N
.1 'i
( ,.
' f' l
L.
■.v-‘:-7■■■■■'^' nbsp;nbsp;nbsp;; -gt; r
â– - nbsp;nbsp;nbsp;- .- r'
.' }
'lt; I '
â– -y'^:A-
, ' T '
.. ' - I s r
'' ■■•s:' ; ■’ 1' '
y\ ■- ' •'
' /â–
â– ,V'
ko ^oy tf
NIEUWE
NATUUR-EN WISKUNSTIGE
Betrekkelyk den Zeiljleent de Getallen, de Ge-zigtkunde en Scheikunde, en eene meenigte snderen, nooit voor dezen innbsp;’t licht gegeeven.
Uit bet Franfcb Fertaald, en met eenige Nieuwe Fermaaklykbeden en Aanmerkingen -vermeerderd.
TWEEDE DEEL.
Met Koperen Plaaten.
TE ROTTERDAM,
By REINIER ARRENBERG, M. DCC. LX X l 1.
-ocr page 6-Utrecf’ts üruv^^rsiteiis
Museum
-ocr page 7-7 ?rmaaMykheden en aangenaams Tydkortingen , die de Getallen op-leveten kunnen^ uit hoofde van hunne by-zondere eigen/chappen en de verfcheidenenbsp;evenredigheden , betrekkingen , /amen-fchakelingen en veranderingen of verzettingen , waar voor zy vatbaar zyn , gee-ven buiten tegenfpraak eene grooter ennbsp;iiitgejlrekter verfcheidenbeid dan die vartnbsp;dan Zeilfteen , in bet eerjie Deel bs-fchreven ; ook hebben zy hst voordeel,nbsp;dat zy voor ’t grootjle gedeelte met minder hjlen kunnen in ’t werk gefield worden ; Viel u waar, zy vereifchen meer
'*¦ 2 nbsp;nbsp;nbsp;ttor-
-ocr page 8-oordeel en een 'weinig handigheid en gaau-wigheid, maar daar is fchier niemant, die met eene geringe oeffening, in eenennbsp;zeerkorten tyd^ zig niet zeer ¦wel in fiaatnbsp;kan jlellen om dezelven op eene aangenaa-me W]Ze uit te voeren.
Om de geringe moeitens , die men em daar toe te komen zig geeven moet , zoonbsp;veel mogelyk is te verkorten , heeft mennbsp;over kleinigheden eenige uitweidingen ge~nbsp;maakt, die misjchien te laydloopig zullen voorkomen, en eenige herhaalingen ,nbsp;die veelligt nutteloos zyn zullen voor bun ,nbsp;die op den eerjieri voorjlag de dingen be*nbsp;grypen.
Men heeft geoordeeld, dat men in dit Werk niet moeji inlas/en eene meenigte
ver-
-ocr page 9-wrfchiilende Voorjlellen en Fraagjlukken i^ande Rekenkunji^ Stelkunde en betrek-kelyk de Getallen, die men ook by ver-fcheidene andere Auteuren genoeg vindennbsp;kan. De Berekeningen , die ’er toe be-hooren, vereijjchen te groote infpanning,nbsp;en kunnen ook niet voor enkelde vermai^-kelyke Tydkortingen aangezien 'worden.nbsp;Men beeft derbalven gedagt beter tenbsp;doen met Fermaaklykheden op te maa-ken , die zoo gemakkelyk zyn in haannbsp;uitvoering als vermnderlyk in baare uit-komji, ten einle men hen, die zig alleennbsp;vermaaken 'willen, niet verpligten zounbsp;tot eene moeyelyke oeffening en infpanning, maar veel eer medewerken om hennbsp;2% van bunnen arbeid te doen ontfpan-nen, en zig te verlufïigen en vervrolyken;nbsp;tnen beeft gedagt, dat het voordraagen van
Ver^
J^ermaaklykheden , die meeyelyk zyn an cp te losfen , lot eene mcinvs infpanningnbsp;voor den geefl gelegenheid geef t, welke buiten twyffel beter te pas komt om tot on-ierwerpen te bejleedsn , die enkel nuttignbsp;zyn.
’’t Is ook om die zelfde reden, en om ie voldoen aan de begeerte van hen, dienbsp;naar dit fd’erk verlangen , dat men cpnbsp;hel einde van dit Deel ingevoegd heeftnbsp;eene meenigte vcrfchillende Vermaaklyk-heden , die met de Kaarten gefchieden;nbsp;waar van ’er zekerlyk een goed gedeeltenbsp;lekend zyn , mair waar van egt er hetnbsp;gïQOtJie gedeelte nooit gedrukt is.
Daar is nog een groot getal andere VennaaUykheden, die door gaauwigbeid
fa
-ocr page 11-VOORREDE. vTj
w lehendigheid uitgevoerd ‘worden , en die zeer aangenaam zyn; men zal 'er vannbsp;handelen op het einde van het vierde Deel’^nbsp;of in die verfchillende Artykelen gt; viaarnbsp;toe zy natuurlyk eenige betrekking zoudennbsp;kunnen hebben ; men zal eindelyk zignbsp;moeite geeven om van dit Joon alles medenbsp;te deelen, mat als nieww en vermaaklyknbsp;is voorgekomen, en ‘wat men vinden kannbsp;het meejl te zullen behaagen y ten eindenbsp;men betrekkelyk alle deze onderwerpennbsp;niets meer zou kunnen begeeren y • en opnbsp;dat dus dit Werk een volkomen verzameling zou kunnen zyn van alles y wat totnbsp;deze verfchillende Vermaaklykheden betrekking kan hebben.
Men zal in dit Deel ook eenige Ver-maaklykheden vinden met den Zeiljleeny * 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die
-ocr page 12-die men in het eerjle Deel zou hebben hunnen plaatfen ; maar nadien het reedsnbsp;af gedrukt was , heeft men dezelven innbsp;dit Deel ingelajl, waar toe zy ook anders betrekking genoeg hebben, vermitsnbsp;de famenzetting der Getallen zig hiernbsp;vereenigd vindt met de magnetifche uU^nbsp;werking.
DER
VA N DIT DEEL.
EERSTE PLAAT Bladz. gz.
I. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. A B , de Doos , in welke de tien Blaadjes zyn van de Zevende Vermaaklykheid, waar van het laat-fte aan de zyde M niet kan verplaatfl:nbsp;worden; boven dit Blaadje is de plaatsnbsp;aangewezen van de Staaf, die in hetnbsp;Dekfel van de Doos zyn moet,
II. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. Pe Wyzer der Uurennbsp;van de Dertiende Vermaaklykheid, ènnbsp;zyne Naaide.
III. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. De Tover-Ster van denbsp;Een - en twintigfie Vermaaklykheid ,nbsp;waar in de Getallen van den Reken-
* 5 nbsp;nbsp;nbsp;konfli-
-ocr page 14-lo V E R K L A A R I N G.
die famengeteld gelyk welken ’er regt tegen
konfligen Talrei in hunne orde geplaatft zyn. De buitenfte Krulletjes wyzen de
Getallen aan, zyn aan die ,nbsp;overftaan.
IV. Figuur. De Wyzer, die aan liet eind B van de bovengemeldenbsp;Doos geplaatft wordt; de Naaide vannbsp;dezen Wyzer is in de rigting, die denbsp;Staaf haar geeft.
II. PLAAT Bladz. 112.
I. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. Het Toverkonftig Vierkant met vyf-en-twintig Vakjes, bezetnbsp;met de Getallen van eenen Rekenkon-Itigen Talrey.
II. nbsp;nbsp;nbsp;FiGOtiR. Het natuurlyk Vierkantnbsp;met vyf en-twintig Vakjes.
III. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. Het Toverkonftig Vierkant met negcn-en-twintig Vakken, be-zet met Getallen van eenen Rekenkon-ftigen Talrei.
IV,
-ocr page 15-DER PLAATEN.
IV, V en VI. Figuur. De Tover-Meetkonftige Vierkanten , dienende voor de vier en twintigfte Vermaaklyk-heid.
III. PLAAT Bladz. 122.
I. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. De Tover-Rekenkundige Vierkanten, dienende voor de vieren twintigfte Vermaakiykheid.
II. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. De Rekenkonftige Driehoek.
IV. PLAAT Bladz. 13Ö.
I. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. Afceekening van alle denbsp;verfchillende Dogen, die men met tweenbsp;Dobbelfteenen werpen kan.
II. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. Schikking der Letteren,nbsp;die men op Kaarten Schryft om de daarnbsp;op volgende Vermaaklykheden uit tenbsp;voeren.
V. PLAAT Bladz. 274.
Tafels voor de famenllelling van de
ver-
-ocr page 16-verfchillende Slagen van het Piquet-Spel ; de kleur der Haakjes geeft te kennen de Kaarten, welken, met tweenbsp;of drie gelyk te geeven, veranderen.
VI* PLAAT Bladz 290.
I. FpuüR. E F G H, de Wyzetj welke dient om met CyfFers te fchryven.nbsp;Vier-en • veertigfte Vermaaklykheid I Lnbsp;M N die, welke beweegbaar is.
II. Figuur. Uitwerking van het uit-gefneden Raam tot verftand van de Vier-en-veertigfte Vermaaklykheid.
VII. PLAAT Bladz 294.
I. Figuur. De Wyzer dienende voor de Zes-en veertigfte Vermaaklykheid.nbsp;É F GH die van de Letters, waar opnbsp;ook ftaan de verfchillende Maaten vannbsp;het Mufic. I L M N die, waar op denbsp;Nooten ftaan , en waar op ook getee-kend zyn de fleutels , die dienen omnbsp;fieze manier vqa fchryven te veranderen.
II. Fi-
-ocr page 17-DER PLAAtEN.
II. Figuur. Wyft de uiiwerking aan, en dient tot een voorbeeld van dezenbsp;Vermaaklykheid; men heeft verondér-fteld, dat men zig bediend heeft vannbsp;den Wyzcr zoodanig als hy gefchikt isnbsp;in de eerfte Figuur.
VUL P L A A T Fladz. 30O'
I Figuur. A B C D E F de zes Raampjes dienende voor de Seinen»nbsp;waar in uitgefneden zyn de Teekens,nbsp;die de Letters van het Alphabet uitdrukken , met opzigt tot hunnen ftand.
II. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. Het Stuk met de Schuifnbsp;open in E, waar op geplaatft wordt eennbsp;van de Raampjes in den ftand, die nood-zaaklyk is om de Letter a aan te wy-zen.
III. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. De zes Raampjes gezien volgens de ftanden, die noodzaak-lyk zyn om alle de Letters te maaken.
IX.
-ocr page 18-IX. PLAAT Bladz. 320.
L Figuur. A B C D , de Doos van de Vyfdgfte Vermaaklykheid, en denbsp;vyf Blaadjes a, h. c. d. e. ; de ftand vannbsp;de Groeven, waar in de bekragtigdenbsp;Staafjes gelegd worden; de vyf Lettersnbsp;van het woord H I M E N zyn ter zydenbsp;van de Blaadjes geteekend , gelyk ooknbsp;de Letters A. O. C. U. R. die aan denbsp;andere zyde moeten gefchreven zyn.
II. Figuur. Die zelfde Blaadjes gezien van de andere zyde.
III. Figuur. De Wyzer, die in hetnbsp;ondereind van den Magnetifchen Ky-ker moet geplaatftzyn om de Woorden,nbsp;die in de Doos gelegd zyn, te kennennbsp;leezen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
IV. Figuur. De Doos van de één-en-vyftigfte Vermaaklykheid, waar vannbsp;de fchikking dezelfde is als die van denbsp;bovengemelde Doos.
V. Fi-
-ocr page 19-DER PLAA.TEN. 15
V. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. De Blaadjes van dezenbsp;I^oos gezien van de andere zyde.
VI. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. De Wyzer, die ondernbsp;in dezen Kyker is.
I. Figuur. A B C D , de Doos van de Twee-en vyftigfte Vermaaklykheid,nbsp;door welke men veronderflelt heen tenbsp;zien de beweegbaare Cirkels; C D E Fnbsp;G, de openingen, in welken de Letters,nbsp;van het Woord van het Raadfel verfchy-nen.
II, III en IV. Figuur. De verfchil-lende ftanden der Staaven met opzigt tot de aanwyzing van de Letters op denbsp;vyf Cirkels.
XI. PLAAT Bladz. 376*
1- Figuur. A B C D , de Doos van de Twee-en vyftigfte Vermaaklykheid,nbsp;Bladz 3^8; E de bekragtigde Naaide,nbsp;di» in den bordpapieren Cirkel legt,
waar
-ocr page 20-¦pgt;aar op de Woorden van hét Raadïèl gefchreven zyn.
II. Figcur. F G H I. Bordpapier dat op deze Doos legt.
III. Figüur. De drie Bordpapieren, op wier twee zyden gefchreven zyn denbsp;Raiadfels, en de ftand der Scaaven, dienbsp;’ér in befloten zyn.
W. Fi'gdür. Het Schaakbord, en de aanwyzing van de Vakken, op weFnbsp;ken men agtervolglyk het Paard zettennbsp;moet om het dezelven alle te doen door-loopen.
XII- PLAAT Bladz. 380.
I. Figuur. De plaatfing der Stukken op het Schaakbord, dienende voor dénbsp;Een-en-zeftigfte VermaakJykheid.
XIIL
-ocr page 21-DER PLAATEN.
xm. p L A A T 394*
I. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. De ftelling van de Stukken op het Schaakbord, dienende voornbsp;de drie-en-zeftigfte Vermaaklykhejd.
II. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. Die van de vieren zes-tigfte Vermaaklykheid.
XIV. PLAAT Bladz. 396.
I. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. De ftelling van de Stukken op het Schaakbord, dienende voornbsp;de vyf-en zeftigfte Vermaaklykheid.
II. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. Die van de zes-en zes-tigfte Vermaaklykheid.
XV. PLAAT Bladz. 440-
L Figuur. Plaatfing der Vingers op het Spel-Kaarten, om de Kaart te on-derfteeken.
’T ? nbsp;nbsp;nbsp;II. Fï-
-ocr page 22-iil
II. Figuur. Voorbeeld van een af-gefueden Spel-Kaarten.
Ill en IV. Figuuren. Voorbeeldvan Kaarten dienende voor dc één en-tag-tigfte Vermaaklykheid.
V, VI, VII, VIII en IX. Figuuren. Kaarten dienende ter verklaaring van denbsp;twee-en-tagtigfte Vermaaklykheid.
quot; X, XI en XII. Figuuren. Voorbeeld van Kaarten voor de drie-en-tagtigftenbsp;Vermaaklykheid.
XIII, XIV en XV. Figuuren. Ander voorbeeld dienende voor deze zelf-de Vermaaklykheid.
XVI. Figuur. Kaarten tot verftand van de vier-en-tagtigfte Vermaaklyk-Iieid.
I
XVI. PLAAT Bladz. 588.
I. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. De Ring met twee Kasten dienende in de zes-en-negencigfte
II. nbsp;nbsp;nbsp;Figuur. A B, de Doorfnede vannbsp;de Tover-Vaas ; c. d. de Openingen,nbsp;waar in de twee Spellen geplaatft worden : ƒ g fc die , waar in men voorafnbsp;plaatllde drie Kaarten, die gelyk zynnbsp;aan die, welken men heeft laaten trekken ; L het Armftuk, door welk het zy-de Koordje gaat; M het Befchot.
UI. Figuur. A. de Spiegel van de Honderd-tweede Vertnaaklykheid; C D,nbsp;E F de twee Vooren , waar in dezelvenbsp;fchuift; G de Kaart.
IV. Figuur. De Tafel, die in den Kyker geplaatft wordt, om te dienennbsp;voor de Honderd-derde Vermaaklyk-heid.
V. Fi-
-ocr page 24-'1;;
;;; i'
2» VERKLAARING
V. Figüür. A B C D. De Doos van de Doos met Metaalen;E F. G H.I. K.nbsp;de zes Blaadjes, waar op de Mecaalennbsp;gelegd zyn , en alwaar de rigting dernbsp;Staaven aangewezen wordt.
VI. Figuür. DeWyzer, die in den Kyker gezet wordt, dienende om denbsp;ïvletaalen te ontdekken.
Einde van de Verklaaring der Plaaten,
GQED-
-ocr page 25-VAN DE NIEUWE
natuur- en wiskunstige
Door den Koninklyken Boekkeurder,
tK heb ^ op order van Mynen Heere den Kancelier , gelezen een Jf-fihrift^ dat tot J-^tel heeft: Nieuwe
Natuur- en lykheden , door
Vermaak-
Wiskonftige
M. Guyot , Lid
van het Letter- en Krygskundig Ge-nootfchap te Befangon.
Zedert zes of zeven Jaaren^ hebben de Half geleerden , de Groote Liedennbsp;%an allerky rang en zelfs de Geleerdennbsp;** 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zig
-ocr page 26-Tig met het Gemeene Folk in het zelfde net laat en vangen: men heeft , door goochelende Konjlgreepen zig van hunne verwondering meejler gemaakt ^ en deze uit-,nbsp;werking is te rug gefluit op de JVerk-meeflers zelve ; dezen zyn verwonderdnbsp;geweefl zig te vinden een zeldfaam foortnbsp;van Menjchen te zyn; en vol van verontwaardiging voor Geleerde Genootfchap-pen , hebben zy zig met eenige ligtver-voerde Geeflen ter goeder trouwe verbeeld een geheel byzondere Klas/e vannbsp;Menfcben te maaken. De Heer Gu-yot, Schryver van het PFerk ter onzer onderzoek gefleld, ligt bet Maskernbsp;op van die deerniswaardig beguichelin-geUi en toont aan, dat het zeer gemak-lyk valt met onbefchaamheid en gefnap denbsp;Waereld te bedotten ^ wanneer men een
iorzaak
-ocr page 27-6wzaak vermomt) die vun ülle eewwen iekend gevseejl is.
¦De fraaye Geejlen en de Groote Lieden zullen misfchien nog eens lagchen over hunne verwondering ; maar de JVysgeernbsp;zal ’er zekerlyk door vernederd zyn; ziende dat de verdienjien van deze Vsrkoopersnbsp;van wonderen , alleen bejlaan in het geldnbsp;van ander en in hunne beurs te doenvloeyen ^nbsp;en dat wel door wegen die in fchyn ver-wonderlyk^ dog in de daad zeer Jlegt ennbsp;onnozel zyn.
Lieshalven , twyffelen wy niet of het Public zal met gretigheid en goedkeuringnbsp;ontvangen een Werk j dat hen kan genee-zen van hunne zotte verwondering ennbsp;toejuiging^ en ter zelver tyd hun. de ver-veeling der ledigheid ^ in meenigvuldige gelegenheden, beneemen.
Deze
-ocr page 28-24 goedkeuring.
Deze overtuiging is het gevolg van het leezen van dit Affchrift, welks druk wynbsp;gaarne toejlaan en goedkeuren,. Parysnbsp;den 21 Mey 1769.
De Abt DE LA Chapelle , Lid van het Koninglyke Genoot-fchap te Londen.
NIEUWE
f.
i
-ocr page 29-Van de Getallen in 't algtmsen.
gt;ET voordeel en het nUt, dat van de 55 rl men uit de Wetenfchap deri,ENiN*inbsp;Getallen trekken kan , be-ilaat voornaamelyk in eene naauwkeuri-ge kennifle van de Grootheid (*), Uit-gejlrektbeid en de jifmetingen van allenbsp;de verfchillende voorwerpen die onsnbsp;omringen, het zy dat men hen op zignbsp;zelven befchduwe, het zy meti veron-
der-
C*) Men noemt Groélhnd al het gene vermeerderd of verminderd kan worden, ennbsp;alle de Wetenfchappen , die de grootheidnbsp;tót haar voorwerp hebben, noemt men Ma«nbsp;thematifche ^ fP^iskimdige Wetenfchappen^
II. Deel, nbsp;nbsp;nbsp;A
-ocr page 30-2 Vermaaklïkhede»
VAN DB derdelt, dat mea ’er eenige deelen kan by voegen of aftrekken, het zyeindelyknbsp;alge- dat men hen met andere voorwerpennbsp;van dezelve natuur ve-gelyke.
Nadien nu eene Grootbeit geene andere verandering dan van meer of min . ondergaan kan, en de WetenH-hap dernbsp;Getallen dient om dezelve te meetcn,nbsp;tb vergelvken en te bepaalen, zoo zynnbsp;Arithme- ’er in de Rekenkonft niet meer dan twee.nbsp;Grondregelen, te weeten de Optellingnbsp;Subjiraaio. en de Aftrekking.
De Optelling is die rekenkonftige bewerking , waar door men verfcheide grootheden van dezelfde natuur famen-voegt.
De Aftrekking leert ons het verfchil van twee Grootheden naauwkeu'rig bepaalen , of (’t geen op ’t zelfde uitkomt) hoe veel ’er van eene Grootheid gt;nbsp;waar van men een gedeelte afneemt,nbsp;overfchiet.
Multiple
satio.
De Regel der VermeenigvuUiginge , beftaande in het beloop te vinden vannbsp;eene Grootheid van dezelfde natuur,
eenige
-ocr page 31-MET DE Getallen.
cenige maaien tot zig zelve gevoegd, is derhalven niets anders dan eene ver- len^in'cnbsp;korte Optelling ; en de Deeling , dienbsp;ons aanwyft hoe meenigmaal eene en Di^ifn.nbsp;dezelfde Grootheid in eene andere begrepen is, is gevolglyk ook niets andersnbsp;dan eene verkorte Aftrekking.
Door Betrekking, Reden verftaat men ’t gene uit de vergelykinge van tweenbsp;Grootheden ontftaat; men heeft twee-derlei foort van Betrekkinge, eene Re-kenkonjlige en eene Meetkonjlige.
De Rekenkonjtige Betrekking is dé meerdere grootheit of het verfchil vannbsp;twee Grootheden die door Aftrekkingenbsp;met malkanderen vergeleken worden;nbsp;dus is 6 de Rekenkonftige Betrekkingnbsp;van 15 tot 21.
De Meetkonjlige Betrekking is de nit-komft van twee Grootheden gt; die door Deelinge met elkander en vergeleken worden; waar uit volgt ^ dat 5 de Meetkon-ftige Betrekking is van 5 tot 25.
De gelykheid der Betrekkingen noemt men Evenredigheid.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
A 2 nbsp;nbsp;nbsp;De
-ocr page 32-Vermaaklykhedeet
VAM OE
T in eene gelykheid van hen verfchil van ALGE-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qf nieer Groorheden , zoo als 2
4,6; van welke Getallen hec gemeene verfchil 2 is.
De Rekenkonjlige Evenredigheid beftaat
De Meetkonftige Evenredigheid beftaat in eene gelykheid van de uitkomfl vannbsp;drie of meer Grootheden , zoo als 5,nbsp;To, 20; waarvan de gemeene uitkomftnbsp;2 is.
Als eene Evenredigheid meer dan drie of vier Termen heeft, noemt men deze].
Progr:fio. ve eene Talrey of Voortgaande Evenredigheid, mitsdac’er tenminften drie Betrekking in en plaats hebben.
i 'ombtna ' iiü.
Men verftaat door Samenstelling, alle de verfchillende Manieren, op welkennbsp;men eene Grootheid, waar van de mee-niquot;te der deelen bepaald is , fcheidennbsp;kan, door die zelfde deelen 2 aan 2, 3nbsp;aan 3, 4 aan 4 enz. te neemen.
Permuta~
tio*
De Verzetting of Verwijfeling ver-fchilt niet van de Samenzetting dan in zoo verre ’er ook in begrepen zyn allenbsp;de veranderingen van de orde , die in
de
-ocr page 33-MET DE Getallen'.
de deelen van eene Groocheid kunnen van de
GAiAL-
plaats hebben. nbsp;nbsp;nbsp;len iw'r
ALGE-
'c Is op deze algemeene Bcginfelen , welken aan een ieder, die in de Weten-fchap der Getallen flegts een weinig bedreven is, genoeg bekend zyn , en opnbsp;eenige byzondere eigenfchappen van ze-'nbsp;kere Getallen, dat gebouwd en famenge-fteld zyn de Vermaaklykheden, welkennbsp;ia dit Deel bevat zyn. Men heeft zignbsp;moeite gegeeven om dezelven door ver-fcheidene by voegfelen zoo aangenaam alsnbsp;gemakkelyk in haare uitvoeringe te maa-ken; ’t is om deze zelfde reden , datnbsp;men geen gewag gemaakt heeft van eenenbsp;meenigte Reken- en Stelkonftige Vraag-ftukken, welken men by verfcheidenenbsp;Schryvers vint, en welken daarenbovennbsp;eene te groote infpanning vereisfchen tenbsp;gelyk met eene vryuitgeftrekte kenniflenbsp;m ’t rekenen, hoedanige zelden ondernbsp;het bereik van de meefte Menfchennbsp;valt.
De Vermaaklykheden , die men hier
Vermaaklykhede»
VA.N DE opgeeft , zullen uit dien hoofde onge-lEN^iN 'T cwyffeld minder diepzinnig zyn , maar
ALGE-
MEEïf.
zy zullen daarentegen het voordeel hebben, dat men haar gemakkelyk begry-pen kan, en dat zy zoo veel te aange-naamer zullen verwonderen hen , voor wie men haar verwonen kan, en dezenbsp;laaiften zullen de oorzaak en het be-ginfel, welken de beguicheling ’er vannbsp;voortbrengen , niet gemakkelyk ontdekken.
Aan den anderen kant zal de byzonde-re oplettenheid , die men genomen heeft om haar onder verfchillende ge-daantens te vermommen, zeer veel toebrengen om die foorten van Tydkortin-gen verfcheiden te maakén, welken anders niet dan ingevolge van haare ver-fcheidenheid vermaaken kunnen ; zelfsnbsp;zal een groot gedeelte van dezelven,nbsp;zo zy met verftand uitgevoerd worden,nbsp;buiten twyfFel oneindig meer verwondering baaren dan de Vermaaklykheden,nbsp;die men in het eerfte Deel gezien heeft.
MET DE Getallen.' 7'
Waar onder ’er veelen zyn , in welken van de net oog ontwaaren kan, ’c geen de geelt len in 'tnbsp;alleen dikwyls niet zou hebben kunnennbsp;ontdekken. Deze Vermaaklykheden zynnbsp;daarenboven geheel nieuw; men vindtnbsp;dezelven voor het gvootite gedeelte nergens dan in dit Werk , en maar zeernbsp;weinigen ’er van zyn in handen geweeftnbsp;van hen , die hunne Kortwinning maa-ken van deze foorten van Koiiflj s in hetnbsp;openbaar te vercoonen. Men heeft nood-zaakelyk geacht de Waei eld hier van tenbsp;onderrigten, nadien eenige van die Lieden, te onvreden over de toejuigingen,nbsp;die dezelven in zekere opzigten verdienen , poogen te verfpreiden, dat zy denbsp;Uitvinders van alle die vcrmaakelykenbsp;Konftftukjes zyn, en tevens met verach-iinge fpreek n van de Boeken , waar uitnbsp;zy nog veel zou-len kunnen leeren.
Daar zyn ’er zekerlyk onder hen (1),
die
De Heer Pelletier, die zeer vermaaT kelyke Konftftukjes vertoond heeft, welken,nbsp;hy zelve lütgedagt en famengefteld heeft.
A 4
-ocr page 36-VAN DE die zelve vernuftige en vermaakelyke
,T Stukjes uitgedagt en famengefteld heb-
ALGF- ben; maar deze laacften zyn minder meen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ ¦ j /• ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
toegejuigd, fchoon zy t meer en wezen-
lyk verdienden, omdat zy de gaaf misten om dezelvèn te doen gelden door dien beflilTenden en gewigtigen toon,nbsp;welke in de eeuw, waar in wy leeven,nbsp;zoo veel vermag.
-ocr page 37- -ocr page 38-ÏO
Vermaaelykhedeit
ïYzoNOE- 31 en 44 , hunne fom 75 is insgelyks GEN^ deelbaar door 3.
E)eze byzondere eigenfchap heeft
SCHAPPEN DEA GETALLEN. plaats in alle Getallen zonder onder-
fcheid-
Indien twee verfcbillende Getallen door een zelfde getal deelbaar zyn , is bunnbsp;verfchil en hunne Jotn ook deelbaar doornbsp;dat zelfde getal.
Dus zyn de twee Getallen ly en aj beiden deelbaar door y, en hun verfchilnbsp;10, en hunne fom 40 is mede deelbaarnbsp;door y.
Dus zyn de Getallen 49 en 63 beiden deelbaar door 7, en hun verfchil 14,nbsp;en hunne fom 112 is mede deelbaarnbsp;door 7.
Getallen, die deelbaar zyn door 3, af-tonderlyk befcbouvod , by tea geteld,
of
met de Getallen. h
p/ met malkanderen vermeenigimUigd»
geeven voor de fom der Talletters, waar uit hunne gebeele Jom of hun beloop fa- per ge-men gefield is, Getallen, welken door t^^*-^**nbsp;3 deelbaar zyn.
Stel, by voorbeeld , het Getal 42, ’C welk door 3 deelbaar is, de fom dernbsp;Talletters 4 en 2 van dit Getal is 6, dienbsp;zelve mede deelbaar is door 3.
Neem de Getallen ly en 21, waar van de geheele fom is 36, de fom der Talletters 3 en 6 is 9, en dus ook deelbaarnbsp;door 3.
Zoo ook met de Getallen 9 en 12, waar van het beloop door de vermeenig-yuldiginge is 108 ; de fom der Talletters 1,0, 8» is 9* die insgelyks deelbaar is door 3.
Hier uit volgt, dat elk Getal, waar Van de Som der Talletters deelbaar isnbsp;door 3, ook zelfs deelbaar is door 3.
II VerMAAKLYKH EDEN'
GE-.O-
bee*Ge-^ nbsp;nbsp;nbsp;Getal vermeenigvuldigd door een
TAiLEN. ander Getal, dat deelbaar is door geeft voor de Som van de Talletters in zyn beloop, een Getal, dat mede deelbaar isnbsp;door 3.
Laat, by voorbeeld, het Getal 1328 verraeenigvuldigd worden door 24, ’tnbsp;welk deelbaar is door 3, het beloop vannbsp;deze twee Getallen 31872 beftaat uit denbsp;Talletters 3. i. 8. 7. en 2, welken tenbsp;famen geteld geeven 21, dat deelbaar is,nbsp;door 3.
EER,
-ocr page 41-Mït de. Getallen.
EERSTE
Èenig Getal gegeeven zynde, 'er by te voegen eene Talletter, vjelke by, dienbsp;bet Getal gegeeven heeft ^ zal plaatfennbsp;maar hy en welken dan zal tnaa~nbsp;ken, dat het Nieuwe Getal mede deelbaarnbsp;zy door 3.
Laat gegeeven zyn het Getal872 3S'»
waar van de Som der Talletters gen-8. 7. 2. 3 en 5 is 25; nadat gy deze Som p^R ge-opgemerkt hebt, zoo ftel voor om by te voegen een 2, een 5» of een 8,nbsp;waar door die Som der Talletters gelyknbsp;zal zyn aan 27, 30 of 33, én dus zalnbsp;deze nieuwe Som (volgens de gelegdenbsp;gtonden) deelbaar zyn door 3.
* Zo het gegeeven Getal eindigt door eene even Talletter 2. 4. 6. 8. ogt;
men
-ocr page 42-VeRMAA KLYKHEDEK
fiïZONDE-nien de Talletter» welke er bv moec GEN- gevoegd worden, met agter, maar waarnbsp;mep wil voor die even Talletter plaatst,nbsp;TAELEN. zal het Getal .boven dien ook deelbaarnbsp;zyn door 6; het zelfde zal plaats hebben, indien de Talletter, die men ’ernbsp;by voegen moet, even is, en als mennbsp;dezelve plaatst voor de eenheid: dezenbsp;Opmerking kan dienen om deze Ver-maaklykheid verfcheidenlyk te doennbsp;voorftellen en te veranderen. (i)
(i ) Het fchynt my toe, dat dit Konftje be-dekter en verwonderlyker zou voorkomen, als hy, die het Getal opgeeft, het voornbsp;zig verborgen hield, en flegts de Som dernbsp;Talletters noemde; dog in het laatfte geval,nbsp;om het mede door 6 deelbaar te maaken, zounbsp;men hem zeggen moeten, dat de laatfte Letter van zyn Getal een even Talletter zyn’nbsp;moeft.
TWEE-
-ocr page 43-15
met de GETAtLEïf.
TWEEDE
Veifcheidenc Getallen door iemant vrye. lyk vei kozen zynde y hem door eenen an~nbsp;deren Perfoon te laaten zeggen het Getal y waar door de Som der Tallettersnbsp;van de Optelliiige, die hy 'er v^n gemaakt heeft, deelbaar is.
TOESTEL.
Neem eenen kleinen Zak, die uitgy^oNPB.
twee Vakken beftaat, ge lyk by de Derde Vermaaklykheid van het Eerfte sckappksnbsp;Deel van dit W erk aangewezen is. Leg x^llen.nbsp;van te vooren in eene Verdeelinge vannbsp;dien Zak verfcheide kleine Kaarten, opnbsp;iedere van welken gy geichreven hebt
het
-ocr page 44-*35 VËRMAAKtYKHEDEll
het Getal 3, en in de andere verfcbil-lende Ge allen, die alle deelbaar zyn door 3 zoo als, by voorbeeld, 3, 6.nbsp;9. IJ. 21. 3.5. 63 10 213. 309 enz.
Konst-
STÜKJE,
Gy trekt uit dien Zak eene hand vol vcrrchillende Getallen, die in denbsp;tweede Verdeelinge bevat zyn, en, nanbsp;dezelven te hebben laaten zien, doetnbsp;gy hen weder in den Zak, dien gynbsp;vervolgens aan iemant aanbiedt, hemnbsp;gelaftende ’er onverfchillig zoo veelenbsp;Getallen uit te neetnen, als hy noodignbsp;oordeelt, en dezelven bedektelyk op tenbsp;tellen. Onderwyl hy deze optellingnbsp;maakt, laat gy door eenen anderen Per'nbsp;foon uit de eerfte Verdeelinge van dennbsp;Zak het Getal 3 trekken, hem bevoelende, dat hy ’er niet meer dan één uitnbsp;neemenmoet, ten einde hy niet raerke
dat
-ocr page 45-¦MET DE GetALLEÏï. ^7 «iat het alle dezelfde Getallen z^n; gV
STÜKJ».
Zegt hem dat dit Getal net deelen moet de Som der Talletters van het Getal,nbsp;welk door den eerften Perfoon opgeheld is, ’t geen altyd zal plaats hebben, welken ook de Getallen zyn mogen die hy getrokken heeft.
DER-
n. Deel.
-ocr page 46-i8
Vermaaklykhede»
¦ iï
DERDE nbsp;nbsp;nbsp;I
I
Als iemant uit veele Getallen 'er een gekO' zeUf en bet met eenig ander Getal vef\nbsp;meenigvuldigd heeft, aan hem door eeneti]nbsp;anderen Perfoon te laaten zeggennbsp;Getal, maar door deelbaar is de Soifinbsp;der Talletters van het beloop der Ct'nbsp;tallen, die hy hedektelyk vermeenigvé'nbsp;digd heeft.
TOESTEL.
Dezelfde Zak hier boven befchr^' ven, en voorzien met dezelfdeG^'
Eyzonde-RB El-GEN-
^chappen tallen, kan insgelyks voor deze Ve*' TALLEN, maaklykheid dienen.
KONS’Ï'
-ocr page 47-IS
Met de Getallen.
T aat door iemanc naar gevalle één van Konst-de verfchillende Getallen trekken , die in eene van de Verdeelingen van dennbsp;Zak bevat zyn, en zeg hem, dat hynbsp;i'et vermeenigvuldige door zoodanig eennbsp;ander Getal, als hy goedvindt. Biednbsp;vervolgens den Zak met de andere opening aan eenen anderen Perfoon aan, ennbsp;laat hem gevolglyk het Getal 3 trekken,nbsp;hem te vooren zeggende dat dit Getalnbsp;Daauwkeurig deelen zal de Som der Talletters van het beloop der vermeenig-vuldinge, die de eerfte Perfoon gehei-inelyk gedaan heeft.
Men heeft, om dit, zoo wel als om het voorgaande Konftje te doen, dennbsp;kleinen Zak niet noodig, als men allenbsp;die verfchillende Getallen, welken opnbsp;Kaartjesgefchreven zyn, open aanbiedt,nbsp;nadat ’er één uitgenomen is , hetnbsp;Getal 3 laat aanwyzen door de Naaidenbsp;den Magnetifchen Wyzer van denbsp;B 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;derde
-ocr page 48-Vermaaklykhedem
Konst- derde Vermaaklykheid van het Eerfte; sfüKjE. Deel dezes Werks, die men tot dat einde te vooren gefield heeft.
OPMERKING.
b -
’ l' 11*'5
I^adien dit en bet voorgaande Konjije niet dan met bet Getal 3 in 't werk kannbsp;gejteld worden, moet men ben niet na malkander en vertoonen, ten einde men nietnbsp;merke dat het altoos het zelfde Getal 3 is,nbsp;’t welk men laat trekken, en ’t welk hetnbsp;beloop der Talletters deelt. Het is noodzaa-kelyk, dat men de verfcbillende foortennbsp;van Konftjes geduurig zoo veel verandertnbsp;en verfcheiden maaken, als immer moogelyknbsp;is, om ’er dus te grooter verwonderingnbsp;door te verwekken, en niet te laaten ontdekken , waar in bet geheim ’er vannbsp;bejlaat.
Eenig Getal vermeenigvuldigd zynde, door 9 of door eenig ander Getal, ’t welknbsp;door deelbaar is, is de Som der Talletters
21.
MET DE Getallen.
ters van bet Beloop ook bet Getal g, of Konst-een Getal, dat deelbaar is door 9.
Het Getal (58, by voorbeeld, ver-ijieenigvuldigd door 9, geeft voor bekoop 612, waar van de Som der Talletters is 6. ï en 2. en dus 9.
Zoo ook het Getal 345, vermeenig-vuldigd door 27, ’t welk deelbaar is door 91 geeft voor beloop 9315, waarnbsp;van de Som der Talletters 9. 3. i. ennbsp;5 is 18, en dus deelbaar door 9. C*)
-^Is tvoee Getallen, die deelbaar zyn door 9, te Samen geteld zyn, is de Somnbsp;van de Talletters van bet Getal, dat
vit
(* ) Deze Eigenfchap van het Getal 9 ont-ftaat daar uit, dat het Getal, ’t welk meer is dan 9, zig ukdrukt door 1 en o, en datnbsp;tweemaal 9 te famen ro en 8, driemaal 9 tenbsp;famen 20 en 7 maaken enz. Zynde de tienen en de eenheeden weerkeerig het ver-vulfel van 9.
ai
VermaaklykhedeN
Konst-
STÜKJE.
uit hunne optellinge voorkomt, altoos bet Getal 9, of een Getal deelbaar door 9.
Dus zyn de Getallen 18 en 36 beiden deelbaar door 9, en de Som der Talletters van hunne optellinge 54, is 9.
De Getallen 8i en 108 zyn beiden insgelyks deelbaar door 9, en de Somnbsp;der Talletters van hunne optellinge i89gt;nbsp;is 18, ’t welk deelbaar is door 9.
MET DE Getallen.
VIERDE
Eenig Getal gegeeven zynde^ ’er by te voegen eene Talletter, welke hy, dienbsp;het Getal gegeeven beeft, plaatfen zalnbsp;waar hy wil, welke dan dat Getal deelbaar zal tnaaken door 9.
-aat het gegeeven Getal zyn 4I77,byzlt;^de-waar van de Som der Talletters 4. gen-
, SCHAPPEN
I. 7 en 7. IS 19; laat ’er', waar men^^^GB-wil, byzetten een 8, en voorzeg danTAECEN. dat het Getal deelbaar zal zyn door 9,
’t geen noodzaaklyk zoo zyn zal, om dat als dan de Som der Talletters vannbsp;’t Getal zyn zal 27, ’t welk deelbaar isnbsp;door 9.
OP.
B4
-ocr page 52-*4 Vermaakltkhedek
gjen-
^^^oonbet eveneens zy, of de Talletters TALLEN, geplaatji voorde op de eene of op de anderenbsp;plaats, kan men, om dit Konjije zoo veelnbsp;te vervoonderlyker te doen fcbynen,de plaatsnbsp;bepaalen, daar men de Talletter zettennbsp;moet (2).
(2) En nog verwonderlyker, dunkt my, 2al het fchynen, Indien men iemant een Getal voor zig laat verkiezen, zonder het tenbsp;openbaaren, en alleen de Talletters, in watnbsp;orde hy wil, laat opnoemen, terwyl mennbsp;dezelven Uil voor zig zelve optèlt om ’er dpnbsp;Sqm van te wéeten.
Twee Getallen uit eene meenigte anderen gekozen .y en vervolgens tot een geteldnbsp;zynde, te noemen die Talletter y welke men uit de Som uitgewifcbt heeft.
Men moet verfchillende Getallen zoe- bvzondb-kcn, die niet alleen deelbaar
, nbsp;nbsp;nbsp;• GEV-*
door 9, maar tevens zulke, die onver-schappem
fchillig met malkanderen en twee aan tallen.
twee opgeteld zynde, geen nul in hunne
Som hebben, en van welken de Som der
Talletters altoos 9 of ig is.
Nadien het zoeken en het berekenen
van zoodanige Getallen zeer moeijelyk
is en veel tyd kofl, zyn hier verfcheide-
26
VerMAAKtYKHEDE»
BïzoNDE-ne Getallen bygevoegd, welken die GEN^^' eigenfchap hebben, en waar van mennbsp;p^er^ge” “§nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vermaaklykheid bedienen
TALLEN, kan.
Deze Getallen zyn 36. 63. 81. 117. 126. 162. 207. 216. 252. 261. 306. 315.nbsp;360 en 432.
KONST-
KHKJE.
adat men deze Getallen op zoo veele verfchillende Kaarten ge-fchreven heeft , geeft men hen alle aannbsp;één Perfoon, laaiende hem de vryheidnbsp;van ’er twee naar zyn goedvinden uit tenbsp;kiezen; waarna men hem gebiedt de-zelven op te tellen; opgeteld zynde.nbsp;Helt men hem voor om eene Talletternbsp;van de Som geheel uit te wryven, ennbsp;hem te zeggen, welke dezelve is.
Men kan die Talletter gemakkelyk uitvinden op deze wyze. Indien de Som
der
-ocr page 55-MET PE Getallen.
der overblvvende Talletters het Getal 9 konst-maakt, zal die welke uitgewifcht is, noodzaaklyk een 9 zyn,'gemerkt ’er geennbsp;nul kan plaats hebben in de Som der Getallen , die famengeteld zyn.
VOORBEELD.
Zo men de Getallen 207 en 432 ver^ kozen heeft, is de Som 639; de Talletter 9 uitgedaan zynde, fchiet ’er over 6nbsp;en 3, die te famen 9 maaken.
Indien de Som der overblyvende Talletters minder is dan 9, is de uitge-wifchte Talletter die welke men ’er by ‘'moet voegen om het Getal 9 te ver-krygen.
Zo men te famen geteld heeft de Getallen 81 en 63, waar van de Somnbsp;144 is, en men de Talletter i uitgedaan
heeft»
-ocr page 56-28
Ver MAAKLYKHEDEH
Konst-
SXUKJE,
( 3 ) Uit hoofde van de zelfde Eigeufchap van het Getal 9, zou men dit Konftje kunnen omkeeren, en laaten 'er ééne Talletternbsp;byzetten in plaats van uitdoen; indien mennbsp;naamelyk zig van Ide boven opgegeevenenbsp;Getallen bedient, waar van ’er twee, ’t is hetnbsp;zelfde welke, met elkanderenopgeteld altoosnbsp;18 maaken Indien dan iémant ’er eene Talletter byzet, zal de Som der Talletters net zoonbsp;veel meer dan 18 zyn, als de waarde van dienbsp;Talletter is. Zo by voorbeeld de Som dannbsp;24 is, zal de bygezette Talletter 6 zyn, omdat .18 van 24 afgetrokken 6 geeft. Is denbsp;Som der Talletters 27, dan is de bygezettenbsp;Talletter 9. Dog indien de Som 18 is, dannbsp;Is de bygezette Talletter een nul.
met de GsTALLElf. Zg
ZESDE
Uit verfcheidene Getallen door iemant één te haten kiezen, en als hy het metnbsp;eenig ander Getal y laelk hy wil, ver-meenigvuUigd heeft y bem te zeggennbsp;welke Talletter hy uit het beloop vannbsp;die vermeenigvuldiginge ygeheimelyk uitgedaan heeft.
en geeft iemant de Getallen,
de voorgaande Vermaaklyk- re Ei-
in
M
heid gediend hebben, men verzoekt hem fSppEN ’er één uit te kiezen, het zelve te ver-°®*
, , nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ TALLEN.
meenigvuldigen, met zoodanig een Getal als hy begeert, vervolgens uit het beloop van deze vermeenigvuldigingenbsp;ééne der Talletters uit te doen.
Men ontdekt en noemt hem de Talletter
-ocr page 58-30 Vermaaklykheden
eyzonde. letter op dezelfde wyze, als by de voor-gen^'quot; gaande Vermaaklykheid.
SCHAPPEN DER Getallen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OPMERKING.
Deze eigenfcbap van bet Getal g kan ook voortbrengen dergelyke Vermaaklykbe-den als de eerjle, tweede en derde van ditnbsp;Deel.
SE-
-ocr page 59-MET DE Getallen. 31
ZEVENDE
VERMAAKLYKHEID.
Eerft. Neeru eene Doos AB, die met db to-
« . nbsp;nbsp;nbsp;.'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r, ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VERGE-
Scharmerep fluit, en omtrent ne-tallen, gen of tien duimen lengte, en anderhal»PL. i,nbsp;ve duim breedte heeft; in dezelve moetpig. i.nbsp;men kuqnen leggen de tien kleine Blaadjes C. D. E. F. G. H. I. K. L. M.nbsp;waar op gefchreven ftaan moeten denbsp;Talletters i. 2. 3. 4. y. 6. 7. 8. 9. o.
Het Blaadje waar op de nul ftaat moet vaft geplaatst zyn aan het einde B dezernbsp;Doos, en de negen anderen moet mennbsp;kunnen veranderen naar goedvinden.
Neem verder eenen zeshoekigen Wy- pig. 4, zer, die in twaalf gelyké deelen gedeeld
3* Vsrmaakeykhedri»
DeTo-? ERGE-TALtEN,
is, in zes van welken moeten ftaan deze Getallen 90. 45. 30. 18. 15. 6, en in de zes anderen kan men eenige andere Getallen zetten , die men begeert.
Leg in het Dekfel van de Doos aan het eind B eene kleine bekragtigdenbsp;Staaf, in die rigtinge als de Figuurnbsp;aanwyft.
Fig. 4.
Als gy den Wyzer indiervoegen plaatst, dat ééne van deszelfs zydennbsp;overeenkomt met de zyde B van de Doosnbsp;A B, zal de Naaide van den Wyzer zignbsp;rigtén naar de legging van de Staaf,nbsp;welke in het Dekfel befloten is , en dusnbsp;één van de zes Getallen 90. 45. 30. ig.nbsp;15. 6. aanwyzen.
Aan den anderen kant, nadien de Tal- • letters i. 2. 3. 4. 5. 6. 7, 8. 9. op denbsp;tegen Blaadjes gefchreven, jte famennbsp;opgeteld, voor Som geeven 45, welke deelbaar is door 9,- en vermits ’er altoosnbsp;aan ’t eind van deze negen Tallettersnbsp;een nul is, zal die Som mede deelbaar
zyn
-ocr page 61-33
MET DE Getallen.
zyn door 90, en gevolglyk ook door 45. de Togo 18, 15. en 6. welke Getallen alle^ERGE-. nbsp;nbsp;nbsp;, n. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- tallen,
volmaakte Deelers zyn van 90, waar mc
volgt, dat, op wat wyze men dien Wy-zer op ’t eind van de Doos plaatst, de Naaide, op denzelven gezet en rondnbsp;gedraaid, zig noodzaaklek zal ftil houden op een Getal, ’t welk dat, ’t genenbsp;in de Doos gelegd is, zonder eenignbsp;overfchot deden zal; men zal het ooknbsp;kunnen weeten zonder den Wyzer, alsnbsp;men zig zelfs heriünert de volmaaktenbsp;Deelers van 90.
Men geeft iemant de Doos in han- konst-den, benevens de negen Blaad- stukje. jes, waar op de Talletters gefchrevennbsp;flaan, men laat hem volkomen meefternbsp;om ’er zoodanig een Getal mede tcnbsp;maaken als hy goedvindt; men verzoektnbsp;de Doos wederom, en zonder dezelvenbsp;te openen, zegt men hem eenen van denbsp;II. Deel.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dee-
-ocr page 62-VSRMAAKLYKHEDEIT
Deelers, beveelendq hem om ’er zonder eenig overfchot door te deelen het Getal dat hy gemaakt heeft; men laatnbsp;hem zelfs de deeiing doen, opdat hynbsp;zien zou, dat men hem dien Deeler innbsp;de daad genoemd heeft zoo als men hadnbsp;voorgefteld. (4)
Men kan dit Konftje op onderfcheide-ne wyze doen met te vraagen, welke de eerlle en op een na de laafte Talletter is van het Getal, dat men in de Doosnbsp;gelegd heeft, en nadien volgens deeer-
fte
( 4) Men kan derhalven dit Konftje met minder omflag en met geen minder verwondering doen; men heeft flegts op tien Kaartjes de Talletters i. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. o.nbsp;te fchryven; en door iemant met die allennbsp;een Getal te laaten maaken; vervolgens hemnbsp;te verzoeken dat hy de derde Talletter zegge, om kwanfwys een Geheim te vertoonen;nbsp;waar na men hem een van de bovengemeldenbsp;Deelers noemt om het Getal te deelen; ofnbsp;men kan op die wyze ’er mede te werk gaaanbsp;als de Auteur hier vervolgens leert.
-ocr page 63-MET DE GetALIEN.
fte Eigenfchap Bladz. 9 een van diejcoKST-Getallen, hun Verfchil of hunne Som al-toos het Getal 3 is, of wel een Getal deelbaar door 3; veinst men uit dezenbsp;Eigenfchap eene berekening te maaken,nbsp;welke eene van de Deelers 90. 45 30.
Ij 18 p en ö. voortbrengt, en men geeft denzclven aan dien Perfoon, tennbsp;einde hy ’er zig van bediene om hetnbsp;Getal f dat hy gemaakt heeft, te deelen.
VOORBEELD,
Zo de Perfoon, die het Getal ili de Doos gelegd heeft, zegt dat de eerftenbsp;Talletter een 7 enide voorlaafte een 2nbsp;is, beveelt men henv die twee Talletters op te tellen, en haare Som p doornbsp;j te verroeenigvuldlgen, ten einde hynbsp;verkryge de uitkomts 4j, die men hemnbsp;voor Deeler geeft van het Getal, datnbsp;hy bedektelyk gemaakt heeft.
Indien de eerfte Talletter een 5 en de voorlaafte een 8 is, gebiedt men hemnbsp;het verfchil 3 van deze twee Getallennbsp;C 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;door
-ocr page 64-Vermaaklykhedbjt
KONST-
SiUKjE.
door 10 te vermeenigvuldigen, en daiQ door de uitkomft 30 te deelen het gemaakte Getal.
Zo de eerfte T.dletter een 7 en de voorlaafte een 6 is, gelafl men hem denbsp;laafte te vermeenigvuldigen door 3^60nbsp;het geheime Getal te deelen door ’t beloop 18.
Eindelyk, wanneer de eerfte en voor-laafte Talletter, te famen geteld Otf.yer-mcenigvuldigd, voor beloop of uitkomft geeven een van de Deelers van ’t geheime Getal, laat men ’er hem zig vannbsp;bedienen om het g^glve te deelen.
OPM JERK ING.
IFelke ook de eerfle én voorlaajle Talletters zyn mogen y één van de vier bier op-gegeevene /^oorbeelden zal altoos plaats hebben.
^ET DE Getallen, 37
ANDERE
Door middel van den Zeiljleen.
TXTen kan dit Konftje nog veel bui-KoNsx-tengewooner doen voorkoomen, do'ok'^’ wanneer men de laafle Talletter van de “‘ddbi.
VAN DEN
opgemaakte Som niet vraagt; om zulks zeid-te doen, moet men in ieder der tien Blaadjes een klein bekragtigd Staafjenbsp;zoodanig leggen, dat, wanneer mennbsp;deszelfs rigting met den Magneetifchennbsp;Kyker onderzoekt, men weten kan, welken de Getallen zyn, die op de Blaadjes gefchreven zyn.
'Men kan zig óok bedienen van den Wyzer, die door de vierde Figuurnbsp;van de eerfte Plaat aangewezen wordt;nbsp;dewelke indiervoegen verdeeld is, dat,nbsp;wanneer men hem zet op ’t eind van denbsp;Doos op,het laatfte Blaadje, dat ’er innbsp;C 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dev
-ocr page 66-38
Vermaaklykhedek
SiUKJB Dooanbsp;MiDDi r,
VAN DEN
ZiUD-
SïEEN.
Konst- dezelve legt, en hem draait, zelfs naar welke zyde men wil , de Naaide dannbsp;altoos eenen van de Deelers aanwyft,nbsp;doordien ’er op iedere zyde van dezennbsp;Wyzer vo )r alle de verfchillende Getallen Deelers liaan ,* men moet dan'alleennbsp;in achtneemen, dat mende Staaven innbsp;de Blaadjes legt naar de verdeeling dienbsp;op den Wyzer gemaakt is. Zie nopensnbsp;dezen Toellel de negende Vermaaklyk-heid van het E^rlle Deel, welke volgens het zelfde beginfel toegefteldt is.
Byzonder mn bet Getal 37.
EtGiN-SCtiAP VAN 'r
Getal
sy.
Het Getal 37 is van die natuur, dat, wanneer het vermeenigvuldigd wordt metnbsp;ieder Getal van de Rekenkonllige Tal-rei 3. 6. g- 12. 15. I8 21. 24 en 97,nbsp;alle de Beloopen, die ’er van voortkomen , uit drie gelyke Talletters bellaan,nbsp;en de fom van deze Talletters altoos ge-lyk is aan het Getal, waar door men 37nbsp;¦vermeenigvuldigd heeft,
37
-ocr page 67-39
MET DE Getallen.
37 nbsp;nbsp;nbsp;37nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37
3 nbsp;nbsp;nbsp;6nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27 VAN -c
...» nbsp;nbsp;nbsp;. — Getal
III 222 333 444 J5J 666 777 888 999^^’
Nadien deze Eigenfchap van dit Getal niet vatbaar is voor eenige Vermaaklyk-heid, die verwondering verwekken kan,nbsp;heeft men niet noodig geoordeeld ’er eennbsp;van op te geeven.
VIII. EIGENSCHAP.
Byzonder van bet Getal
Het Getal 73 is van dien aart, dat,EiGEN-wanneer het vermeenigvuldigd wordt met de 9 Getallen van de Rekenkonfti- Getalnbsp;ge Talrey. 3. 6. 9. 12. 15. 18. 21. 24nbsp;en 27 , de negen Beloopen , welken uitnbsp;deze vermeenigvuldiginge voortvloeyen,nbsp;ieder eindigen met een van de negennbsp;Talletters I. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8 en 9,nbsp;en dat deze Talletters ten aanzien vannbsp;dien Talrey zig in eene omgekeerde orde bevinden.
C4
VOOR.
-ocr page 68- -ocr page 69-MET DE Getallen; 4*
-«i» WVagt; ^aPW
•A G T S T E
die iemant vermeenigvuldigd en verkozen heeft, wanneer men alleen de laat-Jle Talletter van dat Beloop weet.
Doet in eene van de Verdeelingen 'r Sevan den kleinen Zak , die boven zeggen befchreven is , verfcheidene Kaarten , van twee
CïETAI#”
op ieder van welken het Getal 73 ge- len enz. fchreven ftaat, en in dé andere Verdee-ling de Getallen, 3. 6. 9. 12. 15. 18.nbsp;ai. 24 en 27.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
C5
KON-
-ocr page 70-42 Vermaaklykhedkn
Ei^s:s.a.s:amp;i;s5ssi:i:i;jasi:a
Konst-
STUKJE.
Tgt; ied iemant de opening van den Zak aan waar in de Getallen 73 zyn, ge-laftende hem ’er maar ééne uit te trekken ; verander behendiglyk de openingnbsp;van den Zak, en laat door eenen anderenbsp;Perfoon uit de andere Verdeeling eenignbsp;Getal neemen; gelaft hem het gekozennbsp;Getal te vCrmeenigvuldigen door dat,nbsp;’t welk de andere Perfoon uit den Zaknbsp;genomen heeft; dan nadien dit het Getal 73 is, zal de laafte Talletter van dezenbsp;vermeenigvuldiginge u, volgens de voor-ftaande Tafel, aanwyzen het beloopnbsp;derzelve, ’t welk gy dan aan dien Perfoon opnoemt.
OPMERKING.
Men beeft veel geheugen noodig om dit Konjlje te doen , vermits men nood-zaaklyk de negen bekopen in de Tafel
vtm
-ocr page 71-43
met de Getallen.
aXUKJB.
van de voorgaande Eigenfcbap opgegee- Konst-
ven, van buiten kennen moet.
IX. EIGENSCHAP.
Het Getal ii, vertneenigvuldigddoor de termen van den Rekenkonftigen Tal-rey I, 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8 en 9, geeftnbsp;altoos een beloop uit gelyKe Tallettersnbsp;beftaande.
11 nbsp;nbsp;nbsp;11 II II II II II II IX
123456789
II 22 33 44 55 66 77 88 99
1*:.
‘ -HET
^ï''wee Ruiters, die te famen reizen, verdrietig wegens den langen weg,nbsp;dien zy nog af te leggen hebben, vinden een Spel uit, dat hen den tyd aan-genaamer kan doen doorbrengen, komen over een om te Piketten honderdnbsp;uit, onder voorwaarde dat hy, die hetnbsp;eerft honderd telt, het Spel zal gewonnen hebben, en dat men , den eenennbsp;na den anderen tellende, ’er by zal kunnen voegen welk Getal men wil, mitsnbsp;^ter dat het minder zy dan ii.
-ocr page 73-WEIquot; DE GETALLEiy.
' Om te maaken dat de eerfte, die het hetPi-Getal noemt tot loo tellen , en zyn spèl’tk party zulks niet doen kan , moet hy innbsp;geheugen hebben de Getallen ii, 22,
23 enz. van de voorgaande Eigenfchap, en tellen in dier voegen dat ’er altoosnbsp;één meer zy dan die Getallen ; daarenboven moet hy in acht neemen, dat hynbsp;terftont i noemt, ten einde de Party,nbsp;geen grooter getal dan 10 kunnende nee-raen, geen 12 zou kunnen tellen, welknbsp;getal hy dan zelfs neemt en gevolglyknbsp;daarna de Getallen 23. 34. 45. j6- 67*
78 en 89, en tot dezen geteld hebbende, zal de Party, welke Getallen deze ook kiezen raag, hem niet kunnen beletten om, met de volgende beurt, totnbsp;100 te tellen.
Men moet hier opmerken, indien hy, tegen wien men fpeelt, het fyn vannbsp;dit Spel niet kent, dat dan de eerttenbsp;Com het Konfije te beter te vermommen) in de eerfte Telling zonder onder-icheid alle foorten van Getallen neemennbsp;kan , mits dat hy , op ’t eind van *£
4^ Vbrmaakltkhèdei»
het Pr- Spel, *ig meefter maakt te zyn vati de
Spel TE nbsp;nbsp;nbsp;laatfte Getallen, die hy om
Paard, te winnen noodig heeft. Voor ’t overige doet men dat Konftje niet dan met hen , die ’er de berekening van nietnbsp;weeten; anders heeft het geene aardigheid, vermits hy die het eerft telt hetnbsp;altoos winnen zal. Men kan het ooknbsp;met alle andere Getallen doen ; en indien dan de eerfte het winnen wil,nbsp;moet het ge^al , tot w Ik men komennbsp;moet, niet naauwkeurig afmeeten datnbsp;Getal tot welk men om het te winnennbsp;komen kan, want dan zou men het kunnen verliezen ; maar men moet hetnbsp;grootfte door het kleinfle deelen, en hetnbsp;overfchot der deelinge zal het Getal zyn,nbsp;»t welk de eerfte noemen moet om zeker te zyn, dat hy het Spel winnen zal.
VOORBEELD.
Indien het Getal, tot welk men zig voorftelt te zullen komen, 30 is, ennbsp;het Getal onder welk men noemen moet
7*
-ocr page 75-MET DK Getallen. 4?
7: zoo zal ’er, omdat viermaal 7 , 28 Het pi-
* * nbsp;nbsp;nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* * QÜET-
maakt, 2 overfchieten om te komen tot spel te 30; en dit is het Getal, dat de Voorfpeel-
der terftont noemen moet; als dan, zal hy, wat getal zyn Party ook noemt,nbsp;indien hy ’er dat byvoegt, ’t welk ge-fchikt is om met dat zelfde 7 te maa-ken, noodzaaklyk ’t eerft tot 30 komen.
48 VERMAAKtYKHEDEW
TIENDE
DE VOORZIENE
Een Rehnmeejler geeft aan zyne Leerlingen , om hen te vermaaken , eene Optelling te doen, hen zeggende dat dezelve de fom is van zes Ryen, ieder vannbsp;vier Talletters, waar van zy 'er drienbsp;naar hun goed vinden plaatfen kunnen.
De vooe-aiENE Op-XELUNG.
HY verrneenigvuldigtgeheimlyk gppp door 3, ’t geen voor fom geeftnbsp;25097, i'Y 3an zyne Leerlingen ziennbsp;laat, hen gelaftend drie Ryen van viernbsp;Talletters ieder naar hun goedvinden te
•. i. nbsp;nbsp;nbsp;n)29i»
-ocr page 77-49
MET DE Getallen*
maaken; zeggende hen, dat hy ’er pn-DEVooa^
j nbsp;nbsp;nbsp;zii?neOp
der zal zetten drie Ryen van vier Tal- TELÈiNsr letters welken met de voorigen opgeteld, de voorgemelde fóm meaken zullen.
Talletters door de Leerlingen ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt; 4462
verkoozen ....... nbsp;nbsp;nbsp;\^^8i5
Talletters door den Meefter ’er by gevoegd......laigl
Som. 29997
Het is ligt te zien , dat de Talletters, die de Meefter ’er bygevoegd heeft, nietnbsp;anders zyn dan het vervulfel tot 9, varfnbsp;iedere der Talletters die door de Leerlingen verkozen zyn; en gevolglyk datnbsp;de fom van deze Optellinge het zelfdenbsp;moet zyn, als het beloop van 9999nbsp;vermeenigvuldigd door 3.
OPMERKING.
Indkn men dit Konjtje doen ml met guldens , Jtuivers en penningen , moet men Dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hy
-ocr page 78-JO
Vermaaklïkheden
De VOOR- jjy de penningen voegen bet vervulfel tot TELLING. iögt; en by de Jluivers tot 2Qf en gevolglyknbsp;by de voorens opgegeevene Optelling voorafnbsp;nog voegen 3 guldens voor de Jluivers^ ennbsp;3 Jtuivers voor de penningen (5).
( 5 ) Dat is men moet by 29997 geheime-lyk byvoegen 3 Guldens 3 Stuivers, en, zeggen dat men door de Optellinge verkrygen zal 30000 Guldens, 3 Stuivers by voorbeeld ;
Talletters door de Leerlingen verkozen, . . .
, Talletters door den Meefter ’er by gevoegd.
GI, St. Pn. (quot;2371 - IS - 12nbsp;S 4587 - 7 - JSnbsp;- 19 - 4
f7628 - 5 - 4 i S4ia - 13 -, Inbsp;LÖ387 - I - 12
Som 30000 - 3 - o
ELFDE
-ocr page 79-• nbsp;nbsp;nbsp;MET DE GeTALEEK. St
ELFDE
Te vinden het verfchil, V welk Vr is tui-fchen twee Getallen , waar van het grootjie voljirekt onbekend is.
en moet zoo veel maaien 9 nee- te vin-men als 'er Talletters zyn in het ver. ^ Getal, 't welk men bekend heeft , en schilnbsp;van het onbekende aftrekken wil; ver- tweeGe-volgens moet men van de Som, welke enz^'*”nbsp;die 9 famcn maaken, aftrekken het be**nbsp;kende Getal, en het verfchil, dat mennbsp;daar door verkrygt, voegen laaten bynbsp;het onbekende Getal; dit gedaan zynde,nbsp;neemt men de eerfte Talletter aan denbsp;linker hand weg; en dezelve by de eer-D 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fte
-ocr page 80-W. VeRMAAKLYKHEDBN
VAN
TWEE Getallen
ENZ.
Te VIN- fte Talletter aan de regterhand voegen» deze Som het verfchil wezen,nbsp;SCHIL dat men voorgefteld had te zoeken.
VOORBEELD.
Pieter, oud 22 Jaaren , zegt tegen Jan , die ouder is dan hy, dat hy raadennbsp;zal hoe veel Jaaren hy ouder is; hy trektnbsp;by zig zelven 22 af van 99, blyft 77 ,nbsp;die hy Jan laat optellen by het Getalnbsp;zyner Jaaren : dit gedaan zynde , gelaftnbsp;hy hem de eerde Talletter ter flinker-hand weg te neemen en dezelve op tenbsp;tellen by de eerde Talletter ter regterhand , en zegt, dat deze fom het verfchil van hunne ouderdom is (6}.
gt; nbsp;nbsp;nbsp;Ouder-
(6) Volgens het Voorfchrift van dan Auteur dat men zoo dikwyls 9 als 'er Talletters ih het Getal zyn neemen moet, ’t welk men bekend heeft , zou de berekening niet uit komen, en gevolglyk het Kondje misfen, indiennbsp;de ouderdom van Pieter maar uit eene Talletter beftond, 6. by voorbeeld; maar in dit geval moet men ook altoos twee 9 gebruiken.
Oude*-
1
-ocr page 81-J3
22 Te viN-
„„ DEN ‘I
99 vek-
yy SCHIL
85 TWEE Ge-
_1 TALLEN
ENZ.
MET DE Getallen.
Ouderdom van Pieter. . . Bygevoegde Talletters. . .
Verfchil. . . Ouderdom van Jan. . . .
Som 162
De eerfte Talletter terflinkerhand, die I is, weggenomen en gevoegd zyn-de by de eerfte ter regterhand , zalnbsp;men voor het verfchil vsn ouderdomnbsp;tusfchen Pieter en Jan verkrygen. . 03
Ouderdom van Pieter. . . nbsp;nbsp;nbsp;6
Bygevoegde Talletters. . 99
Verfchil. , 93 Ouderdom van Jan . . . 85
Som 178
De I geteld by de 8 geeft 79 voor het verfchil van ouderdom.
S4-
VERMAAKtYKHEDÏN
TWAALFDE
V/annesï iemant in zyne eene band heeft een even Getal van Oogen , en in denbsp;andere een oneven Getal, te vinden innbsp;Hüelke hand het even en oneven Getal if.
ÏP, VIN- Tien moet het getal van Oogen, dat WELKEnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regterhand is, laaten ver-
EEN EVÈN nbsp;nbsp;nbsp;oneven Getal,
oÉ ON- en dat in de linkerhand door een even
Ialis. Getal en vraagen, of de fom van beide de Beloopen een even of oneven Getal is.
Indien de fom een even Getal is , dan is het even Getal in de regterhand , indien het tegendeel, is het oneven Getalnbsp;in de regter en het even in de linkerhand.
EERSTE
-ocr page 83-MET DE Getallen. 55 EERSTE VOORBEELD.
Regter Linker
Te vik-
DEN IN WELKEnbsp;HANDnbsp;EEN EVENnbsp;OF ON-VEN ÖE-TAL IS,
Geheim gehoudene
Getallen...... 18 . •
Vermeenigvuldigers. . 3 . . 1
Beloopen. . . 54 . . 14 Som van de twee Beloopen , 54 en 14, eennbsp;even Getal. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .j . . 68
TWEEDE VOORBEELD.
Regter Linker
Geheim gehoudene
Getallen......7 . . 18
Vermeenigvuldigers. nbsp;nbsp;nbsp;3 . . 2
Beloopen. . , nbsp;nbsp;nbsp;21 . . 36
Som van de twee Beloopen , 21 en 36, een oneven Getal. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57
Deze twee Voorbeelden doen zien, dat elk even Getal, vermeenigvuldigdnbsp;door een even of oneven Getal, altoosnbsp;D 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voor
-ocr page 84-5Ö Vermaaklvkhedkbt
een even Getal geeft; en WELKE dat een oneven Getal, vermeenigvuldigdnbsp;een EvSNnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Getal , mede een even
eveTgs- nbsp;nbsp;nbsp;maar door een
TAns. oneven Getal vermeenigvuldigd , ook altoos een oneven Getal voor beloopnbsp;geeft.
DER-
-ocr page 85-MET DE Getallen. 57
DERTIENDE
VERMAAKLYKHEID.
D E
Op eenen Wyzerplaat te ontdekken, op welk uur iemant geheimelyk verkozen heeftnbsp;op te Jlaan.
aat iemant op den Wyzerplaat Adewek-
den Wyzer op dat uur zetten , nbsp;nbsp;nbsp;j^p.^
welk hy verkiert , en voeg by ü zei- a. ven het Getal 12 by het uur, waar opnbsp;hy den Wyzer gezet heeft; laat hem denbsp;fbm, die gy dus verkrygt, tellen, beginnende met het uur, op welk hy vaft-gefteld heeft op te zullen ftaan , en tenbsp;rug gaande met tellen , tegen den na-D ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuat*
-ocr page 86-58
Vermaaklykheden
Ps^WEK-tuurJyken ' loop der Getallen op den Wyzer-plaat, van het uut, op welk hynbsp;den Wyzer gezet heeft; dan zal hy eindigen te tellen op het uur , dat hy ge-heimelyk verkozen heeft.
Stel dat hy den Wyzer gezet heeft, op VII, en dat IX het uur is, waar opnbsp;hy befloten heeft op te ftaan; voeg bynbsp;ü zclven 12-by die 7 maakt 19 ; zegnbsp;hem dat hy telle tot 19, beginnende vannbsp;VII en te ruggaande (7^, dan zal dat
Getal
( 7) Dat is te zeggen, als hy den Wyzer op VII gezet heeft, voegt gy by U zelvennbsp;la by die 7. maakt 19; en gy zegt hem datnbsp;hy die ip telie op deze wyze te ruggaande;nbsp;op VI telt hy 10, om dat hy verkozen heeftnbsp;te IX uuren op te ftaan; vervolgens op Vnbsp;telt hy II, op IV 12 enz. tot 19, dan komtnbsp;19 net op IX uuren.
Nadien men, dit Konftje meer dan eens agter een doende, ligtelyk ontdekt, dat men
by
-ocr page 87-Sif
lïET DE GETAt[,EN.v
getal net vallen op IX uuren, het uur, de wek-waar op by verkozen heefc op te Haan.
OPMERXI^^.
Dii Konfije is zoo eenvoudig als ge-makkelyk om te begrypen , zoo men Jkgts debt geeve, dat wanneer men van i teltnbsp;en te rug gaande weder op i komen wil,nbsp;men 13 tellen zal, en dat men op 2 tellennbsp;zal 14 enz.; waar uit volgt, indien mennbsp;bem , die gedagt beeft te 9 uuren op tenbsp;jtaan noodzaakt die 9 te tellen op tet Getal 7, en van daar te rug te tellen, datnbsp;by dan nog maar 10 uuren te door hopen
beeft
by het Getal, waar op de Wyzer gezet wordt 12 telt, zou men het nog geheimer en ver»nbsp;wonderlyker doen voorkomen , indien mennbsp;’er nog 2 of drie byvoegde ; zo men, bynbsp;Voorbeeld, in ‘t voorgeftelde geval tot 21 ofnbsp;22 liet tellen, en dan vraagde, op vimt uurnbsp;men eindigt; ’t welk zyn zal op VII of VIjnbsp;waar by men dan 2 of 3 voegende of andersnbsp;om tellende, weder komen zal op IX.
-ocr page 88-63 Vermaaklvkheden
De wee- heeft emjuijl te komen op bet uur, dat by gedagt beeft.
Offcboon dit Konftje, en eenigen van de genen die Volgen , bekend zyn, Leb iknbsp;gedagt dat men dezelven ook met genoegennbsp;in dit Deel zien zou, en byzonder die dernbsp;Juweekn , en van den Ring , voelkennbsp;zeer geejtig bedagt zyn; men beeft daaren-boven zig in dezen- voel voillen febikkennbsp;naar de begeerte van veele Inteekenaaren,nbsp;die te kennen gegeeven hebben, dat bet bunnbsp;aangenaam zyn zou in dit Werk alle dienbsp;Konjtjes te vinden, voelken op de aange.nbsp;naamjte layze vermaaken kunnen.
VEER.
-ocr page 89-61
UET DE GetALLEK.
DE DRIE
TVTen biedt aan drie verfchillcnde de dri* » A Perfoonen drie Juvveelen aan, laa-tende hun de vryheid om ’pr in ’t geheimnbsp;en naar hunnen ^in een uit te kiezen,nbsp;en men zegt hun, dat men na eenige bewerkingen weetcn zal, welk Juweelnbsp;ieder hunner verkozen heeft.
BEWERKING.
Laaten de drie Juweelen zyn een
Ring,
-ocr page 90-Dlï OS5E
JUWEfi.
tEiy.
Ring, een Oorring en een Halsfooer.; benoem hen by ü zelven met de Letters a, e, i, gelyk ook de drie Perfoo-jjen. Neem a; ftukken gelds Czefthal-ven by voorbeeld) geef ’er één van aannbsp;den eerflen Perfoon , a ; 2 aan dennbsp;txreedene; 3 aan den derden'i, en legnbsp;op de tafel de 18 ftukken , die gy nognbsp;over hebt; verberg U, zoo dat gy nietsnbsp;sien kunt van ’t geen ’er gedaan wordt;nbsp;gebied dan dat hy, die den Ring heeft,nbsp;zoo veelen van die ftukken neeme, ^alsnbsp;hv ’er reeds heeft, dat hy, die den Oorring heeft, het dubbeld neeme van dienbsp;hv heeft, en dat hy die den Halsfnoernbsp;heeft , het vierdubbeld neeme; komnbsp;dan voor deti- dag, en met een opflagnbsp;van een oog ziende de ftukken, welkennbsp;nog op de tafel zyn blyven leggen, zoonbsp;onthoudt het Getal ’er van.
Daar moeten ’er niet meer overfchie-' ten dan , i. 2. 3.-5. 6. of 7. welkennbsp;men overbrengen moet tot de Syllabennbsp;van dit Vers:
. nbsp;nbsp;nbsp;Par-
-ocr page 91-63
MET DE Getallen.
12345 nbsp;nbsp;nbsp;6
Par fer-Céfar-jadis-devint-Jigrand-Prince.
Men moet vervolgensin acht neemen,i.EN. dat , zo 'er maar een ftuk gelds isnbsp;overgebleven , de twree Syllaben Céfarnbsp;te kennen geeven, dat de eerfte Perfoonnbsp;den Ring heeft, dien men benoemdnbsp;heeft, met de letter a, en de tweede dennbsp;Oorring, welken men met de letter enbsp;beteekgid heeft, en gevolglyk, dat denbsp;derde^ra Halsfnoer heeft ; op gelykenbsp;wyze, indien ’er 6 overblyven, geevennbsp;de twee Syllaben Ji grand te kennen,nbsp;dat de eerfte Perfoon den Halsfnoernbsp;heeft, dien men benoemd heeft met denbsp;letter i, en de tweede den Ring , welken men a genoemd heeft, enz.
Nadien de drie Jult;weelen alleen op zes ver/cbillende manieren kunnen verdeeldnbsp;voorden^ en ieder derzelven ook bet Getalnbsp;quot;can Jlukken verandert, welken door die
drie
-ocr page 92-Ö4 Vermaaklykheden
m DutE drie Perfoonen moeten genomen ^orden^ xoo vloeit ’er uit voort, dat de Talletters,nbsp;die op de tafel blyven, ook van zes ver-fchillende Getallen zyn moeten. Het Versnbsp;en de Letters die de Perfoonen beteekenen,nbsp;dienen alleen om het geheugen te hulp tenbsp;komen, en om gemakkelyk en fchielyk tenbsp;kunnen raaden, wie zy zyn, welken dienbsp;drie Juweelen verborgen hebben.
KÈT DE GeTALDEM.
VYFTIENDE
Te ontdekken hoe veel fiukken Gelds iemant in zyne hand verb rgen heeft.
¦JV’eem in uwe hand eene meenigte
Stukken gelds, die gy denkt groo-I“web-ter te zyn dan die , welke een ander in zyne hand verborgen heeft; maak datnbsp;gy uw Getal van Stukken tevooren weet,nbsp;geef hem die allen over, en zeg hem datnbsp;hy van de uwen 'er zoo veel afneemtnbsp;tot dat hy ’t Getal heeft, ’t welk gynbsp;weet dat gy in uwe hand hebt, laatendenbsp;hem tellen van het Getal dat hy in denbsp;zyne heeft; laat hy U de overigen vaönbsp;de uwen wedergeeven, en zoo veelen,nbsp;als gy ’er dan wederkrygt, zal hy te voo-ren gehad hebben.
VOOR-
II. Deel.
-ocr page 94-I 'I
66
Vermaaklykhedeit
De drie
JUWEE-
I; I
Laat hy ’er 4 in zyne hand gehad hebben, en gy 14; geef hem de uwen over, en zeg hem dat hy ’er zoo veelen af-neemc, tot dat hy ’er 14 heeft; dan zalnbsp;hy ’er U 4 weder geeven, en deze 4nbsp;zullen aanduiden het Getal, dat hy innbsp;zyne hand gehad heeft; ’c geen ligt tenbsp;begrypen is, nadien gy van de Som dernbsp;Stukken, welken in beide de handen zyn,nbsp;’er zoo veelen in zyne hand laat overgaan, als gy ’er in de uwe had.
MÉT DE GETAtLESf. 6j
ZESTIENDE
HET SPEL MET DEN
Een onbekend Perfom geheimelyk eenen Ring genomen hebbende, te ontdekkendenbsp;Hand, din k^inger y en het Lid, 'osaarnbsp;aan hy denzehen gejloken heeft,.
BEWERKING C8gt;
Laat door iemant verdabbélen denHExSPE;, rang van den Perfoon, welke den dkn
HINGa
(amp;) Man kan dit Eonftje op de volgende wyze nog korter uitvoeren , dan hier be-fchre'ven is.
E 2 nbsp;nbsp;nbsp;Een
-ocr page 96-Ö8
Vermaaklykhedb»
Een Gezeldfchap aan Tafel zittende , zoo laat een van het zelve aan eenen zyner vingeren van de regter- of linkerhand, naar zynnbsp;goedvinden eenen Ring fteeken; zeg voorafnbsp;hoe men het Getal der Perfoonen moet be-ginnen te tellen, en dat hy , die den Ringnbsp;heeft, de vingers moet beginnen te tellennbsp;van den voorften vinger van de regterhandnbsp;I, laatende den duim ftilftaan, den middd-flen vinger van de regterhand 2, en zoonbsp;voorts , tot den ping van de linkerhand,nbsp;die derhalvende gie zyn zal. Ga dan buiten de Kamer, en gelall eerftelyk, dat denbsp;Perfoon, die den Ring heeft, den rang waarnbsp;in hy zit, vermeenigvuldigt met 2.
2lt;ie Dat hy by dit beloop 5 voegt.
S if Dat hy deze Som vermeenigvuldigt met 5-
4 ie Dat hy by dat beloop voegt het Getal van den vinger.
10.
lt;59
MET DE Getallen.
vuldigen door j en ’er lo byvoegen.
Laat vervolgens deze Som vertneenig- hetspbi
Laat
6 ie Dat hy ’er nog by voegt het Getal van ’t lid
Laat hy U dan deze Som opnoemen; waar van gy 250 by U zelven aftrekt; het ovex-fchot zal uit 3 Talletters beftaan; waar vannbsp;de eerfte zal aanwyzen de hoeveelfte Per-foon hy is; de tweede den hoeveelften Vinger , en gevolglyk ook welke Hand; wantnbsp;als de tweede 4 is of beneden 4, 200 zal hetnbsp;de regter en boven 4 de Linkerhand zyn; denbsp;derde Talletter wyft aan het hoeveelfte Lid.
VOORBEELD.
Stel dat de 3 Perfoon den Ring aan het tweede Lid van den voorllen Vinger van zy-ne Linkerhand heeft; dat is by gevolg denbsp;6 e Vinger; vermeenigvuldig dan 3 met 2,nbsp;geeft 6; voeg ’er 5 by, geeft ii; vermeenigvuldig met s, geeft 55; voeg ’er by hetnbsp;Getal van den Vinger 6 komt 61; vermeenigvuldig met 10, komt 6^0; doe ’er nog 2nbsp;by voor het Lid, geeft 612; trek hier van afnbsp;E 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;250,
-ocr page 98-70
VERMAAKtYKHEDE»
L.aat I voegen by dit laatfte Getal, E.UNG. 20 de Ring aan de regterhand is, of 2nbsp;indien hy aan de linkerhand is; en dannbsp;het geheel vermeenigvuldigen door lo.
Laat
250, blyft 362; waarquot; van 3 aanwyft den Perfoon, 6den Vinger, en Linkerhand, ennbsp;2 het Lid.
De reden, waarom men ’er 250 aftrekt, is omdat men ’er 5 bygevoegd, deze 5 met 5,nbsp;en naderhand nog met 10 vermeenigvuldigdnbsp;heeft.
f'
Op dit beginfel kan men ook nog andere Konftjes uitdenken ; om , hy voorbeeld ,nbsp;iemand een Getal te laaten denken of opzetten ; en dat Getal te zeggen, zoodra men denbsp;Som ziet, nadat hy het eerfl: met 2 vermee-nigvuldigd, daarna ’er 5 by geteld, dan we-der met 5 en vervolgens met lo vermeenig^nbsp;vuldigd heeft. Men heeft ’er dan maar 250nbsp;af te trekken, en het overfchot zal het ge-dagte of opgezette Getal zyn. Lait het zyn,nbsp;by voorbeeld, 4782; dit op die wyze behandeld, geeft 478450, en hier vam afgetrokken 250 en dan de twee laatfte nullennbsp;wegwerpende, verkrygt men weder 4782.
-ocr page 99-MET DE Getallen. 71
Laat by dit beloop voegen het Getal HetSpei van den vinger; dat .is te zeggen, 1 ring.nbsp;voor den duim, en door 10 vermeenig-vuldigen.
Laat ’er nog byvoegen het Getal van het lid, en daarenboven het Getal 35.
Verzoek dan , dat men U die Som opgeeve, en trek ’er af 3535 ; het over-fchot zal uit vier Talletters beflaan ,nbsp;waar van de eerde zal aanwyzen dennbsp;rang waar in de Perfoon geplaatd is, dienbsp;den Ring genomen heeft; de tweedenbsp;de Regter of Linkerhand; de derdenbsp;den Vinger, en de vierde het Lid.
Veronderdellende dat de derde Perfoon den Ring gedoken heeft, aan het
Het dubbeld van den rang van de derde Perfoon. . . , , . . 6
Getal om ’er by te voegen. . . 5
Komt voor beloop.
Waar by voegende het Getal
van hec Lid. .......
En daarenboven. »•••». 35
Is de geheele Som , ^747 Waar
-ocr page 101-?3
0747
MET DE Getallen.
Waar van aftrekkende. , . • 3535
MBT PaCi
- Ring.
Overfchot.....3212
Waar van de 3 betekent den derden Perfoon, de 2 de Linkerhand, de i dennbsp;Duim, de 2 het tweede Lid.
74 Vermaaklykhedb»
ZEVENTIENDE
DE WOLF,
Een Veerman moet een IV7lf, eene Geit, en een Kool overbrengen^ en dit nietnbsp;dan één voor één kunnende doen, wilnbsp;het egter zoo doen dat de Geit niet alleen aan de Wal met de Wolf, nognbsp;alleen met de Kool bl'^ve.
OPLOSSING.
DE nbsp;nbsp;nbsp;Veerman brengt eerft de Geit
^°gblt over, komt daarna de Kool haa-END8 leQj en neemt de Geit vreder mede, en quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;brengt
-ocr page 103-, nbsp;nbsp;nbsp;®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WOLF,
EN DE
(8) Of de Veerman de Geit overgebragt hebbende, haalt de Wolf, neemt de Geitnbsp;weder mede, en brengt dan de Kool en daarna de Geit over.
Van den zelfden aart, maar wel zoo geestig , is het volgende voorftel.
J)rie jalterjche Mannen moeten in eene Jiik' donkere nagt over eene Rivier; zy vinden eennbsp;Schuitje zonder Schipper; het Schuitje is zoonbsp;klein, dat ’er maar twee Perjoonen te gelyk mede over kunnen. Hoe zullen die zes Menjchennbsp;twee aan twee overkomen zoodanig , dat eenenbsp;Vrouw niet m gezeldfchap zy van één of twetnbsp;Mans, zo ’er haar Man niet by is,
Eerft gaan ’er twee Vrouwen over, eene van dezelve brengt het Schuitje weder eanbsp;haalt de derde Vrouw; eene Vrouw komtnbsp;met het Schuitje wederom , en aan Landnbsp;flappende. Iaat zy overgaan de twee Man-nen wier Vrouwen aan den overkant zyn.nbsp;Dan komt één dezer Mannen metzyne Vrouwnbsp;te rug, zet zyne Vrouw op de Wal, en
neemt
-ocr page 104-Neem een oneven vierkant Getal, welk gy ook wilt, 25 by voorbeeld,nbsp;trek ’er i af, en neem de helft 12 vannbsp;het overblyvende Getal 24 ; vierkantnbsp;deze helft, *t geen geeven zal 144. Telnbsp;by een de Getallen 25 en 144, uitmaa-
ken
meemt den anderen Man mede Dezen aan de andere zy gekomen zynde, gaat de Vrouw,nbsp;die daar gebleven was; in het Schuitje, ennbsp;haalt in twee reizen de twee andere Vrouwen. De vier volgende Verfen bevatten denbsp;oplos fing van dit voorftel.
It duplex mulkr, reditana,vehitque manentem'^ Itque una, utuntur tujic duo puppe vinnbsp;Far Vadit £ƒ redeunp bini; mulierque Jororemnbsp;Advehit; adpropriam fine maritus abit.
-ocr page 105-MET DE Getallen. 7r
kende iep, waar van gy i aftijekt, en x. Er-neem het vierkant van de helft deszelfs schap. 84 j dat is 70J6.
VOORBEELD.
Eerfte vierkant Getal. ... nbsp;nbsp;nbsp;25
Tweede.--... nbsp;nbsp;nbsp;144
Derde. —---. • • 70S6
Som . 722y Welke blykt een vierkant Getal tenbsp;zyn, waar van de wortel 8j is.
OPMERKING. /
VAN
-ocr page 106-78 VESMAAKtYtHED*»
gt; VAN DE REKENKONSTIGEnbsp;TALREYEN.
Van t)E Door Rekenkonjlige Talrtyen verftaat rf, FN- jy.en een vervolg vanGetalleo, die mennbsp;Tal- Termen of Leden noemt, -werken agter-ibïEN. voiglyk roet dezelfde hoeveelheid vermeerderen j als I. 2. 3. 4 5. 6. 7, enz. 5nbsp;waar in bet verfchil van den eenen Termnbsp;tot den ardereren altoos i is; of als 2.nbsp;4. 6. 8. lö 12 enz.; waar in het verfchil altoos 2 is, en zoo ook met anderen.
De voornaamfl:e eigenfchap'der Rekeo-konftige Talreyèn is zoodanigdat van drie termen, welken elkanderen opvolgen, als 12. 15. en 18, de Som 30 vannbsp;de twee uitterfle termen altoos gelyk isnbsp;aan het dubbeld van den mi idelften 15;nbsp;en dat van vier opvolgende Termen,nbsp;als 4. S. 12 en l-l. de Som 20. der tweenbsp;uiterllen 4 en 16 altyd gelyk is aan dienbsp;der twee middelften 8 en 12.nbsp;i -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deze
-ocr page 107-79
MET DE Getallen.
Deze betrekking heeft eveneens plaats van bb in eene grootere Schakel van Termen, konsogbnbsp;zoo dikwyls men twee uitterften vergenbsp;lykt met twee middclften , die 'er evennbsp;ver van af zyn; waar uit volgt, zo hetnbsp;Getal der Termen oneven is, dat dannbsp;de Som der twee uitterften altoos hetnbsp;dubbeld is van den middelften Term;nbsp;en dat zy gelyk is aan de twee middelften , zo het Getal der Termen even is.
Uit deze eigenfchap vloeit nog voort, dat de Som van alle de Termen van ee-Den rekenkonftigen Talrei gelyk is aaanbsp;die van de twee uitterften vermeenigvul-digd door de helft van het aantal van alle de Termen; en indien men de Somnbsp;vinden wil van alle de Termen van eeneanbsp;rekenkonftigen Talrei, beftaande uit 8nbsp;Termen 3. 7. ir. ij. 19. 23- 27. 31 zoonbsp;moet men door het aantal 8 vermeenig-vuldigen de Som 34 van de twee uiter-ften 3 en 31, en de helft 136 van hetnbsp;beloop 272 zal de Som zyn van alle d»
Termen van dezen Talrei.
ÏQdiea men ia eeaea rekefikoaftigea
Tal-
-ocr page 108-V8RMAAKLYKHEDKI»
VAN PE Talrei kent de Som van alJe de Tér-KONsriGEmen, wraar uit dezelve beftaat, en in-sïYEN. nbsp;nbsp;nbsp;daarenboven bekend heeft zy-
nen eerften Term » en het Getal der Termen, zal men alle de Termen kennen door het verfchil derzelven op dezenbsp;wyze te ontdekken by voorbeeld; zonbsp;de gpgeevene Som der Termen is 270 ennbsp;het aantal d 'rzelven 9 , en de bekendenbsp;eerfle term 6 zy ; dan moet men doofnbsp;hun aantal 9 deelen het dubbeld 540 vannbsp;de Som 270 van alle de Termen, en vannbsp;de uitkomft 60 aftrekken het dubbeld 12nbsp;van den eerften bekenden Term 6; vervolgens deelt men het overfchot 48 doornbsp;het aantal der Termen , nadat 'er i afgetrokken is, dat is, in dit voorbeeld,nbsp;door 8 en de uitkomft 6 zal het gezogtenbsp;verfchil zyn ; 't welk by den eerftennbsp;Term 6 gevoegd zynde, 12 geeft voornbsp;den tweeden Term , 18 voor den derden , en zoo voorts met alle de anderen.
Indien men kent de Som der Termen, hun aantal en verfchil , kan men den
eer-
-ocr page 109-met de Getallen;
eerften Term en gevolglyk alle de an- Van db deren vinden; by voorbeeld : laat de konw^genbsp;gegeevene Som der Termen zyn 8o,Tal-8 hun aantal , en hun verfchil 2; deelnbsp;het dubbeld 160 van de Som 80 vannbsp;de twee Termen door het Getal 8 vannbsp;hun aantal, en trek van de uickomil: 20nbsp;zoo dikmaal .het verfchil 2 af , als hetnbsp;gegeeven aantal der Termen éénhedennbsp;bevat min i ; te weeten 7 maal, dienbsp;I4 maaken, en de helft 3 van het over-fchot 6 zal de eerfte Term zyn , bynbsp;welken voegende het gegeevene verfchil 2, zal men hebben 5 voor dennbsp;tweeden Terra, 7 voor den derden; ennbsp;zoo voorts met de anderen.
II. Deel.
Indien men kent het aantal der Termen ; den eerften Term en het verfchil , kan men de Som van alle de Termen kennen op deze wyze : laa-ten ’er zyn 6 Termen; laat de eerftenbsp;Term zyn 4 , en het verfchil 3; ver-meenigvuldigd dit verfchil 3 door hetnbsp;aantal der Termen min i dat is 5,nbsp;en voeg by het beloop ly het dub-
beid
VermaaktVKHEDE»
Van DB beid 8 van den eerften Term 4 ; ver-
Reken- meenigvuldig deze Som 23 door de
KoNSTIGE '
HEVEN.
Tal- helft 3 van het aantal der Teriren; en het beloop 69 zal de Som van alle denbsp;Termen z^n.
De volgende Vermaaklykheden zullen dienen om ’er deze beginfelen op toe te pasfen. ;
MÉT DE Getallen.
AGTTIENDE
£e« Schilderykramer heeft te koop ïa fraai je Schilderyens hy veilt dezehen^nbsp;onder voorgaarde dat men hem betualennbsp;zal voor het eerjie 24 Gulden, voornbsp;het tweede 48, voor het derde 72,nbsp;zoo voorts met de anderen geduurig metnbsp;24 Gulden opklimmende , de Vraag isnbsp;hoe veel moeten die Schilderyen te /amennbsp;kojien ?
7ermeenigvuldig de 24 Gulden ver-* fchil met het aantal der Schilderden min I; dat is door 11; voeg by het beloop 264 het dubbeld 48 van de Gul-F 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dens.
-ocr page 112-34 Vermaaklykhedèh
dens, die de Koopman voor zyn eerfte Schildery vraagt; vermeenigvuldig ein-delyk deze Som door de helft önbsp;van het aantal der Schilderyen, en gynbsp;zult krygen 1872 Guldens voordeprys,nbsp;waar voor hy zyne Schilderyen verknopen wil.
MET DE Getallen. 8|
NEGENTIENDE
lemant heeft in agt maanden verteerd looo Gulden, en iedere maand is zy-ne verteering gelykelyk vermeerderd ;nbsp;zig berrinnerende dat zyne verteeringnbsp;de eerjie maand gemefi is 20 Gulden,nbsp;wil hy weeten, hoeveel hy elke maandnbsp;verteerd beeft.
Om deze verteering van maand tot maand te kennen, zoo deel hetnbsp;dubbeld 2000 van de geheele verteeringnbsp;door 8 het aantal der Maanden; en treknbsp;Van de uitkomft 2jo af het dubbeld 40nbsp;van de 20 Guldens de verteering dernbsp;eerfte maand; deel vervolgens de over-blyvende 210 door 7, dat is het aantalnbsp;F 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de?
-ocr page 114-g6 Vermaaklykheden
der Maanden min i; en de uitkomft 30 zal aanwyzen, dat hy iedere volgendenbsp;maand 30 Gulden meer dan de voorgaande verteerd heeft. Waar uit dannbsp;volgt dat hy de tweede maand verteerdnbsp;heeft 50, de derde 80, de vierde iio,nbsp;enz. het geen voor ’t geheel zal uitmaa-ken 1000 Gulden, zoo als gefield was.
8?
ïv}ET DE Getallen.
TWINTIGSTE
^ SS ^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;^
Een Herbergier beeft in agt dagen loo Finten IV'^n verkogt, en lederen dagnbsp;heeft hy verkogt 3 Pinten meer dannbsp;den voorgaanden ; hy wil weeten hoenbsp;veel Pinten hy eiken dag verkogt heeft.
Deel het dubbeld 200 van de verkog-te Pinten door het aantal der dagen 8, en trek van de uitkomft 25 af het Getal 21, ’t welk het Getal der Pinten min I. is, die hy iederen dag meernbsp;dan 3 zou verkogt hebben; en de helftnbsp;2 van het overfchot 4 zal aantoonen,nbsp;dat de Herbergier verkogt heeft dennbsp;eerden dage Pinten, den tweedennbsp;den derden 8 ’t geen voor ‘t geheelnbsp;niaaken zal loo Pinten , zoo als in denbsp;Vraag gefield was,
F 4 nbsp;nbsp;nbsp;EEN-
-ocr page 116-88 Vermaaklykhèden
EEN- EN TWINTIGSTE
D E
Db Tover-Stek.
Pr.. I. Fig. 3.
Befcbryf op een Bordpapier van 8 pf 9 duimen vierkant de twee eenmid-delpuntige Cirkels A en B; laat de Cirkel B gedeeld zyn in i2 gelyke deelennbsp;door de punten a, b. c. d. e. f. g. h.nbsp;j. k. 1. m. ntrek uit deze verdeelings-piinten de doorgaande lynen af, fm, md.nbsp;di, ib. bg. gn. ne. el. Ic. ch. ha,nbsp;wélken te famen die Ster zullen uittnaa-ken.
Befchryfaan het eind van iedere punt van deze Ster de kleine Cirkels zoo alsnbsp;in de Figuur gezien wordt. Neem twaalfnbsp;ronde ftukjes of Penningen van yvoornbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;of
-ocr page 117-8J)
met de Getallen.
of bordpapier; fchryf ’er op de twaalf De to» Getallen van eenen Rekenkonftigen Tal-rei, by voorbeeld, 3. 6. 9. 12. 15. 18.
21. 24. 27. 30. 33. 36, of van eenigen anderen ; bewaar die twaalf Penningen,nbsp;in die zelfde orde, in een klein Kokertje, waar in zy niet onder een kunnen raaken ; en neem in acht dat hetnbsp;laafte Getal van den Talrei, dat in ditnbsp;geval 36 is, op eenen Penning, die een,nbsp;weinig grooter is dan de anderen, moetnbsp;gefchreven zyn.
Indisn men , nadat die 12 Penningen in die orde van eenen Rekenkonftigennbsp;Talrei op elkanderen gelegd zyn , denbsp;Penning, waar op het Getal 3 gefchreven is, op eenen van die kleine Cirkelsnbsp;Ipgt, die aan de punten van deze Sternbsp;gefteld zyn , en, indien men voortgaatnbsp;om de anderen agtervolglyk te plaatfennbsp;volgens den voortgang der 12 getrok-kene lynen, izal men bevinden, dat denbsp;F 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Som
-ocr page 118-VerMAAKLYKHEDEN
Db Tó-
VBR-
Sper.
Som van twee Getallen, die dan op twee naafteenftaande Cirkels geplaatft zyn,nbsp;gelyk is aan die van twee anderen, welken op de Cirkels, die regt tegen overnbsp;dezen ftaan, gelegd zyn.
KONST-
PTÜKJE,
1^adat het Bordpapier, waar op de ^ Töverher geteekend is, op de Tafel gelegd is, zoo neem de 12 Penningen uit het Kokertje (1;, en leg hennbsp;oit op de Tafel zonder hen onder eennbsp;te mengen; vat hen weder op in dezelfde orde, laatende de Getallen ondernbsp;blyvenj laat hen, op een ftapeltje leggende , afneemen even als men eennbsp;Spel-Kaarten afneemt, tot zoo lang gynbsp;bemerkt, dat men afgenomen heeft,
daar
Deze Penningen moeten ’er te voeren reeds ingelegd zyn , in de orde van hunnen rekenkonftigen Talrei,
-ocr page 119-91
met de Getallen.
daar de grootfle Penning is, waar op konst-het laatfte Getal 36 van den Talrei fchreven ftaat, ten einde deze Penningnbsp;de laatfte of onderfte zynde, de ordenbsp;van den opgefchrevenen rekenkonftigennbsp;Talrei niet verbroken zy; dat is te zeggen, dat zy alle in die zelfde orde opnbsp;een leggen, als zy deeden, toen gy hennbsp;uit het Kokertje nam.
Stel vervolgens deze twde dingen voor.
Eerstelyk. Te plaatfen die 12 Penningen in de 12 Cirkels, en zondernbsp;de Getallen, die ’er opgefchrcven zyn,nbsp;te kennen, en diervoegen, dat de tweenbsp;Getallen, welken op twee naafteenftaan-de Cirkels gelegd zyn, te famen geteldnbsp;zynde , eene fom geeven gelyk aan dienbsp;van de Getallen, welkengefchreven zynnbsp;op de twee Penningen, die op de tweenbsp;regt tegen die overftaande Cirkels leggen.
Ten anderen.. Met dat uitdrukke-lyk beding, dat men niet de vryheid hebbe om eenen Penning te plaatfen
92
Vermaaklykhedew
Konst-
ixUKJE.
op eenen Cirkel, wanneer ’er reeds een aan ’t eind van den tegenovergeftel-den lyn geplaatft is.
Gy beginc dan en gaat voort op deze wyze; Gy wyft met den eerften Penning op den Cirkel ƒ O’olgens de veron-derftelling hier) om te doen zien dat dernbsp;ze ledig is , en gy voert dien Penningnbsp;langs den lyn ƒ a, en plaatft hem op dennbsp;Cirkel a; neem daarna den tweedennbsp;Penning, en wyzende op den Cirkel w,nbsp;voer hem langs den lyn m ƒ, en plaatsnbsp;hem op den Cirkel ƒ ; gaat dus voortnbsp;van d totJM, van i totd, van b tot i,nbsp;van g tot 6, van n tot g, van e tot k,nbsp;van I tot e, van c tot Z, van h tot c, ennbsp;plaats eindelyk den laatftcn Penning opnbsp;den oververfchietenden Cirkel c; allesnbsp;zoo als de Figuur duidelyk genoeg aan-wyft.
Keer vervolgens de Penningen om, om te doen zien, dat ialle de Getallen,nbsp;die ’er op gefchreven ftaan, in die orde zig bevinden , als gy voorgefteldnbsp;hebt.
IT3)e€l
H |
[iiiuii]iiiiiiiiiiii?iiiimiliüi7iiiiimiiiniiimiiiiinii |
iimiiintffit |
«ffmiiiiHii | |||||||
1 |
c |
[J |
E 3 |
E 4 |
amp; s |
H ff |
I 1 7 1 |
K 8 | ||
öi |
lllllllllllllll |
lllllllilllllllllllllllllllllll |
liinminiiifT |
Hpnninmmmimiimii'.iiw |
z1
MET DB Getallen.
ANDER
Met de Pénningén te veranderen.
Tndiengy, in plaats van U van eepen konst-
rekenkonftigen Talrei bedienen, met de
eenen Meetkonftigen Talrei gebruikt, gbn”tk'
zal het beloop van de vermeenigvuldi- veran-11 j- n deren,
ginge van twee Getallen, die naait een ftaan, gelyk zyn aan het Beloop van denbsp;vermeenigvuldiginge van twee tegeno-ve^-geftelde Getallen.
OPMERKING.
Men kan ook een Ster neemen, die in agt deelen gedeeld is; mar dan moet mennbsp;in de orde der Penningen , den vyfdennbsp;Term van den Talrei , ’t zy reken-’t zynbsp;meetkonftigen ftellen in de plaats van dennbsp;eerften, en den eerften in de plaats vannbsp;den vyfden,
VAN
-ocr page 124-VeSMIAKL JgBlDifR V A N D E
'OVER-REKENKONSTIGE
TovE^^ Men noemt een Reken-Toverkonftig Réken- Vierkant een Vierkant dat in verfcheidenbsp;v°eSan-andere kleine gelyke Vierkanten of Vak-
TEN*
ken verdeeld is, waarin de t.rmen van eenen Rekenkonftigen Tairei gefieldnbsp;zyn, en wel in diervoegen dat alle, dienbsp;in dezelve ry ftaan, ’t zy waterpas, 'tnbsp;zy regtftandig , ’t zy in hocklynen, fa-mengeteld, gelyke Getallen uitmaaken,nbsp;gelyk men ziet in het Vierkant A B C D,nbsp;'t welk verdeeld is in vyf- en twintig anderen , en waar in de Getallen i tot 25nbsp;gefchikt zyn indiervoegen dat de Somnbsp;van iedere ry, geteld van boven naarnbsp;beneden, of van de regter naar de linkerhand, en die van de hoeklynen A D,nbsp;B C, altoos uitmaaken het Getal 5j.
Deze Som 65 is in dit Vierkant oneven j het beloop van de zy y vermee-
UKT DB Getallen.
fligvuldigd door 13, welk de midden van na evenredige Term is van den Rekenkon- REriN-lligen Talrei, i, tot 25 (*).
Men moet hier opmerken, dat in het ten. natuurlyk Toverkonftig Vierkant de 5 FJg. 2.nbsp;Getallen, welken zig in de hoeklynennbsp;AB BC. van het voorgaande onevennbsp;Toverkonftig Vierkant bevindlt;?n, ooknbsp;in dezelfde orde ftaan in de twee wa«nbsp;terpaslè en regtftandige ryen EF. GH.nbsp;van het natuurlyk Vierkant, die elkan-deren in ’t middelpunt van dit Vierkantnbsp;overkruisfen; verder dat de middeneven-redige Term van dezen Talrei Zig altoos bevindt in het middelpunt.
Om die 2j Getallen in het oneven Toverkonftig Vierkant A B C D te fchik-ken , zoo maak eerft het natuurlyk
( * ) Dit zelfde Getal 6$ vint men ook in de hoeklynen van een en het zelfde Vier-kant, waar in men de Getallen van den Re-kenkonftigen Talrei gefchikt heeft in hunnenbsp;nstuurlyke orde, zie Fig. 2 van de II. Plaat.
-ocr page 126-pa
VerMAAKÉYKHEDEKï
Reken-
KONSTI
VlEHKAN
VANDfe Vierkant E F G H, en plaats Getal-Tover- nbsp;nbsp;nbsp;14. en 15. van deszelfs
KONSTiGEyy E F op de vyf Vakken van den hoek-
TEN.
lyn A D van het oneven Vierkant, en insgelyks de Getallen 3. 8- i8- 23 vannbsp;den ry G H op de Vakken van den hoek-Jyk B C.
Deze eetfte fchikking (1) gedaan hebbende, zoo plaats dan den eerftennbsp;Term i onder het Vak 13, en den Termnbsp;2 in het Vak, 't welk het voorige hoek-lynig opvolgt van de linker naar de reg-terhand, en ga zoo voort tot dat gy hetnbsp;laatfte Vak van dit Vierkant vervuldnbsp;hebt, gelyk hier gebeurt met het Getalnbsp;2, en vermits, indien men voort gongnbsp;de nommers langs dezen hoeklyn tenbsp;plaatfen , de volgende Term 3 buiten
dat
Zy is niet volftrekt noodzaaklyk, zy dient alleen om gemakkelyk te ontdek-ken, of men-zig niet misgift in het plaatfennbsp;der Getallen op die wyze als hier vervolgensnbsp;geleerd wordt.
-ocr page 127-97
iiET DE Getallen.
dit Vierkant vallen zou , plaatft men Van db denzelven in de tegenovergeftelde rynbsp;van het Vak, waar in hy anders komen Jonstige
, , nbsp;nbsp;nbsp;, VlERKAN-
zou; en op gelyke wyze, nadien de ten. volgende Term 4 insgelyks buiten hetnbsp;Vierkant vallen zou, plaatft men dezennbsp;mede in het tegenovergeftelde Vak vannbsp;de ry, waar in hy dan komen zou; daar»nbsp;na gaat men voort met de Termen ynbsp;en 6 te plaatfen, altoos benedenwaartsnbsp;langs den hoeklyn naar de regterhand;nbsp;maar gemerkt dus doende de Term 6nbsp;vallen zou in een Vak, dat te voorennbsp;reeds bezet is, en daar het Getal i innbsp;ftaat, zoo gaat men te rug volgens dennbsp;hoeklyn van de regter naar de linkerhand , en men fchryft gevolglyk dennbsp;Term 6 in het tweede Vak, dat ondernbsp;den Term 5 is; indiervoegen dat tus-fchen deze twee Vakken een ledigenbsp;plaats overblyve ; ’t geen men altoosnbsp;doen moet als men een Vak ontmoetnbsp;dat reeds bezet is.
Eindelyk vervolgt men op gelyke wyze de ledige Vakken te vullen , tot dat
11. Deel. nbsp;nbsp;nbsp;Gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men
-ocr page 128-98
Vermaaklykheden
vande men gekomen is in den hoekvan het Vier-reken- kant, waar in, in dit voorbeeld, het
KoNSTiGEvale; en nadien het dan niet
X’lUUKAN. TEN.
meer mogel^k is te vervolgen volgens den hoeklyn benedenwaarts naar de linkerhand om het Getal i6 te plaatfen,nbsp;zoo plaacit men het altoos in het tweede Vak van boven van dezelfde ry;nbsp;¦waarna men voortgaat de overige Termen te plaatfen in de ledige Vakken,nbsp;volgens de twee hier boven gemeldenbsp;beginfelen , zonder dat men eenige andere moeyelykheid meer ontmoeten kan.
Men kan in deze Vierkanten ook alle andere Rekenkonflige Talreyen plaatfen.
, En men kan ook andere toverkonfli-ge ftellingen aan de Termen van die Talreijen geeven; maar nadien zy zeernbsp;moeijelyk zyn in haare famenftellinge,nbsp;en voor ’t overige nutteloos voor hetnbsp;onderwerp , ’t geen men hier zig voor-gefteld heeft, zal ik ’er geen gewag vannbsp;maaken, gelyk ook niet van die, welken men maaken kan in Vierkanten vannbsp;een even getal Vakken, die veel te af-
ge*
\
99
MET DE Getallen.
getrokken zyn om onder Wiskonftige vande Vermaaklykheden plaats te vinden. Rekbn-
Ik heb my vergenoegd met alleen te geeven de ftelling van het Toverkonftig ten.nbsp;Vierkant van 49 Vakken, ’t welk one- Pf. ïi.nbsp;ven zynde volgens de aangewezene ma-nier gevuld wordt
(*) De Heer Ozanam, die zeer geleer-delyk over die Toverkonftige Vierkanten ge-fchreven heeft, merkt op dat de Egyptenaa-ren en de Pithagoriften hunne Leerlingen de. zelven in groote achtinge hielden; en voegtnbsp;'er by dat zy hen aan de zeven Planeetennbsp;toewyden, geevende aan Saturnus het Vierkant van 9 Vakken, aan Jupiter het Vierkant van 16 Vakken , aan Mars dat van 25,nbsp;aan de Zon dat van 36, aan Venus dat vannbsp;49 , aan Mercurius dat van 64, aan de Maannbsp;dat van 81, aan de onvolmaakte ftofFe hetnbsp;Vierkant van 4 Vakken, ’t welk niet Tover-konllig kan gefchikt worden ; en aan Godtnbsp;het Vierkant van één Vak , ’t welk voornbsp;zyne zyde de éénheid heeft, welke, metnbsp;zig zelve vermeenigvuldigd zynde , nooitnbsp;verandert.
TWEE-
-ocr page 130-ÏOO VERMa AKLYKHEDEN
TWEE- EN TWINTIGSTE
lt;?-
Vyf- en twintig Kaarten, op welken men afzonderlyk de Getallen i tot 25 ge-fchreven heeft, te verdeden , nadatnbsp;men dezelven doorgefchoten heeft, onder vyf Perfoonen^ geevende de keuzenbsp;om dezelven met twee of drie uit tenbsp;deden; in diervoege dat egter de Somnbsp;der Getallen^ welken op de Kaarten,nbsp;die men aan ieder van ben gegeevennbsp;heeft, gefchreven fiaan, altoos gelyk zy.
TOESTEL,
PL. II. I.
Bedien U, om uwe 25 Kaarten te fchikken , van het Toverkonftignbsp;V'ierkant van 25 Vakken, hier boven
op-
-ocr page 131-MET DE Getallen. ici
Opgegeeven ; neem in acht dat gy boven op het Spel lege de Getallen loen 4 van de eerfte ry van het Toverkonitignbsp;Vierkant; en na üeze twee Kaarten, denbsp;twee Getallen 24 en 12 , en vervoignbsp;dus van twee tot twee tot de laatfte ry,nbsp;waar van het Getal 16 op een weinignbsp;breeder Kaart moet gel'chreven zyn ;nbsp;houd dezelfde orde voor de drie laacllenbsp;Getallen 17. 10. en 23 van de eerllenbsp;ry, en van die welken volgen, gaantjenbsp;du^ tot de laatfte ry voort.
Of bedien U , zonder eenige andere manier, van de volgende Tafel die geheel opgemaakt is.
KAARTEN GETALLEN.
2 nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J
3 nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qg tweede Perfoon.
4 nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12 I
(*) De eerfte Perfoon, dat iS de eerite di? de Kaart krygt, enz.
MET DE Getallen. 103
De Kaarten dus gefchikt zynde, of konst-zig in deze zelfde orde bevin-dende, nadat-zy doorgefcfiud zyn op die wyze ais hier na zal geleerd worden,nbsp;ftelt men voor dezelven gelykiyk te verdeden onder vyf Perfoonen, zoodanignbsp;dat ieder het zelfde Getal zal hebbennbsp;voor de Som van die, welken hem ge-geeven zyn; en men geeft de keuze omnbsp;de Kaarten met twee of drie te gelyknbsp;uit te deden. Zo men begeert , datnbsp;zy twee aan twee uitgedeeld worden,nbsp;laat men niet afneemen; indien men integendeel wil , dat zy met drie uitgedeeld worden, laat men afneemen, tennbsp;einde hy, die afneemt, het Spel fcheidenbsp;ter plaatfe, van de lange Kaart (’1'), en
dat
Voordat men de Kaarten uitdeelt, moet mea zelfs het Spel beproeven ten einnbsp;G 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;df
-ocr page 134-T04 Vermaaklykheden
KoN5T.
SrUKJE.
dat de vyftien laatfte Kaarten als dap boven op zyn.
Het is uit de farnenflelling van de bo-venftaande Tafel volgens het Toverkon-ftig Vierkant ligt te zien, dat ieder Per-foon noodzaaklyk in handen zal hebben het Getal6j voor de Som der Getallen,nbsp;die op de vyf Kaarten, welken hy ontvangen heeft, gefchreven ftaan.
de men weete of het aan de lange Kaart afgenomen zy, om het anders nog eens te laaien afneemen, of zulks zelfs te doen.
-ocr page 135-I Harten-Aas.
? Harten Zeven.
MET DE GetALE'EN. lOj* ’«igt;W tAgt; wVi? lt;Agt; WwWW^Agt;
DRIE- EN TWINTIGSTE
Onder vier Perfoonen de ^2 Kaarten van een Piquet-Spel te verdeden, na de-zelven doorgefehudy en de keuze gegee-ven te hebben van met twee of drie tenbsp;beginnen; en uit te deelen zoodanig datnbsp;ieder van hun alle Kaarten van dezelfde kleur in handen hebhe.
TOESTEL.
Schik de Kaarten naar de volgende Tafel, en Iaat de agtfte Kaart bre-^nbsp;der zyq d^n de anderen.
ORDE DER KAARTEN.
quot;I- Eerfte Perfoon.
J
G s
-ocr page 136-? nbsp;nbsp;nbsp;IxweedePerfoon.
7 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren-Aas.
8 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren-Boer.nbsp;Breede Kaart.
21 nbsp;nbsp;nbsp;Harten-Vrouw. 22 nbsp;nbsp;nbsp;Harten-Boer. 23 nbsp;nbsp;nbsp;Harcen-Tien. . |
J’Eerfle Perfoon. OR- |
Jmbt de Getalleit. 10? ORDE DER KAARTEN.
24 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen-Vrouw.'l
25 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Negen. gt; Tweede Perfoon.
26 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Zeven. J
27 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Heer. 1
28 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten-Vrouw.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!gt; Derde Perlbon.
29 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten-Tien. J
30 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren-Vrouw.
31 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren-Agt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt; Vierde Perfoon.
3i Klaveren Zeven. J
K O N S T J E.
Dit Konftje wordt op dezelfde wyze als het voorgaande in ’t werk gelteld.nbsp;Zo men begeert, dat de Kaarten eerftnbsp;niet twee zullen gegeeven worden ,nbsp;moet men niet laaten afneemen, en mennbsp;geeft eens met twee, en tweemaal metnbsp;drie; zo men integendeel eifcht dat zynbsp;met drie gegeeven worden , geeft men,nbsp;tweemaal met drie, en vervolgens eensnbsp;met twee , nadat men op de plaats vannbsp;de lange Kaart heeft laaten afneemen.
Van
-ocr page 138-^8 Vermaaklykhede»
V%n de Meetkonjlige Talreijen.
Meet-*' De Meetkonftige Talreijen beftaan konstige even als de Rekenkonftigen uit een ver-SEïEN.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Getallen , Termen genoemd,
die agtervülglyk toeneemen door de vermeenigvuldiginge van een en hetnbsp;zelfde Getal , zoo als 2. 4. 8. 16. 32.nbsp;lt;54, 128 , waar in iedere Term het dub-beld is van die voorgaat; of als 4. 12.nbsp;36. io8- 324. 072, waar in elke Termnbsp;altoos het driedubbeld is van die voorgaat , en zoo ook met anderen.
In alle Meetkonftige Talreijen, waarvan het Getal der Termen oneven is, is het Vierkant van den middelden Termnbsp;gelyk aan het beloop der vermeenigvuldiginge van twee uitterfte Termen, dienbsp;even ver van den middellten afftaan, gelyk in het eerfte hier boven gemeldenbsp;voorbeeld , waar in het Vierkant 25Önbsp;van den middelden Term 16 gelyk isnbsp;aan het beloop 256 van de twee uitter-ften 2 en 128 , of aan dat van twee Termen 4 en 64 , die even ver van den
mid*
-ocr page 139-MET DE Getallen. ic^
roiddelften Term en van de twee uitter- van vw „nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mhet-
Ite Termen afltaan. nbsp;nbsp;nbsp;konstigb
In den Meetkooftigen Talrel, waar^^^êj^, in het Getal der Termen even is, is hetnbsp;beloop van de twee uiterften geJyk aannbsp;dat van de twee middelften , of aannbsp;twee anderen, die ’er even verafflaan,nbsp;gelyk in het bovengemelde voorbeeld,nbsp;waar in het beloop 3888 van de tweenbsp;uitterften gelyk is aan dat van de tweenbsp;midJeltte 36 en 108 enz.
Ffln de Tover-Meetkonjtige Vierkanten.
Boven is de manier geleerd om de^^^DE Vakken van Toverkonftige Vierkanten meet-te bezetten met de Getallen van Re- vier^j^nbsp;kenkonftige Talreijen ; zy is dezelfdenbsp;voor die, welken men maaken kan metnbsp;de Getallen van Meetkonftige Talreijen.
Ik zal my vergenoegen met hier tot een voorbeeld te geeven de Vierkanten vannbsp;negen Vakken , gevuld met drie ver-fchillende Talreijen, welken op de vol- Pt.n.nbsp;gende Vermaaklykheid toepaife’yk zyn. g’*quot;**“
Men moet tot regt verlland van deze
Ver-
-ocr page 140-110 VERMAAKLYKHEDEtï
Van DE Vermaaklykheid opmerken, dat, in ie-meet-* Meetkonftig Vierkant, het beloop, ViERiuN^quot;''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ontftaat uit de agtervolglyke
TEN. vermeenigvuldiginge der Getallen van iedere ry , regtftandig, waterpas , ofnbsp;hoeklynig genomen altoos een evennbsp;Getal is, gelyk men zien kan in denbsp;Vierkanten van de 4, 5 , en 6de pj,nbsp;gutir.
VIER-
-ocr page 141-MET DE Getallen. iiï
VIER- EN TWIIS/tIGSTE
Verfcheidene verjchillende Getallen, op Kaarten gefchreven , te mengen , ennbsp;geheel of gedeeltelyk onder drie Perfoo-nen zoodanig te verdeelen , dat ^ iedernbsp;hunner de Getallen , die hy ontvangennbsp;heeft, met elkanderen vertneenigvuldi-gende , hun Beloop gelyk zy ; en ditnbsp;Konjije te herhaalen, nadat men denbsp;Kaarten voor de tweede maal doorge-fchud heeft.
C chïyf op even zoo veel Kaarten de zeven en twintig Getallen , welkennbsp;in de Vakken ftaan van de drie Vier-
kan-
-ocr page 142-tl2 VermAA KtYKHEDÊrr
Pr. HI. kanten ; en fchik dezelven volgens de ^ orde in de volgende Tafel.
Orde der Kaarten. Getallen. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Or. |
J2
ZO
¦f
2Z
2S
20
Z1
21
2Z
-y
^4-
20
28
^4-
zz
\20
2J 28
zo
¦^3
O' -2^
Zg
D I Z.2 ZZ]ZJ H c | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
^¦4- Z4 78S 54 |
Z7^u
2S
Siz
zia
Z14.
3z
2z8
2Z
4.8
Jgz
z8
21Z
448
Zff6
3^4
S4
8ff6
ZZ4
iij
MEÏ DE GeÏ-ALDEM, Orde der Kaarten, Getallen.
. 56 . Eerfte Perfoon.
. 28 . Eerfte Perfoon, .112 . 2de.
. 896 . Eerfte Perfoon.
• nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 2de.
27 Breed^Kaart.Ti^ . 3de.
Men moet opmerken, dat men de negende , agttiende en zeven ¦ en - twintig-fte Kaart breeder gemaakt heeft, op dat men, op deze plaats afneemende ,nbsp;de fchikking der Getallen van de drienbsp;Vierkanten op geenerhande wyze zoudenbsp;kunnen ontftellen.
UITWERKING.
Indien men dit Spel-Kaarten, dus ge-fchikt zytide, laat afneemen, zal zulks noodwendig op ^e plaats van eene der
II. Deee. H nbsp;nbsp;nbsp;bre®'
-ocr page 146-114. Vermaaklykheden
breedere Kaarten gefchieden, waar door dan de negen Getallen van een dier drienbsp;Toverkonftige Vierkanten in dezelfde orde blyven zullen, zoo als zy volgens denbsp;bovengaande Tafel gefchikt zyn ; waarnbsp;uit ligt £e zien is, zo men dezelven eennbsp;voor een, of met drie te gelyk aan drienbsp;Perfooneö uitdeelt, dat dan ieder nood-zaaklyk hebben zal Getallen van eenenbsp;der ryen van het Toverkonftig Vierkant, en gevolglyk dat, wanneer iedernbsp;hunner afzondei-lyk xrermeenigvuldigt denbsp;Getallen, die hy ontvangen Beeft, denbsp;drie Bcloopen derzelven gelyk zyn zullen.
lt;
Konst- !\/f Insert het Spel - Kaarten , om en STUKJE. j_VX fchiet dezelven zonder de ordenbsp;te ontftellen uit op eene tafel , om denbsp;Getallen te laaten zien. Het Spel weder opneemende, laat men het verfchei-
MET DE Getallen. 115
fle maaien afneemen ; dan zeggende konst-Wat Konftje men gaat doen , ftelt men voor of iemant het nog eens wil afnee-nien , en men vraagt of men de Kaarten een voor een of met meer te gelyknbsp;uitdeelen zal^1). De Kaarten uitgedeeld zynde, gebiedt men de drie Per-foonen, dat zy ieder de Getallen , dienbsp;op hnnne Kaarten gefchreven ftaan ag-tervolglyk met elkanderen vermeenig-vuldigen, hun voorzeggende , dat hetnbsp;Beloop van hunne Getallen gelyk zynnbsp;zal.
Dit Konftje heeft het voordeel dat men het hervatten kan, met het zelfdenbsp;Spel waar van de overige Kaarten nognbsp;in dezelfde orde leggen. Het is tennbsp;dien einde genoeg dat men de negen
uit-
Men kan dit Konftje doen met de Kaarten één voor één of met drie te gelyknbsp;üit te deelen. Men moet niet meer dan 9nbsp;Kaarten uitdeelen. omdat , zoo men ’er 18 ’nbsp;of 27 uitdeelde , de vermeenigvuldiging tenbsp;lang worden zou.
H 2
-ocr page 148-IIÖ VermaAKL YKHEüEN
Kokst-
srÜKjE.
uitgedeelde Kaarten weder op het Spei Jsgge, ’c welk men dan doorfchudt, innbsp;acht, neemende, dat men de negen laat-fte Kaarten niet doorfchudde ; waarnanbsp;men laat afneemen aan de breedenbsp;Kaart, die boven op die negen Kaartennbsp;legt, waar door dezen boven op hetnbsp;Spel komen zullen, en dan dienen kunnen om het Konüje te hervatten ; ’cnbsp;geen zoo veel te verwonderlyker zalnbsp;voorkomen, omdat het Beloop verfchil-len zal van dat van het eerde Konftje.
OPMERKING.
Nadien dit Konftje ook kan gefebiedeti met Getallen van eenen Rekenkonjtigennbsp;Talrei, en als dan gemakkelyker is, omdat men in dit geval de gegeeevene Getallen, in plaatje van te vermeenigvuldigen,nbsp;alleen bebbe fanten te tellen, zoo beb ik biernbsp;by gevoegd eene Tafel, bevattende de orde , volgens welke de zeven-en-twintig.nbsp;Getallen, die op de Kaarten ftaan, moeten-gefchikt zyn, ten aanzien van de drie To-verkonftige Vierkanten van de Ifle plaat
de
-ocr page 149-MET DK Getallen. 117
de Figuur-, en opdat dit Konjije te meer Konst-byzonder zyn zou, heb ik op die drie Tover-konjiige Vierkanten gefield de natuurlyke voortgang der Getallen van 1 tot 27.
Orde der Kaarten. Getallen.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
16
17
18
. 9 !gt;Eerfte Perfoon.
¦ nbsp;nbsp;nbsp;5gt;2‘ie.
I !gt;3ds.
6J
13I
18 Eerfle Perfbon. iij
I2I
17 ï’a'ie.
I6J
17I
10 ^
I5J
Konst- STUKJE. |
|
Men gaat tewerk op dezelfde wyze al? by de voorgaande Vermaaklykheid, uitgezonderd dat men Iaat optellen de Getallen , die elke Perfoon ontvangen heeft,nbsp;cn waar van de Soraalsdan gelykis; mennbsp;kan insgelyks, zo men wil, de Kaarten drienbsp;aan drie, of één voor één uitdeelen,nbsp;en zelfs aan ieder zes of negen Kaartennbsp;geeven, en eindelyk het Konllje veranderen volgens het beginfel , dat ’er denbsp;uitwerking van voortbrengt,* neemendenbsp;geen ’t meell: fchynt te verwonderen.
VAN
-ocr page 151-MET DE Getallen. VAN DEN
Men verftaat door eenen Rekenkonfti-
„ . , nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reken-
gen Driehoek zoodanig eenen , ais in koksti-de tweede Figuur van de derde Plaat is afgeteekend, waar van de zyden in ge- «eEK,nbsp;lyke deelen verdeeld zyn , bevattendenbsp;op de lyn AB de natuurlyke Getallen i,
2. 3. 4. 5. 6. 7. enz.; Op de lyn CD de driehoekige Getallen i. 3. 6. 10. ij.
21. enz., die men vindt door de ge-duurige optellinge der natuurlyke Getallen ; de naaldvormige Getallen i.
10. 20. 35 j(S. enz. welken men ver- dauxy krygc door de geduurige optellinge dernbsp;driehoekige Getallen, en zoo vervolgens , gelyk uit deze tweede Figuurnbsp;ligt is op te maaken, waar in men denbsp;Ichikking en geduurige optelling vannbsp;die Getallen ziet.
Deze Tafelen hebben veiTchillende eigenfchappen; maar ik zal hier alleennbsp;H 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yafl
-ocr page 152-VermA AKLYKHEDEIf
VAN DEN van die handelen , welken tot de Sa-menzettingen en Verzettingen der Getallen betrekkelyk zyn; de anderen zyn te afgetrokken en te befchouwelyk om innbsp;Rekenkonftige Vermaaklykhedcn gebruikt te worden, waar van het voor-naame oogmerk is op eene gemakke-]yke en aangenaame wyze te vermaaken.
V“in de Samenzettingen.
Door Samenzettingen verflaat men alle verfchillende Manieren van ver-fcheide dingen, waar van men de mee-nigte kent, te verzamelen , met hennbsp;twee aan twee , drie aan drie, vier aannbsp;vier enz, te neemen, zonder oqit dezelfde dingen te gelyk te neemen. Wannbsp;neer ’er, by voorbeeld, vier dingen genbsp;geeven zyn, gemerkt met de letters Anbsp;B. C. D, zyn ’er zes verfchillende manbsp;pieren van hen twee aan twee te paanbsp;ren; te weeten A8. AC. AD. BC. BDnbsp;CD, en vier, als men hen drie aan drienbsp;neemt, naamelyk ABC. ABD. ACD.nbsp;.......... BCDj
-ocr page 153-I2I
MET D E Getallen.
BCD; en ’t is die ’t geen men Samen- van ds ^ettin^ noemt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2ettiN“
Om door middel van den Rekenkon-ftigen Driehoek (^welken men volgens hec gemelde Beginfel vervolgen kan,quot;^nbsp;tot welk getal men wil) te weeten hoenbsp;veel maaien eene meenigte van dingennbsp;met twee aan twee , of drie aan drienbsp;enz. kunnen genomen worden; by voorbeeld , hoe veele verfchilleqde Samen-zetdngen men met agt Letters maakennbsp;kan, wanneer men haar drie aan drienbsp;neemt; zoo voeg i by ieder der gegee-vene Getallen 8 en 3, en neem in denbsp;negende ry van de Tafel het vierde Getal, gaande van de linker-naar de reg-terhand , dewelke dan aanwyzen zal,nbsp;dat agt Letters, drie aan drie genomen,nbsp;op zes-en - vyftig verfchillendg wyzennbsp;kunnen famengezet worden.
De Rekenkonftige Driehoek, waar van ik hier de Befchryving gegeevennbsp;heb, gaat maar tot 12 voort ; zo mennbsp;dan weeten wil, hoe veele verfchillen-de ftimenzettingen men doen kan metnbsp;H Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14
-ocr page 154-' nbsp;nbsp;nbsp;122 Vermaaklykheden
VAM DE 14 dingen, twee aan twee genomen, ZFTTiN- zonder dat men eenen Driehoek behoeftnbsp;gen. IQ maaken, welke , door de meenigtenbsp;van Getallen, veel te groot zoude worden , dan moet men van de twee Getallen 2 en 14 de twee Rekenkonftigenbsp;Talreyen maaken, te weeten 2. i. ennbsp;14. 13, die met i afneemen, en wel-ken , in deze veronderftellinge, nietnbsp;meer dan twee Termen behoeven tenbsp;hebben; dat is zoo veele Termen alsnbsp;het kleinfte Getal éénheden bevat; vervolgens moet men de twee Termen vannbsp;ieder dier Talreyen met malkanderennbsp;vermeenigvuldigen ; dat is 14 door 13nbsp;en 2 door i, en deelen het eerfte Beloopnbsp;182 door het tweede Beloop 2, en alsnbsp;dan zal de uitkomft 91 het Getal dernbsp;Samenzettingen zyn , 't welk mennbsp;zoekt.
Op gelyke wyze, indien men weeten wil hoe meenigmaal 15 dingen , drienbsp;aan drie genomen, kunnen famengezetnbsp;worden , moet men maaken de tweenbsp;Rekenkonftige Talreyen 3. 2. i en 15.
14-
-ocr page 155- -ocr page 156- -ocr page 157-MET DE Getallen. 123
Ï4. 13, welken Cg^lyk boven gezegd vandk is) niet I • moeten afneemen , en drienbsp;Termen hebben, omdat het kleinftenbsp;Getal 3 uit drie éénheden beftaat; vervolgens vermeenigvuldigt men de drienbsp;Termen van deze Tah-eyen agtervolg-]yk met elkanderen, en men deelt hetnbsp;Beloop 2730 van de grootfte Termennbsp;door hec Beloop 6 van de kleinften, ennbsp;de üitkomfl; 455 zal zyn het Getal dernbsp;Samenzettingen van 3 en ly.
Het is daarenboven blykbaar , dat tnen met dezen zelfden Regel vindennbsp;kan, hoe meenigmaalen eene meenigtenbsp;van zaaken, twee aan twee , drie aannbsp;drie , vier aan vier, enz. genomen ,nbsp;kunnen famergezet worden; dewyl mennbsp;flegts de Beloopen van alle deze ver-fchillende Samenzettingen behoeft fa-men te tellen.
Van de Verzettingen.
Daar is een ander foort van Samen-
Van DB
zettingen , ’t geen van het voorgaande verzet-niet verfchilt, dan voor zoo verre bet
niet
-ocr page 158-124 Vermaaklykhedeh
Van DE niet alleen toont, hoe meenigrnaalen TiNGEN.quot; verfcheiden zaaken kunnen gepaard ofnbsp;famengevoegd worden, maar daarby hetnbsp;Getal van de veranderingen of verwis-felingen , welken die dingen , ten aanzien van hunnen opzigtelyken ftand,nbsp;ondergaan kunnen.
By voorbeeld , volgens de voorene verklaarde Samenzetting kunnen 4 dingen A. B. C. D. niet meer dan op 6nbsp;verfchillende manieren , twee aan [tweenbsp;genomen , gepaard worden; naamelyknbsp;AB. AC. AD. BC. BD. CD ; maar ,nbsp;wanneer men de orde of ftand van deze 6 Samenzettingen omkeert of ver-wisfelt, zal men nog 6 anderen hebben jnbsp;te weeten BA in plaats van AB, CA innbsp;plaats van AC. enz., en het is dan datnbsp;men dezelven Verzettingen, Vermsfe-
Permuta- Hfingji noemt. fsons. •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
Desgelyks , 4 dingen zoo als A. B. C. D. drie aan drie genomen, kunnennbsp;niet meer dan op vierderley wyzen fa-mengezet worden ; naamelyk ABC.nbsp;ABE). A CD. BDC; maar; als men deze
-ocr page 159-125
MET DE Getallen.
4 Samenzettingen verwisfeit, zal vandb
V £ UZET-
men voor iedere derzelven nog 5 Ver- tingen, zettingen of Standsveranderingen ver-krygen; te weeten voor de Samenzettingen ABC, de 5 Verzettingen ACB.
BAC. BCA. CAB. CBA, en even zoo voor alle de anderen, ’t geen dan 24nbsp;Verzettingen voortbrengen zal.
Om gemakkelyk te ontdekken alle de verwisfelingen , waar voor eene mee-nigte van dingen vatbaar is , by voorbeeld , de 6 Letters van het woordnbsp;URANIE, moet men den l'alrei i. 2.
3. 4. 5. 6, maaken, welke uit zoo vee-Ie Termen beftaan moet, als ’er Letters te verzetten zyn; en vervolgens alle denbsp;Termen van dezen Talrei vermeenig-vuldigen , zeggende 2 maal r is 2; 3nbsp;maal 2 zyn 6; 4 maal 6 zyn 24; 5 maalnbsp;24. zyn i2o; ö maal 120 zyn 720 ; ennbsp;dit laatfte Beloop zal het Getal dernbsp;Verzettingen zyn , die men met de 6nbsp;Letters van dit woord URANIE maaken kan.
Door het zelfde middel zal men alle
de
-ocr page 160-125 VeRMA Akr,yKHEDE»l
VAN DE
Verzet
tingen.
de Verzettingen vinden , welken met eenigerhande meenigte van dingen kunnen gefchieden , ^oor naamelyk eenennbsp;Talrei te maaken van zoo veelo natuur-lyke Getallen , als ’er dingen zyn tenbsp;verzetten en famen te voegen, en vervolgens, gelyk gezegd is, alle de Termen met elkanderen te vermeenigvul-digen.
De volgende Tafel zal aantoonen tot welk Getal deze Verzetting komen kan,nbsp;wanneer zy flegts met 12 dingen ge-fchiedt; ik heb het nutteloos geoordeeldnbsp;dezelve verder te vervolgen, door diennbsp;zy van geen gebruik hier zyn kan, ennbsp;dus alleen eene meenigte van Getallennbsp;vertoonen zou , welke buiten het bereik der verbeeldinge is; ik zal in ’tnbsp;vervolg alleen een verbaazend voorbeeld opgeeven van de groote meenigte van Verzettingen , die men met denbsp;24 Letteren van het ABC doen kan.
Mee-
-ocr page 161-De Heer Ofanam zegt, in zyne Wiskundige Vermaaklykheden, dat men zig gelukkiglyk van deze Verzettingen bedienen kan om de y^nagramma's te ontvouwen ; men kan 'er zekerlyk alle dienbsp;door vinden, welken door dit middelnbsp;mogelyk zyn; maar wie zal geduld genoeg hebben om zig van deze maniernbsp;te bedienen om flegts een woord van 8nbsp;Letters te ontwikkelen , daar hy ’er ten
min-
II
128 Verma AKLYKHEDEN
''^A.NDE
Vkkzbt-
IINGEN.
minden vier boeken papier om zou moeten vol zetten. Het is buiten tegen-fpraak Veel geraakkelyker en korter weg hen al beproevende te zoeken,nbsp;ten zy men zyn geheele leeven wildennbsp;doorbrengen om hem door dat middelnbsp;te ontdekken; ’t welk buiten twyffelnbsp;gebeuren zou, zoo men door deze manier de Anagramma’s van een woordnbsp;van 12 Létteren wilde uittrekken.
Men kan hier aan merken , dat het gemakkelyker is de Anagramma's tenbsp;vinden, waar in veele Klinkletters zyn,nbsp;gelyk men zien kan uit het woordnbsp;URANIE, waar in men vindt navire,nbsp;•oenari, au rien , en vrai, avenir, ravine t vanier i enz.
OP^MERKING.
Het zou zeer dienjlig zyn voor bet oogmerk , 't ovelk men in de volgendenbsp;Vermaaklykbeden zig voorgejleld beeft^nbsp;indien men dieper doordrong in de Éigen-fcbappen , Talreyen, Samenzettingen en
MET DE Getallen. 120
Verzettingen der Getallen ; een geheel Boekdeel zou naauwlyks voldoende zyn, tingen.nbsp;om dezelven te ontvouvoen en aan te voy-zen ; dog men kan 'er over nazien hetnbsp;Eerjle Deel der Wiskundige Vermaaklyk-'nbsp;beden van den Heere Ofanam, die 'ernbsp;zeer geleerd en breedvoerig over geban~nbsp;deld beeft.
II. Deel,
I VYF-EN-
-ocr page 164-130 VERMA AKLYKHEDEN
VYF-EN TWINTIGSTE
Te vinden hoe groot eene oppervlakte 23 n zou , op welke alle de Verzettingennbsp;van de 24 Letters van het Alphabet Jlaan kónden , veronderjleltende ynbsp;dat zy met de kleinjle Letters , dienbsp;men gebruiken kan y gefchreven waren.
Veronderftellende eerft, dat ieder Letter bella de plaats van eene Vierkant Linie, zoo zal een vierkante Duim bevatten 144 Letters; 144 verraeenig-vuldigcnde door zig zelve, ’t welk ooknbsp;het Getal is van de vierkante Duimen,nbsp;die in eenen vierkanten Voet bevat zyn,nbsp;zal men voor beloop verkrygen 20736nbsp;Letters voor het aantal Letters, ’t welknbsp;op de oppervlakte van eenen vierkanten
Voet
-ocr page 165-met de Getallen. 131
Voet kan gezet worden; dit laatfte Getal dan vermeenigvuldigd door 36 , zal het Beloop 746496 het aantal zyn vannbsp;de Letters , die men (in deze veron-derfteIliDge)'op de oppervlakte van eenenbsp;vierkante Roede zetten kan; vermitsnbsp;eene vierkante Roede 3Ö vierkante Voeten bevat
Overweegende , dat eene vierkante Myl van 2000 Roeden lengte, eene oppervlakte heeft van 4000000 vierkantenbsp;Roeden, en dat men bygevolg om hetnbsp;aantal der Letters, op deze oppervlaktenbsp;bevat, te vinden , dit Getal 4000000nbsp;moet vermeenigvuldigen door 746496,nbsp;’t welk het Getal der Letters is, datnbsp;eene vierkante Roede bevat, zoo zalnbsp;men krygen 2985984000000 voor hetnbsp;aantal van Letters, welken op de oppervlakte van eene vierkante Myl ftaan kunnen.
Ver- 1
I 2
De Franfche Toife of Roede bevat maar 6. Voeten,
-ocr page 166-13* Vermaaklykhedew
Vervolgens moet men dit beloop vermeenigvuldigen door 330COCX30, 'enbsp;welk ten naaften by het Getal is van denbsp;vierkante Mylen , dat de oppervlak*nbsp;te der Aarde bevat, ’t geen geevCn zalnbsp;98537472090000000000 voor het aantalnbsp;van Letters, dat C^^ze veronder-ftellinge) die oppervlakte bedekken zou.
Deze berekening’gedaan zynde, moet men zig van de voorgemelde maniernbsp;bedienen om te vinden het Getal vannbsp;Verzettingen van de 24 Letters van hetnbsp;Alphabeth , door naamelyk agtervolg*nbsp;lyk te vermeenigvuldigen alle de Termen van den Rekenkonftigen Talrei vannbsp;I tot 24 j ’t gene voor het aantal dernbsp;Verzettingen van die 24 Letters geevennbsp;zal 6204484017332394393Ö000 , 't welknbsp;meer dan öoo maaien, grooter is dan hetnbsp;Getal van Letteren , dat de ganfche op.nbsp;pervlakte van de Aarde bevatten kan;nbsp;en nadien iedere Verzetting uit 24 Letters beftaat, zoo volgt dat men eenenbsp;oppervlakte 14400 maaien grooter zounbsp;noodig hebbea om dezelven alle te bevatten.
-ocr page 167-MET DE GetailEN. I33
vatten. De verbeelding verlieft zig ais ware in deze verbaazende oppervlakte , en men zou moeite hebben om tenbsp;gelooven dat zy zoo groot zou moetennbsp;zyn , indien bet door de berekeningenbsp;niet overtuigende betoogd was.
VAN
Veele Menfchen fpeelen met Dobbel- samen-fteenen , maar weinigen kenntfn de be- “en” a'n trekking of de Samenzetting ’er van ;nbsp;dat egter volftrekt noodig is om onvoor-deelige fpelen met dezelven niet aan tenbsp;neemen; 't welk niet dan al te dikwylsnbsp;gebeurt aan hun , die niet overweegcn,nbsp;dat het geval niet te min op eene zekere wyze aan de berekening onderworpen is.
Als men met 2 Dobbelfteenen fpeelt, geeven de 12 Vlakken derzelven, tweenbsp;aan twee genomen , 36 verfchillendenbsp;I 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wer-
-ocr page 168-134. Vermaak L YK HEorN
Samen-
ZETTIN-GBN' VAN POBBRE-SrjiENENi
Werpen of Kanfen; gelyk men zien kan in de eerile Figuur van de vierde Plaat,nbsp;daar men de 2 Dobbellteenen beteekendnbsp;heeft met A en B.
Plet is ligt te zien , dat van de 21 werpen , die men met twee Dobbelflee-nen gooijen kan, ’er 6 voor Doublettennbsp;zyn, die niet dan op eene wyze kunnennbsp;voorkomen, en dat de 15 andere werpen ieder twee kanfen hebben; ’t geennbsp;daar uit ontftaat dat ’er op iedere vannbsp;de twee Steenen maar één Vlak is, omnbsp;3 60 3 geeven; terwyl ’er op lederen diezelfde Steenen twee Vlakkennbsp;zyn om 5 en 4 te werpen ; te weeten 5nbsp;op den Steen A, en 4 op den Steen B;nbsp;cf 5 op den Steen B, en 4, op dennbsp;Steen A.
Nadien nu die Kanfen 36 in Getal zyn, zoo is ’er , het Spel gelyk gefield , inbsp;Kans tegen 35, om te wedden, dat mennbsp;eene bepaalde Doublet werpen zal; ennbsp;1 tegen 5, dat men de eene of anderenbsp;Doublet gooyen zal. Men kan ook,nbsp;met een gelyk Spel, i tegen 17 wedden.
-ocr page 169-MET DE GeTAELEN.
den, dat men (by voorbeeld) Ö en 4 samen-werpen zal, vermits deze worp voor zig twee Kanfen tegen 34 heeft.
Edog dusdanig is het niet roet het Getal der oogen van twee Dobbelfteenen, die aan majkanderen vaft zyn ; de betrekking van hunne Kanfen is in evenredigheid van de meenigte der verfchil-lende Vlakken, welken die Getallennbsp;geeven kunnen; gelyk men uit het volgende ziet.
2.. .1.1
3.. .2.1..1.2
4.. .2.2..3.1..1.3
5.. .4.1..1.4-‘3-2.
p...6.3..3.6..5*4'
10.. .y.5..0.4..4.0
II ...6.S..S‘6
12.. .6.0
Jndien men dan met gelyke kaas wed-ï 4 nbsp;nbsp;nbsp;den
GW VAN
Doespl-
STEENEN,
'2.3
,4.2..2.4
I3lt;J VERMAAKtïKHEDE N
Samen-
ZT5TT1N-GBN VAN
den wil dat men in de eerfte worp mee z Dobbelfleenen ii gooyen zal , moetnbsp;wfiENEN. ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34 zetten; en indien men
wedden wil , dat men 7 gooyen zal , moet men 6 tegen 30 zetten ; of, ’tnbsp;geen op een uitkomt, i tegen j.
Men moet ook in aanmerkinge nee-men, dat van de elf verfchillende Getallen, welken men met twee Dobbel-fteenen werpen kan, de 7; die midden-evepredig is tusfchen 2 en 12 , meer kanfen beeft dan de anderen, welkennbsp;van hunne zyde ’er zoo veel mindernbsp;hebben, hoe zy meer tot de twee uit-terftens'2 en 12 naderen (*).
Om
( * j Dit verfchil van de veelheid der Kan-feu,. welken de middelfte Getallen in verge-lykinge tot de uitterftens geeven, neemtmer-kelyk toe, naar maate men een grooter Getal van Dobbelfleenen gebruikt; hetzelve is zoodanig dat men, indien men zeven Dob-belfteenen gebruikt, wier Óogen van 7 totnbsp;42 gaan, byna altyd de middelfte Oogen 24nbsp;«n .25 werpt, of die welken ’er het naafte
by-
-ocr page 171-met de Getallen. 137
steI'N^n;
bykomen, zoo als 22 en 23; 26 en 27; en zo men, in plaatfe van zeven zig van vyf-en twintig Dobbelfteenen bediende , wiernbsp;Oogen van 25 tot 150 gaan, zou men fchiernbsp;met gelyke kans kunnen wedden, dat men denbsp;middelfte Getallen 86 en 87 werpen zou.
Deze Aanmerking is zeer noodzaaklyk om het misbruik te doen zien van bedriegelykenbsp;Loteryen, door de Regeeringe verboden,nbsp;welken met zeven Dobbelfteenen gefchie-den ; zy, die ’er hunne koftwinning vannbsp;maaken, zetten ’er Loten op, welken opnbsp;de middelfte Termen gemeene wisfewasjesnbsp;zyn , verre beneden den inzet, en grootenbsp;koftbaare Loten voor hem, die de uitterftenbsp;Getallen of Doubletten gooijen, ’t geen nog-thans zelden of fehier nooit gebeurt, oin-'dat men meer dan veertig duizend tegen eennbsp;wedden kan , dat men met zeven Steenennbsp;geene Doubletten gooijen zal , terwyl denbsp;waarde van het Lot, dat ’er opftaat, dik-wyls niet het zeftigfte gedeelte van den in-zet is,
138 VBRMAAEtYKHEDBW
Sambït-
ZETTIi?^-^BN VAN PoBBEL- Cf,»p«Pnnbsp;aiEBNEN.
Dobbelfteenen gooijen kan , moet men het Getal der Kaofen 36, ’t welk tweenbsp;geeven , vermeenigvuldigennbsp;door 6; en het beloop 216 zal het Getal zyn van die, welken drie Steenesnbsp;geeven kunnen.
^en moet insgelyks door 6 vermee-nigvulgen 216 om het Getal der Kan-fen te hebben, dat on titaan kan uit de verfchillende Oogen, die men met viernbsp;Dobbelfteenen werpen kan, en zoo vervolgens.
Der Tafelen van de f^erzettingen of de Veranderingen der Orde.
De Tafels, waar van men hier de Samenfteliing opgeeft, dienen tot eennbsp;grondflag van cene meenigte verfchil-lendc , zoo aangenaame als buitenge-woone Vermaaklykheeden , zoo met denbsp;Getallen en Letteren van het Alphabet,nbsp;als met de Kaarten, en andere onderwerpen. Deze Samenfteliing en de uit-
wer-
-ocr page 175-139
tmet de Getallen.
werking , die zy voortbrengt, hïfcgen tafels
r nbsp;nbsp;nbsp;1*1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VAN DB
at van cene regelmaatige en altoos een-verzet^.
. TINGEN -
daantige manier van de Kaarten , op . welken verfchillende onderwerpen ge- vekan-fchreven en afgeteekend ftaan , in eene gen dek,nbsp;of by herhaalde reizen , door te fchie-ten; men geeft dezelven daar door eenenbsp;bepaalde orde en zoodanig als voor iedernbsp;Konflftukje noodzaakelyk is: zy komennbsp;daarom te verwonderlyker voor , omnbsp;dat dat gene, ’t welk gefchikt fchynt omnbsp;het bedoelde te doen misfen , integendeel juift dient om het zelve te bereiken-
Het komt ’er weinig op aan van welk Getal men zig bediene om die Tafelsnbsp;te maaken ; zy zyn ’er allen even bekwaam toe; men heeft zig hier bepaaldnbsp;om alleen die te geeven, welken op denbsp;verfchillende Vermaaklykheden, waarnbsp;van in dit Werk gewaagd word, betrekking hebben ; voor ’t overige kan eennbsp;ieder’er naar zyne verkiezing opflellen,nbsp;ten aanzien van de Tydkortingen dienbsp;hy zal willen uitdenken.
Manier
-ocr page 176-140 Vermaaklykhede» f Manier om Tafels te maaken.
Manier OM TA-FBLS TEnbsp;MAAKEN.
Om een Tafel te maaken (veronder-fteld eene van tien Talletters} moet men tien witte Kaarten hebben, en aannbsp;'t hoofd van iedere derzelven fchryvennbsp;de Talletters i. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.nbsp;o, en haar in die zelfde orde leggen ,nbsp;zoodanig dat de Talletter i boven op,nbsp;en de o onder is; men neemt vervolgensnbsp;die tien Kaarten in de linkerhand, evennbsp;als wanneer men de Kaarten doorfchiet jnbsp;men neemt met de regterhand de tweenbsp;eerfte Kaarten i en a af, zonder de-zelven onder een te mengen i men legtnbsp;op dezen de twee volgende 3 en 4; ennbsp;onder deze vier Kaarten de drie volgende y. 6 en 7; op het Spel de Kaarten 8nbsp;en 9, en onder de Kaart o; leggendenbsp;altoos beurtlings twee boven en drie onder ; ’t welk de volgende verandering innbsp;de orde zal voortbrengen.
Orde der Kaarten voordat zy
dóorgefchoten zyn i. 2.3.4. ƒ. 6.7.8.9. o.
Veran-
-ocr page 177-141
141
MET DE Getallen. Verandering
Manie»
„ nbsp;nbsp;nbsp;omTa-
na die eerfte nbsp;nbsp;nbsp;felste
doorfchieting... 8 9. 3 4* i 2. j 6. 70.
Indien men , ronder op eenigerhande wyze de orde, waar in die tien Kaartennbsp;en Talletters na de eerfte doorfchietingnbsp;zig bevinden, te breeken, op nieuw begint dezelven volgens die zelfde maniernbsp;te verleggen, zal men de volgende ordenbsp;hebben.
Dezooevenge-melde veranderingen , na de eerfte
doorfchieting. ..89. 34. 12. 56. 70.
Nieuwe verandering na de tweede
doorfchieting. ..67. 34. 89. i 2. 5 o,
Eindelyk by iedere nieuwe doorfchieting zal men eene nieuwe orde hebben, die egter, na een zeker Getal, dezelfde zyn zal als zy was voor het door-fchieten, gelykmen ziet uit de volgende
Ta-
-ocr page 178-142 Vermaaklykhbden
MANtER OM Tafels TEnbsp;;«AAKEN.
Tafel, waar in de orde na de zevende doorfchieting dezelfde is. -
I Orde.....I 2.3.4.5.5. 7. 8.9. o.
1 nbsp;nbsp;nbsp;Doorfchieting 8.9.3.4.1.2,5.6.7.-0.
2 nbsp;nbsp;nbsp;6.7.3.4.8.9.1.2.5. o.
3 nbsp;nbsp;nbsp;2.53.4.6.7.8.9.1-0.
4 nbsp;nbsp;nbsp;9.1.3.4.2,5.6. 7.8. o.
5 nbsp;nbsp;nbsp;7.8.3.4.91.2.5.6.0.
6 nbsp;nbsp;nbsp;5.6.3.4.7.8.9. I. 2. o.
7 nbsp;nbsp;nbsp;1.2. 3.4.5.6.7. 8.9. Q.
Eene merkwaardige eigenfchap van deze Tafel is, dat de eerfte orde wederkomt na een Getal van doorfchietin-gen , dat gelyk is aan het Getal dernbsp;doorgefchotene iCaarten , min dat vannbsp;de Kolommen, waar in alle de Talletters haare eigene orde behouden , gelyk in het bovenflaande voorbeeld, waarnbsp;in het Getal der doorfchietingen zevennbsp;is, dat met het Getal 3 , (’c welk datnbsp;van de Kolommen 3. 4. en o is, welkernbsp;orde niet verandert) het Getal 10 gelyknbsp;maakt aan dat van de Kaarten, die mennbsp;doorgefchotcn heeft.
' OP-
-ocr page 179-143
JtfET DE GetALLEN.
Dets eigenfcbap beeft geen plaats met al-le de verfcbillende doorfcbietinsen nos met fei-s te
„11 J A * 11 J nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maaken.
alle de Getallen’, daar zjn er, waar van
dezelfde orde wederkomt voor het Getal der Kaarten, en van anderen na een veelnbsp;grooter Getal. Het zou misfcbien niet on-mogelyk zyn om Getallen te vinden , opnbsp;welken men zou kunnen toepaffen zoodanige doorfcbietingen , die alle de vereifcbtenbsp;veranderingen ‘er van voortbrengen zouden, bet welke niet onaardig zyn zou omnbsp;‘er gemakkelyk ANAGRAMMA'S doornbsp;te zoeken. Edog nadien dit onderzoeknbsp;niet alleen lang , maar Jkgts tot zekerenbsp;Getallen bepaald zyn zou; zoo is dit lajlignbsp;onderwerp der moeite om ’er zig op toe tenbsp;leggen niet waardig.
Ij.4 V ERMA AKL YKHEDEBf
TAFELS
Volgens de bovengelegde gronden op-gejleld.
Nota. De geflipte Linien tusfchen de Getallen wyze de uitkomft der Door-fchietingen aan.
EERSTE TAFEL.
Met tien Getallen.
tafei, Orde. Verzettingen.
)vTET TIEM
Getal- voor het. van de van de zde. van de 3de
Doorfchie- Doorfchie- Doorfchie- Doorrchie; tennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tingenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tingenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tinge
I. . .8. . .6. . .2
3 nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 3 •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 3•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-3
7. nbsp;nbsp;nbsp;..5.-. I. ..8
S)* nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*7*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• S *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*1
1/^6 Vermaaklïkhede»
Orde. Verzetting,
Tafel MET VIER- EN twintignbsp;Getallen. |
|
voor het. van de nbsp;nbsp;nbsp;van de 2^®. van des'^®
148 Vermaaklykhedek Orde. Verzettingen.
EN-TWiN- I^oorfchie- Doorfchie* Doorfchie- Doorfch | |||||||
TIG Ge- nbsp;nbsp;nbsp;ten tallen. |
tinge |
tinge |
tinge | ||||
13 |
« |
5 |
• « |
13 |
• • |
J | |
H |
• |
6 |
• • |
14 |
• • |
6 | |
15 |
• |
• |
7 |
8 |
• • |
9 | |
16 |
• |
• |
10 |
? • |
4 |
• • |
19 |
17 |
• |
II |
• • |
I |
• |
23 | |
18 |
• |
12 |
• • |
2 |
• • |
24 | |
10 |
• |
15 |
• • |
7 |
• • |
8 | |
20 |
. |
• |
16 |
• • |
10 |
• * |
4 |
21 |
• |
• |
17 |
11 |
• • |
I | |
21 |
• |
• |
20 |
1» » |
16 |
* • |
10 |
23 |
. |
21 |
17 |
• ¦ |
11 | ||
24 |
• |
• |
22 |
20 |
• • |
16 | |
25 |
• |
• |
SS |
25 |
• • |
25 |
MET DE GeTALLEW. T49
Poorichie- Doorfchie- Doorfchie- Doorfchie-
cen |
tinge |
tinge |
tinge |
VEN“ FN Twintig Getal | ||||||
I |
• |
23 |
• |
• |
21 |
17 |
len. | |||
2 |
• |
24 |
• |
22 |
• |
• |
20 | |||
3 |
• |
18 |
* |
12 |
• |
• |
2 | |||
4 |
19 |
• |
• |
15 . |
• |
7 | ||||
5 |
13 |
• |
5 |
• |
13 | |||||
6 |
14 |
• |
6 |
• |
14 | |||||
7 |
8 |
9 |
• |
3 | ||||||
8 |
9 |
• |
• |
3 |
• |
• |
18 | |||
P |
3 |
• |
• |
18 |
• |
\1 | ||||
10 |
• |
4 |
• |
* |
19 |
• |
lö | |||
n |
I |
• |
23 |
2Ï | ||||||
12 |
2 |
• |
24 |
• |
22 |
150 Vermaaklykheden Orde. Verzettingen.
Tapet, voor het. van de i^e. van de van de 3'ie
¦VEN- EN Twintignbsp;Getat.-LBN. |
|
MET DE Getallen.
\
Met twee- en dertig Getallen, Orde. Verzetti'ngen.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
K 4 Orde. |
152 Vermaaklykheden | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
MET TWEE' EN DERIIG Getai.- LEN^ |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Deze |
MET DE Getallen. 153
Deze Tafels dienen om de Kaarten te fchikken en te bereiden in die orde,nbsp;welke noodzaaklyk is om de verfchil-lende Vermaaklykheden , die hiernanbsp;volgen, en eenigen van de voorgaan-den uit te voeren; met haar eens'^ ofnbsp;herhaalde reizen door tefchieten, gelyfcnbsp;breeder zal verklaard worden.
OPMERKING.
Voordat men onderneemt deze foorten mn Konjljtukjes te doen, moet men eenenbsp;hebielykbeid zoeken te' verkrijgen om denbsp;Kaarten naauwkeurig en vaardig door tenbsp;/(bieten’, ’t voilk niet moeyelyk if.
ZES-
-ocr page 190-Te maaken , dat verfcheidene Letters, die op Kaarten gefchreven zyn, en geenennbsp;zin hoe genaamd hebben , nadat mennbsp;verfcheidene maaien de Kaarten doorge-fchoten heeft y ’er zoodanig eenen heb~nbsp;ben, die aan eene verkozene Vraagenbsp;beantvioort.
TV ylen veronderftek hier, dat men be-T» A geere , dat 24 Letters , die op even zoo veele Kaarten gefchreven zyn,nbsp;na twee maaien doOrgefchoten te zyn ,nbsp;dit Antwoord uitmaaken:
Zy is getrouw en JlandvaJiig.
Voor
-ocr page 191-IJT
MET DE Getallen.
Voor eerst, Schryf op ieder dier Kaarten eene van de 24 Letteren; welken het bovenftaande Antwoord uit-maaken.
Ten tweede, Schryf dit Antwoord op een papier, en geef aan iedere Letter de Dommers i tot 24, in acht neemende de volgende orde.
ZY IS GETROUW EN
I 2 3 4 5 lt;5 7 8 9 10 II 1213
14 15 16 17 18 1920 21 2223 24.
Ten derde, Schryf op een afzon-derlyk papier een Kolom van Getallen van I tot 24; bedien U vervolgens vannbsp;de Tafel van 24 Getallen, die hier boven Bladz, 145 opgegeevenis, en neemnbsp;in aanmerkinge, dat het Getal 21, ’tnbsp;¦welk het eerfte van de tweede Kolomnbsp;der verzettingen is, U aanwyze , datnbsp;de Letter z, welke de eerfte van hetnbsp;Antwoord is, moet gefteld worden ternbsp;zyde van het noramer 21, op de Kolom
die gy zoo even uitge-fchreven hebc C*} j en dat insgeJylcs het nommer 22 , dat het tweede vannbsp;deze zelfde Kolom is, ü aanwyze, datnbsp;de tweede Letter y van het Antwoord ,nbsp;moet gefield worden op zy van het noin-mer 22; en dus moet gy op dezelfde wy-ze voortgaan met alle de 24 Letters,nbsp;waar uit dat Antwoord beflaat, ’t genenbsp;dé volgende orde geeven zal , welkenbsp;die is, waarin die 24 Letters, voordatnbsp;men de Kaarten doorfchiet, moeten gelegd worden.
(*) uit de Samenftellinge van de Tafels der Doorfchietingen of Verzettingen is ligtnbsp;te zien, indien men wil dat de Letter z,nbsp;na twee Doorfchietingen , de eerfte bovennbsp;op het Spel zy, dat men als dan dezelve.nbsp;moet plaatfen de één- en twintigfte, voordat men die Doorfchietingen ,doet, en dusnbsp;ook met de anderen ; om dezelfde reden,nbsp;zo men de Kaarten maar eens wilde door-fchieten, zou men zig moeten bedienen vannbsp;de eerfte Kolom der Doorfchietingen, welkenbsp;aanwyzen zou, dat men dezelve moet leggen de drie- en twintigfte, enz.
MET DE Getallen. 157
ORDE DER KAARTEN.
Voor het doorfchieten, overeenkom-ftig met de bovengemelde verklaa-ringe.
ifte Kaart. N |
13 |
Kaart N | |||||
2 |
• |
• |
• |
D |
H |
• |
. S |
3 |
• |
• |
R |
15 |
. S | ||
4 |
• |
• |
• |
A |
16 |
• |
. T |
5 |
• |
• |
• |
G |
17 |
• |
. I |
6 |
• |
• |
• |
E |
18 |
« |
. 0 |
7 |
* |
• |
V |
19 |
• |
. U | |
8 |
• |
T |
20 |
• |
. G | ||
9 |
• |
• |
• |
T |
21 |
• |
. Z |
10 |
• |
• |
• |
A |
22 |
• |
. Y |
II |
•. |
• |
• |
S |
23 |
• |
. W |
12 |
• |
• |
• |
I |
24 |
• |
. E |
’t Is volgens deze orde, dat men te vooren de Kaarten , waar op de 24nbsp;Letters van dat Antwoord ftaan, fchik-ken moet, in acht neemende , dat denbsp;Kaart N de eerfte boven op het Spel zynnbsp;moet.
UIT-
-ocr page 194-158 Veumaaklyshedew
UITWERKING.
• Indien men die 24 Kaarten twee herhaalde reizen doorfchudt op die manier als voorens aangewezen is , zullen de 24nbsp;Lettejrs, die ’er op gefchreven zynnbsp;noodzaakelyk zig in die orde bevinden j welken vereifcht wordt om hetnbsp;Antwoord, dat gy U voorgefteld hebt,nbsp;uit te maaken.
KoïJST-' T\/Ten moet verfchcidene Antwoorden stukje, J_V1 hebben, het eene van het andere verfchillende , uit 24 Letters beftaan-
de,
( *) Die Letters moeten op een hoek van ieder Kaart gefchreven zyn , opdat men,nbsp;wanneer men de Kaarten vertoont, gemak-kelyk zou kunnen leezen de Woorden, dienbsp;zy uitdrukken; (Zie de 2de Figuur van denbsp;4de Plaat).
-ocr page 195-MET DE Getamp;LLEM, IJP
de, en gefchikt in de bovengemelde Konst-
' nbsp;nbsp;nbsp;SXÜKJB»
orde ; zy moeten ieder in een afzon-derlyk papiere Kokertje geftoken zyn , opdat zy hunne orde behouden zouden, en die Kokertjes moeten genom-merd zyn, opdat men kennen zou welknbsp;Antwoord ’er in is; men geeft dan aannbsp;iemant verfcheidene Vraagen, die op Kaarten gefchreven zyn en op de Antwoorden flaan, die ’er toe bereid zyn. Wanneer hy 'er eene Vraag uitgekozen heeft,nbsp;neemt men het Kokertje, waar in hetnbsp;Antwoord is, dat op die Vraage Haat;nbsp;men haalt ’er het Spel-Kaarten uit, ennbsp;zonder ’er iets aan te veranderen, laatnbsp;men zien, dat de Letters, die ’er opnbsp;gefchreven zyn, geenen zin hoe genaamd uitmaaken : men fchiet dezelveanbsp;twee onderfcheidene reizen door, ennbsp;als dan de Kaarten vertoonende of vannbsp;een doende, laat men zien, dat zy hetnbsp;Antwoord geeven op de verkozenenbsp;Vraage.
AAN.
i6o Vermaaklykhedeh AANMERKING.
•Konst-
«TÜKJE.
Men kan die Konftje nog vewonderly-ker maaken , als men zig van drie Kaarten bedient, op iedere van welken men eene Vraag fchryfe, waar op de voorbereide Antwoorden flaan , in achtnbsp;neemende, dat eene van die drie Kaarten een weinig breeder, en eene andere een weinig langer zyn moet, ten einde men, als de Perfoon eene van de drienbsp;Vraagen'verkozen heeft, op het gevoelnbsp;door de twee andere Kaarten zou kunnen oordeelen (quot;zonder dezelven om tenbsp;keeren) welke de verkozene Vraag zy:nbsp;dan neemt men uit zynen zak het Kokertje , waar in de Kaarten zyn , waarnbsp;van de Letters gefchikt zyn om aan dienbsp;Vraage te antwoorden , en men handeltnbsp;vervolgens zoo als boven gezegd is.
(’*¦) Deze drie Kaarten moeten aan den Perfoon over gegeeven worden , opdat hynbsp;geheimelyk en vry die verkieze, welken hynbsp;wil, hy moet die Kaart houden, en de tweenbsp;anderen wedergeeven.
met de Getallen. 6i
Men kan voor de laafte Kaart, die konst. onder het Spel legt, na de tweede Door-fchieting, ook eene lange Kaart leggen;nbsp;dog dan moet men , na doorgefchotennbsp;te hebben, verfcheidene maaien laatenaf-neemen , tot dat men door ’t gevoelnbsp;ontdekt, dat de lange Kaart weder onder geplaatft is , en als dan laat men hetnbsp;Antwoord zien.
OPMERKING.
De eerjte Aanmerking kan men op eeni-ge volgende P'ermaaklykheden toepasfen , en de tweede kan in fcbier alle de Ver-maaklykbeden dienen ; men laat bet aannbsp;bun die 'er zig mede vermaaken willen ,nbsp;over om dezelven op die, welken zy 'ernbsp;bet gefchiktjle toe oordeelen, toe te paffen.nbsp;Men moet indagtig zyn , zoodra men
bet.
(*) Het afneemen, hoe dikwyls het ook herhaald worde, verandert geönziiis de orde der Kaarten.
' 11. Deel. nbsp;nbsp;nbsp;L
-ocr page 198-162 Verma AKLYKHEDEN
KONST-
SXOKJE.
bet Jntwoord, dat op de Kaarten gefcbre-ven is, heeft haten zien, dat men dezeU ven voeder in baar Kokertje doe, en ter-Jlond in zynen zak Jteeke , opdat, voan-neer iemant verzoeken mogt, dat men datnbsp;Konflje hervatte, men eene nieuwe Vraagnbsp;uit de twee andere Kaarten zou kunnennbsp;laaien nitkiezen , en dit Konjtje berbaa-lenmet zig van Kaarten te bedienen, dienbsp;in een ander Kokertje bevat zyn , waarnbsp;van de fcbikking der Letteren voorbereid isnbsp;om op de nieuwe verkozene Vraage te antwoorden.
Indien men aanmerkt, dat de Per/oon, welke de Vraag verkozen beeft, natuurlek denken moet , dat dezelve niet bekendnbsp;is by hem, die het Konjtje doet , en datnbsp;by ook alle reden beeft om te gelooven ,nbsp;dat door bet doorfcbieten en afneemen de ¦nbsp;orde, waar in men de Letters te voorennbsp;zou hebben kunnen leggen, veranderd worde, en dat daarenboven by zig verbeeldt,
dat
-ocr page 199-163
MET DE Getallen.
dat bet dezelfde Kaarten of Letters zyn, Konst-Vielken gediend hebben om dit KonJlje voor de tvoeede reis te berbaalen; zal men lig-telyk erkennen y dat dit KonJlje zeer ver-voonderlyk moet voorkomen. Dit niet te-genjlaande is bet ontegenzeggelyk, dat denbsp;behendigheid en bet verjland, met vaelkennbsp;men bet zelve uitvoert, niet voeinig moetnbsp;toebrengen tot de verwondering die betnbsp;zelve baaren moet.
I64 VERMAAKtYKHED-EH
ZEVEN- EN TWINTIGSTE
Te tnaaken, dat verfcheidene Letters die op Kaarten gefchreven zyn, zonder datnbsp;zy eenigen zin uitmaaken, door dezel-ven door te fchudden , ’er eenen kry-gen, melke te gelyk eene V'aage en hetnbsp;Antwoord derzelve zy.
Veronderftel dat de Vraag zy: Hoe ver is den Haag van Dort? en hetnbsp;Antwoord ; negen uuren, maakende tenbsp;fatnen 32 Letters; ftel dan de volgende Tafel op volgens de manier, die bynbsp;de voorgaande Verraaaklykheid is aan-g^ewezen; bedien ü ten dien einde vannbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de
-ocr page 201-MET DE Getallen. löjt
de aanwyzinge in de eerfte Kolom der Doorfchietinge van de Tafel van 34 Getallen ) zoo gy de Kaarten maar eensnbsp;doorfchieten wil. Neem ook in acht,nbsp;dat de Kaart, op welke de Letter tnbsp;ftaat, welke de laafte van de Vraage is,nbsp;ééne linie langer of breeder zyn moet .nbsp;dan de anderen ; deze toebereiding zalnbsp;ü de volgende orde geeven , welke dienbsp;iïj waar in de Kaarten gefchikt zynnbsp;moeten, voordat men dezelven door*nbsp;fchiet.
Ordgy
-ocr page 202-I65 VERMAAKL'irKHÏBKN
Ordet ‘waar in de Kaarten ^ voor dat zy doorgefcboten voorden ^ gefchiktnbsp;moeten zyn.
17 nbsp;nbsp;nbsp;Kaart,
18 nbsp;nbsp;nbsp;•
lamp;e Kaart.
2 .
^9
20
21
22
23
24.
25
26
27
28
29
30
31
32
konst-
-ocr page 203-MET DE Getallen.
sssss;i;ss;sLJs;s.i;s;s.ajLsa
Doe eerft opmerken , dat de Let- konst* ters, die op de Kaarten gefchre-ven zyn, geenen zin hebben; fchiec de-zelven dan door zoo als boven aangewezen is, en laat afneemen, of neemnbsp;zelfs af op de plaats , daar de breede .nbsp;Kaart is ; geef dan het eerfte gedeeltenbsp;van dit Spel aan den Perfoon, die gynbsp;wilt dat de Vraag hebbe, en het overige aan dien, welke het Antwoord hebben moet (’*').
Dit* Konfije verfcheelt niet van het voorgaande dan door de fcheidinge., dienbsp;door middel van de breede Kaart ge-fchiedt; de volgende Konftftukjes zynnbsp;buiten gewooner.
(*) Men moet de Perfoonen, die men de Kaarten geeft, belaften, dat zy dezelvennbsp;laaten in die orde in welke zy baar ontvangen hebben.
OP-
L4
-ocr page 204-l68 VermAA KLYKHEDEW
KONST-
STÜKJE.
Men kan door hebulp van de bier vorem epgegeevene Tafel van 32 Getallen, ofnbsp;met eenige andere, zoodanig eene Vraag ennbsp;jintvooord bereiden, als men verkiejl; mitsnbsp;dat het Getal der Letteren, voaar uit zynbsp;bejtaan, gelyk is aan dat van de Tafel,nbsp;•waar van men zig bedienen wil; men kannbsp;ook Woorden of Talletters in plaatfe vannbsp;alphabetifche Letteren gebruiken , gelyknbsp;men in eenigen van de volgende Vermaak-lykbeden zien zal.
met de Getallen. iöö
*'*'4 nbsp;nbsp;nbsp;Afe AYt s*i tf*?*'*'*
AGT- EN TWINTIGSTE
Verfcheidene Letters , op Kaarten ge-Jchreven zynde, na de eerjte Door^ fchieting in een gedeelte van die Kaarten te doen vinden eene Vraag, en innbsp;bet overjchot na eene tweede Door fchieting een Antwoord op die zelfde Vraa-ge.
BEREIDING.
Veronderftel dat de Vraag zy : Een zeer Jlerke Grensjtad en het Antwoord: Maasjtrigt, te famen uitmaa-kende 32 Letters.
Na dezelven op 32 witte Kaarten ge-fchreven te hebben, zoo fchryf de 10 Letters van het woord Maasjtrigt opnbsp;L 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;een
-ocr page 206-Bedien U vervolgens van de hier vo-rens opgegeevene Tafel van 10 Getal-Jen Bladz. 144, gelyic gy gedaan hebt by de zes- en twintigfte Vermaaklyk-heid ’t geen U de volgende ordenbsp;geeven zal.
I
G
M
A
T
Deze
(*) Gemerkt men alleen noodig heeft de orde, waar in die 10 Letters na de eerftenbsp;doorfcbieting zig bevinden moeten , heeftnbsp;men zig alleen van die Kolom te bedienen,nbsp;die daar betrekking toe heeft.
-ocr page 207-171
MET DE Getallen.
Deze Tafel zal de orde aanwyzen, waar in de 10 Letters van dit Antwoordnbsp;zig in het Spel bevinden moeten na denbsp;eerfte Doorfchieting, die men met denbsp;32 Kaarten gedaan heeft , opdat zy ,nbsp;door de tweede Doorfchietinge, die gynbsp;met die 10 Kaarten doen moet, zig bevinden gefchikt indiervoegen, dat zynbsp;het woord Maasjlrigt uitmaaken (*).
Maak hier na de volgende prde der nommers, ö ten dien einde bedienendenbsp;van de eerfte Kolom van de Tafel vannbsp;32 Getallen , Bladz. 151 , gelyk gynbsp;gedaan hebt by de voorgaande Ver-maaklykheid , uitgezonderd , dat gynbsp;moet veronderftellen, dat de 10 Lettersnbsp;van het woord Maasjlrigt gefchikt zynnbsp;in de boven aangewezene orde.
(*) Om de uitkomft van die verfchillen-de Doorfchietingen wel te verftaan , moet men met aandagt leezen, ft geen ’ej' bovennbsp;van gezegd is Bladz, 140.
VOOR-
-ocr page 208-172 Vermaakltkhede
VOORBEELD.
VRAAG
EEN ZEER STERKE 123nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 5 ö 7 8 9 loii 1213
GRENSSTAD 14 15 16 17 18 19 2021 22
ANTWOORD
STASRIGMAT 23 2425 26 2728 29 30 31 32
De nommers dus onder iedere Letter gezet hebbende; moet gy ’er U van bedienen om de volgende Tafel te maa-ken; ten welk einde gy de Kolom vannbsp;de eerfte Doorfchietinge van de Tafelnbsp;van 32 Getallen gebruiken moet; ’t welknbsp;ü dan geeven zal de orde, waar in denbsp;Kaarten als dan moeten gefchiktzyn,nbsp;zoo als volgt:
Orde
-ocr page 209-173
Met de Getaxden.
Orde der Kaarten , voordat zy doorge-Jcbooten voorden.
ifle Kaart. |
• |
E |
I7lt;ie Kaart. . |
s | |||||
a . |
G |
18 |
• |
• • |
E | ||||
3 . |
R |
19 |
• |
• • |
E | ||||
4 • |
• |
K |
20 |
• |
• • |
T | |||
5 • |
• |
R |
21 |
• |
• • |
A | |||
6 . |
• |
E |
22 |
• |
• • |
S | |||
7 • |
• |
N |
23 |
• • |
N | ||||
8 . |
• |
T |
24 |
• |
• • |
Z | |||
9 . |
• |
E |
25 |
• • |
R | ||||
10 . |
• |
• |
S |
£0 |
• • |
I | |||
II . |
S |
27 |
• • |
G | |||||
12 . |
T |
28 |
• |
• • |
E | ||||
13 . |
• |
R |
29 |
• |
• • |
E | |||
H . |
• |
S |
30 |
• |
• • |
M | |||
IJ • |
• |
A |
31 |
• |
• • |
A | |||
idBreedeKaartD |
32 |
• |
• |
T |
Men moet in acht neemen , dat de Letter D, die de zestiende is inde bo-venftaande orde, de laafte van de Vraa-ge zynde, een weinig breeder dan denbsp;anderen zyn moet, ten einde men, na de
eerfte
174 Vermaaklykheden
eerfte Doorfchieting, op die plaats zou kunnen afneemen of doen afneemen,nbsp;en dus fcheiden de tien Kaarten of Letters, die ,• by de volgende Doorfchie-tinge, het Woord Maasjlrigt moetennbsp;uitmaaken
UITWERKING.
Als men , na de bovengemelde bereiding, de Letters, op de 32 Kaarten gefchrevdn, volgens de gezegde manier , eens doorgefchoten heeft, zullennbsp;die , welken de Vraag maaken moeten ,nbsp;in haare orde leggen , en het Spel af-neemende, zullen ’er tien Kaarten ofnbsp;Letters överblyven in die orde, welken zy hebben móeten om het Antwoord op die Vraage uit te maaken, nadatnbsp;zy voor de tweede maal doorgefchudnbsp;zyn.
KONST-
-ocr page 211-MET DB Getallen. 17J
Wanneer Uw Spel met betrekkinge ronst-tot de Letters, die ’er op ftaan, gefchikt is in de boven aangewezene orde Bladz. 151, moet gy doen opmerken , dat zy geenig woord uitdrukken;nbsp;daarna moet gy die 32 Kaarten voor denbsp;eerfte reis op de gezegde wyze door-fchudden (*^; en dan laaten afneemen ofnbsp;zelfs afneemen op de plaats van de brce-de Kaart; vervolgens geeft gy de afge-nomene Kaarten aan cenen Perfoon, dienbsp;’er de Vraag onderfcheidenlyk op leezennbsp;zal , en de andere Kaarten aan eennbsp;tweeden Perfoon, hem gelaftende vannbsp;’er niet in te veranderen. Deze Perfoon ’er dan geen Antwoord uit kunnende leezen, neemt gy die 10 Kaarten weder, fchiet haar op nieuws door, en alsnbsp;dan zullen zy in de orde zyn, die zynbsp;hebben moeten om het Antwoord opnbsp;die Vraage te maaken.
(* ) Deze manier is dezelfde voor alle de V^aaklykheden,
WEGEN-
-ocr page 212-I'7(S VéRMAAKLYKHEDEN'
NEGEN. EN TWINTIGSTE
Verfcheidene Letters op Kaarten gefchre-ven zynde f dezelven te doorfchieien en tme aan twee uit te deelen aan tiweenbsp;verjchillende Perfoonen, zoodanig, datnbsp;de een eene Vraag , en de ander hetnbsp;Antwoord ’e r op in handen hehbe.
BEREIDING.
Veronderftel dat men begeert, dat in de hand van twee Perfoonen gevonden wordt deze Vraag: Een bemin-lyk f^orji; en dit Antwoord ’er op: Denbsp;Prins van Oranje, wanneer men naatne-Ivk 32 Kaarten , nadat zy eens doorge-fchoten zyn, aan bun twee aan tweenbsp;uicgedeeU heeft.
Schryf onder de 32 Letters van deze
Vraage
-ocr page 213-177
MET DE Getallen.
Vraage en die Antwoord de hierna aangewezene nommers, die betrekking hebben tot de orde, in welke de Kaarten, twee aan twee, aan die twee Perfoonennbsp;moeten uitgedeeld worden (*).
EEN BEMIN’LYK 31 32 27 28 23 24 19 20 IJ lö II
VORST.
12 7 8 3 4 DE PRINSVANnbsp;29 30 2J 2Ö 21 22 17 18 13 14
ORANJE 9nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 I 2
Deze eerfte bewerking volbragt zyn-de, zoo bedien U van de Kolom van de eerfte Doorfchietinge van de Tafelnbsp;van 32 Getallen, Bladz. iji om vervolgens die 32 Kaarten te fchikken innbsp;de volgende orde.
C*) Deze uitdeeling verandert hier de orde der Talletteren, maar heeft op de overige bewerking geenen invloed.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
II. Déél. nbsp;nbsp;nbsp;Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ordi
-ocr page 214-
lyS VerMAAKLYKHEDEW Orde der Kaarten, voordat zy doorge- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
?([lt;§: |
MET DE Getallen. 179
Wanneer gy de Kaarten dus gefchikt kon«t.
hebt , zoo fchiet dezelve eens door op de aangewezene manier , ennbsp;deel dezelven twee aan twee uit aan denbsp;Perfoonen, die gy verkozen hebtnbsp;dan zal de tweede de bovengemeldenbsp;Vraag, en de eerfte het Antwoord innbsp;handen hebben.
OPMERKING.
Men kan op dit grondbeginjel zoodanig eene Vraag en jintwoord maaken en be~nbsp;reiden als men begeert', mits dat zy beidenbsp;uit lö Letters bejlaan, en dat men denbsp;orde der nommers, onder dezelveti geplaatft ^
jtaauw-
(.*) Deze Perfoonen moeten hunne Kaarten niet opneemen , voor dat dezelven alle uitgedeeld zyn; dit zou haare orde breeken,
Cu dus het Konftje doen misfen.
x8o Vermaaklykheüeh
Konst-
SIUKJE.
mauwkeurig in acht neetne , gelyk men in bet bovenftaande voorbeeld gezien beejtynbsp;men kan ook op iedere Kaart, inplaatfe vannbsp;Letteren, gebeele Woorden fcbryven’, innbsp;•welk geval men de Vraag en bet Ant~nbsp;•woord ieder uit i6 Woorden doet hejiaan ;nbsp;en zoo dit bepaalde Getal te veel moeitenbsp;baarde, zm men één Woord op verfcbeidenbsp;Kaarten kunnen zetten.
MET DE Getallen. I8i
DERTIGSTE
DE NAAMEN VAN
BEREIDING.
Veronderftel, dat men in de handen ^tiftAN van zes Perfoonen , aan welken st£den. ,nbsp;men 32 Kaarten zal uitdeden, vindennbsp;wil zes Naamen van verfchillende Steden ; by voorbeeld:
By den eerften, den naam. |
. Rome ’ |
By — aden..... |
Haarlem |
By — lt;^den ^ nbsp;nbsp;nbsp;. |
Weenen |
By — 4d2n nbsp;nbsp;nbsp;... |
Napels |
By — jden nbsp;nbsp;nbsp;. |
Madrid |
By — 6den..... |
Spa |
M 3 |
In-f |
De naa- Indieo gy de Kaarten , na dezelven Steden!^ eens doorgefchoten te hebben, wil uit-deelen een voor een aan iederen Per-foon, beginnende van den eerften totnbsp;den zesden, en weder te ruggaandenbsp;van den zesden tot den eerften, zondernbsp;’er twee gelyk te geeven, en dus vervolgen tot dat gy dezelven alle uitgedeeld hebt; zoo fchik de Naamen vannbsp;die Steden en hunne 32 nommers op denbsp;volgende wyze:
32 30 22 20 12 10 2 W E E N E Nnbsp;29 23 19 13 9 3
28 24 18 14 8 4
. MADRID 27 2j 17 15 7 5nbsp;SPAnbsp;z6 lö 6nbsp;Schik
-ocr page 219-MET DE GetAILEK. ï83
Schik vervolgens die 32 Kaarten naar De naa-denomtners, die gy onder iedere Let STCDENf ter gezet hebt, en volgens de Kolomnbsp;van de eerde Doorfchietinge van de Tafel van 32 Getallen, Bladz. 151 ’£ welknbsp;U de volgende orde geeven zal.
Orde, 'voaar in de Kaarten moeten gelegd zyn, voordat zy doorgefcboten voorden. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
E
j84 Verma a klykheden
lt;amp;«gt;€gt; lt;[©gt;lt;amp;
^iükje. nbsp;nbsp;nbsp;gy Kaarten in deze
' ’ orde gelegd hebt, zoo fchiet dezelve eens door op de aangewezene manier , en dee! c’ezelven één voor één uit aan ieder van de zes Perfoonen, zoonbsp;als boven Bladz. 182 verklaard is; datnbsp;is gaande van de regter naar de linkernbsp;hand, en te rugkomende van de linkernbsp;naar de regter ( * ^ gt; zonder ’er twee tenbsp;gelyk aan één Perfoon te geeven ; alsnbsp;dan zal ieder Perfoon vinden een vannbsp;de bovengemelde naamen van Steden innbsp;zyne hand te hebben.
(* ) De Talletters onder de 32 alphabe-tifche Letters, die de zes naamen van Steden maaken Bladz. 182, geplaatft, wyzen ook de manier aan op welke de Kaarten moetennbsp;uitgedeeld worden.
-ocr page 221-MET BE flFTALBEN. l8j
Zy, aan wie men de Kaarten uicdeelt, koj,st.
moeten dez,elv en niet opligten of om-keeien om dezelven te zien , voordat men gehirel rond gegeeven heeft; zonder die zou men de orde veranderen ,nbsp;in welken de Kaarten leggen moetea omnbsp;die naamen uit te maakem
l86 VERilAAKLYKHEDEN
EEN- EN DERTIGSTE
DE NAAMEN VAN
Be Naa- nbsp;nbsp;nbsp;begeert, dat de vol-
men nbsp;nbsp;nbsp;gende vyf naamen van Menfchen,
scHEN. gevonden worden in de handen van vyf Perfoonen:
jtle.....Homerus
ade.....Ovidius
3 ......Seneca
4 ......Cicero
5 nbsp;nbsp;nbsp;..... . Ccefar
Indien gy de Kaarten een voor een wilt uitdeelen, op dezelfde wyze alsnbsp;men dezelven geeft , wanneer mennbsp;fpeelt; dat is, dat men, na ’er aan
ieder
-ocr page 223-MET DE Getallen. I87
ieder één gegeeven te hebben , weder de Naa-begint te gecven aan den eerften , en dus voorgaat; zoo fchik dan de boven- schem.nbsp;gemelde naamen en hunne nominers opnbsp;de volgende wyze (9).
(9 ) Men begrypt ligtelyk, dat men dezs en dergelyke naamen ook kan uitdeden opnbsp;dezelfde wyze als die der Steden van .denbsp;voorgaande Verinaaklykheid , indien mennbsp;haar op dezelfde wyze fchikt en nominertnbsp;als daar aangewezen fs ; gelyk ook die Wederom op deze wyze, onder gelyke voorwaarde , kunnen uitgedeeld worden. Mennbsp;begrypt verder gemakkelyk, dat men totnbsp;meerder vermaak van het Gezelfchap nee-men kan naamen van Jonge Juffrouwen ennbsp;dezen aan Jonge Heeren uitdeden , of naamen van Jonge Heeren om aan Jonge Juffrouwen uit te deelen. En in ’t algemeennbsp;begrypt men , dat deze naamen maar totnbsp;voorbeelden dienen , die men naar de bynbsp;zondere gelegenheid, oogmerk en byzon’nbsp;dere fmaak volgen en veranderen kan.
De Naa-
MEN VAM
gt;lEN
ICHEN.
i88 Vermaaklïkheden te . . . HOMERUS
31 2Ö 21 16 II (J I
2lt;ie . . . O V I D.I U S 32 27 22 17 12 7 '.2
28 nbsp;nbsp;nbsp;23 18 13 8 3
4......CICERO
29 nbsp;nbsp;nbsp;24 19 14 9 4
5...;. CAESAR
30 nbsp;nbsp;nbsp;25 20 15 10 5
Bedien U van de eerfte Kolom van de Tafel van 3a Getallen Bladz. 151 om denbsp;32 Kaarten, waar op de Letters die denbsp;boven t^jemelde naamen uitmaaken, tenbsp;fchikken , gelyk gy by de voorgaandenbsp;Vermaaklykbeid gedaan hebt ; hetnbsp;welk, indien gy maar eens doorlchie-ten wilt, de volgende orde geeven zal.
Orde
-ocr page 225-met DB Getallen,
Orde der Kaarten, voordat zy doorge-fchoten voorden. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
KONST-
-ocr page 226-Winneer gy de Kaarten}, nadat zy 'volgens de aangewezene maniernbsp;eens doorgefchoten zyn, en de Lettersnbsp;in deze orde gefchikt hebt, zoo deelnbsp;dezelven een voor een uit aan vyf Per-foonen , dan zal een ieder hunner bevinden in handen te hebben den naaranbsp;van een Menfch, volgens de bovenge-maakte bereiding; neem in acht , datnbsp;de eerfle en tweede Perfbon eene Kaartnbsp;meer in handen zullen hebben dan denbsp;drie anderen.
TWEE’EN-
-ocr page 227-MET DE GetALEEN-
TWEE- EN DERTIGSTE
HET WONDERBAAR
Jlle de vier- en twintig Letters van bet Jlpbabeth op Kaarten gefchreven zyn-de^ te zeggen , nadat men dezelvennbsp;doorgefchoten heeft, op de boeveeljienbsp;Kaarten men vinden moet de Letters,nbsp;die bet Antwoord uitmaaken op eenenbsp;Kraage, die men geheimelyk verkozennbsp;beeft.
BEREIDING.
TV/Ten moet eerft een v^oord zoeken,
* waar in geen twee Letters gelyk won-'t welk alleea kan dienen tot
een bet.
-ocr page 228-192 Vermaaklyr^heden
HBt
Won»
een Antwoord op verfcheidene Vraa-MRBAAR gfi®! » men op Kaarten fchryven
ALPHA- moet.
VOORBEELD.
De Tong.
De Tong.
De Tong.
De Tong.
De Tong.
Welk Lid heeft het meefte deel in de Samenleeving? . .
Welk is het nuttïgfte ea fchadelykfte ding in de Wae-reld?........
Wat baart ons ’t meefte vermaak en ongeneugte tevens ?........
Wat is het daar men ’t nieeft op Vertrouwen moet,nbsp;en’tminft op vertrouwen kan?
Welk is het llerkfte Wapen ter verdediging van ons zei-ven en ter belediging van andere Menfchen ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . .
De Xo’^g. Welk
Welk is het ding, dat tot de meefte dienften gefchapennbsp;is?
-ocr page 229-IP3
MET DE Getallen.
Het Won-DERBAAlnbsp;. DeTong,a^|«a-
Welk is het Lid dat het iLeeft zig beweegt , en 'cnbsp;minft zig vermoeit? .
Welk is het deel daar de Liefde zig het eerft en ’tnbsp;meeft door uitdrukt? . . . De Tong.
Welkis de bemindftePIat-Vifch in Holland ? nbsp;nbsp;nbsp;... De Tong.
Neem daarenboven 24 witte Kaarten , en fchryf op ieder derzelvcn eene Letter van het Alphabet.
Bepaal vooraf, de hoeveelften, nadat gy de Kaarten eens zult doorgefchotennbsp;hebben, leggen zullen de zes. Letters,nbsp;waar uit het woord De Tong beftaat,nbsp;die bier veronderfteld worden te zyn .nbsp;dc 3’e. 7“®.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19'®. en de
23'^e, en plaats vervolgens onder die 24 Letters de Getallen i tot 24 , zondernbsp;cenige orde in acht teneemen, dan alleen omtrent die zes Letters van het geil. Deel. Nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;melde
-ocr page 230-194 Vermaaklykheden
Het
Won
derbaar
Alpha-
BETB.
melde woord, zoo als gy hier ziet aangewezen Q*).
Y. S. *D. I. K. Z. *E. C. H.
P. *N. nbsp;nbsp;nbsp;F. Q.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*G.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R.
De nommers i tot 24 dus onder de Letters vau het Alphabet gezet zynde,nbsp;zoo bedien U van de Kolom van de eer-fte Doorfchietinge der Tafel met 24nbsp;Getallen Bladz. 145. en maak de volgende orde.
Orde
-ocr page 231-met de Getallek. Töjr
Orde der Kaarten voor het door-fcbieten.
Kaart. . |
*T |
13de Kaart. |
. K | ||||
¦ 2 . |
• • |
L |
14 |
• |
. Z | ||
3 • |
• • |
H |
15 |
• |
. ’N | ||
4 • |
• • |
B |
16 |
• |
. F | ||
5 • |
• • |
M |
17 |
• |
• Q | ||
6 . |
• • |
X |
18 |
• |
?D | ||
7 • |
• • |
*o |
19 |
• |
. I | ||
8 . |
• • |
20 |
• |
. A | |||
9 . |
• • |
C |
21 |
• |
*G | ||
10 . |
• • |
w |
22 |
• |
? • |
. R | |
II . |
• • |
ü |
23 |
• |
. Y | ||
T2 . |
• • • |
p |
24 |
• |
. S |
K0N3T-
-ocr page 232-igö VERMAAKLYKHEDEN
Kokst-
Sïl/KjE.
lYyT en geeft aan één Perfoon ,de ver-¦i» J- fchil lende Vraagen , op welken liet eene Woord De Tong flaat, gelastende hem ’er een naar zya believen uitnbsp;téliiez£n; dit gedaan zyn de, neemt mennbsp;de overige Vraagen weder, en mennbsp;fchiet het Spel uit op de Tafel, en mennbsp;laat hem zien, dat ’er de 24 Letters vannbsp;het Alphabet op ftaan (*). Men fchietnbsp;dczelven eens door op de aangewezenenbsp;rnanier, waarna men het Spel op de Tafel leggende, de Kaarten de eene na denbsp;andere telt, en men keert om de 3e. 7e.nbsp;He. 15“. 19- en 23e, welken men dannbsp;vinden zal te zyn die zes, waar uit hetnbsp;Woord De Tong beftaat.
(*) Men moet zorg draagen, dat men met de Kaarten uit te fchieten de orde ’er vannbsp;niet verandere.
AN-
-ocr page 233-MET 0E Getallen. 197
ANDER
it Konftje kan men ook in ’t werk andbe ftellen met de Sireen, waar van ^°nst-in het eerfte Deel gewaagd is; tot ditnbsp;oogmerk is ’t genoeg, dat de Perfoon ,nbsp;die verborgen is, de nommers weet, opnbsp;welken die zes Letters in het doorge-fchooten Spel leggen, en dat hy de Sireen agtervolglyk die nommers op dennbsp;Wyzer doet aanwyzen, zig ten diennbsp;einde bedienende van de Kolom der Getallen, welke op het Tafereel agter hetnbsp;Befchot is; zie de 17 Plaat van het eerfte Deel.
DRIE-
-ocr page 234-\
Alle de Kaarten^ van een Piquet Spel onder een gemengd zynde, nadat men de-zelvsn doorgefchooten heeft, door uf te néemen, alle de Kleuren ’er van ténbsp;fcheiden.
De orde, waar in de Kaarten moeten gefchikt zyn, om door het door-fchieten deze Vermaaklykheid voort tenbsp;brengen, fleunt op het zelfde beginfelnbsp;als die, welke by de agt-en- twintigftenbsp;Vermaaklykheid verklaard is; uitgezonderd, dat men dezelve verkrygt na eene,
twee
MET DE GETAtr-EN. IPP
(*) Men heeft het niet noodzaaklyk geoordeeld hier in deze verklaaring te treden, die men ligtelyk zal begrypen uit die van denbsp;negen-en-twintigfte Vermaaklykheid; en mennbsp;heeft zig vergenoegd met alleen de orde op tenbsp;geeven, in welke de Kaarten, voordat zynbsp;doorgefchooten worden , moeten gefchiktnbsp;zyn; het welkom deze Vermaaklykheid tenbsp;doen, volftaan kan.
200 Vermaarlykheden ORDE DER KAARTENnbsp;voor bet doorfchieten.
KONST-
-ocr page 237-20Ï
met de Getallen.
X ^ adat men hec Piquet Spel vooraf in Konst-deze orde bereid en gefchikt®^*^*-^®* heeft, fchiet men het Spel eene reisnbsp;door, en men neemt af op de eerftenbsp;breede Kaart, die Harten Zeven zynnbsp;zal, waarna rnen deze agt afgenomenenbsp;Kaarten op de Tafel uitfchiet, welkennbsp;dan agt Hartens zyn zullen; vervolgensnbsp;fchiet men voor de tweede maal denbsp;Kaarten door, en men neemt af op denbsp;tweede breede Kaart, die Schoppen Ze*nbsp;ven is, en men fchiet op de Tafel denbsp;agt Schoppens uit; men fchiet eindelyknbsp;voor de derdemaal door, en men laatnbsp;een anderPerfoon afneemen,die natuur-lyk af zal neemen op de plaats, daarnbsp;Ruiten Zeven (*) legt, en dus het
ove*
(*) Men moet wel opletten, of men op Ruiten Zeven heeft afgenomen, welke denbsp;N 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bree-
-ocr page 238-VIER-
MET DE GETALLÉIT. 20}
VIER-EN DERTIGSTE
Alle de Kaarten van Piquet-Spel doorgefchooten zynde, het Spel in tweenbsp;ongelyke Hoopjes te fcheiden, en hetnbsp;Getal fer Oogen te noemen, welken innbsp;ieder Hoopje bevat zyn.
BEREIDING.
/
Men ftelle eerft dat de Heeren, Vrouwen en Boeren lo tellen,nbsp;leder Aas i, en de andere Kaarten zoo veelnbsp;als ’er Oogcn op liaan; om dan het Spel,nbsp;nadat het doorgefchud is, in twee Hoopjes te fcheiden, zoodanig, dat men zeker weete hoe veel Gogen ’er zyn in
het
-ocr page 240-jof. Vermaaklykheden
het eerfte Hoopje, waarin men hier vei-onderftelt 66 Oogen te zyn, zoo fchik de Kaarten in de volgende orde, U bedienende van de Tafel van 32 Getallennbsp;Bladz. 151. en Iaat de laacfte Kaart vannbsp;het eerfte Hoopje breeder zyn dan denbsp;anderen.
MET DE Getallen. 2oj ORDE DER KAARTEN
voor bet doorfebieten.
Ruiten Negen. Schoppen Aas.nbsp;Klaveren Tien,nbsp;Ruiten Boer.nbsp;Ruiten Agt.nbsp;Ruiten Heer.nbsp;Schopp. Zeven.nbsp;Ruiten Zeven.nbsp;Ruiten Vrouw.
1 Harten Zeven. 17 a Klaveren Negen. 18
3 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Agt. 19
4 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Agt. 20
5 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Boer. 21
6 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Tien. 22
7 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Vrouw. 23
8 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Aas. 2/^nbsp;Sgt; Harten Aas. 25
Breede Kaart.
10 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Negen.
11 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Vrouw.
12 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Boer.
13 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Tien.nbsp;ï4 Harten Tien.
15 Harten Heer. lö Harten Vrouw.
26 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Boer.
27 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Heer.
28 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Negen.nbsp;'29 Schopp. Heer.
30 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Aas.
31 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Zeven.
32 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Agt.
De
-ocr page 242-Vermaaklykheden
De Kaarten dus bereid en gefchikt zynde, fchiet men dezelve naauwkeu-rig door, volgens de manier die bovennbsp;geleerd is, waar door zy in de volgendenbsp;Orde zullen komeo.
Kaarten
-ocr page 243-
Met de |
Getallen. 207 | ||
Kaarten nbsp;nbsp;nbsp;Getal |
Kaarten nbsp;nbsp;nbsp;Getal | ||
Overdragt |
52 | ||
i Schopp. Negen |
9 |
17 Klaver. Vrouw |
10 |
a Schopp, Heer |
10 |
18 Harten Negen |
9 |
3 Schopp. Zeven |
7 |
19 Schopp. Vrouw |
10 |
4 Ruiten Zeven |
7 |
20 Klaveren Boer |
lp |
5 Schoppen Aas |
I |
21 Harten Heer |
10 |
ö Klaveren Tien |
ÏO |
22 Harten Vrouw |
lO |
7 Ruiten Tien |
10 |
23 Ruiten Negen |
9 |
8 Harten Tien |
10 |
24 Ruiten Boer |
10 |
9 Klaveren Aas |
I |
25 Ruiten Agt |
8 |
ló Harten Aas |
I |
26 Ruiten Heer |
10 |
Jlreede Kaart —¦ | |||
Som , nbsp;nbsp;nbsp;. |
65 | ||
n Harten Agt |
8 |
27 Ruiten Vrouw |
10 |
12 Schoppen Agt |
8 |
28 Harten Boer |
10 |
13 Harten Zeven |
7 |
29 Klaveren Heer 10 | |
14 Klaveren Negen 9 |
,30 Ruiten Aas. |
I | |
ï5 Schoppen Boer |
10 |
31 Klaveren Zeven 7 | |
i6 Schoppen Tién |
10 |
32 RiaverenAgt 8 | |
52 |
Som . . |
194. |
UITWERKING.
Wanneer men de Kaarten dus doorge-fchoten heeft, zo men dan het Spel af-
neemt
-ocr page 244-Men fchiet, gelyk hier hoven gezegd is, het Spel Kaarten door, nadat men dezelven op de Tafel gelegdnbsp;heeft, en men neemt af op de plaatsnbsp;van de breede Kaart, zeggende, dat ’ernbsp;66 Oogen zyn zullen in het Hoopje,nbsp;’t welk' men afgenomen heeft;
Men kan eveneens noemen het Getal van Oogen van die, welken na het af-neemeh overblyven.
Dit Konjlje komt zeer buitengewoon en onbegrypelyk voor, als men een behbe-lykbeid •verkregen beeft, 'm de Kaarten
in
-ocr page 245-MET DE Getallen. zos
in orde door te fcbieten, en voel in dier Konst-iioegen. dat men dezelven natmrlyk fcbytit door te fcbieten^ zoo als men doet, vaan-neer men /peelt; dog bet gebruik, dat mennbsp;Van dit Konjtje, om bet volgende te doen ^nbsp;iHdaken kan, til dit laatjle nog veel vet'nbsp;Vionderlyker maaken, dan hetzelve totnbsp;bier toe gevoeejt is in de banden van ben,nbsp;die hetzelve in 't openbaar vertoond hebben.
VYF-
II. Deel.
-ocr page 246-210 Vermaaklykhedeh
VYF-EN-DERTI^iSI^
HEX ONBEGRYPELYK
men dit Piquet-Spel met deKaar-^ ten van het voorgaande Konftje
Het On-
BFGRYPE
tYK Px-
QOHT-
Spel.
doen wil, moet men, met het tellen van de oogen der tien eerfte Kaarten,nbsp;haare orde niet veranderen; men neemtnbsp;dan de Kaarten met die omzigtigheidnbsp;weder op, en men fchiet dezelven eenenbsp;tweede reis op dezelve wyze door; waarna men laat afneemen, oplettende ofnbsp;hy, tegen wien men fpeelen zal, opnbsp;de plaats van de breede Kaart, die
dan
-ocr page 247-MET DE GetAELEN. 2II dan de onderfte van het fpel zyn zal.
Het Ok-begrvps#
afneemt
Zoodra men door het gevoel verze-Q^g^^' kerd is, dat de breede Kaart onder het spei,.nbsp;Spel legt, zal ’er uit voortvloeijen , datnbsp;de Kaarten van dit Piquet-Spel juift innbsp;die orde zullen gefchikt zyn, in welke zy zyn moeten om het van die, te.nbsp;gen wien men fpeelc, te winnen, laatennbsp;hem, zelfs nadat hy afgenomen heeft,nbsp;de vryheid om de kleur re kiezen in welke men zegt, dat men hem repic maa-ken zal.
212 Vbrmaaklykhedeit
Orde, ‘Waar in de Kaarten, nadat zj doorgefchoten en afgenomen zyn,nbsp;leggen zullen.
Het On- i Harten Agt.
BëGRYPE-
LYK Pi- z Schopp. Agt.
QUET-
Spel. 2 Schopp. Boer.
17 Ruiten Negen. rS Ruiten Bo er .
19 Harten Negen.
4 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Tien. 20 Schopp.Vrouw,
5 nbsp;nbsp;nbsp;Klaver. Vrouw. 21 Harten Zeven.
6 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Boer. 22 Klaver. Negen.
¦ 7 Harten Heer. 23 Harten Tien.
8 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Vrouw. 9 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Agt. 10 Ruiten Heer. n Ruiten Vrouw. 12 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Aas. 13 nbsp;nbsp;nbsp;Klaver. Zeven. 14 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Agt. 15 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Boer. |
24 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Aas. 25 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Zeven. 26 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Zeven. 27 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Negen. 28 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Heer- 29 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Aas. 30 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Tieni 31 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Tien. |
lö Klaveren Heer. 32 Harten Aas,
Breede Kaart. De
-ocr page 249-•MET DE Getallen.
213
De Kaarten van het Piquet-Spel dus
Het On-
gefchikt leggende, vraagt men aan zynsEGRYPE-
Party, in welke kleur by wil dat menQul^^^'
hem repic maake.
Indien hy begeert, dat men hem repic maaken in Klaveren of Ruiten, zoo moÉtnbsp;men de Kaarten met drie te gelyk gee-ven, waardoor men het volgende Spelnbsp;krygen zal.
Spel,
Ruiten A^t. Klaveren Agt.nbsp;Klaveren Zeven. Jnkoop van den F'oor-/peelde r. Schoppen. Zeven. Ruiten Zeven.nbsp;Schoppen Negen.nbsp;Schoppen Heer.nbsp;Schoppen Aas. |
Spel van den Ifa-fpeelder. Klaveren Aas. Klaveren Heer.nbsp;Klaveren Vrouw.nbsp;Klaveren Boer.nbsp;Klaveren Negen. Ruiten Aas. Ruiten Heer.nbsp;Ruiten Vrouw.nbsp;Ruiten Boer.nbsp;Ruiten Negen.nbsp;Schoppen Tien.nbsp;Harten Tien. |
M:ET DE Getallen. 215
' lodien de Voorfpeelder, welke die isHETOr-tegen wien men Speek, begeert heeft lykp^i-i^epic in Klaveren te zyn, en zo hy de vyf Kaarten van Inkoop neemt, dannbsp;moet men wegwerpen de Vrouw, dennbsp;Boer en de Negen van Ruiten, en mennbsp;zal door de drie Kaarten van Inkoop eennbsp;grooter zeftiende in Klaveren en veertien van Tienen krygen.-
Zo hy ’er overlaat, moet men al de Ruitens wegwerpen.
Indien hy begeerd heeft repic in Ruiten te zyn, moet men de Vrouw, den Bodr en de Negen van Klaveren wegwerpen, of al de Klaveren, zo hy ’ernbsp;twee leggen laat; het geen in de eenenbsp;of andere van deze twee Kleuren hetnbsp;zelfde Spel zal maaken.
Ingevalle de Party vyf Harten weg wierp, zou de Konfl mijfen, omdat by dannbsp;een zevende van Schoppen hebben zou, ennbsp;O 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;het
-ocr page 252-VERIifAAKtYKHEDE^
Hbt On-
3BEGHYPE- ee»e Aaarf «am, en er vier leggen het
iêï zelfde zou plaats hebben, 20 by maaf
LYK Pl-QUET-
Spel.
Byaldien de Party wil, dat men hem repic maakein Harten of Schoppen, moetnbsp;men de Kaarten twee aan twee geeven *nbsp;•waar door inen het volgende Spel kry-gen zal (*).
(*) Het is geenzins volgens het Spel van den Party, dat hy op deze wyze fpeelennbsp;zou,en men loopt deihalven geen gevaar hetnbsp;^el te verliezen, dan met hen, die ditnbsp;Konftje kennen.
Spel
-ocr page 253-Ruiten Heer. Ruiten Boer.nbsp;Ruiten Negen.nbsp;Ruiten Agt.
Klaveren Vrouw. Klaveren Boer.nbsp;Klaveren Negen.nbsp;K'averen Agt.nbsp;Klaveren Zeven.nbsp;Harten Agt.nbsp;Harten Zeven.
Schoppen Agc.
-ocr page 254-21^ VSR MA AK LYKHEDBN
Het On-
BEGRVPE I.YK Pl-QOEr-SPEL,
Indien de Party begeerd heeft rtpig 'in Harten te zyn, moet men'de vyf-tiende van Harten Heer bewaaren, ge-]yk oök Schoppen Tien, en van de overigen werpt men weg die men wilj alsnbsp;dan, offchoon hy ’er zelfs twee leggennbsp;liet, zal men een grooter Zeftiende innbsp;Harten, en een veertiende van Tienennbsp;hebben, met welke men hem repic maa-k'en zal.
Zo hy integendeel begeerd heeft repic in Schoppen te zyn, moet men, na denbsp;Kaarten gegeeven te hebben, de drienbsp;onderfte Kaarten, dat is Klaveren Tien,nbsp;Ruiten Tien en Harten Aas, behendignbsp;boven op het Stok brengen, ten eindenbsp;men voor Inkoop krygen de Negen,nbsp;den Heer en het Aas van Schoppen,nbsp;indiervoegen, dat men, houdende denbsp;Vyfeiende van Harten, en fchoon mennbsp;verpligt waar vier Kaarten weg te werpen, ingevallen de Party ’er van datnbsp;fooït één overliet, nogthans daarenboven een Zeftiende van Schoppen Heer
hebbegt;
-ocr page 255-^ , nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;begrypS.
Met deeze Piquet-party hebben zy, die het in ’t openbaar vertoond hebben, groote verwondering verwekt ennbsp;zeer veel toejuiging behaald: de drienbsp;laarfte Kaarten, die men behendig opnbsp;Stok moet doen komen, en die te goednbsp;komen aan de onmogelykheid om hetnbsp;Spel door de fchikking en verzettingennbsp;der Kaarten voor en onder het door-fchieten geheel te bereiden, hebbennbsp;een onoverkomelyke moeijelykheid ver-fchaPt aan hun, die getragt hebben doornbsp;dit middel alleen het Konflje te doen,nbsp;en zy hebben het daarom voor nog
veel
-ocr page 256-HBT OM-
BEGRYPE'
LYK.Pr-
QUET-
Sp£lfk
*20 VeRMAAELYK HEDSir
veel verwonderlyker aangezien, dap . het in wezen is. Men zal in dit Deelnbsp;vetfcheiden andere Piquet - Partyen vannbsp;ditfoort vinden, gelyfc ook een Tafel,nbsp;die dienen kan,om de Verzettingen vannbsp;die, welken men zelve zou willen uitdenken, gemakkelyk te vinden.
liiET DE Getallen, sst
ZES-EN-DERTIGSTE
DÊ VERANDERLYKE
en veronderfteit, dat, wanneer men 32 Kaarten heeft, die ver-fchillend gekleurd zyn, en op welken kaarten,nbsp;verfchillende Voorwerpen geteekend,nbsp;en verfchillende Woorden gefchrevennbsp;ftaan, men dezelven wil uitdeelen tweenbsp;aan twee aan vier Perfoonen, en innbsp;drie verfchillende reizen, en zelfs bynbsp;iedere reis op nieuws doorfchietende;nbsp;indiervoegen, dat na de eerlle uitdee-
44» VERMA AKLYKHBO?}!
dever- nbsp;nbsp;nbsp;handen hebbe
ANDER- Kaarten van eene en dezelfde kleur; na KMRiEN.de tweede, gelyke voorwerpen, en nanbsp;de derde Woorden, die een zekeren zinnbsp;hebben.
223
ï^ET DE Getallen. BEREIDING.
Schik de Kaarten, ten aanzien van het gene zy verbeelden, dusdanig
Orde der Kaarten. |
Kleuren, |
Voorwerpen. |
Woorden. | |
I |
• |
Geeli . |
Vogel. |
l nbsp;nbsp;nbsp;Gy. |
2 |
• |
Geel. . |
Vogel. |
. Kweelt. |
3 |
? |
Groen.. |
Bloem. |
. Van., |
4 |
• |
Groen.. |
Bloem. |
. De ont* ftandvallen. |
S |
Wit. . |
Vogel. |
Gy. | |
6 |
• |
Wit. . |
Kers. |
. Het Hart. |
7 |
• |
Rood. . |
Kapel. |
. Zingend. |
8 |
• |
Rood. . |
Bloem. |
. Nog. |
9 |
• |
Rood. . |
Bloem. |
. Grooter, |
lo |
• |
Rood. . |
Kapel. |
. nbsp;nbsp;nbsp;Myn. |
II |
• |
Groen. |
Kapel. |
.Schoonheid. |
12 |
• |
Groen. |
Kapel. |
. nbsp;nbsp;nbsp;By. |
, 13 |
• |
Wit. . |
Bloem. |
. Wanneer. |
14 |
« |
Wit. . |
Bloem. |
. nbsp;nbsp;nbsp;Gy. |
15 |
Geel. . |
Kers. |
. En zoet. | |
15 |
• |
Geel. . |
Kers. |
, nbsp;nbsp;nbsp;Is. |
17 |
• |
Wit. . |
Kers. |
. En oor. |
IS |
? |
Geel. . |
Kapel. |
. nbsp;nbsp;nbsp;Philis. Orde |
224 |
YERMAAKtYKHEDBir | |||
Orde dtr |
Kleum. |
Vtaraeerpen,. |
IFaorden, | |
Kaarten, | ||||
19 |
• |
Geel. |
. Vogel. . |
Minnaars. |
20 |
• |
Wit. |
. Vogel. . |
Zet. |
21 |
Rood. |
. Kers. . |
Philis borll. | |
22 |
Rooi. |
. Kers. . |
Aart. | |
23 |
• |
Groen. |
. Kers. . |
Myn. |
24 |
« |
Groen. |
. Kers. . |
Eens. |
25 |
• |
Groen. |
. Vogel. . |
Als. |
2(5 |
• |
Groen. |
. Vogel. . |
Gy- |
: 27 |
• |
Geel. |
. Bloem. . |
Zioo fchoón. |
28 |
• |
Rood. |
. Vogel. . |
Streelt. |
29 |
• |
Rood. |
. Vogel. . |
Zyt. |
30 |
• |
Geel |
. Bloem. . |
Van aart. |
31 |
• |
wit. |
. Kapel. . |
. Gy. |
32 |
. |
Wit. |
. Kapel. . |
't Beeld. |
De Kaarten geteekend hebbende, zoo ats in deze bovengaande Tafel aangewe»nbsp;zen wordt, fluit men haar in een Kokertje, bewaarendc dezelven in dezelfde ordenbsp;o.n het volgende Konftje te doen.
KONST.
-ocr page 261-ET DE Getallen. 225
en laat alle de twee-en-dertig Kaar-
, nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Konst-
ten zien zonder op eenigerhan- stukjs.
de wyze de orde ’er van te veranderen, doende in acht neemen, dat de Kleuren,nbsp;Voorwerpen en Woorden, die ’er op-ftaan, onder elkanderen verward zyn;nbsp;men fchiet deze Kaarten eens door opnbsp;die wyze als boven geleerd is, en mennbsp;deelt dezelven uit twee aan twee, aannbsp;vier verfchillende Perfoonen, gebiedende hun hunne Kaarten niet op tenbsp;neemen, voordat zy alle uitgedeeldnbsp;zyn, en dezelven te laaten in die orde;nbsp;als dan bevindt men, dat de 8 Kaarten , aan den eerften Perfoon gegeeven,nbsp;alle van eene kleur zyn, gelyk ook dienbsp;van den tweeden, derden en vierdennbsp;Perfoon. Men neemt vervolgens denbsp;Kaarten weder op^ en men legt ondernbsp;de Kaarten van den eerften Perfoon dienbsp;II. Deel.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;van
-ocr page 262-22S VermA AKtYKHEDEK
Konst-
STÜKJE.
van den tweeden, onder dezen die van den derden, en onder dezen die van dennbsp;vierden Perfoon; waarna men dezelvennbsp;voor de tweede reis doorfchiet; en nanbsp;dezelven dan op dezelfde wyze uitgedeeld te hebben, zal men bevinden, datnbsp;de eerde Perfoon in handen heeft allenbsp;de Kerfen die op die 8 Kaarten getee-kend zyn, de tweede alle de Bloemen,nbsp;de derde alle de Vogels, en de vierdenbsp;de Kapellen. Men neemt de Kaartennbsp;voor de derde reis op, dezelfde voorzorgen in acht neemende, en dezelvennbsp;op nieuws doorgefchoten hebbende,nbsp;deelt men haar op dezelve wyzenbsp;uit; als dan zal de eerfte Perfoon,nbsp;die de voorgaande reis de Kerfen innbsp;handen had, nu de Woorden hebben,nbsp;waar uit net de volgende Rede be-ftaat:
Myn-PbiUs-is~zoo fchoon-en zoet-van aart-als-gy.
De Tweede, die de voorige reis de
MET DE Getallen. 227
Bloemen had, zal nu in handen hebben konst-deze Rede: nbsp;nbsp;nbsp;stukje.
Gy-zet—myn-PbilisborJl-nog-grooter—¦ fcboonbeid-by.
De Derde, die de Vogels gehad heefc, zal nu deze Woorden hebben:
Gy-Jlreelt-het hart-en oor-lt;voanneer-' gy—zingend—knaeelt.
De Vierde, die de Kapellen had, zal deze Woorden hebben:
Van-de ontfta7idvajlen — aart ~ eens—Minnaar s-zyt-gy-’t Beeld.
OPMERKUSG.
Men-beeft niet noodig geoordeeld hier te treeden in de gebeele verklaaring yuaelke denbsp;orde der Kaarten van deze Vermaaklyk-beid, volgens de Tafels der Verzettingen,nbsp;vereifcbt; zy is anderzins dezelfde als dienbsp;vsn alle de voorgaande VermaaUykbeden.
P 2 nbsp;nbsp;nbsp;Om
-ocr page 264-228 Verm aaklykheden
Konst-
STUKJE.
Om bet bun egter, die zelve f^ermaaklyk-beden van dit foort •willen uitdenken, ge-makkelyk te maaken, zal men in ’t vervolg Qin de 38 Vermaaklykheid) eene eenvoudiger manier opgeeven om die eer fie Ordenbsp;te vindenden dezelve zal toepasfelyk zyn»nbsp;niet alleen op alle die Vermaaklykbedentnbsp;maar ook op alle de doorfcbietingen ^ dienbsp;men zal goedvinden te doen.
SEVEN-
-ocr page 265-MET DE Getallen. 229
ZEVEN-EN-DERTIGSTE
VERMAAKLYKHEID.
Een Piq^uet Spel van 32 Kaarten, door-gefchoten en op de Tafel gelegd zyn-de, te zeggen de hoeveeljle eene Kaart legt, die iemant genoemd heeft.
BEREIDING.
Schik de Kaarten, voordat zy doorge-fchoten zyn, op deze wyze:
Orde der Kaarten voor bet doorfcbieten.
I Schoppen Tien.
2 Schoppen Negen.
3 Schoppen Vrouw.
4 Schoppen Boer.
P 3 nbsp;nbsp;nbsp;Or.
-ocr page 266-5 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Agt.
6 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Zeven.
7 nbsp;nbsp;nbsp;Harcen Aas.
8 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Aas.
9 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Heer.
10 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Heer.
11 nbsp;nbsp;nbsp;Hanen Vrouw.'
12 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Boer.
13 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Agt.
14 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Zeven.
15 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Tien.
16 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Negen.
17 nbsp;nbsp;nbsp;Harcen Agt.
18 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Tien.
19 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Negen.
20 nbsp;nbsp;nbsp;Harcen Zeven.
21 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Aas.
22 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Heer.
23 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Vrouw.
24 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Boer.
25 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Vrouw.
26 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Boer.
27 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Tien.
Orde
MET DE Getallen. 231 Orde der Kaarten voor bet doarfcbieten.
28 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Aas.
29 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Heer.
30 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Negen.
31 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Agt.
32 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Zeven.
Het Spel bereid en gefchikt zynde, in de orde, welke in de bovenflaandenbsp;Tafel is opgegeeven, indien men de-zelven dan eens, en vervolgens nognbsp;eens doorfchiec, zal men de volgendenbsp;orde hebben.
Vermaaklykheden
ORDE
Na de ide door-fchieting.
ORDE
Getal. Na de ifte door-fchiecing.
Ruiten Aas Ruiten Heernbsp;Ruiten Vrouwnbsp;Ruiten Boernbsp;Ruiten Tiennbsp;Ruiten Negennbsp;Ruiten Agtnbsp;Ruiten Zevennbsp;Schoppen Aas
3
4
5
6
7
8 9
10
11
12
13
14
15 lö
17
18
Klaveren Boer Klaveren Tiennbsp;Harten Agtnbsp;Harten Zevennbsp;Harten Heernbsp;Harten Vrouwnbsp;Schoppen Tiennbsp;Schoppen Negennbsp;Ruiten Zeven
Schoppen Heer Schoppen Aas Schoppi. Vrouw Ruiten Vrouwnbsp;Schoppen Boer Ruiten Boernbsp;Schoppen Tien Ruiten Aasnbsp;Schoppen Negen Ruiten Heernbsp;Schoppen Agt Ruiten Tiennbsp;Schoppen Zeven Ruiten Negennbsp;Harten Aasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Agt
Harten Heer nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Heer
ORDE
-ocr page 269-
iiET DE Getallen.’ 233 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
KONST-
-ocr page 270-^34
Vermaaklykheden
KoNST^
STUKJE.
Schiet de Kaarten eens door, leg het Spel op deTafel, en zeg dat iemantnbsp;uit dit Piquet - Spel eene Kaart denkt ennbsp;noemt; herrinner U de orde, waar innbsp;ieder Kleur zig na de eerfte doorfchie-ting bevindt, en noem hem de hoeveel-ite zyneKaart is; by Voorbeeld, indiennbsp;hy noemt Schoppen Tien, zult gy hemnbsp;zeggen, dat het de dertiende Kaart innbsp;het Spel is; en dan de Kaarten tellende,nbsp;zonder dezelven in haare orde te veranderen of om te keeren, laat gy hemnbsp;zien, dat zyne Kaart wezenlyk de dertiende is.
OPMERKING.
De Kolom mn de tweede Doorfchietinge dient voor de 35^6 F'ermaakl'^léeid van betnbsp;Eerjie Deel van dit Werk’, de Perfoon,nbsp;die agter bet Pejcbot verborgen is, moet
een
-ocr page 271-MET DE Getallen. 235“
ten affchrift hebben van de orde, waarin de Kaarten naar de tweede Doorfchieting,^T:'o^t^,nbsp;die men ’er mede maakt, zyn zullen: mennbsp;zet bet Jlaandê Uurwerk op de Tafel zoonbsp;als by die Vermaaklykbeid is aangewezen^nbsp;on als men eene Kaart gekozen-en genoemdnbsp;beeft, doet de verborgen Perfoon, die doornbsp;deze orde weet de hoeveeljie die Kaart is,nbsp;door bet Uurwerk dezelven aanwyzen doornbsp;zoo veelejlagen tejlaan.
MISLUKTE
De vier en-twintig Letters van het Alphabet op Kaarten gefchreven zynde, dezen door te fchieten en te voorzeggen, dat zy in de Alpbabetifche Ordenbsp;zyn zullen-, en in dit Konjije gemifinbsp;hebbende, die zelfde Kaarten op nieuwnbsp;door te fchieten, en dezelven in die
vost'
-ocr page 273- -ocr page 274- -ocr page 275-239-
MET DE Getallen.
Wanneer gy de Kaarten, dat is de Konst-24 Letters die ’er opgefchreyen zyn, in de bovengemelde orde ge-fchikt hebt, zoo fchiet Ihet Spel uitnbsp;op de Tafel, en laat zien dat denbsp;Letters ongeordend onder een leggen;nbsp;klop de Kaarten eens, en fchiet dezel-ven verder uit op de Tafel, em zegnbsp;dat zy dan in de Alphabetifche ordenbsp;zyn; houd ü verwonderd, datditKonft-je kwalyk uitvak; neem de Kaarten weder op , en na dezelven nog eens door-gefchoten te hebben, zoo fchiet dezelven op nieuws uit qp de. Tafel, en alsnbsp;dan zullen zy alle in' de vaftgeftelde orde gefchikt leggen.
NEGEN-
-ocr page 276-Men moet eerfl: een Spel-Kaarten hebben, en het in die orde Ichik-ken, waaromtrent men met hem, aannbsp;wien men fchryft, overeengekomen is.nbsp;Ten andere moet men te famen ooknbsp;bepaald hebben de orde van de door-fchietingen. die men met. de Kaartennbsp;doen zal.
Deze twee dingen bepaald en geregeld zynde ; fchryft hy, die aan den anderen iets te verzoeken of mede te deelennbsp;heeft, eenen Brief op Papier als. naarnbsp;gewoonte; hy fchikt vervolgens het Spelnbsp;in die orde, welken bepaald is; daarna
fchiet
-ocr page 277-met de GetAELEN.' 24t-
fchiet hy de Kaarten door, en begin--nende met de cerfte of bovenfte Kaart van het Spel, fchryfc hy agtervolglyknbsp;op ieder derzelven alle de Letters, waac,nbsp;uit zynen Brief beftaat; en wanneer hynbsp;op alle de Kaarten eene Letter gezetnbsp;heeft, fchiet hy dezelven op nieuwsnbsp;door, altoos in dezelfde orde, zqndcrnbsp;eenige verwarring ’er in te brengen;nbsp;waarna hy op dezelfde wyze vervolgtnbsp;de volgende Letters op de Kaarten tenbsp;zetten; en dit herhaalt hy, |toc dat allenbsp;de Letters van zynen Brief op de Kaarten 'gefclireven zyn. Hy moet agternbsp;iedere Letter waar mede een woordnbsp;fluit, een tittel zetten,om daar door aannbsp;hem, aan wien hy fchryfc, aan te duiden, de fcheiding van alle de Woorden waar uit zyne Brief beftaat.
Men veronderftelle, dat men overeengekomen zy, een Piquet-Spel van 32 Kaarten te gebruiken, gefchikt in denbsp;, II. Deed.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vol-
-ocr page 278-24* Vermaaklykheden
volgende orde; en het Spel zoodanig door te fchieten, dat men beurtelingsnbsp;drie Kaarten boven op, en daarna drienbsp;anderen onder de drie eerften legge.
Men veronderftelle ook, dat de Brief, die men Geheim Schryven wil, van dezen inhoud zy.
Ik ken te wel, Myn Heer, bet belang dat gy neemt in alles, dat myn geluknbsp;vergrooten kan, om langer uit te Jlel-len U bet voorneemen toe te vertrouwen, dat ik genomen beh om my door denbsp;gebeiligjie banden te vereenigen met denbsp;' Familie van enz.
Ordi
-ocr page 279-
Doorfcbieting, . |
I. |
2. |
3- |
4. |
5- |
Schoppen Aas. . . |
r. |
g |
t |
e |
m. |
Ruiten Tien. . . |
e |
r |
i |
o |
o |
Harten Agt. . nbsp;nbsp;nbsp;. |
e |
e |
u |
t |
b. |
Schoppen Heer. . |
t. |
s. |
0 |
n. |
r. |
Klaveren Negen. . |
e |
e |
v |
e |
o |
Ruiten Zeven. . . |
h |
1 |
t. |
w |
o |
Ruiten Negen. . . |
h |
1 |
m |
n. |
e |
Klaveren Aas. . . |
n. |
a |
0 |
e |
h |
Harten Boer. . . |
y |
n. |
n. |
m |
e |
Schoppen Zeven. . |
1 |
V |
n. |
t. |
t |
Klaveren Tien. |
e |
k. |
e |
a |
f |
Harten Tien. . . |
b |
u |
1 |
d |
g |
Schoppen Vrouwr.. |
m |
o |
1 |
V |
e |
Ruiten Agt. . . nbsp;nbsp;nbsp;. |
1. |
0 |
e |
e. |
d |
Klaveren Agt. . . |
e |
r |
t |
t |
n |
Harten Zeven. |
g- |
t. |
n |
n. |
e. |
Klaveren Vrouw. . |
n |
a |
a |
e |
t |
Schoppen Negen. . |
a |
d |
1 |
m |
n. |
Hartep Beer. . . |
w |
i |
n |
u |
a |
Ruiten Vrouw. |
e. |
t. |
r |
0 |
b |
24-4 VERMAAKLYKHEDEK
Orde der Kaarten be-' paald tujfchen ben^nbsp;die aanelkande-.nbsp;ren Schreven, Letters van den hovend Jiaande Brief in die orde , waarin zy opiede^nbsp;reKaartJlaan moeten. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wanneer de Letters, waar uit de Woorden van den Brief, dién men fchry-ven wil, beftaan, afzonderlyk op de 32nbsp;Kaarten, volgens fde aangewezene manier gefchrevenzyn, fchietmen het Spelnbsp;zonder orde door, en men zendt het aannbsp;hem, aan wien men fchryft.
ilfa-
-ocr page 281-245
MET DE Getallen.
Manier om dezen Brief te ontcyfferen.
Hy, die dezen Brief of liever dit Spel Kaarten oncfangt, fchikt het eerflnbsp;ten aanzien van de Figuuren op denbsp;Kaart, in de bepaalde orde; dan fchietnbsp;hy het zelve eens door, en fchryft agter-volglyk op een Papier over alle de eer-fte of voorfte Letters, vyelken aan ’cnbsp;hoofd van ieder dier 32 Kaarten ftaan,nbsp;zorgdraagende, dat hy de orde nietnbsp;verandere; waarna hy dezelven op nieuwsnbsp;doorfchiet; en dit herhaalt hy, tot dacnbsp;hy alle de Letters overgefchreven heeft,nbsp;wanneer zy natuurlyk zullen uitmaakennbsp;den Brief, die men aan hem gefchrc*nbsp;ven heeft.
OPMERKING.
Men kan alle de Letters, die ep de Kaarten Jtaan moeten, met tejzSympatheti-ic\\Q. Inkt fcbryven, hoedanig in ’t vierdenbsp;Deel van dit Werk befchreven voordt; dannbsp;zal tnen niet gemakkelyk ontdekken, dat dit
246 Vermaaklïkheden
spel-Kaarten voor eenen geheimen Brief dienen moet.
Het is zekerlyk niet onmogelyk eenen Brief, volgens dit beginfel gejcbreven,nbsp;zonder den Sleutel 'er van te vaeeten, tenbsp;ontcyfferen; maar bet is zeker, dat mennbsp;’er zeer veel tyd en moeite aan zou moetennbsp;iejieeden’, en bet zelfde is waar van allenbsp;andere wyzen van geheim te fchryven,nbsp;. die allemin of meer eenen weg openen tot denbsp;Samenzettingen, die men maaken kan omnbsp;dezelven zonder Sleutel te ontcyfferen.
MET DE Getallen. 247
VEERTIGSTE
VERMAAKLYKHEID.
ff^aar in men repic maakt met opene Kaarten.
OPMERKING.
In de volgende Piquet • Party beeft men piqubt-zig vergenoegt met aan te nnyze de fcbik-king, voaar in de Kaarten zyn moeten ^ •wanneer men dezelve af genomen heeft ennbsp;geeven moet; zy, die y om bet Konjtjenbsp;buitengevoQoner te maaken, de Kaarten ynbsp;vmr het geeven, doorjchieten willen, kunnen dezelven gemakkelyk fcbikken zoo ahnbsp;dan behoort, wanneer zy zig daar toenbsp;bedienen van de Tafel van 32 Getallen,
Bladz. 151.
Q4
ORDE
250 Vermaaklykheden ORDE DER KAARTEN.
PlQÜBT-
PAaiir,
J Inkoop van y dennbsp;j Nafpeelder.
30 Klaveren Vrouw.
31 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Boer.
De Kaarten dus gefchikt, en twee aan twee gegeeven zynde.
SPEL Van den Voo'fpeelder, Schoppen Aas, Schoppen Vrouw.nbsp;Schoppen Boer.nbsp;Schoppen Negen.nbsp;Schoppen Zeven.nbsp;Ruiten Aas.nbsp;Ruiten Heer.nbsp;Ruiten Vrouw.nbsp;Ruiten Boer.nbsp;Ruiten Tien.nbsp;Harten Aas.nbsp;Klaveren Aas. |
SPEL Van den Nofpee’.der, Klaveren Tien. Klaveren Negen.nbsp;Klaveren Agt.nbsp;Klaveren Zeven.nbsp;Harten Tien.nbsp;Harten Nogen.nbsp;Harten Agt.nbsp;Harten Zeven.nbsp;Ruiten Negen.nbsp;Ruiten Agt.nbsp;Ruiten Zeven.nbsp;Schoppen Agt. |
Wanneer men de Kaarten twee aan twee gegeeven heeft, zegt men aannbsp;hem, tegen wien men fpeelt, dat hynbsp;met een opflag van een oog beide denbsp;Spellen overzie, en dat uitkieze, ’tnbsp;welk hy begeert, dat is te zeggen, opnbsp;voorwaarde, dat, wanneer hy het Spelnbsp;houdt, dat hem gegeeven is, hy dannbsp;het eerft fpeelen moet, en, het ande.nbsp;re begeerende, dat hy dan laaft fpeelen zal.
Zo hy zig houdt by zyn Spel, dat oogfchynlyk veel beter dan het anderenbsp;is, is het waarfchynlyk, dat hy zynenbsp;vier laage Schoppens weg zal werpen,nbsp;en dat hy zyn vyfde in Ruiten, en zynnbsp;vierde van het Aas houden zal, laateh-
de
-ocr page 288-Ê52. VerMAA KLYkHEDEN
PlQUET-
Pariz.
de als dan eene Kaart over. Hy die datKonlje doet, laat hem eerft Tiennbsp;van Kaarten zonder Prentjes zien, en,nbsp;houdende zyne twee Vierdens van Klaveren en Harten, werpt hy zyne Viernbsp;andere Kaarten weg, en dan krygt hynbsp;een Zesde van Klaveren en een Vyfdenbsp;van Harten; waarmede hy zynen Partynbsp;repic maaken zal, kunnende 107 oogennbsp;tellen, en hy zal het winnen, fchoonnbsp;hy Capot is.
Zohy, tegen wien men fpee't, het Spel van den Nafpeelder verkoos; moetnbsp;'hy, die het Konflje doet, de Vierdenbsp;van Ruiten Heer en Schoppen Zevennbsp;wegwerpen; ’t geen hem door den Inkoop geeven zal een grooter Zesde innbsp;Schoppen, en Veertien van Aafen,waarnbsp;mede hy het Spel winnen en zynen Partynbsp;Capot maaken zal.
OPMERKING.
Indien by, tegen wien men /peelt, zy ne Ruitens weg wierp ^ zuu men in dit
Konjt-
-ocr page 289-met de Getallen. 253
Konjlje mijfen; maar dit kan naauvolyks gebeuren, ten zy dat men /peelt niet iemant paktï.
hetzelve kent; vermits bet veel na-tuurlyker is, dat men de P'yfde van Ruiten en de Veertien van Aafen houde , dan dat men bet befte van zyn Spel wegvaerpenbsp;om Schoppen in te koopen, die niet veelnbsp;voordeel belooven.
•éi
vermaaklykheid.
Om deze Piquet Party te fpeelen, moeten de Kaarten, voordat mennbsp;dezelven geeft, en nadat zy afgeno-men zyn, gefchikt zyn in de volgendenbsp;orde.
Orde
-ocr page 291-MET DE GetALLKN.
Orde der Kaarten voor bet geeven,
1 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Aas. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piqubt-
y Voorfpeelder. parix.
2 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Agt. . J
n Klaveren Boer. .
^Nafpeelder.
4 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Tien. . J
5 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Aas. . .
;gt; Vooiipeelder.
6 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Negen. .J
7 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Agt. .
J.Nafpeelder.
8 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Negen. . J
9 Klaveren Vrouw.
y Voorlpeelder.
10 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Agt. . . J
11 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Zeven.
quot;iNafpeelder. 12 Ruiten Tien. . . J
y Voorfpeelder.^
13 Schoppen Tien. .
Ï4 Harten Agt. . . J
Orde
-ocr page 292-Vermamp;aklykheden
PIQÜET-
Pariï.
Nalpeelder.
Orde der Kaarten voor bet geeven. 15 Klaveren Negen. 1
16 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Heet. . J
17 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Heer.
^Voorfpeelder.
18 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppenvrouw. J
19 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Boer. . .
^Nafpeelder.
20 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Zeven. J
21 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Zeven. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
jgt; Voorfpeelder.
22 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Boer. J
23 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Aas. . .
KNafpeelder.
24 nbsp;nbsp;nbsp;SchoppenNegen. J
25 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Heer. .
Inkoop van den
j Voorfpeelder.
26 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Boer. •
27 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Vrouw.
28 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Zeven.nbsp;20 Harten Tien. .
Orde
-ocr page 293-MET DE Getallen. zj? Orde der Kaarten voor bet geeven.
PlQüET-
P2RTÏ.
30 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Aas. . .
I Inkoop van
31 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Vrouw. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;den
I Nafpeelder.
32 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Heer. . . J
De Kaarten dus gefchikt zynde geeft men dezelven twee aan twee, eanbsp;dan krygc men de volgende Spellen.
SPEL Van den Voorfpeelder. Schoppen Aas. Schoppen Vrouw.nbsp;Schoppen Heer.nbsp;Schoppen Boer.nbsp;Schoppen Tien.nbsp;Schoppen Agt.nbsp;Klaveren Aas. 1 |
SPEL Van den Nafpeelder. Ruiten Aas. Ruiten Boer. Ruiten Tien.nbsp;Ruiten Negen.nbsp;Klaveren Heer.nbsp;Klaveren Boer.nbsp;Klaveren Tien. SPEL |
In alle deze Piquet-Partyen, moet men voor de laatfte Kaart een breeder Kaartnbsp;nee men , om te kunnen laaten afneemen.
11. Deel. nbsp;nbsp;nbsp;r
-ocr page 294- -ocr page 295-MET DE GetAL-LEN. 2J9
seeft
STUKjr.
T^e Kaarten uitgedeeld zynde
men aan zyn Party de keus van de twee Spellen, zonder hem egter de vry-heid te laaten van dezelven te bezien.
Zohy, tegen wien men fpeelt, het Spel van den Nafpeeldcr houdt, dannbsp;werp men weg Klaveren Heer, Schoppen Negen en Schoppen Zeven; en mennbsp;krygt door Inkoop een Zeftiende vannbsp;Ruiten, en het Point-, die uitmaakeanbsp;22; ’t geen gevoegd by de vyfde vannbsp;Klaveren, tellen zal 07: dus zal mennbsp;met dit Spel noodzaakelyk wónnen,nbsp;mits dat de Party niet nalaat zyne tweenbsp;laage Hartens weg te werpen.
Zo integendeel hy , tegen wien men speelt, het Spel van den Nafpeeldernbsp;neemt, werpt men weg den Boer, denbsp;Tien en de Agt van Schoppen, en denbsp;Agt en Zeven van Ruiten; als dan zalnbsp;R 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men
-ocr page 296-260 Ver'maaklykheden
Konst- men door den Inkoop van een Vyftien-sTUKjE. jg ygjj Harten Heer, een Zeventiende in Harten hebben, die 14 telt, eennbsp;grooter Derde in Schoppen, en drienbsp;Vrouwen, die 90 tellen, en men zalnbsp;repic maaken, offchoon zelfs de Partynbsp;tot zyn meelte voordeel uitgefchotennbsp;had.
(Ki
MET DE Getallen. 261
TVVEE-EN-VEEETiGSTE
VERMAAKLYKHEID.
fVaarin men niet alleen de kern geeft van de Kleur, waar in men repic Z'^nnbsp;wil, maar tevens die van de tweespellen, en waar in men de vryheid laatnbsp;om de Kaarten met twee of met drié tenbsp;gelyk te ontvangen.
BEREIDING.
' chik de Kaarten van het Piquet-Spdl ^ op de volgende v'yze,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pakty.
Orde
-ocr page 298-262 Vermaaklykheden
Orde van de Kaarten voor bet afnee-men , en van dezelven te geeven aan zyn Party.
P QUET-P,^ü:ï. ï Klaver. Vrouw. 2 nbsp;nbsp;nbsp;Klaver. Negen. 3 nbsp;nbsp;nbsp;l^laveren Agt. 4 nbsp;nbsp;nbsp;Klaver. Zeven.nbsp;Breede Kaart. 5 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Aas. 6 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Heer. ¦j Harten Boer. 8 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Tien. 9 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Vrouw. 10 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Negen. 11 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Agt. 12 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Zeven.nbsp;Breede Kaart. 13 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Aas. 14 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Heer. 15 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Boer. 16 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Tien. |
17 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp.Vrouw. 18 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Negen. 19 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Agt. 20 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Zeven.nbsp;Breede Kaart. 21 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Aas. 22 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Heer. 23 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Boer. 24 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Tien. 25 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Vrouw. 26 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Negen. 27 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Agt. 28 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Zeven. . Breede Kaart. 29 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Aas. 30 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Heer.nbsp;'31 Klaveren Boer.nbsp;32 Klaveren Tien. |
UIT-
-ocr page 299-MET DE Getallen.
UITWERKING.
Het is uit de orde, in welke de Kaar-ten in deze Tafel gefchikt zyn, ligt te zien , dat, indien men het Spel opnbsp;eene van de breede Kaarten afneemt,nbsp;die de laatfte van iedere kleur zyn, ’ernbsp;altoos een ftok van agt Kaarten van dezelfde kleur zyn zal, en gevolglyk, indien hy, tegen wien men fpeelt, begeerd heeft, repic in Klaveren te zyn,nbsp;dat men , zelve op de eerde breedenbsp;Kaart, die Klaveren zeven is, afneemen-de, als dan noodzaakelyk de agt Klaveren onder het Spel plaatfen zal, en datnbsp;men voor Inkoop een grooter Vyftiendenbsp;van Klaveren hebben zal ; het zelfdenbsp;zal plaats hebben met alle de anderenbsp;kleuren, als men op de zeven van iedernbsp;derzelven afneemt.
iZo hy, tegen wien men fpeelt, begeerd heeft repic in Klaveren te zyn, zal men de volgende Spellen (*) hebben,
indien
(*) De fpellen zullen dezelfde zyn in alle R 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d«
-ocr page 300-Paütï.
2(54 Vermaaklvkheden PïQüET- indien met de Kaarten twee aan twee
T» •
uitdeelt.
PlandenF'oorfpselder. F'an denNafpeelder.
de begeerde kleuren , want de orde der Kaarten verandert alleen die der kleuren.
-ocr page 301-met de Getallen. 26y
Inkoop van den F'oor- Inkoop van den Na-fpeelder. nbsp;nbsp;nbsp;fpeelder.
Piquet-
Pautï,
Klaveren Boer. Klaveren Zeven. Klaveren Tien.
Klaveren Vrouw.
Zo integendeel de Party goedvindt de Kaarten drie aan drie uit te deelen,nbsp;zal men de volgende Spellen hebben.
spel van den F'oor-fpeelder. Halten Aas. Harten Heer.nbsp;Harten Boer.nbsp;Harten Agt. Harten Zeven. Schoppen Aas.nbsp;Schoppen Vrouw.nbsp;Schoppen Negen.nbsp;Schoppen Agt.nbsp;Ruiten Boer.nbsp;Ruiten Tien.nbsp;Ruiten Vrouw. |
Spel van den ATa-fpeelder. Harten Tien. Harten Vrouw. ,nbsp;Harten Negen.nbsp;Schoppen Heer.nbsp;Schoppen Boer.nbsp;Schoppen Tien.nbsp;Schoppen Zeven.nbsp;Ruiten Aas.nbsp;Ruiten Heer.nbsp;Ruiten Negen.nbsp;Ruiten Agt.nbsp;Ruiten Zeven. |
In-
-ocr page 302-p-tQUET-
PAKTÏ.
aöö VERMA AKLYKHEDEN
Inkoop van den Voor- Inkoop van den Na-fpeelder. nbsp;nbsp;nbsp;fpeelder.
Klaveren Aas, Klaveren Heer.nbsp;Klaveren Boer.nbsp;Klaveren Tien.nbsp;Klaveren Vrouw.
Klaveren Negen. Klaveren Agc.nbsp;Klaveren Zeven.
KONST-
STÜKJE.
Men biedt hem , tegen wien men fpeelt, het dus bereide Spel aan, innbsp;acht neemende dat men hem het zelve nietnbsp;laat doorfchieten (*} , en men vraagtnbsp;hem , in welke kleur hy begeert repicnbsp;te zyn; als hy de kleur genoemd heeft,
die
(*) Men kan dit Spel rndiervoegen bereiden , dat het zelve, nadat men het doorge-fchoten heeft , in die orde legt, welke by het begin van deze Vermaaklykheid opge-geeven is, gelyk in verfcheiden voorgaandenbsp;Vermaaklykheden gefchied is.
-ocr page 303-26j
MET DE Getallen.
die men hier veronderftelc Klaveren teKoNsr-zyn, neemt op de Zeven van deze kleur af, en men zegt hem, dat hy de vry-heid heeft om de Kaarten met twee ofnbsp;drie uit te deelen; de Kaarten op de eé-ne of andere wyze gegeeven zynde ,nbsp;zegt men hem dat hy nog verkiezennbsp;kan, zonder egter de Spellen te zien,nbsp;welk van beiden hy begeert ; ondernbsp;voor waarde dat hy altoos Nafpeeldernbsp;zyn moet. Zo hy de Kaarten metnbsp;twee te gelyk uitgedeeld heeft, en dannbsp;zyn Spel houdt, moet men weg werpennbsp;Harten-Schoppen - en Ruiten-Negen ,nbsp;en twee Vrouwen ; en de Inkoop zalnbsp;een grooter Vyfeiende van Klaveren ,nbsp;Veertien van Aafen , en Veertien vannbsp;Heeren geeven , waar mede men zynnbsp;Party repic maaken zal.
Zo integendeel de Party het Spel van den Voorfpeelder gekozen heeft,nbsp;moet men wegwerpen de Zeven vannbsp;Harten , Schoppen en Ruiten, en tweenbsp;Agten; wanneer men door Inkoop ver-krygt dezelfde Vyftiende van Klaveren,
-ocr page 304-268
Vermaaiclykheden
Konst-
SrUKJE.
ren, Vertien van Vrouwen en van Boeren , waar mede men eveneens repic maakt.;
Indien de Party verkoren heeft de Kaarten met drie te gelyk te geeven,nbsp;en hy zyn Spel behoudt; moet mennbsp;wegwerpen den Heer , de Agt cn denbsp;Zeven van Harten, en de Negen en denbsp;Agt van Schoppen , om dus door Inkoopnbsp;te krygen een grooter Vyftiende vannbsp;Klaveren , een Derde van Ruitennbsp;Vrouw, drie Aafen , drie Vrouwen ennbsp;drie Boeren , waar mede men repic manken zal.
Zo hy integendeel het Spel van den Voorfpeelder verkieft, moet men weg.nbsp;werpen de Vrouw en de Negen vannbsp;Harten , den Boer en de Zeven vannbsp;Schoppen en Ruiten Aas ; en door Inkoop zal men hebben die zelfde grooternbsp;Vyftiende van Klaveren, een Derdenbsp;van Ruiten Negen, drie Heeren en drienbsp;Tienen , waar voor men 29 telt, ennbsp;fpeelende, zal men flegts 60 maaken.
MET DE Getallen.
Deze Piquet-Party met behendigheid en konst. verjtand uitgevoerd , veroorzaakt grooternbsp;verwondering dan die van 'de F'yf-en Der-tigjte Vermaaklykbeid y uit hoofde van denbsp;geduurige keus , die men aan zyn Partynbsp;geeft, en welke egter niet beletten kan datnbsp;men bet Spel wint.
270 Vermaaklykhedek
DRIE - EN - VEERTIGSTE
VERMAAKLYKHEID.
fV%ar in men repic maakt, m dat men de keus gegeeven heeft om de Kaartennbsp;met tme of drie te gelyk uit te deelen,
BEREIDING.
PIQUET-
PARTT.
de Kaarten in de vereifchte or-de te fchikken om deze Piquet-party te fpeelen, gelyk ook alle die, waar in men de keus wil geeven om denbsp;Kaarten met twee of drie uit te deelennbsp;moet men zig bedienen van de Tafel,nbsp;die men vindt op de vyfde Plaat.
Deze Tafel wyft aan de verandering, die in beide de Spellen voorvalt, door
de
-ocr page 307-met de Getallen. 271
I
de twee verfchillende manieren van de piquet-Kaarten te geeven, en doet zien dat de Voorfpeelder altoos op de eene of andere wyze in handen heeft de zes Kaarten, die onder de Getallen i. 2. 9- 13*
14. nbsp;nbsp;nbsp;en 21 geplaatft zyn, en de Nafpeel-der de zes, die onder de Getallen 4. 11.
12. 16. 23. en 24 ftaan ; daarenboven wyll zy aan , dat de twaalf Kaarten ,nbsp;die onder de Getallen 3. 5. 6. 7. 8. 10.
15. nbsp;nbsp;nbsp;17. 18. 19. 20 en 22. gefteld zyn, innbsp;het eene of andere der beide Spellennbsp;zyn kunnen naar de wyze, op welkenbsp;men de Kaarten gegeeven heeft.
Wannneer men dan zeker is, dat da Kaarten genommerd i. 2. 9. 13. 14 ennbsp;21 altoos in handen van zynen Partynbsp;zyn, en die van de Getallen 4. ii. 12.
16. nbsp;nbsp;nbsp;23 en 24 in handen van hen, die hetnbsp;Konftje doen wil, zoomoet men voor deze zes laatfte Nommers zoodanige Kaartennbsp;fchikken , die met de drie van den Inkoop (die men naar zyn goedvindennbsp;kan uitkiezenj altoos een groot Spel geeven kunnen , en grooter dan dat van
zynen
-ocr page 308-272 , Vermaaklykheden
Piquet zynen Party; en zo ’er in de overbly-
partt. vende zwaare Kaarten zyn mogten, die men genootzaakt waar hem te laaten,nbsp;dan moet men dezelven verdeelen onder de nommers van die welken veranderen , indiervoegen, dat zyn Spel nooitnbsp;groot genoeg zyn kan om het te winnen , als men de Kaarten op de eene ofnbsp;andere wyze geeft.
Het is dit ’t geen men in acht genomen heeft in de Fiquet’Pany, welke men hiet tot een voorbeeld geeft voornbsp;hun, die het genoegen willen hebben van ’er zelve een of meer op te maa-ken. Men heeft eerft gefchikt voornbsp;de nommers 4. ii. 12. lö. 23 en 24 eennbsp;grooter Zeftiende in Harten , die, gevoegd by de drie Tienen van den Inkoop , genoeg zyn om op ’t laatft re.nbsp;pic te maaken ; maar, nadien men zorgen moet, dat de Party dien flag nietnbsp;verydelen kan met zeven Kaarten vannbsp;het Point in eene van de kleuren Klaveren, Schoppen of Ruiten, heeft mennbsp;die Kaarten, waar door hy die Zeventien-
-ocr page 309-MET DE Getallen. 273
tiende zou kunnen krygen , gefchikt piquht, in de Klasfe van de Kaarten, die veran- *’*'*’^**nbsp;deren; zoodanig, dat, het zy men denbsp;Kaarten met twee of drie te gelyk uit*nbsp;deele, men ’er altoos eenigen van heeft,nbsp;het zy zelfs dat het eene van die drienbsp;Kleuren zy f*), het geen men gemak-kelyk weeten kan, indien men de hiernbsp;volgende Orde met de vyfde Plaat ver»nbsp;gelyke.
Orde der Kaarten ingevolge bet bovengezegde.
1 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Heer.
2 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Aas.
3 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Negen.
4 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Aas.
y Schopp. Vrouw.
6 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Agt.
7 nbsp;nbsp;nbsp;Klaver. Vrouw.
8 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Agt.
9 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Heer.nbsp;10 Harten Zeven.
II Harten
(? ) Zoo men 'er op deze wyze niet toe geraken koft, zou men den Inkoop van zy-nen Party derwyze moeten fchikken, dat hynbsp;zyn Spel zoodanig uitfchiete en Kaartennbsp;wegwerpe, als men boven by de Vcertigftenbsp;Vermaaklykheid gezien heeft.
II. Deel. nbsp;nbsp;nbsp;S
-ocr page 310-274 Vermaaklykhkoen
Orde der Kaarten ingevolge bet bovengezegde.
iPrensT- fAlTÏ. ji Harten Heer. 12 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Negen. 13 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Vrouw. 14 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Zeven. 15 nbsp;nbsp;nbsp;Klaver. Zeven.nbsp;ï6 Harten Boer. 17 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Aas. 18 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Zeven. 19 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Heer 20 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Aas. 21 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Boer. |
zz Klaveren Agt. 23 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Tien. 24 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Vrouw. 25 nbsp;nbsp;nbsp;Schoppen Boer. 26 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Negen. 27 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Boer. 28 nbsp;nbsp;nbsp;Harten Agt. 29 nbsp;nbsp;nbsp;Klaver. Negen. 30 nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Tien. 31 nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Tien. 32 nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Tien. |
KONST-
•TüKJE.
De boven gegeevene Verklaaring kan volftaan om dit Konftje te doen;nbsp;het zy men aan zyn Party de Kaartennbsp;met twee of drie te gelyk gegeevennbsp;beeft, men zal het Spel noodzaaklyknbsp;winnen; offchoon hy zelfs met oog-
. merk
-ocr page 311-I
1 '
r
'V',
V â–
-ocr page 313-275
MET DE Getallen.
merk om het Konflje te doen. misfen, konst-goeddagt drie Kaarten over te laaten. stukje.
Op de Piquet Partyen.
Men heeft geenzins te vreezen, dat zy welken deze verfcheidene Piquet-Partyen met behendigheid fpee-len kunnen , hier gebruik van kunnennbsp;maaken, wanneer zy in ernst Piquetten,nbsp;omdat, als de Kaarten eens doorge-fchoten zyn, het hun volftrekt onmoge-lyk is dezelven in eene of andere vannbsp;de boven aangewezene Orden te fchik-ken, zonder dat men het terflont nietnbsp;zou bemerken ; maar daar zyn anderenbsp;handgreepen , waar van zekere Speel-ders zig bedienen , die in de daad ge-'nbsp;vaarlyk en bekwaam zyn om hen, welken te los en te onoplettend fpeelen metnbsp;Lieden, wier eerlykheid zy niet genoegnbsp;kennen, geftadig te doen verliezen.
VIExR-EN-
-ocr page 314-Vl6 Vermaaklykhedem
VIER-EN VEERTIGSTE
DE GEHEIME
'JPrek op een vierkant fluk Bordpapier
A B C D den Wyzer E F G H, die
EE geheime
SCHRYF- nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
WïzER men naauwkeung moet verdeden in
zes-en«twintig gelyke Vakjes, waar in Geheim- men de vier-en-twintig Letters van hec
SCHRYquot; nbsp;nbsp;nbsp;^
VER.
Alphabet met de twee Medenklitkers
Yl. VI. Fig. I.
J en V zetten moet, neem verder een anderen Bordpapieren Cirkel ILMN,nbsp;die in het gemeene Middelpunt O beweegbaar is, zoodanig dat dezelve op
dat
-ocr page 315-MET DE Getallen. 277
ronddraaijen de gh.
, nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;heime
mede m een schryf-
, WYZEB
dat Middelpunt vryëlyk kan; en deel denzelvennbsp;gelyk getal van evengrootc Vakjesnbsp;den eerlten, en fchryf ’er insgelyks in dektenbsp;de Letters van het Alphabet, alleen in schry-'^'nbsp;acht neemende , dat zy op dezen Iaat-ften Cirkel niet, gelyk op den eerlten,nbsp;in een Alphabetifche Orde behoeven ge*nbsp;fteld te zyn.
UITWERKING.
Wanneer men den beweegbaaren Cirkel ILMN zoo ge (tel d heeft, dat eene van de Vakjes of Letters van den eerlten Cirkel, net over een van den bui-tenlten Wyzer Haat, zullen ook allenbsp;de andere Vakjes der beide Wyzers netnbsp;tegen over elkanderen vallen; zie denbsp;eerde Figuur van de Plaat,
V
KONST-
-ocr page 316-278 Verm A aklykheden
Komt-
sruKjE.
A Is gy U van dezen Wyzer bedienen wilt om eenen geheimen Brief tenbsp;fchryven aan ieraant, die dan medenbsp;zoodanigen Wyzer hebben moet, zoonbsp;ftel den beweegbaaren Cirkel naar üsvnbsp;goedvinden, zoodanig dat alle de Vakjes van beide de Wyzers net tegen overnbsp;inalkanderen ftaan; ziende dan, dat,nbsp;gelyk hier, de Letter A van den binnen-ften Wyzer ftaat onder de Letter Mnbsp;van den buitenflen, zoo flel aan’t hooftnbsp;of eerften regel van den Brief, dien gynbsp;fchryven wil, de Letters AM, dienbsp;dienen moeten om hem, aan wien gynbsp;fchryfc, aan te wyzen wat ftelling hynbsp;aan zynen Wyzer geeven moet omnbsp;uwen Brief te kunnen leezen en te ont-cyfFeren.
Deze aanwyzing gedaan zynde, zoo neem het Affcbrift van den Brief; diennbsp;gy geheim fchryven wil, en zet, in
plaats
-ocr page 317-MET DE Getallen. 279
plaats van de Letters, waar uit ieder Woord in het Affchrift beftaat, op den stukje.nbsp;Brief dien gy zenden zult, die Lettersnbsp;welken op den buitenften Wyzer ’er tegen overftaan.
VOOI^EELD.
Zo het eerfle Woord van uwen Brief is Indkn , zet gy in plaatfe van de Letter I de Letter U die op den binnen-ften Wyzer tegen over de I op den bui.nbsp;tenften ftaat; en vervolgens in plaatfenbsp;van de Letter N deLetter^, enz , waarnbsp;door gy verkrygen zult de zes Lettersnbsp;ukturk, in plaats van Indien; en dusnbsp;gaat gy voort met alle de Letters, waarnbsp;uit de Woorden van den Brief, dien gynbsp;dus geheim fchryven wil, beftaan.
Hy, aanwien men fcnryft, bedient zig van den Sleutel A M (gelyk gezegd is)nbsp;om zynen Wyzer te ftellen, en dan ag-tervolglyk op dezen ziende de Letters,nbsp;welken op den buitenften Wyzer over-S 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftaan
-ocr page 318-28o VERMAAKLYKHED EN
Konst-
STUKJE.
ftaan tegen die, welken hy in zynen Blief vindt, en op den binnenften Wy-zer opgezogt zyn , zal hy zeer gemak-kelyk en fchieiyk dien Brief ontcyf-feren.
Men kan deze foorten van Brieven ont-cyfferen, zonder eenige kennisje van zoo-danigen JVyzer te bebben, gelyk terjlont zal, aangewezen worden; nogtbans kan mennbsp;dezelven moeyelyker maaken om te ontcyffe.nbsp;ren zonder Sleutel, als men telkens bynbsp;ieder woord den binnenflen Wyzer eenenbsp;andere Jielling geeft.
Met de Getallen. aSi
Om zonder Sleutel dat foort van Brieven te ontcyff'eren.
/^m deze Brieven vaardiger zonder Konst* Sleutel te lontcyfFeren is het een-voudigfte middel, dat men in achtnbsp;neeme:
1. nbsp;nbsp;nbsp;Dat in onze Taal de Letter e dienbsp;gene is, die het meeft gebruikt wordt,nbsp;enbygevolg dat het teeken, ’t welk hetnbsp;meeft voorkomt in de Brieven, die mennbsp;tragt te ontcyfferen, deze e zelve is.
2. nbsp;nbsp;nbsp;Dat de Letter a in een woord vannbsp;twee Letteren altyd voorgegaan wordenbsp;van de Medeklinkeren g, b, en «, ennbsp;gevolgd door de Medeklinkeren g)l,nbsp;en s.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Dat ’er buiten den Klinker u bynbsp;ons geen Klinker is , die alleen ftaan ennbsp;een geheel woord maken kan; uitgezonderd in een eenig geval ook de langenbsp;Klinker j : in het woord y, eene Rivier.
S j nbsp;nbsp;nbsp;4. Dat
-ocr page 320-282 Vermaaklykheden
Konst-
*rUKJE.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Dac de Klinker e in een woord vannbsp;twee Letteren altyd voorgegaan wordnbsp;door de Medeklinkeren r, d, g, b, t,nbsp;n, en z, en gevolgd door de b,nbsp;enop ontelbaare plaatfen doorde n.
5. nbsp;nbsp;nbsp;Dat de Klinker i in een woordt vannbsp;twee Letteren voor zig nooit een eenigenbsp;der Medeklinkeren, maar agter zig denbsp;k, n,en s heeft, en dit al zeerdikwyls.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Dat de Klinker o in een woord vannbsp;twee Letteren nooit op een Medeklinker volgt, maar wel door eene ƒ, g, m,nbsp;p, o£s gevolgd wordt.
5. Dat de Klinker u gelyk boven in N“. 3. gezegd is, wel een woordt alleen, maar nooit met een Medeklinkernbsp;een woordt van twee Letteren uitleveren kan, als alleen met de w agter en denbsp;n voor zig.
8. Dat by ons geen een woord uitgaat ïn eene c of b , maar nog wel in eenenbsp;cb of griekfche ^; ook nooit in eene q ofnbsp;X, als welken geene Nederduitfche Letters zyn, maar ook eindelyk by goedenbsp;Taalkenners nooit in eene v of z.
Deze
-ocr page 321-MET DE Getallen. 283
Deze kundigheden zyn doorgaans ge-noeg om gemakkelyk en zonder Sleutel stukje. alle zoodanige Brieven te ontcyfFeren ,nbsp;omtrent welken men overeen gekomennbsp;is, andere Letters of Teekens in plaatsnbsp;van de gewoonen te ftellen. Men moetnbsp;dan eerft naar een Woord van een Let»nbsp;tergreep zoeken, en zig verzekeren vannbsp;3 of 4 gewisfe Teekenen, dat zy noodwendig die Letters uitmaaken; en ditnbsp;gevonden hebbende, moet men Woorden van drie of vier Letteren zoeken,nbsp;en wel zulken, van dewelken de reedsnbsp;bekende een gedeelte opleveren; ennbsp;’er dan byvoegen zulke Letters, die ge-fchikc zyn tot het maaken van éénnbsp;Woord.
Daar doen zig egter in het ontcyffe* ren van zulken Brieven in onze Taalnbsp;fomtyds eenige moeyelykheden op, die 'nbsp;gedeelcelyk voortvloeijen uit de gebrekkige, verkeerde en verfchillende fpellingnbsp;der Woorden, en gedeelcelyk uit de inmenging van Baftaardwoorden; op welken men derhaiven altoos bedagt moetnbsp;zyn.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Daar-
-ocr page 322-284, VeRMAAKLYKHEDEH
KoNST-
STUKJE.
Daarenboven heeft men tot het ont-cyfferen van zulke Brieven ook altoos noodig eene goede Taalkunde; invoegen zy, die de regels der Taal,nbsp;Samenltellinge, en buiginge der Woorden wel kennen, daar het beltin ftaattoenbsp;zyn.
VOORBEELD.
Als men het Woord van eenen Lettergreep uit twee Letteren beftaande gevonden heeft, naamelykfra, mag mennbsp;billyk befluiten, dat de derde eene d,nbsp;b, OT, of TO is, en dus deze, d ,h ofm,nbsp;als eene derde weetende, heeft men de^nbsp;be of me; en een woord ontmoetende,nbsp;dat met die begint, en nog eene Letternbsp;agter dieb of m heeft, befluit men metnbsp;reden, dat zulk een teeken een t is, ennbsp;dat het woord bet of met daar gemeendnbsp;wordt.
Aldus dan voortgaande, komt men tot het kennen van eene vierde, vyfdenbsp;en zesde Letter, en zoodra men ’er 8
of
-ocr page 323-MET DE GetAILEN.
of 10 ontdekt heeft, vindt men de ove- j^onst-rigen zoo veel gemakkelyker, en men ontdekt zelfs dikwyls al rasch den Sleutel;nbsp;wanneer het zeer ligt valt den geheelennbsp;Brief tei ontcyfferen.
OPMERKING.
Als de Brief uit een klein Getal van Woorden bejiaat, en’er verfcbillende Sleutels in gebruikt zyn; of voanneer verfcbil-lende Teekens dezelfde Letter kunnen betee-kenen, valt bet zeer moeyelyk denzelven tenbsp;onteyfferen.
aS6 VERMi aklykhedeh
VYF-EN. VEERTIGSTE
Manier om te fchryven met een Papieren Raam. ^
Deze manier van geheim te fchryven is zoo eenvoudig als zy kort en gemak-kelyk is, men behoeft flegts een Papie-re Raam te hebben, dat naar de lengtenbsp;der regelen op fommige plaatfen uitge-foeden is zo als de tweede Fig. van denbsp;zesde Plaat aanwyll, en waar van hy,nbsp;aan wien men fchryft, een gelykeRaamnbsp;hebben moet: men.legt dat Raam opnbsp;een vel Schryfpapier van dezelfde grootte , en men fchryft in de openingen ’tnbsp;gene men wil verzoeken; nadat men
den
-ocr page 325-MET DE Getallen.
den Brief op deze wyze gefchreven heeft, neemt men het Raam weg, en innbsp;de tusfchenruimtens, die ’er tusfchennbsp;ieder Woord zyn, fchryft men anderenbsp;Woorden om het ledige te vullen, innbsp;acht neemende, dat zy egter eeni-gen zin kunnnen uitmaaken met die,nbsp;welken door het Raam gefchreven zyn.
Hy aan wien men den Brief zendt, legt op iedere bladzyde, het gelykenbsp;Raam, dat hy voor zig heeft, en leeftnbsp;dan terftont ’t gene men hem verzogtnbsp;heeft.
Het is zekerlyk gemakkelyk dusdanige Brieven te ontcyfferen, offchoon men den Sleutel ’er van niet wee-te; daar toe is llegts noodig, dat mennbsp;agtervolglyk de eerfte. Woorden metnbsp;de volgenden vergelyke, tot dat mennbsp;ontdekke, welken die zyn, die famen-gevoegd eenen natnurlyken en volledigen zin uitmaaken. Als men op dezenbsp;wyze de eerfte Bladzyde ontcyfferdnbsp;heeft, kan men, om korter weg in tenbsp;flaan, volgens die zelfde Bladzyde,een
ge-
-ocr page 326-ZES-
MET DE Getallen. 289
ZES-EN-VEERTIGSTE.
De Spreekende Mufic ; of eene geheime Manierjian fchryven ; die een Mufic-fiuk fchynt te zyn.
I^eze byzonderé manier van geheim te fchryven fteunt op het zelfdenbsp;beginfel als die van de 44®^ Vermaak*nbsp;lykheid. Teken op een Vierkant Bordpapier A B C D den Wyzer E F G H;nbsp;verdeel denzelven in zes en-twintig ge-lyke Vakjes; en fchryf ’er in de Letcersnbsp;van het Alphabet ; plaats vervolgensnbsp;een anderen Wyzer I L M N binnen ianbsp;den eerften, die op zyn middelpunt beweegbaar zyn moet ; en deel dezen innbsp;een gelyk getal Vakjes; trek ’er vervolgens cirkelronde regels door zoo als opnbsp;een MuQc Papier; en teken in die Vak-II. Deel.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jes
-ocr page 328-ï$o Vermaakltkheden jés Mufic-Nooten , welken ten aanziennbsp;van hunne gedaante of plaatfing van el-kacderen verfchillen moeten. Teken ooknbsp;in het binnenfte van den Wyzer de drienbsp;Mufic - Sleutels , en in den omtrek dernbsp;Vakjes van den Wyzer de verfchillendenbsp;Talletters, welken men gewoon is tenbsp;gebruiken om de Maat 'er van te kennen te geeven.
UITWERKING.
Als gy eehe van de Letteren, welke het ook zyn mag , van den buitenftennbsp;Wyzer E F G H gefield hebt indier-voegen , dat dezelve regt tegen overnbsp;eene van den binnenften Wyzer ILMNnbsp;flaat, alwaar de Mufic-Nooten geplaatftnbsp;zyn, zal iedere Letter van den eerdennbsp;Wyzer net liaan boven eene verfchillende oot, en tevens een van de drienbsp;Sleutels onder eene van de verfchillendenbsp;Maaten van dit Mufic.
MET DE Getallen. 291
quot;NTeem een gelinieerd Papier, zooda- konst-^ nig als waar van men zig bedient om’er Mufic-Nooten in te fchryven ,nbsp;en ftel beide de Wy^crs naar uw goedvinden ; ’c welk men hier veronderfteltnbsp;te zyn, zoo als de eerfte Afteekeningnbsp;van de zevende Plaat aanwyft; bediennbsp;’er ü vervolgens van op deze wyze;
Zet eerft aan ’t hoofd van eene der eerfte Linien van dezen Muficaalennbsp;Brief dien der drie Sleutels , die regcnbsp;onder de aangewezene Maat ftaat ,nbsp;zoo als hier de Sleutel ge, rs , fol,nbsp;die onder de Maat | ftaat; en dezenbsp;eerfte aanwyzing zal hem, aan wien gynbsp;fchryfc , tot cenen regel dienen om ,nbsp;voor het onccyfferen van den Brief, opnbsp;dezelfde wyze te ftellen den gelykennbsp;Wyzer, dien hy voor zig hébben moet.
T 2 nbsp;nbsp;nbsp;Vers
-ocr page 332-252 Verm aaklykhedin
KONST-
grUKJE,
Vervolgens moet gy op dit gelinieerde Papier aanteekenen alle de Nooten, dienbsp;op dien Wyzer ftaan onder de Letters,nbsp;waar uit de Woorden van den Brief,nbsp;dien gy fchryven wilt, beftaan; gelyknbsp;gemakkelykte zien is in de tweede Figuurnbsp;van deze zelfde zevende Plaat; waar innbsp;men boven iedere Noot gefield heeft denbsp;Letter, die ’er betrekking op heeft snbsp;overeenkomflig de ftelling, die mennbsp;hier verondeiflelt aan den Wyzer gegee-ven te hebben (Zie de eerfle Figuur).
Deze Brief, op die manier geheel afge-fcbreven zynde, zal in flaat zyn om te kunnen verzonden worden aan hem,nbsp;voor wien dezelve gefchikt is, die dannbsp;uit de JWa^c-Sleutel aan het hoofd vannbsp;de eerfle linie en uit de Talletters, welken de Maat ’er van aanwyzen , ter-flond weeten zal , welke de flellingnbsp;is, die hy aan zynen Wyzer, dien hynbsp;voor zig heeft, geeven moet, om diennbsp;Brief te ontcyfFeren; het gene hy zeernbsp;gemakkelyk doen zal, wanneer hy, innbsp;plaatfè van de aangeteekende Nooten,
de
-ocr page 333-de Klinker of Medeklinker ftelt, die ’er Konst-op naat.
Dit geheime Schrift kan wen zonder Sleutel ontcyff'eren op dezelfde manier, alsnbsp;die by de 44/*^ F'ermaaklykheid opgegee-ven is; maar men kan bet moeyelyker maa-ken , als men verfcbeidene maaien vannbsp;Sleutel C*) •uerundert.
Ook is dit Schrift gebeimer dan de voor-gaanden , vooral zoo men in ’t oog houdt om deze Spreekënde Music by voyzenbsp;van Maaien te verdoelen: men kan ook denbsp;eerjle Letters der woorden aanwyzen, metnbsp;’er by te voegen een Diese of een Be-MOL, welken dienen om dezelven te onder-
fcbeiden;
-ocr page 334-2P4. VERMAAKr-YKHEDEN
KONST-
SIUKJE.
fcbeiden ; de%e. voorzorg zal bem , aati voien mm fcbryft, zeer veel helpen , ennbsp;zal ook toebrengen om aan dit Joon vannbsp;Brieven den fcbyn van voezenlyk Mcsicnbsp;te geeven,
VAN DE
Sb;nen.
Daar is nog eene andere manier van geheimen onderhandeling met iemanc,nbsp;te houden , en zyne gedagten zelfs opnbsp;verre afftanden aan malkanderen medenbsp;te deelen, naamelyk door Seinen of Tee-kenen ; die , van welken wy hiernanbsp;de Befchryving geeven zullen , kan on‘-verfchillig by dag of nagc gebruikt worden ; zy is zeer eenvoudig , doordiennbsp;zes verfchillende Teekens, door hunnenbsp;verfchillende ftanden, genoeg zyn, omnbsp;de 24 Letters van het Alphabet uit tenbsp;drukken (*): men kan van deze Seinen
of
(*) Nadien de Letters van het Alphabet door die zes' Raampjes kunnen aangewezennbsp;worden, verkort zulks zeer veel de bewerking-
-ocr page 335- -ocr page 336- -ocr page 337-MET'DE Getallen. 295,
ofTeekenenzig bedienen op den afftand van d» „ , .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Seinen.
van twee of dne rnylen , en zelfs veel verder, naar den ftand, waar in men zignbsp;bevindt, om dezelven te plaatfen. Deze vinding 'kan ook van nut zyn in de ge-wigtigile oraftandigheden, wanneer mennbsp;zyne gedagten wil doen overgaan totnbsp;op plaatfen, tot welken men onmogelyknbsp;komen kan. Wanneer ’er verfcheideanbsp;geplaatft wierden door de gantfche uit-geilrektheld van ecnig Land of Ryk,nbsp;zou het zeer gemakkelyk zyn om in eennbsp;korten tyd zyne raadgeevingen of be-veelen tot alle de ondcrhoorige plaatfennbsp;over te brengen, en van groote gebeur-tenisfen kondfchap te geeven, en in 'tnbsp;algemeen voor alles, dat van belang wasnbsp;om overal fchielyk en geheim geweetennbsp;te worden.
OPMERKING.
Nadien men in dit Werk zig niet dan 'vermaakelyke voorwerpen beeft voorgejteld,nbsp;zal men geene toepajjing maaken van datnbsp;Sein of Toeken van eene geheime onderban-T 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deling i
-ocr page 338-2SÖ Vërmaaklykheden
Van de
SEINEN.
deling i ‘welke t‘wee Perfoonen, eenige my^ len van elkanderen afzynde, met elkande-ren begeer en te bonden i behalven dat dezenbsp;Befcbryving genoeg zyn zal om te doennbsp;kennen, op ‘wat voyze men 'er gebruik •vannbsp;zou moeten maaken, om dezelve voor nut'-tige oogmerken te doen dienen.
i
-ocr page 339-MET DE Getallen. 297
ZEVEN-EN-VEERTIGSTE
Manier om op verre afjtanden geheime onderhandeling le houden.
aat zes vierkante Raampjes roaaken Geheim» als A. B. C. D. E. F. bedekt metnbsp;bordpapier; iedere zyde van anderhalf opnbsp;voet of nog grooter , zo de Perfoon, apstan-met wien men onderhandeling hebben pu%ui.nbsp;wil, verder dan één myl van U af is. *•nbsp;Snyd in ieder Raampje zoodanig eennbsp;Teeken uit als de Figuur aanwyft, en bedek dat uitgefneden gedeelte met zeernbsp;dun, geolyd papier.
Teeken ook op iedere zyde van deze zes Raampjes eene van de 24 Lettersnbsp;van het Alphabet, zoo als in de Figuurnbsp;aangewezen word.
Neeia
-ocr page 340-«98
Vermaaklykhedem
Geheime Neem nog een ander Raam A B C D,
O'JDER. jjj g Qpgjj jg ^ gjj aan van bo-
hande-
I.ING OP gjj yan onderen valt gemaakc zyn AF9TAN- de twee Voegen AB en CD, waar innbsp;deuicgefnedene Raampjes, die zoo evennbsp;befchreven zyn, heen en weer moetennbsp;kunnen fchuiven.
Plaats dit Raam A B C D op eene hooge plaats, daar het van den Perfoon,nbsp;met wien gy onderhandeling hebbennbsp;wilt, kan gezien worden; die ook vannbsp;zyne zyde een gelyk Raam en zes zoodanige bordpapiere Raampjes hebbennbsp;moet.
Voorzie U ieder van eenen Verreky-ker van twee tot drie voeten lengte, of van een Telefcoop van zes tot agt duimen, op eenen voet flaande, en laatennbsp;zy beiden naar het Raam A B C D gekeerd ftaan.
UITWERKING.
Nadien de aangewezene Teekens op de zes Raampjes , verfchillende Randennbsp;kunnen aanneemen met betrekkinge tot
de
-ocr page 341-MET iöE Getallen. 29»
BKN.
de verfchillende wyzen, op welken zy in Geheim* de voegen A B en CD van het grootCHAKDErnbsp;Raam kunnen gefchoven worden ^ zoo y™® ^nbsp;Volgt, dat zy volftaan om alle de Let-ApsTAN-ters van het Alphabet aan te wyzen, ^nbsp;gelyk uit de derde Figuur van deze Plaatnbsp;ligt te zien is, alwaar hunne verfchillende Randen duidelyk genoeg aangewezen zyn.
Verder ziet men ook ligtelyk, dat, wanneer men agter het groote Raamnbsp;een Licht plaatft, regt tegen over denbsp;plaats E en op één voet afftand, hetnbsp;Teiken van het Raampje , dat men voornbsp;E zet, zeer verlicht zyn zal, en zeernbsp;gemakkelyk en onderlcheidenlyk zalnbsp;kunnen gezien worden, doormiddel vannbsp;den Verrekyker of het Telefcoop , ’cnbsp;welk hy , aan wien men het mededee-len wil, daar heen gerigt heeft, zoo alsnbsp;boven gezegd is.
KONST-
-ocr page 342-300 Vermaaklykhedk»
Mee plaatft op het Raam A B C D
KON6T
glUKJE,
Fig
dat van de zes Raampjes, waar op het Teiken ftaat, 'c welk de eerftenbsp;Letter uitbeelt van het Berigt, dat mennbsp;geeven wil , en men laat het op dienbsp;plaats , tot dat de Perfoon, met wiennbsp;men onderhandeling heeft, door een af-gefproken Sein te kennen gegeevennbsp;heeft, dat hy gereed is om de Teikensnbsp;op te neemen. Als dan moet men ag-tervolglyk de Raampjes plaatfen in dennbsp;vereifchcen ftand om hem aan te wyzennbsp;alle de Teekens, welken uitbeelden iedere Letter van 't geen men wil doen wee-ten, ’t welk men vooraf op een papiernbsp;moet gefchreven hebben. Men meetnbsp;een genoegfaamen tusfehentyd laatennbsp;verloopen tusfehen de verwisfeling dernbsp;Raampjes , ten einde hy, met wiennbsp;©en onderhandeling heeft, tyd bebbe
om
-ocr page 343-MET DE GeTALLEU. 301
om by ieder Teiken de Letter , die hetKoNsu-aanwyft, op te fchryven , ’t welk door eenig Sein kan te verftaan gee-ven,
AANMERKING.
Ligtelyk begrypt men eerjl, dat men,, om op dusdanige wyze eenig Berigt opnbsp;een verren afjland over te brengen, denbsp;overeenkomende Teekenen op de meejl zigt^nbsp;iaare boogtens zou moeten plaatfen ; tennbsp;andere dat het, om bet zelve fcbielyk overnbsp;te brengen, dienftig r.yn znu, dnt men opnbsp;iedere plaats tvoee zoodanige toeftellen bad,nbsp;een om betgegeeven Berigt te ontvangen,nbsp;*n een ander om bet van afjland tot afjlandnbsp;over te leveren; 't gene men doen zou moeten, zonder te voagten , dat men op elkenbsp;plaats bet Berigt geheel ontvangen bad.
Het zou zelfs nuttig zyn, dat bet Raam als in een foort van kajl diep geplaatjlnbsp;•wierd, zoodanig dat de Teikens niet konden gezien worden dan van ben , die ge-lajt zyn om dezelven waar te neemen ennbsp;aver U brengen.
VAN
-ocr page 346-502 VERMAAKtYKBEDEN
VAN DE ANAGRAMMEN.
VAM D2 Anagrammen.
\
Men verftaat door een Anagram een of meer Woorden , die net uit alle denbsp;Letters van een of meer andere Woorden gemaakt of famengefteld worden
Men heeft het Anagram, ’t welk men zoekt, gelukkig gevonden , als het
Woord,
f*) Het woord Roma Ts bygevolg een
ATlügJdTflt VAU Het -wuoid nbsp;nbsp;nbsp;, ZOO ook hSt
woord Maro; Ramo, en Mora.
S c A LIG E R heeft het volgende Vers gemaakt, ’t welk (zoo men uitzondert de Klinkers en Medeklinkers , die hy gedwongen gewecll is eenige reizen te herhaalen) eennbsp;Anagram van alle de Letteren van ’t Alphabet maakt.
Fix phlegston Ztphiri / quxres modo fiahra mycilla.
En in ’t Franfch;
met de Getallen. 303»
Woord j door de Letterverztfïtinge voort1 van dïs komende , juifl; flaat op ’t geen daar ’e gram-op gemaakt is. Men heeft veel geduldnbsp;noodig om hen te vinden, en mennbsp;vindt hen niet dan door lang te zoekennbsp;en te beproeven; de korfte weg is, datnbsp;men op verfcheidene Kaarten alle denbsp;Letters overfchryft van het Woord, datnbsp;men een Anagram van maaken wil, ennbsp;dan, door dezelven op allerlei wyze tenbsp;verplaatfen, te tragten , dat zy eenigenbsp;andere Woorden uitmaaken; ’t welk zelden gemakkelyk, en zeer dikwyls on-mogelyk is: wel is waar men zoa dezelven alle vinden, indien men het ge-heele getal van Verzettingen maakte ,nbsp;waar voor het getal der Letters van hetnbsp;Woord, dat men tot een Anagram brengen wil, vatbaar is (1) ; maar dit langnbsp;en verdrietig werk kan niet gefchieden
dan
Een Woord van zes Letteren kan 5040 maaien verzet worden-, en een van zevennbsp;Letteren 48320 maaien.
-ocr page 348-304. VERMAAKLtKHEDEN
VAS BB Anagrammen.
dan met Woorden , die ten hoogüp uit zes of zeven Letters beftaan; want zoonbsp;zy uit een grooter getal van Letterennbsp;beftaan, wordt de meenigte van Verzettingen te groot, om te hoopen datnbsp;men ’er eeas een eTnd aan vinden zal.
AGT-EN-
-ocr page 349-WET DE Getallen. 305
AGT-L.N-VEERTIGSTE
VAN HET WOORD
BEREIDING.
Nadien van het Woord Urajiie ver-An'a-fcheide Anagrammen kunnen ge- van het maakt worden , als, Navire,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u^a'niL
au rien, en vrai, avenir , miver, U Ja-en enz, kan men op die Woorden denbsp;volgende Vraagen opgeeven.
Welk is de naam van eene der Zanggodinnen ? . . . . Uranie.
Hoe
II. Deel.
-ocr page 350-
305 Verma aklykheden | |||||||||||||||||||||
|
Deze zeven Vraagen moeten afzon-derlvk op witte Kaarten gefchreven worden: en, nadien het voor dit Konfljenbsp;beter is dat men twintig of meer Kaarten heeft, moet men op de overigennbsp;andere Vraagen naar goedvinden fchry-ven , zonder zig te bekommeren , ofnbsp;zy op de bovenfiaande Antwoordennbsp;niet of al betrekking hebben.
Men moet ook de Letters van het Alphabet
-ocr page 351-307
MET DE Getallen.
phabet op vier- en twintig andere Kaar- Ana-ten fchryven , en tusfchen dezen in 'tvANHRT midden van het Spel de zes plaacfen,nbsp;die het woord Uranie uitmaaken, zonder dat zydoor haareorde een van de bovengemelde Woorden beteekenen: mennbsp;moet alleen zorg draagen, datdelaatftenbsp;van deze zes Kaarten een weinig breeder zy dan de anderen, om dus doornbsp;het gevoel gemakkelyk te ontdekken,nbsp;op welke plaats van het Spel zy leggen:nbsp;men moet het zelfde ook met de anderenbsp;Vraagen in acht neemen.
Men laat het Spel met de vier- en konst-twintig Letters van het Alphabet open zien , men kan het zelfs eenigenbsp;reizen laaten afneemen, zoo egter datnbsp;de breede Kaart niet onder legge : alsnbsp;dan biedt men het Spel op eene behendige wyze aan iemant aan, en men laatnbsp;V 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hem
-ocr page 352-Vermaaklykheden
hem die zes Kaarten neemen (1), ge-Jaftende hem dezelven verborgen te houden: vervolgens toont men het Spel,nbsp;v^aar in de gefchrevene Vraagen zynnbsp;aan een ander , en men laat dien naarnbsp;zyn believen zes Kaarten neemen, houdende behendig'dat Spel voor hem opnbsp;die plaats, daar alle die Kaarten agternbsp;een gefchikt leggen, op welken de ver-fchillende Anagrammen van het woordnbsp;Uranie fiaan. Als hy die in handennbsp;heeft, gelaft tnen hem ’er eene vry ennbsp;geheimelyk uit te kiezen, en de anderennbsp;weder te geeven ,' die men terflontnbsp;weder in het Spel fteekt: men laat vervolgens zien , dat de zes Letters, dienbsp;de eerfte Perfoon gekozen heeft, indier-voegeii kunnen gefchikt worden, datzynbsp;het Antwoord op deze Vraage uitleveren;
Om hem die zes Kaarten te doen neemen, laat men haar eerll voorkomen ,nbsp;en zoo hy' die niet neemen mogt , verpligtnbsp;men hem op eene ongemaakte wyze om ’ernbsp;nog meer te neemen.
-ocr page 353-MET EE Getallen. 309
ren men Iaat tevens het Spel zien, waar konst. in alle de Vraagen bevat waren, en mennbsp;doet opmerken , dat ’er verfcheiden innbsp;zyn, waarop die zes Letters geen Antwoord maaken kunnen, om te doen ver-ftaan , dat het Antwoord ’er niet opnbsp;zou gepaft hebben, zoo men een vannbsp;die andere Vraagen genomen had (*),nbsp;en om dus tevens dit Konftje zoo veelnbsp;te verwonderlyker te doen voorkomen.
( * ) Daar zyn Lieden, die, dit foorc van Konftjes doende, in ernft willen doen ge-looven, dat zy de gaaf hebben om de keusnbsp;van den Perfoon, aan wien zy de Vraag gee-ven , tot die te bepaalen, waar op de zesnbsp;Letters, die te vooren uitbet Spel getrokken zyn , het Antwoord uitmaaken ; mennbsp;dient wel bewiift te zyn van de ligtgeloo-vigheid van hen, niet wie men dit Konftjenbsp;doet, om hun zoo veel wys te willen maaken, en ik geloof dat het beter is zoodanig
eene veronderftelling niet te maaken.
GE-
310 Vermaaklykheden GEVOLG.
KoNsT-
SIÜKjE.
Wanneer men van de manier om de voorgaande Vermaaklykheid tc bereidennbsp;zig bedient, kan men nog eene anderenbsp;doen zonder dat men van Letters gebruik maakt; ftellende in haare plaatsnbsp;verfcheidene Woorden, die afzonderlyknbsp;'kunnen A'ntwoorden op dezelfde Vraa-gen; zulks zal te aangenaamer zyn, omdat men dus de moeite ontgaan zal vannbsp;de Letters by een te zoeken om ’er eennbsp;woord van te maaken ; het volgendenbsp;voorbeeld zal genoeg zyn om deze Vermaaklykheid te doen kennen.
Vraagen
Antwoorden.
pDe Liefde.
Wat Vliegt ’er zonder j De Tyd. Vleugelen? .... ] De Blixem.
LHet Licht.
'De Liefde. De Tyd.nbsp;Het Licht.nbsp;.De Blixem.nbsp;Vraa-
Wat heeft de Menfch ¦wel het meefl: te vree-zen ?......
-ocr page 355-MET DE Getallen. su
Vraag EN Antwoorden.
Wat is het, waar door fDe Liefde, konst-wy ons ’t beft wreeken J De Tyd. van onze Vyanden ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Het Licht,
LDe Blixera,
Wat gaat het fnelfte voort? ....
fDe Liefde.
' De Tyd.
I Het Licht. LDe Blixem.
Wat is het, dat een Schil- f*De Liefde, der niet naar waarheid! De Tyd.nbsp;kan affchilderen ? . . i De Blixem.
jnegen*
-ocr page 356-3T2 Vërmaaklykheden
4gt;gt;'^ nbsp;nbsp;nbsp;4gt;
MET HET WOORD
Deze Vermaaklykheid verfchilc niet van de voorgaande, dan voor zoonbsp;verre de Kaarten, waar op de Lettersnbsp;gefchreven zyn, vierkant zyn moeten,nbsp;ten einde men eene en dezelfde Letternbsp;zou kunnen doen dienen om ook anderenbsp;te verbeelden en te beteekenen, gelyknbsp;men uit de navolgende Antwoordennbsp;ziet, die uit de zelfde Letters famcn*nbsp;gefield zyn, en onder welke de Letternbsp;I ook een 7 of een n maakt, en de ' etter g een 6 of een b amp;c. naar dat de Kaarten , waar op de Letters gefchrevennbsp;zyn, gekeerd worden.
Vraa*
-ocr page 357-met de Getallen. 313 Vraagen Antwoorden.
met HRr
WOORD
Vartigo*
Hoe noemen de Boeren in ’t Franfch de Dwaas
heid? ......Le VartigOn
Wie is de befte Poëet van onze Eeuw 1 ... G. F’oltaire.
Hoe drinkt de Koning van Ethiopien de gezondheid van de Koningin ? . A Ui Brüne.
Hoe veel moet men voegen by 1760. om 3530 te maaken.....Autre 1760,
Hoe zegt men in ’t La-tyn, de Baron komt? . Baro Venit.
Hoe is de'zin van den Bybel?......Bm èf Vrai.
Welken zyn de Kaarten die op de Agt, de Vrouwnbsp;en de Tien volgen? . . 9,Koi,F'alet,
OP-
314 Vermamp;aklykheden
Met HST Nadien de F'ermaaklykbeden , die men WOORDnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Letters zoodanig op Kaarten toe-
^(ARXIGO» nbsp;nbsp;nbsp;ï »nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* I •
beréid niaaken kan , mets buiten .ge’woons hebben y zal men 'er hier zig niet verdernbsp;inlaaten'y de. volgende is veel aangenaa-
MET DE Getallen, 315^
VYFTIGSTE
Tien Letters , die op heide de Zyden van vyf Blaadjes gefchreven zyn, en eenenbsp;meenigte van ver/chillende Woorden uit-'nbsp;drukken kunnen , geheimelyk in eenenbsp;Doos gejloten hebbende., dat Woord tenbsp;ontdekken , 't welk men ’er naar zynnbsp;willekeur mede gemaakt heeft (1 2).
BEREIDING.
Laat eene zeer lange Doos A B C D Pt. ix, maaken , met fcharnieren fluitten-de , van omtrent tien duimen lengte,
twee
Nadien deze en eenige volgende Vermaaklykheden, zedert de uitgaaf van het
eerft?
-ocr page 360-JIÖ VerMA AKLYKHED E'N
twee en een halven duim breedte; en neem vyf kleine dunne eo ligte Blaadjesnbsp;of Borretjes van hout, welken die Doosnbsp;net vullen kunnen.
Befchryf een cirkel op ieder dier Blaadjes, en deel denzelven in tien ge-lyke deelen; maak een Groef of Vootnbsp;op ieder derzelven , zoodanig gerigcnbsp;met berrekkinge rot die gemaakte ver-'deeling, als de Figuur aanwyst.
Plaats in ieder dier Groeven een klein bekragtiad ftaal Staafje , waar van hetnbsp;Noorden zoodanig gekeerd zy , als dienbsp;zeFde Figuur aanwyst ; bedek dienbsp;Groeven met een klein zeer dun Bord.,nbsp;papier , en fchryf ’er op de vyf Letter? van het woord HIMEN.
Keer die vyf Blaadjes om, en beplak
de-
eerfte Deel van dit Werk , uitgedagt zyn, heeft men gedagt dezelven in dit Deel tenbsp;kunnen inlasfen , waar in 2y ook gevoeglyknbsp;voorkomen, omdat zy zoo wel van de Ordenbsp;en Samenzetting , als van de Zeilfteenkragtnbsp;afhangen.
-ocr page 361-MET DE Getallen. 31?
zelve op gelyke wyze met Bord of Kaarte papier, enfchryfhier op de vyf Letter®
A. O, C. U. R. in die orde als ia de tweede Figuur van de negende Plaatnbsp;aangewezen wordt.
Voorzie U daarenboven van eenen Magnetifchen Kyker , gelyk aan dien,nbsp;welke in het eerfte Deel van dit Werknbsp;befchreven is, in het onderfte van welken .nbsp;een kleine Wyzer zyn paoet, die in tiennbsp;deolen gedeeld is, waar in de gemelde 3*nbsp;tien Letters ftaan , en wel zoodanig alsnbsp;de verfchillende rigtingen vorderen,nbsp;die de bekragtigde Staafjes, in de Blaadjes leggende, aan de Naaide van dezennbsp;Wyzer geeven kunnen , als dezelve boven ieder van deze Blaadjes geplaatstnbsp;wordt. Neem ook in acht , dat gy opnbsp;dien Wyzer door een klein Pyltje aan-wyft den ftand, waar in gy den Kykernbsp;zetten moet, om de Naaide, die ’er innbsp;is, net te doen draayen op de Vakjesnbsp;van ieder dier tien Letteren.
UIT-
-ocr page 362-318 Vermaaklykhede» UITWERKING.
Als gy den Magnetifchen Wyzer boven op de Doos zet op die plaats, onder welke een der Blaadjes legt, indier-voegen dat het Pyltje, dat ’er op ge-teekend is , net gekeerd zy naar de Scharnieren van deze Doos, zal de aan-geftreken Naaide, die in den Kyker is,nbsp;zig rigten naar de legging van hetnbsp;Staafje , ’t welk in dat Blaadje is; datnbsp;zelfde zal plaats hebben , offchoon mennbsp;dat Blaadje ’er omgekeerd in gelegd heb-be ; ’c welk uic de boven befchrevcnenbsp;famenftelling ligt te begrypen is.
KONST-
-ocr page 363-Met deze Letters^
Men geeft aan iemant de Doos en de ronst-vyf Blaadjes, zeggende hem , stukje, dat hy de vryheid heeft om met de tiennbsp;Letters, die ’er op gefchreven zyn,nbsp;eene groote meenigte van Woorden tenbsp;maaken, waar uit hy ’er naar zyn zin uit-Iciezen kan; wanneer hy in ’t geheimnbsp;een Woord naar zyn goedvinden gemaakt , en de Doos wel gefloten wedernbsp;gegeeven heeft, moet men agtervolglyknbsp;met den Kyker op het Dekfel van dezenbsp;Doos zien, welke de Letters zyn, dienbsp;de Naaide op den Wyzer in den Kykernbsp;aanwyst; en men noemt hem het Woord,nbsp;dat hy geheimelyk gemaakt hèeft.
OPMERKING.
Zo men dat Kon[lje veranderen nail ^ kan men nog eene Doos neemen^ voaar in
men
-ocr page 364-320
VïRMAAEtYKHEDEN
Konst-
SIQKJ'C
jfitn vier van die Letters leggen kan^ en niettemin vyf Blaadjes geeveuynbsp;ten einde by, aan voien men dezelven geeftynbsp;een Woord van vier Letters zou kunnennbsp;maaken, en gebeimelyk een Blaadje by zignbsp;houden •, men doet dan bet Konjlje op dezelfde voyze, zig bedienende van denzelfdennbsp;Kyker; zo men geene tweede Doos gebruiken wil, kan men die, waar in de Blaadjesnbsp;zyn, door kleine boute regeltjes in vyfnbsp;yakken fcbeiden y opdat meuy met ’er viernbsp;in te plaatfen , de orde der Blaadjes nietnbsp;zou kunnen breeken.
Verfchillende Woordeu , welken men met die vyf Blaadjes maaken kan.
Hymen» |
A Nime. |
En Mai. |
Amour. |
Ocean. |
En Ami. |
Chien. |
Roche. |
Caire. |
Manie. |
Icare. |
0 Cher. |
Carie. |
Aimer. |
Acier. |
A Rome. |
Marie. |
Hemon. |
Chine. |
Amien. |
Maire. |
Ver-
-ocr page 365- -ocr page 366- -ocr page 367-3aï
met de Getallen.
^’¦rjcbillende Woorden, die men met vier Blaadjes maaken kan.
Mien. |
Meri. |
Órme. |
Konst- |
Mine. |
Gone. |
Nime. |
STBKJE met DEZa |
Amer. |
Emir. |
More. |
Lettees. |
Cire. |
Nemo. |
Raie. | |
Rome. |
Rime. |
Amen. | |
Amir. |
Roma. |
Oran. | |
Aiine. |
Mare. |
Cher Cio^. |
(ló) Men ziet ligt, dat men tot dit Koriflje ook andere Woorden en Letters zou kunnennbsp;bezigen, en dat men met de Letters, dienbsp;hier opgegeevCn zyn , ook eene meenigtenbsp;duitfche Woorden maaken kan, zoo wel vannbsp;vyf als van vier Letters, als by voorbeeld ^nbsp;Romen, Maria, Menie, Majen, China, Ai-ren. Mei, Nero, Amen, Uren, Mier, Hair,nbsp;Raem, Naem Êfe.
EEN-
II. Dsel.
-ocr page 368-322 Vermaaklykhedek
EEN-EN VYFTIGSTE
D E T I E N.
BEREIDING.
De Tien quot;PXeze Vermaaklykheid kan men op cyffeks, JL/ hetzelfde grondbeginfel bouwen ,nbsp;als de voorige, uitgezonderd dat men innbsp;plaatfe van tien Letters, de tien cyf-fers I. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. o. op denbsp;twee zyden van de Blaadjes zet, in achtnbsp;neemende de orde in de vierde en vyf-de Figuur van de negende Plaat aangewezen , alwaar alles duidelyk genoegnbsp;wordt aangetoond.
De Wyzer, van de zesde Figuur, op
de-
-ocr page 369-MET DE Getallen.
dezelfde Plaat, is die welke dan in den Detiem Kyker moet geplaatft worden, om het ^^*'*'^®**nbsp;getal te ontdekken, dat men heimelyknbsp;in de Doos gedaan heeft.
Men geeft aan iemant de vyf Blaad- konst-jes met de Doos, laatende hem de vryheid om ’er geheimelyk het Getal,nbsp;dat hy wil, mede te maaken ; en dannbsp;met den Magnetifchen Kyker door denbsp;Doos ziende, noemt men hem het Getal dat hy ’er ingefloten heeft.
OPMERKING.
Nademaal deze F'ermaaklykbeid , ‘wat de fcbikking der Blaadjes en hunne Staa.nbsp;ven aangaat, gelyk is aan de voorgaande,nbsp;beeft men niet noodig geoordeeld ’er biernbsp;een osydloopiger befchryving van te gee-ven , de vierde , vyfde en zesde Figuurnbsp;van de negende Plaat, zyn voldoende ontnbsp;X 2
-ocr page 370-De vinding en hec gebruik om door Raadfels te fpreeken zyn zeer oud: zynbsp;hebben van de aloudfle tyden tot eenenbsp;vermaakelyke tydkortinge der Wyzennbsp;gediend (^); ook is het zeker, dat zynbsp;volmaakt gefchikt zyn om den geeft dernbsp;Jeugd te ontwikkelen en te verGeren.nbsp;Verfcheiden Geleerden hebben eenennbsp;raadfelichtigen zin gebezigd , om bynbsp;het Gemeen te gelyk bekend te maaken
-ocr page 371-MET DE Getallen. 325
cn te verbergen hunne Ontdekkingen (**). Als men een Raadfel maakt is ’tsELs,'
noodzaakelyk ; Eerft dat de toepasfing of vergelyking , die men maaken moetnbsp;op of met het VVoord , op welke hetnbsp;zelve gemaakt is, gepaft en geeftig zyQ^).
Ten
(**) De beroemde Huigens ontdekt hebbende , dat de Planeet Saturnus in ’t midden van een verlichten ring hong , aan welkennbsp;egter het Lighaam van de Planeet nooit raakte , maakte bekend, dat zyne Ontdekkingnbsp;naauwkeurig opgeiloten waar in dit Raad-fel-fchrift van 61 Letters.
A.C.D.E.G.H.I.L.M.N. Q.P.Q R.S.T.V, 6. ï. 1. 5. I. I. 7- 4- 2. 9. 4. ï. I. 2. I- J* 5-
’t welk hy verklaarde met de volgende Woorden ’er van te maaken.
Annulo cingitur tenui plano Nusquam cohcerente ad ecliptkam inclinato
i*) Je me repais de Jang, je trouve la vie Daw les bras de celui qui me donne la mort.
La Pu CE.
In
-ocr page 372-32Ö VeRMA AKLYKHEDEN
VAN DË
Sëls.
Ten andere moet men de fchynftry-digheid of tegenfteliing ’er van zoo groot maaken als mogelyk is, om het zoonbsp;veel verwonderlyker te doen voorkomennbsp;en zoo veel meer moeite te geeven, omnbsp;het te raaden
1 en
In ’t Duitfch.
Ik drink het bloed, en kryg hetleeven
Van hem die my de dood zal geeven.
De Vlo o.
(**) De Tegenfteliing (^Antithefis') , die in het zelve onderwerp onbeftaanbaare en ftry'nbsp;dende dingen famehvoegt, is de meeft bc-günftigde Figuur van een Raadfel.
Je reduis en un Point mille Ouvrages divers.
Je neJuis prefque rien, ö* ;« Juk l'U-nivers.
La Carte de Geographie.
In ’t Duitfch.
Ik breng in een klein punt te famen duizend werken;
Ik
-ocr page 373-met de Getallen. 327
Ten derde moeten de kleenfte zaa- vand» ken op eene grootfche wyze ’er in voor- sets.'nbsp;gedraagen worden (*).
. Ten vierde moet het niet zoo duifter zyn, dat het zulks nog blyve na de ver-klaaring ; integendeel alle duifterheidnbsp;moet verdwynen, zoodrahet Woord ofnbsp;de Zaak gevonden is.
Ik ben fchier niet met al En kan nogthans ’t Heelalnbsp;In myn bellek beperken
Een Geographische Kaart.
X4
328 Vermaaklykheden
TWEE EN VYFTIGSTE
Verfcheidene Raadfeh op Kaarten gefchre-ven i en aan iemant gegeeven zyndcy hem in eene Doos het Woord van datnbsp;Raadfel te laaien zien , het welk hynbsp;geheimelyk en vry verkozen heeft.
SAMENSTEE.
Pi.. X. Fig. I.
Laat eene platte Doos A B C D maa-ken , van omtrent twaalf duimen lengte en derdehalve duimen breedte,nbsp;en verdeel deszelfs bodem van binnennbsp;in vyf gelyke deelen. Plaacs in ’t midden van ieder dier Verdeelingen, eennbsp;Spilletje zet op het zelve een kleinenbsp;dunne kaartepapieren Cirkel, voorziennbsp;Y9n cene bekragcigde Staaf.
MET DE Getallen.
Neem drie Reepen van Bordpapier van dezelfde grootte als de Doos, ennbsp;op dezelfde wyze in vyf deelen verdeeld ; in ieder van welken gy een kleinnbsp;bekragtigd Staafje zoodanig fchikken ennbsp;plaatfen moet, als de Figuur duidelyknbsp;genoeg aanwyft ; beplak dezelvennbsp;vervolgens aan beide zyden met een ander Papier.
Schryf verder, op iedere zyde van die zes bordpapiere Reepen, de twaalf volgende Raadfels, in die orde als door denbsp;2de j 3de en 4de Figuur aangewezen wordt.
Zet ook op ieder van die vyf Wyzers of bordpapiere Cirkels, eene Letter van
het
( * ) Nadien alle de verfchillende ftanderi van de vyf Staafjes , die in iedere bordpapiere reep bevat zyn, in die Figuur naauw-keurig aangewezen worden, zou eene breedvoeriger verklaaring overtollig zyn ; mennbsp;kan anders ook te raade gaan met het genenbsp;in gelyk geval in het eerfte Deel van ditnbsp;Werk gezegd is.
X 5
-ocr page 376-Vermaaklykhedes
het Woord van ieder dierRaadfels in achtneemende de rigting der Poolennbsp;van iedere Staaf, die in de bordpapierenbsp;Blaadjes legt, met betrekkingc tot dianbsp;van dejNaaldens, in die Cirkels befloten.
Bedek het bovenfte binnengedeelte van deze Doos met een Bordpapier,nbsp;waar in vyf Gaten zyn moeten, en welnbsp;zoo groot ieder, dat men ’er door ziennbsp;kan eene van de zes Letters , die opnbsp;de bordpapiere Cirkels gefchreven zyn.nbsp;Zie den ftand van deze Gaten of Openin*nbsp;gen in de eerfte Figuur van de tiendenbsp;Plaat.
UITWERKING.
Als men deze Doos net op de eene of andere zyde van de bordpapiere Ree-pen zet, op welken de Raadfels moetennbsp;gefchreven zyn, zullen de beweegbaa-re Cirkels zig rigten naar de ftrekkingnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;van
(**) Iedere Wyzer moet in zes deelen verdeeld zyn, zoo als de eerfte Figuur aan-wyft.
-ocr page 377-MET DE Getallen. 331
van de Staaven , welken in die Reepen befloten zyn , en men zal door iederenbsp;opening eene van de Letters zien, daarnbsp;het Woord van het Raadfel, dat dan onder de Doos zal geplaatft zyn, uit be-ftaat. Zo men die Reep omkeert, zullen de Cirkels eene andere rigting aan-neemen, en door die Openingen vyf andere Letters zien laaten, die van hetnbsp;Woord naamelyk van het Raadfel, datopnbsp;de andere zyde van die Reep gefchre-ven is.
Men geeft aan iemant de drie Ree- konst-pen, hem zeggende, dat hy raa-de wat ’er door beteekend wordt; en dat hy onder de Doos legge, dat Raadfel, ’t welk hy niet raaden kan : eenigenbsp;oogenblikken daarna, laat men hem innbsp;die Doos het Woord van dat Raadfelnbsp;?ien. Voor het gemak van hen, die dezen
i
-ocr page 378-33Ï Verma aklykheden
KONST-
STUKJE.
zen toeftel zelve zouden willen maalcen, zyn hier bygevoegd twaalf Raadfels, waarnbsp;van de Woorden uit vyf Letters beftaan;nbsp;en waar van het eerfte Sahot een Klompnbsp;op de eerfte Figuur van de tiende Plaatnbsp;uitgedrukt ftaat ( * }.
Raap.,
S£LS.
Dans Ie Monde je fais du bruit;
Mon Corps ejt portépar ma Mere', Cependant je por te mon Pere,nbsp;Quoiqu'ü foit grand, amp; moipetit.
Le Sabot.
Souvent on me ravit, maïs toujours je demeure,
Sans pajjer dans les mains de celui qui me prend;
(*) Men heeft goed gedagt de volgende Raadfels onvertaald te laaten voor hun, dienbsp;meer fmaakin de Franfchen hebben, en voornbsp;anderen ’er eenige Hollandfche Raadfels hynbsp;te voegen, waar van fommigen naar die vannbsp;’t Franfch gevolgd zyn.
-ocr page 379-11-3^4/.
B
3)
MET DE Getallen. 333 Jcfuis Ie plus petit, muis je fuis Ie plus^^Ao-
SELSe
grand.
Et l’on ne peut me mir, qu'aujfi-tdt je ne meure.
Le Coeur.
Ainji qu'un long ferpent, je trains Mon corps a replis tortueux;
Je fuis ft peu refpeStueux,
Qtie j’encbainerois une Reine;
Le jour, je me tiens dans mes trous Et la nuit je les quitte tous.
Le Lacet.
Du Jimple P'illageois j’babite lacbaumiere.
Et je brille toujours dans les riches Palais ,
Des plus grands Conquérans, la debik paupiere,
De mes fombres reduits ,1cbercbent Vbeu-reufe paix.
Des Secrets del’Amour\jefuisdépojitaire,
Des malheureux Mortels] je vois jinir ie fort;
Et
-ocr page 382-334 Verma aklykheden
Raad- Et Vergueil dan mon fein infultant d la mort,
Fait d’une pompe vaine eclater la Cbymere
Le Lit.
V. nbsp;nbsp;nbsp;raadsel.
Je paffe pour Monarque au milieu de la Cour,
Toujours autour du moi un vain peuple criaille,
Mes Sujets font deplume, ö* mon tréne ejt de paille.
Et je fuis toute fois le Prophéte du jour.
Le Cocq.
Ma Mer neut jamais d'eau, mes champs Jont infertiles;
Je n’ai point des Maifons, j'id de gran-des Villes.
Je reduis en un point mille Ouvrüges dU vers,
Jene fuis prefque rien, £? je fuis VÜm-vers.
Carte Géographie.
Ik ben een flegt en fpraakloos ding, raad-Hy, wien ik dien, vaa aanzien iseer gering,
En nogthans maak ik veel geraas Zoo dikwyls als myn kloeke Baas,
My benevens mynen Broeder,
Met een ftoute en fiere tred,
Op onze Moeders fchoot néér zet Die dan, terwyl ze ons fchut ennbsp;fchraagt.
Tevens onzen Vader draagt.
Een Klomp.
Men rooft my alle daag, men boeit my als met banden,
En egter kom ik nooit in myner Roovers handen.
Ik word ook wel vervoerd, offchoon ik nooit verlaat
De plaats van myn verblyf, die nimmer open ftaat.
En
-ocr page 384-VermaakLYKHEDEN
Raad- En daar ik, wel bewaakt, nooit wordt te
«^LS.
Zien gegeeven,
Dan kort nadat ik ben gefcheiden van het leeven;
Terwyl ik al wat leeft, zoo lang ik zelve leef,
Met moed en kragt beziel , en zelfs het leeven geef.
’x Harx.
'k Heb groote Steden, maar geen Hui-fen nog Gehugten;
Myn Zeënzyn Waterloos, myn Velden zonder Vrugten;
Ik trek tot een kleen punt te famen duizend Werken;
Ik ben fchier niet met al.
En kan nogthans 't Heelal In myn beftek beperken.
Een Weereed-Kaart.
X. RAAD-
-ocr page 385-337
MET DE GETALLENi
Hoewel ik niet onnut, fchoon laat ^ op Raad-de aard’ verfchyn,
^00 maakt men fteeds dat ik weer als tot niet verdwyn,
Myn Heer, doet myne Leen, die niet zyn om te tellen.
Als onkruid telkens door het léisfen ne-dervellen,
Ondanks dat ik hem geef moed , agt» baarheid en kragt,
Word ik door zyne Vrouw gehaat, be-fpot, veragt;
Öffchoon hy my als Heer onmooglyk kan ontbeeren,
En zy hem zonder my ook nimmer zou begeeren.
De Baart.
Ik ben ’t begin en ’t eind van ’s Waé-relds ongeneugt;
Ik geef aan ryk en arm dezelfde fmert en vreugd.
II. Deel. - Y nbsp;nbsp;nbsp;Ik
-ocr page 386-338 Verm AAKLYKHEDEM
RAAD- Ik ben een toevlugt voor elenden j pyn en zorgen,
Een zetel van vermaak; men houdt my wel verborgen ,
Edog daar is geen ding, van wat natuur ’t ook zy,
Hoe heilig of geheim, of men ontdekt het my.
Men eert my overal, in Hutten en Paleizen,
Men voert my zelfs ook meê op lange en verre reizen.
’T Bedt.
Ik ben de Zufter van een Broeder, wreed van aart,
Wiens wreedheid niets ontziet, nog eenig Sterfling fpaart,
Van al wat leeft gevreeft een Vyand van het leeven,
Die niets dan droefheid, rouw en fmer-ten weet te geeven^
met DE Getallen. 339
SELS.
t)aar ik integendeel, bemind van ieder raad„ een
Genoegen en vermaak en rüft aan elk verleen.
Ik ben der zorgen trooft, der droefheids toeverlaat.
De LyJer vindt by my veeltyds de groot» fte baat.
Ook laat een elk door my gewillig zig regeeren.
Ja niemant wil beftaan myn aanval af te keeren.
Terwyl ik ’s Wysgeer brein met geeft en kragt vermeer,
Zoo valt de grootfte Vorft eerbiedig voor my néér.
De Wreedfte Oorlogsheld buigt zig voor myn vermogen.
De fchoonfte Venus zelfs fluit ook voor my haare oogen.
De Slaap.
i
TWEE- EN VYFTIGSTE
VERMAAKLYKHEID.
D E
I^eze Vermaaklykheid is dezelfde als de Voorgaande, uitgezonderd datnbsp;*er maar één bordpapiere Cirkel in denbsp;Doos is, en eene Staaf in iedere Reep,nbsp;waar op de Raadfels gefchreven zyn.
Pl. XI. Fig. r.
Laat eene kleine Doos A B C D maa-ken, drie en een halve duim lang en drie duimen breed ; plaats op het middennbsp;van haaren bodem een ligten bordpapieren Cirkel, op zyne Spil draaijende,nbsp;befluitende in zig eene bckragtigde Naal-.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de
-ocr page 389-MET DE Getallen. 34^
de E. Deel dezen Cirkel in zes gelyke De^Raab-deelén , en fchryf in iedere verdeellng doos. de Woorden (*') van de zes Raadfels,nbsp;dié op bordpapiere Blaadjes moeten geschreven zyn, gelyk hierna zal aangewezennbsp;Worden. Bedek het bovenfte binnenge-deelte van deze Doös met Bordpapiernbsp;F G H I, waar in de opening L zyn Fig.nbsp;moet, door welke men leezen kan eennbsp;van de zes Woorden, die op den bordpapieren Cirkel E gefchreven zyn.
Neem drie vierkante bordpapiere Blaadjes, zoo als die van de derde Figuur, in ieder van welken een bekrag-tigde Staaf zyn moet, zoo als daar aangewezen wordt; beplak dezelven ter we-derzyde met dun bordpapier om hen tenbsp;vermommen; en fchiyf op iedere zydenbsp;een Raadfel, ip achtneeipende den Rand
der
(*) Het is niet noodzaakelyk , dat de Woorden van deze Raadfels, gelyk van denbsp;voorgaande Verinaaklykheid, uit het zelfdenbsp;getal van Letters beftaan.
34* Vermaaklykheden
PERAAP-der bekragtigde Staaven en Naaide, die Btos. dien bordpapieren Cirkel befloten is,nbsp;alles zoo als duidelyk genoeg in deze Figuur afgeteekend ftaat.
Als men een van de bordpapiere Blaadjes onder de Doos legt , zal denbsp;Naaide, die’er in opgefloten is, zigrig-ten indiervoegen, dat men door de gemaakte opening zal kunnen zien hetnbsp;Woord van het Raadfe!, dat dan onder tegen den bodem van de Doos aanlegt. Indien men vervolgens het bordpapier omkeert , zal men het Woordnbsp;van het andere Raadfel zien.
met de Getallen. 343
]\/Tgeeft de bordpapiere Blaadjes konst-aan iemant, zeggende hem, dathy de Raadfels, die ’er opgefchreven zyn,nbsp;leeze en raade: men legt dat, ’t welknbsp;hy niet raaden kan , onder de Doos, ennbsp;dan de Doos openende, laat men hemnbsp;het Woord zien, dat ’er de oplosfingnbsp;Van geeft, j
Om deze Vermaaklykbeid te verwonder’ lyker te maaken , kan men dubbelde Blaadjes hebben, die op dezelfde wyze gefcbiktnbsp;zyn , en waar van de Raadfels , fcboonnbsp;verfcbillende, door bet zelfde Woord beantwoord worden. Men heeft ’er hier eeni-gen bygevoegd , voor bet gemak van hen,nbsp;die het famenjlel van deze Vermaaklykbeidnbsp;zouden willen maaken , en geene verzameling van Raadfels bezitten mogten.
344 VeRMA AKLYKHEDEH
Raad
sels.
Celui qut fne produit, me fait toujours la guerre ,
M me pcurfuit fur mer, ü me pourfuit fur terre,
11 ne me dome pas un moment de repos.
Plus il rnevoit de prés, plus il me diminue.
J'amufe les enfans, je fait peur aux cbe-vaux,
Et par moi ld peinture eji au monde con-nue.
i’OMBRE,
On ne peut me faire paroitre.
On ne peut me porter fans me voir. On peut me donner fans m’avoir;nbsp;Tgt;evinez ce que jepuis être,
Les Cornes.
III. RAAD-
-ocr page 393-MET DE Getallen. 345
fuis Ie vrai Phoenix ^ qui renait de fq raad-cendre,
En fortant du fépulcbre, oü l'on m'a vü defcendre;
Et par Vétrange fort De mon ame ajfervie.
Je n'occupe ma vie
Qu a filer lentement la trame de ma mort^
Le Ver k Soye.
L'on ne connoit en moi fin ni commencement ^
Neuf dijfemblables Joeurs , m'acompagnent Ö* m'aident;
Tout feul je ne vaux rien; mais quand el-les précédent,
On peut me faire valoir alors infinement.
Le Zero.
V. RAAD.
-ocr page 394-3^5' Vermaaklyeheden
Raao-
SELS'
Du repos des Humains, implacable Eme-gt;
mie.
J’ai fais mille envieax , tous jaloux de mon fort;
Je me repais de fang, je trouve la vie; Dans Ie bras de celui qui me donne la mort.
La Püce.
Quand Ie Mortel qui me cbêrit,
Applique fa boucbe d la mienne,
II me préte aujji-tótfon coeur 6f fon efprit • Je ne dis rien qui ne lui appartienne;
Cejl lui qui s'exprime par moi. Soumife d fes defirs, je me borne d lui ren-dre,
Les fentimens quej’en repois.
Vive, quand il efi vif, tendre quand il e/i tendre,
II me donne toujours la loi.
La Flütte.
VI. RAAD-
-ocr page 395-MET DE GetALEEN. 347
Nous fommes plujieurs foeurs, a peu prés de rneme dge,
Dans deux rangs differens, mats d'un fern-blable ufagei,
Nous avons en naijjant un Palais pour maifon,
Qn'on pourroit mieux nommer une étroite prifon,
II faut nous y forcer pour que quelqu’une en forte ;
Quoique cent foit le jour^ on nous ouvre la ports, j
Les Dents.
Les Rois font mes Sujets ^ Ik Vainceurs mes Efclaves,
Je force les plus forts, je dompte ks plus braves;
Contre moi les efforts fe trouvent faperflus, Je caufe du chagrin, des pleurs y if lenbsp;martyre
A
-ocr page 396-34S VeRMAA KLYKHEDEN
Raad
sels.
A ceux que mapuijfance d mefervir attire g
Etjefais plus de mal d ceux qui m'aiment plus.
L’Amour.
Hem, die my teek, doe ik den oorlog altyd aan;
Ik volg hem overal waar hy mag gaan of ftaan;
Hy wil ook, waar hy is, my nimmer ruft verkenen
Hoe hy my nader komt, hoe ik meer moet verkleenen.
'k Ben duiftepnis uit licht, of wel een louter niet;
Hoe wel men daag’lyks my op alle plaat-fen ziet.
Ik heb de Schilderkonft het meeftc licht gegeeven;
Terwyl ik Menfch en Vee dikwyls van fchrik doe beeven.
De Schaduw.
X. RAAD-
-ocr page 397-mynafch,
uit ’t graf, waar in ik neêrge-zonken was.
Myn Lyf is teer en kleen , dog myne konft is groot.
En zeldfaam is myn lot; zoo dra ik'ben in ’t leeven,
Verrigt ik aDders.niet dan langfaam maar te weeven
Het wonderbaare Web van myn gewaande dood.
Een Zyworm.
Offehoon de Minnaars myn gelukkig Lot benyden.
Moet ik nogthans altoos met veel ge-vaaren ftryden,
De moordzugt volgt my Itaag, om dat ik word geacht
Een Ruftverftoorder van het Menfche-lyk gedacht,
In-
-ocr page 398-350 Vermaaklykhedeh raad- iDtusfchen drink ik ’c bloed en kryg van
S£LS* nbsp;nbsp;nbsp;V i_ 1
hem het leevcn,
Wiens wreede hand my flraks geweldig zal doen' fneeven.
Een Vloo.
Ik heb begin nog eind, myn waarde iS niets te tellen.
Als negen Zufters my niet min of meer verzeilen,
En zoo dat zy altyd in rang ray treên voor uit;
Dan kan myn waarde tot in 'c eindeloo. ze gaan;
Dewyl ik minder nog dan louter niet beduid,
Wanneer zy agter my in rang geordend Aaan.
De Nul.
De-
-ocr page 399-MET DE Getallen. sjt
Dezelfde dienften doen, geordend in twee fchaaren,
In een gewuifd Paleis, om zyne Konft beroemd;
Hoewel ’t voor ons wel mag een Kerker zyn genoemd.
Men dryfc ons niet dan met geweld en fmart daar buiten;
Offchoon wy dikwyls daags de deuren zien ontfluiten.
De Tanden.
XIV, RAADSEL.
Geen Schepfel kan myn magt op deze aard wcerftaan,
De ftoutfte Helden j ja Verwinnaars zyn myn Slaaven.
Ik fnuik den trotfchen moed van Prinfen en van Graaven,
Den grootften Koning zelf maak ik tot onderdaan.
De weerftand of ’t geweld, dat m’on-bedagt my biedt,
Veroorzaakt naberouw, pyn , hartfeer en verdriet ,*
Am
-ocr page 400-3J2 Vermaa klykhedew^
Raad- Aan hun, die roekeloos my tragten te overwinnen;
En nogthans plaag ik ’t meeft, die my het fterkft beminnen.
De Liefde,
XV. RAADSEL.
Ik buig gelyk een flang myn Lyf in honderd bogten,
Ik kruip, ik draai, ik keer my naar een ieders'zin,
Ik boei, fchooD nooit door vrees nog fchaamte aangevogten,
Al meenig lieve Vrouw, ja zelfs eeQ Koningin.
By dag hou ik roy in veel gaten ftil ver-fcholen;
Dog ’s nagts verlaat ik weer geruft myn kleene holen.
Een Rygsnoer.
Ik heb een lang en kronkelig lyf,-
Ik ftrek aan veelen tot geryfj
'K draag
-ocr page 401-*K draag altoos leeven in tnyn buik;
Ik dien tot veelerley gebruik;
Ik heb een grooten wyden mond.
Die open ftaat ten allenftond;
’K heb armen, dog van hals en hoofd En voeten ben ik gantfch beroofd;
Ik loop nogthans vetbaazend fnel, Terwyl ik wroet en knaag en kwel;
K loop heen en wéér, ’k word nimmer moê
’K loop telkens weer met drift naar toe Van daar ik ’t allereerft voortkara.
Van daar ik mynen oorfprong nam.
Jk ben zeer klein, zeer dun, en ligt En nogthans van zeer groot gewigt;nbsp;Een Boó van goed en kwaad, van leevennbsp;en van fterven,
Eeis ik in ’t rood, in ’t wit, in 't zwart en andre verwen.
En in gedaante van een Engel, Meüfch of Beeft;
II. Deel. nbsp;nbsp;nbsp;znbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ife
-ocr page 402-354
VerMAAKLYKHEDEM
ft‘AD. Ik gaa, ik loop ik vaar, dog ry het al-lermeeflj
Die myn vertrouwd geheim vermetel aaa durft randen,
Verlieft zyn eer en maakt flraffchuldig zyne handen.
Het Zegel van een Brief.
XVIII. RAADSEL.
Ik ben het eerfl: in Eer, dog hou my buiten Staat;
’K fta midden in de Wet, en fchuw nog-thans den Raad;
Het Oorlog haat ik, maar ik min twee voud de Vrede 5
Ikvlie den Twift, dog word in Twee-dragt wel geleden;
Ik woon aan ’t eind der Zee, en midden in het Bed;
Schoon fchoot vry, vangt men my ge-maklyk in het Net;
En fchoon ik nimmer my in Stad of Land vertrouwe.
MET DE GeTALLEW- 35J
2oo durf ik tny ge^-uft in Stede en Veld raab. onthouwen;
Ik haat den Wyn , dog ben een groot Minnaar van Mee;
De KofFy laat ik, maar'k hoii dubbeld van de Tee;
Ik houd ’t met Ledigheid, zoo wél als met het Werken;
De Godsvrugt ken ik niet , fchoon ’k altoos ben in Kerken;
’K ben Mennoos tweede Vriend , dog hou niet van Kalvyn;
’K min Lutber, dog heb niets uitftaande met Armyn.
De Letter E.
VIER-EN
-ocr page 404-35(S Vermaaklykhede»
VIER-EN VYFTIGSTE
HET
BEREIDING.
j^ies eenige Woorden uit, die een
Het
geheÏ- nbsp;nbsp;nbsp;volkomen zin uitmaaken, en die
GEN. gy gemakkelyk onthouden kunt ; by voorbeeld een Spreuk, een Vers, enz.nbsp;van één of twee regelen,
fFilt gy gelukkig zyn, gy moet de Deugd \ betragten;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
En de ondeugd als de pefi vermyden en veracbtetknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
Ma^ic
-ocr page 405-MET DE Getallen. 357
Maak een genommerd Alphabet, en het leer dit van buiten.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ geheu
gen.
a. b. c d. e. f. g. h i k. 1. m, n. o.
1.2.3 4-5-ö. 7. 8. 9-10. II. 12.13,14.
p. q. r. s. t. u. V. w. x. y. z.
15. 16.17. 18. 19- 20. 21. 22. 23. 24. 2y.
Konst-
Gy ftelt iemant voor om hem onver.
fchillig op te geeven eene raeeni- ’siuKja. ge van verfehillcnde Getallen, en hemnbsp;die in dezelfde orde op ftaaade voet,nbsp;of na een maand , of na een of meernbsp;Jaaren weder op te noemen; het genenbsp;gemakkelyk zyn zal , zo men zig datnbsp;Alphabet en dat Vers te binnen brengt.
Om de Getallen, die men opgeeft, zeer verfchillende te raaaken, moet mennbsp;de Letters van ieder Woord twee aannbsp;twee te famen voegen j en als het Ge-Z 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tal
-ocr page 406-konSt- nbsp;nbsp;nbsp;Letteren van een Woord one-
siüKjE. ven is, moet men de laatfte Letter alleen neemen C * }•
DU Konjije zal hunverwonderlyk voorkomen, die niet voeeten, dat het gantfcbe geheim bejiaat in bet Vers en bet genom-
merde
i
Hy aan wien men de Getallen opgeeft , moet dezelven opfchryven , en de- j zelven voor zig verborgen houden.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
-ocr page 407-tntrde Alphabet^ die men van buiten kent; Konst-zullen denken dat men die Getallen by S^val en onverjcbillig opgegeeven beeft ynbsp;en dat bet enkel aan een verbazend grootnbsp;geheugen moet toegefcbreven voor den y datnbsp;men bun dezelven na zoo een langen tyd voeder voeet op te noemen; en hunne vervoon-dering zal nog grooter voezeUy indien mennbsp;bun zeer veele Getallen opgeefty 't geennbsp;even gemakkelyk isy als men veele Ver Jennbsp;in iyn geheugen houdt.
-ocr page 408-Jöo Vermaaklykheden
VYF-EN VYFTIGSTE
vermaaklykheid.
Bet Getal y dat iemant gedagt beeft , te raaden, zonder hem iets te vraagen.
BEWERKING.
TV/T’ en laat iemant naar zyn goedvin-den een Getal kiezen uit de Getallen van I tot 15, en dat Getal voor zig zelve verborgen houden; men gelaftnbsp;hem dan de volgende betverking te doen.
Voeg by het gedagte Getal I en vermeenigvuldig hetnbsp;door 3.
jite. Tyd, Neem de helft van dat drie-voud. Vermeenigvuldig deze helft door 3.
-ocr page 409-met de Getallen. 361
Tïd. Neem de helft van dit drievoud. Vermeenigvuldig deze helft door 3.
3lt;ie. Tyd. Neem de helft van dit drievoud.
4'ïe. Tyd. Neem de helft van deze helft.
In deze rekenkpnflige bewerking heeft men vier Tyden, waar in men de helftnbsp;laat neemen; de drie eerflen vertegenwoordigt men zig in het geheugen doornbsp;een van de hierna volgende agt Latyn-fche Woorden; ieder dezer Woordennbsp;bpftaac uit drie Lettergreepen of Silla-ben ; de Lettergreepen , waar in dpnbsp;Klinkletter ikomt, wyzen die Tyden aan,nbsp;waar in men de helft niet heeft kunnennbsp;neemen zonder een Breuk te maaken,nbsp;of (’t gene het zelfde isJ waar in hetnbsp;drievoud een oneven Getal is; in welknbsp;geval hy, die de bewerking doet van telkens I te voegen by het Deelgetal (*}.
De
(*) Deze Tyden zyn veifchillende in alle de Qetallen, die men heeft kunnen ver-Z 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kie-
-ocr page 410-VeRMAA KLYKHEDKH
De vierde Tyd wyft aan welk van de twee Getallen, die men tot ieder van dienbsp;agt Latynfche Woorden heeft, verkozennbsp;of gedagt is.
Zo men met dezen Vierden Tyd de helft heeft kunnen neemen zonder Breuk,nbsp;dan is het verkozen Getal in de eerftenbsp;Kolom; zo ’er integendeel een Breuknbsp;in voorkomt, is het Getal in de tweenbsp;Kolom.
Latynfcbe Woorden, en Getallen tot ie-zelven beboerende.
Woorden Kolom a^e.Kolom. | ||||||||||||||||||||||||||||||
|
VOOR-
-ocr page 411-MET DE Getallen. 363
VOORBEELD.
Veronderfte], dat men gedagt heeft het Getal 9.
Som. ... 10
Deze fom door 3 vermeenigvuldigd,
De helft hier van genomen, blyft. . 15 Deze helft vermeenigvuldigd door
3, komt.........
De helft van dit beloop neemende
(^)y blyft......23
De helft van dit beloop neemende
Eindelyk de helft van deze helft nee-
' mende nbsp;nbsp;nbsp;blyft. ...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18
On-
( * ) Men laat i voegen by die 45, ’t geen 46 geeft 5 waar van de helft is 23.
(**) Men laat ’er nog eens i by voegen, dat 70maakt, waar van de helft is 35.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
(’*'**) Men kat’er weder x byvoegen.
3(14. Vermamp;aklykheden
Onderwyl dat deze bewerking ge-fchiedt, merkt men op, dat hy, die de rekening doet, in den tweeden en derden Tyd, ’er i heeft moeten byvoegennbsp;om de Breufeen te ontgaan en ge-volglyk dat het Woord Oh - tin-git ^nbsp;waar van in de tweede en derde Lettergreep een «komt, terftont, volgens denbsp;bovenflaande Tafel, aanwyft, dat mennbsp;het Getal i of 9 gedagt heeft; en opmerkende , dat men de laatfte helft nietnbsp;zonder Breuk heeft kunnen neemen ,nbsp;befluit men , dat het Getal 9 , ’t welknbsp;in de tweede Kolom tot het Woord oh-tingit gebragt is, het verkozen of gedag?nbsp;te Getal is.
Zo 1
Men moet het zoo zoeken aan te leggen . dat hy, die de rekening doet, zegtnbsp;of blyken laat, dat ’er een oneven Getalnbsp;is, en een Breuk zou komen, zonder datnbsp;hy merkt , dat men zulks noodig heeft tenbsp;weeten; dan is het Konftje nog zoo veel tenbsp;verwonderlyker.
-ocr page 413- -ocr page 414-3ÖÖ Vermaaklykhedeh
ZES-EN VYFTIGSTE
Het Getal te raaden, 't welk iemant ge-dagt heeft.
BEWERKING.
Nadat men aan iemant voorgefteld heeft om een Getal naar zyn goedvinden te denken, gebiedt men hem hetzelve te verdubbelen, ’er 4 by te voegen , en vervolgens te vermeenigvuldi-gen door 5 ; men laat hem verder 12 bynbsp;dit laatfte beloop voegen, en het dannbsp;vermeenigvuldigen door ro , en einde-lyk 320 van de laatfte Som aftrekken,nbsp;en men vraagt hem dan, wat ’er over-fchiet, van welk overfchot men de tweenbsp;laatfte CyfFers affnydt; wanneer het Getal
-ocr page 415-MIT BE Getallen. 307
tal, dat voordezelvcn Haat, hec gedagte Getal is.
VOORBEELD.
Hier 4 by gevoegd, is de nbsp;nbsp;nbsp;Som.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18
Waar by 12 voegende, is de Som. 102 Dit vermeenigvuldigd door 10 ,
geeft. . nbsp;nbsp;nbsp;•.....1020
Blyft. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;700
De'twee laatfte CyfFers affnydende, is 7 het gedagte Getal.
ZEVEN-
-ocr page 416-^8 VeRMAAKLYKHEDEW
ZEVEN-EN VYFTIGSTE
Drie Dobheljleenen op eene Tafel geworpen , en daarna , in orde gelegd zyn -de, te raaden de Oogen van ieder der-telven.
Laat het dubbeld neemèn vati de Óo-gen van den eerften Dobbelfteen ter regterhand, en ’er 5 by voegen; ge-laft dat men deze Som door 5 vermee-nigvuldige, eff dat men by dit beloopnbsp;voege het Getal der Oogen van den mid-delften Steen; Iaat vervolgens deze Somnbsp;vermeenigvuldigen door 10, en by ditnbsp;beloop voegen de Oogen van den derden
Dob*
-ocr page 417-Dobbelfteen ; laat eindelyk van deze Som aftrekken het Getal zjo ; de Cyf-fers, die na deze aftrekking overblyven,nbsp;beteckenen de Oogen van de drie Dob-beiïleenen , die op de Tafel gev\'orpennbsp;zyn.
Laaten de Oogen, welken men met drie Dobbelfteenen op de Tafel geworpen heeft , zyn 4. 6 en 2 , en die aannbsp;hem, welke het Konftje doet, onbekendnbsp;Zyn, dog die hy door de navolgendenbsp;berekening moet uitvinden.
Orde en Oogen der Dobbelfteenen......4..6..2
Het Dubbeld van den i^enDob-
belfteen.....4
Bygevoegd Getal. . . . y
-ocr page 418-Deze drie overfchietende CyfFers 4. 6. 2. beteekenen de Oogen van iedernbsp;der drie Dobbelfteenen , die op de Tafel geworpen zyn, en de tevens de orde, waar in zy leggen moeten.
AGT- EN
-ocr page 419-jIet de Getallen. 371
AGT-EN VYFTIGSTE
^ nbsp;nbsp;nbsp;^S-
lemant wil aan dertien arme Menfchen Aalmoefcn uitdeden, dog niet meer dannbsp;12 Gulden hebbende , wil hy 'er aannbsp;ieder één gceven , uitgezonderd aan ee-nen onder hen, die in jlaat is te iver-ken; maar hy wil het zoo aanleggen ^nbsp;dat het fcbyne , als of het geval enkelnbsp;oorzaak ware, dat die niets ontvangennbsp;heeft.
Men laat de dertien Perfoonen in 't rond ftaan , laatende hun de keusnbsp;om zig te plaatfen daar zy willen, ennbsp;men deelt aan hun de twaalf Guldennbsp;zoodanig uit, dat men telkens denzelf-'nbsp;den weg heen negen telt^ en aan hem,nbsp;Aa 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;op
-ocr page 420-372 VERMA AKLYKHEB •
op wien de negen vale, een Gulden geeft, die men dan uit den kring laat gaan ,nbsp;¦wanneer men bevinden zal, dat de elfde , te rekenen van dien, van welkennbsp;men begonnen heeft te tellen , altoosnbsp;de laatfte zyn zal, en bygevolg geennbsp;Gulden ontvangen zal.
Zoo ’er maar twaalf Perfoonen waren, aan wien men elf Guldens wilde uitdee-len, zou men moeten beginnen te tellennbsp;van den genen, die hem voorgaat, diennbsp;men uitfluiten wil.
NEGEN-
-ocr page 421-MEx DE Getallen. 373
NEGEN-EN VYFTIGSTE
I
Benig Soldaaten , die overgeloopen zyn, en waar van ’er vyftien moeten gejiraftnbsp;worden, zoodanig te plaatfen, dat mennbsp;’er vyftien j die men gmfiig is ¦) uit behouden kan , met hen agtervolglyk tenbsp;tellen y e,n telkens den negenden te nee'nbsp;men.
Ty/Ten moet hen plaatfen volgens de order van de Klinkletters van hetnbsp;Volgende Latynfche Vers, in acht nee-tnende de CyfFers, die onder ieder dernbsp;Veertien Lecrergreepen ftaan, waar uitnbsp;het zelve beftaac.
Vo-pn-le stn, VXr-gara Ma-ter Re-gi-na fe-re-bat. 45** J I la asrial
Men
Aa 3
-ocr page 422-374 Vermaaklykheden
Men plaatft ’er eerfl: vier naaft elkan-deren, die men verfchoonen wil, vervolgens vyf van hen, die men ftraffen wil, daarna twee van die, welken mennbsp;behouden wil, en zoo heurtlings voort-gaande, volgens de Cyifers, die ondernbsp;de Klinkletters liaan.
Om dü Konjije te doen, moet menjlegts dat F'ers van buiten onthouden, en in achtnbsp;neemen, dat de Klinkletter a beteekent betnbsp;getal I, de Klinkletter e bet getal 2, denbsp;Klinkletter i let getal 3 , enz.
met de Getadlen. 375
ZESTIGSTE
Manier om hei Paard van een Schaahfpel agtervolglyk alle de vier-en-zejlig Vak-ken van het Schaakbord te doen door.nbsp;hopen, zonder meer dan cent op 't zelfde Vik te komen.
Laat A B C D een Schaakbord verbeelden ; zo gy het Paard agtervolglyk alle de Vakken of Vierkanten van het zelve wil doen doorloopen,nbsp;zonder tweemaal op het zelfde Vak tenbsp;komen, zoo zetheteerfl; op het Vak i, ennbsp;laat het voortfpringen volgens de ordenbsp;der Getallen, die in de 64 Vakken (laan;nbsp;en leg een ftukgeld op ieder Vak, waarnbsp;op het kctrnt, ten einde men onthoudenbsp;op welke Vakken het zelve ge weeft is,nbsp;A a 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;en
-ocr page 424-Vermaaklykheden
en om te kunnen zien of het dezelve» alle doorloopen heeft,
OPMERKING.
Daar zyn verfcheidene Manieren om het Paard agtervolglyk alle de Fakken te doennbsp;doorloopenmaar men beeft geoordeeld datnbsp;bet voljtaan kon, indien men deze tot eennbsp;voorbeeld gaf, als zynde ’t gemakkelykjtenbsp;om uit te voeren ; en dewyl de anderen zeernbsp;moeyelyk zyn om van buiten te onthouden,nbsp;is bet fcbier onmogelyk om dat Konjtje tenbsp;doen zonder zig ’er in te bedriegen.
VER.
-ocr page 425-z^£a.aa!s. ^Sc/ta^n'.
T \l^d
A. nbsp;nbsp;nbsp;..zit Xarulm.
/
..Zuid
¦¦'.X
yy \
ff ^*Itaads. de Jlai/:
^if/.
Zuid/''
dd^Zaads. dc y/t^o.
dy- 4-- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
MET DE Getallen. 3^7 VERSCHEIDENE BUITENGEWOONF.
EEN-EN ZESTIGSTE.
EERSTE SCHAAKPARTV.
De Koning op het zevende Vak van Eerstb
zynen Raadsheer (lo). nbsp;nbsp;nbsp;party.^^
Fig. I.
(10) Men moet hier en in de volgende Vermaaklykheden met het Schaakfpel opmer-.nbsp;ken, dat de Letters R? C, enz. op de plaa-ten de eerfle Letters zyii van de Fra'nfchenbsp;Naamen, waar mede de Stukken van dit Spelnbsp;Aa jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;be*
-ocr page 428-378 V E R M A A K r. Y K H E D E IT
378 V E R M A A K r. Y K H E D E IT
Eerste
SCHAAK'
Partï.
Een Kafteel op het zevende Vak van bec Paard van den Koning.
Het andere Kafleel op het zevende Vak van zynen Koning.
Een Paard op het laatfte Vak van den Raadsheer van zynen Koning.
Een Bocy of Soldaat op het zesde Wak van den Raadsheer van zynen Koning.
En een andere Boer op het zesde Vak van het Paard van zynen Koning.
SPEL VAN ’T ZWART.
De Koning op het Vak van zyn Ka-fteel.
En een Boer van de Koningin op zyn eigen Vak.
Het Spel dus gefchikt zynde, zegt de Party van het Wit tegen dien van hetnbsp;Zwart, dat hy hem fchaakmat zal maa-
ken
benoemd worden; R beteekent Roi den Koning , D Dame de Koningin , F Fou een Raadsheer , C Cavalier een Paard , T Tournbsp;een Kafteel, en P Pwi een Boer of Soldaat.
-ocr page 429-MET DE Getallen. 370
ken met den Boer, die op het zesde Eerstb Vak is van den Raadsheer van zynennbsp;Koning, onder uudrukkelyke voorwaarde , dat hy op geenerley wyze z\nennbsp;Koning zal kunnen fpeelen, of zal dannbsp;zelfs het Spel verliezen ; om dit tenbsp;doen Iaat hy den zwarten Boer van zynen Party om eene Koningin gaan , ennbsp;in dezen tusfchentyd , verplaatft hynbsp;het Kafteel, dat naaft dien Boer is, innbsp;diervoegen, dat hy, zoodra het Zwartnbsp;eene Koningin krygt , zynen Partynbsp;fchaak kan zetten op het vyfde Vak vannbsp;het Kafteel van zynen Koning. ¦
’t Zwart.De Koningin neemt het Ka-fteel.
't Wit. Het andere Kafleel zet Schaak op' het zevende Vak van het Kafteel van den Koning.
'tZwart.De Koningin neemt dit tweede Kafteel.
’t Wit. Schaak Koning met den Boer van het Paard.
’t Zwart. De Koningin neemt den Boer.
’t Wit.
-ocr page 430-Eerste ’f Wit- De Boer van den' Raadsheer PARTïf'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neemt de Koningin, zet Schaak
en maakt Schaakmat.
Men geeft deze Zet, zoo wel als de volgenden , alleen op voor vermaakelyke Zetten’, het zou zekerlyk zeer gevallig zyn, als men onder bet fpeelen, zoodanige plaat-fing der Stukken verkreeg.
-ocr page 431-IT
MET DE Getallen. 381
TWEE- EN ZESTIGSTE
Stelling der Stukken op het Schaakbord.
De Koning op zyn zesde Vak. ' nbsp;nbsp;nbsp;Twebde
Een Paart op het zesde Vak van het Kafteel van zyne Koningin.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pf- xn.
Een ander Paart op het vyfde Vak^*®’*‘ van het Paart van zyne Koningin.
Een Boer op het zevende Vak van zyn en Koning.
Een Boer op het zesde Vak van den Raadsheer van zynen Koning.
Een Boer op het zesde Vak van zyne Koningin.
Een Boer op het zesde Vak van zyne Koningin.
Een
-ocr page 434-3^2 Vermaaklykheden
Tweede Een andere Boer op het vyfde Vak Schaaknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Party, van zynen Koning.
SPEL VAN ’t zwart.
De Koning op zyn eigen Vak.
Het Kafteel van den Koning op zyn eigen Vak. -
Het andere Kafteel op het Vak van den Raadsheer van zyne Koningin.
De Raadsheer van den Koning op het Vak van het Kafteel van de witte Koningin.
Een Boer op het zesde Vak van zynen Koning.
Het Spel dus gezet zynde, zegt de Speelder van ’t Wit tegen dien van ’tnbsp;Zwart, dat , niettegenftaande dat denbsp;Boer, die op het vyfde Vak van zynennbsp;Koning is, voor den Zwarten Raadsheernbsp;bloot ftaat , hy hem egter met diennbsp;zelfden Boer Schaakmat zetten zal, ennbsp;onder voorwaarde , dat, zo hy dionnbsp;Boer verheft , hy het Spel verliezennbsp;zal.
383
MET DE Getallen.
't Wit. Het Paart , dat op het zes-
de Vak van het Kafteel van party. zyne Koningin is, zet Schaaknbsp;op het zevende Vak van dennbsp;Raadsheer van zyne Koningin.
’r Zwart. Het Kafteel is noodzaaklyk gedwongen dat Paard te nee-men.
’t Wit. De Boer , die op het zesde Vak van zyne Koningin is,nbsp;gaat één Vak voort, en zetnbsp;Schaak.
't Zwart. Neemt met zyn Kafteel dien Boer , omdat het niet andersnbsp;kan.
’t Wit. Zet Schaak met het andere Paart op het derde Vak vannbsp;de zwarte Koningin.
’£ Zwart. Is wederom gedwongen om dat Paart met het Kafteel tenbsp;neemen.
’t Wit. Neemt het Kafteel met den Boer in gefchil.
’t Zwart.
-ocr page 436-334. Verma AKLYKHEDEN
Schaak
Party
Tweede ’t Zwart, Is verph’gt het Kafleel, dat hem nog overfchiet, te Ipee-len.
’t Ifit. Zet Schaak en maakt Schaakmat met den Boer , die voor den Raadsheer bloot ftond,nbsp;zoo als voorgefteld was.
DRIE.
-ocr page 437-MET DE Getallen. 38J
DRIE-EN ZESTIGSTE
DERDE SCHAAK-PARTY.
Stelling der Stukken op het Schaakbord.
f'gt;e Koning op het zesde Vak van den
Raadsheer van zyne Koningin. partv. quot; Een Paard op het vyfde Vak van het pl. xih..nbsp;Paart van zyne Koningin.
Plet andere Paard op het vyfde Vak van zyne Koningin.
Een Boer op het vyfde Vak van het Kafleel van zyne Koningin.
Een andere Boer op het vyfde Vak van den Raadsheer van zyne Koningin.
SPEL VAN ’t zwart.
De Koning in het Vak van het Kafteei van zyne Koningin.
380 VeRMA AKr.YKHED E?J
Plet Spel dus (laande, zegt de Speel-der van ’t Wit tegen dien van ’t Zwart, dat hy hem Schaak zal zetten raet eenennbsp;van die Boeren , en in den volgendennbsp;zet Schaakmat iriCt den anderen Boer,nbsp;en dat hy zonder dat de Party verliezennbsp;zal.
Wit. Plet Paard, dat op het vyfde Vak is van zyne Koningin, zetnbsp;Schaak op het tweede Vak vannbsp;den Raadsheer van de zwartenbsp;Koningin.
't Zwart. De Koning gaat te rug op het Vak van het Paard van zynenbsp;Koningin.
’( Wit. PPct Paard van het vyfde Vak van het Paard van zyne Koningin fpringt op het zesde Vaknbsp;van zyne Koningin.
’l Zwart. De Koning gaat op het tweede Vak van het Kafteel van zynenbsp;,Koningin.
't Zwart.
’t Wit. '’c Zelfde Paard zet Schaak op het Vak van den Raadsheer vannbsp;de Zwarte Koningin.
-ocr page 439-met de Getallen. 387
’fZwarL De Konina gaat te rug op het öjjrdk Vak van het Paard van zyne party.nbsp;Koningin.
quot;/ Wït. De Korting gaat op het zevende Vak van zyné Koningin.
’t Zwart. De Koning gaat op het tweede Vak van het Paard van zynenbsp;Koningin.
l'Fit. De Boer' van het Kafteel get Schaak.
quot;tZwart. De Koning vlugt op het Vak van het Paard van zyne Koningin;
,'t W^t. Dezelfde Boer zet nog eens Schaak.
't Zwart. De Koning Vlugt op het tweede Vak van het Paard van zyne Koningin.
't Wit. De Boer van den Raadsheer zet Schaak, en Schaakmat, ennbsp;wint derhalven de Party opnbsp;die wyze als men aangenomennbsp;had.
Bb 2 |
VIER* |
388 VerMA AKLYKHEDEN
VIER- EN ZESTIGSTE
VIERDE SCHAAK-PART7. Stelling der Stukken op 't Schaakbord.nbsp;SPEL VAN ’t wit.
De Korting op het zesde Vak van den Raadsheer van zyne Koningin.
Vierde
SCHAAK-
Party.
Pr. xiii. De Koningin op haar zevende Vak.
Pig. a. fjg(. Kafteel op het vierde Vak van zyne Koningin.
De Boer van het Kafleel van de Koningin op zyn zesde Vak.
De Boer van het Paard van de Koningin op zyn vyfdc Vak.
SPEL VAN ’t zwart,
De Koningop het Vak van het Kalleel van zyne Koningin.
De Boer van het KaReel van de Koningin op zyn eigen Vak.
Het
-ocr page 441-van zyne Koningin Schaakmat zetten za], onder voorwaarde dat hy nooit dennbsp;Boer van het Kafteel van den Zwartennbsp;Koning zal kunnen neemcn,
’t Zwart, üe Koning gaat op het Vak van het Paard van zyne Koningin.
’t Wit. Het Kafteel op het vierde Vak van het Kalteel van zyne Kogt;nbsp;ningin.
’t Zwart. De Koning wederom op het Vak van het Kafteel van zynenbsp;Koningin.
’t Wit. Het Kafteel op het vyfde Vak van het Kafteel van zyne Koningin.
’{Zwart. De Koning op het Vak van het Paard van zyne Koningin.
‘t Wit. De Koningin zet Schaak op het zevende Vak van haaren Raadsheer.
't Zwart. Ds Koning weder op 't Vak van het Kafteel.
Bb 3 nbsp;nbsp;nbsp;'t Wit.
300 Vermaaklykheden
ViS'^DB 5CH vAR-
SABïï-
't Wit. De Koningin op het zesde Vak van haar Paard.
’t Zwart. De Boer van het Kafleel neemt de Koningin.
’f Wit. De Boer van het Kaftcel op zyn zevende Vak.
H Zwart. Ds Boer neemt het Kaftecl.
’ï Wit. De Koning op het zesde Vak van zyn Paard.
'tZwart Dc Boer van het Kafteel gaat één Vak voort.
‘t Wit. De Koning op het zesde Vak van het Kaftecl van zyne Koningin.
quot;t Zwart. De Boer van het Kafteel gaat weder één Vak voort.
'f Wit. De Boer van het Paard gaat ook een Vak voort.
De Boer van het Kafteel gaat nog een Vak voort.
'f Wit. De Boer van het Paard zet Schaak en maakt Schaakmat opnbsp;het zevende Vak , voordat hetnbsp;Zwart eene Koningin haaiennbsp;kan,
De Koning op hec Vak vao den Raads- V’YFnB heer van den witten Koning. partv.''nbsp;Het Kifteel op het Vak van den Raads- ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
heer van zynea Koning.
Hec andere Kalteel op het Vak van zy-ne Koningin.
Het Paard op het derde Vak van den Raadsheer van zynen Koöing.
Een Boer bp hec vierde Vak van z^-nen Koning.
SPEL VAN ’T ZWART.
De
De Koning op zyn derde Vak. Bb 4
-ocr page 444-De Koningin op het vierde Vak van haar Kafteel.
Het Kafteel van den Koningin op zyn tweede Vak.
Het andere Kafteel op het derde Vak' van het Paard van zynen Kon'ng.
Het Paard op het derde Vak van het Kafteel van zynen Koninnbsp;Een Boer op het vierde Vak van zynennbsp;Koning.1
Het Spel op deze wyze gezet zynde, zegt de Speelder van ’t Wit tegen’ diennbsp;van’t Zwart, dat,fchoon hy zelfs fchrapnbsp;Itaat om het Spel te verliezen, en fchoonnbsp;hy veel minder Stukken heeft, hy hemnbsp;cgter Schaakmat maaken zal, 't gene hynbsp;doet in dezer voege.
*t Wit. Hét Paard zet Schaak op het vierde Vak van het Paard vannbsp;de zwarte Koningin.
Zwart. Het Kafteel is genoodzaakt het Paard te neemen.
’t Wit. Het Kafteel zet Schaak op het derde Vak van den Raadsheernbsp;van den zwarten Koning.
’i Zwart,
-ocr page 445-393
MET DE Getallen.
’lZ‘wart.De Koning is gedwongen dat Vïpdb Kafteel te neemen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Party,''quot;
’ï fFit. Het andere Kafteel zet Schaak en Schaakmat op het derde Vaknbsp;van den zwarcen Koning.
AANMERKING.
Zo men zig met deze Zetten op bet Sebaakbtrd vermaaken wil, moet men ’ernbsp;de Stukken zoo op Jlellen als de Figuurennbsp;aatiwyzen , en bun, die dit Spel fpeelen,nbsp;voorjiellen dat men zoodanig een Partynbsp;winnen zal, oflaaten hun bet genoegen omnbsp;zelve te ontdekken boe bet Spel moet gefpeeldnbsp;worden.
ZES^
^94 Vermaaklykmeden
ZES EN ZESTIGSTE
ZESDE SCHAAK-PARTy. Stelling der Stukken op het Schaakbord.nbsp;SPEL VAN ’ï WIT.
J^e Koning op het Vak van zyn
Zesds
Paard.
SCHAAK-Party.
pl. XIV. Het Kafteel op het zevende Vak van *¦ het Paard van zynen Koning.
SPEL VAN ’t ZWART.
De Koning op het zesde Vak van zyn Kafteel.
Een Boer op het vyfde Vak van het Paard van zynen Koning.
Een andere Boer op het zevende Vak van dat zelfde Paard.
Het
-ocr page 447- -ocr page 448- -ocr page 449-Met de Getallen.
Hec Kafteel op het Vak vanzynen Ko- Zesdb ning , of op eenige andere gefchiktenbsp;plaats.
Het Spel dus gefchikt zynde, zegt de Speeldcr van ’t Wit tegen dien van ’tnbsp;Zwart, dat hy Koekmat zynzal,’twelknbsp;by op deze wyze uitvoert.
’t Wit. Het Kafteel zet Schaak op hee zevende Vak van het Kafteeinbsp;van zynen Koning.
Zwart.Ds Koning op het zesde Vak van het Paard van zynen Koning,nbsp;kunnende niet anders fpeelen.
*t Wit. Het Kafteel op het zevende Vak van zynen Koning.
*tZwart Verzet zyn Kafteel, opdat het Wit niet Koekmat zyn zou.
't Wit. Het Kafteel geduurig voor hdt Kafteel van 't Zwart, om tenbsp;noodzaaken, dat hy Koekmat
zy-
AAN-
-ocr page 450-Zesdb
SCHAAK-
Pariï.
395 VeRM AAKLYKHEDEN AANMERKING.
Men heeft hier deze Zetten van het Schaakfpel opgegeeven j om hen , dienbsp;dit vermaaklyk Spel fpeelen , te doennbsp;zien hoe groot deszelfs Samenzetting ennbsp;verband zy, en hoedanige uitvlugten hetnbsp;aan een verflandig Speeler geeven kannbsp;om zig te redden in Partyen, die wan-hoopende fchynen. Zy zyn getrokkennbsp;uit een voortrefFelyk Italiaanfch Werkjenbsp;over het Schaakfpel dat zeer raarnbsp;is. Men heeft zeer veelc Zetten vannbsp;dezen aart , dog die minder buitengewoon zyn, in een ander Werkje, dat totnbsp;Tytel heeft : Effai fur les Echecs, parnbsp;Philippe Stamma (**), ’t welk wel tenbsp;bekomen is, en zoo vermaaklyk als leerzaam is voor hun, die dit Spel beminnen.
(*) Trattato del 1’Inventione amp; Arte liberale del Gioco di Scacchi, del Dottor Ales-fandro Salvio Napolitano. Napoli 1Ö04.
(**) La Haye, chez Antoim Fan-dole ,1741.
’¦ nbsp;nbsp;nbsp;? i - Ï
.¦^-rrr; nbsp;nbsp;nbsp;-r-j
¦^-5
‘^ii,
lit——rfl^—
H'* nbsp;nbsp;nbsp;!'¦'' i f.’''!-'-:^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'*¦“•?*V!-i.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j'-. -r
t-
t •
I'
j i
[ ¦ ‘ '• nbsp;nbsp;nbsp;\ “nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r*' ''’^J'!lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'-' . '’'quot;J ^ I ’':
1 y jJ^lllitf» „0 ¦ -^..«Ü»'——«la'-LjJ , ^ ••'^
' .'.¦ f: ¦ 1 ' '¦. H
• »L.j^ . . .. nbsp;nbsp;nbsp;-!- -'-*- i-
I
Die met de Kaarten gefchieden.
'quot;eelen van hen , die op dit Werk Ver-wel hebben willen hebben verklaard, dat het hun aange-naatn zyn zou in het zelve te vinden de ten.nbsp;bekende, de gemakkelykfte, en de ver-maakelykfte van die Konfljes, welkennbsp;met Kaarten gedaan worden ; willendenbsp;aan hunne begeerte voldoen , heb iknbsp;verkozen dezelvea liefft in dit tweedenbsp;Deel in te lasfen , waar op zy de meeftenbsp;betrekking fchynen te hebben. Ik hebnbsp;’er zelfs nieuwen uitgedagt , om zoonbsp;veel meer verfcheidcnheid aan dit onderwerp te geeven ; en ik heb voorafnbsp;laaten gaan de noodige onderrigtingennbsp;om dezelve gemakkelyk en met behendigheid uit te voeren , waar in het Vermaak , dat zy geeven , voornaamelyknbsp;beüaac.
3Pg VERMAAKtYKHEDEïï
ONDERRIGTING.
Voordat men dit foort van Kondjes onderneemt, is ’t noodig dat men de
Ver-
MAAK-LYKHE-
denmet handgreep kenne om de Kaarten te on-TBN. ^ ' derfteekén, waar door men verftaat die gaauwigheid der handen om van het bo-venite van het Spel eene zekere veelheid Kaarten onder het zelve te brengen, zonder dat men zulks gewaar worde; ’t gene op deze wyze moet gedaannbsp;worde.
Pl. XV.
JPig. I.
Men moet het Spel Kaarten in deReg-terhand leggen, den duim aan de eene zyde van het Spel , de 2^^,nbsp;vingers, aan de andere zyde, zoo datnbsp;zy het Spel bedekke, en den ping ge-bogen en tusfehen de Kaarten geftokennbsp;op die plaats, van waar men de boven-fte Kaarten wil afligten en onder hetnbsp;onderfte hoopje brengen, in acht nee-mende, dat de linkerhand het Spel zoodanig bedekke, dat de Duim zy op denbsp;plaats C, de tweede Vinger in A, ennbsp;de andere Vingers in B. Beide de handen
-ocr page 455-399
feTET DE Getallen.
flen en de twee gcdceltens van het Spel dus geplaatft zynde, trekt men met den lykhb-ping en met de drie volgende Vingers de kaar-''an de Regterhand het bovenfle hoopjenbsp;opligtende of opwippende te rog, terwylnbsp;inen te gelyk met de linkerhand het on-derfte hoopje op dezelfde wyze opligtnbsp;en dus boven het andere brengt.
Het is zeer noodzaakelyk , eer men onderneemt deze Vermaaklykbeden in ’tnbsp;werk te (tellen, dat men leere deze handgreep behendig te doen , zoo dat nie-iriant zulks bemerken kan ; ook moetnbsp;men dit onderfteeken doen zonder datnbsp;de Kaarten eenig geraas maaken , ennbsp;zonder dat men met de handen veel be-weeging maake; de oelFeningkan dit alleen gemakkelyk maake.
Daar is ook eene manier om het Spel voor af te bereiden , daar in beftaande,nbsp;dat men ’er een of meer lange Kaartennbsp;in doe, dezen dienen voor verfcheidenenbsp;Vermaaklykbeden, die minder behendigheid vorderen.
400 nbsp;nbsp;nbsp;Vkrma AKLYKHEDEN
ZEVEN- EN ZESTIGSTE
De Kaart te zeggen, die iemant uit een Spel getrokken heeft.
Men laat ietnant behendig de lange Kaart trekken , die men in hetnbsp;Spel gedaan heeft, en die men weetnbsp;welke is ; men geeft hem vervolgens hetnbsp;Spel om het door te fchieten ; en mennbsp;zegt hem , dat men of zyne Kaart noemen of afneemen zal; en men doet hetnbsp;een of het ander dat hy verkieft; mennbsp;kan hem ook gelaften het Spel in zynnbsp;Zak te fleeken, en dan kan men ’er denbsp;verkozene Kaart gemakkelyk uithaaien,nbsp;alzoo men dezelve met het gevoel ligte-lyk van de anderen onderfcheidt, zyndenbsp;de eenigfle die boven het Spel uitfteekt.
AGT-
-ocr page 457-)MET DE Getallen. 401
AGT- EN ZESTIGSTE
De Veranderlyke Kaart.
Men laat behendig door iemant de De Ver.
lange Kaart trekken , en nadat ^yke hy dezelve gezien heeft, gebiedt mennbsp;hem dezelve onderbet Spel door te fchie-ten ; men neemt het Spel wederom, ennbsp;men laat een tweede Perfoon (1) dienbsp;zelfde Kaart trekken , en zelfs, zo mennbsp;wil, een derde en een vierde; men trektnbsp;vervolgens zelfs uit onderfcheidene plaat-fen van het Spel zoo veel Kaarten, als
men
Men moet bedagt zyn , dat de twee Perfoonen , die men die zelfde Kaart Iaatnbsp;trekken, niet digt by elkanderen zyn, tennbsp;einde zy niet zien kunnen, dat het dezelfdenbsp;Kaart is.
II. Deel. nbsp;nbsp;nbsp;C c
-ocr page 458-402 Vermaaklykheden
DE Verander-
LYKE
KAART.
men heeft laaten trekken, bedagt zyn-de dat onder dezelven die lange Kaart is ^ die zy ieder afzonderlyk getrokken hebben; men Vertoont dan alle die Kaarten , en men vraagt in ’t algemeen ofnbsp;ieder van hen, zyne Kaart daa»in ziet: zy ,nbsp;die dezelven getrokken hebben, antwoorden ja, vermits zy alle die zelfde langenbsp;Kaart zien; men fteekt dezelve dan weder in het Spel, en op de lange Kaartnbsp;afneemende, laat men aan één van hennbsp;de onderfte Kaart van het Spel zien,nbsp;hem vraagende, of dat zyne Kaart is,nbsp;hy antwoordt ja; men geeft dan met dennbsp;kneukel een tik, of met den nagel eennbsp;knip op die Kaart, en men laat dezelvenbsp;aan een tweeden Perfoon zien, die hetnbsp;zelfde antwoordt, en dus aan alle denbsp;andere Perfoonen , die dan in begripnbsp;zyn , dat die zelfde Kaart verandert ^nbsp;op ’t bevel van hem , die het Konfijenbsp;doet, en niet denken dat zy alle dezelfde Kaart getrokken hebben.
Zo de eerfte Perfoon niet die lange Kaart nam, die men hem aanbiedt, moet
men
-ocr page 459-met dé Getallen. 4®3
;, il
tnen de andere Perfoonen onverfchillig De vp,,. andere Kaarten laaten trekken , en de- fnbsp;zen, terwyl men zelfs het Spel afnecmt. Kaart.nbsp;ónder de lange Kaart laaten leggen, maagt;nbsp;kende een fchyn van telkens op hetnbsp;Spelteflaani vervolgens neemt men af,nbsp;of men laat afneemen op de langenbsp;Kaart, en men geeft aan ieder de Kaart,nbsp;die hy getrokken heeft , in acht noemende, dat men de eerde Kaart aan dennbsp;laatften Perfoon geeft , en dus te rugnbsp;gaat tot den eerden Perfoon.
Andere Manier om dit Konjlje te doen zonder eene lange Kaart.
•
Als men de eerde Peifoon onverfchil-lig eene Kaart beeft laaten neemen , en weder in het midden van het Spel laatennbsp;leggen, onderdeckt men de Kaarten omnbsp;deze Kaart boven op bet 5?pel te brengen , ’t welk men vcrvolgens'doorfchiet,nbsp;zonder dezelve uit het oog te verliezen ; men laat dezelfde Kaart door dennbsp;tweeden Perfoon trekken, nadat mennbsp;Cc 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haar
-ocr page 460-404 Vermaaklykhkden
DE Ver-
ANDER-
tYKE
Kaart.
haar in ’t midden van het Spel gebragt heeft, wanneer men weder het boven-fte hoopje onderfteekt,* men gaat op dezelfde wyze voort met de andere Per-foonen die Kaart te laaten trekken, ennbsp;verders handelt men zoo als uitvoerigernbsp;zal aangewezen worden in de agt- ennbsp;tagcigfte Verraaaklykheid.
-ocr page 461-Met de Getallen. 40J
NEGEN-EN ZESTIGSTE
De oogen geblind zynde , met de punt van eenen Degen te vinden eene of meernbsp;Kaarten, die men uit een Spel getrokkennbsp;beeft.
en laat eene Kaart trekfobn, die men onder de lange Kaart legt, eanbsp;die men, met kwamwys een tik op hetnbsp;Spel te geeven, behendig boven het opnbsp;het Spel brengt; men legt of men werptnbsp;het Spel op den grond , oplettende,nbsp;waar deze Kaart legt; men laat vervolgens een doek voor de oogen binden,nbsp;zoodanig dat men naar beneden ziennbsp;kan (*_) ; men verfpreidc dan met de
punt
(*) Nadien het gezigt naar om laag op den grond gekeerd is, kan men , (choon denbsp;Cc 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oogeoj
Vermaaklykheden
punt van den Degen de Kaart, zonder de getrokkene uit bet oog te verliezen;nbsp;en na een fchyn van wel te zoeken gemaakt te hebben, pikt men dezelve metnbsp;de punt van den Degen , en men laatnbsp;haar aan hem zien, die dezelve getrokken heeft: men kan ook twee of drienbsp;Kaarten laaten trekken , bedagt zyndenbsp;dat men haar alle onder het afgenome-ae hoopje laat leggen, em vervolgens opnbsp;dezelve wyze met de punt van den Degen zoeke.
oogen gebonden zyn, de bovenfte of onder-fte Kaart of Kaarten van het Spel gemakkelyk zien.
-ocr page 463-met de Getaleen. 407
ZEVENTIGSTE
Men fpreidt voor iemant een Spel-deNgod Kaarten uit op eene tafel, indier-voege, dat een prentje, by voorbeeld Kaart,nbsp;een Koning, Koningin of Boer meernbsp;bloot legge dan de anderen; men verzoekt hem eene Kaart uit het Spel tenbsp;dénken , en men let of hy zyn oog opnbsp;die Kaart flaa; men neemt het Spel opnbsp;en men zegt hem de Kaart die hy gedagtnbsp;heeft.
OPMERKING.
Zo men bemerkte, dat by zyn oog niet op die Kaart vejligde, of zo by de Kaarten meer van een fchoof om 'er eene naarnbsp;Cc 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zyn
-ocr page 464-4o8 Vermaaklykhedes
IOe Nood- nbsp;nbsp;nbsp;uit te denken , zou men hem moe-
Ged?mb nbsp;nbsp;nbsp;g^i'i^den die gedagte Kaart uit het Spel
Kaaht. te zoeken , die men vervolgens onder de lange Kaart doet leggen, om Vr een andernbsp;Konjije mede te doen. Men kan ook hetnbsp;Spel of voel een gedeelte van bet Spelnbsp;•waayersgevoyze voor hem houden, zoodanignbsp;dat ’er maar eene Kaart van beboorlyk kannbsp;gezien voorden ; men behoort ook voorafnbsp;tt voeeten , dat dit KonJlje ligtelyknbsp;misfen kan, en gevolglyk dat men bet voornbsp;hm doen moet, die in dit foort van Konjt-jes onbedreven zyn.
%/l^f
-ocr page 465-met de Getallen. 403
EEN-EN ZEVENTIGSTE
Van vier Kaarten ^ die men onverfchillig uit een Spel trekken laat, eene te koten denken, en die te raaden.
y laat iemanc naar zyn zin vier Kaar-ten uit een Spel trekken , en gy verzoekt dat hy ’er eene uit denke; gynbsp;legt ’er behendig twee van op het Spelnbsp;en twee onder het zelve; en onder dezen legt gy vier onverfchillige Kaarten;nbsp;gy fchiet vervolgens agt of tien van denbsp;onderfte Kaarten uit op eene tafel, ennbsp;gy verzoekt dien Perfoon, dat hy zie,nbsp;of de Kaart, die hy gedagt heeft, ’etnbsp;onder zy; indien hy neen zegt, zyt gynbsp;zeker dat zy eene van de twee boven-ften van het Spel is; die gy onderwylnbsp;Cc jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;be-
-ocr page 466-410 Verm A A klykhEden
behendig onder fteekt; gy Iaat hem dan bet onderfte van het Spel zien, vraa-gende hem of dat zyne Kaart is; zo hynbsp;nog neen zegt, fchuifc gy deze onderftenbsp;Kaart agter uit met den derden Vinger,nbsp;die gy te vooren een weinig vogtig gemaakt hebt, en gy zegt hem dat hy denbsp;onderfte Kaart trekke.
Zo hy zegt dat zyne Kaart onder de eerften is, die gy op de tafel uitgefcho-ten hebt , moet gy behendig de viernbsp;Kaarten, die gy onder gelegd hebt,nbsp;•wegneemen, en dewyl als dan de tweenbsp;Kaarten , onder welken de gedagte is,nbsp;zig onder het Spel bevinden, laat gy dienbsp;op dezelfde wyze trekken als zoo eveanbsp;verklaard is.
met de Getallen. 4x1
TWEE- EN ZEVENTIGSTE
Eene gedagte Kaart.de zoo veeijie van het Spel te doen zyn, als mea begeert.
Leg de lange Kaart de zelliendc in epn Jas- of Piquet Spel; fchiet vervolgens tien of twaalf van de bovenftenbsp;Kaarten uit op eene tafel, en verzoekt,nbsp;dat iemant ’er eene uit denke, en onc-houde de hoeveelfte zy is; leg dan dienbsp;Kaarten weder op bet Spel, en onder-fteek dezelven behendig op de langenbsp;Kaart, zoo dat deze de onderfte worde;nbsp;vraag vervolgens de hoeveelfte zyne ge*nbsp;dagte Kaart was; tel dan geheimelyk bynbsp;U zelven van dat getal tot zeftien Kaarten van onderen van het Spel, dezelvennbsp;op tafel werpende, en houd by dat gfe-
tal
-ocr page 468-412 Vermaaklykheoem
tal op, nadien de zeventiende de gedag-te Kaart is; vraag vervolgens of hy zy-ne Kaart heeft zien uitfchieten, hy zal antwoorden «een; vraag hem dan verdernbsp;de hoeveelfte hy nu wil dat zyne Kaartnbsp;volgen zal; fchuif onderwyl de gedagtenbsp;Kaart met den Vinger agter uit, en treknbsp;die ’cr op volgen, de eene na de andere,nbsp;tot dat gy aan het begeerde getal geko.nbsp;men zyt. .
met de Getallen. 413
DRIE- EN ZEVENTIGSTE
De Kaarten in de hand te doen veranderen,
y moet in bet Spel eene dubbelde Kaart hebben, by voorbeeld, eennbsp;Schoppen-Heer, die gy onder het Spelnbsp;plaatft; en onder dezen Heer legt gynbsp;eene andere Kaart, een Harten Zevennbsp;of eene andere, en op het Spellegt gynbsp;den tweeden Schoppen-Heer; daarnanbsp;fchiet gy het Spel door, zoo dat deze drienbsp;Kaarten op haare plaats blyven; vervolgens houdt gy het onderfle van het Spelnbsp;voor iemant en laat hem Harten-Zevennbsp;zien, die gy verder mee een vogtigennbsp;Vinger te rug fchuift; dan , veinzendenbsp;die Harten Zeven weg teneemen,neemtnbsp;gy den onderften Schoppen-Heer weg,nbsp;en denzelven op tafel leggende, verzoekt gy dien zelfden Perfoon, dat bynbsp;ïyne hand op die gewaande. Harten-Zeven
-ocr page 470-/jf4 Vermaaklykheden
ven legge en houde; dan fchiet gy het Spel voor de tweede maal door, zondernbsp;de eerfte en laatfte Kaart van haare plaatsnbsp;te noemen, en gy doet den tweedennbsp;Schoppen• Heer behendig onder hetnbsp;Spel komen ; gy laat denzelven aan eennbsp;anderen Perfoon zien, vraagende hemnbsp;wat Kaart dat is; onderwyl fchuift gynbsp;hïar met den Vinger te rug, en gy trektnbsp;de Harten - Zeven, die gy hem met denbsp;hand insgelyks laat bedekken; als dannbsp;gebiedt gy Harten-Zeven (die de eerftenbsp;Perfoon meent onder zyne hand te hebben} te gaan onder de hand van dennbsp;tweeden Perfoon , en insgelyks dennbsp;Schoppen-Heer (die de tweede Perfoonnbsp;denkt onder zyne hand te hebben) tenbsp;gaan onder de hand van den eerften; gynbsp;laat hen dan de handen opligten, en ziennbsp;dat die overgang volbragt is.
OPMERKING.
De twee gelyke Kaarten, en het haten zien van den Seboppen-Heer aan den tweeden Perfoon f maaken dit Konjije zeer ver-wonderlik en onhegrypelyk.
-ocr page 471-MET DE GeTAELEIJ. 4^5
VIER-EN ZEVENTIGSTE
Drie Hoopjes te leggen van een Spel y waar uit men eene Kaart heeft laaiennbsp;trekken , en dezelve te doen vinden innbsp;het Hoopje y dat men verkieji.
Gy moet de lange Kaart laaten trekken , dezelve weder in het Spel laaten leggen, en dan behendig onder-fleeken zoodanig dat zy boven op hetnbsp;Spel kome; maak dan drie Hoopjes, innbsp;agt neemende dat het Hoopje, waar innbsp;de lange Kaart is, midden lusfchén denbsp;twee anderen leggen moet, gemerkt mennbsp;doorgaans vergt dat zy in het middelflenbsp;legge. Vraag dan in welk van de drienbsp;Hoopjes men begeert, dat de getrokkennbsp;Kaart legge; zo men antwoordt in bet
mid-
-ocr page 472-4IÖ Vermaaklykheden
middeljle, keert gy het om en laat dezel-ve terftont zien; zo men integendeel haar in een van de twee andere Hoopjesnbsp;begeert, dan neemt gy het Spel in denbsp;hand, en legt het Hoopje, waar in mennbsp;haar begeert, dp de twee anderen, innbsp;acht neemeude-, dat gy den ping legtnbsp;tasfchen dit en het middelde Hoopjenbsp;(op het welke de gevraagde Kaart is)nbsp;om dus op deze plaats behendig te kunnen onderfteeken; vervolgens vraagt gynbsp;op nieuw de hoeveelfte men haar begeert in het verkozene Hoopje, en zoonbsp;men antwoordt de zesde, telt en neemtnbsp;gy vyf Kaarten boven van het Spel, ennbsp;dan onderfteekt gy terftont de Kaarten,nbsp;en toont de getrokken Kaart, die dannbsp;de zesde is.
VYF-
-ocr page 473-met de Getallen. 4121
VYF-EN ZEVENTIGSTE
Verfcheidens JPer/oonen Kaarten haten trekken, en hen zelve die voeder in hetnbsp;Spel te laaten leggen, en dan de Kaarten , die zy getrokken hebben, 'Voeder ttnbsp;vinden.
Men moet een Spel Kaarten hebben, dat naar het voorbeeld van denbsp;tweede Figuur van de vyfciendc Plaat bereid is, dat is dat de Kaarten aan ’c eenenbsp;end A B eene linie fmaller afgefnedennbsp;zyn , dan aan het andere C D. Gy laatnbsp;den eerden Perfoon eene Kaart uit ditnbsp;Spel trekken , en gy let naauwkeurignbsp;op, of hy haar in zyne hand niet omkee-re. Indien hy haar weder geeft zoo al*nbsp;iï. Deel.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hy
-ocr page 474-4x8 Vermaaklykhedem
by deceive heefc getrokken , keert gy het Spel om , opdat de getrokken Kaartnbsp;’t onderfte boven legge ; dog zoo hynbsp;haar in zyne hand omgekeerd heefc,nbsp;keert gy het Spel niet om ; de Kaartnbsp;weder in het Spel gelegd zynde, laatnbsp;gy het zelve doorfchieten , waarna gynbsp;eene tweede en zelfs eene derde Kaartnbsp;trekken laat , dezelfde voorzorgen innbsp;acht neemende; dan neemt gy het Spelnbsp;aan het breedfte end tusfchen de tweenbsp;Vingers van de linkerhand, en gy trektnbsp;met die van de regterhand agtervolglyknbsp;de Kaarten welken door die drie Per«nbsp;foonen getrokken zyn.
OPMERKING.
Men dient dit Konjlje niet te doen voor ben, die in dit foort van Goochelaarytjes er~nbsp;varen zyn; ook moet men het niet herbaa.nbsp;len, vermits men ligtelyk zou kunnen bemerken , dat de gantfcbe Konjt ïiejiaat innbsp;bet Spel om te keeren.
Met de Getallen. 410
ZES-EN ZEVENTIGSTE
De Kaart door het gevoel of de reuk te kennen,
T\ Ten Iaat de lange Kaart of eene an-^dere , die men kent, trekken; men laat dezelve door iemant in zynenbsp;hand houden, en men maakt fchyn vannbsp;dezelve met den voorftén Vinger herhaalde reizen te voelen en te beproeven, ftrykende zagtjes op de gefchilder-de zyde, en men noemt hem de Kaart.
Zoo men de lange Kaart heeft laaten trekken, dan kan men hem vervolgensnbsp;het Spel-Kaarten overgeeven , laatendenbsp;hem de vryheid van die Kaart niet ofnbsp;Dd 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;al
-ocr page 476-420 Vermaaklykhedem
al in het Spel te leggen; en nadien men zulks ligtelyk bemerkt, riekt men, hetnbsp;Spel weder opgenomen hebbende, allenbsp;de Kaarten de eene na de andere , ofnbsp;wel het geheele Spel in eras, en mennbsp;zegt hem, zonder de Kaart te noemen,nbsp;of zy in het Spel is, of niet.
Splits eene Kaart in tween, die dezelfde moet zyn als uwe lange Kaart» en rol dezelve vaft toe; doe haar in eennbsp;Eygt; waar in gy eene zeer kleine opening gemaakt hebt, en flop dit gaatjenbsp;net toe met een weinig wit wafch.
Laat uit het Spel de lange Kaarttrek Konst-ken, die gelyk moet zyn aan welke in het Ey iS', en laat dezelve wedernbsp;in het Spel fteeken; gebied dan dat mennbsp;het Ey breeke, waar in men dan de ge-trokkene Kaart vindt; moffel onderwylnbsp;D d 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die
-ocr page 478-4ï2 Verm A AKLYKHEDEJ»
KoNSTi die Kaart weg, om vervolgens te laateo
SïUKjI-
zien, dat dezelve niet meer in het Spel is. OPMERKING.
Men kan dit Konjije nog aangenaamer maaken , als men in verfcbeidene Eyrennbsp;die zelfde Kaart doet; als dan geeft mennbsp;een Ey naar goedvinden te kiezen.
Men kan zig ook met ieniant verjlaan dan lt;wien men gevoezen beeft bet Ey, voaarnbsp;in de Kaart is , en dat by dan verkiejt uitnbsp;die Eyeren, •welken bem aangeboden •worden ; op deze manier kan men vervolgensnbsp;de andere Eyeren laaten hreeken, om denbsp;Omftanders te doen gelooven, dat 'er innbsp;geen een Ey eene Kaart te vooren geftokennbsp;ge’weejt is.
(*) De meefteii van hen, die deze To-verkonftjes in ’t openbaar doen , hebben Lieden, met welken zy zig verftaan.
MET DE Getallen. 423
AGT- EN ZEVENrïGSTE.
’g'ö'o'groWlT 0 o' iWW'^WWg'^ 'gW
T^it Konftje kan men niet doen, dan de ¦L/ door zig te verüaan met iemant,nbsp;wien men te vooren gezegd heeft, welke 2ak.nbsp;Kaart men uit het Spel genomen heeft,nbsp;en welke hy, die het Konftje doet, innbsp;zynen zak heeft; men biedt dan datnbsp;Spel aan dien Perfoon aan, (waar uitnbsp;men veronderftelt dat men de Harten-Vrouw genomen heeft), en men verzoektnbsp;hem eene Kaart te denken en te zien,nbsp;en het Spel weder op de tafel te leggen; men vraagt hem vervolgens welkenbsp;de Kaart is die hy in het Spel gezien ennbsp;gedagt heeft; hy antwoordt (zoo als mennbsp;in ’t geheim over een gekomen is) datnbsp;het Harten-Vrouw is; men verzoektnbsp;D d 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hem,
-ocr page 480-424; Vkrmaaklykheden
DE
KAAM UI DB
hem, dat hy ter deege ziet of liy zig niet bedriegt, of die Kaart wel in hetnbsp;Spel is; hy verzekert van ja; als dannbsp;zegt hy, die het Konftje doet, en zonder dat hy het Spel aanraakt, 231 is 'ernbsp;niet meer in; zie daar baal baar uit mynennbsp;zak ; en zie of zy in bet Spel is. Dienbsp;Perfoon of een ander haalt haar uit zy-nen zak, ziet het Spel na en laat ziepnbsp;dat zy ’er niet meer in is.
OPMERKING.
Dit Konjije fcbynt volmaakt tooveren te zyn, aan bun, die niet voeeten , dat betnbsp;door verfiandbouding gefcbiedt.
MET DE GeTALLEW. 4SJ'
NEGEN- EN ZEVENTIGSTE
Eene Kaart te raaden, die iemnt wt een fpel Kaarten Jlegts aangeraakt heeft^
Dit Konftje gefchiedt, gelyk het voor.
gaande, alleen door verftandhou-ding met een tweeden Perfoon.
Men fpreekt met dezen Perfoon af, (die ftaan moet nevens hem, wien mennbsp;eene Kaart zal laaten aanraaken), datnbsp;hy door een teeken moet doen ver-ftaan , welke Kaart hy heeft zien aan-raaken (1}, by voorbeeld als hy dennbsp;eerften knoop van zynen Rok aanraakt,
dat
Men moet de Kaart aan te raaken geeven aan iemant, die zeer digt by den Perfoon is, met wien men zig verftaat.
Dd y
-ocr page 482-4iS Vermaaklvkhedeï»
dat zulks beteekent dat het een Aas is; den tweeden knoop aanraakende eennbsp;Heer, enz. dat, als hy zynen Neusdoeknbsp;in zyne hand neemt, zulks beteekentnbsp;dat'de aangeraakte Kaart een Ruiten is;nbsp;een fnuifje neernende , een Klaveren r enz. Deze affpraak van te voorennbsp;gemaakt zynde, biedt men het Spel aan,nbsp;en men gebiedt hem , aan wien mennbsp;het o ergeeft. de Kaarten te openen,nbsp;een. Kaart aan te raaken, en het Spelnbsp;•weder te geeven; men Iet op het tee-ken, en men noemt hem de Kaart, dienbsp;hy aangeraakt heeft, het welk hem ze-kerlyk onbegrypelyk zal vowkomen.
TAG-
-ocr page 483-TV/Ten fcheidt de Kaarten in twee ge-deekens door eene lange Kaart. In het eerfte is een Vyfde van Klaveren Heer, een van Schoppen Heer, denbsp;vier Agten, Ruiten-Tien en Harten-Tien.
In het tweede zyn twee grooter Vier-dens van Ruiten en Harten , de vier Zevens en de vier Negens (*).
( *) Men kan haar verdeden of fcheiden Op eenige andere wyze, die men zig kan tgnbsp;binnen brengen.
-ocr page 484-4^8 Vermaaklykhedek
“en flaat op het Spel, en men neemt in aehc van alleen de Kaartennbsp;van het eerfte Hoopje door te fchieten;nbsp;men neemt vervolgens op die langenbsp;Kaart af, en men maakt ’er twee Hoopjesnbsp;van. Men biedt het eerfte Hoopje aannbsp;jemant aan, hem verzoekende van ’ernbsp;t^wee of drie Kaarten uit te neemen;nbsp;men legt dit Hoopje weder op de tafel; men biedt insgelyks het anderenbsp;Hoopje aan een anderen Peribon aan,nbsp;en men legt, (zonder dat het bemerktnbsp;worde) de getrokkete Kaarten van hetnbsp;eerfte Hoopje in het tweede, en de getrekkenen van het tweede Hoopje innbsp;het eerfte; men tikt op de Kaarten, ennbsp;fchiet alleen die van het onderfte Hoopjenbsp;door; dan het Spel inziende, noemt mennbsp;de Kaarten, welken die twee verfchil-lende Perfoonen getrokken hebben, hetnbsp;welk gemakkelyk is , als men nazietnbsp;welke die zyn, die dan in ieder Hoopjenbsp;veranderd zyn.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EEN»
-ocr page 485-met de Getallen. 42s
EEN- EN TAGTIGSTE
WW^WWq g g-o nbsp;nbsp;nbsp;g
Schoppen-Aas in Harten-AaSf eninHarlt;» ten Drie te veranderen,
Men bereide eene Kaart zoo als de derde Figuur van de Vyftiendenbsp;Plaat aanwyft, en men plakt met eennbsp;weinig zeep het Schoppen-Oog-A opnbsp;het middelfte Harten-Oog. Men plaatsnbsp;den Vinger aan de zyde B, en het bo-venfte Harten-Oog bedekkende, laatnbsp;men Schoppen-Aas zien; men houdtnbsp;vervolgens de Kaart naar om laag, ennbsp;trekt inet. den Vinger het Schoppen-Oog weg; dan met den Vinger de plaatsnbsp;C, bedekkende, laat men Harten-Drienbsp;zien; men houdt de Kaart weder naarnbsp;om laag, en op nieuws met c’.?n Vinger
de
-ocr page 486-430 Vermaakltkheden
de plaats B bedekkende, laat men Harten-A as zien.
Men kan het zelfde Konftje met Harten-Vyf doen; (Zie de Vierde Figuur van de Vyftiende Plaat gt;
Men met geen Kaarten neemen, daar die Oogen uit gedaan zyn, omdat dan ^etnbsp;Papier zyn glans verliejt; ’t is beter datnbsp;men die foorten van Kaarten by de Kaar-temaakers opzettelyk maaken laat, mennbsp;zou anders bet geheim ligtelyk ontdekken.
TWEE-
-ocr page 487-met de Getallen. 431
TWEE- EN TAGTIGSTE
Sehoppen-Drie te doen V?randeren in Schop» pen-Jas, en in Hanen-Jas.
Men moet een Harten - Aas bereiden, ’er op plakkende met zeep drienbsp;Oogen van Schoppen, die men zoo duonbsp;en net affnydt als mogelyk is ; ten welknbsp;einde men eene gefpliftte Kaart neemt,nbsp;en waar van men een Schoppen - Drienbsp;maakt. (Zie de Vyfde Figuur van denbsp;Vyftiende Plaat).
*
KONST-
-ocr page 488-432 Vermaaklvkheden
p\eze bereiding gedaan zynde. Iaat men deze Kaart aan het Gezeld-fchap zien; men neemt de Kaart wederom, en men doet met den Vingernbsp;afglyden het Oog D, en men bedektnbsp;met den Vinger het Oog A (de zesdenbsp;Figuur^, men laat Schoppen-Aas zien;nbsp;men zet vervolgens den Vinger op denbsp;plaats A (de zevende Figuur ) en mennbsp;zegt, zie daar de Schoppen-Drie wedergekomen', men doet met den Vinger denbsp;andere Schoppen afglyden, en men laatnbsp;zien, dat Schoppen-Aas wedergekomennbsp;is, (Zie de agtfte Figuur); men laatnbsp;eindelyk afglyden de Schoppen , dienbsp;Harten-Aas bedekt, en men laat ziennbsp;dat Schoppen-Aas in Harten-Aas veranderd is, (Zie de negende Figuur), mennbsp;werpt ten laatften die Kaart op tafel,nbsp;ctpdat men dezelve zou kunnen onderzoeken.
met de GetAELEIT. 433
Men dient alle deze Veranderingen met zeer veel behendigheid te doen, zo mennbsp;‘Wil dat deze Soorten van Konjljes vermaak en ver’wondering verwekken; ’t isnbsp;zelfs beter dat men dezelven niet doety dannbsp;dat men aan anderen de middelen laat bemerken y waar van men zig tot uitvoeringenbsp;derzelven bedient.
434 Vermaaklykheden
DRIE- EN TAGTIGST E
^WW^MM.WWK-'^W.WWWWWWW
BEREIDING.
Men moet twee gelyke Kaarten hebben , zoodanig als verbeeld wordt door de tiende Figuur van de vyftiendenbsp;Plaat, en daarenboven een Ruiten-Vyfnbsp;en Ruiten-Aas.
Konst-
5TUKJB.
Houd in uw hand de Ruiten-Vyf en de twee bereide Kaarten, zoo ge-fchikt als de elfde Figuur aanwyft ,nbsp;en laat dezelven dus in de hand houdende zien; werp vervolgens het Aasnbsp;op de tafel en zeg ; „ Zie hier een
» Va-
-ocr page 491-MET de GETALtEIt.
„ Vader , die drie Zoonen heeft, en konst. ,, die ftervende hun nalaat 15000 Gul*
„ den (die door de drie Vyven verbeeld 5, worden). De twee j'ongftcn komennbsp;j, over een, om ieder hunne 5060 Gul-,, den aan hunnen oudften Broeder tenbsp;,, laaten, ten einde hy 'er winft medenbsp;„ doen zou”. Ónderwyl dat gy dit geval verhaalt , zoo werp de Vyf op denbsp;tafel, en breng het Aas in de plaatsnbsp;van de Vyf, en laat de twee bereidenbsp;Kaarten zoodanig glyden , dat zy zignbsp;vertoonen als in de twaalfde Figuurnbsp;wordt aangeweezen 5 en voeg ’er by:
„ De oudfte Zoon , in plaats van dit „ Geld tot winft aan te leggen, heeftnbsp;,, het fchier alles,met fpeelen verloo-„ ren ; en heeft ïlêgts 3000 Guldennbsp;overgehouden (het gene aangeduid wordtnbsp;door de drie Aafen.) Gy legt vervol-gens het Aas weder op de tafel , ennbsp;neemt de Vyf weder op, en de Hiftoriénbsp;vervolgende , zegt gy : „ die oudftenbsp;55 Broeder verftoord zynde, dat hy al datnbsp;}, Geld verfpild had, gaat met die 3000
Gul-
Ee 2
-ocr page 492-VéRMA AfcL YKHEDEK'
KOIÏST-
SlUKJE,
,, Gulden naar Ooft-Indien; daar hy ’er j, een zeer grooten winft mede doet,nbsp;,, en te rug komende, brengt hy aannbsp;,, zyne Broederende ijooo Gulden we-,, derom. Als dan toont gy de drienbsp;Kaarten , zoo als zy in de elfde Figuurnbsp;verbeeld worden. Dit Konftje moet, omnbsp;te meer te behaagen, fchielyk en behendig gedaan worden; men moet het nietnbsp;herdoen, en men moet de Kaarten terftontnbsp;in zynen zak fteeken; en, nadien mennbsp;verzoeken kan dezelven te zien, is hetnbsp;goed, dat men’er vier anderen, die nietnbsp;bereid zyn, by de hand heeft; te wee-ten drie Ruiten Vyven en één Ruiten-Aas.
Men kan een ander foortgelyk Konjlje doen met de Vyven en Driën (Zie de 14,nbsp;ïj en lö Figuureny
VIER-
-ocr page 493-MET DE Getallen. 437
VIER-EN TAGTIGSTE
Te raaden hoe veel Oogen de onderfte Kaar-ten maaken, die men van drie Hoop jet heeft laaien leggen.
aan iemant, dat hy uit een Pi-quet-Spel naar zyn goedvinden drie Kaarten uitkieze , dog geef hem voorafnbsp;te verftaan, dat een Aas elf telt, denbsp;Prentjes tien, en de andere Kaarten zoonbsp;veel als ’er Oogen opftaan ; als hy dienbsp;drie Kaarten uitgekozen heeft, zoo ge-laft hem dezelven op tafel te leggen,nbsp;en op ieder Hoopje zqo veel Kaarten tenbsp;plaatfen als noodig is, om tot vyftien tenbsp;tellen; dat is, dat hy in het Voorbeeldnbsp;(Figuur 17) agt Kaarten moet leggen opnbsp;de Zeven, Vier op het Aas, en Vyf opnbsp;de Tien. Laat hy U dan de overfchie-. ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ee 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tende
-ocr page 494-4.38 Verm aaklykhedek
tende Kaarten geeven; tel dezen, maa-kende fchyn van iets anders ’er in te zoeken , en onthoud hoe veel ’er overfchie-ten; voeg by dit Getal zeftien, en gy zult het Getal hebben der Oogen vannbsp;de drie onderüe Kaarten , gelyk mennbsp;uit dit voorbeeld ziet, waar in ’er twaalfnbsp;Kaarten overblyven; by welk Getal zestien gevoegd, is het Getal der Oogennbsp;van de drie onderfte Kaatten agt-en twintig-
Zoo men dit Konfije met een CadrillE-Spel doet, moet men by bet Getal der over-fcbietende Kaarten agt voegen.
VYF-
-ocr page 495-met de Getallen. 439
•VYF-EN TAGTIGSTE
De twee veranderlyke Aafen.
quot;VJeem twee Aafen , een Schoppen-’ en een Harten-Aas; plak op het Schoppen-Aas een Harten-Oog, en opnbsp;het Harten-Aas een Schoppen-Oog metnbsp;een weinig zeep, opdat zyj’er gemak-kelyk kunnen afglyden.
Laat die twee Aafen zien , neem het
Schoppen-Aas, leg het op densruKjE. grond, en zeg aan iemant van het Ge-zeldfchap dat hy ’er zynen voet op zet;nbsp;maar trek onderwyl het Schoppen-Oognbsp;E e 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;weg \
-ocr page 496-440 VerMaaklvkheden
KONST-
«TüKJE,
weg; leg insgelyks het Harten Aas on-der den voet van een anderen Perfoon , en trek ook het Harten Oog weg ; llelnbsp;daq voor, dat gy Schoppen- Aas zult doennbsp;overgaan in de plaats van Harten-Aas,nbsp;en Harten-Aas in de plaats van Schoppen Aas; gebied dat men de Kaartennbsp;ppneeme, en als dan bevindt men^ datnbsp;de Aafen veranderd zyn.
_ .^3
I; ‘
i \
\
^ O \ ¦
lt; V
4 -quot;¦
\ !
/ i
1 ’
I
k ^ 1* /
i ^ nbsp;nbsp;nbsp;ƒ -
'^--i
i
9.
-ocr page 499-«ET DE Getallen. 44^ .
ZES- EN TAGTIGSTE
In een Spel ¦ Kaarten door een Neusdoek heen de Kaart te vinden, die iemantnbsp;getrokken heeft.
Laat iemant uit een Spel Kaarten eene Kaart trekken, en gebiedt hem dezelve in ’t midden van ’c Spel te leggen;nbsp;onderfteek de Kaart op deze plaats zoodanig , dat zy de eerfte boven op hetnbsp;Spel worde; leg het Spel op de tafelnbsp;en leg ’er een maatig fynen Neusdoeknbsp;over, en neem door den Neusdoek heennbsp;deze eerfte Kaart, fchyn maakcnde alsnbsp;of gy het gantfche Spel doorzogt.
OP-
Men kan dit Konjlje insgelyks doen met bet Spel in den Zak van iemant te Jteeken-ynbsp;men kan ook ver/cheidene Kaarten laaiennbsp;trekken (* )» en dezelven insgelyks doornbsp;ten Neusdoek heen of in den Zak vinden.
-ocr page 501-met de Getaleen. 443
iZEVEN- EN TAGTIGSTE
Verjcheidene Kaarten, die verfcbillende Perfoonen getrokken hebben ^ in eenVer-rek^ker te laaten zien.
BEREIDING.
Laat eeo yvooren Verrekyker maaken, van omtrent derdehalve duimennbsp;hoogte, en die zeer dun is, zoo datnbsp;het Licht 'er van buiten doorheen totnbsp;in zyn binnenfte fchynen kan; zet ’ernbsp;een Oogglas in van twee en een vierdenbsp;duimen brandpunt, ten einde eene Kaart,nbsp;van zeven of agt linien lengte, de grootte van eene gewoone Kaart ’er in fchy-ne te hebben» Bedek den bodem vannbsp;dezen Kyker met een zwart Kaarte Papier ^
-ocr page 502-444' VEnMAAKLÏKHEDK»
pier, en zet hier op eene kleine Kaart op tweederley wyze gefchilderd; laatnbsp;dezelve ’er aan vaft gehegd worden metnbsp;twee kleine zyde-reepjes, die met hunnbsp;eene eind moeten verborgen zyn in denbsp;Kaart, en met het andere in den Kaarte-Papieren Cirkel welke den bodem vannbsp;den Kyker bedekt; laat eindelyk dezenbsp;kleine Kaart zoodanig gefchikt zyn , datnbsp;men dezelve kan qmkeeren, wanneernbsp;men den Kyker naar de eene of anderenbsp;zyde doet overhellen.
KONST-
STUKJE.
TV Ten Iaat twpe verfchillende Perfop-nen ieder eene Kaart trekken , die gelyk moeten zyn aan, die, welkennbsp;in den Kyker zyn, laat hen ieder daarnanbsp;in dien Kyker de Kaart zien, die zy ge?nbsp;trokken hebben.
MtT DE GETALLEiï^
Om jüifi twee Kaarten naar zyn zin te konst-doen trekken i legt men dezelven te voor en hoven op het Spel; waarna men de Kaar»nbsp;ten onderfteekt, zoo dat zy in ’t middennbsp;van bet Spel komen', dan biedt men hetnbsp;Spel op deze plaats behendig aan iemantnbsp;aan. Als men bet behendig ,onderJleekennbsp;van de Kaarten wel verjtaat, is deze manier te Jlellen boven die vcLn lange Kaarten.te gebruiken, die daarenboven vereis,nbsp;fcben, dat men dikwyls van Spel ver andere , omdat men anders bemerken zou, datnbsp;men fcbier altoos dezelfde Kaart laat trekken , bet gene zekerlyk de verwondering,nbsp;die men verwekken wil, verminderen zou.
440 Vermaaklykheden
AGT-EN TAGTIGSTE
De Kaarten te doen veranderen, die ver-fcheidenS Perfoonen uit een Spel getrokken hebben.
Leg onder uw Spel-Kaarten eene zekere Kaart, eene Klaveren-Vrouw, by voorbeeld; onderfteek de Kaart zoodanig, dat deze Vrouw in ’t midden vannbsp;het Spel kome; laat dezelve door iemantnbsp;‘trekken; neem vervolgens af, en laatnbsp;die Vrouw weder in ’t midden van hetnbsp;Spel leggen ; onderfteek nog eens denbsp;Kaart zoodanig , dat zy boven op hetnbsp;Spel kome , en fchiet dan de Kaartennbsp;door zoo dat deze de bovenfte blyve;nbsp;onderfteek weder de Kaart derwyze,nbsp;dat die Vrouw voor de derde reis in ’tnbsp;midden van het Spel kome, bied dan
de
-ocr page 505-447
MET DE Getallen.
de Kaart aan en laat een tweede Perfooa die zelfde Vrouw trekken, dog neem innbsp;acht, dat deze tweede Perfoon ver vannbsp;den eerften af zy , opdat zy niet zien,nbsp;datzy dezelfde Kaart getrokken hebben;nbsp;laat eindelyk die zelfde Kaart door vyfnbsp;verfchillende Perfoonen trekken. Schietnbsp;uwe Kaarten door, zonder die Klaveren-Vrouw uitbet oog te verliezen; fchietnbsp;vervolgens vier onverfchillige Kaartennbsp;benevens uwe Klaveren-Vrouw blootnbsp;uit op tafel; vraag of zy alle daar hunne Kaart zien; keer dan uwe Kaartennbsp;om, nadat gy ’er de Klaveren Vrouwnbsp;uitgetrokken hebt; ga by den eerftennbsp;iPerfoon , toon hem die Kaart zondernbsp;dat de anderen haar zien kunnen; vraagnbsp;hem of het zyne Kaart is ; hy zal janbsp;zeggen; blaas eens op die Kaart of geefnbsp;’er een tik op, toon hem dan aan dennbsp;tweeden Perfoon, en zoo vervolgens.
NEGEN-
-ocr page 506-Vermaaki:ïkhe0eilt;
I^EGEN- EN TAGTIGSTE
De Twintig Kaarten.
^^eem twintig Kaarten, leg dezelven
DeTwin-
tiG
Kaar
ten.
by hoopjes twee aan twee op tafel, zeg aan verfcheidene Perfoonen, dat zy ’er ieder geheimelyk een hoopjenbsp;of twee, die by elkander en leggen, uitnbsp;denke ; neem vervolgens alle die hoopjes weder op, leg hen op elkanderennbsp;zonder de orde te veranderen, en fchiknbsp;de Kaarten op de tafel volgens den re-gel van deze vier Woorden.
M nbsp;nbsp;nbsp;Unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S
I nbsp;nbsp;nbsp;2345
D nbsp;nbsp;nbsp;Enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T
6 nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10
II nbsp;nbsp;nbsp;12nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly
De
C OE C I S lö 17 18 19 20.
-ocr page 507-MET OE Getallen* 449
De Kaarten van het eerfte hoopje legt men op de nommers i en 13, dieK^^.nbsp;Van het tweede hoopje op de nommersnbsp;2 en 4, die van het derde op 3 en 10»nbsp;en zoo vervolgens , naar de orde dernbsp;twee gelyke Letteren; en als men zegt»nbsp;dat de twee Kaarten , die men gedagtnbsp;heeft • by voorbeeld in den tweedennbsp;rang zyn , zoo weet gy terrtond, daenbsp;het die zyn van nommer 6 en 8. Zonbsp;men zegt, dat zy in den tweeden ennbsp;vierden rang leggen, ziet gy dat het dienbsp;zyn van nommer o Cn ip; vermits dienbsp;vier Woorden uit twintig Letters be.nbsp;ftaan, waar van 'er twee gelyk zyn innbsp;het zelfde Woord, of in twee van dienbsp;Woorden.
11. Deel,
450 Vermaaklykheden
negentigste
De vier onfcheidbaare Heeren.
DE
VIEK ON-SCHEID-
hsekek. verfchillige Kaarten, die men naauw
Men neemt vier Heeren, en men legt onder den laatften twee on-
keurig verbergt, men laat vervolgens de vier Heeren zien; en men legt die zesnbsp;Kaarten onder het Spel; men neemtnbsp;eenen Heer en legt dien boven op, ennbsp;eene van de onverfchillige Kaarten innbsp;’t midden van het Spel, en de anderenbsp;insgelyks hier of daar, in 't midden, ennbsp;men laat zien, dat ’er één Heer vannbsp;onderen blyft, men laat afneemen, ennbsp;nadien ’er drie Heeren onder het Spelnbsp;gebleven zyn, zoo vindt men dan denbsp;vier Heeren by elkanderen in ’t middennbsp;van het Spel.
EEN-
-ocr page 509-met Dfi Getallen. 4JI,
EEN- EN negentigste
t)e Waardin en de drie Drinhiroers.
en legt geheimelyk eene van de de vier Boeren op het Spel, en men kn-
Beerat de drie anderen en eene Vrouw, ï’edrie die men op tafel legt; deze dne Boe-broer»,nbsp;ren toonende zegt men; „ zie daar drienbsp;5, Snaaken , die zig braaf verlaftigd ennbsp;3, rykelykgedronken hebben, maar wiernbsp;,, beurs leeg is. Zy maaken een affpraafcnbsp;om den kreupelen waard te fpeelcn,nbsp;en zonder de Waardin te betaalennbsp;„ heen te gaan: (men toont dan denbsp;„ Vrouw) ten dien einde zeggen zynbsp;5, aan de Waardin,dat zy nog wat Wynnbsp;3, uit de Kelder Voor hen haaien zou,
,, en onderwyl maaken zy zig zoek*’.
Men legt dan een van de Boeren op het Ff 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Spel,
-ocr page 510-452 Vermaaklykhede N-
Spel, een Anderen in ’t midden en een ¦w^AR- derden van onderen; de Waardin we-dedrie derkomende,en niet vindende, wil hennbsp;pRiNKE- naloopen; men legt dan de Klaveren-RROERs.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;op het Spel, men laat afnee-
men, en men vindt haar met de drie Boeren by malkanderen in ’t midden vannbsp;bet Spel,
met de Getallen. 453,
TWEE-EN NEGENTIGSTE
De Kaarten door haar gemigt te kennen.
Plaats in een Spel van veertig Kaar-de raak-ten twee lange Kaarten; laat eerfte by voorbeeld zyn de vyftiende, wigttenbsp;de tweede de zes-en twintigfte; maaknbsp;een fchyn van het Spel door te fchieten,nbsp;neem dan af op de eerfte lange Kaart;nbsp;leg het afgenomen hoopje onder uwenbsp;hand, en zeg, daar moeten vyftien Kaar.nbsp;ten leggen; neem nog eens af op denbsp;tweede lange Kaart, en zeg, daar zynnbsp;elf Kaarten; weeg de overigen en zegjnbsp;daar zyn veertien Kaarten.
Ff 3
drib-
-ocr page 512-454 Vermaaiclykheden
DRIE- EN NEGENTIGSTE
Uet getal Kqflrten te zeggen, die iemant uit een Spel getrokken heeft.
T\Ten fnoet alle de Kaarten van een J. pj^jief.Spei zoodanig fchikken, datnbsp;men onthouden kan de orde, waar innbsp;zy leggen, en laaten een zeker getalnbsp;Kaarten trekken; men ziet behendig denbsp;Kaart, die voor die, welken getrokkennbsp;zyn, gaat, als ook die ’er op volgt; mennbsp;gebiedt dan dien Perfoon, dat hy zynenbsp;Kaarten doorfchiete , en men noemt hemnbsp;dezelven alle, de eene na de andere;;nbsp;*t welk gemakkelyk zyn zal, zo men denbsp;orde, waar in zy leggen, van buitennbsp;weet. Om zyn geheugen hier in te hulpnbsp;Jê kpiiien, fchikt men haar, indien mennbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wil
-ocr page 513-MET DE Getallen. 4jj
wil, naar de ordre van de volgende Woorden:
Huit Rois Valent JSJeuf Dames, Dix Sept As.
Men begint met Harten-Agt, Schoppen-Heer, Ruiten-Boer, Klaveren-Negen, Schoppen - Vrouw, enz. Voortgaandenbsp;volgens de fchikking dier Woorden ennbsp;die der Kleuren , Harten, Schoppen,nbsp;Ruiten en Klaveren, die men ook innbsp;zyn geheugen moet houden.
Ff 4
JJondert Namen op Kaarten gefchreven zyndSi dim teraaden, welken iemantnbsp;geheimelyk gedagt heeft,
BEREIDING.
Neem tien Kaarten, fchryf ’er op de honderd verfchillendeNaamenjdienbsp;in de Tafel (laan , welke hierna volgt,nbsp;waar op zoo gefchikt zyn, dat denbsp;eerfle Letters van de tien JaatRe Naa-men, die onder aan cene van de zydenbsp;van iedere Kaart Raan, uitmaaken hetnbsp;woord Indromacus, en dat daarenboven iedere der tien Naamen, die betnbsp;eerftö op de omgekeerde zyde dier tien
Kaar*
-ocr page 515-MET DE Getallen. 457
Kaarten ftaan, gelyk zyn aan die, welken gefchreven zyn op de regter zyde van de eerfte Kaart. en dus ook met denbsp;anderen.
TEyren verzoekt iemant geheimelyk epn
Naam te denken van de regter zy- stukje. de van eene der tien Kaarten, die mennbsp;hem laat trekken, en op welke men Iet:nbsp;men keert de Kaarten om, en men gebiedt hem op de andere zyde den Naam,nbsp;dien by gedagt heeft, te zoeken, ennbsp;dan de Kaart weder te geeven, en mennbsp;zegt hem den Naam op het Nommernbsp;van de Kaart, die men hem aangebo*nbsp;den heeft.
VOORBEELD.
Zo men hem de vyfde Kaart gegee-ven heeft, waar van de laafte Naam Ff^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Or'
-ocr page 516-458 VeRMAA EtYKHEDEN
K0M8T-
SIÜKJK.
Orpheus met een groote O begint, en zo hy op deze zyde verkozen heeftnbsp;een van de tien Naamen, die daar opnbsp;gelchreven zyn, dan zal het de vyfdenbsp;zyn op de Kaart, die hy weder geeft.
OPMERKING.
Men kan die Kaarten zoo toebereiden ^ dat ’er op de eene zy Vraagen, en op denbsp;andere Antwoorden zyn»
TAFEL
-ocr page 517-En orde van 'de hondert Naamen, mU ken op de tien Kaarten moeten gefehreven zyr..
Regter zyde^ |
Omgekeerde zydt, |
Celadon. |
Jafon. |
Andromeda. |
Narcifllis. |
Silenus, |
Daphne, |
Acis. |
Rophilene. |
Eglea. |
Orpheus. |
Sirinck. |
Mirtiï. |
Tirfis. |
Adonis. |
Poliphemns. |
Corydon. |
Protheus. |
Vertumnus.. |
lafon. |
Melicerte. |
Vermaaklykhedem
Vervolg der Tafel.
Regter zyde. Omgekeerde zyde,
Lifis.
Flora.
Danaï.
Alcander.
Tiraefias.
Ifle.
Licas.
Latona.
Icarus. Ganymedes.nbsp;Leander.nbsp;Hyppolytus.
DERDE KAART.
Deucalion. Hefione. Galatéa. Thetis. Atis. Palaetnon. Melibea. Orion. Nifus. Daphnis. |
Alls. Oraphale. Hefionne. Calipfo. Hilas. Clitander. Arifteus. Pelée. Corylas. JNeflus. |
Ver-
-ocr page 519-4ÖI
MïT DE Getallen.
Vervolg der Tafel. VIERDE KAART.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ver- |
4ffa VERMA AKtYKffÈDEH P'ertolg der Tafel.
Regter xyde. Omgekeerde zyicgt;
Ver^
Aöëon. |
Cadmus. |
Medufa. |
Capaiifle. |
Orpheas. |
Marfias. |
ZESDE KAART. | |
Icarus. |
Silenus. * |
Clitander. |
Flora. |
Alcinoë. |
Atis. |
Endymion. |
Ceres. |
Alcidon. |
Palemofl. |
Iphis. |
Alcidon. |
AcheJous. |
Mopfus. |
Philomela. |
Pfiche. |
Cephalus. |
Arethufe. |
IVTirtij, |
Licas. |
ZEVENDE |
KAART. |
Ganymedes. |
Sirinck. |
Arifteus. |
Daneë. |
Hyaqinthus. |
Palemon, |
Circe. |
CafTander. |
Mopfus. |
Hebe. |
WET DE GETALLEW. Vervolg der Tafel. ,
4'53
Regter zyde. |
Omgekeerde |
Piramus. |
Iphis. |
PhilemoE. |
Piramus. |
Altrea. |
Semel^. |
Peleas. |
Efon. |
Adonis. |
Ifis. |
AGTSTE |
KAART. |
I.eander. |
Poliphemus. |
Pilee. |
Alcandar. |
Califto. |
Melibea. |
Cadtnas. |
Pales. |
Pfichée. |
Sapho. |
Simele, |
Acbelous. |
Iphife. |
Philemon. |
Siivanire. |
Iphife. |
AlpfJea. |
Calefto. |
C-orydon. |
Itefis. |
NEGENDE KAART. | |
Hippolytus. |
Protheus. |
Corilas. |
Tbiraefias. |
Ver^
454 VlRMAAKLYKHEDEïf Vervolg der Tafel. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
OP-
MET DE Getallen. 405, OPMERKING.
De bovenhefchrevene. F'ermaaklykbe-den die met de Kaarten gefcbieden^ zyn fcbier alle bekend, beenjoel men betnbsp;grootjie gedeelte dxrzelven in geene Boekennbsp;gedrukt vindt; men beeft 'er de volgendennbsp;bygevoegd , ten einde iets nieuws van ditnbsp;Joert van Vermaaklykbeden voor den dagnbsp;le brengen.
VYF-
ÏT. Deel.
-ocr page 524-465 Verm AAKLYKHEDEN
VYF-EN-NEGENTIGSTE
Eene Kaart, uit een S^el getrokken, ver-fcheidene gedaantens te doen aanneetneUi en dezelve weder in haare voorige gedaante te doen verfchynen.
BEREIDING.
TV] eem een Spel Kaarten, waar in in ’e midden eene Kaart is, die breedernbsp;is dan de ande»en, by voorbeeld eennbsp;Schoppen Boer; leg onder dezen Boernbsp;een Ruiten - Zeven, en onder deze Zeven een Klaveren-Tien; leg boven opnbsp;het Spel verfcheidene Kaarten, die aannbsp;deze twee laatften gelyk zyn en anderen, waar op verfdhillende voorwerpen
?e-
-ocr page 525-MET Di^ Getallen. 467
geteekcnd zyo, ia acbt neeraende de volgende orde:
Eeffte Kaart. Een Vogel.
Een Ruiten-Zeven.
Een Bloem.
Een andere Ruiten Zeven-Een Vogel.
Een Klaveren Tien.
Een Bloem.
Een andere Klaveren-Tien.
2
3
4
5
6
7
8
Zeven of agt ouverrchillige*Kaarten; Schoppen Boer, de breede Kaart, Rutieiinbsp;Zeven-en Klaveren Tieniende overigennbsp;alle onverfchillige Kaarten.
¦jV/Ten laat door tvree verfchillende (’er-
foonen de twee- Kaarten trekken , stukjb* die onder de breede Kaart zyn, dat isnbsp;de Ruiten-Zeven en de Klaveren-Tien;nbsp;men neemt het SpeLin de linkerhand; ¦
men
Gg
-ocr page 526-Vermaaklykheden
men opent het op de plaats van dé breede Kaart, even als men een boeünbsp;opent, en men verzoekt hem, die Rui-ten-Zeven getrokken heeft, dezelve innbsp;de opene plaats te leggen; men laatnbsp;hem vervolgens blaazen op het Spel,ennbsp;zonder het te openen, laat men op ’tnbsp;zelfde oogenblik de Kaart, die in hetnbsp;Spel is, en waar op een Vogel (* ) ge-teekend ftaat, glyden op dib Kaart; alsnbsp;dan verzoekt men dien Perfoon, dat hynbsp;zyne Kaart zie, en men doet hem opmerken , dat dezelve veranderd is; mennbsp;laat hem ’er dezelve weder inleggen, ennbsp;eene tweede reis op het Spel blaazen,nbsp;en men laat ’er dan op glyden de Rui-ten-Zeven, die dan de bovenfte van hetnbsp;Spel is, en men laat hem zien, dat zynenbsp;Kaart wedergekomen is; men gaat opnbsp;dezelfde wyze te werk met die Kaart
op
(*) Om dezelve gemakkelyk te doen overgaan, moet men den middelften vingernbsp;van de linkerhand nat m^ken, met welkennbsp;Sten haatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spel fchuift.
-ocr page 527-MET DE Getallen. 4lt;Jp
op nieuws te doen veranderen in Bloe- Konst-men, en weder haare oude gedaante te doen aanneetnen; men doet eindelyknbsp;hetzelve met de tweede Perfoon, dienbsp;Klaveren-Tien getrokken heeft.
OPMERKEN Q.
Al de Konjl bier van bejlaat in de bo-venjie Kaart van bet Spel met den natten Vinger te doen afglyden, en telkens op denbsp;breede Kaart te brengen, ’t vaelk zeer ge-makkelyk is. Men moet opletten y dat mennbsp;bet gedeelte van bet Spel, dat men in denbsp;hand beeft, niet moet loslaaten. \Ditnbsp;Konjlje vordert voeinig handigheid, en isnbsp;daarom zeer gemaklyk uit te voeren.
ZES.
-ocr page 528-«
Da Kaart in den Ring» BEREIDING.
Öekaart y aat een Ring maaken met tweeKaar-^iNG^ -L^ tCDj die tegen elkandcrenoverftaao, Pp. XVI. en beiden bezet met een Steen van eenenbsp;langwerpig vierkante gedaante en vannbsp;dezelfde grootte. Maak dat men ondernbsp;eenen van deze twee Steenen, die innbsp;dien Ring ingekast ?yn, fchuiven kannbsp;eene kleine papiere geteekende Kaart;nbsp;draag ook zorg, dat deze Ring ruimnbsp;genoeg fey om gemakkelyk te kunnen gedaan worden aan den middelden en Ri ng-Vinger van de,linkerhand, en om dezel-ven te kunnen draaijen.
-ocr page 529-MET DE Getallen, 4‘/i
Men laat iemant eene Kaart trekken, konst-die gclyk is aan die, welke men onder eenen van de twee Steenen vannbsp;dezen Ring geftoken heeft, en mennbsp;verzoekt hem die aan een Kaars te verbranden. In dien tusfchentyd fteekt mennbsp;den Ring aan zynen Vinger in diervoegen, dat de Kas, waar in de afteeke-ning van de getrokkene Kaart is, ondernbsp;den Vinger zy, en men laat dan de andere Kaft van den Ring zien; mennbsp;neemt vervolgens met eenen Vingernbsp;een weinig afch van de verbrande Kaart,nbsp;en men wryft ’er den Ring mede,nbsp;doende denzelven behendig draaijen,nbsp;zoodanig dat de andere Kaft, waar innbsp;de geteekende Kaart is, boven op dennbsp;Vinger kome, en als dan laat men denbsp;afteekening van de verbrande Kaartnbsp;zien.
OP-
Gg 4
-ocr page 530-472 Vermaaklyk-heden
KoKst-
SrUKjB.
Men kan dit Konjlje doen met een Ring met eene Kaft, als men dezelve zoo laatnbsp;maaken, dat ’eronder den Steen een kleine Schuif is j die niet gezien kan voorden gt;nbsp;en die men gemakkelyk uitbaalen kan omnbsp;de Kaart y die op den grond van de Kaftnbsp;geteekend isy te laaten zien. Deze maniernbsp;van dit Konftje te doen is aangenaamer,nbsp;vermits men den Ring kan laaten onder^nbsp;zoeken en aan zynenf^inger hebben, voordat men bet Konftje doet, daar men indenbsp;eerfte manier den Ring niet aan zynennbsp;Vinger Jteeken kan, dan op bet zelfde oogen-ilik; nogthans is ’t voaar, dat ’er meer behendigheid vereifcbt vaordt om bet Konjtjfnbsp;ap die wyze te doen.
MET DE Getallen. 473
ZEVEN ¦ EN. NEGENTIGSTE
D E
Verfcheidene Kaarten uit een Spel hebben' de laaten trekken, en in een Faas gelegd zynde, die van zelfs de eene nanbsp;de andere 'er te doen uit komen.
BEREIDING.
Laat een houte of bordpapiere Vaa,
A Tl 1 nbsp;nbsp;nbsp;j 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ De To-
AB maaken; zet dezelve op eenvEa-
Arm L vaft, en hangt haar dus aan Befchot M; laat zy hol van binnen zyn, Fig. 2.nbsp;en deze holte door mid(Jelfchotjes verdeeld zyn in vyf Vakken c, d, e,/ amp;ng,
G g 5 nbsp;nbsp;nbsp;Z(iD.
-ocr page 532-4^4' Vermaaklykhed en
Dr To-
VER-
Va4S.
zoodanig dat men in die van c en d eea Spel-Kaarten fteeken kan, enin die van enbsp;f en g maar eene Kaart,
Maak een zyde Koordje vaft in g, laat dat met’t andere eind onder de mid-delfchorjes van ƒ en e^aan door de opening d, en van daar naar beneden overnbsp;het Schyfje I lang.? den Arm L, en dusnbsp;uitkomen igter het Befchot M.
Neem vervolgens drie Kaarten uit een Piquet-Spel, en plaats ’er in iedere opening e ƒ en g eene; zoodanig, dat zynbsp;boven op het Koordje ftaan, opdatnbsp;men dezelven, agter het Befchot trekkende, zou kunnen doen uitkomen; plaatsnbsp;in de opening c het Spel, waar uit de-ze drie Kaarten genomen zyn.
Neem nog een ander Spel - Kaarten , boven op het welk leggen drie Kaarten,nbsp;die gelyk zyn aan die drie, welken innbsp;de openingen e ƒ en g van de Vaas ge-floken zyn.
KONST-
-ocr page 533-met de Getallen. 475
'\Teetn dit laacfte Spel, onderfteek de konst-Kaart, bied ^zelven aan drie Per-foonen aan, en maak dat zy ieder eene van die drie Kaarten trekken; geef hunnbsp;dan het Spel over, en laaten zy ’er hunne Kaart onder mengen; plaats dan datnbsp;Spel in de opening d van de Vaas, eirnbsp;zeg dat gy de drie getrokkene Kaarten-uit die Vaas zult doen komen; ’t geennbsp;dan gefchieden moet door den Perfoon,nbsp;die agter het Befchot verborgen zit,nbsp;welke het Koordje zagtjes en gelyke-lyk naar zig trekt. Wanneer de drienbsp;ukgekomen zyn, zoo neem het Spel,nbsp;dat in de opening c is, en laat het hun,nbsp;welken die drie Kaarten, getrokken heb-ben, zien, ten einde zylhunne Kaartennbsp;niet meer in dat Spel vindende, zoudennbsp;gelooven, dat de uitgekomene Kaarten,nbsp;wezenlyk die zyn , die zy getrokkennbsp;hebben.
OP-
-ocr page 534-473 ^aRMAAKLYKHEDEN
OPMERKING,
Konst-
STUKJE.
Men kan dit Konjlje ook zonder behulp van een tweeden Perfaon doen. als mennbsp;aa* bet Koord agter bet Befchot een kleinnbsp;gewigtje doet, en een klipje , dat bet Koordnbsp;op den Arm M vajl houdt, behendignbsp;cpHgt; bet een en ander kan men fcbikkennbsp;naar de plaats, daar men de Vaas zet.
Neem ook in acbt de Vaas zoo hoog te plaatfen, dat zy hoven bet oog der Aan-Jcbouweren zy, ten einde zy de verfcbeide^nbsp;ne openingen, die ’er in zyn, niet zoudennbsp;kunnen zien.
AGT.
-ocr page 535-MET DÊ Getallen. 477
AGT-EN NEGENTIGSTE
Imant eene Kaart te laaien trekken tiit een Spely waar van men zes Hoopjesnbsp;maakt, en dan door een Dobbeljteennbsp;op tafel geworpen aan te wyzen innbsp;welk Hoopje die getrokken Kaart zynnbsp;mpet.
BEREIDING.
Neem een Spel, dat uit zes en dertig Kaarten beflaat, in welk zes ver-fchillende Kaarten ieder zesmaal zyn;nbsp;dat is te zeggen, dat ’er maar zes foor-ten van Kaarten moeten zyn; leg dezel-ven zoodanig, dat iedere der zes ver-fchülende Kaartten agter elkanderen volgen,
-ocr page 536-4?8 VeRMA A KLYKHEDEIT
gen, en laat de laatfte van ieder ver-fchillend foort eene breeder Kaart zyn.
UITWERKING.
Het Spel dus gefchikt zynde, en dan afneemende telkens ,op de plaatfen der'nbsp;breede Kaarten, om ’er zes Hoopjes vannbsp;te maaken, zoo zal ’er in ieder Hoopjenbsp;een van de zes foorten van Kaarten zyn.
KONST-
SIOKJE.
Laat uit dit Spel eene Kaart trekken,-en laat dezelve behendig weder in dat Hoopje fteeken, waar uit zy getrokken is; neem dan het Spel verfcheidenenbsp;maaien af indiervoegen, dat eene van denbsp;zes breede Kaarten onder het Spel zy;nbsp;maak vervolgens zes Hoopjes, geef dannbsp;eenen Dobbelfteen aan iemant, en zegnbsp;hem dat de Oogen, die hy gooi jen zal,nbsp;aan zullen wyzen het Hoopje, waar in
de
-ocr page 537-MET DE Getallen. 479
de Kaart is, die hy getrokken heeft ;Konstj ligt het zoo veelde Hoopje op als hynbsp;Oogen gegooid beeft, en laat hem denbsp;Kaart zien.
OPMERKING.
Men moet bet Spel terftond in zynen zak fïeekenf uoaar fh, men een ander hebben
raoef, ten einde dit te laatBn zien. Z9 men 'er naar vraagt. Men moet dit Konjt-je niet berbaaien, omdat men dan ras bemerken %ou, waar in deszelfs geheim be-Jlaat.
480 VERMA AStYfCHEDEïJ
X^EGEN - E N - NEGENTIGSTE
In 6ens alle de roode Kaarten van de zwarten te Jcheiden, offcboon zy welnbsp;door een gefcboten zyn.
bereiding.
Tweern een Piquet - Spel in diervoegen gefneden, als boven Bladz. 417.nbsp;aangeweaen is; fchik de kleuren ’er vannbsp;zoodanig, dat alle de Schoppen en Klaveren, ten aanzien van degrootfta breedte der Kaarten, naar eenen kant leggen,nbsp;en de Ruiten en Harten naar den anderen kant; laat het Spel zien, en geefnbsp;het zelfs over om het door te fchieten;nbsp;jieem dan het Spel, vat met iedere hand
een
-ocr page 539-Met de Getallen. 481
een eind’er van, haal maatig drukkende met beide de handen de Kaarten uit een, en de Kleuren zullen in eens ge-fcheiden zyn.
OPMERKING.
Dit Konjlje is zeer gemakkelyk om té doen; maar men moet bet niet herbaalen;nbsp;men zou het egter kunnen berbaalet^metnbsp;een ander Spel, dat men behendig in des-zelfs plaats nam, en met voelk men denbsp;Prentjes van de laage Kaarten febeidde,nbsp;zynde tot dat oogmerk vooraf toebereid;nbsp;'t gene eene nieuwe verwondering verwekken zou. Men kan ook, boven aan dennbsp;rand van een zeker getal witte Kaarten,nbsp;Letters of IVborden febryven, die eenenbsp;p^raag en deszelfs Antwoord bevatten, ennbsp;die op deze wyze van een fcheiden. Mennbsp;kan ook met zoodanig een gefneden Spelnbsp;nog verfebeidene andere Konjljes naarnbsp;goedvinden uitdenken en in ’t werkjtellen.
II. Deel,
HON-
488 Vekmaaklykheden
HONDERDSTE
lemant eene Kaart uit ten Spel hebbende laaien trekken^ hem het Spel in handen te geeven, en met op bet Spel tenbsp;jlaauy alle de Kaarten op den grond tenbsp;doen vallen y uitgezonderd dky welke hynbsp;getrokken beeft.
Laat de getrokken Kaart in het Spel leggen, onderfteek dan het Spelnbsp;zoodanig dat die Kaart de onderfte zy;nbsp;geef vervolgens dienPerfoon het Spel,nbsp;laat hy het aan een hoek met zynenbsp;Duim en voorften Vinger ftevig vafthou-den; flaat dan op het Spel, en de getrokken Kaart zal alleen tusfchen zyne Vingers overblyven.
HON.
-ocr page 541-met de Getallen. 4S3
HONDERD-EERSTE
T eg de vier Aafen van een Spel Kaar- de vier ten op tafel; houd het Spel in schetd-uwe linkerhand, neem ’er met de reg- ^azen.nbsp;terhand behendig drie Kaarten van boven af (*); leg vervolgens de viernbsp;Aazen op het Spel, en het Spel wedernbsp;opneemende, zoo leg ’er boven op denbsp;drie Kaarten, die gy in uwe hand verborgen hebt; neem dan de vier hovendenbsp;Kaarten van het Spel, en leg die op denbsp;tafel zonder haar om te keeren, uitgezonderd de Vierde die een Aas is, en
die
(*) Men neemt ’er die Kaarten af met dezelve binnen in de hand msfchen de Vingers te houden,
Hh 2
-ocr page 542-484 Vermaaklykheden
•
DE VIER ON-
SCHEID-
BAAKE
Aazen.
die gy kwanswys by ongeluk op dea grond laat vallen om de Aanfchouwersnbsp;te misleiden, en hen vaft te doen geloo-vea, dat die vier Kaarten, vier Aazennbsp;zyn. Leg datAas boven op het Spel, ennbsp;drie andere Kaarten op verfchillendenbsp;plaatzen waar men wil in het Spel (*);nbsp;onderfteek dan de Kaart, en gy laatnbsp;zien dat de vier Aazen in ’t midden vannbsp;het Spel nog by elkanderen zyn.
HON-
-ocr page 543-MET DE Getallen.
SMü nbsp;nbsp;nbsp;MMMKWS.WMM.W.
BEREIDING.
T aat een Spiegel A maaken, van eene pl.xvi.
ronde of eironde gedaante, in acht'^*®' neemende eerft, dat deszelfs Lyft denbsp;breedte van eene Kaart, en verfcheide-ne Gaten moet hebben; ten'andere, datnbsp;deze Gaten van agteren met Rukkennbsp;verfoelyd Glas [moeten bedekt zyn; tennbsp;derde , dat het grootfte Glas, ’t vyelknbsp;in de middelfte opening van de Lyftnbsp;ftaat, twee derde van de breedte vannbsp;de Lyft hebben moet, en ook geinakke-lyk moet kunnen bewogen worden tus-II h 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ichen
-ocr page 544-488' Verm aaklykhedew fchen de twee Sponningen CD en EF,nbsp;die agter den Spiegel en de Jdeine Glazen moeten geplaatft zyn.
Dezen Spiegel dus bereid zynde , zoo doe ’er een gedeelte van het verfoelyfelnbsp;af ter 'groote net van eene Kaart, innbsp;aght neemende dat men het ’er afdoenbsp;op die plaats, die onder deszelfs Lyftnbsp;verborgen is; bedek die doorzigtbaarenbsp;gedeelte van den Spiegel met eenenbsp;Kaart, dezelve op eenige plaatfen metnbsp;een weinig Gom vail plakkende, alleennbsp;om voor te komen, dat zy ’er niet af-valle; of plak anders agter dien Spiegelnbsp;een Bordpapier, met zyne randen vaft,nbsp;laat dit op de plaats, daar gy het Verfoelyfel weggenomen hebt open zyn, ennbsp;plak de Kaart met haare randen op deze opening.
Maak dezen Spiegel vaft aan een be-fchot ; en leid ’er agter heen twee Koordjes, door middel van welken mennbsp;dien Spiegel zonder geraas in zyne Lyftnbsp;kan doen uit- en infehuiven, en gevolg-Jyk die Kaart doen verfchynen of ver-dwynen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KONST-
-ocr page 545-BIET DE Getallen. 487
Men moet eene gedwongen Kaart (1) haten trekken, welke ge]yknbsp;is aan die van den Spiegel, en dezelvenbsp;weder in het Spel laaten fteeken; mennbsp;onderfteek de Kaart zoo, dat dezelve boven op het Spel kome; als dan ftryktnbsp;men haar ’er af met het onderfte van denbsp;hand ; men zegt vervolgens , dat mennbsp;dezelve in den Spiegel zal doen voornbsp;den dag komen, ’t gene dan gefchiedtnbsp;door den Perfoon die agter het befchotnbsp;verborgen is, met het Koordje zagtjesnbsp;te trekken, en nadien men het Glasnbsp;niet ziet beweegen , omdat het zelvenbsp;geene verandering aan het oog doet ge-waar worden, zal men alleen de Kaartnbsp;langfaam naar het midden van den Spiegel
Men noemt eene nbsp;nbsp;nbsp;Kaart al
le Kaarten, die men naar zyn wil heeft doen trekken.
Hh 4
-ocr page 546-Men moet den Spiegel zoo maaken , dat men de Kaart, als men zulks goedvindt,nbsp;kan veranderen met eene andere in baarenbsp;plaats te ftellen, opdat men niet bemerke,nbsp;dat, zoo dikwyls men dit Konjije doet,nbsp;die zelfde Kaart te voorfcbyn komt.
Men kan die Kaart ook in eene Scbildery laaten verfchynen , tusfchen de Prent ofnbsp;Plaat ’er van en bet Glas ; daar toe is alleen noodtg , dat men de Kaart ’er van ag-teren voor doet komen door een /pleet, dienbsp;in de Prent gemaakt is op eene plaats, daarnbsp;men dien /pleet niet gemakkelyk zien kan.
MET DE GetALLENI. 48®
honderd-derde
lemant eene Kaart geheimelyk gedagt heb
bende , die in het Spel te doen vinden de zoo veeljle, als men begeert.
BEREIDING.
Laat een Kyker maaken, in wiens on- p^, xvi, derfte eind gy plaatft de Tafel,nbsp;die door de 4lt;ie E’iguur aangewezennbsp;wordt, en onthoud dat de Cyffers i ,
VOOR.
2, 3 enz., die ter zyde van de zeven-en-twintig Getallen ftaan, op welken de Kaart kan begeerd worden, te kennen geeven de manier, op welke gy opnbsp;elkanderen leggen moet de drie Hoopjes , die gy met die Kaarten maakennbsp;moet, ten aanzien van het nommer, datnbsp;begeerd is.
Hh 5
-ocr page 548-450 VERMA AKLYKHEDEN
VOORBEELD.
Geef icraant in handen een Spel alleen van zeven-en-twintig Kaarten , maak ’er drie Hoopjes van ieder van negen Kaarten , met naamelyk de Kaartennbsp;naafl: elkanderen te leggen, telkens eenenbsp;Kaart op ieder Hoopje; laat ook iederenbsp;Kaart zien aan hem, die ’er eene getrok-ziet; vraag vervolgens in welk Hoopjenbsp;de gedagte Kaart is, en leg dat Hoopje,nbsp;•waar in men U gezegd heeft, dat dienbsp;Kaart is, boven op het Spel, zo denbsp;CyfFer i in den Kyker gefteld is naaftnbsp;het gevraagde Getal; indien het de Cyf-fer 2 is, zoo leg dat Hoopje in ’t midden ; en indien het de CyiFer 3 is, zoonbsp;leg het onder het Spel. Maak dan voornbsp;eene tweede en derde reis drie Hoopjes,nbsp;en leg hen op dezelfde wyze op elkanderen ; als dan zal de gedagte Kaart innbsp;het Spel leggen de zooveelfte als mennbsp;begeerd heeft.
KONST-
-ocr page 549-MET DE GetALLEM. 4PT
M.WWWamp; ö WWW ^ WWWWW é amp; €W
Nadat men by iedere van die drie Konst-herhaalingen gevraagd heeft , in welk Hoopje de gedagte Kaart is, beziet men dat Hoopje met den Kyker,nbsp;ten einde ’er op te zien Cter zyde vannbsp;het nommer , op welk men begeerdnbsp;heeft dat de Kaart zyn zou) de Cyf-fer, die aanwyft de manier, op welkenbsp;men de drie Hoopjes leggen moet;*ennbsp;nadat men de Hoopjes drie herhaaldenbsp;reizen gemaakt heeft, befchouwt mennbsp;het geheele Spel met den Kyker, evennbsp;als of men dus doende kon zien of denbsp;Kaart wezenlyk op het begeerde nommer legt.
Andere manier om dat Konjtje te doen.
Men kan ook nalaaten te vraagen, op welk nommer men de Kaart begeert, ennbsp;laatcn dezelve op eenig ander bepaald
nom-
-ocr page 550-KONST- nommer voorkomen, en dan wys maa-STOKJE, nbsp;nbsp;nbsp;Kyker ziet de
hoeveelfte dezelve legt.
Andere Manier.
Men kan dit Konfljc ook veranderen door middel van den gezigteinderlykennbsp;Magnetifchen Wyzer C*) waar op mennbsp;zet de Getallen van i tot 27, en laatennbsp;dan door de Naaide het Getal aanwy-zen, op welk de gedagte Kaart in hetnbsp;Spel leggen moet.
De verfcheidene Vermaaklykheden met de Kaarten die hier boven befchrevennbsp;zyn, kunnen voldaan om te doen ziennbsp;op welke wyze famengefteld zyn en uitgevoerd worden kunnen alle die, waarnbsp;van men niet noodig geoordeeld heeftnbsp;hier gewag te maaken, vermits zy zeernbsp;eenvoudig en zeer bekend zyn, en omnbsp;niet in nuttejooze byzonderheden te
val-
C*) Men vindt de Samenftelling van dezen- Wyzer in het eerfts Deel van dit Werk.
-ocr page 551-MET DE Getallen.
vallen. Die, welken in dit Werk gevon-konst-den worden, zyn voor het grootfte ge-deelte gemakkelyk om uit te voeren, en vereisfchen maar weinig behendig- •nbsp;heid, die men door de beoeffening welnbsp;ras verkrygen kan ; het voornaamfte isnbsp;dat men de Kaarten geheimelyk weetnbsp;te onderfteeken, en iemant zonder gemaaktheid te noodzaaken de Kaart dienbsp;men wil te trekken; zoodra men detenbsp;twee dingen wel weet uit te voeren,nbsp;kan men alle die Vermaaklykheden opnbsp;eene aangenaame wyze doen. Die, welken men met Spellen doet, waar in mennbsp;eene of meer breeder Kaarten 'gedokennbsp;heeft, zyn wel de gemakkelykfle; maarnbsp;nadien zy toebereide Spellen vereisfchen , kan men dezelven niet doen metnbsp;alle Spellen, die voor de band zyn; daarnbsp;die, welken door het onderfteeken vannbsp;de Kaart gefchieden, met allerley Spel-len kunnen gedaan worden. Het is der-halven op het laatfte, dat men zig byzon-der [moet toeleggen om die Konftjes opnbsp;eene aangenaame wyze te doen.
be-
494 Vermaakeykheden B E R I G T.
KONST-
STOKJE»
Niettegenjlaande het gene de Auteur in de voorgaande Aanmerking vermeit, beeftnbsp;de Vertaaler gedagt den Lezer geenen on-dicnft te zullen doen met bier op te laatennbsp;volgen eenige nieuvoe P'ermaaklykbedennbsp;met de Kaarten en Getallen, benevens eenige hyzondere en algemeene Aanmerkingennbsp;op de voorgaande F’ermaaklykbeden van dennbsp;Auteur.
AANMERKINGEN.
Op de Onderrigting Bladz, 308.
De Auteur gelafl; daar het Spel-Kaar-ten in de regterhand te leggen, maar voor de meeften valt het gemakkelykernbsp;het zelve in de linkerhand te leggen;nbsp;dog dan moet men ’t gene de Auteurnbsp;hier van de regterhand zegt op de linker , en ’t gene hy van de linkerhandnbsp;zegt op de regter toepasfen.
Men kan ’er tot verdere onderrigtinge byvoegen , dat men den voorften Vinger
-ocr page 553-495
MET DE Getallen.
ger van die hand , waar in de Kaart ruft, moet doen dienen om het boven-fte Hoopje, ’t welk men onder brengennbsp;wil, eenigzins tegen te houden en tenbsp;onderfteunen, wanneer de Ping, de derde en vierden Vinger zekerder en vafter,nbsp;werken om het zelve op te ligten; daarenboven dat men het houden, opligtennbsp;en onderfteeken lugtig doen moet; vermits het een algemeen gebrek is in hennbsp;die deze handgreep eerft leeren, dat zynbsp;de Kaarten te ftyf vafthouden en te fterknbsp;drukken; eindelyk dat men moet leerennbsp;met de beide handen te gelyk een ver-fchillend werk te doen ; ’t welk in dezenbsp;en foortgelyke gevallen altoos het moei-jelykfte is.
Voorders kan men in ’t algemeen hier byvoegen , dat hy , die met de Kaartnbsp;fpeelen, goochelen of tooveren wil, zeernbsp;ftout, vlug en handig dient zyn; hy moetnbsp;met de fterkfte verzekering iets durvennbsp;voorzeggen en ftaande houden ; nooitnbsp;verlegen zyn, offchoon hy voorziet, datnbsp;het voorgeftelde Konftje misfen zal;
maar
-ocr page 554-4Si6 VEkMAAKLYKHEDËN
maar terftond door een ander Konflje ’er in te voegen, dat weeten te bedek-ken'en te verbeteren; hy moet het bedrog , dat men hem fpeelen wil, omnbsp;zyne Konft te doen misfen , fchielyknbsp;kunnen bemerken, zonder egter te doennbsp;merken , dat hy zulks ontdekt heeft,nbsp;en weeten het zelve dan te ontwyken ,nbsp;of zulks voorkomen door de bekendenbsp;voorwaarde der Gochelaars: die van denbsp;Kunjl is, befcbaamt zynen Meejler niet;nbsp;hy moet de verwagting der Toekykersnbsp;weeten te leur ftellen en zynegaauwig-heid eene andere uitkomfl doen hebben ,nbsp;dan hy befpeurt dat men verwagt had;nbsp;eindelyk hy moet door zyne gebaarden,nbsp;gelaat en gefprek de oogen als weetennbsp;te verblinden en te begoochelen , ennbsp;vooral den aandagt van zyne handen aftrekken ; waar toe de beweeging van zynenbsp;eigene oogen zeer veel kan toebrengen,nbsp;die hy daarom ook nooit op zyne eigenenbsp;handen moet geflagen hebben, wanneer hy een handgreep doen wil, dienbsp;niet moet gezien worden.
MET DE Getallen.
In het goochelen met de Kaart komt zeerdikwyls te pas, dat men eene Kaart,nbsp;die men wil, trekken laat; om dit welnbsp;te doen moet men het Spel-Kaarten metnbsp;beide de handen waayersgewyze uitgebreid houden ; terwyl men die Kaart,nbsp;die men wil dat getrokken zal worden,nbsp;een weinig buiten de anderen los laatnbsp;uitfleeken ; die men dan, als men denbsp;Kaarten aanbidt, byzonder voor de handnbsp;houdt van hem, die trekken zal; wanneernbsp;men ook de andere Kaarten ftyver vaftnbsp;houdt, opdat men, zo hy eene andere Kaart vatten mogt, door den tegen-ftand , die hy gevoelt, gedreven zounbsp;worden om de bedoelde Kaart te vattennbsp;en uit te trekken ; daarenboven dientnbsp;men dit altoos met een zekere haaft tenbsp;doen, opdat men hem, die trekken za],nbsp;geenen tyd laace om veel keus te maa-ken.
Wanneermen Kondjes met de Kaarten doen wil, zonder behulp van eene langerenbsp;of breedere Kaart, is het dikwyls ooknbsp;noodig, dat men de getrokken en well. Deel.,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;der
-ocr page 556-498 Vkrmaakltkheden
der ingeftoken Kaart op eene behendige' wyze weet onder of boven op het Spelnbsp;te brengen, of op eene na de onderftenbsp;te doen zyn, zonder dat men zulks be-merke. In dit geval heeft men het Spel,nbsp;nadat 'er eene Kaart uitgetrokken is, innbsp;twee hoopjes gefcheiden, waar van mennbsp;het eene in de linker en het andere opnbsp;de regterhand houdt. Onderwyl dat hy,nbsp;die getrokken heeft, zyj^ Kaart ziet,nbsp;fchuift men met den duim de bovenftenbsp;Kaart van het hoopje ia de linkerhandnbsp;een weinig buiten de andere Kaarten uit;nbsp;men houdt het hoopje van de regterhandnbsp;’er digt by ; men laat de getrokkennbsp;Kaart op die uitgefchoven Kaart van hetnbsp;hoopje in de linkerhand leggen; mennbsp;legt dan het hoopje van de regterhandnbsp;’er op, en men houdt of men al denbsp;Kaarten op een fchoof, en vervolgensnbsp;zoo onverfchillig zou doorfchieten; dog ,nbsp;al doorfchietende, brengt men alle denbsp;Kaarten van het onderfte hoopje bovennbsp;de getrokken Kaart, en boven die, opnbsp;welk-e men dezelve beeft laatea leggen ;
welke
-ocr page 557-499
MET DE GeTALLEH.
tpelke beiden dan de onderften van het Spel worden; waatna het gemakkelyknbsp;is, al weder doorfchietende, de onder-fte Kaart boven of ergens in het middennbsp;van het Spel !te brengen om de getrokken Kaart de onderfle doen zyn ; dienbsp;men anders, doorbet doorfchieten,ooknbsp;Jigtelyk boven op het Spel brengennbsp;kan; alles naar de aart en uitkomft vannbsp;het voorgeftelde of bedoelde Konftjenbsp;zulks vorderen.
Eindelyk is, tot het goochelen met de Kaart, noodig dat men de Kaarten opnbsp;verfchillenderley wyzen, vaardig en gemakkelyk weet door te fchieten ; waarnbsp;van men de handeling niet dan door d©nbsp;oefFening verkrygt.
500 VERMA AXLTKHEDER
HONDERD-VIERDE
Eene Kaart te vinden, die iemant uit een Spel getrokken en ’er vieder ingejiokennbsp;leeft y offchoon men^ of by zelfs betnbsp;Spel naderhand wel doorgefcbud heeft.
Laat iemant op de aangewezene manier eene Kaart uit een Sj5el trekken en ’er weder infteeken; breng dezelve volgens de befchrevene manier Bladz. 498 onder het Spel; maak deon-derfte Kaart van het Spel te zien , dienbsp;deze voorgaat; fchud dan het Spel door,nbsp;of laat hy het zelfs doorfcliudden, ennbsp;gy zult, het Spel naziende, die Kaart vin-den, met te letten op de onderftenbsp;Kaart, die gy onthouden hebt , en opnbsp;welke dezelve volgt: zelden ten minftennbsp;zal dit misfen.
OP-
-ocr page 559-MET DE Getallen. jot OPMERKING.
Men kan, dit Konjlje doende, tot meer^ der beguigeling, de Kaart zoeken met dezelve te ruiken, te voelen of te vaeegen,nbsp;om dezelve kvoanswys das door de reuk,nbsp;’t gevoel of aan baare zwaarte te kennen.
Men kan op deze wyze ook verfcbeidene Kaarten door verfcbillende Perfoonen laaien trekken, en dezelvenalle wederom vinden. Men laat dezelven ten dien eindenbsp;zoo in’t Spel Jleeken, dat zy op elkanderennbsp;leggen.
Maar men kan dit en foortgelyke KonJijes nog verwonderlyker maaken en meer ver-fcbeidenbeid byzetten, als men een Spelnbsp;yas-Kaarten neemt, die maar een hoofdnbsp;hebben, men draagt dan zorg dat alk denbsp;Kaarten regt leggen, of wel naar eene zynbsp;met bet hoofd toegekeerd, wanneer men betnbsp;Spel aanbiedt om ’er een uit te laaten trekken, en men noodzaakt iemant een Prentjenbsp;te trekken ; men let op of by , die denbsp;Kaart trekt, dezelve omkeert of niet; z»nbsp;li 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niet
-ocr page 560-yO« ViïRMAAICtrKHEDZIÏ
niet keert men bet Spel behendig om, en men laat bem de Kaart ’er injteeken; of, zonbsp;hy dezelve omgekeerd beeft, keert men betnbsp;Spel niet om; men geeft bet bem dan overnbsp;om bet door te fcbudden, zoo dikvoyls alsnbsp;hy begeert', men vraagt het Spel voeerom,nbsp;:n men vindt de Kaart gemakkelyk, ojndatnbsp;zy omgekeerd legt; 't geen ben , die betnbsp;geheim niet vaeeten, zeer vervaondert.
MET DE Getallen. 503
HONDERT-VYFDE
S eooQg
De Kaart uit den Zak.
Laat iemant uit een Spel eenc Kaart kaart trekken, breng dezelve even alsnbsp;in de voorige Vermaaklykheid geleerdnbsp;is, onder het Spel opeene na de laafte.
Laat hen^ ongemaakt de onderfte Kaart zien, ten einde hy zie , dat die zynenbsp;Kaart niet is; verzoek hem dan het Spelnbsp;in zynen zak te fteeken; en zeg hemnbsp;dat gy zyne Kaart 'er uit zult haaien;nbsp;dat gy doet, met uwe hand in zynen zaknbsp;fteekende, op eene na de laatfte Kaart tenbsp;neemen.
OPMERKING.
Om bem ongemaakt de onderfte Kaart te doen zien, geeft men bem bet Spel oni'
-ocr page 562-504 VermAaklykhkdem
Ds
Kaart
VIT DEN
£ak*
gekeerd over zoo dat de onderfte Kaart voor zyne oogen bloot legt; maar men moetnbsp;niet haten merken^ dat dit met opzet ge-fcbiedt.
Men kan, om het Konjije vervoonderlyker te doen voorkomen, als men de Kaart on.nbsp;der gebragt heeft , het Spel doorfcbuddcnnbsp;zoodanig dat men zorg draage, dat dezelve op eene na de onderfte blyve. Beidenbsp;deze opmerkingen zyn ook op andere Konft.nbsp;jes van dit foort toepasfelyk , en brengennbsp;veel toe tot de vermomming en beguige-ling.
Dit Konftje kan even als bet voorige ook met meer Kaarten gefcbieden.
Men kan dit Konftje ook meer] aar tig-beid en zwier byttetten, met verfcbeide-ne Kaarten te trekken en hem te haten zien, die bet niet zyn, en dan te vein-fen, dat men 'er in gemijl beeft; vervolgens zelfstbet gebeele Spel uit zynen zaknbsp;te baaien, uitgezonderd zyne Kaart; daarna hem het Spel in banden te geeven ennbsp;naar zyne Kaart te haten zoeken , die bynbsp;Uf daÈ niet in vinden zal; wanneer men
MET de Getallen. s°T
hem zegt, dat hy die nög in zynen Zak de heeft. Op deze en andere moyzen , die urrnbsp;iemants vernuft zelfs moet uitdenken, kan^^^'nbsp;men dit en andere Konjtjes met de Kaartnbsp;veranderen, en door die verfcheidenheid aaU'nbsp;gmiaamcr en verwonderlyker rnaaken.
^o(J Verma AKLYKHEDEN
HONDERD-ZESDE
Jmant eme getrokkene Kaart, die hy in het Spel gejloken heeft, zelfs uit zy-nen Zak te laaien haaien.
/^m dit Konftje te doen, moet men vooraf niet zeggen wat men voornbsp;heeft, maar men moet eenigen tyd tenbsp;vooren, eer men dit Konftje doet, op ee-ne behendige wyze in iemants Zak gc-ftoken hebben eene gelyke Kaart als mennbsp;wil laaten trekken. Men Iaat dan dienbsp;Perfoon uit een Spel gedwongen dienbsp;Kaart trekken , en weder in het Spelnbsp;fteeken; men maakt dat deze Kaart denbsp;onderfte of bovenfte op het Spel kome,nbsp;opdat men gelegenheid hebbe om dienbsp;Kaart weg te moffelen; waar toe men ,nbsp;mee eenige gebaarden of beweeging of
gP'
i
-ocr page 565-MET DE Getallen. jo?
gepraat te maaken, de aandagt derOm-ftanders van het Spel en zyne handen aftrekt. Men verzoekt vervolgens, datnbsp;hy aan een anderen Perfoon (til zegge,nbsp;wat Kaart hy getrokken heeft; dan geeftnbsp;men aan dezen Perfoon het Spel over ,nbsp;en men verzoekt hem dat hy ’er dienbsp;Kaart uit zoeke. Deze zal met verwondering zeggen, dat ’er die Kaart niet innbsp;isi waar op men dan antwoort, dat mennbsp;zulks wel gelooft, want dat die eerftenbsp;Perfoon die Kaart in zynen Zak geftokennbsp;heeft; die men dan gebiedt dezelve daarnbsp;uit te 'haaien; *t geen hem, zoo wel alsnbsp;het gantfche Gezeldfchap, met redennbsp;zeer verwondert.
OPMERKING.
Men hegrypt Ugtelyk, dat wen zulk een Konflje maar eens doen moet; dat het nood-,nbsp;zaaklyk is, dat ’er een zekere tusfebentydnbsp;verloope tusfeben het Jteeken van de Kaartnbsp;in den Zak van iemant en tusfeben bet doennbsp;vm bet Konjlje, en dat men, omeene Kaart
in
-ocr page 566-5o8 Vjïrma aklykheden
in iemants Zak 'te Jteeken, eene gepafte gelegenheid moet nvaarneemen , opdat by of iemant anders zulks niet merke : men he-grypt ook. gemakkelyk, dat men bet zelfdenbsp;Konftje op andere wyzen kan behandelen ennbsp;doen uitkomen , en dat ’er langs dezennbsp;•weg verfcbeidene aardige Konftgreepen uitnbsp;te vinden en te doen zyn. Zy, die bet moffelen verftaan , kunnen eene of meer ge-trokkene Kaarten in verfcbeidene plaatfennbsp;van hunne kleederen of op andere plaatfennbsp;laaten vinden, zonder ’er zelfs tvüeegelykenbsp;Kaarten toe noodig te hebben.
MET DE GetALEEI^. 509 O oWamp; q WWW^oWWWWWWWo
HONDERD-zevende.
Te raaden de Kaart of Kaarten, die men gedagt heeft uit verfcheidene Kaarten ^nbsp;die men heeft laaien zien.
Daar zyn verfcheidene manieren om aan dit Voorftel te voldoen j mennbsp;zal ’er hier vyf van opgeeven.
EERSTE MANIER.
Neem vyf of zes Kaarten van een Spel, werp die met de regterhand blootnbsp;op tafel, terwyl gy in de linkerhandnbsp;het Spel houdt; zeg dat iemant’er eenenbsp;of meer Kaarten uit denke en onthou-dc, of wel laat twee of meer Perfbo-nen ’er ieder eene Kaart uitdenken.nbsp;Neem dan die Kaarten op, leg dezelve,
de
-ocr page 568-Jio Vermaa KXYKHEDEN
de handen onder de tafel houdende, onder het Spel; neem vervolgens vyf of zes Kaarten boven van het Spel af, ennbsp;voeg ’er geheimelyk eene van de onder-ften van hec Spel by; werp die Kaartennbsp;bloot op tafel, en vraag of ’er de ge-dagte Kaart in is ; zo men zegt, neen;nbsp;doet als voorens; en zo men zegt ja,nbsp;zal het de eerfte van die Kaarten zyn;nbsp;zynde altoos de eerlte van die 5 of önbsp;Kaarten , die men dan zien laat, vannbsp;onderen af te rekenen, zo men naamelyknbsp;de eene , die men van onder het Spelnbsp;genomen heeft, onder de anderen gelegdnbsp;heeft.
tweede manier.
Neem van een Spel-Kaarten zoo veel Kaarten als gy wilt, legt dezelven eennbsp;voor een in orde naaft of onder elkan-deren en bloot op tafel, tel by U zel-ven hoe veel gy ’er aflegt, en onthoudnbsp;dit getal; maar gebied intusfehen, datnbsp;iemant ’er eene uit denke , en dat hynbsp;onthoude de hoeveelfte het is; als gy
reeds
-ocr page 569-MÉT ÜE GêTALLEïT. 5Tt
iceds een goed getal ’er van, la by voorbeeld, op tafel gelegd hebt, zoonbsp;vraagt of die Perfoon ’er al eene gedagtnbsp;heeft; zo ja, houd dan op , en leg dienbsp;Kaarten weer een voor een op het Spel,nbsp;beginnende met die gy ’er het eerft afgelegd hebt ; vraag dan de hoeveelftenbsp;zyne gedagte Kaart was; zo hy zegt denbsp;tyfde by voorbeeld, zoo leg op nieuwsnbsp;de Kaarten, van boven af beginnende,nbsp;een voor eefi bloot op tafel, tellende 5nbsp;voor de eerde, 6 voor de tweede, ennbsp;zoo vervolgens tot 12 toe, dan zal denbsp;twaalfde dé gedagte Kaart zyn ; of, zonbsp;men meerder of minder Kaarten afgelegd had , zal het altyd de zooveeldenbsp;zyn als dat getal is. Men kan ook, eernbsp;men deze telling begint om de gedagtenbsp;Kaart te toonen, hem het Spel eene ofnbsp;meer reizen laaten afneemen en opleg,nbsp;gen, mits dat hy telkens maar met eennbsp;hoopje afneemt; en dan moet men denbsp;laatfte Kaart van die, welken men denbsp;eerde reis op tafel gelegd had, onthou-den , deze vervolgens in het Spel op'-
zoeken.
-ocr page 570-5Ï2 VERMA AKLYKHEDEDT
zoeken, en van dezelve weder aftellen, in dit voorbeeld met 5 tot 12 toe, dienbsp;dan insgelyks de gedagte Kaart zyn zal,
DERDE MANIER,
De Kaarten in Ryen gelegd.
Neem 16 Kaarten uit een Spel , leg twee Ryen ieder van agt Kaartennbsp;onder malkanderen , in dezer voegennbsp;by voorbeeld;
De Ry.
Harten Heer. Schoppen Zeven.nbsp;Klaveren Aas.
Harten Vrouw. Klaveren Negen.nbsp;Schoppen Boer.nbsp;Klaveren Heer.nbsp;Ruiten Boer.
IDe Ry. Klaveren Agt.nbsp;Ruiten Negen.nbsp;Harten Negen.nbsp;Klaveren Boer.nbsp;Schoppen Agt.nbsp;Ruiten Aas.nbsp;Harten Boer.nbsp;Klaveren Tien.
Laat iemant uit eene van beide die Ryen ’er eene denken , vraag hem innbsp;wat Ry dezelve is ; zo hy zegt: in denbsp;eerjls Ry, gelyk wanneer hy by voorbeeld
-ocr page 571-fiïET DE GETALtEN, 515
beeld gedagt heeft Schoppen Boer, zoo fleem die Ry Kaarten op, en leg dezel-ven in twee Ryen, vier aan iedere zynbsp;van de tweede Ry, die men onaangeroerdnbsp;leggen laat; dus by voorbeeld;
Ifte Ry. nbsp;nbsp;nbsp;Ilde Ry.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lilde Ry.
Harten Heer. Klaveren Agt. Klaver Negen. Schopp. Zeven.Ruicen Negen. Schoppen Boer.nbsp;Klaveren Aas. Harten Negen. Klaveren Heer.nbsp;Harten Vrouw. Klaveren Boer. Ruiten Bóer.nbsp;Schoppen Agt.
Ruiten Aas.
Harten Boer.
Klaveren Tien.
Vraag hem dan weder, in wat Ry zy-ne Kaart legt ; zo hy antwoordt in de derde Rynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn dit voorbeeld^ zoo
neem die Ry op, gelyk ook de eerfte, zonder dat de Kaarten van die tweenbsp;Ryen onder een komen ; maak ’er dannbsp;twee andere Ryen van zoodanig, datnbsp;de Kaarten van die Ry , waar in zyne.nbsp;Kaart is, het eer ft gelegd worden, ennbsp;wel indiervoegen, dat men ’er beurt.nbsp;II. Deel.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lings
-ocr page 572-514 VERMAAKtYKHED EN
lings eene van dezelven legt ter weder zyde van de tweede Ry, wanneer denbsp;Kaarten dus uitkomen:
Itte Ry. nbsp;nbsp;nbsp;Ilde Ry.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lilde Ry;
Klaver. Negen.' dezelfde als Schopp en Boer. Klaver. Heer.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boven.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ruiten Boer.
Harten Heer. nbsp;nbsp;nbsp;Schopp. Zeven.
Klaveren Aas. nbsp;nbsp;nbsp;Harten Vrouw.
Vraag dan nog eens, in welke R,y zyne Kaart legt, zo hy zegt in de derde Rynbsp;(gelyk hierj zoo neem die en de eerftenbsp;Ry op en leg de Kaarten op dezeldenbsp;wyze, als zoo even gezegd is; dan komen de Kaarten in deze legging:
Ifte Ry. nbsp;nbsp;nbsp;Ilde Ry. Hide Ry.
Schoppen Boer.’ dezelfde als Ruiten Boer. Schopp. Zeven, boven.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Harten Vrouw.
Klaver. Negen. nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Heer.
Harten Heer. nbsp;nbsp;nbsp;Klaveren Aas.
En als dan moet in deze reis de gedagte Kaart altoos de eerfte zyn van die Ry,nbsp;waar in hy zegt, dat nu zyne Kaartnbsp;]egtgt; gelyk hier Schoppen Boer.
VIER.
-ocr page 573-mbt de Getallen, jij
VIERDE MANIER.
De Kaarten in Ryen gelegd.
Neem ij Kaarten, fcbik dezelven in drie Ryen , ieder van vyf Kaarten; laatnbsp;quot;“er iemant eene uitdenken, vraag in watnbsp;Ry zy legt; neem dan ieder Ry afzon-derlyk op, zoo dat die, waar in de ge-dagte Kaart legt, in ’t midden kome;nbsp;leg wederom de Kaarten in drie Ryen,nbsp;de bovenfte naamelyk in de eerfte Ry,nbsp;de volgende in de tweede Ry, de derdenbsp;in de derde Rey, de vierde weder innbsp;de eerfte Ry , en zoo vervolgens, totnbsp;dat zy alle gelegd zyn; vraag weder innbsp;wat Ry de gedagte Kaart is, neem denbsp;Kaarten op dezelfde wys op , en legnbsp;haar nog eens op dezelfde wyze in drienbsp;Ryen; en dan vraagende in wat Ry zynbsp;legt, zal zy de derde in die Ry iyn. Indien gy nog eens de Ryen als voorensnbsp;opneemt, zoo dat die , waar in de ge-dagte Kaart is, in 't midden kome , ennbsp;dan dezelven weder nederlegt, zal zynbsp;K k 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, sl*
-ocr page 574-5.i6 VermaakIykhede n
altoos de middelfte van alle die Kaarten of wel de agtfte zyn, van wat kant men ook telt- Men kan ook, die Kaartnbsp;op die wyze ontdekt hebbende , alle denbsp;Kaarten in het Spel doen , dat door-fchieten , en dan dezelve opzoeken omnbsp;het geheim zoo veel meer te vermommen.
\
Men km het zelfde Konjlje doen met een ander getal Kaarteny en oxel op ver.nbsp;Jchillende voyzen. Men neemt, by voorbeeld i6 Kaarten , en legt die in viernbsp;Ryen, ieder van vier Kaarten. Weeten-de in wat Ry de gedagte Kaart is , neemtnbsp;men de Ryen op; men onthoudt die,waarnbsp;inde Kaart is, en men legt de Kaartennbsp;op de bovengezegde wyze , zoo dat de 4nbsp;Kaarten i die te voor en in eene en dezelfdenbsp;Ry lagen, nu gefcheiden zyn, en van de-zelven in iedere Ry eene legge; dat is datnbsp;de bovenjte van de opgenomene Kaarten innbsp;de eerjte Ry kome, de tweede in de tweede Ry, en zoo vervolgens. Indien men der-
balven
-ocr page 575-halvendeRy^ waar in de gedagte Kaart was, boven op de anderen gelegd beeft, w.nbsp;men zeker dat zy in deze tweede fchikkingnbsp;de eerjte zyn zal van die Ry, waar in mennbsp;zegt dat dezelve legt; zo men die Ry metnbsp;de gedagte Kaart na de eerjie y gelegdnbsp;beeft, zal zy in de tweede fchikking denbsp;tweede zyn van de Ry, waar in men zegtnbsp;dat zy legt, enz.
VYFDE MANIER.
Laat drie Perfoonen ieder afzonderlyk drie Kaarten zien, en ieder Perfoonnbsp;eene Kaart uit die drie, welken bennbsp;hem heeft laaten zien, denken en ont.nbsp;houden ; leg telkens de drie Kaarten,nbsp;nadat zy gezien zyn, op tafel; en alsnbsp;zy alle negen gezien zyn, leg dan de.nbsp;zelven eerft op elkanderen, cn leg' daarnbsp;na in drie Ryen de drie Kaarten van dennbsp;eerften Perfoon onder jnalkanderen; doetnbsp;dan het zelve met de drie Kaarten vannbsp;den tweeden Perfoon, en dan met dienbsp;Kk 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;van
-ocr page 576-5i8 Vermaaklykheden
van den derden Perfoon ; zoo dat ’er drie Ryen ieder van drie Kaarten leggen. Vraag dan iederen Perfoon innbsp;wat Ry zyne Kaart legt; zoo zult gy denbsp;Kaart van ieder hunner ligtelyk ontdekken ; want de Kaart van den eerftennbsp;Perfoon, zal de eerfte zyn van de Rynbsp;waar in hy legt, omdat zyne Kaartennbsp;’t eerfl: gelegd zyn ; van den tweedennbsp;zal het de tweede in haare Ry zyn 5nbsp;en van den derden, de derde in haarenbsp;Ry.
OPMERKING.
JVfe» kan dit Konjtje met vier, vyf en ZOO veel Perfoonen doen ah men legeert,nbsp;dog dan moet men vier of vyf Kaarten ,nbsp;aan iederen Perfoon laaten zien , om ’ernbsp;ééne uit te denken; en vervolgens die Kaarten op dezelfde voyze in .vier of vyf Ryennbsp;leggen, of zoo veel als ’er Perfoonen zyn.
V
met de Getallen. jip
HONDERD AGTSTE
Eene gedagte Kaart de zoo vceljle , als men begeert, uit het Spel te doen komen , nadat men het zelve doorgefcbotennbsp;heeft.
Geef iemant een Fiquet-Spel Kaarten, Iaat hy’er eene uitdenken, en onthouden de hoeveelfte het zy van onderen af; hy mag het Spel te voorennbsp;vry doorfchieten; ten einde hy niet den-ke, dat men de onderfte Kaart geziennbsp;heeft, dat in dit Konftje onnoodig is;nbsp;laat hy de Kaart overgeeven, leg hei-melyk de bovenfteKaart onderbet Spel,nbsp;fchiet dan de Kaarten een voor een door,nbsp;zoo dat de bovenfte de onderfte en denbsp;onderfte de bovenfte worde; maak eg-ter een fchyn als of gy de Kaarten naarnbsp;Kk 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ge-
-ocr page 578-J20 VerMAAKLYKHED EM
gewoonte doorfchoot. Dit gedaan zyn-de, vraag, de hoeveelftezyne Kaart was; leg zoo veel Kaarten van boven het vSpoJnbsp;onder het: zelve; zo hy, by voorbeeld,nbsp;de vyfde gezegd heeft, leg ’er dan vyfnbsp;van boven af onder het Spel; vraag ver^nbsp;der de hoeveelfte dat hy wil, dat zy nu,nbsp;van onder af te reekenen, zyn zal; legnbsp;insgelyks zoo veel Kaarten weder vannbsp;boven af onder het Spel, 12 by voorbeeld, zo hy de twaalfde gezegd heeft;nbsp;tel dan de Kaarten van onderen af, ennbsp;gy kunt zeker zyn, dat het net de twaalfrnbsp;de zyn zal.
HON-
-ocr page 579-MET de GeTAELEW. 521
HONDERD NEGENDE
Een gedagte Kaart te vinden.
/^eef iemant een Spel-Kaarten over zoodanig dat gy, zonder dat hynbsp;het merkt, de onderfte Kaart ziet; verzoek hem ’er eene uit te denken; vraagnbsp;hem de hoeveelfte hy gedagt heeft ,nbsp;laat hy dan verfcheidene maaien afnee-men; zoek de onderfle Kaart, en telnbsp;tot dezoo veelfte als hy gezegd heeft,nbsp;deze zal de gedagte Kaart zyn.
OPMERKING.
Men kan dit Konjtje ook bezigen om Je gedagte Kaart de zouveeljte ah men begeertnbsp;voor den dag te laaten komen; als men naa-^nbsp;melyk de Kaart gevonden heeft, houdt mennbsp;Kk jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bet
-ocr page 580-522
Vermaaklvkheden
het spel in de linkerhand omgekeerd, zoo dat de gedagte Kaart de onderjle zy, dienbsp;men dan met een natten vinger te rugnbsp;floot, om ’er van onderen zoo veel af tenbsp;neemen en op tafel te voerpen, tot dat mennbsp;aan bet begeerde getal gekomen is, vaan-neer men de gedagte Kaart uithaalt.
Men, kan dus ook ligt die Kaart uit bet Spel baaien, nnanneer men bet in iemantsnbsp;zak geftoken beeftvoant dan moet men maarnbsp;maaken, dat ’die Kaart op eene na de onder‘nbsp;fte zy. Zie de io6de f^ermaaklykheid.
MET DE Getallen. 523
HONDERD TIENDE
De 7“^® j ^2. Kaart van e«i'
de ,
Ziet de onderfte Kaart , fchiet het Spel door, en maak dat de onderfte de derde van boven zy, leg dan hetnbsp;Spel op tafel, neem het af tot tweenbsp;Hoopjes; neem dan van ieder hoopjenbsp;eene Kaart af, beginnende van dat,nbsp;waar in die Kaart niet is, en aan de zesde gekomen zynde, zoo zeg wat Kaartnbsp;dat zyn moet. Zoo men de 7de raadennbsp;wil , moet men maaken, dat zy denbsp;4de van boven zy, en dan beginnen tenbsp;tellen, met bet hoopje waar in zy is;nbsp;dog om de 8^® raaden, moet men metnbsp;het andere hoopje beginnen: en op deze wyze kan men de zoo veelfte raaden, als men begeerte
-ocr page 582-524 Vermaakjltkhedeh HONDERD ELFDE
vermaaklykheid.
Eene getrokkene Kaart op iemants hevel uit het Spel te doen komen.
ATen heeft ten dien einde , als de getrokken Kaart weder in het Spelnbsp;gelegd is, maar te maaken, op de wysnbsp;als boven Bladz. 498 geleerd is , datnbsp;zy op eene na de onderfte zy; dan houdtnbsp;men het Spel bedekt in de linkerhand ,nbsp;de gekleurde zyden der Kaarten naarnbsp;den grond gekeerd j men fchuift metnbsp;eenen natten vinger de onderfte Kaartnbsp;agter uit, en men trekt de volgende totnbsp;zoo lange, tot dat men beveelt, dat mennbsp;nu de Kaart begeert, en dan trekt mennbsp;de onderfte Kaart.
Deze manier om de onderfte Kaart agter uit te fchuiven komt in verfcbei-dene Konftjes met de Kaarten te pas, eanbsp;opent eene deur tot eene groote verfchei-
denheid van Vermaaklykheden.
^ nbsp;nbsp;nbsp;HON-
-ocr page 583-MET de Getalles. 52J
HONDERD TWAALFDE
Te zeggen, hoe veel Kaarten men van een Spel genomen heeft.
Men houdt een Spel Kaarten in zyne hand op die wyze, als wanneer ffiennbsp;de Kaart onderfteekt, met den ping naa-melyk tusfchen de Kaarten; men heeftnbsp;vooraf heimelyk geteld , hoe veelnbsp;Kaarten ’er boven den Ping leggen; mennbsp;biedt dus het Spel aan, hem zeggende,nbsp;dat hy ’er een hoopje afneeme: ditnbsp;doende, zal hy net alle die getelde Kaarten afneeraen , omdat men de boven-ften alleen glyden laat, en de onder-ften vafl houdt, en dan zegt men hemnbsp;hoe veel hy ’er afgenomen heeft. Mennbsp;maakt doorgaans, dat hy 10, 12, ofnbsp;14 Kaarten afneemt om het hoopjenbsp;e^nigzins groot te doen zyn.
HON-
-ocr page 584-52(5 VERMAAKr-TKHEDEN
HONDERD DERTIENDE
Neem een Spel - Kaarten in de linkerhand, geef 'er lo of 12 van aan ietnant over, verzoekende, dat hy de-zelven op tafel telle ; onderwyl neemtnbsp;en verbergt men in de regterhand drienbsp;Kaarten, zonder dat hy hetmerke; dannbsp;vraagt men, hoe veel Kaarten ’er zyn;nbsp;hy zal antwoorden 12 ; zeg dat hy hetnbsp;mis heeft, dat ’er meer moeten zyn;nbsp;of vraag of hy wil, dat ’er 13, 14 of 15nbsp;zyn zullen , en leg terwyl de regterhand , waar in gy drie Kaarten verborgennbsp;houdt, op die welken hy op tafel geteldnbsp;heeft, om dezelven kwanswys op tenbsp;raapen ; geef hem dan de ij Kaarten
over
-ocr page 585-MET DE Getallen, 527
over om die nog eens te tellen; zoo hy gewild heeft, dat ’er 15 zyn zouden vnbsp;gelyk doorgaans het antwoord is, zoonbsp;laat hem die alle Jiouden; indien hy 14nbsp;gezegd heeft , zoo verzoekt ’er eenenbsp;wederom, en twee, zoo hy 13 gezegdnbsp;heeft; laat hem dan de Kaarten tellen,nbsp;en hy zal tot zyne verwondering vinden 5 dat ’er juift zoo veel zyn; onder-wyl verbergt gy weer drie Kaarten innbsp;uwe regterhand, en gy handelt als voo-rens, om ’er 16, 17, of 18 te doen zyn,nbsp;’t welk gy dan nog al eens herhaalennbsp;kunt.
528 VïRMAAKLYKHEDÏ»
HONDERD VEERTIENDE
Een Spel-Kaarten tegen de zolder te gooyen^ zoo dat eene getrokken of ge-dagte Kaart 'er alleen aan hangen bly.nbsp;ve.
Om dit te doen verbergt men een weinig boter » of iets diergelyksnbsp;•binnen in de hand; rnen maakt vervolgens , dat de getrokken of gedagtenbsp;Kaart de bovenfte van het Spel zy; waarnbsp;op men dan die boter fmeert; vervolgens werpt men het Spel tegen de zolder , wanneer ’er die Kaart alleen aannbsp;hangen blyft.
MBT DB GbTALLEN. SZ^
HONDERD VYFTIENDE
o o e nbsp;nbsp;nbsp;o fe g g o ^ o o
Te raaden hoe veel Oogen 'er op drie Kaarten zyn, die iemant gekozennbsp;heeft.
Laat iemaot uit een geheel Spel-Kaar-ten) daar ’er j2 in zyn, drie uitkiezen , welken hy Wil; mits dat het geen Prentjes zyn, zeg hem dat hy totnbsp;de Oogen van iedere Kaart zoo veelnbsp;Kaarten by telt, tot het getal 15 maakt;nbsp;en dat hy ü dan zeggen hoe veel Kaarten ’er overfchieten ; trek van dit getal 4 af, en het overfchot zal het getalnbsp;der Oogen zyn van de drie Kaarten,nbsp;die hy gekozen had.
n. Dee«..
LI
VOOR-
Laaten de drie Kaarten zyn ,369; dan moet hy ’er by de eerde Kaart tellen 12 Kaarten , by de tweede 9, ennbsp;by de derde 6; dan zullen 'er 22 Kaarten overftrfiieten, waar van 4 aftrekkende, krygt men 18 voor de Oogen, dienbsp;op de drie gekozene Kaarten zyn.j
-ocr page 589-MËT DB Getallen.
ten af ’maar uit bet Spel bejlaat; bet over. fcbot ‘voyfl; aan het Getal , dat men moetnbsp;aftrekken van de overfcbietende Kaarten ;nbsp;om te voeeten, boe veel Oogen ’er op denbsp;gekozene Kaarten geweejt zjn , zoo ’ernbsp;niets overjcbiet na de aftrekking , druktnbsp;bet Getal der overfcbietende Kaarten netnbsp;bet Getal der Oogen uit van de gekozenenbsp;Kaarten; en zo bet Getal der Kaartennbsp;van ’t gebeele Spel te weinig is om ’ernbsp;van af te trekken, moet men dat Getal vannbsp;’t gebeele Spel aftrekken van 't Getal datnbsp;men anders bier van aftrekken zou, en ditnbsp;overfcbot tellen by bet Getal der over-fcbietende Kaarten', dan beeft men de Oogen van de gekozene Kaarten.
VOORBEELD.
Stel dat iemant uit een Jas-Spel kiefl een 7, 8, 9, 10. en dat men tot 12nbsp;wil laaten tellen, dan telt hy by de 7nbsp;vyf Kaarten , by de 8 , vier, by de 9nbsp;drie , en by de lo twee, dat maakt tenbsp;LI 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fainen
-ocr page 590-fatnen i8 Kaarteö; vermeenigvuldig la door 4, maakt 48 telt ’er 4 by, maaktnbsp;52; deze lom kan van 32 niet afgetrokken worden 1 * trek daarom 32 afnbsp;van 52, blyft 20; voeg hier by het Getal der overfchietende Kaarten 14, maaktnbsp;34 voor de oogen op de vier verkozenenbsp;Kaarten.
HONDERD ZESTIENDE
VERMAAKLYKHEID.
Om iemant 499 voor te geeven opswoe» 500 móet men bedingen de Kaart ^*”*00*,nbsp;zelfs te geeven, en vooraf moeten denbsp;Kaarten ip de rereifchte orde daar toenbsp;gelegd zyn ; by voorbeeld de 20 eerflenbsp;Kaarten in de volgende orde van bovennbsp;af te rekenen;
-ocr page 592-Schoppen Heer. Harten Negen.nbsp;Ruiten Agt.nbsp;Klaveren Negen.nbsp;Klaveren Tien.nbsp;Klaveren Vroutv.nbsp;Ruiten Zeven.
Ruiten Negen. Schoppen Agt.nbsp;Ruiten Boer.nbsp;Schoppen Boer-Harten Boer.nbsp;Klaveren Zeven.nbsp;Klaveren Agt.
Van de volgende twaalf Kaarten is het genoegfaam onverfchillig hoe zy leggen, mits egter dat zy zoo leggen, datnbsp;de Party geen grooter vierde of vyfdenbsp;krygen Kan, dan men in handen heeft.nbsp;Men fchiet dan kwanswys het Spel doornbsp;zonder die orde te breeken ; men laatnbsp;vervolgens de Party afneemen, en mennbsp;neemt zoo op, dat het afgenomen hoopje weder het bovenfle worde; men
deelt
-ocr page 593-MET DE GetALDEN. J35
deelt dan de Kaarten , gelyk gewoon- Smous-lyk, drie aan drie uit, tot dat ’er ieder 499 voor. P heeft; en men keert het Troefbladnbsp;om, dat is de ip^e Kaart, die gevoiglylcnbsp;Klaveren Zeven is; men heeft dan innbsp;handen 4 Boeren en een zeftiende vannbsp;Troef of Klaveren Aas, en de Party denbsp;overigen; de Party fpeelt uit Ruitennbsp;Aas by voorbeeld ; men roemt 4 Boeren en een vyftiende van Klaverennbsp;Heer , dat maakt 300; men haalt Ruiten Aas met Menel of Klaveren negen;nbsp;dat maakt 325; men neemt af, en krygcnbsp;Klaverep agt, de Party neemt ook af ennbsp;krygt Schoppen Tien by voorbeeld ;nbsp;men roemt dan een vierde van Troef-Aas, dat maakt 375, en men fpeelt opnbsp;Klaveren-Agt, de Party gooit by Schoppen Agt; men neemt af, en men krygtnbsp;in Ruiten Vrouw by voorbeeld, en denbsp;Party Schoppen Zeven; dan roemt mennbsp;een vyftiende van Troef-Aas, dat maaktnbsp;47J, en fpeelt ftuk, dat maakt 495 ; denbsp;Party gooit by Schoppen Zeven; mennbsp;LI 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;krygt
-ocr page 594-Vermaaklykhedek
smows- krygt in Ruiten Tien, en (Je Party Rui-499VOOR. Heet; men fpeelt vervolgens Jas of
het Aas van Klaveren, en men is ver^ uit zonder dat de Party één oog heeftnbsp;kunnen tellen.
Men ziet Ugtelyky dat men de Kaarten «p eene andere voyze zou kunnen fcbikken ^nbsp;en zelfs zoo dat men net yoo tellen zou,nbsp;en dat men ook eene andere Kaart Troefnbsp;zou kunnen maaken.
Om met bet opneemn van de Kaart bet af genomen Hoopje voeder boven te krygen,nbsp;gaat men dus te voerk; men neemt betnbsp;Hoopje, dat voeder onder komen moet, eerfinbsp;en voel tusfcben den duim en de drie laatjlenbsp;Vingers van de regterhand naar de breedtenbsp;van de Kaart , men ligt bet op zoodanignbsp;dat bet glye tusfcben den voorften en de drienbsp;agterfte Vingers ; dan zet men den duimnbsp;op de eene zyde van bet Hoopje, dat weernbsp;boven komen moet, en men Jleekt denzelf-
den
-ocr page 595-MET DE Getallen. 537
den voorjten linger aan de andere zy on- smoos-der dat Hoopje; men wipt bet zelve op brengt het eerjt genomen Hoopje ’er van onderen tegen , tervoyl men den voorjtennbsp;Vinger, die tusfcben beiden voas, uitbaalt;nbsp;en dan zyn de Kaarten weder in dezelfdenbsp;orde als zy voor bet afneemen waren»nbsp;maar men dient deze handgreep fcbielyk tenbsp;doen , om het niet te laaien bemerken.
Men beeft nog een ander loopje om door bet afneemen bet Hoopje, dat men begeertnbsp;boven te doen komen; men buigt ten diennbsp;einde bet onderjle Hoopje, dat dan bovennbsp;moet komen , naar de lengte bol in , ennbsp;insgelyks bet bovenjle, dog dit in een te-gengejtelden zin, als dan legt men dezelvennbsp;zoo op elkander en t waar door 'er eene kleine gaaping tusfcben beiden overblyft^ dienbsp;oorzaak is, dat, wanneer men naar denbsp;breedte af neemt, juijt die Kaarten bovennbsp;komen , die men begeert. Men zou zignbsp;bier van in dit Konjije ook gemakkelyk bedienen kunnen.
Men bemerkt uit bet voorgaande ook lig-LI y nbsp;nbsp;nbsp;ielyk,
-ocr page 596-538 Vermaaklykheden
Smousjassen 499 voos
tel'sk, dat men op die vayze , als men ^ Jasfen 100 uit /peelt , ook 99 voorgeevennbsp;kan; boe moei men anders om dit te doen ,nbsp;Jlegts 4 Aafen by voorbeeld ^ beimelyk uitnbsp;bet Spel beeft te neemen; waarna mennbsp;zyn Party laat geeven, die dit niet ter-Jtont bemerkty en dan, moetende op/peelen,nbsp;toont men die 4 Aafen.
Daar is nog een Konftje met Jasfen y om naamelyk iemant die Kaarten voor* tenbsp;geeven; welken by begeert; Jlel vier Boeren : men zoekt dan de vier Boeren, men
legt den eenen na den anderen onder bet
Spel, en men laat telkens zien dat ’er
een Boer onder legt ; dan bet Spel naar om laag houdende , maakt men fcbyn vannbsp;die onderjte Kaart uit te trekken , ter-viyl men dezelve met een natten Vingernbsp;\ agter uit fchuift, en de volgende Kaart ynbsp;die geen Boer is, trekt, dewelke men dannbsp;voor zyn Party nederlegt , die dezelvenbsp;niet omkeer en mag y en, zo by niet fchr ander is y zig vajlelyk verheelt, dat by diennbsp;Boer beeft; dan neemt men de volgendenbsp;Kaart, die eigenlyk de geziene Boer is y
é
-ocr page 597-539
MET DE Getallen.
voor zig, zonder dezelve ook om te keer en
of te lauten zien; en op deze voyze gaat 499 voor.
men voort met alle de Kaarten y die men bem gezegd beeft voor te zullen geeven,nbsp;tot dat ’er ieder 9 beeft quot;, en dan axedtnbsp;meny dat men evenvoel bet Spel winnennbsp;zal; de Party, zyne Kaarten opneemen-de, is zeer verwonderd geheel andere Kaarten te hebben, dan by zig verbeeld bad.
540 Vermaaklykhedes
HONDERD-ZEVENTIENDE
leimnt in beide de handen even veel Jluk-ken Gelds hebbende^ te raaden hoeveel by 'er in iedere hand heeft.
Laat hy eenige Stukken uit de linker in de regterhand doen, 4 by voorbeeld, zoo dat ’er dan 8 in de regterhand meer zyn dan in de linker; en verzoek hem dat hy ü zegge, in v/at reden nunbsp;het Getal der Stukken van de regterhandnbsp;is tot dat van de Stukken in de linkerhand ; laat die zyn , by voorbeeld als 3nbsp;lot 7. Vermeenigvuldig dan het ver-fchil 8 van bet Getal der Stukken doornbsp;de kleinfte term van de gezegde reden,nbsp;en deel het beloop 24 door het verfchilnbsp;4 der twee termen 3 en 7 van die reden,
-ocr page 599-met de Getallen. 541
den, en de uitkomft 6 zal het Getal der Stuken van de linkerhand zyn; voegnbsp;hier by het verfchil 8 van het Getalnbsp;der Stukken van iedere hand, en gynbsp;zult 14 hebben voor die Stukken in denbsp;regterband; en hier by voegende de 6nbsp;Stukken van de linkerhand , verkrygtnbsp;gy 20 Stukken voor het geheel, waarnbsp;uit gy dan weet, dat ’er in ’t begin lonbsp;Stukken, de helft van 20, in iederenbsp;hand geweeft is.
É
-ocr page 600-HONDERD - AGTTIENDE
ebied hem uit de regterhand een ze-ker Getal Stukken in de linkerhand te doen , dog minder dan hy in iedere hand heeft; gebied hem verder,nbsp;dat hy uit de linkerhand, waar in hy dienbsp;Stukken overgebragt had, ’er nu wedernbsp;in de regterhand zoo veel overbrengenbsp;als ’er in dezelve overgebleven waren ;nbsp;dan zal het Getal der Stukken in de linkerhand het dubbeld zyn van dat, *tnbsp;welk men geboden had ’er in over tenbsp;brengen. Vraag dan hoe veel Stukkennbsp;*er in de linkerhand meerder of minder
zyn
É
-ocr page 601-543
MET DE Getallen.
zyn dan in de regter; zo ’er meer in zyn , moet men dat%ieerdere Getalnbsp;Stukken aftrekken van dat, 't welk mennbsp;nu weet dat in de linkerhand is, en hetnbsp;overfchot is het Getal Stukken in de reg-terhand, en deze twee Getallen by eennbsp;tellende , heeft men het geheel; dognbsp;zo ’er minder zyn in de linker dan in denbsp;regterhand, moet men het meerde Getal Stukken voegen by dat Getal, ’c welknbsp;men nu weet dat in de linkerhand is,nbsp;en de Som zal het Getal der Stukken innbsp;de regterhand zyn; en deze twee Getallen by een voegende, heeft men wedernbsp;bet geheel. '
VOORBEELD.
Stel dat ’er in iedere hand 12 Stukken zyn; laat ’er puit de regter in de linkerhand overbrengen, danblyven ’erg overnbsp;in de regterhand, en daar zyn ’er 21 innbsp;de linkerhand; laat ’er zoo veel uit denbsp;linker in de regterhand overbrengen, alsnbsp;’er in deze overbleven, dat is 3; dan bly-ven ’er nog 18 in de linkerhand, het
dub’
-ocr page 602-544 VERMAAKLtKHEDEN dubbeld van het Getal 9, dat men ’ernbsp;eerft in had laatetf overbrengen; en dusnbsp;zyn ’er in de linkerhand 12 meer dan innbsp;de regter, deze 12 afgetrokken van dienbsp;18, geeft 6 voor de regterhand; en deze 6 gevoegd by die zelfde 18 geeft 24nbsp;voor het geheel.
ANDER. VOORBEELD.
Stel dat ’er weder in iedere hand 12 Stukken zyn, Iaat ’er 3 overbrengen, ennbsp;zoo vervolgens doen als in het voorgaande voorbeeld, dan zullen ’er 6 ianbsp;de linkerhand overblyven; en 12 minder in dezelve zyn dan in de regterhand,*nbsp;en dus 12 by 6 gevoegd, geeft 18 voornbsp;de regterhand; en deze 18 geteld by dienbsp;6 geeft 21 voor bet geheel.
HON-
-ocr page 603-MET DB Getallen. j4f
HONDERD ¦ negentiende
Van tixee Ryen Gelds of Kaarten 'er zoo veel eerfi te laaien afneemen, ah mennbsp;begeert, en op ’t laatji te zeggen hoeveel 'er overfchieten.
Leg twee Ryen Gelds of Kaarten , 'c is onverfchillig hoeveel, dognbsp;laat ’er in de onderfte Ry één meer zyanbsp;dan in de hovende ; 11 by voorbeeldnbsp;in de eene en 12 in de andere Ry;nbsp;verberg U dan en gebiedt, dat iemantnbsp;van de hovende Ry ’er eenigen afneemen zoo veel als hy begeert, dog laatnbsp;hy U het getal zeggen, 5 by voorbeeld;nbsp;gebied hem dan verder van de onderdenbsp;Ry 'er zoo veel af te neemen, als ’ernbsp;nu in de hovende overfchieten, gebiednbsp;eindelyk, ddt hy al de hovende weg-II. Dksl.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mm ceeme»
-ocr page 604-54*5 VermaAklyKHeden
neeme, en zeg hem dan, dat *er nu nog 6 overfchieten; dat is daar blyft ’ernbsp;alcyd één meer over als hy het eerftnbsp;van de bovenfte Ry afgenomen heeft;nbsp;’t geen men niet terftond bemerkt; waarnbsp;om dit Konftje vry aangenaam verwondert.
MÏT DE GetALLEM. ^47
HONDERD * TWINTIGSTE
T aat iemant tellen, hoe veel Guldens by voorbeeld hy in zynen zak heeft;nbsp;laat hem het Getal ’er van vermeenig-vuldigen door 3 ; laat hy ’er vervolgens de helft van neemen , dat is deelennbsp;door 2; zoo het een oneven Getal is,nbsp;zegt gy dat hy ’er i moet byvoegen omnbsp;net de helft te kunnen neemen; laat hynbsp;verder die helft weder vermeenigvul-digen door 3; vraag hem dan, hoeraee-nigmaal 9 ’er in kan; zoo dikmaal 9 alsnbsp;»er in kan moet gy 2 neemen, en zonbsp;’er na de deeling door 9 een overfchotnbsp;is, ’t geen gy hem vraagt, neemt gynbsp;nog I voor dat overfchot; en deze fomnbsp;Mmsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zal
-ocr page 606-548 Vermaaklyehedim
zal het Getal Guldens zyn, die hy in zynen zak heeft.
VOORBEELD.
Laat hy in zyn Zak hebben p Gulden, die vermeenigvuldigd door 3, komt 27, hier i by gevoegd, maakt 28i hiernbsp;de helft van, komt 14; dit weder vermeenigvuldigd door 3 komt 42; hier innbsp;gaat 4 maal 9 met een overfchot; 4nbsp;maal 2 maakt 8 , en i ’er bygevoegdnbsp;voor het overfchot komt y, het Getalnbsp;van zyne Guldens.
Te zeggen, na eenige berekeningen , boe veel 'er overfchiett zonder iets te vraa-gen.
Laat iemant naar zyne verkiezing een Getal denken; laat hy by het dub.nbsp;beid ’er van een even Getal, welk gynbsp;wilt, voegen, 4 by voorbeeld; laatnbsp;hem van de helft van die Som het ge-dagte Getal aftrekken; het geen ’ernbsp;overfchiet zal de helft zyn van het by-gevoegde even Getal; te weeten 2;nbsp;dus zegt gy Hout weg , dat ’er tweenbsp;overfchiet; ’t welk zeer verwonderennbsp;zal hen, die de reden ’er van niet tej:-Itond begrypen.
-ocr page 608-550 VERMAAKtïKHlDEN
HOND. TWEE-EN TWINTSte.
tl« i'^^i 1*1^ fit A fit ¦’‘Ii it', A i'l^i i'*!^ A 1^1 fit iJ^i i'll iTi
H? 4v W “ V W V 4s «V' f' ? V «V T V T? ™ 'f^ 4'- -V
Te raaderit hoe veel O o gen men met ver-fcheidene Dobbeljleenen in eerage werpen gegooid beeft.
Laat iemant by voorbeeld met drie Dobbelfteenen eerft werpen 3 ,nbsp;5,6, zonder dat gy zulks ziet; zegnbsp;hem dat hy die Oogen by een telle, dienbsp;hy bevindt 14 te maaken ; Laat hemnbsp;dan eenen Steen laaten leggen, de 6 by-voorbeeld , en van de twee anderen denbsp;onderfte Oogen zien , die hier 2 en 4nbsp;zyn; zeg hem dat hy die by de voorigenbsp;Som telle, maakende te famen 20; laatnbsp;hy dan met deze twee Steenen nogmaals
.werpen, en de boven fte oogen voegen by de laatfte Som 20; ftel dat hy een 2nbsp;en 3 gooye , dan verkrygt hy 25 ; laatnbsp;hy weder eenen van deze twee Sceenennbsp;laaten leggen, de 3 by voorbeeld, ennbsp;van den anderen jSteen de onderftenbsp;Oogen zien, welke 5 zyn , die hy weder moet voegen by de laatfte Som,nbsp;wanneer hy 30 verkrygt; Iaat hy einde-lyk met dezen derden Steen nog eennbsp;werp doen ; en ftel dat hy 4 gooye jnbsp;laat hem deze 4 Oogen by de geheelenbsp;Som voegen, die dan 34 zyn zal. Gaatnbsp;dan naar de tafel, en ziet welke denbsp;Oogen der drie Steenen zyn, die op dezelve leggen, welke dan zyn 4 , 3, ennbsp;6; tel die fchielyk by een , maakendenbsp;13, en voeg ’er by 21, de Som 34nbsp;zullen de Oogen zyn, die hy geworpennbsp;en opgeteld heeft.
Men kan dit Konjlje met 4, 5, 6, of meer Dobbeljieenen doen; men moet altoosnbsp;M m 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maar
-ocr page 610-55^ Vermaaxlykrsde»
maar by de Oogen, die men op tafel vindt leggen, zoo meenigmaal 7 tellen, als mennbsp;de onderjle Oogen der Steenen beeft laatennbsp;optellen ; omdat de onderjle en bovenjlenbsp;Oogen van eenen Dobbeljteen by een gj-teldj altoos 7 maaken; en dewyl zulks innbsp;bet gegeeven voorbeeld driemaal ge/cbiednbsp;is, voordt 'er 21 dat is driemaal 7 byge-voegd.
MET DE Getallen. 553 HOND. DRIE EN TWINTste
Drie Perfomn eenige Stukken Gelds of Kaarten te laaien neemen, en te raadennbsp;hoeveel 'er ieder genomen heeft.
Laat de derde Perfoon zoo veel, Kaarten by voorbeeld, neemen als hy wil, mits dat het Getal 'er van deelbaarnbsp;zy door 4; laat de tweede zoo meecig-maal 7 neemejo als de derde ’er 4 genomen heeft, en de eerfte even zoo veelnbsp;maaien 13. Zeg dan, dat de eerfte Perfoonnbsp;zoo veel van zyne Kaarten aan de tweenbsp;anderen geeve, als zy ieder in handennbsp;hebben; daarna dat de tweede ’er zoonbsp;veel van de zynen aan de twee anderennbsp;geeve , als zy ’er ieder hebben ; ennbsp;eindelyk dat de derde ’er mede van denbsp;zynen zoo vee] aan de twee anderennbsp;Mm ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geq^
-ocr page 612-514 VEaMAAKLYKHEDEN
geeve, als zy ’er ieder hebben; dan zullen zy ’er allen even veel hebben, en het Getal zal het dubbeld zyn van dat,nbsp;’t welk de derde by het begin genomennbsp;had. Indien gy derhalven aan eenennbsp;van de drie vraagt, hoeveel Kaarten hynbsp;nu heeft, zult gy weeten hoeveel denbsp;derde ’er in ’t begin gehad heeft; ennbsp;zo gy dan zoo dikwyls 7, en zoo dik-wyls 13 neemt, als ’er in het Getal vannbsp;den derden 4 gaan, zult gy ook hetnbsp;Getal van den tweeden en eerlten Per-foon weeten.
VOORBEELD.
Laat de derde genotifhn hebben 8 Kaarten , zoo moet de tweede ’er nee-men 14 , dat is 2 maal 7, zoo veelnbsp;maal als ’er 4 in 8 is, en de derde 26nbsp;of 2 maal 13. De eerfte geeft ’ernbsp;aan den tweeden, en 8 aan den derden,nbsp;zoo veel als zy ’er ieder hadden , ennbsp;houdt ’er dus 4 over, terwyl de tweedenbsp;’’er dus 28 en de derde 16 heeft. Daarna
-ocr page 613-MET DE Getallen. 555
na geeft de tweede 4 aan den eerften, die ’er dan 8 heeft, en lö aan den derden, die ’er dan 32 heeft, en behoudtnbsp;’er dus 8. Eindelyk geeft de derde aannbsp;ieder der twee andere 8, en dan hebbennbsp;zy alle drie ’er ieder 16, dat het dub-beid is van 8, het Getal Kaarten datnbsp;de eerfte by het begin genomen. had;nbsp;enz.
ifle Perfoon. 2*^® Perfoon. 3de Perfoon. | ||||||||||||
|
HON-
-ocr page 614-5;5 VKRMAAKLTKREOEir
HOND. VIER-EN TWINTSTE,
Vim drie onbekende Kaarten te raaden, iioelke Kaart drie Perfoonen ieder genomen hebben.
Het Getal der Oogen of Punten op iedere Kaart moet niet meer dannbsp;9 zyn; om dan dit Getal te vinden, zoonbsp;laat de eerfte Perfoon i aftrekken vannbsp;het dubbeld der Oogen van zyne Kaart,nbsp;daar na het overfchot vermeenigvuldigennbsp;door 5, en dan by het beloop voegennbsp;het Getal der Oogen van de Kaart vannbsp;den tweeden Perlbon. Laat vervolgensnbsp;5 by deze Som voegen, om een tweedenbsp;Som te hebben; van welks dubbeld gynbsp;weder i laat aftrekken, en daarna hetnbsp;overfchot weder vermeenigvuldigen doornbsp;5, en ’er nog byvoegen het Getal der
Ooge»
-ocr page 615-537
MET Dl Getal?.!».
Oogen van de Kaart van den derden Per-foon. Vraag dan deze Som ; voeg 'er nog 5 by; zoo zult gy eene Som hebben uit drie CyfFerletters beftaande,nbsp;waar van de eerfte ter linkerhand zalnbsp;aanwyzen het Getal der Oogen van denbsp;Kaart van den eerften Perfoon, de mid-delfte dat van de Kaart van den tweeden Perfoon, en de laatfte ter regter-hand dat van de Kaart van den derdennbsp;Perfoon.
VOORBEELD.
Laat de eerfle Perfoon genomen hebbes een 2, de tweede een 4 gt; de derde een p; I van 4 het dubbeld van 2 afnee-mende, en het overfchot 3 door 5 ver-meenigvuldigende, krygtmen 15, waarnbsp;by voegende 4, de Oogen van de Kaartnbsp;van den tweeden Perfoon, heeft mennbsp;19; by welke Som weder 5 tellende,nbsp;krygt men 24, waar van het dubbeldnbsp;is 48, van welk aftrekkende 1, fchietnbsp;'er over 47; dit, vermeenigvuldigd met
5)
-ocr page 616-558 VERMAAKtYKHEDKN 5, geeft 235 ; daar bygevoegd 9, hetnbsp;Getal der Oogen van den derden Per-foon, heeft men 244, en nog 5 ’er by.nbsp;tellende , krygc men 249; waar van denbsp;3 CylFerletters afzonderlyk de Oogennbsp;aanwyzen van de drie genomene Kaarten.
Laat de eerfte Perfoon i voegen by het dubbeld van de Oogen van zynenbsp;Kaart, deze Som vermeenigvuldigennbsp;door 5, by dit beloop voegen het Getal der Oogen van de Kaart van dennbsp;tweeden Perfoon; dan weder i tellen,nbsp;by het dubbeld van deze laatfte Som,nbsp;vervolgens ’t geheel weder vermeenigvuldigen door 5, en by dit beloop voegen de Oogen van de Kaart van den derden Perfoon. Vraag dan de Som, treknbsp;’er af 55, het overfchot zal beflaan uitnbsp;drie Cyfferletters , van welken ieder alsnbsp;voorens zal aanwyzen de Oogen vannbsp;iedere Kaart.
5J9
MET DE Getallen. VOORBEELD.
Laat de Kaarten weder zyn een 2, 4 en 9; I gevoegd by 4, het dubbeld vannbsp;2, geeft j; dit vermeenigvuldigd doornbsp;j , komt 2j; hier by gevoegd 4, de Gogen van de Kaart van den tweeden Per-foon, heeft men 29, waar van het dubbeld is 58 ; hier by geteld i, en de
Som 59 vermeenigvuldigd door j, krygt men 295, waar by voegende 9, de Gogen van de Kaart van den derden Per-foon, heeft men 304; en hier van aftrekkende SS » Schiet ’er over 249 ; welkenbsp;Cyfferletters weder de Oogea uitdrukken van de gcnomene Ka,arten.
5lt;5o Vermaaklykheden
OP VOORGAANDE
Op de Tviaalfde FernKmUyiheid.
¦ji Ten kan in plaatfe van een Perfoon in iedere hand de Oogen, Guldens , of welke Stukken men wil, tenbsp;laaten houden , zulks twee Perfoonennbsp;laaten doen, en dan öp dezelfde wyzenbsp;nitvinden , wie het even, en wie hetnbsp;oneven Getal heeft.
Men kan door dezelfde berekening ook uitvinden , in welke hand iemantnbsp;een Stuk Goud of Zilver Geld houdt;nbsp;men heeft ten dien einde maar te ge-laften, dat hy, die de Stukken in zyne
han-
-ocr page 619-5^1
MET DB Getallen.
handen heeft, aan het Goud een even, en aan het Zilver een oneven Getal toe-kenne, 6 en 7 by voorbeeld, en men laatnbsp;hem dan op dezelfde wyze de rekeningnbsp;doen.
amp; wwwwww
Op de Dertiende Fermaaklykheid.
De telling, waar door men het Konftje van deze Vermaaklykheid uitvoert, gebruikt men ook tot een ander Konftje,nbsp;dat men voordraagt onder dezen Tytel:
Ferfcheidene Dingen in een Ry of in bet Ronde gelegd , te raaden bet genenbsp;iemant gedagt heeft.
Leg, by voorbeeld , twaalf Kaarten in ’t rond of op een Ry op de wyzc als denbsp;volgende Letters.
ABCDEFGHIKLM
12 3 4567 8910 II 12
11. Deel.
Nh
Laat
562 Vermaaklykhïde»
Laat iemant 'er uit denke de G by voorbeeld, dat is de 7de ^ zeg hem, datnbsp;by eene andere Letter, die hy wil, ver-kieze, waar van gy hem zult laaten tellen; ftel dat hy de K dat is de lode ver-kieft; voeg by U zelve het Getal dernbsp;Kaarten 12by het Getal van de Kaart,nbsp;van welke hy verkozen heeft te zullennbsp;tellen, ’t welk 22 geeft; zeg hem dan,nbsp;dat hy 22 telle van K af tegen de na-tuurlyke orde, dat is naar A toe, en beginnende met het Getal van de Kaart,nbsp;die hy gedagt heeft, zoo dat hy op Knbsp;telle 7 op I 8 enz. ; dan zal hy met zznbsp;bet uitkoraen op G, de Kaart die hy gedagt had.
OPMERKING.
’r Gene hoven Bladz. 58 in de noot aan-geteekend is , kan men ook bier teepasfen om dit Konflje te meer te vermommen.
Men kan ook een grooter of kleender Getal Kaarten neemen, naar men zulksnbsp;goedvindt I men moet maar altoos bet Getal
der
-ocr page 621-HIT DE GlTALLBir. 5S3
i$r Kaarten tellen by bet nommer der Kaart, van vaaar men verheden beeft tenbsp;tellen.
Zo men de 10 eerjie Kaarten van een vol Spel neemt, dan beeft men natuurlyknbsp;de nommers der Kaarten , indien men de-zelven in de orde van 1,2,3. ^riz. naajinbsp;elkanderen of in *t ronde legt; dog, zo mennbsp;die Kaarten omgekeerd legt, voaar doornbsp;men bet Konftje nog bedekter maakt, dannbsp;moet men die orde voel onthouden, opdatnbsp;men voeete de boeveelfte de Kaart zy, vannbsp;voelke men tellen voil.
Op de Zes-en-Fyftigjle Vermaaklykheid.
Daar zyn meenigvuldigerley manieren, om door eene rekenkonftige bewerking een gedagt Getal uit te vinden 5 maar veelen ’er van vorderen lange ennbsp;moeyelyke berekeningen. Deze van dennbsp;Aiteur is zeer gemakkelyk; maar mennbsp;Nd 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;heeft
-ocr page 622-5Ö4 VirmA AKLVrHEDïK
heeft ’er nog andere foovtgelyken , dfe mede gemakkelyk , en fommigen zelfsnbsp;nog kort'^r zyn; men heeft goed igedagtnbsp;de volgenden nog op te geeven.
Laat iemant denken by voorbeeld. 7 Laat hy 'er by voegen. ....nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2
50
Vervolgens 'er agter plaatfen een o, of, 't geen 't zelfde is, doornbsp;10 vermeenigvuldigen ; verdernbsp;hier byvoegen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12
102
Dan 'er weder agter zetten een o. 1020 En hier van aftrekken. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;320
700
Men vraagt het overfchot, men fnydt ’er de twee nullen af, ennbsp;men heeft het gedagte Getal 7.
Vervolgens een o ’er agter zetten. 120 Waar by men laat voegen. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20
Van dit overfchot de twee nullen affnydende, heeft men weder hetnbsp;gedagte Getal 7.
Laat het gedagte Getal zyn.
Laat by het drievoud ’er van.
voegen.
-ocr page 624-En vervolgens de Nul van de Som affnydende, heeft men het gedagtenbsp;Getal 7.
Het gedagte Getal zy. ... nbsp;nbsp;nbsp;7
Laat van deazelfs drievoud. . nbsp;nbsp;nbsp;.21
aftrekken. * . i
Daarna vermeenigvuldigen door. . nbsp;nbsp;nbsp;3
60
-ocr page 625-MET DE Getallen. 567
VYFDE MANIER.
Houd of gy onkundig zyt van de helft van het bygevoegde even Getal, dat isnbsp;het overfchot 2 in de i2ifte Verraaak-lykheid; laat het aftrekken van het ge-dagte Getal Cveronderftel 7); vraag hetnbsp;overfchot, dat 5 is, en voeg ’er by dienbsp;helft 2, welke ü bekend is, en gy krygtnbsp;7 het gedagte Getal; dog , zo het ge-dagte Getal kleinder mogt zyn dan dienbsp;helft, gelyk als men ’er 16 had laatennbsp;by voegen, wanneer die helft 8 zyn zou,nbsp;dan moet men het gedagte Getal 7 vannbsp;die helft laaten aftrekken, vervolgens hetnbsp;overfchot i vraagen; ’t welk men dannbsp;by zig zelven van die helft aftrekt, wanneer men verkrygt 7 het gedagte Getal.
Men ziet uit het een en ander, dat men deze 'verfchillende manieren omnbsp;een gedagt Getal te vinden ook kan toe-pasfen op de 120*^6 Vermaaklykheidnbsp;om te raaden hoe veel Geld iemant innbsp;zynen zak of in zyne hand heeft.
ZES-
-ocr page 626-56B Vermaakltkhedeh
ZESDE MANIER.
Laat iemant zyn gedagte Getal . nbsp;nbsp;nbsp;7
vermeenigvuldigen met welk getal gy begeert, 4 by voorbeeld. . .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
23
14
Laat hy deze uitkomft weder ver-meenigvuldigen door een ander getal, 6 by voorbeeld.
84
Laat hy dit weder door een ander getal deelen, door 3 by voorbeeld. 28
Met dit vermeenigvuldigen kunt gy zoo lang en kort aanhouden als gy wilt;nbsp;ook kaa hy zelfs het getal, daar hynbsp;meer vermeenigvuldigt en deelt, verkiezen, mits dat hy het ü telkens zegge.
Neem ter zelver tyd eenig Getal in gedagte 3 by voorbeeld; vermeenigvul-dig en deel telkens dit by ü zelven, met
het
-ocr page 627-MET DE Getallen. 569
het zelfde getal, waar mede gy hem het zyne laat vermeenigvuldigen en dee-len ; en als gy hem iaat ophouden, zoonbsp;zeg hem, dat hy zyn laatfte getal 28 dee-le door zyn gedagt Getal 7, wanneernbsp;hy voor uitkomt 4 krygt; deel dan ins-gelyks uw laatfte getal, dat hier 9 zynnbsp;zal; door uw gedagt Getal 3; dan krygtnbsp;gy voor uitkomft mede 3; laat hy dannbsp;die uitkomft 3 tellen by zyn gedagt Getal; vraag hem die Som, die hier 10 is,nbsp;trekt daar uwe uitkomft 3 van af, zoonbsp;hebt gy zyn gedagt Getal.
Men kan ook verfcheidene Getallen, die iemant gedagt heeft, uitvinden opnbsp;deze wyze: laaten de gedagte Getallennbsp;zyn 3» 5) 6 en 8.
Laat Eet eerfte gedagte Getal . . nbsp;nbsp;nbsp;3
vermeenigvuldigen met . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2
6
Nn 5
Laat
-ocr page 628-570 Virmaakltxhedem
Laat hier bydocD
55
lO
ö5
En vervolgens het tweede gedag te Oetal* •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 5
Laat dit beloop vermeenigvuldigen
700
Dan hier byvoegen het derde gedag, te Getal......6
7o5
En dit vermeenigvuldigen met. . 10
7060
En cindelyk ’er byvoegen het vierde gedagte Getal.....8
70Öamp;
Fraag dan deze Som t CB trek ’er af. 3500
3568
De
-ocr page 629-MET OB GetAI-LEN. J.7r
De overfchietende CyfFerletters wy-2en de gedagte Getallen aan. Zo men drie Getallen gedagt had, zou men ’etnbsp;350 van moeten aftrekken y en zo ’crnbsp;twee gedagt waren, 35; en in ’t alge*nbsp;meen, zo men meer Getallen dan tweenbsp;gedagt heeft * moet men van de gevraagde Som het Getal 35: aftrekken vermeer-derd met zoo veel nullen , als ’er meernbsp;dan 2 Getallen gedagt zyn.
AANMERKING
lykheid.
Men kan deOogen, die iemant met 3 of meer Dobbelfteenen geworpen heeft,nbsp;ook eenigzins op eene andere manier uitvinden, op dezelfde wyzenaamelyk alsnbsp;boven Bladz. 569. geleerd is, hoe mennbsp;verfcheidene gedagte Getallen uitvindt.
Men heeft ook nog eene andere manier om dc Gogen, die men met 2 Dobbel-
ftee*
-ocr page 630-572 VerMA AKLYKHE D EK
fteenen geworpen heeft, te vinden; ftel dat men gegooid heeft 4 en 6; iaat bynbsp;het dubbeld 8 van den eenen Steennbsp;voegen 5 , komt 13; laat deze Som ver-meenigvuldigen door 5, komt öj; laatnbsp;hier by tellen de Oogen van den tweeden Steen, geeft 71 ; vraag dan dezenbsp;Som, en trek ’er af 25 bet vierkant vannbsp;5; de twee overblyvende CyfFerlettersnbsp;4 en 6 wyzen de geworpene Oogen aannbsp;van iederen Dobbelfteen.
Daar worden nog andere manieren hier toe opgegeeven, maar die niet zoonbsp;gemakkelyk, nog zoo behaaglyk zyn.
Op de Negen-en-Fyftigjie Vermaak-Ijkheid.
Het Voorftel van deze Vermaaklykheid wordt doorgaans op deze wyze voorge-(leld; vyftien Chriftenen en even zoonbsp;veel Turken op Zee in een Schip zyn-
MET DE GetALLEW. 573
de, ontftont’er een zwaar onweer Nadat men alle de Koopwaaren in Zee geworpen had, zei de Schipper, dat, om het Schip te behouden, het noodig ware , dat de helft van het Volk ook innbsp;Zee geworpen wierd. Ten dien einde,nbsp;zei hy , dat zy alle in een Ry moeftennbsp;ftaan, en dat hy, tellende tot 9, de negende telkens in Zee zou laaten werpen, tot dat 'er maar ly overbleeven;nbsp;dit doende, blyven op ’t laaft alle denbsp;Chriftenen over, en alle de Turken zynnbsp;in Zee geworpen ; hoe heeft hy dienbsp;vyftien Perfoonen geplaatft , en hoenbsp;heeft hy zyne telling volbragt?
In de twee volgende Franfche Verfen wordt de plaatling der Perfoonen, evennbsp;als in het Latynfche Vers, door de Klinkletters aangewezen:
Mort f tu nefaillirapasy En me livrant Ie tripas.
En, in het volgende Latynfche Vers, leeren de Lettergrcepen, hoe men dit
voor-
-ocr page 632-J74 Vïrmaaïltkhedem
Voorftel uitvoeren kan, indien men, in plaatfe van met g, met lo omtellen wil.
Rex Papbi cum gente bona datjignaferena.
Men beeft door het gemelde Voorftel die telling ook nuttig cragten te maakennbsp;voor Kapiteinen , Regters en anderenbsp;Hoofden des Volks , die uit eene mee-nigte Perfoonen, welken zy te ftraffennbsp;hebben, eenige by wyze van zoodanige lootinge willen verfchoonen; gelyknbsp;eertyds by de Oude Romeinen in gebruik was; en men heeft ten dien eindenbsp;eenen weg aangewezen om , hoe veelnbsp;Perfoonen ’er ook zyn, en met hoeveelnbsp;men rond tellen wil, altoos het lot opnbsp;den genen te doen vallen , dien mennbsp;llraiFen wil. Om dit te doen moet mennbsp;zoo veel nullen, by voorbeeld, voor zignbsp;Rellen , als ’er ftraffchuldigen zyn; dannbsp;van de eerde nul aftellen, en met eennbsp;kruisje of ander merk aanteekenen de zoo-veelfte als men ftraffen wil, en dus voortgaan met voort te tellen, de gemerkte
nul-
-ocr page 633-MBT DÉ Getallen. 5^5
nullen overflaande , tot dat men ’er zoo veel gemerkt heeft, als men Per-foonen ftrafFen wil j die men dan in dezelfde ordeplaatft; die men ftrafFen wilnbsp;naamelyk op de plaats van de gemerktenbsp;nullen. Indien 'er, by voorbeeld, 20nbsp;ftraffchuldigen zyn, en dat men ’er agtnbsp;van wil ftrafFen, en die agt wil uitvinden door met 6 rond te tellen , moetnbsp;men hen plaatfen even als in de volgende Nullen door Kruisjes wordt aangewezen.
«000000000000000000®
Men meent, datde Joodfche Hiftorie-Schryver Jofepbus op die wyze voor zig het leeven behouden heeft, en voornbsp;nog een tweeden , uit 40 Soldaaten,nbsp;die, volgens het verhaal van Hegejippus,nbsp;met hem in een onderaardfch hol ge-vlugt waren om hun leeven te bewaaren,nbsp;toen Vetpafiimus de Stad jFotapata, waar
van
-ocr page 634-57Ö Vermaaklykhede N
van hy Gouverneur was, met geweld had ingenomen , en die , toen zy ’ernbsp;eenigen tyd in geweeft waren, het wan-hoopend befluit namen om liever el-kanderen te willen dooden, dan zig in denbsp;handen van den Overwinnaar over tenbsp;geeven ; van welk befluit Jofepbus, hennbsp;niet kunnende afbrengen, en gevaarnbsp;loopende van het eerft door hen om halsnbsp;gebragt te worden , hun voorftelde omnbsp;in orde den genen het eerft telkens tenbsp;dooden, op wien het lot van de tellingenbsp;vallen zou, tot dat ’er maar één zounbsp;overfchieten , die verpligt zou zyn zignbsp;zei ven van kant te maaken ; waar in zynbsp;alle toeftemden; wanneer hy de tellingnbsp;en zyne plaats zoo heeft ingerigt, datnbsp;hy en nog een ander, die hy ligtelyknbsp;van de verdere uitvoering van dat be-fluit kon afkrygen, overbleeven. Waar-fchynlyk heeft hy met 3 laaten tellen ,nbsp;en zig in de één-en dertig'fte plaats ge-fteld, terwyl de ander op de zeftiendenbsp;plaats geftaan heeft.
Men
-ocr page 635-Niettegenftaande het gene de Auteur hiet by deze Vermaaklykheid aantee-kent, heeft men gedagt, dat het nietnbsp;onaangenaam zyn zou hier ook eenige andere manieren te vinden, om hetnbsp;Paard van een Schaakbord alle des-»nbsp;zelfs Vakken te doen doorloopen, zonder tweemaal op het zelfde Vak te ko-II. Deel.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men.
578 Vermaaklykheden
men. Die, welke de Auteur heeft opge-geevcn, is van denHeere Moivre een Engelsman; Zie hier eene andere , dienbsp;niet zoo gemakkelyk nog eenvoudig is»nbsp;van den Heere de Montmort.
I |
38 |
31 |
44 |
3 |
46 |
29 |
42 |
32 |
3T |
2 |
39 |
30 |
43 |
4 |
47 |
37 |
8 |
33 |
26 |
45 |
6 |
41 |
28 |
34 |
25 |
3Ö |
7 |
40 |
27 |
48 |
5 |
9 |
60 |
17 |
5Ö |
II |
5» |
19 |
50 |
24 |
57 |
10 |
63 |
13 |
49 |
12 |
53 |
61 |
16 |
59 |
22 |
55 |
14 |
51 |
20 |
Tsquot; |
62 |
U |
64 |
21 |
54 |
^3 |
Zie
met de Getallen, j?©
Zie hier eene andere van den Heere de Ma IR AN, waar in men in het midden begint.
40 |
9 |
26 |
53 |
42 |
? |
64 |
29 |
25 |
52 |
41 |
8 |
27 |
30 |
43 |
6 |
10 |
39 |
24 |
57 |
54 |
63 |
28 |
31 |
— |
— |
— |
— |
— |
—__ |
— |
— |
23 |
51 |
60 |
I |
44 |
62 | ||
50 |
IX |
38 |
55 |
58 |
61 |
32 145 | |
37 |
22 |
59 |
48 |
19 |
2 |
'^1 |
4 |
12 |
49 |
20 , |
35 |
14 |
17 |
46 |
33 |
21 |
3Ö |
13 1 |
18 |
47 |
33 |
3 |
16 |
De volgende Manier is van den beroemden Euler , en is eene van de fraaiften, omdat men op 64 weder tenbsp;Oo 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rng
-ocr page 638-j80 VERM4AKLYKHEDEN
rug komt tot i; invoegen men kan beginnen van welk Vak men begeert.
42 |
57 |
44 |
9 |
40 |
21 |
4Ö 1 |
7 |
55 |
10 |
41 |
58 |
45 |
8 |
39 |
20 |
12 |
43 |
5Ö |
ÖI |
22 |
59 |
6 |
47 |
63 |
54 |
II |
30 |
25 |
28 |
19 |
38 |
32 |
13 |
62 |
27 |
60 |
23 |
48 |
5 |
53 |
6i |
31 |
24 |
29 |
26 |
37 |
18 |
H |
33 |
2 |
51 |
lö |
35 |
4 |
49 |
52 |
15 |
34 |
3 |
50 |
17 |
3Ö i |
AAN-
-ocr page 639-MET DE Getallen. j8i
Op de Zeventigjle Femaaklykheul.
Van hetloopje, om te letten ofiemant op eene meer bloot leggende Kaart hetnbsp;oog geflagen heeft ^ bedienen zig ge-meenlyk de Goochelaars in de openbaarenbsp;Spellen tot verwonderinge van het eenvoudige Gemeen , d^c hier van onkundig is.
Om eenige Kaarten te laaten zien, en ’er eene gedwongen uit te doen denken,nbsp;houdt men die Kaarten, v^aayers gewy-ze, in eene hand uitgebreid, en zoodanig gefchikt, en op elkanderen leggende, dat die Kaart, welke men wil laatennbsp;denken , het meeft of wel alleen blootnbsp;legge, om onderfcheidenlyk te kunnennbsp;gezien worden.
Oo 3 |
AAN- |
5*2 Vermaakltkhedeh
op de Negen-en-Tagtigfle Vermaak-
Dit Konftje kan ook gedaan worden volgens de fchikking der volgende Cyf-ferletters, welke fchikking alzoo gernbsp;Hiakkelyk te onthouden is.
Men legt naamelyk het eerfte hoopje van twee Kaarten, zoo als de CyfFers inbsp;en I j het tweede zoo als de Cyffers 2nbsp;en 2, enz.
AANMERKINGEN.
Verfcheidene Vcrmaaklykheden met de Kaarten, door den Auteur opgegee-ven, kunnen zonder Jange Kaart vol-
voerd
-ocr page 641-MKT DE Getallen. j85
voerd worden, gelykde 67^^, deópte, de JO^^, de 731 , de 74‘te, de 77^1^, denbsp;78‘e enz., gejykuicde volgende byge-voegde Vermaaklykheden ligcelyk is opnbsp;te maaken.
De 76^1 Vermaaklykheid kan even ge-makki lyk met Kaarten , waar van de Prentjes maar één hoofd hebben, vol-bragt worden; vergelyk de 104 Vermaaklykheid Bladz. 501.
De 79 Vermaaklykheid kan ook zonder behulp van een tweeden Perfoon ge-fchieden ; vergelyk volgende Vermaak-lykheden. En als men zig met iemant ver-ftaan wil, kan men allerley verwonderlyke en de onbegrypelyke Konfljes uitregten,
De 85^^® Vermaaklykheid kan ook met Heeren, Vrouwen en Boeren ge-fchieden.
B E R I G T.
De Doos met Metaalen, waar van hier de Befchryving volgt, heb ik innbsp;het eerfte Deel van dit Werk, daar zynbsp;natuurlyk had moeten zyn, niet kunnennbsp;Oo 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plaat’
-ocr page 642-plaatfen, omdat zy my na de uitgaaf van dat Deel eerft mede gedeeld isnbsp;ik heb geoordeeld dezelve hier te moeten plaatfen, en ik heb alle reden omnbsp;te denken , dat men deze Doos veelnbsp;geeftiger en geheimer vinden zal, dannbsp;die in het public vertoond is, en waarnbsp;van ik de Befchryving gegeeven heb innbsp;het eerfte Deel, bladz 165.
JSJ
met de Getallen.
HOND. VYF EN TWiNTSTE.
MET
SAMENSTEL.
aat eene platte Doos maaken A B Nieuw*
C D van twaalf of dertien duimen ®°os
lengte en zeven duimen breedte, eniAALEN.
¦ nbsp;nbsp;nbsp;metMe-
laat het Dekfel zoo dun zyn als het Pf- xv:?, maar vallen kan.
Neem zes houte Blaadjes E. F. G. H. I. K. één duim dik, en van dezelfde gedaante en grootte, als ’er naar goedvinden gelykvormige Vakjes hebbepnbsp;Oo jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kun-
-ocr page 644-j8(S Vermaakltkhede w
Nieuwe
Doos
metMe-
XAALEtf.
kunnen vallen op den bodem van deze Doos van binnen.
Doe in ieder Blaadje een klein be-kragtigd Staafje, gerigt ten aanzien van zyne Poolen , zoo als die zelfde Figuurnbsp;aanwyft. Bedek ieder Staafje met eennbsp;Plaatje van een der zes Metaalen, Goud,nbsp;Zilver, Koper , Tzer , Tin en. Lood;nbsp;voorzie U ook van eenen Kyker metnbsp;eene aangezette Naaide ’er in ; in hetnbsp;onderfte gedeelte van welken een Wy-zer moet zyn, verdeeld in zes gelykenbsp;Deelen , gelyk de zesde Figuur aanwyft, en op welke de Naaide A afge.nbsp;teekend is, wier punt moet gekeerd zynnbsp;naar het woord Goud.
Als men aan de zyde C D van deze Doos ftaat, zet men den Magnetifchennbsp;Kyker op een van de zes Blaadjes on-verfchillig welk, dat te vooren geplaatftnbsp;js in eene van de Vakjes E F G in-
MET DE Getallen. 587
diervoegen, dat de Naaide , op des-NiEows zelfs Wyzer geteekend , r^gtftandig ge-keerd zy naar de zyde A B vannbsp;Doos De aangeltreken Naaide , in de.nbsp;zen Kyker geplaatft , zal haare Zuidpool rigten op het Woord , dat aan-wyft het Metaal, ’t welk op het Blaadjenbsp;is. Indien men dezen Kyker plaatftnbsp;op een van de zes Blaadjes, die in denbsp;Vakjes H. I. K. gelegd zyn, zoodanignbsp;dat de Naaide, die op den Wyzer ge-teekend is , ook regtftandig zy op denbsp;zyde CD, zal het Zuiden van de aan-geftrekene Naaide insgelyks op dezennbsp;Wyzer aanwyzen den naam van het Metaal, dat op dit Blaadje is.
Zo het Blaadje omgekeerd in zyn Vakje legt, zal de Naaide niet zoonbsp;vaardig zig beweegen en rigten, ter
oor-
(*) Deze Naaide A wyft aan, hoe het beft is den Kyker te plaatfen, ten einde die,nbsp;welke aangeftreken is, op den Wyzer aanrnbsp;wyze den naam vaij het Metaal dat op helnbsp;Blaadje gelegd is.
-ocr page 646-58?
VermAAKLYKheden
NiEowE oorzaake van den grooteren afftand
Doos'
MET
‘me- van het bekragtigde Scaafle ; het Gozid
T4ALEN. gjj het Zilver zullen dezelfde, rigting geeven; en de vier andere Metaalennbsp;zullen aangewezen worden door denbsp;naamen, die op den binnenften Wyzernbsp;gezet zyn.
Zo men een van de Blaadjes ’er uitneemt , zal de Naaide gcene van de bovengemelde rigtingen neemen ; zynbsp;zal zig natuurlyk rigten naar den kantnbsp;van het Noorden , en haare beweegingnbsp;of fchommeling zal veel langfaamernbsp;zyn.
MET DE Getallen. jSs)
Men geeft de Doos aan iemant, laa- konst-tende hem de vryheid van ’er de Blaadjes naar zyn goedvinden in te fchik-ken , het zy met hen van plaats tenbsp;veranderen , het zy met ’er een uit tenbsp;neemen en in zynen zak te ftedcen; ennbsp;men zegt hem in 't algemeen alle denbsp;veranderingen, die hy ’er in gemaaktnbsp;heeft, en de Metaalen, die hy ’er uitgenomen heeft, en zulks zonder datnbsp;men noodig heeft eene der zyde van.denbsp;Doos te kennen.
Zo men eenigen van de zes Blaadjes omgekeerd heeft, zal men zulks ge-makkelyk befpeuren uit de traagheidnbsp;met welke de Naaide zig beweegt, ennbsp;men zal door middel van den W.yzernbsp;weeten welk van de zes Metaalen mennbsp;omgekeerd heeft.
AAN-
-ocr page 650-J50 Vermaaklykhedem
AANMERKING
Op deze Doos met Metaalen.
Aammer.' Zo men het famenftel en de uitwer-PEZE king van deze Doos met Metaalen ver-metaa-^ met die van de Doos, welke men aan het Public, vertoond heeft, zal mennbsp;’er een groot verfchil in vinden ; voornbsp;eerfl nadien de laatfte uit zes Blaadjesnbsp;beftaat , waar van ’er flegts twee vannbsp;eene verfchillende gedaante zyn , kannbsp;dezelve niet meer dan drie verfchillendenbsp;veranderingen van orde toelaaten, daarnbsp;deze , waar van men hier de befchry-ving geeft, ’eryzogeeven kan; ten andere men moet by de laatfte de zydenbsp;van de Doos kennen , daar men by deze het Metaal ontdekt zonder te weetennbsp;naar welke zyde het toegekeerd zy;nbsp;men zou derhalven het kunnen noemen ,nbsp;al had men zelfs de Doos met een toegezegeld papier bedekt , vermits in allenbsp;die verfchillende ftanden, de uitwerking der Naaide in den Kyker altoos dezelfde
-ocr page 651-5SI
met de Getallen.
, Aanmes.
zelfde is} het Samenftel van dezelve is k,i,g op derhalven eenvoudiger , en de uitwer-king veel verwonderlyker dan die van metaa-de Doos met Metaalen, welke in hetnbsp;eerfte Deel van dit Werk befchreven is.
OPMERKING.
Men zal in het Derde Deel van dit Werk tenige Fermaaklykbeden met den Zeiljteennbsp;vinden, vaaar van de uitwerking voor-naamelyk afhangt van de Spiegels ^ die ’ernbsp;toe gefcbikt en bereid zyn.
Eerfte Ei^enfchap. F'an tvoee verfcbil-lende Getallen , welken zy ook zyn mogen , is of een van de twee, ofnbsp;hunne fom, of bun verfcbil^ altoosnbsp;bet Getal 3,0/ een Getal deelbaarnbsp;door 3-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Tweede Eigenfchap. Indien twee ver^ fcbillende Getallen door een zelfde Ge
tal
ip^ deelbaar zyn, is bun verfcbil en bunne forti ook deelbaar door dat zelfdenbsp;Getal .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. lo
Derde Eigenfchap. De Getallen, dié , deelbaar zyn door 3, afzonderlyk be*nbsp;fchouwd, by een geteld , of metnbsp;malkanderen vermeenigvuidigd, gee-ven voor de fom der Talletters, waarnbsp;uit bunne gebeele fom of bun belóóp
famengefield is , Getallen , welken
tó
door 3 deelbaar zyn.
Vierde EigenfcAap. Êenig Getal ver* meenigvuldigd door een ander Getal,nbsp;dat deelbaar is door 3, geeft voor denbsp;Som van de Talletters in zyn beloop,nbsp;een Getal, dat mede deelbaar is door 3. 12
i. Vermaaklykheid. Eenig Getal gé* geeven zynde, ’er by te voegen eenenbsp;Talletter, welke by , die bet Getalnbsp;gegeeven beeft, zal plaatfen waar bynbsp;wil, en welken dan zal maaken, datnbsp;II. Deed.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ppnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;het
-ocr page 654-bet Nieuwe Getal mede deelbaar zy door 3.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.13
II. nbsp;nbsp;nbsp;Vermaaklykheid. ’-rfcheidene Ge
tallen door iemant vryelyk verkozen zynde, bem door eenen anderen Per-Joon te laaten zeggen het Getal,nbsp;waar door de Som der Talletters vannbsp;de OptelUnge, diehy’er van gemaaktnbsp;heeft, deelbaar is. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15
iS
III. nbsp;nbsp;nbsp;Vermaaklykheid. Als iemant uitnbsp;veele Getallen ’er een gekozen ^ ennbsp;het met eenig ander Getal vermee-nigvuldigd heeft, aan Wem door eenennbsp;anderen Perfoon te laaten zeggen betnbsp;Getal, waar door deelbaar is de Somnbsp;der Talletters van bet beloop der Getallen, die hy bedektelyk vermeenig-vuldigd beeft,
Vyfde Eigenfchap. Eenig Getal ver-meenigvuldigd zynde, door g of doof eenig ander Getal, ’t welk door 9nbsp;deelbaar is, is de Som der Talletters
van
-ocr page 655-B L A D W Y Z E R. jpj
BJadz.
nsan bet Beloop ook bet Getal 9 , of een Getal, dat deelbaar is door 9.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20
Zesde Eigenfchap. Als twee Getallen, die deelbaar zyn door 9, te fa-men geteld zyn, is de Som van de Talletters van bet Getal, dat uitnbsp;hunne optelllnge voorkomt, altoos betnbsp;Getal 9, of een Getal deelbaar door 9. 2t
IV. nbsp;nbsp;nbsp;Vermaaklykheid. Eenig Getalge-
geeven zynde , ’er by te voegen eene Talletter, welks by, die het Getalnbsp;gegeeven heeft, plaatfen zal waar hynbsp;wil, welke‘'dan dat Getal deelbaarnbsp;zal maaken door o. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.23
V. nbsp;nbsp;nbsp;Vermaaklykheid. Twee Getallen,
uit eene meenigte anderen gekozen, en vervolgens tot een geteld zynde,nbsp;te noemen die Talletter, welke mennbsp;uit de Som uitgewifcht beeft. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25
VI. nbsp;nbsp;nbsp;Vermaaklykheid. Uit vérfcbeide-ne Getallen door iemant één te haten
P p 2
-ocr page 656-JSXS BLADWYZER.
Bladzv
29
kiezen ^ en als by bet met eenig ander Getal, laelk hy wil, vermeenig-vuldigd beeft , bem te zeggen welke Talletter hy uit bet beloop van dienbsp;¦vermeenigvuldiginge gebeimelyk uit-gedaan beeft.
31-
VII. Vermaaklykheid. De Toverge-tallen.
Zevende Eigenfchap. Byzonder van bet Getal 37.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33
Agtfte Eigenfchap. Byzonder van bet Getal 73.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39
VIII. Vermaaklykheid. Het Beloop te zeggen van twee Getallen , dienbsp;iemant vermeenigvuldigd en verkozennbsp;heeft, wanneer men alleen de laatjlenbsp;Talletter van dat Beloop weet. 41
Negende Eigenfchap. Byzondere Ei-genfcbap van bet Getal ii. . nbsp;nbsp;nbsp;43
IX. Vermaaklykheid. , Spel te Paard.
Het Piquet-
4i
X.
X. Vcrroaaklykheid. Be voorziene Op-teiliii^u • nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
XL Vermaaklykheid. Te vinden bet verfcbih ’t voelk’er is tusfchen tweenbsp;Getallen, waar van bet grootjie vol-Jl^ekt onbekend is. ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. yi
XIL Vermaaklykheid. Wanneer iemant in zyne eene band beeft een even Getal van Oogen, en in de andere eennbsp;oneven Getal, te vinden in welkenbsp;band het even en oneven Getal is .
XIIL Vermaaklykheid. De Wekker. 57
XIV. nbsp;nbsp;nbsp;Vermaaklykheid, De drie Ju-
weelen. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Gi
XV. nbsp;nbsp;nbsp;Vermaaklykheid. Te ontdekken
hoe veel ftukken Gelds iemant in zyne hand verborgen beeft. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;65
XVI. nbsp;nbsp;nbsp;Vermaaklykheid. Het Spel met
den Rin^. . nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67
Pp 3 nbsp;nbsp;nbsp;. XV»,
-ocr page 658-yps B L A D W y Z E R.
Eiadz
XVII, Vprmaaklykheid. De Wolf, de Geit en de Kool. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74
Tiende Eigenfchap. Drie quot;vierkante Getallen te vinden,quot;waar van de Somnbsp;mede een vierkant Getal is. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;70
78
Van de Rekenkonjiige Talrepen.
XVIII. Verraaaklykheid. Een Schil-derykramer beeft te koop 12 fraaije Scbilderyen; by veilt dezelven, onder voorwaarde dat men hem betaa-len zal voor bet eerfte 24 Gulden,nbsp;voor bet tweede 48 , voor het derdenbsp;72, en zoo voorts met de anderen ge-düurig met 24 Gulden opkimmende,nbsp;de Vraag is boe veel moeten die Scbilderyen te /amen kojten ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;§3
XIX. Vermaaklykheid. lemant beeft in agt maanden verteerd icoo Gulden, en iedere maand is zyne vertee-ring gelykelyk vermeerderd; zig her-filinerende dat zyne verteering de
eerfie
-ocr page 659-B L A D W Y Z E R. 559
Bladz.
eerjte maand geweejt is 20 Gulden ,
TOii by nxieeten , hoeveel by elke maand verteerd beeft, .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;85
XX. Vermaaklykheid. Een Herbergier beeft in agt dagen 100 Pinten Wyn verkogt^ en iederen dag beeftnbsp;by verkogt 3 Pinten meer dan dennbsp;voorgaanden ; by quot;0011 weeten boenbsp;veel Pinten by eiken dag verkogt 'nbsp;beeft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.87
XXL Vermaaklykheid. De Tover-Ster, . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;88
j^nder Konjtjtukje, , nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;93
yan de Tover-Rekenkonjiige Vierkanten. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94
XXII. Vermaaklykheid. Vyf- en twintig Kaarten y op welken mennbsp;afzonderlyk de Getallen i tot 25 ge-fcbreven heeft, te verdoelen y nadatnbsp;men dezelven doorgefcboten beeft,nbsp;onder vyf Perfoonen, geevende de
P p 4 nbsp;nbsp;nbsp;keuze
-ocr page 660-Eladz.
keuze om dezelven met twee of drie uit te deelen in diervoege, dat egternbsp;de Som der Getallen, welken op denbsp;Kaerten, die men aan ieder van bennbsp;gegeeven 'beeft, gefcbreven ftaan,nbsp;altoos gelyk zy. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, loo
XXIIl. Vermaaklykheid. Onder vier Perfoonen de 32 Kaarten van eennbsp;Piquet Spel te verdoelen , na dezelven doorgefcbud en de keuze gegee-ven te hebben van met twee of drienbsp;te beginnen uit te deelen, zoodanig, dat ieder van bun afte Kaartennbsp;van dezelfde kleur in banden hehbe- tqy
Van de Meetkonfiige Talreijsn. . nbsp;nbsp;nbsp;103
Van de Tover-Meetkonjtige Vierkant ten.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. io9
^XIV. Vermaaklykheid. Verfcbei-dene verfcbülende Getallen , op Kaarten gefcbreven, temengen, ennbsp;geheel of gedeeltelyk onder drie Perfoonen zoodanig te verdeelen, dat,nbsp;ffder hunner de Getallen, die by
ent-
-ocr page 661-B L A D W y Z E R. 6ot
mitvangen heeft , met elkanderen 'cenjieenigvuldigende , bun Beloopnbsp;gelyk zy; en dit Konjtje te berbaa-len, nadat men de Kaarten voor denbsp;tweede maal doorgefcbud beeft. . Iir
119
120
123
yan den Rekenkonjligen Driehoek.
Van de Sainenzettmgen.
yan de yerzettingen.
XXV. Vermaaklykheid. Te vinden boe groot eene oppervlakte zyn zo»,nbsp;op welke alle de yerzettingen vannbsp;de 24 Letters van bet Alphabetnbsp;Jlaan konden, veronderftellende, datnbsp;zy met de kleinjle Letters, die mennbsp;gebruiken kan, gefcbreven waren. 130
Samenzettingen van Dobbeljleenen. . 133
Samenjielling der Tafelen van de P’^erzettingen of de^yeranderingennbsp;der Orde. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;138
Tafels volgens die gronden opgefield. 144 Pp ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVI,
-ocr page 662-602 B L A D W y Z E R.
Bladz,
XXVI. Vermaaklykheid. Te maci-ken, dat verjcbeidene Letters , die op Kaarten gefcbreven zyn, en geenen zin boe genaamd hebben, nadatnbsp;men verjcbeidene maaien de Kaartennbsp;doorgefcboten beeft, ‘er zoodanignbsp;tenen hebben, die aan eene verkoze-ne Vraagt beantaaoort. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1J4,
XXVII. Vermaaklykheid. Te manken, dat verjcbeidene Letters, die op Kaarten gejcbreven zyn , zonder dat zy eenigen zin uitmaaken,nbsp;door dezelven door te Jcbudden, ’ernbsp;eenen krygen, votlke te gelyk eenenbsp;Vraage en bet Antvooord derzelvenbsp;zy.' .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.164
XXVIII. Vermaaklykheid. Ver-Jcheidene Letters , op Kaarten gejcbreven zynde ,.na de eerjie Boor-Jcbieting, in een gedeelte van die Kaarten te doen vinden eene Vraag,nbsp;en in bet overjcbot na eene tweede
Door-
-ocr page 663-B L A D W y Z E R. 603
Bladz.
Doorfcbieting een jintwoord op die zelfde Vraage.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;169
XIX. Vermaaklykheid. Verfcheidtne Letters op Kaarten gefcbreven zyn-de, dezelven te doorfcbieten en tvoeenbsp;aan twee uit te deelen aan twee ver-fcbillende Perfoonen^ zoodanig, datnbsp;de een eene Kraag, en de ander betnbsp;Antwoord ’er op in banden bebbe. ij6
XXX. Vermaaklykheid. DeNaamen van Steden. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;181
186
XXXI. Vermaaklykheid. De Naa-men van Menfcben.
XXXII- Vermaaklykheid. Het wonderbaar Alphabet. Alle de vier- en twintig Letters van bet Alphabetnbsp;op Kaarten gefcbreven zynde , tenbsp;zeggen., nadat men dezelven doorge-fcbüten beeft, op de boeveeljte Kaarten men vinden moet de Letters, dienbsp;iet Antwoord uitmaaken op eene
Vrm-
-ocr page 664-Bladz.
Vraagt, dis wen vr'^ en gebeimelyk verkozen beeft. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;191
XXXIÜ. Vermaaklykheid. j^lle de Kaarten y van een Piquet-5psi onder een gemengd zynde, nadat mennbsp;dezelven doorge/cbooten beeft, doornbsp;af te neemen , alle de Kleuren 'ernbsp;van te fcbeiden. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;198
XXXIV. Vermaaklykheid, Jlle de Kaarten van een Piquet-^/Jsi door-gefcboten zynde, bet Spel in tweenbsp;ongelyke Hoopjes te fcbeiden , ennbsp;bet Getal der Oogen te noemen ,nbsp;welken in ieder Hoopje bevat zyn. 203
XXXV. Vermaaklykheid. Oribegry-pelyke Piquet-Party. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;210
XXXVI. Vermaaklykheid. De ver-anderlyke Kaarten. , nbsp;nbsp;nbsp;221
XXXVn, Vermaaklykheid. Een Piquet 5^si 32 Kaarten, doorge-Jchoten en op de Tafel gelegd zynde.
-ocr page 665-B L A D W Y Z E R. 605
de , te zeggen de hoeveeljte eene Kaart legt , die ümant genoemdnbsp;beeft. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;229
XXXVIIL Vermaaklykhcid. De mislukte Konfi. De ^ier-era-Jwm-tig Letters van bet Alphabet opnbsp;Kaarten gefcbreven zynde , dezennbsp;door te fcbietenen te voorzeggen, datnbsp;zy in de Alphabetifcbe Orde zynnbsp;zullen',en,in dit Konjtje gemijt hebbende, die zelfde Kaarten op nieuvonbsp;door te fcbieten, en dezelven in dienbsp;voorgezegde Orde te doen verfcbyncn, 23Ö
XL. Vermaaklykhcid. 'PicpiGt-Party voaar in men repic maakt met openenbsp;Kaarten. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;247
XLI. VermaakJykheid. Piquet-Par-ty, waar in men de keus van twee Spellen geeft. ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;254
Bladz»
XLII. Vermaaklykheid. Piquet-Par-
ty, waar in men niet alleen de keus
geeft van de kleur , waar in men repic zyn wil, maar tetiens die vannbsp;twee Spellen, efi waar in men denbsp;vrybeid laat om de Kaarten met tweenbsp;of met drie te gelyk te ontvangen. 261
XLIII. Vermaaklykheid. Piquet-Party , waar in men repic maakt, nadat men de keus gegeeven beeftnbsp;om de Kaarten met twee of drie te ¦nbsp;gelyk uit te deelen. . .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;270
Aanmerking op deze Piquet Partyen. 275
XLIV. Vermaaklykheid. De geheime Scbryfwyzer, of de Bedekte Ge-beimfchryver. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;276
XLV. Vermaaklykheid. Manier om te Scbryvenmet een Papier en Raam. 285
XXVI. Vermaaklykheid. De Spree-kende Mufic, of eene geheime Ma-
nter
B L A D W Y Z E R. 607
Bladz.
nier van Scbryven, die een Mafic* Stakfchynt te zyn.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289
Van de Seinen. , nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2P4
XLVir. Vermaaklykheid. Manier om op verre afJlanden geheime onder-handeling te bonden. ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;297
P'an, de Anagrammen. nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30Z
XLVIli. Veraaaklykheid. Anagram van bet vooord üranie. * nbsp;nbsp;nbsp;305
XLIX. Vermaaklykheid. Anagram van bet vooord Vartigo. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;312
L. Vermaaklykheid. Tien Letters, die op heide de zyden van vyf Blaad-jes gefcbreven zyn, eneene meenig-te van verjcbillende vooo.rden uitdrukken kunnen, gebeimelyk in eenenbsp;Doos gefloten hebbende, dat Woordnbsp;te ontdekken , 't vuelk men ’er naarnbsp;zyne voillekeur mede gemaakt beeft,
LI. Vermaaklykheid. De tien Cyffers. 322
6oS B L A D W Y 2 E R.
Blad^.
324
t^an de Raadféls.
LII. Vermaaklykheid. P'erfcbeidene Raadfels op Kaarten gefchreven, ennbsp;aan iemant gegeeven zynde, hem innbsp;eene Doos bel Woord van dat Raad-Jel te haten zien, ‘t welk by ge-beimelyk en vry verkozen beeft. 328
LUI- Vermaaklykheid. De Doos met Raadfels.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34®
LIV. Vermaaklykheid. Het Konft-Geheugen. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35S
LV. Vermaaklykheid. Het Getal, dat iemant gedagt beeft te raaden,nbsp;zonder hem iets te vraagen. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^0
LVI- Vermaaklykheid. Het Getal te raaden, dat iemant gedagt heeft. 30$
LVII. Vermaaklykheid. Drie Doh-beljteenen op eene Tafel geworpen, en daarna in orde gelegd zynde , tenbsp;raaden de Oogen van ieder derzelven. 368
LVIII.
-ocr page 669-B -L A D W F Z E R. dop
, nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bladz.
LVIII. Vermaakfykheid. leniant wil aan dertien arme Menfcben Aalmoe/en uitdeelen, dog niet meer dannbsp;12 Gulden hebbende, wil hy ’er aartnbsp;ieder één geeven , uitgezonderd aartnbsp;eenen onder hen, die in ftaat is tenbsp;werken; maar by wil bet zoo aan-} dat bet fcbyne, ah of hetnbsp;geval enkel oorzaak ware, dat dienbsp;niets ontvangen beeft. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,371
LIX. Vermaaklykheid. Dertig SoU daaten , die overgeloopen zyn, ennbsp;waar van ’er vyftien moeten geftraftnbsp;worden, zoodanig te plaatfen, datnbsp;men ’er vyftien, die men gunjtig is,nbsp;uit behouden kan , met hen agtef-volglyk te tellen, en telkens den negenden te neemen. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;373
Lx. Vermaaklykheid. ' Manier om bet Paard van een Scbaakfpel agter-volglykalle de Vier en-zeJUg yak-ken van het Schaakbord te doen door-_ II. Deel.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loo-
-ocr page 670- -ocr page 671-B L A D W Y Z E R. 6ii
Bladz.
LXVir. Vermaaklykheid. De Kaart te noemen y die iemant gedagt beeft. 400
EXVIII. Vermaaklykheid. Deveran-derlyke Kaart. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;401
LXIX. Vermaaklykheid. De oogen geblind zynde, met de punt van eennbsp;Degen een of meer Kaarten té vinden, die uit een Spel getrokken zyn. 405
LXX. Vermaaklykheid. De nood-zaaklyk gedagte Kaart. . nbsp;nbsp;nbsp;407
LXXI. VermaakJykheid. Van vier Kaarten, die men naar geval uitnbsp;een Spel laat trekken, ’er eene tenbsp;laaten denken en die te raaden. 4091
LXXII. Vermaaklykheid. Evne gedagte Kaart de zooveeljle van bet Spel te doen zyn, als men begeert. 411
LXXIII. Vermaaklykheid. De Kaarten in de band te doen veranderen. 413
LXXIV. Vermaaklykheid. Drie
Qq 2; Hoopjes
-ocr page 672-Hoopjes te leggen van een Spel waar uit men een Kaart beeft laatennbsp;trekken, en dezelve te doen vinden innbsp;bet Hoopje dat men verkiejl. ,
LXXV. Verrnaaklykheid. Verfcbei-dene Perfoonen Kaarten te laaten trekken , 'en ben zelve die weder innbsp;het Spel te laaten leggen, en dan denbsp;Kaarten, die zy getrokken hebben,nbsp;voeder te vinden. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417
LXXVIII. Vermaaklykheid, Kaart in den Zak.
De
423
LXXIX. Vermaaklykheid. Een Kaart te raaden, die iemant uit eennbsp;Spel Jlegts aangeraakt beeft. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;425quot;
LXXX.
-ocr page 673-B L A D W Y Z E R. 613
Bladz.
LXXX. Vermaaklykheid. Verfcbei-
dene Kaarfen te raaden , die twee Personen uit een Spel genomen hei-hen. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;427
LXXXI. Vermaaklykheid./ Schoppen-Aas inRarten-Aas ^ en in Har-ten-drie te veranderen. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;429
LXXXII. Vermaaklykheid. Schoppen drie te doen veranderenin Schoppen-Aas, en in Harten-Aas. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;431
LXXXIII. Vermaaklykheid. De vyf-tien Duizend Gulden. . nbsp;nbsp;nbsp;434
LXXXIV. Vermaaklykheid. Te raaden hoeveel Oogen de onderjle Kaarten maaken van drie Hoopjes, [die men heeft laaten leggen. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;437
LXXXV. Vermaaklykheid. De twee veranderlyke Aafen. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;439
LXXXVI. Vermaaklykheid. In een Spel-Kaarten door een Neusdoek been
Bladz.
de Kaart te vinden, die iemant getrokken beeft. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;441
LXXXVII. Vermaaklykheid. Ver-fcbeidene Kaarten, die verfcbillende Perfoonen getrokken hebben, in eennbsp;Verrekyker te laaten zien. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;443
LXXXVIII. Vermaaklykheid. De Kaarten te doen veranderen , dienbsp;verfcbeidene Perfoonen uit een Spelnbsp;getrokken hebben. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;446
LXXXIX. Vermaaklykheid, De Twintig Kaarten. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;448
XC. Vermaaklykheid. De vier ont-fcbeidbaare Heeren. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;450
XCI. Vermaaklykheid. De Waardin en de drie Drinkebroers. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451
XCII, Vermaaklykheid. De Kaarten door baar gewigt te kennen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;453
XCIII. Vermaaklykheid. Het Getal
Kaar-
-ocr page 675-B L A D W Y Z E R. 615
Bladz,
Kaarten te zeggen , die iemant uit een Spel getrokken heeft. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;454
XCIV. Vermaaklykheid. Honderd Naamen op Kaarten gefcbreven zyn-de, dien te raaden, laelken iemantnbsp;gebeimelyk gedagt beeft. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^0
XCV. Vermaaklykheid. Eene Kaart^ uit een Spel getrokken, verfcbeidenenbsp;Gedaantens te doen aanneemen, ennbsp;dezelve voeder in baare voorige gedaante te doen verfcbynen. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4Ö5
XCVI. Vermaaklykheid. De Kaart in den Ring. -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;470
XCVII. Vermaaklykheid. De Tover-Haas. • nbsp;nbsp;nbsp;, «nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;473
XCVIII. Vermaaklykheid. Iemant eene Kaart te laaten trekken uit eennbsp;Spel, waar van men zes Hoopjesnbsp;maakt, en dan door een Dobbeljleen ¦nbsp;»p tafel geworpen , aan te apyzen
Qq 4 nbsp;nbsp;nbsp;in
-ocr page 676-6i6 B L A D W Y Z E R.
Bladz.
, in ’Welk Hoopje die getrokken Kaart zyn moet. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477
XCIX. Vermaaklykheid. In eens alle de.roode Kaarten van de zwarten te fcbeiden , offchoon zy wel doornbsp;een gefchoten zyn. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;480
C.Vermaaklykheid. lemant eene Kaart uit een Spel hebbende laaien trekken , hem bet Spel in handen te gee-ven, en met op het Spel te Jlaan,nbsp;alle de Kaarten op den grond te doennbsp;vallen, uitgezonderd die, welke bynbsp;getrokken beeft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;432
CL Verrnaaklykheid. fcbeidhaare y9azen.
He vier on-
483
CU. Vermaaklykheid. Eene Kaart uit een Spel getrokken in een Spiegelnbsp;te laatenverfchynen:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;485
Cni. Vermaaklykheid. lemant eene Kaart geheimelyk gedagt hebbende.
die
B L A D W Y Z E R. Ö17
Bladz.
die in het Spel te doen vinden de zoo veeljte, als nien begeert. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;489
jCiy. Vermaaklykheid. Eene Kaart te vinden, die iemant uit een Spelnbsp;getrokken en ’er voeder ingejlokennbsp;beeft, offchoonmen, of by zelfs betnbsp;Spel naderhand voel doorgefcbotennbsp;beeft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;500
CV. Vermaaklykheid. De Kaart uit den Zak. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;503
CVI. Vermaaklykheid. Iemant eene getrokkene Kaart, die by in het Spelnbsp;gejioken heeft, zelfs uit zynen Zaknbsp;te laaten baaien. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. yod
CVII. Vermaaklykheid. Te raaden de Kaart of Kaarten, die men ge~nbsp;dagt beeft uit verfcheidene Kaarten, ^nbsp;die men beeft laaten trekken. Opnbsp;vyfderley Manieren. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. jop
CVIII. Vermaaklykheid. Eene gedag-
te
CXIII. Vermaaklykheid. De Kaarten in de band te doen vermeenig-vuldigen. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;526
CXIV. Vermaaklykheid, Een Spel
Kaar-
Bladzlt;.
Kaarten tegen de zolder te gocyen^ zoo dat eene getrokkene of gedagtenbsp;Kaart 'er alleen aan bangen blyve. 528
CXV. Vermaaklykheid. Te raaden , boe veel Oogen 'er op drie Kaartennbsp;zyn^ die iernant gekozen beeft. 529
CXVI. Vermaaklykheid. JasJen 499 voor 3 enz.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;533
Manier om de afgenomene Kaarten •weder boven op bet Spel te brengen. 536
lemant in 't Jasfen die Kaarten
voor te geeven i die by begeer t-y en even’wel bet Spel te •winnen. 537
CXVII. Vermaaklykheid. Jemant in beide de handen evenveel Stukken-Gelds hebbende, te raaden boe veelnbsp;hy 'er in iedere band beeft. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;540
CXVIII. Vermaaklykheid. lemant in beide de banden evenveel Stuk
ken-
-ocr page 680-CXXI. Vertnaaklykheid, Te zeggen , na eenige berekeningen , boe veel ’er overfcbiet, zonder iets tenbsp;vraagen. •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;549
CXXII. Vermaaklykheid. Te raaden, hoe veel Oogen men met ver-fcbeidene Dobbeljteenen in eenige voerpen gegooid beef t.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. yyo
CXXIII. Vermaaklykheid. Drie Per-fooneneenigeStukken Gelds of Kaar
ten
-ocr page 681-'v
Bladz.
ten te laaien neemen en te raaden, boe veel ’er ieder genomen beeft. 553
CXXIV. Vermaaklykheid. Te raaden ‘Welke Kaart drie Perfoonen ieder genomen hebben.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Aanmerkingen op de voorgaande p'er-tnaaklykbeden . nbsp;nbsp;nbsp;. ySo
Aanmerking op de Tvoaalfde Ver-maaklykpeid. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. jgo
---op de Dertiende Ver-
maaklykbeid. _ nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. jgi
Verfcbeidene dingen in een Ry of in ’t ronde gelegd, te raaden bet genenbsp;iemant gedagt beeft. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ytsi
Aanmerking op de Zes ¦ en • vyftigfle Vermaaklykheid,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Zevenderley Manieren om een gedagt Getal te vinden. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5Ö4
Aanmerking op de Zeven-en vyftigfle Vermaaklykheid. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;571
622 B L A D W Y Z E R.
Bladz.
Aanmerking op de Negen-en-'OyftigJh Vermaaklykbeid. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;572
op de Zejligjle V=rimak-
lykbeid. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;577
Nog driederley Manieren om het Paard van een Schaakbord alle de Vakkennbsp;te doen doorloopen, zonder tvoeemaalnbsp;op bet zelfde Vak te komen. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;578
Aanmerking op de Zeventigjte Ver-maaklykbeid. , nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58 ï
....... op de Negen-en-Tagtig-
Jle Vermaaklykbeid. . nbsp;nbsp;nbsp;582
Aanmerkingen op verfcbeidene voorgaande en volgende Vermaaklykbe-
éen. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;582
CXXV. Vermaaklykbeid. Denieuvae Doos met Metaaltn.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. jSj
FRY-
-ocr page 683-Ber Femaaklykheden, bevat in dittme-de Deel, die men koopen kan by den Heere Guyot.
Nommers der Fermaaklykbeden. Pryzen.
Gl. St.
y De Tovergetallen. . nbsp;nbsp;nbsp;3 - ©
21 De Tover-Ster. . nbsp;nbsp;nbsp;. o - 10
leder toebereid Spel Kaarten voor alle de Vermaaklykhe-den 22. 23. 24. 26. 27. 28.
29- 30- 31» 32* 33* 35* 37*
40. 41. 42.43. 48, 49. nbsp;nbsp;nbsp;o - 10
3Ö De veranderlyke Kaarten. nbsp;nbsp;nbsp;i - 10
44 De bedekte Geheimfchryver. 2-0
46 De Spreekende Muöc. . nbsp;nbsp;nbsp;2-0
50 De Doos met 10 Letters. 4-10
yi De 10 Cyffers, . nbsp;nbsp;nbsp;4-10
sa. De
-ocr page 684-103 nbsp;nbsp;nbsp;De Kyker en de Tafel met
Getallen. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^0
I De nieuwe Doos met Me-„ taaien. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12 • o
O'.
-ocr page 685- -ocr page 686- -ocr page 687- -ocr page 688-