C 2o Mus 5 a OUT)

PETRl VAN MUSSCHENBROEK

A. L. M. Med. amp; Phd. D. Phil, érquot; Niathef. Profejf. in Acad. Ultraj.

PHYSICS

EXPERIMENT AL ES,

E T

GEOMET RICiï ,

D E

MAGNETE, TUBORUM CAPILLARIUM VITREORUM* QUE SPECULORUM ATTRACTIONE, MAGNITUDINEnbsp;TERRiE, COHiERENTIA CORPORUM FIRMORUM

DISSERTATIONES=

U T E T

E P H E M E R I D E S

METEOROLOGIC^ ULTRAJECTIN^.

L U G D U N I BA ^ A V O RU M ,

Apud ;gt;AMUELEM LÜCHTMANS, mdccxxix.

?■ ■.* '-■ nbsp;nbsp;nbsp;■•'. v- ;

•■ • 'X1 . ' nbsp;nbsp;nbsp;V '

• - nbsp;nbsp;nbsp;. '•■.v- -4--^ .. '. ,lt;

-.-^'Squot; '■quot; -'^ .V ' nbsp;nbsp;nbsp;■’ -

;; * nbsp;nbsp;nbsp;. jl â– quot; . ' â–  â–  \ ..

NOBILISSIMIS ET AMPLISSIMIS

V I R I S

LUC JE VAN VOORST,

JCTO.

E T

Henrico soestdyk,

INCLYTiE URBIS TRAJECTINjEnbsp;CONSULIBU S,nbsp;has dissertationes

E A Q.U A PAR EST OBSERVANTIA

D. D. D.

PETRUS VAN MUSSCHENBROEK.

LECTORI SALUTEM.

uïcquïd ck corporihis intelligunt ^nortaies , primum objèrvationihus fenjmm ope per--aB 'ts; ttm experiment 'ts, caju vel ‘mdti-Jlria cum tis inflitutis ; tandem rattocinionbsp;ex obfervationihus aut Experimentis deduamp;o^nbsp;debetm.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idc 'trco pheenomena , quee corpora

edimt quactmque pofita in occafione aut loco , Jimt data amp; ratiocinu materies; ex quihus fedulo collects , follicite ad-notatis, é^’ inter fe comparatis , geometrice, rationis viri-bus colligi pojjunt, corporum propriet at es, agendi virtutes,nbsp;harum proportiones ^ caujee^ amp; efeBus.

Quo igitur plura cognofcuntur corporum pheenomenaeo ttherior fippeditatur materia rattocinio , qmd ceeteroquinnbsp;hrevi ad Jilentiim reduceretur , data obfervationum pe-tiurid.

Qmd cum a multis retro temporibus animadverjum fuit, '^^onnulli Philofophi in colligendis obfervationihus amp; capiendisnbsp;f^perimentis operam pojuerunt , prtecipue tarnen elapfo ,nbsp;^ qmd nunc decurrit ^ feculo : hinc eorim nata infignis

3 nbsp;nbsp;nbsp;mul-

P R F A T I o.

DoBrmam de Corporum fivmïtate etiam modo incept, in qua dijjicili materia longe plura rejlant, natura hic occul-tante aut involvente cum aliis plurima. Quamobrem magninbsp;atque preejlantes viri fibinde aliquidhumani in ea pertraBan-da pajji fant, quod me non parum Jbllicitum reddidit, haudnbsp;adeo magnifice de me ipfo fentientem, qmn cum iis in fco--pulos hos aliofve quandoque impegerim. Scrupulos auxeruntnbsp;tentaminum eventus, f(epe adeo intricati, ttt vel Alexandrinbsp;gladio opus ejjet, fape quoque non parum ah aliorum obfer-vatis abludentes^ quod repetitis amp; flt;epe iifdem Experi--mentis occafionem dedit. Hac in ufum tironum funt con~nbsp;fcripta^ ut Experiment a ^ quorum maximatn partem in Theatre Academico demonjlratam viderunt, melius in memoriamnbsp;revocarent.

Adpmguntur binee Dijjertationes de AttraBionihus Tuho-rmn Capillarium vitreorum, atque planormn Jpeculorum. Non duhito fore plerojque , qui Attraftionis voce ojfendantur ,nbsp;eamque contemnant, derideanty explodant: his autem Jt tantanbsp;fit animi cequitas, ut fujpenjb prajudicio Experimenta priusnbsp;kgant, éx inter fe comparent; turn caufam eorum eruere co-nantibus facile apparebit^ propter quasnam rationes hac vocenbsp;ufi fuimus. Hi fciant praterea , Philofophos , qui manmnnbsp;operi admovendo , flrenue corpora explorarunt ^ multi/quenbsp;Jubjecerunt periculis, femper ohfervaffe amp; confefiös fuijfè innbsp;Natura aliquld dari, quo corpora abfque externe cognitonbsp;impulfu ad fe ac ceder ent; quod tarnen rejeBum perpetuo é'nbsp;explofim ab iis magiflris j qui meditahundi tantum innbsp;Mufeo fe dentes, cum Juis opinmihus ér hypothefibus domi-

nari

P R ;E F A T 1 o.

narï confiieverunt, nequaquam nature effeBus ohfervantes: non ex Hypothejt quadam AttfCiBionh vocühuhm duxit apudnbsp;nos orlgmem, quippe quodcmque Hypothejin fapd, non pluris quayn Rmnanenfem fahulam habemus.

Addita eft duplex Dijfertatio de Terr£ Magnitudline , quarum iina , fecundum Snellii menfaram, ah ipfo Autorenbsp;ernendatam, mm ê tenehris evoluta pr 'miwn pvodit; in altera 5 menjuree Snellianae mnnulla adjtmximus, atque correxi-mus, accuratis orgmis angulos plurimorum Trianguïorumnbsp;explorando de novo ; quibus deprehendmus menjwam Clnbsp;Ricardi fere eujeurate cmn mftra confintire.

Ultima tandem loco adnexm Ephemerides Meteovologicas, morbofque, qui potijjimum regnartmt Ult^'ajeamp;i Annonbsp;MDCCXXVlll; bas et) incepi animo^ ut quotanms ejufmodi innbsp;lucem emitterem^ atque conftaret ex piurimis tandem ohjervatio-nibus^quanam aeris temperies morhorumEpidemicorum fit caufa''ynbsp;turn ut excitarem. Medicos ad hanc partem Medicinee, quamnbsp;Hippocrates excolere incepit, quam Sydenhamus, RamazA-nus, Freindius, Scheuchzerus, alüque eleganter promoveruntynbsp;perpoliendam , ut in generis humani utilitatem futuresnbsp;prcedicere amp; avertere queamus morbos , quantum exjpe-Bari ab indufirid humand potefi: Ceeterum errores Typogra-phici hinc inde in opufculum irrepferunt , quod Ley da im~nbsp;prejfum, alterius cura committendum fait, quos L. By cor-rigat optamus, amp; ut hos qualefcunque primos conatus aqui bo-nique conjulat.

ER-

Berigt voor den Boekbinder.’

NB. ’t wit der Figuuren moet niet afgefnecden, maar om in. te Vouwen en uyt tc Haan, gehouden werden.

agter pag. 270 m te voegen.

3f4--

42.0 ----

XVII totXXVUI.- 672, —-

DISSERTATIO

P H Y S I C A

EXPERIMENTALIS

D E

M A G N E T E.

¦)

P R A F A T I o.

uotquoü in rerum Natura effèdus a corporibuS editos confpicimus, illi omnes motum, ut fuainnbsp;caufatn agnofcuntj quod quidem adeo perfpicu-um eft attendenti, ut de eo nemo fan£e mentisnbsp;dubiummovere poflit; (i ulterius indagationes nostras promoveamus, atque inquiramus quanamnbsp;fit caufa eorum motuum, qui iftos in fenfus in-currentes efFeétus excitant, turn nequaquam tan-;nbsp;ta lux in vera caufa aiTignanda ingenio humano afFulget} imo e contrarie, denfinimis facpe involuta caufa tenebris-illi videtur, qui return naturam fumma cum diligentia amp; attentione pcrfcrutatur, o-tnniaque follicita evolvit cura: Videmus corpus motu concitatum 8cnbsp;occurrens alteri quieto mobiltquej hoe movere, quod ita caufa mo-illius exiftit: de hac caufa motus non disputant inter fe, ob ni-fenfuum evidentiam j Philofbphi; verum an oronis caufa mo-fit corpus in motu conftitutum j alterique occurrens, illudque at-^'^igcns amp; percutiens, contiovertitur valde, quam multis id affir-*^^ntibus, pluribus autem in contrarias ,amp; merito me judice j eunti-

A nbsp;nbsp;nbsp;bus

YPOGRAPHICA.

Berigt voor den Boekbinder.’

NB. ’t wit der Figuuren moet niet afgefnecden, maar om in, te vouwen en uyt te liaan, gehouden werden.

DISSERTATIO

P H y S I C A

EXPERIMENTALIS

M A G N E T E.

P R A F A T I o.

uotquot in rerum Natura efFediis a corporibuS editos coofpicirous, illi omnes motum, ut fuamnbsp;caufam agnofcuntgt; quod quidem adeo perfpicu-um eft attendenti, ut de eo netno fanje mentisnbsp;dubiummovere poffit.-fi ulterius indagationes nostras proraoveamus, atque inquiramus qujenamnbsp;fit caufa eorum motuum, qui iftos in fenfus iu-currentes efFeitus excitant, turn nequaquam tan-;nbsp;lux in vera caufa affignanda ingenio humano affiilget-, imo e con-trario, denfifTimis faepe involuta caufa tencbris-illi videtur, qui rerum naturam fumma cum diligentia amp; attentione perfcrutatur, o-niniaque follicita evolvit cura: Videmus corpus motu concirarum Scnbsp;occurrens altcri quieto mobiliquCj hoe movere, quod ita caufa mo-illius exiftit: de hac caufa motus non disputant inter fe, ob ni-fenfuum evidentiam j Philofbphi; verum an oinnis caufa mo-fit corpus in motu conftitutum ^ alterique occurrens, illudque at-*^‘*^§603 amp; percutiens, contiovertitur valde, quam multis id af5r-^antibus, piuribus autem in contrarias,amp; merito me judice^ eunti-

A nbsp;nbsp;nbsp;bus

2, nbsp;nbsp;nbsp;pr^fatio.

bus parres, plurimasque effe motuum caufas flatuentibus, in quibus immediatus contains locum non habet: Gravitatcm enim obierva-murin cotporibus illud eiïe attributum univecrale,quoea,quie inter fenbsp;diftant, libereque pofita funt, ad fe invicem feruntur fua fponte ^ amp;nbsp;quidem ad centrum maxime corporcum,quamvis nullum corpus, abnbsp;«llo mortalium hue usque cognitum, hsec ad fe mutuo pellac, autnbsp;e'^trinfecus petcutiendo dirigat. Caufam hujus motus vocamus quidemnbsp;Gravitatem, fed hsec tantum vox eft, qua prolata amp; applicata de-fcendentibus verfus fe corporibus nihil plus intelligitur de ipfa caufanbsp;Jiujus motus, quam h q«is nunquam vocem Gravitatis audiviftèt;nbsp;Quicunque enim hanc effe Legem Naturse ftatuit a Deo omnibus in-fufam corporibus , non clarius intelligit, quomodo id principiura,nbsp;vel attributum, in corporum interna lubftantia fit pofitum, quomo.nbsp;do ibi comparatum fit, quam ignorantiftimus ex plebe. Sed praeternbsp;ca aliud in nonnullis corporibus obfervatur attributum, quod Elas-ricitas vocatur; h£ec caufa motus aliorum corporum exiftir, ea pre-mendo vel petcutiendo, adeoque attingendo corpora; fed ipfa ope-ratur Elaflicitas absque motu fibi ab aliis corporibus communicatornbsp;Infuper Mens humana, ^ aliquid, quadantenus ipfi fimile^ quod innbsp;Auimalibus omnibus reperitur, caufa motuum plurimorum eft; poft-quam enim, omnibus fluidis in corpore placide tantum motis, innbsp;affeótus quis rapitur, hsec omnia vehementius commoventutiidemqucnbsp;in omnibus obtinet brutis, quando paflionibus aguntur; nonne mo-veo determinate motu ea membra, quse modo ante quiefcebant ?nbsp;imo genero tantundem in iis fere. rnotus ^ ac defidero, excitato^uenbsp;iterum Ibpio- quod mens hsec faciat, nullus, qui atrendit, poteft innbsp;dubium vocare: nee ad excitandum motum repugnat indoles ejusnbsp;fpiritualis ; quomodo enim illud Ens Summum, quod totus Spiritusnbsp;, potuiflet pernices illos motus indere corporibus vafts molis amp;nbsp;¦orbem terrarum centies millies, Sc ultra, magnitudine fuperantibus,nbsp;uae per csleftia fpatia vagantur? Tandem obfervaraus corpora adnbsp;e invicem moveri, amp; in mutuos ultro ruere amplexus, non quiaadnbsp;fe pelluntur a corpore quocunquc externo, non a vi Gravitatis, nonnbsp;a Mente cogitante, lèd a caufa aha, quam aeque ignoramus , acnbsp;cam Gravitatis; hanc tarnen infignire nomine Attrailionis nonnullisnbsp;placuic Ffaibfophis, non quia corpora ad fe mutuo accederentjquaft

PRiEF ATlO. nbsp;nbsp;nbsp;5

Attradione proprie didta trahuntur, fed quoniam nomen qualecunque Imic five efrelt;aui, five caufie, dandum erat; optime ejiim illi, qui hac voce utuntur, intellexerunt gt; duo corpora ad fe proprie tune folum trahi,nbsp;quando ope intermedii corporis tertii, five funis, baculive jungun-tur, atque extremitas alterutra, vel ambae fimul trahuntur; qua a^io-ne corpora connexa ad fe accedunt: Sed ea qux fe attrahere dicun-tur corpora,non ligantur ope alicujus lori baculive intermedii, verumnbsp;feparata vel foluta a fe mutuo, ad fe accedunt fine auxilio, aut pr^fentianbsp;alioruna corporum, fere eodem modo ac fi in fe invicem gravitarentjnbsp;Vox AtiraSiionis recepta erat in Philofophia, eamque retinere vo-luimusin'hac fignificatione, fi quis tarnen ea ofFenderetur, aliam af-ferre ipfi licitum erit eodem jure: Nominum enim definitiones arbi-trarise funt, modo effedum intelligat eundem.

Quoniam autem in omnibus, quae hadenus nota funt^ corporibus,’ obtinct vis qusedam, qua ad fe accedunt, vel qua fe fuasve partesnbsp;retinent, cum fefe contingunt, AttraUïo a nonnullis ïuix NatuT^t

^niverfülis habctur: quaj omni corpufculo infufa loUdo, nuoquam

deftruitur, fed in eo femper manet, quemadmodum Gravitas indita a Creatore omni materiei, proportionalis eft maffx, peritque aut filet nunquam.

Philofophi, qui Legem Attradionis condiderunt, neutiquam ex Hypothefi eam aflumferunt, verum quia expcrimentis amp; quotidianisnbsp;obfervationibus animadverterunt vim quandam dari in corporibus,nbsp;qua, ft a fe diftant, verfus fe mutuo ferunturj 8c fi fe contingunt^nbsp;firmitcr fe retinent, cum nuUius corporis foris pellentis fulpiciojvelnbsp;prelfio obfervatur: hoe modo Hypothefis ambientis amp; corpora pre-mentis Fluidi qualiscunque iEtherei penitus ex Philofophia elimina-tur. Inter corpora qu£e Attrahere fe dicuntur, nulla fuut hadenuSnbsp;cognita, quse aut manifeftius, aut fortius, aut ad majorem interca-pedinem in fe operantur, quam Magnes amp; Ferrum, idcirco opina-bar nunquam melius Leges Attradionis addifci polTe, quam fi Ma-gnetem accuratiirime,amp; ab omni parte,diverfisque modis examina-^em; rem igitur aggreiïus fum, amp; quamvis nee fumtibus nee laborinbsp;Pepercerim j nequaquam voto potitus fum : id tarnen didici, Magne-partes univerfali Legi Attradionis fubjici, has cohaerere inter fenbsp;ftniili, qua omnia corpora ; verum ea vis Maguetis, quse ad ma-

A i nbsp;nbsp;nbsp;ximas

ximas difFuuditar diftantias, qua Ferrum aliusve Magnes attrahitur ab alio, vifa mihi fuic omnino diftinguenda a priori Attraftione, hascnbsp;enim mutabilis eft, amp; fere penitus ex Magnete profligari potefl:, autnbsp;ad filentium deduci; uti ex Experimentis inferius commemorandisnbsp;conftabic: nemo autem facile dixerit Legem Narurs murabilem eïïenbsp;in corporibus. Quamobrem duplicis generis obtinebit in Magneti-bus Attra£tio, quaruin unaaLege Naturje pendebit univerfali^ undenbsp;autem altera pendeatj ignoro hue usque: Natuta in hoe corpore in-numera videtur abfcondidifle Myfteria, quorum quo plura revela-mus, co magiS‘a divinanda caufa removemur , in majorem iliapfinbsp;haefifationem quam ante, eo plura ignorari , quo plura fcimus jnbsp;quo ea attentiori animo revolvimus, fateri continuo cogimur: Ali-quando diu meditatus de nonnullis Experimentis, a pororum turnnbsp;Magnetis, turn Ferri figura, vim pendere doceri videbar, fed illiconbsp;alia prodibaut phenomena, quae hujus opinionis imbecillitacera de-monftrabant; modo a parva quantitate corporea, qux in ferro amp; innbsp;Magnete hteret, vim deducendam credidiltera, hoe quafi probantenbsp;Analyfi Chemica utriusque corporis} fed mox plurima furgebant ad-verfus hanc fententiam argumenta, cum fimplex mallei pereuffio vimnbsp;ex ferro magneticam profligabac,nonamifla ulla fubftantia. Similesnbsp;fufpiqiones diverfilïimsc ex inter fe comparatis oboriebantur Experi-nientis, fed quarum infirmitas ex collatis aliis cum bis iterum elu-cefcebat: unde fcmper,quo plura mecum verfabam , 6c inter fe com-parabam, eo incertior evafi: Forfitan illa fecundi generis Attraótio,nbsp;qua Magnes ad longam operatur diftantiam, non videbitur multis ef-fe tam abftrufa,fed eam confiftere in Fluido aliquo, extrinfecus ambien-te Magnetem, eumque premente verfus alium, aut verfus Ferrum;nbsp;pace autem horum Dodfiflimorum Virorura dixcrim , me nullam ob-fervafle Hypothefin magis oppofitam Experimentis 6c veritati, quamnbsp;hanCj argumenta, qute eum infinem infra attuli, examinanda fuut,nbsp;ex quibus liqucbit, an feftinanti confilio hanc conclufionem forma*nbsp;verim : pratterea obteftor Philofophorum, qui cunóta phaenomenanbsp;Magnetica norunt, confeientiam, an prsejudicio omni exuto, convifiinbsp;penitus fint ex obfervationibus aut Experimentis,Fluidum aliquod Ma-gneticum,vel Effluvia quaedam, (quocunque nomine vocentur perin-de mihi criO dari, atque ex iis poflè omnia Mechanice explica-

ri

P R iE F A T I ö.

tiacdemonftrari phenomena,qu^ Magnetes amp; Ferrum quotidiecon-fpicienda prasbent ? Quod ü enim fenfus confulant jneque Vifu.nequc Tadlu, neque refiftenria, neque pondere Fluïdum obfervatur magneti-cumjadeoque cum id advocatur ad effèdlus explicandos, non nifi exnbsp;mera hypothefi aiïumitur, nequaquam demonftratur; quonam igiturnbsp;fundamento fevero rerum iudagatori ejusmodi dari Fluïdum perfuaderinbsp;poterit? Qiiod fi deinde maximosin arte viros confulamus, qui noftranbsp;a:tate quamplurimum operse in explicandis Geometrice effeftibus mag-netids pofuerunCjflaido tarnen ad id uri,hosvehementer fuutn torfiiïenbsp;animum inani opera 6c fruftraneo labore, deprchendimus, atque adver-fus Hydroftraticas leges inceffifle, neque tarnen adhuc fibi ipfis fa»nbsp;tisfecifle j teftimonium Praeftantiflimi Whiftoni pro omnibus fuffidat,nbsp;qui non dubitavit profiteri palam, fe nullo modo Mecbanice exfltca^nbsp;fhanomena magnelica , tieque meditando tnvenire fe po-iuiffe ejusmodi motum Flutdi Jubttlts, quod vim /^ttraBricem innbsp;froportione illa,qua inter Magnetes a fe fijunbios obtinet ,ofeïaretür:nbsp;arbitror autem nee dari Fluïdum magneticum , nifi in animo illudnbsp;fingentis,multo minus ex eo demonftrari poffe phtenomena^qu^ in-ferius afFeram; Agit Magnes in Magnetem , aut in Ferrum jVi attra»nbsp;drice, quae quomodo comparata fit in iis corporibus, non intelligi-tur, uri nee cjus caufa, undc bic fi ullibij re(5l:e convenit didumnbsp;Ciceronis, facilius quid non fit j quam quid Jit, de hujusmodi rebusnbsp;poffe confirmari.

Mirabitur procul dubio Ledror , mc aliquid conferipfifie de eo corpore, cujus nonnullos quidem effedus intelligo, fed quorumnbsp;caufam me ignorare confiteor, de quibus proinde non multum dilTe-rerCj amp; paucioraadhucdumdemonftrare potero, de quibus idcirco nonnbsp;nifi valde fterilis dodrina eritj amp; in qua tradanda vix Philofophi fundtusnbsp;ero officio, cum nullam hypothefin condidi, ex qua effedtus cxplicem;nbsp;Hic intelligat volo, me cam profiteri Philofbphandi methodum, quacnbsp;rejedis omnibus Fïypothefibus, nihil ponit in Phyfica firmum ratumque»nbsp;nifi quod abfolute demonftratur: neque cum illis me confentire,qui regu-fatn ftabilivertint. Prajiantius ejfe opinari de rebus diffieillimis j quamnbsp;tantum veile fitte ^demonflrare^aut ignorantiamfatetiiQmd enininbsp;jffert Opinio aut Hypothefis a fabula? utraque chimera ludibundinbsp;^Mngeniij tamdiu placet vigetque, donee nova jocofior exoriturj

A3 nbsp;nbsp;nbsp;neque

ö nbsp;nbsp;nbsp;PRiEFATlO.

neque h^ec vicifTitudinibus iterum crepra efl:; quippe fimulac alia fu-perbiori induta ornatu inScenam prodit^ prior profcribitur atque fpreta jacet; Quam apprime ingeniofus Buffierius in Traft. de primis verinbsp;tatibus part. 5-, Hypothefium Phyficarum Auótores comparat cunïnbsp;Roroannis, qui quidem id conantur quod verofimiJe eft, nequaquamnbsp;id. quod veritatem comprehenditi qui eo plus placent, quo magis alienanbsp;ab cxfpedtatione amp;ratione noftra, imo quE uotinunquam dementije funtnbsp;propinqua .ponuntjmodo contradia:ionem non involvant:fed ecquisnbsp;ratione prxditus cjusmodi fabulas fibi pro veritate obtrudi {inc-retin hiftoriis ? quonam igitur meliori jure in Phyficis? idcirco malnbsp;gnus Verulamius Hjpothefes Philofophorum non nifi cerebella ho-minum amp; fotentes nugas vocavit, atque oravit amp; obfecravit homigt;nbsp;nes, ut animos fubmitterent, fcientias qucererent rejeda libidine fin-gendi^ ipfamque potius Naturam obfervarenc; Aurea hcrcle raonita'nbsp;eaque fequenda eüe, fi unquam aliquid certi cognofcere in Phyficisnbsp;conamur, fatentnr omnes penetrantioris judicii Sapientes: Pauci ta-men hiec ram bene obfervarunt, quam Ifacus Newtonus amp; Niewen-tytius. Hi Hypothefes, quantum potuerunt, rejecerunt: Quam pul-ere igitur holce Philofophos aut evolverunt, auc iutellexerunt illi,quinbsp;iis ubivis Hypothefes adferibunt, in quibus eorum demonftrationesnbsp;fundatas arbitrantui ? fed ignofcendum eft aliquid iis Heroibus, quinbsp;Matheieos_ igoari, amp; ideo eam exofi, atque ex Phyfica, velutinbsp;Scientiam inutilem profcribentes^ fcripta tants penetrationis in arcana Naturae, ue quidem legere, multo minus intelligere potueruntjnbsp;ut hi tarnen videantur Newtoniana legiftè, nonnullos interpretes de-fcribunt, quorum verba hinc inde paulum immurando, turpes contra prima Geometrias fündamenta immifcent errores, quo opinanturnbsp;jadirantque fe clare conferibere amp; emendare, quod Geometras reddercnbsp;obfcuriftimum, criminantur: Quod fi bi in Newtonianis verlati fo-rent fcriptis, cognoviffent quid quondam Anno 1672. Philofophusnbsp;refpondit 1 ardieiio , qui Theoriam Lucis amp; Colorum Hypothefin vo-caverat, id (tnttes habere, Jïquidem ipji nondum conftabat, fed altonbsp;tarnen confdw fi id propofiüjfe, cum nihil aliud continere videtur,nbsp;quam proprietales quasdam Lucis. confer. Philofoph. Transad. No!nbsp;84, pag. 4059. qualera idcirco, hoe idu fapientior fadus, Pa'rdie-fius palinodiam cecineritj vide fis in Philofoph. Transad. No. 85.p.

5013.

PRiEFATIO. nbsp;nbsp;nbsp;^

5013. Sed ejusmodi Philofophorura genus abunde fu^s ignorantie apud veros Phyfice cultores luit pceaas^ uti liquec ex inclyti Keiliinbsp;Prsfatione ad veram Phyficarn , hos ita defcribentis; ^uod$ ut I-gnavo O' dejidi flaceant Thïlo[ophmHm populo t nullum Geontetrianbsp;ufum in Thilo/ophia adhibent : excogitantes quoqüt ‘Philofophiam,nbsp;qu^ff a veris Mechanica legibus tantum abhorrety quantum qua lon^nbsp;gi[fttne: ideo umbram Philofophia, non ipjam fubjianmnt ample~nbsp;Guntur: Sed hi terant fuum tempus inutililfime in Hypothefibusnbsp;fabulisque fingeiidis, pergant deridere Gcometras , elatoque de-fpicere Tupercilio, hos facile fuo genio indulgentes reliuquimus gt;duninbsp;interim ad alia tranfimus.

_ Pteterea hsec in lucem emifijquia ante paucos annos qusdamExpe* fimentamagneticain Epiftolacommunicaveram cumViro Experientifli-mOjDoftiflimoque Difaguillierio jqui ca pluris aftimans.quam mere*nbsp;bantur, Adtis Philofophicis inferendas elTe voluit; Quumvero htec nonnbsp;eo transmiferam fcopo, quia nimis rudia amp; incondita erant, curamquenbsp;pofteriorem deliderabant, uunc ea paulo magis, pro exiguo quonbsp;iruor otio, elaboravi- Nou ramen haec vendito pro novis, pluranbsp;enim aliorum hue congeffi, quee tantum novo exploravi examine jnbsp;eo duntaxat fcopo , ut appareat } quid hue usque in Scientianbsp;Magnetica aólum fit, quid ukerius defideretur; amp; ut vera ob-lervationes ab erroneis » qua frequentifbme in hanc dodfrinaranbsp;irrepferant , diftinguantur: Quoniara autem aliorum inventa meri-tamque gloriam mihi vindicate nolui, candide Autores memoravi jnbsp;qui eadem experimenta primi inftituerunt, feu cum eodem, feu cumnbsp;diverfo fucceflu. Nullos autem allegavi, nifi quos ipfe legi, quosnbsp;fateor efie admodum paucos, fed malui in lucem hxc nudo amp; fimpli-induta ornatu emictere , prout Philolbphum deccre arbitror jnbsp;quam cum niagna oftentatione eruditionis plurimos citare autores»nbsp;quos nunquam legi, aut vidi, quod liauc^ difficile fuiflet, fi tantumnbsp;*iiodo exfcripfiflem Doftiffimum Sturmium, Adta Eruditorum Li-pfienfium, aliaque Librorum extradla, atque citationes ex citaUoni-tarn male quam bene per fortunam intcllcdiis. accumulaflem,nbsp;vero artes ignavas, quibus nonnulli utuntur, facile detedte fu-ab iis, qui mediocriter in Phyfica fe exercuerunt. Quidnaninbsp;P'^«liitcrim illi cognofeent, qui plurima optimorum Autorum, qui

de Magnetc fcripferunc, evolverunt fcripta: Nihil addidi, quod ar-tificia magnetica fpedat, qualia congeflerunt plurima Kircherus , Schottus, Pugetrus, aliique: nam hsc nihil faciunt ad amplifi-candam Scientiam Phyficami artendere tanrumrnodo volui ad pro-prietates Maguetis, in iisque eruendis laborem impendere. Ante-quam aurem rena ipfam aggrediaraur, nonnulla quae Magnetem fpe-Óant prsnofcenda funt.

Solet Magnes erui ex fodinis turn Cibi propriis, turn ex illis, ex quibus Ferruni elicitur: nulla Terrarum orbis pars eft, quae nonnbsp;praeftantes profert Magnetes, imo de meliori virtute difputant aequenbsp;inter fe Afiatici amp; Europjei, quain Ameticani amp; qui in Africa in-veniuntur.

Videtur Magnes efle Ferri ditior Vena, unde rede amp; eleganter Claudianus cecinice

Ex Ferro meruit vitam, ferrique rigore

Vefcitur j has dukes epulas, hac pakula mvit.

Inhacopinioneplures mecum confentiunt: Regis in Phyriq.part.3.L. 4. C.14,. ideo dicit, ^amvis Magnes numeretur inter Lapides ynthilo-tninmJtmiVts videtur mineralibmM imprimis ferro: imo Voffius teftaturnbsp;in Idololatr. lib. 6. c. ii. quod eftbdiuntur Magnetes, plus Ferri ha-bentes quam Lapidis. Magis hoc concludi poteft ex colore ferru-gineo} turn quod noranre Gilberto Lib. i. cap. 16. de Mag: ex Magnate fufo optimsE notae Ferrum Chalybsque praeparari poJiic: quodnbsp;etiam confirmat Lemmery in Curfu Chemiae, cap. /.addens, ad id magnum requiri ignem. Tachenius in Clave Medicinae Hipp. cap.nbsp;ideo vocat Magnetem, matrem Ferri, quje Filii odorem percipit,nbsp;quia amat. amp;c. Infuper hoc concludo, quia ferrum infixum lapidinbsp;foftili amp; porofo, quem Belgice Hardfieen vocamus, multaque pernbsp;fecula corrofum in rubiginem, atque ulrerius poris lapidis infufumnbsp;cum iliapfa pluvia, abit cum eo in prsEftantiflimos Magnetes, non di-ftinguendos a foflilibuscolbre, duritie, aut pondere: Ejusmodifragmen-ta ferrea exfcifta ex templis Trajedinae urbis antiquiftimis conlervo,nbsp;qua? eximiam vim attrahendi ferrum amp; Magnetem habenr. Similianbsp;magnetica ferramenta paucos ante annos Delphis quoque in fummonbsp;5pice vetuffiffimi tempU funt reperta, quorum nonnulla exploravi;

alia-

P R iE F A T I

aliaque defcripfit Leewenhoekius in Phil. Tranf. No. 371* Hafce pcncrationes Magnctnm cx fctro cortofo noiavit ctiarn Vallctuontiusnbsp;in defcriptione Magnctis Chanrenfis: tum Gaffendus io ScientiaPhyfi-ca, SeQ:. pag.izS. amp; ad Epicurum pag. 205. Dcchales in curfunbsp;Mathematico: Philip. Cofta Mantuanus in Libro de compoütionibiisnbsp;Antidotorum. Schottus in Magia magnetica pag. 225j 2-31. Cabans in PhiIo£ Magn. Lib. i, cap. 17. pag. 62. StutmiuS in Phyfi-ca EUdliva Tom. z, pag. 1090. La Hire ia Journal des Scavansnbsp;Ao. 1691. Rohauitus in Phyfica, part. 3. cap. 8 §.59. imo Aidro-vandus in fuo mufseo ejusmodi fragmentum confervabat, petituHi exnbsp;Templo Italico Arimini.

Novi equidem Nob, Boyleum dubitalTc an unquam ferrum hoc modo in Magnetem abiret, fimilena illis, qui eruuntur ex fodi-nis, fed maxima fimilitudo quoad colorem ^ fubftantiam, duriti-em,aliaquc attributa iutercedit inter fragmentaferrea.qus: confervo,nbsp;amp; inter Naturales Magnetes, fi oculo attento aut Microfcopiis in-fpiciantur, ut dubium fuperfit nullum.

Vallemontius hoc aliis adftruxit argumentis: (t) fi fuper Magnetem generatum ex ferro fundatur Aqua foftis, Spiritus nitri, vel Spiritus vitrioli, nulla fit ebullitio, effervefcentia, nee exhalatio: hi iidem fpiritus acidi afiufi Magneti nigvo naturali, five ex fodinis ef-foflb jCtiam non effervefcunt, nee motus cient, notante eodem Auto-re, atque etiam Grewo -. hi ramen fpiritus affufi Limaturx ferri, vehe-menter ebulliunt. (2} in calcem reduótuseft inIgue Magnesnaturalis,nbsp;tum Magnes Chartrenfis ex ferro, iisque fcorfim pofitis fuperafFufanbsp;fuit aqua fortis, fpiritus nitri, amp;: fpiritus vitrioli; hi fpiritus abforpttnbsp;funt introrfum a cake utraque, fed lente amp; eodem modo, cum in Lima-turam ferri cito defcendunt cum diverfis Phsnomenis: Poftquam Chemici Ferrum in Acre pofitum vim Magneticam acquirere obfervarunt,nbsp;ftatuerunt Aetem generare Magnetem ; Vid. Theatri Chymic. vol. 4.

P^ê' 44'^' nbsp;nbsp;nbsp;i. • r

Sunt inter Magnetes ex ferro corrupto generates ahqui tam tormes, ut viribus eos fuperent» qui ex fodinis eruuntur, probante hoc ^hartrenfi ,noftrisque Trajedinis, aliisque-.Generantur etiam Magnc-albi in fpongiis marinis, quos obfervavit Kolbius, exhibuitquenbsp;defcriptione Promontorii Bonae fpei Tom. i.p. a75. In quibus

B nbsp;nbsp;nbsp;qui-

quidetn vis eft Attrahendi ferrum, verum nequaquam illa! virtutes,de-prehendutitur quas fabulatrix antiquitas Magncti attribuebat, quod foret autphiltrum amoriSjautpofTeflbremgrarum acceptumquefaciat prin-cipibusgt; aur eloquentem: Ceilonenfes, ab Academia; Regime Parili-nse Sapientibus defcriptos, nondum exploravi, neque matricem eo-rum cognovi.

Eft vulgaris Magnes, Lapis plerumque tam durus, ut percuflus chaiybe malleove fcintillas innumeras magnasque edat, quae casnbsp;cxcedunt, qu£E ex vulgari filice eliciuntur, imo ex duobus Magnc-tibus percuflis exit Ignis , etiamfi non tam copiofuSj quam cumnbsp;alteruter chaiybe percutitur, hoe teftante Nob. Boyleo^ qui plu-rimos Magnetes examinavit.

Brevitatis ergo plurima de Magnete prseteribo, tam qux fpeeftant tempus, quo primum inventus eft, quam inventoremj quia hscnbsp;funt incercajomittamque cjus Generationem amp; Loca nataliajin hoenbsp;Terrarum orbcj de hiS vide Normannum in New. Attraéliv. cap. i.nbsp;nee attingam ejus nomina diverfa, varios colores, diverfiffimasquenbsp;compaótiones amp; fubftantias, de quibus fufe amp; faepius a plurimis autori-bus a(ftum eft, quorum honnuüi, uti Gilbertus , Kircherus, Cabeus,nbsp;Integra volumina, folam dolt;ftrmam magneticam comprehendentiajnbsp;adimpleverunt.

Omnes effeefius Magnetici hue usque cogniti ad quinque diverfas claf-fes commode reduci pofte videntur. (i) ad Adionem unius Magnetis in alterum. (^2) ad Adionem Magnetis in Ferrum. (s) ad Diredionemnbsp;Magnetis amp; Ferri affritfti Magneti verfus certas cccli plagas. (quot;4) adnbsp;i\lt;ftionem ferri in aliud ferrum Magneti aftrieftum vel non affrieftum',nbsp;amp; mutationcs virium ex inflexione. (5} sd Efte^tus Ferri fibi diu innbsp;codem fitu commiffi. Hunc ordinem, qui mihi commodiftimus vi-fus eftj in fèquentibus fequar; idcirco hanc Diftertationem in V.nbsp;Capita diftribui, qua; nunc aggrediar.

D I S-

DISSERT ATIO

P H Y S I C A

EXPERIMENT ALIS

M A G N E T E.

C A P U T I.

©£ ACTIONE UAGUmuU IN SE MüTüO.

Eft hac tempeftate notiffimum, Magnetes in fe invicem agerCj fejunftos mutuo quafi amore fe allicere j ad fe appropinquate , conjungi, atque cohaerere, quo latere fe attingunc, amp;nbsp;turn tarn firmiter fe amplefti, ut non nifi vi magna fepararinbsp;divellique queant; verum in hifce Lapidibus altera refidet proprie-fas, qua fefe iterum fugant, majus fpatium, quo diftent, poftulan-tcs; haudaliter, ac ft odio femet ipfos profequercntur, nec unusnbsp;alterius confpedum ferre vellet. Non deprehenditur Amor aut odi-in hoc alterove tantum, fed mutuo fe amant, mutuo le oderunt:nbsp;^on appetit hie fortius focium quam alter, nec refpuit eum in^-impetUj fed quantum hie agit, tantum viciflim reagitur abnbsp;®‘teroj funtque omnes aftiones amp; reaótiones inter fe accuratiflimenbsp;Imponantur enim duo Magnetes parvis ligneis fcaphiSjnbsp;Innatantibus Aquas ftagnanti, pofitasque in loco a nullo vento

B 2 nbsp;nbsp;nbsp;per-

dissertatio

perflato, nee plus diftent, quam ut in fe agere queantj ambae fcaphae fibi adoatabunt, amp; fibi in medio quodam intervalli pundo occur-rent; quod accurate medium fuiflet, fi turn feaphee, turn Magnetesnbsp;ejusdem ponderis amp; magnitudinis fuiflent.

Attiogent fc fcaph^ in aliquibus punftis, in quibus contaflus fem* per repetetur, qnotiefcunque ambas a fe removeris. Invertatur au-tem alterutra Scapha, ut latere priori oppofito Magoes Magnetcmnbsp;refpiciat, a fe invicem ambo recedent, atque squali velocitate fu-gient: Spedari iidem effedus facilius poffunt hoe modo : Vide Ta^.nbsp;1. Fig’ Magnes C funi alligatus fuspendatur ex Bilancis brachionbsp;B, fadoque sequilibrio cum pondcre Lanci A impofito, infra C alius ponatur Magues D; illico cum impetu ruit C verfus D, elevat-que pondus A, baud aliter ac fi gravitacem, fimilemve impetum fibinbsp;conciliaflet.

Qüod fi converteris Magnetcm D, ut oppofito latere refpiciat C, fugic a D, adfeendit, fefe quafi leviorem reddit, nee ad aequilibri-um pervenit unquam, nifi vel pondere aggravetur, vel D removea-tur: quod fi D ponatur in fuperiori loco E, iterum accedit Magnesnbsp;C ad E. fed converfo Magnete E, recedit C defcendeudo in locumnbsp;inferiorem, quam ubi aequilibrium fecit. Ex hifce biuis igitur effè-dibus,quos edunt in fe Magnetes,manifefto liquet, eos in fe agere,nbsp;adiones mueuas efle squales, amp; proinde Readionem dari squalemnbsp;Adioni,

Hjec Magnetis vis in admirationem rapuit Plinium, qui Lib. 56. cap. 16. in hxc verba erumpit: ^id Magnete mirabiUus, aut quanbsp;in parte Natum major improbitas ? dederat vocem faxis refponden-iem homini, fed quid Lapidis rigore ptgrius? ecce fenfus manusquenbsp;trihuit illi; quid Ferri durttie pugnacius? Jed cedit patituv mores: trahitur namque a Magnete Lapide^ domitrixque tlla rerumnbsp;omnium materia ad inane nefcio quid currit i atque ut proptm ve-nit j ajfifiiti teneturque, amp; compkxu baret. Quando etiam Thales Milefius ad Maguetis operationes quondam attendebat, quae ad-miranda varietate fuum percellebant animum,neque ab externa pro-ficifci caufa videbantur, Animam Magneti attribuere non dubitavit,nbsp;fecumque confentientem in eadem fenrentia pofteahabuitScaligerum.

Cognito Magnetum verfus fe invicem acceffu, indagandum erat,

quo-

DE magnet E.

«juomodo ad fe appropinquent, an cum iisdem, an cum diV nbsp;nbsp;nbsp;m

in variis diftantiis ? turn qusnam proportie virium m obtineret? deinde quxrenda erat caufa, qux moveret penbsp;fus fe mutuo Magnetes in proportione diftantiarnnr p erv •nbsp;rum enim cognitionem defiderant Philofophi, ut intelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

quid fit MagneSjSc quomodo intima hujus Lapidis natura nbsp;nbsp;nbsp;P '

In caufa. divinanda multi plurimum oper» pofuerimt ab q tro feculis, verum qualis fit virium Attradricium propornbsp;verfa intervalla indagaverunt pauci: Inter primes, qui anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

proprietates intelligandas hoe poftulari rite nbsp;nbsp;nbsp;_

circo proportionem quxfiverunr, fuit artificiofiffimus Hau J deinde NobilifiTimus Taylor, tandem Eruditifiimusnbsp;varia methode idProblemafolvcreconati fuut:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•u;

bejana methodus nequidem ipfis Britannis fatisfecerat , n q adeo fimplex vifa fuit, ac defiderari poflcc, idem Problem p gt;nbsp;conatus id alio folvere modo, perquam fimpüci amp;nbsp;quem me coafpe^us antea memoratorumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Quemadmodum enim ope Staterx corporum ita vires Attraftrices ope ponderum in Bilance cognofci »nbsp;comparari pofie videbam, earumque magnitude in variis olrendi di-ftantiis: quod ut ciare intelligatur, methodum defcribarn, ex qua judicium ferri poteft, utrum fatis accurrare experimenta inftituta lint,nbsp;tum ut repeti pofient cum aliis, quam quibus ufus fui MagnetiDus,nbsp;eorumque virtus eodem modo explorari amp; adnotari.

Tab. I. Bg. 2. Elegt accuraciflimara Libram XG , eujus axis admodum acutus politusque erat, ut fuper eo jugum XG lu-bricifiTime moveretur, atque ab is grani. parte alterutn extre-lïiitatiG vel X impofira, deprimeretur; ut Librx minima quoquenbsp;depreffio manifefto confpiceretur, examen ejus in acutiffimam termi-nabatur cufpidem.qux opponebatur pinnulas tenui V,deoriumnbsp;nenti ex media fuperiori parte trutinarum, ha: in latos expan x i i annbsp;nulos, liberum relinquebant obfervationi locum, an examen accurate refponderet pinnul®. an ab alterutro declinaret latere. Cfc quantum, hoc eft, an equilibrium ab utroque Libre latere foret, an .e-ad extremirarem G annexui funem GH , multos pedes longum,nbsp;^^bietjtemque Magnctem H fphsericum, quern Terccllam

DISSERTATIO

lant Philofophi, poftulabatur aurem fanis tam longus, ne Magnej H iu ipfam ageret Libram GX, quae ex Chalybe eft compofita; exnbsp;altero extremo Libr2e X pendebat Lanx cuprea F, pondera excipi-cns, quje gravitate fua inenfurabant vires Magnetum AttradriceS;^

Quoniam ad varias diftantias Magnetum afe mutuo vires erantèx-Vgt;lo«nd«, oportebat ut Libra attolli deprimive poiïèt, amp; ut Mag-nes ex ea fufpenfus femper eidem pundo alterius fixi Magnetis res-ponderet, ita attollenda erat Bilanx, ut in eadem linea, ad hori-zontem perpendicular! femper foret: quamobrem ejus uncum fupe-riorem Qimmifi crenae parallelepipedi lignei QB, eique ope clavi E affixi: transmittebatur parallelepipcdum QB per foramen quadratumnbsp;Z afTeri DC infculptum, qui parieti immobilis inhasrebat,adeout cumnbsp;Ligno BQ Libra nunc attolli deprimique potuerit, quemadmoduna dc-fiderabatur j quod ut fadllime fieret,ei annexus fuit funis BdceM,nbsp;fupra Cochleam A transmiiTus: fi ex folo fune pependiflet Libra,nbsp;perpetuo intorta fuiffet, fune fe convolvcnte aut evolvente fempernbsp;pro varia aeris ficcitate, unde absque apparatu modo ante defcriptonbsp;nihil obfervari poterat : Alter Magnes, in quem operari debebacnbsp;prior H, erat quoque Terrella NO ^ infittens rotundo aflêri, qui innbsp;medio excavarus erat, ut eo facilius Magnes NO poneretur in Etunbsp;quolibetcunque; affer tripes infiftebat Mcnfe firmae ligneae TT,qu!enbsp;nullos clavosferreos, nihilque ferri continebat, ne mutua in fe Ma-gnetuiB adio turbaretur.

Hoe apparatu prsmilTo, pondus Magnetis Hgt; funisque GH ex-ploravi, fublato Magnete altero NO a Tabula: deinde ex unco G demifi pendulum aliquod ex tenui filo, ut notaretur locus huic ex-tremitati Librs G fubjedus; in quo Magnetis ON polum locavi;nbsp;converti tum ambos Magnetes, ut eorum axes, five Linea per polosnbsp;tranfeuntes, efient perpendicularirer ad horizontem eredi, atque innbsp;una eademque linea produfta; Polus Magnetis H inferior attrahebatnbsp;acus Magnetics polum auftralem, fed polus Magnetis N furfumnbsp;fpedans, ejusdem acus polum Borealem alliciebat, quamobrem bininbsp;poli Magnetum, fibi amici, nunc fe rcfpiciebant: Experimenta in-choaturus, attollebam prius Magnetem H ad magnam ab inferiori Nnbsp;intercapedinem; amp; cum pondere lanci F immifib redegi in squili-brium- deinde paulatim relaxato fune MecdB ad minores demifinbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mag-

E magnet E.

Magnetem H diftantias ab N, a quo cum attrahebatur, deprime-batur, pereuute ita aquilibrio cum pondere lancis F i fed id facile reftituebatur novis Icviter amp; abfque concuflione injedis pondufculis,nbsp;qua demonftrabant, quanta erant vires Magnecum ia fe in illis intervallis: DiftantiE majores ope circini mere aenei metifurabantur,nbsp;in quibus hoe modo vires attradrices facile eruebam, fed pergensnbsp;ad eas quoque in minoribus intervallis adnotandas^ nimis difficilenbsp;obfervatu erat pundum aequilibriij cum pondere F nondum fatisnbsp;gravi j Magnes H propius accedébat ad N, pondere autem injedonbsp;paulum graviori, nimium attollebatuc Magnes H ; huic incommodonbsp;obviam ivi fumendo lamellas ^neas L L, vel in Fig. 3. S. S. S,nbsp;quarum latitude inter fe difcrepabat \ï pollicis, ejusmodi it prspa-tavij deinde alias quarum Craffities erat turn js, amp; pollicis: Impo-fita igitur aliqua lamella LL polo Magnetis NO, firrnatoque in erenanbsp;capitis lignei K, demiflus fuic Magnes fuperior, donee lamellam fuonbsp;attingebac polo, atque examinis apex relpondebat pinnullx V, quonbsp;modo verum Magnetum intervallum dabatur , tum injeda fueruntnbsp;Lanci F ponduscula, qus erant grana Medica , donee vi At-tradrice fuperata Magnes H elevabatur: ne fallerer, bis lemper re-petii tentamen, prudentifTime lanci immittendo amp; fingulatim pon-dufcula, quod fi enim ex majori altkudine aliquod in eam incide-rit, aut duo fimul, avellitur Magnes H citius quam oportebat, ne-que vera attradio in data diftantia obtinetur: Infuper dies elegt,nbsp;quibus experimenta capiebaro» ferervoS, filentibus ventisj quoties-eunque enim ventis agitatur Atmospli«ra aëria, nunquam mobilifli-ma noftra Libra quiefcit, neque sequilibtium obfervari potefl:, etiam-fi in camera undique claufa fofpendatur, Aer enim externus fempernbsp;cum eo, internas aedium partes^ occupaote , communicat motum.

Tum ne aliquid omitterem, quod foTritan Experimento mutatio-nem inferret, uotavi dieni Anni,altitudinem Barofcopii,amp;Thermo-fcopiij cxlique ficcitatem, atque venti plagam, quod non inutile fuiffe aniinadverti poftea, ita enim detexi Vires eorundem Magnetum variare diverfb aunt tempore., atque idcirco ejus lèmper in hisnbsp;Experimencis habendam efie rationemr

Prolixior quidem fui in memoranda methodo tentaminum noflro-*^03 gt; fed inde colligi poteft, an cum ea, qux defiderari pofTet, fa-

da

DISSERTATIO

fint curaj quod fi igitur error in illa irrepferit, quemadmodum raro absque ullo Experimenta multa fieri poffiint^ erit tarnen parvus , neque ultra granum unum alrerumve adfcendet.

Q^no brcvior effe pofiem, conjeci in Tabellas eventus. Ecce cos, quos collegi lo Julii Anno 17x5'. Barofcopio elevato ad polli-ces Rhenolandicos: Thermofcopio Fahrenheytii ex Mercurio fa-lt;3:Oj in aprico oftendente gradum 61 Cselo liumido, pluviofo^nbsp;Vento leni Occidentali fpirante, cum Magnetibus binis fphaericis,nbsp;quorum ON habebat diametrum pollic. H vero li pollic.

eXPERIMENTUM I

In diftantia Magnetum; AttracSio aequalis pollic. Lin. Granis Medicis

10

140.

186.

Elici-

D E M A G N E T E.

ElidmuS ex hifce Experimehtis feqaenria Corollaria.

(i)Magnetes dws fe attrahere divcrfis viribusinvariisdiftantiisa fe invicenijdc quidem eo fortius fe appetete, quo fibi propiores funt;nbsp;unde in mutuo contadu forti/ïime in fe agunt, nam vires quibusnbsp;fe contingentes attrahebant, eranc sequales ponderi 340 granorumnbsp;in diftantia 12 pollicum modo zquabant 23 grana.

Corel %. Et apparet ex infpeftïs Experimentis vires attrahentes nondum eiTe in tam aka ratione, quse eft inverfa diftantiarum j fed ianbsp;minori: Cum enim ad diftantiam ^ line® fit vis attrahens 186 gra-norum, ad diftantiam duplo majorem y live i line®) invenitur haec visnbsp;14° S^^uorum j quod ft in ratione inverfa diftanciar^um haec vis fuiffec^nbsp;pondera hjec darentur

Diftant, pond. ex calculo,pondera vera

27 - - -

Corel. 3. Quod fi artendamus ad proportionem viriura attrahen-tium,eam nequaquam deprehendimus efte aliquam conftantemjnarn pondus ad vlineam diftanti^e fuit 186 granorum, qui numerus eft ad 140nbsp;grana j uti jfl ad J. qu® proportie Temper in aliis Sequentibus obti-neret numeris, pofua quadam ratione conftanti: verum 140 funt adnbsp;^5 :: Iff ad I, Sunt 79 ad lt;50^ : r Itst ad i. turn 50} ad 33 :: lil ad i.nbsp;nu*^ quibus omnibus profeófo obtinet alia proportie. Quoniam in-dari poftunt proportiones , multum laboris impendi, ut ali-^ruerem ex datis numeris^ftve fmpücem, five compofiram ex

C nbsp;nbsp;nbsp;dua-

dissertatio

duabus i aut pluribus, fed incaflum hucusquc adhibititó fait omnis iabor.

expekimentum II.

Nolui vcFO acquiefcere in Experimentis cum hifce tantum Mag-netibus fadis, quia fperabam fortuito me obfervaturtim aliquid in aliiSj quod hi bini luppeditare non potuerant: poflet enim he-terogeneitas materiae alrerutrius caufa eiïe, quo minus quidam accurata Sc conftans ptoportio inter vires attrahentes amp; diftantias obtine*nbsp;ret. Adeoquc cundem Magnetem fphaericum magnum NO reliqui innbsp;codem menfae loco, fed ex bilance GX fuspcndebam Magnetem ali-um, nudum five non armatum, (quales lempe'r Experimentis infer-vieruntj} forma hujus Magnetis erat parrallelepipedo fimilis, altitu-dinis 2 pollic. longitudinis zi , latitudinis ifi: hunc etiam ita fuspen-debam^ ut ambo poli effent in recfta ad liorizontem perpendicular!,nbsp;Sc in eadem linca cum ambobus polis Magnetis alteriuSj turn Expe-rimenta dederunt actradionis fequentes magnitudines.

Experimenta haec funt fada ir ïulii Ao. 172^. Barofcopio elevato ad 29I? pollic. Thermofcopio Fahrenheiti ad 62 grad. flante Borea,nbsp;cielo ficco amp; fereno

Attradiones xquales gtanis Medicis

3 ' 173.

^9

^ B M A G N E T E, Lin.

3 - ' ¦ 2 - - -

1 nbsp;nbsp;nbsp;- - -

f

2 nbsp;nbsp;nbsp;*• - -

O •

EXPERIMENTÜM III.

Explorandum duxi an ejusdem Magnetis vires Attradrices omni tempore effent aeque fortes; utrum caloris amp; frigoris viciffitudo dis-crepantiam inferrét, atque Hyeme vires Magnetis diverfe forcotnbsp;ab iis, quae ^ftate obfervatae erant; Quamobrem repetii ponderatio-nes virinm Magneticarum die 24 menfis Decembris ejusdem anni}nbsp;cum iisdem Magnetibus, omni adhibito eodem apparatu» quo ianbsp;priori ufus fiieram Experimento 6c ecce eventus;

215

W nbsp;nbsp;nbsp;dissertatio

Lid. gran. Mcd.

2 - - - 21S

I . _ - 2SO

i ... 290 O - - “ 540

In immcdiato contaau erant hic vires esdem aftrahentes, arque in immediato contain prioris fpha^rici Magaetis H cum hoe iphae-rico NO in tabula pofito: verum in diftantns ^qualibus a fe mvicem,nbsp;ac in prioribus Expert mentis, magna videtur inter attralt;aiones diffe-rentia^ amp; prtEterea notamus attraftiones non elie m ratione inverfanbsp;diftantiarum , Ted in minori ratione, neque eas increfcere in quadamnbsp;eonftanti proportione, prout diftantix increlcunc , auc minuuntur.nbsp;r Nam in Experimento fecundo proportio virium ad diftantias asqua-

ies, inventa eft juxta hos numeros.

proportio.

lï . I . Itt • I •

i 100 X

Et in Experimento Tertio proportio virium ad diftantias sequales datur fecundum hos numeros.

Unde etiam liquet non obtinere eandenr proportionem virium at-ttahentium Hyeme 8c iEftate ^ modo inter felc comparemus pro-portiones in ambobus Experimentis erutas.

EXPE-

ÖE magnet E.

EXPeRIMENTUM IV.

Vcrum prsEterea fumfi duos alios Magnetes, qui ambo erant for-niae parallelepiped!, quorum unum ex Libra GX fuspendebam, al-terum menfe TT imponebam, obfervando quantum fieri poteft, ut ambae polares plagas fibi mutuo refponderent ineadem linea adho-rizontem perpendicular!; Magnitude unius Magnetis erat haec j longi-tudo pollic, latitude 2\ pollic. altitude li pollic. alter hujus Ma-gnitudinis erat, alritudinis 2 poll, longitudinis 2i latitudinis It? poll-evenrus experimentorum cum his binis fadtorum reprsefentatur in fe-quenti Tabula.

Diftantia: pollic. lin.

Ex quibus Experimeutis nihil plus de proportione quadam virium J'efpondente diftantiis, concludere poiï’umus, quam ex praecedenti*

experimEntüm V.

'^^hibui deinde Magnetem magnum rotundum NOdiametrióïpol-

C 3 nbsp;nbsp;nbsp;licum,

DISSERTATIO

licum, quem uti iti Experimento IL III. impofui TT menfe, cui infiftebac immobilis,amp; ex bilance fuSpendi Magnetem paraliele»nbsp;pipedum, qui Experimento IV. inferviit, fueratque longitudinis 2»nbsp;polb lacitudinis ai poll. akicudinis ii poll. füm veto Vires attraaio-nis fuerunt obfervars fequentes.

Ex his rarfus patet nullam proporlionem viriam in diverfis diftantiis nam Adiones hotum Magnetum non fuerunt in rationenbsp;fimplici inverfa diftantiarum a k. quippe cum diftabant i linea,nbsp;adio erat squalis a/?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

erat jequalis 241 granis. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j-n. •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* j j-

Si vero effent aftiones in inverfa ratione diltantiarum, tum ad di-ftantiam a linearum, pondus j attraftioni ^quipollens, requiutuni fuiffet I5digran. nempe dimidium zjs granorum.

Sunt autem bs vires in proportione ad fe invmeni uti i ad im-tiuodfi vires in cadem proportione manerent.decrefcendo in majoribus diftantiis tum ad diftanriara 4 linearum effent aequales 215granis. Sednbsp;Experiménium eas exhibettequales 309 granis,adeoque hic calculus nonnbsp;rcfoondet obfervationi; demonfttatü facile fotct codem modo Espen-‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menta

DE magnet

menta tftliqua abludere a conftanti proportione quacunque ope calculi detegenda in diftantiis aliis.

Atque hoe idcru eft quod Nobiliflimus Taylor aduotavitj coti' cludendo.ex luis Experimentis, vires Magneticas non refpondere di-ftantiiSj fed proportiones magis decrefcere in diftantlis inajoribus,nbsp;qnam in minoribus. Quod cx omnibus noftris quoque Experimentis colligi poteft. Verum Philofophus addidic , in fuis Experi-mentis cum duabus acubus faftis, ad diftantiam zi pollicum, viresnbsp;nondum mutari ut quadrata diftantiarum j amp; ad lo polliceSj viresnbsp;plus mutari, quam funt Cubi diftantiarum, cum exponens efTetnbsp;qualis 3:|:. Vid. Philof. Tranf. No. 368. p. X04.

Addilcimus tarnen ex omnibus his V. Experimentis, (1} Adliones duorum Magnetum non fieri in quacunque diftantia a fe mutuo , fednbsp;diftantiam Adionis eorum eiïe determinatam, nam in Experimentonbsp;IV. non extenditur ad 10 pollices, in Experimento V. non extendi-tur ad 19 pollices, faltem mobilifiima Libra nullum fignum Adionisnbsp;mutuae Magnetum in fe invicem edidit j unde A ex Experimentis tantum ratiocinabor, non poflum concludere Adiones Magnetum lênbsp;ad maximas difTundere diftantiaS; fateor tarnen ex aliis Experimentisnbsp;cum verforiis mobiliffimis conftare, Magnetes agere in haïc ad multonbsp;majores diftantias j quam ope hujus methodi ofiendi poffit, quianbsp;cum multo minori attritu verforium fupra fuam eufpidera, quam Libra fupra axin vertitur: fed nihilominus idem colligere licebic exnbsp;Adione Magnetis in verforia, quia hxc ad multorum pedum diftantiam a Magnete non moventur, quippe nunquam.deprehendi adnbsp;majorem diftantiam exporredam fuilte vim, quam ad 14 pedes Rhc-nolandicos, quando prxftantifilmum verforio 6 pollicum opponebamnbsp;Magnetem.

(2) Quod fi comparemus haec V. Experimenta inter fe, turn obfervari poteft Vim omnium Magnetum non exporrigi ad ean-dem diftantiam, fed ab his ad majorem , ab aliis ad minorern, namnbsp;in Experimento V. exporrigebatur ad 18 pollices, in Exprerimeritonbsp;^V. ad 9 pollices, in tertio ad 13 pollices, in fecundo Experimentonbsp;^d 12 pollices. Imo habui Magnetem magnum, cujus vis fenfibilisnbsp;^dhuc erat ad diftantiam n pedum, imo aliquando ad 14,

Cb) Praeterea cum obfervamus vires Magnetum attradrices in Experi-

24gt; perimentis ï, II, V. in diftantiis fequalium linearuai efle a'dmodumnbsp;diverfas, in Expcrimenfo quinto effe majores quam in tertio, amp; innbsp;tertio majores quam in primo, mirandum tamen efl: in immediatonbsp;contadu Magnetum vires ede easdeiiij nam funt isquales 340 gra-nis: idque eo plus eft mirandum, cum Magnetes fuspenfi ex Libra,nbsp;qui tribus memoratis Experimentis infervierunt, funt inajquales quoad volumina, amp; gravitates ^ formasque habent diverfas; cumque viresnbsp;horum Magnetum etiam fint valde diverfas inter fe, nam prasftan-tiilimus eO: Magnes rotundus primi Experimenti, licet fit parvus gt;nbsp;Sunt vires Magnetis Experimenti quinti mediocrirer bonasj fed viresnbsp;illius adhibiti in tertio Experimento funt valde debiles. Accedit in-fuper, quod in primo Experimento duo globi fe contingebant, innbsp;tertio amp; quinto globus contingebat planam fuperficiem; coritaófusnbsp;in his tribus cafubus eft quidem in uno punólo, verum ultra conta-ftus punctum fuperficies fphaericas illico magis afe recedendo diftantjnbsp;quam fuperficies fpliarica amp; plana: Cum inecura haec omnia atten-tius volvebam, incepi dubirare,an quidem Magnetum adio penderecnbsp;ab effluviis quibusdam Magneticis , vel Fluido quodam externo,nbsp;quocunque fub nomine veniatj cui examini poftea plus operte impen-di: Si enim pendeat Adio Magnetum duorum in lè ab effluviis mu-tuis, tum eo erit Adio major, quo effluvia funt copiofiora, Sc hxcnbsp;copia majori effluent ex Magnetibus generofioribus, quam ex lan-guidis ; quamobrem raulto plura exivifTent effluvia ex iis ^ quibusnbsp;ufus fui in Experimento primo amp; quinto, quia hi praeftabant alteronbsp;in Experimento tertio adhibito: in immediato contadu tarnen omnium vires equates funt notaiae.

experimentum vl

Hue usque examinaveram attradiones duorum polorum in ambo-bus Magnetibus j verum indagandum duxi an eorundem Magnetum poli alteri fibi obverfi easdem, an varias vires attrahentes exercerent,nbsp;quam bini priores examinati.

Igitur Magnetem parvum fph^Kricum H, qui primo Experimento infervierat, iterum fuspendi ex fune Bilanci annexo, fed ut po-Jus alter dcorfum nunc efiet converfusj tum Magnetem fphaericum

NO

NO majorem impofui tabulae TT ut antea, cujuS polura alterum lurfum convertebam, binisque ia linea perpendicular! ad horizon-tem dispofitis polis, obfervatisque omnibus cautelis, obfervavi attra-^ioiies mutuas ad varias Magnetum diftantias, quas in fequenti Tabula adnotavi die 12 Julii Anni 1725'.

Attradio. graa. Medicor.

10 - -

Quod fi comparemus bas vires cum iis, quas fupra defcripfi , ma-gMm inter utrasque videmus diffsrentiam, omnesque in bis cafibus '^fle minores, quam fupra: quare poli bini Magnetis non exercentnbsp;^asdem vires Atrradtionis in alium Magnetem^ fed diverfas.

experimentum vil amp; vul

poffem non fatis prudeutis fuifle confilii j fi uno tantum rem credidiffem Experimento, quaroobrem plura fed; Adeo-

D nbsp;nbsp;nbsp;que

V

D ï S S E R TA T I O

^ue Magnefem rotundum majorem ON, quo ufus fueram in Expe-liroentis 1, il, V. impofui tabuis inimobilemj aliumque Magnerem, fluamquo haftenus ulus fueram ,fuspeudi ex bilance,die 17 Februariinbsp;Anni 1726. amp; polos ambos ucriusque Magnetis fe attrahenres, fibinbsp;obverti, ut notare attraófionum arquaÜtatem vel inaequalitatera pos-fem, ecccnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exp^rimenta in utroque cafu adnotata, qus juxta

fe po!ui, ut mclius uno oculi idtu confpicereiur in eadcm diftantia viriuna diveifitas.

E X P E R I M E N T U M IX, X, XI, XII.

Non acquiefcebam hifce Experimentis cum Magnetibns fadfis in iis conditionibus, ut ambo poli effent diredte fibi obverfi in eademnbsp;linea, itaque volui etiam vidcre quales quantjeque forent attradlio-nes, quando Magnetes fibi alio opponerentur modo, pofttis axibusnbsp;fibi parallelis, vel ad redos angulos; non quidem inde fperabam mcnbsp;inulta detedturum, vel plarimum lucis in dodlrina Magnetica foe-neraturumifed quia in Phyficis aliquando cafu plus detegimus,quamnbsp;prasvidemuS} turn nequsdam omitrerem fpedtantia hanc examinandinbsp;methodum, denuo fequentibus me accinxi tentaminibns; Magne-

tem

DE MA'GNETE.

tem rotundum majorem, qui binis praecedentibus Experimentis in-fervierat, uti ante in tabula imtnobilecn locavi gt; tit Unea polos jun-gens eflet horizonti perpendicularis, veluti in prascedentibus: ve-rum Magnetem formx parallelepipedi gt; quo modo ante ufus fueram gt; ita fuspendi ex Libra, ut Ünea jungens polos eflet horizonti parallela jnbsp;itaque quia 6 latera habebat ^ duo polaria fuperius exatninata, nuncnbsp;4 alia examinanda prasbebat gt; examinavi igitur primum duo latera fi-bi oppofita parallclaque; dein reliqua duo latera etiam flbi oppofita,nbsp;amp; adnotavi eftedtus fequentes, quos in duabus tabulis exhibeo.

Duo latera Magnetis flbi oppoflta 6c polo eidem, rotundi Magnc* tis obverfaj ad diftantiam in

Duo alia latera ejusdem Magnetis flbi oppofita eidera polo rotuiï-«i Magnetis obverfa trahunt ad diftantiam in

DISSERTATIO

Exp,

Quantum variat horum 4 laterum attra^tio ? quod fi Magnes fit fubftantia homogenea, fi polorum axis jaceat inter ambas fuperficicsnbsp;parallelepipedi inrermedius, an non 4 laterum attra^liones deberencnbsp;efife acquales ? nullam video rationem, qua; non ftabilirec hoc ratio-cinium j verum Magnes j quo in examine ufus fui, tamen ita vide-batur comparatus.; nam an accuratiffime ita fe habuerit, nullo modonbsp;me determinare pofle fateor: nihilominus obfervationes inter fe plu-rimum difcrepanc, qute virium magnitudinem oflendunc.

EXPERIMENTUM XIIE

Magncres fefe mutuo non tantum attrahuntj fed etiam repellunr, amp; teque ambo poli unius Magnetis ambos repellunt alterius polos jnbsp;funt tamen alii poli, qui fe repellunr, quam qui feattrahunt; Dcfiderionbsp;capiebar indagandi quomodo repulfiones Magnetum effent comparatz,nbsp;an majores, an minores forent, quam attraAones, an etiam in pro-portione quadam difiantiarum vel in inconftanti ? ponderandonbsp;opinabar me abunde vo«to potiturum juxta methodum in attradioni-bus adhibitam i ca tamen difierentia obfervanda erat, ut cum anteanbsp;Lanci efient imponenda pondufcula , qua: attraftionibus sequipolle-bantj nunc pondufcula Magneti effent imponenda, ut tanto graviornbsp;fferet, accederetque ad inferiorem Magnetem, quo plus ab ipfo re-pellebatur, hoc eft^ elevabatur furlum,

Magnetem NO majorem rotundum icerum immobilem pofui in menfa ; aliumque Magnetem parallelepipeduni (quo ufus fueram

in

E M A G N E T E.

inExpetimentoV.) fufpendi e* nbsp;nbsp;nbsp;^'¦'epülSonis''raytuSties

deris Lnci injedi reduao ad ^quil.btmm , tepuuicnis

obfervavi fequentes.

Quando Magnetera alteri propius admovebam, non amplius re-pellebafur, fèd artrahcbatur; nam ad diftantiam 3 poliic. 6 linear. *rat aicra(ftio sequalis 7 granis. Nefcio an quidem aliquid plus ano-niali obfervari poftk^ quam repulliones hse demonftrant, quïe itinbsp;Wiagna diftantia 14 polJicum funt notabiles, in minori ^quali 10 poJl.nbsp;obfervabatur nulla, rum ireruni in propiori diftantia usque ad ^ polli-ces, increfcebat, dein in propiori decrefcebat, tum mutabatur iq,nbsp;Vim attrahcntem; Polinierius in Experienc. Phyftq. pag. 2 79- etiamnbsp;adnoravit, quod Polus JMagnetis, qui acus nautiek extremitaceiqnbsp;^cpellebat in majori diftantia, earn attrahebat cum propius admove-^^tur: quiequid horum fit, valde anomali funt hi effèdlus: quarcnbsp;cum alio Magnete, quo ulus fui in Experimento III. idem tenta-

D 3 nbsp;nbsp;nbsp;men

DISSERTATIO

men repetendam eiïe opinabar, ut vel aliud quid circa repulfiones Magnetum mutuas detcgerem, vel anomaliam priorem coafirmarem.nbsp;Experimenta fuut h^c.

EXPERIMENTUM XIV.

Hasc Experimenta, quse repulfiones Magnetum fpe£tant, poflu-lant multo majorem dexceritatem , quam quae in Attraéiionibus de-jfiderabatur, quia obfervabam Magnetem fuspenfum egredi perpetuo ex refta linea per polos tranfeunte, hinc adnefti debuit filo cupreo,nbsp;amp; hoe Librae, ut femper detineretur accurate fupra alium Mague-tem in eadem linea.

Major tarnen ordo.^five,ut vocant)regulariras in hifce Experimen-tis obfervatur, quam in iis cum praecedenti Magnete fadis, quoniam increvit repulfio decrefcente diftantia}amp; ad ipfum contaótum usquenbsp;manfit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bed

31

ü SU j.'-» nbsp;nbsp;nbsp;--

c 4 nbsp;nbsp;nbsp;reDuirioüis tabulam, q«od ncc certa

vires 6e diftanrias detur. uti «ec

‘quot;rf^r^rotajo^rraaraaio q-n, ;epumo -. cum ernm ia

imraediato nbsp;nbsp;nbsp;quot;gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’txpirimentum t«tU

Volui p,xt«ea obfervare, au vires nbsp;nbsp;nbsp;tt

dem Magneas forent nbsp;nbsp;nbsp;amp; ex BUance pendcbac.

guetem,qmpoftremomjervut e P fpedaree, converti quoque converci , uc aker polusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tumque obfervatioues notavi

Magnetem rotundum m tabula poluum, i

fequentes:

Ad diftantiam

Linearum. fuit repulfio granorurn.

o . . . 13

Ecce eventuïii 5 adeo admirandumjUt dubitaverim in initio 3an qui*

Experimenta rite inftituta eilentjed reperens eadem,arque ma-

attendens cura, oninino easdem inveni repalfiones; bunt h(e ad

12 linearum maguïe, increscunt usque ad diltantiam 7 ii-

ugaquot;*

33 nbsp;nbsp;nbsp;dissertatio

ncarum, dein decrefcnnt, donee in immediato conta£l:n repulfio tantum fit aqualis 13 granis; quid igitur eft in Magneribus, quod hanc Anomaliam producit ? aa dicam Lapidem, qui examini inferviit,nbsp;conftare ex partibus valde heterogeneis,quarum qu^edam attrahunt,nbsp;quaedam repellunt, amp; qus amba: vires oppofirje ex eodem loco Ma-gnetis effluunt, hinc turbantes proportionem vel fimplids repulfio-uis vel attra^lionis? verofimile hoe apparet, quamobrem qui Iblamnbsp;repulfionem cognofcere vellet, perfpedtam habere deberet vim At-trahentem eorundem polorum , eamque addere virtuti repellenti ob-fervat®, tum (umma indicarce totam vim repellentem : Attradlionemnbsp;autena firaul cum repulfionc dari patet ex Experimento XIII. innbsp;quo ad diftantiam 3 pollic. 6 lin. amp; ad minorem attradiio prsepolle-bat repulfioni j hinc magnes ex Libra fuspenfus attrahebatur, nonnbsp;repcllebatur , dc in Experimento XV. ad diftantiam 5 linearumnbsp;•proportio repulfionis erat minor quam attraeftionis, unde quoque repulfio imminui videbatur in minoribus diftantiis, qu® tarnen proculnbsp;dubio augebatur , quo Magnctes propius fibi admovebantur, fednbsp;ab attraeftione tantopere turbabatur, ut inde oborta fuerit fumma ir-regularitas, qua: in ipfis obfèrvabatur Experimentis, cum ad diftan-tias 10, 11 j amp; 4, linearum sequalis repulfio obtinuerit, amp; maximanbsp;in diftantia 7 linearum fuerit: confirmabar in hac fententia, poft-quara artraóliones in Experimento ill. inter hos Magnetes regnan-tes, amp; notatas, addideram repulfionibus, tum enim qu®dam regu-laritas dabatur, maxiraaque repulfio foret in contacfiu immediato,nbsp;minor in aliquo Magnetum intervallo, amp;fèmper decrefcens au£lo inter-vallo, quemadraodum patebit in hac Tabula, exhibente attrafliones notatas ia Experimento tertio,amp; Repulfiones in ExperimentoXlTj fi-mul cum Summa ex attraftioneaddita repulfioni, quam hic volumus.

33

Attendens autem ad numeros, fummam repulfionis exprimentcs, inter eos Sc diftantias conftantem proportionem non animadvertercnbsp;potui j fed ü qusedam obtincat j non erit alta, amp; minor quam implex inverfa diftantiarum, incipiendo fupputationem a contadiu iplo:nbsp;nam 6. 4 loi. 154. loco 1564. tum 7. 6 :: 156i. i34j- loco 139.nbsp;turn 10. 7 ;;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loco III- mm 12. 10 :: ni. loco 941.

Attamen non dubijo J quin conftans proportie obtineat inter diftan* tias amp; repulfiones, inodo ha folae. feparatsque ab omni alia caulanbsp;baberentur, imo attraaiones foU etiain in conftanti ratione elTe pol-funt.fed turbantur forfitan a repulfionibus: nam uterque polusnbsp;netis vim repellentem seque oflendit j ac attrahentem : amp; idcir*nbsp;co ex eodem polo vis attrahens écrepellsos exibic; quando polinbsp;netum duorurn fibi amici obvertuntur, attraeftio prspollet repuliio-ni i quando iniroici fe refpiciunt poli j repulfio fuperat attraótioneminbsp;quare femper adtio datur eompofita ex attraólione amp; rcpulfione: unde proportiones duae componentes aótionem in Experimentis obferva-tam, ibrent ex quantitatibus notatis extricandïe a fe invicem, utnbsp;folai haberentur j quod di^icillimum eritgt; nee prius verara proportionem attradionis amp; repulfionis determinate poterimus. in hacnbsp;ilaque rerum caligine, prjeftabit fuspendifle adhuc judicium, amp; can-dide memoralTe obfervationes, ex quibus ferior fapienriorque aetasnbsp;multa forte eruct. poftquam plura data hoe in negotio acceperit:nbsp;h^’eque noftrum filentium dedecori erit, cum fapientiflimi Philofopbinbsp;Florentini de Magnete agentes, etiam Experimenta tantummodo at-tulerint, nihil ratiocinii addentes, neque ullas ex üs elicientes feque-las, tie fida pro veris, live hypothefin loco demonftrationis darent,nbsp;carbonemque pro thefauro relinqucrent.

Quum his Experimentis inftitmis nullam virium proportio-

dissertatio

agunt, Sc hinc vires exeuntes forte ex ambobus, fibiqne obviam euntes j proporrionem turbare pofTeiit: qua propter fi haberem Mag-netem unum aftivuni, amp; alium fpoliatum omnibus viribus, mihinbsp;fpcs qugedam affulgebac detegendi melius virium proportionem, ve-rum ejusmodi Magnes iners efTe tantum poterat ferrum purum bo-numque, recenter ex Igne extraftum ,quod uequaquam ulla vi Mag-nerica foVct imbutum.non arreptum aut pcrcuflum forcipe ferreo, fednbsp;leniter amp; prudenter tradlatum, ideoque me converti ad Experimentanbsp;cum Magneto amp; fcrro facienda, qu.x in Capitc defcribam fequente.

Fui in hifce Experimentis inftitucndis defcribendisque ad taedium usque prolixus, fed non abfque ratione; fieri cnim potuifiet, ut innbsp;uno dcciperer, errorem autern agnofcerem in altero: prteterea quianbsp;virium Magncticarum proportionem aliam aflumfit Philofophorum,nbsp;qui unquam extiterunt, princeps Ifacus Newtonus, non oportebat,nbsp;ut perfundorie hoc negotium tradarem, paucisque conteutus eflemnbsp;Experimentis: Dixerat enim vir nunquam fatis latrdacus in Princ.nbsp;Philof Lib, I. Sed. 13, prop. Si corporis attra^ti, ubi attra-henti contiguum eft, attra6iio longe fortior fit j quam cum ’vel mi~nbsp;mmo intervallo feparatur ab invicem, vires partkularum trahentis jnbsp;in fecejfu corporis attraBt, decrefcere in ratione plusquam duplicatanbsp;diftanttarum a particuhs: praterea in Lib. prop. 6. Cord. S. pag.nbsp;368. Hac habet: vis gravitatis diverfi eft generis a vi Magnetic a,nbsp;nam attraSiie Magnetica non eji ut materia attrada. Corpora alt.,nbsp;qua magis trahmtur, alia minus., plurima non trahuntur. Et visnbsp;Magnetica in uno ^ eodem corpore intend i pot eft amp; remittiy eftquenbsp;mnnunquam longe major pro quantitate materia, quam vis gravi.nbsp;tat is 3 ér in receffu a Magnet e decrefeit in ratione diftantia non du-p heat a, fed fere triplicata, quantum ex crajfis qui bus dam obferva-tionibus animadvert ere potui. Utinam mernoria: prodita fuilTent Experimenta j ex quibus Newtonus haec coUegitl forfitan enim Vir ftu-pendte fubtilitacis in Mathematicis difcipimis methodum invenit fepa-randi attradiones a repulfionibus, quarum proportionem in diftan-tiae ratione triplicata decrefcere deprehendit j fed quia nihil de hacnbsp;re ulterius determinavit, nec rejicere^ nec ampledi ejus fententiamnbsp;poffumusi fi autem modo Experimenta noftra confulamus, turn vires Magnetis attrahentes non in tam alta ratione diftantiarum decref-lt;^ere concluderemus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A*

DE MAGNET E.

CAPUT II.

2)£ ACriONE MAGNETIS IN FERRUM.

Si Magnes longo alligatus funi fuspendatur ex Bilancc, uti ia fuperioribus Experimentis faótum fuic , atque aquipondionbsp;oppofitae Lanci immifTo reducatur ad sequilibrium, turn maffanbsp;ferri immobilis ponatur infra Magnetem ia liaea perpeadicula-ri ad horizontem, quse per ferrum amp; Magnetem tranfit, amp; ad di-ftantiani paucorum poilicumafe mutuo.defcendet Magnes verfus fer-rum, amp; quafi

Flagrat anhelaF^ex, ér amtcam fmcia fèntit Materiam, ^lacidosque chalybs cognofiit amoves.

Si tarnen eum retinere velïmus in eadcm a ferro diftantia, erunt plnrima pondera lanci Libras imponenda, quae fua gravitate Magnetem elevent, atque tantum a ferro avellant, quantum Magnes fuanbsp;vi ad illud accedit: pondus quod de novo Lanci immictitur ultranbsp;primum equilibrium, demonftrat quanta fit Attra!3;io Magnetis adnbsp;ferrum, quamobrera beneficie hujus artificii addifcimus modum de-terminandi vires magneticas in ferrum ad varias a fe mutuo dillaa-tias.

Quocunque modo Magnes convertatur, manens Librae alligdtus, fempcr ad ferrum accedit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Hoe Experimentum probat, Magnetem non tantum agcre in ali-Utn Magnetem j fed quoque in ferrum: Hoe non adco mirandum eft; Quia Magnes cft modo lapis, confians ex ferro bono cum in-termifiis partibus terreis: Lapis hic vim non habet quatenus compo-nitur ex mera terra, (èd quatenus aliquam terram Sc fimul ferrumnbsp;pofiTideti unde eo praeftantiorum eft virium, quo plus ferri habet,nbsp;^ quo gravior eft: ferreas particulas vim Lapidi adferre, proba-pofiet facile j nam quando ferrum Lapidi infixum diu per plu-annos fuic, h rubigine corrofx partes permcarunt lapidis poros,nbsp;^spis evafic Magnes, uti experientia frequenti conftare jfupra moniji.

Ei nbsp;nbsp;nbsp;Sc

DISSERTATÏO

amp; quod de La Hire fuis obferfaris confirmavit in L’Hift. de L’^A-cad. Roy. Ao. 1705. qui inclufit fila fercea lapidi, fed hsc difpofüic, ut fua longitudine refponderent direftioni acus Magnecicse tumnbsp;poft 10 annos lapis evaritMagnesvcruSifilisnempearubigiDecorrofis:nbsp;Nonnuüa autem fila prius Magneti alfrictierar, atitequana akeri lapidi inclufer^t, volens videre, an non ita fortior generaretur Magnes,nbsp;Verum plus virium in hoe lapide non animadvertit. Ferrurn igitur,nbsp;quod eft in Magnete , fimul cam fua terra vim attrahendi habec;nbsp;fi proinde hoe agat in ferreas panes conftituentes alium Magnetem.,nbsp;non admirandum eft, hoe etiam agere in ferrurn purum.five in Ma-gnetem puriftamum abl'que lapide admifto, fic enim ferrum purumnbsp;vocare licebit: Eodem prorlus modo Magnes agit in quaelibec corpora, quibus ferrum eft intermiftumgt; imo forte in ea, quae nihilnbsp;ferri habent, fed. eandem terreftrem actraeftrieem materiam: agit itanbsp;in nonnullas plantas; in lateres codlos ruberrimi colon's,notante Ca-b£BO Lib. I. cap. 17. p. 63. in Colcotar vitrioli; in palverem fplen-dentem nigrumque, qui ex arena Indica elicitur,amp; qui nunquam ru-biginem contrahit, de quo plura inferius: in pulverem nigrum quinbsp;lemanet poft deftillationcm olei Lini, amp; olei Therebinthins, utinbsp;annotatum eft in L'Hiftoire de L’Academie Roy. Ao. 1704, in Gra-natum, gemraara, modo'fuerit colore faturo tinefta, affirmance Boy-leo, vide Acft. Lipf. Ao. 1693. pag, 182. in Lapidem Lough neaghnbsp;calcinatum, notante Molyneux in l^hil Tranf. No. 166. atque innbsp;impurirates vitri, monente HeJmonrio, pag. 727. unde error Pii-nii liquet , qui in Lib. 34. cap. 14. Hiftor. Nat. dicit, de ferronbsp;verba habens; Soïa hac materïa vires ab eo lapide accipit.

Qiiia autem omnis A6iio eft cequalis Rea^ionii non poreft Magnes agere in ferrum, nifi hoe reciproce in Magnetem agat, adeo-que eodem modo ferrum ad Magnetem accedat, quam hic ad fer-lum ; hoe tarnen Experimento confirmare volui: Suspenfus fuit Magnes ex fune longp Libra; alligato, redmftusque ope squipondii eft in a;qualibriuni;tum mafia ferrea ejusdem gravitatis cum Magnete, enbsp;quatuorafediftantibus funibus fuspenfa ex altera Libra, ira ut Magnesnbsp;amp; ferrum fere in eadem linea perpendiculari forent, equilibrium quo-que qusefitum fuiCj fimulac autem tam prope ad fe admovebantur,nbsp;S15 manifefto ia fe mutuo operareutur, accefiit ferrum ad Magne-

D E MAGNET E.

tcnij amp; Magnes reciproce tantopere ad ferrum, hinc ut raanerent a fe fejunfta hsec corpora j pondus majus imponendum erat Lanci adnexa; oppofito brachio i ibrae illius-j ex quo Magnes pendebat, eonbsp;attollebatur Magnes, turn accurate tantundem ponderi imponendumnbsp;erat ferro^aquo deprimebatur, arque a Magnete avellebatur; quibusnbsp;peradlis JEquilibrium obfervabatur in utraque libra : Hinc igitur ma-nifefto liquet j Adionem Magnetis in ferrum efle sequalcm Readion#nbsp;ferri ad Magnetcm: idem evinci poteft alio etiam modo, fi nem-pe turn ferrum , turn Maguetem parvis inmittamus cymbulis, innbsp;quibus. Aqua labro amplo immilTa, natent, accedunt enim’ ambsnbsp;cymbuls ad fe cequali cum impetu, amp; in intermedia via fibi euntnbsp;obviam: Verum ad alia tranfeamus experimentaj in quibus opera-tiones Magnetis in ferrum determinate calculo conati fuimus.

EXPERIMENTÜM XV1. quot;

Sumfi maiïam ferream , quod erat parallelepipedum, bafeos 114 linearum pollicis quadraTarum,longitudinis5ipo[Jic.rhenol.hoc nun^nbsp;quam Magnerem attigerat, tabulas id impolui, ut immobiliter ftaret:nbsp;tum fuspendi Maguetem, etiam formae parallelepipedae, qui Expe-rimen-ro quarto infervierac ^ ex fune annexo Libr« , ira ut axis,nbsp;utrosque polos connedens,elTet in horizontem perpendicularis ,tran-(iretque per axem ferri: redudum Maguetem ad equilibrium , pri-usquam tenramina ficrent, demifi ad varias a ferro diftantias fucccs-five, quemadmodum in Experimento 11. amp; notavi pondus alterinbsp;imponendum lanci^ ad aequilibnum reftituendum, quod aequipolle-bat femper ejus viribus attradricibus: effedum attradionis ex appo»-fita confpicere licet tabula.

Diftantiae Attradio. pollic. lin gran. Medicotr

10 - nS’

- 14,

DISSERTATIO

Lin. gran. Med,

10 - - - i5

EXPERIMENTUM XVII.

Qaia autem parallelepipcdum illud ferreum fuerat admodum magnum amp; grave j aliud fieri curavi j quod eflec ejusdem gravitatis cum Magnete altero, in Experimento IV. examinato, amp; quod fu-pcrficiem aeque magnam obvertebat Magneti fuspenfo,ac alterMag-nes obtulerat, opinabar enim me ita invcnturum vires attracSriceSnbsp;easdemjac in Experimento IV. cum ferrum Magneti erat fimile, ni-fi quod ob majorem gravitatem erat minus altum; cum eodem Ma-gnete ac in prSEcedenti Experimento fequentes notatse fuerunt obicr-vationes.

bE magnet

EXPERIMENTUM XVIII.

4

Hatitenus Magnes fuerat fuspenfus, volui igitur ferrutn reciproce ex Libra fuspendere^ amp; Magnetem menfs impofitum retinere quienbsp;turn; Adeoque fuspendi parallelepipedum fcrreum,cujus bafis 224!!-nearum longitude 5'ipoliic.rhenol. hoe ex bilancis brachio funi longonbsp;alligatum pendebat juxta longitudinem, atque ad accuratiflimum re*nbsp;ducebatur sequilibrium; dein Magnetem fphaericum NO impofui ta-bulas, polo furfum converfo, ita ut linea polorum tranfiret per axemnbsp;ferri, hoe veto ad varias a Magnete diftantias, dedit efiec^tus fe«nbsp;quentes.

6 . 146

dissertatio

EXPERIMENTUM XIX.

Antequam has obfervationes ad examen vocem, adnotabo prins adhuc alias, quas non indignas attentione noftra opinor: Eura innbsp;finem autem fequentia rencamina feci, ut -viderem quaenam forecnbsp;differentia inter attraftiones ejusdem MagnetiSj pofita maffa ferreanbsp;minori vel alterius figurac , eademve locaca in alio fitu : fumfinbsp;igitur pedem armatura; Magnetis prins ignitum, ut vim exueret Ma-gneiicam, quera refert Tab. 6. Fig. 4. ,erac hic pes A B C D modonbsp;lamina ferri tennis, ponderis gij, cui parvus pes EF cubicus appen-dcbat, cujns latus quadratum F, quod Magneti obvertebatnr, eratnbsp;circiter 9 linearum quadratarnra, atcraóliones illius fnerunt fequen-tcs, ad diftantias

7 * 43

Ö.E MA'G-NETB.

EXPERIMENTUM XX.

Deinde eundempedem Armatura; ferreum ABCDEF in Tab. lt;5- fig. 4. fufpendi transverfè, ita ut major fuperficies plana ABCDnbsp;polum Magnetis refpiceret, ferrum erat multo tenuius parte,nbsp;quse dire(3:e polo Magnetis imminebat, quam in Experimentonbsp;prsecedenti, tum notavi fequentes effcilus ad diftantias anbsp;te varias.

hi*

Dl S S E R T A T I O

Linear. Grana

I------ XI4

o . . . 574

E X P E R I M E N T U M XXL

Deinde explorandum erat qnoniodo Magiics in limacuram ferri ageret, fumü eum in finein'capfulam ferream ejufdem formse 8cnbsp;jnagnitudinis, quam Magnes, quo ufus fui in Experimento tertio,nbsp;erat metallum capfulae tenuiffimum , vulgo didum Blkk, hancnbsp;implevi pcnirus limatura ferri, amp; pondéravi , minorem autemnbsp;habuit gravitatem quam Magnes ipfi «qualis , quia limaturanbsp;ndncRriiafla compada; pondus igitur deficiebat ab eo Magnetis 17nbsp;drachmls-: haec capfula fulpendebatur éx Bilance, atque Magnesnbsp;Totundus idem, quo ufus fui in Experimento UI. erat impofitus ta-huix immobilis, polo fpedante furfum , uti in Experimento III.nbsp;Sc obfervationcs eodèm modo cuiïl ponderibus inftituendo, qu^nbsp;attradioncs menfurabant, tabulam condidi fequentem.

Pollic. • Lin. Grana attradioni a^qualia

E M A G N E T E.

EXPERIMENTUM XXïI.

Deiade vero effiidi ex hac capfula aliquantum limaturae, donCé haberet eandem altitudinem, quam malTa folida ferri habebat, qu2Ênbsp;ejufdem ponderis cum Magnete fiiit, amp; experimenta dêderunt efFc-öus hos.

o - - - nbsp;nbsp;nbsp;710 imo 771. in aliis puniïlis

cöntadus ejufdem capfulse. Hifce omnibus obfcrvaris, oportcbit Experimenta inter fe comparare ,feqtielas elicere,qu3e inde fluuut,nbsp;frudumque ex tantis hic impenfis laboribus carpere, quantum tutonbsp;fieri poteft.

^orol. I. Manifefto liquet Magnetem fortius ad fe trahere fer-, quam alterum Magnetem: nam in Experimento quarto , Ma-S’^etes ambo fe contingentes exercuerant vim 12.8. granor. Scd ^ExperimentoXVI, idemMagncsattraxitferntm in pundo conta*.nbsp;vi ïgo. granor. adeoque ferrum majori vi attradum fuit;

F 2, nbsp;nbsp;nbsp;quam

DISSERTATIO

quam Magnes.Hoc autemmultomagis probatExperimentumX VJT,. nam idem Magnes in pundto contalt;^us cum ferro minoris formse ,nbsp;quam in Experimcnto XVI, habuit vim attrahendi 7io.grams,nbsp;qu£e vis plus quam quinquies fuperat i8o. grana in Experimcntonbsp;quarto : Imo hoe ulcerins confirmat Experimentum V. nam in hoe:nbsp;Magnes NO. rotundus attrahebat aliumvi 340. granor. in pundronbsp;contaiflus, fed in Experimcnto XVIII, idem Magnes rotundus at-traxitferrumvi i3ix.granis.veIinExperimento XlX.attraxitfer-rum Vi 00 10x4. gran. amp; in Experimcnto XX.attraxitferrum vi-^nbsp;574.gran.Ex pluribus iginir Experimentisconftatmanifefto,Magne-rem fortius attrahere ferrum, quamalterum Magnetem. Ex hae ob-fervatione confirmor in fententia, quam in Cap. i.attuli,Magnetes,nbsp;q ui polis amids fe attrahunt, fimul fe repeliere, fed repulfionemnbsp;fiiperari ab attradtione ; quemadmodum Magnetes , quo temporenbsp;polis fe fugantibus fibi obverfi recedunt, fimnl tarnen attrahuntur,nbsp;fed attradio a repuilione fuperatur: Quomodo enim ferrum modonbsp;ante ex Igne extradum, Sc nulla ferè vi, faltem perquam exiguanbsp;imprasgnatum, poifet fortius attrahi a Magnete, quam Magnes exi~nbsp;mi^ donatns vi artrahente? nifi quod Ferrum attrahatur tantum,nbsp;nequaquam fmiul rcpellat: aut fi repellat, parum agat.

Corel. i. Datur in his.attradionibus ferri ad Magnetem, maximum aliquod amp; minimum: Ferri enim mafla determinarae magni-tudiiiis amp; formae maxime attrahetur a Magnete magnitudinis de-terminatse, Ferri maila alia major vel minor, minus attrahetur abeo-dem, Sc quo maffse, tam quoad exceflum vel defedum, plus difïè-runt a maifa , quas maxime attrahitur , eo etiam minus attrahentur. Hoe probo ex Experimentis XVII, XVlli, XIX, XX, in qui-bus idem Magnes rotundus NO Tab i. fig. x- fuit in ufum vocatus;nbsp;Nam in Experimento XVIII ferri maflaquredam media: magnitudinis,nbsp;attrahebatur in pundo contadusvi » 1312.. granis- Verum paralle-lopipedum ferreum multo gravms,in Experimento XVII,attrahebaturnbsp;tantum vi M 7^°- adeoque minus quam ferrum Experimentinbsp;XVIII.fedferrimolesminorin Experimento XIX- attrahebatur vi 00nbsp;ïoxq.gran. ergominusquam moles in Experimento XVIII. qua parte autem in eontadu attrahebatur hoe ferrum in Experimento XIX,nbsp;cratcralfius,quainferruininExperimentoXX.quod hinemodoin eon^

tadu

M A G N E T E..

taduattrahebaturvi ^ 5'74granis. Ut hanc fequelam magis confi?-mare pofTem, fufpendi ex bilanceferrumadhucmultominus, iiempe pedem chalybeum pyramidalem circini vulgaris, cujus cufpis acuta in-immediaco contadtu ad Magnetisejufdemrotundipolumattrahebaturnbsp;vi xo.granis.tumconvercebam hunc pedem chalybeum, ut parte-obmriorieundemMagnetispolumcontingeret.nuncattrahebaturviri-busxx4 granormn,adeoquemultominusquamullumferrumin Expe-rimentis XVII,XVIII, XlX. XX. Sedhancfequelamultcriusconfir.nbsp;mantExperimentaduo cum limatura ferriinftituta, utiExperimental.nbsp;XXI amp;XXII. nam limaturae quantitas major attrahebatur in contaélunbsp;vi óyo.granor. amp; quantitas minor vi /lo.granor. verumqijantitas li”nbsp;maturae relidla in eademcapfularaulcominor, attrahebatur 31y.gra^nbsp;nis, adcoque manifeftum eft, dari determinatam magnitudinem ferri,nbsp;in quam Magnes fortiiïime agit, amp; ipfum in majorem vel minorenvnbsp;ferri molem minoribus viribus tantum opcrari.

Ex hifce Experimentis opinor pofTe elici methodum optimara ar~ mandi Mamrctcm, ut ferri maximum elcvetonus, fi pondcrandonbsp;inquirerenius, in quam crafTam ferri molem viribus agcret fummis;nbsp;lique tum armatura fabrefieret cx inventa craffitie. Ex hoe Co-rollario etiam fluit Magnetem non attrah'ere Ferrum viLegis generalis Attradlionis, qua omnia corpora fefe trahunt; nam ponamusnbsp;particuiis ferri ^qualibus innaram efTe eandem vim attrahendi Magnetem, tum erit magnitudo attrad;ionis in mafïa ferrea, uti eftnbsp;magnitudo maffx , amp; idcirco maffa major a Magnctc fortius de-beret atrrahi, quam minor; verum longe quid aliud.expericntia e-vincit, amp; mafla major debilius attrahitur minori, quamobremMa-gnetis adtio ab Jalia caufa, quam a LcgeUnivcifali attradtionis pen--debit, quod infra prolixins evinccreconaboraliisadhucargumentis.

Corol. 3. Non ramen ad eandem a fe mutuo diftanriam agit Alagnes in ferrum gt; quam quidem agunt duo Magnetos iufe invicem.nbsp;I'ntueamur enimExperimentuml.inquoMagues rotundus major ope-tabatur iurainorem ad diftantiam y.poll. lO;. linear, in Experimen-II. ad diftantiam 9. pollic. in Experimento III- ad diflantiam iz.nbsp;pollic. inExperimento V. ad diftanriam i8. pollic. fed in Experimen-^VlII. idem Magnes modo agebat in ferrum ad diftantiam 3*nbsp;Eollic,.io. linear, uti amp; in Experimento XlX. amp; XX. ad 4? polli-

E 3. nbsp;nbsp;nbsp;’ ceS’

ces in XXI. Experimento. Ex quibus ergo Experimentis abunde pat et corollarium elicitnm: attamen volui id ulterius confirmare, fumfiquenbsp;acnmrotatilem,five verrorium,vu!go eenCompas naaide ,x\cgt;n affridiamnbsp;Magneti, obfervavi in quanam diftantia i Magneteincipieba'trotarinbsp;moto Magnetc, dein acum afFricui Magneti, quaeviribusimpraegnatanbsp;inftar alterius Magnetis fe habebat, hsec acus cardini fuo impofita con-vertebatur ad diftantiam 4. pedum a Magnete rotundo, NO, cumnbsp;antea ad diftantiam 9. pollicum nondum convertebatur. Quam-obrem hoe Corollarium fatis demonftratum erit; atque ftmul in eo liquet , Magnetem vim fuam ex fe emittere extrorfum ad majoremnbsp;diftantiam , quam Ferrumpurum, id autem vires ad majus inter-vallumejaculate, poftquam Magnetem attigit.

Corol. 4. Omnia autem haec Experimenta inftituta funt, ut ex-plorarem qusenam proportio inter vim attrahentemMagnetis amp; di-ftantias daretur; quod fi Experimentum XVII. ante oculos pona-Hius, atque examen incipiamus a diftantia ix. lineatum ufque ad 3. lineas, animadvertemus numeros, exprimentes magnitudineninbsp;attradlionis, efle fere in ratione inverfi diftantiarum, a qu^ pro-portione tarnen abludunt attradtiones in minoribusamp; in majoribusnbsp;diftantiis obfervatae, incipiamus enim calculum a diftantia ix. li-nearum, minor cm verfuspergendo, turn numeros in inverfa rationenbsp;diftantiarum erutos deprehendemus feqiientes.

cu-

DE M A G N E T E.

curare congmerent cum iis , quos ipfa obfervatio dedit , nondubi-tarem affirmare vires Magaetis attrahentes Fermin effc in ratione inverfa difiantiarum, parva enim difcrepantia, qu» inter ambosnbsp;uuineros, turn ex calculo, tum ex obfcrvationc pofitos, datur, nonnbsp;prohiberec, quominus hanc proportioneni flabiliremus ; quippcnbsp;expeximenta omnia phyfica ejus funt natura:, ut ferc nunquamac-curatiflime cum calculo congruant: verum in diftantiis minoribusnbsp;multo minus convenit calculus cum obfervarionibus, nampriorem'nbsp;proportionem continuando, ad diftantiam a. liiiearum debercteflcnbsp;attradtio xio, granorum, quse modo fuit 179. gran- amp; addiflantiaiiT-I- linese foret 4x0. granor. quse obfervata fuit modo 131. gran. at-que ad i lineam defidcrata fuifTet 840. gran. qu$ tantum 343. granor. fuit. Unde autem liaec difcrepantia oritur 7 an quia, quod--cunque fuerit fcrrum , vim aliquam repellendi Magnctem habet,nbsp;qute ad parvam dilFufa modo diftantiam, attradionis aliquam par-rcm tollit, in quam nihil agit in niajori intervallo? an vero ipfa visnbsp;repellens Magnetis hanc in^qualitatem .atcradlioni aftcrt ?

Alia Experimenta, nempc XVI. amp; XVIII. quoque ad examen-vocavi, explorans an in diftantiis a ix ad 3 lineas etiam daretur attradio in racione inverfa diftantiarum , fed in illis nequaquani;nbsp;numcros tam prope accedentes obfervatis fuppediravit calcu--lus, ecce eos juxta fe pofitos, quos ex Expcrimento XVI. erui-^nbsp;mus:

Diftantiae Linear.

4^ nbsp;nbsp;nbsp;D 1 S S E R TT A T I O

Sunt attralt;3:ionesobfervatas a linea ii. ad i. majores quara calculus indicat, fed in diftantia i. iineae minores fuut, qu2e aaoma-Jlia procul dubio oritur a vi attrahente amp; repellcnte.quae amb^e fimul a-gunt in ferrutn . atque proportionem conftantem turbant. Ecce veró numeros ex Experimento XVIIl. fubdult;9;osjuxta ratiouem in-verfam diftantiarnm, in quibus eadem anomalia locum habet^

Obfervatio dat grana

Quantum igitur conjedando afTequi polTura. vires Magnctutn fe invicem attrahentes amp; repellentes erunt in ratione inverfa di-flantiarum; aut in proportione huic proxima; amp; quia Maguetesnbsp;llmul fe attrahunt amp; repellunt, Experimenta priora Capitis priminbsp;non poffunt non exhibere numeros, attradionem exprimentes,nbsp;in proportione inconftanti , cum nequaquam folam attradioneranbsp;vel repulfionem oftendant; nequaquam igitur in tamaltaproportio-ne, velutiduplicataauttriplicata intervallorum, vires Magnetumde-crefcent , uti amonnullis creditum fuit.

CoroLl. j-, PrsetereaexmemoratisExperimentiscolligimus.non fieri attradionem ferri ad Magnetem in proportione magnitudinis fuperfi-ciei, quae Magneti opponitur; fed etiam dari bic maximum aliquidnbsp;amp; minimum. Nam in Exp. XIX. fuperficies F pedis armaturaenbsp;pbvertebatur Magneti, vid. Tab. ö, fig. 4, reliqua fuperficies ferri

tam

DE magnet E.

tam fuperior, quam inferior , demtis lareribus, erat parva: fiebat tarnen attraólio ad eandcm diftantiam a Magnete , quam in Exper. XX.in quo fuperficies ferri A BC D, Magneti eidem oppofita, tamnbsp;fuperior quam inferior erat quidem duodecies , imo multonbsp;amplior; in diftantiis tarnen propioribus, idem ferrum Experimen-ti XlX. multo fortius attrahebatur , quam in Exp. XX. uti exnbsp;comparatis tabulis videri poteft:in quibus obfervamus, fuperncieninbsp;miuorem ferri attradfam fuilTe majoribus viribus , quam fuit ferrinbsp;fuperficies major: Non tarnen deduct inde potcft, quo fuperficiesnbsp;ferri minor obvertiturMagneti, eofieri majorem attradrionem, nainnbsp;alia attuli experimenta cum pede ferreo circini inftituta , quas ex-hibuerunt attradionem ferri acuti ad Maguetem elfe minorem ,nbsp;quam ejufdera ferri obtufioris: quamobrem dabirur fuperficies deter-minatas magnitudinis, determinatae ferreae maffb, qux a Magnetenbsp;rnaximcattrahetur, Sc alise fuperficies, hacmajores velminores, minus attrahentur. Plura coroliaria ex his expenmentisdeducere po-tuüTem , verum pr^ttare ca opinabar, qu^ evidentiiTima fijnt,nbsp;luultis comprobantur obfcrvationibusgt; quam quae ex hac aut illanbsp;tantum fluerent,

Scholion. Primus, quantum novi, omnium Hauksbejus inqui-quifivic proportionem virium Magncticarum in variis diftantiis Magnetis a ferro : methodus cjus , prorfus diverfa a noftra ,nbsp;quamvis omnium fuffragia non latura fit, tarnen cognofci meretur,nbsp;ub eftedus in ea obfervatos : proftat autem defcripta in Philol.nbsp;Tranfadions N'’ 335'. p. 5'o6. vel in Compendii vol. 4. part., x.pag.nbsp;3-95.

Sumfit Vit artificiofiftimns Quadrantem , cujus radius 4. pcd. quem pofuit fupra folum , in centro ponebatur acus rotatilis ;nbsp;quK fibi commifla, ftabatin Quadrante ad grad.o. turn Magnetemnbsp;^niponebat alTeri ita, ut polus ejus jaceret in eodem plano cumnbsp;drante amp; acu, amp; moveri pofiet juxta limbum Quadrantis a gradu

gradum, amp; a diftantia una in aliam. Magnes erat figure irregu-^^J'is, amp; circiter 6. Librarum. fecit vero Experimenta cum duabus , quarum una fuit 3. poll. longa, altera 6. poll. fed fempernbsp;^tivc^it breviorem cflemcliorcm.

tabulis autem continentibns hsec Experimenta obfervandum eft,

G nbsp;nbsp;nbsp;Ion-

DISSERTATIO.

longiorem acum ad diftantiam 9. poll. a Magnate efficere angulum paulo majorcm, quam acum breviorem ad diftantiam 3. pollicum^nbsp;Acum breviorem ad diftant. 9. poll. facere angulum 9. grad. minorem^nbsp;quam longiorem in eadem diftantia: fed hxc paradoxa facile in-telligentur, fi confideramus difproportionemlongitudinis acus ,namnbsp;cufpis longioris acus ad dift. 9. poll. erat propior Magneti i. poll.nbsp;quam cufpis brevioris acüs ; amp; cufpis brevioris acüs in diftantianbsp;pollic. a Magnete, diftabat poll. plus, quam acusmajoris,nbsp;cum Magnes in eodemgraduQuadrantis erat: Undead hanc difpro-portionemattendendum. Notandum pr2eterea, Magnetem in diftantianbsp;5-. ped. ab acu, facere angulum grad. cum una acu, êc grad.nbsp;cum altera acu: fed in majori diftantia non fieri obfer vabilem mutatio-nem in Acu: Ita ut vis Magnetica extendatur eoufqueady.ped.innbsp;quibus proportiones capi poftunt, fed in majoribus diftantiis, visnbsp;Magnetis eft adeo debilis, ut nihil certi obfervetur.

4r

48

f4

f7

60

QuiainhisExperimentisnon accurate videre poffumus dillantias Magnetisabacii ;ju(ritSocietas Regia, ut Nob. Brook Taylor caperetnbsp;experimenta alio amp; clariori modo de viribusMagnetis, adeoquehicnbsp;1‘ubtilis egrcgiufquc Mathematicus pofuitacum incentro Quadrantisnbsp;prioris,amp;Magnetem, cujus axisiuplano horizontalijacebat,admovitnbsp;removitque ab Acu in linea reda,qute cum naturali diredione AcuSnbsp;faceret angulum redum: tune diRantias menfurans perlineam internbsp;centrum amp; Magneten! interjacentem-, condidit fequentem tabulara.

— nbsp;nbsp;nbsp;^ VjUUlllUlU 111 llUCt IIUU UUAWiVÜLa iUlL

Linete, in qua movebatur Magnes verfus acum, quod erat admo* dtim neceflarium, non multum ex his conciudi poterat, obfervantenbsp;^biftono, qui idcirco alia experimenta de novo inftirait: imo ar-hifce methodis nos voti compotes fieri non pofie , uti p^^c-bit ex fcrupulo, quem in medium proferam, po^uam Whiftonipb-lervationes annotavero Operse pretium autem eüeindicavi Prseltan-

G X nbsp;nbsp;nbsp;tiffimi

DISSERTATIO

'tifïimi hujus Philofophi Experimenta adjungere , quia fada funt cumMagnete amp; Ferro .priusimpraegnatoviMagnetica, quamobremnbsp;diverfam hoe eft penitus examen a noftro , cum ufus ego tantumnbsp;tiierim vel duobusMagnetibus, vel Magneteamp;Ferropuro, nonpof-fidente vim a Magnate fibi communicatam; Sumfit duas acus ver-forias jmpofitas eufpidibus, quarum una crat 4^ pollices, alter a 4 pedesnbsp;Jonga,atqueMagnetem fphaericum diametri xi^pollicum; hujus po-luw Auftralemfempcr oppofuit acuum culpidibus Borealibus, admo*nbsp;vendoMagnetemverfusaeum ita, uthaecfemper cumlineadiredricenbsp;Magnetis conftitueret angulum redum: turn chordas arcuum men-furavit, quibus acus declinabat i natural! diredione, quarum lon-gitudines fumebat proiis quantitatibus,quaEexprimerentvires attra-drices,loco ChordarumSinuspofuit, quia hi funt dimidia Chorda^nbsp;rum, Tabulamque obfervationum dedit fequentem.

Quserautur nunc numeri diftantiarum, Sc Sitimm üs refpondèn*

tium»

z M A G N E T E.

tium, uti diftantiac 9 pollicum relpondet Sinus 2.3 3 4- ^ diftantiae 18 pollicum Sinus fSS.Sunt hi numeri Siiiuum ad fe invicem accurate,uti 3|*^adi.rivecirciteruti4 ad i.hoceflinrationeinverfadupii-catadiftantiarum.Sinusappofitidiftantiis I2amp;2,4gt;funtli3 2amp; z6a,quinbsp;hint inter fe utinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,adeoque hifunt in majori proportionc adfe in

vicem, quamfuperiores. Sinus appofitidiftantiis 15 amp;3 o pollicum, funt 848 amp; 131, quifunt inter fe. uti ad i. Sinus refpondentes di-ftantiis 18 amp; 36 , funt 588 amp; 109. funt uti ad i. Sinus appofi-ti diftantiis zi amp; qz pollicibus, funt 39z amp; 65, quorum propoitio-cftd'-yadi.

Ex quibus mihi colligendumyidetur proportionem dari valdc in-eonftantem, quac aliquando effec minor quam duplicata, aliquando'gt; paulum major, aliquando multo major duplicata. Pofuit nihilo-minus Whiftonus rationem hic obtinere Sesquiduplicatam, quoniamnbsp;in Experimentis quidam laxitas Geometrica habenda efl;, id con-cedendum omnino , nih laxitas nimium extendatur , quod hicnbsp;fieri vidctiirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim incerccc3it ciifcrep3.nti3., ctim Expcrirncntiii

in uno cafu dent proportionem uti ad i. amp; in altero ad i.. ut hte ambte pro una eademqueproportione habeantur: Idcirco noiigt;nbsp;video, cur nonpotius fateamur nullam conftantem hic dari proportionem , quam tammirifice intorquendo Experimenta , ut proportionem inveniamus, ubi eam Natura negat.

Verum in hac methodo explorandi vires Magneticas diificultas qusedam latet- Agitur Magncs aut Acus nautica viribus duabus agt;nbsp;fe diftindis, una attradrice , alia diredrice verfus quofdam iivnbsp;Terr^polos: vi diredrice Acus inhoc Experimento quoquedirigiturnbsp;ad polos. Cum Magnes Acui opponituraddiverfasdiftautias, eamquenbsp;a diredione priori defledit, tum vi fua Attradrice agit in vim di-redricem Acus; atque eam defledit, donee vis diredrix, in eam ob-liquam pofitionem acus agens, sequilibrium inveniat cum vi attra-drice Magnetis: adeoque non ita detegifur quantitas virium fc mu-tuo attrahentium in Acu amp;Magnete, fed longe quid aliud; Qonci-piamus enim Acum rotatilem fupra pinnam fixam.pofltam in medionbsp;hniuine quodam, dirigique juxta ejus curfum-, Sc latcraliter eufpi-Acus trahi per funem annexum ripara verfus ita, ut funis fem-fit perpendicularis ad Acum, tum ut infledatur in angulum',

G; 3 nbsp;nbsp;nbsp;JlOiU

DISSERT AT I O

non modo potentia trahens agit in Acum, fed in fluvium quoque, 8c fuperandam habct vimflnminisiniilam incurrentis latcraliter, eam-que propellentis reclla, jaxta fui curfus determinationein. clique flu-minis incurrentis vis lemper co major, quo Acus fitum fluminiplusnbsp;oppofitum accipit.'vis trahens amp; iuflecilens Acum, agit hie igituriunbsp;Acum amp;fimul in vimdireélricem fluminis, amp; non in Acum folam,nbsp;quatentis ell modo corpus movendum. Eodem modo Acus rotati-lis Magneti affrida a vi diredlrice univerfali verfus fuos in Terranbsp;polos agitur, reque in lianc, ac in aaim, Magnes in Experimento vinbsp;attraólrice agit, hand aliter ac in luperiori exemplo potentia openbsp;intermedii lori traheret acum in llumine ; cum hac vi diredrice te-quiiibrium ad varias dillantias amp; varias obliquaspofitiones acus Magnes agit; unde ex his experimentis non potell concludi, quanta vinbsp;attrahuntur, per folam vim attradlriccm, duo Magnetes ad fe, velnbsp;Magnes ad Acum Ferrumquc. Non tamen hsec Eperimenra fua ca-rentutilitate, quippe,fuppofira Acuabfqueattritu polTe fupra cardi-iiem converti, evincunt vim attracïlricemMagnctis agere in vim di-reétricemad certas dillantiasfecundumfuperiusindicatas rationes: amp;nbsp;cognita vi atrrahente Magnetis , indagari potell quantitas virtutisnbsp;diredlricis ad quameunque obliquitatemacus exregulisMechanices:nbsp;Sit enim acusTab.5'.fig.6. ACB,cujus axis in C.qute vi dircólrice agen-tejuxta B CAtencaturin eadem determinatione ,trahatur acus pernbsp;vim D, in fitum obliquum aC b, ita tamen, ut angulus C a b fit re-d:us: ducatur qu^cunque reCla E aparallela ad ACB, quse vim direcllri-cemindicat, tumperpendiculansE CinaC;concipiatnrquerefolvivisnbsp;diredlrix in unam perpcndicularemadacum, quae cll E C, amp; in aliamnbsp;a C,erit E C direéle oppofira ipfi aD diretTioni potentiae D, atque trianbsp;latera Trianguli E aC fuismagnitudinibus expriment vires , quae hienbsp;adfunt: C E ;iotabit vim potentite trahentis D, E a five A C totamnbsp;vim direólricem, amp; a c partem virium direóbricium remanentium:nbsp;cognita igifur longitudine Acus a c, turn aiigulo E C a, amp; quantitate virium attradricium five E C, invenitur E a five A C, hoc ellnbsp;quantitas virtutis direólricis.

Quando mccum pervolvebam vim univerfalcm diredlriccm Ma-gneticam, qua dirigitur amp; deprimitur Verforium infra horizon-tis paralielifmum in his Europse regionibus, uti poUea liquebit quando

DE magNete.

do de Acu Inclinatoria agam; fufpicabar an in nofïris Experimentis^ in quibus Magnetem unumfupra alcerum fufpendebamex Libra , et-iam non oriretur quidam depreflioMagnetis horizontem verfusra-tione virtutis Univerfalisdired:ricis, atque itaperturbaretur accura*nbsp;ta inenfura virium attraótricium; verum evanuit fcrupulus, cumnbsp;animadvertebam haiic vim diredtricem deprimentem Magnetem ef-ficere quafi quandam partem gravitatis Magnetis; amp; quia hxc visnbsp;ope ponderis firanl cum gravitate ad aequilibrium reduccbatur antenbsp;inftitutum Experimentum, amp; femper manebat 32quc magna, no»)nbsp;poterafturbare obrervationes circa attradtiones fadas.

experimentum XXIII.

Parallelopipedum ferreum, pondere 5quot; librarum, in lance tenea' pofitum, pendente ex sneiscatenis Libr£e adnexis ad sequilibriuinnbsp;ope ponderum oppofitse lanci immilTorum redudum fuit, turn igninbsp;commiflum eft vehementi, donec ruberet, non tarnen fcintiilaret,.nbsp;deinde rurfus eidem impofitum eft lanci, infra quamMagnes fphse-ricus major NO Tab i fig.i.habebatur,ad diftantiamduorum accuratenbsp;pollicum: ftatim deorfum tradum fuit hoe ignitumferrumaMagne-te; tum vero vis attradrix explorabatur , injedis akeri lanci pon--deribus ufque ad aequilibrium; inter refrigeraudum continuomagisnbsp;magifque increvit Magnetis attradio, qua; xqualis erat 3 granis,nbsp;a fummo calore ufque ad eum, quem inanus vix- vix ferebat; fedinbsp;ferro ad eundem calorem Cum atmofphasrico aere redeunte, iterumnbsp;increfcebat attradio 4 granis, adco ut töra difTerentia attradionisnbsp;a fummo calore ufque ad eum , qui in acre crat, fuerit in diftantianbsp;pollicum tequalis 7 granis; vis ramen hujus Magnetis in idemfer-rum frigidum fuit 16 granorum , adcoque fere ad dimidium decre-''’itpofiro ferro calidilftmo. Repetitumpoftea fuit Experimentum cumsnbsp;®odernMagnete amp;Ferro, afe invicem unó polliceremotis-, frigidumnbsp;^dhüc ferrum aMagneteattrahebatur viói granorum, fed ignefurn-candefadumvi26 granorum; adco ut differentiaattradionisfue*

3 5quot; granorum, vehementius in hoe Experimento calebat ferrum qqata in priori,, dc ideo vis Magnetis in hoe magis decrevit. Sinbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hxc

liacc tentamina operofiora viderentur, facilius denionftrabitur Magneten! non tantundem ferri calefadti, qiiam frigidi attrahcre, aut fibi applicatumfuftinere, fi ipfi, aut inernii, aut armato, prius appeii-fiim fuerit ferrum frigidum tanti ponderis, quantum vix elevatur,nbsp;id enimpoftea calefad:umamp;denuoappofitumnouaMagneteferetur.

Nob.Boyleus olim animadvcrticMagnetemin alium Ignitumnon sequali vi operari quam in frigidum: tres Magnetes compalt;fl:,ge fub-flantite igni iramifit, donee rubebant, calefaétos argentea: damei-I32 impofiiit, infra quam alter locatus Magnes attrahebat quidemnbsp;ignitos, fed imbecillius, increfcente tamen continuo attradione,nbsp;prout magis refrigerabantur Magnetes.

Prseterire igitur fdentio errorem Kircheri nequeo, affirmantis in Lib. I. 3 ï • pag. 140. de Magnete, operationem Magnetis in fer-rura frigidum amp; ignitum efle penitus eandem : in errorem incidiflcnbsp;videtur vir Magnus , quod rudiori modo experimenra ceperic, fcr-rum ignitum appliaindo tantum Magncti armato , id enim quidemnbsp;attrahitur, led nunquam tantis viribus , quam ferrum frigidiifi-mum.

An hinc non intelligitur Magnetem minori vi ferrum , teflivo calore impraegnatum , attradurum, quam quando hyemali frio-orcnbsp;riget 8c condenfatum eft, quod memoravi in Experimeuto III.

quot;Dcmonflrabitur in Capite V.hujus DilTertationis, Ferrum quod-cimque vi Magnetica impr^gnari quando refrigeratur; amp; in Cap. III. ignem eandem vim, aut majorem cum Ferro a Magnete com-municatam expeilere; ideo Ferrum candidiffimum, magna parte vir-tutis attrahentis fpoliatum, nequit a Magnete ranto cum impetunbsp;attrahi, quam frigidum, vi donatum Magnetica: prteterea motusnbsp;vibratorius, quo igniti ferri partes contremifcunt, vires Magneti-caS impediunt, irritasque reddunt: ulterius bic quidem quaeri pof-fet, qtiomodo Ignis in bas vires operetur, verum quia nondum ex-plicui, quomodo b^ comparatje fint, an corporeae , an alteriusnbsp;indolis ? praeftabit bic nibil ampliws addidifle, fed in iis indagandisnbsp;aliquem impendilTe laborem.

E MAGNET E.

EXPERIMENTUM XXIV.

Quoniam plurimorum Eruditorum animis infedit opinio , effedlus Magnetum in femutuo pendere ab Effluviisfubtilibiis ab omni latere continuo egredientibus, auta fluido iEthereoMagnetes ündiqua-S[ue ambiente , premente aut propellente turn eos fe invicera verfus,nbsp;rum Ferrum, tum alia Corpora, quae ab iis attrahuntur, fedulo in-Veftigavi, quibusnam innixa argumentis base opinio foret; excutien-ti apparnerunt nulla, aut adeo imbecillia, ut temeritatismeritoar-guerer, fi abfque aliis, firmioribusque ratiociniis Effluvia Magneti-ca.aut ^thereum fluidum caufam efFedtuumMagneticoruniftatuif-feni: poftquam vero manum operi admovendo , Effluvia aut .®the-rem quserere incepi, nulla fefe obtulerunt Experimenta, ex quibusnbsp;'^el minima eorum fufpicio foveri poflet, è contrario ea prodieruntnbsp;data, quas me penitus convicerunt, nee Effluviis nee .®there reginbsp;Magnetes, nee pofTe. Uc hoe elare appareat, fupponamus ex Ma-gnete Effluvia exire, quae effluendo rcpulfionis , amp; affluendo attra-dtionis fint eaufeatque ante oculos pofitum fingamus Magnetemnbsp;fufpenfum ex libra accuratiflima, in Tab. x. fig. x. alterumque infra ipfum fupra menfam loeatum; Effluvia ex utroque libere egre-dientur, regredientur , atque vi inaximi fe Magnetes at-frahent : verum concipiamus nunc corpus folidum. denfumquenbsp;inter eos interponi, an Effluvia utriufqueMagnetis in hoc non incur-rent,nonneintercipientur,amp; aliorfum determinabuntur, atque ita At-rraétio autRepulfio fublata erir? novi equidem regeri pofTe, omnianbsp;Corpora efleadmodum porofa. Effluvia valde fubtilia, ita ut poros facile permearepofflnt,atque Attrad-ioncmamp;Repulfionemeodem mo-do oblervandam efle.ac fi nihil inter Magnetes fuifTetinterpofitum:nbsp;noncedendum efl:, firma qutecunque corporaplurimisefle pertufapo-^1^ ’ nihilominus conflant ex plur'mis quoque partibus folidis, im-^netrabilibus, amp; proinde Effluvia intercipientibus, quse in ipfasnbsp;^^nventur;, quo corpora graviora fuut, eo funt folidiora , amp; mi-m-pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, haec intercipient longe pluraEffluviaaliorumcorporuni,

ros fnbtilia fuerint: Odores quicunque non tranfeunt per po-'^itrorum, metallorum, faxorum, aliorumque folidorum cor-

H nbsp;nbsp;nbsp;po-

DISSERTATIO

porum; Lux, qus eft fubtiliflimum, quod novimus, Fluidum, inci-dat in vitruiu, metaliuni, filicem, aquam, oleum, vel quodlibet aliud corpus , magna ejus portio a partibus repercutictur Ibli-dis, portio tranfibit per poros, ita ut longerarior, poft tranfitumnbsp;per corpora diaphana habeatur, nee tam laete fulgeat. amp; adhuc mul-to rarior fit, quse per opacorum poros permeavit, fi qusedam trans-ierit: Nonne plurimura Lucisipla atmofphasra aërea, vapores tenuif-fimi, nebulte , nubefve rarifliinas intercipiunt? ïgnis fubtilitas forfi-tan non multum ceditLuci, fupraipfum detine Thermofcopium rao-biliftimum . ilHco fluidum rarefieri obfervabitur ; fed inter Ignemnbsp;amp; Thermofcopium pone vitrum, lamellam mctallicam , charram,nbsp;lignum, vel quodcunque aliud firmura corpus, intercipietur Ignisnbsp;ab his omnibus, nam fluidum in initio non adfeendet in Thermo-fcopio , amp; aliquo elapfo tempore lente Sc parum rarefieri obfervabitur; removeatur denuo corpus interpofitum, Sc Ignis abfque im-pedimento ad fluidum allatus, id fubito amp; mulmm rarefaciet: Spiritus maxime volatilis, qui ulla unquam arte pr^paratus fuit, coër-cetur ita in vafis vitreis, ut non. aut parum amp; lente per eorum poros tranftudet: A er ab omni corpore folido fiftitur, ut vel nequa-quam vel difficilius poros pervadat: in genere dixero, nullum eftenbsp;cognitum corporis genus , quin a metallis, vitris , aliisque firmisnbsp;retineatur omnino, vel pro maxima parte : Quod fi igitur metal-Ja, aliaqiie folidiffima corpora fubdies Odorum particulas, amp;quof-cunque volatiles Spiritus, tum Ignem amp; Lucem intercipiant, velnbsp;penitus, vel eorum maximam partem , an etiam non intercipientnbsp;aliquomodo Effluvia Magnetica, ita ut ultra impedimentum intermedium nequaquam tam copiofa fint, quam forent eo fublato ? Annbsp;autem hxc Effluvia ^que facile per folidiffima tranfibunt corpora,nbsp;ac fi nihil adfuiffet? Opinor neminem, qui ex Experimentis internbsp;fe collatis ratiocinatur, aut Mechanicos clarofque de corporibus,nbsp;corumque fabrica conceptus format in banc ultimam abire poftenbsp;fententiam, quse omnem Analogiam refpueret , amp; corpora impe-netrabilia, perfede penetrabilia poueret: Quamobrem ftatuendumnbsp;crit, fi ex Magnete Effluvia perpetuo emittantur, quae attrahuntnbsp;alterum Magnetem aut Ferrum, haec interceptum iri a metallo, vitro , aut quocunque alio folidiflimo corpore interpofito , nbque

tum

E MAGNET E.

turn geque magnamattrahendivimexerciturumMagnetem inaiium, ac fi ambo fibi libere ablqtie ullo obftaculo, in aeqmli diftantia ob-verfi fuiffent: Si vero eandem vim attrahendi habeat uterque pofi-to intermedio quolibet obftaculo, vel nullo , non dabuntur Effluvia , fed ab alia caufa Magnetum effedrus pendebunt ;ad ipfa igiturnbsp;Experimenta accedamus amp; exploremiis, utrum corpora folidiffimanbsp;inter biiiosMagnetes pofita , vires attrahentes toliant, imminuant,nbsp;mutent, an eas integras relinquant.

I. Sufpenfus fuit ex Libra Magnes H, Tab. i. fig. 2-. infra quem ad diftantiam i-| pollicis pofita Terrella NO fuit, atque exploratanbsp;quantitas virium attrahentium: deinde inter utrumque Magnetemnbsp;interpofita eft moles plumbea, admodum lata,fed craffitiei iTipol-liciS) vires autem attrahentes Magnetum permanferunt esdem acnbsp;ante, interpolatis vicibus remotum eft plumbum, atque denuo in-terpofitum, manente femper Attradione omnino eadem.

a. Loco Plnmbi ftimebatuT parallelopipedum Stanni , craffitiei quoque pollic quo inter eofdcm Magnetes interpofito, nullum virium decrementum, incrementum, aut differentia obfervata fuit: plurimi orbes ftannei, majorem craffitiem facientes non mutate potuerunt, vel tantillum vires attrahentes, fed eas reliqueaintnbsp;eafdem ac ft in vacuo fe liberrime refpexiftent Magnetes.

3- Turn mafla Cuprea unum pollicem crafta , lata plurimos, intermedia, nihil quoque mutationis Attradioni induxit, five adef-ftt five abeflet

4. Nee nummi Argentei. nee Aurei interpoftti vel tantillum differentise viribus attradricibus attulerunt.

S'. Ne autem Metallorum tenuitas argueretur caufa, qu^ abf-Stie impedimento vires Magneticas tranfmiftftet, parallelopipedum ^ledum fuit Plumbeum, unum pedem craftum, Sc generoftor Ma-gnes, quam qui prioribus Experimentis inferviit, in menfa fuitpo-l^ttis, ut alterum H , fufpenfum ex fune majoribus deprimeret viri-, nihilominus obfcrvabatur eadem vis attrahens tam fepofitonbsp;applicato Magneti Plumbo.

EX-

DISSERTATIO

EXPERIMENTUM XXV.

Oborta fiiit in pr^cedcntibvis Experimentis fufpicio, aii non Effluvia Magnetica a inetallis intercepra , juxta horura latitudincm excurrerint, amp; deinde delata ad margines fe inflexerint , ambie-rintque Magnetes $que furfum amp; deorfum eundo , amp; Magnetcmnbsp;fufpenfuni vcrfus inferiorem deprimcndo. ac nvdlum corpus me-tallicum intermedium fuiffet: ut mihi ipfi in hac quseftione fatisfa-cerem, fieri curavi tres capfulas metallicas, unam ex Plumbo, alteram ex Stanno, tertiam exCupro , quibusincludi poteratMagnes,nbsp;quo ufiis fui in Experimento 7°. amp; 8°. Magnete aiicui capfuise im-mifib agglutinatum ope ferruminis fuit capfulas operculum , quonbsp;medio in metallo hastebatLapis,ex fune longofuipendebatur eapfu-la, annexe Librae, quemadmodum in Experimentis prascedentibus,nbsp;atque ad varias demifla diftantias , attraéla fuit viribus , quas Tabula exhibebit, notandum vero eofdem in ufum fliifle vocatosMagnetes , ac in Experimento feptimo.

Magnes attradtus Magnes

Linear.

%

Comparando has tres tabulas inter fe , amp; cum ea Experimenti

VIL

magnate.

VII. convenientiam Attraitionis iu seqtialibus diftai.tiis vidcmu ï dari magnam; quod autem nonnullos attinetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui ^

difcrepant, amp; variam dari Attradtionem hinc inde oüenderent, icien-dum eft, nunquamtaaa accurate intotidemExperimenu® ^ ^ Magnetera ilifpenfum cx ftine, ut eaedem plagx fuperioris pe ennbsp;eafdem inferioris Magnetis, unde oritur quxdam Attranbsp;verfitas, malui autem candide obfervationes cum luis An^ enim

apponere, quam nonnullas corrigere aut iramutare , quo ^

aliquis eadcm repetat Experimcnra, facile obfervab^ , dexteritate quacunque eadem reperiri in omnibus diuantns* agnbsp;turn a fe invicem Attradio, quia converfo per evolutionem uninbsp;H G vel tantillum Magnete H ^ priori fitu, extemp o a la vi

tradrix N O verfus obiervamr. nbsp;nbsp;nbsp;vrcMa-

Liquet igitur ex hisExperimentis Metallanon nbsp;nbsp;nbsp;ii nr

gneticas, neque eas iraminuere aut turbare: fed pouent eta ïefpedu Effluviorum Magneticorum , quod

corpora refpedtuLucis, qu^ hujus maxuuanr p nbsp;nbsp;nbsp;fV;f«Anda ad

copiam, iddrco cum ahis corponbus fohdis fimiha mftituenda ad hucdum effe Experimenta ratus fiii, hsec enim pouent etle ita com-mrata cum Effluviis, ouemadmodum opaca funt refpeduLucis: In-

, iVV4 nbsp;nbsp;nbsp;____________

ac nbsp;nbsp;nbsp;asque facile hx per titramque tranfivcrunt,

Imm^^ oMagnetes abfqueullointermedioobftaculo fc fpedaffenr.

fait Magnes recipient! Boyieano , arque ex co

sër eliP-- nbsp;nbsp;nbsp;potefi: ope Antli^ Pneumaticse , edudus

^ ,^^Afagnes , amp; extra recipiens ex Libra noftra fu-in n • nbsp;nbsp;nbsp;demiffiis diftantias, iildem attrahebatur viribus

N nbsp;nbsp;nbsp;Experimento, pofitis ambobus Magnetibus in aëre aper-

magnum Boyleum parumper diverfum cventiim a^ii^otafTe in Continuat. i. Exper. ‘Pbyf. Mech.nbsp;P^^iiit ^ ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Magnetem oneravit tanta Ferri quantitate ae trahere

recipientis fufpendit, aërem Antlia eduxit;

Magnes aliquamdiuFerrum geftavit ,fed poftea demifit^

H 3 nbsp;nbsp;nbsp;• quod

DISSERTATIO

quod probare videretur Magnetem in Vacno viribus minoribus pol-lerc quam in aëre aper-to; verum Fcrri delaplum potius evcniiTe fu-Ipicor ex motu concuiTionis cum Magnate communicato, qui inter evacuandura non poteft non contingere; prseterea in Vacno maifanbsp;ferrea gravior eft, quam in aëre , quod nonnihil ad lapfum ejusnbsp;faciliorem reddendum contulit. Caetcroquin in vacno rccipientenbsp;Magnetem in Verforium operari facillime demonflratur, modo ambo eidem includantur recipienti, eduótoque aëre Magnes circa Verforium vertatur, hocinftarobedientifTimiMagnetispedilTequi, ipfumnbsp;fequitur , moveturque vel ad minimos illius motus , quod modonbsp;paulum a noftro differente etiam cxperientii comprobavit Boy-leus.

Turn ex noftro, turn ex Experimento Boyleano conftat evidenter , Magnetem in aëre rariori non plus ponderis geftare quam in denftori, quare opinor erroneam efte Hartfoekeri obfervationeminnbsp;L'Éclaircijf. fur les ConjeElur. Phyfiq. Magnetem eo plus ferrinbsp;elevare, quo aër Atmosphsericus foret levior, amp; Mercurius inBa-rofcopio depreftior: Turius concludam, aëris raritatcm aut denfi-tatem nihil diverfitatis attrahentibus viribus adferre, nee VacuumBoy-leanum augere, aut imminuere vires: Admiratus profeëto fui Stur-mii, judicioft casteroquin Virierrorem, opinantis ab aëre elafticonbsp;effedus Magneticos pendere, ejufque gravitate apprimi Magnetemnbsp;ad alterum aut ad Ferrum, fed optime errorem hunedetexit Cele-berrimus Wolfius.

Primus non fum , qui Magnetmu vim per omnia penetrantem corpora notavi; attamen earn accurate eandem manfifte abfque ul-lodecremcntononnovidemonftrarumhadenus;GilbertusAi^.z.Clt;?^.nbsp;1(5. deMagnetemtmonx. prodidit, Magnetisvimtranfireperaquam,nbsp;pyxidem, aut vas; non enim, inquit, obftant crajja tabulata, nonnbsp;figuUna, non marmorea va fa, nee met alia ipfa: nihil tam folidum,nbsp;quod vires tollat aut impediat. Interpojita omnia, licet denfijjima,nbsp;iiti non tollunt virtutem ejus , nee viam obftruunt, ita neque ullonbsp;modo impediunt ,diminuunt, aut retardant. Kircherus Lib. i. prop.nbsp;1. Theor. 7. pa^. 71. cadem verba fere repetit: Schottus defcri-bendo Kircherum plane eadem notat in Magia Magnetica Cap. 3.nbsp;5.1. pag. iqs'- Gaflendus hxc omnia confirmat in Lib. x. Tgt;iog.

La'ért.

DE MAGNET E.

^lt;2^. 197 Philofophi Florentini, fuis fapientes obfemtis, aep^henderunt in Experimentis cum Magnete captis ïn Experien-ces Academie delCimento pag. 147. virtutemMagnetis eandcmman-quffipenetraveratperMercurium, per capkilam ligneam picnamnbsp;srena, vel limaturi metailorum (excepta ea ex ferro) per paralleio-pipedafolida lapidea, marmorea, per 5-0 patinas aureasfibi impofiraS)nbsp;tandem per fpiritum vini ardentem Cl. Wolfius fimilia fecit cumnbsp;Magnete Expetimenta, eofdemque effedus adnotavit, vide ejus Ver.nbsp;nuftige Gedachten Tom. 3. Leeuwenhoekius inphilof Tranf. N.°.nbsp;Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aquam tranfiiflevimMagnetis quoque probavit.

quot;oltquam Kircherus vim Magnetis adeo permeantcm per cunda corpora cognoverat, adverfus Epicurum, ponentem Atomos circum-nuentes amp; pcllentes Magnetem caufas omnium efï'eduum , in hsecnbsp;verba erumpit Lib. i.part. z. ^uomodoMagnes hiijusmodi tenuijjt.

atomorum corpujcula aqua facilitate ^ tranfitu momentaneo ^ per durijfima^ folidijjïmaqua’vis corpora in ferrum traducet’l^Dn.nbsp;de ’Verifimile eft hanc circumpuljïonem non in Magnete, fed in E.nbsp;picuri cerebro exiftentemhanc abjonam prorfits opinionem pepe-riffe. In eundem tarnen fcopulum impegerunt plurimi recentioresnbsp;Philofophi, qui vel ad hoe, vel ad aliud Fluidorum, auc Effluvio-rum corporeoriim genus recurrunt, ut Magnetis adiones explicent;nbsp;fed quantis, praeter allatas, premantur dimcultatibus ejufmodi hy-pothefes , in fequentibus demonflrabitur.

Fingamus enim dari Effluvia, vel Fluida exeuntia ex Magnete, corporea fint: vel Odores cum Tachenio vocentur; nam hicnbsp;Magnetem odore trahere ferrum dixit Turn. vid. Tab. 2.. fig. i. amp;nbsp;fit Magnes A, cujus Effluvia ferantur diredione A E, amp; A F, fitnbsp;Pr^tcrea corpus B D C, facillime mobile fupra cardinem D, quem-^dmodum Acus nautica verti folet; fitque B D C ex quocunqueme-tallo denfiffimo; hoe confiabit partim ex poris, parrim ex partibusnbsp;*ohdis, quatenus igirur effluvia A E incurrnnt in partes folidasnbsp;**ietaUi B C, (neceilario enira nonnulla incurrunt in folidas partes)nbsp;movebunt, adeoque pars B D debebit elevari in K , amp; C de-PDiïii in L: critque eo major elevatio K verfus, qno B D C cfi: mi-^porofum: fed ejufmodi efïèdus nunquam contingit fi B D Cnbsp;Acus ex quolibet metallo, Ferro excepto, verum manet per-

fedc

dissertatio

fede immobilis, Magnete fupra vel infra B D C pofito: fola ferrea Acus movetur, pofiro Magnete in A. Nemo, qui ope microfcopio-rum corporum loliditatem examinavit, hic ftatuet omnia metallanbsp;efieadeo porofa.ut pereaEffluvia liberrimetranfeant, Ferrum contra ede folidius, vix porofum, atque excipere omnem Effluvioruranbsp;adionem infe, ideo tantum hoe moveri, quiefcentibus reliquis. Ne-que ponipoteftEffluviorum AE vim ede nimis imbecilkm ad Acumnbsp;B D C ex Cupro, aliove metallo falt;3;am, commovendam, ciim vi je-quali plurimorum granorum ponderi Acus dmilis ferrea , pofita innbsp;eodem loco, a Magnete movetur.

Prseterea d Effluvia ex Magnete A egrediantur dired:ione A E, occurrantque Acui ferrese B D C, nonne eam a Magnete repellentnbsp;ulterius K verfus , hac enim determinatione moventur, eadem igi-tur Acum promovebunt; verum d Acus ex ferro puro,nondumim-buto vi Magnetica, ponatur fupra Magnetem A, non ab eo rcpel-letur recedendo, fed attrahetur accedendo; hic accedus igitur po-tius Effluvia poftulat ingredientia Magnetem , delataque motunbsp;E A , quas autem accedunt ad aliquod corpus , Effluvia illius dicinbsp;nequeunt; Quamobrem ex hifce concludi poteft Philofophos nonnbsp;fatis attente omnia condderade, qui Magnetis vires ab Efflii viis cor-poreis deduxerunt.

Quicunque autem fupponet Fluidum aliquod extus ambiens ac-cedenfque ad Magnetem ede edèduiimmemoratorum caufam, etiam non carebit inextricabilibus difficultatibus: Hoe enim Fluïdum dtnbsp;quoque corporeum, amp; feratur diredtione E A Magnetem verfus,nbsp;turn illud corpus quodcunque folidum BD Cpodtumin parva a Magnete diftantia , ad ipfum propellet «que Cuprum ac Ferrum,nbsp;iilud enim fluidum neceifario occurret eodem modo partibus Cuprinbsp;folidis, quo Fcrri: Hoe tarnen non probat experientia, manentenbsp;Acu cuprea B D C pcrfccüe immota, fed ferrea attraóta verfus A.

Neque explicatioGadendi aliquem locum habet, dicentis: ,, Ra-,, dios nbsp;nbsp;nbsp;no7i pe nicer e marmor, cnm tarnen ferrum peilt-

,, dunt:, imo neojuefeftucas, alt ave leviora interpofita; quoniamprte-,, ter ferrum Maguetem^ue, cat er a corpora non habent neque radios reciprocos , neque eam pororum , meatuumve difpofitio-,, nern, propter quam amp; radios refringant, amp; ab its jirmgantur.

Sed

Ïgt; E M A G N E .T E .

Sed Gaflendum rogo, an marmor , feftucae aliavc corpufcula noa nabeant partes folidas? concedaminüs poros efTediverüffimofabre-a tos modo ab iis in Ferro, nihilominus radii Magnctici, quosEf-uvia corporea efle fupponit, partibus folidi s marmoris occurrent, ut»nbsp;cunque paucas habuerit marmor, urcunque poris reétis donatas idnbsp;Itatuatur, ferrum contra intortis; adeoquc radii aliqualem motum,nbsp;ctiamfi parvum , marmori feftucisque dabunt, fed nihil pcrcipiturnbsp;communicari cum feftncis levibus,marmorenaetallisve aliis,quam*nbsp;obrem hsec opinio corruit.

quamob rationemfluidurnilludmoveaturverfus A . aii haec efl: vis atcralt;9:rix Magnetis? turn attraiÜio cbrporum adnbsp;per aliamattralt;5tioncmaequeobrcuramexplicabinir;quodnbsp;eit abfurdum. Infoper quareilludfluidura eo vehcmenrius aget in a-bo corporc pellendo, quo hoc Magneti eft propius, nifi ejus mo-tüs perpetuo accelerctur , fed quaenam erit caufa hujus acceleratinbsp;^otus ? nifi vis attracftrix Magnetica fupponatur, agens diverfis vi-ribus ad varias diftantias.

Denuo fit Magnes in A, ferrum in E, aliudque in F, hxc ambo accedent ad Magnetem vi validé, amp;undiquaque circaApofita cor-pufcula ferrea accedent ad Magnetem, qui acceflus argueret flui-oum quaquaverfum accedere ad Magnetem; ubi hoe fluidum ma-an egreditur iterum ex Magnete? Forte patroni illius hoe ftatuentnbsp;^ ex repulfione id affirmabunt: fed fciant hi velim, omnem repul-^nein in experimends deteeftam effe mul to imbeeilliorem attra-flione, ut cuiiibet experimenta noftra comparand apparebit: cccenbsp;^S^tur majori vi amp; copia aftluet ad Magnetem fluidum quam ex eonbsp;®xibit; quare opplebuntur breviori vei longiori tempore ejus porinbsp;®niniao, amp; vis Magnetica peribit; quod iterum non obfervaturnbsp;^ontingere, namMagnetes eandem vim retineredeprehenduntur pernbsp;annorum fpatia.

Tandem fit Ferrum in F, immobile pofitum fupra menfam, amp; ^gnes ex Libra fufpenfus in A; fit fluidum motum direlt;ftionc F Anbsp;P^bat Ferrum verfiis Magnetem, amp; fit haec vis accuratiflimcnbsp;immediate infr’aF^ponatur cubus plumbiut-er aflus.an hic non impediet aliquomodo aftluxum fluidi vetiusnbsp;^iionimpcdiat, plumbum penitus porofum absque partibus flngen-

ï nbsp;nbsp;nbsp;dum

M nbsp;nbsp;nbsp;m l S E R T A- T I Of

düin eft fölidis, cui nemo adftipuïabitur;; fed^ plumbum interpofii turn fuèrit vel non, eadem manet' aéfeio Ferri in Magnetem; quare *nbsp;nifi'aliquid abfurdilllmum fupponatur, fluïdum ejufinodi fingi; nc«nbsp;quit.

Sed ulterius haec hypothefi's fluidi alicujus externi^ vel effluvio-mm Magneticorura enecanda erit;, quod ope fequentium experi?.

mcutprurn fatis facile flet;

E X P E R I M E M:T U Mr XXVE

Magnes Sc lamella aut virga cbalybca vel ferrea feorflih accurav tiflime ponderentur,, Magiicti afFricctut lamella aut virga, tumquc:nbsp;iferum amborum pondüs feorflm, explóretur=^,, deptehenditur pon-dus in utroqiie corpore manfiflë idem.

Primus hoe Experimentum inftltuit Nórmannus capiendo 2? vel ; 3 fragmenta oblonga fili ferrei-, quae primum inaurificis ft’aterapon-deravit ; tum Magncti affri^a iterum ponderavit, idemque man*nbsp;fllTé deprehendit pondus. v'xdi New.AttraB. cap. $. Gilbertus idemnbsp;iccxt Isth. $} Cap'; 3. Merfcnmis amp; Gaflendus apud Zygoftatam mo*nbsp;netalcm libell^ accuratiflima pondus explorantes ferri ante St: poft'nbsp;applicationem ad.Magnetemi idem manflfle notant,. vid. Gaiien*nbsp;dtis in Ltib)x.Laertiipag, aoo. i» Tomo t. pperumpag. lap-,nbsp;Verum.Whiftonus hoe obfervatum dubium reddidit iin Traèfatu ofnbsp;Xhe dipping needlepag: 9. leviusque fieri affirmat Ferrumpoftquamnbsp;Magneti applicatum fuit; fumfit eiiim virgam 4 pedes longani pon-deris 4015^ granorum, antequam Magnetem olfecerat, poft appli-cationem pondus decreverat a granis::aliam:fumfit 45'84|granonim,

cujus pondus poft applicationem ad Magnetemgt;décrevit x^grauis : aliam fumfit 14791,- granorum , cujus-pondus dècrevit a’i grani$. ,nbsp;Aliam adhibuit 67 716 granorum gt; cujus pondus decre.vit r 4 granis,nbsp;teftÈmque Experimenrorum'adVocat Hauksbejum^ Defiderio carnbsp;piebar fimilia repetendl Experimenta fumma ¦cum curagt; Eibramucr -curatiflimam adhibui, qu®^ etiamfi magna fatiS fit , nihilóminus;

l^grani parte mP nbsp;nbsp;nbsp;pondereLibrarumi.‘Né igiturferrum T

cujus pondus explorarem, aliquid lageret in ipfam Libr-am?, id exftló) aeneo löugo 5- pedes fplpendi r: iiolüii enim Êaneij imponere ,. quiiiinbsp;«jus,m^Tgincs citeumÖ^xi inferrewm-cofttiftcGf:,, itai enimi

fabili-

'fabri lances facere fólent: turn fumfi ferreos cylindros löngOSVaüt virgas , .qviorum pondera fuerunt z500, 6%oo , ï^ySo gratiömin,nbsp;Jis prins accuratiffime notaris , ferrannenta aftncm praBltanfinbsp;^Wagncci, 8c liögula reorfim itérttm exaiïiinavi iti media cam6ramp; gt;nbsp;öe uHa adio in ferream Libram , aut in aliqüod Ferrum pavime^inbsp;Vel lacunaris exerceri poffet per vim TVÏagnetis cotntnuntcatam: fa»nbsp;antem me in hifce omnibus cafibus nullam difïèrentiain po^-‘deris dbfervare ipótüifïe: nt ccftiör fierem, an Libra ejuidem latisnbsp;’öiobilis'foreft, grani dimidiufn altemtri irópoiiebam parti , anbsp;'deprimèbatut ,linde de illitis mobilitate dubitare‘non poteram. iVli-'tabar hoe omnino. qnia hsec Experimenta non congruebarit caranbsp;^hifto'niaöis,, qute profedto etiam a Viris exerditatiffimis infticutfenbsp;funt, qaibüs;dlüs^ex:tericatis amp; accur-ationis in capiendis «xperr-'mentis, tjuam mihi ipfi adferibo; fnihi itac{ne primum nön confifuSj

cnm ahisYirgisamp;'paraUelopipedisfcrreiscum8o50, tum

. noruïn atfo die iriftitui tentamina, amp; attetidi ad omnia qufe Expê--rimontumiüi’bare poffent, depönens qüicquid 'ferri 'gerebam, axia trntiöamque lLibr« abfterfi, acuiqüe, ut 'mobiliffima omnirio efletnbsp;-Libra., iinfVicuiiS vèro iterum tentaminibuS , 'idem pondas manfiflènbsp;^fofvavij:: iÜ^amobrem bic varius Experimentörum eventos pen-det, ’V.bl •a-diverfi vi iqua v«ii Magnetès inFerrum agunt ,lt;iaöruiönbsp;¦alius Leirtim redderet levins, ‘alter idem pondiis in eo reiinquèret;nbsp;Vel a diva-ïa cara., quaenm experimenta capta fontgt; quod fi Whfonbsp;^oniana esamftiemus, aliquid mlrl in fe comprehéndere videntur;nbsp;ïerrugt;tnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gtanó'rnm amittit i^'grana : aliudgtavius 8c 1-479^*

„ nbsp;nbsp;nbsp;lu auo i^xpciiujciiLugiavumnuincerruiH

f 7-l4' gTaaomrn amifeiit iqgtana. adeoqueiterumplasvquïe öoa ad-inter fe congfüere videnturicnr enim i'IIüclFerrimi i479i|gra-^'Ornm non aiuifot plus ponderis poftquam Magneti afamp;idtnin ^narn ilfod 45’83:, gran. ? aftamen Wbiftoniana obfervata negarl ne-q^enar^ quia continentmodo Experimenta:Facile autem in ponderaïi-corpore aliquemerrorem commirtiïhus fi adminimas circumftantiasnbsp;^^^tendamus, ut expértusdidici.Cum enim in initio Experimentumnbsp;repetebara, folpendi Vit gas Fetreas ex Funê cannabinojlongo^nbsp;cakmi craÉïae^ quid fit? ignem Forte in loco gt; in quo Ex»

t t

DISSERTATia

perimenmm capiebam, inftruxeram, obfervavique omnino Libram a parte appenfae virgae leviorem efle redditam , imprimis poftquamnbsp;aliquamdiu exfpecStaveram; unde concludebam Whiftonum re(9:enbsp;animadvertifTeFcrrumMagneti afiri(3:um fieri levius,fed nefcioquonbsp;cafu diutius exfpelt;9:abam, ut accuratius difFerentiam ponderis nota'nbsp;rem, vidique turn perpetuo Libram ab eadem parte leviorem fieri;nbsp;omnia haec turn fibi commifi ufque in lequentem diem, quo Libranbsp;ab eadem parte non levior erat utante, fed prasponderabat, ex qui-bus manifefto apparebat hanc ponderis divcrfitatem pendere abnbsp;humido in fune hsrcnte amp; expulfo ab Igne, polleroque die quonbsp;ignis aberat, iterumfe infinuante. Unde poftea femper inftitui expe-rimenta lufpcndendo virgas ferreas ex filo aeneo ; (Lances Libraenbsp;ob idem incommodum diu ante a me obfervatum, ex catenis aeneisnbsp;lemper fufpenfe quoque fuerunt) tumque nunquam aliquam ponderisnbsp;Varietatein vidi, amp; ne aliquid in hoc tentamine omitteretur , nonnbsp;modo virgas uno fufpendi modo, fed poftea quoque inverfas iterum,nbsp;ponderavi,pr£eterea easapplicuipolo Magnetis Boreali, affricuietiamnbsp;polo Auftrali, fed femper cum eodem fuccelTu: diverfis diebus cepinbsp;tentamen. regnantibufque variis ventis, imo intercedente intervallonbsp;menfis , fed nunquam alius eventus mihi contigit. Kx noftris igiturnbsp;tuto concludam experimentis pondusFerri ante amp; poftaffridiionemnbsp;adMagnetem noftrum idem manere. Dentur igitur Effluvia Magne-ticaexhypothefi, haecfuumpondu.shabebunt, queinadmodumomnianbsp;alia corpora, hacftenus nota, gravitate donantur : effluant ex Magne-te, ingrediantur Ferrum, hujus pondus tantillum neceffario auge-bicur, mancnte Ferri eodem volumine; fed nec Incrcmentum necnbsp;decrementum ullum ponderis obfervatur; quo igitur jure Effluvianbsp;corporea hie adelfe dicentur ? Exemplum forte ex corporibus odo-riferis petetur, quas abfquc fenfibili ponderis jaeftura diu exfpirant,nbsp;fed haec tamen aliquod corporeum exfpirant, quod a metallispoteftnbsp;retineri, capi amp; ponderari, adeo ut ex odoriW nihil probaripof-fit. Operofus fui in his experimentis examinandis, quiafiinpon-dere ferri aftfiefti ad Magnetem differentia oritur, turn duo videnturnbsp;inde fequi fatis manifefto, i°. Magnetem regi ab Effluviis corporeis,nbsp;caque cumFerro communicari. z°.Si Ferrum levius fit, Effluvia dabun-mr orbata gravitate, amp; deftruentia partem gravitatis ex corporibus,

quae.

Dï MAGNET E.

«l^seduoiicagnamfequelamin Phyfica fecum traherent, nee parvam niutationem Philofophiae, inprimis Newtonianae inferrenr.

EXPERIMENT UM XXV lï.

Tah. t. fig. Sit Acus nautica pofita in meridiano fuö A BV ^clufa capfulae cupreae, qua fuperne tegatur vitro , cujus margi-pesopecaementi conglutinentur cum capfula, ne ullus aëregredi autnbsp;^Dgredi in capfulam queat, Magnes C ponatur fixus in quadam ab'nbsp;Acu diftantia, ita ut haec eufpidem A dirigat, in a b, a fuo meri-^ano ad certum gradum, qui obfervetur; tum in vafe cupreo Dnbsp;condénfetur ope Antlïae pneumaticae, quantum fieri arte poteft;nbsp;Ponatur vas D eo modo infra reótam lineam ABC continuatam,nbsp;otificium D diredte illi refpondeat, tum aperiatur fubito orifi-D, atque attendatur an Acus A moveatur: aër ex sneo vafenbsp;^rumpens vehementiffium excitabit ventum , aliquamdiu duran-^^01, interim tarnen Acus mancre obfervatur immota : finge nunc

iterumEffluviaMagnetica,velaliudfluidumexMagnete dirigi ad A-cum, rogo, an hujus fluidi motus ab impetuofiffimo vento non aliquo-modo mutabitur, amp; proindc interea vis Acus diredlrix ab^ verfus A aget, hsec enim antequam apcriebatur orificium D, cum vi at-tra(^rice Magnetis erat in aequilibrio, quod fi hic ventus dicaturnbsp;uihil pofle agere in illud fluidum, cujus igifur erit naturae? herclenbsp;ïion corporeae! nam fieri nequit, ut ventus artificialis denfiffimus,nbsp;^ui ventum naturalem impetu amp; velocitate aliquoties fuperat, innbsp;^llud non agat, nee furfum propellat ejusque motum turbec; quo-^iatn vero nulla turba nullufque in Acu a b, obfervatus fuit morns,,nbsp;iterum tum Effluvia Magnetica, tum quodcumque aliudMagnetem-^mbiensfuppofitum fluidum, utcunque fubtile, vi hujus Experi*nbsp;'^enti profcribuntur.

E X P E R I M E N T U M. XXVIir:

. I^ab. X. fig. X. Verforio A B, caplulse inclufb fibique commifib, ^ Meridiano fuo A B, ad diftantiam (5 pollicum ponebatur Magnes-^ ’ ^ quo dirigebatur in fitum a b, tum loco vafis D lata patinai

I 3, nbsp;nbsp;nbsp;'fpiv

ID I'S 5 'IE U 'T‘ A T1

fpiïitu vini plena adhibitia'fuit, hujus aceenli ditaSc latiifima ma omne fpatium inter ¦¥erforium Magnetemqae implevit,nbsp;‘flamroa , quam diu fpiritus idonenm pabulum fuppeditabat , quodnbsp;majori copia fubminiftrabatur^ ut diu bbfervario protralierctur., SCnbsp;.accuratius adnotari pofTet, ati Verforium a,^, eandemrefpicerjetfem«.nbsp;per piagam, an aliam: nulla aberratie 4 linei a ,'b, faaa fuit röü©nbsp;-obfervationis tempore, e5Ctinlt;5tique flamma penitus immotum ma®-

ilt Verforium;: eundem tentaminis eventum a fe obfervatum,

morant quoque Tlorentini in Ezperien.fattes in Mead. delCimen'-to. Worfias m phyf. *Iom. 3. amp; Folimerius in Exper. Ehyf. pap.. 2-95'- Quoniam flamma accenfi fpiritus perqmam tenuis amp; Tara emnbsp;nec multum calet ; vébemeiïÈiöi-em, Be denfloram ilammam exd-randam effe ratus fiim , nt ’validius argumentum ex Experimentsnbsp;peti pofTet : Accenfaquot;faiitlLampasiiigesns Encauftica O. Tab. x. j%.nbsp;6. cujus flamma, nutritaraparum ©leo, TaJldc calens., amp; condon-fata vi impetuoFi venti ex folie magno exprelTi, vitrtim Bc i^eral-lum quodcunque intra momentum temporis liquefacit ; base ita di-rigebatur, ut lineam Telt;fl;ama Verforio A B continuatam ui^ue adnbsp;Magnetem C ad angulum redtum feearet: Verforium A B a Meri'nbsp;diano fuo per attracSionem Magnetis C defleKumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter Jam*

padem'O amp; Verforium A B vitrea tenebatur lars^lk , ne a motu vventi per fiamniam tranfeunris Verforium moveretur:: qaamdiulam*nbsp;pas arfit, non mutata fuit Verforii dirediio , fed in abfokta per*nbsp;jnanfit quietc.

Eingc nunc iterum EffluviaMagnea^, vel aliud fluidum ex Ma* gnete C ad Verlbrium A B deferri,gt;idaMendiano fuo detorqueTC,nbsp;.pc cum ejus viribus diredfricifeus xquilibrari, an Iijec, qux flngisnbsp;fluida, abfque ullo virium decremento, abJque nil a dire^fionis mm.nbsp;¦tatione tranfibunt per flammamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, cakntiflimam, cujus

partes admodum folidae infiaiti rapidkate m@?entur ?

Si autem vires fluitb per flammam mnamp;antis decrefcant, Verforium iflico antiquum aj^etet Mcridiatmm , direfeum viribus a parte antica in ipflini agentibus;fcd immoimm fletit^ quamdiunbsp;tinuatum fuit Experimentum,

Motorem in Rerum univerJb Igirc majorem nemo mortalium ba-^enus novit, fua quippetenmit^c, daritic, celericatc ©maia dif-

fclvit

BE MAGMETTE.:

fölVit co^ora^j prolBemit , diniitr^ diflTpar: an igitur-, qni a3n:(S^ movet, ineptus erit profligandis eflflby.iis Magneticis? quodnam i-®aquC:haec corporumgenns erant ? Si mole exilia, mobilia, SÊ folida, *nbsp;quemadmodum' omnium aliornm fluidbram partes funt comparatse anbsp;ab.aliis corpufculis in ipfa incmrentibus poterunt percuti , re-tardarii,^ ixttrorfumipelli , ali^-determinatione raoveri , veluti corpora majora;: ab Igne igitur flarama., cujus partes non poflunt

^on Effluviis ocGurrere, propellentur, atque idCirco direcSlio Ver-fpriii A B; immutandi fuiflet, eoiinmoto manen tefeqpitur non trans-dfle Effluvia e Magnete per flammanii, neque operari Kune lapidcm- * Kluidi aut Effluviorum quorumlibet ope;

Si quis Gundta argumenta., qua; adVerlushypotHefihFluidi Aerci ,. -¦^tberei, EïHüviórum, quasMagneticosoperariefFedlus^diófafuerunr, oxaminaverit, comparayeririnterlè , llbique addideric, nonpoteftnbsp;^on efle convidhis ab.alia M'agnetem regi caufa,Ite.c:fuiflequondam ex hypothefi modb affumta;, ab EmpedOclc, Democrico , Leu-frppo, Epicuro , Lucretio , Carrefib , Stuimio alfifque. CJlari/ÏÏmis^ -^iris, nequaquam demonftrata, corruuntigiturfuagt;fponte qu2ec.ungt;lt;nbsp;que alfcui: harum fententiarum innituntur;

E X. E R I E N: 'E' Xa: M! XXIX:,

Magness qui Yferforio obverfus; aut füpraiférriilimaturam rerem-, attrahentium iuarum virium.praedara' edèBat fpeeimina», igni u ^ommiffus-fuiCin furno anemi, etx; carbonibus fbffllibus ligneisqqenbsp;pxftrudto, . ita ubcandüerit y: Kora-rumlt;fpatio:; refrigeratuslt;Sd'ferrinbsp;bnaaturse impoi(itusgt; nequidèm leviffimara ejus particulam attraxit,nbsp;^Gque geflavit , viribas, uf prima fi-onte apparebat, omnino' dé*nbsp;ftfuótis, quod impofüiffe-videtur Glariffimis Yiris de Eanis iamp;Boy-^^o, affirmantibus- Ignem ex^ Magnetc omnem expellère: virtutem -’inbsp;^’^trahentemj quod dio tentamine Pemmerius in E’Hiftrde VA-»nbsp;Royal A?. 1706. comprobare etiam adhifusEuit , obfervando?’nbsp;¦^^gnetem radiis folaribus in fOco fpeculi uftorii pofitum, quamvis=^nbsp;tam diu ut in.vitrurmabiret.; omnem vim attrabendi anaffi^^ -H^oien Magnes a nobifeexamihatus ad intervallum dimidii di^iti ;aa’

quot;wförió^ öTpolliccsslöngp), .mobiliffiinoquo, mauifefta fuperftttniïEii

rium edidit figna, id movendo, ad fc adducendo repellcndoquc; crediderim in Magnetibus a menaoratis Eruditis exarainatis, ejus-modi parvas vires quoque fuperftites faiiTe, quas oftendiflent, fxnbsp;potius Verforio, quam limaturseMarcis fuiiTent appofiti: Nam adeonbsp;VehcmentiMagnetemuffilgnCjUtdubitem an fimili expofuerint deLa-nis, Boyleusquefuoscalori, excepto illo, quem focus fpeculiiargitur.nbsp;nequis vero opinetur ignem diutius continuatum majores editurumnbsp;efïelt;3:us in Magnetem. virefque omnes proftraturum, infra enim in A-nalyfibujusLapidisChemicacouftabit, nunquamigne, etiamfi faepiusnbsp;repetiro, vires ex Magnete omnes periilTe. Quoniam in pr^ecedentinbsp;Experimento adftruximus, Ignem non agere in vires Magnefis, innbsp;hoe autem liquet Ignem ejus vim admodum imminuere , admirarinbsp;debemus Ignis efficaciam adeo diverfam in uilum idemque corpus:nbsp;fufpicabar, intuitus Experimenti eventum, Ignem ex Magnete ex-pulifle nonnullas particulas, ferreas, aliasve, a quibus tota vis at-traótrix penderet , hinc fcobem Marris non amplius ab illo appeti;nbsp;fed tutudi Magnetem in pulverem fubtilem, eique ad duorum trium-ve pollicum intervallum oppofui alium generofum Magnetem, hicnbsp;totum allexit pulverem, elevavit, geftavit, ac f limatura ferrifuif-fet. Non igitnr ex Magnete ignis expulerat illas particulas, in quibus vis attradlrix refidebat,turn enim pulvis hic iners jacuiflet,nccnbsp;alter i advolalTet Magneti, eo autem indicabat in fe attrahendi fu-pereflevim, cum nulla detur adio , ubi readio «on fimul adfic.nbsp;omniaque corpora lefe aequa vi amp; reciproca necelTario attrahunc,nbsp;Ignis figuram porotum in hoe Lapide mutaverat, levior enim,nbsp;rubicundiorifque coloris evaferat, fed ideo non poteft dici virtutemnbsp;fuam amififfe gt; quid enim porus efl, prjeterquam pars fpatii, quodnbsp;fua natura eft iners, amp; five terminis hoe illove modo pofiris cir-cumferibatur , vires acquirerc nequit, quamobrem pororum im-mutata figura nequit ftatui caufa jadur^e virium: egit tarnen ignisnbsp;in aliquid, quod fuit in Magnete, egit procul omni dubio, in ali-quid quod corporeum eft: ita autem in illud operatus fuit, ut curanbsp;antea vires attrahendi raagnas habebat, nunc eas aliquomodo .ex-pulerit, aut potius ad filentium redegerit, nam in pulvere Magne-tico iterum obfervabatur, amp; ab altero Magnete excitatum reyi-yifcebat iisdem viribus, quibus unquam donatum fuit: Fortifïïmus,

Ignis

E MAGNET E

Ignis tantummodo illud domat, quippe leni Igne Magnes calefadtus yires non perdit: Ssepe jungunt artifices mukaMagnetumfragmentanbsp;lecum invicem, circa illa circumfundendo liquefacïium plumbum,nbsp;ftannum, vel aliud compofitum metallum, neque vires ab eo cor-rumpuntur calore, fed manent integrse ftabilefque: quamobrem haenbsp;forticer inhserent Magneti, non expellend® nifi vi fumma diutifli-nie continuati Ignis, aut ab eo tantum domandae: Attamen reftatnbsp;bic aliquid obfcuriffimum, quidnam nempe fit illud in Lapide, innbsp;quo vires fedent? amp; quomodo id ab Igne agitatur, mutaturve, utnbsp;ex agenti fiat iners ? bic mentis acies hebefcic, hoe folo autem in-telledto omnis Magnetum effedrus amp; operationes cognofcerentur :nbsp;Si id corporeum fit, amp; ex Magnete exeat, quaifdo operatur, daren«nbsp;tur Effluvia, a quorum affluxu, amp; refluxu omnia phaenomena ori-rentur, verum fuperius monuimus, quibufnam Effluviorum dodri-na urgeatur difficultatibus, adeo ut hoe ftatui nequeat: Si corporeumnbsp;bt, amp; ex Magnete non exeat, quomodo tum corpora ad multorumnbsp;pedum intervallum agitabir, movebit, ad fe alliciet? Neque hoe

animus ullomodo compréhendit. Verum an non efi: ftabilita Lex Natural; atque i Creatore imprefla omnibus corporibus, ut pofitisnbsp;his fibi propinquis, vel ad aliquod intervallum , Ie attrahant, adnbsp;fe accedant, amp; cohsercant, quamvis nihil extrinfecuspellat, nihilquenbsp;in intermedio fpatio fit, quod ea attrahat, an pofita hac Lege Magnesnbsp;non accedetad Magnetem aut ad Ferrum, omnefqueejus operationesnbsp;inde fluent ? Qiiamvis ejufmodi Legem ab omnipotente Creatorenbsp;latam efle concelfero, non tarnen vi ejus fluent, aut ex ea explicarinbsp;potcrunt phsenomena, qu2e Magnes confpicienda praebet: Quippenbsp;bve Igni commiflns fuerit, five exfodina modo ante erutus, fub eo-dem volumine manente ejus eadem raalfa eorporea, esedem quoquenbsp;^ires attrahentes obtinerent; in Naturae Légem Ignis non egit, neenbsp;^amirnmutare, nee deflruere po tuit; Ignis tarnen potiflimum virtutisnbsp;Magnete fugavit verum pluribus obnoxia eft hxc fententia dif-bcultatibuS) conftantis enim eft obfervationis, Magnetem fortiternbsp;blalleo percufllim, iraut omnes cohtremuerint partes; aut in pul-contritum, rubigine obdudum, aëri humido diu expofitum,nbsp;inverfo in Meridiano fuo jacentem, prope alium lortioribus vi»nbsp;tibus donatum, virtute orbari, infringi, debüitari, id teftanti-

K nbsp;nbsp;nbsp;bus

DISSERTATIO

bus turn propriis obfervationibus, turn Cartefio in frinc.philof.part. 4. §. 145'. N°. 33,34. Schotto de morbis Magnetum.pag. 286. Wol-fio in Meditationibus Ingeniofis, Lemmerio in L'Hifi. de L' Acad,nbsp;Roy.A^. IJ06. pag.x^6.^oy\com Magnetics edito a Shaw, aliisquenbsp;pluribus Viris eruditis. In omnibus his occafionibus Lapidis manetnbsp;eadem fubftantia , eadem magnitudo, adeoque vi Legis innate nonnbsp;minorem attraribionem exerceret. Nec tcmpcftatis aërifque vicif-fitudines minimam viribus difcrepantiam afFcrrenc, quemadmodumnbsp;tarnen contingereannotavirDod:iffimus Derhamus iMPbilof.Tranf.nbsp;N^. 303. Egregius enim ille Magncs, qui penes Regiam fervaturnbsp;Societatem Londinenfem, aliquando Ferrum fufpendit , uc alterinbsp;adhaereat, ad intervalliim 8, 9,10. pedum, aliquando id non fu-ftinet in diftantia 3 vel 4 pedum. Legi naturae tempeftates mu-tationes adferre nemo facile dixerit: quamobrem hanc non elTenbsp;caufam Magneticorum effedtuum liqirido patet; pendct hujus Lapidis vis a caufa alia ; oportetque bene diftingui ejus attradbionbsp;ab aliis plurimis , quze in corporibus obfervantur , amp; qusenbsp;seque aliis proprietatibus gaudent, ac variae legi fubjiciuntur,

Hifce perpenfis difficultaribus circa caufam virium Magnetis ab Eruditis variis propofttam, exfpedbatur forte, ut ipfe aliam alfi-gnem ,ex quaMechanice refolvi amp; demonft'rari poffint omniaphae-nomena, amp; quam folidis probem argumentis eiïe unicam amp; veram:nbsp;non parnm circa earn occupatus fui, comparando plurima Experi-menta interfe, hypothefes varias fingendo, novisque modis tenta-mina inftituendo, fed quo plus operae impendi, eo longius mefem-perabcadivinanda abfliifledeprehendi: quamob rem laborumpertse-fus, amp; tcnuitatis confcius, tandem cogor candide profiteri palam, caufam Magnetis elTc adhuc abfeonditam, ignoratamque ab omnibusnbsp;mortalibus:Dod:iffimusamp;verfatifrimusinfcientiaMagncticaWhifl;o-nusfeplurimumlaborisinfumflfTeinMagnetis caufadetegenda etiamnbsp;fatetur, atfefibi in nulla Hypothefi fatisfacere potuifTe, ex quaMechanice cun óta refolveret.idcirconoluitaliquamLitteratoorbiobtru-dcreiDodbiflimusHambergerusinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 9. Fluidum

quoddamMagnetem ambiens caufam effedluumopinatur addit ramen: ^aleJit iftudFluidum ,qnalis motus ejufdem, ^ qualis difpofitio poro-rum Jé quomodo ex hijeejluantphanomenatnon ntfi hypothetice, amp; ne fie

quidem

E M A G N E T E.

JujJicienter ^ explicare licet. Quod i confelHone ignorantie totius caufe non difTert, amp; quam poftea in programmate Inau-gurali de partialitate Acus Magnetics agnovit, dicendo in 17. Genuinam inimicitia atque amicitia polorum Magnetum, vel A-ctts Magnetic a caufatn e([e incognitam fe credere. Propterea con-Venit hic ap^rime Aphrodifei didum , qui cum attentiffimus adnbsp;Magnetem fuerat, ejus vim artradtricem foli Deo notam excla-lïiat: Si Galcnum amp; Avicennam confulamus, hi vim Magnetisnbsp;non comprehendentes, divinam eiïe judicant: quod fi teftimo-nia plurium Eruditiffimorum Virorum afTerre yellem , qui exa-ininatis follicite Magneticis phsnomenis, caufam eorum hue uf-que latere confitcntflr, ctiam Camerarium prudenter iil Epiftolisnbsp;^Taurinenfibus difTerentem afferrem, fatentemque ingenue rationesnbsp;^agneticorum effeduum e/Te adhuc quam maxime occultas, amp; fpe-^iatim quidem illaS;, qus declinare Magnetem cogunt: cui quoquenbsp;^Ximius Wolfius in Cogitatis Ingeniojls adftipulatur. Ex noftrisnbsp;cnim haótenus allatis experimentis amp; argumentis conftat, noneflenbsp;earn qnsrendam inEfïIuviis Magneticis, aut in ambientis fiólitii sthe-ris vqrticibus, nam (Whiftoniliceat uti verbis) divinare nequeo ejuf-modimotumFluidifubtilispertinentis ad Magnetem quod vim attra-Ctricem inratione reciproca fesquiduplicatadiftantiarum exerceret;

talem Fluidi motum concipere poiTem, id nou fufficeret ad po-*^cndum, ejufmodi Fluidum clIe veram caufam horum phsnome-^lorum, quemadmodum Cotefius re^e obfervavit in fimili cafu in ^r$fatione Operis Newtoni. An autem confiftit in Blalmotivo amp;nbsp;^ocali, prout Helmontius voluit? Sed hoe nihil eft prster meranbsp;^erba, qus a nemine intclliguntur. An vero erit anima , Spirits aliquis Univerfalis Magnetis motor , ut Hermes, Zoroafter,nbsp;'^’¦pheus, aliique SerioresPhilofophi credideruot?tum profed:o caufanbsp;l^'^chanica non erit: verum prius hujus Spiritus exiftentia , amp; de-^Qde ejus facultas attrahendi, aut apprimendi corpora demonftrandanbsp;w ^^t, quod hue ufque fieri non potuit; nifi per ilium inrelligamusnbsp;EUM , Sapientifiimum Auélorem omnium, qus in Gniverfo exi-

motorem omnium potentiifimura, 'per cujus vim amp; ullaefieólus Magnetici fierent, fiuercntque immediate abfque

DISSERTATIO

hanc Dei operationem ia Magnetem quoque probare non pofTu-nms, licet certo certius ad Deum ufque pervcnturi fimus fequen-do efFedtuum canfas , atque in eo , vére caufa omnium rerum prima, determinaremur: videtur profedto inter Deum ut caufamnbsp;Sc inter vires Magnetis, alia adhuc intercedere caufa, nam idemnbsp;Magnes vires acquirit vel amittit pro diverfo fitu quem tenuit:nbsp;Vires in igne amittit quodammodo : Ferrum cudendo acquirit vires, amp; pront plus cudirur, eo majores, quas in me fufpicionemnbsp;alterius cauFe intercedentis excitant. Praeteribo plures aliorumnbsp;Philofophorum abfonas Hypothefes, qute apud Gilbertum; Z/iAnbsp;I, Cap. I. amp; Cabeum in Lib. % Cap. x. videri polTunt.

Si quis hsec ferio fecum confideraverit, facile perfpiciet, quantum abfumiis a cognitione Nature corporum, quam quidam bbi perfpedlam jadlitant , quafi in hoe alterove attribüto univerfalinbsp;htereret; hi vires fuas explorent, an è Natura corporum fibi, utnbsp;opinantur, cognita, etiam Naturam Magnetis, Naturam ejus vi-rium deducere queant, non hypothefes nobis obtrudendo, ut fierinbsp;folet, fed probas demonftrationes concinnando.

Unica via detegendi Magnetis caufam haec fuperefl;, ut Philofo-phi, abjedta libidine hypothefes fiugendi, quod fatis repeti amp; in-culcari nequit, capiendis Experimentis, adnorandisque Magnetis effedtibus dent operam,ipfi manum labori admoveant, nee tantumnbsp;fedeant meditabundi in Mufieis, redie enim Sapiens Reaumuriusnbsp;animadvertit, eo modo in genere nimis excoli Phyficam , amp; per-verfe: turn autem Ipes afiulget, aliquando datum iri aliquem tamnbsp;felicem, qui ex inter fe plurimis comparatis Magnetis operationi-bus, manifefto earum caufam demonftrabit; tumque pofteritas ad-mirabitur nos taiii aperta, qu» fe fua fponte ofièrunt, amp; quibusnbsp;hae tempeftate adeo propinqui fuimus, nefciviiïe.

EXPERIMENTUM XXX.

Qnoniam ope AualyfeosChemicae non raro detegiraus partes di-verfas, quae corpora majora componunt; Magnetem etiam hae methode examinare ftatuebam, fufpicatus hoe corpus non fimplex elTe, fed ex pluribus diverfis conflatum, qu« fi feparare a fc mutuo pof-

^ nbsp;nbsp;nbsp;fem.

DB MAGNET E.

fern, fperabam me acquificurum partes inertes nullaque vi donatas attraftrice , aliafque in quibus omnis vis htereret; ex quibus Mi-crofcopio, vel alia methodo examinatis , quaenam fabrica Magne-tis, amp; canfa virtutis foret, detegeretur; Omnem igitur hucdirexinbsp;animi meditationem , ut Magnetem, quem corpus compofitnmnbsp;turn ex aliis fupponebam, in i'ua fimpliciora diflblverem: Boy leusnbsp;in his Tentaminibus mihi aliquomodo praeivcrat, fed tam paucosnbsp;progrefTus faciendo, amp; nequaquam facis follicita inftituendo examina , ut ex Boyleanis nihil vel parum lucis foenerari pomerim:nbsp;addenda autemilla noftris judicavi, quiapauciscomprehendipoirunt.nbsp;Candefecit Philofophus diverfos Magnetes in Ignc, turn in eo-rum fubfliantia magnam animadvertit heterogeneitatem : Nonnullinbsp;inter refrigerandum cadebant in pul ver em; alii friabiles evadebant;nbsp;alii integri perftabant; alii diffradi intus apparebant inftar fquam-marum Ferri; alii referebant lamellas colore variegatas, fibi mutuonbsp;parallelas; alii vix apparebant mutati colore amp; foliditate.

Nudi nbsp;nbsp;nbsp;ïjj Igne flamiïiam c^ruleanr, qux indicium pralen'

tis fulphuris foret, eniiferunt, etramfi id affirmet Del Porta, fup-ponens vim Magneticam in Sulphure confiftere. Ex qua diverfif-fima Magnetum igni commilTorum forma conllat , varias ad eos componendos concurrere fubftantias, quarum nonnull^e plus, ali^nbsp;minus volatiles fiunt. Sed ad Analyfin Magnetis properenius ,nbsp;diverfiflimas ineundo vias, ut, quod una iioneruitur, altera in-¦veniatur.

PROCESSUS PRIMUS.

QuiaMagnes integer in Igne aliquamdiu toftus, vim attrabendi f crrum eo ufque amittit, ut limaturam non attrahat, attamenagatnbsp;Verforium 6 pollicumMagnetica vi imbutum; exploravi, an nonnbsp;PolTet penitus omnis vis attradrix expelli; quod facilius videreturnbsp;poffe fieri, quando Magnes in pulverem lubtilifiimum prius redn-^^retur, tumque igni comm^tteretur. idcirco Magnetem elegi bo-prseftantifque virtutis , nigrefceutis coloris , qui in mor-iti pulverem fubtiliflimum contufus fuif. lufpicabar in hocpul-datum iri partes, quae a Magnete attraherentur, alias, qu« nul-

K 3 nbsp;nbsp;nbsp;lum

dissertatio

lum fignum virtutis cderent; itaque beneficio egregii Magnetis pul-vcrem unura ex alio feparare nitebar, verum erat adeo homogeneus* ut, totus quantus erat, attraheretur: turn menfuravi ad quanmamnbsp;a Magnete diftantiam attrahebatur, ut poftea cognofcererti, an quodnbsp;produceretur arte, vi majori an minori polieret: pulverem immif-fum crucibulo, fuperius aperto, in furno Anemi pofui, urfique ve-hementi igne, excitato è carbonibus ligneis, qnibus iindique obrue-batur , fpatio trium horarum , quo toto tempore valde candcfce-bat: omnibus poftea refrigeratis, examinanti quid in crucibulo e-rat, apparuit pulvis idem, ejufdem coloris , ac ante ignitionem:nbsp;pulverem in crucibulo impaótum antequam ïgni committebam, ob-vcrti Verforio 6 polliciim,gradatim propius admovendo,ut inqua-nam diftantia illud agitaret, accuratius intelligerem , diftantiamnbsp;notaveram, nunc iterum crucibulum cum injeóto pulvere Verforionbsp;cidem objeci, idquc in eadem diftantia, ac ante , attraxit: Deindenbsp;fupra pulverem ex crucibulo excufflimMagnetemtenui eundem, quinbsp;in eadem diftantia ac ante non attrahebatur quidem illico, fedpoft-quam per Minutumfecundum unum altcrumve exfpelt;ftaveram, tumnbsp;vero attraeftus fuit seque valide , quam ante Ignitionem.

Ad pondus Magnetis ante amp; poft Ignitionem non attendi , quia pr^ecavere nonpoteram, quin cineres carbonum in crucibulum aper-tura inciderint, qui pondus verum mutabant.

Ex hoe eventu igitur liquet vim attrahentem Magnetis non facile penitus expelli poffe ope Ignitionis, licet eaex integro Magnete multum imminuatur , unde videtur, quando ad certum ufque gra-dum vis periit, nou ulterius earn ignitione paucarum horarum de-crefcere; quod oftendit principium attraeftionis in Magnete non eft*nbsp;admodum volatile.

PROCESSUS SECUNDUS.

Exploravi deinde , an principium attraeftionis Magnetiese non volatile reddi polTet, Magnetis pulveri admifcendo corpora Sali-na, qu^ fubtiliffime omnia penetrate folent, amp; fecitm abripere ,nbsp;atque in altum elevare, qua:cunque levia Sc fubtilia reddi poiiunt:nbsp;Hunc in finemfumft Magnetis ejufdem in pollinem redu6ti,amp;Mer-

curii

DE MAGNET E.

curii fublimati corrofivi ana 5iij. quos binos pulveres bene miftos, pbial® immifi vitrese, quam expofui igni arens trihorii fpatio; ad-fcendit omnis Mercurius fublimatus, atque adhsefit fuperiori phia-l^fornici, ejufque collo, quemadmodum in omnifublimationeejusnbsp;conringit; fed nihil ex Magnete fecum elevavic ; qui fub formanbsp;pulveris remanfit in phialje fundo: hac difïraóla amp; puivere exemto,nbsp;obfervatafuit vis cadem attratrix fuperftes in co, quas ante inftitu-tam operationem adnotata fuerat.

X. Quia inChemia aliquandodeprehendimusiin^operatione non peragi, quod repetita ablolvicur, Mercurium fublimatum prioremnbsp;collegi, ipfique crudi Mercurii Bij admifcui, amp; pulvcrem tandemnbsp;Magnetis eundem: hsec tria phiala: vitree immilTa iterum igni ex-pofui arenas per tres boras, quibus elapfis deprehendebam Mercurium omnem quidem fuifie ad fuperiorem phialae fornicem fublima-*^um, attamen eum nihil ex Magnete fecum elevafle, qui fub formanbsp;pulveris, ejnfdem ac ante coloris, ad fundumphialas manfit, amp; quinbsp;poftea examinatus per Magnctem aliumfupra ipfum detentum , nihil de fui virtutc perdidiffe deprehendebatur

Omnem quem colligere potui Mercurium in hac operatione, mifcui iterum accurate cum puivereMagnetis eodem,immifique crucibulonbsp;terreo, fiiperne aperto, vifurus quid major ignis , amp; apertus innbsp;haec ambo corpora operaretur, ex diverfa enim Ignis applicationenbsp;haud raro divcrliifima conficiuntur produóta, per horam igitur innbsp;furno anemi igni commifi malfam, avolavit Mercurius, relinquensnbsp;eundem pulverem Magnetis in crucibulo, nee mutatum copia, co-Jore, aut vi attraétricc, quam in Verforium amp; Magnetem manifedonbsp;excrccbat; adeo ut ex hac operatione plane conftet Mercuriumne-quiequam agcre in Magnetem , nihilque.in ipfo mutare , corrum-Pere, volatile reddere, feparare, fed ipfum penitus relinquere in-

PROCESSUS TERTIUS.

C^amvis Mercurius fublimatus nihil in Magnete volatile reddf-^^pt, concludere tarnen ut Phyficus non poteram , ergo nullum hal Magnetem redder volatilem quia Salia diverfillimse indolis

funt.

dissertatio

funt, unumque fepe in corpora qu^edam operarur, alteriiis vi in ea abfolute filente; nti quidem non ex hoe , fed ex aliis liquebitnbsp;Proceffibus: Sumfi igitur novum pulvcrem Magneticum , fed exnbsp;eodem Magnete, qui prsecedentibus amp; omnibus aliis fequentibusnbsp;operationibus infcrviit; huic addidi Arfcnici ana güj , ambos pul-veres diu Sc bene inifcui, inclufos phiai^ vitrese expofui igni are»nbsp;nse; bihorii fpatio, omne Arfenicum fublimatum fuit, magnaque e-jus pars ex collo phiala: avolavit, relinquens infundo pulverem Ma-gnetis, imllo modo immutatum, copia, colore, aut vi attradfricenbsp;refpedbu Verforii, aut akerius Magneds : ex qua operadone nihilnbsp;difcimus, nifi Arfenicum non agere in Magnetem.

PROCESSUS Q.U A R T U S.

Quia Sal Ammoniacus Ferrum volatile reddit, amp; cum eo fubli-matur,arbitrabar Magnetem vel partim vel penitiisvolatilem reddi-tumiri, fi cum hoe Sale urgeretur, neque ê fpe excidi: Sumfi Salis Ammoniaci amp; Magnetis pulveris novi ana giij. ambos pulve-res diu contritos amp; miftos immifi phialae vitrese, quam impolui igninbsp;arense, continuato per 3 horas, quem tamennon excitavifummumnbsp;cum lebes arenam continensnonfatisprofundefornaci immiflns fue-rat: exemta amp; difFradta phiala, obfervabatur malfa in fundo phia-lae cohserens, tarnen mollis, amp; facile friabilis in pulverem, parumnbsp;olens, qua; per medium diffraóta, k parte inferiori verfus fuperio-ra, exhibebat aliquod ftratahoc ordinepofica: Infimumftratumeratnbsp;tenuiflimum omnium, coloris obfcuri*. Stratum fecundum coloremnbsp;habebat flxlvum; tertium colore donabatur luteo; quartum eratgry-feura, conftans ex miftis partibus Magnetis nigris cum albis Salisnbsp;Ammoniaci: quintum ftratum five fupremum conftabat ex purisnbsp;floribus Salis Ammoniaci albiffimis , levibus, amp; vix cohsereuti-bus.

Maiïa hxc prope Verforium 6 pollicum locata, manifeflos in eo excitavit motus, tam attrahentes, quam repellentes.

¦ Ex hoe colore diverfo ftratorum, tum ex varia eorum gravitate, liquebat Magnetem non elTe corpus homogencum amp; fimplex , fednbsp;effe aliquod compofitum ex pluribus partibus diverfis.

In

DE M A G N E T E.

lü animum iiiduxeram fingula h^c ftrata feorfim examinare , verum alüs diftriótus BCgotiis, ufque ia fequentem diftuli hoe nego-tmmdicni; quo animadvertimafïam abbumidoaerisfuifleniollioreninbsp;^^dditam, ut ftrata accurate feorfim fepararc non potuerim, adeo-S[ue omnia modo inter fe permifeni.

¦2-. HujusmaiTa: drachmis tribus phials immiffisfuperafïudiaquam ptitealem ad eminentiam unius digiti, digeflique in furnulo ligneonbsp;pdbodiebus, qnibus eliciebatur Tinótura, pellucidagt; mediocritcrnbsp;ipiiïa, ex fulvo ilavefcens, quafi in acjuarubigo ferri foluta fuiifet;nbsp;nianfit in flindo phialae potifliraa pars Magnecis non foluta.

3 ¦ Tiiidluram leniter efïufam, ut nihil pulveris adeflet, infpiflavi amp; exficcavi in vafe pnro porcellanico, quse dedit pulverem auran-coloris, faporis falfi 8c adftringentis, quafi aliquid vitrioli mar-admiftum fuiflet; qui pulvis nequaquam a Magnete attradusnbsp;^it, licet annaturse pes ipfi immediate applicaretur.

4. Hunc pulverem aurantium inditum crucibulo, igni commifi ^perto , folvebatur primo in fluidum , quod ebulliit, inftar aqua: ,nbsp;perpetuo emittens fumos copiofos, pofteamanfit pulvis nigrefcens,nbsp;ejul'dem coloris ac Magnes ante inftitutam operationem, amp; quiabnbsp;alio Magnete iterum vehementer attrahebatur, imo leque valide ,nbsp;ac fi pulvis Magnetis nullam adlionem Ignis expertus fuillet.

S- Aliam portionem raafla: defcriptse in §. i. fumfi ad giij , ei-immilTse phialae altae fuperalfufum eft Alcohol vini per fe de-ftillatum, cum quo digeftum eft per oiftiduum, clicita fuit Tineftu-fpiflior, viridiufcula, manente ad fundum maxima parte pulve-Magnetis non foluta: haec Tindtura habuit faporem acrem fub-^^Ifum.

6. Ex hac Tindtura eduxi omnem Spiritum vini, remanetlte in ftiiido vafis quamplurimo pulvere ex flavo fufco, faporis falfi , fednbsp;^cerrimi amp; rodentis, qui nullum indicium atrradfionis edidit, Ver*nbsp;‘Crio aut Magnete ipfi appofitis.

7- Hic pulvis igni aperto commilTus in crucibulo , edidit eadem phenomena, quae pulvis in 4. defcriptus, abiitque in eundemnbsp;pulverem Magneticum nigrcfcentem.

ö Mauferat igitur in phialis pulvisMagnetis non folutuSjnec in aqua, uec in Alcoholc vini,hunc igitur inditum crucibulo, leniter exftccav-i,

L nbsp;nbsp;nbsp;evafit

€Vafit pulvis nigri coloris, qui ^ Magnate attrahebatur; fed deindè hunc violentiori Igni expofui in eodem crucibulo fpatiouniushoras,nbsp;prodiitque pulvis cx fulvo rubicundus , qui i Magnete fortiter at-trahebatur, imo ad majorem diftantiam , quam Magnetis pulvisnbsp;ante ullam inftitutam operationem.

9 .Quia non fatis fortem igncm admoveram, repetüExperimentum, novum pulverem Magnetis cumSalis Ammoniacisequali copiafubli-mando, amp; in phiala fbrtiffimo igni exponendo ; in hac operationenbsp;Salem Ammoniacum reddidi penitus volatilem, qui fecum elevave-rat ad phialac fornicem ex Magnete pulverem flavum , eundeni,nbsp;quem in priori operatione ope Alcoholis vini amp; aquje fvib formanbsp;Tinótura; collegeram: remanfitque in fundo phialse maiïa coloris exnbsp;Tubro fufci , quse inaëre aperto intra diem per deliquium folve*nbsp;batur.

10. nbsp;nbsp;nbsp;Poftea fumfi Magnetis novi puh'^rifati amp; Salis Ammoniaci;nbsp;iterum ;iij. quas perfedre millas in crucibulo expofui igni aperto innbsp;furno Anemi, fpatio unius horas, quoavolavit omnisSal Ammonia-cus, fecum fimul abripiens multum ex Magnete, relinquens tarnen’nbsp;in fundo crucibuli pulverem rofei coloris, qui quideni attrahitur inbsp;Magnete, fed parum, amp; modo in parva diftanti^.

11. nbsp;nbsp;nbsp;Quod fi ad omnia, quae in hoc Proceflu occurrimt , atten-damus, patet in Magnete dari nonnullas partes, quae citius red-di poflunt volatiles, quam aliae; nam illae , qux colorem favumnbsp;conftituebant in i, x, 4, f, 7, 9. cum Sale Ammoniaco adfcen-derunt; qu» vero coloris propius ad nigrefcentem accedenris erant,nbsp;magisfixaeaut gravioresvifefunt, cum in fundo phialse remanebanC:nbsp;Sed hac operatione non penetramus in art cm feparandi ex Magnetenbsp;partes inertcs ab iis, quae maxima virtute donantur, quia, qua^vo-latiles fadta: funt, aeque vim attraótricem retinuerunt, quam fixilïi-mte, cum partes volatiles orbat^ tantummodo ab adhaerente Salenbsp;iterum perfedte eandem, quam antea, vim Magneticam oftende-runt, uti in 4, 7- videre licet.

IX. Mirandum tarnen eft, Tindfuram Magnetis five cum Aqua,' five cumAlcobole fadlam, exficcatam,ut redierit in pulverem .y. 3.

nullum indicium Attradionis habuilTe, etiamfi Magnetem infe ?WRtineat, qui poft vilteriorcm ignis adionem perpelfam, fuas vires

lu-

de 'MAGNE’Te.

^uculenter probat: verum Tindura exficcata pluwtnum Salis ia fc nabet, Sal Magnetem vehemcnter attrahit, efficitque, ut hu-jjis vis in fe terminetur gt;nee proinde in alium Magnetem agere pof-conftanter id obtinere didici ex omnibus Experimentis, quodnbsp;nihil, pr^terquam Salem, vimMagnetis impedit, quo minus adnbsp;notabilen^ diiFundatur diftantiam; fed omnis Sal, ejus virtutemco-hibet, Êcque Sal Ammoniacus, quam Marinus, Gemma:, ?5itrum,nbsp;nt in fequentibus conftabit: Eli igitur ica aliquid hic admirandumnbsp;inter Salem 8c Magnetem, eo prohibente aliquid,quod nee Metal-la. Gemma;, Lapides, Vitra, Ligna, Tcrra;ve prohibere potue-runt.

PROCESSUS Q_UINTUS.

Cum vori non fadus eram compos in praecedenti operatione, ad examen cum alio Sale me converti , verebar tarnen me aliorumnbsp;ope non multum praeftiturum, cum docente conftanri experientia,nbsp;i^ullum melius Sale Ammoniaco corpora aperiat,fedaprioriinPhy-ficis non multum concludi poteft, amp; ideo me potius csecum operatoren! gerere malui, quam fubtilem ratiocinatorem,aquo vixquid-quam, prater aliquodhypotheticumargumentumproduceretur: Ma-Rnetis in pulverem contufi amp; Salis Marini ana 5iij. accurate permi-ftas fubtilefque immifi crucibulo , eafque urfi igne vehemeiiti innbsp;furno Anemi, fpatio triuni horarum: coibant pulveres in maflamnbsp;iolidam, parietibus crucibuli valde adhterentem, nee n'iii eofradonbsp;^'^cllendam, malTa colorem cx rubro nigrum accepit, inftar colco-taris vitrioli, quas ubivis per totam fuam fubftantiam habebat parvanbsp;P’mda, fplendentia valde, asmula partibus ferri diffradi: hsec re-duda in pulverem, a Magnete, fupra eam pofito, vehemcnter fuitnbsp;^ft;rada; quamobrem Sal marinus non eliminat ex Magnete partesnbsp;in quibus vis refideret, neque ctiam ex illo partes ejicit

‘Vertes.

Sed hac una operatione non èontentns, iterum priorem pul-^crem, jam femel ignis vim paiïum, mifcui cum «quali copia Sa-IS itiarini atque in crucibulo aperto expofui igni fortiffimo in furno 'ï'^verberii fpatio li horarum , ex qua operatione prodiit maffafirma,

U X nbsp;nbsp;nbsp;arde

S4 nbsp;nbsp;nbsp;DISSERTATIO

arde cohserens cum crucibulo, fpongiofa, cujus pars fuperior co-lorem gryfeum, inferior rufefcentem habebat; ambas diverfi co» loris partcs a fe foliicite feparavi, fperans me hoe modo ex Magne-te fejunxifTe iaers ab attraheiiti; mafia utraque in pulvcrem reda-da a Magnete attrahebatur , gryfea tarnen fortius , rufa debi-lius.

3. nbsp;nbsp;nbsp;Ex quo progreiïu concludebam Magnetem elTe revera corpusnbsp;aliquod compolitum ex terra nigra, inerti, amp; cx aliqiia alia materia, in qua vis potiflimum refidet; fed h^c tenacifilme adh^eretfuajnbsp;Terra:,atque ideo nondum in hac operatione feparata penitns fuit;nbsp;turn enim in Terra nihil virium deprehendi debuiflet, amp; in pul-vere gryfeo major attradio.

4. nbsp;nbsp;nbsp;Pulverem itaque hunc gryfeum nitebar in ulteriori operationenbsp;perfedius feparate a fua Terra, ipfique admifcui Salis Marini sequa-lem quantitatem, atque in crucibulo urfi per 3 horas in Igne vehe-mentilfimo rotx, vi carbonum Ligneorum amp; foflilium; refrigeratisnbsp;deinde omnibus , pulvis erat ejufdem coloris ac ante, amp; qui aMa-gnete attrahebatur ut ante, nee ita ullam obtinui partium terreftriumnbsp;ab aliis feparationem: adeoque vel id quod maxima vi gaudet, avo*nbsp;lavit, vel in hac operatione ignis nihil mutationis induxit : hacnbsp;igitur via non amplius pergendum elTe ratus fum, quia pulvis ab hoenbsp;fortilllmo Igne non mutatus fuit.

y. Adeoque explorabam , an non tantopereaperuilfemMagnetem, ut ex eo nunc elicere polTem Tineduram: hunc in finem pulveri af-fufa fuit aqua, cum qua digeffi 8 diebus;fed Sal modo in aquafoi-vebatur, caeteroquin nulla oriebatur Tindbura: quo vifo affudipul-veri copiofam aquam, eum lavi elFundendo falfam, amp; reafftiuden-do infipidam, donee aqua penitus infipida redibat; poftea pulvisnbsp;exficcatus exhibebat eundem colorem, quern pulvis Magnetis antenbsp;ullam cum eo inftitutam operatioiiem, amp; iterum éeque fortiter inbsp;Magnete attrahebatur : in principio , quando fupru eiim teneturnbsp;Magnes, ali quantum filet virtus, fedclapfouno alterove Secundo Minute, attrad:io fit, pulvis qui femel attradrus fuit amp; abfterfus dein-ceps , multo facilius de novo attrahitur, atque ad majorera diftan-tiam a Magnete commovetur, elevatur,ipfique advolat: hacfolanbsp;eft difierentia, quara ignis vehementis tortura pulveri intulit, quod

nunc

de magnet E.

nunc in principio non attrahatur tarn fubito , quam pulvis nulli ^gni immiffus.

PROCESSUS SEXTUS.

Examinaveram ita quidem Magnetem cum Sale neutro , quale eft Ammoniacum, amp; cum Sale muriatico, uti eft marinum; nunc ex-ponendus quoque erat ad:ioni Salis Alcalini fixi; quamobremfumfinbsp;Magnetis in pulverem conrufi , amp; Salis Tartar! ana giij. ambofquenbsp;pulveres diu amp; bene tritos miftofque immifi crucibulo, quod apertumnbsp;luperne impofitum eftigni carbonumLigneorum in furno anemi,triumnbsp;uorarum fpatio .• omnibus refrigeratis pulverem recepi ejufdem co-ac ante quam igni commilTus erat, qui nullo modo immutatusnbsp;^Pparebat , movebatque Verforium 6 pollicum in eadera ac antenbsp;‘^'ftantia, amp; ab alio Magnete attrahebatur manifefto.

2,. Cum folet Sal Tartar! efte impatiens ficcitatis, amp; fortiflimus Gagnes humidi aërei exiftit, experiebar an nunc quoque per deii-Suium flueret, eoque modo magis foiTitan aperiret Magnetem; fednbsp;Contra fuam indolem ficcus manfit; quod videtur pendere a vima-gna, qua Magnetem attrahendo occupabatur.

3 • Quamobrem pulveri phial^e immifld fuperaffufa fuit aqua ad cxceftum unius digit!, ut viderem, an Tindbura exinde poft longamnbsp;‘^'geftionem eliccretur, continuavi operationem per i6 dies; ma-^cnte nihilominus aqua pellucida, albaque, inquanilnifiSalAl-^^bnum, quod pulveri adhseferat, folvebatur: hoc obfervaro edul-coravi pulverem larga ablutione cum aqua pura , eumque tandemnbsp;^iiccavi; hie vires attrahendi ferrum manifeftas habuit, vix iisnbsp;^^dentes, quas in pulvere ante ullam inftitutam operationem ani-^^dverteram : Hie pulvis tanien non erat purus Magneticus, quianbsp;j^'^^eres a Sale Tartar! rclicftos fibique permixtos poftidebat, a qui-Cum feparabatur ope alterius Magnetis, qui quidem in pulve-tu Magneticum, non in cineres agit, recipiebam pulverem Ma-g^cticum , irullo modo mutatum : Non continuavi ulterius hancnbsp;j.j^’^^^'onem, quia nihil ex ea didiceram, nift Sal Alcalinum acer-potl^^ ^ihil agere in Magnetem, nec ulterius quid fperabam, ideonbsp;^ ^d examen cum alio Sale me contuli.

L 3 nbsp;nbsp;nbsp;PRO.

PROCES SUS SEPTIMUS.

Magnetis in pulverem reducH:! amp; Nitri ana ;iij. bene miftas in crucibulo expofui igni in furno anemi, per trihorium, in quo abie-runt in maflam firmam, fpongiofam, non fplendentcm, nigrefcen-tem, crucibulo adeo pertinaciter adhierentem, ut non niii eo dif-fradto feparari potuerit: hxc in pulverem contufa aMagnete attra*nbsp;bcbatur, faporem parumpcr falfum retinuerat ab Alcali, in quodnbsp;Nitrum in Igne converlum fuit; cum Ma^a homogenei fuerat co-loris in hac prima operatione, nihilfeparati diftindliquededit, quarenbsp;illam alreri exponébam operacioni.

a. Pulyeri priori admiicui Nitri xqualem copiam, atque eum in crucibulo per horas % i vehementifTimo Igni carbonum foffilium innbsp;furno reverberii expofui; t,um abiir in maffam valde friabilem, fo-lisque digitis in pulverem conterendam, rubefcentem, fed ubivisnbsp;homogeneam, nihilque diftindti prxbenrem: reduxi eamin pulverem , fed qui parum a Magnete atcrahebatur ; unde concIufiHemnbsp;partem viribus donatam.cum Nitro avolaiïe, nifi certo certius fci-viffem , hoe tantum provenire a copia Salis , undique pulveri ad-hxrentis, amp; vim Magnetis in alia corpora prohibenris.

3. Pulverem immilTum phialx cum Aqua digeiïi, coxiquefpatio ';8 dierum, obfcrvaturus aii tinduram daret, fed nullomodo fol-vebatur: turn pulverem in copiofiiïima diluebam amp; lavabamAqua,nbsp;donee inlipidus evadebat ; poftea exficcatus gt; manfit rubefcentisnbsp;fColoris , amp; multo fortius a Magnete attrahebatur quam antea in §.nbsp;2,: imo dubitabam an in attradione differentia obtineret inter prx-lentem amp; earn ante iiiftitutam ullam operationem cum pulvere.

Iterumex hujus Salis operatione nihil ulterius fpcrabam ; videbam ?cquidem hujus corrofioncm aliam fuifle , quam Salis Tartar! ,nbsp;aut Salis Marini, quia pulvis alio colore donabatur; nunc enim eratnbsp;•rubefcens, qui antea gryfeus, rubefcens.nigrefcenfque habebatur, fednbsp;ita non ad fcopum perveniebam ; quare ad aliud examen me ac»nbsp;cinxi.

B MAGNET

PROCESSUS O G T A V U S.

Sumebantur Magnetis in pulverem fracfti amp; Salis Gemmse aha' 5^1)- ambos pulveres din inter fe contriros amp; optime miftos immifi ’nbsp;^’^Ucibulo, quod expofitum fuitigni in furno Anemi, per trihorium;nbsp;J-ütn refrigeratis omnibus maiTa dabatur firma, crucibulo valde ad-^^rens, ubivis interfperfa pun(5ta micantia habens , quse per Mi-^^ofcopium confpedta, erant modo partes Salis Gemmje pellucidif-; iufuperficie mafise color ferreus apparebat, ex quoplurimumnbsp;in hac mafia h«rere fufpicabar, in parte inferiori erat mafia'nbsp;.P^ta, Sc raulto nigrior. Non poteram pro voto partem fupe-^iQrem feparare ab inferiori, quod fperabam me melius fadfurum,nbsp;fi fecundse operationi maflam committerem : Earn igitur prius innbsp;^Iverctti redegi, qui faporem acrem falfumque retinebat , atqueanbsp;agnete fortiter attrahebatur.

Huic pulveri itcrum addidi Salis Gemmse, squalem copiam, ^ ut ante in crucibulo commifilgni veliementiflimo, in furno Ane“nbsp;^i, per boras, mafiarefrigerata erat firma, cujus firatum fuperius -GoloremFerri seinnlabarur, pars inferior erat fpongiofa, rufa, mol-; ambo hsec ftrata a fe mutuo feparata redegi in pulverem;.-P'^^vis ftrati fup erioris multo vehementius a Magncte attralieba-gt; quam ftrati inferioris ; imo erant in firato inferiori plu-partes, quae non aMagnete attrahebantur, cum e contrario’nbsp;^'ïines in firato fuperiori alliciebantur.

- 3. Erat itaque multum in firato inferiori, fimile illi, quod in firato' ^’^periori deprehendebatur, bine quicquid a Magnete attrahebatur,.nbsp;^heiebam ex firato inferiori , addidique pulveri firati fuperioris:-Jiic itcrum admifeui copiam Salis Gemni^ arqualem, quam immif-crucibulo , irapofui Igni fortifiamo rotae , excicato ex Carbo-^mus ligneis amp; fofiilibus, continuatoqiie per 4 horas ; mafia dein-j-p ’¦^^''^gerata exhibebat fubfiantiam nigram non multum coh^ren-valde friabilem , fed homogeneam: adhaerebaiit lateribus ’nbsp;G0I0'• ^ pelliculae metalli alicujus, fed mihi incogniti, argentei*-

tur;

DISSERTATIO

pars magna turn Salis, turn Magnctis avolaverit, nan ramen omnis Sal abierat, quippe fapor falfus malfe mauifeflus inerat: In omnibus tenuiflime contufis visparvaMagnetisobfervabatur .utiquidemnbsp;ante fufpicatus eram, quia Sal undequaque penetraverat in partesnbsp;Magneticas , cum qnibus vehementer cohsirebat, adeo ut visfor-tiffimi ignis tamdiu coatinuati eas a fe avellere non potuerir : fednbsp;id quod Ignis prseftare nequit, aqua facile abfolvit.

4. Quamobrem huic pulveri in phiala fuperaffundebatur aqua ad exceffum unius digiti, qua cum digeffi per oóliduum , vifurus annbsp;tiuduram prsebcret; fed nullam dcdit, folummodo Sal Gemma:nbsp;refiduum fuit in aqua folutum, eo cognito , pulvercm lavi copio-fa aqua , «fque dum infipida redibat; pulvis exilccatus , erat ni-grioris colons , quam pulvis Magneticus ante operationem; amp; at-trahebatur a Magnete fortius quam unquam antea; quod evincebatnbsp;Salem admiftum irapedivifle adionemejusMagneticam;amp; aliquamnbsp;Terram inertem fuift c feparatam ex Magnetis fubftantia; quam proculnbsp;dubio in §. 3. fepofaeram: non autem dubitavi quin in hac maflanbsp;refidua adhuc multum materise inertis contineretur, quse ulteriori-bus operationibus diutiffime coutinuatis poffet feparari abomnieffi-caci, verum non fatis otii fruebar , ut id ulterius indagarem; po-tins ad aliasmethodosfeftinavi,fperans me facilius voti compotemnbsp;futurum. Id tamen ex hifce omnibus tentaminibus colligitur, vimnbsp;Magnetis ex Magnete non polle tarn facile expelli omnem, uti crc-diderunt antea Philofophi, videntes Magnetem magnum amp; integrum in Igne corrumpi, fuafque vires amittere ; fed Lapis nonnbsp;omncs amittit, amp;quomodocunquetradetur, aliquid retinet, velutinbsp;ex his hue ufque expofitis patet tentaminibus, amp; in fequentibusnbsp;etiam ulterius liquebit.

PROCESSUS NONUS.

Defidcrio llagrabam explorandi, an Magnes in vitrum converfu$ vim attrahendi retineret, quoniam vitrificatio eft ultimus finis opc-rationum Cheniicarum, amp; qua: corpora maxime immutat: Magne-tern per fe, aut ope Borracis folius non in vitrum mutaveram hade-nus, licet diu amp; vehcmenti/Timo Igni ¦expofuerim ; ideo Minium

Plumbi

E M A G N E T E.

^umbi additura fuit, quod cum corpovibus pluribus tcrreftribüs, ^ imprimis cum filicibus abit in vitrum elegans, pellucidum, fla-pulchritudine certans cum Pmffico fuccino : Primum igiturnbsp;mdagandum erat, cum quanta copia Minii Magnes in vitrmnredu-ccretur, a minima Minii quantitate incipiendum fuit , ut certiornbsp;^^tem de vi luperftite vel deflrudta Maguctica : Adeoque Minii,nbsp;i^^gnetis ,Borracis ana 3iij. optime rniflas impofui crncibulo , quodnbsp;3 horas Igni expofitum validifilmo, exhibuiu modo maffam ali-Süam vix cohacrentem, qu« minabatur quafi in folidam fubftan-abire vellet, fi modo plus fluidi admiftum fuidet: h^c attra-i^^oatur a Magnete adhuc ut ante , imo tota fubftantia attraheba-gt; ïEque Minium, Sal, quam Magnes : patebat igitur plus Miniinbsp;^“^dendum elTe, amp; quia Arente triplo plus Minii eft addendum , utnbsp;inde formetur; addidi quoque maflse noftrte tantundemM»-- ut nunc edet ejus triplo major copia quam Magnetis, adjedtanbsp;ctiam fuit Borracis drachma : haec maiTa in crucibulo per trihoriumnbsp;lumuio Igni commifla, abiit in vitrum opacum fufci coloris , ad-modum grave- quod fundi ducique poterat, ut vitrum folet;erat-que homogeneum ubivis. Adeoque Magnes in vitrum ficerat mu-tatus, fummamque proinde operationem padus, quam unquam po-[Cauftici Ipeculi foco exceptoj in qua fi vim fuara retinet,nbsp;Cam quidem Temper retinebit.

Hoe vitrum itaque oblatum Verforio, id xque raanifeflo attra-quam ante ullam perpedam operationem ablgne; Attraheba-a Magnete etiam haud aliter, ac fi verus Magnes fuidet quam-? ^cm hoe vitrum in pulverem tritum a Magnete attrahebatur , ut ^uar barbx ipfius polis adhxferic; Plumbum in vitrum redudtumnbsp;'^fidiquaque ambiens partes Magnetis non ita impediit ejus vire$,nbsp;q^am quidem parva Salis copia in prxcedentibus procedibus, quodnbsp;per Experientiam, quam quidem ex ratione intelligitur, fednbsp;'idnaa in Phyficis ita comparata funt.

PROCESSUS DECIMUS.

lati^^^^ Antimonium folet ferè omnia metalla in Igne redderevo-IbJvenn penetrando ufque in intimam medullam, in fubtiliflimas partes, amp; fecum avehendo, tentatum fuit an Antimonium

ctiam

dissertatio

etiam non aliquid in Magnete operaretur, amp; volatile ex eo faceret id orane, qnod polTet, relinquendo inertcm. terreftremque mafl'am;nbsp;Igitur fumA Magnetis amp; Antiraonii in pulverem contufi ana ?iij ,nbsp;qute ambo accurate mifta inditaque crucibulo , aperto impofitafunrnbsp;Igni carbonuin foflilinmin furno Anemitrium horarum lpatio:maffjenbsp;refrigerio commiiTx deprehendebamrplurimumimminiitum pondusnbsp;Sc copia, fed erat compadta, valde friabilis, nigrefcens, quae Ver-forium movebat, 8c trita in pulverem a Magnete baud alitcr attra-hebatur, quam ft nullum Igiiem experta fuiffet.

2. - Manferat in hac malTa aliquid Antimonii, quod ulterioriope-ratione expellere volui , quern in fmem fumfi malTae prioris ^ii j ,nbsp;Sulphuris vulgaris 5j. Bortacis Veneti 5ij. (per infortunium huncnbsp;Salem loco Nitri addideram) omniaque bene contufa amp; mifta innbsp;crucibulo commifi Igni fummo reverberii, bihorii fpatio; liquefa-Ota hoc tempore aliquantum fuit mafia , qu£E fuit unita , ferretenbsp;duritici, fpongiofaqtic: hsec oppofita Verforio 6 pollicum, illudnbsp;nunc attrahebat nunc repellebat, quamobrem in hac operatione visnbsp;ex Magnete non expellebatur.

3. nbsp;nbsp;nbsp;Huic maffae iterum redadtse in pulverem addidi Nitri sij ,nbsp;cum quo igni vehementiffimaper bihorium rurfus commifi; ex eonbsp;rediit mafia nigra, dura, fragilis , cohxrens, fed valde fpongiofanbsp;amp;:porofa, ac heterogenea: quas oblata Verforio, id nihilominusnbsp;manifefto attraxit, amp; redudta in pulverem, tarnen tota a Magnetenbsp;fortiter attrahebatur, etiarafi paulum forte minus quam ante ope-rationem ullam : Quarc Antimonium nonfecum abripit ex Magnetenbsp;partem, in qua vis attradtrix refidet, licet cjus aliquam exiguamnbsp;portionem volatilem reddat.

PROCESSUS UNDECIMUS.

Tandem Magnetem etiam vexandum arbitrabar Salibus Acidis^ quibus hadlenus non ufus fueram, quapropter Magnetis in pulverem contriti siij. immifi phialas vitres alti colli, fuperafFudi Spiri-tum Salis mariniad exceflum duorum digitorum; magna obortafuixnbsp;efFervefcentia, ex qua fumi affurgebant faetentes, magnae inphialanbsp;excitabantur bullje, baud alitcr ac fi lunaturs ferri hie Spiritus in-

jedtus

DE MAGNET E.

jeóbus fuiffet; fedatus fuit elapfo aliquo tempore hic tumultus, tuin digefta materia odto diebus, dedit Tindluram intenfe flavam,nbsp;qua totus Magnes folutus continebatur, abfque uUis fere fseci-hsec Tiucïbura non oftendic ullam ad:ionem in Acum. nauti-

cam.

Nob Boy leus hunc ProcelTum inchoaverat, verum non prodiixerat memorac tarnen fe paucas hnjus Tindlurse guttas inje-infufo Gallarum , quod abibat in atramentum nigrum , amp;nbsp;quod diverfimode pofitum apparebat caeruleujn inftar Tindturte di-Chalybis.

Tindturae quoque huic Magnctis afFudit Salem Tartar! , a quo Pt^cipitatio debar, quse evadebat fimilis folutioni Vitrioli: Alterinbsp;P^tti hujus Tindturas Magnetis immifitSpiritum Urinse fermentatse,nbsp;^qjus ope acquirebat pr^cipitatum ex flavo rubrum : Verum nonnbsp;cxaminavit magnus Philofophus quafnam vires hxc prsecipitatanbsp;continebant, amp; idcirco longe accuratius hare tentamina inftituerenbsp;tenebar.

Ex Tindbura immilTa retort^e, lento Igne eiicui omnem Spi-titum Salis Marini, donee remanebat materia perfedbe dcca, in qua ^peratione öbfervavi Magnetem fuilTe femivolatilem fadium in fo-^tioue. Spiritus Salis, non enim in fundo retortse h^efit materianbsp;icca, fe(j ad fuperiorem ejus partem Sc in collum ufque adfeen-erat: erat quoque duplicis coloris, purpureo donabatur pars in-

nia, luteo fupj-ema , fed hic a Spiritu falis imprimis relidlus vi-debatur. • ^

3. Fradba retorta feparatim collegi utramque niateriam: Neutra tomodo uttrahebatur a Magnete, atit Verforium nauticum com-l^pvebat. Pltraque erat in aëre aperto impatiens ficcitatis : Eccenbsp;§itur iterum vis Magnetica ad lilentium redudba; prima frontenbsp;^tedebain vim fore deftrudtam, neque redituram in has partes ,nbsp;tarnen poftea r ever fa fuit, ut in fcquentibus patebit.nbsp;cuquot;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utramque permifcui, phialasque immidse affudi aquam,

por' tligefli per biduum, prodibat Tindtura intenfe flava , fa-gric^ ^^idi amp; adftringentis, atque ad fundum fubfedit pulvis ni-quac^^' nbsp;nbsp;nbsp;Tindturam, amp; refiduo novam adjeci aquam puram,

^ iterum illud digeffi, fimilemque priori acqiiifivi Tindtu-

M z nbsp;nbsp;nbsp;ram,

DISSERTATIO

ram, quaeffufa, rurfiifque refiduo aquaaddita, Tinlt;5luramquenO' vam eiicui, id repetens, qiiamdiu Tinótura oriebatur.

Omiies TincStura: in vafe commiftae per triduum , acquire-bant in fuperficic pelliculam, quse cryflallorum eft fpecics, confta-batque ex fibris rebtiffimis, tenuibus, fibique perfelt;il:é parailelis ; interim fubfedit pulvis flavefcens ad fundum vafis, quem collegi ,nbsp;lente amp; caute prius eduóta aqua : pulvis bic exficcatus erat flavinbsp;coloris, faporis falfi, acidi, fed valde adftringentis , qui nequa-quam a Magnete attrahebatur.

6. Alter pulvis nigrefcens, qui poft digeftionem amp; ablutionem cum aqua fubfederat in 4, exficcatus leniter , nullomodo ab ar-mato Magnete attrahebatur: Himc itaque in crucibuloper bihoriumnbsp;Igni fortiftimo reverberii commifi, frigefadtus colorem nigrum ha-bebat, fed continebat parva frufta duriflima, qux in Igne coalue-rant, quafi metallum continerent;Totus bic pulvis a Magnete ite*nbsp;rum attrahebatur, apparebar tarnen vis in initio minor, quam pul-veris Magnetici ante adlionem ullam Ignis.

EcceMagnetemperfedbefolubilem inmenftruo; in quod igitur ve-hementer operaturfuaviattrahente ,cumomnis folutio corporum in menftruo ab ejufmodi vi, reciproca inter hxc ambo, dependeat: undenbsp;mirumnon eft, vimMagneticam non apparercin alia corpora, quam-diu menftruum adeft ,quod in Magnetis partes tam vehementerope-ratur: Verum menftruo expulfo redeunt in confpedbum Vires, pr^-cipue altero Magnete appoftto.

PROCESSUS DUODECIMOS.

Sumfi Spiritum Nitri more Glauberiano confedtum ad |iij , cut in Phiala alta immifi 5iij- Magnetis in pulvercm comminuti, vixnbsp;efFervefcentia oborta fuit; digeffi h^c fpatio 16 dierum , eliciebaturnbsp;Tindtura ,. perfedie pellucida , fpifta tarnen , coloris ex viri-diufculo flavefcentis; remanente in fundo phiala pulvere non fo-luto.

Tindburam leniter eftudi, pulveremquc refiduum amp; non fo-lutum exficcavi;qui deinde oppofitus polo Magnetis praeftantiflimi, binc inde parte aliqua fimuiabat, quaü vellet attrahi, attamen non

at-

DE M A G N E T E.

attrahebatur, nifi in immcdiato conra(!bu: adeo nc vfs A-Tagnerica fere penitus in hoe refiduo pulvers fileat, quod fequenti operationenbsp;exploravi.

3. Hunc pulvcrcm incrucibulo commifilgni in furnoAnemi per horam unam , evadt pulvis rubicundus , l^tioris ruboris , quamnbsp;creta rubra elTe folet; hic oppohtus Verforio 6 pollicum, idneqna-quam attraxit, auc movie , nee ullomodo a polo Alagnetis for-tiflTimi attradius, vel tandllura motus fuit.

Hasc igitur fuit Terra iners Alagnetis, in qua nulla virtus fuper-fles crat; hanc Spiritus Nitri proinde non folvit, fed modo iüud ex Alagnete elicit, quod virrutem habet.

4- Idcirco Tinduram exficcavi, quse praebuit plurimumfubftan-tise rubras inftar Colcotar vitrioli: hcec in pulverem redada non attrahebatur a Magnete, quod mirabar primum. opinatus vimMa-gneticam penitus elTe in hac operatione deflrudam ; fed judiciumnbsp;fufpendebam detegens ex fapore, pulverem abundare Sale acido innbsp;evaporatione relido 8c qui eafdemfabulascumreliquisSalibus agcrenbsp;pofTet: idcirco pulverem in crucibulo expofui igni fortiflimo rever-berii per bihorium, amp; recepi pulverem , copii vix imminutum, co-loris fulvi, infipiduiu, qui vehementilTime a Alagnere attrahebatur,nbsp;fere tam fortiter, quam limaturaFerri, quas fortius aAIagnete attra-hitur, quam Magnes in pulverem minutus: Vere igitur dixerim menbsp;boe modo feparalTe ex Magnete partem aliquam inertem ex ea, qusenbsp;quot;V'irtute pollet; fed hsec pars non nifi meraeffe terra videbatur, quamnbsp;^bis viis forte immutare , forte non poflem ; Sublimavi camnbsp;lt;luidem cum Sale Ammonico, qui penitus volatilis eft fadus ipfanbsp;*ïia.nente jfixa, amp; coloris multo obfcurioris, quam antea fuerat, Salnbsp;. ^ihilexipfareddiditvolatile: pofleamateriamMagneticamiaviatquenbsp;^Qulcoravi aqua, ut fi quid Salis a prioribus operationibus relidumnbsp;briffet, id omne omnino tolleretur, pulvis exficcatus colorem re-bsrebat obfcurum , qui a Magnete in initio parum attrahebatur,nbsp;bsd qui cum 'femel vim Magnetis leniter fupraduóti fubolfecerat ,nbsp;l^bementiffime omnium pulverum attradus fuit, atque ad notabi-a Magnete diftantiam elevabatur: Si hujus examini plusincum-^^^itius , forfitan aliquid, quod labores penfaret, invenerimus;nbsp;^^nquam enim ars Analytica ingrata fiiit cultoribus, fed infperata

M 3 nbsp;nbsp;nbsp;de.

D I S S ER T A T I O

detegens, opimos Temper dedit fruótus tam fortunae quam famse , atque admirandis produdis omnetsedium, ab improboortumlabore,nbsp;ex animo delevit.

Sufficiat ex bis omnibus opcrationibus didicifTe, Magnetem quo-raodocunque traótatum manere Magnetem , neque vi Ignis, vel Menftruorumfolventium, vei Salium itadeftrui. ut vim penitus amic-tat nunquam rccuperandam, cum in omnibus defcriptis proceffibusnbsp;Temper eamdem retinuerir: Sed a Sale compedibus quad vincieba-tur. Alias inilitui prajterea operationes cum Magnete, Ted qusepa-rum mihi Tatisfaciebant ;ita earn Tolvi in oleo vitrioli poft digeftio-nem i6 dierum , quod oleum abiit in lapillum durum, qui in aquanbsp;Tolutus, pr^ecipitem dabat pulverem gryTei coloris, TalTum, Ted anbsp;Magnete Tortiter attradlum, qui in Igne rotae per bihorium pofitusnbsp;in pulverem rubrum abiit, seque ac antea vi gaudentem Magne-tica.

Nob. Boyleus Magnetem diftblvit in aqii^ regia , obtinuitque To-lutionem, qualis ab Anro puro fieri Tolct: poflet hoc corpus di-verfillimis adhuc traótari aliis modis, amp; procul dubio varia daret pulcra produdta , qua: Tua utilitate Te commendarent, Ted hxc tem-pori commitccnda, nobis Tufficit aliqua rentafi'e, amp; aliquem pro-greflum, etiamfi exiguum, in hac materia fecilTe.

Sed redeamus in viam, ad alios properemus efFecftus, quos Ma-gncs in Ferriim edit, quorum licet caoTam ignoremus, nihilominus plurimum ad clariorem Lapidis cognitionem conferent, nonnullosnbsp;ex comparatis cum aliis exponere licebic , alios tantummodo memorare , quorum non prius, quam virium Magneticarum eruta eritnbsp;cauTa, explicari amp; intelligi poterunt: h^Titavi aliquamdiu, anTc-quentia adnederem prioribus Experimenta , quia maxima partenbsp;aliorum Tunt, nec magnam redolent Tubtilitatem, amp; modo inftarnbsp;colledionis indigeft^ haberi polTunt; Verum quia ex proprietatibusnbsp;rerum, earum indoles eruitur, etiam ex Experimentis Magneticisnbsp;cauTa virtutis attradricis indaganda erit, nunquam idcirco multanbsp;reTpuer.da erunt data, in quibus omnis Tpes Tolvendi problema con-cipicnda eft- quod quo .abftrufius fuerit, eo plura poftulat cogni-ta , lit Tolvatur amp; intelligatur , Sylvam idcirco Experimcntorumnbsp;confivimus, qua: etiamfi nunc parvi, poftea majoris uTus videbun-

tur.

de MAGNETe

n^eliorique ordine difponi poterunt , nam r.tinc niodo ^oc genus in rebus firmandum efi^ muit a ^rïufquamnbsp;Ipfïus rei ratiovem reddere pojjis:

Et nimium longis amhagtbus eji adettndum. teftante Lucretio Ltb. 6. dolendiim vero eftplurima ab autoribus,nbsp;Sui de Magnete egerunt, commemorari , qu£E dubi^ funt fidei,nbsp;falcem quas noftra ajtate, hac in regione , noftrisquc in Magneti-biis nequaquam deprehenduntur, quia non cum fufficienti cura ob*nbsp;fervationes inftitQemnt Philofophi; aut quaedana audira , amp; malenbsp;intelledta, fuis inferuerunt fcriptis , quod etiam conqueflus fuitnbsp;quondam Cabbeus in pra^fatione Philofophije Magnetic^e prasfixa:nbsp;Certius fcio, inquit, muLtos fcriptores, etiarn non mfima nota ,nbsp;fpeciofa quadam de Magncte comment a ex alïis tranfcripfijje, quanbsp;ipfa vera non funt, (ï Experimenti fiibeant examen. Non ta-^cn erroris illico accufare aliquem licet, qui obfervationem mul-tum a noftra difcrepantem adnotavit: Experientii enim frequentinbsp;^•dici, quantum inter fe difFerant phïenoraenaMagneticavariisanninbsp;temporibus, aut qu« eodem die cum divcrfis Magnetibus excitan-tür amp; obfervantur: Verummulta ex cercbello protruferunt fidia ex-perimenta Philofophi, uthypothefin, femel ftabilitam,tuerentur,nbsp;vel melioribus quafi confirmarent argumentis, aut in Experimcntisnbsp;, qucE hypothcfi favebant, viderunt, omiifis aliis, quse fimulnbsp;Concurrcbant: tanta enim abripiuntnr plurimi mortales philautii,nbsp;^tmodo videant, quse videre volunt, quas prsjudiciis conveniunt,nbsp;reliquis caecutiant.

FJt igitur fabulas amp; figmenta a veritate fegregareni , omnia re-Pstenda erant. amp;ad novum examen vocanda Experimenta, qujeun-Si'Jana ab Autoribus memoriae funt prodita ; quo modo nonnun-quam errorum caufam detexi, haud raro ortam, quod conclufio ^niverfalis ex particulari obfervatione deduéta eft, faepe inter ex-P'orandum in nova incidi tentamina, eaque, quae alii inchoave-, ulterius produxi *, quidnam adtum fuerit ex ipfis tentamini-intelligetur.

EXPE-

DISSERTATIO

experiment ÜM XXXI.

Communis eft fententia, Ferriim luperpoIoMagnetis duélum vt-ribus attrahentibus imprsegnari, earn tarnen obfervatione oppofira dubiam olim reddidit Cl. de La Hire in L'Hïft. de L'Acad. Roy.nbsp;A°. i6^z. Quiim virga; ferres, 6'pollices longte, 4 lineascralTe,nbsp;praeftantem Magnetem aliquoties applicatum nullas attrahendi viresnbsp;communicalTe memorat, etiamfi virgis tenuioribus quamplurimumnbsp;virtiitis impertiretur, quamobrem determinatie craditiei defidera*nbsp;rctur Ferrum, quod a Magnete vim recipere polTct, nequaquamnbsp;ad id conducente Ferro admodum cralTo : examine dignum vifumnbsp;fuit hoe Experimentum, ut inde cognofceietur, quomodo Magnesnbsp;cum Ferro vires fuas communicat: Parallelopipedum ferreum, 6nbsp;longum polliccs, unum latum altumque ; fuper Magnetis , (cujusnbsp;pondus erat librie, amp; tanta vis, ut ex armatura 7 Librarumge-ftaret) polo aliquoties juxta longitudinem duefbum fuit , hujus pla^nbsp;nae extremitati, ieque ac marginibus amp; angulis adhserebat pulvisnbsp;Indicus, amp; fcobs ferrea attrada, ab angulo aut margine Acus te-nuilTima, vix | ponderis grani, parumper attrahebatur, non tarnennbsp;tota geftari potuit; quamobrem hoe Ferrum vi Magnetica, licet exi-gua, impriegnatum fuifTe, liquido conftabat: deinde exploratumnbsp;fuit, aii eadem moles ferrea majores acquireret tempore longiorinbsp;ab eodem Magnete vires, h^c applicata ideo diei Ipatio Lapidi manfit. turn itcrum pulveri Indico immilTa, Acui chalybe^ tenui ap-

polita, cafdem, non majores, attraótrices vires oftendit, quas nee auxerunt repetiti eidem Magnetis polo affriétus.

2°. Tres fuerunt prieparati cylindri ferrei, aeque longi, fmguli 4 pollicum amp; unius lineae: extremitate una plana Sc circular! ter-minabantur, altera conica; fuerunt omnium conorum altitudincsnbsp;vj pollicis: diameter cralfilTimi eylindri fuit pollic. cylindronbsp;hoe fecLindum totam longitudinem aliquoties fuper Magnetis polonbsp;dudfo, mm pcrpendiculariter fufpeufo ad horizontem, bafi eircu-lari deorfum fpedante, appofita ftiit Acus chalybea nova, gravilïï-ma, qnse elcvari poterat, quod variis explorabatur tentaminibus,nbsp;tum vix ex circular! fuperficie fuftenta fuit Acus teiiuilTmia, non-

dum

M A G N É Ir E.

'düm ponderis graniunius:inverfi deinde cylindri apici conieoetiam ^pponebatur Acus chajybea , gravi/fima fuit ponderis grani»nbsp;geftari potuit.

Diameter fecundi cylindri fuit pollicis, qüi etiam lecundum iOngitudinem fuper eodem Magnetis polo duótus fuit, ex illius ex-ffemo circulari etiam tantum Acus, gravitate grani unius, appendinbsp;potuit, fed ab omni pundfo fuperficiei citcularis attradia fufpende-^tur: Verum inverfo hoe cylindro, ex coni apicc deorfum fpe-^ante lufpendi potuerunt aliquot Acus, quarum omnium pondusnbsp;«lit granorum.

Tertii cylindri Diameter fiiit —t pollicis, ex cujus extremo cir* Oülari fufpendi etiam modo potuit Acus Chalybea ponderis uniusnbsp;gtani; verum ab apice conico plurim£e gerebantur Acus , quarumnbsp;®^niuin fibi adhserentium pondus erat S granorum.

Ex quatuor his tentaminfbus fcquitur, quo Ferrtim cft craffius,

. tninorivia Magnete eodem impraegnari,tenuilTimam enimplü-timam virtutem, quia maximum onus gellabat, recepit: Au tarnen Eerrum, quo plus attenüatum, fed ejufdem longitudinis, fempcrnbsp;^Omajori vi Magnetica imprjegnabitur ? hoc etiam exploratumfuit,nbsp;oventu tarnen probante determinatampoftulariFerri craflïtiem, quaenbsp;maximum pondus attrahat, aliam véro omnem minorem etiam exi»nbsp;mn gaudere virture.

, '^ylindrus enim tenuior, Diametri 44tPo1. ejufdemque cumpriori-s longitudinis, tantümmodo ex apice conico pondus ferreum 4 ^^norum geftavit: amp; fila tenüiora ferrea fuper eodem, deduóta Ma-^^tis polo , iterum pondera ferrea ieviora tantum attraxerunt:

^^tur cralfities Ferri, quae a polo dati Magnetis, maxima Vi jj l^^^tice induitur, aliaque omnia ferramenta , crafïiora vel te-mta minorem vim ab eodem Magnete recipiunt,nbsp;tbf ^^^^^itates autem conicae cylindrorüm videntur ad apicemob-cib ^ ^tgt;ndenfare aut colligere vim Magneticam, quia ex hifceapi-c^,l^^.P®ndus ferreum multo gravius, quam ex plano extremo cir-tam^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit: Cyiindros delcriptos éum in finem pr^parave-

gnete ‘^^tegerem an inter cralTities, longitudines, amp; vires aMa-ipfj nbsp;nbsp;nbsp;s communicatas quaedam proportio darctnr, fed milu

mfceExperimentis non farisfcci, nefcienswrrummajori dexte-

N nbsp;nbsp;nbsp;rira-

/¦

DI5SERTATIO

ritate aliisque auxiliis non plusFerriconomm apicibus applicaripo-tuiflet, pr^eterea ab apicum figura varia oritur magna inter vires at-trahentes differentia, atque hie quid aliud latet fubtile, quod ma-jori labore eruendum erit poftea.

Nunc videamus quantum variet virium Magneticarum communi-eatio pofito alterius figurse ferro; parallelopipedafequentibus infer-vierunt Experimentis, quorum omnium longitudo erat 4 pollicum.

3. Parallelopipedi primilatitudo erati^pollicis, altitude poll, in quo, lente amp; aliqnoties fupra eundem polum Magnetis ducüo fe-cundum longitudinem, ita ut latitudine fua Magnetem attigerit ,nbsp;vis tanta atrradlrix obfervata fuit, ut ab extremitate plana ful'pendinbsp;potLierit onus af granorum: Deinde idem parallelopipedum eidemnbsp;polo Magnetis appofitum, eadem diredtione Lapidi afïridtum fuitnbsp;aliquoties, fed altitudine Magnetem contingente, turn ex eademnbsp;extremitate fufpenfum fuit pondus ferreum 3 f granorum; adeo utnbsp;cum eodern ferro diverfa vis attradrix communicetur a Magnete,nbsp;prout hie varium ferri latus attigerit.

Secundi parallelopipedi latitudo fuit 4?» pollic. altitude IIö poll, quod fecundum longitudinem fuper eodern polo Magnetis dudum,nbsp;ita ut fua latitudine Lapidem attigerit, ad extremam planamquefu-perficiem geftare potuit pondus 145' granorum : Deinde eadem di-redione fuper eodern polo Magnetis latum , ut altitudine lapidemnbsp;attigerit, ex extreme eodern geflavitmodo 64 grana.

Tertii parallelopipedi latitudo fuit 44= poll, altitudo ,4. poll, quod latitudine fua Magnetemattingens, fuper eodernejus polo dudum,nbsp;tandem ab extremitate geftavit grana: Verum poftea fecundumnbsp;altitudinem dudum, e^que attingens lapidem, modo attrahere potuit

Corol. r. Ex hifee liquet Experimentis Ferrum oblongum amp; planum ab eodern polo Magnetis majoribus viribus donari, quamej-lindricum •• vires fuifle cum parallelopipedis majores communicatas patet, 1°. quia primum geftavit ab extreme fuo ^ $ grana: cylindrusnbsp;autemfecundus modo grana. 74.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parallelopipedi extremitas erat fu-

perficies plana, nondum definens in cufpidem , csteroquin plus ponderis geftaflet, cum cylindrus ex apice tantum potuit ferre grana 14^ 3°. pondus parallelopipedi erat gravius eo cylindri, amp; latitudo

DE M A G N Ë T E.

major quoque diametro cylindri.

Corol. X. (^anta quoque eftdifcrepantia virium communicatamm cum parallelopipedis, prout latitudine vel akitudine fuaMagnetem at-^^geriut? Sufpicaremur Ferrum latitudine amp; altitudine fimui fupernbsp;^3gnete duckum majores ablaturum vires, quam fi modo latitudi-lua Magneti affrickum kiiflet) quod in primo parallelopipedo vi-debatur obfervari, fed in fecundo 8c tertio obtinet contrarium,cumnbsp;ïQ iis vires , antea magns, imminuantur plurimum , affrid:u'alti-tudinis, fcquente eum latitudinis.

Corol. 3. Si comparemus vim attradtricem in parallelopipedo 6 pollices longo, unum pollicem alto latoque, cum iis paralleiopipe-dl primi 4 pollices longo, erunt circiter ut i ad 5'o. attamen 11 ut-i'iüfque craffitiei habeatur ratio, erit hsec primi Ferri ad alterius utnbsp;ad I quamobrem fi vis proportionalis craffitiei communica- ‘nbsp;geftanda fuilTent a parallelopipedo unum pollicem craffio, znbsp;Circiter grana, cum modo i attraóta fuit; datur igitur quaedamcraf-iities Ferri in determinata longitudine, quae viribus fummis a Ma-guete impraïgnatur, ultra quam craffiora ferramenta? ^que ac te-^uiora minores vires recipiunt; Nam lamella 4 longa pollices latanbsp;tït poll, alta afïri(q;a eidem polo Magnetis, inde abftulit vires,nbsp;quibusmodo ix grana geftabat.

focideram, memorata intuitus Experimenta , in fufpicionem ; ^göetcm vibrationibus tremulis agitari,in his vim confiltere, easnbsp;Ferro ftbi applicato communicari, idcirco in hoe obfervari ma-altero, quia facilius recipiuntur. amp; melius rednentur:nbsp;^oniam vero pannus fidibus pulfatisfonantibufqueapplicatus, ex-^•^plo tremores fonofque fuffocat, videbatur quoque vibrationesnbsp;.^gnetis imminuturus aut deleturus; fuper polo eodem Magnetisnbsp;^.'Pheato panno obdult;fto parallelopipedum tertium (ejus prioribusnbsp;ahft in Igne expullls) aliquoties duótum fuit, nihilominus indenbsp;mlij- yjjjj attraólricem 9 granorum. Deinde pannus duplicatusnbsp;re^^° cbduótus fuit polo jidem Ferrum fiipra pannum trajeótum vimnbsp;clevandi grana 17. tandem fimplici obducebatur polus pan-Pulfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trajedlum ferrum vim habuit geftandi 47 grana : ex-

a Igne vi Magnetica ex ferro, ad intervallum 3 linearurh §iiete iterum juxta polum trajelt;9tum eft parallelopipedum, ni-

N z nbsp;nbsp;nbsp;hilo-

iö^

Ijilominus vim recepit geftandi pondus 4 granorum.

Omnia haec Experimenta clare probaverunt Magnetis vim non in tremore partium confiftere, quum communicetur cum Ferro ipfumnbsp;non attingente, aut dö(2-o fuprapannum tremoresfuffoGaturum ;fednbsp;ad intervallum a Magnere inügne fieri virtutis attrahentis commu-nicationem;h«c indicantMagnetem medium in Atmofjshjera fuarumnbsp;virium, quas ad notabilem diftantiam diffimduntur, hierere.

4. Quoniam Experimenta cum prioribus cylindris aut paralleIogt;-pipedis ferreis mihi non fatisfecerant, confecftae fuerunt 6 laminsc redaiigulse , accurate asque crafTse , quam proxime tt? pollic.nbsp;erant quoque, aeque long^ , nempe 4 pollicum , laxitudi-ne erant i, z, 3, 4, y, 6 linearum : hae omnes ter fuper eo-dem polo Magnetis cum eadem vi applicatae, seque celeriterdult;9:ïenbsp;fuerunt, ut jequabiliter vi Magnetic! impraegnarentur ; tenuiflimanbsp;crat prima, quae modo pondus grani ab una fui extremitate fu?nbsp;fpendit.

Altera latitudinis duarum linearum geftavit lo f gran,

Tertia latitudinis 3 linearum geftavit 7, gran.

Quarta latitudinis 4.linearum tulit z grana.

Quinta latitudinis ^ linearum tulit ij gran.,

Sexta latitudinis 6 linearum tulit gran.

Qu£e Experimenta.etiam modo probant id, quod fuperiusinnui-mus, Ferrum determinaras latitudinis viribus attrahentibusmaximis a Magnete imprsegnarj, alia autem magis minufve lata ferramentanbsp;minori vi donari; prasterea nulla proportio inter, latitudiues amp; viresnbsp;obfervatas datur conftans

y. Tandem explorandum erat., an Ferrum alter© longius majo--ribus viribus a Magnete imbueretur. Quamobrem lamina ferrea ,, ejufdem craflitiei cum ó prioribus, ^.liueas lata, poiiiees 131 Ion-ga fuper epdemMagnetis polo ter duöafuit, uti fuperiores; hsec ahnbsp;extreme geftavit pondus ferreum ay granorum : abbreviata ut modo eflet 10 pollices longa, iterumque ter dult;fta fuper eodem Magnetis polo geftavit 33 gt3.na; cumerat 9 pollicum fuftinuit modonbsp;ï9 gran. cumerat 8 pollicumigeftavit 17 grana.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 longa-polli*

ces geftavit inodo ij gran,

Ejs Jioc Experimejito etiam conftat pofito tywfdemlatltudmis amp; eraf-

fitiei

tot

fitieiFerro, id quod eft longius majoribus viribus impraegnari breviori, attamenmodoufque adaliquamcumperventumfit longitudinem.tumnbsp;niaximisdonari viribuSja qua firecefferitlongitudine naajori, aut bre-vitate, minores aMagncreviresaufert: Sedmaxiraa virium obfejFvas-difFerentia inter longitudinem lo poll. amp; 4 pollic. htec enimnbsp;tantum pondus 14 grani tulit, altera geftante 3 ,3 grana : non quo-que videtur proportio dari inter ferri longitudinem amp; virium quan^nbsp;titatem.

E X P E R I M E N T U M XXX lï.

Lamella Chalybea temperata, 4 pollices longa, pollic. lata, pollic. alta, /uper polo Magnetis dudra ter, lente amp; cum delt;'nbsp;termiuata appreuione, ab extrcmo fuo geftavit pondus ferreum 7xgt;nbsp;granorum: lamella ferrea mollis, accurate fimilis amp; aequalis priorinbsp;eodem polo Magnetis ter du(fta quoque, cum eadem appref-fioiie, ab extreme fuo geftare tantum potuit ferrum 10 granorum^nbsp;yepetiti aftrilt;a:us ad eundem Magnetem non communicaverunt ma-;nbsp;jores ferro vires; adeo ut Magnes multo majores vires cum Chaly»nbsp;be communicet fquam cum Ferro, amp; fecunduni hoe Experimentum,’,nbsp;quidem fepties Majores; an eademproportioin aliis corporibus s,-qualibus ex Ghalybe amp; Ferro confedis obtineae, non determino rnbsp;Notaverunt plurimi Aucores cum Chalybe Magnetem plus virtutis»nbsp;q^am cum ferro comraunieare, fed eorum nemo proportionem ac-^-urate obfervavit; multum differentiae procul dubio dabitur, proutr'nbsp;^halybs eft purior impuriorve, amp; Ferrum hujus alteriufve indoiisi .nbsp;Suecise vel Germanise fodinis effoffiim:.

E X P E R I M E N T U M XXXIII.

Magnes fortius trahit Ferrum quam Chalybem, amp;• fortius Gha^v ^bem mollem quam temperatum * fortiustemperatum, quam qui 4nbsp;^^ïirmopere induratus eft.'

- Memini hoe olim Hartfoekerumquoque obférvaffê, adaotantemgt;

L Magnes poffit elevare regulam Ghalybeam gravitatis 3 unciaram,^ tplum turn ad minimum regulam Ferri mollid^ mi unciarum quatuor i

N'j.. nbsp;nbsp;nbsp;eleva,*--

DISSERT A TIO

elevaturum: Dechales conrrarium quidem ftaruit, nifi forte de vi-ribus Magnetis, cum Chalybe in majore quantitate communica-tis hsec opinatus fuerit, uti in prsecedenti Experimento monitum fliit.

EXPERIMENTUM XXXIV.

NonnulliMagnates multo plus virium communicant cum Ferro, quam alii: neque illi gt; qui fortiffime trahunt magnamFerri molem,nbsp;aut qui maximi fimt,Temper tantum virtutis dantFerro, quam par-vi debilefque.

Hoc diu obfcrvaverunt omnes fabri Acuumnauticarum, idcirco Temper qu^rentes Liberates, ut vocant, Magnetos, licet non ma-gnam molem Ferri attrahant: Experimentum cepi cum Magnetonbsp;prseftantiflimo, Tuam virtutemmanifefto ad 14 pedumRhenolandico-rum diftantiam exTerente, qui Ti bene armatus TuifTet forte 50 Libras amp;: ultra, ferri, geftalTet. Hujus polo Boreali lamellae ferreaenbsp;affridtae funt, quarum vis, appendendo extremitatibus ponduTcula,nbsp;explorata fuit: his deinde ignitis, ut vi accepta orbarentur, a Ma-gnete parvo debilique, qui tantum Libras 4 elevabat, communica-ra fuit vis attrahens multo major: inftituens hoc Experimentum cu-ravi, ut Tuper polis cognominibus utriuTque Magnetis Ferrum du-ceretur, cum aequali celeritate, eadem appreflione, amp; sequalibusnbsp;rcpetitionibus, caeteroquin nihil accurati concludi potuiflet: Cl.nbsp;Whiftonus idem confirmat tarn ex Tua experientia , quam ex eanbsp;pr^ftantis Fatii, amp; Colonelli Windhami: Sed attendit ad celerita-tcm vibrationum, quibus eadem Acusoicillabat afFridla diverts Ma-gnetibiis; atque ita Timul adnotavit vim diredticem non melius im-pertiri Acui a Magnete magno quam ab exiguo: Notandum autemnbsp;plerumque Magnetes fortiores plus virium cum Ferro communicate

quam debiliotes.quot;

Ex hoc Experimento videtur Tequi, vires in omnibus Magneti-bus non elTe eodem modo comparatas , has melius a Ferro recipi polTe aliis: Nam probabiliffimum eft Magnetem fortiflimum pluresnbsp;vires ex ie emittere, quam debilem , quomodo enim pofTet alio-quin fortiffimus efle , five maximam Ferri quantitatem geftare, nifi

plu-

De magnet

plurimas vires de fe fpargeret; hse tarnen a Ferro non recipiuntur ^pcr in tanta copia, quam quidem illse, quae ex Magnete debiiinbsp;emuunt, amp; copia minores funt : quare nonnulJorum vires magisnbsp;conveniunt cum fabrica partium Ferri, quam aliorum.

Datur ita etiam Ferrumgt; quod a Magnete parum virtutis accipit, interim aliud Ferrum ab eodem Magnete majori vi donatur.

EXPERIMEN T U M. XXXV.

Si Ferrum fubitiffime fupraM^netemfemcI ducatur, aliquantum virtutis acquirit, ü repetamr affridtio fupra eundcm Magnetis locum 8c cum eadem dircdtione.ferrum a Magnete elevando, quandonbsp;extremum perdudtum eft, augetur vis in Ferro, donee poft ali-Sl'^or repetitos afFridtus acceperit om.nem vim, quam poreftpofteanbsp;fepius reiterati aftridus fupra eundem Magnetem, nihil plusnbsp;Viriuuj Ferro concedunt.

Hoc confirmavit Sturmius in ThyCic. EleSf. Tom. z. fag. 1090. hoc Experimento Ferrum a Magnete tantum determinatas acqui-^it vires non audtas, etiamfi millies Lapidi affricetur , quod nonnbsp;evenit, quia pluribus viribus accipiendis foret impar, fed quoniamnbsp;Magnes ille huic moli majores aut plures tribuerc nequit; fi enimnbsp;uc Ferrum fuper libcraliori Magnete ducatur, majorem vim attra-^cndi acquirit.

Si Ferrum non dudum fuerit fuper Magnete , fed tantummodo ' ^Pplicatum, turn non nifi elapfis aliquot horis ‘imprjegiiatur vi Ma-o^ctica , quemadmodura rede adnotavit Cl. Wolfius , non tarnennbsp;vires hoc modo recipit, ac ft duceretur fuper Magnete: Quo-igitur mera Ferri applicatio ad Magnetem, aut velox fuper eonbsp;^^ctus non largitur multum virtutis Ferro , prseftat hoc lente amp;nbsp;^ valida appreffione Magnetis polo attrivifte.

EXPERIMENTUM. XXXVI.

^crrum aftridum forti liberalique Magneti vim magnam accc-tis^d nbsp;nbsp;nbsp;aliud Ferrum; turn rurfus ducatur fuper polo Magne-

^hiliorum virium, plurimum de vi accepta priori amittet, multo

minus

D I S S E R T A T I O

experiment UM xxxvn.

Si lamina ferrea, fuper alterutro Magnetis polo duda finiftroi'. fum, vi attralt;3:rice imbuta fuerit , deinde reducatur dextrorfum,nbsp;maximam virtutis partem, quam in prioritrad;u acquifivit, amittet,nbsp;ea qu£e fupereft hseret in laminse extremitate, quae ultimo Magne-tem attigit.

Nunquam igitur Ferrum Magneti afïricandum ëft, iliud ducendo dextrorfum, amp; reducendo finiftrorfum, nam poft plurimos ejuf-modi kus reditufque Ferrum nihil virtutis accipiet:hoc reófce quondam obfervavit Barlow, amp; Riecioli in Geograph. pag, 338. Ani-madvertit prsterea Eruditiflimus Derhamus, Ferrum ita af?rilt;9:umnbsp;non in fuis extremitatibus habere polos, fed in centro , vel propenbsp;illudv aliquando unum polum efte prope centrum, alterum ad alte-rutrum extremum: aliquando ambo extrema attrahi ab eodem polonbsp;Magnetis, ab altero ejus polo repelli: in quo cafu polus repellensnbsp;femper inveniebat partem attrahentem prope centrum: In aliis ob-lervavit ferramentis, vim direélricem efte converfam , eorumquenbsp;extrema attrahi amp; repelii plane contrario modoquamnaturaliterlb-iet. Confer. Thilor.Tranf, N°. 303.

EXPERIMENTUM XXXVIIL

Viribus alicujus Magnetis in Ferrum , data diftantia remotum , fecundum noftram ponderandi methodum accuratiftime cognitis, la-ptdi affricentur plurima corpora ferrea, qnse vi Magnetica imprse-gnentur; turn ftatim exploretur vis denuo Magnetis in Ferrum; annbsp;permanferit, utrum decreverit: obfervabitur perpetuo perfeveraftênbsp;fine ullo decremento,

Plures hanc obfervationem memorie prodiderunt, uti Norman-nus in New. aftrad. Cap. i. Gilbertus , amp; Hartfoekerus tandem , qui inihi fuum nonnuiiquam teftatus dolorem, fe ex Jobloti afler-«is in errorem illapfum, contrarium fuis inferuif e fcriptis, Magne-

tes

E MAGNET

enim nunqiiam aliquid-de virtute amittere , quamvis eodem die Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferramenta ipfis applicata fuerint.

Eit hoe profedo admodum paradoxen, nam ü Magnes tantun-fu^ virtutis cumFerro communicet, quantum Ferrum recipit» ^pnifepe lamella magnitudinis determinatse acquilivilTetj partem vi-Magnetis, adeoque 8 lamelle vim ^qualem ilii, quam Ma-habet, accepiflent; Sc 64 lamellse odies vim totamMagnetisnbsp;^deptae fliiflent, five odies orbatus fuifiet Magnes penitus fui virtute : verum Magnes eandem vim femper coulervat, etiamfi intranbsp;horam non modo 64 ferramenta, fed duplo plura, fuper eo ducan-tur, imo obfervante Normanno, etiamfi 10000 laminae, Acufvenbsp;ipfi affrid^e fuerint.

An igitur Magnes novam vim aliunde continuo acquirit, illi 2E-‘l^alem , quam communicat ? Nam ope ex fe emifibrum effluvio-^titn fieri commiinicatio nequit, quiahorumtam £quabilisamp; fubita-nea generatie , qualisdefiderareturcum ferramenta plurimafubito intra augufiiq]jxxvin.i temporis fpariumipfi applicanrur, fieri non poteft, ^nde igitur hx vires attraheiites, amp; tam^quabilicopia accedentadnbsp;Magnerem, ut nihil ullo afiridii hic amififle videatur ? An nonpotiusnbsp;Lapis nihil de fua fubftantia communicat cumferro, fed tantum vim,nbsp;tn metallo femper Iatentem,excitat,amp; quietamdeducit in adum?Namnbsp;t^onnunquam contingit, ut Ferrum fuper Magnete dudum, majusnbsp;Putvdus elevet , quam ipfe Magnes , obfervante de la Hkro innbsp;de L'Acad. Roy. A°. 1717. Hic virium in Ferro lupraMa-§uetem excefins, an ab ipfo Magnete orietur ? turn minus erit innbsp;t^anfa quam in effedu, quod repugnat: fed fi vis major in Ferro la-*'^'^rit, quas a Magnete in adum modo deducitur, intelligi poteftnbsp;V'ltJid, utamp;quomodo Magnes in innumeris ferraraentis eodemnbsp;Vim excitaverit. demouftrari hic tarnen poteft nihil.

EXPERIMENTUM XXXIX.

Magnes multo fortius attrahit Ferrumpurum, quam rubiginofum : rubigo eft Ipecies Vitrioli, five Sal mixtum cum Ferri particu-demoiiftravimus autem fupra in Chemica Magnetis Analyfi,nbsp;^’ern vires Magneticas coëreere, atque ad filentium deducere, id^

O nbsp;nbsp;nbsp;circ®

foS £ifco vis Magnetis non tanta cum efEcacia in Ferrum rubiginofumnbsp;agit quam in purum: quamobrem nequaquam confentio cum Ta-chenio in Clave Hif^pocr. Medic. Cap. 9. hoc explicante, quodexnbsp;rubigine acidum ferri exfpiravit, ob id ejus odorem mater (^Ma-gnes fcilicet) non percipit.

EXPERIMENTUM XL.

Magnes inermis, qui poteft elevare maflam ferream duarum un-ciarum, quod eft maximum pondus ab eo fuftinendum; non pore* rit tarnen elevare aliud Ferrum unci£e unius cum uncia alterius me-talli, etiamfi fuperficiem fimiiem priori maiïiE habuerit: quemad-niodum rede obfervavit Dechales.

EXPERIMENTUM. XLI;

Magnes in aliquot partes ope ferrse dividatur, ne concuffione in? terioraejus turbentur, turn fumma ponderum Ferri, quamomniafra?nbsp;gmenta feorlTm examinata fuftinent, multum fuperat illud pondus,nbsp;quod antea S. Magnete integro elevabatur.

Raro grandis datur Magnes, qui fuum geftare potcftpondus: mi-nores novi plurimos, qui vim attrahentem decks, vigefies amp;ultra fuperantem fuum pondus poffident; minimos vidi, quorum virtusnbsp;quingenties graviratem excedebat; Quia autem grandis Magnes con-Êderari poteft inftar congeriei plurimorum parvorura,in unam con-jundorum maftam, hi ftbi additi nequeunt tantam vim in Ferrumnbsp;exercere , quam feparati: Demonftratum enim eft in Experimentonbsp;XVI. Vim Magnetis in Ferrum decrcfcere, prout majori ab eo ab-eft diftantia : Sit Magnes A Tab. x. fig. 3. qui attollere poftlt Fer-rum B, concipiatur divifus in 9 partes, quas figura exhibet, appa-rebit intuenti, Ferrum B elTe qiiidem immediate applicatum parti-bus i, X, 3. Sed diftare a partibus 4, 5-, 6 craffitie partium in fe-rie anteriori, quamobrem hse agent modo in Ferrum , quemadmo-dum Magnes in id, tantopere a le remotum, operatus fuilTet: Quianbsp;autem partes 7, 8, 9. multo plus diftant a Ferro B , quam feriesnbsp;media , iterum minus in illud operabuntur •, adjuvabunt tarnen fui

virtute

M A Ó H E ir - E.

^irtute adtionem feriei nbsp;nbsp;nbsp;Fernjiji: Quod fi 9 partes a fe fe-

Parata: fuifTent, atque fingulis Fcrruih immediate apponeretur, id ^^Qgulas condngens.fumma vi attraéhim fuiflet, unde fumma pon-aJj jjjg ^ attradtorum niulrum fuperaret pondus ab uniti maf-A geftatum: quo A in minores partes crit divifum, quibus {in-^lis Ferrumgeftandüm traditur, eo plus ponder is elevabiturab omnibus fimul: quo autem A grandior moles exiftic, eo partes pofterio-magis diftant ab iis, quibus Ferrum applicatur, amp; idcirco minus in id operari poiTunt.

E X P E R I M E N T U M. XLII.

Quo Magnetes lunt majores, licet non fuerint eximias virtutis , ad majorem diftantiam vires fuas diffundunt :.Quare prieftantes,nbsp;led parvi Magnetes non tam late fuam vim exferunt, quam magni^nbsp;neet inertiores ; quod etiam experientiafe didicifle confirmar HarC-foekerus, ideo tres quatuorve Magnetes bene fecum inviCem jun-^i ad majorem diftantiam agunt, quam fingnli feorfim.

Ad magnum fxpe intervallum a lapide vis attradirix diftunditurj Experimenta nonnulla feci cum aliquö grandiori, qui manifefto 0-Perabatur in diftantia 14 pedum Rhenolandicorum. Optime cogno-^etur ad quodnam intervallum vis ex Magnete extendatur duobusnbsp;l^^Ucntibusmodis, 1°. AcusChalybea tenuiftima imponatur fuperfi-Aquse, ut natet in medio, tum in magna diftantia pofitus Magnesnbsp;P^iuium fit, qui admoveaturfenfim , amp; ita utlinea tranfiens per polosnbsp;¦^etim verfus dirigatur, appropinquetMagnes eousque,doneeAcusnbsp;^overi incipiat, qu^e tandem adnatabit parieti vafis Magnetem Ipe-^^nti. x°. Vel Verforium mobiliftimum, 6 polliccs plurefve lon-in Meridiano fuo locetur, notato gradu cui eufpis refpondet,nbsp;Magnes ex longo intervallo feiifim admoveatur, ita ut axis fitnbsp;. n Acum perpendicularis in eodem horizontali plano, donee a litunbsp;^'¦ipiat Verforium detorqueri; hsec diftantia erit longitudo viriumnbsp;^^gneticarum, live radii aótivi; hujus methodi mentionem quo-fccit Fontenellius in L'Hiftoire de UAcad. Roy. A°. 1717*

EX-

experiment UM XLlir.

Pofiunt fragmenta Magnctum varia conjungi in unam mafTam qu2e multas vires exercebit, modo inter amp; circum partes fundaturnbsp;plumbum: lunt fragmenta hoe ordiue locanda, ut Poli ejufdemnbsp;nominis fpeótent eandem partem: turn enim difpofita funt,nbsp;quemadmodum a Natura partes locatae fuilTent magni Ma-gnetis, ars hic imitata Naturam e parvis componit majorem molem:nbsp;Dechales aliique plurimi hoe noverunt amp; experientia comproba-runt.

EXPERIMENTUM XLIV.

Nonnunquam contingit, ut grandis Magnetica moles non ofleu-dat multum virium attrahentium, cum eadem in fragmenta plurima dilTeda, aliquam exiguam portionem exhibeat magnis viribus do-naram, a qua, in medio Lapide, tanquam a corde molis, vis omnisnbsp;pependit, quaedifperfa per to tam majorem malTam , aut egredinbsp;impediebatur , vel quaquaverfum per totam molem diftributa dcL-bilitabat loca polaria.

EXPERIMENTUM. XL V.

Taif. nbsp;nbsp;nbsp;Supra Magnetem generolum 8c grandèm A , ad

notabilem ab ipfo dillantiam teneantur du^ claves ferreae B , C , nunquam antea vi Magnetica impraegnat^, ex clave C' fufpendeturnbsp;BK, imo haeambas nonnunquam feruntur a tertia, clavi D : 11 adnbsp;majorem diftantiam aMagnete attollatarD, fimulcum adhserentibusnbsp;fibi clavibus C, B , turn folut^ a fe mutuo decidunt: Ad magnamnbsp;autem dillantiam a Magnete removeri claves polTunt, antequamnbsp;folvantur, quippe obfervavit Derhamus in Philof. TranfaB. N\nbsp;303.MagnetemSocietatis Regije BrittannicasfufpendilTeclaves duasnbsp;cx fe mutuo ad intcrvallum 8 , 9 , vel 10 pedum ah ipfo Ma»nbsp;gnete.

Obfervainus in hoe Experimento vim Magnetis attralt;iiriceni per

ipfunt

DE M A G N E T E.

ïpfum tranfireFernun, amp; itaad infignem diftantiam extendi: mirav niur hic tarnen Clavim B K non rantoperetrahiaMagnete A, quamnbsp;a clave C, huic enim adhaeret, non Magneti; attamen Magnes eftnbsp;caufa attraótionis, folvuntur enim iilico a fe claves, fimulac altiusnbsp;ï'iipraMagnetem elevantur: Cur itaque clavis C adeo remotaaMa-gnete, fortius trahit clavim B, quam Magnes A earn trahit ? forfi-^^n aliquis opinaretur clavim B non trahi a Magnete , fed rcpellinbsp;contra C, quod verum non eft; nam trahitur B fortiftime a Magnete ; hoe patet, ft polus Magnetis fiierit in E , amp; clavis B circanbsp;Cum circulariter , fed ad notabilem diftantiam , in latioris fcilicetnbsp;eirculi pcripheria, circumferatur, pars K inferior verfus E trahetnr,nbsp;totaque clavis fttum acquiret valde obliquum, amp; circumdudta fu-perftciem conicam defcribere videbitur: in inftituendo hoe Expe-^imento praeterea obfervatur, axe Magnetis perpendiculari ad ho-^i^ontem poftro, claves altius lupraMagnctem attolli pofte faiva at-^taétione , quam axe horizont! parallelo: amp; ft polus Boreus Magnetis furfum fpedlaverit, turn omnium altiftime amp; in maximo a*nbsp;iapide intervallo claves attolli poterunt fuperftite coh^rentia mu»nbsp;tua.

E X P E R I M E N T U M XLVI.

X. jig. 5”. Aliquot parvi globi ferrei, C, D, E, fibi applicatij ^ fefufpenft attrahanturferie relt;3:a ad horizontemperpendiculari^nbsp;^ polo A Magnetis P A, deinde polus cognominis A, alteriusMa-S’^ctis B lente admoveamr globo infimo E, a quo notabili adhucnbsp;^^niotus intervallo, feparabit globum E a D , totamque globorumnbsp;leriein D C fugabit, obliquum ei fttum dando.

Eft perpetu» obfervationis polos cognominesduorum Magnetum c invicem fugare; hoe poftro, polus A Magnetis A P ad fe trahit'nbsp;S'oborum feriem E D C , diretftione ab E ad C , adeoquenbsp;^ues globorum infimas partes erunt poli cognomines ipftus h,.nbsp;^ fupremae partes erunt cognomines poli P. poftto igitur Magne-^ S polo B cognomine ipftus A, hoc eft infimarum partium glo-^oruin^ debebunt hx omnes a polo B fugari , ft' vis fugans ipftusnbsp;’ major vi trahente poli A in globum remotiflimum E, inquem.nbsp;paruin tantummodo operari poteft, globus E fugatus niraium apo-

O I

D 15”$ E R T ATI *0

io B, feparabitur a reliquis. Loco gióbülorum Ferreorum idem Ejc* perimentnm etiam optime inftituitur cum acubus, quse ex fuis fu-Ipenfe extremis, Fibi adhaerefcendo longam conftituunt feriem, finbsp;circa infimam Magnes B S crrcumagattir, earn fugabit, atque ianbsp;circulum deducet, uti etiam eleganter 'adnotavit Cl. Wolfius innbsp;Me dit at. Ingen.Tom. 3. Si vero polus S, Magiieds B S Acui infi-mx obferatur, h^c illi advolabit extemplo.

E X P E R ï M E N T U M XLVII.

Si polo Magnetis majoTum virium apponatur aliquod oblongum Ferrum, jacens in plano horizontali Itevigato, alteriquc cxtremonbsp;Ferri polus altcrius nominis, fed Magnetis debilioris virtutis appli-cetur, huic Magneti lente retro trado, ut Ferrum in plano ma-neat, fepe adhxrebit Ferrum, avulfum a fortiori Magnete.

Plurimi hunc obfervaverunt efFed:um, uti Kircherus in Lib. ds Magn. GafTendus ad T^iog. La'èrt. p. Rohaultus in Phyfic.nbsp;part. 3. Cap. 8. §. 5-4. de la Hire in DHiJt. de U Ac ad. Roy-.nbsp;A°. 1717.

EXPERIMENTUM XLVIIL

Acus Magnetica ponatur in tequatore Magnetis Sph^rici , pa-rallele adaxin Magnetis, acus extreme apponatur regula ferrea, qux ei adheerebit tam firmiter, ut regula eam circumducerecircatotumnbsp;Magnctem queat, amp; in fitum quemcunque protrabere.

EXPERIMENTUM XLIX.

Tab. 6. Tg. I. Si Magneti prseftantis virtutis A adlijeferitfphae-rula ferrea B, attradla, atque regula ferrea C D tetigerit punéïum Sphterse oppofitum punélo contatiius cum Magnete; poterit regulanbsp;C D adimere Sphteram a Magnete, fed fi Magnes debilium flieritnbsp;virium, tum regula non poterit Sphseram B a Magnete avellere: Cl.nbsp;de la Hirius inftituens hoe Experimentum cum duabus regulis fer-reis, quarum ea minima erat, qux adhxrebat Magneti, notat, ma-

jorem

D E M A G N E T E.

iprem regulam abftulilTe quidem minorem a Magnete, fed ambas a feparatas fuiife, poftquam a Magnete duobus tribufve pollicibusnbsp;^celTerant.

EXPERïMENTUM L.

Cufpis Acus chalybeae hebetata fuit, capite manente craffiori , ^ufpide applicata Magneti fortiffimo amp; capite virgte ferrete, fempernbsp;^edudtae a Lapide virgte adhtefit firmiter Acus, a Magnete ademta:nbsp;Capite Acus deinde applicato Magneti, amp; cufpide regul^ fcrrete,nbsp;aliquando avellebatur Acus a Magnete, aiiquando non, remota utnbsp;ante regula.

Turn cufpis Acus reddita fuit acutiflima, amp; caput optime appla-^atum, cufpide applicata Magneti, amp; capite virg« ferrete , huic temper Acus adhaefit, rollique a Magnete potuit. Sed capite Acusnbsp;applicato Magneti, euftide virga; , nunquam adhtefit vii'gas, fednbsp;applicata Magneti manut: idcirco prima fronte opinabar, cumaliisnbsp;ï^bilofophis Acum adhserere corpori, quod pluribus attingebat pun-lt;^is, attamen erroneam hanc fuilTe opiuionem plura me docuerunt Ex-perimenta, namclavis,cujusplanitiesmagna,appofitafuit planoMa-gnetis polo, adeo ut contadlus in lata fuperficie daretur, tumcapurnbsp;^bcrius clavis rocundum applicatum fuit capiti rotundo prioris cla-'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt; ut contadrus ambarum in pundo tantum fuerit , nihilo-

clavis fecunda abilulit primam a Magnete ; inflitui hoe Ex-P^’^hnentum cum Cl Hartfoekero, turn affirmante, fe idem parado-femper obfervalle, quod etiam adnotavirde laHirius in L'Hifi. J HAcad. Roy. A'’. 1717. ratus , Ferrum elTe fortiorem;

lagnetem ad attrahendum Ferrum ipfo Lapide, hinc regulam fer-^^rti adimere aliam a Alagncte; Hoe tarnen videtur nimis precario ‘'Jintum^ cum a Magnete prasilantiHImo Ferrum vix viribus do-^^^Uniadiniit aliud Ferrum : prseterea ita non folvitur difficultas,nbsp;p^^^odo Magnes debilior a fortiori abripiat Ferrum in Experimen-XLVll, Supponit quidem Philofophus debiliorem Magnetem vi-fo^ ^^^uirere a fortiori, fed demonftrandum forer debiliorem fierinbsp;Jttorem ipfo Magnete praeftantiffimo, quod an concipiconcedive ¦nbsp;i Vehementer dubito : Sunt hercle multiplicia Magnetum ph^»

jaomena-t

DISSERTATIO

nomena, amp; pauciflïma qu® ab animo intelligi pofTunt noflro, haec ab Exp. XLVII. ad L, funt qviidem inter ea,qu2e omniumminimc

comprehenduntur,

EXPERïMENTUM LI.

Si aliquot Acus vulgares, vel laminae parvae ferreae ponantur in ferie quadam juxtafe invicem, Magnete attiagente unam Acum velnbsp;laminam, cohaerebunt omnes inter fe amp; cum Magnete, cohaerebitnbsp;ramen fortius fecunda cum prima, quam tertia cum fecunda, velnbsp;quarta cum tertia, erit enim eo minor cohaerentia, quo Acus velnbsp;Virgae magis ^ Magnete diftiterint: tranfit igitur vis Magnetis ex Ferro inFerrum; autfufcitataviMagnetica in hoe Ferro, fulcitatur quo-que in vicino, amp; fic porro ufque ad ultimum: Effe(2:us hifce analog! confpiciuntur in duobus turbinibus ferreis , quorum hic attin-git Magnetem, alter ex priori fufpenditur, ambobusfe contingen-tibus in pundo, cohserent tarnen attradi vi Magnetica, poteftquenbsp;in gyrum velocem amp; oppofitae diredionis uterque moveri, gyrationbsp;enim attradionem non tollit.

EXPERÏMENTUM LIL

Si lamina ferrea Magneti affricetur fecundum longitudinemfuam, pars, quse ultimo Magnetem tetigit, plus virium habet, quamqusenbsp;primo applicabatur Lapidi, ut igitur extremitas Ferri imbeeiiliornbsp;eafdem vires ac altera recipiat, affricanda eft polo oppofito Magnetis,

EXPERÏMENTUM. LUI.

Regula Chalybeatemperata fecetur in aliquot partes redangulas, quae omnes fuper lamina pofitae cuprea diverfo fitu juxta fe invicemnbsp;quam antea cohasferant, bene apprimantur, ut quafi corpus unitumnbsp;forment: Supra hiinc apparatum cranfeatMagnes fortiter appreflus,nbsp;turn regula viribus imprsegnabitur, co majoribus, quo partes fe ar-dius contigerint, fi autem vix fe contigerint, non nifi paucae cumnbsp;iis communicata: crunt vires,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EX-

toE MAGNËTTS.

E X P E R I M E N T U M. LIV.

Tabulse D infiftat Acus C D perpendicularis, at-^^Cra a Magnete fiiperius pofita A B , tum admoveatur Acus F G '¦^afverfe, qu^ ulterius proinota tranfiret inter Acum C D amp; Ma-A B, illico cadet Acus C D , non amplius attrada.

QF^ntum igitur a vii fuS. detorqueri poteft vis Magnetica, im® facile a parvacaufa? namacusFGomnem vim,antea determi-fecundum C D, abripit, infleóbitque fecundum F G: Qui-Aquarum motus Fiuidorumque decurfus cognofcit, facifcnbsp;P ^Ipiciet hoe pha;nomenon refpuere omnes Fluidorum currentiumnbsp;^ idcirco Magnctem non operari effluviis, aut Fluido quo*nbsp;alio.

EXPERIMENT ÜM LV. f-amina ferrea, fuper pr^eftantiiïimo dudïa Magnete, viribus infi-

gnibus imprsegnata Aiit, hasc impofita inendi, malleo aliqiiamdiü u a fuit quo omnes amifit a Magnete antea accepras vires , nonnbsp;nifi leviflimas fcobislparticulas geflabat, vi A pulfatione com-^^tiicata, qualem omne Ferrum malleis contufum, acquirit; fednbsp;^^^qnam vel leviffimam attollcre potuit Acura.

_ ^rinialdi in Phyfica eundem Experimenti fuccellum adnotavit:

hic vires ex Ferro cxpellic ? Partes Ferri, quodcuditur, a {.^^^oventur, pori rautantur, aliarum partium fit contadins mu-^ nil aliud in Ferro mutatur, id tarnen aptum eft turbandis*nbsp;po^’^'^fl'gandis viribus Magneticis, ut nullse fuperfint: an igiturnbsp;figura erit caufa artrad:iouis aut virtutis Magneticae ? ne-enim porus eft practer fpatium vacuum , quod fuanbsp;^ners, fed an, cum ftus partium mutatus eft, etiam nonnbsp;o P^nia eft vis . in ouam cum Malleus eeit, an non erit fub-

agit tarnen corpus in raentem an ftc mallei pulfatio non poftet in vim Ma*nbsp;etiamfi h^ec non foret fubftantia corporea, fedal-

P nbsp;nbsp;nbsp;teruis

terius naturae; fiquoqueejufmodirelatio, acinter mentemamp;corpus noftrum exiftit, daretur. Quia autem obfervamus limaturam Ferri anbsp;Magneteviribus donatam, extemplo earum jaéturam facere ,fimulacnbsp;partes inter femifcentur, an eodem modoFerrumcufum vires amit-tit, quoniam quoque varise partes inter fe mifcentur, alioque po*nbsp;nuntur ordine? Hoe quidem probabiliiTimum videtur: reftat tarnennbsp;difficultas quomodo vires pereant ordine partium turbato.

E X P E R IJVf E N T U M LVI:.

Lamina ferrea, qux fortiffimo afFriótaMagneti viribus imprsegna-ta fait eximiis, imponatur Igni ,utpenitus candefcat, catida appo-natur Limatur^ Ferri, ejus nullam particulam attrahet: manifefto? indicio in hac calente laminanullas fupereiïe vires attraKentes.Con-venit hoe cum Experimento XXIX. Magnetem Igni commillum-:nbsp;fpedïante , qui etiam vires fuas fcobem attrahendi amifit: non dif-fert Ferrum a Magnete, neque vis Magnctica diverfa eft in Ferronbsp;Sc Magnete , II igitur Ignis earn ejiciat ex uno, cur non expunge*nbsp;ret ex akero, Ecce mirandas virtutisMagneticae proprietates nuncnbsp;in eam agit Ignis, nunc nihil agit, tranfii; vis per Hammam Spiri*nbsp;tus amp; olei aceenfi illibata, expellitur tarnen amp; deftruitnr ab Igne,nbsp;haerens in corporibus ferreis Sc lapideis.

E X P E R 1 M E N T U M LVII.

Quoniam lamina vires Magneticas in Igne deponit, explorandum' erat, anMagnes cum Ferro ignito vim communicaret, atque an com-municata in Ferro maneret ? fuperfluum prima fronte judicabiturnbsp;hoe Experimentum, fi enim Ignis in Exp. LVI. vim ex Ferro eji*nbsp;dat Magneticam, etiam nunc ex eo vim qualemcumque acceptamnbsp;expellet, qui enim in Ferro valde ignito h^ret ignis , non dilcre*»nbsp;pat ab alio Igne , fed ecce quarn oppofita phenomena mihi ita ra-tiocinanti evenerunt , quse docere pofiunt Experimentatores, quam ;nbsp;iên^, quani caute in Phyfica pergendum lit, amp; quarn param Ex-perimentis, nill crebro repetitis a dexterrimis obfervatoribus, con-fidetc poflumus; convenit in hac fcientia id ,quodaChemicisfempefnbsp;inculcatur, omnem fekinationemeflel Diabolo, feftinans enim Sc ratio ei''

tif

'ï^iociniuni una alterave öbfervatione dedluccilS nonpoteft nonfa:*^ piflime illabi in errores: Anno lamella valde ignita, fupernbsp;polo egregii Magnetis dufta, amp; immifla Ümaturae Ferti , nulluranbsp;ii^icium virium actralt;51:ricium edidit, repetitüs fuit ad Magnctemnbsp;^ffriötus, cum Fefro nulla vis cointöutncaca fair, refrigerata iamcfl*nbsp;oon majorem virtutemattrahendihabuit, quamqujclibet alia lamellanbsp;poflidexe Iblet. Anno 17x7 cum alio prseftanti Magnetc, fed ar-oaato, idem Experimentum coram plurimis repetii fpedlatoribus »nbsp;Oadem lamella ferrea , vebementer ignita, fuper pede five polo ar-mati Magnetis duóta fuit, turn fcobi immifTa, oftendit infignem vim,nbsp;fcobe nndiquaqneinftarbarbselibiadh£erentc,frigcfa(51:aeandemvimnbsp;retinuit. Admirams eventum iu:^eratum amp; priori oppofitum, fe-^Qcnti die tentamen repetii cum nlo ferreo, novam capiendo fco*nbsp;”^03, amp; caute ad omnia attendens, ne feducerer, fed fiiit idem ten-’^^minis fucceffus, vi Magnetica impraegnatum foit filum ignitum,nbsp;oandem retinuit refrigerio commiffam. Quid ex tam oppofito eventunbsp;’^oncludi poteft? an non, Magnetes nonnullos vim cum Ferro poflcnbsp;oommunicare ignito ,alios nonpofle: aut hoe temporepbasnomenonnbsp;aMagneteexcirari, quodalia tempeftatenon excitatur: an vero arma-tura aliquid contribuit?anpendet acerto gradu candefadionis ? annbsp;« Ferro? Sed pr^eftar fobrie excjufmodi ratiocinari Experimentis.

EXPERIMENTUM LVIII.

Magnes pofitus fuit in tabula rotatili, in altera tabula Verforium, 3'^od diftabat aMagnete i o pedibus,ita ut axisLapidis amp;V erforium ef-^nt in eodem plano horizontali; V erforio ad quietem reduóto, convet-^ fuit Tabula cum Magnete,motus Verforii obfervatus fuit, antc-^^am tarnen moveri incipiebat, tempus intercefllt, brevius minutonbsp;J^cundo; propius deinde admotus fuit Magnes Verforio, illiufqucnbsp;- . ol^feptempedibusdiftante.rurfufqueconverfi,Verforiummotumnbsp;i brevius tarnen tempus inter initium motus Magnetis amp; Ver-intercelTit, quam antea; iterum propius Magnes admotus Ver-rio fnit ^ intervallo 3 pedum inter utrumque intercedente'; con-Magnete fimul converfum fuit Verforium , neque temporisnbsp;obfervari potuit: Ni mis breve tempus eft, quod inter motuna

n . nbsp;nbsp;nbsp;•fc -

DISSERTATIO

Magnetrs amp; Verforii intercedit, quam ut accurate obfervaripoflït ; operam impendi, ut detegerem'proportionem inter tempora, quibusnbsp;motus dabatur, amp; diftantias horum corporum a fe invieem, ut per*nbsp;nicitatem virium Magnedcarum invenirem, fed nimia celeritaspro»nbsp;hibuit hucufque, quo minus aliquid accurati determinem : pulcriusnbsp;tarnen hoe rude tentamen mihi vifum fuit, quam ut filentio preme-retur.

EXPERIMENTUM lix.

Si Verforium amp; Magnes in ea ponantur diftantia, ut in feagant, Verforium a polo Magnetis attrahitur , eufpide alterius nominisnbsp;verfus polum direda;tumjuxta priorem ponatur alius Magnes, innbsp;codera plano horizon tali, amp; in eadem a Verforio diftandi , polisnbsp;cognominibus eandem plagam Ipedlantibus, dirigetur Acus verfus medium interftiti'i inter ambos relilt;9:i Magnetes, in quo loco eft centrum virium Magnetum, haud alitcr fere ac centrum graviratis inter duo fejunöa corpora intermedium jacet. Si autem Magnetis,nbsp;juxta priorem politi, polus fit alterius nominis, Verforium dirigi-tiir, ut fit perpendiculare ad amborum Magnetum axes, turn enimnbsp;eufpis illius seque attrahitur ab uno, quam repellitur ab altero fe-cundi Magnetis polo,

EXPERIMENTUM LX.

Taif. 3. I. Tabulae A B, quae ope rotx P velociihme cir-€umverti poterat, impohtus alligatufque fuit Magnes C, ita ut axis perpendiculariter infifteret horizonti, poluis autem Boreus furfumnbsp;fpeólarct; tuin Verforium Magneticum alteri impofi turn fuit menfaenbsp;immobill; atque in eodein plano horizontalt cum A B , tegebaturnbsp;carapana vitrea, ne a motu aëris per circumgyrationem tabulae Anbsp;B, turbaretur, admovebatur Verforium tam prope Magnetic, utnbsp;intia ejus virtudsfphaeramhaereret: Verforio quiefcente, tabula ABnbsp;velociter circumagebatur, in principio vifa fuit Acus ofcillari nuncnbsp;dextrorfum', nunc fmiftrorfum, primum fitum relinquendo parum-perfed audia velocitate tabulae A B , quantum fieri potuit, Verforium manfit fixum in fuo meridiano, neque ullum motus miniminbsp;dedit fignura.-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EX-

E MAGNET

EXPERIMENT UM LXr.

Omni apparatu prasGedentis E^erim«nti manente eodem , Ver-r iprium altius fuit pofitum, ut eilet in plano fupra polunx Magne-O ^ quorfum Acus ilHco dirigebatur, inclinata quoque a viribusnbsp;^ttrahentis poli deorfum; fuit Verforium ita politum, ut ex meri-^iatio fuo egteflum fueritpcr attradiionem Magnetis: hoe lapide C'nbsp;^lociflime circuma(3:o opc rotse P, manfit Acus inclinata, quieta rnbsp;oc direefta , ut modo ante ; Quare hxc velociffima circumgy-ratio nou impedivit, quominus Magnes in Verforium cgerit.

EXPERIMENTUM LXIT.

. ^dem Magnes binorum pr^ecedentium Experimentorum C tabu-^ A B ita alligatus fuit, ut ejus ambo poli, five axis , jaceret in plïUo horizontali A C B. Verforium in alia pofitum fuit tabula im-^obili, ita ut in eodem produdo plano horizontali A C B foret:nbsp;^agnete velociter circumaéto, eufpis Verforii Borea inverteba-tür, dire^a verfus Magnetem , manebatque in. hoe f tu immobilis,.nbsp;quamdiu Magnes velocillime circumvolvebatur ,fed eo tardiusmo-ofcillabat Verforium:. idem erat efFedius pofito Verforio ad Bo-, Ortum , Meridiem velOccafum Magnetis, eufpis enim Boreainbsp;^ttiper verfus Magnetem trahebatur.

Hoe Experimentum iterum docet, circumgyrationera Magnetis» ^locidimam non impedire, quominus Acus attrahatur; hujus eufpis»nbsp;f^tea ad Magnetem dirigebatur» quia polus Meridionalis Magne-cui Verforium afffidum üiit, in hacregione majores attraheudBnbsp;habet, quam Boreus».

EXPERIMENT U M LXIIX

^ gagnés attrahit Ferrum purum, amp; id quod cft i'mprasgnamm? vr Magnete, agit in hoe ad majorem diftantiam , quam in illudnbsp;diftantis, in quibus adtio incipit fpedari, Magnetis iu Ferrum^nbsp;.P’^^gnatum, ad eas in Ferrum non impragnatum:, circiceruttnbsp;^ ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 3 snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hïog:

arl

Hoe fubtiliflime primus obfervavit Whiftonus : Ferrum igitur, iquod fuper Magnete duóèum fuit, amp; virês accepit, haeret quafi ianbsp;centro virium ad aliquam diftantiam diffufarum, amp; vires Magnetisnbsp;amp; Ferri fibi obviam qtiafi étiiït, atquè ih intermedio fpatio in fe arnbsp;gunt; nifi Ferrum, vi donatuitt. mobibus fit altero, amp; ideo ab exi-lioribus Magnetis viribusin diftaiitia majori commoveri poffit. '

EXPERIMENTUM LXIV.

Si Magnes bomogene^ fubftantiae undiquaqué obruatur limatura Ferri tenuiifima , Tel pulvere Indico, nullum fere eritjn fuperficicnbsp;j)un(flum,cui attrada limatura non adhaerer;majori tarnen copia adh^e-aret angulis amp; polis, quam lateralibus planifque Magnetis par tibus; at-trahit igitur omne pundumMaguetisF errum,etiamfi non seque valide.

E X P E R I M E N T U iM LXV.

Si limatura Ferri rare, amp; sequabiliter fpaïgatur fupra corporis non admodum denfi fuperficiem planam (ne quidem Ferro excepto) amp;nbsp;Magnes direde infra id corpus ponatur , alterutro polo fpedantenbsp;Parfum, primo plurimse particolae limatura: conjungentur in formamnbsp;óblongée Acus, illse perpendiculariter fupra fuperficïeni erigentur,nbsp;quse direde e f^ione poli Magnetis funt; moto Magnete dextror-fum fecundum longitudinem plani fuftinentis, cadunt omnes partesnbsp;limaturse finiftrorfum ; redeunte Magnete finifirorfiim, erigunturnbsp;partes, caduntque dextrorfum: idem fpedatur efFedus , quicun-que Magnetis polus furfum fuerit converfus. Pod itus reditusquenbsp;aliquot Magnetis infra planum fuftinens fcobem , ordinatur limatura in feries oblongas.

Si pars Magnetis lateralis plano obverfa, fed infra illud pronio-veatur dextrorlum, vel finiftrorfum, ctiam erigitur limatura, ca-ditque contraria diredione, quamquaMagnesmovetur, cadit ramen paulum oblique, magis nempe a polis utriinque attrada , quam anbsp;meridiano Magnetis.

Si aliquoties infra planum Magnetem ,- alterutro polo furfum fpe-dante, dextrorfum amp; finiftrorfum proraoveris, ut limatura fit in ferieS

or-

M A G N E T E;

ordinata, turn invertatur Magnes, amp; altero polo furfum fpeélantc, commoveatur; primo limatura haerebit quafi aoceps, ucfcia quor-lum fe verrat cadatque, fèd repetito Magnetis itu erigitur, amp; cadic'nbsp;contraria direótione, quam qua Magnes movebatur.

Siauteiii JTupra limaturam Ferri Magnetem protraxeris, erigiturr ea limaturse pars, qnsc Magneti fubjacet, cjeteroquin fequitufnbsp;^otum Magnetis, unde ipfo moto dextrorfum, limatura cadit dcx-'^orlum, «Sc contra: Optime fit hoeExpérimeutum limaturamfpar-gendo fupra tenues laminas metallicas: Lucretius quondam hoc in-ftituific videtur, cum canebat,

Exfultare etiam Samothracia ferrea vidi,

Et rament a fimttl Ferri furere intus ahenis In fcaphis, lapis hie Magjies cum fubditus effetnbsp;^/que adeo fugere a faxo gejiire videturnbsp;^re interpojito, difeordia tanta creatur.

^^Cmadmodum eriguntur caduntquc partes fcobis in hoc Ëxperi-

^ento, ita erigi difponique partes in folido Ferro, quod Magnetic ^Ifiicatur, opinatus fuit Gaflendus, ideoque in Ferro partes jacerenbsp;finiftrorfiimMagnete fuper ipfo duifto dextrorfum, amp; contra, veluti'nbsp;campus frumento confitus ariftas verfus unum latus avento afilante-jacentes gefit, amp; in oppofitum protenfas a ventocontrario. Attamen*nbsp;^ihi partes folidi Ferri fortius coha^rere videntur, quam ut a vi'nbsp;^aguetica itaordinarentur: fedeo conceflb, non clarius intelligitur,nbsp;'I'^ornodo ex ejufmodi partium fitu vis artrahendi aliud Ferrum fe~nbsp;^’^etur, aut quid fitus ad dirediionem Ferri verlus aliquas cash pla-conferet, nifi fluidum advocetur.

Explicantur autem memorata phsenomena facile, mono in antè-.^hum notemus ^ parva ffagmenta Acuum oblonga , loco fcobis ¦ j^fita piano, a Magnere infra moto, plane eodem modó erigi, SC'nbsp;^ere ad oppofiram partem ac Magnes movetur; Quare fcobs po-’’^confiderari, inftar congeriei exiguorum; fed oblongorum fra-l^^utorum: Concipiatur Magnes diredïe infra unam particulam,.nbsp;- erigetur fupra planum perpendiculariter, atque ambas extre-^|ates nancifeitur polares, quarumea, qus piano contigua; eft -alterius nominis, quam Magnetis, planum ibi tangentis, (poH ‘nbsp;Magnetum diverfi nominis tantum fe- attrahuntj,, extreinitas gt;

p.artii*

DISSERT A TIO

particulse ftiperior erit polus cognominis poli Magnetici, Sc quia poli cognomines Magnetum feniet fugant, hie quoque a polo Ma-gnetis fugari concipiendus eft : promoveatur nunc Magnes infranbsp;particulam ftniftrorlum , adeoque fecum trahere nitetur earn parti-cul® extremitatem, quse piano eft contigua, fed ha:c ab alperitatenbsp;plani impeditur fequi, manetque in priori loco , polus vero Ma-gnetis fugans fuperiorem particul» extremitatein, oblique in earnnbsp;agic, amp; quidem dextrorfum, quare pelletur dextroifum, obliquumnbsp;accipiendo fitum; promoto tanftem ulteriusMagnere, ut in earn particulam non amplius agatjhsec cadetfuagravitate dextrorfum: quodnbsp;in una conceptum fuit particula, obtinct in omnibus, idcirco motonbsp;Magneto ftniftrorfum infra planum, erigetur prius perpendiculariternbsp;ipfl impofita Scobs, delapfura dextrorlum poftea.

Cum vero Magnes fupra Scobem amp; planum pofituS promovetur, crigitur quoque quselibet particulaperpendiculariter ,cujusfuperiornbsp;extremitas fit polus akerius nominis ac polus Magnetis, quern fpe-¦(ftat, a quo proinde attrahitur, cujus motum fequitur, amp; ideo motonbsp;Magnete fupra Scobem finiftrorfura , cadet Scobs fmiftrorfum ,nbsp;eventu plane contrario, quam cum Magnes infra Scobem promo-vebatur.

EXPERT MENTUM LXVI.

Talgt;. 6. jig. 3. Si circa Magnetem A B, impofitum piano, fpar-gatur Limatura Ferri, aut potius pulvis Indicus, ad aliquam ufque latitudinem, leviterque planum concutiatur , dilponitur pulvis innbsp;feries ordinatas oblongaS)- intcrcapedinem rclinquentes , qualesnbsp;figura exhibet; in quibus duae funt plagae A A, B B , plerumqucnbsp;redtilineas feries formantes,fed alias circa utrumqueMagnetis laws,nbsp;incurvantur , uti D D, C C. quse curvarum perpetuo ampliatarum,nbsp;prout plus i Magnete diftant, funt portiones : omnes feries nonnbsp;sequale intervallum inter fe relinquunt, fed propc Magnetem pau-lumard:iuS;quodcirciteradsquat i^lineae: poII.Rhen iutervalla nonnbsp;penitus funt fine pul vereinterfperfo, adhserenteferiei alicui,amp; excur-rente irregulariter ufque adleriemvicinam,idtamcn plus obtinct innbsp;majoria Magnete diftantia, quamprope ipfum: Optime hsec omnia

con-

De magnet E.

^onfpici pofTunt pofitoMagnete fuprafpeculumvitreum,infraquod jacet charta; nulla enimfuperficies datur l^vigatior, fupra quamnbsp;lerrea Scobs, vel pulvis Indicus, in feries magis ordinatas difponinbsp;poteft.

. ^icunque has feries circa Magnetem primo intuetur, extemplo judicarct cas a circumfluente circa iapidem Fluido pendere , quodnbsp;‘^elatum inter Ferri partes, eas tam jufto difponerct ordine, cunanbsp;^iam fibi quasrit, atque Scobis partes, ut totidem obftacula, removet:nbsp;attendenti autem nihil minus verum elTe apparet; cum enim Scobsnbsp;ferrea fit adm.odnm gravis amp; cralTa, debebit id fluidum, quod earnnbsp;e loco moveret, ordinaretque, elfe copiofum, veloci adtem motu, amp;nbsp;magiiarum virium;id igitur facilius movebit, propellet, disjicietautnbsp;^dinabit Scobempartefverorporum leviifimas.uti farinam frumeiiti,nbsp;^obcmLigni, Eboris, Stanni, Cupri; quamgravifliraasFerri: verumnbsp;«^coninia circa Magnetem fparfa non in feries difponuntur, nonmo-yenttir,fed jacent quieta.uti ceciderunt.ac ü nullus afforetMagnes, annbsp;Jgitur fingipotefl fluidum, quod corpora moveret crafïiora amp; gravia, innbsp;jevifTima autem operari non polTet ? fed non fluere in intervallijnbsp;ferierum dicatur fluidum, verum per ipfam Scobis fubftantiam , 8cnbsp;Ca ideo ita ordinari; hoe conceffo , quteram quomodo id fluidumnbsp;”011 moveat partes leviflimas farinas,quibusoccurrit,dcquas penetrat,nbsp;Gum moveat Ferri partes graviffimas ? amp; x°. quomodo Scobs ferreanbsp;m feries intervalla relinquentes ordinetur, amp; non partes juxta fenbsp;pofltas tantum habeat? (^uas difficultates nemo folvetfacile, prius-Suam indolem virium Magneticarum melius intellexerimus.

EXPERIMENTÜM LXVII.

Sternebatur limatura Ferri lupra parallelopipedum ferreum 6 P^uices craflum, cujus inferior! extremo applicatus fuit Magnes ,nbsp;ICO Limatura red:afurfum erigebatur: indiciovim Magnetistranfirenbsp;per Ferrum, etiamfl craffiflimum.nbsp;fn ^^'odc fupra aliud parallelopipedum ferreum, unumpollicem craf-”1 ’limatura Ferri fatis denfe Ipargebatur, huic iterum prscedensnbsp;j^^^^^epipedum 6 pollicum impofitum, ejufque parti fuperiori in-^ ^^quoque fuit Ferri Limatura, turn Magnes infimo applicatus

Q nbsp;nbsp;nbsp;paral*

parallelopipedo, vires fuas transftidit per omnem hunc apparatum ufque ad Limaturamfuperiorem, quam erexit ut ante, undc nonnbsp;modo vis tranfit per folidum Ferrum, fed per interruptum, imo pernbsp;diiTolutam Scobem ufque in folidam mafïam.

EXPERIMENTUM LXViri.

• *

Ponantur duo Magnetes juxta fe inviccm , ita ut amborum polü cognominesfurium fpelt;3^ent,atqueincademfintaltitudine, hisimpo-natur fpeculum vitreum, fuper quo fparfa Scobs ferrea ordihaturnbsp;in eafdem feries formafque, quas alteruterMagnes formaviflet, niftnbsp;quod in loco inter ambos polos medio, fit centrum polare five centrum virinm, quod pro uno polo habendum eft: casteroquin ad marnbsp;jorem quaquaverfum latitudinem vis diffufa confpicitur, ambobusnbsp;Magnetibus fe mutuo adjuvantibus.

EXPERIMENTUM LXIX.

Ta^f. ‘y. fig. I. Duo Magnetes formsE CubicÊE, polis cognominir bus furfum fpelt;3:antibus , quorum fuperficies fint planae amp; laevigatae,^nbsp;jungantur fecuminvicem, fed ita, ut inter ambos A amp; B jaceatnbsp;C lamella tenuis, ferrea; afieri iis impofito infpergatur limaturanbsp;Ferri, haec difponetur in feries, quas repr^efentat figura , in quanbsp;locus polaris fortiflimi Magnetis B fatis bene indicatur, caeteroquio-fupra laminam C vix confpicitur aliquid Scobis, amp; ultra hunc locum omnia funt confufo ordine pofita.

Difïert hoe Experimentum a prascedènti, lamelle C ferrea inter-pofiti, qusiomnes has irregularitates attradionis producit, impe-diendo quominus poli ambo fe conjungant in medio polum vi-rium communem faciendo, fed efficit ut vires urriufque Magnetis diftindse maneant; quia autem Magnes B prseftantior eft quam Anbsp;ad latera fe fpedantia vires fuas fortius emittit, qu£E tranfilientes.nbsp;fepimentura fcrxeum., ordincni Limaturse ab A fidum perturbant.

M A G N E T E.

experimen t ü m lxx.

Ambo üdemMagnetesjuxtafe.nihilo interpuiilt;5i:o,ponantur; fed ut poli alterni nominisfurium fpe^ftcnt.lupraalTerculum, illis impofitum,nbsp;^^rgatur Scobs ferrea, haec uti in Tab. 5’. fig. i. ambos polosmon-'ïrabit ad A, a. inter quos loco intermedio Scobs in curvilineam,

^0 utraque parte convexam, figuram difponctur, exteroquin qua-quavermm vis redti exiens Scobem quoque re(5ta conformat: intermedia inter polos A, a, Scobis figura eft eadem,ac fi amboMa-gnetes m eodem jacentes horizontal! plano polis alterni nominisfe PecflalTcnt, non Scobis fit fuga , fcd'mmica attraüio , a viribusnbsp;oonfpirantium poiorum cxcitata.

experimentum lxxi.

Si Limatura Ferri infundatur tubis vitreis , atque aróte compin'^ gatur, fitxque apta recipiendo vim Magnetis, quam Ferri fruftumnbsp;ünitum, ut docet ejus afFriótio ad Magnetem, amp; vis deinde explo-mta, namab hoe non differt, nifi quod partes in mafia funt ar-ctms^ unitx inter fe, quam in Limatura attamen in Limatura com-paöa fe bene contingunt : fi veto hxc Limatura commoveatur ,nbsp;StialTeturque,ut partes locum fiium mutent,illico omnis earum visnbsp;P^rit; nam fricanturpaitesinterfedivcrfifirmisdirccïlionibus ;quem-ompdum autem virtus ex Ferro auferebatur, cum contrariadirelt;3:io-eidem polo Magnetis afiricabatur quam ante, ita per fimiles con-fridiones vis ex Limatura perit,

EXPERIMENTUM LXXIL

^^onfiitit quidem hue ufque Magnetem attrahere Ferrnm ; quia Ferrum eft malTaadmodum compofita, ex Sulphure , Sale,nbsp;SiT'k’ ^^^™inandum crat, quid infit Ferro, quod attrahitur:annbsp;quot;^phür, an Sal, an Terra, an autem hxc omnia fimul poftulen-^’’P^rmixta?

Ferrum in Carbonibus folTilibus vehemcntiflfime igniatur, ita

Q_x nbsp;nbsp;nbsp;ut

i24 dissert ATIO

ut fcintillet, tumque ex’Igne eximarur, amp; colligantur Scintilfae expulfae, Sphseric^, quse in vitrum abiverant, hse nee attrahun-tur aMagnete, nec Acuna Nauticamullo modo exfu^viadetorquent:nbsp;Eft vitrificatio produdham nitimum , ad quod metallum aliudve cor-

Eus reduci poteft: conftat hoc vitrum ex Terri, fed an alia admixta abeat, diftingnere non licet. Quamobrem terra Ferri fummo adtanbsp;Igne non amplius vim Magneticam habet, imo nequidem reciperenbsp;pGteft.

ScoricC Ferri, q«^ lupta incudem ex cufo Ferro decicJunt, amp; latae planasque funt, attrahuntur fortiflime a Magnete , Sc femelnbsp;attradlas vim recipiunt, quam aliquamdiu retinent: CtEteroquinnbsp;modo exceptx a Ferro, tunjque oppofitse Acui Magnetics ; nonnbsp;multum in ipfam agunt, earn, tamen detorquenr a fua vii.

SuDt hse Scoriae minus combufts abIgne, quam globi vitrificati, ©rbatje tamen funt Sulphure, amp; Sale , hinc non amplius in Ignenbsp;liquefcunt, nec ardent: continent hae itaque in fe vel illud princi-pium , vel corporum genus, quod adhuc a Magnete attrahitur. amp;nbsp;quod Igne vehementi continuato tandem avolat, antequammafta innbsp;vitrum abit: quamobrem id corporis genus, quod in Ferro eft„nbsp;amp; quod folum attrahitur, non videtur magnam in eo conftituerenbsp;copiam, cum Ferrum coiiftet ex maxima parte Sulphuris, amp; ex materia copiofa, qua? in vitrum abit; eft id autem valde fixum, namnbsp;non avolat ex tota mafta, nifi cum in vitrum abibit , quod modonbsp;fit Igne terreftri vehementiflimo omnium , quem excitare ars po-ceft.

Quod ft ex Ferro, id quod attrahitur a Magnete , elici poftet folum, id vehemeutiflime attraheret amp; attraheretur, 6c quo pro-piores funius ad id purum habendum, co maftam fortius attrahen-tem poftidemus. Eum in finem conatus fui Ferrum fpoliare reliquo^nbsp;Omni, quod non attrahitur a Magnete, fequenti modo ; Limatu-ram Ferri in aliqua diftantia ab Acu, 6 pollices longa, pofui, earnnbsp;admovi, donee manifefto percipiebam Acum agere inLimaturam amp;nbsp;a fu4 diredrione turbari: turn Limaturam indidi phial® parvse vi-tre^E, quam in eodem arcu circuli, quem culpis Acus deferibit»nbsp;pofui, ad diftantiam 7 pollicis a fe mutuo, culpis Acus attradra ad-hseftt fuperficiei phialae, huic ita quiefeenti infudi leniter oleum Vi-

trioli X

BE M A G N E T e:

trioli, quod Limaturam folvebat, clapfis citciter duobus minutis,. Acus reliquit phialam aliquomodo , petens direlt;Stionem pfiftinam'nbsp;fibique naturalem; quo Limaturse major quantitas folvebatur , eonbsp;Acus etiam magis recedebar a phiala; nunquam tarnen accurate in.nbsp;^num priftinum rediit: idem contigit cum folvebam Ferrum inSpi-ïitu Nitri Glauberi, aut Aqua forti vulgari : vis attrabens fempernbsp;iniminuta erat, non penitus tamen fublata: Ex folutione Ferri pra-paravi vitriolum Martis, quod admodum ficcum, amp; oppofitum cui-pidi Acus 6 pollicum, earn parum attraxit, attamen oculo dillin-guipoterat cufpide ad ^ gradus ex fuo loco recedente, fimulac vitriolum prope ipfam tenebarur: repetii hoc Experimentum aliquo-ties, in initio opinatus me decipi, cum acutus Lcmmerius in

Is Acad. Roy. A^. 1706. obfervaverit, vitriolum Martis non «trahere Magnetem, forte non inftituit cum Acu tam louga, namnbsp;Iti breviori amp; vulgari Acu nequidem oculatiffimusmotumullumat-^a(Stionis obfervabit, fed tantum in longiffima confpici potuit: De-creverat liaec vis attralt;Stionis ex Limatura, cum folvebatur, quia omneS'nbsp;cjus partes a feremovebantur, variifque diredlionibus fimul agita-tas, baud aliter quam Limatura. in praecedenti Experimento con-cufla, vim fuam amittunt. Haec folutio Ferri praemifTa fuit, ut;nbsp;melius poffet Ferrum fuo Sulpbure otbari, id enim fortiffime ad*nbsp;baeret Spiritibus acidis , amp; cum iis ope Ignis facile avolat; Ex Vi-^J'iolo iramiffo retortae eduxi Spiritum acidum cum Sulpbure mixtum)nbsp;Ignis, donee materia in fundo reftans rubri effet coloris , qu®.nbsp;^ucatur vulgoColcotar Vitrioli: hoc appoficum Acui eidem Ion-Sblimae, motum excitavit, fed parvum., majorem tamen priorinbsp;Slticru folum Vitriolum ediderat; Spiritus acidus in phiala colledlus-®Ppofitusque apici nullum fignum attra(2;ionis oftendit; quamob-concludo; Sulphur Ferri non efTe caufam virtutis Magnetica:.nbsp;treinde Colcotar impofui igni violentiffimo in crucibulo terreo „nbsp;Stiod evaflt tandem inafTa nigra amp; rara,in qua non araplius ullum indi-Sulphuris erat, quemadmodum bene adnotavit Cl. Lemmerius rnbsp;^^cenim erat friabilis facile in pulverem,injcd:algni nonfeintillabat,nbsp;^^luti limatura Ferri facit, amp; Sale omni etiam orbara viderur, cumnbsp;b^nquajjj rubiginem contrahat nec in acre, nee in aqua falfa; etianainbsp;dat Tuidturam, non effervefeit cum Oleo VitrioU , iieccumSpi:-®itu. Sails gt; aut Spiiitu Nitri.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q, 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SeJ

Sed liac maffa five mtegra, five io pulverem tufa, vehemeater Sc a Magnete amp; ah Acu Nautica attranitajr, amp; ad longe majoremnbsp;diftaoctam quam Liniamra Fcrri recens: quod manifefto probat ne-que Sulphur, neque Salem Fcrri efTcmateriam atrradtioni propriam,nbsp;fed aliquam aliam,qu2e eo fortius atrrahitur, quoaccuratiusorbatanbsp;eft Sulphure amp; Sale.

Hxc materia cohserebat hadenus cum terra folida, quam in vi-trum abire fupcrius monui, amp; quae nullam vim in fè habet; igiair fcparanda erat ab hac terra inerti, quantum poterat; in eo fecutusnbsp;fui Cl. Lemmerium, qui ad pulverem redaélae materise affiidit Spiritual Nitri; abfque effervefcentia fcnfibili folvebatur pulvis, atquenbsp;ad fuperficiem abibat in pulverem album, pingaiufculum, qui Ik-pe aliquamdiu candorem retinet, aliquando fulvus fit; bic pulvisnbsp;colledus feorfim , amp; prope exficcatus attrahitur vi majori adhuc anbsp;Magnete vel a lamina Chalybca, quam maffa pr^cedens atcraifta

fnit: videtur hoe corpus id folum efte, quod in Ferro caufa attraélio-nis exiftit, quodque miftum cum alüs corporum generibus ,ut Fer-rum conftituat, agere impeditur aliquomodo.

Forfiran fimile aut idem corpus in Magnete eft folum id»quod at-traótionem in eo excitat, quod quo purius eft Sc in majori quantitate, eo Magneten! pr^eftantiorum virium facit: ld autem quadantc-nus coliigi poreft ex Magnetibus, qui tempo re generantur in acre ex Ferro: quod cum ab aëre in rubiginem corroditur, fuos Salcsmifcetnbsp;cum materia terreftri. Sulphur mifcetur cum Salibus per aërem na-tantibus, amp; idcirco ex Ferro feparantur cx fe ejus principia com-ponentia: fcilicet terra, materiaMagnetica, Sal, Sulphur; cumigi-tur matetia Magnecica fimul cum pluvia ingreditur poros lapidis,nbsp;cui Ferrum inhteret, cos in veros Magnetes mutat , quos , expe-rientia tefte, deprehendimus perpetuo ubicunque modo Ferrum aërinbsp;diu expoficum lapidique infixum fpongiofo fuerir.

Ex hac Analyfi liquet manifefto , cur Chalybs melius imbuatur vi Magnetica, eandemque rctineat, quam Ferrum: Chalybs enimnbsp;antequam ufibus convenit, aliquoties eft igniendusamp; cudendus, innbsp;Ignecerto certius deponens aliquantumfuiSulphuris velOIei, undenbsp;nunquam tam flexilis eft poftea, quam Ferrum, turn igitur Chalybsnbsp;depuratur magis ab heterogenea materia adliJerente, 8c pro quantitate

E M A G N E T E.

I fe retinct,

—,________________________ _ Ferrum eo

ï^ajori vi Magnetica imbui pofle, quo plus illias materiae Magne-ticae in fe continet, Sc omne Ferrum non ejus aequakm copiam ha-“Cte docet expcrientia, ciim datur Ferrum quod longeiuajoremvimi ^drahendi accipit ^ Magnete, quam alterum.

Si Vitriolum Marris affricctur polo Magnetis, vi maj'ori imbui-, amp; Acum Nauricam longe fortius aftrahit, 8c ex fua fede pro-turbat, quam Vitriolum purum.

Boylcus Ocram Brittannicam, quas eft rubigo Ferri, fed a natura-libus Salibus acidis corrofi miftique cum terra , exploravit an vim Magneticam oftenderet; hujus nequicquam detexit: cum autemnbsp;Voftealgni commiferat Ocram, partesqueSulphureas, Salinas, aliaf-S^e plurimas expulerat; Ferrum in malTa refiduum fiias vires attra-prices oftendere amp; exferere potuit, quibusegit in AcumNauticam:;nbsp;^id. Magnet.499.

E X P E R I M E N T U M XXXiri.

Memoravimus in initio hujus Gapitis i, Magnetcm vi vaiida at-Ttahere aliquam arenas fpecicm, nigri coloris, fplendentem , nun-Suam rubigine infedtam, quae ex Virginia alfertur, atque Magnetis; °pe ex alio fecernirur pulvere ; gravitate fpccifica donatur, qusenbsp;ad arenam vulgarem, uti 161 ad 7.1. Opcrae pretium erat inda-§^^¦6 au hiec Arena elTct Ferrum. ejufve quidam fpccies, au nihifnbsp;^etalli in Ie concluderet: hoe fi foret, Magnes in aha corpora,nbsp;P^^terquam in Ferrum operaretur: Moulenus hanc Arenam variisnbsp;^^¦fit modis, fuorumque ExperimentorumfuccelTus mferait *Pbilo/^nbsp;*'anf AP. 197. aha addidi rentamina, quae ad clariorem ejus im^nbsp;^^Uedlum conducerc arbitracus fui.

ï* Si h«c arena Igni committaruramp; calcinetnr , poft calcinatio» *iein vehementius a Magnete attrahitur , quam antea.

. Arena calcinata mixta fuit cum Carbone inpulverem redadto,. ^®Pofitaque fornaci probatoriïe per hora; fpatium non abiit in Re—nbsp;afthuc vehementiori impetu a Magnete attrahebarur;

yS^obxem.Ignis foluSjaliquid ex hoc pulvere feparat, quodiat--

tm*

tracStionem paulwm impediebat; non tarnen eam materiam, quseat-trahitur, reddit volatilem, licet avolare queat, ut mox patebit.

3. nbsp;nbsp;nbsp;Arena mixta fuit ciim Nitro fixo , impofitaque fornaci fuforiaenbsp;fpatioborse non abiit in Regulum. Reliqua mafïa non attraheba-tur i Magnete except^ tenui crufta , quse Carboni in crucibulumnbsp;injedto adhaerebat.

4. nbsp;nbsp;nbsp;Deinde mixta fuit cum Nitro amp; Carbone in pulverem contu-fo, atque per horam fuforias fornaci immifla non abiit in regulum:nbsp;malTa inde produéta non a Magnete attrahebatur, exceptis iis par-ribus, qu^ Carboni adhasrebant.

5-. Arenae alia pars mixta fuit cum Nitro amp; floribus Sulphuris, qu^ in fornace aliquamdiii pofita, etiam Regulum non dedit.

Liquet ergo ex bis t°, Nitrum reddere illud volatile , quod in hac Arena a Magnete attrahitur ,idcirco enim adionem Nitri pafla^nbsp;non amplius paritur Magnetis aifiionem in fe.

6. nbsp;nbsp;nbsp;Volatile autem reddi polTe id quod attrahitur a Magnete patetnbsp;€x hoc procclfu.

Arenas Indicae 5iij, millae cum Salis Ammoniaci 5iij, expofitae fuerunt in crucibulo aperto Igni modico, i quo ramen Sal Ammo-niacus volatilis eft facftus expulfufque; totum refiduum pondus ha-bebat oij. cum granis 23 , adeoque pondus Arenas aminum fuit 37nbsp;granorum, pofito nihil Salis in Arena fuperftes fuifte; incrant re^nbsp;Tiduo grana majora, quam ante fuerant, coloris clegantis Ciunaba-rini; omnes reliquae partes amilTi priori nigredine ad obfcure ru-brum vergebant: Magnes lupra h^c omnia pofitus , dudlus , imonbsp;iis applicatus, vix aliquid attrahere potuit, dabatur tamen attradtionbsp;obfcura: Refiduum Aqua lotum amp; edulcoratum , deinde exficca-rum , non majori vi quam ante a Magnete attracftum fuit : maui-fefto indicio fimul cum Sale Ammoniaco avolafle ex hac Arena ,nbsp;quicquid a Magnete attrahitur.

Non tamen id valde volatile eft, aut cum leviftimis Salis Amrao-niaci partibus adfeendit, licet ex hac Arena, fimul cum illispartes qusedam Aurantii coloris in auras adfeendant, uti ex fequenti pro-ceflu liquebit.

7. nbsp;nbsp;nbsp;Mixta: fuerunt Aren^ Jiij, cum Salis Ammoniaci 5iij, qu^cnbsp;inclulte phiala: committebantiir Igni Aren® trihorii fpatio, quo ferè

omiiis

D E M A G N E T E.

Sal fviblimabatur, adhaerens lateiribus amp; fornici lagen^, cum partibns Arense auranrii colons miftus , relidl^ niateria in fundo ,nbsp;fulvo atra, duse expofita Magneti aliquantuni, fea parum attra-hsbatur; Maffa in aqua foluta , dedit fpifTam Tincïluram colonsnbsp;ferruginei. relido craffiori pulvere in fundo; folutio cum notabihnbsp;cfFervefcentia conjungebatur: Tindura exficcata non a Magnetcnbsp;attrada fuit •, pulvis, qui fubfederat, erat craflus, conftans ex tra-gmentis pluribus, duris, concretis , coloris elegantis rubicundi,nbsp;^uae exficcata a Magnete vehementer attrahebantur: haec volatihanbsp;nondura erant a Sale^fada, amp; ideo vim attrahentem, retinueran^nbsp;quamobrem Sal Amraoniacus non illico eam abigit in auras, etiamfinbsp;^ajori molimine expungatur.

Conftat quoque expraecedentibusopej-ationibus_,h3ncArenamnon

abir“ - nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

quominus ad Suxionem reduci, amp; in Reguium abire potuerit; Sed an pouiilatur metallum, ut Magnes in corpus aliquodoperetur . Nulla profedo eft neceffitas, amp; alia dari quoque corpora, in quibusnbsp;non demonftratum eft Ferrum efle, monui lüpra, qu» tarnen aCtio-nem Magnetis in fe experiuntur. Non penitus probabilitate caret,nbsp;’n hac Arena nihil Ferri aut metalli continari, quia non efterveicirnbsp;Spiritu SalisMarini; ncc cumSpirituNitri fortiffimo, eove cumnbsp;dilute ; nee cum Aqua forti ilmplici, ucc cum Aqua fortinbsp;^^plici; nee cum Aqua Regia; nee cum Oleo Vitrioli forti, eovenbsp;dUuto cum Aqua; imo live hasc Arena calcinata fuerit vel non ,nbsp;^ida vel calida, nunquam cum memoratis Spiritibus acidiflimisnbsp;^uervefcit, quibuscum tarnen omne Ferrum acriter elterveicit;nbsp;igitur ulla fufpicio Ferri latentis in hac Arena poteft foveri.nbsp;Miftse fuerunt hujus Aren^^üj. cum Minii Drachmis novem,nbsp;in Crucibulo igni vehementi in furno Anemi, trium horaruranbsp;P^tio, commiftae, abiverunt in maftam firmam, duriffimam v valuenbsp;P^i^giofam, coloris ferrei, fuperficiei intequalis, in qvu piunmsnbsp;globulescoaliti, firroiteraltcri matenei adhaerebant:nbsp;_ tt^iniirium fignum vitri ullius confpiciebatur, ad quod connbsp;Experimentura inftitueram ;potms Minium

DISSERT ATIO

renatum erat, quod cultro hinc inde feparatum ab alia materia ^ erat purum Plumbum: Alia autem duriorque malTa , in pulverensnbsp;trita, a Magnete asque forciter attrahebatur, quam ipfa Arena In-dica, pulvis tarnen minus fplendebat, nec erat tam atri coloris:nbsp;Adeo ut Plumbum non valeat vires attrahentes ex hac Arena proflige-re. Cum vero folet Minium cum Arena vulgari auc filice abire innbsp;vitrum, uti quoque fupra demonftravimus Magnetem ipfius ope innbsp;vitrum mutari, manifeftum eft.hanc Virginia Arenam non elTe ter-ram facile penetrabilemautfolubilemab eo metallo,quod iguitumpernbsp;omnia fere tranfit alia corpora; non tarnen elTe fubftantiam firnpli-cem, docuit vis Salis Ammoniac! amp; Nitri in ipfam; ex quibusau-tem componatur partibus fimplicioribus nondum deprehendere potui.

DE METHODO ARMAND^ MAGNETES.

Magncs ex fodinis emtus, non folet multum Ferri elevate airque geftare, ideo armatura induitur, qua adjutus multo plus ferreipon-deris gerit, htec enim ejus virescseteroquin quaquaverfum dif-fiindendas colligit, dirigit, condenfat, atque eas amborum polo-rum congregat, ut in eandem agant molem ferream , eamque fimutnbsp;rrahant: Inter varias armandi tentatas methodos optimam elegi,nbsp;quae hue ufque innotuit, hanc tarnen elTe ablblute perfedliffimamnbsp;non nil! temere affirmarem.

Tab. (y. fig- 3, Fiugamus molem Magnetis informem, amp; modo €x fodina erutair. proponi, quse ita fit arnianda, nt plurimum Ferrinbsp;elevet geratque: Circa cam in Tabula pofitam fpargatur limatura;nbsp;Martis, atque ita invertatur, donee duas exhibeat plagas, fibi op-pofitas, quae limaturam in feries reeffas ordinant. Mae plagse eruntnbsp;Magnetis poli, qui accuratiflimedeterminabuntur, Acu brevi gra-cilique iis impofita, quae perpendiculariter polis infiftit obliquenbsp;inflexa amp;: attraidfa ab aids Magnetis lateribus.

z. Ambo inventa Idea fupra cotem veri'arilem , aut planum lapi* dem afperum, laevigentur amp; applanentur, utfuperficiebus fibi paral-iclis, amp;p€rpendicHl«ibas ad diredionem impofitae Acus, donen-

turquot;

DE M A G N É t E. nbsp;nbsp;nbsp;isi

^uj**h$ba(esfunttotiusoperis.hisbenepofit!S,Mignctipotériteiegans i^^cunquc induci forma, cubica, parallclopipeda, vel qua^cun-¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dofideratur, a locis cnim polaribus omnis virtusMagnetica

^ Pedtandaeft, amp;fere tota dependet. Notandum bic imprimis eft, ^^Ham Magiietem efle abbreviandum, locis polaribus bene appla-quia abbreviando fempcr aliquid ftuE virtutis amitceret, ve-y ^ poftunt abfque derrimento alia larera circa axin abfcindi, utinbsp;^ ^ontius, aliique plures redte animadveiterunr.

^j.3 Formenturdeindeex Ferro molÜffimo , in quo aullsefunrfpinaï, corpora illius formse, quamTfij', 4. Tab. 6. reprsefentac;Sitnbsp;^ ö pars tenuiftima, longitudinis Sc latitudinis ejufdem ac to-^ polare armandi Magnctis: ad angulum rcdtum inflexamnbsp;partem E F craftiorem, inferius rotundam , fwe in promi-defmcntem, qu£e Pes Armatura vocarifolet.nbsp;j- ^ftrvandum cft in formando hoe pede a fabro, ut B E fit parsnbsp;uexa Fcrri A B, atque ita ftriarum ferrearum dudbus A B E con*nbsp;inuati jaccant, exerciraci enim m Magneiica arte fabri obfcrvave-knbsp;runt ex pede armaturte didbo modo formato, Magnetem plus ponde-clevare. Monui ex Ferro molliftimo hsec corpora elle forman-a, amp; non ex Chalybe, uri perverfe a nonnullis annotatum eft,nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnim armaturamulto plus ponderisgeftantMagiietes, quam

X Chalybea.

4- Sed quantïe cralTitiei poftulatur Ferrum A B C D? hoe deter-’natu a priori eft difficüiimura; laminae cralTitiei diverfae amp; lon-ytudinis A B prius fuper polo Magnetis ducantur, atque explore-’ quaenam maximis ab eo viribus impr£egnetur, fccundum Ex-^dmentum XXXI. hujus cralTities crit ea , qu^e deftderatur in ö C D;folet c^teroquin tentando explorari ex quanam armatutanbsp;^^riiuuni Ferri geftetur?, conficiuntur aliquot nempe ferramentanbsp;® C D E F diverfte craflitiei, his armatur Magnes,amp; qu« fortif-g^^.f^crrum elevant, eliguntur. Alii fupra laminam A B , Magnetinbsp;, fcobem fpargunr, quae fi valde attrahatur amp; erigatur,nbsp;elTe A B judicant: ft vero vix aut nequaquam attra-uq ^ ’ cam minus cralfam pronunciant, atque eo ulque eftfe atte-j. dam , donee aliquid fcobis attrahat.

° cjufmodi corpora fqrrea accuratiftime polita amp; explanata

R z nbsp;nbsp;nbsp;ISda'

ÖlSSEKTATlt)

Magneti apponantur, fingulo latcri polari unum, pcs B E etiam accurate tangat inferiorem Magnetis partem ; ambo aréte cumMa-gnete ligentur, qui ita prseparatus, vocatur Armatus Magnes, qua-lem cyihxhtt figura Tab. 6. Hac methodo fere omnis vis Magnetis, redta ex polis egredicns, intrat in armaturam, ad pedem E F di-rigitur, qui cum inferius fit rotundiufculus, vim condenfat in ar-élius Ipatiam, in quo ca quafi concentrata hseret, ex quo prolndenbsp;maximum Ferri pondus geftabitur.

Formam armature aliam defcripfit GalTendus amp; Cabeus irr Thi-lof. Mag. Lib. 4. Cap. 44. pag. 408. Magnetean fecundum axinper-forando , turn virgam Chalybeam , foramen exquifite complen-tem , tranfmittendo, haec ex luis extremitatibus magnam virtutem exercet: Nulli tarnen auótorfum.utprseftantemMaguetem hoe mo-do perforet, quia magna pars prseftantis virtutis exfculpitur, amp; tantum ab uno extreme tranfmilTse virgse pondus geftatur, fefenonad-juvantibus ambobus polis ,uti in noftra methodo.

Solent in Magnete plurim£e anomaliae obfervari, quas nemo mor-talium facile explicabit, quamdiu, quid fit vis Magnetica, ignora-tur ; ecce enim quaenam obfcrvavit Cl. Butterfield , memorante Hartfoekero, dari aliquos Magnetes, qui inernies plus videntur a-gere , quam armati, eludentes ita armati omnem exfpeeïta,-tionem: alios, qui inermes admodum imbecilles videntur , armarnbsp;tos plurimum virtutis polTidcre. An igitur nonnullorum Magnctumnbsp;vis facilius per Ferrum tranfit, aliorum dilEcilius ? An hoe pendetnbsp;a diverfa.indole Ferri? Ad hïec nondum fatis attenderunt mortalcs?,nbsp;amp; idcirco nihil certi concludi poteft.

EXPERIMENTUM lxxiv.

Magnes, defcripto armatus modo. attrahit fuftinetque Ferrum multo majoris ponderis applicatum fuis pedibus, quam inermis exnbsp;utroque polo elevaverat.

Eft enim miht Magnes, qui inerntis ex fingulo polo fuftinet cir-citer 5 Ferri Uncias, adeoque ex utroque fimul fuftincret modo Unciasgt; hic autem armatus clevat Libras 7 Ferri. .

Utque alioimn teftimoniis mea confirmem obfervata, Merfen-

nuio-

DE MAGNET

oum confulamtts annotantemfe vidifleMagnetemponderisLiBrar-,^» incrmis elcvabat tantunLUnciam femiflem, armatus autem gegt;nbsp;tiabat Libras lo.

Magifl. Nat. ^ Artis‘lom. 3. Lib. iy- Cap. i, ^ Magnetcmfe habuiffe, inquit, qui armatus elevabat granaS^q,.nbsp;idem inermis fuftinuit modo grana 5'4.MemoratqueRoin3£]V[a-§netem fuifle, qpi inermis vix.drachmam, armatus vero Uncias 5:nbsp;clevabat Ex quibus obfervatis liquido conflat, exarmarurapluspon-derisgeri, quam ex nudo Magncte, quia autem non credibile eft,nbsp;Magnctes memoratos fuiiTe codem modo , amp; cum fumma cautePLnbsp;armatos , dici nequit vires proportione eadem,, aut diverfa ad ele-^andum Ferrum acquiri.

E X P E R I M E N T ü M. LXXF:*

Si Magnes ex uno fui polo poteft fufpenfos tenere aliquot annur ios ferreos, fibi liberc appenfos, unus vero ex iis ita fufpendatur, utnbsp;^mbos Magnetis polos fimul tangat, turn bic unus tantum fuftineriï

poteft ^ Magnete , omnefque alii, qui huic applicantur , deci^ dunt.

Primo intuitu crederemus vim unitam fortiorem fore, cum enim nnus polus plure§ elevat annulos, duo poli plures elevarent, imprirnbsp;cum multo plus F er ri ex ambobus polis fimul fufpendi poteft, quamnbsp;^^uno;fed contrarium obtinet: Infirmitatis igitur ratiopendebit exnbsp;”§nra annulari ipfius Ferrigt; efficiënte, ut vis exiens ex Magnetisnbsp;polo, deftruat earn ex altero .poftquamcontrariidireótione fibiÉnbsp;^^currerint, unde nihil amplius ex primo annulo geftari poterit.

E X P E R I M E N T U M LXXVL

. Si pedi Magnetis armati afFricetur lamella ferrea, imbuitur mar* vi attracftrice, quam fi eadem lamella cidem polo Magnetis in-,nbsp;^ffridla fuifTet.

in controverfum vocatum fliit a nonnullis , qui eandem vinuï ^'^nicari ab inermi, quam ab armato Magnete ftatuerunt , cuminbsp;® *^^nien confentire nequeo, refiragante experientiaramp;noBuera*

R 3 nbsp;nbsp;nbsp;tiogt;

D I S S 'È r; T A T I O

tio quoque pro nobis niilitat, cttin enim vis Magnetica concentra* tur in pedé armaturae ita, ut multo plus Ferri ab eo, quam ab ipfonbsp;Magnete füftineri poffit, nonne ctiam plus virtutis in lamelfamnbsp;«ffridiam tranfibit, qüemadmodum a fortiori Magnete plerumqucnbsp;fieri folet ?

experimentum lxxvii.

Si utrique pedi armaturs adhseferit lamella ferrea, atque in eo-dem plano cum armatur^ amp; lamelli fuerit Acus vcrfatilis Nautica, quidillat^lMagnete, jacetque inperpendiculariinter utrofquepedesnbsp;media, hscnequaquam in tam k)ngadiftantia a Magnete movebitur.nbsp;quain fi Magnes inermis fuiiïet, aut arnaatura non geftaiïet lamebnbsp;lam.

Quod fit, quia vis Magnetis operamr in lamellam pedibus appli-catam,unde nequaquam ad tantam longitudinemexccnditur, quam fi nulla ferrea lamella adfit.

EXPERIMENTUM LXX VUL •

Si Ferrum fecundum longitndinemfuamafiricetur utrique pedi Ar-maturas fimul, non tantas vires attrabendi acquirit, quam fi uni tantum pedi afTricetur.

Quia Ferrum ab utroque polo dire'Sionis vires acquirit contra-rias, quibus fe deftruentibus, minor earum copia in Ferro remanet: quare ut Ferrum magna vi imbuatur, fupra uiiuni polum pedemvcnbsp;Magnetis modo fricandum crit.

experimentum. lxxix.

Vis attrahens variorum Magnetum armarorum in elevando fer-reo pondere, eft ceteris paribus in ratione duplicata Diameororum, aut in ratione fuperficierum.

Whiftonus in Traffatu of the dipping Needle,' pag. 11. hanc pro-portionem commeraorat repertam aNobilifiimo Viro Paisley; cum enim vis ex fupcrficic Magnetis exeat, quo armatura majotempart-em

fuper-

E MAGNET E

fopcrficieï occupat, eo plus virium aMagneterecipit, atquc eo majus pondus Ferri clevabit. Videmus hinc quantum ha:c vis Magnetisnbsp;differat a gravitate, quse e^l in ratione foliditatis corporum, five irtnbsp;®orum Diametrorum ratione triplicata: amp;ideaevidenrer liquet, vimnbsp;Magnetis non pofic pendere a lege Naturae, qua pofitis corporibusnbsp;^obus, ad fe acceims fiet, quippe tum vis foret in ratione quan-^jtatis corporeae, hoe eft utigravitas, eum eaimnc obfervatur in ragt;nbsp;fione fuperficiei corporeae tantum exifiere.

experimentum lxxx.

qualis vis bonorum Magnetum incrmium, non fenfibiliter ins-^yalium vi, fimilis figurae amp; pofitionis, fed rnaequalis magnitudt-, eft aliquando paulum major vel minor, quam in ratione fuarura* ^latnetrorum.

Memorat Whilïonus fe boe etiam ex variis didicifle Experimen-tis; attamen fatetur rnagnam eflé difiicultatem determinandf, au diverfi Magnetes, aut diverfe partes ejufdem Magnetis fint seque’

bonae, ut fere perveniri nequeat ad aliquem accuratum fucceflfuEco ExperimentL

CAPUT T E R T I U M.

’Tgt;e Tgt;ïre^ione Magnetis amp; Ferrifuper ipfo du6ii.

Donatus eft Magncs plerumque duobus polis , qui funt phgsc alicujus latitudinis , non pund;a Mathematica, inftar polo-rum terreftrium, aut coeleftium: Supra memoravimus vim attrahen-tem Magnetis maximain ab hifce polis exerceii; qui ideo facile de-reguntur, circumquaque circa Magnetem Ferrura applicando, amp;nbsp;cxplorando quibufnam in locis idfortillimeattrahatur: InnotefcunCnbsp;tarnen facilius ope Scobis ferrese circuralperfse , vel Acum naiiti*nbsp;cam fupra Stylum mobilcm circumducendo , quae maxinio cumnbsp;impetu verfus hos polos dirigetiir.

Sunt aliquando bini poli fibi in redta diametralitcr pppofiti, ali-qtiando in curva : Non quoque in omnibus Magnetibus ncceflario duo tantum poli deprehenduntur, quippeamp; ipfe vidi, atque alii nota-verunt Auótores,Magnetes, in quibus tres, idem teftanteFournierio,nbsp;turn in quibus quatuor raanifefto poli obfervabantur: Cl. PugcttuSnbsp;in TraEiatM Experimentorum Magneticorum SermoneGallico con-fcripforuin , Magnetis meminit, vide Tab. j. fig. i. Sphsericinbsp;ABCD, pedieburneoinfiftentis ,acujuspolo A, Acusnauticsecnfpisnbsp;attrahitur, quse a parte, priori oppofita , C, etiam allicitur, indicie A amp; C elTe polos cognomines : a parte B attrahitur ejufdem A-cus cauda, quam pariter allicit oppofitum pundlura D: poffidet A-cuum nauticarum artifex infignis Rotterodamenfis, Dykgraaf, Ma-gnetem, quem mihi explqrandum accoramodavit , fornase utcun-que cubicae, quam repr^fentat Tab. 7. fig. %. ineujus latere ante-riori N, Z, funt duo poli, quorum unns N eft Boreus, alter Z Au-ftralis, latns N Z priori oppofitum , etiam duos habet polos, quorum hic N eft ’Boreus, alter Z Auftralis: penes eundem artificemnbsp;alius proftat Magnes formac oblongs. Tab. 7. fig. 3. in quo pri*nbsp;mum tres obfervabantuipoli, unusB Boreus , crantM, M.duo Meri-dionales, Magnete autem divifo feótione F K, fragmentum A ob-

fervaaitö

E M A G N Ê T E.

fcrvatuiö eft habuiiTe quatuor polos , duos Boreos B, B , duos Auftrales M, M: alium examinavi Magnetem , qui in. oinni fe-

puu(fto rux fuperficiei polo donatus videbatur, amp; circumquaque 'iJTi attrahendi fere sequalem exercebat: Verum hi funt IVlagneteSnbsp;Anotnali, minima tarnen pars eorumduobus gaudet polis fibidireélcnbsp;^Ppofitis’ de Regularibus Magnetibus in fequentibus modo agana.

EXPERIMENTUM LXXXI.

Magnes parvs; impofitus Cymbse ligoeae, ut Aqu^ in vafe ample innater, jaceatque axe adhorizontemparallelo, fe converter, dp-fuis polis refpiciat determinatas caeli plagas, quarum una in hac ^egione eft utcunque Borea, altera utcunque Auftralis.

Minus cxaólè loquuntur , nee accuratas inftituerunt obferva» ^^ones, qui Magnetem Ie ad Boream amp; Auftrum convertere dixe-

^^nt, inferius enim liquebit, pauca tantum in hoe terrarum orbenunc

dari loca, in quibus Magnes accurate Boream Auftrumque fpedlat, nam lunt modo tresMeridiani ejufmodi hucufque cogniti; fufficiat

id annotafle pro hoe Experimento, mox enim prolixius de iis age-mus.

Non requiritur, ut Cymbse innatetMagnes, cujus diredionem ex-ploramtis ,eaeniraobfervamr quoque,(uipen{b Magnete exfilo fcri-^^0 tenui, non intorto,fed texto,ejufqueaxead horizontemparallelo: ^^quedifferentia obfervatur, five fit Magnes grandis, five exiguus,nbsp;nve uuitus, five in partes diffedus , omnes quippe ejus particulaenbsp;^^dena diredione aguncur.

Definitio. Tolus Magnetis, Boream femper fpeHdns, vocattir ^orettf ^ qui Auflro obvertitur polus Aufiralis.

. ^cholion. ïncertumeft, quo tempore Magnetis , amp; Ferri fuper dudi, diredio ad plagas Caeli Boreas amp; Auftrales deteda fuit:nbsp;amp; quando a nautiseoepit in ufum vocari ,aptarique Acus infor-Compafti, maritimis accommodati ufibus. Probabile eft, ali-9nem cafu primum invenifte Magnetis impofiti cymbul^, natantinbsp;’ altcrum polum conftanter dirigi Boream verfus , alterumnbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verfus: deinde Ferrum Magneti affridum in fimili cym-

nla agl eadeöi diredione : poftea Ferrum acutx fint impoutum

S nbsp;nbsp;nbsp;pin-

t) I S S E R T A T I Ö

piling, lit liberius citüifque moveremr; deinde deliberatum fuir an nonpofïèt mfervireNautis,uthi,cjeIo nubibusobdudoatris.necnbsp;Siale, nee fideribus fulgentibus, cognolcerent Boream Auftruraqucjnbsp;fieqije tut-um dirigerent per sqnora curfum: Aeüs, folummqdo im po-,nbsp;fit^inu^.obfervati defelt;fiiis, ex navis orti concufllbus, dederunt ori*nbsp;gjnenaCpmpaflbmarino, atque itagradatim hoe inventumperfedium-videtur,idcallidillimeeonjeótante Wallifioin’T’hilof. Tranf.N°.zy2.

Ufus Compadi maritimus primuminnotuide videtnr Gallis, mavis Mediterrane! accolis: Quifnam vero primus in navi, amp; quo tempore , ufus fueric Compadb, non conftat: innotuit ante annumnbsp;ii8o poft Chr. Nat. Quia tuin vixit Icripfitque Poëta , Gallus,nbsp;Gujotus Provineus, qui CompalTum vocavit Marïnettarny artifici-um non decipiens; cujus earmina ita fonant, Icolle eftoHe ne fenbsp;tnuet, ^)n art font, cjui montir ne feut, ‘Par vertu de la Marinette, ‘Dne Pierre lat de, Ögt; noirette, Ou li fer volöntiers fe jointsnbsp;Qiite reperiri pofTunt in Fauchet, Les Antiquité^ de la France ;nbsp;aut apud Perrault, Par allele des Anciens ® Modernes Tom. 3. tum:

Gsi^Hcnó^amm Lib. X.Diog. La'értiiTom. i.p. 193. qui amp;; addit hoe argumentum, ut inventum Gallomm ede demonftret ;nbsp;Aeum Nauticam Lilio donari , quod regni Galliarum eft indgne.nbsp;Proferpftt hoe inventum pedetentim jüxta littora Maris Mediterrane!, atque ita pervenit ad Venetos, apud quos primum adhibitum?nbsp;fuit a Paulo Venefo, cui idcirco gloria inventi Anno ii6o adferi-bitur: tum etiam ad urbem Amaiphim in Regno NeapoUtano dela-tum eft, in qua primo a Jolianne Goya, circa annum 1300 inufuni'nbsp;vocatus fuit CompafTus, unde verftculus.

Prima dedit Nautis ufiim Magnetis Amalphis.

Hifee binis a fuis popularibus attributa fuit inventi gloria ; procuï: dubio tantum, quia primi inter fuos fuerunt, qui Compaflo ufi funr ,.nbsp;ctiamft diu ante Gallis innotuerit.

E X P E R I M E N T U M LXXXIÏ,

Si Magnes parv^e impofitus Cymbte lignese, ne fub Aqua lubmer* gatur, axim gerat perpendieulareni adhorizontem, natetque in vafe*nbsp;amplo, eandem femper faciem convettet ad plagam Boream, aliam-qye ad: Aujftralem.

E MAG N E' T è.

C nbsp;nbsp;nbsp;A innatans Cymbse in vafe aqu^ pleuo

, “ Ö, poto ^ Aüf^rali refpicfat Zenith; fupra vafis óiedium pen-acus ferrea E , in quam agat Magnes, ut eo melius in medio Jahs teneatur ;Magnetis aliquanidiu fibi commiffi notetur parspla-Boream fpedans; deinde convertatur, iter'um fibi relidus, eó-ad plagam Boream cónvertetur, quemadmodum primusnbsp;^bferyavit Grandamicus.

EXPERT MENTÜM LXXXIIL

7- fig‘ S- Sit Magnés A, C, D , K , cujus ambo poli ^ gt;D,proindecujus axis iit AD , dividatur bifariam in C K, fediio-^ perpendiculari ad axim, erit unius fegmenti polus A, antca Au-ad^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auftralis, amp; B Boreusi alterius fegmenti pars, quae

3nr nbsp;nbsp;nbsp;boreo B, erit polus Auftralis, pars D polus Boreus, ut

Eft hoe Experimeiitum in controverfo, 8c ideo nierebatur exa-^en accuratius amp; novum: quicunqiie autem non polTidet vilesMa-

feparandi non callet, idem inftituere poteft um nio ferreo, prius fuper Magnete dudto , hoe enim in partesnbsp;^^dem prasbebit ph^enomena: Del Porta ih Magia Nat. amp;nbsp;ftidiey, vuTre at ife of Magnetic Bodies Ch'. 9, contrariumnbsp;, ftatuentes polum Auftralem A mutatum iri in Borealemnbsp;i feélione: An hoe ipfis contigerit nefcio, amp; dubito : mihi con-^ cvenit, atque mecum confentiunt Gilbertus Lib.z.Caf. 5-.nbsp;. lagnete, turn Barlow in Magnetical advertifements ,Chaf.-fórfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falfitatis argui poteft del Porta aut Ridleyus , quia

fadturi hoe Experimentum, cuneo fiderunt Magnetem , obr ipfi vim inferendo, quo mutata eft vis direftrix Magnctis;

enim, quando filum ferreum in partes ope limse lente , fecabam, diredtricem vim in omnibus fegmentis man-lit^^^^^dem ; cum vero partes fili tanturómodo ufque ad mediumnbsp;hait„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; reliquum infledtendo frangebam, vel cuneo

EX-

r4ö nbsp;nbsp;nbsp;D I S S E R T A T I o

EXPERIMENTUM LXXXIV.

Tab. j. fig. 6. Magnetis rotundi A B E F axis fit C D, C palus Auftralis, D Boreus, dividatur Magnes bifariam fedtione per axcranbsp;traiifeunte, habcbit pars C O A B P D polum Auftralem in O, Bo-reum in P: fegmentum C X E F Z D habcbit polum Auftralem ianbsp;X amp; Boreum in Z.

Retinent igitur hsec fegmenta eofdem polos, quibus antea doua« ta erant, fola mutatio in eorum axe coutingit, qui fit X Z , amp;nbsp;Ö P,traufeundo per medium cujuflibet fegmenti; idem obtinetin omninbsp;felt;ftione parallela ad axim: ergo patct totum latus E X C O A eflenbsp;polare, amp; eodem modo conftrudlum , cseteroquin videri polTet}nbsp;quafi plagae qu^edam, quales hic C amp; D, foli forentpoli, cum quodlibet punótum lateris ACE, aut B D F polare fit, fed in Magnetenbsp;integro poli C amp; D, erant concurfus virium, five centrum polorumnbsp;ab utroque latere,

EXPERIMENTUM LXXXV.

Tab. j.ftg. 7. Duorum Magnetum A B , a ^ poli Auftralesfint A, a, Borei B, b, hi in eodem plano horizontali pofiti, ad fenbsp;acccdere queant, mm polus Boreus unius attrahet, fibique junget,nbsp;polum Auftralem alrerius: idco fi Tab. 7. fig. 8. Magnes A B fu-pra alterum a b teneatur, amp; alteruter libere convert! pofiit, con-vertetur, ut polus Auftralis A fit direcSte fub polo Boreo b, 8c polos Boreus B lub Auftrali a.

Ne alicui hsc converfio miravideatur, patebitintuentiMagnetem anteunitum, fed nuncdilTeótum, partes hoe ordine habuiflc compofi-tas; fi enim ambo Magnetes AB,lt;3 b conftituiffent antea malTamunam,nbsp;nonne pars a adhsefiflet parti B, atque has ambas partes fe attraxif-lent: verum an hs nunc folutïe non iterum fe attrahent? adeoquonbsp;poli nominis alterni fe conjungent; poli cognomines, uti bini Boreinbsp;vel bini Auftrales fe mutuo fugabunt, hi enim mmquam natura-iiter in Magnete cohsferunt.

E MAGNET E.

EXPERIMENTUM LXXXVï.

Tab. y. ftg. o. Sint duo Magnetes prifraand a, A, quorum PoH Meridionales fint M, M; BoreiB, B, itafadi, ut alteruternbsp;polus defmat in pundum, jungantur ambo Magnetes, ut conftitu-^nt unam madam parallelopipedam , hsec tantum duobus donatanbsp;^rit polis, amp; axe per medium mafTae tranfeunte.

Ex hoe Experimento iterum patet, polarem plagamMagnetis efle tantum colledionem polorum; tum polum efle eorum centrum vi-rium: ideo rota vis poli B inferioris Magnetis receflit verfus polumnbsp;fuperioris, qui etiam defcendit paulum inferius, atque ita ambo polinbsp;‘n unum coaluerunt, fitum in loco intermedio lareris B, B.

EXPERIMENTUM LXXXVIL

Magnes homogeneus fphasricus imponaturMereurio,itaut ipfi liberc innatet, axe tarnen ad horizontem parallelo; flbi commiflus, ex fltunbsp;borizontali abibit, polum Boreum inclinando in hac regione deor-lum, amp; polum Auuralem elevando: quse inclinatio variat fingulisnbsp;annis in eadem regione, Sceodemannoindiverfis regionibus, quem-^duiodum accuratius infra patebit in Experimentis cum Acu nauti-fadis.

EXPERIMENTUM LXXXVIII.

Magnes oblongus igni committatur brevi temporis intcrvallo, tantum rubeat, tum ad horizontem perpendiculariter pofltus re-

tigeretur j ejus infima extremitas in hac regione evadit polus : idejQ adnotabimus Ca^. s- contingere in Ferro , eodem in

'tu refrigcrio commilTo.

EXPERIMENTUM LXXXIX-

I «^J^agnes oblongus, ignimfque perpendiculariter imponaturpo*

*®MagaetisfortiorisBoreo, amp; in hoe flra refrigeremr , Magnes.

S 3 nbsp;nbsp;nbsp;ignitos

ignitus multum virtutis acquirer a fortiori, ejufque pokis^ inferior nuuc non evader Boreus , fed Auftralis, appeterque impetuofe po-lum Acus nautiese Boreum: Si Magnes antequam igni committeba-tur, imbecillis fuerit, impofitus fortiori quamdiu ealet, mukis vi-ribus donabitur, amp; majoribus, quam unquam habuit; Notat Nob,nbsp;Boyle, fe expioraile Magnetem, qui frigidus vix fruftulum Acusclc-vabat, fed poftquam candens impofitus fucrat generofo Magnetinbsp;donee frigebat, eum geftaffe multo plus ferri. Si Magnes debilis,nbsp;frigensque, fortiori imponatur, virium incrementum acquirit, nonnbsp;tarnen tam cito, nee tantum, ac fi Magnes ignitus alteri impofitusnbsp;fuiffet.

Ignis Magnetem rarcfaciendo partes omnes afe remover, minuf-qire coh^rentes reddic, itaenim metalla ex duriffimis fubftantiis fluida facit, idcirco Magnes generofus, pofitus infra aliumignitumnbsp;partibufqiie facile concutiendis, alioquelocandis ordine conflantem,nbsp;bujus partes itaagitat, ordinat, dirigitqiie, penetrando per eas fuanbsp;virtute, utpoftea multo majorem vim attrahentem poffideant. Sednbsp;Magnes frigidus non conftat ex partibustam facile mobilibus,alio-que ordinedifponendis,idcircofrigidi, impofiti generoflori Magneti, partes non tam bene mutantur, above ordinantur modo, neenbsp;totidem viribus imprsegnari poflunt.

Ope hujus methodi convertere polos Magnetum pofTumus. i®. Magnetibus imbecillioribus vires addere.

Sunt haec primaria phrenomena , qu^e Magnetes fua diredione oflendunt, plura alia omifi ftudio , rum quia parvi videbantur mo»nbsp;menti, turn ne nimium prolixus evadam, tranfeundum potiusra-tus ad examen direólioiiis Ferri,cum quo accuratiores capi pofluntnbsp;obfervationes; nihil autem hicex[bco, quomodo phiEuomena fiant,nbsp;cum theoriam Halleyi fob finem adnedendamefleduxi, fimulcumnbsp;aliquot animadverfionibus , quibus incelledis, quid de caufa dire-d:ionum llatuendum fit, liquebit.

Definitio. Vlt;;rforium, vel Actm Magnetic am, vel Aam Nau-tic am vocamiis, vid. Tab. 4 ftg. 9. Acum Chalybeam E F, iii medio O capitulo aiirichalceo inftrudiam, excavatam intus, ut pinniS cupreu K imponi qqeat, amp; fopra eam liberc quaqiiaverfom con-verti: Dicitur punótum E, eufpis Verforii, F cauda.

EX-

De magnet E.

EXFERIMENTUM XC.

., ^^^Cttiitas fili ferrei apponatur polo Magnetis , non alïricando' gt; fed tantum applicando amp; avellendo Magnetem, fiium oftendetnbsp;totam longitudinem puncffa Magnetica polaria in diverfis lociSjnbsp;vocantur TunBa Cunfeqnentia, quia attrahunt alternatim po-^ni Boreum amp; Auftralem Verforii, cujus apex lente fecundum Ion-Bitudinem fili promovetur ad diftanriam \ pollicis.

Verforium novum, modo ante igni commiflum, amp; nondum vicious Magneticis impraegnatuni, polliccs longum, erat mihi ad ^anus , cjuod loco fili vel virgje ferrete fumü ; id fupra pin-mobilifiimura , a viribus Magneticis exiguis e quietenbsp;^rbabatur : Secundum hujus longitudinem tenui duxique apicemnbsp;^rforii Boreum, quod Magneti affridlum fuit, turaque 6 Pundïa--onfequentia obfervabantur: apex novi Verforii attrahcbatur , locusnbsp;* pollice inde diftans repellebatur, eratque quidem 6 pollices la-; turn iterum dabarur locus artrahens, turn iterum repellens, at-trahebatur plagafcquens. repellebatur tandem altera extremitas :nbsp;e apice Auftrali dudto fecundum longitudinem Verforii novi, ob-^rvabantur modo tria Punóta Confequentia , atque in aliis loeis-^uam in-quibiis antea Pundfa confequentia animadverteram; extre-enim novi Verforii repellebatur, quae repulfiopcr i j pollicemsnbsp;'^^abat, turn fequebatur artraólio exigua; fed ad finem fere perdu-j turn fortifiima attraélio a priori diftinéta: qux omnia longenbsp;^ ^dus conlpiciebanmr , poftquam Apex novi Verlorii polo Magnetisnbsp;*^niel applicatus fuerat.

^ Pdmi hoe Experimentum defcripferuntCl.Difaguillieriusamp;Nob; ^ ^ylorinFhilofTranf.Nquot;’. 368, hic 5quot;AcusChalybeas,i polliceslon-gt; quarum extremitates Magneti antea applicatie fuerant impofiiitrnbsp;ftagnanti, atque Verforii eufpidem fecundum harum lön-^^üdinem promovit, ita tarnen ut eas non attingeret, tum a pun-^'s notatis innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fig- 5- attrahcbatur Verforii polus Aufiralis

„^^ptentrionalis, prout litterae A amp; S. indicant: In fupremaAcu’. Q^’^''^bantur 5quot; poli, quemadmodum quoque in fecunda , internbsp;^ ^'^^^‘'^creedit differentia hsc tantum; quod unius extremaiambo»nbsp;rahant polum Septentrionalem. lii- tertio 6 dantur poli, in quartainbsp;7 «in quinta 4,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Am

DISSERTATIO

An non pendent haec ph^enomena a fpinis Ferri , pluribus vci paucioribus, amp;Ferrumquafi interfecantibus in fragmenta varia ,nbsp;ad quorum extremitates diverfi poli attrahentes funt, fortiores autnbsp;imbecilliores,pro fpinarumfabricaamp; fitu ? Hoc probabile eft, con-ftat enim in omni Ferro amp; Chalybe fpinas dari, qu» funt quidemnbsp;Ferrum , fed durius diverfnmque a reliquo,amp;: aliquando iradiftin-cftum, ac nodus ligni ab affere reliquo; quia hae ipinae nullo funtnbsp;pofitae ordine, ideo etiam non fervant Punlt;fta Confequentia diftaa-tias a fe ^equales, aut propertionales.

experimentum xci.

Verforii novi, ix? pollices longi , medium impofitum fuic polo Magnetis Auftrali, turn avnllnm ^ direótum fuit cufpide adnbsp;plagam Boream, cauda ad Auftralcm:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hujus Verlorii, in medio

fuper polo Magnetis y^uftrali poftti. pars Borca dud-a fair a medio cufpidem Boream verfus, longirudioc circiter z pollicum, tumpin-nx impofiti extremitas Borca vix dirigebatur, torpente Acu, fpe-dabat ramen Boream, tumque alterius Verforii cufpide Boreali fe-cundum illiuslongitudinempromota, obfervabantur tantum duo poli , quorum unus 8c valde torpens, erat Boreus, atque ad diftan-tiam X pollicum ab bine, tota Verforii longitndo attrahebatur a cufpide Borca alterius Verforii; cufpis tamen Auftralisnon torpebat,nbsp;fed vehementilfime attrahebatur. 3°. Medium ejufdem Verforiinbsp;iterum impofitum fuit polo Auftrali Magnetis, cujus pars Septen-trionalis fuper eo duda fuit ufque ad locum ubi Pundum Confe-q.uens,modo ante obfervatum fuit, non tamen ufque ad extremita-tem Verforii; erat hujus diredio ut ante , multo tamen vividiusnbsp;obfervabatur mover!, neque turn plures polos habuit, quamduos,nbsp;in qualibet extremitate unum , atque vis fingulorura defmebat innbsp;medio Verforii.

4. Omnia phsenomena fuenint eadem, pofito hujus Verforii medio fuper polo Magnetis Auftrali, amp; fuper eo duda parte Septen-trionali Verforii ufque ad apicem.

f. Turn iterum Verforii medium impofitum fuit Magnetis polo Auftrali, atque illius pars Auftralisproduda aliquoufque a medio

ex-

t) E MAGNET E.

extremum, Verforium valde torpcre iiicepic , vix dire(3:a , picriimquc declinans a Meridiano Magiietico, eufpis tarnen antcanbsp;ita pcrmanrit,.iterum vero 4 poli in Verforio obfèrvabantur,nbsp;fed fibi confequentes, in paree ejus Borea , duo alii confe^nbsp;S^entes in parte Auftrali.

Rurfus Verforii medium imponebatur polo Magnetis Aufïrali, ^fque illius parte Auftrali produóta fiper polum ad diflandam lynbsp;P^bicis ufq ue ab extremo, Verforium liipra pinnamconverfumfuit,nbsp;^’•Siue extremitas, antca Auftralis, evalit Borea: utraque tarnen,nbsp;'•xtrertiitas fngabatur a eufpide Borea altcrius Verlorii, atqueobfer-^bautur nia Punóta Confet]ücntia.

Ornuia phxnomena manferunt eadera ac in §. 6. poftquam Ver-dimidum, nempc pars Auftralis fuper polo Magnetis Auftrali P^odu(q:a fuit, atque utraque extremitas adhuc fugabatur a eufpidenbsp;®rea ^terius Verforii.

. lu his Experimentis patet i°.Pund:aConfequentia, qusein Verfo-* ïto longo habentur, plura vel pauciora obfervari, proutfuper Magnetenbsp;Vario modo duótum fuit Verforium. z°. Eundem polum Magnetisnbsp;duas oppofitas direótiones Verforio pofte conciliate , prout hoe anbsp;medio fuo dextrorfum vel finiftrorfum fuper Magnete ducitur. 3“.

^ artem Verforii ultimo applicaramMagneti majoribus viribus imbui ’^^bqua parte, ideo enim converfum fuit Verforium in .5-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; 7.

^ • Et patet error Regul^e a plurimis ftabilitse Dodris, polum Bo-attrahere Auftralem alterius Acus, dantur enim multi cafus$ lt;^uibus polus Verlorii Auftralis fugatur ab alterius polo Boreo ,nbsp;^'^^admodum in Experimento notatum fuit. Hinc immerito Gil-A. I. C. 6. refutavit Albertum magnum, dicentemfua ^tatenbsp;^gnetem iuventum elTe, qui una parte Ferrum ad fe traheret, al-^^0 autem polo fui Ferri contrariam extremitatem a fe abigeret,

^ attrahere debuilTct; hoe autem veriflimum fuit , modo Al-cum Verforio, quali nos ufi fuimus, tentamen inftituerir.

EXPERIMENTUM XCII.

Siv

Poft*''^ ^^rforii fuperficies inferior, five fuperior, five anterior, five lateralis, ducatur a medio ad extremum, tum finiftrorfum,

T nbsp;nbsp;nbsp;turn

D ï S S E R T A T ï O

, tum dcxtrorfum , fupra eundem polum Magnetis, eadem omninoquot; phenomena tam quoad direétionem, quam Punda Confequentiajnbsp;©bfervantur, quac in Experiinento praecedentL

E X P E R ï M E N T U M XCIII:

Omni vi Magnetica in igne ex Verforio praecedentium Experi-mentorum expuifa, nihilominiis id inter refrigerandum vim dired:ri-cem acquillverat, qu^ eufpide dirigebatur Borcam verfus, cauda Auftrumverlus, utifufiusinC^/. 5-.demonftrabo : nuncautem Verfo-rium modo in extrcmitatepolaremvim oftendebat, ipfi admoto alteronbsp;Verforio, fed nulla Punóta Confequentia in intermedia parte: cu-fpide Verforii Boreaapplicata polo Magnetis Auftrali, afFricabaturnbsp;?ioc a eufpide medium verfus , dudta tarnen modo fupra Ma-gnetem ad ^ totius lute longitudinis partem: nbi avulfum fuit a la-pidc, eufpis Borea manlit Borea, torpida tarnen in ipfa regnante vinbsp;direélrice; fed accurate ad Meridianum rcducentc Acum: Alteriusnbsp;VerforiicufpisBorca, retentapropecufpideniBoreamhujus, attrahe-bat polum Bor cum: attamen in diflantia i i pollicum ab extreme regna*nbsp;bat vis repellens, tum iterumvis attrahensdabatur ufqueadcufpidemnbsp;Aullralcni, adeo ut ambo extrema Verforii attraéta fuerint a eufpi^nbsp;de Borea alterius Verforii:

a. Tum affiridus Verforii produdüs fuit ab extreme Boreoufquc ad medium i vel centrum, fuper eodem polo Magnetis , Verforiumnbsp;ftylo impofitum convertebatur, parte nempc Auftrali direda Bo*nbsp;ream verfus, amp; Börca Auftrum verfus, utraque extremitas attra-bebatur ab alterius Verforii eufpide Borea prope illas pofita , namnbsp;3b uno extremo adiongitudinem qpollicum circiterfiebatattradio.nbsp;ad longitudinem 4 pollicum abhinc , adeoque ultra centrum Verforii.nbsp;cxercebatur repulfiö, abhincufque ad oppofitum extremumregnabatnbsp;iterum vis attrahens: fed alterius Verforii eufpis,polo Auftrali fpedaurnbsp;teVerforii, quod examinatur^ cufpidemBóream,hanc Borcam repelle*nbsp;bat, regnariterepulfiöneaddiftanciamqpoilicumabapicegt; hincufqu®nbsp;admedium crat indifferentia ,five nee attradio, nee. repulfio ;a mmnbsp;dio apicem oppofitum verfus in longitudine i pollicum exercebatufnbsp;«tradio . liinc ufque ad extremum.iterum repulfiö dabatur. Vi'

dctiV

d-e magnet E.

•^ettir Dodtiflimus Hambergerus fimile aïiquid obfervafTeinProgram-Inaugurali de ^ ar tialitate Acus Magnetic a , cujtts obferva-^*ones, etiamfi non accurate ciim noftris conveniant, non dubito Sl^in verae fint, bene adnotatas, nam dabitur in bis Experimen-^ temper difcrepantia, pro varia tempeftate diei, anni, longitudincnbsp;fttudtura Ferri, turn pr^ vario Magnete, qui in ufum vQcatur:

, in fuperfieie ftiperiori polo Magnetis Boreali Jirinxi ^ iet remit at e ver Jus centrum , hac impoTita jiilot nee fefe fpontenbsp;Septentrionem dirigebat, fed in quovis fere /ïtir qiiiefcebat,nbsp;^^^ualem tarnen conatum fefe dirigendi verfus Septentrionem obfer-y^bam-. Nobis autem femper contigit obfervare Acum accurate diriginbsp;Meridiano Magnetico, etiamfi non tetigerit Magnetem, verumnbsp;‘^.^ntriim O AcüsTir^.q./^.q probe deterfum fuit afqiiammis.quae igni-oriuntar,amp; mobilitatem fua afperitate tolkint.-pergit deinde,nbsp;^otopolo Magnetis Boreali ad Acus cujpidem, hac recedebat a Ma-e,caudaAcus baud accedebatfed tot a Acuspojl aliquot vibratiostesnbsp;^cciprocas it a fubfftebat, t:t ad line am per polos Magnetis adnbsp;centrum Acus dufiam ejfetperpendicularis, admoto vero polo Magnet is Aujirali ad caudatn, hac adpoliim accedebat, ejufque mo-turn feqmbatnr, eodem polo ad cufpidem accedente, etiam hac ac-cedebat adpolum Magnetis, eumque commotum fequebatur, minorinbsp;^u.men celeritate quam cauda. Bolus ergo Magnetis Auftralis utriquenbsp;^^tremo amicus, ip fa vero acus refpedin totius Magnetis partialisnbsp;In noftro Experimcnto utraque Verforii extremitas erar arnicanbsp;^^oRorcoalterius Verforii, quod diredle cftoppofitumobfcrvationinbsp;^mbergeri;eIapfo menferepetii Experimentum,eyentu convenientcnbsp;fïi obfervationibusHambergerianis,namVerforii utraque extremitasnbsp;arnica polo Auftrali alterius;adcoNaturainMagneticis luxuriat,nbsp;nppofnros nonnunquam effedtus producat, quibus virium fuarumnbsp;'rlam magis occultando, cummortalium folertia late ludit, arrogan-^que fagacitatis fiduciam compefeit. lutelligi tarnen facile potefi;nbsp;gA ?^odo in rentamine primo ambae Verforii extremitates a cufpidenbsp;alterius Verforii attrahebantur: Verforii enim propofiti extre-^^j^j.^^^'^ftralisaCurpideBoreaalteriusanteullumMagnetiscontadtiim