Vorftclijck Ghcfchcnck.

DAT IS

Cen

medecynboeck.^

3t)goutieiitie bele sl^epioeftii^ rnoè

0oec gtienonden ^eDecun-ßncften/

(©malbertjanbe htatïcDeDen entte bseltitclep
{)epmelt)c{tegeb;eßen tn De^tnenftamp;en

te gtienefen.

Alles in grooter weerden ende hooge acht-
baerhcyt ghehoudenin dcnVotftelijckenHuyfevan die
van Naffou wen,PriDce van Orangien cnde den Hecre vart
Aenholt, ende in andere heerlijcke Huyfingen daer de fel-
ve door probatie als een feer kofteli jcke Peetic ende groot
iuweclis bewaettendcghebruycktghewceft»

i^neetdelticlt uptDelTelüen s^efcg^eDeti

lt;roppeupt ben^oocDtrnptrcDe in onfegemepne m^
bnlanbrtöe tale/ noo) alle ILtefTtebber0/enb«
be0 menftEien sefontDept/obecgg«-
fetgnbetnb|uc6 gö«biat{|t*

TOT AMSTELREDAM,

^OO^HendrickLaurenfz2ÖOCCRtJmOi)pe5
'tt@atec in ^et

DC, xxriiu

Vorftclijck Ghefchenck.
DATIS
Cen

MEDECYNBOECK.
Jnöottuenöeuerfcöeptien Mz

meDten / tiienenDe tot beelDee-

Prefervatyf voor den flach oftc
Popelfij.

IS ralnemen een Baïflooü
I goeben uiitten aimöec/ofte
I5ecnfieen/entie fïooten bie
'blepntot eenpulbec/ enbe
;een tJietenbeelioot^/ inbe
^^ SIpoteËegöenaemt Species
diathodon abbatis,bat alUfl
fal men mei onbec een men«
/i gen / enbe boen't ban tn een
cepnljoutenbufben/ enoe
maniieec bat tiieHUoe HitDc
_ ^nbsp;aenbenï^tjnelopBofint/fal

men beg naefïen ofte bolgftenbe baetDs / ontcent een gafe«
Stoot / ban öct boojftöjebtn pulber met eenen lepel
^tecpan Met0 göebjant/best mo{genj3 nucötecen inne«
men/enbe baec op een pact upjen baften/foo ;tit göP boot
Pöenaben beg^timacöttgöen ban be boben gömoembe
Rtantöept fe^et / bafc boo{ een tiia^nt lantamp;bebtpt;

^ Vcrfcheyden remcdien

iBaet foo tien OatD eenec tuecet / foo falmen't ben
ben ttigeben eet enOe te bo{en öp geten Deeft/enbe men fal
ben btancben baec naee ntet öaefl: t'eten geben/ enoe foquot;/
bedinge mat booj fpgfe bat toect.Bat bootnoembe bet!''
toatec alleen g{)eb}up(6t/ fjSoot^ feec goebt boo}b» booj'
|ioembe6cantbt)epbt.

Een ander voor den flach.

2nbsp;iSeemt eenen beßec bol b)ftteiup0/ enbeoot6fo0
teel mateciei / boet baec fnne een öanbt bof glepn Uaben^
bec/enbe een ßatit bol iSofemacpn/enbe een mepntcB
bte/ffebt öet te famen/ enbe fpget booj eenen Ignen ooetfe/
bat oe bcnpDen baet mt blpben / enbr ooet baec nae tmee
tepel gcoote bccnenbej^etel b)atec0 baec bp/enbe foo beel
gebiauoe ]@gn)(i/alO'tanDet ait'fament0/ enDemengÖ^t
Btt t'famen / enbe laet ben kcantben bfe lamme leben met
bft boo;noembe matec tegen een eptben bpec/bea baect)!^!
b;fe mael(mo;gen0/mfbbaetö0 enbe anont£i)befltgt6en/
dat fal men geb^uptbê tot fp öem mebec gececöt biotben^

Spraeck verloeren in den
flach.

3nbsp;j[@aec foo een menfcöe göeb^etß aen be fpjaSe öeeft/
fal men nemenILabas-ttJojteien/enDe bie tn felepne ftöof'

gefneben / enbe maecben bfe nat fn 6laec tLabenoec
toatec/ enbe leggen bte ben ficantben onbec be tonge/enbe
ban een flnticben ofte fcögfben onbec be tongöe göelegen
Debbenbe / fal men een anbec nemen fn't inatec getuepcamp;t

boben.

Aliud.

4nbsp;^temaljS een menfcöe ;gnefp{aecB becloten öeeft/
f fi Doo; ben flatö oft anbecs! / foo neemt een öalf mfngÖ^gt;
iLabenbec-matec / enbe een acötfie beel ban een mfngöci
Mtten 23oomolf e / enbe öet acöten beel ban een mfngöct
gebianben 1@ön/lEb.|dioniamp;o{nen/foo 3maec4@olti)o|te'
(fnal0bf«ponifio{ntnfpn/(en89ifioot:2^«becgepibicif

voor veelderlcy ghebrekcn. y
Sepulbeet/Dit alonöec malcanti« gebaen in een cepn pot'
ben/enbefacDtben0aen bet bpec laten ftetien/ totoat get
bjobbelt/enbe baec naec toel toecen/iot Dattet bont tooK.
lt;enöe foo oe fpjaBe totblöft / foo geeft ftem dcö een toep-
nteö onoec tic tongöe/enöe ficijcbt öem De necfee toet Dacs
mebe: oocb op öet cuggöe-been/ enbe al^ö^ttenebeel
toacm göetooiöeni^/ foo (icgtSt al boojt anbete bwUn
baet met.

Sachte purgatie, ooc eenen onfchadelickeu

ftoelganckte maecken.

5nbsp;jseemtb.bfetbcn-beclen loots ^eneß blaben / g,
biecben-öetfen loot0lt;©imbet/ö toicïtien-ïieelc loosocßn''
neel met tp bictoen- beelen lootp toitte BDgnJieen / alles
geflootcn/ ieDecbpfonbec/ bsec nae bp ma canbecen göc'
baen/ enbe toelDooj malcanbecen gemengt/ enbs Dan Djie
btctben-beeUn looti$ (baet naec De menftöe t)ett in't lt}f
is) met een öocnbec ofte €cten fop/ beo mocgeno nutö'
teren ingcnomen/enbe fal Daet f oft 6 upjen op ballen.

Dit nae befchreven maeä: een ruyine borit,
is oock gocdt voor de Lever, ende oiaeckt fachten
Itocl-ganck,

6nbsp;j^emt iSabatbac blepn geflootcn baec naec ^uj^t«
fecCanbgO enöe Canneel oocb blepn gefiooten /ente Doet
bat tot De öabacbat/ fbo beei göp De0 Öebben tollt/ er ba
maetbt een mebetgn baec tot / D^int^t bat tn eenen lepel
bel / foo Ditamp;mael göp bat begeett te boen / gÖP
tneutöt ootb perlenen goubt Daer in Doen.

Koelende water voor den hoeft te
maecken..

7nbsp;Beemt een bietbenDecl pont ^uptöersi/g loatCan-
««elgöcfiooten/ gloot «ngO/i bietDcnDeellootsi «Soïtan*
bet/ een mingelen loopenbe oftc fonttec toatec/ Daet tnne
be boben gctioembe liutfeen göefoDen/tot Dat öet een bet »
bWDesliiiaefoD?ni0/ba?ïnabooï een tepnboïtyfeengöe*

H 3nbsp;foaö«quot;/

^ Verfcheyden remedien
fogeit/bat cout laten Woioen/entie ationtg enbe
tnof loanneee men mtl oaec oan geo^onciim.

Aliud,

8nbsp;33eemtti0loot 1©eneliieÖ/biIoot^upt6eï0/j
€annef 1/ Defe (intben fal men tn een minggelematet?
Dfiigjjtrb^eettnfleben laten/ repnfeöupmenDe/ enöea»^
men mil fal men Defen Diantb bitRCamp;en»

Waterfuchc.

9nbsp;©00? toateefucDt oft anbec gfief toillen / een getotff«
fion(i. 3|tem men fat nemen tcoLeii enöe touten ® pDoet
lBo?telsn/tufl'töcn onfe littieBjcutoen AffumptiomsenDe
Nacivicatis tutgepluiht ofte gegtaben/bteaecbecepnOaec
Ijan ftamp;uDben ( maet men fal bie met tuafftöen) enbe Dt0
kuecö lesgöen te bjoogen/alö fp b?ootö fpn fal menfe m«'
iiloppen/ bat bc aetbe baec tutl tepn enbe fctjoon ef fp/ eit
ban op eencepn plaetfe bie mortelen tot afftgen gebtant/
btec afftöen fal men foo gtoot alö ecu ep nemen /• enbe in
een rcpn boetjcBen binben/enbe tn een mttigel cut biet leg'
gen , foo out enbe goet alis men't amp;tyg{)en bati/ooib 4 of 5
mortelen l^alectane in bat biet boen / botDbefe toottelen
matb men mtl tcpn te boien toafTcDen / men f al Jjet een
batö enöe nacöt daen laten / cnbe baer naec beiS mojgensi
eenen gocbenöjoiufebjintben/ ntet nutDtercn/ botö Dat-
men göf en gsobc fpgfe geten en öebbc / enbe alfmen bcp
mtbbaetbs geten Ijeeft/eenen goeben Djontb geb)ontben/
befflöeliJtBa ooc» Dc0 abont0/tot bat öet biet mt t0 baec
naec falntenbtemeberomme maetöeneiibebeciueuvueti
alis boben / enbe njcn fal öefen b?8nt6 alfoo ifl oft tig uje'
iien b?intben/enDe alfmen geten öecft/ fal men Den bc|1(ii
b{ant6 ten la (tflen nemen.

Slaep-dranck.

10nbsp;ï©anneeceenmenftöcnietflapefien6an/ faïm^
nemen ©jou^ajcn melcb/ bie eenen jongen ^êoon fogöet/
^bs ^oofematewbat onbec malcanbec mengen/ecnen

vootveelderley ghebrekcn. f
ttcn boetfe öaer inne gencttet/enDe sen bepöeDe flapenbeft
boof fö gelept/ alfi bjootp teojDt/ fal me»'t Vueberomn«
becbeiftôen.

Feber ofte Cortfe.

^ n ©oozfictfebec fal men een goet öanbt bol ILsbciv
ï«ltiemen / eubein een mingel goeoenfleceften jr. ï©ön
«80amp;en / ctiûea4upîen Itggöen laten / tuanneec nu Dm
itaneftenbetneemt/ DattjemDetojtleaencotnt/ foofaï
'P t oft 0 goeöc Djoiuben bjiiicSen / foo beel Dem mogSje'
âtb is/ enDc op enöe af gaen / tot Dat öem Dunrbt Dat ïjp
' Batm bJOjt/Dan fal bP »if^et legge« te f cuccten/ too
lange Öp Dat Ißüen can/ öclpt üat tn een tepfe tuet / foo (al
ÖP't tiocö een matl alö boben ßösbsupcfee«.

Aliud.

n 31tem ncemf g loot goeöen toftten lt;©imbet/ij loot
Boében langen ^epcs / Die r.iet ban Den toojmen gefteUen
en tß/ö loot ^^acabgö ßragnen/j loot gaeoen mitten lt;ttal»
mnsi / enbe men fal nemen ban oen gbeörup! De Bairem»
niunte/ Die cooDe (îelen ö^eft / foo beel alsi De öoojnoeinfce
flucUen t'fameufpn/ alteiilepngepulbeufecct / ciideUjeI
booj malcanDeren mengben / ban Dit puims fal men foo
groot/ alsi em jBiiftate note / met cenen lîpd bol ï© ijne*
bttl) innemen/ enDe eenupje oft ttójee Daer op baflert / Dit
boben gl)efcl)jeben fal riet eet göcb^uptfet ttiojßeii/ len fp
bat pemanDt öe toitfe 4ofte 5 mael söeöaDt Ijeeft / entje
toanneer amp;em Dnncbt / Dat bf m oe cojt )e acjitomen üjiI/
fal ÖPDiï üoojnoembt autamp; gebjuptben/falDem nut euûe
ßoet fpn De tojtfe tc berßoeDeii.

Wormindeooren.

n Äoo ptmant5ijne ooje rafelDe ofrebjojmin be oo?e
ßeloopen Vuaet/foo fal men nemen mtttc-b{ooöt/foo Ijeet
alP öet tot Den lt;®ben tomt/Daei: fal men boben een gst m
mawfien/ enöe bat oo| Daet op icgaÖ«quot; / bat Den toavmen
bamp toelin be oown fla?t/«iibefo göp toilt/m^w^t obf

« 4nbsp;oßf«

2 Verfcheyden remedies

ootß cen toepnitö flBebjanDc üjfln öaer inne öoen/
ioatfeecfloitig.

Siniieloos.

14 lt;6oeöe meöecgnetoanneet öeiHpöen bupten
tomen oft finnelooiS too^öen.atem men fal nemen fetnpj

ttol/met öe moitelen/ enbe bat ineen mingelen UDttteiaii'
ge l^gnftcDen/ feer toel göebecSt/öatter geenen toafenj
totgae/ oocg toeften oat ftet ntet ober en loope/ enbe laten*
op be öelft infteben/ ban doo| eenen boetg gßefogen / enOe
ftect tot gctojongen/ bat felbtge ben ntancöen te ojtntfeequot;
flegeben/foo oeel Oet mogelpcb t0/enbe gonbe men't Qent
alleö tngBetien toacr goeot: oaec naec fal men fiem tn eert
öupliec Camer leggUen/enbegantfcö litlbp t)cmfpno0
öat SP flapcn raatö / enbe men fal öem flapen laten / f«quot;;
lange ÖP totl ongetoetst / foo öet ten eerfien ntet en Mw,
£al tnen t notö eeno ofte tuj«e mael ööebiuptBen/foofai
let beter met öetntoojben. »'f

Aliud.

5Sfem men fal nemen ©ccbenam Waeuoftpferen*
gert/batfclblge in cepne toater fieben/enbe toat men ben
trantßen goocßt/fal men ban bat toater tnne boen / men
fal ootb bat felbe ßrupbt bilitlleren / enbe öet felbe toatec
(i|i mogelötg) ben {trancften ftnneloofen te biintëen gD^'
aen/bat t0 öem ober maten feer goebt.

Brandt.

t6 «ecn getotffe 6on|t boo? bjanbt/enbe ootg t0 'tfelö«
floet booï gaten oeo tointer^ ban Bouben opgebjofien.

t? J^eemt ongeblufcgte ltaltamp;/enbe legt öem tn't UJfl'
tec/al0 ÖP nu isel necballen is/ fal menbte toelboo{ ma'quot;
canberen rocren/cnöe fo lange ftaen laten/ tot bat öp B«quot;*
opben bobem fet / enbe bat toater baet: obec foo repn enoe
daer too^t al$$ fontepn toatec/bit toatec bcijcöt boben een
|}?töe Dupt/ bi? fal m?H öfbo^n batf« nl?t in't waiïc en co'

mw

voor veeUeiley ghebreken; 9
Itte/baet nafalmenöat Biaettuatecncmen/enbtDalffoa
beelUnnfaet oUe/enbe Dat teEÏöooitnalcanöeren roeren/
»ot Dat men nfteen toatec en ftet / Daec mebe fal tnsn öen
biant fmecen/enöe 2 ofte 3 Wiec blaDecen Daec op Icggeti/
öotö niet altgtbaec op Itgaben laten/ «»aecmen falfom*
ttjts ben bwnt ongebonben laten (iaën / botö met be f^bs
fmeten/ enbe toanneec öet Djooeö toojt/ fal men öet mc
öet fmecen. i»en fal ootb obec ben ttoeeben bagö ben
bjant met tamelijtfe toarm toatec baben/enbc met eenen
boctßafb^oogen/menfalootb Diefalbe (al0 men bteflBe'

bfuptSentttlt) onbec ntalcanbecen toeren.

5©e ©Itet-blabecen fal men tnfftömAffumpt etibeNa-
tivitaMarii plntben/eft betoaten tot Dat men bte beöoeft/
enöe al0 men bie gebjupcBen totl/fal men bie te tioieng tn
fcöoon toatec leggöen/ foo toojbtn fp toebec toeetb/enbs
alfDan aen eenen tepnen boetamp; bioosöen/enbc op w m*
bjeeb leggöen.
Konft dat eener gheen wonde en fweere.

18nbsp;êoograeft ;§)Upc6erep toojtelen op ^.^acobU
bacö in 3iuUo tulTtÖen 11 enbe la op ben mtboatö / baec
ban geeft Den göetoonoen te eten / foo öaeft ÖP göetoont
too|t/cnbebetoaect De toonbe batfp repn blpft/ooc ina.9
ben gctoonDen be toojtel foo btcbmael eten als öp toll.

Dit heeft den Doorluchtigen ende hooch-
geboten Verft Georgim Hartoch van Sacxen.-^a-
no 15 2j, Caroio quinto Imperante, P. Clement 7.
Rom£ capto, voor de Peft opghetekent ende gocdï
gevonden door 500. Adcllcheperlonen.

19nbsp;Stem neemt een öalf mwöBelequot;

tegn/ fm toe cen öalf pont ^abte/ cen ÖS«« JfJquot;;

blai)cccn/ecnöalfpont25i3em-bef)enbIa W

ï©9n-tuptc/ een öalf pont €atDo-bBtieDtttc6tupt / ß8;a

fetwpbfnfalmïnWfpnJioot^nenbe^ntognbow/enbeöi^

10 Verfcheyden rcmcdien

foo etlgcBe Dagen (iaeii laten/enbe ttoee inó?gen na wal''
anOeteii/peDcc moigen eeneet-IepelboltnneinennutÖ'f'
Kii/enöe fal een maent goeöt enDe toel betoaert fpn / ei^'

De fitantböcpt eencc opcorat/fal men't ootfe iniieinef •

20 Cacda i)eneDtccoDeuc{|DenenDe
Btatöten,
Brandt.

t. gitem toater enbe fap ban Carbo-benebKto / ettlquot;^
Dat 6rupt baer inne gefoben/ cotg Dat te bozen ghtlïootJf
tß/Öeelt alle ftDaben öeg bjantiBt.

Hooft fluymen ende oogen pijn.

2 Sitem tote Carbo-benebftto toater bjtntët/ toojb^
pntiafi öan boofi-pijn enDe Dec lungöen/ enbe befonDf®
De0 toeeoome toeltb baer bómt booen tn De ooaöert üW
uasmt Den neghel.

Slijm ende fluymen.

j. 31(em Dat paltecmet toó'n gfiebjcntBcn/ berbjgfï
ben flgmupterbectei/repnfgOet bat Flegma, fiettamp;etO«
brar.tamp;e tnigDs / enDe maocBt lufïigD tot eten.

Steen.

4. 31tem batBrupt göcfoöcn enbsgßcbiontBen/ oft«
rou göe^ei) met top/ bjeecBt Den fleen.

Borft quaet bloet.

5nbsp;31tcm Dat poebtr met togn gBebjuptBt of met bJÖquot;
fnaOenomen/maecbt een tupme bojfi enbe bettectt qu»^^
bloet tu ben mcnft^e.

Lijf.fmerte.

6nbsp;3lum bat Brupt ban cardo benediSe met togn Qi*
foben enoe gf)eO}ontrten/b(i;D}gft all^ fm^rtfn tot ben tr
be/«nöeooetftos?teiunbsp;^

voot Veeldeiley ghebrekcn. it

Borft vochtigh.

. 7 3tcm bat ftrupt met mater aöefobc« cnbe gcbjont*
wn/ becteertalle quabc uocötisöept in ben menfdje.

Ooghen bloec.

w ^ Stem Catbo benebitte mater/of bat fap a^ebaen (t;;
quot;'^oogfien/ Dat beneemt Dat bloebtmt ben ooü^ën/ cub;
quot;»««fetWaergDefttÖt.

Tant ofte tant-vleefch.

® Stemfomenbentooitelinbenmontbjaegt/mfréffet
BOebuanbenenbe cant^bleeftl).

Tanden wit te maken,

. it atemaiantiS öioitelen cnbe bebetncUe toojtelen/
Wepn gefn«Den/enbe met bJön'CbtcD gefoben/ cnbe is 6ac
U (iétcg/ foo öoet eenbiepnttS) teatei^ baer tnne/ enbe
«affcöet ben mont baer mcDe/ cnöe neemt een bjegntcft
wnbe bjojtelen enbe tojöft be tanbenbatr mcbe.

Voor de holle tanden.

JBeemt btejS'looc batmen in moeïf enbe pannccoec»
«en göeb}upc6t/ (loot bat giepn euoe toit öet inbe öoue
wnben.

Water.

lt;èootoiebefowf)tti8 öet toater te laben/ bfefalne'
Jnenöenaerbolgöenbemebecgne/ foofalöpbatjaerbooï
rf„™®{«trHtöt bjp 30n. laeemt een öislfloot ©aii^en/
wn öalf loot «pnamom »neel/een bierenbselioote ^ef'
^aeng/een btccbenbeelpontsS ^npcÊer/befc boojnoemba
Btupben falmen (iooten/ elcamp; booj öem felben enbe men*
poen btebp malcanbec / neemt ban nocö een fnebe totttc
^ot/ enbebjaet 0« toelbjupn / legö« ftet in goeben jari-
men togn/ laet öet toat toeptßen enbe nemet öacr na tot/,
Jmaet befen togn moet men niet bïtncBen; JBeemt een eet
tttn btt öooif3 pitöKt / «nb« |i(op«t o» bat göecßen

bjoot

ïz Vcrfcheyden remedien ^
Ijjoobt/ eet bat nucfitcren enbebïtnrfet tn cen up?e of twjj
baer niet op/ btt falmen alle bajjöen na ittaIcatiD«r«n DOS»*
foa Janflöeö« toatec büpjt.

Voor blanck water.

24nbsp;men nemen lt;ïBioffilfat2Jlsttmonfcn toojtelfö/
cen tjfetbcnbeel pont ©alettaeny cft fal men in btec Dof w
ti:i)( Dimt6en Daec ujt/er.öe Detbsrfcöent fonjtoglen.

Olie van alderley bloemen temaken.

25nbsp;galmen nemen een slais/ cnbc boen bat bol bloe'
tnen/enDs Doen Daec goeDen ©oomolte op/enDe latent
^omec fn De ^onne (}aen bijstieren.

Bitteren mont,

26nbsp;®ooi eénén bftteren mont/ batntJn bfcBmaelÖ afet
e.en en macg/falmen Zcbumaec met a©0n Djtncfeen.

Hertwée.

27nbsp;fooïöei^Beïtenfaanaisöept/ fnlbtfipp nemen if»
agt;noEtfi0-oogl)en/ fg, of ftg. pielen/ baec nse batfe groot
39n/ tmeeBceeftsi oogen/ een cojalc/ Dit öoojf3 met metö*

;cDeof enbiufen matec/een mijn slaffew bol fngeitoroen.

Sij den-pijn.

rn^^n^hrf* EFquot; fÖtgt;e/neemt een öant bol jamp;ebuarf'
cn / mDOtfc öiepn/ enae tjcct we nt eenen nieuwen aerDe«
pat/ odc6 een mtngel tottten jartaen toön/ Den totjn DitÖt
tcjgcjiopt met Deecö/enDcfiebet op bcöelft/enbeflact bat
Loo; eenen boecb / enöe Djtncc oaec bau abontjs etiös tno?'
St^iï^/enDebajïDaecop.

Hert-ghefpan.

19 3tcmbco]batöeitgefpan/falmen nemenSreefiÉf'
f3j.'tienDeöafen.fpjonc6/ ftcot«t6fepn/?nb? nfmjtmet
totjn tn/ijït öelpt.

Bedt*

voor veelderley ghebrcken. ï^

Bedt-leger.

.. 30 ^00 b)te lange te betit göelegen Deeft/ enbe ;toaei:lt;*
iQcb aett be betectngge bomen ban / fal beo abontis aio gp
napen gaet/ tg. lepelen »golep-bjatet b;fntben/ enbe 00e
foo beel bJijno t'famen / Dat toater fal ban Det bttipt enbe
V'oemen gOebjanDt fpn / enbe men fal Dat atfit bagfien
«ntfeboen.

Quaden bals.

t^oo} eenen guabenj^aljS/ neemt betfcBeiSojgnen
^be Cojtnten / enbe Die t'famen met galf togn enbe galf
water gbefoDen/enbe bat beo; ggeflagen/ enbe baer meDe
Qegojgelt/ enDe oocb geDiontbsn/ abontü enbe mo{g{)«n@
enbemfDbaetfi^.

HeefBcheyt.

iz 1^001 bet Hemmen DeefDept/ neemt be0 abont^ ee-
pen 3{ppel/ toanneet gbp tebeDDe gaen totlt/ bjaetfiem/
fcamp;elt gem/ enbefngt gem tn fcgoon toatet / enbe eet bea
%pti tot ben toatet / enbe D;tntbt eenen geelcnbiontfe

Doof-heyc.

- 33 ®oo?boof£ieptbfïbanguaDetofnbenenbe BtantB»
Dept tomen to / fal men nemen een blepn amp;tiipc]cBen mee
^nen engen galo/enbe boen fiet bol }amp;oomolte/enDe fetten
oat tn eenen fieeten fieiel toatets/maet battet geen toatee
en en tome/enbe latent toel fieben/enDe fiouDent ban aen ti
^e/laetben toafem baet fnne trecßen een tgt lang:®aei:
^ec Qaet eenen toatmen boecb baer omme / bat tiet toell

K^ ^ ^^ ^^ ^^^ ^ ^^

Fluymen.

'nbsp;tebeebipben/falmen nemen een Öant

001 prone/ent» h*nMahprpit]digt;ilt;»ntimgt;/ «ihfltnue

nid

14 Wfcheyden remèdièti
ntßÖ ^oetöouiß/ enöe ojp fleelamp;enu ßoofcmarep«/ «i'fj
wn ttjepnißö ï^cntÈel ?aeDt/ ciiöe latent met floeDt fcö W
ïwatet op 3iel)cn / enöe gDebei'. Dat Den fecantöeu aüonDiP
enDenbsp;eenBlepn glafamp;en te Dttncfien, ptob.

Valleude fieckte.

«©alesttjc ftöjijft/ Dat De iptont toojtelen Dafi 0oepj
cooj De paUenüe stechte/ foo'men Defelbe aen Den ^alß
Diacßlif.nbsp;.

]^ippdtrate£ifp|eetBtoo£B/ö0teentjpf}3cigljStnDtMi

Defe BrancBSept öüeöaDt öecft/ ISionen toojuUn sen Dert
Öatjg gefjansften gDeDiagfjen ö^cft / cnDe üan (lotiDen a«»
f(l tuCDetflaenDe enDe gijefont göetoo^Den.

Lever ontfunckt.

56 ^ooeenecDel,tbecontfHntamp;tt0/ falnemenfocrt
lietrie miclcfe/Die tut foete melcß ggemaei'Bt te onflcPaift/
ftaet Dat op een gennepen DoecB/ Déer isel gaten ti;ne glte«*
niaecBt jijn/ legfjtDat ban bupien opDeHetoec/ enD8
gÖP fult bebinDcnbat öetöenbjant geuielDigö bit tceiBt*

Feberoft Cortfe.

37nbsp;®oo| D2 €o|tfe/ neemt een öant bol ban onfer heb«
® joutoen bebtPtoo / enDe boet ßet in een mingelen ü)ttt e
jarige üjgn/enDe laet öet ftacn J4.upïen lancB/enDefpget
Daec naer boo; eenen DoecB/enDe opncBt Daer aboni0 etiDe
mcjsenjs ban een potBen/enbe baft Daer op/énDe aljji melt;t
bfe guelling Bcijtöt/fal men oocB Date ban D}ititBen*

Brant-falf, datter geen lit-teecken van

cn blyvc«

38nbsp;jöeemt Dat belleBen ofteWtcfl ban benbloemen ofquot;
ßtui'el ban een ©ertBen/ enDe giet Doet op becnijï/ Dat oe
^tötlöerg ofte JlBaelDetcöbefigöen/ tnöe legt Dat opD««
^lanty eiiDc D0(( wnw DO«tft b««« pbec/ D«t fonO««

ptteefiitn,

QijaiJ'

voor veeldericy ghebrekcn. ij

Q^de beenen.

39nbsp;Beemt foete meie entie bnipmen bantoftteb^oot/
enoe ftebt bat foo lange bat het eer en bjp üjojöe/enb« boet
oaec to£ eptamp;en meel ban ffitin/ bie be fc^oenniaber«! QHt*
quot;lupcBen/cnbe legt jDet op be guabe beenen/öet öelpt*

Padden ofte flanghen int lijf,

40nbsp;lt;®ft jemant !3abben ofte tiangöen int IgfBabbe/
ott laet een peett foo lange cgben tot bat Bet fcOtipmtyban
Jieemt bit fcBiipm/fout enbe toijnebttö amael foo beel alst
«serftgupmi^/mengetonbermalamp;anoeren/ enbe gBeeft
öem bat tebnncamp;en/ enbe boet Bemfgoutoen/enbe fal bi«
pabben ofte flangen bJt»fpouteen*

Vergift^

. 4t lt;©ft j'emflnbt bergUeben toacK/ bfe fai nemtti êH4
w fmelïên een goebt beel Jöotteren in meltU / enoe b?int-
«en bat foo met macBt b)t/ De botter 10 ban naturen batfcï
pen toegö (topt bat fjet ƒ engn oft bergift ntei totf er öee-
Un en trecfit/ bie bottet trett alle öet J-enpn tot öaet 'en»
w foo bette ben menfcöe 6an obergöebcn/ foo moet baÉ
J'engnootferupmen. 3ltem öeönbaec bjojtelengedo*
ïen enbc Ibat fap gebjuptSt. gitem ©etonten faet met
wgn, istembteblabercnbaerban/ofteoocöbatpulbsc*

Des hoofts quade Huineuren.

41nbsp;(®mbJtbenï|oofDctebocnttetBcn/faltg9?«bJe
noetenbe^ abontiseenupseeetgöp flapen gsetir.macm
mater toafftöcn/enbe baet naefult göp nemen bJöneDttö
wbï fout enbe Wnben bat onb« u boeten.

Gimbras oft Borft-cöeck t6 inaken.

-43 halmen nemen cenpontJgt;uptBcc0/^Jalf tooi
«anneelo/ eenöalf loot lt;©tmbet0/ tcn öalf tfe«et)beel
Ipotd ^affecaen/ enbe foo beel aoofematetjaLbat Bet brna
»«bctlit oft« bensnct W boet; mebe gebioBcn cnb« gBefo«

^nbsp;bsi}

16 verfcheyclen remcdien
tien toelflïtcett/ eA$ Det tm toat bttbe begint fe toojbeti/
falmen bdtopeetiftt)oon betoebsn afeten DattbsUKC oP
aelnuect!0.

Vrouwen lichten arbeyt te maken.

44 lt;e«nbïoutoe bfeftoeerlöth bip jBoecer getooj'
ben ban/ ofte ftoacen atbept t)eeft/ bfe folmeti gOeben
bitntben Ut)tin ofte 2öiec baec iJpboet fDööefobeti iU ß^*
befpfalt«i;ftontgöenefen.nbsp;,,

3temeen BioutuebietnacbeptjJgaetö 6trt0 gaet / fa»
b^nitbé uan balfetntcupt/'tfülfeet aenbebactnge^elpcquot;*
3rem «6etieii|i«etugbag{)enfntoater gtjeiegt/ oaetoan
göeb;ot(tamp;eHgt;nbsp;^

!3{tem een bjontoe bte feer gioofe pgn oft fmerte Beefï tnoe
barsngue etiDe en matg tifet banbec piaetfe. bie falmen ge
ben pioenen coinen/ntet toitte togn/ fp fal tecfiont baren«

Vrouwen te reynighen vande naegheborte.

45nbsp;i^eemt ajupn oft loocR metten tvupbe gDefoben/ fn
ta)gn/enbebebupt6 baecntebe gbefmeettoft beflietien/
bat ttett tot buttoeebe oft nagöeboo{te»

Aliud.

46nbsp;lt;l^(el ƒ fole bloemen met toa(ec gefoben/efï be bjoMquot;
luen te bjiatfeen gegeben/l^gft bie ttoeebe gebooite b)t.
^jeboofte toaiet göebiontten bjgft bi« anD?c«

litem fap t^an toegamp;eb{ebe gSebjontfien/ td ootamp; gottlt;
Gefteken met nagelen ofte doornen,

47nbsp;iBen fal nemen göefloten melbe/enbe een plaefïfiC
baerbanmaüen/ enbe bat op bat getieften Hitlegggen/
ttoeitb met nagelen ofte boo)nengbefteRenf0/bat ttet^'
fonbetppeuptenbe ßeelet.

leuck zalve.

Jl!®»quot;* 0 'oöt 25aBeIaei:/fj 6lautoen lt;15embet/enM
tit mm^nm^m «nfialf Iq«

voor veelderley ghebrekeh, iy

'SSn^iSnbsp;wwen/m«t olie ge«

Layfsalve.

Böefioten/enbeiiooniölrë enbo
bttt'famengöefmolten/ «itie een falbe öaet baa
enbe Datfiooftbaer mefßBefmee«/ Kolbes

Water of te pis temaken.

?o ^©fc?Sntoatetnletma6enencan / falnemenieri*
Cnbjojtelen/enbemtbimeriam/ ü^pboet/ enbe3Kecb(t/
enbe fïooten bat te (amen/enbe ftebent In Wm/ ba(!c batt
Bebioniben/boet Uiel biatet maetben.

Pis of water doen houden,

5t 31tem bie iDatie niet ontgouben en amp;aii / enbé
tegen jgnen mille ontgaet / bie neme matec ban Hattou«
0)8/bie aen be (langen (iaen en maffen langft bet aerben/
enbe nemen baet toe 4amp;epten b^ecb / eft (looten bie tot puU
bet/enbe manneetbe patient aapen gaet/ foo boet bat pul«
ber tn eenen ftgoonen Ketel mateto / alfoo beele alfmen in
eenen Ipen boetB boo{ biutamp;en ban / enbe mengDet onbes
3gnenb{antft

. Stem i^afen.amp;ulleamettaJgna(biont6(tgt; / fio^t om
3gn mattet«

Mans gemacht.
g^'t gejtooUenfö/foo neemt^enfaet metbeeftfii

^ett6enisfmout/enbe«lants{met25oMec/bte t fame«

'nbfBatónD«rnftttfmb?ï?n gfiebaen / iMint w«««

Ä

t8nbsp;Verfcheyden remedien

bacD enbe natBt (ïaen/öan |uU ßöP fiiec meöe Dat
(ïctitfienoftefmeeten.nbsp;„

3temfoopemam50n 0epmeigtB flDentatBtgejWoi'
len toaet oft jtooec / Dat Bp ?8n toatet niet maetfeen R
feonDe/Die ficDe ï^opiltoen enbe »noplootB/Dat DerDent«»
BijS Dat anbete bojiaöe in üjgn/ fepgöet baet naee be
Dooi eenen (upoeten bott/enDe Djintt Da«« ban/Bet

2(emeäiumpro teßiculü Febricitantibus*

^oottiieberteettenDe bectouttoaer aen3gnfrB9'
melöept oft tietbojgBen litmaet/Bet toaer/ toaec öan t}tt
toaec/ oiefteDeBenitool uiojteltntup/ enDebefltgt»*
baecnieDe/BetBelpt-
Stoelganck oft Buyckloop te ftoppen,

54 iSeeint 3amp;aecDen (Die De I@ebec0 geb;uptBen) bla«
beEen/metlt;eDttb gefoDen/enbe gemengt metöiit baneea
Den buftB gelept/jtopt Den fioelgantB.

Slapen doen.

?Lai(outoefaebtenDe2BUfenfflebt/ gBemengtmet
©jouüuen meUB/met ü)it öan een lt;ep/ enDe een loepnifjl
CotcB/op Den aaep geßcetBen/maetBt aapen.

Snof.

f6 ©00? ben Änof/betnt ofüietpt Eijnfaet op Bdeti/
tat geeft eenen fubtgien teut/ bie latt in bet neiife tcecBen.

Honts beet.

^ SZ ^Soo 0Bp öan «cweti Bont gebeten 5«t/neemt geoo'
te ü^etBbKe blaben/ llootfe met Bet toit ban een Cp ei)quot;'
«feout/enbeUsoet baec op.

Bafilicum.

^^^ neemtj.to«;

voor veelderley ghebrekcn. J9
Jwoat/a. lootjaetB/i.loot'ïïetpentBn/ Ditftn«Itt8(af
«Wn/enoe mm fees toel/ foa iflet aoet.

Bloet dat quaetin't Lij fis.

- 9 ^aet tegen fuit göp nemenlLelitn toatec met togn
gveo|oncBen / bat pucs^ect quaeDt bloeot Dooj ofte tn i^en

Aen eeae wonde te fien,ofc den ghewonden
fterven lal ofc niet«

60nbsp;^ooecnecgöetoonttooït/enbcmetBeteecjlctici:*
bintrelaenbenbeiDenoaet) Die plaeftet afneemt / enbe tg
ban be toonbe intoenbitO t)eel/ foo tfi te befolgten bat i)p
(lecöen fal ofte fal lam toojben/maec toilop oat betecen/
foo neemt «Eper tlaec / enbe aaet Dat toel in een betfeen/
enDe laet ()et (laen/enbe neemt ban ftgupm baec ban/enöe
neemt Sanguinum Draconis ®}atBenbioct/ enbemaeiBC
bfp^r^quot; mt falf/ enbe bat met een boec);lien baec op g[ielt;

Gefcheurt.

61nbsp;Soo eenecgefcöeutt 10/neemt Bapi ban eenen ï^a»
je/ foo gcoot al0 een boon/ enbe ittet «onttD oaec op gge-
wpt/foofai'tjjeelen.

Wonden haeft te heylen.

jaemtt Êepnbaec/enbe bjootötfe toel/ enbe pulbe -
jl'wttljetfel^n/ enbe Doet bat pulbectn De toonbe/ foo

Gorgel-water voor quade Keelen.

^ 65 Beemt een mingele i^gentoatec/enbe toatlWupniS/
woofen meel / enbe toat ftöellen ban appjlen ban lt;®|an»
gien/enbeftebt bat te famen op be B'if^/ «itDe goigelt Daee
inetz. oftmaelt)CiSbat(B0inbsnmonDt/ snti$ti«tfal
Necw,

^ 3nbsp;Kedeti«

lp Verfcheyden remedien

Keelen fwellinge.

, 64 JSeemtatentjstooïtelen/ enöe fnö't bfe BfepnfflW
fmalle 23etont ènbelDtoIen/ iSufcaten/ I@gniupt/mslt;
^atec tot eeneit biancB sf)«maet6t/et)öe aeb«t Den Beanc'
ltenteö{tncBeti/{)etfaifieIpen.

Hoeft.

65nbsp;1^00} ben Doe|l/iteemt2.Iootlt;$fmBet/t. loot
Solto; I. [oot 3tnyiS/2.loot l^entbel faet/enöe fioot bat te
famen tot een pulbec/ tn 2amp;tet gefoben/ enbe fifec ban al»
tno;geno mat geten/ enöe t'fabonts t. ofte z. lepelt
»{oncften/manneec men jgn maeltgt gebaen fieeft.

Aliud.

66nbsp;jSeemtïBflgefoben tnet ©ögen / enbe^abfe meJ
25ottet enbe marme ï©0n of 125tec gefoben / is feet goet
Uoo; Den fioefi ofieotoneben. 3tem neemt ^bie/ enDQ
pootfe tot fap/enbe metmt bat met n^fin/etc.

Kraack meufche die hem doet laten, oft hy
iletven fal.

67nbsp;jseemt cen bioppelfeen beo bloetö/enöe laet fict in't
toatet ballen/enDc foo Dat fintBt/foo blttfc Die menfcfie le-
tenöitfi/mact foo't fiem öeplt/fooflerftfipett.

Tant wee.

63 l^eemt l^enneppen faebt/enöe fioot bat / enöe öoe(
Dec in€Ditb/enDe legt fiet op Deamp;innebatBen/Daec gfip öC
Sgn fiebt/öat maetltt öe tanoen ftap ènöe gefonöt»

Aliud.

69 ^temï©0n(ïeen/3^oltoo|tel/3llupn; pebet ebett
lieel/ enoe bat te famen gfiefiooten / enDe op eenen natten
Hinget gfieuomen foo oeel aio men to/enbe op De tanöen
8{|tceB«n/oftmö(tanb(Rba«i; fiubefi ban öoen ig,

TanK

voor veelderlcy ghebreken.

Tant fcheuten.

70nbsp;©ooifcBeutenintietanticn/ neemt l^epec/mc
tootfeenöe^aöte/ enöe maecftt oacc pulüectoan / enM
«ecmt öat toü ö in een lt;2p/ enDe maeiW öaet een falf af/
(nbe legt bat op't geb^etb.

Tant-worm.

71nbsp;'Stegben be tant tooimen In be tanben/ neemt W
ten bert mettogn-ebttb göeftooten / eniw be tanben mt
tnet aewalTtDen/enbe In ben mont göcÖouDen.

Tant wit te maken.

71 ffteemtbe tocïtelenban ILgnfaet 6jupt/ cfi fcöaeft
bie ftgeUe af/enbe m^gfc bte tanben baec mebe/ 3. ofte 4.
maei m baetgis/tot 4.oft 5 .bagen toe/fo mfien fp tott*

Tant uyt doen vallen fonder trecken.

7i éSgt;al men nemen Armoniacum metJSHfenfactge«
mengt/enbe bfe tanbw baes met göefmee«/ foo ballen fp
tutfonbecpgne.

Tanden die verrot fyn uyt doen vallen.

74 Beemtlt;©ommebaneen j®oetbeftenboom/enbe
fmeect baec mebe be tanben/bte göp mt biilt boen ballen/
enbefuilen fonbecpgn tntbalUn.

Lazary.

, 75 lt;©mtebjeten/ ofteenmanoftebïoutoc1La?ett'camp;
Jö/foo neemt ban 5ön bloet/ enbe laet bat tn icpoon tuatei:
®J«Ppen/gaet bat te gconbe/fo en ÖP n«t lasecttO/maet:
göft bat bloet baec op/ foo bebtnt men bat öp la3e«cö tö.
3ltem eenanbecom tebefiennen/oft een menfcplajectcft
w oft met.lLaet ben menfcfie een abec flaen/enbe boet öei
bloet/toanneect gepelt ig/ttieenlönenfatrften/cnbe toaf*
ftöet/enbefooban Denbsp;in'tfatpamp;eublpö^n/ foo

ti'dpcepn«

4nbsp;Ham

Verfcheyden remedien
Hant ofte Lippen.

76nbsp;Blöfpban fcouneopfelieben/ falmen nemetj^
loot jBep-öottec /1. loot mitte ï®i«cootB/1. loot jw»
Ptc6/1. loot ^cDapen cuet / Dat mettgOt t^ famen /
fmeect g^t op't Qeb{ec6/t)et fal {leelen«

Sl^ep te maken.

77nbsp;jSeemt laatDtfcBaDen toojtelen gefcBtlt/mbeï.?''
toniue/met mine lËapecoon faet/etibe Dtt tn
iien/enoe Daec ban gebtontben/boet mei flapen.

Ahud. 3iem neemt flijrimoni/enbe leggttonbeeWP
ftcantften Booft-tiufTen/ bte ntet flapen tan / Bp en fal ntc»
koacbee uioiben/men neme bat eet^ mtcB*

Adem.

78nbsp;©00} quaben^bem fal men nemen lt;(5aMgaen ooc
^ebubiac/beneemt ben (lancB Intten mont/enoe maectit
ren goeben IntBt.

Hert Siedle.

79nbsp;^ieftetg ban Betten ijS/neme|^opiHioen met b)0tt
cnbe ^ontcB/ enbe amp;}int6e ban bat fap foo macm BP baquot;/
foofalBpgenefen.

Sie(9;einde Syde.

80nbsp;©ooj fietamp;te tn be fijbe / fal men nemen jaopOltoen
lQjoitelen/l|etttonae/®fop/3LabeiiDe«, enbe een toepnicB
^upbel0 beet/ enbe bal t'famen in Wm gBefoben/ enbe
baec ban gBeDtoncamp;en be0 mojgBmiS/ abflnt0/ enbeoo(6
intbbatcBiï.

Maghe.

8t ©ooieenguabelBagBe bie geen fpnfebetboubietf
cn tan/fal mtn nemSCalmti0/i|afen (6ecf/l^eper/4^a
hgaen / e(rp eben beel enbe bat (n biatec gefoben/ bat ge'
bioncben/enoe baec naec beiS abontia eb motgeng gebjan'
ben tuiin met 6iepne €almu0 flutcgen^ tnne gBtnomen/
|iut);amp;(ni;ini(tg«iinoiit«

Brcccke»

voor veelderley ghebrekeni

BreeckcQ ofc overdoen geven.

men nemen ïlonicB/ ^ont enöe IBatec/ enbe
««naöent onöer malcanöïcen / enDe fepaöent dooj eenen
®oec6/ enbs bjintfeen baec ban foo toacm / foo moet men
oötcjieben.

Lever weedom.

_ 8? ®ie 3§n ILebec bjee boet/ fal Mlfem met
Kooren/enDe met^uprBec enbe j'enitool/enbebat matec
bat ban l^encbelgDebianot tâ / enDe Qaen Dat Doo; eenen
boetB / enDe Ditntben Daec ban 2, ofte 3 gt; mael/ Die S^bec
Bfi« Jl^agÖe fal Befont bso^Den.

Lenden weedom.

84nbsp;^ie3önlenbenta]eeboet/ bte b}tntamp;e bat fap batt
HoacB met lO^gn gemengt/oocg mat!) men ötec toe boen
toitteiLelten btoïtelen/enbe bielenben mi mebe bejicge'
«en/bat bsneemt ben meebom.

Vuyl vleefch.

85nbsp;©ooïquaet bleefeô in ben mont/fa! men nemen fIr
Inpn btupt met ujgn aefoben/ enbe baec mebeben monbt
OetoalTttjen ofte gefpoelt/alg men Dat te bo^en met JBp)«
ce gcmengttjeeft/bat beneemt Dat quset bleeftôbaec tot.

3t£tn geeliLelten toojtelen / enbe Die gtjepnlbecifeect/
en op quabe toonbe gDeitroept/baec quaet bUeftfi groepti
De«lt enbe becbecftöet tecilonbt.

Aliud.

86nbsp;©cemt lt;® out toojtelen gepulbetifetct/enbc bat op
be oncepne toonDe giJelegDt/mct gDebjanben 3tlupn gt)elt;
quot;tengt/neemt quaet tileel tfi toectj/enDe Die felmgöe tooj*
«tien ootb tn togn gefoben/enbe bte oncepne toonoen baeï
mebe getoa(Tcôen/t0 feer flott.

Heete fweeren fonder pijn door doen gaen.

^Ittvn ncm^nieofiaectfaet ggf^ootrnmet»'
$ S

z4 Verfchcydcn remedien

lantiStooitelen/enbeop oeDeetef toeeren gelept/BttetRtP*
terfiont/alfoo Dat menfe met boojfïelen en Derf.

atem «setfieen/fis goet op öeete toonöen aefiteetfeef/
tDant Dat tretbt tgt;e Dttte Da» tot.

Hooft-pijn.

3tem toie 3gn fiooft feec toee Doet / Die neme.ttoee De
gLoocfe^ap/ enDe öat öecöen öeel ï^onicD / «nöe giet ött ii»

atemWtteEamanöelen0efóbenmetï®fin (öotööe'
tec met eöitB) öaer tnne aoofen olie geöaen/enöe oo
Doojöooft gelept.

Groote hitte.

89nbsp;©ooigcooteBttteneemtcfl etetgatiébefCtf/enM
bjintfit Dat fap ootfe/öaes toe «Ênöibien toateï.

Gehoor.

90nbsp;©00} bat geBooj/neemt I8n00 gfielïooten/enöe ite-
tnet met aoofen olte/eoöe öat in be ooien geöaen/bjengfit
bat sefioo}toeöer.

Baer Moeder.

9t lt;®p Dace plaetfe tebjengen/ bieblabeten ban j^ettquot;
fengbelegbtQpöel@;outoenfc{|amelfiepöt/b;eni3[)tenöe
bitngt be moebes toeöetomme op fiaet plaetfi;.

Ahud.

92 3Item boo; een blantBof ttoee «(Baligaen/ jtem eetgt;
ftlantB lt;Calmu0/een blantB jBuftaten bloemen/een blan^
JSompen/een Balf btecenbcel ^affcaen/ een loot fepee«!/
ttoee loot ^uptamp;ecs / een jenftaet / bit gfienomen me»
Sl^ön ofte 3amp;tec f0 gepiobeect.

Sweeren.

''.....-—......-.........—

voor veelderley ghebreken.' ij
ttten tiemetrblabeten ban ® lafct)/ ettbe op be 5bie$ce sDc'
legamp;t^ boetfe fonbec beuc lieben tcetamp;en/

Aliud.

94nbsp;®ooj Beete 3toeecen fal men nemen iLelfentooite»
len/ gefoben/ enbe op be öeete ^toeecen leggöen/maecËtfe
(etHont fatör.lt;®otk matg men ^abte fteben met matte/
(nbebü baec op gelept.

GhefwiU

95nbsp;©ooi öBefüJtl tufTtöen belenbebleeftö/öfln (iooten
bfte 0aen tomen/falmen ^ttncltnßö fteben enbe J^atöi'
fcöaben/pebecöebenbeel/enbebat göeftotl baecmebebe«
ßcgcßen/öelpt.

Scheur mont.

96nbsp;'5Cegen benfcfjeucmont enbe quaet tantWeefiB/ fa!
»ben nemen «loe met ©gn enbe HontcB gellooten / euDe
öattn ben mont segoHben/ öelpt btefisesten tongö; enbe
tantbleefci;.

Doorn.

97nbsp;^le eenen ergens tn jiin ItcDaem Oteft / fal
nemen be mortel ban ^uetel bloemen ggeflooten/enbe bte
reibe baec op göelepbt/baec eetien booin oftepgl in l0/bat
tcetfó tecfiont ben felben tnt.

Aliud.

^ 98 jSeemtd^ofleclMcep enbe 50t]ttatmm/jeber0 eben
oeel/enbe btt gefoben fn goeben togn/ enbe booj eenenboee
Btflagen/ïjiec af beu abontö enbe motgenö göebjoncSw/
«nbelegöt bfe göefoben fitupben op bfe toonbe / baec ben
Ï!«gt;Jn ofte p öl fn fU/ bat tcetfet tot met faftitöepbt / enbe
DeeltootS bietoonbeferfiont.

Tant pijn*
99 ©002'^tpgn/ neemt aoet tot bet) ftöo}fieen/

ba^n/

Verfcheyden remedien

hâta/ enl)eaentite tanD«n ituteciien läncniwoßeitaôf*
öajnoftefleüjieüeii.nbsp;r^a * »t^

Buyckpijo,

too ©00Î Pöne öeö bupcSö fult flöpnimenWabetüf
ÈEiii l^ztfcbomen/ tite'ffametiaigtoen/ofi 'tfuiintetis Qt*
ü^attjt/enDe Die BUpn ge{)acb(/euDe DeubuptiitUgenDdt
»t«teeu€ptngegeti$n.

Aliud tegen bayckwee.

tot 3fem nremt een toepnlcö ooiroeot/ SSeetenfaef/
moe een toepnijjB amp;noplao{6 / met foet« meltl ing^eno'
iuen.

Vrouwen pijn.

toz €en ©louUie We gtoote pijn in Baetlgf 0eeft/ge'
Ktfc of fp btnDet baten fonöe / fal DîtntSenôan lt;IatboöC'
MWtte /Oft ©epl töojtelen/Dïie moigen.

Tongen fply tinghe.

toj iSap ban groote ©etljbïee / lang tn ben mont ge-quot;
gouben/OeeltbeguaetBeptinbenmoRt/ ofßet fplutenof
luanbenaenbetoiige.

Borftdrancfc.

to4 iSeerateen gantbol 3©fntct:0ei:Pen/i.Ioot ««8lt;l/
t.loot lt;amp;oetljout/ 5. of 6. blaoecen ïlecijtongbe/ 5.of6.
ïDttte iBabaliebe blaûecen/1. Dantbol ^fope/ ».bletben'
beel pont Ûoîdtien/4. off.î^ggen/ i.uictoenDeelponDt
$ontcB/ 3. loot mitte ^uptbetis /- bit boojr3. fal men te
punenfteben/in eenen nicuttJenaetben pot/ in een mingel
loopenbe vaatetsi/ op bte jjtlft/ enbe bat ban boot eenen IÖ'
aen doetb ggedagen / baer ban moigen^t enbe abont^ e«quot;
«cemutim bol ban geb)ontamp;en.

Hooftfweeringhe.

105 ©ooï8?tg0efüJrt9«n't8ooft/

voor veelderley gebreken. ty
»atfitftMöe/Bötmengöt met ULooiiii« enöe aoofen-Bo«
titcfi/enDe Daec met» fiet fiooft bedccBen/ beneemt be fitt«
ttgeftt^etmsfie«

Gehouwen.

106nbsp;öun BöeDoutoeneebbencftoDebfltofpn/
Wmcii u fianamp;t Dol ©oonen meel / t. ijanöt öol 4Egt;etitea
mteljï/». öant bol fiogsen meel0/1. bant bol €amiUw
blo«men/».UanbtboSgöeD?ootlJDe föoofen, bu t fametjia
fotte melth gefobtn/enbe tufftDen ttoee öoetben aljjeet of
lba(tnbaei;opgelept.

Hayrworm.

107nbsp;'Scaöen ben ^apitoojm/neemt 1. loot ^dfer/u
loot Q^6elaec0/i. loot jSepbottec gebjaben/batreftoeit
tooit/enbe bat pulbet gbefiooten enbe baec tnne gBeoam/
enbe baecbp t. loot lt;j^utcb(tlbec0/bat geb^aben met eenen
leptl SmoHt0/ enbe mei t.loot ïepncotcb / enbe z. loot
jicöaep0bentelen/ entoett btt toel onbec moltaDbeteo
Beiötb een falf/foo t0 bte goet.

Rijdende worm.

108nbsp;©oot benfiijbenbeteoim falmen nemeni.toot
BÖellooten lt;»5tmbtc / enOe baet toe een toepmtl) öoom-
meleft/een toepnttöBufcïUpt/een öalf loot Copecoot/een
toepnttö toet0 tot benftöo}|ieen / Dit dooj göeflagen met
een toepnttö l^gneDitB / alloo t'famen göemengöt/ben
too)m baec mebe gefmeett/foo bette öP saet/ beo baetöd
2,ofi(e3. maelett.

Hoot* toit boet bleeftö fn ben toonbe toaffen / enbc be*
neemt bat guaetbleefcöe.

Droogen worm.

109nbsp;©00» ben b^oogen toopn /neemt ©lontoen mfltft
oftaoome/enbe toaffcöet ben toO}mbaec mebe; .ofte4«
inael beo baecöO / enbe bat 6. ofte 7. bagöcn lantö/ enbo
tt((itu Mn Mn b« f(UK J^iouto^n m«((/(nD( fmtett bop;#

bei

x8 Vcrfcheydeii remedieri

bei-baec nielw / bie ©iowioue moet een Snwötfijniï v^*
bec fpn.

Wonde»

^ 1IO Snetenöetoonbe/om 0aec etc,jBeemt baec
^euenboom enbe öoobstoalblabecen / enbe poot bie m'
t toee/cnbe Djnc6t of t ttJiinaet foo üJt met lt;ebicamp;/enoe oat
fap öaer ban met ILootujtt aepooten/ enbe aBemenflt/oP
bieujonbegelcpt/öeelt.

Stinckende wonde,
tii ©ooimncfienbebjonben/ neemt ,êoet Bout 00«'
poföïrt/ enDc ^sbenboom/ icbcrö een loot / enbe neem»
cen öalf mtngBele tognp/ cnDeftebet bacc inne/ enbe DO«
h-Vnbsp;öaer toe/enbe toafTcDet baec raeoe/oat

«eipt/Öet fp nicubje ofte oube toonben.

Ghefteecken wonden.
112 ^aectooim enbe littoatec inne i0/ baec fal meö
tegen nemen bloemen ban 3ian0 ficnpt een öant bol/
pte fal men in toitten togn fteben / op bat becbenbcel/ enoe
latent gout ttjoïben/enbe Haet öet boo} eenen Ignen boec6/
oaec naec neemt bie bloemen / enbe boetfe tot oen bJtgöe-'
pwcBten fap'ban neemt 3 .loot -Cecpentgn/1. loot ^af'
naen ongöefiooten / enbe boet bat in ecn glag / enbe boet
i.ioot ffioomolte/enbe laet bateenen goeben tö«
Bet cooi/enbemanneec mett
Dtt geojupeften bJtl/foo legget toarm baec op/ Beeft een««:
alleöbaec op/neetnteen toepntfö
b^n befe lt;©lte tn een Ccnne ftöotel / enbe maecamp;t baer eert
poeccficn tn nat/enbe legget toarm baec op/ ooc bie toon»
be toarm altgt baer mebe becbonben enbe be toaect,

Dranck voor allen wonden.

^fiV' /aeemtïBegöeöjeebe/ enbe^antSel enbeBooI/
^^ j®®®*^® ®®quot; öant bol / enbe bat fap wei:
öJf BöeöjucBtmet ftlaec btofttoat«/ mctbefenWquot;«'?

voor veeldcrley gebreken. i9
Öeelt men alle üjonöen/ fp fpn goe fp fpn / feiepn / gwol/
®«epoftfj{eet.

Gulden dranck voor hooft wonden.

JSeemt i.loot lt;aimöecö/i.lootlt;i5alfgaen/lt;ï5|epn/
5atoonttm/Ian0De 1^epet/4amp;iofTelnaB«lP/»f« K^et eben

enbe fioot Dat tot pnlbet/enbe neemtbaet toe 1. le*

Üonf CÖ0 bte flefcöupmt f0 / enbe bft alleg fn een Ipnen
[setjcfien / enbe gteiet baec obec goeben mitten togn/ enDe
wet bat tiateien / enbe gebet ban ben betbonben te b|fnc»
quot;en alle bagen met befe naecbolgenbe pulbec gemenggt/
elö met ^öimpecnil JSjemen bie ceel« fiaen/inet De tooj-
Hlen®aleciaen/ jebecö een loot/ JDupfenootenof jga»
Bt)el0 bcupt/ tnbe neemt bft een0 foo beelal0 Dit anDet/
enbe maectitbatceenpulbecaf etc.

Herflen dranck ofte Salve.

1115 IBen fal ^onftD nemen 4. loot ggefcDupmt/iSoo«
Jen olte i. loot/enbe mengDt bat onbec iitalcanDecen/enbe
lasset met ftabelfnge op be DeciTen De0 tiooftu.

Ahud.

»16 ©ooirioppcnbe ^ecfïenen / neemt een boepecban
een €p/cnDe alfoo beel 'STecpentsn/ foo beel taoofen olie/
^nbe mastteen falbe Daet: ban /enbemanneec gbp Dit ge»
yuptfeen toilt/fo neemt eenfatjlt Dott)i;6en0/enDc Die fal-
««/ enDc legamp;t pet op De toonbe Dec i^etffen / foo fnpötrt
«nbetcttgtfe bte feet fcgoon.

Ratten te dooden*

ÏT7 fleemt Auripigmentum oft Atfenicutn, op oft tuf-

KöengijebjabenfpecB göelegöt/ becbasft enbe boet bfe
«attenHetben*

Wantluys.
, ti8 IB^tïiipfentcbetbitjben/

^ö Verfchcydcn remedien

frtieett hit bcbtfie/ enbe Daec Bün bie 1©antlHpf«rtJJJL

pouben Daec mebe/ eüiDe Doet Dat oube (icoo tot/ etiDe n»
Daectntie*

Buyck.

tio ï^oo}eeneti Dte^vjnbuptfiaenflBetoaffen tH oföJ'
ftoüt/gelijtb of pp Dat toattr laDen/fal nemen 3ïlfen
een (©jfengal enbemaBen Daec een falbe oan/enDeDie B»
lepDt op Den nabel/ met eenen lijnen Doetft/ enöe Die fflquot;«^quot;
inet De falbe ootb gtfmcect.

KraiBp.

taó Cegen ben Stamp / neemt felepnemetfibjcebj^
«enbe (loot Det met goeDen (iectBen toijn / enDe legpt
baec i^/enDe tiet belpt.

Buyck cromling.

I2t ©00? Dat CtommtltngB fn Den buptfe/falmert ne'
Itienfelepne oftc fptffe IBctBbjeebe / enne mattbtfe ofte
pootfe tot fap /mu tojfift Den bupt bate mebe/ öet fielpt,

BuflTenfcheut,
121 s©fe met een 35uffe ofte öeet; göcftöotftiiis/ faï

nemen Oleum Nenufarü, enDe boDec ban een lt;Cp/enDeeen
toepntcB Mundificatus,enbe €;etpent0n/enDeöoofenolie/
wDe btt onbec malcanbeccn gemenggt/ enbe tolcBen baec
Inne genetlet/ enbe gfet een toepnttö Mundif fn't gat of«
toonbe/ eet gOp De totecben Daec inne lleett/ enDe legt Dan
baec een plaefiecban SBafilttumop.

Litwater te floppen,

123 iseemt ©oomoli enDe l©iccootfi enbe »etbei/eit
bat geb}aDen in een panne/ banDe olie copie/toietBen Q^t*
tiet/enDe pulbcc ban 5@iete Daec op geficopt/ enDe fieBel
in Dat gat Daec Dat littoatec npt Bomt/enDc Dan een 25afi'
Ittum plaefler Daec op gelept/enbe De toonDe te bojen met
tot)n geiuaiTtDen/ enbe neemt ban coDenD^ünfïeengg«'

voor veelderley ghebrekcn.
tWberifee«/ enbt litopet op tm «opi« enöe oj bf pla^fim
Wüebmoetntetteöaiietoe.

Tatit pijn.

^ ^H 3tem booj Cantpön/ J^eemt een toepnftO iW«
l^eo/ enbe bat ti] een popptBen gUebonben/ enbe bat itt
^gntiebicb sDefieben/ baec nae neemt een {looft ioocBis/
Bnbefngbet binnen gol ofte maecBt etn gat bate tn/ enbo
neetBt bat popfteti met ben pepte baec inne/enbe bebiinbt
bat met nat mectB/ enbelegttiet tnt bpec/ enbe iatet b)alt;
oen/ enbe manneec fiet afieb}aben W foo neemt bat pop«
fen met Ipfepec upt enbe (ie6et ambtn tant/ enbe en fullcM
*ti een ^laee niet meet f meeten ofte mee boen.

LoopendeVareti.

___,- _______________________________

^enfal nemen ben eecfienbagfi b* ben anbeten bagfi bn«
betben bagfiip.)8tec ofte #tecen/ bie falmen blepn
»oten/ enbe men fal bp pbec beel boen foo gtoot ^eben«
boom alleen boon/ enbemaBen bat met biet in/ maec
men moet fiem fiiec fioeben ofte toaefiten booj lt;!5oïbt|
*8pet/iBeltamp;/fHec ïStet/mittebioot ofte ©pgen.
BeveiideLitmaten.

U6 ©ooibebenbe Uitmaten falmén nemén ^abfé
enne mafftfien be Uitmaten baet met/ ootB falmen aile
bagfien ^abie nntfiteten newen/oftemotec bat ban
Scbiüeitestt^bitnciten*

Âliud.

la? »eemtbatfapbanaBptoet/incnßetmetßM«
renn^ite/ fitecmsbefalmenbatlttfiaemfmeettn/ «nb«

»«falfieipen.

Gicht.

Ü8

^tmçtbrçbobecbaneenep/ enfi«

^nbsp;m

Verfchcyden rcmedien
fentoateK/ cnbebttmet«enplupm6«na«lic«fi«quot;/°P
]?la(tfebagi:batfoba6{at0.

Aliud.

129 ^00 tot® b«(t5itöt Beeft/ bfe neme groote etiW
bletne lO^eegl) b^eeoe/ pùets eben bde enoe bat fap
ban upt QöeDaen/enbe tempeieert bat met ü^gn ofte
t»tBtnbeb{tut6t bat.

Aliud.

13 O ^abie gBefoben met ï®gn/ të ben lt;i5t£ötiflBe|!
Soetgeb^oncBen/ enbe bat ootg ou bte ^itamp;tigBenleben
oBelept.

Sinneloos.
131 ^ie ^tnntlooïf ofte ipantafpigStö/ fal netn«quot;

cnbe maßen baec ban een t^oebes enbed^ptatum: enDC
jgtec ban falmen ben Idatient alfe mo;gen^ b{agmatnge'
ben. 31tem©afrtitum faet isi goet ben tceurtgOen/ bte
tttetgtoote jpantafpenbel3ben5qn/ gBebzoncBen: ootö
maecBt get een goet geftcBt/ cepnicDt t)et Booft/ enbe be^
neemt ben ^nof,

Cbel jBepecacn göefobcn in Bout-IoogBe/ cnbc B^ Bquot;quot;^
baec mebe gBemaffcBen beneemt ben MelancoHcos enoe
bic met Jf antafpcn belabcn 3nn/Bacc gcoote toeeboom.

Kancker.

t32 ©oot lgt;en ^ancBec/ ßeemtRobertiane oft Herba
Roberti met bat loof ban fïitBucpen/enbe (loot Bet t'famc
met een toepnicB foutiä bat grof 10/ bau legt Bst onbec bi6
Scde/Bct fal beteren.

Aliud.

jSict (icctfien «bicB baet: met fitlbp ben ^fancB^
toa(Tc8en/enbe baec naec bjoeg^t ben «ancBec met ce^

fui»becenboetB/cnbïbe|lïop«tm?tsuHwclwnlt;iPfl'^i5J^

voor veeldcrley gcbrekehi
. âtcm/ jBecmt iSetü«! tnçt Bonit{j BefïPtin/ floet on
oenCantfeetsöelept,

Wiltvyer.

»34 ©oot ï©ilt bpec neemt®ontierbaett met getpctt
SetSnbsp;^^^nbsp;tóngö/foQi

Spaenfche pocken.

U5 ©ooï^amp;paenftBepotbenbinnens.bagBentegB^
nefen/ fal men nemen im ee oneen a aHCter-olte / een fialf
^te ^etet olie/ een Dalf onee ;èpöc6 olie/ tto ee biagmea
lt;auit6^iloet0/ een öalf pont ©ectben fmeet / met ttueè
^een Jpetmelioen/ enoe mengt Dat ^auieSjilbet met eeti
«tt ban een ep enbe met fpetfefel ban ten nntöter menftÖ/
«9tifulDpDat©eit6en0fmeecfraelten/enDe Doen Den oliö
in be pan/ baec bat bocpioemDe fmeec tngöefmol«
jen 10/ enDe alft toel göefoöeti 10/ Dan mengöet u ƒ o^m«^
«oen Daec onDec/ enDecoeittoelonDecmaleanbecen/ Datt
n^mt Dan Defe ^aibe eiiDe bemaecbfe in cen bufgen / Dat
flöeDaen öebbenDc/ fo legöt Den patient in een toacm beD.»
DC / enDe ggeeft öem ftöoon flaep Ia6en0 / enbe laet öem
oaer atöt bagöen op liggöen/enbe baec en tuflrtöen flmeesb
^npatfent met befe ^atoe bae3ö0 ttoee mael/ obec alle be
'Venturen ban fpnlgf/ enbe een toepnfgö op 'tboo;öewfti
»ntgt;e onbecbat öol ban be boeten.
. j^ota. jBaeceecgöp bat boet al0bootf5/foo moet gö;^
pattent een tllfiecp boen fetten/ of een anbec pucgatta
^nacetenbe mebetgne/enbe ifi bat öp göeb{ecamp; bcögöt tn
®emonb/ foo neemt een öcnpt tnt latgn Vermicuiart.ïnbo
tquot; pwpt0 JBHpfenÖooft6en0 of ©onbecbaect ïnotiginaii,
^pe ftet öet met tofin/enbe toanneect notö lau toatm m
enbe göp Ret bat öet goeb tn ben monb 10 / foo neemt bat
«oojnoembe enbe floot öet met ?oUt/ enbe gpeef t öem bat
MP in fgnen monbt om bfe baet mebe tetoafftfien «nbe tt

fioîBeien/foofaUbetsaen»

€ mnbsp;Poelc««'!

54 ' Verfcheyden remedien
Pocken-zalf.

lt;36 ©00Î beï^otlen neemt fj. loot «©uttBjflbet/enj^
boet Dat til göïb}9»t)en Vufin/ j. loot IBtrre/ ig.loot tolt'
te î®tecoûcfe0/ ttn loot »afeelaer olte/ bj laot aßeftoote«
25nBelaerj3/ tj loot Zllbetglit/ g loot ^^laBtlp / enDeDts
Bet tn De letiDen Beeft/fal tn Defe 3albe een Balf ponDtBoi^
ben bet Doen.

Item Pocken-dranck.

137 €en BeetlgcBe fcBoone enDe floeöen DjantB tegB«quot;
be #i)tBen / jSeemt tü lootBaamp;tlacr/g lootCalmuö/lil«®quot;
0Öe(iooten/enDeCencauri, Camtlle bloemen/ ©entfce«'
t^ltetbloemen/ ï^onDsi ribben / jeDec^eenBanDbolcnDfl
fiet BetitieenmtngBel togniSop DatDecDenDeelinBB(flt;quot;
ben/ enDe gPeeft Bet Den braniBen te Djintamp;en,

Aliudy Optimum.

t38 JÖcemtJBufcatenbloemen/ enDejKuftatenno'
ten/ lt;l3imbec enDe j^agBelen/jeDerjiboo} tg oneen/enoe
fiet Bet met een Balf mingBelen bietgs op De Belft/»nea
go^Den ejccellenten D{antB Daer beo;.

Pocken uythet merck te dryven.

139nbsp;;Sgt;almsn nemen ttlantg mortelen gefoDen in biet/
cnbe gBeben Dat Den potfeigBen menfcBe te DtIntBtn.

Kinder pocken.

140nbsp;«©m Dat f toeeren te betDjgben/ fpont in De Banb/
enDe Doct Daer toat ;out toe cnDe to}pb£t Daer meDe/ Daee
naec ftilDp een ouDe noote nemen/ met Bet jap bant boo}'
aaenDe befictjtamp;en/ enbe Bet fal gBenefen«

Breuck.

t4t jSeemt Camillen olie tl loot / enbe boet bat Bcupt
baer onoer/ gBenoemt ©oj toas / beiS fapa i looDt/ enW
ban Defeis BrupDtEi jaeDtiS ttoee looDt gBepulbeect / «quot;tie

roenß^tonDw eçn wepnigO tow/batlçtbçjaiwtb^jj

voor veelderley ghebrekcn. 55

gt;nrt/enDe tiu fal atötbagen aÖefcßfeDe«
•«« malqnDettti/ enbe baer ban fiecU Die Äjeucft.

^^quot;quot;«etic 25?eHcamp;enccö betfcöiö / falmen
^ntwi eten gt; enbe nement enöe legafient op be bieutfee:
tohS 1 quot;quot; Corruptionis,tto£lf 6men inbe tSpteerfee Oaclc
ian^u^ bat Fiit) ïiagöea baer op IfggDen / canmen bta
»quot;quot;BDe btnberen bte ^»anftbel ntet f n ßtgg0en/foo fait cte

Yferen ende doornen,

p^M 1 0ecint fiaber enbe fiootfe met WmUstig fmeec/
«noe leggtjet tnDe mantere ban een plaefier / op be «iäuet«
inpte.

fe»?]®*quot; ^tten/ 35een/ lt;©UiS / oocß gfecen tot te ttet'
Jßccmtbefen^onttöenbe toafTtöetDfe
^^ öet been of toonöe/ giöeriö eenen ßalbcit
Inn. i quot;'quot;benbeel Amomacuro, tg loot gfiemeptien/ olie 8
uot/öaec tot maecbt cen plae(ter enbe leget baec op, «©{jp
fn« öDefcöoten jgn met befen bïantfe bclpen/ban

tefsSb^tT^

Geronnen bloet.

.«x'^inbsp;«quot;Pt / enbe ebel Äabfe/

amp; ©ojtelen/ eabe l^afebugen öoubt/enSfieDÉ
oat tn ï®gn/Bnbe geefi fiem te bjintHen 1 enbe boo? al fuit
^«P Dem eecfi ben bupm aber laten/ enöe ben biancß baec
f,?, Blaben / enöe toanneet ben öjancbgöetiomeniis/fooi
n«nbsp;een toiecS inbe tooabe (ieecBen / op bat Jjet

uew fbjjece en toojbe/ ooc6 moefï göp bat met popBensÉ
hquot;®emet banben bemaren / anbete fonbe gtoote fcfiab«
quot;«et tottomen/namentlgtfe Eamme-leben.

Gefwildie hert lijn.
H4 ^oetfaimfn bop}nemenmn^/totttfn^epf«

4» mv

16 Verfcheyden remedien
rette/ebele «amillen/ILinfaet/jgacfitftöaDcn/ ^oSSjf.
«teel met fcgoon loopenbe mater of foete melcB ßDefoof''
maer Defe trupDen eerfl Slepii oïjeöatBt / enbe eenen m
fciaer oan ßcmaetlit/enDe DaesouDe boter onbec gBetiaei''
ttiffcBenttoee Innen DoetBenbaec op göebaen.

Gefwel inder Keelen,

t4? jöeemt / ebulusi attitö / befe blaberen fn tofltf^
SÖefoDentisgoet boototeBÖeeue bteöebben SquiaDciaïn»
lgt;ati0gefme;rinDeöeeie.

Voet ghefwollen.

146nbsp;©oojgöeftöolUn boeten. jSeemtfpftfel©eeO'
bieeoe / enbe ftootfe onDer eDtt6 / enbe ^uerbeiD ofoee'
fem/ btt onber maltanöec gemengt/enDe bat ttiacm oöff
be göermolien boeten ggebonben.

Bayck Pyne,

147nbsp;?©at fap ban ßcomftBe Boolmet bfisaet enö®
bat alfoogDenut/iis goet boojbebMptfe Pön. ïèapbsn
JBupfen oo;en met l|onttö mater göemengö^ iß Boet te
göenbe bujitBpgn.

Brant aent lyf,

148nbsp;Helten b)o}te!en / göefoben enbe göeflooten enbe
baec onbec göemenggt lEoofen olte/enbe bte plaetfe baet
roebegöefmeect.

Aliud.

149nbsp;Soannejs trupt göeßooten / enbe bat gljclept
0eb{anbe fcöeenen / tcetftt be Öitte enbe mtnbect oe
fmecte:

3tem olte ban lt;epec/enbe ban jSofen/enbe bit op ßo *
(ten :6laen gefmeect ban fintSanjs tcoon/enbe bat opt ge'
ftiantgöelegöt Vetificatum.

Aliud.

fjo

l^onD

Natten Brant
. i l^ecft Dem itmant öetbïant met Deet ï®afec; of
eiSi®'quot;8Ö«i!^attea.iqtioïen/ Die neme ßoofenolte/
^oeöEfltgcSe batfewöaet iner / Vernis 10 goet om De«

Aliud.

B!»?t ®ecmt 25eet enbe Cool gBefoben met oue
^ SS^ mei gefloten met öoofen olie / btt Delgt tegeti

Wilt Vier.

ïfeV 5 ©00? ï®tu Wee ji^eemt bat ï©ft ban een ep/enbe
OiitX^T^^^Ïenbe T®0neDi£6 / enbe 25olu0 / bat Sloopt
quot; quot;»alcanbïren/ ijl goet boo? ï®ilt wer.

Geel Verw.

. ®9lmu0 gepulbeert/ enbe cool mct «9gn of oui
^Ig Bgebjontiien iiJgoet boo? be geele (iecBte.
«off^ quot;eemt tg eperen boperg/enbe cen öiecenbtcl lootiS
bat i'^'^aens/ enbe mengt bat met l©nnebic6gt; enbe biintt
quot;«oontsenbemoiaBeniï.

Doncker ooghen.

baïïAöB®quot; oogBenbontfeetBcpbfBlbp nemen fap
ten XJ'quot;»«' met i^oontgB getejnpett / enbe bat ia bt 00«

Aliud.

öe«nbsp;Banbbolien ©entßel/een ßanb bol f feten

»^wRtupb/wn Bambol45oubbjo|tfl?tï/ snDeienotrt-
€ 4nbsp;PMI

Verfcheydcn remcdien
fceiilieel ban een ganb bol tognrupte / fiet Dit nKt
f nbe tuafcgt De bogöen Daec meoe.

Ooghen gheflagen.

ifó ^ie fn be oosöen göefiooten ofie Uv*^quot;»quot;- ,„,
tfe neme ©etont blaoecen/ enDe legsöe Die obec De oog«quot;/
ggeltjcti een plaeflec/ enDe Det gtieneefi tecflont*

Ooghen etter.

157nbsp;©00? ben ettec fn-be oogôen/ fal men fSloe put^'
ttn eitbe bat aen De oogden ficgcben/ {iet becD{i}ft oen etr
(ec baes upt.

Ooghen fypen.

158nbsp;©ooj f ppenDe oogen fal men nemen öoofen/ öD®'
tnengOt met ûaofen olie of iSoofen boatrc enDe ©encKt''
fap/ enDe oat gfjeficefeen ober De oogljen/ beneemt bat fy'
çen Dec oogden/eaDefeffecpt Definnen.

Ooghen toegheplackt.

159nbsp;^00 jemant fpn oogBen toeggeplacfit tnacen/alfoo
bat men Die opb|eec6en mofl/ bfe falfe toafftBen met fap
ban t)upfb}0{tel/ D{p of btec mo^gBen. Etpiodeiic.

Ooghen fmerten.

t6o bloet bat De lupben onbec Den tecBtet bleu'
UBel Bebben/ gBenomen enDe Dat tuacm fri De oogen gB^'
b;ucbt/ beneemt Dat fmecten enDeb;eetgt Dat bel Daec af.

^tem mitte booi Dat fap met mpngIfeDjoncâen / bt*
neemtbe fmectfngBe upt De oogBen.

Ooghen klaertemaken.

t6t ^eemtgBefïootenboacmmoed/ enDe bat fap gB«'
«nengBt met l^ontgB enbe aen De oogBen gBefltelten/ bat
tnaetamp;tBIaec*

Ooghen vlecken.

voor veelderley gebreken. 551

sTiemengt }5oomohe/ «nDe Daec met gDemafTeöcn/
®etö{gftoogt)enüle£f«n.

Oogheq hitte.

165 ©oojöeöitieDecooaÖenfalmenremen/WItooi.
^sien aöefiooten enDe op D$ ooaDen gDelepDt/ enDe fap ban
^eifen moe oogöen göeamp;pgöt/ boelüt De felue ban De
yttte.

Ooghen jeuckfèl.

164 ©ooijeutfeenOeoogfien/ falmen gBctempecben
piupnnictöooren toatec / oftoittenlBgnnemeh enDc
waiKDen De oogöen Daec met.

Quade ooghen.

tóf ®oo{ quabe osgöcn/ fal men nemen / €lfen
met lloni jö göemengt enöe De oogen baec met gefmeect/
^ecbjöft be fröellen ban be oogöen/ cnbe bat öelpt ootB bc
®OBD«n bie met bupfïengöeflagöcn 5gn.

Ooghen water feer goet.

t66 25|aet een-ep enbe neemt bat tott baer ban/ enbc
oïpofmecöelleroogöiieenen/ cnDePootDiefot pulbec/
^an neemt bat toit ban een ep enbe oogöfieen enbe DïutBt
oat/ ban Bomt baec toatec ban/ban bit tuater fal men be0
quot;«fflöiseens of ttoee mael een btuppelBen int oogö Mup«
foo toojt öet göefont / maec bat ep moet öect göefo»
JJJjjJfgOebiabenjön/ fooigbat toater gocb cnbcflöe»

Tonghe.

fau 7 200 tofcaen be tonge göecaetBtofbecoect tiS/ bie
quot;'^«liontDïpofbieclïmelifreblabecen nat maecBentn
*oom/ enDe b?pbeu be tonge bate mebe onbec enbe bobenf
quot;.®n»en Dan bjp of btec bloemen ban be Doobe netelen/
^uet toitte bloemen) enbc maecBt ecn tlacetti cn baec

4© Verfcheyden remedien

De btoemen moetmen tttißap tefen/anbetsi i|i U
Bene ptobatum*

Lijfs uytganck*

tdS batiöfuptgaet/fal neraen25pboet enöe W«''
len Tasus Barbatusggenaemt/ ggefooen met mgn / boet'
ban alfoo macm gfiegeten of gi)eD{ontä«n enbe oo(6 oP'
etc.

Worm int lyf.

t69 ®0O| alle bjojmen bte men fnt lijf ßtögt/ fal mert
nemen bjp loot SJlupnö/ ttoee loot ^olffet/ bjp loot fout/
Bjp loot ftöapcn roet/ enDe fioot Dat ßlepn tefamen/ enDe
menget onDec malcanöer met b ftöapen ruet/enDe fmeert
ban op eenen bitben Ignen boetb een plaefiec baet ban iicet
söenoegfi gfiemaec 6t/baet op gDelegt/enbe laetet baet o^
HgaDen/ mtDleetoglflecben oe too^nten,

Stoelganck.

tyo met gtoote pgn te fioel gaen/ füllen neme«
^ebenboom/ enbe fteben Die met eDieb enbe togn/ enbe
ben Damp ban onbec op laten gaen/tnt atütec^e bat fielpt/
podimacfi men baec op gatnfitten.

Aliud voor ftoelganck.

t7i €en öanb bolöofönen be (ieenen baet upt gebaen/
enb; atfit of negfien bpgfien blepn gfiefneben/ enbe Die op
bc fielft gfiefoDen in eenen nteutoen atcben pot / enbe een
loot fenio^aeb ett.

Bloethoeft.

xji bloeb fioefi ban bet fietten/bie fal 25ctoni ne-
men enbe :©8bernelle/ enbcfieDen bat ntetïPfin «nM
bjtncamp;enfiet,

QMde beenen.
t75 ®oo| een quaet ^6een bat ßoottöenbefoml^g

voor veeldcrley ghebreken. 4?

^0}tel/ enamp;e l^opecoot/ btt te famen gDefoben fn IBpn/
^be baec bttfemael mebe getoaUcßen enDe f00 becce ben

Aliud.

_ »74 J^eemt n loot Calmuö/ j loot Bolt toojtelen/f loot
^operoot bit al(e0 bUpn gepulbecifeett/ enbe te fanten in
fenmtnQöelenfcBoontuatecopbe BeiftgBtfoDen/ enbQ
«aft^t Dat been Daec tnet.

3tem boo; beenen bie qualftb Beelen milten neemt een
paif (oot i|olmo}tcIea/ een öalf loot ailupn / bit Slepn ge*
Puibecifeect/mengöet met ïgonitö bat bet foo Dtcamp; vuojöc
een faiDe/ enbe maecHt baet een plaefiec af / enDe im«
fiuet Daec op/öet Deelt.

Plaefter van lerufalem te maken.

,,, »75 jleemt ©etonte/JSugula of25ngloffe/ï©cegbi0
oiâben/ jeDetß eben öele/ namelgc een öalf pont/ een öalf
^ecenDecl®afeO/b WecenDeel i|acftö/ü biecfnbeel pont
Cecpentpn / Dit fteteerd eecgÖPben Cecpentgn baet:
MUie Doet tot bat öet «©joen f((/ e nbe baec naet / Doet Den
'Cerpentgn Daec inne / aio m coecenDe enDe Defe plafiec iä
mt totten öoofDe/ enbe toonben/ bfe göeflagen 5gn/fon-
nee tofecBen/enbe tcecBt been enbe botten mtbea öoofDB/
enbe een plaeflei Biet ban buect 9 bagöen.

Camillen olie.

. »76 CamfHenoltefemactBen.jßeemt «©lâfolfe/ enbe
quot;oet öet in eene Santie / enbe boet baec Camillen bloemen

Verfcheyden remedien

snMK oitigOen.

Peft dranck fchoon ende ghewis.

178nbsp;jßcemtbjp loobt goebe ^jtaßelö / lünoploofB/
Wm eöufe/ «tien ütel/ bat btioplootg fal men (tooien/«quot;
be^ fapd/ foo beel Daec Dan eltbgi 10/ onbec malcanoecen
SDemengBt enbe ni een blefben of anbec potben citi)t to^*
uBefiopt/ enDe Daec Daneetitn lepel bot gijeD}ontben.

10 ootb goeDt alü men De l^efl eerü bcöflOt / tbjee
ofDjplepelen gDebjontamp;en/ enDebtacmDaeceptebeDD«
gtjsiepbr.

Rakinghe,

179nbsp;€enfnig«liecefion(l DoojDebecoecmgBeofcaec
fctngoe. jaeemt ttoee lepel ßöebjanDen tognö/ een lep«»'
ben lUbenbel toatec? / tott mofiect saebt/ Spboet/ oat
ftoot enoe Doet Det tn togn enDe gD^cf' Det Den ficantben/
cnDe fraeect Dem tn DebunegcsBen met gDebianDen mgn/
enDe neemt eencn tottten toullen lap / maetbt Dem nat tn
geb^anDen togn/ enDe Doet Dem Den pattent om Den Dal0/
snDefetDem teggeneen goebeptamp;enbpecetc. enDe De^t
gDP Dan Betonten blaDeMn/ (bie nlct met bloote Danben
eengDetad ) Die bgDt Dem onDec De tonge of toaec bat
geb;etbi0' fmeect Dem 001amp; met HabenDec toatec/ snDe
ODebianDen togn onDec malcanDeten.

Puyften int aenghefichr.

180nbsp;iSeemt ^toabel enDe ^alpetec / jeDec ebeti b«I
Mibe Dat te famen Blepn in een bpfclgDepulb«tf®^f
!Ön?aet olt/enDe bat op De pupfiSenß gefmeect/ enDe Daec
na met Danto aföDsbiaffcDen/ abs ßet eenen natfii baec op
SDetoeeliiiS*

Blarren int aengheficht:, oock op de armeo
ende beenen.

voof vceMcrIcy ghe breken i 41
eenentioecB/ enDelesgeni foo op titeblaten/ foo
flt;u[)tB«n0 boo}/enDe geelen oocb fac^t.

Swétende te maken.

182 fiapen of BnoUengöefoamp;en m«t saosmoti/ énbe
oat Böenonveti boet | toeten.

Coude pis.

^ t8j 45raö göefoben (ntogn enbe bat cöebjbntBen/
peneemtbiffMMam/odtiöbc feouDepifTe/ofalfotoertiiop
ben bupcB göelept oot6 goet baec boo}/maec göeb{one«
«entebetec.

Suyren te verdry vetii

^ t84 iBeemt golfer bat i0 ^toebel/ enbc legt öct cp
oe colen enbe toöft bte öant tnben coocti/ enbe neemtbaet^
naec 2amp;tlfen faet cnbe toaftöt btc öanb baec ittnc.

Aliud.

. aitapn/ öofetnacepn/ cnbc ftet Bet in toat«/
enbctoaftöiHöanbbaectn.

Appetijt te maken»

Neentt üoafettiacepn/enbe fiet öct in toateii/enbe
bat met togn/ göebet ben onluftigöen/ foo toop

^em/ jgcemt fupj Secffen cnbc 3ian0 beficn/ eet bie/
ip bjtngöenbc tttacaö ccncn lujl/ cnbe matten ccncn bac
HDcnmonb.

Peft prjefervatijf.

3tcm neemt cen öalf minoBclcn goeben toftfcn
^0n/ baec toc ecn öalf pont ^abic / ccn öalf pont ©Ite-
fjaV btabccen / cco öalfpont©iaembcftcnblaoctcn/cett
il5irpontl@tincupte/ccnf)alfuontlt;{i:aibobencbfttctcupt/

PHßOP^^n/ inbem
bCtl

44 Verfcheyden remedicri ,
ten mUn boen/ enbsalfoo etlijtèe Dagen laten ftaen/e» j
flmoïsöenönaermalcanbeten / pebetmoïgBeneen*^ -
lepel bol nutDteren Daet bati tiinemen/ faltnen een tna^',
»001 De pene bip enbe betoaert ^tjn / enbe foo Die tran»»
fjept toel ließt eenei; aen quam/falment ooc6 gebjuptBfquot;
Probatom tn f)« l^ettotfiDom ban ^acpenaen etipt»'

beci fionbeet ip^cfoonen.

Fiftulen.

t8 7 ©ooj ofte tegöen ipifiulen 25otec te maetBcn/
falmen nemen cen öant bol täofemarepnjs/gvoen ïUben*
bele/clepn^abiemctbeoojbeno/ i'ifimenttupt (t^»«
ttientaDcn jBep foctben enDe tot graben falanceiO e»»
itietJt niet toel btnben) ban Defe boojftg^eben fetupDen lai-
men feberO eben beel nemen/enDe te famen tlepn öapen/
baec toe falmen nemen/ foo beel bacfiße «Speren/ alfi pej
ijoojfcöïsben Ctupt t0/ Dat ï©it met Bet i^aEnfienofte
lt;C5alle tepn banDe Dopercn gBeDaen / cnDc feet toclonDec
ïïialeanDcccngöeitiengBt/ batbebtüpDen boo?ffB|cbeii
bitb toojöcn/enDe beur malcanDeren toat boetDt fp/bsee
toe falmen gocDe oube jlBep löottet Doen tn eenen gceten
fieenen pot/foo beel oat De boojnoemDe btupDen baer me*
be toel beDctSt 3gn / enDe Die btupoen baer mebe toel bja*
ten tonnen/enbelaten bat foo cen bicrenbeel baneenup'
ïe fteben / toetent onbet tgbentoel om Dat öet niet fl®quot;'
bjanbe/ enDe biutben bat feer Beet booj eenen tcpnen tp'
nen boccft / bat De tratöt te famen toel upt De Bcuppen co'
hie/in eenen (leenen fcöonen toel bergelaeflen pet /
toe notö BöeDaen een noot gtoot Bostje^öwquot;«!quot;

iuittc^upcbet/ enbe oocB foo beel toitten ©tetrootB/

OoffeBlepnflBeficotenenöe toel onbet maltanberen 0pe

tuett.

i88 gtembiebefifîulenBebben/fullenbitgebîup

feet 9 moî9ôsn fnbet »affenDe j®ane/enDe 9 moigpe» quot;i
oer afgaenöe |Bane/fbo groot alo een gtoote ï^afcno«^
eenaispnelt;©8ettiot«/ fullentmeteen toepntfö

voor veelderley ghebrekcri. 45
btecjSfnnemen/ ofoocfimttiarniDtecenbeb^oot/ ofem
anbec tnatm innemen / enbe alfmen bat neemt falmen
baec op flapen/ bat Bet bten natgt tnt Dooft tomen matD/
enbe men faltn 3pn b;antboen mtlbe #oppe/btemen ocOt
noemt gatiötcupttn SLatgnPerforata baec obec faï
^en igt;t(luleeibecti2inc6en«

ïlaefter voor menigerley ghebreken nabc-

fchrevcn heeiende aen bcydefyden,

18 9 Sitem men fal nemen een pont o^lpben lt;©lt / ofit
soeben l.gnfaet mU 8 loot mitten ^etup?/ aonten Lï-
targyrum) onte ißicce / j loot Campljcec / btt boojfcDïe-
^en ibeciä alleen tot poebec gemaetbt / enbe men fat be olie
eerfi boen in een ongDebiufctue eer Den fgt;ot/ enbe laten bte
opt biec matm mo^ben tot bat Det begint te fteben / oft
oiaefBenis op te metpen / enbe Doet Dan Dte €erufe enbe
ILptecsutum Daec in met een repn ftektBeu altnt om
^ect / enbe Uet Dat foo langDe opt btec tot Dat pet fmer c
«ecbe / enbefettet ban een Miferere lantB ban bier / enta^
oaernaec boet bcn boo^noembe JQitce/ cnD«€ampDec
^ec tnne/ootë al tDclomcoecenbe/neemt ban goet tueuïn
^enneppen boetb / enDe Dat een UiepnicD nat gDemaetht/
enDe latet rncDerom mat d^oocD inojDen/ (maec Det moet
ontcent ic boeten lantë enbe tg boeten b?ee{5ön) alletnr
Rtit6entnDenboo)noembe olie enbe iBateciaenbepbebe
3Sbe/ gDeliltb nat maecBen matD / aUoo Dat ntet b;oQtD!$
onggtnet baec a$n blijbe/ enbe manneec nu bien l^ennep'
Senboetfetnaecban men foo beel Debben moet totbefec
l^ateci aijg b9o;gaenDe/ alfoo ban malcanbec tn fiuctBenjit
BefneDen/enD» inDe booifcDjeben mateii tngDebjutamp;t ciiDei
öBemaetbt 10/ falmen Die op een taeffel leggöen te bo*
«nmetöoofenbjatecbefpMngttjS/enDetroiDt gemaetSt
®noe laten Die alfoo op De taeffel liggen Djoogen / een nacDt
21 / Dan falmen bepDe De juben DeiSboopioemDe DoetBst
•beteenen gelibbe fieen gDelitfeen/ enbe toinben bieban iti
5fquot;anbecen/ enbe in een fcBoopbiitleec gDelecDt of leeren
(ban S|onD«n maic bf m enD« toegl^eftopt alf00 Dattcs

sDeen

Verfcheyden remcdien
BDeenlotöttii comen matö/bat can 6. of 7. giaetfl'fó®
ttoec Mpben.

Defe voorfchreven plaefter.

190 3iS goet tot alle quaöe Beenen/ ƒ j|iulen/Sa^'
fiet/ Nohtnetangere.oocß Uiio? ƒenymgegt;£)etpenIenD^'
ten of anbete ƒ enönigöe beefien eie. ^p treramp;i mt booj'
nén/ fpUnïïten enbe beenen / up'c be tuonben enbe anoec«
feeten/ 3fpojieünen öeelen fp fonbec toietben/ tafetö be?
èoofi:0/ bjant/ bullen öonD0 beet/ tepniggen quasb oteep
enbe boen meDerom goeb bieeftö baalTeu / oocb Doelen fP
meet tn atöt bagen/ ai0 anbete falbe f 11 eentgöe maentien/
enbe alfmen bieoo?{noembeplaeßet göeb}upcliKn wil/fob
falmen alttjt gtootet fnpoen al0 bat gDebjerb 10 / ootb fw
groot at0 bat geb;ecli tontom toot 10/ enamp;e men falfe eeru
uiatm maeèlien / enbe leggßen tnbe ï©onbe tepnfcöaei'
fel ban Ignen boerb/oftuulieban lüatoobenebftre, 10 be-
ter/ enbe 10 te beoetitfeen/ sl0 bé #taeftec (bte opt gebjecB
legöt) aenbe btnneniie 3ööe tc Ojoccö if / foquot; falmenfe om
Beeten/enbe bei^laefletblgfe mei 14 of tS bagöen goct
enDe f0 be toonbe ntet öeel / foo falmen notÖ een baetftö«
plaefiet baet op leggen/oot matömen tot befe boo}noem'
De mat erf toel baen p loot tepn ntaegben of 3|o^routoen
toa0 een loot ;ggt;paenftöe/ ©cneetfcöe Berufe göeno^t/
een öalf bjagma een loot tepn göeüjafftöen
pentpn.

Water te maeckeri.
t9i ©oo|alle 5©onben/ ^toeeren/ ƒtf!ulén/»anc-
feet/ enbe jnBoebetmalen/ bat feet öeelt. i®«quot; fölquot;^quot;»®quot;

ttn Ai-i^0itnbsp;/ AAMnbsp;nl^nneDtCB/

vuicini wieioot/MauicK Anaig omen gepmwi-i-w»
Flores asris, f om ßatttM/î©tntetgtoen/ tnt laltjti
la of^enegtoen int latgn Vnica^gnnautoC pcs itw-- -
ïBaltoojtel/ itit latgn Confoiida Major, ûoobcn fflpboM/
ïöegfibïes/ 23pipnnell«/ of »alböepl Ana j öant bol/ w
boojftöieöen tefaeitten meen mengöelen i^onigquot;'JJ

■ voor veelderley gheBrèkch.

wwtsntc toatec aïiefoDen/ op De öelft/ wtw DactttncOe
Böetoafftöen.

Vrouwe die een kindt draeght ende de
Peaictyght.

191 ^fcalttteti neinen een pont lt;6ot(t6loemeti/ i pflwi
^pncö^cblaDecengcofBÖertÖecft/enDe een mengeleti
^8neDtc6 Daec op gegoten/ eenen Dagö enDenatgt Nla«

^Kfpflaept*

Stoelganck fonder forge.

iBepöottec Wefneengtesoöebf-
S^iJf^ fo^rootalseenep/ entie Doet Daei inne foa
lt;©6ecnotefoat0/ DoetDotfoutte bo»nt«

j^«»» ^^^ a»«^ meel/ öaec
jae mengt öet met eenen utngec feet toel onöec maifira'

Wonde die te vroech toe geheelt is.
Fiftnkn.

riSSS««»

Schaepkranckheyt
hemfnnbsp;f^aepbatfietsijj/ öaecbooifafmVrt

_ S. Cornelis qaaet:.
»97 ComwMotbMsadttcu^ofj^t* _ _ ^

48 Verfcheyden remedien
neemt foo 8100t a[0 een boon ban ^igoet mortelen/ enbé
tot toat DagtjegDp bat neemt 3gt göp 24 upren bjp/ alfo
bat foo mie bit alle bagöe göebjupcSt /göement bte ftetßte
büR öem öoe (angee öoe meet enbe bigft göefont.

Exter ooghen.

198nbsp;3|tem .amp;cöeimo;tel/ of lt;3outmo)te( gö^fioten/
bat fap fatmen tiemen enbe boen bat tn aamp;oombiolle / bat
falmen op be lt;ejttecoogöenleggöen/ maet men fait eetff
tioben toel affnpben bat öet bloebt.

Feber ofte Coortfe.

199nbsp;Contra Febrera Quotidianam, Tcrtianam,
amp; Quattanam, rcc'pc radicem valgariter diâam,
I/oats-voef^Pcs Caninus, amp; fuper pulfam utriusque
manus five brachii pone.amp;ftatim ccllabit. Probamra.

Lafarije ofte Melaetfheyt te kennen

200 3tem omtc toeten of jemanbtmelaetfcö5P/ foo
neemt ban 5fjn bloebt enbe leggöet of giet öet tn feet blaes
toater/ enbe foo bat bloet op't toatet b{t|ft/ (00 f0 ÖP laf«'
ifgö / maet ftntamp;et te atonbe foo 10 be aecföon tepn enbe
ntstlasectflö.

Wennen.

zot lt;DmcenM3cnteberb?gben/ fnlbpnemen €p lof
bat om eenen Cpcfie boom toafl / bat fnlbp boen fn tmee
nfïutoe Igncn SnfSeno/enbefteoent weengn nfetttoen act*
ben pot/ een öalf npje laticfe met firoom-toatet/ enbe befe
finf fteno fnlbp op be ï©en leggen/ enbe alö bat een Ruf Ben
amp;oui toû{t/foo fuit göp bat anbete toebetom baec opleaquot;
flen/ bnpienfce eenen öalben bagö/baet na fait gÖP twmeo
25ooncin«lenDe €amtllen bloemen / enbeflooten bie»
famen/ enbe mengöen bte met ï@önebftft/ enbe maetBW
baeccen BoetpBenaf/ enbe leggen bat baet on enbe 0«*'®*
aöwg bats ban fi^Un fioe quaet öet tô*

Laxatif

voor veelderley ghebrekcn ï

Laxatium ofte Coecxkffis te mak^n totten.

Stoelgam^

io2 Recipe Sens mundaiae, Semitiis Aniü Anà
5Unam Robatbarc clcdi j tres Gingiberis albi,Cina-
iDomi hermodatilor Ana junumtuibitdiagtidii^«,
na j tres tnacis gatiophilorum,cum coronisGalangae
Nucis Mufcatç^, Rccipe SpinacdiGranjquinqua
Succari albi j quartt: Fiat fecundurti arcem amp; fiat cIc«
ftuarium in tabulis debitis.

10} Modus utcndi. Sumendo tiiancftomacho
Jeianocum modico vini revenfi tepido hoiaquartâ
vclqüinti dtachmam unam vcl duas fccundum natu-
ram petfonç, furaentisjdunando per horas jvel 6
Haeceft levisamp; facilis purgatioabfquc ullo impedi-
ïtiento aut difficultate famentis, Etiam à puerpcris
poteft fumi abfquc periculo, amp; fi non fatis icdes mo-
Vear, poteft pondus duplicari amp; drachmas duàs uni
vice fumi,

Teeringhe.

204 1^îbe'3i:ccringeofafn(miiibefie£6fefaImeti
nemen ccn gnpot bol fircplen/ of piis ban cen ftnetfit«
wnban 7 ^aten cnbe boen baec innc ccnbopccbanceii
epbatbecfcö ii3/g:Iijtracncen fnppentlontfonbec lt;|oöt/
«nbe boen baec innc ecn lootfojtc ongöefouten »ottecc/
wbelatcnt ban cp ballcn/cnbe alfban baec inne boen tij ic^
peten berfcBc laoom/ cnbc gieten batfuppBen jpaefiitû
«»/tnfcnccrbenpotBcn (anocrpfont runnen) cnbe ban
jaimen nemen / ofgDercetDebben / j pont ban fiet befte
ȔODbt^upcSec/cnbecenbfecbenbeel lootis ^of[raen0gt;
cnbcöftbooifcöiïben blepn gBepulbcrtfeert een pbcc bp-
1®quot;°«/cnbc ban onbec malcanbeten gôcmcngîjt/ cnbe
«oen ban cItBc ccpiö ! ban btt booïfcB?eben pulbec i loot in
«ailMFpRcn / toclonbcïmaltattiiecen aöwojct/cnbebit

% mm

p Vcrfchcydcn remedien

iia«f* MMiMi / 0iih«mfgt;nfaltntie2oamp;aauenQu»n m'^z

naecx n;
eten / O

Rafenden honts beet-
205 lt;©0etofflewmebfetiooïaafenöeofbidlen^wg
Deet/ jaeetnt a^gncupt/fmal ^auie/
ÏTcaeSekbereUna, een goebe fiantüol/ wfegt«quot;«

tóoinoerobe nat ênbe op btc itPotioe iwgpen /
KSnbetoeöeelen/me^nöecöeelfatóe/^^^^^

inenrèbeöiBtntttö} al^wenWebeDoeftteboen»quot;^^

Wonden dranc voor alderleyWonden goet»
«ndefoocenMTonie qualyck glieheeltwaer, endcdö«
niette fectouc waec. endevan defedranck dtmctt,^

Wonde (al hem wederom openen. enJctc gronde op^
nicu hccUn,dcfcndiancdtiiftwtdc Wo?dcq«aetv^ »

voor veeldcrley gebreken. 5 t

ende andere onteynichcyt, oock ghebreken bcenm,ende
foo fplintets inde Wonde warén füllen fy wtgaeo.
ao6 j^eemttbjeeftanbtbol ï©tntec8to«ninlatgnPi-
rola of ÄttlflWW / m latpn Voica of Petunic^foimn
3©lnfergto«nntet{)ebbeiieluani öant^l ^anif^ew

metflbeele 4tranfenb!oem6en0 tnt latgn Gwona Regia/
enbe j öant bol toitóe iftolcn/of biupneUe flöenae^

toafcöt ODcfi al0 booHcöjeben/ met Waeumeblownfew^^
«nbe men matö ootfe baet UJelbpboen / j öant bol Wepn«

'quot;ïofttofpemant noeeneöeftoilofanbetftoat I

opent0 öabbe/batöem banfelfß to«»«quot;
tot oen tooïfröjeöen ctupben boen/eeii öant ebel »«f

toni / enbeeenöantbol^n eetf.Millcfolium.

g^ïfe bcomoembefetupben falmcnm eenen itepnen eee-

ben pot boen/pcppenbatbieötïoe/enbelatenbtó^

minabelen noetentbiet / oft tenftöen oube3©ön (ben

SSbXnirentopbeöelft^

ben enöe laten bat ban geliopi mt toojben bie boojnoera'
be ferupben matömen toel clepn fngben.nbsp;.

atemoft ben söetoonben nocö eentcö
binnen bp öem öabbe/fo falmen bpbeboojgaeube wtip«
ben boen/een öalbe öant bol meltffettupt., . ^ . _
3|temfoo toanneec 3!emanic getoont 10/ ««De««« Wrt
biantèflöebiuptltentoU/ foo falmen ben »attent met wrt
epecpÄtbecbinben/ enoelatenbietot aenbenbetbe«
bacöbSop Uflflöenenbe bjtntftenban befeuMopflJett

ttat/ ofbencbotD^/ iubtbiafTtBenbiebionoeDaeccepi»

5?. Verfcheyden remedie»
_ 208 fp noDitD te Bec0ï«n / foo matfiitien bae«
!^ttgten fn ntaetben / enbe legaöen baec beefen tn ban igquot;
nenboecEt/ ofbeblotamp;en banCatbobenebtete/metiiVDen
boojgaenbe b{ancamp;nat sliemaec6c/ enbe f coot tooi blat
tuacnt ootamp; tnDen b^ancB gfienettet/ met be oncecöte ;t)be
baec op oOetept / bie ttbben baec ban afgöefneben/ (boanl
bfe felbe ctbfpoe tcetfet enbe bte Qetfite jgoe öeelt) enbe bie
oftbecfic 5nbe a(0 boben gfjefeptte/baee op laten teggamp;en/
foo langOe be inonbe al tcetBt / anbec0 fatmen bfe taelop'
pecfiejebebaetopleggöen / öie öeelt alebooifepi/ enoe
men fal anöet ignen öoetben öaec op binöen / öotö niet te
beel ofte öert omtfiDfllentotl/ oföatfe niet tefeecfieet
of cout göeöouben entooiöe/ öatöaes göeen öittenotö
touöc fn en come / enbe aio nu öe epec plaefiec af io / foo
falrncn öen booifcö^eben bjantböeonamiööaegoontceni
tij upm ö)tncamp;eti/ enöe baflen aio boben / ootb falmen tn
anbecöalf of fl Mpfen tc booien niet geten öebbeu/ alfmen
benbiancgbjincbentoiL

209nbsp;t. lt;©f nu eenec foo feec bectoont tnaec / batmen
befojcööe baet aen te fietben/foo falmen nen-.en een lËuf«
taet enöe ffooten öte tlepb tot pulbet enbe göeben öem öat
tnet biatm bfet te bjintiten/ enöe fo öen göetoonöe öat bp
i)em öout / fonöet obec te göeben / i0$ijnen tsoo^/ io bt0
ntet/foo i(l 3tjne gtoote fojgöe.

210nbsp;2. lt;©fmen maeö Öem oocB befen naetbolgcnbe
b|aitc6 maecBen/iSeemt »teeften oogöen/ 6fepn göefïoquot;
ten/met jletcben l@gneötcbgöemengöt enöe laet oat al'
foo flaen (tot Dat gcccen enöe opmetpen göebaen iO) ötcöt
toe gljcfiopt/ enoe göeben ben pattentöaec naec bante
bitticfeen/ tornt ben bjancb ban toeöet fo tfis^nen ttoofi/
iH ntet/ foo fo ?önen booöt te befojgöen.

it I ^ lt;]^ft men nta cö een öant bol jlBelifTe / enbe 20.
;amp;c{)aepobeutelen nemen/ente met biet beut flaen/men
fal öat tcupt Blepn fntjben / enbe met een mtngöele to9n0
dlimcn ö{ancB fiet) fieben/ enbc öem ingöeben/öau bit tg
ootB feet goet/ göemio/ enbe göeptobeett.

Nota, ^ir«tooifcDKöWJ©0BtJWöiaBt8/ tóbicmael

voor veelderley ghebrekcn. 55
6Bep}obeeit/enamp;e feei; c]ceUent enüebaeitamp;lgtBtjebsnben/
too} be» tQel €belen enbe ©{gen i^eecen ^ebecgcB/ ban
^atenbucct) i^eec te 3iientiolt.
Qaiobijt in Anhok AnnoSalutis 1586, 9. lannuarijhor*
aiueraeridiana quafi Septima.

Steen.

a lï 'SegBen ben éteen. jfteemt tg of nfl €ctBeIen/
baec naec batben pecfoon (teccB ban nattipjen (0/ gebjnct
enoe ben balï afgebaen/enbe clepn gj)ep»rtbecifeert/en met
toacm biec tngeenotnen/ DoclJ met l©0n ift betec/3|tem
bte cnöe of ÉacigDe «EecBelen füllen maflTen op De «Betfeel«'
bootnen Daec Dat lof niet of en becuaelt eec bat nteutoe toe-
bec uptfpiupt/oft bat Bont baec fp op maffen / bcaBet en
ontnfticöip toanneecöetonbjeDccmetmtnbt of anbeciS
toecben mil/tmeltBe men baec bp tnetcften matB.

Roos.

213nbsp;lt;2[:egBen öe ûoofe falmen nemen bac toit ban een
betfcftep/ enoe cloppent feec tot bat öet lOtDun fcBnptn
toojDe/ al0 toatec / enbc met een toepnicö tottten ceptten
Hlapns onbec een göeflagöen/ erbe alfoo mst een lijnen
of toullen boecB nat göemaecBt enae Daec op göelegöt.

214nbsp;Aliud, ^toacte feep op gt;a}au paptec gefmeect/
lt;0 oocB goet baec op göelecöt/tn göelgtben alle bectoelsn«
öetoatecen/ J'ltecenenbeBatötftöaben toater baecoin
BÖeaagöen.

zi^ Aliud, gitemeenecbiebeöooöBcöaBt/falmen

tetftdnt öet tott ban sen actftö ep/met ûoofen enbe ©Uc
len toatec / onoec een ttaen / enbe een boecjcBm Daec tnng
nat maecBcn/enbebaec opleggöen.

itó 3tem men fal nemen fooöaeft alfment ccggöt/
^omec l^onttB/ enbe fmeecen bat baer og / foo fal fp ne*
öec ttaen.

. 217 Stem bie befiooeaentomt/fal nemen cen goebc
öant bol^ecpcntgn0 met De blaDecen cnbc too|t«len/enbe
ftooten bat tn eenen bpicl ofte moitiec ft^en foo lange bat*

^ 4nbsp;intn

54 Verfcheyden remedien
mén baee een gela? bol nat mtDtutamp;t/ bat boo? eenen W
txnoftel^nen boetb gBeoaen/ Daec falmen tn Doen een
mepnltg 'CttaBel? / foo gcoot al0 een boon enbs iiloppen
bat onDec maltanDccen / enDe Dat toi eenemael D{inc6en/
foo fal b» i^oofe tecjiont bectcrtamp;en enD« becgaen«

Beroeringhe.

2iS ©oojbecoecinge. l^eemt (6ouDbIoenien/Dt'e meti
fn be '^npnen of ^oben poot/ enbe jgn gouD geel/in latgn
Caleadula/Dat b}it onDec ban be bloemen afgefneben enoe
bat anDece met ^uptamp;ec ggelielen gDelgtb men lEoofen'
Konfecf maetitt/tot een pont bloemen fal meti nemen tmee
Vonbt fgnen ettbe goeDen Canact ^ttptBec/ alle te famen
filepn ggefiooten / enbe toelbetdopt in Den ^n geDidtl'
leect/ Boe langBec Boe beter / alfmen nu cenigBe betfloo»'
lentffe bc0gBt/fo fal men baec ban foo gcoot alis een boott
of meec gBebiuptBen.

Dranck, teeringhe.

it9 leonbec goet boo? menigBeclep BrancfiBcpt/ fon«
tieclinge teettiigBe of guabestecbte De^ metifcBen.

3jtemmenfal nemen/eDel 23etonie/2lleffrupt/
rupte/9lfen/ l^etectelie/ ©enitoDl/astbetnelle mortelen/
aigtimont/ ©tolen blabeien/ (botB men fal ban De bioequot;
men oat mtt onDec af fngben/enDe) Die bloemen spnaltijD
betec aio beblaamp;eren/uan Defeboo}f5bcupbenfalmen ban
cltbis een Banb bol nemen/ ble repn maffcBen enbe fcBoatt
maBen/ootb gtofontmeenfnijDen/ enDeDoen Die Daec na
In een glafen fleffcBen of (teenen Banne/ Die binnen glat
met eenen engen Bal0 etc.^an fal men nemen «i^aUgaen/
5Bufcatenbloemen/ «Caneel/ mitte lt;0tmbei:/lt;lt;3;epn batt
#acaD30/ SeDutnaec biojtelen/iSurcaten Jgagelen met
be Bcoonen/ jBuftatm nooten/ 23aetBelaec Boo^nen gBe'
fcBelt/ iebec0 een loot/ ^affcaen ban igooU / een biecen«
beel Ioot0 of DtagBma/ etc. ^efe boo;ftB}eben BtHpDeit
gcof gefïooten/enbe in een HefftBe of canne afö boo^noenic
pigm ban b{p ro(t]0B(I«n BotDtn ouD«n agnfcBen V^tt^

voor vcelcjerlcy gebreken. 5j
gebaen/ baes oocB be anbete uoojnoemDe Biupöen bpful*
len göebaenteio}ben/enbemaben befelbeboben met timjsi/
Qf een tepn göetuafTtöen blaet Ben btcDt toe/ enbe 6at lua^
naeft beflelTcBeoDeiegDt/ alfoo bat baec aöeeniatöt upt
notö jn en matö/ enbe gtaben bs Sanne ofte flelTcÖe' bJtif
boet biep oube t bet actöcn töien bagöen lanth/ ence na D«
töten bagen mebetom uptgöenomen/enbe Den ï@iin ban
beboo;f3 Binpben boo; eenen boetB göeßagöen/enbe ttnee
loot goeoen €anaii ^uptBet baec bp göeoaen/ enbe boen
benmfin met öet ^nptBet meen getal en flefBen ofte een
ongöebittptBte Ban/ btcöt toeoeßopt/ enbe notö eeniei bec
rienlaten/iaeenbaJitoegöelioptegelafenffefBenofgla?.

©an DefenDjantBfalmenDen BcancBenalle mojgöe»
iturötecen/ (enDe Daec na t tuee of b;p neen baec op gebaR)
enbeDej9mtDDaegö0 boo} Djpnpjen/ enbeDegS abontë foo
bianneec ÖP flapen gaet eenen goeben eet lepel te bjlnclteti
OÖeben/ falöem met lt;@oD0 önlpe goebt boen / ootB tg te
oebencBen atö befen b;ancB geltjtB boojfeöieben / een mael
Bamp;emaetBt 10/ bat men al0 Dan ban be boo^noembe gcoc
ne Bcupben/ mebetomnte upt be boo;f3 b;oosöeBcupben
bebe/enbe tnebecom aI0 boo^noemt eenen Dtanc maecBte/
fal noeö eenfgöftn^ fleccB göenoegö 3Qn.

Stoelganck.

lao SItem of men nu ootlt floelgaiitB met begöeecbe/
JO fal men Daec bp Doen ó bierctiDeel lootjS oft een öalf loot
(baec naec Datmen gtjeecnebeel ofte toepnitö ftoelgantS
yabbe/) goeDe ^ent0 blabecen / enbe oocB foo beel goeb«
^bacbec*

Water.

te littet maten goet bat öet Ivette lleicBet/enbe alle
wSy f bpncBen een Eepel bol/met notö eeny foo
«een©gnö/ Hbont^enbe jBojgöenö-
baÄ^®' nemen ben albes beften göebjanben eeti
^tngöelen/ enbe nemen ban een fiMiB goet lt;lamp;out0/
Tte (©ouöen öintB/ tm fgnen / maBen bie

^ 5nbsp;glop«

$5 Verfcheyden remedien

Sloepen Deet negöen ofte tölenmael/pDer mael tnben gB«'
bjanoen l@0n gösblufi/ öoe otcguatioec öoe betee / enps
Doe bat l@ater fieccbec enbe betec mojt/enbe men matu*'
lnelljeeten:Qa'quot;«mEflentiatn,banlt;©ouöe.3amp;anfalmequot;
nocö In befen göeblu(len gösbianben I@gn boen/ een Öf *
btecenbeel iootid jgoo}t0 iéoffcaen / oocfi foo beel
gaenis ongöeliooten/ maec feec blepn göefneben/enbe een
btecenbeel 100010 fgnenCaneel/ ben^offcaenmetben
Coneelfgn göefïooten / enbe lt;6oubtblabecen clepn gÖlt;'
iDieben/cenöïecetiöeellootö/oocS iBufcaten/ gagelen/
foo beel aio ban öet boojftöieben «Caneei/ enbc metfgneti
^upcltec btt mat mttgöemaecamp;t/ enbe laten on flaen
In ecn «Sanne oft lt;ïamp;öela0 7 oft 8 bagöen lancfe/ feec bicöt
toe göeflopt/ bocö men fait alle bagöa met een flocamp;fbeo
tmeernacl omcoecen/cn biebecom bicöt toefloppen/ma«^
neecmen Dit nu göebjupcBen totl/ foo faiment ongöeto?«»
taten 4. oft f. bagljeu/ bat öet lau enDe claec mope.

CoudeMaghe.

1Z2 b03j[3. ï®atec bectoecmt betoube IBagöe/
euöe ööeeft ccatöt ben gliDccen / tnfonbecöept ben ottoen
IteDcn / Diemetccancköept jtjnbelabwgöemeefl/ enw
öaec ccaröt uecbojben 10/ Dat lt;©ouiit alfoo göeöeet / enoe
toon nocö«an0 niet tcacgöec.

Aitern men fal beo mo^aÖenO d eetlepel banben boo}!?«
bjantb Innemen / enDe bajlen oaec g up?en op enDe DeO a'
öjnts alg men te bebbe gaet/fo falmen eenen lepel bol oaee
ban iiinemcn/cübe i|l u tc fleccft ofte öeet/ foo fal men cc*
nen lepel goeben on^en Blaten 1©0n baet onbet mengen/
enbe nemsn alfoo alle moigöen enbe abont0 al0 uoo{f3*

Doofheyr.

113 '^Tegöenbooföepbt/ jSeemt'SgmuöenbeBleP']
JBajotoon / enbe Hauten blabecen enbeiLabenbulecn«'
fioomfcöe €amtlle/cnbe fmal ^abie/elcB eben beel ^^^
boet bat tn eenen actben pot/boet baet onbet cen menge»»

voor veelderley ghebreken. 57
^atcp/ entgt;e uianneec Dat opgtjeVoDen t0 / (ulDt ggp Daec
ttetöter op fetten/etiDeDact tulDp ceïi cpi oöei fiou»
oen/ foo langge Daec t)ttie tnne tsi enDe upt botr.t/ eiiDe aliS
BÖP opöout/ foo fult Böp cetitn toatinen Doetfe Daecomme
^tnDen enDe DouDent UiQtm/ Dit fulDt gt»p abonDtjS enDe
•^ojgóenubotn.

. 3tem|éanDelen(i^Ite/ metDtoppelgenjS tnDeoo;en
Quegoten/ of met boomtcolU Daec tune g^eiept td gantft^
aocDt.

. 3tem een gat göemaetfet tn een fieete gBtbatÊenbïoot/
«auneec pet upt Den otten bomt/ enDe fqn opj Daec op ge*
'^SDt/foo Deet enDe langDe nien Dat ban IgDen.

Item ad auditum bonam faciendura pone Micas
^anis Hordcaci, in Aure cafidas.

Uc rugç dc facie moveantur adco ut videatut juvelt;»
Recipe Spatielam fcetidani,ccqueearo inMclic,
^^ ex Ulo Melle ungatui Facies tugofa.

Pentafolium fcitut talem virtutem habcre, quod lï
darpas hetbam illam cum radiccamp; portes hancinMa-
tua ab oroni tnetu amp; penore libci eris. Si autcra
friceseadcm Manus tuas atque ubi Pi'ccs funt lavcs,
l^ongregabût minia duicedinc. Omncs fides fit pœneS
'«^«îioretn.

Lazarye.

„ jSecmteen©aetbenof4rupp6enban5,ûf ó.mtti«
Wen BDijnis / en tooïpt tn Dat ©aetben of «iuppben met
^Ön een leöenDtgDe üangöe/ enDe laet De felbe Daer felfiS
^ec inne DooD loopen enDe Djincfeen / öan Defen ®gn fal
J^en Den lajettgDen of melaetftDe te DpncSen geben/ enDe
^moet anDecis gDeenen D;ant6 Dpntben Dan ban Defen
^Qn / enDe Det fal D002 miDDel Dec «t^oDlstle gDenabe be
»'«fetegenefen.

Kancker.

leen fal nemen Cacbobenebttt^bcupt/ i^nb^M'

gent

5? Verfcheyden remedicn
gentöirtnjcn'ttiHltiwiferen Ban/felepngöefift /
men Caccolisnebifteujattt/enDe öoeii Dat cacDobeneDit
18 pulüer baecuine/ enbcmaecfeenbaec eenen ftB^quot;«
Ignen boec in nat met öet pulaec/eft legBent op ben Btsf'quot;
(^Bane6ec/öoe men't DtcBuiilDccbottöoebetec.

226nbsp;Aliud. jgccmtncrfcöenbiecBt)aneenlt;15epieöi!

olttit gcaje ctet/enbe berftöe 2Boiec/enbe mengöt bat w«*
onbec malcanbecen/enbe bjaet bat tefamen in een panw/
enbe maecBt baec ban een plaefiec / enbe leggöet (oo ö^*
alfmen igben fean op bat feec / enbe laten be glae(ier 3«
4.ba8enbaecopleggöen.

227nbsp;Aliud. fgotö eenanbcr:30 be Cantfiec off^P
notö niet opê/ fofalmen baec op leggen gefiooten^epquot;
lüoftelen/intEattjn göenaemt cheiidonia.enbeö«®'®
telen/ enbe befe ficiipben biel göeflooten/ enbe legflö^ti*'quot;
baec op/tot bat öet becgaennbsp;. _ .

ISaec manneec fp open 10/ foo falmen baec op leggö^
m placliec ban fiontcöfcem / ban fgn mepten meel ^ac
fabnen toel onbec maltanbecen mengöen / enbe maetSen
baec een placpec ban ttoce ttngöecen bitö / enbe legflö«»
bie plaejhc bacc op / enbc latenfe tij bagöen enbe nacötlt;quot;
baec op leggen/efl banfalmen fiooten ;Sgt;töetlep toofteien
cnbe boutoen bat nat ofte fap baec ftöoon tot / cnbe b(«ii

bat op ben ï^onicö enbe ï®eptctneel/ enbe ontcoetctu

fecï toel onbec maltanbecen/ cnbe leggent ban foo toacm
op Denlt;2anc6ec ofte $tcecft/fo fal ÖP Ö«m boot eten/cno»
ftlpft aenbe plaefïec öangöcn.

228nbsp;31tem men fal nemen Honlcö enbe 45eptcn bie«
enbc maetBcn bat te famen tot een plaefiec / enbc nen»™
iwecfcöe (©alnoten cnbc fiooten bte depn/enbc (Itopww®
op be boo}fcö}ebcn plaefiec / cnbe Dan falmen be ploefte»
op be lt;EancBcrofte Ibceeft leggöen/ bat boobctiöem.

3l'cmpnlfecban aoofcntaccpn op ben CancBccsB^'
baen/boobetöcm.

gitem neemt ^ètöeltooitcl/enbc bjoocöt Wccnbcjiw»'
Iët9tgtarci;/(nb« bost baeKto$ö(tb((b(nbe«i goct l^y

voor veelderley ghebrekcn» ,
jlerö/ enbe mengBt oat onöet'malcantimn cnöé «tet bate
!nio)sBen0 nucfitecen ban een loot/ enbe bafi baee op g of
«fiupien,

Roolemareyns cracht.

Z29 bloemen ban öoofemarepn /gefoben tn J^on«?
tepn-ofte ©lietenbematec/ eiibe baec innegebaet ofte ssquot;
ftoofti0feer8oet.

Ha er doen wafTen.

, 130 lïcemtiftoofemacepn ©loemen/ ofteblafeeren/
jObutten lO^dn gljefoben/ enbe maffetatle bagge bte fïebe
Nc mebe / baec fiaec mtgfieballen t^ baec fal 0aefï ilaec
wsbecomme malTen.

Serpent.

f m aiTevem Serpent in een Bupis/of menfcBen 10^/
[oofiootBt eenbiectien ban aoofematepn/enoe fo Baefi fp
^n teucb boeit moet Bet mt.

Voetquetfinghe.

aji 3(1 bat jemanbtfönen boet gBeqnetfl Beeft/ alfoo
^ 0« oploopt of fmtlt ban ttsen of |tooten/fo fiet öoofe*
•nacepntnüjatec/enDebabetbjeGtnnc/enDeleggBetm«t
batte boetpamp;enïi ootfebaecop enbe Bet falbeiiren.

Spouwen.

233 ©e bloemen ban öoofematepn sBebïooflBtenO?
SPWbettfeett/ enbe gBegöeten/ tö feer goebt tegfien bat
jf,^quot;»n/enbe boo? be gBene bie Baefi obecgeben/b ie öaes
wflle met Bouben notB becteeren en öonnen.

Hoeft.

öooferoawpn gefoben fnBalfbfec/ cnbc toat get«
lt;^toatec0/ büamp;maelgBebiotitBen/ beibigft ben Boef}.

Sweet.

marepn

6o Verfcheyden remedien
tnarepn fieben in toater / enbe baben in bat toatei; / fo f®*
bat neef ^toeeten bergaen.

Appetyt.

236 31tem9eeftecnmenftBe50nenapnetgtcnbe0ff^'
Oöentöept lot fpöfe berloo?en/Dfen fal toat öoofemaetep»
nemen/ enbefiebent tn Jfontepn ofte blfebenbe toater/en^
toafTtamp;ensone boeten (Pedes) Dßjctnne/bat fletc6t/men'
ßöet met ßoofemarepnamp;rupt/ of pulber mettoßn/enD®
boopt baer (opleng fn enbe eet bte/ fo fuit gUp utoen bet'
looien appettjt toeberomm? fergijBen.

Geficht hoott ende herflenen.

2? 7 ^tet fioofemarepn / eentoölfnbltetetibeüjate*
enbe ujafcöt beboeten baet mebe / bat fierrbt Dat 0*
fitDt/ gooft/BetlTenen/memcpe/ enbe Dat gantfcBelBi*

Tantpijn.

238 ^eemt affcgen ban gebianbenfioofemarepn
euDe btnDt Die in eenen ftöoonen Ignen DoecÄ/ enbe tojöfj
alle Dagöen utoe tanDen baet mebe / foo füllen fp göefon»
toe}ben/ niet toee boen/ enbe foo baec toojmen in 3pn w
len (lecben.

Motten,

. 139 V^aetlBotten of too^men fn een Bffle of fiaffe #/
^aet legpt ßoofematepn in/ Bet Belpt.

Bloet geronnen in de oogen.

240 ©leaentoogBegBefiootenofgBeflageniiS/bflt^
^Betonnen bioet «me t0/ bte neme Bet toit ban een nerfw
ép enbe bloppe Dat ßlepn alis toater / eft ooeDaet bloenten
ban fioofematepn (of oefetblabeten gebjoben enbe 6iepquot;
oöefiooten) in/ enDe bloppet toel met Bet toft üan een ep^
énbïbaeceenboectBen tnnat göemaetfitenbeopbatooßP

oft^ oogBen gB^Upt be^ abontg aliS wen flapen

vöor veelderley ghebreken.' ét

Cardobenedilt;äe pulver.

24i ^almenairotuaamp;en/VuQnneEDeCacbobenetttt«
Raet en blopt/ enbt al0 Het iu ttuee Dassen ntet sDetegent
en Beeft/ fo fal tuen bte blaoecen ban €aiDobeneottte/ op
Den mtbbasB ontcent tuiaelf upten piutßen/ enbe leggB^
^le ongpeteaflcBen tuffcDen ttoee ftOoone igne boetjtiwtiise
Qp eenen bjoogBen folbec of liainec te DioogBen/batfe toef
otoogt) ;Dn/ en batmenfe toel blepn fiooten amp;an/ tnaec e»
^n men beblaberen (oo Djoogö ntet Bcggöen/foo fal metj
fn een nteutoe aecben pet of pan / tn eenen toacmen a»
oenfetten/ toannecbe toeggBenbaecupt jgnofgomen/
tgt;an gBefiooten enbe gBeftft in een fcBoone boofe/ oft gla^i
Bamp;ebaen/ bitBttoe-gBe|lopt/ (ooblpft bit pulbsc tofleeti
ïaecfloet.

Cortfe of Feber.

..Mi ^ttpoebectutotbeeljiecgtengoebt/ teneecfleti
^e be jpebec Beeft/bte fal een lepel ban be pulbec f nnemetr
quot;jet een Blepn toeraecfeen €acbobenebitte toatec/oft met
olec/ bocB ^Tacbobenebttte toatec t0 betec/ Dtt matB gt;nea
ootft befeinbecen booj Jpebec tngBeben.

Worm.

. 243 ^ettóootS feec goet boo; ben toojm ofptectnbe
°ttpctt/ niQeeb}outoen bie btnbtb^agBen moeten gBeett
jf «wrtjentDitte innemen/ anbete fouben fp ban Bet ftinbt

Droncken fieckte,

144 -STen becben ifi oot6 feec goet bit pulbec ingBenc'
^en/ biefietfi oan biintfeen ia/ bte fal bes mojgenp nutBquot;
«cen ban bit pulbec nemen mei een toepnlgB tognö ofte
^W/ enbe baden een upje baer op / enbetjc^ abonbi^
*®atwees men te bebbe gaet/ ootamp; alfo innemen bat Belpt.

Bant om 'therce.

^fe optg wnwbaRt om 'tfi^Jl^oft magge jeeft/

bte

éJ^ Vêrfcheyderiremedien .
öie neme bit palwt b{p of bics itiojgöea natöteceti/
btei: of tugn in/ enbe bafïe baer een of tuiee upjen op/
beid aböntsi/ fal men ooc6 matinnemen.

Roos.

246 f^ulbec ban Catbobenebtciè / alä be i^oiJ bo}^

BBOjgegaen graoeuioBeB/jaiinsn pep oaeyyp IUICT

be (leDe (eggten/ baec Det boo) W enbe maecBen eenen
f^oonen boecb in €atbebenebiete nat/ botö fal men ee^
ö«(yoeberfeeï bunne baer op leggDen/enbe baet naer ben
natten boetS oaec op/ enbc fo btcamp;inael al0 men bswc Ww
«P legUt/fal men bat ecrfi feer ftöconüjafltßen met «n«quot;
natten boecB/ tn Bet matet gDenet.

Cardobenedide kruyt.
247 €cn gccote man0 öant bol göebaen tn ccnen nftu-

tnenaècbenpot/ enbe baec op göebaen tmee mengpeieti
goeben tnitten äactgöcn ï©ön/ ben pot Dicöt toege(^t/
{acöt gefoben op be öelft/ enbe bacc naec öooj ewen ftöoolt;
nen Uji en boetli/ Jipf mt gö«boHt/én^lt|e,enfieenen Mti
göebaen/ biebtnnenenbe bupten toil ööeloot iß/enbewei
btcöt toc göellopt/ etc.

©leöem niet toel cn boeit öetfpban pfioftetoatanj
berjj/ eenen fioomecbloet toarm baer ban göeb|oncB.en/
tBacmtefeebbegÖebetBt/ enbe 19. ofteitQ. u^enbaete»?
Böebaft.

Peft.

jieemt een lepclpuïbcc bant booïfc8?eöjf« ÄÄ!
blfte/enbe een gjoot öslf minßelen ßtjnftöen pgnp
tigöe/etiüE öisncfit bat met Det pulnec in / enbe qaet d^
mebebjp inbelutöt/op toanbelen bp itg upjen /
men boen eer men göeflapen öeeft/ men most inn»»
npjen nieteten oft bjtncfien/ ootS niet Oapen / alfttwi^»
na up?en in göcöaöt öeeft / foo falmen tegöen «en epiw»
tïtcE fitten/ enbe öem toel toermen / meu matö w«^
bpfi«lcB?bi?cgä?nfi«fn/ ?nbeö?mto¥ïtnlt;6/ ftw^g

voor veelderley ghebrekcn.
^en bat tngfienomen geeft / maec men moet tn fi§ upjia
niet flapen ofte eeten/ men fal ben ftetHen / nae tttt «pjcn/
macm te bebbe Belpen/ etibe fiem mei toacm betHen/enb«
wtenfjera toel ttapen / inbert name lt;lBoDtö/öentcant6ett
feec bate ban ftoeeten/ baecom falmen öem bjoogfie
toacmebo^tgen langfien/bat ben fietben oat ftoeetftöoott
arb]oogl)t/toanneec ban bat ftoeeten göebaen to/enbe beti
netbenbegöeeitoptefiaen/ foo falmen öem eenftöoott
macm i^embelangöen enbe öem laten Meeben / enbe te«
sgeneen goebe epcKen btec fetten/ enbe eeten goebe enb«
OEcbouigtamp;efpöfe/ enbebitntBen goeben gamp;?ancB/ Wön
Ofte 3Btec/ ntetobecbloebttö/boo{lt;0obO göenabe fal ben
c^antBen binnen 24. upjen göefont 3ön / btt io bitiimael
Soep;obeect/ enbe toaec bebonben /bo$ tegö^b ben boofr
cnfOgöeenencaet.

««n anbec bitBmaei söèöiobettt tegBeit

ffieemt een 0antbo»®nncHpte/ecn öant boKfielfbonf/
W^'^^^^^^^'^^Öetm een mingelengoeoenagn'

fJutSt 0« öoöï eeneit
ooecR / enbe foo öaeli lemant boeit bat fiem Oe ©efl met

wntoteftnofleftöubbenaentcemt/técBpbTtDpgK

pen öeeft/eenen goeben becben biontB baec ban nBtóionw

Verfcheyden remedieri

Peft dranck feer heerlijck.

150 jamp;semtfg. loot goeben ^tiaBetó/ ^m^l^
ftjanben i®Qn / l®9n8Ditamp; Ana, bat itnopIoocSgmeJ
(iooten/ enbe bes fapisfoobeel atóbant anber onoerew
gljemengöt/ enbe bitöt toe göe(iopt/enbein een ƒ lefWquot;
ofte anber fotBen göebaen/ enbe baesbe^baectif W
lepel bolban seb^oncBen / bit tjSootB goet alfmen bef«i^
eeïliamp;tgcötg. ofte tg. lepelen göebjontBen/ enbeöwï«»
baecoptebebt gBelepbt.

Peft prefervatiF»

251 söeemt n^ gtoote boomnoten Boe oubetöoe^'
tet/ bocB batfeniet göeöeel gacfl en5|n / boet bKBetnen
«Ptenbe flootfe Blepn met 8. ofte to. ©obecBfe ©pgBjnj
ofte ©puBen ban ïamp;epö / enbe neemteen grortc Banc bos
l©gncupte/enbe (loot bte feet Blepn / met w lamp;oten enoe
®pgDen/enbe neemt een mingBele flMöen^ontgB/^o»

eenmwgöelefcBoonüjaeecenbeftet bten
tettn een fcöoon nte«bjeeerbeiii

fcBupmetaltgtfcöoon/enbeftebetfolangBebatöetüJatec

te fawn betfoben W enbe boet bat anbere te famen mbeti
©onlgB/ enbe laet bat ootB een togle fieben / enbe batt^i«
went boen tnecnenfcöoonen (leenenpot ofglaö/enMfei;
tent in bet ;amp;onnen/ etc. ®itt0 fee« goetbooj b« fellf/
filie moïaöen baet tnat ban sBefleten. .nbsp;.

3|tem neemt ^töeeltoojtel of cheledoma, be to««quot;
met öet fitupt een goebe öanbt bol Blepn gBeflooten / btf
booraBeaagen met een gtoot glad tepnen fcBoouen wg»
ebicB/ enbegBeüetbenBtantfiento/ öattwtBtöetöP«'^

bantBeite*nbsp;^, ,

Aliud.

lepiobeettenbeopiecBtbebonben/ 'ttueleiiemen in lt;gt;9
ejitöt boen fal.

jseemtfeö banbe belle iBttfcaten/enbe boet b^

voor veelderley gebreken. ëf
^gpt bat enbec Beete afTcBen / enbe laet be jBufcateti sl

tianfaltnen bie jeufcatetibletmßooteti/ enbe boenbaee
tnne een once of ttoee loobt opjecBten ©cneetfcBen mta^
ntl/enbe mengBen bte ifiiNfcaten enbe ^tiagel toel onbei:
^alcanbecen/ enbe bat foo te famen in een fcBoon lieenen
«tuptpamp;en met eenen engen Bal0/o8ebaeu/ enbe gier baei:
op een mengBelenban bcn bellen öönfcßen l®ön-ebttß/
enbe ban fal men bat toel langBe onbec maltanbecen toe*
Cen/ btebruptamp;en toelbicBt toe-fioppen / enbe fettenfein,
oe ;amp;onne te bilülteten/ maec ten moet niet in ben cegBett
fraen/ enbe men fal bat alle bagBen omme coecen enbe ge«
dopt Bouben/ BiecbanollemoigBentnbepefiettjbteett
Qlafamp;en nutBteceny toanneec't eecfl toel omgecoect fi3/ge#
b;ontamp;en/i0feec goet otn bepeli niet tegcggBen. , .
^ 3!teminbeigt;tdet0taUemo;8Beneengoebebettig
omgsBe met toat 3@Bn*upte gBegeten/ enbe l@i|ncupta
|n be Bant gBenomm/enbe baec aen cietben toanneec meti
I^eflBupfen boo; bp gaet/iis fcec goet.

Keel.

. 2f4 ©oei eengcftoollen Beel/ öetfp f^uinanti/oftoat
getifS/eencemebie:

^ jgeemt toolle ban een fiam/Kt^lbbec of^ietBi^/befelbe
toolfal men ben i^am of Hetbig/ boben upt ben nec fcBe«
ten/ enbe maetamp;enbienat in Beete 1LBn;aetolt/ aliS tiube
moUetoelnati^/ ban falmen bat ben ^ietben ombenBalä

^^Iteiptnbsp;^^^nbsp;boecpgeni

Quade keelen te glienefen.

i 15? JBenfalgcootenotenpIiicleti/ ontcent^oannfl
tquot; be ^omec/ eec be noten Boiit Bebben/ bie fal men blepti
»atfeen enbe (Jooten/ enbe boenfe fn een BlocB/ enbe b|atj-
»en baec toatecban/bat ijS feec goet boo} be l^efl gebaut**
^en/ Bet btüft Bet byec bant bette/ Bet t^ ootii feec goebS
boo}quab( msn fatt tn bea momtKmtn «nbe gu«

€6 Verfclicydcn rcmcdicn

ÖÖeïen öacr foo langö« «»eoeaI0 ttwn fean/ enöe eltfee
upt'fyouüjen enDe nemen tDeDecomme DacfcD / Dan fal
men nemen jgóien en ^pioüg tn Den nionDt/ enöe l««nï
Oooj gaen.

Nooten Syroop»

256 fSlbUiS inaecamp;t men jSooten ^pjoop ontrent
gan 25apti}i/of Daer naer cee De jSoten fjonc öebben/foo
üoot men De iSooten Slepn efi Doutfe fitjf Dooj eenen boec/
bat men beel nats Oeeft / tot een mmgöelen natji fal men
nemen b|p mingelen tottten ^^onigtJof ^pioop ban (up*
fejc^anööö/menfalben^ooiitgöof^pioop toelfcDup'
men/ bat Set toel fcfioon enbe 6lacr fö/ban falmen bat nat
ïanbenócfiooten jaooten baer bp boen/ enDe latent fatpt
5tebcn/totbatöctbegtntbitBteïuojben/ banfalmen Bet
boen tn eenen (ieenen pot/ Dtt tjS feer goebt booj qaaDe Bee*
len/ enbe bie be Binber potBen in be Beete Beböen /ban Defe
^Pioop DtcBmael in Den mont gflenomen/ if soebe pnr'
gatic toant Bet lajteect.

Sweerende Borften.

157nbsp;©ooiftoeerenbebojfienof anbete ftoctingfie aen
beöanben ofte armen/ fal men nemen een fBot-too?mp
bfl/ enbe bc routoe 5pDc op't feet leggDen/Bet fal baet on^
öec bergaen/ maec toanneec bat boo{ i$/ fo fal men be ton
5Pbe al toeberotn baec op leggBen/ tot bat Beel tiS/ enbe of
|et baec ban niet Beelen en toilbe/ fo neemt onöeobecjat^
«Be bdonen enbc fiet Diemetfiröomtoatec/foo langBe r«
batfemoïHtooibenenbebitBepap/ etc. ILegfitbat^tw
öoilï met eeneti tottten toulUn lap /enbe toanneec bte Bc««
tto{bttoebecom toarm baec sp gBelept/ BelptenbeB^gt;^*

Aliud.

158nbsp;3tem neemt cen goebt bccl ©lictblabctett/J^
fiamptof fiootbie / cnbclegfitbicopbeftoceccn

Bet bjoogB ts tocbecombarfcB baec op sBeM^
Beelt/ raenraatötoocBofiO^öïOMtosnamp;Diflcnöo^^orn,

voor veelderley ghebi-eken. Cj
Worm ofte Fijc aeu den vingher.

2f9 jicemtBscnofbotucmdcä/ enbe boet baec tnne
een ujepnigfi ©gnebttli enaefeuet bp 'tbpec/ entje laienc
bp een fcbieten/ bat bttb falmen op ben binßösc legaßen/
foo beet al0 ment igben Ban / toauneec bat feouc is al me^
becom macm baec op gfidept/ tot m be baec upe
fo/ban fait mei betecen.

Haer worm.

260nbsp;5amp;itmatömcn ootBtoel op bcn l^aerteojmlfß*
QÖen/ bie mo{men fïccbtn cceb bacc ban.

Aliud.

261nbsp;iSentttgciwteioobeöooKcn enbefiootfeBlepnfn
eenen bpfel/ enoe ftetfe enbe neemt bat Boor,en aieel/ enbe
boet baec bp JBufcaten matec/enbe menget oat met boo»
«enmeel/ enbemactbt eenbitamp; papSenDaec Ban oft mo*
fiatct toaec/bat legöt op eenen fcljoanen löüen boecb/cnDo
bint batoa ben ftecèenbiiigcc/ enbe fobitHmaelOfllODat
b|oogö mojöt/ foo boet {jet baec ef / enbe legöic b^eoecom
een bacfcfie plaefiec Daec op/ foo langDe D? pap nat blQTt/
foo öaefi Detoojm boot 10/ fakooiamp;bcïecen / maecfoa t
met bcpap tuet betccen en boilenb« Beelen/ fo falmen baec
eenfjeelplaejietopleggBen.

Febris ofte Cortfe.

2lt;S2 ©oo|b2 ƒ «bec. 39esmt ttoee aocmetiö lEgt;ijne'
blcfe met een iep;l IBofiawt/ j loot gtjefiooten «öm-^f
een Balf iBufcöaet gfiebjaben / enDe gBepulbectfeert bte
booifcBjebenonbcE malcanbecen gbccoevt enbe baec ban
ftoee lepelen gamp;enomen/ alömenbe «ttojtfe crflcötenbc
baec op gaen toanbelen.

Rakinghe«
263 3|tcm booi eenen bte göecaeiBt W falmen nemen
een Deel goebe IBufcaet/ enDe foo ftoaecCubeBen/ int
Karifion,ft!0 bS |B»ffactTtoa?ï lt;0 / felepn göe*
ip 3nbsp;jioot?n

^S Verfcheyden remedien
poijïcn cnbe baes bp ßöeaaen een ïBtjn «©lais / boi
Be luatme ©gnsj/ cnbe laten btt booiftfijeben eenen bacp
oftB-ilbenfiaen/enbe ijtecbang« oftttj. lepelenbaegf}^
tsDeb{onc6en.

Scoelganck voor longhe Kinderen,

264 ï©anneesfpntct tcfioel en tonnen gaen fal met»
^aetoube J10ep 25oter onbec ben ^atielfmescen / men
inatDbaecootbganfenfmottt oftebstom fmecen/ boc0
Öeteecfießelpttjunbefi.

Ghefwel ende vier in wonde.

26 5 lt;©in een lt;®öff ujel fe becfacBten/oft bat biet baec
innste binflcljen/ neemt ßoggljenbe ftet bte met ©atec
iotDattftgt;ban felf^oprompt / en^ebtenggtoatbanon*
bec maicänbeten / lcgf)t bat foo biacm ba»c op alfmen Ip'
ben can.

Bloet te ftoppen inden neufe.

266nbsp;jSeemt 23olu0 / 25oonen meel/ enbe t®öncbic6/
btt tè famen onbec een gDemengljt / enbe iji een ÜBan bte
bloet / foocoHtomjgngDcmagtgOeflagöen / maect^
«en ©iouüac/ om öaec »oiji/men macö ootß Iß^gneDiCB
alleen nemen.

Ghelwel vierofcehitte, in een Wendete

fachten ende te bluffchen,

267nbsp;Äalmen nemen eptben «ffröen / enbemaetftert
baet een HoocD ban/ enbe doppen bie met Boomoli/ ofte
IBnolt/onbccmalcanbecenfeec mel bat gefmo^t alft fair/
enbe netten baectn een Ionen boccrfien/enbelegtbatbaec
op ofte baecom/btcBb}tl0 becbetfcDet.

Roofen oli te maeckeu.

268nbsp;jSeemteenöanbt bolßoofcn/ eenen bat^gP'
b{oocamp;t / enbe bie in boom olt g{|«Daen /enb$ inoe ^ont»
60ef«tDo$ langtet

Camille

voor vccldcrlcy ghebreken i C 9
Camillen oli.
169 galmenQöelScfialfoomawRen/öocB öatmenbft
lt;EamiU«ntu»s basDen Dposöet.

iiesöeDiftiUectaïïiöoojfcöjeben.

Worm. voor den Worm oft crauwighe
tratiighe Beeticn.
ifteemttoKtcnCouetoot ecti loot / ente eeti ittfti-
CftSSoTiN toater/Dacrinetsamp;er^^^

Baarmoeder ofte buyck-wee.
173 gtem booï öeJSaeï-moebeï fal inen nemen ^^^

SS/ Abrotonia^enaeiiit / QljefoOen te famen in een
pintebiersopöejielft/ enöe Daec üan sÖea?onc6en een

^^fieSÄen betet caebt mi onlijbegcfee buptB.
PötvïwtStöepeecDe-meöofDiet^
ÄlS flöcS/ enDe DOOI een boecpBen^
baet öan eenen ßoeDen coem« flljeDjoncBen.

Ooghen.

274©ooïquabeooaen/neemtbebloemcnbanmt^^^

iaeiffw/ tmlaiönsoifequiutnofsichotutn, enbe boet Dta

70 Verfcheyden remedicn
matcB bidfiecen/ btt boo2f3 bi^atec faloten nettten eit bottt

futlen fp bs^a^^nnbsp;i^letBeti op

Ooghwater.

475 JSeetnf toitte aoofcti/ lt;©o8öettttoo(ï/ ï®fjtit«p'
te/ «aouDt oft ^cöeltoo}teI/ met biabeceti enbe blóeroen
ge^aci» / ttem ©enitool/ fo beel enbe baet na batmen beel
matera besgeect/iebeto eben beel/enbebac gOefloptttoee
Cf b?p raaenben in oe ^pnne ßefet/goe langljec ßoe betet/
enbc toaicet baec ban gebfant niet te öeet/ncrb in be ^oti'
ne gebtliileect/ bótö tn be JScp göeb;anti0fecc goettn be
oogöen/obec benanbetenofbecbenbagö göebaen/ toant
te beel en tu ntet goec.

Vingeren die fweeren ofruydigh zijn.

276nbsp;lt;©m bfe te boen rijpen enbe Öden /falmen nemen
een ©pgöe clepn ban ntalcanbccen göefneßen/ ièomec
oft JlSaegöben t^ontgö/^out/ 1©epten jJEeel/ffioonen
meel/} bopec ban een becftö cp / Dit al toel onber malcèn-
becen geQagen enbe met een boec]cgen baec opgeletöt.

Borft.

277nbsp;®oo| eenen^toeeienbe bojfi ofte^Sepelen/neemt
«eifcöen öont/ göeb|ant / enbc op een fcöottel ofte telloof
fiöebout baec comt ban tot/oefe oitop be 'lepelen ge'
fnwect/boet be fojceringöe betb} jjben/ etc.

Lenden ofte rugghe pyn.

278nbsp;atemboojbepönfnbelLenben/ofßugOrtcanti
falmen nemén «oofen KBater / tott ban cp / cnbe toobert
mta$/ toel onbec malcanbeccngöeclopt/cnbebatmet
toercß atötec op be Henben ofte augftcancfe göcbonben/

toetbepöncbecgacn.
atem men fal netnen i^ttf ©ngel ofte ©et/ W«
:00be aaafÉti /H^it «namfa»»nbsp;/ trfle^

tfetft

voor vecUerlcy ghebrcken. 71
Öeeftgeöatit/entie ooifecen to«pint9^cffcaeii0/ttt bcoiquot;
ftt){e))en tfamen gDefinclten/enbeonitet een geroecc; Dotg
tiiet langfiei ban tot oat tjet gfiefmoiteti 10 / ctiD6met0e|6
falüe om Dte i^minessDe QD«t meect.

Worm int aenficht.

279 3|fem te betbjnben l®ojm/ totten aengBeficBtc.
^Beemt iloot^alpetetO/j loot golfer / feUpntn eenen
®PfeIflöepHlbenfeett/ enbegöemengBt meteen toep-
ntcBßaepolie enbe l^etcüenis bet ban een23ercB/ enbe
fmeest bunnebcno bie laoobe (iebe enbe pitpftbepsi/ maec
booj bat fmeecen/ foo neemt een lijnen boeccften/ enbe leg»
QBettnfcBerpen goeben IBijnebttg/ enbe Ugfit bat eer}l
baec op tg ofte tit) meiff.

Kinder Pocken.

. 280 Stem booj Mnbet ofte onöe lieben / bie be^a«
tgt;ec idotgen Bebben/om Betbiec banbec gecten te bjtiben.

J^eemt i^eecoe JBeltfe fonien bie Scggöen ban/anbttff
talmen Moe jBcltfe nemen/ bie ntet feec iiiento en te bate
toe een toepnttö 'Cciakelö göcbacn/enbe een öalf ofte öeeï
Saote JÊufföaet/ clepn göepulbccifecct baec toe göebaen/
cnbt bat toarm ingöegeben/men falfeimnierö toel toacö*
f.en/ bat fp göeen tou ipnentoaet cn jsöebjupfben / tet bat
fp üan felfs/af ballsn.

Steen»

28t3!tem booi ben ^teen/ falmen nemen of gcb|upt-
n f toact lt;aetten foo groot al? ten (tt ban tenen ©ingtc/
«J^n tn eenen ® pfel göeilooten / enbc ban cepn göeftft/
«•oe met Beeten a^gn tngöenomen/ fë feer goet enbe boet
'•eeifteenisafgaen/fonöecpgn. Piobatum,

Spouwen ofte doen overgheven.
.iSi jieemt eenen gcooten »cBec bol cepn/ oft ftöoon
«atecg/toacm göemaecSt enbe baec toe göeöaen/ een Ic
«oomolie/ tfamenßöemengBt enb? in matm tngije'

71 Verfcheyden remedien
Bleette ftoppen.

SItem om bloet te floppen/ fal men nemen batt|J
fitoote bianicnetelen moitelen/enbe be felbe wpn gtmaef»/
ff noe m be mont onbet be tongöe göenomen/ Et ptodent/
«gt;f men m«B boonenmeel boet op btnben/fo Bit een too»'

Febris ofte Cortfe.

284 ©00} befiojtfe falmen nemen een 0anbbolfmalK
^ggt;abie enbe (iooten ble/enbe met ©ijnebltfebeuïgljelia'
flöen/enbebaec toe göebaen «en göefiooten|Bafcaet/en^
inanneec men be bo}t|e boeK/ een gtlaf amp;en baec ban lauw
cfmaimgBebjontamp;en.

Gaten int lijf ghelegen*

aSy 3tembiegatenintlßfgBeleggengebben / fuBet»
«lernen ßaep-olie/ i|ett!Song{jèl/ 3©a0/ ongamp;efoutefl
ÜBep-botter Ana, te famen gtjefmolten/ enbe een Innen
boetpfeen baec tnne nat göemaetamp;t / enbe alö een plaefie^
baecop gelept/ boet tec (tont Beelen/ enbe bat qtiaebt fmef»
peftB becteecen.

^nbsp;Kinder navel.

486 t^oo} Rfnbccen nabel bt« uptgaet/gcoot toojbt/ of
Iis/ falmen nemen epec olie enbe fmeecent oaecmebe/oeP
baegBa eeng / feec bun / enbe leggBen bau baec een plafte^
ban Entfiel falfop, 3(1 in ben ^omsc/fo falmen onoes
ben boo}f3 epecolfe becbelfap boen/ oot falmen op btw.
flec em lijnen boetjcfttn leggen/al0 een popben gemaeff
acBt of tgien bitk/ bcupis mg? baec op gBebonoen niet»
feec Dact/ enbe be plaefiec fal raen ban baec fo lange op
ten enbe göebiuptßen al? fp goebt blgft/ botö men moe»
Ibat altBbt macBten met Oec becbinben / bat Bet Bengt;J?quot;
^uepntgB opgBeeft alfl mogBelgtb W enbe bit fal men^
langBe Doen/ tot batmen betecingBe bint/ ten matß

niet fcBaben bat ntp 6 W »f b« of ^ jj^^i

voor vccldcrlcy gebreken.
»ttocbcr ttew of cjp msel dip DaesJ» / öws öan tc öjinc»

Ghebroken kinderen.

^ 287 ®anticfeIbeflr)tniaet6iiJanï©t!itÉrBroenentie
^anicuia, ^oltpe/ eDïllt;êaiJte/nbsp;mei foete

itoepbotter ßtjebjsbeti/ tot bat be boter gioen tocjt/etibc
®an boojsDïflöflen/ «'quot;'be Öier bati etttlecbe maelecti boott
8*oot/m8t luatm bisr/ alp boojf 5 tngöenomen/ Dat l)«elt
^an bitmen etibe 10 ocib goet poot BttiD«ict; bte glK^jo^^^
5fln/bttSmaelgeptobeei:«.

Kinder aenghewaflen.

288 Stem booï fetnbccen bte aen- gBetoaffen 5ön/ fal«
^en nemen f ap ban becbel met betfTen.3aet beut g^eflaquot;
Qtlen enbe ïiaec mebe gDef»eBen.

Vrouwen borft.

3Hem booj een bjoutoe bfe be boiH füieert/falmen nz»
men fetcüii fap enbe baben be bo;fi baec inne / bat fal ba lt;
Bbefmti boen becgaen.

, %tm 3Bf Ifen ?aefc söefïoofcen enbe met top« semeußt;
enbe op be bojfi ßgelepc f0 oocb feec goet.

Kancker ende Steen.

t, 3ltem boo) l^antBec falmen mafec b^nben ban
^epne aitflTen blabecen/enDe Daec een Doetjcfeen tn nat gé«
•quot;«ebt enDe Dtt6tütl0 Daec op göelept.
.Jtembanbtttoacec/ 2.inae be0DaetÖ0een glaefftea
Huebjonc6en/f0 goeDt booï Den ^teen.

Vercrompen leden.

290 3item booi een ilftmaet bat ©ececompen f0/ofl
JWfmaet/falmen nemen een öant bol oft gla0 boipieten*
«e mttec eecben loopen / enbe öJafTcÖen bfe een toepnftft

MiPv rtrnAhi**« MC^maanbsp;^^^ au**« MIi«^^ /«k«!^.» ^fltl^

pe»

74 Verfcheyden rcmedien

pen bat boben igt;i({)t toe/met eenilep ofteanDerlSectBeti

bcbetfet/enbe maetfeen bat g(a0 contom/ tn of met ooeoen

:Sjoot beecD ofte beeffem / enbe laten bat inben Ijoben fet'

ten enbe iBatfeen / ban fttllenble interen l©atecbJojben/

baec tnsbe falmen bte ©ectcompen of becfmaebe lUben

kbeltsaffenctibebi^gben.

Baermocder colica.

apt 3!tem tegen bte ©aecmeebec ofte €oltca. jSssn»^
1 llantbol ilEoebjetliiS oft jKefi / j pinte 1©0ncbtt6/ j tJalf
iitnte ©oomolt/ btt falmen fieben tn een uanne / enbe leg'
SÖent tufTrÖenttoeeboeotamp;enp/ foofieetmenbat IflDt«
can op ben jSabil(Om,biiicum) gUeleggt.

Worm int lyf.

292nbsp;gtem teguen ben T©otm biemen int I0fBeeft;

IcofÖanbtbolcentante/I
0ant tol isiifen/ bat falmen fieben tn een mingele JSieciJ/
op bc gelft/ enbe Jjtec ban falmen biintfeen/ amp; Proderit.

Popel/y.

293nbsp;€en gebJitre öiantS booi be iBoutlfp ofte fiaBiii-
m ^fetit men fai nemen ilatienbelen bloemen / alfl
liBoan fileer bjeber 10 enbe plutSen alle be blcemfienö bp'
!onöec upt/ ban befe booif3 bloemen fal men een {janbtüol

quot;ibeboen oietncenglaïi/ enbe gieren baec op an'
mingöclen gBebjanbenrnpniS ban ben al'
betbepen/ofienminacn een mingele/enoenemen fBuf'
raten^emcn/j^agöeknmcibeljoojnen/^affraen/étfl'
neci/jBitrcaten noten/ jBcpbloemen in latgn Lilium Co'
vatiium (fo men bfeËcpgen 6aii) banelcBsi een bjepnttp/
^boo;fj grofseiiuibertfcett/ enbe tot ben boo^nocmWquot;
3®on Söebacn/ cnbe baec tn öanggen of boet baec nocD
Boebe Kebecgamp;eel/ int laton Caftorcum, foo gcoot al^«««
of öingDec/ ooc inacfi men mitufimo''
iSoofemacepn bloemen/ tn een popSen Doer irt
öansBcn bp be boojgaenDc J^ebecgfiwi/ foo g^wt

voor veelderley ghebrekcn. 75
fitbaneen btußöer/ßoofematepn toaret alleen tot ïJet bo«
fißöe oöebaen/ntet quae»/ enbe men fal aio ban bat ge-»
aö b!ï9i toeliopjjen enbe tn be Jamp;onnc toel btptlleten/jjo«
•^nflBct öoe beter/ enbe fomtßbtö met een lantfe (iorjcSen
oititccwn enbetoebec bttöt loepoppen/cnbeslomenölee
^an göebjHptßen totl/ foomatö men bat met oöeamp;fanbcti
opbHllen/enbe matöt alU jaten mrt nieutoe bloemen
«eöerombecbetftöen.nbsp;, . ^ ^ .

ï^ter ban fal men ben 6rant6en eenen lepel bol göeben/
Jfte meteenplupmben op enbe onbec betonge bec amp;rant-
«en fmeécen/ enbe foo booj ben tgt fönen biantU een mp*
JitÖ Öïcc mebe mengöen/enbe toaec öem bat gebjetb tgf
lal mén öem ooc baec mebe fmeecen en ftcijcbcn tegen een
Boet biec/ botö men matö toel met anbec gojöen gebjan»
ben togn / SLaöenbcimatecoftegoebeuouDenßgnfcöcn
bignmengöen/baec mebemen bac firgcnea totl / ijS op«
^(^taenbéle. Probatum.

Spraeck die verloren is weder te krijgen.

j 3Seemt «©oubbloementoo?tclen/tiit latgn Calen-
dula, enbe een fliicb ©ebecgeel onbec be tonge bc0 fetant*
Rtngöelegt.

. 3tem öet bloet ban esnlebcnbtge ^oiteltmpbebat feec
oecftö tö/ ben bop lebenbigö afgöetogen en in een glas of
laten loopen/ enbe baec bpgöebaenfobeel goet 3La«
wnbec toatet /enbe itoee of d»d bjcppelen ï.abenber olie/
^beeen toepnigö^ebecgöeeifeec blepn göefneDen/enbc
«t booifj toel onbec malcanbecen göemengöt/ enbe baec
»an meteen plnpmlen beo baegöo bier of bijf maelonbec
ep be tongöc göellteSen/ oot6 matö men tn be fpgf«
i?t baec öan nero?n oft eten, Probatum,

Aliud.

u. ^95 3tem notö een anbec foo öaefi aW jemant bewcrt
wojöt/ foo falmen öem inne göeben ban ecn JEufcöate/
»wet Eabenbel toates/ enbe men fal öem alle mojgen ban

wn

Vcrfchcydcn remedien

Den DaliS blaßten/ cnDe foo jemant fgnenmont brtcoert^
ijectoBösn of op een fijbe BBefielt bjaet/alsi öP bte ajerocquot;
tingpe geamp;^eßöen ßabbe/ We fal tccfïont inoen mont ne*
men ö ofig 25ofööom0 ßnoppenof blaüecen/ enbe ßuö»'
togn bi?»

Popelfy.

, 296 31{embao| bie popelf^e falmen met öanbfirBot

eni..... .nbsp;____________

se legsen/enbe oocß baec onbec/enbe Die fp;aamp;e fal mebet:
Bomen/maec De bloemen falmen niet tc fecc btooßöen /1«
een tutete I^amec / op een papiet enbe ijïbooi; Datiaei^
btmaecDt.

Voor 'twater door den ftoelganck,

^ 297 Dat toatec Doo{ bcn fioelgancS tc pucgecen/
faimen nemen ölteten peccen/teanneec fp rtip jön afbjc
hen enbe Dat ftoact afgetoaffcïien/Cboojt af gDebacn)enDe
be (ieenen gOeDfooggt enDe tot pulbec güemaecßt / enDe
Sun bat pulbec een bierenbeel lootis of een toepntgf) meer/
snet toacm biec of melcß ingBenomen / Dtt purgeert facDf
telgtß / enDe boet Bet toatec Doo) ben fiasl-gancß ban Deis
hienfcDe ftBepben.

Rooden buyckloop.

. 298 ISaecbatftoactbanbefaeecßenisofl^iecßo^''
Ben« dopt/ toanncec men bie in neemt/ enDe ia gocDt tt^
genomenal0 men ben cooDenbttptßloop Beeft. jBaect^
toatec pucgecingBe of afb^gbingBe/ moetmen Die Daec ar
boen/ Defe i^cecßenä afgBebjoben/ toanneec fp ctip
|an men oBe^ogBt booj Bet gantftBeiaec Betoacen enquot;quot;
gBebJuptßen.

Tacken.nbsp;^

, 299 gtcmboojbetacßenDicintoenöfgÖtoceboertJJj

fo bat ecnw bloet begint af t? gajn/ falm?n jpcanD'«f »«jj^

voor veeWerîcy ghebreken. 77
ïftbtct lesaen/ eenen natUt lancfe/ enöe DjtniftenDaectjan/
^tfatBemnecenenbetiatgöebtetgbaec banDtâDen«'

Aliud.

300 iBen niacB ootfi nemen jBoffelftBelpen/bftBt otó
•balcanöeten m eenen nientoen acïben pot/ bat fp ßöeßeei:
toetbe/enbe ban ben pot bf tDt toesefîoptenbe int öpe«
Bbeftt/batfe tot pulbet betnen/ofbutten/enbe bat pultiee
^aet op gBelept bat Bet ntet af en ga/bat tf$ Qoet al0 fp up(
3än/ toant baet ban Beelen fp.

Aliud.

3öt äeeiht f^ecfen fïeenen oBebianbt enbe tot pulbeiê
BBemaecfit/enbe fntjtfelen ban leet bat be^Boenmabeci»
banbe^cgoenen fnpben/bfe oocB seb^ant enbe tot pulbec
QBemaecfit enbe met ongBtfouten botet onbet maicanbeo
(tn mengBen/ enbe matent een 5alf / (nbe bte falmen

Tant-pijri.

.302 Hiooi «STant-ppn falmen nemen ^onfbtaf / ènbé
midben bfe niet ^ub / enbe baet falmen een pilBen ban
btaBen/ enbe fieetbenbat tn't lt;©s;/ baet bfe pBn f0/ enbe
Baen ban ooclt baec op Ifgggen/ foo langBe bat Betttacnt
too^t/ namelgtft t ofte 2 Mifcrere/ oft men matB ootR ne»
{nenpuietumoft Bertramtaoottelenenbefnijbenbiemfb-
wnbooj/oftinttoee/ jgnfpbiootB/ foofalmenbteeetfl
l'* i.oft 3. upten fn V^gnebitB of geb{anben tngnleggen/
patfe meecB mo}ben / enbe leaoB^n ban bfe bfnnenfïe of(^

Tant wt doen valleOi

atemoittquabe 'STanbentotteboen baiienfutbj!)
*gt;emenbfeltugt;{telenban iQoetbeffenbomen/enbetiootett
Oie met 3©gnebitB / enbelaetfefiaenfnbeciéonnenjcffg,;
Men / met ben 3amp;gnebftB enbe ban gBebioocBt / enbé
gilbec baet ban gBemaetBt bft pulbçc Mn l(0S(n fnbe

Syde

7 3 Verfcheyden remedien

Sydt fuchr.

304 Sitém tegen fiécStcnftl bec^pbcnfaltwetinet«^
bte gioote aoofen bte tnt cojen 6fte1@epte toafTen
Icn :2£»loemen) /enbe Dte tttet tuatec ggefoben/ enbe bat in'
genomen / ofte bat göebtfieieetbe üiatec caei; ban/ 9« oft
IS« lepel fa! fetc goet 3gn.

Kancker.

30? gstemboojbenCatießet/3See!nt€feIjS|BeItfi/
{batt0 Ö« öeite) oftepects/lt;i52pten/\ét8aepjï/ofte Moep
jffieltS/ enbe bie fptgjjelenofteoogljen/ banbe ^aiwf
^Inpmen/ feer Blepn göefoben enbe gijemenggt / faime»
baet op legsDen enbe oecberftöen.

Klapoor.

306 «©rnccnmiapooi teberbjöben. |geenttlt;©liban
Äoofen/enbe boojeenblantfe lt;ssoftsaen / opium xhebai*
euro, om ö. blancBen/ bit te famen Blepn göepulbetifeett/
göetempert/enbe te famen ggemengt / ntet ttoee bopecjï
toanberftöe «CpetiS/enbeeen plaefier baer ban gemaecBt/
J»n toetcB/enbe tn ßoofe toates göenet / enbe batr nae be
fttöfiantie bänbe boojfcDjeben toateten baec op gefmeew
enbeaItoennopbatgöeb{etBoftegeftolIselec{)t.

Wonden doen draghen. Loot ofte/plifltef

wt doen gaen.

30^ gtemomeentoonbe teboenbjagöen/ ofte v^*
fltjeeeen/ enbc om een ILoot oftc fplintec ban een Bont/»»»
m 1@onbe te b}0ben. j^semt Hgnben Bont/tot Boleii af^
b?ant / enbe toei Blepn gf)epulbettfeei;t / enbc sDefoben»«}
Eooben ï® gn/ enbe ban Ambtofiam, bat iO totioe ïamp;abie/
iKepnbaei:/ baneltBeengantbol / enbe anbec Balbe paquot;»
bol toopelen/ban bat tcnpt batmen noemt SigiliumMaris^.
ofteonfec l,.®ioutoen lt;èegBel/bit boo?ftDjebenfannjquot;
te famen fiebsn in wobtn l®Sn öooifj»/ m^t öf ^gijn

voor veeldericy ghebreketï. yp
Poolen op be Delft / ßicr ban een elaß teffeng sebjoncBeti
Hbojgen^ nucgteten/ enbe be0 nainiDDaetö^ enbe auontSi
uanneecmen Clapen gaec/ lauto tuatm / enbe btc l@onb(i
[al natuetlgeg pttrgDeecen / cnbe tot b;öben alle toat bast;
wnejgn itiacamp;/ i'fp f fer/ ?Loot/ ofte üout.

Aegipniacura wondtfalf.

308 ^tettt een toonbe falf gpenaetntiEgiptiacuni.oitt
'en toonoe tecepntgen enbe bat quaet tot te Dostï. jseetnt!
Bpeb^anben tSlupn/€oopetoot/i|)paen0 groen/Ana,enbe
«lepn göepulbertfeect / enbe bat gßetttengt tttet «Srartoeti
Ofte toepten bloetnen meel/een groot beel ^eem ofte #0'
gt;itct)/enbe een luttel IBgnebtcB te famen gßemengt/ enb«
(en goebe togl gefoben/ tn een eerbjn JSan/ banift geceet^

Balfem Oli.

.309 3|tem een olte ban 35aIfembienenbetotbetfcBe
vonben/ om goet bleefcg te maBen/enbe oocB oube toon«
°?nali8fpgerepnttBt30n. j^eemt olie ban lt;©Ipben/ olte
«niLgnfaet/ ban elt]c een mingelen/ eel^abie/ Aloe»
^ntaure,iLabenbec/l®gnrup t/aöalfem/i^ontjï ribben/
löetfi/ Wepn »etonte/ «eltboni/ fïfferupt/ tefametf
Beftooten/ enbe tnbeboDijftöjeben oli een fialfupjegBefo-
wn/ enbebanweftcupbenuptgöepecll/ enbetoetö gbe*
moppen etc. ^an neemt befe naecbolgfienbe cctipben of
'Wommen Matrix sofftacri Mummy, jjïoeten muiïtBateii
cnbenagBelen g loot enbe met ben oli gDefobétt.

Gefïivel doen openen.

L° 3jtem om göef toel te boen openen toat öBeftotï
OM Bet 5p/ neemt föetecfeK ban «leicanbjpen of jBate-f
«omen enbe meulen (lof (bat i0 bat (iof bat op bie baltöen/
^be Obec al op bie meuleng bliecBt)enbe aupt ggemengt
metöonicö/ enbébaec baneen plaefiec gBemoccBteab«

Wonden te reynighen.
bm tooub^i; btejuaiun sB^t^pnitBt

So Verfcheyden temedien
liefen/ ofte te bjoetö gBeflottti eer fp gljerepnitöt ?gn/
tepntflîjen. ©eemt JBepîen D?rtamp; ofte liront/ gDenjense
inet ouDen repnen tugn/ tnbî legt öat Oaei op baerfe op«»
tie/foofalfpgOenefen/ enbe t9fp qualité gljeôeelt/ oft«
Böenefen/ foo fal fp ôast felfö openen enbe ßt)«nefen.

^tem Comgn / ofte^l^mön gôefober inongefoutet»
OÖottec /enbe niast öt baet een plaefîec af/enoe legtfe baec
op foo Deet alfmen bat lijben ßan/eube Det faluptitetßen.

Borften.

3tz gtem tegDen gDeftoonen bjoutoen «ojfîen fal-
men nemen lt;©lie ban lt;©lpben/ enbe becftDe ongDefouten
25o«ecte famen gDefmoIten/ enbe fmeect bie bo^fibaec
webe/bat ®onberbae« ofte Dupflootb enbe nacDïfipaef
onbec malbanbecen gefioofen/enbe ©joatoen meltS baec
toe gDebaen/ baec ban ee n plaefiec ßöemaecSt/ enbe bae»
op gDelerDt.

gifem ©enifîsl toojtel feec l©it/b!3o?t tueecfi gBefoben
enbe lauai tnecm op be fmeecenbe 3Soilî gBeletBt/ enb«
blißmael becbecftDet 10 ootö feer goet.

Barende Craemvrouwen.

3t3 B5anneeceen ftoangec©loutoeniet fianbacejt/
foo neemt l^olojojtel met toön gBefoben enb« »oamolt/
enbe ben buptß baec mebe ggefmeect.

Steen.

314 atem om Äteen te becbjQben/ bf te bjefien/ itt
best menftBen Itif/falmen ncmen top of fe topfaet/ etibe
bat tu ftcoomtoatec gBsfoaen te famen/ enbe ban falmeti
benbcantfeeneecfifmeeren tn't bnnne ban fönen bupt»/
boben'tgemacöte met 5gt;cÖoïpioenenolf/ enbe toel fî9i
oBetojetten enbe gDcHccamp;en tegDen een goet eptfeen bpet
enbeleggen Bern ban eecfi te bebbe / enbe ban falmen^
Çop Deet boben fijn gBemacBte leggen / enbe la^^
bcMn foo ifggen tof g upicn twl gQfbftßt/ fn» ^

- voor veeldcrley gebreken. 8i

öcm bâti pfffeti in een becfien/enocf uit fien bat öP bCti (ieë
ntet fiHtben upt piiTeufal/ enDe Doet cit foo lange/ Dat{ip
Bgflïupiïófte (iutlienbanjieen meetenpilînotjjôem

Exter-oogheii»

^315 3tem booï €]c«t-BogBen/ neeitit toerlen^#
mele enbe Camillen bloemen/ enbe ftet Die tn tuatet enoei
|i«emt Dan Agrimoni,enDe (ioot bie 6lepn/enbe mennet biet
•n fout enbe mgnebtcB/enbeleggetDiebaet op.

Stemmen matb nemen onggebluftgtenCaltg/ enbe
Jfögen ban bat baec op g oft tg Dagöen/ggbonben met een
öoetyfien/ enbe men fal bie «Jctec-ooflBen eeKifeetbMiï
inpben tot op ben gront.
3tem nutôtecen ^èpeecfifel ts ootB goet.

Wratten.
Keel.

tSS '^ÖÖefoben/ in eenen nieutoen eecben potbfeSt
Weevel.

NBÏLn®quot;quot;'nbsp;« loo^en/falrtien neitién eett

bofSl^®!quot;'quot; 'ï?'®«/ «nöel'ij«: baectnnetmeefianj

fznbsp;mi

2i Verfcheyden remedien
met 0et BnoptootEtenUe l^oppetioot eenen boecB ett. entié
met bat matec falmen ben tSogge befpjengen alfmen tien
ommetuenbt/ enbe baet ban (uiten fp fletben.

Wilt vyer.

319nbsp;j^eemt 0 lepel bitfee ßooitt-meltß enb 6 of 7 bla*
tecen BnoploocBO/ enbe teilten 25cl«j3 een amp;alf loot/enbe
'tmttte ban een ep t'famen ggelloten/ enbe baet op qw
Utilt/ ett.

Buyck ratnmelen.

320nbsp;gtem booi bat tammelen inben 25uptB/ neemt
Ijetnenbefaet-netelen/enbe baet ban toatet gUebjantenoe
SBebtfidltett/ enbe ban bat toatet falmen een Qoet0laeflt;*
hen oft« tognpotBen bol bitncBen.

Tant-pijn.

32t gtemboojbe'SantpBufalmeti nemen Eupg'

tooztelen met be blaentoe bloemen/enbe fieben bte in »iet
«nb« fgoelen ben mont/ baet falbte pgne wn b^tgain.

Steen.

az2 gitemboojben ^teen/ fteemttoilbe caetben/
enbe bïant bie tot affen/ enbe neemt toetme togn / «npf
maecbt logtje ban ben to0n enbe afftjje/ bat falmen bittif
ii{n/baet ban fat ben ^teen bjcBen enbe beigaen.

Water.

323 ^lantB booi't ï©atet falmen albu0 maBen/ mj
fal nemen bau bie blaetitoeBooicn-bloemen/ eü latw ow
»loemcn affngben aio pet Blacr tocbec fO/ enbe bte bi^
men niet bccbletBt en ml enbe plutBe n ban bte blaeume
6labetBen0 bpfonbet upt be bloemen enbe leggen we tv

eenlucötigBeplaetö/baeïbeïamp;onnrntetopeti^ttlpnt/^

tnfTcöen 0 cepne I9ne boetBen bat fp toat bwegöe mgw»

fnbealfmenfebooj'tjaetöoubentotl/foofalmenbtew^^^

voor veelderley gebreken.
ntaetfomenbtetecfiont taiU göiD{upcamp;en foo falmen bia
231oïmen op een ^afel mgt nan malcanUeien fpjepDen/
enbe laten bte aljo mat Djoott) toojben ? of te 4 men lantii/
enöe alfmen Den bjancfe nu maßen mil/foo falmen nemeti
eenmeumfteenenCcuptft/ baec ntet men 10 ßDeijgt;ce(i/
bun BoeDen (ïgnfcöen 1©ön / enbe men moetfeeerli met
toatrae toatet aöebeptamp;t ofte ßDcfoben Debben / oot6 bac
amp;ct boben met eenen engljen Öal0 fp / ttuee ofte Djp mtn-
BÖelen ofte gcootet: / baei; naec batmen beel b{antä0 ßeb«
ben bJtl.

1$tec m falmen boen banben ^ibecbefien 0gnfcDen
3©gn/ bte ntet te feec out en 10 / maes mtU enöe Itefelgtfe
om Dnnffeen enDe tot cenmtnaDelen ï©gn0 falmen Doen
een twpamp;en ofte öant bol Dcc boojftöjeben bloemen/ enDe
tot g mtiiBÖelen 8n0falmen Doen, boo? tmee bl^mcBen
j'oü oft jeuftatcn bloemen/ al göepulöeiifeett ofte ge-
Roten/ cnbe men lalbte ItcuptBe boben btcöt toe floppen/
cnbe ootfe foo inaecbenbatDe bDoHtÖjebenbloemeiuneC
öen ii^nn bebout ofte bcnet ^gn / enbe gantfcö onbec ben
3®gn/ enbenpmenbanbe 3Stupt6cnbe lt;©ïöbenbtetni:
Belt/ ï^of ofte 'SEupn/baec goebe eecbe t0 tg ofte ttg boes
btep niDec eerben / enbe tooipen bte upt göebjoipen eecbe
baec contomme/cnbe tceben bte bafl otn be li^tUFtBe toe/
alfoo batfebafi inbec eecbe (iae/ enbe ootb boben btcöe
met eecbc göebult / cnbe laten bte booiftöjcben Etuptlte
Inbec eecben fiaen bipmael 24, up?en enbe notö 2. upien/
oft fp een öalf upjelangec fiaet öaec en lept ntet aen/maet
batfeooc6nictlangec fiae/en alfmen eenen nteubjcn bjanc
totl maetöen / foo moetmen ootb een nimtoe ftebc nemen
öaec men be fetuptfee tnne ftt/tnacc öet matöbJelbcfelbe
^tuptamp;e jgn/ cnbe boen oocfe met öet gcaben al0 boben»

©anneecmen na befen booifcöïcben b?anc6bJtlgöc*
ïgt;iuptBenfoo falmen bacc bc0 moigöen0 nucötccen batt
öuncÄcn ccnen goeben beecBec bol / enb c baficn baec cm
öPie op/ of be0 abonts alfmen flapen gact/of bte be macöfi
Beeft enbcbe0 bjancamp;0 göcnoecö Bcggöcn tan/öwmatBtt
^tgocbsmateaifiB^mliilibttntBcn«

JF 5nbsp;gtctti

Verfcheyden remedien

gifem ûftmen tten DjantS alfoo mettec öaj|l te ma««
Ben met tnaiDtenen mochte/ foo mat^men banden tioo|-
fcg^etien mtseplucamp;te 2amp;Ioemenfte0en met goeben I^tjn/
enûe D}fntamp;en Dâec ban/ (0 ootg feet geet/Dit boo;ftgteben
Wmt/ fal eenen Dat toatec DanDec Oetten Dtgben / enDe
oft Det naeDe beenen toocD enDe Die Dtc6 fmollen / foo fal'
men een l0oet baDt maeelicn al0 bolcDt.

Voetbatvoor het water.

324 3Seemt^abte/3foop/'5i:pmH0/ôoobenenDe
toitten©îîboet/ euDelatenDU met bItetenDe toatec een
gcoote Dalf «rte fteDen/enDe Doei Dat in een buppßen/enDe
, iaet Den tcaiitben Daccoöec fitten /conDtommeDirDt toe*
ODepopt/ bat Den f toabem Daec niet tot en gaet / enDe |îo '
ben bie beenen / ontcent een gtoote Dalf up^eban falmen
nemsn toat toatec/ enDe toelen Dat 25at Daec meDe / oat*
men Die beetien Daec inne Ipben matD/enDe fitten Dan Daec
tnne totten Dalben aänien tce/ oft een tocpnitD btepcc on*
tcent ccn groore Dalf upje/Dan falmen eenen goeDen erba-
ïen ©atbtec Scggen cecmen tot Det ©at 10/ enDe trecamp;cn
ban een besn bco} tot Det Bat / D^oogDen Dat tttet eenen
3L0nen Doetß/ efl laten DatanDcc been nocD Daec tn (îaen/
enDe Dat upt Det habt (js/oacc fal men tn laten Baen D?p oft
bier blepne gaetbeniä ttoee bingecen bjeet ban maltanbe'
ren/Datimmcc Deaöecen ntet gDcraetßten too^Den/men
falfe Qaen bupten cnbe binnen Det been/ban Den entßel tot
boben aen Den Dofebant /onDccDe fentcence ntetDoogDec.
3tem of oeboetenoocb Ditft geftoollen toacen/ foo macD
wen oocfe Daer Det gef ujoliento/ een gaetamp;en maeclien aen
bcn gcooten of Blepnen teen / baec fal Dat toatec fön upt
loopen/maec Datmenimmer toel toe fte/ Datmen geen fl'
becen en cabe/men moet oocb toitte ongDebectoDe Doofen
b)agen/oft nu fo gebeucbe Dat be gaetßen0 toegingen/ foo
falmen een nieu bab maßen enbe boen eljS boonoemt enD«
maßen toeDecorame nieutoe gaetßeniä / foo De beenen get
ftooucn mt anbei;«! Det bab nict noobtgD«

Water

voor veelderlcy ghebreken. 85
Water fieckten , dient hoe hy hem in etea '

ende dfincken houden fat.

32j J®cn fal geeniacttamp;en notO gefouten Weeft® eten/
ootte feec mepnigo t pöle öie aefouten tsi/oot6 geen bleejtö
öat platte noeten Oseft/aliS (®anfcn/il)tDanen en €nDen/
^cB göeen Ptftöfptjfe Die g^een ftgobben en tiebben/nocfii
l^ciutB/ of oocB ttjepntgö aifcö/ tiotö nteltb/ toant befe
noojnoembe bingben bjengOen al toatet bp/ men (al ootamp;
gtjeen jonefe bier Djlneamp;en/octtB altöt feer toepntgö bietff/
boeö toant out enbe ntet öett ofte tojeebt/ Die be matöÉ
Öebben mogen matelptB topn bjtncBen fonbet ooerbloet/
bitt0öetalDetgöefontfie/ oocBfalmentnDefpflfe göe#
bjuprtien jpoli of JBufcaten bloemen/ men fal altijt fcöB*
boen/ piaetfen/ öapfen en Barneten Die botöt of remetfltft
5ön/toant Diejgn tot Defe Brancöept feer quaet/Den booi*
noembe b}ancB / ootB befe fpöfe/ enbe l^ieet/jgn aen belt
iitenftöen toaecatötigö enbe goet bebonben.

VVater fuchtigher teken, datmen hen niec

wel helpen en can iyn defe:

326 t Snben eerden al0 ben menfcöe ban naturen Beee
oft b{00cö 10/ foo en caumen öem niet toelö^ipen/om bat
be ftecBte een tontcatie complejcie 10.

2 €:'t0 ootB een quaet teecBen al0 ÖP to^tfe feet B«ct
tabectantBöepiBcpgöt.

, 3 atemal0öpben1LoopfeettnbenbupcBBc0töt/fon-
betopöoHben.

4nbsp;lt;®ft toanneetöpal gÖeenen^toelg3n(B Brgcötiil
quaet/ enbe een teben be0 Doot0 / Dotö ten ftöaeD niet Dat
öPonDertuffcöen Den loop Btggöt/ enDe onDecmfftOea
toeuetomme op-ÖouDt/ toant Dat toatet gaetfoo toel ban
öen menfcöe Doo} ben natuetlgcBen floel-gantBal0 boo|
58n toatec.nbsp;, ,

5nbsp;m faetBebat öem oocB battoatecfeetöaejilgöenbe
obetbloebigö afloopt/Dat 10 feet foigöelÖcB/ toant be na«

*uec« en Ban (uUB0 ntet toel betbiasB««» „

♦aiï

Verfcheyden remedien

6nbsp;^lioatBeengusetteetgen/alODeomenftOenlDat^
bantiueebacwenofcoleucentö/ aioboben cootenbeonquot;
bec bael/ of boben coot enbe onbec ftnacc/ btt tg een boo-
tielgciiteben.

7nbsp;«©ot6 aio 5önen abem feec Bojt too^t/enbe batfe fcrt
f tnaeclgcb toegaat / enbe bat ;f|nen HoelgantB ofte meelt
gantfcö gcapent mo;t / bat 10 een teBen bat 3dn boot
naebpio.

8nbsp;(©ocalö ben BcancBcn menftöe feecBoefï/enbcÖ«'^
bat ntet ban goube/ maec ban be 3ietamp;te Komt/bat (O oot»
inebe quaet.

9nbsp;4Botb aio be^ BcantBen flapmen oft fpeecBfel tff
ft!)u?m/ enbe bat ben abem/ftoctt enöe al bat upt jgn Igf
piomt/reec (itntbt/ bat tg een Qöemto leBen beo bcot^.

to l$et 10 octg een quaet teetben ai0 men ben bcancben
bianeb of eenigi) ceiKCDtum Qf)eeft/ baec öp Dem feec toel
ban sbsboelt of betltcBteniO SrijgSï/ tO tegöcn ben bcobt
cfbeO felfoaznilaenbe ttben/ manneccbefeoerlicöttngöe
maec ttoCe of b|p bagf)«« owj'lt / enbe ban mebecomfcfc
brancb teojt/ enbe ban vueberom tmee of b}p bagöen be«
tcc mojt enbealfo bttfimaelgöefcöiet.

tt jSocf) to quaet/ aloöPQÖecnftn^banbenbjancSof
rcmeötum göeen beclitöttngöc en ttnt / bfe en macö niet
langöe leben nocö met ben b;aacb geöolpen mosben.
,,, 12 CiO oocb een quaet teHén/mannec!; be öanben gÖC'
enbeopgöeloopenstiii/ enbe aio Öem blabecen in
jönen moiuom jgn tantoleefcö enbe om 5 nn Iqf upt-Ioo«
jien/ enbealsöem boojjgnen fïoel ganrft upt-gactal^
bleefcö/ of aio bioeeig'j betfeect bleeftö Vuant bat beteec«
feent bat öem be Icbec fcöept enbe öe boot naïtet/ baec na«
macö men ben meiifcöe tot gt;ï5oli te beboeten betmanen.

Dollen of rafenden Honts beer.

327 ©oo| cafenbcn i^ontobeet/ fal men nemen cooöen
3(0tcce/2amp;ctÖont/2Bffcupt/ 3©gntupte/ i®tlbeïtatten/
bat Bmpc ban «aecben/jebeco eben bele/enöe Blepn
fiatlt ai0 mo(0/ fnb« m^t tvln öooi b«

voor veeldericy ghebreken; 87
met toatec booi De beeilen m\om / BÖelgcBmen Docg
moe0 fteDet / enDe Dat göegöeten / ootb op Den Uset sti«quot;
lept. Etprodctit.

Brant.

3i8 lt;©m ben b^ant te ßeclcn/ falmen nemen een bopec
baneenep/ roeti3oomoite toelonDecmalcanDecengOe»
feloptenbeop eengBetoepcüt feool-blatßöcfmeecL/ enbe
baer op agelepDt / of bjoutoen fpeen mst iSaep-olie toel
onbec maScEianbecen göeitagDen/ enbe bat al0 boo^gaen«
beopflöeUpt.,

Onmacht.

329 3|temboo|onmacöt/ ofDiebanBemfelf^iö/fa!
Iben netnen Caneei/ iBufcaceu bloemen enbe j^agóden/
btt fal men blepn pulbectfeceti of Bouivèn/enbe blafen ofte
boen bat ben onmacgtigBen in 3gnen mont.

Tantpijn.

. 330 3tem bie pQntn betäuben Beeft / fal nemen 25?»
boet enbe Boten blaberen/enbe (teben bte met toatec/enbe
flapen baer ober/ enbe laten Den ftoaDem bjp cetfit in Den
nioht gaen/enDe fteetben of btnben baec nae eenen goeben
toarmen boetb om bat Booft/ enbs ftoeeten baer mebe.
. Aliud, gtem men fal nemen tSoofemarepn bte groen
tß enbe ntet aerbojret / enbe bjoogöen bic eenen bagB ofte
ttoee/enbe bjanben ban afftBsn baec ban / enbemactfeen
een popSen ban be affcBen / enbe leggBen bat iu een toep*
JI'OB lögnst / enbe met Den 3©ön falmen ban ben monbt
Ifioeien.

Ruych-zalf.

„„.331 3ltem men fal nemen becftBe SJlantö toojtclen/
woetnfcBöffienggBefneben/ttoee Bant bol/nocB©afie'
wer btc gBefcBelt/ l^oltooitelen/ Mnijö/ elc60 en bletben.
^eiioobtö/ btt booiRoembe gBefoben in cen goebe gcoote
wrlW'quot; Wcc0/tot batbe toojtelcnfeec toectfetooibcn/
«loetwtmenfttoigufnijjn/jnbcaiiSm^nDwcbanb^tnc^

fsnbsp;ßen

Ben II

88 Verfcheyden remedien
feen to«/ fal men baer toat goeöen ^iiptBet in t»«quot;/
bjincfeen beo mojgtjenis baer foo langöe ban / tot bai pe»
mengDeten upt 10/ een blepn gelaeffeen/enbe tot be gto^'
foppe fal men toat jBep-boter boen enbe een toeprtgs
Äuet / ;g»olpöet Wepngöeßooten / enbemaecben pae^
een falfßen ban/enbe fmeecen baec bat lupg mebe tot m
Set Beel

Hals of keel.

33Ï ^tem tegöcn eenen quaben l^aliS / falmen ncm^
een (tutb Beticcgeel/ foo goot q10 een ï^afenoot/enbe m
in Blepne (iutfeenis göefneben/gamp;elötfe oft gcof gPI«quot;quot;
toaec/oojB 4 oft s blabecen fmalle JjaWe/blepn ge pa w/
enbe bit boojfcB?eben te famen gefooen/ in öet 6 of 7 ot^
ban een mingUelcn l®aterj3 / niet largec aia omtceni een
#atec5So(leclantamp;oft 2 enbe öiecmebe alle upjengt^'
gojselt/ofte ootb btetoilDec/ men macßt ntet te oeel ooen/
Dat fal(toil43obt) toel Beipen.

Ooghen.

lt;©m quabE(©ogBBn te gBenefen / falmen nem^
lt;©li Dan ßoefen/ enbe een Doper ban een becftB quot;Bp/ eno®
©ïoutoen melcB/ btc eenen ^oon fupgBt/ enbe flaen dm
le famen/ enbe matten baet: een plaefiec bau/ met mec»/
baec gBeen fcBcben in jgn/ ofte ban tattoen / enbe tegge»
bat alfoo opt lt;®ogBe.

Roode Ooghen.

334 «©mquabe coobc «©ogBenfe gBenefen / falmen
nemen Bet toit ban cen Cn / enoe üaen oftc cljypen oae«
tnne een toepnicBtoitten i^onfcB/ enbe Dat alfoo alo een
j?lae(iec/ met cepn toectb / dcsi abontß baec opgebonben»

Hooft-pijn.

3tcmboo|toofttoeeofte Pön / falmennemw
een fiucB magBei ongefouten fiunt bleefcB/ baec gwn

^art an iti /S^» ^ma«^nbsp;aamnbsp;i^art ÜM ilAtlt/

e(nD?n

voor veeldcrley ghebreken. 85^
btnbtnbatmeueaen IgtienbeecBtnDeni^ecamp;e/ ban Dm
Benen bte öooftiinn Deeft/enoe latent alfoo 24, up;en blg-
ben / etibe be öooft-pga fsi btcgaeu / enbe bat bieertj) fa(
fbiactujoioen.

Sweerende borft.

i Só^tem boo; een fbieecenbe bojfl falmen nemen ber«
i^otte appelen/De alDeciuraecfle bte iigt;cn unCen ban/ enbe
tbiee of b;p bopecen ban betf c^e epeten/enoe een goet beel
lllepbotteten/enbemalten baet een appel pap ban/ enb^
^SgtHentmeteen boet]eamp;en(fo i)eetal0 men öet luoen Ban)
op Oe bojfi/ tot batfe beuc (0/ ban maep men nemen göequot;
inepnen#oni8öenbel@epten'me£lenDelegBÖent(oacm
op bie / alle befe btngöen movt men tiuee mael
PbaegDsi boen.

Wonden,

337 Stem t^onben te bectoacen batfp niet en ftnee«
^tn tioel) etteren/ falmen nemen/ {jeete netelen/ ence Do«
Un bte enbe mpngen bat fap tot/ enbe foo jemant gemont
bio}t/fo neemt tlepn beef iteniai ban Ignen bofcb geftöaeft/
enbe tietbie tnbatfapnat/ enbelegötbie tnbe toonben
8 ofte tg mael/foo en fal be monb^ niet fmeecen.

Wonde wyder te maecken.

^358 Stem booj een ll^onbe / bfe tlepn 10 gcoolec te
quot;•aetbcn / fonbec pgn eft toeeboin / falmen nemen 45en'
j|«ttiof£e 3fllant0 toojtelen/ enberaaetken baec een pil
««n göelgch een totetamp;e/enbe fieetamp;en bfe inbe ï©onbe.

Vyer uyt de Wonde te verdrijven.

4 ^39 Stem boo? een toonbe ofte geb^etB/ baec batbpei:
«^etö/ falmen neemenbat boojfcgjeben gtjeftgel inbe
göeett/ enbebinbenbattneenboeocBen/ enbefatenbat
j«atetDaec totbjuppen/enbebtfltleecen tecflont baet toa«
^'ent fcotallen gebjeBen baert bpec
'»p/ MtBbaecin natflöemaecBtenbc baet op göeUpt.

Biant

9© Verfcheyden remedien
Brant te heelen.

340 3tem om 25?ant te Beelen falmen nemen/!©P^
rupte gefiooten met cuDe fmeec/ ofie Dte Ivetten ban toolt;
be lt;£oolen/tn j®ep23otecfeec toelgBlbjaöen/ enbe Of»
b;ant f«ec Dun Daec met gBefmeect,

Hoeft.

344 gtembooj beccoutBeptofte beBommecnffTeïti«
25oi|l/talmen nemen S onten(i6looDt) tottten lloiititf
oii0Öeper(i/ (foomen DieBrggben tan) Daec toe gBeDaen
i üjee mtngöeUn cepn fontepn/ ofte loopenDe l®atec enoe
tioïB een Bant bol DjoogBe Sfope / Dit boojftBieben in ee-
nen ntEumen eeröen pot gBefooDen / enbe foo langBe gpe*
f^cBupmt Dat Daec sBeen fttjupm meet boben op en come/
■inatc gantfcB elaec ig / D aec naec falmen netnen een fiuc»
goeoen Olaneel/ foo langöe alS eenen bingött/ enbe tame'
lÖ£b blepn gefneben/enbe ntet gefiooten/enbe tn een ignen
baftcBen gebaen; enDe foo tnbeöoo?ftB?eben biaiitfe gelegt
cuDc laten bat notB 5 of 6 mael bas V inne ober fteben/ enDe
ban booj een boettamp;tn göeBleeit/ Biet ban falmen Dïtnc'
feznfoo Ditamp;maelben tcantBen belieft / enbe manntet f
le out 10 faiment becbetfcBen.

Borft fieckte.

342 31tembo0jbe23o}!ï. galmen nemen !^ocb?etB/
(baiieenefiooDe^oeifibefi) met biet booigöïflagö^'
Rocöeen 25ooji gccot fönen ©jiaBelö / ^feteeften oog^'
^iioetBjS (Lupipilces)coaöen/ ofte ban ben ;sgt;töelb'^
«nbs ban be 25cenBen0 bte be fcBelle biffeöen tnbe oogen
Ijebbenbietnen liefb?ouBe:i0B«et/ enbe «tfolepenfö«/
35a2tScIaet tojnen gOefcöelt / Dit falmen fiooten t^
maeefeent Blepn gepuïbert tot ben anbeten bjp booifcpi»
bsnntätettengBebaen/ enbe men fal bat bloet mari^'
nemen/ men macB baec ootB toe boen g ofte tg lepeie«^ ^
rscö0 / oft mat ^upfBetö / baec naet macB meijSn
DarftBe fo(t« mdtB QOtBöon («fi toobt üof / (t^^'^b«

voor veelderley ghebrekeil. pt
énbemaetfeetibaeceenetiUJttten »nullen boecfetn nat/ enïia
blen ban tot neöjutfet / enöe öie slfoo toanm alfmen Irjöen
tnacB/ oa be asoili gelegDt/ ofte op ötefpbe öaec bie pïjne
iBenbebattoBlbitfenecnacftöt/ algbattoutis / toebeet
omme toat toacmö enbe bacftö / baec cp gDelegöt/ boet
bat bloet beclen/cnöc bte ftupmen tottoerpen,

Swangher ghebarende Vrouwen geboorte,

te vorderen.

342 «talmenöaercerfi een wcpnicB JBufeaten bloc«
tnen/cnbe €aneel tc eeten göeben/ banfalmenootb w ee-
nen lepel boen cen toepnitö «EenBojen? gefiootcn / oft een
toepnicB gBeffooten toit «gaten fteen / fomen bie crpgen
tan / be toütc m bc befte / bil bod^fj. met cen toepmßö
ofte ^tetfi ingBenomen/ etc.

Nae gheborte.

3 44 gtem l^olepcn toater gBebicntlen/ biöft bte na-
D^bootteupt/ b'toeltamp;becfupmt too)btboo{bc i^ioet-
moebec.

©pbocf met l©gn oft :ötec gefoben/ iö ootèfcec goet/
taectoeoocBin ä^uitjS acbept genoten oft gBeb^ontBen
lianic Batcnbc l9;outoc.

Doot Kint.

. 345 4Enbctftfaec6cbateen ©^outoc cen boot ^Kinc bp
Bacc Babbc/ bte b{tncftc Btec ban/ cnbc fal IttgtelgtB üB«^
tiefen.

tV^ondenSalf.

^^atem een falbe boot becftBe ïBonbcn/ ootß oube/ goet
öfte quaet BoefPSfln/ jaeemtïlafen lt;©Betf in't latgn
(Mille Folium) ÜepDenß toonbt ßrupt / Brunella, (Cecctt
${60/$amßel1@tntecgcocn/ befebooif;. ßcupöcngc«
patBtcnbe gBefoben metlotq^enbe toatec alfmen mociS
ftet / cnbe ban boo|cencnboetßgBeb;utßt/ cnbc baec upt
^^ipgd^mm^t/ «nbe n^ngótbaeionbtc meeitgt;an

Kadices

5gt;x Verfcheyden remedien

Radices Confoiide enDe laet Dat met Botp tuf t/oft
tuet enDe cepn BetgBenfmeec elcßeDenDeel/ 23ooniolgt;
Dalf foo Deel, toel onDzc inaUanDeren op fteoen / enoe Doet
Daec toe een tucpntcl) cepn iEgt;as/ enDe toel onDec nialcait'
Decen gljecortt aljS een falf/1» feec goet.

Hooft wee ofte fwymel.

346nbsp;Stem tooo?toeeoftev^topmeUnt öooft / faUttett
nemen/o^eneUen Beften Dte bet|cö3gn'lt;akecttotenDla'
Decen/ Comgn/ elcbo eben Deel / enDe göefiootett tot pui'
Dec / enDe Dat in een Ignen amp;uf6en Dan toit Ignen fgnW'
Doo{ (ïitamp;t gQemaetiit/ enDe opt gooft göelept / ootft Dan
een toilDe Catte Del/ in een Bonet göeDopect/ofte Doetamp;en
göenet tn geDianDe iBtin/enDe opt öooft göeletöt/tji feec
goet Doo{ ^togmtltngöe int öooft.

3tem coofen ßaetßen in 3@gneDitamp; genet enDe op öooft
göeietöt*

Vyt ofte quade vingher.

347nbsp;SStemDoo} Den Dpt ofte QuaDel^ingöet/ falmeti
nanen^updootg/ enDe papen platten toojtelenDitgöe'
flooten/ enDe Daec op gösIetgt/enDe Dtcßtotüai DecDecfcpt.

gitemjSeemteenbtupt Datmen noemt muec^^epec/
ofte l^appenöeiDen / enDe toaß op De ouDe iSupjen/ ofte
op De öupfen Daec Dachen jgn/ enDe l^upaaotamp; Dtt Doo;t5'
DepDe göelgtß eDen Deel / enDe Die tcupDen met öet fap ge'
(iooten/ onDecmaltanDecenenDe met eenen IgncnDoecR
omDenDingöerg^ebonDen/ alle Daegöen ttoee ofteDjp'
Énael Decnieut / tot Dat öet öem tot f toeectngöe Degöeeft/
énDe alfDan een plaefiecben Dan -^ecpentön/ Daec op göe'
KegDt: / enDe Die gösfiooten bcupDen eDen toel Daecomtitc
igöeDanDen/ tot Dat öet öelpt enoe öeeli0.

Bruyn in de Keele.

348nbsp;©oojDen BjupninDe iKeeleoffe mont/ falmequot;
ftcmen eenen öengfi-i^eect/ Dat feec Dojfttcö '«»/enöe 00®'
ben öem ^aDec / enD? Wint«« gecfi t« ««ten/ ?noe

voor veeldcrley ghebreken, 95
^én; Bp moe f0/entgt;e om Detvmont ^cBnpmt/foo falmen
pem te D}tncben Poo} Bouben / enoe al)» BP i'it öpntben ts^
laimen Bem tMcben/enDe ben bjantB ofte Il^atec een mep«
^tcB toepaBecen/ ofte ontieiamp;en / enbe Vuat Bem ban upc
benmont locpt/fahmn in een repne feBottel/ oft in jet an«
bets laten b^nppen ofte loopen/ enbe batfelbe falmeu boo|
eenen boecfilpspen/ enbe baec mebe falmen benpafienc
Nn gojgelen / en beti'mont fpoclen/ enbe baer naec bat»
ipoutoen/ bit falmen bbénfco langBe tot bat Bet betert,

Ghemacht ghefwollen.

349 Stem een bie 3Bn lt;6BematBtgBef mollen i^/ faï
iitmen bltec blabeten enbe voHlIen blaberen int laipn Tax-
us barbatus,ofte De tDO{teIen baec ban foomen Die blaDecen
biet Br^gBen en Ban / enDe Doen Dit boojfj. tn eenen nieu«
bien eecben pot enbe fieben bat niet out btec op be Belft/
enëe boen baec tnne foo beel aittpnst aio een i^oenber ep/
enbe baec meDe falmen Dat gBebtecbfioben/ menmac£r
toet een mepntcB Daec meoe baDen/maec niet te Beet/
btt: tiS ootB goet boo) l^eeiDen.

Stem ep loof/ Dat aenDe l©flgBen / oft epcBen boomett
lQ3Pdpractlat)üjafioftfiaet tegen bet jonnen opgantB/
öatfisBetalbecbefle / DitmacBmen al0boo}f5« in toatei;
lieben/enbegBe^JuptBen alsi boben.

Bloet ftoppén.

.350 Stem Bloet te floppen/ ^èalmen nemen gDepat«
lt;^ct Copecoot/eube bat coobe ban een ep/oocB macBinett
^Kbp Doen ban gBetatBte Galnoten / enbe iBeccB ofte
fn bat boo}fcB{ebtn aoobt ban ep nat gBemaetBt/
enbebatboo}fjtB}eben pulbec baec opgBeflcopt/ enbe bjr

. Stemmen fal i^ulbec ban gBetacBte lt;iamp;alnoten/ befs
wneficopen.

Loot wt het lijf ofte-Wonde te drijven»

35t galmen ntmfnfofltt^l^i^tiff^n BWalfmentot

lenen

Verfchcydcn femedien
eenen fegeut gSieb}upc6t / enbe sieben bat ben setoontifti
ofte Qö^ftBoten met macm btec tnne/ enbe baec mat
fle ouoe Bottec tnne gijebaen te D}int6en/enbe ban macm
te bebbe gljelegamp;t / op be 5göe baec bat Eooat tnsöega«»
10/ bat Dp f meeten matö/foo fal bat baet mt £bmen,

Aliud.

352 lt;©m osioet tc (ïoppen/^i'em men fa! nemen '^tf*
ten trapt / Burfa paftoris g{)«nacmt / göelïoten enbe met
■JBgnebitfegÖcmengBt / eiibebatalfcoopbepbe fdelfTen
(foo bette oa bepbe fpben be r.cufe bloet) enbe op amp;ooft oft
Ü9cneltop gOelegpt / enbe ootb inbe i^eufegfiefteecben/
Probatum pto fuetlt.

Wonden Salf.

151 gitem tot een falbe booj allen toonben ofte feeten/
falmen nemen bat bet ban out göstoorbebleefcßo/ enbe
bat in eenen lepel gefmolten / enbe ban op fcöoon cout ma'
tet acaoten/ enbe bant bet foo beel aUi u belteft genomen/
enbe baet toe gßebaen ttoee lepelennbsp;bat cepn t0/

ènbe ongeloettc teete/ootb fo beele oube |0ep ©otter/ opt

toépnitft ^©gnebttB enbe een toepnitD 23oomoli/een loot
4[erup0/bit booïf3. faSmen op een biet fmelten laten lant'
faem/ altgt coetenbe tot bat 0et een falbe toojt / enbe m
iumpiaelieten gDemaecSst/ etc. bie plaeflet en ^Imenaue

haaÖenwtbetnfeutoen/maetoebupIniöafmflfcBcnenDe

foolangöefp/ batfpbioogöiO / op bel©öt;be latentes'

Wonden dranck.

354 gitcmneemieenloot ^ebutoaetBl^tiisefnJse«/
8nbetneenmingBtlenßpfcDeniatt8ÖenJ©gngB«
in een toecatuie/ ofte tn een cepu glao/ «pö« öat
bieb? tèeabefïöpt laten flaen/ enbe bati falmen bMiw^^
Öij«bjuptben/ wen raatg bat ootB to^llangetlatenfigj

Voor veelderley ghebrekcnr
bec nae batmen Bet ban boene Beeft / be0 baecBd bjfe Ielt;

wcgöelegBt/ enbeopbtell^onbesBtbonben/ oftetètt'
toecDbieebeblat.

Steen ofte Lëndèn pijn.

. 5 ff ^ahiienbeö moigBens nmBtecenfoöftoaecaljl
eenen lt;6ont lt;©ulDen / blepn gBeftooten 3feceeften oogöen
wnemen t meteen Èïepn gBelaeflienUjacm JDäns/ enb«
Öaec4oftè5,upjenopba(ieni

Hals ofte Keei.

gitCm boot eenen quaben HaWofte gBeftboilert
«ed galmen nemen bie saojtelenban lt;t5onttooiteIe«
w'ön 9eiidonia,enbe (ioten bie tn eenen JBoitiec Reen/
We ^amp;9fel/ enbe ban baec toe goeben ßgnfcöen IBnn at»
^en/enbe laet bat tfamen fieben/ baec oan filmen b^ in-t
Oen mont nemen / foo toacm alfmtn Ipben matö / maei
«jen falbeê ntet m laten gaen / bit falmen totbjpcerfen

Vcrfchcydcn remedien

rwsöe/ öïe booj jgn/falroen ttEtnen ï^atss/ ©aö/
pen öuet oft ^zttm tuet/ ouoe iBep ©otter (amp;oe oiioeE
Doe beter) Ana, öit boojfcöjeben te famen göefoDen / enoe
U)el omaOeroect/ enbe alfoo op teut toater gijegoten enoe
ban bat tiupl baes repn ban göeftDept/ enoe bat b)o« daquot;
tot een Èoetcèen/ Dietban falroenoan bunne plaeliet'
beng maecamp;en/enöe le^göenfe opt göebietli / enbe foo w»
te öaefi Öeelen bJtlt falmen maethen een bigfeen oan btec
enbe^amtllBrt ©loemen / enbe een toe?nu;|) ßoggoen-
btoobfS ferupmen/ baet onber göebaen/enbe bat te fatnen
Obefoben/ enb® tuffcDw tmeeboeticleniïopbeplaelt«»

Aliud.

?öo gitemeenfalbetot mnbeofteoubenfeeten
open ^ijn te maecben/ falmen nemen/ #«0/ ter-
pentijn/een toepnteD fiolftacnö/ boom oli/betten ©U'
gfl' f o^jment ScögOen tan / IBep botter / een feer toep'
Hieb ©?rgöen!:euftl/bit boojf. eben beel batgöenotnett
batreufel/enbe Äaffcaen/ melonüet maltanbecen gg«'
roert/gQefmolten enbe alfoo tot een falfgemaec6t.

Bloet ganck ende water.

36t gtem tiooj ben ©loetgantft/ cnbe foo göp tt
tec nict maetben cont /falm«n nemen bupben biecft/ tnec
(ipctßen «Sönebtcß / in een fecc öeet onbec een gw
mengt/efttufTcöentbJclünenboecben fobjacmalftne«»
ftjben macö op ben ©uptS gelegt/ cnbe oat bitbmüsi bec'
nieut/ oocft tec bjeecaen eenis atö«c op be lenben gÖ^P;'
enbe tic öaec bjatec niet en tonnen maecfeen / foo faimequot;
ben \»o|f5. bupben b|ef 6 mn goebcn bjgn göcfobcn/oo^
a{0 bojcn op ben bupcft Icggö^.

Brant van Bufcruyt.'

361 gitembooibenbjanbtbanbafctttpt/n^* JJJ
bjitbanwtibcïftöep/ «nti?öfltiPtfcöMP«üiwt^„/

^ Voor vccldcrlcy gebreken. 57
Jagöen/ enbc bact toitte bjoobt tn b£ictoewBt / enbebat
Wfcöieben / göenomen enbetufltöen ttoee Innen
gg^göÖelept i)p ben »lanbt/ enbe alle Öalbe up^en

Ghefwildoen rijpen.

.363 Stemmen fal nemen aöeftootenlLpnfaet/ ent»
met een göefpalte ofte gBefiooten ©pgfie/op bat sfierioll
«fleiept/ fait boen cgpeit enbe booj boen gaen.

Hant fplijtinghe.

, ,364 Stembooj épIgtenbeoftefcBoiftlgBe^nben/
laimen nemen fneppeltngBe ban Heet / bat be^tfioen*

inaiietï(b^tgeefmeetbelleecfn0ben/enbebtetep6enö

sMss'ga.!quot;'''quot;''''''quot;quot;«quot;»'«

loncktefchijneni

hi.^'«quot;f « öowfen/ falmen nettieit
»„«fï «manbelen / bte feec geel enbe bet 5fln / bte falmeti
tojpngöenbat fap baec tot /eube bat fap ba«
mojtelen / baet toefaimen ootB nemen tepn l@a!S
/ bat göefooben enbe gDefcBupmt / enbe bat
jjei te famen gOemengDt / alis een bun falf Ben / enbe bat

«ft rimpelen toiU

Don Worm.

iiti®^lt;Stem bóoj ben ® cu toojm/ enbe alle toojmen Bt
«oe fcBaben oft feecen / falmen nemen aioe ofte gotbett
^eutiecB / ofte (loute HeuclcB/ tnt Hatgn Totabona, bat
ohJf^ fii^oen gBeftooten/ enbe inbe oube feecen ofte toonbe

jg SwangherVrouwen.

%m

5gt;8 Verfeheydcn remedien
«en / entiB (tet bte m ecn goet mingpelen claisti ÄSnfg
giactgöen fl^ön/opWe öelft / enoe ßBeefpaibeup^,
te Otinclicn/ mtt ©obta jjutpe faUp »«tlofi to«quot;!!/.;«««
fal Die blaueren banDe «tolepe tnbeniBep Plwben W
felaesenbe ft|;oon toeberis/ enbebjooßöen WetumF
ttoee Inne boetBen/enbe legsen Ite ban toetf) ofmen w«»
Iben ï©tntec be^oefoe / ban fa Imenfe fnlBön fettet»/»»»*
menmoetban toel ttoee üantboUen gebbeni

Aliud.

gtemmen fal foetcmeltB nemen/fieben bfe/ enbe bojj
Da« fnne gtiefiooten opreföte ^cfftaen ban r.oo|t / ^
beel Mfmen op een goet punt ban een mest leggDen mMP'
bat fal be t^foutoc foo toctm fp bat Igben lan mbitntw»quot;
fen goet S)alf ming^ele oft pint bol.

Peft.

368nbsp;3|temtoanneecmenbie i^efieetfltcgtW/foo fflj'
mtn nemen een feec bacfcD ep/enbe Uggö«« ef««quot;'
bpt bpec/ bat 0et booj Deet toatm toojbe/ enöe ßaent ban
aent fpttjst epnöe op / enbe laten ban bat tolt totlpopen/|o»
Jtwel bat men bacc tnne canboen/ 3. ofte 4. mael gUeftoo
ten feöepeltf/ alfmen anbete fout int epplatö le ooenA
enbe rcerent toelom/cnbe biintfeenbattn/fittenbe tegp«»
een goet epcSen bpet/cornet eenen met couce aen/ )oo i««
men een boon gcoot fgnen^jiafeelunemf met1®8n/e«»
Coemt Oet met Bitte aen/foofalment mei lt;enbibten/o^
anbete betüoelenbe toateten innemen / enbe baet op
toatm te beböe göelcgDt/ batmen aent ftoeeten conw»
mactf.

Peft prefervatijf.nbsp;^

369nbsp;iSeemtiöolepe/ iBgntupt/ffiltetblalwenM,
ben »pboet/^outtoojfelen/intlatgn Calendula,
toojteleri /tntlatgnCciidonU Ana enbe fïootw btt w^)

enbe met ü^gnebicB/ boo} eenen b{oogen boetfigenw^

' ^ ------------------------laSS

voor veelderley ghebreken.
ftómen bat alle iBaenbm alfoo boet/falmen aanbe ïBedl-
lentte (booj «©oniï aOenabe) ban bïp ïötu

_ 370 3tem toanneec men be Ï5e(i Bcgaßt/falmen tet -
ptni (eecmen oaec op flaept) nemen/ lt;©our toojieien Cc«
'idonia enbe ï©gncHpt een jeberjseen Bant bol enbe in een
*ntn0t)elen goeoen ©gnebttft Ad mediaatem göefoben/
«nbe booï eenen boecb gebjutfet/ enbe baec »an ben tcnnc«
«en eenen goeben äoemectebjlntfee'seBeöequot; / «en toep»
nitö op be beenen gïjeöouben/ tot bat ben bjantfeintlgf
BBefontben iö/ enbe baec naec 0em tegen een öeet epitien
•pee te ftoeeten göelecamp;t/ enbe bacc op göctoanöelt / enbt
)em eenen tgbt gaenbe geBonïen/ tan Ijp befen bjanrfe bp
lernbeöonben/foo t0 Op göctoonnen. Expertum m com*
plurimis, inDucatululijalenfi. Anno. 79. ©teJBeûtaen

teaaenoficelatenisféccgoet.
.. 371 3tem toanneec men be ï^cfl tcgtl)t/ bat bpec luit
«Innen te bluffcOen: jReemt ï9acpenplatten/enbej^att««
[töaebe/ elcb een Bant bol / fngbt bat in ttoee/ enbe fettet
tn eenen |9ot enbe giet baec t®gneDitamp; op/cnbe laet bat 9.
oft 10. bagöentoeaBefioptliaen / enbe öBebïHpfuen baec
ban alle bagBen eenen lepel bol / foo en matB u bien bagH
BÖeen bpec ban binnen fcßaben.

Peft Lucht.

_ 371 ©oot belSeftlucBt falmen alle moigBengebjnpc-«
«en/ eenen lepel bol goebem©gntbttamp;/ efi bat m enbe booj
be nenfe geftceben/opgctogenia goet/ oot gebjoncSen etc.
3ltem ï®gncMpt tn1©gncbic6 genet/enoe bp Bcm geoja-
gen/baec bicBmael aen gecootamp;en etc. gtem ï©nntMpre/
wtcne ban 4amp;6etnotcn/enDe ©pgeti in (ïucben gcfneten/
en onbec een gcfiooten / enbe baec alle majgBen een boon
Stoot ban gBegBeeten. 3tem Radices Zeduanc, in linc-
«en gef neben/ cnbe bte geHnontoet/ alfmen tn quabe loeöl
Baet/iu obec al goet.

Exter ooghen-

m jieemt mtnbsp;»gt;int(t(6((i»/ toilet of

^ 3nbsp;Itoow

loo Verfcheyden remedien
(iootet maï; enbe leasöet op be Egtbooten/ofie «Cttecofl'
g{|;n/be0 baegöis p. oft ïp. inael/ bit ccupt ootb QtiiOiit*
lienenbeop1%nbens{)eIept/ baec quaet bieeftü inne»
tie0 bairaöst oocB tuieè oft bip maet / tcetbt bat qnaei^
bieefcDmt.

Aliud probatumteghen Exterooghen»

574 ©eemt een ©pge enbe fngtfe op/eabe neemt baec
een fhicft af/feo gcoot al0 be €j;tecoogtj to/ enbe boet m
faet ofte ßtentfienis inbe Bögljc fcöoon mt/enbe legöt Dat
anbec opt feec / met De btmienfie 3öDc / oea abontß enoe
moïgöeng teitbeno een becftö ftucB/ Dit moitmen al wat
lancBDoent

Aliud.

J75 Becmt Dte blabecen banlt;©otitBloetnen/ enbu^fift
bte/enDe op Dc iCFtecooaen gelert/moigenjï enbe atoont^/
becfcDeblaoetenetc. quot; '

Verbena oft Yferen hart Virtuteu»

j^eemt l^erbena oft f fecen fiact gefiooten/ enbe
op l^ouDenofte feecengbelept / Dat Deelt boben maeten
feec/Die toojtelen öan Verbena gDefoDen in ßgnftDenja'
ctgDe U^gn /10 feec goet abontg enDe mo)aDeigt;0 een BO'
mecamp;en bloct toacm bangDeDjoncben/ 000106450^''
fltcöt.

'®iöoocB feec soct baec ban gBtDjoncbenDegöencbte
feet Docflen / bat fap ban ©ecbena/ met tSijnfcften iatta«
3®önfngenomcn/ öecömftalle JPenpn ofte ©ecgift Dat
lt;n ben menfcDcnjijn mocDtc.

Verbena gefoDcn tn fcDaoH clacc toatec/euDc Den
^en tngDeggcben/ tieiDaec feec goct boo} menigDedep
Ktantbept..

^at fap ban ©ccbena cnbe fap ban ©enicool / ban ie'^
bccjS eben beel enDe bat toel onDec malcanDet t gerne ngt/
•nbe Dtcsnael Deg DaegDöinöe oojen gcoaen/ bat wpnifP®
btoogDcttmbtbccBia^ct oo^ Sitg^cficDt. ^^

voor veeldcrley gebreken. i o i

1©o«eIenöan ©«rtieiia flöeDJootÖt «'öc BlfjJti ge«
ftooten/ enöe baet alle inojgtJen UJSt wn itigenomen mee
öönfcöen jauQöen ï@öny enbc ttoee upieu baec op g0e«
bafi. 3tem be^ abontss oocB alfoo genomen ^t bcrb?öft
ofte boet afftbepbcn/ benbieecben tnfenben^teen / oefe
©etbena öeeft blaeu bloemB«i0 enbe bat 10 bn befie.

FebrisRemedium prefentaneum.

577 jSsemt alfoo bcel foutö alöem gtoote Jpote en^
bint bat tn eenen Ipnen boecB/ enbe toetpet tnt bpec/ etibe
latet bianben/ tot bat öet een gloeperbe tole tsi/ban nemet
tot öet bpec/ enbe faloppet toel tn fiutfeen / er be ujamieeK
ben fiecBen becopbe aencomt/ foo geeft Öem bat met «la^
bobenebicto toatec te bitticBen / ente Jjet fal Öflpen' er^
foo öet teneerfien niet en öelpt / flt;mn«nt notö eenp ofte
ttoeemaelboen.

Aliud.

378nbsp;€egfien bte Coojtfe falmen nemen een groote
;lgt;ptn / een oanbe ^pttinen met een gtoote toitte bupcB/
bte falmen in een gtoote i^afenoot Doen / ma« slfmen bie

^ptn Date in Doet / falmen Die öafenoöt tonïoiiimcmet

toot toa0 toemaetbf n/enDe öangöen bat act? Den öalö Dat
öet eenen op Den Boftfi rome/ enDc latent fo een toqle öan«
PÖen/ banblöft bie «oojtfeofte Jrcbp^tot, Supcrfti-
tiofum eft.

Swanger Vrouwenfchadelijckefpijfe.

379nbsp;©joutoen Dfe üintDiagen/ fuller göcen «Sapimt«
5elfalaet ceten ootB niet obet
fo?Bö:lnclii0/eenboobt Mmtec ^ere quot;«Sfi^J?
eti moet ootB isabaltebe / j®aepecaen/ofte25uftUtum/
DocB göeen l^etecfeli eeten.

380nbsp;3item oft een ©iouto een ftoacB tcai^tB »fnbt
bloecö ofte bp öaetöabbe/falfp nemen «famp;altgaen / J^uf«
laten/enbe gcoote jfolie/ofte iBufcaten bloetnen/ban elt

loot/eniSttoWtootCaneei/een acöt«nö«l jaoojt^of'
(f^ 4nbsp;fvmti

lOi Verfcheyden remedien

fcÖ^eüen Btupben falmen tuel fiooten / göelgcB ootb Den
^upcBec/enDe mei te famen onDee maltanDei:en oiengenA
rnDe Defmangöec B^oitme falalle mo^gOen een ofte
fneöen mntebioot ofte meggen een mcjpnttö öetflen/enpe
ban mat aanfcöe mgn baec op gteten/ enbe boen ban mei
ban Dit l^albec op bat gemepcBt l@ttteb{oot/ enbe
be0 mo;8den0 nucOtecen. Fprtificac Fpcum*

Aliud voor verfchrickinghe der fwangher
Vrouwen.

a8t l^ianneer een fmanggec l^ioutoe totgaecen t^bt
comen f g/enbe Daec buneBt/ bat {laec ben noot aentoemt/
om te bacen / foo fal fp öaec atngöeftcöt toaffen mei ce-
QÖentoatec/ fomeut öcbben tan / ofte anbeta metanbci:
ftöoon toatec/ 3|tem öaec lt;©0{en/lianDen/Ptmen/er.be
i^alst.etc.

lt;enbe f00bel^{0Htoe tnöaecamp;tnt btagöeneenisbsc«
ftö)icbt toaec göetoeefi / enbe om te toeten ofr ootb cecö'
ten acbept 16/falmen nemen etn öalf miitgöeienbecftöe
foete %oemelt6 / fieben bte enbe Doen baec inne ten toep«
iittö gfjefiooten ofte geto;eben ^o^taeniÈi ban noo{t / bat
Cal be f toangöec lajou toe toacm bjinigen / foo öeet elO fP
batlfjbencan/ifl öan öaten arbept / foo en fal fp niet op-?
Ifouben/ tot bat lt;0obt alniacötitö Oe b{ucöt betleent.

Aiiud.

381 laeerattoatgtoenöoofemacön/enbeWpoftbtcf

Hautoecblabecen bte falmm te famen fiecen tn ötjnfcöen
Slatigöen totjn / enbe göeben bat bie «joutoe toarm tn/
i|i ben atbept/fo fal bie b}oiitoe nfet cnfien tot oat öet Bint
gÖeboo)tnto.

lt;® fte De ©jontoe ben «tbept oft toee / op be tetöie fï«'
jbp met en toace/ foo falmen ficolep fiooten / met ^noet^
sogöen ootb falmen öaec :StoIepe faet gcfiooten / met öei
ggoa^ fnne geb^n / foo fMll^n bi; t»««« l?r(lont op M

voor veelderley ghe breken; i o|
Vrouwen doen baren.

383 JBe» fal nemen ^töetlep iSlabercn/qnctfcnofi«
^Dtöbentie/ enDe leg göen Die op Den l^jeuluen jRabet/
bat l^int moet tian i)aet aimaeci fcDoon Doot.

IBanneec Dat Ëtnt inDe göebooirt bigft/fao faSmen btec
Pft bpfptoehen fto^nen blepn (looien / me; ßieeften e»De
Snoetje oo3t)en/ öeeftmeu mat aDebpecttben täoofema'
tgn/ baec ban falmen baer Utat bp liooten/enöc geuent bs
buutten in/ foo fal bat Ittu gtjiboojen tuotben.

Aliud.

jgeemtbatfaeirbattnbeiaoobelamp;Ioetnentó biefnt
«oojtn mafTtöen ali» fp toel tpp jpn / enbe oai faetoocfe
töp etc / bat falmen toat (tcoten enbe fcftjabben baec toat
^enöooien0 / enbe toat üertg Boojenjai bp / enbe giiebett
batbeBjoBtoe inmeteenrcemerlien toacmen V^gtw
enbe fp fal gBfbaten/ enbe foo falmen bie l^^joutoe ituf«
jcDen ^nubaren / enbe naegücbooite / oft bie mceDcc eec
bietooojtfomt)ingöeben toat gfjefcBacft eenDoojen^/
enbe cen biaetfitn fön^outiS/enbe ttoee gclïooten iêtDel»
hiß 23ee«t6eni8/ bit falmen/ De ©jcutoe boojr met inar«
«ben ©tjn inficben/enbe iojjacr goet boo? atfe onoemRCft
i^be boo? be tiatoce/men fal öet feint 001amp; fön out enbe
Cenöooien/ cnbebjp geftoetcn ïRrefco oogöen enbe bjp
pöcfiootcn ^noetüß oogöcn/ met ï©ijn iiigöeUen Dat tj3
gt ^tnbt feec goct boo} btcricDept / ence alle qaaDc toia«

Rafenden Honts beer.

.jSj iSeemtlBgncupt/ cel ofte fmaiaamp;etonienbe bat
«TOf ban totlbc Caerbsn / oft bat bp be «Caerbcn/ op flast/
JBeemt befe 6ruj»beu 3eber0 eben beel/ enbe te famen gs-
quot;ooten etc. jBen fal bte toonbe bie banben bullen Öont ge«
«eten ts/feec fcöoon ftöjabben/enbc fecc daec maken tnct
?n fcöoon meß contomme tot bat bie HDonbe blocbc / cii

0 5 ^t

I04 Verfcheyden remedien
tot alle abontö cnte mojgeniS /geeft Dan Dat öen geBtetJö
te DitncBeri/ r nDe tnaetfet cat ferupot toel toatrn ui ajfli'S'
bttlt/enDe ootit inacm op De UioiiDe gelegBt.

Stoelganck oude Menfchen^noch oock lofl-

ghén kinderen fchadeliick,

386nbsp;Becmt Dat ctupt Daer Dte flappen 33îoîmenop
tte 4amp;öeele Boter bloemen op toafTcöen / ettoe n at »«f'
Del/ göeen anoer brupDen meer/ enDc laet Daer moesi
niaecben / enoe alfi göencecö göefooöen/foo Doet Daer tü»
Botter tn Daer naec gamp;p Dat bet ofte magBrtbegpecry
meer Dte Botter en moet ntet met Bet iBoeö fteDcn »fl»^
ßBefooöen fîoptfe) Daer naec ató göP IBoeiS geten BeDt/'quot;
Djtncbt eenen goeDen Djontb Daec op/ Dtt Belpt enDj maeci
cenen natusclgtlien fioelgantb.

Purgatie.

387nbsp;jSeemt ttoee lootûofijnen blcfïcenen tot gBcbaeit
jeen loot ©cntbèl faet / een looDt IHnnis fact een loot ^oet'
fiout/ Dit tfamen gljefiooten/ enDe neemt een gtoote min'
öljeïcn âoete meltb/enDe fît Die op Êoolen/ enDe Doet Daec
Inne eenen goeDen lepel IBgneDttfe / cnDe laet Dat t'famen
Sj» een ficDen/ Dan Dat bel oft Ditfe boben af gBeDacn/ enoe
nieten Dat Dun ofte daer onDcc ftBoon afin eenen nteutom
eccDen pot/ enöe Doet Dat bco^'röjebcn tfamen geftooten
fn Dat nat/enoe laet Dat alfoo te famen toat fteDen/ Den pw
fecrDicöttoegeaett/ toannecr nuDat alfo toat gefoDcn

fo falmcnt in eenen fclioonen Doec (igf totboutoc en Doenc
tn een Ban DttBt toegefïopt/ Daec ban Dan ten glaeffien dlt;j
bicBmael men totl geDpitften/ maect een goeDc pucgattc,

Roofen Siroop dat Hert fterckende.

388nbsp;söeemt bpf Bantbollen gotDefioobeßoofm/ ej
bo« Dte m eenen eec ben #ot/ oft ÏÖan / enDe ^ Daer
bpf gcoote mingBelen oft DetDe Balöeßoop jltoom «quot;quot;

fcBoon#uttoatec/enDe laet Bet DtiBttoegBefloptfieDen'

fcBesp opwn gosDefïoop/ m Oietôet ««»t^^pÄ

n

voor veeldcrley ghebreken. 105
ftöïjoncn borcfe/enbe petlen«i ftBoon tot / tnöe boet bacc
toebec tiecfcDe toofen in bat upt flepacfieiiat/enbe laet ba£
fieoen on een gtoote muigBele /gtet Dat foo toatm booj ee-
tien öoolen boetb/wice perffet fect flpf toebetom tot/etibe
boet öet Dan tn een fcöoon pan ofte pot/ enDe Doet baet een
felepn glaefamp;en fioofen toatetpbp / bost tot eenmnigöcle
ban bft nat 1 pont ban ben beflen^uptüec/eetfi teel claei?
Bemaetfet/menfalt te famen ffeben tot Dat Bet Dftfi toojt/
enbe altntjt toeten/ enDe al0 öet Dttb tis / falment ban Bet
bpet nemen /tn een glas of tennen pot (alö ö«t Bout begint
te toojDen) gebaen/Dtt alfDan een goeDe ^pjoop.

Fiolen Siroop.

3 89 5©uö maecBt men oot fiolen ièfroop/mcn pluct
bfe b!aDeiben0 ofte bloember g ban De Jf toleii / enbe fiebC
igt;fe ootfe al0 boojf3. efi perfi Die Dantjotb feetftöoon tot.

êptoop ban fiolen ts feet goebt bicbmael toat tngöe'
Jomen/ eenen bie een BeeieftecBte Beeft / öet fiectbt enbc
betamp;oelt.

Fiolen ende Roofen koecxkens,

390 Beemt feet becl JFfolen bloemen / enbe placBt bfe
blaeuto blabetBen0 ban bc bloemBen^ / enbe toanneec bte
bjaeutoblabetBeng fcöoon afgeplucamp;tfpn/ foo fal men Die
Dlabet6en0 feet Blepn flooten/ eft bet felbe niet; toepnitB/
bte nu foo gefiootenfpn/ foo falmenfe boo? eenen Bap-«
«n boectBen ofte eenen I0ncn boecB toïöben / ommerö
ftöf uptoBebout/ ban fal men bat nat in een pan ofte
pot boen biefcöoor:40 / baet men altöt Brnpt tn maecBt/
{?|be fetten bfe pan oft pot fn een Boot bierben / enbe boett
«at öofentoater0 DaerfnneenDe goeDe igmpcBet/tïatiet
I® al0 een DtcB papBen/enDe latent facöt fïaen fieben/ men
j^oetet altnt toel toeten/ enbe al0bit een poofe tüb0 sBe^
L°ben öeeft/foo falmentaf nemen/eB fettent tn een ftljoon
[jeenen ofit aetben beBet / oft een nfeutoe fcgoone aecben
■ ^ ' - - • -nbsp;-nbsp;iiineect

Bout

lo5 Verfcheyden remedien
itout ig! foo faiment mfooBiooteoftfeUpnelitttrfeeti'
fnöDen alfmen ujil.nibuö maett men ooeööaoftn
beno/bte (lettamp;cn bat öette (cec/men macßet fo beel tfer-
fms maken alis men toil/men falfe mat tn tse .fgt;onne lefl'
Sen alfeBeetfcödnt/maes mei boo{be bliegen matljteti*

Een Vrouwe veel fochs te doen hebben.

391nbsp;jSeemt ILattonme enbe ©entèel / enöe fiebt bat/
fnöcfioaetmetl^et/ offtebetmeteen]^otn/eetbat
fulDp mei focU 0ebben/ma«t menmoet bie iLattontoe H»
^encBet alfoo btiBmilo fieöen enöe re»n.

SlflfnöenïPintet Datmen gfieen gtoenbefeomenen
can/foo fal men Uattonme enöe ©sntlicl 3act tn Duii ötet
fieöen / enöe D{int6en bat f foo fal men meltamp;O tn DC
bojfienBtggen.

Vrouwen arbeyt.

392nbsp;5|oe men een ©lontce ben arbept oftetoeen/ bae®
bat bint in oe geboojte ftaet/fal Doen betg^:

JBen fal nemen Datbrnpbt gbenaemt UDolfOtonBÖ^
Heeft gtoen gefiippelamp;e blabeten een goebe Bant bol enoe
taaifcBen bte fcffoon/ enbe bjoogBen öat matec ftöoon ar/
flootet falepn enbe öoumet nat ftjjoon upt / met toat W^o
ofte toiin/ enöe gßeben bat oen ®;outoen in/ enbe of oa»
niet en golp / foo neemt toat toitte oft blaeume nm^'
(tofttefpn be befie) jaebt/ enöe ncemt 2 of 3 ISionen
nen/ enbe ootb ifóreeften of ^noecj; oogljsn / bit te fam^
ilepn geflooten/enbe met togn of meltfe öat nat öe
loentngegeben/Belptfcec.nbsp;.

«tenöe of bte uaegBebooite feninbina ntet en toflbe boojj
tomen / foo neemt ? ofte 5 ban Bont öat tuffïBen be fictw
to be gtoote noten 10/ bat fnöt enbe flootet oocft fetepn/
neemt een ban be befle jBufcBaten / enbe boet bie in {»5
toerc6/ofte fn cen natte flette/enbe legget in Beete affc^/
bat immet be iBnfcBaet nfet en betbïanbe / manne^n»
bat toeccB ofte flette biootB iO/foo io be |BH(taet

voör veelderley gebreken. 107
tnet bat üooifcö;eöen fcout oan be j^oten/ enbe gében oat
beBwHüjetnmeibïatmentiJim / gelpt fiet teneetflea
mi foo falment Baes no£amp; eeng inßjjeöen / m toaet ee»
baßeamp;otfi«

Swarenarbeyt tcUchten.

ïöi jseemi een Hauten blaut / tnbebtnbt bat tn eert
ftBoonfanooetFfeen/ enbe leggBet be ©joubjea op öateti
«label fp fal met bieutöben baren/enbe ofö« 6tnt tn Ba-
len itcBame booö maer/ foo neemt geflooten Canetl/enoe
BBebet be ©toHbte met matm matet tn/ foo fal bat iitnbt
tecßont geboten b)o}ben.

10001 benamee Poot bte Btepniamp;tBelbtfcDbeetiBenö/
enbe mat ^noecj: oogen/enoe gebet be batenbe^ioubje«
metbjaimenmgntn.

I^annect bie ginberen BcglTcBen ban }5uptamp;-mee ofte
tbinben/fulmen Baer een mepntcB geflooten üxBelbiftfi
betntbettisi met maim focB tr.geben*

;Sgt;o8 Baeli bat Bint gBebojen 10/ of eintt® nat insöneti
mont begebt/ fal men nenten eenen Bam/ ofte Broon ban
eenen lianen Booft gefneben/ enbe baec meoe bat onbeifle
enbe opperde tantbleefcB gefireBen oft gemieben/foo fait
Öaefi fonbec pgne tanben Biggen.

t)efe navolgende medecijnael ftuckenzijö
ghefchrevcn uyt eenen boeck, dat den ouden Heere H«
Didtickvan Aenholt,ïalighe Vader, ïacobvanBronck-
feorft van Batcnborgh,Heer tot Aenholt, 5cc, gefchtcven
heeft, allegccxperimcntectde ftucken.

Rafenden hont, ofte heeften beet.

Tv«ee tegBen falmen neemen Slefrept / fmal^a-
. UtM/ a5etoni/fmal ï©eeaDl»ï«be/ ©önrupt/bal
ttttpt ban toilbe €aecben/ enbe coobe lËicte / een febet^

Iö8 Verfcheyden remedien

D^tjn göefooïien y enbe oanal0 anbec îfàoe^qDeQ^ttt»!
Iien25ee(ien falment met tuatec fieben/eu je tn. ipf fcBwo'
ben / bat feec ofte Oont0 beet / falmen met eenfieet^F
contom beenen / enbs ban bant boo{fct){eben jSoeP oaee

Beroeringhe ofte Popelfije.

395 IBen fal nemen een goebe iBufeaet/enbe fo ftnaer
tubesienalisbe jËufeaet fiuaec 10 feec clepn gOefiooten/
énbe een 'tuepnicD :i5ebec^eef baec toe göebaen/ enbe gic*
ten oaec op Qo«bsn fatigpen @!?nfeöen3@pn/enbe laten
bat alfoo 24. npjen oftlangfjecfiaen/ enbe öpncfien bf0
bae^ö? tbiee ofte bjp eetlepel bol baet ban/ bft te een goet
piefecbatpf bco} be 3amp;ecoettngöe ofte l^opeifp.

Febris ofte Gortfe.

? 96 naen fal nemen 7 ofte 9 ofte ti (altgt oneffien) oft
meet baet naec bc petfoon fieicbts ban naruren / ^rpeS
co)nen enbe bte graf f n tmee göefiooten/ baec toe göebaen
btpmaelfoo beel foncjS /alfmen tnff röen tmee btngöecen
Öoubet)matö / etibe bat met een clepn gelaefamp;en ©lieten
ebftb onbec een gemengt/ enbe alfmen bat bpefen
ingöenwïien. Probatum,

Barende Vrouwe.

397 JBen faliJfe 23arenbe b|outoe eetfi ban falt/oft^
, jPË^ufeaten bloemen/ enbe lïnet 1 laten eten / tnben t^t be0
S Bcbeptö / een toepnfcö baec nae falmen nejnen eenboó'
ten/enbe öraen oogöeu/ (Nuk Vomica) jrDerp een mep'
nfeö tn eenen lepel göefeöept / baet toe göebaen / tott««
Agaten oft inmeten fïeengöepulbettfeect/ enbe bit met
etntoepnfeö toatm btecjSingenomen/ootft ûofemacpn?
blabecen enbe bloemen/ met sapn gefoben enbe geb}on('
fijn/ Facilitat partum amp; Libcrat Fsetum,

Peft op doen rijfen.
598 IBen f(d nemen €rffllieï/ *»atti»ofiaegf«W

voor veelderley gebreken. ló^
Citeren blafeeten/ofte ©lieren laeerfeeiijs/fomenbiectg*
Böen tan' enbeflooten Dienoojfj. tefamen/ enbebinDenfi
op öe plaeife baet öie fejlftentw 10/ Prodeft,

Oude wonden, feeren, ende vrouwen Bor-^
ften.dieopsnfyn,
399 ^aerteflöen falmen Defe naerbolgenöe falbe nc*
quot;ctnen. jSeemt ^ar0/ï©a0/;êtöflpen reutl^otöl^ectst
^et 10 beter) ouDe jBep Botter öoe ouDer öoe beter / ge-

«affcöen'Setpentön/ccnüJepnicöJBtrw/ttJitten ï©ie««
'^Dotb/ Dit Doo2f3. famen onDer een göcfoDen/ enDc oinge*
*oert/ enDe alfoo op tout toater göegoten/ enDe cout laten
biofDen / cnDe Dan Daer tofgöcncmsn / latent alfoo Djoo»
SÖen/ öier ban falmen Dunne piaefierbeniE! op lijnen Doetfe
fmeetcn enDe Daer opleggöen/ ban befc boojf?. materien
[almen nemeti jeber^ eben beel / enDe oft Die 8Öeb}eben te
Öaefi toe öeelDen/fo falmen nemen biEtf/tamillebloemcn/
enDe btupraen ban roggen bjoot/ onDer malcanDcren ge-
»»wnaöt/ßöefooDen tot een fapamp;en enDe tufTtöen a lönett

eoecbenDaeropgöelegöt.

Wonden dranck voor menfchen ende
heeften,

^400 jSecmtßooDenBpboet/ «Igope/oft goet cbel
SencicS / ^epDCHjS t©onDecrupt göenaemt / toal toojte«
•en/inlatgn (Confolida Major) int eccfie banDcn iEep/
?fe int lefie banDcti apjil/ Die toojtelen totgöcgraben/cec
Slecratöt totDc toojteleninDe btupDen comt / enDe Das
«ttetfie ofte bnptenfic ftoeert repn banbe tooitelen afge*
quot;öen/ enbe Den bafi tuffcöen öet ftoart/ enoe De toojtelen
PDenomen/ enDetnDen toint Djootö laten toojDen / om tn
P« gantfcöe jace temogengöebjuptBttt/notöfalmcntol
Sefebooiftöiebcn firupbeuDocnBjnnelle/ in'tDuptftöe
»ötelelc eben beel/tetoeten een ÖanDtbolen met een
smingelenregniSofteBicïiaopDeÖclftoftcbetbcnbeel/

«%mfanb?wbwntftetgefoD^/ffito«n öefen

jio Verfcheyden remedien
Uaeflamp;Objpmaïl een göeiaefSen hmto Uiarm te bp'titBert
göegtjebsn/ enbeoieiPonbe oocBtepn baec mebe
mafltBm.

Cönfortijf.

4ot ©00} ecn €cantamp;|0en(t8e manncesBp anöet^
tiwtCi'fenofte Slntiemsncücan/i^eemc eenen «Lapupncp
5gn bïöooite feüoon Qcmaetamp;t / enbe oat bel baec ban e«^
baen / etibeDieüerfooenineeiieumeumen tepneneetorn
©01 mïtöslf ïKgt;gncnbe mates te meten ttoee efte ofP
nitngtislen tfamcis / |oo latiQeöat B« toleefcl)0 banöe bee-
nen baUaltgbtDttÖt boben toe Qèeflopt/ ban falmen oat

bleeftö baet af nemen/ feUp n gljefneben / enbe uan m es'
nen (ieenen iBojftct flOeliooten / |óo Blepn men Bai e«»»
flatntbanmet tjet felbe nat / booieénOaten/ ofteiönen
bostfe / in eenen ftöoonenpot göebaen / baet toe ewor»
tmce (min ófte meet foot öem b«liefit) lo^goe^ «upc-
feecö/ «aanneel/lt;©aligaen/ƒ olt/toittcnnbsp;«ub een

Ijalfloobt/enbeeentoepnttö jlRuftaten jamp;agöcUn / een

Wnigö^offraen/ een iBMftöate-noot/ enbelatenbtt
booifj. te Wn opftBben/ enbe göeben ben ttancBen baec
banjfeeten/cea mojgcniEi/ mibbaeoö^ / «nbe abontji/ mes
tDatingöeBtNpmelDetoitteb}oot.

Swymel.

4oi JSeemt lt;omjin/®entBelfact/eWecnö8lf'«J{
«©webcï beften / 25aBlet »CnbeBen / eItBsS ecn bieienbew
loots / te famen göspulbetifeett / enbe met ^ptoop m»
oanfiicabet! ofte een EiectaariumgöemaetBt / bUfaimequot;
fijp ofte bietmaèl/ beiï mojgöens enbe abonto/ foo grooj
8lgeenlt;Cafiant nemen enbe tio feet aoet boo|b8 ^mp

melitiöö«wt8ooft'

Ghebrooken kinderèö.

lel/^tl tooitelen/booï toa0/fMmntöeBbentan3lm«»;
cngö wn mp Bottet/ bi« boojfj. Rnipben »»JJJg/

VöörveeUerley gebreken. it«
èatamp;t/ enbe tn een foo lange tnet be noo}noemtgt;e botrf
tét giteb^amp;en tot tiet gcoen nto^be/enDe ban bootgebaen/
Ötec oan met macm btec geb^oncBen/ofte bte Ktnme (foa
bat 3ätnt notö feec jonek to j tngöeben / men matö ootK
tnel mintec gcoen baec to ooen.

€nbe men fal op be 25jeuc6 leggö^n EmpMram Cot«
tuptionis.tîjeltfee j^laeiîectnùe 38pteecB te coop tu / enb«
laten btebäec töten oft beectölen bagö^n op (esgpen fon-
bec afnemen.

Vrouwen die de ontFanckeniife, door de be-'
flooien moeder behindert oft belet wort,

404nbsp;^almenopenen nietöeetetDafTing|e/baCrinnä
Sefooen 10 Jßalue ^aet/^engretlt ;:amp;ottec/ €gt;ltban(@(p«
be/öEamillen/'^erpentön/ ©pgen Cafften en bat aebam
tnbe ©tourne ^töamelöept/ötlipt.

tgt;oode vrucht wt fmoederslijftö drijven.'

405nbsp;j^emt Caflotum/ enbe BotBt bat met Wga enbe
btintttt bat ot0 abont0 enbe motgen0/tfî een Itnecötften/
foo faitöaeßafijaen/maect{t een iieecöbeBCnfaltfmaei;lt;
Ificbftöepben.

Mellieratüm wort alfoo ghemaeckt.

. 406 jBsn falnemen/een lepel bol i^onitöiS/bie ftip«
WC enbe lopenbe t0/enbe tnengöent met bjp lepelenHau«
pec toater/ enbe göeeft bat tp b^ncBen / een ©toutoe bte'
wacbeptt0.

Meedom der Moeder, daer die niet op haet
plaetsçnis,

. 407 galmen nemen/5Mfaet tn toatec ßöefoben/enöe-
®«cfa(ttientnfittcnoftebabcn / ooeamp;matömenncratn
Helten toottdcn fn ao^fin gefoben / enbebaei;obccgeamp;aee
quot;rte göcffooft/Sitcm men itiacö nemen ©pgöen 35|tm«

pm

III Verfcheyden remcdien

ba» obec gebaept/boetbe moebec (ecfiont op Baet plaet^

gaen, etc-

Koeck inde lijde.

40S ©ao{ BoecB inbsc fpben falmen befen b^ancB ma'
Ben / msnfal nemen foo beelpfop^/ alfmen doo{ eenen
«aouben ÜïtncB op een mael tcecBen fouDe / oat sBefiooten
ineeiun JBojttec/ baeccoitelpcBgBeenlLoocBinnegBe«
flooten en ti$/enbe flaen bat ooo; met mute jactgBe
enbeojtncBen baec ban alle mofggeneen Blepn kpelBen/
(nbe be mek fal mt be jgbe becgaen,

Verfche wonden.

4091^00) betfcBe monbenbiemen niet toietlf en beef/
falmen nemen/ ;|)pecB/$abie/^afenlt;@ecf/ CcupftDOf'
tel/ met UtlTenBrnpt/ ^pinnemeb/ bit boojfs. Blepn ge'
gatBt/ enbe al0 een plaeflec baecopgDelept.

Wonden doen trecken»

4to ^Imen nemen cen ofte ttoee toitte ban betftBe
Cpecen/ ^apaaocB/enbejU^dncuptgeflooten / enbebat
fap banbe tcupben bootf;- met Bet tolt ban(tSp/toel onbei;
malcanbec gDeclopt/enbeeenen Ignen boecB/baec fnne nac
OBemaecBt/enbe bloet toacm opbe toonbe sBeletBt/enbe
btcBtoilsf/oecbecfcBet/oocBmacBmen nemen iDpnebicB
baec fnne boecBen nat gBemaecBt enbe (laenfe om ofte op
be toonbe/ooc macBmen nemen becftBe bfec gifl/tufTcBegt;*
ttoee boecBen baec op gBelecBt/enbe bittoilji becbetfcBe^'
tmBt ootB bat bpec tot be toonbe.

Vrouwen fweerende Borften.

4ti ^aettegBen falmen nemen/ lt;Spfegetöen0banW
l^ntoen beberen/ feet tlepn gBefneben/ enbe baec toe Sf'
^ten fnoec);; Boutoen/ bfe toet geb}oogt 5gn/baet nae»
olfbo mettoatmbfettngBeuomen.

Gight.

Voor veelderley ghebïekerir iti^
bhe foete jBelcH göefoDen/ enDe tDat^offcaenbDaecIi»
SÖeDaen/ enDe Dat met eenen mitten muilen DoecH fo beet
aifinent IgDen tan Daee op geUggt.

«©ocß mactimen nemen DanDe gtoote MtfTen UaDttett
enDe Daecom göeflagöen/men macö oocg lt;0out mojteleit
olaDecen nemen/enDe Daecom gebonDen,

3boeD{ec6 meen ^anne Djoocö geb^aDen / enbe foo Deet
alfmen Ignen matD/Daec op of om/met eenen Ignen Doecft
QDeflagDeni^goet.

. ^ielt;aitDt om t'DetttiDcDt/ fal toitte Boomoltmet
toacm biec onDec een gDeelopt nemen/enDe baec foint^tgt
een gelaefben ban D^incben.

Ruycheyt wt doen flaeii.
4t3 galmen nemen/Baetßelaec tonnen / i|bltob)te*
len/ eicb eben beel/enDe een toepnicD folffecd/ allest ilepti
QDe|}ooten/en De0 eenen Dalben eetlepel met toacm bietf
Des mo;gen0 nucDtecen/ enDe m abontsi/ toanneei meti
(tapen gaet/ingenomen 5 ofte 6 Dagen*

Apoftemen oft Weedom inde Börft,oft lijf.'

^imen tecDen nemen/ een Dantbol Cacbébena-
hnbsp;quot;/H ^Pflöen/ tn ßucßen gDefnebeu eett

bte^Deel pont ^jupmen ban ®amafl / mei De (ieenm
in ttoee gDefiotw/enDe een tiepn Dant bol eecenpig^ / btt
quot;oojf3an tenen ftDoonen nieutoen ecben pot bitöt mat»
«opt/ met ttoee mingDelen lagnfiDen / ontcent o»

8enö/mtDDaegD0/ enbeabong/ geDiontfeen»

Aengheficht dat root oft puyftich is.

.4t5^®aectegDenfalmén nemen togneDicS/tognBelfe
ïïf e toit ban lt;epe t'famen geOagen/ enDe met toectfi oft

Wondeii dranck te maken voor al goet.

quot; ...............itï

114 Verfcheyden remedien
pant mnbsp;twt BanDt bol touttec ctotn /

miit bol totlDe if toten/ fomen ben ^cöecnttb el niet txv
OTen call / falmen foo beti toeben ©pöoet nemen/ quot;Sfetn
iDanneet men geecne een toonb; l)acß gDeamp;eelt DaDbe/fo^
fabtteu baec bp boen cen bcupt/ batmen bletten fßaepF»
blat noemt/31tem ben i^eDäcnitbel moetmen foetbcn i»
iBep/ 3|tem bie anbec hcupben foetSt men tuffttJen on^
©loubjen Afliimptionisenbe Nativitatis Managten»
befe ccwpbenfalmen met oe Hangen ofte (leien aen becto»
fonbec mojtelen af b)eBen/enbe latenfe inbec i^onnen D{0'
ODen tuffcBen tmeelgnen boeeamp;en.

lt;©m cenen bjactfe öan befe ficupbente maßen faimw
nemen / elcßß foo bctlalö boben gBeftöieben/enbeboent
ineenmingfielen mgnis/enbefiebentopbeBetfr/ofi m«n
flöeenen togn en Babbe/ falmen nemen goet outblet/enw
toefen bjancB falmen gBeben te biintöm eetien to getoo«*
10/ bee baeig^a bjpmael een gla0 bol/ macm gBemaet» v
mojgBcno/ mibbaegBO/ enbeabonto.

SM baec bed monben 3gn/ fabnen be0 b}anti; te mtet
bitncBen/enbe alfmen ben bjantfeeecftmael Beeft ßBena'
tnen/ falmen op be monbe een coot Coolblat leggen/m^^
mabent te booien eetfl toacm/enbe nettent inben bjant^
«nbe leggBen Die tael fpbe ban bft blat op be monbe/ ma«
Coomen Die coobe cool blabeten niet tonbe Btpgen/foo ffli'
inen nemen25oomoli/enbe (ItötBen bie met een beetBen/
tun boo; be monbe/ enbe leggBen ban een ^aptec baet op
enbe boen bie boetBen baet op.

Sltem manneec pemant gBemont W eet men Bern w»
bjantB gBeeft / foo falmen tetflont maBen een lt;epes plaf.'
fiet ban tmee oft bjp epet mit / bat felbe gBetlopt en w
om mettB gBetlagen/enbe bie plaefiec alfoo opbte tnono»
gBelecBt/ enbe bie laten leggBen tot op ben anbeten bacö/
maec l(l bannen ben bootnoemben bjantB ben gemonocigt;
t^ont fngBeben tan/ foo falmenbl« Cpvt ploeflet tot op
benffibacBlatenUgoBen.nbsp;,

ll^aectoatMa aoponbeBotc blotbenr.letbnlt)eialt;^J^

voor veelderley ghebrekcn. 115
enbe bte€pec {ilaPec afbjeef/fo falmen ncmeni^ttec ftDa'
Un/Iegsen bie tnt bpet enbe b{anben bte ftnatt/ enbe üoo*
. ten bte ban tlepn/enbe nettrtn marttten peettfbiecft / enbe
mengden Dte onDes bat poebec toan fcBalen / enbe fïtopett
bat bun opbe ^Eperplaeftec / enbe legOÖen baec boben op
notö een Dun €per plaeHetÊtn/ enbe latent aliSboo»ft0ie-
«en leggöen,

Antonis vyer.

4t7 ©oojlBntBöHtiS ©per enbe anbec »jantblupi-
Se falmen nemen/ '2L:öont0 ]amp;rupt/igon b)ottel of biupn
tootrel mtlLatgn/ Schtophularia, ban bie brojteleneen
Öanbt bol repn göebjaffen / tn een mingöelen Ögnftöen
tbitten IBön ggefoben/ tn eenen nteumen eecben pot/ een
bupmbjeet tngöefoben/ enbe bejs mo}göeti0/tnibbaeeö0/
i cnbe abont$/een I@gnpotBenlaub) toacm baec ban gge»
ïgt;|oncBen.

JBaec foo ban get bpec Befticgbatc innc toaec/ foo fal-
men Defe nabefcöjebcn falf mafeen enbe gebjuptSen.

^temmen fal nemen ^oaootB / foo beel alfmenbace
toe gbebjuptben toil / enbe hlcpn in eenen jBojtiec ficen
göeftootcn/ enbe bat fap baec totgi)eb;ucamp;t / baec toc foa
bed ^omer l^oonitB aliEi beis fapiS isS / enbe baer toe gSc
baen fo beel tooutoen ^peen ofte |iaeltB/(btc een Bnetöto
wgöt) al0 alle tanber tfamen t0 / onber een göemengöt/
Cnbe baec mebe göef meert / cnbc eenen l^nen bottB tnben
ooojfeöieben b?ant6 ofte toatec nat gHcBiaecfet/cnbcbact:
opgelecöt bicamp;tnael met ben felben boetb berber fiöct/ i^
optecöt bebonben.

Peft prefervatijf.
_4t8 ©oo|bcl0c|ifalracn neemen JBctclbact/ ettbQ
^fpcacn met togn gcmengöt cnbe bat gtbioticftcn*

Febris ofc Cortfe dranck.

. 419 atcm booi bc öeetc ftm f W wum tefwfeeii
«HlfnöjbjantftmWifi^n/ wbettcm?nfoPl?¥?i®nWgt;ett

H 3nbsp;wvmr'

ï 16 Verfcheyden remedien
Jeebel/ fn eenen pot nan tenen mfngelen gaen matg/
Hoeft nfet tjact op een Qeöout/ nocÖ 9 of« blaberen Bo-
ranges, €nbfbte/ 25n0loffe/ €fcojep / ban eltb eben btei/
öaec loe notö göebaen een hlepn öant bol ffope / j®eUf|e
énbe }3etonte, oocB een filepn öant bol l^olepe/ ^oop ofte
I©aeluio|telen/ cepn göetijafftöen enbe göeftöiaept/enoe
mibaen bene göefpleten ofte göefneben/ we bmnen groen
fpn/fpn be befie/ nocö fal men nemen een loot «ngg faet/
een baepnftö gefiooten ofte geqnetfi / notö een ötetenbeei
ponbt goebeiSjupmenban ®amafi / raetbefieenenin
tuieen göefiooten / bit boojftö?eben te famen gfjefobcn w
ttoee mingelen b^tetenbe toatet op bfe öelft/tn eenen nie«'
toen bfcöt toegefiopten aetben pot/oftmen göeenen fi«»quot;
ganck en öabbe / fal men nemen een öalf oft j)«! lootje'
nue blaberen / baet naet be menfcöe fiettb ban naiupjen
fö/ enbe leggöen bie een BjoefBen öftebeBet goeben ßnn^
fcöen jarigen mitten W gu/ g. iq of ffö. uren te toestbe/
efi gieten bat tot ben boojfcöïeben bjancB/enbe latent met
be lijttpben een toaf of ttoee opfteben/ totlmen gpeen fene
tiemen/foo matö men ^obetbetofanbete Laxatieve ma'
tetfe nemen enbe baet toe göebiupiBen/ ban befen biancB
falmen ben ciancBeubeiS moïgöenis enbc abontd/eenen
goeben beamp;et bloet-toatm tebpncfeengöebcn/ enbebes

mojgöeniï mpten baetqp jöebafi.Pfobatiffimum.

Dranck voor eenen die in groote Hitte al
veel begeert,ende moet driDcken,fynen dranc daer
mede te weeren ende te keeren.

4io JBen fal nemen een öant bol tointet 45ec|le / een
tnfngelen loopenbe toatec een Blepn öalf mingelen
fbicB / een öant bol ^uccBelV bit bootf5.'lt;n eenen eerben
pot gefooben/ totopbeöelft bfte berbenbeel /bat berfJa»
ben Döifl feet/ cnbc netBoelt oocB feet fnbc öeete Coojtfe*

IBen baet ootB geffooten Caneelbp boen fnt fieben/
na batmen toil bienatupie fietcBen/ma^menbe^
te toepnfcs ma^cle n / falmen bo^c ^^uptwc

Febril

voor veelderley gebreken. 117

Fébr« dranck,
42t 5(tent men fal nemen eenöanbtöol jIBupfoojwt/
int jlatnn/Auriroulus Muris, cof6foo»eellt;©enEöeti6e»
fien / Dit ticoïfï. ffamen blejni gtjelïooten enDe met biec
CDicb öooï öUeflasen/ Dat tjet tenen goeDen DjantB toojt/
enDe Daec naecDatDemenfcpe (ïectbts/ falmen Jjem Dae
inaeben eec öp De Coojtfe tcygöt/oft tetfïont alfmen Dat
meent te ccpgBen/ oft beaint te boelen / enDe leg^n öem
toacm tebebDe/ Dat 0? aent t'ftoceten tomen inatp/öelïit
bit ten eetfien niet / foo matömen Dat ttoee ofte Djpmael
boen bat fal öelpen.nbsp;^ ... ,

lt;©ft nu Defen eenen tc fiercB toaec/ Dat ÖP Dten niet tn-
nemen en fonDe / foo matömen baec toel toat JiUptBcc^
bpDoen.nbsp;■

Altud.

4.Z2 ^temmenfalinDcn jBeettigbaaBenlancSbejl
inoifleRö nntljtccen bocj Den eeten een fiutamp;ban iBiccc
tttöblepnnöeflooten/ enDe met fout göcmcnoöt ceten/
een toepnttö mm oft meec Daec naec De natupte fïectB tï(«

Pij n ende fteeckcen inde lij de.

4a3'©acr tegen falmen nemen negen blaDcrcnÏSmcltiS
Blepn geöact enDe alfo in een ep gebarben/ cnDcbe^ moj«
BÖenó nucötecen negöen bagöen lasiibnae malcanbcten
Ööegöeten / Dat 10 feec goet booj fïeetbte tnDe spDc öectp-
msnDeDooïquetfingfie / fïootingöe/ofte balltngöc/ofte
anDerg ban feaetamp;cn Date mcDc tc becDïgben/enDe f onbcc*
UngöeinDcnJBep/Probatununbsp;^

atem booi pgn inDc 5üDe falmen nemen®entBel/lub#
Rotfe/ €ec6elen/ Dic een jaec out ?gn / geDjoocöt cnbc ge«
Uooten/ foo öet met toitfe i0/ falmcnt met toecm bics tn«
nemen/ ifl beg niet met toacmen togn ingcnomcn*

Plenris ende Apofteem.

»4 «»«I

ji8 Verfcheyden rcmedien

jleemt olilSoinmt off e t@tecoot6/bie (!oot geel glepn/
Böeftfi enöe met Botter göetnen!®t/öat Det ai0 een öart
^eecD 10 / enöemaecBt öaec pqUen af foo groot aljSeett
«5ct/tot 5 ofte 7 öie falmen öen ftetften ingeöen/öes mof
Stien0 nMCöteten/ enöe baßen öaer 2 upjen op / enöe öe0
ationt0 alfmen aayengaetenbebed anöecenöaegösjtnc-
becom/ foo tot 3 mecgöen toe/öis 3ipo{ieem fal öecgaen/
enoe tetfipntöooj gaen,

Pranck voor menigherley cpanckheyden,
oock voor de Teeringhe fecr goet.

3Stem men fal nemen «©altgaen/jlföufcRaten blO*
men/ iBufcljaten jßagftclen/tBitte lt;©imljcc/(ègt;2epntjan
^Atm «Cojnen/ Zeöuac mneel/ eUjc ttoee loot/gcpulöe'
wfeect enöe gljefiooten / enoe tn een fteenen hiufcb m« *
Wlngpelen goeöen ßßnftöen iactgöen 10ön tttlJt toige'
fiopt/ inber eecöengöegrabe«lobagöen lancamp; oftijjicn»
mael 14 up;en/ Ölec ban falmen üt$ oaecB^ ön'mael oot^
l)jp lepelfeänß bjintSen/ öeg mojgeng / enöe een offe ttoee
upien öascopgijeba;iDe0 mtoöaegöi^enöe öe0abont0/
toanneecmen flapen gaet / ött 10 een feer toonöer goeöen
^antjboloütupten ofte «ratsten / ötemenmeHJsrtöjp'

Quade Maghe,

416 ©ooi een quabe fBage öaec men geB^eeB tn bint/
ralmen nemen een loot tottte lt;!5tmb8C gDefloten/ een bie'
wnöeel loot ^offeraen ongöefiooten/enöe gieten öaec cp
gaeDen (tertSenT®0neöic6/8oe (ieccBec öoe öetec/ött fal»
men foo laten (laen ineen (J5laefftenetc. öaec naec göpf
toeelmaetfien tollt fuit göP0 ban eltB0 nemen/ ©anneee
fiemnu jemantinöe Jßagöeqaalijtß bebint falmen öaet
^ een lepelften innemen / ofte een fiozfigen b|oot tn bat
WfJ* toeptlen/batinOiefeenfop gcoot alfmen tan / oaj

voor veelderley gebreken.

Goet voor gelwollen beenen.

427 3ttm men fal nemen ^aöie/ 3ifo»e/ 'arpmusJ/
loooen enbe tuitten 2öpboet/ eenfltoote öaïf quot;P^met
ftgoonmatetgdoben/ cnbc een aiootbterenbeel ban een
Ujpce baec tnne geflooft/ ootii foo lansje sfi^baebt ttn gal'
ben^nten,nbsp;.

Hoott-pijn,

. 428 1^00} öcoftpsn falmen nemen seb^anbenalupn
nlepn gtfiott« enbe foo beel fontO alö ban oen boojnoem-
^enUtupn/ enoe mengen bat or bec malcanbecen/ enbe
ftcopen bar op eenen lonen bo ecB ofte faccBen/ bat fjetbcn
Païtentonbecfijneboetenmatö gDelepttoojben/ batfsl
Öem alle pöne enbe quaet nebecmaectis tcechen/ma«: bat
Scutfalnten ootB te to^en btoogg bjaben.

Aliud.

JBen fal nemen ïöijngaectö ülabecen/ afgöeplntBt
tufTcBenïl.tajoumtn Affutn. enbe Nattvita. enbc laten
bte toogben/-enbe bacc naec/ mantueciemantpöninöet 1
booft üecft/falmenfefieben/cnbciBafTdjcn oieboetenban j,
baec tnne/ enbc bejïcfitfeen bie beenen ban öaci; mebe ban
be linien nebecmîucts tot op te boeten/ baecmebefal Dt?
amp;gueti«tcçt6cn.

HalsendeNeck pijn.

. 429 ï©acc tegen falmen nemen î^ûntjSbjaf cen öanb
bol enbe toiöüen bie in tmce/ batfe fappitö mojben/ enbe
binbçn Dat op Dte Bnpl ban ben jSetfe/enDe fiet fal beteten,

Qmnancia.

* ,4ï O lt;®fte toanneet ben jfâenfcEte ben BalO toeftotU/
' 3'men nemen 0.of ig.^lmccen fleentn b£e men totPa.No.
BöebtuptBt/ enbe ftooten bie tn eenen iBojtiec fieen/ enbe
«emen ban toat bpec in een pannefien/ enbe (icoepen ban
®at prtbet tp bpet/efi boet baec eenen'SEcetDtet obec/
tbgt cnbc bown tngb; / bat ben BrantBsn ben ftoa«

315nbsp;öem

Iio Verfcheyden remedien
tiem ofte cootB ban't pulbeK tn Den öali3 tomen tnatö/B^
f^al gelpen/ enDe neemt Dan een geb^npcfite of gtebeficB^t
lietatBttgBe ^etbette/enDe neemt tool/Dte eentn fiamqr
Ü^eec ban De ^tbapen tufftBen De beenen Diaecftt / neue
ofte fieecbife tn €DtcB / enDe binbt Dat otn Den Dal«!.^^'''

batutnRemedium.

Qn^de loopende ooghen*

431 ®aet Dcoifalmen netnen een öalf biecenbeel looti^
Inttte Clemtte/ enDe foo beelfoutüt/ enDe een ö;alfmni|3ei»
bltetenDe ofte fppng marec/enDe Dat fal men fteDen 2 ofte

Pater no. fn eenen titeutoen aecDen pot/ Dan fal men Ö®*
laten fiaen tot Dat öet filaec tD0{t/ enDefpgöent Doo; eenen
Ignen DoecB / enDe Doet öei: in een cepn fleenen Brupt]cbp
of glas/ öet matö 3aec enDe Dacö Dupjen enDe goeDt
Xjen/ban Dit boojfcöjeben toatec falmen abonDte efi m«'
6Öen0 met een repn beetben oft boec]c6en inbe oogpen la'
ten Djuppen/ enDe öoubent Dan toe/ enDe wenDent ofte laet
batoogöe contom gaen/ Dat öet toatec gant0 baecDenf
fiomt/'ti0 goet enDe getofiGi.

35feDooï een oogö göefieBen fU/ fal tiemen agtfmonie
enbe Celiooni/ «i^oHttooitelgequetfi/ enDe Daec op gp^''
(jonDen,

Wennen.

43i gtem bfe een toen öeeft/ baec öp ntet met gB'I
Boofentö/ falnemen ficijloftepffiban een jongen
ïterocö nfet jacttö cn W enbc fmeetent Daec § oft tp ma»»
mebe/ baec fal't ban becgaen.

Roode falf te maken»

433 Stem men falnemen tMlftöen 0« ƒ eefi Affui^
tionis enbe Nativkac. Dte toojtelen ban lt;®fTentongöe/
Wifftöen Dfe met eenen ftöonenDoetS/ maec men
«iet toafTcöen/enbe fngben Dein fcögfSenö/ enbcbjaw'''
met goebe gefouten lEep-bottec / een up|e lancB in een«»»
eecben ^ot / enbe een toepnftO «^tf aMl^ / «nb( een

voor veelderley gebreken. izi
tiffö ÄaWe öaet toe aöeiiaen / enDe Dan Dooi eenen tepn?n
Innen DoetS aöeDiucHt / enDe tn eenen (ieenen pot gtjeDaen
bicfit toe 8tJt(iopt / Defe falbe ia goet met toatm biet een
boon atooi ingenomen booj Die De bletBen of 6tnDet-pot •
ben Debben of De rupDitöjingtflagen ig/tot te Doen Daen/
pft bie eentcD anbes ongD^macfi mt Igf Rebben motgt*

Roos,

414 ©ooï De Äoofe een opretDte falbe/ neemt foo bet!
a5äomoli/al0 een ep gcoot jn een #an / ofte lepel geDaen/
inDe Dat öeet ghemaetbt/ enöe {jet fcDupm afsDeDaen/
enDebwnneeïDe olie mei Beet u$ alfDan falmen foo groot
nieubjc tepne »aß nemen/ alis een öalf ep enDe latent tnbe
Beete olie bp Bem felfiS fmejten/ Daer fal een falbe ban
bJojDen / Daec falmen Den arm ofte Bet been boben De
öoofe met fmetren/ contcmme/ enDe DatfelfDeDan oscft
bieiDun op De iloofe göefmeect / enbe biel Daec inne göe-
hjtebm/ DanfalDtefioofeopDen ancecenDatÖ blaberen
op toerpen/ alg Bittigöe blaoecen/Dtefalmen Doo^ fiefecn/
foo fal Decoofe becgaen/ enDe niet tJoeDeromme tomen,
ätcmfoomen göeen ©oomolten Beeft/falmen foo gcoot
Bottet nemen enbe fmeecen Dat biag Daec onbec alfi!
boojftB^eben,

Gicht.

435nbsp;i:egBenDielt;l5tcöt falmen nemen bacftöen Boe*
b^etit/ enDe Doen Dte in een pantie obec Dat biec / enbe roe«
cen Den l^oe ficont ofte D;ec tonromme totbatöp Djoogb
bio^De / enDe leggöen bten Dun tufTcBen eenen ignen Dotc tt
foo Beet alfment hjoen tan / falment op De «ßicBt leggöen
tiaecment öeeft/ Daec fal De ppn ban beclitöten,

Neufen fnof.

436nbsp;©ooj ben fnof fnben neufe of tegen bic jgnen neufe
te beel loopt/ falmen netnen '^pmud/ enDe tn^pbent ntet
^bitigBecenin tmeeenbe l^tbent itïb|jSenfeeaten/

Meta

Ul Verfcheyden remedicn
Mem ofte Lel inden hals.

437nbsp;l^emtj@atec61epngpeb)jet)en/ entetnttfoMt
Qöetnengöc / toattn gömisectitenbe tufTtlKti tuiceboec'
bengöeleggt opDetuecbeltop fooinattn alfmen bat ig'
Dencan.

^temmen falben menfcöe met get onbeclle lapBen
efte (elBen Danb« oo{et)ect neoecluaertst tcetfien / foo (alt
Mcgaen,

Gicht om therte.

438nbsp;«Been bie be «aitgt om t'^ecte Btggfit/ fal nemeti
tnitten oli enbemacm biec enbe bloppenbat onamp;tcmal«
canberen / enbe bitntamp;enbaecban een glaefëen iwl/fo«
fal b; gicgt bant gecte tcecBen.

Exterooghen.

459 JIBcn fal nemen toee a(TtÖen/ enbe maßen baetf
loogt) ban cout / ban falmen noc(t anbec toee a(fct)en enbe
onggeblufcDte Ifealtß nemen elc6 eben beel / enbe fieben
bat met be Eoagöe een ofte anbec öalf up}e / latent (taen
ftlacenenbe ban falmen bat ßlaecfie cepn afgieten / enbe
baec naec toectß nemen/ tnbat bootfcö{eben nat gö^'
maetßtenbeopbejctec oogöen göeletöt/ maer men (alt
eecftmet een toepnttö «altp beltropen/ bit falmen boen
3 oft 3 bagöen beis baegö0 eeniei beinleutot/ bat fal ban oe
«ejctecoogöe boen becb;ogöen/ batmen bat contommi
met een meg fal mogöen oplltöten/enbe baec naec met be
luotteien tottcetßen/ ban falinen't boojt met een anb»^
j^lplaefiec öeelen.

IBaccö ban uiteten l^outtn ßleyne banne frööfft«)^
fiöefneben/enbe;baec op söeiecöt t{( ootß feec goet.

Vyer uyt: een wonde te doen die gefchoten

ofte anders is«

440 ______________________________

3gn/ batroutoe baec ftfioon af gctoa(fcöen/ enbeboeotg

voor veelderley ghebrekcn. u^
In eenen tepn« n eetben f ot bttöt toeßöeftopt enb« fetten
bte tn eenen betel met xepn matec alfoo mo}um gBefobett
alfmen can/ enbeojtntben bat nat banbequebenftöooti
btjt/enbe gteten bat tn een ffBoon4amp;la0 / of ©lefftBe mei
toegbefiopt ett/ Btec ban falmen bjlntben/ enbe bie mon«
be baec bat btec in i0/mit Bet felbe matcc 0016 maffiBen*

Aliud.

44t lt;©ftmen bte queben niet en tonbe Btrpgen/ foo fal-
men bcggBen tabee enbe fieben bie in ftöoon matet/met
N felbe falmen be monbe toaffen er.be natte boetben baeb
ban op be toonbe leggBen/maec men fal tot een Banbt bol
llabeco een mingele toatetft boen/ leü fiebent op be öelft*

Botter voor ghevallen oft ghequetft.

442 leen fal nemen 3 oft 4 pont becftöelBep bottec
tot be iKecne oft botecton/ (botö tcnpss botet to betec bati
ton) ftöoon getoaffen ongöefouten/ bte in eenen pot gBe«
baen en gefmolten/ tepn geftötipmt, enbe foo elaec aio olf
BÖemaettit/baec falmen ban btfe naec bolgBenbe tcHpben
tnne boen/ jgegBen bcaeöt/ Angelica, jgmal ^bte/toil«

befabie/ l^epDenOtoonbeBcnpt/S^foop/ eoeissetonf/
iamp;tBactiiftel / tofntet gcoen ofte I^altüoel 25}upneUe/
3ilgop/ bte tooztelen ban toaltoojtelen Confoiida Major,

ï^afen getf / iBupfenooj / ^inentoc/ ©ent toao/ (foo*
ment ctggöen matö) j^atbuo saet/ 23elfem ctupt / ban
fltSo een blepnöar.t bol / Biet toe fölmen ban notö »mequot;
ufTe tmpt/ met bat öalf foo beel aio be anbett alle tfamen/
bit bootfcB^eben t'famen geBatöt/enbe in eenen samp;onivtf
ofte böfeï blepn gBefiooten ctt / ban falmen notö foo beet
becftöef^aepo beatelen/ aio tanoer al tfamen tO Biet bp
boen / baec toe nocö foo gtoot alo een ganfen CP gBebaen
ftoact jgacbno faet/ ootB blepn göeftooten/ bitbootfcBie*
ben tfamenfn eenen nientoen eecbcn pot gebaen enbe ge«
fooben/attöt coetenbe gBelncBmenmoeo platB tefieben/
tnet eenen lepel altgt fnsebout / enbe ban booi eenen boeiK
S(ct boojsötbasn/foo to^cmaifmenc^n / enb« taunneec

boof.

iz4 Verfetieyden remediéti
tioojgebaèn fiS fa!men base nocD bp boen *aaligaen/J0tir'
taten bloemen / Caneel elcbeben beel/ namelgtfi loa^J
Wepn ggepulberifeett / altöbttoeltoerenoe Dat {jet
tQO}be / anDecjS fouDen Dte ctupben op Den gtonDt tmllequot;'
55efe JSottec falmen fn een tietfiopt «©elaö / oft een oeï'
ßlaefDen eetDen^otboen/ enDebematen / enDe abontp
enDe mojgöeniS/ aliJeenUi btngßers groot.fjterbantquot;
matm btec innemen/ oocB feec Dunne baec met tegeti t)e(
bpetgöefmeecti

Geronnen bloet, oft het jemant fchoon ee-
nen langhen tydt vanto. ofte 12, laerghedra'
ghen hadde.ctc.

443nbsp;^aet tegamp;en falmen nemen/een Bant bol 25eto'
ilfe/ een öant bol jBelifTe/ een Bant bol »gtimonie / enbe
tmet inne tbiee mingöelenbiec^ gegoten/enbeop oeöelfj
göefoben/ ötet ban falmen beg abontjsenbe Deis morgen?
een potlienlaeu toatm ban biincben/ootb matömen oaet
toe boen9. oft lo.becfcöe feliaepiö ßeutelen/ence flaen bfe
met Den boojfs/Diantb Dooj/bf t falmen met een men toe of
bolle tLithtbpncbeni

Sltem ^meliffe toatet geD)ontBen/enbebaet met gBe'
fmeettf^ootbfeet goet.

Apoftem oh ofte Satve, voor apoftem won-
den ende ander fesren, fweeringhen.

444nbsp;gitem men fal nemen Die blaDeren banDegto^e
laoolen / fp jgn toot / enDe toaffen onbec De Hamp;epteofw
ßoggöen/etc. «enoefngt Dat f meet onbec af enbe laten
bfe toat tofnt bioogö toecben/ enbe fieben bfe met goebe»
offban«®löben/ enbe DtucBen Die tepn upt ineen
(^elajs / enbe Doen Daec toebecomme becfcBe bet boop?»
bloemen tn/enbefetten ban bat oamp;elaiEt inbe ^onne / btcp^
göepopt/ om te befitlleecen / oft tn een toacmen

inet befen lt;©lfe macö men alle quetfuten ftPcten / bat \P
neplen. ® fe biabei»n baee ban fn 0« toonbe geW/ ^
feecfnBoitentgbt»nbsp;^^

voót vceldeilcy ghe brekeftquot; i i ij
, ^tem ©iamen bloemen olie/ccn ^aet enbe 6 toeetBert
jn bec aecben gUefltaben/ enbe bie bloemen eecfi aIjs bcoj*
ft8iebengeöanbelt/metbioogen/enbein35oomolieg{)elt;'
'Oben /10 oocë feec goeöt booiöiecgöelöfsen enbe anbeci
tneecbingöen.

Scheurmont.

445 ©öoï ben ^tfieucmont falmen nemén een tooi
^Bufcöaten bloemen/cnöe 5 biecenbecl lootg aiupn/enbc
ootb foo beel ^upcberp / enbe eenen Upci onsefoben ^O'
jutb / enbe bit boo}ftl)}cben coel onbec ntaltanbetcn gge«
mengt öat bet öitb u)b;t/ enbe ben mont enöe tantbleejtj^
«aecmeöegefmeect.

Scheurbuyckin't lijfofte beenen.

lt;Daec tegen falmen nemen coobe^fóool/enbeteaiclKec^
We tn be ï^obcn to8|i/ jeberö eben beel/ enbe feec bun melc
mpgenmekbgbefoöen/enbe bat alfoo int lijf 5» of 4- ba-
Böen tmutnueclgtfe gbebiontbén/ bat falbem öan befiec«
«en^engben.

Aliud gitent mcn fal ootb nemen een bant bol Slepntf
Ofte fpitfe ^abte/enbc fnQöen bie blepn/enbe nemen bacB
«oeeenacbtenbeelban een loot (ffampbcc/ enbe boen bit
opMftbjebcn te famen in een balf mingbelen 1®0neblf6A
^tbt tocge|iopt/enbe laten bat alfoo eenen natbt (iaën cce
®at men bet bjuptSt/ biec meöe fal msn bcn mout j maci
quot;eSbaecbiSfpoelen enbebaben.
- ^tem ifi int itjf enbe becmn/foo fal men ban bcn boo?lt;
JtD}eben bjancb beg aboatg enbe moigbeng eenen goeben
«epel bol b}intScn / enbe maften baec ootft een boetcften in
•lat/enbe Raen bat Om bc beenen baec batgeb2etfti0/ botgi

Ghefcheurde Kinder.

44« ®ooïgeftbeucbeofgebMBenfiinbcccnban540f
wccn/oocb booj öic/bicmcn nocb fupget etc.
3tem menfalbatgöebioftcn teit cec|i«nwbocn/ cnbe

nemen

iilt;S Verfcheyden remedicn
ttcmcn ban ü^olepe/ fiml^aWe/ ^tBarniSel/ lêfntlf'

ßrocn/ bjeU)ojtelEnnant©altootf£l/ Confolida Major,
3(meItö/^oo;iDaisi(foo men't beromen cati) Dat3aet baei^
ban gBejIooten/oortiDcüaojfcÖjeben l©alüJojtelEn 30e'
booten/ bant boo}fcÖ2eben eltamp; eben beel/ tnbe tgt;te brui''
ben 6lepn gefnsben/rntic tn ongöefoufen jBepfcottcr g{?e-
bjaben/tot bat ae botter giocn b)o}i!t/ enoe btutgeufe ban
Sart boo} eenen fcgoonen boeefi/ tn een Tcpoon acrben pot'
fien/btcDt toegefiopt/ Bier ban fal ment fiinbt cfts pancnt
bjie inaelbejÈi baetgiäfoo groet afg etn boon inoBeben met
toarm bier. iBaer ifï/bar Bet Biubt notB foo (oncb i0mt
ftet niet nemen 6an / foo falmen't be «mme ofte ^uptö'
moebec (atö boo;ftB}ebtn) tngeben/bat fal Bet 6tnt eben'
toel Beipen.

4Bocii tnatBtnen nemen een goebe Banbt bol^antamp;et
enbeU^tntet-groen/ oocBbanï@al-too;telen/ enbe bat
(toartrepnaficBtappen/enbegBcftooten/mcteenmtnge^
lett oubt bterg gBefoben op bie Delft/Bier ban fat men alle
bagBe ttoee maellau toarm biincBen.

Noch een ander voor gebroken kinder, daC

men in de Mey maken moet,

447 ißen fal nenten ^ntBel enbe T^tntergroen/ en
^tten bte blepn/enbe netnen out reufel ban eenen BercB
boen bat bet in een panne/ fmeltent / enbe boen bat geBat^
ftrupt baer tnne/enbe laten bat te famen toel bjaben/roe'
xent toel otn/ foo tootbt bat al0 esn falbe/ men matB bae^
ootB toel €pec olte otiber boen/ ense Biet mebe fal uien
batgebtecBbanfmeren.

448 Aitud.Stemmenfal nemen een Bant bol ^rtiniÈflf
ooc fo bsel flinebffe blaberen/ooc foo beel l^pOoocB/ebO
35etoni 5 of 6 blaberen / bit booif?. felepn göefneben enbß
gejloottn / enbe met JSereBen fineer onbec een gsbiaöeij/
enbe San Baet boo) eenen boetB gBeb}ticBt / enbe ban w»
falbe op een flut6)|onben ofte)deect0 lebeegBefmelt;»'
enbe menfal befcfalö« tn oe Xamp;tpnbsp;^

Vöor veelderley gebreken, tif

Sitem oft bte biencbe nu becoubt of ueröect uiaei;/ fa!«
tnen tnet nutgteren fpeecbtef alle mojgöen fmer en / enbe
met@)oub]enfpeenDteeen6necBt6en foocBt/totbattjet
bjebecoin fatbr tuoföt/ leggen ban bte boojriD^eben piae« §
jtet baec op enbe al0 men nu be plaefiec afnemen nnl/ fto {
fal men bte facbt opniaectst ccetbenbe afnemen /enbe gou* !
ben bie Bant baec oabec aen/alfoo bat men bte bjeutb cnna
soubt' bat bte ntet mebetomme mt en gae/ enbe legggen
tecfienbt mebetomme een anbec plaeflei baet op/ anbeut
fout mebecom mtbjeben. Stem men moer in ben eerden
alfmen bie plae^et baec op lept/ bte felbe mei 4 of 5 bagen
wee op laten li^gSen/ enbe men moet bie birbeien in ben
bant bouben/foo bette alfl moggeltifë enbe bequaem is/
bocö mogöen bebinberen ban beie boo;fcDieben falbe tagt;e{
innemen met meleS ofte matm bier / enbe alfi genefen iö/
foo moet men bte ßinbeten notö al een mepnttli enbe mgl
[ütö in ben bant Bonben/ anbete en font ntet Belpen/ foo'S
mebetommtb^atg.

Botter voor gefcheurt ofte ghequetft.

449nbsp;^almennemenppontètupgbottet/óöantbol
SImeUfTe/1 Öani bol ©egjjeb/eebe / ootb foo beel ^abie/
l^impetnelle/ Catteiiecte/ 2amp;etoni/ eben beel/ btt blepn
Bamp;eöacE(t/enbe gtet toe notö göebaen een goeoe öanbt bol
lt;Bepten ofte ftöapen benteien / enbe bit aile0 inbe booi«
fcöjeben botter göeb^aben / eiibe baelonbeceengöetoeKt/
enbe ban boo{ eenen groben boetb öatt mrgöebttitbt/öieK
mebe fal men öem fmeren / enbe oocb bant booifcßjebeo
met macm btet b^intben/ io feec goebt/ mil men ban Di«
raibe f00 beel niet maecben/ foo matö men een pe bec{j nae
BDbenant nemen.

S. Antonis ende Ladrens vyér oock ver-
hitte leden.

450nbsp;j®fler tegen fal men nemen bfe Bojnenban lt;©uc'
quot; '-' p^jj j tojpt Sen I oftc z

^nbsp;natptfn/

Vcrfchcydcn remedien
nacftten/entie maamp;en baec ban eenen boecB nat/ enbe Iti*
gen bte bicBmael oecbesrcüet bacc op.

^tem men fal nemen bat fap oan CefTen Britpbt/ met
^npaoocB enbe ]]^gnebttamp; becmenggt / enbe alfoo baec
op seflagBen.

Jtem men fal nemen IBatec/ ^acentacia/oft
2)ac{| enbe nat{)t/enbet^pflooc6/ te famen göeAooten/tn
Dat fap met boecBen baec op geflagen*

Ooren gefweer,

451 ^aec teggen falmen nemenbatfapbanCeffen
ftcupt/enbe inacm tn be oojen gelaten/beneemt ben ectec
enbe bloet«

^attmfapbanï|oppe/3* fapban l©et8bieebe/4. fP
banjnecebuB.

Gorten adem.

4S % ©00) Botten abem neemt een ftalf mingden iftSn«
ftDen mgn/een palf mingelen fcBoon matec^/ baec in fuit
qBp befe 4Brupben boen/een Bant bol^^abte/1 loot©ent'
fielfaet/ eeuBanbtbolf fope/enbeiloot C^tfTc/tn eenen
aecben pot tot op be Belft gefoben / enbe latent ban in bten
pot eenen nacBt Daen/ enbc bat Blaec boben afgegoten/ tn
Kn fcBoon potBen / enbe b}tncBen bcü altobt^ abontU eifi
men Oapen gaet een Balf BcoefBen/Bet falbeteten.

Aliud voor engicheydt op de borft, oft cor-
ten adem*

453nbsp;^temt een Banbt bol itnoploodi/enbe ftBcelt ben
upttecfien cooben bafl af / met bat tott bupten baec naeft
iKlgBenbe/ enbe ftebt bat anbec tn een mingBele foete
melc een ppje lant/ tot bat Bet een papBen of b)p moit/ en
bacc ban beu baecBsi t ofte 3 mael gegeten/ enbe foo B^t»
ütcB bio{t/macB men tneec melt baec bp bosn^Probatum*

Voor den Steen.

454nbsp;1 iöeemttoofijmwftBöfliJflöoftfiw'gJ

Vóot vceldctlcy ghebreken. i is^
ban j!BecceDicb/entie.Iegöt|e eenen nacöt tn b3tt(en bign/
enDe D;tntbt Deis moigtieniEi nucötecen Daec ban/ enDe DtiS
aDont0 toanneec göP Qapen gaet.

2nbsp;3ltem neemt ^tmpecnelle/enDe legöt bfe 9 Dagöen
lancR tn tooDen topn/enDe Dtoocötfe Daec naec tn De éon«
ne/euDe blepn göefiodten/ ggefift/enDe tn Boom olte ge*
mengt/nutötecen mct toön geD^nc6ê/b;eect Den Jgt;teen.

3nbsp;3!tem;amp;tooi6en0ftoaDeI (tntlatgnRoftrumCico-.
his) enDe^tcenb^amp;e Saxifragium, elcjceDen Deelfn toön
ofte toatec gefODen/Doo} eenen Doecb göeaagen/ enDe baec
naec een fbieet Dabt göemaetbt/ ban ]|aDecen (Icop göe«
nomen/ cnDe Dat ootft tn toatec göefoDen/ enDe Dsec naec
cenen bfcfTelofte Ëcpflecn glocpcnDc öeetgöcmaetttt/ be*
goten met Den DoojfcöicDcn toatec / cnbc alfmen Dan be«
Bint te f toectcn / foo fal men Dtcn togn oftc toatec Dootf?.
baec bcn ^too{6eNis ftoabcl tn göcfobcn tg bjintKcn / bit
fal mcn alfoo 3 macltiac maltanbecen Doen.

4nbsp;3tcm tortelen ban fircccn öact mct öct6ruptge#
ftootcn/enDemet togn geD}ontIitn/DecD}6fi Den fleen.

5nbsp;3tem toatec Dat tot bcn gefnebcn toönfloië Djiippt/

6nbsp;3tem CacDobencDfttc met togn gcfoben/en toacm
Scb{onc6cn/lggoct.

i 3tem ^ccnbieKe toatn ctlgtbc ino}gen nae malt«
anbecengeD}ont6cn.

, 8 3tem bcl^cc6eni8ofte btMtöt ban ep^oof/ bat
•angöiï op bc epcicn bomen toafl/ 7 ofte ti bómen mct
ibacmcn togn oftc toatcc ftigcnomcn/tiS goet.

9 3tem in Camillen 3 of4maclgcbaet/tgoot6 goet/
tnbe becDïöft ben Heen faftelgcb.

to Aliud, atem neemt bc liecncn tot be BecfTc fieencn/
poot^bfe met iBalbafepe oft ßomenpe/of met fiecc«
«cn blantBcn togn /enbcalg bet alfoo t'famen göefiooten
i0/foo falmcnt bocn fn cenen ftöoonen occDcn pot Dttöttot
geflopt/ cnbc fetten Dien gedopten pot 9 Dagen tn Dec acc«
oen/cnbeal0be9bagöen omme fpn/falntcn bcn pat tot
bemcR/cnbe rSalKnt tfgmen doo) eenen ignen boetb enoo

3 2nbsp;DibttKcti

I50 Verfcheyden remedicn
IijincBcn ^iet toan Oe0mojgUenp niK{)tet;n/ enbebaffett
baec etn bjepnttö op/enbe ootboeo atiouts alfmen Büpen
gaet/ Daec fal ben {leen toonbetlgiBen fetc af bteben.

Voor groot weedoom int Hooit ieer goede
Remedie.

4K j^eemt een öalf mengelen ïStjnebiffe enbe eert
öfllfmenaBelenbltetenDe IBater/ enue boet Dat tn eenen
nteubJeneerDenpot DtctJttoeBU^IïoSt/ enoe laet öet met
ÖÖematB op be öelftfieoen/ enDealfl mat nerQagöen ofte
flÖïBoelt 10 al göebetfet gtjebleben / Dan Doet Daer gljeftfi
JftoggOe meeltn/ enoe maetbt een papben Daer bjn, maec
men fal Dat meel ntet met fteoen enbelegötijitap m
ftooft een0 fittften meufcl)e0 / almacm tufftien eeiici» lö'
nen boecB/ al maren eenen menftamp;e bte perfiei en cntj
fontBen / ÖP fouDe baer ban göenefen / Deo? lt;©odi0
löenaben / mant öet percBt De ï^erfTeuen fter / ootb ött

^ gtem jseemt een felftant ban boetB enbe btnbt^ie bad
omt'öooft/enbe neemt miineöitB enbe blietenbe pater/
onaöefoben / enbe boet baer fgn roggen bloem ofte meel
tn/enbe maecBt bacr een öoggöen papfeenban onflöff'
ben/cnb? legötbat opt boojöooft be0 trantBcn,

Appetijt om fpijfewel te verdouwen ofc

vertcfen.

456nbsp;jseemt38n00/®entBel/ ïfóojianbcc/ jeber^ecn
Belf loot («rubeBen/ ^olt/ Canneel / jebcc een öalf bteren'
beel loot0enDefo bel ^uptBec0al(i u belieft te famen ge'
fïooten/ cnbe toel onbec maltanbecen göemcngt enDe telt'
Ben alfmen göeten öeeft / mibbaegö0enbc 3IDont0baec
na foo bed al0 een l^afenoot/ ban bit pulbtc göeten / bec
bontoct be fpnfe/ enbe (iectBt bc JBagöc/ öet becb?Bft w
totnbenenbe (ïectfitöet ï^ooft/ Ptobatum.

Eycken loof virtuyten ende crachten.

457nbsp;i®cnfalnemen45ptBenloof/oft«blabeccwcnW

voor veeldcrley gebreken. i

boen baer Uidt£C ü»nbiamp;nüeu r enaeDte^ïinoftlQ^eeccm
ertiöenia aen 3911 Ucöaem / öoei ofte öanot cft pet anberiö
öeeft / fal öem tuct til öoo?f 5. toaiei tcaffcöen ofte litg»»
ben ntec ofte npfmsei bes baeijösi / enbe flaen telibe repiS
ban DU UJciter uieteenen Ignen öoecb Daeromnie / en big«
bsn alfoo toat fiiten/ euDe canmen Dat boopioembe toarec
foo öaefiiuet öebben / foo falmen een goet Deel «tSptbeu
bladeren tn eeiteu nteu'a-en eecDen pot coen enDe regöen-
Vuaf er Daer op göebaen/ Dtcöt toegöeflopt / etiDe een goe»
ben tgbï oö^io^m/ ontrent een öalf ur;«/Dan falmen Daec
inne ojaffföen ale boojf3/ ti0 feet goct/ maet Dat gebjan «•
be oiatei ipibetss.

ilBen f al ootb bte epefeeu blaberen beogen f uf^öen boet»
ben/ enDe fioo:en Die blepn/ enbe fiften bu enDe eten Daec
bagöelget ban fnfgn fpgfe / ofte fconten't begöeett te
bpncfeen/oat Derbjoft be pgn enbe tueebcom bes öocftg.
3tem tant-pón quaet tantbieefiö/mactltt cctb set! gcelt;
bemagöe/betD?gft ootfi 'tqmet bant öette/ berDjgfi oce
ben fleen upt bte blafe enbe nieren/ ootb alle geb^eben ban
biatee uecb^qftmen met btt pulbec gegeten/ ö^t betD}gft
oot^ alle üecflopte lutnDen/enDe bte alle mo;göen cen epc
benblateet/falDtsn bagö geen fdefibooj lt;jamp;objEi göenabe
ontfangöen/ Dte blaberen 3an fecc goet op göefloten ofte
QÖeüagtien quetfuten göeleröt: baant fp öeelenfeec. «lEen
eprli?n boom en ö-eft ntei: ofmen göeb|upcamp;t öet aile0 toe
IBeeflerqe: bat tuatec ban epcamp;en loof Ban ten gantfcg
iaet goet blpben.

Roos niet weder te kr ij gen.

4^8 ^00 öaefi ató jemant bic roo0 geüoelt/ofte Bem
aenbomt/ foo falmen nemen een banbe albetbefie tnufta«
ten eit Doen Die tn Öeete afftöen/bjabBti Die in nat toercS cf
gtaeu papiet/tDanneec bat toettlt of papfer Djootö UJOjr/
foo 10 De mulTtÖaet göenofcö gebiabcn / ctibe al0 fp tlcpn
gefloten ts ;foo neemt foo fiuaet ©entbel faet al0 De muf-
taet enbe floot bat oocb alblepn/ inel gemengöet met bte
mufcate/enbe neemt bat met toacm btec inne/ enbe ban

313nbsp;toatm

Iiinbsp;Vcrfcheydcn remedien

toatm teBebbegBebecBt/ enbe flapen baer een upieoß/
tiet Belpt boo} lt;1^000 gBenabe.

Memorie te ftercken.

4fo Äalmen nemen bloemen ban aSnalaffe oft
fen tonae tmeltä inbe Boben toaffet/tn ßöpfcBen latiß«»
ma oefoben(t'toeten een copban tquot; «n iróngelen
tneen nieutoen eetben pottot op beBelft/ befen toön wp
baecöa b?iemael/ ofte foo bitfttoötó menbegeeit gebiont»
6en ^eccbt bte memojie feer.

Buglofle Conferfte maken.

460 jSeemt bie bloemen ban 25ufllofTe/enbe be bloe*
men ban ©etnacboofteJamp;trnaröi/ »anelcpebenüecir
enbe fioot bie Blepn/enbe boet baec tnne nocö eeii0 foo bwi
goeben söefioten ^uptfeetö alffec bloemenjgn / enöe
roengöenttoelonbee malfeanbecen/ «quot;»«'quot;l^SXt/
4tonfetf-geIaa/ bieöttoegcfiopi: etiDcinbe^onnegeiet/

«nbeWelomaetoect/aUeDagöenmacömwbaetba^^^^^^^^^^

ben{gefloten bloemen enbe ^upcbec) »PJa»»H
ftöjeben/enbe mafienö foo beel alfmen totl: als öet to«
gefoben id Bant toel ttoee jaet goet blgbentmen inoet öet
fö ofteifij maenben alle bagöen toel omtoeeen/enbe moei
ntet bupten fiaen al0 öet regöent.

®efe Confetf i0 bobcn maten feet goet/ fp fif Jf*
betliantenbe finnen/ fp ficrtket öet öooft enöe alle lewn/
enbe bie fiin betfiant berloojen Öaböe oft gunt toae® / f ai
men ben felben bupfiet öouben / enbebanoefe flonfetoe
laten eten Öoe bfcBtoglbet öoe betet/ mm fal nernen nmt
belle ÄuptBet/ eben beel bloemen alo ïfeuptBet/botB
inepntcö meet ÄupcBec alo bloemen, jttaem-bjontow
tnogöen btt toel eten maet bte Bint btagenntet*

lt;iracbobenebitte toatec teb^intBen gegBeben bie gBlt;n^
bfe^öaet finnen qitgt 5t)n / of bte pbel ban fiooft ;gn/ bup
jlet aeöouben enoe ntet beel laten fpieben / enbc ban mib
^nf(ff Ut(Q«t(n/ (ft catoobcntbutc ttattc laten

voor veelderley ghebreken.' ijj
6en / boo) lt;amp;om sDenab« fullcn fp {laes besflantit Daefi

tocoetOcbbcn,nbsp;r^ r c

Gout-bloemen Coniert.

461nbsp;lt;®bet maten goet booï btc gcraect jgn/oftc mct

©opelfpsïftaöócnïön»nbsp;.

jBcn fal ulucÈcn lt;©out-bloemcn / ató btc Äonnc mei
HMnt enbe ntet BeregDent ijecftyop bten bagö ban moet'
men alle bloemen plutfecn oot btupben/ cnbc men fal ban
be (©ouïbloctncn anbcta ntet nemen/ ban btc aDeel biabc-
ten/ enbe mcn fal bat toit ftDoon affufibett/ enbeboett
bacc bp bpcang nocD ecng foo becl goebcn tottten ^itpt'
ftccis / blepn gDcflooten/ enbe mei onbec be booif^ bloc*
men oDcmenoDt / cnbc in cen glaç gDebaen / tnbe ^onne
SDefet /meltoegôebctfet/ cnbealöDetcegDentmoet Det
niet buptcn (lacn/cnbe men fait alle baaDe mei omtoeten/
cnbcbtcDt toc floppen men matD ootb alle bagDcn mct
meec baec bp maetbcn^/ befe Confccf can üjcI 2 jacc god

^''^o Ml'fcStKe« tooït/ban befe «onfecf tnbe
mont gDebaen / enbe toat ban »cbecgDeel onbcc be top
bDcgDebaen / cnbe mcn falben göecaecbtcn met bcpba
58n fcDoubcccn fcDubbcn/ cnbc flaen Dem tulfcDen bo
fcDoubcccn/ fooccgcDtmenbic fpiaecbtccflonttocbcc-
omntc / ban btc lt;©outbloemcn Confecf cciigcn fpfc ootft

fecnonttocbccom Saepiffiraecxpertom.

Nota. 2611c ConfecbcnbcDooït 14. WS«quot;,!quot;^'«®?quot;quot;'
«e tc flaen/oftc iflcegDcnacDticDtoeecfoo faltfoo langDe
ftacn tot bataent Doutfeen bacc Det met toooit omgccoect/
geen tonfecf mccc blijft DangDen.

3temoftöie€onfecfüoofen becbjoocDt toacetVfoo
falmen toat iamp;u?c6eciï blcpn (lootcn/ cnbe baec op (Hoe
pen»

Beroeringhe.

462nbsp;laocD een anbcc opcccDte cemcWc booi bc JJecoc-
ïtnaDe/ncemt ccn mfngDele opcccDtcn gDcbianbcn toijn/
»«wc boçtinn« ttowloot lUWnbcc Wocmçn banbcn bc

314nbsp;ftw

154 Verfcheyden rcmedien

ften Qoe iKn^ee Boe betec bt. falmen plucamp;en op ben mft'
ten mtobatB alisbe ^onnealDeiDee|} ftöpnet/bit(halmen
n een ooen enbéoen gebjanben l@gnbaet op/enbe
loppen bat feec bicPt enoe fettenc tnbec ^onne foo
ange bte ^onne DeetfcDönt gtec ban fal men ben gecaec'
ten eenen lepsl gjitben te bitntßen/enbe bat Belpt tec^ont
foo^obtbitl.

Pit nabefchreven is feer goet voor die geen
teeringhe ofte verdouwinghe der fpy fe indc Maghe heb-
ben, oock voor vercoudinghe der Mag he.Itetn voor veel'
derhande fieckte alhadmenfe lï. laerghehadt,

463nbsp;iBen fal nemea een blefftBe daren (iereSen fign-
fcöen jarigOen bttjn / baer falmen tn boen ban befe bjoo'
SÖe ferupbeiV 45aligaen/ Jpoli / ofte jEuftaten bloemen/
ban bte gro3t|le enbe beße/ tuitten «atmber / lt;ßitpa ban
l^argiS/ ^eöutoac/lt;0joffel-^agel0/elc6 een onte/Wepn
totpulttergdeßooten enbeboenfe ban inbe iplefTcBemet
quot;ï^pn/enbe doppen bie fteffcBe feer bscöt toe/ enbe fetten
bietoegefiopte J^lefTcBeonbecbeaerbe to bagBen lantamp;Z
enbe nae to Daggen mebecom mt bte aecbe Balen enbe ne'
intn baec mt bipmael beo DaegBiS eenen lepel bol/banben
Wrin inet be ntnpben baecin/men faltelcEien be if leffcB«
toel om ftliubben/enbe en moet telcRsi toanneec men baec
itan tngHenomen Beeft tn i up;en niet eeten oft b^tncBen/
men fal !)ei8jno{genis tc f upjen enbc be0 mibbaegBsi om
een up;e/enbe beg abonfjä toanncecmen flapen gaet/eenen
lepel bol baec ban innemen / men fal onbec be boete toel
boelen enbe me ftetamp;te enfalfoo groot nietjön/ fpcnfal
boo} lipob^ gcnabc betecen tn to{tcn bagBen.