WILHELN4I SCHICKARDI

LINGUARUM ORIENTALIUM ET MATHE.
SEOS QUONDAM IN ACADEMÏA TUBIN-
GENSI PROFESSORIS CELEBER-

R I M I

SVCCINCTA METHODVS

MAPPAS GEO-

GRAPHICAS

EXP LO SIS CONS UETIS HACTE-

NUSERRORIBUS CONSTRUENDI,

ij^ionjlrms etiam Compendia quadam antea non vifa, elevationem
Poh frctlUmè, fatii tmmen accurate mvemendt.

Ttif-i s G m,
Impenlïs JOHANN - GEORGII COTl/i..
Typis J o A c hi mi He in 11«
AH nonbsp;LXXIV'

AM . ^(jï- m^
T A5M1

-1gt;

r

a

-» - Vnbsp;-- '

Ä«

5 J

^, - ■ , . : gt; -------- -- , -,

: il gt;i ^

1 ö,-;

- - -v - -

r

ifC ' '1 '

[ m ]

T R^ F ATIO

A D

LECTOREM ^ENEFOLVMl

gt;Uàm util/s ô^pernccefTaria fîtGco-
I graphie Scienria, non folùm iterfa-
jCientibus, fcd ^ privacos interpa-
agentibus Ledione Hifto-
riaruiii rebufcjue in Llniverfo variègeftis oble-
dancibus? Tertimonium afîerec ipfiffima Ex-
perienria,dum il!i in renebris quafi vagabun-
di Labyrintheis erroribus corpufq-, animum-
que fecum amittunt, atque ita dubium eos te-
neat, qua via infiftant? Et eapropter Geogra-

pbialucem bâcin parce prasferens, nec non ve-
rum in tramiteni reduccns aliquô modo A-
ftrononn ias Palmam eripitj utpote cju^ fola
cxleftes campos menfuris numerifque fubji-
ceredocet,qui tarnen nunquam funt in pofTef-
fionibus noftris, quo etiam neque pedem mo-
vemus, neque profane adiones unquam ibi-
dem expeditas fuére. Hinc ille Philofophus

)•■(nbsp;a je-

T R J£.F A T10.

ajebac, fupra nos,nthtl ad nosTeiramenim
TerOpt. Maximus hominibus inhabicandam
concefTitj Et exinde non rainoris eric operas,
fingulas iftius, tarn naturales fituationes, ut

montes,valles,flumina0Cc.quamasciificiamor-
taliuminhabitationes fcrutari,amp;:quoadufum
humanum plus utilitatis nobisexGeographia,
ejufqiaccuratisdimenfionibus accedic. Q^o-
niam verb totum Fundamentum hujus Scien-
x\x in perfe6tisamp; adartem Mathefeos delinea-
tis Geographicis Mappis con filHt, qux folum-
modb nosatque unicè per terrarum orbem in
quo migratefolem^manuducit,vel ubi inLari-
bus noftris reröra fada evolvim^ explicabilem
animis noftris viam omnium hiftoricarum de-
fcriptionum commonftrat, ß quando cert^
corred^quefuerint: econtraenim multarum
pcrplexionum fedudionumque anfam pras-
bent : Facile ergo quifque colligere poterit,
quantum in perfedaconftrudionemapparum
referat, in qua intricatione incertitudinc-

^ueôcGeographiapariteramp;Geometriahade-

nus magno cum difpendio incolaium ha^fe-

rint,

T R JEF A T I O,

rint, dum neque mapp^ corrcdionem fapue-
runr, nequc Mercurius aliquis faïebras inten-
dere dehortatus eft. Quod etiam DN,. WILHel-
MUS SCHICKARD hujufce laudatiffimasUni-
verfitatis antehac Matliefcos ôc Linguarum
Orientalium ProfefTor famigeratifiTimus olitn
ponderabat, nee non varia, certa, intelledui
tarnen baud difficilia, fed ieviter effeaum tra-
hentia fecum reputabat compendia Mathema-
tica, toti huic operi novam opem lucemqu6
largiendi gratiaj In hunc finem etiam in hoc
pri'fenti Tradatulo bellos quofdam modos ex
Fundamento mappas conflruere , fingulari
dexteritate monllravit,amp;: hue ufque multimo-
dècommiüos errores in dirigendis amp; conftru-
endisejufmodi mappispptimè facillimeque e-
mendavit, adeb, ut in pofterum nullus notabi-
lium errorum inferpac illis, qui epitome bac
frui voluerint. Verumenimyerb poftquam
Author peculiaris cujufdam Arcani longitu-
dines locorum inveftigandi, pauciflTimis verbis
mentionem facit, in forma ^enea illud peni^
tus nodüsè atque Hieroglyphicè proponit,

):( Xnbsp;abf-

Ramp;F A T10.

abfqueadditamento ulliusexplicationis j Ita-
que huic Tradatulo clariffima explicatio hu-
jiispr^ftantiffimi arcani in peculiari opufculo
typis édita cft, ne quid benevolo hujufq; Arris
ftudiofo Lcdori vel decfTe vel dcficcrc pofTit.
Uttali modo ubique omnium locorum (îtua-
tiones fecundum longitudinem latitudi-
nem adpracfcriptas Regulas quilibet redifTimè
inveftigare, eafque diipofitis mappis adjunge-
re queat. Si etiam hic vel ifte Mathefeos fue-
rit impericus, modi ramen hi ad Praxin refe-
rendi, tàm funt faciles, utquoqueprimam ob-
fervationcm folusefficcrc,pofl:ea verbMathe-
maticum eâde re confulere queat j Quem haud
fugiec alligatam colô ftupam pernere A reis
adjumcntö : Quo tandem prasclara Gco-
graphia pcrfedioncm fuam affequi poflît.

Quan-

-------!.. .

^ [ 3. 1 ^

[Uantum utilitatis pariter ÔC

jucunditatis ex mappis Geographorum ar-
1 tificiofis redundet, omnes etiam ij, qui
iqualemcunque earum ufum ad praxin dc-
norunt, intelligunt. Non modo
cnira omnes terra mariquc iter facientes, ut mercato-
res, milites, peregrinatores amp; tabellarij earum dudu via-
runi tricas difcernunti verum ij etiam, quibus patries
deferere lares religie eft, fenes fint, five juvenes, fi fre-
quenter ejufmodi tabulas perluftrent, figuram fitumquc
diflTltarum regionum adeö memorias imprimunt, ut, fi
vei vcteres multorum abhinc feculorum hiftonas , vel
Ctiam quotidiè aliunde miflas novellas legant, facillime
fe expédiant negotie, non fecus,ac fi ubivisnati amp;edu-
cati, vel longinquis itincrum ambagibus omnia ipfie-

menfi effent.nbsp;. . , .

Has ob caufas artem hanc nunquam (atis laudatam

nullo non tempore prsdara privatorum ingénia aggref-
fa funt, amp; excoluerunt j Verum, quod magis eft, Mo-
narchae ctiam potcntifilmi otbifque domitores inviaif-
fimi, curarum, quas pro republ. gerunt, partem non mi-
nimam putarunt, operam date, ut fua, quae haberent ter-
ritoria, eâ, qua par eft, diligentia, menfuratam charta
defignarentur. Id quod variis variorum Prmcipum
Romanorum exempüs, v. c. C. Julij, Augufti, Antom-
ni, Catolorum Magniamp; Quinti, Alberti Ducis Bavariae,
Tohannis Comitis Palatini ad Rlicnum, qui amp; ipfe tna-
num admovit, Exteiorura etiam Regum, ut Caliphae

A 2nbsp;Alna a-

Sucemcia Methodm

Almamonis Babylonienfis, Ifmaelis Abulpheds Regis
Syriaci, aliorumque.fi propofiti operis ratio ferret, illu-
ftrari poflet.

Noftra inprimis patria Germania nullo tempore e-
jufmodi deftituta fuit Artificibus, qui diverfas e;uspro-
vincias amp; traaus, eâ, qua fieri potuit, ëiligentiâ defigna-
runt. Quorum quidem Anteilgnanura non immcritó
fccerim Sebaftlanum Mynfterum ( Profeflbrem Hebrsae
linguœ in AcademiaBafiieenfi) qui primus fundamenta
jecit, Germaniam in mappas redigendi ; ipfe etiam Brit
goiam, Nigram Siivam amp; Walkfiam geographicè deli-
ncavit. Poft cum Egidius Tfchadus Hdvetiam ; David
Selzlinus Sueviam ; Wolfgangus Lazius Auftriam ; D.
Georgius Gadnar Wirtembcrgiam ; Sebaftianus de Ro-
thenhan nobili loconatus Franconiam ; Johannes Mel-
lingerus Thiiringiani ; M. Barrholomïus Sculretus Mif-
niam,aliique omni Jande digniffimi alias terras, geome-
tricâ faûâ dimenfîone, in mappas retuleiunt.

Ex diftis amp; fimilibus parricularibus defignationi-
bus poftea Gcrhardus Mercator ( à Principe quodam
Juliacenfi condaäus) tabüias generales Europae, amp; alias
confinibus rirè connexis oidinavit, amp; cum non minus
artifici manu, quam iagenio valerct, ipfceas in xre fatis
quidem ornatè exfculpfit, quje hodiè ab Artificibus in
multipiici forma depidaïin omnibus, inprimis iitcrato-
rum conclavibus affixx reperiunrur. Nulla enim, quas
fculpiores divendunt, figure digniores magifque aptae
cenfentur ad cxornanda mufsahis ipfis tabulis Geogra-
phicis, quae ideö utili huic ornatui deftinantur, quod
non modo, ut alise piäurs oculis placeant, fed ante O'
mnia animo etiam difcendi cupido fjcili fuâ inftrudione
fatisfaciant ; adeo, ut fpedator cogitationibus fuis quam
veiociffimè univerfum orbem percurrerc, amp; quod alij

magno

quot;De Mappk Geographica confiruendi.

magno labore, majoribus fumptibus, maximifque peri-
culis experiuntur, jpfe hîc fecurâ jueunditateaddifcit.

Si vero quis fibi perfuadet, nihil non diftorum Vi.
rorum laboribus adum, totumqueopus fuatn confccu-
tum efle perfedionem, fallitur is turpiffimè. Sexccn-
tis enim ego exemplis dcraonftrare pofTem, quam fint
adhucdum. manes, mutilas amp; corruptse vulgares jftae
mappas, qua« tarnen hodiernum Artificum vulgus tan-
quam ex omni parte perfe£tas, nullâque prorfus corre-
ftione indigentes imitari confuevit. Sunt enim Scul-
ptores non pauci,^ librorum etiam Scriptores anferibus
agreftibus non abfimilesj quo primus volandopraeivc-
rit, reliqui fequuntur, quomodocunque etiam voletur:
h.e. quod Viri eruditi pariter amp; laboriofi Munfterus amp;
Mercator publicae lud dederunt,fimio]iifti imitari fata-

gunt, adeo, ut errata omninö etiam Typographies per-
quam fideliter exfcribant amp; diligenrer cuftodiant, eó uC-
quc operx parcentes, ut nullus vel ex hiftoriarum evo-
lutione, vel aliorum verbali informatione de noraini*
bus amp; fitu locorum certior fieri velit. Quo tarnen o-
perani luam rcddant vendibiiiorem , eique fpeciem ad-
dant operis novi amp; emendati, aliènes ad marginem ap.
pingunt ornatus, aut qui plus habere acrimoniae fibi vi-
dentur, vel aliis videri volunt, meridianos nonnihil tui-
bant, five alios gradibus tranfverfim duâis numéros ad-
fcribunt, fomnio forfan edodi, poffe longitudines non
modo cum Ptolemso abinfulis Cananis, verum ab eo
etiam pundo, ubi acus magnetica lineae meridians exa-
ûè congruit, vcl etiam à Pico monte omnium altiffimo,
termine quafi à natura ipfa eonftituto numerari; quo-
mm tarnen omnium locorum à patria fua diftantias nun-
quam funt emenfi, vel per ecliples fcrutati. Quae qui-
dem aftutia ejus mihi videtur generis,cujus illa furis Chi-

A 3nbsp;rothe-

SuccinBd Methodui.

rothecas furto fubtradas, ne ptiftinus poffeflor cas ftias
putarec, fuligine linicntis.

Laudatis illis antiquis, qui primi glaciem frcge-
runt, vitio, quodomnia non acu tetigennt, vel minimè
vertendum. Nulla enim fcicntia uno tempore inven-
ta, exculta amp; perfedionem fuam adepta eft, uci nee pul-
lus eo die, quo ovum paritur, excluditur: omni porius
laude funt digniflTimi, quod foli plus omnibus fuis fuc-
ceffbribus praeftiterint- Pudeat autem ineptos iftos Ar-
tifices, non pofle exfcribere, quae ab antiquis bené funt
fcripta ; e. gr. Biherachpro Bibrach, Gerslingpro Geislingen^
Blamhemenpro BUheyren, Catßat pro Cantßät, Haurbrunn
pro Saurhrunn, Gilingpro Güglingen, Marpurchpro Marpachy
VValtenbach pro VValtenhuoch, amp;c. poncre, amp; innumera
alia ita corrumpere, nomina quoque non tantoperecor-
rupta loco tamen fcribere maximè ancipiti, jam fupra
fua circeila, jam infra, mox à dextris, mox àfiniftris.vel
etiam obliqué. Celebres Métropoles amp; urbes aulis in-
fignes, v. c. Monachium, Anfpach, Durlach, amp;c. omit-
tere, pagos contrà amp; vicos parum cogiratè infarcire, a-
liaque multa ineptè prorfus lucri tantum captandi cau-
fa commitrere, ut paucis dicam, omnia tam negli-
genter imitari, eruditos irritare, quïerentes irretire, amp;
tam fceleratè univerfam artem confpurcare.

Non dicam jam de terris extra Europam fitis, qua-
rum mapps nullis non erroribus funt referrifljma;. Li-
tora maris (extabulis nautarum hydrographicis mutua.
ta) tolerari amp; aliquo modo excularipoflunt ; reliquao.
mnia in terra continent! Afiae amp; Africae locata, mera
fqnt ut plurimùm commenta j id quod vel inde lucc
meridianâ clariùs patet, quod unam provintiam bisaut
ter etiam intervallo centum milliariorum fado, ponant,
ut modo fpacia repleantur, amp; emptori glaucoma inji.

ciatur.

quot;De Mappis Geographicis conßruendi.

ciatur. Monftretur, quaefo, tabula correfta ditionis
Turcicae aut Perficœ, ut ne de Indicis, Tartarids, Sinen-
fibusamp;c, utpote longiori à nobis intervalle fejunûisdi-
cam. Ubinam defignantur loca maximèfamofa,abHi-
ftoricis decantata, magnisve' cladibus infîgnia, vel illa (al-
tem, quae à Principum Chriftianorum Legatis reperta,
in eorum itineraries annotantur? Quae contrà nomi-
num monftra amp; portenta pre veris illis nobis quotidic
obtruduntur? O rem omnino miferandam, quâ tamen
amp; Globos fuperbxre videmus Sed omiflis exteris pa-
triam noftram Germaniam vifamus, vitia inclus mappis
irrepta notaturi, quorum quam vis finr tot, quot varie-
Jorum in corpore infantis segrotantis, quod tangcre fine
doloris excitatione, non datut; ea ramen, qux funt ma-
xime generalia jam afllgnabo: Si à parteßmßra deßert-
das , nimis earn latam ,ß -vero â dextrü aßendas, nimts ar^
£iam, diagonalem autem fi metiarü, nimis longum reperies.
Id quod eruditis ita probe: In parte Septentrionali, ut
quot;Weftphalia, Holfatia, Meckelburgenfi Ducatu amp;c. polus
nimium elevatur. v. gr. Roftochium pro quarta unius
gradus parte, Hamburgum pro dimidia ferè, feil. adf^.
ufque exaltaturj id quod in comparatione ad arcem
quot;Wandersburg ( ubi Nobilis amp; indefefliis Tycho Brahe
obfervavit) nimium eft. Apud nos autem in quot;Wirtem-
bergia peius nimium deprimitur. Polum enim Tubin-
gae accüratiflima adhibens inftrumenta 16. altiorem dc-
prehende, quam ut mappa? monftrant, illo igitur excef-
fu amp; hoc defeftu in unam fummam collatis, apparet,
partem Germaniae occidentalem gr. plus jufto excre-
vifTe, orientalem vero gr. decrevifle. Francofurtum
enim ad Viadrum pro quarta gradus parte plus jufto de-
primitur, Graetia contrà Stiria: pro eâdem quantitate ju-
fto altius elevatur, ut utrinque cemmiftbrum crrorum

difFe.

Succmßä Methodm

differentia multùru uhrà integrum gradum cxcrcvent.
Mendx autem iftae latitudines tantüm, quas quotidiè
addifcere poffumus, concernunt. Quantum in longi-
tudine erratum effe putas i quam non datur fingulis die-
bus reperire, ciim eclipfes (c^ux unicum fcrè funt refu-
gium ) rarö contingant, nec coelo femper fereno. Hâc
in re experientiam eorum,qui diutiùsejufmodioccafio-
nes obfervârunt, allegandam cenfeo. Praeceptor meus
amp; Collega honoratiOimus Dn, Maeftlinus eâ de re mul-
tum queftus eft, amp; in manududione ad fuas Ephemcri-
des, quando de Catalog© locorum agit, firmis inmxus
rationibus aifccit, differentiam longitudinis inter An-
twérpiam amp; Tubingam non excedere 17'. temporis, h.
C. 4-- gradus. In mappis tamen etiam noviffimiSjquae
pro maximè correais venditantur, indicantur grad.
qui error integri gradus eft. Ita Dn. Kepierus etiam m
tabulisRudolfi foi.37.ex eclipfiquadam anni ifóo.col-
ligit, difFerentiam longitudinis inter Lovanium Braban-
tiae, amp; Viennam 47'. tantum elfe, quam tamen mappas
noftrje i^-gr. mentitae ad f3'- extendunt. Goëfam etiam
SeelandiïE amp; Caftellum Cattorum non 2/. fed is'. dif-
ferre, artifices alij obfervationibus cœleftibus depiehen-
derunt. Ex quibus omnibus patet, Germaniam aboc-
cafu verfus ortum nimis prolongari ^ cui, ut mihi qui-
dem videtur, univerfae Europas nimia extcnfio caufam
dedit. Ptolomxus cnim Promontorij facri Hifpaniae
amp; Hydrunti Calabriae difFerentiam 40. facit, quatn qui-
dem Mercator notabiliter, non tamen accuratè contra-
xit. Ut igitur cralfilfimus in Geometria putaturerror,
pro quadrato formate trapezium, aut in arte plaftica dex-
trum brachium pedemvé finiftro longiorem , caputque
latius altitudine fuâ fingere : ita nullo prorfus modo fe
cxcufabunt, qui yeram terrarum proportionem adeó de-
formant.

De Mäppis Geographkù confiruendi.

Communis plurimis rabulis error amp; novus etiam
eft, Septentrionem non femper, fed fœpè etiam Auftrum,
alibi Ortum vcl Occafum lupcriori poni loeo, quod ta-
rnen multum, fecus ac Jdiotx ifti arbitrantur, refert.
Perinde enim cftgt; ac fi pidor aliquis in uiia eademquc
figura imagines quafdam pedibus, capitibus alias, vel ob-
liquofitu inccdcntes pingeret. Qualis inde ridiculus
evaderet afpcdus? Eodem modo res fe habet, quod in
omnibus ferè iibrisAlfatia in hanc, Lotharingia vero in
illam incliner partem, qua: cum aliis Germanise GaHis-
quc tabulis propterea nunquam idoneè conciliari po-
tcrunt.

Ad flumina per naturalem impetum deorfum eun-
tia, refpiciendum effe, amp; mappas idcirco ita locandas
efle, ut fontes fuperiori, alvei vero inferiori, amp; ita fu-
perior amp; inferior terrœ pars fuis fîngulae Jocis confpici-
antur, perfuafum eftmultis. Tali modo antiquam Wir-
tembcrgiae tabulam conftrudam videmus, ut Nicrus
Suiza Hailbrunnam verfus deorfum tendat. Quoniara
autem flumina fingula fingulos amp; à fe invicem plané di-
verfos habcnt curfus, ut in modo dida tabula Danubius
amp;Räms tranfverfim fibi oboriantur quafi, Ammera vero
amp; Laucharfa furfum vergant, huic fundamento nemo
protfus inniti poteft. Alij ad chartœ formam refpi-
ciunt, veluti fi regio arûa in longum protendatur, map-
pam ad latera dirigunt, putantcs, magis idoneè parieti
pofle affigi, fi fcil. per omnia altitudinem habeatoculo
aequalem. Ita Vopelius Rhenum fuum adaptavit- Cùm
autem poffîmus Calendaria benè longa deorfum ver-
gentia, fine omni diftîcultate à fummo ad imum ufquc
legere, quid impedicr, mappas etiam redè locatas peni-
tus perluftrare, vel faltem dividerej cùm tamcn plus o-

ßnbsp;mnino

Succîncia Methodic

mninó interlit formas amp; fitiis terrarum , quam privatas
oculorum commoditatis.

Tertia denique pars ad fuam omnia patriam ac-
commodat, amp; verfus quam ejus plagam terrae (unt fita;,
earn five fit Septentrio, Oriens, JVleridies vel Occafus,
fuperiori ponit loco. E. gr. quoniam Palsftina nobis
verfus ortum jacet, idco Biblia Caftellenfia fuperiori lo-
co ponunt Ortum, Sic in Indiae Occidentalis tabula
Occidens, in Africae Meridies furamum obtinerent lo-
cum? quod fané nemo probabit. Haec autem locatio
quoniam plané eft inconveniens, multùm etiam parti-
cularis, aliis in fua patria non inferviens, plerumque et-
iam ejufmodi difparitas errores amp; confufiones in Geo-
graphia meras caufetur, omnes omnino mappas conci-
liari amp; ubivisfeptentrionem fummoponi loco oportet;
cùm ille polum denotet punctum non modo in caelo
prxcipuum , fed univerfae etiam Europas, imö maximae
terra cognitae parti confpicuum, ut cum globis mappae
etiam magis eoncordent,

Urbium porrö amp; pagorum locationes hiftrantes,
bone Deus, quam eâ in parte erratum efle deprehendi-
mus/ Pene dixerim, paucifilma fuis locis poni, fed ut
plurimùm in diftantiis pariter amp; declinationibus loco-
rum inprimis peccari ; ut catalogorum potius, quam ef-
figierum nomine tabula: ejufmodi vcniant. Cum enim
verus fitus anima fit mapparuin, iftas cadavera potiiis
quàm vivas regionum imagines putarim. Ex millibus
multis exemplisunum vel alterum tantum nobis proxi-
mum amp; quod quotidiè per feneftras noftras patente pro-
fpeftu poflemus examinare, prolaturi fumus. Fortali-
tium montanum HohenZollern à meridiano Tubingen-
fi verfus Ortum z8. gradus dcclinare pingitur in tabulis,

quod

De Mappis Geographic^ conflruendi._n

quod tamen in aliam prorfus plagam, i8.gr. à meridie
verfus occafum déclinât, ut error ad gradus integros46.
excurrat, majorque fit angulo femirefto. Rotenbur-
gum itidem direäö verfus occafum pingitur, à quo ta-
men verfus meridiem 26'. refieaitur. Hcrrenbergapa-
ri modo 2T. tantùm à feptentrione verfus occidentem
ponitur, cùm fermé fint 5 8. Uti autem curn plagis ita
cum diftantiis quoque aûum eft fatis miferè. Horba
enim amp; Reutlinga pari Tubingâ abeffe pinguntur inter-
vallo; cùm tamen illa urbs tria, hase vcro unicum tan-
tùm abfît milliare. Caftellum etiam HohenZollern,
de quo fuprà monuimus, propius Tubingœ admövetur,
quam Reutlinga, cùm tamen illud duplo longius abfit,
quam hxc Imperialis; id quod per milliariorura inae-
qualitatem nunquam excufabitur.

Occurrunt errores alij infiniti, ut Augiae ftabulam
facilius purgari, quàra illi exterminaii poftint. Dam/
num etiam adeö amp; incurabile, ut unius correftio alte-
rius fit corruptlo. Particularis enim cmendatio plané
non fufficit. Quamvis ego didam Horbam non nihil
promovero, monafterio tamen Alperfpachenfi earn ni-
mium admovero.id quod minus-quadraret; aliis enim
adimimus, qua: aliis largimur. Non fecus ac pueruh in-
dufîa admoventes faciei maculatae. Sed opus eft deci-
fione aliquâ fundamentali amp; reformanone univerfali.
Scrdtetur quilibet fuam patriam fibi optime notam, amp;
primo ftatim intuitu reperiet, quàmminimé tabulas ve-
rœ regionum formas congruere.

Summam itaque puto turpitudinem, i» tanta h-
brorum de Trigonomerria fcriptorum abundantia, map-
pas Geographicas non effe correaiores. Deberent hâc
ignominiâ dormitantes artifices pa^im excitari, amp; qui-

SaccinBa Methodm

libet fus patriae tantum adderc fpiendoris, ut majoti
earn, quàm hucufquc factum ell, defignet diligentia.
Quando tali modofuam quifque verreret plateam, uc
Germanorum eft proverbium, ex tota urbe fordes bre-
vi tempore removerentur i, e. fi unus hîc in Wirtem-
bergia, alter in Palatinatu, alius in Haffia, amp;alijaliisin
iocis laborarent, omnis Germania facillimo corrigere-
tur negotio. Labor eft non unius, nec fieri poteft, fo-
lum omnia nutiri, multo minus abfentem peregrinas
terras benè ordinäre. Multi amp; fingulorurai locorum
incolae aggrediantur fimul, ab uno tamen vel panels ad-
modum, ut univerfum opus concorder melius, nec ut
folimm confinia fiant rimarum amp; mendarum plena, te-
gantur, oportet.

Ut in aedium exftru£tione non unus lapides efFo^
dit amp; elFormat, ligna ca^dit amp; exafciat, parietum com-
pages jungit, lateres coquit, amp; tedtrm adornat, concla-
via contabulat, fornaces amp; feneftrasapplicat, valvas ap-
pendit, amp;c. ita feronimis abfolvcretur sdificium; Ve-
rum fua parant murarij, fabri lignarij, laterarij, fcrinari;,
feneftrarij, ferarij amp; figuli,ab uno tamen gubernariAr-
chitedo fingulis quid quoquemodo faciendum fitpra:-
fcribente, ne unus omnia, amp; reliqui nihil, quod agant,
habeant» Ita optandum foret, quofdam artifices locis
maximè commodis habitantes in id confentire, ut labo-
rem partirentur, amp; adunatis ita viribus univerfum opus
unius infpe^lioni commiffum abfolverent. Nae, btevi
tempore nullo ferè laborc corrigi pofle fperarem map-
pas. Hoc enim, ut mihi quidem videtur, unicum eft
remedium, opus tam amplum amp; diffufum perficiendi:
Cui poflent adhiberi omnis generis homines, modo cir-
cinum amp; regulam tradare normt; omnium tamen ma-
ximè

13

Be Mappis Geographicis conflruendi.

ximèidonei effent eriiditi, amp; Studiofi adolefcentes im-
pigri pariter amp; curiofi, qui à ftudiis feriantes, patriam
lt;}uando vifunt fummà cum recreatione id faccrent, in-
que Acadcmiam reverfi unius curae colleda fua commit-
tere poffent. Paftores etiam amp; Superattcndentcs Spe-
ciales in fuaquilibet diœcefî, quas quotannis vifitant,
non parum prseftare poffent. Uti à fide dignis accepi,
prjEclaros in terris Septentrionalibus Epifcopos parcr-
ga ejufmodi traftare confueviffe : Non minus etiam
Prsfedi in fuis prasfefturis. Hoc autem cum non o-
mnium ferat conditio, à fenibus etiam amp; iis, qui aliis
implicantur curis, exigi non pofllt; dantur prxterea in
urbibus opifices artifîciofi, ut funt Pidores, Automato-
rum horoiogiorum confedores, aurifabri, Statuari;,
fcriniarij, ferarij, fabri lignarij Scfimiles circinisuti edo-
dl, qui fine dubio non inviti, modö via ipfis monftre-
tur, amp; ab uno gubernentur, ad publicam utilitatem o-
pcras fuas conferrent.

In herum ego favorem, opus cujus intereft publi-
cè , adjuturus banc delineate methodum fum aufus :
non quidem, ac fi plus aliis fapere vellem , (de mea e-
nim mihi confcius fum tenuitate) fed quoniam, qui plus
me fcianr, levia haec non curant, de bono non defpe-
rans eventu, tcfferam pofiii i quialc« mecum tentave-
rit fortunam, earn non poenitebit : Omnium rerum ini-
tia fiant, oportet. Ex re minima, magna faepè enata fuit
utilitas. Veluti brumali tempore fi avicula tedi cacu-
mini lapillum in;ecerit, nix circa cam conglobatur, amp;
magna tedi pars purgatur : Ita faxit Deus, has è mappis
Geographicis elui maculas. Mihi quidcm propofitum
jam non eft, alia« Geographiae mendas fusé prófequi,
vd quae ab aliis de geometrica dimcnfione bené funt

B 3nbsp;fcripta.

Succtn^d Methodus

kripta, repetere: Veriim media tantiim ledori artis a-
manti qusedam facilia monftrabo, quae in praxi multùm
afFerre compendij novi, maximamque partem ipfe inve-
ni, eo potiffimùm direûa, ut artificiofis inftrumentis o-
miffis (quorum apparatus muitos abfterrere iblet)
fimplici ac levi via, operatione tamen
minimè fufpedâ, omnia ex-
pediri poffint

Modus Primus
OMNIVM SIMVLICISSIMVS

TABULAS CHOROGRAPHI-

CAS EX VIARUM SERIE ET INTER-
VALLIS DESIGNANDI.

Ad hoe negotium ante omnia probatosviarum in-
dices colligamus, oportet. Quapropter in.fuo
quilibet loco à peritis viatoribus difcar, quantum
omnes vicin£E urbes à fe diftent, per quofque pagos amp;
cppida iter fit breviifimum. Cave autem, ne cuivis ta-
bellario majoris mercedis gratia milliaria multiplicanti
fidem habeas, fed fide digniores fac ut audias, amp; colla-
tis fingulorum effatis veritatem providenter erue. Fer-
ro etiam cùm foleantmilliaria pro diverfitate regionum
divcrfa ut plurimùm fallere, tutiùs erit, pro iis nume-
rate horas cum femiffibus amp; quadrantibus, cafque inter
duorum locorum nomina fcribere (cum fignis etiam gt;ilt;
plm amp;c ~ minus ^ ubi integrae menfurae non fufficiunt.
Poteris etiam, ut dubij minus relinquatur, plures inter
duo loca diftantias particulates in unam fummam con-

jicerc.

Be Mappis Geographie^ conßruendi.

__ _

jicere. Tertio cùm vix non omnes funt planas amp; di-
re^ae, fed flumina amp; montes etiam caufentur ambages,
opus crit, ejufmodi etiam exprimere circumftantias.
Abs re quoquç non crit, loca defignare non procul à
via diffita fadâ mentione, quantum à via verfus dex-
tramvel finiftram diftent. ÂlultUm etiam conducitea
loca annotate,ubi via putatur medietas. Hujus enim prs-
fumtio parùm fallere folct. Tandem ubi ad unum lo-
cum diverfae ducunt vias, fingulas quidem annotabis,
cam tamen, quas eft maximè direûa amp; brevis, obfer-
vabis.

Melioris informationis gratia exemplis rem illu-
ftrabo, tradtum circa Tubingam in medium prolatu-
rus. Primum eft iter Tubingâ Stutgardiam, cujus liaec
eft annotatio. Tubinga 2. hora; Dettenhaufen, i-^.
hor. Stainebrunna, (quae ultra vi^ dimidium non mul-
tum fîta eft) 2. hor. -H- Moringen, i^. hor. Stutgardia.
Summa provenir 6. horarum fatis longarum ; iter eft
afperum amp; montofum. Secundo Tubingâ Calvam.
Tubinga (vallis, quam Ammera torrens perluit, ad fi-
niftram partem incurvatur) 1. hor. Jëfingcn, if. h. Bol-
tringen, j. hor. Reiften , ho. Altingen, ( à via verfus
finiftram lapidis jafta diftans) i. ho. Herrenberga urbs
ubi dimidia viae pars finitur) ho. Afftatt, zj. h. Jë-
fingen,^. ho. Dackinpfrund, i^. hor. Stammen . ^ hor.
Calva. ^Summa itidem ultra fex lieras parùm excrefcit.
Tertio Tubingâ Horbam: Tubinga 2. hor. Rotenburg
(utbs àNicroamne bifariam fefta) 2. hor. Weittingcn,
2. ho. Hoiba. Itçrum 6. producuntur horar. Quarto
Tubmgâ Bcchingam. Tubinga i. hor. HP Dufslingen, r.
ho. -H- OfFterdingen (ubi via pro parte dimidia finitur)
I. hor» Bodelshaufen, i- ho. Sickingen, j. Hechingen.

Horas

Sticcin£îa Methodm,

Hora; producuntur quatuor. Quinto denique Tubin-
gâ Miinfingam. Tubipga 2. hor. Reutlinga, 3. ho. lt;ïlt;
Gechingcn, 2. hor. -H- Münfingen. Summa 7. horas
cxcnrrit.

Prout itaque ferles praecipuas vitrum, initio Tu-
bingae pofito, annotavi, (ubi tamen brevitati ftudens,
fciens aliquot omifi pagos) ita opus habebimus aliis fc-
riebus viarum, ab aliis urbibus numeratis veluti Stut-
gardiâ, Calvâ, Horba, amp;c. in loca circumjacentia., ab
incolis nullo negotio colligendis. Multa quidem di-
verfis linguis confcripta proftant Itineraria, viasperGer-
maniam amp; Italiam regias monftrantia; ut funt: Geor-

impreffum Auguftae Vinde-
Jicorum, in decima fexta, ut loquimur, form. Cypriani
Euchovy Viatorim Index ^ Urfellae amp; Coloniae in quarta.
Poßeper diverßparti delmondo^ Placentia; in trigefima fe-
cunda. La Guide des Chemins, Lugduni in duodecima
forma : Sunt autem maximam partem manca amp; parum
correda; Gallicum illud, de quo ultimo loco dixi, o-
iBuium eft optimum. Rehqua omnia in nominibus
amp; numcris multum à veritate rccedunt, ut nulla omni,
no ipfis fides fit haberjda. Corrediora patiter amp; au-
diora optarem.

Procuratis his praeparatoriis, amp; viis defcriptis, Ca-
rum duda fua ferie urbes amp; pagi in charta locantur.
Quod fit multorum triangulorum conncxione, juxta
prop, zz- 1.1. Eucltd. Paris enim tribus hneis, quarum
femper duae fimul fumtas tertiâ debent effe longiorcs,
triangulum facilè conftruitur. Quapropter hnea pro
lubitu in partes aliquot asquales pro horis amp; earum qua-
drantibus dividatur; quse erit fcala futurae tabulse Cho-
rographicae. Deinde aperto circino ex fcala modo dida

fuma-

Tie Mappis Geographicis cmßruendi.

iumatur diftantia duorum locorum amp; pundis in char-
ta, in qua tabulam defignare vis, notatur, iifque tcrtius
locus femper annedatur. E. gr. quoniam conilat, qua-
tuor urbes» Horbam, Calvam , Stutgardiumamp;Kirchei-
roium Teceiae, aequalibus hinc abeifc intervallis, Tu-
bingam in, centro pono, circinoque uitra partes amp;. non-
nihilaperto, arcum defcribo, qui per didas modo ur-
bcs tranfibit. Porro, cum ipfc obfervando fioi exper-
tus, Stutgardiam Wirtembergias Metropolin abhinc
non diredè verfus fcptentrionem efle fitam, led à vero
Borex pundo verfiis orientem non nihil declinare (id
quod iter illuc facienti ex Hngula magnctica facilè ap-
parebit) proinde circellus ilte, per quem Stutgardiadc-
notabitur, inaKti locum non obtincbit fun mum, fed
verget ad dextram: pidis deinde aliquot aedifigiis, ad-
fcribo nomen. Quia etiam Calva abhinc diftat 6. ho-
ras complétas, Kircheimium autem lotidem non adeo
perfedas, duas has diftanttas citcino abfumptas, in arcu
dido defignabis, ilJam verfus finiftrara, hanc verö ver-
fus dextram. Pari raodo Horbam tribus milliaribus
Calva inferiorem in eodem arcu iocabis. Novum de-
inde emergit triangulum pro Hechinga diftante quatuor
horas Tubingâ amp; quinque Horba. Aliud pro Niirtin-
ga, quae abeft Stutgardia f. horis amp; Tubingâ non nihil
minus. Tali modo cum reliquis proceditur urbibus,
duabus inventis tertiam quafitam juxta fuam diftantiam
annedendo : Veluti Reutlingam Tubingae amp; Niirtin-
gae : AvvenNiirtingae amp; Kircheimio: Mynfingam Reut-
lingae amp; Avvas, amp;c. amp; fic porro triangulis ritècombma-
tis. Quantum vero att-net intermedia loca non in an-
gulos, fed triangulorum lineas incidentia, ea fequenti
ratione» fervatâ proportione inferuntur ; Veluti pagi

Cnbsp;OfFtcr-

SuccmBd Methodus.

Offterdingen amp; Stainebrunn viarum verlus Hechingani
amp; Stutgardiam funt dichotomiae. Schafhufa pars eft
tertia itineris Calvâ Stutgardiam. Viae autem quando
non funt omninö direfts, attendendum eft, in quam
inclinent partem. Uti Herrenberga iter Tubingâ Cal-
vam in duas fecat partes aequales, inclinât tamen verfus
finiftram non nihil. Teckinpfrunda reliquas viae meti-
tur dimidium, verfus dextram tamen reclinat. Qiiae
viarum flexurae omnibus facilè apparent. Sic Rotenbur-
ga amp; Weittinga iter Tubingâ Horbam in tres circitet
dividunt partes, (quarum tamen media reliquis eft ma-
jor) fed ad finiftram utraque fleduntur, fecundum Ni-
cri ripam. Poffunt non ineptè etiam mediante viarum
interfedione, intervalla licet ignorentur, loca inferi.
E. gt' quoniam per pagum SchlaitdorfF, five Reutlinga
Stutgardiam, five Tubingâ Nürtingam tendamus, du-
cimur, fieri non poteft, eum alibi, quàm ubi vix femu-
tuo feeant, fitum eflTe. Multa alia compendia ufus amp;
exercitatio docebunt. Cavendum autem eft, ne loca
connexuri triangula formemus, nimis vel acuta, velob-
tufa, qu£e certitudini operationis non partim obfiint, fed
talia, quae ab azquilateris non multum recedunr. Fro-
batur etiam triangulorum certitudo, quando eorumcu-
fpides in uno loco coeuntes fpacij nihil relinquunt; id
quod in figura videre eft, ubi circa Nürtingam quinque
dcfcripta funt triangula, qua tamen fingula fcx locorum
intervallis perveftigata totum accuratiffimè adimpleve-
runt fpacium. Quod fi autem cufpides non rité coê-
tintes in diftantiarum exquifitione erratum elfe produnt,
fingulœ, fervatâ proportione, funt vel dilatandaé vel
contrahendae, ufque dum tota circumferentia clauda-
tur. Examinatur tandem adfinem pcrduda tabula duo-

bus

Tgt;e Mappü Geogräphicis conßruendu

bus infuper modiss per cirdnura primum, ut videatur,
num locorum circelli decenter etiam ab aliis abfint lo-
cis : Veluti cùm ßöblingam medium inter Stutgardiam
amp; Herrenbergam obtinere fecerim, an abfit etiam Tu-
bingâ 4. horas. Deinde per regulam quoque ut videa-
tur, num ali2 etiam vise intermedin tranfverfim ducen-
dx ad earn congruant : v. gr. num Niirtinga incidat in
lineam Kircheimio Herrenbergam verfiis dudam 5 quo-
niam iter eö eft dirigendum. Qui probandi modus o-
mnium eft optimus. Ea tamen omnia, quae haftenus
traûavimus, ob viarum inflexiones nunquam ab omni
crrore amp; incertitudine prorfus cxeufari poterunr, pof-
funt autem ea, quas per ocularem expediuntur in-
fpeftionem, de quibus jam jam fu-
mus diauri.

JHODVS S E CV N DV S
accuratior

EX ANGULIS ET DECLI.

NATIONIBUS à PLAGIS
MUNDI.

Doneo hîc opus eft inftrumento, quocum montes
editiores amp; turres afcendcre, angulos locorum cir-
cumjacentium obfervare, amp; ex eorum numeris an-
notatis tabulas tandem formate poffimus; quod aliis eft
Orbis in 360.gr. divifus, régula etiam pinnacidiis arma-
tus, quails mßgMra prima pingitur. Qui tamen mihi
non videtur fatis aptus, ubi operationem defideres ac-
curatam. Parvus enim partes minutas non exprimitj

C 2nbsp;magnus

SuecifsBä Methodf^

magnus autem iter facientibus multum aîFert impedi-
menti. Metaila raultum haberjr ponderis, ligna autem
plus inconftantiîE- Quapropter tres ego normas vel per-
ticas ligneas adorno ad formam trianguli xquilateri, eas
ex tabulis tangentium divido, angulifque pinnuias im-
mobiles, lateriautem unam affigo dudilem, quibuscum
obfervanti omnia mihi exadè mohftiantur fcrupula.
Normae cnim funt beuè longœ, complicabiles tamen,
ut itineri parùm obfint, minus etiam mutabilcs, quo-
niam lignorum longitudo non tam fadlè,quàm latitu-
do variatur, Ejufmodi inftrumento «fus fum, cum ob-
fervarem loca in exemplo altero depida. Procefsus par-
ticulam, neexempla defint, recenfebo. Propè Reutlin-
gam in monte mukùmedito rudera funtantiquae accis,
cui nomen Achel, hue ego, afluratis aliquot amicis (ut
effent opem pariter amp; teftimonium laturi) afcendi, e-
redoquemeo inftrumento, initium fcci à finiftris, ad-
que facellum ia monte Wurmhngenft fitum collimavi,
inde verfus dextramad turrim Tubingenfem,quamvo-
camus S. Georgij., angulum inveni 7. 4f • Inde verfus
quot;Walthufam (Comitum quondam Tubingenfium Can-
cellariam, nunc villam ) lo. iS'. Waîthusâ verfus Kir-
chentalinsfurt s. 10'. binc Oferdingam 57. 5-4. Ofer-
dingâ verfus Mezingam 55. 13. Mezinga verfus arcem
montanam munitiilimaa; HohenNeiffen 24. 49'. hinc
ad Eningam ^rr. 7'. tandem ad montem iterum Wurm-
lingenfem, ubi incepcmrn , collimans argulum inveni
148, 46'. Et quanquam in ultimo illo inter Eningam amp;
montem wurmlingenfcmfpacio praeter afperas nihil con-
fpicerem alpes,placuit tamen amp; hunc metiri angulum, ut
adioïpleto circuloExperimentum effet magis cettü, Cùm

itaque

quot;De Mappis Geographica conßruendi.nbsp;21

itaque omnes hi anguli in unam redudi fummam cir-
cumferentianî àntegram 360. graduum debuiffent squa-
re, cam duobus fcrupuiis fuperârunt; qui tamen excef-
fus infcnfîbilis horizonti forfan montofo adfcribendus.
Idem in aliis locis, ut Kirchentalinsfurt, Walthufje,
gt;öf'urmiingenfi monte, Rofeck, Herrénbergae, Weiten-
berga?, amp; Rotenburga: antiqux feci} ex qua deinde an-
guiorumdimenßone pagos amp; urbes circumjacentes tam
accuratè in charta locavi, ut ex tabula etiam fill, fi quod
ab una turri ad alteram protraheretur, longitudinemin
pedibus Wirtembergicis eruere poflis.

Hanc autem fubtilîtatem, cùm poflît nonnullis
videri multùm laboriofa, fuo jam relinquam loco, iis
tantùm, qui in Geometria parùm funt verfati, conful-
turus : Qiios ego jubeo conficere orbem ex materia qua-
Vis durabili, ad minimum eo, quo ad menfam utimur
non minorem, vel chartarum faltem foliis conglutina-
tis: Et quoniam dichotomia facilis admodùm eft, abf.
que circino etiam, ubi opus fuerit, per chartx compli-
cationem perfîcienda 5 circumferentiam primùm bifa-
riam feca, dimidium iterum ia duas divide partes, uf-
que dum fedecim producas squales, quibus deinde ad-
fcribe Confonantes B. C. D. amp;c. fpaciaque intermedia
Vocalibus a. e. i. o. u. reple. Hîec enim literarum an-
notatio faciliùs intelligitur, minufque fallit, quàm reci-
procata ventorum nomina, veluti, ofi, Nort, oß, é'c.
Et habebis in univerfum partes 96. quse fufficiunt: qui
tamen accuratiorem optât divifionem, inter duas ille
vocales interpofito pundo producer partes duplo plu-
res- Affigatur etiam régula inque ea dux pinnule asneœ
vel offeas (non tamen ferres) ad latus régulas parallelse
normaliter crigantur. Compalfus etiam five lingula

C 3nbsp;magne-

Succin6ia Methodm

magnetica verlus Boream direda inferatur. Quae o-
mnia m figura fecunda oculis exponuntur. Tali modo
adornatum erit inftrumentum ad conftruendas mappas
Chorographicas aptiffimum. Cujus quod attinet ufumj
montes afcende maximè editos amp; turres, è quibus lon-
gé iatcquc patet'p'öfpcdus, quaiTumque probationis
gratia inftrumentum (^cavc autem, ne ferrum nimis pro-
pinquum magncticam feducat acum) immotum tene,
pcrque pinnulas accuratiflimè in médias collima turres
omnium locorum, quas modo vifu atlequi pores, no-
mina eorum annota, literam etiam per rcgulam fivein-
dicem in inftrumento monftratam cxfcribe: amp; fi fucrit
Confonans, ei appone tria pundîa, quod fi vocalis
illa fit, aflumenda cft confonans proximèpramp;cedens, ut
inde enafcatur fyllaba, alias cnim ccrti nihil conftaret,
quoniam fedecies fingul^ vocales rcpetuntur.Significan-
tcr dico framp;cedens (qux fc. fyilabse erit initialis) non au-
tem fequens, ne quis fallatur. E. gr. Index fi promotus
eftct ad vocalem e. inter confonantes B. amp; F, ut in fi-
gura pingitur, fcribendum eft Be. non autem eF. Ubi
autem ad aliam turris partem profpedatum te conver-
teris,ante omnia lingula magnetica iterum redè locan-
da eft. Poteris etiam Iplendente fole ex centro erigere
Stylum ad angulum utrinque rectum, ejufque annotate
umbram, inde fi anni amp; diei fcceris mentionem,linea
meridiana per fupputationem invenietur, amp; compaffus
probabitur. Ad montes etiam infignes locaque inpri-
rais diffita amp; vifum proprer fubterfugientia regulam di-
rige dioptricam ; eaenim pIusafFerunt adjumentj,quàra
quas funt proxima: confpicua autem funt magis manè
amp; vefperi, quam circa meridici tempus. Ex vigilibus
etiam, qui funt in tutiibus, quatre, an amp; verfus quam

pla-

De Mappis Geographicis conflruendi.nbsp;25

plagam incendia fodan viderint ; haec enim (miferanda
aliàs) infortunia indicant loca profunda, ad qux obfer-
vanda vix datur occafio. Recorder jam, cùm ante an-
nos circiter tredecim oppidum in Sylva Nigra Oppenau
conflagraret, me Niirtingae bidui itinere inde dieproxi-
mâ fequenti continua fumum in forma columnjE affur-
gentem verfus Africam obfervafle. Id quod indicium
mihi fuit, Oberkircham quoque amp; Argentoratum ab
hac non multum abefle linea. Poffent ctiam Pytobo-
liae artifices igne miffih ex vallibus profundis ad hanc
rem figna afFerre.

Procedendi autem modus exemplis potins quàra
verbis exprimi poteft. Orbem ego meum Herrenber-
gaz primam crexi, juxtaque lineam meridianam locavi,
amp; per pinnulas collimans inveni fequentes angulos :
Rofeck Hu. Wurmlingen Ki. Alt RocenburgLi. Tail-
fingen Ma. Bondorf Mu. Poftea ad fecundam me con-
tuli ftationem in arcem Rofcck adque loca modo difta
dioptricam dirigcns regulam, fequentes ea monftravit
literas : Wurmlingen M.*, (quae eft linea meridiana)
Alt Rotenburg Na. Bondorf Qo. Tailfingen Ro. amp;
tandem Herrenberga Su. (oportet enim fyllabas primae
amp; fecundae flationis diametraliter fibi opponi, ) Ex his
modo obfervatis formanda efl mappa tali modo : Ex
charta ahum cfForma orbem minorem , divifum tamen
in totidem etiam partes, in quot major ille, quo ad ob-
fervandum ufus es, pundum in ea charta, in qua tabu-
la defignanda, quod putasaptiffimum ehge, illud nobis
defîgnabit Herrenbergam, prima ftationis locum. Or-
biculum tuum chartae impone ita, ut ejus centrum pun-
ûo modo fado exadè congruat: id quod aciculx infi-
xione fieri poteft commodiffimè, circa quam orbem cir-

cum-

Succin6îa Methodus

cumvolve, ut feptentrionis punâum B-fuperiorem ob-
tineat locum, amp; ne aliorfum tornetur, cera fac ut fir-
mes: acu poftea ad omnes fyllabarum praedicliarum Hu,
Ki, Li, Ma, Mu, vocales in charta punda facies, adfcri-
bes etiam nomina fingulis pundlis fua, v. gr. Roieck.
Wurmlingen, amp;c. Remotoque orbiculo, ex centro,
quod Herrenbergœ pundum eft, ad omnia rehqua pun-
da lineas duces iongitudine indefinitâ: Et laboris di-
midium exantlatum erit. In linea Hu, quas ad fecun-
dae ftationis locum tendit, aliud iterum elige pundum,
quod defignabit arcem Rofeck, idque à primo ilio Her-
renberg^ pundo diftans pro lubitu (prout tabulam de-
fideras magnam aut parvam) orbiculum pari modoap-
plica, ut B. Boreas pundum furfum vergat, notulas quo-
que fecundae obfervationis acu punge, feil. M.*. Na,
Qo, Ro, lineafque fuis etiam infignitas nominibus, ex
centro per putida jam dida in longum porrige: Pun-
dum deinde illud, ubi duœ linese ejuldem nominis fe
interfecant, v. gr. linea Bondorf ex pundo Herrenber-
gae duda, ôc altera Bondorf ex Rofeck. Tailfingen amp;
Tailfingen amp;c. illud verum monftrabit fitum Bondor-
fij amp; Tailfingas, ita cum reliquis etiam procédés locis,
ufque dum tabulam abfblvas. Urbes autem amp; pagos
cùm defignaveris, facilè quoque erit, eorum duda flu-
mina, fylvas amp; montes inlèrere. Tandem alTume fpa-
cium inter duo loca comprehenfum, de quorum itine-
raria diftantia certö conftat, idque in fua divide milliaria
vel lieras, amp; erit ad prafentem tabulam fcala, per quam
aliorum quoque locorum diftantias metiri potes.

Nota; fi in itinere inftrumento tibi deftituto, vel
alio modo prxvento compaffum adhibere non liceret,
abfque omni prorlus inftrunaento rem aggredieris ita :

Char-

quot;De Mapfis Geographica confiruendi.nbsp;2f

Chartam in afletculo quodam firma, cique immotx Jo-
eato regulam, cui duaeaciculœ, pinnularum loco, funt
infixae, impone; collima deinde ad turres amp; alia loea,
ita, ut linea: vifionis five coliimationis ex uno ducantur
centro. Tandem affume perpendiculum, illudque fplen-
dentefolc ita tene, ut umbra ejus per punftum, in quo
reliqusE lineae coeunt, tranfeat, eamque dudâ etiam li-
nea , afljgna, fadâ mentione horœ «5c diei; amp; poterunt
indedeclinatioaes omnium locorum, ad qucB tu colli-
mâfti, inveniri. Vel fi ruri charta etiam dcftituaris, ex
arbufto proximo petitos baculos reûos terr£e juxta li-
neam vifivam infige, unum etiam ibi, ubi corporis tui
umbra finitur, omnefque hneas pedibus tuis me-
tire î amp; facile erit Geometrae earum an-
g^ulos reperire^

ÎII,

DEELEVATIONE

POLI.

E' A loca, quae tanto disjunfta funt intervâllo, quod
vifusomnino excluditcontingentiam.amp;continua-
'tas etiam triangulorum catenas rcddit fufpeftas,
mediante Poli elevatione commodiùs inferuntur; in
cujus autem inveûigatione, quàm à multis erratum fit,
fuprà monuimus. Ad Aftronomorum quidem catalo-
gos confugiendum foret, verum cùm eorum compila-
tores obfcrvationes non ubivis locorum ipfi inftiruerc
potuerint, fed indices, illos ab aliis paffim colligere ad-
adi fucriflt,palunibera tandem pro columba captârunt.

Dnbsp;Et

Succincia Methodm^

Êr (i quis eilet horum catalogorum certitudini confi-
detis, mappas conftruauriis , horrendum ille crearet
lïionftrum. Adeo enim difcordes funt, ut difficile fit,
cuinam fides habenda dignofccre. Exempli loco addu.
cam Heidelbergam,cui uitra integtos 49. gradus Tycho
largitur 20. fcrupula prima; Chriftmannus 22'. Origa-
nus24'. ElenchusPrutcnicus 30'. Apianus35-'. ut diffe-
rentia ad quantam unius gradus partem excrefcat. Qui
hk bené conjiciet,hunc vatem ƒ De Jacobo Chriftman-
no non fine ratione quis praefumeret, ipfum rem acu te-
tigiffe,quod ibidem habitans ipfe folem obfervaverit,
juftseque molis librum ea dc re fcripfetit. Ex collatio-
ne tamen Tubingae amp; Buzbachij, quod in irinerarii in-
tcrvalli medio fitum, ajunt eum in defeau, fine dubio,
quod refraaiones neglexerit erraffe, deprehendo.

Sic Bafilese praeter 4^ à Pitifco 30'. à Metio 38.
à Specklino 40'. in novis Gallias tabulis 4/. in Rudol-
phinis f4'. adfcribantur, amp; fic differentia ad f. grad. uf-
que excurrit. Miror fané de tam celcbri Acadcmia, ubi
quot; ejufmodi ftudia omni tempore floruerunt, certi nihil
conftare; quid tamen de aliis minus confideratis oppi-
disfiat? Unicum adhuc addo. Dantifci latitudo Bra-
heo putatur 5J. Origano praeter has 20'. tabulis Pru-
tenicis (non fada juris, quod inter conterrancos ferva-
ri folet. sftimatione) fo'. Apiano tandem utdi-
fcrepantium opiniones ad integrum ferc gradum àfcin-
vicem recedantj quod pcnè dixcrim non eft rem acu,
fed fude tangere. ^

Summoperè itaquc necefTarium puto, omnes o-
mnium locorum artifices ad hos amp; fimiles naevos de-
lendos inftigari. Quam etiam ob caufam ego, dc mca

mihi

De Mappis Geographicis conßruendi.

mihi conlcius tenuitate, eos, qui plus hâc in parte va-
lent, provocaturus, meum qualecunque eâ de rc confî-
lium publicare, mediaqueita prompta monftrare volui,
ut nemo, quod vel de labore, vel fumtu queratur, ha-
beat ; inprimis etiam fint, quas à peregrinantibus quo-
cunque tandem gentium deferantur, apud feras ctiam
barbarafque nationes in praxin deduci poffint. Uni-
verfum autem negotium in eo confiftit, ut vel foie lu-
centecirca meridiem, triangulum convenientis exqui-
ris magnitudinis, cujus unum latus femper eritperpen-
aiculum, alterum radius folaris, amp; tertium quaecunque
fubtenia quantitatem prasdidi anguli,qucmfaciuntper-
pendiculum amp; radius folis, indicans; vel nodu etiam
duarum ftellatum amplitudines occafiones aut Azimu-
tha invenias: qu$, ut modo dicemus, variis expediri

poITunt viis.nbsp;J V

Primùm igitur in tedo quodam aliquod a pavi-

mento convcnienti diftans altitudine, ut in ßgura ter.

tia videre eft, aperi foramen, idque tenui affixa lamella

centrum lenti perumm habente iterum claude. E la-

mmae foramine, quod tamen obturari non debet, per-

pendiculum ad pavimentum ferè pertingens demitte,

quod ubi hinc inde titubare defierit, pauhfper recedc,

aliumque jube, ut regulam juftae longitudinis m imo po-

nat ita, ut amp; régula: jacentis latus amp; perpendiculi filum

ad lineam ex oculo tuo diredam congruant; pofteaim-

motâ manente régula cultro Laeam juxta illam fadam

in bafi rehnque: quo fado ad alterum te confer latus,

ut repetitâ regulae collocatione duas in pavimentopro-

ducas lineas fe interfecantes in C. quod interfeaionis

punaum cxaaè refpondet illi, quod cft m lamella A,

(vel parùm omninô recedet ab eo} foraminis enim fe-

^nbsp;D 2nbsp;midia-

Succm£la Methodm

midiamcierfenfibilem non inducit errorcm ) Pofl haec
fi fereno cœlo compaffus vel quodvis aliud fciatheri-
cum horam duodecimam, utpote verum meridiei pun-
dum exadè monftraverit, eoipfo temporis momento
lucidum illum circelium, quem radius folis per lamellae
foramen incidens facit, rubricâ ftatim,antequam locum
fuum muter, defigna. Hujus autem circelll, qui ob ra-
diorum obliquam incidentiam in ovalem degenerate fo-
let, centrum, eâ, qua decet, qusreattentione, amp; infigni
aüquo pundo nota. Tandem afllime perticam lumm\
cum diligentia in partes fuas divifam, (ülud nihil re^
fert, quales in ea fint pedes vel pollices, modo partes
inter fe fint asquales amp; pollices extremi ad minimum in
decern, vel plures etiam particulas diftindi) qua cum
inquire longitudines trium illarum linearum Aß. BC.
amp; CA. (adhibitâ quâdam complicatili, amp; quam quoad
übet, extendere poflis normâ, vel duabus aliis manu
interim ad hoc, ut cohaereant, tenendis) tam attenté,
ut ne tantillum quidem vel deficiat, vel fuperfit: fin-
gularum linearum quantitates diligenter annota, fada
etiam anni, menfis amp; diei, quo hxc obfervaveris, men-
tione; amp; habebis quasfitum triangulum,cx quo quivis
Mathefeos peritus, mediante Canone finuum folis alti-
tudinem meridianam, amp; tandem ( poft corredam refra-
dionem ) cum ex die ecliptics gradus amp; folis declinatio
pateat, yEquatoris amp; Poli elevationem in gradibus Sc
luinutis fatis congruè conjicere potcrit. Majoris etiam
ccrtitudinis gratia in media inprimis aetatç, has obferva-
tiones repetere licet ; femper tamen (cùm declinatio
folis indies varietur) annotatis anno amp; die obfervatio-
nis. Magnitudini autem in his ante omnia operam da-
bisj quo majus enim erit triangulum, eöaccuratiorese-
runt amp; menfiira amp; calculus.nbsp;Vel

De Mapfis Geographicis confiruendi.

Vel aggredere rem eô modo, figura quarta
jmonftrat. In conclavi quodam editiori, feneftram quan-
dam verfus meridiem patentem elige, duafque in illa
chordas ad formam crucisextende; uti in figura quarta
propè literam D. videre eft: Perticam deinde five tigil-
ium redum inter fuperius amp; inferius tabulatum fufFul-
ci, E. F. ita, ut non modo cum perpendiculo congruat,
fed umbra etiam chords deorfum fubtenfœ in eam me-
ridiei femper hora duodecima incidat infallibiliter» A-
lio deinde die (fpecialiter annotando) umbram E. chor-
dae ttanfverfim extenfae diligenter defigna? aliudque in
perticœ fufFuItae parte fuperiori afîume pundum pro lu-
bitu, illud fit nobis F. deinde tres illas hneas DE, EF,
ED. a'ccuratiiTimè metire ; amp; habebis iterum triangu-
lum , ex quo Poli elevatio invenienda. Nota : Chor-
dam fi adhibueris crallîorem, craflltudinis ejus dimi-
dium in menfurandonon eft negligendum, umbrae quo-
que medium diligenter obférvandum.

Qui autem mavult fub Dio rem expedite, per fcri-
niarium ille fibi curet adaptari triaagulum ex lignis tri-
bus redis amp; minus mutabilibus. Forma ejus certa non
requiritur; unum tamen habcbit angulum à redo non
multum difFcrentem, amp; latus illud angulo redo oppo-
fitum ad minimum decern pedes longum. Pingitur ta-
ie triangulum m figura quinta. Ad anguIumG. ereda afh-
gatur lamella lata, habens foramen, ubi ligno jungitur,
quod pifi diametrum nondum exaequet ; ex eo demitta-
tur perpendiculum I. Totum autem inftrumentumin
palo quodam vel columnâ firmetur ita, ut meridiem
exadè refpiciat (id quod fieri poteft mediante umbrâ,
quando compaflus indubitatus horam duodecimam
mouftraverit. Quando igitur in meridiani temporis

D 5nbsp;pun-

Succin^a Uethodus

punao poli altitudinem fcrutari volucris, affume cu-
bum aliqucm, qualis eft ille in figura quinta litera H.
notatus, in eo ex uno centro aliquot defcribe circulos,
per unum diametrum deorfum vergentem feaos.hifce
circulis ad folem converfis, cubum in latere inftrumen-
ti, quod angulo G. opponitur, ita locabis, ut radij per
lamina foramen penetrantes, in unum ex his circuhs
mcidant; puncto deinde, quod diameter circulorum,
qui funtincubo, in inftrumento monftrabit, dihgentcr

notato, mcticns trcs illas hneas GH. HI. IG. diem
autem annotate ne omittas, ablquc hoc enim operam
pcrdideris.

Unumadhucaddo, quoniam templorum parietes
ad mundi pbgas ut plurimum congruunt, amp; altariao-
rientem rcfpiclunt, poffer quis latus occidentale huic rei
deftinare, eique ejufmodi laminam cum perpendiculo
affi^^ere» amp; abfquc omni prorfus inftrumento triangu-
lum formate prïgrande huic negotio inprimisaptum.

Haacnus de die di^um eft ; poffunt autem , qui
ftcllarum habent notitiam, noâe idem prxftare. In lo-
co quodam editiori, ubi prolpedus roultum patet ver-
fus occidentem inprimis, apponatur menfa monftrante
fiqurâ fextâ,eique verfusoccafum infigatur acusM.quan-
do ftellaL. occidit, aliam infige N. fecundum lineam vi-
fivam, amp; ubi ftella K. mergetur, tertiam O. mcnfuratif-
óue tribus hneis, MN. NO. OM. invenietur angulus
NMO, squalis exteriori KML. arcumque horizontis
inter parallelos ftellarum dcfignans, unde ejus obliqui-

tas invenienda.nbsp;^ „

Commodius eirit, tres palos P. Q^R- fecundum ra-
dium viftvum erigere, iifque acus infigere, ut habeatur
tnangulum majus, quàna ut in menfa fieri poteft, amp;ac-

De Mappis Geographicis conPruendi.nbsp;31

curatius. Et quanivis cuiqiic liberum fit, quas voluc-
rir, ftellas obfervare, aptiffimie tamen fiint ex, quae tro-
picis fiant vicinae, vel longius etiam ab ytquatorediftan-
tes, utArûurus amp; CorScorpionis. Rcfradio quoq, nihil
omninö obeft, quoniam metimur angulum non in al-
tum, fed tranfverfim dudumi inquomultum eftcom-
pendij, quod pauci admodum hadenus animadvertc-
rant.

Reftat adhuc figuram oclavatn amp; nonam explicate,
amp; monftrare modum inaudiiu-r, - facillimum tamen,
longitudines locorum inveftigandi, à navigaxisihus ma-
gno aeftimandum pretioi fedadimpleto jam folio, ina-
liam id difFero occauonem, omncs, quibus huncmeum
tra£tatum legere contigerit, rogitans, velle fe, qus fuis
locis obfervârunt, vel publici juris facere, vel mihi fal-
tem per literas communicare. Si quis à computationis
labore abhörtet, ille mihi cum relinquat. Cujufque
diligentiam in opere futuro gratâ mente laudabo : Ve-
ritatis enim publicè conteftandae intereft, amp; mei
quoque excufandi, fi ab aliis forfan er-
retur, nomina exprimere eo-
rum, qui me in-
ôruxerunt.

SOLI BEO GLORIA.

s ^ ■ i -

i. :

l

■ s.

r - \ i

■ W gt; . - ■■ ■

r' '

t-'-V V

n

..c

- -nbsp;... -■ „ii^:.^^*nbsp;- • Vf ifMfè, gt; •

■ •■y ■

' ' ' '

\ • ; - »

-f^f r. r-
.T=—:

i,

'Vi.:'

u f.

'S