rffcw c-v Av •■ |
..T-l^-J,quot; | |
# | ||
if |
H
y
/
ll.f
ik
af
'•« i V
I
■É
f
%
f,;
\
-ocr page 2-.■i-TiJ
h
VJi
- W
! iJ
d
-ocr page 3-. ^ JL- IL'nbsp;-- ^ ^
T
(
M
/
r'T
P
wi
m
____^ f'^si^iSfii-^
À
t
\
\ ,-1
l
• (
, I
'V
ir
1
vA
S'V'
! .
«
V-
• , /
• /
, ■ /
t
* _
-r
t.
I
4«
i
!
^^ .........i
r.j
C^-v..
//
f /
4
a» S
J:
-—
x;
■ 1
I
t
'
0
is
r:
■f'
•f
t/
'f'
-ocr page 7-Hfcmm ta met alleen bte^antfe i^OiotUMt i$Mt namen/
^lt;tu(0cn/mtum/m(^t ent^e opemtte nn meefien tgt;eel t)e mp-
t)en/t)ie ^tt enbe tn ant^etJ lant)en tiDaffnU fijn/mtt^tfèat^eve t^etJ
pkcEcrt Op jïcbe/cnbc bcit tqt wAcr citbe wanneer (q waflcit/ macc oocC
Alle b€ wonelett/fïclcit/blAbcreit/bloemctt/ fact / vmd)teit / cnbc m fwm?
mabAtgamrewefcttettbegclc0m^cytigt;attbettfdmtt/i8^gt;tcrmttcfoc^
bcjè^^lïïcö vootmaels itoy t sl)c|i€tt cit gcwccp/
noclgt; oyt ittbe p:mtc g^ecomett cit ie*
® ooj tjen go0c6^f)eleevtgt;en ^occoo^ m ^et^tcijnen
ieon^wt^uc^e.
nacm van alle cmybcn/alfo bte m quot;^nyt^é^/Utm cn w/ cnbe oocC
mbci:2(pote^ctt0^cttocmptwo:bc!t4 3nbcbci:becafclcrmbtmeittcp
(lotttmwïgcc^Attbemebicqfttcttmbcraet totallc (Iccte mbe gcb««»
gc f^ct: tu^l btmm mbc p:ofqtécë (qitt
CumCStatiambeptmilestobei:nbsp;Comttcf^
6èet)met tot SSafel bij ifinflvtn.
t
1
LTm
-ocr page 8-^HU^miimtûv^HiXi xlviii.
im^^mXmm.
Um Wenbsp;f?eCén
(ïeltcffie ^ooc^^^cbom ^otjlinm mU ^torntmto^ Wnna/
£mn. ö^dumnc nn ^ptol tCr
bet:nbsp;^ebbc mtmec le(ïkbcit
amm latqitfc^mBoccemnbatCruybettinbc p«'tttc
latctt wtgaciT/mbert wck^ett ittct fottbcr mcwedqcBc
grootc copcit / mocytc cn arbcyt meet: bmi 5?i]f^nbct:t
-rx r^, Pmmvan fukh vi^tfd^a cnbe Immbi cmpm / als in
pttytf c^lattt pjmcipÄhc^ eiï m meet: aitbei: Unbm waffmbt flitt/m Mc^
Ut^mammn enbe fo wel getrode« etibearg^ecottttrefcyt fqit/ Lt ßnkt
ttgt;el coit|ïic^U]ceet: nlt;gt;d} betet: m bletieit ett ^abben cottitcit g^cfïgureert
t)aet:toc fo ^b id fo tteetflelicB/enbe fo cott ßlff mij mog^elice
gl)e weefi ^^eeft/bie wa€t:ac^tige van 4lle befeluc ctïïpm/ te
teit ^acett it«em/g^)e(lac^te/0l^e|ieltem(fe/plaetfe ettbetqt wa^vnn watt^
fteei: ji] WAfleit/^aet: nmtc oft complet/ ctradgt;t ettbe wet:cBtn0c xvt btc
albet: oiib^e/befie enbe t)ermlt;Ki:(ïe fcc^uetrs vanben ctruybeit enbe
bicqtttnee|fei:8/befcretteitettbegt»ecopijleet:t/4lfob4tbefgl?eïqcBertno
^let: te iJOKttCfottbet: wct4tttte oft bet:oe?neiti|re te fp:eeett) ittt
mm m ts^ZEtibe om fulcs allee te boertc/ eit ^ecfr mtj gecit oo^fafc
gemotieert/ ba« bat tcBmet befe minemocyte enbe atrbeyt bett gcttcit / bic
in bie lotielqc^e ettbe ttoobeltJcHc cotifl vm tnebiciinm bcgcetrett te pjojt
tet:eit enbe te (tubctren/bimltc^ / be^ulpehcg enbe t)0:beclicB fiin moeite.
^ettgefteitbaticgwelwetcl)0cb«t0ttct:f0mm!geiareitbïe^ennt|fe
alle ctntyben btï blncepe beel bet mebtdf nmeepers fo gants enbe
g^elgt;cel vet:bottd'et:t lgt;eeft gbe weep/enbe g^ebaelt is / bmten bet: Inttel
g^e«OttbettJgt;eeftbiet^iettct:uybettt:ec^tenbetebe0lgt;esefent^ebbeR/0eï=
fitem bat fq ^aet: met befet: faf en met feet: en becommecben / maer bevto^
lett fwlcs ben onben wtjnm/ enbe ongeleecbe 2ïpotef et:8 /nbsp;oft
^aerlieben tc ten enbe een oneere g^e weefi l^^abbe ^aer te belablt;it
tuet fulcre ttoobeloofê fotgtgt;ei?ancntyben te onbecfoecf en. S)aet:mett
itoc^wtts welweet^oe batinottben ttibenbie mebfafnmee(?ei:8enbe
fonberltngtgt;e C^eop^tafïns/ BDtofconbes enbe (Bakntte / g^^een btncB
en^tel^neeclqctet:noc^nootfa0eliïcEet: tefqn/banbcfe neecpig^eon^
tevfoemng^a vanbm ci:nyben.Sgt;aet:omme (qn btefclne mebktjnmee^
pers met groote coflen / enbe met pert^clel van ^aren lifuc eß lenen boo:
5,cel lanben boo; en boot gereyfï / om bie ccnyben gantfeltc^ te boo: to
ttcn/ciitbel)oeettbeïDaet:fiïn?ie|fenmet^areneygNoogbc^
i£iibe^gt;etwaei:n?elbe^oo;licebatbateifempelvanfoott:effelqcgee^^
sbctebcmattitm onfe mcbtc^nmceflct^s s^cmo»«« ettbc bewcec^t
babbe/op bat (q bte f eitmffc ba cmybeit itict fo ganta enbc geheel mbcit
wmbtgi^eflagcitettbepemc^t^Abbctt» maei: wat grootc macmHC«
bolm^l^e test kjïcjt xvt bcfe onac^tfacml^eyt cnbc vemc^trns^e g^etpap
fcii Cttbc glgt;cuolc^t 16/ bat ^cb tc^ in aitbct: mqttc boccEeit gcnoe^facm te
Eeiittcn g^egJ^eum/mbe wt bym crt i|l niet igt;att ttoobm fwkö to ^
flbetcm'^alcn^^êitbeopbatïcEnpbeg^eitebtemonfetttïïbctt^acirtot
Ut con(ï bet: mebtcqttmnbsp;l?ebbm / ttt bïc hnnifjk ba ctuybett
e€rticb|trt8be^ulpehcefqttmoc^tc/ettbebtebolmgc/bicwtr«
td)cyt oft igitoiaittie g^efptotett iQ/hcmt moc^t^/fo ^cb id bit vooig^c
ttocmbc mq tt lat^nfVi? bocc^ i^aitbcit Cwybcn tfamcn g^ccompilcat/
enbe tgt;O0it8 tttbc punte laun wtgacit^ ttïaa mibs bym bat tfelwe bocce
allem beit gbeitm b« bc Jlatqufd)? t?a|lam / POibedic^ is / enbe
bes met te mtit menfc^ett fqn/bte befe fptaBc ttiet cn conitcit/ eß mé)^
tam l«(i eitbe Iteföe tgt;ebbctt tot be plammg^«? mb^ ïmniffc bit cwybm/
fo^eb id bichvilsïJattrommigcnïJawbyettfeagrootelic^enbeeaitlt^
^ lid verfoec^t c»bc gl^cbebeit gcn?ce|ï/bat id bcfm miineit boecE ranbcti
I Ccuybcitjottbe Willen bieitgeitwtettlatqncmSmytlc^e/enbevootm
' mïbsbaecbifettettbcbewaerac^ttg^ccttbelettcttbe powctraïctwrccttbe
i figurett ber crityben mbe p:mtc te lateit wtgaett»^ weid' id na ^aer mc^
jmcbttulbïc^Ottbetrfóed'eng^ebaett^ebbe^iênbcfttlc^
' ootfaBe/baitbattd vootgoetettbeotbaa aettge(tett ^ebbe/bat btecmy
ben itiet alleen vanben iTïebtcqnmeejletrs/maet: ooc vanbeit leedeit/eit^
bebcit g^emeynen man mbe bowett $iecenbaerrteer|ïelidgl^cplatttett^
bc opgl)eitoet wo:be«/op bat bie ^enrnffe i?attben feluen m ^nytfc^lant
f alfo bagbeU'cö waflèrt enbe toenemen mac^ / bat ft' mmmermeer in ^?etr^
gl)etmglgt;e g^ejlcU cn mogl^en woiben. iênbe bat beb tcB l^ter ptmcipa^
lid baerom wtlkn te Unnm gb««««/ om bat bic omiet^Jïanbigbe ntet eit
mochten meynen/ bat id baerom mqn boec t^anben cruyben mbe ^uyt
fcbe fp^A^e ^)eb willen b:engen/om bat be g^emefnen man ^)em feinen tn
ben noot fonbe connen tHebtcifnen gl)e«en/enbe allecley (ledten g^ene^
fett4 XPant icï weet ood wel/bat tot een recbt mebidinmeejler veel meet^
^Oo:t/ban alleen bte ctnyben enbe bte werdmgbe berfeluei: te f ennen eit
bc te weten» ^aeromme al i(i bat yemant veel ctrnyben ^cnt / fo en fal
no^me trt Irtttg^en geen tnebtcqnmecfïei: fqn / maet: l)i moet ood an^
bet: bing^en/btc tot eenen pet^fecten tnebtcqnmeepet: l)00ten/ weten en^
bcgbeleert^ebben^tnaet: baetromeen fal oodmemant laten befe ebele
circatm;c (gfobs te Imm/ al t(ï bat baet: ^cnntflc g^eenen perfecten tHebi
ctïnmeefiei: en tniticU MnH tn Bnytfc^c ^eb td willens en wetens wt^
g$elat.encnbc ottergl)e|^:eben btebtng^enbtc ben gemeynen man ntet
bienfïelid nocb nootehd en fqn te weten» tHaei: baet: tegben beb td bat
faetfoen enbe gbepeltemOè bet: auybenbjeeber enbe rolcomeliider be^
fcrewen/enbe betet: wtge(lt:e^ett ban voo?maels m £atifn/ op bat btefêU
tiecr«ybencettenyeg^elqdentitbyct:mamet:enpgnecltdmog^)entn^
p«nt
u
sWsumttmamp;cmtttt^ooÄÖfcom
ïff»lt;cEmq»mewb0ece^Bb«« Cray.
bi««itb(i:be befc^ecmmgbe citbe naemvaitKn
onbzMomnBhrnnm^^^^^^
rnearnbcboogcirCoitmc^
«ttbcrrhebma^
^^etrConmce^c^
cmpclmmcttbeammlmac^ö'g^cCom'itg^mmbcCon^^^ .
ö«titoc^opbcitbacbtgt;att^ebcttml€wybctt claedicrbcmygbm/bic
^nactnbc^öttbeit^gt;ebbctt\?aitberdiicCottmgcttcitbc Conmctmitcit.
VOmt WÄccAf ^ecp (Bmtmn / bwM in latiin (Bmiana bm/ föitctt
fmctn wcrcgbctt/battt?«« (BrnHoban €onincî van eimnittoft
SDefgelqcö bat awyt/bwclcHwi Bcorbmm ^mctt/bccft
ooc^i^ibatw g^e^mcn/tta beit €mnctnbsp;m ooc
öcit:öquoct)a?t gtgt;embei:attbe»:öotra^e2ïrtcmifï« gcttocmpt gewecfî/
^A8/bicwclceebttattytmctfottbcrtm^
moci^embcfeitttaemg^eg^cum^eefn^^
fin^Äv^r^*quot;^^^^nbsp;^^^ ealomoit^'rtocb.
ÛÏ myc^t)
.sa
-il
boet ooc£ nv bte albecboo:l»c^ttcl?pe
nmcvatt^uitgmcitictJwctComndiïcectrtllaicP^^^
vmU fcltte cruybeit cif petrtmttc ertbc Bmit# / g^ctt Abdic^/ g^c^
tó'cB abnbsp;vm ^Oömcitnbsp;g^cbrtcit ^ebbeit/cit,
ottbei:lgt;oubct/m Acr fm ConmcKqcfcnbsp;lact m fomcre tm
bcit be cmpm opt t?clbt cttbc mbe ^ouc» pluc^cit / om ^cm
recmrett/alfoo bat ^lï tgt;4ttben fclwctt cm grootnbsp;^eeft^^^
b^craf weet te fp:e^eit / ban bc g^enebyctt fwlcs na vocatte toefiaet
mbebetaemt.iittbebitl)eet»gt;oo:waet:tre^ttrebeitmbevoet(lappcbei:
óubcComttgcn/bK^«et'OOCtteei:(ielicHmetberet:^)rtttterm0c/4lfo
feyti6/becommert^^ebbett.rOtbeferoojr«^ett^opeict/batbefe»mmeit
boecë vwav €omncï\tichv tltAiepeytooc^ bes te meer aeitgettamet: fi'it
fal^Ceit berbeit fo ^eb ic^ befen mtïtteit t^ootgettoembeit ^ecbariwm mc
mcbmael ift fitt Abt tJwer Comttcflqc^et: mrnefïc^
om bAermebc mqttcn gaitts oitbcrb Atttgcn btcit|ï cttbe gctteyc^bett xoH^
lete0t)etttgt;weCottmdl^cecmAKfïcyttcbetuygen»2:)Aei:om foiam^ii
onberb Am'0l?e bebe Aen t? we CottmcÉlqcEe tHAiefïeyt / b At ^azt bdiette
bit boec^/b welcB tc^ ^iermebe toeeyg^ene enbe bebicere/ mn mi gc
gt;n AbeltcB te ontfAitgl)ett/ enbe niet Aeit te jïert bie cleyn^eyt *?Attbet: grifte/
' tnAer veel meer tot»wer €onmcHi]c^et: tTÏAtcficyt m\\n gAitts gepoots«
k p^me g^ewilhd^eyt/ ettbe teg^ett yeg^elqcïeit mifn getrouwe goebe mey
Iptrngbeenbeiottll^ i^itbei(ibAtic^mercfeenbebeumbe beren mijiteit au
beyt vw(tt (Cottmclliïctcr tTÏAiefieyt Aeitg^ettAem te (qite/ (b wil iel bes
^ te neerptgl^er jïi'n in s^elijc^c fAÏe vgt;oottac» met lt;Êgt;ob8 ^ulpc/bcit gemey
lteito:bAerttA AUemqnïgt;crmtteg^cntcbicttm^ SDic Almogcitbe lt;Bob
n^il V we Com'nclqcEe mAiepeyt in Ungbiierenbe g^efonbt^eyt enbef«
lic^ x?ootfpoet genAbelicf g^efp Aren enbe onber^owben / berwelcler icÉ
ftiq in Aller g^^e^ootfAem^eyt ^iermebe recommAnbere enbe bewele^
iatwniCttbittg^enbettberbeitbAc^iltArtq/inbettiAre m, x l n
X)w^r€OttittcRqclertnAie(ieyt
oitberbAm'g^e
£eon^ Art ^ttc^8/2Docto^n'ttbci!
ttTebicq'ttett^
. «
t
^^^b weld xvi met fottbcir mercecïii'dc gtroôte cofîen ( bcit aîmucw
bctt ©obtclowc/cnbeoodtot ptoßtmbc vôîbermg^e vaiibie Sgt;uyt^
f c^c mt 0cmcyn)ï?att alber^attbc g^cwrts en ctmyben / fo ved 4k
menin SDuytfcblanteiîmanberlanben beeft connen opbîengen/wdgc
ro;mcect/ge|îeltenbegeo;bmeectft'nbc/mem'0enmenfcbebe^
Imïct fijn/enbe te bat bicnen mochte/ fo ^gt;ebben xvi tg^e^eel begc^ va»
benginen in biii 2^egi(îerô oft tCafckn afgebeylt. iênbe int eetpe Xcgi^
ftei:fîaenaUebenamenenbetoenamettvanaUebecrôybettm£gt;nytf^e^
jnbe tweebe CafelcoftKegîlïec/fîaen alk bectrnyben/bie oneral m
^»y^fcb gïgt;ef€t fqn/ verbaelt m ^atq« cnbe (^ueqr/mibtfgabers be na^^
imn aîfo bie be 21potete noemen. 2(ne tvekfe namen sbenonben tt?o:
benmtbegbmfelvanbenC^ittekn/oftonbetrbeg^ellc^^^^
bembeberbeCafeloftîgt;.egî|îa/baetrbegcerttcvattbegelgt;ed^
bernlt/bebbenwigbefetbemebecqnen/raet/enbetrcmcbictotalkpecteit
çnbegheb:eeett/btebertmettfcbeenbef0mtqt800dbebee(îent0ec0meit r
mogt»en/mib(gaber8 (bmmtg^e anber fîuden / bte totten ^nya^onbeit •
(mrnutenbebienfîeltd (qn»Ôttldeaacbtenbeopetratteen^cbbcnwS ^
benctruybenniet toeg^efccenen wtonafelwen/oft tvt ongbefonbeetrbc
ooeden/maet: vpt feet: oube/vet:maet:bc enbe experte mebtcqnrneefîetra/
alôt)tofcoîtbe8/C^eopb:a(î«8/(0akn«8/pitntn8îcbcrn?ekHet:g^ec
tteinvcctrtbicnbottbertcnbemeeriaren^etrwaetrtagekeften^eeft/en^
gbelqcc bat OOcf ^mwtifdicî sbeptobccrt is / op bat nyemanbt
yet te fpîcfcm babbc. iênbe iß bat wi fîe» / bat bit wetrd v aengbcnaent ^
ia/gelqce^/ntet fonbet: fa^e/^opett/alfban fo en fttUen
beft/tt?tlt(5ob/totbatwqvei:facmtbebbettaUetghettebattet:nocbre^
peet^yenbegbetjottbenmocbtwoîbettbmoebtertiîltdteft^^
ktttfelwetnbefgheliïcrefomenbegbe(îelteniflêoptalbet;fcboonfîefïgtj^
mwçn^cotttetrfeytett/gbelqcÊwq^^ieritttteoodg^eb
oe m een befonbet: boed/op bat niemanbt befwaetrt en woîbe webetrom
yettecoopen/batWt^vOîenhabbe/enbebatfelttefnlkttwqalfbanee^
«enyçgbeltïdenin v:tenbtfcbap mebe beykn/g^elqdalswqnv
baenbebben-rOantcSobbeeftonafnk^ett cojîeUîcHenfcbatenbe oner;^
vloebicbeytvancrnybenbaetrommegbegbenen/mtb8byenbatWlt;gt;n8
^J^^^J^^^î'Alknbe (tecten onbetrwotpen $ee(î/bat rvij bie alp noot wave/
SbemnycBen/enbe ona baet^mebe ^elpen |ônben/enbe btetrtnne / g^elqcè
ooa ngt;t anbet:e cmtwen/ fqn ongronbeli^de vabetrlqcEe goet^jeyt foitJ«
ben keren fennen/en ona altqt bandbaet:lid tegen ^em vet:
t^oonen»2(ïbuabanfoïvtltonfegett:oiîïu(gt;tteet:
S
1
picbeyt enbe goebe meymng^e tn
bandnemen»
iiq
-ocr page 14-dfrie t)(tnamp;m ï^ttDt
fc^m nmm mt^etomwen/iDan alfulcfm mpUn (xU m
bat Cdpimî.S:)« figue« cnb«
bcclt van Mm crwybc vint g^i m (ïp CapittcU (Docï (îact bowcit op bç
pgwçre van Mm cwybc (qitc nam in S^atiin en S^wytfd^/
bact: bq mm tfdwe ^ertneit mad)^
pli Bcrc^faw'e ccpciixi himnbsp;Ipptp
oc^ccwouel p\) BercttcUw pv fpacitfc^citbtem ccurq
Qldbcfm
affobiUc
Zïdn^
ZlantwciUl
^Igoyc
2(loc
ZXmsn
2tlfm
%mminbsp;m «kyit
fwcctcttSîitboteit \v\ BtcfloocB
ccpcmnbsp;25iï»oei:
2ïrtgeh'clt;i irfûî Bloctctwyt
ZniîQnbsp;pip Bloetwouel
2tpo(îttçm'c«;ttttcdmïf BobctcUcit
argcittm«nbsp;Bocicbactrt cccjcvtiïnbsp;€aitäms clpppviii
Stroit l^^iinbsp;Bocicl^otcit cccicfnbsp;CamBcef Ictts cwyt
arrti^^wt cccvitinbsp;Boclfmfcruyt cnbsp;ppvti
aitcrooite 1}nbsp;Bocwttcppc dqnbsp;Cam^eruel ocpt)«
^)ttyô2(uet:00ttc xinbsp;BoetrettCcrflc cpvnbsp;€attmnntÀ^ic\p'n
2(c^ewycwyit Ipnbsp;Boetrcitmofîacrt (pvnbsp;Cattmfîccrt ^ cic^-
2Jyeityttnbsp;Boottcit ciclvjnbsp;Cauwootbê cpppvi^
xvUbmTtymyn Ipnbsp;Tioofc^e^oonhclpipnbsp;(Cmtoti^bukyncpltf
Bnbsp;}5oomvAt:ett ccicdmnbsp;C^amcbîctt cccjcjirinj
2tlfemce«y( Iptpnbsp;Boom wolle c^nbsp;blawC^ameb:eit
ÎBairbaMcwytnbsp;Botitagicop Bernainbsp;deyttC^)«
cclpppvnbsp;gtc Ifnbsp;mibzm cccpppv^
BAfîUcoalledeycmïînbsp;Bo:(twoUel*:ltqnbsp;gcooteC^ameb«»
wilbeBAliltecccplvlnbsp;boterbloemett
BebelAcrs luyfeit ccppnbsp;botMcemm oft ^c^zifins palme cppvtiiZ^^^^
Bclfmcwyt cccicicuqnbsp;itertvoetnbsp;clapperroofe cpcvey^^
Beitcbictenwo:telcgt;:lsnbsp;biaembepeit Ivnbsp;Clawerccuyt/btwyit/
Betbwô ccvi dinnbsp;bîawtlattowwa lnbsp;wîtwgeel cccpvij .
dam^
f'v -
4
\
HIC pcviiinbsp;(îeBcnbeb«m licicic
cdpti Beecc(îct:bctt cccpppipnbsp;b:ofewöUel ccjtliS
ici Bcwnpoot pvnbsp;btuyitcllc ccpppvi^
pppv '^Ôdttvam ccpMnbsp;bîuyn^cylig^e cic
Ipppip wilbcBertmm ccitrlvf-btyóntenbsp;ppp^
ccpp Bcccwoîtel cccvnbsp;buc^rboom ccplvitf
plip 25e(]çmcmyt cicdnbsp;bwrgel pppip
ccj ^eetexvitenv00t cccfnbsp;(C
I'betome giciciï (pïiïnbsp;^2(evbm tppp^i
pppii^ ^eucmcllegrootcttbenbsp;S^Calfsvoct ppif
ccKppCfnbsp;Calcoctfc^cblocmcit^
ccppiiifnbsp;€annkvupcppj (piif
Ippiiîinbsp;€at:b0bQmbicm$plt(
pitinbsp;€am0iHim ccpvsif
pnbsp;€aflattim cplj
cccvif
Ippvfnbsp;cpc^
Cattcttbzuyffens
*nbsp;. . f « f
^e^tfïet'.
Ccwyfbloemm cdiocf
Cruyfboom
gcd CUuccc cd^^Püjnbsp;cruyfbifïd op aocfbt
Clcefaiïyt pim panbsp;c^^
Clt)|en jciciiï^ct'uyfwondnbsp;clip
ClcyitCUfleit ccurjcnbsp;ciïccfenfc^dlc ccoditq
Clocr^cnjccwyt pcvijnbsp;ajUefcnfccnyt Alledey
(Coectoccj:dAuet:cc)«ï(nbsp;cyp:c8 ccc^jtTctjj (ccp
Cocc^occicblocm cmnbsp;wilbcncypïcs q
Cocdoccpbjootcc)ci^.nbsp;BD
CocbiUe Iq (ccc^wiïnbsp;(^^'^wmû c\nxgt;x\
Cod?o:eiï ccc^nbsp;ip
Coeitraet ppvnbsp;Sgt;oIwo:td ppp
Cocoogeoft2^mb(oonbsp;BDonbcrbacct jc
Ó^e Itinbsp;^octxvaô ccfltiî
Colblocmm cpcvnbsp;^ozmappel cclicû
ColU cpcvnbsp;Kgt;:ahnw0:tel mf
Colocjumtibanbsp;Bl^ïiïcuUcBcfcrayt ccpj
Comqn fwcrtctt mbcnbsp;£);quulbtc^cyt bloem
geekft cjccqnbsp;cccpiij
Cottcomcrcit cclpvifnbsp;BDmyuenauyt Ipiq
iêjHöConcoinmet:nbsp;S:gt;»lcruyt cd^:t?
cclïmiï Curciffc^enbsp;SMiyfembUt cdrmiï
Concómet: cdjct^q.nbsp;S^uytfc^m (B^engbeetr
wiiöeConcommct:nbsp;pptj
cclpviii» ^^cCottnbsp;SDityueitcrop cjOcW
commet: cdicpiinbsp;^«yudsbect cdm?
ConfiUebegrcytt cpcnbsp;Buyudô^ccfett ic^q
Confolibrt cjdininbsp;Sgt;uyudsmdcB ccm
Comclcriiyt pDijnbsp;S^ityueni^oet Ijcjcvj
CoKttblocbcbkuwcnbsp;jiê
Conanbct* cppp (clpifnbsp;J^iëcïoim cviii
Coufcruyt viinbsp;^^i^crbrnmabdm
Cottoeit ccppjnbsp;plvf
Cracit^Ktls Ijtrvjnbsp;ÜcibMppdcit. dprf
Ccacycit oft 2\mn^nbsp;Met:btbefymcmyt ccc
voet cïppnbsp;iêevbtbiemlm (mp
lt;t«ccecttvano«a'5ccnbsp;Jëevbtcvanf^ms cco
Koomfdgt;cnbsp;pv^^vq
^«ecHen vm omtnbsp;Jëetbtveyl ccqcmgt;(i
/r Vlnbsp;i^erbtijqg^eit plvj
(truyrbAlôêoffCrocfnbsp;Ji^crbtwicroocl ccc^
bAlfcm CKnbsp;i^mnpxiiB W (m\gt;
Crolbeftmnbsp;^^nbim, ^^cclpOi
-^»tgdfoet ccppHvi
-^ppe cclpicjcii^'
Boerctteppc citj
grootciÊppc cmif
rOAtcreppc cirf
wilbeiêppc Ivij
Jëvmit ccpvf
lêvxvten ccji
lêmvwoztd cccpm
J^ycHenboom Irp^rniï
iêyloofopXgt;eyl clp
îBniQmcî cccpj
i^louwedbloc^
mcttnbsp;pppiitj
Sonteyncmyt cclxj
S^eyfYamcmyt cccpitf
Syecmytnbsp;i'
(^Ö|2lltg4ett bc mt^
^Vy bcttnbsp;clppii
lt;0anicttSgt;î|îdnbsp;cclp^
(Banfentongl^e C|C)C
(Bmifcttvoet cdui
(8gt;attfencE ccpppvti
(Bcdblocmeit cccpv
(Bmmcv ppvf
(Bmoffdmtvt!^nbiii^
cofen (Benoffdm pliiif
(Bentiam Ippiiif
(Bevftenbsp;clpvf
(Bevwe ccïppviif
(^eytenbaevt IjctJ
(gfeytcttblat cd
(BeytcnmdcE cccpvf
^inoffükn cpppitf
(Binftnbsp;Ito
Ckyïtcii (S^infï Irr*:
(Blaiccuyt CV)
(]5obô0$citAbcccDyt
CBottbtbloemnbsp;-^itonbsp;cbq
icl ^ocfbUbcwrt l
^octtbctberm
rrnmnbsp;^OeubCCCtUC Vtf
iSiaenbsp;P^m lgt;ottbt8^oolc clpüi
iBzmbtWnbsp;\}0nbtetmhz clv
(Btrßc^m cppvfi
^nbsp;cppm
^Tllß^^Pnbsp;Boctrett^ßtlTe cjjp
i^Afettckticc ccpiii ^ofmofiaept ccui}
^«fett^wyö ccW Wölbet;nbsp;pp
kitge eitbc
i^dfettpoo^nbsp;roitbe ^
I^«fcttp00t^c8 ccm ^oppc
Aauev€nbsp;^«clctuyt
^attidcvuyt cpp
ml ^^mdflmtdl ccc^ t)uertiitcebl0cm
ppvmnbsp;^uyc^blat Ipnvd
t^etrfttroofett CjCCiqnbsp;3
' ICCV)nbsp;C^.3ltt34C0b8bl0C
cpnbsp;^^^^ ccincictil
ppiiiinbsp;©♦^Attscwyt ptqV
Cnbsp;cwtq
cicltp ©♦34it8gotbcl piii
c\p^ ©♦3att8bc(yem80ft
bcnbsp;gt;bwettfc^ett oft
cccüqnbsp;coetfcl^eitpcpet: cc
cccuqnbsp;lt;mxgt;
^cybcnbsp;pcv ^obmlecfeit cclpv
ichilnbsp;Ipppm
^cylimnbsp;cp ^ondvmxptn ^j^yt
gocbcit ^eyttbii'ct cf icppuf
h
tt.
i/
cpcvj
cpcvi
cpcvij
Ii
^mct
^cmcmyt
^cttfclaumn
^cvtfycfpM
qclvixi
l^eccelcrwy^ cclt;
^cefmaluwe cpm
^ctßcrttyC CP
Kccfcitnbsp;clg
Wentel Ijcpiq
wilbc^l^ertid cpcip
^nelt;^tt«n8ct:wyt ccc^
[Kooleit clpiq
Kroepbcften licvtq
Sifccwottcl cc^
„ ii;ctq
«Ucrley ca
piii
cccpU^
Ipppitf
ccpcpj
Pl
ccpctf
cccppm
cpip
cccptp
Zancnbet:
lawteole
lebtcrnyt
Jld«
Selten wi'tettbc t^oot
c^pilf
blawM'm w
S^ecttwcvoej ccjcjcjcu^
Slmmnbsp;pppni
Äeuerattyt clppjc
£ei«liocB
Äqitett
£ittbe
£iftfe»
Äi80tjec5ec
Stfbobbett
J5;omb«et:tfc^e tHilic
Cgt;ft^lt:8 ccpcpq
longeitcwyt ccpl\gt;
tood ccl^ij
Iwyfcruyt ccctq
mabc
-ocr page 17-'2(bcltc«cit ti^
Itnaec^bcpAlm
mv
maencmytbittcleYn
dmm
^ageleyitc cchgt;:
UÏaiei:nbsp;ijcCf
tnlt;iI«wcaUcrllt;y c?
pciti
wittcmaluwc V
tXlaltom ccppv
fiwcfenbe malvo^
«cnbsp;Ivj
iXlammdmfanyt cd
ttlmcop cpcvj
tn^ne ooKit itf
tTïancnroof^enecco
ppvi^
Wapblocmeit
tHater:
mee
tneecrappeit
tHeerrabqs
tneetrtfebloemettóiiec
ley dpppv cccnxgt;
nTcelïccwojtd cc^ccit
ïXtdmfana cd
tHelcEwcye cdr«
mdbenbsp;ri
wtlbemdbe p\
meltlTenbsp;c'c
mcccurwd be wjlbeit
ditiJU]
t^mmercutrndd^r
tUcrcudwsctrnyt c^
Weyebloem^eits te
Miinbsp;^^
tnibbdmiiet vu
moebei:auytp,',},cpc
moetbefyböo cpcxgt;ivi
mollenccuyt cprt?«;
iTTottt^OUt dr^rpq
Ippv
piii
cxgt;ii
cvtj
cclvj
moieit b;iïer^)4ttbc
cdicw
motteitcruyt pppii^.
Ipv)
geeltHuttte d)ctgt;
tHuei:nbsp;xgt;i
deyitl^uei:
muerccuyt cpj
muerrpepei:nbsp;p
muerruytc cclppp
muyfootett ccpppj
muyfm met (?ee«e».
plvj
ley cd]Cigt;
Hagdccuyt ccpppj
tlaterct:uyt dq
tlatecwoitel ccpcxgt;i(i
natectongeffe» ccj:i)c
tTaudccuyt ccvgt;i}
tTeptenbsp;djctgt;
tTeteleit rtlleeley pppvvf
tdenbsp;clppvij
gröuénetelettidtpq
^jeeretttlecieiticjcicrq
roofc^etTetd pppvti
Ukfcmyt cuiï
tTiefwoztdbe fwem
tTtefwoudbewitte^
dtqf
Hoteboomnbsp;cplii
.^^A^^ermmge pc
^^(Dleattber ccv
(Dogentroofi pcj
(Dofieducey PPPi
C^iiberl^Aue ccc^ï^i]
(Dnftts ^eereit bm^
berm ccct^iï
(Dnferi):out*)eitBeb
fitoo quot; ippij
pelnbsp;pvi
(Dtt|èt:Xgt;:ouwêmaitf
telnbsp;ccpppiiif
(Dnfèr^iouwcmuttJj
tc cp
(Drtfet:ïgt;jouwê fc^öc
ïmsnbsp;cc
(DttfêcDtouwêPlaa
CCtJlf
(D|renb:efc pviif
(Dffeittoitgegroot eiis
bedeyitc cppip
wabeÜflêtttOttg^e^
cq
(DycuaerpbecI Ijtrjci^f
2fbbebloemê ccn
_ ppii
pAöbenbillc ccppvf
pabbcvlrtö ccv^
palmboom ccjdviq
paittdcotcit pcii^
papenpiitt pp^
Pateyc cc^:lü|
papeita^eit/peeit/ett^
bcCaroteit cclptiij
Patic^alledey clpptgt;
pattctttie dppv
peet:fc^cCo:e»bloe?
menbsp;pUm
peet:trcllt;^»wc l
peett|ïeert cppj
ö.pceterscotc cviif
@,peetec8ct:uyt ccc^
f^pvtfj
pmninchmyt clvf
penferbloemettcccdq
pcotticrtbloemett licpv
vj pep^t^n
pepcrcruyt clpicpmi
pepctrvaiOnbtw cc?
bimnbsp;ccljcitiq
lange pcper:i?ait;3it
bicn cdm
Pepoctteit cclpvii
peetrlcnciDyt tarn en^
bewilbt dppp^i
pefliletictwoUel cos
plip
Perfcböom cc^ip
pcrfidcruyt ccpUj
perctrfelie be gemeyne
ccpvß
vjeembbe petet:(elie»
ccUiq
tinlbcpetcrrdtcduq
Pfenicb oft ^cybel
icctiq
piompen tweebcrley
' ccii}
piuymf?m0 cmiij
Poleyenbsp;Im
wilbepoleye
polyttricbott bat QuU
bellnbsp;cgrli
potcdeync mip
p:angwo;td
p;«ymeit^
(Ducappeleit
^poncelcrt
Rotten)
wynvaet
Kibbcrfpoicit
Kqnbloemen pxiu^
Kijnwilg^e clp^
ir
pvlii
du}
cpl
cdvj
lpp\gt;xi
Ippvii
cU
plini
pm
*
viij
2^ingelbloeme cjdt^
^obtecbtöcrwyt Ippvj
Kogge ccpcv
Koobe Beete cccpiiii
2^oobeCo:enroofen»
cpcv
2^oobe^eylwo:td jcc
vixi
Koobepepet: cd^
2^oobe ©teenbiefe^
ccpif
KoomfcbeBoonem
cdp):
KoomfcbeCriecKva
oner^ee cdjci?
^oomfdgt;e3Di(ldcccid
J^oomfc^e netd pppv^
Koofen • cd»
Koomfc^c ©teencla^
«ernbsp;cc
^loolemaniftt dpppj
Koofcwoitd cdtgt;ü|
i\ootmeli$oencrwyt»
rnyte ccpppvj
0
^2(ctcruyt cd«
^^^^affvaen dpvif
wilben^offaffrae»
di)i;
wilbeDelbtfaflTcaett
iclq
©alomonöfeg^d CCJ:
©anicM cdic
grooteöfetttc^d ccj:
©andboomoft ©e^
uenboom lutü
0amenbsp;pctj
©cabiofc cclppi^
©cbaepötOltge pj
gcbaftnbsp;(ppj
öeb^^ftboy c]i:)i:j
@cbaep(gerngt;e co
kpviii
©cbaecbecrnyt Ijiricvj
©cbarlwe CC^:D
^«'ilbeöcbarleyecc^
P^
©cbeetlittcC cpcip
0cbdwo;td ccc?
ppptiii
©cbqtcrnyt d]i:!ciii
©cbi]tmdbc dl
0co:bieit ccpcip
©tepcruyt ccq
©enanbsp;cpcip
@ene|foit du:
©erpentitte be groot
Ipppv
©enengl^etqbecrityt^
CclilTCiCVll
©innaw ccrocii^
©in)i:ettroofm I)tictgt;
©lattg^ertctiiyt bat
djyitnbsp;Ipppvf
fmeerwouel cd^vf
folfferwoud ccjcviii
fopbienbsp;I
fopbtecrwyt f
fo:bpeeren ccpvi^
foigfaet cc^cvij
fpeencfuytnbsp;cccnpiUi
fpelt«nbsp;cxgt;iii
fpicattatbinbsp;cccdni
fp«'ngcr«ytnbsp;dm^'
fpn'ngtf
©ptmgwdUelcljirjti^
©pwe«'« vij
©qwillc cccii
emkwyt
gmnbelcmyt ccl^ic
gtcclmpcit ipia
—^tcettb;cle cccicC
^nbsp;be wim^
hm^^amp;tmhviU.
cdpFPjf
wobcötemhciccc
Ötccttddï!
«ccnbsp;cc
©tecttlcttctrcwyt a
^ jäct clm^i
gt;te£#c(îcn Ipviii
Ö»fcitbc25:crtt te
gôirècruyt plvii
amp;ic\)ctscmyt ccc
©toppetgat ccpli^
@«egmbtoot djtn
@ttctt)d»t to
©ttyclccwoitdlcits^
©WAlttwcitcrwyt ccc
mm
©wAlwwöttd idt)
©werte» ConAttbcc
crcq
Bwertwottd cdrigt;j
gwqnenbioot dm
ewitfelblocm cel
tc
tCÄpBcftscrwytteictJqr
CerbemqnboOl» c?
Imip
Ccrwcnbsp;cdj
CefBcitscPDytccOTii
C^ymttö cccitrt
wtlbcit€^ym»s pciq
Cqbeloofc mpiiti
tCoottfcrwt
Coïcffc^Cöïcit ccq^
CoïcBR^e Cöttcomcp
cdpvü
Cotmenttllc
CwyitUncE
^wccblAbt
:d
ZUmn^ cccppK
_ 'Delbtayewyit lic
PelbttttOOploocÊ cc^
ipm
Dcttcid cpcj
tOerbcnc ccjcict?)
Perc^cttsbtoot clwj
lOcrcfcttfboôt ccltq
ï;gt;crclc8pccrt ccppvixi
X)itcïmamp;'Xgt;mcM co=
ï^crgottwc ccc)i:ii:ii;iiï
Dcrwerôblocmc ccc:^
Xgt;cyloft%loof clF
ï)«rcrttyt cxgt;
ï)i}fvm0^crcrttyt cc«
ppm
!0%^cboom ccpc
!Othcrcit r^^pviti
Pccttï)tlèerctt clppim
wmtcrXgt;tltcre cpviii
X)tltcrc/0ccl/pwrpnrc/
cttbc witte clppm
Xgt;ilierèt?5C»ni8 Pm
rgt;ittco:bc cpppxgt;
r ing^erï^ocbt myt/
bmyrtengcel cc0:ltgt;
X)ioletteit cpvvi
Xgt;ifct)8 qcpim
ICCDtlï
cd
CCjWÏlï
ritfeit pppviii
Polbcrscttiyt cccj
X)ogclcr»yt vii
Dogclttefï cccpf
Xgt;0tfc^Upçlcmyt pg
Vke clppvm
wilbtDks cci?iï
rHafliï'bc cpppi
Vliegmcpuytcccppvtf
Dliernbsp;pp
Jlecc^Dliet: pp
Dloocrwyt ccpï^^
cccplti
Xgt;:cmbbc PeterfêliW
cdü^
VO
^2ïlwo:tdccl)Pt)j
^ÏXgt;«»tlwy(ct:«it
cicc^ ccciic
ÏPatcrc«meb:|, ccpcip
XPatereppc ctij
cdprvf
ïOatermwtttc cd|i:]i:\?|'
ÏX^Aterpepet: cccppm
ÏDatcrpoitgc ccippvti
ÏOrtterwec^b;cc pri
ÏOcc^btecbc p}
ccpppv
ÏDccètrecbt ccpppxgt;
ïOeberboot ccqc
ÏOebericHtwcebcrlev
dpmgt;vï
ÏPcebtnbsp;cpp)igt;
n^cttcrfcAccbctt Ipppii
ïX^icIcttnbsp;Ipj
VOmgam TO
l^cvü
vn
vil
ÏDqitrwrte cc^Df
Ï0ilbctt2(ymytt lp
ïOtlbcBafllieccciclvj
VOiibzn^ttttUcplvi
rOabe€^Ämtllccq:|«j
ÏDilbcConcomci: ccf
kvixi
rOilbettCyptes q
mibc^^ppc Ivü
XOtlbc^ecflc (mi
JPilbc^erwcl cpcip
VOi\btS,00cï cclpp^ii
mibe m«woleyrte.
ccip
ÏOilben mtvcnviaaU
clKviïi
ÏDilbc OfTstttoitgc cqf
TPilbepeterfeli'e chïq
JPilbcöauie ccpt?
jPilberOtcïê pppviii
ïPilgcalledey cpp?/
jpmbjccuyi: cclppi?.
cccpliiii
VOinumofm cmi
ÏDmtetrgroett clppvj
ttgt;ittcnättbo:c ccpicigt;
XPittcÄeetc cccjcürj
tDimComiitt cl
XVittcc\0chn cdppv
wï'mS^i^left pv)
xvitm^mn^ v
Wirte tTTo:c5 cclppnp
xvit
w
witte HtefitJOttel cmf
witte ^luetelbloemê
cccpv^iq
wttte@tcettb:e0c ccf
Imv)
witte wqttgAett pppti
xoim @po:chlbloe^
wittewonel ccppiii
wolbkberê cccppvi^
wolcwycallerley ccc^
wolföbefiett icicic
wolfsmelcBmcnig^)«:
^attbe cccjctjj
wolfswojtel PPP
wOrtbtccuyt cccpii
i^eybenfd^ w$bcp»yt
ccIto
wo^mcruyt pivj
wojmfaetnbsp;j
tvont^rteoteiT pppvij
ngt;o«btHiiooploocB cc
Ito
woDbtVArert ccppvii
wouwe cccpp
wounvi/ngrtcrt pppiti
ariAngc oftDiltCWyt
cpppj
S^fope cccppj
Qi^e 2fycijytt cccq
'^^edbaft Ipppitj
SeeCoitcomer cclpv^
Hatijnfcbc cnbc (Biicc^
iT«mcft vÄitbcrt cruybm/
bic iiT bcfm boecE be^rcpett
ftjiT. C^^etal bebuybt tgt;«t Caif
pittd/ig^cltjcfoocf
mrtclö ^cfcyt tó»
Brotonii Cap,2
Abfinthium i
Acalyphe $7
Acantha 15
Acetofanbsp;i^j
Achimilla, uel Alchimilla
254.
Aeranbsp;44-
Agriococcimelanbsp;155
Alfinenbsp;7
Ampelosmelenanbsp;jj
Ampelos cenophoros 29
Anagallidesnbsp;a
Anagallis enydros,uel a-
Anethumnbsp;9
W^ngelica
Angaria
Am'fum
Anonisnbsp;ig
Anthropomorphosnbsp;201
i
25J
?8
14
190
4lt;r
284
217
lOJ
J24.
ii
25
iSe
IX
}03
Aron
Aphaca
Aphace
Aparme
Äpiaftrum
Apfos
Apiumhortcnfc
Apiummontanum
Apium paluftrc
Apollinaris
Aquilegia
Arcium
Ariftolochia
Armoracia
Arnogloflum
Arocum
HnUtx €(t(ijnrcf)m SiUcfd^m nmm.
Aronnbsp;11nbsp;Botrysnbsp;lt;?4 Caftanea
Attanftanbsp;171nbsp;Branca urfina
Artemifianbsp;^nbsp;Brafsicacanina
Artcmifiamonoclonos ijnbsp;Brafsicafatiua
Artemifia tcnuifolia i?nbsp;Brathys
Arthriti'canbsp;5,3,1nbsp;Bromus
ArticocalusjUelArticocanbsp;Bryon
308nbsp;Brvoni
308
ArumfiueAn's
Afarum
Afdepias
Afcyron
Afparagi
Afphodelus
Afprella
After Atticus
Afteritiura
Aftrion
Atradyli's
Auellana:nuces
Auena
B
Tgt; Alfamme
X3Balfaniua
Ballote
Baptifecula
Barbacapri
Barbahirci
Bardana
Bafilicum
Batrachium
Batinia
Batus
Baucias
Bechion
BellisuelBelUus
Bellismaior
lilnbsp;JLJU^lV»»»»----
47nbsp;Bulbus fylueftris
29)nbsp;Buniades
170nbsp;Buphthalmum
4.2nbsp;Burfapaftoris
151nbsp;Buxus
C
Bryonia
21 Bubonium
} Bucerus
45 Buchciden
24 Bugloffa
24nbsp;iJUglOlW 129nbsp;V-«C111UIUIHU1U1«
17nbsp;Bugloflum 51nbsp;Centumnodia 235
4.0nbsp;Bugloflum magnum 119nbsp;CentunculS,ueI Ccntun^
121nbsp;BugloflTumfylueftre loznbsp;cularis 8i
4-7nbsp;Bulbus fylueftris eonbsp;Ceoa
CO
3quot;
161
78
337
33ff
335
339
34»
20
8
C9
174
333»
334-
128
e?
€9
V7S
ffonbsp;Cepa
cjnbsp;Cepa fylueftris
51nbsp;Ceraitis
13 Jnbsp;Cerafa
»43nbsp;CerefoHum
Ceftron
CAlamentum le^nbsp;ChamaeciflTos
Calendula 143nbsp;ChamaccyparifTus
Caltha,uelCalthula 145nbsp;Chamaedrys
5(7 Campanellanbsp;27Jnbsp;Chamacleon
iff2 Campanulanbsp;iff4nbsp;Chamaepitys
a Candelaria,feu Candelanbsp;Chameade
II a reo-isnbsp;»28nbsp;Chamemeloi
328nbsp;Chamemelon
201nbsp;Charantia
Cheiri
148nbsp;Cheh'doniummaius
jio minus
28nbsp;Cherua
127nbsp;Chryfanthemon 8, cr jja
115nbsp;Cicer
Cicerbitac
281nbsp;CichoriauelCichorea2(jj
i3ffnbsp;Cidnbsp;128
149nbsp;Cicutanbsp;154
82nbsp;Cicutaria w»
i}9nbsp;Cinara J08
ji8 regis
25nbsp;Caninamalus
ao3nbsp;Caninarofa *
57nbsp;Cannabis
Capillaris
55nbsp;Capillus Veneris
289nbsp;Capnos
50nbsp;Capfella
5jnbsp;Caprifolium
Bellismaiornbsp;jj Capficum
Bellis minor hor tenfis 5$ Cardamur
Berberis
Beta
Beta fylueftris
Betonica
Betonicas
Bipennula
Bifmalua
Biftorta
Blattaria
Blechon
Blitum
Bolbonagrion
lOl
129
tffO
190
257
3IJ
150 V-flUUiwquot;
Carosnbsp;150 Clauellataherba jij
Carotanbsp;2^4 Clematis daphnoides m
Carpentarioraherba 285 CnicusuelCnecus 15«?
Cnicus fvlueftris oa
5}nbsp;Cardamum
2off i^Cardiaca
314nbsp;Cardofullonum
17snbsp;Cardopatiumnbsp;}}9 Cinara
152nbsp;Carduus benedidus 42 Circaca
133nbsp;Carduus Mariacnbsp;le Cirfion
232nbsp;Carduus fuarius j35gt;f-Ciffbs
5nbsp;Carduus Veneris 82 Citrago
298nbsp;Careumnbsp;150 Citrulum
C5nbsp;Caros
72nbsp;Carota
^2
iss
41
37
»5?
»34
i}8
--------
ijffnbsp;Cnicus fylueftris
150nbsp;Cnide
151nbsp;Coccimelea
142nbsp;Colchicum
75nbsp;Colocyntha
yii|
ßolbonagrionnbsp;Cartamus
Bombax,uelBombafonnbsp;Carui
.nbsp;Caryapontica
Bomfacianbsp;Caryon bafilicum
ß^'^^g®nbsp;IInbsp;Caftaherba
141
71
15 s
128
17}
158
^«f,nbsp;vy——----
15nbsp;Caftrangula
ICSnbsp;Caffytha8^Caflutha
158nbsp;Cataputiamaior
$4.nbsp;Cataputia minor
G7nbsp;Cauda equina
58nbsp;Caulis
}2nbsp;Caulis capitulatus 158
47nbsp;Cautanbsp;«i
}iinbsp;Centaurfum minus 14$
271nbsp;Centumcapitanbsp;m
129nbsp;Centummorbia 151
. 11
1 '
Colocynthisnbsp;i}9
Coluhn'nanbsp;298
Columban's, uel Column
bma
Colutea
Coma
Condifi
C onion
Confolidamaior
Confolida media
Confolida minor
Confolida regalis
Confolida farracem'ca 279
Conuoluulusnbsp;97
Cordumenum 281
Coriandrum
Corion,uelCorianon 130
Cornu ceruinum 170
Corona regia
Corona terrae
Corona Veneris
Coronopus
Corrigiola
Corylus
Cotonea
Cotoneaftruthea
Cotulafoetida
Cotulanonfcetida
Cotum
Cfambe
Craffula maior
Craffula minor
Crefsio hortenfis
Crinon
Crithc
Criftagallinacea
Cröcus
Crocus hortenfis
Crommyon
^ Croion__
Cucumis
257
Cucumis afininus iff 8
Cucumermarinus
Cucumis anguinus, fylue
Cucurbita fylueftrisnbsp;i}9
Cufcutanbsp;iji
Cydonea
ZIS
1(59
313
}OI
^6a
»47
5}
8
!
J
'i
200
3}7
27lt;y
170
151
140
140
iiz
221
158
312
10
ijff
IJ7
ISlt;J
lis
IG7
IJff
128
Cynianbsp;iss
CynoglofTum ofFicinarö,
Cynocrambenbsp;iss
Cyperusjuel Cypirus 172
D
AphneAlexadria 87
_^Daphnoidesnbsp;sj
Dauci tertiu genus apud
Diofcoridemnbsp;}olt;y
Dens Leonis
Dracontionmeganbsp;85
Dracontion micron
Dracunculus maiornbsp;85
Dracunculus minor Sc?
E* Bulusnbsp;20
Eleniumnbsp;89
Enulacampananbsp;89
Ephemerum 83. «2^134
Euzomos
F Abacnbsp;i4lt;r
Farragonbsp;29$
Fafeoli
Foeniculumnbsp;191
Foeniculus porcinus 228
GAIationnbsp;72
Geminaiisnbsp;21$
Geneftra,feu Gencfta 79
Githnbsp;ipj
Glaftum
Glycyrrhizanbsp;70
Gnaphaliumnbsp;81
Gongyle,uel Gongylides
Gratia Deinbsp;7a
HÄftula regianbsp;40
Halicacabumnbsp;le^
Hedera
99
Hederanbsp;iffo luanbsp;Linozoftis agn'a
14.2nbsp;Linum
LiquiritJ'a
i}7nbsp;Lirium
324nbsp;Lithofpcrmon
124.nbsp;Lotos hcmeros
Lolium
----------__________________157nbsp;Lotos agrios
Heptaphyllonnbsp;98nbsp;Lnbsp;Lotus fatiua
Heracleoticanuxnbsp;T Abrutn Veneris 82nbsp;Lotus fylueftns
Herbaclauellata jij I ^Ladan'anbsp;jktnbsp;Lunaria minor
Herbafortis,uelfortisi79 Laducanbsp;113nbsp;Lupinus
Herbafullonum joi Laducacaprinauelmari^nbsp;Lupulus
Herbaparalyfis 328.» na jiffnbsp;Lupus falidarius
............34-2 Laducalepon'na zeinbsp;Lychnitis
7G Laducellac, uel Ladero^nbsp;Lycodonum
quot;ff nes affinbsp;Lyfimachium
»70 Lagopus 188 M
J13 Lamium
iH Lanarfa
111 Lapathum
quot;ff Lapatium
TV ^Aiorana
IVLi
30U 3^8nbsp;JVJLMalamfana
175nbsp;Malache
175nbsp;Malua
220nbsp;Maluauifcum
23nbsp;Malus canina
220nbsp;Malus terreftris
189nbsp;Mandragoras
189nbsp;Marathron
17}nbsp;Marrubiaftrum
343nbsp;Marrubium
Hieraciumnbsp;no Lappa inuerfa
Hierofolymitanu pomu. Lappa maior
69nbsp;T annaminnr
Hippolapathum
Hippofelinum
Hippuris
Htrcibarba
Hirundtnaria
250
»J
us
197
IPS
19lt;5
191
aoi
190
200
Hifpanach
Hordeum
Humulus
Hyacinthigcncra
Hydrofelinon
Hyofcyamus
Hypericum
Hyffopus
I
IAcea
Ibiga
Ichtyotheron
Illecebra
Inguinalis
Intubi
Inula
Ion porphyron
louis glans
Iringus
Irio
Iris
Iris fylueftris
Ifatis
Itea
Lepidium
10} Lepidium minus
314 Leporinuspes
32} Leptocarya
325 Leucanthemum
Leucanthon
313 Leucoia
341 Leucoion
171 Leuifticum
J12 Libanotis
47 Lichen
253 Liguftrum
Lappa minor
17$ Larga
113 Larix
121 Lathyris
318 Lauendulanbsp;34^3nbsp;marruoiuiu
4J Laureolanbsp;83nbsp;Marrubium nigrum jff
zffi LaurusAlexandrina 87nbsp;Materfyluanbsp;250
leff Lecythosnbsp;240nbsp;Matricarianbsp;n
58 Lens,feu Lcnticula 331nbsp;Matronalcsuiolac
quot; ■nbsp;184nbsp;Meconceratitis
121nbsp;Meconrhoeas
188nbsp;Mcconhemero5
Melanthia
8nbsp;Melanzana
212nbsp;Meliffa
174nbsp;Melilotusnbsp;^
18?nbsp;Melilotus ofFicinara 288
292nbsp;MeIifrophyllon,uelMel^
181nbsp;phyllon
179nbsp;Melones
182nbsp;Mentaftrum
i}7nbsp;Menta
88nbsp;Mcntaaquatica
190
2ff7
no
no
27«
180
274
181;
278
HO
ss
207nbsp;Milium
119nbsp;Miliumfolis
mnbsp;Millefolium
219nbsp;Minthe
180nbsp;Morauaticana
89
Lilium
117nbsp;Liliumconuallium 00 ^^-------i--
14tnbsp;Liliuminterfpinas 250 Mercuriahs
112nbsp;Limoniumnbsp;Milax
9ffnbsp;Linaria
u9nbsp;Lingua bouis
83nbsp;Lingua ceruina
li?nbsp;Lingua ferpentina
»iffnbsp;Linozoftis
nnUn B(Xtmflt;i)tn Stkcfi^m nmm:
jneaeranbsp;iffo luanbsp;Linozoftisagi
Hederaterreftris }}7 loglans
Hedyofmosnbsp;no lumpen
iffS
178
70
i8lt;;
287
4
288
287
283
iSj
iiff
55
5»
328
}0
187
259
20£
19Ï
Ï9J
s
201
ZOK
201
19»
5®
225
____^ -nbsp;______luniperus
Hedypnoisnbsp;2(7$nbsp;lunonis rofa
Helxinenbsp;losnbsp;lufquiamum
HelxinedflTampelos 97nbsp;Ixos
Hemiom'tisnbsp;mnbsp;T^ K
Hepaticanbsp;179nbsp;J^Enchros
------j,„ralyfis
Herba pulicaris
HerbaRoberti
Herba fagminah's
Herba ftellac
Herba trinitatis
Hermodacflylus
Hiberis
Hierabotane
Hieracium
Morellanbsp;zff^
Morfus diaboli
NSapy
Nardus fylueftrfs
Nafturtium
Nafturtiutn agrcfte
NafturtiSaquaticum 27«^
Nafturtiutedorutn 115
Nenuphar
Nepeta
Nerion
Nigellae
Nuxpontica
NuxPraineftina
^ Numularia
Nymphaca
OA
Oc/maftrum
Ocimoides
Ocimum
Ocularis
Oenanthe
Olufatrura
Omphalocarpon
Ononis
Ophiogloflbn
Ophiofcorodon
Ophris
Ophthalmica
Opium
Orchis
Orchis Serapias
Oreofelinum
Origanum
Orminum
Orobus
Os mundi
Ofteritium
Ofyris
Oxalis
Oxyacantha
Oxylapathon
Oxys
204
JJO
IJff
liZ
20}
iff5
20$
191
151
151
IJl
20}
218
Hlt;?
34ff
208
91
212
12}
14
13
219
282
2H
91
I9ff
210
211
217
109
215
ziff
29}
Z07
175
20 ff
»75
21}
P
PAeonianbsp;7f
Pagana lingua 87
PalmaChrifti 128* 271
Pampinulanbsp;2}2
Pancratiumnbsp;}}9
Panis cuculinbsp;21}
Panicumnbsp;94
Panis porcinusnbsp;m
Papauercornutum 197
Papauer erraticum,fluidi5
uelrubeumnbsp;19$
Papauer fahuumnbsp;i9lt;y
Papauera nigranbsp;192
Paftinacanbsp;2^4
Pedicularis herbanbsp;}o}
Peganoncepeuton ijcr
Pentadacflylonnbsp;128
Pentaphyllonnbsp;259
Peponesnbsp;2lt;J7
Perfollatanbsp;24}
Perforatanbsp;32$
Periclymenos ^ 250
Perficamalusnbsp;229
Perficanuxnbsp;141
Perficarianbsp;142
Perfice meleanbsp;229
Pes columbinusnbsp;7lt;r
Pes cornicisnbsp;170
Pes leonisnbsp;234
Pes uitulinbsp;22
Petafitesnbsp;249
Petrofelinumnbsp;217
Petrofelino agrion, id eft,
Phacos,uelPhacenbsp;351
Phafiolinbsp;iff9
Phunbsp;330
Picrisnbsp;25}
Pilofellafnbsp;231
Piper Hifpaftum, uel In^
dianum, uel Calecuthi^
cumnbsp;28i
Piperitis i84, 281
Pifon,uelPifumnbsp;240
Polygonatumnbsp;22}
Polytrichon Apuleijnbsp;241
Pomum fpinofumnbsp;2ff$
Porrumnbsp;244
Portulaca
Potamogeiton, uel Pota^
Potentillanbsp;237
Prafiumfoetidumnbsp;5®
Prafon
Propolisnbsp;24J
Profopi'umnbsp;2j
Proferpinacanbsp;235
Pfeudomclanthiumnbsp;4.4
Pfeudonardus
PfylUonnbsp;l^l
Ptarmicc
Pterion
Pteris
Pulegiumnbsp;7j
Pulicaris herbanbsp;342
Pulmonarianbsp;24.5
Pyrethrumnbsp;247
Pyrethrum fylueftrenbsp;24«?
Pyrosnbsp;251
Pyxosnbsp;248
Q.
QVercusnbsp;84
Quercula minor 335
Quin
227
227
tjanbm iatiinfc^m tnUnbsp;mmcn.
Quinquefolium Satyriumtrifoli'umnbsp;270nbsp;Smflaxafpera
R Saxifraganbsp;280nbsp;Smilaxcepaea
RAdicula 25ff. joi Saxifraga albanbsp;28^nbsp;Smilaxhortenfis
Radix ijff Saxifraga rubcanbsp;212nbsp;Smilaxlia
Ranunculus 57 Saxiphragon, ucl Sarxi^nbsp;Smilaxtrachia
Rapa 77 phagonnbsp;280nbsp;Smyrnium
Raphanus 184. Scabiofanbsp;27}nbsp;Solanum
Raphanusmaioramp;minor Scandulaccuranbsp;njnbsp;Solatrum
Scariola
Rapiftrum
Rapum
Reda
Regia nux
Remora aratri
Reftabouis
Ribes
Ricinus
Robert! herba
Robertiana
9snbsp;Sceleraia
171nbsp;Scilla,uelSquilla
ziGnbsp;Scolopcndria
142nbsp;Scolymus
i8nbsp;Scopa regia
i8nbsp;Scordion
257nbsp;Scorodon
128nbsp;Scrophularia
7ffnbsp;Scrophularia maior
7lt;ynbsp;Secale
251nbsp;Sedum
222
2lt;J2
120
279
261
17
291
108
309
}4J
2JZ
Iff
129
ICI
Robusnbsp;-------
Rhodonnbsp;25$nbsp;Selinoncepaton
Rododaphne,uelRodo'nbsp;Semennbsp;loo
dendrumnbsp;205nbsp;Semenlumbricorum i Spina alba
Rofanbsp;Seminalisnbsp;235 Spina mollis
Rofacaninanbsp;255nbsp;Semperuluum
Rofata radixnbsp;258nbsp;Senecio
Rofmarinusnbsp;181nbsp;Sentes
Roftrum ciconiacnbsp;7snbsp;Septifolium
Roftrumporcinumnbsp;26}nbsp;Serides
Rubeatindiorum
26)nbsp;Solidago
^7nbsp;Solidago media -t,
J02nbsp;Solidago Sarracenica 279
111nbsp;Solis oculus
308nbsp;Sonchi
28$nbsp;Sonchites
299nbsp;Sortis herba
282nbsp;Spanachia
334nbsp;Sparagi
71nbsp;Spartum
295nbsp;Spelta
10nbsp;Sphatulafcetida
284nbsp;Spicanardi
108nbsp;Spicata
10nbsp;Spinacea
109nbsp;Splenium
Stachys
98nbsp;Stachyites
2ffjnbsp;Staphis agria
152nbsp;Staph ylinus
85nbsp;Stellac herba
9}nbsp;Sternutamentaria
335nbsp;Stichas,uelSt(£chas 300
200nbsp;Stichas Arabica joo
1»
294
252
»70
245
Rubus
Rubusldaeus
Rum ex
Rutahortenfis
S
Saliuaris
Salix
Saluia
Saluiauita
Sambucus
Sampiychon
Sandum
Sanguinalis
Sanguinaria
Sanguiforba
Sanicula
Santonicum
Saponan'a
Sardiana glans
Satureia
Satyriabafilica
314nbsp;Strobilus
314nbsp;Struthium
267nbsp;Strychnos
258nbsp;Succifa
295nbsp;Supina
285nbsp;Sycaminea
308
301
255
272
22ff
198
190
350
255
26}nbsp;Serides
107nbsp;Serpentaria
Serpentaria maior
329nbsp;Serpyllum
175nbsp;Serratula
rv-utanorteniis 235nbsp;Sertulacampana 200 om-udsz-vmu«.
Snbsp;SefeliCreticum 305 Stichas citrinanbsp;J4
SAbinauelSauina 54nbsp;SefeliMafsilienfc,Aethio Stramonia 255 (278
Sagminalisherba 2zcrnbsp;picum amp; Peloponefia^ Stratiotes chiliophyllos»
Salicaria 187nbsp;cum J04 Stratiotesmillefolia 278
247nbsp;Seutlon
125nbsp;Sicula,uel Sicia
92nbsp;Sicys
280nbsp;Sicysagrios
20nbsp;Sideritis
Sideritislatifolia
Sisillum Solomonis 223 Syce
Silermontanum 504 gyluxina^r
lUH-nbsp;'-'J----,
281nbsp;Symphyton
204nbsp;__ „ T
115nbsp;rpfAgetes
95 X Tamarix
277nbsp;Tanacetum
289nbsp;Tanacetum fylueftrc 237
275nbsp;Tapfusbarbatus 328
Siliquaftrum
Sinapi
Sinapiagrion
1 Sinapifylueftre
301 Sion,uelSium
141 Sifara,uelSifera
114 Sifymbria
259
^35
170
li
194
iJ
Mlymbna
Sifymbriucardamine 275 Te ephium
}U
271
307
2(70
»74
leg
269
275
274
292
265
26^
266
147
Terreftn's malusnbsp;201
Teft/culus cam'snbsp;no
Tcfticulus facerdotis 270
Tefticulus ferapiasnbsp;211
Teutlonnbsp;314.
Thelypterisnbsp;227
Tihanbsp;jjz
Tithymaloru genera
Tormentillanbsp;53
Torminalisnbsp;143 f
Trifolium minusnbsp;283
Trifoliumpraienfenbsp;317
Trimeftrenbsp;251
Trinitasnbsp;188
Trinitatisherbanbsp;513
Triorchisnbsp;2n
Triphyllo chortocopijon
317
Trithalesnbsp;jg
Triticum
Trixagopaluftrisnbsp;299
Turcicum frumentSnbsp;320
VAnbsp;Z18
Valeriananbsp;330
Venti herbanbsp;343
Verbafcura,6(:Verbafcu
Vermicularisnbsp;10
Vermicularis minornbsp;10
Veronicanbsp;59
Veronicanbsp;132
Violanbsp;117
Viola muraria, uel purpu
quot;7
rea
Violaealbae
Violaematronales ng
Virgapaftorisnbsp;sz
Virile facerdotis
Vifcum
Vitealis
Vitiafylueftns
Vitisalba
Vitis nigra
Vitis uinifera
Vuularia
Vmbilicusterrîe
Volubilis maior
Volubilis media
Volucrummaius 250
Vrceolarisnbsp;lo®
Vrtica iners S^mortua 177
Vrtica labeonbsp;71
Vrticaeuariaefpecies 37
VuacriTpanbsp;cb
Vua uerfa, uulpina,iiel lu
P'nanbsp;JO
■y^Anthium
ry z
22
124
97
33
32
33
29
87
171
175
97
220
221
lool^^en/t^ooncn t)e ptocfe Captetcle/bdc^ cm
pe^^elilcfc^efmum fîdce.
£)cm lid)Ulid te boeit baleti/ cclppj b.
2renfïd)tf«yiïcirettbeclaei:mrtfeit.
hn. m a. ppm c^ c. pJc^ b. Ippvij e» l^jt^ij Ipppv b.
wb» cpv)tgt;. cpipb,
Wfb. (ppvivii. wuife» cU
viq f. dp e. dpvj b. dm e. c^
vmq c. ccùïi b» ccvijf c. ccppjc^
ccppttfb. ccpppqb. ccpliiqe. cc^
dvic. cdb. cdvjf^ cdpvqg,
cdmqb. cdppviic. cdpppil
cdTOC. cdpppvitf c, ccpcd. cc.
cpviqc. cppjf. cpppvjc. dpvf,
clpviib. cpce* cpdjg^ ccpijc.
ccritqb. cc^r^vb» cc)tTCPii}b» cc^
ccdvb^ cdpqc. cdpppj
g, ccpcb* ccj:ci]b4 cccfb* CCCIÏC»
cccnqe^ ccc^c^ ccc^riqe» cccppjc,
cccppvj b,
abereiifuywcrett^ cpppj c cd/
M c. ccc^viü u acm e.nbsp;betrBUfcttttUt. c.
2lfncmmoftwtbtoogettt?a»lme. f. dpvtjc^ clpppo. ^qc.
pv f. 0. CTOc. clüb. g. ccpc g ccpcq b.
clppmqb. clppptpb. cpcipc. cc^-nbsp;BlafmpijitercrMtctt^ ma.
ppv c. ic) b. PKip pppp b^ Ipp c.
2(pojlttmKttbieI)tttic^(qrt. pja. b. cpttïr c. cppj cpppq c. cpciii
2{ppetqteitb€l»li tOHtmmaïm^ cctq e. ccm c^ ^^ «
jb. wb. pptpb. pUqb. Ipc. lüqb. ccW0. cdpvn0. ccfe
Ipp^jq e. cp cptq c. cpmï c. c^ m c. cccpv^p c.
prj b. clpj b. c\m b. cpctp c» ccnbsp;cclpv u
c. ccMb. cctei0. cclppptp ccteüqb.
Bl«rettpecttb:eemgt; cIpppD|b. cc
picpqb. cclpppc^ cclpppvjb^ ccc;^
mi c.
Älaw pleclcit amt Kff vctbujweit^
jonbsp;cplqe^
Zittwai^nmaïm. n b. Bloctbat0cromiettt8 wbeyUit.
►Barbcleitbu0cfwoUett Rtt. j b. ppj b. nm pppüq plivj
.nbsp;b4 pUpbgt; Ippnqc^pcviqc. cplvf'
b^ cpbq c^ cbti] 0^ cpcj b^ cc^
tïqe. cctpb^ ccpppt^jb^ ccpbjc^
ccïvj ccüp c^ cclpptf
ccïpppiÏÏfe^ ccpcf. ccpctq
b^ cccppjc»nbsp;cccpprtfb
Bloet butt ma^cn* ccljtrjcpq e^
ppptpb. plipc. Ivz. Ipppnqc^ Ipppip
b^ icciqe^ cviqb^ cipb. cpe^c^
f. cppvj b. cpppq e. cpppï? c.
cplc. cpljc. dqb. cljcpicvvi c^
pcüq b. ccppip e. ccpppm C; ccj
pppv c^b. ccplt) c. cd) f. cclv f.
cdpb. cdptq0. cdpi?)b. cccpc.
Bloetffelpeit^
PPPIPnbsp;Plt^^b.
Ippqc. Ippt'j^^ IPPPnqb. pcqb.
iccviqe. cpb. cppgt;?b. cppppc.
dvc. dpptpc^ cctqe, ccppiq c^
ccpppj? ccpppvii c. ccpppip 0gt;
ccïppvt^^^ ccpct?jcgt; cccrqe^ccc
b. cccppüq u cccpppj b.
------------------ItJtqb«
F
Äee(lettl)dpertbat fq lic^teU'cj^aep
ioii0ettwo:pe!i^ cccnqegt;
Beten van vettinige bi'epeti ^eylcn^
i'qa. pvqbgt; pjpb* ppjb^ppiqc^
PPviqc^ ppicjegt; pppqc. ppptïqe*
puqb. iclve. plvtqc. Ivb. kp
tq e» lpj:uq c* Ijrvp c^ lppptgt;j c.
Ippptpb. pcqb. iccvb^ cmfb.c=^
pqbgt; cpïqe. cptpb. cpppqb.
ï^Ptq e. cpppt) c. dp dpp e^ c^
PC b. cpcjc. cpcq0. cpctq^»
pcuq b^ cpcip c» ccüq e^ ccp c*
cctpc» cc^vjc^ ccppppc^ ccppp^
ccphtq c. cd(f. cdptïïfe.
ccpciqb.e^nbsp;^^ -----------
b^ ccpcuie^ cccppfb^
2(t:beytvA!ttmbet?o:be»:cgt; Ippppq
ccppptqf. dpin't). cdb^ cdpuq
cccpje^
plip b. ct?j b. cim b. cpcptpj f.
ccüqb. cctpb4 cdjf. ccpcb.
25ce|imtc bewapen bat ^aep geett
qwaet g^ebiepte fc^abe» en mac^*
ccpppq e^
Beefieit te be^owbenale be fiecfte
baeponbeccompt^ dip c^nbsp;..
:beeneitbte0cbtoeeit(i:ittwttPecec. Bïoet oft etter fpouwett. pptqb.
icppqc^pdpb. cpi'p c. cpppiq egt; Bloetfpottwettvecbimem va^pj
clppmqb^nbsp;b. pi?jb. ppiqcgt; ppwqc. ppipc.
tTwcfcitblocbcii»
bk Ofttpcfcrt ßn
cptitic. cmvmf. cwt). ccpicf
c^ ccpppvj b^ ccpavfe^ cccicjciJiiif^^
Ipicvjb. cptqb^ cjrfqb.
Botflcitg^cfwelnbsp;cclj f.
c ccrjcv ccmqb^ ccmice.
c. ccpppv b. cmvj c. cagt;
mvqc. ccmipf ccplqb. cqcU
im f. cc^bc. ccplvitic. ccli f.
ccqc. ccbf.ccbqb. cclw'g.
cdpppvtj b. cdpppip e. ccpcii c.
cccvtj c. ccc^: c. cccpii^ c. ccc^
^^iqc. cccppve. cccppviq g, ccc
. ^fe _ j- ^ .
Kmaüm. cj e. cdpmüi t,. ^ijnbsp;q c. cwiiqV. d«
b. dvjc. dviife. dppjb. dppv
e. clppp c. cpcv b. cpcvivf c. ca
ccppvtjc^ ccppvi^'b^ cc^
ppipe, ccpppc^ ccpliii^'b. cdvjc^
cdpjc. cdpv^g. ccpcc. cccjb^
cccijc^ cccpppjc*
Buborn.nbsp;l^i,.
MWmX..
c. cwwq^.nbsp;(CltercnttfpiiwEOT.
J'**quot;.''nbsp;' 'Im»« c. cal», ?
»«ydpntflc«». cff^^jc.nbsp;f. t^ct.. ccZ «^ -•uquot;''
»»yaoopddpm. nW«. p
WTOflb. f^pft). rlvtiic. tonbsp;(cfe.
ffi C.Ö. cy c cid»; c. cht tgt;. onbsp;Mn«ttOempt/»ecamp;jmm rif
m b. d»., c dw b. cnbsp;Ij (. Iftf^ i cZT quot; '
f. dmv», C. dw„:b. wb.nbsp;Vc. ffi b. Jfec!
cppvi^c. cpljb. ccpvjb.
25ozßm^eptma^en. ccpppiiäb,
:50tßfitymen.fppmtji c. pppv^ c.
plufb. pcvfc. cb. cpipc. cppxCi
e.nbsp;crluqb. clpp
cpu cpiic. cpipb. cppnic. cplnnbsp;cpcni\). ccvfc. ccpob. ccdpc.
Ciclüqb^ ccpp)nbsp;cccjcpiq^^
cclü'qb^ cdi^c. ccl^^qe. cclpppnbsp;dviiig. cdw]'c. cc^^pj
ipQ^ cccqb^ ccdiqc^ cccrjbgt;nbsp;f^ cdiWJUi'c^
CUcbccwclncctmbema^mJicttqnbsp;Ijc, Ij^pc. cpqc^
b^nbsp;c]ct?v( cgt; ccvj a ccpni b^
€lcyitpocEmm«rêbatfe^ac(lwtfnbsp;cdvqb^ ccpcc.
cciccanbsp;Ijb*
Clotteit acttbc ^anbm oft voetennbsp;cqt^q bgt;
Ccamp ber moeber. Ippüi f-nbsp;f- b. ccplmf e^ cdpjrdnf b
Cvlt;tmpgt; pv] b^ ppv) c^ ppp] e^
Ippiiiu dtqb^ cjcqb^ cpiepqb^
cdipc cpc)tgt;. ccipc^ ccppviijc.
ccpdqc^ ccpcipb^
(Crampabs pinepecfaec^tê^ qcpip c
Ceoppett oft dtetren ^eykru v b^
Pia. dpii:t?fgt; ccvT)ct?jg
étoomê t?et:b:mc.]ci|c b^ cpc e^cdq f
Sgt;;oppeïpi|fe. Ipppvi) c. pcvii] b^
ccpv\b* cdtrpica cdp]c]cm(b^ cc^
icdjcb^ ccdtïfc. cccvb* cccicc^
SDtuywen t?oot be j?ogdett te bewlt;t
cd^^vuj u
iêrfbemtluytmen otttfluys»
tett^ xgt;\c. icbij G clppje^
^Ämettcrtntfd
SDermett^itteleflcbettf icdq b*
benSJermeftptofqtteUc^^ ccpppv]
cdrqb^
deernen n?eebomvet:b«uen^ viij
cpe. cieicvjb^ clppvixi
crdq ccpptvj bgt; cclv
r^Ë -rrwnbsp;I ▼ ^^[^fw^fw^ -w a ^ -T-nbsp;r^-j r^rr»nbsp;- ƒ - • f'--- f •nbsp;'r-rf
CroppenrqpmaHejt^ d)crj c^ JlBerfbecmbiegeqwetlltö^etlê.vb
Crttybenbieopl^Alen.nbsp;Ücfleedc^eyt^ j^w^^lf^ c^rdqg»
djTiciïi c^nbsp;CCClCPj
Cu(fcrtsmctcrnyt5?uUertgt; tej c^ ^Ettetrvetrbnuc. cppptj e. cpppvtjc.
j^ptcroogcttgt; cpppvtfi:. cpcijg^
ccppvj b^
3(lelett mbc ooöctt* vttj
^Jtpelettbeylett. p\h* ppi]b.
ppv\ c. idij b.idüïj c. InPO
iccrüjb^«?f. cpipb.
cpppipe^ dj:ictgt;jb. dpicvtïb. ccpnj
b. cqc^dP f. ccpli] bgt;nbsp;blt;
WHK.nbsp;dc dpvüc. dtp o. ijqcpi c.nbsp;^^.v ^
cciiqf. ccjwqb.ccpcub.cccttb^ Jonbemêtbatgeqiictlti8^)eylett.
cpäi] g* ccpci] e.
S^oobetjjöc^t votbimn. pivi b. ^onbementa ^itteleffc^ett^cdiwj c.
clpvjb.
cpvtb. ccppf:vj g, cdmf g. cddm f ^ bie int tant\?leefdtgt; oft opt
ccq b. ccdiqé. cccvi' b. tap£ertt?aUêbebwmgenenad)tei:
öoommwttïeceett. pppj e. waertbnjnê^ Ij^f^iw'») b^ccp^' a
Xv\
^«Wc.
iî^nbsp;m mpm b. cdpv) b. cc^
cgaq 0,nbsp;^^ ^^ '
«^m. crftTb. dj«.nbsp;/oJWytÄ^r^®'®'quot;
öffflö.nbsp;©^»«rwlöesfottamp;omcnte. citb.
c^Itqcnbsp;cw.Ç. «e. cc^^qc. tcFf»,«.«
^rîWf.^.s- ...nbsp;tWitqî). «Itó'b.
^ Iffitj c. agt; Î). ciwnbsp;cömpt. JrcrV b. ccciS b
TO ïgt;. (P]rgt; c. d^»«,- dpV e.nbsp;ben cdÄ
dffvf» dmc, cqf, capc, ccnbsp;®^cM8pmebmemt.«taùôb*
«Jedfttc^t. , wti pjqD:nbsp;cc»:c f. ccqmi b.
lut, c. l^p b. Fcj c. pcpi b. qnbsp;4 b. tmxgt;ii i Wb? dSr'
c. a»^ b, cpnb. (ffw e. dwnbsp;vfiïc. we. ccmC
c. dTOö-wtjc. rapb. ctitqnbsp;b. dfnc. R
fbtqe, cdpi,g, ccipvù cdfvmnbsp;Wiqe. w^»quot;)«.
cnbsp;©Wwlwttccïot. qb. FC. tó
OT b. piq c. jcmïf b. pi f pl^
tgt;.nbsp;plvc^ Ipppjc. Ipppv]
a ce» cîïiî'c» ctgt;f^ cppvb^ O
Iviiif. djce» dppviib^ ccppvtjd.
ccppviti(. cclpppi^c.
pppiiqi, cppff Citpc^ ccpqb^
ccpppjb. ccpppimc, ccpppipg.cc^
Ij f cdpvj b* cccpq b» cccpp^m
cccirfijc»
C^^ebw^m^jaenbeymeliife plaet
feit» ccc^qb.
Ipv a. ippi c. Ippijc c. teiuf cl
Ipppvii] b. pcv c» pcxgt;} c. pcvvic.
pm^n. cvmb. cpb. cpübJo
ppvb. cpppvfc. cphjb. cplvnc.
b.jlpppb. cpct f. cce» ccfmcc
t^nfe. capb. ccpjc. ccptgt;l./J
Ptp c. ccpp c, ccppip b, cctttit f
«. ccc») b. cccicj b. cccmttï b.
dprt'c clTOb^ ccnpvb.nbsp;^ayx^amp;^ommatm. cpl^z. cpltq
©pefwcecbcsfottbamctits^ Ivb.nbsp;c^ ccjdcc^ ccpbüic» cccpjcvttjg,
(Bi)efweet:be0mm8.iclif:tgt;.lv(.nbsp;i^ayzfwcrtmaïcm ppc. tam
^ c. clv c. ccppvf f.nbsp;b, pdi b. dp e.
(B^^crwecrbAt^)imc^i8t?ctrcoclctt.nbsp;i^ay:wafrettmaecit. c.
Plf-nbsp;cplb. dje. dpiif
QJ^cfweecbeylett. ipb. pppiib.nbsp;e. ccuï] b. ccpl/b^ cdvjc. co
c, f:jc/:vijb. plf. pltfb. plüïfc.nbsp;i^^^qe, cccpc. cccpmïb.
lv)c. Ipppic. cjc. aïï|nbsp;^ay:8WUtanmvcrb:qucm vjf b^
mifb. cpvjc. cppinic. dpvjnbsp;^ipb. Ivijï}. wrjc.
c» clpppjb. ctapc^ cpcviic.ccnbsp;cplqe» dppjc. cdijc, ccpprj f.
Pinb. ccpïiïb. cdppipb. ccpcf.nbsp;ccpljb. cdvf. cccpc. cccpmfb.
cc^c» cccppviiiQ. cccppipb.nbsp;^abtcbcytiJecbeylcit^ pppiiiie.
CS-efweecmtaettfic^t. cpdpc.nbsp;^ijb, Uj^ cpitb. qcdj
ccwpb^nbsp;ƒ CC) ccpw f. ccpctj b.
(B^efwcctropt^ooftt^aniottsefmnbsp;^crbic^cytwcccemaPcn. ccpcb.
(gi^efwecirfuyuerm^ ccppvfb^nbsp;(q',u i^puif; cccu)c.
(Bbcfweec tulfc^mbmnrnfc eitbcnbsp;^^rfïïnp^ittitc^cylett^ hïf b.
bcoogb^it^ cpciqf'vnbsp;cmfb^
lt;0td)tofc(l«ypcnt)ci:bnïitert» pt?)
b^ cccjciqfe^ ccc^'b^
bte (Byps gegeten ^jebben / Roemen
buei: helpen r^Unbsp;cape.
(8»owbtwo:m^ett8 bereybeit bat ftj
nictenUttcmnbsp;ppjb.
6
cctiijc^ ccltpb^
^erffenenpetrcfctt^ iija. cchpc.
ccc b.
^mcbatchpK cpUpc. ccviif
e. cdpmpe*
tC^ertefïeircfcm plttjb.lpppvtïjb.
cppip b.
2rifdiei:envei:b:iiictt^ pc. ^tceenverbuntcn. ipc. ptpb.
/ja^ pnxib. miic. pmiï icppje^ cpb. cdb. cd^b. cc
c^ pltiq C. liq b. Ippi c. Iw c. Ippp C. cctetïïf b. cclppw e.
pcxgt;im, ciicb. cpvfb. cpipb^ c^ finnen bte ben fptowbebbenatïïf
PPP c. cppp?) c^ cplv) b. dpp) e» c^ c. cteif b, cd™ f.
Wf^ dppviiib. cpce^ ccjg^ cc ^itukffd^m. vqa» )t:i]b» ppc.
ccpppb^ ccmv^f* Ib. Ipppmic. cpppc. dwc^ c^
cctefg cctevqb^ cc^
jcf. ccqcc.
6al8gl)crweU
cccppvf b.
c^^-J}^''^' cpvqc. cpltuïb.
clrmqb. cdvj f. cdmife/
cc^
cjcijq c.
iccvbgt; cdvtïi'b» ccjccc^
poepen verbnïiten» ui'a* ppvf
c. ppip b. pppii c. pl e. plitj b. I
b. Ipviic. Ipppvc. pajb. pcv)
b. cvjcgt; cvtïïb^ cp\?i)cgt; cpi}^c.
(ppjf* cplfc. cplvjc. djb. dpf
b. dmi drptj b.nbsp;c^
dppjtj b* ctapb^ cpctjj bgt;cgt; cc=:
tpb« -ccpijc» ccp):jcgt; ccppvb^ cc
p^piïjb^nbsp;cdvj c. cc^
piii
-ocr page 32-tettj b. cctetj ccpc ccicctjnbsp;e» ccfcq
ccrcuf ccrcip bgt; cccj b. cccij cnbsp;^uytoftopberitcit Oft boo:bi}f
cccmjc. cccpjb. cccnbsp;teit. pc*
icicpiq^.nbsp;^^ 3
6oc(ibct:bec|lem lipc. ccrfv c; A^Hctbcrcybcnbatbcrnuy^^^
i^onbtöbetcrt^cylcm cjrfqb. cc^nbsp;bclctte«tttti'etenct«t. (c^
icpjb. cclje. ccljtrqg.nbsp;3ttg^cwAnbtbatg$eqiict(it8^ey
i:afenbc6onbt8bctcittgt;«yl«tt*ltjlt;t.nbsp;Icit. cccpqb.
pp C4 mq c. pKpvtj tgt;* pUtf b. plvnbsp;3uecffcli?ccb«wcit. ^ui f. es
C Irjc. cpc. cppiiic.nbsp;ccn:t?)bgt; ccciqb. ccc|«qb
cgt;:ljb. ciriqc. cji:qb. ccit:p]ci)j f.nbsp;_ %
ccteqb. ccjtcc. ccrdqe.nbsp;m'ct cit
^oofbeitbiefc^o:ft(qtt0bettcfeit»nbsp;^?cr:irotte. teiJb.
Ivb. bfc. cp?jb. ccc» cctqc.nbsp;ivattclcc^cylcit» Ficpvqb» idqb^
c.g. cccic cgt; cccp) b.nbsp;c. n:ct)j c. cj:cnqb. ccc. ccc^
^oofcwec» Uja. ICC» ici^rb»nbsp;rqc. cccpppiiic^
pptpc. pppipb. pUmc. plipb.lpiinbsp;^celcttoft^Alöwccbom» ccpppip
c» Imiif» cjcc» c)ct?qc»nbsp;f» ccicctfc»
cpicb» clicb» clq'icc» crcqf. c^nbsp;^celms^cfwcU ccpptp
pcvje* cce» ccüqf» ccppvjfl ccnbsp;2Nt4gt;em q«» iq«»
)c^:tgt;tqc» cocpi^e» ccpppnbsp;pppje. pppvtje. Ib» ^vc» l]C]C|C
vnic* cclvn. cclpiqb» cclptifg»nbsp;ipb. curpjcvjc» cdb» ccjtctqc» ccc
cdpvl^* cdrw'qe» cd)c)t«qb»ccnbsp;rpvjb»
Ijrpvb. cd^^vfb. cccpüiib.nbsp;^inbtbebbcrcitrcynigcit.ccFcifb^
C^ooffpurgcrcit. vjc. ppipb.nbsp;^mberg^cfc^oou^cyt^cylcit.co!
Ipppnic, cpppvjc^ dviqf. djwqnbsp;dtqb»
b. d^r^'b, ccnqc. cc*:bqc. canbsp;2^mbcrcn/bieitOcl^iOltcl(qit/beft
cccje» ccciqc» cccpiiqanbsp;loop(ldpctt» ccicjcjc»
C^ooft jlctrcBctt» ccvtq c»nbsp;^tnbetr g^cbacctt btc (iattbid^
btc^Mdcritytfapgctcoftgebtottcsnbsp;wotbcit» c]db»
^cntgt;cbbcit/tcl)dpeit» ccipc.nbsp;Rinnen gefxvmbomvepbmmn
i^ucpcitwccbom» if'a* iq«»nbsp;Itqc»
^rqb» ppuqc. ppvjc. ppptitfe,nbsp;J^naB^mvanbcpmlt;tg})mpßcd)
pUitj c. liq b. Ippm f* Ipptpb. Ippp^nbsp;tm* cppb, cdmb'
V b. M b. citq b. cvq b. c^nbsp;^ncc^tlcttötcomfAitg^cit» cte
piüic. cpvc.nbsp;b. cc^:c. cdj:pc»
b. cpppijc. cpppvjc. cplvc. d-^nbsp;:atttcitwccbomgt;nbsp;ijcpipc.
t)iq g. drt? f. d^raq b. cwqnbsp;Krtoldcitwccbom. cccrmqb^
b» cciiiib. ccppvyf* ccppviiic.nbsp;. g
ccpppv] b. ccpppvii c. ccppptp f. ccnbsp;rg cuqb^
Ipt'iqb. ccpqc. ccpcqb. ccpctqnbsp;ch^ clpve. dpvjb, ccppvjf.
e* cccppjb. cccpptvic.nbsp;Äcbcitcottfojtercn» ccpppväc*
^«ytoft tgt;dccyttCttbcfc^oortttiA^nbsp;•2^«bcttbictgbcuodctti?crlo:cit beb
cpvjb. cl^^ b. ccj;liii;b. cc^nbsp;bcnbc^jwlpdict ccjdtjqc»
amp;CbCtt
-ocr page 33-Gebert bic g^cbtöSrn (q« ^cylm.nbsp;ÄeccBcitcftt^aitqwctfitrmbma»
ccpppx?)nbsp;bcrmtJeloft^ttytgelqcEma^rn.
btmcit. m^c. pppviif
e. clvixi f. c^c c. ccj g. cc^nbsp;qcvii c.
ccpppviic. ccpmpf cccnbsp;^oc^treyitig^eit^ Itpjb^clTO'b^
b. cccq c. cccmïq b.nbsp;c.
tzbm bie ontfîelt oft votmakamnbsp;Jg,oitg^ebieg^eqwetfîis» Up c.
be«tt(qit. pvc. ppipb. cpppvtinbsp;dq b. ccplvc.
bgt; dp»! e^ cdipb* ccc=nbsp;^Ottg^eitg^ebieHett^ cc^icf^
PWH^.nbsp;cccb.
5,ebett bie tfameit g^etcocBeit xvox^^nbsp;5.0ttg^gt;ett g^^ebte^eit aenbe beepeit^
beitvcr(âec^tett^ cidviqe^nbsp;ccdvc^
^ebettbiet?eircowtfqrt^nbsp;5:ong^ettg^cftt?eer^ pppviin^
ccplvd c. ccpcxiunbsp;dilb. cpmic. dqb.
5,ebeitbiei?edeemtfiiit^ pppivic.nbsp;cc^vc^
liqb. b. wi] e. c^ c^nbsp;£ottgbett ^itte. cpppviüf.
tejb^ ccpbqcgt;nbsp;S-Ottg^ereyitig^em ppviiiu Ipp^
toeitpitte^ pagt;c. cijc. cptpnbsp;ii}e. cb. cpipc^
e. cddiiïf.nbsp;cppptje. cpäpc. ccpvjb. ccppipe.
Zcbm bte i?etrmoeyt piiu c^nbsp;ccplf b. cdpvj b. cdpppviiï b. cc
^eftbenpectt bzchn. Iv e. Jppvj g.nbsp;pc b. cccv b. cccpt^ e.
cptib. cppptijf. cdppvqc. cdpppnbsp;longbmpzofiitdtct cpcjb.
^^nbsp;cpaq
^enbm(îeettlo|fettgt; cpipc. cdvf^nbsp;JS^wyfm enbe neteitboobeit. pppb.
cdpqe^ cdpD|b. cclpviil).nbsp;PKPime. cvb. cppiib. cppptttfe^
pciqe. cc^nbsp;d^e. d^rp^'b. c^ciiqc. ccte»
be. CCCTOC.nbsp;c. ccdqb^ ccc^:mb.
Äeuerbicwcotttis. c^'b^nbsp;ÏKÏ
^e»e5biem(Î0pti80cpetten.qb.nbsp;^(W2(bettn?t beBceßnte vetbzvi
pvtjb. ppvjc. Ivivjb. Ippvb.nbsp;^^ weit. It^'b^
pce. pcqb. cb. cjc. cvtjb. c^nbsp;magren^itteteleflc^eit. ppipc.
CTO'b^ cjdüi|b.nbsp;ii:lt?i|Cgt; tppc. cpivjb. c^
wvc. cci?qc^ ccpqbnbsp;pvtjc. cppb. ccppp^c. ccpppvb
ccppv c. cddqg. cd^i? Û cdppvnbsp;cdvii b. cdpj c. cdptj b. cdpv
ö. cci^iq'^^ ccpcüb. ccpäpbnbsp;cccpviiic.
J^^Witî c.nbsp;magettôopwotpett verf«ec^gt;tett^
XettecPecclîeit Ip^^m clpvünbsp;ip c! pipb. c^e. cpl b.
^^ «l» f^nbsp;rnagettweebomvecbîquem j b.
b.cccpüb.
anPAtiebetmagett. pppvüfl
n cdpii) g. cdpiiüf^ cccj b. cccnbsp;ccpvii b. ccUitf b. ccpcii b.
m ogt;
-ocr page 34-Cg^cquetpi^eyt bet tTTasm ^cyleit^nbsp;bm mcttf4gt;cgoebet)«wema^en^
cccpq bgt;nbsp;clpvq b^ ccpc c^ ccpciq ccc^
urvjb^ ppvjc. pwb^nbsp;meffertcnfwecrbcnbercybrnbat^
icltqb. pUpc. Ipmu lmtvic.b.nbsp;fcqjctr^ottww. ccm'b*
licpvtvic. Imicb. cpf cpuqc.nbsp;meyßmsteontfansdtt. clpppb.
c^pqc cplcb. cU- clpjb. o:nbsp;ccpe. cdppc.
Ipv^c. cpcjb. cdttfe. ccpivjc.nbsp;mütedcynrnahn. mvfc. jcmii
cdvf. cdv^b.cdjdtfd. cdpjcpipnbsp;c. cvtfb. cpjc qcpnqc. qciocvj
ccpcqb^ ccpmib^nbsp;c» cWc^ dppvf. cpcmfc. cdtf
mag^envcynig^n. jb^ pUpc.nbsp;c. mvitfb. cdb. cdvjf. ccq
magren fc^abdtd. j c. tj b.nbsp;b. cccpj b. ccto c.
icpc. cppppiqc. cpppipb. cplqb.nbsp;mtecwitcï^eyt. jc^ppvitjc.
cjdvmb. cUqb. dpmtïb^ cpcj:nbsp;pppfqb^ ctgt;. cvtjb. cpipb. a
iiif. cpcvmc. ccjcUïqb^ ccl^jb.nbsp;biqf^ clpb^c^ dppmff.dTOiï
ccpcc^nbsp;b4 cpcnqb^ cciufb^ ccpjcvtje.
manMd^aztvv^mzitbmn. cjcjcjcnbsp;ccpljb^ cdvjc^ cdpüiïf^ cccpc.
c. cpq b» ccppjc.nbsp;cccmtfc. cccpptfc.
manUdßettenietboem qdvüinbsp;inflatiminbemiUcfc^cYbett. ccä
b^ cciiricicp) cdicvif^^nbsp;PPPC*
tXlafmn enbc dcytt pocpfettsnbsp;tTTiltc bk vereert m cplp c
Icit^ dppjc.nbsp;cpdiqc.
tllclanc^^olwtnwtbufiictt^dpip c^nbsp;tTïiUm^ttteleflc^cm cdvf.
tiïilcïbum niet cndonm nod)nbsp;tTïiUmvcrflopt^eytocpcnenJviq
tcfamciteitloope^ cpnbsp;b. q c. qngt;\ c. cppp] b. ccvq c.
mdcatcfatnettbomloopcit^ drjnbsp;ccpijqb^ cq^vc. cdpicvb. co
c. cqccz.nbsp;Ippmijbt ccpcqb^ ccpdpb.ccc
Vtïdcï ben vtonwen mbc botficnnbsp;piivi c.
wmccrbctren^ piicb» pppxib*nbsp;tHocbcrac^tcrwaembtqnett^icicic
QC. cqc qcqc cpdig. cjcctqnbsp;rr(cgt; teiiqb^ cplc^
•nbsp;« ^nbsp;fnbsp;IL^
CCS
cmqb^ cditqb^
cpe*
Peng^cdOtttertis/vcrbcylen. c^
|dtgt;j b. cdpppmnbsp;b. ccc
mclcB bm wowwert mbe bozpctt
bocncomw. ip c. c^ c. cpt^nbsp;WïoebepbicomfieBcnte^
dpv] b.nbsp;e.
tndttwmbtemttgt;ay;wÄffmboonbsp;bec tHoebei; opfïooJctt bencmm^
bctt^nbsp;VC^ pipb, ppfc. jtr^jc^ IpjCP
t^mfc^enbetm^eyktt.nbsp;b. cpppq bgt; dppq c cpcc. cciixi
ccpv/b^nbsp;ccpp^?iqc4 ccppp ct ccpppw'b^
t^nocbcpbjcgcqttetfiie^cylcm o
pciqg. cccpqb^
moebcpbicg^cflotett ie ocpcnm^
ptq b. pp c^ ppprq e^ Iviti o
vvib. ccppwqb^ ccplitifb. ccc^
pjb.
mocbevbtcg^efwolknte. ccppq
c. cccpjc.
ccicliicb» cclpiUi f^ cccüq c»nbsp;tlatucrlid (acttcbc^oiibè» cpip
tnocbcc bte veebcirbt is» cpi^ e^nbsp;clv c» cclpui 0»
crm'iïb»nbsp;wqc» cc^nbsp;tlauclbietefcecwtgact^gt;cyleit/oft
mocber fuyttcrm. ppj b. mnnbsp;ccqrlq c.
mfb. cqg, cc^ctqc» cccf qnbsp;nentenbteafgcfitcben(ïfn^cylw^
tnocbcc wecbom boeit cclfercn^nbsp;cmvtj b»
cf:f:f:v c^ clpicvitf c^ ccpicvj e. cc^nbsp;tTerueitbiegheqttet(ï(q»»c|cIP|'b^
^e. ccl^uqf^ cdur^rqb» ccc^e^nbsp;tTermnpqtteboenvergaem dt?iï
moittgcfweeirgcitereit» pcvitje^nbsp;c ccicciqe»
Cdqb. Clppijc. dppitqf. dmi}nbsp;tTetumvcrfaecbteit^ cwrwb^
b. cpcq g. cjrcpiq f. ccip b.nbsp;tTeteit vcrbiqueit. cccpiitf b»
f. cdgt;:b. ccj:cvuif. ccdifb»nbsp;nieren gbcb:efem vjc. ptb.
monbtWAtet: maren bat \)ttylßmnbsp;pvq b. pw) c. m Ipcc.
ist^vedbmgen. Ijc. drvqe. c^cj c. ccrNqb.cc
be8mont8qnabenrwecEt?erb#nbsp;lüiib. cdpib. cd^uqf. cdpv^
nierengbefwcergbenefm. pfb.
beötnonbtöfeencbeytgeitefen^ccnbsp;tTicrenreymgm. cdpvu
UierenvecPoppmgeoepettett^ cc»
tnonbtngt;el«'edenbemafett» cc^nbsp;itcqb»
motten verb:qmit. jc.nbsp;Imqf. l^c» c^'b.
^We^nbsp;tTqnagdettverteefen» m^ic^
tnuefienenbcmuggljettvetbn'weitnbsp;tliefm maten. Ivq^. we^
jc4 ppc. cuqb» duTjCjCvqe» c^nbsp;ccuqc. cmqe» ccjdvjc. cdijcb
ccq
tTuefên bloeben (ielpen. icpvf
dicp fv dp^vijbv cj:ctgt; e» cciRcjct^
b.nbsp;ccpicicvb» ccuncvje. cwvq
c.nbsp;ccmiPB* ccduqb.
tTnefen g^efweer: beyleit» dp
O
tltnyfcn enbe ratten »erbuKnen^
cüq b.
tn
2fgdgefweet:fttyuereit. cc^
Uagbelen rowwic^eyt benemeit^
natcebetett^eyleit. vjc. viqa.nbsp;g^effancf verbiq«
itcc.nbsp;^^ uen.nbsp;ccc^e^
W^q b. cbiïj'e. dw^'b. d^rtf (D^^enbiebtuypen. d^r^qb.
cc^qb. cc^ (Doogenbteloopen. cm'qe. cc^
«)|e. ccl^q b. cc^:cqb. cc^dq r^rqc. cd^vt^^ cdpjqg. ccc^
nSl.: ,nbsp;(Dogbeitbondert^^eytvetbtquen.
S r ^quot;^^»^^«^^»^om^eylen.cc pptK c. Irpvi) e. Ipppij e,
.nbsp;Ipp^mnbsp;pcwq e. crrb.
-ocr page 36-dpiiib. d^je. d^rpmif. dpcm
cpcc» ciccjb» ccuqc» ccviifb
cc)wb.nbsp;ccn:]i:!t:qb. ccppp
ccqbgt; cccppdiic^
(Dogettbottc^er^eytbeitbicre
bzqiim»nbsp;lt;ya?ifc»
(Doog^cit bt« wtett ^)00fb€ wrtlm
(Do0mbte0cq«ct|i(iim c)rij?jb»
VO01 qwAbc (DO0eit» pcv c» cccppi c
pc. icjb» cpvxic^ cppvixi^^ cppp^
Diqe. cplb. dicvqb.e. cpcvj^^
cq0» cmqb» cdicv^)» cdpviig
cdppvb* cdp^iivic^ cccpptnic.
(Do0eitb«0mwfi}it fwc« maN^
djc»
Oo0bcn root^cyt i?ei:btmctt4 ppptp
c» idvifc» Italic bgt; djcqc»
jc^erpen» cptmc^ cppvtfc^
cpppmf dpjb. ccpppvjb.l^^
(Do0cttn?ccbomt)ecbtme» jc» c?
ccpiqb» ccpppvjb^ cdvc
(Dnma(^tvct:b:mn* Ippnie. Ippp^
viqb» ^tjcb» cctJtii'b» cclpv^^
(DotertpmevccfAcdxm» je» qb»
pufb» o?|'b» cjcc»nbsp;cicpt?)
cpppviiie^ cplvitfb^ d^b» c^
Ificvc» ciccvjc» ccc» ccjicb» ccppv
b» cc!:p»}b» ccRcingt;c» ccpppvjt
ccpUiqe. cdve^ cdptje^ cccppiiqb
(DotmbkontßdmPinl^eykn. v
b» Pi a. pppvtjt^^ pcvjc.
qc» crwc» cw^^Hie» q:bjb»
dppv f» dppvm cclp ccpc
(Oomblzvan binnen 0cqwet(i fifit
(Do:c»0l?cfwectr» ccpppiqb.
ccpppv c»
(Do:cit0eplt;ittclwb:meit. lmigt;
clpppif^e*
t.
' i
I ^;
■ ; i
I
(Dflcrtvctmafcit» tcpvjc.
'J^fiilmtie. ppxgt;\ b» ppp) e»
0iifb» plOi c» pcvixie.
chic c» c^c» ccicwrtib» cq:ii:in?j
c» cdicjcqb» cc^:cnj b» cccpp^u
ben pcccbctt wo:memt Iqf boobc
pme bei: voetw.ciccvq e» (ccplip b
pletti:e(l80^)citefw» PTPviie.
pöc^ett^gt;eylett»nbsp;cbc»
poba0ca» urc» pc» ppc»
pp^qf. iduqc» hqc» Ippiiie, licp
tjqb» l^c» cv]c, cic]ci?jb» c^
pppixif. c)cii:j«?u)c»c)dvjb» c)dvii|
c» dvtije»0» clicvjb» dicqe» c:t
licicttqf» qccpje» cqcjcvjf» cd|'fy
cd?:üf0» cd^^wi/b» ccjccc» ccrctif
c» ccpcip b» cccq e» ccc^uq b»
Popdcifc» pppii c» (cccpppj c»
pi$r0et:ctt» idvjb» j^lvc» c!i:ct?ij
c» cc^cjc»
QCSrfenJe int l)0Oft
^ päH c»
J^impdettiJcrbtqucft» ppptib*
cdjcq b» cccpicrtii u cccjtrprt' c»
Konfdeitmt fottbcmcttt/0e^eetm
CottbylomAtA 0^crtcfeit» ip b»
TOC» cpipe* ccpciiii^
Koot mdijoett vcrb?ifttcit» v a.
c»b»nbsp;Ivc. Ipppjc. lppp:s
«qc»b» pcc. iccqb» iccuqb» po:
mfe» cjrqc» cpppvc. cpppviifK
c^l c» q:l) c» cplvj c» clq b» dv
c» dp b» d^pp e» b» dpp^
dpppviiic. c^
ccixie.nbsp;ccpppiti
b» ccpppvti c. ccpppip f» ccplti b.
cdqc» cdi?i)b» cdpb» cdmig»,
cdFDjb» cdncviic» ccwnjf»cc
Wb. cccrjb» ccct?i]c» ccciqc»
ccc^l b» cccppp) c»
KoofemtaeniTcl^trcrbniwcJ^qc»
ccc^
-ocr page 37-cccrptV c.
Aoucttvabiquem fcvitic.
cpcvijc. ccjclitti'e.
a cpvtfc. cljcj b. canic. ccs
mp e. ccpcc.
^ip b. plip b. Iv b.
Auybic^eyt^eyleit. ppvjc. ppipc,
miib. liqc jtrlf^ pliiüc. ichpb
Ivilb. liicc. cjc. ciiqc. cv f a
KPVtf u cpppvjc. cliqb. cplipe.
clpjrpjcc. ccuqe. ccipb.
ccpppvjg. ccpppipf. cdjfv cdw;^
iqb. cclpppvje. ccpce, ccc; b.
ccciqb. cccvOjc, cccip c. cccpj
c. cccpqfc. cccp)cgt; cccppvjb^
cccpppj b. ^
^^CWknopt^ooft t?cfb«uett
^^ ppviiic. cpppvjc. cpppviic
«cpc. cccpjb. cccpiivfb,
©qbctt wccbom vctbnucn.rjcirf
Pl^vvi c. pctf b. cppitf c. dp?| c.
dtrw:^ e. ccip b. ccppv b. ccppp^
vjb. cccpvitjc. cccpppb.
©inncrt fc^crpcit. cpppvj c.
cltrtrvi'b^ dcc. cdrjc^
ölaitncit t?ctb:meit. pp c^
ppxgt;jb.nbsp;clpppviic. cpcii
ccmif. ccppvtfu. ccppviiib.
«Upeitma^m, ipb. pipb.
m c. cpiiie, cpv^'c. cpipb. c^
^mj^ dpviie. cpciijl^. cpcvb.
cqfg, ccüip cdpf.
ccigt;,c. ccj:t)b. cccnb.
CCCIP C. CCCPftM',',' unbsp;^
eplmtcrs^atts^^btogmbecnbc.
jclmjc.
öpOttweitmaPw. pppvijf.plvjb
Ipvz. ITOC^ cnilb.cTOjb^cc
iiije. ccbjf.nbsp;cclpppiüjb
^piahxvibet^mbtmgen. clpppj
b. cdigt;:b^
0pjoetent?crbn'»ett. pppijc. pa't:
b.nbsp;clviijf. cpcijß ccpvjb* ccppf
c.nbsp;cclj e. cclpvij
©tectt«fb:wm. va. viija. ipb
pvifc. ppipc. cjc. clpe. clpj b^^
cpcjb. cdtijb. cc)crt'c» ccppvjß
ccpppvb. cclvje. cclpvi. cclpppgt;s
«qb. ccrciSfb. cccjb^ ccct?c.
©tectibjcfert^ pifb. pvitjc^
ppvitfc. pUib. plviifcJpiäsc, cj
c. cppitjc. diqb. dppvf. ckpp^
vjb. cxcitH). ccpvfc. ccmpc.cc
Ivj f. cclpppvivi b. ccjccq b^ cccj
b. Cccpc^
Jnbsp;cjcmpb. clppjc. c^
Ippv f. ccj f. ccwtrviiji e. ccuTH^j b
cclpviiib. ccciqc. cccppjc* ccc^
Picvi b.
Canbcit bat ßi niet en vet
uuylcn.nbsp;cc'jrrqg^
tE:Anbebettmid)cytbcncnie. toö
tCanbcfi bk wagg^deit op lotewit
vaflmahtt. pppip b. Ivu
tCanbcttwccbomt?errßcd)tcit4 j c^
V rj b. pvj b. pvii b. jct^iq c^
llDCprtqb. cüifb. cpipc. cpapiij jp;
cicicptjc. cjtliqc. d^rpv c. dpppiitjb
clpppipb. cpcb* cpciig* cpciitic^
cj:cigt;ti]ff.nbsp;ccppvi^b. ca
pppviic. ccpppipf ccplvvjc. cclp:t
viif b. ccpc f ccciq b. cccnVqb^
cccppiiti e. cccppvjb. cccm?iq ^^
tCanben fuyitcrc.jrtrq e. (cccvmq c
tCanbcitwitma^cn^ ^cipb/
Cantrlcefcbbatblöcbeticjb^
cdv c. ctcjcjnjct.
pvj
-ocr page 38-CatttvlcercbbatgcrwoUûa^icliiebnbsp;clitpjb. c)tce. cpciq^. cca
Cattbtvlecfclgt;/b4t v0d)tid} iexvt
CaphitôgcfwcU ic^ricvi} f. Ij^ji^cvi}
o diiïb. cciicb.
tCapf cttô ODcrtollig^c vod)tid)^t
bie Ciïbdoo(êrt geteit bebbcn/^oc^
mm b^lpen muâ)^ (ppfnitj b^
cdjo wa
Coitgeit roiîwicbcyt verbjmc. cp e
Coowcmvetrbnïiîctt. diqb.
licviqct cdpji:jb. cccqb»
Cwy ten citbe fiîyfen mbe ootcit ver
bîqweiîv ccûqe. ccipb^ ccpicicvj
g, ccjcluqe. ccjtce. cccjwïqb.
V
'mnbefiedte. jcjb. pipK
Im^vîi c. biePenvfm'ge campecitodien geten
^gt;ebbett / ^oemc baet: ^dpeit mac^
ccpppvff. cdvfe.
remïm'gebierettvemgeit. ^dqe.
cb. mvfc, cjccvig, cc»
ipbi^ ccpicvtf e. ccpmîjb.
bat geeit Xgt;cm jiticb g^cbicrte eettcit
menfcb met [(^abett ttoc^ Jetteit ett
macbmetbqteit. va^ pqb^
dje. ccitjcpv) cf» cdunïqe.
Derwttyltbeytvaitvelle verb^mert
Iticc. ct?jc» dictice. ccpppvjc* cc
Ijf^ ccpce^
_ TOC. icicictqc. Ivqnbsp;btcXgt;ercom|qitbeIpeit. qctKb*
b. cuqb» cve» cpqnbsp;Permoeytbcytvetbtqttett. vm a.
b.nbsp;cjcvqc. cpppiie. cpmife^ c^nbsp;iciqb. Imfc^ cdb.
pli^c. dictée, ccpqc. ccmgt;iTgt;ccnbsp;bieDet'PicrettwiUeitte^wIpecomc
jcicpiq c cc^jc p cd^^ b. cqccnbsp;pmc.
c.nbsp;ccciïqc. cccppjc. ccc^jrii'b.nbsp;Derfîopt^eytoepeiteit. viqa.
betett van Pemifitige biereit ^eyleitnbsp;Dqc^blaberen g^enefett^ m b.
iqa. pvqb. p^b. it^jb. pmic^nbsp;Ipqc.
fffviq c. m e. pppU c. TOïq e.nbsp;Dqgbeit tebe^)ôubeit bat (qitieteit
Hrltqb. dve. dviqcgt; Ivb. Ipp^tnbsp;vetbccmn. cccu^mfl.
me. Ippiiiic. Ippp:^nbsp;Xgt;îfcbbiecrattcrfqrtgberonbtma^
ipb. iccqb» iccv bgt; cvq b* cptf b.nbsp;fctt. cdpppiiii c*
cpivie. cpipb.cpppiib. cpppuie^c^nbsp;Xgt;lcecattert oftanberfcbojfticbevt
pppv c. dp a. dpv (. cpcb. cpcjbnbsp;g^ettefeit. ppipc. dùq c. lip i
C|C. cnqc. cvf cvjc cvqb.
cpf. cUqb. dwqc. dppipc. o
e. ccuq e. ccppv b. ccppip
e. ccpppvje. ccppptpg^ ccîjf. cc
ipm b. cc^rce. ccicctqb. cccvm
c. ccc|i:n?| c
1
1 )
cjccq'g^ cicctq^^ q:cuqb4 ciccijcb
cdûïf. ccvc^ cctpc^ ccppvfe.cc
^ppvc. ccpppvff^ ccpîûfïe, cdjf.
cdpïqe. cdcctqb.ev cccvfb^ccc
icicve. ccc)tp?qb^
Vmqtt weberPaeit^ f b. a
Fiiq b. icv|bv ppvjc. pmi* m ^Ic^Wettaeit^eymelqffeplaetfett
dqb. dtqG.i^îc. Ip Jfuytterettettbegbettefeit. ppt^c.
nqb.nbsp;l^^pnqc. ^:ciqe. ^teaticttbesmottbts vecbîiitett
q:lqb.nbsp;dji. c^ plvnc. ccpc, ccpjc. ccpi^'^ cc
ppvf
iivi c. eau; cc]cicv b. amvi b*
ccpicpi):f. cdvjp cos
l^^b. cd^jrqb. cd^rptïqb. cdpx^
q c^ cdwiqb. ccjrcf. ccjccqb.
ccpciii bgt; ccjccijcb. ccct? b.
X\)li
ccjcpicrtq c^ ccctqb. cco
dipc» dpc. dpiuib.
c^pvfe. cdqb. cccpppc.
Plccmticttbie^imc^lqrt. ccpip
c^ cclqb4
Xgt;lccratt'mbieloöpeii.
cdqfb. cccTO b.
I^lccratten bic oitt:cytt(qitftty«c«
pppvc pcc. lt?u|C4 dpe^ ccpKV
b» ccpjct?) c^p ccpjcvivie. cdiib^
^Icccaticitbicoubt ft'tt g^jmefcn^.
vitia. picqb» ppitfc. pppivib. pl
f. plqb. plinic* plvc» Ipppjc.
Ipppvjc. cb. ciitfc. cvf: cppv
clviijc. dpe. dppvq b. cc^
ppviic. ccppviife. cdpppttjc.
Vlcevatien bü vootte eten. Ip c.
Ipppvb. cvjc. cpppvjc. dvt^f,
dpmi:c. ccpjc. ccpvjb. cdtjb^
cdtgt;je4 cccpppj b4
Xgt;lcßmttettbict)iiyl(qttbeylctt4 c^
PPVb» dpqc» ccpjc. cccppitjc.
Vkchnvevbttiueiu GoecB/Tfm^
(tc^t clacr cttbc jliyueir mahn*
Dlecfc^tebc^Ottbmbatitict fttna
Binbt m wo:be/ttoc^gt; gern mabitt
b«ecmcttwa|fctt4 cpppc^
ouei:toUictgt;X)kefc^) bat inbm nmfk
wafl/polypus gmocmpt/ vmu
^n. ccppuq C4
Vkifd^/ b At in findm gc^ouwcn
lö/wcbcPomtcfAmcmatm wap
ccpbj b4
PPC. CPCII04
X)oc^ti^eyt/bteo«ewIoebtcbt8/
Wlc^c^Upc^ccp^^bfcc^^jl
X)octettbi'c0^)efwonctt f^n. ccc:?
pppqb.
V0etenbic0pg1^ewtenenfqn van
bmfd}0m, dpiqe. ccitj'e.
^«iteloflcm ^'a. iiia. va. vitja
ip c. pj b. pv c. pj b^ pvtf b.
pvi^c. pipb. ppvj b.c. ppvi^c.
pppii b. pppivfc. pppv(ie.ple.pl(f
b. plviiic. Ijc4 ltufc4 Ipiqb^
Ipiiqc^ lppi?jg4 lppi?qc4 Ipputq
C4 lppt):c4 Ipppitifc^ Ipppipb^ po:
q b» pcufe^ pcviic. pdpb. cb.
c)c. cvjb. crijb^ cpt]c4 cptiq
C4 cptgt;jb4 cpv?iqc4 cptpC4 cppfc^
cpptqc» cppjcjb^ cpppvjb^ cplc^
cplipc^ dc4 dviic. dtgt;ü|C4 c^
IpOie. dpvz. djcmVb^ dppiTC^
dppmff» dpppb^ dpppi?|b4 dppp
ipb^e^ cpcjc. cpdig. ccnqe^
ccviic. cct?iqb4 ccpqc4 ccpvjc.
ccpvxib. ccpppifb^ ccppppc^b^
ccpppvfc^l)^ ccplfb^ ccpluqb^cc
plipb. cdb4 cdtiifb^ cdvf^ cc
Ivjc^f^ cdipc. cclpuqe^ cdppu
cdprqg^ cdjw'jcb^ cdp^rv/b* cc
Ipppijc. cdpppiiijc. cdpppvfb.cc
Ipppvifb. cdpppviif b. cdpppipb
ccpcijb.e. ccpciije. ccpcipc. cccf
b. cccviij c. cccpiiij b. cccppiij c
cccppve. cccpppb. cccpppijc.
Ijb^ cpe. c^
ppipb. cpce. ccviijc. ccppvjf.
Xgt;:ow wert bic beit Witten i?loct ^eb
bcntcl)ttlpecomett4 pipb^ c^
Ipppiijc^ cdvc* cccvc. cccpvijb
!D:ou WC ^)dpcn bat (i lic^tdicB gc^
bAPCtt^ cpf. cpciiji^4 ccppvc. cc
pptJtijb^ cdpije^
X)towwcnbict?:cmbtbdnpet fijn^
ppip c.
bcn Xgt;to»wcn ^Acr ntAcmponbc
b:cttgett4 j b^ ij a. iij a.
viija. pc. piijb. pvijb. ppjb.
ppviijc. pppjd. pppiijc. pppiii/c«.
pvij
-ocr page 40-e. p\ e» plv c. luq c. IjwïiT
c» Ipue» Ipjwiïe» lidcvb» I^rpiq
c» c.nbsp;cgt; I^^ir b»
iccqb» jcctqe» ctgt;» qc» cuijb^
cpc» ctJqb» crqc» owqc»
c» cjcvjc. cpvmc. cptpb.
cmtic. c^mïe» cpppvjc. cpltqc
c^Inqb»nbsp;cjclt^c» clviijfp
cl^e» cMqb. cljcq'c» clpp/
ifc. clppiiiif clppvf clpppb.c:gt;
pcb. cpcjc. cpc{ig.cpcipc.ccnri
f ccviii c» cctp b» ccpvq b» cc^
icjcrc.nbsp;cc)i:li):b4cclni}b
xcltpc. cclpiqg* cclpiitie. cclpvitj
c» cdpi^b» cclppvtic. cclpppc^ cc
Ipppqf. cclpppiiqc. cclpppvjc, cc
pcb. ccpc^c.b, ccpdtje, ccpciivj
c. ccpctpe. cccb. ccqb. cccnqc
cccvc. cccvjc. cccpc. cccppjc.
cccpppc. cccpppvfb.
macitt|lottbe fïdpcit»
inia. pjb. ppvjc. ppipb.
totjb» tec» tel'c. l^iiTCb
cpc. cppif. cpppc. crlb. cpUif.
diïb. clppijb. clppvjb, dpppnjc
clpppv^'e. cpcnijc,b. cpcve, cpc
vje. ccitje. ccvfc. ccpppttfc. cc
pppvc.b ccpppvtjc. ccplvc. ca
Ivf. cdviiib. cdpvü cclpvjb.
cclppvm b» ccjrcvuf f. cccvvf b.
cccppinjb. cccppipb. cccpppjc.
Vtottwm na bat fq gl^ebac« bcb^
bert fwyiierett» Ippv b. cpppvj g.
weit verloflêri tJAnbe twecbe
0^)eboo:te» va. ptqb. ppvitjc.
pppjc. IppttfC. Ipppvijc. cviib.
cpUtjc. clßttqf. dpppb. dppptp
b. cpcipc. ccpqc. ccppvc. ccppp
vjg^ ccpctjc. ccpciitib. cccpc.
y^ind)tminm0ebev Ucl^acm fd)a^
bdicK ppxqc. cpvc. ccppvqe.
Piwc^tbaccmalcit. ccpliiqe.
Vnylvkefd)vevtecm. cvf. c^
1 r
ÏTatecjonbetfc^abebtmcfett.
iqf. cdppptje,
VCgt;atafnd)tig\;)m ^gt;dpeit. f c.
nfa. pipb. ppc. plv\, Iviqb.i
cfc. cinjb. we. wqe- dpp
qc. crq b. ccniïf. ccipc. ccppp
vjb. cc^rlutre. cdt?fe. cdip c.
cdpinic. cdrviiïb» eenre b. cc^
icciïb» ee^cuï b. cceijfe^b. ecc?
pv) c.
ïPeeitenbe mahn. cppvq c.
JTifitbjawwctt roM wid^eyt i?et:bn'
mn. cciiti e.
J^qttbzawweit ^aytte be^oubett»
dpppip c.
ïPifrtbmwwc bcwAtê hattet: geen
bubbd ^ay: dm en WAffe. cppvu c
mitvievbeylè. itf a. p c. ppptp c.
\b. Irpujc. Ippvjg, cvjc.cpitf
e. cppv b. cppviij e. cpppvtj e. c
Inqb. dpviib.cpciqg, cpcvfb.
e. ccjg. ccppqc. ccppvje. ccppp
itfc. ccpppv b. ccpppvje. cclvf.
cdpiqg. cclpvl), cccpinjb. cee
ppe. cccpUiijc^
XVmbenmbebet:menfdgt;eyben. cc
PPPC.
XVinbtmbenbnyc^vepbiqttl i b
viiia. ipc. pipb. cpqc. cplviü
b. dc. dpvjc. ccptic.'ccppviti
b.nbsp;cclpppj e. cdpppqb. cdpppiiii
c.nbsp;cccppj b.nbsp;'
bettngt;olfg^ettefeit. pja. ccpjc.
ccpppttf c.nbsp;'
VOolfbie van tüben compt gbeite^
^n. ^iviic. dpppip c.
W0lnenb00ben. ^b. c^f.
WOnbeitbtebittïd)fiï,tt?crcoeleft.
ma. cplvjb. dpppipb. cpcvje.
gt;:cc. pctfb. Wozmenirnltffboobmcft^^^^^
ï»;nbsp;cpliitib.nbsp;' , ^nbsp;^^ ,
(dvc. cplvtfc clvfb. clvc. cU
clpe. clpqc. dpittjb. c^
IPP} e. cippvjb. dppvqb. dpppitf
c. dppptpc, ccpivjb. ccpinjb. cc^
^ï^^b. cc^qb^ ccppvje^f, ccpptp
ccpppitjc. ccpppiiijc.
c. pppiitfe. Ippjc. cjc. ctpb. cp
b. cjcvjc cpppc. cpppiiie. cpppa
vjc. cpltib. cplpc. clmïff. cl^:
cpcxis. cpcviiif.ccpp:
vijd, ccppipb. ccpppvjb. cc^lipb
cccqb. cccjciïqfb. ccc
PP] c. cccppvj b,
ïitje, ccplvc. ccplipb. cclb. cc
Ivf. cdpb,nbsp;cdt:p?tïïfb.
cdw'jcb^ cclpppi^c. ccpcrjb. cc
pcvjc. ccpcvitff. ccpcipb. cccvtj
cccicqb. cccjt^rpiïb. cccppviïj
cccpppe. cccpppqb.
XPottbcttireym'g^ett. vjc. pja.
mb. cdpppvc. ccpcipb. cccptijb
IPonbcttfttyiicrm. vjc^ ppptjb^
cpip b. cpc e. ccpppii b. cccppvj
^ ^ ccpctq..
ïp^attctt i?et:bti7iïcft^ hif
Ipppiie. cppvjb. cimqc. ccpcß
cccii b. cccpvj e. cccppj b.
Xgt;oy:weccB magern cc/f.
I iêitw weit bie vevßqft (qit.t) b^
dviii f^
ccppptp f. cc^rlq b. cq:ai| b. ccpU pptjc c. ccpcui e.
4 gt; » '
■ ■ , ; • yi'^iîi
. .. - ■ - -
.♦V f ^ - ■
' ' i ■
: /
V;-
- - -- ^ 1
M,
. .. . t.... . i^g^is-hi
4nbsp;. , .
•• i
fee
j.
1 '
. r
r
•f-
* - f
'-41quot;
-ocr page 43-m
^en^aem.
Ifen / oft tOeeirmoet wotbt bit crwyt g^jc^ceteit/
baerom hattet jeec bittet ie / enbe owermibs bicit
t?juec^gt;t en moet weert enbenbsp;(Btka ^
fcbet: en latqnfc^et: fpxah woibet 2(bpntl^iu gc^
^eetctt^ Mnbz met bejen nam noempt ment ttoc^
op bcn bac^ tgt;an ^eben in ber ^(pote^en^ - -
mcnt?inbtbtyei!leyge|l4c^tcttenbemam'et:en
nitt^mpfe^gcnoempt/enbeittbnytfc^
öe^e xvoxbtmt^n ge^eeten @^ttOttic«m / om hattet geetrne plecc^
VI wnbsp;^^ ^^^^^ ^^^ ^^^ ^^^^^ ^^^nbsp;©antones ^)eetett.
^Snbc ^let: wt comet bat fommig^e bit n?oo:t q walicr^^erfiaenbe/ tfaet
ranbefcncc«ybe/^eIc^inmebed]ncngebc|ic^two?t/@anctum^cc^
^rt/bat i8/^eylic^gt;^oewel noctgt;tan8 bat ft baetrom niet tebegtqpen en
(ifn/ ifibat Rbienfabebefen naem gene om ßnber grotet: tcac^t wille/
3^lt;^nt^)etboobetbiwo^nbsp;menf^enlqf waflenOnbe^po
tere wölbet tPoo:^faetge^eete%mmlumb:icom/batis/Tt?o:mfae^
Abfinthium. Zifcn,nbsp;Seriphium» $yccmyu
-ocr page 44-^artSKlfm.nbsp;£(xp. L
3nbsp;afaeefoen oft^|efIeleemf|?.
amafc^Pcrwcbkbcrcitmenid^uiilbchctgcdoiicn/cngottbtgceUbloc^
mett/lt;ttbcrottbtfact/bwdcrg^dqct«eynebjuyf^cn8r(i?mcnactt«h
l^att0t«B:)attbet:ge(lac^tmttbcfmcr»ybe@ci;ip^mm0cttAempt/becft
tectrcrc^»ctmciimlt;^0en8/bcirdcytt2f»crooitcnietOttgdqce/€nb:aeÄ^
vcddcyit8f«ct8/baertoct(loocgbitter/en^ccftcmcttPercre»ruecr.J^
be^gt;ocwdbatbitct:uytmce(lAett bettjcccantwafi/cnbemaUc Unbm
m'etgettonbcn ctt wo;bt/nodgt;tait8 fo mogeit wq wd mbc tc rccbtbdci:
»oo:bc|igcttbatcmytbn?clcBmcttBop^)iccruyt^)cct/wat^cttgt;anerlt;»
d)Hn cnbc ooc^ ccna bcd8 xgt;m factfocrtc bct rcc^tc @crip^)mm gcbcdic
Ödi|ci8. B4tttomcttmi8bci:gcmcyit2rifmcvanf4ctfocncmctongbfci
Ii|ce/noc^t«n8ctti|i twctfoowcwlocbid^ nod)t:iidvnn fabc/itocfa fo
bittet: VAU
^te pUeefe txtete m^.
2)ic0cme^2llfctte wafigccrnciit gercgecrbc/bcrc^jac^tigcen flccit^
Äc^tigcpl4ct(ctt.m4crbicbc(iccnc^:ccllcttt(lcwapittp0iit0/Cappa^^^
boct4/cn op bcit bccc^ Caurua gctgt;cctc. ^yccrtjyt is in fommige plccecit
vm buj^fc^Unb gan^ gcmcyn/wSt ^et wafi acn bcn wccb / mucccn en
tnyne, ö Antonie» xvafi in Xftancttijd/gaUic «l8 boiic verdacrt (?ACt^
^eit tifC.
3n gt;Iio birngt ^ttfenc bloemen enbe fact.
Bnbsp;^itMtmunUcompkpic.
^iegemeyn 2ilfem is warn in bcn eet^ften gmct / cnbc btoogc in beit
bittc^fc^erp/entt:cc0ttfarnen.mAct:bAttweebei8m^
e. BAt betbc macdt fubtql cnbc bnnnc/ cnbc bo;i:ct oft b:oocbt min^
bet:bAnbAttwecbcgcflac^t.
2rifettcj?ecwet:mt/trccrttfAmctt/i8bittct:/fc^et:pofttAttg^ct:/betruv^
i}ei:t/(let:crtettbebtooc^twt. J)Acrom fopwt:gcrctfif bcnmenfcb boot
bcn cAmet:gAncHcn winctgt;Anbct:gAncbic Act: in bcmagc ofi cropbec
Iii' !
mctecfHfACt/PÄtpbtcwtnb^
wecbombctn^
2Il(WimAtcc^^enoftbAct:tttgcweycBt^^
lootgebioncecn/bcneemptlt;cttmmcttfc^bicgcelc.mAct:wo:btfnittct
^onic^gcbtottc0en/oftopbct:v:OttWCttfccrcteplActfengdeyt/robimat
)i|bctt^ouwctt^gt;AcrmAettt(ionbe.mcta5i}ngcbtottcfcn/foi^fö
vo0t bic vent|ntgccAmpci:noeliert. tHet w^ngcbionceenis feevaadpi
L;
gtto^mc^mct ^omc^ be(ï«rctt7
icmmaaijctt^b^^
van Aabtmoft^f^ëZöïenblocmett gcmcitgt cttbc op gclcyt/ compt
mtc^ulpcbcttg^citcitbicbwatedabctt/citbcflccl^
OAt g^i aifctt in bc cl^r^ijïeitoft clcccfcaptacycit kgt/ fo fitt bic clccbctrc
mottctt iit cit comeit.2rifcit met olie ycrgctis^it gc
Jtrcecit/iJccbïqjïbfe m^ctt enbe mugg^ett, tOattttect: meit xvaut bact:
4ircitmgl^cfobcttoftgcvvcycftisiitbcttiitctboet/roeitctcitbicm«yrcit
biclcttctrcitmct» ©ttlcCm ctrac^t cttbc b«cc^t ^ccftoocE tfap van befcit
ccuybciito^mttecitrdmcttbitfapm'ctitt
bctrmagcitfc^4bcItct/citbe^ctmAcct*tpqiteiitt^)00|t. ^mp^inmaU
iceiteoftmetriïsgefoben/cnmct^wetïic^mgcttomcit/bootbicwotmett
iitbeitbuycl/eitbcmAecHtecncttfacc^teitcamcrgattct ©ukfett bwe^t
l;)ecfibit ctruyt oocï/ifibatmentmet fttctett wifttitt iteempt. ©atttoiti
cttml)eeftgeitoec^gt;bica)ictuyteitcmc^t^?an@erip^ittm/maet:^e^
«ibcrmcefi g^ebmy cIt tegeit bie xooxmtn/ alft met ^itemc^ ittg^ettomctt
wott/oftmctccitcitattbeireitfacteitbtaitcHc» S)eit2tircttn?»ybccompt
oEjEE^^ÉÖ^tctt^V
tTvmc^/cji^cm^nbsp;j^ttbe'bi^itgS
»lowwett bAciFIöcmcv^iïsgoctbcit gcitcit bic jtcc^ fqn in bci: Imev/em
bc bic bc gcck ^cbbcit/citbc oocÊ bic wotmcit ^cbbc«.
dUiUetOOttC. II.
:3tcrttytbwek^wiïittbwytrc^2(ttetroottc^)ectett/wo:t
itt (BmcK ettbc S.atiin2ibmonn gznamt/baexom bat^
tetteetr/fiec^t/eitbeju|lic^i80m4cttftc»/0ft0mbc8wtl
k brtttet ccttcit ^etden cttbc btac^cttwcc^ ^ceft. 2:gt;c(c»
ttAcm ^)cbbctt bic 2tpotc^er8 bc^owbett.
bedcct/^)ctctti§ooc^ttkt_|o wital8 bwüfïm/
^et^certmldcyitsrActsg^clqcbcaifette. 2)«twqffciti87ciTpJ»r^'
a n fert
-ocr page 46-fop.' iL
2( hngbelqcccrtboomgc»/mettvt'ttecnbc4|cj)vet:tvebkbct:gcn8/fectcley
Jte/gbelqc bteblabcrfcns mn j^ycccuyt oft Bccip^mm/geclouen / vol
oocHtrcbdiciJgoebcntuccr.nbsp;'
^k gcootc 2rucrooitc alomme in bc bouen. mm bw clcyttc
vittbt mm op be l^weweleit ertbe aert berge» / op fatibacbtige ^eerjlrateit^
^en'cijc.
2(öeroottebloeytm2fiigu(!o/mrtecb4traetvergAt5tmettm©eptebn.
^ic mtult;t compUpü.
2(öet:oonei8w«rmettbebioog^embenbei:bengmet4
BDiebIoemettenr4etvattbeybebe2(tierootteitmetw4terg^efobetten
gebtottcrett/bietttfeerwelbeitgetteitbteftcbett/bieg^ebtoreitfq^
rtlabiefettnettgetrocrettwoibett/bietrcmtica^ebbett/ettbebtef^^
baerwatetrm4reit.Bibjeitg^mbeitmwwettoocb«ermaett^
^weroOttemetwemgeb:ocrett/t8cracbttcbengoettegenAllevcttqttbÄt
I ! i I
t
If I
I' I
bien?ots
-ocr page 47-^(tnSïuet^oone. gt; €(xp* lu
i?ôc^ttd)cyt/bacirom is ß goct tegen allerley gefWeUSDie affc^en mn bc
fettcrnybegebernt/cnmetmollettcmytoftÏ^AbiJeolieöcmengt/iógoet
teg^ettbatwt«rtllen»gt;attben^^aere4iittbeipb4tyemant(ïjtt^ittttebaei:
|»«bebe(ït:qcBt/fo falben baertnbsp;Qilfmm bitcmytom
betbbebbeoft fttlfensleyt/fömaeetlnptotbentJtonwen/enPcrbtqft .
h- ^cedber^Attbetoowerqe/biebefenlnlîettbebegeembelettenmoc^te» ^
niaet: bic ^necoone is ber: magen gams enbe geheel contwrie^
(tnSdtlfOOm fi«?'III
^tnmm.
2(nfoo«n wotbt in (gtiecp enbe Satqn ge^eeten
, twn / welchen naem in be 2rpoteren gebleucn is tot op
benbac^van^ebem
lêaeefoen.
(11att(boten^eeftblabereng^elqc^rgt;eeIe/maa:(g
(qn i?eel faed^ter en ronberXuflc^en be blaberen nae bt| be wottd
fenhnïîlMMËWfîn^^^^^
cnbaerittnefaetbenwqnbepPeettenm'^tongWctOet^eeft
telen/gecnobbelt/teer/crom/geliïcalô
C «entêtas/maernoc^tansmlbnn^ Afarum. co^tnfootm.
net:/enbe Rebben eenenPiienbelqcgeti
liepqc^en^l^/enbe|ï}ntangei:enbc
(S^erpopbetonge^
^tepkeefe mctt
^etn?a|ï g^eemeinbonc^etr plaetîî
(en/cnbefonberlingeaen bergen enbe
mbojfd^enbie t)eel lombte enbe fc^a^
bttwe^ebbem^et^eeftgeemerow eiï
ooteecbttrqc^/^eC woïtnoc^tans fom
WQin pochte boflc^en ooctg^enon^
öw/ettbeintaeyee»:btriïc04
twcemael int
ÄHhfÄnbsp;ben
ÄÄiÄrrquot;quot;quot;
-ocr page 48-C^tp; iil
woitelranbcfcn mtybe boet welwater mAreit.0u'8 ooc^g^je^
(bnt beit gettett bie b water labeit/en beit getten bie pqne in bie ^uepe^eb?
beit. amp; btengt beit vtou wen ^aer bloeme/alf men (e met wqn enbe^nc
nicE(iebet/enbe baerafbtinct. @i purgeert ood boot ben camerganc^/
gelqcC bie witte niefwotteL tgt;ic wottel verbtqft oocB bat ^ic^^en en ^oc
(len. tnet wqn gebtonc^en is fq goet ben g^enen/bie van venqnt^g^c
bierte gebeten fiin.'Die blaberen van bejen cruybe trecken tfamenfCfapI»
van befen blabere ie goet voot be pqne int ^oofr/en vooi l?ittige oogen/
cnbe ooc voo: bwilt vier/ als men bat aenprq^tTlanjooten^
dterieften. mi.
II
^ennaem.
:3tcruytbwelcwigeeirtgt;atcrlclicn^eeten/enbebouenmt
lant 2gt;:arenwottcl/gccl @ wectrbel/ oft 2lcBerwo:tel gbe^
nocmpt wo:t/ cn is bat cruyt niet b welc in (E^tiecr enbe
trfn 2(cotu8 l^eet/geltfc^ wi lancB enbe b:cet in onfen S^atiin
(c^en boec vanbe cruyben vercleert l)ebbcn/cn is l)ier noo^
beloos bat feine ben gemeynen man te ver^^alen^ ^ant van fulc^engl)c
fcbillc en quefiien be^ooten allecn bie gcleerbe luyben te fpK^cn / bie ver^
pant l^ebben van bcn fptaec^en^ B:)aerom foo willen wq fulcte bifputa^
tien alomme in befen boec^ ouerflaen en ongeruert latcit^
^(tetfoert.
^ie blaberen van befen crnybc (qn lancB/gclif c^ van blaw wilbe £e:lt;
licn/maer noc^tans wat fmaelbcr cnbe fcl)crpcr/ter wottelwaerts |bm
tqts rootbtuyn van coluer*Sgt;ie fielen bic wter wottelen fc^ieten/flf n efy
fen/rOnt/cnbe l^ol/ cnbe baer op wa(|en bie geel £elicngt; jfn elc^c bloemc
^aitgenbic btqeerflc blabcrcttrtcbcrwacrts/enbaertegenwaffcttbtii
anbcr blaberen op waerts/fmaclbcr ban bic onberfie. 2ils bie vootg^»e^
nocmbcbloemcaf'vaUen/fovolgcnbaerbicreenbebtqcantc^awtens
nac/bic ßn van binnen geuult mct geel b:ect faet/enbe elcf faey^en is aett
tc fien gclqcr een g^epletterbc mc^c oftrgt;itfe.^ic wottel wafi b weera
^erwaerts cn berwaerts oiterccn / mct vcel veefen bie baer aen fangen/
vanbinttettis(qrOOtlitfv«:wic^gt;/fcerrowvattfmaccHc.rgt;angebaentc
g^clqcHt f^' cenen btacd fcer wcl / cnbc van bes wegen wo?t (q vait bcit
jommigen S^rarcitwottelg^e^ectcn^
S^icgecl-^cltcn^ebbctt^^acrwoom'ngcbqbwaterenvquersA^
ti0eplactfcit/al8 in voc^tcbccmbcrt/cnbc watcrcanteitgt;
£gt;cntqt»
-ocr page 49-5Dan5eel$8(teetJleltWnbsp;nii;
3tt be letttcit eet bte blocmett wtcomeit/pleecb meit bie wortel te
ttett»2:)itcrttytbloeytmbetttTïeyenbettttbe0^mfelp«tt3um«8.
cSb^el tOaterlelien btoog^ert wt fonber bttte / wlt;tttt bq bcit ronweit
fmazd macbmeit daerltcrmcccreit/bat bej^wottelgbeeits (Insmeet ett
tö/maet: ved meec cout/gbe^'ï^^ ^^^ g^eleerbett/bie (Halettitm g^de«
(eit ^ebbett/wd tenndicC is/ en en ie met van noobe ben leccten veel baei:
«ftefcrqnett.
S:)ieged ÏOatedelien wottd trecHtxvtber maten (eer te famen/baer^
om falmenfè bejtgen omalledeybloet
te (lelpen / enbe ooct ben loop bes
bttycicgt; 18 ooct ïvonbcrlqcren goet
om ben vtowwen ^aer maentfïonbe
te (ïillene/ ale (q bie ouernloebtcb beb^
ben. tUen mac^fe oocwdtotben 2tc:i
Betman g^jebtuycBen / nod)tatt8 niet
^ alleene / maer baer toe boenbe (bmmt:«
gbe (pecen'en/al8 caneel/nag^den/cas!
Iamu8/gengbeer/enbebterg^dqcien.
lXgt;ant al8 fq al(o g^)emengt t8 / (00 is
(ï/vanwegben baecber abprictie oft
tfamen trec^mg^e / ber mag^en fccr
goct.tTïacc alleen en (almcn bcfc tvot^
tel / al8 (bmmigbc pleg^en te boene/
voot ben 2(co inm niet bejtg^en/ maet:
men fal baer voo: nemen een tvottele/
bte men n v f i^tet: tn alle 2(poteren vin^
bet/enbetvottg^e^eetengrooten (Bn
n.TXgt;antbtefelue tvottd^^eeftaU
Ie bte cracbt enbe^peratte van ben op^
recbtenatcoins/onermibs bat (ïf be^
uonbcn xvoibt fc^erp te (qne/eit geens
wee^towvanfmaecBe/g^^eliïcrbi«
gedïPatedelimwoud.
rt im VmxviU
-ocr page 50-m mtttcttioemfï.
.Qen^dem.
y crwyt/bwclc^ wimit ^oemfi o(t witte tXlalmve ge^
^eeteit woit/^eet in (BziccK eitbe latm om (qit
tgt;eyl(4me aaé^u VOmt 2(lt^e«iit (Sxizcp ie te fèggert/
^eylwo:teU tgt;it ZpouUte ttoemeit bit ct«yt quot;éifmaU
IIÄ eff t11al«awi(ctt/ fq ^jebbeit altqt geern wat bejortbs^
afaecfom.
tuitten ^oem(lwa(lmAtt8^oog^e/^et^eefteet:(lblaberettg^eIqcl!
X^ewBettfbtoot/baewaeg^dqcWqngaert/ttOc^tattsßnfe
g^e^aect oft wollad^tic^/ enbe faec^tg^elqc^ als flwweeU tCiiflc^mbic
faec^)te blabe«« enbe ronbe pelen comeit bie bloemett wtgew^m/ßl^e
Ijfc^alswitteroofïeits.^et btettgt(aetgelqclal8bicg^emeyitt11altts
n?e7g5ëlqcfcaeptm8. BDicwotteliebiitttettwit/taey/ettbcclymerid^
cfilvimlt;tlt;i)tilt;i).
ÏPittett^oemp waflalbetliefll in voc^te enbe vetteplactfêit/4l8itt
bcembctt nae bq be watergtrac^ten» is oocg fcei: gljemeyit wotbeit in
alle ^oue»/owermib8 bat \)i baer geplant woibt»
.•^mttjt.
^ bloeyt itt^ulio enbenbsp;Althéa. VOittcnt^omüJOhJ^
^Bnalfban be^oou meitbie bloemennbsp;*
cttbetl^ettevergaberett/citbcbiewo:
teliitbeit^erft»
Qte mtaci^ tnU compkpU.
BDie blaberen eiï bloemen (qn warm
Cttbe b:ooge in ben cetrflengraet. Sgt;ic
WO jtcl int bcg^itt|cl 5?att ben twccbctt
gract»
Qte cmc(;c enbe o^emtt'e.
^ie wottel ï^an bcfctt cmybc m
wijttoft ^ttcttic^watct:g^c(bbctt/oft
allectt gebiottcfctt / ^eylt bic wottbctt/
OtttPefittg^ctt bqbctt ootett/clictctt/af
po(ïttCttiê/ottt(ïe^ettbot(fett/cttbcbcit
cctrf barm bicg^eqttet(ï i8»@ii8 oocg
gocttotgc^ettettitt(iatienenvet:(iitfbc
fcttuctt/watttfïff^eybtcnmacctwïp/
ß b:ccc^t op Cttbe l^eylt webetrom toe.
ai8 (ïgcfobè wou/geliïctgt;ootfeyti6/
enbe met ganjcttfmottt/oft vamp;ccïmamp;
liefe/ oftmettermctttiïttg^emettgt/fo
i
2t 18 m goet bi'c moeber btc oittpefett 18/ djincnt m bernbsp;fca?, ^^^
mel^eytbocut)k wouel in watec gl^efobeit enbe g^eb;onc^ctt / tjcdofi
be wen vm be tweebegeboöite/Becnnbtne ge^eeten/enbe an u^
bercomnjloebige^umOKn/ bte^4beitarbeytmmoeberltclgt;acm bleuc^''®^^'
fiin.VOitm 6oemfJ woxtd in wqn gefoben enbe g^eb:onc^en/ lofi bte
viiinc cn ben (lecn/ en t8 ooc goet ben genen biet root melifotn oft by fen^
terie lgt;ebben/ooc vooi bat fciatica/enbe ben genen bie bewen/ enbe geb:o
fenoftgefcbitetrtlqn^metebict'oftAjqngcfoben/enbenrnonbt
be gefpuelt/vedic^t ben mnb^weetr^tLfaet i^an befcn ct^uybe grwen enbe
b:ooge gcpnlnen$eert/verb:v(ft bie fwertte en ivitte plecten int aenftd^t/
«Ifmentmetajiinbaerop \ltiidt* ©Oj:^^entfmeet:tjnetbitraet0b^^
18 oö^oet tegen troot melifoen / teg^en bbloet jponwm/atbe «Ueirley
loopen bcs bnycfs^ BDat faet in watet: enbe a$qn/oft wqn gefoben enbe
g^eb:oncten/tgt;eyltenbeglgt;enee(i alle (legen van Byen enbe biergelifcfe
gl^ebierte» ^ie blaberen met oliegemengt/falmen leggen op beten van
alb^p^anbegebierte/befgelqcp oocf op ben b?ant oft verberntl^eyt^
Cap. VL
^eitnaem.
^(e cruyben^ebben 5)00:tqt8 bonenint lanbt ^yc^el^
l^ejl g^)e^eetett ge weefl / want fi| g^doofben / waet^t bat?
ment aen ben fitil i^anbetr böte ^mcf/bat alberlgt;a nbc guy^
c^elye enbe nac^tgeeflen baer booi pecb?eucn werben^Jil
(Bxizcp enbe latij'n ^eeten bcfe crnyben 2(ttagallibe8gt;
^it cruyt is tweebeirl^anbc/b wifff cn enbe manncBen^ ^tmanne^?
^n/b wdc£ men ooc tHuer noempt/^eefieetwotj^ van cinno^
J|tbmAn»$Batinalbct:mattiereng^elr|cg^
^aetfoett.
. ^ttlt;^Sallibe8(ifrtgl?elifcB(lmyc):Bcrt8 wtgefpteytopbci'ccrben/met
^teccantejleelgensenbecleynblabecBens/ecnlnttdronbt/gbdiiciBlap
€nbebaenrti8b«ycantidgt;gedcleyrtfaey4.
toq bloeyettt?att benmey af benglt;intfen fomct:boo:/maei:mee(i
-ocr page 52-^m^nmlU^.nbsp;VI.
Cnbsp;yocmïctt^nbsp;ptmcipdicg
^te mtmt tnU cmpk^^.
Beybc befe cruybctt/fo wel bmattiteleit als bwtj'fBeit / (qii warm m
beb:oo0e van itamerett/pf fttyuere» enbe trecf eit tot ^aer.
^te cmc^t entgt;e ^pmtit.
25eybebe2(tta0alltôverf«ecbtenbiepqne/mafen(uytîerettbereytt/^^
trecreitboottterteitbejplmters wtalfmeittbaer op leyt. Bifijit goet tot
oitreyit wmtbeit/waitt fq fttyitereit eitbe rcyttigeit bie/enbe ^eylettfc toe.
C(ap vaitbefert crwybettpDrgeertbat^ooft/entrecBtbaer wtbtetaeyc
(liïmtge vocbticbeyt/pitmta geitaemt/al(meit bit (àp m be ttite|i neempt
2(lfmerttinbefermamerèvfeert/fowfae^itet^
gemengtmetmaecbbeitbtiemcb/ettbemböttcreroogettgebaeit/maecft
-ocr page 53-m Jomöctöetm.
tqbcn ^«t memtnotfwögaUrnae^Öominu
öcttocmmtooc Dogelccuytmbe (g?4nrettct:ttyt^2{llebe
(e ttameit ßn befeit cruybe gegeueit wotbett / ouermtbs
^ ^batjulcpbiej^mnett/boenberen/ettbgvogereitgeertf
rmn/cnbebÄt^
trienvmbt^berleyjna^^
XüAäe voi alle onberp^eybelicEmet^ itameti geitÄ^t^^eit^
wpe/bwelc bte rechte 2ll|ine 10/ ^)eete xvi ^oeitberberm oft ^wtitebeet^
Dat tweebe ^oeitbererue oft tUthbelmuer^ t^at berbe/cleyu X)o0el^
cruyt/@puerie/ojtcleyittHuec^ SDatSterbe/^oeitberbeet^
gettttoc^welattbersgeitoemptwerbett/maerombatmettfetebatbeeit
wtbattberrenitettfoube/fo^ebbeitwi^aerbefenameitgegeuett.
Qte fo5me ettbe faecfoen.
eer(!e crwypt cnbe vlibbert längs ber erben met ronbe (feien / en
xüt be^nopcvan befen (lelen wajfen cleyn tacr^ens becleet met cleyn bla:^
bertens / ben tlluyfoot^ens geltJcB / geliJcE aeit (Slafcruyt/ maer met fo
jow» tCufl^enb^blaber^^
^ te^lfl^Äbcmb^ t(ibatmcbte cleyn blaberCens van
» lt;blafcruytmetbeblaber5ens van befen cruybe confcreert enbe bifmal^
canberen l)oubt/ foo jqnfe been ben anberen alfo g^eliic^/batmenfe met
wel onberf ennen en can^ £)at tweebe bwelct wt|' T^oenbererwe nocs
mm/^ecft blabcct ens bin jqn wat ronwcr/ cnbe ronbtom gc^ac^elt oft
gbceerfc/enb^Jeßi^n (gn purpur:oot. 2:)te bloem|en8^i;^tblaw/
bc^auiJen8ge|Iotettgt; 5)atberbe/bwelcEwyOogelcrttytbceten/beeft
^ertnatencleynPeeirensetibebläberfe^^
Ägm^^r^^nbsp;tCfaetts gcel/mclcyttrottbeettoptens
oft^auiJensbejlotem 2:)M^(«?bejnetnametti5oinberbeet/tgt;^^
tu(fc^)ettbe blaber^ens cnbc
bt^gr^i^^^nbsp;^itop^cns/bacrut vtnbt meit
«jtmam'crctt vatt cruyben vtnbt men «llct taetrboot
mfluccruyt^öucn/ittwqngacrbcttAttbofrc^ctt/cnittvettcac^crmlbctt^
ÄÄc^^^^^^^nbsp;muyfooircns. 3nbmfomcr vcrbioo.
31
£«p. VII,
Alßne iliiaior.nbsp;Älfine media, iOocnbct^crne»
!
ÄlGnemmorÄ%«tOo3«la-»n. AlGnesquartügenus.bomi^be«.
Ötcrtatoo:
-ocr page 55-^(ingoenamp;et^bem. Cap. vii.
^nbsp;^ten(teuetjent)ecömpleyte.
öieoocftbccbctrm fïf tt al cowt cn vod)t van natmu/nolt;a)tanB m at^
(trmgcrmttOc^mtrccHmrqmettefamctt.
^tecmc^tenbeopemtte.
De(c cmyben coelm feer / baeirom fttt
Lr lüu^^^^^lt;^0Sen/mbctotalledcygrootc^ittc/tvant(qIcflc^mmbe
ornjj^ci^er/airment te vozen (ioot/oft tfap baeraf baei: op leyt en aen^
l^crt. Bibiettettoocïfeec weltotalle^itttge woitbett/alfmentottbei: ^n^r.^
Jperlfenmeelmeitgt. S^atCleynt^ogel^ettfccnytisgoetbettgcneitbie^^J^^^
batfeberenbecottfeïgt;ebbett/aI|ïmngt;atet:gefobmwott/engeb:oitc^ett^
OttermiböbiettwotbetoocErAttfommigenCottfccttytg^etjeeteit»
lum / owermïbs biett,battet eencn Ueflqchn vtted ^ceft/
Al8 eetten appel tTlaev bit is pn'ncipalic te i^ecjlaen ran
bet: witte C^amiUe.
Chamaemelum leucanthemum. Chamsemelumchryfanthemum,
£(ip. VUL
yiil
3nbsp;Sefldd^te.nbsp;Chama?melum eranthemum«
flad)tcn vatt Clgt;amtUc / al(o S^iofco^
ribes bat claerUcf befcrqft. BDoteer
geb^ witte bloemeit/enbe wott wt
biei:oo;(areitvartbeit (0:iecrett4.ew^
cant^emumgb^bee^ett* mogettt
in buytfcb wel ^'tte_Clgt;amille |)eete.
^attxvcebe b:aedgt;tflOubt(yeel bloe
w^/baerom wo:bet m (g^tiecjcg^e^
itoemt C^ty fantbem wn. ^ttbüytfib
^eeteit wq tfelwe crwyt geelCbamille.
S^at berbe beefi p»rpiirbloemê/eit^
be wott vait feofcotibesgbêiioemt
^iraitt^em«m/om beswillebattetiii
werme lanbeit irt bie Jlenten meefi
blbeyt. 3n btiytf^ ^eetet Kibbe^o^i
rm/owcrmibs bic^bat fijn bloem eeits
ribbcrs fpote niet OttgelqcÊ cit is. Öie
3poteBers noemen bit cruytConfolt
baregalis / vmbes wegen böttétbtè
wonben ^eylt.
HDie tacken van be(c crnyben (qn (êl
ben oner een |pantte^oog$e/^aer (ïelen ^ebbeittgt;eelt?lercrett/maerbie
tacten ßn bnnne/baer op waffen ronbe bloemen/bie (qn binnen gottbt
gccl/en van buy ten rontommegbecicrtmet witte/oftgeele/ofit purpwre
blabecCens / van be grootte van ïXgt;qnrnyt blabercn. ^te blaberen aeit
be (ïelen vanbe twee foxtm/f^n be BDille niet ongelqcr. tTïaer bat attber
geflacbt^eeft blaberen bie (qnben2^eynvaer o^be (Serweg^eli]lt;i.
^ic pldetfe ^(tet^betJ mffm^c.
amp;i waflêff geei^tte in ^erte/btooge / en mager eerbtrqc aen ben wceb^
nochtans beerfïe en tberbe / bie malcanberen niet qnalict en g^elncrett
vanblaberen/biewa(feng^emeynliceopbevelbettonberbev;«cbtert.
^entilt.
BDateerlïeenbeberbeg^eHacbt/bloeyettbaerbclattbettwermft'ttiit'
be:5^enten/ettbebaernaeoocrweberommbehi5erlt.maerbattweeb€
g^eflacbtb!oeytiitJ»wlt;gt;^
2(lle be Cbamillen verwermen enbe b:oogen in ben eerßen graet/en^
bep«'ncipalicgbewitte.
^te ct^dc^e enbe tvetcftVt^e.
2)ewo:tel/bebloemê/entcr»yr/»crwermen/marenfwbtqlenbi}ttne/
enbe
-ocr page 57-^anC^amiUem Cap. viir;
Z enbcigt;a:tecrm.2(lfmcttbact:afbtmclt/oftbamttnc^nbsp;(q
bm wttwm ^aet- maettt(lonbe/cn loflfßtt bic mm enbe bcn (Icen. Bq
t)ct:b:qiitctt^cg bic inflatiert enbe xoinbm/ enbe ood be pqne in bcn c!ey
nen berm^öi pncgeren bie gene bie mettec geele gequelt fqn / ei? ftn goet
bengenenbiegehec^^jebbeninbe kucÄhamille in water gefobenen^
beopbeblafegeleyt/vcrfaec^tbiepifneberfeluerJSÄ^^
fte onber alle C^amillen/ is bie gene biepiirpur^oemenbtaecbt^ ttTaer
öeer|teei^etweebemanierei?anC^amillett/lo|fenbiev?qnemacl)tel^^^
Knfeer^B^eC^amaienjlfngoetgeflre^enopbepfielenittbentraenl^^
*gt;attben oogen/want (q genefen befeln^Jn water flefoben/enbe in beiti^oi
monbtge^owben/foiJerbntuenrqbievlceratienbinnenbenmont^Ol^
^^quot;^^^quot;wlMiö oocC goet gebeftc^t tot be cl^
r«i?|cert4 Bi v^^toocg all^^^^^^
moeyfeytgai^^nbsp;ffl
flapfflbelos/mbewatyerbertis/batfelneverlto
^älles^t^^optet^^
macl)00cebieC9amilleccnb:a4)mafwaerteb:incfettgenett/begeneit
bie van bcn nateren gebeten (If n/want |if is baer toe feer goet^ t)ie C^a^
millen/bie be purpnryoemen btagen/fon epcellentelqcten gbet en cra^^
ti^teg^enben^
^ ^ernbsp;onbe wonben enbe g^ebu^en/alsjq g^^gooten enbe
m atae.
^enndcm.
3lle won in Satqn enbe (Snecp 2(net^)ttm g^e^mctt/cß
biennaemi8totnoc^toeinbe2tpotefettblemm
äiaecfoem
^nbsp;enbe^oogemetrottbefielen/enveel
fcljuet^ensentacprens/enbebtaec^tcleyn fmale blabe^
rm/eenen groiten b:aet niet ongelqcB/g^velqcf be Vzndcl / baertoe oocC
S^^S^^S«»^oonbebloemert.Cfaeti8bteetgelqceencleynblaberen.
^tt ^pTl f ï)ontacl)tic^ enbe wit/niet feer lanct 3n fontma / 2:gt;tlle is
mcanon^^^^^^
^ctbloeytg^cmeynlicEinSÄ^
tritif^m^.. . ^tendtttet; enbe complete.
3oniet8warmmbentweeben0raet/oftitttbeginfeligt;anbenberbm/
€ imbetsbtooge iitbeit mfim/oftint
geb:anbc ^tlk ie xvevm crtbe btoogc
mbenbcrbeitgraet
^k m^t möe opmtic.
SMllc (aet / eiï bic opperfic
van be ßckn cnbc tacpUns in water
0c(bbctt/b:citgt bcn vwttwctt wcbcr
omfod^inbcboipcn. ^etboct ooc£
grtmfchnbctt bnyc^ vcrgacn/cnbc
meybtbtmflatien mbexvinbmim
benbuycB. ^ctfïiltoocbatoncrgcnc
(ntgt;encamevganct^(t lofiooc^bic
vnïttc^ ^etvcrfacc^tbcn^ic^/cnbat
opwotpcttvan bcrmag^c.
fctonclacr cnbcbnyfïcrgcfic^t^ Bo
w4ttttccrmettBDillebicEwifsb«'ttcft
cnbootgactts vßm/ß vctrtccm cn
wbtooc^tptfact VAgcnitnrc. 2DiUc
gcfobcn / cn onct bicn bamp gcfctcn/
bcnccmpt bat opfiootc van bcr moe?
bcr^BDiUcfacttotaflc^cngcmacctcn
gcp«lnei:ifccrt/gcttcc(ïbicclicrettöft
rontfclcii ittt fottbemcttt/gc^cctcttcottbylomata. meinoUecteröb^a/
lOttöeröm
Emmern.nbsp;^^^■fi^.c^
bCircit
au
b«
m
-ocr page 60-21 bercngrootcrRitbatttJÄttbattbcre. SDattwecbcg^cflac^toftfooitc
mm Blabcloo6/o(t clcyttcn Sgt;ottbccbaert manmUn/ ettbe vom in
iStieq: gmoemt Cnt^alce/ owctrmtbö hattet b:qmacl bee iaers bloeyt.
3rt be apote^eit eitbe bq attbere bie crttyben ^antetreit/^eetetXgt;ermic»la
riö/baerom bat be blabecen roitt flfn/gelqc^ eeiten wo:m. ©ommig^e
noemerttooc^ Craffttlamittot. BDittweebe geflacht *?ait2gt;oitberbaert
18 tweebeir^attbe/beemm^^ /batmeit ttoemt }3labeloo8/
oft cleyïtën^ÓHbccbaett mattttetett.^anber met wittei^^
mettOOc^eetBlabeloo8/oftcleyttêlDonberbaertwqfïett. Öatberbe
gcflad^tiJait SDOttberbaett/t^eetê jq tTT»erpeper/oft £attettb;»yfïctt8/
o(i ooc Decmicwlans mittoj/baerom bat (qit blabew eette» cleynen roit
be» co;tett wotmBe» geltet (qn.
^(tetfoen.
S)eit grooteit SJortbecbaert^eeft eenen (feel/bie is eettcn cttbittt8 ^oos
ge/t?et enbe bic^e/(qn blaberen (qn t^et/eenen buym bic^e/en igt;00i (c^erp
gelqc^eentongefl^ett. ^e(eblaberenbnygen^)aet:(om nebetwaettetec
cetrben/fom (ïaen ft fhaqcml^ztt aen malcanbew/ma^enbe een ronbed/
aen te |Ten gelqc een oog^e/o(l een bobbel (ïeri:e.£gt;ie (leien biagenhnytt
bloemen been neffens banbet/bte gelqclen wel een open vla^bolle^n.
cleynê SDonbecbae« ^eeft ï^eel cleyn fielen/ comenbe wt een wo:
tele/enbe bie fqn rol cleyn ronbe rette blabectens/bonen fc^erp. Öefè fic
len fqn een fpan ^ooge / enbe int oppetrfie van ben feinen waffeng^leeif
B witteWoemEinegelqcfier^^^ Biieberbemanierran^onbeirbaart/
b welc men tïïmtpepa ^eet/^eeft fêet: cleyne blaber^ene/ ber wilbe pot
celeyne niet ongelqc^r an faetfoene/ nod^tans beter gelqc^enbe eenCer^
wen coien/g^e^aert / niet fo f(^erp roienals bie anber geflad^ten/ ^et
cvïid)t oocggeelbloemgen8 gelqc^ herren.
CBiOOten^onberbaetrtwafl geerne opbe ^ttyfèn/oponbemueren/
Op be balen/enbe op lgt;ooge bergen. Cleynen IDonberbaert wap ooä
op be mneren/op onbe baten/ in ^gt;ooge boffc^en / enbe oocE fómtqt8 op
(anbige ^eete reiben enbe ^^eyen. t)at berbe in fieenac^tige plaetfen/bt
bwÄter/irtbegrac^ten/inbelombie/enbeinfanbigeplaetjw.
Qm tijc.
lt;gftooten^Ortberbaertbloeytin3wnioenbegt;lio. BDenCleyne»
in maio enbe gt;nio.l:)efgelqc^en oocB bie Cattenbmyflene^
0te natuct; enbe compkjit'e»
lt;B:ootettcnbccleyiten2:)onberbaertenb:oogenm'etfêer/maerfi(qtt
cotttinbenberbengraet» S:gt;lt;^t^«»^^«g«flAc^t/gelqc^2:)iofco:ibe8en
alleonbeerpertemebeciinöbefcrqnen/iaegelqcooc^fqnenfc^erpentan
gerenfmaecgwtwq(i/i8wermrannatttere.jÊgnbegemerc5toocïbat^
tett11«erpeperbeet/fogeeftfïïnettttaemgettoec^tefennett/battet^eeti8
op bet0ttgegelqcepeper.JEnbe0mbe^^
mgwaff/fo^eetetgrinerpeper»
Iii:
Ii
ZJOftberbaertbcybegrootcttbcclcyttcvewoelmfecr/cttbctrccBctttfa?
mwofïaffnttgcretttecrcbclqctcrwqfc/tcrca^^nbsp;v
tötbwabtvier/totOttt|ictmgcbaoog^ctt/bmttbt/pobÄ0Wttbefwce
rmbuvoottöcten/alfmmbic blaberen aUccn/oft met (B^erflm mowbt
baeropleyt. ^atfapmet(öerfïettmowbt enbeoUevanKoofeng^e?
mett0t/enbeg^e(ireren/beneemptbtcpqnemtbooft.£)atfap0beb:on:5
crett/(lelptettbe(iiltbatrootmelifoett/enbebettloopbe8bttyc08.met
ïvrjtt mgenomen/verbtquet bte ronbe lange wo:men wten bnycte. 6et
pilt oocT ben vtoit wen b «er cranct^ey t oft maentflonbe/als (ïft in ^aer
^eymelqde plaetfèn vjêren. SDat berbe gepacht/ btvelc men tUnerpe«;
per beet/ver wermt / eet innetvaerts / enbe bqbt bat vel boot. üe(ï bats^
men tj^^eraf met liefe onbereenjnet^t / fo verbtgnet biegbfoellcn
fflbe batj^Sérén/nbsp;tnqvertvonbertfeerebat
fommigbemëbë^nmeeliers ^n crnybe bie operatie van bie ttveebe
manimvm ÏJonberbaerttoefcrquen /aengepenbattetfcerp enbetam
g^er op be tong^e is / g^elqct als bonen verclaert (ïaet / enbe onermibs
bieit bc crac^t enbe operatie niet Rebben en ca» van vercoelen.
XL
^mnactn.
iScbb:eebeoftït?e
gberict / wotbtin
lt;B^:Kcn:gebectcn2(r
nogloflnm/bat is
tefeggê/Qc^aeps
tonge/ ter canfenbattetblat van befe«
cruybebetong^evaneen fc^aep gïjef
lqcét.(Docltvo;btbitcrnytiniatqit
g^e^eeten plantago / enbe alfo ^eetet
tt0cbi»bie2(p0telett.
naetverclarêvan25iofconbesett!s
be alleoubeboctotenbievanbencrny
bengefcreuen^ebben/foftitber ttvec
gcflacbtenvanïPecbbKebe/grootetts
be cleyn. maeritvonjêlm^^
bnïgyi^tettgien^ett/b^o?
fcn/mt^Hböi^n/enbebe^^nbsp;^ ^
jmalénffiSbtee. SDengrootent^ee^s
ten be fommigbe/rooben ÏOecbb:ee.
tgt;m mibbeipê/bteebelCDecbb:ee.ï)ett
berben / langen oft fmalen ÏPec^btee/
b m baerom
mMtMitt
bmbewottooc^roobcïÜcg^mcBg^c^cctctt/wtooïfafcbatbïCAccit/
oft tooitphm met bcit (abc ccit n?eymc^ btwynroot van colncr (qn^
^jX'Ct^CtX
S:)cgrooteîXgt;ccbbtecbecftbtccbeblaberc/gclqcî!bcBcete/btcbebbm
vanbnytenfcncncibbcn/btealtfamcnvcrrgabewaenbatcynbcvattbeit
blabe m woztekn tvacrt. t)it crnyt crqc^t ronbc oft bt tqben/alfo BDio
fco:ibcsooc0vet:maent/g^c^)oedteoftgccante^aerac^tig^effclen/ceit
fpan^Oogc/rootv^tLÇOlnctr/btcfqng^clq^^
tot opt foppen toe ronbtfomme met faet becleet en bebecBt. Sien (un atreit
£)ewo:telt8
teet:/t-owvartveefen/îVît/eenen^mgej:gtroôt. t)emtbbelbaet:enb«c
bel^ec^bieeiöïvatcleynber^ @iïn blaberen bteyben
be/gelqc^ een fïcm/ enbe (q'n row enbegelgt;aert/ met feuen geuoube rib:^
ben/elcgblatalfîvoîcomettt6/g^eli|cHtweleenbertong^ett.BDte(îelen
(qttront/^(*ct:ac^tic^/eenfpanlanc^/enbebïag^enmtopperfïegb
bewelriecBenbebl^nten/vancolu^it/metßu^^
i^tewot^î8bcrvooîgaenbergelqc.^teblaberêvanbe
oft fmal 4Pec^b;ee/bîe fijn fmaelber/mmber/faec^ter/effenb en teerber.
-ocr page 63-^lt;ttxißclt;f)bitc.nbsp;Cap. XL
£gt;ic0WOte »)c4gt;bîcengt;a(îgcet:itcnbsp;pkctfett. Tgt;cfyclticîamp;
bcbecmbeit^
^ûmtuwnUcmpkpic.
Xî^cc^btcebe codt citbe btoocbt m bett twceben graen
^tc cmc^t enbe quot;cotuiïn^t.
îpcc^bucblabcrmbtoog^eitentwctctttfamcit. jDaeromfqitfegoet
pbebefic^t tot albet:^antgt;c qtiabe/loopmbc/en oitreyit wonbrn. Wecb^
bzeeßütbbhet/mbebatvootmehfoen/pzmcipaltcBtße^^^
b:oncrm.^teblabcrcit^cyletteitbcg^ettcrettbcttwolf/cnbcaUclöopeti
be gatcit/al8 men b« baet: op Icyt Iqtt ooc^ goet g^ewfce« vo
g^enebievanbnlleenbererwoebe^ottbeng^ebetenlqm^temtotveirsî
bmnbt^eyt/^ittig^eapolîuem'ett/fweenng^ettomrentbenooKn/
Sb^wellen enbe ^onelen.met fontt vevbîîmn R bie fweetrenbe dietrett
mbeapo(ï«enienontrentber^elen/al8(ï}baei:opg^eleytwo:be
lapvanben blabetrenis goet tot vlcevatten enbe tgt;er»uyltbeyt bmnens
mont8/Al8 men ben mont bes baec^s bicwils baei: mebe xvafTcbet. 6et
^eyltooccbtefîfîektt/als mentbacrmbmypt^^ct ts oocfgoctgcgcnen
ben grenen bie Hic^cn/enbe ben genen bie be »^allenbe flechte bebben^^et
beneemptbiepqneinbeooîen/alsmenbatbaetrinbmypt. ^efaeluäs
Woeb^/enboo:gaen8bloetrpOttt.Bitf«pg^ebw
ngt;o:telm/be ^etbaec^fc^e cottfe iftqnirtane. eommig«
9«ngen^ec^bteewottelenaen^4et:en^al8/mey
nenbe baecmebebie fweerenbe diere»
ontrentberteletttej?erb:q«cn4
^ennctem.
MnVOlt;tUtxvtd}hicz ^cetcrt fommig^coocB Dotjcblepel^
cmyt/ bacrrom bat bc blabcrcn gcfo:mcect (qtt gd^ct lepe.
Ictt/cttbe bat bte vo:fcbeit altqt bi bit cmyt baer wottiitg^c
^)ebbettgt; ünbe mibs bieit battet ben ÏÏPecbbteebe gdqc iö/
enbe in waterachtige plaetfcn geerne wa(ï/ fo beetment iit
£atqnpiantagoaqnatica. lUaer oft bit crwyt ben onbcn (gïnecfcheit
enbe Satqnfchenmeefïerö bekent ghweeP/encanicrnochtertqt
niet gb^ weten.
^(tetfoen.
ÏDaterwechbtee ie een fc^oon crnyt met vette groene blaberen / ben
JPechbtee/alö voo:(êyt is/niet feer ongbelqcB.lDit crqcht langde |idcn/
met ved neuenlchwetBenö bonen ^ooge/ bie btagc deyn bloemgens/wit
vm c^er/ gfeemengt meteen wey nic^ pnrpnrverwe. 2116 be(ê bloemt
ïms af vallen / foo wotbent fc^oon
cnoptens/baerin ley t (qn (act.
^et wafï in (iaenbe water/poelen/
enbe watergrachten oweraU
^ i^etbloeytinben (bmer/ fonberli»
ghe in ^wnio enbe in Cfulio.
S)ic wottd iö conten biooge van
natnercn/gelqcr be tPechb:ee / want
van (maBe en is (t ber ÏDechbiee wot
tdnietonghelqcB.
^Pa^erwechbKc/ oftXgt;o:fchlepel^
crwyt/woit bonen anber crnyben ge^
ptcfcn enbe verbenen om hittete lep
(%cn/en ghcH^^^ verbnt'nen. t)aer
wttna(i}tncn mercHen/batbit crnyt
ben rOechbtee irt bnechben met onge^
lijct cniö/enbebaerom fo waert noo
belooe hier vart (ïï« operatie meer
tefcrqnen.
r)anBjï^
-ocr page 65-tiu^et, , XIII.
tlbec bcfctt nacm wiUctt vvif bcgrqpctt alk bic cruybctt/
bic in (0ïtcc]c cnbc tatiin 2lrtcmi(tc ^)cctctt. tXïaet wclcÇ
\ ccttyt bcfc» ttacttt p:mctpaltc bc^oott u btagctt/bat xviU
ktt wv( coite ^tcr tta vttdamx/ int bcfctrq uctt r att bcr bt
— ttcrfttcytrAttbcfccmybê.tnacrwacrotttbatbcfccrtty?
bctt 2lt:tcnti(tc ^cctctt/ctt batfmctt tttct te rcr^aktt / WAttt fttlcjc fïact
ittt lattgc remit m Ottfctt latqttfcbett bocc^ van bc cruybctt.
2(lfb Otts BDtofcon'bcs bcfccqff/fo jqttbcc bu] wtatticccratt ccuybe bte
2(mtttifÏa^ectctt» l:gt;eccfïc tvottJo«^cdmg gcl^cctcttBiïttoct/ en
3anô cruyt/ oftnbsp;0OïbHrttgt;aittfommigcgotbett^Óct' met bc?
jeit ccuybe op ^^ane 25Aptt(ïctt auottt» '^it cguyt is ooc tivccbeiban
SDcenem^^nbsp;cn n?Oït bacront
roobm^^oet^eetett» ^attbei:mct^teßrocttßekjunblocnictt/
«?4ci: booï battct xrittctt Bquoet gbëbmen TiPWbtZ®bc befè mamcrc
van cruybe tr otbt itt tatiin gl^c^cctctt^trtemijla latifolta/om fiftt hxev
bc blabcrctt trilk» l:)attbet: tttattietrc oft gcfloj^ rmt befétt cruybc/woit
inS^atiin ge^cetctt^rtemißätÄ fïftt tcec bkbetê wtlkgt;3tt be
2tpotc!Jett beetet ttMticma/bat is te fcggett/tnater/o^ tnoebeccrttyt.
ttoclottos/cttbc Cagctcs / cttbc ratt fotttmigl^cttnbsp;/ woïbt in
bttytfcbKcvttraet: ofttPotmctniytge^eetett/baetrom battet bie woïmc
itt bcttbuyccb^fle weit en afbnift. (D ttb cc bat berbe eteflacbte van bes
fe crwyben mogen ooc^ g^ecefent woïben bie Iteflqcge f^o^blocmen/
biemcn nv fcbtcr al ontmc in bc lgt;ouctt cttbc teykn plattt7ënbë§~eêtett (Sa
ttoffden wt 3ttbiert/oft Calcoetfd)e bloentctt/ oft Xgt;ilierett r att tCttttis /
. wattt bie blaberctt baeraf/fïftt ben Ï^eyttraer feer gelqc^/ttod)tatts f^tt^
fc wat teerbcr. Bq ^ebbctt ood eenctt fïerc^ctt mecïf g^elqcg bie blabe^
rcnrattbctt2\eyttvaer.
^aeefoen,
BifttOetl)ccfireclfc^ttetBettsoftfïrttyc^f^ett8/bctisbcr2rifcttgclqc/
ttodgt;tans ^gt;ccf( bctt Bif woet grooter cttbc retter blabe«/bie boam^tt?
^^P[^/ett^b_ettebcnbeelwitratt coltter pf tt/ cttbc fqtt feer ge^acBclt
^ÎÎ^^Secloucivgelifc^ als ^attbeecns actt te flctt» Bqtt bloctttctt fqn dcyit
w/w Lnbsp;matc^ecftckyttbcrcttbctccr^^la^
ruecrc^ fV^^«?«e^ceftncmcvttlicÊccttcnbïttyttroobcttfe^
''ïtwebc^
ni
rii
111:
I i
-ocr page 67-mnmmunbsp;XIIL
ic^mtm/cttöcbaei^ oocB ml tmz bhbmn/am beybe fijbm cte
^^ g^ccmcm watctracbtig^c ottg^ebowbe row pUctfm.
^entije.
^it mtm enbe comple^^te.
btrngl^mbm ^acv m.mtfloitbe/cnbc (ïi bjuuenb Jc
«fbtefecuttbme/mbebieboobcm^^^^^ Btopenen OOcSoeb e
tttetcbaccoDlmM?nbsp;fenuwW^entinto
bact op firuVPt/Aft
ben
»'»ïn/oftmelcË/rft '
AC^amp;A
«»/ortCalcoeten/enbebic^geeitfonbetrlmgeep:: ^
' --»»♦vviinin/en i^eo icrgeen (onoming
P^ttentie/maet: id enbe tgt;oube bat
ctrac^t ben 2\eynvaet:
reet:glgt;eliïcti8f
Iccfcmytxvoxbt «irog^)e^eetettombattetalommc
f ^et is fddt V0XÜ mba ^accfac^ttc^Ott (Smcp enbe S^atiin
^(Xttfocn.
Cleefcwyt^ecftveclteew dcyrtcvtercante trouwe tacBcn ettbe pdeit/
beg^)elqc04eitbatmeect:ttyt:.ïDtbc
toncttttreit en cnoop^ens waffen oocÉ
ttene(c^netCett8 met wttte bloemfêö/
en als bie afvallen/ (0 compt bat jaet
voon/bwelcegtraw/bert/enberottt
t8/eitbei8ittbemibbelteertlttttdwt^
g\gt;e\)0\ei/g\}el\\d als eenen naneV en
isirow^^atcwyt/bePelen/ entfaet/
^aectenbeblnftAenbe deebetren^ait
g^en/g^elqct als bonen verdaet^t is^
B Sgt;itt:owCleefct:ttytwa(lonbertnbsp;,,
Xgt;la8ettbeattbet:v:nc^tett/alomme
onti:mtbetnytten/^e00eitcn^ac(mgt;
•Qmtijc.
iTïen vinbet allet iaer boovfo»^
betling^einbentTTey.èctwottvet: ^
gabetrtinbenrometr/aljïfaetbtengt.
0tc mtmt ctibe complcpic.
lt; Cleefcrnyt is wet:m enbe b:oogc
vannatmen/en^nymtalxcai on^
^itctmttmtopmtiunbsp;lc^ït-w
Cjap van be(en ctrnybe / (ïden en^
be faet/tvtg^cfïooten/enbe met wt^ngl^ebjOttcBett/bat^dpttegben tve^
tit;nvanttatet:en/enbeattbet:venqnic^gebiei:tegt;iêe(ibatmentinbeoo^
renboet/fovetrbiiïwctbiepiïiteberfelner.^itc^^
fl^tenenbcgemengt/bat^
elen vetrgaeÉ^lfmen bie blabecen op be won
bêiHê^fo (lelpert en (lillen jïf batbloet.
tgt;anBerett#
II
il
m
XV.
__^nbsp;^ennaem.
iti:citcUwhectoocr:öct;mpoot / bmmbat fq» hlat
^ttmbcrcnpootgWqcrt/ertbcbaccwtheetctnochmbe
2tpötercit lôtancavxfimnn (Bmcp eiïf atqrtiïoempt
mmtZcmt^a.
wc cttöegcctrolbe blaberm/cnbecomtbAnbatattbctrc/bwelcrbcrbe^
Kri]umgcvatt2:)torcowbcsmctcttgc%^^
rnommcmbchoucitcnbcbeembett wa(ï/ettbc bit is bcit valfchcit Be^
s u r^f f»^^^»'^^^^^«^quot;^^^«/«tbcislattgcir/iaeoocralf^S)io
Acanthus uera.
ïDcft feesten
iîînmttie^
B inmamunvm fc^«bbctto|irifc^fc^gt;eUetti?oo«comeit/|:otboiïcn$oe
bccleeti8gt; (Dpbmfel»w(ïcel wafï ceit fc^oott wtttcbloeme/als bk ap
grootrtlscettKoomfc^eerwte^^iewomlmfqtttacyenbeWm^
tmmbümcï. (Drtfm buytfcbeitvAlfc^mBcrcttclawïscm fxvm
rowcwyt/|qttcbl«bei:mfqttooceg^edo«ettwbevei:bcyltgemeWce
m rijf (qbbkbcirm/bett (ïeel is oocB ro w/laitcf/^^oï/ fomtqts cmm vin
get: bîcî/mat btuyit abei:Betts boottroc^cit/mct citoppeit onbavht admï
bc ^eitc W mt oppccfïc van beit (ïecl xvaffm fc^ooit ct:oottc/bic bzaam
wttbl0eyfclbqttlt;ïcg^eltïcebcnXgt;liet:. Cfact/bwclcBPAwbeit bloevfcl
C0mpt/xv0it hizcbav ban S)yl fact/ altqt tttJcc b:ecbe m^nhns tc fame/
gclqc^ batirtbcftguet:ed«ci:licg gbccontcrfcytflact. SDc woud waftb»
tqbcit ccn dlc Xand/hinmn wit/fc^crp vatt fma^c.
fin^tn valÇd^zn Betrettdaw |gt;eeft (lïit flcbc itt gt:as^owcit/cîî f«iîb«cfo^
tig^ebccmbctt.nbsp;^mtift
©qbl0cymiitC?i)m0en3ijli0/bqtqbctt00c^itttlcpc»?attb
natuct: cnbc
f^eybcftciît^crtccrett/maerbicwî:^
cttbe bioog^)c va« ttatwcreit ft'it.nbsp;' ^^^^
'Zümé^Uix^twxcUn^u
s:)ie woïteleit van bc «c^^teit Bermcto ftïit goenot Wbï4tttbcyt/
citbcvooïbte Icbcitbicwtbc iottcturcttomlïdtcn wtrndcattbcire f4/
loflcttbieï.tqtte/enbejïoppettbenc4me»:g4ttcB.2DeJ^^
bcgencbiege^oecttl^/^^^^^^^^
met^erfe. mejrna^bcto
tlçcÂmbev^^
wott/ cnbc bact: op ctbdm ^
fttïnmaftï^ecftfc^tct:dlcbicptop«ctcyt/g^dqc^bcr^^^^^
mintu^^m. c^^xvl
Emmern.
-ocr page 71-.€(tp- XVL
p:acit/itoc^gt;tatt8i(l watdcyttbercttberonbcrf •^»«'»^w^o^
Carduus Maria?,
*
c m
-Cgt;ttfcir'Xgt;to«wmlDijlcU
trim
-ocr page 72-p!aetfett/cnbc fomtqts Otttretttbctuyitctt.
^mtiit
Tgt;eß blocyert tit ^Jttlto en mnbsp;ö0cin;3itm'0gt;
SDte tt?onel b?oocl)t enbe ttect een tveyni^ tßntem€ßet van fuh^
tqlfwbllattdc/mbewcmvaitttamcce.
pie wottd gefobett en flcbtoncBcit i^oet beit ttene bk bloct feöti we/
enbe ben gelten bk een cmncrerngge^eSbett / en bm flcitm bie gem^f^
intliif enconnen ^onben. Gqlöjf^Bbie v:ijrte/ettbe verbtqftallc
gefwel/alfinentbaet: op (IrifctS^at wote^eib^^lm gefoben is/
dfment tnbe mont houbet / yetrbtqn^ ben Mnbtjweer. Batfaetisgoet
gebtoncfen van be longe Knb^ren/bie met be gidgt;t oft met ben cramp bc
fxvaevt (qn/ enbe ben g^enen bk vm be nateven g^ebeten (qn^iSttbe tts
ooct goet teg^en alle anbei: venqn.
Qi
anCoMdmtpt. ^«pxvil
Emmern.
(DtadcmytWOttVan Afparagi, Cot^dctmyt.
fmmigen ooc 0pm:
gengeheeten/tvantm
tatmJ^eetmentZfpa
tragü
^nbcntneycomceecflwtbcrwot Mfi^^L^^^^
tdgheloopen lange cffenfchnet^ens/
eencvingetrbicB/iront/vetcnmaltfch/ ^^ '
fonbecblabei-e/bonenmeteenenbot^nbsp;^
tenpnnt/gelqcHalöbietonge^oppe^nbsp;^
fd)nedene. Heffensbefe waflenlan^
vedtacBen/enbebiehanghett»gt;olfeet:
deyneblabetrensgelvjcBh^^yVoftge^
Iq ce als VencU blabecen/ bte xvdäe
metbetrtqtgants herbtenbejleBenbe
xv0tbl,t)k (iden van be Cotaelcrny
bebtagmoocrv:nd?ted8befi!^/^^'^
crivte groot/enbeHe (qn eerfl gt^oen/
1(1' ■
SDj'eplaetfe
tnaet: baema wotbcn |q gedro^ ge^
Iqctals cotael/vol f^s/b7e wottelen
ft'n geölö^it/lancE enbe ronbt^
QDm£0t(idcmj}t £(ip. xvïl
Cotaclcrnyt wafi gccrtte m (ïccitactgt;ttge/ mcye ettbclqmadb^gc plaet
fctt/t^et WO« oocE in bc ^oucrt g^cfèt.
^eittijt
S)ic tongc fc^uctf cns / als r ootfeyt is / loopeit wt m be Imtm. Sgt;e(e
wotbeit gefobeit/enbe bereyt met ajqn/jbnt/eitbe olie/eitbe mm maecter
cett (aket af.SDat (aet moet mbeit fomec r ergabert wecbeit»
^fpatagi bie (ïtywerê/itoc^tSs eit r ercoelê «oc^ eit ver wemê fq niet»
^ic ionge fc^wet^cns gefoben en g^cgcten/ma^ett faec^t rnben bnyc^/
en mgen bte rtqne af. BDie wo:tcl m watet: g^e joben en gl)eb:onc^en/t8
goet ben genen bte fwaei:hlt;f ^aet: watetr ma^en/enbe oocf ben genen bie
mettet:geelegeqttelt|qn»©t:ftreyntcbtoocbtentet:ett/enbebtentwclbett
genêbiewcebominbebttepebebbem3tiwtïn.Qeroben/becompt|qweI
ben genen bie van vznvitnè) gebierte geb^eten fïin» Zlfmm benmont/oft
tanbenbaet: mebe (pueit/ro benemet ben tanbtfwcetr.BDj^getj^^
enbe ingenomen ^eeft in allet: maniet^en be felue wtityt.TOe wo^tèïm en
bat faet openen bie leuei: enbe bie nietren/baecom (qnfe oocg go^et yoot
benjje^eninbelenbem @i brengen ben r;otiwenbaerbloeme/ettbenwlt;?
ten be mans lupic^ tot ^aet: wqfs»
Ib
(tn^^tammtuU ca^xvin»
^mmm.
:3tanytbwelcBwipmngwottel^eeten/beeftittbttietr=#
fe lanben biueirfe naml/xvant fommige noement 60 w^
^ec M/baetrom battet fo biep gewouelt ie/ batment met
^ottweelenoftmetpic^en moet wtroeben» Bominige
noement (D(fenbtc^e/om bat fm wottel fomtqts ee^
2(
ptaitgwottel^eefttac^enattberba
reel peett8/bie Rebben veel ionctijren/enbe (qn g^er lerc^t / botiett ^^cn
c lïq tfóp
-ocr page 74-xviiL
B tfop rottt^BDïc blabcrctt (iftt cUytt/bctrtDqnwyte oftbc Claucrblabcrcit
luttel toxo/mn goebeft tmcU / enbe aeit ßn tacïm
gante fc^erpe ettbe Inerte boottteit^ Btïftt bloenteiifutt lüft?et:w:oot/beii
2\ooinfdbsnboottettoftet:wtettbloeiiteitalfogelt}c^/b«ttneit(êiTattw^
töbeeitwtettaitbet:etteiTcait^ettiteiï.Xgt;4itbebloeriiettcoittêcleyit^aw
^eitsMla £m(èit ^awBeite/baettit vtitbt mett htm faet/b welcH xgt;an faet
foeite ettbe fmah beit XPtc^ettnbsp;efï feet: lanct»
ct:«yt waf!geetrtte op gebow Anoms» pt^n^wottcl.
be/ vette en li}madgt;ttg^e velbett4 6et
belet bte vtnd^ten te wa jfen/enbe vet:
ac^tetrt ben ploec^ / enbe baetrom ^a^
tetbe lanbtmanbtt ci:»yt (êetre*
ptangwoitelloopt wtinben fo^
meir/enbe ie voltvaflên in bett ^ctfu
^etbloeytttt 3ulto enbe Stngnflo^
SDi'eïvottelts feet: wet^m tot tn bê
bet:bett graet/enbe (q fny wert^
C .^t^ cmc^t mtgt;e opcmct'e.
3n beit onben tijben plac^gt; men
bit cwyt al(l ttoc^ lOrtc xvae/ eer bat^
tetfqn (c^erpe boome voo:t b:acl^t/
in fbnt oft pe^el te legg^en/ enbe onet:
iaet: te be^onbê om te eten»Bqn tvo?
tdvetrtvermt/maec^t fnbtqlenbnn^
^tte»S5iej^otf1ên baei:afinjvärt g^e^
foben/enbebaerafgebtoncHen/boet
I wel watet: iitaH/feet buect bett fieen
^mbê^eneefi bie rwgaber/^emo:^
r^oibesge^^eeten^BDiewottdfïebtmeninwaterenajtïtt/enmenboutfe
mbettmoitttegenbetttanbtfweet:.eqboetooc^bi^f$n^^
lm/al8ft'baet:opg^gt;eky^ettbeg^efft:eeettwott4 —
4X1 f
XIX.
jsgrt2(ittï6^eetiit^^«ecpenbefatqrt2rttifttm/mbebi
ttaem^ebbenbe2tpotetetotopbettbac^gt;van^ebettbe
[^o«beit4
2(ttq818 eeit ct:»yJ/bat i8 vait (ieleyblabetren mbe
bloemen
-ocr page 75-£ixp. xix.
^ Mocmcit bet: ^ppe heel Q^mï/rvtgl^momm batfqtteit (led eert
tel met vlt;neit oitberfcheybeit enbe troitt ts/en heefi ved mïm.mact fm
blabe«ttbteeeir(iwtcomett(qttt:ottt/maee^
Oaertoebatfaetheefieeiteitgoebettmcr.
^icphttfcmmm\t
^ öit faeti(ïeei:(iwtlatttvartey^
tm ghecomeit/ maet nxgt; ift alfo
mey tt wotbeit/ battet fch w m alle bo
weitwafl.
^etbloeytm0ttmoettbe::r«lió/en
irtbiertiïtmacbmerjoöcfqitf^etvei:
0aberert.
Qtc nctette^ enbe compkpic.
S)it (aetis wem eitbe b^oogbe iit
bettberbettgraet.
^tecm^tenbeopemet'e.
6ttt8 goet mgenorneitwöjbe Z;
btt opgbcbI«rctt^,cytcfï mpattmbes
bt^cte.^etiagoettotamp;Mbitcn»«^
a«»cf/mbusgcctwotbe woBwê
ötemttbm witte g^eqnclt ft'm ^^
quot;«SHwetlitSn
möevoojbeitnwfitlsS^Sm^^
tijoomet». Öitfae}nbsp;weeft
bfltopwoipfvrtiis^^^TObeappetiiftom eteit/enbeben ^tcï/ofi
ö^«Sei)iitoftöpgeleyt»«ttbevwttwê/«l8bemocbei:
0pW(»lt;W8
-ocr page 76-XX.
opwacrts n«e t^^ertc mcïu boet wcl (wectm/Alfmcitt md; wqn
bîiitct/cttbc iteempt wcc^ aller afîopt^cytBDat crwyt enbe tfaet rerbat?
wett bc mottcit wt bc clccbcrcit.
an
XX.
^ennaem.
iS Xgt;ltct: ^cct in (Bticcp TicU/in S.atiin Bambticttg.
Bommtgc nocmcitt ooc^^olbcr/ ter caiîfcttbat betas^
cfctt bmttett^ol/cttbcrolmcrc^a fqit.
_ _ tTïeitrmbttwccbcrlcyX)licr4Sgt;eettwaPopgclqVE
«lô ccttcrt boom/ cttbc ^cet in ï^apoteCe Bambwcus/m bwytfc^ Plier.
attbcr geflachte ^cet itt (5mcp C^)ameactc/ bats in bwytfd^ te fc0
g^)ett/coît/oftleedgt;ï)lier/itt5.atqiîiêbultt6/eitbeittb»ytfc^2tbicï/op
wiltgt;tXgt;lier.
Êaecfoen.
^c tgt;lier fegtet op gbelqcE ecitctt boom/met rottbc/^olc/jîercle cttbc
witgrauwc tacUn/gt\x\cï ai8Î^ict.2ten bc tacken waflên b:q/r icr/rqf/
feffc oft fcttctt bUberctt/bie flaeit onberfcbeybelicB mn malcaitberê/ bett
nootbolt;^mb|atgt;crcnitiet oitgbcliïcl/ettbébcbbcttccncitfîejcd^» ruec^/
^rnmci^. ' Cap. XX.
B mbeß'nvonbtßmme^cnbccmeng^dcvftenbcg^etanbt:B0mttitit
bicftitbmyttoftrwertroot/citbefîaertt^^^
wtwafrmlatt0ebl4berett/bte(qubebUbcccgt;4tt
g^clqct /enbe fpteyben ^acrr xvtghel^'cB aïs vlneg^den/enbe fön vtntrf'
lt;gt;mmegeBevft/ftet:dvanmecl!e.€ptr0pvanbeßelenxvM^^
^tcpkctfc^imbcvmfrmsc.
SDemrcnbc^btcBbcybe/wAflwgccmctnbelombtc/cttbcmw
^en tik.
a
^tenatuet^enbecomplene.
fpiifigbéclîflctSÂ
^nmaectfwenClVV^^^^
Iqttôoc^gôetfôt iSÏk
îi'Oebctt^ôntgcbXSTr^^^^
en ^Ole vvonben.
e
\
tetem
-ocr page 78-XXL
^cnmm.
cwyt/b wclch'tt eitbc latqtt 2rmmf
beete» xvvi i» oocÊ %mmi/ oibc ^eet in
2(mmi|gt;eeftccitcrtronbettpcel/biei8gr0cn/mctml
clcyitc tadzn cttbc flt;i)mthn6. Bqtt blabercft fqtt Unc cnbe msfomma
Boncnaenjt^^
tramcnwtgclp^e^actt gpqcEöls^ .nbsp;. ,
ecncb:eebeit^oet4S)itwo«ecttclcyn Ammu ZmmU,^^quot;'''^-
fabelen/ bat is van fmah eens bccls
(cecp/enbe eens beels ooc^ btttcr. pe
moücUsTvit/cttbe ^eeft veel deyne
2(mmi en waf? infommiga lanben
van ^)em feinen nient^nact: alfmc bat
mbc^onêplantenbcfacyt/fo cornet
tvelgccmcwt/cnvanfqnöfclföfact
bat af valt / waflct alle iaet: van ^cnt
(einen voort.
6ctbloeytmeefïm2(n3n(lo/enbe
bacmae fo comptbat (aet/bwelcBm
bcmebecqncttg^ebeflg^ctïvoit.
Cfact van befen crnybc iamp; wcrm ^
cnbebtoog^cvolcomclqctctt tn be»
herben gtraet.
^icmc^UnUopmtic.
2:)i'tfaetvcrbniftbictttfïattencttbe
bat crtmfel int li^ff. ^et tö goet ben grenen bic (waeirltc^
5en.6et b«ngt bc vjonwen ^act: fnynct:tgt;cyt.ttis goct voot be gene/bic
vanveniïttic^gebictrtcgebetcn(qiVal(itnMl^^
gebtoncrentvott.S:)ttfaeti8goetgcmcngtmetbicclcyttcgonbttvo:m^
ïens/Cant^anbesge^eete/want ^etbeneempt^aet:bcflt;^abcenlctrel/
ïvaitt ^fnen befc €antWbts alleen befiget/fo b:engen ftj ml mmflt;b
letfelgt;^itfaetmctl:gt;nerttcrg^cngt/fc^gt;eybettget:onnenbloet/alfmêbic
plactfe bactrmebc be(it:qcK. met ^ers gemengt/enbc aen gbe(lefen / o(t
opgloeyenbe^olcngelcyt/enbcbcnrooctbactrafvanonbetrontfanflcit/
fttyncrtbcmoebctr.menfeytoocEal8bieviontvettbiiaapcnMbebaei:
aen neef en/bat (q tclic^teltïcBer oitJfangen.
X)att2(t:o».
m ^(mmü
SWttrtctn.
paecfom.
Amm.nbsp;oiron
c^ctrcTS^pTf^att^jmp^
ccrtUttc^fcbccpbmc^/tfamcttgebïOtt^
oft are/enbc
bact: btitttefi inite Icyt eeit cubfefw g^e^
Iqct Als oft m em fc^ec kae/m ts mm
mo:tîcr(îocÇ fcergcUic^.macc aie bic
rooîfcybc fd^cc oft ^axvhn ^m op^
mycr/cttbcbAtgbcfcbictittbcttStptil/,^^^,
^nbevbtt colßcn cftwbfdm xvaß
Wf ttbcalabataMt/fo wotbtb t
colffccnbcttcbcitottbcrt Nytroittom.
mcbcfctmetgrucitbelîctt/bicwoîbctt
mctbctrtqtgtrooter/iitmamaevaecit
B^icbkbctcttcöm
Wcc^alsbicallaeS
bcrcrgacttbicblAbSÄ
b cnbç
-ocr page 80-€ mMk beften mnUtbxnyfïmnbsp;mbtZmnfio gweit/
maenttben^erfcfowotbeitfiïbleecrvoot.
aitbert/gbeïqcr wq bat bteebt vevcUevt h^bbett m ottfeit
boelt;ivA»bect:ttybeit.
D IXeottvecteetrt/macctfwbtiïlettberuywet^t/^nbebAcrotnm
flberweUeit/ettbefonbedtitgheaettbeootett. tgt;k gcoert blabej:ettVArt
Stroitbeyleitettbeghencfett bteowbequabe gbebtercttcttbe ftfldett/alf^
titertfcbaetopleyt.rO«itteet(ïfttyttet:ett|iibie/maei:bactrmt fo Wleit
föbte/ettbcmArettb4tbteOttttttttevod)ttcbeytwtbjoocbt^ttr^^^^
forwyuertföbteoubc wottbeitvlt;tnaUe vttylicbeyt/eitbc btcitgtjebact:^
bett wafï. S)icbUbet:mmbe wottclenbeybeopdt^^
Peffe m 18 / tmfmb^tvïètbiet wte ertbeggtKreit ^e. t) ie wottelgbe
jj^^g^gëMénben^
W eitbe fuyuet:.2(t:0itcmyt mettec wo^eleit itt olie gbefoben/eitbe
wermbaet:op0ereten/0ertec|lbieviïchbUbetettintfonbement.pnm
eenertm^^^tigeiiMgfe^
benM^benl^bl^^ enbeghebwencb.
^ennaem.
Xoote Cliflêit heeteitiit (0?ieq: 2(rd«m/ptoropiitm.Cfrt
iatqitpeefoitAttVt.SDe 2lpotefer8 heeteitt-g^appamaio:/
enbe ^atbam* BDe ootfaBeit vait fulcHe itrtmett (laett gh^^«
• itoech iit ottfett ^(ttqitfcbert ^etham verclaert.
(Btoote Cliflên Rebben bUberett ber Cautvootbeit gbeltfcH/m^er
itocbtatt8grooter/berter/rwcrter/enbehaeracbtid)/op banber |ï]be
ter eevben waerts afcbvcrwicb comere.^mjï^^
gbemettgtmetpucpurr^t/enbeheeft wltócrEttitér (qbert/baeraeft
wöpï^co^kcit^ jq'iteerfigrtteit/eitbe crit ved cromme
baecrBettö/bacrmebebat |tf aeitbe cleeberen blqueit h«ttgheit. 2(l8bie
Clijfeit bl^ttZjo jin jcf(é00lt licfeÊbmyi^ t |:)ie wottd is (lecbt eiT^
ré^eitbelancr/btt^^ettfwemrtbeM^
I
i
©lt;ttt5f00ef£itfrm.nbsp;xxnr.
fïi biöog^ett Cttbe vavtmm.
pie wottel cc bwc^ma fwaet: met
Pqttitootfettö g^eß00ten enbeabe^
bzonden/is een coftelqde mebecij'ne
tjooîbcgcttebtcwoctcttbeettet! (bon
mn. ensooc^goctgbcfîôoteiîctt?
oe opg^lcyt bcit grenen bie grootc
Si^r^'H'«nbsp;bicbcc.
bcfcSvf;^ bUbctc'mtt
, Ifquot; oic. S3ic blubœcn abcRoofm
'NnbcKmmcitgtMö^^^^^^
^.. . ^cnmm.
^ . amp;actf0cn.
-ocr page 82-baepbwynrOOt fap XOU.nbsp;Afcyron. iomhoy
^mboywajïgcemcmrow oitgc
bowbeplaetfm.
nmct enbe compl^'e.
crwyt 18 V«« (»böïl IwbfïattctV
cttbe vcrwcmt enbe btooc^n
C craetPanbefencmybetweebtÄc^
men (xvm in tHeebe gefoben enbe ge^
btottcEen/tsgoet voot bat
ca/en btqftaf wtbettmenfcl^ebie^iij»
moten/ (Cholera ge^ceten. tXiaet mm
moet jlilcpfobtcïe enbe foUngeboen/
totbatbi'epactettteng^)ettefen.6epbt^
boy ts feetr goet tot verb wnbt^eyt/ms
bAtgbeffooten/enbe bm op gbeleyt
wotbtfete blaberen tit wqn g^efo^
ben/enbebien?onbenbaermebeg^)e^
waffc^en/^eeft grootecrac^t om bte
te^eylen.
mCotnmu
2(nbsp;(Dettraet^)eeti'tt(B^«'ecpettbeJ5:atqn2(nb:ofemon/tercat$
fenbat wtRnbUberenoft bloemen bmynroot fapgbe^
lijd bloet compt/alfmen bi'emet ben ving^^eren tn ßm
cïett wttïft. ^ttcrnyten worbtiit be2tpotefeit metg^e:«
isdetfoen.
t^itcmyt ^)ee(tcleytt teere t^q^Eensenbe fcbnetgens/bt'e (gtjbmytt^
root mn colnere. 2)e blaberett ft'n biq oft vtermael grooter ban be
B^rnW/lnbe äIs bi'e m fincUn gbewtewen wotben / fo compt baer
een fap wtebat ts gl^eUfcE bloet.@t W» oocB wtg^efpteyt tnber booc^^
be gbeliï cB alö twee vlneg^elen. BlJjt^ytfeeeftgee^ gelqcf als
etittgt;ttfcrityt.Öatfaetbwelcfmcleyn^nypgeft80ftfc^gt;aelfen8l^^^
-ocr page 83-It'^f''^ ^^IMsMiïC^/ettbe beed Androfemon.
reclcleynttcrfmsoftpttttctfcttö/ettbcnbsp;J^o^nt-^tcf,
fmaectfcl^ietrgbeliïc^^etrs.
Pl^^etfm / g^dqd bat
S)en tïjt.
öWjtO.
^ te nacuet: mbe compUpic.
Tvevwevmt enbe btoocbt m albctr
manicvengdtidale ^en^oy.
Cocittract^ccft fnkïe vimyt enbe
ct^cbt sWqcBals batijert^oy. Mn^^
^^^'roficlpetbloet/cnbeiereeirgoet
♦ éJap» XXVL
^ettnacm.
3aic bcvbe bc (K '2:faecf0ett.
««»»cmfgcbMtc* «.s ^^
««ft
b iq ccrtwilbt
-ocr page 84-begbebowbtUtttmrtmlActplarnm
opfcmtt.
lt;gfcitctterbe(imfalmctnbcit^crft
vecgaberê/mactrmetccrvooibAt (q
twee mcr out
©te mtmt enbe complete.
lt;0ettetter is wecm ettbe btooge in
bettberbcgraet. tHaetr be bejtett (qtt
werm mbeitberbettgraet/ enbtooge
tttbett eerpett. Öqttgommuötnbe»
tweebett graet werm ettbe bioogbe^^
Beybe be g^eflac^tett ettbe mattte
rett van (Smmet jq« fc^erp ewbe tan
getop be tottge/cttbeloflêttbie vn'tte.
S^etttroocfbactrafvermec^tbietlattfnbsp;lt;
gctt/mbeottg^cfonbcloc^t/bAcromnbsp;ffGtiY
fo falmêitttqbett vAttpcjicbtcBwilönbsp;M\(h
i:oocB maUn ratt (5mmt\)0nt in be
catttecêbmttett8^tty8.S)iebe|i;ettfq»
Cbermlt;igegoet/ontbiete)ïercfett.@i
vetrbiquett bert ^oep/ttt|iattett en (ïeec to bes bttyc^/ en albetr^attbe ve^i
nqn. (gencnecbeflen pnrgetren en openen bte lenet: en bte ttietrett / w«ttt fii
j^cybcn cn mafcn buttttc bte gcone en tayc ^nmo:ert cn voc^ttcbcyt.Öt
loflcn bic vtqne tcc ccbclqcCci: wqfe. fqn bcn vionwcn oocf goct «Is
bic moebet; opclimt na t^crtc/ ccfibatmcnt (ioot cn^ïnct. BDic f^otflctt
van bcn ^)ontc van (Scneuctrboom tot affd^en g^cbctrnt/cnbe met watét:
aengePt:efett/vet:b;i}ft bte cranwagte enbe rnibic^)eyt4(0^etteuet: ^ers op
gommt met bat wit vanben eye int (laep vanbm boofbc / oft opt voo::^
^oop ge(ït:efett / (iclpt bat blocben wt bc nncfe. Zlfmm befc gommi mct
wietroocB enbe b wit vanbm eye onbercen mengt/enbe op bie mage Icyt/
fobcttcmetbatOpwojpen/btaBcnenbc fponwen. (Dod(o(ioppet bcit
loop tnbcnbnycB.(S'e(footcnenbcgepnlnct:tject:t/enitt een weccgeyittgc
ttomett/(o (ioppet bat o»et:genett/enbc troobe meli$oen.S)en t^oocf vatt
bejcgommtbcttccmptettbewbtt^ftbcttfnnff.^ctboobetoocBbicwot
men inben bnycf/en gt^eneejl enbe btooc^t wte bic qnabc fipelctt oft loo^
penbc gatctt/cttbc fjclpt bet: vton wctt blocmc^ïDaert bat ycmants ^an^
ben oft voctctt g^gt;ecloncn waren/ bic fal bic met befc gommi bcfirqcf en/
cnbe fq (nllengencfett4(8^ett^^^iö fcecgoc^^
^ebb^enbc bat èc^ioticoTenbe btcttt oocê wel tot alletrley (lecftctt bic
vatt cottbc tgt;nmo:ctt come».
ï)att€atte«!
-ocr page 85-m €mckcfM0 mpt
^P' XXVIL
SitCtfOCtt.-.
örtouvtbecfibjn oftvto (ie»
bcvettevdbcn.
6etb:ettgtbloemmmgt;h'o ptmci
^ ^te naeuet^ mbe complete.
s^asasser
^tc ct'vtc^c mbe toet-cfth^e.
jaicm met cmyt enbe woitelen in
ïsxajisgssê'
b lïq bario^
3C
^(tccfoen.
Capillwö Pcttcns beeft blabcrcit gdxid Cotmttber als ^i' itoc^ i'oitcE
lö/mbcmetmet flirt flelmopnben^affettmtg.BDe blabctrm^gjt ^it
ouy^J^nbsp;fll)gggt:ft.S)e(?clm (qit técrSB^ffi^
f^tjglicfmbc. ^et cn b;cngt nod)
blocmettnocbfaet.nbsp;Adiantum. etccwuytc.
lomb:e eitbc voc^te plactfcn/bi bc mwc
reit eitbc water.
^eneijt.
3n beft fomer ifi grueit / nod^tam
ett ver welcf et bes wmters ttiet ^eeU
€aptU«sï)etterts ts getempertaeit^
gacttbe bi'c wermte eiï bte co wbe/ maer
^et biooc^t rcbelq cCctt.
(C ^te cmd)t enbe opem^te.
BDit crttytg^ef^eit enbe sfe^on^«
c^en/ ts goetbdtg^eitettbie emeit co:^
te» abeitt^cb^^
Inëcl Rebbelt in be milte/enbe bie be gee
Ie Rebben, ^it crnyt lofi bie vjtjfne/
btcect ben fleen/ enbe (ïopt ben loop in
ben bwyc^^ Bie van venqnic^ g^ebier
te g^gt;ebcten fifn/bie fnUen bit crnyt rmt
^tt innemen, ^et b;engt ben vio\p
wen^^aer maent(ïonbe/enbe iaec^tafbieBecnnbitte.Cis goet vooz
bbloetfpo«wm.Sgt;itcruytisgoetrowopbebeteni?anbulle5onbengc
leyt^ j^nbemaecftbatbatbay: weberom wafi. ^ett?erb:qp bie fwel^
lenbeclierettaenbeBeele/g^e^eetettBtr«me.2tlfmen bit
cr«ytinloogbeIcyt/foverb4%tbiefct)elferen
opl:^ooft.iêiïverö?qftvoclbieflny
mcnbteopbebozfïenbe ^
Tongen liggen.
VanWHn^
-ocr page 87-çawmgel'crftmbcbooîrwbett.SliÂ
boptrontfommebermcbt;»;^'^
Seftttjt.
»K^rquot;/! •quot;''''quot;''S''quot;''quot;» W^ert
loTß ■ quot;quot;nbsp;ontKM bot
biÂ/s : Tquot;quot;quot; «quot;»t OTcbwbits
«dettes ettbe complmc.
bîepittç
-ocr page 88-C bicpineïttthoo(t.2ttrmmtgt;tcmet(B^ecpcitmoubtmcitgt/fovcrfacchten
Óïbte ontpcBmghe cttbcottcrgcootchrt^e^^^i^bcr tnagh^inÖulcBJbpc^
rattchcbbmbc bUbcrmoocï dlecncycrgcitsopghdeyt^at (ap van
bert bkberen ing\)mmm ie goet ben genen bte bat coobe meli^oen heb
ben/bloet (ponwen/en een qnabe maghe hebben. ^Dejghelifcrs ooct ben
vtonwenbte v;embt beïufiet (ïfn.^lfmen bie btaeyCens vanbe tOqn^
gaert/oft be dautvterrens in water te weycïe ley t / enbe baeraf brinctt/
hebben jïtbiefelue cracht enbe operatie. l:)atwaterëenofttraenren8
biewten
5étghêneep qwabe fcotfticheyt/rnybicheyt enbe alberley feericheyt/ alp
menbat baer op (Irifct/ nochtans (almen be plaetfe eerjlmet ©alpeetet:
ïï'^q wen. ^vóoijeybewaterisoocggoet vooi booghen / want het
^maertJèeriSMifi^^nbsp;ÏCgt;qngaertrancéenloopt/
'nbsp;äljmenje^ttlieeät op verbernt / batverbiqnethayi/enbemaecrtbic
htïy^ et^be tad. S)ie affchen van be afghefneben wqngaertrancBen/
enbe bebauen/enbe (ieenen vanbe wqnbe(ien/ghene(en bie fweeren^
befroncelen/enbe wtattenbesfonbements/alfmen bie met a^ifn baer
tgt; op (Irqctt. B^efe a|flt;ben(qnoocrgoet metolie vanKoofen/gPqncny^
te/enbe a^qn gemengt tot be ont|ïdbe leben bie wt be cote (tf nT^ie btny
uen verf^ gheten/ blafen be maghe op/ enbe maïm ben loOp in ben
bnyct. 2tl(men bie btaynen ophangt / enbe een Inttej Iget verbtooghen.
ln(l toteten/
enbefteraéitben onpercten.bie bafïen van be wqnbefien gefoben/en^:
be gheb:oncHett/lqn goet ben ghenen bie ben rooben loop enbe ben loop
bes bnycts hebben. amp; floppen oocB bc maentflonbc van be vtonwen.
2:gt;ie wiïnbe(tfleejt£n.trecgen tfamen/abfiringeren/enbe fqn ber magheit
aenghenaem.2(lsfifghebtoo^tenbcgheflooten/enbconergeleytwo:^
fpqfe innhehonben enconnen. ^ic deyn wqnbefyBens (qn goetvoo^
bm^oeff / vootbe nieren enbe bla(è.l2lfmenfc in ben monbt neempt en^
bëfnowt/fotrccBcnfqbiefnoternahaer/enbepnrgerenthoof^
XXX.
^ennaem.
01 Ê^m^ (DolwOttdoftU)olfswo;tdheetin(g?n'ecpen£atqn2(co
nitnm* pootfaBcn waerom bit crnyt alfo ghenaemt is/
flaen in ortfeit iatqnfchett ^erbario.
S:gt;itcrnyti6t«?^^berhanbc. Sgt;eerfle heetin(ggt;n'ec^:par
balianches/enfommighc QlpOUhte heetent in latmVmnctfa / oft
rnavnlpina/oftX)nalnpina.^nt«bnytfchB:gt;oolwo:tel/oftïXgt;olfsbe
(len^ S^attweebeheet J^ycoctOttwm in lt;è;iecn;/ombat bit crnytbie
B ^olumboobct/enbcbactrom Netetmbnytfc^tX^oI^womU^Sftbebit
Rlwc twyt lö b:qedcy/bectt beit attbcwtt feer
^fmfom.
S^oolwottcl^ceftbtqoftvterbUbcrcttbettX^eirc^cnöMoobcoftwa
bc €ocommcireit met ongaliiä/mact fq ftjn cleynber/ cn (lacn tn matttc:^
^ei^anccnPctrtrcvattcengefct. üttbeinbenmtbbcl van befcnblabctren
Wfi^f • quot; quot; quot; - -------'----
Jpet^g^ägSen^^
9aec^en8/enbe m^bcn in bitJMoem|enß^tec^^ Serwntäb
cttogictt/acntenen gelqcecen 0O08|en/ba^
xütibt van fmaU/ mact: noc^tans fuet. ^e fjeel ts tront/ecnlp^ttFöofe/
mbetsefrmfonbei:ctt0bbelett. ^fwonelislance/cng^eltictwdccnett
2:)e fielen ftn een eile 0ftttveeb000be/en^
Pebuyfgetts/batw0ibencleyn ^aw^ens/enbe baccin kyt fwertqbe-
Weh fabeBcn. iDe xvoxHlm fi}n fwei^t met veel veefeling^en/gelqcfala
2gt;oolwottcl wAPöccmmbicfebojPßnbAct: vecUombjc is. ^cp
Ul vinbrniett itt wilbe biepe baUtt/eitbe foKcflett.
©etttijt
S)oolwottclcrqc^tblocmcnopbk(levattbm2(ptil/cttbei'tttbe0tn:i
fclrattbmmey/maaXOolfswottclbloq^tmbemey/^ttm'owbe^»
Ito/ttÄ ß^cUg^crtt^cyt vm bc» wrc.
SDcfccruybmftinbtrtttbicbvattttamcre/cttbeetmmttcwacrtö/cttb^
tcr ca«(e vAtt biert ctt falm wfc binnaiö Ulfs ttknrtmm w/s^elqcf ^
(bmmig^emeynm.
^oolwouclboobetbicwolttcttgelqcalötoolföwottel/alfmcttfcm
row vleej^ (Iccct cn bcn woinc vootwo^pt. S)cfc cruybcn boobcn ooc
anbct:bcc(lcttals(5btcctcn.J^nbcalcc(lbat^tofco?ibcsrct:iipbatm^
bicIDoolwottcUotpqnctnbcoogcttvanbuytcnvrcccncnbcbactoplcg
gcnmac^/noc^mnötlibctecbatmcnrwlcfevcnqrngl^ccrnybcnlßctv«^
rcn/lgt;ct cn w wc batmc btc mocflcnbsp;mcnmad) bc(c crnvbctt
gl)Cb:uycfcn ombic lnyfcncnbcnctcnbacrmcbctcboobcn/«l(jncn bat
crttyt/|4ct oft wottcl grncn (loot/ oft btoog^)c pnlnertfccet cnbc mct olic
mengt/cnbc ccn (alnc baccafmaccft^BDic wo:tcl in watcr oft looge g^c:«
(bbcn/cnt^aytbacrmcbcgcw4lfc^)cn/^ecftoocfbicfcl»ccracbt.maci:^'^
ccnycgbeltcf (temepficlicftoc batW bcfc cruybcnnictint Iqfen mm/
wantjqmoc^tcttccttcnmenfc^booben/enptincipalicWolfswomU
©en^aem.
€lwo:tel^eetooc (DopcrinceynaCgricq:cn£ati|nfc^
ngt;oott2(n(loloc^ia/wStalfolgt;eetetinbietttgt;eefptaten.
iBnbc beootfatc vanbien namc (laet in onj^n £atv|tt^
fc^cn^erbario.
BDeCDofierlttecyiöbtiiecley/alfoale SDiofconbescnbc anbcr mcct:
batclacdicbcfct;ii»c«.5)ccr(icgc^cctcnt:ottbc6olwo;tclbatwiifecn/
bcbbcnbcblabcrcrt g^el^cBalsDccl/ cn isnictonfc ronbc^olwoud/
bicblabcccn^cc(tbicbcrWTttwytcttietongl?cliic^cn(q^^
int lange in onfennbsp;6e»:bacio betnyc^t l?ebben.l3Pant id nteyf
mbatfulcge6olwo:tel^tertelanbenietcnwap.maeirbic^oln?o
bie roxi ^cbbcn/i8 oocf tweeber^anbc/ want becnc ^eeft ccn ge^ecl ron^
bc wottcl/cnbc bic en is ttict / enbe banbcr ie altijt binnen ^ol en wt^
rte^oolt/attbersRnft'tJanblÄberettettbebloemettmalcanberenfeerge
InWalfo
-ocr page 91-®(tttigoltt)0«el.nbsp;Crtf). XXXL
Ält;»tt)»lt;l.l«mlt;»titi8gmocmp»/eiibci8oi,8»o(^onbefent.
^ ^ .nbsp;fidctfcen.
^üpimß
-ocr page 92-mn^OlWHÜ^nbsp;XXXL
vccl lomb:c ie. tHacr bc lange ^olwoitcl vmbt mcn bq tqben inirqn^
bergmcnbc^oogcwilbermffm/mbcmbonenbaajqg^cplantwojt.
^enttjC.
ronbe i^olxvoxtzl compt (ici: l)ac(i wt mt bcginfcl van bc fcntcn
cnbcvattbemecm.l11acrintbcgbmfd»anben2tp:ilfoblocyt(qi?ol?
comcltc^/mbebacmatgt;ci:wclcBcn^aer(iclcn/cnbefqcttwo:tmctmcci:
g^eficrt. lange 6oln?o;tcl bloeyt in 3»nio enbe ^nlio.
® te nacuet^ ettbe com^le^te.
Beybe be 6olwo:telen fqn werm enbe btooge inben tweeben gtraet
pctfectelqc^en.
B S^ie i^ol wottelen een btac^ma fwaec met tvqn gebtOttcBen/(qn goet
tegben venqn enbe bie pe(Je. @q g^enefen ooc^ wat van {langen gbe^^
beten is/alfment baet: op leyt. fHvitbe eitbc Dcoer «efobett enbe flc
bmdm / fo ma^en fq bat bie vtonwen baer mactttflottbe cr^
btquctt oocB wtbie Becunbinc / enbe all« ongl?efonbe maum bie inbe
moeber is. Zlimm een tapten o^ peffarinm baerafmaecft / fo ^eeft bat
c^KnenbeMe^tt/^en^eJto
jfójj(itwater ftbejobcft enbe flbcbtonc|eimotStr^gt;êiewó:telen als
enbe pqlen xot/
ig^enjebaeropleyt/Bi
unylbe vlceratien/want (q fnyneren/btoog^en en ^eylen bie. tTiacvfon
p^ttcFoftpoebervanbegbebtoo^e w baerin (ïroyt. ^et fny^s
►/'s- (jn^f wert bte tanben/alfmenbie baermebe wtqft. 3n jomma bie ^Olwottes:
^^nbsp;tgt;er wermen/reynigen/fwyneren/ maten fnbtiïl en verbeylcn alle gros^
^ ue voc^tiebey^ enbe ^nmo:en int li}f.
an^^pome. c^tp. xxxn.
Qenndcm. '
y crnyt ^eet in (gftiecp Btyonia / tn £atqn rgt;itis alba/
ingnïÊ®J^^»^HlMert/enbeinbe21p
ment ooc Btyonie. Bommige noement oocg S^nywels
ferfen/om (qnwobe beften wille.
^aecfoen.
2)tepeleittgt;anBtyoniefcbteten^aeli^ooc^op/ent^angtbemalom
mc met (qn danwiertens enbe btaeyfens aen bie mynen/ bagben/ m we^
renenbeflrnycten/alommewacrt g^ereycBen can g^elqcï be^oppc.
Öqtt
21
^m^tpcnic.nbsp;XXXIL
Biïrt tocrBe^/ bkbcrm en claittvte^ Bryonia.nbsp;o««
wtfqnbcnWimsmgeKicB/maev ^^
nocl)mexvatVQitwev/enmeevgbc:=
bloemgcng / batxvoiben vcnbeBely-. ^ , .
wö^tswiVgcooUnbebtcle»
betbievnicbtcSr s
mctl^uc,
'''^^''quot;quot;quot;«'»Snttgcamp;soncPw/maectötmiltclcyn.aif'W'nf«
fnbsp;■VTVVVV »VWfV*
Btyottie wafioucmUeitmyitctt
en beggbett/baer climt fq op/alfo als
Btyonteblocytbcngantjêtt (ómctr
boo: tot inben ^evfc/fii begbmttcc
(ïonttebloeyêitttlefïe vanbrntrTcy.
tgt;ic tongue fpntytfens fijn ecus'
beels bitter / enbe een luttel fcit^erp / fq
AbfJcmgercn en ttrccCen tfamen» S:)ie
wo:td b:ooclgt;t en rerwcrmt rebelic.
^it cmc^t eivbe opemtt'e.
Bietonge fcbuet^ensgbefobeneiï
^m^tpmt^nbsp;XXXII.
2) mett)igm(ioötmyct:0W8op!lt;yt/fohecft(qbKfcl«^
ttkn vfcect befe wottcl ooc om bm omt te jlttê baben / wat (q purgeert
biemoeber.21irmertmbe£ettteitbat |ap wt befe wo:tel per(i enbe met
meebebnna/fo pnrgeert bat ben menfch^'^^ttPttymen. S)e vmc^t van
^tyom'e gefïooten enbe opgefIreBen / ts goet tot alberley (eericbeyt enbe
rnybicbeyt.l:)at(apvanbefenbe(ienmetCerwegherobettenbegheten/
maect onernloebtcbeyt van melcBe»
;3tgewa8bwelcBwq biet^ tOonbtwiïngaertheeten/beet
m (^zkcp 2lmpelo8 melena/m tatiinVim nigra/bat ie te
feggenrwertenlXgt;ifngaert.0omtgeheetentoocBiettett.
beeft blaberen gelqcBDeele/nocbtans
meer ben ^oomfcben 25oonen gelqc/
(ïfnen fïocB gclqct ooc benféluen wel/
bt blt;^ecBt oocB met fqn btaeyen aen be
boomen/bi^e^ffKewjt^welri^^
b^loemen/bat woiben ghepluymbe
en wöï^^ge bolleBens/gelqcB eenen
grqfenbaertaen te ften. èqn faet is
gelqcH als btnyf Bens tfmzn geb:on^
gen/eer(ï grnen / eitbe baerna alfl rqp . ^ ,
wottfbijl fwertbtuyn.B:)ew^elj8 ^j^i!
bny ten fwert en binnen geef/gclqcalö
Boef boom / bwelcB wi palmboom
heeten.
ï)itis nigra wafï geerne in heggen
cnbeh^e^hboffcben/enbe crnypt op?
waertsaêbeboomê/alfovootfeytis.
©werten
lio/enbe brengt fq» faet in 2rngnfïo.
2)ettat»ereettbccomple^:iei?att befencruybeisberB:yontc gelqct
(Cnbsp;Qtecmc^tenbeopemcte.
S^ieiongefcbnetBensvanbefettcrnybemacbmeneten gelqcBalsan^
bercrnyben/fqioffenwelvtqtte/enbtengenbenvtonwenbaermaent3
pOrtbetÖimaBenoocBbemiltcleyn. @q fqnoocbengenengoetbiebc
-ocr page 95-SödnSeottöttoijft^wt. Cap. xxxiii.
«»/«Ifmcirtbocrop (i^l
m imamnt
©mndcm.
ombat Iqrtbloemmntetcitvcirwdcfmgwia^^^^^
getmeitbcrcWoemcittotbccraitôreiîôoffaoonett.
ttmtbmJ^^qnfirööm tuffc^citepiœcnbetOotmsgbeemc wS
Amaranthus.nbsp;Flosamoris.
XXXIIII.
Cd?. XXXIIIL
w«lblöcmw/wtgt;c ^ los amotts m bcit
^aecfoen.
tHomttcrayt ^ecfi: tccrc (Idcn en mcicfcns/Ungc cnbc frn aIc BUbcren
gelqcf 5?fope/cnbebte fïfn bittet: mn fmah/ enbe wit glgt;clif cl ^ïneroone
bwiïfïen. iBd (leelf en ie t:ont/en afcbverwicb van colnere / en b:«ed)t
op t(bp gonbtgeele ronbe cnopac^tig^e bloemBens / bie nimmermeer en
verweiden / m«er «Itqt ^«er ver We tgt;ouben. iDe wo«el is co?t / bunnc
C enbe jwcrt. tH^er be Jlonweelbloeme^eeft ronbe pnrpnr fielen/ met
(c^netfens en tacrt'ens ter fqben/bie blaberen fijn ben groote Bafilicom
gelqc/maer fq jï/n grooter enbe l«nger.2(ent opperfïe vanbm fieel flaen
purpurroobe bloemen/bie fïaen tefamen gebtongen gelijcH een «reA^nbe
ale biebloeyen / fo btengen ft} voort fwert cleyn fabelen /b^tis effen en==
begeliclenbe/enbeleytiit cleyn ^ny flens gefloten. BDttcrttytis feer play
fantom (ten/m(;erl)eten^eeftgeenenrue.cl.
©te pl^tetfe ^(terbet: tvdflitt^e.
tnottenbloemen wafTeit geerne in ro w/bzoogbe mbtfanbad^tigl^e
^ plaetfen/enopbotrebeybenbiebibwaterliggen. tTïaer Jlonweelbloe
men pUnt men inbe bonen enbe in teylen.
2)e niottenbloemen bloeyen in Jnnio en tJnlio.tHaer be j^lonweel
bloemen inben fomer/enbe fonberlinge tn 2lngn(io.
tTïottenbloemêfqnfonbertwiïfelwermenbtoogevlt;?nnatuere/bAt
canmen aenben fmaeci lennen/bie ie bitter. ^lotrtmo:/o(t J^lowweel:^
bloemen btoogen wt/enbe äIs fommig^e meynen fó vercoelen fq oocl.
^ .......
(ï|n /enbe
btemetCfctÄtilt;;ageqnelt(q'n/enbebengenenbiegeb:olenfijrt.BibK^
genbenvtouwenooclbaerfnyuerl)eyt.@iverbrtïuettbatabeclontert
enbegefioltbloetinbenbnycl/enbeinbebl^e/dsfimet^ne^iclen
gemengt/enbeölfog^ebtonclenwo:ben.21lfmenfeanber^alfb:Acbme
fwaermetflec^tenwtttettwiinnn^t^^^^
enbebifltUattewtenboofbe.B^elêbl^^^^
fobettenbegebtottclen/tage^ewo:mettAf,2(l8(qinloogl?egbcfoben
fifn/foboobenfiïbel«yfertgt;öi^crteerenooclenbeverb:tJnenAlber
^erteinfïammatien. @t ßit oocl goet tot verb:«nt^)eyt/Als fq metbnes»
md baerop geleyt wotben. jlotamo Vop ^lonweelbloemen gemercit
bat(i$feerb;oogen/4l8ftïmetwtïntngbenomenwo:ben/fofloppenfTt
ben loop bes buyclr. ^^itbe (qit oocl voo« meer goet tot «lle tg^ene bat
welbioogensbe^oefbe.
Ï)4tt2ileleye.
-ocr page 97-©ennaem.
batt21qmle0m/ettbem^eeftoocvoonqfôm
^(tccfoen.
f^ooit blocmctt/bie fïftt babbel Aquilegfa. ZMcyc.
wiilt/en acttbc cloctc waffeit cro?
me^aeqrfens/fc^ierg^elqct^ibber?
(poKit.
be fi^eynlic bla w / men vinbtei: ooc
mjgejyt oocrootbwyn. 2tl8 bie bloc
mettafbaîlett/fowoîbentbollefetts
o oftcttop^cttsmetvietroftviîfrcberpe
bmgetrtens aenmalcanbetren/gelqc^
«m fwert Coîianbec/enbebaecittttc
jm Une fwetrt faet Be wo«el is fom
Bitcwytwafîgcemeinbebonen
mbae«gtgt;eplant woît men vinbet
ooct m vette beemben / en in bofrcfaen
öie^oog^eligg^en/fomwjïleiiooc£
lt;^ett|îeem:ootrettettbemnerett;
ék
î iiii ratiamp;oocë
XXXVL
71nbsp;(DocBfottberloöcBheetmlatqiiSlllwwÄ/ombattrt
tmcU bett £oocB g^aUid ts.
S^faeefoen.
Sgt;itcwyt(bwÄtttteerbatteteei:(iwtoömt/fohenetrotf
bcbUbewttbte(qrtbkwl)iolettettcrwytghelqcB/ma
(qrt breeber ettbe grooter. ;^ttbe als )t
rolwaffeit (ï(tt / fgt; ccqgben (ï( cantett Alîiaria. £ooct fonbctr looâ*
ofthoecèê. ^et fegtet hooc^ op fehler
twee eUett hooge/het crqcht eene« ton
beit (îeel/ettbe bkberett bqna gh^lqcB
als tTetelett/maer ttiet fo biep geBerft/
m ßtt oocB Otttretttbett (îeel veel btee?
ber/ettbe alfmett bie itt (îttcBett n?:qft/
fo riccBett (î gelqc als £oocB.(Dptfop
VAttbe (îclc wAfjett cleytt wittebloem
B Bçtt8/bAtwotbcrtclcyttUtt0hehAWi«
BensgelqcB aettbetOergowwe/maet:
(ïf fqtt cleyttbei: / ettbebaetitt is (wert
faet. S)e wottel is lattcBac^tich/ bit«?
iteenbehoiîbtachtich/ettbenectgelq'c
alsbeblaberett.
^îepketfebdm^dfî.
Sgt;itattytwa(î geeme op Ottgh^^'
bo wbc pUetfm / gbelqcB als ontreitt
be twyttett/ttttterctt/cnbe aenbe cattten
vattbevelbett.
^mtijt.
5)eblabet:ettcmypettwtitttbegitt
vattbettletttett/ettbeittbett tHeem.
i[gttbebloeytittbemeyettbe3iimo/ettbeb«ttgtbaerttafaetgt;
^nbsp;^îe mtm enbe comple^rte.
S)it crwyt verwermt ettbe broocbt.
S^oocBfottberloocBbietttreecweltotgrttettfaitce.i5etverwectttt/en
vecbeylt/ettbentaectfttbtqlbiegrotteflqmacbtigbehwntozettettbcvocb
ticbeyt.t)itfaetgh«(îootettettbebAecafeettplae(îerghentaect/ettbemet
ajqtt gbetempert/ ettbe op be tttoeber gbeleyt / belebt baer bat (q ttiet op?
wacrt8etttrect/ettbtettgtbevrouwettweberomttietothlt;îerfelttett.2?it
cr»ytheeftbqttaf»lcBe»operatieghdqclalô:^er(re.
DattHeteletf«
Cop. XXXVIL
. samp;ÄÄSS SÂSÏ
Sactfoem
-ocr page 100-mtmtukn.nbsp;XXXVIL
^(tetföCtt.nbsp;Vrtica minor. irgt;C€vmXXctcUn,
Xoomfd^e Hctd^eeft ecitcrott
bcit en rouwen ffed/bte ie ^ed fcberp»
£gt;e blaberc (qn Ungadytid) enbe btcp
gcBcrft oft ge^cctdt/ enbe cri|d)tw.tgt;te
bloemc/enbe als bie afrallen/fo
bëtttróttbecnop^ensoftboUeHens/ï?^
ved cleyn ^ole binger^ens te famen ge -
fet/baecin leyt faet/bat iö^iïnfaet feer
gbelqcr/maertisminber» S)ie wilbe Hf
biemeit^eerentTetdttoempt/wafl
^gt;004)op/enbebeeftblabcrenbiefqn
be Koomf^e Hetd niet feer ong^ej^
Iqc/maer |l| en (Tfn fo feer metge^erft.
^aren (?eel ie ro w enbe
enbaeraen wa(l faet met wtgefp:ey:=
be purpurbmyne vttfhne/ baerwt
w;t(ftmettwitfaetgeltice6ir8/maer
tis veel deynber» Öe t^Oi^s lanc^/
enbe ged vm coluere/enbe vUbbert
£ bier enbe baer in beerbe» ^e groue
netelen (qnmet flde/blaberen enbe
w0itdbe6eercntTetdengditc/maer - —
ttodgt;tan8deynber»maertfaetiögro0terbanbieroo?genoembc/enbc
ooc^fwerter/enbeiegbdiïc^liïnfaet»
^icplmfï^act^ctmiTtmc.
Igt;ie ^oomfcbe tTetelen en waffen niergent bier te lanbe mn baer (èl^
uen/maer men moetfe planten» BDie wtlbe beeren Hetden vim men
ontrentbetuynen/beggbenenbemweren»
l:)atfaet wottrergabertinben (Dogfï»
.Qte nacuer enbe complett'e»
tynbsp;Qte cmc^e enbe tï)etJcftitae
'snbsp;g^cfwcl/4te sWrocc,0«.
ttcittbmoo!c„/c,,öebuf0clqcïanpamm«imcttbcbloert4ecren.ei
mbe
-ocr page 101-ODdn^elm. Cap. XXXVIL
m enop^ooî^ooftg^eleyt/lîclptbat bloetbatwtmnwcfdooptSftfmcttt
metrnyir^cfîoot/cttbctapfettsbacrafmacct/cnmberv^
^ reverj^opbcmocbcdcytbieonbcewtwiicomm/foboettfcb«^
macct/isgoetnbsp;^^
Ptt^ewb
4i|mett bie bhbmn ficbt/ enbe b«t wmt bactafmrt cert Imd myztl^c
r-\
mettgtmbebtmct/Jobtcitgtbatbmvzouwm^aerftty^
«If ment bcs auonts m bcit ctcrt met tHccbe cctt bwcbmc fwaec m^
ncempt.metfuctertwqit0^cb;otKecn/cefîgocttotmpattcv4^^
SDe. nctclmloo0^cgWeyt/îS0oettc0citbat wtvalkitmbctt bav:c/
3lbcmcEcit(.fiX)it
fcn^cacm (Btieqc cfj
tmt ©8 m»ttï.t/«n »in« fytoeff ris.
WIS Slquot;^««-
cmdcvnge
WcffBcUfcteitTOclbêblocS
fqttb^
-ocr page 102-fqttbïqoftwrtPtcBe«^^
inUytfwcrtfact.
^te nmtic enbe complet.
^tecmc^tenbeopemete.
tykVOicïm trccBcrttfamett/ettbc bacrommcalfmcttrebtoochtcttbe
(îootcnbeycr0môOpleyt/ofibAtmcitb:mcBtv4ttbettwatct;bAcc(ïîm
«bcfobcttflïtt/fo ftrt ffgocttcghettbat walghett/^bepoppenbmloop
bcttmeercrrtcbtomtc(îelpettbgnbç£mfm/mlt;i€rattbersbebbm|qbq?
na «cttbcdey ciracbt wbe operatic.
^^p. xxxix.
^ettMem.
2(nbsp;lt;D:cdeyneoft!8ttrgclhcctitt(S«'cc]i:2(ttbïacbnc/cnbctit
£atv]ttpo:twl4ca.
tl1mvinbttwccbcrhlt;^nbepo:ccleyttc/tamcnwilt/
__ mbcalfoonbcrfcbcybfcS:)iorconbc8.^ctammeplant
mmittbebonen. 2Dicwilbcvanbacrfdmn/alfowq
Icnvcrdarcn.
Êaeefoeit.
3Dc tamme potceleyne beeft bicBevette ronbe (!elen/ bie(qneenïnttel
btwyrtrO(^enbe waffen recbt op/een fpan booge/enbe fomtqts ooc boo
gÇer^ blaberen fqn vet enbe ronbacbticb inbe lengbe.^ie (ïelen bta?
flberttnfflt;^ettbcionctnrenvanbeblaberen/enintfopbleeceg^^^
lens/enbebaerwtcomen deyn ronbe bebecBte fcbaelBens/biel^t vol
Hëynsfwertôfaeta. HDiewilbe potceleyneheefivettefïelenenbebla?
berengbdiïcBalôbetamme/maerfq fqn deynber/teerberenbefmael?
ber/enbebiefïelcnfqitOOcPpeerfcber. Bq leytaltïftopbeerbe wtgbc^
(pteyt/enbe ie Iqmacbticb/^ol faps/enbe fnera4)ticb / als op (q sbefou^
ten ware.èie gedc blocmBens fqn oocB deynber ban aen be tamme.
plaetfe ^(te^bet: i«)affmöe.
tamme potceley ne tvafï honen/albaerfqgbeplantworbt
ettbenbsp;tHacr be wilbc w^^fï van jèls op fleenrootfett / wqttber^ï
ghc«/«»bcopvettcacBcrs*
ÏDetttqt»
-ocr page 103-^rn^oKücm^nbsp;XXXIX.
poKcIc^c f,»« cttbc wilbcbcgmttcttteblocycn vangt;ttio lt;tftotim
©tcn(tcuerenbecomple;we.
rebÄÄ
©tccmcf)Cenbeopemete.
-ocr page 104-albcricy bloctIdop.lDrt fap boct mm ocd mbe oogefaluen^alö ycm«nt
• jm^ooftweeboetrattbefOtttte/fofAlmettbttra^
mengert/en baer op prqcfen / oft Uten t?an bouett itcber opt booft bmy^
pen»::jrtrommapo:celeytterercoeltAlberbartbebimgegeb;etctt/engb
mcrcet bat |q ectt luttel ro w is/ fo is ft| ooc^ goet om alber^anbe loopett
crtbe flttrtett te (lclpett.2üö yemamvaii binne mbc feek gcquet|ti8/lp fal
btPoKclcync ftcbctt/cnbe ^t
rnawwcn yemant fifn tattbcn lotcrcn en waggcktt / warn bet maect=5
je r afl»6et maect ooctecMoebc f|erc|e magbe /
etct»
XL.
(tu ifp^oödu^
;;jtcrtti'tbaern?tmbtt£apittelafb«nbcktt/beetm(S:to
enbe Jlatqn 2(fpbobclu8/enbc inbe 2(pote^en 2t ffobtlms.
BDtt crnyt ts tweeberbanbe/ alfoo pimms Ub»rr)»cap.
_ , lcvv|.claerUc^bercrqft/enwtbatmonren£attinfc^
barto met vccl wootben bctttyclgt;t Rebben» BDccrflc bat ie bmanmfen/eil
mah) in l:gt;ttytr(^ éeybenf^e bloemc/ofc ^eybenfcbe kltc gclgt;ceten xvot
ben. SJat^ber ie bwqf ^en / enbe bat beet in f atqn ^afinU regia/ om
bcfwilk hattet met |Tin bloey fei eenen Conincic fcepter nict ongbeUicr m
^ i8.Bommigbeb^«t^ttt^ow2nintlanbt(0onbtwottel/tercawfenbat^
__nbsp;^faetfom.
^iofcoiibcö fcrqft bat tJmanneeen blaberc bcefl gclrfc^ groots^ooc^/
enbe beeft eenen langen fleet/bie btaecbt aen tfop een fcboon bloeme.S)i«
n?oiteknfï|'nlanc^aclgt;tidgt;/ronbtoftcnopaclgt;ttcbgbelqcejtSecfekn/be
maßbloemen nict ongelqc^/enbe is beel fcberp van fma^e.t)it cruyt eit
iö Otts itod) niet ter bant comen/anbers fonbcn wi fqn fignere bier oocÊ
mebe ctefet bebben.maer bat faet beeft ons gefonben gbewccfl/batfelnc
wilkntvil^eyen/enbeeeflbattetvooncomtfofttlknwibatcrnytboeit
lt;C cotttrefevten. ^^twqf^enbeeffronbcfiekn/ronbtfommemetfmak
lanrtcblaber^/be^onbtfribbenictongclqc/befet/enbebiefclttcfqncctt
wevnid) taey/en niet gbeblt;^cto.(Dp tfop vanben fick waffen veel bloe^
mctt/bicfiinbicEacbttcbenbevet/l^crw^ro^^
tippens befpiaeyt/enbe bie blabere van befe bloemen fïfn ten flelcwaertö
cfem om geweift, ^nbe mibben beeft ek blocmc fes oft feuen veef Eens/
enbacraenwaffenboyfens/biebebbettccncnlicfrclqcEcnruectn^
jggebloeytbebben/focomêbaerlangcbolkBcnsbicfqngenultmctb:cct
0eelflt;»et.2:)iewo:tclisgeelgelqcBgowt/gbelqcBbetvitteJleliettcnoop
met r cel vecfelingcn/ccnen jCooc^bol niet ongbelqcB.
IDieplactf«
3
^(tnSKfp^ot^eltt^.
tgt;manmhn en^wap nktmn ^em
felueu in ott(è lattbeit / maet: mcit moe^
tetittbe^oueuplattteit. SDatwqfleit
Wdfloueralmboogcwoubert oftbof
fd)zn / en (omtqts oocl op bc bccmbcit
bicopboog^cberg^eitltgg^ctt/gcliïce
dstcCubrng^cttOpbcit ©(icrberc^/
bacr waflêt mct ^oopm.
©encijt.
S)atwiïflenblocytm3um'o. SDat
mamtelen ctt ^cbbê wi ttoc^ met gcfiê.
^tc wortel xgt;a bmanndm ie wecm
cnbtooge. S^efgbelqcjcoocl bat
Un/mazvniai0 (eer alöbmattitdcit.
^ S)ic wottclvattbat manitelcitloll
bic vtqnc/^et brcftgt beit vimvcl ^acr
maêt(ioitbe.@t ie goet voor wcebom
irtbe jqbe/cn voor beit boe(l/al(mett(c
ceitbracbmefwact: gefiooteit iit wqit
brirtct. ÏOaertbatyemant vaitflattgc
oft rtatereit gebctcit ware/bic fal itemcit bcblabcrcit/wortcl enbloemeit/
crtbe met wq tt tcmpercren citbc flooteit/citbc baerop Icgg^citfeefè wot
telis oocl goet tot alber^aitbcvuyllwccreitbtc voorts cn voorts etcit/
Cttbe prmcipaltcl tot (wcercttbe bor(lm/ als (ï( m tvqttbrocffem gefobe«
' Cttbe baetop gl^eleyt wort. 3tt fomma/be(ê wortel ^ccft fc^ier cenberlcy
opcmti'c gelqc be tTïattfborctt cttbc Blattgcttcruyt/ waut (q reyttic^t en
f^eybt/(q is vatt fubtql fubfiatttie/ett verteert/ (q opent oocl al wat ver
^ lïopt is / Cttbe bacrom fo ctt iffer ttauwelici g^ectt beter mcbicqttc tot bc
g«dfud)tbattbefewortel/:ttwiïttg^cfobettenbegebrottcle»4^êe(ibat^
»«^nfctotalfcbettberttt/eneettfaluemet^uetticlbaerafmaect/enPrqct/
fowortbatwtvallettbcl)ayrweberomwaflcttbe. S)atwi|flen/waer
af be wortel cnblabcrentaeyenbitter |ïfn/^eylt(weerert cttbc wonben/
ruybiclgt;cyt/ettbeattberoubegebreïettS)iewortelisooclgoetmet(5cr:ï
(ïeg^efobenvoorbcg^ettebiewtbroog^)ettettbeafttemcn.l^mmac^^
feooclmctmcclmettg^en/enbcbrootbaerafmalcttcttbcctcn. oaerom
nte fo plccc^mcn in ouben tqbctt/alfo ée jiobus mtgt;e meer ait I
bcrfcrquett/befewortclbag^elqcrittbcfpqs:
-ocr page 106-(m^döe. xLi.
tnfatqn2(tnple)i:/'enbeb:ennaembliïftnocbtnbe^^^^
Be. ootfaBe van fnlcBen namen Rebben wq gefet in on?
fen lamnfchenboecB vanbecmyben.
t11elbe/al8l:gt;torco«beöfcrt(ft/t8tweeberh«nb^^
wilbt/enbe bte heetmen oocB 2ïcBet:melbe/oft deyn Bc^qmtelbe.
^(tetfoen.
2)e tamme iTïelbe heeft van onber op waerts eenen ronben/ enbe mt
opperfie eenen vteccanttgen fled/met ved meyen enbe tacBen. iDe blabe?
ren fqn medachtich/en ptmdpaltcB btewtjl fq toncB fqn / eer fq op be fïe?
len dtmmen/lancB enbé bteet/bes 2tron8 blaberen niet feer ongelifcB.^
B bloemett fqngegl enbe feer deyn/ baerna btengbet faet / bat leyt in bimne
^lleBens gefloten / eit tis bieet ghelqcB een deyn blabeBen. BDie wottd is
lancBachtich/niet effen/maer fq heefi ved veefdingen/enbe deyn wo:td?
Benéden malcanberêhangettbe.Ünbebefetammetndbei600cBbtqes:
ley/nochtans tfi onbecfcheet alleen inbe blaberenen fiden/ want befont
*
Atn'plex hortcnfis.'(rlt;tmmc aodbe» Atriplex fylueftn's.TTilbc aOcltgt;c.
-ocr page 107-mnmdtx.nbsp;XLL
batftvtcrcnbimslattc^wit/mbe^ccftccitengeboea^^^
tammcttteto^eTqcRÄ»^^
BDemmmcwafiottcrdtttbc^öttCtt. SDewtlbevmbtmcitooch'ttbc
soweit cttbc inmbevplmfm/nod^tmewafifqvm^aevßmiu
p:mcip4ucr m Jwmo citbe Jwlto.
TObeiöcoubtmbettcerflcttgmet/envöc^ttcbmbcrtm^
tarn lö bc mmrne co wbci: cnbc voc^tigci: ban bc wilbc.
melbcmbcfpijfc/g^dtfctattbcrgwertcrttyt/g^cttwtcttbcgefobctt^
a«
Jergcb:0ttc£ctt/i?crbniftbicgcclc.mdbci800ctg0ctbcitgcitcttbicb
IInbsp;^^^^^ ^^ ^^^^^ ^^^bc ^)tmge fwccrcit cn apoflnc.
mcn/bic cccfl bcg^mncn tc waffett mbe tocncmcn. mdcr bte wtlbe is bc
qw«mepl8finvt:qpnin/enwebet:omarnemett.Bimarctt00cewccc^
«lwat^ci:ti8/rowcttbcgtgt;erobcttb«ct:opg^clcyt.
mm mtfo^m.
£(xp. XL IL
©mndcm.
(Bticcp 21tt:actyltbc8/cttbc in Utiin €nicne fVlwcffnWbat
iamp; wilbctt X^clhtfoffmcit.
Öefldd^tc:
BDi(lcI/bic in Zatm Cm'cns fyl«c(l«8 twcc
^^ ^^ ^^^^ PO w/macr ti8 mtlb/cnbcgclqct bat bett
pcclvait bcfcit
ffi/Ä battcponbcrrfc^cyt ß rnmenbrn xvilbm ^offof.
f iq S^dtfom.
-ocr page 108-^(tetfoen.
B ÏDïföett r^elbtfoffraen ie bc« wilbeit ^offoffvam ttiet fecr Ottgelilfc/
tt0cbt4tt8 ^ccft \)i mt opperpe vanbe (leien langer blaberè. Bijnen (leel
18 inben 6erft me beels bloot/want ban vallen bie blaberen feer af/ei!
baertoe roïv en (Iqf/noc^tans bnnne en cleyne^Op ben (leel tvaffen fie^
cleyn enbe (^ert.Carbobenebictn8 ie ganfó rotv en ^ayrac^tic^.èqit
jielen (ïf n ber t11elcln?ey/oft i^Afett^wyö gelqcl/enbe cr^^
eerben / om bat (q fo tveecB enbe teer (qngt; S)e (leien biengen ronbe tvol^
a^tigeboUelen8/enbeal8biebloeyenfotvotbettfebleeclgeeU-Égnbena
batbloeyfel fo vinbtmen inbe be(loten bollelens land enbe bleekgeel
€faet/tntvitteivollege(loten/batfeluefaett8bitter/enbe^eeftintopper^
fie (bmmige ^aytlens geltfcl eenen baert. ^ie wortel i8 rebelticlen lanc
enbe teeber met veel veefeling^en.
©te plMft f^^m^a m^mc.
2Denwilbe»Xgt;elbtfofrraenwa(ïintvelt/enbeopbeberg^)ett4€arbo
benebictns tvort nv (^^ier oueral inbe ^onen g^eplant.
©entijC.
3Dettwilbettï)elbtfoffraenbloeytin2(n0tt(ïo/eii(qnbollelett8blm
Carduus benedidus.
Clt;irbobcncbtcmö.
QC)(tnmlben^dbtfoffmen.nbsp;xlil
^ bcfe geflachteit xgt;mt cmybm/na bert mael (t bte fcbmm u fm
van \fnatlt;t/\0 \i wcrm cn broogc van namctc/cnbc (Tf vcmcf cn.
^ ?^bwbcrenvattbcfccrnybcn/cnbatfact0c|lo
n)i|ngcbioncBctt/lqn0Octv0orbc0cncbievrtnbcecoiptocnêgc|Mcn
tvorbcn. Dacr ftjn oocB fommigebic fmnen/bat bcgcnc bie van Bcor
pioenen gcjMcn (qn/gecn piine en gewoclcn/fo lange als fq befc crnvben
inhacrhanth0«bcn.maecbctvabenrgt;ekfofft^^
totonbevIccmtiettcn^pflelcn/wanagt;igenecp
beert itcgcn alberhanbe venqn. BDacrom ccfï für goet gebefiget in tuben
vattpe)tilenttett/wanthetp:eferneertbcttmcnrcbvanbere(ledtc/enbc
macctgefontbc gene bie metter peflilentim bdaben fqnf^n allebe voot
[ •
L inbsp;V5t£oeocrvan Dcfcn cmyöe mne?
men. (Larbobcnebictns bicnt oocB feer tvd tot verimylbe vlcemticn / en
r^DcrlmgctotbcncancBcrinbebotPê/alfmêbatpocbecbaerinfffOvt.
aX^acrwtvdtcn^cBe^sbatbefetïveet)i|Meneêge|lcchtva
^^mUmtim. cap.xLiiL
^ertnacm..
3tbued)belicBcrnyt/bn?dcBin^
Oft 6eyhch geefls tvottd/oft Bot(ltvo?td/cn tveten xoi
met ßnen rechten latx\nfdm oft (g^tiecfcben naem / eefl
anbcrsinonbcntqbcnbeBentghcweefi/niettcnoemett.
oattebcfcrtqtrnflettcttbcblqnett.
hm üif ? ^^ ttvcebcrhanbc.S)cen is t^/tvaewfbe tvottdecncn goe
^nöc ebclenrn^^^^^^ ^anbct tvilbt/tviens rvottelmet fo iiePtcT/
•»aer ftcrcB van mccB is. 2tnbcrs en fi^nfe malcanberê niet feer ongdqc.
»«liïh^^AftT5S9etertelt/gbelqcf^ oppetfteiJiabercnaenbeit
^«men Berendaïv/maer befe fïjït teerber. bet
Pedtvafrenbnnnevlimmenalsopgheblafenholle^
f üq wen crny?
sc,
XLiii.
25 tien crnypen fc^oon croonen/met mhm ban ambe PencBd/^ie^^
faet/van niccf en fmafe bat wouel gelqcB. tfefavoozUl ie bid en Und/
met veel clantvtan enbe veefelmgen ter (qben/ enbe (q t^wytenfi^
enbebmnentvit. ^iexvilbetsbertammewatgelqcB/maerbeblabe^
m (qn game enbe niet geclonen/enbe xvat lanfletr.Spe bloemen (qn wat
wte/enbebatfaetoocH watbteeber» S^ie wo;tel is veel fiappw van
tnécfenbefmaed»
BDietamme2rn0elicaplanbtmentnbebonen/nocbtatt8tva(i(qooc£
oprommicbgebeccbtevanbaerfelnengelqcBbiewilbe/betvelcgegenon
benw0:btmb0nct*erplaet(enbaet:veell0mberi8/f0mtiit800cBaenbc
watercant/enbein fommigeboflcben.
C
Beybc2(ngelicabloeyeftm3ultoenbe2(ttgn(lo.
^te ndtuet ent^e complete.
SDewouelen vanbeybebefe gb^^jlacbten fqn wetrmenbebjoogbeitt^
benbecbengvaet.
^te cmd)t enbe opemtte»
2(ngeltca opent/maect (nbtql enbe vemert^^e ïvo:tel ie wtnemenbc
Anodicahortenfis.'ïrrtmZngdic^, Angelicafylueftris.TTtlbc^tngcUcf»
-ocr page 111-^m^n^tUciX.nbsp;XLiiL
prttotdberUyvcttqn^^^^
lcntte»reloc^t. p^nt Alccfibatmcttfcmaer mbmmont w^öttbt/|o b^
ttewcrteftbccmbtac^mcfwaermg^m
macctrwecfctt/mbevcriofibmmwfc^vanbevootfcybefi
; mo:0enö vzoed) nnd^mm x?an befe woml inmmpt/fo is hti
jme»b«opbebot(ilcyt/eitbeiso0cBgoetvoojb^tt^oe(ï bievancoube
comptJënbmmmad)butv0Zteltotba^^^
ib:«rt^bc|l0ctt/oftmm
^«fc^eybetooc^bat gl^eftclt bhet.
mbevomgocbm appetijt. Waenbatremanbtmnccnenvevivo^bm
^m/0fiflangegebet(nxvate/biefalbeblabevenvanbcfencim^^
i^rtcwbcmet^uenicE(iooten/ettbeittbewonbcttbocit/0ftbacroplea
^ m/enbaetttafaltneminwqtt(tebeitenbebaemfteblindengemnl^^it
^ytmbe»m0m0e^ot,bm/bl»(ite0öctr0i:00tettItt(it0tbiï|l«peii. Bit H
mcn. £lt;tp. xliiil
©mnaem.
ten (Bemffelen ï)eet/vp0iben in (Bmcp 2eta enbe in la
ti|itX0Uttm0c^ecten.B0mmi0e^e«tent00cfpfeijb0^
melant^m/enmetroftberfatc/watttbeteitisbatrecbt
CfXf ^^^ ^
an
B
^icplatticbmtmjl.
^(xix^mn.
T^et bbeyt gcmcyiiltcl in 3nnilt;gt;/en
bmtgt baerita fqtt faet voort.
©te mtm enbe comple^rie.
15 et is tvcrm int begm vanbeit bec
beit graet/eitbc brooge int eyitbe vaitï=
bctt twee beit.
ctu y t gem^it/lt;g^)eitee(i alber^j
leyruybic^eyt/rappicbeyt/fcorft^eyt
cn qnabc vcrnnylbc fweeren/ al(i met
metbnynenmcö enbef qnfaettn wqn
g^^cfobcn/vctrbrijffïbie fweerenbc clic
ren / en macct batfê vergaen / alfment
' bacropleytftTïet ^nemclwatei-g^css
foben/tfi wtnemenbc goct tot Cfciati
ca/oftwecbom inbe ^nepc/aljment
bacrop leyt.|tnefl^ncnicl cnbc ajiï«
g^emcngt/ verfaec^tetalber^anbepi
nc / c nbc ie (óitbeding^c goct tot bat
pobagra/ai(metttbaeropleyt.|^at^
(èlne meel trect oocl wt bic (plintccsenbe fpaenlens vanbiebecncnbic
gebrolen fljnl^et (nynert cn ^cylt alber^anbc onbc vlceratien.tllet
;bii8/fout/en a$qn/gcnefet qnabc feericbeyt/alfmentbaerop (liiictftTïet
|gan|èttfmontgemengtcnbcoptvoorl^ooftgc(irelen/oftbaeropgeleyt/
I benemet bic pqn int booft'feit ccnyt ie wonbctrUïclen goct om bbloet tc
lelpen/enbe gbcnecp oocl wonben/qnetfnren enbe fijlelen / bacrom bc^
^oorcnt bic C^irnrgqnö in grooter ceren tc ^onbcn.
fc^gt;crpc^awlett8alö(q ^aerontlnyclenmet xvittcwoUc
oft ^ayi/ben VRegenben fwalnwcn niet ongeïqcl en ftn^
r-^w-i i# 3«(g^wenbc£atqnl)eet(q2lfclepia8 envanbenfom^
^eeten bit crnytXgt;irt
cetoricttm.2)ic oorfalcn van fnlclc namen Rebben xvij in onfen ÜMiw
fc^^en boeci vanbett crnybe» verdaert.
Ilaecfoen.
Btvalntvortd ^gt;ceft cenen Ung^en/cffcttcn/ronben/en bwnncn fieel/
metï?«lt;Ult;^clett.^cblabere^
Bnbsp;Afclepias. Swaltwomf
^t/fietrc van rwec^e/bat wojbcit ktt
0c fc^erpc ba wEens/ van binnen gbe^
wnlt mct pinymacbti'cb / oft b^ncb /
t:ootacbticbb:eetfaet/enals blt;tei:bics:
feine batvfens ontluyd^en/fo (Tin ß
een fwalntve niet ongelqct%S)ie ivot^
tel is vol vefclen al boo: malcanberen
genlocbten met veel clcyn ronbe tvo:^
telen / fc^iee gbelqcBbe ^eylicb
xvouel/enbe is ftctd van rnecBc.
.^tcpkccfebamtpaff»
Btvalnivottel tvafl op trontve/
boogbe fanbtacbtiöbe berg^en enbe
boffc^en fc^ier oneiral»
t)it cruyt bloeyt in ^unio / en fifn
bloeyfel buert tot in Sugupo / enbe
b:engtnocbtasinmibbelentiibelartf
Sbe b« w^ens/als bouen verclaert is.
^itmtmttnUcompkm.
Btvaluwottelis Tvemeilbtoof
0e/enbefnbtqIvan|itb(iancie/btvelc
goet te mercHen is aen ben fmaecE vanber tvo:tel/bie bitter is.
c , etvalutvottelttLMpN^^^ g^ebtonchn/verbtnft bat
crp^lmbenbuyct/enbeisooc^goet voozbegbenebie van eeni6 vc
alb rbanbequaetgb^^^^^^^^
öer/aljmentbaeropleyt. t)ie«?Oitelis feer goetvoo:bevtoutven bici
, ^aer maentflonbe niet en bebben/tvant |if belpt baer (eer toe. Biis ooc.
Ö^^^M^'^^ttMfiM^^^nbsp;ouer
men^Anbsp;eenen wer^
v^ooc^t enbegbepuluerijeert/ enbe in oube wonben enbe vl^ /
ceratiengbefiroyt/beyltbefelwe.nbsp;'
^^^itmuyfett
-ocr page 114-m ®uDfm mü fïeem
XLVL
^ennctem.
X^yfenmctpecctcn/oft^ecurchcnbsp;oocE
Metbviigï^m cttbe jOËccbamattbcIcn / b Acrom bat acttbc
woud (Wem langachtigc viuchten hattgheit / bic (qn be
i5acrnotcn/oftrqpcvq0e«/oftben2(manbclcn0cliïct
feaecfoen.
bq tqbcn oocB mccr/cnbc bic (qn feer deyn enbe teebcr/tcr^mwM^ts
rootad)ticb/cnbc cn waffen niet boo? ^nbsp;.. ^
g7op/macrmetbienbat(qoocbtacy?
Bene hebben / baer (q mcbe acnban?nbsp;-
ghen/fo helpeit bic bacrtoe bat (q op?
xvaevte om hooge crnypcn. BDie bla?
bei:c(qn van faetfoen bcntt^qnrnyt
blaberen gclqcB/macr (q (qn langhor
enbe gants grnen.
benbe ^ner^n^ ogn/enbe «nen
lïè®llcBen ruecB / enbe (qn van faet?
j5^encben TPicBcnoft Jiêrnc bloemen
niet ongdqc. Ua bc bloemen waffen
behawBens/ baerin is deyn (abcBen.
2)ewo:tehölancB enbe bunne/enbe
baeraen wa(fen deyn raepBens / oft
nootBens/ bie (qn gelqcB de:yn peren/
cnbc (qn fwert oft ecrbacbtid) van co
Itterc/enbc binnen wit / (netv^Jma?
Bc/(cbier gdqcB bc Cafïanicn.
^ ^ü pUetfc bdct^t
/ ^ny fen met fleerten waffen int co
ym/enjfertberlingc inbe XDcyte/Cgcr?
(C|fèenbe0P!ÉiïïÖben/cnbc als bie
^^^^^fS^cbaérïiïcö^
ten foecWfo boo:wroeten fq beerbcfeer/ vomt tiö haer een mebedfne^
^entijt.
eqbloeyenirt3ttm'o/enbebanbehoortmettbielieflqcBewelriecBert
bcbloemBens te foecBen.
^it mtutx enbe complejw'e.
B^ic mnyfen met fleerten fq« rcbclqcEcn wcrm enbe b:ooge/bwdc0
lichtelicBwtharenfnetenfmaecBtemercBcnis.
t) 2Datopperfïeva«ber wo:teli«g^momen/loflbie gaUee«be conbc
Pqmighc
-ocr page 115-fOm Mupfctx met fielen. £(xp. xlvl
boorbettcamßrgancl.maerAlöfiige^eelmg^cnorncnwört/j^Iöp^ •
onbcr mbc bowein^at jap vait bc(c woml oittccttt ccit becbcttbeel van
cat btacbma ingcnomeit cnbe gebronclctt / purrgccct onbcr enbe bowctt.
I^at f«p falmm «Ibws vcrgabcrc»/ bic itooticitö oft wottcllcits fxlmen
fiooten cnbc in ccn bcclcn vol watcrs Icggcn cnbc wcl boo:cncrcn / cnbc
bat fap bat op b watcr fwcmt mct ccn vcbct: vcrfamcn/cnbc latent btoo
werben enbe vfetren. tTTen macb bat vootfeybe fapbenwatcjl^tt
gben oocl ing^enemBi eppcnentie mac^men mercicn bat bc(^5ecnfcbc
Caflanien boen fpouxven enbe onerg^enen.
m^ummpt ^^^ XLVIL
Emmern.
pmcrny t wott in (Sikcp en ^atq n STflcir 2rtticn8 / Bn;»
bonwm enbe jngninalis genoempt B^ie rebene van fnU
de namejlaenin onfen Jg:att]nfc^en6erbarioverclacrt.
tllaetrbaeiromwotbetBteiTccrnytgebeetcn/ombatbc
blaberren vanben crnybc enbe ptincipalic aen be bioemen
cen (lerre gants g^eUicl (ti'n.
'^(XCtfOCtX.nbsp;After Ätticus. Stcmcnjyt.
Bterrecrnyt beefteencn^ontac^ti^
gben jleel/bie is met langac^tig^cn/bi
den en bayiacbtigen blaberen becleet.
(Dp tfop vanben fielen x^affm fd^oon
pnrpnrgeelebloemen/wantbenappeli
is binnen geel / en ronbtfomme geeiert
met purpnrbruy ne blaberlens bie een^'
bcr (Icrre gelifcl fqn / enbe bie wotben
tenleflcngrqebayt/envlicgctt wec^.
SDcwottcl^ecftveclvefelett.
^ ©te plaeefe baet^t
6et wafiacnt)00g^c bi}clett/b»e^
^eboff^^ berg^jen/fomtqtö oodin^
pctblöcytmccfl in2(ngtt(lo/en bic
blo^enbnetentotin 0eptcmber.
©tcrrccrnytvcrcocltgclqcl als be
^oofen/macrnietfo feer/cnbc ^)etvcr
tccrtoodenbtooc^t/g^elqclbatclaer
Iicltemerclenisaenf%ettfmaed/watttbie»i8bitter.
g Ötecrac^t
^m^ttmnmpt €(xp. xlvil
€ 0tettcmytbcc0mptem ^eetcmagejeeu wel/alfmcntbacroplcyt
2(18 ycmaitt clapooten oft fwercttbe cUevm itt fqn gcmec^te b^eft/ bte (al
bit cruyt «l 0wcn (lootc en t^acrop leggen/fo vergaet bat gefwcl. ^et is
oocf goet tot onergtroote ^itte enbe roobic^eyt ber oog^en. 2Jl8 yeman^s
ben(t(nena4)terberntwtgaet/rofAlmenbitcruytb«eropleggbcn/enbe
^^etfalg^enefen. trien feyt bat bit crnyt bepqrteintg^emed)teboetver^
04en/al eefl hattet baer maer op g^)ebonben en voott.
XLVIII.
©ennaem.
Ka8^cetinlt;B«'ec]t:%ro|li8/itt5.atqnlt;5:amcn.
^aer is menig^erley geflacht en maniercn van (Bxas/
waerafbit ooct een i8/b welc£ ^ierna willen verclarc.
^(tccfoett.
t^at (Sias crnypt met (qn (Iclen Gramen. lt;5tlt;ts*
oft tacpBens op ber eerben/enbe biefel
tte jleUnbebbe veel lebeterts oft cnoo?
pen/enbe bacrwt comm flicte enbe gc
Inobbelbe wo:telengt;Bieblabere fqn
fpitfid^/^ert/enbe een Inttel bteet / g^e
lqctbeblaberenvattcleyrt^iet.2llfo
fcrijft Btofcozibes van bat (Sias.
tHaer wt befewooabenis lic^telqc^
te merc^en/bat bit crnyt/waeraf^ier ^
bie fignere enbe contrafeytinge paet/
ooct een gefleckt van lt;5ei 8 is / want
^et^)eeftronbeflelenen tacr^ena met
(qn cnooptena / bie Q^elqd lebetena
van malcanberen (laen/ enbe crwy?
25 penlancpbereerben.Biecleynwot;:
telfcna fijn bnnne enbe fnet^Be blabc
ren flaen op beybc fqben van be lebe^
Uns altq'tspaer mpm teg\)en een/
mbe fif fqn fc^)erp/ W enbe bieetady
tid).@qnWoemcrt(m^
al8bat'(0:a8batopbcn bevd) par^
ttafo wafl/0eliicf een fferre/ enbe fqn
ronbtfommc met vqfblabereni?er?
ciert/enbe bebben inbe mibben van bien een terft*en.21l8 bie afvallen/fo
wafi baecnaeen ront^nopfcn/batia «en vlaaboUe^enniet ong^elqcf/
enbe 18 »Ol cleynafaeta.
jDicplaet(c
-ocr page 117-waittmbcybcnfpta^cttbectctaioc.
jrioebeeftceitbktf^icirgclqceqmm
bermbebbmopbcybcftbmlîto^^
cKh I.nbsp;^cntijt
bÉlt/Tôm.. ^^^^^^^^^^
B ^ dmmîi^
XLYiiu
^üpUttfctxitnmiï.
^entije.
imilof.
cïettw:iï«en/cttbeiötcfameitsh«wtt AIo^. Zioc.
itm gWi^ em \mt/ enbe feer bit
ter. 3Dit is bbejïe / enbetredttfameit/
maect (lapenbe/bet biooc^t/en maect
camergattcB/ertbepttrgeertbemage.
^ttcfëtt/ffoPt bat bloetjpomyeii.
^ Cnaer ee» bralt;^ma jwaer mgh^ttO?
meit/geiteefï vSber geeU tîîet hweitic?
ingenomeit/bteitgtbeit camergattcB.
2:):qb:achma fwaeringenomeitpm:
geert volcomelicB.Sds 2(loe onber ait
ber purgerettbe mebicqnen g^emettgt
wott/ fo maBet bat p ber mageit milt
berletteit/waitthetisbermagettfoit?
^berIiitghegoeteitbeaeitgeitaem.âloe
ghebtoochteitbeiit bie wonbeiteitbe
vlceratiett ghefïroyt/heylet biefelue.
tnaerfottberliitghe ecfï goet tot qwa^
be manlictheyt/enbe tot bat capBett,
^ vattber mattlqcBerroebealsbatghe?
ûitet(î/gebî0Bett/0fteertichletfelheeft. ^^^
2lô bat fonbemeitt opgheclowen
eitbe bit metjtt^ xom^mm^f «n^
bebaeropgÇeleyt woïbt/)oghettefet.amp;e(ghelöcBpwa bte ruga^
ber tefeerloopt/fo poppet befelue/alfïbaeropgheleytworbt.^ethM't
^^jc^yiin^a njettt/ettbemeitleytetopblawghejlagheïtopghepootenpIaet}ett/enbe
jjcrteert bat gherortitett bloet bat baer onbernbsp;be phel vanbe oo:«
g^en een Inttel ro w enbe fc^otp wotbt / fo prt^ cf t men bit baerop / enbe
betver(aechtbie pqne/enbe g^eneepoocB bat incBen inbe hoecBejt van
V i^JoiUiv beooghert*^etverjaelt;^^
van^oofeitettb^'n/enbib^nbsp;(laei^nbwÇô^e
t -nbsp;ghePreBett/ maecBt
bHbötBónmetw^cnvaÏ^
vleefd)/enbealle ftveeringhenbinnensmonts/alfmentmettvgttenbe
hnenicBmengt/ enbeinben monbtho«bet. tCis oocBeen goebemebicinc
totaÖSïéyglebtechrtbeOWen/enbefottberlinghetotroobeoogh^
2(loeisoocBfeergoettotalberbanbefchotPerinnett.tnet
b»eiticBghcittlt;^«0^/roPelpetbatbloetbatn?tbc
ïvonben ^^^ «bers tvt loopt.
DanpeertfcUttîî
-ocr page 119-©enndem.
iSertfcUuweoft^ocfblabcwttwortbitcriiytbacrom
gmoemt/om bat bc blabcrctt/btc butt (qit/mct fïcc
mctt/l)occlcivoft caittctt / cn abcrf cns ccn pccrtfclaw gc
l^cl(qn.©ommig^)c^cctcnt25;antlattonwc/bacrom
battct0octi8t?ootbtantcnbcvci:btant^eyt43n(g^ticc^;
^cctct Bcc^i0tt/cttbc i'n Jlatifn Cnfltl^go. BDc ootfalcn cnbc ircbcnc van
fnlclc namen Rebben wq in onfcn iatqnfc^cn 6erba«o vcrclacrt.
^fdccfoen.
pccrtfclaw ^gt;ccft blabcrcn bic (qn Tufsiiago. Pc^tfcUwwc.
bcnDccl g^clqcl/mact: bcjc (qn mccr^ ^^^
bcr/cn baci: comcnbcr fes oft (éne van
een wortel/cnonbertei: eerbenwaect
(qn (q witac^ti'c^ oft afc^verwid) / en
opbanber(qbe groen/en Rebben ooc
veel goeden en aberlens. ^eg^l ts
^aric^ / een fpan lanclT^tén
B ^e^tfcboongeeie gennlbe bloemè/
cnbc bicn (ïcdverlteret ^acjïTSébloe
men vergacn oocl lic^tclic / want bat .
worben graw wolachtige bollelcns/
bic vligen wec^. BDc wortel is wit cn^
beland.
^itpUttfc^mtmiï^
peertjclan wc wa(ï geerne bi b was^
ter/en op vette ong^ebo wbe plaetfen/
enbe op voc^te aders enbe velben.
3ntbeginfclvanbet11certe/2(pril/
en mey fo brengt be peertfclaw (qn
wolachtige (ïclen/ en bacrop geel bloe
ntrnfonbcr cenic^blabercn. ëaerbtcometbaUnttclmett(c^ett bcfebloc
|mnlcnncn/wantalsbicblabercnvoortcomcn/wtbcwclclcbitcrnyt
^}J5^^^quot;^^^ttttcnis/fofqnbc(ïelenenbebloemenalreebe vergaen/cnbc
^nbsp;en bloemen en worben nimmer bi malcanberen genon?
oen. s^Acrom^cbbenber oocl veclgcwee(ibiegemeynttgt;ebben/batbit
cruyt noc^ (ïcel noc^ bloemen en beeft.BD weid nochtans valfc^^ cn gdo^
gcnis/want(iworbcnbcybegcuonbcninbcnmeerte/2rprilenmey/al
|o nv verdaert is.ün wie fulcr niet g^eloouen en wil/bic graue be bloe^
menwtmctberwortel/enbcfettebieergensin/fofal^ibieblaberettmet
oer tqt (ten wtcruypen/ fo en can ^i nietgclooc^enen ^et en ftïn blaberen
van peertjclau we.ignbe biefelue buercn namazls ben gantfen fomer.
S nï £)ienatuer
-ocr page 120-0te natuetJ enbe compl^'e
enbe ouermtbs bten van natneren werm.
Btebkbetrenalslqsrocngelïootenengevfeertwotben/foleflcbenli
AUerley^itte/engenefertbatwilbt vier. tll4et:al8(qgebo«wo:ben/e»
opgloeyenbe colen g^eleyt wotben/enbe ben rooct baerafbooteenett
treper inbm mont ontfangen xvoit/ fo genefen ft' ben b?oogen ^oe(i / efï
b4tticbcnoftbempic^gt;eytopbebo:(l.@ib:eïeno0ctbeapo|lttemenop
beboi(I.BiergelqcBecr4d)t^eeftooctbiewo:telM8fiontPeten
enbe benroocEbiebaerafopwaertóH^et/tnbenb^^Iöomfangen wou.
i^etisoocttemercten/bAtbegroeneblAbercvanpeertfcUnweeenfoit
berlingemebicineftntotbiAntbievAnvicrcompt/Alöftbaaopgdeyt
wotben/wbeonberwHle»opemmwx?erwf^two;bengt;
©ennaem.
c wyt b welct voi in
bnytj^Botnagie oft
Bernagie noemen/is
re4gt;ttgene batmzn in
(gPiiccicBngloflnm en
inbe2(poteBeBo:r4go^)eetet/gl^elq[ce
wibatmetveel wootbenin onfepa^
rabopis geptobeert Rebben/enbe niet
van noobe en is^ier jnlcic ^: verbalen.
Êaetfoen,
Botn^gie beeft eenê rouwen vetten
(leel/ftn bkberen fqn ooc ro w/fleten
be/bteet/gefroncelt/ enbe (wert gelijfce
ÏOo!crnyt/cnbtty0en^«ertereerben/
vanfaetfbenc eenbercoetongenieton
0elqc.Ben(?eelbeylt^emintopperffcV
inveeltacptens/bicbt«0^enlte(aqcfe
bloemê0elifcteen(fert:e/0lt;»nts^emel^
hlaxo van colnere/fommi0e oocï (nee
wit.2(lsbieafv4llen/foowaffenbetr ^^
fwertc co:entens n^/fomtqtö ttvee/
b:qo(ïvierneflreneen/in^nyftert8bie(qttbottenopen.
©teplaetfebaet^CKvdfï.
nmt
omdgte.
01
metttottcralmbebotim.
.Qentije.
^etblocytm^umVettbcbrnrtbettgantfettfomer.
25o:tt40tc ie werm citbe vocbticb mn ttamerc.
nmm beit mmfd) viohcE en blqbe/en vetbjmen bjöef beyt/melancolye
^mgt/b^geegèenEmiSm
banbeTwemnnbenenbeQuetfurettbittttenb^nFS^/ '
£(xp. lil
^ennaem.
(Debille beet bit ct:ttyt/
baet:ombatft}ttblabei!
i:enbet:|:)ynejtietongc
^ li}c fijn/men beetet ooc
^oeoogbe oft 2^wnbfoo0e/om bat be
bloemen be coeoogen gelild (ïf Wli,
öeowet:mib8bienbeetetoocin ^Ml
enbe £atqn Bnpbtbalmnm. 2tttber8
beetetoocBCotnlanonfetiba.
^eefben.
Z
meitpnbeCbamtllebeelgeltïc/inaet:
nocbtaits^^cr/gclqc wi bat in on== j/ i|#
en laninjcbc 6ci:bai:to vctrdaetrtbeb^^
ben» m wonel is bicï enbe lancE met
veel wortelen enbe reefden ut ftben»
enbaerböggggm/S^enpodva^^^
Cettöbmecbt/reytmenbatgoetiötotbebecbecottfe/tettwrtasenaêrMfs
met wo:tel en faet m nnf n gefoben en geb;ocBett xvoxU i£nbe ale ben
Pocgviertacrfen8beefyfofonbeWnutfiïntotbevtecbaedgt;fcbecou^^^
qnartana genaemt/al8 bt) in biet: manteren/als vooifeyt 18/beceyt enbe
gevfeert woit.men macb oocE bat fuycHet: ranbe bloêt'ens tot bevoo:^
(eybe coujen bejigen^SDat anytvanj^^nagte i
metfenemcfw^^nbsp;______
gdrnomotolb^^nbsp;enbe qnetfuren bijutenben^/
tonge/eitbetanbtrleefcb/alfmentboo:gaen8baet:mebcxvaP)et»Bo:^
ttagie lofi oocB bie vjine/enbe r erflaet ben botft.^at crim gbefeben eil
geten/tsgoettotbegebK^enberlewetr.
-ocr page 122-^(tnCoebtUc.nbsp;LÏU
©tcpketfcbaet^etïxtfi.
B CocoogccttwApttictottcmUtllaerwamö^mottbmwotbt/bAei:
voaffat opt veWanhd m bq be pebm.
2:)ebl0entettvattC0e00geft'ttwatrcbePpei:0pbet0ttgcbAttbc(Ct)a^
mille/enbe ouerttiibs bictt ooct ^eeter.
(C Bcbloentctt befettccttybe 0^e(iootettettbemet gl^zfmolmrvae
getttett0t/boertalbet:^4ttbel^emtttP4ttettettbefweertttgettbtev«ttcott^
bevoc^nd^cytcomctt vetgacttcttbe vetrbwqttctt. tHettfeytooc^alsye^
m4tttwtbAtbabtc0nipt/cnbev4ttberebl0entett/tet)0tettt«wï(ttgef0?
bett|ïfrtbe/(^tei:b4g^ettlattcBbaet:afbttttct/b4tfebegeeleverb«we»/e!i
webetromme eett f^ ooit vecwe e»be colwet: maïm.
anS^bdteuem
LIIL
3e crwybctt bie wi m^belicttctt woxbm \gt;m piiltio
cttbeittJlatqttBeUittöoftBeUiegeitacrat.
öeWc.
lUabeliettettlïïit twee
b^/groo^be cleyit. dgiris
f^mige vm bic» (qtt bttbbeï/en batt
berettcM/ fommige xvit cttbe b^ttber
garttsMoeboot. ÏOebecom fqttber
fomttiigetrootenïgit gfeefpi^ltgt; Mn
bejeigSSSSöB^ömitt^otï
Wilbt^^eetnten fottbetrlïtt?
ge tnabelieuctt/cttbeitt^atqttBellis
mirtot fylmfinö / en fommigefee^t
ptittwlaueriacn Cottj^ibommon
(g^iimömt/^'bc tn Belltg
^ie cleytt mabelicflcite als ft eetfi
wtcmypett/foofpteybeit fii W^^P
bei:eei:bettwtg^)eltïct een fcbooitp«;
re»BDtebUbei:ettfi}n faecbtcnweecf/
roitt en lanct«cbttlt;^/bett tTagelcrttyj:
bc nidt O»0cltict/ maer fi ft'it ceit Ittttel
'tl
Bellis minor {ylueftris.
LIIL
Bellis maion
gdectclt eiï ttut fo ^aytac^ttc^.^ct brengt eerfï groen cnoplena g^elqcl
vUfboUelens/ bic climmc op bnnne ronbe (ïeellens opwaerts een fpatt
^)Oogeoftmmber/enal8(q^Aeroplnyclen/fowoibentbîoemsn/bîep^^^
wit oft root/oft met beybc bie colneren gefpiclelt/ als voorfeyt is / en bie
blaberf ens bie ronbtom ben appel vanber bloemen (Ïaen/bier i jfer
meyttlicBb:qoftvqfertvqfttdgt;.l:gt;iewonelisv^^
^ tic^. BDetBanfenbloemewafïanber^alnencnbitns^oogH'enbe^eeft
eenen teeberen|îeeU£)ieblaberen|îinbertclcynen^abeîiefblabercttiet
ongelqcl/maerft'(qnbiepergelerft.S)ebloemeisbet:nabeliefoftCba
mille bloemen g^elqcl/maer (tf is veel grooter. S)en appel vanber bloe^
men is geel/maer bwiellen is wit.BDe wortel tô oocB veefelac^tid)/ enbe
watfwerterbanbecleynmabelieflms.
pietammernabelieflens plantmen nvfc^ierinallen^oue. ^te
wilbewaffenoneralopbel^eybe/enbebqbwater. S)e(E^4nfenbloeme
vmbtmenmetgrootemenic^gt;teinbebeemben.
©etttijc.
De tamme mabeUcf^ens vinbtmen fester allet lacrboor inbe ^o^
uen.lTïacr bc wilbe vinbt men int velbt/meefï inbe £emen.l:)e ^anfen
blocrnbloeytinbenmey fci)ier inallcbeemben.
ïDicnatuer
-ocr page 124-^(tnÄktjelieuemnbsp;Li iL
mcttbaerwtmercBeit/WÄtttmcttbefigctombewOttbcncitbeqwßtfiirett
teheylctt/cttbealfo pitmue fmfft/bom (q
Birtncvergaett enbe x?ecbwqnemS)aet:omfobolenbie(eet:bie (eggh^it
bat befe crnyben van natnere vocbt (qn.iSnbe mibe bien bat bat wtlbe
eenlnrnlfnetriö/fohowbenwqtbAervorebamtoocvercoeU/maermet
feerc^maet: alle banbere (qn werm van nAmetre/enbe bat rebelicB/ enbe
fq j^eyben enbe beylen.
^t'ecmc^tenbeopemtte.
2gt; ^atcleynlllabeh'eflentgeenrechtwonbencrttyt/wanthetgeneep
cnbeheyltöneHeyBloberEteT^nbsp;ofther(renpanneals
bi'egh2b:oBentö.2Datfapi'8goetghßbroncBettvanbegh«nebtegeqnet(i
oft0ewont(^rt.BD^blaberettgroengh«(lootcn/heylettbehimglgt;ewott^
ben/alfmettfebaeropleyt.SDi^an(eM^i8wtttcmenbe00etw
alledey0t:o»eh»mo:enenbevochtich«ytv^«^bwqrtenenbe»?ecgaett.
an^duelboom. LHU.
0enn(tent.nbsp;Sabina» ©rtuclboom.
2(nelbooheet in (Bttecic
Btathyö/tttlatqnBa
btnaoft@Attma/enal
fobeetetnocb mbe2tpo
teBe. 6e(I(tc^te.
@menboom 18 tweeberbanbe/al?
fo bat ^to(cotibe8 verclaert. BDen ee?
nenbeeftblaberengelqcBbenCypus/
en wap gemeynltcB ^^ J^^i^be. BDen
anbere is wat vtember/bebbenbe bla?
bereitgh^lqcBbenCamamboom/en
bte« e« hcbben wi nocb niet ghe(iett.
^(tctfocn.
2gt;ett@Ļelboom vattbetteetflen
-ocr page 125-5D(tn@(tucl60om;nbsp;£(tp; Liiir;
©amiboom waPf^tcn'rtÄUeboweit.
©amlboom 18 wcrm mbe btoogb« mbctt bcrbm gwct/mbe fubtql
£ Bauelboomblaberctt fm goetom beit coocB van onbet: te ontfait^
gm/wattt(qb:m0ettbentgt;:ottwettblt;*ei:maent(ionbe. Bigenefenooc
bie (weecingeit bie vooxts en voo:t8 eten. tHet ^uenic getempert jqnbe/
fo (ttyneren ß al wat (werten ottreynie. lUet wifn getgt;:onc?cn / loffest
fö bat bloet met be vtqne/enbe beboobe rntc^t wt moeber lid^acm .SDe
voorgeiioembe blaberen gebmyct men oocE tot faluen bie vcr wcrmen.
Bomige bejlgenfe oocE voot caneel/ als ß in txvcmoubidynbsp;ge
nomen wo:ben:menmacbran befeblabereneenengoebenroocE ma^ ^
Ben/aiintflebemnwieroocBrferen|metbertroodvanbefeblaberen vw
gbenefcnbicbinnenbiebefptowoftpippiöbebbemtlletwgrtm
nict gbeb;oncBen/fo g^enefen |i] be geelfwd)t.
i
Kaembejienbeetenin (gitiecrBatns/in fa^nKnbtts
oft Bente8* tlftaer bc Viwcbten beete in (g^necr Batinia/
in Jlatiin X^acinia / fommigebeetenfe ood tl1o:a Dati^
cana. ^Ifo wi fulcic in onfen Jlatiinfcben ^erbario g^e^^
noecbrerdaertbebben»
6oewdbattcrredge|lacbtettran2\nbu8(qrt/nocbtattstgt;mbtmett
tweebcrlcyB:aembcficn/bccngrootenbcbattberdeyttranbeften/alfo
bat bic fignerc dacrlicE bewqp.
B ^^«Bjaembe|imlTfnaUcmanwdbeBettt.l^ie(ielmofttadm van
befcrbagcfqnoncralmctbcrtcllcEenbcbooinmoftangdenvcrwaert/
enbebangengeerncaenbedccbcrcn/alsbcliebertbacrvootbqgaett»^
y^bemt (i]n w^'t cn btcet boot jltebcn/cnbe giLaett^njHbefwer^
^entx acn ban^^^ van colttcrc.lDc^lOimci^erJI^o^
Wbaernanbsp;bat wott cenHWcb^ bie is be Iflocrbc
pcnnietongbdqd/cnbcis bonderroot van colwcre/enbe binnen vol
roots (aps.nbsp;'
S:)iepketfc
LV.
a
B:aembc(tctt wAffcrt omval am (c
rcr^jagm/mberteycl^t^cm van (lon^
benaennebßrwaertstcg^cn beerbe/
enbewo:teUal(o tveberommne/ettJ=
be xoaß fo ^em feinen.
Cnbsp;©ent^t.
S)e bkberc falmen inbe J^enten ver
gaberen.Sgt;e bloemen int beg^in van
ben (Omer/in ^nnio oft^nlio.
vtnd^gt;ten ontrent ben (Dog(l/tvant
ontrentbierttittvotben(qrüp.
^itmiwtn^tcm'plt'ßt. _
^e blaberen als (I|eer(i tvtcomc/
fo(qnfei[vatconbtengrof vannatne
t:eoftfnb(iantie/enbe^ebbenin^)aer
eetvateralt;lgt;tigef«b(lancie/fqtreclen
ooceen luttelte(amen. l:)e vtnc^t als
ft nod^ onr% en amper is/fo btoo^t
jq (eer/ enis cont van natncrc. tHaer
Äl8 fq rqp tvott / fo wotbt (q rebelicB
jverm/maerft'trecltnoc^tansnod^
tefamen.
2)
totbatbrften van veninicbgbewotmte. (ierclenbat tanbtvleejc^.
HDteblaberengelnontfqnbe/genel^cvlcer^
nms monts/enbe fc^orfte ^gt;ooföen/cttbe be oogen bie wten boof be xvil
lenvaUen/enbefwrmgeni^
febaero^ejt.@q(qnoödttnrvootbegbeneb^^
jnag^e^ßtt/cnbe onermibs bien in onmacbt vallen/ alfm^ffoote^
6S^rOP]^Sgt;at fap bat wte fielen en blabere geper(i wo:t/en inbe fon==
n^aerna vergabert en gbebroocbt wott/is veel crac^tiger om be voo:
fcrenen gebtelen te g^enefen. S:gt;at fap vanbe vtnc^t ale fq' rqp is/ is feer
beqnaem tot allcrley gebtelen bes monbts.tHaer als be vxnd)t balf
^Bis/enbemenbteetet/ofttfapbaerwtg^eperfiwort/fomalenfqbet^tin
benbnyct S)ebloemet^^
's' Vvuuj IqclecrÄ.Jnf^mmabeblabe^nberoÄ alsfqgetenenbeg^e^
Tcnk^^i-^ ftt^5^f^:ben/fogenefen(l|bevernnyltl^eytenbealbe
L^wv-xV^n besmonts.@i|)eylenoodbeanberwonben.BDicbloemenenbebieon
rqpe vtncl)te bebben een virtnyt enbe operatie. iSnbe fqn beybe goet tot
\nbsp;bat roobe melijoen/tot ben loop bes bnycr en bloetfponwen. iDe wor^
tel tn ^a?läejKttbe g^^^
-ocr page 127-^(tnfïmcfmbeJJafeouc.nbsp;LVI.
«ttgebtoochtcttbeghepttlttcdjccct/ftrtnwttotrwcenttghmbïcba^
mbcbcbccfieitmoghetthebbm.t)emmwerch«etBett8mampercftwiïit
gefobm/verPercBm en maBm bc tattbm al8 (1 waggdm op lot^^^^
MtOttt^ Sap.LVL
iS PmcBenbe tXialvona heet oocB fwetten 2(nbo«n om
fqnpeelcnbebkberen wille bie fwert fqmStnbersheet
hi oocB 2rnbo:en wqfBenOn (Bim heet hi Ballote/in
JS^atqn tTTarrnbin nigrnm/marrnbiaPrnm/enbe Pm
pnmfetïbnm/ombathipercBriectenbePinct.
fyctfom.
Öe(werten2(nbo:enheepeenc(leel Ballote. etinctenbcaoalronc,
bie iö viercant/ (wert eiï haytachtich.
^e blaberen (qn ber tHalrone per ge
IqcB/enbe fonberlinge alö (q eerp wt?
comen/maer p fqn grooter enbe meer
geBerp/enbe een Inttel ronbt/enbe on?
berfcheybenlicB van malcanberen ge?
(èt/enbe percH van rnecBe. 'Bc bloeme
Paen ronbtfom ben peel ghelqcBals
een wielBen/pnrpnrroot van colnere.
B ^icplmfcbmtmft.
S)it crnyt wap aenbcn wech/onbe
h»y ptt/tnynen/BercBhonen / enbe an?
ber ongebo wbe plaetfen.
^et bloey t int ey nbe van 3wnio/cit
beintbeghinvan^nlio.
^ü mtmt mbe compleetste.
Ö wertett2(nboten iö werm inben
ghelSberb^^^*^^^^^^^^
£gt;ieblaberengrocngcpooten/fqrt
^^^ö^^^^l^^r2'erten2rnbo:eninóhcfobeniö/bie iögoet tot
ff^orfte rappighe hoofben/ alfmm bie baer?
mebcwa(flt;^et.
l) Xgt;an^o?
-ocr page 128-aniÊotet6(0miett. sc«?.
©en naem.
lammttk / om (q'it fc^erpe cnbc berttcttbc crac^t wtUc.
apwlems ^eet btt crwttnbsp;te fe00cn/rlt;t)alce
_ ___ cmyt/0mbc8wtueb4tbcfct)4kfebebekcr8cttbcr«b4tt
weit met be(ê crttybett b^^et lt;^Pmen ettbebeeneit ophalen / enbe maf ett bie
ongaitt8/ombatbeUebeitbe8temeerge«ettroubett.maet:rwtlt;^'equ4be
boewen/bie met (ttlc^eit bebtoc^ tgelt vattbeit lieben ctqgen/bebooumeit
tottê hangman te leyben/omfnlcfenvalfc^eYtnamaelsnietmeetrteboê.
BDacr (5rt veel g^ejlac^ten enbe manietren befcn crwybe / maet: bc
p:tndpael(ie enbebiemcn gemeynltcf vinbt/als Btofconbea enbe (Bak
nu8 verdatren/fif n vierbctr^aitbe. Ben eetflett ^^nenvoet is oocH twee
betley/bcn eenen tam/bm anbeten wtlbt4i)en tammen is ood tweebet:
^)anbe/ben eenê bnbbel/ben anberen enctd. Ben wtlben is tweebedey/
alfo bie onbe meUdin meeflers fctrquen/waeiraf ben eenen ged bloemè
B ^eefr/bie^eetenwiBotetbloemen/ettbebicttwaflgcetrneinbebcembett
enbeingt:af^onctt.Bettanbercnbeeftpttrpwrbwyijbloemen/ettbebicn
cn Rebben wt nod} niet conen ftem Ben tweeben 6anen voet bie bqna
blabetrcn^eeftgbdqcEbeigppe/ettbenbsp;,,
booibicnvanfommigcnoocewilbe B^tï-^^hmm. ^otet-biocmcm
jiSppe genoempt wott/benfelnen ^ee?
ten wi biet: IPatetr^anenvoet. Ben
berben^^^nenvoet is deyn/enbe baet:
om ^eetê wi bem Cleyne ^anenvoet.
Bat viet:be gl)eflad)t is bat alber
cleynfie/enbe^eetinbnytfcb iPoubt^
^jaenten.iênbitiö oocg/alfo piintns
j^t'tjfft/tweebecley/been met witte / en
banber met geele bloemen/ enbe oner?
mibs bten l)eetc wi been ïXgt;tt XOoubt
^aen^en/enbatanbet: (S^edlCPowbt?
^aenfen.
^(tetfoen.
€ £)en cecfien ^anêvoet oft Beempt
banenpoot^eeftblabetrc/alsBiofco?
tribes fctrtïft/bic flfn ben CoJtanbet: ge
Iqce/maet: fi] Rn b:eebet:/enbe als pii
nins vet:claet:t/bi}na fo bjcet als tÏÏa^
I« blabetren/enbe ft ft'n witad)ttc^gt; en
vet. t)ie bloem is ged / fomtqtö OOcB
pm:pnt:en.Ben fied is eenen cnbituö
LVIL
Ranunculus multiplex.
iDobScl ^oterbloanctt.
TmiaranunculiluteiapudDiofc, QuaiftaranunculiapudDiofcXpecics
fpecies, (BcclWoubtbrtm^cm ladea. TPttWonbtbrtcn^cm
rcefclen btc baer aennbsp;aen tliefcruyt» VOX be(e wootben
vattB:gt;tofco:ibe8i8claerUctemercBen/batbe25oterbloemeeen0eflacbt
18 vanbcn eerflen ^cmenvoet / want bit cruyt beeft blabere bie ft'n eer(l
front enbe ongeclouen/maer banber bte na be eerfie comen bie f^'n geclo^
»en/enbe gefotmeert gel^cC eenen binnencla w/enbe boe jqnbsp;en
ben (ieel (iaen/^oe (q ben boenber oft rauenroet 0elijcfer wotben / enbe
fmal g^dqd aen €o;ianber cruyt. BDe bloemen fqn 0eel/enbe be wottel
J) beep veel veefelin0en/0elqcbe wottel van Ji;iefcruyt. sDefJeltJcjc be jein^
cEel6ofboterbloemenbebbenoueralblaberen/0elqcgbanber6«nen^
voeten alleert irt^opper(levanbenlleelbebben/0attt8fmale/ttocbtan8
finfeintopper(leintweebeelen0beclouett.^ebloemBen8ft^^
geel/enbe bie crtt0^ert een bolle^en bat is vol an0elen gdxid een e0bel/en
baerinleytbatfaet.2:gt;iewottelt80oceveefelacbticb/^^
vanwitniefcruyt 5)eBDobbelBoterbloemencruyt beeftoocB 0beclo?
uenblaberen0eliidbeecr(ie Boterbloemen/enbeefteenen langenbun^
nenpeel/baeropwa(fenfcbOOnbobbel0eelbloemen/betvoueli8OOcB
volveefelttt0ett/0beli]cEbevoOt0«enbevS:)enrOaterbanenvoetcrqcbt
eenen boo0cn jleel/enbe blaberen bie fqn biep 0eBerft/0eliJcE bei£ppe/en
beep OOcB fcboon blcccB0ecl bloem^ens/cnbc als bic a^allen / fo cr%ett
ft'eenbolle^enbati8t(amett0eb:ott0en0belqcBcettbjuyue/enbebaenn
Icyt bat
-ocr page 131-^m^otcthhmm. £(xp* Lvrr.
^leytbatfaet^BlJc wortel ^ceftoocHvcclveefeImg^m4BDccleyttctt
voet ^)ee(t gecloueit enbe vetrbeylbe bUbejreit/en is een luttel \)ayzid)/ beit
peel 18 ront/eitbe baerop waffeit fc^oott geel bloemen. Bqn wortele is
tront gbelqcl eenen cleynen aycnyn/enbe ^eep veel cleyn veefelingben btc
baetracnbangen.^Atvtetrbege(lAcbtbatïviïrCgt;onbt^4enlennocmen/
bccftoocIgcclonmblAbetrcngelqclbenanbetren^^ttwvoet/ßnenpeel
cn tvort met lanc/cnbe baerop wajfen bloemen bic jïfn wit liVfvecwi^/
enbe fomttït8 fcboon geel.Öe wortel is onetrbweetre g^enlocbten/lang^
ac^ticb cnbc oocl wat g^ecnobbelt» betmt op be tong^e gbelijcl ben
cleynen ^«nenvoet.
J 2)atcct:pcg^epac^tvanbengeelen 6ancnvoet waP van \)m feinen
bibwatet: cnbcgtrac^ten/enbcinvocbtig^cbecmbcn en graftonen. 2gt;e
bobbel Boterbloemen plantmen inbe bonen/enbe bic maec^belens ma^
lenbet: cranslens af.BDie enclcle waffen oocl inbe ^onen/enbe fomti^tö
ooclop natte velben/cnbcprincipaliclal8Vocl)tigeiarenfnn.S)enrra
tet:bancnvoetwapbtïbwater.S)cncleynenwaP oneiralinbe gra^^o^
wen/beembcn eit optet: ^eyben. t)te Ugt;onbt^aenlen8 vintmen int wowt
opinbeboflcben/enbefonberlingebwit. i:)atgecl wapaenbe ^ag^en/
enbe op leegde velben bie aen bwatet: g^eleg^en (qn.
^ ^cnBeembtbanenvoctblocytintbcginvattben2(prtl/cnbevet:gaet
bactrna inben tHey.BDe Botetrbloemen beybc bobbel en enclel/befgeUfcir
oocl ben ïXgt;atet:banenvoet en cleynen ^anenvoet bloeyen bcn gantpn
fbmet:.S?atïPonbtbaenlett compt wt inbe J5^entcn/tc weten inbe tïTeet:
tc enbe 2(pril/enbc bloeyt inbe wonben/ bop^cn cn vo^tig^c platte vel
ben/cnbebaei:ttafovet:gaetbet oocl/gclqclbcneet:pen§anenvoet.
jDic Boteirbloemen op 6^nenvoeten alle gcltïci ftïn werm en brooge
vattnatttet:en/nocbtatt8foeni8benBecmpt^anenvoet niet fonberlin^
sefcbet:pgclt}clal8banbct:e/alfobat^iooclnietfocrad^ttc^ent8tnto^
percrcngcltjclalsbanbetre.
Dicwi]ibat(qnocbionclcnbetcet:(qn/fo Men (qtvcl op enbe bcmcn/
™ ^mm en ronen/al8 pï gbePooten cnbc bacrop geleyt wor^
^Uoif^unbsp;bien fo nemen (q' wec^gt; bie ronwc en ongantfc tta:^
Ä / I ^ »^ttibic^eyt cnbe vlcclen bic ccn menfd^ aen (q'n Itjif^ebben
1 1nbsp;lt;Jttbe biergbelqclc. Qilfmcnt cenen cleynen tqt leyt op
eemco pi^fe bes lic^aeme bacrt bayr wtvalt/bacrtoc ccp fecr goct/
nochtans (alment baep weber afboen/ want ^et fonbe tvel
ophalen. SDie wortel gebort/maect fecr ttiefen.
b X)an óoppe.
-ocr page 132-rrthct««tts/cnbembe2JpotcBc5,ttpttlu8/mbttqbcnooce
mctt itt Ottfm Utmflt;igt;en ^zthwio.
xci^mmnvztdrnn. tammcwoxt met grootc
fommtgeplaetfcttgcpkttt.BDwabecomptVAitfelf8Vdott.
Lupus falidarius. tOo|gt;pc.
S)ctAtnmc6oppcbtettgtcct:(ïtOttnbsp;^^^ ^
gefcbmtfettöVOOU/bKft'nrottbtm
bittynroot/fottbcrloof.iSn
Al8btcm4tt8 Icngbchoogh^ |qn/fo
wotbctt bie pelen gmts ro w / owei:?
al met deyn boomen ettbe Attgelett be
fct^BDeblaberett pfttrowettbe bott?
cBergruett/enbeöhelqcBettbloofvatt
wittett VOiimaetU 2tettbc peel waf?
fett witgeelebloemBett8 biefqttbme?
fckchtichettbebicBtfamettgh^brott?
gheit/ bqna gelqcB be iPqttbmy ue«/
maetrperpcterettbe grooter. VOt be
vootjeybe bloemBett8 waflêttgattts
b0lle/bttbbel/licbteb0llelert80ptep
ïettö/ettbetttflcbettbgtfeltteleytrott?
n?aett8 rottt faet verbotgen. xoiU
be ^op ie in alber manieren be tam?
me'èoppeghelvi'cB.
C BDetamttte^oppewottinbnytfch
laitftër^dpttbaer geettettwqnen
Cegbett be ietttett cotttett be iottge fcbnetfens vattbe éoppe wt/ettbc
t11aerin2lttgnpoenitttbegittfdvattBcptemberfowouhi»^»^0lt;*bert*
naCttCtJ enbe compl^'e.
0ommtgcfcrqttettbatbe6opco»ttöVAttttatttere.2)attbei:feggeti
bi iö mibbelbaer/bat ie noch cont ttoch werm. tHaer ft bwalen op bey^
bcttft'bCii
li;
r-ii'
^mßoppc.nbsp;LviiL
bmpjbeit.tDaittgcmembÄtben^oppefcccbtte is cnbc ccttcftfTcrc?
Ectt rnccJ |^cc(t/(o moct wt noobcn xvavm cnbcb:ooge fqn tnbcn twcc
• bcn gi:act.2:)er0clqcic fo 10 ooc£ bc wottcl van wetmc natucrc.
©te md^t mbe tvet^cftn^e.
6oprcym4)tcnbcpni:gccctbatbloct/cttbclo(loocl!bcybcrleyg«lktt/
cnbcboctalbcr^anbc gcjwclvcrgaem Bc poppen (qn goet ben genen
bie b WÄter laben.BAt fap van ^oppe ro w ingmomzn/mam aaamp;^u^
Iqcfen camerganct Ünbea\e bt ger^benwo^fo ig wtnemenbe goet
tot gUcrly m (lopptnge van invvenbige lebm/mAer bt en nmect nict
(WweeEmbmbüyclZBtTpootfeybe fap enbe nat inbe 00 jen gbcbaen/
verwaertbie van alber^anbe verunyltbeyt/ en verbufftben (laiicHbie
baenn is^Ben ^oppeontflnyt ooct be moebetr/enbe lojl bie vnne/ente
beeft in (omma alle operatien/bie (Halenus ben bittetc hingen toefcrq fr^
Bewo:telvet:b:#allet:ley verflopt^cyt/enbcfonbcrling^e t^anbe le^
ticr enbe milte.
©en naem.
iBeettpjqs ^ccten be fommigc ooct (Hionbtbeyl / om fqn
wtnemenbe crac^t enbe wet-ctinge om alberbanbe won
ben enbe (weecing^en te^eylen43nlatqn ^eetet nv owet:
alPetronica.
6eflac^ce.
iêetrenpiiisistweebecleygbeflacbte/batmatttteEettenwqffen* Bat
onberfcbeet van alle bcybe fwllen wigenbecbfam verclaren als wq ^aei:
faetfoenbefcrqncn.
^aeefoen^
^Ëerenpzqs mannefen vlibbert ^^iei: enbe baet op bet: cetben met fiïn
bnnne i:ootac^)ttge rocbeEene eil jarige (leelten8.B:)e blabet^en ftn lanct
^ttcb/boncHecgrnen/^artd;/enbemett:eynteet:eferft'en8g^eget:telt.
2)ebloemEen8(qttcleyn/blawmelcevetrwi^/eenlnttelmetpnt'pmgbe
S^^quot;i!^^^^bievergaen/foci:qg^^etcleynteften8/baet:inleytcleynfab^
temBewornl isbnnnc met veel veefelingen. Bat wqffcnct-nyptooce
met |qn bnnne ^«trige (ielen op beet:be.Be blabzm en fq'n niet ge^ertelt/
ö^quot;^quot;^^f/H^fbtec/ettbeweecterbanbeblabet:envanbmattnercn^
blaberen van pennincEoft Hater.
en p gl^elqcfcn eens beds be bloemCcns van groote Cb^mebxm/ want
rq|qnpurpnrevattcolueremetgedgemengt.2risbefeafvallen/fowot^
bmt cleyn ronbe tef tens/enbe baerin leyt bat faet.B:)e wo;tde is graw^
ac^ttc^/eenlnttdbicBerbanbesmanneLs.
^ - . ^ ©tepketfebaet^ttt'alï.
«erep^qswaflopongebowbeplaetfcn/cnfonberlinguttboircbêoiiö
^ nq beifycEen
-ocr page 134-bciSycfwboomm/mbcopbotre/fànbacbtigb^iïkema^^^^
(C Beybe Metmpxvie fiin wat bitter van frnaïe / enbe «bpciitgeren oft
trede» feer tej^mett/ertbe Oöermibebie» R» f^' wermenbe bïoog^^
rannÂtuereit.
^erertpîqô ft» goet om verfeme en ottbewoitbe» te bcyleit. tHett fal^
feoodbe(t0b^»totalberbanbermbicbeytettbever«iïyltbeytv«ttveUe/
rtlö deyit pOcj:^eit8/be maferen / enbe biergeUïde^Bi ft'n ooc wtnmm
begoettotgb«C|«#^^^quot;3««/lt;^lfmetteettettbïaitcBbaerAfmlt;^ectoftee»
electtt«rie.Sgt;e fc^^^epberbers bebbeit fonberlittg^e ejcperientievattbett
iêerenp^qs/wartt ft' p»l»eriferenfe enbe meng^enfe met fout/ enbe g^e^
ue»febebee(îe«i»tegettbettboe(î.3n(^mmaiSerettpîiî8
18 ee» op:ecbt woitbe» cruyt/ en is ouermibs
bieit wel weertbattet feer g^e^
bïuyctwotbe»
Xgt;anwiU
y£
fommtgc 2tcBcmyeiïytt op Xgt;elbt4ycwyrt.3it gn'ccic
mmt Bolbos agnos/m Utiin Btïlbws fylueptriö.I? act:
(qttOOcEfommïgh^bichectmtCcpafyliïcPns.
l4ttC/r01ïtmh0LS)cblabet:c|q'rtbcf00Cnbsp;Xgt;clïgt;taycuytt.
bUbcccngeKfcB/ettbc hcefterplbeit ouet:
twee. (Dpbe peleit wAffengeelgePernbe
bloemBetts/waecafbAt elcB fes blabecBcs
heep tteffeit eeit/ en ekï bloemBeit tp omge
welp/aeit te (ten gelqcB eeit pecref ett/etibe
bmneitbe bloem paetjps clepelBetts/bie
fïjn foffmengeel van colwere. Dgtt bep
bloemeitcomen cleytt btqcartttghe bolle?
Betts bie (ïjn vol faets^Be woïtel is roitt/
eitbe is beit £oocB op ^of^ycttyit met oit
^ geiqcB. Qte plaetfe
^eptt 2(yetty tt wap iit fattbige plaetpit
cn bdê/bi b water/ pjmtqts ooc onber be
/ en in beemben bie acn bergen liggê.
^cntilt.
^i bloeyt inbe tlïeertc en int begin van
ben2tp«l/en alfban (o btengt^i ooc faet/
cn inbe tTïey verb wijnt hi/ en cn wott
bien im niet meer gepen.^q btaecht pïn
faet niet alleen aenbê Peel/ maer ooc bq be
wottel/baerhangêveelcleyngracttBcns. ^
2:^^ilbc2(ycnyttcn/gclqcoocphierallcanbcrrottbe2(yenynwouc '
len/pf n een Inttel bitter eit ro w van fmaBc/baerom purgere p(/b:oogen/
cnhcylen/enfonberlinghebepnrelbtaycnyn/alfowihiernafnllenw?
f^^ V^^^^^Wttisccttwtttcmenbcmcbiciïnetotal^
lOopenöe/enbeetenbevlceratien/alsh^ittM^^^frchengebtabeniö/en?
bcbaernamethnenicBghepooten/enbeopeenenboccBghepreBcn/cnbe
oacropgheleyt wo:bt. Jnonbentqbenpleec^men bepn2tycttytt enbe
anber^yenyneninbe fpq'p tcghebmycBen/omappetqt te crijghen tot
eten.^lsmtweemaelghefobenwotbcn/rot'erliepnlqhacrbitterheyt/
enbe fq wotben fnet/ enbe wat liePttcBer om eten / en voeben rebeliïcBen
weUUochtans tp bepbatmenfe gl^e^^eeletexvta^iinenbepehlonbev^
m/wantalfo xvctben ft' liepiïcBer om etcn/cnbc 5gt;ocbcn oocB meer/ en?
LX.
^anS8ttöen%eui)mnbsp;lx.
be maUn mmber wmbts ettbempatiett biititcbeit lq»e/ enbe (Ti wotben
oocl hc^telqcler inbe mag^e verteert.malen oocl Utfï enbe begeerte
tot be vzonwen.tHaer men fal niet te veel van be(è ayeny nen eten/ïvant
. (ü fqn ben aberen enbe jennwen contrane.tHaer men macb bie wel wt
wenbicbnnttenenbe g^ebtnyclentotalberley fweeringenenbe vïecle»
int aen(icl)t enbe oner bie g^e^eel ^nyt.
LXL
r
I
ig fielen op Xgt;itfen ^eeten alfo na bat (B^tiecit: wootbe
len Bicion.3n £atqn ^eeten fq Picie/enbe niet €tobi/
als fommig^e meynen.
^aetfoen.
_nbsp;S)e X)itfen oft tamme tDiclen wa(ren met pelen
een cnbitnö ^oogl^e/enbe ^ebben op beybe (qben blaberen bie paen euen
verre van een/enbe p paen op waerts
om boogbe/ enbe met teere btaeylens
bangen pj allepns aen gelqcl be XViU
be tOicIcn. ^ebloemlens bie (q bta^
gen/bie (qn purpnrb;nyn/ei1 bat wot
ben robe ^awlens/baerin leyt fwert^
grawfaet/batiebenfinfen nieton^
g^elticl.
25 '^UpUctfct^mtmii.
B?et^iclen waffen oneral int core/
enbe (bnberlinge in b^ner en gerpe.
Xgt;itfen bloeyen in Cfnnio / enbe
voottevernolges ben gantfenfomer
invtncbten.
® te natuev enamp;e complej^te.
ft'n rebelqclen werm/en
bioog^einbentweebengraet.
€ rOiclen fqn gants onliepic om
eten/ en fwaer ont verteereit / en ouer=
mibe bien fobienen(q ben beepenbe^
ter tot voeber / ban ben menfcb^ntot^
fpqfe. amp; poppen ben bnycl/en g^enen qwaet voetfel/fq malen oocl
qnaet grofmelancoliens bloet.^ie anber operatien bie be fommige beit
Ögt;iclentoefcrqnert/enbbOtenblt;^erniettoe/maerbeJlirmn/baer wif
^ierna baert tqt ie af fcrqnen ptllen.
LXIU
©eitnaem.
itrnkt manktm g^evreert xvotbm vooi bat cmyt/bat in
(5xm mbc gatiin BUmrn genoempt tvozt/ alfo xvii fnlcp
mt lange verdaert^ebbettmonfenJlatqnfc^ettécrbano.
Bttcwytwa(lfnelltc^^gt;oog^eop/enbe^ee
maer |i| fqn deynber/enbe en fqn niet fc^erp op be tonge/want fö m beb
ben geene fm aect Be bloemtens van
befen crttybe (Tfn butynroot/enbe bat
(aet 18 tfamen g^e^oopt g$elqcl al8
deyn btuyffens / gbelqcEertvqs al8
aenbe tvtlbe tltelbe. Bte tvoitd en is
niet een alken/ maer (i is in veel beden
gtgt;ebeylt/en ftf en (iaet niet rec^t/maer
ß leyt bïveers in beerbe.
6oetvel bat bit eruit (eer oueral ^ter
' te lanbe geuonbê tvott/fo beuet noc^?
tans ec vtembe natuere. VOant ïvaer
bit eens in eenen bof compt/baer en la
Jet^gt;emmet gbeernetvtroeben/maer
tgt;etbefaeytbem (einen alleiaer.
©eneijc.
Bitcruytbloeytben gantfen (omer
boo: tot inben ^etft / en ban fo b:ett?
g^et oocg albermeefi (qn faet.
^Ditcruytis vod)ticben coel inben
^«^«bengraet/g^eltictbeBeete.
c ©tecmc^tenbe^evcft'n^e.
^it cruyt en boet geen fc^abe/men
bofcruyben wd totter fptjsg^ebniycf en. ^etmaecH
laec^t tnoen buyct/maer niet feere.^et en voebet oocB niet fêcr. 6et enis
oer magren nietfeer bequaem^ tHen mad)t van bnytenopf
Ie0gben/g^elqcgalsbenac^gt;tfc^abe/totalberï=
b^nbepqneenbeweebombes t)00f(s
bievan^ittecompt.
m
LXIIL
2tnbsp;tCccBrapm xcotbm in (Hiiecic :öunwbc8 / in Zattjn Xln^
pt genoemt ^e rebc» (wlcBe namen Rebben wt in on^
fcn £atqnfclgt;cn ^crbario veuXmu
Öcfldc^CC.
_ lUen rinbt twccbcrb^^ttbc BtccErApen. fommige
(^nmm/cnbicnocmptmcnS)ioogeÖtccErapen.2Dieattbcrfqnwilt/
enbebieb^tmennam Btedrapem
^(tecfom^
iDtoogcBtecBr^pen Rebben bkbercnfcbiet: getndbc witte Kapen/
maer (n (qn effenber/met eenen ronben (ïeel/eenen cnbitns boog^e/enbe
ft'n oocE langlet:. Sgt;e bloemen ft'n geel / enbe bat wo^ben b^^wBens/
öaerinne leyt bat faet. i^nbebitgantsgewasiebecleynCoolenfèeirge
lrïct3:gt;iewoitelisfeerlanc.^enatte@tedt:apenfi[nbenroo:feyben
Slapen niet feer ongbeliïd/maer be blabetren fqn meer gbe^erft/ran on^j
ber tot int Opperfïe ranben (ieeUSgt;ie wo:tel en is niet fo lancB/maer (I is
een wilbe PeeregbelncB/enbcisronbt/enbebeept?eelïgt;eefelen.
^te plaetfe ^(terber
BtecBrapen waffcn g^eerne in conbe plaetjèn/ (t wotben ter (bm
migber plaetfen feer g^eóffént.
Napi hortenfis.^toogc etccfropctt.Napi fylueftris.ttrtttc Steef i'apctf.
T^mtijU
I
hi
(q oocl feet: fpabc blocyeit. Zlftnm bic tqbclicB (àcyt/fo blocycit fq in
ttio/i4 fomtffts oocl inben tHcy/gdqcl als bc tlattc ©tcclrapcn.
S:gt;C ©tccltrapê (qn xvzvtn inben twccbê gmct/ cn voc^gt;ticl^ inbê cct:(ïê.
©te enbe opemtte.
@tcclirapcngcfobcn/malcnvcclwinbt8cnbein(ïatic/(tvocbcnmitt
banbc2^apcn4^atraet0c(îootcncnbcgcbtonclcn/ïtgt;cbct:(îactallcdcy
vcnqn / cn macctbatfclnc «rac^tdoos. ünbc oncrmibs bien fo wotbet
feetrgct?fecrtinbe2tnttboti8.2:)eKapenlcytmenooclittbepeldgtgt;elqcH
anber bingcn.BDc @teclrapen verweclen ben mmfd) tot bq(Iapen42(tt
bcr8bebbett(qfcbiercenopcratieg^)elqclattbcr2lapen/bacra('wioocl
fcrqnenfnllcnalfïtqtis.
LXIIII.
©enndcm.nbsp;Botrys. iDniyucnctrnyt.
Jt crnyt b wdcl wi ^ier
2gt;:ninencruyt noemen/
bat beet in (Btiecp en £a fS
tqn Botrye/ om befwil. ^
lcbat(qn (aet aenbe(ïc^ f quot;i'A
len tc (amen met booplens bangt/g^e Bl^ß
Iqclbtnyflens.nbsp;i quot;
^(tetfoên.nbsp;Î
2gt;^^celc^ti82glgrnett/^et
^ceft veeî(îrnycplen8/enBffiKyt^em t^r
nitmetDedvltteg^elen.S)e blaberen
(qn be blaberen van ^Bnbymc feer ge==
lqcl/beer(ïcbic wtcomen (qn som
Wt. ^at(aetbangt oneral aenbc(lc
icnmet booplene tfamen gcbtongen
gbclqclbrnyflene.j^nbcbitgbcfeeel
^tmcto^clr^^
owermib8bienfo leyttnçtÂdcbcrê
©teplaecrebSmtèo^
^rttyncncrnytwadgccrncbqloo^
penbc water, macvrnenvmbte bier
te lanbe met/ mqn8 wetens / mcr men
On 2rngw(îo en BeptemSfow^^^^^^
t (ófalmen
-ocr page 140-fofaïmcnalpbanlTinfaetrcrgabcrettXcrlèluertiïtb?^
rqs tc coope/alfonbsp;fcrnp / enbe r eeUtebm coopmt om m^^
bcircrt tenbsp;bter te Uttbe ett wotbet ttocb niet feer sb^r feert/
wmt bet 18 bi^ ttocb m'ew enbe luttel bekent.
mtmt enbe complejw'e.
B^nynencrnyt ie werm enbe b;oo0b^ / ^^fo wt ^ Ottf«« latqnfcbett
i^erbarto rercUert bebben.
C ^^Dttccnytrnfubtnlvanfubjlantte/enbebetfcbeybctenbevecbni^
0t:onet«eyet?ocbttcbeyt/enbebnmotenenbefluymen.BDactromee(lgoet
mwqnm0bertomenvoo:begb^nebiebempicbopbebo:fl|qn»6etlo(i
OOcFbe r^tne/enbe ben rtouwen blt;^er maent(ionbe/enbe beeft meer
ber rirtnyten enbe operatien bie ben bitteren binnen toegefcb^enen wo:^
ben/gb^lndalswitotanberplaetfenbicwilsgbefeytbebben/enbeniet
van noobe en is fnlcjc bier weberomme te verbalen.
^en ndem. B^ixh^ capri.quot;rt?tibcit (Bcyunhdm.
^t crnyt bat wii bier
Seytenbaert noemen
ibeetalfobaerom bat
jn'n bloemen van faet
foene eenê geytêbaert
gelqcH (qn/enbe baerom beetet ooc in
£atnn 25arba capn'. tHaer oft bit
crnyt bat Pycnocomnm is baer SDio ^^ ,
fcotibea affcrqft / baeraen twnfelen ^m
ttocb reel meefiers. tHaer wat onfê ^ ^^
ineyningbe is / bat füllen wq biernae iv
rerclaren.nbsp;/ö
ï)efett©eytenbaertistweeberbAit
be^lDen eenert i» boncfer bof^
fcben/enbienb^^t^« wtnbsp;W
tenbaert/tot meerber onberj^eet tó ^
ben anberen bye in rocbt^ beemben
wafï/en bien noemen wi B^mptgey
tenbaert/enbebib^^t
nentSeytenbaert.
»nbsp;iaetfoen.
2:gt;en wilbett(8gt;eytenbaert is eenen firnyct/biewafibnïcnbitnsboo^
0e.@inenfieeli8gecantetoft0eboect.^eblaberenbebbenrontfommc
tgt;eelfcblt;^erbett/3eli}clbatloofrAitCa(ianyettoft6^feler.2)ebloemeit
ftjnwit
-ocr page 141-bamgh^lqctiSttbebaerwtcometUgttghetAppett/öhelHcBaeit^
fcte / mbebat is fqit woucl is fwm eitbc howtacbtich / en bin?
nen wit JX^acrwt weite mcccBenis bat bit gbewasnietf^nenanb«
pycnocomnmbaerBDiofcotibesaffcni'ft/ghemembatbebefcirq^^^^
metbtettmetenaccoibeert.2)enBeembtgeytenbaertheeft(?elenbieß«
bnnenhol/wcanticb/brnyn/enbefomwqr^^
€ BercrenlooneghelqcB/enbeelcBp:incipaclblAtboo?fnebenmet(ifntte?
wenblabewnghelqcB2t0rimottie/maerriip^^^
bloemettftntefamenghcpact/meet:b4nbebloement?att2rbicB/enbcß
f^wit/gWqceenbrnyneacntefien/enhebbeneenenlieffcli^^^^^
©0 baefi als bie vergaen/fo wo:bet faet/bat is ghelqcB loocB jaet/ oft
gelqcBclcyttfcberpewemBens/elcBmctb?qtapeens.B:)ewonelislan
m aller manieren gelqc be t^ater wo?tel bat wqf Ben/ wtwenbig fwert/
inwenbiglenerverwicbbrnyft/(lercBvanrnecBe.rDtbererbeM^^^
canelcBwelmercBen/batbitgbefTacbtnietfeetrongbelqcBenisbenpy?
cnocomo/baer ^io(co:ibes affaqft/wiens (leel is viercant/en bie bla?
berenfqnrowenbehert. ^ebloemen fqn witgelqcBals
batfgeti8iloocBfaetghelqcB.tgt;ewo:teli8fwet:t enbe ronbtgelqcB eeit
ö deynappelBen/enbeisbinnengeeUi^nbeghemerctbatbewottelbittet:
2Den Wonbtgeytenbaert tvafi in boncBer bicBe wonben / fomtqts
oocf m balen baer vcellomber is.öcn anberc wafltnbe beemamp;en/föm?
tqts oocB tnffcben bootnen enbe bagben.
^mctjc.
©ibloeyenmJnlio/enbebiengencousbaerttahAecfaet»
® tV nmtt mW compl^'e.
Bcybebe(Seytebaerbett(qrttvermenb:ooghevanttat«erett/bweldif
men licbtelicB mercBen can aen hären fmaecB/want bien is bitter.
^nbsp;Sitecwci^tmbetvetJcft'n^e.
Lifne.@ibteii
ghwbenvtottwen maentponbe. ©iboenoocBonergbenen. S:)it
ghepooten enbe gheleytopfweeringhen
boetbiet?erbwt|ttett.3ttfommahetbeefta(leop«
ratieitbie bitter binghen pleghen
tehebbeit.
«s ^Äitaiot^
-ocr page 142-©ennaem.
21nbsp;(Dttencrwyt VAit piintoBlattam g^cnowipt/
ombefwiUebatrnbe motten ita trcct. ^iofcciU
besnod^^^aUnnsenmAtctt vanbcfen cmybc g^eeit
mentte.
^(tetfoem
iltottencmyt0elqctbenlCOolanytwd/m«erbcblabcrcttm|5^
reel fielen* Be bloemen fqn bleectgeel
gelqct als be bloemen vantOolcrnyt.
Bo ^aefl als bte verwelcten/fo wo:^
bent cnoptens g^elifcB beX)lafbollef
lens/baermleyt bat faet.Be wottel
IS gra wac^ttcb/ en ^eeft veel veefelen.
©teplaetfebaet^ttKxtfi.
Bit crnyt wafigewnebq vltetcnb«
watcr»
»nbsp;©enti^t.
^etbtacc^tbloementn^ttm'omb«
3nlto.
©te naeuet^ enbe complejwe.
Bit-crnyt ts fbnbei: twijfcl wct^m en
btooge/ bwelcB mei:cteltcf ts wt (tnen
(maec0/want ^)et t's bittet:.
jlgefi batmen bit crwyt op beerbe
wotpt fo comett be motten enbe fcl^ie^
tersbaerin. (Sbeenvirtnytenmeereit
jcrqnen bie onbe meeflers vm befen
lt;rnybe.t1^ocbtlt;^nsfo^ettetallebeoperatie/bieanberbittet:crnybetttolt;s
gbefc^tcnen wotben/gelt|ct als ben (Beytenbaert/vanben welcEcn wqf
iitt»ootg4entgt;eCapittelg^efc^:e»en^gt;ebbettenbcanbct:meer»
LXVIL
21 äT:^ 21ncre^eetm^«ec*:B:omna/cftbcittl4tqtt21»ena.
T^aneris met fqnloof/^alm Cttbe cnoopen bcn tDeytc
oftCer»gt;egclqdf.£gt;earen(Ittypcttoocfwteengrafa^«
tigefc^eybc/wbe|i(lÄe»wqttgt;att«ett.2:gt;atfaetisf^ei:p
cnb«
m ^ottmmt^t
LXVL
'nbsp;£4?. LXVII.
«n^4tt0tlo8/m(rcbebevlt)e0e!eftt)lt;«t^ Äuena.nbsp;hmc^,
gcitbcrtwcc coKit^ens oft gmeitBctts
itcffeit cm/ bie (qit gecloueit enbe wtgc
fp:eyt/aenteliegeliifcd8fp:m(l^gt;Ane.
Be wouel bieyt ^aer op alle fiben m.
^anetrwojbt^ietrtelanbeenbebof
wen tnt lanbt oneral (eer g^ewonnen/
meertot voeber vanbe peerben/batt
totfpqfebermenfc^en.
©entijt.
6anerwo:tte0ettbe:5^entefjopt le;«
(Je van ^ebmario enbe iitt begin van?
benmeerteg^e(aeyt/enbein2rttgnllo
g^emaeyt.
©te natuet; enbe compU^c.
6 «nere gevfeert tn mebictnen/al
fo bat (g^alenns claerlict befcrijft/i8
cont vannatnere. tHaer alfmenbt'etn
berfpqfe vfeert/alöin^anerbtq etcfo
18 ft tverm van complepie^tTlaer in
beyberleymanierenfobtooc^tflt.
^4nerebiemtveltotplaeflerettbacraftcmaeettgeIi|cfal8bedB^erffe.
6anerenbtqwelbereytenbegefobenfqnbe/(Joptbencamerganc.Bat
^nbeabltrittgeertofttreaoocgeenwenici^tefamen.
tE:eBelbe(ienoft]^roefbe(ten(iJttbianontnerein onbenti
ben onbefentg^exveefl/g^emerct bat p nocb op ben bac^
van^ebengeenenrec^tennaemenlgt;ebben/banbatmen(c
na ben Bnyt(c^ergt;nacrtfpa noempt. XVant mibsbien
bat(igecroncrelbeblabereii^ebben/enfcboonbe(tettb:af
^ rru r .nbsp;fectfoen.
Äroe|elbe(iett la eenen (Irnyc met veel tadm/bmm bat oneral veel
i iij fc^erpe
-ocr page 144-mixQtimtfttn.nbsp;LXViir.
fcberpecnPdmbeboomcttwaflctt. Vuaaifpa. etchlbcftm.
3Dc bkbercn (ïi'tt ront/Brouö/gcctOrtf
dcU/gdetftenbcbooifttebctt/gelqce
batloofran ilppc^^cblocmm bcb^
bcttvnfpwrpwbjttytt bkberlêsrotp
B omombatappelEenbwelcgrocnts.
IPtbcleblöcmettcomm (c^oott xvit^ ~
tcclaergltdcnbe be|tcn/btc |qn ccrfi
«mpcr / cnbc bacrna Ale ß tvip xvox^
bcn/fowo:bcnfnfnct
©tcBclbcjlcn WÄffcn ontrent bc tny
ncn/bcggcn/cnbcbtoogbcgmcbtcn/
macrmctoncmU nochtans wafibit
gcw49 tc lanbc als tCantwcrpc»
mctgrootc mcntcbtc.
^entijt
3nt bcgmfcl vmbe Kenten / te
tcn inbctt tHccrtc begint bcjcn firny d
grocn tc wotbcn/cn mbcn ^pttl btctr^
get ftn blocmcn/cn co;t0 b«cm« bc
(C ©te natuet^ enbe com^le^we.
iDitgcwas is continbcnccrficn gmctpcrfectcli'd/oftmtbegm(clrAtt
bcn twccbcn/cnbc btoog^c inbcn anbcrcn gr4ct.
jDc bUbcrcn gcncn gcfiootcn cnbc opgclcyt/ft'n goct r oo: bc gciic bte
btoilt vtcr bebbcn. tVTcn fcyt ood bat bc tadett vatt BteEclbeften «Ibct:
b^nbc tooncctc cn tnfecttc vctbitncn/ aljmcnbtc voot bc boo:c oft vcn^
ffcrcn (it^oyt oft b^ngt. Ünbc bacr boo: comct fonbcr twifcl b Atmen bc
tnyrtcnmetbttgbcwAsbcwacrt/watttmetlqnbootnettfo bonbet bat
goet viii bAtter ttkmant tn cn mAc^/cn bAcrenbonê (b retbnnct Alle too^
wcricenbercrgiftingcbtcbcnboncnfcbAbclicEfqnmodbtc. (Bmmm^
bet: e^rpertentt««« weten wt op bit pAö te fc wen r Attbc @teMbe(tett.
II
€(Xp. LXIX.
3tgewA8beetenwnBAlfcmcrnyt/nAben£Attïnfcbcit
« m nAcmBAlfAmtnc/wAnt Alfo woibctop bcnbAcbvAit
I bebengebeeten/enen beeftnocbAnbersgbecnennacm/
quot; ■wtbicirootfA^enfoi'cEmcync/bAtbitcrwytmonbetttq^
bcnmctberenteitW^g^wecp.
Qi
s^
£4)). LXIX. '
Haecfom,
commerm/mölt; )î foeiig^en fom en^^
b«tg^e|l«lt;^tc»««£ocommctm. Öewucf)t.8 wnbt/bo« K
Cnbsp;ImŒZ/
Ï
Cap; L'xïx^
mam fcboo» Igf^wtnebloemm/bic fm acbtci: om gcweljt/cttbc gb«
óbmtgèlqcFaTs bêHöcmm^ 2^tbbet:fpo:ctt. Zie ba bloemm afvah
flaettbcgcUicBccttmtop/cttbctseerPvartcolwcrcgtwmmbaccttabiccce
gceU2tl8 befc vind)t rqp cnbc tqbicb vooxt/fo boet fq b^er open / en bacü
vdtfAetwt/batt8becleynrOtcBennietfeeronghelqcB.S)cwo:tel^
oocB wt met veel veefeUnghen.
SDieBAlfemcrnyben/bAcrwïhïcraffpteBen/enwafrenh«»^
met vanb^^crfeltten/maermettmoetfeplanten. ^et 18 een v;embtgbe^
wa8/ettbeonlattC)i;mS)nytfcbl4ntgheb:Acbt.
9Dttgbewa8b:engt(qnbloemenenbcvmcbtenm2(ngtt|ioettbeöe^
ptcmbtutnact: bev;ncbtcnt?anbatwqfBcnwo;ben cerrqp banvan
bmanmïm.
Ua mm acbtê/fo fijn beybe befe crnyben en fonberltngc bat wqf f en/
b:ooge inbentweeben graet perfecteltcB/enbe werm mben ecrlïen.
ü menheeftvanbefccrnybenmqnswetenettochgeengrooteerpett'ett
tic. tHacr nochtans van bccrfïc gcflacbtc maect men een olie/ albns/BDe
v:ncbtleytmenfommigcbagenmoltctewcycBc/cnbemcnfetfembefott
nc/baernabecBtmenfemet mifïoft cerbcfo langbctotbat fq verrottet.
^nbcbieoUebceftbanbccra^t vanBalfem/alfo fq fcggcn/omalbcr?
ley wonben tcbeylen.iênbebootbi'enheetmentBal(êmcrnyt.;3nfom?
ma/beybebcfcghe|lacbtettvancrnybenwillenwontcrnybett(qn/enbe
hebben fnlcBen cracbt enbe opcratte/ghelqcB als bat crnyt bat ÏPonbett
crwyt ghert^empt wort/baer wi af fcrqnen fnllen alp tqt ïs.
^ennaem.
Ti é ^ ï)ethowtoftC8^ali(pbo«theetmlt;S«ec^lt;£gt;lycyrlgt;iWenm
£atqtt2Dnlctörabiit/enmbc2lpoteBe£tqnirm'a.iSnbe^^
baero öneth^wt/otn bes fneten faps wille bat inbe wo:
tcleniö. S^faetfoen.
tebUberett/biefqttclqmichi»ttlt;gt;Pe»/lt;^ïöegt;Pnmetgitmibeprer^
Cttffcbeit
J9(tn ©uet^ouc.nbsp;LXX.
€t$ßc^mbatl00fenbc fielen conti putpmbtnynbJomBette voozte/bée
ßnben6y(tctnt^0gelqcZl$büwmallen/f0cmypcbaet^^
l^axvïens vct/inben welcf ett twee oft gmenUne befloteti Itggen/bie
ft'it beZinfen niet oitgelii'c.B:)e wottel
iamp;lmc/enbinnengeelgeUicïaleldof' Glycyrhiza.^ euctboiir»
boomeit ^oitt/bwelc^ xvii Paltitett?
^otit^eetert/oftbetrwottel vait (B^ert?
tiaett/ettbe is xcat ampet/ntaet nocb==
mnsfiiet/eitbebaerwt btttcBtmerte»
maectmetteeitbicfjap.
B ^icpUttfcbmtmfu •
H54t4lbet:be(ie (E^alifli^otjt wafïtn
Cappabocia eitbe ponto.Baerettbo
weitfoeitwafibatergfle eitbeflec^fie
tttet boueit tit Buytfcblant/ enbe ptin^
dpalict Oittrettt Babettbetrg/ xvM bat
vp0xt (eer gepiefeit fenxcaß baet: met
Sroote menilt;i)te,VOaet bittet eens ge
plant xv0it/baet cruypetvoouenbe
voon / en en laet ^ê niet wel wtroebè.
©mcijt
6etbloeyt tngt;lio/enbe ft'n faet
wott inben 6et:ft vetrgabetrt.
Bnet^ont is bes men|Hgt;ett natwere
gants aengenaem enbeqnaem/want
^etist:ebcliïcaenwetrm/enfeerbiinamibbelbae^
fo eefi voc^ttc^gt; van natnere.
(T r ^ ^tVcmc^c cn^copcmctc.
^^^ ®we
Ktt/al(men bat inben mont neempt/ enbe van fdfs laet fmelten/en inbeit
10 g^enefet bie g^eqnet(ïeblafe en alber^anbe g^eheten bet nieten. Bit
voojjeybefap inben mont gt)efmolten enbe ing^enomen/vetrflaetben
feergoet is vooz be mag^e/fo mad^ment ood vfereit
mebictne bet: magen/longen/lenev/blafe eït nieiren.
Ättbe onermibs bien mad)men bat (Balijjil^om n?el
St^ootac^tenenbein weetben^Oöben.
DanBpe?
-ocr page 148-m
LX X L
©ennaemgt;
gealfmcttbictttfittcïm wrqfrBDc ße^
Ictt biagett clcytt ptttpuracbttöc bloemf
fcnemtfop/cttbcbicftitt öbelqcl ^olc
oft Wmlctt8/cn bat
jvotbêrottbc fc^erpc boUcfens bic (qrt
volfacte/BDicwortclis witcttbc
vcclïrtobbclctt cttbc vccfclittgb^tt^
©tcpUetfebaet^ctPdlï.
25 iDitcwyttvajiöccrttcotttircntbcttty
ttCtt/Ottbc mwercn/cttbcbi bwatci;.
^it cruytblocytw ^uttio ettbc3»#
Iio/cttbctcbiertiïtma^mctttooclv«:
gabcrctt.
©te natuet^ enbe comple]i:te.
2Dtt crwyt is (Ubtql vatt fubpattcic/
^ctbiooc^t/bct vctrbcyltoft boet vcr^
bïvtjttcn/cttbc macct bttttttc.
^ ©te cmc(;t enbe opemcte.
(C ^ S)c ^bcrctt/batfap/ bc flclc» cttbc
dart van bcfm cmybc/vcVbcylctt oft
fwccnttöetttttbcootctt/'alfmctttmctajqttmcttgtenbcllootct/cttblbcö
ttocmbc bUbcrctt/lïclctt/cttbc fact/(tcbctt/cttbc bic vlccratictt cttbc
fwclbacrmcbebabctt.2)cblabct:cttgbe(iootctt/gbcttcfcttbcvcrttttylbc/
rottcttbccttbcvoottsctcttbcfïvccHttg^cttcnbcbctt cattdcr/alfmctt bic
mctfóutbacropleytgt;2)at(«pï'Sbcfcttccttybcvctb:pblroop
I pc^t/cttbcooclbcrgbeettwbicbqttavoot^ajacttsgcbottbcttïvotbctt/
alfmcttbatactt(icb^baccmcbctva(fcbctÄ)at pocbcr van bcfêtt crnybc
gbcttcc(i/cttbcb:oocbtbc v^'cbwc«cnoftfpcttc. ^at factccnbradè»»»«
fïvacrittg^cttomcn/boob^wbci?erbiqfjbcïvo:mcn*
Panonfcr
-ocr page 149-an^nfer monrom ^Mm.
fiap. LXXIL
Z ifHiKN nfctrrtouwettBcbptroo beetm (Bikq:inlatm(BaU
boet rmitm mbe te g^bet: löopm.
a^faetfoen.
(Dttfetr w«we«Beb(li:oo beeftbuitrte/rottbe enbe
effen (ieelrens/enbebaetrome wAflcn
(male fc^erpeblabedens als een wtelnbsp;Galhon.
^ettoftmbefentronbtfomgefebtrAn ^m^^onvpcn^cbftvoo.
onber: tot bonen toe / gelqcB een flern^
f en enen recce van malcanberen/gbe
Itfcïam Cleefcrnyt. 6et btaecbtreel
cleyn geele/btde/enbe tfamenge^oo:? ^
pte bloemÉens/btei: w Affenbet: r eel bi
malcAttbeten/enbebebben eenen goe^
ben enbe fiercf en weet BDe wouel is ^fe
feecreefelacbticb / enbe gbet?lodgt;ten/
enbe ccnypt biet: enbe baer.
B^itcwytwafiop g^ebowberel^
ben/beemben/ enbe in fommige r ocl^
tigegrafbonen.
^etbloeyt meefï enbe rolcomeliqrt
in^nnioenbe^nlio.
©nfet r:onwe» Bebficoo is b:oo
g9«/enbewatfcbet:pofttangbe»r.
^ ©te cmc^)t enbe opmtic.
'^^bloemenran (Dnfetr rtonwen
^ebbeflcöo g^eflooten/ leffc^en ben
Rijmenbiei^ndenbteect enbe floot/ enbe inbennnefeboet/fo (ielpeit
wtiooptJBifqnoocgoettotremoebeleben/alfmêtmetoli^
ienenoemetwasmengt/eneenpl4efiet:baewfmaect.B:)Aei:omfomac^
menran befe bloemen wel een roctwlt;ite»:ma^en root bege^
nebiemoebefqn/ombaewntebaben.S)ewottel
recwec^tbenlnfitotbiïfliipen.
X)attPoleye.
-ocr page 150-oim^
^cnmm.
(Dkyc^cct mCg^ttcc^Blcchoit cttbc(Skchott/cfïm£rt?
nf it pttlcgmm. cozfaU enbe ceben van befen name
hebben wimonfeniatqrtfchen^erbanogenoechfaem
vetrclaert/enbeents niet van noobe batmen fnlc^;bebie?
bebengenenbiebefetweefptaBennietenverlïaen.
piinins enbe 2(pnlei«s fmfnen batter tweeberh^^«^^ cht^» 15«
vanpoleye/beeniôbatmanneBenenbebanber bwqfcem3Dere(qnbey
^ be malcanberen gWcB/citbe en hebben gh^en onberfcheyt ban inbe
bloemen/ want bes mannegens bloemê (ïjn wit / enbe bes wqf Bens (qn
pnrpnrb?nyrt.Öommigeonberfcheybenbepoleyealbn8/tewetetam?
me enbe wilbe. Xgt;anbe tamme poleye maecBt piinins bmanneren. pe
wilbe is een maniere van tUwnte/in £atqn ghelgt;eeten Calammt^a/
ghelqcBwibatverclarenfnllenal|ïtqtis.2ll6bitcrnytbloeyt/enbebie
fchapenbat pïoenen enbebaerafeten/fo worben bleetenbe.
faetfoen.nbsp;^ , ^ ^
€ poleye mannegen vlichelt hier enbe baer op ber eerben / enbe wafï ee?
nen cnbitwöhooghe/alfï ecgens aen mach opcUmmen^öe blaberen fqn
betl1iïgeleynegelqcB.S)etac^een8ennbsp;^
jîeclBeîîsjqnharichenberootachtici). ^quot;i^smm.
S)e bloemen wafTett rontfomme ben
(îeel/ gelqc aenbe tHalrone / enbe fqn
pnrpnrbïuymlDie wortel is vol veejê
linge, t^at wqf Ben br aecht wit bloey
. fel/ anbers ee(Ï ben manneBen in aller
manieren ghelqcB.
^teplaccrebae^rtvpafl. .
^ poleye wa(ï geerne op ghebo wbe
enbe vochtigh^ plaetfên/en waer bat?
tet eens compt/baer bitnet hangen/ en
voorts en vooUö/enbe onertrect een
gants velbt.
poleye bloeyt inbeiï fomer/te we? ^
ten in julio enbe Znm^^f ^^^^^^
crnyben van hitte verbroog^^» ettbe
vecwelcBcn/enbe alfban fO worbet
vergabert.
bat be poleye tangh^^»^
eit wat bitter is/ fo moet hi ooc werm
enbe
LXXIIL
21
^m^oupc.nbsp;LXXIII.
enbe btoog^e fijn mbeit bccben gmu
m • .. ^ ©teemde enbe O waete.
tegmbencmmp. poleye met wAtcrcttbcajiïttm^^
batwalgeitenbcbatmmfel/cnbefnagm^^^
mert/compt^Tqte^uIpcbcg^eitcbtevartmqitige
^poleyeg^c(ÏO0tmcnbcmcta$qttVöOtbenttcregc^gt;oubctt/b:engtbe^
ite biemonmac^tg^)eitanert (Iftt webetromtot^acc feluctt. Polm
^oo^tengepuliimjccctofttotafr^^^
metgccfimf^tttgcfiootettfqttbc/isftgoettotAUerlcyhant/^^
3 poïcye m xvüUt g^efobeit/ m be lebeit bacr mebe gc wancbeit/vecbjuft
bat mecfel, 2(lfmett poleyc in watet: (lebet/enbe baennne fibt/fo ift goet
^tmflatten/^eirt^eyt/cnbebettcmmpbermocberfiiJencmnl^ettvan«^^^
poleyegemacct/enbeopt^ooftgefet/vecb^q^^
s . r' A T ^ gene bie^ube en voc^tig^e bcrlfenen bebben/bien is goet
oatfi|poleyencc|en:rpolcyemetwqngerobeneng^e^
nemenbe goet ben genen bie be vallenbe /Tcctc Rebben. Qile men ongbe?
font water bttttcfen moet/ fo falmen poleye b^eein ïeggcn/ofc bat poe
c^bebbcn/al^ajrlacmebelatettfl^^^^
iêntiactt ^cetctt be fommig^c ooc^ Bitter wo:tel/en wott
in (Btieq: enbe latqngenoempt (Bentiana/nae ben naem
vanben ConincH (B^entio/bic bit crnyt eerpwerfgbenon.
ben^eeft.
«nbecffen/ecnenvtng^erbicl^/cnopacbncb/mbetweecnbitns^oo^
fc*
LXXIIIL
^mmlßngcd/mUUggkmmfi Gentmna. (Scntmm.
(ï( gcbccltd wtflttypcn/fo boen |i
opm/cii ontplnydcnnbsp;bebloe
men afvallen/ fo wo;bent cleyn fcbelp
f ens/baetm leyt b;eet en effen faet/ bat
iebatfazt van geelXgt;tlteren
BDe wottel 18 lancB enbe btde/ wtwen
bi^ graw gbelqcB eetbe/ enbe binnen
geel/enbe ie bitter ran fma^e.
(Bmtiam wafi op boogde locbtige
betgen/ enbe in balen en ralleyen baee
veel lomb;e enbe veel waters is / enbe
ie bonen int Unbt feer g^emeyn. ^^
©entijt.
(^entiaen bloeyt mcefi in CJunio/
maer in ^ulio waffcn ft'rtblt;*wEens/
baer bat faet inne leyt.
0te namer enbe complejcte.
(Bmtiam wond is werm en btoo
ge / enbe bat ie wd te mevchn aen ben
fmaecB/wantbienisbitter.
©tecmc{)Cenbeo})emtte.
£ (Bbebtoocbbe (g^entiacn wond gepnlncrifecrt/enbe twecbtad)mlt;t
baeraf meteen Inttd pepers enbe rDifnruytcgbctcmpcrt/inwnn
btoncEen/ïs wtnemenbc goet r oot bc g^cne bie van vminilt;i} g^cbiertc
gbebeten fïfn.iêen b;acl)ma gbeb?oncEen vAnbat fap/bat wtbe groctt
«jOitden gbcbtnc^t xvo^t / verbnjft bc wccbom inbc fï|be / enbe is goet
V0OX bc gi^ene bic van bouen boogde gbeuallen fïin/oft van binnen gl)c
bo^fïen jif n/wantbit fap vcrteertbat geronnen bloet/enbeboetbatret:
gaen.^et is oocH goet met water gbeb:oncïenrooibeleuerfucl)tige/ert
.Ä'ko^^ bcbcg^bieeencrandcma^^
'nbsp;'' fbmaectmen eert tapten ranbcwo:td/en men bocbet inbe mocbcr.BDc
wottdisoocBbeqn«emtotbewonbcn/cttbepjincipalicftotbegenebtc
feerbicpfqncnbcrOOnsetcn.SDcfgdifcroocgbatfap/alfmcnbatineeit
bocc^EcnboctettbeopbeOOgenleyt/folc|fcbctbcbitteberoogen. BDat
^ fapbientoocEtotalberblt;^nbemifmaectbeyt cnbcplacBcnran bnytoft
i?d/alfmcntbaermcbebeflri}ct. 3nfomma/ (Bcntiaen wond enbe bat
fap baeraf boen rcrbwqrtcn/ rcynigcn/fuyucren/ enbe nemen wec^ al^«
Ic rer^optbcyt. amp; ßn een wtrtcmcbc mcbicinc tot alberbanbc vtnqnf
en fqn oocB f^er goet voot een qnab^ magc^tHacr bat fap falmcn albus
maïin/VCim fal be wondert groert fiooten en rqfbagen lancï in verfc^gt;
^m 6meton. mp. l x x r n l
watet: tcweydclcggcit/mbebacmatfamett wcl (tcbcit/rokifsctotbÄr
bewotteIcitbottcitwtbwatct:lqcHm.ti:abefeitlaetiiiebwatet:vetrcöe^
kitoftcötttwotbett/eiTbcbaitbocttnmtbootcettcitfdtgt;0Ottett(Ityttcrcit
|trainiiit/en mm latet wcbcr^
gbfl»icclt;ilöb«emcl/eitbe baitvet:wacrtmmttitcmß«itmct:tiycle oft
ccrbettpotbiewelgbelootts.
£(xp*
©enmem.
12r(ibloemeit beetmeitoocl anbas peoitimblocmm oft
j @tit^citt:ooren.igttbe iit (Bzmxvott lt;0lyct|ibc gc^«
tm/mbeiit Utiin pcom'a eitbe Cafia l^atba. SDc ootja^
tmmbncbmmvan befe ttammflamiit ottfmiatiiit^
fQ)Ctt ^awavio vctclmu
^tt auyt lö tw€cbct:blt;tnbe/wtj[fleit cttbc mmtitdcit. tyat matmahn
bectmc!tntm'ttcwottel/cttbcbatcitbebiclttöcbmctgc(ictt. SDatwqf^
fcit ^)cctmcit mct fttlclc itamcit/gclijci als voo: vct:^aclt (lacit.
CcgmbclÄf^c^mmbtctroonbsp;ao^fJblocmm.
bcfcboöitfcbttctlcttswt/cnalsbact:nbsp;r^/^
bicopboefo wotbctttficlett bicwap
(citccftcUcboogc. ^cblabetrcalsbtc
cctrfi wtcomctt / bic fqit bmyittroot/
mactTbocIattgctr^ocmccrwotbcit fl
gtroett vaitcoluct:e4^cblabct:cit vattf
batmattclettfiittgeliKlbatloofvatt
^ nötcboome4beblabct:evaitbwijfi:
^mßttboorfitcbcitgbelticlalsftty^
oppct:(ic vattbc fielen waf
(eit fc^oon i:onbc Bnoppe/cn als ^act:
bic ontpluyclcn / (o woibcnt fc^oon
roobe troofen/bierrommigef^fncen
9lt;tntbreetitttt:onbe/en ßnvAnhin^ii
nen gecieirt met geel i)ayt oft veefclin^^
gm. ^is be blabetrcn van bcfc roofen
Jj*/f^ waffm baet: ^awlms
wtgbclqcB2(manbelcn/cnbcalfmcn
btcopboet/föfietmebaetrfcboontroo
bc cotenlensinligg^cn/bicfqn bm
Sbelqc^^nbcalsbictrqpenbconbtwotben/foctrijg^cnbic^^^
coinct:/cttbcwo:bcttvanbnytcnbcclfwct:t/mbcvanbmncnwit. m
^(tnäfimoemm^nbsp;lxxv^
CwouclvanbrnAttneBcntsvrngcrebtcB/mbeemfpaimclattc/cttbew
«^n^/ettbcbiccttOppettbtebacractt(qtt/bie(iittbc
\\\d/intgt;zt mankm van bat manmUn van 21 fp^obclws.
Sgt;epeom'eft w^ffmopnbsp;tTïacrbwqfBm pkttbt^
mm hier tc lanba in alU hotteii.
Älfmeit bte eert wqle titbeit mont howt/fo wott meit gew Ate bat fi fcberp
opbetongeeftbenjatbittei:(I}tt.B:gt;aet:om foft]tt(tiTwbttjlvatt fubpatt?
tte/jvi btooghcit/ettbe ftiit rebelqcBe« werm.
2Detv0:tel»anl11aPbloemengeb:oocbteiige(iolt;gt;teit/eneeit21matt?
bd grootmet wqrtmghegettett/(uyiiertbet?:Ottweit!tabc!tarbeyt/ettbc
btcttgtbaerhitermaemflottbeÓitberermaitteccgebtottcEeit/verfaecbt
(i oocB bc pmc cn wccbom bc8 b«ycic.©t is goct voot be gene bie bc gec?
ic hebben/cß pinc inbc iticrcit cn blafc. vetbtq ft OOcB be ver(loptlgt;cy t
- ber lener en ber nieren.tHaer als (q met wqn gcbtond'en wott/ (b jfep| '
ji ben c4merg4nc.tChien oft twedef roobc pconien Bcernctt in ron wen
fwertrooben wqn gefoben/ (ïdpen ber vrouwen bloeme. 2118 b^tigc
Binberen be(c eten oft brincBen/fo en laten ft] ben (leen niet waffmlwiif^
t^ieit (werte pconien Beernen ge(looten/ enbe in tHcbc oft in wifii inge?
nomen / (ijn wtncmenbc goet voor bc g^ene bie meynen bat (q in h^rctt
flacp vanbe tHare ghercbcn wotben / cnbc fqf t oocB goet voor be vro»
wen al8 be moeber op waerts dimtlfec wortel falmê aenben hals han?
ghen voor be vallenbc (tecte/b welcB (Salenns eerfï geprobeert/ enbe na
hem meer anbere waer bewonbenhebben.
^ennaem.
heeteit/ombeswillcbatintopper(ïevanbcn(ïelenbol?
1 IcBens wa(rc«mctlangebec^Bens/ in manierê van Cra?
nenoft(Dyc»lt;^^^ö^oofben.iSnbaerwtcometbatbefe
_ _ crnyben bi owfe« tijden geheeten woxbm ^o(?rum €i?
conie/bats te (eggen/@to:cBeitfftAnd oft (Dyenaers becB.
^^ l^fittM^d^M^ oft manierè van (Dynaers oft Craenbe:»
(Eeitw
alseett
LXXVÏ.
rnlgdqd/ettbcbccm bctrba oft 2^obcmatta/amp;«t8 te te
bjecbtöcruyt. S^atrietrbcgcflccbtbeeftblabcrcnbtcßiibicpaerncbett/
cn op bittet wtctt Attbcf c mocbt onbcti*cnt ivcxbc/ fo ^cbbe irtj t Cracit
bAl80cnocmt. H^trqiföcbceftbkbcrcbiefqnbcnBotccblocineauy^
bcgclqcf/cnbcct(g^;attaS:)ci/b4tis(B^ob8gcnabecrnyt/omR^
mc cvaä)t Wille. Sgt;at fe(lc bat is mn factfbert bcn rierbcn geflccbtc feer
gclncB/macrbctisgrootctr/cnbcbeetetBloctivonel/bacrommcbattet
oncrmatcn cmcbttc^ is om bloct te ßclpen.
HDecrfic gefleht lgt;eep ran onbcr opwaccts roobe en baw
root cnbc lgt;ancb. Bqn blaberen (ijn ben blaberen ran tHalne gdqc/cn
jim rmgfomme gc(Ticben/en ran coUtere nict fo grocn. sDc blodens ft'n
feer deyn en pnrpnren/enbc bat tr otben ooc deyn boofbefcns mct beer
rcn8/macr met fo lanc als aen beerflegeflcc^t. £)at bcrbcgcflcd)t becft
oocgants roobc en bayjacbtigc fidcti/bic bebbcn red Icbefens / cn hceft
^nen onUeßten rwecE. Sgt;e bUbere fiyn bec matcv oft bcn ^crnelgeltic.
S)c bloeme jqn rootgdifc als b:efll / enbe bat ivo^ben deyn l)ay:achtiqc
boofbcBens met bec^f cns. ^e ir o:td i8 bi'nne grocn / enbe abfiringcert
ofttrecttfamcn. BDatrietbebeeftoocroobegebay^befldengdiicfc'als
bic attber gcflecbten. ^e blaberc (q'n red meer en bieper tr tge jliebctt / cn
ge^crft gdqc cc bAnbcBcn met red ringer^cne. et)n blocme ji|n bmyn
rootcnrcbelqcecngroot/cnbactwtcomcnoocboofoceensmctffchay?
oc becrBctts/cnbc als baer bic ontplnycfen/fo rintmcn bacrin ri«fco?m
««sbicrotfomombatbecj:fenwa|reit/cnbebattsfiinfact. ^ewoxtd
[^;^»»^witcnbebnytegccL S:)atriifbcgcflcd)ti3bcnae(lcnoneralra
waocren cnbc bloeme geUic/trtgcnomen bat ft ctrootcr fifn/enbc be bloc
^deyn roof t^eiis.HDen fiedis langer cnbcgebayn/macr bi
bmv« bunnc^BDcwottd is feer lanct^nbebi ti)bcn binnengants
^«tfefieisgrooterbaneenicbranbenanberen/enbe^:cft
! geblt;^y^be fielen/ cn fi]n ran onber opwaerfs rootacb
tf^.!«. Jk. I^X'^emdblatr / cnbc wt benfdne comc ooc boUcBens mct
^rancnpccrcn. 2)c xüottd is lanc cnbc bid/mbc beeft red r ecfdingcn.
-HU K rnbsp;.
4Ucbeiemamererattcrnybewafrcnrafclfsirtongebowbeplactfent
-ocr page 156-Gcrania. ^yeo^etrebcc^. Pes c.olumbinus, tgt;«yiicntgt;oct.
Crrtcnbrtlôi
HerbaRoberd.Kobtccbtóctttyt.
-ocr page 157-33loct«?ottel.nbsp;Gratia Dei\
S 111accbAtect:(lctt?a(iptmöpaltaop rattbacbtigbemagcrplactfcit/acit
be ffmtc cttbe op be Cojcttvelbc^Battwcebe xvaß fgt;mttit8 op fanbac^
tige bereif Hetts en ctnytbonett.Blt;tt becbe in bonctei: ongebo wbe plaet
fcnenrcbie^oneralaen^eggenenbagen. Batvierbevintmenfomttfts
op be co^envelben bibe tnymn/m op ^et:cE)Ottett.fbe vvaji geec
ne op ^ooge (lemc^tige berge^lDat fefie fcl)iei: onml inbe beembe.
©mtijt
eer jle ge|lcc^)t beengt Rn bloemtens mn (ionben aen int beginfel
vanbe lenten/enbe jonberlinge ittben2(pnl/en bnetren baetrna ben gant
fen fomet: lanct Bat tweebe / bet:be enbe vietbe gefleckte bloeyen aller,
meefl inben tTTey.Bat vqfbe enbe fe(ie in Cfnnio enbe 3nlio.
^e blaberen enbe wobeien van alle befe manieren van (Dynaersbec
trecken te famen enbe b^oog^eit Avtg^enomen beerte/bat verteert enbe
verbeyltoftrerolneertbc^«mo;ett.
©tecmc^tenbeopemct'e.
^ifmenbateerflegeflec^tintvqngepnlnerircertoftgefobenbn'ttct/ro
verbnnetbatopblafett bermoe^. Cis ooc goet in befer manieren ttvee.
mael mgenome voot be gene bie ivtbtoogc. Cfap vanbe xvottcl is goet
mbcootengebaemBexvotteHolibevtine/enisgoetbengenenbieben
mn inbe Icnben ^ebbem Be blabere en tvouclen va bat txveebe gefleckt
£ iiq
-ocr page 158-©ennacm.nbsp;^nbsp;..
Zpzn wotbcrt in (Bmcp gc^eeten lt;5myU oft (S^oitgylt^
gcttoccb vztdmt in otifm
Xapmfqtttwecber
Icy/tam cnbc wtlt.IDc tamme ^apcn
(^'nooctwccbcrbanbe/witcn root.
batwiltgcjlecbtvan^apm/istgc^
nebatmm2^4p0ttcclcn^emt/bati0
tcfe0gctt/cleyn2\aeplcttö.
afdetfoen.
Bc tamme 2^apen jlïtt van (ïelen en
bcblabercnbcKabqsfecrgclqc/boc
wclbatbeblabcrcvanbc^apcntccr
bcr cnbc grncnbcr jqn/ft dimme oocl
eenluttd omboogc/cnbccnliggemct
Dlat opter ecrbcn. Zie (i beg^mnen te
HoeyeWfe» geltTclcn ft be Coolen tn al ^tó
Ier tnartterenmet Wt gcd bloemen/ ^^^^
jtxA
^ Rn—^^^
SSenbefwem^^
bS^te/JntbetPelp^
Rapa hortenfis rubra.Kootgt;cKlt;Tpfm Rapa fylueftris.
C elcB van bkn is am U fm gcIqc am bm fxvettl Comq« oft Co:mttbcr/
maer ft fiftt cley ttber/citbc ücï beeft vijfckyn fcberpe pwitctBetts/ en baer
tn leyt deyn fabeBen.S:)e wortel is genjeynlicB eenen vinger bicB.
^etamme^^apenwaffenfchieroneral/enbefqwoibenvantfaetiit
vodgt;tige acBers geplant. 2^apOttcden oft wilbe KaepBens waffert
hier enbe baer bq be tnynen enbe op be aders.
^mcijt.
^etammeï^apenbloeyettinbenfomer/enbecriïgettbattOOcBblt;^w=^
Bens. B:)e^aponceleninbeientê/eerbefielenopf^ieten/riïitgoetom
Bennen, lênbe ban fo trectment met blaberen enbe woitden wt/en men
boetet in f ïlaet.^n 3wnio bragen fïf bloemen enbe baerna oocc faet.
^nbsp;^(tcuetmbecomplejtt'e.
^e2^apenfïïrtwerminbentweebe»graetenvocbticb»»oeneer|tett.
SDe tamme Kapen gefoben/fiïn fwaer om verteeren/ (ïr maten wint/
enbeb:engenlnfitotbq{l4pen.2llfmenbe2^apenfiebet/enbeeenboecp
Ben int fop »atmaect/batis goet voorbe gbe»ebie bat conbt poba?
Sra hebbe» / e»be oocB voor vernrofên voeten oft cacBhielen. tHe»
macb be 2^ape» oocB fïoote» e»be oplegge»/wa»t fq h^^be» ooc cracbt
■■^Jlk:
-ocr page 160-pmcî€robcit/loffcrtbevnrtc.:Haepractî80Octtc0ettalbcr^gt;Attbcvcnqn/
Cttbe woît ottcmtbs bîctt tot be t)xiaU 0bebe(t0et. ^et ie oocB 0Ocm
beûuaemompiïttecttbcfttîet:tctcverr«ccbtctt.6ctbîett0tltt(îtotbqP^^
pen. :KoobcrapetttttbepeM0^elcyt/rttAÇettappetJÏtcttbchî(ttotctctt.
Befgeluc^oocbcKapOttcclettmbcfptfc0evM/cttbemetf^^^
bet:eytsclMcBalôf4Uet/»taEettappetqt/cttbcloffcnbevîmegt;2tlfttî^
vattbuytcnvfcct:t/cttbep:mcipaltctalfmcttfcnTetXgt;t]cbboottctt/ÎPe
tc oft Kattctttncel tttctt0t/fo mahn ft ectt fc^oott cUet: acn0cftc^t / en ccn
rcyttlqf S)atf4pmbett(Do0lî ver04bet:t enbe met tgt;:owwettmelc£0^e
tempetrt/maect claet: oo0^cm
(tUamp;ttUtU fiap.LXXVIIL
21
fttlcpclbet:80cnocc^»ci:cl4crt^cbbcn
_nbsp;^aCtfOCtt.nbsp;Gingidium,
îicrncl ts bc pcterccltc oft wt'lbe p«
ftcmUn btïtta 0eIt}cB/ mm bit ts teer
betr/cleynbet:/ enbe meet: 0eterteU.
wottelts wit enbe btto. S)en(îeelis
cffcn/bmyttIiïfi?et:wic^/^ol/enbe met
vecl tAcpfcns ter (tben/ bie bxaQzn xvit
blocyfcUBat faet is kttcac^tic^/fmal
cnbcfcbcrp.
B kernel oneral tnbe ^onen/
baet:wo:tft0W«eyt.
0ibloeyt meefî inbentîîey/cttbç
b:ett0tbaet:na^aet:faetvoo:t.
^immcm^^cornpkm;
3evernelcn l^eeft 0^een mercBclqcfc
wermtc/wSt^etiöcenöbeelsï^rm/
ccttsbccls cont.t11«et:^etb:ooc^tirt=
bentwccben0ract.
l\ernelbictttwelittbefnecten/wat .nbsp;/
ft' is 0oettotter fpqfc row enbe 0^efobettnHen macb 2Ncrncl oocf wel
inbe pe£eUe00^ett/enbe be^onbenombag^elicicte be(t0^ett.^etweus
feci:
-ocr page 161-feagoctvoorbcmagbc. boet wcl water malcm^l^ctmlmwtjnge
fobcit eitbc sb^btott cicti/is feer goet eitbe beqitaem tot be blafe. tHacr |i
cit wil ttictlattg^c gbcfobcitwotbeit. 2llfmettfcvfcert/gcIiïclvootfcyt
is/fo btcttgt (i) belt vto« wen maent(ïonbe.BDc :amp;ernel/gbemeccft
bat(qbittcri8/enbeab(inngeert0(ttfamentredt/f0i8(tbeqnamer:t0t
mebiciïnen ban totter (pqfc.
LXXIX.
m ^^em*
©ennacm.
Z ^ffil^ Kembeetmbefommige (B^infltta^lattïnCHettipa.^ti
ber 2fpotelen ^eetment (B^encPa oft (B^cnepra.
Btem 18 eenen prnycB met groen cnbc ro w (!elen/cn^
- _ be met veel taclen/bie fïfn gbeciert met veel cleyn blaberf
men afvallenjo waffen baer ron we en gtgt;ebayrbe bawlens na/baeriit
leyt faet/bat ie be tPiclcn oft Xgt;itfen niet ong£)cliïct S)ie worteliegeel
van colnere.
^ ©tCpkCtfcbdCtÉilDa)!^nbsp;Genifta, 15tctiu
Btem wafl geerne op botre fanb-
acbtt'gbe plaetfen/in boflclgt;: n/oft niet
verre baervan.nbsp;y
©cncilc.nbsp;A
Btem bloeyt in mat'o en Jmtio/ \\ 4
cnbaerna volgenbe^awfen8/b;ier?
in leyt bat faet.nbsp;^OTl '
©te nacttetJ ettbe complej'te.
B:cmi8 wcrmenbjoog^é ïnben
tweeben graet / en bat f entmen claer^
lief wt (ifnen fmaecl/bie bitter is. ' ^
^ ©tecwc^tenbetvercftnae. ^
^at fact pn^eert feer gelgcl tTiep ^^
crnyt/ ayn^esa^É'^lC^ia^
»4Mmclwatcn®tireninttcempt
cnbrinct. iiffbaer«^ wotbet bion^
fcntibenfect!gevfeerttegcnbatg^
SH^ / bie grone enbëtaeyrbn^
moten / bie een oo:fale fin vant po^^
bagra/bieiagbetenb;qnet|lercfeUcl
afbootbencamergancl. B(#faet
lo|l oocE bie v:i|ne/enbe breect ben fJeen inbe nieren enbe inbe blafe» i^et
verteertbeclieren/enbc alberley g^efweU mcïenvanBtemmet
bebkberettfommtgebagbcnmamteweycBgbdeT^en^
baerwtcomptfapcttbevocbttcbcTt/ettbcalfmcnbfö'b:qiootbnn
mm ßoetvoo:bcgmebiebat Bcmtica oft wcebom inbe brnpc^cb^
bmieommi0ekggcttbtctcwcydetn$ccwatct:oftanbcrgefoutettw^
Ht/in'oe mahn bacwfcm dyfiene. Btcm mct wdms liefegcftootm/
18 goet tot xvccbom mbc Emern
m^txWtB^ cap.Lxxx.
^ertnaem.
igcbbtcm nocmpt mctt oocE ©tcEcnbcB:cm om ßttbct:
^ßclcncttbcbl4bcrctttt?tUcbic (icEeit. ^nlatqit wo:tbit
cwytgcttacmt(HcrtificUa/bati8/Clcynctt(0m(l.
iactfoen.
jE^crbbtcmts ccn ßmycphn nictowct: twcc fpattrtcit
booge/met jicEcnbc Ärt/bic fm grom van colwcrc/cn cmsb^^t^
acbttcb/eitbcbiclïfttlBccrcctmctdcyitnbsp;.»^.„bbtcm
bUbcdcnsgWd bctmfcm e^tt Gemftdla.
bloemett |lacttacttdcEctt|ïed tfameit
actt makaitbetrett gecltfl / eerfï gelqct
arcit/cn fqrtgcel ratt coluctrc/bcntOt^
chn oft iSrwFc bloemett ittet ongb^^
ltïcLiênbttwo:be«deyttbwEeit8/
cn baetrtrt rmbtmctt tont t:ootacbttdgt;
fact^^ic u?ottd is lattcE enbe
acbticb.
B ©te^^ketfebaeteviDafi.
BDcfen deynen Btem wafï op bo:s ^
t:c/fattbacbtige cn otigcbo wbc reibe.
©mcijt
^n ben lUcy btaccbtbêiêerbbtem
gcd blocmeti/ cnbc bat woibctt itt Jn
ltodeyitblt;^wEetts.
0te mtu^ enbe complete.
;^ct:bb:emb:oocbtfeer)rt/ttOcb^
tattsfottbet^btïteit/mbebatEentmcn y
cUztlicxvtmfmacd/xcantbxmshitnbsp;^
tcircnbettrecEttfamctt.
BDat fact is ben r ettittigett gbebicrte conttratic. BDc blabcccn in watet:
gcfobcn cn gcbioncEcn/ficlpen ben rionwen bact: maentflonbc / eit bm
loop bes bnycEic.j^nbe inbci^waerbeytbitcruytbeeft feet; ccn opetratic
enbe aacbt gelqcC als bat crnyt batmm Peertsjlccrt beetct.
LXXXL
2( /^iT^j^(Dotrndiloettcrttyth^ftbicnitaembaerbootbattctpcr
0Oct eitbc beqwacm ie tottè coobcrt loop oftmelifoeit. 3n
(Szizcp wort btt cruyt ghchcctcit (ggt;itaph«lmm/m latqn
Cctttunculwm of Ceittnitcttlaris herba.lDe trcbeitcn van
befc namm vinmm in ottfeit S^atqttfcbc»
t)it ccttyt is twcebcclcy.Sgt;at ccit heeft biecbcr efï tvttter blabereit bait
bAtattber/bwelcveelfmaelbertö/e»^^ . _
ntetfofeerwitteoflgrauweblaberênbsp;Kootmcltfocnm,yt,
eit braecht als bat eerfie / eitbe wtettö
blaberc ooc alleett int opperfïc fjaeit.
nochtans ntibs bten bat bat onber?
fcheebt van beybe befe crnyben deyn
iö/fo hebben wibeybebefêgefleehten
van crnyben onber een fotmenbe ft^
gnre van crnybe begrepen.
^nbsp;édctfom.
tTïelifoencrnyt heeft blaberen bte
fqn witgraw enbe faecht/en feer wol
achtid). Be bloetnen fqn wat ged/eit «
be wortel is bwnne eit veefelachtïch.
^te pkeefc baet^c wafl.
2\oornteltfoencrttyt is een gemeyn
crnyt/ eit waflgeerne op borre plaet?
fen / nochtans worbet oocB fomtqts
op vette plaetfen ghenonben.
^mtijt.
I)it crnyt bloeyt principalici in
nio enbe gt;110.
5^ootmdifoencrnytabfiringeertofi:trecttfamen/ettbebroogh^t.
^nbsp;Cmc^tenbeopemtte.
Be blaberen van befen cmybe in herben wqn inghenomen enbe ghe?
broncBett/ghenefenbatroobemelifoen/enbebenloopbesbuyq:/enbe
floppenbei: vronwenmaentfionbe. amp; fifn oocB wtnemenbe goettot
oubeenbevnylevlceiatienenbefweeringen/alsfqgefiootenmbebaer
Opghdeyt/off0hepnlweri$eertenbebaeringeflroytworben.jno«bett
tqbenplachmenbitcrnytvoorwolletebcfighen/enbebie
bebben enbe cnfjèns baermebe te vnllen.
Inbsp;li
6)
«c«? lxxxh.
©ennacm»
rß^^tlL ^(crbcit wozbeit ooct rOctterfcacrbeit gc^ecten/wAitt bc
JPoUettJCttcrs g^cbmyc^cnbcfc btjlckit cnbc boMms
wolle bflcrmcbctccaccbcrt. (Bxiccp
wojt btt ctruyt Btpfacos/ cnbc tn Um Uhtnm Vme^
m cnbc Cacbnus Dcncns gl^c^cctcn. ZpotaUn
bcctct p Apotiö cnbc C^rbttus fnllonum.
B Bc Cactrbcn ftn twccbcrlcy/tam cn wtlbt. Be tammc Crtcibcn ^cb.
bcn btccbc bUbct:cn/cnbc ftn btcp gcfctTtclt/cnbc bc blocmc ftn wit. Be
bolle5en8fi:jrtgclqceegel8l;)0oföen/en^ebbcttfcbet:peci:omc^)4ccjtcn8
jiinbe btt gcflccbt VÄtt Caetbcrt ^ccte wt Witte C«et:bett.1D«t 4itbet^
flecbt V4n Cactrben bat^eeftbUbetrcbtcftitt fmaclbetr/en met fo btcp gc
Wt.eqnbl0cmettft'ttlqfvet:wtcl)0fpitrpt)tbmyttM^^
ect:llcnfcci:geliJctÄbebefcbeetettlqfvei:wtgco(tbmytt€^^^
^(tecfoen.
Bc Caet:bcn^)cbbetteettett(!celbict8 benebettrontenbebonengecait^
tct oft gcbocct/ cnbc botenac^ticb/mct cnoopcn onb^fcbevben.gt;^n am
clcBcntnoopjlacntwccUngcblabccen/bwlfAcitrec^tteg^etteeit/ettbe
Dipfacos, Crtctrbcttcniyt» Dipfacosfylueftris.l^tttyttCrtetrbcn»
defett
-ocr page 165-€ bAccwafi bmpcelmibbenbooVmbcbKitisvoïcIcyitbormlenö.t)^^
fc blabcrctt fttt ber £atto w we nkt feer ottgelqcl/ ettbe Rebben op be ver?
ïeerbefibe mbe nribbelt veel bootnett enbe (lelenbe pnnctletts. Cgt;p be
vootfeybe blaberen vmt mett gemeynlicf tot allen tqben water. BDe (le^
len btag^en bonen mt (op row bollefens bie Rebben (c^erpe ^aecidens/
en tnjfcben bie waffen cleyn witte oft lofver wigebloemlens. SDe buyf?
lensvanbebloemett fqtt ben Byenbnyflenögbcl^cl.tïae batbloeyfel
vinbt mett ittbe ^ttyflettsbat faet. iêeflbatmett bie bolleletts van eett
dieft/ fo vintmm baer wotmletts liggen in bat wit merci/maer niet itt
allebollelens. üttbe befè wotmlens^eb iclbiclwils gefïen/mer meefi
ittben tHeerte enbe ^ptil.
S^e Caerben waffen op voc^tig^e plaet(ett bi b water, i^ttbe wt bier
oot(alen ^eeten (q in (B^?iecr BDipfacos/na bat fommige meynett.
3tt i^ttttio ettbe Cfnlio bloeyen be Caerben mee(i.
©te ndtuet^ enbe comple^te.
SDewottdvattbefettcrnybeiöinbetttweebengraetbtooge/enbepni:
geert een wenicb^
©tecmc^eenbeopemtte.
iDe wottd in wi^tt gefobett enbe baerna geflooten tot bat (q gbelqcl
een plaefïer wo:t / bie g^eneefl be fifidett ettbe be donett ittt fonbament.
BDefê mebicine blqft in een coperen bnffe eett iaer lattclgoet. @ommigc
feggen oocl bat be voorfcybe mebicine be wratten verbjnft.BDat water
b wdc tnffd^en be blaberen genonben wott/ is goet voo? b:oene oogen/
alfmen bie baermebe wafc^t.BDat voorgenoembe water verbrqft oocl
alle anber vleclen Ottber be oogen/alfmett bie baermebe waffc^et. Bie
ivoimletts/biemen fomtqts ittt merci vatt befe Caerbett vinbt / bie (qn
goct voor be vicrbageliclfe Cortfe / alfmen bie ergctts itt wint enbe aen
ben ^als oft arm braec^t/alfo Biofcoribes befcrq(t.
(tUQ^MUOk^ ÖTctp. LXXXIIL
)V^2(ure0lew0rtvattf0mmigett00cl5eelba(ïgett0emt/cn?
JP be beet in lt;5riec^ cttbc lattin Bapbttoibes / enbe W onfen
tqbcn £anreola/bacrom bat bt van faetfoene/en fonber^
lingcvattblabercttcnbevrncbtcttbcn£anwcrboomgbe
ltïclts/boewdbatbeblaberenwatfaecbter(qn/ettbebie
vrncbtoocldcyttbcr.
^(letfoen.
^eelba(?isecttcn(ii:nyclmetvedtaclen/enbcbielatett|)aerboogben
gclqcl als riemen.Bc fcborffe vatt be taclctt ts gattts taey. Be blaberen
él
LXXXIIL
23 bie wAffeit raitbe belft ranbe tacïm op waerte/ enbe (Ifit beit lauwer?
blaberen gelqd/maer ji fxjn weecEer/teerber enbe dam / en en laten baer
oocEniet0eerneb;eEen/enbe(q(qnfcberpinbettmom. S)e bloemen (qn
een Inttd wit enbe lqfrerwicb.B:)enbsp;P t^^P wo^t (ó ie ft fwert.
S)e wottd ie bontacbticb en lanc/en en wott inbe mebidne niet ge vfeert
'^UpUtt(t'Omtm\i. Daphnoides,
i^etwaflgeerncinboogeboflcbert,
(^ieroneraU
©mc^t.
j^anreole bloeyt inbe Jlenten van
(lonbenaen/eerbeblabere wtcomê.
SDitgb^waeie ln(licbom aenfcbon^'
wen/enbe riect weU^et btaecbt enbe
hengt (nn rtncbten inben ^erft/en
bie ie eer(l groen enbebaerna root/
enbe ten leflen van bnyten (wert enbe
binnen wit.
nmttcnUcompkpic^
2.anreolcie|cer beet enbe b^ooge/
(cberp enbe amper van natwere.
mbe ^erc^'n^er
^ t)eblaberettt)an£anreole/groen
oftbotgebionde/iagenbe fnoteren
taeye flqmicbeytafboot ben camer^^
gand. @i biengen ben t?ton wê blt;^er
macntponbe/ en boen (pon wen. 2(le
(n inben mont gbeEno wt wotben/fo
treden (ibetaeyeflnmicbeytwtenboofbe.©imaEettnie|èn. Xgt;nftbiett
van befen be(ten ingenomen enbe geb:onden/ pnrgeren perfectdq den.
anCDrfenöoom.
€(tp. LXXXIIIL
©ennaem.
3^denboom wo:t in lt;5tiec^ t)tye/ enbe in latijn (Dner^^
ene gebeeten/enbe bien naem ie inbe 2ïpotde blenen.
^aetfoen.
^eniËydenboomiewdbeBent/nietbeboenenbered
_ afconterfeytene.Oetieeenenboogenboommeteengro^
ne/bideenberottwefcborffeenbeflam/enbebeeftredtaden/baeraert
walfen blaberenVbie gnmettigbertieren/enbe biep gbeEerft/gbdnd
alebie blaberen ran bedeyn Cb^ntebjemSDefen boombtaecbttwee^
berleyvmcbt/beeneaenbenblaberen/enbebiewo:tin£atnttlt;0allagc
beeten/bat ie in SlJnytfcb te feggen (Galnoten oft ^Sydappelen/ baerom
^nbsp;Quercus
Bk Aitbcr tnffd)m be blabcrc bte heet
mminS.attin (^laitbes/in Bnytfd)
iSecMen. S)e(eit boombraelt;^t oocB
wottel bteyt ^aer wift xvU
iSycBboom wafi ouer al tn onfe Un
ben/enbe fonberlinge in bopgt;en.
BDefen boom won ooc gt;oen/ enbe
(Lm wt inbe Kenten/ nocbtans feet:
iangfaem/als anbet: boomen him aU
le langheit ti}t gh^bloeyt hebben.
^atuctcnb^compkpic.
Ben J^ycBenboom bioocht wt/ en
ab(lt:tngeet:t oft tnct tfamen/hebben?
be feet: btjcans mibbelbat:e wet:mtegt;
(Cnbsp;ettbe opemete.
XBycBenblabetren trecBen tfmmlin
fonbetrlinge bat cleynbnnvelleBebat
^ fchen be fchelle van be eecBel en Beet:ne wa(l42ll(men bit in water (iebt/(o
genefên ft ben rooben loop/en bat bloetfpon wé/ en (ïelpen ben loop bes
bnycr/enber vtonwen maentfloitbe^éigcnefên oocaltcrley wonben/
alfmenfe (loot en baerop leyt.@nlcBen cracbt bebben bie eecêelen ooc/(i
loffen be vtine.nocbtans alfmenfe eet / fb maBen ft hooftfweer en infïa?
tie.t11erft(r|'ngoettotalberhanbeveni^ttvanvenimchgebierte4B^
ïtn fcblt;^(fe met mek gefoben en gebroncBen/weber(|aet allerley venten.
2llfn^bierow (loot/fo verfaeften (tonergroote hitte/alfment baerop
leyt^Öi is ooc goet gemengt met ge(bntett vercBenliefe/ en op qnaet hert
gefwel/en onbe vlceratien geleyt. Be eycBappelen ab(lringerê feer/enbe ^
^ (qn van conber enbe groner natneren/(t vercoelen inben tweeben graet
en btoogen inben berben. 2Ufmen bie (loot enbe opleyt/fo beb wingen (i
allerley flnpien of cathlt;^rren bie in bat tantvleefch oft op bat tapBen van
ber Eele vallen/onermibs bien fqn (ï ooc goet tot vnyl monben. 2llfmen
wilt bat be eycBappelen niet feer en bebwingen oft ab(lrirtgerc/ (ó falmè
bie in water fteben.Wl men batfe crachtelic acbter waerts bntten ofbe
httmorettbebwingen/fofalmêbietttherbenwtïn(teben.iêycBappele»
gebrant/flelpen bat bloet. ^n men fal bie fo lange tnbe colen laten liggê
totbat fi^oeyenbewotben/baernafalmêbiemeta^nnoftmetwri'nwt
blnffen. -2iycEappelen gefoben / efi in bat water / baer ft in gefoben fqn/
gefetê/beneemptbiencbervalltngeoftwtgancbermoeber/enbervjoit?
n?ett maentflOttben.2llfmen bie in ajqn oft water te wey c£e leyt / en bat
I iq
-ocr page 168-^(tn^t^ootcSetjpmttjnc^.nbsp;Lxxxv^-
mbicbatroobcmcltsom^ebbctt/mwïirtoftwatcrgW
mnbsp;Lxxxv
©mnaem.nbsp;, .
Kooteeet:pettu]n^cctooc0rooteiatt0cftauyt/^gt;ectm
, Oft eetrpcitmm mMOX^XVozt alfo 0cnocmpt om befwil.
' lebatbm(leelmetvedroobcpUcj;fm8/0elqcbc fllt;m0en/
—bifptmcmis/mbzisUnc. gt;mtopperdevanbc|idc0c.
Dracontion mega.
(Stoote ©crpentqn ^ceft ccnê ïakn (gtootc Scfpemtiin
pcel/btett?4(ltwec cubtms ^oog^e/ts
bicï gclqc (de cenc (ïcc / met vcd roobc
plccicEcrts/ gdqc cc (lange bc(ptcttcf dt.
bUberc (qn tebdqf cn lanc cn b^cct
gdqc prtttcb oft fnlf cc/m«cr ft fqn
B ct:omomgeboglgt;ett»3tttoppct;ficvAn
bcn(lcdwA(iccnlancf ront cn fd)ct:p ^^
btncf/bat0elqctec^a»we0ftfc^gt;ce/vS^|,
bnyten gmcn^^ls bat op0aet / (^ ver. i
toontje alf ban een pnrpnrbmyn colf
f en oft: l^ojc b$ ts bonc fc^etrp tocgaen^^
bc. iên bicn ^otcn biacc^t t^ontfom gc
Iqc ben 2(t:on/ccn btnyf f en met vcd bc
(icn/bte (qn cct^fi grnen/bact;na gcd gc
iqcf @offbacrt/cn root^Btc wottd ts
rcbdic gtroot/ ront cn wit / enbe ia met
een teet^e (c^dpc oft fc^otffe bedeet^
@erpentiïne wafl op plaetfcnbaet:
ved f^abne enbe lombcr ie.
Cnbsp;Seittijt.
Bat faet falmen vetrgabetrc al(i troot
enbe t:qp wou^iinbe be wottd in gt;Uo enbe 2rng»|io.
0te nacuctj enbe complete.
Betrpentqnei8fcbetpenbebtttet:/enbeab(|«n0eet:teenl»ttd/enbeiö
onermibö bte» wet^m enbe btoo09e^
(0:ootcBei:pcntqn0cfobenoft0ebiaben/enmet^ncntc0cmcftgt/eü
gdtjc eett dectnarie in0enomê/i8 0Oet voot be 0ene bie (èci: f ic^en en boc^
^m^mtc©ct^peneijne. €(xp. LXXXV.
S) (Icft/eiibe bteit cm qnmtccrrtc oft catarrc xvtm boofbc op bc botfigcua!
Ictt i's/wattt ft fcbcybt bc growc m mcyc fltmigc bwmo: cit/cit boet bte vet
b wtttctt. tTïacct lu(l tot biflapcn/ (ï mct wqit gcbtottcEcit xvoit*
wottcl gcnccfï allcrlcy quabc r Iccratictt m r ootts ctcitbc (n? crmgc / ale
fi gcfïootcit cit bacrop g^deyt wott / oft al(mctt(c pwl«ct:i$ccrt cit b acrm
jïïrott. amp; gbcitccjl ooc bc ft^dcit/Alfmcttjc mct i}nmd mengt en bac«it
t)Oct. ©i r crbtqft bc plccEctt wtctt acn(icbtc/ctt acit tgc^ccl lijf/alfml bte
b Acrmcbc bcflriict. Cfap r attb wo:tcl is goet vooi boncEct: oogctt/alp
mcitt bacnit lact bmypcit. t)e blabcrc gcnc|ctt vetfd^e woitbc/alfmeitjè
gt'ucit bActop Icyt/wAt lt;t\s (1 b:oogc wotbert/fo (ifnfc fcberp en ett coneit
bctt woitbctt gcctt buccbt boem l^cit (cyt/bat bcfc btocrctt/fo mett ccitc
plattctt cafe bacn« Icy t/bctt?arm/bat bq m'ct en vettottet. S)c vwdyten
bcbbctt meer ctad)tcn om wottbctt ctt vketatien te gcitcfcttbait bc bUbe
ten ofwottcU^c blabctcrt enbe vvottd rctrmgcn ttatcrctt cttbc (lattgctt/
als ycmaitt bic ottcj: \^em b?acdgt;t oft bAcmf b:inct.
Sennctcm.
Znbsp;feyjt ©kngcttcmytwoUirttS^mcic^tacotioitmictroit
' ittfatifttBD^acuttcultjsminotgcbcctctt. iênbocwdbat
bc owbc mcepct:© inbe bcfcf q»ingc vm bat dcytt ©ïaii^
gcttcruytmalcanbci'ctt Draconnon micron,
fccrcotttranccnbc Ott^
gelqcï |qn/tt0^taits p})cmetct bat bit
cmyt bacp xvxi itv af ^tcEcit/blabcrett
bccft/bic bê Xgt;cd/ gdïjc xvi l^iema b:ec
bet: vcrdarê fuUcit/gdiïc fqit/fo mac^t
meonfen buttdcit n?d enteé^t onbct:
bc ölattgcttcruybctt g\)eteïmt
bcit/bicwdcEc/ als pliöiws rccdacrt/
bjqctbattbc ftit / wacraf bit tegfyup
wootbig^c bat bcrbc is.
^(tctfoen.
Clcytt ©lattgcttctitytbecftblabcrc
gcl8X)cd/macrft(qttgt:ootci:/cn
biet: Ctt (iactet: altqt maci'ccttopccttctt
lattgctt (led/ bic wtet wottd wtfc^ict.
S)engt;oitdi8 Ettobbelacbticb/e« beeft
rcdlcbctt/gbdtïcEals2^ictwo:tcUSgt;c
bat is cctt btuy f Ectt mct r cd bc^
fïctt/bicwotbctttcttlcficttroot/gdqcg
be befictt van 2ït:ott/ettbc van groot
Blangb^ncrwyt.
I*«««
ntf
C;ci3i ©liW^ctTCtruyt.
mn dm @Un^encmi)t.nbsp;L X X X v i
Bit cwyt wafl gccFttc bi b water.
©entijt.
ClevrteiangertcruytcomptwtalöbeflangettbAfvermeuwc^^^^
beverW'Vettbebaerveloftbuytafgrq^
oocl met lgt;aet: tubcerbe / alfo ale alle eiangecrwybettboen.
(^emerctbatbeblaberettenbevmcbtenvaitbefeöcrttybe/geïqdooc
van2(ronoftCalf8Poet/fcberpenbetangbet:R'nopbe^^^^^^
comple^ieertoocbatfaetfoettbenvootfeyben2lt:o»0cliicl.
^nbsp;Cmc^t enbe o?)emtie. ,nbsp;■ ^
Beblabererteleytopbatbtftenvaitvem'mcbSjbi^
leou^eoubeilceratiertenbeftf^^^^
maect/oftgroeitgl)e(looteiibaeroplcyt.2llfmettvatibegttcr»ybeettbe
bebeplaclettttttaertftcbt.B:)coperattettbiebitcritytmeerbecfl/il«mbo
uettbe(lrettettmtCapittelvatt2(r0tt0ft€alf8t?0et.
ttiitupu ö^^tp.LXXXVIL
Scnndcnt. Daphne Alexandria, :21cclmjyt,
2(nbsp;iSelcmytwottt^Sfom
l)eetett.3rtlt;£'nec^:wo:t
_ , bit crnyt Bapb«e 2(le?
Icanbria/enbeinJlatqrt 5.awrne^le^
canbiina genoemt.Be 2tpotcler8 bee
cw ettbe Plt;»0«tta lingua.
Xeelcruy t W ^ ^egt;nbe flelett bie fqtt
S^cBeblaberê/bi'efïlttbett^
B berettaelüc/oftbte^ufagbwaempt
enbewitter.ïOtelcBblatwa(lttOcbee
cleyn blabefen/itt mattterett vatt eett
tottgbeflett/oft gbelii'd eetttapfett/
ettbe ouetmibö biett ^eetettt bie |om^
mt0^e^lt;^PMcmyt.t!:u(rcbettbeybcnbsp;^^^^^
-ocr page 171-^ bc bUbctrc ccit (c^ooit vxnd)t/va ber grootte vm Cicerc. ^c xvox^
tel 18 beit geU]c/maer ft ie grooter/tccrber/cn vm gocbeit ruecBe.
larttgcbwcht/ertbemfommtghchoucrtgheplattt.
^celcrityt brengt fqn vxnd^tm t«(fcbc« be blaberen inben fomer.
^eelcmytis werm enbebtooge van natnere/bwclcB claerlicBbUïcBt
tvten (maccB/wantbicn ie fc^erp enbe bitter.
^ Bc wortel vatt!Kcelcrnyt gebroocbt cnbc gepnlnerifeert/enbc baeraf i
jwaren arbeyt vm Binbe/enbe verbrqft be broppelpifle / enbe brengt bc
vrouwen macntfionbc.@i lofl ooc be@econbinc na ben arbeyt.
Bit cruyt in wrfn oft water gefoben cnbc baerafgbcbroncBen/ verteert
bie ouergroote vO(feticheytbie vanbat taphnin ber Beelcn afbrnypt.
B:gt;atpolueroftpocbcrvanbcfcncruybe/enwortel/broocbtenbeheylet
Alle loopenbe wonben cnbc fwceringen/ en^eJ^bMÉtó^iM.^ / cn
ontrcntbattapBen/gWcBalö^Mbe/enkbi^
^enndem.
j^tTïeybloemBensworbenirt ^ticcK iBpl^cmevon/mbc
in lattin 3tie fyluefïris/cnbc bi onfen i qben Itlium con?
uaUiumgheheetett/enbatfeluenietqualicB.tüantnamiin
bunSen fo ie bit bat tweebc gefled?t va Wien/bacr tC^eo
, pbraffus affcrtjft/bwelcB inbe lenten bloeyt. Bc oorfaBe
cnberebencttvanbcfcttamcnhcbbenwtiintlangheghcfetittonfenla?
tqnf^en^crbario.
faetfoen.
meycblocmfenshebbentweegroenblabcrcnnefïê^
blaberlvanwittc£cliengelqcB/maerfIf\ttveelteerber.^^^^
elclclocrEcntsccn pMen.S)efc bloemBcne riecBennbsp;^^ /
-ocr page 172-^mMcphhmm.nbsp;LXXXVIIL
^nbsp;Ephemeron. (Dcybloétncn»
tncybloemfcttöbebbcit ^acrwoo.
nmge in boflc^eit citbc iit plaetfeit bacr
recUombcriö.
©mtijt.
3itbettl1i:eyb:ctt0tbitcwyt(qttlicf
Iqcf e wclctecf ettbc blocmf etts/eitbc fq
ivebcrom (ncUic/cttbc vdlcit
af.iêitbe m Jttlto bmna fo bteng^ct
ftrt vtwc^tm/tc wctett / bic roobc bc(ï^
f Ctt8/al8 boucrt verclacpt 18.
Bi'Ccwytbecftcettg^cmcttgbc com
plcpc/tc weten t)4n ccpeUcrc cnbc van
vctbeylcn. lXgt;«ntbi'c wottcl abßtin^
gcect cttbc trcct tc (amm.Mnbc bc bloc
men ciï blabctrcn bic bifcntiercn/want
ß (l]n bitten / gelqcf mm wt fqn opct^a
ttcwelmeccfcnbet8.
€mdgt;c enbe opemtte.
Bc woitelgefobeit cnbc bat watct:
bacmfinbcnmonbtg^onbcn/boct ^
--bcntantfïvectrvcrgaen^Waberc^^
fwccnngcn bact: nocb neen cttcdn cn i$/ tvant (q boen bte vet:b wjtncn.
Bat fgp wtcnMoemctt gl)ëpëc(l7t8 goet cnbc ctra^ttcb om bat ^ectc/bc
^ ^etrffencneit^leuct: te confottcircn cnbc tc (IctrcfenASnbc veel meet; bat
m itetttmoM*
^nbsp;^ —nbsp;------.nbsp;mvdlkn
be ftectc.meit feyt battet ooc^cwaHvööiXäjmc^^
All^agbevfeetrt. Batfapiaoocwtncmenbcgocttotbcnoogcit/want
. ^et vetrclaet:tbatg^e|t5btê7ënS^^
^^P^ LXXXIX.
^^en ndcnt.
cfcnamcn(iamtnonfcnfattjinfc^en6ci:bat:iovet:claek
a^faeefoen.
|tcclj^romti]t8 btq ellen lgt;oo0c/cn t8 gccantet oft ge^oect/cn bactracn ban
gen biaberett/wactrafbeer(ic bt bet: cetrben feci: btcet/ lancf enbe gc^aytt
ftn/0cli7cf beblabercn van JPolct:wyt/ettbe^oe(q^ooget:acnbcn (ïeel
paeit
-ocr page 173-^m^mtmttl
jfberper fïMm fop vanbc ßele waf
feit groot« fcboottc gowtgeelegcfïcrrc
bebioemiit.JÉgiTt)cal8 bc bloemen gc^
blocytbebbcit/fofïacticttbcbwerèbic
bArigbeboacEctts/mbcnwcIcfcitbat
factiö/totmbctt i^crft. B^tc womhs
»lt;mbttytcttcrbcttrcrwi(b/watttit(ic
bat bcci^qdis/ fo is oocïbibnytm^^
mä}Ozifi/mbitvan binnm mtad)^
rn/fomtqtsiiUumUoot/xvdmdm
be/bicEcnbcgroot/wat fcberp /cnbc
baer waffert clcytt xvottdUns actt.
Paecrebdc^ïttvafl.
C ^itcmytwaß fomtqtamp;op beber^
geit eit op b:oogbc plactfcit/bacr rccl
lomber ©omttïts ooc tit boflc^ett
cttbc oitgbebo wbe btJcEeit / bow^cg^
gen cttbe becmbcn. tïimvinbat oocï
fester ottcralmbc bottelt/want baec
wotbctgbcplant.
MmU Campana bloeyt tn 3ulio/
enbe m woncl falmcn inben fomer rergabcren.
^Tattter cnb e compUpic.
^c wo:tcl woit fottbcrltngc gbcr fccrt / cnbc is werm enbe btooabc
mctoncrrlocbigbcrocbticbcyt.
^ ^^2llatttwo:telgefobcnettbegcbioncEen/lo(ïbcrtntte/cnbebtcnflt
bcwnwenbact^macnt|ïlt;)nbet^^
rtcmctbnctttcEbaerafmacct/fo 18 (W
enbe ftcbcn/cnbc ran binnen gcbotfïcn (qn / cnbc bloct ß)on wen. Item
ïot mflaticn cnbc winben/enbc bqten r an r eninigc gebicrtcamp;cfc J^lc^'
ctnartebc^t/cnbetrcctwtbicgronctacyc(lnmigcrocbttcbeyt/b
^öcbo^ficttbeontrcntbelongcnrergabertbecftfcicwottclirtfoctctt
wnitgclcyt enbcgccottft't/t8 goet root bc magbc4t)c blaberen in wqn
pllt;tc(?crranbtc groen wottelmacct/folcytmcnfe
op g^efwcl bat mn conbe r ocbticbeyt cnbc bnmotcn compt/
«»atttßrcrteertbiccnbcboetlcrerbw^en.
©ennaem.
\ (0ttmottic oft (Dbemmge wott itt (Bttccj: cn latiin Mu^
' p Atormm gc^cctcn/cnbc inbc 2lpotdc ZQUtnoma.
f^dttfocn.
2fgnmontebccftccnenteebercn/kngcn/bontAcbtic(ctt/
%flcd)tcn cnbc rcd)ten/bactgcn/rouwen cnbc fwcrtcn ficcU
eiinbUberc/bicwclcfcottbcifcbcybcnlidacnbcnficclopwaffcn/fq^
opbcybc fibcninmffoftmcctrbcclcn Eupatorium, Zatimonic.
gefncbcn/cnbcgclqclal8ccnf4gc0c
f ctft/gclqclcnbc bcn bUbctrênbsp;Wm
vmactrcmytoftvAn]^cmp/cnbcrii ^. ^
(qn fwcmcbttcb- ^ntmibbcn vam
bcnflcclwaffcngcclbloemengclqcl %T
Pcrt:cn/bccnAcnbanbcrc.ignbcal9 ^^^^ ^k
btcafvallcn/focomcbdcrclcynctrott
njccU'flcns/ttcbcrwAcrtöficnbc/cnnbsp;j«^,
bewrttfqacnmcrcnalöclccbcrcncrt -- ^yi^^rs^s.
bc btcc gi^dxich/bazt blqncn (ïf acn? ^
©mtijt
Btt crnyt blocy t m^Jnmo cnbe^w
Ito/ cn ban falmcnt ooc ïJcrgabci cn.
^(tcuer ettbe com^)le]«'e.
2(grtmonte is fnbttïl vm fnb(lantie/bet bcylt cn fnyncrt fonbcr mcrc^
ïdücU bittc/cnbc abfiringccrt oocl ccn luttel.
^nbsp;enbe iopercftnae.
Be bUbcrcn van 2(grimonie beylen be wonben bic niet cn willen ge^
nercn/iflbatmcnbicmetoubeverclensliefeoffincern^imbaeropUyt.
eün fi^et oft bat cruyt tn wijn gefoben enbe gbeb:on f ^c;?/ ie wtncmcjt
be ^oettot ben rooben loop oft mcitfoen / cnbe ben Icuct fa^tt'n^^^
bensbenenbievartnatcrcngb^^^tenfifn.^timoinetöoocfroiicctlm^
sbcrtocttot vcrflopptngb« ^^^ leucr/enbe co fc^uccrunbc
(Icrct bic. b^y^^ ^nbc fuyucrt ood al?
berUyvlccratien.
ranOogcn^
xa
Qennaem.
Znbsp;(Dgcittroofi xv0tt fottber txvvifd in(Sîkcp gc^cctctt ^ën
phrofyitc. en naem ts namaels vanben genen bte in
|befei:fpîaBenntet e^pet^t en watten/vetrBeeirt tt?o:bentn
Ü»plgt;ta(ta/wSt AÎfo W0it btt ccnyt noch beben baecbs
înbe2(poteBegeheeten.©ommtgbeheetentoocB(Dph^
tbalmtcA oft (De nlans.iSnbe aile befê namen comen baet: booî / battet
(êer bten(îltcb enbe beqnaem ts voo: boogden.
Euphrofyne. 4gt;ogcnttroofï»
(Dogenttroofî is een cleyn bicB tvaf
(ênbe fd)OÔ ctrnybeBen/ een fpan Une/
gbeltfcB een cleyn benalltcB boomBen/
met veel pnrpntren tacphns enbe (îeel
ïens/ enbe baeraen cleyn blabecBens/
bie ftn troittfom g^eBertelt. Cnffcben
befelneblaberBene ïva(î een benallicB
fcboon bloemBen van b:t| colnetren/
wit/geel/enbepnrpntren. ^eîVO:tel
^ is cleyn / enbe en wo:t inbe mebiciïne
nietgbevfeetrt.
(Dogentroo(îtva(îop ^nenelen/al
baer be (ônne vcel fcbiïnt / enbe fcbier
inallebeemben.
i^etis oocE een^erftcrnyt/îvant
men vinbô niet/^et en (tint begin van
ben^erft.
C)oghentroo(ît8 tverm enbe b:oo
g^e van natnere/alfomen îvt (qn cracbt enbe operatie mac^ mercfeit.
^ (Dogbentroo(î vfeertmen tot boncBcr oogden/ enbe tot be (îcrrctnbc
ooge/ alfmm bit crnyt (îoot cnbc baerop leyt/o(t batment in îvn'n (tebt/
^ batmcn bat fap tvt ben crnybc pcr(jc / enbe inbe oogen lact b:nypen.
^ct vcrfîcrct ooc bc memon'c/ enbe îvaert bat yemant fm mcmotie vec
loten babbc/foboetbit crnyt bietvcbercomcn/alfmcnbitpnlncri(èert/
cnbcinîvmenclarenîviïninttecmpt. ^etisoócï (ècrgoctvootbegcne
btcbegcelcbebbctt/alfmentttttviîn(îebctenbcwermb«nct.t11aerfott?
bct:ltngbeee(îgocttotbcttge(tcbte/tvantbatfelnemaBetlttyterenclaer/
alfmen tfap bacrafmbe oogden boet.
m
m ^ogcmtoofl.
XCh
(m..
%m tooit innbsp;iêklifpl^Acott cnbc m la
tiin ealutA/ enbe bten naem is bti' bc 2tpotef ers bleticn.
5 Bc rêbmmvan befcnamen fiacn tn onfen^aninlctjcti
^etrbartoimlangbeverclacrn
@atttc tö tweeber^anbc/giroot enbe cleyne. Be grone Batne woit
Alfo gbebceten om ftn groote enbebteebe Wabcrenmllc / citbc baerom
Letmenfc oocE b?eebe eanie. Bc clcyn eamc^cft fmaelbetr en^cleyn
bet:blabt:en/cntvo:toocBebeieantcgel?ectemmenbe^
eantc/ombetïvceoo:fettsoftcleynblaber:ïett8ïVtllcbtcac^tet:acben
ffeclopteynbevanbenblabcPacn/tnmamerevaneencrwye.
^nbsp;fetetfoett.nbsp;.
Begt:one@ante/batt8ecnen(lrnycBmetveeltacfenen|Ielen^^^
vietcanttd?enivttacbttd).£)cblabc^^^
mnetteboom/maet:ft(ïinlangct;/^cmt:/btcfet:cnbcr^/cnge^^^^^^
fcrgSnWootw^^^^
gcct:omtgclvjcfbmbccEvanccttctt2ti:cnt.2ll8btcafvallett/rob:cngb^
£(t^ xcii.
21
li^''
li'
bcr/ettbcwte/oftmecrafcbvcmicb/mbehcbbwonbci:«^^
«amcwalïgcemoprowplaetfm/ttocbtattspUnbtmcttbcy^
©aöicvcrwcrmtcitbcabfïrmgecrt.
bcb:ctt0mbcit*)iouwcttbact:macttt(iottbc/mbevcdo(rettbcv:o»wm
r Art cmnbsp;fiïtt boofmct bit water wAffd^rt^^^
fwcrthay^«awci80Octtotancdcywonben/watttfTpiyttertbiccnbc
hcyltfc. Öame (ïoptbat bloctbat wt bc wonben cnbc qnctfitrcn loopt/
alfmcn bic baerop Icyt^^c blaberen en fdgt;ttctBen8 in wij(n gefobcn/vcr?
b:ittenbatinecBenaettbcfcbamclhcyt/alfmcbicbacrmcbewafcbt.^a
Iiieleytmettoptgenebatvanveninicbgcbicrte0bcbctetti8/enbe^)ct0he
itee(lgt;@anicmct2tl(rcn0bcrobcrtcnbe0cb:oncBcn/0^gt;cnce(lbat roobe
mdijoctt. ©awie trect bc woimcn wt ben ooten / alfmenfe baerop leyt.
2:gt;e blabe^ in water ffbefoben/verbtinen ben ^ocf? / enbe weebom im
be|^ett.@aniei80oettotver(ioppin3ebë^er.
(mfêudoi
^tnmm*
^nbsp;ï)d oft tE:hymn8 ^^cetmen in B:abant (Dnfer weit
Beb(iroo/enbe oocB wilbcn C^gt;ym»8.;3n (Sticcic cn la?
tiïttwo:bct0gt;erpyll»m0enoempt/baerombattttopbet:
eerbenlcytenbecrnypt.
ïittdoft tChymwsiatwecbcrhanbc/alfoals 2)iofco«'be8befcriï(i.
Den «nè is tambat anber is wilbt.l5ctt tammm cn Rebben wi niet coii
»ettacbterbalen/bacrom(ïactl^ierallcêbcttXDilben0emadt.Sgt;cttngt;il
be»i8oocBtwecber^gt;anbc.tgt;cctt^eeftbloemêbiefiïnpnrpnrbmynmet
wit0emen0t.2:)attö ,'sgants fnccwit. Anbers fqn ft malcanberègd#c.
■ ^nbsp;faetfoen,
Deittammen^ndopC^ymttsisbcriSofmageleyttegdqcf/cnfott
berlmge vm tacrBens enbe blaberen/maer ft ftftt wat witter.Xgt;an fma
^i8btbema0cleyttcmcton0teliicB/bqcrnyptlancgt;:bcctbe/cnenrelt;bt
9cm ttiet op. oe» wilbcn 2Uid e» crnypt »iet op beerbe/maer l^i dimpt
-ocr page 178-^(tnamp;udoft^èl^muö.nbsp;xciii.
€ 0mblt;gt;0s^gt;cinctfqttclcytttecbet:b0«t=' Serpyllum, aticlofttbymus.
fcbw 0lt;lHC be Wttwyte/ maer (t fi«
fmaetö.BDe bloemen (qn ptirpttrbmyit
oftfncewtt/fcberpvanfmale/enbelicf
ltcfvanrnecïe.petro?telt8lancf/en?
be^eepveeltgt;eefelitt0ben.
©tepUecfebaerttvafi.
Bentammê^uelofCbymns faeyt
mentnbe^otten/enbewa(i0beecrteop
b:oo0^e plaetfen/baer be (onne wel
f^qnn Benwilbenenbe0bemeynett
ïvttel oft Cbymns wa(i op rootfen/
bonelen/ber0en / btoo0be velben enbe
beemben fcbtei: oner aU tttaer ben xoit
Ö tenenwa(im'etopalleplaetfen.
Bentammen bloeyt ptincipali'cl in
3nmo mbe 3nlio. tlTaer ben wtlben
vanbê tHey afbc gantjcn fomcr booi.
^(tcuetJenbecom|)le]i:te.
BenïlneloftC^ymnöiöper^eetvannattterett/enbebattödaerltcE
te merclen aen (ïfnen fmaecl/want bten te fc^erp op be ton0be.
iS Benwilben^vneloftCbymnsisbeeterbanbentammen/enbeisbe
terenbe beqnamertotbermebi'cqne. 3n wiïtt0efobenenbe0eb:ocBen/
btcn0tbiïbcnvtonwcnbaermamt(lonbe/enlo(ibev«rte.^t(ltltbat
crimfel/cnbc alfo gcnnttct finbc / bcylt cnbe gcnecfi gcbotficnbcyt en^ï
be0cfcboottbeytvanbmnett/ontpclmgbeenbemflammatieberlewer.
ïinel oft C^ymns tn wtj(n0efoben enbe 0ebtonclen/ te 0oet te0^en bat
vmiïnvanwtmenenbe(lan0en/befgeUiq:oocEal8bi'brteropgbeleyt
wott.2vnelopCbymn8tnwatergefobenenbegbebtoncleit/(iïltenbc
verjaecbtetbeptïneintbooft/befgeltïcroodalsbi'baeropgeleytwoit.
0n ajtjn te wcycl geleyt fiïnbc/ cnbc baerna gefoben / mbe met olie van
25^00 (ên gemengt finbe/enbe opt voorhooft gdeyt/ verbtqft be raferife
tntboop/bt«fretteftegbenoemttvott*^ndo(t tCbymnseen bta^ma
(^aer metajqngbebtonclen/flelptbatbloetfpontvem Ben rood van
gebernben^^neloftCbymttö ^^«f^^btallerley veninicb gebierte. Ün?
bewt bien pleecbmen in onben ttïben/alfomen in Dergilio leefi/bm
maeyers 2ittd met anber fpiïfe teten te gbenen / op bat (q van fulcle ve^
rnni^gebtertebewaertmocbtenwefen.
ï)anpattiVs
-ocr page 179-4tt Hdttttfco^eti. xcriiL
2(m'c«mbeetcttbcrommigcP4mcco«tt/bOttmmtl4ttt
' beetmettt Pfmicb oft 6eybcl/ en in (Bmcp woibct Mly
mos gebcetm/mbc in latm Panicnm.
^(tctfom.
feergbd^d/ttocbmitsisfiïttloofoft ^nbsp;'
grasrcelrottwer/fcberpcccitbefpitj^ ^^»^icum* p^wtctcoten.
5tgcr.©mett(iedoftbAlmisrottt/cn
aqcbtrcclEitoopm/fomtiïtötbictti^ê
ceneit (ïecl / cnbc fo rcel blabcrcit.
arettcttfqrtm'etgelqcalsattbetrmcb
tcit/macp fï $vin gme iroitt/eitbc bwy^
geit ectt luttel itebetrwacrts/ g^c^
imlt mct vcd clcyit fabeïm/ bat ts bctt
tHiltc oft gclqcE/cit bic arcit fijn
bitifbcttgccl/citbcbitiïbcttbmyn/ge^
Iq^oocbcgt-acitEcitsbicfqitiitfomtni
gbebcclgccl/citbciitfommigcitwit. [\
Patticwm wo:t tti? tot rccl plactfctt
bottctt int lantgcfacyt/cn wa(ïgccirttc | w
itt trouwe cn faitbta^tigbc ccrbe. i^et kL^
tictrtoocE weliittfattbt/alfl
rccg^ctt beeft.
©mtijt
Pam'cumfd)ietfcet: blt;^e(iop/eftbc
comptgbemcynlicÉmrccrti(^bagett
totpct:fcctieit.3itbe£eittêwo;betge^^:^^§
f«eyt/cttbc wo:t trqp itt 2(ugufïo.
^acuet: mbe comple^'e^
P«mcumretrcoelteitbeb:oocbt/ettbcfottbcrlittgeal(frattbuytettgc
«ppuquccirtwott.
Inbsp;macbmctttotfpirfe/bjoot/cnmcbictiterfereitgeliïceiTi
itcortoics/mactrbctrocbctmiitbait^its/cttbcabfïriitgectrtoocmiit.
üuccmib8bicttfogccftpam'cumdcyitroetfcl/cnbioocbt/cn(loptbcit
ioopbcsbuy^oocEccttluttdgdti(cals6irs.Sgt;atb:ootbatmcraitp4
ni«o:citbacEt/ctti8mctbctrtclicE/bctcocltcitbctsb:oogc/cttbclactbcm
m(ïtjcteitwtiuctt/gclqcfattbtofta(rc^^^^
Jbcytoptacybcytmctallcit/cttbcbactrombtoogctoocEccitcttroto
'^wycE.Jttfumma/pam'cEcotcitwtïctbcit^irsiitallebirtgbctt/cncrti^^
m it} OOCÊ
-ocr page 180-bcmim patttcum m wqn gcfobctt enbe glgt;cb:ontfctt / is goct voo:^^^
troobettloop.^etpoptoocebenloopbcsbttycv/alflwgcytenmelcfg^e
fobenwott/enbcbcsbae^stwccmaelbaccafgebJoncBenwotttTlc^
brt oocf vfccm sbelqcB ds ^irs / mitfgabcre be facicfen^
xvwm appltcqncert/om ben loop bes bnyc^ te flelpen.
ben ^oofemacqrt mn colnere/enbe oocf fö)ia tmt bcn bUbciren / mact:
ft ftn vcel cotter. Baet ftn oocf fommigbe blabcrcn bic bcn Camans
blabetrctt gelqcf er ft'tt.lgt;e blocmc ft'npwcpnrbtwyn/ gemengt met wit.
Be wottcl 18 lancf/^onbtacbtid) enbe boncf cr:oot.
t^eybc geernc aenbergen/tn bo(fc^cn/cnbc (anbtac^tig^jc plaet^^
fen/enbemenvmbtfeoweraU
3nbsp;©mttfe.
^eybe bloeyt twccmad t|iaer8/inbe
£cntc cn tnbc ^crft / I's alfo onbet: alle
wiltgcwa8batccr(lenlelibloeyenbe.nbsp;^^
^eybci8wermcnbeb:oogevanna^|'^'_ ®
iZud^tctxbcopmtü.
^e blaberen en bloemen van ^eybe
beylcn betvonbcnbi'cvan natcren cn
anber vem'mcb Q^bima gbcbetcn ft'n/
C al8|ibaerop0^elcytwotbcn.etvcr
bie^aerergen8vergabcrtgt;ceff.eo.nbsp;\
migcfcrmcooc/batbcbloemcmwii«nbsp;^^
ofwaterge(bbencn0ebjoncfen/bc pi.
iteinbclenbcncnbnycf (lillencnbcvcr
(aec^tcn. tCfap vanbe blaberc cn bio c
men inbe oog^en g^ebtnpt / enbe va n
bnyten baerop g^cflref cn/i8 goet enb c ^^
beqnaemvootqnabcoog^en.
©ennaem.
mofïacct/eitbem (Bzkcpmvyfïtnon/in Imn Jm.
öommtge b^t^nt^aptllrummbcBmapt f^lucjire.
cruytamp;ttcamrylttcllicmnoemcit/btcbolctt/djowq
Tttlcr mbctt f atqnfcbett^crbano geitoedgt;f«em verdaert
albaer bebbe« wi be rebenett van fulc^» n^5mcn g^eallegeert.
^edclbeeftblaberengeUïclwtlbtwitmopaertcrnyt/macrbersfiïtt
grooterenmetfofeergcrnebemBiin
)ldenfl|ntaey/enbelatcnlgt;aerbnyffert ^lyi^mon,
gelqclalseenenriem.Biebloentcfiïftnbsp;.
geel/enbe als bie afpa!len/|b worbent «tt ® mr^k
langebawlerts/ge(^et|oeneertgdqd: ^
boomen/ enbe bnnne gelqc als BoclF
boren/^enigrecl Qcmzmt/ en bmin^
ttevinbmtendeynfaet/batisbe^op.
f erflêgdncl/enbe is gants (cberp enbe ^^ ''
bitticb va fmah. 0qn wortel is lanc
enbeged.
©te^^ketfebctetrtwafl.
^ 6mclwa|ïoncralbibeflebctt/bo
wen/onbe mneren enbe boflieben.nbsp;'vi'l
©mtilt
gerief bloeyt ben gantfen fomer/en
inben6erffb:ettgt^i(iïnfaetvooUi»
lancrebawlmA.
langebawlens.
^Itdtuet: mbc complejt't'e,
. oericf (aet verwermt enbe brood)t
Jtt Aller maten en manieren gelqcB ais .,
batfaetvan6offer(fe.2tlsbatcrnTt V
brooge is / fo benet gdifcle crad)t gbe^
Iqclals bat faet. ttTaer al(l no^ gruen en vocbticb is /fo worbet in (Tftt
operatie benonbctt minber enbe onfiercler te (ïjne ban bat (aet.
£xlt;xd)t cnbc ODcmctc.
^atfaetvani^ericlmetbttenicBgcmengt/enbeeertelectnariebaeraf
gemaect / xq goet en beqnaem tot allerley vloten eff flnßctt bje^be bor(ï
K ^^ï uL quot; ^^^ boegett/en (Inymen/ enbe fimri^eyt ontrent ber
öor(ï b^bben/en to t be gcde/enbe ©ciatica. iênbe alfinett eett elecmarie
öaerafmalett wil/fo falmenbatfaeteerfiittwater teweycle leggben/
Weban rooftettoft borrett.(Dft mett fal batitt eettboec^lett bittben/
m iiijf ettbe
-ocr page 182-Cödttgettce,nbsp;S^ixp. XCVL
botre Weit.2(l(i mbefermamemmccfllêlectuamgevto
fofcbcYbet bewey^wmotcitenbe ptmtcbeytbtcl)aerotttretttbebo:|f en
flelevtA'sttoettotbcn^eymelqfencAncBer/tot^etbefweem^^^
mtcnianbenvootgenoembenleben/maernocbmnsmetmtbegb
maet:optle(ïe/alfmcnfefonbemoetenmeePerett/ombïelt;:efcbeybett/ett^
beboenverbwqnen.
^mmm.
£ocpBenfcmyt vooxt ood ÏDqngaertwtangegebeetett/
^ m ben (gnecfcben naem ^zlpm Cïjfampelos. Jn latiitt
.nbsp;macbment(Conwolnnlns^eeten.3nbe;:2(potetenbeetet
W ïOqngacrtwtangc/ombatmcntgbcmeynUcHmbewqrt
gaerbenvmbt/enbebetwimgunbewinbt^emombettAelïeltwycEeit
enbecrnybett.nbsp;„ . .nbsp;. -
Helxine» Clocj^tcnfctnyt»
XCVIL
Cloc^rBenfcwyt ^eeft ronbe (ïelen
enbebunnemcicBens/biewmbê^aet:
allefins om wat ft' t^^ycUn mog^en.
B Sgt;ieblabet:ettft'nbatcleynXgt;eelntet
feer ongbelqcB/ enbe (ïaen altqt^oi?
bmancte been bonen banber. ©qn
bloemen oft doden ft'n eet:(ï gants
xcitihqm g^efaetfoeneert g^elqcB £e
bert / ertbe baerwae woiben ft Iqfvet:?
wicb. f^^^ ge^oect/ertbe leyt in
tonbzcnop^w^/B^^^^ biewqrtbe?
Bit crnyt wA(igeemeirtwqngaet:
bert/fomtrjteOOcBtrt btoogb^^beem?
benettbeirtcrnyt^jonett.
Cloc^rBertfcmyt beg^)i'ttt
enbe bloeyt mbe tweettaewgb^»?«
mlt;ïertbert/ enbelenert alfbart ooc ftrt
faet.
Vlm^
XCVIIK
Z __ ^nbsp;^mmm.
te citbeBetrcEwojtdgebeetctt/ombeöwillcbatbewot
tel root enbe beylfam is/ mbe allemeeft in Bcrdmbof;
rcbeitwairenbeie.Jtt (geneer wonbit crwyt6eptapbyl
_ Ion/ enbe in lattin ©eptifolinm gï)enaèmu pe Zpoten
m8bectentCoimetttilla/fommigeBi|ïoita.maerfqbolenbaetinne^
c^jT^ ^^^^^ ^^ nnbec crnyt/ alfo wi op een anber plaetl^rerclarc
fuuctt. trïaer ben errner compt baer
boot/bat bie wonelen mn beyben Septifolium, totmcntiUc.
oefe crnibcn root (Tfn/cnbe onermits
bien malcanbercn watgbeliïcE fqtt/
ttocbtan8i8bcwo«di?att Biflo:ta
25 fêergecromtenbeineengenlo^ten.
idecfoen.
Cotmentille is benrgt;qfrittgbef^
crnybefcergdqc/betbeeftbiinnVto^
be/btefad)tigbegeerbeEen8/romtiït8
^er / vqfoft feffe wt eenber wottde.
pefe roebeEens fiïn mn benebcn tot
ö.onctttoebedcetmetblaberEett8/bic
11 n dcytt cn gbedonen/fomtiïts in fe
«enrerfcbeybcringerEens/fomtnts
^«efdmgen baeraen bangenbe.
?)4rtnbsp;sCrtp. xcvir»:
©«lapwnbmWflamp;eKitwBbcfeifctBybegbeamp;jonctm/m^^
m ^ommttlk.
gpanStommttUe. £(xp. xcviu;
CotmcnhllcTVAfi0ccmcmbeemblt;nbtlt;«m^)Ooglt;bcwcttU00W
Becotmctrnllcbloeytmbmmcy/ttoc^clcyttftnbe^^^^
bemetc«t0/4ironbsp;biecbcirDerclacrt ^ebbctt.Daerom
ICotmcittawomharccrbcqttacmtotrtUedcywottbcnomb^^
dm/oftvattbttYtcn/bewonbcbaemcbewaffc^ettbe/enbcbatpoebci:
tgt;acnttpt:oywbc.Sgt;AtcwYtofibcwo:t€l 0cb:ooc^tcn 0epttl«e«feert/
cttbcmrapvAttïPec^)b:eebc0fgt;ebtoncfm/i80Oetvooibebtoppclpiflê^
SjcftdqcjcoocUirmeitbttmctbaWitva^^^
ruert/|^tt?o:bet0$eliïcfal8becc^gt;/mbcbtUlfbattmeeneet:bw
oft op cm Mc tid}ü 0^cbacf cit ftttbc ale m ïozdfïm/ ie wmctttmbc
0oct»oo:bc0cttebicvattottbct:cttbebottmo»ct:0ciictt.^atpwlöci:oft
fapvattbcttblabcrctt/0^cttcc(?bi'cottbcfi(lclcit/a!fmcitbitpocbcrbaci:.
fB m(ïi:oyt/oftbAtfapbacnitlactbwppctt.Bttvoot0mocmbc(apm«cct
oocf cl«ct:oo0l^cn/ alfmctttbacnnbtiiypt. Bit ctwyt cnbc bcwOttcltfti=
bcttmottt0e^owbcncnbc0cfrtawt/0cnccpbcvityl(wcritt0cttcnbcptt.
trcfactictt inben montgt; Bit cruyt cnbc wottclbcybctf4mc»0^c(ïootctt/
(^eybettettbe vecbtquenbe cliet:eitonbet:bctitttte/^erte(weettn0^en/
rweUirt0ert/«ttbe0^erottnettbloct/alfmmbatbaeropteytgt;2^ewotteli8
floette0^eitalbet:^(wbevettqrtenbetc0cttbepc(ie4Qi0ctteepbatröOi5
bemclifoeit/eitbeficlptbAtbloctOnfttmma/^et^eeftalUcrad^teumb«
opei:atim»«»b«tX)i}lTin0^ei:cmyt.
0mn(tcm.
y mopaertctruyt wott in (Smcx jfS«$omo8/ciï in
tqniêi:uc«0e^eetcn. tHaerbi watrebenc batbitanyt
«Ifo ^eetet/wqt «n bteet inben Jg^atti'nfcben ^ecbawo
»erclaert^JDApotefersmfettttcbcfenwittcntnopact:!:
ttiet/mrtei:(ivferenben4ttbet:ettmo(lAertbAei:voou
%
®(tnWt««|î(tw(cttti)(.nbsp;xcix.
wnbsp;voouqte water
Simtijc.
vmbtmetttfonbcrlmg^emetbloemmmbc^awBaîsr
-ocr page 186-iDatwttmolîaertcrttytbccftbtettamerecnbecompUj^tcrAtt^crtcï:.
bcrtmenfcbetotbqflapctt/enbel^
mSemffitnbsp;alfmentr|èm«nl/ro falmett
lattow bUbcrcrt^ toenemcn/anberô fo mahn fiboofîfwccr. S)«t
btuftoocdUgewotmtebatbcttmenfcbmftnUifwaf^^
bc/Ä
runbe/rcrbtmetbtcfp:oeten
btctererfttmit.eiirtwoîtcltnw«tergefobeit^
vm hmbzm wt/«lfmm biebaerop Uyu
dttiâoelfettftmDt. ^^^^
^ÇnUi^etn.nbsp;Eupatorium adulterinum.
^tctttytiôvanfactfom
bc6oofma0cUymw«l:
gclvjcteommigbe^)««
mtood^îttfdmun/
_nbsp;ombcswillcbAtbebcr^
tctt ettbc'bmbettalö ft gbcqmtfîfttt/
baet feluett metbefett crttybenreeÇecc
iiettnAettTm£atqtt/b«ttbatbe2lpote
lerô bit emit ^mtom beetm/maci:
met fottber groot enuer.^et en ts ooc
«eert 6ybtopiper/Als fommigbe q»«^
^nbsp;^aecfocn.
:^ôelBertfcmyt beeft eewert peel bic
ttS/et^bebaerAertW^ttbto
fmaU. agt;p tfop rattbert peleparteeit
gtroote crooner Art reel cleyrt
Sap. a
iênbatfeliieiaclaalichemarto^
mtIte/enbcflnblt;dcbeit.3sööctTwa-«clgt;t,cbomwUamp;eitcnb^
neiUclgt;cykti/bflcwmi(ieOT«cl)tgörtwonbettcroyn!:gt;ttcK«vt«bojt
c«bcce,»miroöceb«CMfgcm«ct/rcib!#flIU»citun'^
C L
(ttt Citmn.
^cnmm.
Jcmn beetctt in iBziccp mvebintJ^osm in Utm Ciccr.
^e Cicerett fvjn tweeber^aitbe/wttcnbebottctooo^
Bewtttebragettmtteblocmiciie/mbcbcbonclmoobe
»«eeltg^evfcern
Cicetrcn bebbeit cciictt boubtacbtigbe« rouweit fimm^ms
Xnbsp;bmcfelacbttcb gbelqcl ale clcyit boomlerta (bnbcr cmigl^n
Wjtettsoftbmeylettö.Bcblabecêfitndcytt/irotttcnbebon
Sr^^oue^i^euctbcytnictOttgdiKl/Anemb
wemlcits fitt wit oft Iq
öie iHtt mcei: iront bait kttd/mbe fiit opgcblafeit gdqce ce^
^^mnnevmbtmcttfdbcitowörbtiJCtcercmBcwoml^
ïvicb/cttbcmetbowetteettettvrngcrtecB.
^^ImfcfmUicmiTtm^^
-ocr page 188-cnbsp;©entijtnbsp;Erebinthos. Clccrcm
@t blocyett injmio enbe gt;Ito/en
bwgen ba» faet in ronbe ^att ïme.
mtttmnUcompltpc.
(D'cereii fijn wem enbe btooge in^
ben eerpen sraebt.
Ctcerc in water gefoben en gebton
cfen/mafen weecinbenbuycf / enlop
jènbe vtine/en vermeerberen bat faet
omtegenereren/enbiengenbenvtottJ»
wen ^aer maent(lonbt/enbe vermeet:
beren batfocb oftmelcf/en verlopfe
van eenboobe vtncbt^Ciceren in biet:
manieren gefoben en g^evfeert/ b:eect
cniaccbtben fieenaf Öi nemen oocf
we^^be verflopt^eyt vanber lener en
vanber mtlte.Öi reynigen en fuywevc
be l?uyt oft vel/ en baerotn fqn jïi goet
tot rnybicf)ey t en fc^ojft^cyt / alfment
met l)iierttc tempert enbe baermebe be
(ïrtfct. Öig^enefmoocf qnabefwee
rett/inbefermanierengevfeert.€tcerettverteerêenbeboettvcrbwtmn
bie ^erte fwellingen bes gemec^ts/enbe be diere ontreent ben oo:en / alp
ment als een plaejler baerop leyt §'n ooc wjtte
gene bic bc geele ^gt;ebbert/cnbe bie b watenat^aljmènj^^ (tebct
cnbcb^inct. Biens nieren cnbêïlafevcrjwècrctt/bte en falgeen Ciccrett
vjeren ♦ Öt maten wint. 2tlfmcn Cieeren owernacbt in water te weycf c
fettct enbe inneenipt / eitbe jês vim baerop vapet / (ó btqnen fq be wo;^
mcntvtbenlque.
ciu
au mtlöe ^ffentonge.
©cnndcm.
3lbe (Dlfentonge wo:t in (Bticcp iêc^^ton/ in latqn
dbtacnm gcl^eeten. Bc rebenen van bcjc namen ^ebbett
wi in lattïn gcitoecbfam verdacrt. Bc 2(potcf ers cn hn
rtcn bit crnyt niet/want (i cn gebtuycfens niet/nochtans
^ ^ fo fqnbcr fbmmige bic ^cctcnt Bnglo(fc oft Bnglo(rnm
fylue|ire/batstcfcggenn?tlbc(D(rentongc/enbebibienttacmlatcnwiït
blquem ,nbsp;^actfoen.
Bit crnyt ^gt;cefteettcnteebereit/ghchaytbenefïronïvenficel/enbtett 16
Opbeybe(qbenbccleetmetlan0e/ronïve/gefiteben/boncfergr»etteenbc
enb c
peBmbebUbetrett/Pactt^^
dstwccvlwegelctt/eitbcbocbieimer? . .. . ^
bcc (ifrt bi tfop /^oe Pi cleynbev en coz,
tev wozben. ZnfTd^enbc fdue cppev,
ftebhbetm wafTen ved fd^oonl^emd
blmwebloernhns/enbeek^i^eeftviif
robe gejiernbe blaberBerts / aen te ften
gelqdeenmbehn.Jênahbiebl0em^
^enewtttaüen/fovinbtmeninbiebay
rige buyfBerts bat fact/bat iamp; van faet
foeneeennatev oft flangenl^oofoehnt
gdifct Bewottdiseene vtngetbid/
enbefwcvtgvaw*
^kplactfchmtmft.
S)it cruyt ctt WAfï itict op alle plaet:?
fem tTocbtansbaertte xvajfmpUdy/
baervittbtmentoueral bibe wegbeit
eitbe (ïrate»/ enbe ptincipalicB in row
plaetfen.
•Qmcijt
BDitcrnytbloeytinJnnio/envootts
ben ^ntfen fomer booVgl:)elqcB bie
tam(DfrentOtt0be.
, nacuev ettbe completrte,
2gt;itcrnytt8tvermenbebtoosbe/nocbtanönietfeeirbtoo0be.
^tccmc^tmbeopemcte.
cibebatfaet^itcrnytverfaecbtbepqneinbek^^
cm.
^ett nttrm.
2(tereppewouoocBBoereneppegbfb^eten/eit^eeft
►bien nacm baer boot battet in poelen eit wateraiti
abeplaetfenwa(i.gt;lt;g:tiecrbfetetJsSleofelinonen
16ybtofelinon / cn in lam Zpw painpre en tnfiicw.
^^ ^^^ ^fixctfcctx
n tj teebet:
-ocr page 190-^ tccbcr/cßbebUbcteWaffenAltqttwcc Elcofelinon. VOata-t^i^c.
tegbeneett/enbcfqlqrtweedenbecaelnbsp;-
oftglat/enberottbtfomgeeetrft. 6em
comen bouen aenben fleel gecroonbc
bloemEenö/bteftnwit.
©te^jlaeefebwtiooaft.
ïDatereppewafigbeetAem poelen
enbe b:oecïl«nbt/enbe baerna ^ewet
ßrtenn4em/Älforoo:feytt8.
©ertcijt
ïDatereppe bloeyt m^um'o mj^
lio/enbeban b:Aget oocE faet.
mmet^cnbecomplme.
C tOatereppe beeft eenbecley n Atucre
enbe complepte gbelM^E 6ofeppe/ vcin
welcEewibterttafctrtjuenfullen.
^itccuyt beeft gbebeeltcB becrA^t
6ofcppc oft 30ttcEft;0ttmcrcE*itn
baerom en tflntet van noobe b:eeber
baeraf'tefcrquen.maermenmAcbbc
ptoptieteyt mn ^ofeppe tit fïfn Capit
telfoecEen/eitbeAlfbanbefertcruybetoceygbcitw^
Z
CIIIU
naem.
Cfefcruyt wott oocE witte tTiefwottel gebcetcn / om ber
wottel wille bie Witts als fï( bi be fwerte tTiefwojtel gc
bouben wott.^n (Suecpbeetfe^l^eboios leuco8/in ia
tijn lêllebotuö canbibus oft albus, iênbe bien nacm ie
oocEinbe2tpoteEebeEent.
^aecfoen.
Öen fleel t?an niefcruyt wafï een elleboogbé/ enbe fomtrfts booger/
b'tï is biniteit blt;gt; Venbe is becleebt met blaberen/ bie fi}n ber ïOecbbteebc
oft ben (5mmn gbeliïc^/ ^^^^ »^et fo lancE / enbe baer gaen nl^beEeiis
B boo: bie fiïn purpwracbticb ^^^ colö«-e.Cuffcben beblaberen/enbe bo^
uen aen tfop ranben fiele aenbeyben fqbett/b:agbet opgehoopte bleecE^«
geele oft rael bloemEens/bat woiben cleyn bawfens / baerinne leyt bat
faet. jDie wo:telEens ftn eenen firoobalm b jeet enbe bicEe/ enbe waffett
allewtecnenronbenlancEacbtighwEnobbel/bienisranbuytenbtuyit
cerbenr erwicb/enbe binneit voitf als oft baer merc in ware/en is fcberp
-ocr page 191-mnmfcrnpunbsp;Ciiirv
Cnbsp;Elleborus Candidus feu albus
ntcfcmytwafigbeemeopcowbc/nbsp;nkfcvuyt.
rouwccttt)ebercbaclgt;tt0cpl«ctfctt.
Bitcmyt blocytmgt;li0
Pö/ettbcb:ettgtbAcm« fiftt fatt.
nicfcruytmwcrmettbebjoogcm?
bwbetrbmgraet.
cttbcvcrwcctbemtotouergeuctt/bat
bi] mct grootctrmacbtmenigeriey hu?
moteit bowcit xvtwozpumn tis voo:?
vom vm bcm feinen ee» ftcvch mebi?
cme/btenietenbeboottingenomen te
wötbè fottbetr toeboen van anber me?
btcinê / bie baer cracbtige operatie ver
fwetêen verfaecbtc\Baeromeen fcrqft
(öalemtsmetbatmenfevanbinnêvfe
m fal/maerbitboontalleenboemett
- f bie van bnyten befigen fal^tot fcbo: fti?
cbeyt/rnybic^eyt/enbeafedeyvnylii^ —
cbeytbiebaerbnytensUy^^
totvlceratien/rappi^ytenbeonbegebtelen/ombiebaei^^^^
f «^»^J^^r«y«eremeiwo:toocgenomentotbemebicine^
ma^aZZ^^^^^^^^^nbsp;btengtben vrontven^aer
wnortrpnelen fqnenmontbaermebe/fo vergaetbepine. tTiefcrnytge
sl •nbsp;Co macbticb enbe crad)ticb is / fo en falmenfc niet
n iif legentbcyt
-ocr page 192-bdwotul ctt falmctt gccnm ouben pcrfoon/ttod? ïmbt/nod)
ttOcbgemtvcecBmcnrci)0mctt. eommtge gbebtuyctm btt cmyUlfo/
mbcbattttctnettfebcwornlw^^
merWcl/ïvatttbil^eeftbccracbtra^
cv.
^ ^ \ iSctoytwonbactrotttalfogettOcmpt/batbcblocttTva
befcitaaybefomtqtö tnwerm winters bact: ontluyctop
'beUerflttacbt/fofiantJsopeêplaetfeP^^^^^^
locbt beeft, et wottva velen vooTbefwerteUtefwoUel
bcbefcrmtngc v^Biofco«bes.m«er g^emer^
cr4lt;^tenoperAticberfwerteUtefwo:telmetfeerongeU7cettt8/mettegc
m
Elkborus niger adulterinus. Elkborus adukerinus m'ger fylueftris.
TTtlbt'XJtcrcfuyt.
-ocr page 193-^(Xn^ct^ilcrnmfmtmupu cv.
littff.!nbsp;fomtqtsornretttlKetrfmifle/ettbefonber.
-^«rcruyt/wicitô blocmcit mm nod) mbm fomct: vinbl
ffdÄr w .nbsp;vicmytcit be rechte fwerte tïiefwouel fecc
bett SS
n inj iittbe
-ocr page 194-mn ^ix^icxm oft quot;^Okmupt Cap. cv.
amp; jl^ttbebecftfcbicr Allcbc crac^t enbe operatie ranbcrcdgt;tc nicfvro:td/
alleen bat ft niet met fo groote mac^t en erpdleert / cn min fd)abdi£E is.
j^n is jbnberlinge goet roo: bc gene bic bc rallcnbe ftectc l)cbbc/bicbul/
buytcn (imten enbercrfïanbc ftn/cnbc piincRebben mbeioncuircn/bic
bwater laben/bic lam ftn inbc Icben/cnbc bicrgdi|cf c gebjcEen Rebben,
tnenmacbbcfc wo:tdgcpttlucri$cert ccnb:ad;ma fwaer mctwri'nofc
.anbcrbcqttacmnatinnemcn.(Dftmertmadgt;fccettcnad)tinwi|ntewcy
ch leggen/en ban van bien wif n een balfglaefïen rol innemcn.SUfmcn
vanbe2vcr(?tt?ottdccntapEcttmacct/enbcinbcrrtoun)enfd?amdbeyt
boct/focomptbenr;oitwcbacrmacnt(ïonbemctcrad)te.^itcrwytgc
S pwl«cri$ecrt/fuyucrtbcottbc vlccraticnopfifïdcrt. 2llpmct asqngctcm
pert wo:ten gcftcEalsccnplaefïergeapplicqucertoft gbcprcEcnwótt/
fo gbcneefi ft alle quabc fco:fte boofbcn/ ruybicbeyt / rappid)cyt/ cnbc
bicrgclMcEcmifmaectbeytranftuc«©iwonoocEalfogcbjuvcttotcro
(icn cnbc ruyl vlccfcb wt tc eten cn tc r ertcercn. ^at wilbt ^icrcmyt
boobet be Inyfcn/enbc baer boot woabet oocB üuy fcr uyt genaempt/ al^
fo voo:(^yt is.iinbc niet alleen bc liiyfcn/macr oocE «lle anbergbebicr^
te enbe bcc(len biet eten.tgt;aerom mad^men bit cruyt vfercn tot rof bal^
len oft wolföballcn/om bic baermebc tc vergbeucn.
an^tófcrupt. cvr
® en naem. Hdxme. eiafcmyu
iafcruyt wo:t in(Sikcp
i^dpinc enbe pcrbicion
gcbecten/cnbcin latiin
^drittc cn Xgt;Kcolaris.
Öommigbe bcctentpa
rietaria/enbebc ^tpoteEens noement
paritaria. tHen bectet ooc tHuralis/
bats te fcggb^tt tnuercruyt/ bacrome
battctgeerncbibemucrê wafi.
' tla
cleyn/
mSmnbtmen in tnipm Umfd)m •
^erbario.
iaecfoen.
(Slafcruyt beeft eenen teeren/rootj
lt;*d)tigcnoftb:uyrten(led.Pe blabcrè
ftn ben Bingelcruybe gbdqcE/maci:
nietrontfommcgeler(t/enft'itrOW0c
baytt.?)icbl^mEcnsftrt(êercley»c»
puiPpnm. Öat factisfwertenbeleei:
^meUfcmßt.nbsp;£ixp. CYU
25 cleyit/cttbelcytrnrottwcfchcrpe^ityffeits/bteaenbeckebercttbiqitm
(Bkfcwyt wap 0cemc bimyiim/miietreit Cttbe wc0bm / «ttbc wotbt
C0CÏ in veel ^OttCtt gbcplattt
Bit crnyt blocyt »tcefi itt Jnlio.
^lafcmyt maect fnynet enbe teyn/enbe abßmgeevt/met mbe web
ttcbeyt.
^nbsp;£mä}tcnbc0m(tttc
(Blafcmyt/alö gefeyt isAeyniét oft fwyncrt / cttbe ttech een Inttel tfa.
men cnbc vercoclt.Bacrom fo ipgoctgdcytop tvilbt vier/op verbmttt
bcyt/cnbcopallcrlcybitttcbge^
[cgemengt/teeencoßjlqch^^^^
bcylt ooct alle tnetenbc vlcemtien/cleyn pocpBens/mbc tgt;icvgehich/alßnbsp;'
ment baermebe bcjlriict. 5)at voo:|cybe fap mctbocrritct0cmcn0t/vct:
faedgt;tbepinc va poba0ra/alpbaerop 0dcyt won. BDatcriiyt gefoben
ftjt^enbe g^ebtoncf en/is jèer goet voo; ben ouben boe jlT^mgoï^.
van bit jap gcmacct/ bat 0ettcc(ibat btttigcgclwollctt gehemelte
Irinnen tf itonts. Zf tp met olie van Koofcn glgt;cmcngt (i}nbe/enbc inbe
ootctt gcbacn/boet bc pqne betfeUm vetgaen. Jn fnmma/bit crnyt fal.
men van bnyten vfercn cnbc leggen op ^ittt'gcgebjcfcn alleen. (Bemevct
battet 00CÏ fnynert/fo maclgt;ment oocHgcnen ben genen bie ben fleen beb
bcn/cnbc met licbtdicE baer watevgemahn en connen. JlSnbe alfban ifi
goctbatmcnyctbacrtocboc/batbcnftcenenbevnttclofl/gdqcfalsPc
tcrfêlic/rgt;cnced/f cttiflicf/manf oo:ett/en biergdqcee. 2llfemacbmeit
bit cruyt oocf van buyten vferen met rDaterBerffen xviin^mê^enM
xvcrmouerbcblafeleggen/wantalföanloffetbf^necrachtdifettfèer.
Ca)), cv IL
^e beet mctt oocf meccrappctt / cn won in (Bziecp Mxy^
t9tobantt/in-^atij[n^wbiagc^gt;ceten.Bic2(potefer8 noc
men bit crnytKnbia tinctojum/om bat bc woud van be
fat crnybc root is/cnbc vatt bc verwcre gcbcfic^t won^
machmettwtbcbcfcrimi„g|)cmercfc».nbsp;^
-ocr page 196-B off kbt fïjn Pi vonbtfom ale ccit (lern becleet met grwett fmale blabetett.
@iïrtvrucbti8tont/eet:(l0rtten/baecttaro0t/enbetettle(lettrivert.Be
ïpottel 16 lancl/burttte en t0OUtgt;at wtlb meecrnyt ie ben tammen beel
gclvid/wtgenomen bittet niet op acUte/tnact bt tny nen enbe botnbeg^
genwAp.iênbe vooiwAecbatciruytbwclcmen ©tellam noempt/tö
een gejlecbt oft mantet:c vMt wtlbc ttTce / want bet beeft ooc5 vtetrcantt?
gbe fïelen/bte (ïfn mct blrtberê omfebt geliicf een fïccire oft rabelett/maet:
be bloemlens fqn wit/enbe be wottel ie bnnne/ land enbe i:ootacbttcb.
éommigeanbei:eboubenbat crityt vooreen geflecbt oft mantetre vatt
onfei: Pioitïven Bebfitroo.
^kccfcbvtct^cumfl.
c Cam t^eecrny t tvafi veel bonen int lant onttêt 6agenotv/@pt'et: en
@traefbo:cb/en albvm en tvorbct ntct gefaeyt/ mer men plantet va ion
ge f^netlene/bie woiben op ben gront afgefiicbcn/ en alji tiit ie inbe fo
met; xvebet; tn beei:be geleyt/ bat crt]ebt ban met bet- tijt anbet: wortelen/
enbe bievet^coopen wilbt wortoochnbenfomei: vergäbest.
©entijt
Be wortelen Va tam tHeecrnyt xci^xbm int betbe iaet: wtgegranê / en
tottet: comcfcbap betreyt/ en ft plantent alleen om bes gewins wille / wat
bet wort totten vet:wê gevfeetrt* ^at wilbt/ en fonbetrlinge tgene batmê
nv tn iattïn Btellaria noempt/bat bloeyt inben fomet: tot inbê ^atft.
Uatnw
-ocr page 197-cvii^
^nbsp;mtmun^ccornpkpicr
^cw0udmetmcbe0efobcncns^cb:onc0ett
cwcbteUdcttbcvcd/alfobAtbatbloctoocBfomnïtö
befcrmaittewitgcvfeertfttt^^^^^
bat öaattca/crtbe vo^ bc gene bie !am (ijn in lgt;aer lebcn/inbet: manic:^
rcn0ev|eettal8voonnocbtansrnnenbcgcncbiebaerafb:inc^
baQibabrnm adgt;tRebben op tgene bat fi mm liweqnqt wotbcmCfap
van be w^td ^btonchn / ia goet voo? bc gene bic van veninid) gebier
tegebetenfi|n.£)e(gdncBcopct!atiebeefcoocBbatcrnyt/oftbcblabctcn
m wnn szfobm cnbcgcb:oncBen. tgt;c woud in bncnicBwatcr abefobejt
cnbegbcb:oncBcn/opent/enpnrgcert
ber.^nbetaccttcncoPcqc^^^
alfo beetet mbe 2ïpoteBc / mgbenomcn/ma?ct bc miïtc deyn. 3(fmen een
tapBcn vanbe woud maect/enbe inbe moebct: boet/|o btcnget ben vjon
wenbaer maent(lonbe/enbetrecBtbe@ec«nbina m/mbebc boobe
b?ad)t. tgt;c woud gcflooten enbe g^efireBen/^cyltalledey pladenenbc
vïccBen ber ^nyt/aÏ8 deyn pocjtrBena enbe biergdqde.
•Qennctem.
Pclte wouin (B^necp^eiVcnbemlatn'nSea cn efcmeit
gbebeeten. Bi onfen ti]ben wou bcfc v:nd)t@pdtAgbe
rtaempt.SJercbencttvanbefenameit^ebbenwiirtOttfeii
latt]nfc^ett ^erbaiio verdaert.
«peltc 18 twccbedcy.BDcen wou in (Siiccp ^tcoccoa genaêt / baetro
corcnBcns gdiïd ala twee tweelingen in een vdle
«ttgcjiotcnli'ggcn. iênbcbat^eetmengemcynlicB epcIte.B:gt;atattbei:
pee^ maer eencotenBen/ enbe wo:t in fommige plaetfen iSedoten/enbe
^ m fommigcn e.pectcra coien genaemt.
.ft7^^P/ltlt;ïiöVabalm/cnoopèenarêber€erwegd
Xtt lEi^'^ Scmeynlic twee cotcHens / bic liggen gdqc ala twee tweelin?
bïX « ^r^H^anber/te weten iêedoten ia vannbsp;coitec
Itrcten/metlangctrowvlimmeBcna/bicftnbcrtS^erPcfeergdqd.
-GS r^ ^ ^kecfebdet^c^dfi
«tt en beboeft fo goeben gemcfïen ader niet.
iDenti]t#
-ocr page 198-mtxQpdu. Cixp. cviih
ignbsp;^cni^u
©peUebloeyt/gWdals lt;tnUt vind^m/in^mio otttrcnt
mstwcbMbewortitt^wKorqpcnbert'bicb.
^dtttet^mbe^cömpk^te.
gambe ft» wevmte cttbc co»bicbcyt.i^nbc btooc^t fccr faccbtclicE.
^cctotcm
2)nbsp;£ult;S)tmU0pmtic.
@pcIterocbctmcci:baitbc(5ci:(lc/cttbcmtnbattbcïOcytcoftCct:
wc. J^ttbefttt opct:attci9g«ttt8 mibbclbact: tuflcbcitbcfc twee beybc.
©pdtemcel ttt roobctt wqit gefobctt cttbe warm opgcleyt / ts goet root
bcgbeite btera» eenctt Bcotpioen gbefïeEcnfqn/enbe ben grenen bic
bloetfpo»wen.tnctï'lt;gt;t«t^^Pquot;»etgeytettttictgbemcngt/iögocttotbcn
boeft.éetisoocE goctmetwijncnbe falpctcr gbefobcn/tot loopcnbc
(wceirenetibertoAttenbesboofts/cttbebecboifi/cntotwe^
bömmbemage.0»wqnettbea5qngberobcn/i8b«t
vootgbertoembcincclgocttotalbctrban^
begbefweU
m^tmffon.
CIX.
Q^cßcc^t
^ pîtcmrti6txtgt;eîbcvh^mbc.tgt;em
18 pet: gcmeyit/en en wafî met boogc
op.Batanbet:tsgt:oöt/ettbebeeftee^= m^^-
nen liepi^clen mech iënbc baerom
m4lt;^menbeerpe beeten gemeyn ©e
necoit/en banbet^gt^oot éeneffotn
^(tecfoen.
(S^emeynÖenecOttbeepeenêbtnyn
roobenpeel/enbaetraenwajfett bla?
beren bte ßn vontfom van een gefhe^
ben /g^eUîclals tam wit mofiam-^
cmyt/rnaev niet fo biep gï^dcvft. (Dp
Wmnbenpele waffen geele Inop?
«c^ttgbebloemen/enbebievetfeet:ett
baet^baep in grt^s baytacbticb faet/
bat vhedgt;t wecb.Bie wortd is kncB
enbe veefelac^tic^/metr p en wo:t niet
gevfeet:t.Batgt:oot Benecon isvan
Pele/enbe van fd)aet:bacbtige en g^c
^öeblabetrefinbmbetr/enafcbvecwicb/enbebbeneenenliepWenr^^^^^
Zen^TT.T^*^^^^^^^ BDaitbetrgePecbtenvinbtmenmetoneral/
9etettwat:eoponbemnet:en/ettbefomtqt80pfanbacbtigebeytpt:aten.
beCÄ
oe|ei:mamet:envittbtmetttbettgantfenfomet:totittbencowbenwintëp.
BeybebefecwtybeSS^cTn^^^^^^^nbsp;enbe compMe/
0 xvant
-ocr page 200-Ö want ß »«wodci» mbe vemercB tc «bdqcïci:
BcbUberencnblocmmlïootmcnmrtccnUmawflnsoftflUcw^
Srt/ iS oocEsmuwenmbcAba^^
©Zu^eeu ttytmctmtecsWoben/mbcmetfm
mamp;Tboobrtbcwojmm mbetsgöetvöotbclmctfttc^ttg^c.»
rtÄcmcngeRnbc/mbuiftbcdtermmb
nc/alfmmtwetmbitewpicrt.
an fflunte.
©ertnaem.nbsp;^ . .
tvinmmt\)anbsp;mm otn^amn
goebcttcuccE wille.
m
Z
tHiintetötweebetr^
lcy/tamcnwtlbtXgt;4nbemmme(Ifit
webcrom vcd en pttttcipalicf vm gc^
(lccbten.BAteer(ieheeftronbeblabe.
rcn/cnwo:t Bmynbeyligcgenacmt.
B^ttwccbc is vAnblabccêbecrflc gc.
Ivfc/en xvoxt Ciny fbalfem/ Crocfbal
fem oft wim mnnte ge^eetê^Bat beu
be beep Uttgc blaberen / en bat noemt
men ^eylige/ofonfet: Xgt;ton wc tTTim
B te.Batvierbeg^ejlecbtel?ectct6e«e.
cmTl:)ewtlbem«ntewotbtitt£iï
tünm^ttta\lmtng\)znamt.
Stfaetfoen^ . ^
Bateer(ie0e|lecbtvantAmemun
tebecfteencnvierc4rtttgheu(leel/enbe
bieniUattonö opbnjyrtrOOt4d)ti^
cngebaytt. BiebUbcrc fqrt ront enbe
rontfom gef crtclt/wcecf/enbe bebbcrt
eenêgoebcnmcct Bebloemelïinpur
ptt«oot/ enbe (iaën rontfom ben jteel
Cruyöbrttfcm.
80
Mentaftrum. quot;WilbeOOttnte,
lOevtccvnyu
O H
-ocr page 202-gbertommbatbebloemmtttetromommcbibelcbdettörattbcttjmiert
jlrtctt/mact: fö (ïaeit boueit acn tfop/gcïqcBcnbc ccit are. ^At bccbc
hcd)t beeft langer mbe fcbcrpei: blaberc/mact: r Art bloemcttift ^
bert feer gclvfcH. ^atrierbetam gejTecbteiörattblaberertgbeUlcEtgettc
batbierrotefÏAet/mAerjï)ttbloemen(lAettrontfommeAertbertlteelge^
l«dAertbAteer(iegeflecbt.S)cwilbem«ntebeeftlAngbero«webm^
rert/ertbe met witte wolle becleet/en jlerd r Art ruede/(if n bloemert ftAert
boitert op tfop r Artbett (lele/ertbe ftn btuynrootAcbticb r Art coluere met
witte verwegbemengt.
^etAmme ttTurtte wa(I oueralirtbe bouen. nocbtArts wilt ft veel
fOrtnebebbert/ertbebAerommeertbeboeftft'geert»ettenocbgeme|teecr?
be. iDe wilbe tHurtte w aP geerne op mofAdjtige en r ocbtigb^ plAetfen.
2(lle mArtieren enbe foottert r Art tHunte bloeyen irt 2(ugu(io.
iDnbsp;©tenatuetent)ecom][)le]i:te.
Beyberley mmtzn tam enbe wiM ft'rt werm inben berbcn grAebt.
Uoiiytam ie be tamme wat OrtfïercEer ban be wiibe/maer ft i8 bjooge
inben tweeben graebt.
®tecrlt;tcC)t enbe opemtte.
3De tamme tHurtteu ver wermert/ abfïrittgcrert enbe btoogen. J^nbe
bierom aljlttert b^er faet met ajqrt mengt enbe b«'nct/fo (lelpet bat bloet/
enbe boobet be roobe wo:men/ettbe maecEtlujï tot bat fpel vArt mirtrtê.
Cweeoftbni tacrHens gbebtottcEenmetfaprartftergranaetappelen/
boet ben bid enbe walginge r ergaen/en tgene batmcrt Cbolera noemt/
bati8/al8 begalle eenen menfd) onber en bouen afgaet.2ll8 fiï met lt;5erf
pen mout gemengt wotben/fo boen ft be fwdltgen vergaê enbe rerb wt
nen/alfment b Accop leyt. ©q boen be pine int booft vergaen/alfmêt op
be perre leyt bouen tvoo?booft« tTïunte op be r lOuweu bo;pert gbeleyt/
10 goet root be gewe bie te veel mdcj: bebbert / en maect bat bat meld niet
ert clorttert. tïTet fout gemengt/gepooten/ertbe opgdeyt / beylet be wouf
bert bie r Art r erwoebe bonben gebetc ft n. t)at fap van tTïurtte met btte
nicEwater gemengt ft'nbe/ enbe inbe ooten gebaen / beneempt ettbe rer^
btuft be pitte irtbe 00Ktt.2llfmett be tonge baermebe wnf ft/fo verbu'uet
berouwicbeytberfduer.Sgt;emdcEettfalttietritttteitttOcbtfamêloopett/
alfmettbeblaberettVAttbefettcruybebaerittleyt. ©ifijtt ooc goet root
be magbe. tïTet water ettbe a^rftt gbefobett ettbe gbeb:ottcEett/pelpen ft'
bat bloetfpouwert Alp rtiet lAttge gbebuert eu be€ft!B:)ett ruecB r Att tAm^
mctnuttte/mAectbettmettfcb^^olt^:Eettbeblqbe/mAerbettfmAecmAect
lup om etert.2ll fmert tHurtte irt wAter gefobert/buï bAecb lArtcE ver vol^
gbertbs btirtct/fo vergAet b Aermebe b At crimfel/eube pine inbe bermett.
@ipelpenoocEbervt0uwertmAetttP0nbe.@ïgbettefett00c'Ebefwec
vcrtobc Rbcm bm blAbe Ut^tZS/
mbebicfmtg^elqdclcyttwotmBens. ^nbsp;'^»U.hijw/
^q« wöUelcrt fiin gclqc cctteit vnfd} Hemiom'tis» iompoirgc,
tjrnnmgbebtoitgett/fwertcttbebayî?
«cbtt'cb. Bitcmytmi^tcftgmMm/
bloemc ttocb ßcU macv ben (îeel m»
beit blAbe cwypt van ßonben aett mt
ber wottel/eitbe g^etbootbat bllt;tbt
geliïdeeitroitbt/bwytt/^ayiA^tii
wbbeBeit.
^ SîeplaetfebctetttPdfî.
6ert(îoitgewAfîîitbelommere op
vôcbttgcbergeit/eitbem (îeeitAcbtmc
omeit/eitbeoocBbiTommig^efoittey?
»eit/eitbevocbtigemttereitviiitwou
«V feer lit Alle ^oitcit g^epUitt.
^entijC.
^cgcitbeit tney comeitbeblAbetrê
ccôiît eitbe ^aytac^ttd) voozt/ enbe d
rome^otinbeit^erptoc.
-ocr page 204-cxn.
Xttvfbi'(leloft£t:oeföi|lclwo:bt m (Snccj: ettbe ^it
fmlatifttfcben^et^batriovewlaertbebbett.
(Crttyfbi(lelettt6eettcrttytmetbtee
begecroitcBelbeblabecê/btefiïttboot
fttebeit/eftb^bbeitaettteyttbetroittfottt
fcerpeboteitletts/eit ab bte itocb lOttc
fött/(bleytittêbtemtfottt/enitteneetfe
gelqclattberccttyt/enfifinAtoweUnbsp;. ,
^nbealsbitctrttytotttwott/romget
ceiteitftecl/bietöecttclUUttc/mctvcel
Mcrrettö/enbiebebbcaUebAerbefott?
: iTL_____tróttoe
» böUeïens/enöebflcrómewftffm^f» m^-s
te fcberpe bootiteit roittfomme gelqcB
eettjlerre/abttvgroeitvatt colttetre/
alfbSb^welblaw/fomtiïtebleecwtt. ^
Bewotteltöflecbtettfeet: Uttcl/eette
bttymbtcl/bttytcnrwct:tmbcbtitttm
wtt/ettbebccfttcbeltclgoebcitruccï.
wapgeetrtte op botre
bevbê.35ibeit^ï(it|ït:oo op fottttittge
Ctoefbt'Pel \)zcft mtt)belblt;tet: wetmte / ettbe t's fwbttSi'l vm fttb|i(titne/
«nbebroocbtpet:.nbsp;enbe opentte.
pe tvoitcl ttt wqtt gefobett ett gebtottdett/lojl be vtttte/en btettgt beit
wtttb».
-ocr page 205-CXIII.
tamme 18 weberom teit mmfiett btierley.
tOaetrafbeecfie ^eeft g^eaoitcf elbe ettbe
gepo wbe blaberen/ en wott gbecroncfel
belattowge^eete. ^attweebegefleckt
beeft bteebe en ronbe blaberen / enbe ^eet
bteebe Matton we. Bat berbe wafi binnc
tvaert8 te (amen /gclqcf deyn witte Ca^^
bny fcoolf en8 / en wotbt groote oft witte
£attonwegeheeten.ïPi Rebben betwec
eerpegeflec^tenvanbefencwybeonber
^ een ftgnere begrepè.Be wilbe lamnxvz
ïö veel groner/ron wer enbe fc^erper ban
V0o:ghenoembetam gefled^te/enbe
ïsfeerbittervonfmafe.
Haetfoen.
peeli8fomti]t8een8man8 lengbe^yooge
O lïq tlt;b:«s
©mndcm.
v^ - ^ B:)aer(I]'tttweebcdeyma
niecett van latmxve/tam en wilbt. ^ c J
Laélüca capitata.CBtoote tamme Cuttoxo, Laduca fylueftris.lD
CtchcebeblAbetê/biccromert^Act^mwAafógcIqdck^^
coolBctts.SqttfAcJiöwit/attbcrsiPmanetrmam'erêbcnvoo:^^^
bmnbsp;wilbc lAttOttwe bc tamme n?4t geliïcB/ma^^
vanb2fewafl^oo0et;/ettbe^ccftvcel(icBcttbepttnctBcn8/gelqcBo
bUbcrettabft'Ottbtwotbett/enbclqnbi'cpgeBcrft/ettbereerbittecva»
(maBe^Be vooxtd is oocBnbsp;vfeïrenbcfc wilbclattott we voot
!^rtbyme/maet:ftbocnom:ecbt. ÏOambcrccbte iëttbyweis ccnattbci:
cWt/ÖclqcBwibatclaedicBbcwqfcttfttUcnallitiï^
^plaetfe fi|nbetJ m^tmt^
wilbcwa(lbwytcttbe^om»/actttttyttcrtcttbemuci:ctt/cnbcoptvelbt.
^entijt.
^elattottwcfaeytmcttmbc mecm citbembctt2rpnU btaccbt
blocyrclm3iilto/ettbcb:engtcoU8bAemA^Aci:fact.
^te mtmt mbe comple):te.
tet.Bommig^gt;ermwettbat(Ivocbttcbcttbecoijti8mbcttbct:bctt0ract.
SDewabecttismetfocoubtcitbcvocbticbabbetAmmc.
Cmd^tent^eopewte.
Se tamme lattowwe i'a goet voo: ee» ^gt;ecte mage/ITi wcocït cu boet
ï)rtttÊ(t«0mw.nbsp;£4J). CXIII.
^wcIflrtpm/mamp;emrtcctwcccfmömbuycH/mamp;cmrtectOBetuIöebicbcvt
bwröobe«loop/«l(ïm«tcomfuloeh.d,cm-8.i«tt%«,c»,«C
©cnnaem.
2(mrcye oft Cnek vüoxtin (SzkcK BamtronCbymbïa ge
memt/in Ic^tm Ci)ymbïa oft Cimtla fhtm enbe Bam
wm. tgt;c tcbc» van befe immcn fïacn inbett Uujnfcbêèe»:
. ^^^«ron ÎÔ bcit Zlyymns oft Xoomfc^e Cml feer ge^«
blAberen flfft be y^fopc bUbemt ge
iqce* S:)icbloem0enô fïinlvifvcvvüicl}/
feerh'effdicHejtbegoetvaïumEe. BDe
Bamtrottwonowernl mbeboueit
gbefaeyt/eitbetfaet bcfètt criiybe
ïstfaetvaitBbdcnïytgbdqd/maer
quot;8 gmitwer van coluere.
©mcijt
BatureyebloeytmOfulio/eitbeals
oe bloeEens afPAlleti/fo copt bat faet.
, ^«tureye ts werm ettbe b:ooflbc
mben^vbmgvacbt.nbsp;^
r.nbsp;tö feer bequaem tot bc
lP2fe.pAeromme fopebeit bte arme
liebeitbaer vleefc^ en vifc^ baermebc
-ocr page 208-€ mt (lebe van fpccme^Btt ctruymaect appctqt tot cten/cnbe
bc magc om bc fpiffc tc vctrtccccn/ cnbc ie goet tcgi^cn bat walgen» «a.
tut:cyc ttrect bcn mcnfcb oocf tot lup om bqflapen. ©atwccyc gcpwlncn.
fcctrt/cnbc tn wi^i'n tngcnomcn/gencc jl allctrlcy g^cbtcBcn bctr longcn/bct:
botffcnbcbct:blarcn.iSnbcloPbcvnnc/cnbcb?cngtbcnv:ouwcnhaci;
macntflonbc» Bit crnyt met bc bloemen wcrm opgt)elcy t/oft ccn cranp
Bcnbacrafgcmaect/cnbcoptl^ooftg^cret/macctbcnmcnfcbenwacfer
bic met ben fwarcn flacp bclaben ft}ngt; Bat fap met olie van doofen ge^
mengt/enbeinbeootctfgl^clatctt/bcnccmptbcptncvanbictt.tncttCer.
wcnmeelgemcngt/ipgoctgcleytopbatöciaticaoftwccbombcrbnc.
pe.Bat cruyt inbe fpqfe gevreert/macct fcerp ge(ic^gt;tc.3n fumma/Öa.
turcyehecftbinaallcbecrachtvanj^ucloftwilbenChymus.
CdpXXV.
j^wilbel^er(rebacrwiJhterafrpTcEen/tvo:btinlt;5:icd:
Cr A Cblarpi/C^larpibion cnbc Öinapi agrion genoempt/cn
^ (31 inlattjnChlafpi/Caprellaenbcecanbttlaccnm/enbcbi
onfcn tqbcn tTaflurtium teetotum / einapt rujttcurn cp
bcrylneflm Bctrebenvattbereenmecranberttamen^eb.
ben tvi int lange in onfen lattinfd^en 6etbario vertelt.
Thiafpi minus.^cflemmiyt*
Ott Mm feetlfe.
Sdp* CXV.
Be wiibc Jterffe i81 weebedcy/bcctt met bteebe b!abecen/ettbe bat lt;tc
cotbeert tmtbcbefcnmngl^a vm Biofconbes/ enbe wo:bt in Bnytfeb
fonttiitsBoerenmoflaem-ny^^
beeprnmelberblabecen/enbeworbtinBnytfcbBefremanytsena
iênbebiennaemi8bembaeromglgt;egbenen/0mbatteteenin0pecbKe
gbetact ctrnybelen i6/enbe cenen be|]cm
g^eflecbtevanbbemenenbcfaetgbcli^d.nbsp;'
l^t'lt)e:Ket:(rebati8eencrny^me£fmaeIbIa^
bnygben enbenc^bm baev tcv ecvbcn wmt/mbc fiin eens beela aenbe
canten getoelt.emcn fleel is tccv/ontmt anbed)alffpmu knd met
veeltac^tcnaoprcbnetlens/cnbetenbcy
ef^nsbiebebbenckynPedlens/^^^^
icytbat^^^^
baerbetcfleit6Wtc0mc/fiinxpit/aenbeybeberegeflecbtêvanmiyben.
^^ff^»^ ^P^ ^^ibt/ aen ben wedgt; / 0p onbe Woffleben en?
C «I bloeyen enbe breng^en baet; faet inben mey enbe in Jmi0.
Batfaetvan Wilbe :Kernè/veirn?ei;mt enbe bjoocbt inben vwben
gt^aeöt.
^enbalfcr0eflenvanbefenfrbegebt0nden/iaed)tbega^^^
enbebouett^nbeb:engtbenv:ouwcl)act:inaentll0nbe/maet^bctboo
bet be vntcbten tn mocbet: licbaem / cnbe baerontme en füllen bentndgt;rc
v:0nwenbit faet niet vfetren. Aa bjeect ood alle fbeeriitgben mn bin?
nen/alfmcnttnneempt*3l|incntb0otccndypcneinneempt/f00i|?g0et
, VO01 bc gene bie batBciatica bebben. Befe opetratien beeft b^t faet van
i^t?ilbc Äer|fe/alf0 als be onbe mcbicifn meepers baetraf fciainc. tITaet:
pmetrct bat bit faet bitticb is inben vietben gtraebt/enbe oncrmibö bien
leet: y^zvp/ baetrortte fxlmmt feibcn int li]fncmen / enbe van binnen vfc?
«n. tilact: van bnyten falment vferen om bcn tveebom bcv bwcpe te vet:
tlt;^cc^ten/enbc om bat vd oft be buyt fnynci: enbe reyn te mat*cn/enbe on^
«yngbefwcct! te beylen/gbdii'd als be 60f lerfle/bcwdct'e in ivetrclin?
gbe/bet: wilbe j^ei:|fe gbdqd is.Bcfe avilbe ^erflc vfeetrt
menoocltotbeCenatU
tgt;attrgt;tïd;?
-ocr page 210-^ennctem.
pmusg^e^mctt.
^(teefoen.
rgt;qcbb0öttctt bebbeit eenê citcBelen venben (iecl/bacr?
_ am waflètt tttbe ^ooc^be ter ftbcit veel fcb»etBe»8 / alle
blatisitt vtïf oft |e»enbcelen gebeylt/
eitbe 18 aeit te (Icit gdqcB eett (ïecre. BDe
bloemeit Rn wit/eitbe ftit vatt factfoe
»e beit iê wtebloemeit gelqcB/ eit btei;
tvaffettbec veel iteffeit eett/eit bat tvot?
beitirottbe toittve baytacbtig^e ba«?
tve« / enbe baenn (tf n gemeynltcB vqf
oftfèfTe ^et:be/bteebeenbc üootacbtt?
gceynen. Be wottel t8 geel enbe
veefelai^ticb.
!Oqcbboonen tvaffcn geerne in beet
fanbacbticb eethttiid. Zie fq in vet/ ^
taey eetrbe g^efaeyt tvo:ben/baer e«
waffen fq nietg^eeme. Üfnbe e« wilt
«ietg^eöeffettttvotben.
pqcbboonèbloeyêbtqntad.^erfi
ccqgen fii baet^ bloeyjel mibben inben
fiarnHnt eynbe vanben tney.Sgt;at
tweebe bloey (êl compt ac be tacBen tei:
fqben/al8bieeec(ïbeginnenrqptetvotbenin3nnio.B:)atbet:bein3njf
lio/i«t fop^ 211(1 wemeiare« (q'n/fo mnegen (talie tot riïping^ecome«.
Be rgt;t}dgt;b0Otte« (qn tvet^nt enbe btooge va« complete / enbe bat ia
UcbteltcBtemet:de«wt^at:e«fmaecB/ïvant^ii8feet:btttetr.
rgt;qcbboonengepttl«en$eertmet^ttetticBingenonten/iagbe«alletley
ïvotmen af. ©nlcBen ctracbt bat watei: oocB baet: Xgt;itcbboonen in
getveyct (qn/alfnten bat b:i«ct. S^atfdne boe« (q oocB/ alfbenfe eet/bie
wqlbat (q nocb bittet: fqn. Xgt;iïcbboonett gefoben/eitbe met :Huyte enbe
pepet: gebtoncBen/bebben befelne ct:acbt.2ll8 ftï in befet: mantet:en in^e?
«omen wotben/fo «openen ft) bie vet:(ïopte milte eit lener, met bit voot^»
ge«oembewatei:ïvafcbtme«allet:leyr«ybicbeyt/qnabefïveert«g^gt;ctt/
vlecBe«
■I,
m Ötjffißoonett. cxvi.
CXVL
bc»ctamp;»qftbcWawplMfeit.2)fltwojrcyamp;emeelmct«a(ilt;»m0mcn.
Befobmis/foleytmcMop^cmclwcnonttcntbattó^
»aamp;niftmamp;emtccttbK/cfikcectamp;m €lt;«tboncïd. »q Womnfïcb
cEcn/0({bc»:mc.ate(?rommt0cbfl0mmw«a0cw«ctbebb
wojbmbecl m. c«[8fqlt;,lb«80e(io0tcit/wbcmet Wrt0 W»
buiftmwtwccbtbcficc^^^
an ®(ttt Stoiettm.
3e fc^ooit bUxü VioUt po»'phyron.:BUwX)tolcttcm
tcit wo:bett in éfticcjc ge
beetc Jott Pozp^yton/
in latifn Viola mura^
riaoftptirpwireA.^nbe
2(pote^ebeeteit fïj flec^tViola fonbee
yetmeee.BDetrebeitvatt befen nameit
(laettm onfmlatqnf^m ^erbarto
Sbenoecbveirclae«.
^e X)tolettett bebben ronbe blabe^
ren fc^ict g^diid Veel/mm be(è ftit
teerrbet: enbe cleyitbcr / en waffett xgt;an
ftottbettaettwtbetrwöml/geliïcooc
be clcytt ttaccte (IcclHctts/ bic fqn bün^
tte gclqc natgmn/ ccttctt vittgcc Imc/
bacrop walfcttbiewelnecrcbc blaw
bloctttecns/ cn clcE mn bictt beeft abc
mcyttUcgvqfblabcr^etts/cttbebmib.
bclflc vmt bcfctt beeft cctt bol boebc:^
hn/binmnnm ccttgccl bmpfctt be.
f P^ett0t.S)cfc Diolettctt wotbctt von^
bcbeflo^
-ocr page 212-^(inMatv^ötoleeem.nbsp;CXVIL
15 bebeflotmboUcBctts/bteltfrtvolfaetó/ettbcbatiöbm^tröOfttlT^^^
Iqcf.Be 18 vecfclacbttd).
^laecfebact^eti^dfi.
Pïolettcit ivajfcit gbcettte mbe lombt e op ron? plactfm/ettbc fonbcr^
Imgbe bi be mueceit eitbe twy ite» van ^oueit.
©mtüt.
S)e VioUttm (tfit glgt;emcynlicf alle bat iaec boot groen/ enbij (bttber:«
lingb« ft gbeueffcnt wotben^eq bloeyen alle inbe lenten/enbe fort
bcrlingbeinbe tHeeirte/enbe boot bien noemptmenfe oocf tHeertfcb«
ï)ioletten.]Dat faet vinbtmen inben fomer.
mtuet^cnbecomplme^
blaberen vm blaw X)ioletten / enbe befgl^elqcp oocf be bloemert
ft'n Boel inben eerflen graebt/enbe voc^jtic^ inben tweeben.
C blaberen alleen oft met (E^erflen mont gbemengt / leyt men op een
beete mag^e/ enbe oocE op be oogen. 3n bier manieren ft'n ft' oocf goet
gevfcertvanbegene/bienbatlqf intfonbamentwtgaet. Bcbloemen/
cnbcfonberlingbe bat pnrpnrenblaw van bien in water gbefoben en.
be gl;gt;cbioncCett/ is goet tot (weering^en oft gbcfwel aenben tgt;als / enbe
bcn iongc Bmberen bie met be vallcnbe (tcctc bclabcn ft'n. @i boen OOcH
bc pine int l^ooft vergaett/ bie van ^ittc enbe btooc^tc compt/alfmcnt itt
water ftebet ertbc btinct/oft baeraen riecf t. tHaer (q ft'n qnaet voot een
vocbttcb ^ooft/want ft' trecf en be fnotering^e. maf en ben menfc^
(lapenbe als l^q baeraen riecf t. Bat (act ie ben (cotpioenen gant8 con^
traric. tTTen macb van befe Dioletten Con(ême oft fnycf er maf en / om
ben bot(l baermebe tc leffcben/enbe tot camergancf tcmafen/cnbctot
een rowfele. Bit (nycfer blnfcbtenbevetrbtifftbe (cberpbcytber gaUc/
enbebeonagrootc bittevan C0n(ctt0fc^cbergt;ignt)ci800cfgoettot
ben b:oogbcn boejl. Befgbelqcp oocf een 5nlep cnbc öytop van ^io.
letten. ^£nbe Roemen bie maf cn fal/waer bier noobeloos tc
verbalen/want anber Rebben ^ier af
bteebtghc{crenen.
VanVi^
-ocr page 213-m Sîïteem cxviiL
©ennaem^
3lktm bcctmctt ooc VOimct rgt;îliei:cit/om bcs wilk bat
fxi bm wmtcc wel verbraste» mogett / eiîbe niet en ver?
^îefen. ©i mogen ooclX^ronwen oft ^onc^fronwe»
X)iliei:engebeeten wotben/wlt;tnt bevrouwen en ionci?
fcon wen fettenfe inbe bonen/enbe bawwt bebben fu W
rettnaenj/enbcworbentîîatronaleegbebeeten.
Çe rgt;tfcen fïfnbriïecblt;tftbe/wlt;tntbe fommige fqn gante wit/cnbc
biebeetmenwilbewitteXgt;ilierett« BDanberlqfvecwicb/welcte^ncar?
^ naetDiliecengenoemtwotbê. Bie becbepwtpnrbrnyn/bienocmtmen
b wyn Dilieren/ oft pntrpnrbrnyn Xgt;iliet:en. 2Inbere en bebben fô gbeeit
onberfcbeet ban inbe bloemen*
kdctfom.
Bcmetrcnbebbeneenêtronben/ronwenoftbayîac^tigettfîeel/eenê
cnbitnebooge/met veeltaclen. Beblaberen rqngbebayrtenberow/en
langacbticb/fmal/weccl/enbe afcbverwicb/gelqcl aie be blabecen van
ÏOolcrnyt.Be bloemen fqn fneewit/lqfverwicb oft p
Viola» matronales»nbsp;Viola? punicesc.
TPilbc wîtte Viikvm.nbsp;quot;Jncamact 'X)tUctren»
-ocr page 214-bcaîô ft^Acrvolbloeyfel ge^abtbeb
bcn/fowotbcttbatlangc/fmAkenbc
robe bawBciïs / baerin leyt ront bteet
f«beBen.Dew0tteli8land/^0tttaclgt;?
ticb/wit enbe fcberp.
Pactfebamipoafï.
Pilieren febtmen inbe ^onen/
want (t en waflèn niet vm ^aer felfö.
@i bloeyen in Cînîio en 2inciu|ïo/
cnbebtengen alfban^jaer ^)awEen04
JDePilierê (qn werm en eens beels
vocbticb/^lfo batclaerlicBwtl^aren
fmaecB te merden is/fo wi in onfên la ^
fijnfcben i^erbario bewefen Rebben
£md;Ccnbcopcmttc.
ïgt;cXgt;tltcren fcbeybcnbc gronc bU
cfebwmoten/envertecrenbiccottsnaJK jj
bien.iênbaerombeblaberêoftwot?
telin watergefobe» enbe gebtoncBen ^
(qnnntenbe be^«lpelicBbettgenenbienietwellgt;arettabemver^alenert
connen/enbelattg^etqtgbe^)0e(îet^ebben.@ibtettgbettbent)î0»wc»
^aer maentponbe/fq lojfm betgt;«ne/enbe boen fweeten.
trottetCXÎX.
^cnndcm.nbsp;•
;3s oner 5ee oft Bla w lelien wotben in (Sxkcp enbe ta*
tqn 3cis genaemt/om bes wilk bat be bloeme gefcbilbert
is van colner g^elqcB als ben Kcgcnboge/ aljo wi fnkic in
iatiïnbteeberverclaert^jebbett.
^actfoen.
fe (qn grooter/bteeber enbe vmer. B:gt;en (îeel is (îecbt enbe ront/eenen cn
bitns lancB / enbe baerop îVA(|en bloemen oft lelien van veel colneren^
met bloem ^eeft fes blaberê/be biq eetfîe bangen neber waerts / en fqn
van bnytengrnengeel vart colwcre enbe licbtbmp boot eengbemengt/
met btnyn aberBens booîtrOcBert. tllaer van binnê (qn (ïf aen ben pôrtt
fat pnrpnrbtuyn/enbe met witte en lenerver we (IreepBens gbe(cbilbert/
en bmibbelfîe van bien bat (îf rt geel l^aytacbtige xvqnbtan wê. panbec
b:q blaberen waflên relt;^t op / en (q« rontgelqcB als eenê cloot te famé»
g^ebnycbt/
3
■ ?
Bnbsp;/ fc^oo» wmxxxxoz m Iris. £t6 oucr ^cc.
alô bm Kegcttboge. Be woirelm lig.
gcttfcbicrblootwtetreerbm/mbeftit
frtopacbtt'c^metml ioftctureit/^ert/
mbe ^ebbett eeitett goebe» mut
^ebîwnjcJlelimplattbtmcitmbe
xvaffm fomtqts op be mm
tmmbebuhn/wantbaîvfibtmmfc
gemeyitlic. maerbealbetrbefîeenebel
fîe in^iiym enbe maceboitw.
BDe be(îe onber be wonelc is/ bie vafî/
^ert/cou/rootad^tid^vScoltteire/goet
va» rwecfe/e» (cbetrp va» fmaecB is.
€ ©enctit
@ibloeymi»beîeWett/ettbep«'».
cipalicf i»be»tney/ittbetttqt aljme»
bloeme»behooittevergabere».
S^ieBIatvJ^elie» (ïjn tverm ittbe»
tweebe» graebt/e»be btooghci»bett
berbm^ r»y»ere»/maf e» r^/enbe verbeyïe».
3nsgcp»l«eri|èetrtettbemcth»micfittgettomett/ofn'»(îwcee»ger»e-
beît/crîbcmïvit»gefobe»e»begcbto»cfe»/isgoettotte»hoe|î/enver.
beyîtenbemacctbii»»ebietacyl)»motcttcnbeilimîcheyt/bîeo»trçntbe
boîfîenbelo»gmvergabei:t!eyt/ettbelo(îbic.ec»mbtachmmvanbe
a$qttgcbto»cfe»/(iï»(qgoetvootbegettebieva»ve»itticlgt;gbebicmge
betettfqn/e»bebiepq»eo(ïg^gt;ebtecfhebbe»i»bemilte/enbe
|qn/eiibei»beCottrevatteo»beriîet:e»/e»bebe»g^Ctte»bimblt;»eî^»«=^
tiîerltcf raeto»rtooptmettvi}»ghebto»cfe»/btmgm ft bm vtoutvc»
bacr mactttfîottbe. Be tvottele» mottv g^efbbm / leytmc» op b^î^t S^es^
|wel/omba«cvei:mottven/ettbeverbeyle»alivatopgcloopmî6/rjtbe
oombeclierc»vergae». H^atpoeberva»befetvottdeft fuyiierrbeo».'
r^»tvottbctt/e»be^)eyltbefî(îcïett/ettbeboe»batvIcercbiv
|o»oenmgcAlfmettbaerh»micfiitboenBatp»I»erva»bereîvottde»
fm/vcrfaecbtetbcDnttcitttbôôf/l^ï^m Vdimxvoztû nrlJ'll
gt;epqttei»thooft.Blaîv Me»tvottel met Ùkfcmyt
b^yZl^^^Z Sbemettgt ft nbc/mbe acn gefîref m / vetbttp
îgt;erptoetmettbeattberplacfme»vlec0mbesaettgheficht8.me»wadgt;
P iiï oocf
-ocr page 216-cxix*
j^i OOcÜ bcfc wortel tot babmgbe ber verbetbc mocber sbebruyclcrt itt xoa
quot; ter gb«fobcit/cnbe tit bat water eett boccrien fielen enbe bacrop leggen.
Bit vootfcybe water ie oocl goct gbebeficbt tot een cly flerie/ voo: be ge
itcbic wecbom inbe ^wepe Rebben. Befe wouel in wqn gefoben cnbc ge
btondcn/is goct bcn grenen bic b water laben / en lo fi ben fteen inbe len
bencn/enbc bc vrinc. 2tls fq met bers gemengt cnbe gbefirelen wort / (0
boet fq be pqnc vergacn bicmcn beeft inbe jenn wen/lenben enbe bnepc.
Bcfgclqcr mad^memoocl binben op be tanben / baermen pine in beeft.
menboetctinbcnnefeomtenicfcn.tTTetb«eniclgbcmengtfT|nbc/trect
(Tfgebrolcttbecttbercnwt/alfinentbacropleyt.@igeneeflooclbefrott
fclen cnbe cloncn bes fonbements. ©qmaecltecttengocbcnabcm/alp
menfe inbett mont bonbet enbe Ino wt(c.
m ^(tnfmmcik*
r gt;
\\\
©ennaem.
Z /niTfS^ 2(nfentongbeworttnlt;0riecrettbelatqrt6ieraciwmettbc
©oncbitcs gebectcn.Bc rebenc van befc enbe meer anber
name paen b^eet in onpn J5.atqnfc^cn i^erbario verbaclt
Bitcrnytbcetmcnoocl^am'clcrnyt/omgecnanbcr^
f«?e/banbatbe6Amclenmetbatfapvanbcfencrnvbc
^gt;aeroo0enttette/ettbehaergepcbtebaermebefcberpmalenenperclen!
Bttcrnytistweebcrbanbe/beengrootenbattbercleyn. SJatonber^^
fcbeet^vanbeyben/macbmenlicbteliclwtbenanolgbenbebefcrimngbc
Êaeefoen,
25 Biegrootc (Banfentongbcbecpeenen peel bic is ro w/bornacbtidV
rootacbtid) enbe ból. Bc blaberen (ïfn verre van een gbelerp/cnbe be£
ben rontfomme pelenbc pnntcn/gbelqcl als bc mdclwcy oft (San fm^
biPcU^ntoppfpcvanbcnpdcnwaffettlangcbollelcns/baerwtK
pcnfcbOOn/0eelc/boberverwigbcbnbbdopgbennlbebloemett.iÉnb(!
alfobaePaisbefeblocmentqbicboPrqpworben/foworbm^^^
rigbe/ronbcenwol«cbngbebollelens/enbebievliegbcnbacrnawccb.
Becleyn lt;0anfenton0ebeepoocblaberen verre van een gbelcrP/maer
ftenhecPgbecnpclcnbepnntlcnó.BcPelenPïnbol/teeba/K
bel/bobcrverwigbebloemen. Uabat bloeyfd vliecbtbat bayrad)tich
0rq8faetewecb/inallermamerengbcli|clmenpetaenbegroote(B^an^
»eybebcfccrnyben waffenmbeemben/enbcfonberlingbe bat cley^
-ocr page 217-Hieradum mai'us.
(ö^ootc ^Bmfcntonshe*
Hieradumminus*
Cleyn (ßanfcntonsblt;*
mtuct^ mbc compkpüi.
«ett (îf ttm w
P quot;'ï Vanpeett:^
-ocr page 218-©cnndcm. ■
^èzvt^ecn wonr Alt fommigcït €mmftmt cttbe Catt
ticitct'uyt gebectcOit (g»:tcc^: ^tppiitriö/iit lattin i£qttt
(imm/citbc bq Ott jcit ufbcit Cauba equiita. ünbe beeft
fcbtct: aUcbicttantcbaeiromtKC / otn hattet tttet fïftt b^y:
ofl lange gcrsblabcrfcns eencn pectrtsficert gbelqd ie.
pccrtflccirt ie twecbct:lcy/bccn gtroot cnbc land/banbct: cïeyn. Sgt;at
groot 18 ooc tïpccberlcy/wantbat een n?afl gants nacct en flccbt / gclifc
als be bic|ên/fottbet: bay: oft Veerßens ter fi]bctt/en bat beetcn bc fommi
gc@^aft.B:)anbcrbeeftrontfombitnncgcr6bay:^ensgelt]cïcettfïcr?
rc/aljo wt bat in fqn befcrininge clacrlicB bewifcn fullê/cn is ro w/wacr
•nbsp;boo:battctfommigc2l(p:cnaWe«rJ^ttbcbcb:acycrsbcftgmbitom
aUcrlcy boitt en gebtacyt wercÉ baermebc tc polt^fien en effen te maïzn/
B cnbc ftf bectent gemeynlic^ Bcbaftboy. BDat cleyn ie ooc^ twcebecb^n^'
t)c/bat een is wat grootcr/maer fqn bay:locFen fiin feer tccbcr cnbc btcg
te óimcn gcfcbt/cnbe bat is ben rechten pccrtfïccrt/alfo tn fqn befcn^
•nbsp;wingcverclarcrtfttUctt:2:)atanbcri8bAtgcmcynfïc/wantbcmeyft'cns
fcbucren bat tenncwcrcB cn ccrcwcrcE baermcbe/cnbc woibt OUcrmibs
btcttCanncncrtjytgbebeeten/maeromflïtts faetfóens wille beetment
£atten|ïeert.
iaeefoen.
IDatcerflcgbeflecbtwaflnacctcitbeflecbtgbeUicBalsbcbiefcn/fons^
ber b^^ytoft blabcr^ens/mctvccliottctttcrfcrts/enbebeeftirttoppcrfle
een fwcrt fcbuet^en oft bobbe/gbeUi'c^ als ionge ©pargen. S^at anber
beeft bolc fïelen/ccn luttel t:ootad^ticb/ro w cnbc bert/onberfHgt;eybc mct
Icbcf ens oft ionctuer^ens bic eucn verre vS een ßamf cnbc wt bien waj^
fcn rottbtfomme veel teere / bunne blaber^ens / gbcltJcB als Bicfeit. 6et
(C wafi booge op/enbe bangtbem aen al wat baer btï fïaet/met veel fwcr^
teb^y^^^tts/gclqc ccttcn pecrtfïeert. SDc wottelen vait bcybc ft n fwcrt/
boutAcbtiebettbeberbt. S)at berbe gbeflccbtis ben tweebcn wat gbe^^
lqc^/maerblt;^ttötccrber enbcbic^ befebt. iënbcooc^ ftttallebe Hnoop^
Eens oft iouctucrHcns fo vol bunne bay:f ens/ bat elc^cn fïccl als btf wt^
gbetroc^ettWOtbt/ccnettbayitgcnpecrtfiecrtgeltïct*is»l:)atvierbcJ:?cn
gctaUciacrittben2fp:il nacctcfcbuct^cns voon fonber blaberen/cnbc
als bie wat opgb^waffen ft n / fo boen ft' baer op / gbelqcfc' bc ai cn vait
ÏOccbb:cc/met bat bloeyfêU ^ênbc inben tHcy bacrna fó com en be rou^
webolcfieelBcns voottmetblt;^t:enbAy;tcns oft blabcrtens / ciibicbob^'
bef cns vallen van tfop van bouen af/cnbc ft' verb wtïncn fotiber faet.
BDctwccccrficgbeflecbten waffcn in flillc watcrgracbten /cn in natte
bottc^t^ poelen cnbc puttett.^lt;?t berbe en vinbtmcit ouer al niet. tllacr
m ^emfïcert.
^(tnfpcettfïcett^
b (qtt 0mgt;OOttlilfcBe (Icbe in boitcBer nam balen/mbesh^cmeynUcï baet:
be vimts afyelatm n?otbeit/en trtbc beembcft b««r omtmu Bat vteirbe
wafï ttt fattbacbttg^e beembeit/ ertbe oocï op fommig^e vochtige fattb?
Acbrtg^e aders ottber be vawe^tert^
25em?eeeer(lecomeitittbettmeytvtmet^aerbobbert/enmettVtitbrc
vootts iftbe maeitt baerrta / ertbe f^ter bett gcbedeit fomer boo:. iSitbe
be twee le(leb:ertg^^ett ^aer bobbeit vootts tnbert 2ïpttU
^te mtm enbe compUpic.
^lebeg^)e(lecbteitvaitpeert8(!eertabflri»tgerertofttredentfameit/
enbe broogen (ónber bijften/enbe baerom (T]n ft ood crac^tt^ om aUec
^ »«ywottbente^eylen.
^ ^trs r £mc(;tent)eopemete.
^^atj^pvanpeertöfïeertwtgebotvtenbetttbennneregebaenoftgei.
I^ewit/ttoptbatbloebewtbennefe. S^atDOOtgenoembefapmetwört
0beD:otteem/gcttee(ibatroobemelt$oeit/enbelof?bet?tt'tteteatcruv£
^oteitoftg^^ertje^teitbeiimefiroyf/bjlït^
^^e wott^/^ w^rt ood baTft tot am be fpanaberruSbèiiJSe
^^erejtn^t^efobeieWM^^
nmgeqttettlftrt/ettbebebrafee5gefcboott^eyt.Datcmytmitfgabers
bewots
-ocr page 220-' bcn/mbe oocf die bm gcttm bte binttcttsltf fônbsp;m ftrt. ^
tnwatct:oftwtftî0crobcengebioitcfcti/tôgoetvootbtcbl^
cttbe vootbev:oiîwciîbtctcoitet:t?loebt'cbb«et:ct:attcf|)eytl)cbbcitgt;^et
i8oocf0oettitbefct:iîîaitîet:eitghettttt/totalbet:haîtbeloopbcsbiîycj:/tc
wetmbatrrteitttrtttcntetnct ^etrbcttwtïit alflètrbe Cottfc toe|laet/eitbc
batittetttt'itwatctrfîebe/eepbÂtmeitbcCottfeitîetcit^eefi:.
CXXIU
ptbittnt nttrtitô/cttbc Ua\îmmm fylttcptrcoftagtrepege.
?ceteit. gt;€itbc mad) bait oocf wel wilbe^etrffcgeitaemt
xt?otbeit. BDit cruyt ^eeft btcu uacitt baet:om / bat op bat
(ïeelfeit oitbet; bat fttoopfcu/wttfcbuyitt leyt gelt^cfpccc
fcl/bwelcbc€occfoccfbaet:opn?otpt/airomentiteyttt.B:)ct:cbcitcvait
aitbct: namett bebbeu xvi titbeit latqufc^^eitiSctbario gcnocc^ bewefeit.
ifaetfoen.nbsp;Hibens. Coccfocwbloem*
(Coccfoccicbloctn beeft ccttcit (teel bte
lôrottt/fomttïts ccrtcit cubitus laitcf/
metluttelblaberê/eubtefijitbej^erllê
geliïcf. Beblabercitbtc bcnebettbqbc
wottel (ïacit flirt tont/ eit vait factfoett
be rPatcrf etrflc niet ongdvic.tgt;k bouc
actt bcft (ïeel (Ïaett/fttt bc ^ofht ffc gc
Iqc. blocmê jïaeit opt fop vabett
fïelc/ ettbe jïf tt witacbtïcb met purpur.
bïuyngcmcitgt/cnclcfbloemfert b^eft
mt blaberf ctts. iên als bic afrallctt/
fo wafléit cleytt b^ttvBcsbacrrta/baet^^
ittttc viitbtmeit fcct: clcy tt fabef en/ bat.
ment natv0l?e|ïert encan. Be wottcl
is ve4dad)tid) en fcb^P van fmaecf e/
cttbctriectg^eltï'cfbc^er^.
Bitccuytîvalîop oitgebowbeplaet
fm/ittbeembert/lgt;oue»/enbeaeitbeit ^
Coecfoecicbloccompttvt tnbeXeft.
tett/enfottbei:linöeinbc2(pttlent^ney/nbsp;.nbsp;^ ^
mbcbuet:ttotittgt;ttio/ettbebanbe0tnttett|tïttbloemeitwtttewo:öeti-
(Dtttt^ew-
-ocr page 221-®(tnCoecfoec^rblocm.nbsp;cxxir.
tgt; (Dtttreittbicnnibciflm (tjnmccflc cmclgt;t/baeromb4tm alfban oocl
(ifn faetbrcngn ^(XtUiX enbc compUxic
Bit cruyt iamp; werm mbe« werben graebt gl)elqcl be ]^er(fe/ttOcb?
tansbroogbetmmber.
Cmd^embcipcrcftn^e.
Be wouel van befen crnybc wcrmt cnbe bcrnt / enbe is goct tot n?ee?
bomber bnepc/met gbefontcn Xgt;erclenf]tef:'a!s cenpkcfJcr vier vten
baerop gbeley». tn^cr om cott baerafte rptelen/bit crnyt beep alle bc o?
^ratic vm be iKcrfTe/gbcltjcl wq op fifn pketfc baer af fcri/nen fnlicn.
Coecroccrblocm in loog^e gefoben/vcmcclgt;t bc luy fem tPaer wt blqct
hattet feer brooc^t cnbe be vocbticb^yt biep wten Iqnc trect/ alfo als wq
in onfe n ^atqnfcben 6erbario t?erclacrt ^ebben.
©ennacm. J.
Koote i^ppe wotbt innbsp;(Szootc^^^c.
(giticcr 6ippofelmon cn
inlatqn (Dlnsatrnmge
beetcn. ;i£nbc waerom
hattet fo bcetct/ vinbi in
onfen ^atqnfcben6erbario.Be2ipo
tclers gbebtnyclcn bat faet van b efen
crnybc voo; peterfelic van tHacebo?
ttien.tTJaecbicrittöolenfij7geliicliPi ^
(iilcr in latqn bteebcr verclaert ^ebbc. ''
^actfoen.
Be groote l^ppe l^eeft eenen^olcn/ '^
boogen/teebercn fleeUBe blabere
breebcr ban aen bc i^ppe/enbe een litt
^ tel rootadgt;ticb. ©q btacdgt;t int fop
^eel bloemen. Bat faet is fwm/Unc^
^cbticb/vafi/fcberp/cnbcwdrieclcn?
bc.Bc wo:td is binnen wit/ wd fma
quot;enbe enbe rcbdicl groot.
©tepketfebamtvafl.
lt;H:oote ^ppc tvafi in plaetfl'n baer
ved lombcr is/enbc bi waterpoden.
(Btootc^ppcenbtettgtinteerpcfae^^^
begint (q inbcn fomcr tc bloeyen.
Bitcmyt IS werminbcntwccbengract/enbebroogeintmi'bbd van
ö^berben.nbsp;^^^^^
an
fptcycgdqd cccleyttboomlett/mey/
altqt bkzdgmm/ bmtteit gructt mbe
buytm geel/ enbe ^eeft blabeceit geltf c
Boefboom/ bwelcB xvi palmen noe
mett/mer (t ftn xvatlangcv/ m crqcbt
deyn bloemBens. ^m vind)tmbat
ftn witte ronbe be|im / g^eUi'cB aIö
iBtxvtm^
paetfebaet^e^paft.
tgt;it cmyt op beboomen / en?
befonbeclmg^eopiBydm/enbe op
peerboomen^
Difcnavergabertmettmbeeerft/
alpbejienmi^t.nbsp;,
^(ttuet^enbecompwe.
^itcmytverwemt/ettöeismeet:
feberp ban bitter.
£mc(gt;cenbeopemtte.
gbemmgt/
CXXIIII.
cttbcalbcrkygcrweU2ll(mettmci:wicroodmettgt/cttbeo
rmgeitleyt/foheyjeti^'e. ^etvcmcrteitbemacctbemtUcclcytt/alfmcitt
webicecvochttcheytopbttmoteit/citbcvctbqrUmbewteertbic.
(ttl^CCU^nbsp;cxxv.
w . unbsp;tweebctrhdnbe ngt;ccbt cm is tarn/
DC eit wontotbe wwrnnietgh^befighc^
^(tetfom.
S^attamt^eebtbceftblAbereitopbeabewtgcfpteytgbeliJdn)ech?
btee/maetrft ftit setter eitbe fwerter. B:)eit fleelbieiitt tweebe werop?
Ifatis.nbsp;GuadumryIueftre.quot;rrtlbtUgt;cebr.
-ocr page 224-baernaworbenrqfwmbrtty». Batmfóetebenmmmettfccröelqc^
fmsftttooc^ fmaclberbanvAttbattamn^e/aitbcrsmismflcbett bcy^
tgt;cnnbsp;Ottbctfcbecbt.
t)mmVOutgt;t pUttbtmctttot ml plactfenm Buwwttbt/cnbc
€ mmdpAltd oitb£i'2llcn cttbe lêt:bf«t:t.Cotbttcrttyt bfP»««»
niueicnegbettonbett/bActropwotbct/tewqlebattctttOcbgr^^^^^^^
btoHcttcrtbegemakn/ettbcbatttttacctittcttbaerAfclootcttoftba^^^^
lamm in bcctc fotttcrs op botbcit Itggcit/ cttbc tcti Icpctt fo gcbutydcttt
bcvccwetraotttwollccttbclAlcitbacrmebcblawtcvcrwctt.
bc wlt;t(itgt;4tt plfs/tnactriTtctottciraU
©entijt. , . , . .
Beybegbcflec^tcttvAnïDccbtbloeycttttttllmOCit^tlttiO/CltbCbaci:
itlt;t bicttgb«^» (ïi fact/alfo vooifcyt ts.
BAtt4mUgt;ecbti8bi«er/cttbcttrccttfatttcit/cnb«rombtoo0ctfcct:c/
mact: ^ctcitiöittct fomttg^er oft fcberpalebAtwtlbt.ïOattt bat vw^
n?ct:mteitbcb:oocbtmeci:baitbattam.
t)nbsp;©tc cmc^t ettbe opemtte.
BcbUbcrcttvaittatnrOccbtllootiitcit/cttbctncttlcytfcopallcrlwgc
fwcU@ibcyleitoocBvctfcbewottbcit* ©t (ioppcitbatbloct. ©ttbey^
Ictt oocl albct:Wttbc quabc/vityI/rottcitbe/loopcttbc cttbc ittctctibc vlcc
raticitcttbcwottbctt.tncttttiacbottbct:bcvootfcybcblabcrc btoot/op
(gcrffettoftCctrtvctttitcdtticitgcit/iragclcgcittbcytvattbcrfalc.Bcbla^'
bct:c!t fitt oocl goct gcfïootctt/citbc opt wtlbt vtct: gclcyt.lXgt;tlbt ÏOccbt
i8Wtttctttcitbcgocttotvocbtigcvttyl»lcct:attctt.macrtotattbct:voo:^
ttbcttocmbc 0b«btclctt ctt t(l tttct fo goct/wattt bet btoocbt tc fectr/eitbe
ö0clapoßtteitieit.Bttwtlbtgbc|lccbtegbeb:oitclctt/t8goet
yootbegbettebiegbebtcclhcbbeitittbemtl^
te/eitbeooclbaet:opgbeleyt.
VanXViy
-ocr page 225-CXXVL
©mndcm.
rcbcrtcit va» befe ttameit l)cbbm wi'm 011 fm
tvinfd)m ^etbmo gbcfebn
öefldc^e.
Be tt^ngeit fq» bnïerley / fommige root/bie ^eetme»
roobe JXgt;tlge/e!i,bie be(ïgef ïite» totte» ba»bett oft recpe»/enbe tvotbê in
S,atiin g^)e5eete» tligt^e oft pittticee/rgt;immalc8/@abme/ e»be 2(me«V
»e. Be a»bere flf» geel / e»be bte wotbe» (g^tece/ Cattbtbe ettbe Xgt;ttelltV
ne g^ettaempt/ettbe t» Bttytfd) witte tOilg^e. Bie betbe ^eetme» cley»
ÏCgt;tlge»/ettbe in latiin (B^allyte / alfo wi} fnkp int la»g^e vet:claei:t ^eb.
be» in Äatq»/e»be wat^e »oobelooe ^iet: te vet:l)ale».
f^actfom.
mi0e»hebbe»eettettco:tett(ïanimetla»getacfett/biewafrcttitttop
petrfle wtett (iam/als oft ft wt eett booft quamett/enbe ft' ftit taey/ en la
ten ^aet; bwygett. ^e blabetrè ftn lattcf enbe fmal/bonen gtroen/enbe o».
bet: afc^veewicb. S)e bloeme» wafle» met ^oopf etts tfame»/ettbe als (t
baet: otttlnycf ett/fo ft'ttfe l^ayiic^ enbe wolac^ttd) / enbe o«et:mib8 bie»
beetme» bie Cattef ens.Befe cattefett8 ettbe^oube» (t »iet lattg^e/maet:
Itea. KoobcTTUgbc.nbsp;Salix grseca, TPtttcTf tlgbc.
-ocr page 226-c füWOtbEvanbmwmbt»^ Gallyra.. ClcynW^be.
bevtttcbtWwott/fowotbmvAtt? linbsp;^ -
paetfcbwfewaffe^
m be gbeflecbten vm mig^en
3DcïXgt;tlöe«bloeyeitmtbegmfelvS
belentè/enbebatbloeyfelvaUAfeer
!fi|
bevmcbtvoottcompt/alöboueitver
cUerttö. JSn b«rop ^eefc^o^merue
ood Acbt gertomeit/ wam m (ïm fpta
ïettoemptbt ben)ttóe(Dle(tcarp08.
S)eblaberettenbebloemettofttXgt;a
gc catteBetiebioog^eitentmBettce^
Ud tfamert. maer be fd;oifle ie ttdcb
bioogb^r.
Ctdd^t enbe opewtte.
IDeïPilgettblaberert/ faet/fcbotflc
(iücUn (teftootê/eitbe met eeit luttel pepers gemettgt en g^toitc W m
£l^pvattïOilgcttbUbct:enopvanbcfcl)0
M eett ttrattaetappel fcbelle gewermt/en inbe ooten gebaen/is goet tegen
hVoineirtbeooten^Beblaberenenbefcbotffeinwatergefoben/liingoet
v^^Aibe(tenebiebatpobagra^ebbê/al8fiblt;*erbaerinbabê.^itvoo:^
fX water verbtifftbe fcbellen vanbe boofbe. tCfap wter fcbotflê ver^
lls^f-t/tewulbatbetOilgennocbbloeyê/enmbeoogengebaen/maect
óoaben ettbe een fcboon aenjtcbt. S)e blaberen gbefoben ettbe
btottSett/veriagettbettluflm^
ati ^tPr^cotti^ cxxviL
Kvfecom ^eetnten oocB ^nyuencrop/ enbe CattenBerucl/
enbe itt (Bttec^ wotbet Capnos/enbe in iatqnj umaria/
enbe tnbe 2lpoteBe ƒ umu8 terre gel^eeten. Bit cruyt wap
patteenettvettettvocbtigettbonpbereerbett/boewelbat^
tetoocBwapvottbatfaet/fowaerbat^^etittbeerbevait
^leit
-ocr page 227-mnetpfcccrn.nbsp;GXXVIL
mmfom.
SnmmtmcJ^iizfimlfief^^^
tid)metd^tt/tceber/n?eedcbl4bedm
hlcÉ/Cttbe bacmads baer bte opboê/ Capnos. lt;5tyfccom.
fo flactelcÊopwAcm acttbê (led bert
actttttalcAttbcrctt. ^Ëttbe als bcfc vol.
bloeyt bd)bctt / (oo wotbctt bat cttop.
^ctt8/bacrttt leyt dey« (abeCè. i)e xvozf^
td 18 cttdel ettbe fcberp/met litttd ettbe ^^^
deytt veefd^etts op blt;^yi^ett8. ^
^teplaetfebaet^etPdff.
lt;0ty|ècom waflgeem oftber be (But^^
pc/ttt bottett/aett twyttett / in xvtingaev
bett/0ttbertXgt;la8/ettbe0pattbervette
Sbebowbeplaetfêrt.
^ ^itcmytbloeyteerpmtnatocttbe
juttio/cttbe baertta tegett bert
lt;0:yfcc0mi8 werm en bioogevait
ttatnere rnben tweeben graebt / efï bat
18 hebt te merc^en wt finê fmaed/ wat
bi ie (cberp enbe bitter.
Sgt;at(apt?attbefertcrttybei8 fcberp
a^ticb/ettbeotterntib8bienfofcberpettgbe(ïcbte/ettbemacctdaeroo.
0bert.oettrecftbetrattcrtcnboetweertCtt/gdiyc0al8bettrooct2Ditfflp
jwettgtmertmctgwttïmi/crtbemcttpriïc^etopbewqnbtatttvctt/opbat.
«rgbecttbttbbdbaytwtcrtWAffc.S?itcrttytirtwatergbefobettCttbcge
oto ttcgcrt / iaccbt be galle af boot bc vtine / ettbe ie goet tot vcrfïoptbeyt
ï)crletter/cttbeottpercfbeytbcrfclttcr.2:)itcrttytgbebtoocbtenbcgcpttl.
Werijcertcnbcmcttncbcgbcb:ottc0ctt/pttrgeertbootbcttcamcrgattct/
ettbe alfmctttmctdcyttCttwifttittttccmpt/fopcrcÊctbcmagc.
iêttbctieooc^ goetvoo: begbcttcbie met rrtybt^
cbeyt Cttbe attbcrqttabe (êcrid^eyt
bdabertfttt.nbsp;^
q m tDawmol.
-ocr page 228-fid^cxxvïir.
©en naem.
(DUcttccttVt noempt men ooc Crnyfboom enbe C^iißna
'Si£«tqn^tcmn8/enbctnbe2(potefeChern«e»b^^
pmammx genoempt. Bommtgcbcctentoocf pentas
, _ , bactylottettbep4lm4Ch«Pt\2Derebenv«nAUebefcfm
ÄÄÄttÄÄ'Si;.'»:
fpunat/fo eeffben^omfwotmeng^elticf.
moUencwyttseenfraeyboomfen/waffenbe meer bm me mms
bie (qn trontfomme wtgefneben enbe
bteetMen te (tengbelqcf eenen grootett
sanfenvoet/oltccwtgefitrecetc \)mt/
bicbacrvingetrcttVAnccnfpcrt/want
elcïblattsittfewcn/acbtoftttcsmbc^
lenflcbeylt.gt;t oppet:(ïcranben(lele
w#ttt«c^en8/bie^)ebbencnoppeiV
enintfop vanbien wafleen bmyfacb
tirtiebobbe/enbebiebtaec^^ttweebe«:
bAnbebloeyfel/0eelenbet:OOt.pÄto«
betrffeenbeccr(iet80celverwtlt;b.«et:
bicopgac/foft'rttronbefcbet^pccnop.
pefcns/cnbealôbtcvolblocytbcbbm/
fo VAllcn bic af fonbcr tgt;mcbt.Bat att
d:bct:bloeyfelbonenbit/bati8t:oot/gbe
lttcUl8be0offi:aetibloeme/enbena
befencomenbaer
wt j^nbeelcEgreyntsbtqcantt^/en
bc als bic woiben/fo boen (t^^acr
van factfoene gWcf eenen bonbtp
wotm.nbsp;_ ^
nengbcplantvanbatfaet.
©entt^t.
(m^ollmmtpt
^ ben inben Zpnt Ünbe bAtfelne faet falmen inben ^afi tJergabcre^.
Ï0antalfoblt;tefial8becoöbeaencompt/alfovoo:feyti8/fobebetftbit
• gbewAö.
^(ttuet? enbe compleetste.
€rnyfboomi8wermenbeb:olt;gt;0einbentweeben/optettboocb(ïen
inbenberbengwebt.
©tccmlt;^tenbeopcmetc.
^ Öetticbgtreynenïgt;anbefencrnybet?anbaet!(cbelpen0b^wywcbt/0«^
looten enbegbebtondeft/iagb^n afboor ben camerganclbegalle/taey
Jqmicbeyt/enbe bwater. Bq boen fronwen. enaer befe pwrgatie iamp;
tvm om innemen/ want fq beroertbe magbe / enbe maect bie feer ont?
pelt^BevootfeybegceynengbepootettenbeaengbePtrelen/opopgbe?
leyt/boetbepleclen enbetJleclenbea aen|ïcbt8 i?ergaen. Beblabecenge
pooten/enbeop gbefwoUenbittigbeoogben/enbeop flqne gbebeneit
j?:onwenbot(lengbeleyt/boetbatgbefn?el/enbebepnneigt;ergaen.met
mn gbetempect (ïfnbe/blnflcben bat wilbt i?ier. Be olie ran bit
(aet isfnbtql van complepie/enbe wermerban olie van (Olmm^Mm
be en bient niet om eten / ban alleen tot plae(ieren/enbe inbe lampen
tevetbernen.
mtm^fimm^u
«©cnnctcm.
iêtam (Djfentongbe wottoocl Bngloffe/eßin
Cir(Ion/inf attin Spina mollis enbe Bngloffnm ma?
gnwm gel?eeten*Be 2(potelec8 ^eeten bit crnyt Bnglop
fa enbe £ingna bonis.Be reben en ootfptlt;gt;ttcl van bejê
namen (iaën in onfen latqnfcben^etbario verdaert.
Öcfldc^t.
Öetamme(D(fentonge is tweeberbanbe/groot enbe cleyn. Begroo
te wott van fommigben ^oomfcbe Cgt;(fentongbe gebeeten/ om bes wil
Ie bat fq cotts wt vteembbe lanben berwaerts oner gbebtacbtie gbe?
•O weejl / enbe te voten van niemanben bi ons niet ge(ten en b^^P gcwee(i.
Jgt;ecleyttewo:tooclgbemeynlt;D(fenton0begbebeeten/baerommebat
m van fdfs bier te lanbe wa(i.
C blocmBcite/dcBmct vqf blabetBcnö/ficrrcwqö gl^évidm mbeBctt am
tc fm* ^inbc als bic afvallen / (ó vmbtmen mbe g^cpeirebe baytacbti^
SbebnyfBettsbtq oft vier 0t:awcotenBettötteffeiteerr/enbe bie fi|n vol
rimpelen oft fronfèlen / enbe baeraf febtmen anber fïocBen/bie ctqg^)ctt
fêlben bloemen int eerfïe taer/ bet m fq bat bat faet wt bet fèluec eerbe co
me baer bat in gbefaey t wotbt. Be wottel is lancB / (le^t / enbe buy ten
gratvftvert. Bc cleyn (Dffentongbe is ber groote van wottel / fIden/
crnyt enbe bloemen g^elq'cB / maer fq is ved cotter / (maelber / f^berper
enbecleynber.^aerbloemBensfqnoocBcleynber/befg^elqc^:oocBbat
faetisfwerter.
^UttfcHcttm^.
Bc groote plantmen nv fcbier oneral inbe ^onen. Mnbc werbt voot
mads felben bij ons g^eften. BDe cleyn (Dffentong^e xcaü oocB inbe t)0
nen/enbe op fómmig^e plaetfen van felfs.
BDie (Dffentong^en bloeyen meefi in gt;nio enbe ^nlio.
^efe crnyben fqn werm enbe vocbticb inben eerflen graebt.
Cmc^unbeinoet^cftn^c.
2)ewo:tdvatt(Dffetttongererfaec^tbepittebercrampaber/alfmen
bie aen
-ocr page 231-mntmlt;êgt;frtntom^t.nbsp;cxxix.
^ bicACttbadcbtb^ttgtbaccbcpmcmis. tgt;cmibiciinmitiifïetsbimfm
mbmgbc«mbett(Dire»t0tt0bmtoc/bat ftbathem vctfietchn cttbc
cra^t0he«ctt/b4t|ïföit(ïerc^heytettbcoftriia(httoett/b:ocfhcytvctr.
laghett/wbc vmcchma^ett/cttbc ttt (itmtna Alle WbcitcbAtwöbicP
weit vAttbe Bertt Agie ghefctreuett Rebben.
(tnConattöer.
cxxx^
^cnmm.
^ (Dmnbctl}eetmemn(Bttecf:mbcZatifn CottoitoftCo
mntt0n.jnbe 2ip0teh noemptmettt €otiAitb?unt. Jiêtt
be beep bicit ttAetjt it a be ngt;AittIity|êft/btc ttt (Bticcp Cotis
Jyeeten.Want gbeeit WAttbrtuys ett toet fo feer Als be»
groettettCotmttbetr.nbsp;'
€on'Aitbet:beefmiteitfïed/biewA(iAitbcrbAlfdkbooge/metveetM
chn tev fiiben. 2fiö eerfï wtcontpt/fo geliy c^ett (q jt blAbetrett beit cruy.
be/bwclc^ftteitCAptlfu8Pc»err8beetet/ettbebAitbet:bAernAgelqdeit
ben blabetrett VAtt ƒ timiïs ttm/ en rte ^
ceenfeei:(iet:ct7tAjiPiitdenge!t]cEA!8nbsp;Cotwnt^cr.
lAetwottrotttenbloot fonbet: fcbdp.nbsp;,
«ns/enbe is VAfï/en bnctrt lAngc/ettbe
beeft goebentrued* Sgt;e wottel.s cojt/
bontAcbtïcb/ en met feet: reefe!Acbticbgt;nbsp;^
^ CoitAnbet: tvApgeetme m vet eerbt
ri]d/ttictte0cn(lAettbebAtbiooc(bin
^ts in m Aget: eetrbc gcitonben wo^bt.^quot;^'^^
comptmetVAnfelfs.
©en tiit
l^itanyt bloeytmjulto enbe2r«.
Su|to/enbe tvo^btonttreittben^etrft -^^f^r^
^^Wbt/AlsfqnfAettrqpoftttbicbts.
^(tcuer enbe comple^te.
Con'Attbet: en ts
oir
-ocr page 232-^mSctimU^^^nbsp;cxxx^
Bat faet vatt Cottanbet: bcreyt eiï tnet fitetc tviiit gcbtoitcf eit/boobet
be wotmcn/cnbe vectnecrbm bat matiUcl faet. ién bat ^eettitett beceyt/
aÏ8 bt ouet: itacbtitt goebcti tvilfntetveyclegb^l^Seit becfi.{:Tïaet: men en
fal bes Conanbet; faets van binnen niet te veel vferen / want bet maecft
benmenfcbbnleffftnneloos. 2l((imetbtootenlt;éer(ïenmont gbemengt
{KZi'f^K^'i^tH.t^ wo:t/fo vetrbtiïftmenbaetrmebebttticb enbe viericb gefweUtÏTetboonê
^meel gemengt (ïjnbe/boettet be ccoppen/ cliet:en/enbe anbet: ftveecingen
^arxW^iifft 'r^nbsp;©ijn fap met cernyfe / fd)nym van (tlnet; / ajtïn enbe olie vatt
^c^^ykkJL ^oojèn gemengt en geappliceetrt (ïinbe/vetrcoelt be beete inflammatien/
enbeont(ielengebtelengt;Bat£o:ianberfaetbitviet:gebtoocbt/maeclt
*'' ^ b^^ten cametrganc. ^et (Inyt oocl be mage/en betvaert be fpifê baerinne
fo lange tot bat (lï gebigetreert enbe vetrteert is. Cotianber faet met a$tïrt
ge(looten/enbe vleefct) baermebe gewtenen/betvaert en bonbet bat bett
gebeelen fomer lanci fonber let(êl oft (bnber bebernê/en en laet baer geen
mabê in waffen. BEenocrates (crt^ft / als een vton we baer maentjionbe
te onernloebicb b^f ft/ m eens baecbs een greynlen va €ori«nbe,r in bare
brand inneempt / fo blqfj ben vloet eenen bac^ achter. tTeempt fq twee
greynf ene inne/fo blqft bt twee bagb^n acbter/enbe alfo voort.
^tvctrwerreberiltcrnyt oftU)range/^ecten fommigbe
ooclDlaffqbe. 3n ^riecrb^tmentCaflytba/infatq'n
Caffntba/veranberenbe be y ineen n« Ha befen bcbbent
be2lcabircbc mecfïers Cafntb gbcb^eten/enbe be2lpote^
IcrsCnfcnta.
Êaetfoett.
Befe lXgt;:attge wafï aen anber fïrnyclen fonber wortel/ enbe is gelq'c
een ver wer ret garen met veel braeyen boor malcanberê genlocbte« .Bit
climpt op lancr be tnynen en fïrnyc^en gelqcl ^oppe/ cnbe en beeft «eett
blaberen. öijn bloemen fïfn wit/enbe be vrnebten bat fin ronbe coren^
25 lens/vol faets/enbe bat ie feer cleyn/geli]cB faet van Colle oft Claproo?
fen. Bebraeyen ofrtnytcn van befên crnybe fin fomtijts wit/enbe fom^
tq ts oocl root/alfo groot enbe btcle als fnaren van bieren.
t)atwittewafiopfommtgebroogebcemben/enbealbaervlibberet
onccenbeweber/cnbeonertrectbatgiras/alfobattetnietwelopfcbietcn
en cm. Bat root vinbtmen aen tnynen enbe boomen / baeraen daueret
op/enbe\?lcd)tbemfobiclbaeracn/battetwortgeli]cleenbutte/tgt;aer?
men onbec fd^uykn mod)t wter fonnen.^ettrecfe oocl fimtqte beboo
mm enbe flruyclJen/baert aen ^angt/neberwaerts ter eerben.
2(
€nbsp;©mCijt.nbsp;Caffytha. quot;ïTMncfbc.
!Otïtcwyt vinbtmcit meefi m
cttbc 21»0ttft0/ eiï tot btcr tqt btcng^et
oocf fifit blocmcit Cttbe vmcbte».
Bit crttyt is wernt ittbert cct:(ïctt
gtraebt/cttbebtoog^cittbetttweebe».
iêttbe^)eti8bittera^tichgt;
Xgt;iltctrttyt fayiiert / treeft tfantctt eiï
ö (ierct. Bit crityt itt wq'tt gcfobett cnbc
SebtOttcfctt / ocpctttbc pcrfloptckuet:
enbe ttiiltc/cttbc lofi bc vtinc/cnbc fity^
«eet be aberctt mit flqmigc bumotctt.
J^nbc is goet voo: be gcdpjcbt/wartt
bie ^eeft $atrc OOtfptOtt cf xgt;a verflopt.
beytbcrlcttcr. tgt;4t Tiltcruyt is goet
^ooibefittberc bicbeCottfe l)ebbert/
jö fq bat met 2(rtqs ittttemen. 6et io^
Sbetoocf begallcafboot bettcamer.
Sattc/ Cttbe ptittcipaUcf alfmctt 2tirettc
baertoe boetO» fwmma/bit cntyt oc
pent enbe fiercfetbe leben/enbe iso«
wermibs bien fêer bcqnaem/enbc nnt tot een conbc Icncrc.
f
\hi
dUnbsp;CXXXIL
Sennacm.
^êtOttiehcctmettin(0:iecrCefïron/enbeirtfatqni:)ctd
ttica oft Betonica/ en alfo ^ecrct oocf inbe 2ipotef c. Bcii
ootfpioncf mn be|c namen fnlbq vinben in mqnen ta^
tqn;clgt;ett ^erbario.
^ _.nbsp;6e|lec(;t.
^mvmbttwicberb^c^ctonic/bee^^
^^nbsp;ft gew onberfc^eet van woVtcl/blaberc/
^ ^^toniebcefteenettviercatttw/ronw^^^nbsp;^e
maberen fqn lancf cnbc tveccf/boncf ergroen/cnbc bteet/cctts beels bcit
Wenblaber^ngelqcf/cttbefqnrotttfommegefertcltgeU^^
^eoben ccne Iieflqcf en rnecf. Bcfe blaberen fq n oocf ter ïvojtclcn wacrt
scooter batt bonett aen ben (iceU (Dp tfop vanbc (leel ïvap ec bollef cn gc
i^K cc arc/e.i baerxvt fluypen blocf ens/ïvaerafbe fommigc gants bmyit
ftn/
-ocr page 234-^ ^^ .....
raSSeUeroomcbttcb
Icepfecr gl^elqdbie wouel van
bebcembmmbeboflcb^n/enmbcrcb^
acbttgc cottbembe bondcr plaetfen.
iDewittc ia feltfacm/mm vinbtfe tn
fommig^eboff^en.
Bctottie bloeyt meep in^wnio en?
BDeBetOttienfinwerm enbebioo
öcinbcttccr(ïengractvolcomeltc£/ort
int mibbel vanbctt twcebett gtrac^t-
£md)tenbeopemtte.
^iewotteltotpoeber ge|ïootenen
«nbsp;onbc/cfi ts fonbctlmBc go« »001 bc gene bte bc vam'
Somanaamp;cneteneenboorn
fpffeZX^^^^
I'L :l '
.u
CXXXIIL
an ^tnoffdett.
I
z
iè ^moffelen h^etmmtotfommigbe pl^tetfm (B^taebloc.
mcn/omtgt;at h^^ctrcruytisghdqcfab grasblabemn Jit
(Hn'cc^:n?o:beitt)e(c bloemen Bctoittcegehccteit. iênbaec
boot comct brttmcnfcnod) tcr tii'tmbc ^otc^c Zmicae
ttocmptmctccttcgcbto^cttttacmmt (ïcbc vanBctonicas/
dlfo voi fwlc^: in onfctt latiinfdym ^crbano vctrdacrt Rebben.
2:gt;c (B^moffclctt |if It twccbct:$Aitbc/tam cnbc wilbt.SJctammc vinbt
mett biibbd cn cncMc mn mcntgcrlcy colitctr. VOlt;mt (ommigc van btcn
^ Rit gants wit/fbmmigc Itffvcr wtcb/fommigc root ale bloct / foitt migc
bottct'erroot. IPcbcrom vinbtmm (Stnoffclcnbic |ïfn0c(clt;tcc0icrt/al8
root enbe wtt/bat ie/batm mccr roobc blabcrcn fijn ban wine / cn we^
berom fbmmtge wit enbe root« ^ontmige van befm blocmcn jqn oocE
Wit/en mct clcyn roobc btoppd^cnsbcfpjengt. iên fommige fqn root/
cit mct witte flrcemBcns oft mclcfb?ttppd^ens g^cfpic^dt. ^c wilbc (5i
«offciecttö |ï|tt ooc^ twccbcrhlt;^ttbc/wattt fommige hebben fatroobe oft
bin«lqfi?erwebloemlfert8metviïfblaberfett8/enbieheet
C Jlêttbe fommtgcl)cbbett bmyrtWittC/ Betonka/euVctonkacoronaria.
gcvccfclbe/gbepïwyi^bc bloemcit/cii^nbsp;(Bt»o jfckn,
bc bk tm^tnm piuymf ms ^ccktt.
afaetfoen.nbsp;„^^^
Betamme(^moffekn l^ebbmbla
betrertf^krgelqcfloocf/enbk fïfit
land m final/ m afcbvcewkl). 6aer \ W
fickrt fq tt rottt/eett eile lattcE / cn fom^ m
ttftslangcr/cnbc ftn vol cnoopcn/en ft
ft Waffen btt eett gclticf als bwf f ens.
Be blocmm ft'nonct: matcn fc^oott
colnere/ te wetê wit / Iq (vee wi^/
boncf etreoot/licbteoot / wit g^cfpic^
telt/coot gcfpicf dt/wit enbe eoot ge^
fcaecf tcet/ bnbbcl / cn encf cl/ alfo als
voot g^efeyt is/enbe eiccfen alfo wd
als(5tVoffdrtagdcn/enbaeeombeet
mcnfe oocf Hagdblocmcn. 2llfmctt
befcbloemen ttiet afen b;eect / fo bten
gen ft fweet faet/ g^dqcB als aycny»
faet/cnbe bat ky t in langl^c bolkf cns
BD g^gt;cfloten.Be wottekis rootacbtic^
cnmctwd.^etvilbclt;0tnoffclBens/
bietvil5ieyfeitsl)eeten/ft'ttbetttam^
men gdt}cf van fïden/0t:as oft blabetren/Bnoopcn/ bloemen mbe tvotfc
kn. macc bcbloemen fïfn be deynfie onbet! alk (g^inoffdblocmm/ei^bc
ft'rtettcfdmctvnfoftfcsblabcefcns.Bc piuymfcns ftnbcn tammeit
oocf wat gelqcf van gras/ (ïden enbe Bnoopf cns» Bc bloemen van bc^
fen f^n btnynwit/eitbe dcB blabeten is geclonen gdqcf vecbeef ens.i£tl
be bc wottel is vee(eladgt;ticb.
^tepUetfebaen^afi.
Betamme (^tnoffcknplanbtmeitinfcberncncttbetnteykm^e^cy
f cns Waffen op botte/ fanbadgt;tigl;gt;c / grafad)tiglgt;e / enbe ong^cbo wbc
plaetfen. plny mf ens waffen oocf van fdfs in fommigl^e beemben/
acfct:enenbe$onen.
Beybc befcmantetevanblocmcnvinbtmeninbenfomet.SDetammc
«Binoffdenbnetentotinbentvtntce.
Q^tatuet^mkcomptoe^
(Sinoffdcn ft'n weim cn btoog^e. ignbe bat ts lic^t om mct^cf e»
tvtbaeenfmaecf/want^ttsbittet:.
fimc^jtenbetiDetcftn^e.
2)e (Sinoffden gepnlnetifeett en in witten wiïn gebtoncf en/ fïï«
-ocr page 237-^ vootflaitgm/rcotpiocttett/cnbedbcrl^attbepeBetteïtbebctertvaitvctttV
bco»bcmec(ïer6totbcw«wtt0evAttbarêlmc. ©tfqttgoetgcbïoitcBeit
vooîbcgmebicbcv4Umbe(icdtel}cbbeit/cn(ônbedmgcbe^ey^^
©ibcylmbcwottbcitmbebmcattcect/Alfmeittbactrmfîroyt/ttOcbtaô
(Âlmettbcnbsp;befen cruybc
pecjm. men macbfeoocmbefptfevfetrmvöoïbewotmen binnenben
Une*»i tmïm ood gebtoBen beenbeccn xot^at fap gebïoncBen / p:e?
fcweettben menfdgt;voo:be pe(ïilentie/cnbc oft yemant bie ^4bbe/(b
wott ^i veriofï. Van be(ê bloemê maectmzn een olie/bie is goet voo: bc
gene bie xgt;an eenê vecwoeben bont gebeten ßn/enbe tot ppelen m fweelt;=
w»genacbtet:beooten/alfmenfebaeropfïtqct.2:)at|^pv^
J inbeoogengebaen/fcbeirptblt;ttgefîcbte^l8|rfi|twÂ
menbatwegmtnbenmontbonbt/fowgaetbaermebebentantfweet:.
manieren btinct ment oocB om ^ae(ï moebct: te wotben va ïm
betpefe bllt;«rncjepnl^nbsp;men bes motgens vtoecb otnn^t
btondente wotben. ©ifiïn goet met a^qnenbemebeingenomê tegen
tat walgen eit (ponwen^Öi verfaecbten bc pinc van batpobaggg/als
pin water gefoben eit baerop geleytwotben* Uitreden wt bat veit^
vacenêbttllen^ont/alfmetttinbefermattierêbaeropleyt4(Semerctbatt
bat bc (Sinoffclcft fo meniger^anbe cracbt en operatie bebben/ fo macb?
quot;Jf'Jooc^fcrncbaerafmaBcn/gclqcvanriolettecitJ^oop^^^
gbeltjcBcTOat fap van wilbc (Hinoffclcn is wtncmenbc goct vootben
Peen inbe Icnbcnen/wantWbtccct bien / enbmë^tbënö^et bc vtinc.
m Igtjbdoopm
tïibeloop wottin 6:iecpenbelatqn€olcl)icnm cnbc
^êp^emerumg^e|)eeten.S)emebiciïttmeePcr8^cbbert
bit cruyt namaels ^ermobactylum gcnoemt.Sgt;c»t oot?
(ptoncB van bep namen Pact in onfen latqnfcbeu^er
bario.
Ccgcnbcn^crpfocomêbepnaectebloemettvoottwtronbcbollcn/
enbiefqttmetboncEcrroobefcbcllcnvanbuytcnoucrtrocBen/enbevan
omnen pin pf wit/teebcr/vol fape/enbe fuct. ïDcp bloemen pfn witacb?
^ tï^b/oplqfverwicb/cnbcclcBbccpgcmcynlicBfeöblaberen/enbebitttteiï
I IBms gelqcE inbe lelien/ cnbc fqn van faetfoen bc tamme eaf
rraettblocmcngantsgcltfcB.t!:cgcnbe lentencomenßn blabcrenwt/
ötciqnbicB/vctcnbcgrocn/fomtutsbtq/fomtqtsvicr/gbelqcBalsatt?
öcr ronbe ayenynacbtigbe wottelcn bebben. Cnflcbcn bep Puypt ceneit
Iteelboovcnbebacropwapeenmcbtbieiöccncoebemenietongelqc/
^ÄTg^el^^^^^^^^nbsp;^^^ ^^ ^^^ ^^^^^ ^^^^ bmynacb
abqsfaet.nbsp;^ ^^
cxxxiiir.
9D(tnSKtjbel00fm,nbsp;cxxxiiiL
Colchicum»nbsp;ColchicifoliaS^femen.
t^t^cloofmttwtbcblocmcm 'Jtjbcloofm mct bcbUbcrm cnbc f4ct»
(Cnbsp;, paeerefijróet^tioafltn^^
Bc€qbcloofcnwa(rettoncrdtnbebecmbettbonctti'ml4ttbt/mbc«
mcynltcl cn wajï baer geen crnyt (o oncrnlocbicb alö bi't. -i^lbers m i\t
ttict |bnbsp;baer.
©en tilt
3rtbe Icntctt wafl bit crnyt oft be blaberen. 3nben fomer/enbe fon^
berlingb^in3ttnio/wa(lbemncbtoftbatfaet.3nben ^erfi bemcctc
bloemen.3nben winter wotben fin ayenyna(btig^gt;e wortelen rqp/ en^
be botten alle iaer op een nie w.
0ommiglgt;e fegg^en bat Cqbeloofen werm enbe b:oog^)e fin inben
tweeben graebt^
Cmc^tenbeopemtte.
Be wottel van Cqbeloofenboot benmenfd) biefeeebt/gbelqcl ala
veminigbe campernoelien. Baeromme en falmenfe binnen ben line niet
vferen/want fi'maect fo oneruloebigbencamergancl batter oocl bat
bloet nanolgbet/enbe bat baer boot/want fq qnetfi bat ingbewant/en^
tgt;everbranbtbcmaglgt;e wonberlqclen feer. ïóaert bat yemantonwe«
tcnabefewo;telgbeg$etenbAbbe/bienfalmencoemelclteb«nclengb^
nen»
-ocr page 239-^(tnS^ilMoofm. €(xp. cxxxiiii.
«actappelcit/mbc^wd.6iertoc|qttoocBwti«mcttbcgoetbebmncit.
(ie fcbeUcn van Cafiamc/alö ft met (ap van ÏOecbtrccbt/ oft mct VOtin
gacrtrattcïcit/oftBiacmbefy tacïm in xviin gbefoben/enbe gcbtoncBcit
wo:bcrt.nocbtan8 ftn bc wottelen/cmyt/cnbeblocmen van Cqbdoo
fcn goct/om alberbanbe Inyfcn bactmcbc te vcrbtiuen.
3nco:bc/3ngrocn/ofti1l4ecbbcpAlmbeetmêinlt;B«'ecp
cnbciatqn Clematis bapbnoibcs/cn inbc 2lpotc^c pcc
ninca/en X)mc4 pcrntnca* BDcn oo^toncf van befc n«.
men hebben wi inben iatqnfchen boed vanbe ccnyben
_ gheitoech verdaert. Xênbe heetet baeromme Jngroen/
om battet altqt groen bUïfï.
Clemads daphnoides* X^tncotbc.
rOteenveefelaitigh^gh^lwottd
Waffen ved deyn geerbe^ês met cnoo^
pen/bnnnegdqcBals Äiefen/eßb:agc
deyn blaber^ens van coluer enbe faet
fben bè laitwer blabciê niet ongdqc/
maer ft ftn veel deynber.BDe bloemett
ftn pnrp uren bla w / dct met vvff bla.
berCens/enbe en ghcuett geenen ritect
^ X)irtcotbwafïgheerrteinbelombte
op vette plaetfen / iit fommigh^ h^ueit
achter betttynen/ onber beh^ghett/eit
beopficenberghen.
6oewdbatbit cruyt inben winter
groenblifft/wanthetmachalberhanj lt;
bevotfïenbeweberverbtagen/nochï=
tans fo bloeyet inbe ienten/ enbe fon^
berlinghe inbe tHeerte en 2tp:il meeff.
nod)tan8 heb icB ftn bloemè no^ itt
2lugufïogheuonben.
tans fonber fcherpicheyt.
ïgt;itcrnytittwqngefobeitenghebtortc^en/(loptbenloopbeabuye?/
t: m wb€
-ocr page 240-mx^imioc.nbsp;cxxxv.
beptttcbcifclmrmocberteboettcc(ferm.Wmettbitcrttyti^^^^
vL venimd) 0cb«m gb^bcten fitt /nbsp;bAc^^
L€bcnwt^ttrtwefc.gt;€ni8wmcmçbegoetv0oîbe0enebtebllt;yetfpo»
wm. eumma/bit cruyt macbmc wcl in grootc wecrbett boubcit/ w5t
^çt ^gt;eeft r«r 0rootc crac^t om alber^Att^^f bloetloop Pu w te Pelpe.
c^tj). cxxxvi.
©ennaem.
(Dfler(Tebeetmetttrtlt;g^«ecpCarblt;ïmum/ettbeinfatÇîî
naPurtmm/enairobeetmetttttOcbîttbe2(potele.@om^
mt0ebeetettt oocl £re(ft0ttêl)0:teiipm. 3Dett ootfptoitce
V4ttbefert«mettpaetmtktt0everckertmmqttettamp;Atqtt
fcbett^erbArto.nbsp;/r
^(tetfoen,nbsp;Cardamum, t:gt;ofïct:jre.
^ôflccflTcbecftcmm rottbcftPcd/
elle Utttc/ eitbebe bkbcrc fqrt cleyit
Cttbe geclouct Be bloemlctts fiin voit/
bat (âet is 0eel / cttbe leyt m bteebe ro«
be j^elplcrts bejlotctt / ettbe is fc^erp
vmt fmdc (às tïïopAcrt.
Befc^crncfacytmcttcnbcwApo? -A
i$er aI inbe boucn. ©q m^cb wel allc
pketfett verbtAgbm / ^nbe cnbeboep
0cenett mis/ enbc can oocf wel fonber
vocbttcb^y^Rquot;^
©entijt^
Befe ^of lerflc bloeyt meep in quot;Jn^
m'O/enbcbîett0tbAerttabAerfaet.
^(ttuet^enbecomp^tte.
BAtf4ctvatt6of^er(feiswcrme«
b;oo0eittbettvierbett 0rAet.^ls bat
cruyt btoo0be is / fo bewet fulclert^na?
tuecc Cttbe crac^t alô bat |aet
maer aip ttocb 0roê is/ fo beuet ttoc^
eettwateracbti0evocbticbeytbtb«m/
ettbecttisbootbicttttietfofcb^t^P/^^fo^lt;^^«tttittbefpifemetb:ootwei
vferettmacbettbecatt»
-ocr page 241-£ixp. CXXXVL
Bat faet I8rlt;bctp/cttamp;cbö0tbicitbet!m40cncotttrawc.^ctpttr0wt
binhnycï.Mnmlt;i)tb(iW0zmmaf/A\fmmtmct\;}mnicinm
be maect eeit cleyit ittilte.;^irtbc btengt beit wert baer maentflonbe.
ignbe verweet beitmeitfcbtotlttliombillapett.^et^ceftfalcfeficracbt
gelqcf alsmopaertfaet. J^ftbe Sbetteefï alle blaberett enbe rappjcbeyt
bes boofts/enbe qnabe plecBen enbe vlecBen.2ïi fment met l^nenic mengt
Cttbe vatt bnytctt opleyt/fo maf et bc miltc deynber. tXict ^uenicf m wa^
ter gefobctt / fo i'aget bc finymcn enbe flqmtg^e ^nmoten vanber botp.
iéttbcbacromcefïfeergoctvootbcgettebtceotten^embcbbenettbeft
c^ctt. 3tt bcfer manieren gebtoncfen / eefï ben (langen en giffigen gebiet
tc contrarie.tnen maect bier afcenen roocf/bie« vcriaelt;^t oocf alle ve^^
mmcb gebiertc^Bat faet in water ge(bbett/cnbe bat booft baermebe ge^
wa(fcben/maectbatbayt va(ïenbcpqf tHet lt;0er(ïen mont cnbc a^vfn
ipgoetvanbnytcngeappliceertvootbegbenebieeciatJcabebben.3n
befér nwtticrc vcrbtinet oocf alberbanbe gefwd. 6ct maect (Iberpc fms
iten. 2(l(littïvatcrg^efobettettbcghcbtoncfen wott/(b iagetbcgallcaf
boot bctt camergattcf purgeert oocf bat ^ooft/enbc f^erpt bat ge^
ficbtc.2tl(litcttt met v%ctt mcttgt/enbe gdqc als eett plaefïer op be ootett
l^t/(b vcrbtiuet be boouicbeyt^^et verbtqft ooc be fc^dfcren en f^otfi
Wtvattbchoofbe/alfmctttmetganfenfmoutmcttgt/cnbacrop(lrtfct.
menmettgetmetbuenicf/cnbemett(ïriicfetopfwecrencnbcvlceraticit
bte vootts eten. ^et verbtqft oocf be croppcn enbe diercn/alfment met
:Boonett medmeitgbet/cnbcbacropleyt/cnbebacrnacmet ccn^vool^
blabttoebecft.
Qennaem.
igliettl?eetmettitt(0tieerCriitOttenbelirium/cttbcitt5^
I tijftt lilium/cttbe Äofa ^^uuonis.Bctt oot(})toncB van be
fe namett (ïaet in onfctt J^atqnfcben 6erbario verdaert.
„nbsp;^0 cwd batter mettiger^attbe Mim (qn/ fo m bebbcn
xoq ttocbtaitö maer tweebcr^attbe latctt cotttrefeytcn. Beer(ïe bccten
WI witte Xeltett.Battber/biewitroobcfeltettbectcn/bat8ttamtin
Be witte Idictt Wbenf ff m«r ban eenen fied / cttbe bie is fom^
^tsbttïeUettl^cf.6«erblaberctt(lfnlancf/gbdiïcfbebIaberei/^
^ïe bloemenoftMen (ifttfcboonwit/
lt;nelcf^)eeftgemeyttltcffesblaberett/buytettmet(lrepettOttberfcbeybe«
^ ini of(0t)e^
IC»
Crinon» 'XCitt^fiditn. Lilium rufum. Kootgt;c£cli«m
I
i ^
hocwqber/alfobateldMeeertbottcoflclocj^^mgdiïdis
PcvattbcbUbacni8rotttfommecromom0cbo0ctt.tntbbertmbebloe
mctt vmbtmctt fes geel boUeff^tts bangettbe op fesbtaey^etts/en mtbben
wtcr bloeme g«et eetten 0troenett clepel / bte bonett btqcAnttcb gbelqclS
eer. colue.èe wottel ie ayewynachtich/ enbe eld wonel heeft veel fcbelfe
m / ettbe eld fchelfet: ts gheltïd een vet blat van BDonbetrbaetr. 2feit befê
rottbeïvottelflaettbettebettveelcleyntvottel^ensenbeveefelingett. 2)e
roobe leltett ett hebben maet: eenen fïeel/ bte ts van onber tot bouen / op
beyben fqbenbecleebtmetveelfmaelblaberCensgeltïcïDtlgenblaberc/
enbe fïïn bondergroen van coluere. t)e bloemen fifn ben witten ielien
£ Sheltïc^ vatt faetfoene/maer fq fqn root ghelqd als vter/enbe en hebben
«eenen ruecf/vmcht/itoch ^De xvottel ts wat btuyn/ enbe is gefaet^
foeneert geltïcf a\e be wottel van witte f elien.
xvitte ielien fm oueral gemeyn/eit men plantfe fchier in alle houc^
tHaer be roobeielien en fqn in alle plaetfen niet fo gemeyn als be witte,
tïochtans febtmenfè in veel plaetfen inbe houen voo; een cytaet.
SmtijC.
jDe witte Jlelien bloeyen in quot;Jnni^/mbz be roobe in tllaio.
^iina^
-ocr page 243-^nbsp;©te mmt enbe complQ^'e.
Bc£eltbloemcttbcbbcitcmgcmm0bettWrc/wAnt ^^aerfubpatttic
18 eeit8 bed8 tccbetr cnbc fnbtnl/cnbc eens bccte grofcn ccrbacbticb/ecns
bccl8 oocl wAtcmcbticb enbc gbetempcrt. Be blaberen cnbc wottclcn
b:oogbcn mben cerflcn graet/ en pnrgeren / bc n?o:telcn nocbtans meet:
ba» be blaberen.
lt;^l«^tt£elteni8goctombetternencnbc5cttnwettteverraecbten/en
lonberlmgctottcrmocbcr bie verbertts. Be blabcrê enbc woztclcn ver
teeren matelicl. iSnbc bacromme fmft goet tot verbtant^eyt van vizv/
msrqivermbaeropgcleytwotben/enbcbettgcnenbievattttatcrettgbc
bctettrqn.Bewottclalleengberoofïoftinbca|fd^engcb:aben/cnbcgbc
ftootcnengbcmengtmctolicvanKooren/isfeergoettotverbtantbeyt/
alfmentbaeropleyt.@ibcyltooclalleanberwonben/al8(nina$tïnt^
weyclgelegenbeeft.Batrapvanbcblaberenmeta5nnenbebttetticlgc?
foben/18 cengoebe mebicine tot alber^anbc verfcbe enbe onbc tvonbcit
oftqnctrnrcn.Betvottelmetbttemclgcmengtenge(ïootcn/gbencepbe
ttcrnen cnbc fennrven bie afgefneben fqn/ en leben bie vertroclen op ont
^ pelt Iqn.Jn befer mankten n?ott p gevfeert/om te verbtinen albcr^an?
bc vlcclen cnbc fmcttcn ber buyt/enbe fonberlinge int aenpcbt/enbe loo?
penbcfiveeringen/enbebefcbellenvanbenboofbc.Bcvootfeybctvot?
tel geftooten mct a$m/mfmcmyt enbe Cerxven med/enbc op gefwol?
lencnbeotttf^lcnmanltclbcytgekyt/boetbcpinevcrgaen/envcrfacc^t
oatgc|vveU Bat faet ts goctgcbtonclcn van bcn genen bic van pangeit
■»gebeten pfn.Be blaberc blnffcbcn bat tvilbt vicr/als pf noc^ groen pf n.
^Bcïvortclitt tviï'n gef^cn/ cnbe b^q bagen fonber op^nbenop^?
metöïïëgejobên eitbe^^
Icn/boetbót^aytïveberomïvalfettttabeverbtamheyt. Batfapvait^
bettbloemengl)eprelett/maectfxveeteit/enbeverteertbatetter.
lü,
m €mmottgt;c.
CXXXVIIU
©ennaem.
Jntvootbcbcetmcnin(g^«ec^:£olocyntb«/«quot;tn£atiitt
- Cucurbita/ en alfo igt;eetment nocb inbe ^potele. Bc oot?
(alen cnbc ootfpioncl van befe namen paen itt mmmla
mitfcben^crbario.
i*«cbt/bwelcwtdeyttCauwootbebeetê/beepmtnbbloemeenvtndi?tc/
-ocr page 244-B Wrtcmf be fommige oocB red)t enbe fleclgt;t (Tf n / enbe be fommigl)e aom
gbebog^en als boo:nen. Bat anber glgt;eflecbt/lanse €«nn?oojbe gb«^
ttAempt/lenerteenfclgt;oonlangbevtudgt;t.2lnbet:8 (qn befegl^eflecbten/
enbe p:incipalicB bat eerfie enbe lefie/malcanberen niet feer ong^elqcB
vanblaberen/g^jelqcBoocBbefignerebatclaerlicBbewqp.
faetfoen.
S)e £anngt;oo;be bangt met l^aer rancBen en clan wieren aen crnyben/
boomen/enbe aen al wat (i genaten can/en climpt baeraen op. 2tnt)ers/
mettgt;mbat^aer (leien feer on(lercB (ïfn/ crnypt (ïf op beerbe / en b:eybt
baerfeerwqtwt.^eblaberêfqnront/geli}cEgroote£li(feblaberenofi:
Cmanpooten.Sgt;ebloemê(qnwit/maerbievanbeneer(lengeflecbte(qit
een Inttel b:ttynacbticb/enbie(qn tweeberley. 2)eer(le (qngants wol?
a^ticb/lt;*en te (len als witte 2^oofBens/elcB bloem met vqfoft fes blabe?
t:en/bie vallen op ben berben bacb affonber enige vmcbt.I?anber bloe?
men (qn deynber/maer achter aen elcBe (ïetmeneen vmcbt gbelqcB als
deyn wilbe honbtpeerBens.2lls be bloemê verb wine/fo wa(i be v:nd)t
toe(Iens/enbe fommig^e van befen wotben groot enbe ronbt/^ anbe
rccleynenberonbt/enbefommigbefeerlancBettbeoocBronbt.maerd
le befe vincbten fifn eerfl gt^oen/enbe baerna woiben (q vael/bleecrgecl/
oftlqfvecwi^Onben vootfeyben Canwoo;bê wafl bat (aet / bat (qtt
b:eebe enbebnnne greynen.
Colocyntha.(5tootc Crtuwootbc» Cucurbita mi'nor.Clcytt Cmiwootbc*
-ocr page 245-©{'Cplaetfcbaet^CWfï.nbsp;Cucurbita longa,
Cattwootbc W4(ïgccmc op voc^nbsp;C mïwootbc»
ttgcctl W4tcracbtigcplrtet(êit. tèn bi|
gcbte^c van bictt/ fb moctc fq btcwils
mct xvaut geltet woibett / op aitbecs
«ft coititeit |t itietopxvaffm.^ztie een
crmt bat alle iazt moet gej^eyt woibê
Canwooibe falmen rnben Zptü
faeyen/fo bloeyt p b«n in 3um'0. Die
vmcbtwoztmet landheyt van ti|be
viipJBii baeromc fo en conneit fï( niet —^^
wel rqtp faetlewerenvootben ^etp.
21 Ife Caw wootben groot en cleyn/ -
ronbt enbe l^tnc^/fif n cout enbe vocl^.
tiöi) inben tweeben graebt.
^ £md}ttnHcgt;'pmtk.
Cauwooibe ro w g^ePooten / ver
faecbt be fwellingen/befgelitcp ooc be
hitte ber ooghen/enbe bat pobagra/
alfmenbie baeropleyt. tgt;at fap van
gepootccanwootbenaucettop met
olie van 2\oopn inbe ooten gh^baen / boet be pine vetgaen» i^et ie Oócg
goet geprezen op verbtantheyt. BDatfap wtgeheeleCanwootbenghe.
bo wt/en met hueitic gebtonc^en/maect faecbt inben buyc^. 2118 yemant
wqn giet in een groen Canwootbe / enbe ket bien alfo baerin feiere tqt
inbe locht paen / enbe btinct bien baerna nüchteren / bie cr{]clgt;t faechten
camergancf. Cau woo;ben gegeten/verflaen ben botp/maer pi ftjn ber
magen feer qu^et row gegeten/want ft' ftn feer fwaer om verteeren/ en
^ onermibe bien ma^en ft bat be mage moet op wotpen. iênbe bacrome
mfmen bie inbe fpqfe vferen wil/ fo falmenfe te voten peben/roopen op
b:abett.^e fchoiffe van €anxv0ozben tot affchen ghebtant/gheneep bc
verbtantheyt wonberlqcHen feer.l:gt;efe affchen genefen cod bc fweerin.
gen oft vlceratie vanbe manliceheyt.Bat faet van Cawwootben b?oo.
gheghepwlnerifeertenbe inbewonbengeproyt/maeabatfewcbcrom
met vleefch wo;ben gevnlt.S^e oube €anw00zbe vanchn met aim em
öe loeten wqn inghenomen/ghenefen bat roobe melijoen.Cau wooibc
18 goet voot bebotp/longen enbeblafe/ enbe fonberlinghe al8 fr( te per
verhtttet ftm2tllcbeghenebiecoubtenbevochtichft^vannAtuere/bic
füllen haer van Cauwooiben wachten. iMnbe oocf alle be
gh^nebieprfneinbebermcn/enbebat
cnmfelhebben.
rgt;an£Oï«
-ocr page 246-^mnaemt
(Dloqw'rtti'ba^cctmcttm (Bxkcp O^locyttt^^ie mbe ut la
tquCucurbimfylucPtris. ^rtöcapotcee^mcntColö!«
^(tccfon.
^ Coloqumtiblt;tcruyptmet(lïrttr«ttcfcncttbebkbet:eop
bet: ccrbm. ^Êttbc bc blaberm jtf tt ^ceko w/afcbvetrwtcb graw
omtttcboot^^acWtttalUtttatttetrcrtgefaetfoeneeirtgelqcfblabetrettvait
rdttt/vattfaetfoertcgWqcEcettbcUc. ^nbsp;.
Xgt;«ttcoluert'0(ïïeet:(ïgt:octt/enblt;tet::^
ttaw0tt(t0eelacbtt'c^gt;/ettbct8bi'ttiteit§r'^
bolgcUïcccttrpOttgte/tttetveeUeerttc
berebt/ettbebittei:vattfttiafe.
€oIoquitttibactttt7a(ihict:tc latti^ lt;
bc ttict vatt jilfö/tttacc tnctt moctfc (ct
tettcttberaeym. Bq ctt catt oocf t«et
ïvclopcontcttoft vtucbtbtmgbettitt
0ttpc0ttttrcye/ïvattt|iwilteettwei:nt |
lanbt^ebbemnbsp;^
Btblocyttitbc fomctr/eitbebtcttgt
^actrvtucbtcttjkt: fpabcttttUpcvAtt
bcrtnbsp;vmcbt eit falincu tttrt
vcrgabccc totbat ft| bkccB geel wo:t.
êi boubtbacrctracbtcttbc operatic
rtiftaetlancf.
^atuct: enbe cötnp we.
Coloqut'tttiba is tvernt ettbe btöo
rgt;At mercf vatt Coloquititew appelett eett l)alfbtac^)nta ftvaer itt0^gt;e
ScvS
btuycttttei^ittbcclyllericttbergheett«
Cttbe tveebomiitbcbermctt/ciibebatcrttttfell)ebbctt.2llftttcttColoquirt
tett appelen wtbolet/cttbe mebe oft fuetett wiftt bacrittttc
biettttabatbicoutgbevvotbetti8/b«ncft/fopurgeertl?t/cttbcbtuftb«
Pqrntöe^jutttotcwmaerColoqmnttsberntagettwterntaten^^^^^
m Coloqmttttöa.
cxxxix.
■il:'
1; i::
!
^ JÊËttbebacrommefowaatwelbc|gt;ootlicBbat bc (Dttct:lgt;cytp«itittcctt?
be co:re0'e bebett o«cr bcfc lanbloopcrs en qnacBfalnere/ bie ben licbcn
vm bcfc mebicijnc fo (lercBen pucgaticgbenen / b«t l^accbcr vck baren
gcefï opgcttcn. tTïaer al i(ï bat bc Coloquintiba een percBc mebicinc is/
nochtans macbmenfe inber noot wel albus befigcn/tllacct eenen appel
binnen bol als bi wel rqp is/cnbc legt bat merci met ben Beernenincen
glaefBen met wqn/ cn latet xncr oft viif vxm weycBcn /baerna (b boetet
boot een boccjcBcn/cnbc btinct bien wiïn / bie fal v faecbtelicB purgeren.
tHacr alfmen eenen goeben tnebictïnmeefïer crijgbcn macb / (b (almen
bc Coloqnintiba laten varen. tTïet bat fap bat wt be groen appelen g^c
bowt is/falmcn bc(ïrqcBen be g^ene bic bat ©ciatica Rebben.
an ^ueappdöoom.
CXL.
iS(Ducappelen beetmeninCg^tiecrcnbe £atqn €ybonea/
enbe Cotonca«I)cn ootfptoncB van befc namc^ebben wi]
in onfen lattfnfcben ^erbario verclacrtgt;
6eWc.
^e (Dueappelen fqn tweeber^anbc. ©ommig^)e van
bien (ifn ront/cleyn/enbc van goeben
ruccB. B^c anbere fifngrooter/fuctct: Cydonea. ö^ucboom,
enbe niet foamper. sJeecpe bat fqn
be rechte cDneappcktt / gb'^beetcn Co
tonea/enbebanber @trutbea.
^ Ben (Dueboom is eenen appelboo
feer gelifcB/ wtgenomen bat l)iniet fo
groot cn wo:t. IPant be vtuclgt;ten o?
ucrlaben ben boom / alfo bat bq niet
om hoogbe gbewaffen en can. Öqn
blabt is wat fmal/enbc op be (qbc tcr
eerbenwacct witacbticb. S:)atbloey?
(His pnrpnrenmet witgemengt.BDc
^ncappelcn cer (Tf nfp wotbc/fo fqn
Tq groen / eit baerna geel / met wit oft
graw woUcBen OttettrocBcn /en met
wtgeboolbe (ircpenonberfcbeyben/
enbe bebben eenen lieflijicBen ruect
^Idccfebae^c^afi.
t)e(Dueenwaffcnhierenbegbin?
^r mbe houcnalbacrmcnfcplanbt.
^wcbtansbeminne(q C0ubeenv0(^
©wKèttWppeU«», , £ap. CXL. ^ .
«öitcben (nttgott wotbemoBl?«-»« (Dttcappdeit ww/ Ms««
pm»(»nbce maglje. (Duebinbsp;grow^
Xrttc wwloebt%nbsp;2)« «»oMm bat op bc ^eappcUi»
IdmbSbcSmebucleyn/wnt/^^^
m anten.
2t
cxLï.
©ennaem.
m (CapAiitett in BiosbaUttOs/cni^ï«^
S.atiin ölanbes / ©«cbtanc glanbce / cnbc (La^
fïancc. ë^« oo:|proncl vm alle bcjc namen (iaet itt ott
ILnbsp;^cvham verdaert.
BenCa(iatttboomt8betttlootboomm'ctfeerottgbelqcl/maer||^^^
vtud)tvanbcfcnboomt8(êervaPenbclccrna^^^^^
cnbecfren/cttbcopbanber ftibe
-ocr page 249-^(tnCafïanfen^nbsp;CXLU
^ lt;t(^ttd) chbcbim/banbetie fect?taey
cnbc b?nyn/bc bcebc cnbc bnytettjle
18 fccr tro w gclqcf ccnctt J^g^eU
^mCafïmybomwitfi gl^ccme
mbe lombjc/op pketfcn bic tcgbent
tlooibcnliggcn/^ctfqbcecboftbaU
^enttfU
^cn€a(ianyboomwongrocnirt
bc tenten / cnbc Umtt ft'n mnd^m
(ccrrfpabc.
^(Xtutt cnbc complcjwc.
C Be Cafianien trecfcn tfamen / en^
bc bebbcn bc natnre vanbc jJêecf eïen/
enbe bactrom beetenfcoocf ^npitetrs
iÊecf elen. ft'n ïveirm enbe btoo^
inben ecrfïen gtraebt.
Cmd^tcnbc^ct'cft'n^c;
Cafïanienft'nonbcpalleiSecMen
bebefïc/enbconber ancanbctrtvilbc
vmcbtêvoebenft'fêetmeecMict*. Bc
binncnflefeeme vanCafïanicis goet
ben genen bic Cqbeloofen gbebjonctVn oftgbcgeten Rebben. Bc Cafïa
men [toppen ben loop bes bnyct.;inbc ft'n goet voot bcgbcnc bicbloet
fpontven. €a(?anien in aflcben oft in ecnc eecben pot btoogc gebtabcn/
cnmetl^ncnicttncbtereningenomett/ft'ngoetvoo:bcgcnebiebenhoe|l
bebben.€a(ïanienmet|gt;aerfc^)elpeninwatet:ghefoben/enbebaet:afge
btottceen/isgoetvootbegbenebiebloetrpoiwen/enbebiebatrootmc
b w ' ^^quot;quot;^^quot;39e|OöenenDeg^ebtoncfcn/poptbenloopbcsbnycrii:
wteematcnreer/alfobat ft'oocf belebtbat fommig^cpnrgatienbicte
jcec wcf en niet en connen geopereren. Hocbtans maf en €a(lanien pi
nemtboop/cnbemafenveelïvittbts/cnbcft'nrïvaetrom verbontven/
mimenfeirotvcet.^^
ocicttettminbet:.lt;Bfcb:abcn Cafïanien g^efïooten/ft'nbcngcttengoet
bievattcenenverwocbenhottbtgbebete%Walfmcnfcmctbnenicfett:ï
bc font baerop leyt. Bi ft'n goet tot berbe gcftvotcn vton^
3»enb0:(ïen/alfmenrcmetlt;8'ci:|lenmeclcttbe
baerop leyt^
-ocr page 250-CXLIL
Z ^P!?^ ^^ (DBcrttOOtboomhccftirtvootlcbctt ttbcttbibm
Ctb eenchcerlqcfeit naem gcbabt/waitt ft htetett btcit
^ (3f i'yoitbaftltcuttt/gcUïcooctrtilatqrtKcgiatitir/brttötefeg
gmCotititcicitotc^Bïrvoxtoodpecficattwrefï Jitglans
^^^^ gcttactnt/om bes wtUe bat fi wtcn lanbe van pet fcn eerfl.
wet:fttt (0«ec^ enlattt ouet^gebtacbt tvetrt.
Caryonbafilicum. ttootboojn*
S)ett Slootboom is gt:oot / en beeft
veel tvottelett en eenen boogben fïam
met veel wtgbeflt^ec^te tacCen. SDefen
fïam ïvott fomtt(ts fo bief / batmê bê
niet omvabemenencam Öe fcboifte ^
^ biet8geet:net:otvgeclonê.^eblabet:ê'
ftm bteet en land/ en bebben eenen lief
lticeen«tec^/nocbtansfïerd.B:)efen
boom maect een bteebe fcbabrnvcoft
lombte/maec fiï ts feet; ongcfont. Jnt
beginfel vanbe ientc btengen ft gelqc
Als catte£ens/bie ontpluycf en baer en
wotbê geel/eit bangennebertvaerts
en vallen vootts af Ha befen fó vol.
get be v?ucbt baerna/ enbe bie is eer (I
bebect met een groen fcbelpe / en baer^j
na met een berte boubtacbtige / en ten
iepen met ecteeberbnnne fcbelpe. 5)c
deernen vanbcr note binnc en fqn niet
effcn/maer gbecroncf cU/enbe onber.
fcbeyben met een boubtacbtigbe fcbel
Utnflcbettbeyben.
ïpUetfebaetttvaft.
C ^etToteboomtvapgeerneopbergen/ïvanttvateraclgt;ttgbeplaetfert
jtin bem gaitts contrarie.^ier te lanbe tvap bt in veel bonen.
^mtijt.
^en tToteboom tvott groen/als ben tt)eptvittt begint te tvaeyett/en
enbegintbottennietintopperpegelqc^alsgbemeytrlic^alleanberbooi»
men/maer ter ftjben.nbsp;^tucbten inben 6erft.
noten bebben een anber nature als fq nocb gruen ftn/ ban als ft'
2:)eblaberettettbefcbelpe«*?artö:^tootetttrect*entfameit/befgelq^
oocc
f;!
Wm^ombootn. £(xp. CXLIL
00cbett0tcnbicwi]l(inöcbverfd)fiftt,B:)c0Uc
n?ö:t/hccft cracbt omnbsp;bat n?tbc groen rdgt;clpcrt va (DBcr?
ttotctt gcbo wt wo:t/hcyIt bc (wccrmgcit bmncns tmnte/ met buem'c gc
fobctt wcfettbc.2ll6 be fcbeipe bo: wo?t/fo btoocl)t jt feer/ cnbc ts fnbtifl
van rubfïanttcn. Be lombaertfcbe noten op Okernoten fijn fwaer om
verteercit/en hinbedicB voot be mage/en vermeerberen be gaUe/ fonbec
lingeaIspmetbeetemagegegetenwotbcn/pmaBenptnetntlgt;ooft/cnbc
fi^nfcbabclicBbengbencnbtehoePen. ©o wiefponwenoft onergenen
wil/bic fal te voten (DBcrnoten mtd)teven eten. Jn bc|cr manterê contra
rtcren fq oocB alle bootltcB venif n/als p met vïgen enbe te g^ennttet
woibê. 2lls yemant ml van bcfc noten ctct/(b tagen p be hzeebe wotmc
wten line. tTïct bnenicB en VOtinvnyte gemêgt fmbe/pin p goet tot fwec
renbcbojpen en vcrpttc leben/alfmentbaerop leyt. ét fqnoocB wtne?
mcnbegoettotbetenvanmenfcben/opvanbottben/alsftmctayenyn/
^ font/cnbwcntcBgcmengt/enbaeropgeleytwo?bcn.tTotenmetbenflt;bel
pen te pnlner verb:ant / enbeop ben nanel gdeyt/boen bat crtmpl iitben
bttycB ceffercn. Be fcbdpen te pnlner verbjant/en met wqn cnbc oltc g^c
mcngt/enbathoopbaermebegefalp/maectpboonbay:/enbebewaret
battet ntet wt en valt. Be Beernen vanben noten gh^p«luert$eert/ en met
wqn getempert eitbe gebtoncBen / poppen ben vtonwen maentponbe^
Be onbe notcBcernen ft]n goet tegen bat wtnaüen bes hay:s/als pf ghej=
(tooten en baerop gdeyt wotben. SDc ver fcbe (D Ber noten en fqn ber ma^
gemetfo qnaet alsbeowbc.met bep noten veibtifp men bc blawplc^
eten vanben Itnc/als fq gepooten ftn/enbe men bte baeirop leyt. tTlct be
noten verliep be^nooploocB enbe Zymyn fqn pberpicbeyt. (Dnetfïnren
bic van eenen ver woeben bonbt gbebeten fifn / bcyltmen met bc Beerncit
van noten/als yemant nncbteren bie Bno wt/enbe baerop prifct.
£ap. CXLIIL
^ennacm.
(Dnbtbloem wert in vootleben tiben in fatifn £altba op
Caltbnlageheeten. J^nbe biennaemis pnbt bier ttft wat
I veranbcrtgewotben/enbchebbenbep pboon bloeme Ca
lenbnla gebeeten/al jb wi fnlcj; in onfen Mnfdyen^etha
' .LT ^'^^^^^langbcverclaerthebben.^Onerlanbtbeetmenfc
^tngclblocme/ombacrsfaetswillc/waittbatiscromertbcronbtghe::
bogbenghclqcBccttringcfBcn.
^(tccfbett.
lt;5ottbtbloemc is een crnyt ghelttcB een boomBen met ved tacBcn/enbc
fqttci^ïecltsfomtifts twee fpannenopeenen cubitus lancB en houtacb^
ticb. De blabcre fqn lanc/cn voot een luttd fcberp tocgaenbc / nochtans
fqnfommtgcvanbtenmcerronbtbanfcberp.iêer be bloemen comen/
10waffcnopbe pdcn eerp BnoppeBens gh^lqcB als groenXgt;las bollen
s tïf Bens/
m ^outóioem.
35 ^ettS/btCOtttpluyclettbAerbÄtt/Cttbc Caltha» (Boutblocm.
wotbm fcboott faffrâcit bloe^
mm/wtgb^fpî^t gb^lqclcm (îccce/
btimeît eitbc bm'tm fcct: wel rtecleitbe/
mm btett r»ecl is (îetrcl. 2118 be bloe^
men afvalleit / foo wotbeit bat conbc
boUeletta / bat is baec fact, lènbc alp
men bte vaneen boet/foo t8 elcl |âbe5=
Eentefamentronbt gbebog^en geliî'cï
een rtngeflens op ©cojptoenPeeirt^
f m.Be îvoUel t8 Pec^t/tvtt/enbe vee^
plad^ticb»
paetfebaevttvap.
Be (0onbtbloeme tvap pbtetr onet:
Al inbe bonen/eiî wxt gepteyt. tCgt;ant
(b ïvaetr pf ïvap/ baet: jaeyt fi ^aet: pl
wen aile taet:.
©eneije.
c ©t bloeyt vanbe iHeyaf/allet iaet:
b00:/t0t pbiet; inben xvintcv.
Be (B^ontbloeme is tverm en btoo*
gbe van watnu/ bwelcl men licbtelici
met:clen macb aen ^aren pnaec/ alpgt; wi iit ottptt Jîattjnpbett ^etbawo
vetrclaetrtbebben.
Be bloemen van bepn ctrnybc in w^n ingbenomen cnbc gcbîoncf en/
bîcngbcnbcn vtonwcn bact: macntponbc^Bcfg^dqclcn boet oocE bat
crnyt in wgn gbcfiben cnbe gc^;oncgen. iênbc bet boet oocg bcn tanb^
alfo gb^j^en een xv^e tnbcn monbt bonbt. Be
Btocmrnmbebatöny^nbsp;aengbèpëlen/enbe ben rcocB
vanonbetropontfangben/ttrectbcpconbinenabemmet ctraàte. Bef^
bloeme ttt loogb^ gb^leyt/maect pboon geel bayt.
mBmtgt;ttmmmh
..CXLÎIII
©cnnacm.
M Benebictenwottelbeetmentotonfen tii'bcn (Baiy^^-
pbyllata/ombestvillebatbe wond van bepn crnyöe
ciect gbdqcl al8 wekieclenbe (Betroffd nar^ îcn. tH^^ct:
boe fivoo:ttït8gbebeetenbccp/enbcop fibcncubctt
meefîersbelettttsgbeweep/bat^weeticlniet.
bebbmtwecberfey sbcPccbtett van Bencbtctcnwottelgbcnon^
cecfie mbe ^oncit/eitbc ts veel teerbee van blaberen/ bloemen/
enbcbolleBens/oft^afenpootfens/banbatanbecbatoponghebowbc
plaetfcnw^/cnbewaeeafbebloemenietaUeengrooter/maeroocg
18 0beli|cr Baffcaen*IPant be bloeme vanben eerpen crnybe is bleecB^
geeUiênbebaerom^ebbentvqbateerjTegbettoemptCamBenebicten
wo:tel/enbebatanberrDilbeBenebictentvonel.2tttbersfpKfenfom^
migbe van noc^ een gbeflecbfe vanBenebictetttvonel/enbe bat i8 befen
vootgbenoempben ctmyben feer gbdiïcf van blaberen enbe faet. maer
mtbs bien batter een onberfclgt;eebt is aenbe bloemen/beivelcfe ben
lenbmynenlqfverïvigen bellefens oft cymbalengbdifcf is/enbe aenbe
tvottel bie lanc/flccbt/fonber veefelen / enbe fonber rnecf is/fo en lgt;onbe
scftvootgeengbeflecbtevanBenebictenwottel.
Atf^'
ff
8 itqi
aSenebictenwottel^eeft eenen fïcel bieïvafïanberbalfellebooge/en
is baytacbticb enbe ront / enbe btaecbt gemeynlicf btq blaberen bie fqit
tonbtfomme gl)efertelt / rotv enbeboncfergrnen / enbe flaen aen eenen
l^ng^en (leeU Bie onbetfïe blaberen fifn wat ronber enbe grooter
C ban bic oppcrpc. 2ten ald lebt vanben (ïeel jlaen twee oft btq cleyn
bUbetfens. jfnbe mtbben beghint bem bat cruyt tn (bmmigb^taden
tebeylen / enbe op tfop van bien waffcn bleec^e oft fofjiaengeel bioemê.
ilie befe afiallen/fo wo;bet een bay:acbttcb bollet'cn/ bat is gefo^meert
gelifcÊ een bafênpootïen/enbe bat is bat faet.2:)e wortel is binnen root.
vet:wiclVenbe buyten bangen baetr veel geel veefelingen aen / eiï ft] riecït
gclqcEalö (gfeiroffelnagelcn.
2gt;eei:fle planbtmen inbe bouen / want baet: wott (lï wat tmbtt ban
be wilbe/be welche fcbiei: ouetral inbe lombte bi tuynen en beggen waf?.
^enttit^
01] bloeyen beybe in tltaio enbe 'Jnnio.
^(tcuer enbe comple^ste^
t)c Benebicten wortelen ftfn wetrm en b:oogc inben tweeben graet/
alfo wi in tMiin land enbe bm gbep?obeet:t bebben.
aD 2De Benebicten wottelen gebmyct men tot ved bingbc«» Bommigc
maten bcfc fuyuct: cnbc fd)OOtt/cnbe b?oogbcquot;f«/ cnbc bcfp:acycn fc mct
asqn/mbc kggcnfc «Ifo tn f tficn cnt?c fcaptacyen/ op bat bc dccbctrc wd
j^bacirna riccfcn fonbcn. SJcfc tvottd in wifn gefoben enbe alfo iverm ge
^bxondm/ßttct be bigcflie vanbet: magbe/ enbe boet bat crim fd binnen
^ ben lifue cefferen. amp; oepent oocJ be leuer/ als fq in befèr manieren gbe=^
' vfeert wotben/enbe verteeretbe flimigbe bwmojen enbe Puymcn bie op
-nbsp;bebotfl vergabert liggben^^efê wottel gebtoocbt enbegepuluerijeert/
enbe baerna in wtïn ingbe^^ynen/isgoettegben alberbanbe vcntf».
-^Benebicten wo:td gbefobenÄe gbebjoncEcn/gbcnecfi albcrbanbe
-nbsp;wonben enbe qnetfliren van binnen, iênbe oocB be quetfnren van buy^
ten/alfmcnfe waf^t met wqn oft water baet: beje wottel in gejoben is.
iDefe wojtel in wqn gefoben/enbe bcn bamp baerafvan onber ontfan.
gben/oftbe wottelbaerop geleyt/b;cngt bevrouwen baer crancfbeyt.
CXLVi^
(tti dep Cemone.
S)ennacm.
XS cleyn a:ento:ieoft@anto:iebeetin(Hnecp cnbeia.
nïn Centaurium minus/ ƒebnfuga / en Jd tcrre. B?en
(Dotfptoncevanbcfcnamenflaetintlangeverdacrtm
mijnm £ati}itfd)en boecC vanbe cruyben.
^aecfocn.
^leynCento:ieisB.CIartScruytoft6ofmageIcyttenietongbeliï^^;
@inc flcel is meer ban een fpa««^ lanc^/eit met canten/efi beeft bouc ved
ncuenfcbuettens/baerop waffen fcb^on roobe U]ft?erwtgeblocmê.-2^w
bat wotbê cleyn ba wf ês/niet ved grooter ban Cet we cotenf cs. pe bla
beren
-ocr page 255-Cap. cxlv^
^ berm (qtt clcyrt Cttbe laftcfacf)ticb/ben Centaurium minus,
ccuybcv4tt6ofntlt;tgclcyttcgcli]cfgt;Bc cicynCcntottc«
wottcl iö clcytt/flccbt/boutAcbttcb/ctti
be Ctt wott ittbc mcbictttc niet gzvfketu
^upuufcbmtmii.
Zl cc(i bat ïDiöfcotibcö (caïfc bat
clcyn Cctttotic opttatte cnbc vocljtigc
plactfctt tigt;a(l/nocbtatts i(i clcfetrliïfm
f Ottbt Cttbe f ettlicf / battet bq otts gb«^
meyttlicfop^crbc/bottrc/gtrafacbtige
velbctt Cttbe bee»rbert wa(i.
Clcyn Cctttotic blocyt itt ;^ulio/cttbc
(q'tt blocy(èl buctrt tot ittbctt ^ctft.
(Bcntcrctbatbe Cctttotic fcctr bittet:
18/ fo i(ï lic^t Ottt tttctrcf Ctt bat ft fottbet:
fcbctrp^cyt vcrbtooc^t cit vetrtvermt
©ittrccftoocBcctt luttel tfatttctt/cttbe
bactrom bicttt (q wel tot be woubctt.
^ Bit ctruytgtructt gbc(lootett/bcylct
bcwottbctt/alfmctttbacirop leyt»^et
fuyuert bic oube wottbc» tc voim/ cnbc bcylt(c baccita toe. Jn wqn ofi
water glgt;efobett cttbegbcbtottct'ctt/(o iaget be galle cnbc anber taey bus
motctt af boot bctt cattterganct ^ct is oocf goet voot bc g^»cttc bic wee
bont ittbe ^»uepe ^ebbett alftttctt eett clyfïeriebaeraf maect/ want ^ct vet:
faed)t bc pq^. Bat fap is goet tot mebicqnen / bteni ctt t ot ben oogben
SbebtuycftJSllfmenttttethuetticftttettghet/foniafctclacroogben.il^crt
tapBctt itt bat fap vatt bcfctt crnybc ge wcy ct / cnbc inbe m oeber gcbacit/
btcttgt bctt vxonxvm ntacttt(lottbe»Btt fap allcctt gevfcert cnbcgc=»
otoncfc^'sgoettotallcghebtcfcttvatttteruenoftjcttuwcn/cttbcfpattf
aberctt.Bit cruyt verteert ouergroote Putienbiebittttcnbcn Hirn (qn.
i3etoepcntoodAlbcrbattbcver(ioptheytberleucrJênbciswmenictt:s
begoettoteettberbcmiltc/vattbuytenbaeropgclq't/cttbeoocfgcbtott^
cCe».2ll(incttbitcruyt fontmigbcbag^)enlancf besauonbtö
enbemotg^ensbnttct/foboobctbeïvotmcn/
enbeiaecbtbieaf.nbsp;_ ^
-ocr page 256-4.nbsp;CXLVL
mUbim hcbbm ft «och mbe 2tpölt;;de behoubetr.
©ommigc ft'itgh^^
mcytteiibem'ct jeergcoot/mbcbte (laett biet' gh^madt.
2)attbci: ft » groot/mbc fommige VAtt bie» ft'itbmyit/cn fommige ft»
geeUSgt;mee(?e o»ber(cbeet: vm be Boo»ê is iwbenbsp;van
be e»be bloeyfel ft» ft' mAlc«»bet:e» geft'cB.
^(teCfbCn.nbsp;Cyami» 15oonm.
(Dttbetralle moes wafle» beBoottê
rtllee»e rec^t op / en e» be^oene» g^ee»
pede» omteonbet:fettcn4Bqhcbbe»
bicBe blabe«» fd)m ghelqcBaïs pot^^
feleyne. Die bloemen ft» g^efaetfoej^
nee« gheïqcB ee»e» hi»»e» cam / e»be
ft n van menigberley colnere/ want ft
ft n eens beds wit / eens beds pncpnt:
B btnyn / bejpjaeyt met (wecte plecjcéês.
Zie befe bloemen afvallen / fo waflê»
baerna groote langde hanwen/ettbe
baeri»tte leyt bc vx\xé)t/ bie is btcct gc^
Iqd* als eens mcnfchen nag^d aenbe
hanbcnoftvocten/cttbc ft'»fomtiït6
bniyn / enbe fom ged oft groen / cnbc
en hebbê niet eenbecbanbe colnec. De
ïvoitcl iö flecht/bontad)ticb enbe veeü
fdachtidgt;.
De Boonen waffen geerneinvette^^^^ g
eerbe. tHe» febtfê oneral ittbe^one».^ ^^^
eibloeyc»iftgt;ttioettbe:::fnlio/enbelenerettbaerttabaeri?:»cb^
DeBoo»e»ft'»co»bte»bebioogheinbe»eerfle»graebt.
^e Boo»e» mahn vad wi»bts en inflatie» alfmewfe etet/ ft'
om ve«eere»/e»be b:e»gen vteembbe vernaerlqde b:oomen/»olt;^tanö
ft'rtft'goettotte»hoefï/maerft'boe»bemageopwo:pe».2llsft'metbe
fcbelleninwaterenbea$q»gecOOc«ft'tt/enme»biealfoetet/fo(lopp^«
ft'be»loopbe8b»yc^/ettbebatroobemeli$oe».Boo»e»ghegete»/ft'»
goet tege»batoner0ewê.2llfme»Boo»e»fiebt/fofalmêbat eerp water
wtgietc»/
■i:
fi:
^anSSöonen.nbsp;CXLvr.
^ wtgbt^t«« /«tbc «Ifo mAlett R mmbct wmbts. Bc BöOttcit ron? cttbc
gtrocit gc0ctcit/|qtt bet: magb^tt rcbAbeIqclci:/citbc ttt Aictt tttcct: winbts^
èoottctt ittccl Allcctt oft mct (0crfïen mottt gcmcttgt/citbc op b^etc wott?'
bett cn inflAmmaticngclcyt/vcrfAccbtbc fclnc.^ct macct ooc bc Uttecclc
ttcn oft plcdcn van qnctfntrcn/ fcboon en effen geficé bat anbet: vel baet:
bit .Boonen meel is goet geleyt op v?ontven botflen/alfï meld g^edon^
tct:tis.lTïetbneniclenbcJ^enigneclmeelgcmengt(qnbc/fofcbcybeten
vet:tcet:et bc fïvet:ingen ontrent ben ooten/en tget:onnê bloet inbe oogen.
tnet 2\oofèn/ïviet:ooct7en wit vanben ey gemengt fïf nbe/ fo boetet wt^
pnylenbc oogen fincBen/enbe verbnïft oocl anbet:gefwel/alfment baer
op leyt.3n aji^n getveyct fqnbe/fo ifï goet tot bc fïei:t:e/ enbe als yemant fquot;quot;
in fïfn ooge geflagen/enbe bie geqnetfï ts.Boonen fonber finymen g^e^ -
Inaïvt/eiï bonen tvoor^ooft geleyt/ boet bc vlotê oft finrien wteiï boof=
bc cefferen. Jn tvqn gefoben/genefenpf geftvollen manlicbeyt/alfinent
bacrop leyt. amp; boen oocl be ftverte enbe witte pleclen vergaen/bie een
mcnfcb op fqn Uff beeft/alfmen bie bacrop flrifct. Be fcbdlen van Bo o
^ïcn gcflootcn/cnbc op bc plactfe baer bat bap tvtgetroclents/ gb^ley t/
maect bat baer geê meer en wa(l.2lls fif met ècrflcn mout/aluyn/
enbc olie gemengt tvotben/fo verteeren enbe verbtiuen ft^ be croppsn en
cliercn/alfment bacrop Icyt.Bc leernen vanBoonen fnyneren/maer be
f^cllen treden tfamen.Bc Boonen in water gefoben/enbe met fwinen —
fmont gbemengt/fifn goet tot bat pobagra/want fïf verteeren / en ver^ -
faccbten be pine.Boonen med met a$qn gemengt/fifn goet tot geqnctfïc
(panaberen oft nernen/alfmentbacrop leyt.Boonê0eflooten/ fïfn goet
g^deyt op ben btanbt.
fcx
3t crnyt bat wi bi onfen ttfben Confolibabeetc op ©o
libago mcbia/is een goet wonbe crnyt. tHaer op be on
bc mecpers in vootleben tqbcn bit crttyt gclent i;ebben/
bacraf^en ^eb id geen fder^eyt.
Bit crnyt crqcbteenenviercantengebaytbenPeel/enbaeram waffen
van lebe tot lebe altqt twee i:ou we en baytacbtige blaberê/bie mmtfgt;
xmuncgelertelt/cnPfnbenbUbercvanmnntenietfeerongelq^^^
rm^benvanbcnPcclaftot bonenint foptoetnfrdgt;enbeblabcrê waffeit
'T^ü y ^ Woemlens/bicr iffet: Altqt fes op pncn- ^^ wottd is l)ont
acbttcb/cn beep ved veefdingen/bic crnyp^n oner enbe weber langs ber
^^ rommigbe beemben / enbc inbe ^oocbbe op grap
2t
^(tnconfolibit.nbsp;cxlvil
Bnbsp;^enCiït.nbsp;Confolida, CottfoUbrt,
©iblocytm^PmtTTmocn^ttmo^
^atuevenbecomplejiste.
ConfoUb A te rvttm cttbc
xvAJtt fH ie bittet: VAtt ftitA^e/cttbc tircct
tcfAtitctt.
^ CottfolibAhcTltbewottbccnqwctltt
trctt/Ale ftgelïootcttcttbcbAct:o|gt;gbe^=
^ Uyt xooxH / off Alftitcitfe btoöchtcitbc
pitlucriseert/cttbc b Acritt fïtroyt. £oit.
. (blibAgcfobctteitgcb:oitctett/(chcybt
bAtgctroititcit cttbe 0c(ïolt bloet bittttê
bettliue. BeittnotttghewAffcbett met
. wAtetrbAet: CottfolibA itt gefobettie/
gciteefi be vttylicbeyt/ ptJttrefActie ettbe
Attbet: (weenttge bee moitbte. Sgt;At ge
fwd vccbwqitt oocï Alfttieitt biet^me.
^ be wAjfcl)et/oft bat ciruyt weirm baet:.
op leyt.2ll8 yentaittbeit wolf getrebett
becff/bat ie/ aïe bu eettett blic^eetre ge^
ctregb^ beeft / fo fAÏinejt betn bAt poe^
ber vAit CottfolibA bAeriit (iroyeti/ fo
gbettefet r Ait (lottbeit Aeit. 6etie oocf goet tot AlberbAnbe fweerittgett/
cttbe vlcer Atiett bie Aettbe m Attlicbeyt oft Aettbe bet^mett mogbet» comett ♦
Cttip^nbsp;CXLVIIL
S)ennaemgt;
j!êmp beetmett in (Bxkc}: eit latijn CAttttAbie. Jnbe 2(pO
tcfeCAnttAbum.
VJr l^emp ie twecberbAitbe/tAm enbewtlbt.^AttbentAm
^nbsp;men ^emp tnaectmen (iercfe feclen/ etibe ie ooct tweebet;
battbe/mAnnet'en enbe mfhm pat mAnneBen bmed^t fact/mactbat
wiïfBennbsp;bien beetmen tn Zatijn CAnnAbie fcmellagt; öDen wil
beit 2^einp beetmê in lAtq tt Cotmin Alie / mAer bien en bebben wi nocb
nietgbelten.
^(teefoen.
^etttammen^^emp/metnAtnen femellA/beeftecnenflccbtcit/boï^^
enbe bunnen |ïeel / enbe bien cnï ebt ged witte deyn bloemfcne / enbe bte
vliegen wecbgeUict pof/en enbeeftnocbv;ud)tnodgt; faet. Panblabetré
ie bi bat manncUn gdi^ctiênbe be b! Abetren van benfduen (Wn gcbcdt
inv^f/
m
mn ^mp.nbsp;c X L V111.
mvqf/fcttm/tb^ttbcclett/mcceoftmm/cnbcfiAmgdiK^
un am ectt wtgcfirccf te ^ Attt tl^m be(e blabet:f etts of vtitgetf ens btc
fiin fmal / m ttt (ifbcn am aik canten vol (cbaecbcfetts gelqcf eeit (Icbcl/
Cttbe fttt to w/bottcfctrgroett/ettbc (Icrcf van mtdu crqc^t ooc vccl
f^ttctfcttstctr ftbctt ittbe ^oocbbcgcs
lijd alamp; cctt mibbelbaet: boontfctt / cn
fiftt tacf ctt ^Attgett vol faets bouc actt
tfop / itt rottbe 5tty fBctts geflote^Bctt
wilbett]^emp/Al(b4l8 Biofcotibes
befctrqft / ^ceft jlclctt gbelqef xoittm
^oefi/tttaer ft ft« vcel fweeter/ l^et
pet: o(t trotttvet: en clcyttbctr/g^emeytt^
lief cett die boogc. amp;in blabctrctt fttt
bc8tammctt^cmp8 blabet:cttgdi|c/
mace ft ft'tt rotttvctr en fwetrtci:. amp;in
blocttiett ft'tt bmyttt:ootlt;td)ticb. B«t
fact en be xvottd is beit wittc *3oent(l
ghcU]cf.
€ ^tcpketfebaet^cmll.
^ctt tammett2\emp faeyttttett ctt^^
beplattbtntcit/cnbcbeybcg^ejlcci^tctt
comctt xvt eett fact/ b wdcB tc vet:tvon
betrctt is/want been is v:n4gt;tbactr / cn
b4tanbci:blqftoimncbtbact^. Ben
n?ilbcn !^cnip /alfo als Biofcotibcs
befcttt ft/iva(l in bofl^en/ enbe bctbe
tovo pUetfctt.tTJaetripuleitts fcetjft
bat ^i bi bett ivec^ ettbe actt be tuy ttett g^euottben xooxu
^ettttjt
(Dttbct:twcetttattict:cvatttantntctt^entp/lon?ottbattvtiffettect:(i
tqp/tcwetctt itt^ttlio. tnaet: bctt attbetren cctrfi ittbctt^erft/onttrcnt
r|p7lt;Kt ^^^ ^^^ ^^^^nbsp;ft'tt/wattt alfbatt vinbmm
^ ^ ^tencttttet^ enbe complete.nbsp;, ^
B:)en:Keinpbeefteentvct:nteettbebt00gcc0tttplepie/enbcair0^
Ictttts bcfctrijft/fo is bi feet: wei:nt.Baei:om fo etn:ct:ett bie fcet^/bie fcggm
bat bctt ]^emp cont is vatt ttatwtc.
^um^unUopmUc.
Batfaetvatttanti^cmp/al(ltttetgt:00tcmetticbteirtgett0metttv0tt/
rovet:b:oogbetettbeboetettettieteittbettmcttfcbbatmattlicffaet. Bat
fap xvt gt^ttcttctt ^emp ghepetrfl/vecbtit|t be pvfttc wtctt ootctt / alfmcttt
J^cinbaet:ittboet.BatfaetiaecbtbcinfIatiencttbewittbett\vtettltittc.
Waec^etisfwaetromvetrteepett/cttbetebeithoofbeettbebet^magbe»
t cottttatic/
-ocr page 260-ommcroboett(ï|bwacPtd/btebageltcp]^empm
Dcwo:telvattB.cmpmwatec0cfobctt/vcrfAcchtbctfrtmert0ctrocec^
lcbcttMlfmmfcb«croplcyt@n8O0cB0OcttotbatpobA0i:a.S)ewcgt;:^
tcUow0hcPootm/t80oettcghmbmbtattbt/alfmw bic baerop leyt.
ïX?tlbettïvempgerobett/vermotwtettbe»gt;erteertbAtghefwelMfmeitt
baerop leyt.
CXLIX.
2( Jfr::^ iirtf0efpattheetmê«vtertiït€arbwc4/oiiermib8biert
battetfeer'öoetiö/alöyemattbeiffqnhcrtebeeftoftclopt.
Éaccfoen.
' (Carbwcaheefteenettviercatttittgeel/biettisjw
_ bevolBrtOOpeit.D^l^rertett0helr|'cBettbe0rooteW
. telettmetqttalicB/jqjW^r^^^^^ ^ .. f^Êttfctbcrprtn
mengt met wtt / enb^en ronbtfbm
ben Peel. De woueU^eeV^^
beveefelachtich^
B ^Uetp fijnbetJ m^tmc.
Carbiaca waponeral ontrent bc
tnyncn/cnbc bt onbe muren.
Smetje.
Dit cruyt bloeyt meep in tJnli'o.
^atuer enbe compleji^te^
(Carbtaca is werm tnben tweeben
graebt/cttbc btooghetttbcnbcrben/
bwclcB men licbtelicB mcrcEcn mach
wt ftrtcn bitteren fmacct
Cmd^tenbeinoercR'n^e^
lt;r 6crtrgh«fP^»ï^ wmemenbe gort
totbatclojpen_^rtcn.gt;mtot
•Mebagen^acraf^«*^^^/^®^^*^quot;*
baeropgeleyt/w^feetg^cybtenbe
verteert alle conbc cnbc bicBc hnntoien.Carbiaca in water ghep)ben/t8
fccrgoetvooibc ghcncbicbc vallenbe jtecte hebben, t^etlopbe vmne.
tuytcnbicmenbitterenbingcntocpriucnmach.
-ocr page 261-^nbsp;CL.
ycmtjit ^cctmrnittCBzm Caros/cnbc
^tqn Carwm 0ft €avmm. Jn bet: 2(potel-ctt heetet
Catwt. iËnbe vöcct baaotn alle befe ttatnê / om bat
(ben bejlett ut blaitt van £at:tett plac^ te waffett.
Êactfom.
XOit Comqtt beeft eettè fieel met caitteit/bic ts bol / ettbe vol ^ttoopeit/
metlebetett8.2)eblabet:ettfqitbettwtlbeitpAflettafc*ett/oftbeitsbeeleit
pcettgeltfcH. Biïttoppet:fïe aootteit
bzagbett wit bloeyfèl/ettbe tta befefo
wap bat faet / bat tsxleyn / ettbe
boecft. wo:tel ie fled^t / \mcï/zn^
begeeU
^toeefctxtetjetvafi.
25 S)eit witteit €lt;gt;mm wafi oiteral
op bo?t:e beembett. tXlm bett bejlett i
wafï/alö vootfeyt te/in
^ett wittett Comqtt bloeyt ittbett
tHey/eitbe leitert fqtt faet in 3mio.
^(ttua enbe compkjt^te.
^ett wittett Comtf tt ie wcrnt cttbc \| ^^^
btoogbe ittbctt berbctt gt:aebt/ettbe is
cett luttel fcbetp.
£md)t enbe opemtte. ^^
C ^atfaet vattbefett Comt]rtiae(bt
be vnftte af/ ettbe ie feet: goet ettbe lief=
lid voox be magbe/ ettbe bett mo ttbt.
^£itbe bvr maecft goebe bigeflie.6^
vetbuift be ittfïatiett ettbc wittbett. c^j} i
woibt ittalle mattiet:ettvatt bitt. -^^
m iafeittoten.
©ennaem.
^nbsp;Bc noten bectcn tn (gnccr Catrya pontica/ oft Icptoca^
ryA/enbc tn ^atqn 2ïttcU4rtc nnccs / ponticc / ptcncpi^
nccnbc^craclcoticc.
(lïntweebcrbanbc/tamcn wilbt.
(Iccbt 6lt;^felttotcn/ cnbc fommigb^nbsp;f^lquot; / fommtgb«
}anctBct«mmcbectmcn^oobcnotcrt/cnbcbtc0cncfcnb«tt:oobcmc^
Ii50cmünbc(iint?anf4ctf0^c malcanbcrcn fccrgWcr/alfo Als bat
bicpgnrcclacrltclbcwiïlt.
i^tecfoeit.nbsp;, ^^
25nbsp;^^^^^^ ^^^ ^ fiittnct fccr
Und/cnbc bc blabctrcn ft}n rontfomihc gdctrtclt/op been (qbc fwert / m
opbanbci: gt:awafbttcb.BDc fcbotjfc VAnben(iamiö tcebetret^nb^i/
mnë^fdnotm^nbsp;Sm CLh
€nbsp;PaetfcfjidcvbcttvdHtnafjc.
tgt;en?ilbc6Afclttotcttw4|fcnoiKir4l in boffdgt;eit/op berggeit enbe iit
beggctt. tamme fcbtmcit mbe houeit/maei' fïi waflett gbeerne in flip
migbeenbevocbtigbeplaetfcn.
^^quot;^^relAecbiengt fI]ncatteBens inben wintec/enbe fq boenbAet;
open mbe ienten/gbelqc^ als lym bloeyfeU maer inben ^^erft fo wot.
ben be noten rqp.
^(XtucttnUcompUpit^
2:gt;efcbotffe/bevmcbt/enbebengantfenfïr«ycfi8n?ermt?annatuerc
inben eerfien graebt/enbc btooge inbentweeben volcomelic^/oft int bc
ginfel vanben beirben. Jënbc bat tveetmen xvt (Saleno/bie fcciïft bat bc
6afelnotenmeei;eei:btfcbeoftconbeflibflattticbebbêbanbe(Drei'notê.
S)e^afelnotenfqnciracbtigeir enbe fleccrei-ban be(DBecttOtert/enbe
bat bcTvq b^ec fitbflantie bie is xoat vafïet:. tHaer fi fï/n ber mage con
trarie/enbe bert om verteeren.Bi ma^en veel infïatien en winbts. iên.
be ma^en pine intbooft. 2jl|rnennocbtans bebinnenfie fcbellen afboet/
fo fqn fiï licbter om bigereren/en en fïoppenniet fo feer^^afelnoten gbe.
IJootenettbeittbnenicEgebtoncêen/fqngoettotbcnboeftbieU^^^
^ ^wertbecft.2tl8fïfgeb:abenenbemettvatpepersgbegetentvotben/fo
vcrteerenfifbe vlotenbie wtenboofbefoubeninogenvallen. (Sbebeel
^afelnoten tot affcbm gebtant/enbe met beeren fïnontgemengt/eit bat
booft baermebegefalft/boen bat bayttveberomtvaffen.2ri8yemanbt
6afelnoten met tOqnruyte fmo^gbens nucbteren inneempt/fo en macb
bemgbeenvenqrt/ttOcbvettinicbgbebiertebicttbacbfcbaben.2llfmettfc
met vqgen inneempt/fo belpen fïf be gene bie van eenê fco?pioen gefïeten
fqinBommigefeggen/Tvacrtbatyematttbefcbelpenname/enbepulnc
ri^eerbe/en met olie mengbe/ en baermebe falfbe bat vootbooft van tin
oeren bte graxv oogen bebben/fo fottben be oogben fwert wo jben.
® (temmpt
^tcrctuytbeetmenoocHpettnincfcrnyt.Bionfcntibett
wotbet in lattin €cntnmmo?bia/ enbe tTnmwlaria ge.
beeten/baerommebat fönblaberfens rOttbtf^fngclqcÊ
als eenen penninct Bommige beetent ood Berpentas
CLIL
b^ermetbefencrnybebeylenenbegbeWn.nbsp;' ^ '
pit cruyt cruyptcnbefluyptopberecrbcngclqcBalsemflangbeoft
««ter/enbe baerom beetet t:iatercruyt.^at fïeelfen van befm cruybe is
t iq bunne
-ocr page 264-^m^atiicmptnbsp;clii^
25 ÖDttttc/cn op beybc (ifbmnJAflêtt blaf Numularia. Uataxmyt.
bcclertö/biefiiT ronbt m vet/itict btee^
ber bart ccftctt pcttitmcl. ©qn bloemè
firtgoubtgccUBcwottcl tsdcyit ettf
be teeber/ cnbc cruypt vot bc (ïeelictts.
pcrtmttclcrttytwaflgccrit iitvocb
ti'0bcbccmbeit/0rafbouett/op dcyit
bcrcbflett8/enm0rAfacbtt0cbo(re»^
tTatercrtiytbloeyt tttbetttncy/eitï=
tgt;e bc« 0atttrett fomer.
Bit crwyt 18 b:oo0e mbcit tweebett
oft berbeit 0raebt/ enbe bat macbmctt
merclcit n?t fittê (maeci/ waitt bt trect
fccrtfamctt.
Cgt;rtbcr veel anber crwybm btc woit
bcn enbe qnetfnren gbenefèn/foo en is
bit penninclcrnyt bat dcynflc niet/
ïvaitt bet en 0enee(ï niet alleen verjcbe
wonben van bnyten/maer oocl m
ïvenbi0be0bebKlettber lon0^cn enbe anber leben, ^^et isgoatinmn
gbefobcn cttbe gbebtoncBcn voot be 0enc bic bat root mdijoen bebben.
%et fiopt ben loop bes bitycr/ enbe bat bloetfponwen. Zie be vtonirert
ben vloet te ved bebben / fo (uilen (ïf bit ctnyt ftcben en baeraf bn'ncf en.
i^et is oocf ercdlentdif den goet tot alberbanbe tvonben enbe fwcmtP
g^jenvan binnen/enbe (bnberlingbeber longbcn. iSnbc bacrom faU
ment bidtvils gbenen ben 0benen bien baer longben gbequet(i is / cnbe
bie wtbtoogben. Be tvonben van bnyten falmm mct ïvt}n baer bit
crnyt in gbefoben is tvajjcben enbc fnyneren/enbc alfban befc blaberen
op be tvonben oft qnetfnren leggen/fo beylen (q ter(lont.
i';
au ^mpmen.
Jinpmymboom beetmenin (5mcp Coccimelea/et»^^
in latijn pmnns/fifn vtncbtcn becten p: nymcn.
Baer(Ifntiveebcrbanbepmymen/tammeettbet»»
bc.Be tamme b^l?^^» ntenigerbanbc colner/tvant men
vinbtotnytte/geele/fwertc/cnbctvitacbticb gruen. Be wilbe hcctmcn
0leen/
CLIII.
^ BIee»/in^«ccj:2rgwococcimdnbsp;Utiin
tteoldoppmitwla. ^(tctfoen.
BcttPtttymboom^ccftwöndmbicmffamtttetbtcp/maa'ft
peitbouenhmmmbect:be.eqttcnflami8«cbtmbcf]ccbt/
mc mlwtg^cfpteybemcfcmBeblabcreit(qn
K ^^^nbsp;iögbelqcfceitcleyitappel:^
Pdecrefiinbet^vpaffin^^je.
Damafc0.Bc »lern fcbier itt Alle bcggbm.
^cntijc^
eibloeyettinbclettteit/enptittcipalicfbeeieeit/oft6aecbp'tuymc/
watttbtecomeitgbcmeynlicB eet:(lwtBc ptttymett wojbeitittbeitfo;^
met: titp/ettbe fottbetrliitge itt 2(«0it(lo»Bc Bleeit ittbett 6erft.
^(ttuet^cnbccomp^fte.
2:gt;etammepmymcvetrcoeleitenmafettt:ebelicB»oc^gt;ttcb.t)c6«ccl);^
Se f«^ ^^^^^^^nbsp;tvotgeit/alfo wii \)imn dm-.
Coccimdea. ptnymboont.nbsp;Agriococci'mda. Blccit,
Jll
i üq
-ocr page 266-tllencebtbepmymm/maet: jï| fqitquactvootbc magh^«
ïm weed inbett bwycB/nocbtatts meer als (ij vetfd) fqjt/ban alö (q btöO
ge wotbcm De pmymeit van Damafd treden noch meer tfameit. De
bkberert in xviin 0lgt;e(bbeit/ enbe mbeit monbt gbehonben / fqn goet tot
bat tapBen oft kilden / enbe Baedbeen/al(ï glgt;efwollen is/want (q b:q^
nen be flnrten oft vloten ac^terwaert. De Öleen oft 6aeclgt;pmym:«
Bens gheb:ooclgt;t/treden feer tfamm / enbe (ïoppen ben loop bes bnycr^
De gomme van Öleen in wqn inglgt;enomen enbeghebionden/ bteedt
ben peen. amp; g^eneep ood be maferen / bat root iond eiï anber fc^otp
tic^cyt van ionge Binberen/alfmen bie met ajqn baerop prqct.
m Mtgt;c ^etctfdte.
Qennaem.
3t pindenbe crnyt baer wi bier affctimn/ is een wter ma
tm qnaet enbe fc^abeltcB cmyt/ want bet boobet ben men^
fcbe bte bat ctctón (Sziecp ts jqnen naem Conion/ enbe in
lattfn Cicnta. tTïaer in Dnytpb wotbet wilbe peterfelie
ghe^eeten.
Com'on. TTtlbepctctfeltc.
faet is ben Znijs ood itiet ongbdqcH/
maer tis bitter/enbe beep eenê qnaben i?^ _
fmaecB. De wottd en is ntetlanct7en==
befqisbinnenhol.nbsp;^
^îc pldetfe bdet^enbsp;^^
^it venqnicb cruyt waP gh^erne
oueral/enbe fonbedingbeop oitghe^
bo wbe plaetfeit/omrent be tuyuen/ in ^
cod plaetpn/enbe inbe lombte.
idetfoen.
Cicnta heep eenê peel met veel Bnoo
pen op leben/ en is fomtqts fenen voe^
teft lanctDepn peel g^elqct ben Den
cBel peel niet qnalicB / want bq is bin^
nen boU De blaberc fiin be wtlbe ^ei:
uelopwîlbe petetpUe gbeUîfcB/enbe
fqnfivertgrnen/gbeBertelt enbe gbe^
donen met veel fneben/ enbe^ebben
B eenenpercBenftncBenbenrnectBo^ ^
iten hoogh^ crq'd)thi veel tacpïms ter
fqben/ baerop wafjên witte gecroon:^ . ^^
be bloemBens gelqclî ben Znvis. @qrt ^^
z
^(tntvabe^petet^fdte;nbsp;CLiiir;
Cic»t4blocytm3ttlio/ettbelwe««lfb4tt(qnfaet
cot)belt;Kttmmicbccuyti0/mbemettbehoottbatbm»cttbettlmeni^^^
teitemett/oftycmAttbmmte0^)cueit.
^tc cm^c cnbc opcmctc.
Bitcruyt/alfodövootrcrcuciö/wortonbertvciiqitgereBcttt^macr
wacrtbatyemAtttbitcwytonwctcn80hegctettlgt;abbe/0igt;clticfbatwd
fomtt|t8 0bcb»crt / foo mad^mm bten menfc^ ^dpen metgoeben tvqn.
^(Wtbat0ppetPef0pUn/eevbattetfaetlenett/enbeeet:beblabevenvet:^
ftenfen/pevfienbeb0wmenfap/batley(mentnbef0nne0mbtcttew0z
ben/enbe bit wott van bnyten gevfeevt mbet: mebtcme/om be ptne baeirs
mebe te vet:faec^ten/enbe te boen ceffeten/enbe om te vercoele» alle ^eete
gl^ebzeBenenbepairten/geltfdalsxvilbtviev/alfmeneenboecp^enbaev^
in ttat maect/eitbe ^^ierop leyt.2(nber8 wojt bit crwyt tot meer anber bin
0bettinbe mebieiïrte 0^gt;evreert/gbelqcf al8 Biofeotibes enbe piinins
baeraffcriïnen/al8 tot vtonwen botpen om bat melcf te verbioo0^en.
tTTaer ^et is pericnloo8 baermebe om te 0aen/enbe boet bief wila 0root
qnaet / baerom is bbejïe batment laet varen.Ünbe oocf fo ^eeft èale^
nn8/ettbcanbcr(0tiecfcbemee(ïer8tgt;ierafanber8niet0befcrenen/ban
oat bit een veninicb crnyt ia.
(mSotibtgtong^c,
CLV.
^mnaem.
^6ottbtpton0ebaerafnHhierfp:efen/i8bie/bieveeI
2lpotefer8baervoo:vferen.Jinbebacromt)ebbentvi
I bic m onfen J§Lattinfd)en 6et:bario Cyno0lopm offict
^^^ ^ narnm 0henaempt. 2tnbcr8 if|êr nocb een manierc van
6ottbtf ton0c / bacraf wi bier niet en fptefc.
Ui
Cnbsp;©CnCijC.nbsp;CynoglofTum offidnarum,
Bc 6ottbtftoitgbquot;2 l^locyt meefiiit Dottbtftowgbe,
^(tcuet^ mbe complete.
Bewcgt;:tdv4tt befe^ottbtftoitgc
IS cont mnbsp;inbot
twcebeitgracbn
Cmc^tmbeopemtte.
Bc wouel gcbioocbt enbc gepdue^
njcert/enbem roöbeit w^ttgbèbtoiti^
clctt/gbencefi bat root mdi$octt.tnm
macb befc wottd oocÊ tot alberbanbe
vlcerattcftcnwoitbcit gcbtttycictt/en
fottbcrlmgc tot q «abc fwccrmgc btit^
ttctt bert mottbt/eiï tot be poeiert. tHen
fal|ê fiebê ettbe baeraf bttttcleit/ oft bc
wottbeit/jwcermgctt/cttbcvlccratte«
baermebe wa(fcbê/ofbat poeber vatt
btett baerttt |lt:oyeit. te xvtmtnm^
be goet alsyemattt fiïtt faet oittgaet/en
tot vlotcrt citbc catarre bes boofts / eit^^^
fttoteringe^ 3n fttmma/betts eettgoet^^
crtjyt voot be wottbett/cttbeom fïtt^^^
pm te boett ceffereit/ettbe om bat bloet te fielpett.
CLVh
(ttt mtföen cgafitam. Sap.
^tnmcm.
3t cruyt bectmett in (Bziecp cubc latittt Citicus ettbe Ctte^
cus/ cttbc itt Buytfcb be^t«» tvt^' bat tvilbett 6of fafïraett/
tot eett ottberfcbeebt vattbett ïvilbett Xgt;elbt(affraett/ bie itt
£atifit2ltractylisgebeeteiti8/baerafwibierboucitttef^re
_ . ueitbebbeit.Befe» wilbett ^ffaffractt beetcitbe2rpote^
lers£artam»/eitbe£rocumbottcttfcm.öommtg^e^eeteitbieit/Cro
cumBarraccm'cum.
^nbsp;^(teefoen.
Befett wilbeit 0(tffraett b«ff rottbe (?dctt/bic waffctt twee cUett
land/met ved fatte/fmalc/lartga^te/g^clcrtdbe / f^erpe cttbe (?eleitbe
blabetreu. ^tttopperfie vattbctt |telctt/beyltbem dclctt Ped itt ved tacr^
Ictts/ettbe biccr%b^'»«^otibe (icrettbc Bifielbollett/cttbc als blt;ter bie
opboeit ettbe baer bloeyfd oittplitycictt/ fo bteugben fl) fcboott gcd tvel^
ricclenbc blocmett / bic fttt bett recbtctt eaffcacit gbdtjcl. 2flfmett
clclbloemlcitbcfottbcrwttreclt/fotflg^eliïclceitflerreleit/bebbenbc
psver^
-ocr page 269-Cap^ clvi^
C fc8vet(lt;bcybêfcbct:pepmtctBm8.S)at Cnicus. wabcrtG^ifmcm
f«ctleytmP«^mbcboUe0m8/mbcbat kvnbsp;.
-----------, ^ ...» ^/U
xvitl^aytxvoMm.
^iroilbmQaffvAmfabtmm mv
HDeitwilbêBaffracitblocytmJtt.
U'o citbcnbsp;/ citbc lettert na bejètt
fmfaeu
^at faetVÄtt wtlbett Öaffmett i8
wernr ittbett berbett gcaeb t
Cué^un'otmuiïn^c.
S^efc bloemett geflootett wotbett ge
btttyct tottec |pq(c/om bie baermebe
geeltemafett^^atfaetgefiootett/enbe
oatjap baenvtgeperfi/cttbenretbwe. .
tticf oftboettbecfop ittgettomê/maect ^nbsp;^-r
WeechnbettbuycB/ettbeiaecbtbetaeyfltmicbcytaf/maerbetisberma.
gettcotttratte.t)atrapvattbefettrabeiaecbtbatmelc^teramett/e»0eeft
bem cracbt om cametgancï te maUn.
3^8 beetmett itt (Bmcp :^ettcbt08/itt latqtt tnHmm/en
bebiett «aemistot opbettbacbva« bebettittbe 2rpotej»
.ïeblettett.
^ ictetfoen.
Wilie oft 6ir8 f«ey t meS^be iertteit eß ittgt;m'o^ tHett macbt verga
bereit
-ocr page 270-©(tnMteoftgîtîe.nbsp;CLVir.
€nbsp;Kenchros. a:)tUcofci-)tr6.
^XatmttnbtcmpUpi^^
mük ie cowCtnbeit ccrfïctt gwcbt/
ettbe b:o0cht mbett berbett / oft ittbett
tweebett gante perfectehcB. iSttbe ie
rAttfttbtqlfttbfïatttte.
tnilieoft^irsgheeftmm voetfelô
ban ecttigh^ vmcbtctt. Jêcfï batmcrt
höotoft pottagie van^ite maedt/
fo (ïoppet bett bwycB/cttbe lo(ï be
gbebouet ettbe m eett faqdm
g^ebaett/enbe bat op bett bttycBgbeï=
leyt / boet bat cnm(èl ceflèrett / en boet
be pitte vanbe nevnen vergaett.^etis
oocB goet tot alle bittgettbie btoogett
beboeuett. iêefï batmett tHilie tot bet:
jptfe wtlt sbebtuycBett/fb falmentm
meld fiebert / waitt irt befêi: ntarttei:ett
ett ie bi ttiet fo fcbabelicB / als oft me»
alleett gebmycte. 6i wo:t ood albus
lic^tel^det verteert/ettbe (ïopt mitt/ettbe is lieflifdet: om etett.
^mnam.
21 ^^ ^ (Doknbeetmenin(Btiecp€vambe/enbeinZatijn^taiJt
n \ cafattua.De2lpoteBet:sbeetettfeCaulem.Deitooïfptod
; ratt befett ttame (ïaet itt Ottfett latqttfcbett 6et:bat:tb
_ ^^»^ï«^tvqfbet:battbege(ïecbtettoftmattiefettvatt
Bo0len/enf0ttbet:ltngevattbegettebiemee(ïgeigt;fee«
te/bîeebe/gect:Ottdelbe/cleytte/enÇabuyfBoolett.lt;Sîo
bettbtettttaemomhlt;ïet:gtrooteblabet:ewillc, Bte^^
blabet:ett/biewatgt^ootet:ertb:eebet:ftïttbattbeblaberegt;attcleytt^oo
lett. De geaottdelbe Boolett beetett alfo/om baetrbet: blabetrê wille/bie
feet:geaottdelt (qtt. Cleytt ^oolett wotbett alfo genaemt/om ban (îeel
ettbeJblabet:ett/wattt bie (tftt teevbev enbe cleynbet: batt van attbet:
lett. CabttyfBoolett bebbett biett ttaem tta ben latiine / Caulis capitula^
tus / baei:omme bat be blabetett tfamen loopett / ettbe (îuyteu baer beett
opbattberirt faetfoettvaweeu hlt;^oft/ettbe heeteu ouermibs biett ood
Öluyttoole».
^aetfoettgt;
lil
l'F'
»
us
©(tnSoolm.nbsp;CLVIIU
2)nbsp;Ê^etfoen,
BeCBrootcïvOolcrt bcbbcttectteit btuynmbid'm (IccUBc bUbcrcn
ft'nbteet/ertbc bUw/grootet: bm Cabttyfblabecm. amp; m crqgen geen
booft/maer bltum aUqt opm. amp; bloeycit int twccbe wee. Be bloemcit
(qn gbeel/ enbe ale bic afvAlictt/fo wotbcntb^^^^fens/bacnnnclcytbat
f«ct Bat twecbc ge|lccbt/ te weten bteebe ^ooleit/fijn met (ïclcn/ bloe^
men / enbe faet ben vootgacnbcn gclqcf/macf be blabccen (ïin bootfnc?
ben cnbc ronbtfom gef crtclt/g^clti'cf bc deyn Poolen / bcncbcn «cnben
(ïcd met grone/enbe bonen met dcy nber Uvfhne bootjncben.Be tvot^
td ts vee jcla^ttcb/enbc baeraen lgt;angt een fnoopf en/in albcc mamcrctt
Cgefaetlbetteertgbelqcfccnrontbcflt'en. Batbccbcgbeped)tc/tewetctt
gecroncf elbe j^oolcn/ts van (ïelen/blocmcn/ cnbc faet bcn vootgcmen^
tioneerben gejlecbtc gdijcf/macr fi|tt blaberen |q'n met mecten rontfom
me boot (beben enbe gl)ecrolt gclifcf een Calfsfrafc^Be wottcl ie be btcc
be ïvoolengelijcf/maer (q beeft deyn f nopf ens. Bat vierbe gbe(^edgt;t/
te weten be deyn j^oolen/fïfn oocf van wottclcn/(ïden eiï faet ben twcc
bcn gc(lccbte/enbc fonbedrnge bc bteebe Poolen gdq cf / maer bc blabc^
ren van befen (qn tcerbcr cn deynber. Be €abuy fHoolm fqn bc groo^
teïvoolen fcer gdqcf van blaberen / want fq fqn gefronfelt cnbc groot/
cnbc (Iwy ten altqt been op banbcr/alfo voot feyt is / cnbc wotben ten le^
(ien ronbt gbdqcf ceiten doot.
S)el£vOOlert plantmê fc^ier oneral inbe $oucn/maer (ïf waffen gccrnc
in conbe enbe voltige plaetfen/want anbers en comen fq niet wel op.
Be^oolenbloeycrt ghemeynlicfitt2(ngn(lo/enbcbtenghcnbaern«
baer faet voott.
^tc mtutv tixbc complettc.
Be ïvoolen (qn werm enbe btoogbe inben ccrfïen graebt.
SB S)e ïvoolen (Ifn goet om ben bnycf tveccf tc maf cn/ als (q een Inttd ge
foben wotben^ tTTaer als fq fcer cnbc perfcctelic volfoben fqn/fo maf en
föbertinbcnbnycf/enbeptincipalicfals(qtwecmaclgcfobcn(qn.B:'e
Poolen bic inben fomer wa(fcn/|qrt qnaet voot bc mage/enbc (ïm oocf
wat fcberper. ï^oolen gefoben enbe gcgeten/(q'n goet voot bc qbcnc bic
crancf gcfïcbt^ebben/ enbe bic benen, aifmcn ^^oolcn ccbt na bcn cfcn/
fo cn can oncrnloebidgt;eyt van eten cn van btincf cn bcn men fd) nict
ben. Bcopper(le weecfe fopf ens va be ]^oolen (ïfn goet voot be ma0lt;^/
maer (t(qrt wat (cbcrpercncra^tigerombc vtinetelo(fen« ^atfap^^
Poolen met wtfn gemengt cn gp^toncf en/is goet voot be gene bic van
^ ttatcren gebeten (qn. 2ilfmen batfdne met meel en ƒ enogreco mengt / fO
i(ïgoctvoo:bcgcttcbicbatpobagra/enweebombcrlcbenbebbert/en
oocftotonbeonteynvlceratten/alfmetttbaeropleyt.Batfappnr0ecrt
bat
-ocr page 273-mactttßonbe/ai (I onbci? med van pmfk Cojcnbloemen gemengt wott/
enbemeneen tappen baerafmaect/enbeinbemoeberboet« BDeblabctrctt
Alleen ofmet (gferpen mont geflooten / fttt goet sheleyt op
gefweU öeblaberenfifngoetoptbooftgcleyttcgenbatwtwallenvan.
^ benba^e^^oolblaberengefobenettbemctbudiic^gemengt/gettefenal
berbAttbe vootts etenbe vlceratien. Coolen ßn goet gheg^eten in a$ijtt
vootbegenebiegeb:ccEhebbenmbemilte.2llfmenfemt)enmont^nowt
enbe bat pp inflict/fo Rn ft goet voo: bc genc bie baetr pem
verlotenbebbem^oolengbefobenenbcgcbioftc^en/maectfaecbtenca.
mergancE/enbc b:engt ben vto»wen baer macntponbe. Tgt;at ftet van
Äoolett/verbj^batfpjoetenbeplec^enwtenaenfjcbte.^etboobetbc
wo:menmbcnb«ycealfttctttmcttnecbcmneempt«2v00lengberobctt/
eninbatfelnewaterccttboecr^ennatgcmaect/batflaetmenonerfpan.
abercnoftnernen/enbcöpbefnnecMm/tvantbetïöbaciriêecgoettoe.
HDatvootfeybcwatergcnecfïooctalberbanbcwonbê/Alfmcntbaerop
leyt oft baermebc wafd)tÄat fap mct wqn gemengt / en law mbe oo:c -
gelaten/i8goettegenboofbeyt4S?e]^oolenftnbettwqnenbenïOi|n.
gacrt contrarte/enbe baerom en connen |t niet wel bi malcanberen ftn.
menleeltvanfommigebievanbatpobagragbenafen/ttabienbatft
Äoolengegctenbabben/enbebatwaterbaerj^ooleningbefobenwa.
«n/gebt0nct'ertbabbett.:K00lettmct0ttbtfmeergbemengt/i8feerg0et
totpmebcrb»epenofteciatica/alfmentbaeropleyt.:ï.oolettgbe(ïoo.
tcn/verbnwenenbeverteerengeronnettbloet/enbeanberblawplec^en/
alfmen bat fap van befe gefïooten :^oolen baerop firqct.
au Cmpfmtttl
CLix/
^mttdcm.
Jt crnyt bcetmen Crnyfwottel / bacrome bat be wottel
inbe mibben crnyfwiïs bootpeJenis. ^^et ie ooc^ goet
om wonben tc beylen. tllaer oft bc owbc mceffers bit
cruytvoottqtsgbeSentbebben/batcnweetic^niet.
^ ^nbsp;^faecfoen.
(Lruyfwo:tel beeft eenê ronben fieel/niet ved meer ban een fpan lanc/
cnbebusintoppecfïerootacbticb/enbibtaecbtfmale/bicMangbcbla?
oercn/flaettbcaltiittweetegbencen/enbebnygbettbaereenlnttdomtet:
cerbenwaert8.Jntoppcrficvanbeflelentnfrcbenbeblaberenrontfom
me wafrengbemeynltctfe8oftfencn/fomttït8meerofi minblaw bloe»^
mcn/gdqce al8 lange bolle bellen / cnbc bic flwypen wt groen bawfens.
^tibeal8biewtttallen/fowafïbaercleyngnlbenfaetwt/liggbcnbctrt
tangbefacrrens.SDcwoudisrottbt/lancfenbewit/inbemibben/alfo
«l8 vootfcrewen i8/cmy fwq8 booj flefem
tt a piaetfc
-ocr page 274-B ©icpketfebaetJtmfl.
Crwyfwottel op oitgh^bowf
bcplartpm
Cruyfwomh'e werm ettbe bioogc
van ttamere/owermibs btett battet bït
ter 18 tgt;4tt fmafe. (^oty^fr^ix^^
crityt met be wottel ghejbbett enbe ge^
biöttcBett/rnynertbebotfi/enbemecht
«fbetaeyhtttttotett/ettb^nymettbie
baer vergabert ligghettXrnyfwottel
18 eett feer goet crnyt om wonben cn^
be alber^attbe qnetfitrett / ettbe vlcera
tiett mebe te ghettejètt. Dat crnyt ettbe
woitcl falmen in wqn fteben / enbe tgt;c
wonben oft 5?lcetratien baermebe waf
(eben / ettbe bat reytt gefïootett poeber
mbe wottbett (iroyett.De ^erbera ge^
ttenbttoocBbetttgt;ercBettett.@qBappettbata:ttytettbebewoitel/al8bc
(ïerfte baer Ottbercompt.iittbebathtet^omme/watttbitcrnytbetteemt
aUerottettbevnyltcheyt/alfobatbaergeettghefweermbitveeghcwap
fett ett can.
^cnnaem.
;^yloft%loofheetmettmlt;0tïecrCiflbs/mlatqtt^e
bera.ÄbeheeftttOcb meer attber ttamen/bte wq in ta
tqtt / ettbe baer bq bett ootfptOttcB vun bie» / b;eebt ver^«
claert^ebbett.
Daer|q»fo»berli'»ghcMgheflachtettvattrgt;eyUDat eerjie ievoit
Xgt;eyI/ettbebathcct»tettalfoom(qttwittev:ncbte»wtUe/ettbepimt«ö
heetbitbatwqfBett. Dat attber btaec^t eett (werte 5?m4)t/ettbeheetet
boo;btett{werteX)eyUDathlt;*ttgtfot?a(ïaettbemtterett/al(bbat(ifott*
tqt8cUenettenbebKBett/enbaeromlgt;eetetttfommigbeoocBmnerl?eyl/
€»be (bmmige Boomigt;eyl/om bes wille battet om be boome» loopt/c«^
bebietteberbtnct. Dat berbe won cley»Xgt;eylgheheete»/etti»(0«CC?;
i$eliiJ:/e»be in Utm 6ebernllt;? ♦
^aetfom*
-ocr page 275-CLX^
Hdix* CUyn'Ocyl»
^(tetfoen.
^ Bat(wmXgt;cyIcruyptmloopti:ont(ómbcf)Oomctttot(tcfitfop tóe/
bet banct oocl met (ïj'n mem'cbttulbige veejelacbtigbe vorteilen0 fo (Iqf
«enbe mnecen/batmen fomtqts be mneren oft boomen en bat Xgt;cy l fon^
bec fcbabe van malcanberen niet gefd)eyben en can. @t(n blaberen bic
««rp wtcomê (qn gebocct/cn Rebben gemeynlicf btq bocclen oft cantcn»
pc onbc blabcrê fqn wat ront/vet cn berbt. ©qn bloey(èl ie deyn enbc
oieec£geel/f(^icr gdqcl van ÏDqngacrt / en en riect niet qnalid/cff baers
ïvgt;tcomenbe(tenbic(ïfncer(lgrwen/enbeco?t8baernafwert/enbi5blt;ïtt
gen aen lange (Iden gdqcl als be b:nynen/enbe nochtans niet fó biel t(^
men geb:ogen/maer dclbe(teaUeene. Bat wit X)eyl en b^l^l'^«^^quot;»^^
gbeften/enbcbacromwacrtnoobdooöbaeraftefcrqnert. Batdeyn
^ Y^ylbeeftb:qcantigbefwcrtgrnencblaberett/nocbtan0wotbenfqtes
ßbenben^crftopbcr (linde (qbebtnyttroot.^Snbeisonvtncbtbaer»
^laetfebwfetvafKn.
i:gt;etwecge(lecbtcnoftmanierenigt;anXgt;eyI/tewetettbatfwert/enbc
batdeyn/waffenbiertclanbc.Bat(wertvmbtmconeralaenbemuerè.
Bat cleyn crnypt inbe bo(fcbett langs ber eerbcn/onber bat mos/enbe
climptfdbenboogeop. ©en tij t
BatPeylis fomer enbe winter gmemtHaer inben fomer fovinbt*
n iq me»
-ocr page 276-quot;Qm^tphnbsp;CLX.
tgt; mcitfTittblocypUttbevmcbtm.
©tc mtutt eitbe cmpUpic*
Bat Vey\ m contmne itatwcre/wAitt eens bcds treclet tfamctt/
ettbe 18 oocl ïVAt fcberp.iêttbe baeiromme t8 fi» fibpAtttie wat grof e»
be co»t/e» oocl wat werm / Alfo wi filc^: i» be» £Att]»fcben boecI van^
be cruybe» bteeber bebbe» gb^^tHegeert.
Cmc^tenbcopemttc.
Deyl ie be» jettuwe» wat fcbAbelicl^Be bloeme» gebtooget e»be ge^s
p»l«eri5eert/e»be o»tre»t ee» bt A^mA fwAer met wvi» i»ge»ome»/ gei=
ttefe» bat root meli$oett.2llfme»VA»be bloeme» metwAf ee» plAefïer
mAect/ fo fi'tt fi' goet om op b:A»t te legge». Be io»ge teeber blAberle»8
met A$i}» gbefobe»/oft ro w met btoot gbepAmpt/ e»be op be milte
leyt / gbe»eep bie gbebtele» berfeluer. Bat fAp VA»be blAbere» enbe
bepett met Ajqtt enbe olie VAn doofen gbemettgt / beneempt be ptfne be8
boofte/Alfment bAerop leyt. iênbe ie oocl goet tot pine inbe ooKtt/bAtJ^
mettt bAeritt boe Ale |ï fweerett.Be bejiettge(?ooten/en bAt fap vAn bie»
^ optbooftge(ïrelen/mAect fwertb^yt.Be blAberê in wm gefoben/ fi»
goettot AlberbAttbe wonben enbe vlcerAtien/Alfmenfe bAerop leyt oft
bAermebcwArcbt.BefgelncpfoverbtiuenfibepleclettitttAen(lcbt/en?
h be bebben groote ctadyt om ben b?Ant te genefen/ Ale fi' gefoben WOtbê/
enbe bAerop geleyt. Mm bt Ad)m a VAtt befett beftett met wtf tt ingenomê
engbebto»cle»/lo(fenbe»(?ee». tlocbtAttee» fAlme» bie bett vtonwen
ttietingenett/WAtttfi'mAlettbieOttVtncbtbaer.BettfleelVAttbeblAbere
met ^netticl be(ïrelen/enbe inbe moeber g^ebAen / btengt ben vxonwm
baer maentflottbe. Bat fap VAttbe blAberè inbe nnefegebaett / »?erb:#
ben (lAttcl bAerwt / ettbe fiynert be fweerittgett bie bAeritt fi'tt. BAt fAp
bAt wt b At ï)eyl loopt ettbe btnypt/veriaecbt be Iny fen/enbe b At bAyt in
AlleplAetfen fo wAermenbAtfIrifclt. BAtfap vanberwouelmet A$qn
gebtonclen / goet voo: be gene bie VAn veninicb gebierte gebeten fitt^
Be beften vatt wit Peyl twee oft b?q i» tHeebe met A$tï» gebtottclen/ia
gen be wotmett wtett line. Bit fdtte boen fi' oocl Alfmenfè fïoot ettbe op
bett bnycl leyt. tHe« vittbt bAt be btittclvAetlene biemen VAttbe wottel
VAttDeylntAect/bemiltficbtig^ettgbettefe».
(tn fêcrfett. ,£lt;^gt;. cLxi.
©ennaem.
21 ^nbsp;m%etfm\)tmmm(8zkcpmbzlatm(Cct:afa/ttabe
(ÏAbtVA»(CerAfnnte/VAnbAer fi' eerfi in^tAliett gb^^
btAcbtfi'tt/enbeVAnbAervootteittAttberplAetfe».
Be:^erfett(5»*'«^lberba»be.Beeerflefi'ttrOttt/ltcbt
rootenbefiet/eßbiebeetmen@plt;»ettfcbe:Kerfett. BeAttberefi'nt?lt;gt;»
fAetfoe»^
m
^(tttfafm.nbsp;CLXL
» [«ttfocwebtfmgWce/mawfiïR^
bwynfocrt/wbtrqBoocemiruababaitamp;eepaenfc^Xafm/^^^^
bemmMfcÄmcEe». öebwb^
factfoett.
ceit, Be bloemeit fqn wtt / Q\)iUid be Cerafa.
bloemen PAtt©leen.Bie tnncbtie
bleecfroot/oftbtnynfwect/en le ront ^ ^
oftlangacbtic^.
Be j^erfen fqn feer gl^emeyn/enbe
tvaffen in lt;tlle bonen/ nocbtans vint^
»mn be cleyn ]^erten oocf inbe bof?
fcben/ enbe fonberlinge op wateracb
^entijc.
Bewerfen bloeyen inbe^^entcnin
mibbelen tqt oft cotts na benöleen.
Bevtncbt tvotbtrqpin^nnio enbe
3nlio.
^ SDel^erfcn en Rebben nict cenber^
ley natnerecnbe complepie. Bc fuetc
^sfqnocb verfcb fqn/foo verwer.
(q een litttcl cnbc vernoc^gt;ten. Be
inerecnbeamperc/bievercoelenenbe ^^
^tccmc^t ettbe opemete.
fömrrw?^^ ^erfcnmafcnccnen faecbten camergancf/macc
^l^^mZT. ^'»n^^^^/foo mafen fq feer goeben camergaS
loteten. 6et maecft oocf fcboon U veloft^ityt/Ue maecftfrfgt;erp
n üq gbêficbte^
-ocr page 278-^(tnSetfm.nbsp;CLxr^
ombatroottondtcverbtmett/drmctttbacropjirqcn
Cap. CLXiL
^ennaem.
ttU8/ombct:colttct:wtUebiebefeblocmeithebbctt.Bom^
mt0e hectcttfe BApttfecuU / oft beter BlapnTccwIa/^
^ . ^^tetfoen.nbsp;Cyanus. 15iaxo Cotcnblocmcm
S)ebli*n?Cotcnblocmeheeft cettett
0ccanteit flccl/ciï fmacl/ fchcrpe/ afcb^
blabcrcttv De bloemeit fqit
fcboott ^melblatv/ettbe wajfeit xvt
cUyn/trobe/cottwe/ gcfcbelfecbe Bitop
peBeits / ettbe tta bat (ïf ghebloeyt hebf
beit/(b (qn (q binnc vol wt't8gt;aytacbï=
ticb8 faetö. De wottel ts land/^onbt
achtichenbeveefelachttch.
B ^uafit^mUtmifm^flc.
Dtt ct:nyti8 0hemeytt /enbe waffet
irttcoten.
i^etbloeytmeefï tn^ïnm'oenbe^«
Ito/enbe ts feet: UefltcB om aen(ten.^ên
be hoewel bat befe bloeme 0heenert
ruecB en geeft/ nochtans fo maect men
baer oocB cranfen enbe hoeyen af.
^atuet^ enbe complejwe.
Dtt crnyt te CO»^ ^^^ natnere/enbe
b:qftachterwlt;Jerta/4lfomenbatmer
cBenmachaenfqnenfmaed.
(Cnbsp;Cmc^tenbe^e^cft'n^c.
Defeblaw£o:enblocmeiswtnemenbe0oettothitti0eroobeoo0en/
enbe tot alle anber ont(ief en in(lammatten / al(menfe (ïootet enbe baer:«
opleyt.Btt'soocB0oettotqnaberottenbe0aten/wonben/cttbevlcer«
tt'en/alfmenfe (footet/enbe bat fap baer wt per(ï/enbe baerin
boet. (D(i;batmen bie btoocht enbe pnlnerijeert/
enbebatpoebet;baerittne(ïroyt.
ran2(ycny».
21
®cnn(tem.
) hcctmcn in (Btiecf^ Crommyoit / citbe m lattin Cc
pa/cn alfo wotbct «och op bcit bac^ van hcbcit mbc 2tpo?
tclcgheitoemp^
ebjflac^t
BDacr (qrt veel mam'crctt citbc ghcflcchtctt van 21ycttytt/
ghelqc^ als tLheoph^aflus enbe piim'ns vcttellen / enbe itoobeloos
svare hi'et: te verbalen^tnaer ben 2(yeuyn bic biet: tc lanbe wafi/ is fom
groot/fom cleyn/enbc fgt;ttttniQ}^i van colnet: root/fommigbe wit/ fom.
migberonbt/enbcbanbct:lanct4 tTïaet:bc be(lebat|ti(nbct:onbe/cttbc
biet:oot|ïitt.
^(tecfom.
2(ye«ynbeeftblabecenfcbiet:geliïc^£ooc^/btefqnbtnttenbol/be(lej«
# len oft pqpen ftn tronbt / enbe bie ctrtïgben int fop ronbe boUcfens met
bttttne witte vellefens owerttrocfen/bie bte^en met bet: tirt op/ enbe baer^
^ wt ctnypen bleedwitte / gl)e|let:t;ebc
bloemtenöveelbt]eert4BefeblocmEê0 Crommyon. 2(^ycnym
woiben cleyne tnoppeBens oft bolle.
Hens/cnbc in elc^ van bien liggen twee
oft bjq fwetrtc gbcboectte gtreynfcns
befloten. ^ie wouelis tronbt gbeliicg
een cleyn bollcf cn/cnbc bat ftn binnen
veel bnnne fcbclfct^ingen oftvcHc^ens/
waetaf be bnytenfïe bunne/teebetr/en
be rootacbticb ft'tt^ 2(en bit bolleden
bangben int oppet:fie cleyn witte vee^j
felingben gbelqcB als bayn
^ketfe fijnbet;
2lyeny n waf? geetrne itt vet/ mot w/
jnbe vocbt eecbti:qcB. MnU men fet.
^tenottetralinbebonen.
^entije.
BDen^yenynfaeytmeninbcntneet:
te/enbebt|bloeytmeefïin3nlio, Mm
bebaemavolgetbatfwetrtfaet. S)ert
rtïpettSryenyntt^e^tmengbemeynltcE
wt bet eetrben ont«nt 25a«bel.
mensbacb.nbsp;^
penayenyniswctminbcnvietrbengtraebt/enbevangrottcfub
««/enbcfonbct:lingbcalfmcnbatfapbaewtbowtoftpej:f?.
Ctracbt
(tufDmp.
CLxiii.
Cccp* CLXiii^
S)nbsp;Cmc^tenbeopemcte.
Dc Unge 2(ycuytten fttt fcherpcr ban bc ronbc/bc coobc mccc ban be
ïm'm/bc b:oo0c mccc ba bc grocne/bc rouwe meer ba bc gcfobê. Xio^^
tans bttctt albcrbaubc ayeuytien/(if maBcn mPaticn oft wint/ jï] ntaBett
appctiït om eteit/(vf fcbeybctt/ft maBeu botp/cube reyrtigctt. öt maBeii
ftccbtcrt camet:gattcB.2tlfmett bte fcbelt ettbe tn oltc leyt/cnbe baerna tap
ïms baerafmacct/cnbe tut foitbament boet/fo oepcncn |i bc fpeenen / in
r. ö^ latqngbebectcn^emojrhotbcsjDatJ^ wt^^nyngfe^^^
'tZkL metincnicBj^em^t/^^^
enbcboet batMéTOeUe afvanbc^feen / enbe bc gem mbioogh^^
i5et b:engt ben v:ou wè hacr maettt(ionbc/alfment t'nber vtouwc
mel^eyt boetitn^b^ctet oocjnbe ttuefe om bat hooft te purgeren^at
fap van 2tyeuyrt met fout/ ÖOtfnruyte enbe huenicB gemengt/enbc baer:?
M afcen plaefïer ghemaect/bat ie een cofleltfcBc mcbtctne omte legghen op
wonben/bic van verwoebe honben ghebeten ftfn^Dt't fap tempert men
meta^t}n/enbe inbe fonnefIriïcBtment op be witte cnbc op fwcrtc plcï^ '
cBcn/bie een menfch op (qn liefheeft om bic tc verbtqucn. Dtt vootfcybe
fapmethinncnfmoutghetempcrt/isgoetvootbeghenebienhaervocf
ten opghewteuen fqn vanben fcbocn / alfinen een falf Ben baerafmaect..
, O J© \ Dat fap tttbe ooten ghebaen/maect bat een tnenf^ wcberom wottfeoo
n Q 'trmbc/et^cverbtqftbatfuyfelentm
]i'*wajfen/aifmenbathoopbaermebew:qftplfmen2ïyeuyntcved
^^ ' huyctinbefp#/focrijchtmenpineenbeweebominthooft.2tl8hiwel
ghefoben iö/fo lofl hl be v:itte. 318 yemanbt bie (tecB ie tc vcel 2tycuyitö
etet/alee(ioocBbathigbefobetti8/fbwotthtb4eraffeerfwaerenbefllt;ï
^perich^Styeuyn met ro(qnBen8 cnbc met vigen ge(ïooten/maect be (wec^
^ ringhen rqp/cn btcectje op/ alfment baerop leyt. 2(yeuyn verteert groue
^ bicBc flimicheyt/cnbc humoten bie een mcnfch in fqn Itff heeft.
(tn É(t(fctttpt cLxiiii.
^cnnaem.
2( ^ ^tcruytheetmen^alfcruyt/ombattet feer goette tot
weebom cnbc ptïnc inben hale/ alfo wtï hierna vercla=^
rettfullen.ïOq heetent in latqn Campanula/ombee
willebat fqn bloemen ben fchellen oft clocBj:Bene gh^
IqcBftn.
Seflcc^t.
^at^alfcruytietweeberhlt;»nbe/grootenbeclcytt.Datgrootwa(i
feer lancB/maerbat cleyn ie vcelcotter.Datonberfcheetvanbeybeitï^
lichtommetrcecnwtbeghefïeltheytcnbcftgure.
SDlt;it groot^alfcruytheeft eenen viercanten/hooghen/rottwen/enbe
-ocr page 281-mnßalfmpunbsp;£(xp. CLXiiiL
^ too bctt peeU SDc blabecm (Ifn row/fwertgrueit/acht«: b:cct/c!tbc vöoj
bloemen bßt Rit pwtpjjt'cit doereen©/bie hangb^it bouen ittt fopbeeitc
neffeits battbetre/ enbe mn faerfoeite gheU]c0eit ft be doc^:?ett8 vm
pon celett/maet: fi ft'it meerber. t)n woibeit roube hoofbefeite/ßhelqcg
als öhefloteit bollefens/enbe bieftu gbevultmetdeyugraw fabelte«.
S)e w o:tel is wit / cit in eeit gb^^lo^'
teit. SJAtdeytti^aircruytisbeugroo Cenucaria. Drtlfcrwyt,
teit0eU]cvatt(ieleu/maerheteftwa(l
ftiet foo boogde / eitbe baerom beetet
ooddeyjt^Alfcruyt.S:gt;eblaberêft'it ^Mp^^
xcat fmaelber/ eitbe fêer ttaw gl^dcv^i ^^
tdt. @tï'it docr^ctts ft'tt X)ioletPer. ~ '
wicb/ettbebattgbeuaetttfopvedm. ^^ ^, ^
per bt| ectt gbebtoitgbett battßcit bat
groot ^alfcruyt. 23ettebcn tu(fcben
be blaberett bangett (bmtijts eeit bloe.
C me op twee bii eett.Bi)e wottd van bit ^ ^
éalfcruyt is butttter / ettbe bcep ved f//
veerdittgbett.nbsp;/
^kccfc pjnber m^Tm^^
Datgroot éalfcruyt wap geerne
otibetuyitettcttbebeggbett/biebibot
re weybett cube beemben ßam. ^at
(Cleyn tvaP bier eobe gbittber mbe
beembett.
^mtife.
Beybe befe cruybett bloeyettmeep'
w3uttto ettbe 3uli0*
mtuct^cnbccotnpUptc.
gotgelt/gbeiteep alberbattbe gbePveerbittttettbettntonbt.^efecruy.
öett I t|tt OOCÊ Attbers goet tot die wottbett e»be vlceratie»/
eitoe fottberlingbe tot pveerittgbe» ittbe»
wottbt/«lfo als vootfeyt ie^
clxv
^ennaem.
banbc ts/mbc clc^ ^ebbmbc bcfonbcrcn nacm / )bo
^cbtcf bicitat(Htiec,cenbc£atiin Cdammtheg^e^ectm.
r\ /; / a-. ^^^ BaerfqttbiiicdeygcllccbtcnvattCdammtbc/gbd^^
ffcmacbtigeplactrm.
tmt fcbki: £al«mctimm/cttbe 18 be «ifetc Qe^
tsbcwilbcmmmg^clqcf/mbemmttOimgj^^
WomtmwiUc.
Bnbsp;^dcefom.
Bateer(icgcflc4)t^)Ccftcettm»ict:cartteitt:lt;Mtn?mPeeL BebUbcrm
Bc wotta 18 rc^vccfcUcbttcb» «bat anben'8 bm eer^
bc bUbccctt vad gcootce.Bc wo:td is land/en bACP baitgm laitg^c vc^
Calamintha. ttcptc Pukgium fylueftre. TDtlbcpoky.
CLXv.
Cfcitam. Batberbc beeftoocl cmert (Bcdo^tmtc»
b^ywcbtisb^ttff^^l/ettbe 18 be wilbe
tnwtttefêergelqcl/eiïbeeplattgb^blA
berê. 6eti8 vm (ïeleit eßmclettgroo^
teirbattbe tweevooigb^ttoembegbe^
(lacbteit/maeme^^nbsp;. .
bloeme»r(pgë57ettbév faetfbeite 10!
fiit jWbëSbloemeit vm Jacobs
cwytfeetrgelqcl. Be wo:telt8bo»bt=»
ÄC^ttebettbeveefelAcbttcb»
^pldecfe ^aerber miTm^^
^At eec(?e geflecbte geerite op
rouwe ettbe ftcma^tigt pUztÇm / ett^
be fottbetrlmgb^ op be bcrg^ett. Bat
twcebewafï op be^eybett ettbe op acs
^ ïztQ. Bat berbe wafï gbemeyttUcl
aett wateracbtigbe plaetfett/ettbe (bnt
tqt80tttretttbetnyttett.
^entijt
^eCalammtbettbloeyettittJuttio/
ettbenteefïm^nlto.
Bc Calammtben fin wetrm cnbc bïoogc (cbtct: inben berbcn graebt/
alfo wi (nlcjc in S^atiin btccbct: vcrclacw bebben.
Bcblaberettvattbe€alamitttbettv(ccirtmett(ôttbcdittgbe.Bewoî?
^ tel en i8 necgent toe ttnt.Befe blabecett gbefobett en g^ebtonclett op gbe
Pootett/p/tt goet voot be g^ettebie vatt ttaterett enbe anber venitticb ge;s
b«rtc gbebeten pjtt/alfmenp alpgt; baerop leyt. (0b^(ôbett ettbe g^ebtottf
den fifnbe/lo jfen fq be vtqne/ettbe btettgbett bett vtonwett blt;ter mamt^
po^c.3tt wqngbefobenettbegbebtottclett/ cotttrarierett pi ben vmti
mattierett fqtt fq ooclgoetgevpert vootbeg^^^
|ncbtbebbw.eiboobettbewot»tett/alfmenfemetbneniclettbefonbt
mtteempt.X)att gbelqdctt boett (q ood/al8 pi row opgefoben/gepoo^
tmenbebaeropgbeleyt wo:bett. et pfttgoetgbegbeten vanbe^a^ari
^e menfcbett/al8 (q rcnfel vm meld baerop bttndett.Be blaberen ge^
oÏ^s . ^^ ^^ gbeleyt/btengben ben v:on wen baer maettt
Te fnbsp;eetttttettfcbaettPfnIqf
^baeritt(qtt.Beblaberettgbebtoocbtenbegbepnlnerijeert/ettbemet
^»Jeebe ittgbettomett/boen ben menfcb fweetett/enbe malen btoogb«
jc van
-ocr page 284-r mnCakmnt^c.nbsp;CLXV.
-^fd^ fqn mt tegen bat fcbubbcn oft cqcccn vanber Coitfe. 0q fqtt oocf xct
nemenbe goet voot be g^ene bie bat ©ciatica Rebben / alfmenfc m be|er
manieren vfeert enbe baerop leyt. Be Calamint^en (qn goet voot bc ge
nebienietTVclabemettbebben.Bat fapfïelptbat blocbcntvt bennne^
fe/alfmcntbaerinboet.
iCap. CLxvi.
^cnnaem.
^Ir(ïcbeetmenin(0tiecp£rit^e/enbcin£atqtt6otbenm^
Xênbc bien naem bnert oocf noc^ ittbe2(potef c.ïgt;oottqta
placement inbe fpqfe te vferen.
tïïmvinbt ttvecbcr^anbc (E?er(lc/groote cnbc cleyne-
Be groote (5er(ïe/off tvinter (Ber(ïe ^eeft groote cubfaclgt;tige aren / en^
beelcfare^gt;eeftfomvier/fomfc(fe/enbcfommigcacbt(^cfen/cnbc^
mib8befenbeetritn(0tiec^poly(iicbnm. 2?«leynlt;0erje/oft^m^
lt;Efer(ïeenl?eeftmaertwee(ïrefen/enbebaerombeet(qm (öttecf; Bi(tt-
cbum.2tnbcr8 (qn (q malcanbcren gbdqcf.
Hordeum polyftichum.nbsp;Hordeum dyftichum»
TTintcrCÖcrjïc^
-ocr page 285-mnSct^unbsp;Sap* CLXVi.
^ _ , iEacefoen.
CBieiiïebccftcettmproobAÏmgcIqcgbcCcnvc/mAcrtti^
18 dcyitbcr/hebbmbc vi)f/f#/Cttbe fomtqfó m
renbte«€ttbcttWnip4ettfqttnccbt/row/cnbebK^^^
bcrblöcyrcUotbatbeareghewAflctti8/cttbebAerco:ctttctt8
rottwc vcllcfcn8 gheflotm. Sgt;c vUmmm vmbmm fttt fcberp. SDic
(Dpbcttfettett(ïettb4cbttAb4tbelt;0«r(lcgbefacyti8/focrttypt(q0be^
mcyttlicwt/«lfobatclc^lt;B^er(ïcttcojetttetttweeboofoefctt8cri]cbt/actt
elcEctt pttttt eett. ^at eer(le btagct be wouel/ cn wilt ttcberwacrt8 w«p
fen/cttbc bat anbcr b:accbt bctt balm. Bq ngt;o:bt rup/ cttbc wott in gc
bacttitt2(w0tt(ïo.
2:)c(Scr(ïcvcrcoeltcttbcb:ood)tittbcttccr|ïctt0r4ebt.
^clt;Bcr|lct)oebctmittbatt bcCerwc. (^erpctt ntcd mctX)ttin
9»ctticegbcfobcit/batlcytmcttopfwdlitt0ettcttbcfwccritt0be»/otttbic
leyt/boetbepmcver0aen.metJ2:ȕttfaet/^enogt:eco/ettberDqnrwyte/
0bcmett0t (qttbe/verbtqft ft bc ittfïatictt cttbc wittbt bes hnycp/alfmm^
febacroplcyt.Bimacctbcdicrcttcnbc cr0ppctt0ttbcrtcacc£bcctt rqp/
al8 ft' ntct mot w pccH/olie/was/cttbc vtittc vatt een iOttct tinbt gemengt
woibt/ettbc0belqcBal8 ccttplaefier baerop gbdeyt. Bi (ïopt bett loop
ö be8bttycr/al8ft'metroobettwqttoftwilbepeerert/oftB:acmbc|tett/
oftfcb^ttvattètattaetappdett gbemettgtwott/cttbc baerop0beleyt
«'oit.Biisgoettotbatbeetpobagra/alsft'metClttebett/opasqnge.
mettgtwou/enbebacrop0eleytwott.Bqi80oettotmalaetfcbeytoft
u^^^ ^fcberpctt am 0b^fobett i8 / ettbe ectt fop^ett op moes
b«n0tbettvtonwmbmdchtt baer bot.
oettae»|tcbte.lt;g;erpettmedmeta5iïtt0emett0t/i8 0oetvoo:
wcrompenleben/alsbatwermbaerop
0bele^ wotbt.
^^ »1 rauBap
-ocr page 286-^ennaem.
a ' .««fc.^nbsp;h^tmcnm ^«cqccttbelatqnCroctis/cn biett
nacmbttettitocb opbm bach v«tt hebm ittbc 2(potcBc^
DcnootfptottcBvattbcfcttttaêPactttttlattïttverclaer^
^aetforn.
^ ^^ BAflrACtthecftfcctrftiialc/gmrachtigheUttgheblabe^
bloeme is tf «ect purpurvecwich/ eitbe be bloeme van
Ctit)eloofe/ettbeelcBbloemel)eeftreöblAbecett.gt;be mtbbeitvatt elcC
bloemevtttbtmeitbatbloetroobe Baffraett/etsbeisgh^lqdeeitfmael
iottgeflert met btif vlimmeBens xvap
fettbe tttffcbeit baitbet: gbeel tapBcits.
Defebloemett (Tftt fonbetrtuecB/maet:
beitBaffraettbteitgt eeitett lieflifct'ett
ruecB met ^m. De wottel is gb^q d
eettett rottbett gt:(tittt?eit 2lyettytt bol/
ettbebaet: wAjfett vtff oft feeiottg^eit
tteuett.
DeitbefïettBaffcaeit/alfo bieott^
be meefiets bebbett befctreum/waji op
bett betrcb Cotyco itt Cilicia gbelegeit/
ettbe bootbietttvonhi ooc Cotycetts
ghe^eetert. J^itbe baet^ita bie op bett
bctd) (blympo iit tycia Ua be^
feitbiewtbet:(iabt2letolte2legt8gbe^
beeten/ gbebtacbt wott. Uv wottbcit
Dwybtfcbett Baffraett / bten omcettt
iPtettitt (Dofleitrifc wafl/boueitbett
(Dtieittfcbett etlalleattbetre g^eptefett.
Znbeve wottbett BaffcaettoocBtot
veel plaetfe» tit Dttytfcblattt geplattt.
voottsbattbeblabereit. ÏPamiiit begbtitfel vattbeit^erft comeit (ÏÏ«^
naectepurpttrwwige bloemBettswtgeflopeit/ettbe bat bttert otttreitt
eett mambtlaitd^tneitmoetopbebloemeit ood wel acbtttemett/batfi
met ett bebetnteit.gt;iS»tgt;cnbsp;^^^ vei:gaeit/fo comett be blabere»
baetitawtgeaopeit/enbieblqueitbeitwimetrboottotiitbcmeygr«^^
eitbe oitgbefcbettbt / baerita wotbett (q geel enbe verweiden / batntc»!«
frtbenfomet:m'etmeet:ghefpttß«^^»^'^^lt;*tt*3nbenfomerveriongen^
be@4fft:aenbollen.3nbatbet:beoftvierbeiaet:(qtt (Tf rtfpenbe tqbt^
(tunbsp;£lt;D'.clxvii.
btoocbtmcttbaeritambe Iwc^t/cnbc wotben fonbcr@onnc sb^bon^
bcn tot in 2[n0uPo/cß alfban wotbcit bc bollen van ben nienwen fcbnc
tcbiepinccnrcbclicf0OctmotïVcet:bti:ticHi:qg^eling^c0belcyt.
£)cn ©afftracn is tvcrm inben tweebcn graebt / enbe btoog^e inben
cer(ien.
2gt;en Baffraen vermotwt/ maecft tvjp / cnbc trcct rebelicf te famen/
b^lofibcvtitttc/cnbcmaecteengoebc vectve. ttTen btincïtmmetfuc^
ten tpqn / om nict btoncf en tc wotben. is goet tot loopcnbc en bmy^
penbe oog^cn/als bq met vtonwen melcf g^emengt / enbe baerop gbe^
prefen wotbt.Baffracntrcctbcn menfcb tot lnfiombqflapcn.6n t?ee
coelt be bittc/cnbc fonberlingc wilbt vier. tTTaer men beboott ben öaf
iB fraenmctmatcn binnen innetcnemcn. XVant Bio|i:otibes fcntft/bat
btiïbtacbma Baffraens met water ing^enomen/ben menfi boobcn.
Be wottelin fneten wqn gbebtoncfen/ lofibc vtijne, Ben BaflTraen
verteert alle rqpe g^ebtefen/enbe fonbcrling^e vanbe oogden/als
-met een eyg^etempert/enbe baerop gl^eleyt wotbt. Baffraen inbe fpti^
fe gbennt / is goet voot een crancf e g^eqnet(ïe magl)e / want l)i] maecft
goebe bige(iie.;3n bejêr manieren ingenomen/ is ^ goet voot be bot(?/
leucr/lottgen/tticrctt cnbc blafc. Baflfracn boet ben menfcb tvel (lapen*
^nbe oepent alberbanbc verfïoptbcyt.^Snbe is goet tegben ben boefi/
cnbc cottbeyt van abcm. ©affraenmet melcf/olie van ^oofin/enbe
(Dpio gbemengt/is jèer goet tot weebom enbe pijfne ber voetcn/alfment
in bcfer manieren met boecfcn baeromme (laet.
Ott germndd.
^enttdem.
^IbttHercnriael ^eetmenin (Bzkcp Cynocrambe/
»oftCynia/oftfinojofïisagria/inlatqnCanina
btaflica / enbe fylncflris mcrcnrialis. ©ommtgbc
^beetent oocf na ben ^necfcben naem ^onbtffoole»
|ottengbelqcfalsbctammc/tcwctenmannefenenbewqffen.j^nbc(i
mbebbcn anbers gbeenonberfcbeebtbanintfaet. ïPant bat faet van
SJnïyff^^^^^
Öetvilbentet;cni;iael^ecfeett^^^
^ iq
-ocr page 288-g^anvoflbeiJSetJcumeUnbsp;CLXViiu
LTmmenrncrcu«^
cmnZnvm makanbmn. Batf^ct van tgt;manttelcn/bat flact^
taTbwqfamp;batiöOnbsp;gl^eUiclAlscleyn bmyflen8/bq eert
mlr^mbeW^^^^nbsp;Cynocrambe, VOiibtOOctcxmücU
als bte rqp tvotben / fo fptmgt baernbsp;^
rontblawfactïvt.S:gt;cvvottclt9feer
volvccf€ltn0ben/cnbcvltbbe« biernbsp;/W^
enbebaer.
(C BenwilbêÉl1ercnriaelwall0eer^
ne int tvilbe ♦ tnen vinbt bit cruyt ^^
oocl fomtqte op boo0be ber0en/ on^® ^^^
treut tuytten/be00ert enbe ba0ben.
^entijt.
BentvitocttiHercuriacl bloeyt itt
bett 2lpnl / ettbe bieitgt [li tt vtucbt ojt
faü vootts ittben tHey.
^atuetenbecomplene.
BewtlbetTïercuriaelcrttybê fma
Iengbclt}clal8 lgt;aerfaet/ettbeouep ^
mib8 bien finfe van een natwere enbe
complertev
twtlbemercurialen/alfrnenfe
I»!
etet 0eKfcl al8 anber 0ruen cruyben/ ^f^i^^^f
fo lareren fi' ben camer0ancl. 2{lp
men fe in (lebt enbe btinclet/fo pur0eren fi' be 0alle/ettbe btvater
bat binnen int liï'f leyt/ enbe fi' ia0ben enbe bttïuen bat tvt. ^nfmmaf
beybebefefottenvan tHercuriael/bebben fulcle operatie
gefiel al8 ben tamnten tHercuriael / baer?
ïvi bierna af fcriuen füllen^
(tttc^ma.
iè cruybm baat vvi biet: af fptcBctt/ xüoxbm van C^co
ph^Ajlo gchccteit Colutcc/om bm wtUc bat ft malcait^
I bmn ft'it/mbe fonbetlmgh^ van bUberm.
ccttybctt baet: wi biet: mmtic afmahn/ ft'tt twee.
berbattbe.BDeeit wozt fottberltttge van €l)copl):a(ïo befcuettett/ en £o.
Intea gebecten^SDtt ctny t en i8 tnbe 2tpotetc ntct bcHcnt/tc fommige pUet
fcnbeetment^ombaertfcf infcmS^rtt anbct: ïtgt;ojtratt^ct«at:io Be.
B ita gbenoempt/enbc alfo lgt;cctmcnt oocH inbc2lpotc£ctt/want baet: wo:t
bit gbcflecbt van ct:uybc fcet:gbcvfccrt* iênbe alfo mogen wif bat oocH
in Sgt;tiytfcb bectcn. t^at onbcrfcbecbt van bcfc twee ctmyben fnllcn wt|
bict:natntlangbe vei:clat:ett/al8 wtf fcctiuenftUenvanbaet: gbepelte.
itiHêoftfaetfoen.
^dcefoen.
Öe fombrtei'tfcbe £iitfett iö een gbewaó / bat wotbt binnen viet;
iaren gbeltjfcS als eenen boom / enbe beeft veel cleyne teebet: tacjcEcns.
Btïn blabet:en ftn ben BocB^^b^«» / ^miimgt:ecttm / feer
CLXIX.
C bloemeit (qtt emsbcclsnbsp;bett bloeyfele vanBtem oftSètxcztm!
ettbe (^tt vm colwer geeU iffnbe als be bloemen vergaett / (o wotbet eett
hawBett gb^liïcB als een blaef Ben / bat is fo clacr batmen baer boot (Iet/
enbe (q (qn opghcblafen. iêttbe alfmettfe metter h«ttbt itt (incBen botvt/
(ó craBett (q ettbe maBett eett g^elnyt. Jn bit blaef Bett leyt bat faa/bat is
fwert enbe berbt/enbe mn faetfoenebettlittfett ttiet ongbelqcB/maer
het hee(t bett fmaecB van üêcweten. De wottel is feer honbtachtieh^
@ena isvatt blaberettben vootg^ettoembett lombaettfchett littfens
fcerghelqcB/wtghefcheybettbat(iteettlttttelgi:ooteroftb:eebet:(qtt
bloemen (qnoocBgeel/maet:(T](qttattbersgl)efaetfoetteei:t/battbebloe^
men vanbe lombaectfcbe linfett/ wattt fq (qtt gcootec ettbe bleecBgeet?
bei:vattcolnet:e.iBlcBbloemebeeftvqfblabet:en/bieboetthaet:eettlnt^
tel opett vatt malcattberett/ eitbe ett maBett ttocbtans gbeett perfecte (ler^
re / enbe ittt mibbett vatt bier wa(ï eett cleytt erom hawBett wt / enbe als
be bloemen afvallen/fo wott bat hoe langher hoe grooter / ettbe wotbt
oocB ittt le(?e bteebt/maer ttiet fo (eer opgheblafett als aett be lombaert^
jchelittfett/ettbc(q(qttcrbmgelqcBalseetthalfmatteOnbcfclttcbaw^
Bensleytbatfaet/batisgrawacbticbettbelattgachticb/bqwagefaetfoe^
tteert ghelqcB eett hert.De wottel is vecfelachticb^
qjUetfe ^aet^bet; waflln^c.
Beybe befe gheflechtett vatt crnybett plattbtmett inbe hOtte«.
^cnt^U
S)e lombaertfche littfett bloeyett inbê mey/ ettbe batt wa(ï bat faet
oocBitthlt;^erh«wBett8ettbeblaefBetts/alfooalsbottWverclaertis.De
@ettabloeytitt3»ttio.
mcuetJcnbecomplejiJtc.
De(ê twee gheflechtett vatt crnyben fqn werm inbett tweebett graet/
ettbe btooghe mben eer(ien.
S)etgt;tttchtvattBettalo(i eit wotptfonber (chabe wt becoubetaey
vocbticbcyt / fl»y»tett/ettbe be galle / ettbe na befe twee oocB be twee
anbere/enbefonberlittgbebefwertegalleoftmelattcholiam. iSnbaer
ommefbneemptmettbatitttteittboettberfop/ettbemettbtittcBetOtttbey
berleygeel(ltdhtbaermebeteverbtinett.eiisoocBgoetghefobett/ettbc
wermghebtOttcBettVOOtbegbettebielangbnerettbepqtteittthoofth^''
bett/ettbe bie met rnybicheyt/vallenbe fiecBte/fmettelqcBe cran wagie/ett
bemetattberOttfttymrheytvanlqttebelabett(ïitt.eit?er^
btqftOOcB enbe boet vergaenalberhan?
be rer(loptheyt.
CLXX.
^nbsp;!3ennaem.
^ertfbOK» / Cmeycit / oft Kaumvoet tvotbt itt
(Sneer gel)eeteit €0?0tt0pw8 enbe 2tfi«0tt / eitbe itt
tqn pes cotmctö/ettbe ëattg«ittArta.6etis i«be 2(po
tele onbe^eiit. tïTaer om bes wille ^eetment ooc Craey^
^ enT?oet oft 2\4«êvoet/om bat be blaberê vatt befett ct^ity
be bett voetett oft clauweit vm ctraeyeit een luttel gbelifcl (qit.©ommiV
gbe ^cctm bit cruyt ^erbam (lelle/enbe €omu ceiruiuum. iSttbe be rebe
ite van be(è itamett paett alle ittbeit £ati]'nfcbett ^erbario verclaertOrt
Plaeitbereit beetmett bit cruyt (5tauittne/enbe (ëtauittttecruyt.
Éaeefoett,
T^crtf boteit is eett cruybelett bat leyt eens beels op beerbe. @itn bla^
beren fqn frnal enbe land / enbe bebben bonen cleyn fcbuetlens / bie fqtt
^ Sb^faetfoeneert gefiel als beclauwe ^nbsp;...
vatteencraeye.^ênbeinbienbatbie Coronopus, iicn^hotau
fcbnetJens niet en ware / fo en fouben
fi' bcn blaberen vanX)loocruyt niet
ongbelqcl fi'n.@t|tt (lelctt fin rottbt
cnbe baricb/en baeraen waffen cleyn/ 4
geel/gbeaerbe bloemlens/enbc alsbie
afvallen fo btengbet fin faet voort/
bat is fèer cleyn / van faetf^ene gelqcl
cleyn vloylens / op gbelqcl tfaet van
Pfyllium/enbc no^ veel cleynber. ^
^tt'n wottel beeft veel vecfeletti
^iofcon'bes prijft bat bit cruyt op
ottgbebo wbc cerbe wap/aenben wc^
gm/enbeaenbcbityfen.maerfóvccl
lt;^i8icl baer Icnniffc af bebbc/foo cn
J»lt;tffetbicrtclabe/batis/inBDuytfcb='
mbt/tiict vm bem feinen / maer men
moetctinbe bonen planten, ^nBta^
bant enbe naenberêwaffetalombtï
ben wcgbcn in fanbacbtigbe cerbe.
^crtfbotcnblocytin^^o/^ttb^^^
rqnlangetoottflcnsopacrlcns/gclqclbertïPecbbtcc.
^^^ abpringeert/op treclet te famen/ mbe
Cracbt
Vm^m^^om^nbsp;clxx^
Btt ccttyt (tcbtmctt/cttbc mctt cofct/ cttbc mctt ctct ittbc (pqfc sb^lq^^
Attbct; gcwctt ct'ttybctt. Bt}tt wottcl (ioptbctt loop bes bttycp/ lt;tl(mcitfc
ittbc fpttfe ttttttct. JÜttbc fulcpboct (i veel ctracbteliicf ctr/alfmettfe ittbcitp
f^ett btabct. ï?oottö ett ^cbbeit be ottbc tXiibiainmeifidte ttict meer 0C
fctreuett VAttbeopetratic eitbe xvercfittgc vatt bcfctt cintybc.
rni S^trfen^ö^oot clxxi.
^ettnaèm.
;^t:cBen8btoot oft Buegbeitbtoot/bat^)eeteitbe fommt
gl^c Xget:bappclett. ^tt ètiecp beetet Cyclamiims citbc
3[cbtyot^ei:ott / cttbe itt latvin ^«pum/Cttbcr oft Vm^
bilicttö tct:reOtibeir 2(potcf ett ^cctet Cyclamctt/ ät:tafii=^
^nbsp;ta/enpaitiöpotcittwö.tnaetrbactrom^cctmcitbitcruyt
©tvtt ttcitbtoot/om bat be (ïvtf ttett cttbe vetrcf ettett bc wottel vatt bcfctt
ct:uybcfcct:gbcei:ttcctcit4iittbcbact:s ^ , . ^ ^ i
ombcctetjjêetrbappcl/tvaittflïttwot:^ Cydammus. Vctdmebtoot.
tel leyt itt beerbe wat t:oitbrtc^tidgt; g^c
Itt'cf cettcrt grootett appcUBc t^cbettc
vatt battbct: ttamett vittbijfittbeit^ai:
tiïttfcbeit^et^bano.
tHeit vittbt ttveebetr^attbe mmk^
trett vatt bcfètt crwybc. Bat eett ^ecft
lattgacbtigbc cttbc glgt;eboecfte blabc
rctt^Bat attbet: bccfc gattts t^oitbe bla?
bct:cit/ttae wtwvjfctt vattber figmc.
3ttö8 fit'it jï malcattbct^ett (eet: gelttcf ♦
^(tecfoen.
B X)ei:cf ettsbtoot beeft blaberett g^e^
Itjcf als Xgt;eelw/mact:fit (lïfitbtttyttacb^
tt(i/cttbe Ottber roo taMdy/ettbe bo^
ucttmet witte btOppelêbcfptacyt.@iT
ttctt (iccl is fontttt ts viet: oft vit f vittgc
ccttlattcf/fottberblabctrett/eitbebaer^
op wa(fctt (cboott Iqfvertvc oft ptttrpu
«^eit blocmctt/bie ftïtt vatt colttet: bctt
^oorcttttictoitg^^cliïct Betvottelis fivet:t/eitbe(rjbteybet^)aet:tvt0lt;^
li}c£ectt^ape.
^Icteefeèwbet^^dfftn^e.
Beybe be gbedac^teitvait befccrttybettïva(fen geei:«eiitbelombte/
ottbeP
-ocr page 293-€onbci:bcg0c»cttbeh«0he»/ettbcfoftbcdm0cottbet:beb0omctt/cnb
ooflcbett. tlochtarts mbtmmfc tc ßmmigl^e pkctfm ßet fclbc».
^cntiit
ïgt;cwïmsb:oot verlicfî in Zngußo fqnblabevcn/nacbam btcecn
gant8wcrl4ttcebcw«ecthceft/enb«cmabîettgctmc«wcv^
mt»ftcbcttb:m0ctbcblocmett/bicbwcrciîbootbcit0antfeft6epft/
mcuct^mbccornplcpic.
X^ercrçitôbtoot ie wem eitbc btoogc mbeit betbcit g wcbt.
^^rv0itelvanbefencmrbcgebz00d)t/gepitlummt/enbetwee0ft ^
Ot^btacl)mefwaennmeebegebzonchn/iaed)tb00zbencamevgand
mll(iqnabeftimigev0d}tid}eyt/enbwatevbatintltif^^^
ntetengebz0ttchn/bzengtftbenvz0nwen^aevmaentß0nbe/enbeßkp
boct fi ooc/alfmeit ecit tapîen bacmfmaect/en mbc v:oitwchcbcyt (îelt.
2:gt;cvîOiîwcbicbc0ottfifit/fuUciibacrvoo:bcpwo;tclwAcbtcit/ttocb
oocnictbACiromcrcrqbctt/wamjtmocbtcitbacrafmifiîalcc^^^^
mcttthaitgtAcnbcmuwcttbicmatrbcybe ßn/fofnllenß tcrfîoittb«.
ten/ cttbc vaitbc vtttc^t vcrlojî woibctt. 3tt wxin iitgettomcit citbc g^e^
b:ottcBctt/i8(qgocttegcitalbcï:battbcbooteltcvettj}tt.2(l8ycmaittVAit
«ttn«tercgclîc^citoftgcbctcitt8/bîcfalberewoîtelbaet:opleggcit/fogc
««c|thu2tirmêbcfcn?oîtclmctr«etcnn?qtt/oftmetwatcr^^
ocb^mct/fogcttcc(lfIbegcclfDcbt/maei:bcgcitcbicbefcwottcUlbtt8m.
ttccmpt/bicralgacitoptbebbcliggctt/cttbcbcmwccmbccrctt/opbathiî
|wectc.BD4trapvattbc|êwô:tclmbctt«cfegcbactt/pwrgcertbatb^
2flfmctt bat fap acit bcrt nmeX/ cttbc oitbct: beit «aticl op bc« btiyc (îrijct/
folat:cmbettb«yct/rtocbtatt8citfalmcitbatm'ct vetrfôccfctt acitvto«.
_ weitbîcgt:ootg4eftmtt^mbc.S)atfapmcth»cm'cggctcmpcct/ctt^^
^^lt;gt;ghettgbcbactt/vctbtqftbe(îct:«mbeooghe/cttbctnaectckecgbe
!t9t.2tl8ycmattt|ïittctt ccrl^acmacbtcrwtgact/fo falmett bit fap met
«5qtttcmpet:eirè/eitbcbatbactrmebc(ît:tïcaett/fo fal^q webecomop ßn
Piaetfcgactt. 5)c wottel maect ccitcaeljgt;ttyt/etî boct be ^titbetrpôciirïcfts -
«ttbcbcmafetrcnvetrgactt.Btgetteefîooc^wottbeitcttbcqtict(iîtrert/alp --
n|enfemetbttemc^meitgtcnbcbaetrop|ît:qct.etmaecBtbemtU^
ailtiiicittbaci!oplcyt.@it)ßi:bmftallemtfmaectbeytvaitae^
oelcbtbatwtttallcttbe8bayj8.2llfmettfcirtw^^^
oactrtitwafchtalsycmambAtPobagrabeeft/fobeiteemptfîïbcpiït^^^
^irmett be woîtel bol maccBt/cttbc met olte viîl^^
Sttsl «knbsp;bActitt boet / om hattet trebcltcbtcB wotbett
!OttOcgbelqcCeeitfalt)c/foi8ßfcet:floettotbevoete^
te.DttfapvAitbefcwotteljîtriîctmeit/eitbebetoepctttbtc
fpeeiteit/ eitbc vei;teert be croppett ettbc cite?
«tt/ettbcalbci:hattbcb€«0lt;weU
clxxil
^cnnacm.
3lbcit (E^aligactt ^zetmm in (Bziccp enbe fatijit Cy^
oft (Cypicwö / citbc btc«ttacm bwcrt ttoch tn^c
2tpotd€totop bmbach vaithebcit.
Stfaecfoen.
2:)ett wilbett (BaltgaßtthwftWabcirmghcIqdale
loocB/macr fq Iqtt lattgcr/mmbcr/cnbc hcrtct^.Ömeit jlcel eenen
cubitttö hoogc/cttbc (bmtqts oocB hooger/cnbe ts bttf caittid) ge^oecBt/
enbe int fop waflett deyit blabcirBctts / cttbcttiflchmbc blaberBetts
lAttd/ittemgefchtAitddt/cntifom.nbsp;TTUbcnCBaltg^cm
mtge (icbeit trottbtgdqcB «Is be lt;Dlt}^ ^nbsp;''
nen/en in «nbci: plrtctpn deyit / fw ett
vmvetxce/goetvatnede/^bittet*
paetfebaet^^ttioaj^.
25 tgt;en wtlbeit (Saligaen geetr?
itc op wateracbtigc gebowbc cetbe.
tXlzt htct: tc Unbc/ jb »cd «Is tc wcct/
cit w«(i bi ttiet v«tt bcnt (elweit / mact:
bt tttoet tnbe bonen geplant tvotben/
alfo tcBghebacn hebbcmct be|c« bte
hietrgemadtpaet.
De oppet:(?edcytt blaberBens met
bat faet waffen tn Cfnnio en Cfnlio.
Dc wottden vanben wtlben (Bali
gaen/ biemê inbe mebicinc gebtnyct/
bte ftfn xvetm enbe btoogbe / cnbc cn
hebben gants geen fcbeirpicbeyt..
Dewo:tdlofltgt;cvttne/(q isoocB ' ^ --v^^v ;
goetvootbegenebiebcnnffenbcnficcnhebben/enbebiebwateirlaben/
gefoben enbe gebtoncBcm2lls yemant van natcten gebeten is/fb f^lmet^
bcfcwottdfteben/flooten/enbebact:opleggen.@qiswtnemenbegoet
vootbevtonwen/alsbemoebetropcltmpt/batmenfcwecmbaet:ople0
0he.3nbcfci:mantet:enwotbtfqoocBghcvfcectombcnvtouwenblt;ï^^
macnt(ionbctebtengem2(lsftïgebtoocbtengepulttet:i$eet:tts/fofït:oyt^
menfetntgefweet:btnnêbenmont/oftmentcmpeirtfemeta$iittoftwi^n/
enbe bat ficqctmen baerop / enbe gencefï bic fwceringen oft vlceratien/
rtlwaertoocebatfcvoo:tsaten.3nbefermanierengbevfeertfifnbe/ie
fqoocBtreffdqceengoettotgh^fwellen/enbefweerenbegbemecbtegt;^f
wottel
-ocr page 295-Bat faet sb^btoocbt CttbcmetWAtct: mgbcttomcit/fioptbmïoopbeö
buycp/mbebcrvtouwcitmacmpottbe/alfobatpiimttsbefccqft/mb
macct wccbom Cttbe pqitc Ittt bboft.
ptMmtuu 0
CLXXIIL
p«'ttgwotteloft@pn'rt0ci;ttytbatbeetmettooc©cb#
tmytf wattt bet reytticbt bett mcttfcbc ottber enbe bouctt.
ignbc baccom beetet @p:mgcmyt / om bat fïfn (act xou
fpn'ngt.^n iStkcp enbe ^atqn beet bit crnyt Äatbytie/
enbe inbe 2(potele Catapntia minot. Be rebenc van alle
be(ê ttamen vittbi ittbctt £atqn(cbett 6erbario int langbe^
^(tetfoen.
0ptitt0crnyt b«ft mm btny nen (ïeel/bic is een cleyn eile land / bina
ttenbol/ccnctt vinger bid/mctlang9^vettcblabcrettbe(êbt/biebcti2ï^
manbelblaberctt gl?eltjd fijtt/cttbe ft (qtt op bectt (qbc witverwicb.Cïttt
fop crii'cbt bctt (iecl veel tacitlctte cftbe (qbefcbwetÉcns /bie (qn met co;te
cnbe cleyn blabcrlcns befebt / cnbc fq (qtt bett blaberctt vatt 6olngt;o:tel
oftr^eelntvatgelqd.Äbetnffcben ^ ,
bicbtcttgbet(qnvmcbten voort/bat Lathyns, GpwngwottcU
(q tt grnen ttootlês/eld met btq bny P
y. lens onber(cbeyben/ enbe in elc bny P
^ hn eenco:enlcn/bat is ronbt/enbe
grooter banbcÄnem2llfob«epal8
bcnootlens btoogb^bp botrcïvot^^
ben/fo fpnngcttfq ïvtmeteettselnyt/1
^an bitte ber @0tttte.2(lfmett bie co^^
»^ßttlensfcbelt/fopfnptvitcnbcfnete/
^«erintlcpebcrncttfqgclqdalöbcrt
2lrnm. Be wortel is clcytt/ en bonbt^
^ticb/cnbc Ctt wort ttiet gbevpert.
^at gatttp crnyt is cctt rccbt mcld^
crnyt/watttbcttpcel/bcblaberctt/cnf
bealwatbacracnis/batgbccftoncp
uloebelidwittacymcld.
paetp ftjnber ^dfpn^f^^,
©pringcrnyt wapgcerttcop fattb
«cbttgbegbebowbcccrbe. J^ttbc bet
ïvapbqttaittallcbonctt.
^mtijc.
Dttbctt 6erp verfaempt mctt bat
CLXXiii^
CM/alsbcnootfwô/mbc wclcfebatfactleyt/wat biocg^i ojtbctre
woibctt.
fctt cr»yt te wcrm mbw berbm graebt/mbe vöcbtt'cb mbctt ecrP^
@e(TeoftfeuenBpnttgcotettfettöAneene/oftmetX)ii(g^enoftbabeti
ittgcnomett/pttrgerettbatUcbaembcôtttettfcbettboôtbettcrtmergattcf/
cnbelo|fettbefïttymett/begaUe/ettbebatwatcr.Batfapvatt(ïfttmelcr
^cepg^elqcfeoperatte/macrttöfcbabeliïcfernïgbm^
neitoftcotenfeitö. blabcrcitmacbmeitmboenberfopoft invkefd)^
jbplïeben/ettbebatb«ttceett/ettbe^)eeftgbelqcfeoperan'e.B^^
me» meer n?twe»btcb ba» m we»bicb vferc» om af te bqte» / verbcrne»
c»beverteere»bequabewertte»/o»eptoUtebvleefcb/q»Abefeertc^eyt/
cttbebierg^eliïcfe.
^ter af fpïefê/bte ^gt;eet
I mêt»grtec)rf e»coia/
'm£atiï»ï)tolealbe/
oftflecbtelqcf ïgt;iole.
Bïc Stpotcfers becte»(c Cbeiri / oft
(Cb«w»n m 2(rabtfcbc fp:afc/want
alfo »ocmctt |t bat liewcr ba» anbers.
Be voo:gl)c»oembe X)toltere» (ïj»
bnïer^lt;^»be/geele/bmytte/enbewtt^
te. iê»be ^aer onberfcbeebt compt
B wtbebloeme»/wA»tfommtgbetgt;a»
bie» ft» geel / ba»ber btny n / enbe bc
berbe rviu'0^ twcc lefïe e» bebben a»
bers q^gt;ee»o»berfcigt;eebt ba» alleeip
lictitt^aerbloeme»^tnlt;^erbegbeele
Rebben ee» a»ber faetfoe» van blabe^
re» / Aifoo wq-^ierna verclare» fwl?
le»/enbewotbe»i»B:aba»btgc^ee
te»(ïeenXgt;aiere».
^egeeirilierebatisee»groe»pwyc]cfengeliïcBalseencley»boom^
ïcnf
-ocr page 297-^(ttt^toltem.^ ffctp. cxxxiiri.
Violxaibx, quot;ÏTictc ^ï)wltctcm Viola?purpurea?, ^tuytt'Xgt;toltcfCfT;
^ Bctt/bcfebt wcpttbe met veel tacpBetts tec |qbeit40qrt blabccê fifit Xmcï/
rm«l/ort0hdei:ft/n?eed7ettbegiwAlt;^tich. ^nt oppetrfïe vanbe tac^:^
^etts tvajfett veel bloemen neffens mdcanberen/bie (qn geeU/êlcB
lietchecfcvierblabedens/btemdentvel foUngh^alslq veifch enbe
(qn/ghcli}dalsbeXgt;tolettenmbetttneem.2ll8 befe riolietren
ffv Allen/ fo comen baer langh^ fmale ^atvBens / fomtqta eenen vrnger
lancBtvcfcnbe/bieftnvolbteetgedfaets. De anber twee gbe(lac|tcn
RttbcnvootghenoembenPiolterenfeergeltfcBvan (ïelenenbe tacUn/
fnbcbeblaberenftnoocBlancBenbefmal/maermetfofmalalsbebla:«
^fenvanbcgeelïgt;iolicren/mbe(t|ftnrottbtfommeeen InttelgbeBer^^
telt.Debloemen|qnbmynoftwit/ettbeelcBXgt;ioliereheeft^ifblaberè^
. ^nbcal8bi'eafvallen/fowo:bent cleyn
aj rens/btcfqneenlnttclfmaelbermbelangber/enbefïaenaltntttveevait
een/gbcliïceal8eettV/bwelcBmgbetalevqfbeteecBenf.3nbebawBett8
vmbtmenbatfaet/batt8bnnenbcb:eebt.
De tgt;tolteren planbtmen inbe bonen / fn««t van haer feU
nen/beten|ifbatmenfcfctte.tnaerbi'e geele waffen mfommighe plaet^
len van felf8 op be mueren.
y i| Den
-ocr page 298-©(tn^töltemnbsp;CLXXiiiu
jjgnbsp;^mtijtnbsp;-
Bcï)ioltermbloeycttOtttrmtbettmcy/mbefonterlmg^
ttcycbttotwermte.
bloemcitvan0ccirgt;ioltcmgb«b:oocbt/0b«2fobm/cttb«€itbabw
baccafgbcmaect/loirmbevnne/mbtcttgb^ttö^tt^iOttwmbaccma^^^^^
fiOttbér2Jlfmm vanbe vöo:feybe blocmm met was ccn placfict: macct/
hgt; Icvtmeit btc opt foitbamcttt/als bat mct clouctt wtgcbtoictt ts / team
Ugbcttccff.metb«em'cBgbcmcttgt(v(ttbc/fogbettcfcttfi be fwecrttt^
gbett cttbc vteattctt bes mottbts. Cwcc btacbma vatt befett |aöc ttf
w^gbcbtottclctt/oftcetttaplettbacrafgbemaect/e^^^^^^^
bcwccbombctrmtUcbcbbett/cttbcbc gbcttc biebat Pobapa bebbctt/
alfmetttbaet:opleytOtt fomma/bcattbct:cXgt;toUci:cit bcbbcttoodfttl^
dcttct:acbtcttbcopci:atic/maei:bcgcclcmcci:battbanbcrc/alfowibt^*^
vootvct:cIact:tbebbctt.Batf4pvaitaUcXgt;ioli'ercittttbcoogbettgb«w'
'tcit/rcym'cbtbcfclttc/citbcvccbtijft/wbcvcrtemaUcv^^^^^
cfct:^cytbet:oog^)m^
m (rfletlc^ ^atti o(t
^cct^btcffnbsp;clxxv.
0cnnacmgt;
y ctityt baer wi biet' vatt fct^tuett fwUett / beet itt (g^ttccj:
patbott/ttt£attïtt:^itmej:/cttbcittbc2(potefcfapatbim^;
Be ootfaBc cttbc trebettett vatt befc ttamctt bebbettwi}bteci:
vet^claert itt ottfett £atqttfcbett boecï vattbc cruybctt.
^itcritVti8Viet:bet:bAttbc.Batce^cge|lecbtbeetmettpattcb/P4^^^^^
biS^^oftwWewcecU gt; (Hticc^: Opylapatbott/cttbcittlattitt^«;
me]cacttta/citbcittbc3pOtcec£apatbittmacttt«m. BDatattbetrgcP^
te/batistammcpcctrbicl/biemcttgbemcyttliclttoemptpattetttie/e^^^
mibsbieitbattctfcctrgirootiö. BAtbetbcgbeflacbtcbcctmctt^
i^cynbtict Batviet:bcbectmcttewt:cïclc/iit(0ncc^;cttbc£attiJ^^^
lis/citbcittbc2tpotdc2tcctofa.nbsp;^actfo^«^quot;
2(
Oxyhpathum» p^ttd;.
-ocr page 300-aUitUp ^tóc^ oft ^Pee^btcf.nbsp;c L x X v.
Ddttd) Ofj pccrbicB cencn jïcel bte ie ronbt/ citbe volnbbeccrts/
baectoe eitoopacbricb/bol/cnbe bmyn.S?c blAbci'cn jqn \)atbt/m bou^
f^etrp gelqcB «lö mi fptcffc. 3nt opperpe VAnbctt pelen waffen veelei^
nebleectgeelebloemtcnsneffens malcanbecen. iënbe alsbtebzuyitOff
purpuren wotben/ fo vinbtinen bn|c«ttnclgt; faetinbunne xielletensbe^
potcn/en bat hangt aen feer cleyn Pcelfens.^e wo:tel ie geeU
me peerbtcB en ie ben D00:feyben cruybe niet per onghelifct/ noch^tt^
als Pi eerp wtcompt/fo woibt p( veel roober met blabertenö aibe
^ens / enbe ie ooct' veel grooter van pelen en blaberen ban be wilbe.
blaberenvan be tamme bie eerp bmynroot fqn enbe ghevouwen/bte
boen haer open / enbe wo:ben phoon gruen en feer b:eet. iênbebie hp^
a^tighefieel^ens wotbenfomtqtstweeopbtq ellenlancï. bloem^
fens fqn bleed geel/enbe feer biet op een gebtongen. 3Dat faet is btqcatt^
€ tidb gdqct als bes patichs op wilbt peerbicts faet. Sgt;e wortel van be^
pst cruybe is gr ^»oter / teerber enbe geelber ban be wottel vanbm VOOJ^
ghenoemben wilben cruybe. S)at berbe gePechte/met namen (Bioeben
^cynrict op lemmetens oote/beepblaberê bie pm eens beels ber^ur
ceclofcben21rumgelqcH/eneettsbeel8bettrOecbbtee/enbei8|aecbtofi:
wetcï int tapen. £)en Peel van befen cruybe is leegher ban ben Peel vait
banber cruyt / enbe baeraen waffén veel btuynachtige bloemtens/ eitbe
voons baerna bat faet/bat is te famm gebtongen gelqct als een fcherpe
bntyue bie begint te bloeyen.^e wottel is groot/lancf enbe geel. Öwp
cfeleheepblabcrenbie fqn ben goeben^eyttbtictghelqcE/maer |q ß^
fmaelber enbe deynber/aen tc pen gdqct een deyn fpies y pr/enbe is van
fmah fuer bqna gelqct ajqn/ enbe baerom heetment 2(cetofa. h^ft
eenen ftedbie is teeber / enbe niet fo groot als bc pden vanbe vootfey^c
b:q cruyben. Jnt opperpe vanben pde waffenpcr deynbmynrooöe
blO ijmtens / eit wt bien compt biuyn biqcantich faet. 2:gt;e wottd is oocc
ged van coluere.
S:)e wilbe peerbictwapvanp'fs in vod)tighehonen/poelett/b:oecr
lant enbe grachten* BDe tamme moet inbe houen gheplanbt wotbett^
5Den goeben^eynricE vinbt men oueral in onghebo wbe plaetfen/op b«
botpenontrentbetuynen/opoubehofpeben/enbeaenbcpraten. ^^
BurcMe waP iit beemben enbe int gras.
^entijc.
^e wilbe enbetammepeerbicBbloeyeninJunio/enbcalfooocEber^
gocbenèeynricB/enbcbc ©urcede.
2gt;efectttybenabpringeren/trecEentefamen/enbefqverteeren/«'^^
hd)ben een ghetemperbc natiterc itt wermtc cnbc int coubc / tn^^^
btooghen.nbsp;.
li
mn mctUp 5p(tttcfgt;nbsp;c L X X V.
^ ^ , T V ^^^ ^^^^^ ^^^^ opemete.
Bc blaberen alk bcfc cwybeit Urnen/mbe maf Ctt wmct^^^
al8rM0befooctwö;bettgbelqcfals ««ber groettcrttybett.eqvertcc.
ren be | weermgbett/ettbc boctt bie verg^ctt/ alö ft ro w gbefiootett vooz
^/mbemetohevartKoofmoft Baffraettbacrop gbeleyt wotbett.
^atfaetvottgoebett 6eyttricE/peerbicf/cttbe BwrcEckm water oft
wqtt g^e^bett ettbe g^ebtottcf ew/g^ettecfi bat roobe melijoett/en fïopt
benloop besbttycp/cttbe fïiltbattt^algbm/mbeiögoetvootbegbettc
öie t?att emett ^coipmn gbcflef m ftn. 2«8 ycmattbt fulcfc« btattcf tc
vo jctt jttttecmpt/ fo i8 bq fcf er bat bem bat fidcn «iet fcbabm ctt faU Bc •
wottekrt van bcfe cruyben row met asqrtg^efiootcn/gbettefcnalbcr^^
banbcrnybi^cyt/cranwagie/enonfnyncr^cytbcslnfö/alfmcn
mcbefïritct. Bcrootfcybcïvottclm g^efobm/enbe bat ^emycmanbt
bacroncrbabc/bieftttgoct tcgbcttbmi«ccffelcttbecratvrcUgt; wq«
gefoben / mbunUn monbt gbeboubcn/vcrbjqfl bc pine enbe tveebom
^bertattbcn/mbeberootcn/alfmcntbacrinboct.3rtbefcrmattierettfle^
fobe» / fc^gt;eybett cttbc verteerctt ft' bc clkrctt / cnbc fwecringbett Otttrent
bettootctt/airmctttbaeropleyt^Iêttbealfmettfemetajqttbacropleyt/fo
vcrtcerm ft be gebeum milte. Bommig^e fegg^m / bat be tvottel goet
^ tcgbctt bat waffm vattbe ch'erctt oft aoppen onber be f itttte/ al iftbat
vtouwcttttatnercgbckyt/floptbmvlo«
fOCcnenbegbcbtoncfen/foftnftgoettegbcnbegbcelft^^
octt |f een ber blafen. Bt btcngbcn ben v:ow wen baer maentfïonbe. Be
^Ottelvantammcpecrbicegbcbtoocbtcnbcgbcpnlnerijecrt/cnbccctt
oïacbma bacrafocs motgl^etts nnecbterctt met ccnid^ fop ingbenomctt/
pqrgcertenbciaecbtaf bootbctt camergancf begaUe/cnbc taey flijmia
wt/meerbattbanbergl?eflacbtcnvanbefecruybcn.Baerommcfoi8
Wïtgt;tttmtcnbegocttegbenbegeeir«cbt/ittbefern)amerengennt.Bcbla
^erctt in wqtt glgt;efobett ettbe gbebtottcfctt/ ^jcbbctt fitlcf ctt cracbt en vir^
wytalsvoot/enbealfooocfbeblabercttvattbanber^wmc^:.
cLxxvr.
^cnnaem»
jntergroen ^^ceft bacromme bien ttaem/want ^^
biqft altqt fcboongrocn/cnbcctt vernaert lemmet
^attvo?floftconbc.3rt(g^ticc^beetctSimonittm/ctt
^ .^^'^^«^rooocfitt£atq'n^tncnbeetetoocfBetafyliK^
ynbsp;faetfoe».
-ocr page 302-ïOmtcrgrumhceftbUbcccrt biefifn gants fat/cnbet: Bcctcntet fcct:
ongbcltjcB / maet: befe (Iin clcynbet: cnbc teccbet: / cnbc bliinen oner wtm
tet: verfcbenbegruen. iBd (Imycidcn heeft vtjf oft fcs/enbe fomtifts
opcB thten blabcre. iênbc tnjfcben bc blabcrBcns comen teebet: (leelBens
n?t/btcbtaghen fneewitte licucbloc?
men/aente (ten ghelqcB cleyn clodr^ Limonium. quot;rTmtcrgrom.
tcns oft t11eybloemBens.2tls bic ap
vallen/fovolgh^t baet: i:oot faet na/
batabjlt:ingeerteitbett:ccttfamê/alp
mentptoeft.
C tDintergt:oen wap inbe lombte in
onghebo wbe eerbe/ enbe fonberlinge
int wilbe/enbebaerom heetment wiU
bcBeete.
^entijt.
Dttcrttytblocytin:3nnio cnbeCfn^
lio/cnbelcncrt alfban ftn (act.
nlt;xmx ettbe compUpic*
tPintergroen is btooghe tot inbeit
berben graet/enbe bat ts lichtelicBom
mercBcn aenjtfiten fmaecB.ïüant be
blaberen enbe bat faet trecBen per te
(amen.
enbevToetcft'tt^e.
^ DatfactvanXOintcrgrocngepoo
ten/enbc in wtfn ghebtoncBcn/is goct
voot be ghenc bic ben loop bes bnycr cnbc bat roobc mclijoen hebben^
Act popt ber vton wen maentponbe.De blabcre hebben gel^Bc crach^
enbe wercBinghe/ vomt als (n in wqn ghefobcn fqn / cnbc ghebtoncBert
tvotben/ fo h^yl^»^ gencpn pi alle wonben enbe qnctfuren van btty
tencnbcvartbinncn.Bii'ghenefenoocBalbcrhanbeghcfwecr/vlcerf
tien enbe ppelen / alfmenp hiermebe wafcht/op bat cruyt btoocht / pu^^
nert5ecrt/enbcbaertnProyt.DatcruytgheneePalberhanbcvlccrattcn/
alfmenttevotengroenPootenbcbaerop leyt.3nfnmma/bc
gqns maBcn van befen cruybe/tn witten wqn ghefobcn/ een heylfantett
wonben btancB/en ptincipalicr als fq girootc BenicBcl / Icuwcn voet/
2lgrimonie/PennincBcruyt/enbenatertongefBenbaerï=
bt) nemen/enbe baertoe boen.
£(Xp. CLXXVIL
^ennaem.
21nbsp;(Do«e oft BDoobeHctcl/bic weide mm oocBBatittctcl
ttoempt/wotbt vatt piiitio gbebeetcitSamium/cttbc bt
Ott (ctt tifbeit Xgt;:tica iitcrs/citbe moxtm/ b wcld een 00z
fah is vatt blt;treit ttaem itt Bt)yt(^e.iêttbe beetet baer^
om alfo/tvatit be blaberctt (qtt ^eel boot/ettbc (q eit ber^
nettoftm(ldeiimemattbettbiefcaetit:uei:t.
^act: (qtt b:q gbe(lecbtett ofi maniem van Bootte neteleit. ^eevße
gbe(lecbtc bec(t wittc blocmett/ettbc bit is ptittcipalid bat trcc^tc
minm* Bat ttvccbc ^ecft gb^cl blocmctt / cttbc bat berbe becft pnt::^
pttrbmyttc blocmctt.^fitbc blabetrcttctt is gb^cttfottbcrlingb^oft mct:^
cUiid ottbct:fcbecbt/ cttbc bacromme fo (iactt (q alle btqeottber ectt (tg«
rcbegrcpctt.
iaetfoen.
Bc blaberctt vattbe boottc tlctelettctt (Iittbett ^eetettoft berttcttbeit
«^ecbtc Hctelctt ttietfeer ottgelqd/maer ttoc^tatts fq' fq'tt cleyttber / rotttj^
ommc gbdertelt / cttbc ood eett tve?
tticb Witter / Cttbc (q ctt bcrttctt ttiet. Lamium» ^oouc netelen,
oarctt (ïcel isvierca»tidgt;/t:iitgfom^
ttte bedccbt met voittc / gede / op ptics
ptirbmyne bloemert. i^itbeals bieaf
Valien/foo leneren(q fwert (aet. Be
woztd is veeplacbtid)^ 3Dat gantp
crnyt bceft ccttctt perdctt med.
^Uetfe fyict^ct wfltn^e.
^efc netelen Waffen oueral aenbê
wcdvcnbebtïbetuyttett.
^entiit.
Bebooue Uctclctt blo^n vanben
nieyaenbcn gbebeelcn «Omer bOs^
re/enbcfonberlingbebewt'tteettbebe
purpurbmyttc.
^(tetter cttbc complete.,
^«boone netelenfi]n werm cnbc
btoogbejelqdalsbeanbergcflacfof
tcttvattnetclctt.nbsp;^ ' ^
£t;ac(;tcnbcopcmttc.
2gt;ie blaberctt vattbc boouctTctcf
Wfdgt;eybm en verteerm alberlgt;anbe
UM
Sörtn^la«»nbsp;CLXXVIIU
s Sbtfwel/cwppen/dwen/ewb'botfwop
/ tct oDbmticceicyt/ oftbactop binbt. Bew.ö»0l)cnocmb« «etetog^-
4 b bjooV ettbe gl,ep«toeri$eettßrtb«/g^emfet» be
^enndcm.
£a8 hectmettm (Sztccp cnbc£«tqn timmlznbtb^
bootcornpthctbamt fommtgheUcbmm
nm bieten.
^actfocn.
^ ^ riasbcefrccitcit (ïcclbi'c is tccbcr/cnbc ts mct
lc/Utt^ettbefcbcrpcWabct:tctt8bcclecbt.3ntropv^^^^
rcrtrcbVottcltcbtblAUwe blocmeit^
i:onbc èttoppcéctts oft boUctcns/b Aci;
inttc ley t cAcl/bîuytt/bicct fact.
^UecfcfijnbetîWfrm^e^
faeyt mcttbttetrol op bat
velbt. maet: lgt;ct wafighw««
tc cttbcfaccbtcect:bc.nocbtati8i8bct
bctt vclbc quact cttbc fcbabcltcB/ alföo
oocbepoctcï)crgiltttsbact:afgcfct:c.
ttctt heeft.
^nbsp;^Ctttijt.
^At Ïgt;la8 woïbt tttbett Bomet:
bloeytiitju.
mat;.
telï$atteteltibett/eet:battetbAettoeco.
met bm^nUnwaet cnboecBbAct:.
AfmAcct.nbsp;, ,
mtuet^enbecomple^ïe.
weep ghevfeert tttbc mebtctiitc/ettbc
is wetm ittbett cctpett grAct/enbe mtb
bclmattcb oft ghetempert ittvochti.
cheytcttbcb:oo«^te.
Cmchtenbeopwtt'e. ......
2?At riAafact heep cwcht cnbc wetrcBtttgh«
-ocr page 305-^att^ka.nbsp;clxxviil
»^erfacchtct ettbe boet t^erbtvqneitalbetbrtfibegbeheitctt
ötttrett/^fJ m water/huemd ettbe olte ghefobett is/eitbe ttt ntaittetre van
^^^ t^eiröttïfcalbetrhattbe rledeit ett.
^.If^ftv! ^^^^^^fweertngbeitotttreittbettooteit/eitbevet:.--
^«»»«cctlttfïtotbattiatuetrlicBtvercf V«itttttittte7aip'
maecteitbebatgbegetett.DitfaetbeyIt/geit^^
^erd)etrpettjgel8MTmeeueitveel25.ct:^^
cttbebaeropleyt. Wajttfxhbatycmanbtin rmtberitieitofttttbeitioc
bergbcquerflware/^efallquMfieb
^bermaghettcontratrte/betbelebtbebtgePie/eitOemaectveel^^^^^^
Datfap vatibttlaet/itiaectrcbet-pgbefid^te. ^etistvtiteitteitbegoetitt i-
watet:ertbeoheghefobeittotgherweet:be8h«l8/aIftitettba^
Cmiamp;l: ^^l^i^ect rtt'p aIbWnbe bmS .
ws/boot «ett / eitbe biernhelqcBc bmgbeit
»netbcwottdvaitwilbeCucottttttcrett/eftbcbatb«cropleyt.3it^ '
Sbcfobeit/ettbebietvonbettbaetrtitebe gblt;WAf|cbeit/|b ptefertteretbie
^«etfwrett bat (q ttiet ett vetruttylett oft ittttetvaerts ett eteit.
CLXXIX.
3t ^^ettercrttytheetmeit oocB Bteeitlettercrttyt/baeroiti
^atttteitt ghemeyttlicB itt biepe coube foittcynen/botit^
I putteit enbe fieenrootfen vinbt. Jn (Bzkcp enbe tatiin
beetet^icl)en/enbetBbet:2(potere6epattca.Deootfai
fnbsp;^faetfoen.
Cr«quot; blnber^^^^^^^^^^ gbdqdfale fchtibben oft vtfd,rcbdlm
ft^ groent r^^nbsp;^nbsp;ft» op btquot; eelt
gt^oen/enbeop bteanber ftbe btnynachtich. (Dnbel: be Lberen
waffen
-ocr page 306-mnümmupt
JiXefÄÄ
pUttm^nbsp;Liehen. Cautxvnyu
^n3milt;gt; cnbc ^wlto (ictmmt aU
bttö geformeert mct fitte trabc^ctts oft
(icmfcttsfiacttwaflctt.
Bit crnyt 16 cOtttcttbcbzoogcvÄtt
natiicrc/alfo wibAt gcttOccbfaemltcB
ittbcttlatqttfcbett^et^bano vcrclacpt
bcbbctt.
etcctticttcwmyt gruen gb^Poojj
tctt/cn oner bc wottbctt gbeley t / jiclpt
bat bloct/enbcblufl aUc OttttAtucrUi«
bïttc»3nbcfcr niamcrc woibct ooc gc
(ïootcn/ cn men firqdct op quAbc ruy
btcbeyt.metbwemc^0b«tcmpertenbe
g^eprdctt/fowbn'ttetbequabeverf
ive Cttbe coluecbergeetttrebtebegeeU
Icclc va\kn%t vcrbfift oocB alberley pkcfett beeile/alfmm
baermebe bcfiru'ct.
clxxx.
^ennaem*
i^tttammctt mercnrrnel wott vatt fommi'gbctt tllerc«^
rms cruyt gbebeetert.3nlt;H:iecvbeetet£itt0$0Pt8/ettbeJjj
iatqtt tnercurtaUs. Mn bat bacromme/want ttiett l^r
battetlinercurmsgbeuonbcttfoubcbcbbctt.
BentUmettmercuriacUeoocto^^^
bett/tewctettbmattttelettenbcbwq«ett.etettbebbettgcettfot^berm
gbeonberfcbcct/banallccnttttfact. hoewel ttocbtatts batbc biat»^^
vattbmattnetcnïvatfwcrterfiïttbattbcblabcrcttvattbwqfrc«^
^^tecfoen.nbsp;.
mercurtael beeft blaberettg^efi'dbe groucBafite oft
-ocr page 307-^ »nactbcfefifitckyttbrn amp;tun (ïcclettbetrtcpfmsbcbbmvcclkbceerts
W tttttecf elctt/b«ee bie bUberett ngt;tngt;A(fett. Bat manndm bwe^t (ifn
laet bi be lebefetts oft f ttoopfetts/ettbe bat faet ie cottbt ettbe row/ altqt
^ïvcc Ctt twee greyttfctts gelqc als twee f uUef etts aett eett. tHaer bat fàet
^ Alt bwi)f f Ctt is vatt veel gteyttf ctts tfamett g^ebtottgett gelqcf als ceit
ytt btttyffctt. lt;€ttbc valt fottttqts fottber faet af* Be wottel is veefel^
^^ticb.Öclbctt wafï bit cruyt ^)OO0er ba« attber^alf fpattttc.
öcmercttrialettplattbtntcttittbebOttettettbeittbewqtt0lt;terbctt/als
^ctîvafettfî.eibcfaeycttbaerrelttettalleiaer/alfobatnîettremetw^^
^Wt0eroebettcttcattterplactfettbaerfqeetts0^)eplattt|t|ff.
^ett tiit
^ercttmercttriaellettcrtfqttcrttytitt2rtt0ttfïo.
2gt;emercttrialettfqttwcrtttettbebtW0eiitbetteerfïett0tract.
ssSgSSSSSS
t Ie enbe
-ocr page 308-^(tntamme AtecumeUnbsp;CLXXX^
»nou wctt gbcfuywcrt enbe öcrcyntcbt ftn / ingt;«e»:
baeii won / bat |ïi baerna een bocl)ter fullen mfm^n^
bmannetenmbefermanierêvfeert/batlMbanecnm
2Deraelqcteoperattefeytmettbatbatrapoocthebbenfo«bc/al|tbev^^^^
wen na baer fttynertttöe met flteten wqn bnnctcn. Ünbe bc blabcrc
olie enbe fout gefoben/ oft ro w met a$qn gegeten. 2(lfmenfe met
tnbe v;ouwclictbeyt boet/ fo btengen (ïf ben vrouwen baer maentf ton-
be / enbe loffen be feconbine. t)nt fap van tnercuriacl mbe oo:en
baen/b?engtbat gbeboot webcr. tgt;c blaberen lojfcn be v:me / enbe m»
ber bla(ègoet/al|iiten|è(ïootetenbcbaerop leyt. metmttadctnr
ben vcrteercn/cnbe fd?eyben be bloetfweeren en gefwel / alfmenfe 0roeI^
(ïootetettbebaeroplcyt.
CLXXXL
lt;Dofemar?nb«tmmm lt;0necr
»kofmarinue / enbe alfo noempt mem nod) mbe 2lpO
tcte.r)en:^oofemarqn/baerwib«raflcrmeu/wo;töe-
noemt^ofmarinuöco^ r^ r .nbsp;r
ronaria/baerombatbt
nocbbagelicpgebiuyct wottomcroo^
nenenbecranjfenbaermebete maBcn.nbsp;^
SDeootfaEeenberebenêvananberna^
men vinbiint fatqn.
^oofcmarqn beeft cleyn rqf-
tenö bic fqn met veel finalc/langc/cnbe j:
OP been |q'be ter cerben waertö wit / ennbsp;A:«
opt opperde (qbe feer gruen/ cn ftnbsp;fö W
tóXn noebenl^rctennte^.^
.. .. rr-.. m^t eert Uttel blawö
mm
ih'
■m
bloemen (Tin wit met een luttel blawö
ureXb^^tT^
baer cleyn fabcBen wt. Pie wottel m
fwert enbe veejêlacbticb^
^Uecfe fijnbet: ^vctfftn^e^
Bqonöfebtmcnben 2\00fcmarqrt
inbc bouen enbe in teylen.jn VxancU
rqcB m piouence/ BDaulpbi»^
gueboc wa jt bi fo oueruloebicb/ bat (i
mn^oofmxmiiunbsp;CLXXXh
€ mtvcrduelanbmgcmattbcrhoutcnbcmctt.
Ventile.
Ben Koofematqn lewcct (Tf it blocy fcl twcemacl mt mv / mbc Kenten
enbe mbcit 6ct:ft. i£nbe rtlföatt mach iyij vergäbe« wo;beit.
^(Xtmt enbe complewe.
KoofmArqttistvermcitbebtooge/Alfomeitmerctmbcbem'nbtacit
men fmaed/ettbc aen jqit operattc.
£m4)t enbe KvctcftVt^e;
^ ^oofemariinm water gefobert/enbe bes motgettsvtoccb/eermeitar
beytboct/baerafgebtottcBeit/geneejfibegeelf«cbt.3^ooremariifnfItyuert
citbe boet (cheyben/ettbe be cotruptic vetbwmeït. lgt;i geb?ant xoozt/
citbe bett rood baeraf inbe Beele oft mben nuefe ontfangen woit/fb is
goetvoo:benboe|i/enbebecat«rrenbiewtenboofbe comen.2(I(mert -
in tibe vatt pefïtlentie van Xoofemarqn eenen roocB maect binnen beit -
hnyfe/ fo verbtnft bi be qnabe locbt. Ben ^^oofemarq n (icrct bc beilfe.
ttcn enbe be (innctt/ enbe fonberlinge be memotie. is oocBgoet tot bc^ ^
nenbe enbe lamme leben.^i maect ben menfcbe tveberomme fptcBenbe. -
Ulaerallebit vootfcybe boet ptittcipalicBbat BttycBeroftCottferm/-
bie van 2\oofemarqtt bloemBetts g^emaect wott.
m Sottbtéout.
CLXXXIU
2tnbsp;Jt boomBen beet in ^atifn Jg^igitfïrnm/enbe fommige bec«
tent itt Dnytfcb tTÏOttbthontoft 2\tittwilghe. 6eti8 ittbc
2lp0te£e0ttbeBettt.
£ign(irnmi8eencleynboomPen/wiett8 blaberengbe.
l^ct jif ,1 t)cn blaberen vatt (Dlqf boom oft vatt lXgt;ilghe/ ettbe fif|aen al
nittwcetcgbcn cctt. Be blocmctt (ïfn fiteewit/bebbenbe cettcn (tercPcn
tuecÈ / enbe ft (iaen tc famc gcbtOttgctt gelif cB als btnyf Bette. iEnbc als
oteafvaUen/focomenbacrbe(ienbie(q'tteer(ïgroett/cnbewotbenbaer
»la fwert/cnbc (qn in alle manierett bett btnynett feer geltfcB.
^tgnjtrnm ts bonen int lant feer g^emeyn/ want bet wa|t tn alle beg^
gen en bagen/ enbe onermibs bien fo cn wotbet niet feer g^eacbt. j^gnbe
baecomme fo fcrifft X)crgtltns wcl / bat niemattt (qn fcboon witte wel^
ticcecnbc bloemBcns cn plncB/macr batmenfe laet afvallen/en nochtans
|o plnct men feer tteer(?cltcB bc 25:ombe(tett/bte bocb fwert ftfn.
s
Ii
Pein^''^^^^^^ mbe Jm^^nbe inben 6erft fo xcoibm (q'tt be^
5 q
Hatner
-ocr page 310-€ meuet: enbe complete.nbsp;Liguftrum, (OonUhonu
figwp wm «quot;^rt öctcmpctbc na
tttece cnbc compUrte/ want ccns bccls ^
t(i werm cnbc vocbtid) / cn ccns bccls
oocl conbt cnbcbtoogbß/sbeUi'd ab
wn fnlcr tn onfen Äatvi'nfcben boecl
i?anbc crnyben wtjt cnbc btcebt vcp
clact:tb«bbcn.
B Batjap van Itgufit» 18 goet voot
bc jcnn wen/tot bc tonctntrcn/ enbc tot
bcnvot(i.Batvootfeybefap geneeji
(cet:wclbc|wcct:tngbcnbe8 monbts/
cnbc van tg^emacbte. Bcfgcltf de vtV
tnyt bebben ood bc blaberen/al8 fq in
wqngbefobenoftgdnowt wotben.
tnen feyt/bat bejc bcjicn bc Iny fen vci;
btqnen. éigb^nejênben fpto w van
bebinnen enbeboenbeten. Bc bUbe«
ren gbenefen alberbanbe vcrbtanbtf
beyt/ al8 fïf gefiooten enbcbaerop ge^
ieytwotben.
m ikm Saenwt
CLXXXIIL
^cnmm.
(De bat bit crnybden/b weid wtf bier deyn tHacncrny t
noemen/in onben tiben gbebeeten beeft gbeweefi / bat ett
^ weet id ttod^ niet ten befïen/cn bacrom laten wi bat bi fn
nen gemeynê naem Innaria mino; blinen/ ter tif't toe bat
^^^ id oft yemant anbers ftnen rcd)ten naem vinben.
foo vcd^en wq wd/bat bit crnybden (gbeltf d al8 meer attbcre)ben
onben tHebici) n meefïers onbdent beeft gbewecfl.
^(tecfoen.
Clcyttmacncrnytb«^f^^^quot;^quot;^^»^^^»^M/biei8opbcybe fqben be^'
deebt mct fes oft f^nenrottbc blabcriens/gbefaetfoenecrt gbeficE eett
bert.ünbc bencbenonbcrbefcblabercnflnyptecncnanbcrcn (ieclwjt/
bien WAp een Inttd boogb^öp/^^^^ bonen beyltbii beminfommigbj
tadrlens/bicwddc bloemen enbc faet bmgben. Bic wottdbeep ^^^
veefdcn.
^kecfe fijnbet^ m^tmH.nbsp;.. _
BAtcleynmaencrnytenwajinietoneral/wantbetisinfommi^^^
2(
25 pUetfett v:eembt/ mbe 0lgt;emeyit!tcf Lunariaminor.Clcyttm^tettct^utf.
Uetet bem vmbctt op
bergbe»^
^entijt.
Bitcniybefêcomptwtmbcmey/
cnbeblqjttotm^ttmo/baemafovei:
b wq net/ enbe en wotbt niet meer g^e
nonben.
S^i't tTïaencrnyt i's xgt;lt;tn conbe enbe
btoog^e natnrc/ «Ifo bat blqct aen p
nen fmaecf.
(C £tlt;xé^t enbe tvet^cft'n^e.
Be blaberen gbencjèn enbe beylcn
be wonbcn/alpncn btc (ïootet cnbc
bacrop leyt. Bt} (ïoppen bc (iccte ber
vton wen/enbe Ibnberltng^cbcn tvit
tcnvloet/alö (q g^efoben (qn/enbe
gcbtottcf cn wo:beit.Be 2(lc^imt(ien
bcbtqncn met befen crnybe oocf ^aer
anentnerc.
(ni^epemu|)t.£«P
^ennaem.
i^percrnyt^gt;eetettn(0ti'ec!cenbefatqn^epibt'nm/en^ï
'be btï onfen tt(ben ptperttts. Hoc^tans en tpm'etbat
crnyt/bwelcf piinins ptpersttm noempt/ alfo wtïbtcc
beropftnllebcbaeraf gcfcreuen Rebben. Bommtgbc
. - _ beetenbttcrnytKapbannm/ombat(r|nblaberctjben
pc^abiïsgbelqcf ftn/alfoo m fnlcfs bieeber int £atiïn verclaert
bebben.
Êaetfoen.nbsp;„ , ^
Pepercrityt^ecftccncn ronben (leel/bte isfomtiits twee ellm lancf.
Btïnblabcrcnftinbcn tawtvcr blabercnnict ongbdncf/maer (lyqit
wcccf cr cnbc grooter/ronbtfomme abef ertelt/ cnbc bebbcij eenen fcber^
pcnfmaccf g^elqcf al8 Peper. (Dp ftnen (ï«l wa(fcn veel cleyn witte
bloemfctt8/cttbcal8bieafvallett/focomptbaercleynfabefen.Sgt;ewot
teltölancfcnbeflecbt.
^Ueefe fijnbet^ m^tm^^
Pepercrnytplantmeninbe^onen/enbcwaer battet eens ffatgw^/
bacrencanmentnietwelverbtinen.
5 id
-ocr page 312-mn^tptrnm*nbsp;€(xp. clxxxiiiu
€nbsp;^entijc.nbsp;Lepidium. pcpcvcmyt.
Batpcpcrcrttytbtaccbtblocyfclm
^wrtto «tbc^ttUo/wbc bmm fo Uwe ^
\
vj A
Batpepeccrttytiö wermmbc vkt
bmseaet/gdqcf Als 6offct:flê/mace
en 18 niet fo btoog^e.
£mcf)C mbeinoe^cftn^e^
Ö Pepet:ccnyt0bebmyctmen fcecmet
(ónt enbe om peM te maBcmBe
blabeec vfèert men wtwenbicb/want
ftjqttf^erp/enbe ft eten inwaeets/
«Ifmenfe jlootet enbe baeeop leyt.pe^
peirccnyt gepooten met2ll4ntwottele
op be bnepe geleyt ft'nbe / enbe b«t een
Vierenbeel van een v:e baerop late lig^
gen / bat brftet cleyn blaberf ens / cnbc
beneemptbc pine van Bciatica. Bep
gelqcr boctet oocE alfment op be miltc
leyt* èet verbtqft ooc allcr^anbc pla^
cfen wtcn aenficbte/ enbe aen bes men
j^enlqf/alfmentbaeropleyt/noc^tana fo bqtet eerfi enbe eet batvel
2tlfmenbeïvottel van befen crnybe aen ben Ms^angt/fobene^»
met cnbc verb:iïft(ïbepinebertanbemiSnbeinfnmma/bet^)eeftbiïnlt;»
alle alfnlcBen operatie gbelqcB als be ^of ferffc.
CLXXXV^
!3eit naem.
iSfcbloemenbeetmentPittcBpOKfelbloemen/baeront
bat(ê inbe ©potcf ellc / bat is in ƒ ebmario/v:oe^ tvtcof
men. mennoemptfeoocf meertfebloemen/want intbc^quot;
ginfcl vanben tTTecrte laten ft ^)aer volcomelicf
_ , pbtaflns bcetetbefe fcboonelieflqcfc bloemen J^encoion/
piinins ^ectfc Diola alba/bat is te feggen/witte X^iolettc/om bes ïvi»^
bat ft' riechen g^eftcf als tHeertfe Violetten.
iaecfom.
2:gt;efe witte tUccrtfebloeme^ccft crnyt enbe blaberen g^elqtcïfloo^y
maer ft ftn teerbcr enbe faecbter / enbe ft' crnypen wt een wottcl / bi« ^^
eenen 2tyenyng^elqct Ben (ieclisronbt/bnnne/cnbebiefacbticb/^^^^
fpannelancÊ^Baerop waflenttvee oft bft'bloemen/bic ftn wit/en^e
Rebben eenenlieffelqceenrnecEgbeftce als meertfcberioletten/end^^
mi fflemfc6(oem.
Z
I-^ucoion-nbsp;Vi'olcE alba: folia cum femine.
TTtttc a:)ccw^blocmc. Witte ©potctcUc met \)lt;tcvhUbcvcn ettbe flt;tet.
^ bloemegbeliict wel eett belle oft cymbale/bebbettbc fesfcbetrpebingbcp
Betts/biejqitwtwettbicbmetgeelgcueitebtopBeitöbefptaeyt/maeirbitts
ttettiitbe bloeme vtitbtmeit itt elcBc bloeme fes copBeitsgeel als
Boffi:«ett/eitbebie(ïaettopcleyttebt«eyBeit8.2(l8bebloemè«ft?«llett/
go comett op tfopvaitbe (ïelett bolleBetts/bie ftitvattber grootte vatt
^ajelttoteit/eitbeftlqttgbeititltmetgeelrottbt/efp^
S9eli]ct eett8 beela geel ^of mopaetrtfaet.
©eXDitte ©potcBelbloeme xvafi gbeetnte ittbe lombte/iitboitcffetre
^lebtfeoocBiitbehottett.
^ ^nbsp;^entijt
ftnbsp;-^^ïfo biet: bottelt gbefeyt ia) comeit t'^ebm«^
. f ^^^ ^^^^^^ enbe compkpic.
wottel vartepotcBelbloemeit 4bPt:mgeet:t/ofttrecfette famtn/
$ tïq eitbe
-ocr page 314-CLXXXV.
licliö/mbcmcbtcqrtcrttctgbebcjicb^^
^ cnÄeercn/fomacbmc^
ren
tclctt/omonbc^
t4tt8/batrctcvotcn0b^fwyncrtfitt
CLXXXVI^
MitkncrnytWinmttpcnlaimlix^^^
owcrmib8bicttbcctcntbcfommtgcoocietcmr«ctjtt
bc2(potclc bcctmcntrniUum foUs. iênbc alle bcjc
mm fin befcn crnybc gcgcncn om fins fiets wiUc / wat
batfelttet8bßt^tgblt;^fic^lt;^löeenenPeen/eni8fcboottwit.
BatscaacbtcvanpecrlmÄ^stwccbcrb^
tcfönS^bermiancrnybc/Wettenbcblocmmb^
Lithofpermum fylueftre.
mn^ctümmpu Cap. c lxxx vi.
B shefcbeybcit / im faet ftttfe mcdcmbmn oitgb^qcB / watit bat fact mn
mm pcericttcwyt 18 effm/cael/cttbc wrt/maer tfact VAit wilt peer^
Uncmytte watgbenmpelt / mbc is vm am jtene gJ^îlxid tfaet vait g^e^
mcyn(D|lctttOttghegt;
Éaccfocn.
lattcBrnbcfchctp gelqcBbatloof
^'^«^^^»îfboomctt/mact: bcfc ßn langhepcttbcfcbcrpcr. H^eblabcrctt
bicbqbewoîtellîacit/bicliggb^itop betreecbcmBqittacteitcttbc (îe^^
leitmbactrjtt vccl fdymtîms glydvid alseert cleytt boomBeit. C«|fcheit
beftbt (îclcit cttbebcblabcceit/vittbtmeit (îecitacbticbfaet/citbcbatis
(C tonbt cttbc clcym gbdqcB aïs pccrlcit/alfo battec btq oft vict grcy itBms
mueit malcattbcrc waffctt/ maec baer te votcn |b btae^t bit crwy t clcy rt
Witte blocmtcits luttel oft vele.l?ie wonelvaubcpitccuybeiabuyteit
gattt8 rootacbttch/aitbers is ß fîecbt eitbe houbtacbtich.
ïpkecfebamwdfï.
Campeerlencruytfebtmen gh^meyulicB iubehoueit/hoewel uocb-
tatt8 hattet op fommige to w plaetfeu oocB vm hem (elueu wa(î. ^at
wilbe vittbt meit oueral in BDuytfchlant opt velbt enbe ittbett admn*
^enttjc.
öattainpeetlmcruytleuettflmbloeyfeliit^^^^
wtibebeghtttttebloeyeittttbeitmey/eiîbebloeytbtîiîabeitgantfeitBo
met:.meitvtttbtghemcyitltcealtiïtbatbloeyfeleitbet(^etbqmalcatîbe;=
t^eitfîaeube.
bnbsp;Q^acuet; enbe comple^tte.
SDat faet vm tïïilium folis vfeert meu inbev mebicqiten/etî tis werm
ettbebîoogl)e/alfowiîbatmetrebeiteitbewefeithebbeitittoitfeitiatqit
feheiî^erbario.
^itfaetb:eecBtbeit|leettberblafett/ettbelo(îbevtitte/alfmertbatpul
^ttjeertettbeiit wittett wtîitbtittcBt.t11ett machbat cruytoocB wclitt
^ater(tebett/citbaertttbabeit/opbatbepqttebaerboo:verfuetetwer;s
oe/eitbeopbatbevtqtteharettgaucBma^h^bbett.
(tttmcömtt sctp.cLxxxviL
^ennaem.
^beriet heetmeu int lt;0iiecr ettbe Zatm ly^ima^
chium / ettbe 5:y(îmaclgt;ia. Bommighe heeteit bit
cruyt Balicaria. ^ct heeft flfueu uaem vercregheit
mbettCom'ttce£y|îmacho. 3ube 2lpoteBett eitifi
ttietbetetit.
(Hheflach^-
-ocr page 316-BitctrttYtistwccbcrbanbc/bcettbccftSOubtgeeleblocmciVenwOrbt
Ottcmibö bteitgbeel lyfmadymnbsp;tgt;at anbet beeft btuyrt
Wóemen enbe Xgt;toletten/ enbe onetmtbs bten fo wotbet btnyn £y |tm ƒ
chieabebeeten.tTraet: van befen tween te bte gb«l%P»nacbiebebe|te
omt^ber mebtat'tten te vfetren. Bebtnytt^ypmacbte ie oocl tweeber^
Lnbe/alfowifeggb^ttfnUenaljlpaeöeeft-Batonbecfcbeebtvanbefe
tweegb^flacbtettvanctnybenfnUenwibict^tt^beterveirclatren.
ïfaecfoen.
(C Beöeel£y|tittAcbiabeeft|lelenbiefiïntweeenenbooöeoftland/m^
befïïfört sbe^itbtenberow. eqtt blabetren fiin wat bteeber banber
bmvtte/ettbegbeliïclenbiinabenloonevanbeewaïnwottey
ftaen fomtqte bu] oft viet: enbe twee tegb^» malcanbet^en / enbe trec^
Eenreei:tefamett.Be bloemen fin gb^^V^tt^^^tt^^bben gbeenenrnecf/
fö waffen int oppetrfie fop vanben (Iele / enbe baerwt comett ironoe
dreynlenegbeficlaleCotianbetr/enbe fiabfirittgereninben fma^^^^^^^
B^wottel V ibbertbi'et: enbe baet:/enbe fibrettgt
eenennbsp;«'«P o^cB twee ellen boogbe/»«jer fin b aberen fttt
rmaelber/fcberper enbe fwcrtei: / enbe ft fin ben migben bl^^
g^efictéetb;aecbtfcboonbtnynbloemen/geficBalebtnynX)ilieren-
Lyfimachium» :ÖnïynTrcbertct. Lyfimachialutca. (DccTOcbcrtcf^
-ocr page 317-iiöitnsgebm'cf^nbsp;clxxxvii.
^ttbcalsbcrcafmnm/fovolghmbaeclaitghcroomchtt'gc
»«♦De wottel 18 mfclachttcb^
^kecfc^aevbettvdfltn^e.
25cybc Zyfitrndym wafleit opnbsp;plaetfcit/«ctt bett wa^
tcrcant/bacr be ÏPilgheit (ïaett.
Eendje.
@tbloeyettin3tttttoettbegt;lto/ettbeptmlt;:!paU'cB begh^^l lyfm(t^
lt;ht«.2gt;eB:uyttebttertfchiertotmbcit6epft.
^te mtmt enbe comple^we.
Beybe befecmybett/ghemerctbatfefeet:ab|lrmgc«»/fobtooge»fi|
OOcB foitber eettich bqteit.
^nbsp;Cmc^cenbeopemete.
Dat fap wt be blabereit gcbo wt en gebtoitcBett / fïopt bat bloet|poti.
weit/enbe alfmettt in eett dyflme mgeeft / fo gbenefet bat root mdijoen.
Dejgheltf cl boeit oodfbc blabcreitmivqtt öbefobeitcnbe gcbtoncBeit.
Dat cruyt gh^fiooteu/ eitbe op be vtou wdidbey t gbeleyt/o p wolle/op
cottoeit iit bat fap geitet/eitbe wber vtou wett fcbamelbeyt gbebaeit/ptlt
bat bloebeit ber fduer/eitbe boet bat ceflerê^^tlfment op be wonbeu leyt/
fo fulleitftophoubeitratt bloebeit. iêeneit roocB ghemaect van befen
cruybenabattetgbebtoocbti8/verbtt]ftbettateretteitbe|Iangl)eit/ettbe
boot oocEbe muefieu/muggeit en vliegeit.
mêafmpoot
^ennaem^
2(feitpoot wott fom
mige£atteBett8 gebee^
itett/vaitwegheu ftïtts
' bloeyfds / b wdcB eeuê
. quot; ^afmvoaoftbtXViU
She^tteBctt8mbe:5:ettteit gbelqcBis.
Jtt ©tjecp beetet lagopus / eube iit
-^«tqtt^epotmus pes. Bq Ottfett tq.
^^eetmentCrmitaa/oftCrtfolium
^(tecfoen.
6afenpöotBetts beep eeiteit roitbeit
Sbebaytbeitfled.Deblabereit jqitbe
S^^emeyit Clauereu feer ghdqct 6et
»«»eret fqit faet in gants witte enbe
gbebayti=
-ocr page 318-B gbe^aytbecattcïciis/bcwclcfcccnm^jarettpootsbcîiîcBwoîtd
iô cUyrt entgt;ç
gplaccfcbaetJeKvalt.
i^Ajêrtpootfmô mt co;ctt/ettbç mbe ^Ottcit.
Ventile.
2)ecAtteBe»ôbloeyettmec(îm3itntoenbe2(ugtt(îo.
6Afenpootfettö b:ood)t (m/alfo mm mztdtn mad) am fm cvad)^
igafettpootf eus in roobeit wiin g\}efotgt;m ettbe g^jebtoitcBeit / ts tvt^
ftemettbegoetombett loop bes bitycp/ettbc bat roobe melt$oeit teboctt
ceflTereit^^Sttbebett g^cttettbtebefèbtcôofîcottrcbcbbett/bîettralmeit»:
mett»ateringbeuctt.rCgt;aertraBebatyematîbtftmrd)amelbeytgeft»ol^
lettware/btefalbitcrwytbaeraettbatîg^ettofîlcggbett/foofalbatsçe^
(ii?dver0aett.
M ^ctôemtjttôoom.
clxxxix.
^ettnaem.
jÊgfm boom ^eetet lit lt;5ttec^eitbe J^atqit iatijc/enbetit
fommig^e 2lpotefen wott J^arga g^e^eeteit.
iiacefoen.
iart'jc 18 eetteit S)cititenboom met feer otigdifcf/mact:
bti8bicfer/ehbe(qttfcb0t(fei800chffmberenglatter.
^^blaberettfttt ge^ac^elt bititagdiïcf eetteit cam/bief ettbeitabit s^:»^
@qft bout laet bem gcerite bitygcit/ciï tts rootacbticb. ÏOt befett bootî»
compt berfî/ bat is van coluer gdvjcf buemcf/ettbe taey/mbe won nn^
mcrmccrbicfe» Bit vercooptmettmbc2lpotefettoucral voot Cerbcn^
ttïrt/eube ft beeteu bat (Slotet. ^£nbe bieit uaem is bem baerom gl)C0be
ue»/ombatbeuboom£articoft£oticfbeet-^ettoptecbtetttCerbcrtttîî
iswit/cubcdaergducBalsglas/eitbebeefteeneitgoebeitruecf/airott^tî
fulcr irtt verdaert bebben in onfett tatiinfâ)m ^evbario.
^nbsp;paecreftjnbetîWfittt^fte.
Befen boom en tt?a(î niet oucraU^t ts feer otteruloebicb inbe eieP^/
airobatmeninbatlantbe(îouenmetbtentgt;outeafrdgt;uttcteiîbebcfcbr^
Be Bootlud)tigbe i^oocbS^ebotcn rgt;Ot|î / enbe ^eere mat c^gracr
lt;8eotgctc^mitrtgenabige6eet'ebeeftvcdvanbereboonîcnna(D«^
bacbboenvoetcn/ombicalbaerin(ï]nl)ouenteplanten/waera|'gt;P^^^'
cenenbierteCubin0ertgberonben^)eeft^
Smtije.
Berenboomettbtacdgt;tg^eenbloeyfel/maei:Wfwilt/enbebaernAbe
gittt^tswentcwotben.nbsp;^
-ocr page 319-fctt boom abflmgmn eitbe mcUn tc
r«mc0clqcCaÏ8S)mttco(tpccBboom.
^(^md^unbcopmttc.
ö^ttfcbotlfepootmeit/mbc (ifis
goetvoot bcghmcbiecettmblicBecirö
bebbeitvaitirqbcit/cttbe ghettecfïop^
wtqumghcbcr htiyt/mbe
SWttbcvcirbwttbtbeyt/alfmcittmet
^tba rgyrmm/ op fc^wym vait pi»«:
wbewieroocBbacroplcyj/opbamit
proyt.tlt;BcPooteii weprtbe mct f^oc^
maters pvmpl/p) bcylt fqbe vlccra:^
tiettbietgt;oo:töctett.2tIpneitbmmtt
ö wm vait bep« photffe« ccrtcnrooct
mn Ottbcr maect/p) iaechthibe pcoit
bitte ap)3tt water ghepgt;bett ettbe g^ef
btottctett/ popt p bett loop bes bttycp/
ettbelopbe viitte. Bijftt blaberettg^e
ftootett wepttbe/verfwetettbeotttPe:^
Vi.,nbsp;/ alfmettp baerop leyt.
^tboen bett weebom ettbe pq»e ber
Jattbettcejprett/alf^ttppootet/enbeirtajqttpebet/ettbebatwermm^
öettmottbtbOttbt.©qttberpmaectweectettberaecbt/bettgt;erwermt/
boet(cbeybett/ettbebetPtyttertJ2tipi^^^^^
Sbeltictalseettiglectttarie ittg^ettome« wottroot^em plwett/oftmet
^ttettict/foipgoetvootbeghettebieh^
r^hotpicheyt/
eoomboeM^etts goet tot weebomettbe pqrn ittbe ftbett/alfmettt
|trqct^^eblaberetthebbetteettpgt;ttberlittgbecrachtomwott
betttebeylett/ooctpgt;i8bathersgoettotalle
»»Ottbeitvattbitttte».
Z (T^f^ iaiifrcbeetmcoodCottpU'cbegrcytt/oftmocbercruyt/
\ oft èucttidbloeme. 3» (gwccrbeetmenbit awytuiew
lnbsp;tnclipbyllOtt / mbc in Um 2(pm(ïi'itnv
^ crtbc Citcago. ^nbcr 2tpotclc» \)(iitmmt tUcUfla. ü«^
-nbsp;/ bcbecftallcbcfcttamcttbacrommc/ombatbcBycnccit
fonbcdmgbclicfbccttbcbcgccrtctotbttcmytb^bbctt/cnbcbatbw«^»«^
baccwtfuygbcit. 6eflacl^t.nbsp;^
mcitvrnbtbq onfen tijbcntwcc mam'crcnoft g^cflacbtcn vanme^^
25 It jfc. Bat ccn ^twtcnnatm^nbsp;Citroenen / enbe bat iƒ
(bnber t wnfel bat optecbt melifla.Bat anber riect oocl/maer met Uct^
lid/want tie cenen vteemben rned / fcbtcr gbelif cl (land van wantlny
. fcn/cnbcbacromfo wotbctoocWanbtlnyfcrnytgbcbecten. 6ctmtö
'ttictberccbtcmeli|fa.rCgt;antbeByencnlgt;ebbenbaernietfovcelmcbetc
bocnals metbcer(lc/bwtófo liefltfclcnmc^eeft/bat o^^^^^^
^cai^r^crafccncngoc^nrnécFbc^^nbsp;^
Ê^tfoen. ^ ^ ^' .
meU'ffebceft (ïelen enbcblaberenbie fi'nben ewcrten 2tnbo:cn g^e
mnmam^nbsp;CXC.
tebecAttbc ood niet fo ro w / enbe bebben eenen Ucflnden wed gbe.
locale (Litroenappelen. DeWoernrnJMnbsp;De woud is bed
gecbt enbebonbtacbticb. Dat ÏPanbtlnyfcrnyt beeft eenen viercanten
Peel/bie^r8eeneneland.0qnblaberen|i|'ttbebl^
quot;'l^lt;^;0^^Hd/macrnietfogroot/enfi|bebbeneencnvteembenrned/
^ s r^r^ ^^»btlnyfen. Ö^Joemm bic ivaffcn ronbtfom ben flccl/
cttDc tgn wtt oft bleecBgccï^aenbein deyn bnyfacns/cnbc baerinne
vcr04bcrtb^namae!8batbloeyfdv4nbcn|abc/enbebiti8clcynbcr
oan tf act va 2fedcye. Bqn ïvo?td beeft veel fïibtvottclBene al boo:een/
enbe bic vUcbden bier cnbc baer in beerbe/gbdqd al8 be Hetdc.
O Datcerfic gbeflacbtcnbc opiecbte mdiffa oft Conftlic bc grcynen
jvaftnietopalleplactfemmenvinbctinfommigcboffen.DatiPant.
Inyfcrnyt vmbtmen oneral inbe bonen.
^mcijt.
3n 3nnio enbe CJnlio bloeyen beybe befe gcflacbtcn van mclifTc.
.Q)te ndtuev enbe cmpkn^,
Weliffai8heetittbenttveebengraet/enbéb;oogheittbeitcerften.
lentvimbcflrdcn/fiingocttcgentbiitettvanflangen/enbeanberve^^^
lPi^btertc«Datccnytftebtmen/enbemettbaebtbev:onivcn^a^^^
oenen baermebe/ fo crqgcn bc v:on wen baer macntfïonbe|Dat water
baerbitcrnytingcfobeni8/boetbepinebertanbenceffercn/alfmcnbatVc^t^.4^^^^^^
mbenmontbonbyDitcrnytvfeertmeninbedyfiericn/alayemantbat-----v
toobcmeli5oenlgt;eeft. ^abbeyemant ventfnighe campinoelienghden/
oicfaivanbefencr»ybeb:ittden.2tl8yemanbt (qnenabemnietencan -
iclcctnacic maf'm. «ntVM/tSoHoftvtot^tooHOMSA^t^^M««.^*« Aiofo^i.
cniticctnarie maBen. Die blaberen vertecrenbecroppen cnbc dieren/-
«Mmcnfc met font mengt enbe (iootet/cnbc baerop leyt. @i verfneten be ^
iT^t:eyn|3lfmettbcBieco:«ettmetbefencr«ybewi#/focttvliegbett
cHt^STs!quot; wccbpflö yemant vanbeByen gbcflcBen is/bic fal van bit
wanttecrmcnbitcrnytvfccrt/battetgoebejïnnen
maect/enbegoebeli^tebtoomcn.
Ti q VanVitt^^
7L
■ w
rencM wafï oneral inbe ^onen/al
baermentplanbt.Bicomptoocvan ^^^
jilfe in ongbebo wbe plaetfcn/g^elqcE
alebcBillc.
^entijt.
3Dergt;cttcMblocyt in::funiocfï::fu^
lio/ia bqna ben gantfcn Bomer tot m
buerenbe/enbc cn bebcrft niet ^acfl/ al
foo bat eenrenc^lwottele welt^ien
rgt;encBeli8 werm inbenberben graebt/enbe btoog^^e inben eerfl^rt^
BerebenebebbenwiintiAtqnvcrclacrt.
2(18 be vtonwcn VmcUctnyt etcn/fo crqgen fïf ved mdc^r/ enbebej^
g^clifcr boet oocE rgt;cncf dfact m wqn g^efobcn enbe gebtonc^enrr^^
cruytgl)cfoben/cnbeoncrgbel^y^/ïöS^ettotalberbanbcgbettcecit^e^
meren cnbeblafen/betloflberufne/l)etbclptbegbcncbiet?anflan^^^^^^
g^ebctenfqn.6etbtcngtbentgt;touwen l^aermaentfïonbc. Befgb«^^^^^
boetoocfbatfaet.Bewo;td0befïooten/enbemet^uemce0^gt;eme^s^^
Cap. cxcrgt;
iSiicM woum (Hn'cc^:i11rtratb:0tt/ettbcm latiin jc^»
m'culumnbsp;/ enbe alfo becttnem nocl? inber
tcfe.pe ooxfahn enbe rebenen vm bcfe namen flaen mt
£attjnverdaertgt;
,nbsp;^actfocm
rcncïérbecfteenenrottbenfiecl bie ie binnen genult met bolcft locbt
mard)/enbc crqcbtioncturcncnbc^noopmgclqcB ale^ict.@ommi^
0bevanbcfcfïelcnwajrcnmatt8lcngbeboogbc/^)cbbenbeveelrtieoft
tacBcntcrrqbert.B::gt;ebuytcnflcfcbclpe
oftfcbo#ie0roctt*Beblabe^fi1rt Fccmculum. VcndcU
ben manttcfenvan2(ucroöne gclqcf/nbsp;''
maer fvi (qnlangbet^enbc weccEcr/en^s
bebibbcneencttJ^qcfenrnecE« (Dp
be|ïclenï^encrooncrt/bïëfqnb:cet
enberonbt/enbebatbloeyfeU^beeU
2tlöbeblocmen vergacn/fo compt bat
flccbt / cnbc b«amp;5Anen feeniK
tmtmcï.
^plaecfcfijnbet^iooallln^^c.
4nbsp;CXCIL
^cnmm.
fmttrtcmtTiflcIUblqVnbsp;^^
IV, li'®'!?* «wëebct^anbc/tflm cttbe
roiiöt. öct«mmei60öct)tq0:l)(»ttb«.
ßnmdanamp;erOTttt«!«
öctrettpgnc^bcgwpeit. Satcctrfte
ruetrtoodbatcrimfdbmitmsUfMBcIvoît^^
c^mpl^bettJBatcruytmbcfcrmante^^^nbsp;—^
mac^mwwcirtoctten CoSS /
-ocr page 324-Mclaiithium akerum Damafccnuuocatu. Cuminum fylucftrea^terum.
BxtmziZotianUv.nbsp;irtlbenftvcmnCourtn^ctr,
C héhm hem bcit mm gcgcweit ©wert Cotwttber. ^e wilbe p^c Ic
wott van fommtgenbsp;bloemgheh^^^^^^
bloemeccnrAbeeenfeergheUlcBiö. mach ooct welwilben fwerteff
Cotmnbecheeten.
^(teefoen.
^at eerße enbe tweebe gcflacbte vm nigelle beeft blabertens bie jifit
flccloueit gelqct als t^ixymnhmd/oft Snttwe tecre/ maec |i ftn gruen^
Ltr Den ßeel is teebci: / bebbenbe veel tac^Bens / en_^erop wajjeti^it^
Ä AttS bl^mBens / eld mct vqf blaberen. iênbc bit wo:ben boUctcn^
SWFfeö^l^» onberfcbeyben/ en bonen op elct fincf oft beel pact
emfSU
gS^ctfeerweU |?at berbe tam gbepecbtc/alfowi bier boumge^
feytbebben/iö een feer lupicbnbsp;becpfclgt;oon groen tc^
lengelqctbenXgt;encBel. ^etb^^f^ fmaelbcrblabercnbartbetweceer|w
enbebtcftnbenX)citceelopiDifleitietongbelqct. Jnt opperPc walF
ivitacbtigeblaw bloemen/ bie bebben oocB vqf blaberen/ enbe\ip
ft'cB een rabeEen/enbebacrwt comen ooct boUetens/ enbe bie ft^f ^^
ter ban be twee eei-pe/cnbc ft' ft n met fes puctcn onberfcl)eyben.3rt^^^
PitcB leyt bat faet in o;bmancie op malcanberen / gbelqct als
mnm^dk.nbsp;cxcih
wafi fomtqts twee fpanmn hooge. bkbedens ftit beit vootg^c
ttoembm becbm tammm g^eflecbte fccc gbelqd/ fd?erp enbe gedonen/
enbe «fcbvecwicb gtnen.De bloemen van befen gefleckte fin ben root?
ghenoemben watgdqd/maet: niet fo b!aw. Dat boUeHen van befen ge^
^JIPw bonen vqff^^^^
fnbsp;huyfBens baer bat faet in leyt/ enbe bat beeft ooc eenen
IteffeliicBenrnecf.nbsp;-
öe tamme Htgdlen planbtmen inbe bonen/ anbers en comen fq niet
voott van baer félnen. Dat wilbe wafl ongbcpknt van i?em feluen int
cotenenbet?tndgt;ten/gbdqcBal8in2\oggbe/Cct'we/0peltecjtbelt;S^er==
(te^Hocbtans fo en wotbet niet onerai gbenonben.
^nbsp;S^CiUije.
B5etammebloeyeningt;ttioettbegt;lio/gbelqcBal8battrabc. Dat
faet wott rqp m 3nlio enbe 2tng«po.
Beybe Higdlen tam enbe wilbt / fifn wenn enbe b:oogl}e inben bet=j
bengraebt.
£ué/tcnhcomatit
öat faet vanbe Higellen gbe|lootenmetOiievanbIawldien/enbe
opt voothooft gcff tref en / vecfuetct be pinc enbe weebom int boofl:.
mentmbennnefeboet/foijlgocttegcttfnotennsbebieeerfibegü^^
a$qrt fïrqctmertt op bc fptoeten / pkd?en enbe vlect'eir / enbe bet verteeret
gbcfagt;el/enbe albecbanbe berbe fweerenJ|2nfmen be ertcroogen met een exb^ic^.^
mes ronbrfomme oplicbt / enbe bit faet in ouben wiin te weycBe gbdeytnbsp;'
^ ITinbc baerop leyt/fo trect bit faet be crteroogt)en wte^lfmen bit faet in
ï)?ater cnbc a$qn fiebt/enbe inben monbt l)oubet/ fo vergaetben tanbt^
Kveer baermebe.2llfment in water gefoben beeff/enbe ontrent be nand ^
nrqct/fo verbtinet be wotmcn wten Iq'ne.^et geneefi ben fnof/alfntent
nootet/ cnbc in een fqben oft Iqnen boecrBen binbt / enbe baeraen riecBt.
bn faet in wqn gbefoben wott/enbc men ved bagben vernolgcnbs
baeraf btinct/fo btenget ben vton wen hacr maent/bet lo ji be vtif nc/ en
maect ved mdc^ gt; befei: manieren i(l oocB goet gbebtoncBen ben gl)e.
nenbïccottvanabemfTfn. ^et isoocBgoet ccnbtacbma fwaeriinva;^
/ alberbanbe veninicb gbebierte. tHet fqnctt .
rpoce/alfmcntbcrnt/foveibtqfnnenbejlangen-maermcnjalvan ^^^^
|en jabe met tc ved vfercn/want bet nt ocbt ^»bc binber boeit/ bet -
maect ved winbts.Dat faetgbcBnawt/gbenccflbc fweeriit^
gbenbmnen ben monbt. @qnen roocB verbtqft
bevloeyen/enbemne|ienoftmnggen.
^nbsp;CXCUh
^cnttaemgt;nbsp;,,
Xet/tgt;at fiilbij itt onfinUmfd^m ^wbmo bcjw
ttcttvittbm.
Bcmaluweisittccfltwccbetr^Aitbe/tctvcteittatnc^^
bc/wAttt fotnntise blbbotpu^cogroobc^ fomM^^.
B bcitnbsp;be roobe fttt fotit b«bbcl/eït foitt ettcfcl/be|0^^
tóctröócfbewittc/eftbebefebcbbwwiAloitba
wilbe t11alttwei8OOcHtwcebßrley/beettee»twA(ittiet^oo0bclt;gt;P/«^^^
biebeetmcft cleytt mAlitwe/oft^veefritaluwe/oiJ^^^^
triAluwe.
fmtfocn.
2)c tAtttntc malnxoc crtïgbet iitt Malache. Tfttttcrrcofjit»
twccbc mt baer (Icleit/ cttbc bic wot^
bctt bitttteit cottcit tibc/ itt tnitt batt fes
oft fetten ntaenbc .alfo Cbeopbtlt;tp«8
(crtjftltb.f.cap.vOfobtcec/bitrtagbe
Iqcalöccttpttcec 0ft0rootê|loct\ Mn
bic fqn ntct 0rooie/rottbc/ rouwe bla
(T bcrett bccleebt/ eitbe ft fun wat Qcclo^
ucn/cnbc ronbtlbintne 0c0ertcltXuf=
fc^en be (iclcn cnbc blaberen ivaffcn
knoppen op f«r cotte (ïeelEcns / en bic
Értoppen xcoibm van bag^c te bagbe
ctróotcr/fo lange tot bat fi opgacn/ en
ban cottten baer IMon^^n
waeroDbÄ
0Uocr(rteÄi:gt;ecncfeleb bb^
blabel:e!t7cttbel)ebubbele bebbenbet:
veel meer, ètt cn riccBcn ntet.2ll8 bte
blocmeitrtfüaUcn/focomptbat faey
batft'rtrottbeeecffcns/lt00bequot;be tn
groen woUacbtigbcbnyf^ene-
wottel is vcefeUcbticb / enbe cotter
banbewottelvanbanber wilbe 0^«
Malua jfylueftris elatfor.
m
b (Irtcbtm. j Be wilbe cleyittnattttveccuyptgbemcyttlicl ïattcjcbereer^
bctt/ettbe beeft ronbe vette bUberen/bie (qn ronbtfomme gelertclt.
ren fïeel 18 bicle / enbe baeraen
met btnyn cleyn gbergeneboottrocgen. iênbe al8 bie afvallen / fo tvo:^
Iwtve. beeft eenen langben tvitjen fieej. Be groote tTïalntvets
grooter/langber enbebtcïer ban be vootgaenbe^^Aer blaberen fqn ge^^
«onen m vqf fc^erpe fïnclen. bloemen fqn oocl grooter enbc
J?Jal8 bcblocmcn van^ Catteleeflens crnyt. b^efï een
, ^meJangbeivotteU
BciXgt;mterroofen fkbrnm mbcbonen gdqcl als anber tamme bloe^
men. Bewilbemalntvewaflmtïvilbc/bqbctnyncn/mbcbonett/
birr ^nbsp;«r/^^ibe batbnert
«^oorgaenstotfcbiennben tvmter. 2gt;e cleyn wilbe tHalntvebloeyt
bqna
-ocr page 328-mceP m Junto cntgt;e Jnlio*
^(xmx enbe comple^te.
i^aliiwcttbcbbctt eeit mtbbelbaernbsp;tSme is watvod)
tigber ban bc wilbc / alfo bat wqt citbc b;ccbt iit oitfeii latiinfdyen
^wbavio vcrcUcrt b^bbeit.
2)ctammcttTaluweitft'itbeqtt4mer cmctmban bc wilbc/macrft
föttbccmagbcitrcbabelicB/cnbc ft matcitoocB cencit faccbteit cantcp
ganct'^c blabe«gencfenbefweei:eitbiem|fcbcttbettttuefeenbebeoo^
gcit waflcit/alfttenp ro w met ecit luttcl fonts citbc buemcr fcno wt/cnbc
al(^battbaeropleyt.maeral8befeitfwecrbegirtttebcylctt/rocttftlmctt
iS baergccitlbatmccctomcmc.BDctnalublabcrêpootmeit/enmertleytfc
op bc blrtbcrcn bie beByeit gbepeteit bebbett.2lls bem yemanbt met oUc
ptrqcetbacrbercblabercitiitgepooteit ft'n/fo en falbemgbeett Bye rait
bieitbagbe (ïeeeit.2llsycmanbt tnalitwcmetmeitfcbeit vxiintmmgt/
enbebembaermebewa|rcbet/fogbertee(ïbatbeq«abeloopettbeof^at
te crattwasie/ettbc verb^ ft be rotten en r wylicb^yt bct b»yt / enöe |clgt;el^
Jenvanbenboofoe.BDitcrnynsgoetvootbwtlbtvierenbew^^
beyt/alfmcnt met olie (ïootet oft fiebet/enbe baerop leyt. De blaberen itt
water gefoben/ ver faecbtett be berbc moeber / alfmen in bat water flbf^
21lfmenbierafeencly|leriemaecBt/enbetgt;ieitttteempt/fogbeneefïftbc
fweerenbc cnbc gbeqttetfte bermen/be moeber/cnbc bat fonbement^^
6 Dat cruyt enbe wottel van Htaluwe gbefoben / enbe bat water baeraf
gbebtoncBen/ enbe terfloitt weberom ouergegeuen / contrarieert albere
banbe venii'tt.Dit cruyt leytmen op be beten van veninicb gebierte.
be rtou wen bit cruyt in water fteben/enbe bat b:incBen/fo crigen ji veel
melcr«tHet wqn gefoben enbe gebtoncten/fo verfltetet be pifne ber bla^
I n (in.tnaluwe row geflooten/ trecBt alberbanbe fplinters enbe boomeit
li^'uc/aifment baerop leyt. piinius befcrif ft/bat fo wie van tHalit
we alle bagbe eenen btoncB b;incBt / bie fal bien bacb gbepteferueert
wefen van alle toeuallenbe fiecten* De wottel is féer goet gbeleyt op qua
be bo:fïert.De tHaluwe is fonberlingbe goet tot bc gbebteBen ber blafe/
botfiettbelOttgb«^»^ DatcruytgbefobencnbcgbebioncBen /bteecftbert
ficen/betboetflapen/enbebelptbevtouwcnbatftïlicbtelicBbaren^
Qm ^amanfcfßoom.
2(marifcBboomb«f»ttettirtlt;Hn'ecrtnyticc/eitbcitt^lt;'^
tvxnmyiica enbe Camart):. Jnber 2lpoteBen beett»«^
bitgbcwasCamarifcus.
^nbsp;Myricc. '(Trtnwrïfctboonn
BmCamarifciiö is tweebcrbAnbc/
tam cn wilbt. Bcn tammcn wottg^:
ficy t/cfï bi wafi ^ogc op gb^fi'c^ als
ccnctt boom/ cn bi btaccbt oocl wncb'
ten. tgt;at wilbc is ccn wilbt gb^«'^*^/
cnbc is onvtttcbtbacr / cnbc is oocl
twccbabanbc. Bat ccn b^cg^antö
quot;elcncnbc bloemen, -ënbc^at
anbffbggfteenen geclgi^en (ïcel / en
bc wolöidbï^gbebröemcn/anberö fin^
fe malcanberen gbelqcl.
Édetfoen.
^ BcrtwilbcCamawfcnsisccnlcccb
gbcwas / cnbe beeft veel tlt;Klcn/bye
(ifn eens beels geelgrnen/cnbc een bed
oöcFg^tsM?IÖ / met blaberen bc^
deebt/bic (jnben öanelboom of ber
6eybegdqcl.@qnbloemen(tinwol
acbticb/ cnbc fbmti}ts bmyn. Be wot
gl is ronbt/vingers biel/enbc fwt.
pen tammm tCamarifcns is bcn wil
benfccrgdncl/ macrbqenis nicton^
^tncbtbaer/want bi braccbt een vmd)t bie is ben lt;5alappclm gbcUj cl^
^laccfc fijnbcr m^mgu
Ben tammm Camarifcns wafl in öytia cnbe J^gypten/ albaer
^Oibtbqfogroot/als^oog^eboomen. S^senwilbenjlactgeernei^en
benwatercant»
.^^^^«marifcnsistallentiïbettgrnen.©
^atm enbe comple):te.
. ^«marifcnsmaectfnyner/bivgt;erteertcnbeab(lringeerteenlnttd.6ï
J8w^mt)anrtatucrc/nodgt;tansenbtoocbt^inietfcere/blt;^ten(i?batb4
^ot affcben gbcbtanbt wotbc.
BcblabcrenofiwottdvanCamarifcnsgefobcnmetwqnofiaj^/
Hingoctgcbtonclenvootbegcncbiecenberbcmiltebebben.Bimalett
öe mflte oocl cleynber.ïDerminben monbtgbebonben/verfuetenln ,
öcntattbt$wcer.Be wnwenbic baer flnpic tefcer onernloebicb bcb^
öen/biejJtllc^waterfïttenbaerCamarifcnsingbefobenis
^tpcnvloet^o wie volnctcnenbclnyfenis/bicn falmen befptaeyen
wqn baer Camarifcns in gbefoben is/foo Wbtqftmenfc. Kgt;at
Camo^
-ocr page 330-Tgt; Camanfdfaet shefobenmbe gheb:ottcBc!t/t80oetvoot be S^ctteb^
bïoetfpouïm/ettbcbcrtgertcnbtebettloopbesbttyciebebbett/ettDecen
^ottw^icharettloopoftpurtetefecrottcwloebt^
gbenen bie vm veninicb gbebierte gebeten (qn. 6et verbtqft oocf moer
bAnbegbefwelMrmentdrowermbaeropleyt*DercbotfrevanCam^
rifcne beeft gbelqd« ^f^^^bt. ^m tapBen van CamarifcB affcben gbf
maect/enbeinbevtonweUcBheytgbebaen/boetbeonernloebigbeflwd'^
ber vton wen cefTeren.iScn btincBvaetBen vm tCamarifcB bo»t gw
maect/enbebaerïvtgbebtoncBen/i8göetvootbemiltfncbtighe.Cama
rircBgbeneeflbencancBer/atebiiitwqngbefoben/gbePootenenbentet
hnenicebaeropghdeytxvott.DatrapïvtCamarifcBblaberengeb:nct/
enbe met xvqn gebtoncBen/ iamp; een fonberlinghe mebicqne voot be mm*
m Cteppmroofem
^tnmm.
anbsp;3tcrnytnöemptmeninlt;0tiecrmecottrbca8/enin£lt;»^
tqn papaner finibnm oft crraticnm. 2(nber8 fo beetent
bc jbmmtgc p Apancr rnbcnm. De Binbcrê bcbbcnbaer
gcnnecbtc met befen bloemen/ xvant (q Icgghen bc blabe
ren tnffcben baer banben / oft op ^acr voot^ooft / cnbc
(q boen bic etappen oft gclnyt genen/enbc baerom fo heet bit crnyt Clap
perroofe. Bommige heeten bit crnyt Colle enbe Colbloemen/ op
be€o;enroofett.
iXtm vinbt ttvecberhanbc Clappcrroopn op £ollc/te tveten/ gro^
enbe cleyn.Dc groote beep veel pelen enbe tacicBens. BDc cleync cn ia my
fo bnifelacbticb als beerPe* 2(nber8 bebben pf meer onber j^cebta/ alp
tvq bierna vcrclarcn fnllen.
faetfoen.
^ De groote Colle op Clapperroop heep blaberen gelqcB ala tam ^^^
tnopaertcrnyt/biep gheclonen/macr p jqn langer enbe rontver.
pelen enbe tacpUne pin heel rotv enbe gheh Wwbe waP bqna een ell«
hooghe.i:gt;ccnoppebtcop ben Peel tvaP/ia in ttvec grnen
vclleBenabepoten.@ohlt;ïcPlt;^lsbebloemetvtcompt/fovallenbiettt?«'^
grnen haytigh« vellcBena van malcanberen/enbe ban compt bie fch^o^
roobc bloem op roop tvtgh^P^pen. De blaberen van bep bloeme
len hacp af/ eit ban petmen baer een langachtich bolleden recht op
bc/ enbe ia ronbtfomme met ftvert hayt verchiert. Ünbe in bit boH«^^';
vinbtmen btnynachtich faet. Die tvottel ia vingera bicBc/cnbc
veelpibïvottelfcnaverchiertgt; ^ecleyn Clappcrroopia bervootö^^
itoemben per gbclqd/maer (q ia in alle manieren deynber.^aer bUb^.
rert(qnberCicotcyeghelqcBer/enbenietfobiepgefrteben.Deboller«^^
^ ittbc blocmctt jtctt «cbcrwacrtBc wottel is lAwger ettbe geelber.
^Uttftiim'^a tDdffïn^fjie.
S^eClappet^roofett tuAffett bqttaitt alleco:e»ettbe wc^tett» tlïrtei:
öe groote Clappetrroofe eit is ttiet fo gbemeytt als be cleyne.
^entijt
^(teuetï mbe compk^u
öcttAttterevAttbeybebeCUpperroofertiatotvercoeliögegettey^^
^uybmnbsp;fo wcoelett ft g^elqc^ als anber papawer oft
Ä^« boet bett mettfcb flape«. Bat faet gbefïooten/enbe met tHeebe
quot;»««enbettmettfcbdapettbe. Bat vootfeybe watet: bl»|îbeottt(îceinge
»
ettbe
-ocr page 332-^ be niepwibm^o^M^etrmebe |f rqm/enoeomo^ooit wmot/
Debkbetreitm wqngefobettert
bcgbet)?onctert/ofi:vAnb«ytmbaerom0h^|lAgett/lloptbettv:öweii
cxcvi.
jdti ÊndfiXtu
roö/ettbein £atmt£^uafetmMm.lt;lgnbeAlfooWt^
ment oocï mbeF^potSê. De ooifaBeenbe rcbcne van
SI bcfe namen (ïaet mben^atqnfcbcnnbsp;»erclaert.
Meconhemeros. t:gt;nelf4Ct.
Des tammen papauers (iitt veeUnbsp;^dU^n
berbattbe0he)led)tert/enbefonberh'n^nbsp;A
0he Pti'we/bie malcanberen gelqcB ftn O®^ .7 ^
vanflelen/cruyCenbewottden.nbsp;«F^ '
onber fcbeebt fpuert men mee(ï aen be
bloemen. tOant bat eer(legtgt;enadgt;t,e
beeft gantö fTteewitte bloemen / bat
B tweebe bmyn lqfi?ei: wtgbc/bat berbe
«antö root / bat vierbe wit met roobe
plecBenaenbeboUetens/batvqfbebo
uen xoit/m met bmyn plecBcn ten bolle
Bens waert0« ^»be fq bebben ooc een
onberrd)eebt mt fact/vomt bat eer jle
Sbeflecbtbeeftwitfaet/battweebeen.
beberbefwert/bat t'terbebleecBned/
tenm bebbenwq met rnaemn twee
pgurenboenteecBenen.
Datcruytvanalle befegb^F«'^^« ...,.
i00bebaytt/row/0beBerft/tematm J^n^
b:eebt/enbelanc/af^verwidgt;0ruen/ ^^
betwaprortbertacf:eett8aenbenped/ ^
f^aeï'
r^Oöitmbegroot/gbelqclalsClAppcttoofm/ettbcgcmcynl^^^^
wmme pap Atict: febtmeit mbc bomm
SDcfcccitybeitblocycitmbmromcr/ettbebAewAbjcftgbenfibAtfi
^kmtmcnUmnpkpic.
2nicbcfccmybeftvct:cocle»mbeitvict:bc»g'rlt;ïcbt.nbsp;i;
Cmc^tmbcopemct'e.
ö pcblabcrmcnbcboUcIcttsmwatcrgbcfoben/
babet/bzcnsW bm flAcp weber. Bit waten'ö goet sbebtoßdeit^bett
gbeitcttbiebesoacbts w«cïerh'0gbmgt; Be boUelens föitgoetgbeßoo^
teit/cnbe met lt;l5crfïen moitt gbemengt/Cttbe geAppIiceert op wilbt vier;^^^^^
e.2lntbotti8vicr/c»bcbiergbcUïcfe^gt;ittigbctt b:attbtgt;m«cr men W
bcbolleletteflootettte wiflebatfe ttocbgrncn fijtt/cttbc baeraf filme»
Vnbsp;clootlett8 malctt / ettbe btoogbett bie om bagl)elici:s te vfèrctt.
Mjpstt maecit oocl VAttbc boUelens cctt ^Blectnaric/bic i8 fe
bcttbocJi/e^tbetegbettbcvlotettoftPnpctt
Sbettcttbcopbc borfï vallett|ataer men moet bc bolldenstotoncrbic ^^^^^
Oclftntwatermfibcn/enbcalfbanbttettinclbaen'nbocn/cttbcwebeciï^^^^quot;quot;*''quot;^^
ommclaten flcbctttot battetbici gbenoecb wo?bet/omcen mccmtk
baerafte malen. | BatfactvanbeBtnynpapanergbcftooten/enbcitt
' roïin gbeb:0ttclett/i8 fecr goet tot bctt loop bee bnycr/enbc voor be
^ ^ron wen/bic b^ren vloet te feer onervloebicb Rebben, jfn water gbefo^
benenbeopt voorhooft/cnbe ittt (laep vattben ^oofbe gbeflrelcn/i(l
Soetvoorbcgcttcbictcvcclwalett. jDatfapwtBrnyttpapanergbe
oowt/vercoelt ttocb mecr.|2(lfmett bes^fo veel neempt/als een J^rnc
groot/bat verfietet be pijttc/boet bett menfcb wcl flapctt/cnbe ie goct tc^ i
®7^^bettboc(i/cttbctegbettbettloopbe8bnycl8.2llfmcnbi^^ ^^u
ö!s ts ^^ quot;^«»quot;Pt/brengbetmerclcficlejcbabe/taefomtqts
m bootj men mcttgbete met olie vatt Jloofcn/enbc bat binbt me»
^Ptvoorboog/enbebacrmcbevergaetbepq»citttbooff.metolieva»
^mattbclctt/myrrbe/ettbc@öffraettgbetempert/ettbeinbcoorettgl)c
öactt/bettcempt bc pn'ne enbc weebom bcr 00zm.'6etie oocl fonberlitt^
Öbc goet tot^ieracbtigbcoftbittigbe oogbe«/alfment met be» bobec
^tteen^cbjabency/
Soettcgbcttbat wilbt vicr/cttbe alberWbe
Cttbc^etvercoeltwt
ij berma^
©(tn^edgueUnbsp;cxcvih
bet: matm ikm.t)(tt fap bat wt bat fwcrt oft hxm papamv
wott/bat bcctmctt m£atq tt lt;D pttttit»
^mnaem,nbsp;..
anbsp;^tgccl^mlwott titcHtieoc gebeetrnmccott coratitiö/
'nbsp;cttbetttJlattftt papaucrcotttwtwnt/citbe alfobectnteitj
1nbsp;ttTaet: wtt b«tettt baerommegb««»
^ I ^itel/ontbattetfcboott0«lbloctitmbccpgt;
al8bc£lappcrt:oofeit.etttcitp«lt8ooc^blt;^yttcb/0bdt|c^möbm|tea
vattbc £lappct:t;oofcttgt; @t}tteblocs
titettfq'ttfcboottgbeeUi^ttbcals btc
afvalUtt / fo volcbt (qit vxndyt bacr^
tta/bic tsciroitt 0bebo0bctt0l?clticB
al8 ccttcttboicit / enbe en gbclqct met
qualtct bet; vtttcbtbte op bat ^mw^
grcctt ^nbcvootfcybc vtwcbt
Uytbatfaetbcjloteit/batfelucfactts
fcct: cleytt cttbc fxvetunbsp;^«tt
bidcfxvmcxvoxteh
B ^kecfe fijnbetJ tvaffln^^e.
Bat 0cel ^ttcl C alfo Btofcottbcs
befctrqft) wafï 0beet:nc bq ben Sees
cant / cnbc op rouwc plactfcn♦ tXlm
vmbt8 tttct tot alien (ïcbc/ mm mocf
^ett^t.
(gfecl ^«d blocyt ttt 3uttio. 2gt;at
fact wott ontmtbcrt (Do0|ï rqp ett
betqbtcb^
Batbitct:itytwermettbebtoo0c
i8/batmacbmetttvt(tnettftnlt;Jweit
beopct:att'emet:c^eit.nbsp;^
2:)tcïvottelvattbcfcttctttybctotopbebelpittwatct:itt0befobelt;f/^^^^
be0bebtoncEett/i80oette0benbept1»ecttbcweebommbcbuepe/«quot;
r0t0b^b:erenbet:ie»er/wattt|qW^wbe0etteepbi'e.Bebla^
mnêtdSud,nbsp;' CXCVIL
Cbloemenfqitgoettotmumot
fnyner vlcewmn enbe wof|ben m falmenfe met befigert/ want ft fnym^
nn te feece/enbe vemeren bat vlcefcb. De voo;feybe blabemt enbe bloe
menm^etolteghemengt wefenbe/boenbe ronen vanbe vlceratten val.
lcn/airmettrebaermebebe(lrqcn Dat faet met meebegbebtonden/pnt:
geertreerraecbteUd;Deblabe«nmetolicgbe|ioo
vel/enbebottderheytberooghenvanvietrvoettghebiepettoltbeeliett.
4tt Hoerficftm.
CXCVIIL
21
^ennacm.
Mn moerberyboom lgt;eetmè m (Biücp tHotea / oft By
caniima / en in ^atiïn tTïoins/en al|b noemptmêt noc^
beben fbaecbo inber 2ipoteBe.Bi| onfen tqben xvott hq
ood'gbebeeten tHotus Celfi.
faetfoen.
Den tTïoerbefyboom heeft ronbe blaberen/bonen fcherptoeganbe/
enbe ronbtfomme ghdertcltghelifcEalöeenfaghe/ enbeft'ftnbeneer.
Pengbcflecbtcvantamme tHuntefeer ghelqct crij^t wolachticb
bloeyfeU Bqit v:nd)t is eerp ïvit/
baemaroot/enten lepenals fq rqp
lö/ fo is fi| ftvertoftbmyn. tHetbep
tHoerbefyblaberen onbecboutmen
bcftbeïvomten/enbe bep tvotmen
wotben in ivonberlifcfe manieren
. ^eranbert/eer pj baer xverd perfecte
^ ^icB volmat'en.tPant inbe ilenten/
ojitrentbentifbe bat ben tHoerboo
»^^gintgtroenteïvotben/enbetebot.
ten / fo moetmen be eyeren / bie be ftV
beïvo:mê inben vootleben ^erp ge.
Wbebben/op een p5pier0p0peen
öoecpBcn inbe fonne legghen/op in
«en ïverme pone bewaren tot batp
feercleyne
gbelqct als Beefmaben/enbe men fet.
leopmoerboomenloof/wantbaer
«afnemen fq blt;*ervoebtfeU J^nbefq
J^fiPrr-IT-^^^t'^'^'^She/folattge
totbat ft bqnae foobicB enbe land
^otben als eenen cleynen vingber.
paerna fo fetmenp in papyten bnyp
CttW/cnbc(q otterfpmnmbacrfdttettfofectrc/bÄtmeitfc fdykvmtnKit
fim en can. tTïct (pmnen wo:beit (q heelbimne/ enbe (bo claer bAtmett
gt;ß«i:boo:|tet/ettbetenlellertfogaetvochticbeytV4nhaer/ettbeban(let:
iten (q ttvghepomen fqn/foo moetmen fetei: bagl^en baerna b«
jqt)e afwtrtben / enbe ban beumbttnen bat fq tit mibbelen tqbe een
fcl)dpeghccregben hebben/ghelqcBalö eenen creeft/cnbevanfaetfoene
(qn (q een quactelpqpBen tttet onghelqc^ / «»be ooct foo gaen befe fcbel^
pen met haere lonctnren oft leben achter waerts enbe vooiwaerte.tlac
bat ft fommighebaghen m befe fcbclpe gheleghen hebben / foo wotben
ft' weberomme lenenbtch / enbe ft fluypen baer wte / enbe wotben pe«'
pel8/enbeft'fttertopmakattberenöhelqcBal8bevlieghen/enbefqt)lib
becenhterenbe ghmber met haecvlneghelen/totbatft haereycrcn op
een pampter oft op een bocc^Ben legghen/enbe bat faetfoen van befe eye^
ren ie be» greyn van niet onghelqct Daevnae (o (letnen ft' webet;
omme/enbe men wotptfe wech/ fo bat ft netrghens meet; toe goet en ft'n.
111aet;beeyet:ett bewaetrtmenineen Bifietotint beginfcl vanbe £cnten^
J£nbe men febtfe alfban (ab voot ghefeyt t8)tnbe fonne. Bnlcte won
SD bcclif cte veranbetringhe van natnere hebbe ict hier int Capittel ^nbeti
moetrboorn willen verteilen enbebeclatret:e/opbatmenjtenmach/hOC
wonberlqctenbatbenatnre metbeim Bqbewotm omgaet.
paecfe fqnber ^(tfftn^e^
DentTïoerboomwafigheerneopwermefanbachtigheplaetfett.^«
wilghemefïft'n/eitbehqwilmetotngraitettgeoeffêtttwotbett/ghelöcB
meer anber boomen»
Qetttije.
Den tnoerboom bloeyt albcrle(i onber alle tamme boomen/enb«
ft'nloof en compt nyet wte/voot bat bie conbe gantsghepaffeert is*
iènbebaeromme fo wotbt hq gh«h«ten be vootftcbti^pe onber all«
boomen / onermibs bien bat hq in befe manierm allen rqm enbe onwi^
ber weet teontgacn.
^(Xtm enbe complmu
fU Den tnoerbefyboom heefteen ghemengbenatwrc/wantbeonrqp«
moerbepenalöbiebtooghe wotben/foabjlringerettft'feere. ignbebi«
rnpe befyenalleene/bie ft'n mibbelbaer van temperature^De fcho^lT«
vanbent^oerboom is wat bitter/baeromme ftyueret enbe purgeert
De blaberen hebben een mibbelbaer natuere tuffchen purgeren enbe
abfiringeren.
lt;»^/^^2(l8bev:uchtrqpwotbt/folaj:eertft'4eiïwotbt
gheghecotrumpeert/enbeiöOOcbermaghecontrarie. (ghe'qctecralt;JJ
heeftbatfapoocB/bewiïlebattetrowis^tTïaeralllgheföbeniö/«^^^
ban inbe fonne ghefet wotbt/fo abflringeret enbe trectet te famen.
mlt;tth»wi^lt;gt;quot;berbitfapboet/foboetmettbaermebecelferettbeP»^^^
mnMcctbcfpboom. £lt;ip. cxcviiu
S enbe tgbcfwcl vanbe becbelen enbe caeclbeen. ^et iô ood goet tot ma
ber gbebte^en bes monbts. 2(lfmen onrqpe tnoeebefyen btoocbt/fîoo^
tet/enbe etet/fo (îoppen ft ben loop bes bnyelStBe fd^Oîflê vanbe wo:^
tel tn xvatev g^efoben enbe gbebtonchn / la^^eett* Zifmmikin befêr ma^
ttietren inneempt / (ô vet:btq(î (q enbe iaec^t af be bteebe tvotmen bie im
ben bnycE (qn^Be blaberen g^eflooten / enbe met oUe gl^etempert / g^e^ V^^ \icimdf-
neefîbeverbtantbeyt/alfmentbaerop |îrqcEt.|Be blaberen enbe fcboîpnbsp;^
fen gbe(oben/enbe bat water mben monbt gbebonben / baermebe vers t^Sti^diK
gggbentanbtfweer.Be onrt^e vmcbt trecEt tfamm enbe abfîrmgeert/
(qTîôpt^énîôo^es bnycfs / enbe gbeneefî bat roobe meltjoen.)2(ls be Ss^J^
ttïoerbefyen in een goebe mag^e comen/enbe voot anbere (pqfe g^enos
men enbe gbegeten wotben/(ô gaen fq jnel boot ben bnycf/enbe maf en/
enbe openen ben tvecb voot banber fpqfe, tHaer alfmenfe na anber |pq
fe etet/ enbe in een qnabe mage comen / fo tvotbcn jq mibjgabers anber
fpqfc inbe mag^e gbecotrnmpccrt.
^ennaem.
lt;( rîOrPC ;3lbe kernel beet men Myrrhis, TPtlbe^vcvucU
in (Sttiecv cnbdatqn
iîîytrbis, Bi onfen ti
benbeetment (Zicnta^
ria / om bes tville bat
fi] ber Cicnta/bat is Bcbeerlincf/oft
betvilbcvenqnigbe peterfelic in aile
bingben gbelqcf is / wtgbenomen in
tnecfenbefmaect
idccfocn.
^e tvilbe^crnel is van blaberêber
jvilbc peterfelic oft Cicuta M gbe^
Iqcf, Qtnc jîeel is bol/ enbe beeft veel
ribben oft (îrepcn. Bqn gbecroonbc
Woemê|qnwit/en(qnfactis fcbet^p^
De tvottel is lancf / tecber / en ronbt/s
enbe van gocben fmafe gbclqcf als
geel tvottelen/biemcn peen noempt.
^UctÇçbmtm^.
sgt;etvabc kernel Wafîvanbaer fel
«en in bat (g^tas/enbe op btiejfeit^
^ ^ Ventile.
Bcwtlbcj^ernelbloeytittbetttney/enbeinbietttqbelqnbebccmbc
beelwitvanfqitbloeyfcL
cxcix.
£nbsp;^(tcuetï enbe com))lej«e.
Dc wilbc ^ccwel is werm inbcit twccbcn gracbt / cttbc heeft eett ftib^
tqlfttbflantic. ^ ^
De wottel in wrjn ghefobcit cnbc gcbionden / is goct voot bc ghene
bicghebetenrqnr«n0iftighcbicdcns/ph«llt;»ngilt;^ghehectcn.2tirmcn^
rcittbcf^rmanicrenvfccrt/robtcnghctfqbcitvtottwctthacrmacnt/cn^
^ beloflbcitaghcboottc oft Bccunblnapn vlccf^^Sh«fobcn/is fq
goct y oot bc gbenc bic wtbtoo^hcnjBq purgeert be bo:(l cnbc longen
igt;an«liepuymenenbcflumichcyt4»ighcefïflppetqtenbclufïometen^
2(lsftjbtqblt;tgh2winwlt;itcrtcweycEeghelegcnheeft/cnbcmcnbat«cn^
fi^t baermebe wafcht/fo ghencfen bie ïgt;lceratien cnbc fwceren bes oen^
pchts baermebe. 3nwv(ngcfobcn(qnbe/cnbcbesbaechstweeoftb:q
maelbacrafghebronctcn/fopteferueretcnbcbewarctbcnmenrch»?an^
bepeflilentic.
teemtóuet.
cc.
^ennaem.
Cccnclaucr heetmen in (^n'ecp tHelilotus/ cnbc in -^atqn
^ Bertula campana/enbebaertoe ooc £o:ona regia. De
ootf^^Be cnbc rebenen van befe namen (f aen inben ^atqn
fchen ^erbario verclaert^
6eflecf;C.
De Bteenclauer baer wi bier af fcrquen/ is twceberhanbc. Dat een
heeft vette ClaucrblabcrJens / cnbc bat heeten fommigbe lt;Dn|cr VxotP
tvcnfcbocn^ens. tltcn mach bat hicrtc lanbc inbccSpotde wcl voo:
bat tndslotum ghebmydcn/alfo wq (ulcr in onfen latqnfd)cn 6erba
rio int langhe verclaert hebben. Datt wecbc is met blaberen enbe bloe
men ben geden Bteendauer gants ghelqd/ maer bet is hem ongbclqcB
vanfabe/bwelcB battet inhawHcns voo:tbtengt/enbe bit mammen
B ^oomfdgt;c @tecnclauer heeten / om bes wille battet een v:eembt gh^^
was is/cnbc ben geden Btcendaner eens beds ghdijd is.
faetfoen,
Dieeerfie ^tmcUnme een neberwaffenbe cruyt/niet bonen een
fpanne lanct 0qn blaberen jqn ben ghemeynen Clauercruybc gh^^
lqce.@qpfnvet/enbefchicrafchmwich.Debloemenfqnghcfaetfoe^
nceirt gbclifcB als be bloemen van iér wten / maer fq jïin deynber / enbe
gedvancoluere.Ditwo:benronbehawEcns/ghemeynl!ceb2qofrt?iJ«^
bq malcanberè/en fq' flaen van malcanberen gefptcyt gdqcf als vog^»^
dauwen/enbc ouermibs bien h^den fommigbe bit cruyt Doghdö
den/enbe fq fifn met ronbt faet gheuult. De wond is land cnbc r^^t
De Jloomfchc Bteenclauer heeft eenen ronben rooben fied. ^^^
-ocr page 339-^ blaberctt fttttbctt ©tccttclattcr oft^cttogrcco gclqcl/cttbc ft fqn rottbtp
omttte gbelecft. Bc bloctttctt fi'tt geel cttbc clcyttc/cttbc bebbctt ee»c» goc
bctt rweci / gbefici ds bat gantfe cruyt boet. Be blocntctt wotbctt btce=!
bcbawlett8/ettbebiefi'ttcrotttg^)eficlal8eetthotettlett.Bi'ewotteli8
^olvccfeltttg^ett.
jDe ©tccttclauer wa(l tttallcbccntbctt/ cttbc fottberltttg^ebic op ber^
gbett Itggbctt. Be Kootttfcbe @teettclauer ttioct mctt tttbc bowe» op
wteylettfettctt/watttbetwapb^rtclattbcttictvattbentrcluett.
^ BDe@tcettclaucrbloeytbettgatttpttfottterboot/ettbcairooooclbic
A00mfcbe@tcettclauer.maerblt;terbAwlett8bieb:ettgb^»P»'00:titt
JttUo Cttbe 2lugupo.
Bcttatuerevattberecruybcttisgbcmettgt/ïvatttecttöbeelöfotrecBett
fi'tramctt/cttbccettsbcelsvcrtccrcttfi'/ettbentaletttq'p/ettbehaerfib;»
Patttie 18 meer ngt;crnt batt coubt.
£mc(;cenbeopemtte.
^)evootfcybecruybcttabpri'ttgere»/airowi'gefeythébett.©t»^e«^^
IflOtWCrt
-ocr page 340-quot;M motwciî alberbanbebîttîcb sbcfn?el/citbe fottberlmge bzt oogb^it/ bct
mocber/bcöfoitbcmentö/cnbc bet:manh'cïbeyt/lt;^lö fijin Çmtmxvxjn
gbçf0bertcnbcbaet'0psbekytw0ibcîntn«crmm moet baer fomtifîa
ben bobcr van een gl)cbtabcn ey toe boen/ oft bat meel van ^cnogreco/
oft Ivj'nfaet/ofc ficfvanbzt muelcn / oft be bollef ens van ^nelf tet / oft
^Mnbym. 3n xvaut g^efoben ftttbe/ foo vetrteetren R alber^anbe gb^^
fwel/alfment baerop leyt. 2lls fq met (B^alappelen enbecrqtm wqngb«
foben ftn/fo genefen fq loopenbe feerîclgt;eytbee boojts/alfmenbicbaer^
_ mebebe(îrqct.tîîetwqîtgbefobett/enbeopbemagbegbeleytwefcnbe/
(bvergaetbaermebebepqttcbermagbe. Bat fap bat wt befe crnyben
gbebowti'ö/batboetbepqneberootenvergaen/alfmentwermbaerin
boet.Be(gbelqc*:boetoocfbatfel«efap/alfmentmetfnetenwqnmen^
enbe inbe ooten boet.^et boet ben ^ooftfwcer eefferê/alfment met ajqn
enbe olte van 2\oofen mengt/ enbe opt booft leyt met eenen natten boec^
- f e.Befe ernyben in water gl)efoben/enbe met olie van 2^oolen gemengt
wefenbe/fqngoettotbenCancfer/alfmenfebaerop leyt.
cci.
mWitnm^
ifrnynbeetmenin lt;5«'ec^:tnanbtago:aoft Circea/enbe
31ntlgt;t0p0m0:pb08/ettbeinfatqntnanbjag0?a/Cani^
na / oft Cerrcfjris malns. S)ie oojfaf en van befe namen
paen int langte verclaert inben fatqnfcbea^erbario^
, 'tnaer een bincf moet icf^tes^ oocf vermanett/batpytblt;^=^
goias bit crnytäntbtopomotpbos gbclgt;ecten l)eeft/om bes iville bat bc
wottel van befen cruybe eenen menf^e ecns beels gelqcf is / alfo bat bie
figure claerlicf bewqp / enbe bcfe wottel wap foo van felfs. Ötacr bie
(Dnacffalncrs enbcJlanbtvacrbers bie lgt;ebbcnwo:tclctttc coope/M^
m fqn al(b van felfs niet gbexvaffcn / maer fq fqn van ^iet wottelen al^
ib gefneben na bc figure van eenen menfcbc/cnbe ban fetten fq be wotte^
len tveberom in beerbe/fo comc baer alfulcfc wottelen xvt/bia van^^f
re/baert/enbeanberbingbcneencrtmcnfd)egbelqcf|qn,i£ttbcbacrlie^
gbenfq veelluegbencntoc/batmctt befe wottel onber be galg^e moet
grauen met fef ec Cercmonicn etc.bat encf el luegen enbe bebtocb is»
bebicngt;icrwillen vermanen/opbatbemycgbelicf vootftlcfc boeuen
wetetc wachten.
2:gt;ett2(lruynoff tHanbtagota istweebcrbanbc/tewctcn/matt«lt;^^
fen enbe wqf ^cn. iDat mannef en is wittcr / enbe bacraf bebben xoii b^
figure biernac gbcfebt. ^at wiifUn is fwerter. Cbeoph^aftu^
fefieboecf vanbc bifiotie ber cntyben intttveebe Capittel/fcrtif^^^^
vait
-ocr page 341-C vaneen ghePechttJan cvnybc/xviens vtucl)t fwcrtts/ettbc is gbeUp
eettbefyc/mbc fmaecH gWtjd wtin.jiBnbe bit ie fonber ttvqfd bat
cruyt / bat wdct wq hierna onber be
nacbtfchabe verhalen fullen / enbe Mandragora. ^Iniytr.
Dulcruyt noemê/enbe ter (eluer plaet^
fen fullen tvq bieeber baeraf fcrquen.
Èmfcm.
2tlruynbwqftenheeftblaberenbie
fin een luttel (inaelber enbe cleynber
ban be blaberen van Zattonxve/ enbe
(q hebben eenen percten med/ enbe fq
b:eyben haer tvt op ber eerben. Cup
fchen be blaberen btengt (q haer appe:=
ten vooitö / bte fqn ben eyer bobers
niet onghelqe^/ ft ft'n gheel/enbe heb?
. ben eenen percten ruect/ enbe ft n van
^ birtiten vol ftets / ben teernen van pee
ren niet ongh^ï^'^^^^ SDieïvottelen ftn
Sroot / enbe (q ftn altt^t ttvee in een ge
Ph^anct'elt op gheulochten / enbe ft
Pjn van buytê fwertacbtich/ enbe bin^
nen tvit/met een bict'e fchotflc ouertro
ct'en.iSnbe en heep gheenen ped.Dat
mattneten heeft grooter blaberen / bie
fqn ïvit / bteyt enbe cad / oft effen/beit
Becte blaberen niet per onghdt^cB.
igt;ie appden van bat manneten ft'n
tweemad grooter ban vanbat xvtïfBen/enbehebben eenen percBenon«!
lieffelifctenruect. Btjntvottdisber ïvottd van bat tvtïf Ben
»«aer fq' is grooter enbe witter. JE£nbe en h^ep ooct geenen Peel/ghdqc£
alöbatwqften.
^lruyntvaPgeertteintwoubt/enbet«plaetfeitbaervedlomberi6^
^enplanbtpoocB inbe houen.
^dcuerenbecompleyte.
2(lruyni8coubtinbenberbengraebt.Devmcbtiötvatvochterbatt
bexvoud.Defcho:jfevanbeïvottdenvercoeltnietalleen/maerpb:oo
ShetoocB.
^ewqlebatbewottdnochgruenenbeverfchiö/fopootmenp/en^'
bemenperpeenfapbaerwt/batlaetmenineeneneerbenpotopteylein^'
befottttepaen/totbattetbicBwotbt.tnenvergabertoocBeenfapwtcn
appelen/maerbaten heep foogrooten crachtniet/ale tghene bat tct
beïvo;^
-ocr page 342-^ bc wornlcompt Bc fcbeUctt vflftbei: womUb^^ngtrnett op om bagb^^^
h'cictcv(crctt4Öommtgbe fiebctt bc wortel van tnanbmgoram wq«
totbattctbccbenbeel ingbefoben is/ban treden jqbataf/enbcgbe»«^»^
baerafcen crocflen vol tc brinden bcn genen bic niet (lapen cn comm
cnbc groote pine bebben / enbc b^ctt^ii^n wil^^
bcritbcnocjetu «Dat fap van tHanbragora cenen fcrnpnlns fwaer gb^^
bronden / lofï cnbe iaecbt afboot ben camergand allctaey flij'tnicbeyt/
cnbcbe Inerte gallc/gbelqd als beniefwotteU ^nbc i(i batmen van
bit fap op een macl meer inneempt/ban voor fcytis / fo boobct ben mett=*
flt;be. tnenmengtbit fap onber be mebicqnen/biemen vfeerttotbcoo^^
— g^n/enbe tot vcrfitetingc ber pqne. tïTcn fey t bat befc wortel bat J^not^
morw enbe weed maect/alfmcnt fesvren land baermebe laet (iebeiy
baerna fo latet b^m bantcrè/enbc men macb bacrafmalcn batmen wil^
Be verfde groen blabercnmet (B^crflenmont gbemengt/verfnctcnb^
lt;5 bitte cnbc viericbeyt bcr oogben/bic van eenicb gefweer compt /alfmen
bie bacrop leyt. amp; boen fcbeybcn/cnbe fq vertccre alberbanbe gefweV
berbe fwceringben enbe croppen/alfmen bie vijf oft fee bagben lancr
bnenidoftoliegbemengtwefenbc/beyltf^'batbqtenvannateren/alp
menfebaerop firqct. 2tl8 fq inxvaUv gefoben is / fo verteert fq batgb^^
(^el cnbebe croppcn/alfmcnfcbaerop leyt. tHet (Serflen mont wort (5
gbemengt/enbc alfo verfnetet fq be pifneber ionctnren/ alfment baerop
leyt.2tlftnen aenbe appelen riect/fo malen fi} ben menf^ flapenbe.2If«l
de cra^t^eeft^aer fap ooc. tlocbtans falmentmctmatc vferen/want
anbers boobet bcn menfcb. S^at faet batmen binnen inbe appelen vint/
bat fnynertbe moeber. iSnbc acngbcfien hattet pericnloos is be tHa»^
bragorcbinncnint Ivj'f tenemen/fofalmenbenmenfHgt;boen flapen/^'^
bien hattet noot is/boor bcn med van befc appelen en vr nebten/ fonbe»^
bie eenicbfins intlqfin tc nemen.
eidttfana.
^cnnctem.
3t gbewas beetmen bq' onfen tijben tltala infana/fo»^
migbe b^etent poma amoris/ bat is te (eggen / 2rppelf ^
ber licfbe/macr meefi fo noemptmcnfcrfïelan^ana.P^
oor falen enbe rebcnen van bcfc namen (?acn breebt
claertinonfenlatqnfcben6erbario/albaermnec^ïgt;^l^
foeden.
Be trrelan^ana (qn twecberbAnbe/ want fommigbe bragben br
appelcn/cnbcbacrommcmacbment^rnyn tHclansan bceten.
berbKngtwitacbtigeopgeerlt;ippelen/enbeo«ermibsbienfobkef^^ö,
tneUnS««^^
CCIL
m
mnMtlmfma.nbsp;ccii.
B mekn5lt;m.2ïttbcr8(iïttflïmAkAttbe Malainfana. (OcUmf^mn.
rwgclqdvaitwefctt.
ümiocn.nbsp;ï^.
VtleUnm ie m g^e was b At is bc
0wotc Cltffctt met fqn (iclcti cnbc bk
bcrcttbifDAhcclgclqd/mAcrltfitblA.
bcrctt fijn hnget/ mbe meev bootfrtc.
bcnbAitbcblabcrcttVAitgrootcOp ^
[^'^^^^^^«ftpurpmrcttblocmctt/ctt. ^quot;SS?
occlceblocmchceftfcöblAbcwopbc
tnAm'ctrc VAttcctt (tetrc. amp;vfnvzn(^^
tcnlqfttlAttd/cttbcfqcttghcliïdcitec. ^^
ttcttappclm'ctqwAUd/mbcfiftitbm
ttcit vol fAete/bwcld bert Jnbiaen^
^ rchcnoftCaiacoetfchcpepcrmeton.
ghcliïce cit ie*Be tvottcle is gecl/hcb.
benbe vcel veefelitts^em
VtïeUn^an ie een vtcembt ge was/
bAt htee te lAnbcvAn hcntfelncnmet
wwA(ï/mAct:betmocttnbchouccn^ ^
^m tcyleit geplanbt eitopgbebtocbt
^Otbemiêitbebettvilgeoeffeitt/crt. -^^rrW _
bcgAbcgbePAgcttftit/gbelijdAlsCAittvootbeftcttbemcloeiteit.
Smetje.
mAlAmfAnAbloeycnin2rttgtt(io/cttbefomtntst»bê6ei:ft/mAet:bte
wconnenm'ctwclnïpcvtnchtcnvoottbunghen.
^nbsp;^tcmtua^cnkcompkpie.
èm^unifcopmttc.
pnbsp;en wotbcn/mtins wctens/mbctrmebidncn m'etgbebe
gt; ochtans cebtmen be appelen tev fommigbe (Icbcn met olic/fo wbt
jnöcpepei:/gbeliïcBAlsbc€Ampemodien.eommigbelAtcnfecettlö^
«c^tenoftetghefonbtts/bAnAlleettoftwdfmAect.2risyemAnbtwiliit
Seroittbeytleitcn/bicfAlbcmvAnbefevtitcbtcnïVAch^
tw/WAtttfi| ftitongbefonbt/enbe
qnAetomvertecFcn»
£ompcn wotbctt ooct ^ccblocmctt gi}elyeetm f o(t
pluymctt.^tt (BzkcK ettbc latiftt beetntettfc tlympb^a.
iêitbetttbet:2(potetettneitupbat:gt; De rebettcwaetrotit
fi] tTyittphea ghettoeittpt (ï]n/(l«et tttt Jlatqtt gh^ttoech
ecMt
Deplotitpeit (ïfit twcebech«itbe.De rotttitttgehebbetttvïttcbloeiitc/
bte fttt beit xvitte £eliett itt'ct feernbsp;Daitber bebbctt gbeel bloe^»
nteit/eitbe bie beetmett owermibs bieit (0eel ploittpeit.Btl bebbctt oocB
25 verfcbeybeit wouelett / wattt bat eer (Ie gbeflecbt ^eeft (werte woueleit/
cnbc banber heeft witte wouelcn. tXlaet tis beter batmen haer onber^
fcheebt neme wt be bloemen/bic yegclict (len mach/ ter wtjle bat (ïj nocb
int water (ïaen / ban wt bc wortelen bic men niet (ten en can voot batp
^(tctfoen.
Dewittcplompcheeftronbeenbceffenflelett/0helqctal8bcgroote
Btefen.De blaberen (^'n ronbt/enbchccl (iȕf/0hdqct als taey leber/ertf
bc(tf (tin ben blaberen van Xgt;eyl niet feer Ott0helqct/(q fwemmcnop
Nymphsea. quot;ïTttte plompen* NymphccaIutca.lt;5ccipiomplt;rf*
-ocr page 345-^panpompcmnbsp;CCIIL
^ b watcr/cttbe fommigc ooc onbct b watcr/cn ji comm d van ccmrc xvoz
tcU eiftt bloem 18 wit/gclqcf ccit fdgt;oort witte bubbel £clie/cn fi bebben
W:v|.oft^vm,blAba'Ctt/mecroftmimiênekfr«nbefegeuulbeblaberê
I8gef«ctfocnccrt0cliï'cfccttêbuym/oftgcu7cf4!8vcttebicfeblaberêvan
groote Bottbci:bact:t.Bmttctnbc bloemcvintmencenfcboongoutgeel
fonnc met veel geel vccfclctt. -^nbc eer baer befé bloemen ontluycf cn / fo
fi1tttl«ttgcfttoppcttgclifcfal8bollcttvatt6udfact/enft|qnmetbmytt?
groene blaberen beflotcm Mnbe alfo bae(i«ls fq wtfluypen/ fo vertoos
nenbacrbcfcbubbelblocmcnmetgeeltootfena gbelqcfals fcboon gbes
vcrwbcfottncn/cnbe(ïfenbcbbengccnenruecttTabatbewittcblabcs
rcttafgcuallenjqn/fowoibcntbollefen8/btcftttgcnultmctfabe/bati8
fwert/btcet enbe taey. Bc wottd 18 fwert/row/cngecnobbelt/fomtqta
ccttcttarmbicfc/metvcdveefclen. £gt;cged plompets ber witte met bla
ö beren enbe (ïden wat gdqct Be wo«d ia wit/ro w/enbc gbecnobbelt.
6aerbloemen|qnbedgedgclqc£al8bcnbobervanbeney/blmc^ettbe/
ben Koofen niet ongbelqcf/ertbe niet fo groot als be witte. Be f noppen
al8 ft uocb gefloten ftn/ecr ft baer tot bat bloeyfd ontpluycfen/fo to
fe bed ronbt/met groen blaberen ouertogben.
^^^ejbebefcpiompenwaffettinpoelen/vifueamp;/en^
Bc plompen bloeyen in gt;nio/eß ban beboottmenfe te vergabercit.
^(tcttct: cnbc comple;wc.
Bc woud cnbc faet van bcybcbcfc plompen/vercoclen en btoogeit
fonber fcberpte/enbe fonber bqten.
^ ï)cwottd van witte piompeninwqn gefoben enbe gebtoncfen/ia
Soet voo: be gene bie ben loop bea buycjc / cnbc bat roobc mclijocn beb^^
oen. Bi verteert bemiltc/alfmenfe in bcfer manieren vfeert. éüsgcet
|ot weebom ber magc enbe ber blafc/ala ft' gefoben ia/enbe baerop gbc
kytwott.Bivcrb:#oocbeplecEenwtbenlque/alfmenreittbcferma
ttierenmwatcrfïebct/cnbebaeropleyt.Bimaectbattetblt;'y^«^«^quot;^ecr
wtcttvalt/alaftmetpccEgetempert/cnbebaeropgdeytwott.Bewot
teigbefobcnenbcgebjoncfen/boetbcnmenfcbinreynidK
m\m fo boet oocf bat ftet, Be woud van ged piompen/cnbe befge?
jqcv oocf bat faet in rooben wifn gbefoben cnbc gebtoncf en/floppen be
ficctc VAnbe vtou wen. Bc wottd vanbc plompen groen gc jlooten/en
oc op bc wonbcn gbclcyt ftnbc/fldpt bat bloct. Bi beylt oocf be fwee^
«ngcnbievan batwft'ncnvanben fcbocngecomen ftn/alfmenfcbtoo
Sbetenb^aermfiroyt.Befgbclqc^oocfbcloopcnbcf^^^
V rnbsp;^^»bcbloemen Conferucn cnbc fuycfer mafen/bics -
weiche fonberlingbegoct ft'n totalbcrb^nbefwaerCottfcn oft febtes/
C q enbe
-ocr page 346-S mbetotpiïrtccnbcweebombievan bccgallctt/Pawabiljösb^ttbcmpt/
- hmn ootfpioncB necmpt / cnbe fonbedtngbe tot booftfweetr. m^
ten ben menfcb ooct (lapen/enbe fi fin goet tegben onbetamefi'cf e enblt;
oncuyfcbcbtoomen.
21
CCIIIL
^ennaem.
Mn 6ofmo(ïaei:t / oft tam mo(ïaertccnyt beetmen tn
(Btkcp Hapy oft étnipi/enbe mfatifn ©inapie enbc
0mapï / enbe alfo lentment nocb b^ben fbaecbs inbeu
2(potelen. Be cebenen van be(c namen vinbif in onfen
Äatqnfcben boecI vanbe ctmyben.
ttïen vmbt ttveeberblt;^nbe gbefîecbte van tltoflaertcmyt baet: tvn
bi'ecaf prijnen.Bat eetrfïe beeft loofgbefid als Kapen loofV enbe beep
geelbloemen/enbebaerombeetmentgeel iHopaetrtcrnyt. «lïn faettô
tvit«Batanbet:gbePecbtebeeftblaberenfcbiei:geficfbentammenwtt^
tenmoffaetrt. öiin bloemen fin wit/m^ei: tfaet ie tommd). (Dm
fi'tt witteblocmen wille macbtwelwit ^ofmoPaertctnyt gbenoempt
xüOiUn/ op battet: onberfd)eebt fi' tnflcben bem enbe bat tam wit tHo^
paertct:nyt/baet:wihiet:b0nentnticci!c.€ap.afg^gt;efct:enenhebben.
Stfdetfoen.
fcateerpeg^epec^tvAn tHopaertcrnyt ^efï eenen wntven/blt;^n^
gb^n langen (led/ met ved tacrfens enbefcbnetlens Ut fiben. Bitnbl«
betrenfi'nbenKaeploofnietongbefi'cÊ/maerfi'fi'ndeynbetrenb^o^
wet:.Be bloemen (qn bleeclged/enbe bmvot comen ronbe baytacbttg»
^ bawBens/bie (^'n vol wits faets. Be woïtd is wit / pec^t/ en veeplacb^^
^'cb. Bat anbet: gbcPecbteaqcbt oocl eenen rouwen gbebaytben Peel/
maer niet fo langbe. Bitn blaberen fin gbelertdt/enbe ben cruybe vatt
wit tnoPlt;tert feer gbcfi'cl / maer fi fin grooter enbe bteeber. Be bloe^
men ftin wit o(t bleed / gbefaetfoeneert gbefi'cl een cruys / enbe baertvt
comen ronbelange ba w^ens/bie fqn vol rootacbttcbs faets. Bie wo:^
tdisbeneerPengb^K^^
p(tecfe ^aerbet ttxtfftn^e^
bebotten. nochtans waffen fqfomtq'tsvanfelfs/maer niet fo fcboott
enbe lufltcb als inbe ^onen.
Beybebepgbepecbtenvancruybenbloeyenin^unioenbejulio/«»^^
bebanleueren (^ ooclblt;ter faet.
Qlacaer enbe complexe.
Be J?ootfeybe cruyben fin werm enbe btooge inben vierben
Sinapis.Öcclcitbofrttclïacm Erucafylucftn's.Wittmirjofinofï^icw,
cbeyt/dfmmbatva!tb»ytmbacropkyt2lt;irmeittmbcttmottbtttecmpt
mbe Bnowt/fot^dctwt bett hoofbe die mey fltjmicl)eyt/ettbe pitr?
SeettbehetrireitertJDatfapvaitbttctrttyttitetmeebegcrobcit/cttbege^
P^^^i^/ïsgoetvootbatnhcfwollettBaecfbeett/eitbeteghmeettt'O
^eejcbeMu Bat moliaetrtfaetgh^fiootcit/ ettbe titbett ituefegcbaett/
ooetbettttteitfch ttiefeit^^ettsgoetvootbe ghmebiebevallmbe fiecte
^wbeit.2(l8beit vtottwêbetttoebet^ottetreyttbe n?tl/fo faltnml^aevmo::
b f?quot; ^nbsp;ß webet: tot h «et: feluett. iSett plaeffet: van mo.
ltAet:ttiteelgherit4ect/bteleyttiteitopbat0berchoteithooft^^^0^^mt^^^
nlt;^ep/£etbarg«8 gbebeeteit/ittet gbewedeit ett
t«tt.mofïaertmeel met buentttcB gbemettgt/eitbe bnytm opt Itifgheap.-
hilVr
pi«et|ettDAei:b«ttt?tgbettaIleitts/rtirmeitti» befer manmn temperet/
^^tmaedteettfcboottflettficbt/eitbeboetbemae.
i^'tettOepledett vergaett. tHet huettittd ettbe gaitfett fmowt gbemertgt
C ii} wefettbe
-ocr page 348-. ^ be/fo gmefet quabc f uybtchcy t enbe amxvaQk/alfmmt bactrop ptfl^
ü^f^c®^ I Zlfmmt mctMgfeg»nbsp;(lootet / mbc om be ootcit leyt/foiP
goet teg^u be boo0eyt/ wantbet maect beu mcng^^rom hoo:ctt
be? cttbeh^vergiBbätgtytcÄ füyfett mbeit ootett. 0at fap van
btau wctt / a! fmcm mebe bcflrifct. tTïofiaert mct ajqtt g^efiooten/
is goet voot be gbeuc / bte vm uatetrctt oft vm Bcoipiocttctt gbc^efert
fiïtt/alfmctttbactrop Im.^etis oocBgocttcgbett vmvinidyeytvmcantf
pctrttoeheit^iDeii tl)o(taei:ti8 bet: magbett wmcmettbe goet. Jnbamp;c fp^
fe gbettuttet fifttbe/boetbiï hcbtdtcB ouetrgheucttTïJtlojibc v:t}tte/ettbe
S hiïbjcttgtbett vtouwctt baet: maeitt*)6q is bett waterfucbtt'gbett goet/
waitt hii vet:teet:t be ouertoUigbe vocbticbeyt vm b watet:/ als J^tj
op gbeleyt tvott. Zifmm met ajtftt btmct/(ó lo(i b»ï bett fiecit. Dett tXiO
(iaect verlïetrct be btgefïte/ettbe bq boet be groue fpqfe ittbe magbe feb^
bctt. verteert oocB alberbanbe ouertolltgbe vocbticbeytber magett.
Zifmm tnofïaertcruy t otttficect/ enbe eenen rooct baerafmacct/fo veP
iaecbt bi be nateren/enbe anber veninicb gbcbierte.
m ^leanbor. ccv.
^ettnaetrtfnbsp;Nenon» 4gt;Urtnber.
Scanber beet men ttt
(HtiecitrenbeJlattïnnc
rion/Jlobobapbneen
^obobenbtum/en im
_nbsp;ber 2(potcBcn (Dlean^
ber^ïOacrommebatbttcruytalfb ges
itoempt is/ fulbtf tn onfcn Jlati^'nfdjen
i^crbario befcreuen vinben.
^accfoctt.
(Dlcanber beeft blaberen gdtjfcB ben
2(manbelboom/maer flïftnlangber
en bicBer.öqtt bloeme en is ben ^oof
fennictongdtïc. ©ijnvrncbtis lanc/
opbemattierevanecnenboten.2ll8 (t
opgaet/ban is fïf binnen vol faets/en^
bebitfactis gbebaytt enbe row.Dtc
«'Ottclts lancB/boubtacbticb/f^berp/
Cttbe becfteenenfoutacbtigen fmaecB.
(Dleanbecwa|ïgbeerttcbqbtvater
Cttbe aettbe See/cttbc men febt b^w»
i' 'i
^(ttt (èlmUx. £(xp, ccv,
^nbsp;^tnüit
gbrt^^^ntwurtbcbbmattbctrsnietbacraettgheltettbA»
mbi baerom (faet (qit ftgnre ^ier ood fottber bloemeit.
C pe blabereit eitbe bloemeit bes (Dleaitbers boobeit be boitbeit/be
eps/eitbemeer attber viervoetigbe beefieit. tHaerals ftmet wijittit.
Shettomett eitbe gbebtOttcBettivotbeit/foftnftbeitmertfcbett eett bM^
lamemebtdiitetcgbetn btfteitraitveminicb gbebierte/enbe foitberltit.
gbeairmeitlPiinrwytebaerbqneempt.Dettèleanbcrettto
leeit vfcreit/trant ©aleitus fcbtqft/batbtï
ood bett mettfcbeit fcbabelideitbebootelidis/ifibatmeitbent biittteit
mtlqf mneempt.^nbe ronberliitgbeisbqbettfcbapett eitbe beit gbey.
teitfcbabelid/wantalifl bat meit met meer ban be blaberen in watec
leyt/eitbebatmenbefcbapettenbegheytenbaeraflaetbtittdett/folier.
«m R.Daerom fo falWalleenlid vanbnytengevto
^erbeylt enbe verteert.
^ennaem.
iSrberis noemptmen in (B^n'ecpenbe 5atqn(D)eyacatt.
thA/eniitber2fpoteBettBerberis.^etheetairoitt(l);iecit:
enbe^ati}tt/om ftnfcherpeboomenwille/bieaen fijn
|tac|densïva|fett.
WeliïcE/maertis cleyitber/enbe beefr ml (leCenbebootnen. ©qn
Den
»nbsp;^entiit.nbsp;Oxyacantha, ^cvhme.
Becbertsgrocyt cttbe bloeyt t'itbe
Izntm. 3n Bcptctitbet; cttbc lt;Dcto?
bervtttbttiteit |Mrttgt;tuclgt;tett/bte (qtt
luPicbontacttfiett.
inacuct^mbecomplciwe.
Bctrbctriö abfltrtttgcect cn btoocbt/
bt 16 cottbt en btooge tnben ttvccben
giracbt. Bc r: «ebt tö van (wbtql f«bs
pantic/cnbcfiïbootliJiïbtecnlnttcU
^xacfyttnH'cotxciïn^u
C 2(lfmc bc t?i«cbt vlt;tn Bctrbcns eet
enbe blindt/ fo (lopt ft ben loop bes
bnyct: / bet: t?to«tt?cn (icctc / cttbc alle
^ (tttbct: fl»!:ten oft vloten» Bic tvottel
tirect bootnen cnbepttlcn xot bcnfts
«c/«lfmcnfc (ïootet cnbc bactrop leyt.
tTïcn feyt ooc/ waett f«t'e bat men bc
fe wottel / gbepooten wcjênbe / b:qs
mael(ïreBeo«ct: ben buycEvS een bcs
vtud^te vjou we / bat bact: bat letfel
cn qnaet boen foube. Be bcfycn met ____ __
bncrtJitc^ oft fuycf et: bet:cyt/oft geconft't wefenbe/lc(|cbcn enbe
ben botfl/enbe be bitte vanbc co:t(ê.éigenen oocf appettït om eten*
2# ^nbsp;^ 3lbt Xgt;la8 / bit bccten fommigbc (Dnfet: Xgt;toutt?ellt;
^ Plas/pabbcn Xgt;la8/ cnbc nawclctuyt» Jn éiic^^
enbe lattin noempt ment (Dfytis. ^nbct: ^potcff J
^^inatria. iênbcbat bact:ome/om battet ben l^l^'r
fefccrgbelttcfiö.
feccfoett,
^inatriaiöcencrnyt/batis benïPolfsmelcf fcer gbeftcf/batment
bcybe van malcanbctren niet wel onberfennen en can. ©qn(ïelcnen^
tacEen ftn fxvextad^tié^ / teebet cnbc taey. Be blabetren/bier fomtuf^
btiioftvict:/cnbcfomti|t8vqfoft fcjfe btjmalcanbcren (ïacn/bie W
ben bUbetren van Plas feet: gbelqcf / cnbc ft'n cerfl boncf ergruen/ cn^^
bactrnaecootacbticb» @qne bloemen ftn licbtgecl/van faetfocne^^quot;
2^tbbet:fpoien, mtbbcninbcfe bloemen ftn gants bObectgt;er«?i0^^
gbcel (ItracmEens / bic cn gbeuen gbeenen ruccf / cnbc bit wotbett ron^
fnoppen oft bollefcns/baet:inne leyt bteebt/fwert faet.
^ (leegtewdttcl/cnbaetwtngt;4(fmveel Linaria. TTtlbr-DUs.
«ttber ïvortellett8/bi'e cruype» baec
terfibeitomme.
Bit crityt WAflèt op oitgb^botvbe
plaetreit/eftbeopbemttereit/enbebq
betwyttenoiieraU
^entijt
Bitcrttytbloeytbeit04tttfettfomep
totbqbett^erft.
Bit crwyt is werm enbe btooge/ cß
in gbecttettwegbccottbt eiï vocbticb/
ïVArtt \)ct id bitter/ enbe lo(i be vttjn e/
«Ifbivqbat bteeber in onpn J^^ainns
(eben 6erblt;trio verdaert bebben.
J^inaria gbefoben enbe gbebtonc^
len/isgoetvootbegbenebiebe ged^ ^^
rwcbtbebben.6etverbtqft00clalber W
blt;tnbe verfïoptbeyt ber lener enbe ber
milte.igttbeverbmPoocfalberban»= —- . ^
befmettenenbepleclen/bieeenmenfcb aen fqn ltifmadgt; bebben/enbe
maect oocl een fcboon aenfïcbt/ enbe bat boen p;incipalicl be blaberen.
Vinaria lof? oocl be vtine wonberlqden jèere.
£ap. ccviir.
2t
2(|ilicom oft Bafilie beeft in onben tifben in (Smcp enbe
^atqngenoemptgbetveefï (Dcimnm/enbe (inbtbiertqt
öajilicnm/enbealfo beeftttient tot nocb toe gbebeeten«.
nocbtan8(qnber(bmmigein on(èntqbenbie bit crnyt
(Dcimnm garyopbyll^ttnnt beeten.Be ootfafe enbe rebe
nen van befe namen vinbq in onfen latq'nfcben i^erbario.
tö brqerStgroot/mibbelbaer/enbe cleyne. Befc
m^ebbettgecnonberf(beebtbaninbcblaberenaUeene/tvatttbateer(ïe
gencc^tebeeftgirootcb:ccbcblabcrcn/battïvcebebeeftmibbdbaerbla^
^an (D ^^nbsp;^^^nbsp;^^ gbcPefbten
ISS
^anSSdfiltcom.nbsp;CGViil.
55nbsp;^aetfoem
S)at aroot B AjUtcom beeft eciic rottben (ïeel met veel tacjtlette.©^ »
blabeceitrqitbettmerctt««elgelqcB/bleecBgroett.S)ebloemBett8fi«ert
om be ronbe tacrBens/ettbe fif fqit bmyn lqfvet:wicb.2ll8 fq afvaUen/ro
b:en0et fqn fwert faet voott in cleyn bnyfBens.De ïvoitel is lancB/bowt
acbti^/enbe baer bangen veel veefelen ter fqben aen. Dat mibbelbaer
Bafïlicomisbeneerfiengants gelqcB/maer fqn blaberen fqncleynb^
enbe fmaelber. @qn bloemfens fqn oocB fneewit/enbe niet Iqfverwtcb
«belqcBalsbeerfle. Dat berbe enbe tcleynfie is bat ebelfie enbe fcboon
fie/enbebetbeep^^l fiammeBens met veel taqcBens/gbelqcBeenbicbt
boomden. @qn blaberBens fqn ber tHageleyne gelqc/nocbtans fo fqn^
fe wat grooter / enbe fif fqn gbeBertelt / enbe fq bebben eenen cofielqcBett
C lieffelqcBen rnecB. De bloemfens enbe be wottelen fqn bett tweeben gb«
(lacbtefeergbelJÏctnbsp;^
^laecfeftjrtbettDaffitt^e.
Bafilicom febt men gbemeynlicB in teylen voot be venfleren/en fom^
tqtsoocB inbe bonen.
:6afiltcombloeytin3unioenbeanlio/enbaernalenerefqb«erfaet.
Odmum.'^rtftUcom. O^imuniediocrc,(;0ïbbclbact: ^«filtcom»
-ocr page 353-tgt; ^cfccruybettmcottrtcttghemm rqm Ocimummaius,lt;5to«e^rtftUcit.
oft conbc vcrbtaghm.
Dcfccritybc fqitwccmmbctwccbc
gmct/cn fi fqn boucit matctt vocbticb^
BafiU'com macct bondct oogbcit/ ^
rtlfmcn bc8 fccr vcel cebtlaiccrê m
m«Bcttwmbt/cnbcloffeitbcvtqnc/fri
niaïin veel mclc)c/cn fi cit wotbeit iitbc
magc ttiet ItchteltcB vcraitbcrt. Bafili^^
quot; cont ntet (^cirficntttottt/olie v«tt ^00
(ètt/cttbc mn sh^n^eitgt/lcfcbt en veir.
cocltitlbcrhanbcbittc cn weebom bec
--oogben/alfmcntbaeroplcyt. Dat fap
- vattBafllicom ittbe oogben gbebacn/
' vetbtqftbeboncBerbeytbccplncr/cn.
^ bc btoocht bcflnpiê baer tvtc^Datfaet
ghefobcn cnbc gebtoncf en/lofi be vxv
we/ cnbc helpt bc vtontven bat fï] h^er
Jttaent crigctt. Dit faet geroBctt/maect
ben mcnfch nicfcn. 21lfmcnBa(ilic va
onyte applicccrt/fo is fq fccr goct voot
bcghcttcbicvanccttcnBcotpiocn gheficfcn fqn. ^ctverteertoocBcn^
bc maect rqp albcrhanbe ghcfwel / alfment baerop leyt. Alfmen bit met
a^qn tempert/ cttbc bacractt riect / fo btcttghet ben genen bie in onmacht
' leyt/tveberommctothem feinen, ^etcoitfottecrtbathooftcnbebather
tc^etgceft blqfchap benghettcttbie vattbc fxvertc galle itt melattcolyc
genallctt fqn. Defevootfeybc crnybett heeft mcttvoottqtaoocBtot veel
anberbinghcnghcvfeert/bcïvelcEcwtihiertt
mtbs bien bat be onbe meeflers hierinttc ttiet ctt accotberctt/ alfo xvi bat
Ottfett ^ati]ttfchctt ^crbario btccber vcrclacrthebbc».
ati mtföc ^drtokpe.
£(tp. ccix*
Qmnaem.
i^fe wilbe mariolcyttc l^cittmen in ^ticcp cttbc fatqit
(Dtiganns cnbc (Dtigattnm/ in ^oochbnytfch l^elghc
moet. De rebcne vatt biett fnlbq int latqtt lgt;ittbctt.
snbsp;fylnefirc (Dtigattum/is wilbt/eff ^
^^erhattbc.tnacr(ietthcbbêgcettonberfchcetbattallcenittbcblocmê.
Dat
-ocr page 354-Cap, CCIX.
bebeeftb^lptccwimbloemcm
^(tctfoen.
veel Urne (ïelcit / bte fm b«yttcb ettbe
btitytt/ en ^ebbett blabetren bie ft» bett
ct:oottbebloemen/bte ftn van fttlcEett
colitet:e/lt;tlfotvtgbeRYtbebbert.@q(tt
ïvöttelt8l«ttcf/enbebo»bmcbttcb/eit
SDefegeflecbtett V4ft tvïlbetnlt;tt:tOf
ley ne tvaffett geet^ne in baecbboflcbett/
enfoitbecltitgebteopbetrgettlt'ggbett.
Cnbsp;^enttje.
(Dti'ganwbloeyt tn jfnnto cn
natua ettbe cotnplegt;:te^
(Djtganwmtö wct:m cttbe btoogbe
i'itbettbet:bengt:«ebt.
(Dttgaititm oft wtlbe martoleyrte trt wtïngefoben enbe gebtottc
isgoetbengenèbievanventmcbgebtetrtegebetcnftn^mctfnetenï^rt
gebtoncfen/t|ïgoetbengenenbteCicntA/brtti8rOtlbct\mt}msbeK
tetrfelie/oft bat f(tp van lt;3nelct:ny t/gbcgeten oft ingenomen
ment met (Dicy meli btinct/fo i(ï goet voot bc gene bie gyp8 ofcCqbclOO^
ftn geten bebben. 6etisgoctmctvqgcnglgt;cgetcn voozbegbenc bie bett
ct^amp bebben/oft bic watci^ftcbticb ft'n. (Dtiganum gcb:oocbt/cn m«
tTïeebegebtoncEen/btttjtbeftvci:teglt;tllebootbencantet:gancfu?te/ctt^
B tgt;ebtengtbenvtontvenbaei:maent.tnetbnenincHgetcmpet:t/eitbeeci^
benriïn/eitbebegeelft^tbebben.BAtf«pvanbengt:tjetten8tiglt;tnu»n
wtttcpecll/tegoettotbatgcfïvollenEaecBbeen/totbenbityge/eitbeftve^:
tingben binnena monbtst^et vctrftetet be pine inbe oo:en/al(incnt m
melcf tempet:t/en bat wetw inbe ooten boet^Bo tvactrmcn tvilbe iXi^
^ riolcyne|ïW/blt;tet:vlienbenatet;enn?ecb.met (0er(ïert monbt gb^
mengt enbe gcappliceei:t ft itbe/ fo vecbtif ft enbe vetrteetrt ft'
gbefweUnbsp;gefoben / enbe ben tvccmen bamp blt;tet:«f inbe oot^n
ontftngen/bcneempt bat ftyfert enbe cingbelcn tvten ooten.
in tvtjn gbefoben/vetrteei^t bat getronncn bloct onbet: bllt;tw vlecfcb /
mentbaet:oplcyt.2tlfmen$b;oocbt/enbemetfalpetet:enbeb«enJi^^^^^^
pert/bAtmacctwirtetanbw/Alfmmbtcbacrmebcfï^^^^^^
vemcrtbccroppen/A^nbsp;T
'^anCuüefmöcrttDt
^^^nbsp;^ennaem.
^ ÄTe«r«ybcitbicwq l)m €ulUÏms cruytttocmcit/bw
bectmmm(g«ccrettbc£Atiiit(D:d^tó/ettbeCynöfot^
chî8/cnbcnvtcrtiftCefîiculu8 cartis. Dcrebcitcucnbc
00ifahvan fnkU nmml^abbanwMhmoadyimln^
mvavclrnu
mamercit oft Qj^efladytm vm Cullefeits
cruyt. patec^etôfccrgcootvattblabcreucnbebloemcn/eubcbitbect
mm m Utm (Dtc^is mas latifolm/ mbe tu Duytfcb Bteebt CuUeBens
^uyt bmanueBett. pat tweebe gefleckte heeft fmaelber blabereit/eubc
^oïbtm lati]« sheheetm (Dtcbt8Uîa8att0ufîifolia/enbetttSgt;uytfcb
^.tberbeoheflechteuismetfoo
heet meitf ooc bwiVf Beu/eiT ts ooc Orcbi's mas latifolia.
on]ctlgt;aitbc. Dat eerfje heet men Ot ^^^^^ €itücïcnamp; cvuyt mannehn.
cbisfemiuamatot/bAtistcjiggben/ ^^
^ (B:oot CuUcBetts cruyt bwqffett.
Dat tweebe (D:cbï8 femtna mebia/
bat 18 te feggheit/mibbelbaer CuUe^
«tts cruyt bwiïfBeu. S:gt;at berbe (Dt
fhjs femiua mmo:/bat is/Cleyit €ul
leBenscruytbwqfBm.
ÛMfottU
DatBteetCuUeBenscruytmattitc
^^nhecftgemeyrtlicB btqoft vier bla^
^Att Cqbeloofe. ©qttcu (ïeel is Ott^
^ ent anberhalf fpanne Imcï.Vün
bloemmftttlqfverw^^^
cBelt. eqitngt;o:tele batfnuttverail
eBensoftcloffeBens/biePaeS^^^^^^
canberengelqcBalstîveenotenmu
^«cBer/enbemeergefrott(relt. Dat
«r
£iXp. OCX.
Orclii's mas anguftifolia.nbsp;Orchis focmina maion
Btiml €niUhm cmrtmanncUn. (Dioot CnUctcttö ct-oyt xctjfUn.
Orchis fcemina media»nbsp;Orchis focmina minor»
COxgt;gt;Mhact CiiUctettö mxyt wtjflem Cley n C it llclens et-uy t wtjf lew*
-ocr page 357-^mSvMdmcmpunbsp;ccx^
€ ^ml€nMmecmytmanmhn beeft oocl blaberen gelqclbe tTwbe^
loog/maer (t (qn fmaelber enbe teerber/enbe fi (ïfn met fwerte oft b^wyn
pleclettbefptaeyt.BDebloemê(ii»p«i:pörbtuyii.Bewo;teIe»fqttro^
0efaetfoetteertgeUïclal8twee(Dlmett/metwatveefelt»0ett.Beettwot^
tótövolettbeverfcb/battberiöybeleiTbeverbttjqttt. BatgrootCwUe
0b«qce.Bebloemett(qrt0blt;^col«reertgelqclalsp»rpttre.Bewo:teIett
Ii|itgefo:meertgbefidtweevo0el eyerett. Bat opperde is roitbt/ettbe
Ieercleytte/maerbatottber(ïei80rooterettbclatt0acbti0ber. Batmïb
belbaer CttUeletts cruyt tvqf Ie» / ie met blaberett ettbe fielett bett voot^
Saettbettgbelqcl/maer fqtt bloeme»fq»cleyttber/ettbe bwyte» btuy«/
maci:bmne»n?it/metfeercleyttfwertetippelett8beli):aeyt.Bq»wo::ï
we»fq»gelqcltw5
ber. BatclcyttfïeCttllelettscrttytwqflm/iseèfqttcrttyt/bctiöteerbcr
eiï cleyttber batt be vootgaettbe / attbers i(i be» fmale» Cttlleletts cruy.
be mattttde» feer gelqcl/maer fq»blaberett e» fm «ietbefptacyt. mnia
fqttwottele»/bewelclegbelqclal8tweeeyerettgefo:meert(q»/biefö»
i?eelcleyttber/alfobiefi0ttrebatclaerliclboetblqcle».
^Uebe0bejlecbte»oftfo:te»va»Cul(elett8crttyt WA(fe»gbeertteop
httbigbeeerbe/opbergbe»e»bei»beembe»^
^ettcïjt.
Befe cr»ybe» bloeye» mbe» mcy/mbe int bcgbiit van Jnnio.
^atucr cnbc cotnpUpic.
Begrootte wottelvattbefecrttybetti8 werm ettbe vocbticb/efï wat
fttetcr vatt fmale. tTïaer be cleynjle ettbe verbwqttbe bie ie meer gbe:=
cooct/ettbeowermi'b8bietti8(qwermerettbeb:oo0erbattbegroote.
^nbsp;Cmc^tenbeopcmct'c.
S:gt;efew0«elplacbme»v00ttqt8i»befpqfetevfetè/bwelclmetttt0cb
ooettmacb.2ll8bematt8begrootevolcomettwottelete»/foomalettfq
fottctt. Xënbe ale be vto»we» be cleytte eteft / fo Otttfattgett (q bocbtere».
Ylt;»cromfoi(lvoo:tqt8ittChe(faliabiemattieregbewee(l/batmettbe
deyttemetgeytettmelclabt/0ml»(ïtecrqge»t0tbqpapett/ettbebteybe^
Je cnbe verbwq'ttbeatett fq/om bett Ittfite boett vergaett. Be ootfalcis
ocfe.Bevolcomettwo:tcl beeft veclottcrtolligbevocbti'cbeyt/cttbcgettc
Jeeittgt;cclinpatiettettbewinbt8/baerom(bgbeeft|nl»Plt;gt;»«bq|Iapett.
tiTacr bc verb wqttbc wottcl / boet bictt Ittp vergactt / wattt (q broost
mccrbattbattbcr.aifmettfcctcttwil/fiomoctmcttfcbtabcttghelqclbe
jLampcrttocli'e».Befcwottelettge(iootenenbc0eappliccert/beylettett:i^
bc verteeren alberbanbe gbefwcl. Sgt;efB^em00d alfmcnfcmet (Bct^ -
|tcttmotttbacroplcyt.etgc»efe»ooclallcloopettbefweere»/batcte»'
oi»ttett8 mottbts/cttbe alle feertcbeyt be8 mottbte.
-ocr page 358-y cwUdcns cruyt ttocmpt mctt m (Bzkcp (Dtcl^ts fcrlt;»
pms/oft Crtotchis/cttbc ttt tatiin tCcflicuIits Bcraptae.
Dc ootfaBc cttbc rcbcitc van bcfc ttamctt vitibt ttt ottfett i«
tt]nfclgt;cit 6erb(trio int lattgh« bcfcrcttctt.
Bit cruyt iö ttvccbcrhattbc. Bat ccrflc ^ecfl fchooit purpurvcrwt^
gbe blocmctt. Bix^t lt;^nbcr is van mcttt0crblt;tttbc colucr / tc wctctt / pur^^
purbtuyu/wit/gcclcttbcgructtbootmalcAttbcrctt gbentcttgt. Dat 0«^=
bcr(icmttbcblocmct8cctthotfclgbdJÏd/citbcbatoppcr(?cgh^lqctcctt
voghclBctt met (q'tt hooft ettbe wtghefpteybc vlucghelctt/Attbcrö fo ftin^
fcmetjlelcrt/blabcrctt/cttbcwottelcttmalcAttberettfeergeliïc/ttOchtattö
te bat tweebe ghe(lecht laitgher.
Deblaberett\?attbefcttcruybc(qttbctt£oocBbIabcrcttgbciqct/mact:
(Tifqn btecbcr cttbc vetter/cttbc bettebcttter wottelwacrttcfamcttghej^
-ocr page 359-^ votiwcw cttbc gbebogm. Be (ïelcit fijn Otttrettt anbcfb^lf fpanitc UncK
^e blocmm bcbbcit fulcf eit factroctt/alfoo boum verclacrt bebbcit/
Cttbc gbelqcf bic pgurc claerlicf wttuqfï, Be wottelcn fqtt gbcfo? mectt
gbelqcf al8 «otctt / altqt biq bq malcattberert / ettbe beene altqt mcerbeir
batt battbct:.
^pketfe ^(tet^bet ^dffln^be.
2Defe ccttybett waflètt geerttc itt cenctt vaftctt grottt / ettbe itt beembe».
0ettttjcgt;
, SDereBnfcttllcfctts ct:»ybettbloeyettitttle(ïe vattbctttTïey/cttbcmeell
wt begittfèl vatt ^ttttitts.
mmtt^tnUcomplcpk^
Bcfe ct:ttybctt vet:btoogbett ettbe vetïvet:mett / gbelijcf al8 bc Cullc?
fcttscruybctt.
Be tvottel vattbc voot feybe Btifcttllef ctta cntybctt vmcctt cttbc boet -
fcbeybctt albcrbattbegbefivcl/ettbc fayucirtbc jlveetre» enbe vlceraticn/-
alfmenfeitt (ïttcfen tvtijftop fïootet/eitbebaei:op leyt, Bqgbcncejl cns-
bebcyltbeft(ielett/alfmenfebaet:opleyt.@qbcyltbeittctcnbcv.kemtic/-
sbelqcf ben tvolf/enbe biet^gbeltjcf e/alf ttenfe gbebotrct beeft ettbe baet: •
Jijjptroyt. Bigbcttecfioocfalberbanbeqitabe/viiyle/kcUIcvlcecatiett.-
^fmenfcitttviitt jiebetettbcbtincft/foofïopt fqbenloopbcö bnycfa.-
^ett vfeert befe tvottelnietfbo|êere omlnpte ct qglgt;cn om bqfïapen/
lt;tl8bc Cwlkfens ernyben/ïvant men bcninbtnietbatfê baertoe foxvel
bienett.Befe wottel gcneefi oocf be vityl monben/als jij in water gbefo -
bett iö/enbcbctt monbt baermebe gbeu?a|fcbctt cnbc gbcfpnelt wotbt.
m rooöe
51
^ctxmm*nbsp;„
(Dobctt©tccttbtefcbcetmctt itt(Btkcpmnbsp;(Dc^
nantbe/cttbc ittber 2(potef ctt Jtlipenbnla/ enbe bq onfett
tttbm Ba^ifraga rttbea. HDe (gtiecCfcbe meefïera noemc
bemoocf ^ettcantbott/tercattfenvan fqit wit bloeyjel.
^Bc rebenen cttbc bbef^eebt vatt banber namen vtnbq ttt
Ottfen ^atiïnfcbett 6erbario gbealkgeert.
^dctfbctt.
2\oobcnBtecnbtefebceftblabcrcitgelqcfal8wilbepa(Iinafcn/op
öbelitcf be gbemeyn Peter(èltc. i^et bee|ï eenen bief en (ieel/ bk is anbers
balf fpanne lancf. Bqtt blocmctt Rn fneewit/clcf met fc8 blaberen / ge=^
Iqcf een (icrrc.Btttt faet batwafinabatbebloemettafgbettalkn fqn/
enbebetisbteebt gelqcf als bat fiïet van lUelbe. @qn wottel is fn^ert/
B iq enbe
-ocr page 360-©(tnwobeSteenMcfe.nbsp;CCXIL
Beitbcbceftvcclvccfdmgen/ghdqcBalebwcyBms/bacmcnbattgm
bc boUcBcrtö ojt ttOOtBctts / aen eert wouel fomtifts vijfoft fes / fomtijts
meer oft mm.
pdccfebaet^tirtJdfï.
Koobc 0teettb:eBc wafi geemc m fleem'gb^ plaetfett/cttbc oproitwc
berbebergb^.
^mcijt.
Defe BtecttbteBe bloeyt iit Cfitm'O/
a!ö beit tPmtgaert bloeyt/ ettbe baet^
om beetet i« Óettatttbe/ett^»
be ter felwer tqt ie biï licbtelicB om Bett^
ttcttwtfqrt bloemett.
Q^Tatuermbecomple^^te^
Koobett BtecttbuBe ie werm ctt^
bebioogb^ï^bett berbctt graebt/ctt^
bebat ie goet ommercBettactt (tfttctt
fmaecB/n?attt bi is feer bitter.
Dcrt fïcelva» roobc QtccnbtcBe
met bc blabcrctt cnbc tfact/niet wiftt
cttbc bttCttittcB gbefobett cttbe geb jott^
cf Ctt / loft be Becottbitta. ^ic tvottel
in wiïtt gbefobett ettbe gbebtOttcBctt/
ie goet tegben be btoppelpiffe/cttbc te^
gbenbegeele. BqieoocB goettotaljj
berbanbe gbebtcBctt ber blafctt. Bq
lofi bc v?ittc/cttbe btcect bctt fïccn. © t
fcbeybt be inflaticn cttbe winbcn ittb e
magbe.Bii8goetgcpwltteri$cert/ett^
be ittbe fpife gbetmt voot be gbene bic
- be vallcttbe fïecte bebbe». t)e blaberctt met b«ettittcggbemeRgt/ettbc eei^
jEilectttariebaerafgemaecBt/boenbettboefïcefrerctt/cttbcfqftgoetrOOt
be gbene bie eettett cottett abcm bebbe»^
fidp. CCXIIÏ^
(DecBoece btoot beete« bc fommigbc ^afcttclattcr
CoecBoece€latter.3tt (gtiecr ettbe lat^fttiDn^ö/««^®
ittbcr 2tpoteBettCrifolittmacctofttm/ettbc2fllclnya. ^^^
bcrebcet mettt gbe^ïeyttlicBpanie cttcttli/botie tc fe0^
gben CoccBoece btoot.
(tu Coerfoecö feoot
2f
Coccloccöbtöot ts cctt ttcbct: ctuybclett. ^qtt blabcricrtsbtc eevft
xvt contctt/btc (qtttc fammgbevouben/m baeirtiac als fvj l^act op boeit/
foo (iïitfe fcboott gtrueit/aluftbuf op eett cleyit co:t ftcellett / cnbe (Tj beb^
ben inbe mtbbcnbicpc ïet:nen/cttbc fij' fqn fnet: van fmale. Heffensbc
blabctrcn comen witte bloemen geltf cl als bellen / elcl befonbet: op eenen
pecU Be blocmlcns fti'nboot en boot
met cleyn pnrpnt^cn aberlens onbet:? Panfs cucuh'. Coccroccö btoot.
tiroclê. ^ênbc als bie afvallen/ fo tvot
ben bat cleyn fcberpc bollclens/ öb^^
unit met geel ptet^Be wottcl is gclnob
belt/btuynt;oot cnbc land.
^ ^laecfc f^jttber m^tn^ijc.
Bit cruyt wap gemcynlic int tvont/
oppeenrootpn/oft op tvottclenvan
groote boomcn. tHcn vinbets oocl
aen bentvatercant/enbe aen fommi^
gbeb^^g^eit.
^entijt.
Coccloecs btoot bloeyt meep mben
2lp:il/cnbe int beginfel vanben ^:Ti^ey/
lt;tlsben€oedoed begint tcrocpe. iën
men vint bi erperientie / pgt; tvannet: bit
cruyt oueruloebelid bloeyt/bat ban in
bat iaer groot water compt.
€occloecöb:ootheepalfuldencom
plerie cttbe natuere/gcltjcl als be Bur
clel/te weten coubt enbe btoogbe.
Cocdoecsb:ootiswtncmcnbcgoetgbegbetcn/opgbefobenenbegc
btotiden / ben genen bic een crande onperde magbe bcbben.jtem ben
Sbencnbiegebjolenfqn.^ctisoodgoctomtcbcylertalberbanbcïvon
ben/gbefweer/enbe ppelen / enbe fonberlingbe tot vnylmonbemOet
verpaetbcnborp.jfanbcinfommabetbceplt;^llcop^lt;^lt;^^»^»
enbebuccbbctt/biemcnbenönwiel
^ ... ^^^^^
-ocr page 362-Znbsp;ÏDcebkbthceftbimnaemtercaufcnvAnfqnbkberctt/
wAttthctctt hceftcrntettnccrbantwce.Dßcrom bittet
icï bMtct bat (Dphtie ie bacv pimms af (ctqft. ©oitt««
migf^c hebbcit bit cruyt voot Pcrfolwm gh^houbm/
nt«cr(t]tgt;olcit.
ä^jUetfben.nbsp;OphrisPlinf).. 'JTtvccbUbt»
Drtcruyth^^f^^^^^'^mcBekit ficc /
bte tö rottt / cttbc is met twcc bkbcrcit
ghecl)t'crt / bt'c g\)eUiden bett groote»
ïPccbbtcebe. tgt;lt;t»be mtbbcn vanbc»
(Iele tot bo»e» toe w«(fc» (q»blocme/
bte boc» hierop gheltfcB vogclBcrts/
e»bc ß (tf» grite»geel vatt colttcrc/c».
bebaertvt Btjcfc» twee cley» bt'ttgej.
Bens/gelqcB als to»gef f cue. De wot^
25 tcl heeft vcel vcefcltttgc»/gc(cl)tlt;titcBclt
cttbcbootittlt;tlc«ttbcrctt ghcwonbctt/
c»bc tö goct va» rttccBc.
q^Uetfe fijnbet; m^xn^^c.
Cweebkbt gheer»? op
tJOchtigh^ bccmbe» bieambcbergc»
gheleghe»(iï».
^entijt.
tCtvecbUbt bloeyt ittbe» tUcy c»be
in ^ttttio/ettbc bacrtt« vcrbtvifttct.
^acuet enbe comple]k:te. ^^^
Cweeblabtietvernt cttbc btooge/^quot;^
btvelcB nte» tvt (tfttctt fntAecB «tercBett mad)/xoant ht is (»et ettbe t4ey.
Ditcrttyt4b(iri»geert/b(tcromroheyletbeïvo»bettettrtveerett/0^^«^
ItïcB bat £»lleBe»8 cr»yt/oft cley» maenctnyt^
(tll^ttJCÄtnbsp;CCXIIIU
atim.
0enn(iem.
ChÄrleyetvotbti» (S^tiecfcher cttbcf «tq»rcher fptACcfc
(Dtmt»wmgheh^dm/cnbcbacrtoelt;B^emttt«li8/ettbein^
bcr2rpoteBettttOe»iptntcttrclt;Bdlttrtcunt.Deootrlt;tBeei^
bercbette» va»air»lde»ante» hebbe» xvif ee»ebecl6ttt
mnnbsp;c c X v^
Ottfctt Jlatqnfcbmboccl VAttbcctttybrn vcrclaert.
ITTeit vittbt twcebetbanbc Bcbatlcye/ tam eitbc wilbt ^c wilbc
Bcbarleyc oft wilbt BoclBeits cwyt ie bet: Bam'c van (Iclctt/bUbcrctt
ettbc bloetttett gd^d^Dat oitbetfcbccbt van bcybc befegeflecbteit fitlleit
wibiet:ttabefct:iïiteit^
lidetfoen.
3DctAtitfiteGcblt;ti:leyc beeftcetteit viet:c4ttttgbeitpeel/bici80ttti:eitt
eettett cttbitwö lattcf/ettbc btwyrt van oitbct: op. Bqttc bUbct:ett fijftt ^eel
^ towcttbegbebaytt/ettbc f^mdzn (!ct:cB/ettbe|Wft'«
Sctictt.Bqttebloettteftftittwit/blawt?et:wicb/enbe(tf|ïïnbett@amc
bloctttctt ttict ottgWctnaebatbcbloeittettrtfgbeiwlle»
metbAtfAct/bAti8fwet:teitbclattcBrtcbticb/««belgt;.et leytitt l)uyfBcits/
oiebattgl)ctittebet:waet:t.Btïitwotteli8bo«btrtcbticbettbegeel Dc
jvtlbc @cbat:leye is bet: tatrtttte iiict (ielen / biAberett/eitbe fftct wa^
m/want bett (icel is vicrcaitticb/ro w/eitbe geb aytt. ha bUbeiett fqtt
bettBa^
-ocr page 364-€ beft ©Attie bkbcrctt xoat sb^l^^^^ ^e bloemen (Tfn vm colnere beme!^
blawmetpnrpnrbinyn gbemengt/enbe gb^^i^nmpt gbeliid aIs eenen
arenbts becB.Bat faet is ronbt enbe geel/enbe bet leyt in b»yf lens.^«
wo:tel is b^nbtacbticb/enbe fwert vm colnere.
2)etamme0cbArleye planbtmeninbe bonen. Be wilbe wafiop
ong^bo wbe velben/enbe fcbier oneral inbe beemben.
^entijt.
25eybebefegb«n«cbtettvan©cbarleyebloeyenin3»nio/enbe(5le«c
renbanooclb«**^»^^'^^^
mmcutxUcotnplcpit.
^eybebe 0cbarleyen fin werm enbe rebefi'cfen btoogbe/bwelcc
men aen b««» (inaeci wel merct'en macb/want b^ abjlringeert enbe i^
bitter.
ïgt;nbsp;£mc(;tenbeopcmrte.
Bat faet vanbe tamme ©cbarleye met wqn gbebtoncfen/btengbet
lnPombi/flapen.2tlfmentmetbneninclmengt/fobcnemctbcboncler^
--bcytbcroogbcn.2llfmcntirtwatcrfibet/foboetctcmgcfwclvergaen/
ifibatmentbacrop leyt.©nlclctt cracbtb«ftbat crnyt oocC/alfment
in bcfcr manieren vfeert. Be wilbe ©cbarleye is tot alle bingen cracb^
-nbsp;tigberbanbetamme. Be blaberen vanbeyberleygbeflecbteh in fïwcïen
gbepooten/befonberop^aerfelnen/oftinwaterg^efoben/bietreclen
-nbsp;befplinteraenbeboo:nenwtenfine/alfmenfebaeropleyt.@qverte«^
ren/enbeboenfcbeybenalber^anbeg^efweU
£(ip. CCXVL
m ^tuen.
^ennaem.
Knen/bie beetmen in £atii'n Mmm / eii in (Btiecp dPt^^
bns.^et is ben 2rpoteHer8 onbelent/want (ï nemen iVt^
den baervoot/maer fi'bolen.
ßcßa^t
_ tlteft vinbt tweeberbanbe Mtm/tm enbe wilbt/eit^
befifi'nonberfcbeybettvanbloemen/v:ncbtenbewoitel/alfowi}bï^
na bteeber verclaren fnllen.
gaetfocn.
Bctamme Jörnen batiöeengbewas/bwelcBniet boogbeentv^l^/
b^tiötecberenbebtwne.^etb^^ftfmaelblaberen/enwitte/enbeblaït^
acl)tigbcbloemen.iênbeal8bebloemenafvallen/fovolgenbaerblt;^^^,
lens nae/bic fin bteebtacbticb enbe bqnae ronbt/enbe baerinne l^t
witfiet/bati8fogtootal8een2loomfcbeJ^lrwte/maerbeti8flt;»^^,^^J
-ocr page 365-^ r/ettbc tttct trOttbt.Bc wottcl is gcel/mbe beeft veel veefdmgen.^e
^ilbcMmcn ßnbmtammettmct cruybe ettbe met pelcttbccl g^elnct/
mact: be bloemctt fijtt troot / ettbe bettebctt / cttbe inbe mibbel hhxv enbe
SecU Bqtt ba wEens |ïf tt fmal/cnbe veel lattget: ban be tamme, hat faet
bat bactritt leyt/bat is rottbt / cttbc fwetrt oft 0t:awa^ticb. wottel is
oteeccttbcboubtacbticb.
5plaetfe ^ wbet^ vpctfftnc^f^e.
^ei^tructt waffen gbeet^nc op magbet^bott^eeetrbe. ^c tamme moet
^ ^ •nbsp;Qenttjt.
^eybe bc gbeflccbtctt van J^truen bloeyctt itt 0«nio enbe ^ulto / enbe
oaet:ttalcuet:ettfqblt;iet:fact.
^atttet: ettbe complegt;*te.
^i^uctt fTf tt tvctrm ittbctt cetrfictt gtract/c» btoogbe tttben tweeben.
^nbsp;S)te cmc^c enbe opemcte,
h« yentattbt feet: veel Üruen ccbt/ fo mafen ft' pitte ittt booft/fn lare^
fmbcttbuycÊ/enbeloffcnbloetmetbev;it'ne.2llfmettfefi^^
^Iien vootfcbt/fo tvotbctt ft' vet. ^Sructt meel met buenincf gbcmengt/
Cttbe
-ocr page 366-mey t?0chtid)CTt/hi^mo?avcnbc fluymctt op be lotigeit/ettbe op be bo:P
^ vergaberthebbett. ^et fttywertbefweermgbe»/bet boet be fpxocmt^
gaen / enbe anber plcden/bte een men fd) «en fqn Iqfenbe m fqn aenficb^
- fnad) b^bbemDat iêrnen med maect bat be vlccrati'en metvootts en
' ten. 6etvet:raed)t be berbe t?:onn?en botflen^SHfment mwqntewey^
Bcleyt/enbeappltceert/ fo ghenefettgenebatghebetenm van menfcbe«/
bonben / enbe flangen. tHet ajqn gbetempert tvefenbe/ fo verfnetet bat
crtmpfd/bepiinhcBbeytbe8gbenoecbö/enbebebtoppeIpiffe.^etverj^
b;qftbentnecBrel/«Abattetgherobettt8/enbebaermebegbefireBen.
mtg^emeDn^etetfeite.
yttpeterfdteb(
itmecp gebeeten (Dteofèlmon / en f^CTi:«?!«^*quot; wi»
enbe m £atqn 2ïpmm montanö/ enbe petrofdmon fyl^
nejice. De 2rpoteeer8bectent flmpdqten petrofdmon/
__ _ enbe (q bebbent meefï gbebonben VOOt bat OpUC^t
trofeU'non tnacebonictt/alfo wi bat ^ r.. ^ ^
ittlatqitfeerbKetwdacrthcbben. Oreofdmon. ecmcynpcmfcUc^
S)egcmeynpeterfelieen heeft niet ^ ^
meer ban eenen fleel/bie ie ronbt/co.
menbe xvt eê teeber/deyn geel wottel k ^ ^ -
Ben/en beeft veel tacrHcs/bie bteyben
25 baer ronbtfomme wte/enbe baeropnbsp;'
paendeyn/grnen/wtgefneben/gbe.
èertelbe blaberBena/ber wilbe peter
elie / oft Cicnta niet ongheliïct^et quot;quot;
)eeft witte gecroonbe bloemBena/ge
lqcBal8 be ticm/ maer fq' fqn deyn
berenbeteerber. @q» faetialancB?
acbticb/fcberp Op be tongbe / teeber/
cnbegoetvanrnecBe/benAOOmfen
ComqngbdqcB.
^ie peterfelie en waffet bouenin
tfcblant niet van bem felnen / hi
moet baec mbe honen gheplant wo:
ben. i£n fo ip met meer anber crny.
ben/bieinbeêlantint wilbe waffen/
z
Bii
wi
f»;
i'quot;
iv
mn^mm^mfüiu Cap. CCXVIL
^ eitbemAttbetrlattbettmóctmcnfefaeymopptom.
^mctjt
blocytm3«mocttbc3«U'o/mbe Icwembatt
wermmbmtwbmgmebt/mbc btoog^e mbe»
ö Öat (aet Cttbe bewö:teleit mit begbemeyttpetccfeliernwqrtgbelb;!
ocit cttbc0bcb:ottcBett/baermebe lo(l be viqttc. èq btettgbe» be« vton
wcttoocB bactrmactttflottbc/alfmettfe m befet: mattietctt vfeert. tHett
»gt;(ècctfè OdcB ittbe mebicqttctt biemctt bereyt tegbctt tvettqttOtem tot
mcbicqttctt bie vectvetrmett/ettbe be viitte lofjètt. Jn fomma befe petera
felicbeeftallc bcoperatictt cttbe virtttytctt / bie men bet iSppe toegbeefi/
alfoo wq itt (qftt Capittel baeraf fcnmeit fttUen. Defe peterfelie vfcett
mettOOcBfcerittbcBttecBett/enbcbatttictfottberfaBe/tvatttfliiögoette^
gbett bc itt(latiett ber magbett/ (ïj maecBt goebe bigefïie/(Tf oepent be mil
tcettbebcletter/(qfcl)eybtqttabe b«mo?ett. -ïSn beeft meer anber opera?
tobicwijfitttCapittelvattberJilppcvertellertfiillett.
CCXVIIL
m£moüipctu
^ennaem.
(Brette bat tvqb^^ Carttoillyettttoemctt/bie
lt;0«ecp (Da cttbe X)a / ettbc itt £atqtt Cttbc ittber 2(poteBc
bectmcttfc amp;0xha* amp;if (qn feer roxv en amper inbe Bcc«^
Ic alfmenfe ccbt
__6cßlt;t(^t
^ett vmbtbtqcrbattbcBotba. Dateer(lege(lecbtbeeft0attt8 vom
pc appelen oft v:wcbtcn. Dat tweebc beeft lattgacbtigl^ vtuc^t^n gbe^
pcEcycrctt. 2gt;atberbcbecftv:ttcbtettbic(qttaettbert(leelfcberp/ettbc
bOttenb:eebtgelqcBal0eettpcerc.J^ttbcbicmacbmctt@o:bpeerettttOc^=
^»«ett/ettbcbie(lacttbiergbeflgnrcert.
-ocr page 368-C pc.t)cvtttcbtm|t(nrontgt;twbelattg Oa, CrtmoUlym
Acbticb/oft sbef^etfocitee« gb^q^
als pccren / alfo gcfcytis. Be wottel ^^
en (laet nietbiep itt beerbe/ md)ms
is R bicfe / enbe ft en verberft niet Anbsp;,
licbtelictnbsp;^
paecfebaet^tttxifi.
BefeCarnoillyenwaflengbeeme
in vo^tigbe conbe pketfen / en oocf ^ -
«enbebergben-
Qmtije.
Be Botba Icneren baer vmcbtennbsp;v
enbe peeren in ©eptember.
q^Tatuet^mbecomplejtt'e.nbsp;^
BcBotbatrecfentefamengbe^nbsp;t^ax
ft'cfalsbcmifpclen/rnaerftenft'n (f
hietfocracbticb.
Cracbt enbe opcmtte.
Be onrqpc Boibcn in (Incf cn gc^
(neben cnbc inbe fonnc tc btoogcn gc
Icyt/cnbe ban gbegbeten/bie floppen
ben loopbes bnyc^l:)at med van bc
(eappdertittbefpiffegbennttet/beeft
befgbdqcf e cracbt.S)e @o:ben peeren gbefoben enbegeb:oncf cn/ flop
pen bcn loop bes bnycp. tHaer mcn fal befe vmcbt niet tc ved vferen tn
ber fpqfc/ban alleen als mebicqne.ti^ant ft' bicnen beter inbe mebictitJ^
t)An inbe (pqfc.
CCXIX^
M natertongbefCens beet men alfo onermibs ft'n ft^^
reenbegebaente. ^ntB^tiec^:macb ment (Dpbioglo(fo»^
beeten/enbctnlatiïn£ing«aferpentina/tïpo:btooc^
gbebeeten iancea Cbtifli.
2gt;atnatertongef^.en en beeft niet meer ban een blabcfcn/bat ts vet
cnbc biege / vanber leitgbe van eenen vingber / bcn crnybc van IPatet^^
tvegcricf tVAt ghdi^ct (DnbcraenbitblabeEencrnyptcettdeynfïcd^ett
ïvt/baerop tvAfï wat groens bat is 0eli}cf een fcberp natertongeff^*^^
t)ewottdisgeelenbevolveefelen.nbsp;pl etfc
^itUamongefïmvin^tmmin
ommigbebecmbmbKOpbergbcitß«
legbcitft'tt.
^entijc.
vinbt mm
mcep mbeit mey / bacrttac foo vw^
b wqitct/cnbc mm (ïctct «iet meet:.
^(ttuetjenbecomplejw'e.
^4tnatcrtoit0cflettbioocbt (ótt^
bergrootcbitte.
-- t)it crwyt bicitt wel tot bc wonbeii/
wmt bet trecBt toe enbe bcylt bc woti^
-nbsp;bett bittiteit Iwttcl bagbm/gbelqclals
-nbsp;bc ÏOaeltvotteU ^êitbc bet btcttt (eer
wtnemettbe wel tot alber^aitbe ^itttV
^ge quabe vlcerattett.^et verteert ood
-^bAtgbcfwcl/cttbcboct bat fcbeybett/
^«Ifrttctttmet vercletiö liefe meitgt/ett^
-be bacrop leyt.
Sennacm.
3tcrttyt^eetmenin(0ttecicasant^)ton/enplgt;af0attott/
ett itt S^atijn Bitantbinm. Bi onfen tifben beet ment
pa minot/cn lappa innerfa/ en in bnyf |cb nompt ment
_ cleyn Cliffcn/aigoye/cnbeBebelaeröInyfêr^Bcootfa^
ren van be(c namen (ïoen inben iattinfc^m 6erbario verclaci^t.
Stf(tecfoen.
BDitcrnytbeePccncnfïccl/bicis eenencnbittts lancB/vct/bocdacb^
ticb/enbemetveclticrlcn8bcfptacyt.@tïttblabercrt|Tinbentnelbebla
beren wat gbeltïcl/enbe fi fin gbelertelt/ bebbenbc ceneit ftnacclgcficl
oof Icrflc. n vtncbt is ronbt/enbe fo groot ale een (DUfnc/enbe jic^
rcttbcgeUïcIcenen egbel/enbeblqpaenbecleebercnb^tngenbe. Be wot
tel 18 root/enbe vol veefêlingben.
ïgt;itaEantbiwmwa(ïtnvetteplaetfen/inp»tten/enbewtgheb:oocb^'
oepoelen.
fy
aeanthmmbtcttßtftn vxnlt;i)tmm
bett^crp/eitbcbA» behoonmmb«
werm enbe btooge/
ftlfowibAtmetrebenengethoontheb
ben m onfen SAtiinflt;i)m boecB van^
bencrnyben.
£ic(xd)t enbe looetJcftn^e.
Cnbsp;befen crnybefalmen
vergoberen als ft nocb met heel rqp
eni8/baerttÄfofaImenfe(tootenettbe
-nbsp;in eenen eerben pot beware / enbe law
-nbsp;water baerop gteten / enbe bie (cboon
geel bay: wilt bebbe / bie fal ft'n booft
baer mebe beflrqcüen oft waflcben.
©ommtgbe »emen wqn baertoe^De
«)tucbten als ft'gbepooten ft'n/fb ver
teeren ft' bat gbefwel / alfmenfe baer^
opleyt.
anCottoem
^ennctem.
(Dttoen oft Boomwolle is van piinto.en anber
fcbe meefJers 3Eylon enbe lt;5of|Ipion gbenoempt. 3ttbci^
2tpoteBen ^eet ment £otnm/Bomba^:/en Bombafnm.
faetfoen.
Cottoen is een gbewas bat beeft blaberen ghelqc^
tXgt;lt;i(ngaertblaberen/maerft'ftncleynber.2:gt;iebloemenft'rtgee./enbÄ
inbemibbelpnrpnrb:nyn/enberonbtfommeboo:frtebett.Bqnvmcblt;
isgbefaetfoeneertghelilcBeengbebaerbenote/enbeisvolebelwolleoP
cottoen/baeraffpintmenfcböonwitlqnwaet/alfoomenbatinbefef^
ßwreclaerlicBftenmacb^
pitecfefijnbettxxifltn^e.
Cottoen wafi ini^gypten/inCanbia/in poellien/enbe
t^enpianbtennvoocBbiertelanbe/ghelqcBalsmeeranbervteembt^
gbewas.
Biit Cottoenboomtenisalfoo vtncbtbaer/battet ter (ionb^^^^^^
meit
Bit!
pi
^ men cttbc vmcbtettbiimalcAttberm Xylon. Cottom,
bceft/foo bacflalfi girootgbenoecb
xvott/ bat is onttrct ben tijft vatt tn?cc
maenben / cnbc bit boctet fo langde/
totbat bembenconbcn wirttcroncp
bcn bals compt.
^mtun^umpXqit^
Cottoen is wer^m cnbc vocbticb/
alfo bat Bctrapion betvijfi.
^at fap vanbe blabetren gb^ttcefi
bcnloop bet: tongbcn ïinbmtt/m^
bc boet bat crtemfel ce(}èren. Dat
faet is goet tegben ben boe(i/ enbe att
bet: pafiim bet: bo:p. ^et vet:meet:^
bert oocB bat mattndid faet. tTTet bc
olie bic van^at (aet gbemaect is/ver
b^qft men bat fptoet/ enbe anber ma
quot; fen enbe plecBen int flen(icbt.
(tn
ccxxii.
léc;
2ïbbebloemcn beet men oocB pabben Dtlle/ eitbe tviïbc
'Cbamillc^n feiecp partbenion/enbeSmaracon.^«
latHn partbettinm/2(maracnm/@oli8 ocnlws/ Canj^
ta/enbc btj onfèit tqbcn Cotnla fetiba/baeromme battet
(lercBriccBt.
^(teefoett.
Pabben S)illc is ber Cbamillc in alber tnatiimtt ttMncf/ tvtgbenos
fctqft/alfowtïbatinonfen^atqnfcbcn^crbariometveclïvootbcnbc
5Vefenbebbcn/bacrmacbb^tlefenbtetverPaetenbebaertocln(ibceft.
^Uecfe filnbet; miilmc^
Ditcrnyt wa(ltiTtCotctt/acttbcnïvccb/enbc lt;tenbc cantcn vanbe
bonen.
Sietttije.
Pabben Dille compt vtoccb tvt inbc £enten / cnbc buett bijcans ben
öbebeclcn fomer mct crnyt cnbc bloeme».
m m tJlatm
-ocr page 372-35 mtuet; enbe complete. Parthemum. p^bbcbtocmm.
^it ccwyt tö wcrm mben becbcn
0t:acbt/ettbembmtwcebcnb:ooge4
Bitcrnytgbebtoocbtenbcgbepttl^
cnbebAewftwccbtacbmm
(alfoo Zctmms befcwïft) met bne^:
mncEmgenomcnm (Diirymelt/lopbc
fwertc gallc/ enbe be Pnymen/enbe
iaecbt bAt af boo: ben camergancf.
^it crnyt is 0oet voo: be gbenc bie ee^
nen cotten abcm bebben / cnbc bie me^
lancoliens enbe fwaermoebicb / oft
C trnerenbeftn. tJat crnyt fonber bic
bloemen in water gbefoben enbegbe^ï
btoncfen/isgoetben gbenen bkbcn
peen bebben/cnbc biecottvan abcm
(qn. 3ls bc mocbcr bief gejwoUen crt
be verberbt is/fbo (almen bit crwyt itt
water fiebcn / enbe bacrin (ïtten. Bit
anberbitticb gbefwel/alfment baetr^
opleyt.6etverb:#oocfbeci:oppett/alfmentmen0tmetbmnêfmont/
cnbebaeroppriïct.2(lpgbebaoocbti8/ettbemetbnettincfoffa5qnm0C
»omenwott/foiP0oette0enbebjaeym0eopfwiimeringbeintboor^
m c§(i(omon$
Sdomoftsfegbel beet men in (Bnecp enbeSatqnpoly0O
natum. iênbc inber 2(potefen ©igillum ©olomoniö-
0ommigbebeetent oocf XOitte wo:tel / onermibs bien
batftn wottel witis/enbeom battetveel ionctnrenert^
befnoopenbeeft.
e^efl^c.
^itcruyti6tweeberblt;^nbe.beenbccftbteebeblaberctt/enbebanber
fmallc,2(ttbcrö(ó(Iinfemalcanberenfeergbelqcf/alfowqbatbiectt^
claerlicfbefcrqitenfnllen.
^cnbtcebeitQAloinons fegel beeft eenen Peel bic is ronbt en ^ebcr/
enbe op beybe ftben met fcboon 0rnett blaberen becleebt / bie welcf e Den
-ocr page 373-^nbsp;(m/mm ft' fin brccbcr cnbc caclbcr/ fomfits
t^ien oft twcclcf «cn ccncn (iccl / cnbc fi fmalen gclqcl alö (Dncappclcn/
macrfiïab(ïnrtgcrctt.Cnfrcbmbcblabcrcnwa(fcnfd)00nwittcbl^^^
men mct genen g^emengt/van faetfoene g^efi'cE als langde fcbellen/
bebieciffctraltoosmeeci'ngetaIcbanbeblAbetrê/watttwtelclenboecI
^«ttbcbl4beren|lnypentwce/btq/vter/oftmcet:blocmenw^^^
Ai8btcgbcnoelt;bgebloeytbebbctt/focomcnbaeirwtt:oobegreynen/bic
Rncec(lgi:ocn/cnbcbactn«wo:bcnfifwert.Bcwomh8wit/weccl/
*^ncl/ltt00pÄcbticbMngbcr8biclc/cttbcbacmenbangertvedvc^
(T Sk?' ^en fmale» B(ïlomon8 fcg^cl 18 bcn vootpyben crnybc wat
Sbdif cB/macr fi» blaberc» fi» ved fmaclbcr/c»bc bier fïaeter vim ac»
; «cnonctnrc.@qn bloemè fin grnenacbtigei: ban be bloemen vanbe»
^eebcn Balomone fcg^d/fin greynen oft Inoppen fi'n bmynber.Bi'c
tortel cn 18 niet fo groot/nocb fo vol Inobbdcn als bcerjic.
ïpUetfe ^dctbet; mUtn^i^c^
^^g^^j^^befcgejlccbtcnvanBalomon8i%^^ bcrgcn/cn^
Sap* CCXXIIL
Polygonatum anguftifolium»
©rnrtUcw ©«lompttö fcgct»
^eybcbcfccrnybcn blocycnin^n titcy/cnbc ban mac^mcnfc vcp
^ic
is m
-ocr page 374-0 Alomottö fcgcl heep een ghcmengbe natnre/wont h^t
me beele/enbe ie oocB wat bitter/enbe pherp op be tongh^^
£mcht enbeiooetcftn^e^.
DewottelghetteePenbeheyltbewonben/Airmenfegrnenpootet/en^
-bebaeropleyt. 0tf verbtqft ood «Iberley fmettenenbepleden wtbett
~ rtcnfi^te/enbeoodoneralle blqp Defgh^l'ï^ boet ood bebotrewot^
-tel inwater gbefoben/enbe baerna een boecicBen in bat water natgh^
' maect/enbebaermebeghewaffchen.
an CPtfennbsp;ccxxnii.
Qennaem.
y^hn Daren heet men oocB Boom Daren/enbe J^ngel^
(bet/het heeft op been pfbe feer veel cleyn gbeelbtoppel^^
Ben8.3ttlt;0tiec)cenbeJlatqnheetmentpolypobinm/enf
bc J^tlicnlagt;Sgt;e2lpoteBcr8 hebben ben (Sticcfchen naem
poly pobinm bcbonben^Dc ootfaBe en rebenen van bep
namen vintgt;q tn onfen J5.atq nfchen ^erbario.
^(tetfoen.nbsp;Polypodium, Ji^yc^cnVatcn.
polypobiwm ie een crnyt ontrent
een fpanne land. @qn blaberen p/n
ben Daren cruybegelqcH/enbe (q (qn
ghefertelt / paenbe altq't paer en pacr
aen gbehaytbc ronbe pelen / enbe bier
ïva^enber veel wt een haytachtighe/
crnypenbe/ronbe/ Bnoopacbtige wot
tel/hebbenbe veel cleyne veefelBens.
B ^nbe bep wottel ie bny ten fwert/en.
bebinnengrnen/enbefq'heefteenenge
mengben fmacd/him enbe foet boot
een. eiencrqcht0^«»Pen0el8nocb
bloemen.
pactfcbwt^ap.
iiy cBen Daren waP int wont / het
igt;ltbbert enbe crnypt ouer be moffach
tigbepeenrootpn.3temaenbepam. ^
menenbewottelenberboomen/enbe jY/[ri,
p)nberlmgcvaÜycBenboomê. t^en
»inbet oocE op feer onbe ïPilgh^n^
S)itcrnyJfalmettvergaberenmtlePem2rugnP«8.
-ocr page 375-€nbsp;^mttxnbtcmplqic.
Mycïm Vatm is fuct cttbe fd^crp boo: ceit / mbebacrom fo b:oo0ct
fottberctticbbiitett.
cmc^t mbe opmtxc*
tvoucl vpeti: mcft in mcbicqitctt / enbe alfmeitfe met eenen ïiecïen
ofTboenfïebet/oftmetBeeteofttnalttwe/enbebatfopbaerafnncbtc^
tenwermgebtOttcBcrt/batlolibootbettcametöancBAlbetrbanbegane
mbe(liïmtcbeytDefgbdq(1tboet(qoocB/alfmenfebo:rete^^^
JW/eneenb^acbmafwaermettneebemneempt De woUel van po^^
lypobmm metnbsp;cnbegbeappltceert/ts 0oet ben
Iten bte baet; onecreyct bebben / en als be ionctufen oft coten tvt een fq'n/^
enbe ftï gbeneefl be cloncn van be baitben enbe voetem tïTen mad) bep
5voztel oocB in water te tveytf c Icggben/enbe bat fap baer tvt bontven/
enbe bat fèlne ftp pwrgeert oocB. Defê tvottel gbepnlnen jeert/enbe inbe
ituefe gbebaen (littbe/ bat verteert bat onertoUicb vleefc^ bat inben n»es= .
fè ivafJ/bïvelcB men polypns beetet.
®ennacmgt;
2ilronebeet men in (B^tiecr ptafton/en in lattin tllav
rttbinm/eij inber 2ïpoteBe P;afltnm. Bommigbebec
tentïvitten^nbo^en»
^(tecfoett*
tHarrttbiitm is een gbetvas met veel tacBen / bte al^
Ie Tvt eenber wottel comen. @ijn jldenjtïn viercanticb/wit enbe gbe^
bayu. De blaberen |ïf n ronbtad?tid) / bqna van faetfoen gb^lqcB eenett
buym/eitbe fq jqn bleecB0roett/0ebaytt/0cfron(felt/enbe bitter van fma
^e. Bqn bloemen fqn wit/paenbein (cberpe bnyfBensronbtfombert
Peel/in o?binancie been bonen banber/van faetfoen gbdt^cB eenen woza
bd. tla bat be bloemen afgbeuallen fm/ fo vinbt men in befê bnyffens
*^onbtenberow faet.Btï'n wondis fwert/eitbebaeraenban0b«»^^^^
Veefelen.nbsp;^Uecfe fijnber mfTtn^^c.
^ tlTalronewa(i0eertteopott0bebowbeeerbe/btïbem»eren/enbetny
ttett/enbe onbe bof (feben.
^alrone bloeyt in 3ulio/enbe lenert als ban oocB fqn (aet^
^atuet; enbe ccmplcpic^
^itcrttytï8perfectdtcBwcrminbentweeben0raebt/enbcbtoO0cirt^
öen berben.nbsp;^^^e opemCte.
BDeblaberenvanmarrnbi»metbatfaetinwater0efobenen0cb:Ofi
*^«ft/is0oetvoo;be0benebieco:tvanabem(qn/enbieboep€n/enbebie
wtb;oo0b«t»
ait llairoue.
Cwtb:OOgbe»gt;^ef0elqC|t:bOetOOcbAt Marmbium. 0Oaivom.
fap/alfmcit bat Wt bc gmctt blabcccit
bowt ofl pcrp/citbc bat met bucnincB
Sbetcmpert/ctibc als een iSle?,
ctuanc mgbenomeit. 2tls ft met bo:^
« blaw wilbc £eli'ctt gbewengt xoox^
ben/foloflcttft'bc 0t:omvoclgt;ttcl)eyt;
cnbc ^motcnbi'cop bc bo:(i verga-'
bert liggen. BDc blaberen itt tvif tt gb«^
foben enbe gbebtoncf ett / oepettett bic ^
verpopte lener cnbc miltc. Öq bten?
gen ben vionwcn baer (lecte/eitbc lof?,
(cttbic@ecobina. ftn goet voot
be vtontven bie (waren arbeyt beb?
ben/ cnbc voot be gbenc bie van natc?
reit gbebeten/oft bie venijn gbebtonc?
fenbebbemHocbtans ft'nje fcbabelic
ber blafencnbennierenbie gbequetp
ft'n.Bc(gbelqcCen operatie be^P oocf
bat (ap vanbc blabcren.Be(ê blaberc
^ metbnenittcf gbeappliceert ftnbe/bic
fitynerenbeoubcvttyl vlceratien/en^
be ftveerenbe nagbelen/enbe ft maf en
- bat be fweeringben niet vootts en eten. ©q verfaecbten bic pine ber
^ ben/alfmenfebaeropleyt.25atfap maectclaeroogben/alfmentmetb«^
^ m'ncfbacropprqct.2ll(inenbattnbcootenboet/(bvcrgactbcpqrtcbef
ooten. Bic blabcrê met bat (act cn met binnen (mont gemengt wefenbe/
- verteeren bc croppen/alfmen bit bacrop Icy^foe vooi(cybe blaberen
btoocbt/ cnbc met ajqn gbcmengt wc(cnbc /^ic fnyncrcn cnbc gbenefeJ*
^beqnabecrantvagte.3nfomma/bttcrnytfm»ert/pnrgecrteitvevteeFt^
^cnmm.
^rbenebeetmcn^fcrcrnytombatmcttbatyfcrbaernte
bebertmacct^^n «Btiect: beet mentperipcreon/hieraf
botanc/in £atiïn Xgt;crbenaca/ Colmtibaris / Columbt^
na/^crba fangninalis/cnbe bq onfcn tqbcn inber
^^ tef cn ï)erbena. BDc rebenen van alle bc(^ namen b^bb^tt
wq in onfcn J^attïnfc^n ^erbario gbeallegeert/ albaer falmenfe befct^«
nenvinbcn.
cxkm.
Verbena fupina»
5fcrcruyttvt;ftcm
J^m ettbc tt?ttff ctt^Biofcotibcö ttoentpt bjt ccuyt lUcm/ cttbc Cvifia Qal
«tt«cea/bat 18 u fcggb^tt ^anzncmlom firt blaberctt wille / bic gb^lcr
jcltcnbc ßbcfttcbctt fqtt gb^lqclals ccttcttè^tttcttcatti. 2^ecta/bat i8te
pSSbett/optecbt/ bacrotttme bat fitt taclett opteert enbe firacr op wap
Ktt» Bat wqfBett beet nrett itt fatqtt Bnpina / ont bes wille bat fqn
l^rcctts een luttel tteberwaerts bangb^n. Bat onberfcbcebt bat in bcfc
* wee sbepccbtctt meci: is/bat fullcu wi biertta babt befcrquen.
°«!omtqtö oodboogber. 6et en beeft gbenteyttlid niet meet: ban ccttcn
j?c^elcnpecl/bacrwtpuypcnbeblabercnbic|qn0ccloucn/cttbcopbectt
nibc wit/enbccldblabtgbelqct wclecncttbancncam. Bc blocmcnbie
'^oucttopbenpcttsofaacrfcnsflacn/bicfqngb^cl/cnbcbatworbctt
^«ynbnyflcttö/bacrittttcleytgbeelcleynfabdcn» Bit cruyt beeft oocl
jencnceclwottcl/bieis wit/cnbebecft veel vccfclingbcn. Batwqp
f en wap ccncn cubitus boogbe/ cnbc fomttjtö oocg b^ogber»Bqn pc^
J^qtt vicrcanticb/cnbc baerop waffen blaberen bie fqn gbeclouen/e«^
quot;cöen^clenlooucnietpcrongbclqcr/ntaerfqfqnfinaelbcrenclcyn^
^t/rottbtfomme gbdcrtelt/enbeopbeenfqbe wit op grawacbtid).
Ont
-ocr page 378-B Cfrttoppcrpcvattbett (lelmfiamvcel clcyn purpwrwute Iqfvcirtvigh^
bloemBette^-^irtbe bic af vAllctt/fo Icuct ct fifn faet/ cn bat ie ben b:cc.
ben ÏOc^btcc fabc gclqcB. De xvottel ie lancB enbe bicEc/ ^ebbcnbe veel
veefelingen.nbsp;^dfltn^be.
Dat mannef en ïvafl op 0nghei?0tt?bc plactfen/acn be tnynen/cn wa^
tetrgraebtctt. DatwiffBen vinbtmcnoneml optbo:p/biibetnynen/
enbe mneren / enbe watergrachten.
^entijt.
Dat manncBcn compt eer wt ban b wiff Ben/want het bloeyt meeP in
behonbtebaghen/cnbefo vootte totinben 6erff.
25eybebefegheflechtenigt;an3ferherbttrecBentfamcn/etïftb:oogen»
DeblaberenvanbatmanlicB;3ferherbt met olie van ^oofen enmet
-nbsp;verfche vercf ene lie|ê ghemengt fqnbe/ baermebe boet men be pinc enbe
weebom vanbe moeber vergaen/na bat men bit baerop leyt. tllet a$qn
fqn fq goet ghemengt cnbc ghcfiooten/tot bat wilbt vier. öti ghenefeit
oocBbevttyleonluynercvlceratien/alöfngcflootctt enbebacropgcleyt
wotben.Dcfghclq cj: oocB onbe cnbc verfde wonbcn/alfment met hue^
nincB tempert. De blaberen cnbc be wonden van bat wqféen in wqrt
. gefoben enbegcbtoncBen/oftgeflreBen/bie (ïfn wtncmenbc goet teghen
alberhanbevenqnichghebicrte.2(lfmenfecettbtachma(^acrmctwie^
roocB enbe onbcn wqn vccrtich bagen lanc nnchtercn btinct/ fo genefen
fq begedfncht. Cfn water gcfoben/oft grnen ge(iootc (qnbe/fo verfaech
ten (qbehittigcgcfwellen/^menbitbaeropleyt. @q (nyncrcnooct'b«
^ ;f^ledtBe on(nyucr vlccraticnfe)at gantfe crny tjn^n gcfobcn/gencc|l be
vnyl monbcn/cnbic voottsêtenbc ftveerin^nbes monts. DatmattJ^
licE ;^fcrhert ie goet tot weebom cnbc pinc int hooft/alfmc een cranf t'eft
ofthoebeBenbaerafmaect/enbcopthooftfebt/oftalfmcnt(iootetmet
ajqnenbeolicvanXoofcn/cnbaeropleyt/offbatmcntinolievanKoo
fcn(Iebe/enbebacropleggc.@q(ïfnoocEgoettcgenbatwtwallenvan^
-nbsp;bcnhlt;^y«4 B:gt;cwoudin watcrgcfobcn/enbatfopbacrafittbcttmont
gchonben/bacrmebcvergMbjmMnt^^
enbe (ïqf (laenbc/enbchet gej^(lbej(w^^
voojfcybewo:tdeenlnttdge(tooten/enbeinwatertot^b^crftin0h^
^ fobcn/en vqfbagen lancBbaer afgcbtoncBê/ bat heeft groote virtnyt te^
-nbsp;gent crimfd inbe bermê. Bat wqf f en in water gewcyct/cn bc cetcamc
^renmetbitwaterbefp:acyt/maectbega(ienvtolicBenblibe.èetiego^lt;^
^ vootbeghenebiebatroobcmelijoenhebbcn/alfmentin water oftivï/n
/(iebet/enbatb:inct.6etlo(iooceben(ïccn.^ctiegoetvootbegenebie
^ctbevallenbe(iectebelabenfqn/enbicccr(lla$arneoftmalaetfch»^o:
^cn (qn/alfmentin water (Iebtcnbatb«nct.6ctgeneepoocrbatpoba
^gra/cnwcebominbehncpc/enbcwonbê/alfmcntpootenbaeroplcyt^
üQan
-ocr page 379-CCXXVIÏ.
^enndem.
Z /-2lt;i?1fL C^wbtvarm beet mett m (5«'ecpptcn8 oft pteno«/cii^
be ttt f atiïft j^tltr.Dett Iminfdfm naem bUift ttoc^ in?
bet: 3poteBen bttet:enbc. De ootf^Be« en i:ebettett vatt bc
(ê ttamctt (iaett ittbett ^att^njcben ^erbario geaUegeei:t.
tHctt vittbt t ngt;cebet:battbe gbeflecbtctt vatt tCgt;Ottbtvat:ett / tc wetctt/
mattttcBctt Cttbe wnf Bett. Dat mattttcBctt beet mett itt fatqn ƒilip mas/
Cttbe bat wqf Bett Cbelyptet:i8/en Jilit: femitta. ITÏaet: bat Ottberf^eebt
bat tttflcben befe twee gbePecbten van crnyben is/ bat jnlbi? biet; nac be^
fcrewcttvittbctt.
^nbsp;Stfaecfoen.
Dat mattlicB tOottbti?at:en en beeft gecttcn (iam/nocbbloemett/ ttocb
(act. Bqtt blaberê comctt wt eettett fïeel/bie is een elle lancB/enbe ft (Iaën
ob beybe ftbctt wtgebteytgelqcB als twee vlnegelett/enbe ft ft'n ronbtp
omme gbeBertelt/cttbc op be ft be ter eerbett waerts fttt ft' befptaeyt met
veel dcytt rottbc ticrBctts/ bc wdcBc als ft' rt^p ft'tt / fo wotbctt ft' fwert/
Cttbc ft' vallett af.lDaerom fo ipbat fommigbe befe tic^Hens vergaberett
in pebe van Darcn faet/maer bet en is geen faet. bett fmaecB vanbe bla
Fili'x mas^^ïToubcvrtfen manncim. Fili'x fccmina.TPoiibtPrttrcn wt|ftcm
Hi :1
C bercniswAtfïcrctlDewoucltôbttytcttfwcrt/cnbcbtcB/enbeUttcfacb
tiÄ/bebbmbcrccUon0l)ebobbefw8.2tirmcnbcfe womlbootfnqbct/
fo fiet mcn op bcybe bc ftben vmbzn fncbc/tfactfocn van ecncn fwcrtcn
omploEcrtnbsp;«Is ecncn arcnbt/b wclcf tcï enbe meet: anbcf
ücbtcfwtlsivactrgenomcn/cnbcAlfobcnonbcnbebben. wt^fren
beeft blaberen 0clncf al8 bat inannef en/op bcybe ftben wtgb^^^^
bc 0cïcrtclt/nocbtan8 en bangen fif met op ecncn bcfonberen jïccl / maer
wt ccnctt encEclcn/langcn/calctt / grnencn (ïcngbcl comen veel tacidcm/
baeraen waffcn bc blaberen. en b^eft oocf nocb bloeyfcl / nocb [a^*
Be wottel van befcn cruybe t8 lancf / enbe buytê fwert / ft cruypt ter W
ben bweer8 enbe x?erre wt tn beerbe.
3Dnbsp;^Uecfcfijttbct^dlTtn^e^
Bat mannef cn wa(ï oueral tn boncf er/vocbttgbe/ fanbacbtigb« «r^
be/baer veel lomber is/ cnbc tnbe balcn/bcfgclttcp oocf aen fanbbergcn/
cn int woubt albcrliefjl. tgt;at wtif f cn cn vinbt men nict oueral/ maet:
bet wa(ï in bofitben bie boogbe liggbett/enbe op bc bergben.
^entijt.
Be jè cruyben falmen in bcn ^crft vcrgabercn.
^atucr cnbc cotnplejwc.
Bcfe cruyben ft'n wenn cttbe btoogc / b wclcf aen baren fmaecf goet
om mercf en ia/want bi is bitter/enbe trect een luttel tg famen.
^ Be ïvottel van bmannef en gbepuluerijeert/en bacrafvier btacbmen
met tÏTeebe gebtoncf en / bat lo(ï be wotmen wten Itïuc. iênbc om be o^
pcratic (ïercf er te maf cn/fo macbmcn een balfbtacbme fwerte tïicfwo:
tel bacctoc bocn.Bcfe wond in wqn gefoben cnbc gbcbtoncf cn/iô 00«
vootbe miltftd)tigbe.tnaer bevïouwenftUen bacr vanbcfê wottel
wacbtcn / want ft belebt be ontfancf eniffe ) cnbc ft boobct bc Vïucbt i^
^ mocber licbacm. Bat puluer van bcfe wottel btoocbt cnbc gbenccfï
^ oube ^ceratien wter maten fecre/f'jnbcr ccnicb bqtingbc. Bat wtïP
fen beeft befgbdqcf e operatie, @tt'n wottel gepul«cri$eert/enbe met b^^
nincf in manière van een iêlcctuarie ingcnomcn/lofï be bteebe wojntc^
wt ben Ique. iinbe alfment met wt^n bïtt btacbma fwaer in neempt / P
verbtiuetberottbetvotmcttwtbenlque.6etmaectoocbev;ouïvctt0ft
vtud)tbaer .21 Ifmen be blabercn/be wdcf c ecrfï wtcomcn/gdtt c alô ««f
ber gruen cruyben etct/fo mafen fï fa(ö:)tm camergancf. Bi loffcn ecrff
bc galle enbe baerna bat tvatcr. Bc blaberen boobcn be wantluyfen/en
ft verbtittenbc natercn/enbe anber onfuyuer gebtod)tc. Bacromme (lt;gt;
beboottmcnbcfeblabcrenOftberbcbeefîcntcfîroyett/foftnfcfcfcrblt;»t
bacr gbecn quaet 0bebicrte fd)aben en mad), Ben roocf van
bcfe blaberen verbtit ff oocf be natercn/enbe biet:
0bdtïcfc0berp«yöenbc0ewotmte.
-ocr page 381-CCXXVilU
^cnnacm.
ctuyt beet meit oocïVctchns fleert/enbe BoIfTer wot
tel/baetromme bat votet wortel fap compt/bat iamp; beit folp
I f^^Qdtict3nlt;Btmmbclattitt\)cctmmt peucebanws.
jnbecapotcfenbeettiicttbitgcwaö^eiticiiluöpotcmtts^
- r rnaerwaerombatbttcruytmcBriccrenbe-g^atitttpeiice^
öanu80bebeete!tiö/baerafbebbe icï itt mqncit J^atqnfcbe» óetbario
*gt;eelgbefcreiie».
lÊaetfoen.
ï)erclcnörgt;ettcfcl beeft cmcttbuttnettteebetreiipeel/beitX)eitcfcl niet
Ottgbcl«ïd.(Drtbet:aenbenPeelbiïbetwo:telebenett?eelblaberen/bic
. Itaenett0bemmalcanbeeengclndal8bergt;enc0eiblaberett/maet:fq(q^
grooterenbebKebetr» Bnn gb^i^oonbebloemenfingbeeLBatfaetis
bteet.©ewotteli8buytenfwert/binnenwtt/lanceenbebicle/enbebeeft
eenen perclenrned/enbei8volfap8/bweld/alfoowijgbepytbebbet{/
benfolffei:ghelqcfi8t?ancolnet!enbevan(jnale.
^pkccfefijnbctinoafRn^be.
ïgt;etrclett8Ï)ettclelwapopbebergl)en.
X)ercEe'8 X^^meytingt;lioennbsp;Va-c^cmVcnctcL
2(ngnpo/enbelenertbaerna fqn faet.
^(tcuer mbc complet
Bit crnyt i8 perpctelic werm inben v ,
tweeben graebt/en btoogbe int begint
fel t?anben berben graebt.
^ £mcf)Ccnbcift)Ct:cRrt^e. ^
Be wortel enbe t(ap vatt befen crny
bevpert men inbe !ipotele/enbepb«b ^ '
oen beybe eenber^nbe cracbt enbeolt;
peratie/nocbtas ie bat ptp wat cracb-
ttger.2(lfmen bit met olic van Xoopn
«nbc mct a^ijn mengt/eif fitrijct/ foo iß
goettotalberbanbe pectcop gcbrelen
^An $cnnwen/en tot ben berben flaep/
baer men niet wel af en can ontwaken
lt;gt;ftwacfcrworben/totbcfwtimclin^
9be/totbe vallcnbe pecte/ tot langbnc
^ben boopfweer / ben cramp / cnbc
^ciatica/oft pqnc inbe bnepe. ^et
biengtbemnwcnwcbcromtotbacr
feinen al8 be moeber op waertclimpt/^
€(xp. CCXXVIIL
tflbatftbacraen ncdcmSgt;cnroodhta«f/vcnacdgt;tbcjlangencnbe
natcrcn421l(incnt tnzt oUe vm ^oofcit meitgt/cttbc inbe oo?en boet/foo
^ vergaet baermebe be pine en weebom ber ooten. Jnbc hole tanben gh^^
baen fqnbe/fo vergaet ben tanbt$tveer.2ll|inent in een ey in neempt/(bo
iamp; bat goet voot ben hoefï. ^ct maect eenen langden abem/ het boet bat
criempl cefTeren/enbe het (cheybt be inflatien enbe tvinben binnen ben It
ue. 6et maect tveecë inben bny ct i^et maect be milte cley n/enbe tcompt
be vtontven te httlp«/bie niet lichtelicB baren en conen.Dit vootgenoent
bc fap iö goet ghebtoncf cn tot tvccbom ber blafen enbe ber nieren / cnbc
thelpt ooci be gheite bie ben cramp hebben. 6et oepent ood be moeber.
De tvottel heeft befghelncBc operatic / maer |r| is wat onfiercBcr. tltcn
(lebtfe in water / en baerna fo btinct men bat fcltte water. De vootfeybc
wottel gebtoocht cnbc ghejïooten / enbe inbe onfnyner onbe vlccratien
ghe(iroyt/(nynertbcfelne/enbe |q trect be fchnbben fnellicB van ben been
beren/enbe maect bat baer vlecf^ oner wafl/cnbc heylt ten Iepen, tllen
madgt;fc oocB befighen tot be placpercn / enbe anber mcbicqncn / bie men
vfeert tot ver werminge bes lichaems/cnbe ber leben. De wottel ghefo^
ben enbe gcbtonden / loP be galle/enbe bic taey pqmichcyt boot ben ca^
mcrgancC.De wottel ghebtoocht/enbe ghcpnlncrijcert/ cn met olie van
Dylle ghemengt enbe ghcprcBen/macct ben mcnph pvccten.
©ennaetm
J^nperfeboom wottin lt;0tiecp geheeten perpcemelea/
in £atqn perftca malns.iSnbe hi h^etet baerom alfoo/
I om bat htf wten lanbc vanperpaccrpwerf hiertelait^
'bcghcbtochtis.
Êaecfocn,
Den perpboom heep blabcrcn/bic fqn ben loonc van 2(manbelboo^
menghelqd/*wlt;^erpi (qn grooter. @i]n bloey fd is Iqfver wich.
vtnchten pfn ronbt gdifd eenen appel / vol faps / bnyten ghehaytt cnb«
woladgt;tich/enbe mibben inbe vtncht leyt eenen rouwen herben peen/
enbe baerin een Beerne ghdqcf een amanbd Beerne.
^nbsp;^pkecfe ftjttbet^ m^xn^t^
Den perpboom waP oneral inbe houen/enbe ptincipalicB fo pUnbt
»tteninbewi}ngaerben.6t^poodgeernebibwatcr.
^enpetrfcboomisbqnabenecrpen vanbe boomen bie inbe £enten
Woeyen. maer be vtncht wott eerpinben6erprqp/en Pi verrothlt;»eP^
De blaberen van ben pcrplaer fqn bitter / enbe baerom fo moeten pi
werm (qnvannatucre.maer fqnv;uchtiscoubtenbe vochti^hin^^«
-ocr page 383-^ tweebeitöraebnnbsp;Perfica» pctfcboom.
Cmc^tenbetvetcft'n^e.
De blaberc VA» be» perfeboomgc
llootcn/enbc op be» naitel 0beleyt/bat
boobetbc tvo:me»4 tllaer a»bers (blt;
fcbc)'nbsp;quot; ■
best M quot; ^^ -. ^ ^ .......,.
^recr(fecpcrrc»c»bcbaer fap tvo:bt'
licbtelicB mbc magbe geco:i:»mpeert/
c»bcombe8tville(b fqnfe fcbabeltcB.
3:gt;aeromme (o falme»(e voot be»ete»0%^J
m»eme»/n?atttal(mettfcttaber(pq^r ^
fe in »cempt / fo co:rttmpcre» cnbc bc?
bctue» fq be fpife met baer* !^lfr»e» nf
^ pc perfe» rotv ctetvoot a»ber fpife/ (o
^ larere» fq* tHaer bc owrqpc pcrfe» bic
ttocb amper fq»/bie floppe». D:oogc
perfettgbefobett/c»bebat fop baeraf
gebto»d*e»/biefloppe»befluj:ie»ber
»»agbccttbcbesbuycfs* BDc blabere»
gbeb:oocbt c»bc gbepuluerijcert/beyf
le» Cttbe gbe»e je» bc vcrfcbe xvottbe»/
femeta$qttflootct/fo gbettce^ me» baermebe qwabccrauwagie. tUct
- Baffrae»gbefobe»/verfttetetftbe ftt7ellittgbcberBeclc»/ettbc verbtqft
' bierotttvicbcyt bcrfelttcr. S)efc gommcis oocB wtttcme»bc goet voo:
' begbettcbicbloctfpo»we».Öi fttyttcrtoocBbcbotfIcttbcbc lo»gbe»^
^atbloeyfelva»perfeboommctf»ycBcrgbecon(^(t/batla!t:certc»p»r^
geert bc»b»ycB feer fttctclicB.
^cixmm.nbsp;« ^ , ^
3tcrttytbeetmc»i»lt;Hncc^e»be£am»P«PW8.3ttbec
^(XttÇom.nbsp;, .
B:)»yttel6mclcBbati0ee»gewaô volwits meldîa/e^
— ^ is gbefaetfoe»eertgelqcBals ee» cleyttboomBctt/o»tre»t
lt;^ttbcrbalffpatt»cla»cB/mctvcelcley»tac^;Bctt8/bicfqttbcclccbtmetfeer
S iq cï^»«
-ocr page 384-Ä clcytieblabctfcitö/ettbc bic ftit bctt ^uytc oft Cuclblabcrcit pf^cliich
Bqnfabcfmbatisclcyttmbc t'öttbt/cnbctiöcleynber baitwit ^mU
faet.^ctlcytirt cleync btqvowbigbcbttyffctts oft bawfcns gefloten gc^
Iqcf als tfactVArtïPolfsmclct t)e wottclis Uttcf cnbc gcel met fommt
gbc t?eefeicit.nbsp;^ketfe fi| nbet: miTm^-
Buyitelö mckf tvafï gbemeyitlicf op bc floppclacfcrs/int cruyt/cnbc
mbctt^qitgacrbctt.
^mtije.
tïTen fal bit cruyt vergabctrctt inbcit;
(Dogfi ittt beginfel tgt;lt;tttbett6erft/cttbc
mctt falt ittbc lombte btoog^ctt.
'^(Xtmt ettbe cotnple^te^
Bit ctruyt is tvcrm ittbe tJictrbêgraet^
gbelqcf als attbet: rPolfs melcf.
Bic trottel vm Buyucls melcf ctt^
C tvott inber mebicqnen niet gbcvfccrt.
tttaer men befigbet crnyt enbe tfact.
Bit ccuyt onber be fpqfe gbebaen xve^
fenbe/ maect weecf inben bnycf ♦ Bat
(aet in ttteebe ingbcttomctt enbcgbe^
btottcfctt/lofïbegallcettbetacyflq'mi^
» cbcyt en fluyme boot beu camergattcf ♦
B^itcruytleytmenittbepefel/fo fcbey;«
bctbcinflaticn cnbc wittbett inbemil^
te/in bc bermen/en inbe moeber. Bat
melcf purgeert oocE gbelqcf als anber
cruyben/bie mett JPolfs melcf noemt.
CCXXXh
^ettttaem*
Xgtnuyfootfen8/baertï)qbici:affcrt:iuett/beetmcttitt0it
fctt ttt'bctt pilofelle/ om ber tvollc en bes bayts wille / bact:
fitmebegbecbiertfq'tt.maerboebefccruybettirtoubcttm
bcttgbebeetenbebbctt/cttbeoftfqbievootttïtsgefetttb^b^
bett oft niet/bat Ctt weet mctt ttiet.
^cmuyfootfcnsfqttttrceberbattbe/grootcttbcclcytt. BatgrOOt
beetett (ommige tTagclcruyt / Cttbe bat clcyttc ttoempt men meefi tXiny9
00tfettsenbe6afenp00tfens.B:gt;at0ttberfcbeebtbattermeerist»ffcbert
befe öbWtett/bat fullctt tvibterita verclarctt.
^«etfoe»^
-ocr page 385-Brttnagclcwytoftscöotcmuyfoöreettöleyt mct fiit blabcrcrtwt^
Sbcfprcyt op bcr ccrbcn/citbc fi fin wit m» coluctrc/citbc row cn
rieb/ cnbe clcl blabt ie Q\}eixicï een oote xgt;m groote mnyfen. @qn fielen
fin anbcrbalf fpannc land/ cnbc gbebaytt / btagbcnbe bleedgcelc gbc^
vnlbc bloemen.Bc wottel is ecttcn ringber land/ enbc beeft veel vcefe^
lingbcn. Bat cleyn tHnyfootlcn is met crnybc enbc wottel ben voot^
gaenben crnybc gcfi'd / maer bet is veel cleynber. Bqn blocmlcns fin
vant?eclberbanbecolncr/wit/root/b:nyn/cnbcgbefpidelt/alfobatbe
pgnre claerlid wt wq (?.
^ Batgroot tUnyfbotlen wapop finbacbtige mager bcrcbflens/cn
Aen be canten vanbe aders. Bat cleyn wafi op botre beybe.
Blt;Ägroottttnyfoodenblocytmcc|iittmaiocnbe3nnio.Batcleyn
int Icfic vanbc tHcy/cnbe int begin (êl van 3nnio.Bat groot wott nocb
inben ^erft met fi'nbloemen gcnonbê.Bat cleyn verbwqntnabat ben
*gt;ootgenoemben nït g^epaffeert is.
BDc tHnyfootlcns fin werm en btoogbe/alfo bat wel om merden is
Pilofella maior»lt;Btoot OCMiy footlcn.PilofelIa minor.Clcyn OOuy footlcm
(ten
-ocr page 386-CCXXXL
2gt; ambarenfmacc/wmttbiiöbtttsrcnAblInrtgcat^^
blaberctt mnbc tlTuylootBetts sbeb:oocbt cttbc gb«pwl»eri$ccrt/
cttbc ittbe wottbcttgcProyt/jb ^cylcn (if. Dcfgclqcr boct ooc bewo:tcl/
alftttcttpittbefcr tttatticrctt vfêcrt/opio water ffcbctctïbiittct. De voo:
feybe xvoitel itt water gbefoben/ofttttet be rpttfêgbesbetett/gbcquot;«^^^^
be beylt be öbcttc bie gbefcboott ofr gbebtoBctt fttt. DefgbelqcBc opera^=
tic beeft oocB bat fapbatntctt wtbegrocttblabcrettbowt. Daerontbegt;=
firqcBcttfomtttigbe befnebevattwie^ett cttbc fwcerbcttmetbitfap/otn
alberbattbe iffer baertttebc ottcrttiibs te 1)0« we«. Jn föwmta bc tïïnyv
ootBctts bat fiïtt recbt crwyben onr wOttbctt te beylett/enbc baerom mwej^
gbeit bc cbymrgqttö cttbc barbiers befe crwybctt wel itt cerc» bowbew.
CUWdtlltnbsp;ccxxxn.
a
^cnmm.
ilttcrttellc beet mett ittber 2(potef en pimpittcïla ofï 0a
rifraga*Bommigc bcctct in onfcn tifbcn Matiin parti
ptnnU enbe Btpennttl«. tÏTacr boe bcfe crnybctt itt onbé
ttfbctt in (Btiecp gbebeetcn waren / ettbc Oft fq itt bictt tijf^'
bctt OOC bcEcttt warctt/bat ctt weet iet nv tc befèr tqt ttiet^
2:)aerfijtttweeberbaiibcgbeflecbtcnvatt}5etterncllc/grootettbecley
ne. Degrootcbeeftbicttttaemom baer blaberenwillc/wattt fïf ft^
grooter battbcblabcrcttvattbattberc/bic mcttbacromme cleytt pi»^^
pernellc beetet. Dat Ottberfcbeebt vatt beybe befe crnyben (nllcn wi b^^^
na clacrlid befcrqnett.
faetfoen.
B De groote pimperttcllc beeft eettctt bolctt/catttacbtigctt / langen fïeel^
blaberen fqn fwertgrnen/biepcttbe feer bicB bootfttcbctt. (Dp tfóp
vattbefêtt fïengcl fïaeteen fcboott witbloeycttbc croottc. tTa batbcbloe
mcttafgenallcrtfqtt/fowafïbatfaet/cttbcalsbatr^iö/foifïbenfab«
vattPeterfeliegbelqcB/maerbctiöbectereßfcberperopbctOttge.0^
wottel is lattcB/cttbcbnytett fwert. 3De cleyn pimperttcllc beeft eeneït
bzttyttcttfïcel/cnbatfottberlittgcalsfqvolcomelicBvolwaffettis.^aer
blaberctt fqtt feer cleytt geteelt / en rottbtfom gelqcB een facgff ett boo:^
fnebctt. éqnbloemen fqn wit/cttbc bat faet is wat bteeber batt petera»
fdyfaet.@iïfttwottclis lancB/bnytcttgecl/cnbcbinnenwit/cnbc fe«^
DatgrootgbefIecbtcvattPimperttellcwafïopbo:rcbccmbcmS?lt;^^
clcync waft op rouwebcrgben/cnbc in boncBer boffcben. ^^
Cnbsp;Eendje.
BeybebcfegeflechtcttVAttpimpcmeUc blocym
ma boot/totitt ghmm ^crft.
PimpccttcUe is (bitbcr twijfel wetrm an btooge tot mbett berbe graet/
^ant fq is feer fc^erp van fmale/alfo wi hier boiteit gh^feyt h^bbeit.
£md}t mbe opevacte.
^ ITïetbatfapvanpimperttelleverbtttftmettbefmetteiteitpledcittvt--
beitAenjichte/alfmetttbAermebewafcht.i£ttbem'etalleeitettmaectmeit
bataettjichtmetbitfapfuymrenbeclaer/maerhetfwywertoodbevityl'
ï^?otibê/alfmêtbaérittlactbtuypett.@uldecrachtheeftooce^^
«Ifmettt (iootet eit baerop bittbt.Dat cruyt iit wqit gefobeit en ghebtoit.
deit/bteectbeitjïeettittberblafeit/cnbehetloPbevtirte.6eti800dgoct
SebtottcCeit tegeit alberhattbe vettqit/eitbe foftberliitghc ifï goet voot be
Seitebie vattbettatereitgebeteitfqit, De wottel is wtitemeitbe goet ghe. -
Vfeert itt tijbett vait pejiileittieit / waitt ju iö goet tegett eett quabe locbt/
^ant ft bewacrt bett mettfch ï?00t bep grottwelqle plage/ al ift batmeit
[e alleettlicB ittbett r»ottbt hottbet. Dat water/bwelcE men van bit crnyt -
bereyt/maect een claer ghepi^te/alfmett bat inbe oog^ett boet.
rattCef^
-ocr page 388-CCXXXIIL
m
^cnnaem.
SfttCcffens cruytbcct mcn m onfett tibcitm £lt;ttiïn Bntt
fapapotiö/ombestvtllc battet tcffcns bact: bat
1 faet tn leyt/bie fqit ccnö berbcre tejfcbc oft afacf
' tttaer boe mm btt crnyt monbcn tqbcn gcbcctm b^eft/
batcnwccticfnocbniet.
^(tetfoett.
Ccffett8crnytt9ontrmtanbcrbalffpannc!anc.@inctt(ïccliöront
cnbc te bccleebt met blaberen/ bic fqn bcn witten tammcn lHofïacrtgb^
Itt'cf/maer fq ftïncleynbcr.Benfïcclbeyltbemboncninvecl taqcfme/
bie btagbcn al te famen int fop witte blocmfene/ cnbc bat wotben cleyn
botfef me oft tef f ene/baerinne leyt cleyn fwert fabetett40iïn wottel
lancf enbe wit.
^nbsp;^Uetfe fijnbet; tvdfftn^^e.
BatCeffene crnyt wafi oneral op befiraten/aen ben welt;b/op
ntneren/enbe inbe bonen.
^ctttiic.
tCeff ene cruyt bloeyt in 3unio cnbc ^nlio^
^Atmt Cttbe compleitte.
tCeffene crnyt rercoelt/ treeft tfa^ Burfa paftoris. t^cffens cmyt*
men/enbebtoo^t*
Ceffene crnyt met ajijfn geflootcn
cnbcgbcappliccert/vercoclt bie bitti?
-nbsp;gbe gbefwellen / enbe bet boet cefjireit
C alberbanbe fluicien. ^n befer manie?
renifïooc goet getgt;feerttot wiltvicr/
mbe voot bc gbenc bic een bittige ma^
gbe bebben. @ommigbc fcrtïnen bat
bit crnyt bat bloebt ficlpt/al cn bidt
mentmaerinbeb«nbt.Batcruytgbc
btoogbet/enbe in rooben wtfn gbe?
fobcncnbcgbebtoncfen/floptalbcr?
-nbsp;banbeloopbeebnyce/cnbcbatbloct?
fponwcn / cnbc ben oncrnloebigbcn
»'loctvanbe vtonwen.nbsp;en?
bc gbenefet oocf alberbanbe verfcbcnbsp;^^
wonben / dg mcn bat pnlneri$eert/
cnbc baerinne firoyt. Bat fap van
bat Ccfcbf ens cruyt beeft oocf befgbe
liïcfevirtnyt omallcrley verfcbewonnbsp;.
^ bmtc beylen/Alfmm btc ÖActrmcbcwafcbt ^^tt tapïm vanliinxvm
in bit fap gbenct/ cnbc inben nnefc gebaen/bactrmebe (ielpt men bat bloc
ben. goct gbcbtonclentegbcn bat troobc mcIi$ocn/cnbe voot bc -
gbenebic bloet (ponwen/enbc vooibcvronwcnbiebaren looptcfcei!—
oncirnloebicl) bcbbcn.^ct gbettcep bc ooten bic altoos cttet: btagbm/ip -
bat men bit bactrin boct.^n fomma/Cef lens crnyt iswonbcrltjcfcn
goct om bloet tcpelpcit.
0ennacmgt;
j^nnan? wott nocbanbers£eenngt;cnpoot/oft groote Bc
niclel/oft onfer Ptonwen tHantel gbebectcn^^tt lattf n
i beet ment in onfen tnben pes (eonis/enbe pianta leonis/
om bes wille bat (Tfn blaberen ronbt enbe bteebt fin gbc^
_ _ lijcï als cenen J^cews poot. Bominigbe bceten bit crnyt
ooc2lldgt;nnilla enbe2(cbimilla.maer oft bc onbc mccflcrs vootttfts bit
ctnytgbelcnt^ebben/batettCAtticfnocbmetweten.
Êaetfoen.
Bit cruytbeeftronbe/bteebc/tefatncttghcvowbcblabcren/btc fi'tt
»^Onbtfominegelerft/maernietperbic Pesleom's. Bynnatv,
pe/metacbtpnitcten/gbelqceenperre/ ^^ ^
oftgeliici eenen wtgejirecten leenws
poot. Be fielen/baer be blaberen op
jiaen / bie crnypê firacs wt be wottel/
mbc h mxvt waffen ooc bnnne ronbe
ReelHens/aitberbalffpanncland/bic
^ fin met cleyne blabcrcnbefebttotbo^
^ uentoe. 3nt fop van befe fleellens
tigt;affen feer cleyn opgbebolt;gt;P^« griten^
geel blocmlcns / cttbe bat wotbt deyn
fabelen/niet grooter ban^uelfaet/een
luttel ged van colnere / in grnen b»yP
rcns befloten. Bc wottd is cenen vim
gbcr lanc / maer fi is bieder ban cenen
^mgber / bebbenbc veel veefelingben/
«nbeflf is bnytenfwert enbc rootacb^^
ticb/met veel veefden.
^lactfc ftjtrbet ^-vafjln^c..
Batcrnyt wafl gbccrnc int lt;Btas/ ^
op fommigbe wilbe beemben / en fon;'
bcrlingbebicboogbcliggben.
Bit cwyt compt xvt mbcit tHey/macc ^ct bloeyt in Jnttio*
0ic mtucx enbe complete.
2lettgbcpe»batbitcrttyt fccc abflcmgecrt/cnberow vait fmahis/ fo
fait fonbcp twqfel coubt cnbc btoogc ft». iTïaetr mibs btm battet oocB
bittcracbttd^ ie /|b en cant niet (cec vcrcoclen. iSitbc ^et ie btooge ittbe»
tweebett oft tot ittbett becbett gtraebt.
Bitcmytie een opteert wonben cvnyt/wm^et ie feer goet om albec
-nbsp;I)attbe wottbett ettbe g^efcboottbey t bittttett ettbe bwytett bett Itfne te ^ey^
-nbsp;len* 6et heylt ettbe geneeji be wottbett/alfmetttitt water o(t wijn fiebet/
-nbsp;ettbe be wottbett baermebe waffcbet. tHett mach ooc eett boecicïett baer
itt ttat maBett ettbe ouer be wottbew flaett / bat heeft befgelqcBe operatie.
^ ^nbsp;wottel itt wqtt gefobe» ettbe gebtottcBett/ baermebe gh^
quot;X' \ B tteefi mett bie wOttbe» ettbe ghebtoBettheyt vatt bittttett. ïOaert faBe bat
emicht'ittbtghebtoBett oft gefchoott ware/ifi bat mctt hem befert btattcB
-tcb:mcBcttgheeft/fo faltghettefen.tTTettmachooc£bitvootghettOcmbe
cruyt cnbc wottel btooghen/cnbc pnlnerijcren/om namaels tot placflc
ren/faluctt/cttbe btecghelqcBe mcbtcq nen tc gebtnycBen.Dit crnyt in w«
tec gh«fobert / enbe op vtonwen enbe meyf Cenö botfien gheleyt / maedt
bic herbt/va(ï/ettbc fiq'f.Dc blabcrctt vatt bcfctt crnybe/ op hittich ghe«'
fwelgheleytftnbe/beneemptbepi)ne/hetlefchtbehitte/enbenbtattt.3»^
fomma bie chirnrgiïtta en barbiere mnegen bit crnyt wel hooge a^tett^
^ennaem.
iSchgers nocmpt men ooc lXgt;echtrcebt om bee wil^
le battet ghemeynlid aen ben wech wafï/eiï met voè
ten gctrcbctt wotbt. 3n ©ticcfche fptaBeheetetpo^
lygonott atven/ in Jlatqn ptoferpinaca /
lis cttbc @angninali8.3nbcr2lpotePen €entnmnO
bia / cit Cotrigiola / om bee wille bat fli'n flelen veel lebet'ens oft f noop=^
Bcttshebbett.
tOechgras ie een crnyt met ronbe teeber fTclctt enbe tacphne/ bie heb^
ben veel ionctnrctt cttbe BttOOpett / cnbc fiï crnypcn langs beerbe ghel^^
bat (Bias. VOteld ionctnerBencomentwccfinaelcfchcrpc blabcr^ene/
bie tegbcn een flaen/cttbc fq ett geltfcBctt ben ^nyteblaberen niet qnali^^/
maer (i fqn langer. Cnffchen elcB Bnoopecn cttbc bUbeïen crnypcn cley»
bloem^cns vota/ niet veel grooter ban een greynf cn van ttlilie oft
enbefommtgevanbicnfqttheelwit/ettbcfommighcheclbtnynrootoft
Iqfverwich/enbacrwtcomptbatfaet/batfiïnbtiicantighegreytt^ns.
2(
Ä Bqttwouclisrönbt/citberoötacb^ï Polygonon, VOcdysvas.
ticbmctmlvcefdmgbe»- ^ ^^
• ^uctftfmUtmiTm^- 4 ^
VOid)tvecbt xoafï ouewl am bcttnbsp;^
wccb/ambcflTÄte/bqmyttm/enop
bcacte.
^mtilt
ï3:)ecbtmbtbloeyt injmio/tnbz
bqitac bett gaittfêtt Bömet:.3Dlt;tt (aet
ïvotbttegbett bett 6et:fttrtjpc.
^(xmx enbe compleetste.
5^ecbteirbttscotttittbeittïigt;ccbeit ^ ^ '
geaet/oft Itt bcgtiifel vatt ben bct:bett.
6et btoocbt oocf (èct^c.
S)at (ap vanlX^ecbgtras gabtona ^^
fen/vercoelt enbe ttrect tfamen. ^ct is
goet bcn genen bie bloct (pouïveit/cit^
bc bie bcn colccif en loop Rebben, ^^et
lofïoocf bc vtittc.tnct tvtïn gemengt
cnbcgbebtottcfen/alfoifïgoctbcngc
nen bic van vcninicb gbcbicrtc gbcbc
Jen fqn. Bat] vootgbenoembc fap is oocf goet tegben be febtes oficoxtt
^ ic/tvant fq wotbt baermebe vcm^tm/alfmmt inneem pt een vze te vo^
ten eet: becottfê aen compt. Bit fap fioptoocf betrvtonttjenfïecftc/als
mcn een boecpïen oft wolle baetin nat maect/ enbe inbe vtontvdicf beyt
. boet.2ttfmentinbeootenboet/fovet:gaetbepqne/enbebaet:mebcgbe^
^ tteefibatgefweet:bei:oo:en.6et fïopt bat bloeben wten nnefe/alfment
baerinboet.tnetwqnenbebnenincfgbefoben wefenbe/alfo gbenefet
'^efwect:ingbenbicaentgbemecbtecomen.Bcblaberengbefïootenctt==
gbeappliceetrt/bie leffcben bc groote bitte ber magen/ß genefen b wilt
' ^ler/bat bloctfponwen/cnbe alberbanbe ver fcbc wonben. 3n roobctt
J^tïnofiwatergbefobcncnbegbebtoncfen/alfofïoppcnfqalberbanbe
[oopbes bnycf^:/bat roobe melijoen/ber vton wen maentfïottbc/bat
bloetfponwen/cnbc vootts alberbanbe bloebingc. Bat faet lofi be vtis
«e/b m (ieen/cnbe bat fanbt wten nieren. 3n fomma/bat ïPecbgras is
^en wonberlqcfen goet crnyttotalberbanbcgcqnetfibeytvan binnen/
enbewonben/enbebiergbegcbtefen.6ctfloptoocfal;=
berb^nbeflnpicncttbcbloebingben/betfqwtbett
nnefe/oftop anber plaetfen.
^ennaem.
Pytcoft Wfttrwytc beet mm irt lt;Bxkcp pegattOttcepew^
ton / ettbe itt iatq'tt l^nta bottettfls / ettbe aVfoo ^^^^
ttOcb ittber 2(pöteBett4 De ootjaBett c»be rebettett van bett
(Bnecïfd)m nam bebbett xcvi gb^allegeert ittbett tatw
fcbett^erbario.
gaetfocn.
ïOqttttty te bat ie eettett (irttycB bie fêer (ïercB riect/ettbe bq ie bq ttlt;t al^
t008 gtttett^i^i cleytt ronbe blabcrletts/gmw va colttece. Die
bloemett fttt pi?ert0eel/ geft'cB eett fcboott (ïerref ett/ettbe baer n?t comen
viercattti0b«/ ettbe oocE vqfcatttige bawBctts / baeritttte leyt fwert faet^
©q'ttjïelett ettbe wottelett fttt bonbtacbtieb/ettbebittttett geelverwicb
öbelqcBalö Bofboomettbottbt.
^Ictecfe fijnbet;nbsp;Rutahomnfis. Wnnmytc.
B DeïOqttrnyte febtmett oneral ittbe
bonett. üttbe fq wapoocBgeertteop
btoogbe plaetjett/baer be fotttte toeco?
metttttacb.
De tamttïelPPqttrnyte bloeyt ittbett
fomer/en baer faet wotbt ittbm^erft
rqpe/ ettbeban beboottment te W0a
beren»
^mttttxUcmpUpt.
De tOq'ttrtty te ie werm ittbett ber?
ben graet/ enbe ft' btooget bowett ma?
tettfeere.
liPqttrttyte lofï be viiim/ ettbe ft'«
bten0t bett vton wett baer maetttliott?*^
be.ïCgt;qttrttyten blabere« 0be0betett/
op itt water 0efobett ettbe 0beb;ottc?
Bett/bießoppettben loop bes bttycr»
Dat faetvatt2^nyte invpxin 0efobett
enbe 0beb:ottcBett/bat ie ptofqtelicB
ettbe0oette0bertalberbattbebootlicB
»gt;ettqit,Deblaberenalleenvootbefpqfe0be0betett/oftmetlt;DBerttOten
ettbebzoo0ev%enalboo:een0bepootettettbeitt0ettomett/batweber^
paet albetbattbe vettqtt/enbe peptletttiael qwabe Ittcbt. Jn befer manier
renfqnft'oöcBgoet0bevfeertte0bettPatt0bettettbettaterett.ïCgt;qnrtty^
te0ebttertcblicBmbefpifeenbtattcB0bettnttet/batboetbatmattlicBfaet
tmetn* Knyte met bo?re Dylle 0befobett enbe 0eb:ottcBett/verfttetet bat
criem^
1
h ctimfeUJn befctr maiticcctt isfi goct g^jcvfccrt tot wccbom inbe ftf^
ben/botfi/ettbebietrgbdqdc. 3tcm vootbic g^mc biccott v«n abem
Rn/cnbetcgbcnbettboc(i/totfwec«ngbenbci:longbcn/cnbcwecbom
bcrbwepen. bnyten ccnytinoliegbcfoben/cnbccenclyftcwbÄcrafßbe
m«ccrt/bAti8gocttegbenbAtcmmrd/enbepqncinbebermcn.2^nytcn
a'nytmctbncninclgbe(looten/cnbebatgbcappliceccttnffcbcnbei:v:on
ngt;en fonbament enbe bAct:v:onn?elic£beyt/bat is goct tcg^en bat op^
dimmen vanbcmocbeir.3lfmentmet olic (ïcbct/enbe batb:inclt/bat
lofi albccbanbc wonncit♦ Bit crnyt mct bncnincl g^emengt/bat verfnc
tetbepqnc ber Inoldcncnbe ionctnmt/alfmcnt bacromme flact. 6et
vetbttfft bic gbefwollenbcyt vanbe wat^'rfnd^t/alfment »net vqgbcn
mengt / cnbc baer op leyt. Jn xvtin gbefoben tot op bc belp/enbe bat gbe
btonclcn / bat is goet voot be gbene bic bwater laben, (ètoen Knyten^
bli^beren gbefonten/enbc bereyt/ enbe gbegbeten / bic malen (cberp gbc^
(tcbte. Bn'boen bepqne inbe oogben vergaen/alfmenfe met (herpen
^ monbt mengbet enbe baer op leyt. ttïet olie van Koofen enbc met a^qn
gbemengt fqnbc / alfoo is fq goet tegben be pqne int booft. Befe blabe^
ren (foppen bat blocben wt ben nnefe/(bo wanneer men bic (iootet / cn^
bc baer op leyt. 3lfmenfe met groen £anwer blaberen in (ïwclcn wnffj
oft(iootet/ertbcop bat gbefwoUeng^emecbt leyt / foovergact bat gbe^
fwd/ enbc bet verfnetet be pqne. Knyten blaberen met wqn/peper/en^
be Balpctcr gbemengt/ enbe bat naeclt vdoftb«ytbaermebegbew:e^
nen/ bat gettee(i alberbanbe vleclen. Tilfmmfk mct bncnincl enbe alnyn
mengbet/(b gbenefen |q' alberbanbecjnabe cranwagie/enbe deyn pocr=:
lens. Bat (ap van ïPqnrnyte in (cbdlen van «S^ranaetappelen gbe^
wermt / enbc inbe ooten gbebacn / bat is goct tegben bc pqne enbe wec^
bom bcr ooten. 6et maecit daer oogbon / als ment met Pendel (ap cns
bemetbwenind baeropfirqclt. ^et g^eneeft bat wilbt viet;enbe loo^
^ penbc fcbotfticbeyt bes boofts/alfment met a$qn enbe cernyfe / enbe met
olie van Koofen befirqclt. Be Knyte blaberen gbe(ïooten/enbe gbege^
ten/oft in wqn gbebtonclen/ bie (qn goet tegben bie fcbabelqcle enbe vc
^^nigbecampernoelien. Bat fap van Kwyteblaberenmetwqningbeigt;
nomen/bat is goct ben gbenen bie van Bcotpioenen/ Byeen/ïPefpen/
6o:Pen/ cnbc bnllc bonben gbeflelenoftgbebcten(ïfn. Befgb^ficle
cracbtbebbenooclbcblabcren/als(r]gbe(ïootenenbemetb»^quot;mclctt^
bcfontgbemengt/enbebaeropgbeleytworbett.2tlsbcmyemanbtmct
fap van2^nytebe(lrqclt/biei8 bevtqbt vanbat vootgb««f^mbegbe^
bierte / bat fq bem niet fcbaben nocb letten en connen. Be Knytcblabe^
»^«n gbebt00(^t/enbc0p gloeyenbe lolcn gb^eyt/baermebe veriaecbt
men bcnateren/enbe anber vcnqm'^ gb^biertc. ^Knyten (ap met b«e^
ttindgbcmengt/batmaecltdaergbe(icbt^/Alömcnbeooghenbaerme:j
be befïrqdt.Bnlden operatie beeft oocl bat fap alleene/als men be boe
den oft (leerten van be oogen baer mebc be(irqclt. 2(ls men bit fap met
olie van Koofcn mengbet / enbe bat inbe ooten boet / baer mebc worbt
(5 q bemenfcb
-ocr page 394-mbc ootcit. Defgcliide ci-acbt heeft bit fap alfment met la» wee olie en.
be met hnenincÊ mengtftTïen tempereert bit fap niet ajiïn/enbe men ghe
mt temdennbsp;ben (waren flaephebben/foo wotben ft
wacÊer.Dit fap met wiin getempert/enbe bat geb;ondcn/bat ftynert
be mn wen na ben arbeyt / enbe het lop be @econbine / enbe be boobc
vtncht^W^Aert bat yemant ft'n voeten op anber leben vcrnropn ware/
fo falmen ^nyte blaberen nemen en in olie (leben/ en Paen bat oner bie Ic
^ ben/(b (Itllen ft' verwermen enbe weberom tothaer felnen comcn.Xnyf
temet verdens liep enbe met offenrnet ghemengt/bat ghenecp alberf
hanbe rnybicheyt/photpe hoofben enbe croppen/alfment baermebe be
(Irqct. Knyten^etghepooten/enbemetwasghemengt/bitheyltbcges«
b:o0en leben/pgt; wanneer men bat baer op leyt. De wottel van ^nytege
pulneri$cert/enbe met hnenind ghemengt / bat verteert bat onbergeroit
nen bloet/enbe alberhanbe mapn enbe fmetten aent lif f/al(ment baerme
be be(irqctfeie veel Kuyte blaberê etet/bie crqcht Pherp gepcht^aer^«
omme fo pleghen be fchilbers in onben ti]ben veel ^nyte in haer fpii'p te
vpren.3P bat yemant fifn water niet maCen en can/bie falKnyte in olie
peben/en paen bie baerna oner fifn blap. De olie van Knyte ie van na^
^tueren ben bermen goet^^^tt jumma/bc2\uytebeyltenbe boetfcheybert
alle quabc enbe tacye vod)ttcl)eyt/enbe hnmoten. öoo wie nnechte^
ren^^nyteetet/biefalbienbach pferenbe bewaert pfnvootalbcrhAnj«
bevenqn.
crnyt b weid wi hier 2frgentine noemen / bat heeten ^
pgt;mmigenbsp;be ganfen eten bit crnyt geer
j ne. Bq onfen tqbén heet ment in f atqn potentilla enbe
2(grimonia fylnepris / en Canacetnm fylneprc. lUaer
hoe bit crnyt in onben tqben geheeten heep gewecP / en^^
bcopctbe^entgeweepheep/batenweetidnochnict.
faetfoen.
Dit crnytiöber 2(grimoniefeer ghelqdmct ft'n veebcrachtighc c«^
be gheclonen blaberen / Op been ftbe heel afchver / enbe op banber
ftbegantsgroem^etcrnyptmetftnbnnnepeelfenshierenbcghittbeï^
opbcreerben/ghelqdbat iêerbtbefycrnyt opr»nfvinghercrnyt.^et
fpteyt ft tt pelen wte / enbe baer op ^^nH eedg^le bjoemen / bie gh^^
Itfcfen ben gbcclen bloemen van Xgt;qfvinghercrnyt/enbe eldbloemfen
heep vqf bUberBens. @q'n wottclis i?cefelachti^/ontrettt een fpanne
lancU/bnytcn root enbe binnen w iu
plaetfe
-ocr page 395-^ pUafcmnUxmi^n^U Potennlla. Zvscnünt,
SDtt cwyt W4(ï oueral aeit b water/
cttbemtJOcbtigbeaerbenettbebn'ej^tt/
baer be gaulèit weybeit.
^entiie.
^etbloeytmbe»@omer/eitbebeit
öantfeit^erft.
cBanjèrtcf t0b:oogbetot mbe» ber
bett graebt/eitbe bet ett beeft geeit merc
fclqclebittc. Bacrom fo faelgerett (q
biefèggbeit bat bit cruyt eett vocbttgc
ttatucrc beeft. XOant tvaert vocbtid^
fo en foubct nict fo fcer coititcn tc ptmc^
trecf ctt/ alfóo wti bat btceber itt oitfctt^
^atqttfcbeit ^erbario gbebcclarecrtl
bebbeit.
enbe mxciïn^ü
^ SDitcruytiswtiteutêbegoettotloo^ï
pcttbcoogbeu/bctgbetteefïbieverfcbc
ittctcfjbc tvottbcit.6et fiopt ber vtou^
weit ftectc/cubc bet coitfotteert bc ioitc
tureit cttbc lebm. 2llfment in wqtt fïc^
bet cn batt btinct/fó fiopt bat bctt loop bes buycfs/ bat roobc melijoe»/
ettbe alberbattbe bloebittgbcTSgt;itcruytittwatergbefobett/cttbc bat
bctt mottt gb^boubett / bat beiteempt beittatt^tfweer. Bit cruyt itt fïuc^
fèttgbêwteueu/bat bettcerttpt be pqtte befïttöfSéit/enbe be weebont^
bcb^ealftnêtbaerouerfIaet.3itfuittma/bitcruytbeeftallebecra^^
mbe operatieu/bicmcit bett ï^tïfviitgercruybe toeg^eeft/alfo wq bat in
m (Capittel bcfcrtïuc» fullctt.
tnpmlk.
Qenndem.
2^uyitellc beet mett baerom alfoo / wantbetbeeftgrootc
virtuyt tegbettbebtuyttcofloittfiefiftgbewbcit mottbt.
^ttbcr 2tpotef ett beet mctt bit cruyt ptuttella. tHaer oft
bit cruytittoubeitttïbettbefeittbeef^0be«?te(ï/eitbe boe
menbatbietc/batettwccticfuocbttiet.
-ocr page 396-25 fcbOOtt bmy» met blaw verwcnbsp;Pmnella. 35«iyttcUc.
mettgt / citbe ft (ïaeit te famett gebjoit^
gbettiitmamerevaiteettare/gWqce
ßlö bte bloemett van btuytt Betottie.
i^etbeeft^^« cleytt wottel metveelvee
feltngb^tt»
pdetfepmbet^wfltn^le.
De Btttyttelle opbe bet^gb««
baet: veelCSetteitet; wa(i/titbe beembc/
ettbe op beacto»nbsp;^
Btuyitellebloeytittgt;m'o ettbe ^tt
liomeep/totmbett^et^ft.
mtuet^mbecomplejw'e.
DeBmynellebtoogb^tfeetre/maetr
ft'boet bat fottbet; mercBeft'cBe gcoo?
te bitte.nbsp;rtyé-
y Btttyttellc tö cê goet ct^ity t ottt wott^
gt; bett baet;tftebe te gbettefêtt/ettbe tttett
beflget tot albecbatibe letfel ettbe qttet^
^ ftttgc bes licbaems / btitttett ett btty teit.
Daetrommefo macbmettbe Btttyitelle iftwqtt op watet: (tebeiteitbtiit'»
. cBett/alöyemaittbittitettbeitlijfttegb^qttetptö^rfTae»: biewottbeitbtty^
- tetts lqf8/(b wel ottbe als tttett we/bte (almeit met bit water ftyuerett ettf
be waflcbett.Dat jap vattBtttyttelle gemettgt met ajqtt en olie vanKoo
fen / ettbe bat oner tvootbooft enbe ben Paep vanbm boof be gelagen/
- baermebe vet faecbt men be pqne int booft. Dit fap geneefi oocf be vnyJ
. monben / enbe alberbanbe gbebteBen inben bals / als men bit fap inbett
mont bonbt en gotgelt.t11en macb oocB be bloemen en bat crnyt tf^mett
inwiïnopinb»entncwaterpeben/enbebango?gelen.Btnynellefapis
oocBwtnemenbegoettotbeBtnyne/alfowqbwbonengefeytbebben^
^ennaem.
2(trqfvin0bercrttyt beet men oocB rtïfblabt/want
elcBblabtisgbebevltenbeonberfcbeybeninvnfvingeiï
Bens. 3n lt;0tiec^: beet mem pentapbyllon / in lattin
(Duinqnefolinm/enbe bien naem is inbe 2tpotele blö^
nenbnerenbe.
S?aerisbtqerbanbergt;iïfvingercrnyt.2Datcerpebeeftwittebloemê/
enbe
-ocr page 397-Seclbloemm/mbcbatttocmeitwqgrootgccl VtifvinQ^ntcmyu Bat
bcrbcbecpoöclgcclbloemett/maetrbctiövedmmbcirbattbevoorsbe^
ftöembetwccge|lccbtett/cttbebactrommebcbbcitwqbatdcyttrgt;qfv^^^^
gcrcwytgbctt0emt.Bat0ttbct:rcbeebtbatV00itömccrmbefcb:qcmy
b Ctt i8/bat (ttUctt wq \)kma daerltcf bejcrquc».
iaecfom.
Sgt;Atgt:ootwitrgt;qfvittgcrctrttyt vltbbewcttbc (ptcybtbcm wtentet
m (ïdett/cttbe bet «cbtctbewi fdttm oocl fomtqts op. Bq'ttc ßde«
mttfecrtccbet:cttbcbttttttc/cttbegbcbAytt.Bc blabcrettfqtt Uncï/mbe
^ fmAl/ettbc op beybc fqbctt vorcgbclcrft. 6et beeft witte bloeme«/
elceblocmcmctt?qfblabcclett8.i^ttbcal8bcblocmlctt8lt;tftJallett/fbo
^'ttctt bye mibbdfie ïmppdene (ïactt gbelqcl nie clcytt bollcictts.
Bqtt wottd ie bowbtacbticb/ettbé btttyttcttbc llt;tttcl/met ved cleyne
wottdlert8 baemen battgbcttbc. Blt;tt groot gcd Pqfvittgbercruyt
beeft teebev fielen / cttbe bie vlibbctrctt op beerbe gbdqcl al8 (giAttfe
rici / 2lrgctttitte / oft ;(icrbbefycrttyt. Bc blaberctt fqtt lattcl / cttbc
bteeber batt vatt bat vootgacttbc gbcflecbtc/cttbcfq fqtt rottbtfommc
Sblt;jBerft gbelqcl al8 eett fag^e. Bqttc bloemcttfittgbeel/met vtjf blo^
Qixinquefolmm mams candidum» Quinquefolium luteum mai'us»
(Btoot wttX)t;figt;ïiTatcfctruyt» lt;5tootgedDt)fVgt;wgctrmjyt»
Ca)), ccxxxix.
jD bCllcn80ellTClbc2ï»:0mtlttCOPlt;g'Atts5 Quinquefoh'um luteum minus.
(«ttcLiêitbcalöbcfeblocmImöafval cUyttDtjfbmgcrmtyt»
lett / foo blqmn be mibbelpe ïnopUns
|l«ett / en bte fqn fo groot «Is be cleyn^
ßeeerbbepfetts/m«er fq (qnherbt.De
wottelts landenbebtnyn/enbehonts! |
rtcbti^/metcleynveefelen. Datber.
be vUbbert op beerbe / enbe ^et bee(t
fomtqts vqfenbe (bmtqts (enen vm.
gerlensaeneen bl«bt/ enbeb«t bl«bt
IS veel cleynber b«n be blaberen van
be ttvee anber ghe(lecbten/anbers (bo
i(fmetbloemlens/faet/enbetvottelen
bentïveebengbe(Iecbteghelqct
^ketfe fijnbct:
M Sgt;e Pqfvingercrnyben tvaffen op
btooghe fanbtgbe plaetfen/aenbetny
nen enbe mneren/enbe (omtqts op tva
t:raebti'gbe enbe vocbttgbe (leben,
^encijt.
X)qfvmgercrnyt bloeyt m SHaio en
3nnioalbermee(l.
^mmix^ccompUptc*
jDe wottel tgt;(eei:t men mee(l/en bie
io btooghe inben berben graebt/maer (qen is niet (bnberlinghe hee^
De blaberen enbe be bloemen btooghen ooc/ want (q abjiringeren (eet?
intfmafen. ^tecmc|)tenbeopemtte.
^ De wottel in water gbefoben tot battet berbenbeel tnghefoben enbe
verteert is/enbe bat water werm inben mont gbebonben/ bat verfnetet
bentanbtfweer.21lfmenbitwatergotgelt/foghenefetbefweeringhei^
bes monbts/ enbe be ghebte^en enbe letfelen binnen inben hals. Defgh^
Iqcir ooc£ ghefoben enbe ghebtoncEen/bat ghenee(l bat roobe melijoen/
bepqneinbeionctnrenenbeinbehnepe. 6et(iopt alberhanbe loopbea
bnyds.Defe wottel met ajq'n ghefoben/bat verteert be croppen/ he«^bt
- ghefwel enbe rnybicheyt/lt;^^f^ent baer om (laet.Dat fap van be wottel
ttochionceenbeteeberwefenbe/batptq(imentotbegebteBenberlener/
enbelonghen/enbealberh^nbevenqn.DeblaberenintHeebeoftinges'
WAterben wifnghefobenmeteen Inttel pepers/bat is goet teghen bat
fehnbben vanbe (Cottfe. Dertich baghen vernolgbenbe hier afgebtonc
Un/ bat gbenee(l be vallenbe (ledte / oft be befmetheyt enbe gicht.
fapvanbeblaberenfeterbaghenghebtonden/batghenee(ibegcelfnch
te feer fnellict De blaberen met hnenind enbe met font ghemenghet/b«lt;:
heyletbe wonben/enbe anber etenbe t)lceratien enbe ft(ïelen/alfment
lt;S baeropIey^Deblabcrm gb^Pootmcitbe gbeapplîceert/bîc glymefm
bcnb:oBeoftgbereb«ettlgt;eyt.rgt;qfï?mgbercwytgblt;lt;gt;beiten
cBcit/o|T0beappUcee«/b«t(ïoptalbecbattbebloebm0b€gt;^ï«^lt;gt;ttelm
wq» gbefobenfo langde totbattctbeirbcitbcelverteertis/brttgbeiteep
bcgeelf»cbt.Deblabcrettgroeitgbefîootcitcnbegbeappliceert/btcgbc^
itereitbcmafctrctt citbc cleyttpoc^:Ben8/oftmctt »cempt bat fap ettbc bat
prqct me» baer op.
Kwtettbeetme»!» (Bxiccp ptfo»c»bc£ccytb08/mIa^
tqn piTttm/cnt)eairoobeete»toocBbc2rpoteBer8 enbcbc
mebictitt meepers.De rcbcttc van be(ê »ame» bebbe» wt
mt tatm gbe»oecb verdaert»
Dacr ft» t weeberbattbc ilr wte»/dcy» vdbt wtc»/cttbc groote
bof iêi:wte».Datottberfcb^ebttgt;att
befetttweettvo!cbtbicr»a»nbsp;Pifum» (ötoote^fwte»,
Degrootebofamp;wte»bebbe»fïc
lett bic fpïcybctt baer op ber ecrbê wt/ ^
oft men Ottberfctfc mct fïcct7 oftmutf
faertrttö/cnbe ft ft» boU C«|fd)crt
bctt piittcipalctt peel enbe be blabere»
(bicxrdcéc ombe» pcd wa(]è»gbe^
aÏ8 rabe£ett8)comett attber dey»
fdbuet^ett8 op tottgbef^etts wtc/em
^ be bie bebbe» op beybe pfbe» attber
rottbc vette Clatterblaber^ctts / bectt
tegben'battbcr pacttbe / ettbc met bc
rattcrfctts vatt bep fcbttcttctts bitt?
bet bem actt be Pccfe».tCttjfcbe» be
vootgcttocmbe pdctt ettbc rottbe bla^
berctt cruypctt deyne / ttaecBte/cottc
Peelten8 wtc/ cttbe bie btagbctt Iqp
^erwigbeopwittcbloemett/gbeftet^
foctteertgbeft'cB eettCtt vqfvottter oft
Pepele / gemeyttlict twee ttcffctts mal^
cattberctt/cttbc baerwt comctt bc ba»
^ctt / baeritttte liggbctt bie üêrwte».
^e wottd is per dey» en teeber. De
deyttvelbtiêrwtcttft'ttbe»vootge»ocmbe»Jiwêgeft'c/mae»;plïïtt
tttt
-ocr page 400-ccxl^
^ketfe fijnbetJ looaflin^ei.
SDcörootcbofi^^^tt'tettrebtmcnmbcbomtt. BqwiUcitfoitncbebf
hm/xpant (5 Ctt conttctt conbc vccbtagc«. ©q moctc» oocf vo^
ti^cytbebbm. BcclcyttvclbtÄwtcttbicwaflcttoptvclbt/cnbcpl
^mtijt
Btcj^gcwtetibloeyctt m^umocttbc 3wlto/cttbc (5} woxbcn vxjpin
^(teuetjmbecomplejwe.
Bc Mtxotcn fqtt bctt Boottctt fcctgl^cUicl vm fttb^attctc/ttocbtititö
Ctt ttiafcii ft foo gbem tto^ wmbt/ft m
bcbacron»mc foo b:asbe»ft'l«n0facmttcbcrwacrt8. Bit isbcopcraf
tic bic bc Ottbc mccficre bc« SBtxotcn tocgbefctcuc« bcbbc» cnbc nyet
mccr.Bcttiettmcbiciittn)ccpcr8fcrqttCttbcttJ£Srwtmveclmccccr^
tctt cnbc opcjratic toc/batt wif bi««^ vwult bcbbctt/maei: ft mwcgbeit
weltocflett boc ft' bat met fc^tiftctt willen vcwtttwOOtbctt Cttbc bou^
bcttpacttbc.
^ennaem.
Znbsp;2(t0ttlbcnpolytb«'cbott/i8 fottbcrtwijfclbatpolytb^t
^Ott bact; 2(pttlcitt8 af (crq jt. ^ct ctt wotbt itt bct:
tcfc ttict 0bcv(cct:t.
_nbsp;tUctt vittbt twccbcirbattbc 0ttlbctt Polytbticbo»^/
bcctt 18 0root/citbc battbcr i8 clcytt/alfoo wq bat biertta btecbcr vctcW
rcttftllcit.nbsp;^aeefoen.
Bat0rootpolytbticbottbccftcalc/cffctt/bmyft0cclcbaytfc8oft(leej
f ctt8/bic ft'tt ontmt cettctivitt0ci: lattc^cn int fop vatt bcfc (icclhne ¥f
» ttct0t:cyttfctt8bicft'itbeit5ccltttfcttOftCctwcttcOKtt0clitcf/cttbc(ib
waflctt vcclclcytt blabct:fcrt8 0belqcf bÄytpqlfcns/bic ft'tt cctt8 bccl8
0coctt/cttbc cctt8 bccl8 0Ottbtvcrwicb. B3at clcytt polytbticbott is bctt
gtrootcttgbcftcf/mact^bettöcottcr/cnbcitttfopbwctclcyttbct^fabcfert
Oft0reynf ctt8/alfoo batbic ft0tttrc wtwtjffl.
paecfebamtPdl?.
2?Ä^0t:ootwaflop vocbti0bettlt;^tt«bccmbcit bictitflcbm bebcirgbet»
Sbelegbctt fi'it/ waflêitbc xvtbmos vm otibe gb^wclbc boomett. Bat
cleytt vmbtmeitöb^mcyithcf am itattc flemrootfm eitbc itwe«».
^mttjc.
Bcybebcfc gcflecbtcit vaitpolym'nbsp;Poiythrichon maius»
cbottvmbtmmm^ttU'oalbcrmcclf.nbsp;iD^tgtootgulbctt
nm^ enbc complete.nbsp;poiytHc^om
Bcfc cwybctt jqit mibbelbaer ittt ^
tVCtmCtt Cttbc Vcrcoclctt/ Cttbc fi btoo t^oly thncho
Sb^tt/ Cttbc fi' bcylctt cttbc vcmcrctt. minus.
(HttlbcttPolymcbottitttvatcroft^'^J^^''^quot;' ^
^ ittloogbcgefobctt/cfibatbooft bactr
mcbc gb^waffcbctt/cottfottccrtcttbc
macct vafi bctvottclctt vattbctt bay^
té / bacromc (b fi» bcjc cmybctt goct
tcgbctt bat wtvaUctt vattbctt baytc/
^ Cttbc fqmafc» battet blt;tyt wcbcrom
' Bcfc crttybctt itt tHccbc g^cfo^
-nbsp;bcn/malctt bat bc mcttfcb lo(l / eit bo^
ttctt wtwotpt be taey flqmicbeyt cttbe
-nbsp;pttymctt bic otttrcttt bcr botp cit lott^
-nbsp;gbcttliggctt. Zlfmmfe ittbepr mawie-^i
rctt befiget/fo loflc» fi bc viim/ fi' btc
tctt bctt pectt/cttbc pt fin goet voot bcnbsp;.
^ Scttebicbegbeelpectebebbett/eitbiepeclfi'ttittbemilte4@i}pbeybettbc
croppctt/cttbcbocttp vergactt. 2(ttber8bebtqp mctt veel anetttnre» met
bepn crnybe/maer bat latett xvi varett al8 guy c^^elvoere.
I'S«!
^ennaem.
i^rpdcrnyt beet mett oocl Xgt;l00cr»yt/enbe b» Ottfe» tij
bc» beet ment in f atqn perpcaria/bat is tc feggctt/ Per
pclcrnyt/ombc8willcbatfqnblaberettbctt looneva»
ccttcn perfeboom gbefi'cl fi». nilt;ter bocbat be onbc
mccpcrsbitcrnytbictcn/citopmcntboenlcttbeopttiet/
bat Ctt tvcet iel ttOcb ttiet.
perpclcrnytbcepblabcrcrtbicgcUïcletttloofvattecttettpcrfcboom/
0pva»rOilgbe/e»bei»bcmibbcltfi'»fi'lgt;«fP^^«St/al80p0pelclblabt
«ttettbtnppelbloebt8gbenallettware.S?ettpeelvattbefettcrttybeb««P
veel
-ocr page 402-25 Vdctt00j)Ctt/etttgt;ehn'8btüy»rAnC0^ Perficaria, pcrfictctttyt»
litetre. bloemeit (iaeit op eett
btoitgeit öhelqd eett fchet^p btttyf 0ett/
oft eert m/mbt fq (qtt
root gelild BteftUiêitbe als bef« bloe
mett af ghettalleit fqit/foo mïcht bit
crttytbtityit/fchooit/bteebt faet. Die
wottel is veefelachtict) enbe g^eel van
colnete.
^Uttfcbmtm^.
C Petftdcrnytwafïinvocbtigeplaet
fen /ghelq'dals vtjners /poelen/enbe
pntten.
^mvjt
pecftdcrnyt bloeyt irt JnUo en Zn^
gnflo/ enbe baerna fo leneiret ftjfn faet^
^(xtmx ettbe complegt;*te^
Dit ctrnyt is cont eit btooge/b welcS
men maden mach aen fqnen fmaecï/
want het trect tfamen.
perfidcrnyt is een goet crnyt om
n?onbettteghenefett.BDaeromfo mach menbe blaberen grnen flooten/
enbeop verfche wonbenlegghen/oftmenmachbatfapwtbeblaberert
perffen/enbeboenbatinbe wonben. Defghelqdecrachtheeftbit crnyt
ooc^/al(tnent btoocht enbe pnlneri^eert/ enbe inbe wonben enbe inbe ^
(ïelen (iroyt. 6ct is ood goct om albcrhanbe flnpicn en loop bes bnyc)t/
bat roobc melijocn/ cnbc anber ghebtden bic vcrcoclcns enbe btOO^
ghensbehocnen.
m
^ennaem.
2(nbsp;^(crnythectmcttDootwas/ombeswillebatfqrtfleï^
lenaltefamenbootbe blaberen waffen enbe baerboot
gaen. ©ommighe heetent ood Btolcwottcl/ombat
men bit crnyt vfeerttot beghebtolenheytoft gefchnert^
_ _ heyt»^lt;'nbennaml/enbe vantghcmechtc. gt;fommig«
plaetfen heetment Ötoppetgat. jn onfen ttïben hectment in tatiin P^^
foliata.maeroftbcmcefiersinonbentqbcnbitghewasgdenthebben
oftmct/cnbchocfqbathieten/batenismtïttochmet^ennelid.
^oo:washeeftcenenronben/bnntten/btnynè(?eel/mett?ecltacf0ens
ter fqben/
-ocr page 403-^ tcrfifben/gbd^cealsceitbicEboom Perfoliata. jDootwas.
tm^iênbcbepcclfcnsvAttbcfctacpnbsp;^M^ ^
tcttö gacitmibbeitbooibe gb^nbbe
verbcwctt blaberen/ gbeïqct ale oftfè
baer boot getrocten warê^Defe bla? ^^
beren en (ïfn niet ^eel ronbt / maer ft
ft'n een Inttel jcberp/ben Mtwtc bla^
beren met feer ongbeïqcf / maer befe
ft'tt teerber eneffettber/oft caelber.
Dtttfópvattallebetacjcfens tvaflett
opgehoopte opgecroottbegruengee
Ie bloemtens/bqna geftcH be bloeme
vanlPolfsmelct* Datftetiegraw
fwert. De wottel 18 fleemt/ wit ettbe
veefelachtich.
C ^hctfc fijttbet^ tioafftn^fjie.
Dit cruyt waft gbeertte van felfë'
Op ©pelten en Cerwe reibe«, tïim
platttetoocCittbehouett» ^
Qmcijt
Dit crttyt bloeyt albermeefï itt
lio/ettbe baertta leueret fiin faet.
^dcucr enbe ccmplcnc.
Doot wa8 i8 fonber enic^ t wqf^l werm en btooge van natmtc/alfo
mett fpuerett mach aett ft'ttê fmaec/bie is bitterachticb/ en abfïrittgerêbe.
Ctac^tenbeoperntte.
Dootwasiseetteiccellettigoetcruytomalberbattbe wottbett buytc
- ettbe bittttett bett ft'ue te ghettefett / alfmett be blaberett grueu fiootet enbe
' baer op leyt/oft bat men bat gantfe crttyt oft bat faet allee fiebt en btittct.
' tlTett mach oocE bat cr»yt ettbe tfaet b:oogbettettbepulueri|èrett/ettbe
alf batt bat ittgheueu. De blaberctt groctt gepootctt ettbe met XXgt;afwim
be/geheeten piopolis / eett plaefïer baer afghemaect ettbe geappliccert/
batghetteefï bett btoteoftgbef(^oo:tbeyt vattbe tittberett. Doorwas
Shettecfï ooc qttabe ttauels. iSube als bett ttawel te (eer wtgaet/fo maect
bit crttyt bat bq op ft'tt plaetfe ittttewaerts vertrect. Daerom
me fo mttcghctt bcBarbiers ettbe Cbirurg^ns bit
cruyt wel liefenbeweerbthebben»
6 Xgt;attPo:^
-ocr page 404-0enn(tem.
Stceyc \)cet men in (Sikcp ptafon/inlaitfnpotrum/
enbe bic naem blqft inber 2(potc^cn bnercnbe tot op ben
baé) van beben.Be ooifafc mn bc|cn naem bebben wi
in onfcn f atqnfcbcn i^erbano verclaert.
men vittbttwecbcrbanbepotrnm. Bat een beet mcn in
pbaloton/in fatifn Capitatnm / baerom bat (ïfn wottel ronbt wott ge
Xxicï een boUcEcn oft boofbcf cmiênbe bat beeten wi bier parcye. Bat
anber beet men in iatqn Bectinnm / enbe in Bnytfcb Bicflooct Bat
onberfcbeebt van befcn tween fal men na verclarcn.
pareye beeft een wottel gelqcf ecncn witun 2lyeuyn/mct vcel vecfclin
gben/baerwt crnypt eenen cncf den (lecl/bebbcnbe bteebe blaberen te fa^
men gevouwen gbeliï'cf een fcbipfcn/enbc bonen fcberp fonber bloeyfcV
vtucbt oft faet. Bicfloocf beeft veel fielen oft gruen ronbe pqpf ens / bie
fqnbinncnbol/nietveclgrootcrbanclcynBicfcn/biccrnypcnwtclcyrt
bolkf cns/ fomtqts twccbonbcrt «cn ccncn (iocfcV fccr cngbc bq een. (Dp
tfop vanbcfc pqpEcns (iacn fcboon pnrpurbtuyn bloemcn/gbelqcfenbc
ii
-ocr page 405-€ «UcrAmettcencnronbcttboUSrisbcfebloemlmsafö^waUeitfi»/^^^
wem (qn (4et in clcyit b^T
Paeeft^aetbet^dfltn^e^
mcitfcbtbcybcbcfc0b#dÈgt;teitmbccwytb0wcit.;^itbc fq wa(rctt
gcccncmvcttcccirbc.
Btc(Ioocl compt wtcrccrben op belt Acbtbicit(icitblt;tcbttlt;tb(ttbSgc
ficyt is/citbc bi bliift tot int artbcc im/bm brcitgt bi bloeyfd eiï fact.Bc
Parcycbtood^t meit cn men bangtfc op alk iantgclticale «nbet: 2fycnyn
bollen.nbsp;ïïtlt;xmven'occompU}Uc.
Bcybc befc ctmyben fqn xvcm cnbe btoogbe inben twccbcn graebt.
€vad)t mbe mxcUn^u
O BitcmytmacctvedinPatienenngt;inben.6ctgecftqnaetvoetfd/cn
bctmacctfw4ei:btoomê.Jtgnbelo(lbc vrqnc. 6ct laveert en ejctcnnccct.
6ct macct btocnc oogen. lt;3et brengt ben t?:onwen baer flecte. 6ct is on
gefonbt root qnabc blafen enbe nieren bie cnidgt; letfd bebben. tHet (gcr
fie gbefoben cnbc gegeten/bat lofl bc (Iqmicbey t bic op bc bor (I liggcnbc
is. Bifn blaberen oft ptfplens in font water enbc a$qn gbefoben / cnbc
baerinnetc(Ittctt/batopcntbcmocbcr/cttbc betmaccltbicfaccbt cnbc
^eectBat faet t?an Bie(looce abfiringcert ccn Inttd/ bacromc fo jldpt
men baermebe bat bloeben wten nnefe / als ment onber wicroocl cnbc
ajqnmengt/enbe(lootetenbe baer op leyt» ^^tmmct Infïicbombqfla^
pen. 211(1 met bnenincH tot een ekctuane bereyt ie/fb pnrgem be bo:(ï/cit
bc tie goet tot alberbanbe gebreken ber bot(l. Uodytans maht broefges:
(icbte/ als ment tc veel en te bictwils necmpt. ^et is bcr magc oocé fcba^
belicl. BatfapvanBieflooclmetbncninclgcmcngtcnbcingcnomen/
^ bat is goct voot bc gbenc bic van veninicb gebierte g^cbctcn (qn.Befgc
ficle cracbt benet ooc als ment van bnyten baer op leyt. iXlzt a$qn/wie^
»^oocl/melcÉ/oft olie van Xoofen boet ment inbe ooten/want bet bc^»
necmpt be pine ber ooten/ en bat fny fen. Be blaberen verbtqnen be ma^
len enbc bc pleclen wten aen(Id)te/gefiooten cnbc baer op geleyt. amp;i nc
menberonen wecb/metfontgbcmengtcnbcbacropgbeleyt. Beblabe^!
ren vanBie(Ioocl leffcbcn enbe beylen bc verbtattbtbeyt/gbe(ïooten cn:= '
bcbaeropgbcleyt.eibeylenbewonbcn/mctbncnittclgbemengtcnbc
baer oncrgbc(lagben. Batfap is goet bcn gbenen bie begedfiecltcbcb^
ben/cnbcbiebwatcrlaben.pa5:eybiclwilsinbcfp#gbebaen/macclt
bc vronwen vtnd^tbacr. Be fcbdffercn van pareybollen in water g^c;;
foben/vcrbtqncttgrqsbayr/alsmentbooftbaermebcwafd)toftbacr
^P (Inïct. ttlen ctetoocltegbenbroncle'n wotben. 2fls men Parcycoft
looclbollcn in water (Icbet/ettbe bat twee mad af trcct cnbc
boot boet/ bat (lopt ben loop bes bnycis / cnbc (q
malen min wints ban oftmcnfc ro w atc.
6 q VanS^om
Ni
CCXLV.
^ennaem.
(D»0€ttcmvn)eet mctt dfo/om battet cctt lottghen
ftct/oft om banet goet ts tot bc gbebtc^cw bet: iottgbeit.25q
oitfeittifbett heet mettt ttt 5.atiittPultïtoitai:ta.tnaei: b^c
bit getvas itt oubctt tqbctt gebeetctt beeft/enbe oft boett bes=
ïcttt was oft ttiet/bat ett catt ic^ v nv tet: uit ttiet fcgg^ett.
Jloitgetjcrttytbeeftbteebcgbepoitflêl^Wab^^^
gcfcboueit/wiitvaitceitgbcBcrft/met p^i^on^^a. £ott(yc»ct:uyt.
veel puttekens/b^tt f^tt groctt ett --
ottbet: wit met geel ghemengt/ gbelqc^
leeber/cnbe met veel plec^en be(ptacyt.
B ^ongcncrnyt wa(i aett mofacbti.
gciêycfcn/enBuedenboomen/fom.
tijts oocg aen mofacbtige peenrootfen
inboncïet:bolfcben.
vift.
£ongettcmytbat vinbt men albce
meefiinben fomet:/op fnlde plaetfen
alsvootfeytis.
^acue^ ettbe c0m]iile;ttte.
Den mecpen becl bet: gbcenre bic
van bc ct:nybcn gefcrenen bebben / bic
meynen bat longencrnyt conbt cnbc
vocbticb is. tTïaet: na mqnen bnncBen
fo bebben ft oni:ccbt/ want bet beeft bc
natnetc van ben iêydcnboom / baer.
aen battet wafi.Daeromme fo btoocbt bat £ongencrnyt fccrc/acngh«^
flenbattet tc famen trect/macr tis rebelqdcn werm.
^nbsp;^tecmchc ettbe opemete.
* Dat ioitgctKr^j^oocbtenbc baer afcen pnlner gcmacct/cnbc
bat mgötómên/b«W^^ groote cracbt om be fwceringen enbe vlce^
Faltmber longen tc genefen. Dit vootf^be pnlner ghenecfl oodanber
• wónbcn/aïs ment baer in firoy t. ^éts ooc fonber tw#l goet m xcm
ingbenomentcsbcnbatbloctfponwcn/tcgleitl^^enbcnloopbe^
bnyc^/enbevootbcvtonwenbtetcfeerloopett.Dationgbencrnytf»
ooc5goetgclcytopvcrfcbetoenemcnbebloetfwecren/maerhetcni8nteï
goetvootb^bcnebt'cvolwaffcn (ïin.Dcbcrbcrs fontenbit
1nbsp;cirttyt/enbegenenbatbcnveecnbebcttfcbapcnin
'nbsp;bicfecrhocficn/enbeccnqnabclon.
-ocr page 407-ttit^^ S^hCCXLYL
^tnmm.
3lbßtt Bertmmbectmm in iSmcppmmice/mn
menbctt menfd) nielenbe maUn alfmmfe
«JC ds beit tecbtelt Bertram/ettbe baeromme fo machment wel wilbeit
Bertrambeeteit.
^(tetfben.nbsp;Ptarmice. If
Ï^Oilbeit Bectmm heeft veel cleyit ^
rOttbecqfecrtöeitbetacpems/gbeltlcB t
bemattli)ctc2rmt;00nc.2renbcfet4c)c? 4
hne waffeit veel laitge fm ale blaberê/
biefqttronbtoramcgheferft. 3nt fop
^ va« be (Iele» en tacrtcns tvaffc» bloc^
me» bie ft» ro»bt gelijct ee» rabete»/
e»be Pi ji}»be»Camille bloeme» heel
geft'cg / hebbenbe inbe mibbel ee» geel
appel^cn/batiö ro»tfommemet witte
blaberte»8befet.B:gt;e woitel vlibbert
hier e» baer in beerbe/ enbe ft' is la»c/
verchiert met veel veefêlittgen.
^keefc fmbcx mfiln^c^
tïTe» vi»bt be» wilbe» Bertram
fomtqte ae» be berge»/ e»be ae» (iee»
achtigeplaetfe».^i) wotbtoocBinbe
ho»e»ghepla»bt.
ï^ilbe» ^mtam bloeyt fchier be»
^ gatttfe» fomer. 3»tle(ïe vSbm 6erft
grae(t me» ft'n wonel wt.
^(icuet: enbe comple^tóe.
De» wilbe» Bertramterwiïlebathtgr»e»i8/foiahtweP»«enbioo
ghei»be»tweebe»graebt/e»beal8htbtoogei8/i»be»berbe».
^m^tenbetvercft'n^e^
Deblabere»metbe» bloeme»ghe(loote»/ft'»goetvoottghettebat
blawge(ïoote»oftge(Iagctti8/wa»t(5verteere»bato»bergherott»e»
bloct/alfme»febaer o»erleyt. Die blocme» boe» »iefe». H:)itft'ttbeope^
ratie»biebeo«bemeejïer8befcttcrttybetoefcrq«ê/e»»ietmeer.Aierwt
mach me» ooct ft« ^»ber virtnyte» leere» te»»e» / tva»t het
verteertoocBalberha»bcgefwel/e»beplecte»e»?
bemafe»ae»tftf/e»bei»tae»(ichte.
6 «ï X)a»Bei:
z
IS3
CtttdtU^nbsp;CCXLVII.
2t /Of^ J^rtram mcn in lt;8?:iccp pytct^tott/en in latqn
fen bncrcnbc.Bc oo:faf c cnbc rcbcnc van bc(c namê
bt tnbm lAttJnf^cn ^crban'o vittbcn.
Éaecfoen.
Bmram t8 een crnyt bat beeft blabctrcn ï)enc!feU@iïn bloc
mcn(qn0bef«etfoenect:tsbelqcfal8(ierren/enbewitgeelgbdq^^
me met witte blabecfens vercbicrt.
nabAtbicwitteblAberfensafgenal
lenfnn/(bcomptbatfAetvoott.Bic ^
25 woud is eenen bnym bief/en lancf/
15:
E
cnbc fvi is fcbet^p van fmaf e.
^ketfefijtibet; ifwafltn^be.
IScrtram en wa(l niet onet;«l van
felfö / maet; mcn moetet van tfact ms:
bc bonen planten.
^entijt.
Bet^trambloeytfcbietrbengantfen
fomer/enbe (ifn faetvergabertmen
tegben ben 6et:ft.
mtucxcnt^ccompUptc*
Bit crnyt is werm enbe btoogbe
tot inben bcrben graebt/oft fo fom^
mige mcynê tot inben vierben graet.
£mc^tmbcopmttc.
(T S)e wottd van Bertram trect bic
taey bnntotenen (InMen wten boop
bc/ al8 men bie inben mont bonbt en
bcfnowt.3najqngbefoben/cnbeittbcnmonbtgbebonben/oftbtetait
benbicfwilöbaermebegbcwalfcben/batncemptwccbbepincinbetait
ben/comenbevanconbenvlotert.@imacctbenmenfcbfwectcnbc/al^
ft'inoliegbcfobcnoltgb^^'^T^^^ïö/^bebatbembemcttfcbbacrineJ^
fmcercoftfalnc.:3nbcfcrmanicwnt8 ben Bcrtram fcer goet gbevfee^
totvcrconbc enbe lamme leben. 6i is oocf goet tcgbmbc bnyneringb^
vanbccottfc/alfmcnbatgantfelqfbacrmebefalftgt;3fïbatyemanbtee^
ntcb libt beeft bat fqngbewoelcnverloten beeft/biefal bent
fmcerc met olie bacr Bcrtram in gefoben is/ fo fal
batlcbtweberomtotbemfdnencomen.nbsp;^ ^
-ocr page 409-^cnmm*
i:)citboombcetmert m (Briccr Pypos / cnbe in S^Miin Bii^
icns / cnbc van tgb^mcyn vokï wotbt palmboom g^e^
^(tcefom.
_ BcttBncitboomen verliep ttimmcrmccir fin blaberen.
i^nbc berelttcblaberen fin cleyne/enbc bqna ronbt bc blaberen
ï?an tHyuns. Bqnblocypl is grnen/bat fiet is rootaclgt;ticb en ronbt/
vanbwclclcalle gebiertegronwclbeep.Batbonti8fobid/vapenbc
berbt/battetbemtegentvierfebtgc^
mjfct/rn^cm gceftnocbvlam.nbsp;tquot;-
mc no«^ affcben / enbc bet cn verrots
tct oocl nimmermeer. Bqn wottel
is crons cnbe gbccronclclt.
^ ^UetfertmbertTPdfftn^be.
Bncgt;:boomwaPgbeerncboogbc
opt gbebcrcbtc/op conbc plactfen/cn
bc baer bc fontte fcbqnt.
^encüt
Bcn Bncrboom blqp fomer cnbc
winter grnen / enbe bi en verliep fin
fcboongliclenbc grnen blaberentot
gbcenber tift.
^atuerenbecomplem^
BcnBncrboomtrccttfamê/bacr
Ommc fo is bq eont cnbc btoogc van
natnerc / enbcbq en beepgbeen mibj»
bclbacr fibpancic / als fommigbe
mcyncn.
C Cracbt enbe iwetcftn^e.
Bncrboom cn wott in mcbicinen
nictfecr gevfcert. Hocbtans alfmennbsp;V^^^rrk. /
fi'ttblabcrcninloogcpebet/cnbcmctbicloogcttamaelstboortwai^t/
romalcnfirootopgeelbaynBatfaecbmcelopvnlpl^AnBncrboöm
bontinwatcrgefobenenbcgbebtonclcn/batpoptbenloopbcsbuyc^
2tlsbcnaterengbewonbtopgbeqnetpfi'n/fo0benepnpweberommc
fo bacp als fi bc wottel van Bncrboo ptoenen op fmalcn. JÊcnmenfcb
falbemwacbtenvantcliggbcnrnpenoftPapcttOnbcrBnc;:.
boom/wantfi'ncnrneclisbenb«^P»^»/^»?^ocr
gantpr natnerc bes mrnpi)^^
6 uq VanPc*
ccxLviir^
^CapxcXLix
2( ^^ËP^^ igpejlikndewomlttOcmptmcitbacromAlfo/wStbet
?6 een copdijcfe mebkme tegen be fmettelqcf e (ïecf te ber
pefiüende. 3n(Sxkcpmbetatiin beetmentpetflfi«^^
3rt ber 2(pote?en ifi onbefent. Be oojfafe enbe rebene
va befen naem vint g^i w onfen atqnfcben ^erbario.
a^facefoen.
Be pe|lilenctett?o:td vert^oot bacr eerfi met be bloemê fonber cruyt
enfonberblaberen.Bebloeme,'8btcenbsp;pcßimckxvottcl
opgehoopt/met veddeyne Uifverwi^nbsp;^ '
ge bloemfens/gbdiïcfenbe een fcboon
bmyne met baer bloeyfcU Befe groote
b:uefdad)tige bloeme beeft eenen (led
bie iö bol/fomtqrs een fpanne \and/ (t
verbwqntcn vergaet met baren (led
^ fonber vmcbt/en na befen fo vertboo^
nen baer bie grqfe ronbe a(cbt?crwige
bUberen/ bte fqn eerfl ben ^oef bkbc
rett/oft ber peertfcUu we gbelticÊ/ ens
be baerna wozbe fq fo groot/bat mcn
met een blabt een ronbt tafelfen ouer?:
badt/mbc op been (qbe fqn fq fcboon
gruen/cn op banber (qbe witad)tidgt;[
oft gra w van coluer. ièid blabt beeft
ccncn bcfonberen / btuynen / gbebayt^
bcn cnbc bolcn (Icd/baer op (tttct gbe^
IqcÊ als eenen bieeben boet / oft gelqcf
een campernoelie bie omgbcfcert is»
0qn wottel wotbt feer bief e/ cnbc fit
is binnen xvit enbe bol / bebbenbe eenc
(lereren bitteren fmaecf.
(Cnbsp;paetfcbaefemfi.
pe(ltlenctetvottcl wa(l gbcmeynlicf itt voebtc ftattc beembenenb«
plactfcnbieaenbwaterliggbett.
^cneife.
Bepe(ïilettciewoJtdvertboontbacn'ntbegittfdvanbcmccrtenie|
baren blocmctt/cnbe befe bloemen ver wdcf en cnbc vergactt inbc»2(pijj
fonber enicb vtucbt. 2lls bit gbefebiet is/ fo comen ban bie blaberen met
baren fielen wtgbecropett/cit bie blquen beu gantfcn fomer bucrcnbe^
^(Xtmtcnbccotnplcpc.
Bit crnyt beeft fonber ttvqfel een werm natwere/ enbe bet btoocb^*'^
ben berbett graebt.
£vad)t
y'
^(tn^pcfïtlmctmojteUnbsp;CCXLIX.
pe(ïtlcttcuwouclgbeb:oocbtcitbcgep«l«en5certtt?efcnbc/bAtheyIt
citbe 0eitee(i bic qitabe vootts eteitbe vlcereit citbegh^fweereit / als meit
bit baet'iit boet 6etisooct eett cofieliüctemebicittc tegen bc veni^nigbc
pe(iilenttaelcottfe/aIsmenbaet:afeett electnariemet \ymmncï maec^.
6et beeft gt:ootc aacbt om ben mcnfcb tc boen fwceten» Defgeft ci^ boet
ooct bat pnlnet/ als ment met tem mengt enbe bjincf t» 6et is ooct een
gbeappjobeerbe enbe ctacbtigbe mebictfnc tegben bat (triemfelenbcop
dimmen van be moebet:/ ingbenomen in fnlctet: maniet^e als vote. Defc
wottd boobet be tvotmen niet alleen bic be mcnfdben / mact: ooct bie bc
peetben int Iqf bebben / aljmenfe in befet manietcn vfeert» is ooct
goet ben genen bic eenê cotten abem bebben. lo(ï be v:ine/en ft btengt
ben vtonivê baet; maentfionbe. ©q beylt bic (eer vocbte tvonben/enbe
meet: anbet: x^nylicbeyt van vd eit vleefcb» lën bit compt onermibs baer
bitterbeyt/ tvant alle be cracbten enbe virtnyten bie anber bitter bingen
toegegenen tvotben/bie beeft befe pepilenciewottd ooct.
mMmmttmfmpu
. ocu
2(mmeBenfcruyt beet mê ooc (Heytcblat/cn @tvit|êlbloc^
I mê/en Cnynlincf ♦ Jn (Btkcp beetet peridymenos/m la
tqnDolncrummaius/enbeöylue mater, ©ommtgbc
beetent ooct Captifolinm cnbc t^aterfylna/enbc £tlinm
mterfpinas.
^dccfoen»
(Seyteblatisecngetvasbatcrtïcbtvcdlattgbebttnnc rocbetcns op
pelen gdiJcB als btaeyen / enbe bie tvinben baer allepns om gbel^'cC als
6oppe/enbe ft ftn op beybe ftben bedccbt met blabcrcn/bie ft'n op been
Rbe grnen/enbe op banber ft'be gratv oft grqs. iSnbc be onberffe bla^«
beren ft'n eens beds ben rgt;eyle gbeftcB/ enbe (vi ft'n inbe mibbel gbe«o^
»engbdrict eenen nand. De opperde blaberen ft'n ben Wlgeblaberen
gbelt(ct/maerbefefttttecrberenbeb:eeber.3ntfopvanbegbeerbereits
^alfettfcboonivdriecBenbeliePqcBcivitteblocmcn/bieftnro^
. baerontplnycïen/enbenbloeyfdvanBoonennietfeeron0b«t|e^-«icC
^ bloeme befonber/als ft opgaet/fo beylt ft fd«^« ttvee^bcclcn/cn?
be is adgt;ter om gecrompt gbdti'cE een fcberpe fpote. Wbefe blocincn co
»nen b:nyf tens bie ft'n eerp groen/baerna als ft rtïp ftn/fo xvotben ft'
^oot/gbeft'cBalsmenaenben2trott fien macb Z»««^«^ dcynbcr.
Bqn tvo:td is bonbtacbticb/en binnen tvit/en ft' crnypttnbcn gronbt»
^kecfe fijnbernbsp;- ^
DitmammcBenfcrnyt vittbtmengemeynUcrmoicfcbolfen baer ^a
relaerstvalfctt/enaenbebagen/betclanwiertallcpnsaen/cnbetdimpt
p)0
i
C fo OpWACrtö. ©ommtghenbsp;PericIymenos.O^mnmc^cnfctuyt
oocEmbchoueit.
^mtijt.
eitbc^fuU'o.
Bit ghewAö ie tvevm cnbc btoo.
gth« van ttAtwere/ mett bat
Mcï metcïm mad) am fïjnm fmaccï/
wAitt hï iö fd?erp op be tong^c / etibc
fottbedittghebe blaberett.
B Bchifimvantïlammdmfcmyt
vergaberi: mm ale ft rqp (qn/ en men
biöochtfe tnbe lombetr / en een biad)^
ma van befen veertich bagen vetmol
flens t'n xvijn gebionden / bie maïm
bc mtUc cleync/ cnbc fq verteeren bic.
©q fqn ooc^ goet tegben vetrmoebt.
beyt» 5n be jêr manieren vfeertmenfc
ood vootbe gene bic licbcncnbcce.
iten cotten abem hebben. Jtm tegen
benhid. loffen bevtine met (itlc^
fercracht/bat0pbenfe(lenbacbtbl0etnabetgt;:q'nev0lcht.Bt)V0tbe^
renoocbenarbeytoftgebootte.Dcfgclticfccrachtenbeopcrattchebben
be blaberen oocE. tlochtans als men fcnencnbcrtich bagen lanc^ van be
fen blaberen btindt/oft b water baer bc blaberen in gefoben f^'n/fo nta^
fen fq ben mcnfch onvtnchtbacr.Dcfc blaberen verwermen tgeheel Iqf/
^ als fq in olie ghefobcn ftn/enbebathem een mcnfch baermebe falft.pi^^
crnytbtoochtfeer/enbe het heyltenbe ghenecfibicvochtigheonfnytte^
wonben/vlcercn/dcyn pocj:lens/enbc albcrhanbe pledcn enbe (metten
bie een menfch m (qn acn(ïcht enbe oner al (qn Iqf hebben mach.
m
CtVOC^ £(tp. CCLI.
ttaem.
n/ Mnbsp;^grweoftïPeytehectmenittCS^tieqrpytos/effinlAtqt^
^nbsp;Crtticn/enbiennaembltii'fttt0chinbc2(p0tdcbnerébe^
6e(lec^t.
men vintbtqerlcygcfTccht vanCerwe. Deerfie h^^^^
men in latij'nKobns/cn in Dnytfch i^eyte oft Cerwe^.
Bat tweebc heet men inlatiin Crimcfirc/om bes wille battet in fommt
ghepllt;ïetfentttbtiimacnbenopwa(lenber%wotbt.maerbatencan
hie^
i:
^ bicctclAttbcm'ctfqtt/watbeCccwewoïtbtcn'ttbcmc^^^^^
^mbevqflïcmACtttbamm/battsm^ttlio/wortfinbsp;gt;
Bwytfcb M mm bit twcebenbsp;vm Cc wc Zmdcoxm/ baevom
mc bat mctt bctt 2tmclböttcl oft lïqfTcl brtcr AfmAcct Bat bctb
tcbceftlangbcrow vUmmcrt/cjibcbatbcctmcit^oomfcbc ÏPcytc/oft
AOomfc^cCcrwc.
ümfom.
Sgt;at cevßc gcjlccbt van Cccwc beeft eencft balm btc te boogct: oft latt
^ct batt bc (Betßa.Mldm balnt beeft cttoopeit/citbe elclett citoop iamp;
peciccbttïteteeit fntaUattclgetrlfeecitoftblabcleit/alfóo batbicbolcbal?
^ mctt boot bcblabctrcit wtflttypcit. Bte atrcttfïacft boogbe eitbcvct^trcwt
bc blaberett/ cttbc elcl are beeft veel coxmhns oft greyttletts / fottttntgbc
feptcb/fontttttgbe feitettticb/meer off min/en bic (îi^ett fottber otbiitattcic
oft tegel bid bq malcattber* Bat ttveebe geflecbte va» Certve/te iveteit
bat 2(melcoïett/ bat beeft balmctt/citoopcn/eitOe greyiteit gbelqcl be gbc
ttteyitCerïve/tvïgefcbeybeitbatbearcitveel laitgber vltmmett bebbett
gelqcl bc (5ctftc/cn bie fiin in otbiitancie met twee regelett befebt» Bc co^
rettletts oft grcyit^cns liggett iit velleleas oft bity fletts beflotcit gb'-fici
Als Bpeltc^BcKoomf^c ÏOeytc beeft fttlclett b^lmê gcKfc als bc voo?^
gacttbc Cerwc/mer elc^ va befett baltttê ^ceft vier ettoopc oft Icbê. Bq tt
nnci primum genus.^ct-wc. Tritid tertiugenus.Kooinfcbc ÏTctrwc.
A
Ï'l;
Iii
M
\
-ocr page 414-ccli^
btoitgbw eitbe ronber brtttbAttbcce.
illaerbatberbewottopveelacferegefaeytiniêlptten/enontrentCn^
bingben/bonenmtlAnbn
^mtijt.
Bat eer|ie gefTec^te is een tvintercoten / tv^nt be(c tCerwe pieyt meit
voot ben tvmtcr/enbe R macb oocf tvel conbe verbtagen. bloeyt irt
3nmo ontrent @.3lt;tn8 Baptifienbacb/gbelqcf ale oocf bic ttvccatt^
ber gbeflecbtcn/maer in 3nlio ban boetmen(e inbe fernere.
Q^dtuetï enbe compUpic.
Z\s mcn Ccrtvc g^eltf cf als een mebicine v(cert/cnbe van bnyten op
bcs mmfd)m lijf^tppliccert/fo is fïi tverm inben eerpen gract/nocbtana
cn beeft (qf gbecn cracbt om mercf dief vocbticb tc mafen / nocb om ver^
btoogcn.Ben 2imclboncf bic men van bc Ccrtvc maect/is tvat conber
enbe btoogber ban bc Ccrtvc van baer fdnen.
2(18 be Cer we volcömett enbe rtf p is / fo maect mcn baer af (cbOOtt/
cbel/crad^ttc^/wel fmaïmbe btoot. tHacr als fTf nodgt; bed rotv enbe Oit
rijpis/cnbcmcnbaerbtootafbacft/fooïvalfettbaerafxvotmeninbeit
buycfXcrtvegbenecflenbebeylettgbettebatvanbebonbettgebctemW
«Ifmenfe inben mont f notvt enbe baer op (irqcf t. Certven meel met faP
vanBdfencrnytgbemengt/batisgoettotbePnrienbernernenoftjenn
^ tven.6etverbtqftbat|ptoettvtenacn|tcbte/alfmentmetCgt;^melitem^
-nbsp;pert/enbebacr op (Iritcft.Be Ccrtvc fcmden in fd^erpen lt;mn gefoben/
bat nccmpt tvccb bic rnybid)cyt / cn alberbanbe onfnyncrbeyt bcs Infw
Alfment alfo tverm bacr op leyt. amp; ßn oocf in bcfer manieren goet^e^
-nbsp;btnycttotbebloetfvvccrenbicnocbnicttivfqn.amp; gbcncfcnbcgcfivol^
' len vtontvcnbotficn/alfmen befe fcmden met XDtfnrnytc (lebet/ en baei^
op leyt. 2(lfmen met bi^otfcybc tvater be beten van flangben tvaflt;bf/
^(bbeyltbatbaermebc7t:ertvcnbccfbeecbbeeftcetttvermetvttrecfenbe
cracbt. 2flfmen bit met font mengt/fo boebet op/enbe maecft alber^
banbcgbeftveer. S^atCcrtvcnmcdinbnenincf/oftintvatcr enbcoli'e
-nbsp;gefoben/batverteertallcbloctftvccrctt. Certvenbtootmetbncnincf^e^
fobcnoftrotvopgeleyt/bat vcrntottvtbevootgbcnoembc bloetftt^ee^
rcn.Ccrtvcnonbtbacfenbtootgbcgcten/batfioptbenloopbcsbnycP^
:' Certven nientvbacf en btoot in tvater enbe font gbctveyct/bat verbtnP
qwAbcfcbotfticbcyt. 2(melboncf gcfbben/cnbacrafcenenbtqgbentlt;'^^^
^cnbegbcgbetcn/batisgoetvootbegcncbicbloetfpoittventcertvcnfe^
mden met bncnincf cnbc a$qn gbefoben/cnbc bat tvater gbegotgelt/bat
gcneefibegeftvollcnfedc.0c^tttspopcinseengroot6eercin0Plt;'^5
gienbiegbenasbatpobagraoft^leercqninbevoeteninvootlebenttT
ben
-ocr page 415-'^anStcmc/nbsp;CCLU
bettopbefemam'etre/^tsmcEtotomrftttlttymm^^
bïoochbe fqrt voetm m ftlceei: mam'crc / b At biï bc pq^^^^
qmî'twctrbtXecwettcafmwAtascrôbm/bAtisgoettotb^
hcyt/Alfmctt bAt b Acc op kyt.
CCLIL
2t
(Dtttcynct:ttytoft0ACtcrttytbAthcctmctt iniBiiecfi po.
^ tamogdton m ÖtAcbyitcs/eitbc m ÄAtqn J^ontAltè en.
bc potAmogctOtt / om bes wille bAttd^eecne in b wAtctr
wa(Ï4 tXlm hectct ood BpicAtA/ om bAt (qn bloemc cn=
befAetghefAetfoeneetrtisghelqcBeettAre.
^dCtihCtt
DAt^ontcyttcrnytheefïecrtentroit Fonta^^S' ^ontcyncwjyr.
ben lArtshcrt (îeel/ hebbcnbe veel cnoo
pen en lebeBens / cnbactxvtwaffm tee
beé tAC)dens/bie (qit met guneit blAbe^^
t^en becleebt / bïe ghelqde» ben blAbe. ^
ren VAn coobe Beete/oft tn Alle m Ante
tcnfqn(qgclqcgbAtloof/bweldmen
inbct: 2(potdett heetct^oltnm^nbï/
eiï (q (wemmen een Inttel bonen b wa. '
tet:. Öqn bloemen (qn ïqfvetxvid) in \
mAntet:e VAn At:cn/ghelqd Alfmen (ïet
^ Aen be 0t:oote ÏPechbtecbe / en aIs bie
AfvAllen/foo wotben bAt cleyn ronbe,
cnoppe^ens/bAerinne leyt hcrbt fACt
beflotcn.
Pctetfebaetîttpafî.
^it ct:nyt wott g^enonben in (ïille
tVAtet:en cnbc inbe Qvad^un*
3n3nliolcnct:tbitctntyt(qrt At:en^
metbelqfvecwige bloeme / en vootts
bAernAfqnfAct^
Dit crnytiscoutvAnnAtnci:e/cnbehet btoocht/Alfo menbAtlichtelic
nteecfcn mAch Acn (qnen fmAcc^.
Ditcenyttrecft tefAmen/cnbe hett?et:coelt gheliïd bAt tDechgiïAs.
Bgt;Act:ommc (o heylet bie heetc/vnyl/loopenbe / enbe r ootts etenbe vlcc
lt;^en/AlfmentbAet:opleyt.Dit ci:nytghebtoochtenbeinwqn ghefobcn
-ocr page 416-®(tn^one#ncmi)t.nbsp;CCLII.
meltjoen/mbc bctfiopt bcit
loopbcabttycts.^rtfttmma/bitcruythccftrccrfitlcHcttopcraticöhclqce
bat tOccbgras/ alfoo wq bat wqt citbc btccbt m fqn Capittel vctclacrt
hebben/ baeromme fo waert noobeloos fitlcEs hier weberom te verha=^
ktt. J^ttbe xvt be opcratictt ettbe virtttytctt bic wq hier gheallegeert h«^'^
bctt/mach tttett oocB lichtelicrallc battbere verPactt.
CCLII^
2lttfcttvoetheeft fqttctt ttaem baerom alfo/wawt fqtt bla^«
berettlqtt0hefotMteert0hdtïcïvoetctt»a»gattfett.£)it0e
was heetmctt ooct Xgt;erctettfboot/om bes wille bat bc
vercÊcttettPcrttCttals fq vattbit cruyt gh^Sh«^«» h^bbett»
tHaer oftbitcrttytittottbctttqfbcttbefcttt h«P sh^wceP/
cttbehoe fqbathietett/batctt catt iet ttv ttiet wctcttf
pdCCfoemnbsp;Pesanferinus. (Banfmvoct.
ött crwyt heeft ecttCtt peel bte wap
een elle hooge / en bte is met holf elê op
vozen onbei:plgt;eybett*De bUberen ge
ft cten eens beels bett loowe van ^obe
tcrf :tt/op Cricctctt va ouer jee / maer
bep pi'tt rottbtfottittte tttct fcherpe ter^
tictt wtgeptebctt / alfo bat clct blat ittt
acttpctt ghefactfocttcertis gelq'ct bett
voet vatt cctt gatts/cttbc baertta voert
bit crttyt ooct(qtten naem. ©qttbloe
B mcttjqtt roota^ticb ettbe per cleytte.
Dat faet leytbtttyfwqs te famctt ghe?
btottghctt/ghelqctmcttpcttmachaett ^
bc wilbe tftelbc. 6et heep ectt crom?3^
mc wottcl/metveelcleytt womltctts ^
bacractthangh«»^^*nbsp;c
^laeepfijnbet^tpaflttt^fjc.
Dit crttyt waPgeerttcitt cruytho?
ttctt/citop vclbcttbaertttettmes plach
optcvoerctt.
^enttjC.
lt;5attpttvoetbloeytmeepitt3«tttO/
cnbc lettert baertta ftjtt piet»
BDitcrttytvetcoeltittbentweebettgraebt/fottbercetti(htwqfel/09^
Itjctbet^achtf^abe.nbsp;^^^^^
^mSmfcnmtnbsp;£ixp. CCLIIU
CBattfmvoeh'sbeitveeclfettcttwitfcbabchdenbeboobeltcfcrwy^^^
fonbsp;wABt alem foc^oft vctcïm vm
bit crnyt m/fo moetct ficruc. Jn unamp; mmß)m Iqf^mat fnlcïm cracbt
wbcoijcraticgbelqclalöbcbof t^cbtfcbabe/bacrwq affcrq«ctt fhU
(cttal(ipa8gce(t.-€itbebctctt isgce» woitbcr/bat ccit crwyt bcbccpctt
boobct/eitbc bc» ntc»fcbc» «iet/want baer ßrt oocl fommigbe crwybc»
bic boobc» cc»c» mc» jcb / gbcficl als l^icfcruyt cttbc tvilbc ucttqttigbc
Pctcrfclic/cttbcttocbtattscttboobcttfibc quaclclctt cnfptccwwcttttict/
cttbcbacrfpqfcoocl/alfoo lt;BaUms totvccl plactfctt clacrlicl baer af
fcrqft/cttbc bic bagbclqc(cbc citpcrictttic bat lecrcttbc is.
CCLIHL
mtfcüc.
^ennctem.
2(tcrttyt/bwelcln?qbKrtgt;?eembbcPcterfclicttocmctt/
batbeetmettbqttaittaUc2Jpotclett2lmomttm/mcrttict
fonber groot crrttcr.ïPattt fm gebacttte oft factfoctt c»
accotbccrt gcês (itts
mct bat gbcttC bat Amomum.'Ptccmbbc pctcrfdtc»
Biofco:ibcs/cttbc meer anbcre ottï!
bc mecpers va» 2(mom»m fcrqwe»/
maer tvel veel meer mct bat crwyt/
btvclcl fq pctrofcli»o» beete» / cttbc
2ipiwm fapatilc/ bat is Pee» J^ppe/al
foïvi bacraf btccbt gcprcwê bebbe»
i» o»fc» latq'ttfcbc» ^crbario.
^c vteembbe pctcrfclic is bcr gbc
tttcyttc peterplie fecr gbelqcl vatt (ie
lett/oppcrpcblabcrcttcttbcblocmctt.
mcrpfttOttberpcblabcrc fqttrittgp
ommcgelcrtcltgbclqclbatloofva» ^^^^
grootc€ppc/e»bc (q (q,t bie»oocl
^atgclqc/macr(q(q»la»ger/fmacl
bcr/ctt fcbcrpcr tocgac»bc.©qtt fict
i8bctt2lmmcy fabc fo gbelqcl/batf
mc»p ttawttjclicl ottbcrlc»ttè c» ca».
tlo(^ta»s is tfaet vatt befett cruybc
Perclcr vatt rwcclc cttbc fcbcrp / cttbc
bet riect bqtta gbelqcl fpcccric.
Cnbsp;^pUctfe iim'oix looafltn^e^
Bcfe VKcmbbeprnrfdtem wApbwteUttbem'ct vSfdfö/macrmcn
moetfcmbebo«enpUtttcttcttbcopb:cttgcttgt;2)c bcjlcPetcrfcU'cwajlut
maccbontctt/op booste Pecttirootfctt.
^mtijt.
Bev:cembbcpctecfelicblocytm2rug«(io/enIciicttbacrnaGftrlt;»^/
b wekf m w faeyt om webctrom peterreUe tc bebbcit.
Befe vtcembbepetcrfeltc 18 wccm cnbc btooge iitbctt bcrben graet/
foo men bat claerltcf mercf en mac^ aen ftnen fmaccf/bi'c iö fcberp op be
tongbe enbe bitter.
£mc()eenbeopemtte.
b Bat faet van befen crnybe wottmcejï gbebtnyct/enbe bit lofibcvti^®
ne/enbe bet btengt ben vionxvl baer maentfïonbc/ alfment in water oft
inwtjnfiebet/cnbeban0lgt;cbtoncfen» is goet tot bat op wotpen en^
be criemfel ber mag\}Q/itm tot pqne oft weebom ber nieren enbe blafen/
alfment vfeert al8 votc. Bevto.nwenbic bcvtncbt fïfn en fnllcn bit faet
niet innemen. Bat crnyt enbe be wottel bebben fnlcf en cracbt enbe Ope^
ratte gclqcE bat faet/maer fqn cracbt en is niet fb groOt*
(Dofcntt?otbenin(S^tiecp0lgt;ebeetenXbobon/enbeinSa
tqn ï^ofa/ cnbc bien naem blqft nocb inber 2(potcf cn biie
renbe.tllacr wacrommc battet alfo in (Btkcp bectet/bat
vinbt mcn in onfên Jlatqnfcbcn ^erbario.
tHcn vinbt meefltwceberbanbe geflecbten van 5^oofen/tamme enbe
wilbe.Be tamme 2?^oofèn biemcn inbe bonen plant / bic fqn oocf ttvce^
bcrbanbe/tc tveten wit cnbc root/enbe bic fqn oocE twceberley / bubbel
cnbc encf eU Betvilbe^oofên bebben oocf in (Ê^ticc^bcfónbercnamen/
B als Cynotbobon/in £atqn €anina rofa/ enbe bier te l^^nbe ^cyberoo^
fcnoft^agberoofen. rCqbebbcbat factfoen van beybegcflacbtenon^
ber een p0urc begrepen.
^(tet|oen.
Bi)e tamme 5^oofen bebben roeben oft tacfcn / bic fqn met btuyn pl^^^
fen befptacyt/enbe fi) fqn vol bOOtnen. Be blaberen ftf n {xozvtgtmn/^^
ro W/en rontfom vol feruen gelqc een fageXc voten cnbc eer fi bloeyen/
(ó vertboonenbacr be ronbe fnoppen/inmanicrcvanfiolcn/cnbebte
gaen langfacm op/ tot bat ten leflen bic gantfc Xoofcn bacrtvt fluype^
bie bebben inbe mibbel geel baytf ens/enbe baer op clcyn bollef ens/enbe
^m^oofcn*nbsp;CCLV.
C batiBtgt;amd)t blöeyfd. ©q bebbm Rofa. Jloofca.
cm hottbtacbtighß woUel. t)c wilbc
J^öofcn fin bett taittttiett 2^oofcti g^e
liid van gcccbctt/ tacïm en blabcirctt.
mactrftnblocrnèoft 2vgt;:gt;rcnbiefTitt
«l mdtl oft ongbevult. Ua bat befe
5^oofcn afgenaUen fqn/fo bt?,ngen fi
tonbc/ Ungachtighe t?tnclgt;rcn voozt/
bic fin cctrfl genen / en bactrna fcboon
root. 2(en bcfc wilbc ^^oofen wlt;tp
ood een gehlt;tyttgewas/ b weid fom
migc flacpappclcn nocrnc/ cnbc inbct:
2lpotet*cn gcbtnyc0enfif bat vootBc
bagat:/alfoo in2ft:abifch ghcl;ectcn/
maet: niet (öttbct: ct:t:nei:.
^ De tamme 2^oofèn waffen oneral
inbe honen/wantbaer planbtmenfe.
De wilbe vinbtmen bieren baer opt
^elbt/enbe aen be
^etteijt
Dc doofen fqn bclcfïebloeme on^
ber bc gbenc bie iube tenten wt co^
men/enbc fq mtgacn ood ^acfi. Öt bloeyen in Jnnio/cfï ban bc^-^ozt^
menfetelefcn.
^aeuet^enbecomi^lew.
De Koofen hebben een gl)emengbe fubflancie/want haer fnbpande
ie eens becls waterachtich enbe werm / enbe eens beels ood abfirittge^
renbc oftte famêtredenbe. Dat bloeyfel ab jlringeert meer banbc
fm/cnbc baerom fo btooghet ood meer.
De Koofen vercoelen enbe ft' abfiringercn / en bat meefï als ft' btoo:=
8h£ft'n.Cet:wi|lebatbcblaberennochverfchft'n/foofalmcnbatwit
met een fchccr^en af fnqben/bacrna falmen bat anber inbe lomber m cc^
nen motticr fïooten/tot battet fap bat bacrwtgaet bid wotbt/cnbe bat
falmen bewaren om baghelics tc ghcbtnycf en. tXkn mach bie blaberen
oochnbclombcr btoogcn/maer men moetfe btdwils feeren /batfè niet
^erboft oft fchimmelich en wotben.2llfïnen bicghebtoochbeJloofen in
ïtgt;iïrt fiebet / cnbc bic ban wt pet:fï/ fo is bat fap goct tot pifne int hoop/
eitbe weebom ber oogen/en ♦oten/van tanbtvleefch / bes fonbaments/
bet bermcn/enbe ber vtonwelidheyt/alfment met een veeber^en pn/ct/
opmbenmonthoubt/opbamngcbacalseenclypetie.2llfmcnbe2\00
fenalbnspcbet/cnnietvvtcjjperp/enappliceert/foleffchcnft'bchitteen
3 iq ben
-ocr page 420-QDan^oofen.nbsp;CCLV.
ibenbtAnbtbcrleucr/oftbecrnilte/mbeftvemcrcrtbi'eottcrtolU'öcvo
tid)cyt ber mage/cnbe ft gettcfcit bat wilbtnbsp;Koofctt gcbto Wt
ettbcabcpultten$ccrt/bicheylenbewottbcrt/alfmetttbacnnProytgt;Dat
nccl vanbe ^oofcit gcbjoocbt/cnbc in vocbticb tantvkcfcb 0cbacn / oat
btoocbt bat cracbtclqctcn fccr. Dc tnoppcn gebtoocbt cnbc gbepwbJ^«^
5ccrt/en in rooben xviin gcbtonctcn/bic poppm bcn loop bes buycfó/cn
bat bloctfpowwcn. Dc ^oofcn gcapplicccrt/matcn bcn mcnfcb ftapcm
bc.3n wijn oft water gefoben cnbc gebtottctctt/fo floppen ft' ber
wen macntflonbe/cnbe fonbcrlinge bcn witten vloet/ en bat bloetfpo«^
wem^Koojcnfnycterconfottccrtbemagc/enbcbelettcr/enbchetisgoet
totheetefeb:c9offco;tfe. De wilbe Koofengebtoocbt enbe gepulnert
5eert/enbemetBecrenfmoutgl)cmengt/bati8goettegbenwtvalUn^c
beöbayjö/baerntebebeflrefemDevmcbtenvan^oofen/enbebicghe^
haytbe flacpappelen g^ebtoocbt enbe gepnlneri^cert / cnbc gcbtOttcren/
bat lop be vtine/enbc ben fleen inbc lenbcncn»
CCLVL
^cnnaem»
2(nbsp;oft ^cbic5 wou in (5tiecii: gheheeten ^^p^anos
mbc ^baphanis/en in latiin ^aphanwö/Xabiic en
bicnla. tÏÏaer waerom bat ben ^abqs befe namen
bat fnlbi in onfenf atifnfeben ^erbario befcrewê vinben»
Den^abifs is tweeberbanbe/tam cnbc wilbt.Dcntammenb«^^*^^
ber^lpotcteKapbartnsminot/cnbebcfcniöOOcttweebcrbanbe/ïvant
fommige van btcn bebben ronbe wottelcngbclqct alsÖtoppclrapen^
^nbe ^m bebben ft feer lange wottelcn/fomttfts bifcans een elle lancquot;/
eit bie fqn fneter van fmafc ban bc ronbe/en bit ftn onfc gemeyn
jên.^nbcrs fo ft'n fq malcanberen geltfct. Den wilben^abqs beet^
in iatqn 2lrmo:acia/en in Dnytfcb tTïeerrabqs / inber 2fpotetê 2\abiP
cit Kapbanus maio:/ om bes wille bat bi feer b:eebe eit groote blabereit
B beeft/oftbaerommebatbqfcberpervanfmatcisbanbentammen»
glaecfoen.
DentammenKabiiscnbeeftttietmeerbancencnfiamoftflecl/geft'^^
een boomten/bebbenbe veel taceen/bteb:agen blaberê/ bie gelqctcn b^n
^apenloone niet qnalicf/enbe fl fqn boo:bactclt/ enbe rontomme geter
telt met rouwe bocctcn. h^^ftfn^^^ittcbloemen/bat wo:ben
ronbe ba wtens/bie gaen vo:e fcberp toe / eit binnc ft'n ft' geuult met gee»
btuyn ronbt faet. De wottel is ront oft lanct gelq'ct 2^apen. De
rabqs beeft biete fïelen/fomtqts bqcans twee ellen lanct eit geronbe^t»
2fl0 fttt blaberen volwaffcn ftn/ban gclqctcn ft' ben blaberen van pc^
percrnytnietqualict/tto^tansft'nfegrooterenbcb:eeber/ronbtomnje
-ocr page 421-PU fd)mthnamp;/tn(tt fkct dcy» litoppdctts/bie ontplttyclcit bacr/eitbc bet
gt;»o:bencleyttwtttebloemlens/enal8befewebecoma|vAUett/roowap
fettbact; feecdeytt bAwleitstta/niet ved 0cootei: ban meit (Iet aeit Bep
remattyt.Bi'cwotteli8fmalenlancl/rmalettbereetfcbet:popbetOtt0
^Uetfc t^mUt
menplanbtbentammenKabqeinbebonen/maerWwtl^^tt^««^'^
be bebben. Ben i^ermbtfö waP fomtqts van plfs inbe beemben.
tnettpttettooclmbebonen/ettbebteniöïvatfneteirenbebeter/ombea
tville bat bt 0eoeffettt 18.
BeKabtïpn mne0ben w^cTn^e fiben/baetrom pgt; macbmenp tot al
lentiïbenvei:0abei:eit.Bibloeyetttn3nttto.
^(ttuet: ettbe complcji^tc.
Ben tammen Xabtt8 ie tvet^m inbenbetrben 0traebt/enbe btoogc tn^
ben ttvceben'. IDcn mecttrabiïs is ctracbti0^^»» 0^Abctt.jj^nf
bc tptet ie veel ct:acbti0bet: ban bat crnyt.
Ben tammm Kabqs gmemtt tvinben. is tvat pnaldici inben
ntonbt/macr bi ts ber magm pbabdid. boet rnppn/ en bi worpt bc
3 iiq magc
-ocr page 422-QDanS^tóijé.nbsp;CCLVKquot;
iB bc magbc op/ cnbc^q loPbcvtqrtc. nmcït wcecH mbcit buycf♦
bt na bctt ctctt ingbetiomctt wotbt/ fo l)clpt bu bct: Iptffc bat fq ijm bigc
cccrtut btclcbctt* Xgt;ootbcn ctcit tttgbettotticit wcfcttbc / ts bil goet voot
bcgbettcbic btafctt cttbc ottct-gbrncn vvtUctt.^q ittlt;tccft fcbctrpc (tttttctu
2tls bt] itt water gb^fóbctt is/cttbc bucttittc^ bacr toe gb«bactt tvotbt/jo
is btt 0oct tcgbett bctt ottbctt lattßbitcrettbctt boe(i/btï bcylt cn boet f^ey
bctt be taey fliïnticbeyt/bic baer otttrcttt bc botfl vergabcrt beeft/ jomttit
0bc bagbstt lattcf baer afgbebtoticf en» Be fd)clleit van 2^abtts gcfioo=^
tctt/enbe met (Dt^ytttdi ingenomen/bat maact fponwen cnbc b;aBcn. ó^t
is goet voot be gbenc bie btvater laben» is goet bcn gb^ttcn bie ficcr
(qn inbe miltc / als bq baer op gbclcyt tvotbt» tllct bttemncf gbcmengt
ïvcfenbc/(b gbenee(i bi be inetcnbc vlceratien» 6i is oocf goet tottet gb^^
nc bat blatv gbeflagben is/ want btt tgt;ertecrt bat onbergcronnen bloct»
ï3t is oocf goet ben genen bie van natcrc ge(lef en (ïfn» ^ij boet bat bj^T^
wa||cn»tHet2^attcrt oft pecrfcbc Cotenbloemen meel gbcmengt wcfc«^
bc / vcr^tïft bi| alberbanbe ftnettctt enbe plecf en wten acnflcbtc» ^^
goet ben genen bie boobelttc^e venqnige campernoclien gegeten bcbbcit»
S Jlabqs ractmacctbcttmcnfd) fpoitwcn/eßbctlo(ibe vtqne» tHcta^qn
gcbjoncecn wcfcnbc/fo maf ct bc miltc clcyttbcr»2(ls bat faet in (Drynt^l
gefoben t8/(ó i jï goet batment go:geIe/want bet gcnce(lbe fwecringb^j!
inben bals» Bcn ^abqs is fwaer om vertccren/bacrommc (b errercn
feere/bic tfauonts na ben eten innemê/om be bige(iic te (lercfctt/
want bi belettet meer / eitbe bt} is een ootfaf e bat be (ptt (e niet verteert ctt
wo:t» iDen ^abtjis in water gefoben / cit bat fmotgens nned)teren gb^^
btoncf en/bat bteect ben (leen/en loflen bttïft bictt wte»Sgt;at faet van^^
bijs gcbtoocbf/eit met bnenincf gemengt / bat is goet tegen tvcnqn» f
ntenXabqs op eenen fcotpiocit Icyt/fo flerftbt»BeitXabqs verbttïfï
fwerte plecf cn en (metten bic een menfcb acn ßn Iqf becft/al(tnctt(ê bact^
mebe w:qfr» tHserrabqs lo(ï be vtine (ecre» Stnbcrs fo wo?t bi (eer tn
bc f|gt;q fegcvfccrt in fommigbc lanbcn/ want men (icbet bem met binnen
enbe met anber vlecfdgt;» tlfen placb oocf be vootfcybe tHecrrabijs wO^
td in deyn (incf en tc (Itq'ben/enbc te (lootcn/cnbc met fout cnbc met ajU»^
tc bcrcyöen/maf enbe bacr afeen fan (fe tot vifcb cnbc vleefcb»
jl
éTap» ccLVii»
0cn tidcm.
^ê 2lelbefyen noempt men oocf B.^ans bcfyfens
btuyf f ens / want ontrent B-Cfans BApti(icn bad) (o
wotben (q rtïpgt;3nber 2lpotc^en bebben fif ecncn
„ fcben nacm/cn men bectfcMxs» tHacr ofr be (0:iccKbe
mcc(lerstnvootlebentqbcnbitgbcwa8feiibcit/batcn
is mtt' nocb niet Cenltcf» SfaeCfben.
2ldbefyen bat is eenen (iruycf / bic beeft vcd bmyn tacjcfct?s /
(tn idßeftem
mnmikfitn*nbsp;CCLVir.
^ mhebbeitgceitbootnm. ©qit blabc Ribes. aclbejictt;
tctt gbdqdcit beit looue t?Att ckyit
btuyf^eitö.Debloemêfqitbleecfecel/
eitbeeldbloemreitheeftmjfbUbetr^ .gr..™ ^(Tif
ïertömerdelidonberlcheybeit.eqit'nbsp;Jfc^
achten bat (qitcleyltb^reit8/bie
ßtteerfigtriteit/enbealö
^tt/(btv0tbett(itgheheelrö0t/eitbe
firhaitgheitaeit (èei: laitghe fïeelleits
^ ITïeitfêbtbefêitfïntydoueralmbe
honm/nktalkm om ptofqt baerafte
iX aI^ IAnbsp;f^^^ ^nbsp;^ ^ ^ti ^ ^ JL ^ ^nbsp;gt;
hebbeit/maeroodtoteertqrjagie.
.^mctjt
Defcit fintycB lettert fqn bloemen tn
ben tiley/ en be vtnchten onttrent @.
3an8 Baptifïen bach/ alfoo tvif hiei^
^otcghefeythebben/enbetnjulto.
^Xatitct ctxbc compltpit*
, ^itghcivas 18 conbt cnbc btoogc
Jitben tïvecben gmat/xcmt het ttrccèt
feetrtfamen. Cmc^cmbewefcaVtcje.
^ 2jelbc(icnvcircoelcnccnheetema0he/fi| vetflacnbenbotfl/cnbefott^
bctrlmgc al8 een menfch be cottfe oft febtes heep. mbtqnen bc tval
Singhe/enbe (ïf btenghen tvebet^om appetqt om ctcmBtf (ïoppcn albet:
hanoc loop be8 bnycj:/enbe bat roobe mehsoen. jDefe be(yt'ett8 confottc
^bcmaghe/enbe (ïf ftfn goct teghen bat fponwen enbe onet^gheuem
'^qmaBcnoodbatbe fchetrpe galle ben bermen gheen fchabcoftletfcl
en brengt, ©tf' blnffchen be onertollighe httte bte int bloet ie. Dacrom •
l^ïlmenhaer fap tvelte rabehonben eitbe betvaren/cnbc met (nyc^crbc^«
teyben/op batmcn.bat gant(e iaer böte ftfna ghenieten mach/gelqd als
^ Koofetvottel mach i» fatt?» gheh^eten tvotben Xabt):
rofata.©icntvottinber2rpote0enntctghebtuyct.^aer^
om heet (q2\oo fcn?ottel/tvant alfmm bc tvottel in (ïnden
mvift oft (?ootet/fo riect fq al8 een Koofe.
^oofcTvottel crqcht veel jïelc/ bie ftn ntet vette blaberê op beybe fïfbc
verchieit/
-ocr page 424-CCLVIII.
15nbsp;Radixrofata. ^oo^cxcoitd.
Um vm bat vtmweUdWonbm -
cwyt/maetrjTi'ftrtemlttttdfmnbsp;^
mbemtoppcrPegeCcrftetheepooc
blocmen/macr|ïi enbabpmettet: t^t
boe iclp bebe betmten enbe afcottter^
fcyten/enbebaeeommef^'nfehien'rt
bc pgnre acb Wlaten. ©q ftn gheel
vancolttetre/gefaetfoeneertgeftctpei:
ren/alfoo men (let Acnbflt cleyn man?
ltctS)onbei:ba€rt. Bqn woiteltsbtc
Be met veel vcefelmgen / enbe beeft eenc
amperenfmaccf/gbdtKtlifcmyt oft
geclXOatetrlelten. Daeromefoencant
tttetï^b0bw»^abt):ft'«/baet: bie owbc
meejieröafgefcrettenbebben/alfowiï
biernavecclatenfwllen.
€ ^Uetfe fijnbet; vwafltn^^e.
DeKoofcwoitclwapvcclm (Do?
ftcnrqcB cn Xgt;ttgat:icn/maci: nv wo:t?
fc bier tc lanbe oocÊ inbe bonen gb^^'
plantet»
SDcKoofewottelbloeytvtoecbinbcnmey.maecbc wottelc gm^
mmïvttegblt;Jnbenlt;3erft.nbsp;^
^(teuet^enbecomplej^te.nbsp;.
De^oofcwottcl/ alfo wq vootmacls gbefeytbebben /bu is amp^/
cnSe baerom fo moet ft cowt enbe btooge ftn van namere. Sjaer^tm«
roencanftniitgbenoemptxvotbcn^^abir^^^^^^
ttusfcrüft/biciewe^^^
' Sr^nbebeonfebeeffcenöronccerbacbtiöbefttbllanctc/gb^metctbat
^^^nbsp;£tlt;xdgt;t enbe opemtte.nbsp;^^
^.Xóofewotteloft^bobiarabipbaerbieottbemeeficrsaffcrtiiw
bieverteemnbebcylt/enbeftbeneemptbepim
EnbTSvanbenboofocgb
te/ftboetbat0cfwelverbwnen/ftboetbcbme^
maft'beeftbnnaallealfnlcteopecatiengbelqctgceltowot
tel / baer ïvt int viccbc Capittel afgbe^
h?
■i
fcrenen bebben»
-ocr page 425-20el€yttcn?Oïtmlt;Bf:iccr gbcbectett ©ampfycboit/eitbc
12rmaracofï/mt)e in I atqit mmotrna/ mbe Zmavacns.
JnbevZpcteîenbltjnetmaiozana^eetenbe.
^dccfom.
» . . tnagcleyncîôeeittecbccccuybdcttmetveelbtttyttwcic
jens/bct beeft clcp teebet bUbdcits/mct veel bjeebec bait eeit petm t»cp
Kit v«it itcgeit mqteit/ enbe fï fqrt boncfer afcbvecwicb gtweit / fiecbt e»
ïgt;?eecl/citbe fq bebbeit eeneiï feer liefltïc
«ttruectCulfcbenbeblabedensbo? ^^'i^P'ychon. CiOa^dcync,
Uenaen be mc^ms en (ïeelCens waf?
feit deyit xvitte bloemleits/eitbe als bie
afvallen/ fó leweret feer deyn btnyn fa^
beien in ronbe deyne bollelens. 0qtt
tvo:td is bonbtacbticb enbe fwertacb i
^ ticb/metvedveefelen.
tHcn febt be tHagdeyne oneral tn
teylen/eiï fTfwil lomber bebben/enbe
biclwils begoten tvotben/baertoe fb'
^tlfngbentefîîvoîben.
^ettctje.
tTïageleyne is een recbt fómercrnyt/
beten macbgeen conbeliben.iên baer
otnme fb febtment in tvernt lelbersals
ben tvinter compt» 6et bloeyt bc gant^
fen fomer land.
. ^ageleyne is werm enbe btoogbe
mben berben graet/enbe fïf is van fnb
^tmefnbfïancic. '
^tecmcC;eenbeopemtte.
magdeyncrnytin witten wqn gbefoben enbe gbebtonclen/bat is
0oetvootbegbenebtebegbinttettbwatertelaben.2ïlfmenttnbeferma?
J^terengbebrnydet/foo loffetbe vttïne/enbe bet verfnetet bat criemfel
ï^tliïf. Batcrnyt van be mageleyne gbebtoocbt enbe g^epnlneri^quot;
TO/enbemetbneninclgbemengtenbe0b^Applïlt;^^^^^/^^^^emer^
Sbcronnen bloebt/liggbenbe onber blaw gbefllt;tgben vlcefcb. iêen
wppofitotte van mageleyne gbemaedt/enbe inber vtonwen
quot;ïeibeytgebaett/batbtengtbenvtonwenb««»^ewnclheyt.magdeync
met
m
i
mi Smämc.
CCLIX.
'iJ
m
CCliK^ [
B metfOtttmasqngemcrtötettbèöcappto^^^
quot; flekvtte/bteb«tt0t tgt;c ontpctöe lebcn wcberom op baer plaetfc/*n|e
laJopUTtt^rtbefamatttermgebtuycfmcfmbe/fov
levöerwelWtvancottbecomptmageUyttemaecj^cnmcn^
7
■f
nmfeUeempt/fofuymrtlïib
itmmbebcmemone.
mamp;miiUU ^^^^
bctbeet alfo om battet groote cracbt en vatnyt beeft om
, wonben tebeylengt;eommigbebeetentS)ïapenfia/ma^
btwatrebcnJbatenweetKlttiet.6ocbieonbcmce|terö
bttcrnytm vootlebentqben bieten/batmweet
cnbebbe».
ft I
lü
m
.Mii
lil'
^m^mrn.nbsp;CCLX.
i^n^nbttwzcUtJ^mbz^m
18. BiUwqfïmxoóxtmn fommigmvoo: dcyitmecfîaïvoîtel gbe.
bottbeit/jmaafqbofett/w4tttbetmi8mbcWabcrcttito^^ ittbe wornl
ttiet cttettf^erpvattfnïafe/battbattetancmvvatbi«eri8/
te|anîettgbeliîdbatnîAttttelett.DatOttberfcbeebtbAtittbefetïveeatty
be» meat8/bat fttUen tvq ^iertta verclareit.
Hdctfom.nbsp;»
Betticfc(ttîAtttte0etthecftbl4berettgheîiîdrDtïrt0aeptbUberett/oft
gelqcebeblabepettvattîXgt;lt;ttei:hattettvoet/cttbcelcBbl4bt(îaetopccttctt
otiîyttettpcel/ettbeisgcbeyltittViîTbcelctt/ettbetveberotttttteeïdbeelitt
twcett/ettbefqfqttfcboottgrttettVAttcolttetr/eobeglAtoftefi^^^
bîati8eettbt»yttplec^:Ectt/tett eyttbe baert bem beyït. mibbett ivt bat
^ poc^^eettcompt eettett bttttttew biefacbtighett (îeel/bic is biïclt;t»secttcUc
lattc/rottbeetttOOpettoftIcbctt/cnbebottcttitttropvattbicttfïedtvAfrctt
dcytttvittebloem0ett8/bic(ÎAettfeccbicHbiîcett.iênbedsbieAfvlt;tUctt/
To ïvotbett bat cleytt bollefetts gdqd cleytt Cliffctt. Bqtt tvottd is buy^
ten fïvect/ettbe ft heeft ved veefctt gdqd 6eylicb?ei:(ïcettyt/enbe (I is bi«
ttcttïvtt/hebbettbeecttettampeirettettbebitterettfmAcct Batxviifhtt
^^bmamtïmgûqcïvan^
ettbcbbcttgccttbtttyttplcc^fctt. eqitfîdc» bebbett Icbcttcttbcrnoopctt/
OAct:ïVt(lttypcttblocmctt/bie(imvvitV4ttcöI«cïrc/ettbcgrootetrtgt;lt;t»ïgt;c
blocmctt VAtj btnanmUtt* Zls bk afvallm / fo compt baet lancBa^^tieh
faet/hebbcttbe ved (ïrccpfctts cttbc voteHctts. Bq» tvottd is tvit.
^Uecfelactbet; mifin^^c*
Beybebefeghe(lecbtettîgt;A»0atticteleîVA|rettgheer»cophoogebe»:
8he» ettbe itt bo(fchett.
Qentije.
^ S^em4ttlilfc^eBetttcfclebloeytittbettmeyettitt;jttttio/ettbe|ôooc£
bAt xvq f ëctt.iêttbe itt bictt^qt m Acbmcttjê vergAbeire».
, matm enbe compk^^*
Beybe be©eRicEclett(qittvermettbeb:oogheittbettttveebettgrAet.
BctticM 18 ecttvecmAcrt Cttbe ccAcbticbcr»ytomAlberbAttbetvott^ ^
bettteheylett.2tlfmcttbAtfap/btvdctvtbeblAberègeper(ïtvott/bnttct/-
fobeyletettbegettefet tvottbcdqcEctt fiere Albci:bAttbegcquet(ïhcytVAtt -
bittttettbettlqtte.DAtcp»ytgt:ttcttge(ï00tert0ftgcf0bettengeApplice^^^^
^Acirmebe (ïttctAlle geftvdcttbcghehettettbeyt/brt(?i»bettmettfcbeoft
mbebecPctt. ^ DeblAberctt ettbe betvottdVAtt befett cmybemetbue^^ -
nincecttbetvAteegefobettettbegbebtottcfen/bAtghettee(îbegbeû«^fîe -
lottghett / Cttbe oocf AlbetbAtttj^tvcedttgett bes mottts ettbe bet cvage/
«^ïfmetttgotgelt. ÖAtticEditt tvqttoftwAtergefobmenbegcbtottc^ctt/ —
SSeit ttaem.
Stfaetfoen.nbsp;Spmacea. Spm^gt^
©pmagtcbccfi eettett rottbeit fleel/
vm ottbei: op een luttel btuyttroot / en
bi gemeynlicï eeit elle lattcï / foitt
ti}t800ctlattgb«t^A'ï^»öbtftttenh0l/
ettbe bieuwotteerjï befebttnetfaecbte
ntalf^e enbe b^puntighe blaberen.
Daernafo wotbenbefe blaberen ben
iênbiuie blaberen ghelqct / ettbe opt
eynbe ten (Iele waert ftn ft' op beybe
(uöen wtghefneben met ttvee langb«
B rmaleootert.Cu(1lt;benbevUtegbclcrt
vanbe (ïelen enbe blaberen waft (te?
tenbe faet/fomtiftö fes o(t feuenbtï een
abebtonöh«»^/ ^^^^ fabeCen befon
litis een tveynicb bteebt met twee
fcberpebotentena.3ntfopvanbe(ïe?
en wa(ren bloemen/^ePaen btuyP
UttctenbeM/metcleynveefeltene/
geel van coluere. „ ,
tOtbehoefvanbertuectengelu'ctbeBeete.
0pinagtewo:ttweemaelintialt;rgW«m/een8inbe£entmt«^^^^
-ocr page 429-nabatmcnfcgbefieytbwft/foo compt fi op bm fcumflcn bacb wu^n
Jmio mbc Jiiho mac^mm fi'rt fictvcrgabcrc».
^(tcuet? mbe compleetste.
©pmAgie 10 cowt enbe vocbticb inben cccfïengwct.
£mc^tmbeopet(tcte.
Bpinagicmaccttvcccfc'inbcnbnycl/bacrom fo ilfonbcrallclncclcn
ccnybcn bqitabbcliccnbc licpic^fic vootbcgbenc bic berbt fi'n inbm
bnycl/ cnbc niet wcl m camcircn cn conncn gacn» Be öpinagic voebct
babt ban bc t11clbc.nocbtan8 fo gencrecct fi' winbt/enbc macct quabc
bigcpic / i|l batmen bacp bic oncrtolligbc vocbti^cyt niet en beiteempt.
2^at fop baet Bpinagic iit gbefoben i8/fp«clt bcn bnyd/en macct faec^
tcttcamergancl/mact: fi'i8qnactvootbcmagbc.2llfmen be blaberen
gruen (lootet/enbc bic gbelqcl een placficr ouer bc bittigbe magc leyt/ fo
benemen |lbcbittc.2lttbcr8beeftbc@pinagicbqttaallcbcvirt»ytmcn
opcratiengcficlbctnclbc.
^ennaem.
2t .^^^rx ^cruybcnbicwqbicrtUclclwcycbectcn/bicbectmen
iit (Sziect enbeS^atm ©oitebi/cnbc €icetbite/ÏLactncel
Ic/enbc J^acterone8. Beit ootfptoitcl vnn befe namen
(laet inben J£atq'nfcbcn ^erbario verdaert.
öeWt.
Bc Boncbi oft lactcrocncn fi'n twccbcr^anbc/alfo bic oubc tllce^
(iersbatclacrliclbcfcriucn. Batccrpcgcpccbtisbeclwilbt/(iclenbc
«nbc fwcrt/enbc bat^cetmen inBuytfcb Ölelclwcyc oft ganfen BifïeU
Bat anber is ved tccrbcr/cnbc niet (b fwert/ cnbc bit wo:t van 2fp»^
l^iogbcbcctcn£actucalcpotina/bati8tcfcggen/6Äfenlattouwc.^Bttf
bciitBuytfcb beetment O^fenbnys cnbc Ortfcn(lruycl/om bes will«
batbcbafeitbac^onbcrplegbmlocltctcfocclcn.
^nbsp;iitecfom.
mdclwcyc oft ganfm Bi(icl beefl eenen |icd ccn die lanä/mam/
binnen bol/bmyna^ticb/volmclc8/enbcbiiöbccleebtmetlattgbcUats
towblabcrcn/vanam|icttg^efi'clccntongbe/rontfommcbootfncbcn/
eit mctfcbcrpcPeecnbcpunctctt verliert. Bcpblabcrenfi'nopbccnfq^
bcgrucn/cnbcopbanbcrfi'bcgrawop»?itAcbticbgt;lt;^ptfipvanbcflc
Jcnfiacttgcdbubbdgbcuulbcblocmen/gb«fi«tfoertccrtal8(icrrcn/en^
bc bat wotbtgrq'8 b^ytacbti^ fact/al(bo menacn bcCruyfwottd (ict/
mbcbicvlicgbenmctbcnwinbcwc^^BnnwottdislancIcnbcfmal/
cnbcgccl/metfcervedvcefdittgben. ^afenfitnyclistnetfieXen/bloefi
mcn/baytboUcn/citwo«dbcnvootg«enbcncruybcgclqcl.macrfi'rt
% li blaberen
-ocr page 430-€ bUberctt m ftti met gmte/mm ft ft'it bicp bootfitebeit/ettbe m veel be«
leitgbeclottett/ettbe ft e» b^bbeit oocf met foo fcberpe boome« «Iö b«
tttelcfweye oft gattfctt BtfleU
^laetfe ^mbtv m^m^c^
bcybcbcfc gbeflecbtc» vattcwybcit waffcnottecal itt vette ^Otte»/
citbe fottbet:littgbe waffctt ft' geetrnc baet: ÏPttttgacrt (laet.
^etttijC.
tïlelcf tveye ettbe 6afett(ït:ttycf bloeyctt itt ^ttitio enbe 3ttlto.
^(tcuet: ettbe compk^ste^
B Becompk?:te cttbe natttccc vatt befcccttybeitisgbemirtiotteert vai^
watetaitigcettbevaitceirbircbcftb(lattck/bieito^tatt8beybcecttlttt^
tclc0«btftïtt.@tïtt:ecfett00cfcetttveym'cbtefameit»lgitbcalöftbt00^
Sbc tvotbctt/fo tvotbt fitb(tattcte beel eetbtfcb/ cttbe ctiicbt alfban
cettckyittvet:mte.
Bcybcbefc gbeflecbtett vatt ct:uybeit vei:coekn/ ettbe ft' ab(intt0et:ett
cett Ittttel/ettbc ft ft tt goet voot cett tjeete magc/en oocf voot attbet: b««^^
iit(lammatie ettbe gbeftvel / grtteit g9c(lootctt ettbe baei:op
fap met enigbett fope ittgbettomett/ bat vetrftetct bat cttagbett ittbct: ma^
gbe/eitbevet:meet:bet:tbatmelcf.lPolktttbitfapitatgcmacct/eitbeop
bat
-ocr page 431-^ batfonbamctttgekyt/oftmbevtowwch'cth^tgcbactt/batw
vercoelt bie ouetrtolligc hitte betrfduet- lebe». ÏMt awyt en befgelqctr ooc
bewo:tel/i80oetvooibegenebiemttfco;pioene»0ebetert|W»/«!fment
baeropleyt.DAtmelctbatwtb£fcccMybe»copti8goetmgenomcvooj
begene bie eenc coue» abcm hebben, ^et lofi ben peen ber Icnbcnc boo?
bewmeMbehetverb:#eene»pmctenbenabcm/Alfmcntmbcnmont
hOttbet.Dat fap in tvimn it gebtoncte»/e»be baerop gcfpacecrt oft
ghewanbelt/bat boet bcvtonwe» eenen lichte» arbeyt hebben. De (Ie?
Ie» va» befe cruybe» ghefobe» enbeghebtoncBen/bacraf'crtigc» be fuy?
She»be v:outve» veel melcp/ enbe be tinbere» cr%h^» baerafecn goebe
verwe.De pqne inbe ooten vergaet/alfmê van bit fap bacrin boct* 6et
i8goetïvermgeb:ottcte»voo;beghe»ebiebeb:opj2elpi(fehebbe».
m Cnamp;tmc.nbsp;CCLXIIU
Z ^ P^fc. ^fecruybe»ivotbc»i»(5necn:gcheete»©eribe8/e»be
itt^atu»3ntubi7baerafcomptbennaemi^nbiuia/al:ï
fo ïvt] hierna verclare» füllen,
•^'iv .. S)e3ntubioftiSnbiuiert(qntïvceberhanbc/tamen
tvilbt.2?e tamitnbim ie ooc trtJccberhanbe, Deen heeft feer bteebe bla
beren gclqct Xattouivc / enbe bit ie be redgt;te JBnbnm/ bie be Tfpotdevs
behootente gebmyctcn. tXgt;ant bat cruyt bat (Ifgbcmcynlic^ vootÏBm
biuiebe(igcn/bati8tvilbe£attöuweoftDawbi]lel/alfooivi'jintcrii^^^
cap.baerafghefcreue» hebben, tlten machtoocE tamme bteebeiênbiV
m'e noemen. Danber heeft fmaelber blaberen/ enbe om bc8 wflie bat ft'
rontomme gheterft ft» gh^qcteen jagh^/baeromme fobeetmetife i»
latvin öcariola/ en in èuytfch/tamme (male iênbi«ie/o|t witte iêm
biuie. DetvilbeJ^nbiuieia bnterley.Dateer(ïegheflachti8 bitter/enbe
bat heetet in lt;5tiecii: picris/enbe Cichorig»/ enbe in latijn Cichotinm/
enbe€icho:ea.J^nbebitheetmenrmlbêCchèB/oft«^ïlbeblati?iëm
biuie.^tttvccbcghefIachteheeftbt«ebcb!abcren/enbcbitïvo:btva»
Pltttio ghenoempt ^cbypnois / en van Cheophtafïo 3phaca. @om?
mighe heetent Dentcm leonis/enbe 2^o(lrum pctcimm* De Slpotet'ers
Cararacon.^nDuytfchïvcerelcruyt.DatberbcisbcrtvilbeCichowe
heelghelqcE/enbebativottgheheetengeelÄbiuie.
^nbsp;Êaecfoen.
De rechte iënbinie/ bie me» ooc »oempt tamme b:eebe ^Ënbiuie/bie
-ocr page 432-Endi'uia. iinWU.
Scariola. arittc^nbtuic»
Cdp. CCLXIII.
^^ttbealöbkafgheimnettfttt/fobicttghcttft
fabc mn ÄaWowwc. wortel tslaitd cnbc fmd/vercbwt met veel
veefelmgehit. ^e tamme fmalle i=gttbmie oft ecaetola ts bet: MnbU
we ttt alle mmmm ghelqd/ wtgheitomert bat befe blabereit wat fmael
ber ftrt/citbc mat fo biep g^cHeirft/bc wottel m is ood ttiet fo land/ enbe
ft beep meet: veefen. De wilbe €icbotie/oft wilbe bla w Mnbink beeft
blabet:en bic ligg^en op beet:be wtg^efpteyt geftd be blaberen van ïvee
t:elct:nyt/maci: pf fqn gt:anwet: van colnere / enbe t:onwet: enbe deynber
bootfnebcrt/gheltïdbeblaberenvatt6AfenPrnyd.eiïttpelenwot:^
ben S^oot cnbc ro w/en ft late haer boogen oft crommen/enbe ft' cn bte;^
fen ntet Itcbtdtd/ft' hebben ved tac^rHens ter ft ben/ bie ft'n feer taey / en^
be met Inttd blaberen bedcebet/cn bie paen verre van malcanberen / en^
beft'enft'n nictbiep boptfneben.De tac^r^ens bic ter ft'ben Paen/bie
ft n met ved wtatachtighc cnoppeHens verchiert van beneben tot bonen
toe. 2lls bte wtcrnyptt fo xvoxbmt lichtblau we bloemen / bie ft'n btr ttf'^
ben bed fnee wtt/enbe ft beeren haer altist na be fonne/be locht p) btoene
opdaer/ettbealfotnachmenaenbepbloemenmercfc'enbentiïtvanbett
baghe/want alfo hacp als be fonne onbergaet/ fo Pny ten haer bep bloe
men weberom toe. De wottd is lancB/enbe bnyten ged. Dat ivé^rd^
crnyt fpteyt hem ood eerp op bereerben rottbt wte met ft'n blaberen/
byerilfervele/cnbeftft'nopbeybeft'benghedonen/gheltid bc blabc^
ren van ionge wilbe ignbinie / maer bep ft'n vetter enbe faecbter. Btïit
gheHerf£gt;etanbenbiegelnc^enbentanbenvaneengt:ootefaghe.De«b=:
ben bie boot be blaberen gaen/bie ft'n lnfi?erwicb root ter wottdett
wacrt. tnibben wt ben pocÉ van befen crnybe comen holle / langhe en^
bc naccïtc piipUne / fonber enighe leben cnbc Bnoopen / ettbe op bat |bp
A?attbycn waflengrnene enbe gcbaerbe ^noppeHens/cnbe als büülm
^ opgaen/foowotbent fchoone/gheele/cnbeboberverwigbc g^mlbz
bloemen/ghdti'd fchoon ghef^ilberbe fonnen. J^nbe alfo h«ep als bep
bloetnen rtjfp vooibm/foo wotbent ronbe ghchaytbe enbe wolad)tighe
bollerens/bievlieghen h^eP wech/bat iebat fm*mtbc baerita foo
blqncnbie pttpfens lebich Paen met witte ghefchoten ronbe crnynen/
gheUi'ct bioote monincfcoppen. Die wottel is bietje/bebbenbe be co^
Incr van eerbe/enbe en heep niet ved veeplinghen. De ghed JöBnbinie
18 ber blanwcn ^nbtnie in alle manieren gheli]ct7 wtghenomen bat
bicblaberengatttsrowft'n/cttbchebbenveddeynpefdirtghenghelijcH
be Xënbmk^Mnbc be bloemen ft'n ghed cnbc gennltgt; De wottd is lancÊ
enbepecht.
De tamme iênbinien moetmen inbe crnythonen planten enbe fet^
tzn/xomt ft' en waffen van haer fdnen niet. 2gt;ie wlbe Ciioteye
^otbt oneral aenbe weghenenbc aenbepraten gheuonbcn/biewdc^
febootbcvclbenloopen. Dat ^eerelcrnyt vinbet men gbemeynlicH
ïnbe bccmben/enbe fcbier oneral. Dye ghed iSnbinic wotbt oocE
% m bq
-ocr page 434-S bi bc wi'lbc Cïc^otcyc gcttonbcit/ttcffctt bctt tvccb/cn ttt ron? bccmbcit^
BetaittmciSitbi'mcitblocycttttt^uttioctibc^ulio.BcwtlbcCicbo^
rcyc citbc bc gccl^ttbtmctt bcgbinttett oocl ontrent bien ttibc tc blocyc»/
cnbe fi bncren tot in gb^^»^» i^crft. ]^ccrelcrityt Icncrt fi'n bloemen van
Ponbcnacninbcntnecrtc/cnvoottsbêgaittfcnromcrtotinbcn ^crft/
cnbctotingbcncnconbcnwintcr.
^(ttttet^mbecomplc^tte.
3Dc^nbinicnbcbbcnccncomplcricbici8contcnbcbtoogctotinbcn
tïVccbcngract.mlt;tcrbctammcbicfi'nwatcotibcrbanbctt?ilbc/cnb«
fi'cnbtoog^ooclnictfo fecr.
^tccmcamp;tenbeopema'e.
(S 2ttbcrblt;tnbc Jlgnbintcn Abflringcrcn/cnbc fi' confottcren bc magh^*
2(18 fi'gefoben cnbcmctajn'ngcgctenwotbcn/fo floppen fibencamcr^^
gancl.Bc n?ilbc fin beter cn lt;tengen«mcr voot bc mage.2t!8 fl mct (Bet
(len mont gemengt cnbc gcapplicccrt tvotbcn/ fo fi'nfcgoet tegen bc pti^
nc inben erop van bc magc. ^n befer manieren ftfn fi oocl goet gevfècrt
tot bat l)cct pobagra / btvilt vier / cnbc ontfïelen gbcfwel ber oogben^
aDatfap van iênbiwiblabetrenmetolievan^oofmenbemctasqn
mengt/en geapplicectt / b^t verfietet be pine int booft. iênbc ^ct is gOCt
tegbcnbe pcclte ber lener enbc bcr blafen / mct tvtjfn gbemengt cnbc gb^
btonclcrt.S:gt;acrommcfonccmptbitxvccbAlbcrhanbcvcrfloptbcytbcr
Icncr.J^nbiniecrnybcnghcfobcncnbcg^cbtoncIcn/bicfqngoctbcnge
nen bic bc gcclftccltc bebbcn.@ibocn rcbclici (lapen. bteng^cn bcn
vtouïtgt;ertblt;tcrmacnt(lonbc/cnfttlo(fcnbc boobc vtncbt. ]^ecrelcr»yt
gbefiben cnbc gbcbtonclcn/ bat (lopt ben loop bes bnyc8. tTïet £infcn
gbefoben/fo ijl goct g^ebtonclcn bcn genen bic bat roobc m elijoen bcb^®
ben. 2118 yemanben fin manlid faet ontgaet/(b fil btï van ^^eerclcrnyt
btinden. ^et is oocl wtnetncnbc goct voot bc gene bic bloet (pontveit'^
£mttn^ £ap. cclxiiil
2tnbsp;üSpa(linAlen/peen/cnCarotcntvotbcninlt;g^«ccpgb^^
bceten @tapbylmn8/cnbc in latxin pa(linaca. Ben oo?»^
fptond van befen naem (laet inben Jlattf nfcben ^erbartO
verdaert.
tncnvinbtttvccbcrbanbcge(lcebtcnvan©tapbyltnu80ftpA(l'^
len/tam cn wilbt. Ben tammm is tveberom twecbcrley. Ben eenê
mennv Carotc / o(t in fommigbe plaetfen Koobc peen / maer beter
mocbt«»^
-ocr page 435-geflccbWbAtwoumttfommigejtgcttoemptPem/oftgeelKapett/oft
gMwoUeJm/maccmettmo^^^^
Imws/mbewBwytfcbwilbepafïmafc.nbsp;^
^(tecfoen.
S^Cawteitoftrnmmc roobc pafimafcit bebben cencrt holen ro«^
wenlfeelmetveelwc^rfcns. Be blaberen ftn ben blaberen van kernei
S Wf Ont fop vanbc (iclcn wa(i een tnylf en van rvim bloemen/ baer
wtcomptttamacl8rotvbaytacbticbfaet.Btewoueh8laitcfenbmvn^
root/enbe baerom fo beetmenfe oocf 2\oobe wouden oft Koobc peen.
^ ^resbedPeenbebbcnoocf eettenbolenronwen(ied/ettbe bc
beren (qn boncf^groen/vol ferttdmgben / enbe gbebeylt gbdqcf be
blaberen van bezemde/enbe (q' ßnxvat fmaelber ban bte blaberen
Van Caroten. »q btagbcn oocf witte gbecroonbc bloemen / enbe
baerna bat faet / bat is bcn :^nq8 fabc nict ongbelticf»Bye tvoude
18 gbed enbe lancf. Bc tvilbc pa(üttafc beeft oocf alfnlcfc row^
wccnbcgbebaytbe (iden/maer bie blaberenftn centveyni^ grooter
enbe rontver. Bijn gbecrooneerbe bloemen fqn wit/eitbe baerinne
^inbtmctt een encfd pnrpnren cnoplt;tlt;b^ieb bloemfen. j^nbe bat faet
Pccm
-ocr page 436-cUyttfietdmsbe« cmttmïm.pat
tgt;icï / ce» fpArttte land / mb e ft mdt
S)e(Cm:otcncttbcpccn/bact: m
bwr af faqucrt / wafleit mbc bowctt.
Dc wrtbc papmatctt waflcrtODcr?
Alacitbcttwccb en oppccmgc plact?
ftnvanfclfe^
©cntijt.
SDc palïtnaEcn/pccn/ cnbc €aro
ten blocycnm^nlto cnbc 2tttgtt|i0/
cnbcftlcncrcnbacrnabaerfact
M mtuet^mbecompl^e^
SjcpccttcßCatrotcn vetxvtmcn
«nbcfttyncrctt/cnbc fnlcr boctoocbc
wilbcpafïmaBe/cnbcmcctroocf.
bcdLbi'cmmctIcttencnfaU6etïgt;0ibei:tbccvîonwcnarbcy^^
^tclSbcfobcrtcttbcgbebtOttctctt/bîclolibcvnnc/cnbcftin^^^^
^Spen.2Jlfmcnbcwottclmbcv:ottwcltcBbeYtboct^
fifv'S
bcirtwünmflbcttomcn/batts^^ tcgb^^nbatopchmmcnvanbc mcjf
cnbcflbcpnlttcmccrt/mt^eîn
Sfbcrquot;nbsp;Dcpccnmatcnbeit
flbcnnttctbattbe^apßtt/bactrwqafgb^fc««^
-ocr page 437-CCLXV^
2(cbtrcb«be wottm (g^ttecic 0beb«teit@tcycbttO8cnbc
Ci7(^tt08/cn in £atqn @olatt«m/mbei:2{potef ctt ©o
latr»m»Bommiglgt;c bcetcnfc Pua lupma/ Vna vulpis
mbe
lDiofcotibe8gt;ttbclt;0alcnu8 faiimnvan vicrbcrbanbe
be. Bat eerfJe gefleste beetmen tamme t^cbtfcbabe/om bes wille bat
menfe voottqts met anber crwybeit ittbc bowe» plad? tc fette«. tHaer «v
is ft gcmeytt/cttbc ft' wa(l Ottcral aett mytten/ettbe meer awber plaetfe«/
(b wq' biertta verclarctt ftllctt. me« ctt beetfe anbers ttiet ban Ua^t
fcbabc/oftgbentcynnacbtfcbabc. Battwecbcgc|lecbtebeetmen6a
licacabnm cttbc Xgt;c(icaria/ittber 2(potef ett 2(lf af engi/in Bnytfcb Ctiec
. ^tt van onerjec/^obenferfen/Boberellen/enbc roobe t^acbtfcbabc.
^ Bctweelepcgcllecbtcn/baerCbeopbtalinsaffcrqft/bicftnmion^
befent/baerom fo ett wil icf «v nict bacraf fcrtïttett/macr wq ftllcn fpte
fenvanfcferattbernacbtfcb«bett/biclgt;icrgcfignrcert(lacn/cnbellft'»
btqcrbanbe. ^ateerPei8eettmanierevanCriecfenvatt0tter$ee/mf
bebaerommefoobeete»tvqbie^oomfcbecriecfenvattOtter$ee/want
betiseenvteembtgbetvas. 2)at
tweebe bccten wi Bnlcrnyt/ enbe bit Solanum, n^cbtfcb^bc.
!8 een boobelic crwyt/ en men cn cans
nictinnemm(óttberfcbabcof^tfcl.
Batberbebcetmêitt:ftalicetra^ Ä
mottia/cttbc pomwm fpinoftm/m mm^
BwytfcbSgt;OKappel/tvat ft'nvmcbt /Q' %r
is row en (icfenbe. ^at onberfcbeet
vanallcbefcmanierc vSnadgt;|fd)«^
ben fnllm wi bier na verclaren.
Cnbsp;iactfom.
Be tamme gbemeyn Hacbtfcbabe
is eencttprnycf met ved tacicfenster
ft'ben/ ïvaffenbe (ómtqts bicans een
ellclan^. Öqn blaberê ft'nbottcfer
gr«en/faecbt ettbe weecf/cn vol faps
Sbdqcfcttbebettblaberm van Bafi^
licom/maer ft ft'n grooter cnbc btee.
ber.eqnbloemfen8ftnw^
cnftlïaenbicfbqeen/elcfbloemfm
Sdu'c tvcfenbcvattacttfleneben bloc
mcnvan6oclangcrboclie«er/cttbc
ftihcbbenbinncnecngcdtapfett.Än ^
i; 'I
CCLXV.
»AttWachWbeiöwit/cnw^^nbsp;DeC'rtec
ftttbcc tamme Hacbt.
fchabe watgbeltid/maet: fq ftfn bzeebet* amp;i cvijgl^m ood bkecU bloe
mett/grooter ban van HacbtfcbAbe/ettbe itiet fo xvit/ eitbe bier wt waf^
fenboUe/grwette/gant8toeghe|lotettfAc^:Beit8oftbUe(^^^
wtlePeitbedroot/baeciitite fïam rooberoitbe befyett/gbelud roobe
:Rerreitortpiedeit/enbefeCriedeithebbetteetteitp^^
ptmcipAlid alfmeitfetevotert aeitrwert. ©i} Rebben eeit witte wottel/
biecntyptmet hlt;ïertacitfeita hier eitbe baer. De Koomfcbe Criedeit
vait ower ^ee haitgheitaeit fieelte ghelqd btaeyfena/eitbe beadeit
fpteybetth«erverrewte.Deblaberettftitlattdeitbebiepgheferf^^^
fcberp toegaettbe. e^tt blodett8 ftit fiteetv
bte fttt eerp grtten gbelqd be aobenBerfeit/ eitbe ten kfïen wozbenfe
btuyttacbt^tt befe blae^^^^
m (qttfïvert/bebbeitbembe mibbeiteeitm fwemn lap/bieie gbebeeleeit
hertegbelqcr.Dewotteli8witenl)igt;nbtad)tid}/metveelveefen* Dttl
cruyt is een paey ghewas/bat wafl fomtqta btq ellen hooghe / enbe bet
heeft ml taq:Hett8 ter fibeit/iit maniere vait eeu boomBeu.De pdeit (I]it
eettabedacaPanybtuytt/maerftublabereugheliïcfettbetTachtfHmbe/
baeromme wotbetoocEoitberbe t:Tachtfchabettgere^eitt. 2rnber8 fcb«
itetmeertewefeueengbepechtvatt2ïlruytt Dit g\gt;ewascvvid)tlana\)e
bole bloemeit ghdqcf fcbdleit oft docrfcits/ettbe bk fqn bznyn en bkcct'.
2118 befe clocjttens aftgt;allen/fo comeit baer roitbc geticft befyen/fo groot
al8^erfettopttgt;iïitbe(yeit/eitbeelcfbefyeheephlt;tt^eitbefbttberert(lcel/
befe befyett wotbeit ten lepelt fwert/eube binueit ghehed vol btuyits
fap8/eitbedeyitgreyitHett8.S)en?o:tdi8Viitger8bicHeettbelaitcB/cruy
penbehiereitbebaeriitbeerbe. De Doteitappdeit hebben blaberê bic
(qnbeittTachtfchabeblaberenwatghelqc^/maer fq fqnveel grooter/
j ettbefottberlingebie/biebenebenbqbewottdPaen.@iïcriïgenfchoo»
wittebloemen/bedront/biepfnbenbloemenvaitgrootewittedoc^en
gheljcr/maer fq pfit langher enbe grooter/hebbenbe eenen lieflqchn
ruecrgdifcbctvittefdien.2tl8bebloemêafvalleit/p)volchtbevtucht/
bie is ronbt ghdqcB ceiten appel/ enbe gruen/ met veel pe^eitbe bootneit
ronbtfomme verchiert/eitbe bie is binnen vol faets/ bat is ben fabe van
Pepervan 3nbienwatghelqcïf.Detvottdi8btuynachticb/cruypettbe
hierenbeghinberbweersittbeerbe/metmldeyntvottelfensbiebaer^
«enhanghen.
DeghemeyntTachtfchAbetvapbqbetuynett/opmePtett/aenmue^
ren/enplaetfenbaervedlomberi8.tnenvinbtpooctittbehouen. De
Criec^en van ouer See tvafpn gemeynlidinbe tvifttgaerben/ enbe baer
en canmenp niet wtbtenghen als fn baer eens in ghetvottelt ftn. De
©nbsp;CritcïmMnoucï Sccmortminb^own
crwYtwaflmtwowbt.
^mtijt
lei^bbcUe/mtbtoogbmm^
SbébTo^^^^^nbsp;BatBulauytievanW
bwmtUttbtsbebrocbt. ^nbsp;^^
Be bUbe«itv4ttgcmeyit mcbtfcbAbernet (0cj:peitmowt0cmctt0t
cnbcGeappltcecrt/btefingocttegertbwatvtcr.l^
bTw
T-ftoSnbsp;f^l^ï^ fapmetbjtwttvanbcncye
T menabctt/mbebAeropleggb^tt^^oUembitrapnAtgbemacct/cttbern^ ^^
LvtouwcltclbeytgcbAett/bAtpoptbeftedtcvAnbcv:ottw 3n(m
ma/befe mcbtfcb^beisgoet tot alkgbcbulettbie vcccoclctts cttbcrc^
ttXcltffi
panbeïloomfcbeCnccienra«
ouerScembevattbeBOKnappelcitmbebbettwqnocbsbeettfonbcrU»
gbeerpetrtmti'e/baeromfoenn^ctcrttmnvtcrtqtmnb^^
tc rcrqttctt.mAci: om bes wille battet feboon cruyben fin / fo bcbbeii^^»
biebict^ooclgbcftgitmrt/opbatmenmettertqtbaetroperatiemacb«^^
pcrimenteren. Bat Bulcruyt^e^ fonber tw#lbecracbtbe9Vtc^^
1:3';
CCLXv^
bcnnbsp;van nacbtfchabc/bct macct bcn mmfdy m(cttbc cnbc (iit
ncloo8/cnbc bet btcngt bem tci: boot / foo men bat bq cj:pc«cntic bcnon?
bcn beeft. 3d weet ooct vootxvact: bat twee f mbcrcn/ bic fracy cnbc gc
fonbt waren/van bcfcbefycngbcgbetcnbebben/ombatfcfuctcitfmacce
bcbbcn/cnbcbicfqttcottöbacrttagefïotnem^ctbenctcbattctberbcgc?
flccbt ta van 2flrnyn/alfo xvi bier votcit vcrmacnt bebben.
CCLXVU
^mttaetn.
adwottcl wott ooc gcbcctcn © wetttvottcl en @mece
tvottcl. Jn (Bzücp ÖympbytOtt / en ©ympbyton me?
ga.3nJiatqn@ympbytOttmagn»m/cnbc@oltbago/
mber 2(potctcttConfoltba matot.2(Uc bcfc namen fqtt
haer gbcgenen om baer bncd^t fnbcopcirattc/ bic ft beeft
omwonbcttcnbefiveetringbctttcgbcncfcn»
ï)cl^Daclwoitclt8twccbcrbanbc/mattnctencnwtïfBe«.^atmait
neten beeft bmyn blocmctt.^at f ten beeft blccctc witgcclc bloemen^
2fnbctr8 cn bebben ft geen onbcrfcbcct/
cnbc bacirom bebben wq bic aUc bcy^s Symphytu magnu^TPaclwoml»
bc onbct; een figntre begrepen,
^faetfoett.
B ÏDaeltvottcl beeft cencn (ïccl/bie
macb een cUclanctftïn/cnbc fomwq?
Icnooctlangcr/buöfccrgcbAyttwbc
row/binncnbol/mctcanten/cnbcmct
veel taci:ten8/bie fqn met rouwe/ lan^
gbcfmaleblabercnbcclccbt/'gclqctbe
grootcBuglofTc.@i|nbloemcntvot
ben ronbe/boUc bellen/ cnbc fommige
va bien fqn bleect wit gcelvcr wicb/ al
fowibicrbouengcfcytbebben/cnfbm
migbe fi'« b:uyn.iSnbc al8 bcfc afval
Icn/foovinbtmcntfaettngructtbnyp
tcn8.S)e wottel isbuytcnfwcrt/cnbc
binncngantöwit/glat/liïmacbticb/cn
flibbcricb»
quot;rPaclwottclwafigccrncinvocbtc
beemben/ aenbc watercant / men fetfc
ooc inbc bouen/en fonbcrlinge bman?
ttetcnfwant b wqften i$ gbcmcyncr»
CCLXVI.
rOAelwoztcl blocymce(l m gt;ttt0 Cttbe
mtuets enbe complete.
BerOaelwomlvcmenmettbebioocbtmbetttweebettgwet/ettö«
RAbfinngeert oocf fcer.
SrtB^m. BEfewOUdfiootmm/
terccrc»bo»bctt.
m Cottcommm ^^^ cclxvu.
(Dttcommerettwotbettm(0n'ecrgbebeetetteicyö/ettw
@icy8bemero8.3ttXatqtt Cttcttmt8/ettbc Cttcwmcr/
cnbtcttttaemt8tttbet:2fpotcfmblqttettbttcrenbc.2letmö
noempt bit g^ewas 2(ttgm:mm.
ö^eflac^t.
^DaeMiitt mentgberbattbe g^eilecbtett vm Cottcommeren / etibc
ttutia iinbebatillttOttfcgbemcyncCottcommcren.
Vinbsp;Concommerett/
ombe8WiUebatft«r(i«'tCnrcfyen^^
BatberbcgeflecbtebeetmeninilattittCncttmermarinus/enbcbaer
^^^Bat vleTb^^^^^nbsp;mbei:2(potefe ۟m\m gbenaempt/
tÓttPeponcsnoempt.nbsp;, ,nbsp;^ ^ e «^»t
^at fepc fqn meloeiteit/ ettbe bic beetmctt mbe vootfcybe fpiam en
be mbe 2(potefc ttïelottes.Sxtt Ottberfcbeet fnllctt voi ï^kma
-ocr page 443-Cuciimer marinus.occ Concommcir. Cucumis citruIus.Cictrnllcm
-ocr page 444-Cnbsp;iactfoen.nbsp;Peponc.nbsp;pcpocnem
mcvrtUd Concommcrm / bat ^
beeft ecttcrttrowcttllccl/bi« crwypt kfj,
lAttcp ber ccrben. eqit blaberen fin ^
ro w/bondergroen/gecamet/en t?o?c
fAerptoegaenbe/benclcynercylbla gy
Uennietongeficl/nmer(tfingroo 6
ter enbteeber. 6it beeftooel fin clan
/ baertmebe elauertenbent
aenbangt. Be bloemewajfentnffcbc ^
benpeelenbeblaberen/enfifin^
tlabatbebloemenafgettallenfin/fo
volc^ be t?tncbt/bie is lancl/ va buy^^
ten met veel tic^^lens befptaeyt/ en bin^
nen allejtns met fc^erpe bteebe leerne ^^
£) befebt^Befevmcbtenfineerflgruen/
cnbe baerna ale fi' beginnente rqpen
fo tvoiben fi geel/enbe (t fin met veel
«traemlene oft vorelens vercbtert.
veel witte veeflens befet. Be^rcB
fcbeConcomertöber gemeyne C^^
bieperbootfneben/enbegrnenDe
fiteben ctbeln'cE be Xgt;eylblabercn.Igt;c oioemennbsp;^nbsp;/
Be€itrnllenfinbenvKembbemColoqmrt
mctvcd^^^
-ocr page 445-^pw/bacrwtcomcttbevm^tctt/bi'cfijttfomlancmbcgec^^^^^
mett pepoettett/ettbe fom (If tt(ê heel rowbt ettbe gt*«eit / ettbe bie heetme«
tHeloetten / om bes wille batfê ronbt fttt enbe geftetfoeneert gelqct ap?
pelett. Beybe befe vmchten h^bbett fïrentctt oft (irepett / ettbc ft ft » wat
row/cttbc bi»»e» heel geel/e»bc vol faps/ c»be rifgeli»ge met t'eernc» bc •
fet/c»be ft' hebbe» ee»e» lieflqcte» rncct/enbc ftf ft» ftet va» fmate.
2(llc bc €o»comere» wille» vette eerbc c»bc veel fo»»e hebbe»* S?at
ccr(ie0e(Iechti8hicrtcla»be0h^»^ßy«/quot;'^«^banberbtt(0eflechte»va»
Co»comcrctt fqn voot feter iaren herwaerts hier int lattt geb:alt;^t/al(b
men wthare» nam mercte» mach» he pepoe»e» eir tHeloene» wille»
oocE wel gebo wbe eerbc hebbe»/ en ooc veel (ó»oc». (D»tre»t Hwerem?
bcrchwafïerjêervele. ^cntijt.
De Co»commerc»/nieloe»e» en pepocttc» wotbe» rqi'p i»3»lio c»
2lttgtt|lo» ^atucv mbe compleji^te^
lt;o De Cottcomerett / meloettctt enbe Pepomen ft'tt cottt e»be vochtich
i»be» tweebe» graebt* tHaer haer faet enbe woztel b:ooghe» i»be» eer?
pc» graebt/tta batp ghebotret op ghebtoocht ft».
£mc^tcniic0pmtic.
De €o»commere» laircre»/e»be ft ft» goet vooteeit heete mage/alß
mc»pctct.0ttfiï» ber blafe» ooct goet* Dat faet lopbevjinc* 2llfme»t
met meld op met ftete» wqn tnneempt/ fo ip goet voo: bege»e bie emd^
gcfweer hebbe» i»be blafe* De blaberen gettefew tghette bat van Ronben
ghebctctt ts/alfnten bte met wijn pootet eitbe baerop leyt*De pepoenm
loflèn be vtittc / alpnenp etet* Alfmettp opt voothoop leyt / foo vergaet
baermebe be hitte ber oogett»S)e bnytettpe fchelle geappliceert/btqp
tetwaevtebe vloten bie inbe oogen loopen» bat fap baeraf ittbe fbttnc
gebiobcht/bat maect eett fchoott acttp^t/alfmêt baerop pri^ct.^e wot
tel gebtoocht en gep»l»eri$eert/ cttbc itt tlleebe ittgcttomctt eett btach»ta
6 fwaer/bat maect fpon we»* tllet httCttittcHgemettgt en geappliceert/ bat
gcttccp befweeringettbaerqttabevochticheytwtloopt*2tlfmettmetbc —
pepocttcn be httyt op vel/ enbe bat aenpc^t beprijct bat vnyl enbe ledict -
iö/fo verbft'p men baermebe alberhattbc mafen/pleden/fptoet/eff bycr --
gelqctemifmaectheyt/bicbaerae»pf»maclgt;*2llp»e»petet/fogettercre»
ft qnact bloet/en btengen met haer een pecBte/ biemcn Cholera noempt/
bat eett mcttfch onber enbe bowen tc mael Ottergeep* Dat faet van pepoc
ttctt loP bett Icttbcttpectt* De meloettêctt ft'tt ttiet fo phabelict als be Pe
poenen/ cttbc ft' bienctt oocf babtvooz be maghe* 2tls yemattt bie in on^
macht gcttallctt is/aen tHeloettctt op pepocttc» riect/fo compt hi wcber
om tot hem pitte»* 2(lp»e»te veel Co»commere»enbeattbercv:ttchte»
etet/foverb:oogetbaermebebatmattlictfaet/enbebettlttpvattbq'Pa?
pctt vergaet baermebc* genemen oocB int lijf veel taey qnabc hnmo
ren/enbe baevwt comen la»gbnere»bc co:tp»/e» crimpl inbe berme»»
I iiif VanMfels
-ocr page 446-m Cfete Cottcommer.
CCLXVIIL
eclsCottcommer/oftwtlbeConcommcrbKbectw^^
mlt;Bweicy8aöm8/o(t^latcnott/cnm^
cumisangumws/fylttcPns/crtbcerratKWS/wmberapO
tcf Ctt Cvtcumta afmmwö.
ber Cottcomtttcrctt / cttbc fiï ts gants
rowcttbcgrttctt/cttbctronbtcnlattcB
«cbticb/cttbcbtttttcttvolfaps/cnvol
btuyrt f certtc/ bic fpungcn fo fnel wt/
AlfmcttbcttfÉcclwttrcct/battticbaet:
afvcrfcbttcetcnvernacrtts.Bcwot
teUswitenbcgroot/boncngefactroe
ncci:tgbeUictccn:^ape/mctvcclw^^^
tclfcttscttbcveefcttacttallcpibc» Dit
fecrbtmrf
^laecrefijnt^ctsivaffm^e.
t)it gc was Ctt wa(l tnt Uttbt
ttict van bctti film bat icf xcm/maet
mcnmoctctplantcnoftfabctt. ^nbc
foo wacc battet eens compttc Itaen/
befabetbem felnen alle taer/alfo
batmcfifnsbacmamct quqt cn can
wotbcn»6etwa(lgccrttcinplactfcn
bacrvccljantais.
Bc iêfcle Concommcr blocyt tn
rnmaetttjccomplc;«- ^^^^^-jijff
D ettbe gheappltceect/baecmcbe vecgaet alber^attbe g^efwel bat tgt;an co»
be fltt^ett oft vlotert compt ©q verbiqft bat pobagt* 4 / aïfmcttfc m
jq'tt jicbet/ ettbe baerop leyt. ©q vecbttf ft be pqne ber tAttbett/al(mettfe
itt water pebet/ettbe bat ittbett mottbt houbet. Bat fop baeraf10 goet itt
eettclyfïerie ittg^ettomettvootbie guette bie weebom ettbe pq'tteÇebbett
ttt haer hwepe. De wottel ghebtoochteobe ghcpulwerijeert/ettbe met
huettittcB aett ghefïrefett/ baermebe verbtijft mett be quabe craitwagie/
en alberhattbe mafm oft t?lec^en bie eett menfch in ftin aenftcht enbe oner
(qtt gheheel Iqf heeft. Dat fap vanbe wottel een half btachma (waer te«
hoochfïen ittghenomen/bat lo(ï be galle ettbe taey hnmoten boot bett ca
mergancf/enbe tie fottberlittghe goet voot be gene bie b water laben/ ett
be het en fchabet ber maghett met. Dat (ap vanbe vtnchten/iêlaterinm
genaempt/baerafeen half btachma ten hooch(ïen ittgenomen/bat heeft
groote cracht om be galle enbe be qnabe hnmote«/ enbe fliimicheyt van
iS onber enbe bonen wt te btqnett. 6et btengt bett vton wen haermaentï^
(îottbe. 6et ghetteefîbe gheel(îec^te/ alfmettt met melcHtentpert/enbe im
bettttuefèboet. (Docë (ôonemetwechbcpqneenbc wccbomint hooft/
alfment in befer mattiere« ghebtnyct. ÏXgt;aert fa^e bat yemanbt een ghe^ :
(weer inben hals habbe/gheheeten 2lttgirta/foo falmen bit fap met hne^
nincfenbemet onbe olie menghett/ettbe vatt bnyten baerop (Irqc^en/
want het verteert beinwettbighefwellittghett. Dat fap batmen wt bc
blaberen enbe wt be wottel perjfet / bat ctt heeft foo (eer grootett cracbt
ttiet/ghelqcf als bat fap bat wter vtn^t compt. iënbc men fey t /batbc
voghelctt gheett btnynen vanben Ägt;qngaerteten en fnllen/ifïbatmen
be wottel vattbctt ÏPiingaert met iêlaterinmbefïirqdetop aenrneret.
lïïen f^looc^ vattbefett fappe ttiet bonctt cette» halnctt fcrnpel tectte»
mael inncmctt / wattt wacrt fa^e batmctts meer name itt ghewichte/foo
mochtectt menfd) baeraf (lernen. t)it fapblqftoocB thictt iacr lattcfi»
fqttcrad)tbnerenbe.
m igoom@e ^oonen.
^gKoomfcbeBoottettOftPhafeolctt/bat is recht bat
gewas bat Diofcotibes ©mila^r cepea noempt/mbe i»
I lattin Bmilar hotten(is. (Balenns/Cheopht Aftns c»
be meer attber meeflers heetctt bit ghewas Dolichwm.
BerapiOttcnbc fqn nattolghers heetent Phafioloso(t
^ afcolos.men ghebtwycBct ttiet ittbcr 2(pote^en.
^(tctfbctt.
DcKoofcheBoottcttwaficttfccrhoogeottercyttbc/^cbbcttbctccbcr
(Idctt/
-ocr page 448-g9an?^oomfcf)e95oonm^nbsp;CCLXIX,
rtcnbc|loclmgelüclal86oppe.S:)cnbsp;KoomfcbcBoonem
blabmn fittbmXgt;eelbUbetrett0b^nbsp;—
lücï/mm fi fitttccirbcrmbtcebcr/
gcmeyitUcl bfi' blaberett crttyfï»tï8
opecttcitpeclgeficlcettClattcrblat.
tCttff^mbe blaberett cotitcttbc bloe
mett wt op teeber (ielett/fommtsb«
xütt ettbe fommt0eroot.lXgt;tbc bloe
mett tvaflfêit feer latt0bebAttww/0«^
fi'cmeitftetaett bett^ettttm0recöm/
maerfi'fi'tttgt;eelbteeber/latt0erettbe
grooter. jfttelcle ^Autve li00beitbe
rt»^tettoftBoottett/ettbefommi'0e
vatt biett ftttt root/ettbe fommi0e Itjf
C vertvteb/metfwerteplecBêbefpteyt/
cttbe fommi0c fi'tt Icucrvcrtvicb/
bebicfi'itooclbcfptcyt/eitbc fommt
gcfittftteeïvjt/fommi0e ïvit0raw/
cttbc fommi0be 0beeU mcU xnn^t
oft Boottc istttaUemattiercitgclticC
ecttntcrc.
BeKoomfcbeBooiteitpUitrntcn
inbcboiteit.iittbemettmoetfeittretteeerbepl4ntett/bAerbe(ottiKaW
toema^comeit.
BcXoomfcbeBooitcttbatisccitrccbtfomcrgcwaö/watttftencOtt
ttctt gbeeitctt rqm oft cottbc fibctt. Bacrommc (ö vcrwricfctt bcfc xnn^
tctt vatt (iottbctt aett/alfmcttfcittbc£cnteittc»toe(biitbccrbcleyt/eitbe
baer ecttcttcottbcttrtïmop valt. @^bloeyettiit3tiliocnbcitt2lu0»(ïw
Cttbe tttbett ^erft tvotbctt fi'tt rqp.
^nbsp;mmmnUcompltpi^^
BeKootttfcb^^oottcttfi'ttïvcrm Cttbe vocbticb mbettecrPett0rlt;»^^
Ste cmc{)t enbe opemtte.
BcfeBoottettfi'tt0Oe^omctett0bcltïclal8beiSrtvtctt/alfme»feitte^
bcba»ïvcttfibct.@»lo(fe«bevtqttc/macrfibocttbcttmcnfcbfï^^^^
cttbcottrttaclicB(lapett.@ï1^oebcttfootvelal8bcilrïvtctt/ettbefi«^
malcttoocï0beettïvittbett.@tï0bmett0rofvoctfcl/alfmettttocbtlt;»tgt;^
mopacrtbaertocboet/fooïvotbettfi'bctcr/alfoobatfemi«
(^abctt.2)efcBoottett0cfobcttCttbcgcb:ottdett/
btett0ettbettv:Ottwett^aei:mAettt(iottbe.
-ocr page 449-^ £(XP* CCLXX.
Cattbelcruyt wotbt itt (Bxkcp gbeb^eteit @lt;tty:toit Cri^
pbyHott / cnbc itt £atqit @atytiott trifoliititt. Bq Ottfeit
titbcttbcetmcttt Cefiicttltts vttlpisoftfacctrbotie/enbat
ttict fottbcirrebctte.
^(tcefoen.
@tlt;tnöclci:uyt ctt beeft gbetneyttlicf itict meet: batt btq blabct^ctt / biê
gbeltfcf ctt bctt blabctrctt t?att witte £clictt/mact! (t (qtt dcy ttbcr cttbe wat
toobctr^ièet beeft ccttett mzcïtm (leel/bic is ottttrettt cctt ellc lartcf ♦ Mnbz
ittt fop vatt bcjètt fiecl waffctt witte blocttteit/bic fqtt bctt wittt £dictt btï ,,
ita gbelqcf/tnacr fq fqn vcd deyttbcr. Bc wottdctt fqit gbef^^^
gbeltïcf twee ronbe nootf ens/enbe bic fqn bnyten Iqfvet: wicb/enbe bitt^
nen wit / enbe fq bebben ccncn fncten
^ liepqcfen fmaecf / en fq en bebbett niet
veel vcefdingben/enbe been is groo?
tetrbanbanbet:.
• pdetfefijttbetstvdfltn^^e.
^ menvinbetbit ©tanbdcmyt in
beembenbieaettbergbenliggen/enbe
op plaetfen baet: be fonnc ved fcbqnt.
^etttt|c.
Btattbdcmytblocytmeeflin^n^
nio.nbsp;, ,
^atuermbecomplene.
(Bbentcrctbat^tattbelcmytcenc
fnetè fmaecbeeft/fo moetet ooc werm
enbe vocbticb f^'n.
Be wottdvanbitgbewasinroo
benwqngbcbtoncfen/macctlnfien:ï
be begeerte om bqflapen.3n bcfer ma
nieren wotbct oocf gbcbtnycf t/ en tis
goet voot ben cramp bic acbter waert
trect.plintns fcrqft/batmcn eenen fo^
nefalcrtïöen/alfmenbconbcrficwo:
tdinneemptbieoocf grooter is. j^nsnbsp;n: '
be ifl batttten bc opperflcwottclinneempt/bicoocf bcdcynlteis/foo
falteenbocbterft«.nbsp;^^^^^^^^^
m
z
-y'l
mCtrnMomm. ^^
CCLXXL
l:)c(Snedfcbcmec(lct:8btclc(ighcfc«ttml)cbbcn/
tcttfe eatym Ba(tUca/cnbc in Latijnnbsp;Vl^
ber21potdcn bcctmcnfc palmas Cb«|it/cnm2frAbifcbc
Palma Cbiipi/omberwornlwiae/bicghd^ctberpAlm^
van cencn menfcb^
^ Dc Crnyfblocmen ftn twccbccbanbc/manndcn ^J» «»^^ff
maSnRtblabercn/biccnft'nnictbcfp:^^^
toyXcmcn. Dat Wftenbccft^^^^^^^
t)crbanbcblabct:cvanbmannctcn.S)c blocmcftngants Iqfvcrwtc^-
SDcfctwccgh^flccbtcnbcbbcnooctonbcrrchqpbcnwottclcn.
faetfoen.
Satyriumbafilicummas.nbsp;Satyrium bafilicum fomina.
Cvuyf blocmc manncÊcmnbsp;Cruyf blocmc wqf tcn*
btnytt/
-ocr page 451-€ bmyit/mrtncmaittcrettghefoîmccrtghelqd be blocmctt m» ©tattbct:
crttyt/maec ft ft» cleyttber.De wonelett ft'tt van amilm twee
hattbetettö te ftmett geleyt op be fïmct'e ftbe/e» ft' ^ebbett fomtqts vkt/
eiï fomtqts vqf/fe(feoft meet: vm0erê.DatwiÏf^ettm
Iqd van (ïelett/maer het heeft veel bteebei: blaberett/eiï bie ft tt met Çxvev^
te ticidetts befptaeyt. èet heeft Iqfvecwige bloemett. 6et heeft wottele»
gelqcB hlt;*nigt;detts/byei:nbsp;fomtqts bu] oft meer aen ml (îeel.
$îl(tetfe fijnbe^ miTtm^it*
tHett vittbtbe (trwyf bloemett ghcttteyttlid op grafachtighebergett/
ettbe op plaetfett bie ittbe fotttte gheleghen (m*
^mtijC.
DeCruyfbloemettwotbett ittbett t^ey ettbe itt 3»ttio gh^uottbett/
Otttrettt be Crwyfwef e/Alfmett met be crttyce» gaet.tllett vittbt bmatttte
ïett itt :3ttttio/ettbe b wqfïe» ittbett tHey.
De Crttyfbloemett ft'tt werm ettbe btooghe ittbett ttveebett graebt.
Mntgt;z bat tvqff ett is xvat bitterber batt bat manmïm*
De wottel ghefïoote» ettbe ghe{ïreBett/baermebe verbtqftme» bc
wmpelctt oft frottfelctt/enbe ft'maEe» bat vel effett cttbcglat. Öq is wt^
ttcmcttbe goet tot be pinc ber ttcrncn oft jcttttwen / alfmettfe baerop leyt.
De wottel is eert fottberlittghe mebkiinc tot alle binghen bie fchabelid
oft hirtberlicB ft'rt. tlïert feyt ood bat ee« mettfch be waert is van venq»
L ettbealberhattbetoonerie/alshibefewottelaettftttenhalsbtaget.Dat (—
jaet ghebtoocht enbe ghepttlwerijeert/ ettbe itt wq'tt ghebtottdett ettbe in
ghettometttteghertbaghert lang vernolgenbs/bat ghetteeRbe (ïuype«
cft be vallettbe (ïedte. ^Ifmett be wottel fchaeft ettbe itt wqtt itttteempt/
ettbe bat btindt eer be vierbaechfche cott(e oft qnarteyne aettcompt/ foo
wotbtmettbiequqte.
CCLXXIU
^ennaem.
IDynels beet heeft biett ttaem vercreghett om ft'ttber wots
tel wille/bie ottber afghebetett is.ngt;attt fommighe fimpel
mettfehettgeloonettbatbeDnynelbefewottelafbitet/om
bathtbemenfchettbefecrachtigemebicq'ttettietettgottrtet.
i^ttbeonermibs bie» heetmert bit crnyt bqottfert tq'bettitt
5.atqnt11otfnsDiaboli.tnaer hoe be onbe mee(ïers bit cruyt hi'étett/
eitoftft'bitcruytghetohcbbettoftttiet/batettismittiettettlictmaer
mett macht itt Jiatqtt wel amp;nccifa heetett.
faetfoen.
Duyuelô beet heeft eette» rottbe» (ïeel/bie wa(ï fomtqts twee oft btq
m elleti
-ocr page 452-Cap. CCLXXii
B cUmboogl?e.eJÏnebUbet:citfqit ber Succifa. ^uyticb beet»
^ottbtfnbbeoftbcr (Dfletttongcgbe'^
Iqcf/maer itocbtatts ftttfe welber/ett:;
beft bebbett cleytt ftebefetts/cttbe ft
ft'ttbOttcfecgrttertvattcoltterc»lt;Dpbc
Pelctt waflêrt purpurbtttytt bloemert/
bic (ïaett r tc famctt sbefet Sbebl^ ^
abcctttrottbtbocbefett oft^opboUe^
Ectt^iÊttbealsbicafvAllett/foovliecbt
bat jaet wecb / alfo me« (tctt macb aett
bat 2(po(ittcny cruyt oft ecabiofc/
ftllett.Be
wottel vattbcfcttcruybebeeft vcel vee
ètt/cttbe ftieftvertacbticb/ettbebat
bertvartelcfe wottel isittbeit groubt
€ afgbebeteit»
^laetfcfmtbets^afTtn^e.
tTïcttvittbet bitcruyt op btoogbe
beembcrtcrtbebtiefert/acttbebeggbett/ (
enbcittafgbebouwettboffcbett.
£)uyuel8 beet bloeyt itt 2ïugu(io /
batt fo latet b«tit mee(i f ettttctt.
mtuetjenbecomplej^c. ^^ ^ -
2)it gbewasmoet werm cubebtoogbe ft'tt/aettgbe|iett oottet jeet:
bitter is.nbsp;■ ^
£t;(tcbt ettbe opetdtte.
^ ^ewottclvattBuyuelsbectbeyltettbcvertecrt/cttbebacrommcis
(5 fottbcrlittgbegoetitt wqttgbefobettcttbcgbebtottcfctt tcgbeitgerott^
ttcttbloet/batbentei^gettövergabertbeeftvattvaUctt/jlaettoM
^disoocBfcergoetvattbittttettcttbcvattbnytcttgcvfcerttegbettbep«
^mtie tt^atttalftttettbatcruyt/ettbcbeblocmettcttbebewottelgrueit
ffooWettbcopbecliercttoft gbcbeue» fweermgbert leyt bic vattbc pe^
ftStt/fomafettftbieritp/cttbeftgbettcfett.^
' teClW
bebatgbebtortcfcrt/baermebevergaetbepq
ttcbervtouwelicfbeyt^
i^ennaem.
CAbiojc oft 21poPucttyct:uyt eit woibt bq oitfeit tqbeit att
bers ittet ge^eetett batt @cabiofa/bat is te feggen/€mm
xvagtecmyt/ om bee wtUe batmeitt tegen be f^o:fttcbeyt
ettbe tttybicbeyt gebtttyct. tHaet: oft be oube meepere btt
ctruyt tenben/enbe boe ß bat gieten/ bat ts mi ttocb oube?
teut. -€ttbe boewei bat veel mee(iet:s bit cruyt gbeitomett bebbeu voo:
@tebe/ baet: Sgt;iofco:ibes af fctvfft/ enbe fommige voo: CtVftott/ eit bie
anbete voo: pfo:a/nocbtans en is baet: meyningbe niet gefonbeett/ en?
be baet:ome fo latent tvt) nocb bq fqnen naem bltjnen/en tvq latent nocb
©cabiofabeeten.
gdetfoen.
25 i$oetvel bat be @cabiofe meniget:banbe is/ nochtans fo willen wq
biet: alleen vanbe albet:gbemeynpeenbe p:incipael|ïefct:quen4 De(êlue
beeft eet:fiblabet:ê in manierevSfcbet:? cur ^ i - r
pctongen/fonbethtmn/maetbebk^nbsp;©ctbtofc.
beven bie baerna volgb^«/ bie bobben
groote tet:uen/gbdiïcEet:wt}s als bie
blaberen van groote X)aleriane/ oft
van wit tnopaertcruyt/maer ßßn
row. De voo:(ïe punten vanbe blabe
renftngbefaetfoenecrtgelqcteenCer
van een fpieffe. @t(n (ielen fqn ronbt
enbe gbeb^ytt/ biïna twee ellen lanct
3nt opperfïe vanbe (ielen wa(fen btee
begefcbelfferbe bloemen/bie (qn van
aen(tene een b:eebt boebeten gbelijct/
C enbe (ï (qnpurpurb:uyn van coluere.
äiUebe bloemen van befen cruybe ftïn
ntet veel cleyn bloemtens te famen gb«
fet/geltïct ale een biebuy ften.l:)e wot
tel is wit/lanct cttbe biete.
^l(teefc fijrxber mßmc^
tXien vinbt be @cabiofe bijna in
alle beemben/ en fonberlinge in vocb?
tigbebeemben«^
^entijt
@iïbloeytmee(lin 3unio/enban
beboo:tmenfe te vergaberen eer be beemben afgbemaeyt wotben.
mtuetJmbccomple^'^^
öcabiofe ts werm enbebtoogbegWU^ ^uyuels beet/ want (i
isbittervanfmate.nbsp;^ ,
aucgmßtofc.
Sö(tlt6t«lt;)t0f«»nbsp;CCLXXIII.
Tgt;nbsp;Cmcfecettbeopcwöe.nbsp;, ,
(ttt groote Mmtgt;t ® ang^e.
CCLXXIllï.
Sennaem.nbsp;^^ ^
tnnbsp;emrt«r Afpera. eq W^W^nmmalfoO
ombcrpekttwtlU/bie
(qit fd)Crp mbenbsp;S^iiax aijiera.
©tootc jïci'cntc TOtfingbc*
Begcootefidcttbe XOrattgcb^fc
ved teeber tacidetts / vercbtert met
vedbootttêenbe (ielertbe prnrctletts
©q vlïbbert om be boome» ettbe att
ber gbewAs bat br| baer (iaet/e»be ft
ba»0b«t aUe|t»8ae» met b^e^
B ïvierle»8 / fo wd «eberwaert als op
fdgt;erper.Bte bloeme»fq»wtt. Bye
Kmbat fq»
»te»/ettbettabatfertiprq»/foo^
bmfiroot/e»be ft' ft» f^^^f
va»fmaede.Bte wottel tö btce eit^
beberbt.
Paeefebaet^etpafi.
Be 0roote fcberpe ÏOta»0b'^ ^^
wa(il?iert»t lattttttet/bete» ft] baU
mett(èm^e^o»e» fette. tHe» vtitbtfe
-ocr page 455-^m^mti fïefmbe ^m^i^^f c c l x x i t n^
bcria/ftlöpimmebcfcrij'p^
Qmtije.
alfo bat Chcoph^apwö ^»evclaert
mmxmUcomplqcit^
Dcfc t^Owitghe ie wccm c«bc btoogbe/ owcrmi'ba batmcit bcwmbet
bAt ft een luttel fä)zvp ie vm fmaïu
ö DcblAbcrcitettbe vwchtcit vrtubïtgewAö gebtoocbteitbegcpulucw'
5eci:t/cttbc voot cube itA itt tvtjit gebtoitdett / bAt ie feet: ptoft'tclid eitbc
goet tegeit Albet:blt;^»tgt;e bootlic^ vmijn* Vtlm feyt / wAert fA^e bAt yeitiAt
bAt puluet: vAitbe vootfêybe vtuc^tett ettbe blAberett eettett itieu geboteit
Binbe te btittcf ett gAue / bAt hem b au it Amaela gheett veuqu meet: |chAbc
boeit eit cAit.Sgt;Aet:om ftlmett bit ghewAS gebtuyc^eit ertbe vfcvm tot aI^
bech^'ttbe mebictfuert biemert tegettt venqit mAect.DAt ftp tvt be befyett
ghepet:(lettbe iitgheuomeit/bAt heeft ood gt^oote ctrAchtteghem veitqit.
beptïtteiitthooflt^ergAeteetteftmettfeh/Alshieetteitho^oftaAttavAit
befeblAbereitmAecteitbeopft'tthoe'l^fe^t^
m mm Mm.
CCLXXV.
^cnmm*
3tcruytheetmengt;ootecffetttl?tAitge/oftwitte£looj
ten/ombAttet groote wittebloemeitheeft/oftmeuheetet
' ribes heet bit cruyt ©milAp liA / en (Salettus heetet tfti^
lAp.3rt£Attinheetmettt@milA!t:leui84B:)e2lpote^er8en
meer Anbere heetent Dolubilis mAiot/fómmige heetent Camp AitellA/ett
be J^itnis Arbotum. ^nbe men heetet oocB glAtoft effen IPinbtcrnyt/
ombesngt;tlle bAttet gheen fie^enbepunctBens oft bootnenenheeft/ghe^
li$dbeïPtAngheoftïPittbe/bAerwqinttgt;oo:gAenbeCApittelAfghe^
fcreuenhebben.
^(tetfoen.
Ä S)itcruytlooptombeboomenenbetuytten/gheliïdAla6oppe.6ct
h2epblAbcrenbieft'nbettXgt;eelblAberengheltïce/mAer ft' ft'n weecEer/
enbe teerber/en glAtter oft cAelber. ©iïn tAcïen ft'n ber fJeBenbe VOtm^
^he gheliïct/ mAer ft} ft'n gAnts effen enbe cAel/tvAnt ft' en hebben gheen
ttócnbe punctBens.DebloemenbAt ft'n fchoon groote ronbe witte cloc
Hett.i£nbeAlsbieAfvAllen/foobtenghetntetbcrti}tfwerthoecfAchtich
fAct/gheltïd Als Dtf chboonen/oft groote XVidm / enbe bAt leyt in ron^
bcfrtop^en8bcfloten.@tïn wottel is wit/enbeft'cruyptenbevlibbert
inbe eerbe/enbe ft' is een luttel bitter vm ftmte»
®(tnttgt;t(te£locfctt.nbsp;CCLXXV.
€nbsp;^pUetfebammfï.nbsp;^milaxlia. mttcCloctcn.
t^etbloeytm^ttmoenvoottöbctt
banlewccctRttfact^nbsp;.
0te mtxitt enbe complete.
i8/enbeblt;ittet («Ifoo (5aUnm Mp
ftctgWdc operattebecft be
root0acttbe 0t:oote ficfrnbematt^
gbe/fomoetetoocf wermmbe btoo^
B« o»bc mcefïcrse» bcfcrqttcn bc
opccAttc vattbcfc wtttc Clocfctt bcctt
KmnS
bm/wantbat0bebeclcmyt/cttbcfonbcdm0cbc^
L'e^ bouctt 0bebcclami:t 2?acrommc ^
Sennaem»
jScruvbcn/bacrwqbicraffctqöcttfuUctt/btcbcctmcrt
mlt;0«cc|ccnbeWttBtrymb:w»S)ei:cb€ncvanbcretgt;
ttAcm pact vcrclac« mbctt J^atqnfcbcn ^tvhatio*
rommï0ett0eb«tenCorottarettc«6/mbcmbct:2tpotcfcnBaJg^
2(
Mentha aquatica»TP*ït«rmtttttCt Sifymbrium cardamine,Ttgt;4tct?tctjflc.
gt;5 termt$ttte.Datnveebehcemte»0t(ymb:mmcAt:bAmme/en in^ 2ïpo
teU UaftntHnm aquancwm/m BDw^fcb XVamtuffe*
^(tccfom.
DelPatermwttteiöbertammetnwtttettietOttgbelqd/ftbwft^^^^
j?i'ercÄtttert/room(btigcn (leeLbe blabere» gbdqcte» be» blaberc» vm
bc tamme ^»»te/cn ft ft» n»g(bmme gcterp e» b;ceber/c»be goet vm
mede* De bloeme» waflm ae» elct lebt wtc / c»be ft' ft» b:»y» Iq frer?
ïridgt;/e»beva» ac»(ïc»c ft» ft' ec»c» (pillc wotbel gclqct. De VOatet^
tcrffe/biemen ooc 23ttty»tcrffe beetet/ bic beeft een e» bole» fiecl/o»tre»t
cc» elle la»ct 2llö bc blabcrc» cerfï wtcomcn/fo ft »fc ro»t/bacr»a wot
^ be» ft' bootftcbc»/gelqct mc» fie» macb ac» wilbt wit i^Hofïacrtcrwyt.
eq»blocyfclbatft'»feercley»ewittcblocmtc»8.nabefet?olge»clcyit
bawte»8/bicft'»gc»»ltmetfeerclcy»gttlbc»fabete»/gbcl^ï«witWo
|lacrtfaet.@iï»wottclc»batft'»feerrey»ewittebay:acbttgcvccftctts
gbclqctbaytoftft'bc. ^kecfebderbertvafltncibc*
De tPatcrmtt»tc wafi i»bc vquers / e»bc op be» ca»t vattbc water?
grachten* DcBt»y»terffcoftïDatcr£erffe bie btqftmccfl opt water
i» werme fp«»ge»bc fo»teyttc».
ïgt;c ipatcrm»»tc/cttbc bc ÏPatcrferffc blocyc» gbelqct ala anber
m iiif mnntc
•C
B tlïuttte mbett fomer/enbc ptrndpaltd m 2(it0ttfto.
mettet^ mbe complete.
tgt;e«mt«nîgt;«t:amp;«ngr«etgt;t.
ÄÄ^optmfl/epmnbmWcsljeleyt^^^^^
batfrtlmctt^cmmbmnttcfebotn.
au ®(ttetpottö^. CGLXXVU.
^tnmm.nbsp;,
nt ccuvtbcctmcttïOAterpottge/ ombes wxlUbattctjb««^
oft 2ttt«g«Ut8 ettybïos/ mbc in Um emm / ^nagalUß
aquatica/cnbc irtttcr. Bc rcbcttm m ooîfprond
ttammpacttgcaUcgccrtmbcrtianittfcbcttOetbano.
^(tetfoen.
IS @gt;i« «quot;»«d te witent)«nbsp;mmwnbe ^'^'
O
71
mn^mtpom^^*nbsp;CCLXXVIL
B Paetfc fljnbet^ tPdfltn^e^ Anagallis aquatka. TP^tctrpongc.
^it crttytwa(imvlktettbecii (iacit
bc xvauv/mU mbe gwcbtc.^ct
bïcfwils bed bebecft vawben water/
als bwater feer loopt.
^eit tijt.
i5ctbloeytmee(im3wm'o/enbaer
italeueret fqtt faet.
^dtuermbecomplejiste.
Bit crwyt 18 van wermer en btoof
gber natmuni alfoo (Itte« fmaecB bat
daerlicÊ xctg\)zeft/ wattt bat gattte gc
xvas 18 bittcr/biftta gbdqcf be ïPater
f erflè/macr ttkt (o f^erp op be tottg^e
«l8 bk.^itbe baer boot comet bat btc
fommtg^e licbctt btt crityt ottbcr bcS\
tDater^erffe »emett/ eff fq maf e» baer
falaetaf.
Bcblabercttva»befett cruybe al8
(q ttocb teeber cttbc iottcf (qtt/fo ittacct
mctt baer falaet af/gclqcf als vanXVa
terf er(fc/oft me» ficbtfc oft mcn coocf t|c om tc ctctt/ cttbc albus btcf c» fq
bettffeetttttbckttbetten/fitlo(fettbet?ttï»e/ettbebtcttgbettbcttvtouwett
baermae»t|IOttbe.S)ejgbelt^cfeoperattebeeftoocfbatfaet/tweebtacb
ma baerafitt wtjtt ittg^ettontett. lOat cruyt g^efobe» / enbe tfo p baeraf
i»ec»cly|lerkgb€»ome»/battsgoett?oot bc gbe»ebiebat roobe melt^
5oe»l)ebbe»» Be blabere» groe»gbepootett/e»bc bes »ad)tsgbeappltf •
ccert / bk maf e» ee» fc^oott acttftcbt / cttbe ftf verbtque» bk mafc» c»be
vkcf c» bk baeri» ft »/oft me» nemet tfap vawbc blaberctt/cttbc bacrmc •
bebe|lrttctmc»bataett(tcbt. Be bocffmebe» gcbtuycfeubtt cruyt »o^
bebe» föacd?s/wa»t ft' t?erbtt}uett baermebe alberbaube gbeftvd ettbe
ruybtcbeyt t?atjbe pccrbe».
an^ctttJe. ccLxxviii,
^en ttaem.nbsp;^
^ ^HiK^ j^felt;8^erwc/oftecbaepfgertve/oft2:gt;»yfenwlatwotti»
^nbsp;(Sxi^cK gebeetc» ©trattotes cbtltopbyli^/^ttbe m lattin
Btratiotesmtlkfolia/eni'»be2rpotefemtllefolwm»Bert
ootfptottcf van bcfe »amc» t?t»bt tnt lattin verdaert.
me» vmbtttveeberbattbegbe|le«btVÄ»(Serwe^^eett beeft gattts
Witt«
-ocr page 460-B wirnbloemtme/enbebattbplqfvcrnbsp;Stratiotes miMolia,
wmeblocmtettö/attberseithcbbmftnbsp;---
öbemonbcrfchcybt/enbcbacromme
lebbe« xvü bte beybe ottber ee« ftgm
rebegrepe«.
afaetfoen.
lt;g(et:wei8ee«ct:ttybete«batt8|êet:
rtbetet:telte«be0eclo»e« eer battet jte?
Urtbeeft. @qrtflelett ft«ro«te«bw
o«trettta«berbaïfellela«ct/ettbebte
fq«totbo»ê ae«bc ci:oo«e toe becleet
cotte/e«bcbootfrtebe«bUbeïe«8/bte
ffae«al te fame«ae«ee«e« fieel/e«be
gbelqcfen bett vlwegele» vm
C ï?ogbelett.Decroottertva«bebloeme
fcbuttettSb'ïMwttofaqfverwicbte
(utt/ettbebtefqttbtdettbevolcomejy
xvmt bc ficlctt beylctt baer bom« m
veel tacr^cttö/ cnbcbaerop waffcttbc
bloettiett. Dat faet bat baer vot valt
batisbert fabevartgb^weyttCamtb
leabelud.BDe wotteliö fwertew wt
Xeefett/ettbefqcrttypttrtbeerbeotterettbew^^^^^
S)e(0erwettwafre«otteralopbei:beettbebtoo0eplaetfett/Ittbe0rap
bo»e«/aettbett wecb ettbe aettbe firatett.
^nbsp;^entqt.
Beybebefegb«(Tied)tettvatt(0erwebloeyettbettga«tre«fomertotm
bett^erft^
3D
De,
tettcttbebmtteit
lerfunbsp;^ , ,
meuet^enbecomple^te.
fecrttybeittt:ecte«tefatttett/fqb:oo^e«/ettbe(qbeylettvatt^
bebmtteit«- - Of.Vcvvtenbsp;onöt ^j^^v^cerTjCffrU^
-ocr page 461-mn^mpu
CCLXXIX^
^cnmcm.
Znbsp;ilybcitfch wottbcruyt wo:bt bq ottfcit tqben in JlMqn
ghchee^en ©oltbago ^avvacmica/ Coitfoltba ©ar^
raccittcA/cttbe^ccba fottts oft foitis. Ben ootfptond ctt
bctrebcitc VÄitbcfcttantcjtfiaetwqtcttbcbtccbt itt onfen
Zatqnfdycn ^etbatio vetdaettMaet hoe bc oubc tTïc=:
bicqttttteefïctrs bt't crttyt ghcheeteit hebbett/blt;tt eit cait nv tet tijtt rtict xve^
ten* bettcBc bat fq btt ctruyt itiet g^eïent eithcbbeit/ ^eXi^eï ood fom
iittghc Attbet: cruybcit/bte eerfï vattbctt ttacomehitghctt ghewoitbctt fqtt.
6et ett 18 ttiet bat Ccratophyl^^ic / sheltïc^ al8 fbmntighe meyttctt / alfbo
xoi bat tit et veel rcbeiteit cttbc tvootbcit vcrclact^t hebbeit itt oitfen £atqit
fchett^etrbario.
^ , ^nbsp;u r.nbsp;Solidago Sarraccnica.
« ^eybeitrchwonbcritythceftcciteit t:gt;cybcufdgt;tvonbcv«yr.
t:ottbeit/btityrtcit/holeit ftecl/btctvaf!
(bmtt)t8 mait8 leitgbc hooge/ cttbe hq
i8 becleebt met lange blabetrctt ghcïtïd ^^
als IPilgheblabeiren/cnbc fq hebben
ronbtfomme veel ïetnen^nt fop van
ben fielen waffen bleec^gcclcgheflctrrc'^ V
be bloemê/als bie tijp wotben fo vlie^
ghen fq wech / ghdijcH al8 be bloemeit
vanbe €t:ttyfwotteL Die wottel vatt
befen crnybc heeft veel veefelingcn/cn^
be fq is bnyten rootachtich^
lt;C ^ketfcbaet^etvafï.
Dat^cybenfch wonbcrnyt wafi
in bonder boffchen / ettbe op feer hoo^
ghe berghe» / cttbe (bnbcrlinghc baert
vochtid) fÏACt / cnbc niet veel fonne en
heeft* »Jom^v'-«
©enttjc.
Dat ^eybenfch wonbcrnyt bloeyt
ptincipalict in 2lngnflo*
mcuet^mbecomple):«.
i^eybcnfch wonbcrnyt is wat bit^
ter/enbe het trecket tc famen / baerom^
me foo t8 het heel btooghe van natncren/cnbe het ghcncefl feer enbe
^eylct albcrhanbe wonben / ghelqd als wt} hicmae bteebcr vercla:«
tenfttllcn.nbsp;^ . ^
CCLXXIX.
^(Wbcttfcbwonbtcwm/rtlfobertttacmwtgecft/gb^ttccpalberb^^^^^
(m c§teetttttpte.
^cnndcm.
Wwyte gWet^n/otnUe mik
bAttetwtbcPcmcmbc wtbemmrm
u?a(i/cttbcnbsp;VOmmyt^nbsp;cl^
wAtgWcltö.
afaetfoen.
etcenruytebecftvcelcUg/tcebcr/
B fwcctccttbccouctieellette.e^b^^^^^^
t)ónoftpolytb«cl)ortn?rtt0elqc/mct:
iii föit flWotec/oftbcttblabcrcttVrttt
rropbecitlu'begUt cnbe effen/enbe'
bloemen nocb faet;
rwfcbacbttcb/eitbefwert/enett wotbt
mmebicqnenrnetöb^^^r«^^^
Beeteettrnytewa(in?tbefpelteii
cttbeionctttcen vanbe (ïeenenen mue^
benJt^
-ocr page 463-mnßtmrnm*nbsp;CCLXXX^
^mtijt
2)c@tecitrttytcb!iïftbqcatt8 bm gatttfmwmtcp bucrmbc fottbct;
comm / WAitt wedtcn: «rttypeit bte tnbett 2(p:il xvU bc owbe blo?
bcdme / enbe bk ftjn beel bot omgebogm geU]cf be eet:pe blaberen mn
be ^ertpongbe^l^aer in 3nmo ie ft tot baren alberfd^oonPen.
^dcuet; enbe compkjiste^
^e@teenrttytei8fonbertwqfelb:oogb«vattnatnere/enberebeft'c
lettwerm^
©teenrnyteinwqngberobenengbebtoncfen/biei'ögoettegbcnbc
cotvpi'flc/mbe tegben ben bief. amp; lofi be vtine/ enbe ft' bteect ben peeit
mbe b(a|è/enbe ß btengt ben vtontvcn baer maentponbc.
CCLXXX^
Qenndem.
üpervan^nbien tvott oocf gbebeeten ^nbiacnfcbett
oft Calcoctfcben peper / oft root peper / cnbc plinins
beetet Sfiliqnaprwm/om bea wille bat bi groote lange
bantvm bceft.^en beetet oocf piperitis / baerom bat
_ ' ftn faet f^erp is van fmaf e gbelqcf als peper.2rnicen^
ttanoemptbitcrnytnaminenbnrtcfenpipercaninnm/enbealfoobietf
mcntoocfboenmentbiereerpintlantbtacbt.^eanber2(rabifcbemee^=
pers beetent Cotbnmennm.Bacromme fo is befen peper/baer tvi bier
affcrq«en/cen gbePecbt op manierc van vtncbten / biemcn bq' onfcn tq^
ben inber ^potef en (0tana parabip beetet.3cf geloone bat 2lctnarius
bit gbetvas Cappcnm beetet/om bes tvillc bat ft'n (aet rq'gbdings inbe
battWcnbcpotcnisgbelqcfineenfiPe.Bqonfentqbenbeetmentpiper
i5i(j)annm/piper3nbiannm/enbepiperCalecntbtcnm.
3cf bebbc vierberlcy peper van ^nbien gbepen. Sr^atc^Pe beep
ßrootelanöb^^^w^^^/biepfitboncferbtnynvancolncrc. Battxvee
bcgefle^tbeeft^lt;^»^^«/bieft'nbenvootgaenbcngelqc^ngrootbeyt
enbeinlengbe/maerfqft'ngantsrootgbelqcftrïemc. Datbetbcge:^
flecbtbeepfntaelberblaberenbanbanberc/enbe ft'nbanwen ft'noocf
fmaelber enbe langer/enbe root gbelqcf menie, pat vierbe gbepccbt
i)eepgrooteronbeblt;^wwen/fomgbefaetfoeneertgbelqcffcberpcboebcïs
f ens/enbe fommigbe gbelqcf sbemeyn Cantvootben/enbe van colnere
root bWcÏ menie/alfo tvq bierna bteeber verehren ftUen.
Cap. CC LX XXL
peper vm ^nbi'eit ts een ctruy t / bat h^eft bmynadgt;ttghe viet^cantigc
Rclen/eeneUelanct/metveellebetmöeitbetronbetacrBens/bie (ï|n be?
deebtmetbondergrnene teeber bïaberen/enbebieghelqdenbqnabert
Waberenvan0hemeynt^ad)tfd)abe/oftJg.auwerbIaberen/maerrtfqrt
fmaelber enbe fi^erper ban be blaberen van tTacbtfcbabe. Cnflcben bc
vinegden vanbe (leien enbe blaberen aen biete (leien wafTen be bloemen
TVt^ic (qn tvit van coluere/ enbe fq bebben g^emeynlict vtjf o(l fes bla?
bertens/enbc binnen een groen (lerreten* ünbe als bie afvallen/foo co?
menbaerbautvenna/aenbeer(leenbeaentttveebegheflecbte/folance
als eenen vingber/aentberbeghe(lecbtenocblangberenbermaelber/en
2gt; be aent vierbe bteeber enbe ronbt / inber formen fo hierna gefpeciticeert
iiaet* De(è hauwen ft'n eer(l groen / baerna tvotben ft hed root / maet;
inttïveebeghe(lechteftïnft'boncterbtuytt.iênbeaenbetTveeeer(leghe?
(ie^ten/bietvionbereenfi0urebegrepenhebben/tsbevmd)t/als(trqp
is/vanaen(teneghelqcteenclauwe1?ft fcheere van een crabbe. De^uy?
ren(lefchelleglictvaneffenheyt/enbeft'isfeertecberettbcbunrteOnb^
vtuchten oft hau wen leyt ved faets be(Ioten/bat is bzeet enbe bleecfgeel/
hebbenbe eenen heeten fcherpen fmaect ghdqct als peper/ia noch fcher?
-ocr page 465-^(tn^pepct^vangnbtm.nbsp;CCLXXXu
ië pcr.Det»0:tclettftftthO«mchtt'chettnbsp;Capßconlatum.
bc volvcefelmgh««*nbsp;^«cbc pcptwanJnUm.
Paecfc^aei^be^tvaflin^^c.
pcpcrvAtt^ttbicitisccitvtecmbt
gcwAs/citbctieottlaitcjchicjrmtlattt '
gcbtächttncitfcttctmtcylcttcttbcm
crtiythoticit. 6ctcttcaitghcc»coubc
Iqbcit/hctmoctwtgcfctwotbctt/oft
mbctt wmtct: in cc» (louc / oft in ccttc
wcwncit Iclbct: bcwacrt n?otbc« / fo
btcngct batt tttbcit ttauolghcitbctt fo^^
mcv wcbcront vtitcbtcit voott. SDit
heb ic^ alfo bcitottbctt.
i^ct bloeyt tttCfttttto cttbc^ölto/
Cttbe het lewcpt rqpc vtwchtc» ittbett
^crft»
^(ttuetjenbecompl^'e.
peper vatt 3ttbictt vcrtvcrntt cn^
bc btoocht fecrc/al(bo ntcttbat ntcrc^
fett tttach eerpacttbeblabcrê/ bie fqn
himvm ftttaectc/cttbcbacrttaacttt s-^^^Ä
fact/bwclcfccrfchcrpiöopbctottgc.
Dat faet van bit ghewas woit itt veel plaetfctt voot peper gevlccrt/
ïvattthethccftrechtbecrachtvattPeper.^etwwcrmt/hctbcyltcttbe
verteert / cttbc cottfotteert be cottbe ntaghe / cttbc ntaedt goebe bigepie^
^et verbtqft betvittbctt. ^et fcect bie taey hwntotcttwtctt hoof be/alp
mettttttet£»yfcrttyt(@tapht8agria)ittbcttttt0tttBttaïvt.'6ctgccpap
petqt Cttbc lupontctctt. ^etisgoet voot betattbcttcw voo: tatttvleefcbAvgt;lt;^^.^^
wattthet verteertbcqttabehtttttotctt Cttbe vo^ticheytbiebaeritti8/ctttfU»,vifc-/^'^
behettgt;o»btpfityitcrbatpttietcttverrottettopettverttttylett/ettbeottci:
mibebeptt foo nta^ctccttctt tvclnccBcttbcttmottt. i^et verteert becrops
pctt Cttbe clicrctt Cttbe albcrhattbcghefwcl/alftttcttttttctpcc^mcttgt/cttbc
mmattiereva»cettplacPcrbaeropleyt.mc»maecrterbatacttpchtittet
fchOOttc/cttbe hctverbtqpbcntafctt/alftttcttt tttet h»cttt»c£
Pootctcttbcbacrop peqct. gt;fttntnta/hetheepbi
ttAaUebeoperaticttcnbebttcchbcttvait
opjcchte Peper.
^ n DAttSoocE.
k.
-ocr page 466-21 /c2)v) (Doelwotbtm(BiiecKgbebeetenÖcotobon/enbeinIä
tqn ZWinm/ en bycn naem blqft nocb mber 2(potclen bue^
renbe.^n Bnytjcb b«tmcnt oocl ^nooploocl. jDe rcbe^
ncwaerombatmentalbwöbeetet/biembqinonfenJlfl^
tqnrlt;b€tt 6erban'o verdaert.
enenmbetbtqerbanbe^oocl. Bat eerfie ts ^ofloocl o|t tam
£oocl. Batttvecbebcettnlt;gtteqc(Dpbiofcotobon/cnbcbattsoocl
tweeberbanbe. Bateer(ienoemenwt}wtlbt£oocl/enbebatanbei:
Pdbtlttooploocl.no^ tffer een ntamere van wilt £oocl/bat beetmen
in latqn Pt (ittnm/enbe om bat bt geerne int wonbt wafï/baerom ^ee
ten mtgt;M bier ÏPowbtlnooploocl.
idecfoeit.
Battam£ooclbeeftbteebeblaberen/bie(qn0roengelqcllt;Sgt;tas/ge
Iqdenbe bloofvan 2tyenyn. 6ct beeft eenen ronben bolen (ïeel. Jnt fop
v2bvenfledwaflênbebloemcentfaet/maet:bateecptnttweebetaer/ge
faetfocneei:tmctbact:boUclen6gdtïclbcn2tyenyn»@qnwottdisoocl
gefaetfoeneert gelqcl eenen 21yeuyn/ enbe (ï is van veel cltïi(ïers te famert
gefet/want eenen ilooclbol beeft fomtqts tot inbe berticb clqperen/ tnp
f^en bnnne veüelens beflotê. 2(enben bol waflên ved cleyn bnnne blt;tyt
lens wte. Bat wilbt ïoocl en beeft g^^eenbteebe blaberen/maer bet
bee(tbnnne/lange/ronbe/bolcpqplens/cleynberbanben2(yenyn.(Dp
be mibbdfie pttpe bonen int fop wajieen btnynverwigbe Inoppe met
ved (ïelenbebtngbcriens/enbe baerinne leyt fwert faet.Be wottd gbe^
Iqct ben tammenloocle/want (q is oocl van diï|ïeren tfamen gbcfebt..
C Ben Xgt;elbtlnooploocl is met blaberen/pelen/bloemê / enbe (aet ben
jammen Jloocle gelifcl/nocbtans (ïfn alle befe cleynber/ ban aenben ge^
meynen £oocl.Be wottd en ctqd)t geen cfi jierè. Ben ÏOonbtlnoop
loocl is een crnyt bat beeft gbemeynlici twee groote bteebe blaberen/bie
(qn in alle manieren ben crnybe van tTleybloemlens gbelqct tE:n(fcben
be(i blaberen crnypt eenen (led o(t twee wte/ baerop wa(fen witte bloe^!
men/gefaet(beneert geliïci (ïerren/ enbe baer blaberlens (Iaën ver fcbcy^
ben van malcanberen^lDe wottd is xoit/vm. aen(iene gefiel eenen deyj^
nen iongen tamme iooclbol/bie niet bonen een maent in beerbege(laen
en beeft .Befen ÏPonbtlnooploocl beeft eenen qnaben (lerclen rnecl.
^pketfebwbet^iTodlItn^f^e.
Bentammenfooclwottoneralinbebonengcplant. ït^ilbt^oocl
cnbe Dclbtlnooploocl wott inbe wqngacrbcn / op bc aders / enbe opt
vclbt bi^*^ «n baer gbcnottbcn.1[Xgt;onbtlnooplood wotbt albcrmee(l in
boncler/vocbtigbe/cnbcnattcwo«benoftbo(fcbettgtgt;enonbcn.
Bert
-ocr page 467-AIÜumhortenfc.'2^rtm£oocl'. AlliumfyIueftreprimum.Tl?abî£oocf.
Alliu fylueftre aIterw,Xgt;cltfetooploocf^* Allium urfinû^TToiittrtooptoocf,
-ocr page 468-mn^ooct.nbsp;ccLXXXii.
Bc» ïPoabtf »ooploocf t»t Ie jïc va»be» 2(p:il e»be tttbe» tlley.
S ïc mmt cnU compk^we»
0if fqn xvcm c»bc btoogbe tnbe» vietbe» gmebt.
vttxvimt bot Iqf/ c»bc fcbcybt bc growc cnbc taey bwmotctt.
oepent alberbanbe vet:fïoptbcyt / ettbe bq vetUzti bc wt»bett bie ee»
mmfd) im Uïf beeft. Zls yemattt loocf etct/fo fal bq bic bteebe wotme»
jptctt ftwc qnqt wotben. bat yemattbt va» cc»c» bwlle» bonbt gbe^
beten is/fo falmen bem ee» plaefler va» £oocf mafc» / enbe baerop Icg^s
gben. £oocf ie goet gbcgbeten cttbc tvqn baerop gbebtoncf en/oft gbe^«
pootcttenbein tvqtt gbebtoncfenvootbcgenebicvattttatcrcnopva»
flangben gbebcten fqtt. ^oocf is goet ittbc fpqfc gbcttnttet voot bc gbe=«
nc bie mcttigberbanbc tvater btittcfettmoetctt. 2llfmen Äoocf rotv op
gbefoben etct/fb crt]cbtmcn ccn clacr pcmme/enbe tis goet tege« bcn ow^
bctt boep.^q lopbc vtqnc cnbc laveert ben camergancf .^q boobctbc
Iwyfe» cnbc be neten / als b» ntct i^opnageleyne gbefoben enbe gbebton^
cf Ctt tvotbt.loocf is goet gbcten tegben alberbanbe venqn / cnbc baer^
om noempt bc»« (Salenns ber boeren tberiaf eUBc picfers ettbe mayers
bic bcs fomers inbe bitte ongbefottbt laf water moetett btincf e«/ bic f^l
lett looc? met baer fpqp etett.Ï?e »ateren vlien tvccb vattben JS^oocf/ gc
U]cf vanbc îî)q»ruyte.£oocf is goettegbentcrimfel bat vatt tvinbctt
compt. £oocf maect bnn bloet / cttbc eett root aenpcbt. J5.oocf gePooten
Cttbe mettet fap bat bacrtvt compt be bwyt gefmeert/bat verbtqp alber^
^anbe fcbotpicbeyt/rnybicbeyt/mafen en vlecfen / tvacr bat een menfcb
bie ower j^'n Iqf bebben macb. loocf tot affcben gcbtanbt/enbe met bnc
ttincf gbemettgt/bat isnocbcracbtigbcrtotbc vootfeybc vlecf en cttbc
plccfcn/ettbcbetboetbattvtwallcttbc baytwebcrom tvaffett/alfmeot
^ bacrop Prrjct. iêenen roocf gbemaect vatt loocf met fqn blaberen/bat
bten0etbenvtotttvenbacrtmaetttpottbc.£oocfis fcbabelicf ettbe ttiet
goet voot be gbenc bic ccn beetc natnere bebben / cn ptincipalicf ifï qnaet
vootbeoogben/benboofbe/berlongbett/cttbcbcttnierettvattfnicfclie
ben.£oocf row gbegbeten/maect bctt mcttfcb botpicb/enbc bi is ben 0C
fonbcttoogcnfcbabelicf.foortbtcttgtvaccfcttbcgbcttcygbetttbeytom
^ te Papen/en Infï om bqPapenp^e bmnctt enbe bocnbercttbettfptow
^mnam.
3t crnyt isbaaomö.^acobsblocmc gheheetm/om
battet onttrêt^Oacobs bacb(qnbe(?e bloeyfel leuect.
j tUmv oft bit gewas bert ottbett meefïers betent heeft ge
weefl/bat en weet iet te befêt: tift nietf
Sfaecfoen*
0gt;3acobsbïoemc is een crnyt/met eenen langen btnynett peel / g^e?
Iqct b«n peel van Bqnoer/hebbenbe veel holtelen op Pt:epen / enbe befet
met veel tac^tens aen alle pjbcn* Jnt
cerpe iaer en heep bit crnyt gheenen Flos S
peeUÖqn blaberen fqnghedoucn/
enbe tot veel plaetpn biep wtghefne?
ben/alfo men pen mad? aenbe blabc?
25 renvantamwiti^paertcruyt/op
Cruy fwo?td* tacrtcns btagen
ved ged bloemtens / ghefaet joenecrt
als perretena/ gdqct ChamiUebloe^
men/enbe als bie «]p fqn/foo wotbt
bat een gratv wolachtidgt; ptct/enbe
vlied)t wed)/alfoo mm ooctacnbc
ónypvojtd pett mach ♦ De woud
iswit/eij ft heep ved veefdinghen/
gdqct be wottel van lPed)btcebe.
plaetfe baerttpap.
3acobsbloeme wap oneral
aenbe canten vanbe acters/enbeaen
C ben watercant/ enbe op onghebo w?
be/|anbad)tige/enbe herbe plaetfen.
^cntijc*
Dit crnyt blo^t inCfnlio enbe
gnpo/maer ontrct @.3[acbbs bach
alberlupichp/ ghelqc tvq hier bonen
ghefeyt h^'^^^quot;^
^^attter enbe compleji^te^
0,3acobsbl0em opcrnytis va wermecnb:oogenatnere/ alfo men
daerlic weten mach wt fttê fmaec/xom bie is bitter/en ht abpringeert.
Dit crnyt met ft'n ged bloemen is goet om wonben enbe oube vlcera rvo^
tienbaermcbeteghenefen/befgdqcpoocbeppelen/wamhetmaectbat^^fv.^ohVviwugt;ur i
jèniet bieper vooits en eten. tÏÏcn mach bat crnyt groen Pooten/enbe
baeroplegghen/op mennbsp;btooghen enbe pnlucriseren / enbe
/
ccLXXXliii^
bamtcmwottbtcrwytte/fomachtwelmhoogereamgehotJbwwci^
t)ett V Attbe (Chifwgqne mU B Arbicrs.
cclxxxiiii
anbsp;2(t30fFr0wmercBheetmcrt00cliSppc/cntttCB:tcc]t:©clt
non «peott / enbe in latnn Zpinm hoUenfe. Defen nam
2(pmmblqpmbet:2rpoteïenbnei:enbe.t11aej:n?«erlt;gt;mmc
bat be (Sneefde meefiers btt crnyt Beltnon geheeten heb^
ben/bat(iaetittonfen£atqnfchen^erbartoverclaert.
Êaecfoen.
2:gt;efe ^opppe oft ^offrowmerc^ wa(lbe lengbe van eenen cnbttns
hoogde* heefteenen ronben (ïeel met veel teebere holten oft
aen waflenblaberen/bie frfn in b:t} Apmmhortenfe.
beelen ge(pleten/enbe ringfbmme ge^nbsp;J^^ kA
ïerteltgeltjceeenfagbe. Bi (n'noocE .m^J^^TJ^^.
B émïitSgïiiott^nbsp;^^^MP'^
enbe fiere van rnecCe. ©qn gecroon
be bloemf en8 bie fqn wit/ en feer cley
ne/enbe ^ierwtcomptbat faet/bat
ie deynber banket 2(mmeyfaet.^et
heeft een eenigbe wo:td/ bie ie land/
enbe baeraen h^nghen veel veefelen
ofth^y^Eene.
^Uttfefm^m^tn^c^
Dcfe-^êppe wotbt inbe honen ge:ï gc^f
febt/maer fq wil een natte enbe voch
te eerbe hebbemBt}wafiooc^van
baer feinen bi poelen en watergracht
C ten/nochtAnenietoweral/maeropfe
Jerplaetfen*
3offrowmerc^bloeyttngt;ntoen
3«lio/etlbaernabegintfqtefaeyen.
Dit crnyt ie werm inben tweeben
graebt/enbebtoogheintmibbdvanbenberbengraebt^
Ctac^tcnbcwcftn^c.
;ippelo(lbev;qne/enbefqb:engtbcnvto«wenblt;^erfiecte4©tt?et;
teert bewmbenbieeenmenfchcbinnenfqnliïfheefttöqiegoettotb^^^^
-ocr page 471-cap^ c c l x x x 1111.
2) mebicqttmbtcmcfttcgbetttmijtt bereyt. tD^
beittfelwengbefobeitettbebatgebtottclm/batcontraneertettbeweber^
(faet bcn vcmttc/ouerinibsbieit battet ceitenfnenfcb boet fpouweit^Bit
ctiiyti80oetvootbecteottt(lclcttoogc»/alfmctttfnctb:ootoftmctlt;g^ct:
(Icnmo»tmen0t/cnbcbacroplcyt.6etvcrteertooclbcgbeclotttcrtbcyt
vattbe vtotiti?cttbotfïctt/alfmctttmbcfcrmam'crêbaeropIcyt.éetlo(ï
bcv«tte/airttictttrotvoftgbefobettctet.Batfacti8cracbti0betrtotallc
bevoo:rcybcgbebtclcttbattbatcrttyt.2(l8bcvr|fcbetttttbcvquer8ettbc
vifcbpmtctt (icci ftin/ foo comctt (if ttjct Mppa n?ebctro»t tot bactr felttctt.
Btc .€ppc ttccmpttvccb albetrlcy vcrpopt^eyt. eqfisgocttcgbcttbctt
btcf/btcvattgt:ottctacy(!ttrtcttlt;gt;fti?lotcttcotttpt.Bqfttyttcrtcttbcpttt:^
gecrtbctticrcttcttbcbc blafc. j^ctttttcttfcbctt fal nietbxcndm wotbctt/^ UaS^r,
abbittcvo:ctttractvattbttcr^ttjtttccittprkp^^
ettbébacnttpctctt/batlolïbcttpcett/^^^nbsp;-
« be wittbctt btc tttbc vzine vetrgabert ft'tt.Bat »tele vct:btoocbt oocfc' van -
befctt ctrttybe/bactromme fo ctt jltllctt bc vtowwctt bic fbogbctt vatt befctt
ctntybc ttict etctt. tHctt boet bat gbetrottttctt bloet vetrtcctrctt bat blaxv gc^ y)^tithfflt;gt;hn oir
pootctt oft gbeflagbctt is/cttbc bat vel crqcbt ïvebct^Ottttttcectt goebcMv^L c;?/
vcrtvc/alftttêtfactvatt3offt:otvtttet:clittwater(iebtcitbebaeropleyt.^^^
©Ottttttigbc tttccfïcrs fcrqfttcttbatbe J^ppe vatt fulcle ttatuei:ci8/bat£^^ ^^
ccn tttcttf^licbtcliclflttypctt Cttbe vallcttbc (iecltebaetrafct^tïcbt. XOmtT^ZTJ^»
vcelntcttfcbenbicvanbefcftccltccett8gbcttcfctttvatrctt/alfobae(?al8fö
Üppe itt»ante»/fo viele« ß tvcberom ittbe feine flecltc.
t-ovi^
i^tèmitmt*
♦
Qennaem.
3nt Bat:baraauyt fcbtjut fttttctt »acttt geuottbctt tc
bctt vattbctt£atttnfcbett tvootbctt^erba catrpctttariotö/
• ïvant alfo ie bit cruyt itt£at^'tt gbcttactttpt/Ottt bes tvillc
bat bc timmcrlicbctt/ (crqtttverclcrs cttbc tvagettmalcrs
_ blt;^crqttctfurcrtbaertttcbcplegctttegbettc|êtt.Btvelcrbic
Bnytfcbettgeboottbcbbcttbc/bcbbcttbatïvoottCarpcntaria/Barbaï«
ragcmaect/gelt}clfifomtqt8ittattbcrcttgclüclcttcruybettgcbactt^eb^
ben. piittius ttoctttpt bit cruyt Bcopa regia / cubc amp;tgt;mtie latifolia/
ontbc8tvillebattetntet(qttgcelctfamettgbcbtottgbcttblocttilett8eenett
beffent gbelqcl ie/cttbe bteebe blaberctt beeft-
Êdeefoen.
@.25arbaracruyt ^eeft ecuctt rottbctt vaflctt (ïcel/bie is met veel bol
IclcttOp vootictts verkiert, ©tïtt blaberctt fi'tt ronbt/vet/taey/ettbe
Sliclcttbe/bcttcruybc vattÜppettietfeerottg^efi'cl/macr bc blaberc»
van
-ocr page 472-B vattbttcmytnbsp;Herbacarpentariorum.
ff e vanbett peU» W A jfm veel deyit
lebloemtens/enbeds bte afvallen/fo
tvoibentcleynlangetronbebawtens/
baecmne leyt cleyn fabelen bepoten^
Dewottehs watbtdenbe lanct/en?
beft crnyptbweers tnbeecbe^
paetpftjnbetJWfrm^e.
©.Batrbaracmytïvaponeralop
be^eybeenbeoptvelbt.
Dit crnyt bloeyt ptincipalict tnbeit
iHeyenbe^nnio/enbebaernaleweret
ft'n faet. ^vcriben ttf '
©♦Barbatracrnyttöïvermenbtoo
fl^e vannatneren/enbebit macbmen
aenftnenfmaect mercten/want alf?
fnentptoeft/fofclgt;ineteecPwatfcberp
te ft'n/enbe baerna fo abpringeret een
totteU
qtwetfletfc^battquot;»««»'®'
CCLXXXVI.
^enndem.
^ , Mj^ jgjgxuttte@teenb:ete/oftboogh^@teenbteleheePbylt;it
^^ „^^^omh^^crcracbtenbnecbttville/biepbagelicjjthoortt
int bteten vanben (leen/ foo tvel inbe nieren als inbe blafegt;
Bionfentqbentvottft'ÖapipagaalbaenntaiotöWCs^
tenÓnbe 2(potete heetment pmpelict ©aicifraga.
XOitteeteenb:eteheefteenenblooten/ronben/0eh^^^^^^
aet^SemeynlicEopbereerbenwtöefpteyt/enbeftftnrOtttenbeinrt^^^^
lens/bqcartsvanaettneneghel^'ctb(jblaberenvatt(Dnberbatt^
-ocr page 473-B bcbtóereitvattbrtctuytft'ttvettct:/ Saxïfragaalba.TPtttc Btccnbtc^c.
(aecbter/ettbegeelgritcribcr. ^itt fop
VÄttbc (ielcit ml witte bloe^
me» »effe» malcattberê/ van ae»(ie»
gel»c witte Xgt;iliere». Be wottel van
bit crwyt is bmyttacbticb/c» vol vcc:^
(c»/c»bc bacrae» ba»gc» veel grcy»ï=
fc»8/ va» ae»(ic»c gclqcf cc»c» cyctrs:
poef in cc» bi»»c/ want al|o ba»gc»
bcp ronbe Iqfverwigbc greyttfc»8
inber eerbe» ae» malcattbere» / c»bc
fq e» fq» »iet meerbcr ba»€o«a»i=
ber faet/c»bc (q fmafe» feer bitter/e»
bebc2lpotefcr8 gcb:wycfe»befcro»
bc greyttfens voo: bat faet va» be^
fe»cr»ybc.
Be witte @teettb:ef e waP geer^
ttc op b:oogbe/ro w we/pee»igbe/ e»^
bcfattbigbcbcrgc». ©omtqts oocf
i» bccmbe» bic ae» berge» ligge»/ettf
be in fa»btacbtigbe graf bowe».
Scnctjc.
Bc witte @tce»btef c bloeyt ittbc» tltey / enbe in bye» tqbe beboott:«
mcttfctcfoccfcttettbetevergaberett/wantnabefetttqbe verbwq»t pï/
Cttbe men e» petfe »iet meer.
Ste ttmcx enbe comple^tóc.
2(ettgbepett bat bc blaberctt/blocmctt/ cttbc wottel van bit crwyt feer
bitter fq» van fmah / (b volcbt baer wt bat bit crwyt werm e»be btoogc
18 i»be» berbe» graebt.
bnbsp;.Ctrad^tenbeoperaae.
0tee»btef c met fq» wottel in wq» gbefoben enbe gbebtoncf en/ bat
lop be vtqnc/bet maelt enbe bteect ben peen inbe knbencn/enbc inbe bk
fe.@ii8öoettotbccowpi|fc/fqpwrgcert/fttywcrt/ettbefcbeybtbegrowc
bicfebw»quot;lt;^^^»^bieittbcaberett(q'n.èqbtengtbe»vtowwêbaermae»t
pottbe/ettbe(qpwrgccrtbebotpvanbebicfetaeypn^pien
op vloten/bic Otttrettt be botp ver^
gabcrtfqn.nbsp;^
-ocr page 474-an^eums^erijöetttmpt
CCLXXXVIL
faetfoen.
gmPel/bi?»^
bUwbloem^ertö/b«ftitbtc£tcfameit
öcbtOngm/mbcftWAlfetthOOgeOp^ Lotusratiua,ectKngctt,a'«yr.
wmts* mmdd blomhn compt ^ ^ »
cêcolf^eit met veel (ie^cttbc pmtUne/
enbebaentttteleytgheel f«et befloteit/
bAttsbeitfabevan^ertogtecumwAt
fleluc/möertiöveelcleynbec^rtbeeft
ccttaecbte witte wottel/geltidbewot
telvAitDylle. m^ei: bat gatttfecwyt
foitbet:bewottel/batheef]:eettêbero«ï=
be«« vmd/hiicanamp; gelqd welctec^eit
be pec^/ertbe tis wat bittec VAtt fmaïe.
€ Dtfeetteitgetqbecwytofttatijme
vt'nbtmett ^elbt/
mt-ttbehoweitfette». ^ocï footp^
hemfcliteit*
pitccttytbloeytptiitctpaU'cBitO»^
Ito/en tgt;Aet:tt«btettget(qttfaetmh9^*^='
-ocr page 475-®(tn©men^eeijcmi)t^nbsp;cclxxxvil
©eucttgetqbcattytis mibbelbaer wtvm enbe cont/ enbe'^etbtoocbt
ooclrebelid.
Bat fap bat t»t bit crwyt gb^bowt wotbt mct bwcttirtcB gemcttgt/cn^
be ittbe oogbett g^cbaett/bat maect daer g^ellcbte. 6ct is goet tot alle ge
btelett bie beboewettbe (qtt batmettfe btooge enbe )uyner maBe.Bat gant.
fê crnyt/enbe ptittcipalicitfaet / bat bjooc^t enbe beylt / enbe maect fub^ ■
tij'l / enbc verteert alberbanbe glgt;e(wel / cnbe bic croppen ofi qnabc die?
ren/ alfmcttt vatt bnyten gbebtwyct enbc baerop leyt. Bat faet gbefobctt
cnbc gbcbtonclctt / bat lo(l bc biclc enbc taey flupien bie op bc bo: ji enbc
longbett vergabert ligglgt;ctt.2llfment itt befer mmicmt gebntyct/fo fiop
pet ben loop bes bnycr / en bet lo(l bc vn'nc. ^et beeft bq na alle be cracbt
cnbe operatic vanben wilbe» JS-Ottts/ttocbtans en ip ntet |o cracbticb.
Cdp. CCLXXXVIll.
_nbsp;^ennctem.
Jiotns fyl»e(lris/bat is te feggen/wilben ilotus oft Cla^
weren beeten.Be ^^omcyttctt bietctt bit crnyt in onbctt tip
____bctt tCrifolm mittws/bat is te feggctt / clcytt Clanercrnyt/
ombeswillcbat fqn blaberctt fmaelber fqtt ban anber Clauerblaberê/
cnpjittcipalicl ftïn fq fmaelberbanbcblabcrctt vatttam Clanercrnyt/
oft @eucttgetqcrnyt/baer wi afgcfcrcnê bebben in bit vootgacnbc Ca^
pittd. Bc 2fpotcHcrs gcbtttyclcn bit crnyt voot tTtdilotit / maer bacrin
faelgerctt(q/alfowibatittbett£atqttfcbett6erbarioverclaertbebbctt.
^ Bit crnyt beeft ccttcn ronbctt (ied/t wee dlctt lattcl/cttbe fomtifts oocH
langer / met ved rqs oft tacidens. @i}tt blaberen fqn ben blabe^n van
gemeyrtClawcrcrwyt/oftvattBocrbotcttOft ^cttogriecl feer gbenicf/
rotttfomme gel erft/ altqts biq op ccttcn (ïed. @tf n bloemf ens jiiit gcd/
wajfcttbe geln'd mïcns/ gclqcHcttbc vatt factfocttc bett bloeyfd oft bloe
mctt vatt jlêrwtett/macr befc (qn dcyttbcr/ctt fq b^'ngen ncberwacrt/ cn
fii rieden wd. tla bat bcfc arctt mct bc blocmlcns afgbe«lt;tllett fq'tt/foo
waffcttbacrrOttbebAw^ensoftfacrlcns wt/bicfïrttbtttttctt vol faets/
bat is bcttnbsp;mctt j^cttogrecnm beetct/beel gbelqcl / cn
tisbcttblocmlettsgb«lnclvattfmale.6etbeeftccttlattg^ewottelc.
P(teer^fiinberwfftn^e^
©teettclawer wa(ï op be aders/cttbc oneral actt cley« bcrcbf^etts.
mnüm^tmclmiu €(xp. ccLXXXVilit
€nbsp;Scn tij t.nbsp;fylueftris^TTtlbc CUwcrcn,
©teencknerbloeytbcttsatttfettfö
mcr/mbc piiitctpaUct in ^nlio^
mtua mbe complejete.
Bttcrwyt/mpnrtdpaU'cf ftn faet/ (^W
tatietvcmmbdbzoogWnbmtmc ^
. bcnsracbt.
Brt crnyt vcrwcrmt cnbc maect re
beltcH ftyner.Baeromme verbiqnet
alberbanbe vlecf en en mafen mt aen^?^
(ïd)t/ alfment metbuemncf mengt emj
bebaerop|irqct.^eti8goettegbenbc'
2gt; ïveebom enbe pqnc mbe blafè/gebtoo
0bet cnbc gbepw^werijeert/ enbcm fne^
^ tcnwqngbebtoncfem^etlofibevtq
r ite/cnbemaeltbenpcenm(ïncfen/enf
r be bet bcylt enbe lofibe taey btcfe l^n^
rmotcnoftflinymen/btcopbeboifictt:^
^ be omtrent be longben Uggen^Bat fap
vanbe bloemen op blaberen wtgbe^
b:ucft/bat is goet voo: boncfer oo^
0en/cnbetmaectclaergbe(tcbte/wantnbsp;.
bet bcyltcnbc verteert bcvellenoftflt;bellenmboo0em Btt crnyt neempt
wecballeverpoptbeytvanbelenerettbcvanbemtltct
Mnbsp;^^P^ CCLXXXIX.
i^fe crnyben/baer xvi in bit Capittel af fcrtfnen/ bic bee
I ten in (Btiecr @ifara/enbe in Mn Bifera/ cn fommt
' 0bemec(lcr8 beetenfe paflinacas. ^n SDnytfcb beete«
_ ft moten. 6eflecbt.
Baer ft'n ttveeberblt;^»be 0ifercn oft tTïoten/tamme enbe tvilbc.Be
tammeft'noocfttveeberblt;»nbc.Been0bePecbti80root/en(ictbcnivili»
benbeel0elt}cf/enbaerommacbntcnbattvel0rootetammcmotenbec
ten.Bat a nbcr tam 0cpecbt ie veel cleynber/ enbe ben anberen twee gbc
Pccbtcn niet feer 0eftcf/alfo tvi bierna cUerlicf baeraf fcriitte füllen.gt;
Bny tfd) beetê ft tvitte motf ens/oft cleyn tamme motf cns/op fuycf er
ïVOttelfens.Battvilbt 0cPccbttö ben cerpen tammcn 0ePecbte 0elticr/
enbe men b eetet in fommi0bc 2(pOtef en Bawcias^
ÊdCtfoen.
Blt;0rootctammemotèbebbeneenèpeel/biei8man8len0bcboo0e/
2(
am ecitm fiecl/contfomme gcterft/en gantsnbsp;fop t^anbe pdm
walfmfcboottgeclbloemtett8/e»al8bteafvaUm/foleucrêfi]b:^^^
Dc tooxul 18 bctt gcde pceit gclqcB vm factfocttc en van fmate.De wit?
te t:Tïo:te»8 hebben eeitêbmynêjieelmet veel holteelenoft voten. amp;in
blaberett fttt tvat roitber / ertbe niet fo biep gh^ft^ben. De bloemen ft'tt
n?it/cttbc baerna volcht bat faet/bat en ia niet fo feer bteebt. Der tvotte?
lenftnberveelbqmalcanberen/gefaetfoetteertgheft'ctcleynPetena/ft'
(ïjn ïvit van colnere/en ft' hebben eenen fneten lieftii'cten fmaect. De xvtl
be uncoten ft'n bcn groote tamme tHoten in alle bingen geft'cf / maer ft'
hebben cleynber fielen enbe blaberen ban be tamme.
Sgt;e groote tamme tHoten en ïvaffen niet van felfa / men moetfe inbc
honen planten/tvant fï cn ft'n hier tc lanbe noch niet ghemeyn. tTïacr bc
ïvitte mottena bic febtmen hier en ghinber inbe crnythonen. BDc wilbe
vinbtmen oneral inbc bccmbcn/aenben wech/enbc op anber ongcbotv?
bc plaetfen.
^eneijt.
2fllc bcfc ©ifcren oft tHoicn blocycn mccfl in ^nnio cnbc 3nlio/en?
bc baerna Icncrcn ftnbsp;^
(D a natner
-ocr page 478-25 mtuct^ compli^u Sifer fylueftre» Wf c (fOoUtt*
^etnozcttfq« wermi'nbm twce
t)cn0racbt/mbtoo0hembctt€ctpcngt;
banbewmme.
Dewoitelvattmotett/enbefott^ï
- bcdittöhcvÄttbe
(bbm/bieisfcceliePidomtcctm/ß
_ nc / cnbc fq macc^t gocbcn appctqt.
amp; 2:)at|Aei:0hcb:oochtcnbc0hcpnlnCi=
rijccrt/cnbeiii wqn g^cfobcn /bat ie
xgi^ct voo: bc 0hcttc bic ben hid hcb^
bcn / enbc biccricmfcl int Iqf hebben.
De ©iferc oft tTTo:cn ma^cn ln(ï om
bq|lapem©qconfo:tct:cnbathcetc.
@q ft'n 0oct voo: bc0hcncbic0hc:^
b:acdtOpOtter0e0ettenhebblt;n. BDat
fap van tamme moten met oheyten
meld0cb:onden/batpoptbcnloop
bcebnycic.
j^ttrgt;q0heboomheetetin(8^:iec!i:Bycc/in£atqnJicne/
^nbsp;enbebiennacmieinbcrSlpoteEcnblqncnbmrenbc^
mcnvinbttwcc0cPcchtcnvanXgt;q0cn/tamcnwilbt»
maec wi fwlUn hier alleen vanbe tamme fcrqncn.
Den ^oomenwa(ïniethoo0e/hoewelbatfommi0cfeet groot
wo:ben 0elqd ale peercboomen.Binen (iam ie co:t/met een effen 0lat
tefcbo:ffc.Bqnblabercnft'n0rootenbeb:cebt/cnbebicp0e5erp/enbe
eldblatieinb:qbcelcn0hebcylt/acntcflenghelqdb:qvin0erenttebct:
waerte han0enbc.^i en b:cn0t 0een bloeyfel. De igt;:ucht wafi inyfi bof
ttettbenfleclvattbeblaberenwt/cnbeft'ieront0elqdcenpeer£cn/enft
teweec^/enbinncnvolclcyn0rcynfene.2(lenbe0intrqptewolben/fo
i8hlt;^erfapbinnewit0clqdmeld/macralefqrqpie/banwo:tbatf«P
0ccl 0clqct ale hneninc^.Dc wo:tel vm befen boom ie land en crom»
^UctfcfiinbCiJioodfttn^c.
DenPijf0eboomiefeerteeber/hicncan0eettconbewbta0en/bAct:
om
-ocr page 479-OmtVÄflWS^^^^m'^emckttbem Ficus. tOtigbcboom.
Btottöwottbimbc^oitert geplanbt/-^^. ^ ^
ijiAcrbïbKttgtfelbeitmcbtvoott.
i^ettöfpÄbcccrbmDfeeboomwt
loopt oft wtbottet/te wcteit tta bc
te» /mct lAttgc vootbctt ©olptti'tim/
alsbc (bitttc mct vcclmcci: cit cltmpt/
en bacrom en can bq te lanbe niet
wclrqpevmcbtenvoottbtcngbew^
^(ttttet;enbecomplQ:te.
Bc Dt)'0cboom is werm van natn
rcn/cnbcia van fnbtql fnbfiancie. Be
»i]0bcn (qn volcomclicB tvem inben
C cerpcn ßract/oft int bcgbmfcl vanben
tweeben graebt/ cnbc btoogc int mib^
bcn vanben eer(len.
Bc vijgen bie rqp / tecber/en verfcb
(qn/bie(qnqnactcnbefcbabelicvoot
bc magbe ♦ malen bcn loop bes
bnyc^/maer bi cc(feertblt;te(i. @iboen
fwceten/enbc fq malen bat bclinbcrf
pocrfett8cnbcbemafcren^)ae(iïvt(Iaen.Biver(laenbenbot(ï/envcrir
bnncnbebitte. Bcb:oogcvqgenbievoebenwel/ettbe(qvertvcrmcn/
atbc (q malenbcn menfcb botjïicb / enbe (q boitbent Iqf open.
fijn fcbabelici voot ccn magc/bacr bc vloten oft flnpien van bone invalt
len. èi(qngoct vootbeicclc/cn vootbenicrcncnbcblafe. Befg^elqc^
B oocl vootbegene bic van langcntqt(tecltc(qneblecclgbcwotbcn(qn/
cnbc voot bc gene bie cenen cottcn abcm bebben / en bic bc vallenbc (icctc
bebbcn/enbc bic bwatet labemVqgen met 3?fope gefoben cnbc gebtonc
|cn/biepwrgcrcnbcbot(ï/(q(qngoettcgcnbenlangbnercnbcnbW/en
anberbiergclqclegcbtclenberlongbcn.2(lfmcnfcmctfalpctercn«op
fraen(iootetcnbcetet/fola^cren(if.Batwaterbacrbcrgt;qgbenmgbe^'
fobcn (qn/gbegotgclt/bat is goct voot een rontvc enbe bccffcbe rccWen^
bctotbe barbelen cnbctanbbccnbatgbeftvollcn is. ïgt;qgb«nmet(öerü^
(ïcnmcclgbemengtenbcmct^cnogriccl/cnbcbaernagefobcn/bitvcr^
teert albcrblt;tnbcgbcft»«lAnbcbctmacctbicbcrbcftvccrmgetttveccl en
bc motxv/alfment (iootet en baerop leyt. amp; vermottven oocl bc fwee^
ringenontrentbenooten/enbcanbcrbloetfïvccrcn/alfmettfcmctblatv
wilbe£clicn/3ri8/enbefalpctcr/cnbcmctcalclmcngtcnbc(iootct/cn^
baerop lcyt.Bc(gclqclc cracbt bebben (q oocl ro w / alfmenfe gbcbtnyct
enbevfeertgelqclalavote^Sqjqngoetbens^cnenbicbïvaterlabcn/
(D iq met
-ocr page 480-^an^tîâ^eboom^nbsp;CCXC^ ^^
cteiî te mlm gcbxant/mU met was gh^mmgt/ cttbe baeraf eeit plae|îm
bquot;/flciitacct/bacrittebegcttce(îttîettbecacfbtelett/enbe
quot;^quot;^tttîô.^^owt^^ettittettiîolîaertgetîtengteitbcgcpootett/baecim^^
aact bat fuTfett en t»y ten tnbe ooten/alfmcnt alfo baerop Icyt. Dat jap
ianvümbrnbatmMvmttm/mbeh^^^^
Alfîteramettgeloopent's/0eUtcBbeita5titt»^etetettttnava^^^^
oepent beabcrett.Ptt fapoepentoocf bencamerganct aifmcnbttfap
metbenbobert?aneeneymettgt/fobtengtbitbent?tontvebaermaettt/
alfmcntînbacrt?to»tt?elicfbeytboet.6ctt80ocfgoettjootbegbencbte
bat Pobagra bebben / alfment met med tgt;an ^enogrted! enbe met a$tîtt
mengt cnbcbaeropleyt.6ctgbenee(îenbebeyltoocfbcrnybtcbeyt/cin4
be crauwagie/deyn poct^cne/mafen / cß meer anber mtfmaectbeyt vatt
aen |td)te eitbc van Iqn?/ alfmeitt met lt;0er(îen mont mengt/enbe baerop
leyt.2llô yemattbt van ccnen fcotptoen gbefîeCett is/ ettbe van eenen bnb
Icttbontgbebetents/fofaunenbttinbetvonbenbtttypen/foogbenefct^
J S^îtfap gbeneeffoocf bentanbtjtveer/alfmen cottoen^aermnat maect
mengt/enbcbatvleefdgt;baermeberottbtfommebefîritct. ^rnen vt gett
Sbisb^cn/btcpurgermenbc fq fttyneren/enbebacrombtqnen fqbat
- fanbtoftgrawedtvtbcnterem Bebtoogbeviigbettettmatettgcettgoet
bloet/baerom crtjc^tmen ved Iny fen/alfmen btcf tvils ved btoog^e vq^^
Vgbettetet»BDeï)tïgl)eblaberettgl)e(îootenenbegbeappliceert/btcverte«
ren be ctroppen oft dtcren/enbe ft vermottven enbe fcbeyben oocf aile att
ber gb^ftvd» Bc vitg^en bebben een fotiberlingbe cracbt tegent venqn/
ftlfincnfè aile bagbenncbterm mneentpt/ enbe pttnctpaltcf met (Df erno^
ten tngbcnomen»2(jfdgt;en van X)qgeboom/bic mafen goebe lo.oge/bact:
mebe bcyltnten oft gbenee(îme» alberbanbe qnabe ftvceringen / alfmcrt
ccn fpongte baerm nat maecBt enbe opt gbeftvecr leyt. tîîen gbeneep m^
be men beylt bc verbtanbtbey t baermebe/ alfmenfe met tvas en olte vatt
2;^00pnmcngt/enbeeenplae(îerbaerafgbemaectcnbebaer0pgbelcyt.
qjj^4(ei;gbebtOrtcfen bat is tvtnemcnbegoct voot be gene bie van bo
«enboo«bcgb^wallenbebbett/enbcgbebtofen(qn^
fcbeybtbemoocfbaermebc.
lîCtît^^S^P^ ccxcr.
Senndem.
^nbsp;2(tgenebattvqbîcr@paettfcbettBtcmbeetett/batbee^
ten be (0tiecf fcbe meekers Bparton/oft Bpartion/ en
bebcîJ^omeynen noement Öpartnm. ^n onbcntribett
plad)men bit gbctvas ved te gebtny cf en om ben XVm^
gaertbaermebetcbinben.nbsp;• '
^aet^
-ocr page 481-^nbsp;^(tetfbCtt.nbsp;Spartum» ©p4cttfcb3^cim
©pamfch Brem ts eette fltrttyct met
laitgeAaeye/eitbe (ietrcte t:oebeit/bte ett
hebbeit geett blaberett met alleit / waitt
bte fmaeï totigefBens btebaerop xvnf
(êit/ett |tftt tttet ïveerbtbatmettfè blabe
reit beete. De bloemett ft tt geel/eitbe ft'
eitgb^lifcteitmetqualtcÊ bett bloemett'
vm (leett Dtolterett. 2(ls be bloemett
afgbeuallett fttt / fo comett baer baw??
ïeits wt/baerttt leyt bteebt fabeteit/ge?
ft ct als ïPid'ett. De wottel is latte ett?
befmaU
^Ueefc fiinbet;
0paettfcb Brem wafi gbeerite op
borre oft broogbe plaetfett/eitbc is btj?
catts gefaetfoerieert gi)elifct eett Biefe.
@paettfcb 23rem bloeyt injnnio/
ettbe baertta brettgbet ft'it faet.
€ Qi:atuer tnbccompUpic.
@paeitfcb Brem is werm ett broo?
ge/alfomett claerlict merctett macb wt ft'tt operatie/eigt; wt ftteit fttaecf..
Datfaeteitbe be bloemett vatt Öpaettfcb Brem ceitbtad)ma fwaet:
itt tnebe iitgbeitomeit/purgeert bett meitfcb vatt bowett met bratett/gb^''
IqcB als Hiefcrityt / eitbe fottber perifctel. Dat faet alleene purgeert vatt
onber boor bett camergaitct. S)at fap vatt bes 0paettfcb€ttBrems roe
betens ingenomen/bat purgeert ooct. tHaer menmoet be roebetens itt
water te weycÊleggben/enbe baerna fiooten enbe wtperffen. Dan bit
jap falmen bes morgbens nwecbteren brtj loot brincten. Dit fap is ooc6 ^
goet om in een clyfïcrie te gbebruyctenvooibie gbenebie weebom inbe
buepe oftbat ©ciatica bebben.
mSkmflott
^ettnaem.
vanbefennaemönfjrrniö fulbtinben ^attjufcben^ep
bariovinbem è^etfo^
£eui(ioctbeefteenenbollt;Jtt/»^lt;gt;»^^«/^»^lt;gt;P^^btigbenfieel/metveel
CCXCIL
re» mn ^offrowmcrd «iet feer oitgc
\ücï/mm (t fqn bteeber/ vet e» va(ie/
watöceltgt;Scolttet:/en jqhebbetteetteit
öercfettruect amp;in gcoote ctootte»
b:ageit0eelbloeyfel/enekE bloemfett
heepfeö0ftfettettbUbeBe»8.2)Atfaet
18 vont/ ettbe fwert en fc^erp van fmlt;t
Ce.Dewö:tel beeft eenê (ïerdenrwec/
ettbe (Ii800dfeerfcberp0pbe totjge/
Cttbe teeber cttbe vol fap8/bat i8 sbecl
Cttbe taey/cttbc (q i8 bnytctt fwert/ctt^
bebittttCttwitAcbticb*
C paetfebaet^ticpafï.
£cui(ïodwa(iAlomeittbehouett.
lUerhctwilttattevocbteccrbe^cbbê. iP'
£etti(lod bloeyt itt
£eni(iicnmi8 werm enbe btoogb« [
ittbcttbcrbcttgracbt.nbsp;C^M
trïettleytbcbkbcrettvattbitcrttytittajqttcttbcmfont/cttbcmertcct^»
fe gelqcB meer attbcre bicrgelif de crnybett/ cttbc fq (loppctt bett loop bes
bnyqc. De wottd i8 goet gbefobctt ettbe gbebtottc^e» voot begbene bte
D»AttttAtercttCttbc(lattgbettgbebctett(r(n;eii8goettcgettbettboeji/^^^^
becottbeytvAttAbem.@iloPbevtittegt;©iverteertalberbAttb^efwel
* cnbeberbe (weerittgbett/grnctt gbe(lootett cttbe baerop geleyt.«i beylt
bewOttbetttcfamctt.Dat factie trcffdiJcBcttgocttotallerlcy ver(ïopt^^
bcvti?anbele»er/mtlte/tticrcttettbcblafe/al(lgcfoben!8engebtoncfett^
eetbtettgtbenvtottwenhaermacnt/cttbebetbttiftbcttageboottcwt/
^rmctttittbe(êrmattierettttttttcto(tvfeert.^cti8goetmetwt|ttittgett0
men vootbc genebiebatBciaticaoft wecbomittbchncpehebbê. lt;Doc
fottemctwccballe0pw0tpittgeettbewittbacbticheytvattbcmage.^et
tttaec^bcttmcttfcboocBrwcetettbe.maerfottberltttghet(ïgoettttwtïn
ittgbcttomettvootbcghcnebicbwatcrlabcn. Dat faet maeltbett(ïeen
ittWïett.Dewottdghetgt;:oocbtcnbeghepttlttcri$ecrt/btct8bcnpcpcr
gbelödvattfmatc/bacromntAcbmcnoocbefptiTcbacrmebebcreybett/
wam(tbietttwdvootcettcottbemage/en(qWptbefp#^
efi (t verteertalleonertolligc vocbttcbeytcttbchnmotctt. Bt iamp;oocïxvt^
iteme»begoettegbcnalbcrhanbe4?cttqtt.DevtOttwettbicittltggcttvan
ïtttbe/fnUcttbefcwottditthAerfpqfcgcbtttycEcn/wattt(qmacc^tbatöc
j?j0ttwcn öc» arbeyt wd gwTweW wotbcm tnenmacb van btt
mmm-nbsp;ccxciu
B tac^Bcne. Debkbevett (Ij»bettbkbc^ Lcuiftkum. £cin|ïccf.
^(xnümx^oct Sap, ccxcii.
^ crtiyt oodï cenen bamp cnbe WAterbaben malen/ want bat lo(ï be vn'nc
cnbe bcn (ïccn / cnbc bet btenget bcn vtonwen b Acr (tcclte / enbc bet vcr^
wermt alle be leben van binnen. Bat fap van £ewi(iocl maect een clacr
aen(icbt/enbc bet maecit bc bnyt fcboon/wit/enbc (ny wer / alfment felcr
bagb«» baermebe waflcbet. (Doel (o gbencfct alle (èerid)eyt inben ^xQjh
jnonbt/tnbcn bals/int fonbament / cnbc in alle bey mlqclc plaetfen / alp^ '
ment baermebe waflebet/ en ccn In'nê boeciticns baer ower (laet. 3n (ïim
ma/£cwi(iocli8 ecnbttecbbeliclcrwyt/enbcbacromei(l wclt^^ccrtbat^
ment tn alle ^onen fette.
itttS^êftermo^td. cap ccxcm.
^ennaem. ojh-uttu^
^c(ïerwottcli8fonbcr twijfel ccn manicreoftgbePecbt
I van crwybc/batmcn in (Bxkcp ©ilpbion bectct/en in
tqn £afer/enbc S^afêrpitinm» i^nbc baer böte comet bat
men bit crnyt bi onptqben (DPeritinm/enbc (Dpritinm/
oft 2l(leritttm cnbc tUceflcrwottel ^eetet/welclc namen
al blt;tren ootfptonclnemen wt bat wootbelen ^aferpitittm. iênbc na
mqn bnncicn/fo biet bit crwyt in vootleben tt|bcn£afcrwottel/ct1 bacr^
wt is bi lanclbeyt van tttbc gecomen ben naem tTTeefïer wottel/ alfo wi
intlattïnbteem^^^^^^^^^^^nbsp;Laferpitfu...
JDitiafcrpitinm^ecfteenêronbcn
cnopacbtigen (leel gelqcl be 2lrt0elica
oftbc Dcnclel /en ter wottclwacrtis
Ä bi btwyn.@iïn blabcrê jlfn ben blabe
ren van iEppe wat gelq'c/ maer fi fijn
veel grooter. ülclê (iecl beeft btt} bias
berê/cnbc clcl blat is mct twee op btit
fneben gbeclowcn / cnbe bnyten ftjn (q
tronbtfommcmctclcyn lerflcnsgbe^
Icrft geliïc een fagc. (Dp bc fielen wap
fen croonê/bie btagen veel witte clcy:=
nc bloemlens gelif cl 3offro wmcrci/
bacrwt compt bteet factgclqclByl:^
faet/batisgrawfwert/gclr(clcnbcbe
ïvantlnyfcn van aenpenc. Bc wottel
ts vingers biclc/ fomtif ts ooc bicler/
cnbcbicvlibbertbi«»^^ttbacr/cnbe(q
is bnyten grawfwert/ en binnen wit/
bebbenbc cenc Perclcn licpiclen rnec/
cnbacr compt geel taey fap wt/bat is
recrfcberp/en^etberntopbetong^e.
men vmbtbit crnyt op h^ocb glgt;ebercbte/ maer nt? fcbtment onerai
mbebouen.l:)at alberbejie Bilpbrnm wafi m2(pttKa/^be ftn j^jp
wottbu onfen tqbenmber21potetenBel$ittnum/opBen3mnnm^e
beeten/enbe voottvjts btctment 0»cctt8 Cytenmcns.Dat fap van
öbmmbwelctmenïvtmebiaenbeeynab:engt/batheetmber3potc
fen 21 fa fettba/bat ts te feggen / Dnynelö btecB/ baeromme battet fo feei:
ffinct/alsopetbebnynelgbefchetenhabbe.
meeflertvottel bloeyt tn 3»mo/baerna fo leneret ftn bteebt faet/bat
18 gbeftct een cleyn blabeCen.
mtuetJ enbe complete.
3Ditcrnyti8heeterenbcfcberperbanpeper/baeromt(ï werm cnbc
btoogetottnbenbcrbengraebt.maerbcwottclcnbetfaetbjcftnwer?
mer cnbc btooger ban ben (leel enbe bc blaberen.
2)nbsp;0tecmchcenbeopemtte.nbsp;^
Dewottel/tfaet/crnyt/cnbctfapvanmeeller^^^^^^^
berlucHen30ettegbenalberbanbevmqn.ianbcfonbermgefdmemgc
fAcybtenbc verteert baermebcbebtcte/taeyc/coubepwnenoftvlotcn/
bieeenmcttfchmft»ftTtgt;eeft.eift|nooctgoettegettbcnhoe(ibt'cvatt
coubc compt.verteeren ooct be biete hnmotcn enbe flnymen bte on?
trentbebot(lvergabertligghen^trraerfonberlingei8batfapgoettngc
nomen / oft van buyten getreten tegben alberbanbe peten en beten vatt
vettittid) gebierte.Dit fap beylt enbe geneep quabc crauwagte/ alfinent
mcta5unmengtenbebaeropprtJct.6eti8ooctgoetmetbtoogcvt]geit
mtibenomenvootbegbencbicbegbeelfucbtbebbcn/opbic btvater laf
ben. Zlfinm bit fap ouer macltiit gbebtuyct / foo crqcbtmen baer goebe
verweafouerallebU7f.S:)ttfapfcbeybetbatgbeclontertmelctettbcgb«
connen bloet/alpnen bat van buyten baerop prqctt. ^et confottcert bc
maabe/betmaecttappetqtometen/betlopbcvn'rtc/enbebctbtengtben
vtouwen ba^t^ maentponbc / alfment in een wecct op mot w gefoben ey
inneempt. BDe blaberen van bit cruyt gruen gbePooten / baermebe sb^^
tteeffmettbcwonbenbievaneenenbullcnbonbtopvannaterengbebe
tenfttt/alfmenpbaerinboet.^atcruynitwt|ncnwatergbefoben/bat
«eneepbcUnbenvanbirtne.2llfmentmbcfermanicrêvfeert/fofuyue?
rctoocbetnoeber/enbetbnipbcboobcvmcbttvt.2tlpbotopbtoo0€
i8/cnbacrafbictïvil8eencnrooctgemacct/bacrmcbcverbtt)pmenaif
berbanbe wertten bie acbter aent fonbamcnt gbctvaflen ft'n. Dit fap t^
«oettotxveebominbebuepc/alfmentmetgecoocttcnbweninctmengten
baerop prijct* 3n wti'n ip goet ingenomc om ben mcnfcb tc boe ftveete/
wStb^tbelptbenverpomecoubcnmanwcbcroop.iêenbalfbjacbwa
bacrapngenomê/batisgoettottêcramp/cnbiergclqctccottbcgebtefett
ber ner?
-ocr page 485-mn iUncgcn^cn ^Inhoun. c c x c 1111.
bct nctncn oft jm» is goet voot eeit conbe longbeit/tcgbert bcn
|ficl)boe(l/crtbc4ttbet:ebergcli|cfegbebtefcttbet:bot(i» 6et vecfuctctbat
poblt;tgw/mctlt;t5qttettbetv(ttergcmcngt/ettbeblt;teromgbe(Ilt;tgbe».
ccxciiih
^tnnam.
2(t gbenebat tvq bier (littcfenbcit oft riecfenbeit STttboteit
rtocmctt/bat bectcit fommigc oor t tvilbc @auic oft Bcr^
fanic/in (Sticct cn lattin beetetnbsp;Beit ootfptoitc
vlt;tn bicit naem paetiitbeit latiinc vercUert.
^(tcefoen.
Bit crityt bce(tccitc(ccrroittvettgc Stachys. 0ttnd^cnbcn3.nbotcm
blt;tytbctt/vierc(t«tigeit|iccl,éitrtbl(inbsp;--
berê fif» beel tvok^ticb/grit fadgt;ticlgt;/
oft ïvit gbelitcf bc blaberctt vanïPol^
auyt / cttbe rontfomme ge^er ft. @i^tt
blocmctt fqtt btuytt vatt coiiiere / oft
rootacbticb / iit bwyffens beflotcit.
@qtt faet isrottbt. Bat gamfc cruyt
beeft ccne (lercfctt ritecfc'. Be tvottclie
geel/cttbc vol veefèliitgbeit.
Bit cruyt tva(i op oitgcbotvbe rotv
pl(tetfett/baer ^ifleleit cube anber on^
cruyttva(l.
Sencijt
6etbloeytin3unioenbe3ulio.
Bitgbetvas is bitter cn fd)erp/baer
om foi(i tverm van natnere tot inben!
bcrben graebt/enbe btoogbe.
^ t)eblaberenvanriecfcttbcn2(nbo^
ren gbe(bben ettbe gbebtoncf cn/ bic btengen ben vtontvcn baer maent/
cnbc (q lo(fcn be 0econbine» tTlaer bc vtontvcn bic groot gaen van f iit
be/bie füllen blt;^erïvacbtcn van bit cruyt. 2rnber(l beuet alU
be operatien gelq'cf anbere 2lnboten6 oft tlTalro?
nen/alfoo wt} van elcfen in (qn Capit?
telöb^r^^wcnbebben.
Dan
-ocr page 486-^tnmm*
^nbcvait2\oggebactmettgcmcyit/rwect/fu?«ci:b:oot/
^ . ^^vootbmghemcyitmmatteitbcam Ucbm ombm bon^
mbeopwAcm/mbe be^oggheit AWttjIcn mUtxvaevte ut mbm.
DACrtoefo hecpeiU'gofcboottwrtgUt
anitvAtteatgogcmvlimmm/macrbe^oggcttawttbicfqttb^l^
vaiivlimmert/dfoowqfwlc^btcebcrvcrclaa^
eccAlc mbe iarrago/dfo otts plmwe befaqfn
^nbsp;ilaetfoemnbsp;^^
bam^nnbsp;befonbci: hlat/
citbeeldenproohrtlmheeftghemeyit^
lid viec^iioopeit/cnbc bacromme fo Secak» Koggbc.
bert Koggbe hoogeer bait an^
ber cotett. Dc Koggcit arett fqit toxv/
eitbe felbeit flaett fé| t:ecbt opxcmte/ .
watfqbuygettbAeralttït itebenvaerC
tcreerbett^Btbtengettbleecgcelbloey
feU Dat faet oft cotett ett ts ittet xvd int
caf be(lotett/baei:om wotbet fwert eü
ottU'efitdvattaettfieite.
C DeitKoggett'^f^ fcbter op alleeer^
be/enbebaeromwbtmeitbiittaotter
alittbefe iteberla»be»/mbe boitettttt
Beyerlaitt.
Den Kogge wott tvcamad 0 Wt
intïaer.iêerflt'n ©eptember en ücto
ber/enbe alfo leyt ^t ben winter lanct
gtrnen/metboogewtereerben/eitbem
beienten banfcbiet biopenbe crqcbt
balmeit.iênbebaerontmeheetmêbat
ÏPittterrogge/oft U)intercoten* iin^ ^nbsp;,
il
B bcbïcttXogge wo:t m vïïfnbsp;^^tgcblocyt^eep-,
bec @omet:co:ettfacytme» mbe tcmn/oXfinm be ^ecfie faeyt^tï 3»
lio woibeit fi beybe g^emaeyt eitbe tnbe fcl)»etre gbebaett.
BettKoggbeiswermerenbebtoogerbartbeCerwe/maermetfoo
btoogbe al8 (Setrpe oft Öpelte.
Be» ^oggbe xvat taey enbe (Iqmacbttcb/eitbe baeromme (ïopt bq
Ii'cbteltdV Bat ^oggeitbtoot bejwacrt be magbe / enbe fonbeHmge als
bimetwelgbebtiybelteitiö.Baecomme isbeitXogge bequamecvoot
beit gbemeyttett matt bte groote» arbeyt boet/ e» bte groue (pqTe beboeft
ombemteverfibe».
CCXCVIt
milcUmpu
^ennaetn.
3tcr»yt bcetme»baeromt» Bwytfcb JCebtcrwytoft^ebe^
ctuyt / om battet ptittctpalid gebtuyct n?ott tot bc gcwóits:
be lebe». tHe» beetct ood 2fppantotie. 3» (B^ttecic cttbcïa
tiin wotbct ©tbcrttts ge»oempt/ooc om byer rebeuewit
le/alfo xvi in onfkntMiin
fcbe» ^erbario t?erclaertbcbbeit.
f^aecfoen.
Bit cruyt beeft ee»e» rouwe» gbe^
baytbc t?tcrcSttge» (iccl/ec»eUe la»d.
011» blaberc» fi» bcr tltalroue tvat
gefi'd/macr fi' fi» la»ger / bi]ca»s ge
factrocttcert gcfi'dbc èauicblaberc/
maer fi' fi'u fitaclbcr cttbc clcy»bcr.
B ÄOtttombc» (ïeclva»btt cruyt tvap
fe» wttgeel bloctiile»8 / bic liggbc» in
jjcUdcrts oft buyfIctts gc(Iotc» / e»bc
als be bloeme» afballcit/ fo vi»btnte»
bacri»»e ftvert ronbt faet. Be tvottcl
va»befe»cruybei8bwttcnbcgeeU
^plaecfebaercwdp.
Bitcruytwapgcernei» row ffcc»
acbtigeeii o»gbebotvbeplactfcn/fom
tqt8 ooc in becmbe» en grafbouc» / cff
fo»berli»ge ae»be tnyne va»be bouc.
Ventile.
i$etblocyti»3u»io/e»bevootttot
i»ben6erft.
ccxcvu
Bit cruyt (wyttctt/cn trect cm ItttteUfamm. Hocbtatte 10
PcbcclvAubitcruytvocbttcbcnbcrcbchcfcout.
BcbUbcrcvanbitcruytgrucnöcfiootccnöcapph'ccert/biebeylmbe
wottbeit/cn ft bcb wmgc bc bcctc fwcUmgc en bloctfwccrc. Bit cruyt ts
rocracbticb/battcttblocttcrliontfieipt/foblt;»cfialfinctttopbewoiibc«
bint. ètct; wotbc tcB bcncf cnbc op fommigc ottg^clccrbc apotcrcrs btc
bit cruyt ncmcttvootCblt;tmepyttö/b4ti86ocl(titgbcrboclicmr/malt;c
t)ct Ctt i8 (o m'ct/fo wi hierna in ft'it Capittcl vcrdarcft fuUm»
irtgt;
CCXCVIL
Öennaem.
3t 18 cett vtcmbt gctvas /en mm beetet iit yalUn 0otlt;
gi/en baerom fo noemc en beetm tvi bat ooc ©otgfact^
èommige beetent oocf Jlombacrtfcbc tHiUe oft ^tre^
t5oemeitbttmoubentibettbtet/batcnt8minod)ntetbc
^^nbsp;f ent/bet m ft' ccn gcflecbt van Darcn/ want m Xgt;tartcftf
riïcf bcctmcnt Jmmcntttm rwbtnm cn barbatum/ bat is te feggen ïloot
Cotcn/cnbc gbcbaert£otett.t11aer c^^at «^tr^r^..
^aecfoen.
ïDitBotgfaet oft£ombaertfd)eit
^ir8 beeft vier oft vqf bicfc / booge/
citoopacbtige en btuynacbtigc (iden/
met langc/f^crpe/btecbe/vote fdgt;erp
tocgacnbc bUbcren bedeet/ ben ï^ictc
^ ttietottgbdtt'ct(Dpbe(iden ïva(fett
baerbacbtigc oft bief e btuynroobc a^
reit/en bie ft'n grooteren bief er ban
be aren van panicum ♦ ^et btaccbt
0edbloeyfdgbcWlt;^^lt;^quot;bcr vtncbten.
Batfaett8rootacbticbcnberont/fo
groot als een iinfe / en ti8 fcberp. Be
wottd beefi ved veefen.
spUecfeftinbertDafltn^e.
Bit vtembt gewas is in cotte iarm
berwaerteerpbicrintlant gebtacbt.
i^etmoetalleiaerinbebouen gefaeyt
wotben.
^entijt.
IDefenfiombaertfcben ^irs bloeyt
^(tnsoi^fdee^ cdp. ccxcvil
^(ttuctenbecompleiw'e.
batbit gzwas ftet i^ paiticitm / cn ooct benfelttctt
fmaed heeft/ fo moetet ooc eettberhanbe itatwere enbe complete hebbe»
gheWcÊbettpAtticwm.
S)ft@o:gfaeteitn?o:tttochhterte laitbemet fonberlingcghc^fw.
tn«eraettge(tettbattet fnlcteit fmaect heeftgclq'ctbepamcmn/ fo moe?
fet oocE fonbet twiffel fm operatie enbe werctmgh^ hebben.
Cdp.ccxcviir^
ttaem.
2(terwottel heetme» inbet: 2fpotete €gt;erpetttatia / oft
BtPotta/maer hete» is be oprechte ©erpentatia niet/
baer bc oube meefiets afgefcrcuen hcbbcn/alfo xoi fulc)c
int Capittel van ©langencruyt ghebeclarcert hebben.
__nbsp;tïïacr oft befè tTaterwottcl in ouben tqben bcBentghc?
wcejl heeft/enbe hocmen bie hiete/bat cn can iet v noch niet feggen. 6oc
wel bat fommighe meynen battet I^imonium is/fo en ifl hem niet onghc
Iqct van cracht enbe buechben.l^ant bat J^imoniö (baer be Oube mee?
(Iers af ghefcreuen hebben) bat heeft (ulctcn cracht enbe operatic gelqct
bc Hater wortel. tTïaer wif nemen een anber crnyt voo: Zimoninm/ah
foo wq hier bouettclaerlicÊ baeraf ghefcreuen hebbcnint Capittel va»
i^intergrwe».
me»vi»bttweeberha»bcnaterwo:tel.^ateer(leheeftg!atte/effe»
blabere»/e»be ee» tfame» ghecrombc wortel/ e»be bat is be rebettc bat?
me»tbqo»fe» tqbe» i»£atq»Bi(lorta heetet/enbe in Duytfd) madgt;?
B »tent manlqcte Hater wortel heeten* Danbergheflechtehecftblabcrcrt
bie fiïn meer gefronffdt oft gherimpelt/ cnbc het heeft een grooter wortc
Ie met ved vee(ên.@ommige heeten bit cruyt in tatiin Colubrina.lPq
moghe»twdv:ouwdqctenaterwo:tdheeten/opbatmcnfeonbertc»
ne.Daerom heeten befe cruyben tTaterwortden/want als fiï eer fl wteu
cerben cruypen/fo fqnfe ouertrocten cnbc bebect met een teeber vdleten/
bat is eenber tonghe van een natere ghdqct.
faetfoen.
Dcmattlqctenaterwortdhecfteette»teeberett/biefachttgett/glatten/
cffe»c» fied. 011« blabere» waflc» pr i»cipalict be»eben aenbe wortel/
cnbef^ft'nlanctenbebreetgdqcfc'beblaberenvan@uerpeetbictwo:?
tde/enbc fq f^'n op been fq'be grucn/enbe op banber fqbcblawgruen/c»
bcgebuylt;^t.tnaerbcblaberenbieaenbenfledwa(fen/bycrenijrcrniet
veel/enbc (q f^'n feer deync/cnbc fcherp gdtict tonge(1ens.gt;t fop van?
p q be»
-ocr page 490-£ bett M eett rclgt;oott atre g^cB eett bobbe/tttet tgt;eel cleytt Idfve^i
' öbe bloemBetts te fattteit gbcbtottghe« / be bloemett vatt cleytt
ïDecbbteebe. De wottel ts ghecrottcEelt ettbe g^ewtottcf eit gbdqcc eett
itatetre/ettbe ft ts bnytm fcom ettbe bttttiett root/ en ft ts ro w van fmare.
De vtonwelqcBet^aterwottellgt;eeftooceettettlangen effenen teeberett
ßeeUtnaer be blaberen ftn meer gbecroncBelt/enbe om g^ebogbeft/en^»
be boncfergrnen/maer op banber ftbe fi}n ft' oocE blawgrnenOnt fop
vanben |ïeel ^enet oocB gl^eaerbe bloemen/ gbelqcB be vootgaenbe Ua^
D terwottel/maerbebobbeisgrooter.2lls bebloemBens afvallen/foo
btengbet in ftn bobbeBens btnynacbticb gbeboecEt faet / gbelqd als be
vootgaenbe HaterwotteU et?» wottel is lancE enbe groot/gbefaetfoc
tteertgbeft'cB tbooftvaneen (langdeoftttatere/enbe tts vereitert met
veelbaytsoftveefen.
Paeere^aet^betwffttt^e.nbsp;.
Defe crnybett waffett geertte op vochtige plaetfett baer veel lombte ts/
ettbe fottberlittghe itt beembett bie itt boffch«» ligghe»^
etbloeyettbeybeittmaioettbe3»ttio/baerttalenerettfth«erraet/
bat heeft veel catttett oft hoecBett.
Serpentaria mas,feu Biftorta.nbsp;Serpentaria fccmina*
Xlmtmttdmamchn*nbsp;Vtattvcooitdxoxifhn*
-ocr page 491-Bc natcrwortclctt/acngbepett bat fq ccrtcit rowweit fmaccf Rebben/
citbc fccr abpnitgctcn/fo vcrcoclcit cnbc btoogl)Ctt fq/als fommigc mey
nctt/mben berben graebt. iênbc bit ie tvacra^ticb t?an btoogcn/ maer
fq en fin foo cowbt niet t?att natneren / batfe inben berben graebt conbt
wotben.
£t(Xd)UnUmt(Xtic.
^ Be wottclcn van bcybc bcfc crnybcn gbefoben enbc gbebtonc!?cn/bic
gbenefen enbc beylen bc wonben / fq boen bat btalcn cnbc onergbenen
opbonben/ cnbc ft fiin goct voot be gencbic bat roobc meli^oen bebben.
Bat water baeraf gbencefi bctjoottfêtenbcfwcertitgbenbcömottbts/ flt^v-^Vf^
alfmen bcn monbt baermebe gotgbelt. Be Hater wottclen mct crnybc
cnbc wottelen gbefoben cnbc bat g^btonclcn / bat flopt bc fleclte van?
bc vtonwen. Befgbefi'cii: boet oocl bat pnlner vanbe tlatcrwottelc in
rooben wtjn ingbcnomen. Jn fnmnxa/ befc crnybcn fin goet tot albcr?
banbe gbebtelcn/bie btoogbens enbc abflringerenö beboenen.
£(lp. CCXCIX.
^en ttaem.
2ftercblt;tmebtcn oft ©cotbien/ bat beetmen in (Bziccf:
0cotbion/cnbc in Ji atqn tCrirago pafnfïris, Ben oots
fptoncl van befe itamenvinbt] inben Äatiinfcben^er?
bariotntlangcverclaert.iDitgewa8bebicl XOatcrcba
mebten genoempt/ bacrom battet ben C^amebten wat
geiijcl is van blaberen ettbc van blocmcn/cnbe om battet geerne bi b w«
ter wafï. tnen macbt oocl wcl öcotbinm beeten.
Bit crny t beeft vicrcantigbe fielen / enbc bic fi'n beclccbt mct blaberc
Icns/gefi'clenbc int factfoen ben blaberen van cleyn Cb^^mcbten / maer
fi fi'n langber enbc grootcr/enbc niet fo biepe ronbtomme gbe^erft/ m^
bc fi' b^^bben eenen bitteren fmaccl/btïna gbefi'cl lood. eifn bloemen
fin bcn blocmctt van cleyn Cblt;tmebtcn beel enbc gants gbelq^/ comen
bc oneral aenben flccl wt/enbe niet alleen int opperflc fop vanben (leien/
alfofommigcmeynctt. Be wottel beylt boerin veel beelcn met veel veep
lens/crnypenbc bier enbe gbinbcr. Uict vcel Sfpotelers cn lennen bit
crnyt in befe lanben/ en tto^tans geb:nyctmcnt tot bc Cberialel. tHacr
baertoc nemctt (Ij wilbt £oocl tn ficbc van bit crnyt/ enbe baerin faelge
rcncnbcbolcnftigrootclicl.
Be IPatcrcbamebten waffen geerne in vochtige plaetfen / nochtans
-ocr page 492-Ier wrcn bcrwacrtö bit cruyt fcci:
luttel bef cttt 0c wee(ï/ maer nv wotbet
invecl plaetfen gbepl^^wbt. 6et srqpt
^aePPabt/Alijibatmennietmeerban
cenpruycicfcnin beerbecn febt/want
betwo:teltbac|l/enbecruypt bieren^
beginber/enbe bet bteybetbem feinen
feerwt^
€ Ï)itcruytblocytin3nni0cnbe3ui'
lio. iênbc |bo vcel als icf baerwt beb .
conncnmcrcfcn/foenblqffcenblocm^ ^
fennietouereenêbacb buerenbe/alfo
volcbtbecbloemfenaltqtnabanber^
Be ïOatercbamebtcnlTin wermen
bebtoogbe/wantfqnenfmaecf i8 bit^
ter cnbc fcbcrpacbtilt;^.
Cvdcbt cnbc mxciïm^*
Bitcruytgbebtoocbt/gbcpwlw'^
jeertcnbemetwqngbebtoncfen/bat
loßbev;ine/enbeti80oetvootbegbettebtevanbenatercttgebeten {qn/
enbebieboobelicf venqngebtoncfenbebben.Cwec btacbmen vanbit
2gt; crttytmetmcbeingbenomcn/batgbenecfibatroobemelgocn/be^ne
inbema0be/enbcbecowpi(fc.6etpurgccrtbcbo;gvanfluymen.©oc
iffïvtncmenbertocttcgbcnbcnlattgbucrcttbcttbocjt/alfment met bue^
ttittcfmettgt/cnbccenelectuariumbacrafgbemacct.Bitcruyt0efobctt
cnbcöbebtoncfcn/bat btengt bcn vtou wen baer maent/enbc tisgoet
voo:begbmebievanbinnengbeflt;boottoftgebtofen(iïn/enbebiebeit
cramp bebben/enbcbetopentbeverlloptbeytvan lener enbevanmiltc^
Bitcrttvt0bc«ee|lbegrootcoubcwonbcn/alfmentgruen|tootetenbc
baerop leyt. maer alfmentb:oocbt/enbebatpoeber baerin(^^^^
ruvueretbiconreynwonbencer(l/cnbctcnlePcnbeyletbic.Befgbelt(a:
boetctoocfalfmentmetbuenincfmcngt/cnbebaeropprqcft.Batpul=^
uervanbefencruybe verteert bat vuylenbeouertollicb vleefcbbatinbc
wonben waff/alfmentbacrinProyt. 2gt;it cruytisgoct bcn gbenenbic
batPobagrabebben/inwatcrgbefobenoftmetasqnbacropgbel^^^
men macb ooc bat fap wt bit cruyt perffen/ bat beeft fulcf eit
cracbt enbe operatie gelqcf bat cruyt/alfment
inneemptenbebuncft^nbsp;^.
-ocr page 493-(tupt fi«»? CCC.
^cnnacm.
21 v^^ÖiO Ctchas cruyt is een vteembt s^ewas.iënbe om bes mh
le battet no^ gheetteit Duyt jchen naem en heeft / fo geueit
wthembefèttitaemna bat (StiecjcenbeJlatiinfc^ woo:?
bereit ©tichas/oft ©techas / want alfoo heetet m beybe
befc fptaBen. ^^ber 2ïpoteBcn heetmen btt ghewas Ött^
^as 2lrabica.De rebene waerom vtnbq inben latiinfc^en 6erbario.
faetfoen.
Btichas cruyt is een ghewas met veel teeber tacitffens/ben tChymus
oft Koomfchen Cuel niet feer ongh^qct Nochtans heeft bit langer bi«
bercn/bii'cans gclifcB 3?fope/ofc Xauenber blabercn/maer befe fïfn cleytt
ber/teerbcr/cnbc gcelber.^nt fop vanbe fielen waffen aren oft bobben/
bicghelqcBcn haer fchier ben bloemen van btuynBctOttietDefcgcacrbe
bobben fiï'n van veel cleyne blauwe bloemBenstfamcngefct.iênbe als
75 bie verberuen enbe afvallcn/fb wotbt bat bobbelen heel gccl/cnbc baet:
tn vinbtmen cleyn btuynfabdcn. De wottel is cleyn cnbc houtachtich»
2)it ghe^ccl cruyt riect feer wel/alfi gruen is ♦
PdctfefijnbctJtioallttt^c^
Btichas cruyt wafipttncipalicEin fcBcrcylanbctt geheeten ©tcch^^
bes/ligghenbe inbe 5ce teghen ouer „ u ^ ^
maPicn/cnbcbacrnahecftbitcrityt Stcechas, ettcbascmyr*
(qnen nacm. men vinbet oocfin2lra
bien/enbe inmeer anber lanben.Biï
onsfebtment inbe cruythouctt intcy^
Icn/cnbc wilment opbtengcn / fo moet
ment welgabeflacn/wattt \)et is eett
teeber cruyt.
C Ditcruytblocytin^unio/alsbeÄanbsp;^ ^
p üq ghefobctt
itenber bloeyt/cnbc byerifi oocBghe^
md van blaberen/ al(b wi hier bottcti
©tich^öcruytis vantwccberhatt
bc fubfiartcic/alfomen wt fqnc fmaccB
mcrcBcrtmach/wanthettrecttcfameit
cnbettsbittcr.Sgt;Äcromme foo is het
werm enbe btooghe van complerie/
alfoo (qn operatie batfelue clacrlicC
wtwq(i*
£tr(tc(gt;ccnbcogt;)et(tae.
Dat Stt'chas cruyt met (qtt bloeme
50wiStt^xtecmi)t»nbsp;CCC. _
aievcmartbtUUcmytenbloemmmct/foconforn^^^
EeSttcS tnarntcmytm fmn ummn^mcïwM
£lt;tp. CCCIr
Äf pcrayt ^cct w (Sim amp;tm^ion/mUm
migcljeeteitamp;ftgcwas^abafttUo«^
rrÄiÄÄÄÄ
ranbc rolbcre tot bc clccbcrcn Struthion, ©ccpcruyt*
b;iiyct wo;t/u?ant \)tt boet alberhait?
bcplcctctt cn vuyltcheyt wtbc decb^c?
trert/fo wdalsbejcepc^Dctt oorfproc u
in rcbcrtc vAit banber nantctt (laet vet
claertmonren ^fttqnfcben^erbAno. quot;quot;
B tnmvmbttweeberhanbc 0eep?
crnyt / tam enbe wïlbt. 2Dat tam en
wotbttnbefelanbenmetgh^ttonben/
oft men moetet mbc bonen planten.
Dat wilbt wa|i oneral/fo wi bter?
na verdaren füllen. Defe twee crny?
benfqnmalcanbcrenfeergbdqct.
^.(tetfoen.
tCam eecpcrnyt eenen ron?
ben gbebaytben fled / met veel lebe,
tens, eqnc blaberenftn fmac^bc
fcberp gbdii'ct beblaberenran (Pmp
boom/entgt;e gruen van coluere/enbe
byer compter fomtqts vüf tc faunen.
3rtt fop vanbe fïdcn waffenfd)OOnc
wittcbloemtensvanfaetfoencgelqct
-ocr page 495-€ (S'moffelm/maerfifittdeyttbcr/ctiiypettbcwteeitbolcottbt bUcflett
cftnbsp;wottd 18 bnym root/groot/rottbt cnbc lattcl/crwypen^
beland wtbo«cttmbcet:bc.ttTmfnqbtbef€wo:tdm(tucBeit/cn
mebc Ittynertmcnbetvollc/enbcbcdccbcccn. Bat wilbe i8 ben tam?
men gb^fic^/ntact fq« (iden cn (qn niet fo fecc root/macr b:uynacbtich.
^ct heep grooter blaberen cnbe bloemen ban bat tamme. Bc blaberen
(qnoodfaechtenbevctintta(icR.
SpUecfe ^(tet^bets tvdfftn^he.
Battam0eepcrttytwa(igbeerneinrottwc peenachtt'g?)« plaetfen.
nien vinbet8 ood bi ons niet ban inbe bonen/baerment planten moet/
«Ifo wi bier bonen gbefêyt bebben. Bat wilbe wa(l oneral inbe bac(^^
bo(fcben/ne(fcn8 bc aders aenbe tnynen.
^entijt.'
©ccpcrnytbloeytpnncipalicBin^nmVenbacrnablqncttwccgant?
fe maenben land bloeyfd btagbenbe.
^nbsp;.Qtenatuerenbecompl^'e.
@ccpcrnyt/cnbc ptincipalid bat tamme/ is werm enbc btoogbe (eer
biïcans inben vierben graebt.
Be wottcl/bcwddc fcbcrp is/met bncnind gemengt/ cnbc in mamV
re t?an ccn clectnarie ingenomen/ bat lo(ï bc vtine / cnbc tis goet voot bc
gbenc bie gbebted bebben in baer lener/enbe tegen ben boefï/ enbc voot
bc gbenc bie bempicb fqn op bc bot(ic/cnbc cott van abmt^Jn befêr ma
nieren gbevfcert (ïf nbe/fo lageret. Befe wottel mct Cappers wottel gbc
mengt enbcingbcnomcn/biebteectbcn(ieen/enbcfqbtqftenwtbootbe
vtine. amp; maect bc milte cleynbcr/alfmcn(è gbebtnyct alfo hier vote ver
clacrt is. 2(lfmenfe inbe fcbamdbeyt vanbe vtonwen boet / fo btengt fïf
bcn vion wen er macnt / cnbc (q btqft bic boobc vtncbt wt. 0q gb^^®
neefi be rnybicbeyt enbc fcbotftbeyt / alfmenfe met (Berfien monbt cnbc
iè ajqn mengt/ cnbc bat bacrop fïrqcit. öq verteert be fwcllingben enbc
bloctfweecen/als fq met (0erf?cn meel in wqn gefoben is / cnbc bat baer
Op gb^leyt. tHen gbebmyctfc ood tot bc mcbicqncn bic een daer geficb^
te malen. Befe wottd gbcpnluerijcert/cnbc bat inben nnefe gebaen/bat
maect ben menfd) ttüfmbe, 2(lflncnfe mct buenind mengt/enbe inbe nne
fcboet/batpnrgeertbooibcnmonbt.Bcwottdgefobenenbegebtonc^
lctt/batisgoetvootbcgbenebicbcged(icdtebebben/enbetotbcgcb:e^
len vatxbe bot(i/(q lofl be vtine/cnbc lareert ben bnyd/ cnbe fq pnrgeert
bc vton welidbeyt* Be wottd gepnlneri$eert/enbe een b;adgt;
mafwaerintnecbcingbcnomen/batbelptbege?
ne bie eenen fwaren abem bebben.
Ï)an5ec
(
k.
'.O ,
CCCIL
^mmm.
i tqtt@caWmt)cmbe2rpotclc©qwU(t.
sDc wottel Sce2(yc»y» bccpveelfcbellctt/bccttbo^
^ , «cttbanbergclqcf bctt2(ycttytt.Bacrwt waf! ccncn (teel/
Alfttlcfalfmcttrtettbene«fiTaett(tet/ettbcbcf^
bleccfebloemett.2(l8bteverowben/focomettnaveelbagenbeWab^
wt/bi'eentva(fettop0eenett(ieel/enbe(tifi'ni'nbcclcben5ye^^
ren öbeliïcf/maer (q (qn grootet: cttbebteeber/cttbcbmcelt^
febUbercnbnysbcttb^^ertereerbcnwaert.
eitbe2(yeuyn^
Ben 5ec StyenynCalfo CbeopbtaPns baeraf fcrqp) blocyt btq^rf/
cnbcmctbatblocyfcVgbeeftWtcvcrfiacn/wanncerbattetgoetacÊereit
cnbc ««nis.nbsp;,
mtuetjenbecornpl^te^
S)en 5ee Zymyn fcigt;eybet alle qno^^
bebicfebnmoten/enbebttewermitt
ben twecben graebt.
£mcl;tenbeo?)emtte.
2(lfmenbett5ee2(ycnyngbebtnyc^
fcnwil/fomoctbitcvotcngbefobcn
(£ o(ïgcb:abcn(qn/want alfban enis
bq fo fcberp niet/enbebq enis fo fcba
belief niet omte vferen. 5ee 2(yeny«
rowinoliegefoben/batisgoetvoot
besbencbicvattbenatcrcn gbebcten
(qn/alfmenbitbaeropleyt.iienbcel
geb:attbenSec2fyettyn/enbeacbtbee
Icn fonts baertoe/ cnbc onber een g^
jiooten/cnbegbegbeten/batlaFcery
cnbemaecft weecf inben hnyd^^
be men gbebmycfet ben 5ee2(yenyn
oocf tot be mibiciimn bie be mnc
Io(fen.6iï isoocf goctvootbegbe^
ttcbtebegbcclfiecftebebbett/enbebie
bwaterlabctt/cttbcvootbe genebic
boe(?en/ en eenê cotten abcm bebben/
tgt; crtbebicmmfelmtlqf^ebbm/alfmmcmhAlfb^^^
mncBmm0tmbcmttccmpt.6icottfon«rtbcma0he/equot;beroaect0ocbc
bi0c(ïtV»trthwc»mcBgefobcttCttbe0€0ctW4 (^cbwbcn^ecSlyciiynghc .
ttce(i enbe heylt be wmtten/enbe cacChtelen / op voeten baet ben tvintec r^^i/v« J
^niö/alfmenbatbrteropleyt.maei:allebe0henebkbinnenmt
qnetpfi}n/ofteenichopen0heb:edhebben/bternllenhaei:wachtenVAtt^ '
See äyenyn te 0ebtnycf en. t^ïïen (êyt bat een hnys bewaert is van toone ,
^ ri}eenbe0ttychelife/al(meneenen0heheelen5ee2tyenynvoo;opboue» i
be böte vanben h»y fe h««0t* 5ee 2(yenyn met httenincB enbe a^qn 0he:s
btnyct enbe in0henomett/bat verbtqp be tvotmen enbe anber on jnynet
öhefpwys wten Iq ne. 2(ls be ghene bie btvatec laben 0rooten onlqbelq c
fen botp hebben/ fo fnllen fq verfchen 5ee 2(ye»yit onbet: tott0ele0s
0hen/baermebe vergaet ben botp.
naem»
31 /I quot;Dyprnyt tv d»tt in lt;0tiecr0eheetc©taphisagria/eif alfo
~ heetet noch inber 2(poteBe. Jn latqn heetet ^erba pebic«
laris/enpitnitaria. Den ootfptoncB van bep name Paet
in onfen iatqnfchen ^erbario verclaert.
Ê^ietfoen.nbsp;Picuitaria. Ctiyfcmyu
Enyfcrnytheep rechte/weecEe/enbe
bottc£er0ruette pelen. @qn blaber en
(qn ben blaberen van tvilben tOqn^ -
gaert0elqc0/ en fi fqn 0efpleten in vqf Ä
op ps beelen/ meer op min. 6et heep
|Ü)00n hemelblaw bloemen/tvaffen^
be op bcfonber pelen/ enbe elcH bloem
heep ps onberpheyben blaberBens. ^^ ^
älsbe bloemen afvallen/foovolghet ((^
^ baer btiicantich fwertbtnyn faet in
0wten hwyfBens/hebbenbe eenê fcher;!
pen fmaed. @qn wottel is Pecht en^
be honbtachtich ♦ 6iectvt machmen
mercBelicB(Ien/bat bit cmyt een ghe^
pecht is van ©taphisagria.macr
opet batoptecht Ötaphis a0rta is/
bat pact noch iit twqfel/aengcllê bat^
tet 0heett 0hcel bloemen en heep/ ghe^
IqcB be XOeebt/^fatis 0henoempt.
paecfefijnbet^icpafpn^e.
inyfcrnyt bat wilt ittbe houe» 0he
C pUnbtrqrt.Derechteemphi8a0«aw«fi scatteïn plaetfmbacr
Dftcwtblocytmbmfomep.
mtutxmbccowplcptt.
bmmomm/batrnbzgtomt^^^^
lênbc «lfm w be voorpybc mcbtcqne rnsh womm becft/fo
foWctbatbemeyhwmorertwtettboofbe effwtbc bcrjfenc.Dit cm^/
Imfcmymd tot mcbicqiteit bie bemeit. amp;m bloemen gheb:oocbt
vm mtmn gl^ebeten fiin. lOat crnyt in «jqtt gefobert/ettbe be cleeberett
bAermebebefptaeyt/batvetrbt^beluyfeitwtettcleebere».
efetü
iScmybettVAnbewclctewihiecMttenfullen/biebee
ten xvi hier int generael @efeli/na h^ren lt;l5iiecfchett en?
be£atqnfchettnaem* iënbe hoebatftelct befonberiit
S^uytrchh^eten/batfwUenWihierrtaverclarert;
6c(lecht*
^er fïjit btvfnbsp;maniereit vait Befeli* Dot eerfïe heetet
itt latiitt Befeli tTTaf lienfe/inber 2lpoteteit @iler montanum/ bat iö
hcbenUmetfienwaffett/tt^atttftttfaet/hoewelbatK^
faeybe/enbeeftnietwillenn?tcomeit)i|lghettebatfommtgeBerd)Vcttc
rel heeten/om battet ber Denctel ghelqct pet/ ettbe geerne op hooge ber?
öheitwap.eiinpgitreeithe^i^^^*^^quot;^^'^^«quot;^«^^quot;^^^'^ Dotttvee
be ghePechte/2tethiopic»m gheh^teit / ip gene batmen m Dwyt pb wit?
te6eftwo;telttoempt/alpgt;fttt0epeltemfleenbepteip)eitbatwtw^^^
m
CCCillU
mm claeirltcÉ ficn mbc bcfcrimttgh« vanbe oubc mccpcrs/ i(i bat bic
mct bit cwyt coitfcrccrt.
factfoen.
©ilcrmotttcyttbeeftblabcccu0clqclbcXgt;cttcEcl/m4cr(llffqttbiclcr^
©iuctt (iccl ie oocl xoat (ictrclcr.croottc Qï^dqcït bet ccooitc van
Bylle/mact: bc blocmcit (qit wit. Bat f tct iö Uttcl cubc gc^occt / cu
mct veel voteictts oft bolicclcit vcccbiert/bebbcttbcccrtcit fd^etpen bitten
reit fmaccl.Bc woud is land cttbc fietcï vatt rucclc. Be witte ^m^
wottclc beeft ccitcit (leel mct litoopcn/btïita 0elv/d bc ZnQclica/oft tllec
C(lct:wottel.@ititblaberett(qttbettblabetrettvattXgt;ed0beltt^^^
(qttclcyitblt;i:cttbclatt0acbti0er.T5ctbecftoocleettct:oottc0cUK^
Xe/maet be blocmctt bactraf (if u wit 0belqcl bc blocmett vatt Bileirmoit
teytt. @tj'tt faet is bid 0cli|d Cet: wc/bittctr/cttbc fcberpet: / cttbe (letrdet:
vatt fmalc batt 0ilermonteytt. Be wottd is land cubc 0t:oot/vatt buy
ten bmynvct: wicb/bcbect met 0t:ofland fyiyi/bat (laet op wactrts tegen
ben (led. Bcfwcrtc^ertivottd beeftcencn boo0hert (Icd/fomtti'ts
mattslcn0bcboo0e/0clifdenbebcn(ledvanXgt;ettdcle. ëijnblabetrctt
gbclqdett ben blabetrcitvan wilbe venqm0he Petetrfdie/maet; ft ftïn
(D bjcebei:
-ocr page 500-«ödttii^fcUVnbsp;CCCIIIU
BatdbcrbcPc ^etmii
LmeefeltWatrnfebccten
Sla^fm/cttbeopd^^^
lewercttftwM-nbsp;, , .
0tc mtutx enbe com|)lej^te.
crwybctt ftn werm enbe btoogbe inben nveeben graebt.
0tecr(tdbt enbe operette.nbsp;^ . ^ i» ,
BatftetcnbewottelvanbcpcrttybcttgbcrfencnbcgbebtOttd^^^^
bicfönöoettegbenbecotvpiffe/vootbegbenebiecot^^
crtbeïgt;oo:bet?tonwenal8bemoeberopwaert8climpt/enbebengettert
biemetbei)anenbe(ïecftebelabenftn.etb:engbenbenviOtttvenblt;^^
maent/enbeftb:qnenbcboobetnncbtwt©ift'ngoettotd^^^^
«bcb:efenvanbinnen/enbetotbenlangbnerenbenboe|t*2)atraetme«
wWingbenomen/batmacctgoebebigcfte/oftverteermgembem
6etverb:iiftbatcriemfaintUïf/enbebctlofibevtme^e^^^
bin fïbcyten enbe anber vier voeticb gbebierte te btmef en Sbegcnen / om
m
licbtelicfblt;^eriongbentetvotpen»Befgelqcfeoperanebebbenbebk^^
renoocf/alfmenfebenveetetengeep.
ati^tttmtuU cccv.
lion. -tifi bien naem le ^em gegenen om bee roW8 i^ayte
|wiUebataenbetvo:teltegenben(ieelopwaert8(ïaet/o|t
ombatbitgeïva80oeti8totveel0ebtefê ber beermoeb^
Beerwottelbeeftbiepegeferfbebooibacfelbeblaberen/bicftrtbeit
Dencfelcrnybe fo geli^c/batmenfe voot X)encEel aenflen mod)t.
Peelieronbt/ettbebicrijcbtlebefeneenbefttoopengbcftcfbePege^^^
31
£(xp. CCGV/
25 bloeyfel bat fqn witte crootteit Tordylon. iBcctwowcU
met feercleyttbloemBette* fttt faet
rtïpie/fbifirottbteitbe tweevowbic^
ghelqdeeiteitfcbi1t/(ici:clvatttrttecHe/
cttbe eett luttel fc^cirp vait fmaBe. 6et
heeft eett lattghe wottel/wghet^ö bic^
Ee / cttbe bie is bottelt met veel irottwes
haytes oiteittrocEcit / hcbbcttbe eenctt
Perdeit r:«ed/enbe eene» fcherpe»
fmaecë^
plt;tetfebaetjfetio(t|i.
C Öe}5cei:wottelwa(iophooch0e^
bei:chteiitbebeembett.tnett (èttetoocS
inbe hotte».
Smetje.
S)c Äeeiwottel plach ptmcipaltcE
iitjttlio tcblocycit/citbebaerwa fobe^
igiitth^ei:faettcrqpcft.
q^ïatuetJenbecomplej^te.
Bcctrwottel is heet eitbe btooge vm
itatttt^c/alfomê clacvlicimevchn mach
«cnft'ttopcratie.
2)nbsp;^icm(^tcntgt;c0pmttc.
DAtfaetvanBeet^wottelgherobetteitbcghcbtoitcBett/batiögocttCf
öhcrt bc btoppelptlfe / cttbe het btcttghet bett vtowwett macnt* SDat
fap wt beit Peel cttbc gt^ttcit faet ghcpet p/ eitbe baetrafccit h«lf btachmlt;»
thicit baghcit laitcB itt fteteit wi]it ghebtoitcBcit / bat gheitee(l be ghebtc^
Eett ber met:cit.De wottel ghebtoocht eitbe ghepulitcn jccirt ettbe met \)m
ttittcE cctt clectuanum bactafghemaect / bat btqft be cowbc tacye (Iqmif
^cytwtet:loitghettcitbcvaitbct:botll.S)at faet ettbe be wottelvattbif
cntyt invovin ghcfobett ettbe ghebtoitcHcit/batieccit gheptoefbe enbe
tt?aecachtighemebidttctegheitalbct:hAnbe vcnqn. ©iloflenben (leen/
cnbc ft'ft'itfeei: goct voo: be vtonwctt bie bett witten vloet hebben. 3it
fumma/mettbehoottfctcghcbtttycBctttotftlcEegebtcBctt/bicwcrmctts
m ^oöèelttcfï.
^mnaem.
3tccttythectX)ogelrtc(iomft'ttcroottcwille/biegelqclfè
eettcttttcpvattccttê vogel aip faet begint te rifpett/en tis
bat berbe gehecht va Bmms/ baer SDiofcottbes af fcri
ttct/alfomettWtft'nbcfcrittittgcclacrlicBmcrcEettmach»
ii jACtfOCtt^
CCC VU
25nbsp;^(tetföCtt.nbsp;Daudtcftmmgenus,^ogclm(i'
Dogclttcfi emê trottbctt bmy»
Äcbtiöb^ttpeclmct vzdtacïm.
blabctrett (qtt bes Cotianbetrö blabc^
mct
wi'ttc blocmc»/ btc gclq cIt bcr ctroott c
ïvtlbc papiitalcttXfact ie \md/
vatt fact(octtc bctt ^oom(cbctt
mqttnbsp;fcbetrp vatt fiitale.
Bc ïvottcl van bit ctntyt is btnynacb^
ticbmbcland/mctvcclvccfclinghen
bacracnb^ngbenbc.
C plactfe ftjttbctJ mißn^^c.
ï)O0dnc(f Ctt tva(f inottfclattbctt
mctvan(clfs/mact:mcnmoctct inbe ^^
bonen fetten.nbsp;^
Ventile.
i:)O0b«lnc(f bloeyt ptincipalicB itt ^^
3ttlio / cttbc bacma bcgbmt (qn faetnbsp;^ ^
tcrijpctt.
mmt ettbe complepe^ ^^
CfaetvanDO0elne(iiö(cet;tvet^m ^
cttbebtoo0e/enbebe(0dtic^ooclbatanyt/maei:nietfofeei:al(lfaet^
ïgt; ,nbsp;€mdgt;cenbeopema'e.
BatfactvanPo0clnc(i0bcfobettcttbc0cbtoncten/batlo(?bevttne/
betbtctt0tbctt vtontvctt blt;ter macnt / en bet btqft bc boobc vtncbt tvtcit
iqnc.3nbc(ct: maniccctt 0cvfccrt tvc(cttbe/boctctbat crimfcl bittttcttbeit
Iq vtc ccfjêtrctt/ cnbc tis 0oct tc0bcn bctt latt0bwei:cttbcn boc(l. ^ct is goet
mïvqttitt0bettomctt vootbc 0bettcbic van vcnqtticb0bebici:tcgebetctt
fin. ^et vernetzt alberbanbe 0beftvd/alfmcnt bnytctt bacrop leyt. Be
ivottel in wqn 0b«fobcn cttbc 0bebtottcBett/bic boet bat roobe mdijoeit
cc(jcrcn. pltnine fcrqfi bat bc blaberen bcpqlctttvtcnlqne treden/al(5
mcnbicbaeropleyt.t11«erinanbcrebin0benenbebbenftï(oo0rootett
cracbtmetal(lfietgt;
au^ioetcmpt co?.
3t crnyt beetmen in t^cbcrlant oneral gemcynlicf pim*
pindlc / Cttbe bet tvotbt ood (Dtt(cr8 ^eerctt bacrbden
0bebcctctt. maer boe bat bc onbc mebicqn mcc(iers bit
ctttyt0bebeete»bebben/batettïveetidniet.23qonfcn
tqben
CCCVIL
B tqbetthectmcitt mJlafttteattSmfotba/battstefcgghett/Bloctfiiyp^j
batb:oö0ccci:bti:i|ctbwatccttahcmtmtcttbcoprttypt/alfovaflmu
fityptbi'tcrtiytbbloet J^ttbcbacirommcbcctntcntBloctctiiyt bo?
Icitbiebtt cruyt voot pimperitcUcbottbctt/aïfowt bat wqtcttbchcebt
Dit cruyt 18 twecberhaitbc. B:gt;ccttbeeftgrootclangh«blabcrctt/mbc
tccberbuttttcpelcitgWqcB ^^ogghettproobalmeit/ettbebacrom heet?
mcntgrootBloctcruytgt;2Dattberi8malUbtitgcitclcyttbcr/«?tgcitomcit
be (Iektt.2ïttber8 fttt ft beybe malcaitbereit g^eft ct.
(C
BloetcruytheeP:veelbtuyit(ielett/bieft»metvcelboieeeleitopvotc?
tett8 vercbiert/euttteteeit luttel w0Ue0fthayt80uertr0cten.eiiitbla?
beretïftttroweitbelattgachttcb/eitberotttfoiniiiegeEerftgbeltïcteettft
gbe. (Dpbe Pelettwaffeit rottbe capattybmyitecolfteits op cubfefcns/
bteftttV0lgaetteit80pb»yftett8/gelqctbtehuyf^eit8/bieb0ettbaerfel
uettopeit/eube baerwt comett cleytt grueitbloemtetts/eube tut mibbett
vattbefebloemteita waflettgheel|)ayttett8. wottel vatt btt cruytiö
2) lancBenbebkfe/bcbbmbc emm mpcm cnbc rouwm fmacdf^
^ketfc ^aerbcrnbsp;^ , ^^
mbe vclbm/baer be fotttte altqt macb fcbtinew^
Sentijc»
Beybe befe cwybett bloeyeit ïn tllato ettbe ^uttto*
^mctcnUcomplcpk.
fmafm/ettbewat|lqmid)(qn/baerombtoosbeitettbellelpmfqw^^^
matertfeere/alfowibierttabteeberverclarettimleit.
m jDefecruybm bebbmgiroote cracbt om alberbanbe vloten va« blo^
bctc(iclpm/alfoobatmmfcyt/bat|q'bbloct|iclpcrt/alt(ibatmmp
baniWbantmbonbt.menbcntnbtbqeppcrictttic/bat0beenb^^^^^^
0rootmcracbtbecftombe(lccftcvanbcvtonwmtebom^
bwvcr/wottberlqcfettfeerc/irtwart^^
gt; |umma/bet (qn relt;^te wonbtcrnyben/ enbe baerommefo mogen b«
Cbirnt;0qrt^efe ernyben wel in 0rooter eeren bonben.
Cap. GCCVIIK
^ctt naem»
3ti8 ccn vteembt0ewa8/itt lt;0ticc)cbeetmcnt @colymtt8/
Cttbe in :g:atqn ©trobilns m Cinara» Bi onfm tqbcnbeet
menbitcrnyt2(rocnm/oft2(lcocalnm/2lrticocaln8en2tr«»
/ ticoca/cttbcbacrwt compt (qnm naem 2(rtKbattt.
bootfiKben/ronbtfommemetfcberpcpu^ettettbcboomcttbcfet/enfcct:
lancf mibbctttujicbenbeblabcrcnwa(l cenett rottben (lecl/biemacb
foobkfqnal8eenm(iecf/enbebici8metfommi0becleytt(ïcfettbcbla^
beren befebt/b?ctt0benbe int opper(te eenctt gtomn fcboottctt/ rottben/
fcberpen/0befcbelfferbenBy(ielbol/fcbiergbelqcfettbcbenotett^^a^
p elctt van Cipperboomctt/cttbc (q b:a0bett fcboon pnrpnren oft Ptolet
btn y n blocy fcU Jn bcfe |lef ettbe bollen/al8 (ïf rqp (qn/leyt wit0ra w faet
itt fa ecbte wolle verbot0ben / 0beUïc^enbe bqcatts bcn fabc van wilbcit
bof 0 off^lt;^en/€nicnm 0bettaempt^ S:)e wottel van bit 0bewa8i8 feef
laiKfenbegroot.
auittifii^ttt
^nbsp;Strobiius. Znui^mtt,
2(rttcbawt moet mbe houen geplant
wotben / ttt cotte lare» herrvaerts is ^^
htbterttttlatttgebtachtwt^tah'etten ^^
^meijt
2(rttehatttbegtttttebl0eyett0tttrettt
ben fottttettfeer/al8 be (ptittcEh^ttett
meepghelttytghewe».
^(tcuetjcnbecomplejw'e.
2trticbattt ts wecm ettbe btooge itt!'
be» tweebett gcaebt.
De wottel 2(rttcbattt itt wiïtt ge
fbbett eit gbebtOttcBett / baermebe ver
btnfrmenbettqnabetttnecE en (land
bie een mettfd) oner alle fqn Iqf macb
hebben.Defgelqcpboetfq ooc groen
gejlooten/ en baerop geleyt. 2118 fij itt
wqn gefobett is en gebtonc£ê/(b heeft
(t groote cracbt om be (lincEenbe vtq
fte te lofren.2ll8 be blabere noch teeber
en ioncë fqn/fo eetmenfe geliïcB ©pargê oft Cotaelcrnyt/en byergelqcBe
crnyben meer.De l^talianen en ^ranjoyfett bereybett be opperfie bollen
Eett8 ter wqle batfe ttocb iOttcB (qn/itt h^er fpq fe/ wat fq maBctt ben mett
f^eln|lichettbebegeerlichombqflapett.Dewottelge(iootenmetajtïn/
enbe aen geflreBett/bat getteefl be rnybicheyt ettbe qnabe cran wagiegt;
^(mbttopfcmpt cccx.
^ennaem.
2ttttlny fcrnyt fchq»t ee mattier oft geflecht te |qtt t??
hoewel bat be wottel va bit crnyt eê anber faetfoe beeft
ban bc wottel vatt (Blabiol oft£t8/alfo wi bat m Ottfe»
Jlatqnfdgt;en ^erbario verclaert hebben. 3n^2lpotefe
heetet ©phatnla fetiba.Daeromtneheetet XPantlnyp
crnytombAttetbewatttlnyfcttboobet.
quot; XXgt;attbtluyfcrttyth«ftblabcrenbic(qttgefaetfoetteertgelqcBbeblabe
ren van blaw wilbe lelien/maer fq (qn deynber cnbc fcherpcr vatt pntt
tc.Cu(rchen be blabcrctt crnypt bctt fied wt/cttbc opt fop va» befett (ied
waffen groote haitwen/bqcans ghelqcE bc hauwen va» peonien bloe^
mett.nbsp;ö^f^ OtttplttycBen ettbe opgae«/ fo vittbtme»
(D ütï baec
-ocr page 506-B b«Ci:fcbOOnrOtttgt;trOOtfAetmnc.De SpIiatulafcGtida.quot;n)^ittbtl«yfcruyt
wortel ran bttcmytiö cctt0 beels bo ^
wen rottbt / enbe baerwt comeit veel
cleyn wottelleits.
paetfefijntietJ^afltn^e..
Sgt;tt crwyt wa|i Mbe tnynen eitbe
haecbboflcl)ett / en tis m 3talieit sh«?
meytt/maer meit viitbet^ier te laitbe
niet vele.
tCegenben^erftlewertbitgewas
fttthauwen/ bie gaen baerna op eit?
be ft vertboonen ^er faet.
ïPattbtlttyfcrnytis werm en broo
ghe/wanttis feer fcberp van ftrate.
tPanbtlnyfcrnytbeeftbiïttabefel?
ite operatie bie bat^nyfcrnyt bceP-
i^ctftywerten reynicbtcracbteltjctc/
baerom ip feer goetCenbe ptincipalic
ftn fap)om be rwybicheyt enbe cran?
wagic baermebe tc vcrbtqnen. ^et
trcctpqlettettbcbooincnwtcttftttcfottberpqnc.ttTenveriaechtenboo
bctbcwanbtlnyfenmctbepncrttybe/alfowibic»^botiêverclaertl)ebbê.
^ ^ ^tcrnytwottinCg^ticcpenSatiïnghcheetentCricboma
^ nesen€apillaris.gt;ber^poteKhe«t«tpolythtychon/
maer niet wel / wSt bien naem hoott bcn quot;Dton wêhayz
toc/bwelctntett2tbiantttm/oft Copillns Deneris heet.
JDeootjate van pnc naem pactinben iatqnfchen
bario ghept^ewen. ^ ^
faetfoen.
tOeberbootisccttclcyncrttybctcnonttctttccnfpannclancB/bcbben?
bc feer cleyn capanybtwync glictcnbc roebetens op peeltens geftct ttct==
garen/ enbe bic fijn op bcybc ft'ben bootgaens befet cnbc beclcct mct feer
cleyne ronbe blabertês/ fchier geliïlt; bc Seelinfen/cn op bc ft'be ter cerben
wacrtft'nbefe blabcrBcnsbcfptacytmetveclclcynbtwyngeel plac^lens
op ticjcf cns/ gcft'ct als iSngelfoct. en lenert bloemen noch faet. 6et
heep ccnfwei^twottcl/va veel cleyn haytèopvecftenstfamêgcboopt.
-ocr page 507-mnSSMoot,nbsp;cccXf
^ $pl(te(fc ftlnbet; ttxtffitt^e^ Tnchomanes, quot;TTcbcrboot;
Iferrocbttgcplactfett/enbettabijbwa
tcr/cttbcpwncipalictopvx)chtigeeitbc . ™
«arte fiemroöJ(êrt Cttbe owbcmwcccit. ,%gt; ^t^
^mciitnbsp;MS^m
tncttbeboo:tbitcr:ttytteigt;er04be
rctt mt bc0mfelP4ttbctt6et^ft ontmt 'Sb
©♦Battbclmctts bacb.
^(XUtct enbe comple^te.
Bit ccttyt 18 mibbelbaet: xvctm ettbc
cottt/macirbctbtoocbr/cttbcbet fcb^yt
cttbciJcrtccct.
^^cbccbootgcfobctt cttbc gcbtonc^
hn / bat is goct voot bc gbwc bie met
pittc batrctt 4bcm bebbctt/cn btc bc geel
jïccltcbcbbctt/cttbc totbc fieche inbe
milte/en tot bc btoppclpi|fc.i§ct btccct
bctt fteen/enbe bacrom bcctcttt fomtttt
gbc oocl @tcettb;ele*6et fïoppet bett
loopbc8buycl8. Bit ccttyti8 goct itt
ngt;qttgcbtonclcttt?ootbc gcttc bic tgt;attvcttqmcb gebietste g^ebetenßn*
^etbmgtbenvicnwenWvmaentßonbe/enbehetloßbefeconbina/
maet bet flclpt bat bloctlpotttt^ctt. (Dod ifï goct voot bc gcttc bic vatt vc
nitticb gebierte gebetctt fijn/ alfment grnen (Iootet cttbc baerop leyt. Zip
ment ittbe loogc Icyt/cttbe tbooftbaermebe gewa(fcbett/ baeraf tvotbet
bayttvebcrom tvaflcttbc tta battet tvtgbettallctt i8/bet verbttfft oocl
be fcbelfferittgbcvanbcttboofbc/cttbebctgbettec(l bcloopcttbe (cbot(te
boofbctt. 2tlfmctt bit crtt^ itt tvater (ïebct / cttbc met tvq tt mcttgt / enbc
itt loogbe gbebactt/cttbc baermebe tboofl gbetvaffcbctt/foo ett fait
niet tvtvallctt.^ct vcrtecrtoocl bccroppctt/itt be(ïr mattieren gb^fo^ ^
bcn enbc baerop gbelcyt. @ttmma/ bet beep al een cracbt cttbe operatic ^
ghclt}clbatXgt;tonïvenbayt/Capilln8Pcneri8/baerïvi}itttit?:viq.C^
pittel afgbefcrenctt bebbctt.
^ennaem.
^rtigrieclbeeftbycnttacmttabcttJ5;attïtte/tvatitt(B^ttecp
^^ b^^tet Zelis/€evaitis/Zegccevos cttbc Bncerns/ enbe in
tam ƒ cttttmgrecnm/enbc alfoo heetct ttOcb ittbe 2tpo^
tdc. Berebcttc vatt bcfc «amctt (iaetinbcttlatqttfcbcit
entgtterf. ^^
mnü^niè^^ct Cap. CCCXL
i5«:bAWObcfcre«m.DttattytfOUbC Fcenumgraecum» S^nisvkt^^^
m ben (E^tiedTcbeit ttaem wel Idccp
ho:ettenCoeho:ettmogh«tt^eete»»
^(tecfoen.
^ettsgnecheeftteeber/rOttbe/ettbe
bmytta^txgeholefleelBetts/metveel
f^uetBetts ter ftbett/ettbe bie (qtt vee
cbiert ntet blabecê / ghn fo»bt feggett
battet Clanetblaberctt fqtt. De bloe^
mett wa(fett0pbetacj:Bett8/ettbe bie
(qttbleedwitverwi'cb/cleyttberbatt
bebloemettvattXgt;qcbboottê.ïDtbe^
febloemêwa(fettaomefcberpe
wett/bie (qtt bootgaetts met geel faet
gevttlt* Ctvee vattbefehAUwettttep
fens malcattbe«tt (laettbe/bte
€ Iqdetttghehotett vatt eettett bod/ett^
be baerom heetmettt ood Bocic^o^
rett^De wottel vatt bit cruyt is lattd
ettbegeel/vercbtertmetfeerveelvee^
felmgbett.
Pactfcfijntjctjtïxtfltnö^
;yettigrtediaeett fomer g^ewae/
hetettcatttttetwelcoubelitbett.^etettwa(l h«i^telanbettiet vatt hem
pluett/me» moetet mbe houett boot (qtt faet opbtettghctt.
Ditcruytbloeytt'tt3utti'oettbe3ulio/alfbaftbtettget(qttlattgecrow
meb«»wett/ettbebaermbatfaet/batwottitt2ïugu(lorqp^
2) Si'tgewAaiowermmbetttweebettgraet/ettbebtoogeittbetteerffett^
Cmc^tenbeopctJdttc.
DAtmeelvatt^etti'griedmaectweedettbeverteert*2(lfmetttmtl1ee
befiebet ettbe appli'ceert/fooi'(igoetteghettheetefweertnghettvanbuy^
tettettbevanbmttett/Al6bi'efweertttghettttiettefeeri0ttdett(qtt.iëttbc
betmaectbemiltecleyttber/Alf»tetttmetfalpeterettbemeta$qttmenget/
ettbe baeropleyt.Dat faetm ghefoben ettbe baermtte gbefeten/
bati'8goetvootbeghettebi'eeetticb0efwelaetthaervtouwelicïheytheïgt;
bett.Datfaetitt waterghefobett/ettbe bat fop baeraf boo: eett boec^:^
Eett ghebaett/bat heylet be loopettbe ettbe fcbo:fte hoofbett/ ettbe het^ et:
btq'pbefcbelfferett. Dat meelmetgAttfettfmoutgemettgt/cttbeecttfup^
po(ito:iumbaerafghemaecEt/batlt;5petttbeghefwollettettbeghe(llt;gt;^
v:0ttwett(chA«telheyt/alfmettbitbaermtteb0et4mettbe(ighetbinlt;«^
-ocr page 509-^ tdtbeclyflcmrt/bicmêtotbatroobcmdtsornmaecn ^Dat fop baet-tfaet
mgefobettiö/batgebmyctmctttotbatcoKcapaflio/ombatfonbament
baermebetewA(fcbemè)atfaetiitwqitgbcfobett/batmftectbettvto«?
rvm Ucbtc» arbcyt^Bat meel van bit faet metlqnfaetgefobctt/bat boet
bcwcebomcnbcpqnebamoebctrceflfêrctt/alfmenbit baerop kyt» ^ct
verbtqft bc mafen cnbc plecf cn wten aen(iclgt;te / enbe be rnybid)ey t / alf:
ment met fblfcr enbe bnenincf mengt / enbe baerop (irqct. Bat faet ver^^
b:qft bm (iancf vanbe oef felen/alfment in tvater jicbct/enbc bc oef felen
baermebe tvaflcbet. Bit (act ie goet om ptlfnc cn fmcrte tc boen ccflèren/
cnbc om alberbanbe gbeftvel tc verteeren/ al(ment van bnyten gebtuyct
enbe baerop leyt. Baerom ifl goet in tHcebe gbefoben / enbe gbeleyt op
ftveeringben ontrent ben ootcn/tot bat pobagra / enbe meer anber pq-
ttc enbe tvecbom ber leben/bie verteerens beboenen.
(UI ®0tlamp;tctttpt Citp. cccxii.
Sennctem.
21 ^nbsp;3tcrnytbeetn)onbencrnyt/ombattetbetvonbenbeylt.
Ölen beetet oocf ^necbtf ens crnyt/ om batment gebtnyct
als be iongers gcbtof en oft gefcbóott fqn / in (Sticc^ bietet
Celepbion/enbc 2ïi500n agrion/ in £atqn Cdepbinm en^
be 3llecebta/inber ^potef c Craffnla maioz^
Btternytistïvecberley. ^een beeft pnrpnrbtuyit bloemen/enbe bit
macbmcnvootbmanncfenbottben. Banber beep tvitte bloemen/cnbe
bit macb wdbïvrif fen beetcn. Befe ttvec ernyben bebben oocf een on^
bcrfcbeebtinbe blaberen/alfoo tvq bierna btceber verclaren fnllm. Bo
wen befe ttvec ernyben ifjèr nocb een / bat beeft gbed bloemen / maer bat
cn bebbc icf opbitpasnictconnen crqgben/omte boen bctrccecn cnbc
contrefcytcn.
^nbsp;*nbsp;Stfaetfoett.
BntattltcfrOonbccmytbeeftccnenronbm/vetten/btnyncnfïed/^c
isbootgacnsbeclecbtmetvettcblaberen/bicfqnvolfaps/0bdt|cr*enbe
ben blaberen van Potcdcy nc/enbc fq cn fqn nict gbeferft. Jnt fop van^
bcpclentvaffenfcboott/btnyne/gccroottbcbloemen/fbnbcrrnecf/vatt
factfoene fd)ier gbdqcf Boelf cns cruyt / boetvel bat fq fcboonbcr enbe
btuynberfqnvancoluerc/enbc dcf cleyn bloemfen is int acnfien gbcj»
Iqcf cm clcyn liefltcf fierrcfen.Bie tvottd isivit/cn^cnoopad)ticb/
boot malcanbcren gbevlocbten. Bat vtoutvdicf ponbencruyt is
bctt manncfenfeergbdqcf/macr fqn fielen cnfqnmetfofccrbtuyn/fqn
blabcrenfqnoocfgruenber/enbegbefcrftoftmctfd)aetbettgbdqcfecf
tten bancncam.Be bloemen fqn xvit van coluer / en (qn tvottel ie groo^
tercnbecnoopacbtigbe»^^nbsp;^
-ocr page 510-B:gt;cfc tOottbcttcruybm wAflcrt sheerue op plactfctt baer vcellomb«
i'ö/Ale Ottber rPi|ttgaerbett/cttbc ooct op vochttgh« plactfctt.
Dcfc tPottbccrttybctt cotttctt fccr vtoccb wt i'ttbc £ctttctt. amp; blocyc»
ttt 3ttito Ctt 2lugu(ïo. ^mct cnH cotnpleji:te*
Bcybc bcfc gb^Pecbtctt vatt cruybcu fttt tvcrm tttbctt cctpctt graebt/
Cttbe btooge tttbctt tweebctt pcrfecteUct/ op mt begittfel vattbctt berbctt.
DttcruytgePootettettgbcappltccert/batbeyltalberbattbcïvottbctt/
cn pn'ttcipaltct gebtotcttbeyt oft gefcboottbeytopbeymeft'cteplaetfctt.
i5ctpelptbatbloetooctcracbteftctettfeer.t)itcruytbeyltbegeb:otett?
beyt/alfmcttt baerop leyt/ ettbc alberbattbe gequetPbcyt oft vlccratictt/
bet Pi mbe magbc/lottgctt/leuer/moeber op tttgbewattbt. Daerom foo
macbmcntbepgetttotbatroobemelt$oett.DatfapbatmettïvtbcPeleit
crtbeblabctcttperP/batbeepbefgbducteoperatte.Detvottelmetb«e?
ntttct Itt wifn gbefbbett cnbc gbeb:OttcEett/bat beep ooct fulcBeu cracbt.
De blaberett mct a$ifttgbepooten/bie verbnucttbc ïvitte en ftverte plee?
lett bie eett menfcb aett fttt ft f beep.nbsp;^
Dattjrcylfam?
-ocr page 511-V^mmm.
Xcyflamawyl: tgt;at wotbt ooc Btquulbicbcyt bloem g^e
. b««teit/om batme» bttccbanbe coltter aett fiit blocmc (tct.
^ct 18 cctt mametrc van VMetten / cttbc tta mtttctt bttttc?
Ictt t(l tgbette batmctt intati^njonis (Ï08/citbc itt (Bxkcp
Sgt;i08 «tttbo8 ttocmpt. Bt oit(cit tqbcit bcctmett bit ctuyt
i^ctrbït Ctittitatts/Cfacea/citbe ^etba claucllat«/ eit vonbc fommißh^it
pettfet: blocmctt cruyt.
Bit cruyt is ttvccberbattbc / tam cttbc tvilbt / cttbebie (qtt malcattb«;;
rctt feer g\)i\\\d/a\fo wi biertta fcrtjue» fülle«.
iaecfoett.nbsp;, ^
bic 18 bticattticb/cttbc bittttctt bol/mctnbsp;quot;quot;quot;
m^mifmttmu
CCCXUh
veel bollcclctt Cttbe Icbelctts. Bc bla?
25 berctt al8 fq ccr(? wtcomett/|oo (qtt(c
rottbt/ rottbtfommc g^e^erft eit bottc'
Icrgructt/cttbe baerna wotbctt (i lattc
acbticb- VOtbc lcbelctt8 oft Ittoop?
Ictt8 wa(fctt lattgbc bloote buttttc (ie?
Ictt/baerop (iactt fcboottblocmctt/btc
bebbctt veelberblt;tttbe / cttbc ptittctpa^
licl/btiicrbattbc colucr. Md bloemt
Ictt oftPiolcttc beeft vqfblaberlctts/^^
waerafbatbctwecopper{?c gcmcytt ^^
lid beel purpurbtuytt (q tt/ett bic twee
attber (qtt wit/cit bat vttfbe isgbeel.
@ommigbet?attbc(c X)iOlettcttbcb:s
C bctt twee bemclblauwc blabelc8/ tte(^
fctt8 bc btuyttc / met fwertc (irclctt ofi
littilett8 boottogctt/ maer mt'bbctt itt^
bc gattt(ê Xgt;iolettê wotbctt befc (Irecp
Ictt8mec(ï ittbe gbcd (ierrdctts gb«^
fpuert.Cett berbctt fo vittbtmctt oocl
bttï blauwe blabclctt8 (ïacttbc ottber
bctweepurpurbmyttc.3ttt mtbbclvattallcbyctt(tetmettbat(lcrrclctt^
2ttlc bcfc Violette ftïtt fottber ruecl. Zls befe afvallen/fo crtj'cbt bit cruyt
geel faet/bat leyt itt bollclctts be(lotctt. Mnbe als bit faet riip wotbt/(bo
fplqtettbcb0llelett80p/alfbatt(tetmettbatclcyttgulbettfabclettmffett
malcattbcrcttltggb^«/«wbeti8cleyttberbatttfactvattïgt;ergouwe.Bic
wottclvattbitcrttytiegrawacbticb/cttbcvccfclacbticb/cttbecoit/mct
veel \}aytïme. B^Ätwilbt^rcyfTamcruytisbetttammettittalle biu^
tyamtn ^rcy (mrncrwyt wou mbc bomngcpkttt/om battet plooit
bcr^comcitfoubc. DatwilbtwaPvanfclfsopbcacfcrs.
Bevbcbcrc gcflccbtctt comctt tttbc ictttctt wt/tta bat bc gbetncyitr to
Icttcttwtgccomcttfqtt/cttbcfqblocycitbcttöatttfcttfomct:.
rtosh^bcclarccirthebbctt.
^nbsp;0tecmc{gt;tenbeopemete.
slXm^^^ crttyt beylet bc rwybtcbeyt/cttbc betvecbtqP bctt
ittec?rd/alfmeittbroodl)t/ettbep»luen$cet:t/ettbcmetbtteitin^
cttbcbaerop(lriïctt.(DoctroruyuettenbcbeyUtbcwonbctt/aipbac^^
mgbeproytis.
du ^tttU £(xp.cccxiiiu
0ettn(tem.
iÊcte beetet ttt (B^ttec^: Ccwtlott oft Beutlott / ettbc tit Ia?
tii'ttBeta/cttbe btfbyctt ttaem Beittmcttt mbc 2(potetcit.
.m Den ootfptoncl van pnennaem pact vcwlacrt in onfett
latqnpben^erbarto.
öePacht*
^e^^btöemcynU'cltweebct:banbe25ectc/wttenbct;oot.Sgt;cwi't?
tcBectcwoUin£attin@tcttWenbebt|onfentqbcnetcla0e^^
DcroobeBcctcbeetcttniattïnnigiraBeta/wantbaeirwottcl/bla^
betrcn/enbcpclenpinbmynroot.
Êaetfom.
S:)cBeetebeePcenêPcelbi'ebeepyeel«'^^^
Dcblabcccnpïnbtccbtacbttcb/gelttctbcblabetrcnvanmclbc/maerft
(nngtoottt cn langer. bloemtens Pacntrqgcltngc been aen banber/
van benebcn acnbcn peel / enbe be pi'be tacrtcns tot bonett toe / eit pfft»
Wccctgrwen/vanfactfocngclqctperretctt8.i;ïabatbtcaf0cnallenpin/
-ocr page 513-vanrendel/fomtiitöwairertterfiïbêwtbegrootewouclt^^^
cleyne met veel haytBens.
^pUctfe^aevbet^ ixxifltn^c.
men planbt be Beete oneral inbe honen/ enbe onber alle hofcrnyben
cniflernanwelicBgeenbateeropfchietbanbeBeete/wanttvaerbatbit
fhet eens ter eerben valt/baer wilt bit crnyt altijt blqnen waffen.
^mtüe.
De Becte bloeyt in ^nlio enbe 2lugn(lo/ enbe baerna volcht bat r^et.
^te nma ctibe comple^iic.
De 23eete ie werm cnbc b:ooge/alfo haer operatie bat mercceUce wt^
£mchtenbcopcmcte.
Koobe Beete met Bnfcn ghefobcn en bat gegeten/ bat (topt ben loop
bes bnvcc/enbebc wottel noch veel meer. De witte Beete macct meer ca
mernancs/enbe ptinctpalicf tfap. Dacromme alfmen bes tc veel ctct / fo
Enaahetbc magh^/ «^^c ftf wotbt baeraf befwaert. Beetcis goct voo:
bectbenebiefiec^ (qtt ï^c lener enbe milte/want fqncempt wech
verfioptheyt. Cfap van witte Beete met hucnntcB gemengt/enbc inben
nttefeghcbaen/batpwr0eretthooft.Deblaberengr«enghe(iootett/bte
^m^uu.nbsp;CCCXÏHT.
Betacandida»quot;n:?tttc25ccte.nbsp;Betanigra.KoobeBccte.
©anSSeece^nbsp;CCCXIIIL
ßbcttefm Cttbe ^eylcttbc vtoatictt bic vootfó ctctt/alfmcttfc baer omiî
leyt»@i(i}ttrccr0oct0becoocft/ofttcvoîcttgberobctt/tc0cttbn?rttvtcr/
Cttbe vcrbwnbtbcyt. £gt;at fop vattbe blabcrctt / na bat (q gbefobcw fq»/
batisgoettegbenbc fcbcllcttcttbc ttetcttbcs boofrs.Bic cacf^telctt o(l
bewitttcrittbevoctcttbecp/biefalfqttvoctcttittbitfopbabctt.Bcwit^
tcBcetenbtcoocft/Cttbe ttïetrow-S:oocfgbc0bctett/batis0oette0ettbc
wotttïctt bic ectt mcttfcbe in (qtt Iqf beeft» Bat fap vatt roobc Beete ittbe
oo:ctt0ebaett/bat ie 0Oette0Ctt lattgbiïcrcttbcpqttc cttbc ^itticli»0citt|:.
booft» Bat tttytctt en fny fctt ittbe ootctt ver0aet ooc baermebe! 2ïlfmcttt
btittct/battlo(fetbcvtittc/ettbcbet0bence(îbc0eel(îecftc»6etbetteempt
bcpqneinbctattbcn/alfmctttbacraett fïrqcft»
cccxv.
nn s^oume.
^nbsp;Senndem»
Znbsp;JtcruytwotbtoocfDcrwerebloemett/ettbc^cclbloc
mctt 0bebeetctt4 ©qtt bloemen tvotben tot 0cel verwe»
0bebe(icbt/cttbc(q (q'ttbcttBtem wat0belqcf!» Jn loa
tiin macbmcttt weli^los tinctotinsoft tinctomm bee«
ten» maer boe be onbe mec(?cr8 bit crnyt bieten /bat
mq nodgt; te bc(èr tqt onbef ent.
^(tctfom.
S:)ttcrttyti6 benBtem feer 0efqcf/
Cßtbeeftveel0rttenebunttc rqffctts/
bic(qttboot0aett8 befetmetbottcfer
grncne cleytt fcberpe blabcrfett80bc
Iqcf blabef ett8 3?fope» ^ttt fop vS
bcferoebefèa oft 0cerbcfctt8 wa(fert
0ccl bloemf ctts/vccl bq ccn 0beb:ons5
B 0ctt/0elqfcnbcbcttbloeyfelv5iSrtv
tctt. iêttbc al8bcfebloemcafvallett/
fo wa(fettbaerlan0bc fwerte baw^
fett8 xot/ bie (qn vol ftvert 0ratttve8
faet80elqcfÜgt;tcfen»^etvo:telvatt
bit crnyt is beel bonbtacbticb.
Paecfeftlnberwfltn^^e»
^efe tDontve oft Xgt;ertvbloemett
5»a(lcttopbo:rcon0beboivbc plaet
(êtt/cn fomtqtsbqclcyttbercbffene
Cttbe bonclett»
Sen etje»
Bit crnyt bloeytittanttio cOnltO/
cn itt 2fn0n(to wott fq» faet rqp.
Hatner
-ocr page 515-Bitgewas tsbittergclqcBB«m/mbebaaomfomoctctmbctttngt;cc
bctt gtracbt vet: wccmcit cttbc btoog$ctt.
2icitgbc(tcttbatbitgbcn?as ftilcictt itatttccc cttbc coirtpMc becftgbef
It:|clbcnBtcitt/fobcttctoocBfttlclcitopct:atic.iittbcbcfcopci:aticfi
vtttbctt ittt Ito. Capittcl/fptdcitbc vattbctt Btcttt.
CCCXVIr
^enndcm.
(DlfstttclcB/oft (Hcytcitittcld/batbectctitt (BxkcpZi
^tbymalus / cttbc in lattjtt £actat:ta / cn J^actnca ca?
pttna oft martna.Bi onfen ttjben wotben alle bc fot
\ ten van ÏDolfsmclcB iifnlc gebeeten / eït befen nacnt
iê|nla blnft nocb inbet 2tpotef en bnercnbc.
e^cHac^t
IPolfsmclc^ is mcnigcrhAnbc/mact: ptincipalic^ hebben xvij btq g^c
K iiï flcd^m
-ocr page 516-©anîSolfemdctnbsp;CCCXVL
B flccbtaoftfottcvattïooîfôtnddboi Tithymalus platyphyllo».
fconbes gcbceten ^eliofcopitte / enbe
in latxin ©olifeqnnô / en m Dnytfch
©onvolgenberOolfemelcEoft groot
ÏOolfsmelaDattweebegeflecbtehee
tetm £atqn Cypartflias/baerombat
tet ben Cyptes watgbelqdts/en hter
om beeten wq bat Cypteflèn îtgt;olfô
meld/oftfmaleîXgt;olfômeld.Datber
begelle^teism (Snecp gebeeten
typbyUos/tnlatqnfattfoU'ttô/batis
tefeggbenbieettDolfsmeld^Daton^
berfcbeebt van aile b;q befe crnyben
paethiernabefcrenen.
Cnbsp;^(tecfoen.
Dat groot îPolfsmelcB heeft eenen
ronben rooben fîeel/bie is teeber enbe
vol xvit melcBs. ©qn blaberen gelqc^
Een ben blaberê van potceleyne/macr
(qenft'nfoobicEniet/enbefq bebben
ronbtfommecleyn Bernenghel^een
faghe. (Dp fqtten fleel waffen fchoon
croonen/ fomtqts vier oft vqf neffe«
malcanberen/enbeclcEionctttcrBenismctbtqronbcblabeBettsomlcyti
i^et btengt fchoon grnen bloeyfel/ enbe baerna btengbet cleyn nootBcttô
btq nottbich Ottberf(^gt;eyben / baertvt fptingt btny n fabeBen. De tvottel
isfeercleynenbevolveefen. Dat fmal ÏOolfsmelcE heeft veel roobe
fielen/comenbe tvt een tvottel / enbe befc fîclen fqn van onber tot boncit
D metfmalelangheblabcrBcnsbcclccbt/bqnagelqcEalfîgemcynflcwilbt
Dlas. (Dp ben fîeel xvaffen geel croonen^Dc tvottel is btnyn enbe hont«
achtich* DatbtccbtrOolfsmclcEheeftcettcn biclen langhcn gmcneit
fîccl/en fqn blaberen fqn lancE eiî fmaU^et gelqct bat groot îX)olfsmelc
fecrwelvattbloeyfclenfaetgt;iênhetheeftoocEcctthouta(htighcwotte!^
^Idccfc î^mUt
DeerfîegefIcchtvanîPolfômelcItvafîhicrcttgittbcrinbehoitett/eû
tnbewqngacrben. Dat tweebc wafîopfattbtachtighc beyben/enbe
volt;itighe vclbcn^Dat berbe vinbtmen int wonbt enbe in boffchen.
^atfaetvan^olfsmelcBwotbttcgcttbcttt^erfîrqp.Bqttfitetvet:
gabcrt men int beginfel vanben ©omer ♦
mtrnun^aomkß*
Defc crnybett (qtt werm ittbctt vicrbê graet/cn ft btoogcn feer/ft ctfc»
Cttbe
-ocr page 517-^ cn ctctt tn w«cW8/cn (ïf berne» / fonbetrltttgc bmelct bat wt bcfc cctjybctt
compt.nbsp;€xa^t mbc ontatic.
Dat melctfap i's albct: crachttcbfï/bact^na tfaet/bcblabetren enbe wot
teU thaet: befe ct^uyben wotben meer van buyten gevfeert ban van bim
iten/om bayt/fcborftheyt van boof be cn wertten baermebe te vctbwxi^
rtcn/want (i fnyucrett fecr/en mahn reytt. tTïen gbebmyct ooct befe gbe
(lootcn woitcl/crnyben/ enbe mekt / tot qttabe crffeertcbeyt oft fcbotft?
beytbesbooftö/eenfalwebaeraf gbemaect* Debttytenjie fcboj jfen vatt
befe tvottel eenen bacb enbe nacbt tn melct oft amn te tvcyctc geleyt / en?
be tveberom gebtoocbt enbe gc(iooten enbe gepnluert^eert/ enbe baeraf
een balf biacbma met tTïeebe ojt xvijn tngenotnen / bat btqfe alberban?
bcïvateracbtige vocbttcbeytïvten Itjnc* Daerom fifnbefecntybettfon?
berU'nge goet voot be gene biebwater laben* ITïacr tnenfalfealtqttnet
fotge gebmycten/en altoos ma|ït)C baer bt boe/ om baer cracbt tvat te bc
ttcmen/en op bat ß ber magen tc mtn fcbabeltct fiïn mogen* ITÏaer bbe?
(ïc is batmen be(ê crnyben alleen van bnyten v(êre/aengbe|ien batfe feer
beet (qn enbe feer innetvaerts eten cnbc bcrnen*
m Ctóuemupt cccxvn.
0ett ttaem* Trifolium pratcnfe purpureum*
S^anercrnyt tvotbt in
(^tiectgebcetêCripbyl
loncbottocopyon/cn?
bein£att(nCrifoli»m
ptatenfc* 2tlle crnyben
bie btt) blaberen bebben / tvotben in|
Duyt(W Claneren gebeetê/ en fonber?
lingbcbitcrnyt/bwelctbtiïblaberen
beeft/en bet Tva(l geern inbe beemben.
öeflec^t*
Dit Clanercrnyt is bttjerbanbc*
Deer(le beeft fcboon licbtbtnyne bloc?
men / cnbc baerom beetet btnyn Cla?
ttcrcrwyt. Dat twcebe beeft xvitte bloc ^
men/enbe baer böte beetet tvit Clancr
crwyt.S)atberbcbeeftgbecl bloemen/
cnbebaerombeetetgeel Clanercrnyt/
oft cleyn ötcenclawer.
BtnynClanercrnytbeeftvccl rot^
be teeber (ieeltens/en baer ionctnertes
(qnmetb;iClanerblabetesbeclcet/bo
5)(tn SlmtmmjU
bloemen/ en ale befe vecwcldm/ban compt bact tonbt faet / bat leyt tit
gebtongenbt)yf^en8ge|lotê/enbatfmaectgeUïc^lXgt;tcfettgt;Bewotteltö
bontacbticb cn lanc^. XOit Clawetrctrnyt ie ben vootgaenben ctnybe g^c
IqcE/ïvtgenomen bat fiin (leien to w en ge^aytt fqn / eiT befgeltjcic ooc be
blabei;en/bïe oocB baet:toe tvat langet: en fmaelbet^ fin ban btwyn Clanc
ren.Bit crnyt ctrijcbt witte bloemê»(5eel Clawetrcrnyt cctïcbt ronbe bie(?
ad)ttge (leelfena en ronbe Clanerblabefens. ©tfn bloemlens fi'n cleyn
in een gebtongen/geel van colner/enbe als (t riïp fi'n/fo wotbent fwertc
boUeEens/bat ia erom gbcbtongben faet in fwerte vellet'ens gbe(Ioten.
^laecfe ^aerber icvafltn^fje.
€ Befe Clanercrwyben wa(fen oneral inbe beemben / enbe inbe bonen^
Bat geel wott ooc^ int £o:en enbe op be ac to g^enonben.
Befecruybenbloeyenmee(lintnmocnbe3nnio/enbenabefenbtettï'^
gen fib«er faet voott.
^te mtua enbe complet te.
fi'n werm enbe btoog^c van natneren/alfo b^tren fmaecB bat wt
wti{i/enbe fo wi in onfen lattfnfchen ^erbario verdaert Rebben.
Bie
-ocr page 519-2)nbsp;©te cmc^t tnU opmUc.
Befe CUwetctiiybeit (rfngoetgefobeit enbe gebtottcfen voot bevtott
weit btc ben witten t?loet Rebben. Be bloemen met bat faet in water en?
beoliegbefoben/baermeber^enbeberbe bloetfweeren mbtfcocWinfi
0ben/al)men bit baerop leyt.
21
©en naem.
3t crnyt iö baeromBoqcbaert gbebeeten/om bat fttt
bloemen eenen grqfcn baert gbelncf ftn/ oft om bes wil
Ie bat fqn gccroonbc blaberf ens/bic onber aenbe enop^
f ens vanbe bloemen flaen/ eenê baert van eenen bo cf ge
Iqcf fqn. ©ommige beeten bit gewas oocf C0ecf0ec)cjs
btoot/ïvat bet beeft gemeynlic aen f^'n f noppen oft ionetnrê wit f^nym
gelqcf fpeeef fel/en fq meynen bat be Coeef oecf fwleir boet.Jn (Bxücp bee
tet Cragopogon/enbe Come/enbc in tatiin Barba birei/ enbe Coma«.
;;jnber2(potefeneni!vo;betniet0bebtnyct^
Boepbaert beeft eenê ronben f noop
acbtigenlangêfleeU Be bUberê flaen
na bi maleanberê aenben fleel/ bicans
tottcn cynbe toe/ gelqcf enbe ben blabe
ren van tamme ©offraen oft ^oocf.
Cgt;ptenfleel waffen bnbbcl/geel/ groo
B te/gcfïerrcbebloemê.2(lsbcfe vcrgaê/
ban xvotbmt groote baytigbe bollen/
veel grooter ban bc bollen van^eerel
crnyt/bit wolacbticb bayt beeft fwert
(«et onber bem/alfo vliecbtelcf fabc^
fen wecb met fqn wolle/ bie opt fcber^
pc vStfabef en flact. Bc wottel is wit
enbe ronbt/vingers bief e. Bat gants
gewas is binnen vol mclcf s.
?pl(tetfeb(ie«wafï.
Bocrbaertwafloneralinbcboneit
enbe in beemben.
Boerbaert bloeyt meefi in tHaio en
3nnio. men vinbes oocf nocbin2rn
gufio/als bat (0:as webcrom wafi.
^(ttuerenbecompleitte.
S Bitgbewasisfnete/baerommoetetrebcU'cfwermjqn/enbeoocfifi
watvo^ticb^ yx,
-ocr page 520-2tls btt crnyt toitc^ ie ban eebtmettt om fittbcc fuctbcyt wule. mm
macht ooc^ co^cit / enbc inbe fpiffe gbebtnyden gf:)d\ict als anbet: ccwf
ben.écti6Wtnemeitbe0oetvooieenbeetemagbe/cnbetot0bcb:efettttt
be botfi/lenetr/nietren enbe blafe. Öqn fap ie wonbetrfi'cf en 0oet tmm
fieecfteninbe fibe.
(tu iltf^OÖt^eilfnbsp;CCCXIX.
!3ert ttaem.nbsp;,
3föobbenbeetentn(0tiect:tE:ypbe/entn£atqrtCypb«^
I «Ä/y Bitglgt;ewa6erttvotttnbe2tpoteBeniet0bebtnyct.
afaetfoen.
Bit 0e was ctrijcbt lan0e ftvecte blaUd/ gelxiä be» wil
ben (0ali0aen/maei: fit (ïi'nfmal et! fchetrp. heeft eeneit
effenencaien(ïeel/fottber:^oopen/en ^ . £trt»obbm. .
niethoU(Dpbe|ielenwaffenbecolne ^^
oft bobben / bat en is attbecs niet ban
ftintfamentgcbtoitgenbloemen/cttbe
bat wotbcn ten lefïen gt^anwe wolle/
cnhct t?liechtwech.IDe wottel is vol
lebe^cns met veel iottcftitt^en/binnett
wit en heel bol / aenbe ionctntren come
iaeirliq: niew ooghcn/baetrwt waffen
anbete (wetzte blabeten.
^laecfe fijttbet^ ^vaffitt^e.
^ Befe Bobben waffen aenbe watet
cant/inbe matas enbein vijwets.
^etrttjt
Jn Cfulio waffen be Bobben op be
fielen/ eit in 2fn0n(io beginnen fi wech
te vlte0en. 3n fommigh^ lanben vnlt?
men be bebben eit cnffens met be wolle
offhlt;tytbatvanbeBobbenvltectgt;t.
mtuetenbecomplej^te.
Be Bobben fqn mibbelbaetwetm
enbe cont/enbe fq fnyneten tebeltcr.
Bobben metonbevetceenslicfe0hemen0t/batiseengoebcettwaets'
achtige mebicijne om ben bxanbt van vetbetmheyt bacttnebc te leff^en
ettbe te vetbtinen/alfmentalfo baetop leyt. Be Cnypers bcfigenbelan?
gefwetteblabeten/ombenbobemvanbevatenbaetmebetevoeg^-
-ocr page 521-anlÊoHf® Co^em cccxx.
^cnnaem.
21nbsp;^tgcwAsbaccwthtcraffccquen/battscoitclmgc
tC0KBiïeit/21(ia Cttbc (BtKcfmkttbt/hJcrmtl^nbtgh^
btacht/cnbaecottThcetttictttCoidfchCotcn.^nfattitt
Ctt hcctct ttodgt; Attbcrs ttictbatt CurcKunr frumcntuttt.
mcttvmbtt)ïctbcdcygcjlccbtcoftro:tcttvattCoKBfch€o:ctt.lDcer
jiclcttcrtb:ttytt€oictt/batm?ccbcroomcbtichCo:ctt/b«tbccbcgc^lCo
«tt/batvicrbcwitCotctt. Bt) bcb^ . ^nbsp;^ Tr^.^^rr...,.
bcttoocccttottbcrfcbectmbcitrctt/bc Turcicufmmentu.^otrffd^CotcT
ït?clcBc/lt;tl tfl bAt p aUc gcctt vhmtttctt
Ctt hebben/ ttOchtAtts bt Agcn ft bïoey
fel nA tcotenbAt fibtengê/been btuyn
bAttber root / enbe fo voottAen. Tftt^
bers ft'n ft mAlcAnberen ghelqd / ett^
B bcbAcrOttthebbcttwqbteAlonbcrec
fignrcbegrepen.
CotdfchCotcttheeft feet: hooghc
oft lAttghe hlt;^lntcn oft pelen/ enbe bte
pin rottbt Cttbe bicBe/ cttbc tev wottel
wAei:t fttt fq hinyn / met vcel Bttoopê
optonctnt:ctt.6ctheeplAttgheblAbc
ren/ghelqdfcherpcKtebtblAbet:en. ^
lt;Dp bc pelen wAlfcn At:crt/bte ft'tt fott
bct:vlimmett/cnbc ft' ft'n heel ybel/
wAntft'enbtengcttbAertttgecttfAct/ ^
Cttbe ft btAghctt bloeypl ghelqd be
€ Kogghe/ttvbtnytt/nvroot/wttop
geel/bAcrnA bAt ft Coten btenghett.
DAtCotcniebtvi'cAtttich/ltgg^ttbenbsp;^^ ^
totcttlcytoodherbttfAmcttghebtottghett/tvAttteldf^^^^^
tót8Ad)trcgclcn/fomtqt8thtett/mAerplbettbAet:onct:.pAtu^tt
bSottcttWtbcgmtfchWrttvAP/bAttevAnft^
lq^bAtCotcttbAtbACi:ittlcyt.Dcwottcli8VAttvcelclcytthAytB^^
fAmcnghcfct.
DitCotctti8CcrPtttAclwttCotcfij'ettht'cn'ttbitlAttbtghebtAcht.Oct
comptwclop/cttbcbAcrommcipttvfecrghcmcytt/WAtttmcttfAeyetitt
bchottctt.nbsp;^^^
-ocr page 522-CotclfcbCotmmoetmbeScttteit/cttbeptmdpAltctmbcttSfpnVöh«
heep fonber twqfel fulcten mtum enbe complepw
öhelqctbeCerwe/enbeberebenevanbyenhebbenwqmonfett^atq^
fchen ^wbmo vercUern
(BelqctAlsbatCoKBf^CotenbettAtnereheepmnbeTCerwe/alfoo
hewet ooct be operatte.Xgt;an bit Coten maectmen wter mat! fchoon wit
meel/baerflfbactmenbroot/batPoptlichtelict;^nbebaeromfeytmeit
batmen in Cotcf qen vm bit Coten geen btoot en bact/ban in bieren tq?
ben/ alfmen geen anber coten cr%hen en can. Dat fap bat wt be blabe?
irengheperPwo:bt/batwiltcontpfn/enbebaerommewotbetreelghlt;
befichttottetwilbtvier.
0enn(tem.
Cftcrnytheetooclirt (Stiacpmbetatiin Chymns.^ere?
bene waerom battet al? rp,
foheet/fnlbiinonfenJ^a ^
2t
tqnfchen 6erbario be?
prenenvinben.
ilaetfoen.
Chymne is een crnybeffen met veel
tacpUne/ bie pfn becleet met per cleyn
blaberlens/ben blaberBens vanÖer
pyllnm ghelqcl/ maer ft ft'n cleynber
enbe bonclergrnenber. Jnt fop van
beptac^lens waffen fchoondeynftf
ver wige bloemlens / geft'cl be bloem
B lens van 2)e wottel is veefach
tich/ en ft' heep ved grnen fchnetlens/
baer p mebe in beerbe wottelt.Dit ge
hed gewas heep eenê Perclen rnec/ge
ft'cl be @erpyllit/mer ht ïö liepqler.
2)ett tChymns wap geerne op ma?
ghet^ peenachtighe eerbe/ baer be fon?
nebiclwilsfchqnt.
^entijt.
Chymns bloeyt fpabe/ alfo Chco^»
C pbta(fttöfcrqft/te wcteitotttrem©* ;3lt;^ttöb«cbmtmibbett vanbcfo^
mcr/cnbe fm bloemeit fi}« Alti]t t?ol byeit.
^mmnUcompktic.
Cbyntwö 16 tverm eitbe btoogbe iitben berbett gmebt.
^U md)t enbe opemcte.
Cbyntwö met l^ntnincï gbefobett eitbe gbebtoitcf eit/ bat is goet voot
be geite bi'e f tcbeit eitbe eeiteit frvareit abem bebbeit.^i lofi ooc^ be tvot^
meit/eitbe be fecmtbme/citbe btengt ben vtontven baer maent/enbe bt
boetbatgberonnenbloet fcbeybem tHet font enbe ajqniöbil goetgbe^
btoncf en/tvant boot ben camergancf lofi bq be taey bwmotcn en vocb^
ttcbeyt/pnmta gbcnaempt» ^en clectnaric met bnemncf gbemaect van
gbebtoocbben cnbcgbepnlweri$eerben Cbymns/ enbe bat gevfêert/bat
^ boctbcflnymen tvcl tvttvotpem Ben Cbymns meta^qn gefiooten/cn^—
be gbcapplicccrt / bat verteeret be ftvellmgben bte van cottbc vloten co^ -
mcn.^q vcrb:itft bc tvtatten / alfment baerop leyt. ^t] ts goet tot tvee^ -
bom mbe bnepen / met tvtf n cnbc (Berfien mont gbemengt cttbe baerop^
qbelcyffetUc be gbenc bte onfiercf e oogben enbe crancf gbe jicbt bebben/-
fnllenaltiïtCbymwsmbaer fpqfe boen/tvant baertoe is btï tvonber^-
liïcfengoet.Cbymtts isoocf feer goet ben gbenen bic bevallenbeftecf
tcbebben.iêttbc als yemattbt gbeitallen is/ban falmen bem baeraen la^
ten riecf cn/fo compt bt) tveberom tot bem felnen. 2(ls yemant Cbymns
met bnenincf enbe a$qn gbemengt op fqiten bnycf leyt/foo lofi M veel
ïvinbts» SDcfgb^iKit: oocf / alfmcntop be gbefvvoUen manlief beyt leyt.
2)cfgbeliïcfenoperatiebeeft Ui alfment btoocbt/cnbceen btacb^
mavanbatpnlncrmctmeebcnnecbtetren inttcempt.Cbymus gbepwl:^
weri$ccrt enbe met font gbcmengt/ enbe inbe fpqfe gbevfeert / bat maecft
goeben appctit't om eten.
21 A ^^ 2ïtcrwytbeetinlt;8^tiecicen£atqnCencrittm.^etmacb
tvcl grooteCbamebten beetc/tvat bet is ben Cbamcbtc
feer geit}cf/tvtgenomê battet veel grooter cii langer is.
„ _ (^tooteCbamebteniseengetvas gbeltfef cenroebe/
met btuyn fielen cnbc ronbe gecroncf elbc blaberen / ben Cbameberbla^
bcrf ens beel gelqcf / cit ringfomme gef erft gelqcf ceit fagc. ©qn bloemt
f ens flin cleyn en btnyn/gcltjcf be bloemf ens van Cbamebten.BDc tvot^
tel is van vcel cleyn bunne tvitte veeff ens tfamen gbefet.
Btt cruyt enbeeftnietlangbe b«rtnt lanbtgbetveefi/fooicf meyne/
-ocr page 524-23 wanthetïswmcmbbcuttbcttöecof Teucrium.(BtootcCbamebuiiC
(itbe planten.
i5etblocytin3nmombe:3»lto/gc?
IqdbcCh^tmcbtm/enbe baerna Icnc?
ret fin faet.
^aeuetenbecomple^Jte^
tgt;it gewas ts wetrm inben tweeben
gt:aebt/enbeb:oogheinbenberben.
lt;5:ootc él^amzbtm gebtoocbt/ge?
fobenenbeghebtonden/baetraf wott
be mtlte feet; cleyne. ^et is goet tgt;oot
be ghcne bie (lec^ fi'n inbe milte/alp
mentmetajtjn enbe met
g^et/enbe onet; be milte leyt. (Doc^ ip
goet vootbe gbene bie van vmmiè)
gbebietrte gbebeten fi'n/al(inent met a?
Sqnmengtenbebaeropleyt.
m
Qennaem.
3nt :3ans crnyt bcetetin lt;g»ttecren latqn ^ypertcnm.
@ommigbc bcctent ooc^ in Jlatn'n perfotata / enbe ^nf
ga bemonnm/om bat fi'n blaber^ens/alfmenp tegben bc
©onne bonbt/ pen als opp met naelben bootpcf cn wo?
ren/enbc men feyt battet alle qnaet gbefpnys van g^ee^
pen veriaecbt.
3ans crnyt beeft cenen btnynrooben t^iercantig^en peel/met vcel
tacidcnsvcrcicrt.@iïnblaber^enspïnbenblabcrcvantDqnrnytcniet
ongcfi'cE/finbc cleyn enbc fmal / enbc bet fcbqnt als opp al mct naelben
boojpcBcn waren/als gepy t ie^ Bonen int fip wapen geel bloemcn/clcl
blocmbebbcnbcvtt'fblabcrBcn8.2llfmcnpmctbcvtngbercninpncfc»
wtnp / fi compt baer btnynroot bloebicb ptp wt. tTa bat bcp bloemen
rtfgbcuallen fin/fi volgen baer ba wf ens na/bic fi'n acbtcr aenben peel
ronbt/bonenpberp tocgaenbc gbcfit^.ccnCBcrpen coten/cnbcinbcp
bawEcnö leyt fwert fm/bM riect g^el^'c^ hers.èet beep een hontacbti^»
gbe/langh«/0eelwo;tel.
piactp
71
25 ?pl(tetfe Vpaji.nbsp;Hypencum,nbsp;ct-nyu
©♦Cfattö crwyt wotbt owcral tttbc
hlt;tcchb0(fcbctt cttbc op bc cantcit vam
bcactcrsghewottbctt.
^entije.
Dit gf^iwae bloeyt «tccfi itti^wlio
cttbc2lwgw(io/cttbc baertta bte»ghet
(q(»(aetitthawlcrt8.
^atuctJ tnU compUpk^
@Oatt8 crwyt te tvem ettbe btoo
g\)e van natwcrc/cttbc fwbtiïl van fwb?
pattcic.
C 3att8 crwyt met bloemen cttbc
factgefobc»cttbcgebt0ttcfett/batl0(i
be v«ttc / Ctt btcttgt bctt vtowwctt haer
macttt. 3« xvijn gefobcttcff gebtottc?
f Ctt / verbrijwct be tertiattc oft qwarta?
nc / bat ie te fegglgt;ett / bc btttbacchfche ( ^
Ctt vterbaechfchc cottfê. ©ijttfactge^M
föbctt/enbc veettid) baghctt verwol? ^
gm8 ghcbtottcictt/ bat gcttcefi bc wee ^^
bont ittbe hwcpc/bat ia bat fciatica. Dc blaberctt metten fabe gefïootcn/
bacrmebcghcttceflmcttbcvcrb:attbtheyt/alfmetttbaeroplcyt.2)c bla?
bercttghcb:oochtcttbeghcpnlncri$ecrt/batghettec(ibcvwylrottenbcvl
ceratictt enbe fwccrittghctt/alfmcttt bacritt firoyt. 2)at faet ghefobctt cit
bc ghcbiottcictt/bat fiopt bcn loop bca bwycn;/ cnbc tia xvtncmcnbc goet
tot bcn ficcn inbc blafe.
(ttt ÊiC(fCtt(tUpt £lt;tp.cccxxim.
^IfcttcrwytoftCfwrqwiamtta/bat hcctmcninlt;S^ttcc^ctt?
bc latnn ^yofcyamwa cnbc 2fpollinaria.Dc 2frabifche
meefieraheetettt2fltercwm.3ttber2rpotercrthcctct3wp
I qwiamwa. Den ootfptottcl vatt fqtt »amen (lactbcjcrc^
wcninottfenJg:atqnf^ctt6erbario.
^Socïvcl bat bcOttbcmceficragcrcrcwctthebbcnvattbtqctlcyBeirctt?
cmyt/ttochtattacttiaonanvtcrtqtmaerccttbctcnt/wycnacontrcfeyt?
fel ettbcpgttrcwihtcrghefet^gt;«ïgt;*5ett.2flbwafo willen wiopbitpaavan
bccnfcrqwctt/cnbclatcnbanbcrvarcn.
e « ^act^
-ocr page 526-35nbsp;Stfuecfoen.nbsp;Hyofcyamus, töclfcttcimyt.
@qnblabcccrt«l8 bteccrfï xotvoaf^
flt;tt/bie fttt fccr b:«bt/faccht/ wed/
mbcwoU^tich/booïfrtebcnenghe^
domtt bqiïA ghelqd iBydm loof/
bottdcr afchvccwtch gwm. Defc
bUbcrcttwoïbcitopwacrtö acnbcit
Pccldcyitbeir/fmaclbïv/enfchcrpei^/
gcBcrpmctvqfoftfeuettfchcrpc pitit
tm / titt aenftctt gdqd ccn banbcBctt.
€ Dc blocmcbat fiïn bicede bobemr^
wighebellertOftfcheUett/ccuypcttbc
cct'pgelqd wtbyctt huyffettö/ettbe JS^S
jq bebbett bittttett uier oft vqf pttcp» '' ^
rettBopBetts/cttbc alôbefê a^allett/
(bo wotbettt ghcltïd potteÊettômet
deyit bectfèlfeitô toegebect/ bie xvap
fm acnbett (îeel ttt otbittattcie tot bos^
ueittoe. 6ietiittte leyt faet/ettbe als
btt t8/bait gbdqd«tbctt6»dfa^
be/maet: tis grawïvet: ettbe cerbtvetr^
Jvigetr^SJitcrDytheefteettgcdflcchte
ïvoUel/viitgers bicBc/tttet ved vec(cit.
ïpUecfc fqnbetJ m^tn^f^^c*
CJufqutatittts îva(î owct^al acttbctt watercant / acttbctt tvech / enbe tit
oubehoffïcbett.
2gt;nbsp;^mtilt.
Bdfeitcrttytblocytbcttgatttfettfoiiter/ettbeptittdpaliditt^itlio^
^te ttdcuetï mbe compleiöe.
Bdfcttctruyt cit tfaet (qtt cottt vatt tiatutrc/en bctt ntettfcbett fcbabelid/
fotittqtsoodbootlid/cnbactrotiteitfaltiteittitictvattbittitettitïttettteit^
0te a(Xd)t etrbe opemcte.
^ttfqttiaittits Qmen ge(ïootett/alleett oft tttct lt;Hct:(ïeit ittout getitettgt/
cn gcapplicccct/ bat (lilt albcrhanbe pine en boet bic ceffecê. Dat fap bat
rot bit ci:nyt gheper(i is/baeritt macctmcn boccjcfens nat/en bie leytmett
onet: hccte/loopcnbe/enbe quabc ooghen/ tvant bat boet baet: hitte / e«^
bc vloten/ cttbe baer ghebted ccffevm* Dat fap oft bc olie van tfaet inbe
ooten gebacn/bat boet be (ÏeccBte enbe pqnc inbe ooten vergaen ♦ tloch^
tansfalmentmet fotghenghcbtuyden. De blabcrenboeit albetrhanbe
ghefïvd ccj]et:cn cn vet:gaen/al(menfe alfo gt:uen baerop leyt. (ïtllctt
cnbc verbtquê bc pine ber leben/bat pobagra bat van httte cotnpt / als
fi met (0er(ïe» mout gemengt tvotbcit / en gc(ïootê en baerouer geflagê.
-ï^ett
1
Î
mn^dfcncmpunbsp;CCCXXiiiu
SB J^cit voetwater van 3nfqniamne gemaect/b at maecft be« meitf^ fla^
pcttbc.2gt;efgelqc)i: boet oocf bc oUc bic van tfaet gemaect ts/met ajqit gc:^
meitgt/crtbc opt vooibooft/cnbc mbcit flacp vanbett be gcflrefen.
Bc blaberen (iclpcn bat blocben / cnbc fq fqn goet voo: bc vtonwen bi'c
baer fnynermgete feer onervloebicb bebben/geflooten enbe baerop gbc
leyt. Be wottel van btt crnyt in ajqn gefoben / en feieren tit't lancf inben
mont gebonben/ baermebe vergaet be groote onlitbelitcf e pine inbe tan
ben.3n fnmma/acngc(tcn bat bc grnen Bei jen blaberen/ bat faet / cnbc
t(ap/niet alleen ben mcnfcb/maer oocf tvec cn be beeflen bnl ettbc tafkn^
be maect/fb cn (almcnt nict van binnen inncmê/ maer alleenlicf van bny
ten vferen/ om bc pine tc boen ccflêrcn / cnbc ben menfcb flapericb tc ma^:
f cn/enbc t(êlnc falmen ooc boen met bi(crette.Bit vermane icf bier / om
bcqnacffalners enbe lantvaerbers wille/bic fomtijts met bit Bclfèn^
crnytfeergrofomgaen.tnacrwaert(afebatbc beeren baertoe (agen/
batmen befè ttetboettcnniettoccnlict belieben (boiammerlicf tcbebtie-
gben/fó en waer befe vermaningbc niet van noobe.
et,:
niere van bloemen bie
in (B^tiecrcnbe£att}n
i^yacintbi genoemt ftn. Baerom bee
ten(e tHecrtsblocmcn/om batfe mee(l
tnbe tTïeerte wtcomen/als b«er be
blaw Dioletten vertboonen.
B nabebeferiningcvanColnmella/
fo ft'nbelUeertsblocmenptincipalicf
tweeberbanbe/blaw en fneewit.Be
blanwebeetcn^y«cirttbtcernlei/enbe
byert(fervierfottcnoftgc(lccbten/bie
0tt8 b^ent fiïn. Beerfic ie wat groos:
tervanwottelcnblabcrenbanbc an^
berc/cnbe bacromme beeten wi bic tot
ccn onberfcbeet/ groote blaw tnccrts
blocmc mannefen.Sgt;at tweebe iöbcn
eer pen (eer gcltfcf/maer tis wat cleyne
ber van wottel/ blaberen en bloemen,
j^nbebit bebben wi ben naem gbegc==
wengroote blaw mcertsbloem w#
©mnacm»
^tgewas/bwelcf wi Hyacinthus cccruleus maiormas,
bier tTTcertsbloemett fiiootebUwinemsbloemmannefcit,
becten / bat ie een ma;»
Hyacintîius cceruleus maiorfccmina» Hyacintîius ccernîeus minormas.
(gwote bUw m««6bloctn wijffcit.nbsp;tfUyn bUw ^ccrtoßlocm mAnnefeit.
C f berbe tTïeertebloeme heeft gh^^^eyithcf niet meer ban twee bla?
beren/enbe haer bloemen flaen gheft'cl fierren/ben blanwen Xgt;toletteit
niet feer onghelqcl/ enbe roq heeten befe cleyn blaw tTTeertsbloem ma»
nelen. De vterbe meertsbloem heeft ghemeynlicl buf blaberen/cnbc
haer bloemen fqn ooc veel bleecBer ban be vootgacnbe/ enbe men heetfc
cleyn blan«? tïleertsbloem ti?i]f len.De vqfbe iö ber vierbe in alle bin?
ghen ghdqcl /nbsp;bat be bloemen van befe fncewit fijn ♦ iëm
bc baeromme gheefi h^w Colnmella fqnen rechten naem/enbe hq h^^^^t
Hincttö^yacinthnö^
^(tcefoen.
Öc tTïeertsbloemen hebben gemeynlici twee oft bji) blaberen/bic fqn
fmalcnbelancl/bcnblabcren vanloocloft van Pelbtayenyn feerghc
Iqcl. Cuffchen befe blaberen comen cleyn bnnne fleelt'ens tvt gelqcB alö
èiefcn/ cttbc bie (qn met blatv bloemlenö befet/bie aenbe ttvee eerfie ge?
flechten feer cleyn enbe ront fqn/gefaetfoeneert geltïcB een lactbnffe/ cnbc
baer bonen op flaet een cleyn fchoon tvit fierrelen. De ttvee anber
2gt; flechten hebben gefierrebe blocmienö / enbe bat lc(ie gheflecht heeft (ïiee?
tvittcbloemlenö/alfotvihicrvotcverclaerthebbett.2tlöbtcbIoemlcns
vanbe ttvee cerfie gheflechten afvallen/ fo tvotbent bujcante bollef enö/
cnbc in dele dqfïerc leyt een ront ftvertgratv fahdm befloten. De bloe?
men vanbe btq Icfle/bat tvojben ronbe Inoppen/fo groot alsiêrtvten/
fbmtqtö oocl meerber/ cnbc bie liggen vol goutgcd faetö gdqcl als tïTt
lic oft T^irs. t)e tvottd iö ronbt ghdiifcl eenen 2iycnyn bol/been grooter
banbanber/alfobicpgnrcbatclaerliclwttvqff.
tneertöbloemen tvaffcn geerne in bicle boffchen enbe geberchten^^e
tïvec cerfte gefledgt;ten en fqn niet fo ghemeyn alö be ttvee le(le.
Dc tneertöbloemen comen al tvt inbc Kenten / cnbc alfban btengen
cnbc leneren fq haer fd)00n bloemlenögt;tlodgt;tanö comen be ttvee ecrfic
tvat langf^mer tvt ban be lefie / tvant bic comen ghemey nlici tvt int Ie?
PcvanJebtnari«öenbet11artinö*3nbcntTïcyvetbïv?qnenfqtveber?
omme ghdqcl meer anber crnyben.
mnbsp;^iXtmmUcmpk^c.
S)e tvottd van befe tneertöbloemen iö conbt inben ttveeben graebt/
cnbcbtoogheinbeneerfïen*tnaertfactiöb:oogheinbcnberbengract/
cnbc mibbelbaer werm enbe conbt.
2(lfmenbefewo:tdmetwqnfïootet/enbcopbefchamclhcytigt;aneettt
ghc iongherö firqclet / foo en fal baerop gheen hayt comen waflèn. Dc
ïrottdmet wqn ghebtonclen/bat fioppetben loopbes buycls/enbe
lofi bc vn'ne/enbc is goet ben ghenen bic van venqnich ghebiertc ghebe?
ten fqn. S^at faet (ioppet meer/ baeromme heeftct meer crad^ten omben
trïcitvmbt twccbcrh^ttbc /mm citbc wubtBc
, tammctvotbtmbcboucitghefet/^^ttbcbacrommchectmcit
btc^ooc^bofgt;?rope-B:gt;ewtlbchcctmcttbci:cb3?fopc/ombatfcopbcbcr^
fyttfocn.
Bebof3?f0pei8ccnhoubtacbticbcrttyt/h^bbcttbcccttb^rbc^
citbc bactwtxvaÜ ccitcit(lam/fomtitt8ttvccoftbtti/tt(tbat bcn (ioct
0nbttv0tbt.lt;3ctcrqchtvccltacdcn80ftct(T^cn8/bü^
boncnmctfcboongrncnblabcdcttsbcclccbct/vAnfactfocm
bUbcdctt8 mn eatnton oft l^ttcU^ct lenc«tlocmc/btc fqrt
bUwgh«^^^^^nbsp;bloemcitlïawActtmalcAnbcrcnbccn bo.
25 ttettbAttt)Ct:0clqcccnatc.2(t8 bcbloc
men afvallen / ban volc^t baet cleyn
fabelen nlt;t/bat leytin hnyf^ens be^^
(loten» t)e tvottel t8 lancB cnbe bont?
acbti'cb- £gt;ewabc3?f0pccnt80tt6
noch ntct tct hlt;tnt comen / cnbc bacp
ommc cncon(lcntviï bie nietafcon!«
tetfeytcn.
Be tamme 3?fopc wotbt onetal in
behbnenghepllt;*«bt.Bcwilbcwa(l
€ Be hof J^fope bloeyt ptincipalicB
i'n3ttlio/enbe ban behoottmenfc tc
vergabctcn/ombcrbloemenwiUc.
mtmun^umpW^*
S^c 3?fopc i8 wctmcnbc btoogh^
inben bccben gtaebt/ cnbe (q i8 van
fnbtqlfnb(iancic.
Cmc^cenbe^etJcft'n^e;
3?fopemetïgt;%cn/ïPnnrnyte en
hnenincE
m ifope.
CCCXXVL
d)m enbe fcvatm abem hebben / en langbnerenben hoe(i en IttOteringc.
j^fbpe met hwem'ncf gemengt / en in mamere van een electnarte ingheno:?
men/bat boobet bewo:mett. 3?(bpemet (Diq^melt ingenomen enbe ghe?«
b:ortcEen/batlo(lbetaeyflnmt^eytboo:ben camerganct J^fopemet
Dqgen gegeten/bat la^:eett»^et maect goebe colner. ^et verteert bat ge
ronnen bloet bat onber blatv gejlagenheyt leyt/in water ghefobcn enbe
baerop gheleyt. tuet gh^foben enbe tfop gegotgelt/bat ie goct
root ben hnyghe/ettbe ge^el mbe Bede. j^fope met ajiïn gefoben / enbe
tfop bacrafinben montgehonben/baermebe verfnetet ben tanbtftveer.
i^et 18 feer goet teghent bqten van natcrcn/met Koomfchen Comqn en^
bc hncntncB enbe font ghe(iooten/enbe baerop gheleyt. S^fope in olie ghe
foben enbe ghe(lreBen/bat verbtqft be Inyfên. Dtvater baer 3?fopc in gc
foben ie/bat geneefi rnybicheyt/flt;^otpe hoof ben/enbc qnabe cranwas»
gic/alfmcnt baermebe wafé)U
.CCCXXVIL
^tnmm*
2lterpeperheeflbaero Hydropi'per» U^^terpcpcr.
byen nacm om battet
fcherp enbe amperia
vanfmaBc/cntbernt
op be tonghe ghelqcB
als pepe^@ommighe heetent oocB
Xgt;lieghencruyt/om bc8 wille bat bc
vliegencnbcmnggertoft mnefien niet
«cnrnercncnfnUertyctbatmetbatfap
van bit crity t befptaey t i8.
^actfoen.
iX)aterpcperhceftecttcva(lett/f!crc
pen ped met ved Bnoopcn enbe ioncB^
tttcrBcne. ^n hierop waflen pjnbla^
bcren/bic (qn ben ttgt;ilgheblaberen ge
IqcB / grawachtich van colnere / enbe
fonbcrlinghe op bye fqbe ter eerben^
ivacrt.@qttbloemenfqntefamenge
btOttghctt/ghel^'lt;^^ fcherpe/fma^
learc/cnbe fneewitvan colnere. 2118
tgt;epafvallen/ foo lewerctbtnynbte^t
fact/bati800cBhect0pbet0nghc.De
ivottdhecppcrvcdvecpn.
^nbsp;^ketfe fijnbetJ
JPaterpeper/rta bat (ïfttsit naem wtwq ji/geemc op V
plaetfen/biï vquers/poelen/enbe tJifcbpntten.
©encijc.
lPaterpepet:bloeytmee|im2tugu(ïo/enbebaemaIenet:etftttfaet^
ïDaterpeper ts |êer wecm enbe btoog$e.
£v(tc()Cenbeopemete.
BeblaberenenbetfaetgbePooten/batvetrteeirtbefweermgbencttbe
0beronnenbloet/ltg0benbeonbertgbenebatblawgbe(ïootenoPgMï'
Pa0beni8/alfmentbaet:oplcyt.Beblabecengbeb:oocbtenbe0bepttInc
rijeert / baemicbe mac^men be (pq (c bereyben in (icbe van pcpetr. Bat
(apbatwtbeblaberen0beper(li8/bati80oettotvnylwonben/ombilt;
baermebe te waffcben.
OJmtDt
71
©enndem»
(DIcrnytbatbeetmêoocECottrecrnyt/oft^eerfrecmyt^
:3(nlt;Sjicc!cbect«tpblomo8/inlatqttrgt;erbafcwm/Cait
bcU rc0i8/£anbclaria/en Jlanarm/ inber 2(potef e Ca^
pfns barbatns. ^en ootfptoncf van befe namen (ïaet
in onfen J^atqnfcben ^erbario 0beaUe0eert.
öb^eWt
VKÏm vinbt pn'neipalicE (è(ier$anbeïOoïcruyt.2)eer|leCalfo 2)iofco
ribes fcrijft) beetet Perbafcnm canbibnm mas / bat ie te fe00ben / tvit
JPolcrnyt mannef en / oft tCooztfernyt. Bat ttveebe beetet X)crba(cnnt
canbib» fcmina/bat is/tvit ÏPolcrnyt tvqf f en. Bat berbe ftvert Wol
crnyt/oft ïXgt;olblabcren.S)at vierbe X)erbafcnm (ylneflre/bat is/tvilbt
ÏOolcrttyt.2:gt;atvqfbeX)erbafculnm/bati8cleynïOolcrnyt/ettbebit
tö ttveeberbanbe. Been 0eeft eenen 0oeben (lercf en rneef / enbe bit beet^
men ©.peetere crnyt/oft 0eel 6emel8(lnetel.Banber en riecf t niet/en^
25 bebatbectetïvitte Ölnetclblocmcn.Bat fe(ïe beet lycbnitis/cnbe iit
Bnytflt;b marienrooffcns/cnbcbitieoocf ttveeberbanbe/btnynen^
bcïvit. Bit ftn alle be footten van n?olcrnyt/bie onsnvte bcfer tqt
befenbt ft'n.
^aetfoen.
Bat eerficbeefi eenen boo0ben0rantven0bcbaytben(lecl/biti8 vatt
onber totbottcntocmctblabcrcnvcrcbiert/alfoo bat altqtbeenblatboj«
ite» banbct: fiaet/altqt cleynber cnbc fmaelber. Bc blaberen bcncbcn bq
bc tvottelc / bie ftit (eer btccbt cnbc lancf/tvit afcbvcrtvicb 0rnen/ tvol^
acbticb enbe faedgt;t. Bonen bc blaberenvertboonenbaer0eeltvelricc^
tenbebloemen/bie(iaenronbtomben(leeUotbonentoe/enelcfblocme
ismet
-ocr page 533-€ 16 mct viïf blabcr^eitö oitbcrfchcybcit.Slö bic afvAlIcit / fo wotbcft bat
ronbe gchayibc boUc^cns oft Hoppétne/ bic fqn vol faets gclqc^ ^sicl
(act/macr tis dcynber.iênbc befen langen (iecl mct fi}n bloemen fiet g^c
Iqcf een fc^oon toffe oft toottfc/cnbe bacrom heetmentood ttooup
crnyt/alfo bonen ghefcrcnen is.^et heeft een lange flechte wottel / bic is
hontachtich enbe ronbt/enbe vinghers bicfc. èat twecbe is befen ge?
Iqc^ van fiele cnbc tvottelc. Bqn blaberen fqn wit/enbc tvat tt?olach^
tich- bloemen fqn fhecwit / dcB blocmc met fes blaberf ens onber?
fcheybcn. Cfact leyt ooc^ in tnoopachtighe bolle^ens befloten. Bat
berbc/b wclc^ men fwert IX^olcrnyt op 5Polblabcren heetet / bat is bcn
cerpen heel ghelncf / maer fqn blaberen fqn grooter enbc fwerter. @qit
bloemen fqn oocf ved grooter/ cnbe gbefaetfoeneert gbelncS roof ?ens.
B BatvicrbcgbePed)tc/bwelc^menwilbtlPolcrnytbeetct/batheep
langheenbcbic^c Pden/cnbc heep blaberen ghelqcg éanieblabercn.
@qrt bloemen pfn gcd cnbc minber ban bccrpc/ cn fq hebben een btny n
op pnrpnrcn perrcfen inbe mibbel. ©qn wottd is per bicfe/alfoo/bat
bit gants gbcwas/bat bacrwt compt/wcl een boomden gelqct. Bat
vqfbcgcPcchtbatheet pecters crnyt/opged Ölnetelbloemen /eiï
bit crnyt fpteyt hem wt op beerbe mct witte gcfronffdbe blaberê/bie fqn
Verbafcum candidum fcemina,
TfttTPolcraytwtjftcn.
Vcrbafcum fyîueftrc*
TTtlbtTTolcriiyt*
Verbafculum non odoratum,
TTittc ©liKtclblocmcrr.
^m £golcmi)egt;nbsp;c c c x x v 11 ^
amp; cerfï rottbtXwffchmbebïabccm wafl ectteit ronbctt glamit op effcnctt
(îeel / eeit fpAttite lattd / ettbenbsp;(bp x^Ait elden fîeel iym^
gbett öobetrgeele bloetttett / bte (luypett wt witte l)oUe (acrfens oft botfc^
letts/ttiet attbers batt wt cleyit cloc^Bens oft (lucteîpiîpi-ens/fonîtiitô el^^
ue tttiïetr oft tttitt op eettett fÏeeU 2(lö be bloemett wtualleit/ fo wotben bat
cleyigt; boUeBens in maniere va ^Snelfaet/bie fnitliJol fwerts dcyns faets»
De ïvottel is wit enbe veefacbtid) / gbelqcl be wottel van U?edgt;bteebe.
De witte ©luetelbloeme is ben vootgaenbencrnybegbeliî'd/maer
bit beeft ved bteeber blaberenbanbat. ©qne bloemen ftn bed bleed^
gbed/bqcans wit/etioa baeromme beetet witte ©Inetdbloeme» en
bebben gbeenen fonbedinghe» rned g^dtfcB be gbede. Dat fepe gbe^^
(lecbte / met namen tHarien KoofBens / bat beeft blaberen bie ft'n af^s
verivicb grnen/b(d / faecbt / enbe vvolacbticb / gbdijd bat eerfie ïDol^
crnyt/maer befi ft'n teerber» ©inen fïed beeft ved iondttïerett oft Bnoo^
pen/enbe bi is g^e^aytt oft wolacbttch'.Defen fïed btaecbt fd)00n roop
ïens / bie ft'n van coluer btny n op wit / enbe na bat dd bloem vergaett
is / foo compt baer een bolleèen gbdqc^ een ^nelbolle^en / bat is bonen
fcberp gbelqcB een cleyn i£ecfc*d/ enbe bierin leyt apbverwicb faet* èijtt
wottefis oocB houtacbtid) gelqcB be wottel van anber ÏPolcrnybeit.
Dep tDolcrnyben vinbtmen bier enbe ghinber. BDeerpe btif g^e^
Pecbten waffen g^emeynlicÊ op be beybe/negens ben wecb/aenbe J^aa
gben/cnbe btï be tuynett. Hocbtans en is bat gbepecbt met be witte bloe
men niet foo g^emeyn/als be twzt anbere / ettbe men vinbes oocB niet o^
tteral. Dat vierbe wap geerne op be ^eybe / enbe fonberlinghe op btoo?
gbe enbe peenacbtigbe beyben.Deged @lnetdbloemen op Peeters
cruyt bat wap op btooge beemben / enbe int (5zae* De ivitte ôluetd^
bloemen wafpn gbemeynlicE opbeberghenettbeinboffdgt;en4 De tÏTa^
rieuKoofBetts bie ptmen inbe honen»
^ett tilt
(gf De tDolcruyben bloeyen ptincipalicB in Cfulio enbe 2lugnpo» -^ube
men beboott bie te vergaberen tegben ben »3ecft« tHaer be @lnetelbloe^
men comen vtoecb wt/want baeraen mercStmen bat bctentm voot be
bant fi}n* Ünbe in byer ttit behoottmenp te vergaberê/want pi verb wi
nen enbe vergaen baep»
De tOolcruyben ft'n alle btoogbe vatt ttattxm/ maer nochtans niet
perwerm*
De wottd vanbe XOolcruyben in rooben wiïn ghcfobenenbeghe^
btoncBen/batPoppetben loop bes buycBs» Jn water ghefoben enbe
ghebtoncBen/fboisft'goet voot beghenebieghebtoBcn ftfn/enbe als
yemanbeninpïn Iqf yet ghefchoott op ghequetp is» ^tem teghen ben
Ä Uttgbttcirefibettbocl?» Bmtattbt^wect: vccf»ctctbacmcbc/alfmmbft
fap wem mbett monbt bonbct^Be ÏOoIanybcn met be gbed bloemen
tnbeloogl)egbeb«en/biemalenfcboonbay:.BeblAbe«nmwÄtergbc
fbben enbe gbeappUeeert / bie verteerenbe conbe fwdlingben / enbe «n^
betrfweenngbm. Bi ft'noocf goet gbeleyt op bat gbenc bat van ccncit
eeotpioengbePelfcnis^lDefeblabercngbebtoogbet/gbepnlnewjcert/
/j^,,^cnbemctbnettittcf gbemengbet/enbebot^^nbsp;won^
^^^'fbcn gbebacn/bie fnllenb^^
ïDolcruyt gbefiootcn/baermebe gbence(lmen be verbtanbtbeyt/al|^
menbitbacrop leyt. (DmDifgbenallct iaerbo:congberdgt;eynbttcbon^
ben/roofalmenbieopbe blaberen van bat vtonwdicfwtt wolcrnyt
lcggben/watttairoobli:fumregoetgt;Bgt;cwo:tdvanbeïlPolcrnybenmet
Kuytein watergbefobeftenbegbebtoncfen/battsgoet voot bett gbej
ttcitbicvaiteeneneco?pioengbePefeni94lgt;atrPolcr»ytmctbegbccl
bloemen/ bat is goet gbefoben enbe gbebtoncf cn tot alberbanbe gbebtc
^oi^Jcyi^ fenvanbebotfl/alsboejl/fluymenetc» Batfactinwq'ngbefoben/gbe^
M i^J^p 3 ßootenenbegbeappliceert/bat is goet gbeleyt op yemanbts leben/bte
' wt een oft wt malcanbcren ftn / want bit beneempt be pqnc cnbc tgw
fweU2llfmenbe blaberettntetbatfaetinwtt'n(ïebet/enbe ban gootct/
footrccftbatbcbootnenenbe fplintcrs wtcnlmie/tP batmentbaerop
leyt. Be ^lueteibiocme« Rebben öefclne cracbt enbe opcrattc/want
be blaberen enbe bloemen btoogben neber/enbe ft' verteeren bc fwcllin^
gben/ettbe baecomtne ft'nfe feer goet tot ptïneenbe weebommen inbe
ïnof den enbe ionef tneren / oft ^leerctt'n» i^nbe baerotnme beeten fom=s
migbe bit gbewas in (Htiec^: %tt\}xitica/ cnbc bq' onfen tiïbcn 6erba pa^
raly fis/bat is te feggben (Sicbtcrnyt. Bat fop baer be ©Iwetelbloemcit
ingefbbettft'n/batverbtitftbeblawenbefwertcplecfen/alfttcnfcbact:
mebe wafcbt» Bitfelneboetoocf bat fap batmen wtbe bloemen bowt.
Baeromme plegbenbe vtOttwenbaer acnficbt mztbit fap tc be(lritcfett
cnbctcwafleben/ombeplecfen/mafenenberimpelenwtbcnaenlicbtc
teverbtii'nen.
m CetbtóeftmmtDt
iSrbtbcfyencrnytbeetnten ^ragariabqonfentqben/cttf
' bc ft'n vtn(^ten^raga/bat is te feggben ^Serbtbcfyen*
tHaer boe be onbe (0tiecf fcbc meepers bit fcboon lieflicf
cruytbteten/baten weeticf niet/beten ft'meffcbien l^n^
bns 'Jbens/eitbe fonbcrlingbc tgbene bat gbcen Pef cnbc
pttnctf ens oft bootnen en beeft / alfo wi in onfen latijnfcben ^erbario
met meer wootben bewelên bebbem
(gfePccbt
-ocr page 537-^^erbtbefycrttyt is twccbcrbanbc4^ccit heeft 0t^ootet bloemen enbe
mnd)m ban banber/enbe oocl roober befyen.21nber8 en hebben fq
gheen onberfcheebt.Ünbe baeromme hebben wq bi'e beybe onber een ft
gnerebegrepen.
idctfom.
i^erbtbefycrnyt crnypt enbe vlib^
bert op beerbe / enbe het en heeft ghee?
nen fiengel/maer het crqcht veel lange
bta^lenö/crnypenbe wt be wottel ge
Iqcl als netgaren/ en fq halen allefïns
op beerbe aen met cleyn cnoppelens/
baerwt comen longhe flelelmghen.
t$et heeft ghehaytbe fielen/enbe op ee?
nen fieel en waflêtt niet meer ban b:q
C blaberen/ enbe eld blabelen is ronbt?
ommeghelerftghelqcl een fage* S)efê
blaberenfqnoodopbeenfqbe ter eer
benwaertgantsafchrerwieh/enbefi
hebben veel ribbelens.2llsbefeblabe?
lens eerfi wtcomeit / fo fqnfè te famm
ghenonbenghelqcl Clanerblabetren/
enbe fêer gefronffelt^SDe bloemen fqn
ghelqd fchoon witte ghefierrebePio
letten/binnengheeU 2llsbe vqf witte ,
blaberlenster fqbenafvallen/ fo copt
wt batmibbelfie geel bingeflen/een
row befte/bie is eerfigruen/enbe baer
na als fq heel rtïp is/ ban foo wotbtfê
fchoonroot/binnenvolcleynfabelens/hebbenbeeenenliefliclettrtteci/
^ en fneten fmaecl. De wottelisbnytenbmyn/enbebinnenwit/ghehayrt
enbeveefad^tich.
^pUeefe f^^mUt m^m^c^
DeJ^erbtbefyenwaffenopbtoogegrafitchtigehwenelett/aenhaecb
boffchen/enbeinbehonen/maeralberlieffiintwonbt/enbemberghen
baer veel lombte is.
inbsp;Xgerbtbefycrnytbloeytinbetoten/enbebengantfenfomeirboottot
tnben6erft.maergeentqtvanbeniareencrqchtmettbebefiettbatban
int beginfel vanben fomer.
Inbsp;ÏJeblaberenenbewottelvanbitcrnytfqncottbtcttbebtooghei'ttben
: eerfien graebt. sDe befyen vercoelenenbcbtooghen/biewqlbatfenoch
C q onrqp
-ocr page 538-. CCCXXXL
!3iccm^tenbeopemctegt;
Bttcwtgh^Pootcncnbcgbwppïtcccrt/batbcyUbcwonbctt.^^
fobwenbebcbtondm/folioppctbcnloopbcöbuyds/cttbebccwott^
^ ' ^ iv,cHficcEtc.Batropb4erafmbmmonbtgheho»be»/batconfottcm
^^^ AH^^t- ,,cib:qftben qttabcnrwecBoftj?attdb«erwnBatfapvanbe blabctreit
mnt baermebe wflfcbt üËitbe baeromme fttUettbelicbettbrt (ap bicf^
wilsgbebtuyden/byetth^ter aen(icbt root wtb:eedt Betobtbcfp
vcrflaettbenbotff/cnbc(q bietteit wel voot em beete Colertfemagbe^
Batfap vattbe nïpelêerbtbefyettte goetvootbe gb^n^biebatgraweel
bebbett/0bebtottdett/eitbcbetfttytterteitbep»rgeertbcboj(i.Betvot^
telgb^fobett/citbebaeraf bes awottbts eitbebes tttotgbettö gebtowcren/
bat isgoettegbetjottergrootebttteber letter.
(ttl SdCttótie*nbsp;cccxxx.
^ettttctetn.
!^u«at«beetood€attettcr«ytefï(Doghecr»yt/ombat
• be catteit be wottel vatt bit crtty t geerne riecten / en b^^et:
oogen baermebe(ierdê.3n(5tiecpefi£attïnbeetetpb»
ennarbnsrylne(lris.3nbe2lpoteBebeetetraleriatta^
ï)alertaen is tweeberbanbe. 3Deer(ie ts groote X^alertana / enbe btc
wottvanfommigbengbebeetenCberiacaria/batis/Cbertarelcrttyt.
Banber beet gbemeynDaleriane. Bat onberfcbeebt bat tn(rcben be(ê
twee fotten is/bat fnlbi bierna befcrenen vinben.
Êaecfom.
^ (g;iooteXgt;alert4ttebeefiteenenronben/bolen/effenen/teeberen/btttys»
tten(ienqbel/metioncBtttreno(tlebenonberfcbeyben.Bc blaberen(nit
eer(irebelic^bteebt/gbelndïOecbbtecblaberen/enbebaernawotben(i
■ öbeclonen gbeWcf blaberen van witten bof t11o(laert / van colnere
fcboott grnen. (Dp ben (leel waffen feboon fneewitte bloemen/boewei
batfefcbiinen fifverwicbte (qneer fi b«»^ontplnyc!en.2lls tfaet rqgt;
wotbet/ban vliegbetwecbgb^lq« bat fiet van Matton we. Bie wotf
tel is vingbers bicfe/met veel cleyn veefelingen o(t wottelf ens baer nep
fensaen bangbenbe/boot malcanberen enbe ouer malcanberen gbe^
lnc^bewottelvanbat6eylicbBcr(lcrttyt/maerveelgeelber/bebbenj»
be eenen feerlieffeficCen rnec^. iênbe in fommigbe plaetfen vercoopen
be vtonwen befe wottel voot Calmns. Be gbemeyn Xgt;aleriane ie
ber vootgh^ttoemben gbeficï van (leng^el / wtgbenomen bat W
tnt
-ocr page 539-€ mtoppcrpccAtttcttOftholMeitcttbellwpctthceft @iïrt eerfie Mabcrctt
fttt heel fttal/altoos twee/beett tegh^tt battber/ghelqd twee vlaegele»/
baerna wotbett ft' wat rottber ettbe bjeeber/rmgfotttttie ghecloiiett/ ett:^
bebottcBergcttettvattcolttere»3ttt fopvattbett fieel waffett Iqfverwtge
bloettiê^De wottel vatt btt crttyt is deynber batt be wottel vanbe voot^
(êybe Palertane/en ft' ts vol veefen^^Ue i'aer flootet ft' ttteu w deytt wit^
te wottelBetts beft'bett wt/baerntebe reytttgh^t ft' weberowtme»
DegrooteX^alertattetttoetittbehOttettghefebtwotbett/watttften
ts ttt alle lattbcfï ittct ghenteytt» Dattber .wafl itt vochte plaetfett / ttt
beemben/ettbe itt watergrad^ten.
Xgt;aleriAttebloeytbettgatttfett©onterlattct
Daleriatte is wernt ettbe btoogbe ittbett t weebeit graebt*
£tJ(tchc ettbe opemtte.
X)aleriaettwottdghefobettettbegebtOttcBett/batlo(lbevtitteȣ)ep
gheftdecra^tbeeftoocBbatpnltter/ittwqttghebtOttcBett.©nboetbe
pi}neenbe weebOtttcefferen/bieeenntettfcbitt ft'tt ft'beheeft.0q lettert
bett vtottwett baer ntaetttflottbe.mmboetfeoocBittbemebictjttett/bie
C iijj mett
O ; .
gt; Ottfctt bcctmen in (Bmcp Ph^coö oft phacc/m Sä^«
£ett8/cnbc£entxcwla. iêttbe albwe }^(tmmnod)tntgt;w
2(potelc.
lm/ccncndartd/opaUcfqbeitbcdectmctdcyttblAbcrlett80bdt|cr»^
bet:tcn8.lêlcebUthecft(ït»e»bt4ctoftd4ttwtcrïctt/bacrtm€beb^^^
flbeUKlbciêcwtert.Debloemtctt8wotbettbtuyttmctwit0emcn0t/^
fficmpmonbcrwtbcnjlcdtttircbertbeblaberctotbottent;^^
be opperde bloemlerta ttod) nmwcHcï l^awïms eti b«bbm/ al8
onberVr#wo:be«.ttlettvmtrdbenmeab«nw^
Een8/^tcbacrwA(renttato«tbcbloemlett8af0CWAUeit(litt/ettbcfOinmi^
gbcvanbetmfettftnlewerverwich/ Lens. £tttfcn.
fom0bedïk?tt/eitbe fom 0r«wftigt;ert.
©qbcbbêemteebercwottdmetvcd
veefem
5plaeeret)aetre^lt;tl]en.
S)e Itnfen moeten in acïers op0l)e
btod)t wotbcn 0dqcl al8 anber pot?
tagtet?:ttd)tcn/en ft wiUenwn mib^
bdbacr eerbe hebben.
De f m fen bloey en m ^nlto / baer^
na wotbenhae«^ h^^tvfensr^/enbe
banmoetmenfevcr0aberen.
mtuet^enhecomple^^te.
De £mfen ft'n mibbelbaer werm
enbe cowbt/enbeft' btooghen inben
tweeben graebt.
Sjie ved Sinfen etet/bte crqd)t bacc
«f boncler btoeue oogen / want ft' eit
ftnmetgoetomverbontven/enbc
ftn qnaet voot bemaghc/wantfSnbsp;___
z
QDan^almane.nbsp;CCCXXX.
m mmtcghcntmtfttmncempt/bacromififectrgoetb^^^^
CdpXCCXXXL
C Mafmbemagceitbebebcrmmfcerop. Zlfmznbzlinfmmctl^milnya
men etrt/ban (loppen ft ben bnycf / want bacr flnymcn oft fcbcUcn trcc^
fen fccrtc faxmnAinfmin water gcfobcn/cnbcbat fop baerafgcbtonc?
f en/bat lareert. tHaer aXfmm beerfie (op wtgictct/cnbc als (t wcbcrom
tit een anber water gbefoben wo:bcn/fo (ioppen (t.Baerom ft'n(ê goet
rtlbns bereyt voot bc gbcne bie ben loop bcs buycr/ cnbc bat roobc meli^
joen bebben. ft'noocf goet voot bc vtowwcit/bictcfecronernlocs:
bieb Wrflnicic bebben. 2üsbe (Inymenoft (^cllctt vlt;titbc £iitfeit gbe^
bacn ft'n/(b cn (foppen ft' niet fo feerc/maer ft voeben b«bt/nict tegben^j
ßaenbebatfcgrof/qnaet ntelancoliens bloet mafen. baerom foo wot^
ben be mmfd^zn licbtelicf la^arns oft malaetfcb / enbe crtigctt be« caitc;«
fer/alfmcnfc bicfwilscttbeveelctct. mafen oocf fwaer btoomcit/
enbe ft'ft'n ben boofbe enbcbcnncrnenopjcnnwen (cbabelicf. tHaer
tis goet batmen bc (cbellen af boe vanbc ^in(ètt / baertoe nemenbe iên^
binie/potcclcyne/tnifpelen/btoogbe ^oofcn/(Dneappelcn/ enbe byer^
gbeftcf c crnyben/{b (ioppen ft' bes te meer. Be pqnc van bat pobagra
B verfnetmcn met ilin(en/met C5er(ïen mo»tgbe(bbcn / enbe bacrop gbe^«
leyt»linfen met bnenincf gecoocft/bic bicnen wel tot loopenbe cnbc incf
tenbevlccraticn.Öqvertccrcnberbcfwellingenenbecroppen/inajq'n'^
gbefoben/cnbc baerop gbeleyt. 2:)e £infen in jeewateroft font water
gbefoben/foo fcbeybet bat gbeclontert melcf inbe vton wen bot(len/ m
be ft' verteeren bat onertollicb melcf bat baerinne is/ alfmmt op be bot^
pen leyt.Be linfen fqn goet tot alberbanbe gbefwecr / enbe tot fcbotp^
beytcnbcrnybicbeytvanlqne.@ift'ngoctittmeebegbcfoben/cnbcge
lcytopbclcbenbicopclienen.Bclinfettwelgbefoben/enbebaernagbe
pooten cnbc gbcapplicccrt / bat poppet bloebt bat wt be wonben op eljä
bers wt loopt, ©i ft'n goet gbcgbeten voot bc gbenc bic onernloebelicf
vo^ticb Pin / maer bcn gbenen bic per btoogbe ft'n van natnere / byen
ft'nfcwtcrmatcn fcbabclicf/want ft'btoogben fcer. Baeromme acn^
gbepen batfe bat mannclicf faet vertceren cnbc verbtoogbcn / f )0 bene^
mcnft'benmcn(^bcn Inpom bq tc papen. JtSnbc bierommcbicnen fq
habt ben genen bie in fnynerbey t lenen willen / ban bie inben bon welq'c^
fen pact ftn.
(UI t^Cnbsp;^^^ CCCXXXII.
©enrtaem.nbsp;^ , ^ _
^£inbcbeetinlt;0tiecp pbilyta/enbciniattin tCilia/
enbe al(b beet fq ttOlt;^ inbe 2(potefc.
3De onbe mcepers fcnïncn van t weeberbanbc £inbc
_ boom/tewetenmannefenenwqffett.S5mSnefertbeeP
berbt/vael/fnoopacbttcb blt;gt;»bt / enbe een bicfe fcbot(fe / bic en laet
B baenttetbo0öl)maló(ïi«f sb^cheUnbsp;Tîlia.
bwtjfBeiu Dactrop m waflciT ooce
cbccnblocmennocbvittcbtctt^
wûfBcttheepeettcbîdett (Î4m/enbc
wûhottt/mbebcfefcbotflctohaec
bttygctt/wmttbaerwotbcitwtegett y
ßfsbcmaccn bîcn0t blocyfcUn:^ ß
be vmcbtm. Dwqf ecrt is Otts alkcit
bcBcttt/eitbcbaeromhebbcttWiood
alUertftrtfiguetehte^gefet/wbevArt
fqttfaetfbmbcfcreiiat.
bîdcnjîam/btcbteybthemvecteîvt
metiqnmdcit.eqitbUbe«rqttben
Xgt;cyU met ongheWd/macc befe fqit
weeder/enbe bowe fcbecpev toegaeitf
be/enbe ronbtfomme gbeBerft gelijcE
-een f«ge»Diewqlbatbebloemenodgt;
mbWbwYf^^ttôOftbotf^ensfleÇe/ ^
bAttfiinfegrnen/maeralffewtcome/ ^^
banftrtftbleecftheeU^Sttbehiertvtnbsp;^ , ^ . ^
beefîeenptoeftoftenetet vanbefe v:ttcbten/m«er be bUbecenenUtett
ft'metteetett*nbsp;^ ^
D DeS:tttbenwaflènöeememt0bebercbte.mAei:nv fetmenfe owerAl
tgt;aermenwtl/e»befonbedin0hebwqfBett»
mtuetî ettbe comple]rte.
DeiînbettbOOmtôwetm/btabfîrmgeerteettlnttel/ettbehtTttyiicrt
DeblabetrenvanbevîOitwelqcEetobe/bieheyléttbewottben/alp
menbitmetwßootetenbebaeropleyt-B^atfapwtbeblabecenenbc
bloemen/bat wbuf ft be ponffelen enbe ctmpden/ en vleden wten aen^
ficbte/alfmenbataenficbtbaermebewafcbt^Datfapranb^
fcbotjre/boetbat0befïvelvet:0aen/alfmettbathtecmebebe|trqct.meft
beyltbewonbenmetbefefcbOïlfe/alfmenfembenmontBnowtenbaer?'
opleyt»B:gt;îtvoo:jêybefapt8goetteghmbatwtPAUenbe8h«y?ô/enbc
bAt bay: wottbAeirAfwAlfenbe/AlfmentbAecop (îrifdt. Dernyl mon^
bengenefeiîMlNnbeblAberenvAitÂmbembettmontfitowt^DebiA^
-ocr page 543-amp; baertittwqttoftwatctrgherobeftcttbeghebtottdm/bicloffmbcvn'ite/
cnbc (q bïcnghen bcn m» wen baer macnt. ©t (qn ooc^ goct ghcvficct
voot bc gbenc bic bc vallcnbc (ïcc^tc bebben/ cnbc (q bnfncn enbc loffcnt
granccL Bc woîtclbec|tbcfgbcîqc0ccraclgt;t Beblabcrren gbe^nntpoft
gbcfiootctt / cnbc op gbcfwoUcn voeten gbclcyt / baermebe vergact bat
gbcfwcL Dan bbloeyfel vatt^mbcmacctroencenconferneoftfnyc^cr/
bat iô goet tegben bc (ïnypen enbc tfrcyflcm.
S^ennctem.
M (Honwc oft Pcrgonwc/bcctmcn oocE groot ©wa?
Intvcttcrnyt/enbctn (Sticcrbectmcnp Cbelibomonme?
I ga/cnbc in tatqn CbeUboninm matnô/tnber 2(poteBeii
CbeUbonm.Bctt ootfptoncï va befen naem (ïact tn on^
(ên Jl^atqn|cbcn 6erbario befcrenen.
Êaecfoen.
cBonwc beeft cenen tccbcren/ronbcn/ gebaytben flccl / met veel tacpü
fens ter fqben gbelqcl een boomden. Mld taotfen acttbcn recbten (ïcel
beeft vceUebeeen8cnbc6ioop^en8.@qnblaberenfqnbeublaberêvatt
Botcrblocmcntvatgbelqce/maerfq , , .nbsp;^
(qtttccrbcrcnbcbootfneben/cnbïcpnbsp;a!^quot;^'
been (qbc (tvïtjergrnê oft gratvgruê/nbsp;^
cnbc op banber fttbeblatvgrncn^Bo
nen op bcn (ïcel/cnbcop bc taqtfcns
wa(fen (cboon faffraengccl bloemen/
gbelqcl geel X)tolettcn/cnbc bat tvot?
B bcn ten lc(ïcn lange batvt'cns oft bo?
tmime/ bacrtn leyt gbccl blcccg cleyn
fabcecn geUJc^ ^nclfaet.2flfmcn bat
crnyt/ (ïeel eiï bloemen tn (ïnc^cn tvttï
ttet/focomptbacrgcclfaptvt/cnbcal
bermec(ï bctvottel/tvant bic ie foo
gbccl ale gonbt / met veel vecfen baer
itcffcne acnbangbenbc. Bit fap ie
gbeclgbelqc^Baffracn/cttbcfcbcrp
cnbebittcr/enbebet beeft ccncn (ïcrc?
Ïmmicï^
^laetfe m^ttx^c.
lt;5ontvctva(ï oneral in plaetfen
baer vcel lombte ie/ enbe fonberlinge
btj mneren cnbc onbc (ïrnctnrcn/ cn^
be ooc^ bq tnynen cnbe h^^sh^n^
^nbsp;©entije.nbsp;« , ^
^ (Bottwccrwttcrfiotttblocmê/bqcaneornrcnt^
Ittwenomrcomen/wbcft'ttblocyfclbwmbmgantfenfomeir.
(Sottwc 18 werm entgt;€b:ooghe mb w berbe» graebt
ffiaK^
SkZmM
fover0ael:be»tattbtfweerbaermebe.
ptCtiitUPt £a^cccxxxIIII.
dey»0cbelwo:tel/ofi:
dey»(0o»we/m0rtec^
beetet CWtbo»to» mt;
_nbsp;cro»/t»iatq»Cbdibo
mttmt»»6/e»i'»ber 2ïpotele ecroft?
lartammot. S^faetfocn*
Ditcrttyte»beeft0b«tt«« pettg^y
maer bet cr»yptlattc]c ber eerbe.@t]»
blaberle»8 (ïf »ro»ber/dey»ber/teer? ^
ber/weecler/ ettbe vetter ba» bc blabc i
rc»va»Xgt;eyU2gt;efc blabcriena waf?
B fcttOpdcy»c/b»»»e/bmy»a^tigc(le?
c»/mctgabcr8beblocmc»/bcwelclc
bobcrged(ïï»/c»bcftcrgUcle»/mbc
mïgbeva»byc»(q» la»cfacbttcb gb«
IqcB lt;Scr(lc» cotc»c» / gemcyttUcl b:q
oftPierbrlectt/mct vcefe» bacrt b^»«
mcbcva(imaectmbecrbc.
epec»crttytwa(ibivocbtt0be0racbtc»/mfommtgbebccmbc»ctt'
bcbotte»bie»at(q».nbsp;Dctttqt.
-ocr page 545-»nbsp;^mtijt
Bit cruyt compt wt mt cyube vm Jebtuacio.^ct blocyt mbc tîîccr?
tc/ciîbc ptmcipaltc^ ontrcut bycr tqt als bc fn?alu weit oucr comcu. Z\q
bcit tîïcy 0hep«(Tccrt is/batt vcrwclct citbc vcrbwqttct wcbcrom.
Bit cruybcfcit bat hier tc lattbc wap/is tvat fc^crp eit beet / macr niet
fo fecr als (Balmus fcrijfft/tvatttalfmcittptocft/foo cttifîfoo fcberp met
op bc tottgbc / als bic oubc mccpcrs prqucit. J^Snbc bit is mcflcl)iett bes
cerbtrifctsfcbult/tvautbit laut is tvat couber ban veel auber laubcit.
iSnbc befe öpeencruybe^cits (qu fcberper/bic op btooge plaetfeit wap
fen/batt biemeit op voc^tigbe plaetfen vinbt/alfoo wq in onfen £atqn?
pbcn '^erbario bat bteeber verdaert bebben.
Cfap vanbe wottd met bncnincf gemengt/ enbc inben nuep gebacit/
bat purgeret tbooft. Bcfgbclqcf s boet oocibat cruyt met ber wottel in
wqngbefobcn/cnbebnertincBbacrottbcrgebaetteitbegbegotgelt. Bat
cruyt enbe wottel gruen gePooten/bat beylt enbe geneep/ enbc verbtqp
bc fpene / enbe be croppen op dieren / alfment baerop leyt. Be|gbdqc0c
cracbtbeepoocfbatpocbcr/alfmentbacropproyt-
21 /T^i^ ^amebten/bit is ccn fotte van cruyben biemen in (Hticcp
beet Cblt;tmcbtys/cit in £atqn Cri^ago. tgt;m (gticcfcbcn
naent is inber àpote^en befî bcEent» 2lnbcrs ^eetet oocl
(Duercula minot/enbc 0erratula.
men vinbt pn'ncipalid viergbePcd)ten op fotten van Cbamebten.
Bccrpc cn beeten wtf anbers niet ban Cbamebten / want bet is bat op^
rccbt Cbamebtys/na batba oube meePers bacraf fcrquen.Bat tweebc
ghePcdgt;te beeten wi cleyn Cblt;tmebtcn. @ommigbc nemen oocf beerjtc
voot bmanneïê/cit bit voot b wqf len. Bat berbe beet iSerb wieroocr.
Cvicrbc/blaw Cbamebtc.2lllcbep vier fotten van cruyben pW
twqfel gepecbten van Cbamcbtys. 2lcn beerPe en is geen t wqfel/ want
alle 2ipOtelers boubent baer voot. Bat tweebe riect per wel/cn tis oocl
ccn fotte van Cblt;tntebtys/ vcmt piinins prqp Ub.ir« cap.r- battet eene
goeben med b^^^P» ^^i ^^bben be twee lepe pitten oocl biet^onber begre
pen/want ß en bienen nergens beter ban onber bit CapitteU
Bateerpcgbcpecbtiôbntrcntanbcrbalffpattnelancl/hcbbenbcvcd
bunnc geerbeicns/bic fqn met cleyn blaberlens verchiert / paenbc altqt
. flcpaert/enbc vol Icrf lens/ben ^yclenloone feer ghelqcl/eiï bitter van
cccxxxv^
Chama?drys uera fomi'na»
Clcytt Cb^wcbî^ctn
^mCi^mc'bHn, £(xp. cccxxxv^
€ rmalc.6«tcnichtb:uyttachtigebloemlctt8/btccltmmthoo0copm ma?
rotttfwectfabdm.öiïttttjottclisbuttncmbccleytt/eiïwi^^^^
bier enbe giitbcr itt bcct:bc. At twcebc beeft eettett wtttetitenbeit goebett
ruecB/^tgbeltïctbeiteerliettfeetrwelmetbloetitleitöwafleitbewtbuyP
f ettö. ötïtt blabetrê (qtt ood bett iêyclett looue geltjc/tttaet; ft fttt cruyp
wqsgedoiteitengefpleteit/ettbeppettgeUidbUbetettva
befe ft'tt deyttbet: ett pboottber. Öijit wottel is xvat bidet;/ attypettbc
biet: ett gittbet: tttet baer veefett. tgt;at berbe gerecht is eett per liepid gbe?
was/bebbettbe twee op brtt pelett/ bie pf tt vont ettbe gebaytt/e» otttreitt
eett p)atttte latte. Deblaberlettsbieoppi'ttpelettwalfeitft'itwatlaitget:
cttbe pberperbattbetweeeerpe/ettbepft'ttoodrittgfom,gelerpgeft'd
ccit$age.6etcrqcbtperpboottcblaitweltepiidegcaerbcbloetitleits/eii
biceitwaffettttictitttoppcrpcvattbcpclett/fnaerterft'bcgeft'calsbcer?
Pe.ötïtt wottcllcits ftttveefacbticbcttbcbttittte. Dat vierbe gbePecbt
cttbe bat albcrgcttteyttpc/ is bett berbeit per gdqd ittet wo:tel/pcle/bla?
berletts ettbc bloetttletts/ttocbtatts ft'tt fttt blabeletts wat grooter cttbc
^ b:ceber/ettbc ft'tt bloentlcrts ctt ft'tt niet per blaw nocb geaert gcUi'd alp
berbc gepecbt.^et btengt ft'tt fabdett in twee tcf lens gcft'cl ^ëmpixie^
^eerpc cnbc alberbePe gbePecbt van Cbamebten waP Op bc bergen
onber beggen cnbc bagen/enbc (omtiïts op peenacbtt'gbc plaetpn. Dat
t weebe wap geerne op pcenacbtigbe plaetpn. Dat berbc enbe vierbe itt
beemben cnbc graf bonen O weraU
DatcerPccnbetwcebcgbePecbt blocyenmccp in^nm'ocnbcjnlio.
S)ctwecanbcr fotten intbeginfd vanben tltcy.
De twee cerpe ft'n werm cnbc btooge inbcn berbcn gvaebt^^ Sgt;c twee
lepe ft'tt oocl van fnlclcr natnere / maer niet pgt; booge inbcn graebt van
wermtc cttbc btoocbtc als bc t wee cerpe.
Mnbsp;£mc()ccnbc0pmttc.
CcrnytcnbcbcblocmcnvanCbamebteninwatcrgcfobcncnbcgbe« --
btonclen/bicft'nwtttcmcnbcgoctvootbcgencbieboePencïtecnbcrbc^
miltcbebbcn/cnbcbtebaerwatcrnictwdmalenenconnen/ctïb^bwlt;t
ter beginnen tc laben. amp; btengenben vton wê baer maentponbc/pv^e--
bnnenbcverpoptbeytvanbittncn/cnbcpfcbeybcnbegrowctacybnmo^
ren cnbc vocbtiebey^^^eta$qttgemcngtcnbegcbtonclcn/fomalcnft
bcmiltcclcynbergt;5nwnningenomenopvanbnytcngcapplicecrt/alfo
ft'npgoettcgcnalbcrbanbcvenqn.lt;8gt;cbtoocbtcnbcgbcpttltteri5eertei1
mctbnenindgcmengt/alfo fnyncren ft'bconbc vlccratien. Bi( gencfett
bcgefcboo:tbeytopgcbtolenbeyt/enbewonbcncnbevoottfetettbcvlcc
ren/alfmcnfcmctolicmengUnbcbacropgcprrtWiÖatfapvattbcbla?
V berctt
-ocr page 548-bcrcttmctoltegcmcngt/bttvcrMpbebOttclah^^^^^
mmtbAcrop fi^cu gt; fwmmAbc Chàmcbtcn fttt fcctrbeyiftittc m goc
be wotttcrttvbett / ettbe ft btettett ood wel otit lt;tlle gtroue voc^tt^eyt ett
htttttotê tefcheybett / baetrottt tnachtitettfe wel itt grooter wecrbe bottbe.
m €pptc^
CCCXXXVL
^ rnbsp;^erinaem»
3?pte8 beetittê itt (0tiec^: Aittecyp «riflits / itt Utijn P«
' tttilA £uptefltts/blt;tt8 te feggett/tteberê oft cleyttê Cyptes/
tot ottberfcbeebt t?Attbett grootett boottt bie oocl fo beet»
^aeefoett»
Cypte8i8hOtl^lt;^4gt;ti^0eliïdbef lt;titettber/en tgAtttö
cruyt is afcbverwicb gruett/ntet feer cleytt roube geftebê blaberEens/bJr
can8geftcèeybeal8(ieer(lbegtnttewafrett/oftgelqclbevtouwelt|c£lt;ï
2tuerooite. gt;t fop vattbe tac^Betts waffett (cboo geel bloemfettö / VAit
faetfoeitgeftcmabelieuê/tnaerelcBbloetttflaetopeeuêbefottberepel/
(iaeube baerop geft'c eê Beef Beu. eiïu wottel is houtacbticb en vol vee^
fen^DitgebeelgewasheefteenêfeergoebêruecgeftcbenCyptesboom.
plaetfe flïtlbCt^Vvafpn^^e»nbsp;Chama?cypariffus, Cyptce,
men febt ben Cyptes inbe bonen en
intcYlem ^ctrttjC»
Bm Cyptes bloeyt itt Julio / en fel^
ben wott hi met be bloemê geuonben.
Cyptes btoocbt fonber groote hitte/
alfo bat (tnê fmaecB claerlicB wt wq jl.
De Cyptes blaberen gejïooten enbe ^^^^
geappliceert/bie heylen be wonben/en
(Î (ïelpent bloet» jfn byer manieren ge?
ttefenft oocBbe gefchoottheyt oftghe^^
btoBenheyt* Bi ft'u oocf goet/en fon?
berlinge met (0er|ïen mout/ tot wilbt
vier/enbefgheft'cBeheete fweetmgen/
alsbiewatveroubetft'tt^Bi^eblabere
gefotfn enbe gebtoncBen/ bie (toppen
ben loop bes buycBs enbe troobe melt
joen/ enbe fi verteeren en btoogh^ube ^^^
ouertollige vochticheytenbe humotê/ ^
bieeêmenfchin(qtnlqf heeft^De wotf
tel metgabers be blaberen ghe(bben enbe gebtoncf en/ bte ft'n goet voot
be blafe/ enbe tot be b:oppelpi{fe» B^^t cruyt ghebtoocht eit tpuluer baec
aftnwnnghcbtOttcBen/batisgoetteghenalberhAnbevenqn»
'nbsp;Xgt;art (DttJ»
£(t^CCCXXXVII.
©en naem.
uin^ebevatcmftm/enbeCczonatem* Mn baeromc
beet bit itt fommigbe lanbcit iêcrbccanffcns/en iSerbt/
veyl / want bet fptcyt bem wt met fqn tactfens enbe rq
f etts/ettbe bet croneert enbe bebecf et beetbe.
teeber (ïcet Cham.cyffos.
Bens/bie fïfn viercant enbe ontrent een
fpanne lancf/enbe op alle fqbett befebt
met t:onbe blaberf ens gelqcf Peyl/ cn
befè blabcrf ens fqn ro wacbticb/ tront
omme met f erff ens/cleynbctr cnbc tcct:
ber ban be Deylblaberc/ bitteracbticb.
r an fmaf e / en fïercf va» rnecf e. Cu(5
fcben bye blaberc» waf|ê» pnrpure»
25 bloemf c»s gelqcf ï)iolette»/en bie val
len af fonber vmcbt cnbc fottber faet.
^ct beeft cett clcyn wo:tel / enbe bie en
wo:t inbe 2lpotef c niet gbevfeert. ^it
crnyt bangt aen beerbe/en foo crnypet
bicrengbinber.
(Dnberbane wafi gcmcynlicf inbe
bonen bi be tnynen enbe mneren.
oncrtrect oocf fomtqts wel ecnc gant^
fen acf cr/alfo icf wel gbefien bebbe.
(Dnberbanccompt vtoecb wttnbe
tTïecrtc/enbeinbett2rp:ilbegitttfttcblocyctt/enfovoo:tsbengbebeele»
fomer.nbsp;^acuet^enbecomplei^e.nbsp;,,
€ Bitcrnytiswcrmettbcbtoogc/alfotblqctacttflnenfmaecf/tvantbï
is bitter.nbsp;fimcbtenbe^ercftn^e^nbsp;.
Ccrnyt van (Dttbcrbancin tvater gbefobctt/cnbeveerticboftvqftrcb
bagen vernolgens bacrafgcbtocf ctt/bat is goet voot bc gene bic tfciatU
ca op tvecbom inbe bnepc bebben. (Docf vcrbtinet bc gcelfïccte/alfmettt
fesoftf^nenba0ettacbtermalcanberenbtinct.5Debloemenalleen/lt;5penê
bc verpoptbeyt vattbc lener. Bitvootfeybecrnytin wqngefobenenbe
gebtottcf Ctt/bat loPbe vtinc/enbe lencrt bctt vtontven bacr maentPon^
bc. (Dnbcrbane is oocf goet tegen alberbanbe ventfn/enbe bet bt#bat
wt metten fweete. iêit baer boot comet bat be boeffmeben bit crnyt per
gebtnycfentotbepeerbettbiebevqnelb^bett/batiseenmanierevanbe
V q pepe^
-ocr page 550-©dttSSoectMoemm.nbsp;cccxxxviiu
enbcmwanbcrcotroftett/bteecnmwfchaettfqnlqfhceP^
CCCXXXVIIL
iEËfcBbtccbloeme heet in(Smcpmhellt;ttiinOgt;iyfnni
them«m/batt8tcfe00en/lt;0cgt;tttblocmc/ngt;Amrqnbllt;gt;es
lmett(lin0eel0helqcr0OWt/eitbefi0hceett0ftblmd^^^^
' enbe t|i batmettfe met vt»0etett ttt (Ittcf ett wtijft/fo 0aet
baetrvetti^eytwt.
Chryfanthemum^^otctrblocmw«
Bit iö eett teebet; crtty t/ttocbtatts i(i
ptrttyclwqs.^et heeft caele effme (fe?
lett/ettbe fti'tt blabetrett (iftt tttettichttttl^
beltclb0Otfttebett/0eliïclbeblabei:e» ^
opt fop vattbe (lelett/ettbe (i fqtt 0O»t?
geel ettbe 0liclettbe/ettbe rottbt 0eliice
eett ooge. Bc wottd ts vAWvcd deyit
gedwottellettötfamett0hefet.
Bit crttyt wa(ï geertteitt vochti0e
beembett / ettbe op attber waterachti?
geplaetfett.ïOStwaerbitcrttytwa(i
baer vittbtmett fottber twijfd water/
i||(alebat0hqbatattber8wdfoectt
metittbeerbete0rattett.
Cnbsp;^en^t.
Bit crttyt bloeytittbetttney/ettbe
baerafblittclettbebeentbett/ettbeatt?
ber vochti0hepllt;^etfett baert 0heertte
wall/alfowi0hefeythebbett.
^te natuetJ ettbe complejk^e.
Bit crttytis werm ettbebtoo0eitt alle mattierettghelqclbeCoebtHe^
^tecmcheenbeopemcte.
Bitcrttytghettee|ïbegheel(teclte/alfmettt(iebetettbebaerafeettbabt
gemlt;teclt/ettbe eett goebe wtjle baeritt gefetett/ewbe baertta gebtottcïe»»
^^et iöooclgoet teghett bett (ieett ittbe blafe. Be bloemett mct was ghc^
mettgt/ettbebacrafccttplae(ïerghemaccït/bitvcrtccrtettbc
fcheybt alberley ghe(wel/alfme»tbacropleyt.
rattJ^etr^
-ocr page 551-©ett naem»
Dcrtvottd oft Bcct;tvottd/b«t beetctoocf ita Blatqit
Bccrclt;tctbett/£(ti:bnw8 fuaw'uSiée lt;8»ticcfcbecnbeïvo?
meyttfcbe mccflctrsbictett bit ut vootlebcit tqbcn (Cbarne
leon/cit Carbnns txtnns» tUcn beetet inbe äpotef e C(tr^
bopatinm nabittpootbefen pancratinm/want «Ifoo
itoempt 2ïpnlei'n8 bit crnyt.
Bit crnyt is ttvecberblt;tnbc. Bccrflc ley|:opberecrbctt/tt?aftt bet cn
beeft lt;tls gbeenen (icngbeUÏOant ben (ïeel baerbie fiefenbc blocmc op
iAct/cnbcnictboncneenent?ingerllt;tncfcnis/b«tenclt;tngeencnpcn0cl
^ecten in fnlcf groot getvas. iËnbitbeet £b«meleonlt;tlbns/batis tc fcg
gbcntvittc JincrwottcU Bat ttt?cebcge(lecbtccrijcbt eenen fleel/bic
wafi ccnen cnbitnslancf.6et beetet €bamelconniger/batistefcggcn/
B (werte iênertvotteU XOant bit beeft een (werter ttgt;ottclbanbeer(ie. 2in
bers (qn fq malcanberen feer gbelqcf ♦
||(tetfOett»nbsp;Carduus fuarius. iirwcrwottcU
tDittciSitcrwottclbeeftblabercn/nbsp;^^
bie (qn bcn blaberc van ärticbant ge
Iqcf / maer (ï fqn (^crper cit meer pe^
f cnbe/liggenbc op ber cerbcn4@tt cn
bccftgccnenfiengcl/banalleen tgene
bacr bc ficf enbe bloembolle opflaen/
cn bat enis niet cetten vingber lancf.
Befe bollen btagben pnrpnren oft ro
fqnroot bloeyfcl/ cnbc bit wott bacr;^
C na gratv bayt / baztinm leyt bat faet
verbotgen/enbe tgelqct ben fabc van
wilbcn bof ©offraen. ^et beeft een ,
lange bicfe wottel/binnen wit/percf i
van rnecfc en fuet. Bc fwerte-Éner^
wottel beeft blaberen gbelqcf bc wits^
te/maer fq fqn wat roober. Ben fien
gel is vingers bief e/ rootad)ticb / ens^
bc anberbalf fpanne lancf / baerop
waffen oocf fIcfenbe blcccft?ctwige
bloemen« 2)ye wottd is oocf l^tncf/
fwert cnbebicfe/intberte gcmcynlicf
opgcdonen/enin fincfengccnaecbt/
binnen is fq gbeel/enbe wat fcberp op be tongbe.
paetfe^aevbertvdfltn^e^
SDewittcJÈBtierwottdwaflgeernoprowbergenittvafiewitteeerbe^
X) tq
-ocr page 552-2gt;cfecrttybcttblocyettmee(imj(»ltlt;gt;cnbc2(tt0t$|lo»
IDc wotuUn r «tt beybe befe cruybe» fttt btooge ittbett betbett 0i:Aet/
efi be witte ie xvem ittbett tweebett 0raet/ettbe be ftverte inbett berbett^
£md)t cttbc cpmtic*
JB Dewotteltgt;attwitteiiuecïtgt;ottel0epitlneci$eerteneettbj«cbnïlt;ivaft
byec met wifn ittg^cttomett/ bat verbtqft ettbe iaeebt be bteebe tvotntett
wtett liwe/het ie goet voot be 0ette bie bxvatet labett/ en het lop be vtqttc
met crachte. 2tlbn8 ie ft' ood 0oet te0ett alberley vetttftt / ettbe piittcipa^
licBtegent vetttftt ettbe viericheyt ber peftletttie» Defe wottel itt ajqttge^
fobett/bie verbtqft be rnybie^ey t / fchotftheyt en qnabe cran wagie / als
een mettfch hewt baermebe wafcht. @i verbtqft bett tatttjweer/alfmett^s
feittbettmonbthonbt» De wottel vanbe fwerteiiner wottel heeftwat
bootlic8irthlt;ter/alfo(0alettn8fcrti|t/enbebaeromettbehootetttietbat
mettbieitttlq'fitttteme»maervattbitytê falmettfebefigêtot rnybicheyt/
cleyttpoc^:Pett8/crauwagie/ettbetotalberhattbebefgelqcBegebtlt;Bettbic
fnynerett8behoenett»tl1entteemptfeooctotbemebicamenten/baermeit
mebe plach te etfett»ei ghetteefi oocB be voottetenbe qnabe vlcerett/alp
menfe flootet enbe bacirop leyt-
. CCCXL
Dheetenbitgewae^oomfcheDiflelett/otttbatteteeit
vtembt crnyt is enbe hier te lanbe ttiet vatt felfs en wafl^
6oe bat bit ge was in vootleben tqben hiet/bat ett weet
icï ttoch ttiet / wattt bat ie waerachtich / battet ttiet en is
^ ^ Chameleon ttiger/alfo fommige meeflers meyttett/enbe
fo wiittottfettiatqnfchettèerbario verclaerthebbe»gt;6et ett ie ittbec
2(poteBett oocB ttiet beBettt»
^aetfoem
KoomfcheS)iflelWteenenrottbett lattgett fleel/bie is vittgers bic»
Ee/enbebtnynachtichettbeghehaytt.Deblaberettft'ttgrootettbebleecB^
grnett/op beett flfbe heel afchverwich enbe wolachtich / op beybe fqbe»
bootfitebett/ettbe ft ett hebbett gh^tt fcherpe fleBettbebootnen. (Dpt fop
vanbett fleel waffett fchoott rottbe rott we bollett/bie btaghett wit bloey
fel met wat bla ws ghemettgt. 2Hs befe rqp wotbett/foo leyt baer graw
faetittverbotghen/batghelqctberhlt;ï»ere/wtgettomêbattetbottettfeec
haytachtich is. 6et heep eat fwerte hotttachtighe wottel.
paecfefijnbet^mflm^e.
î)efeDiPel/alfoowi}htet^voot0hereythebbett/ettwaphîerittbefc
-ocr page 553-CGCXL.
B Ultbenmetvanhae^^feWmcttmOCt Spinaincognita,Koomfc^c iDi|ïcl,
fg mbc howc» pktttctt. ;^ttbc als (tjf
ecna gh^plant ts/ batt bcfacyt ft h^ci:
fcIttcftvo^oitaaUetacr/cttbcftcompt
svclop«
Sentije.
SDcfc^oomfcbc Dtficl bloeyt t«
3itUo/cttbcitt2l»g»(iobaet:tta/batt
Icitcrt ft' row
was/bes tttct tc mtit wq bebbcitt boe
cotttraf^tcttont battet fo fcboottts»
S^c^taUattctt (tcbcttblt;^et: boettbctrctt
cft attber vlcefcb met bcfc S)i(ïclbol?
leit/gbelqcl2lrttcbattt/cttbebaerom
bcitdiclbatbttcrttytoodbqitaftlc
fcttcracbtcitbcopcraticbceft. iSttbc
bicbatbcgccrttc wctc/btc foccIcclcÊ
iD ft'tt (CapittcU
m ioe (wéér éoe ftmm
CCCXLL
©mtt(temgt;
21nbsp;lt;Dclattgbet^^lt;gt;eltcucrbatbcetittCBttccj:€bamepttrö/tit
£atqit2(mgaoft2(bt0a/crtbc3btga/citbebaerboo:co?
mctbattctmber2(potclcit3itagbch«tettwo:^SX'Jtoot
fptottcvaitbcfcnamêflitcttnbettlatqitfcbcït^e^'^'^^'*^^
S5aerftitbtiïgc(lecbtctt0fif00ttcttt)attCblt;tmepity6/macricüev'itett
ftebycr m'ct meerbatt twee. S)cer(ic/batbeettcllgt;ier6oela!tgerbo^4??
tterbwtffleft.iÊttbcbmattttelctt/batiöbatbcrbege(1ed)t/baeri:)tofco
rtbc0Affcriïft.Xgt;attbacrottbcrfcbeebtftlb{j'bierttablt;gt;lt;gt;ieit.
i5ocl4ttg^)e»^^gt;lt;gt;eltewerbwqfeettt'sccttitcbercruybelett/critypcnbc
laitctbcerbe/cttbcbetcromptbcmccttöbceïs.öqitbïabereitögclqcleit
bctt blabclcits ï^aft maitltd dcytt IDoitbcrbaert oft Blabdooe/maer ft
ftttgebay:t/citbcbaeri'8tacyvocbti'cbeytbt'itftettiit.S)cbloemleit8ft'tt
gedoftwit*2?c woud te |led^tettbcboittacbttd)gbeli]clbcwo:td vatt
i£ttbim'c.2^mattitelettiö00cccitdeyrtfqttcmybeBett/metbtuyttfcbtigc
23 gcblt;^y^bcmcicfctts/bie(linccr(ltcrwlt;):telwacrtmct bteebecffgdcrfbe
blaberett becleet/baertta tuet cley ttbere bic (Titt geh Aytt/ cn clcf blabt is itt
bjq beelen oft fcberpc pnntcn gbebeylt.^ct beeft feboon geel bloemlens/
cnalsbefeafpallcn/fobtcngenbcbnyflcnscleynrontfabclen.Bcwot
tel is bonbtacbticb cnbc gcet Bit gants crwyt ricclt gbelqcl bers.
quot;Jd en beb bat eerfie gbeflecbt in ons lanbt nocb niet fien tvaflcn.Bat
berbe beb icf gejien / cff bat tvafi gcern in bcrcbacbtigc enbc (ïccnacbtigc
plaetfemnbsp;ÖmCijC.
Befc crnybcn blocyen mce(l in ^nlt'o cnbc Slngwpo.
^te ttdcuet; ettbe comple]i:te.
©i (ïjn werm inben ttvecben graet enbc btoogbe inben berben.
Be blaberen tgt;an 6oe langer boe liencr (enen bagen acbtcr malcanbc
ren in tvijn gebtonclen/bat gcneefi be geelftecte. ©i genefen bat fciattc«
o(t wecbom inbe bwepe/veerticb bagen land in mcebegeb:onden*
(ïfn oocl (bnberliitge goet tegen bc f enerfiectc/btoppelpifle/ cnbe anbec
gcbtdcn ber nieren, èt loffen be rgt;n'nc / cnbe (ï] btengben ben t?;cu wen
baer maent(lonbt/in befer manieren get?feert. Bit crwyt gi nen gbefloo^
Cham^pitys tertia.
Jrjoc Ungct- i?oc Ucuct- tgt;wï;flcn* t^oc lun^hcv bcc Ucuct: binanuclcm
m
-ocr page 555-m
Bnbsp;wottbm/cftbe vwyl vlccrctt.
mcitgt m gb«apphcecrt/fo ^cyUt be voottfeteitbe vlcerattett^^et ts goet
tegeit be bert^eyt van vtouweit bo:(ïett/ groett gejïooteit enbe baetronec
0e(lagen.lt;0epnlnew5eei:t enbe met viigi^m gbemengt /enbe (ó ingbeno?
m«n/batlaj:eeii:.i5etfuynct:tbemoeber/metbnerttncBgbemengtftnbe/
enbe inber tnon wen (c^melbeyt gbebaen. (Docf ifi goet voot bc gbcne
bic van nateren gebeten (tf n/ alfmmt gmcn (loot enbe baerop leyt. ^cit
menfcb fal tvotben (weetenbe/als bS fin Irjf be(lrf cft met bat fap vam
bc blaberen.Bit crnyt gb^oben enbe gcbtoncf en/ bat lo(fet verfioct o(|
bicfbloet^mctajijttgcfobencngcbtoncfctt/folopbcboobevtnebt*
i
'i
3t crnyt beet in C^tiecr pfyllion/in iMqn^itha pnltc^t
ris / bat is tc feggben / Xgt;loocrnyt / om bat fqn faet bett
I vloyen beel gbelqcf is.
fyttfom.
Bit crnyt beeft blaberenbie (qn ben ^ertsboten oft
Craeycttvoet gclitcf/cnbc gebaytt cnbc langer/ fonber tvtgaenbe fcbnet
f ens.2(ls bit crnyt eerfl tvtcompt/fo ifl gelqcf gras.@iïten (leel is ront
bicbtagbengeelblocyfel/enals(qrqpnbsp;\\ if
tvotben/fovtttbtmenbaerincleyn(a:ï |
befcn/ bat is ben vloyen beel gbelqcf. ^M $
^nt beeftcen flecbte tvitte xvottel nuf^'p^f^ l[A\if®F
tgt;eel veefen oft tvottelf ens ter fqben
Bit crnyt en tvafl btertc lanbe niet ^
van bem felnen / foo icf meync / maer
men moetet inbe bonen (ctten. Mnbz
tvaert eens gcplanbt is/ baer be(aeyet
bem felnen alle iacr / en baerna cn ca«
men tfelne niet tvcl tvtroeben.
©mtije.
Syitcrnytbloeytbcngantfcnfbmct:
bote/enbe (qn bloemf ens bangcn aen
langbebollefens/bicfitnbettboofbe
van ecncn bonbt wat gbelqcf. ©qit
faet wotbt inben ^erft rqp.
mtttermbecompl^e^
SDatfaet wotbt meefi tot be mebi^
c cvj'ttctt ghebtur ct/enbc tfeltte 18 cottt inbm twcebm
btooghe Cttbc vochnch*
S:gt;atfactvAttXgt;loocr«yttttctoU'cvatt^oorcttOfta$iftt0cEnitt(icttbc
0CAppliccccr/b4t 18 goct tot pmc mbc BnuccEcUtt/ mbe tot pmc int hooft/
cnbc anber fwccringhett oft ghefwel bc8 Iqfs/cttbc fonberlinghc tegheit
ïvilbtvier.mcta$ifttghe(ïootm(ïfttbe/foiPgoetvoo:bciOttöhcBinb^
/,. trcttbicgcbtoBcttoftghefchoouliitt/wrtttthetghettcePfeairnfentbacrop
b^i^vAx Im^^etisoocBgoctgeleytopectten nanel bte tc verre wtgaet/want hij
^quot;^^^^^^'tcttXfap/btvclcEwtbitcrnytghepcrftwott/mcthttettittcBgemengt/ctt
tttloopcttbcootcttghcbaert/batghetteeprc.mcnfeyt/batgheettvloyctt
i'nbchiiyfettcttwaflett/bacrmcttbitcrnytittbtaccht/tewqiebattetttoch
grnen ie.Ditcrnytmctbcrwottclgherobctt/cttbeghe^^PPÏ^eert/batgo»
ttccfitcolicapaflio»
CCCXLIII.
Qenttdem.
m crityben bic in (Bmcp cnbc £atqn pfcnbOttarbi hcftctt/
bte noemen xvij hier valfchc tTarbctt / om bC8 wille.b«tt Ct
ttiet be op:cchtc tTarbi m fin / baeraf bat Diofcotibes cn^
bcattberottbemceflcraghefcrenctthebbett.
Scflac^t
tttettvirttttt?ccberhAnbevalfchc©picattarbi/bmanttelfettentv:on#
tett.DmattttcBctti8wathoogcr/bicBer/b:ceber/cnbePercBcrenlicf4cïJ
EervanrnccBcbattbwi}fBctt.Biottfett tqbctt wotbet om ftn gheaerbc
bloemen wille ©picanarbi gehcetctt» D wqf Be« ctt is niet fo (ïercB cnbc
lieflicBvattritecBe/hetisleeghcrcnbcbttttttcr/ittber^potcBctthcctct^a^
»attbitlaoft£a»cnbttla/ombatmetttitttbabtoftinbe(loneghebjuycBt
ombelooghe cttbc meer attber bittghcttwelnccEcttbc temaEctt/cttbeirt
Dttytl^ heetet oocB iattcttbcr.
55nbsp;^(teefoen.
De@picattarbi cttbe £anenbcr bebbett vtercattteflelett/bieft'ttcen
weyttichhoU S)eblaberett ft'tt vct/bicEe/fmal/ghchaytt/afchverwic!gt;
Sructt/gcliïcBbcblabcrcttvattJloofemarti'n/macrftftttlangberenbc
bteeber» De bloemen xvalfctt ittt oppcrpe vattbcttjleel/itt factfoctt vajt
een are met veel cleytt btnyttblanwe bloemBctts^tHaer be ianenberbloc
mctt ft'tt vcel btwyttber batt bc blocntctt vanbe @picattarb. Cfact is
grawfïvert»Dewotteltshcclho»tachticbmetvcelvcefc»»
:öcybc öcfc crnyben walfctt gheei^»^oppec»achtighepïlt;^«t(ètt/baei:
-ocr page 557-Pfeudonardus mast'Xgt;rtU ©ptcdttrttb» Pfeudonardus fgminaXmicnbcr
(i-rt^
CbefdnttemUoccornptmeitmachfefaeym/mAcrfKOmmbmropalp
mm bc mcitlcita aftmt/citbc wcbcrom m bcccbc Icyn
©mtijt
Dc(c crwybcrt wotbcit mbc Zmtm wcbcrom gtmn/ft blocycit
ftt'o cnbc 3nlio/cnbc ban vcrgabcrtmcn baer wclricclcnbc bloemen.
SDcfcfirnyclen oft crnyben ftn werm cnbc btoog^e inbcn tweebcn
graebt/enbe ft ft'n van fnbtn'l ftb(l«ntic.
^ 0picanarbcn£4nenbermetwqngefobcnen0ebtonclen/btclo|p^^
bcvtine/enbeft'fimgoettotalberbanbcgételenber nieren enbebl^^^^
2(lfmenfe in befer manicrcjt btif oft vier bagen vfeert/ fo btengben fi ben
vtottwcnbaercranclheyt/cnbeftloirettbefecnnbina/cttbetnqncnbie
wt. verwermen een conbc magbe/ enbe |i verbunen be infiatien bic
bacrin ftm boen be pqne ber moeber ceflcren/(ï vermot wen een ber
tc milte/en ft ft'n goet voot een verdopte lener / enbe tegen be geelficclte.
^Defccrttybmvanbnytettgbeappliceert/bicverbtinenbepq^^
mclingeimbooft/wanyicon^^^
iö.Bi ft'n oócïgoet tot famme lebcn/enbe ft verbtqnennbsp;^
be beningbe berfelner leben.
Van
-ocr page 558-(ÎUnbsp;£a^cccxLIIIr,
^mnaem.
2( jM^ ^jtcrtiytwottoocICuccIcnfcbencgh^bcctctt/bAeroiiime
bat fittblocmett beit fcbdlettopctmbalcit ghditcl fin. Jn
étm^cm2lmmone agrtos/enbem Utqtt Zmmom
fylwe(în842înbct8heetet§erb4veittî7batîôïOmbtci:ttyt4
^^faetfoen.
ïOtitbtcrttyt heeft veel gheh^^ytbe (îeleit/oittreitt aitbech^lf fpatttte
lattcB. blaberett (qnbmreitcletoybegelqc/oft belt
ittaer fi (litt veel teerber ettbe hlt;tytach
tiger / liggeitbe gettteyttlici op beerbe Anemone fylueftris. quot;ïPmbtcmyt,
wtghefpteyt. (Dpt fop vattbett (îele
tvaflêtt fchoo pttrpttrbtttyttbloettte/
vatt faetfoe gelqcl fcbellett oft bellett/
cit fi hebbett bittttett geel veef lens ghe
lqcbe^oofett.Sgt;efebloenteotttlttyc?
lett haer ntee(î als bett tvittbt tvaey t.
B 2118 befe bloentettafvallett/foo ver?
thoottt hettt baerttaeettett grawtvett
haytachtigett rOttbe bol / tttaer thlt;tyt
is gratv met btuytt gbemeitgt/vArt
factjbcnc gclqcl vercleiis botfteleit.
jDetvottdiafivertenbeveefa^tieh-
B^atgatsgexvasis fcherp/efttberttt
metflirtett fmaeclopbe tOttge gelqcE
bett fdgt;erpett 6lt;tnettV0et ettbe2lrOtt.
^laetfe fijnbetî mÇjïmfic.
Bit crttyt tvafî geertte op btooghc
fattbighe berghett/ettbe iit boffchett.
tOittbtcrwyt begittt vtoech ittbett
tîïeertetebloeyett.lêttbebett gehee?
(Clettfomerlattcvittbtmebaerfcboott
bloemett aett/tvattt ici h^bfe itt 3ttlio ettbe ttoch fp^ber tttet fchoott bloe^
mettpettfîaett.nbsp;^ , .
^(tCttet^mbecompUjae.
Bîtcrttytisfeerheetettbebtooghe/teïvetetttotfttbett vierbett graet
ghdqcimoPaertcrttyt/ettbebatblqcltaettfqttettfmaecl/wattthilis
n?termatettfcherp.
Çmc^tenbeopemttc.
2(ctt0e(îettbatbitcrttytfeerbertttopbetottge/fomacbmctttgebtttyci«
lettomoptebqtettcttbeittttetvaerts teetett/tvattthet treclttot hcmett^
be locit tvt Alle be vochticheyt bie tttt Iqf (qtt mach* £gt;e xvottel ghe^'
IttOtVt
-ocr page 559-met bat f«p vattbe woitcl/dfmcttnnbc n«e(c boet ^
ittbett oogbe» bmypeit / fo verteeret bte btcf e vellef etis bie baerinne
jfeit ftn / enbe bet maecft een clacr 0beficbte.B:)it crnyt met bc
len gbefoben/ enbe met gbefnynerbe (0cr(ie baer be (Inymf eits enbe tcaf
afgbebaen is/ bierafcrqgben be fnygbenbe vtonwen veel meier / als ft
bat albns eten. Befgbeftcr oocf grnen gcflootcn cttbc op ber vtontven
bot(lengbdeyt.3nbefermanierentvotbenft'oocf0cvfccrtomberny^
bid^eyt/enbcbyer0belttcfconfnynerbeytvanlnncbacrmebcte0enefen/
enbe vnylonfnynervlceratienXfap batmen tvtet cruyt cnflelcnbotvt/
batbeepoocf bef0beltfcfecracbt. J^en beel tvollen oft cottoen bierinnc
itat0bemaect/enbebatinbervtoutvenfcbamelbeyt00aen/bacrafcrtï
0ben ft baer maentfionbe. tHen boetet oocf in onfuyuer tvonben/tvant
bet0bcnee(ibie.
m ^ttts^et^oetcmDt
£(Xp. CCCXLV/
©mndcm.
3b«tcnbitcruytï)tn0erboet/ombatft'nbloemencenc
vin0erboct baermen mebe naeyt feer 0belqcf ft'n» ttlen
ma^t in ^attfn Sgt;i0italis noemen,
geflacbt.
B X)in0crboetcruytbeeftcenenronbmpeel/biciscettellelattcf.^^
beren ft'nlancfcnbebteet/benWgt;ecbbtccbenictfeeron0eM/m
ftnrin0fommc0eferft0elucf eenfa0be.Cer fqbmambc pdenwam^
(cboonlicpttcfcblocmcn/flacnbcinotbinanciebccnbouenbanber/vait
benblt;^l»c(ï««^9«ï«f^^^bouentoc/ltïfvertvicbbtuynofi0cd^
ettbe van factfoen0belqcfen ft eenen vin0erboet feer tve^^lsbc|ebloe»:
menafvallen/fovcrtboombcmbatfaet/batisbtcetcnbclancfa^ticb/
bebbenbe vootcenenlangbmpunct/biccrücbt bonen twee0affelfens.
Bctvottclisftvert/enbebeeftveelvcefen.3nfumma/bett8eettfcboon
luliicbcruytvanaenfiene.
S)efccruvbentva(fen0eerneopber0en/oppeeni0beplaetfert/cnbaer
V^ellombteis.eienft'nmetfeer0bemcyn/enbemenvinbtfefelben.
^eit
t
il
m
€nbsp;©mttje*
^(ttuetJ ettbe com))le^'e*
@i'(qnn?ctrtttcttbcbtoogbe/battitacbinettlt'cbtelicBin
«it|maccl/n?Afttbii8feei:bi'ttet;.
£tj(tc(;tenbeo|)emete*
tgt; DcX^ittgccboetcritybettgbcrbbmettbegbebtöttcleit/bKfchcybcnbc
gt:ottebi'clel)ttmotcit/fïj fttyitetrm cttbc pwtrgctctt/cttbc itcmctt wcc^
tgt;cvct:(loptbeyt ^lt;^«^elcttei:/cttbc bet: tttwcttbtghe lebeit.3tt be(èt: m«?
merett b:ettghe«lq bett vtotiwctt baet: titaetttpottt/fqboettbctt tttett
wtwo:pett/citbc ft ptlt:gct:ett bc bötfi* Defe crttybeit ft'tt goet tegbett ah
bct:!;)lt;ittbct?eittjttcitbcviet:icheyt/ift wtftt gbefobett cttbc gbebtottclett.
Dat puluet: vatt bcfc ct:t)ybeit beylt be wottbeit/al(i baetrttt gbe(li:oyt is^
tïïet bttetttttcB gbcmeitgt cttbc ge(ii:eleit/ baet:ittcbc vetbtqfttttctt be nta?
jêft cnbc vleclett /bte een mcnfcb in ft'n aenjlcbt/ cnbc aen ft'ngbebccl ft'f
bebbctt macb.^n fnmma/ft bebben alfulclc ctacbt cnbc opc?
taticgeft'cl bc (Bmtiam. ^nbc jo tvic bic opet:a?
tiebegbeet:ttcïvcten/bicfocclfcintnbsp;y
(
ttlll^
Xgt;an^
-ocr page 561-CCCXLVL
Jlba Bafihc \)ecft byctt itacm om batÇz ber mmme Baft
lîc watgclqdis VAttfmABccnvanbUbetrm. Jn (Bxkcp
heetet (Dcymotbes/m lattin (Dcyma(îvnîm. Xgt;eel 2rpo^
teto en Bemteit bit crwyt met*
v^^ a:f(ietfOm.nbsp;Ocymaftrum. TCiibc ^aftUc.
De wilbe Bajilie heeft eenen ron^^nbsp;^^^ ^
wen ghehlt;ïytben vieccanten (îeel / bienbsp;^^^
18 becleet met cleyn blabeBens / bie (qit
bectammeBafilieheelgelqcBvafaetïnbsp;_ ^
foene enbe van fmaU / maet niet foonbsp;'
F Ä
(îetcteqttbloemBen8(îaenng(bmnbsp;^^ ^
ben (îeel / enbe (ïj (ïfn bmyn oft putpn ^^^
B ren.2ll8bebloemeen8afgenaUê fqn/
fo comen baer cleyn hawHens gelqcB
potteBene/gelqcBenbe ben potteBena
van Belfenccnyt/hierinne leyt cleyn ^
(tvert fabeBen / bat en ie ben fwecten
Cotianber fabe niet'feet: onghelqd. f^
wottel bteybt haet: feet: wt inbe -
eet:be/ct:nypenbe hiet: enbe ginbet: met
haet: cleyn teebet: veefBens. etï en jmmm^rr--.. -^^
wottinmebtct)nenmetg^(eet:t.
Ditccnytwa(îgeet:netn fanbtach
tighe eerbe aenben watercant.
^entijt. •
C i^et bloeyt ben gantfen fomer böte
tot inben winter/ban moet van conbe verbernem
De wtlbe Ba(tlie ie werm en btooge van nature/ alfomen aen fquett
fmaecB \i(i)tdicï mercBen mach/wat hi ie bitter/ en ab(irtngeert eê lutteU
£mchtenbeopemtte.
Cfaet van wilbe Ba(ilie in wiin ghefoben en gebtoncBen/ bat ie goet
voot be gene bkvan flangen enbe anber venifnich gebierte gebeten fq».
plinius fcrqftbatbitcruytoocealle be buechtenbeoperatie heeft/bie^
menbertammeBaftlieoftBafilicomtoefcrilft/alfoghqbatittftttC«
pittelvinbenfult.
mo t»iUctt'wt bt« ^^^^nbsp;(fruybeboccPbc(lu)?tcn/cnbc metter ttjt/
voilt ®ob / oocB baniev / btselcf wij onberb«quot;^»Rebben / inbe pnnte laten;
TDt^«ert/ tot p:ofqt vftft alle Iief^ebbetö v«tt Jefcr conjl. (Dnfen Ueuert -ßccrc mbc
(Bot) ftj lof/cere/enbc pjtje ittbcr cevipt(^cyt/2imen.
(mmiföe kaftte.
if^-v '.is.; ' N
V
-1
{
■tiî'
öA''quot;
f
I-
I '
-ocr page 564-i
-ocr page 565-A -
h
- !
lt; •• .
V
ÎV ■■
- . . _____ ^ -t /t »ü-D 1 rfî
' — ^-r ^
-v
r-;
éo/c
•quot;ï
m
■s.
t
lii