De tyd en heeft noyt weghgenomen

U33TJ3AO tlflZ �Z }Bpi2U lUE^YY

VVaer af volgt het
T O O N E E L S P E L,

________t' A e M s T e R dam, Gedrukt by Nicolaes v.m Ravefteya_..

Voor lohannes lacott, Boekverkoper by de Beurs,
op't Rockin,inde vergulde Cronijckj 1643.

Fortuna nuncjuamfiflitin eodemjlatu:
Semper moyetur₃ variat, & mutnt vices,
Etfumma in imum vertik ac verja erigit.

^[ K O ^ S T A fl� C E.

onftance., een adelijke
fpaeniche dochter,was het
eenig, en wettig gebooren
kind van Don Ferdinando
d'Aflevedo , ridder van
Kalatrava, landdroft van
Murcia, welk is een lands-
deel in Spangien: heur moeder was Donna
Giomara di Minezez landdroftin. Deeze,
noch zuigeling zijnde, wierd van heur ou-
ders by een aenzienelijke Mem ter zog be-
delt binnen Madril. Hier bedreef de wiipel-
tuurige Fortuin heur eerfte bedrijf. 'T ge-
beurde dikwijls, als de Voedfter zich, door
een wandeling , wat vertr�en wilde , datzy
eerft het naubevolen, en welbezorgde kind, *
om met 'er te nemen, zoo rijklijk in juweelen,
als koftelijk in kleeding oplchikte. Een rot
Heidenen, of dienmen zoo noemt, uit twee-

derlei kunne beftaende, en by toeval daer
zwevende,zag deezen pracht; die hen lichte-
lijk bekoorde. Daer wierden veel liften ge-
leid om dit kind te vervoeren. Een onder
het rot, genaemt Majombe, een ftokoude
Hex, wel afgericht op allerlei fchellemftuk-
ken, loos enliftig om het begonnen uit te
voeren, verliet zich tenemael op de behen-
digheid van heure dievery. Deeze ftelde
dien befloten aenflag,en dufdaenig in 't werk:
zy fchikte het overig gezelfchap van'er af.

Omtrent een mijl buyten Madril ipringt een

fontein, Minerve toegewijd , rondom be-
fchaduwtvan oliboomen: hier zou het rot
liggen,en legeren,terwijl henner oudftein de
ftad op 'er luimen lag; die na lang, en liftig
loeren (door dien de onachtzaeme, of, hoe
men zeggen zal, ongelukkige Voedfter het
kind, dat nu omtrent twee jaeren oud was,
door een zorgelooze buurepraet , van 'er
hand had laeten loopen) eindelijck tot 'er
voornemen gekomen was, en hijgende met
den verlakten buit aldaer aenquam. Deeze

dievery veroirzaekte twee heftige, en tegen-
ftrijdende hartstogten; want de blijdfchap
van de Heidenen, en de droefheid van de
ouders,beide om het geftolen kind,waren in
onmae�gheid evenmaetig. By den blijden
wierd beraedflaegt (het kind van kleeding en
juweelen ontbloot,en op een gemeenen weg,
als vondeling,nedergeleit zijnde)in aller yl te
vlugten: 't welk gefchiet zoude zijn, ten waer
het onzalig wicht dien wreeden Majombe

vermurwt had door een kchchende kus;

wiens onnozele vriendelijkheyd, in dat on-
vriendelijke wijf, meer liefde verwekte tot
het leven, als tot het geen het leven vercier-
de. Men befloot derhalven met kind met al
datelik te vlugten: 't welk, na dat zy 't van
naem en kleeding verandert, en in plaets van
Konftance Pretioze genaemt hadden, zon-
der tukken gelchiede.De droeve deden,met
hulp van bloedverwanten, vrienden, nae-
buuren, en eigen dienaeren ,hun beft wel om
het vervoerde te vinden : maer (laes!) ver-
geefs,- nademael dat vuil gefpuis zichnaer

Vrankrijk begeven had; en te meer, alzoo
niemand op hen iet quaeds vermoede.
Denkt eens wat verandering dat jong , en
zachtopgequeekte kind overrompelde!
Het wierd verrukt van hoogheid tot laeg-
heid, van rijkdom totarmoed, van verzaed-
lieid tot honger, van kleeding tot naektheid,
van zuiverheid tot vuyligheid, en (om al ge^
lijk te zeggen) van een heerlijk overvloedig
tot een flaefs gebreekelick leven. Dit duurde
dartienjaeren lang. Toen quaemen de jae-
ren van meerder, die, te vooren, met minder
kennis > niet te min ganfch eerlijk, leerlijk en
(dat wonder is) onder dat goddelooze gezel-
fchap godvreezende, en,elkin deugd voor-
gaende, verfleten waeren. Heur zucht ftrek-
te geenzins tot booze nukken. Zy was op-
recht in handel en wandel. Zy mijde niet al-
leen het quaed, maer belette het ook andre
te doen; zoo dat zy, onder heur gezelfchap,
een noodige fchrik, en, nae de weereld te
oordeelen, in alles volmaekt, ja den Hemel
Jbehaegelijk uitgeroepen m�gt worden.Tuf-

lchen God en haer blonk onderlinge liefde;
dien zy bewees doof kinderlijke gehoor-
zaemheid aen hem i dien hy bewees door
vaderlijke weldaeden aen haer. Aldus heeft
deeze Pretioze dien dartien jaerigen tijd, niet
anders wetende dan dat zy me� natuurlijke
Heidinnewas , metditgezelfchap in Vrank-
rijk verlieten. Nu geviel 't ('t welk was in den
jaere 1608, onder regeringe van dien groo-
ten Hendrik van Bourbon , de vierde van
dien naem,Koning vanVrankrijk enNavar-
re) dat dit driftig volk zich uit dat vrije rijk
wederom naer Murcia begaf. In Murcia
groeit een wildernis, dicht van hout, duifter
door't loof, naer door ftilte, yflelijk door
eenzaemheid ; derhalven vol van allerlei
grof en final wild. Hier moeften zy door:
en ten halven zijnde, wierd van vermoeid-
heid beflooten aldaer te legeren; om, door
eenen voedzaemen nachtruft,nieuwe krach-
ten te gaeren tegen den aenftaenden dag.
Elkftemdedit toe, uytgezeid Pretioze, die
in deeze fchrikkelijke eenzaemheid anxtig

was 5 waer door zy de deugd der zachtmoe-
digheid , in 't aenzien van dat verharde volk,
boven heur lichaemelijke fchoonheid, in dat
heilig aengezicht te pronk ftelde. 'T is ook
zeeker dat een eenvoudige maegd meer
fchrix,en benaeutheids heeft,in wilderniffen,
voor het verflindende gediert, dan die gee-
ne, die de wilderniffen, en dat gedierte van
aerd gelijk zijn. Nu y verde Majombe heur
beft om Pretioze deezen bekommerende
vervaertheyd af te nemen. Zy onderging
haer op veel wijzen: inzonderheid dat Diane
heur reynigheid wel behoeden zou; vermids
zy een reine Godes was , magt hebbende
over wild,en wilderniffen: en zoo Diane zulx
nietdede , dat zy zelf (Majombe meen ik)
door tovery alles konde ter vvege brengen.
Hier gebruikte Pretioze, nu omtrent vijftien
jaeren oud wezende, in't wederleggen van
deeze onredenen , alr�e de redelijke gaven
van een bejaerd, wakker, en welrechtlchae-
pen verftand. Eerftelijk wederftreef zy haer
met verzierde geichiedeniffen , dien zy in

heur tijd al m�e gelezen had; om dat dat val-
fche wijf haer met verzierfelen zocht te ftil-
len. Daer na bewees zy een gr ouwel te heb-
ben voor God-lafterende tovery. Eindelijk
betoonde zy ,met waerachtige voorbeelden,
wat vreezelijke ftralFen heure God, zijnde de
waere rechtvaerdige God , die valfche Go-
den, toveraeren, en dier aenklevers,in voor-
tijden , en nu noch doen kan , aengedaen
heeft. Door welke ftand van redenen Ma-
jombe, eenigzins verfchrikt zijnde, devoo-
rige onredenen afterliet; en, den huik na de
wind hangende, om haer te ftillen , met ge-
veinftheid noch voortbragtde zorgvuldig-
heid Gods over Ionas, en Daniel. Pretioze,
die Godlievende maegd, dit hoorende, hoe-
wel van eenGodhaetendevrou, fteldezich
evenwel terftont in alles te vrede * en, hem
gedankt gebeden hebbende , ging neffens
het gezefichap in fchaduw nederhukken, en
offerde zich tenemael den Hemel op.

En ftaetig Edelman , genaemt Don
Ian, eenige zoone van Don Philip-
po , nu noch rou draegende over
de onlijdelijke dood zijns moeders , zocht
(zoo veel het mogelijk waer) zijn diepe
droefheid met een eerlijke tijdkortinge , als
zijnde de jagt, teflijten. Nu was't op zeek-
ren tijd , dat deeze Don Ian van zijn mede-
weiluyden, en knechten, door't vervolgen
van een ftuk wilds in deeze wildernis afge-
dwaelt zijnde, ter juifter fte� geraekte, alwaer
dit Heydens rot zich , after het geboomte
nedergeflaegen had. Deeze verdwaelde,van
hen niet wetende , meende het fteekenvan
de zon (terwijl hy zijn gezelfchap , datdaer
voorby koomenmoeft, verwachte) onder
het zelve loof wat te ontfchuilen, dan daer-
waert gaende vernam henner geluid ; waer
door by verfchrikkende te rugge trad ; en
wederom wat by zich zelve komende flux-
weegs op hen aenging. Al bevende gluurde
hy door de takken. Nu eerzelde hy ,dan trad
hy toe. Nu rees zijn moed,dan zonkze weer,

Nu twijfelde hy, dan ging hy vaft. Eindelijk
vernam hy dit leelijk, zwart, vuil,en ongeha-
vend geipuis j daer die zuivre Pretioze, dat
fchoone beeld,in witte kleederen, daer blaeu
doorfcheen, fheeuwit, en blaeu beadert in 't
midden zat. Och! hoegevaerlijk zag hy op!
hoe geduldeloos wrong hy zijn narmen!
hoe bang z�chte hy! Niet anders wetende
als dat zijn lieve Iagtgoddin Diane gevangen
was; want hy verbeelde zich dat Pluto Pro-
zerpine verftoten, en eenige duivelen uitge-
zonden hadde,om heur halve zufter by hem
in heur plaets te haelen. Hy weende jammer-
lijk. Hy wierd weenende ftom: en ftom zijn-
de wierp zijn gezicht noch eens op haer, en
zag door het klaer drijvende kriftal (zijn oo-
genftonden vol traenen) hoe gekkelijk hy
bedroogen was -, wanthy bekende toen dat
het Heidenen waeren. Wat was 't nu? verlich-
te dit zijn hart? geenzins,maer het bezwaerde
hem noch veel meer dan te vooren; vermids
diemagtige maegd, door heur wonderlijke
fchoonheid, fchoone glans, en blinkende

bevallijkheid, in hem meerder, maer aenge-
naemer quellingen ftichte, dan de quellende
gedachten, wegen zijn lieve Iagtgoddin, ge-
flieht hadden. Zy onderwijlen (Pretioze
meen ik) zat bezig,en weefde kranfjens van
veelerlei fchoone welriekende bloemen; wier
kleur, en geur, by den weeffter te gelijken,
vuile verw, ja ftank waeren. Wat wil ik meer
zeggen! zy was van alles zoo begaeft,dat het
geen wonder was, dat hy 'er aenzag voor de
dochter van Iupiter. Daer na brak zy uit in
eenengoddelijkenzang ; wiens ftelend ge-
luid met zijngeftolen ziel ftaeg ten Hemel
wou. Wat raed ging hem aen ? hy luifterde,
hy lette , hy loerde, hy loofde, hy lilde, hy
lonkte , hy lokte , hy lachte , hem lufte,
en om al in een te imelten , hy leefde en
liefde zoo innerlijk, als nooit Orpheus Eury-
dice , nooit Protezila�s Laodamia , nooit
Perikles Aipazia, nooit Antimachus Lifidice,
nooit Plautius Oreftilla, noch ooit Antonius
Fauftina (die nochtans altezaemen over-
wegende proefftukken van liefde getoont

hebben) gelieft heeft. Wat doet deeze
verliefde jongeling? Hy wierd weder ipraek-
zaem, en dreigt haer elke mael aen te fpree-
ken, omzijn liefde uit te ipreken: en ziet!
de vrees van zijn vaders gunft te verliezen ,en
de ingebooren grootfheid ftooten hem al
weer te rug. O bedenkelijke werking tuflchen
ouders gunft, grootfheid, en liefde! Hier
op paffen deeze drie vraegftukken: ten eer-
ften, of een vader, ofte moeder zal geoirloft
zijn om een houwelijk , ongelijk van af-
koomft en middelen, niet te min eerlijk, en
van Gode voorzien,anders een gehoorzaem
kind zijn gunft of zegen t'ontrekken?Ik oor-
deel ,neen:ten andren,of ingebooren grootf-
heid zoodaenigen houwelijk zal mogen be-
letten? Ik oordeel wederom ,neen: ten Ieften,
of zuivre liefde van wederzijden,de bovenfte
vraegen aldus by zich zelven beantwoord
hebbende geen houwelijk zal mogen oprich-
ten , dat eerlijk, en van Gode voorzien is ? Ik
oordeel, volkomentlijkja, En dus overwoeg
Don Ian de zaek mede * en heeft derhalven,

de twee eerfte gerechtelijk voorby gaende,
het leftemet een heilige meening aldus in't j
werk geftelt. Hy ging vrypoftig op hen aen, ■
enwenfchtezemetftemmiggebaer , en in-
nerlijke genegentheid altezaemen veel ge-
lux. Zy vlogen verbaeft,en ichichtig op ,niet I
wetende wie het wezen m�gt , die hen dus
onverwacht, in dit eenzaem\ enaekelige
woud overviel. Majombe, hier door fchrik-
kig uit heur flaep oplchietende, gebood met
haeftige moede hem daetelijk te vertrekken.
Een van 'er allen dreigde hem te flaen. Een
ander ftiet hem. Hy daerentegen, alle oplo-
penheid van henlieden verdragende , ver-
zocht eerbiedelijk wat gehoors: 't geen hem
naulix toegelaten wierd.Toen keerde hy zijn
vriendelijk gezicht naer dien volmaekten
Pretioze, dat aentrekkelijke beeld, haer ont-
kledende zijn zuivre, en ongeveinide liefde;
en verzocht daer op, met fchreiende oogen,
heur wederlievende gunft: dien zy hem eerft
met anxt, daer na met beleeftheid weigerde,
hoewel zy 't meer voor Ipot, als eernft aen -

nam. Hy liet niet afzijn vrijery gevoeglijk te
vervolgen. Zy liet niet af zijn vervolg ge-
voeglijk af te flaen. Dit liep lange wijl, met
voorzichtige woorden van wederzijden,
gins en weer. Majombe,alles aendachtig aen-
hoorende, viel 'er eindelijk met deeze rede-*
nentuflchen: dat hy van af koomft te hoog
was, en zy te laeg: dat hy te rijk was, en zy te
arm-.dat hy te zeer gezien was, en zy te w�inig:
dat hy zijn bequaemejaerenhadde, dat zy te
jong was: en daer zy zich, boven andre be-
kommeringen, meeft aenftieten, was dit, dat
zy vreefden dat zijn hart niet meende,'t geen
zijn tong {prak. Waer op hy een koftelijke
diamant van zijn afterfte vinger trok, dien hy
haeraenbood, verzeekerende met duizend
koftelijker eeden, dat het lichaem van dee-
zen fteen eer buigzaem, dan de ftantvafte
ftand van zijn gezette liefde verwikkelijk
zoude zijn. Dit namen zy met bedenken re-
delijk in: en, van hem ter zijden wat afwijk-
kende, overleiden alle zijn zeggen, en doen
wel fcherpelijk. O verleid hebbende befloo-

j8 H ET L E V EN VA N

ten zy het houwelijk aen te gaen ; mids dat
hy proef zoude doen van zijn getrouheid;
dien zy hem, wederom hy hem koomende,
in deezer manieren, voorwierpen: hy moeft
eerft zijn Vader, vaders hof, hofgezin, land,
zand, eer, afkoomfl:, ftaet, en wat dier meer
aenklevende was, twee aftervolgende jaeren
lang verlaten:; en dooien met genegentheid,
en genoegen , als henlieden in alles gelijk
zijnde,met haer in heur gezelfchap jOok zon-
der ooit van min,of mins tokkelingen te mo-
gen kikken. Hier ftond hy dapper in de war.
Wat zal hy doen ? De heftige beweeging tot
natuurlijkeverzaemelingmethaer,diegeoir-
loftwas , verbood hem zulx aen te nemen:
maer de zuivre liefde, die noch veel heftiger
was , en zonder dit in te willigen niet uitge-
voert konde worden , belafte hem zulx te
doen: dies nam hy deeze voorwaerde,als an-
ders niet kunnende , enzy den trougaef ₃ als
anders niet willende, beide blymoedig aen.
Zijn jagt onderwijlen aenkomende ontdekte
zich van veer door't hoorngeblaes s derhal-
ven

ven verzocht hy, om aen zijn volk geen af-
terdocht te geven,van zijn Pretioze(hy ken-
de nu den naem) en heur gezelfchap minne-
lijk verlof; en zou binnen een uur, ook ter
zelverftede wederom byhaer zijn : waerop
zy hem vertoefde. Nu was alles tothieren-
toe wel befteken: derhalven liep hy op het
weigeluid haeftig aen; en by henlieden koo-
mende veinfdezich quanl�is verftoort over
hun lang afterdraelen: 't welk zy, door 't ver-
tellen van een hifch, dien zy op een ontloo-
pen haes gehad hadden, ontfchuldigden.
Onderwijlen drong de avond dapper aen;
derhalven begaf hy zich met zijn knaepen
daetelijk naer huys. T' huys zijnde fchre�f
hy in aller yl een klein brief ken van zijn hei-
melijk vertrek , ook dat zy in alles geruft
zoude zijn, alzoo de oirzaek noodig was, en
voor dien tijd moeft verborgen blijven. Dit
leide hy in 't bedde van zijn eenige zufter
Leonora; op dat zy het zelven,daer in gaen-
de, vinden, en zijn oudeliifFe vader, dien hy
zeer lief hadde , met alle gevoeglijkheid

gemeen maeken zoude: en is voorts, wel
voorzien van geld , als andre nooddruftig-
heden , ftil en zonder iemands kennifl�,
alleen vertrokken. Zijn bruid met heur
gezeHchap (alsverhaeltis) verwachte hem
terbeftemderplaetfe ; daer hy verbaeftop
'er aenquam; en, van naem en kleeding ver-
wiffelt zijnde, daetelijk met lmeken verzocht
t'ontvlugten zijn vaders huisknechten , en
opgemaekte dienaeren , om hem te zoe-
ken, en gevonden hebbende t'huis te bren-
gen : 't welk onbedenkelijk gehoorzaemt
wierd. Nu is die welbekende naem van
Don Ian verandert in eenen onbekenden
Andreas.

eonora, zoo gezeitis, eenige zufter
van deezen vernoemden Edelman,
niet kunnende bedenken watd'oir-
zaek was van heur broeders verzuim ter
huisavondmael , wenfchtemetuitterKjkbly
gelaet heur oude Vader een geruften nacht >
en ging zelf met innerlijke verflagentheid
naer heur flaepkamer. Hier zat zy een-
zaem , en weende bitter * ook te meer,
alzoo zy zulx van hem , die een geregelt
leven leide, nooit gewoon was: doch, alles
in Godes handen bevolen hebbende, ont-
kleed zijnde , begaf zich ten trooftelijken
flaep. O trooftelijke flaep , hoe fchielijk
wierd gy verjaegt! ja zelfs eer gy 'er waert.
Hoe onlijdelijk beklede de droevige wacht
uw plaets ! O droevige wacht, ten waer
niet onnatuurlijk geweeft dat de dood u we-
derom verftooten had, gelijk gy dien flaep
verftiet! Want wien overviel ooit vinniger
fchrikals deezen Leonora? Wienbragtde
vinnige fchrik ooit fchielijker verandering
als deezen Leonora ? Wien wierp ook de

fchielijke verandering in dieper droefheid
als deezen Leonora? 'K weet niemand. 'T was
ook geen wonder i want zy achte heur ziel te
beftaen invierdeelen*. waervan zy een deel
onlanx verlooren had door het derven van
heur lieve Moeder: noch een deel, naealle
voorfchijn (verrnidshyafgeleeftwas) haeft
verliezen moeft door het fterven van heur
lieve Vader : en het darde deel nu verloor
door het vlugten van heur lieve Broeder,-
daer zy alle hoop en trooft op gezet had ,� en
die nu zoo klakkeloos, alleen een brief, dien
zy in heur bedde vond , afterlaetende ver-
trok; enhaer, die het lefte en minfte deel
(zoozy'tzelf fchatte) van'erziel was , dus
onbeweeglijk, en zonder trek of teeken van
liefde, in alle droefheid, enquellingenliet
wroeten. O al te wreeden flag voor zoo
zwakken maegd! Wat gaet'er aen ? Zy
ipringt ichielijk uit 'er bedde, fchud 'er nacht-
gewaedom, en vliegt onvefduldigmetden
halfgelezen brief naer heur Vader; die noch
op zijnde me� bezig was in 't herkauwen

K O K S T A N C E. 23

van al zijn aerdiche tegenfpoeden;, daer zy
met deezen onverdraegelijken ramp noch
by quam. Dat welbezochte grijze hoofd,
zijn lieve dochter dus ontftelt ziende aen-
komen , vraegde wat haer deerde« Zy
meende t'andwoorden , maer bleef 'er in
fteeken: Waer door hy, in't eerft haer ver-
trooftende , meende dat het maegdelijke
zwakheid was , of dat een inval van heur
Moeders dood haer in heur bedde beanxt
hadde: maer den brief daer na ziende, en
den inhoud overlopen hebbende, bleef met
zijn lichaem onbeweeglijk ftaen, vloog met
zijn gedacht ten Hemel, en, God om hulp
aengeroepen hebbende , ftelde het gan-
f�he huis in oproer. Elk was by der hand.
De voorbygaende vreemdelingen drongen
op het gekarm in. De naebuuren vielen op
het gerucht aen. De dorpkinderen ftonden
verbaeft : en wie daer ook omtrent was , of
woonde wierd deezen droefheid deelachtig.
De oude man,alle me�waerigheid,en vrywil-
lige byftand van 't huiigezin, vreemden, als

₂₄ HET LEVEN V A^N

naebuuren ziende, verzocht met gevouwen
handen, en fineekende lippen, datmen door
hulp van huifluyden en landdienaeren alle
wegen daetlijk bezetten , trouwelijk wacht
houden , en zijn vlugtige zoon vervolgen
zou, om hem (waer 't doenlijk) in te haelen,
en t'huis te brengen: 't welk naulix verzocht
zijnde gefchiede. Leonora (ach armen!) heel
uitzinnig zijnde liep me� wind breeken; en
als een ingetrokken maegd, wienbofpaden
of veldwegen onbewuft waren , verdoolde
daetelijk in 't hout: alwaerzy op heur klagten
de wederklagten vernam van dien droevigen
Nimf, die door verimaetheid van Narcimis
t'haerwaert ganfch verdweenen was ,en,alleen
item overblijvende , deezen eenzaemheid
voorbeur treurplaets,en woning uitverkoo-
ren had. Deezen porde zy te helpen zoe-
ken ; want zy meende in 't eerft toen zy haer
hoorde, dat het boshoeders, houthakkers,
of diergelijkke volk zoude zijn:maer gewaer
wordende dat het Echo was , nu me� een
orakel geworden zijnde, ondervraegde haer

K O N 5 T A N CE.

hoe dit werk afloopen, en ofmen heur hroe-*
der weer vinden zou of niet: daer daeten
lijk op geandwoord is, neen. Waer op Leo-
nora, als van de waerheid verzeekert zijnde,
naer den weg vraegde; en,miftrooftig te rug
keerende, met duizend hoopelooze klagten
het mindft, en overgebleven deel heurs be-
droefde ziels, 't welk zy zelfwas, ten nauften
by heur ftijfzittende,en ftaeroogende Vader
t'huis bragt. Het uitgeloopen Hofgezin, en
afgefchikte volk , den ganichen nacht, ge*

zocht, alle wegen bezet, en geen uit noch
inkomelingen vernomen hebbende , qua-
men al me� met neergeflagen halzen een
voor een mifinoedig aendruipen. Ieders
fhelheid viel te loom,elx yver te koud,en alle
moeite, hoewelz' hun beft deden,verlooren:
dies gingen zyelk naer zijn eigen huis, en
lieten den ouden Vader met zijn jonge
dochter, die doch niet tetrooftenw^raeren,
in alle droefheid, en verdriet, ellendig en
beklaeglijk zitten.

Et heidens rot, om meerder veilig-
heid , en minder gevaer te hebben
van betraept te worden , had den
ganfchen nacht,alle gemeene wegen afllaen-
de, alle ongemeene wegen inflaende, door
fluipen en kruipen , langs hout en heggen,
met veelanxtenverichrikkinge , ten einde
gebragt; en quam nu, als in vryheid zijn-
de, den blijden daegeraed blymoedig tegen.
Andreas met zijn lieve Mingenood,den ver-
trekkende nacht bedankt hebbende veur' er
dienftwillige duifterheid , dien zy genoten
hadden, wenfchtenze met een geluk op reis;
en , den jonggeboren dag met minnelijke
zeden verwelkoomt hebbende , dankten
God voor zijn genade; en vleiden hem dat
het licht, en zijn heilige Engel hen in alle
voorlpoed geleiden wilden, gelijk de dui-
fterheid hen van alle tegenipoed geleid had-
de : en zijn voort het bofch een weinig inge-
weken jalwaer zy zich op het verhoort gebed
vertrouwende, zoo door de ftaege vlugt, als
moeielijke weg vry vermoeit zijnde, neffens

het ruw gezellchap hun deekenen op'tbe-
daudeaerdrijk, enzichzelven ophundee-
kenenjin'tftreelen van de morgezon neder-
Ipreiden. Ter zelver kontreie (in Murcia
meen ik) was een jonge lufter genaemt Go-
hanne , onopfpreekelijk in veelen, eerber
van leven, magtig van middelen, mild van
vriendelijkheid , klein van ommegang, en
groot van adelijk geflacht; vvelx aeloude
ftamhuis zy, als een aengefturven dochter,

zelf bewoonde. Deeze,op een hofedelman

van Madril degelijk verlieft, en van hem on-
degelijk ('tgeen zy och armen! noch zelf
niet wift) aengehouden, en op den tuil gezet
zijnde, was (elaes!) voor 't krieken van den
dag al opgeflaen , enfliluitgeloopen, om
heur minnebode, dien zy met een brief naer
hem toegezonden had,waer op zy vaft and-
woord verwachte, met brandende gedach-
ten tegen te flappen. Terwijl zy hem al
brandende, al zuchtende, al haekende, al
ftaeroogende tegen flapt, ontdekt zich van
ver een fcheemering , dien zy gelijk een

a8 H � T L E VEN VA N

fchim al hijgende te moet vliegt; en naeder
koomende was 't heur eige en getrouwe die-
naer, dien zy verwachte. Zy verwelkoomt
hem vriendelijk, ja »indien 't heur knecht niet
waer geweeft, zy had hem verwellekoomt
met een kus; weinig wetende van wat inhoud
de brief was,dien hy haer bragt.Doch zy ver-
trout alles goeds, en zend hem naer huis; op
dat zy in eenzaemheid heur minnekuurtjens,
in 't lezen van den brief,bet bewerken m�gt.
Hy gaet, en zucht om 't ongeval zijner vrou
onderwegen dikwijls: ziet hy liefde haer als
een trouw knecht; en wift van al 't bedrog,
vermids die eedbreekende bedrieger hem
alles,zonder fchaemte,gezeit had.Nu was zy
eenzaem in 't eenzaeme woud , en oefende
vreuchd; en 't minfte vogeltje, hoe zacht en
liefelijk het ook queelde , fcheen haer te
fleuren. Maer laes � hoe fchielijk veranderde
die blijdlchap in droefheid! want,eer zy den
brief half doorlef�n had, wierdzy als razen-
de, en kante zich in die f azery ,al fchuimbek-
kende en ftampvoetende _? tegens God en 't

geval. Zy trok 'er vlechten uit; zy krabde
't aengezicht ; zy beet op 'er lippen -, zy knar-
fte op 'er tanden i zy kneep 'er wangen $ zy
neep 'er vuiften; zy icheurde heur klederen,
en reet'er borften ,� ja (waer 't doenlijk ge-
weeft) zy had het hart uit 'er boezem gerukt,
en, inipijt van God, tegens den Hemel aen-
geworpen. O lchrikkelijke inwilliging van
boof heid, ftrijdende, in dienft der helle, te-
gens hemel en aerd'! O ichadelijke brof heid
desvleefch, hoe bitter is uw' nafmaek! Dan

't fchijnt dat alle aerdlche dingen onftand-
vaftigheid onderworpen zijn; maer inzon-
derheid de menlch; 't welk blijkt in deeze
verdoolde maegd. 'T is wel waer dat de flag,
ten aenzien van zoo tengren fchepfel , te
wreed was: maer wie wierd ooit zoo gefla-
gen, dat hy den artz verwierp, en, in plaets
van geneesdranken, zich zelf vergif meng-
dergelijk zy door 't lafteren van heuren God
doet? Ennoehbleeft daerniet by$ wantzy
yverde ftaeg aen om zichzelven te verkor-
ten i en ten leiten bezieh zijnde om dat dui-

vels opzet uit te voeren, wierd in 'er voor-
nemen verhindert door dat voorgenoemde
rot Heidenen , dat juift daer omtrent lag,
en baekerde zich in de zon ,� 't welk zy zag,
en meende dat zy mee gezien wierd. Wat
doet zy nu ? Zy neemt geveinfdelijk aen het
wezen van een bezaedigde maegd; en treed,
als ofze zachtzinnig waer , op dat gezel-
fchap aen. By hen koomende vraegde ofze
toekomende dingen voorzeggen konden
waer op geandwoord is, ja. Derhalven gaf
zy henluiden een ftuk gelds om deezen
kunft in 't werk te ftellen. Majombe (als de
doortrapfte, en die beft geleek afgericht te
zijn op duiveljagery , alzooze 't een oud ,
lelijk, verrimpelt, zwart, en grijs vel was, en
dit werk langft gepleegt had) verzocht
heur rechter hand om in te kijkken; dien zy
gewillig gaf. Hier Ichoot al het andre ge-
zelschap rondom. Toen hief zy op van
veelerlei zaeken , weinig van belang , en
geenzins aenroerende den rechten ftof,
daer op 't gemunt was. Doch Gohanne, die

zooveel te doen had met loeren en lonken
op de uitmuntende geftaltenis , befiieden
aenzicbt, en zedige manieren van Andreas
(anders genaemt Don Ian) luifterde niet
eens nae die beuzelingen* want ze wierd zoo
geweldig overweldigt van liefde, datze (niet
eens denkende op 'er eerfte vrijer) hem durf-
de van al zijn volk afroepen \ en openbae-
ren heur brandende genegentheid, verzoe-
kende zijn wederliefde; dien hy (haer be-
dankende voor'ernedrigheid) beleefdelijk
weigerde ; zeggende dat het onmogelijk
was, vermids hy alre� verlooft was; en, al
waer 't dat niet geweefl:, dat hun wetten me �
bragten niemand van henluiden te mogen
trouwen, als aen hens gelijk, dat is aen ofte
onder hun eigen volk. Waer op Gohanne,
fchichtig van hem afwijkende, volfpijts naer
huis liep , ingenomen zijnde met grooter
haet, als te vooren liefde. 'T huis wezende
roept zy heur dienaer, belaft hem een par-
relihoer te haelen van'er flaepkamer, en,
zich eenvoudig veinzende , daer mee te

gaen onder dit Heidens rot, om het zelven
behendelijk tefteken inden maelvan dee-
zen Andreas, en, gedaen zijnde, haer daete-
lijk te komen verwittigen: 't welk zoo ge-
fchiede. Gohanne verwittigt zijnde dat alles
klaer was, vliegtals verbaeft voor deur, en
fchreeut met luyder ftemme, buuren helpt!
dieven, dieven, dieven! ziet, door deezen
middel zocht zy hem aen een galg te hel-
pen ,en zich zelven zoo te wreeken. Voorts
Ichoten op dit gefchreeu al de buuren toe;
de boeren raekten op de been ; de Roo-
roe , die daer ontrent zat en dronk , viel
uyt; en het huifgezin voegde zich by den
hoop. Men zocht om, en binnens huis,
in alle hoeken en winkelen, wijd en zijd, en
waer men ook zocht, men vond niemand,
die verdacht was. Derhalven vielen zy met
geweld op het Heidens rot, en (als een volk
daer weinig aen verbeurt word, en veeltijds
op dievery uit is) betichten het terftond
met knijpen en knevelen van deezeparlen,
Niemandwift'eraf; elkontichuldigdezich,

en inzonderheid Andreas met zijn lieve
mingenood , die diergelijke dingen beide
wel beletten,geenzins plegen zouden. Go~
hanne , daerme� niette vrede zijnde, ver-
zocht datmen hen altemael uittrekken, en
wel bezoeken zoude. Elk (prak moedig,
en toonde zich bereit. Andreas, als de veer-
digftejbezocht zich,in hen aller tegenwoor-
digheid , zelf i en, zijn mael uitfchuddende,
fchudde het parlelhoer daer mee uit: waer
door hem,fchoon hy onnozel was, de Ichrik
zoo vatte, dat hy bedeeft en {praekeloos
bleef ftaen. Een vande dienaers dit ziende
floeg hem met een vuift in 't aengezicht.
Hy, niet denkende op den geveinfden ftaet,
daer hy tegenwoordig in was, maer opzijn
echte ftaet en af koomft, liet het bloed op-
wellen, fchoot toe, greep het geweer, en ftak
den dienaer met zijn eigen wapenen dood l
waer op hy daetelijk gevat,en, als een moor-
dena�r en dief, gebonden naer hetJQotvan
den Landdroftgeleitwierd : endeganfch�
fleep volgde na.

On Ferdinando (als verhaelt is)
Landdroft van Murcia , verwittigt
zijnde van deezen gevangen, be-
floot ( alzoo daer omtrent onlanx veel
doodflagen, en dieverijen in zwang gegaen
hadden) een merkelijk, en niet anders wee-
tende als een rechtvaerdig voorbeeld van
ftraf aen deezen mifdaedigen, zonder uit-
ftel, te veftigen. Liet hem derhalven daete-
lijk ontfluiten, en ter verhooringe ftellen.
Verhoort zijnde metter haeft, en zonder pij-
nigen, alzoo de daed daer was , beval hem
zich te bereiden, en zeid' hem den jongften
dag aen. Pretioze, dit gewaer wordende,
fchreide en z�chte jammerlijk; en icheen als
ofzezich op het aerdrijk in'er traenen ver-
drenken wilde, en ftervende heur ziel door
't gezucht naer den Hemel te zenden, om
'er lieve Bruidegom aldaer te verwachten >
en met blijdschap in te haelen. Majombe,
alleen weetende dat Don Ferdinando en
Donna Giomara, Droft en Droftin, natuur-
lijke vader en moeder waeren van deezen

Pretix)ze ; en merkende dat dit begonnen
werk, door 't aendrij ven van Gohanne, een
flechten uitgang zoude neemen , begon
heur noodige perfonagie te lpeelen. Zy
verzocht beleefdelijk aenden Droftinof't
haer geliefde dien maegd , als bedroefde
bruid van deezen veroordeelden Andreas,
eens te hooren; by nae verzeekert zijnde
dat zy door dien middel gena� zoude ver-
werven j 't zy dan door de beweeglijke wel-
lpreekendheid van een onbekende dochter,

of door bloedkennis vaneen onbekende
moeder. Ditwierdhaertoegelaeten. Toen
viel Pretioze op 'er aengezicht; en, heur
voeten gekuft hebbende , verzocht met
overwonnen gelaet, en onoverwinnelijke
redenen heur hulp , en byftand in Godes
naem. Giomara, verwondert zijnde wegen
't verftand , en des zelfs uitvoeren van zoo
jongen flechten Heidin , en niet weetende
dat het heur eige kind was , wierd armhar-
tig, en fchreide traenen. Don Ferdinando,
hier op aenkoomende, wierd ook met dier-

tf H E T' JL E VEN VAN

gelijke redelijkheid inwendig zoo van 'er
aengetaft, dat hy niet laeten kon uitwendige
teikenen daer van te geven, want hy fchreide
me� i en > als ververfing hier door krijgende
van zijn Konftance (niet denkende dat dit
Konftance was) zag zijn treurigen gemaelin
treurig aen. Doch, alle vrouwelijke eigen -
fchap met mannelijke magt tegenftaende,
verpijnde zich eindelijk, bewees zijn aerd,
betrachte zijn (chuldigeplicht, eniprakal-
dus : � fchoone, beleefde, wijze, droeve,
en beklaeglijke maegd! 'T is wel waer dat
uw' treffelijk ongeval, en zielroerende gebe-
den my bewogen hebben zoo wel tot inner-
lijke , als uitterlijke traenen �, en lichtelijk
(wa�r 't dat mijn gemoed het toeliet) my
voorts vervoeren zouden tot vryfcheldinge
van uwen Bruidegom: maer, vermids 't god-
delijke recht, in tegenwoordigheid van zoo
moordaedigen doodflag, en zoo moedwilli-
gen dievery, mijn teer geweeten aenftoot ₃is 't ook billijk dat ik het heilig recht ge-
hoorzaem, en hy ftrafwaerdig fterfj derhal-
ven

ven trooft u zelven in God , hy zal fterven:
wendende hier me� zijn bedwongen oogen
wederom weeneifde van 'er af, en ging met
zijn gemaelin beide weemoedig weg. Ma-
jombe, ziende dat die aenflagmifluktwas,
en voorziende dat deeze onverwachte toe-
val miflijk afloopen wilde , moedigde zich
zelven,en ving het uitterft' aen. Wat doet-
ze dan ? Zy wijft Pretioze van 'er af, en ftapt
den Dr oftin alleenig na. By haer kom ende
verzoekt 'er ook alleenig te ipreeken van
iets, daer er dapper veel aen gelegen was, ja
daer al 'er luftig leven aen hing. Giomara,
dit vreemd dunkende, ftaet'er daetelijk te
woord. Mit viel zy voor 'er voeten neer,
haerfineekende om vergiffenis van 't geen,
daer in zy aen haer miidaen had, en riep niet
dangenae! genae! Giomara, dit ziende, ge-
bood 'er op te ftaen, en vraegde waer in zy
aen haer miidaen had. Waer door zy op-
rees , en viel in deeze rede. Mevr�u, zijt
verzeekert dat ik, 't geen by my voorgeno-
men is � tegenwoordig t'openbaeren, heel

wel verbergen zou; of, niet willende verber-
gen , tenminften geftaedig zoude aenhou-
den om gena� by u te verwerven, eer ik mijn
overladen krop voor u uitlchudde : maer
vaft vertrouwende, ja bynae weetendedat
zoo onuitlpreekelijkeblijdichap, waer me�
ik u koom bezoeken , geenzins zonder
dankbaerheid kan volvoert worden * zoo
wil ik my vrypoftig maeken, en vangen aen.
Weet het dan Mevrou, dat ik, uw' onwaerdi-
geflavin , d'oirlprong van al uw'betraende
treurkreuken, dien gy in dartienjaeren her-
waerts gezet hebt,doch nu haeftge�ffent zul-
len worden, zoo wel als gy geweten hebt; ja
d'oirlprong daer van zelf geweeft ben. Want
die beklemde dochter, wiens doorgaende
ongeval u, en uw' lieve gemael zoo diep in 't
hart tafte, was uw eyge,eenige, en alwaerdige
kind; 't geen ikzelf in't jaer iycpy , 's mor-
gens t'elf uuren, op hemelvaerts dag,binnen
Madril, opgenomen, en vervoert heb. En,
tot een teiken dat ik in waerheid zy, zie daer
het gewapend'goud, beneffens eenigean-

dre juweelen, d�er 't me� verciert was; en
dien ik (om of 't te pas quam) tot noch toe
wel,en wijflijk bewaert heb .Giomara,dit nau-
lix uithoorende, vliegt, zonder omgezicht,
naer Pretioze toe 0 en, heur borft ontbloot
hebbende, vond ontrent den flinken tepel
een geboorteneep, en �en die zelfde zy' de
twee lefte voetteenen zonder fcheidl�l: waer
aen zy, heur kind zeeker kennende, met
wonderlijk gebaer om den hals viel, en, met
zoo een moederlijke genegentheid , haer
duizend mael kuflende, aen'er lippen be-
fturf, en bleef een langen wijl ftijf befturven
aen 'er hals hangen.Don Ferdinando,op het
gerucht toelchietende, en deezen blijden
rnaer ontfangende , bewees al wat een op-
recht vaderlijk hart op zulken uur bewijzen
kans doch,van zoo grooten geluk bezocht,
fcheen noch evenwel bekommert. Pretio-
ze, die bedrukte maegd, niet weetende wat
van deezen zaekwas , vraegde wat het be-
duide. Men onderrichte haer dienft willigden
zeide dat deeze heur eige vader en moeder

waren ; dat zy geen Pretioze, maer Kon-
ftanceheete ;₄datMajombehaer, omtrent
twee jaeren oud wezende,opgenomen, ver-
voert , en tot dit leven gebragt had; en dat-
ze dit alles gelooven moeft , vermids het
waerachtig was, ja zoo waerachtig als God
leeft. Waer op zy (elaes!.) jammerlijk be-
gon te fchreien ; en al nokkende te be-
toonen wat blocdtrekking en zucht van
eerlijke kinderen , inzonderheid van zul-
ke kinderen , tot hun ouderen vermag.
Waer ter weereld word ook de liefde beter
en blijer geplaetft , als op de geknochte
grond tuf�chen ouders en kinderen ? En zoo
dat waer is, hoe waer 't mogelijk datze hier
niet uitmunten zou, daer't magtige geval
haer zoo vroomelijk byftaet? Konftance,
nu geftilt zijnde , en ziende dat het geluk
d'overhand , ende vreugd heur fchoot en
handen vol had, vraegde heur Vader (die,
in zoo vrolijken zonnefchijn, alleen nevel-
achtig fcheen) wat oirzaek hy daer toe had-
de . Waer op hy andwoorde , dat hy God

K O N S T A N O E.

niet genoeg bedanken kon voor zijn goe-
dertieren genade; en dat hy boven maeten
verblijd was, om dat hy, door dien genade,
zijn lief, eniangverlooren kind gevonden
had: maer dat hy ook zoo bedroeft als ver-
blijd was, om dat zijn gevonden kind met
zoo haetelijken landlooper, en vuigen Hei-
den ondertrout waer. Toen opende zy heur
heufche mond, en J(prak,met 'er Vaders ver-
lof,eerbiedig deeze woorden.-O Vader,hoe
wonderbaerlijk, en al tot zijn eer, en onzer
zaligheid , fchikt God de zaeken deezer
weereld! Gy ziet hem aen voor een heiden.
Hy is een heiden, als ik een heidin was. Ik
ben uw dochter -, hy is de zoon van Don
Philippo i en genaemt Don Ian. Gifteren
avond zag ik hem d'eerftemael, enhymy
ook. Dat ik alre� aen hem verlooft zy,
(ik ben eerlijk) ai! duid dat geen licht vaer-
digheid toe,maer't goddelijk beftier.Dathy
mee eerlijken in 't minnen oprecht zy, blijkt
klaerlijk -, alzoo hy, alle weereldfche ftae-
ten veriaetende,«aengenomen heeft, in hei-

dens gewaed, tweejaeren lang, met my on-
der dit gezelfchap te dooien, zonder ooit
van min, of mins tokkelingen te mogen kik-
ken . Dat was giftren avond (als gezeit is)
aengevangen -, en juiftkqomt (God dank!)
dit ongeluk, tot ons beider geluk, hierop.
Wat aengaet de parlen,daer hy me� bef�hul-
digt word, is baere valf heid, en louter door-
fteeken werk > en de manflag, daer uit ge-
Jprooten, niet zonder groote redegefchiet.
De dienaer floeg hem verachtelijk tot zijn
onfchuld; 't welk voor een edelman van zoo
frifl�n jeugd, en trots gemoed, on verdraeg-
lijk fcheen. Wat belangt deezen Iuffer, die-
men onder weeg⁵ Gohanne noemde, laet ik,
om eerbaerheids wil, in 'er wezen. Onder-
zoek vry naerftig 't geen ik gezeit heb. Ik
ben oprecht, en do�dvyandin van logen-
tael i en al 't geen ik verhaelt heb is god en
waer. Don F^rdinando, hier door van alle
droefheid en bekommering ontlaft , liet
hem daetelijk ontfluiten , losbinden , en
in alle vryigheid Vrymoedig te voorfchijn

koomen: 't geen daetelijk beftek wierd. Don
�an, verloft, en van deeze tijding al zeeker
gemaektzijnde, quam vaerdig toeloopen,
f meet de deekenenvan zich af, en viel zijn
te-moetloopendeichoonvader, enfchoon-
moeder om den hals; die hem kuffende bly-
moedig hunnen dochter overgaven , aen
malkanderen trouden, en beide voor lieve
kinderen , en eenige erfgenaemen ontfin-
gen. Men zond daetlijk een poft naer Don

Philippo , vader van den Bruidegom ; die,

voorts daer op met zijn dochter overkoo-
mende, en dit alles verftaen hebbende, even
bly waeren. Alle droeve wolken , en be-
naeude dampen waren verdwenen. De
vrienden van wederzijden wierden als op-
genomen . De hofgezinnen toonden zich
daer in begrepen. De buurten fcheenen
verblijd. De boeren trokken 't zich aen.
Ia 't ganfche land waegde van zulken vreugd.
Voorts wierd 'er, met die bruiloft, veel on-
effenheids in 't landfchap geflecht. De ver-
voering van Majombe vergeven. De klei-

44 HET LEVEN VAN KONSTANCE.

nigheid van't heidens rot verheerlijkt. De
valfche betichting van Gohanne over 't
hoofd gezien. De vrou van d'�verledene
geftilt. 'T onwettelijk vervolgen van de
Rooroe onbeftraft. En om datter , in zoo
volmaekten blijdfchap, immers geen droef-
heid zoude zijn, wierden de klokken alom
getrokken. Betaemelijke dankbaerheiden
bezorgt. Aelmofl�nuitgedeelt. En alle ge-
vangenen , op belofte van beterfchap, ont-
flagen; uitgezeit een, die zich grootelix ver-
grepen had tegens den kroon van Spang-
jen . En hier mee eindigde, op deezen dag,
het vijftienjaerige leven van Konftance:
welke dag de dag was heurer geboorte, bekgnt-
Mfding) en troumng te gelijk.

HL r - S 9 E L.

erflandige, en defhaben by my ont-
zjglijke Liefhebbers: *t voegt niet
onhebbelij\dat een oordeel te pofi
loopt, als het vooroordeel daeraf
den "Voeg eer� al kruipende gebaent
heeft: daerom %eit Tublim Syrm heel wel,

Grave eft judicium, quod prajudicium non habet-,

In duits gezeit,
Het is een zwaer oordeel, dat geen vooroordeel heeft-,

siAls ofhy peggen wilde dat het ge^aerlijk^� een oordeel
te vellen van iets, daergeen yoorgaende gelijh^eniffen Dan

zijn. F Felke voorgaende gelijkfyniffen /\ m gelijk^ by
het imendig zoeken en doorzoeken , gronden en door-
gronden , denken en doordenken yan een zae\, eermen daer
af het uitterlijke vonnis vel. T>it is den yerflandigen eige,
en het tegendeel ('t ~n>e\ is haeflig, onbedachtelijk^ en der-
halven qualijk^oordeelen) den onverflandigen een aenge-
hoorenvezen. T>ies W/i\die breineloozehoofden ver-
achtelijk , en zonder aenzien voorby hopen, en (ah een
oud, quaflig, en weerdraedig hout, dat doch niet te befchae-
yen is _x en nergens toe deugt als om op 't vuur te terpen, en
fhijkgrs uit te branden ₇ om zulke omtaerdige , omee-
tende oordelaers hunnen tong va� te�aen) over't hoofd
zien, denkende metHoratius,

Naturam expellas furc�, tarnen ufque recurretr,

Y "Vpelk^ wan dee^e %in � *

jaegt vry den quaeden aerd met vorken uit 'er neft;
Ze zit 'er ftrax weer in, en guigelt al 'er beft.

Zoo dat 'er (volgens 't oude , en toaere �reek^
voord) geen zalf aen dat volkje �rijken, noch iets goeds

J-I
immermeer van te yerdachten �. z�Adaergy, (over-
fiandige liefhebbers! J die m> Jpijs \\ort, ookjiiet
al te kort kgut eer gyz^e inzyelgt: m>' achtbaere ont~
zgglijkfyeid vil il^gebeden hebben met u allen een li-
chaem uitte maeken, en my eenmeefier te yerfirekfeen.
Wie kan ik^ doch beter > en bequaemer tot mijn mee fier
uitkleden als een, die_} uit veelen beflaende, het alveet ?
^(jemand: en derhalven "�>er%oe1{ ih^ met aenhouden
Z) L. Let vry op alle dingen dapper. Ziet doch geen
faelen, hoe min %y %ijn, door de vingeren . Tle�raft,
en onderlijf yrymoedig mten leerling -, die zoodaeni-
gen bestraffing , en ondervy^ing , met gheen kleine
danhfyaerheid, aennemen^n, in alle naerfiigheidbeoejfe-
nen %al. zSAdaerof't gebeurde ('twelk^den tx>y�ten
welgbebeurtisj dat uipy erfland flilfiond, en �aepen
vilde; zoo bid i\ laet m oordeel mee �aepen, en legt^e
t'zaemen te bed. <t/Li lieve ₃ ziet toch niet zonder oo-
gen! hoort toch niet zonder oor en! fmaekt toch niet zan-
der tong! yoehtoch nietender handen! of ruikt ook^
niet zonder harfenen ! Maer va^r zijnde, endeeze
yijfveltewerk^gefielt hebbende_> zoobeyeeliku,ziet

Jcherpi hu�ertnau) f roeft lekker-, tafl diep $ fnoffeh
door-, en, dat gedaen hebbende, oordeelt dan met vol
maefye byzjnnigbeid, en ponder omzien , over dit
goedgunfiig oJ '*B C van

Uwen vriend, er\dienftvvilligen
leerling

Fl. et tooneel is 't Landfchap van
Murcia, 't Hof van Don Philip-
po, en het Slot vanden Land-
droft.

Het ipel ipeelt in den bloeimaend.
T begint, tegens den avond₃omtrent ten zeflen, en eindigt
's anderdags recht op den mid-
dag.

%ol der Terfonagien.

Pretioze, recht genaemi Konftance -

Majombe, een Heidin.

Francifco, een Heiden.

Don Jan, bygenaeml Andreas.

Jonge van Don Jan.

Don Philippo, vader van Don Jan.

Leonora, dochter van Don Philippo.

Kamerling van Don Philippo.

Jonge van Don Philippo.

Djego, minnebode van Gohanne.

Gohanne, een adelijl^e juffer in Murcia.

Snoever, f drie boeren.

Kapitein vari de Rooroe.

Grabbel, dienaer van de Kapitein.

Giomara, Drofiin van Murcia, en moeder¹ van Konftance .

Karel, kamerling van Don Ferdinando.

Don Ferdinando, Dro� van Murcia, en vader f ««Konftance.

Antonette, xoeduw van Grabbel.

Het hofge^in, en naebuuren van Don Philippo.

Hethuifge^in van Gohanne.

Dienaer en van de Rooroe.

r� L r - s p e L.

Tretiozg. Majombe. Francifco.
'T gevolg van Jrleidenen.

Ejaerde moeder: zeg, wat maekt

ons doch genegen
Meer, dan het andre volk, de buite-

wegfe wegen
Te vinden langs het veld , door

bofch, op berg, in dal;
Dat ons nooit voordeel gaf, maer

w⁷ees op 't ongeval;
Dat mijn benaeutheid dreigt, ver-
mids de dappre dieren;
Die, brandende ten roof, hier wijd en zijd gaen zwieren;
En, dol van honger, niet verlaten ongefcheurtr,
Schoon was 't een heilig lam, voor priefters uytgekeurf ?
Hoe zou een felle leeuw in mijn gebeente woelen 1
Hoe zou een vinnig zwijn zijn heete houwers koelen!
Hoe zou een grae^e wolf my rijten met zijn tand,
En flaen zijn klauwen in 't ellendig ingew⁷and 1
Och gaenwe hier van daen! de vryheid roept ons verder 1

Majombe.
Mijn dochter heb geduld. Hoe menig eenzaem' herder
Dwaelt met onweerbaer vee, in 't allernaerfte woud,
Van dat de rijke zon zijn fchaemlen hut aenfchoutr,

y8 DE SPAENSCHE HEIDIN.

Tot dat de avondftar hem raed zijn witte vachten

Te ftuuwen ftalwaert aen, bewaert voor guure nachten,

Geen uur,geen dag,geen week,geenmaend,maer jaerenlang?

Dien 't lukt, dien lukt het; maer dien 't miflukt valt het lang.

Daer's geen miflukken aen. Schoon dat de vorft der leeuwen,
Hoe vreeflijk hy ook zy, met zijn vervaerlijk fchreeuwen,
Den donder dreef te rug, en datter nimmer quam.,,
Te neus en oogen uit, als eenkei rook en vlam.,
Waer voor 'er blixem neeg, en zoo ons quam t'ontmoeten,
Ik wed hy quifpelftaert, en ftreelc uw tedre voeten.
Geen luipaerd droef van fchijn, geen tyger fel van aerd,
Of die zou vriendlijk zijn, en deeze ftrax bedaerf,
Zoo flux een zwimxel flechs, vol liefFelijk vermogen,
Hun zeden overftrael, door opflag van uw oogen.
Daer is in 't wild gedierc, dat zonder reden leeft-,
Vaek meer befcheids, als in het dier dat reden heeff.

Dat bleek aen Limon vvellwiens wondrefchoonheids gaven,
Door eigen vaders laft, zijn in een heingft begraven;
Die op 't geknaegde been zoo kraftigh was verhit-',
Dat hy meer fchuimen fchoot als op 't vergulde bif.

Dat was verdiende ftraf. Gy moet uw groene jaeren
Met geen verwelkte tijd, uw eer met fchand niet paeren;
"Want zy was geil van aerd; en gy zijt kuifch. O neen 1
De geilheid ftrafte h.aer j de kuifcheid zal uw leen
Behoeden.

Pretioze.
Sloeg dan 't wild op fchoon,noch kuifcheid o�gen?

Majombe,
Daer leeft Diane voor, die zal het niet gedogen.

Pretioze.
Dat zeit A&aeon niet, die van zijn eigen jagtr,
Verandert in een hart, wierd fchendig omgebragt-'.

Dat wijt hy vry zijn oog, dat roekeloos liep dwaelen.

Pretioze.
Moeft dan het ganfche lijf den fchuld voor 't oog betalen,
Dat noch onfchuldigis,flechs fchuldig word genoemtr?
De Roomers wierden t'zaem om Sextus niet gedoemf,
Toen hy Lukrees, het puik en kuifheid zelf van Romo,

Daer zy zoo lang voor ftreed, had met geweld ontnomo'.

Majombe.
'T fchijnt dat de goddlijkheid zoo teer, en heilig is,
Dat zelf d'onnozelheid zich vaek daer aen vergis.

Pretioze.
'T moet zijn, om dat ik zie Eurydice verlaeten_> -₇Wiens gaeve zuiverheid in 't vlugten niet m�gt baeten_,;
Wel baeten voor 'er eer, niet voor de bleeke dood;
Vermids 't vertreden kruid een koude flang ontfehoot^-',
Die in 'er enkel beet, en zoog de blaeuwe aeren_;
Dat heur befneeude ziel ter helle deede vaeretL,.

Majombe.
Die was gehuwt: Diane moeit zich met geen echt-'.

Pretioze.
Zoo gaet de maegde-eer dan boven 't vrouwe-recht-'.

<Jo DE SPAENSCHE HEIDIN.

Ook die 'er volgde was een van 'er broeders zoonen.

Pretioze.
Hoe! ftraftze vreemden dan, en wilz' er bloed verfchoonen ?

M A j o M B e.
'T fchijnt jar maer wie'er viert, dien achtz' er bloedverwant.

Preti o ze.
Waerom dan Hyas niet geboon een trouwer hand l
Die vierde fteets de jagt: maer neen! ze floot' er ooren_,,
Zoo dra de leeuw hem greep, en wou geen fmeeken hooren.

Ma] o m b e.
Om dat zijn vaders brein heur gang doorfnuffelt heeff.

Pretioze.
Dat raekt Adonis niet, de fchoonfte die 'er leeftr:
Wien Venus liefde droeg met wonderlijk behagen.,.
Hy minde mee de jagt, en was, voor dau voor dagen., _?Met knechten op het veld, met honden zonder tal,
Op hoope dat Diaen daer vreugd uit raepen zal.

Wei 1 hoe verging 't hem dan- ?

Laet dat Anemon tuigen^
Een bloem van purpre verw, hoe dat die hals moeft buigen,
Wanneer het hortig zwijn zijn ftarcke houwers zetr,
En floopt den ganfchen buik, en fleept de darmen met-'.
Zoo zou 't my me� vergaen. Het woud heeft geen gedachtem
Het kent Diane niet. Het weet niet van 'er magten_,:
En, durfd' ik zeggen, 'k zeid heur magten zijn te klein.,,
Om ons te hoeden voor het onmeewaerig breiru,
Van 't woedende gediert. Koom 1 fchoon ze had vermogen
De kuifheid voor te jftaen, en geen geweld te doogerk,;

B L Y - S P E L. 61

Zoo voegd' het ook heur magt,toen Daphne fmeekend' riep,

(Als Phcebus after haer, en zy voor Phcebus liep)

Pene�s! vader i help I den grijzen man te helpen.,,

Die in zijn zetel lag van goud, en zilvre fchelpen_,

En zag zijn lieve krooft ver�ndren in een boorrb-,

Die metter fchaduw fpeelt noch heden in zijn ftroom.,,

Om dat' er droevig loof nooit dorren zal, of quijnen_,,

Zoo lang de geile zon zal op 'er bladren fchijnert,.

Was dat 'er groote magt ? och gaenwe hier van daeru 1

Mijn hoop word hoopeloos 1 mijn vrees neemt vreeflijk aen i

De fchrik verfchriktme ftaeg 1 ik kan geen traenen weeren-!

Zacht! Pretioze, zacht i hier zal ons niemand deerere.
Geef reden d'overhand. Steun op geen ydle fchrik.
Vertrout gy 't haer niet toe; doet zy 't niet, zoo leef ik.
Ik zal mijn krachten dan doen blijken voor de goden.,;
Dien ik met dwang zal tot mijn groote daeden noodetL,,,
En wenken hen bene�n: en niemand zal 'er zijrL, _>Die niet terftond zijn wil zal werpen onder mijn'.
Ik zal den zon doen ftaen, en doen de maene nijgen
Met onderdaenigheid, ja voor mijn voeten zijgen.
"Wie zal my tekens zijn wanneer ik maer eens fpreek ?■
En zoo 'k mijn gunft ontrok dees kriftalijne beek j
Hy zou van ftonden aen zijn fpiegelglas verzaeken,
En niet dan vuilen flijk, in plaets van pari en, maeken;
Waer mee zoo meenig nimf heur vlugge vlechten (jiertr 5
In wier gezwadder 't oog zijn ziel te grazen ftiertr.
Hy zou van ftonden aen zijn modderige ftroomen
Omrukken tegens 't hoog; en trooften noch zijn zoomen
Met {lijmerig gekus; en zeggen dit's de mond,
Dien ik wel eer, bezaeit met duizend roozen, vond.

6z DE SPAENSCHE HEIDIN.

Dat zou 't geboomt' aenzien, dat bezig is in 't bloeien.,;
En ik niet hindren wil; maer zegenen het groeien.,,
Alleen om 't pluimgediert, dat op 'er telgen fpringt-,
En al mijn wonderhe�n met hooge toonen zingtr.
Laet dan een trotfe leeuw zijn bakhuis eens opfpeereru,
Ik zal zijn krullend' hair flux in een das verkeeren.
Laet dan een borftlig zwijn zijn heete houwers bi�n,
Hy zal zich in een re terflond verandert zien.
Laet dan een oope wolf zijn kiezen laeten fchijnen,
Ik zal hem daetelijk doen in een lam verdwijnen.
Daer 's niet in 't groote rond, al waer 't het wreedfte dier,
Of 't word, wanneer ik wil, de allerzachtfte pier.
'K heb alles in bed w⁷ang. De Hemel moet my luiftren.
Ik blaes zijn fakkels uit. Ik doe deftarren duiftren.
Ik baer verandering. 'Kruk alles van zijn fteo;
Zoo wel als Circes drank Ulyffis knaepen de�.
Als ik het al gebie, wie kan u dan bedroeven ?

Pretioze.
Ochlbeftemoeder zwijg. Gy prangt mijn ziel met fchroeven.

.Majom.be.
Ik zweer, benaude maegd, u niemand hindren kan,
Al quam de dondergod, vervorremt in een zwan.

Ai! toom uw' loffe tong. Gy zult my eer vervaeren
Met zulke grouwelen, als brengen tot bedaeren.

Majombe.
Het zijn geen grouwelen.

De wet zeit nochtans ja.

Het is een wetenfchap.

Ze koomt gods eer te nao.
M A j o M B e.
Gods eer blijft ongequetft.

Dat kan niet mooglijk wezen.,;
"Want waer men dienft bekoomt, door heileloos belezen^
Van eenig helfch gefpuis, of door vervloekt bezweer,
Daer krijgt de duivel lof, tot fchennis van gods eer.

Mijn kind,'t gaet zoo niet toe. 'T zijn toegelaeten kunften,
Dien ik, door goede dienft, doch meeft uit loutre gunften,
Kreeg van een godsgez�l, een oud, een heilig man;
En dien uw jeugdig brein noch niet wel vatten kan.

'Tis waer,men kan het quaed met waen van goed bekleden:
Maer hy, die 't al doorziet, is met geen fchijn te vreden.
Hy mint een zuiveren meer dan een vollen hand.
Dat tuigt ons Izra�l; wiens zaed hy ganfch verbant;
En van zijn aenfchijn werpt; en ftootz' in roovers handen i
En dringtze uit hun fte�n; en drijftz'in verre landen;
Daer hy hen leeuwen zend tot vreezelijke ftraf,
Om dat hun valfche hart week van zijn fchepper af j
Om dat hun valfche hart, geneigt tot valfche goden,
Zijn waeren god verliet; die hen zoo bly quam nooden j
En, door zijn fterken hand, van flaverny bevrijf',
Bragt in 't gezegend' land, dat over langen tijd

<J4 DE SPAENSCHE HEIDIN.

Den vadren was beloofc. Maer (laes!) wat dankbaerhedea
Ontfing zijn goedigheid ? moedwillig overtreden
Van zijn geboden, nijd, afgodery, en haetr,
Ja laftring opzijn naem, dat 't al te boven gaetr.
Ze gingen op 't gefchrei. Ze dienden de planeeten.
Ze zochten me� hun heul aen weerelds wijf heids weten
Van fchraele toveraers, waerzeggers, hels gedrogt-:
Wier wetenfchappen haeft tot dwaefheid zijn gebrogtr,
' Wanneer gods toornig vuur viel op hun krachtloos roemen.
Ze wiften me� hun vuil met fchijnfel te verbloemen:
Maer, lieve beftemoer, die hen gefchapen had,
Die zag ook in het hart, dat in zijn fchepfel zat-.
ziaknrs. Hy 's«eigenbaetig, fterk, en lijd niet dat wy menfchen

Naer iemands gunft of hulp, als naer den zijnen wenfchen;
Dien hy uit liefde fchenkt^ maer wil ook zijn ge�ertr,
En niemand neffens herru.

Dit blad dient omgekeertr !
Dat 's mijn gevoelen me�. Hoop flechs op zijn genaden :
En, ichoon wy zijn in 't bofch, betree zijn heiige paden;
Daer is geen twijffel aen, hy, die den jongeling
Verlofte uit den kuil, en met zijn geeft omving,
En jonas h�eder w⁷as in 't midden van de baeren,
Zal uit meedogentheid uw' tedre jeugd bewaeren.
Wie klopte immer aen, dien niet geopent werd.

Dat's voedfel voor mijn ziel. Dat fterkt mijn flaeuwe hert.
Nu ben ik weer gerufty en niemand kan my hindren.
Zijt groote god gelooft! befcherm dijn lieve kindren!
Mijn ziele leeft ia u. Volbreng uw' wil in my _yOp dat mijn wil, en uw', een zelve wille zy!

Majombe 't is genoeg. Wat mag 't gezelfchap denken,
Dat wy dus eenzaem zijn ?

My dunkt dat zy ons wenken.,.

Pretioze.
Kijk hoeze zijn verla�n met bloemtjens, en met kruid!

Majombe.
'T mag wel een voorfpook zijn dat ons een friiTe bruid
Eerlangopluiken zal.

En wie zou dat doch wezen_, ?

Wie ? vraegt gy dat ? gy.

Had ik anders niet te vreezen ?
'T fchijnt datgy met my deunt. Koom,gaen we ginfwaertae.
De avond rijft.

Majombe.
Zacht wat. Daer koomt Francifco gaen.
Wat of zijn boodfchap is.

Majombe, 'k zou 11 vraegen
Of 't volk zich neer zal flaen.

Zeg ja, aen ginfe haegen,
Daer is 't mooi luw, en hoog. Ons dreigt een vriendlijk weer.
Pretioze.

Majombe.
Gaet t'zaem voor uit,en ftrooit vaft bladren neer.

<J<J DE SPAENSCHE HEIDIN«

Pretioze.
Ai! daer *s de nachtegael.

Die fchijnt wil u geleien.,.
Hoort toch dat lieve beeft 1 hoe kan 't uw fchoonheid vleien!

Pretioze treed wat naer den nachtegael, en, baer

Aengefyrok.en hebbende, gaet met Francifco voor uit,

Mijn zoete beeft, hoe dus verblijd I

Ik weet gy nochtans droevig zijf.

Uw bekje baert genuchten» ₃

Maer 't hartje droeve zuchten.,.
Uw hertje, dat veel zuchten baerr,

Getuigt des Koninx wreeden aerd.

Uw bekje leert ons peinzen»

Hoe dat het hof kan veinzen».
Het veinzen van het geile hof

Trapt menig bloemtjen in het ftof:

Dat moetje zellef zeggen.,,

Al zweef je door de heggen-..
Of leerje, met geveinfde fchijn»,

( Dat 's zeeker dubbel droevig zijn»)

'T opmerken aen de vrouwen» I

Ik zalje les onthouwen».
M A j o M B e.
Daer gaet het fchoonfte beeld, dat ooit het aerdrijk teeldo.
Daer gaet de lieffte maegd, die niemand ooit verveelden.
Daer gaet de wijfte ziel, die nooit 'er weerga� zag.
Daer gaet de rechte zon, waer uit de blijdfte dag
7J)n heldre ftraelen trekt. Daer gaet de glimp der vroomen,
Die ieders min ontfteekt, en kan 'er eigen toornen».
Ga Pretioze! ga J ga goddelijke maegd,
Die vreugd op deugde bout, en fchoonheid eerlijk draegt-'.

B L Y « S P E L. � 6₇

Laet zien, hoe lang is 't nu dat ik de fpaenfche fteeden
Rondom bewandelde? 'T is nu omtrent geleden
Een rek van darden jaer. Toen was ik te Madriel,
Daer ik my by geval een ruimen tijd verhiel
Om zeeker vrolik wicht, dat menigmael liep fpelen
In rijkkelijk gewaed, doch rijker in juweelen;
Waer van het aertig kind door 't glinftren wierd gevleit-\
Dit zag mijn gretig oog, en flux vol blijdfchaps zeitr
Het mijn bekoorlijk hart; dat dagen lag te loeren,
Om 't koftelijke kind met liften te vervoeren:
Dat eindlijk zoo geviel; hoewel 't was veeltijds mis j
Ik dacht die haezen vangt ftaet dikwijls op den his.
Ik ftond mee op den his, terwijl mijn brakken dreven,
En ftieten 't haesjen op, dat op de vlakt' quam ftreven,
Daer ik het daetlijk ving, want't was noch jong en teer;
En die 't befchermen zou was (leider 1) al te veer,
En met een fpeelgenood zoo bezig in het praeten,
Dat zy 't onnozle dier had van 'er hand gelaten,
Dat voort wildweiigh liep, en naer my toe quam gaen ,
Als of ik kennis waer. Ik greep het fchielijk aen,
En ftak het metter yl hier onder zulken deeken,
En ben van ftonden aen ter poorten uit geftreeken,
Niet zonder groote vrees j die my tot lopen dwong,
Meer dan een ruimen mijl, tot daer de zilvre fprong,
Minerve toegewijd, met kriftalijne ftraelen
D'olyven fteets befproeit, die dus heur voedfel haelen,
Daer lag 't gezelfchap neer gedoken in een fchaeu,
Gedommelt in de flaep. Ik, die vermoeit, ja flaeu
"Was door d'ontrouwe zon,en 't ademlooze draven,
Liep voort naer 't water toe om 't laffe hart te laven.
'T geruis wekt' ieder op. Zy wierden my gewaer ₃En vlogen op my aen met wonderlijk gebaer.

68 DE SPAENSCHE HEIDIN.

Geen geeuwen vont 'er ftee: maer ellek fnelt te vraegerL,
Of 't luk, of ongeluk Majombe had gedragen,,.
Zy haekt', ik hijgde vaft; doch, na een koeien dronk,
Ontbloot ik het juweel, dat als de Hemel blonk,
Wanneer hy opgeciert zijn zufter zou gaen vryen_,.
En ieder fchrikt', en fcheen zich efter te verblyen-,
Om 't dartele gefteent met zedig goud gepaertr;
Maer wenfcht het kind te zijn by die het had gebaertr.
Des floeg ik daetlijk voor, men zou de edle fteenen.,,
En wat tot cierfel dient het edle wicht ontleenere,
En zetten 't op een weg, daer 't ellek huifman vint-;
Zoo helpt 't gerucht wel haeft den moeder aen 'er kind.
Voort vraegtmen of dat wel, en voeglijk kan gefchiederL,.
De mening andwoord ja; maer raed ons haeft te vlieden
Naer eenig vremd geweft, dat ons gezelfchap zal,
Met meerder veiligheid, beho�n voor ongeval.
Mit was het fchaep berooft van al het oogs vermaeken;
Met vodden opgepronkt, in plaets van goude laeken ;
En op de tedre borft een briefje, dat ontleed
Wie dat de vader is, en hoe de moeder heet-'.
Dus lag't onnozle fchaep gewentelt in de fletten.
Ik nam het op om zoo voor vondling uit te zetten.
Let op d 'onnozelheid: ik had het (och!) vervoertr,
En 't gaf my noch een kus; een kus die my beroerd';
E�n kus die heftig was j en die mijn wreede zinnen
Tot minzaemheid verwon; en 't ftaele hart van binnen
In traenen fmelten dee; ja die mijn ziel haeft dwong,
Die naer de gulligheid fchier uit 'er woonplaets fprong:
Een kus die heilig was, om dat mijn trots vermogen,
Waer op nooit trots verm�gt, zieh ftelde tot meedogen.
'K geloofde nimmermeer, toen zag ik dat geweld
Veel eer door vriendlijkheid, als krachten, word gevelt-.



			HST

		LEVEN

				FAN

KONSTANCE: VVaer af volgt het T O O N E E L S P E L, SPAENSCHE HEIDIN: Door M, G, T.

					j C V

	________t' A e M s T e R dam, Gedrukt by Nicolaes v.m Ravefteya_.. Voor lohannes lacott, Boekverkoper by de Beurs, op't Rockin,inde vergulde Cronijckj 1643.



	KONSTANCE.
	KONSTANCE.	^J3
		^J3

Nu twijfelde hy, dan ging hy vaft. Eindelijk vernam hy dit leelijk, zwart, vuil,en ongeha- vend geipuis j daer die zuivre Pretioze, dat fchoone beeld,in witte kleederen, daer blaeu doorfcheen, fheeuwit, en blaeu beadert in 't midden zat. Och! hoegevaerlijk zag hy op! hoe geduldeloos wrong hy zijn narmen! hoe bang z�chte hy! Niet anders wetende als dat zijn lieve Iagtgoddin Diane gevangen was; want hy verbeelde zich dat Pluto Pro- zerpine verftoten, en eenige duivelen uitge- zonden hadde,om heur halve zufter by hem in heur plaets te haelen. Hy weende jammer- lijk. Hy wierd weenende ftom: en ftom zijn- de wierp zijn gezicht noch eens op haer, en zag door het klaer drijvende kriftal (zijn oo- genftonden vol traenen) hoe gekkelijk hy bedroogen was -, wanthy bekende toen dat het Heidenen waeren. Wat was 't nu? verlich- te dit zijn hart? geenzins,maer het bezwaerde hem noch veel meer dan te vooren; vermids diemagtige maegd, door heur wonderlijke fchoonheid, fchoone glans, en blinkende B 3 beval-



		HET LEVEN VAK
	i₄	HET LEVEN VAK
	i₄

bevallijkheid, in hem meerder, maer aenge- naemer quellingen ftichte, dan de quellende gedachten, wegen zijn lieve Iagtgoddin, ge- flieht hadden. Zy onderwijlen (Pretioze meen ik) zat bezig,en weefde kranfjens van veelerlei fchoone welriekende bloemen; wier kleur, en geur, by den weeffter te gelijken, vuile verw, ja ftank waeren. Wat wil ik meer zeggen! zy was van alles zoo begaeft,dat het geen wonder was, dat hy 'er aenzag voor de dochter van Iupiter. Daer na brak zy uit in eenengoddelijkenzang ; wiens ftelend ge- luid met zijngeftolen ziel ftaeg ten Hemel wou. Wat raed ging hem aen ? hy luifterde, hy lette , hy loerde, hy loofde, hy lilde, hy lonkte , hy lokte , hy lachte , hem lufte, en om al in een te imelten , hy leefde en liefde zoo innerlijk, als nooit Orpheus Eury- dice , nooit Protezila�s Laodamia , nooit Perikles Aipazia, nooit Antimachus Lifidice, nooit Plautius Oreftilla, noch ooit Antonius Fauftina (die nochtans altezaemen over- wegende proefftukken van liefde getoont heb-



	KONSTANCE.
	KONSTANCE.	17
		17

nam. Hy liet niet afzijn vrijery gevoeglijk te vervolgen. Zy liet niet af zijn vervolg ge- voeglijk af te flaen. Dit liep lange wijl, met voorzichtige woorden van wederzijden, gins en weer. Majombe,alles aendachtig aen- hoorende, viel 'er eindelijk met deeze rede-* nentuflchen: dat hy van af koomft te hoog was, en zy te laeg: dat hy te rijk was, en zy te arm-.dat hy te zeer gezien was, en zy te w�inig: dat hy zijn bequaemejaerenhadde, dat zy te jong was: en daer zy zich, boven andre be- kommeringen, meeft aenftieten, was dit, dat zy vreefden dat zijn hart niet meende,'t geen zijn tong {prak. Waer op hy een koftelijke diamant van zijn afterfte vinger trok, dien hy haeraenbood, verzeekerende met duizend koftelijker eeden, dat het lichaem van dee- zen fteen eer buigzaem, dan de ftantvafte ftand van zijn gezette liefde verwikkelijk zoude zijn. Dit namen zy met bedenken re- delijk in: en, van hem ter zijden wat afwijk- kende, overleiden alle zijn zeggen, en doen wel fcherpelijk. O verleid hebbende befloo- C ten



	KONSTAN CE.
	KONSTAN CE.	21

eonora, zoo gezeitis, eenige zufter van deezen vernoemden Edelman, niet kunnende bedenken watd'oir- zaek was van heur broeders verzuim ter huisavondmael , wenfchtemetuitterKjkbly gelaet heur oude Vader een geruften nacht > en ging zelf met innerlijke verflagentheid naer heur flaepkamer. Hier zat zy een- zaem , en weende bitter * ook te meer, alzoo zy zulx van hem , die een geregelt leven leide, nooit gewoon was: doch, alles in Godes handen bevolen hebbende, ont- kleed zijnde , begaf zich ten trooftelijken flaep. O trooftelijke flaep , hoe fchielijk wierd gy verjaegt! ja zelfs eer gy 'er waert. Hoe onlijdelijk beklede de droevige wacht uw plaets ! O droevige wacht, ten waer niet onnatuurlijk geweeft dat de dood u we- derom verftooten had, gelijk gy dien flaep verftiet! Want wien overviel ooit vinniger fchrikals deezen Leonora? Wienbragtde vinnige fchrik ooit fchielijker verandering als deezen Leonora ? Wien wierp ook de C 3 fchie-



		Auf.-epig.141 � Fortuna nuncjuamfiflitin eodemjlatu: Semper moyetur₃ variat, & mutnt vices, Etfumma in imum vertik ac verja erigit.





		HET I ZE V E N VAN ^[ K O ^ S T A fl� C E. onftance., een adelijke fpaeniche dochter,was het eenig, en wettig gebooren kind van Don Ferdinando d'Aflevedo , ridder van Kalatrava, landdroft van Murcia, welk is een lands- deel in Spangien: heur moeder was Donna Giomara di Minezez landdroftin. Deeze, noch zuigeling zijnde, wierd van heur ou- ders by een aenzienelijke Mem ter zog be- delt binnen Madril. Hier bedreef de wiipel- tuurige Fortuin heur eerfte bedrijf. 'T ge- beurde dikwijls, als de Voedfter zich, door een wandeling , wat vertr�en wilde , datzy eerft het naubevolen, en welbezorgde kind, * om met 'er te nemen, zoo rijklijk in juweelen, als koftelijk in kleeding oplchikte. Een rot Heidenen, of dienmen zoo noemt, uit twee- A 3 derlei



		g HET LEVEN VAN derlei kunne beftaende, en by toeval daer zwevende,zag deezen pracht; die hen lichte- lijk bekoorde. Daer wierden veel liften ge- leid om dit kind te vervoeren. Een onder het rot, genaemt Majombe, een ftokoude Hex, wel afgericht op allerlei fchellemftuk- ken, loos enliftig om het begonnen uit te voeren, verliet zich tenemael op de behen- digheid van heure dievery. Deeze ftelde dien befloten aenflag,en dufdaenig in 't werk: zy fchikte het overig gezelfchap van'er af. Omtrent een mijl buyten Madril ipringt een fontein, Minerve toegewijd , rondom be- fchaduwtvan oliboomen: hier zou het rot liggen,en legeren,terwijl henner oudftein de ftad op 'er luimen lag; die na lang, en liftig loeren (door dien de onachtzaeme, of, hoe men zeggen zal, ongelukkige Voedfter het kind, dat nu omtrent twee jaeren oud was, door een zorgelooze buurepraet , van 'er hand had laeten loopen) eindelijck tot 'er voornemen gekomen was, en hijgende met den verlakten buit aldaer aenquam. Deeze dievery



	KON STANGE.
	KON STANGE.	7
		7

dievery veroirzaekte twee heftige, en tegen- ftrijdende hartstogten; want de blijdfchap van de Heidenen, en de droefheid van de ouders,beide om het geftolen kind,waren in onmae�gheid evenmaetig. By den blijden wierd beraedflaegt (het kind van kleeding en juweelen ontbloot,en op een gemeenen weg, als vondeling,nedergeleit zijnde)in aller yl te vlugten: 't welk gefchiet zoude zijn, ten waer het onzalig wicht dien wreeden Majombe vermurwt had door een kchchende kus; wiens onnozele vriendelijkheyd, in dat on- vriendelijke wijf, meer liefde verwekte tot het leven, als tot het geen het leven vercier- de. Men befloot derhalven met kind met al datelik te vlugten: 't welk, na dat zy 't van naem en kleeding verandert, en in plaets van Konftance Pretioze genaemt hadden, zon- der tukken gelchiede.De droeve deden,met hulp van bloedverwanten, vrienden, nae- buuren, en eigen dienaeren ,hun beft wel om het vervoerde te vinden : maer (laes!) ver- geefs,- nademael dat vuil gefpuis zichnaer Vrank-



			8 HET LEVEN VAN

		Vrankrijk begeven had; en te meer, alzoo niemand op hen iet quaeds vermoede. Denkt eens wat verandering dat jong , en zachtopgequeekte kind overrompelde! Het wierd verrukt van hoogheid tot laeg- heid, van rijkdom totarmoed, van verzaed- lieid tot honger, van kleeding tot naektheid, van zuiverheid tot vuyligheid, en (om al ge^ lijk te zeggen) van een heerlijk overvloedig tot een flaefs gebreekelick leven. Dit duurde dartienjaeren lang. Toen quaemen de jae- ren van meerder, die, te vooren, met minder kennis > niet te min ganfch eerlijk, leerlijk en (dat wonder is) onder dat goddelooze gezel- fchap godvreezende, en,elkin deugd voor- gaende, verfleten waeren. Heur zucht ftrek- te geenzins tot booze nukken. Zy was op- recht in handel en wandel. Zy mijde niet al- leen het quaed, maer belette het ook andre te doen; zoo dat zy, onder heur gezelfchap, een noodige fchrik, en, nae de weereld te oordeelen, in alles volmaekt, ja den Hemel Jbehaegelijk uitgeroepen m�gt worden.Tuf- ichen



		lo HET LEVEN V A.N was 5 waer door zy de deugd der zachtmoe- digheid , in 't aenzien van dat verharde volk, boven heur lichaemelijke fchoonheid, in dat heilig aengezicht te pronk ftelde. 'T is ook zeeker dat een eenvoudige maegd meer fchrix,en benaeutheids heeft,in wilderniffen, voor het verflindende gediert, dan die gee- ne, die de wilderniffen, en dat gedierte van aerd gelijk zijn. Nu y verde Majombe heur beft om Pretioze deezen bekommerende vervaertheyd af te nemen. Zy onderging haer op veel wijzen: inzonderheid dat Diane heur reynigheid wel behoeden zou; vermids zy een reine Godes was , magt hebbende over wild,en wilderniffen: en zoo Diane zulx nietdede , dat zy zelf (Majombe meen ik) door tovery alles konde ter vvege brengen. Hier gebruikte Pretioze, nu omtrent vijftien jaeren oud wezende, in't wederleggen van deeze onredenen , alr�e de redelijke gaven van een bejaerd, wakker, en welrechtlchae- pen verftand. Eerftelijk wederftreef zy haer met verzierde geichiedeniffen , dien zy in heur



	KONSTANCE,
			ii


heur tijd al m�e gelezen had; om dat dat val- fche wijf haer met verzierfelen zocht te ftil- len. Daer na bewees zy een gr ouwel te heb- ben voor God-lafterende tovery. Eindelijk betoonde zy ,met waerachtige voorbeelden, wat vreezelijke ftralFen heure God, zijnde de waere rechtvaerdige God , die valfche Go- den, toveraeren, en dier aenklevers,in voor- tijden , en nu noch doen kan , aengedaen heeft. Door welke ftand van redenen Ma- jombe, eenigzins verfchrikt zijnde, devoo- rige onredenen afterliet; en, den huik na de wind hangende, om haer te ftillen , met ge- veinftheid noch voortbragtde zorgvuldig- heid Gods over Ionas, en Daniel. Pretioze, die Godlievende maegd, dit hoorende, hoe- wel van eenGodhaetendevrou, fteldezich evenwel terftont in alles te vrede * en, hem gedankt gebeden hebbende , ging neffens het gezefichap in fchaduw nederhukken, en offerde zich tenemael den Hemel op.

		B 2 Een



		HET LEVEN VAN
12		HET LEVEN VAN
12

	En ftaetig Edelman , genaemt Don Ian, eenige zoone van Don Philip- po , nu noch rou draegende over de onlijdelijke dood zijns moeders , zocht (zoo veel het mogelijk waer) zijn diepe droefheid met een eerlijke tijdkortinge , als zijnde de jagt, teflijten. Nu was't op zeek- ren tijd , dat deeze Don Ian van zijn mede- weiluyden, en knechten, door't vervolgen van een ftuk wilds in deeze wildernis afge- dwaelt zijnde, ter juifter fte� geraekte, alwaer dit Heydens rot zich , after het geboomte nedergeflaegen had. Deeze verdwaelde,van hen niet wetende , meende het fteekenvan de zon (terwijl hy zijn gezelfchap , datdaer voorby koomenmoeft, verwachte) onder het zelve loof wat te ontfchuilen, dan daer- waert gaende vernam henner geluid ; waer door by verfchrikkende te rugge trad ; en wederom wat by zich zelve komende flux- weegs op hen aenging. Al bevende gluurde hy door de takken. Nu eerzelde hy ,dan trad hy toe. Nu rees zijn moed,dan zonkze weer, Nu



		KONSTANCE. i; hebben) gelieft heeft. Wat doet deeze verliefde jongeling? Hy wierd weder ipraek- zaem, en dreigt haer elke mael aen te fpree- ken, omzijn liefde uit te ipreken: en ziet! de vrees van zijn vaders gunft te verliezen ,en de ingebooren grootfheid ftooten hem al weer te rug. O bedenkelijke werking tuflchen ouders gunft, grootfheid, en liefde! Hier op paffen deeze drie vraegftukken: ten eer- ften, of een vader, ofte moeder zal geoirloft zijn om een houwelijk , ongelijk van af- koomft en middelen, niet te min eerlijk, en van Gode voorzien,anders een gehoorzaem kind zijn gunft of zegen t'ontrekken?Ik oor- deel ,neen:ten andren,of ingebooren grootf- heid zoodaenigen houwelijk zal mogen be- letten? Ik oordeel wederom ,neen: ten Ieften, of zuivre liefde van wederzijden,de bovenfte vraegen aldus by zich zelven beantwoord hebbende geen houwelijk zal mogen oprich- ten , dat eerlijk, en van Gode voorzien is ? Ik oordeel, volkomentlijkja, En dus overwoeg Don Ian de zaek mede * en heeft derhalven, de



		i6 HET LEVEN VAN de twee eerfte gerechtelijk voorby gaende, het leftemet een heilige meening aldus in't j werk geftelt. Hy ging vrypoftig op hen aen, ■ enwenfchtezemetftemmiggebaer , en in- nerlijke genegentheid altezaemen veel ge- lux. Zy vlogen verbaeft,en ichichtig op ,niet I wetende wie het wezen m�gt , die hen dus onverwacht, in dit eenzaem\ enaekelige woud overviel. Majombe, hier door fchrik- kig uit heur flaep oplchietende, gebood met haeftige moede hem daetelijk te vertrekken. Een van 'er allen dreigde hem te flaen. Een ander ftiet hem. Hy daerentegen, alle oplo- penheid van henlieden verdragende , ver- zocht eerbiedelijk wat gehoors: 't geen hem naulix toegelaten wierd.Toen keerde hy zijn vriendelijk gezicht naer dien volmaekten Pretioze, dat aentrekkelijke beeld, haer ont- kledende zijn zuivre, en ongeveinide liefde; en verzocht daer op, met fchreiende oogen, heur wederlievende gunft: dien zy hem eerft met anxt, daer na met beleeftheid weigerde, hoewel zy 't meer voor Ipot, als eernft aen - nam.



		j8 H ET L E V EN VA N ten zy het houwelijk aen te gaen ; mids dat hy proef zoude doen van zijn getrouheid; dien zy hem, wederom hy hem koomende, in deezer manieren, voorwierpen: hy moeft eerft zijn Vader, vaders hof, hofgezin, land, zand, eer, afkoomfl:, ftaet, en wat dier meer aenklevende was, twee aftervolgende jaeren lang verlaten:; en dooien met genegentheid, en genoegen , als henlieden in alles gelijk zijnde,met haer in heur gezelfchap jOok zon- der ooit van min,of mins tokkelingen te mo- gen kikken. Hier ftond hy dapper in de war. Wat zal hy doen ? De heftige beweeging tot natuurlijkeverzaemelingmethaer,diegeoir- loftwas , verbood hem zulx aen te nemen: maer de zuivre liefde, die noch veel heftiger was , en zonder dit in te willigen niet uitge- voert konde worden , belafte hem zulx te doen: dies nam hy deeze voorwaerde,als an- ders niet kunnende , enzy den trougaef ₃ als anders niet willende, beide blymoedig aen. Zijn jagt onderwijlen aenkomende ontdekte zich van veer door't hoorngeblaes s derhal- ven



		KONSTANCE. i₉ ven verzocht hy, om aen zijn volk geen af- terdocht te geven,van zijn Pretioze(hy ken- de nu den naem) en heur gezelfchap minne- lijk verlof; en zou binnen een uur, ook ter zelverftede wederom byhaer zijn : waerop zy hem vertoefde. Nu was alles tothieren- toe wel befteken: derhalven liep hy op het weigeluid haeftig aen; en by henlieden koo- mende veinfdezich quanl�is verftoort over hun lang afterdraelen: 't welk zy, door 't ver- tellen van een hifch, dien zy op een ontloo- pen haes gehad hadden, ontfchuldigden. Onderwijlen drong de avond dapper aen; derhalven begaf hy zich met zijn knaepen daetelijk naer huys. T' huys zijnde fchre�f hy in aller yl een klein brief ken van zijn hei- melijk vertrek , ook dat zy in alles geruft zoude zijn, alzoo de oirzaek noodig was, en voor dien tijd moeft verborgen blijven. Dit leide hy in 't bedde van zijn eenige zufter Leonora; op dat zy het zelven,daer in gaen- de, vinden, en zijn oudeliifFe vader, dien hy zeer lief hadde , met alle gevoeglijkheid C 2 ge-



	HET LEVEN VAN

gemeen maeken zoude: en is voorts, wel voorzien van geld , als andre nooddruftig- heden , ftil en zonder iemands kennifl�, alleen vertrokken. Zijn bruid met heur gezeHchap (alsverhaeltis) verwachte hem terbeftemderplaetfe ; daer hy verbaeftop 'er aenquam; en, van naem en kleeding ver- wiffelt zijnde, daetelijk met lmeken verzocht t'ontvlugten zijn vaders huisknechten , en opgemaekte dienaeren , om hem te zoe- ken, en gevonden hebbende t'huis te bren- gen : 't welk onbedenkelijk gehoorzaemt wierd. Nu is die welbekende naem van Don Ian verandert in eenen onbekenden Andreas.

		Leonora,



		22 HET LEVEN VAN fchielijke verandering in dieper droefheid als deezen Leonora? 'K weet niemand. 'T was ook geen wonder i want zy achte heur ziel te beftaen invierdeelen*. waervan zy een deel onlanx verlooren had door het derven van heur lieve Moeder: noch een deel, naealle voorfchijn (verrnidshyafgeleeftwas) haeft verliezen moeft door het fterven van heur lieve Vader : en het darde deel nu verloor door het vlugten van heur lieve Broeder,- daer zy alle hoop en trooft op gezet had ,� en die nu zoo klakkeloos, alleen een brief, dien zy in heur bedde vond , afterlaetende ver- trok; enhaer, die het lefte en minfte deel (zoozy'tzelf fchatte) van'erziel was , dus onbeweeglijk, en zonder trek of teeken van liefde, in alle droefheid, enquellingenliet wroeten. O al te wreeden flag voor zoo zwakken maegd! Wat gaet'er aen ? Zy ipringt ichielijk uit 'er bedde, fchud 'er nacht- gewaedom, en vliegt onvefduldigmetden halfgelezen brief naer heur Vader; die noch op zijnde me� bezig was in 't herkauwen van



		K O K S T A N C E. 23 van al zijn aerdiche tegenfpoeden;, daer zy met deezen onverdraegelijken ramp noch by quam. Dat welbezochte grijze hoofd, zijn lieve dochter dus ontftelt ziende aen- komen , vraegde wat haer deerde« Zy meende t'andwoorden , maer bleef 'er in fteeken: Waer door hy, in't eerft haer ver- trooftende , meende dat het maegdelijke zwakheid was , of dat een inval van heur Moeders dood haer in heur bedde beanxt hadde: maer den brief daer na ziende, en den inhoud overlopen hebbende, bleef met zijn lichaem onbeweeglijk ftaen, vloog met zijn gedacht ten Hemel, en, God om hulp aengeroepen hebbende , ftelde het gan- f�he huis in oproer. Elk was by der hand. De voorbygaende vreemdelingen drongen op het gekarm in. De naebuuren vielen op het gerucht aen. De dorpkinderen ftonden verbaeft : en wie daer ook omtrent was , of woonde wierd deezen droefheid deelachtig. De oude man,alle me�waerigheid,en vrywil- lige byftand van 't huiigezin, vreemden, als nae-



		₂₄ HET LEVEN V A^N naebuuren ziende, verzocht met gevouwen handen, en fineekende lippen, datmen door hulp van huifluyden en landdienaeren alle wegen daetlijk bezetten , trouwelijk wacht houden , en zijn vlugtige zoon vervolgen zou, om hem (waer 't doenlijk) in te haelen, en t'huis te brengen: 't welk naulix verzocht zijnde gefchiede. Leonora (ach armen!) heel uitzinnig zijnde liep me� wind breeken; en als een ingetrokken maegd, wienbofpaden of veldwegen onbewuft waren , verdoolde daetelijk in 't hout: alwaerzy op heur klagten de wederklagten vernam van dien droevigen Nimf, die door verimaetheid van Narcimis t'haerwaert ganfch verdweenen was ,en,alleen item overblijvende , deezen eenzaemheid voorbeur treurplaets,en woning uitverkoo- ren had. Deezen porde zy te helpen zoe- ken ; want zy meende in 't eerft toen zy haer hoorde, dat het boshoeders, houthakkers, of diergelijkke volk zoude zijn:maer gewaer wordende dat het Echo was , nu me� een orakel geworden zijnde, ondervraegde haer hoe

			/



		z6 H e: t leven van Et heidens rot, om meerder veilig- heid , en minder gevaer te hebben van betraept te worden , had den ganfchen nacht,alle gemeene wegen afllaen- de, alle ongemeene wegen inflaende, door fluipen en kruipen , langs hout en heggen, met veelanxtenverichrikkinge , ten einde gebragt; en quam nu, als in vryheid zijn- de, den blijden daegeraed blymoedig tegen. Andreas met zijn lieve Mingenood,den ver- trekkende nacht bedankt hebbende veur' er dienftwillige duifterheid , dien zy genoten hadden, wenfchtenze met een geluk op reis; en , den jonggeboren dag met minnelijke zeden verwelkoomt hebbende , dankten God voor zijn genade; en vleiden hem dat het licht, en zijn heilige Engel hen in alle voorlpoed geleiden wilden, gelijk de dui- fterheid hen van alle tegenipoed geleid had- de : en zijn voort het bofch een weinig inge- weken jalwaer zy zich op het verhoort gebed vertrouwende, zoo door de ftaege vlugt, als moeielijke weg vry vermoeit zijnde, neffens het



		a8 H � T L E VEN VA N fchim al hijgende te moet vliegt; en naeder koomende was 't heur eige en getrouwe die- naer, dien zy verwachte. Zy verwelkoomt hem vriendelijk, ja »indien 't heur knecht niet waer geweeft, zy had hem verwellekoomt met een kus; weinig wetende van wat inhoud de brief was,dien hy haer bragt.Doch zy ver- trout alles goeds, en zend hem naer huis; op dat zy in eenzaemheid heur minnekuurtjens, in 't lezen van den brief,bet bewerken m�gt. Hy gaet, en zucht om 't ongeval zijner vrou onderwegen dikwijls: ziet hy liefde haer als een trouw knecht; en wift van al 't bedrog, vermids die eedbreekende bedrieger hem alles,zonder fchaemte,gezeit had.Nu was zy eenzaem in 't eenzaeme woud , en oefende vreuchd; en 't minfte vogeltje, hoe zacht en liefelijk het ook queelde , fcheen haer te fleuren. Maer laes � hoe fchielijk veranderde die blijdlchap in droefheid! want,eer zy den brief half doorlef�n had, wierdzy als razen- de, en kante zich in die f azery ,al fchuimbek- kende en ftampvoetende _? tegens God en 't geval.



	KONSTAN CE.
	KONSTAN CE.	2₉
		2₉

geval. Zy trok 'er vlechten uit; zy krabde 't aengezicht ; zy beet op 'er lippen -, zy knar- fte op 'er tanden i zy kneep 'er wangen $ zy neep 'er vuiften; zy icheurde heur klederen, en reet'er borften ,� ja (waer 't doenlijk ge- weeft) zy had het hart uit 'er boezem gerukt, en, inipijt van God, tegens den Hemel aen- geworpen. O lchrikkelijke inwilliging van boof heid, ftrijdende, in dienft der helle, te- gens hemel en aerd'! O ichadelijke brof heid desvleefch, hoe bitter is uw' nafmaek! Dan 't fchijnt dat alle aerdlche dingen onftand- vaftigheid onderworpen zijn; maer inzon- derheid de menlch; 't welk blijkt in deeze verdoolde maegd. 'T is wel waer dat de flag, ten aenzien van zoo tengren fchepfel , te wreed was: maer wie wierd ooit zoo gefla- gen, dat hy den artz verwierp, en, in plaets van geneesdranken, zich zelf vergif meng- dergelijk zy door 't lafteren van heuren God doet? Ennoehbleeft daerniet by$ wantzy yverde ftaeg aen om zichzelven te verkor- ten i en ten leiten bezieh zijnde om dat dui- D 3 vels



		30 HET LEVEN VAN vels opzet uit te voeren, wierd in 'er voor- nemen verhindert door dat voorgenoemde rot Heidenen , dat juift daer omtrent lag, en baekerde zich in de zon ,� 't welk zy zag, en meende dat zy mee gezien wierd. Wat doet zy nu ? Zy neemt geveinfdelijk aen het wezen van een bezaedigde maegd; en treed, als ofze zachtzinnig waer , op dat gezel- fchap aen. By hen koomende vraegde ofze toekomende dingen voorzeggen konden waer op geandwoord is, ja. Derhalven gaf zy henluiden een ftuk gelds om deezen kunft in 't werk te ftellen. Majombe (als de doortrapfte, en die beft geleek afgericht te zijn op duiveljagery , alzooze 't een oud , lelijk, verrimpelt, zwart, en grijs vel was, en dit werk langft gepleegt had) verzocht heur rechter hand om in te kijkken; dien zy gewillig gaf. Hier Ichoot al het andre ge- zelschap rondom. Toen hief zy op van veelerlei zaeken , weinig van belang , en geenzins aenroerende den rechten ftof, daer op 't gemunt was. Doch Gohanne, die zoo

			-



		KONSTAN CE. 31 zooveel te doen had met loeren en lonken op de uitmuntende geftaltenis , befiieden aenzicbt, en zedige manieren van Andreas (anders genaemt Don Ian) luifterde niet eens nae die beuzelingen* want ze wierd zoo geweldig overweldigt van liefde, datze (niet eens denkende op 'er eerfte vrijer) hem durf- de van al zijn volk afroepen \ en openbae- ren heur brandende genegentheid, verzoe- kende zijn wederliefde; dien hy (haer be- dankende voor'ernedrigheid) beleefdelijk weigerde ; zeggende dat het onmogelijk was, vermids hy alre� verlooft was; en, al waer 't dat niet geweefl:, dat hun wetten me � bragten niemand van henluiden te mogen trouwen, als aen hens gelijk, dat is aen ofte onder hun eigen volk. Waer op Gohanne, fchichtig van hem afwijkende, volfpijts naer huis liep , ingenomen zijnde met grooter haet, als te vooren liefde. 'T huis wezende roept zy heur dienaer, belaft hem een par- relihoer te haelen van'er flaepkamer, en, zich eenvoudig veinzende , daer mee te gaen



		32 HET LEVEN VAN gaen onder dit Heidens rot, om het zelven behendelijk tefteken inden maelvan dee- zen Andreas, en, gedaen zijnde, haer daete- lijk te komen verwittigen: 't welk zoo ge- fchiede. Gohanne verwittigt zijnde dat alles klaer was, vliegtals verbaeft voor deur, en fchreeut met luyder ftemme, buuren helpt! dieven, dieven, dieven! ziet, door deezen middel zocht zy hem aen een galg te hel- pen ,en zich zelven zoo te wreeken. Voorts Ichoten op dit gefchreeu al de buuren toe; de boeren raekten op de been ; de Roo- roe , die daer ontrent zat en dronk , viel uyt; en het huifgezin voegde zich by den hoop. Men zocht om, en binnens huis, in alle hoeken en winkelen, wijd en zijd, en waer men ook zocht, men vond niemand, die verdacht was. Derhalven vielen zy met geweld op het Heidens rot, en (als een volk daer weinig aen verbeurt word, en veeltijds op dievery uit is) betichten het terftond met knijpen en knevelen van deezeparlen, Niemandwift'eraf; elkontichuldigdezich, en



		KONSTAN CE. ₃₃ en inzonderheid Andreas met zijn lieve mingenood , die diergelijke dingen beide wel beletten,geenzins plegen zouden. Go~ hanne , daerme� niette vrede zijnde, ver- zocht datmen hen altemael uittrekken, en wel bezoeken zoude. Elk (prak moedig, en toonde zich bereit. Andreas, als de veer- digftejbezocht zich,in hen aller tegenwoor- digheid , zelf i en, zijn mael uitfchuddende, fchudde het parlelhoer daer mee uit: waer door hem,fchoon hy onnozel was, de Ichrik zoo vatte, dat hy bedeeft en {praekeloos bleef ftaen. Een vande dienaers dit ziende floeg hem met een vuift in 't aengezicht. Hy, niet denkende op den geveinfden ftaet, daer hy tegenwoordig in was, maer opzijn echte ftaet en af koomft, liet het bloed op- wellen, fchoot toe, greep het geweer, en ftak den dienaer met zijn eigen wapenen dood l waer op hy daetelijk gevat,en, als een moor- dena�r en dief, gebonden naer hetJQotvan den Landdroftgeleitwierd : endeganfch� fleep volgde na. E Don



		HET LEVEN VAN On Ferdinando (als verhaelt is) Landdroft van Murcia , verwittigt zijnde van deezen gevangen, be- floot ( alzoo daer omtrent onlanx veel doodflagen, en dieverijen in zwang gegaen hadden) een merkelijk, en niet anders wee- tende als een rechtvaerdig voorbeeld van ftraf aen deezen mifdaedigen, zonder uit- ftel, te veftigen. Liet hem derhalven daete- lijk ontfluiten, en ter verhooringe ftellen. Verhoort zijnde metter haeft, en zonder pij- nigen, alzoo de daed daer was , beval hem zich te bereiden, en zeid' hem den jongften dag aen. Pretioze, dit gewaer wordende, fchreide en z�chte jammerlijk; en icheen als ofzezich op het aerdrijk in'er traenen ver- drenken wilde, en ftervende heur ziel door 't gezucht naer den Hemel te zenden, om 'er lieve Bruidegom aldaer te verwachten > en met blijdschap in te haelen. Majombe, alleen weetende dat Don Ferdinando en Donna Giomara, Droft en Droftin, natuur- lijke vader en moeder waeren van deezen Pre-



		tf H E T' JL E VEN VAN gelijke redelijkheid inwendig zoo van 'er aengetaft, dat hy niet laeten kon uitwendige teikenen daer van te geven, want hy fchreide me� i en > als ververfing hier door krijgende van zijn Konftance (niet denkende dat dit Konftance was) zag zijn treurigen gemaelin treurig aen. Doch, alle vrouwelijke eigen - fchap met mannelijke magt tegenftaende, verpijnde zich eindelijk, bewees zijn aerd, betrachte zijn (chuldigeplicht, eniprakal- dus : � fchoone, beleefde, wijze, droeve, en beklaeglijke maegd! 'T is wel waer dat uw' treffelijk ongeval, en zielroerende gebe- den my bewogen hebben zoo wel tot inner- lijke , als uitterlijke traenen �, en lichtelijk (wa�r 't dat mijn gemoed het toeliet) my voorts vervoeren zouden tot vryfcheldinge van uwen Bruidegom: maer, vermids 't god- delijke recht, in tegenwoordigheid van zoo moordaedigen doodflag, en zoo moedwilli- gen dievery, mijn teer geweeten aenftoot ₃is 't ook billijk dat ik het heilig recht ge- hoorzaem, en hy ftrafwaerdig fterfj derhal- ven



	KONS TAN CE.
	KONS TAN CE.	37
		37

ven trooft u zelven in God , hy zal fterven: wendende hier me� zijn bedwongen oogen wederom weeneifde van 'er af, en ging met zijn gemaelin beide weemoedig weg. Ma- jombe, ziende dat die aenflagmifluktwas, en voorziende dat deeze onverwachte toe- val miflijk afloopen wilde , moedigde zich zelven,en ving het uitterft' aen. Wat doet- ze dan ? Zy wijft Pretioze van 'er af, en ftapt den Dr oftin alleenig na. By haer kom ende verzoekt 'er ook alleenig te ipreeken van iets, daer er dapper veel aen gelegen was, ja daer al 'er luftig leven aen hing. Giomara, dit vreemd dunkende, ftaet'er daetelijk te woord. Mit viel zy voor 'er voeten neer, haerfineekende om vergiffenis van 't geen, daer in zy aen haer miidaen had, en riep niet dangenae! genae! Giomara, dit ziende, ge- bood 'er op te ftaen, en vraegde waer in zy aen haer miidaen had. Waer door zy op- rees , en viel in deeze rede. Mevr�u, zijt verzeekert dat ik, 't geen by my voorgeno- men is � tegenwoordig t'openbaeren, heel E 3 wel



		₃8 HET LEVEN VAN wel verbergen zou; of, niet willende verber- gen , tenminften geftaedig zoude aenhou- den om gena� by u te verwerven, eer ik mijn overladen krop voor u uitlchudde : maer vaft vertrouwende, ja bynae weetendedat zoo onuitlpreekelijkeblijdichap, waer me� ik u koom bezoeken , geenzins zonder dankbaerheid kan volvoert worden * zoo wil ik my vrypoftig maeken, en vangen aen. Weet het dan Mevrou, dat ik, uw' onwaerdi- geflavin , d'oirlprong van al uw'betraende treurkreuken, dien gy in dartienjaeren her- waerts gezet hebt,doch nu haeftge�ffent zul- len worden, zoo wel als gy geweten hebt; ja d'oirlprong daer van zelf geweeft ben. Want die beklemde dochter, wiens doorgaende ongeval u, en uw' lieve gemael zoo diep in 't hart tafte, was uw eyge,eenige, en alwaerdige kind; 't geen ikzelf in't jaer iycpy , 's mor- gens t'elf uuren, op hemelvaerts dag,binnen Madril, opgenomen, en vervoert heb. En, tot een teiken dat ik in waerheid zy, zie daer het gewapend'goud, beneffens eenigean-



	KONSTAN C E.
	KONSTAN C E.	39
		39

dre juweelen, d�er 't me� verciert was; en dien ik (om of 't te pas quam) tot noch toe wel,en wijflijk bewaert heb .Giomara,dit nau- lix uithoorende, vliegt, zonder omgezicht, naer Pretioze toe 0 en, heur borft ontbloot hebbende, vond ontrent den flinken tepel een geboorteneep, en �en die zelfde zy' de twee lefte voetteenen zonder fcheidl�l: waer aen zy, heur kind zeeker kennende, met wonderlijk gebaer om den hals viel, en, met zoo een moederlijke genegentheid , haer duizend mael kuflende, aen'er lippen be- fturf, en bleef een langen wijl ftijf befturven aen 'er hals hangen.Don Ferdinando,op het gerucht toelchietende, en deezen blijden rnaer ontfangende , bewees al wat een op- recht vaderlijk hart op zulken uur bewijzen kans doch,van zoo grooten geluk bezocht, fcheen noch evenwel bekommert. Pretio- ze, die bedrukte maegd, niet weetende wat van deezen zaekwas , vraegde wat het be- duide. Men onderrichte haer dienft willigden zeide dat deeze heur eige vader en moeder waren>



		₄o HET LEVEN VAN waren ; dat zy geen Pretioze, maer Kon- ftanceheete ;₄datMajombehaer, omtrent twee jaeren oud wezende,opgenomen, ver- voert , en tot dit leven gebragt had; en dat- ze dit alles gelooven moeft , vermids het waerachtig was, ja zoo waerachtig als God leeft. Waer op zy (elaes!.) jammerlijk be- gon te fchreien ; en al nokkende te be- toonen wat blocdtrekking en zucht van eerlijke kinderen , inzonderheid van zul- ke kinderen , tot hun ouderen vermag. Waer ter weereld word ook de liefde beter en blijer geplaetft , als op de geknochte grond tuf�chen ouders en kinderen ? En zoo dat waer is, hoe waer 't mogelijk datze hier niet uitmunten zou, daer't magtige geval haer zoo vroomelijk byftaet? Konftance, nu geftilt zijnde , en ziende dat het geluk d'overhand , ende vreugd heur fchoot en handen vol had, vraegde heur Vader (die, in zoo vrolijken zonnefchijn, alleen nevel- achtig fcheen) wat oirzaek hy daer toe had- de . Waer op hy andwoorde , dat hy God niet



	KONSTAN CE.
	KONSTAN CE.	4 3
		4 3

koomen: 't geen daetelijk beftek wierd. Don �an, verloft, en van deeze tijding al zeeker gemaektzijnde, quam vaerdig toeloopen, f meet de deekenenvan zich af, en viel zijn te-moetloopendeichoonvader, enfchoon- moeder om den hals; die hem kuffende bly- moedig hunnen dochter overgaven , aen malkanderen trouden, en beide voor lieve kinderen , en eenige erfgenaemen ontfin- gen. Men zond daetlijk een poft naer Don Philippo , vader van den Bruidegom ; die, voorts daer op met zijn dochter overkoo- mende, en dit alles verftaen hebbende, even bly waeren. Alle droeve wolken , en be- naeude dampen waren verdwenen. De vrienden van wederzijden wierden als op- genomen . De hofgezinnen toonden zich daer in begrepen. De buurten fcheenen verblijd. De boeren trokken 't zich aen. Ia 't ganfche land waegde van zulken vreugd. Voorts wierd 'er, met die bruiloft, veel on- effenheids in 't landfchap geflecht. De ver- voering van Majombe vergeven. De klei- F 2 nigheid