßo autintelleâto:
Ht Ego Utfü cano, tu triflts tdces. No^ kti canimus, uos trifles lugetis.
yirgiltus-.Coram quem qult;erttis adßm iroim Kenedi. Ktque ht£C eflß- ^
gura,quam ^ammatici nuocationem uocant.qux, dïótur
exprimiturpronomenjmplicitaquumreticetur.nbsp;^^ ^
in quint am concordantium regulam. Flumen^Ii^'um apt^iom^\ .nbsp;I
tium.vlumenKodanumapudclt;eßrem. VrbsButroti ^ Vdtduij. tonsT^i-^^J^nbsp;1
mauidpud virgilium. Arbor ßodpud ciceronemjper antiptoßm diBa ui-
dentur.zir raraßnt.nbsp;^ a
Vuabus de caußs in appoßtionefeu epexegeßßhflantiuaponutur in di- » ^/ß rutjftv
nerß numero-.ueljcum alterum eflplurale tantum unim rehuturbs Athe-
n£:VeUum eflalterumcolleBiuum nomen,hocefl,ßn^ularepluriumjut^öj^^^ ^ ^/J
Wir.
-z.
In reo-ulamprimam capitis z. supprimitur interdumßbflantiuum al-
terum'^erent.vbiadvianieueneris,ßbauditur,£dem.nbsp;f^ Cgt;nbsp;A^f^hr
Nonnunquam duogenitiui eidem nomini adduntur. cic. idmneßentis /»î^ quot; St^crn-h. - ■
helua^queßthominum querelafrontts tue?
Inßecundam reo-uUm fubflantiuorum regentiumgenitiuum. Vro
eo quod nonnulli dicuntjQuotannorum es? oBoueldecem annorum,
Aborigènesgenm hominum agrefte.
nostnelm ^ufitat'm dicemus : Q«of ctnnosndtm es^vuer efto6iroud
decern dnnos ncitrnMeq^ dicemus unm,duorum uel mum annorum ,Jed
anniculufjhimM,trimm,i^c. Vjurpantur etiampartitiuequidam Po-
Çitiui-.vli.vulturum prxualent nigri.Sola aujttm.
In régulafecundam regentium datiuum. Tiifcernuntur a nominihm
participiain dm,quodnomma tempore careantji^ exponunturper uerbu
dehetjUel oportetjuelper nome dignm-.Participiafuturü tempus fignißcet.
In regulam ßquente. interdum menfurx. nomen in genitiuo ponitur.
Columella:kreas lataspedum denûmjongaspedum quinquagenÜfacito.
In régula ultimam adieEliuorum. opm efJe,opm eft,cumgenittuo
rarim eß. Ouidim:^on minor eßuirtm quàm querere, parta tuen: cafus
ineßiüicjoiceritarthopm. Dignmquoq; ^md/gnus genitiuo tunóla
reperiuntur. cic.de arußrcjp.dignÜ huius imperij diar.virg.indignia auo-
ru. ohm ahßnte pr^ßnte utriq^ßruiebatnumero.Jeret. î^efcio quid
prof e fib abfente noh'vs turhatum efl domi,pro,abfentibm nobis.
In caput %.depronomina. Vojßßiuapronommapr£ter hoc genitiuos
ipßim,ßoltm,^c.admittunt interditgenitiuosnommu fubflamiuorü. l/'-
uim:Q^odmcÜfaBü ditlûmue ConfoUsgrauit*s, quàm Tribuniaudißis?
Deuerbis antefenomindtiuum exigentihus, In hi6 uerbvsaiuntßerÜti
^c.nominatium intelligiturfûbauditur enim homines. Sunt qui dicat^
ßilicet hommes. Qt^dafunt imperfonalibm fimihdjutpluit, ningitj,rordtj
fulguratjCorußatjgrdndindt.LucetJuceßcit:, dduceßit, ue^erdßitj adue-
ß)erdßitji;;^c. In caput,üeuerbvspnflßnominatiuum regentibm.
Apudpoetas nomindtium inuenitur pro accußtiuo per antiptoßm. lu-
CdniisiTutumqueputauit lam bonm ejfeßcer.Ouidim:sedenim quiare-
tulit hidx ejß louhsproneposj(^c.
.Audiesperßdm, tdeflJicera.Horat. Tu reciefaciesflcuras effè quod
audu,id eß,quoddicerts:Agrxcis accepta locutio eff.
In reguldm quartam uerborügemtiuum regentium. Meminipro
recordor,gemtiuum uel accußatiuum admittitßed cum fi^nißcat mentio-
nem faaoygenitiuo tantum iungitur,i(^ mterdum ablatiuocum prxpo-
ßtione.Ctc. veterisprouerbijddmomtu uiuorum memini.ldem :Uemini~
ßiipßede exulibus.
In regulam quinta regentiumgenttiuum. Intereß (p- refert admits
tum hosgenitiuoÇjtantijquanti,parui ^ magni^poßtiuos tantum. Cetera,
htmfmodiper aduerbia ejfijruntur.utj vlmjplunmum refert.tiihdtnter.
efl,rmnm,mmmum,non dutem m'mor'ti uelmmmi.
InreguUmfextdmregsntiumgenimum. Belli dom'ique apud nora-
tium:Ueprimii urhi^ belliplacuijjedomique. Kure pro ruri apud Uora-
tium:Qmnque dies tibipoüicina me rurefuturum. Sed Cicero libro fecun'
do Ojficiorum ahUmo^beUojUtimaluif.Yieminemneque ducem hello,nec
princtpem domi mapiiis res ^falutaresfme hominumfludingererepo-
tuiJfe.kdhumum^ejTapudnoratiumiriarte-.Autimpeüitad iram, Kutad
humum mxroregraui deducit ^ angit. Inuemtur domi eim ^ domi
ißttis. \.egimTur nonnunquam irißtlarum nomina tn genitiuo poßta.Oc.
ad Atticum: Cum Corcyrx epulaJie^hnM htlaremin modum. UjSicilix
cumeßem.
In regulam pnmam regenttum datiuum. Certo ^ pugno cr£ce tun- {^Hfv
^turdattuo^ut CertattibtßedUtineaUatiuo cumpr£poßittone:ut^Certat
tecum. Ef, certantdoms interfè. stcpugnare duobitlt;igrlt;£ce dicitur fed lati- I U
ne^pugnarecumaltquo.viignare delocojmuris,ex equOjinterßpugnat,
in uel contra hofles^Aduerfti Utrones.
AufcHltotib!,ideß,obedio.AußcultoteJdeß:,(iudio. Audio ttbinon did- amp;i^ßu^
mmjed dtcho audtensjd tßjobßquens.t^cm audire cum accufatiuo fgni-y J
ßcat etiam parêrepr^cip/entt uel credere,Cic.'^unquälaberejßjeaudies.
Teaudi/t^btempera.uec Homerum audio. Etßine uerbo:. tiec dudwndi
quidamJdeßjnoncredendijtab. Timeo rv» metuo tibi td.nqu.i-m ^mim^ -.- h.
ßdte,tanquaminimicum.Metuo utrgM,metuo natibttsmeis.Metuia chry
ßde^iTerent.itcformido.Plautm Amphitryone:ïormidatjUtrejnefirripiar'
tur.ldem: Yiimißjuehercle ego iüumrn^_formidabdm:,itdfrendebMÄen^
tibtn. itßormido male^ne ego nommMMmHtera meum. Confdere cum
datiuo,eßrationemhabere:,protiidereimederi. Cum accußtiuo^confäium ^ ^
petercj^ ddtberure:ut, Confulefam^tux. Confuleuires tim. Confulere
in longirudtnê^^in comune.Veßimeiüucin te atquein illum conßl'i6,Teret.
imfOria£Mmdamo_^eftAe£ipere.undeimpüüurä.,eßfrdt44'i^^
j^imd efl imponere altguem humern. gfr ■impQne.re altcui oniM.nbsp;, '
Suntqu£ uartis modn eßeruntur:utjDetrahere aliquiddlicui ^ de alt-
quo.iii^ereddtiuum uel dccufatiuum rectptt.vlt. i^equee^OjUtmultijin--^^^^'i-(^
uideo ditvsbonÜ quo ipfe cdreo. AjßntAr'r.äc.Ttbiaßentdtur.Terent.^mpe /l/C^^'
ram egometmihi omntd dlfentdri.SicAiddri.ltémq^^alpo ^palp^rde- gt;'
ponens:Hordt.Cuimalefpalpere,recalcitrat.ïuue. Quemmunp-e pdlpat!/
car 144. Hoc eßin rem tttamjtel ex re tuajd eß^utiUtibi. Jerent. Q^ in
P iij
-ocr page 124-rem tuum funt.ea uelimfacm.vUut.ex re tua fecerkOc. vacU ex digm-
täte ex Kepuhlica.in re mea eßetkm apud vlautum reperkur.
dA ,nbsp;InfecUam. Stadeo,pro operam do, recïpit datiuum,pro cupk ueluo-
lo,accufatiuum.Teret.Qmntuhocpotimfiude.Ck. ymmomnes fentitis,
umm omnesfludetis. Incumh ere prêter datiuum, habet etiam accufati-
mm cum pr£pofmone:ut,incumbkinfiudia,uel adfiudia apud Cicer.
In tertiam. Terminatione quide funtfex tantum cafus,fed exfignifi-
cationefecerunt oBo,quorum oHatius fmilis eß datiuo,feptinimiit^'t.
îiummflrumenti.
Infecundam regmum dccufatiuum. Yerba uocandi dSiiud gj?« hh co-
o-natd duos etidm dccufatiuos hdhent,fed non diuerfos (utuerbd docendi]
m,omneste bedtum uocdnt.lUum mfœhcem appellant, vrxüa te utrum.
Yirum te iudico.Vacit te deum.
In terttam. Accufatium ^ ahldtiuus diuturnitdte temporis fgnlf-
.cantes,nonnunquampr£poftlone admittunt. Cic. micotrenuifliprouin'
clam per decem annos.zt ablattum jfeclemtemporkfignißcans:utJejiSgt;-^
Bejnipß tempore,addwnß;atutßm,amp;'C.
■ Inquartam. StcdtcimHs:iflqmt£^£omutumj:MpltJiuncegohonoris
çaufanommatumuolo.rerent. nuk mandes fi qmizcBLciimumJiielts.
YosûïdtQsuolo,ddmomtos,^c.
^tnbsp;.Accufdtiumukem,famp;pe ponitur pro dbldtluo. ùui.lib.i. ah urbe cond.
■ sudmqmfque uicem offick funBm eß.u^.db urb. cond. Ythocinftgne
jie^smiiii^bem,fudmxuiufpieuicepemmmsk£t.G
.nbsp;P htl eins uicem doleo.ugitur i^mdgndmpdrttCk.Udgnapdrte ex km-
^Mù^^nbsp;„Qftya confiât oratio. In reguUprim£ annj)tdtwne tertiafub cap.ilt;;.
il'' .
Potiri hoßiu,e{l redigere in pottflatefedaliquMofignifcatUemre inho-
fiiumpoteßate.vlaut.cnata mea hoèiufyotka^neq; ea nuc uhiftt,fcio.
idealiasßpiu^ eande dicendi figuramrepetit. vapinianmjf.decapti
poßli. retler. siue quoniakmo pâtreßlmfa.morl intelligitur,fme quonlam
n Ö reuerfo eo,exindefut iuris uideturfuiffe,ex quo pater hoßiüpotiti0jß,
id eß,ahhqfßbmcaptm. sal. cul fatum foret uxkupotiri.
Verbis motus per locum adduntur ablatiui etiam aliorum locortfm,ut
terraj,^mar^teßajMi9.Verfiiii:An paßim fequer'ts coruos teélaquelu-
tóque,ideft,perterram ^ mareperteftam ^^ lutum.
De fupinvs. Pofteriora fupina uerbis motus à loco rarlut adiiauntur:
cato,vrimi^uhkujîii^at,poûrerm^çubm
nominihm
Iii
'1
i '
f
syntaxis sev constrvctio.nbsp;éó
nomtnthm uerbalibus^a qwhm certetüa nihil differre uidetur: ceßr li.z.
belli calltcr.A decime legionk cohorfationeprofeBm.UuiHS'.Ajioppugna
tione recefßm.
JDegerundmuideLciurentiumVäUdmlibroprimo elegdntidrum. Qm-
tiesoportetloqmiinqmtmllä^peri ' quot;nbsp;^
diuntintjBicdiesdttulit initium dicendiqu£Mllenhnon dutem, dicendo-
rum eorum queueüem. .AdiiciturinterdumgermdiogenitrnmplH-
rdlió:Teret.ï)dtecrefcendicopidngudr^hocefijUtnw^
in prologo ad hedutonti.Cic.Keliquorumßderu, que cduß coUocdndi fue-
rit,in dliumfermonem differendum eß.idem in vhilippicis. Agitur, utrum
U. AntoniofdcultAS deturdgrorufuts IdtronibtifMndondndi.ydrro lib.i.
dere ruß. Altquodfmtprincipiumgenerdndidnimdltum. Cell. hb.^. lud^
thlm cdußmordndi cupidus.Sepegennmusßmguldrh dccedif.cßßr. Su-
bito eruptionefdBd,ne^ cognoßedi quid fereuneq^a collige£Mofi'ém
fdcultdtejnyylßigmnt.uui.lib.zi.v uereor,nequts me hacueßiiädhor
tdndi cdußd mdgnißce loquiexißimet.Suhßdntiud quibpugerundidfubii-
ciunturßepeprogerundio infiniuum dcapiunt. Cic. Tempus efßtidmde
ordineargumentorum d}Cere,pro dicendi. Ceßrlib.^. Keßonditnon efß
conßetudinempopuliKom.dcciperedb hoßcdrmdto conditione. Et lib.j.
CdUipoßero dieconßlium ceperunt ex Oppidopyoß^r£.i.profugiendi.
Gerundium in do rdriuSjßdtdmeninterdum motumßgnißcat. Cic.li.z.
deordt.ipßAjdicendqrefugßi.ulib.^.A regefidis ciuitdtibm totosßdd ^^
coo-nitionemJ-erum trdnßulerdnt.Etin hruto:Trddu0i a diJ^t^o_ad dir
Cfnduminopesreperiuntur.ltin yerrem-.nonuideor omninod defenden
dis hominibusfubleudndifque dißedere. Additur etiaprepofitio cum. Tdb. ^
S
V
Ndw ßribendirdtiocoiunSid cum loquendo eß. SmguUriformd did-
tur.soluedo efßiUelnonefß:^ dddito nomine:Uum,T^etdmenßoluenda
eriatenorejfubitcdefßt.idb.Vdupenßoluedononfumws. Adhdncforma
tamim. Gerundia fe-
etidm tiuiui dixrt-.Yretm legdtmnj
rè dBlue figmfcant, rarim pafTme: Virg.yntque uideMdaficmwa, id ejl,.
dum uidetur.Ad difcendumfdcilejdefljutdifcdtur.
Gerundium ddiefliuumfeugerundiuum non uemt nifiluerhoACcufa-y/^
tiuum recipientej(amp;gt; rdttoneiüim Cdfas. Now emm dicimus: Vent huc tui
feruiendi caufa^ueladcdrendam uoluptatefed caufa obferuanditui,pro-
pt^-rteJocendum,(^c.nbsp;Submomtto.
Pluu quotidiana fuppeditcibit,leBio,0'^i^samhorum ueterum
-ocr page 126-prohättßmorum marrmo^ex quihm Latini fermomelegam multo cer~
tiusquàmex prolixMgramrndticorum regulvi,qu£ multts exceptiom-
bMmpedit/funt^comparatur.Ac nepofunt quidem uerba omma,lt;]uum
fit eor^fope maxime uaria figmficatto,proprio alicui cofiruaiomaßrin-
o-i.vr^ferea non qu£uis difiiojicetrégula nihil obflet,uerboiungipotefl.
%on enim latine dixeriy.agereuerbaTfedficejeuejry: nonfuppetm dare,
fedfiïte-.nonducereuineoifedagere, ( Vinea hellicum eflmürumentum)
nondiuiderefuos milites,fed diuidere copias: non impedirecommcatum,
feJintercludere,^c.Hancproprietatemin uerhorum coniunSiione qui
non obferuat,necdeleBum hahetullum,uharharicaphraf omnem^ per-
uerteritUtinitate, quod its ferefolet accidere,qui lingua latina ad idioma^
tiernaculudctorquent.Quamobreenditoru t^jr dthgentmgrammaticoru
ohferuationes ex optimu author ihm colle el:£,fpe côfulendxfunt : qualis^
efliUe Adriani Cardinak deImgua latinanbsp;Mrtholom£i Kiccij
apparatus latin£ locutiomhamp;\itinifermants ohferuarionesloanne Got-
fcalco colîefl:ore,commetaria stepham Doletideltngua latina.futftquod
aliudaccuratim extat,acpuerts utilius breuiâfque àclionariu. Atq; utt-
nam aliquando ex omnibus omnium ohfiruattonihus probat,,, certi^,
unumaliquoduxico».quoda.rbfcqutl,ceat,coü,gatur.
Superefluerftpcandi ratio,qu£ ad profodiam perttnet quartam grama-
ticespartZqu£ reElam uocum pronunciattonetradit,cuimpartesfunt:to-
ntis,jfiritm,tept,4.Tonmefl,uelacutm,uelgrams,uelcircunflexm.dequo
dicaminfra.spiritus duo:afler ut honor,leuts ut onus. Tempus efl fy Hah £
pronunctand£ menfura.Syilaba hreuh,unhempm habet:longa uero duo.
%xfylLihvspedes,expedibm carmen chfittuitur,de quo ea hremtate, ordi-
ne amp;perßicuitatefcripflutpuer hocadiutuscompendio,facilejfinatura
iuuahit,in uufarumdulaßmamfam'diaritaterecipiatur. SedcÜdequati-
tate uel prints uel med,^fyUab.e tradi pauctf non poßlt,dubitatl pUeïO Uer
fificatoria Deßauterij,uelftquisaliuf rationemetricaahfolutius tra flaue
nt,fitisfaciat.Inter explicada uerfificadi pr£cepta,meminerint pr£cepto-
res enarrationepoetarÜadh!bedaejfe,acprimuproponeda puer0 virgdij
Mcslica,aut ouidij uetdmorphofm,utilemfahu[iA cognofccdi^,uclji ma
linupßm.virgtlij Aenada. viligenterdocendoseßepuerosuerfum poet£
boni diffôlutum,fuK numervs rflituere,qm ab hac exercitatione progre-
d,enturfac,l,usadfictendos uerfus:de quihus componendts quàm potui
hreuißima coliegi,^utilißima pr£Cepta.
t—^
De caymimm ratione opufcdum.
'^■üjafunt ad quodm carmen cognofcendum necejjaria-.ßüaharum
X qttantmjpedumratioj^carminisgentis.
De Iherts ^ßÜahis. Caput primum.
Literarum dlßributio exinßitutionibusgramaticii repetenda eß. Hoc
tantum adiiaedum eß, i conßonantem duabm uocalibm interie£iam
ualere dupliciconßonanteiut mätor^ato,rrota:,cuiuS:,eiw,^ßmilia (prx-
terquamm compoßtts, utin htsMiugus^, quadrtiugus: \irgil. çiuadriiugo
inuehiturcurrußand'emque utm habereuin prxteritis: ut^hmaui^^arM-
ueram,impleui,pemi,audiui,,!^^c. Conflantur ex Uterisßllabu^ qua-
rum alia breuis eß^alta lon^alia communis. Breuis appellatur^qu^ in di-
menßoneuerßiis unum tempus obttnef.Longa, qua duo temporacomple- '
ftiturjunóque mufico pulß continetur : Communis^ qult;e nunc breuis e{h
nunc longa.Temp US hic mora tlla eß.qudßllaba effertur. CommunefyU
labaminteUtge tantum in carmine. Pr^tereaßyllabarum ulia prima eff^i^tr^
1
altamedta,alta ultima. ^'^dtxuocanturß/Ux^^u^cunque interpri^ f'llnta. vA
mam ultimam funtmterteä*. DtSliones monoßllaba ultimis annu^nbsp;^^ '
merantur.
Vequantitdteßllaharum^reguUgenerales.
Qwbm modifprim^ßUabxqudmitas cognoßcatur.
ModiquibmprimxßUahx
quantitas cognoßciturjßnt Kcompoßtio
'Poßtio
Diphthongal
Vocalts anteuocalem
Pr£poßtio
quorü aliquot
etiaad médias
ßUabiUj^ ul
imas como-
o
h -
ycendiiSj utilet
funt.
Deriuatio
Regula
Jßxemplußeu duthoritai.^
praeceptä
■DE POSITION £.
Reguld primu.
Pio/Ifio fit,cumuocdtem confomtes p lures fequuntur, uel und duplex,
rLemeddemdiaionefmcindluerftsM^^^^
relhondens. in dmerfis diaionibusfitpofmo, cum prior m confonantem
exit,^ dlterddconfondntänapit,ut m hoc uerßculo : mur m ueti-
tum Temper, cummufque negdtd-.ultm^fyüdbe tum,per,mm,pofmonc
producuntur.semperhocmodofylldbdproduchur,ntficummeddemfyl-
labdmutdmliqmddfeqmtur,qu£ pr^cedcntem mcdlem ndturdbreuem
nonextenduntneceffdno,fededm nunc breuem relmquunt,nmcmpo-
rmonis{qudmdebilemuocdnt)producunt:ficpdtruprmdmhdbetcom^
munem,amp;phdretrd medkm. af ndturd longdm uocdlem poßm debt-
Ivscorriperenuüomodopoteßutkmdter mdtrts penult,md femperlon^
gdrnMet.
.Annotdtio.nbsp;.
VocdV,, pr^cedentU diäionts ultimd breuu.nuüd poßüone product
lo-nofcentaltjß qmdpeccduerojtulti46,dmici.Keperitur tdmen,fed rartuSj,
ätimd brem hocmodoproduad:YirgilMb.i.Georgicon,lapp£que tribu-^
lique.
De diphthongo.
D'tphthongusomnisndturdlongdefi/emperqueßiüdhAmproducit,ut
aurum,mfceltcts,uetuU:mßcumhanc m tdtmd diBioneproximd fiqm-.
tur uocalts.^am tunc ^fere cornpituriut hic,Ouid.Kdptdturque comtsper
ttim noud nuptdpr^henßs. Omnts item contrdäio longd efl, ut cogo ex
codo-o.sic mdentur etkm productgenit'iui, ddtiui,dhldtiuï qumtlt;6dei
chndtionis. yirv'il. übra die noBique pdres,pro diêi.
De uocdli dnte uocdlem.
Vocdlis dnte uocdlem in Ldtim diBionibus corripitur, utpiusjßren.quot;
musidrdnedjd-ureusjdureijz^c^
|1nbsp;e^vtrtt^mi
quot;Primo. ïio hinc defio, mde defioculm,ji,ßÜaba Ion- '^jtZ'^l
p-dMfidm^fiebam^amp;^c.sedßo corripitmcdlem anteuo-
'cdlem cum ltterdhßq»itur er,ut ßerem,ßeri,lt;^c.lheH
primdm producit.ohe,primdm hdbet communem.
Secundo.Genitiui ^ ddtiuiquintte declinationis exeuntes
inieijUtfdCieijdiei.
ExcipimturJ Tertio, cenitiui in im,quorumpenultima communu eß m
^ uerfu,utuniM,illiM:except'isduobws,dlteriws., quodßem-
per hdbetpenultimam breuem, ^ alius, quod longam.
^arto. kulaï,nepai^ ßmilesgenitiui prißch qui penulti-
mam producunt.
Qmnto.'eofßßua in eiiis,cia,àum, in quihws antepenulti-
^ ma longa efliut Aeneim^Vnamemj^c.
Vocaltsinfineprxcedentis diBionis poßtaj uocali diéfionisßquentls
initio allante per ßnaloephenabforbetur, rarißime relinquitur .ciâtum
eßintatinis diftionibm uocalem ante uocalem corrtpi,nämeaßs.pein
Greets diEiionihMproducitur, utin aer Darm, äonia, vTeiamra^vfiami-
des, neridesmuf^japeW, d'ws,orwn;w,amp;c.ttinpofeßiuis,vrtameim,
Kenem,amp;c.nbsp;T)epr£poßitione.nbsp;- _
H£prlt;epoßtiones ^ in compofitione ^^ extra compoßtionem,ßnon
impedit pofitto, corripiuntur:ab, ad,in,re,per,ob,füper, ^ßb:utAheo,
Adeo,ineo,repeto,pereo,oheoßuperillmoßubeo.Sed renew ^^ imperßona-
lerefert,producuntur.
Pr£pofmonesh£ producuntur.A,eJe,di,ße,pr£,pro: ut amitto, emitto,
demitto,dimittoßpono,pr£mitto,promitto:mfiuocali ante uocalem qua-
t,m mutetur,ut deamo.ln his:dirimo dißmisji hrem efi. cornpmnt
h£ primam:profugo,profugM,profugmm,profundaf, profano, profdnM,
profeflii4,pronepos,proßeor,profarhproccüa,propagonomenpro poüe-
ritate-.nam pro uite producitur. nxcjunt communia, procuro, prof undo,
propeüo,fropagare,^c.nbsp;^nbsp;/C
Ve compofitione. ' /nbsp;'nbsp;' . J^
Compofitionef£pequantitasßyllah£cognoßcitur,utß cui diBionisßm-
plicisiLota qmntmfit,eam componat,iamp;ex compofmaccentu quanti-
tatentcomofcet,utex ddamo refeco,prm£ßyllab£ uerborim amo ^
feco breues inteüiguntur. amp; ex aßiro, ^ exclamo,long£ j^iro amp; cla-
\no,%icexmpotens,amp;m^prohm,hreuespotensamp;'pYobM,itcmquecx
öi.-**/»
e.
r
infanm ^ prxcldnUilongefdnm ^ cUrm. Q^odficopoßtum m qu*'.
taorßüdbiVSexcreueYit,reddBumddtnfyüahiimuocem accent» quanti-
tdtemprodef.utjVideo hreuemhabereintellmmus, ex inuideoredaBo ad
inuidesi^ßnio longam,exdeßnts,^c.
De deriuatione.
Deriuatiuumplerunqueprimmui quantitatem retmet,ut amor,amabi-
lis,amanter,amans,amicmj^c.primam corripiunt, ut uerbum amo, ^
potentia âpotens:cotra,orator,oratio,lt;^c.producuntjUtorQ unde exoro.
Excipiuntur.
Qwedam à primitiuobreuideduBaproducunturiut^sedesàfedeo. La-
ternaàlateo.roxkuoco.Veralisàferm.l.exlevisà lego. Tegulaategen-
do.M..icero àmacer.vires àuireo^alidque nonnuUa. lî^ec à primitiuo lon-
go dedufta corripiuntur:utjVicax à dicere, cum ceterU compoßtii in tCM
exeuntibws:ut maledicMi,caufidicus. hrend^ab areo. Lucerna à luceo. so-,
por àfopio.vadumà uado.^otareànotu.natareànatu. Acerbusab acer:
f^quisdamalia.
.Annotatto,
Tempora quinque deducuntur kpneteritoperfe^ßnka in ram,Jpn^
rim,rô,Jp.reliqua ànbsp;àprxterito, quantitatent
prjeteritiferuant^qux.fdipe dißrepat à prefenti: ut leger am, legerim,^c.
primamproducunt,cum lego comptât,^ab eo deriuata,legebam,legam^
lege, flt;;'C.legor legebar,^c. sic à uideo breui,producuntur uidi,utßm, cH
omnibus dermatuiut uideram,JJem, rim,f^c. ^ uißts,a,um, uifurusjui',
fus,m,ui,uifum.uißo à fupino. uifim.
Kegula depreteritis ^ßipinis.
^ Omnia preterita dißyllaba, ^ ah his dedufla tempora: itémquefùpi-
na dißyüabacum deriuatu, primam fyllabam producunt:utlegi,perle^y
perlegeram,0*c.uidiuißm,prouidi prouißm,uißrus,uißto,uißo, (^c.
'~Sexpr£terita,bibi,tuH,fdi,fódi,dedi ^fiett,à bibo,fero,
ßndo,ßcindo,do flo,qu£ primam corripiunt, utadbihi,
attulij^e.
Ex0pfanturJNouemßpina,datum,ratum,ßtum,itu,quitum,ßtu,citumj
' litum,^rutÜ,ado,reor,ßro,eOjqueo,ßino,cieo,lino,^
ruo,qu£ prima etiacorrjpiut,utadditü,irritü, cofttu, ^c.
Statum àßofereproducituKcompoßta uariant.
\
I
I^f
Jleliqud prdcterlra^ fupindUntdm habent pr 'mdm3 quanta prima
pnefentis eü:utu0c0ju0cauiju0catumprmam corripiuntxlamo, clamauij
clamatum producunt : quatuor exceptisprimam corripientibusjcoegijco-
dftum à cogo :genuhgenitum,dgigno xpofui:, poßtum àpono : potui à
poßjum.
Deprieteritiigeminatoprincipio.
Pr£teritageminatoprtncipio primam corripiunt : utCAdo cecldi, cado
céciiijt^c.
Ve compoßtts ex hi ^ tri.
Ex bi tri compoßtd:,corripiÜtur,ut bicepSjtricepSjhidenSjtrideSj^c,
Deexemplo.
Exemplumj certißtmm eft inueiîigandxfyllabarum quantitatif ma-
dns^quo pgt;-ohatipoet£ alicuitss authoritatemßquimur.utft cuiprimießl~
Uhamp; nominumpater ^ nouercajßntignot£j,ßirepotefl ex hoc uerßu
Virp-iliano: Eil mihi nanque domipater^efliniuéla nouerca.Si mediaßl-
labaßdj,nominis caftaneaßultima,des, uerbi ades^ex hu quoque virgin
Hantsintelliget:Cafîane£molles. Et^mcades, ^c. QMmobremutilip^
mum fuerit multos optimorum poetarum uerfm edifcere.ex quibrn ^fyl
labarum cognoßitur quantitas,^ cdrmink uenus intelligetuYjgemufque^
poèticiiS.Optimipoetxßnt: virgilius, noratitts, ouidius, MdrtidltS, luue-
ndliS}VerfinS:Alijquemulti:inter chrißidnos vrudentiui,^ plures etiam
rscentiores.
DeßUdbis communthus.
Liqmdns.'Britdnnui.ltdlui.^ßqud reperiunturalia.
De mediafylldbtequantitdte.nbsp;Cap. i.
^Pofitione.Diphthongo.Yocdli dnte uocdlem.Exe
ploßiprei expiicdtts.
Ills modis ßüdhx, me-\ ^ccentu uel longo uel breui.
di£ cognofcuntur Diminuttone.
Deriudtione.
^eguld.
Dedccentu.nbsp;_nbsp;Xc.,^ efl pro.
.Accentm triplex eü: dcutus^grdHU, ^ ex utroque mtxtus ctrcunfle- nnncmin-atio,
xm. Acutusfylldbdm dttoUit ,grduts deprimhctrcunfiexus tdrdatiut
humnominifJomimiS,primdßlldbd dcuitur,reltqu£grauantur. huirn depummr.
■mquot;0,KomMM,fnedU circunfle£iitur,re[iqu£ deprimuntur.
Breuesdccentmmreguhs.Vrmd: MonopUdbxnïfi contrdElx.fint ^
ndtwd long£,lt;icmntHr:utdüx,mtgt;x,fdx,pdrs,c^c.sedpdx, lîsjdôs,
circunfle6iuntur.
Secundd-.Dißylldheexpriorenaturd longd, 0^dlterd breuiconftitu-
t£,prtorem circunfleólmt:at mdrer:dliits dcuunt: ut mdtres, pater, nepos.
Qmdam Inflexibilia accipiuntaccentumin ultima : atporro, una ^ fi^
miles diBiones,quo amminibiis differdnt,
Tertid-.Poljßlldbedichonespenultimdmproducentes, ultimdm corri-
pieKtes,penultimam circunfleBunf.ut Românm,togâtus:producentes ue-
ro ultimam,acuunt penultimam.
Qmna : voljßüdb£diBiones penultimam corripientes,antepenulti~
mam accuuntflue longam fme breuem, quantacunque fit ultima : ut, do -
mmiis,domini,(^c.
Cognofciturautem accentii fßahaidnlma^^emhm'^ diBionis poly-
/yt^h^ ySi^^^ f^'^ ^^Jyllab£,qu£fluelacutum,uel circunflexum tonum ohtinet,longa efttfm
grauem,breuis:utKomxnus,pópulm.
Excipiuntur qu£dam.
nultimam tarnen acuunt
qudndo,exctduerjüm,duntaxat,nimirum,enimuero, (^c. qux 'difcriminis
gratidine du£putentur diBiones,itapronuciantur.Vr£terea, calefacis ^
frigefac'is,^^ utraque pleraque nominatiui accufatiui : Ituocatiui
nominumpropriorum in lusiut Yirgili,penuhimam breuem acuunt, cale-
fis,cdlefit ultimdm. syncope quoque dccentum mutdf.ut deum,pro deo-
rum. U diBiones enclitic£ qu£pr£Cedentemß'llabam acuunt : ut lUe'que,
homóne,heflidHe,lt;^c^
rndiminutione.
Tgt;iminutioneinueüigaturantepenultima,cum h£cdiminutadi6iione
ßtpenultima,!^ accentu cognofcitur;utdocuerimiis,e,breuem habere in-
telligitur ex docuerim,(^peritorumilongdm,exfinguldriperitm. vortu-
nxtm u longdmjcxfortund.
De deriudtione.
Hoe modoßUdbd cognoßitur,fi deriudtiui quantitatem aprimitiuope-
flt;ts:Htfl cmfitignotaßüaba ne,in ueneremgt;uel the, in £therem,fcirepo-
f
n,qu£tumetfi longam penultimam habent,dntepe-
nt,ut compofira ab inde,proinde,i^c.dliqudndo,fi-
de f a c i, e n d. v e r s i b v s;
reft exgenitiuis Venerh,£thcrh.fic iniquim ex iniquws. Vonumtm ex for
tunA-^uiimentum ex erudio erudis.\erecundmgt;re, ex uererh. Amabilis,
fnUjab dmatum.Lauacrum,à Uuarum.stmuUcrum^àfmaUcum. Ambu-
lacrum ab ambulatum.inuolucrum^ab inuolutum. Aratrum, ab aratum,-
ixcipmnturpromba^tnnubajqute penultimam corripiunt,
I^oin compofitis,
Sipriorem compoftipartem in diEiione l^atinatermineti^uelm Gw-
ca o,corripitur utrunque,ut/èmiuirjenffer,agricola,fiquidej aflronomus^
Timothemphilofophui,^c\
Sed ft fuerit i certi cdfuA, utique producitur : uîreipublic£, cuique, eut-
dam,unicuique,cuitibet,i^ fimtlia.utrique^eidem jplerique, ^c. qutbm
addantur ibidem ^ ubique fiqu'is,in quibm i producitur. Excipmn-
tstr hxc quoque,pridicjpoftridiejquotidiej,uhicunquej ^ meridies, in qui-
husijCommnntseil,
Ve ultimefyüdh^qumtitatequot;. Cap. 3.
lt;^PoftlO quot;)
Modi,quihM ultim£ jylla- jDiphthongm^ de qmbus difium.
h£ quantité cognofcitur jExemplum ^
(^Regulajequanuncdicendum.
A
Reo-ula primd. In afinita.producuntur,utamaJa,mufd dbtdtiuus,
^ uocatiumà nomindtimgr£Ciiin AS,ut ô Aened.Stcpr£tered,contrd,d,
qUdj^C.
CNomindtiuijdccufdtiui,^ mcdtimindiutmufd, cdmï^
i \ na,lt;^c.-
Corripimturlt;lta,quta.
JNumeraliaingmtdcomunideffeHolunt-.uttrtgintaji^c..
fed à yirgilioproducuntur.
In efnitd cornpiuntur: utmdre, mille, hercule, docere,fcribere,fcribe,
^c.penè,ritè,impunhponè,fdcilè,jfote,mdnè,nempe,dge,euge,i^c.^^
ConiunBmes çnclitic£iq»e,Hejnc.
'Cr£Cdpnm£wfleâtiomex h,ine longumîdt'mU con*
uerfd-.utvenelopejo Anchtß,
.Ahidtiui quinto declindtionis:utßeJie,rejCvm compofi-
Wjqudrejhocliejquotidie.fdmedbldtiuffSjquodolmfae*
rit quintA declmdtionts,
Producmtur Imperdtiuifmguidresßcundji. mugdtionis:ut ride,gdude,
cUttCcuque:,ue,ne.
^duerbid in e^ab ddie6liutsfecundöt decltndtionu:urpul-
chrejdoSie,egre^ejOptimej doHßme. Addunturfere,
ferme, ^ udlde{pro udlide ). Corripiuntur bene, c^r ma
_ lej^ mdgepro mdgis.
I
In i exeuntidproducunturjuidiJiheri,patrijmdrijnijfhJêd niß ^ qua-
fifkpim corripiuntur.
r Ddtiuis ^ uocdtiuis nominum cr^corum tertix, noßr£ decli-^
\ ndtioniiiut Alexi:,AmdrylliMjyllij,Palladh quxcorripiuntur^
Exceptii^id niß quod datiui interdum latineproducuntur.
JMthi,tibijßbi,tbi, ejT- M cum compoßmßcubt alibis ^c. qu^t
^ funt communia,
O
O inßne diftionU commune eßjnunclongum, nunc hreueiut uirgo, a^
mo,amadojquomodojßro.sedego,Latinif£pius corripiuntjut ^ßio,ne-
ßio,profeBo.
^Monoßllaba:utdoßo,pro,prö,Oj^c.
Datiui ^ ablatiuißecundz declinationiiim dominoj tem
Producun-J plo.
tur. ^ Gr£Cd in o,qux perc. fcrihunturiut V)ido:,Cdlypß^^c.
Muerbiddb ddieBiuts uententtd:uti0C0:,ßnb,prim0, uero,
L certoßalßo.Sic eo ^ iäojideojadeojmerito, ^c,
Corripiuntur duo^modo^citoj
Vinßneproducitur:utgenußru£iu:,tu,amatuJi£lu,diu,^c,
B.B.M.T.
In h. d. m. t. finita corripiuntur: ut:, ab, dliqufd,templum,caput,dicltj
ttj ^c. Sed nunc m ßemper eliditurßquente uocali. Fumât profu-
mduitt
ï'
In c,producuntur:ut hktiduerhium,dicJuc,^c.Comptuntur,nec, do^
nec,Uc.communidßint,hkpro»omenj^fac,quodfepm conifmr.
InhcornpiunturMtueSltgdyConßl^niUl^c.vroducunturuehuAm
chut ukhaél.itempoljfûl,ml.
N
Njnfine produckur:ut V£d.n, enjSirefi,delphmjAgUmemnonj,^c.^tac~.
cufdtmnominum m of^esj^ exprime declmatknts : utAenean, Ldertent
Venelopen.
CNomind in en habentid ink hreueingemtiuo : ut cdmen,
tubkenj^c.
rin d.n nommumprimlt;e declindtionif in et bre
I ue exeu nmm:utoJp,njïphigenilt;miUiiide-
.Accufcitiuù An^yiAtArip^c.
Inonnominumin m ^em :utJAeneUonl
Orphéon.
^nin uelyn:utlbin:,D(iphnin,erinnyn,^c.
Forfitdn/or/ân^tamen^attAmenjinjMj utden pro uidéfnej
jicmen,fein^egon ^fimilta.ntqu^patiunturapoco-
, penjdém:,exin,prom.
Notandum eil omnia nomma Latinif uftrpata^ qult;£ crece per o paruu
feribuntur,habere o breue:ilion quod^ilioslegitur, arBos, heroos ex
herosj^^c.
Rjnfinecorripitur:utcalcar,puer,uir,eolor,gutturftc,legiturjegorje'
gererjlegar,fimper,fiper:,^c.
r Greca in er longum/cribunturenimper Hgr£CUmj quoi
A ßmper eil longum: ut aer, xtherj^c.prlt;eterpater ^
Producunturlt; mater:,qU(S, ultimam corripiunt.
t jCurfurJarfarJarjnar,parcum compofitiij ^ uer. Cor
(_ eßcommune:ut(^Celtiber.
S. ^s.
Vltima diBionU in OA terminate producitur: ut calchafj mufus, rf-
Sxcîpmtur^
r Gracd. in a^,quorumgenitium 'm aclis:utldmjgt;lt;ts Idmpadis
) ueldosj^c.
plurdlesin ds nominu Grxcomm noßmter-
(_ ti^declindtionióiutUmpddds.
Es.
Es ultimdßüdbd producitur.ut Anchißsjnubes,pes,resJdudes,B-4udcs,
dicesjCereSjpes cum compofitis.
-Nomindhdbentiditis ueletis,uelidrs penultimd breui in
genitiuo:utmdes^diuesj,teres,feges, ^c. prater pdries,
dbiesjdries.
Corripiunturlt; Nomindtiuigreciplurdles-.yirg.ThrdCesdrant: ^grxcd
neutrdjut CdC0ethes,quid penfcribttntur.
Es a fum cum compoßtts.venes.norat. Q^ew penes clrbi-
- triumeß.
Is infine corripitur:utldpisjurrisjfugis,dudttisM,quiSj,quißuis,(^c.
^Omnis cdfm plurdlts tn is:utmufts,quispro quibm, omnis
pro omnesjtrispro tres, ^c.ei^'nomindtmaQrdtcis in
eisiut simoisfoentlf-
secund^perfiinxfinguldres, qudrum plurdles hdbent itis
longum:utfcknejcis,poßis,ueltsjederis,dudis, ^c. Et
Producunturlt;^ ßubiunBiudfuturazut dixer'is,dederis fed preterita cor-
r ripiuntur..
Nmina hdbentia itis longum ingenitiuo:ut dis, lis, sam~
quehabentiris^in0s:utglts,sdlamis.
Vis tum nomen, tum uerbum, cum compofm: quamuis,
^ quidm.
Os.
osproducitHr:utros,flos,nepos,dominos,os ork^ Attica per c, fcrtpta:
mAndrogeos.nbsp;Jr.'
^Osoßis-.apos compofita compos,impos.
Corripiuo^ J Grecaper oparuum fcripta:ut synodos.amp;gt;genitiuim VaU
tur J lados, heroos. l^amheros ^ alia per. o magnum fcripta
(_ producuntur.nbsp;^
Vs.,
Vs corripitttr.ut dommm,mem,ßrihimits.,
Producmtu^
-ocr page 137-rCenkmftnguUres^nomincttm accufatiui et mcdtmiplu-
rales qmrtxdeclmdtionis-.uthumM, hosetOjfruBuf.
Monofyl}aba,utriifj,ff}us,fm,plm,^c.ttnommaterti*
ProdHCunturlt; declinationk habentia u longum in penultima genitiui:
utmrtm,tellus,^c.
Genitiui crm sapphftsj im, ((^c. Uelamptis, ^c. exov
- cognofcuntur.
de pedibvs metricis. cap. 4.
F)Es eflmetricaßllaharumconfiitutto.'i^amßllabaunapedem non
facitjcum in ea nonßtarßset thefts:ut nec mus pes uerfum. Vedibus
autem pluribus uerßmmetimur. syllaba hrem hacßgura ßgnatur uj
longa uero notatur hac-,quibus in pedum deßcriptione cauß breuitatis «- vedcs JißyOabi
temur. Vedesnumerantur oEioe^ uiginti.Qmtuor diJfyUabij Vyrrichim amp; trißyllabi
uv: utdeus. spondteus — : utaudax. iambus o - : utdies. Trochäus -
ut mater.oBo trißllabi^Tribrachjs uu u;«f canite.uoloßßws---:«r Ae- très ßi-
neas.maylus~v^,fidera.Anap£flmvv-,fuperi.2accheus v -~:ute.nbsp;^
ge{las.AnttbaccheitsßupalinohdCcheM — \j:utaudtte.Arnphimacrmß- hwautor «SL^^^_
uecreticus-o-:ut principes. Amphibrachys u.v mt beatW. Sexdectmnbsp;-i' f 7
tetraßllabi.vr0celeußnaticusv u u u: utreUgite.'oiSfond.etts----ut Pedes'co^oßti.
oratores.Antißaßuslt;j—^^:utAlexader.choriähus—.\ju-^:utomni-
potens. Dtiambm u — u —:utferocit.is.'Ditrochlt;eus—u — u: xmulorÜ. lo-
nictts à mmore u u—^:ut redeuntes.ionicus à maiore.-.~-.\j ututßubdu-
cite.Vxan uel Plt;£on primus — u u o:«f colligite. vxanßecundm u—u u : «f
reducite. v^an tertius u u -u; ut redtturiu. v^an quartw o o o — j celeri-
m.lpitritusprimus u---- : utßacerdotes. ^.pitritusßecundm——:
ut inter omnes. ipitritui tertim ——• u — ; utcrudelitof. ipitritus quartus
---- :Htpermanare. Ex quibusfrequenttor ufus eß Pyrrichij^ßondet,
iambi,trocheijtribrachysj,anap£ßijdaHylijproceUußnatici,choriabi,qms
pueri tcinquam digitos fuos tenère debent.
De Herßum compoßtione.
Pedibusplwibm uerßmmetmur. v.Ü autem uerßts légitima pedum
coniîitutio.
Carminum uaria nommafunt.
Carmina dicuntur uel ab 'muentortbui :ut sapphicum à sappho puel-^
R ij
é:
U:VelapedecrebrmrMtumbicum,trochaicum,andp£ßicum, vel
ah his quihoccarminecelebratißnVMhemcum,adonicum,(^c.ua ly~
raj.yrkumadlyramcantanfolitum. A menfura,yionometrum,quodex
Qadntitas cay duohmpedihin conflat, Dimetrum quod ex quatmr, irimeti^quodfex^
mmn. Tjtrametrum quod ofio.in quatuor his h'mipedes una menfura pulfuque
mufico compr^henduntur^per ojpo£iam,qu£ eß duorumpedum in unam
dimenßonem comprxhenßojqUießtin carmine iambico^trochaicoj ^ ut
mult0p[acetjanap£ßico.infentametrojquod ex quinquepedihm conßi~
^a^ti^^i^y ^tuiturj^hexame±ro:,quodßxpedihmconfiatjßnguliipedibttiunamen-'
' H'ni. ^ ßra trihuiturjßanditurquepermotiopädtamßngulis pedibusinßngulas
Xgt;epofuionUge dimeßones computatis. a depoßtione[qua cognoßaturabßolutum nefit an
ttera^: Acata- ahundetdn mmuatur Carmen maximeiamhicum) cuimgenera funt qua-
uauTnraTy tUOr.AcataleSticum.cui nihd autfupereß aut deefl. catAldtLcum^Cui deefi
cataleäimamp; inßneßüahd.'BrachyMtdeßiicum, cuidu£ßyllah£uel pcs integer inßne
Ih^rnnquot;^quot;^''nbsp;unaßüabaueltotttspesßpereß.a reuerßo-
Dicolontrijh-o. neusSonocolonjquod eßuniforme^qualis eß Aeneu yirgiliana.Dicglondi^
duohm carminumgenerihm conßat,cuiußmodt efi car-
lib.ter Ja ca'r. men elegiacum,quod ex hexametro ^ pentametro componitur. vicolon
mmum.olïz. tetr^ophon,quodpofitreseiußef»generiiuerßti, ^ qudrtumalterim
^ /
I
modi,adprimum reuertitur,quale efißphicifJUCfm adonio. Tricolon te-
t^ßtaphonj cum poflduos eiufdem generis uerfm, ^tertiumalterim^
quartumque item alterim modi^reueriimur adprimumj quale efi Horatij
carmen hb. z.carmi.
.Aequam memento rehta in ardu'vs
Seruare mentem^nonficm inhonts
, . .Ahinßlenti temperdtam
Carmenhem- . r . ' ,.
c» etii Home. L£titia moriture Delh^c.
De uerfu hexametroßu heroico.
genereVirgi- Hexameter ^nohihßmtts efi ^frequentißimmex eo diBuf^qttod
iiMBttcoUca, ßexpedihm con^let^q uem totidem quoque pulßibm metimur.Kecipitin re-
TmaZ^. gioneßupedum locojprimoßecundojertiojquarto^ueldaftylum ueljpon-
firipßt. dxum,in quintoßolum dafijlumjnßextofolumßond£um,hoc modo.
arßso-thefis,nbsp;^ .nbsp;3 4nbsp;5nbsp;öquot;
hoceß,eUuMoNeßia~uv menshomi-vu numfa— tifor—tifquefu-uu tur£-..
%iZr!Znnbsp;Hdremo-^^ dure— hmfuh — lataß-u^ cundu—
fedibm. Jteperitur interdum apudpoetas in quinta regione^ qu£propria dafiy—
gt;
üfedes eß^jfondäem Ih^xtikus ußr^dtm^fed quem regione quartd pre-
cedit dafiylufjuerfufqueß)on^kffS appellatur.yirg.chara deum foboles
magnum loutsincrementum.UjConßititatque oculisphrygiaagmmacir-
cunßexit.Kar'm alij reperiunturpedes,utproceleußnmcmj qui confiât
ex quatuor breuihiis,rarißmeanap£ßm,Sedmeminißße debentpueri,non
ücere uerfificantiin opußulojudicrojquodin operg m^noprincipes poe-
txßbißmpßrunt.
.yinnotdtio.
Notdndum eß ultimdm cuiufque uerßws eßß dncipitem^diBionis quoque
ultimdmbreuemceßrtegrdttdraroproduci.Tumnullum neque. hexa.quot;
metrum nequepentamMrujnuerfimi:eB£.fmesj^raßeri.
Deceßra.
Cdißura d^iàtur^cum pedisßequentis initioßllaba ponitur,partem oratio-
nisßniensj,qua cxditur ac diuidttur ucrßia. cuius forme dueßntjpente-
mimeres ^heptammeres.ventemimeresjideßßmiquinariapartitiojidi-
citurjicumpoflduospedes relinquiturß'Uaba diBionem terminans:utjAr-
nfa uirumque cano. uec neceßaria eß non tantum hexametro carmini
(hocenim heptdmimerem quoque recipit) uerum etiam elegiacOj,ßpphi-
COj,dßclepiddeo:,dinßiue nonnulli^. T)iBä, eßfmiquinäridj quodfemipedes.,
quinque continedt.Keptemimeresjpußmißptenariaceßura.£ß,c(impo(l
tres pedes mdnetfyüaba partem orationis ßniens: ut:,\Ue mem errare bo-
ues.Ciuam ceßramfolus hexameter uerßts recipit,ßd alter aßere ceßura.
ßcundipedis initioprecedente.sepeceßrepluresßnt:virgiLSylue(irem
tenuimußammeditaruauena.Appeüatafemiß_ptmarja.^^dß^^
mipedes contineat.
Deßneuerßa hexametri.
Clauditur hic eleganter diBione dißyllaba uel trißüabaiutj uoluere ca-
fiis.totadire labores.Duabtss dißyüabu durim clauditur :mrat.iß tibima
ter.it monoßüabd tterßm inconcinneßnit^nifi ßt animantis nomen:
yjyo-il.VrocumbithimLbos.aut altera précédât monoßUaha^utopdter
^ reX. ^^^ uelociores ddBylis pluribus eleganter deßcribunturgra-
uioresjpondeis.ytrg.Conuellimmaltissedibmjmpulimüßque^ealapßd re-
pente ruinam cum fonitu trahit, ^ Vtanaumßper agmma latè incidit.
ldem:ollißdato rej^ondit corde Latmus. U, knnixi torquentßumas, ^
cerula uerrunt.Kes moUesuerbis mollibuSjDure duris ^ a^ervs:'Deniqu(
res omnes uerb is ^qudndx.nbsp;-y
ntt
-ocr page 140-Verßi Leomrüuitdndtßintjn quihm medium, ^ßnis uerftti, eundem
nferuntfomm,qudvs ille. I nunc ^ uerbis uirtutem iüudefiperbts.
Etuerfus in quihmplures diStiones fimt eddem confonante incipientes:
ut, O Tite tute Tdti tibi tdnta tyrdnne tulißi. Vitdndus denique omnii
hiatus ^^ aj^eritas. Ve fnalœpha amp; eclipß.
jS[otand£ funt figure du£ fnalœpha ^eclipfis,hiatus uitandigratia
quot;Khdebatur 0- muent£. Synalepha,efiper quamuocalisinfine diBionis à uocaliproxi'
rTslutEgregL'^^ß'I^^quot;'^^nbsp;^cUpfis, qua Uterain fine cum
(ordatm homoßd uccaliàproxime fequenteuocdli eliditur:ut, Conticuere omnes. Mul-
^exZt^^ub'iZn^terris,^c. ^ugiendeßntelifwnescrehrx,necplures^duabu*
AeUmahßmi- in unosi£xß.ferendj£^frnt. Reperiuntur hypermetri uerfus,ubi ßpcreß
in fine fyllahd,qudm infequens uerfus excipiens abfärbet. Virg. Eccefures
anmis aderatTyrinthipis,omne'mque Acceßum lußrans. interdumßna-
Licentia paetinbsp;toüitur ultimd uocdlis,ßd corripitur tantum. Virg. Et longum
xa.^^^^J^ormofeHale,ualeinquitiola. Quandoquelongäßruatur.ldem:Lamentis
gemituque ^foeminep uJulatu.Hecpoetis principibus ufirparelicuit,
quibtis plura concefß utdemws, syßolen : queßllabam longam cor-
ripit.Virg.cumßbito afßtrgensßuflu nimboß^ onon,cumlogafitpri-
ma nomin'ts orton. Eftaßn :qu^e breuemproducit, idem lib.i.AEneidos,
■Exercetmanachoros. synerefm: contraBionem duarum ßUabarumin
mam.ldemtSeulento fuerintalueariauiminetexta. nierefinidiflraElio-
nem coniunclarum ßllabarum:ouidius,vita data eßutenda,data eßfine
fenore nobis uutua, neccertaperfoluenda die. vbi perfoluenda, quinque
ßUab 'is effertur. Sic fuau'u apud Virgilium tribusßlldbis,ut ^ altbifua-
fit,^confimilia.
De uerß elegiacofeu pentametro.
Carmt ele^a.
Verfus pentameter ex quinque pedibus coßat,ßedin duo hemißichia ßu
cum olim rebfu dimidicitos uerficulos diuidttur, uno fpondeeo dum in pdrtes ita dtfßSho, ut
TdlZoZfnbsp;ßüaba longa adijciatur. Prius hemßichium ex da-
fmt,n«nc »^tü Stylo uelïfiondeo,longâqueßüaba conßat, idem quod cefura uerfus he-
tftqmbushkct. xametripentemimeris,que hicprecipue neceßßria eß. foßerius exduo-
bus dä6iylistantum,0'ßüaba,ut:
Ndtu—refequi~vvtur-ßmina-v\jquifque ß-\j\je-
ConiunHus hexameter cum pentametro, carmen coficit elegiacum: ut
Vtendum efietate,citopedelabitur et.-ts:
Nec bona tamßequitur,quam bona prima fuit.
li
Ï
In qmhm hoc curandum eß, utuno difikho perfeBus ßnßm cthßltta-
tur:mttußHTßendutur,utdtftkhoßequenteperficidtHr.^^^^
ßibm ßnßtsabßluitun
Defneuerßmpentdmetri.
dauditureleganter dlElione dißylUba, tetraßUaba, ^pentaßüdha.
Pro/». NO» ddtur ad mußds currere lata uia. uart. Ddntur opes nuüu nunc
niß diMtibm. Quid, lm eß cumßormd mdgna pudiciti^ßd ineleo-dnter ^
tnconcinnitertrtfyüdbd,pr£terqmmin epigrarnrndtis. Martialn. Serdni-
mts uira eß craflmd,uiue hodte. Ltmonoßüab^ du£. ouid. Ldm erit. m
ma^vi ^ uoluißfeßt eß.
In hocCdrminisgenereexceüuerunt oiiidimTibuUus..
De uerßbm dliquot lyricis,
Deidmbico.
Idmbtci Cdrminis quatuorßormxßuntimonometrum, quod ex duohits
pedibus cößdtpdimetrum quod ex qudtuor,trimetrum,expedibus ßx, te- /)
trdmetrum quod ex o fto componitur. ^x his dtmetrum amp;trimetrÜ fre- '
perrnquduuformdtdmh^edesefl.jnirnp.n^^^^^
md,tertld,qmnta, ^ßptimaßde admittitprêter iambum trtbrachyn /»»^ quot;quot;fquot;'«nbsp;gt;
ettam^])ond£um,^ huius loco pedes £qudlmm temporum daBylum ^
... . 1-nbsp;t r r^iux rytMn^nA» sä M» ft à f t^fj',^ r j I ______- 'H 1 ' 1
andpxftum. uonometer uerfts efiiudlus mifer. Ariflophdnius hypercdta-
le£iicuseji:mnus beatus. Dimeter nuripidteusbrachycdtdleBicus:infd-
ms,mprobus. Dimeter Mchilochius acdtdleBicus ; virtus heatos eficih
vimeter Alcaicu^percatalefticus: sed blanda corrumpit uoluptds/ïri-
meter ArchilochiusacdtaleBicusikdgloriamuirtusperaltanititur.tetra.
meter-.urantperennemgkriammrtus ^ eruditio.
.^nnotdtiodetrimetro fcd:^onte. /yj T^J^^/^e^^-/■nbsp;\
Verfws iambicm trimeter,quifendrtm quoque dicitur ex numero ped^, carme eflco^
duplex eft,re6im,quiinfextdregmnerecipitidmbÜ:^ claudm^ui/êm- acümo-
perinquintdfedeYeqmritiambu,^mfextaffodx.um,qmGr£cefca:i^onP r..
choljambrnappellatur. Verfm:mcfontelabraproluicabdllino,i^ecia/f^-^^^nbsp;Jquot;^
hicipiti fomniajfe varnajjo uemini,ut repente fie poetdprodirem.nbsp;fnbsp;»»v-y
Trochaicm ubiquetroeheum recipit,imparihm locisnecefJdrium,cuim 'J^n^^j^duLc /^^v
-ocr page 142-tmen loco trihmchyn admittit,pretercjuam in ultima regiont, qU£ tro-i
chcißdes efl: fed in locs,paribus eofdempedes recipitquosiambus in locis
O imparibuspreteriambumjCjuemtrochaicusnon admittit,feutnectam-
O^ 'nbsp;yicustrocheum.carmenhocferedimetrumefi,dicolon,diflrophon.Vrior
ß'ifn yUA i^p^ uerfus eft acatalefticus, alter cataleEiicus: ut, Corde natus ex parentis
At^^^^^vA/^nbsp;exordium, txbinis diflrophis ter recurrentibus fit carmen
r^ tyolt;^haïcumgt;tetraflrophum.
rnbsp;'nbsp;Deiambko^trochaicomixtofeucomico,
d ■vu^ p ' J^y . Comici locis omnibus m utroque carminisgenere promifcue pedes qua-
tuor ufiirpant,rribrachyn,jfond£um, daóiylum, ^anap£flum,exceptit
regioneultima,quam in iambicofoluspoßtdet iambus,in trochaicofolus
trochem.comicorum tantum hxc^non rragicomm licentia efl,qua Crxci
tragici,!^ latmus seneca,nonputaueruntfihifiimendam.
De uerfu anaptzflko.
.Anap£flku5,diSim efl ex pedeprtncipe,quiloci6 omnibus reàpitur,^
hiius uice,pedes xqualium temporu daBylm ^J^ondeus. Atque hi pro-
mifcuereperiuntur,urfepeuetfusoccurrant,in quibus nullus eß andplt;e~
nonometntn.flii^'^pond£odaBylusconcinnepr£poniturinr»onometro,durmdaB
ulüge quodex lo f^ondeus. cefuro. nuU^ reqwritur, optimufque Diomedi uerfus eft, in
hZ\7Jiat' fi^^quot;^^ ^^^^^fingulos pedes abfoluunt. Apud senecam,qui Tragico-
Sed hocego di- yumfolus extat, hoe carminis genus f ere monometrum efl, quod uulgo
limitfaZL dimetrorumformapaßim reperiturimpreßßm.Qmdfirecipimui,
anap^flico, amp; anapeflkidimetrinon aliter conflabunt quam ex duobus monometrk.
utrametrum, senecain Ao-.menone- oremorumavnisfallax Fortuna bonis:inpre-
auodMidi- ... , .P . .nbsp;I rnbsp;„ ^ ■
mem,mcfl,,d cipiti Dubtóque nimis excelfi loco. Urn Herculefurente. Certo uemunt
quodmußco ordinebarc£:'i^ulliiufïo cefïare licet.l^ulli flriptum prof erre diem.Kequot;
pulfu metienti ■ . ^ ,nbsp;nr, l' t f ■ ■nbsp;i
■ mn emd,f- ^'fquot; populos umd citatos,^c.Carmen eß familiare rragicts rem lugu-
siU cognofiere. bremtruéïantibus.
Deuerßfapphico.
Sapphicui (à Sapphopoetria diSius efl,appellatus etiam HendecaßUa^
hus,ex numeroßUabarumundecimjrecipkprimo loco troch£um,jfêcun-'
doJpond£um,tertioda6tylum,quarto ^ quintotroch£um. cxßraßmi-
quinaria hic neceffaria efl.Huic carminisgeneri fere pofl tres uerfus an-
neBitur Adonicus ex duobus conflanspedibus,daBylopriore ^ fequCquot;
teflondeo.Horat.
- S£piui uentk agitaturmgens
( ;
I
T
t-
i:gt;euerfuvhaleuciofeu\\endecafyUAho.jjigt;f^f,,^c^^
PhaleucimjpeculiarinominedtBt^endecaßillabtiSirectpitprima lo'yf ^ ___^
ca ffondeum rarius trocheum aut iambum,jecundo dafljlumj tertioj
quarto^i^ quinto tracheum.uart. Quod fis,ejpuelis:,nihilquemalps.sa.nbsp;/ ^
mumnecmetua6diem,necoptes.semiquinariacdfura,licetabefßpoßitj
uenußim tamen adhibetur.nbsp;f/yt^f^u^ ^^ ,
Deuerfuchariamblco Afclepiadeo.nbsp;i^V-^'A-:,
.AßlepiadeM,recipit primo locaffond^um:, ßcunS^a^üm^nbsp;'^S^XC-X'Âçt
C£ßram}i0C efl fyllabamlongam^qudedlBionemfinit.quarto quintonbsp;fty^ß),'*^
daftylum.Vrudetiuf-Anuentor ruti Ii duxbone luminis:,^cMetiripof quot;hs^rJ^nbsp;gt;
fumia (^hocmodo-.inuen tor rutiliduxbonelumin'ts.utuerßaex
d£0jdfiqbu4 choriambis ^pyrrichm conflet.
Nonnihd ah hoc diflat choriambus iUe^qui primo fecundo loco da-
Hylum uelfpondlt;eum recipit^ tertio camp;furdi fyüaham longam^ quarto da-
Bylum^quinto îfondxum. Boetius : He» quam pr^cipiti merfa profunda
m£hebetj,(^ propria luce reliBa Tendit in extr^^si^tëiï^ras^^
J)e uerfu cAyconica. Y^^ßfß r^
Glyconicusreäpitregione_^rim^^nbsp;^^ jV^Z'f^'Jy.
lum. Seneca trag, illi morsgrauts incubatj Qm notus nimk_Qmnibust
Ignotusmoriturfibi. Alij fic metiuntur.Kexefl quipoßit metus .utuer-
fus conflet expedihuS:,ï^ond£a:,choriamba,i^pyrrichio. inuenitur etiam
interdum inprimaregionequandoque iambusxquandoquejrotheus.car-
menhocraroßlumponiturßdtpe cU Afclepiadeisuicißim permutatur.lxe-
f lafont: ode tertia lib. i. carminumapud norat. Ztode quinta ^ fexta.
Sxpe duos Afclepiadeos précédentes g^y tertium vherecratium clyconicus
fequitur.interdumtresAfclepiadeosfequitur.^
DePherecratio.
CoflatexTjondxo daSlylo i^^}od£o:utAÜimorsgrauisinflat,(j^c.
.Admomtio.
■ Multa carminumgeneraprudens omitto^quxpuertn hk:,qui£pr^fcri-
pfmusexercitatusjipfe perß ^fio,quod.iiuntj Marteprimüapud Ho-
S
P'tnuSj^ celßegrauiore Cdjh
Decidunt turresferiüntquefummes
Fulmina montes.
In coniungendts diuerft genera uerfibus nihil audendum nohis
heterum ïfetlandafunt exempla.
y
p r ae c e p t a
TAt'mm, ^ deinde(ipuddlios inuefligab'it, ^fiuolet, irniuhim. Now uU
dereturhicadmonendum defugienda barbarie, nift prxpropera quorun-
dampreceptorumfefiinationepueri nondumprimis Jyntaxeosprecepfis
ßttis imbuti ad carmen raperentur, quos barbarißnu ^ folœcifmum pe-
pim admittere necefp efl,eâque uitia,qu£fmt in primtsfugienda^utfunt,
ordmis perturbatio, obfcuritaSjaïberitM, ^ hiatus, ^c. vifcant io-itur
Xitiaincarmi- . vnbsp;•nbsp;• i i ■ r n ■ r- ^ ^
„eu,tand*, pueriprimum tn oratione joluta uttare barbariem,Jeu tUatinum fermoney
perturbationem ordmis, ^ ineptam coniungendorum difiraHionem^,
qu£ pant obfcuritatem, maximumin dicendo ac fcribendo uitium : itém-
quehiatum,ajperitatem,^incdcinnitatem. zadem deindefugiantin uer
ficulisfaciendis: caueant, ne quid m oratione,aut carmine uel defit,uelre~
dundet,ne quidfit dißipatum. vitent Leoninos tierßts,qualts Ole efliinunc,
^ uerbis uirtutem illude ßperbis. Et eos in quibus plures diBionesfunt
eadem confinante incipientes, ut ille: O Tite tute Tati,tibi tanta tyranne
tulißi.omnem denique hiatum ^ afferitatemfugiant iQ*tnconcmmta*
tem:ut Grata maks lis. ofortunatam natam,^c.
^dmonendi quoquefimt pueri nihil in re poëticafine imitatione proßm
ci,nuüümque melius collocaritempm,quàm quodlcftitand'is optimispoe-
tis datur. Qj*amobrem legent illi qtndem multum, ^ ßngulos uerßculos
digit'ts amp;aptamodulationemetientur,uerbis omnibusdiligenterdifcußis,
^ animaduerßaßngularum quantitatefyüabarü, neefine poëtica le Bio-
ne unquam adßcribendum proßlient. Verleóiis autem diligenter ^ bene
cofiltum ojiti- cop-nitis eiusgenerts uerßbus,quos ipfi facere ßudent, numéros memoria
mum carminis ^ rnbsp;J ^ ^ , ^ ^ ■'.■'. ,
firibendi. tenebunt, ^ mox collecta uerborum copia,genioque carminis cognito^
ßmiliapoëmata pangere bonis ambus incipient. vtiliter monet Horatius
in arte poëtica, ut poema ßripturus argumentum ingenio fio idoneum
deligat, ^ materiam umbus equam moxapto carmineßcribendam, ^
rebuâ conuementei rum potenter^tQr pro utribus deleHam ^ bene ex-
cogitatam ordine poctieodiß)onat,_^ prxßente ßcundia, uerhis elefüs,
moüique fluxu decurrentibus exornet. vofhrcmo diligenter idem poema
ßpe fib meudem reuoeatum caß/get, ditique fipprimat, quad quidem
mihi diffieiüimum omnium eße hoc tempore uidetu r.
.Atque hxc quidem. qu£ funt haóienus à me breuiter coUe6la,fiß7eef
vearbitror prime puer orum ingrammatica quot;Latina inßitutioni. cui mox
crecafiecedetgrammatied,^ huius tn libella GrecialtcuiusauthorirS di-
lj^ensrcpetitio,fingulai-imqueuocum.difcuJuo,.cum ex mcolai Cienardi
médita-
t
f r-
■ ■fti-
A
wedtumnihm exemplumpetctur. Reüare uideo grdmmatiCAf figam,
quAs Vetrm uoßUantiS utditerin tähulm retn[itj,(juibm djligens preceptor
etidm rhetortccLS,(judi hreuncrin rhetoricis noftm explmimm,dddefvi-
fcentetupueninduthoribm optimisohferucirejCiceronej,Cti.fire,Terentio,
vir^Uojllordtto,^ fimilibus. Primum emrrdri uelim ciceronis libros de
officiisJeßneclute,dedmicitid,^c.T:erentium, Aeneidd yirgilij, deinde
cpiftoloi Hordtijj aliquidex Cxßrcuelsalu fhojielliuio.tx Grxcis Lucid-
ni dliquot dialogos. Q^od reliquum eSl, prAceptorumprudentie commit
ten dum efl, quorum pr^cipud curd eßfe debet, dilfgenter excrcerepueros
epiftolvsßriptitdndps uerßculis fMiendii ,e0ßque dicendi ^ ßribendi
quotididnd exercitdtione dd Idtinx dcpur^ ordtionisfdciiltdtcmperduce-
re. Pueri dutem ^ ddoleßcentes ubi iam ex prdeHione prlt;£.ceptorum d-
mdre lit eras cocperint, ^ inteäeBos duthorum libros amplefit hhentius,
ipßnon contenupr^ceptorumpr^leélioneßtccißuu horisplura uelutrd-
ptoßubducentesdc furtim legereßudebunt, quormn auiditatem prece-
ptor dcuetji^ quosprmum cognoßere libellosoportedt,indicabit: Eraßni
dliquot opußuld:De conßribendis episloltó : De copid uerborum ^ reru,
qmbmadrhetoricamprdudendumeft:ipitomeninelegantids Laurentij
y aü £,cui adic£ia eft farrago ßordidonm uerborum per cornelium Crocîi
iam recognita.Dióhonariumpoeticum, hbellum utilempoeticufdhülvs co
o-nofcendis ^ nominibitsproprns:Cui rei etiam Luciani dialogi, ^ oui-
'^dianx metdmorphoßes mire conducunt.Ldurentij yall^ elegantiarum li-
brosfex,(^c.Adridnum Cardmdle deßrmone Latino.Udtunnum Corde.-
rium.hospuejtßpe conßulet, ^ ex horum obßerudtionibmipßeobßrudre
ßmilid diJcet.Grdmmdtic£ mox didleHices rhetorices elementd quam
ßmpUaßimdßtccedat,qu£nos Idtine ^ perfjicue fdciliquecompen-
diotradere conatißmHs. Conßripßmus libellum deßhdara ç^primis
/iflronomits dcGeographi£rudimentis, quorum efl utilißimapueris ^
adoleßentibm ingenuu maximequeneceßßaria cogmtio. Qmbtisaddend»
naturalis philoßphi£ac mor alts aliquod compendium, eirquxdam mt-
merorum acgeometri£pr£cepta. .Atque ]i£C omnia multóqueetiaplu-
ra hocpr^fertim tempore (quoßmma dißcendi conmoditds (fl,^ opor-
tunitas incredibilis infini Dei beneßciojtotßnt eruditi,tot eruditorum Ii*
cubrationes,tot compendia arttum,tot conßiha do6torum admonitio-
nesquot;) non ita mao-no labore nec tempore longo ßudiofi compararc poßint,
dum neßbi defmtj ^ bonum naBißmtpr£ceptorem, qm compendiam
S 9
-ocr page 146-u'id ädoptätdm metmcurßt contendentem puerum ueladolefcentem li-
beralemperducat. comparata iam arttumprecepta prxcipua adolefce-
tesinauthorumfcriptisobferuentj^infiiiiimiterirur.ltpretereloquêtif
fmos,ex quibusßrmo re Bus petendus efljegant etiam eos, unde rerum
multarum honefta ac liberale cognitio petatur,qualesßnt hiüoriciuete-
res Jatini ^gr£ci,pr£lt;Hpui uero,qui de rerum natura,reBeuiuedi ra-
tione,de artibm humamtatis ^philologiefcripßerunt.sepereuoluatau-
reumilludadagiorum opus trafmijncrsdibilirerum optimarutn.copia re-
fertum.Deniqueinter cunSla legant, ^percontentur doBos utmratius
monet,qua ratione queant traducere leniter euum.nbsp;^
FINIS..
i .. ■' T
\
»» ^ lt;
♦ '
, »»•■•. » * •
éi
i
quot;»1
# î •• t
l
H
/ƒ ' r^tî^^fnbsp;Jnbsp;y
-ocr page 148-V» -. V
-
•
\ ' f
*V ' - \
II C
%
n,-
5
r
A .
-v» i . f ^ ^ ;
-ocr page 149-IT«.quot;nbsp;CC^I^ÎH^ WÄt^
-vtcó» ' aJBnbsp;' '
ftnttK«'« VrftenT) ^tutrimz'Aid-j^ir
»J^f« (fb^cuMittattè^^ ff
lÈvccilr ï^Cuit^ShtnTt fn^^ÄSti^ur
ft^rCtdlî^n /h ià ruf 4nbsp;t
IM ctVifv'M^n^natgtHt^,»,. /i
pDtniW* ni nmiihite ftrM-a^^Vwir »f^Artir
^ fl^te^^tißiri Wi'
itcTrtffeWoi» riTriirfît
fl UH4»Cfuc^mîf ^ cttlfâ^fi OTmifi
vnvl^'-' ' n^wv^^ A IS-tttT'/n J^jift^ Ötuwi
Wnbsp;tifnbsp;m C'tîj^f^^iTj'M«ar
•ajji
^ ftfiji-Mc»» rfîicwî- ©»tir «Hijw^ta^fw
^'Tumîquot; ni /KtMtt^ßiWH
(fpicrrÎMÂt^ i^ij^it- ÇHfkîPoU I
ntJiur Atv-ïfKXïMcjàw
ru.
C ii^SSZquot;nbsp;fjJiitrSyiuVt
LSf :at-) l'iô fjr^ip to«?gt;»tf/lr4 tôuwic
Sï?
n»»»î'i»i -iniio bct-'^
il- èo 4λ
COf^^it' fciiitnbsp;■.
j
friiTttein iMtf^W^, tiJijHaôfhKf»':(T-tiT
11 fVminbsp;(i-nbsp;• iiiîr
fifiîwr .J» ciragt;if CTiri »I Cquot; ^utHM i^«!^»»!
toml d(ut*Anbsp;öc»»r
««Tî^ic-vMfhin iio^uctifÂ/^k^ '
np»M-»lt;vfl (H^çtfi^.iaHflttc-iJufjvj'jl Xitfii^r
ATm.lful'funtotHÖiJfïij f'^iufcAj ^ti'dütr
■r tl
t jr-, X
^ rm
- ■
/
V