■ - ïïl.^

m Proffit tin

VROUW EN 5

Jnnbsp;tijoiï»

öÉ öfmcïiie tcgnt uile icwliJsfJt^rn öeï
©joutioc»/ ü^cbutom/j^cpSiTifnjf/
cnlsc aVa ant^crc f Joncn:

iOock otQ tiirffi^^ te ileüm«

rquot; umv:'

«üiittCHT y

' l^F-IVilvV-- -^ ■

. rj

li i

PROL O G E.

Een Vrouwken fpreeckt,
ri «©öt flcrcfit n In beuoóöen ^jfntete.
^nbsp;De Printere.

mt moet n ^t ioonen fclioon mfmtelgcb fi(nt)t.

't JlTrouwken.

^ÜP pfeeoQt DfcbtoUjt tnat nkubOjS tt (tt

P7(nt:

^ebamp;p ttti nfet toat oocDrë bat ben ^eff Eiegaeoamp;t f

De Printere..

ga fell ftfjoon SfÉflien otn bai oBp't b?aeflBt/
't 3BeIcfi be tnelatttgolpe fal nebec legaen.

't Vromvkco.
SDaersffal'ttracteceny

De Printere.

^atfafftfifegaen.
Sßm fepbt een menfcge mat fireft betfieäen /gt;
3Mec ^p feec geern enbe b(t6iDfi« af (^^egen /

3]gant itb be B:oatsen bemint^^obr n fcgab of aoet
^Daerom ga (tfi na npt iongfl^ripn f
a©at goeb« pjfttten öoo» 't ebel ®?oa«J'Iöc6 gjepn (
^at notg ntet fter en (0 ttegent.

't Vrouwken.
lt;Bftp öeöt Wcfitofftf öan ©»otoen gepjent /
Ißaer mp bunrbt 't m tncec lot fc^antp en qigt /
^n apt Ueffel{)tfien Hbec fonbec bettelt.
De Printere.
en boe nfet m fefierst jDt /
9I( banramp;et a / bat fegg tip m0n 'ec trontoen.

't Vrouwken.

^eed ban toel obec 't Iieb^ogg bet ®;on)»en /

91 » Vnbsp;q^af

^'at gf)» b(i0 in J^?ftiec 0e6t upt ocsÊbeit /
^n 10 tjat trift ben bjoutoeti tot fpöt geft^ieben -f
Wat mepnö? üa« anüftö upt/öoct'et mp betmam.

De Printere.

t^0t0 fn fpöt tiotö in ftöamp gciragn.
£ Vrouwken. ïDaccom öan f
De Printere,

(€ot 'cc ©ioutocn leetfagcn fiet t
® m öat fp fouijcn (öaêt toel mijn ö«tj»ebt)
Üaec fctiaüe te i3ecl}a«len / oie Han^ BelAet) tot

»•zanfftaett^/
Uoertftöetis / ©oööciaerS! ööber^ / cnb« s^atfit-

ïtjcnc6aett0 /
Üttf b^ager^ / bat men t' DupiS Uiel foube begoeben.
'c Vrouwkeo.

lt;6{)p iBan^ tot alle gebepnftöepb gjoen /
€cn eecbaec B^oul» tod fultbe ido^abe niet boen t
^ ^le gocöt JsJ fal öaec faltftsi ntet onbettolnöen.

gt;nbsp;De Printere.

sü^en goebe (foo ^alomon fepbt) tofefalfe btnben f
©ecre ban èJer aer't epnbe bet Herben.

3i)n nfet beel a©iifen (ban gjootet inaectjen)
lt;5ebjotöi boo? ©loniDen tot'et (Innen bectooetöepb;
jSegftc mp tefier blijft ban der Brouwen goebtgepbj
lt;©ft jyn öU faönlen / jöt bfesJ bebacfit ?

't Vrouwken.
j^ön on-raanferftitBe Ilefbe Reeft bat getojatfif /
®at fp ban alle toetenfcfiap toacen bf cooft.
lt;en be fEJancJ (feofit mp) en jijnfe nfet öet fiooft gt;
jSp gabben b)ebec^a2n mogen / fpabe en b^oegD*
Printere. i^u ban bten genoegfi.

't Vroiiwken.

't lt;Cn W nfet gcnoegö:
UW g^p (fnmetö pjfnten toHt / foo gaet te BaniS
^;(ntCTt ban u onbeclaten iBanU /

nacSt «1 baaB (lm op be Bftt-6a«eB/
Boececcn/ Dobbelen/ Baec leben fantft/
300f enfefnbecen gebietfi [aten fgben/

feups bagelöfB« nkt ban fcBelben en (ïrpben / ^
aile acnfugßt enbe b?ebe aen ben bojpel (lootcn !
en bannen en b!oecamp;cn onbecb^oten /
lt;en tfccen of fp ben bupbel fn Babben/
€n buptenö 0up$» met leeigcfte tabben
igoeteccn/ liantamp;ettecen/ en ben ffn betBoogen.

De Printere.
®at foub' ftB baet beel af pjfnten mogen /
ÏBant foo be îBijfe USan fepbt / foo fnlfen fp 't
. ®uaebt genoegB Bebben / al Bomt Bun fijbt :
3llsi t lt;©obt al fooncn fal na bec toewBen öefcBepbt /
l»oe (laet 'et gefcBzeben ? Cui cui rixe.
«Cnbebaectoe/ cuifufToifiooculorum.
Nonne his tie gacn ban Vino BîOm
Et fiudent calicis Eporandis.
®at ig foo bed te feggen gctoW
3®fen fal Bet fcututge 31g» obecballen ^
3©(en faf Bnojiinge bee ^(efen bergaHen f
mien fal toe- Bomen be bUnbtBfpbt bet (®ooea f
®an be0 g^jontBaerts / Boeeecenbe toetfBen ?
mant baec (iaet/op Baec guaebt fp nfet en weccflen:
aitf fp Bomen lt;n be biepte bee fonben /
©ft fal Bun gcftBlen : 3©flt bit toel g?onben /
® lt;e bagcföfi: b?fnffien/en bee ^oecen boetBen lefetV
dtn met bollen potten altijbt betfmooit gaen.

'c Vrouvvken.
_ , ^nbsp;Bu genoegB ban befenî

aiBP fouben argnecenbe aen geen epnbe geraBen /
maecfegget mp/ n 25oetB bat gßp nu gaet maamp;en/
^oe fai t Beeten ?

De Printere. i^et^jofijtber »jOtttoM/
^ i

mtt men BlaetüjtBcn fal mcgcn acnfffioutocn /
fiaebt «1 «eraebte boe? alle eeUjeften / .
^le ben i^:ontDen onbec De Eeben|fe6en:
ZöOp nu bee materien Joel b;oct

q^te tc6 @jtmen fal lotu lt;tßobt loben i

't Vrouwken.

lt;0otit «ebe a gelnc6 ba» toe fonbtr tecmön.
^Itbolgenbe.

De Pnntere.

3g20utD6ni bat moet mtt 3ön/
(6obt loond u b» ionften/ toant ic6 nu beginnen/
Haet b«n Dulpe ban ben öontngö bec ÄecapBlnni.

Het befluyt der propooften.

ma betet te Bomen tot onfen ?p?opoo(le/cnbe bat
^ onß USatette ben Rieben bcquamet foube jQn/
foo (teile k6 tot eene ^letBten btbecftBe taben enbe
Kalten/ op bat men pioebe enbe te toectBe (teilen
maali/ footoatbaetbeftaftegeBtögenW/ metbe
meamp;ectWngebecgtatlenlt;6obsf,

jnaaet itb fuömuteecemobccgoebettfetemfiepb
cnöe facötmoeöjoftepb bec ©joutoen/ enbe Ic6 ütböc
ficn ootwoc^el0tben/bat fp tien op mp nlet en (loten/
notd bftatammen/orti bat 16 fllec ban öace fetceten
f nüe nebjetftelkhfieben bctmane/fiet toeltfte (cB ntet
= cn boe tot Baten fptjt «nbe bettoöte / ittaet tot Baten
tjjoftite/ ombat fp fouben BeMen toelbaten enbe
nefot^bflepö. lt;gnbe om bat een iBelantöoHcusJ jtoaet
fictte maccfit/jtoaet bloebt epbcftetBten/baetommc
ftaaen be ißeedetsS bat 'et geen betet jEebkön en (tf
tot aefonbBcpö/ oan een b?olöfamp; Bette: ©aetom fal
itU eecd traei: op Wnm mön jBatetfe.

JBes^flt» euHe^Cdfel

tian dit Beecftsftem

Iß een bjolgcfi te mabett.
^ €e0en Oct toafllBen cnDeöïoottoojöenDfln
ißaegöben enbe gontäb^outaien

bet ©joutoen / gontbbjoutDen/ of mgaegg»
ben bie (lappe ffîojften gebben / fiacbt te maec6en.
^tn ber l^joutoen Sioeme te boen 6omen.
(0tn bec K^joatoen 3amp;Ioeme te boen (telpen/ bat te
lanoeenbe tebeeilä.
«am ben isttten Bloebt ber l^joatoen te (telpen»
®oo?'t op-ftooten enbe pönlkBeepö öef ïloebee.
BoojbebecbupUnge/ enbebébecËoutgepb/ bec

€e0en be seeciggepb aen bec ® joutoen fcgamel»
Depb.

lt;®iti]^;onb)ente cepnfgen alsffpdaerssioemen
gebben.

(Om l^^oDtoen ]^2uc6tbaec te mafien.
lt;©m ©2outDen Ktgten «ibepbt te boen Bcööen /
ban 't läfnbt.
lt;0m ©:oütoen te repnfgcn na be (©eboone.
lt;lEgt;m i^joutoen bie een ^oobt lËinbt by jbaec Beb«
ben/ aftebjpenenlufiiQgtemaamp;en.

i@m ]^;oiüoen / iBannen/ enbe alle anbece ^ct»
foonen / Bupfttjclöcli te boen leben.

lt;®m een l^2outoe te boen cepnfgen naebe
booïte / bfe nfet genoegfi gecepnfgöt en tg.
3@oo2©:outofn bfe fn fjaecficbepbt gcfoweert jgii
(€egen ben gjooten ®upfB bet ®?outoen.
ï®at bett © joutoen goebt (jr/ enbe betflcttftt / bfe
]amp;tnbt blagen.

n 4nbsp;mn

ben guaebt bfe ^fnbt b?aaen.

ma? l^JOutDcn bie ifófnbt b;ao?n enbe i^nbt
foogen / bat 'et ben l^fnbe nfet en ft^abet.

3a^atbenïd?oub}enbeei|I3elcamp;0b;en88t fn gaer
5502ften.

-aODatbeiBeltamp;boet berb^oogenin becB^onteett

€egen SStoeecenbeoftegejtooIleneffiojden/ bfe
bergaFb jön ban be ißeltli/ ofte ban 't obecblocbf{®
Jßloeben.

©coj ©iputeen ofte iKsnnen bfe gaac Jgatuuc
betb^entbt ftebben bv l^ennd.

]@002 USanncfi bfe ban gaat Hatuat becbjoogfit
3Ön / 't ban #ubec))oni ofte anberffmtt.

®oo} i9?oub)en/ of HßaeoRbegens! / bfe ;$cIioongt;
ïiepb begeten/enbe ora een ftöoon ffilancft Ïüf/«n0e
SlenntOt/ te maßen.

(Segen 't roob opbiagenbe enbe leeipe aengefïcgt.

€egen bebUetßj^epbbeis aengentgti».

T Cfi fal Rfer (lellen boo? befe boojftßjebene bfnge»/
tegen eIcB bpfonbere goebe bfberftöen Kaebt / om
toat baec beg te Eijtjgen / bat men bat ufecett
tnagfimet bemfnfle boden. «iEnbemen magg get
ittee(t biel berBjifgen/ bfe be j^japben 6ent / enbe fn
ben Corner fd'et befl.

Cnbe fn ben tBfntec moet men beffgen tegen be
boo?fcl};ebelt;(3eb;eBen/ be lt;6ebf(ïf(eei:be31^atecen
ipec ]fó?upbett / bfe gßp Di^i: na fult bfnben.

Het

Het Profijt der

ROUWE

£gt;m een dHjoutDe i^^olilc^

te mafcïtcn.

Dlt;Sj®feffec bet ïKcbfcöncn/ fMncti bat
toiiDe(gppe6aii ojootc b?eugf)b maßen/
enbe fp toaft tip buple toatete / öaec ffiojf»
ftöen tooonen / be iBeefiew fteeten tjit
^ ^ ^P^J ?'' ^'Ön Rifus, bat (0 een fag,
cDen/ toant ©o?fTf|)cn / ^aöben/ enbe anbete -penit*
nfge TDJeten baet af lagtöen. 't oocfi ban fuicBct
natuten / bat geen Jpenönfgo mee baer af en fiomt/
t en weft ban b^ugbe jgn iSatnrc en buplnJö Daec
op getoo?pen. USaec Set foube toel blenen ben jaae»
ianfl)ol(tJ!ö/bfc ban bjooget en fioubrt ^garuren lt;tin/
We tegen ben fcipenfpiefien/ enbe futtel bjengöben
Bebbm / toant aI0 ttien blt;t ötupbt etet / foo boet bat
ben HSraffö fw feetjagcBen / bat Op baet af (ietben
foube: jßaet t(B tabe boo? alle bfngen/bfe (n 't arrtf
niet te nemen / nocö be(ïgen/ban met anbete blngen.

©loemen ban iSofematön gepoebett/ entre Jn
IB0n gennt / maetat be ©joutoen eenen bjolficBen
moebt / enbe fietcfet fiaet iSatute enbe ©loebt.

Avicenna ftt Jgn ffioecft De veribus Cordis, ffptiej
^Safftaen bfcBmaels ban ©joutoen gcbeftgt /
niaecbt fe feet bzolörB enbe geneugeipfB/mact men
moet ben j§affcaen beftgen met een luttel t' feffen« /
toant fjpbjengfttöen^ettanfao grooten b?cu8öb/
bat bennbsp;bic bes te beel fteflgen / ban

snbsp;bjeugD»

bjedofiliefoolie (f«\ien/ alfoobefdbe Avicenoa btt
ftetopgöt / bcel tn smtn töüt geftcn tt fiebben-

f:eaen't ujaffen en 0?oot W*

btn bet »Joncftöjouojen enbe jföaeßOoen

CIcnta ofteBtntetlfnt6/bat »2Upb gcfWoten met
5ijn ®loepfel/en neemt B«t Zaeb/cn baec af ecn

fflo2ften/ ban bljjbenfe Wepn cnbe bjaffen ntet meer.

®e ©Jaeftec W oocö gocbt boo? ©jootdcn bte «e^
tocc Bcbften / enbe ffen/ eenen anbeten lEan ban ben
fiacm ©002 ©joutoen bte toan ftoubcc jaaiate jon/

ban conftientie/ cn mähen ©lecbagen enbe «poftrt-
tiaa?n/ enbeen toHlenbenflaan geen bjtenbifjtöap
ftetoöfen/ nocötnetfiem tonbetfaHeßebben. ®efe
©joutoen fallen beeö f laeßtc nemen / ^^ Harofe

SÄ'JSÄÄÄSÄÄ

»ÄÄÄ«-. i»
floebtboB2gontftbjouboen/ofiBacgßben/ blefiaec
Soiften te g200t to3?bcn totllen/enbe ban eenenSjn.
Su K baec fn gentt / enbe Xaoto op be »ojflen
oeflagcn/ batboetfemtnbeten.

£)m dappeBo^üe l^atD te malte

XM «eoftben cf «^onQftbjoutoen bfeSßo2tocofte
•M. flaoöe®02fle flebbeti/fuilen nemen een Hinnen
boetb / b2fe of ölet toetbcn g baegfisi genet tn;t toa^
m (©eb(n««tt banon töPe Ä!cen,ofte ootö^out-

ofte toflße f^eeren/enbe foo baec op gelepbt /
maecamp;tfep;opec/ {jacbt/ conbtenbebcquaem.

Wat be €l|ouU)en ^att Bloe«

men/ ofteiQenf!cum bectsetbt/ en boet bcmtn.

Diorcorides fepb: llberone met HSpjrge te fsmeti
«aepoebect/enbe met geb^ontEien/bjengDt
ben l^;onb)en fiaec bloemen-

€en 1^}oatoe bfe tiaec ffîioeme nfet en fieeft toi
fiaece igbt / fal ;(eben coobe ffîpjset^ blaberen fn
3®ön^enbe b;(nrfien baec af/'tfal Daec Delpen fonbec
ttoiiffel. €nDc eenfISeeftccPlateariusfepbt: ^feï
(n ^pebabet tot 'en lsabel toe / ftelpt oofô feer.

Plinius fepb : €en b?onb)e fal nemen 9amp;albanfnm
enbepaftfcil/ enbe refolbecen oftefmelren bfefn
33oom-(©fpis/enbe maBen baec af een ^affarfum of
äEapgen / enbe leggen bat fn {)aec i^joutneifcbDepb /
enbe bat fa( baec ffîloeme bectoetfsen.

Avicenna. finof 100(6 met 5nne îtîupben fnî®ijn
gejoben/enbefoo geb^ontben/^engyt ben @;oub)eii
Baecffiloeme.

Avicenna. WobfUutfOf «ïPgt;OUblh)e?t«l/ CfHOHf
bect-{)oofben met geb;ontben / fiEiben T^itM*
toenfeecgoebt/ bfe fiaec ü5[oeme becltopt ^ön.

®alfem met 25oom-(®lpe ban ben ©?outoen ge»
biontben / en een ^efTacfnm gemaetbt baec ®oom«
(@{pe fn W en foo fn fmec ©ionbtelQCbgepb gebaen/
boet ben ®20Ub)en gaec!2Si(?eme toebec Bomen / bfe
10 ofte I z gaten acfttec gdbleben 3ön.

(ffafioreum ofte 55ebet gepl / met ^eoec enbe
j^nfng-btatec/iQfffa gennt/ bjenggt ben B^oubaen
QàecSSioeme-

Serapto.

Serapio. Hönjasbf 0«5öbê« cnhê een paeflcc
baec af gemaetBt' enbe foo toacm op b« ©joutoett
93uipt6 gelept gt; öoct öomen öaec föloertien.

©20Ub)en bte Baten tpt ban gaece bloemen nfet
en Bebben/bte fttilen eten USunte/ enbe baec af bjfnt»
Ben / foo Somt Baec ®ioeme toebec-

Diofcorides. ©upfl/ Of tofibe jBagelgnc / met
aaBöngejoöen/ enbe 55oom-(0ipe baec onbec ge^
tnengBt/ enbe bat op een ^linnen boecB gebaen/enbe
op be ^tBamelBepb öec ©?outoen gelept / beneemt
be BacbfgBep)} Oec iBoebec/ enbe biengBt ben
baenBacc3Öloeme.

25olepe fn a©ön gfJ^ben/enbe foo gebjontBen ban
©joutoen bfe Baec 5510emenfetenBeböen/ gelötö
bat beBooit / f0 booj Bun feec goebt.

Diofcorides. a©öngfö?ont6en baec (©nfec ©?oua
toen ©ebtflcoo fn gejoben fs / b?engBt be ©?outoen
Baec ffilotme / enbe beneemt Baec be (leetBten enbe
pönefnbenffiuptfe.nbsp;■ ^ ^

Iletelen-56labecen gejoben / enbe met ïlSpicBe
gemenöBt/ b?engBt öen ©joutoen tocbecom Baec

'^VelSS'a of ®fec-6eupbt fn i©atecge5ölïen / enbe
genut/cepnfgBt öec ©iOirtDetnioebec/enbe bjengBt
Baec 25loemcn. _ ^nbsp;^

(gecbt-noten/ ofte «Secbt-appelen fn ïDatec gejo»

ben/enbe bat gebjoncBen; fieipt.

man d^ebtdtleetde Klateren /

bfenenbe tot'en iSlecamp;ten enbeöjancBBeöen.
Wjnm ban^fmpccneUen'tf mojgenjt en fabonb«
W (jcbjoncBen / b|(e ofte bfec bagen / b?engBt bec
®ïOötoen?5loeme.

SSefonlen-toatcCsa raojafnjs entie'^abonhtf oe-
b?ontften t'Él£fien0 lüjÉe oneen/ fupbert be fBoebec /
enbe boet boojt fiomen bec ©joutoen ©ojften.

?5oIIepe toatec ttoee mael baegB« oebzontBen /
ttoee of b?lï basen lantb /1' elcfien? anberfiaif once /
b?en0öt ben ©?outocn|)aet©joeme/foo bette ató'et
fn ben tt)bt / bat fp fe gebben foube.

25pboet-h?at2t geb^onclien'gi abonbiJ enbe'jï moj^
gen^t cltbeng ttoee oneen/ b^engötben ©ioatoeti
Baèc ©loemen: ©otB fjelpt {jet toatet baet toe/ bat
men 't löf ban ben go?bei nebettoaetts / baet itietw
be^rntbtenbejaift-

Camüfen-toatet gebjoncSen ttoee-mael baegfisJ /
anbetBalf onte/ bjengfit ben ©ioutoen ftaet ©loett«
aI.öfpbatb2feofbfet bagenfmo?gcn0 enbefabonbö
^(ntben. gn bfe manieren geb?onc6en boet ooc6
l^onfngB-malutoen toatet.

mamnbsp;Dart^Bloeme

tlopt/ ÖW fe tcïangc cnbc te bed ïjebben.
p gneljjtBen fö becB^outoen ©loebt/ tnaet bic nat
^ meteenigcfttupbennan lt;6eDj(il(eerbe Bateten
ta«(lelpcn / fpfuUen Intööt^begaennaebeguaem»
Bepb bet ©etfoonen / op bat Bet nfet te ftaeft geflopt
en too?be/ notft ntet belet en too?be om ttoeebetlepe
002fae(Ben. (Ceneetflen/ ombatelitie3@;outoebat
Öcftöen moet / toant bat fó een fupbetfnge bec ©20u»
toen. Cen anbeten/ bat'ct nfet belet en too?be/toam
anbet? ttecBet ben ©^outoen fn 't Hooft i enbe (n be
jCenben/ enbe fomtübd jtoelt Dtin ben^upB baet af.
©aecom en fal »tien Dat nimmecmeet delpcn / 't en
toate ftp noutofgöepö/ Btanebfieben en (ïetBten/bajt
men Betfielpen moefle / foo fal men't »ffttelpcö
beflaen«nbsp;^uutt

®BdCtOCn«Btea«i; jazuuuitu «i«n«quot;gt;uu ^ fOO

jtcbet öe 55laö«cn ban toitten jßpboet/enbe bjintBi
ftetbJtgaettetftpnbt.

of butfa Paftoris, gc(loot«i/enbe
flcBtcc opbet©?oubJen lenbenen gdcpbt cnggbon»

liohhen/ foo Diofcondes fepbt. SOitSet tttCt 3©0n

SSSnrtm/ Belpt Hen ©zoutoen bic ßaec Jßloeme k
SJfffen/ enbebpfonbet'tjacbtgepoebettenbe

ban «leen/ berfiocltfe« be
Bc«e JfcBamen / enöe beneemt ben on-natt«it!ö(6e
CÄ Bleeommcdoppet enbebjoogöt'et bc

^'TmSrnSSmnbsp;/ geiept

om bV©?otr«tBöepb beneemt ben loop b^

®eetn-39ebt/ ofte Semen getiefte, beneetm ben
loop bet ©loemen/ bic langen töbtgebuect öecft/

notw (nßegen toatet/cnbc mengen baec Mbec't fap
ban Äö-biccn/ enbe maetamp;cn een ^ffaclum
ban ffiooStoolle/enbe nettenbat tocMn ö« boojfj.
mat® / Tnbc bat alfoo 1 n Baec ©?ontolttBBepb ge.
S/^ftopt öen ©?outocn Bacen loop / enbe Belptfe

(bllen bc®2oatocn Blee toe blcBtofliS Beflgen
IsSÄant Aftopt BaeftfaB 1^o«toen bte Baec

ISrÄ'SÄÄs

Dat »nett oeBeden i^cBt feoom fnBaecB^otdne»
licBfiept) Qeiöcg een €apBen.

Virga Paftoris, of Cflcöe-B?nplit/oepoebect/cnbe
met «Ertueten fap genut/ ftopt alle loopen/ b(e rcfeec
loopen/ enbebpfonbectie loopen ban tiec^joutnen
jßloemen.

ifet iDftte 3Dflbt-5aebt gemengOt met IHottfngB-
toatec / Ißelfa / enoe foo geb?ont6en / beneemt ben
loop ber Bzootopn.

dPlanDecS^edtfiaeetamp;e matmn/

tot bcn fdbctt bienmtie.

B^onen-blocmen toatet 'g mojgen« gebjoncften /
OOCamp; bejS abonbt0/feis of atgt bagen becbolgenbe/
f eltbeniS anbecBalf once/ftelpt benl^loebt ber ®7on»
toen/ bletelangebuect gnfulcfietmantete®fop-
toatPt gebefïgBt / ftopt oocfe alfoo.

^en onte ban gjoote a©eeg b?een toatet/ baec
onbet gemengBt Bolus Armenis een bjagfima / enbe
Lapis Emaricis, bat iü SÊIoebt fïecn/ ooc6 ecn bjag»
ma/ en-0 morgen!» / 'g mtbbacgtiiS en 'S abonbt^ ge«
bjoncBen / ftopt enbe gelpt ben bloebt bec ©^oatoett.

lt;eptamp;en-loof toatcc / be0 bacgljiS bjfetwael ge.
ti?onc6en/t' elcbens b?fe oncen / ftopt feec ben bloebt.

i|(ect0|)oo;n-toatec bec baegg^ een once ofte an^^
becóalfonce gebjoncBen/ ftopt feec beir ©joutoen
a^loebt/ (äobatbtcbto(lj}bebonbenf0-

filappec-ßofen/ oftecoobe öoocn-ßofen-toatec
t' eicfien0 ttoee onten/ cen ®}ontoe te b}tnt6en aegelt;'
ben/ enbeeenenboethbaectngenet/ enbetttfc^en
ftaec »ojften gelept/ftelpt ben ® loebt fiaecec »loe»
men / al0 fp te lange bnnct / enbe n(et ceffeect-

3@atecgebiftfieectbanLilU convaüum, bat
Udep-bloemen of Selten ban benl^alsu/gebiontten

b}(lt;

X ' bife of bfec bagen / '0 mojgeniJ / '0 mlbbagö!? enbe
''f 4 abonb!«/ t'eltöens! bjfe onten enbe een fjalf/ of b?lt;e
Inbsp;onten / fsJ goebt boo? ©joutoen ble öaet ®(oemen te

beelOebben.nbsp;_ , .

aaftte Hellen toatec met ßofe-toatec geraengßf/
Waoebt boo2©?outocn bfe öaec 55Ioemen te beel
fiebben / aW fp In bft toatec netten eenen boecö / enbe
boen bat In Daec ©jonto'llcböepb / foo fiottien fp te
tccjjtec töbt.

Uoo? ^loutom biegiootepMn

enbe (aft Deooen/ bon fjct op-ftooitn Oer jiBoeDec/
enbe ootft Cf e ontlafi 13/ enbe ban öaec piäctfe / en
Dan b' eene jiJbe tot be aubec 300« bllegöt of gaet.

Mlt;gt (©ipe ban bittet ümanbelen een ©?outoe
toel beftccfien om öacen Habel / IsSfeec goebt
tegen be op ffootlngU ofte opftöfllngfi bec ülBoebec /
el£i fp ban b'eene jijöe tot b* anbete uitegljt ofte gaet.

Diofcoridcs. lt;ßen ©?outoe ble jöaec ißoebct ban
b'ecne plaet0 tot b'anbete bllegöt ofte gaet / ble op-
• floot ofte tipt-fiangftt / ble fal nettien ffialbanuin
enbe ■aimanlatum elcB« eben beel etibe mengen bat
te famen / enbe flcopen öle ban op gloepen'ic ßoJer/
enbe ban fal fp baec oben gaen / enöe ontfangen ben
tcufhbanonbet. ^nbsp;^ ^

;©le ftactUSoebet op-lloot/blc nem« be(6omme
«aaöanum / enbe (Itopen ble op gloepenbe Solen /
enbe ontfangen ben tcucb onbet optoaecb^.

4Een ©joubJe ble fiaecjiiaoubfc op-Hoot/ ofte gaet
ban b'e£ne3iibe totb'anbece/ ble fal nemen^conlen-
boten I^ln Milücrafem ,batl« / ^onlrgli-bjatec /
oemaetBt ban i6|omng(j enbe Bjjn / en fal bit bjlm:^
Ijsti / cniie 't m 110« bjel Beipen

löstet-
li\

f jf goeb tea^n air« geb^efien tat HSoe;:
bet/ oie ban bonbe gebomen jgn foo fal men @epet-
lt;{^lpe op ï^olen feiten / enbe ontfangen ben teutb tn
be jgentf-gaten / enbe fal be fBoebet betoorBen ban
onbet optnaetbiJ/met ^epet-(2^lpe/ enbe met lt;6omgt;
nte Hoiibanum.

(i5eDt0üeem dateren/

tot ben felben.
Vf lllolöoen oft^appelen-tóatet/ b|fc-mael be?
•'■V-L ttaeggiBi geb?onfl«en / t'eltftentf anbetöalf once/
boet ((ffeten enbe lid len be pgne bet i^oebet.

Camülen toatet ttoeemael beiS baegB$!geb?onC'
gen / betb;infltbepnnebetB;outoen||Èoebec.

ïfnben bloefem toatet fal menteb?lnt6en gfben
ben genen (bat fp bet ntet en toeten toat'et bfe be
Sftme-futftt oftlKoebet fücöt ftebben/foo genefen fp.

üaupfooi-toatet b?feofte bfet-mael baeghtf ge»
b}onc6en al lauto/felcbeDiS ttoee oncen/fjertienB^ou:'
hoen goebt/bfen beiBoebet op-ftoot/enbe 6?tmptngc
ombaten isabelbebben.

öattenfejüpöt-toaiet / 'jSmojgentf/ '«rmfbbagfl
enbe '0 abonbiEl geb;ont6en/f0 goebt boo; be toeebom
bet ©2outoen iBoebet/ 't 50 ban Bftte of ban Bonbe.

Sgetelen-toatet'sS mo?gen0 / 'g mfbbagf)0 enbe
'0 abonbiS gebjoneften / feltfienj! anbetfialf once / i0
goebt tegen be ffiaetmoebet bfe op (loot.

'0 naojgenö enbe '0 abonb« t eltben? ttoee onteti
ban 3{betoen-toatet gebjonrben /10 goebt tegen
6?fmpen fn ben üamp;uptË / enbe tegen be püne bec
JBaermoebet-

(lEtoee-mael baegöa toftte 3telfen-toatcc geb^oncs
ben / fe0 of atf)t bagen lancb/ t'elcben^ een onte ofte
anbetöalf once / fö goebt ben ©jentoen bfe be JlBoe»
Dettoeeboet/ togetafbat'etootamp;Bomt.

©nbsp;3amp;00J

Wiool denbsp;titt

JiBocDct/ ofjBötrv.

DIokorides. t®e©?outoen bfc (jcB?e6enBtMen
aen Bace H^oebec/ bte füllen naelbe/ of Atiplex
In Bet Satön / Wnben op Baten ®uptB / foo fal Baet
be pöne teffecen / enbe be HBoebec fal baec af (ilHen.

aODatec baec ^fllen-jaebt fngejobeiKtf/ enbebe
J^jonbocn baec op oefetetf / aliS't toei boacm i0/ enbe
ben bampof coocB ban onbec optoaetb0/ ig feec
soebt teoen be ptinen/ b»eboitittten/ en BjantBBeben
fiec ©joutnen KSoebec of i^atctjr.

lt;(Eiele Selfen-bKijtelen/ ofte Acorus (n Bet 3Cat|jn/
fn ao^gn gejoben/ enbe be ©^outoen baec op gefeten/
enbe ben cootB baec af ban onbecen omfaen/t0 goebt
tegen be ppne bec SISoebec.

^e HSoebec bfe npt-gaet / ttiet fistln Beff ceBen tf
feecgoebt.

95affIien-B?upbt fnJIdatec g«$oben/enbe gelept op
bec ©joubien ^SupcB/cetwfgt be ißoebec/en gtnecd
bepBneinbenSSnptB.

©ügen en f enegjletB jaebt fn (tBacden-loatec
gesoben/ enbe ben ©^outoen ban onbec baectnebe
geftooft / bfe Baec uaoebec fn Baec cetBte plaetfe n(«t
tntg/ geneeßbfetecflonbt.

«Eenen coo(B ban Sautoec blabecen gentaetBt/en
be ®;oubJen ban onbec baet mebe becoocBt/ ceprifgt
fiaec sßoebec / enbe be (6eBoo}te bec ©^ntoen/ btc
't ]amp;(nbtb2agen.

a©ijntapt ge(iooten/enbe met ^onfngg gemengt/
beneemt be geb^cBen bec pgnen/en Bet becbaplen bec
ilgoebec / aljst ben monbt of Balfi bec jploebec baec ^
mebebeifteBenbQo^bt.
^et jaebt enbe bDojtel ban ipetemlfe/ ban

cebonfen/

cetionlni of 9oiic6b}oobien-mmfi to tngn gesobm/
nti» met tie toaeffem De©;ontoenDaecmeDeban
onbecen gefiooft / beneemt be p^ bec iQoebec.

Caftüf jpeUn/een Dalf foot poeb?c0 ban aetnbaen
In SO^gn genet / cepntg^t be ©}Oubien iQoebec.

^etelen-blabecen (;^ooten/enbe op becl^iOQbien
3^?oab)'Ifcb|iepb gefept/bjengdt be ißoebec op gaec
cetgte plaetjj / enbe maecbtfe biebec gefönt.

3@0)teienban €e(bt-noten/ofte lt;{Cecbt-appeIen/
cepnfggt bec ©}onb)en jHäoebec/ boben alle anbecen
Sdojtelen/aljS men bfe gebjnpcbt bofgt. j^eemtfe
enbe fit^bfe blepn/ gel()(6 tafet-fcßüben/enbe boet bft
fn een boec60fien/ enbe aI0 bft fn bec ®;oo)Den fcl^«
raeldepbgegoaben b)o;bt/ foo tcetbtget beel botß*
tfggeben/ enbe oncepnfggeben/ enbe cepnfggt bec
J^ontoen jKBoebec feec toef.

IßofcQfnbiatecgejoben/ enbebel^jontoengfec
mebebanonbecgefiooft/ beneemtallepgnen enbe
fetoefienbeclBoeb».

f fop fn biatec gesoben/en baec mebe eenBioaloo
banonbec lt;0ebaept/ cepnfgßt be Ißoebec fonbec
fcßabe.

üanf^edlßileecDcU^atmn om

tu jlBotbec tt fiercften / cntiete confo?tecm.

GiSoote fDeegbb^een-biatec ban ben ©joutoen
geb?oncften/conf9?tee?t en decftet be fßoebec.
(25;abe j$abfen-)Datecgeb}oncBen ttoee of b;fe-
taiecf baegD0/fjgt; goeb tot alten faietben bec ©jonbten
HSoebec/en tot beis felfö gebiete/ taiant get becfieclit
belQoebec. IBenmaggQetootfiban bupten baec
op ieggen/aliS een bocj^te l^lae^ec / met ICgnbaaet of
toeccb baec fn genet. magü oot6 fn fnUßec
tnanfecen g^aen toojben boo; een fionbe iRage.

*nbsp;mat

Wim iSl^ou^m Die

berhaut ijS.

Pgmpecnelkn tontet geujoncfeett / '6 mojgen? en
'S aüontJß fclthena een onte oft anöetfialf/W feet
goetit \}002 be becboube Häsebet bec ©;ontoengt;

ffiokp toatêt'0 abonb0 en'0 rao^genö geöjoncfien
t'eitbenä een onte/id goet boo: be betlonbelBoebcr.

iiaafeleup toeiiec'jï a'öonoö enbequot;? morgen? ge«
bjontöen/1 elcücnjj efn onte oft ttoee/ bectoacmt en
öerftfrtft» bof'pntt'' firio fier.

W^oo^ fijoutaen bte Daev

ött tcfrcr bccbuplt/ fiiöe ucrtlopt ijS.

L';f1in-tei2teien-toatccbie blaeutoe boanen 060quot;=
bcn- enöe baecflföe©20uto?ngeb20nt6en/b2fe-
ttiaci baeg80/ enbe obec ben ftoocä ofte be iBaeffeitt
gefeten/ enbegebaept/ goebt tegen bep^ne bec
iBoi'bectiaec (^ctftcinm.

(Ctoee-macl baegfitfö'ttiergensJ enbe'iSabonbtf/
0eb2or cäen v eltamp;eniS anbecOalf onte ban lt;CamtUen-
toatet/ betbJöftenbe becteert be flöntlgBepb bec
a^jcutoenjBoebec/ enbe op(nt b?berftoptBei^.

jffiunten toatec/ ofte Meta tn Satijn / bjle ntael
baegBö geb2ontBen t^eltfiengeen oft anbecßalf onte/
enbe ban büpten opbeHloebecgelepbt/ meteenen
Utinnen boecB baec inne genet/cepntggt be jBoebec.

SIbecoon-toatec ttoee of bjfe-mael baeg60 ge«
b^onfBen/feicBeniEt anbecBalf once/bat opent be bec«
ftootliepb bec ®}ontoen floebec.

^00} tie 5tpeevinge tier^oebei?«

T) ïaeuto ©toletten toatec'0mo?gen0/'0mtbbag0
^ enbe 'S abonbS geb20tic8en / t'eltBentf een onte /
füpbect be msoebec/en becbjöft öec felöec jtoecfnge.

Äoo

oact/lipfbnöec als De ©^outne'jj mo?Qenö nucKn
men ooeUcn bioncfi baec af bjinrfit;

Öepbbec ©JOutoen/albDjjgf-fiw^fßt. iSfemt MaLr

a«e.bcfe gcpofbect: m te fameti g^cngfit S
p0tt/enbe(«igenomen tnactBtbe ©«otoeti Kt!
baet/ enbe boetfeKffitelöfö ontfangea ^^^
Äcrapf^ ßofemarön/ enbe jHeitfTa ofre 4p{[e be
45?epnjn toarec gc5oben / enbe baec ober geftooft /

l5SuÄ?cmaecfif fe «cBte.

agrcfle fn't Safütt/
«et ^ön higenomen / cepntgftt bin ©.outofn £
HSoebec / enbe boet fe IköteltjcBen ontfangm
Galenus fepbt/bat ßp be Berfa Silvana, of liSatec-

©2oa^n bteötnberen onifangcn todbe / toant bft
maefftt be ©joutoen örguaem bm öet flanneS
Z^btteontfangen/ enbebcb?u£ßt etoo%quot;n °

nam / en^ ban JlSp2fBe„-0ottime/ efeb? eSbeeS

onberttialbanberen gcmengBt met mpe ban S
itJl lenenbeponing/enbe foo op bcc®2oatoeo«ffiS

fSbm, «?öto«rgcnntVSg

55 i

mm

©moutten ban onbec optaNiecbtf becootbt met
bespotteten ban ^aec (tcanae/ of©ecc6en^ftecct/
beneemt ban gun be onbiutDibaecgepb / eti maetiitfe
bjotbtbaec«

®e©?oatoen/ enbebJöflien«banben»ee(ï«n/
biebaec ceten ©eltbonön / enbe ban met jgn toebec-
Daec conbecfeect: ontfangBt DaeHel^cfi / enbe toecb
bebjntbt.

pUrearius. nStijcfie tö Qoebt ben ©}Outaien genut/
met Bnn/bfe geen gfnbecen ontfangen/ènbe geecnt
Ibtnbecen foubetotllen Bebben. lt;Énbef|i(taiten Bnn
ootb ban onbec optoaecbjf/ met Sldp^cge becootben /
enbe bat fa! fe bjutBtbaec manen.

®o2mentllle-too?telen (n iSegen-toatec gejoben /
enbe ben bamp ofte C00C6 een ®?otib)e ban onbecen
opbiaecb^ laten ontfangen: ^nbebaec na bet poe«
b?c Btee af genomen met ||on(ngB / en een ^aeflee
baec af gemaecBt/ en op garen gelepbt/ gelpt
ben ©lontoen bat fe betet omfangen moeten.

mn d^ebiaueetbe Watmn t

Dienenbe nietie tot Det boo^entu.

Airie bagen gebïoncBen «JBebefHIeect JBoebet-
biupbt toatet/fE0 of acBt toeben langfj/ 'g mo?»
genisenbefabonbtf/ fóBeelgoebt ben^}Otil»enbU
geecne een ölt;nbt foaben ontfangen.

.©eel ©toletten-toatec b?te ofte btet toeaen ge»
bJoncBf n 'fmo?gentf/fmlbbaeg0 cn fabonbmicSen^
anbethalf ontc / maSet ben ©joutoen b^ncBtbaec.

©acepe ofte Hootbtofltec/fmoigen^ enbe fabonbjl
nebioncften t' eltfien« een once / ii goebt ben ©?oa»
toen bic onbjHffiebaecjö«/ IBatt nietftnof-lootft
ofteAiiinmln'tXatön.

(tttoee

(Cbiccof Wcmael ßofmtacött-toater ocbjontBm
t'cicamp;cn? »q Balf once/ fcctiffceect be jBoebec/ enbe
t0 oocB goebt om een ©joutoe b^utßttiaec te mafien/
ai0 men een ©abt maecamp;t ban jön 'er ©ottoocen.

£gt;m dHioutoen te mepti^sett /

aW fp öacc 25toetnm Öebben.
■Dlt;!etonten-b)atec'0 morgen? enbe fabonbiJ ge^
bjontfien fcItBeniJ ttoec onten / fnpbect enbe boet
boon-Bomen bec ©»ubien 23loemcn.

©Pboet-toatec geb?oncBen besi moigeniJ enbe betf
abonbS/t'eltBeniJ ttuee oncen/fupbect en pnrgeect be
IQoebec bec ©?onb)en ban j^ace ^tonben.

(62Pflron/ofte®npben-Becbel-bjateegeb?oncBen

•0 mo?gen0 enbe'tf abonbd t'elcBenct tloee oncen/
fapbectbec ©?oöb)en 26!oemen/al0fpb«enuitenfn
bten tpt gaec ©loemen bloepen.

lt;Secbtamp;e$(en-toatec / mo?gen0 en j^abonb^ ge.
bjoncBen/1 onten fopbect bec b?outoen BjantBöepb.

fiupten-toatec b?te of bfec bagen gebjontBen /
(bpbect toel bec ©joutoen ffiioemen.

^tenUßuftaten floppen bec ©loutoen 25loe»
men / maec fp bJtjben bfe eecft ftcctBefijtfi upt.

Sbecoon fn gejooben / en geb^oncBen/ puc^
geect bec ©?outoen ©loemen.

Om (ll;out))en lichten Mtpbt

tt öocn öeböm / tn get JSawn ban ^inbc.
vr (Cemt be 3®o?telen ban «lEetbt-appeien ofte
Äetbt-nOten/Fam« Portirous,Of Malum Terrc,
fn 't Itatön / enbe legßtfc of ftfnbtfe / aen be Ißciipett
bec ©20utoen/bfebaec ^cbenbet ban l^tnbe/ enbefp
fal tecftonbt baec ban becioffen enbe genefen.

4nbsp;Oiofco-

■

Diofcorides. (t^etinbsp;bfe Qualijtg bipe

lEocOer too^ben femi/offc feec jtoaccn acbepbt Becft/
b!efafm£ntebj(wamp;enoebenî©ôn/ of©fec/ baec
3ßpboct fn gejolren ftf / enbe fp fal tecftonbt genefen.

Platina. ©20u)»e bie ban J^inbe in ^ibepbt
eaet/ bfefalb2fntïicnban®alfem-6;upbt/ bat fal
feec ôelpeîi bc ®ßrfngc.

lt;ßen ©îoutoe bie in jtoacen 3ltbepbt ban Öfnbt
f0/ bie nccm» ban een ftatbe ^pongie / foo gjoot alj$
een^cbJete/ enbe helft baec af/ falfefenautoenfn
Baren monb/enbe met be anbece Belft/fal men Itacen
iâabelbèficôcBen foofal felfefKclpAban Baecfeinb
fcBepben/ fonbec gjooten acbepbt : sigaec ©joubieti
bfe ©ebjntöt 5ön / en füllen Blee af nfet eeten / nocB
Bacen ^abel Oiec mebe beflcötfien/1 en toace fn ben
cetBtentgbtbec lt;6eboo|te/ toantanbecütfoubenf^
baec gîoote ftBabe af B?ijgen.

Gagates, of (©etten-peen/bjfe bagen langfi fn Bet
a©atecgelepbt/ enbe baec afgebîoncBen/ fielpt bc
B?oub)en bat fp tecitonb bani^fnbe beclod b)o;ben/
aïs ben t()bt Bunnec ^acingen baec iS-

Platina. igen ©joutne bfe foo gîoote pgne ofte
fmecte Beeft (n Bacc ®acfnge/enbe nfet en mag ban
becplaetfe/ bfe fal men geben ^ponfen-Bojnen met
3®Ön / fp boequot; terdonbt ffiacen.

0eDtaüecft)e mattvm /

tût tim felben.

B€tûnfen-toatcc geb^oncften/alS een ©?outoe ban
l^inbe fn acbepbt gaet/ b}feofblec onten/ foo
genceftfpteeec.

oius, of ^ottagfen-B?upbt-bjatec/ alS een ©îou^
tue ban l^fnbe fn Acbepbt gaet / ban eenen boetB fn
Retî®atecgenet/ enbooîBwenj^eiife oeBwöen/

boetfe

lieetfet0lffBtc[öt6rt25flcen. ©ftfö Iwpjoeft enbe
toacrbebonben.

«gen ©joutoe ble ciaaltlfS bFflbe jBofbcc toojbm
6an/b(e b?(ntBen ban fKfp-bloemen of ©ertfe-bloe»
men-to«er / bat fal Baet fecc Belpen tot be ©actnoe.

(gen ©?ontoe bfe fn fttbepb oaet/bfe fal bifntSen
aileene-bjater/met SBpboet-toatet een onte/ ban fal
fpeecber genefen.

JBetonfen-toater 0eb?ont6en ban ©zoutoen bfe fn
SItbepbtgaen/ Muf biet oneen/ fooJöarenfpte
eet / enbe 't fji ootB goebt boo? fjnn feibcn.

önpfen-toatec (0 goebt gebjontBrn ban een©?oa.
toe bfe fn SIröcpbt gaet/ toant öet bjöft be «©ebooite
apt/baerom fe't ben ©?ontoen ftöabelö6/bfe ÖInbt
bj-^gon / ^aiu fP fpurinn «Baten boo2 ftaren tttbt.

£gt;m de fl^outoeti te repntgen

ban tt0a €gt;ebm}tel of«^ecunöina.

ALbartus. 2amp;olepe 10 goebt gegeten öe ©joutoett
bfe betfBpmr 3ijn ban be ©joeb-©?oiitoen / bat
fp be na-^eboojte / ^Ptunbfna / lange Bp fjaet Beb^
Ben / toaet mebe bat menige ©jotitoen ban moeten
^terben; lt;Ê;ibe Bfec om fuilcn b? ©joeb ©joutoen
foo boen/bat be3Ba-«!aieboojteiSecunbitia fn be©20Us
toen nfet te lange en blfjbe / op batfe fn't ïöf nfet en
jtoellc / toant al$s fulcBs of bfetgeljjcBe onaeBtfaem?
Bepb geftBfebt ofte gebeutt/ ofte bp fgnocantfen enbe
ontoetentBepb bet©?oeb-©?oötoen/ ban moet be
na lt;®eboo?te ofte ;5ucünbfna/fn bet©JOütoen ïfg»
cBaem betbuplen en bectot too?ben: «fin baetom fal
men be ©zoatoen geben©oIepe fn3©ön'0fte fn Baec
fpöfe/toant fp biöft be ttoeebei©eboo?te Boitelöb upt
Aviccnna. fïHcum Ofte loocB/ met Jtjnen Bjupbe
fn 3®önge50ben/ en ben ^nptB baec mebe beficecc«
» Snbsp;Ben/

Ben/ t»tBtn|ittgt;etl»eette4£lefioo;te. (dfbencüdtB
ban SootB/ be ©joutnen ban onbec ontfangen / fiu
tenbe op een gegoten jStoele/ conbtomme geflopt-

^een ©foletten bloemen fn biatecgejoben/ een
©joutne baec af geb^ontBen/ bjtlft uptbe ttoeebe
«ïSeboo^e.

Diofcorides. paneel met toatec geb?oncBen/ b}gft
optbe tiseebe dBeboone ^etnnbfnnm.

Qet fap ban BlepneSDeegBb^een geb?ontBen/b;t)ft
opt be tlneebe «ïBeboone ban be Hdoebec.

li^atereii tot

ben fdben.

Plt;(^lepta)atec f sJ goebt geb^oncBen/ b)fe oneen/ ben
©}oub)en bfe becfupmt jgn / aI0 fp ttacen/ enbe
be na (0eboo2teSe(anbfa/nfet genoegB ban Baec ge»
Bomen ig / alfoo gantfcBelötB ai]f fp foube.

lt;6;oote!@eegb}een b)atec/ban©}Oub)en geb;on^
Ben nae be ^acfnge be0 ËfnbtjS/ ttoee / of bccbeBalf
once / b?0ft upt be na-^ebooite ^etanbfam.

HoogB-IBalutnen-ttatec/ of AUea, fn Bet 2att|n/
'0 abonbiS geb?oncfien enbe '0 moigenjf: (Ofte Blepnc
3©ecg6b?een-toatec / f elfBena b?fe ofte bfee oneen/
bjüft npt be na-lt;®eboo?te ^etnnbfam : lt;enbe ig
ooeB goebt om ©ena0 l^inbecen Bnpd te maccBen:
OocB boo? !©ebubjen enbe gonge JiacpiïBentf/enbe
anbece bf eegelötBe i^ecfoonen.

Agnus Caflus, fn Slatgn/^ee toillfge of AtBaeptf
muplen tg een Ifócnpbt bat goebt f£{ boo; lt;©nBupfcBe
^eefoonen / foo tofe bft ï^cupbt bp Bern bjaegBt/ of
't Zaebt Bfec af/offn-n!?emt met 3©ön / bfe begeect
geen (©nBap^^gepb te bolb?engen. ^ommfge lt;(5ee«
ftelöcöe ^Jtfoonen (itopen befe ©fabecen/oftcÄloe«
men onbec Baec Snebbe/ enbe be0 foo b»?btn f^ te

mfn

itifn0(aueltin garen ffape ban d^nfinpftj^e
mcnr €nbe foo Urtcbefcsöiabecen of©!oemcnto
jönjßebbc fteeft/ble i0 febn bat Oem gccnen gaaben
bofllenotg begeerte bec an 6up0^epb toeballen fal.

«Enbe bfe bat S^aebt bp gern b^aeggt / f$ becfebect
boo? ®nbup06epb.

ftennfp-jaebt beef gegeten/ becbjoogötSetiSa;'
tnncltitb 5aebt / enbe bpfonbec fn ben HBannen.

3»fe feupfcö enbe fupbec begeect te jftn/bfe fal ban
56oi}boomen-Bout I maben ^atet-noßecd / eenen
Stepel baec öp raebe pt / ben ^ecfjt ban jgn mw
enbe bjagen bft al bp getn- ^ft beneemt ben guaben
ln|l/ enbemaecbtgembnpftg.

a®9ncBpte gegeten/ beneemt be guaebe luftcn bec
4E)n6np0bepb ban ben Ifêenftgen.
a®atecbecteect't saebt bec ißannen.
|Bunte/a®flncupt/cn^olfec/ban eltBjJ eben tieel/
bft al te famen geffooten met toat^oetd/en alfoo ge«
lept baec gern be^atnce fiertbt/tiefpt fonbec ttogfel.

Plinius, «(Tocfanbec bftbtof 10 gebeffggt / beneemt
fiet ©nfiupfcfi toectS/ enbe bccteect Bet IgatuuclgtEi
Zaebt berilSannen.

Camptrec alleen gecoben ofte becmengSt met
«oo0toatec / enbe ^anbelen / beneemt ben lud enbe
begeecte bec (®nliap0öepb.

Laftuca, ofte3lattoub)ebftamp;tDff0gebeffgfit/ btgt;
neemt bed^Bup^gepb bccusannen enbe ©joutoen/
tnant fp f0 be bftte Boelenbe.

Plinius. ^fe gjoote begeecte/ fufl/ enbeconcu^
pffeentfe ïieeft tot be (@namp;up0bepb/'t jp ©?oub)en of
HBannen/ ble fal nemen toflbe Eatteutoebfefnbe
lt;5onnen gebjoogftt f0/enbe pulbecffecen bfe toel/enbe
^fncften ban bat ©oebec / met bwcme JBÖn / 't fal
Dem baec tegen tielpe».

J^O^tC'

ÉÉ

m

©0K«l«pn bftlitofW o«nut of o«ftffïflfit / e«n«mt
be jßenftBen Ba» «©nbapSBepo / inaêc Bet fcBabet
be lt;i?ogen.

d^etit^tleetde n^ateren /

tot öcn felUfti.

D«JIIc-toatec met aijijn gemenoBt / enbe foo ge^
üjanbt / enbe ttoee oagcn'g mojgeniS nucBteccn
geb|ont6en een oncc/ enbe ootfe '0 abonba een once /
beneemt enbe becbiöft be lt;@nbupeiBepb.

©encBel-toater geb?oncBen fommtge bagen/ t'elc«
benS een onte/ enbe onbet anber^H b?ai)tB gemengt/
beneemt enbebecbJöft beonBupoRepb.

g^ed baegBiï tbjee of b?{c-maei ban Verbena ofte
Pfecfiect-toatec geb?ontamp;en/i'clrfiEnS een/ of anbec-
Balf once / beneemt enbe becb^{)ft be «©nBupSBepb
met allen feec-

©eiS mojgetiS gebjontBen ttoee onten / ofte ttoee
onteti enbe een Balf ban iSupten-toatec / becb^üft be
lt;Egt;namp;ap0Bep b-

(ffett once ban toftte 3E«Hen-toatec eene ©joutoe
te b2(ntBen gegeben/bfe feec IlucncteuS tS/boet Baec
batbecgaen.

«jBeptenbloebt-toatecüf mo^genjS/ 'S mfbbaeglj«
en '0 abonbä gebjoncBen/t'etcBens een once/ts* goebt
teaen be (©nfinptfBepb-

0001 een SHipuioe tite een SDooD

ifómbtb^atgBt/ ombatbatiBdti: tebj^bcn.

Blt;ïEpt!ebe^!ool-too?telen/ be lange en beconbe/
i(5epulbec(feect / enbe gemengBtmetH^P^cÓe/
eItBS eben beef / enbe baec afgenomen een b?agma
^fteioot/enbe met toacmen 3©ön fn-genomen/bjijft
^»lÉïAoobeamp;fnbtaf.

»^Pnbsp;Cen

bfe dp Baec Beeft wn boobtfefnbt/
We fal b2fnlt;6en€amfHe-öioeme/ fbotoccbfp baee
afbeclöft;

Gaicnus. ^ecoentgnen 6|upbt b?0ft wpt be
©joutoen B« boobejfefnbt. ^fetom én füllen be
©,2outoen bfe beb?atBt jön/bft fn geenberlepmanfe»
cen^befiflen / ban fn ben trjbt bec ©acfnge.

Diofcondes. ^et i^uibec ban be 5®02te[en batt
5Wptatïi '^etnengöf met't fap bes fdbenlöiupbt« /
enbe met^©pboctfap / enbe baec afgemaeiBtW
facfa of €ap6en0/enbe bfe gfifpt, fn ue ©jouto'fcS^

ftfnbt / enbe be ttoeebe s®eboo?fe iSccuntifatti.
Galenus. ©joutoen bfe een boobt fetnbt bp Baec

Wntamp;en / ofte ald be 3©o?(el gelepbt too^bt bp bec

Galenus. 3[upünen ofteJBöcBboonen gehoben /
enaBpncupte/ Eancbpepec/ jlSpcBe en^onfngfi
baec onbec getnengflt / enbe Bfec af een 3^lae(lec get
^ecBt/ enbe gelepbt opbec©?outoen iScBameU

boobenbsp;^

pe fcBozffe of bad ban jßanbjagoca / bat ißan.
neaen/ of®ocltoo?tel genomen foo jtoaecató een
oo?t fïupbecs 5toaec i0/en bat boo? beêScBameiBcpö
bec ©jojihjen gebacn / ofte gebonben / bjengBt Baec
®loemen / enb? becb?öft ban Baec bat boobe fefnb,
Galenus. Het 5aebt ban tamme öetffe met a®ttn
genut / bjöft upt Bet boobf fefnbt.

Diofcondes. J^abenböef fnJBgngejoben/ enbe
^ecafeen^jowtnegebjoncBen/ b?0ft af Bet boobe'
«tnbt.

enbebaetafse*

ioöen metlBatcrt/cnbenbsp;e»H©attt/enoe

met faptfiec fset gemaetfit/ etibe foo gerntt / bjengDt
be^onlnen Baec 33Ioemett/ etibe bjgft upt Bet
ifoobesftibt: SBaec tebjoegB gennt boet Bet ben
3[9}ontDen mt^ baUen. €nmen magB bft^atua
nletbeflgen / 't en 3P eecft gehoben ofte geb^aben.

ü^DtftüeecDe Rateten /

tot öen friijcn.

E(en moiAoe bte een boobt^fnbtbpBa»Beef(/
bte fal b?fncfien anbec-Balf onee / of ttoee onten/
Söpboet-toatec / foo too?bt fp bat tecflonbt qupt.

Camtllen-toatec / acBt bagen langB gebjoncBen /
jIcBen bagB anüec Balf onte/bjöft af t boobe »tnöt/
optbe0jilSoebec0=lltgBaem. ^ , ^ ^^^
Centoclen-toatet / ttnee of b?fe-mael gebjoncBen /
t'elcBens ttoee once /bjöft af Bet boobe fetnbt.

laetelentooitel-toatec / gebjoncBen 'fi mojgen?
cnbe •jjabonö/t'clcBeniS een once of anbet-Balf/öjöft
upt tetftonbt 't boobe Ölnbt.

lt;C5eb|oncBen ban gjobe igabfen toatec / ttoee i^e
b?ie-maelbe!$DaegB0/ t'elcBenjf ttnee oncen/ b}^«
npt Bet boobeftlnbt.nbsp;^

a®atec ban (©enebec-bejpen/ geb?oncBen ttoe«
once f bjöft upt be boobe en lebenbe ^Beboojte /
baecora en füllen 0et geen ®?outoen bjtntfien ble
iäfnbt bjagen.nbsp;^

a®ltte hielten boo?tclen-toatcc 0 mo?genjJ cnbe
'0abonbji(geb2ancBen/ i'tltfientboiee onten/ b;öft
npt Bet boobe feint.nbsp;, _

«oobttotiitgen-tijat« gebioncBen / »toec^of b^
oncen/ b?0fto«booöe®«boojteuptöeij SBoebetp
Eiocßaem,nbsp;^^

0m m ^loaermoebtoe mtotu

tojc Uifliß te maften / cnöe ijS bpfonöec aoeH

M boo? 45eöoutotti£ ^crfooncn.
Refter AvicennaJn't ®oeffl UeAgricultura,
fepbt: 't Zaebtban «Sppeoenut/ maeclitbe

Heren berboDra te ntittwbfefttnberen fupgen, toant

befetnberenbaernafno?ooteffecfttcboetballen. ^
Serapio. ^octe SImanbelen bfcbtoflj» gebeflgbt /

fot®enn0/en becmeecbert
't Zaebt In ißannen enbe ©?oatoen.
©ogcl tongen fi?upbt 10 ge» enbe botfitlgfi fn ben

ben Inll per menftgen/enbe bermeetbert fn flaer bat
natuarloÄ Zaebt / al0 bit Ifóupbt met ©leefcö
gf5obenf0/ enbe foo genat.nbsp;quot;

ffiogel tongen 6?apbt fn3©öit gejoben/ en baec
^geb?ontlicn/ maeebt faft enbe begeerte fn ben

jtoate fantafpen eröe ifóelanegolpen.

hÄKKS^hS®quot; «^quot;«n-fi^BPöt/ en bat
btdrtBf(0 gebwööt ban ißannen en ®?oatoen/
maften fn Ban Itifi enbe begeerlftbgepb.

3®tjngeb?onrten baerfn gejoben 3gn3Bo?teIen
baniffoitDC-loofft offtnapenbjnpbt/ of Ätanbel-
fijopbt / fn'KSatÖn Saurioo, of Tefliculus Vulpis ,
bfen3©ijn inaet6t In^ enbe begeerte totbattoercft
beriSataeren-

b^enggt be |@enfi$eQ tot genegeniBepb/en begeerte/
toti^eRti0toer(fi.

mmm

iDm te repnisen nae

bÉöHcöooite/ mmt genoegö aetepn^m ensD«;
A iuöag n öangedSeHen-toater gebjontben /
A jS ofbecbolgenbe / cepntgflt

fleSnbe'0abonö0 geb?ontben feltbenS een owe/
ofSnbec ftalfonee/ b?feofb(ecbagen/ fupbectben

TOottiJoen te ïjeipenmern

'et üBarinscoebjofecn imi «quot;öc ijit^
fojccctt/metDciBöterfn.
T (©otboffojtum-toatec (maec nUt^bw|no^
■LS) fö goebt boo?®?ootoen ble baec ^tfta»

melS na be(0eboonen becfoiceect/enbe grt^^
iS/% tt!o2gen0 enbe'S abonbStnetbefenBatece

teolen too2üt gt; batfe Baec ötöne niet op Bouben en
fö/btSaUemo gen/ enbe alle abonb/ bjfncben
S?ane» n-5atec/ gemengBtmet fiooStoatec/He.
Katec/ Camillen-toatec/ enbeffop-bjatcc/

quot;eltbenöanbecftalfonte/ foofalfpoenefen.

B^atue dHjoutoen goeljtts/ me

ïtmbt ïjjaeoht / cnbc fetnbt fHpgöt / bat'et

UrinötniÉtfcBaöetbatfpJï?^Jit
T) «iMum of öoolbejfen tMtec / öag0 grtyont^
i- ben anbecBalf once/ofte ttoee onct/fro en ftBabet
ben ftinbe nfei batfe b?aegBt/al fopgBt [f ««if-
TOit matec alfoo gebioncben / niaelt;!it be ©joutoen

bjolöcbbanmoebe.

9IatfMamp;or»I-teatei; 10 Qoebt bec ©^otiloeit ge«
ti?oncEien t' eltBenis een once oft anbeegalf: (Snbe
boecben baectn genet/ enamp;e gelept op bec
toen geftoollen liaoebec ofte fetcete plaetfe/ boet ttU
genefen enbe ontstoeilen.

95pboet-toatec becbjgft aUe geb;eetamp;en bec]^;ongt;'
toen fetcete plaetfe/ aI;Et nienfe baerntebe toèftgt.

«ofieclucte of iange l^ooltoojtel-toatec fmocgen^
enbefaöonbt? geb?o^cfien / ban pbec ©joutoe t' eltlt;gt;
fitn anbcröalf onte/beneemt be jtoeiHnge enbe gjoot^
tiepb be^ ssupcbïi ban bec ©loutoen ngoebec.

ICegen tie ^eeng^epD ties

Vnbsp;bfe aen öaec ;5tfiatttelBepb fiebben

Vnbsp;5eecfgöepb oft gaten/ fuiienbfecepnfgen/ fop-
becen enbe toafTtgen (met bnplboom toatec / foo fal
'tfcQoon genefen.

®pboet-toatecbecb?gft£rtIegeb?eamp;en bec ©7ongt;
toen i$cBamel6epD / 't jp ban gestoei / jeectg^epb/
gaten oft anbecfl/ alsi men ble baec mebe cepnlgfit
enbebKi^t-

€toee-toetf baeggis met Camfifen-toatec gt*
toaffchen be gebjeetben bec bjontoen fcBamelBepb /
geneed bat. , . _

Haiba Auberi Of lt;6obiSgena'6tupb-toatec/ i0
goebt tegen be ettnge aen bec bjoutoenfcRameldepb/
bed baegD0 baec mebe ttoee-toecf getoaffcïien / en be
boecben baec fn genet / enbe baec op gelept.

©ecbenaoft ^fetbcnpbt-toatec/10 goebt tegeti
be ettnge oft gaten aen bec ©;ontoen fcj^amelBepb /
'0 mo^gen^ enbe fabotlbttf baec mebe getoafTcBen/

enbij

m

enbe een tioea:f»n baec in genet/ enbe baee dbec
gelept-

«triappec coofen oft roobc Iboozn coofen-toatec ü
goebt tegen be eettnge/ $eecigBepb / fti)o?ft{iepb enbe
biabeten aen bec Ig^outoe ^gamelBepb / ^o^gentf
enbe fabonbts! baec mebe getoaffcfien / enbe een
boetcbenbaec in genet/ enbe baec obec gelept.

acegen tien groeten bupcit tiev

)g2oub)en / aliEi ©^uutnen jtoace Seben Rebben/
ofte eenige boube matecie fn 't Spf gébben/ oft«
Beeft toeebom ontcentbra^abel.

Oj^becBabe of ]$ebeca €etcedtf^-btiatec/iff goet
gebjontfien ben^ioninen bie jtoace^eben Bebc
ben/ ofteeng^ootEkBaem/ ftno^genst/fnoenenjf
enbe fabonbtd / t'eltben0 tboee oneen/ enbe bitc
toecf beiS baegB!$ / be Heben baec mebe geto^ben.

l^elffTa oft ifêoebec fKi^bt-toatec gebToncbtn
bed mojgeniS enbe fabonbt0/ fed oft acBt toeetfun
lantB / t'elcbenjS een onte / ijit ben bjoubten goebt bfe
geecne een binbt Babben. 't ootB goebt tegen bfe
QuaebebnplebotBtfgBepb enbe botBte tnatecienin
benS[t)be/ baec be bjoutoen een g^f litBaem af

iregen Den Do^tten Dloebt m

l^jouton/ bie feec fcDobeltidN ijei.

D« bloemen ban ^efrtie gefloten/enbe baec onbec
gemenoBt »opfoo?/ ^pfooc®tip(ï 0f(®ciga»
numelcb^ebenbeel/ enbe ^ptHecBalffoo beel/
enbe bfe gentit gelgtHeen tcegte/ beneemt ben on*

notnnc«

o^w^M {ie$i I» Bjamtn/ th menben teft«

'tjtoeöecbaivffitoebj-fitenflemit raet ^ap baa
l®eegbamp;;een / (topt bm bitten enbe cooben loop bec
©^otAnen-

erDiMrictie Wamm tot htn

felbcn öienenöf.

plt;én once af anbetgaif onee ban 5^oof netelen-
*-'öiatcc/ fn«gt;?gen0 enbe fabont« geb^ontbeiHd
OoeDt tegcnjJ bet ®?ontoeo toftten bjoebt.

Ißoftö tn aaBatec gefoben / enbe be ©jontoe baec
PV gefeien / enbefp ban onbec Dun baec raebe babenr
^pt gnn ben toftten loopgt;

lltoWew-toatec eenonteofanbecBalffmojgentf
enbefabonbtsi geb^oncben/ bjenggt ben ©2oitto«n
jftaec »bemt/ enbe becbjgft ben teitte loop bec

H^at ben umiQen soebt tö/

tm toaec mebe |b geficrd» toojticii/
tóe met «hïöe gam.

W «raMom ofünboren toatec/W fomtijbjj goebt
^Vamp;geO;on(fKnben bjmitoenbfe met tiinbe gaen/
toant Bet eonfo;teect be bjontoen enbe (leccit gèt
Bfnbt.

lt;eiibfbfen toatec geb?oncben/bit6tefI0 ban
toen bfe eenbfnt b;agen/toant Bet tonfO^teectfeenbi
fietthtfc.

^ecba pacacelff^of %tnei.fleute(-toatec / ttoee«
tnecf btiegbet gebioncben een once: f^goebtben too»
toen bfe met fiinbegaen.

lt;ff *nbsp;3®at

m^t ht dOiioutam dnaetit

bü met Isüitie gaen.

P fl5e\)?u(6te©?oatoe bie gebjaben aaee-9f
-«-' pelen eet / ttiaceöt 't fifnbt bjolijcti tn bes iBoe»
becs U^aem / maec be bjoubieborot acfepbeit^
tQt'eclt;®e6ölt;fttcn.

tec0b}(nc6en/ bacen stoaecltjcli enbe met gcooten
dcbepbtBacebJUcdt.

]Sgt;2oub)en/ bfe met fifnbe gaen/ en fnlfen nfet
b2fncben ban geel ©foletten/ biant be i^fnbecen
fictjgenbaec afgebjeben/ enbe't bjenggt boon ben
a^iouteien Baec bloemen oft (lonbe: USaec get matg
biel gefcBfeben alS 't bfnbt fn bed iBoebecsï Ifcgaent
boobt ts/of ais be ®?oub)en fiomen op be tübt Baec»
bec ^Sacfnge / foo mogen fp toel bjfntfien ban befé
!amp;loemen/ 9Pbatfelt;0obtteeecbecloffe.

lt;iEen bjonbte bfe met bfnbe gaet/ enbe eetIK«
cfa fpongfe/ bfe bucb Bet fifnbt gngt met pecgc«
fielBdecSfebenHt.'

39olepe fSQuaebt gegeten boo? bjoittoen bfe bfnbt
b;agBen/ biantbebfnbecen foubenboo} Bacen tgbt
4E(ebocen toojben/ met mfSballen bet J^m»
toen.

^abfna of ^abel-boom I toectfit meec aen be
Djontoen om Baec bloeme te bectoecben/ ban eenfgB
anbecbcnpbt:

Cnbe boo; b^fnget be ©loatoen foo fiecctielf)tEi
bat fp Baec bloebt af boet gaen / alfoo bat fp 't ]bfn«
bebm boobet fn bes HSoebecS HftBaem / toant f^
b2i)ft bat upt. «{Enbe Bfec-ommefulfen fpBtmBfec
af toatBten/ enbe bpfonbec bfe bebiutBt 3Bn.
S^ebjntBte l^iontoen fullen Bun toatBten boo;

^PC'

«apcBccprcrratKn/ entje boo; ben ceutfi baec af/
toant ban befen ftcnpbe aebjontfien/ tepnfflBt be
itioebec.

©joutoen bfe bfnbeten bjagen/ en moeten nfet
eten €ppej()fte gontBbloutoe-maMfe / toant bc
bfnbecenfoubenaen 't Stöf Btggen quabe ón-repne
blabecen : (ünbe ooeb foo opentfe be piaetfón bea
lt;6ebocen feinbtet bat fp bjagen.

lt;Êcnb|ontoebfebeb?ncfn(0 / cnbe beef fianbeft
Of aael obec be 3©o?tefen ban «ßerbt appefen oft
3Bcrtt-noten / bfe fowbe boojt-bjengen een boobt
«Inbt.

0etit^derrt)e IBatmn

tot Den feiJjcn.

p ©Iepetoatecg«b?ont6en/ 'tsp luttel of beef/tó
benbjodtoenquaebt bjemetWnbtbeb^utBtjijn
cnBfnbett Bun feets toant Bet boet bat 't ötnbt
on-tgbciijfB geboren toojbt. €nbe fcB Bebbe bttgcs
fcBïcbenombcgoebe ©joutoen / bat fp Bim ban
Btnbec toatBten fouben / Bopenbe bat eltBe b?outoc
Baec baec boo? teacOten fal/ njant anbet? foube tcB
na-gelateri Bebben btt te fcB?{jben.

Heberaacbocea'Of^öen-bwter/of^pcBenloof-

toatec bjlctoerftf baegös geöjoncamp;en / felcBeng ecn
once / enbe oofB fn anbcren bjancB gemcngBt/
cepntgBtbe blafe/ maec 't cn fsïbe bjoutoen nfet
goebt.

©intf of pottagf?n-Bcupbt-toatcr/fsf be ©jcmtow
feec guacbt gcbeftgBt bfe Btnbt blagen / hiant alö fp
batbjfncamp;cn/ foo fonöe bat Bfnbtbaecaf ftecben/
cnbefp fotibeteeecbcc25aren/ enbe fpjönfnfojoe
Baete0 lebend. lt;gnöe Boe tocl men bat nteien te^
C )nbsp;Boon

Hooit umbett/ nocBtatt^fteBodcm b8itlt;oiwiilt;
Sacen/ ombefcBabete öelèttcnöle öaecaf fiottwn
motsten/ enbe om bat eUbe goebe ©jontoe f^
baecboojbiattitenfoiibe.

Wät De (83|ouioen teel iq^elcft

in tym 25o?tten «laccftt.

TjoEt öjapbt of jaebt tianl^Hlc gcmitban»?odtoe
-tA ble iäinbcten fupgett / bjengöt gen beel IBelcW
in Bace 95o?fien/enbe bpfonbec aUi 't genut b)0}t met
fapbanltlnfen/ Linfertn tïatön. ^ ^
«n^d / ^IKe / enbe ©encbel jaebt genut ban be
)amp;}oub)en bic Wecea ftap^en/ beenget fmn beel
IlSelfli!«irtamp;aei25mit«i.nbsp;^ ^

aflsttnaoftactt-saébt-saipbtgefiooffit metXat«
tontoê of Solen / enbe bat gegeten ban ©joutoen oft
boebfleten bicftttttiecenfupgen/ maetSt öun beel

®ent6el-5aebt is» ben ®?onhjen goebt gegeten bfe
Öinbecen fupgen / toant Bet bentteetbect be JBelCB
InBatcffiojften.

eeDeSileecbe matmn/

tot'm fcibcn.
T\ gnen-toatec fabonbtijenbefmo?gen0geb?o«f»
J^ ben t'eltfiend ttoee oneen/ geeft be©;outoen
btelfiaclcMlnBaectÖöJilen. ' ^^

©entBel-toatet fmwgemï enbe fübonbtiJ gc»
biontften /1' elc6en0 anbetfialf once/ tBiw of ttoaeV
bagen lancB'boet benöjontoen enbe®oebflecen beel
IBelcöïi fn Baece ffiojfien Bomen.

©joutoen bie Sifnbcten fupgen enbe toepntgB
meltBsS Beööcn / fu«en öJJnöen ïatoutoen toatec/

tnoe

£si

enöe^ttên biantfi baec tnebc m«Macn / foo toafcfit
be meltb / enbe 't üsioebt baec be USeltb af bomt.

SeHom «ottbalfam/ neep bloemen of Pectbe-
Woenten gcöïoncfien' allebagen anbecgalfontc/ofte
itoee oncen/feaen oft ac0t bagen lancb/ tg ben ©zou»
toen go^Bte öaec ffladfb beclocen öebben/toant Bet
boet be iBelcb toebec toafTcöen enbe bomen.

Wat Denbsp;be mit^

Doet betb^oo0ctt.

geota oft 3©lt;ntec«agB.Brnpbtge(Iooten met
^ blabecen enbe jaeb/ enbe baec af een plaeflec ge®
maecbt / enbe op bec ® jontoeh 25o?(ien gelept / boet
be iBeltb baec fn becbjoogen enbe bectecen-
^geil^ batf0ïiattenfitupbt/ offietjaebtgebe«
(ïcBt ban be ©jontoen/ boet be j®elcB becbjoogen fn
gaec^oiffen.

't Zaebt ban lt;!Eppeoff ^oncBbjoa-mactB geKat/
becbjoogötoocBbemelcii.

kregen mttmt Boiften / of

JCojften bfe gejtooiien 3ön / baec be lEcleB f»
becBacb f.«/of bfe gejtoollen 31)9 ban USele B/
ofteobccWoebfgB ®loebt.

Öntegefoben/ eabèfootoacmopBatbebojlten
^^^ gelept/ toeect enbe beneemt Bet gejtoel.

't Ztebt ban €m of gpneBb?ou-marcB / genat
metJtet jjebt ban ©enthei/ Belpt be gctosllen ®02»
denjtoeece.nbsp;*

•tZap banto(lbelt;!fppcmetbe toojtel ban Boog»
ttiaiutoe te famen gefiooten/ enbe gelept op be ge»
C 4

löojteUn seflooten enbe oemengöt met Ï®ön0tfl«/W

ou^e Wabeten/ jtoeettngen enbe gestooUen bo?(ten/
Ste ettet in Bebben/aW bit öcnpbt met 5ön jaeöt ge*
«ben tö / enbe gel^eö een plaeftct baec op gdept.
' S Vemen bwöofemacön fal men Mnbenfa
«enen toltten boetB / enbe foo («Ï©ön5lt;eben/wbe
ban blen m^n fabonbts enbe fmojgens gebjo^en/
bmeemtbeel ffecBten enbe Bcancöeben In 't iöf / en.
be bpfonbec bcn ®?outocn aen Baec ^ïflen- ^ .

qnfqntntanus/bat i026llfen-Btopbt-jaebt geffoo*
ten en ban met mm gemengBt/ ifi feec goebt gelept
op be jtofccnbc aSojften.

(I3et)t(teleertse Watmn/

tot oen fclbcn.

fTTHtccgebjanhtmetlïecbaiSnbcctf/batW^obtf

W flcpa/enbe beS baeoBS» b?tc cepfen opbcc®?on»
toen ®o?flcn gelept/alsJ Baec bic bjce boen/ oft cooöt

•quot;quot;«as», «««r-rss'

feen« anbecBalf onte / enbe eenen boetb baec Inge»
«et / enbe op bec ©loutoen 2502tien gelept / boet b«

ïctonnenenbegèBlontccbellSeltbOtttiannen/ enbe
lBebccbnnncbJo?ben.

^ooz mionm enöed^illwfeen?

bte een ^taact / b?upn / enbe leelöfb bel enoc SÖf
Sn/ ombat fcfioon enbebrftte maetben:
lt;Cnbc oocB om een fcBoonlIcngefïflt t^ maBen^^^

ge «tt ffftööM ïöf ofle bel begeect te BeBben /
^ bte fal gaen tn eene ^abtftobe/enbe toaffcDen
Hupt b)el met tnacmaC^ater/ baec na falfe nemetw
't poebec banlfifcamte een tialf loot bitt ban een€pe/
9E3tinebcn beet/ enbe beftcncben baec mebe gaec
Söf baec fp tptlt/ enbe bat baec aen laten tot be0 an«
becen baegb^ cnbe ban falfe toebec gaen tn be ^tos-
be / enbebjaffcbenbattoelaf/ cnbe atófp npt toil
gaen / foo falfe fiaec Blee toebec mebe bedrgcben/
enbe laten bat ban foo aen get Sgf tot ben becben
bagB-

(Snbe om ben becben/ btecben/ böfben/ cnbe op
ben laetflen bègB/ falfe boen aliS op ben cecfien bagg
gebaen baajï. lt;Snbc al 10 't bat et ben eecfïen
bagl feec IcelpcB enbe ongefcBapen 10 / ben ttoeeben
bagB Riet foo f^^i^/cquot; bag min / enbe foo boojt
aen. «Cnbe Boe be ^upt langec beftccBen 10/ Boe fp
fc^onbec enbe Blaecbec too^bt / enbe bigft.

ibalcB met ftoo0toatcc enbe 3Furau0 «ecce/ ofte
^liflcon / of TDupbenBec bd-toatec gemengt / cnbe
baec mebe bc Bupt getojeben/ maecBt be Bupt fcBoon
cnbe glabt / enbe altnaec be Bupt 3eeclgB enbe capplg
fp fDutie Biet af fcBoon toojben.

^t feceeften-oogen 5i)n fonbecllnge goebt om be
Bupt baec mebe tolt te maBen/albu0/ ^eemt läceef«
ten-oogen / enbe floot ble fn poebec / enbe boet bat
onbec Sfstin / baec na onbec ;3ont toatec/ enbe menlt;
get bat foo te famcn / cnbe ban too?bt 'et tolt gelgcB
melcB / en ban to^öft be Bupt baec mebe / toant bit
a©atec maecBt be Bupt fcBOon enbe glabt / cnbe ge«
nccftbleoiifB.

ffioonen Bloemen-toatec maccBt bat Slenfkfit
enbeanbcceScbcnfcBoon/ enberepn/ al0fj^ glee
mtbegetoaffcBen too?ben.

€ 5 'nbsp;3110

rnmmmm

mn tm tje Hupt hjaftöt««« toatcc ba«

«aebtmaefoörnW/maecBtüeftupto^u^

4l8aüöcöaptoot6quaebe jecrtgtjcpö/ atttcarfm
oftestteetmgen.

£gt;m een Ccüoon ^itniit^t

te tnahett.

T ©MlitoUc.ptüaötöetiapt/enbcmae^
-L' ciiatit en ftöooiv öaecom beftgen Wt be ©^wetj
oaem totöaecaenfköt / Jnöefecjtiantewr^eciut
irootbtoU enbe menget baec onbec «oo0-toatec /
enbe al« Bet Äoo^ toatec « upt-geb?oognt tnet bat

mengen/fooboetbacctoebecSoo0toat«ln/^

Sng?enbefoobeIe tot bat t tolt genoeg etóe
teel-clecfienbe: tttaec btt fal men lt;« ö«,
ücn «eabebaccnamaetht Btec of pillen bc»
Stöfeiö« Henfftötötccraebe/ foo Wttoltcti

^'Slmt ©zagantum/ enbe Jloo^-toatec / ^c
menaet bte t' famen met toat €amfec0 / enbe ban
m KfUatoenoft ©oom-toolle enbe beficofamp;t
E/t ÄcBtbaec mebe/enbe'tfaltoft/fcBocn/enbc

^ öÄfftBt enbe fianben fowmfgc bagen met
f5!tiipetnelle.toatec getoafTcBen ^ enö^i?quot;
tóten bjoogen frtwjgentf enbe fabonbnï / foo toojben
be Banben en aenficBt fcBoon.

ITegen tie i3leecHl)epD bes

3llcnjïcöt.5.

N^Jemt ®oonen-b'oemen / enbe legBt bfe ee
nacBt tngoebendettamp;enJDö«/ banboutfe

fwf
ter»

bCtlQf

m

ttweiu,
Oatftipbi

benaenflcöi

fcöetifabonbtfjciw
t«irgt;?ooflen/ ttMttt»

©encbei-biatec geamp;;on(b(m / «nbe ff^t ^nfltgt
baec mebe getoaffeB^n of beftr-'lien / maecamp;t goebe
iKttoe/ enbetKCfHaect Bet »cnfUiit/f03 btitdP lange
lontbftöönt.nbsp;^ ^

©erbena oft #fec fiHiptit-tnatec geb?ont6en/ enbe
ootli baec mebe BetHenfttfjt geftteben/ enbe ban
felf0 laten b}Oogen/ maetbt ben pecfoon een goebe
becbie.

fiet «enflfBt bftbbJflU met telt IteWen toatec gc^
toafTtöen/ enbe ban felfiï laten b?oogen/ tefpioept be
bupt beiS 3Ienftcbt0 met getempecbe coobgepb.

jÓBet «Cope ^leïfonim/ bat 10 toltte pellen-toojte^
len toatec / öet SJenflcfitbltbtolWgetoaflTtBcn/ bec»
b)0ft be cfmpelen be0 3Ben|](cBt0.

acesen Det optiiagentiei^enrigt.

Elt;!Ecbtbejlen-62upbt-toatec 10 goebt boo? een op-
bjagenbe «engefitôt/ en baec mebe getoaffcD««/
boet bat becgaen.nbsp;^^^

on «/

m*

.eetn
tnaenf
,ifoo bott
.coobeblet»

.it/ Wetofböf
enbe fabanbtjf
»I be cftobe opbja«

tüüxe becbjoosBt ban ^ubgepb / of
önlittttHtiS / öot mm bat beteren
fal tot proffijt btt ©joubocn.

E€n ]|B9n bfe b2003b ig bau ilatnecenf boo; rón
«tßubtbepb ban gacen / enbeftjn i^atuutelötb
5aebt gebjeth geeft/ bfe fat nemen ^onbec-baect
op ^upd lootb/ enbe leggen'et fn 45epten meltb/foo
lange tot bat 'et met'en meltbe tod boo?-toept6t fjf:
^aecnae falbpbe jBelcb af gieten / enbe sieben
bat met ©oopecjï ban lt;epecen / na bat bp quot;t bcacB«
tfgööebbentoll / cnbeftlec af fal bP 'bjee of b?le
bagen becbolgenbe nuttent enbe Bet fal b«n toebec
bjengen Bet nafuuc!j)(b joebt/ maec 't en ig ben
onbiucBtbflcen b?outoen nfet goet / toant 't maetbt
ben b;oiitoen nfet biucBtbaec-

In toai „ t
manjl ^ ' ^

Wbett
t/ m

.fCM/
.Miti/enbe

óet,nbsp;-

^ Caftock. -t^i 4 iitti£fetWftenl)«awttcj
Siecom al tbaec een man berBout / bat bp 3t|n b}on*
b)e nfet bfenen en fionbe / faljgn ïloebe met €a«
ftorjumbcficöcaen.

J^etelen-jaebt met ©epec geftooten/enbe met
gemenggt / en foo genut/ gelpet be mannen u
peecbe / toant 'et betBft enbe bettoecbf be iSature-

^etiideteerDe snateren hit*

nenbe tot öen fdbcn.

p 1!|tetaamp;el-b)02te{-b9atec gebjonbenbe^abonbt^
al0 men flapen gaet b?fe oncen / Provocat coicum
amp; multiplicac fperma.

Refta Bovis fn 't Satijn / Ofte lüefielBaapbt-toatec
10 goebt boo2 ben genen bfe fgn jgatuece beclocen
fteeft/ geeft bem t'elfben^ eenen Êepfl bol ban be*
fen ï®atecc/foo bomt fp toebec/enbe toojbt bequaem
tot ©enu«.

Pairoa Chriöi fn't latgn / finabecamp;jupbt-toatec /
fmo;gen0enbe fabonot^geb^oncben/ t eltben^an»
bei^lfonce/ quot;oftrtoee oneen / becmeecbectbe^as
taece / enbe b^enggt begeecte enbe lu|i tot ©enu0.

•^onfei

m

tm,.

jhtmbeclddlen

jian»^nbsp;tctect:

l^tnatmrt^Bjaebt/ naetombcon-fRiptfta^ r:
fi^)0!iioen/ maag men bit beftgen.

'rS3dgt;t ban SSeebiflligen/of be m«tmt bCKc at
fn IBatce gefbben/ enbe be IRanmlöf^epb ö«
baeie mebe getoafftfiea' feenwm fiem ^
Scatötbec aofbe. S©it 10 goebt boojbjootoeirtrf
eenanbecenifebecfien/ bangaecman-, enbe boo
ftcnpqlepr^ bfe b(?c-bagen eii^ HpoSel
bagen maJcBen.

mom #antiett oft Qliouuseif

bie ©ntu0 K ceei gebtent / enbe Bttn feibe bMC

mebe becbjantbet Bebben/toat men
boen fal om bfe te leftanreren.

^ o^el ©foletten-Uiatet fmo?6en0 ettise fabonbt

.beectBien bagen lantB/f0 goebt boo) Bm bfe i^m
fpel tc beel gcpheegBt Bt öfien.

•flebeilitnpb-tBafec oeb?ontBen fabonttf enbt
fmo?gen01' eltienö aribecBalf onte / of tbjee oncec

re0 of atBt bagen lan^ berbolgenbe/ f0 C9tbt / »0«

■

cr^ - « f

m:.

II.quot;____»