-ocr page 1- -ocr page 2-

M.B. The British Museum has what is evidently a later edition o ’ this, which has been miscatalogued under the name of Jannbsp;Van Musschenbroek, being bound in the backnbsp;of one of his books. It is very similar tonbsp;this and has no title page.

258 MUSSCHENBROEK, Johan van. Descriptio Antliae Pneumaticae et Instrumentorum ad earn inprimis pertinentium. s.l.n.d. [c. 1700]

\ nbsp;nbsp;nbsp;£25

I 4to. Old blue wrappers. 6 pp., 4 large and fine plates. This very rare brochure was ' probably published to accompany Musschenbroek’s pneumatic pump. This typenbsp;of pump was invented by W. Senguerdius, at Leiden University in the late 17thnbsp;century. One of three such pumps, dated 1697 is at Leiden, and others, datednbsp;respectively 1706 and 1708 are at Utrecht, and in the Deutsches Museum atnbsp;Munich. The plates are large and fine. Daumas, Les Instruments Scientifiques auxnbsp;XVIIe et XVIIIe siècles pp. 115-8. (With photograph of pump). Johan was thenbsp;father of Pieter and Jan van Musschenbroek.

UTRECHTS UNIVERSITEITSnbsp;_MUSEUM

No.

-ocr page 3- -ocr page 4- -ocr page 5-

Co.alius


TOANNES A MUSSCHENBROEK.

L. S,

Quia AntlU pneumatics O* mum qus adejmtum^ ¦ufum ^ turnperfeElionem pertinent, varietas^mul-tü molefiiam parit Eruditü ininteUigendü meü j quoeo’nbsp;rum hsjiom fub^eniam, his paucis cunÜa, ut apud metnbsp;arte paratur, ^ 'uccneunt, expono»

DESCRIPTJO ANTLI^ PNEUMATICS ET INSTUMEN-TORUM AD EAM INPRIMIS PERTINENTIUM.

T A B. I. F I G, I.

A. nbsp;nbsp;nbsp;Antlia bafi ligneae ot decet firma incumbens.

B. nbsp;nbsp;nbsp;Menfagt; cuibafisligneaincumbit.

C. C- Duo ferramenta, quibus tota machina ope cochlearum mcnf* adneditur.

D. M anubrium , quo embolus adducitur amp; inducitur per antliam.

E. Epiftomium.

F. Tubus curvus, cui ope cochleae imponitur id orane, ex quo educendus aé'r.

G. Lamina gt; cuiimponunturvafavitreanonnulla.

H. Vcftis, quo vertitur epiftomium.

I. Operculum quod Epiftomio E imponitur, adfciendum num aërritèex-hauftusfit?

K. Embolus.

L. Tubus incurvus.

Modus utendi antlia 8c his adjundtis. Ante ufum antH®, cmboIusK qua-drantehorx imponatur aquE, tum oleo olivarum ungatur, immittatur antliae, fi nimis facile earn ingreditur, neque exadlè ejus cavum implet; fumito duos vedtesnbsp;( N. tJ.Tab. i.) unum (N.ij.jimponeforaminiquadrato (N.i.) aliumcre-nac (N.a.) tum vedtes hi ad ïê mutuo intorqueantur, fiet curtior ac proin cras-fiorembolus, fiafe mutuo detorquentur,fiet tenuior. Quo auterainnotefcatnbsp;an exadtè cavo refpondeat embolus, tubus curvus ï brevioricrure immittatur fu-periori aperturae epiftomii E, cui refpondet pinnula I, alterum crus aquae indatur,nbsp;mota antlia aqua earn fubit, qua repleta Sc'verfo epiftomio, prcmaturaquafor-titer, ft nil retrocedit inter emboli 8c antliae fuperficiem, benehatet; fi contra,nbsp;«rafliorfiatdidtomodoembolus, foramen quadratum, cerabeheobducendum,nbsp;quando Embolus quselitam habet craflitiem, alias tantum aëris adhuc in antlia rc-ftaret. OperculumMvedti (N. 13. Tab.a.) de antliaremoveripoteft, fèdantcnbsp;operationem Temper firraèadigi ad antliam debet, ut bafi lignese bene adhserensnbsp;non rotetur antlia.

Epiftomium E Temper primo deliniendum , tum rite cognofcendum venitj ideoque operculum ejus (N. i._) bene notandum, foramen ejus (N. j.) redta

A nbsp;nbsp;nbsp;tranfit,

-ocr page 6-

( 2 )

ttanfit, quodantliseobvertitiir, quandoaërvafisextrahenduseft, tümnbiad M usqueadauxeris embolum, obverte foramen N.4. (quod terminaturinN.f. )•nbsp;antlise, 8c embolum adige intro a4 fundjim usque, aër vafis eduftus in antliam ,nbsp;jam cxpellitur, claulis vafis. Hac via proceditur donee oranis aër exhauftus j quemnbsp;ubivitrisreddere juvat, foramen 4 obvertatur vitris, aër per ƒ inrumpens vaCinbsp;intrabit.

Pinnulal catena operculo epiftomii ligata. docet an aër plane vitris eduüus ? fc. cum embolum ad JVl duxifti, pinnulamhanc foramini ƒ inde, tumforamen4nbsp;antli* obverte, fi embolus fine refiftentia ad fundum penetrat. nullus in antlia,nbsp;adeoque nee in vafis, erataër. Laminsecupreae G bübuli corii imponitur orbisjnbsp;^od rite in aqua maceratnm; huic corio vitrei calices imponuntur, quibus deinnbsp;circumfunditur aqua ut corium ièmper madeat eique vitra béne adbaereant, quemnbsp;in finera marginem habetlamifia.

Inter omnes cochleas coria in cupreo vafculo reperiunda intermittuntur: in ea-demcapfulatriplexlutura; rnollius margines hemisphoeriorura, 8c vitrorumo., percula, alteraflavafpeciesepiftomiorum, tertianigra quaecunque obducendo Scnbsp;liniendo claudit. hsc fi tempore hyemali durefcunt oleoolivarumimmixtotc»nbsp;nuiora, fi aeftivo fluunt addita ceti flava duriora redduntur.

T A B. II. F I G, I.

A. nbsp;nbsp;nbsp;A. Calicem vitreum cum tubolongo notat.

B. nbsp;nbsp;nbsp;Tubus vitreus internus.

C. nbsp;nbsp;nbsp;Vitrumintravitrum A.A.

G. nbsp;nbsp;nbsp;Lamina aerea-

u s u s.

Tubum internum B abuna parte claufum repte mercurio, vitrum C repte eo-demaddimidium , quod impone ipfi G juxta foramen medium, impofito digit® tuboBeum inverteatqueitaimpone vafculo C ea lege ne digitus removeaturnifinbsp;poftquani tubi extremitas infra fuperfidem in C hoefèrit: quibusbeneperaëris»nbsp;defcendetMercurius ad altitudinem 28 a 29 poll. turn fuperpofitocaliceA.A.Scnbsp;eduiSo aëre Mercurius defcendit in tubo B fere ad fuperficiem Mercui ii in C.

FIG. II.

D. nbsp;nbsp;nbsp;Vas vitreum cura annexo tubo vitreo.

E. nbsp;nbsp;nbsp;Cochlea ferrea.

u s u s.

Aperta cochlea vafculo vitreo femi-impleto Mercurio, claudatur cochlea, hoe vas laminae G imponatur, 8c calix Fig. 1. fuperponatur, edufto aëre Mercurius innbsp;tuboadzf aiópoll. adfeendet per vim elafticam aëris in vafeD contendremotonbsp;hoe vafculo, aperta cochlea, 81 fuperinfufa Mercurio aqua, (ealege, nevelaë-risbulla iutra Dfuperfit) fipofitisutanteeducituraër, haudfurget Mercurius nifinbsp;parum, quia femper aqua aliquid aëris continere fertur, quo experimento aquamnbsp;baud gaudere elaflica vi concludunt multi.

F J Gt

-ocr page 7- -ocr page 8- -ocr page 9- -ocr page 10- -ocr page 11- -ocr page 12- -ocr page 13-

CI )

Fig. 1 i I.

F. VaJ vitreum collo longo.’ nbsp;nbsp;nbsp;- rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

H. nbsp;nbsp;nbsp;Siphoa:reusei cochlea annexus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

I. nbsp;nbsp;nbsp;Tubus vitreus intravas. F.

K. nbsp;nbsp;nbsp;ValculuHi vitreum aqua plenum,

u s u s.

Embolus fiphunculi H ante ufum quadrante horse aqua: iraponatur, tumo'eo olivarum bene ungatur, ut exadte tefpondeat fuo fiphoni, turn ope fuae cochle*nbsp;vitro anneöatur, vas K aqua plenum lamellse G juxta foramen imponc, yas F fu-perpone, ut tubus vitreus aquam ingrediatur, qui tubus cum fiphone communi-cat: addudioenim emboloaqudpertubumliphonemintrat.-fedacrcexF edudfojnbsp;2c addudto erabolo, aqua non fequetur.

Fig. IV.

L. nbsp;nbsp;nbsp;Vas vitreum-

M- Uncus intravas vafi annexus.

u s u s,

Sub hoc vafe varia experimenta fiunt, res unco append) poffiint.

Fig. V.

N- Tubus teneuscurvus.

O. nbsp;nbsp;nbsp;Tubus vitreus.

P. nbsp;nbsp;nbsp;Vas Mercuric plenum.

u s u s.

OpefuKcochlejEtubusN.tuboF. (Tab. i.) annedlatur,corium veroquodin-terponitur incraffandum, attenuandumveuttnbus N abanteriorilateralive parte antlise poni qucat, nam alias tubus vitreus apponi non pqffet, annexo tubo vitreonbsp;per veftem. inferior cjus pars vafi in quo Mercurius eft immergatur 5 eduöo acre , Mercurisad a8 a 19 poll.nequepraeterea quantumvis moveretur antlia adfcen-det Mercurius. Undeconftat, idemin antliis aquaticis addudlricibus habere locum in ratione rata, ubifc. aquaad circa pedesmodoadfcendit, ScNB.quodnbsp;fafto experimento, bene cavendum ne vas Mercurium continensremoveatur, an-tequamtubus N plane fit vacuus abMcrcurio, abquoevacuaturimmillopertu-bum F ( Tab. i.) in annexum N acre; ni enim hocpraecaveas Mercuriusfubdutftonbsp;vafculoPadfcenderetinantliam, earaque corrumperet. Idque femperfumma,nbsp;cura agendum, ne Mercurius antliam, tubos, cochleasve unquam fubeat.

Fi G. VI.

Calicem scneum exhibet infiftentem lamittie G.

USUS.

A i

-ocr page 14-

( 4 gt;

U S U S.

Tntra anapliorem jperturam calicis margoeil, quilutomolliflimoinungatur,’ turn huic adapta fruftum circulare vitrevim hiüc immitti aptum, hoc fuperponenbsp;Juto, amp; calicem lamins G, edudo acre vitrea lamella diflilit intra calicem in mui-tafragmenta.

Fig. VI L

Sphaera vitrea.

R. Siphunculus aeneus.

u s u s.

SiphunculusR , fphsera: Q^nnedatur ope vedis,,exadè pondera curhannexo ®phunculofpha:ram, tumita cum fiphunculo annedetuboF, (quot;Tab.!.) educnbsp;aërem quantum potes. claudefiphunculum R, remove fphaeram deF, rurfumnbsp;pondera, videbitur differentia, immerge fphseram cum fiphunculo aquae, fub 'nbsp;aquaaperiR, infilictcum ftridore 8c vibulliensaqua, ubi nil plus infisit, clauds

R, nbsp;nbsp;nbsp;fub aqua, educ ex aqua fphoeram, eamquebene ficcatam exterius pondera,nbsp;turn exade hanc fphaerara aqua impletam 8c exterius bene ficcam pondera, ex in-ventis differentiis concluditur aereoe ad aqueam gravicatem in eadem mole ratio.

Fig. VII!.

S. nbsp;nbsp;nbsp;Vitreum vas ovale fupra 8c infra armatum xre.

T Tubus curvussereus intra S.

V. Epiftomium in operculo.

u s u s.

Eft multiplex, namanimalculaqusevis, volatilia, infeda, herbsE,frudus8cc. huic includuntur, ut fiant de his experimenta, dein res huic inditte in vacuo quan-tumlibet fervari poflunt, modo fiphuneulus R iaferiori parti annedatur, Sc clau-datur, ante ablationem vafis S de antlia. tertio, immiflb curvotuboT in foramen quod inferius eft in xre vafisS, imple Saquai fuper quam Temperemineatnbsp;fuperiorparstubiT, turn educ aërem ex aqua, in qua pifees vel amphibia, operculum quod vas claudit fupra, vafiannedeper lutum molliusexade, turn epiftomium V bene ungendum fuoluto, quod epiftomium infervic movendx cuidamnbsp;rei in vafe contents, edudoaere.

Fig. IX.

Vas ovale, cum appensa intuscampanula.

u s u s.

Eft idem vas quod in Fig. 8, in parte inferiori vafis juxta foramen tubreurvi T foramenquadratumeft. cuiimponeinftrumentum cui campana 13 ope fili fe^nbsp;ceiannexa operculo vitri tubus C, cui malleus cum annexis immittitur Scopenbsp;pinnulxaffigitur, turnintortoDcuitxansveffapars adeftattolliturmalleolus,. 8c

-ocr page 15-

(O

fta fonat campana, edufto aëre auditor foni differentia in vacuo 8c plcno, in opcr culo8cmargineeftnota, quaedusenotaeindiredtumponidebent» neceniraaliasnbsp;malleus campanara pulferet.

F ig. X.

w. OperculumvafiG(Fig.S.relpondens.

X. Parvus fiphunculus.

Z. Tubus curvus.

A. Tubus anatomicus.

u s u s.

TubumF(Tab. I.) deepiftomioremove ut 5c columellam, quaehocfuften-tat, turn vitrum S annefte fua cochlea epiftomio ut jaceathocvas, turn Xannexe opcrculo w' amp; ^ epiftomio X. 2c parti interior! operculi intermiffo corio, tum anneiftetubum anatomicum vulgarem A, cuialliga arteriara vel aliud quidnbsp;cxanimaliquod Mercurio conipicuum reddcre placetautalioliquore, operculonbsp;rité allutato, 8c vifcere pofito in vitro, educ pauxillum aëris, arterite venaeque ex-tendentur, nifialicubivafafuerintruptaqus turn priusUgandafunt, tumtubumnbsp;Z liquori injiciendo imrnerge 8c aperiatur X, Jiquor vafa intrabit 8c per vcnas ex-ibit, atque ea quidem vid rainutiflinia vafcula confpicua fiunt: non eft omnis ex-hauriendusaër, quia rumperentur vafa, hacetiam raethodo diverfi liquores Chy-miciopehujustubifibiimmifcenturin vacuo, pofito fc. vafeuloliquoreplenoinnbsp;vitro, Scimmiffopertuburaalio liquore itautinidvascadat, apparebitfermen-tatio.

Fig. XI.

¦Exhibetfonticulum «reum, in cujus fundo cocbleola, qua: folvatur, 8tper infundibulum repleatur aqua ad duas tertias, turn bene adaöa rurfum cochlea,nbsp;partem ejus fuperiorem adige fupra tubum antlite, 8c tantum aëris ei inprimcnbsp;quantum potes, claufoepiftomio, Scamotofonte,eiimponeperveëtemtubumnbsp;cui cochlea adhacret, cui tubo omnestubuliadaptantur, aperto fiphunculo ad ipnbsp;pcdesaquaexfilitradio perpendiculari, adeft inftrumcntum ad determinandumnbsp;huncjaëtumita, utinfoleiridemexhibcat.

Fig. XII.

Siphunculus R hemisphaerio xreo, fpxraï vitreas, 8c vitro (in Fig. 8.) adigitur quando illis aëre vacuis uti debemus.

Fig. X I H. XIV,

Claves vel veilles ad embolurn attenuandum, incraffandumve. Fig. i j. ad operculum antlitefolvendum, firmandumve.

H. Ad vertenda epiftomia.

if. Clavisadcochleas, tubos amp; epiftomia tubi mcurvi F ( Tab. i.) ut ei an-'sedlanturea, in quibus crenaadmitteus ciavem.

Ta BV

-ocr page 16-

(lt;? )

I c.

Tab. III.

A. nbsp;nbsp;nbsp;A. Duo hemisphxria cuprea.

B. nbsp;nbsp;nbsp;Epiftomium.

C. C. Tripus, cuiappendent.

D. nbsp;nbsp;nbsp;Tabula ad fuftinenda pondera.

E. nbsp;nbsp;nbsp;Uqcus jereus ope funiculi illi appendens.

u s u s.

Siphunculum B, vitresefphaer* amp; vitro ovali etiam infervientetn uni adnedie hemisphaerio , margines utriusque febo noftro molli inunge, exadle componenbsp;inter ie, 8c opc liphunculi adnedte tubo F antiiae, eduftoaere, claudefiphuncu-lumB, appende hemisphxria unco, 8cinferiorihorumuncoappendelancemD,nbsp;tunq ejug annulo inde uncum F, qui fune fupra adC alligator, ut retineathemis-phceriuro iafeiius alias poll eorum feparationem illifurum in pavimentum. fetenbsp;400 1Ê. opus h^efeparanda.

F 1 G. I I.

G. G. Duomarmora.

H. nbsp;nbsp;nbsp;Pinnse xrex.

I. 1.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annuli quibus fufpendi debent.

U S u s.

Calefadfa marmora bene deterfa febo candelaruni exadlè inungas , compo-nasadieinviccmScadniotis ( nedimoveantur) pinnulis diem vel alterumquie-fcant, tumappende uncoE, uticumhemisphaeriisaftum, retinentfereSoo®, Porro machina hsec ad infinita experimenta cum paucis his amp; fimplicibus inftru-mentisadhiberifoletScpoteft. In Chymia enim quantum adfolutiones, calci-nationcs, digeftiones , fermentationes , macerationes , effervefeentias, fubli-mationes, fixationes, putrefadliones See. contribuat aër cum lucro videtur, fic me-talla qusnam in vacuo patiantur ut amp; liquores quivis. In medicina, apparet quo-modo funs in vacuo venena 8c medicamina vires varient. In Anatomia quomodonbsp;humorumcirculatio per infinites 8c aciem fugientes msandrosfiat, vafainvila,nbsp;motus per hoec, motusque determinatio egregiè apparent una cum vaforum com-municationibus non nifi hac via melius indagandis. Neque minus in plantis, ex-cretio, accretio, decrctio, humorum circulatio, frudfuum epnfervatio vel corruptie , flatulentia 8c innumera talia deteguntur, in Phyficaquidprteftcttaceo.nbsp;Unum ajo pofle paucis his fere peragi, quae feculi lumina Guerike, Torricelli, Ga-liUi, Boyle, Bapin, 8c alii fuis machinis peregere prceclara, in fati, invidisc,nbsp;jgnorantixque indignationem.

-ocr page 17- -ocr page 18-