REVERENDrSSIMO DOlVîrNC^

D. Cardînali Armelino Marcellus Palom'us
Romanus foehcitatem optât.

Am orarionem ampliflimc Arraelline, non minus
fanAam,9 omni eloquentia confpicuam, quâMar
lianus AloifiusprodignicateRomanaefedis in Lu«*
cerium fcripfir,cum a viris facrae Academi3e,amp; prae

—t;—__^Jfertim a duobus Romani eloquii fulminib®, lacobo

SadoUtOySi: Cjmillo Pordo extoiii fummis pconris audiuifTêjSC
infuperab omtbuä^xpecj,curaui fub tuo nomine fludiofis latgî
ri,colIigens me non prii:i eivnidifplicere potuiffe, § omibiis iâ
tisfcccrimChnftiaao ritu imbucis,amp;in primis tibi,qui tum pci/
cipuo aniaräcrgaLeonem,tum infigni autoritatCjamp;doftrinaqil}
quoddamReipu.fidus niuxifif.ideocçfùbtuifulgonsfplendorc
caeceri fecure Iegent,S^ fi forte fc ofFînfum Marlianus rebitur, mi
nus eric mihi tnfenfus,eaq'Jan$communfcare morralibus dèdi/
gnari nondeber,q,uaeficreÜgiole,lt;Sc tamcôftantianimo fcripiit,,
cuius magnitudincm idemCamiiîus vna cumcandöre,Sc dîcen
di maturitatemaximecftetiâadmiratus. NamLuterius fibi ipfi :
difïidens per metum procul a RoJ'on.de f idè in aulà,amp; circun
datuä armis difputauit, iUi,is pro Bcclefiat, amp; Ital ic i nominis ma
ieftace fotus(quod fortaflepaucis contigiflit^in'racdia Germania»
cpncr adiccrc non vcritus cft» Vale,-

JfÄIoßii Marîiatti Medfoîanen Epil^tjpi

fecretis CaroU CxCdignilTimi in Martinum Lu/
terjum Oratio.

; Vod orbisimperiumadGermafios ßuenc
I rit,9 mûïtaris diictplina, quodue omnes bo
na: artes Cvt putatis Luteriani^inGermanii

_^^cum Imperio niigrauer'int,aequo anîo profe

do acdpimuSjXquiore accepturi.fi vt noinen,ita ÔC or/
bis Imperium retineretis. Nam nvillusefteoi??, qui bene
fentiunt,qui non pro fortuna ôC dignitate Imperii quoti
die vota fadat.Bonas vero arteis,nec vobisinuidemus.
nec in nobis defideram'. Verum poftea^ ita cibet Lw
tcriani vos parêtes,nos bonai^ artiîj magiilros pofthac
appelIabimus,vos fapientiam magrjo priusdiuortio fa
do cum eloquentia conciliafle,vos copiofe ÔC apte Ari
ftoteleomoreinvtranc^partemcquod Arcefil«amp;: Car
neadi folum coceifumeraDdicere polfe aiTeiemus, vos
folos.vos veros,vos perfedosoratores(licfctno omnes
id fentiât,aut velint)fatebimur, fi vnum dumtaxat impe
trauerimus, ne hanc vcftrâ fapientia,eloquentiam,in
religionem exerceatis, Nam poßea^ Cquot;t uultis) langue
ti ÔC iacêtiltali2,ftudiaô(: bona s arteis facile detraxiftis
Vrbi ÔC Capitolio,hoc eft,aris ÔC fods, bellû inferre ui
deminiQ rigo autê mali,quod tâ late ferpit,extitit,q)
dânontam latine,, quâdode tempeftate noftra fcribere
iiidentur.llliuero,ciïmfetuertnîur, uobis opponebant
Marcum Tullium Ciceronera,quo audore loqui didi'
•cimus, quifcientiasomneis, ipfas qiiocp arteis uerba ca
habere,quxa peritis tantum fciennarum ÔC artium illa/
Tum intelligantur,dogma quoqjfuum,amp;:fua uerba quâ
cumcpfdentiam ÔC artem habere uoîebat, prefeitim phi
lofophiâ,quaeminime deforo uerba accij^e poteft, Itacp
iieftras bas fimukates,cu oês tû boni,tu dodi tâ^in the
atro pugnasfpecftarêr,facile ;Ô: fi difceptare inter uos nô
poirent;uidebâtfanc,alîjs€loquêtiâ,alqsfapiêtiâdceae»

An

Vos autem Lutheriani,quieIoqaefitia vfarpatfs.qufd
putatis aliud ftoicoijz breuia ÔC acuta fuiiîe, ^ hoi^i ver-»
ba^ Acres erantcvt hi runt;ia d'fputando âTcauti Stoicf,
fed rudes t: horridi,qui ÔC hoftem conficere, fe fer/
uare.amp;freciperepulchre dtdiciiTent. DcmumLuterianf
paululis poltea licentie frena laxarCjôcT arietem in caput
Ecclefia: dticererquod nullus ferre ampliu6,aut poteft,
aut debct)c«piftis. Nam Luterus vir(vt puto)non om/
nino malus. Détériorés etenim longe eos elle exiftimo»
qui in eo Iatent,Ôlt;rilli tela fuggertint,Ii enim cum fum'
impietati fummamimpudentiam adianxiifent, per
fiiafere L utero, vt in vitamamp;f mores pontificum inue/
heretur.tan^ illi ÔC cêfores perpetui,6lt;: didatores in ter
ris a DeonouiiTîmemiiïïeirentinuedius eft cum Lute
rianis inpontifices Luterus,tam illoto ore,tamimpcm»
verbis,vt non meliorem eius vitam quam verba fufpiquot;
caremur.Sed vnde id Lutcriani accepiftisfquem imita
ti eftîS'r'Nunquid ab illo didiciftis,qui accu.atam adulte
tl) mulierem,dum aliorum vicia terrae in;cribercr,aceti
fantes,fuo,6lt;: p^roprio iudicio damnauit,amp;:accurarâ,ca
nullus lupereifet.qui accuraret,abloliiit,ca tamen lege,
ne peccaret, Animaduertite quanti ille delatores,amp;r acquot;
cufatores alienae vitx faceret. Et vtinamille in terris.
eiïet,rngensarea,ÄTlatuscampus non fifFiceret^vt vef
tra errata Luteriani defcriberec,cumfoIam ambitionetî»
veftram, fol a m ina nis glorix cupidir a tem, vnus o rbis ca
pere non polTè videatur. Ab ilIo,dicite Luteriani, didi^»
ciftis' quinonvitasPontificum im:tandas,£gt;d eo^^ decre
ta ÔC leges obferuandas docuit. Pius enim ile dignitatl
tribuebat,quam vitae» iubetigiturverb3epj^audire,iu
bet obreruare,iubet parere. Noniubet vitas imitari. hi
cet nihil fit, quod in hoc Pontificeno tam optimum fit,
^ fummum. Sic Luteriani armcnta inpaiîores cornua
erigunt. Sed forte putatis cum fumma potentia coniun
(flamfuinmam impunitatem.Tantineuos Deiiufticiî

fadtîsvqax 3«!n vi'uentibiisCvÊ vobis v{detiTr)qirancIoC^^
p^enas non infltgat,non tamen pœnas ÔC flipplida raor
tc euadunt. Cum morte enim non omnia moriuntur.no
ipfe animus,no animi fenfus moritur. Nifi forte ea,qug
de iaferisfcribiincLir vana puretis.qux nifi vana crede/
rctis,non negaretis profeAo vota,praece3,fâcra,donavi Dc fufamp;agiî«
uentium ad mortuos facere.Qiiid autem eft aiiud,id ne d^fun^ftogj,
gare,qLiam impiam,immanê, parentum ÔC filioi?jfratt?£
c5iugum,ôlt;^ o nnium denic^ qui vixere,etiampoft mor
tem paricidam e'TeCcum tamen ea prodeîTe mortuis,iu'
d eoijrlocupîearfimo teftimom'o,quorum humerisnos
innitimur,probctur.neqî gens aliqaa,tam barbara,tam
eiîera fit,qu:Enon Deo iitet.qux facra nofaciat.quoeiii
fta notiperfokiat.qusenon parentet. quxdenicpDeum
xnortuis no propirict.SxT donisaltaria cumuler. InuidiiTe
Lutheriani profedo humano generi quietem ÔC icMcü
tatê videmini,de his loquor,qui hoftes deiiiidicati funt
ÔC quod immanius omnibus videtur,non tam id crede/
re,quam velle.rcriptîs veftris oftenditis. Vniimavobis
quxram Lutcriani,fi conceditis, vrrum viuentium preci
bus redijlfead viramaliquando mortuos audieritisc'Si
ncgatis,nihil plus interrogo.ficonceditis,quxro,miniis
ne vobis videaturviuentium precibus mortuos rediiffe
an viuentium fuiTragijscomradam corpoream labem,
quae certo tempore excedit,citius dilui^Quis tam alie-
nusab homine eft,quifêcundumiam facile non putet,
quamprimum fit difficile prxfertim fî ab eofiat, qui
id facere non polîtjConceflTaiiïiaDeo potentia,vtquic
quid iateriis ligauerit autfoluerit,retinueritautdimi/
ferit(de peccatis JoquoDh'gatum aut folutum.remifllim
aut retentum eflêtin ccelis.Haec funt conceffa poteftati p^n^^je/
potius,quamvita3officia,vtricptamenmagisconce0ra. f^nfio^a '
NamLuren'anifiquisfacris initiatus,amp;:in fàcerdotum fummoPoti
numei^ cooptatus,remfacram facit, nec tamen omnino tificc pofle
expiatus eft,ac deberet,SC diuina illa verba mente coce Icniviacüiii

A iîj ri»

lgt;k,6C ore pfonw't,quil)iTs Deus, ntmqui'diHc rem facrï
non perficit«;' Perflcit quidem^no in dei iniuriam, fed in
fuam panamMinus ne cenfes eiTe.a lacerdoteiblis uer
bis.rem facram fieri^quonihil mirabilius efle poteft,an
a iumnio Pondfice,uerbfs,aut fcriptis, mortuor um qug
pro têpore funt,poenaslemn',aut finirir Vel fi libet Lu
terigt;elpondequafo, utrumab Impératoribus fandtas
ad bene bcatecp uiuendum leges probesC Cauene iro^
bes^jcaue ne Cafaris potentiae denabas, cui Deus optiquot;
fnuSjdum inter homines u£rfaretur,no dctraxit, Vtitur
lua igitur CaErarconcefiainorbeaudoritatejUtnturre/
ges,popuh', Cafarislegibus. At tu Luteri, amp;C (ifuerit
Gafarum femper maxima potêtia,fï leges fandiffi'mar,
nunquid piitas omnes CarfaresoptimosfuifleCAlia ^r
fus uitae,alia dignitatis eft ro, Culpari uira, minui digni/
tas no poteft. Vides igitiir Liiterigt;mimise(ïe pojnas Ie
niti mortuorij,q«5 tre finiuntur,^ mortuos redfrec'mi''
nus elTcuerbis JPotificis hfc fienV^facerdotisuerbisre
facram confici^ Mortuos uero redij{ïe,amp; rem facta a fa
cerdote fieri poflre,amp; häc fummä potentia cócelTam fü/
ilfe pariterCut docuijö^ docebo)euangeliateftStur.Prg/
terea ludcoi^jamp; gentianon tS ucrba^fada' céprobanc
Natura aliter(nifi honiinê exuamus)lentirenlt;)npatitut -
Leges,urus,nos cogunt. Et tamceriit,qui nos nec hoies
nec chriftianos effe uelint,ob quarundäCut ferut)pecu-
niarumicilicet ufumjCuIpandus ufuSjfi malus,n5 potc
tia fuit. R efcindêda f pter hos oïa funt adafpropter hos,
quinec mifcricordes,necliberalesnosin mortuoselTe
patiunturCO pietatê Liiteriimpiä,quae uetat contra om
niö fententiam,nos pios effe non poffeAduerte Luteri,
li habes contra banc fummam Pontificis potentia eiran
gelia,addLicito.adducito contra hanc noftra inmortuos
pietatê. Qji^ cu no habeaSj^mitte tibi perfusderi,ut ere
daseoi^z eile,ut iubeat,nrin5Utparcamigt;,ofFiciïj.Solcbac
quirebiis noui's inRep,fttidebät,honellos faltêtitulosp

iniuUNuira uero tu ronenr
addgt;jds,nuni'tii auAoritate inniteris,mTi 9 tïbiita uide
tur,amp;r tei'nermênefdoanfano cófilio omnibus atmatis
©bijcis. P uta s ne p reterea Deij L uteri ignoraflquot;e,faeer do
tes onera grauia fi^ pene intolerabiüaimpofuiffe ÖC im/
pofiturosvVi^febat.n ea,amp;r puidebat.öC rame fieri quae
tmgabatjUolebat. At tu unus inuêtus es, quiqd illeiu-
bebat fieri,ne fiat imgas Sed inquies, Róano Pormfici Depoteftaté
Petrifucceflbri hieprim''locusn5 debetiir,cum necfoli l^o^^fiii
Petro cocefflis faerit,concedis cóeelfam bkc ligandi fbl Pontjfici».
uendi ^ poteftarê,fcdnó fo;i,qa STego fatebor,ritn pri»
i\li dcclaues folidonauerit Ncc ^fda Afiaticos, dC Grae
COS tecQfrnfiiTe c5tende,curnonmagis Luteri Grafcos
amp;C Afiaticos fequeriscquibene fenfere. Sediatius exifiii
maSjCum paucis errare, quacS multisbene fentire. Ve
rum ücuit illis,quod tibi non licet Luteri. Res non adeo
tuncjdecretis parrum 8C concih'oR?, acnunc eft recepta
erat.Sed videamus L uren', 6C patiare qtiaib te (ïne eo
tumacia refellam,euange'ia ta plana,tam elara funt, vt'
ab oinibus intelligi fine interprete pofltnt, eu ad ólm fa-
ïütem faciant,obfcuriora fuere alia,q prius fcripta erat,
cum nondum Sol ad horizontemperuenfiFet, hoe eft
prius^flobis Deus natus e[lèt,noli igif tenebras fcripto'
rum bufc diuinae-luci offundere,noli nubibus folem ob
ducere,fed mera fba accipiamquot;. Pete bat a difcipulisDe
us,quem fihiim hominiscrederent,ïefpondirvnus Pe-
trus,qui profeAo no re lpondiffèt,nifi inter eos habitus
effètprimus,interrogatifunt plures^refpondit vnus Pe
tru?,promifit, amp;:cum promifit, donauit claues Regni
cozloi^jSi: vni Petro,non pluribus. Nam autiimplicita
tem euangelt) prcBUcrtes,aut diiiinum fermonem impro
priu fateri cogeris. Verba audi,dabo tibiclaues.Re^
gni ccelo5?2,non vobis didt. Si id voluilTet Deus, verba*
ne i 111 defutura erantv Demum poftea, 8C fuper hac pe^

tram 2ediacaboecckliammea,licetfintqui velintPetrS

Chn'ftum,nos tamen evt inter Ros coniientum eft)'eo$
verbis diuinis nonmifcebimus.Sed ammaducrtcLute/
ri,vtrumaedificator,amp;:fundamentum aîdifictj,idem eiîë
poflînt^Quiseft, qui proprie did credatcnam quisvné^
adificatorê fupra fe ipm domiï a?dificare viditCpropriS
magis eftjVt fit aedificator eccIeiiajDcus^fun damentum
ecdefis tan^petra,Petrus, quod forte mdiquot; latine quâ
altjslinguis (onat,eo q^ Romana Ecdefiam caput aliaquot;
rumfuturam effeSt: puidebat,amp; volebat. Antibi fatir-»
fadumLiiteriC Video te ctiam noduin Icirpo quxrere.
Cupisne,dumiôlum petrum alloquitur domin',audi.'
reCquis eft qui locum ignorer Iuteri':'quid,efi:quod te la
teatCSed forte ea animo tuo ofFiciunt^quat te ueij? vide
re non pariuntunira,inuidia,ainbitio,dum alius efle, ali
us uidcricupis.Verba funtad Petrum. Petreamasme
plus hisCrefponditjtuicis quia amo te,pafce agnosme/
csjte^i pafce agnos,tertio pafce oues,cui vnc^ apcfto'
lorS dixit,pafce agnos,pafce oues measCqucm ter un^
interrogauitC'quis ter un^ refponditc'mira eft ter inter/
rogantis uis,mira ter refpodentis fides. Qtiisigitur eft,
quidtibitare pofljt,tan^ primo paftori Petro,locum pri
mum no deberiC Sed forte alijs moriturus dixit, Petre,
ne deficiat fides tua,Slt;: tu conuerfus confirma fratres tu
OS.Solum Petrum his verbisallocutuseft,tanquâ fum
mum fortifflmum,futui5i extremis in rebus, dubijsSiC
afFlicîis alîo^ ducem.Quodlî ctiam dubitas, reiponde
mihi L uteri,derelidurquot; terras, ÔC in cçlum afceniurus
dominus, vtrum in tefrisvicarium nullum,aut plures re
liqueritCabfurdum eftlidixerisnullum ev:Deum caput
in terris ecclefia ÔC hominum,fine homine efle velisc;
Scimus orbis,cali, terra;, ÔC omnium Deum dnm efîè.
Sed vtï?? bominibquot; hominem prxelTe voluerit^dices for
te plures,Belluam multo^-capitum putasnevoluiiTe cc
cleiîam fuam Deum^ôt: omnia quae bene fe habent,amp; re
lt;|ie difpolita funt^ad vnum ïeferrijQïbem ad deôvniï.

dtemad fotcffl,nôAead,tunâcx€rdtumad daccm.ïlauê
ad rcAorem,ncc deeflfe animalibus,auibüs,aut etiâ mi
mnis apibus unum.Solani ecclefiam homîe vno, redo
rcvno,arbitro vno carerevQ^fi vni credidit,cui dicere
potes.mß Petrol Claues aût iflf coeIi,quid fibi volebât«;
quid poterant cquot; fi id quod tibi perfuademus, ÔC omnes
credidere,8«rcum omnes dico,te vnum excipio,n5 pîît,
quid poterunt? Cur tam illuftribus verbis munus fuiï
donaturus dominus ornabat^finon par verbis erat, qd*
donaretjß fummam potêtiam largiebat (vr magnifica il
lavcrbahabcnt)cur inuidesCcurvrl prohibescPatiare igi
f urLuteri, Petrum,5(:fuccc(forcs P etri,ef[è, quod funr,
qui,(i aut vita,aut potentia abutuntur,mihi crede,fènti/
ent aiiquando fummain potentia.minimam elfe deberc
licentiam.Melius vero de confelfione Luteriani ftatup
fiis.O rem inauditain,pturbari c5fe(nonem abbis qui
cumDeo vixerunr,dum in terriseOfet, decretam,longo
vfu obreruatam,ab ecclefia confirmatam,qug fi no ejfet
nouislegibus ab ecclefia flatui deberet,ab ea dico eccle-'
fia,quae a Deo.SC Deifpiritu regitur, quam tanti fandi
viri fecere, vt euangelio fe non credituros dicerent, nifi
ecclefia confirmaflTet. Credemus igitur euangelio, fi
hosaudimus,credemus Paulo, quia confirmauit ecclcquot;
Iïa,ecclefiae vero,quac hfc confirmare potuit,non ere de
mus Luteriflicet autem,led forteid nefcis Luteri,lf ges
non aliénas a diuinis legibus, quat humano generi côdu
cant,pro tcmpoi?i.ö(^ rerum condiiione condere. Nam
alianafcenti ecclefig, alia adolefcenti,alia fenefcenti ÔC ef
factae pracfidia coueniunt Nanq^ nafcentem mors domi-
lvi,marty^fanguis,Ô!:fendo]?i miracula fundauere,ado
lelcentemdoda'ffîmoijî viroi^ fcripta excepere,fcnefce
tem vix morte, vix (änguine, vix miraculis,aut fcriptis,
vix denit^ conciIio^,Pontificum,amp;:patrum decretis(fl
cruntqui tc audient Luteri) retinebimus. Et profedo
oietii religioius^^pudorc, cofelllo homines detiner,^^

B

itfrtiTti,5(î religiohi coglutmat. Tolle LuterîmeeutnrcK'
g/o iis.rollepiidorê, tolle praîces hoîmapud De«m, ô£
Dv-'igrâs apud hoîes( ut facere u»4en's ) ualere,tolles
religionê licebit quicquid libuen't in tâta aôtîicêtiafublaiEi
pietate,quae fandiras^quas fides'i'qug religio eflè poteft?
quibus fublatis.perturbatio uitx fequitur^Ä: magna eo/
fufîoiunde humanigeneris fôcietatê tolli necefle eil,uo
luptatê profeAo DeûfaciemuSjQind amplius Epicii/
rashoîm,ôi Dei hoftis,reIigion{ obeiTepotuifTetvPer- gt;
fuades ne tibi Liiteri,Gefmanos.pênes quosfemg fetje gt;
ra fuere coiugia,rara aduIteria3oemo^,quidefidenia ;
le fentiût,excplo.permiftaeillius cum mulieribus (ut fer- ;
tur)libertatisnon mouerit^ QiiiseftGermanae uirtutis, gt;
frugalicatiSjf^ magnanimitatis, qui id audire poîTitCli- gt;
cet a tuis confiltfs alieniï putêCQius tn eos excufîb iugo
cohibebitc'C^uod fi Luteri te no impiutn.lëd ;p pietate ea :
quae agis, agere nobis perfuadere uis, refpondendiS tibi ^
crit.cur Pontificêno adibasî' cur ftomachi huius tuîar/
ganientSnö exponebasc'dicesfortairejTimifbäne tnihl
periculo eifern, iâ uideo Lutcrîtibi unä uirtutê deelTejfor ;
tituitnê fdlicet,nó fic hi,qui Deo afFlati funt, quos anti
qui mirabâtur.quâto aîo fpote,in ignes,in ferriJ in mor' ^
tesruerêt'Duo ^fcfioï te diuerfa uideo Iu.c3fSmaauda
cia,meti5 At cur nó faltê h'is exph'caftiC fedcut puto)Lil :
teri in theatroS«nabyrïtho pn'teîueniftij^ te îgredipu-
taresjongius^jfedo pro^relTus es,^ opinareris, tibicp ;
cuenit,ut belIuiseuenireToIet,quxh'ceta natura fero/ ^
ces fint,quiercu3t,at flimuhs agitatae faeuius furerecc«!
(ueuere,9lt;: praecipites in fuä,araliogzpeniciê ferri,ego
etenï meo ex aio tuüperfpicio animüÖ^ tibi ufuhoceue
nilTeC ni fallor) mihi pfuadeo. Et utinï ita ego animf tid
aeius, quos cócitatos uideo.fêdare pofTê eloquêtia, aut
fapicntia.quarûneiTtrâciï habeam,neutra mihi uendico
neep tu fatis remédia admittis Luteri,cum phiIofophos
aoiiaudias^nec décréta patrû admittas, nec fancita coo^ ■

(ïtiörnfredpiai, êtiangefiis lïefo lam^tuîs ita uteris, trt
pro arbitrio tuo, ea ibqui uelis.Ita^ quis tecum congre
t3i Luteri poteftï'auAóritatene eruditorS C quos non au
• ^is.ratioefa qua éc tu alienus es ut nulla de fidé eft ratio
■ quxtenoletê cogerepoftït,ratio quidem a philofophis
qu»rcndacft,nequa4 a religione. Quid ein alienius^
a rhethore demóftrati'onem,6lt;: ageometra perfuafionê
' qtiaîrereî'plusa fide queris Lutheri, quam fides pofiit.
N^mocciiltare fideirarionê,tam Deus uûluit, quam fi
tfle uti,nccp ratione,ultra fidem progredi, obdudis in ui
ta'tenebris nos patitur,legibus igitur èC vr oti, c redend«
atcç parendû e{îè,maiores uoluere,credêdû^ cum mul-
titudîe,nelt;^ quaerêdum ratfonê,iibi nô fit ratio,niliq^ ma
iorcs noftri ita uoluerej'ta ftatuere, ita obleniaiû eft iia
flle,non Pythagoras dixit,ifed qui optin.e patrcmfuum
IDeum Deus nouerat Alia autem'qtix tu, a te pror ^s
alienus fcripîiftijcû nihil cómunccQlege, ÔC uentatc ha-
beant,non attingcmus.Luteiiquis unquâ contra philo
fophos,qoiresmouerinegabant,pugpauit. Quiscctra
ços,qtiidiuidires continuatasnôpoiî« aflerebâtîoscon
tra cos,qui igiKm calidûnon cffcvolebâtChacuna,6lt;:{b
la pugnauere ratione,ut experirentur,qui igné ncgaiêt
calidSjineoan ureret. Pro fide igitur, Prophctarum
©raculis, Dei ipfius,quiin terris fuit,teflimonio, martj^'
rû fanguine,6(: miraculis firmata pugnabimusCÄ: in the
atrû tanc^remnouam adducemus fide^iandius,amp;:reue
rcntiuscû religione agituriilêtiojg«: meditatice, ^ oftê
tati5e.Nec^quic^inreligione,ieligicfus cfte poteft,^
pie credere,e^ fände uiuere.My fteria autê fidci uulga/
i-efacerdor€s,tam nefasefle puto,quam olim eleuliiia
facra.Atcum uidet te Luteri populus locum, quem ce^
peris,tencre, a: tamquam in prxfidio locatus elles, nolle
sloco deîjci,putatiealiquidfacere.Sedquis telcco pel
let^ nifi te Deus fulmine deiecerir* Hinc tuinPomi

ß îj

htnc tu in pontifîcîs potefttîam fumiaa liccfltîa'fnucîie/
ris, vt obieruâtfa fidei intcreat intnortuo^ fuffragia, v£
pietas inconfenrionem,vt religionis metùs^Qiiae Refp»
optiniis licet legibus inftittita,quiefcere poflfet, fi'feditio
fis in Iegcs,in migiftratus dicere liceret.Qux reh'gio fi
in Ieges,in iâcerdotes,in legum vfum ^Maiores noftrf,
qui etiam ante ortam mutdo lucem fuere,ita ftatuere, vi
fi quis de diuinis aliter fentiref,quam a maioribus decre
tum eifet, ÔC vfii a facerdotibus cofirmatum, impune o
mnium telis obrueretur.ne vnius culpa cocitata Dei ira
omneispceoa affîceret.fn his enim Deus impietatem,in
alîjsjCj) impiQspatiuntur,negIigentiam vlcifcitur. Hinc
vitra $ foleat in Germania pelligt; debacchatur, hinc ho
ftiâ Impert] quotidie maior autoritas efle videtur.fgno
rare pcerea Luteri videris.apud quos haec aconita fpar-
gas Tu in Germania hanc rem tradas.in rcligiofii in^
ÔC pia Germania,ciiius,religionemRomanam tucri,ca
armis tuincoafiîîjs oifïcium eft. Videte,ne dum digni/
tatem Pontificis Romani oppiignatis Luteriani.dignJ/
tate.nimperi)Rotnam oppugnetisNam oGerraani,n5
amplius dignitati Pontificis imminet Lutherus,fbd im
peratoris.ac veftrx dignitatis Siquis eîîi vos rogetGes
manijvnde ïmperiiï, vnde principibus eligendilmpera
torem facultasCQ,uis eft,quihaecinRomànum Pontifl
cem non referatî'Sed dicite,fîquis rogabitRomanusne
Pontifex,fummasPontifexeftr quidrefpodebitis^ Cai
uete ne cumLuterio dicatis,fiimmiï non efîè pontificê,
Nam tuncille interrogabit,quopado Imperator Impc
rator,ôd Eledores Eledores crunt,fi' Romanus Pon-'.
tifex,fummus P ontifex non eft:,rta eft affînis vtriufque
caufa, vt vtrancp aut damnare,aut abibluere fitnecelïè,
Ne^ prudens magis,quajn pius L uteri,videris,cum te
Hufitaçi gentem damnata requiprofitearis,8^ illa olim
Reip» vuhiera refricâdo,recrudefcere cogii^idcp in Gec
mäoiä facere audes. Sed gs diem Hufîus dixirranigng^

rasvGermafliis Impcrator.Germant prindpcs,conciIia

Î)atrLim,Regiim,2i: Reip,Chri{lianae.Apiid quos can
am dixitrapud eofdê.A quibus igne damnatus Ca Ger
mano Imperatore^a principibus Germanis,vnius or
bisChriftiani confenfu. VbiCin Germania, Conftantig,
Qui ignem armati obfedereCGermani. Vos ne Germa
ni nunc veflris fentenrîjs damnatos abfoluetis^ôi mate
res veilros damnabitis^ Luteriumc^, qui bC vos in DetS
impiosjôi in maiores veftros ingraros facerc contêdit,
audietisC Veijî nunc primû fapere Germania volut Lu
teriani.Seriiis ne qjFhryges,Germanifapiunt ^Liceat
mihi quaefoGermani,vno(vt aiunr) j?bo maioi^ veftro
rum laudes, qua: veftra: funt,enumerare. Illi Gallianj
(dum volucre)innundauereJlliHirpania. Illi Aphrica,
Afiam,llliltaliam,llli Romanûlmperi3,quanrûci3/
c^ell inGermaniJ inuexere.Sed nû^ minores vires,ô2
opes in Germania fuere, opes vero, 5C vires in vobis,,
maiosK vero pr^eclara facfla laudantur, 8lt;: vt libere di-
cam quid j(entiam,has opes, has vires nollem profedo
tam fteriles eOle. A tinquies,bonis artibus,8(:ftudîîsma
iores fuos Germani longo interuallo prxteriere. Cotun
de in vnum tua ingem'a Germania,^ exprime, nunquS
vnum Alberarmmagnunobis dabis. Hunc foïum,qüê
latini infolenti grxci^opponat,habet ob fcientia^çj mul/
tiplici'tatem, bC occultaTjenaturf caulaRz felicemcogni/
tionem.Linguis vero pluribus loqui Germanos cotei»
dunt, Sed cauete Luteriani, ne dum in omnibus linguis
aduenx,amp;: holpites eftis,in nulla ciues fitis. Nam Lute
rianoiji quidam fcripta aiiquando videmus,quiciïgrae
ce fcribimt, latine fcribere videntur, dum latine,graece.
Demum caue Luteri, ne fruftra nitaris religiofîllîmam
gentemmficere,quacreligionem proregat.Q quantam
malo^ lègetem video,fi infici polTet.Putasne cxcero»;
infici velle,aut vinci^Sunt arma alijs 0«: opes, qui inme-
liore caufa Deum quoc^^ ducem habebunt. Tu ne tu nc

B_ iq.

tafttö^maïoij? auÂorerîsLûtcrî.nc^ob aliacauram,?!
vt videam,amp; norren ttium cum co,quiDgt;anae Ephcfig
templummcendïtjextcndas .Suntcintampcruerfa qua
docç hominum ingcnia, vta pofïen'spoti^mah'agnoici
velint quam /gnorari.Etvtfmcm faciam Luterijfi me
audies,quitjbi profcdo dercn'ora non opto, quam mi-
tii,te hominem natum parcntibuschrift anis,amp;; hisian^
Äis legibus adoleuiflcjamp;T confeniiilfe no ür.e magra lau
de recordaberisjôi: nuncpaukilum dcfltxiffe,cocitum
forte aliqno^ ftimu!is,amp; cx2gitatum.lt;^ ii quidiratus
fcriprifti,non tu,fcd iratuslcripfit.Si di'.putando aüqiud
^ deuiumdixifti, non femp vera in medium dc rebus du
bijsdiffcrentesafFerunt Lapüis cs,l:0ir;0 cs,paIinodi3
ageStefichorus cum vifum amililTet^pah'rodia recupe
rauit,pater tuusAuguftinus libros ictradauit.Ëfficite
tandem Luteriani,vtrositahnegare nó poirimus,vos
nondifertos tantuni,fedeïoquenTes.Diliu2dete quaefo
oratione vefira quantum pcriuafiiïe putatis. Comilia te
religioniLurcri,rcdde tenobisLutcri^Nsm furere eft,
Iblum veile rapcre,putasne ingenio aut dodriiia ocs,g[
liacinlege vixere,aut viuunr,excel'ere,amp; te folum la/
perexum alïj infaniant.Infanis profcdo.fiid credis.Fed
(äpies,ßmeamiciüïmumaudicris Luteri. Crcdcndum
cum multis,philofophandum aut fapiendum cum pau/
cis, Vnum pr^terea a vobis Luteriani peto,vtamp;lï in
fcribendo nó profecero,faltem me fciatis,tum v obis,t3
Keip.prodefle voluifle, vos vero quid de vobisftatua/
lis, videiiiis,ne uno deû ôc hoîes hoftes habeatii

Dixi.