-ocr page 1-

JEZUS,

DE GENEESMEESTER

VAN

KRANKEN.

VIJFDK nnUK.

TE ROTTERDAM,

luj M. WIJX amp; zo NEK,

Ilruklcr» van hot Neder'iandache ZendeUnggeiiiioUoli»)'-

1833.

-ocr page 2-

m

• Î

-ocr page 3-

VOORBERIGT.

^committeerden van het Nederlandsche
^^ndelinggenootschap; tot het opstellen ,
^^^^amelen cn uitgeven van Meine Stuitjes,
bevordering igt;an Evangelische kennis
^^ Godzaligheid, ook bij mingeoefenden; —

^'^'nelijk: r. j. van der meulen, b. v an

Marken, j. clarisse, a. l. m. Pliil. en
^^eol. Doet. en Prof.,
a. de vries,
Egeling, j. c. vorstman, r. adriani ,
^''edikanten te Amsterdam, Hoorn, Leyden

-ocr page 4-

VO ORBERIGT.

IV

en Rotterdam; overeenkomstig hun Ambt equot;'
Bediening, dat oogmerk gaarne willende
vorderen, en in uitzigt op des Heeren med^'
werkenden zegen, bieden het nevensgaand^
Stukje hunnen Landgenooten aan ; erkennend^
intusschen geene Uitgave voor echt,
welke door eenen hunner , of door de Dru^'
kers dezes, onderteekend is.

-ocr page 5-

JEZUS,

DE GENEESMEESTER VAN

KRANKEN,

. Weet gij wel, gij, die dit boekje in
pelden krijgt, dat gij krank zijt en eenen
.^leesmeester noodig hebt? — Hoe? denkt
Welligt:
ik krank? Door Gods goedheid
^^lïlet ik' 'eene goede gezondheid. Ik erken:
is een zeer groot voorregt, hetwelk gij
moogt waarderen , en waarvoor gij den
u^es levens wel hartelijk moogt danken,
niettegenstaande dit, zijt gij echter
^^ök, dood krank; er is namelijk nog eene
andere krankheid, welke weinige menschen
ennen en gevoelen, en die echter zoo alge-
^eea Jg ^ niemand van Adams nakome-
Van dezelve vrij is — eene krankheid,
ons van onze geboorte af aankleeft,
oij ons opwassen zich ontwikkelt, open-
'^^»'t en steeds toeneemt, zoo wij niet al

-ocr page 6-

rroeg van dezelve genezen worden , in de»
eeuwigen dood eindigt. — Wel ? zoo
dunkt
mij hoor ik u vragen, welk eene krankheid
is dl(; dan ? Het is eene
geestelijke of zedelijU
krankheid, welke den geheelen mensch»
ziel en ligchaam beide, aandoet, ons on-
geschikt maakt, om aan het oogmerk, waar-
toe God ons geschapen heeft, te beant'
woorden en zijn doel om ons eens gelukkig
te maken te bereiken.

Gij zult zeker wel begeerig zijn, om dez«
krankheid wat nader le leeren kennen, eU
daarin wil ik U ook gaarne behulpzaai» i
zijn; dewijl dit hoogstnoodig is, zult gij
Jezus, als Geneesmeester van kranken, regt
schatten en waarderen, en u door Her»
laten genezen, waartoe ik u in dit boekjquot;
wilde opwekken en den weg aanwijzen.

Gij weet het wel, niet waar ? dat gij bestaat
uit
een redelijk en een vleeschelijh deel: het
eerste noemen wij den
geest of de ziel, het
ander het
ligchaam. Het eerste Is het voof' ,
treffelljkste
indenmcDSch, en maakt hem eei»
redelijk schepsel,
dat boven de dieren vC
uitmunt; dal redelijke deel nu moet het sloffe' i
lijke of vleeschelijke , gelijk ook deszelfs drif'
ten en harstoglen beslieren; alles in dei»
mensch moet daar aan onderworpen zijn»
dat redelijk deel moet onbelemmerd
kunnei» '
werkzaam wezen, de wil cn deszelfs neigif'

-ocr page 7-

moeten de voorstellingen van liet ver-
volgen, dat verstand moet onbeneveld
zal de menscli zijne voortreffelijklieid
handhaven en aan zijne bestemming beant-
woorden, zijn geweten daar en boven, die
Regter In zijn binnenste , die hem veroordeelt,
hij kwaad gedaan heeft, moet geene be-
^'^huldiglng of aanklagt tegen hem hebben,
ï^aar zijne beoefening in zijn gedrag ;goed-
^euren, en het moet zijn lust wezen het goede
doen, zal hij in eenen zedelijken zin ge-
gezond zijn. Heeft het tegendeel plaats dan
hij
zedelijk krank.

Nü heb ik u, dunkt mij, reeds eenigzins
den weg geholpen, om u uwe zedelijke
'^i'ankheld te leeren kennen, en u te doen
gevoelen, dat gij er ook niet vrij van zijt,
^aut als gij u zeiven vraagt: heeft dat bij
ï^ij plaats, hetgeen ik daar gelezen heb, dat
ï'i den mensch moet plaats hebben, zal hij
eenen zedelijken zin gezegd kunnen wor-
•jeti gezond te wezen, zult gij juist het tegen-
deel bevinden. — Wilt gij echter, dat ik
^et u nog wat duidelijker zegge, waarin uwe
Redelijke krankheid bestaat, gaarne voldoe
^k aan uw verlangen, maar Ik verzoek u dan
dat gij dit lezende , u zeiven zult afvra-
pii: is dit
nnmijn toestand? en door eigen-
quot;efde u zeiven niet zult laten verblinden.
Weet dan dat uwe zedelijke krankheid

-ocr page 8-

gelegoti is , lt;leels in fle vprbastering uwpr
natnnr, deels in uwe schuld en
strafwaar-
digheid voor God. Ik moet dit nader uit-
breiden.

Uwe natuur is verbasterd. Toen de mensch
nit de hand van zijnen schepper kwam ,
waS
er tusschen zijne rede en zinnelijkheid een
zeke r evenwigt; het redelijk deel, de
geest,
had de heerschappij over het vleeschelijke,
het
ligchaam name ijk met deszelfs driften en
togten , maar nu is dit geheel anders, gelijk
gij zelf, wanneer gij opmerkzaam zijt op het-
geen er in u omgaat, wel bemerken zult. Nu
heerscht het vleesch over den geest, de
vleeschelijke driften spelen den baas, de zin-
nen en hartstogten zijn onze meesteressen,
deze wijzigen en neigen onzen wil , zoodat
wij ons genoegen en onze rust afhankelijk
maken van de dingen des tegenwoordigen
levens, ons verstand en oordeel worden
daardoor verblind en dwalen, vandaar dat
het goddelijke en geestelijke in ons verdoofd
is, dat wij van natuur stomp en blind zijn
voor geestelijke en goddelijke dingen, dat
wij geneigd zijn onzen zin en lusten te
volgen , dat_
het gedichtsei mn ons hart boos
is mn onze jeugd af aan;
dat het bedenken
des vleesches vijandschap is tegen God,
dat
het zich der wet Gods noch onderwerpt, noch
zullis kan doen,
gelijk de Bijbel den zedelij-

-ocr page 9-

^»^n toestand der menschen teekent, Gen.

21 , en Rom. 8:7. Dit is een voornaam
deel van onze zedelijke ki-ankheld, welke
ongeschikt maakt om aan het oogmerk
quot;'daartoe wij geschapen zijn, de verheerlijking
^an God, te beantwoorden en langs dien
^eg ons waar geluk te bevorderen.

Hier komt nu nog bij . dat gij schuldig en
^ti'afwaardig zijt voor God. Uwe Verbasterde
^Qreine natuur maakt u« reeds walgelijk in
^'jn rein en heilig oog, en uw geweten zegt
immers, dat gij dikwijls tegen Gods gebo-
den gehandeld en niet gedaan hebt, wat gij
®ehuldig waart ? Gij kunt u dus niet vleijen
^et de quot;gunst van uwen regtvaardigen Wet-
gever en Regler , gij hebt bet eeuwige leven
''^evbeurd en moet bet vonnis des doods en
der verdoemenis, op de overtreding van
Gods wet bedreigd , op u toepassen.

Nu weet gij waarin uwe zedelijke krank-
heid bestaat; en
gelukkig indien gij gevoelt
en er van overtuigd zijt, dat gij waarlijk zoo
l^rank zijt; want, schoon gij u zelven die
^rankheid niet ontnemen noch er u van
genezen kunt, gij behoeft echter aan de
SpUezing niet te wanhopen noch
aan die

f'iekte den eeuwigen dood te sterven. Neen,
ik - • 1 lt; ^ ^ i:-

-ocr page 10-

meester Leeft gesclionken, en dat ik u wijzen
kan op Jezus Ghristus
den Geneesmeester, van
zulke kranken, als wij te zamen zijn en ik
u hes^reven heb. Gij wilt nu zeker gaarne
dien Geneesmeester nader leeren kennen,
en weten, hoe gij door Hem moet genezen
worden, leest dan nu voort, ik wil u in dit
boekje aangaande een en ander genoegzaam
onderrigt mededeelen. J^eest voort met be-
langstelling in hetgeen uw zalig worden be-
treft, want uwe genezing en uw zalig
worden
is cén en hetzelfde, en wie uwer is er, die
met wenscht zalig te worden?

Dat Jezus de Geneesmeester, dat is, de
Helper, de Redder, de Verlosser en Zalig-
maker van doodkranke, ellendige menschen
IS, hier aan kunt gij niet twijfelen , als gij de
vier Evangelisten in uwen Bijbel naleest,
welke zijne levensgeschiedenis in zich bevat-
ten, en ik hope, dat gij zulk dikwijls doet,
omdat het het u met dien Jezus regt zal
doen bekend worden. Uit die geschiedenis
zult gij zien, dat God den Heer Jezus Chris-
tus bij zijne komst in de wereld, bestem-
mende tot eenen Geneesmeester en Redder
van kranke en doodschuldige menschen.
Reeds voor zijne geboorte werd, volg. Matth-
i: 21 , m Gods naam door eenen Engel
aan
Jozef, (aan wien zijne Moed er ondertrouwd
was), aangekondigd, dat de Zoon, welke Maria

J

-ocr page 11-

^aren zoude, moest genoemd worden Jezus,
ewijl hij zijn volk zalig zou maken van hunne
monden.nbsp;^

. Die gescliiedenis herigt u verder dat Jezus
l^n Zijne omwandeling op aarde zlcli uildruk-
*el^k verklaarde voor den Geneesmeester
ea Redder van kranken en verlorenen. Mare.

17. leest gij, dat Jezus zicli onder het
quot;eeld van eenen Medicijnmeester voorstelde
ea zeide:
die gezond zijn hebben den Medi-
pnmeester niet vannoode, maar die ziek zijn;
k ben niet gekomen, om
ie roepen regtvaar-
'■S^n, maar zondaars tot bekeering;
Luc. r g:
'O, vindt gij deze betuiging van Jezus:
de
^oon des menschen is gekomen om te zoeken
zaZig- te maken, dat verloren was. —
i^u begeert gij nu bewijzen , dat gij u op
deze 'Verklaringen gerust kunt verlaten, deukt
oan vooreerst aan zoovele wonderdadige ge-
»ezingen vanllgchamelijke kranken, waarvan
jezelfde geschiedenis verslag doet, welke
öiet slechts dienden, om zijne goddelijke
pending te bevestigen, maar ook om zijne
etuiging, dat Hij gekomen was, om den
^enschen een Behouder of Redder te zijn,
J? tenbsp;Vele dier genezingen toch

^^quot;quot;epventen van hoogere genezing, be-
®anielijk , dat Jezus gekomen was, om
of k^nbsp;genezen , en dat geene kwalen

''rankheden te groot, te diep ingeworteld

-ocr page 12-

waren voor Hem. Laat mij u door een en
ander bijzonder geval, uit Jezus onderwijs
zelf ontleend, hier van overtuigen. Toen
Hij, volg. Joan: 9, eenen Blindgeborenen
wonderdadig genas, nadat bij zich even te
voren
als Licht der wereld, volg. Hoofdstuk:
8: 12, had bekend gemaakt, was die genezing
niet een zinnelijk bewijs, dat Hij zulks was ?
Gaf Jezus dat zelf niet te verstaan, toen Hij
bij gelegenheid derzelve Joan. g: 39 dus
sprak :
Ik ben tot een oordeel in de wereld
gekomen, opdat de genen die niet zien, zien
mogen, en die zien blind worden,
met Welke
woorden Hij tc kennen gaf, dat dit voorbeeld
van den blindgeborenen het deed zien, dat
Hij naar Gods oogmerk daartoe in de wereld
gekomen was, opdat de zedelijke blinden,
de omwetenden, zien zouden en verlicht
worden, en de zienden, die waanden, dat
zij wijs M'aren, gelijk de Farizeè'n, deze hun-
ne wijsheid verliezen zouden en blind wor-
den. Bij gelegenheid , dat Jezus volg. Matth.
9 eenen geraakten genas, die, zoo het schijnt
door eene ongebondene levenswijs, zich die
ziekte had op den hals gehaald, zeide Hij
tot hem :
Zoon! zijt welgemoed, uwe zonden
zijn uvcrgeven,
zoodat die genezing een tref-
fend bewijs was, dat Hij van de bittere ge-
volgen der zonde verlossen kon. Joan. 6
wordt ons berigt, dat Jezus omtrent
vijf

-ocr page 13-

buizend mannen met weinig brood en viscb
Sespijsd had , en dat Hij, met zinspeling daar-
op gt; zichzelven als
het brood des levens bekend
ïöaakte , dewijl die spijziging eene zinneprent
■^vas, dat Hij de vervuiler was van de groot-
ste behoeften der menschen, dat Hij den
Mensch alles kan schenken wat noodig is
t^t zijn geluk. Aan Martha maakte Jezus
Zich bekend, toen Hij gekomen was, om
baren broeder op le wekken, als
de opstan-
aing en het leven;
en het doen herleven van
•Liazarus was een zinnelijk bewijs, dat Hij
zulks was. Zoo ziet gij, dat deze genezln-
zinneprenlen waren van hoogere genezing,
die zijne verklaringen, welke Hij deed aan-
gaande het oogmerk zijner komst op aarde,
^evestigen. En wilt gij nu nog een bewijs?
Denkt dan ook aan de proeven, welke Jezus In
*i]ne omwandeling op aarde gegeven heeft,
^at Hij een Geneesmeester van
zedelijke kran-
en Was. Ik herinner u alleen die Zondares,
^an welke gij leest Luc. 7 : Sy - Sg. Zacheus,
^Uc. 19 : I - 8 , en anderen. Gij zult wel doen,
gij deze plaatsen eens naleest, om u le
^eer te overtuigen, wie Jezus is voor de kran-
,®^föschheid, en boe velen zijn er niet
^and, toen Jezus verheerlijkt was, en
„A®,Apostelen zijne Gemeente gesticht en
tronbsp;bebben, door Hem verlicht ver-

®®tgt; verbeterden genezen ? Menschen, die

-ocr page 14-

dood krank, diep gezonken waren. Ik be-
doel de eerste Christenen, die te voren ver-
stokte Jo den of blinde Heidenen waren, welke
de Afgoden dienden, en in allerlei zedeloos-
heid ve,-zonken lagen, terwijl elk mensch,
die nu nog door Jezus wordt teregt gebragt,
en v^or den Hemel bereidt, een bewijs is,
datiiij de Geneesmeester van
zedelijke kran-
ken
is

En hoedanig een Geneesmeester is Hij ?
Hebben wij reden, om ons te verblijden dat
God Hem ons beschikt heeft? Ja lieve mede-
kranken! Hij heeft zulke hoedanigheden, wel-
ke Hem boven den voortreffelijksten ligcha-
melijken arts verheffen en doen uitmunten-
Als ik ü die herinner, zult gij Hem nader
ieeren kennen , en mij dunkt Hem ook har-
telijk begeeren.

Jezus is allezins geseldkt om ons te gene-
zen. Wanneer is een Geneesmeester geschikt
om z.]ne lijders te helpen? Dan immers,
wanneer hij in de Geneeskunst wel geoefend
IS, en tegen de kwaal of ziekte gepaste mid-
delen weet? En zoude dau Jezus niet de
gesch.kte Geneesmeester zijn? Zijne afkomst
was uit den Hemel der Zaligheid, waar het
plan ter genezing van doodkranke menschen
met alleen beraamd is, maar waar ook in
het oneindig verstand des Oneindigen
van
eeuwigheid alles bepaald was, wat die ge-

-ocr page 15-

Jezing zou daai-stellen; en zou Hij, die in

Jjj. , dan niet wel weten hoe hij zedelijk
_anken moet genezen? Is ook niet door
.A'^'f'les bereid, wat tot genezing der
Jdelijke krankheid dienen kan? Staat niet
J^gen onze blindheid en onwetenheid zijne
tegen onze schuld en verdoemelijkheid
gehoorzaam lijden en sterven, tegen ons
bederf en onvermogen zijne beloften
y kracht, tegen onze onzedelijkheid zijne
®ssen en bevelen over? Zoudt gij geschikter
^leesmeester voor uwe kranke zielen kun-
Wenschen en begeeren? Wat ligchamelijk
®neesmeester, welk eene weldaad ook deze
Voor de menschheid zij, is er, die in dit

opzigt

Hem evenaart ?
Jezus is een
magtig Geneesmeester. Wij
Vereeren in Hem clen Zoon

van God, van
^'^elfde natuur met den Vader, wien magt
§®geven is over alle vleesch, voor wiens
^^rmogen geene krankheid te groot, te doo-
clijk is; en, daar de beste Geneesmeester
®quot;een middelen kan voorschrijven, maar
® genezende kracht er niet aan geven kan,
kan Hij de middelen welke Hij ter
Senezing aanwendt, ook vruchtbaar maken,
®odat zij de herstelling zeker uitwerken,
Jezus is een
allerdoorzigtigsi Geneesmees-
gt; die eene meer dan menschelijke weten-

-ocr page 16-

schap hezlt. De beste Geneesmeester onder
de menschen, hoe bekwaam en
geschikt
hij zij en hoe waardig ook van die zijde»
dat wij hem eeren en ons aan hem, als wij
ziek zijn naar het ligchaam, toevertrouwen,
kan ten aanzien van de kwaal of ziekte een
verkeerd begrip hebben, en uit dien hoofde
niln gepastegeneesuilddeleii toedienen; maa^
Jezus kent ieder mensch door en door, Hif
kent naauwkeurig den aard en de groothel''^
van ieders kwaal; Hij kan niet
dwalen te»
aanzien der geneesmiddelen , welke moeten
worden aangewend, en weet hel juist, wan-
neer er bijtende of bittere noodig en
onont-
beerlijk zijn.

Jezus is de liefJerijhste Geneesmeester. H')
zoekt zelf de kranken op, laat zich aan he»
aanbieden om ze te genezen; Iaat hen
noO'
digen en bidden om zich door hem te lateH
herstellen. Dat doet Hij ook n, die dit
boekje in handen krijgt. Hij wijst ook geen
kranken af, die tot hem komen, zondei'
onderscheid wie zij zijn, armen en rijke» i
behandelt Hij met dezelfde liefde cn ontfer-
ming, en de armste wil Hij gaarne helpen-

Jezus is de onlaatzuchtigste Geneesmeesler-
Een aardsche Geneesmeester oefent zijn®
knust, ja wel, zoo hij een regtschapen maquot;
is, tot heil der menschen, maar ook tot zij^''
voordeel, en al bedient en helpt hij u om

-ocr page 17-

'^et, (le geneesmiddelen welke hij voorschrijft,
aren toch kosten; maar zoo is het niet
Jezus, Hij geneest om
niet, Hij vordert
jyets voor dan dankbaarheid, welke
plijk onze genezing bevordert; Hij geeft
e s de middelen ter genezing
om niet,
^^aardoor dan ook de rijke bij Hem niets
®i'mt heeft boven u, die minvermogend zijt.
ezus is een
getrouw en volkomen Genees-
^.eester. Een aardsch Geneesheer behandelt
jine kranken niet altijd even trouw; hij kan

Patquot;nbsp;' als hij een groot aantal

I a lenten heeft; en met den besten wil geneest
Wel eens ten halve; maar Jezus slaat
egenen, die Hij bezig is te helpen, welk
groot aantal dit ook zijn moge, getrouw
g® e, laat hen niet varen , wanneer zij zich
^an Hem houden; Hij laat hen niet, half
' Weder aan zich zelven over, maar
Hij begint voltooit Hij, en zal de
UT'quot;^ ^quot;Ikomen maken aan allen , die zich
en kp-^^nbsp;hebben toevertrouwd

uitnbsp;toevertrouwen, en , wat Is ook

sle^h? ^'S^hamelljke genezing? Eigenlijk
den of ^^^^^^^ sterven voor eenige maan-
de Wees^^^k'nbsp;genezing, door Jezus
af. en wendt den eeuwigen dood

J-us Xl r ^^quot;quot;'Se leven,
zedellikp 1,nbsp;Geneesmeester uwer

quot;^ranltheid. Waar gij het ook henen

-ocr page 18-

wendt, het zij gij uwe genezing in en door
uzelven zoekt, het zij in de wereld en hare
hegeerlijkheden, het zij bij menschen iquot;
welke gij vertrouwen stelt, niets van dal alles
is m staat om uwe kranke ziel te genezen en
gelukkig te maken. Jezus alleen is de alge-
noegzame Help er, de bron van goed wer-
kende medicijnen , daartoe van God
veror-
dend en gegeven aan doodkranken; die met
Hem voldaan is en tot Hem komt, zal niet
Worden afgewezen.

Wat dunkt u, lezers! van dien Genees
meester.? Kunt gij beter, gepaster voor u
begeeren.? Zult gij dan Hem langer voorbij-
zien ? Genezing en geluk zoeken, waar het
niet te vinden is? Mag ik mij vleijen, dat
ik Hem zoo beminnelijk en begeerlijk aan u
heb voorgesteld, dat gij van harte met Hem
ingenomen zijt, en gaarne door Hem wilt
genezen worden? Gij zult dan ook nog wel
meer van hem willen weten, namelijk hoe
Hij
zedelijk kranken geneest, en wat gij te
doen hebt, om door Hem genezen te worden.
Dit toch te weten is van groote noodzake-
lijkheid voor u, om voor u zeiven aan Hem
te hebben, hetgeen gij aan Hem kunt en
moet hebben , zult gij door Hem gelukkig
worden? En indien ik u daarvan onkundig
Het, zoude ik u maar ten halve Jezus , als
den Geneesmeester van kranken, hebben voor-
gesteld.

A

-ocr page 19-

geestelijk of zedelijk kranken
nad IS eene vraag, welke wel waardig is
dat*^quot;quot; a ®quot;derzoeken, om u te overtuigen,
ennbsp;redelijke wijze geschiedt,

goede begrippen inteboe-

^ Denkt niet, dat die genezing onmiddelijk
^^or een enkel bevel van Jezus Alvermogen,
op eens ais dooreen wonderwerk,
W'lnbsp;zijnde, natuurlijke

Zo ^rl'^quot; en krankheden genas, geschiedt,
odat de mensch daarin geheel
lijdelijk zou
e®; want, schoon Jezus genezend ver-
in^Pquot;^ daarin werkzaam is, en zonder zijnen
^ioed door den Heiligen Geest die genezing
plaats heeft, gebruikt Hij daartoe
delen, welke door de zedelijk kranken,
^ Vertrouwen op Hem aangewend zijnde,
genezing uitwerken. Die
middelen zijn :
.^^oorcer^t zijn Woord, hetwelk is het
iu Q ^ods, vervat ia den Bijbel, en vooral
in ^ ^chriften des Nieuwen Testaments , en
tgnbsp;vallende leerstellingen, beloften,

en voorschviflen. In dat Woord
hetwnbsp;plan onzer verlossing ontdekt,

heid A 'nbsp;Gods eeuwige liefde en wijs-

Daarnit*^quot;.^ Jezus Christus is tot stand gebragt.
tijds Znbsp;'nbsp;^^ volheid des

dennbsp;Zoon heeft in de wereld gezon-

' ons schuldig en verloren mensehen-

-ocr page 20-

geslaclit te redden; hoe Hij door Zïj'ie
leer ware verlichting, door Zijn lijden eO
dood vergeving van zonde, en ontheffing van
de heerschappij der zonde en des doods
heeft aangebragt; dat Zijne opstanding en
verheerlijking voor allen, die Hem aankleven,
een pand is, dat zij herleven en verheerlij'*'^
zullen worden. Door dat Woord
verlieh'
Jezus ons verstand, zoodat wij God kennen
in Zijne deugden en volkomenheden, en
Zijnen genadigen raad tot onze behoudenis-
Door dat Woord worden wij bij den aard en
de gevolgen onzer krankheid bepaald, be-
keert Hij het hart , stelt Hij het
gemoed
gerust, reinigt Hij het geweten, geeft Hij aaH
den geest nieuwe veerkracht, om ons tegen
onze dierlijke lusten en driften te verzetten«
wekt Hij de hope des eeuwigen levens ii^
ons, en geeft ons daardoor moed en lust»
om tegen de zonde , die in ons woont,
strijden, en naar het onderwijs der zaligm»'
kende genade matig, regtvaardig en
godzalig
te leven in deze tegenwoordige wereld. B^t
is dat woord, waarin ons de groote liefd®
van God en van Christus wordt nabij gebragt»
en heerlijk gepredikt: en het#relk
daardoor
zoo geschikt is , om op ons stugge hart te
werken, hetzelve door die voorkomende liefde
Gods te vermurwen , en tot Zijne dienst over
te brengen. Het was dat Woord, door welks

-ocr page 21-

erkondiging en bekendmaking met mond en
pen de verhoogde Jezus zoo vele doodkranke
poen en Heidenen heeft genezen, en tot
leuwe schepselen in Hem gevormd heeft;
u bij het lezen van de Handelingen

«er Apostelen blijken kan.

ander middel, dat Jezus ter genezing
tioU^ j 'nbsp;avondmaal, beide pleg-

be t!*^'nbsp;N onze zedelijke krank-

lu bepalen, en ons wijzen op de genadige
. erlossmg door Jezus Christus. In den
doop,
onze kindsheid ons reeds toegediend om
ös in de Christelijke gemeente in te lijven,
^'uen vyij van Christus wege vermaand en
^erzekerd, dat Hij ons door zijn bloed en
dat ^^ zeker van de zonden wasschen wil,
ons de vergeving der zonde en de
^^rjje^wing van het hart en wandel wil deel-
do quot;^a'^en, als wij uitwendig door het
ziin^^n^^ gewasschen of daarmede besprengd
J ■ Dezelve is ons een blijvend bewijs en
onsnbsp;Gods genadige gezindheid , om

en d''^ ^nrislus zijnen Zoon aan te nemen,
zoodarnbsp;te herstellen en te zaligen,

tebhenbsp;aanmoediging

zijn ' ' schuldig en onrein wij ook
ootmo^- beloften van het Evangelie ons
onze z^ V verlaten en daardoor gesterkt,
^quot;^Se natuur te dooden, tegen onzen
rvenen aard te strijden , en ons op eea

-ocr page 22-

nieuw Godzalig leven toe te leggen eu zoo
onze zedelijke herstelling te bevorderen.
bet
avondmaal, hetwelk Jezus ons van tijd
tot tijd laat toedienen , wanneer wij maar va®
dit middel gebruik willen maken, betuigt e»
verzekert Hij ons, dat Hij voor ons gestoi''
ven is tot vergeving onzer zonde, dat de stral
der zonde gedragen, de dood overwonnen
is, en wijst ïlij ons op zijne olFerhande aaO
het kiuis, als de oorzaak onzer behoudenis gt;
om daardoor ons vertrouwen op Hem eO
zijne genade te vervrijmoedigen en te ver-
sterken, en ons gedurig nieuwe aansporing
en lust te schenken om, uit liefde tot God
en onzen Verlosser, het vleesch te kruisi-
gen niet deszelis bewegingen en begeerlijk-
heden , der zonde af te sterven en naar Gods
geboden te leven.

Een derde middel zijn kastijdingen door
rampen, verliezen en wederwaardigheden,
onder het bestuur van Jezus, door wien de
Vader, als verheerlijkt Hoofd zijner gemeente,
alle dingen bestuurt, den kranken Adams-
zoon toegeschikt. Die kastijdingen zijn wel
eens, en veelal, zoo veel als bittere en bij-
tende medicijnen, om hem te verootmoedi-
gen en te verbeteren, om hem bij de ver-
keerdheden van zijn hart en leven te bepalen,
en hem in zin te heiligen, om de wereldliefde,
en aardsgezindheid, zoo hinderlijk aan zijne

-ocr page 23-

genezing, te fnuiken, om de kracht der zin-
jielijkheid te onderdrukken, en het geestelijk
^even te versterken, om hem te oefenen in
Zulke deugden, welke den herstelden mensch
Versleren en openbaar maken.
.JHe kastij-
quot;quot;'§■6, leest gij Heb. 12: 11, als zij tegen-
'^oordig is, is geene zaak van vreugde maar
droefheid; doch daarna geeft zij van zich
eene vreedzame vrucht der geregtigheid den-
r/jc er door geoefend worden.
Deze genezing nu is niet op eens geheel en
'Volkomen. Zij begint, als de mensch op-
jaerkzaam wordt op zichzelven , zijne krank-
heid leert kennen en gevoelen, en hij, door
Ootmoedig schuldbesef verslagen, met Gods
genadigen raad ter zijner herstelling van harte
instemt; zijn hart wordt dan geneigd van de
Zonde, hij begint dezelve te haten en te vlie-
quot;en, er ontstaat bij hem eene geheele ver-
andering van zin en smaak, welke zich moet
l^enbaar maken In alle zijne daden, in eiken
^i'iUg en.betrekking, waarin hij is, zoodat
f^et daarin blijke dat hij een nieuw, een
eter menseh is geworden, die God vreest
s\ v^ heeft, die niet meer naar zijne vlee-
e elijke begeerlijkheden, maar naar Gods
1 '»venscht te leven. Die genezing gaat
ooi'gaans langzaam voort, dewijl er, als het
ware, telkens nieuwe toevallen ontstaan,
welke de genezing ophouden en vertragen,

-ocr page 24-

schoon zij bij den eenen spoediger eene ïC'
kere hoogte bereikt, dan bij den anderen.
Het gebeurt ook wel, dat zulke kranken,
welke Jezus bezig is te genezen, door
ach-
teloosheid , verzuim van bet gebruik van mid'
delen of door te veel toe te geven aan het
vleesch, weder instorten, en dat hunne ge-
nezing achteruitgaat, even gelijk zulks bij
Hgchamelijke genezingen ook dikwijls plaats
heeft, wanneer zij noodig bebben door eer»
krachtiger geneesmiddel te worden
aangetast.
Ook is die genezing hier slechts ten deele,
zelfs bij de meest-herstelden: het
vleesch
blijft woelen, zoolang wij in dit ligchaam
zijn en begeert steeds tegen den geest, bet
evenwigt tusschen het geestelijk en ligchame-
lijk deel is bier nooit geheel hersteld ,
zwak-
heden en gebreken blijven den aanva nkelijk
herstelden bij, zoodat zij met Pa'ulus
zuchtend
vragen: M^ie zal mij verlossen van het ligchaam
dezes doods P
Dan, schoon dit zoo zij, de
volkomene genezing blijft evenwel niet achter:
Jezus de Geneesmeester voltooid dezelve. Bij
den dood des ligchaams valt het vleesch weg»
en met hetzelve de bijgeblevene zwakheden
en gebreken, als ook bet gevaar van weder
in
te storten, en dan krijgt de genezing eene
meerdere volkomenheid, in zoo ver de aan-
vankelijk geheiligde ziel dan van alle
besmet-
tingen zal gezuivex'd zijn, in volle kracht

-ocr page 25-

Gode zal leven, Hem al meer zal kennen,
eminnen, verheerlijken en in Hem zalig zijn;
doch de herstelling is niet volkomen voor
«en dag van Christus, tot den welken Hij het
goede werkt der herstelling, hier begonnen ,
Voortzet en voleindigt; en wanneer Hij eens
^vederkomt, dan zal de genezing dier genen
ze bij Hem zochten en zich geheel aan
Wem toevertrouwden, geheel voltooid worden,
Wekt Hij hunne ligchamen uit den dood
en herstelt den gebeelen mensch tot een
nemelsch leven met en bij Hem. Dat ligchaam,
etwelk wordt opgewekt en niet meer aan
de grove zinnelijkheid zal onderworpen zijn,
Zal den geest niet onderdrukken en beheer-
®chen, in hetzelve zullen geene lage dierlijke
driften en harstogten plaats hebben, daar
het boven de lage zinnelijkheid zal verheven
en meer geestelijk zijn zal, dan zal alles in
en herstelden mensch in volmaakt evenwigt
zen, en , naar ziel en ligchaam gelijkvor-
. ig aan Jezus, zal hij door Hem worden
geleid in de woningen des lichts en der
^aligheid, waar hij weder het beeld Gods
voller nadruk bezitten en vertoonen zal.
ken r verwachting die u, lieve medekran-
ook gij ook zijt, hoe diep uwe zielekwaal
geworteld zij, hoe zij ook door opvoe-
gj stand in de wereld of verkeering moge
S Wijzigd zijn , moet aansporen, om hoe eer

-ocr page 26-

hoe heter, van Jezus Jen Geneesmeester
gebruik te maken, en u door Hem te laten
genezen. Hij laat zich gedurig in de predi-
king van het Evangelie daartoe aan u aanbie-
den ; Hij klopt gedurig bij u aan ; Hij heeft
zichzelven opgeofferd om u te genezen, en
hoe ook de algemeene zielekwaal bij u moge
gewijzigd zijn, al zijt gij diep onwetend en
dwaas, al zijt gij laag gezonken door het
inwilligen uwer lusten en driften, Jezus is
gepast ter genezing van een en ander, daar
Hij, gelijk Zijne geschiedenis leert, de on-
kundigsten en dwaasten, de laagstgezonkenen
in Zijnen lijd heeft genezen, de hoeren en
onregtvaardigen genas en ter bekeering lelde.
Hoe zullen wij ontvlieden, zoo wij op zulk
eenen Geneesmeester geen acht geven ?
Zulh
eenen Geneesmeester, dien eenigen, alge-
noegzamen en volkomenen , die ons van God
geschonken is tot wijsheid, regtvaardigheid,
heiligmaking en verlossing, versmaden, Gods
geschenk in Hem smadelijk bejegenen, Zijne
zorg, liefde en opoffering voor ons miskennen,
en door zorgeloosheid en liefde tot de zonde,
ondankbaar beantwoorden? Ach! dan zouden
wij in onze krankheid sterven, en in den
eeuwigen dood overgaan, dat wil zeggen,
dan zouden wij bij ons sterven eeuwig ramp-
zalig zijn, en dat zoudt gij immers niet gaarne
willen ? Nu dan, lieve kranken ! ik bid u,

-ocr page 27-

daar ik uwe genezing en herstelling zoo
gaarne wensch en begeer, laat het niet te
Vergeefs zijn, dat ik u Jezus als den
Ge-
^^esmeesler vau kranJsen
heb voorgesteld en
aangeprezen, maar (hetgeen God geve !) tot
^^e genezing en teregtljrenging dienstbaar

wezen.

begeert gij nu nog te weten wat gij van
zijde te doen hebt, om door Hem gene-
te worden? Gaarne deele ik u hierom-
rent nog eenig onderrigt mede in de ver-
wachting , dat gij het ter harte nemen, en
een goed gebruik van maken zult.

Zal een ligchamelijk kranke van zijne krank-
genezen worden, dan moet hij weten en
gfVoelen dat hij krank is, vertrouwen op
^;)öen Geneesmeester hebben, tot wien bij
Wendt, en in dat vertrouwen de middelen
gebruiken , welke hij ter zijner genezing aan-
^eveelt en voorschrijft. Even eens is het met
, genezing van onze zedelijke krankheid
oor Jezus. Wij moeten onze krankheid
iquot;kennen en gevoelen, er van overtuigd zijn
^a Wij dwaze, onreine, schuldige dood-
.'ge zondaren zljn , die onvermogend
der j^'^h^^^ven te helpen en te genezen. Zon-
bela ^^ ^quot;^len wij in dien Geneesmeester geen
2egtquot;tnbsp;' quot;oeh ons tot Hem wenden.

SPV 1 ^ eenen kranken , die zijne kwaal niet
gevoelt: daar of daar is een bekwaam Ge-

-ocr page 28-

neesheer , die u gaarne helpen zal; aan wien
gij n onder Gods zegen gerust kunt overgeven,
hij zal naar u niet met belangstelling hooren,
het zich niet aantrekken. Vandaar, dat gij
welligt Jezus, die zich van uwe jeugd af aan
u liet bekend maken , als gepast en
bereid
om u te herstellen, dus van u hebt afgewe-
zen. Komt dan, lieve menschen! geeft acht
op uzelven, vergelijkt uw hart, deszelfs
neigingen en begeerlijkheden uwe woorden
en gedragingen met hetgeen God in Zijne wet
van u eischt — hoort de stem van uw geweten,
dien regter in uw binnenste, welke u aanklaagt
en veroordeelt — hoort het woord van God,
hetwelk u zegt, dat allen gezondigd hebben,
en de heerlijkheid Gods derven, dat de gan-
sche wereld voor Hem verdoemelijk Is , God
biddende om ware zelfskennis, opdat gij een
ootmoedig gevoel van uwe krankheid moogt
erlangen, en er van overtuigd worden, dat
uwe kwaal te groot is , dan dat gij er uzelve
van zoudt kunnen genezen, dan zal u de
aankondiging welkom zijn : er is
een Genees-
meester van zedelijk kranken
door God gegeven,
en deze is Jezus.

Maar, of wij nu onze krankheid al kennen
en gevoelen, cn weten dat er een Genees-
meester is, geheel berekend voor ons, bereid-
vaardig om ons te helpen, dat baat ons nog
niets, zoo wij ons niet tot Hem wenden in

-ocr page 29-

hertrouwen, dat hij ons onder Gods zegen
W en wil genezen. Wilt gij dan door Jezus
liersteld worden, gij moet op grond van u-
quot;»Ven hijbei, waarin God u Zijne genadige be-
schikkingen tot uwe zaligheid.bekend maakt,
U ten vollen overtuigd houden, dat Hij u van
God tot eenen Geneesmeester geschonken is,
dat Hij het vermogen en den wil heeft om
U te genezen, en niet twijfelen of Hij u wel
Zou willen helpen, al hebt gij een diep besef
Van uwe onwaardigheid. Diegenen immers.
Welke Jezus in zijne omwandeling op aarde
bielp, waren ook meestal diep onwaardigen;
en evenwel trok Jezus zich hunner aan. In
dat vertrouwen , dat Hi) u genezen
kan en
■wil, moet gij u aan Hem ter genezing opdra-
gen en aanbevelen , en dat bestendig blijven
doen.
Jezus eischte in degenen, die tot Hem
kwamen, of tot Hem gebragt werden om
genezen te worden toen Hij op aarde was,
doorgaans
geloof of vertrouwen op Zijne
»nagt en liefde; en dat is nog de eisch van
bet Evangelie aan allen, die door Hem hunne
genezing trachten te verkrijgen ; terwijl hier
dan nog moet bijkomen, dat gij eeu getrouw
gebruik maakt van de geneesmiddelen, welke
Jezus aanwendt, en door welke Hij ook uwe
genezing wil daarstellen en bevorderen. Zon-
der dat baat het vertrouwen
op, het aanbe-
velen van uzelven
aan Hem even weinig, als

-ocr page 30-

,)0

het eeneu hgchamelijk kranken helpt eenen
Geneesheer ta laten roepen, eenen
goeden
dunk van z.,ne bekwaamheid te hebben, en
zich aan hem ter genezing over te geven en

w'ltnbsp;nieclicijnen,

Men ^^ quot; voorschrijft, weigert te ge-

Ik heb u in dit Boekje aangewezen, hoe
Jezus
ous zedelijk h^anken, geneest, welke
middelen Hi, daartoe aanwendt. Gij kunt
dat zoo gjj het reeds vergeten zijt, nog eens
herlezen: het komt er dus maar op aan, dat
gi] die middelen wel gebruikt, en daaromtrent
zult gi] dan nog wel eenig bestuur willen
Hebben; want van een goed gebruik hangt
ook hier, even gelijk in het natuurlijke, de
uitwerking derzelve veel af.

Wij hebben gezien, dat het woord Gods
bestaande in leerstellingen, beloften , bedrei-
gingen en bevelen, een éérst en voornaam
middel
IS, waardoor Jezus de kranke Adams-
kinderen geneest. Dat woord moet gij u
derhalve eigen maken, n in de kennis van
de leer van Jezus en van de Apostelen, vervat
m het Nieuwe Testament, bUnal oefenen,
en de verkondiging des Evangelies,
waardoor
God u dat Gmieesmiddel ook toedient, niet
verzuimen Het geloovig gebruik makek van
hetzelve leidt dus tot wijsheid, tot ware
zielerust, tot verbetering en heiligmaking-

-ocr page 31-

bedenkingen, of uwe genezing wel mogelijk
^'J) ontleend uit uwe groote sciiuld en diep
ederf, uit uwe ontrouw aan gedane beloften
ij het afleggen uwer belijdenis, uit uw on-
vermogen of uit uwen herhaalden afval door
bij herhaling in hetzelfde kwaad toe te
Seven, worden in het woord voldoende op-
gelost ; en u wordt daarin den weg gewezen,
^at gij te doen hebt. Kom, lieve zieke! lees
eens de Evangeliën door Mattheus, Marcus,
■^Ucas en Joannes beschreven — lees èens
'^e acht eerste hoofdstukken van den brief
de Romeinen — lees eens den eersten
®rief van den Apostel Joannes — luister eens
J^aar de stem van Jezus en van Zijne Aposte-
len, die daar en in deze Schriften tot u
^veken, u vermanen, bestieren, bemoedigen.

dat zal u goed doen, en aan uwe genezing
^ienstbaar wezen. Als gij dan God leert
bennen in Zijne heerlijke volkomenheden,
Vooral in Zijne liefde tot eene zondige wereld,
en hetgeen Hij door Christus voor u bereid
®eeft, dat zal u wijs maken lot zaligheid en
^ aan uwe genezing niet doen wanhopen.

gij dan ziet of hoort, dat Jezus voor
Zondaren stierf, o ! dat zal uw geweten zoo
gerust stellen, want, Immers geen zondaar
uitgesloten? Als gij dan leest, dat Jezus
eenen Petrus, ofschoon hij, tegen plegtig
gedane belofte, Hem bij herhaling ontrouw

-ocr page 32-

was, met ontferming aanzag, en op zijn be-
rouw weder aannam — dat als
wij gezondigd
hebben, wij eenen voorspraak hebben bij den
F ader, Jezus Christus den regtvaardigen, diS
eene verzoening is voor onze zonden —
God, wanneer wij onze zonden belijden, g^'
trouw en regtvaardig is, dat Hij ons dezelve
ver geve;
dat moet alle bedenking, ontleend
uit uwe ontrouw en herbaalden afval doe»
wegvallen, en u tot eene boetvaardige be-
lijdenis uwer zonden opwekken , gepaard met
vertrouwen op Gods genade in Christus
Jezus. Als gij dan Jezus boort verzekeren,
dat
God den Heiligen Geest geuen zal den'
genen, die Hem bidden,
dat zal u bij het ge-
voel aan onvermogen en diep bederf
moed
doen vatten. Als gij dan ziet, dat Jezus eenen
genezenen vermaande:
ga henen, zondig niet
meer,
of leest, dat die naar den vleesche
leven ongelukkig zullen zijn, dat zonder hei-
ligmaking niemand God zien zal;
dat zal u
mimers dringen, om uwe zondige natuur
te bestrijden, onder inroeping van Gods
hulp, om u voor de zonde te wachten en «
op de betrachting van Gods bevelen toe te
leggen Als gij dan Jezus hoort vermanen:
die achter mij wil komen, verloochene zich-
zelven; waakt en bidt, opdat gij niet in 'de
verzoeking komt:
zal u dat niet opwekken,
om uwen eigen zin en wil te laten varen,

-ocr page 33-

dikwijls die tegen Gods wil strijdt, en om
^^acntzaam en biddend de verzoekingen tot
^onde te ontvlieden ? Als gij dan die Godde-
l'jke uitspraak boort, dat
gemamp; hoereerders,
^steraars, onregtvaardigen, dronkaards en
'^^rgelijken, het Koningrijk Gods beërven zuUen,
u dat niet een afschrik van die zonden
jïiboezemen, en tot bekeering van dezelven

leiden ?

Daar Doop en Avondmaal een ander middel
''ijn, hetwelk Jezus tot genezing gebruikt,
^oet gij derzelver zin en bedoeling leeren
Verstaan: waartoe ook het lezen van ons Doop-
formulier en van Paulus onderwijs, i Kor.
'o: i6 en 17. en Hoofdst. 11 , van vers 17
en vervolgens u kan dienstbaar zijn. Door
•iie teekenen en panden moet gij u trachten
^e sterken in het geloof , dat gij deel hebt aan
Jezus dood en opstanding, en alle de zege-
lringen daardoor aangebragt. — Uw
Doop
^ij u een blijvend onderpand, dat God u in
§enade aanneemt, dat gij in Christus de ver-
geving uwer zonden hebt, en de H. Geest
u
hernieuwen wil, en eene aansporing om in
dit vertrouwen en uit dankbaarheid, God en
den Zaligmaker te beminnen, uwe
zondige
Ratuur te dooden , en in een nieuw Godzalig
Jeven te wandelen ; en als gij soms uit zwak-
heid in zonden valt, zij dezelve u tot aan-
quot;loedlging om
uwe zonden vrijmoedig en met

3

-ocr page 34-

vertrouwen op genadige vergeving te belijdequot;»
en nit dezelve weder op te staan. Het
Avond'
maal worde door u gebruikt als eene herbaalde
verzekering, dat gij deel hebt aan Christu«
verzoenenden dood, tot vergeving der zoB'
den, eu dat gij in Christus van de magt e''
heerschappij van zonde en dood verlost zijt,
om uw verslagen hart op te beuren en met
te meer moed en kracht tegen de verdorven-
heid , die in u is, te strijden en tevens vooi'
Hem te leven , die voor u gestorven is.

En indien uw Geneesmeester het goedvindt
bittere artsenijen te gebruiken, om u te gene'
zen en u te kastijden, verwerp dan die kaS'
tijdingen des Heeren niet, maar erken in
dezelve Zijne liefde. Vraag het dan uzelven:
wat zou het doel zijn van deze kastijdingen?
W^aarvan wil mijn Hemelsche Geneesmeester
mij door dezelve genezen ? Is er ook eene
of andere verkeerdheid of zonde , die in mij
hierdoor moet onderdinkt en tegengegaan
worden? Eene of andere deugd, b.v. lijd-
zaamheid, onderwerping, wachten, vertrou-
wen op God , voldaanheid met God in de
donkerheid, welke in mij moet aangekweekt
en versterkt worden? Tracht dan, door Gods
zegen, dit doel aan u te laten bereiken: zoo
zullen de kastijdingen, hoewel niet aangenaam
voor het vleesch, u echter heilzame artsenijc»
bevonden worden.

-ocr page 35-

, Indien gij nu , gelijk ik hope , deze midde-
len, onder opzien tot Hem, van ivien de zegen
afhangt, gebruikt en dan eenige herstelling

yan uwe zedelijke krankheid ondervindt, dat
indien het licht der zaligmakende waarheid
'^We ziel begint te bestralen, uw geweten ge-
'elnlgd wordt en er rust en vrede in uw
gemoed komt — indien het uwe lust
wordt
^od te dienen en te vreezen , en er afkeer
Van het kwade en liefde tot het goede in u
ontstaat — indien de geest eenige heerschappij
over het vleesch begint te krijgen, en de
liope op God en het eeuwige leven in u ont-
dekt wordt, dan moet gij u niet verbeelden,
dat het nu
wel Is en gij nu die geneesmiddelen
ïilet meer noodig hebt; verre van daar, de
genezing moet toenemen en voortgaan, en
daartoe is een aanhoudend gebruik dier mid-
delen noodig , daar verzuim hiervan , door
Zorgeloosheid en gebrek aan waakzaamheid
Uwe krankheid weder verergeren zou, en de
lierstelllng doen achteruit gaan. Daar moet
gij u vooral voor wachten, en u hoeden voor
alles , hetgeen daartoe aanleiding zou kunnen
geven.
Herinner u te dien einde veel l^t
vers van hetnbsp;onzer
Evangelische

Gezangen, hetwelk Ik hier invoege als hoogst-
telangrijk, om u tegen achteruitgaan en weüer
instorten te beveiligen :

-ocr page 36-

Wees niet vermetel, waak ten strijde ,
Zeg nooit: ik heb genoeg gedaan.
Elk hart heeft zijne zwakke zijde ,
Daar valt de zielevijand aan:
Zorgloosheid dreigt u met den val,
Waak daarom steeds , waak overal!

Ja lieve medekranken! tegen onze zwakke
zijde moeten wij vooral waken, om ons
niet
weder in de zonde toe te geven, de rust va»
ons hart te storen en onze kwaal weder te
verergeren. Die zich het naast aan
JezuS
houdt. Zijnen raad en voorschriften volgt»
zich niet weder aan de verzoekingen prij«
geeft, of dezelve te gemoet gaat, die
meest
waakten bidt, diens herstelling zal voorspoe-
dig toenemen, en met dezelve zal zijn
geluk
vermeerderen. Dit moedige een ieder daartoe
aan , en God make dit boekje dienstbaar or»
Jezus aan velen aan te prijzen , ten einde zij
door Hem van hunne
zedelijke krankheid ge-
nezen en zalig worden!