c mx 5u� r

VERGELIJKIN GS-TAFELS

TUSSCHEN

D E . II O L L A N D S C H E LENGT E-M A 1 E N EN __ nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. DEN METRE;

METHET^NODIG�

O N, D ,E R R I G T

OVERDEZELVEMATEN.

^_. __ _ ^ __ ____

TABLES DE COMPARAISO.V '

ENTRE LES ME S U R E S 11 O L L A N D AI i E S-D'E LON�UE�R ET LE M�TREJ

, nbsp;nbsp;nbsp;. A y B' C

, L�INSTRUCTION NECESSAIRE

SUR. CES MESURES.

- - ' nbsp;nbsp;nbsp;PAR

j. ri. van swinden,

PROFESSEUR � A .M ST.E R D AAI gt; . amp;e.

d AMSTEZDJM. cher P. DEN HENGST et FILS,

T 8 T 2.

Do ITmprimet�e de ii. bruyn et coMP. Piir ie Koe-in,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i6i.

1

LENGTEMAAT.

fVAAKSCnUlVlNG.

Bij bcfliiit van den agden Maart 1817 , zijne Majedeit de Koning der Nederlandennbsp;bevolen, dat aan den M�tre^ volgens de Wetnbsp;van 21 Augustus 1816, zal gegeven wordennbsp;de naam van �lle, in het fransch aune.

Aan den Decimetre die van palm, in hot fransch p a i. me.

Aan den Centim�ire die van duim, in het Iransch pouce.

Aan den MUlim�tre die van streep, in het fransch trait.

Aan den Decam�lre, of aan het tienvoud vai'. den Metre iKLLEj) die van roede, innbsp;het fransch per cue.

En aan het duizendvoud, d. i. aan den Ks-Jombire yamp;iQ van mijl, in het fransch mille.

M E.

L'it blsatije schier den iiie! te plaaifcn.

MES URE DE LONGUEUR.

Jll'�RTlSSEMKI^T,

Par ar rit� du 2g Mars 1817, fa Majesfd Ie Rot des Pays Bas a ordonn�, qu'on don-nerait au MhvsQ ^ fuhant la lot du 21 Ao�tnbsp;,18; 6, Ie non d�aune, en h�lland ais elle.

Au Decimetre celui de pal me, en hoUan, dais V KhM..

Au Centim�tre celui de p o u g e , en hol-landais duim.

Au Millimetre celui trait, en hollan-dais STREEP.

Au Decam�tre, ou au decuple du M�tre (^de l�aune) celui psrcme, en hollan-dais ROEDE.

Au Kilometre, c. a. d, �t ntille M�tres (�� AU nes) celui de mille, e� hoUan-

dais M JJ L,

C o N T E N U.

Principe g�n�ral des muvelles Me-fures de Longueur . nbsp;nbsp;nbsp;3*

Indication des nouvelles Mefares . nbsp;nbsp;nbsp;�� � 13.

Indication des Mejures Hollandai-

Jes .... nbsp;nbsp;nbsp;- 21.

Explication des Tables . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�� 29.

Table I. Comparaifon des Pouces et de fes parties avec Ienbsp;M�tre et fes fouS'^-divi-fions .

Table II. Comparaifon des Pieds et des BrasCes avec Ie M�tre �

Table III. Comparaifon des Verges avec Ie M�tre

Table AUxtLiAiRE pour la Table IV. �

Table IV. Comparaifon du M�tre avec les Pouces, Piedsnbsp;Verges ...

Remarques g�n�rales fur les Tables V et V 1. coutenant les Mefurcs Itin�raires .

Table V. Comparaifon des Mefures Itin�raires avec te Myria-m�tre ei Ie Kilom�tre .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Table VI. Comparaifon du Mynamk-tre et du Kilom�tre avec les Mefures Itin�raires .

Tables, d l�ufage de la Marine �

TableVII. Comparaifon de la Palme avec te Decimetre

83.

Tafel XL

Tafels der Prazen.

Xllf, XIV, XV. . nbsp;nbsp;nbsp;,

Ovetzigt der verfchillende Lengte-Maten in da Hollandfche Departementen in gebruik . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Departement van de Zuiderzee

Departement van de Monden van de Maas

Departement van den Opper-IJsfel

Departement van da Monden van

,-4en-.JJsfel , nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Departement Friesland

Departement van de Wester-Eems

'Depart�ment van de Ooster-Eems

Aanmerkingen over het gebruik der voorgaande opigaven

Aanhangsel over het Decreet van Febr. i8ta.

Tafels.

BI. 186. r.

�iees 31385.

Tafel XIV. p. 58, laatfte Ko'om Centimes, vlak over 4 Guld. Haat 23.07, lees 22.97.

C o N T E N U.

Table VIII. Comparaifon du D�ci-

m�tre avec la Palme Page 8p,

Table IX et X. Comparaijon deS Pieds et des Brasfes denbsp;France avec Ie M�trenbsp;et Ie Pied d' Amflerdam,nbsp;et des M�tres avec Ienbsp;Pied de Francenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91.

Table XL Encablures . nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97. .

TK'amp;'uVsdesPrlx. TablesXII, XIII,

XIV, XV. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- loi.

Revue des diff�rentes Mefures de Longueur employ�es dans les D�partement de la HoUandenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lil.

D�partement du Zuiderzee nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-- 117.

D�partement des Bouehes de la

Meufe nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 131.

D�partement de l�Tsfel Sup�rieur - J41.

D�partement des Bouehes de l�Fs-J'el nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- � � 149.

D�partement de la Frife . ' nbsp;nbsp;nbsp;�� 159.

D�partement de l�Eems Occidental �- 171. D�partement de l�Eems Oriental � 185.nbsp;Remarques fur l'Ufage des Indications pr�c�dentes .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�� 193,

Appendice fur Ie D�cret du la Fe-

vrier 1812, nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�. 200.

Tables.

ERRATA.

P. 187. ligne 5 iPen bas: ily a o�^.3i4i7. lifez o�'*.3I385.

Table XIV. p. 58. Colonne des Centimes, vis-d-vis de 4 Florins: ily ao.i.oiy lifez

� N D E R 11 I G T

OVER DE NIEUWE

LENGT E-M ATEN.

INSTRUCTION

SCR LES N0UVELLE3

MESURES deLONGUE�R.

ONDER RIGT

OVER DE NIEUWE

L E N G T E-M A T E N.

Algemeen grondbeginful der nieuwe Lengtematen.

� I. In het nieuwe Maten-ftelfel, hangen alle de Maten, en ook deGewigtcn, van de Lengtemaat af. Het zal derhalven noodzakeiijk zijn,nbsp;zoo duidelijk mogelijk een denkbeeld van denbsp;Eenheid der nieuwe Lcngte-niaat te geven. ,

Dezelve ftaat in verband met de grootte des Aardkloots dien wij bewonen , en is het veer-tig-millioenfte gedeelte van den omtrek diensnbsp;Kloots; of het tien-millioenfie van het vierdenbsp;gedeelte diens omtreks: dat is van den Boog',nbsp;die uit het noorder Aspant loodregt op dennbsp;Evenaar wordt ne�rgelaten. Dat tien-millioenjienbsp;gedeelte is, zeg ik , de Eenheid derLengte-maat,nbsp;en draagt den naam van Metre of Meter.

Om derzelvar gtootte naauwkeurig te � bepalen , heeft men dan de grootte des gcmelden Boogs, die van het Aspunt loogregt op dennbsp;Evenaar ne�rltomt, uit zeer naauwkeurige, en

met

� r. Dans Ie nouveau Jyst�me de Mefures, tout es les Mefures, et mime les poids, d�~nbsp;pendent de la Mejiire de Longueur : il estnbsp;done ti�cesfaire de donner ausji clairemeiztnbsp;ftdil nous fera posft�k une id�� de l�Unit� dsnbsp;cette Mefure.

Elle est en rapport avec la grandeur dtt Globe que nous habit ons, et est la quarante-millioni�ine partie ds fa circonf�rence, �u lanbsp;dix-millioni�me du quart de cette circonf�-fence: c, a. d. de l�arc tiri du Pole Borealnbsp;de la Terre perpendlculairement fur 1�Equa-gt;nbsp;tsur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dix-millioni�me partie est, dis-Je,'

1��nit� dss Mefures ds Longueur, et porie Ie nom de Metre.

Pour d�terminer cette uniti avec pr�cifion, Loss a d�duit la grandeur ds l�arc tir� dunbsp;Pols Bor�a! perpendiiulairement fur l�Equq^nbsp;teur, ds Mefures Ir�s exaUes, fruils d�unnbsp;A 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tra-

4 Algsm. grortiibeg. dir nieuwe Lengte-maten.

niet ongelooflijken arbeid verrigte metingen, afgeleid; waar van ik elders den aard en de bijzonderheden uitgelegd, en het vertrouwennbsp;dat zij verdienen, aangetoond heb. (*) Hetnbsp;is hier de plaats niet daar over te handelen. Wij fchrijven hier niet voor geleerden:nbsp;het is genoeg dit grondbeginfel in weinige woorden herinnerd te hebben.

Uit die metingen heeft men dan de lengte van den MlCre afgeleid, en gevonden dat dezelve bedraagt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de Franfche Toije

(of Roede van 6 Voeten) of wel aan Voeten: of aannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duimen, of, in een

rond getal, aan.443ig2 Lijnen: het alles oude Parijfche Maat.

� a. De veelvouwden en onderdeelen van den Metre gaan, gelijk altijd in het nieuwe fbelfel,nbsp;bij de tientallige orde, en dragen namen welkenbsp;door voorzctfels, uit het Grieks voor de vecl-Touwden, en uit het Latijn voor de onderdedennbsp;ontleend, onderfcheiden zijn,:

De

(*) Terliandding over volmaakti Malta an Gewigien� Amllcrdam 1803. bij D�k hekosti 2 delen in S*.

Principe g�niral des nauv. Mef. de Longueur, g

travail incroyable: j'en ai expliqu� ail-leurs (*) les d�tails, et fait vair quelle est la. c�nfiance que ces Mefures m�ritent. Ce n'estnbsp;pas ici Ie lieu d�en f ari�r d'avantage : nousnbsp;n��crivons pas pour des ^favans. 11 fujjitnbsp;dl avoir rappell� en feu de mots ce principe..

On a d�duit la longueur du M�tre de ces Mefures: et l�on a trouv� qu�il etait igal Unbsp;parties de la Toife de France Qa-quelle est de fix Pieds'), ou, ce qui revieninbsp;an mime, de 3 Pieds etnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ou de 35

Pouces et nbsp;nbsp;nbsp;parties de pouce: ou enfin

� 443 Lignes et jgg: Ie tout aticienne Mefu~ re de Paris.

� 2. Les multiples, et les Jous-mttltiples, OU fous- divifions du M�ire ,, comrne toii-Jours dans Ie nouveau Jyst�me felon l�ordrenbsp;d�cimal. et portent des stoms qui' font in di�nbsp;qu�s par des pr�noms, tir�s du Grec pournbsp;les multiples, et du Latin poifr les fous-mul-tiples OU les Jbus-divifions. �

'En

(*) D�ns l'oavrage hollandais iiitltuU., :Ver'hand.:�lirg over volmaak^ Maten en Uewigten, qae j ai piibli� titnbsp;1803 t, EEN UENG5� ct FiLs, a Amflerdartt, en s vaLnbsp;in 8�.

A. 3

4 jllgem. grondleg, der nieuwe Lengte-aaiem.

De Metre voor grondeenheid aangenomerr Zgnde, zijn deszelFs vcelvoiiwdeu ,

De D�cametre, of het licn-vouwd, d. i.

De lleliometre of het bon-ile�dvouw.d nbsp;nbsp;nbsp;,

De Kilometre of het duizend-�vouwd

De Myriam�tre (*) of het tien-duiz.endvouwd .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10,000 M�tret^

. Boven de Myriamktres worden er aan de, veelvouwdcn geeiie bijzondere hamen meer ge�nbsp;geven.

De onderdeden der Metres zijn ,

De Dichn�tre, of het tiende gedeelte.

De Centimetreof het honderlle gedeelte.

De MiUim�tre (f), of het duizendfte gc� deelte,

De kleinere onderdeden dragen geen bijzon� deren naam.

� 3. In het opfchrijyen der getallen worden de breuken door eene ftip (�) van de ge-

hee-

(*) De woorden Derjj, HeKo, Kilo, Myria bcteekcnca tien, honderd, duizend, tienduizend

(t Uc voovzetfels deci, centi, mihi beteckenen tiende, Jtondeidfte, daizcndlle gedccicea.

Principe g�ti�ral des nouv. Mef. de Longueur. 7

En prenant done Ie Metre pour unite fondament ale les multiples^ font,

Le D�caiu�cre, on le dimple ... nbsp;nbsp;nbsp;10 Metres,

Le Heftom�tre-, ou le centuple nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;100 �' �

Le Kilometre, ou mille foss. nbsp;nbsp;nbsp;1000 --

Le Myriam�tre (*} au dix

mille fois ., nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10,000 -;

Pasf� le Myriam�tre, on ne donne plus -ds noms pareiculiers aux Multiples,

Le fous-dh�iftons font

Le Decimetre, ou la dixi�me partis-.

Le Centim�tre, ou la cent's�me partis.

Le Millimetre, (t) ou la millieme parties

Les fous-divifons plus petites que le Milli, metre ne portent pas de noms particuliers.

� 3� notant ces nombres on distingue les fraUions des entiers par un point (.) p. ex.

8,4

Zes pr�noms Dfca, Heilo, Kilo, Myria depgnenf Sx.cent, mille, dxmille

''t) P�'iaoms , r'eci, centi, milM, figniflint un �xilMi-an untiimt, ua mlUimt.

A 4

8 ^Igem. grondbeg. der nieuwe Lengt e-m ai en.

heelen afgefneden. Bij voorbeeld 8,4 beteekent 8 heeien en 4 tiende gedeelten.

9. 5 beteekent 9 heelen en 5 honderdfte gedeelten.

3.0.7 beteekent 3 heelen en 7 duizendfte gedeelten.

Met de flip (.) die geheelen van de breuk alTcheid , ��ne, twee, drie, of meer plaatfennbsp;naar de regterhand te. verfchtiiven, wordt hetnbsp;getal of tien, of honderd, of duizend malennbsp;grooter, of zoo veel maal tienmalen als mennbsp;de Hip plaatfen verfchoven heeft. Bij, voorbeeld.

3 247 beteekent 3 heelen en 32.47 betcekeut 32 heelen ennbsp;324.7 b�teckent 324 heelen en jl.

3247 beteekent drie duizend, twee honderd, zeven en veertig, als naar getvoontc.

Maar integendeel, met de Itip c�ne, twee, drie, of meer plaa',f;-n naar de linkerhand tenbsp;verfchuiven, w'ordt het geial tien, honderd,nbsp;duizend maal kleine , of zoo veel malen tiennbsp;maal' kleiner als du H'P verfchoven is geworden.nbsp;Bij voorbeeld.

950.4 beteekent 950 en jg. �

95.-14 beteekent 95 en .fjg.

� g en

o heelen en

o hielen en

Principeg�u�/aldes nouv. Mef. de Longuessf. 3 8.4 pgnifie 8 entiers et 4 dixi�mes.

9-0� jignipe 9 entiers et 5 centi�mes.

3.007 fignifie 3 entiers et 7 milli�mes.

En avanganf- Ie point (.) qui f�pare les fraamp;ions des entiers, d�une, de deux, de troisnbsp;OU de plus de places vers la droite, on augment e Ie nosnbre , ou dix fois, ou cent phis tnbsp;OU mille phis, ou d'autant de phis dix potsnbsp;qu'on l'a avanc� de places. Par exempts.

3-2H7 nbsp;nbsp;nbsp;fignifienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;entiersnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et

32-47 nbsp;nbsp;nbsp;fignifionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;entiersnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et

3'^4-7 nbsp;nbsp;nbsp;Plgnifienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;324nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;entiersnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et

3M7 nbsp;nbsp;nbsp;pgnipienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trois millenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deux cent quaranti

Pept.

Mais au contraire .. pi l�on avance Ie point, d'une, de deux , de trois, ou de plus de placesnbsp;vers la gauche, Ie nombre devient dix pois�nbsp;cent p�ois, ijiille fois plus petit, ou en g�n�ral.nbsp;d'autant de p'ois dix pois qu'on l�avance dS�nbsp;places. Par exemple.

950-4 ftgnifie 950 et 95-�4 fgnipie 95 etnbsp;9,504 fignifie 9 etnbsp;0.9504 fignifie o entiersnbsp;�70.C9504 ftgniple o entiers et

Cet-

To ^Igem. grondbeg. dermeuwe Lengte-matcn.

Deeze aanmerking is van belang; zij kal in Tervolg meer dan eens te pas komen.

� 4. 'Wanneer getallen eene bepaalde Maat aanduiden, bij voorbeeld den Metre, kan men ^nbsp;ze op verfchillende wijzen uitfprelcen. Bijv,nbsp;24364 M�tres zoude ik kunnen uitdrukken,nbsp;Vier-en-twintig duizend, drie honderd, vier-en-zestig M�tres; of 2 Myrsam�tres, 4 Kilometres 3 Heciam�tres, 6 D�cam�tres. viernbsp;M�tres. Deze laatfte wijze van zodanig getalnbsp;�ittefpreken is volftrckt te verwerpen, daar zijnbsp;langwijlig is, en door de herhaling van verfchillende namen niets dan verwarring te weegnbsp;brengt. Men moet nimmer nieuwe benamingennbsp;gebruiken, dan 'wanneet het getal, in oorfpron-kelijke n�ithen (hier -uitgedrukt, te grootnbsp;is om gemakkelijk bevat te kunnen worden;nbsp;dan eerst komt eene nieuwe benaming, dat is,nbsp;eene grotere eenheid, te pas. Jk zou-de derhalvenbsp;de eerlte wijze van het Opgegeven getal uitte-fpreken verre verkiezen: ten zij een bepaaldnbsp;oogmerk het anders vercischte. Indien het opge-geeven getal 24364 Mitrer. niet eene gemee-ten lengte, van een dijk bijv., maat den af-ftand tusfehen twee plaatfen aanduidde, zoude ik liever zeggen, 24 Kilometres en 364nbsp;Metres, om dat die afitanden meer eigenaartig

dOQJ

Principe g�u�ral des nouv-. Mef. de Lengueur. ir

Cette remarque est importante: elle vien--^ dra plas d'un fuis d propos par la fuite^

� 4. Lorsque les nombres indiquent une me-J'nre d�termin�e, par exemple Ie M�ire, on p�ut les expr�mer de diff�rentes mani�res:nbsp;p. ex. 24364 M�tres peuvent �tre exprim�s _nbsp;ainfi: ringt et qttatre mille trois-cent foixan-te-quatre M�tres: eu 2 Myriam�tres, quatrenbsp;Kilom�tres, 3 Hcftom�tres, 6 D�cam�tres, 4nbsp;M�tres. llfaut.je petij�, rejetter abfolument.nbsp;eet te derni�re manie re de s'�noncer, pulsnbsp;qu'elle est longue. et qu�elle caufe de l'em-b ar ras par la rep�tition de diff�rentes., denominations. On ne doit jamais en employer denbsp;nouvelle, a moitis que Ie nombre, exprim�en uni-t�s origiua es (Jet Ie M�tre) fait trap grandnbsp;pour It re p�acilement fqij�: alors feulement -une fecunde d�nomination, c. 'a d. une unit�nbsp;plus grand:, vient d point.'J� pr�fererais donenbsp;de, beauceup d'sxprimer Ie nombre indiqu� denbsp;la premiere mani�red moins qu�un but particulier n'indiquat k contraire. Si Ie nombre propof� 24364 M�tres indiquait, non lanbsp;longueur 'd'mie digue par exemple que l'on au-rait mefur�e, mais la distance etiire deuk 'nbsp;endroits, je pr�f�rerais de dire 24 Kilometresnbsp;et 364 M�tres: puis qu�il est plus naturel

d�e's-

�h. ^Igem.grondbeg. der nieu'weLengte-'maien.

d�or Kilometres uitgedrukt worden, en ook door Myriam�tres: gelijk de afftanden dernbsp;lioofdplaatfen der Departementen van Parijs, bijnbsp;een Arr�t� van 25 Thermidnr yin A'/(i3 Augustus 1803) bepaald, en in een tafereel agternbsp;dc Code Napoleon gevoegd, en bij Kilom�tresnbsp;en bij Myriam�tres worden opgegeven.

Indien men mi] opgaf 3o**.456 (*) zoude ik niet zeggen 30 Metres, 4 D�cimetres, 5 Centimetres en 6 Millimetres: maar ik zou denbsp;goheele breuk in ��ns uitfpreken , en zeggen, 30nbsp;Metres en 456 Millim�tres. Hierin moet mennbsp;naar den aard der zaken handelen , altijd in het oognbsp;houdende duidelijke denkbeelden te verwekken,nbsp;en zoo weinig verfchillende benamingen te gebruiken als maar immers mogclijk is.

Manwijzing der nieuwe Lengte-maten.

� 5. De nieuwe Lengte-maten welke werkelijk in gebruik, en wezenlijk gew'ettigd zijn,

zgn

(p') Zie hier de opgave der verkortingen die ik wel eens gebruiken zal.

AIM Mvriam�cre. nbsp;nbsp;nbsp;AT.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mitre-

KM Kilometre. nbsp;nbsp;nbsp;dm.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d�clm�tre.

HM HedSom�tre. nbsp;nbsp;nbsp;cm.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centimetre.

DM- D�cam�tre. nbsp;nbsp;nbsp;nim.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;millimetre.

Principe i;�n�7-i'll des nonv. Mef. d; Longueur. 13

d'exprimer les distances par des Kilometres, on menie par de Myriametres. C�est ainfi quenbsp;Is distances des chefs tieux des D�partemensnbsp;de Paris , d�termin�es par I'arret� du 25nbsp;Theriiiidor ain XL (13 ^o�t 1803) et conte-tMts dans I� Tableau joint an Code Napoleon, jont ieidiqu�es Kilometres lt;?/Wy-namdtres.

De m�me, ji I'on me propofait le notnirt 3��''-45lt;5 (*) je 7te dirais pas 30 M�tres, 4 Decimetres, 5 Centimetres, 6 Millimetres: matsnbsp;j'�noncera'is la fraStion en une jbis, et jenbsp;dirais 30 Metres et 456 Millim�tres. II jdutnbsp;en agir dans tout ceci felon la nature des chafes : ayant toujours en vue de faire naitre desnbsp;id��s Claires, et d'employer ausfi peu de d�no-niinations diff�rentes qu�il est posfble.

Indication des nouvelles Mefares.

� 5- Les nouvelles mefures qui font en ufa-ge. et qui. font l�gales, jont le Metre; /�s

jous-

^ Toict I Uidlcattou dis ahbr�phit�ons dont je me fertdrai qatlqiitfois.

M Metro. din. decimetre.nbsp;cm. ccnrimctrc.nbsp;mm. millimetre.

B

14 Aanwijzing dir nieuwe Lengte~matan.

zijn de M�tre: deszelfs onderdeden, dc halve M�lre, dc dubbele D�cim�tre , de D�cAm�tre :nbsp;en de veelvouwden , de dubbeldenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i de halve

D�ccWi�tre, de D�car.i�tre, en da dubbele D�-cam�tre.

De Mitre, en dc halve Mitre, worden ver-viiardigd uic hout, of metaal, het zii koper, haC zij ijzer, en worden meestal verdeeld in D�ciin�--tres-, Centim�tres. cn de laatfte D�cim�trenbsp;'in Millim�tres : fomtijds verdeelt men de �/�-tre geheel in Millim�tres. De houten Mitres.nbsp;zjin of uit een ftuk, of gevouwen, in vier, of vijfnbsp;ftukken, om , gelijk onze Duimftokken , gemak-kelyk in de zak gedragen te kunnen worden.nbsp;Insgelijks beftaan de dubbele Decimetres, uitnbsp;��n ftuk, of zij w'orden ia twee ftukken doOrnbsp;een fcharnier verbonden. Zij zijn altijd, gelijknbsp;ook de enkele D�cimetres, geheel in Millim�tres gedeeld. Deze ina'ten zijn zeer gemakke-lijk , ook om op het papier te werken , ol kleinenbsp;lengten te meten: vooral, indien, zij dan cencnbsp;driekantige, ofprismatifche gedaante hebben.

De dubbele Metre is eene lat, op dezelfde w'yze als de M�tre verdeeld.

Maar de halve D�catn�tre, de D�cam�tre, en dubbele D�cam�tre . hebben de gedaante vannbsp;ceue landmcetcrs ketting, uic fchakels, die uit

bc-

Indication des vouvelles Mejltres. 15

Jous~divifions le nbsp;nbsp;nbsp;, le double Deci

metre, Le D�ym�tre; et les Multiples, le double Metre, le nbsp;nbsp;nbsp;Decametre, /a D�cam�irc,

et 13 double Decametre.

Le M�trc, et le demi-Mhse:, font en bois, ou en m�tal, foit en laiton, Jbit en fer:nbsp;il est ordinairement dh'if� en Decimetres, etnbsp;en Centim�tres; ei le dernier Centimetrenbsp;rest ausfi en Millem�tres. Les M�tres en bolsnbsp;font d�tine piece, ou brif�s en quaire vu en cifiqnbsp;parties pour �tre plus portat'ves. Les doublesnbsp;D�cim�tccs font ausft ou iune piice, ou denbsp;deux pi�css jointes par une charni�re. l.esnbsp;doubles Dicim�tres et les Decimetres ,fdnt toutnbsp;entiers divif�s en Miliim�tres. Ces inflramensnbsp;font t r�s-somniodes pour trav aitler fur le papier, et ponr inefurer de pet its objets; fur-tout lorsqzi�ils jont taill�s en prismes trian-� ^ulaires.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Le douik-M�tse est une latte, dhif�e com-me le jM�tre,

Mais le ia/M?-D�cam�tre, le D�caro�tre, et le double D�camctie, ont la forme d�une chainsnbsp;dMrpenteur, et fen' compof�s de chainons denbsp;B anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grot

l� Aanwijzing der nieuwe Lengte-maten,

behoorlyk dik ijzerdraad gemaakt zijn , beftaande. Geen ketting wordt toegelaten terj zij de fchakelsnbsp;of vijf, of twee , D�cim'etres lang zijn, ennbsp;de ringen bij eiken M�tre van eene anderenbsp;kleur zijn, dan die voor de overige fchakels.

Alle die maten, moeten, alvorens gebruikt te mogen worden, behoorlijk naargegaan en geijktnbsp;zijn. Men veroorlooft, daar men toch niet in alles eene mathematifche naauwkeurigheid kan bekomen , een zeker remedie. Als de maten uitnbsp;hout vervaardigd zijn , mogen zij nimmer te kleinnbsp;zijn: de remedie is dan altijd in loebaat. In denbsp;metalen Metres, mag de remedie zoo wel innbsp;t�cbaat, als in mindering zijn; en zij is kleinernbsp;dan voor de houten maten. (*)

Ook moet in ach: genomen worden; dat de houtennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ook wel, en zeer iiaauwkeurig, in

de gedaante van een wandelftok, waartoe zij eene bekwaame lengte hebben, gemaakt woeden; en dat zij in Frankrijk ook de El vervangen: (|) zoo dat er voor alles,wat gemeten wordt,

maat

O) Men vindtallc deze Maten, met do grootfto neauw-keurigheid vervaardigd en verdeeld, bij de Heeren kle-MAN cn ZOON, Mathematifche Inftsumentniakcrs op den Nieuwendijk te Amiterdam.

Cj) Zie over de vergelijking van de El met den Mitre, de afzonderlijke Vergelykliigs - Tafel, die ik daar over bij de Drukkers dezes heb uitgegeven.

Indication des notivelles Me fares. nbsp;nbsp;nbsp;17

gros fl de fer. On n�admete attcune chaine, a nioins que les chainons ne foyent chacun dsnbsp;cinq on de deux Decimetres, et que les an~nbsp;neaux fjyent a chaque � Metre d'uHe autrenbsp;couleur que ceux des autres chainons.

11 faut que toutes as Meftres, avant qu'il foit permis d�en faire ufage, foyent duementnbsp;v�rif�es et merquies. L'on tol�re, puisqusnbsp;I�on ne faurait ohtenir tine pr�cifion math�-niatique, un certain remlde. 11 n'est pas permis qne les Mefurss en hois foyent trap cour-tes: Ib rem�de pour eltes est toujours en ex-c'es. Mats pour les Metres en m�tal le rem�de est accord� en exc�s et en d�faut, muis ilnbsp;est moindre que pour ceux en bois.

On dolt oiferver encore que l'on fait ausfi des Metres en hgis , en forme de canne : leurnbsp;longueur y est ir�s-propre. (*) Les M�tresnbsp;remplacent en France l�Mune : (i) de fortenbsp;qu'il n'y a qu'une Jeule Mefure de Longueur

en

C*) On troiive toutes ces fortes de Mefiires fakes et divif�ts'avec la plus grande exaSkude, chez MM. kle-M N et rit:s, Ingenieurs en Inftruw�ns de Matltematlque,nbsp;derncwans fuT le K'turven�lyk , d .dmflerdam.

Noyes' fur ld compgralfoa des .dunes avec le Metre, les Tables de comparaipmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j�ai publi�es Ceparimeut

fut CU (ibJU t chez les mimes libra�res que. eet ouvrage.

B 3

i8 Aanwijzing der nieuwe Lengte-matsn.

maar ��ne eenige lengte-maat in gebruik is. Het zoude zeer gemakkelijk vallen aan de M�tresnbsp;ook de gedaante van Ellen te geven: en wijlennbsp;de Heer aeneae heeft oen zeer vernuftig ennbsp;cenvouwdig werktuig uitgedacht en laten vervaardigen, waardoor de domfte werkman, innbsp;zeer korten tijd een aantal M�tres in de ge-daarite van Ellen, zeer naauwkeurig kan verdelen. Hetzelve is onder de mcdellcn van Matennbsp;en Gewigten, die tot het gewezen Hollands-Miniftcrie van Binnelandfche Zaken behoordennbsp;nog tanwezig: gelijk mede een ander, om gevouwen M�tres te verdeden.

� 6. Zie hier in een kort Tafereel de remedie die voor iedere foort van Maten wordt toegeftaan.

Aan-

Indication des nouvelles Mefures.

en tifage pour qustqu' ohjet que ce foit. 11 ferait tr�s~facile de donner aux Metres lanbsp;tn�me forme qu'ont nos ^unes: et feu M.nbsp;aeneae a imagin� et fait faire une machinenbsp;tr�s~ing�niettfe , par laqueile L�ouvrier le plusnbsp;lourd peut divifer tr�s-exaamp;ement, et ennbsp;tr�s - peu de terns une quantit� de M�tres ,nbsp;en forme diennes. Elle f� trouve au depotnbsp;des Mod�les de Poids et de Mefures qui anbsp;�t� au Minist�re de l'lnt�rieur de Hollande-,nbsp;Jl y en a ausft une pour divifer les M�tresnbsp;trif�s.

� 6. Le Tableau fuivant contient les remh-des tol�r�s pour chaque genre de Mefures.

Ia-

�o

Aanwijzing igt;aii de Hollandfchi Lengte-matcn.

� 7. Deze zijn veelvuldig: ds Voet, verdeeld in deszelfs onderdeelen, duimen, cn gedeeltennbsp;van duimen; de Roeden; dc Vadem; de Palmnbsp;de El: en all� deze Maten zijn, op onder-fchcide plaacfea, zeer veel van eUlt;ander verfchil-lende.

De Voet is, raar het fchijnt, de Grondmaat, of voorname ��nheid der Lengtematen, en zeernbsp;vcrfchiUende naar de plaatfen. Wij zullen onsnbsp;eerst ophouden met den Rhijnlandfchen Voet,nbsp;en de Rhijnlandfche Roede; Maten die vannbsp;alle tijden door , het Gouvernement in dennbsp;Vestingbouw gebruikt zijn; de meest bekendenbsp;van alle , naar welke alle de fchoone metingen , zederd eenige jaren voor het werk dernbsp;Verponding ondernomen , zijn verrigt geworden: en vervolgens met den Amfterdamfchennbsp;Voet, die in den Scheepsbouw, en in vcrfcheidenbsp;andere opzigten, gebruikt wordt. Ik heb reedsnbsp;in een ander werk C*) over de Ellen gehandeldnbsp;en ze met den M�tre vergeleken. In de verklaring der Tafels zullen wij over de Vadems,nbsp;cn de Palmen fpreken.

� � � 8. (*) 'rc�'S�!'^!�nis-Tafels tusf�ien it klimaat tu itnnbsp;M�tre.

21

Indication des Mefnres Hollandaife de Longueur.

� 7. Ces Mefures font tr�s-nombreufes. Le Pied, divif� en pouces et parties de pouce:nbsp;la emerge: la Brasfe: la Palme: I'^une:nbsp;et toutes ces Mefures font tr�s-diff�rentes letnbsp;unes des autres en dif�rens endroits.

Le Pied femhle lire la Mefure fondament tale , oa l'unit�principale des Mefures de Loft-gueur : il varie beaucottp felon les endroits :nbsp;nous nous en tiendrons, 1�. au Pied et h lanbsp;Verge de Rhijnland. uu du Rhin, mefuresnbsp;qtii out �t� employ�es de tout terns par ianbsp;Gouvernement dans tout ce qui concerne lenbsp;Genie, qui font les plus connues, et qui feudnbsp;les ont �t� employ�es , depuis quelques ann�es,nbsp;dans les belles op�raiions qui ont �t� failesnbsp;par le Gouvernement Hollandais pour asfeoirnbsp;i�impot fonder; et 2�. au Pied d'Mmjhr-dam, employ� dans la conJiruStioM des Vais-Jeaux et pour d'autres objets. fat trait�nbsp;dans un autre ouvrage des Muties cotnpa^nbsp;r�es aux M�ires. Je parterai dans Pexplica-tien des Tables de la Palme et des Erasfes.

� 8.

(�*) Vergclijkings Tafels tusfeUen de Elk-Maat ea den Metre, en Hollandais.

94 Aanwijzing van de JIoll. Lengtc-maten,

� 8. De Rhijnlandfche Voet wordt in 12 dui-inen \'erdeeid, en iedere duim in 12 deelcii genoemd lijnen; welke Ignen men nog in onder-deelen, bijy. in tienden honderdlten enz. verdeden 'kan. Twaalf Voeten maken, -de Rliijn-l4gt;ndfche.Roed,e.,,,. Pe Amfterdamfchc Voet, daar en tegen, houdt flechts ii duimen: en de duimen worden in adttftc gedeelten verdeeld, waarnbsp;van men, des begeerende, nog d� helft, of zestienden, en kleinere gedeelten nemen kan: Denbsp;Amfterdamfche Roede houdt niet, gelijl; dcRhijn-kndfche, twaalf, maar wel dertien Voeten. Opnbsp;andere plaatfen is het getal Voeten , die de Roede uitmaken, nog anders.

� 9. De oorfpionkalijke ftandaards der Rhijn-landlche en Amfterdamfchc Voeten, zijn zederd lang niet meer aanwezig. Men moet dus omnbsp;de grootte derzelve te kennen andere wegen in-fiaan. Volgens decreet van zijne Majesteit dennbsp;voormaligcn Koning van Holland, van den 15nbsp;Augustus 1808. Art. i. � wordt ten grondfiagenbsp;� van vergelijking tusfchen'de Hollandfche leng-,, temaat met die des nieuwen wijsgerigen fran-� fchen ftelfels, of de M�tre-maat, gelegd denbsp;� Rhijnlandfche Roede, zoo als die bij decreetnbsp;� van den 18 February 1808. N�. 3. als een-� heid voor de . Landmaat bj het regelen der

� Ver,

Indicat. dis Me fur es Holland, de Longueur. 25

$ 8. Le Pied de Rhynland', du Rhin, fs fui-divife en la Pouces et chaque Pnuce en lanbsp;parties nomm�es Lignes, dnnt on peut prendrenbsp;encore das fuh-dirijions utt�rie'ures des ii}xi�~nbsp;nies, des centi�mes amp;c. D'euze'pieds f trt litnbsp;Verge. Le Pied d�Mm'jier.iam, par centre',nbsp;est dh�if� feuiemt/it en onze - P'oxxas'. et cha-inbsp;que pouce en huiti�mis parties, do Ut-' on peut'nbsp;prendre encore la moiti�, ou des feiziimes,nbsp;et des parties plus petites enenre. Mais lanbsp;Verge d�Amllcrdiim co^/tieot 13 PiedS , etnbsp;non douze comme ceHe du Rhin. En 'tR-aiitresnbsp;endroits le nomire de pieds ifui confti'tu�m lanbsp;Verge est encore tr�s-diff�rentl '

� 9. Les Etalons original!x du Pied du Rhin, OU de Rbynland , et du Piedd'Mmfterdamnbsp;font per dus deputs kngtems. II faut donenbsp;employer d�auires moyens puur en determinernbsp;la longueur. Suivant un d�cret de fa 'Majest�nbsp;le ci-devant Roi de Hollande , du ifd�Mo�tnbsp;1808 ; ,, a �t� �ta�lie pour fonde/iibnt de toutsnbsp;9, coniparaifou des Mefures de longueur Hoknbsp;^ lanaaijas avec celles da nouveau jyst�me'm�~nbsp;trique , ou du'M�iro , ld Verge da Rliyid.andnbsp;,, tcl.e qu�eileji �t� determin�e par d�cret dunbsp;,, r�vrici; 1808. AI. �^. puur unlt� des Mefi-,, res agraires pour ce qui cuncerne Iin.pot

� jon-

a4 Aanwijzing van de Hall. Lengteen: at en.

� Verponding was vastgefteld.� Door dit decreet DU van den i8 Februarjj 1808. heeft zijne Majesteitnbsp;als uitfluitende eenheid voor de Rhijntandfchenbsp;Maat ,i bij de Metingen ten dienften vannbsp;� het Middel der Verponding, bepaald ennbsp;,, geoctroijeerd de yzeren Staaf, of Roede,nbsp;I, aan de Academie te Leiden voorhanden, waarnbsp;,, van zich de Hoogleeraar lulofs in de vorigenbsp;5, Eeuw ter bepaling van de Lengte des enke-)) len Slingers te Leiden bediend heeft, en doornbsp;� hem in het derde deel der Verhandelingen vannbsp;� de Hollandfche Maatfehappij der Weetenfehap-� pen te Ilaarlem , op bladzijd 438 befchreven is;nbsp;,, en welke mede in het jaar 1807. door de.nbsp;� rioofd-Commisfie tot de Zaken der Verpon-� ding, blijkens daarvan geformeerd Proces-

verbaal, lang gevonden is 3-767.358 Metres-. ,, of drie geheele Metres, zeven honderd, ze-,, ven en zestig Millimetres, en nog drie hon-� derd acht-en-vijftig duizendfte doelen van eennbsp;� Millim�tre.quot;

Na zulk een ftellig decreet, en na zulke ge-wigtige Metingen met de daar in bevolen Maat gedaan , kan ik geen oogenblik in twijffel ftaannbsp;om voor de Rhijnlandfche Roede, en dus totnbsp;grondflag mijner Tafels aan te neemen , de lengte vannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;358; en derhalve voor Rhijnland-

fchen

I

Jndicat. dis Mefures Holland, di Longueur. 25

fonderPar ce d�cret du 18 Fevrier i8o3. fa Majest� a �tahli exclujivement pour

unit� de la Mefure duRJnn, pour les niefu-^ 5gt; rages d faire pour asfeoir dimp�t fonder,nbsp;5, /i� Verge de Fer, qui fe trouved l�Hcad�mienbsp;,, de Lei de, dont Ie Profesfeur lulofs , s'estnbsp;� fervi dans Ie fidele pr�c�dent pour d�termi-,, ner la longueur du Pendule ftmple d Leide. etnbsp;� qu'il a d�crite d la p, 438. du troijt�menbsp;,, Volume des M�moires de la Sodet� Hollan~nbsp;,, daij� des Sciences d Harlem: Verge qui anbsp;,, �t� irottv�e par la Commisf�on fupramp;menbsp;� pour l'lmpot fonder, d�apr�s Ie Proc�s-,, Herbal qite celle-d en a fait, �gale dnbsp;5� 3-707 358 M�trcs , c. a. d. d truis Metres en-,�) tiers, fept-cent f ixante fept Millim�tres,nbsp;,, et trois cent dnquante huit milli�mes par-,, ties d'un Millim�ire.�

D'apr�s tm d�cret fi poftif. et des op�-rations fi importantes faites avec la mefure qui y est �tahlie, je siMi pu rester uts moment en fuspens fut: la Verge du Rhin quenbsp;jquot; employer ais pour Ie fondement de mes Tables: fay oirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: et conf�quemment pour

C nbsp;nbsp;nbsp;Pied.

fi� u^anwijzing van de Hall. Lengte-maten,

fchen Voet, het twaalfde gedeelte daarvan, of 0,^-3'3 9405 hoewel ik voorheen , uit de metingen, zelfs van lulofs, den Rhijnlandfchenbsp;Voet bepaald bad op o�^.3f3 8216, voor als nognbsp;geen reden bij mij zelven vinde om die groottenbsp;voor onnaauwkeurig te houden, en elders breedvoerig over deze zaak gehandeld heb.

� 10. Ik had insgelyks den Amfterdamfchen. Voet, uit gronden die mij voor als nog juistnbsp;voorkomen, gefteld op 0^.083 059. De Heernbsp;aeneae heeft geoordeeld den Amfterdamfchennbsp;Voet, zoo als die op de plaat van steits, welkenbsp;zich op het Raadhuis te Amfterdara, cn eldersnbsp;bevindt,- te moeten aaiincmeu, en derhalvenbsp;ook de grootte van 0^.283 133 welke hij bevonden heeft gemeldcn Voet te evenaren. Iknbsp;heb dan, om geen fchijn te geven van meernbsp;gewigts aan mijne eigene metingen dan aan dienbsp;van den Heer aeneae te hechten , deze bepaling in mijne Tafels aangenomen.

� II. Ziet daar de gronden waar op mijne Tafels gevestigd zijn. Deze dienen tot twee-derleij oogmerken: het eerfte om de Holland-landfche Malen tot de Franfche te herleiden,nbsp;hst fweede, om de nieuwe Franfche te herleiden

Indicat. des Mefiires Holland, de Longueur. 27

Pied, la douzi�me parite de cette longueur, OU 0^.313 9465; quoique ci~devant j'eusfe d�-t er min�, d'apr�s les mefures de M- lulofsnbsp;lui mime, Ie Pled du Rhin de o'^.3i3 8ai6,nbsp;que je n'aye pas encore pour mot m�me desnbsp;raifons dz regarder cette determination cnm-me ine.xaBe, et que j'aye trait� ailleursnbsp;cette matiire en detail.

� 10. J'avals �galernent �tabli d'apr�s des raifons qui me paraitfent encore bonnes , Ienbsp;Pied d'.i�mPerdam de o�'�.a83 059. M. aeneaenbsp;a cru devoir employer comnte vJritabla Piednbsp;d�Hmjhrdam celui qui est grar� par steitsnbsp;Jur une plaque qui Je trouve � l'llot�l denbsp;Ville d'Hmflerdam et ailleurs, et parconj'�-quent la grandeur de o�^.283 133 i laquelle itnbsp;a trouv� que ce 'Pied la repond. Pour nsnbsp;pas J'emhler attacher plus de poids d mes opinions particuli�res qu'd celles de M. aeneabnbsp;J'ai Ji�ri fa d�termination dans mes Tables.

� II. 7 els font les principes fur les quels mes Tables Jont �tablies. Ces Tables ent unnbsp;double bat. Le premier de reduire les Mejit-res HolUmdaifes en Mefures Francaifes : Isnbsp;fecond de reduire les Mefures Francaijes ennbsp;C 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H�l-

�8 ^anwijzing van de Holl. Lengte-maten.

den tot onze Hollandfche. Ik heb mij bij de Amfterdamfche en Rhijnlandfche Voeten ennbsp;Roeden bepaald: dc laastgemelde, de Rhijnlandfche, zijn in de Genie, Artillerie, en voor hetnbsp;werk der Verponding, algemeen in gebruik,nbsp;waardoor zij overal, meer of min, bekend zijn;nbsp;en zij hebben meermalen geftrekt tot ilandaardanbsp;om de Maten van andere plaatfen daar mede tsnbsp;vergelijken. De Amfterdamfche Maten kondennbsp;niet voorbijgegaan worden, niet alleen om datnbsp;zg de eigenaartige Maten zijn in deze Stad,nbsp;maar ook om dat ze in de Scheepsbouw algemeen gebruikt worden.

De verfcheidenheid van Lengte-maten is hier te Lande zoo groot, dat er b'jna geen einde �nbsp;aan zijn zoude om Tafels voor alle te vervaardigen: cn voor vele zoudc_ bet moeijelijk vallennbsp;naauwkeutige vergeUjUingen tc maken , deelsnbsp;wegens dc onnaauwkeurigheid der borigten,nbsp;deels om dat er geen genoegzame ftundaardsnbsp;voor handen zijn.

Verklai'lng der Tafels.

TAFEL I.

Vergelijking van Duimen en derzeJver deelen met den Mdtre, en deszeljs deelen,

� 13. De inrigting dezer Tafel valt in �t oog.

In

Indicat, des Mejures Holland, de Longueur. 29

Hollandaifes. Je nt�en fuis tenu au Pied et d la Verge du Rhin et dl Amjlerdam: lesnbsp;Mefures du Rhin ont, comme je l�ai dit, �t�nbsp;employ�es pour Ie Genie, l'Hrtillerie, l'Jmpotnbsp;Joncier: par ld mime elles font plus ou moinsnbsp;connues partout: et plus d'une fois elles ontnbsp;fervi d��taloH pour y comparer les Mefuresnbsp;d�autres en droits. Je n�ai pu pasfer fousnbsp;filence les Mejures d'ylmflerdam: non feule-meut parcequ'elles font les Mefures naturel-les de cette Ville, tnais encore d cauje denbsp;leur uj'age dans la conjirudiion des Vais-Jeaux.

La vari�t� des Mefures de Longueur est Jl grande dans ce pays, qtdil n'y aurait gueresnbsp;de Jin d en dresfer des Tables pour chaqusnbsp;endroit: il ferait d'ailleurs tr�s - difficilenbsp;d��tablir pour plufieurs des comparaifonsnbsp;'exaSies, Jbit d caufe de l�inexadtitude desnbsp;renfeignemens , jbit parcequ'il n'y a pasnbsp;d'�talons.

Explication des Tables.

TABLET.

Comparaifon des Pouces et de fes parties arec Ie M�t re et fes fous-divifions.

� 13. La dispojition de cette Table faute C 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aus

Verklaring van TAFEL I.

In �t midden van iedere hladz^de, liaan Uis-fchcn twee grovere lijnen , do ILdlandfche Maten ; ter wederz'j.ie llaat het getal Mitres , of dcelen van den Mitre, dat met dezelve over-ecn'iomt, te weten, aan de linkerhand voor denbsp;Amllerdamfche, en aan de regterhand voor denbsp;Rhijnlandfche Maten,

In de kolommen waarin de nieuwe Franfchc Maten ftaan, ziet men eerst het getal dat denbsp;M�tres uitdrukt; achter hetzelve is eene Hipnbsp;(.), om ze van derzelver tiendeelige ondordee-len te onderfcheiden. Van da cljffars welke opnbsp;het flip volgen, drukt de ecrtlc de Decimetresnbsp;uit, de tweede de Centilitres, de derde denbsp;Miliim�tres: en om zulks te beter te doennbsp;kennen, zijn boven aan, boven de kolomnbsp;van ieder onderdeel, de letters dm., om �dci-m�tres, cm., oxa Centimetres, mm., oxss Mil-lim�tres uittedrukken, geplaatst. De kapitalenbsp;letter M. duidt den Metre aan. Achter dcnbsp;Millimetres ftaat nog eene kleiner cijfTer, omnbsp;de tiende deelen van Miliim�tres uittedrukken; eene breuk, die men in de meeste gevallen verwaarlozen kan.

� 14. Uit het gezegde valt ligt optemaken,

hoe

Explication ds la TABLE I.

aux ycux. ytu milieu de chaqm' page on viit entre deux lignes plus noires que lesnbsp;ant res, les Mefures Hollandaifes: des deusnbsp;cotes p trouvent les rgt;ombres de Metres, on dsnbsp;parties du M�tre, qui y repondzut: J�avoir anbsp;gauche pour la Mefure d'Amflerdam,, et �nbsp;droite pour cells du Rhin, ou de Rhijn-land.

On trouve dans les colonnes destin�zs aux Me fares Franqaifes, d�abord Is nombre quinbsp;indiqus le Metre : apr�s ce nombre il y a unnbsp;point, (.) qui f�pare les M�tre de fes divi-fions. Le premier chifre qui fuit le pointnbsp;indiqus les D�cim�tres, le fecond Its Centime-metres, Is troifi�me les Millimetres. Les tet~nbsp;tres dm. , cm., mm. plac�es fur ces chif'res,nbsp;indiquent D�cim�tre, Centim�tre, Millim�tre.nbsp;La lettre capitals M. indiqus Metre. Onnbsp;trouve encore d la fuite des Millim�tres, unnbsp;chifre plus petit, et f�par� du pr�c�dent parnbsp;un barre: il indique des dixiemes de Milli-m�tre, qas I'on peut n�gliger la pluspart dunbsp;terns.

� 14. Cette explication fujfit pour faire C 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voir

Verklaring van TAFEL L

boe men in de Tafel der duimen zoeken moet. Men ziet dat 4 duimen, zoo ze Amfterdamfchenbsp;duimen zijn, 0^.103 uitmaken: dat is 103 ikf/Anbsp;lim�tres: en zoo ze Rhijnlandfche duimen zijn ,nbsp;oM.104,6: d. i. 104 Millimitres en 6 tiendennbsp;van eene Millimetre.

Voor de onderdeelen der duimen , heb ik voor de Rhynlandfche de lijnen genomen, waar vannbsp;twaalf eenen duim maken; en voor de Amller-damfche, de achtfte gedeelten., om dat de duimnbsp;aldus verdeeld wordt: ik heb echter naastnbsp;de achtfte gedeelten derzelver waarde ook voornbsp;de Rhynlandfche duimen gefteld; om dat opnbsp;vele maatftokken de Rhynlandfche duimen ooknbsp;op die wijze verdeeld worden. Indien derhal-ven iemand vraagt hoe veel 14 duimen en |nbsp;maken in Franfche maat? zal men, zoo er vannbsp;Amfterdamfche duimen gefproken word, vinden ^n Tafel I.

Naast 14 duimen . nbsp;nbsp;nbsp;o�^. 360,3

- i -- . o- 009^7

en dus in �t geheel . nbsp;nbsp;nbsp;oM.370,0

dat is 37 Centim�tres , of 370 Millimetres.

Zoo de gegeven duimen Rhijnlandfche waren, 'vindt men

� nbsp;nbsp;nbsp;Naast

Explication de la Tjt\,BLE I.

voir comment il faut chercher dans la Tables dcs ponces. L�on voit que quatre ponces, fi ce font des ponces d'^mflerdam, repondentnbsp;a oM �03 c. a. d. a 103 Millim�tres: et [gt; cenbsp;jont des ponces du Rhin, ils repondent linbsp;0^.104.6, c. a. d. d 104 Millim�tres et 6 dixi�-mts d'uH Millim�tre.

Qnant aux Jous * divifions du pouce, j'a� pris pour la mej'ure du Rhin, des lignes dontnbsp;d�ttze font Ie pouce '. et pour celle d'aimjler-dam des huiti�mes de pouce . parceque c'estnbsp;ainfi qu�on fubdivife celui-ci. N�anmoins j'ainbsp;ausfi plac� d cot� des huiti�mes leur va-leur pour^ des huiti�mes de pouce Mefure dunbsp;Rhin; parceque Pon trouve Ie pouce du Rhinnbsp;divif� de cette mani�re fur plufteurs Mefaresnbsp;tijuelles. Si done Pon demande combien fontnbsp;14 po aces et | en Mejure franqnifi?. Ponnbsp;trouvera dans la Table premi�re , Ji ce Jontnbsp;des pouces d'^mjlerdam,

Vis-^d-vis de 14 pouces 0^.360^3

-- f - o- cc)9'7

Total . o^.iqo,o.,c. a. d. 37 Centim�tres ou 370 Millim�tres.

Si les pouces propof�s etaient des pouces du Rhin, on trouverait t

Verklarhg van TAFEL I.

Naast 14 duimen

oM.376,1

of 376 Mlllim'etres et : en zoo voorts in a'.lc gevallen.

� 15. Ik heb niet omniddclyk de Voeten laten volgen, op 10 duimen voor de A.mfterdam-fche en op ir voor de Rhynlandfche Maat, en dus in plaats van ii duimen voor de eerstgenoemde, of l� duimen voorde laatstgemelde, ��nnbsp;Voet geiteld, en dan verder bij Voeten en duimen geteld: om dat men in verfcheiden bedrijven by duimen blijft voorttellen: men zegt eennbsp;Kabel van 11 duimen dik enz. Doch, om allen te gemoet te komen ^ heb ik in de kolommen der Franfche Maat, met Romeinfche talletters I, II, III, enz. het getal Voeten aangeduidnbsp;die met een bepaald getal duimen overeenkomen.

� 16. Ik ban met de duimen tot 66 duimen voortgegaan, d. i. tot 6 Amfterdamfche of 5I Rhijnlandfche Voeten ; het geen genoeg isnbsp;om ook in het algemeen de geftaltc der menfehennbsp;aanteduiden. Men ziet bij voorbeeld 1�. datnbsp;indieu een Conferit juist de maat van 58 Am-fterdamfehe of van 57 Rhijnlandfche duimen

heeft,

Explicatim damp; la TABLE 1.

14 poules

t - c. a. d. 376 Millimetres et j'.nbsp;fuite pour tous les cas.

� 15. Je n�ai pas fait Jiiivrele nombre de 10 pouces pour la mefure d�^mjlerdam, ou denbsp;II pouces pour cslle du Rhiu par Ie Pied, etnbsp;je n'ai point mis i Pied au lisu de 11 poucesnbsp;pour Ie premier et de la pouces pour Ie fecondnbsp;cas ; et pasje Ie pied, je n�ai pas compt� parnbsp;pieds et par pouces', mais j�ai continu� dnbsp;compter par pouces , parceque c'est ainji qu�onnbsp;en agit dans la pratique pour diff�rens ob-jets : on dit p. ex. un cable de aa pouces denbsp;grosfeur. Mais peur obvier d tout, j�ai in-diqu� dans la colonne des Mejures frangaifes ,nbsp;par les lettres num�rales romaines 1, JI,nbsp;III� Ie nombre de pieds qui repond auxnbsp;pouces.

� 16. J�ai continu� Ie compte des pouces jusqu�d 66 , e. a. d. jusqu�d 6 pieds d�AmJler-dam, OU 5 pieds et demi du Rhin: ce quinbsp;JMffit pour indiquer la taille de l�hom.me. Onnbsp;voit p. ex. d�abord que fi un Confcrit a la me~nbsp;Jure exacte de 58 pouces d�Amfterdam, oude^jnbsp;pouces du Rhin, n est encore un pamp;u plus petit

Verklaring van TAFEL I.

heeft, hij nog iets kleiner is dan i�^.soo Millimetres, lengte, '�/aarop zyne afdanking dadelijk kan uitgefproken worden; 2�. dat dan het verfchilnbsp;met die lengte van 1^.500 bedraagt o�*'*.006a , datnbsp;is meer dan 6 Millim�tres voor de Amfterdam-fche, en 0^.0088 , d. i. omtrent p Millim�tresnbsp;'voor de Rhijnlandfche Maat. Men quot;ziet 3�. uitnbsp;het begin der Tafel, dat die verfchillen overeenkomen refpe�tivelijk met j: duim en met 4 lijnen : zoo dat een Confcrit ter lengte van 58jnbsp;Arafterdamfche of van 57 duim, o lyn Rhijnl.nbsp;maat, dadelijk afgedankt zoude kunnen worden.nbsp;Men ziet ten 4�. dat indien een Confcrit, omtrent ��n Millim�tre kleiner is dan �o Amftcr-damfehe, of maar i Millim�tre grooter dan 59nbsp;Rhijnlandfche duimen , hij de kleinfte, voor dennbsp;Militairen dienst vereischte, geftalte heeft; dewelke is I Metre,Millim�tres, En eindelijknbsp;ten 6�. dat iemand die 3 Millim�tres, d. i. fnbsp;duim grooter zoude zijn dan 64 duim Amfter-flamfehe of 63 duim Rhijnlandfche maat, denbsp;lengte zoude hebben van i Metre, 651 Millim�tres, welke ten minften die zijn moet omnbsp;als remflagant te kunnen worden aangenomen.

Indi�n men meer duimen tot franfche maat wil

her-

Explication de la TABLE I.

i M�tre f: 5?�' MiHim�ties ; taille: fitr: la~ 'quelld on pet(t:ipr.ononcer imm�diatement la, reforme du Confcrit. 2�. que la- di f�ramp;nce d'ayecnbsp;im Metre et 500 Millim�tres, cst de o^.oo6a:nbsp;ott d'tm peu plus/de 6 Millimetres pqur lanbsp;mefure dlAmflerdam : et 0^.0088 oa d�anbsp;peof-prks .9 .paar' la. -.mejurp danbsp;Rhin. On voit . 3�. par . le commencementnbsp;de la Table, que ces dijf�rences reviennentnbsp;ryfpe^inrement d '4 .de. pQ�.ce, et 4 lignes;nbsp;dejbt'te qidun Conferit de 4a -taille de pbihrnbsp;ces �d�Amferdam.,. ot( de 57 pouces, 2 ligne^nbsp;da Rhin peut �tre r.e.fo'fm� i�Un�Matpmamp;fittnbsp;On 'wit .4�. 'que f ie Conferit est'.d'^iM-pr�snbsp;IVIillim�trs',lt;@� dtsjPus dei�o pouces^Amrnbsp;flerdsna, ott feulemen't. d�k denbsp;grqnd qpe.i.SQ pouces dtt. Rhin , :iTest\ 4e lanbsp;taille la plus .petitelqui. est requifs, pot^r pellsnbsp;des Conferits, [avoir celle de i M�tre et 544nbsp;MilUm�tres: Etifm on vo� en cinqui�me .lieu,nbsp;que celui' qui ferait plus grand do quot;^ Millimetres, t;., a. d. d'un huHiime de pottee que 64nbsp;pouces d'Asnflerdam, ou que 63 pouces dunbsp;Rhin, aurait la taille, de i M�tre � 651 Mil-litn�ires, qui est la p�is petite qtiefon.pmsfenbsp;avsfir-pour �tre admis comme remplaq-ant.nbsp;Tt�W l'-qn yqtiladt r^duire^un nombre 4e, poucesnbsp;Dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plus

38 nbsp;nbsp;nbsp;Verklaring van TA.FEL I.

herleiden dan 66, moet men met Voeten cellen, gelijk in de uitlegging der tweede Tafel zaL gezegd worden.

TAFEL IL

p^rgelijking van Voeten en Vadems met den Metre.

-� 17. Deze Tafel is op den zelfden voet in--gerigt als de eerfte; zoo dat er ons Hechts eeni-ge bgzonderheden te verklaren vallen die in deze Tafel plaats hebben.

1 �. De Tafel gaat voort van Voet tot Voet tot 200 toe; en naast de Voeten-heb ik de Va-de'ms gefteld, waarvan het gebruik in de lijnbanen eii in de, zeevaart zoo menigvuldig is. Eennbsp;Vadem houdt b^ ons zes Voeten.

a�. Na de 204 Voeten gaat de Tafel voort van 6 tot 6 Voeten: dat is van Vadem tot Vadem: echter met die uitzonderingen, dat denbsp;volle honderden , als 300, 400, 500, 600, 700,nbsp;800, 900, 1000, iioo en 1200 Voeten, vol uitnbsp;gevonden worden: op dat men te gemakkelij-ker alle de getallen zoude kunnen opmaken.nbsp;De Tafel eindigt met laco Voeten: hetgeen

mij

Explicalioa damp; la TABLE I. 39

plus grand, qus lt;56 e� nouvelLss mefures, il faudratt compter par pieds, comme il. feranbsp;dit dansJ�explication de ld feconde Table,

table il

Cemparaifaa des. Pieds et des Br asfes avee Ie Metre.

� ,� 17., Cette Tab-le est coriflruite fitr Ie me pied que la pr�cddente i de forte qu�ilnbsp;ti'est befoin d�explication que. pour quelquesnbsp;particularit�s. '

1�. Cette Table va de pied en pied jusqu'a poo piamp;ds: et f ai plac� � ^col� des pieds Ienbsp;nombre de Br as fes qui leur repondent ,parce-fue les Brasfes Jonty une mefure employ�s dansnbsp;nos Corderies et dans la Navigation. Lanbsp;Brasfe est chez nous de fix pieds.

'x�.-Pasf� 204 pieds, la Table proc�d� de fix en fix pieds c. a. d.jde Brasfe en. Br as J�:nbsp;fi ce n'est pourtdnt que les nombres ronds denbsp;3�o 5.4lt;501 500 �. 699nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;700 ,, 800,, .goo, xooo ,

iioo et 1100 pieds s�y trouvent^, afin de pott-v�ir Jormer plus JaciTement tous les autres

Hombres......Ld Talie finit d 1100 pieds, ce qui

vf'u'paris-fljfirel SI Poli'veut pousj�r plt*s 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Danbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo-ln

\VerltLarin% van nbsp;nbsp;nbsp;il-

mij yjoargdioniea is genoegzaam ts. .zijn: i.wit men verder gaan, dan kan men naar willekeur denbsp;derde.Tafel, dat is die der Ro�denquot;ge�gt;ruikcn ; �fnbsp;de getall�n zamenftellen. Zie hec VI. voorbeeld.

Eenige voorbeelden bullen genoegzaam zijn om het gebruik dezer Tafel aanteduiden.

1. Voorbeeld. 199 Athfterdamfche Voeten, hoe veel Metres F . .

Men vindt naast 199 Voeten, aaii de linkerhand 56lt;M.'343.5'�f � 5�� M�t^ef', 343 Mrlliih�~ tres en of ..een half, als m�n de naauw.keu-righeid zoo ver brengen wil. Men kan meestal de onderdeelen der Millim�lres Vbt'waaAnbsp;lozen. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

� -TL .voGiiBEELi); � 340'- RhgnianS�cI�e' 'V^feteny boe-veel'' ' � --r J '-�--nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� ' '

naast 33^ Voefenftaata'aii^ti-r�cfttefhaMTOs^^�lSft

-- nbsp;nbsp;nbsp;4 Voeten ? V V- 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'T.'2558

dus 340 Voeten nbsp;nbsp;nbsp;' ' .

d.

� Men'Zoude'�ook Kelahen,kunnen ze^geii: ' naast 300 Voeten fia'at'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ^

�� 40 Voeten .... ' . . ; . nbsp;nbsp;nbsp;,ie.- 5579

4as voor 34Q Voeten ,

. Q nbsp;nbsp;nbsp;lil.

Explication de la TABLE IT. 41

loin, on pamp;ut employer la Table des Verges. eu compofer les nomhres a volont�. v. Example VJ.

Oyelqaes examples .fuffirent pour � indiqner' I'ufage d� cette Table.

I. nbsp;nbsp;nbsp;Exemple. EonMetp, da--. ^l�tres fontnbsp;pieds daimjierdam.

On trouve vis-d-vis de 199 pieds, � la gauche, 5�^�.343.5 oas�M�tres, 343Millim�tresnbsp;et j.5, OU un demi, ft l�on veut pousfer l'exactitude jusques ld. On peut n�gliger la plusnbsp;part du tems les fratiinns de Mil�mfirrf'.

II. nbsp;nbsp;nbsp;Exemple. Caaiiien de Metres pont 340nbsp;Pieds du Rhin?

On trouve d droite

vis-d-vis de. 336 Pieds - nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i05��^485o

Pieds-font . nbsp;nbsp;nbsp;106*^.7418

c. a. d. 106 Metres, 741 Millimetres et ,8; ou ^ en n�gligeant la fraSion gt;. 74� M�lim�ties,.

On aurait pa dire aasfi.:

Vis-d-vis de-^00 Pieds . nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94*^.1839

12. 5579

lo�^* 7418

Tir.

4� nbsp;nbsp;nbsp;Verkrar'mg van TAFEL ]1'

, III. voomeelb; 'a8 RbijtiL V�etm, 4 . dui'quot; ffi-en3 lijnen'; I102 veeL M-sires. ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� .

naast 28 Voeten ftaat � 4 duimen Tafel I.

�� 3 lijnen nbsp;nbsp;nbsp;'

dus in �t geheel 8 M�ires,� 501 Millimetres en of, als men de breuk -verwaarloost, 90�_nbsp;Millimiir�S:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

Indien er tiende gedeelten van lijnen gegeven wierden�,� zoude men deze, uit de lijnen, metnbsp;het verzetten der ftip (� 3'-) opmaken.

Tvr nbsp;nbsp;nbsp;gt; o 'S�^�ote'H 3 duimen, 5*.3

hoeveel Metres ?

Men Vindt naast 8 Vo�ten' � . nbsp;nbsp;nbsp;2^.5116

9 duimen . nbsp;nbsp;nbsp;o. 2355

5 lijnen nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' oV 0109

naast 3 lijnen voor 0.3 nbsp;nbsp;nbsp;- o. 0006-

. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;'2''V758�

tjus in het geheel nbsp;nbsp;nbsp;MiHim�tres en -,g.

* En zoo voorts'in alle � gevallen. j Y. voorbe'eld: Hoe veel maken in Amfter-ftihe Maat 42 Vadems en 2 Voeten?

Naast 42 Vad�ms ftaat: '. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�7i'�.349S

�- 2 Voeten nbsp;nbsp;nbsp;. o. '51153

71M9158

^f 7;i MitreSy ()i6 nbsp;nbsp;nbsp;want men kan

hicit

Explication ds la TABLE IL

III. Exempce. ComUen :/k, Metres' quot;fPnP 28' Picds a, pouoe's -i - ligu�s . .MaJ-ure iiit -Rhifi?nbsp;Vis-a-vis /fe 28 Piedsil'y a. .. quot; ^�quot;.750^1

�--- 4 polices Table I, gt;, ol 1046

--3 li^nes .. nbsp;nbsp;nbsp;� o. 0065;

8M..yoi6

r. a. d. en tout 8 Metres-, '90 ly �Millimetresj bu. en niglf^eahtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mfllrai�tres.

Si I'on propofait ausfi des dixi�mes de Ug~ ms , on en ti'ouverait �a val��r dans la co~nbsp;lofine lies lignes en d�placant le point (� 3.)

�x-sM-fL-B-. ' CinHbiebs 'd� �uviecpes' '/��� o Pieds, ^ pouces,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v.-./

On tromgt;e vis-d-vis de 8 Pieds 9 poifcesnbsp;5 lignes

vis-d-vis de%-lignespour o.^ lignes � . -

2�^.758�

en tout 2��.758 Miflim�tres' et fa's'et alnfi dhis tous les cas.

. V. Exemple. Combien de Metres font 42, Br asfes et 2 Pieds, Mifure d'^mjterdam ?nbsp;On trcuve vi's-d-vis dei\,i Brasfes � . ?r'^.3495nbsp;-;--aPieds nbsp;nbsp;nbsp;o:

OU 71 M�tres et 916 Millim�tres; car on peut:

D 4 nbsp;nbsp;nbsp;trhs-r-

T^erklaring van TAFEL 11.

bier veilig de- breuk v�rwaarlozen :� en ook vyd de MiLlhn�tres en de Centimetres ^ om alleennbsp;op Metres en Decimetres acht te .liaan: in,nbsp;�welk laast geval men hier maar zoude teilennbsp;�21^.9 Decimetres.

VI. vooitBEELD; Hoeveel Metres z�n i�25 Rhijnlandfche'VgexnS., ...-

Naast aoo, vindt men door het verzetten der ftip voornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2000nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6a7^'.893o

Naast 6oo nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSS. 3679

. nbsp;nbsp;nbsp;_7- 8517

824'^.! la� [13 Millimetres-,'^9.

, i;

TAFEL III.

yergel^ing van Roede� met den Metre.-

� 18. Ik heb met opzet de Tafel voor de Roeden van die voor de Voeten gefcheiden, om dat men in de famenleving onder Timmerlieden,nbsp;Metfelaars, Architecten enz. niet bij Roeden ennbsp;Voeten, maar alleen bij Voeten., of Voeten ennbsp;Duimen telt,en de Roeden alleen ten gebruikenbsp;der Landmeeters, en Ingenieurs van Bruggen ennbsp;Wegen amp;c. ftaan.,

De-

Explication de la TABLE 11. nbsp;nbsp;nbsp;45

tixsriten. j2�gJiger la .fraamp;lan, et rn�mamp; les Millimetres et Centim�cres , pour' ne faire at-,nbsp;iSntion qtt-aux M�ires et xiuX, D�cioi�iresinbsp;^ifquel cat an compter ait fmplamp;imni- 7igt;^.stnbsp;Decimetres. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ' ;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

VI. Exemplt:. Combien d2 yih\xe% font

P.ieds.jdit Rhin? ...........-

Cu trauve vis-a-vis da. aoo,/gt;c�r coco. 627^.8930 - . ;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. vis-a-vis de �oo : iMi -s�pp

� nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.~T� -*., as : 7-1-85I7-

� '...... ' nbsp;nbsp;nbsp;^ 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,-i-,; j, �� . 824^*1 �I ai?

c. a. d. 824 M�tres et 113 Millimetres, en n�r gligeant la frac�'i�'ft/

�iO

T A B L B III.

Coroparaifon des Verges avec le Metre.,

. � nbsp;nbsp;nbsp;f �i' fipard 'et 'desfein la'Table} des

Verges de celle des pieds parceqtie' dans P'ti't� fiige. dvit'd'Te's .fia^otwi (e.s Chadfeiitisi'd,-hsnbsp;-ArchitectBS amp;c. HB coApt�rit- pa's par-Vefgbt-eCPieds, mdii par Pieds et Potibesi ot quenbsp;IPs 'Verges no forit gtt�res employees que paV'nbsp;Us- iArpeuteut's--leS -IngesKiu'rs. des Pouts etnbsp;Chaiis^deV,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rtes liiir/ueq

-/,� nbsp;nbsp;nbsp;La

Ver�laring van TAFEL IIL

Deze Tafel .gaat van Roede tot Roede, tot loa Roeden toe: daarna van loo Roeden totnbsp;100 Roeden, tot loooo Roeden toe, en daar hebnbsp;ik. de duizendften der M�tres onder den naainnbsp;van Kilom�tres afzonderlek uitgedrukt: bijv.nbsp;300 Rhijnlandfche Roeden maken ii�^o M�trenbsp;en a D�cim�tres: dat is i Kilometre en .130nbsp;M�tres met j|: en zulks uit hoofde dat men gewoon is de � groote afdanden in Kilom�tres uit-tedrukken: dn verder na de 10 Kilom�tres, ooknbsp;wel in Myriam�tres ^ welke ik na de 10000 Roeden , als wanneer ik van 1000 tot looo Roedennbsp;opklim , gebruik. Ik eindig met 30000 Roeden ,�nbsp;als zijnde die afftand grooter dan ��n graad vannbsp;den omtrek der Aarde, op den Meridiasn genomen , welke maar. 29493 Rhijniandfche Roedennbsp;bedraagt, of 30185 Amfterdamfche Roeden : waardoor deze Tafel eene genoegfam� uitgeftiekt-heid heeft.

� � 19. Het gebruik dezer Tafel zal gemakkclijk door voorbeelden blijken. '

� I. voorbeeld: .Hoe veel nbsp;nbsp;nbsp;maken xaoo,

Amfterdamfche Roeden?

Men vindt in Tatel IIL naast inoo Roeden,. in de Kolom Amftcrdam 44i�-�*�'.8748: of 4 Kiiv-tfj�tres. ^1.16 M�tres en eenp breuk, waarnbsp;voor men in. de praktijk een gel;e0l zal kunnen.

ftel'

Explication di la TABLE HL

La Table va' de P^erge �t 'Verge-, jusqu�d 100 Verges, enfuite de loo en loo Verges jus-qu'd. Loooo Verges: d partir de Id, j'ai in-diqu� les milliers du M�tre par Ie mm particulier de Kilometre. P. ex. 300 Verges dunbsp;Rhin font 1130 M�tres et 2 D�cim�tr�s: c.

1 Kilom�tre et 130 M�tres-e/ et ceiaparv^ qVil est d�uj'age d'exprimer les grandes distances en Kilom�tres, et mtme au deld' denbsp;10 Kilom�tres ennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expresfton qiie

j'ai emploij�e pasf� les loooo Verges: a'lars je vals de mille en snilie verges. Je : jinis dnbsp;30,000, qui font plus de la iongueuV dPirn de-gr� du M�ridien, qui ne fait qUe'o.^e,�)'^ Verges du Rhin, ou ^oi�i^Verges ^ Am for dam ,nbsp;ainji cette Table est asfez �tendue.

� 19. Vufage de cette Table s'expllque fa-cilement par des exemples.

I. Exemple. Combien de M�tres font laoo Verges dlAmjierdam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

trouve Table III. vis-d-vis de ino� Verges, � gauche

tres f 4^6 M�tres et une fraUion, pour la-quelle on pour ra prendre dans la pratique m

en

J-^-erklwws nbsp;nbsp;nbsp;'TA.FEL'

^len, ��-duB iif, KUoin�tres\amp;a. nbsp;nbsp;nbsp;� Al��'res

jQeemen.: nbsp;nbsp;nbsp;- ^ , -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. - ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

11. .yoopspuLpi Hoe \tc\,M�ires Rliijnlandrcbe, Roeden. .

,' JVJen vindt in 'Eafel Hl. in dekolom Rhijnland naast-6po. ' i.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ae6p�^.4i48

75-^ gfie. ggiS . r � 254a'*�.966�

En dus in hdt gelieel wKHvmitre's, en 543 indien men de breuk verwaarloosi.-. III. .vooRBEEiiD: 'Hoe veel -M�tres njal�en 24nbsp;RhiinIdndfche'(,S.nedcn',. 9 VoetSn, 5 duiinnrt.nbsp;-�^Jn.Tafel.'UI; naast.24.R. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9cff*�.4T66

...-- II., naast .9 V. . nbsp;nbsp;nbsp;2. . 825,5

^1, naast ''S'D. nbsp;nbsp;nbsp;� .�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o.^ 1508

Vierentwintig Rhynlandfche Roeden, 9 Voeten en 5 duimen bedragen dan 93 M�tres en 373nbsp;Millim�tres omtrent.

HU LP-TAFEL VOOR TAFEL IV.

� 20. De vierde Tafel welke de .herleiding van Ptjmfdie Maten tot Hollandfche'ten oogmerknbsp;he�Sfet en Waarin i de bnderde'e��m �n Kfecimalenbsp;breuken zqn uitgedrukt , vereischt een�-Tdfil' die deciniale Tjreuken ' 'g�!aiakliik',' 'eii

zon*-

Expl�chtion de /.? TABLE III. ^9

en enthr, pour avcrr 4 Kilometres et 417 Al�trcs.

I'l. Exemple.. Cambien de Metres forJ-�i^ P^erges du Rhin?

Gn irouve Table HI. colonne du Rhin vis-d-vis de 6c� �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2!i6o'f.4T4B

'75 nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;282.

a542.'^9��5

Hinjf en tout 2 Kilometres, 543 M�tres eii ndgligeant la j�raction.

III. Exemple. Comdien de Metres font 24 Emerges du Rhin, 9 Pieds. 5 Routes.

On trouve Table 111. vis-d-vis de 24 H. 90'*.4i66

--� II.--9 Pi. 2. 8255

� nbsp;nbsp;nbsp;--------- 1. �-- 5P0. o. 1308

_ _ nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9f'^-'6T^9

Hinft 24 Verges du Rhin, 9 Pieds ei 5

Psuccs repondent d 93 M�ties et 373 Millim�-ires, d psu' pr�s.

TABLE AOXILIAIRE pour la TABLE IV,

� 20. La qu.atriime Table, qui indique la reduStion de's Mefares Frangaijes aux 'HqI~nbsp;landaifes. �t dans laqnelle les'fous-diviftonsnbsp;di celleS�Cl font indiqu�ts ed fractions diet-'nbsp;iHahs, exigt une Table Auxiliaire pour r�diti-.

so H�LP-TAFEL voor TAFEL IV.

zonder berekening tot gewoone onderdeden, van Voeten lot duimen, te brengen. De Hulp-Tafel is daarom in drie gedeelten A, B, C,nbsp;verdeeld.

InhetdeelA, ziet men welke decimale breuken van Roeden zijn de Voeten, de duimen , de lijnen voor de Rhijnlandfche Maat: en in het deelnbsp;B ziet men het zelfde voor Amfterdamfchc Roeden. Die twee maten hebben verfchillenJe Tafels ver�ischt, i�. om dat de Rhijnlandfche Roeden in 12, de Aroftsrdarafche in 13 Voeten: denbsp;Rhijnlandfche Voet in la, de Amfterdamfche innbsp;II duimen: de Rhynlandfche duim in 12 lijnen,nbsp;de Amfterdamfche in agtfte . gedeelten verdeeldnbsp;wordt. Waarbij nog komt in C de aanwijzingnbsp;van agtfte, en halve agtfte gedeelten, of zestiende gedeelten , jn deciijiale breuken.

� 21. Een voorbeeld zal genoeg zijn om het gebruik der Tafel uitteleggen.

Hoeveel voeten , dvitpen ,en lijnen maken 0.45689 Roeden Rhijnlandsch ?

Men zoejee in deel A, in de kolonj der Voeten, de breuk die het naast komt bij nbsp;nbsp;nbsp;0.45689

ea men vindt naast 5 Voeten . nbsp;nbsp;nbsp;0.41667

trek af, Wyft .....0.04O'i2

� ;� nbsp;nbsp;nbsp;2ock

TABLE AUXILTAI�E pour TABLE IV. 5*

re fudlement et fans calcul, les fradtions d�c�males e'n faus-aivijiotis uft�es de Picds.'nbsp;Pouees , Ligtres. C�est pourquoi cette Table ^a-xiliaire cotifisie en trois parties ^, B, C,nbsp;Dans la partie ^ on voit qttelles fradtionsnbsp;d�cimales de la Verge, font les Pi�ds, lesnbsp;Pouees., et les Li'gnes-, peut la. Mefure dunbsp;Rian, Dans la partie B. mi voit la mimenbsp;chofe pour. Id Mefute d'.,dm:fierda,m.. Ces deux,nbsp;Mefures ont exig� deux Tables dijf�rentes,nbsp;pareeque la Verge da Rhiti contient la Pieds,nbsp;et celle dquot;Amfierdam treize: et que le Piednbsp;da . Rhih est aiyifd �n ts. pouees', et celkinbsp;d�Amfterdam feukment. en ii pouees: enfinnbsp;que le pouce du Rhin fe divife en la lignesnbsp;et celui d'AiufterMm en huiti�mes parties,nbsp;fai ajoutS dans la partie C la reduction desnbsp;feizi�mes en fraamp;ions d�cimales.

� at. Un Jeul exemple Jttfifira pour montrer Pufage de cette Table.

Combien de Pieds, de pouees et de lignes -font 0.45685) Verges du Rhin F

On eherche dans la partie A, la fraction qui approche la plus da la donnde 0.45689 on trouve vis-d-vis des^ .Piedsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0.41��7

foustraiez: reste . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. o.o4oaa

E a nbsp;nbsp;nbsp;Cher-

HULP-TAFEL voor TAFEL IV.

Zoek in de kolom duimen ,hel naaste getal: nign vjud.t^nsast 5 duimen . nbsp;nbsp;nbsp;00^47^

trek af, blijft nbsp;nbsp;nbsp;� , .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.000550.

Zoek in de kolom lijnen , het naaste getal: men vindt naast 8 lijnen . nbsp;nbsp;nbsp;000551

trek af, blijft . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0.00029

Die 0.00029 van eene Roede maken van 0,0029 en dus iet*- meer dan^f lijn: men heeftnbsp;dan 5 Voeten, 5 duimen, 8i lijn ruim.

TAFEL IV.

VergelijUng van Metre met Duimen, Voeten en Roeden.

.� 22. Het oogmerk dezer Tafel is om de Fran-fche Maten met de Hol�andfche te vergelijken: te weten i�. de ondcrdcelen, of de Millimetres ,nbsp;de. Centimetres en de D�chnetres met de duimen , en dan oT de Metres zclven en des zelfs ,nbsp;veelvouwdcn met Voeten en Roeden.

Tot het eerftc dienen de drie eerfte bladzijden der Tafel, dat is bl. 25, 2�, 27; die ieder innbsp;twee gedeelten verdeeld zijn , waarvan hot tweede Let vervolg is- van-hgteoerfte.

In �t midden van ieder deel, ftaan tuVehen

twee

TA BLamp;AUXILI AIRE/iJ^/r la TABLE IV. 53

Chercksz Ie nom�re Ie'plus approchant dans la colonne des pouces

o� trouve vis-d-vis de 5 Po. . nbsp;nbsp;nbsp;0,0347a

retranchez, reste nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0.00550

CherCkez Ie nombre Ie plus appro-zhant dans la colonne des Isgnes , nbsp;nbsp;nbsp;0.00521

retranchez. reste nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o 00029

Ces o.cro2p d�itne Verge font a de 0.0029 et par confsquent an peu plus de ,� de Ugne. Onnbsp;a done 5 Pieds , ^pouces, 8^ tigne largement.

T ^ B L E IV.

Comparaifon du M�tre pv-sc les Pouces, les Pieds et les Verges.

� 22. Le but de cette Table est de campa~ r�r les Mefures � Franpa/fes au'x I-Iollan da'i~nbsp;fes: favoir 1�. les fotis-divifons, Ou /e Alil-Bm�tre, Ie btfntim�tr�'^^ Decimetre,nbsp;les Pouces: et 2�. enfuite te M�tre lui m�menbsp;et Jes multiples avec les Pieds et les Verges.

Les trots premi�res pages de eet te Table, C. a. d. les pages'lp, 26', 27, qui chacundnbsp;pint divijyes en deux parties, dont la fetond�nbsp;est ia fait e de la premi�re, fervent d la pre^^nbsp;mi�re partie du but.

Au milieu de chaqtte partie on trouve en~

E 3 nbsp;nbsp;nbsp;trt

]^erklai:2�g r^/z. -TATEL IV.

twee grovere lijnen, dc; getallen die de Franfche maat uitdrukken , cn vervolgens aan de linkerhand de daar. mede overeenkomende i'kmftjrdam-fche duirhen; en aan de regcerhand dc overeenkomende Rhijnlan^fchc. duimen cn'lijnen..

Dc Tafel gaat. van Millinicira tot MiUiin�-tgt;-e, tot 78 Millimetres ^ of 7 Centimetres cn 8 Millirn�tres toe; vervolgens vannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Milli~

mhres af, van 10 tot 10 Millimetres, dat i_s van Centiniamp;tre tot Ceniim�tre, tot dnt mennbsp;op 10nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�of'cerren Mit'r� gekomen

is; en dan vm.pdc�fK�tre lox. D�cim�tre, tot co Decimetres ^ of twee Mlires toet en derhalve t�t over '70 duim�rr, het geen voor d� fa-mcnleving genoeg is. Alen zal zelden enkel innbsp;duimen verder meten; cn ware die het geval,nbsp;kan men in Ixet vervolg der Tafel onder de voeten te regt.

� 23, Het nverige de.r T^fcl.^�te weten na bl. tj. is voor de overbrenging der Metres innbsp;Voeten en Roeden gefchikt;, de laatfte bladzijdenbsp;alken, te weten bl. 38. die met josi Metresnbsp;begint, be vat enkel Roeden �. het i,s ops v��rgekomen, dat vzanneer men de gemoeten.lengten bijnbsp;Voeten uitdrukt, tot ovcr.de. ipoo Voeten ,zulksnbsp;veox die famenleving gend'g. is..

in.

Exflicatim di.la TA.RLE IV.

tra -deux b'a7-ras plus noir�s , les nombf.ts qui indiquant les AJeJhres Fra.�g.�fis : a la gauche les pniicas d' Jmfier dam qui y rcpondentnbsp;et d la droite les lignes et les psu'ces Mefurenbsp;du Rhin., corresfotldaus. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Lgt Table r.a da : Millimetre',, en- MiUim�tre , jtisqu'd 78 Millimetres, on 7 Centim�t'es et 8nbsp;Millimetres: enjuite depuis 80 Millimetres denbsp;dix en dix Millimetres ,' Ou de Cehtim�tre ennbsp;Centimetre,yr/.r7��i/ ce qtte ,Pon parvienne d i'O,nbsp;D�ciro�tres, lt;?�. un M�;re: et erfuite de. iq ennbsp;10 Tj�cmt'.rcs-f.Jusqu'dPo D�c'iftctrcs^ on deu.�e-.nbsp;Ivlctrcs, et partaai jusqu'd.plus de 70 pouces,nbsp;On camptera rarsmeitt en fimples pouces aunbsp;de ld- d.i ce nombre: et fi s'et ast Ie cas, onnbsp;employer ast dans la fulte de eet te Table lesnbsp;Pieds, ' �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� ' :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

� 23. Le. nsia de cette Table c. a. d. d compter de la p. 27. est destin�e d Ie r�duUion des-, M�rres en .Puds et en T^erges: la degt;-mamp;renbsp;page feule . c. a. d. la trente-huiti'eme, quinbsp;commence par 7C0 Metres,, ne contient qnt-des Verges. Jl tn�a paru qu�en indiquant estnbsp;Pieds les longueurs que Pon peurrait avoirnbsp;d mefurer Jtssqu�d 1900 Pieds cela fuffiraitnbsp;four la pratique,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

� ^ nbsp;nbsp;nbsp;Daks

Verklaring 7'^?� TAFEL IV;

lil dit tweette gedeelte, van de Tafel zijn., de ytinjlirdamfche, en de Rkljnlatidjike Maten ,nbsp;ieder op , eene afzonderlijke bladz�dc geplaatst,nbsp;t�t da of laatlte bladzijde toe, daar zij wedernbsp;vereenigd zijn. Zoo dat de bladzijden', 28 e'riap,nbsp;3lt;5 en 3t i 3'i en' 33-v 34nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33, 36 en 37, als

5^00 vele par�ii,' die' te famcn gaan, moeten befchouwd worden.

Op ieder dier bladzijde ftaan de M�tres voor op: dan voor de Amllerdamfche maat de Voeten, ^duimen, en duizendfte gedeelten van duimen: en voor de llbijnlandfche de Voeren, dui^nbsp;men, lijnen, en duiz�ndfte gedeelten van lijnen.nbsp;Eindelijk ft�an op iedere bladzijde ,. dd Roeden ,nbsp;met derzelve decimale de�len aangeduid.

Over de wijze waarop ik de Amftetdamfche duimen en de Roeden, zoowel de Rhijnlandfchenbsp;alS dd Am-ftStdamfchd, heb uitge'dtUkt , valt nognbsp;�en woord t'� zeggen.

� 24. Ik heb voor onderdedkn der Amfter-damfehe duimetl duizerldfte gedeelten genomen , ho�w�l rti�rt' in de famcnl�Vifig' maat'bij-a'gt'ftanbsp;gbd�eltdti, en de he'l-ft: daamp;r' ' vab , Of' zestieftdanbsp;ged�bVten telt�, maar -batl ik' �'e^'tietlde'gndeoltennbsp;gebruikt , z��d� de ' IW�l' ni�V nauWReiirig gesnbsp;noeg gew'eest zijn, of mca hadt e^-ɦtl^-edtgt;ig^^nbsp;.1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;breuk

Explication de la TA.BLE IV.

.Dans cstte feconde p,artie de la Table, le.s Jtjefures eP^mjierdam et celles dn Rhin Js �nbsp;irOHvent chacu/ie, fur vne page f�par�e jus-gif a la 38, ou etles Jont de rechef r�uniesr:nbsp;de forte qua les pages a8 et 29, 30 �i' 3f 1 3quot;^nbsp;33 1 34^^ 35, 3� et 37, qui font en regardnbsp;Pane de Pautre ^ doivent �tre conjid�r�es corn- ,nbsp;me aHant de pair.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

, Le Metres fe trou-vent au commencement di, chacunt de ces pages-, enfuite pour Jesnbsp;res 4' ..^mjierdam les Pieds, les pottces, etnbsp;les milUhmes de pouces: et.pour celles danbsp;Rbin les Pieds , les ppuces , .les.,llgnes , et les,^nbsp;fbus-diviftons d�cimales de la ligne. P! la,nbsp;fin de chaque page fe trouvent les P'erges, ^nbsp;et leurs parties d�cimales.

' II s�agira de dire encore tin mot de la viani�re dont j�ai 'expriin� les phaces cP 'Art-jlerd.im, ainfi que les Verges tant d'Pl;nfier~nbsp;darn que dtf Rhin.

� 24. J�ai pris- pour parties da pouce: f ritnjlerdam des m�lli�mes: mais dans lanbsp;Soci�t� on tie compte ces parties que par hui-ttimes, dont on prend quelque. fuis encore lanbsp;moiti�, ou des feizi�mes- Mais ft je n'aveisnbsp;employ� que celles cl, la Table n'auratt pasnbsp;eu asfez ePexactitude , d mains qtPon tPy cut

eu-

58 Vsiklarmg van TAFEL IV.

breult van die zestiende gedeelten moeten bij-v�egen: dat ongemakkelijk�zoude geweest zijn.

Doorbet gedeelte C van de Ui)!p-Talel bl. 24, worden deze duizendite dc�lcn gemakkclijk innbsp;zestienden hervormd. Bij voorbeeld, naast aonbsp;MiUim�tres, of 2 CcmLiiilres Itaat 0.777 duimen: men ziet uk de Hdlp-Tafel, deel 0, datnbsp;0.777 ietsgrooter is dan 0.75 dat'is dan | of Iduint. '�nbsp;�Wil men hu rid�Wkeurig�r' gaan; men treltkenbsp;0:75 van 0 777 af: het veffehil is 0.027 'en dus'nbsp;iets gr'o�ter dati 0.025, is da� van 0.25, �nnbsp;d�rhalven dan van f of ^: en dus iets grooternbsp;dan ; het verfchil, te weten 0.00a is hef 'nbsp;vbn 0.2 �n dus gr�oter dan het jjg van o.i8'75nbsp;of van duim: en dusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;of ten naasten

bij. : derhalven bedragen 20 MUUm�tres. na genoeg in de piakfijk, ? van den Amftcrdam-fchen duim; nader -3 met -J of ; nog nadernbsp;I met J met �jy; dQcll zoo groots nauwkeurigheid zal zelden te pas komen.

25. Wat de Roeden batreft: twee jedenen

heb-

Explication de TABLE IV.

.encore ajout� des fractions de ces feizi�mes , -ce qui eut �t�. tr�s-iacommode. Mais les mil-li�mes parties fe radusfenl^ trcs-facUement ennbsp;feizi�mes.. au moyen de la partie C de lanbsp;Table auxiliaire. Par exemple , l'on troavgnbsp;ris-a-vis de. io Millimetres ou de a Centim�-trcs, 0.777 poaces.. On voit par la partie Cnbsp;de Ia Table auxiliaire que ces o,~iP2 font. unnbsp;peu plus que 0.75, ou que | on | de pouce.nbsp;Si l'on reut plus d�exactituie encore, quenbsp;Hou retranche de .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o-777

ces.....o. 75 nbsp;nbsp;nbsp;^

il y restera .. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0.027

ce qui est un peu plus grand que 0.025; e'est d dire que la dixi�me partie de o.'isqui repondnbsp;d ei.ainfi un peu plus grand que de ^nbsp;OU que -5. La dif�rence, favoir 0.001 est lanbsp;�jJjj de 0.2, et par confequent un peu plusnbsp;grand que la partie de 0.1amp;75 ou Jenbsp;pouces : par confequent que ou d peu pr�snbsp;Les 20 Millimetres,, font done �-peu-pr�snbsp;^ du pouce d�jimflerdam: plus exaclement 4

��B-

tt OU 3' tt .^l^. M�tis, m.e par ei He exactitude vient-rarement a. point.

S 25* Quant aux E'er ges: deux rad fans

m'ont

Ver'LIaring V(tn TAFEL IV.

Jicbben mij 'g.en�o^t o'm daar' 'in de decimale rc-�kening te volgen : i�. om dat de Roeden eigenaar^ tig door Ingenieurs, en Land-ntetefs gebruikt worden; en deze wel de gewoonte hebben om hunne Roeden in tien deelen te deden , w'elke z'ij dannbsp;�Geomst^ifcfie Voeten � noemen : den voet in tiennbsp;deden'-, of Geometrifchs duimen: den duim ihnbsp;tien AzAna., oi Geomelrifche lijn�n. -Zoo datnbsp;de drie eerfte cijfferletters van Onze breuken,nbsp;agtcr.volgens, de Gsomitrifcha Voeten, duimennbsp;en lijnen zouden aanduiden , terwijl de laatftenbsp;cijffers ,:die van de eerfte afgefeheiden ftaan,, ennbsp;met een kleinere Icttpr gedrukt zijn, de,tkeima-�le'breuken van die lijnen , of tienduizendften ,nbsp;honderdduizendften , millioensten amp;c. van de Roeden aanduiden: en welke men alleen gebruiktnbsp;wanneer men de juistheid tot gewoone lijnen,nbsp;deelen, ,van . lijnen wil brengen ,, dat in denbsp;.meeste gevallen overtollig i�. ,

De tweede reden, dat men dan, enkel door het verzetten van de Itip (.) die de d�cimalenbsp;breuken van d.e'geh'celenTch�idcn , het getal zoonbsp;vecle mal�n k�n''Vei^grootcn � of verkleinen alsnbsp;m.en wil. (� 3.5 ZijiV 4^' M�tris gelijk aannbsp;la�^VSi Rhijnlanttfche maat: zullen 4800

m:-

Explication de la TABLE IV.

fn'ont engag� d en exprimer les parties en fractions decimates, i�. Pareeque ce fontnbsp;principalement les Ing�nieurs et les ylrpen-teurs qui fe fervent de la mefure par Merges, el quails ont en g�n�ral la coutume denbsp;divifer la verge en dix parties qu'ils nom-ment alors pieds Gcometriques; ce pied en dixnbsp;parties qu'ils mmment pouce G�om�triqae;nbsp;et ce pouce en dix parties. ou ligttes G�om�lt;�-triqu�s. De Jorte que les treis premi�rs cliif-p�res des fraStions de verges dans cette Tablenbsp;indiquent fuccesfivement, des pieds. des pou~nbsp;ces. des lignes G�om�triques; tandis que lesnbsp;derniers cbijfres, qui font d quelque distats^nbsp;ce des pr�c�dens, indiquent les fraamp;ionsnbsp;d�cimales de ces lignes, ou des dixmilli�mes,nbsp;centmilli�mes, mi�lionihnes amp;'c. de la verge.nbsp;On ne s'en fert que lorsqu�on veut pousfsrnbsp;rexactitude jusqu�aux lignes ordinaires. etnbsp;parties de ces lignes , ce qui est inutile dansnbsp;la pluspart des cas.

La feconde raifun est. qu�en fe fervant de fraBion d�cimales, on peut, par la fimplenbsp;transpoftiion du point. prendre tel multiple ounbsp;fous-multiple d�cimal dl tin nombre donn� quenbsp;Pon voudra (� 3.) Si par ex. 48 Metresnbsp;12'�.741 583 mefure du Rhin; 480 Metres ennbsp;Fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe-

Verklaring van TAFEL IV,

�Metres bedragen 157''^.41.5 .S�: cn aSco M'tres zullen bedragen 1274�^,isS�r enz.- terwijl Metres, of 4 Metres en 8 De'eim�tres gelijk zullen zijn aan i�'.a74 1586. en zoo voorts in allenbsp;gevallen.

� q6. Het valt gemakkelijk, wanneer zulks vereischt wordt, die d�cimale breuken der Roeden . in Voeten en duimen te brengen, doornbsp;Middel van het FIulp-Tafeltje. Wij hebben innbsp;� ai. reeds een voorbeeld opgegeven voor denbsp;Rhijnlandfche Maat: Zie er hier een voor denbsp;Amfterdamfche.

Naast 60 M�ires ilaat op de bladzijde Amfterdamfche Maat . nbsp;nbsp;nbsp;� .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^.301 1180

in het Hulp-Tafeltje B, fraats Voet

naast......a^o 769a

trek af, blijft . . nbsp;nbsp;nbsp;� -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l�. 070 3488

�f ftaat 10 duimen naast ' nbsp;nbsp;nbsp;. o. 069 9300

l�. cco 4188

d'ez� 0.000 4188 zijn i�ts minder dan de helft van o.coo 8741, en derhalvcn dan ^ duim.

Men heeft dan l� Roeden , 3 Voeten , 10 duimen -k pf iets minder,,liet verfcail bedraagt geen ^

� 27. Het, zal na die uitlegging niet moeije-

'lijlc

Explication dc ia TABLE IT. (gt; *

fhront nbsp;nbsp;nbsp;86; gt 4800 Metres ersferont.

1274''.1586 taridis qus 4''�.8, oti 4 Metres. 8: D�tim�tres, ne feront qnc i'�.'a74 , 1586; .eSnbsp;ainji di full a pour tons k\S cas.,

� q6. 1L est tr�s-facilequand h iifoin to requiert di changer , ces 'fractions dJcimalisnbsp;de verge en pisds et en pouces , par k moyennbsp;di la Table auxiUqire. Ncui en avons. donn�snbsp;un exemple dans le ,� pat/p .la mefitre.^di!s^nbsp;Rhin ; en void un pour.xEle d'udmfierdam.

On troure vis-a-vis de 60 M�tres h la

pour la^ Mefure cf aiinfie'rddm dans lad Table' ETuxiHairi B,

vis-d-vis dcl'i Pieds * .......

retranchez , rests vis-a-vis de 10 poucesnbsp;retranchez, restenbsp;c�s 0.000 4188 font un pit! jn'oiits que lanbsp;muiti� di 0.600 8741 'et. parconf�quent que'isnbsp;de pouce.

On a done' 16 Verges, 3 Pieds, 10 pouces it ou Un peu tnoinsi in dif ��rence ne vaprasnbsp;d .,i de pouce.

% lt;iq. aipris ce-s txfUcations il fufira 'd� F 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quek

Verklaring van TAFEL IV.

lijk vallen het gebruik van deze vierde Tafel aautetoonen.

I. Voorbeeld: Hoe veel maken 415 Millt-tn�tres in Amilerdamfche Maat?

Naast 41 Centimetres, dat is naast 410 Millim�tres ftaatnbsp;naast . .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 Millim�tres

415 Millim�tres bedragen dat is op jg�jj van een duim na, 16 duimen en |:nbsp;of I Voet, 5 duimen en f.

II. Voorbeeld: Hoe veel bedragen 33 M�-ires en 213 Millimetres in Rhijnlandfche Maat ?

V. D. 1.

Naast 33 Metres ftaat . nbsp;nbsp;nbsp;150�i�4-337

naast , 210 Millimetres o�iiCm. nbsp;nbsp;nbsp;8�0.320

5 Millim�tres . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2�2.290

105�9�6.957

Het geheel bedraagt 103 Voeten, 9 duimen, (5 Lijnen en -^Ig: dat in de praktijk, immers innbsp;de meeste gevallen, aangenomen zal kunnen worden voor 103 Voeten , 9 duimen, 7 lijnen.

HL VooaBELLD: Hoe veel Voeten Amfter-damseh maken ai-:! Metres en 41 Centimetres ?

^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;V. 1gt;.

Naast 310 Metres ftaat nbsp;nbsp;nbsp;1094. 9.810

3 Mitres . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10. 6.533

naast 41 Centimetres 150,929: dat is i. 4-9-9

iic�.ro 292

De

E$p!ic.atton ds la TABLE T^. nbsp;nbsp;nbsp;6$

qnshjues .exsraplas pouf iHdiqu^V�l�'ufa^3 'ds ia quatri�me Table.

I. Exemple. Combien jont en Mefure. d�uim-jhrdani 415 Millimetres.- nbsp;nbsp;nbsp;, ' �

On trouve vis-a-vis de 41 Ceatim�tres c. a. d. de 410 Alillim�tresnbsp;vii-a-yis de 5 .�r�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, �

415 .Milllm. ��gt;�# nbsp;nbsp;nbsp;i6Po.i!23

c. a. d. d j,|jg de police pr�s, i-� poaces 0? |, o� I Pied, 5 ponces etnbsp;n. Ex-emple. Combien font en Mefure dunbsp;lijhi 33 M�tres et 215 IVTillimetres ?

Pi Po. I.

Oh troureyis-a^v�s de iiWbL\t% itgt;5��1--4.337 rii-0-vJs de 11 Ctn. ou de 110 Mm. 8�0.320

�--. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 �^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ��� 290 �

fomme . nbsp;nbsp;nbsp;105�9-6,957

c. a. d. 105 Pieds, 9 pouceS, 6 lignes et d quvi P�n- pouTrsi'-fhifltmf dans la pra�pnbsp;tfue-, aU moins pour- ld 'plu-spart d�s lt;aasnbsp;'Pieds, 9 pouees, 7 l�gri�s. ' � . quot;rO.; ? .. .1nbsp;IIL Exemfle. Combien de Pieds d'Omfler^nbsp;dam font 313 M�tres et 41 Centiir-�tres?

On trouve nbsp;nbsp;nbsp;iA3i�M�tres 1094� 9.8(0

;

�vjs-i-vts 'd�4i C�ntirft. � nbsp;nbsp;nbsp;Ou i

iic6-

Vsrk'.arlng van TAFEL IV*-

De Metres en 41 Centimetres b:'cra2,eii dan iio� Voeten: lo duimen: cn , of bijnanbsp;duim.

� 28. IV. VooaBEELD: Hoe Teel Roeden Rhijnlandsch maken 514 Metres en 22 Centi-tii�tres ?

Naast 510 Metres ftaat . nbsp;nbsp;nbsp;iZ5'^-373-38o '}

I. 061.75a y

o- 055.555 o. 002.315nbsp;o. 000 463nbsp;o. oco.005

'��493-471

De 514 M�tres en ai Centim tres, maken dus 136 Roeden ennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geon in Voeten

door Hulp-Tafeltje A. geeft omtrent 6 Voeten: of nauwkeuriger 5 Voeten, dan blijven er overnbsp;0.076804, welke maken ii d. en dan blijft ernbsp;over 0.OC0416, of minder dan i lijn: omtrentnbsp;van een lijn. Men beeft dan in �t geheelnbsp;J36 Roeden:,5 Voeten, ii duimen, 0.7 lijnen.

Het fpreekt van zelfs dat, ware het voornemen om het facit, niet in decimale deelen maar innbsp;Voeten, duimen en lijnen uittedrukken, mennbsp;dan ds moeite niet zoude nemen om eerst denbsp;8 d. 4.81 -i. die de 22 Centimetres geven, tot

d�-

Explication de la TABLE I'lP. 6j

Les 313 Metres et 41 Centim�tres jont done 110� Pieds, 10 pouces et -j||g, ou a-peu-pr�snbsp;j| ds pouce.

� 215. IV, Exemple. Combien de Verges du Rhin jont 514 M�tres et 11 Centim�tres?

On tronvevis-a-visdesioM�i�ts i35''.373'3BoJ

Les 514 M�tres et 22 Centim�tres jont done 136 Verges etnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ce qtti reduit en PiedS,

par la Tails xluxiliaire ud, dome a tr�s-peu-pr�s 6 Pieds: oa plus exaamp;ement 5 Pieds: il y rests alors 0.076804, qui font ii ponces:nbsp;et il ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-0.000416 , ott moins d�une ligne,

d peu-pr�s de ligne. On aura done en fout 13� Verges., 5 Pieds, ii ponces et o.q lignes.

11 va fans dire que ji l'on avail eis, dis l'ahord desjein ds prendre Ie refultat, non ennbsp;parties d�cimales, mais en pieds, peaces etnbsp;lignes, on n�surait pas pris la peine de re~nbsp;duire en fraUien d�cimale les 8nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.81 i. que

F 4

T^�rkh^rins van TLYEL IV.

decimale g.cd�eeltcn van Roeden te brengen; main: dat mon dan ertk'el de., breuk die er komtnbsp;uit da waardij van de 514 M�tres: te wetennbsp;435-132 X�t Voeten zoude herleid hebben ,nbsp;welke geeft 5 V. 2 d.j 7.9 1. waar bij de^B d.nbsp;4'8i 1. gevoegdvgeeft, 13d Roeden, 3 Voeten.�-II duitnen, 0 7fc-li4iwn, als htior-bo,ven.

� 29. V. Vooa.BEELb. .H'Oe, veel bedragen, zoo in Arafterdamfche, als in Rhijnlandfchanbsp;Roeden, iii

Ec.ftaat

naast quot; too,000.

3,0887,256� 29493.1x0 Ik heb dit voorbeeld verkoren; i'�. om dat dienbsp;rii Ills�ll de gto�tte uit.rnaaken van den gcmid.rnbsp;dolden graad des Meridiaans; welke derhalt'e bedraagt 29493 Rhijnlandfche Roeden, of nagenoegnbsp;in een rond getal 29500quot;. en, in Atnftcrdamfchcnbsp;JVlaat 30887, of.nagenoeg 30890 Roeden; pP. omnbsp;daar uit gelegenheid te hebben de Zeelieden te

waar-

Expiication de la TABLE IV.

donnent les lt;ii Centim�tres: mats que i'on

n'aurait reduit en pouces que la fraQion

qtti refulte des 514 Metres, /avoir

qui dorifis 5 Pieds . 2 p. 7.91.: d qttoi ajoutant

les 8 p. 4.81 l.: on aura 13� Verges. 5

Pieds. II pouces e( o.q lignes. comme ci-

d-esjiis.

� 29. V. Exemple. ComHen jont en Verges, fiit a'^mjierdam foit du Rhin. iii iii�.n?

On trouva ris~d-vis 100,000

10,000 nbsp;nbsp;nbsp;�

1,000 nbsp;nbsp;nbsp;�

100 nbsp;nbsp;nbsp;�

10 nbsp;nbsp;nbsp;�

I � o.i �

o.01 �

30,887.256 nbsp;nbsp;nbsp;29493.110

J�ai choift eet exemple d desfein: i�. par ce que les 111 111nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 font la grandeur da

Degr� moyen du M�ridien. lequel vaut par~ confiquent 29493 Verges du Rhin; d peu-pr�snbsp;en nombre rond 29500 Verges: et en me/urenbsp;d'^inferdain . 50887, on d peu-pr�s 30890nbsp;Verges: 2�. Pour avoir occa/ion d�avertir

nos

F~erklarmg. van TAFEL IV.

Avaatfchuwea, dat er in (*) een zeer geccht Werk deswegens eene zeer aanmerkelijke druk-fe� is. ingellopeii, dewijl de gwotte van eene.nbsp;Mijl, v,an 15 in een graad.., aldaar wordt opgc-geeven 25884, Amfterdamfche Voeten te bedragen,, waar, uit de graad; moet volgen op 388260^nbsp;Voeten: en dus op 2986� Roeden, het .geennbsp;meet. dan .100 .Roeden van de waatheid, afwijkt;nbsp;3�. om hier ter neder te ftellen dat, zoo i graadnbsp;des Meridiaans bedraagt

i'ii,iii.iiil/lt;i/r.ofa9493 ''iR.bijui. de min.bedr.zal i',85i.8 �- of-. 491.s-CRoede feconde ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30.80 ^� of 8.2 ) den.

; Het blijkt uk alle deze. voorbeelden , dat men zonder moeite alle mogelijke gegeven getallennbsp;van Metres en derzelver.onderdeeien, tot Roeden , Voeten, duimen en onderdeden van duimen herleiden kan.

jdlgemeene Aanmerkingen over de Y en Yl.

TA'FELS, ieva(^eiid3 de Rcis-tnateni

� 30. De Reis-maten, bekend onder dennaam van Mijlen, en in �t fransch m �t algemeennbsp;onder dien van Liettes. zijn in vctfchillende

Laii-

�(*) Ver/amcling van g-�netale Inflrttamp;isn v�m L-ig'' Ljuen, bl. XXXVil.

Explication de la TABLE IV. ' 7I

dtos Marins qu'll fe trV'uve i c�t �gard une fauts d'impresfioH grave dans un ouvragenbsp;trls-estimi ('*) pais qu'i� p est dTt que 25,884nbsp;pieds d' Amflerdam font un mille de 15 aunbsp;degr�: et qu�il en refulterait que Ie degr�nbsp;�feraii de 388260 pieds. 'et par conf�quent aenbsp;29866 Merges: ce qui s'�loigne'de plus' de millenbsp;Verges de la v�rit�. Enfin 3�. pour indiqaernbsp;en 'm�me tems : que fi Ie Degr� vaut

11 i,i I i.i I M�tr. 02^29493 quot;JVerg.

la Min. vaut 1,851.8 -- ou 491.5'�

OU

11 [uit de tous ces exemples, que l�^on peut reduire fans aucune difficult! tout nomirenbsp;deM�ues,et de fe's fous-divifions, en'Verges,nbsp;Pieds, Pouces , et fous-divifions du Pouce.

Remarques G�n�rales fur les TABLES V et VI. contenant les Mefures Itin�raires.

� Lts mefures Itin�raires , connues fous Ie nom de Mitles, et en franqais en g�n�-ral fous celui de Lieues, font tr�s diff�rent es

ea

C*) Verzamding van gtntrak Inftruaicn voor Dagfiinen ,*

p. oixxni.

21 ^Igem. Aanm. over Y en VI. TAFELS.

Landen zeer ongelijk. Daar liet hier de plaats niet is om over de Maten van vreemde landennbsp;te handelen, zal ik alleen de redenen opgeevennbsp;waarom ik hier twee foorten van Mijlen gebruikt heb: cn er eenige aanmerkingen byvoe-gen over het geen men een Uur ganne noemt,nbsp;of noemen kan.

� 31. In onze holiandfche Zeevaart, maakt men uitfluitend gebruik van de duitfche ofnbsp;zoogenoemde geographifche mijl, waar van vijftien ��nen graad uitmaken. Daar nu de graadnbsp;29493 1 of �O oen rond getal 29500, Rhijnlandfchenbsp;iRoeden bedraagt, zal de gemelde Mijl er'innbsp;een rond getal .'967 bedragen: of wel 2059 4^m-fterdamfehe Roeden of 267�9 Voeten cn nietnbsp;gelijk elders gezegd is 25884: (zie � 29.) en dienbsp;mijl zal 7407 M�tres, ot 7 Kilom�tres cn 407nbsp;M�tres bedragen.

� 32. In Frankrijk telde men voorheen bij Lieues van vcrfchiilenden aard; waar onder denbsp;Lieues marines, (uitfluitend in de franfchenbsp;Zeevaart in gebruik) ' an welke 20 eenen graadnbsp;uitmaken. De iJeue marine haat dan totnbsp;de duitfche of geographifche mijl, als totnbsp;j|, als 15 tot 20: als 3 tot 4: en zj bedraagtnbsp;SSS5^-55Sy dat is in geheele getallen 5556 M�tres of 5 Kilom�tres en 55� Metres, Ik heb

ge-

Remarq. G�n�r. Jur les TA.BLES V ei VI. 73

en diffdrens Pays. Comme et n�est pas ici Is lieu de traiter des Mefures des Ptiysnbsp;�trangers, firtdiquerai feu'lement les rai-funs pour lesquilles j�ai fait ufage dans mesnbsp;Tables de deux fortes de Miltcs, ou de Lieues:

fy ajouterai quelques remarques fur ce que l�on nomms tins lleure de chemtn.

� 31. On Je fert dans la Marine Plollan-datje exclaftveinent de Milles d�AUemagse, ausf nonim�s Milles Gcographiques, qui fontnbsp;de quinze au degr�. Or comme Ie degr� con~nbsp;tient 29493 Merges dit Rhtn, ou en nombrenbsp;rond, 29500; ce Mille en contlendra, en nom~nbsp;ire rond. 19^17; ou 2059 P^erges, c. a. d. 2�767nbsp;Pieds d�Mmjierdam, et non, comme il a �t�nbsp;dit aiUeurs (r. � 29.) 25884. Ce mSnie Millenbsp;repondra d 7407 Metresou d j Kilometres etnbsp;407 M�tres en nomhres entiers.

� 32. En France on comptait ci-devant par Lieues de diff'�rentes fortes, et les Lieues marines 5 de 20 au degr� 3 etaient exclufvementnbsp;en uj'age dans la Marine. La Lieue marinenbsp;est done au Mille d�Allemagnc, ou Geographi-.nbsp;que, comme ^ d j�, ou comme 15 d 20, comme i d e,-. et elk repond d 5555�-5551 c. a. d.nbsp;en nombres entiers d 5556 M�tres, ou 5 Kilometres et 55^ M�tres. J'ai cru devoir porternbsp;Gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ces

Aanm. over de V en VI. TAFELS.

geoordeeld die Lieues, of Mijlen, ook in mijne Tafel te moeten brengen , om het gebruik dernbsp;franfche boeken over de Zeevaart aan onzenbsp;Zeelieden gemakkelijker te doen worden.

� 33. Deze Mylen van ao in ��n graad, of deze zogenoemde Lieues marines, werdennbsp;ook wel Uren gaans, of Heures de chemianbsp;in Frankrijk genoemd. Zoodanig een Uur gaansnbsp;zoude dan bedragen 5555 M�tres, en 55� Mil-Hm�tres ten naasten bij, of 5 Kilom�tres ennbsp;�55 M�tres en 55� Millimetres: het geennbsp;overeenkomt met 14743 Rhijnlandfche Roedennbsp;ten naasten bij: en zoo ftclt ook de Fleernbsp;AENEAE het Uur gaans: een afltand zegt hij,nbsp;welken een gezond, frisch, en volwasfen voetganger, in een uur tijds zonder zich te ver-moeijen kan afleggen. Die bepaling geeft eenenbsp;fnelheid van 4j^ voet in iedere feconde. Ande-xen ftellen het Uur gaans op 1500 Rhynlandfchenbsp;Roeden, het geen eene fnelheid van 5 voetennbsp;iedere feconde geeft. Anderen geven andere bepalingen.

� 34. Bij het nieuwe jMaten-ftelfel, heeft men wel eens het Uur gaans gcfteld op 5 Kilom�tres, ofnbsp;op een halven Myriam�tre , ci\ die bepaling is,nbsp;onder den naam van Lieues welvanArV��xnbsp;? gevolgd ia het Arnt� van het

Fran-

Remarq. GJn�r. fur les TABLES V eS VI. 75

tes Lieues on M�les Jars ma Table pour fa-'cilitsr a nos Marins l�ttfage dis Livres 'frangais far la Marine.

' � 33. Ces Lieues de 10 au Degr�, cu ces, Lieues marines, etaient qiielquefois r.omm�esnbsp;en Franse Heures de cbemin. Un telle Heurcnbsp;fe chernin [erait done de 5555 Metres et 5^6nbsp;Millimetres, on de 5 Kilometres, 555 Metresnbsp;'et 556 Millimetres: ci qni reviert ii 1474nbsp;emerges du Rhtn et f., C�est ainfi qae M.nbsp;aekeae �value l�Heure de ckemin: une dis~nbsp;tance, dit-il, qu�un homme adulte, fain etnbsp;dispos peut parcourir d Ried en une heurenbsp;de tems ,ftms fe fatigwer. Cette diterminationnbsp;donne une vftesfe de 4 Pieds et jg par Seconde. D'autres estiment l�Heure de cheminnbsp;a 1500 emerges da Rhin, ce qui fuppoje unenbsp;vitesfe de cinq Pieds par Seconde: d�autresnbsp;font d�dittres n^ahiations.

� 34. On a quelquefuis evalu� dans Ie Nouveau fyst�me m�trique une Heure de chemin it 'KiloTti�tres, ou d un demi Myriam�tre:nbsp;et ceite- estimation a �t� adoptie, fous Ienbsp;nom de Lieue^ ct m�me de Lietie ancienne,nbsp;lt;3 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dans

7� Algsm. Ajitin. over de V en VI. TAFELS.

Franfche Gouvernement van 25 Ther mi dor, An XI, (13 Augustus 1803) waar by de afftau-dcn waarop alle de ho�fdpiaatfen der Departementen van Parijs fcaan, in een Tafereel gebragtnbsp;2ijn, dat agter de Code Napoleon gevoegd is:nbsp;daar wordt iedere Lieue, of Lieue ancienmnbsp;gebragt op 5 Kilometres: dus bijv. de afllandnbsp;van lu�rjeille ftaat er op 813 Kilometres: hetnbsp;vijfde gedeelte daar van is l�ajg, of i�a|,cndacnbsp;is ook het getal Lieues waar op dis afftand aldaar gcilcld wordt; want, om het in �t voorbijnbsp;gaari aantcmerltcn, de gebrokens der Lieues zijunbsp;aldaar vijfdo ca geen tiende gedeelten.

� 35. Die bepaling van 5 Kilom�lres voor eene Lieue. of voor ecu Uur gaans, komtnbsp;overeen met 1327 Rhijolandfche Roeden, ennbsp;dierhalven geeft dezelve eene fuelheid vannbsp;Voeten in eene Seconde, dat eene matige fpel-heid is; maar de fnelheid dient matig te zijn, opnbsp;dat een Mensch dezelve vele Uren op een Dagnbsp;uithoude, vooral indien hij eenigzins beladen is.nbsp;Ik oordeel dat het hier eene gefchikte plaats isnbsp;om eene proef, die over de ware bepaling vannbsp;een Uur gaans genomen is, intelasfchen. Wijlen mijn Vriend, de Heer l.vmbes.tus kieowen-HuiSj wiens kunde eo nauwkeurigheid genoeg-

ftam

Remarq. G�n�r. fur les TABLES V et VI. 72

^ans .l�uirrht� du 'Geuvamp;rnement Frangais� du 15 Thermidor, XI. (13 ^o�t 1803.)nbsp;par lequel on a d�termin� et redurt en Tableau les distances auscquelles les cRef-lieuxnbsp;de chaque D�partement fe trouvent. de Paris : Tableau plat� a la fuite da Code' Napo-I4on. La Lieue,.��.Lieus ancienne,y estnbsp;pert�e d cinq Kilom�tires. La distance p. ex.nbsp;de Marfeille y est de 813 Kilometres: dont lanbsp;cinqui�me partie fait idsjS, ou l�oi: et telnbsp;est Ie nombre de Lieues auquel cette distancenbsp;est mife dam ce Tableau: car, pour Ie direnbsp;en pasfant, les fraamp;ians de Lkue y- feut in-dlqu�es en clnqui�mes et non en dixi�mes.

� 35. Cette d�termination de 5 Kilom�tres pour une Lieue, ou pour une Heure de cke~nbsp;min, rcYtent d 1327 J-^erges du RMn, etdannenbsp;une vitesfe de 4 Pieds et par Seconde, cS-qui est une vitesje tr�s-m�diecre: mm� ells.nbsp;doit it re tella. pour quUm Homme la puisfsnbsp;fournir pendant plufteures Ileuras-par- Jkiurinbsp;furtout s�il porte quelque charge.

C�est ce me femble u-ne o-ccafon tr�s-conve-nable .,de placer ici une. exp�rience qui a �t� fdite' fitr la vraie ddtennination d'une IIeu~nbsp;re de chetnin. Feu mon Hmi M. Lambertnbsp;iJLE�WEiSil�is, dont les connaisfmcss et l'exac-e 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl-

78 Algem. Aantn. over de V en VI. TAFELS.

faam bekend zijn, fchrecf mij uit zijne woonplaats Enjched�, in het voormalig Overijsfel, op den II Meij 1805.

,, Ik heb de meeste hier aanleggende Steedjes � en Dorpen met een Pasganger, door een Mannbsp;� die' een gelijken gang hadt, doen aftreden,nbsp;,, en eene plaats zelve met de ketting, nageme-,, ten en bevonden, zo als UE. ook Helt innbsp;� uwe verhandeling, dat 1328 Rhijnlandfchenbsp;� Roeden, of 5000 Mitres een ordentlijk Uucnbsp;,, gaans zijn. Omliggende Plaatfen die 1400nbsp;� Roeden hier van afliggen, ftaan bekend vootnbsp;,, een afitand van een groot Uur gaans.�

Men kan dan te legt zeggen dat vijf Ktlo-m�tres, of een halve Myriam�tre een Uue gaans uitmaken.

Dit gefteld zijnde, valt de verklaring dei v^f-de en der zesde Tafel niet moeljeli,k.

TAFEL V.

J^ergelijking van Reis-maten met den Myriam�tre en den Kilom�tre.

J 3$. Iedere bladzijde van deze Tafel bevat

twe^

Remarq^ U�n�r. fur ka TABLES V et VI. 79

titude font bien connue, me marquait d��n-fch�d� en Ovetysfel, lieu de fon domicile, I9 15 Mai 1805.

� fai fait ddterminer au pas, la pluspart ,, des Milks et des villages voifins, au moyennbsp;,, d'unOdom�tre .par tin Homme qui marchaitnbsp;,, dl'un pas tr�s-egal: et fai enfuite mefur�nbsp;� moi m�me une de ces distances au moyen dsnbsp;� la chaine: fai trouv�, comme vous l�indi-� quez dans votre ouvrage, que 1328 Vergesnbsp;� du Rhin. OU 5000 M�tres font ce qui con~nbsp;� vient a une Heure de. chemiti. Des en-� droits de nos environs qui font distantnbsp;� l'ttn de rautre de 1400 Verges du Rhin,nbsp;� font eonnus pour �tre d la distance d�unenbsp;,, forte Heure de chemin.�

L�on peut done �tablir avec raifon que cinq Kilometres, ou un demi Myriam�tre, font unenbsp;Heure de chemin.

Ceci pof�, Pexplication de la cinqui�me et de la ftxi�me Table ne fera pas difficile.

TABLE V.

Comparaifon des Mefures Itiniraires avec 1� Myriam�tre et Ie Kilometre.

� 30. Chaque page de la Table contient deast G 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;par^

Verklaring, van TAFEL V.

twee dcelen, waarvan, de tweede het vervolg is van de eerfte.

Jn �t midden van ieder deel fiaan de Mijlen, ook wel Miles 1 maar gemeenzamer Lieues bijnbsp;de Franfchen genoemd.;, aan .beide de kantennbsp;fiaan de daar mede overeenkomende Metres.nbsp;Kilometres en Myriam�tres-, aan de linker-band voor de mijlen van 1.5 en aan de regternbsp;voor de mylen van ao in ��n graad,. Het gebruik valt in �t oog.

I, Voorbeeld. Hoe, veel maken 315. M'jkn.^ van 55- in een graad.

Mm. Km. M.

Kaast 300 ftaat . nbsp;nbsp;nbsp;aai 2 aaa

. nbsp;nbsp;nbsp;15 -- . nbsp;nbsp;nbsp;. II I '�Rr

lt;13^ 3 333

En dus maken de 315 Mijlen, asj h^riam�-fres en 3333 Mitres : o� 233 .Myriam�tres cn een derde: of 2333 Kilometres en een derde.

' 11. Voorbeeld. Hoe'veel maken 17� Mijlkn^ of Lieues van ao in een graad.

Mm. Km. M.

Kaast 100 ftaat, aan de regterbanri 55 i 556 �� 76 - �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42 a 222

� nbsp;nbsp;nbsp;97 7quot; 778�

En dus niaken 176 Li�Ues, 97 Myriam�tres en ^2-2^ Metres ^ of 977 Kikmtres 0^777

� 37.

Explication de la TABLE V.

parties, dont la feconde est la fuite de la premi�re.

. .adu miliett de chaque partie fe trouvent les Milles, plus communement nomm�es ennbsp;France Lieues, et de chaque cot� on trouvenbsp;ks Metres, Kilometres et Myriara�tres corres-pondans: d gauche pour les Milles de 15 atinbsp;degr�; d la droite pour les Lieues de ao annbsp;degr�: I�ufage faute aux yeux.

I. Exemplu. Combien font 315 Milles, de 15 at! iL�amp;rd ?

f^is�d-vis de 300 on trouve

--- '15 nbsp;nbsp;nbsp;�

233 nbsp;nbsp;nbsp;3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;333

Les 315 Mdloe font done 233 Myriam�tres et 3333 M�tres, ou 233 Myriam�tres et un tiers,nbsp;2333 Kilom�tres et un tiers.

JI. Exemple. Combien font iq6 Milles, ou Lieues de 20 au degr� ?

Mm, nbsp;nbsp;nbsp;Km.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M.

On trouve d droitevis~d-vis de nbsp;nbsp;nbsp;\oonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55�

-� nbsp;nbsp;nbsp;�76nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aaa

97 nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;778

Les 176 Lieues font done 97 Myriam�tres et 77j3 M�tres, ou 977 Kilom�tres et qqq Metres.nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� 3?*

f^erklaring TAFEL V.

� 37. Ik herb- het onnuttf^-ge�ordeeldh'tr cena kolom bij te voegen voor de Uren gaans: wantnbsp;i�der Uur gaans rsvg�tijk- gezegd is, 5 KU'omd-tres, of een halve J^tyriam�tri.

Derhalven heeft men maar het dubbel van het getal Myriam�tres iix. in onze Tafel ftaatnbsp;te nemen, om de Uren gaans te-kennen.

III. Voorbeeld. Hoe veel Uren gaans maken 7� Mijlen, ^ rs ra een gtaad.

Er ftaat in da Tafel nbsp;nbsp;nbsp;neem het

dubbel: men heeft 112.5924 of 112 Uren gaan� 6

ia

t A F E L VI.

Vergelijking van den Myriam�tre en Kilom�tre met de Reis-maten.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

� 38. Deze TafeL is het omgekeerde van de voorgaande. Zij dient om de hfyriam�tres ennbsp;Kilometres tot de gew�one- Re'is'-maten te her-l�iden.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Iedere bladzijde beftaat uit twee deelen, waarvan het tweede het vervolg is van hst eerfte.

In ieder deel zijn vier kolommen. De eerfte Bevat Kiloni�tres-QX� Myriam�tres: de volgende bevatten- de daar mede overeenkomende Reis-

ma�

ExpHcation de la TABLE V.

� 3.7- II m�a paru inutile d'ajouter id, uns colonne pour les Heure^ de chemin ; car � cha~nbsp;quamp;. Hcure fait, ainfi qu^il a �t4 dit, 5 Kilo-metres au un demi Myriam�tre.

ylltifi il n'y a qu'a prendre dans notre T i-ble le double des Myriamctres pour avoir Us Heures de chemin.- -III. Exemple. Combien d'Heures de cheminnbsp;font 76 Milles d 15 au degrd. . , -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

On trouve dans la Table nbsp;nbsp;nbsp;Tre^

tiez le double : on aura 112.5924, oit iia lleu~ res: el a-peu-pr�snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ou pf . minutes, .

T A B L E VI. �

Comparaifon du Myrianihlre et du Kilomltre avec les Mefures Itineraires.

� 38. Cette' Table est I�inrerje de la pr�ci~ dente. Elle fert pour r�duire les Myriam�-tres et les Kilom�tres aux Mefures Itinirai-res accoutum�es.

. Chaqne page coni lent deux parties, dont la 'fecqnde est la fuite de la premi�re.

'Chaque part ie est de 'quatre Colonnes. La premi�re contient les Myriam�tres et les Ki-lom�tres: Us Juivantes les mefures itin�raires

qui

VerklartPg van TAFEL VI.

maten: te westen de tweede de Mylen van 15 in ��n graad; de derde de Mijlen van ao innbsp;��n graad, of de Lieues marines der Fran-fchen: de vierde, de Uren gaans genomen innbsp;dien zin als wij in � 34, � 35 en � 36 hebbennbsp;oitgelegd.

Het gebruik der Tafel zal door voorbeelden Llyken.

� 39. I. Voorbeeld. De afftand van Straas-burg tot Parijs, gefteld in de Tableau des diS' tances op 464 Kilom�tres, of op 46 Myria-m�trss en 4 Kilom�tres, hoe veel mijlen vannbsp;15 in een graad, cn hoe veel Uren gaans bedraagt dezelve?

JVaast 40 Myriam. ftaat 54 Mijl. 80 U.

6i^ Kilom�tres� nbsp;nbsp;nbsp;8.64� ia.8 �

is,6.s,Kilom�tres 6o..6j,Mijl. ^i.% U.

II. Voorbeeld. Hoe veel Mijlen bedragen aol Kilom�tr�s ?

Naast 20 Kilom�tres, of 1 Myriam�tres,

Raat .. 2 700

naast 5 ftaat voor 0.5 of J . nbsp;nbsp;nbsp;0.0675

2.7675; of

iets meet dan 2.75, of 2 en drie vierde Mijl.

TA.-

Explication de la TABLE TV.

qni y repondent: [avoir la Jecande les Millcs de 15 au degr�; la 3' les Lieucs de ao aunbsp;degrd, ou les Mi�es marines de France: lanbsp;quatrilme les Heitres de chemin, prifes dansnbsp;le fens qus nous arons indiqu� � 34� � 35nbsp;et � 36.

L�ufage de cette Table s'expliquera .par des � exemples.

� 39. I. Exemple. La dlflance de Strasbourg d Paris, evaltt�e dans le Tableau des diftanccs d 464 Kilom�tres, o� i 46 Myriam�-tres et 4 Kilom�tres, combien fait-elle de Mil-les des 15 au degr�, et d�Hiures de chemin? ^

II y a vis-d-vis de

40 Myriam�tres 54 Mi�es 80 Heures.

64 Kilom�tres 8.64 - iq.8

Done les 464 Kilom./oK/62.64 Milles 92.8 Heures.

11.. Exemple. Combien de Milles font ao� Kilom�tres ?

f^is-d-vis de 20 Kilom�tres, ou de 2 Myriam�tres .... nbsp;nbsp;nbsp;2.700

His-d-vis de 5, pour 0.5, ou \ 00675

vn peu plus que a Milles et

TA-

Us

TAFELS, leti dienjts 4sr Zesvaart.

� 40. De vorige Tafels zijn van algemeen gc-r bruilc; maar Zeelieden hebben er eenige bijzondere nodig, het zij in den Scheepsbouw, het zijnbsp;iu de Zeevaart zelve.

Zij behoren immers niet alleen de Holland-fche nbsp;nbsp;nbsp;te kennen, die tot het meeten van

dikte der masten in gebruik is; maar ook, uit hoofde van de vereeniging der Hollandfche Marine met de Kcizerlyke Fraafche, de oudenbsp;Franfche Palm- Want hoewel het gebruik vannbsp;het decimaal Maten-ftelfcl overal bevolen is,nbsp;zijn er nog verfcheide bellekken en teekenin-gen van Franfche Schepen voor handen, dienbsp;Baar de oude Franfche Maat gefield zijn. Waar-bm ik het nuttig geoordeeld heb ook eene Tafelnbsp;^mh de oude Franfche Maten met den M�trs,nbsp;cn tevens met den Amfterdamfchen Voet, die innbsp;oftZ'� Scheepsconiiruaie gebruikt wordt, opte-ftcllen, ten einde ook dit Boekje voor de Zeelieden nuttiger zoude worden.

tk zeg het zelfde omtrent de wijze om Af-llanden met Kabtflengten te meeten.

Tot dit alles ftrekken de VII, YIII, IX en Tafels.

TA-

87

TABLES, a nbsp;nbsp;nbsp;de la Marine.

� 40. Les Tables pr�c�dentes font d'un ufa^e general: mats les Marins ont bejbin de tjuel-(pues Tables particulieres, fuit pour ia con-Jirudtion des Vaisfeaux, foit pour la Marine m�me.

En efet ils ont befoin de connaitre la Palme Hol/andaife , dont on fe fert pour mefu-rer P�paisfeur des 'mats: et de plus, vu la r�ttnion de la 'Marine Hollandaife avecnbsp;la Marine imperiale Frangd'ife, ils doiventnbsp;connaitre dusji la Palmfe Frangaife. Carnbsp;quoique l'introduUion du nouveau fyft�ms-m�trique foit o'rdonn�s partout, ii y a encore nombre de d�vis et de d,esfeins de v'ai's-feaux Frangais. o� tout est exprim� 'en anciennes me fares. J�ai done cru qu'il ferditnbsp;bon ,pour rendre eet ourrage plas utile d nosnbsp;Marins. de dresfer des Tables poitr la com-paraifon des anciennes Mefares Franga�fesnbsp;avec /s M�tre et avec Ie Pied d'Mm fier dam,nbsp;pui est employ� pour la conjiruamp;ion de nosnbsp;vaisjeaux.

fen dis autant de la me fare des distances par Er. cab lures. Les Tables nj, FIJI. IX etnbsp;X font dcstin�es d eet objet.

U o nbsp;nbsp;nbsp;TA-

88

TAFEL VJI.

Vergelijking van de Palm mst dsn Decimetre,

�. 41. De Palm is, zoo als wij reeds gezegd hebben, eene Maat, welke gebruikt wordt omnbsp;dj dikte der Masten te meeteu. Hier te Landenbsp;gebruikt men twee Palmen, de eene de rond^nbsp;P dm, de andere de diameter-Palm genoemd:-welke laatfte tot de eerfte ftaat als de middellijn *nbsp;des Cirkels tot den diameter, en derhalven, nagenoeg, als 113 tot 355.

De rond-Palm had ik te voren op 95 Milli~ metres en jg, of j^gg bepaald: de Heer aeneabnbsp;heeft door zjjne metingen 95i|JJ gevonden: welke beide bepalingen zeer weinig %'an elkande-ren verfchillen. Ik heb de meting van den Heernbsp;AENEAE gevolgd: en daar uit de diameler-Palmnbsp;belloien opnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Millim�tres: op welke be

palingen mijne Tafel gegrond is.

Het blijkt daar uit dat de rond-Palm maar of nog geen Yidiycn Millimetre , kleiner isnbsp;dan de D�cimetre.

In Frankrijk .gebruikte men ook eene Palm , dat is eene Diam�ter-Pahn. die de lengte heeftnbsp;van 13 Parijfche lijnen :' welke ik d.erhalvcn ianbsp;D�oirrMres heb overgebragt.

� 4^-

T A. B L E VII,

Coir.psraifon de !a Pa/i!7e zvec l� D^chi:'.

% s-i. La Paltne tit. comme Hous I�avons dit, employ�s, paur �mefurer P�paisf�tir-dss �nbsp;mats. On J� fert daM cc P:ay.s: de deux. Pal�,nbsp;mes, l'une dite Palme de circonf�rence,nbsp;tre Palme de diam.�tre. Celle-ci est dcell�' l�nbsp;coinme Ie diam�tre du Cercte d la circonf�-rence, et conf�guemment d peft-pr�s commenbsp;I13 ^ 355-

Vavals cirdevant ditermin� la Palme de

J nbsp;nbsp;nbsp;..... O � ,

ciTconf�rence d 95 Millimetres et y?, orr-,��g. M. AENEAE d trouv� 95-^J�. d�terminationsnbsp;qui diff�rent tr�s-peu l'une de l'autre. J�ainbsp;fuivi la derniire: et j�en ai conclu la Palme de diam�tre de so^gi Millimetres. Lanbsp;Table est J'oti d� e fur ces d�terminations.

11 s'en fuit que la Palme d� �itcoirf�rence ne diff�re du D�chn�tre que de ou d peu-pr�s d�un ^fewf-Millira�tre.

On Je fervait aas ft en France ^��0 Palme pour la mefure des-mats: c'etait une Palmenbsp;de diam�tre, qui avail 13 lignes mefure denbsp;Paris: grandeur q.m j'ai r�duite en D�ei-m�tres.

H 3- nbsp;nbsp;nbsp;S 4a.

Vei'klarlng v.vi TAFEL VIL

� 4a, Ik heb het onnuttig gerekend hier de nauwkeurigheid verder dan de Millimetres tenbsp;brengen. Maar vermits de eenheid in deze Tafel is de D�cim�tre , is de tweede Cijffcrlecternbsp;der breuk reeds Millimetre. Bij v. naast e Palmen iiaat 1.91, in de colom rond-Palm: datnbsp;is I D�cim�tre en van den D�cim�tre, ofnbsp;in �t geheel 191 'Millim�tres.

TAFEL VIII.

t^ergelijking van den Dccim�tr� met de Palna.

� 43. Deze Tafel is de omgekeerde van de voorgaande: zij dient om de nieuwe Maten totnbsp;de Palmen te herleiden. Ik begin met de ilAV-lim�tres. tot 10 MiUim�ires. of i Centimetre toe: ik klim vervolgens op bij^nkele Centimetres tot 10 Centimetres oiAtss D�cim�tre,nbsp;en dan bg Decimetres. Voor Palmen, hebnbsp;ik decimale deelen gebruikt tot duizendlten toetnbsp;svil men deze tot agtfte gedeelten herleiden, mennbsp;gebiuike het deel C , der Hulp-Tafel, die op bl. 24nbsp;�voor de vierde Tafel ftaat.

Het gebruik der Tafel valt in het oog.

Voos.-

Explication ds la TABLE VII.

� 41. 11 ni�a paru inutile de pousfer I'exactitude au de Id du Millim�cre : mats ca7nnie. l'-unit� di cette Table est le D�cim�tre; le fe-cond chtffre apr�s le point fera d�ja le Millimetre: p. ex. o-n trouve o'is-d-vis ds deuxnbsp;Palmes, dans la colonne Palme de circonferen-ce 1.91: c. a. d. i et du D�cim�tre, ou ennbsp;tout 191 Millim�tres.

TABLE VIII.

Comparaifoa du D�cim�tre avec la Palms.

5 43. Cette Table est Pinverje de la pr�-cidente; elle fert pour r�duire les nouvelles mefures en Palmes, je commence par le Mil-lim�tre, jusqu'h 10 Millim�tres. ou i Centi-ni�tre: je vats enfaite de Centim�tre en Ccnti-m�tre Jusqu'd 10 Centim�tres, ou i D�cim�tre,nbsp;enfuite de D�cim�tre en D�cim�tre. J'ainbsp;employ� pour les Palmes des fraamp;ions d�cima-les Jusqu�aux Milli�mes. Si I�on veut r�duirenbsp;ceux-ci en huiti�mes, il n'y a qu'd employernbsp;la partie C. de la Table auxiliaire 24 desnbsp;Tables') pour la Table IE.

JJufage de cette Table J'aute aux yeux.

Exem-

93: nbsp;nbsp;nbsp;Viirklarifig van TAFEL VIlJ,

� VooREEELDi Hos \G.z\ rotid-Palmsn n\2i\iz\\ 4 D�c�m�tres en 54 MMUm�tres ? .nbsp;naast 4 D�cim�ires ftaat .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 i88'

-- 5 Centim�tres nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0.533

� 4 MUlim�tres ... o 042

4-753

dus is 4,7�5 ,..of iets meer dan 44 rond-Palmert,

De Tafel is zoo duidelijk y dar ik niet denk. dat er meerdere voorbeelden nodig zijn.

T A F E L IX en- X.

Vergelijking van de Franjc/ie Yoeten en Va^ dems, tnet den M�'cre dsn^mflerddm~nbsp;jbhen Yoeti In van deu 'M�UQ met den ,nbsp;Tranjchen Toet.

. nbsp;nbsp;nbsp;. t. i-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. or

--� 44. Ik' heb reeds gezegd dat de nauwe, verr eeiiiging die er thands. is lusfehen'de.Franfche'nbsp;Keizerlijke Marine,-en de gewezencJ-JpilancIdnbsp;Iche, als welke laatfte geheel in.de cerfte -i's innrnbsp;gelijfd, het gebruik der Frarifche .Maten -j^o.or'nbsp;Zee-Officieren en fchceps Confttu�eurs, .onontbeerlijk ihaakt. Deze is de .' rede waarom iknbsp;hier eene Tafel van den ouden Franfchen Yoetnbsp;voordraag: waarin ik denzelven met den M�tr.e ,�nbsp;en tevens met den Amfterdamfchcn Voet, waar aan

onze

ExpUcatiev, d3 la TABLE IV. 93

Exemple. nbsp;nbsp;nbsp;Conibiennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;danbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Palmes de circonf�-

lence4 nbsp;nbsp;nbsp;Dccim�rre etnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54 M�hm�i.ms ?

on troiive vis-d-vis do 4 Ehicim�rres 4 i83

---5 nbsp;nbsp;nbsp;Centim�tres�

� nbsp;nbsp;nbsp;----4 nbsp;nbsp;nbsp;Miliim�tres 0.04a

4 753.

e. a. d. 4 Palme et ou un plus de 4 Palmes et nbsp;nbsp;nbsp;,

Cette Table est fi ctaire qu'il n�est pas foin d�un plus grand uomire d�exemples.

TABLES IX e� X.

Coraparaifon des Pieds de France et des Bras-Jes avec Ie NPtrs et Ie pied d�Amftcrdami et des Mitres a^ec Ie Pied de France.

� 44. J'ai deja dit qite l'union intime qu'il y a actuellement enin la Marine imp�riale'nbsp;Fran^ai/e et la ci-devant Marine Hallandai-fi , puls que collo ci est entieremenP hicorpor�O'nbsp;dans cello la, rend la connaisfance des Ms-^ fnres Frangaijes abfolument in dis pen fable dnbsp;HOS Officiers da dier, et d nos conjlructeursnbsp;de Vaisfeaux. Oost la raifon pour laquel-'nbsp;ie j'ai dresf� utie Table de comparaij'un denbsp;i'ancie� pied de France avec Ie Ai�tre et

avec

94 Verklaring van TAFEL IX en X,

onze Seheeps Conftructeurs gewoon zijn, -verge-lylr- De Tafel zelve heeft geene uitlegging nodig: alleen merk ik aan^ vooreerst, dat de Va-^em, die, zoo niet bij alle .zeevarende Volkeren, immers bij de meesten, zes Voeten bedraagt, bij de Franfche maar vijf groot is: hCt het geen een zeer merkelijk verfchil te weegnbsp;brengtlt; inzonderheid in het gebruik dier Franfche kaarten, -waarin de vadems water, die mennbsp;lusfehen of op de droogtens aaangeteekend vind,nbsp;in Franfche maat zijn ukgedtukt�

Ik merk aan 2�: dat uit deze Tafel blykt dat lt;17 Franfche. Voeten Hechts 4 duim kleiner zijnnbsp;zii.n dan 31 Amfterdatnfche: ,en dat 95 der eerst-gemclde 109 van de laatstgemelde, uiimakcn, opnbsp;minder dan van een duim na. Waar doornbsp;de � verhouding der beide maten genoegzaam bekend is.

, � 45. Eene Tafel' waarin de Mitre tot Franfche Voeten even onillagtig herleid zoude worden , alS' in de IV tot den Rhijnlandfchen en den Amfterdamfchcn, is mij voorgekomennbsp;voor onze ConUrufteurs minder nodig te zan:nbsp;daar zij niet kunnen geacht worden , gewoon-iijk de M�tre~n\�zt in oude Franfche tn-aat,nbsp;te moeten overbrengen: Ik heb echter in de

Explication dt la TABLE IX etH. 95

avsc le pied d� jdmflerdam auquel nos con-ftruSieurs font accoutum�s. La Table n�a pas befoin di'explication. Je ne feral quanbsp;qnelques remarques.

J'obfei've que la Brasfe, qui contient, ft non chez tons les Peuples navlgateurs, aanbsp;mains chez la plupart, fix pieds, n'it ait etinbsp;France que cinq pieds: ce qui fait unenbsp;tris-grande difference: furtout dans I'ujagsnbsp;des Cartes marines frangaifes, oii les pro~nbsp;fondeurs dEau entre les bancs , ou fur les has-fonds font exprimies e'n brasfes frangaifes.

J�obferve 1�. qu�il conjle par cette Table que 27 Pieds de France ne diff�rent ettnbsp;tnoins, que d�un de quart pouce de 31 piedsnbsp;d�udmferdam: et que 95 pieds de Francenbsp;font. d moins d'uti dixiime de pouce pr�Synbsp;109 pieds di Amjierdam �, ce qui fuffit pournbsp;connaitre le rapport de ces deux mejures.

� 45. Une Table dans laquelle le M�tre fe-rait reduit aux pieds Frangais avec le mime detail qu'il Pest dans la IV. Table auv pieds d�aimflerdam et du Rhin, m�a parunbsp;-moins nicesjaire d nos conflrudteurs, qui nenbsp;�peuvent itre cenfis devoir habitueliementnbsp;riduire le M�tre en ancietme Mefure Fran-^dife. f�ai cependanf indiqui dans la labis

X,

j)6 Vm-klarhig van TAFEL ]X en X.

X Tafel eene algemcene vergelijking daargcfteld, door w(;Ike men a les, wat men in fommigenbsp;gevallen noodig mogt hebben, door enkele optelling kan opmaken.

Het zal ook niet noodig z^n voorbeelden ter verklaring van die Tafels optegeven, daar de IXnbsp;volkomen op dezelfde leest gefchoeid is als denbsp;I, II en III, en de X als de vierde; en denbsp;verklaring van dezelve dus ook hier volkomennbsp;toepasfelijk is.

T A F E L XI.

KabeUengttn.

� 4�. De Zeelieden drukken dikwerf afftan-den uit in Kabellengten: welke derhalvcn. bij eene toekomstige invoering van het geheel ma-tenileifel ook door M�tres moeten worden uitgedrukt. Het is derhalven nodig voor die vergelijking eene Tafel voortedragen.

Men fchijnt hier te Lande in vroegere en in latere t^den verfcheide lengten aan de Kabels van Oorlog-fchepen , z�lfs \an de zelfde charter, gegeven tenbsp;hebben: dan eens van 125, dan eens van 130,nbsp;cn eindelijk van 150 Vadems, ieder van zesnbsp;Amilerdamfche Voeten. liet is deze laatfte lengte

Explication de la TABLE IX et X. 97

A'. ane comparaifon g�n�rale, par laquelle on trouvera, an moyen de fimples additions,.nbsp;tout ce dont on pourrait avoir befoin. Desnbsp;Exemples Jeraient fuperflus pour indiquernbsp;I'ufage de ces deux Tables, puisque la neu-vi�me est abfokment calqu�e fur te mod�'e danbsp;la 1, de la II et de la III: et la X. fur ce~nbsp;Itti de la IV: et que tout ce qui a �t� dit dansnbsp;I�explicatioH de ces Tables la est ausf applicable d celtes-ci.

TABLE XL

Ettcablures.

� 46. Les Marins expriment Jouvent les distances par longueur de Cables, ou parnbsp;Encablures: celles-ci devront ausfi �tre ex-prim�es en M�tres tors de Pintroduamp;ion dunbsp;fyst�me d�cimal en Jon entier. Une Tablenbsp;pour cette comparaifon Jera done n�cesfaire.

II ferabIe qu'on ait donn�, en dijf�rens tems, aux Cables des Vaisfeaux de m�me charte,nbsp;des longueurs diff�rent es: tantot de 125, tan-tot de 130 et enjin de 150 Brasfes, chacunenbsp;de fix Pieds d'Mmjlerdam. Cette dirni�re,nbsp;cells ds 150 Brasfes, ou de 900 Pieds d�Mm-Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jler-

Verklaring van TAFEL XI.

te van 150 Vadeins, oF500 Voeten, welke de Admiraal van kingsbergen voor eene Kabellengte ftelt (*)j tevens eene zeer eenvouwdigenbsp;wijze opgevende, waarop men door gemakke-Igke waarnemingen zal kunnen opmaken, ofnbsp;fchepen, in eenige Marsch-orde, in behoorlijkennbsp;afltand van elkanderen zyn of blijven. Jk hebnbsp;derhalven in mijne Tafel deze drie foorten vannbsp;Kabellengten opgegeven.

Voorheen werden op de Admiraliteit te Am-fterdam de Kabels in Amllerdamfche maat, doch op die van de Maas in Rhijnlandfche maat gemeten : zoo dat een Kabel op de laatst gemeldenbsp;van 125 Vadem, nauwelijks iets korter was dannbsp;een van 140 Vadems op de eerst gemelde zoudenbsp;geweest zijn. Zonderlinge verwarring van Ma-teir, die in alles heerscht! Zederd dc Admiraliteiten in ��n zijn gefmolten geworden , heerschtnbsp;er meerder eenparigheid, en thar.s volgt mennbsp;voor de Kabels de Rhijnlandfche Maat, en Haatnbsp;dezelve ter lengte van 125 Vadems; waarom iknbsp;Ook in mijne Tafels die lengte gebragt heb.

De

(*) VerzaTncling van grnetalo IiiflrudlUn voor Dag-feinen, bl. XXXVll.

Explication de la TABLE XI.

fterdam est celle que I'Amiral kingsbergeu adopte pour une Encablur-e: (*') indiquant ennbsp;tii�me terns tin moyen de d�tennimr par desnbsp;obfero�ations tr�s aij�es , ft les Vaisfeaux,nbsp;en ordre ds marche, fe tiennent toujours lesnbsp;uns des aiitres d la distance qui leur atnbsp;�t� ordonn�e. f ai done indiqu� dans ma Tablanbsp;ces trois fortes d'Eneablures.

II y a plus-, ci-devant les Cables et ai ent tnefar�s d l'.Amiraut� Aylmferdam en Me-fure d� Af!? fier dam , et � celts de la Menfi, ounbsp;de Rotterdam, en Mefure du Rhin; de fort anbsp;qu�un Cable de 125 Brasj�s d celle-ci, n'et altnbsp;gueres plus court qu�un Cable de 130 Br as fesnbsp;d Amjlerdam. Singuliere confufon de Meju-re presqtie fur tons les vbjets ! Depuis quanbsp;les Amiraut�s ont �t� r�unies en un feulnbsp;corps, il y regne plus iPuniformit� dans lesnbsp;op�rations; aStuellement on fe fert ausp dnbsp;Amjlerdam pour la MeJ'ure des Cables de lanbsp;Brasfe du Rhin: et on commet cen.x-ci d 125nbsp;Br asjes; c'est pourquoi j�ai a:isf indiq-a� cettonbsp;longueur dans mes Tables,

Les

(*') Veizamcllng pan generale InfiiuSlien voor Dagjel-nen, p. SXXI.

I 2

T^erklanng van TAFEL XI.

De Franfchen geven aan hunne Kabels eene lengte van leo Vadems, ieder a 5 Voeten, �fnbsp;�van �oo Franfche Voeten; welke nagenoeg metnbsp;195 M�tres overeenkomen. Deze rede heeftnbsp;den beroemden tleurieu bewogen om voorte-ftellen, dat men voortaan de Kabels op eoonbsp;M�tres mogt Haan, om de Kabellengten doornbsp;een rond en gemakkelijk getal uitcedrukken.

De Tafel zelve, en haar gebruik, hebben gcenc verdere nitiegging nodig.

TAFELS der Prijzen.

TAFEL J�I, XIII, XIV, XV.

� 47. Het is niet genoeg in de famcnicving de verhouding der oude maten met de nieuwe tenbsp;kennen, maar men dient ook den prijs te kennen , welke zekere hocveelbeid in nieuwenbsp;maten uitgedrukt, z'al kosten, als dc prijs vannbsp;cenige hoeveelheid in oude maten gegeven is;nbsp;en omgekeerd; dien van cenige hoeveelheid innbsp;oude maten te kunnen fchatten, als die vannbsp;eene bepaalde hoeveelheid in nieuwe maten gegeven is. Dit wordt te noodzakellikcr, wanneer men niet alleen met verfcheidenheid vannbsp;M�tcn, maar ook met die van Munten te

doen

Explication dc la TABLE XL

Let Frangais donnent d kurs Cables una longueur de 120 Brasjes . chacune ds 5 Pieds,nbsp;ou de fix cent Pieds de France, ce qui re~nbsp;yient a peu~pr�s d 195 M�tres. Cette raljbnnbsp;a engag� le cikbre fleurieu a propojer denbsp;commettre dorenavant les Cables d 200 M�tres , pour exprimer ainft les Encablures parnbsp;un nembre rond ausfi fimple.

Cette Table et Jon ufage n'ont befoin d�au^ cune explication ult�rieure.

TABLES des Prix.

TABLES XII, XIII, XIV, XV.

� 47. 7/ ne fuffit pas dans la vie civile ds connaitre le rapport des anciennes Mefuresnbsp;aiix nouvelles mais il s'agit ausfi de [avoirnbsp;le prix qu'une quantit� donnie de marchandi-Jes, exprim�es en nouvelles Mejures, couteranbsp;Ji le prix d'une autre quantit�, indiqu�e ennbsp;anciennes Mejures, est connu: et reciproque-ment; ds [avoir estimer le prix d�objets in-diqu�s en anciennes Mejures, lorsque celuinbsp;des meutes objets , mais exprim�s en nouvellesnbsp;Mejures, est propo[�. Ceta devient dlautantnbsp;plus n�ces[aire, quand on a d faire non [eule-I 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mens

ica Verklaring van TAFEL XII, XLI, enz,

doen heeft ; gelijk men thans a'les wat het Gouvernement betreft, niet al'.een in nieuwenbsp;maten, maar cok in Francs en Centimes, innbsp;plaats van Gu dens , Stuivers ca Penningennbsp;moet uitdrukken. Iedere berekening welke mennbsp;daar omtrent zoude moeten maken , zoude,nbsp;daar en Maat en Munt verfcheiden zijn , eennbsp;famengeftelde regel van drie�n worden; of mennbsp;zoude het� gevraagde in de zelfde munt als hetnbsp;gegevene, het zij door berekening, het zij doornbsp;Tafels gevonden hebbende , nog -daar te bovennbsp;door andere Tafelen, zoo als ik er ook ten dien'nbsp;einde heb uitgegeven (�i'), in de andere Muntnbsp;moeten herleiden.

Het rs om de zulken welke met zoodanige overbrenging belast zijn , van die dubbele bewerking te ontheffe;], dat ik de vier laatfte Tafelsnbsp;heb opgefteld: de XII en XIII dienen voor denbsp;Amfterdamfchc , de XIV en XV voor de Rhijn-landfche maat. Die twee pareu Tafels zijnnbsp;volkomen van denzelfden aard; de wijze vannbsp;gebruiken is ook volkomen de zelfde: wat vannbsp;de eene gezegd wordt moet ook van de andere

(*) Onderrigt over de Hollandfche en Frsnfche JVIun-Jsn. eimfl^rdam 1810, bij P. dtn Hengst en /oon, in iS-��

Explication de Ia TABLE XIIXIII, amp;c. 103 ment avec des Mejures, tnais encore aveenbsp;des Monnayes diff�rent es: comme don doit inbsp;pr�fent, pour lout ce qui concerue Ie Gou~nbsp;vernement, exprimer tout et en nottvellesnbsp;Mefures, et en Francs et Centimes au lieu denbsp;Florins, Sols et Penni/tgs. Chaque calcul quanbsp;l�on doit faire d eet egard, confiste, paisquanbsp;les Monnayes et les Mefures font l'une etnbsp;rautre difi�rentes. en une regie detrois com-pof�e: d moins, qu�apr�s avoir d�termine',nbsp;foit par calcul, fuit par Tables, ce qm l'onnbsp;demande en mime monnaye que ce qui a �t�nbsp;propof�, on reduife enfuite les Monnayes parnbsp;d'autres Tables comme j'en ai publi�es pournbsp;eet objet. (*)

C�est pour disperfer de cette double opdra-tion ceux qui font dans Ie cas de faire des r�duEiions de ce genre, que j'ai conjlruit lesnbsp;quatre derni�res Tables : La XII et la XllI,nbsp;fervent pour la niefure d�Mmflerdam : la Xiynbsp;et la Xf^. pour celle du Rhin. Ces deuxnbsp;paires de Tables font abfolument de la in�manbsp;nature, et la maniire de s�en fervir est ex-�scten'tent la meme: ainfi ce- qui fera dit de-

dune-

{*) Ondtrrigt aver de Mollandfche en Ttanfche Munten! ja� Amlterd. 1810. c/m� P. den Hengst etnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f/l

14

104 Vurklarlng van TAFEL Xll, XIII, enz,

dere verftaan worden. Voor beide de paren 13 de tweede Tafel de omgekeerde van de eerlbe:nbsp;de XIII van de XII, de XV van de XIV. Denbsp;eerfte (de XII en XIV) vooronderftelt den prijsnbsp;van Flollandfche Maten , in Ilollandscli Geld gegeven te zijn, en heeft ten doel te vinden den prijsnbsp;van Franfche maten in Ilollandsch of in Fransclinbsp;peld , naar willekeur: in de tweede integendeelnbsp;(Xfll en XV) wordt de prijs van de Franfchenbsp;maat in Fransch geld gegeven : en men vindnbsp;den prijs van de Hollandfche maat ook innbsp;Fransch en in Hollandsch geld.

� 48. In vele wetken, welke in hunne ge-heele iiitgeflrektheid op eene eenparige wijze gemat kt worden, gelijk bijv.; in Dijk-of Muurwerken , is men gewoon de kosten voor eene bepaalde lengte, bijvootb.: bij Roede of Voet, opte-maken; het geen men dan noemt de Jirekkende Roede . of den j�rekkenden Voet; en vervolgensnbsp;de kosten van het geheel naar de bekende lengtenbsp;Van hetzelve optemaken. Waar door dan denbsp;berekening, hoewel eenen ligchamelijken inhoutjnbsp;betreffende, gefchied als voor eene enkele Leng-te-m.aat. Van daar de naam van ftrekkende Roede , ftrekkende Voet , ftrekkende M�ire of

Pi,

Explication do la TABLE XII, XIII, ^c. log

Pune doit �galement s'entendre de I'autre. Pour chacum de ces paires de Tables. lanbsp;Jeconde est I�inver/e de la premiere : la XIII.nbsp;rest de la XIl. et la XF. de la XIV. Lesnbsp;premieres de deux (^la XU et la XIF.') fup-pnjent que les Mejures Hollandaijes font don-li�es en Momnaye de Hollande , et out pour butnbsp;de trouver le prix des nottvelks mefuresnbsp;taut en argent de Hollande qu'en air gent d$nbsp;France. Dans les Jecondes, par centre, (Janbsp;XIII et la XF.quot;) on propoje les nouvelles me-^nbsp;fares en argent de France, et I'on trouve lesnbsp;prix des anciennes en Monnaye, foil de Fran-'nbsp;ce, foit de Hollande.

� 48. 11 est keaucoup iPouvrages , dans les-quels tout fe fait abfolument fur ie m�me pied dans toute leur longueur , comrne p. ex.nbsp;dans la conjlruBlon de digues, de muraitles;nbsp;et I'on a coutume d'evaluer les fraix pournbsp;une ceriaine longueur: p. ex. pour celled'uninbsp;Verge ou ddun Pied, ce qu'on nomme alorsnbsp;Verge courante, Pied courant; et d�en d�duinnbsp;enjuite les fraix du Total, � raifon de lanbsp;jimple longueur: de cette maniere le calcul.nbsp;quoiqu'il Pagisj'e Fmi corps foiide, fe faitnbsp;comrne s'd s'agif�ait d'une limple longueur.nbsp;De Id Its expresjions de Verge courante. Pied

cou-^

jofi Verklaring van TAFEL XII, XIII, enz.

D�cim�tre, die op deze Tafels gevonden worden.

In dezelve vind men do Roeden vergeleken met den M�tre: den Voet mee den D�cim�tre, ennbsp;omgekeerd. Het gelduitgedrukt, voorde gegevensnbsp;hoeveelheid, in Guldens en Stuivers, Francs ennbsp;Centimes, en wel de Stuivers en de Centimes.nbsp;van twee tot twee, om de Tafels niet te veelnbsp;te doen uitloopen; voor het gezochte, in Guldens, Stuivers, en Penningen, Francs en Centimes : en zelfs vind men daar, achter de Penningen en de Centimes eene d�cimale breuk,nbsp;die men, wel is waar in verre de meeste gevallennbsp;verwaarlozen kan, cn welke daarom met kleinere cijff-'rs gedrukt is; maar welke te pas kannbsp;komen , als men groote hoeveelheden moetnbsp;berekenen. Bijv.: in Tafel XII vind men datnbsp;zoo eene Roede 90 Guld. kost: de Metre kosten zalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Centimes: of 24 Guki. 9 Sc.

Ojjg Penningen. Doch wilde men daar uit opmaken hos veel 100 , of 1000 Metres zullen kosten , zoude men de gevonden getallen met 100, of 1000 moeten multipliceeren; en dan komennbsp;die breuken te pas. Ik kan niet afzijn om tenbsp;doen opmerken, hoe ve.1 in dit alles de d�ci-jnale telling voor uit heeft; men ziet immersnbsp;ictftond, enkel door het verzetten der (.) dat

msa

Explication de la TABLE XII, XIII, ?ic. 107

courant, M�tre ou D�cim�tre courant indiqu�es dans ces Tables.

La Verge y est compar�e au M�tre, Ie Pied tilt D�cim�tre, et reciproquement. Le prix estnbsp;exprim�, pour qui est donn�, en Florins etnbsp;en Sols. en Francs et en Centimes: les Sols etnbsp;les Centimes ont �t� indiqu�s de deux en deuxnbsp;pour ne par donner trop dl�tendue aux Tables; et, pour ce que Pon cherche, en Florins ,nbsp;Sols, et Pennings , en Francs et en Centimes.nbsp;On trouve m�me uue fraPHon- qjout�e aux Pen-nings etaux Centimes, que 1�on peut, dia v�ri-t�, fi�gliger dans la pluspart des cas, et quinbsp;par cette raifon est imprim�e enpetits carac-t�res, mais qui peut venir d point quand ilnbsp;jaut calculer de grandes quantit�s. On trouve p. ex. dans la Table XII, que ji une Verge coute 90 Florins, le M�trenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51^^.34,85

Centimes: ou 04 Florins, 9 Sols , Pennings. Mais ft l'on voulait inf�rer de ld comhien cou-t er ont 100 o��] 000 M�tres; il faudrait multiplier les nombres trouv�s par 100 ou parnbsp;1000; et alors les fractions peuvent venirnbsp;d point. Je ne puis me dispenfer de fairenbsp;obferver l�avantage du calcul d�cimal d eetnbsp;�gard. On voit en effet tout de fuite, feu-lement en transportant k point

au-

�o8 Verklaring van TAFEL XII, Xdl, enz.

men zal hqbben 5i34^�'.85S daar het tnoeijelij-ker valt uit rus, Gukl. , 9 St. ,.0.15 Penningen, door 100 gemultipliceerd, tot de fom van 2445nbsp;Guld., o St., 15 Penn. te bekomen.

� 49. De Tafel is uit zich zelven zoo duidelijk dat het genoeg zal zijn een voorbeeld te optegeven.

Bij het project van de doorgraving bij Katwijk (*) heeft men berekend, dat een gedeelte van het Kanaal, ter lengte van 135 Roeden,nbsp;zoude kosten 284 Guldens de Roede; vrage hoenbsp;veel dit zoude bedragen bij ftrokkende M�tre:nbsp;en hoe veel voor de geheele lengte ia M�tresnbsp;uit gedrukt;

Er ftaat Tafel XIV

haast 800 Guldens . nbsp;nbsp;nbsp;445L93C.59

80--. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44. 59. 3�

4 nbsp;nbsp;nbsp;- . nbsp;nbsp;nbsp;Q. 22. 97

492. 75. 92

De nbsp;nbsp;nbsp;M�tre zal dan kosten 492�'.76^.

Nu, voor de lengtej volgens Tafel lil. ftaat naast 100 Roeden .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;376�^.7358

35--� nbsp;nbsp;nbsp;13'- 8575

508M.5933

De

(*') Rapport wegens het onderzoek omtrent etne uitwate-rlng te Katwyk eau Zee, p. 43.

Evplicanan de la TABLE XTI, XITf, amp;c. 109

atira 5i24Tr.85C.; tandis qu'il est plus difj^ die ds unfitiplisr 24 Flor. 9 Sols, 0.15 �Penn.nbsp;par loo, et ds r�dtiire Is produit a la fom~nbsp;me de 2445 Florins, o Sols, 15 Penn.

� 49. La Table est fi claire par elle mlino qu'il Jif.ffira de propofer m Jeul exemple.

On a calcul� dans le prnjet pour P�coule-TTiSnt des Eaux par Kalmyk , qu'ttne partie d� Canal a creujir, de la do 'ngueitr de 135 Emerges ,nbsp;couterait 884 Florins par Verge couratite (*).nbsp;On demande combien atirait coat� le Metrenbsp;courant, et combien le Canal entier exprirndennbsp;Metres?

. On trouve Table XIV vis-d-vis de 800 Florins .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;445^.93*^.59

8g �� nbsp;nbsp;nbsp;44. 59. 35

4 -- � nbsp;nbsp;nbsp;2. 22. 97

492''.75*=.92

Le M�tre courant coutera done Pour la longueur on trouve Table III.nbsp;vis-d-vis de 100 Verges .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;376�*.7358

� nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35 --; nbsp;nbsp;nbsp;. tst.- 8575

508M 5933

Les

Rapport wegens het onderzoek cener uittfateiing te Jiatwijk aan Zee, p. 43.

K

^IQ Verklaring van TAFEL XII, XIII, enz,.

De 135 Roeden maken derhalve 508'^. 5533 , waar door men de 492^.70 moet multipliceeren,nbsp;om de geheele gevraagde fom te verkrijgen 5nbsp;welke men bevond te zyn 250614^.43^.

Indien men nu door Tafel XV. wilde weten hoe veel de ftrekkende Roede zoude kosten,nbsp;wanneer de ftrekkende M�tre kost 492^.70^:nbsp;zoude men vinden

� 7'7�II�13.44 l�i� 9� 2.63nbsp;3�11�12.15nbsp;I� 5� 1.85nbsp;o� 2 2.24

Het geen de 884 Guldens maakt die er opgegeven waren.

Deze voorbeelden zgn, ter inlichting onzer Tafel, genoeg. *

O VER ZICHT

J)tr verfckillende Lengte-maten in de Hol-' landfche Departementen in gebruik.

5 30. Ik heb in mijne Tafels alleen de Rhijn-rj^piifche en Affifterdamfche Maten gebruikt, en

hier

EsplicatfOH de la TABLE X�l, XIII, amp;C. m

Les 135 Verges font done 5o8''*.5933; nom-bre par lequel tl faut multiplier 492*'.76^. pour avoir la fomme demand�e , que l�on trou~nbsp;�ve C150514F.43C.

Si l�on voulait [avoir par la Table XV. combien coutera la Verge courante, quarid Ienbsp;M�tre courant coute 492^,76^, on trouve--rait

� 717�11�13.44 161� 9� 2,63nbsp;3�ir�ia.15nbsp;I- 5~ 1.85nbsp;o� Q� 2.24

, nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. f 884� o� 0.31

Ce qui fait les 884 Florins, qui avaient �t� propof�s.

Ces exemp'es faffifent pour IHntelUgence de ces Tables.

De differentes Mefures de Longueur etnploy�es dans les D�partement de la Hollande.

� 50. Je n'ai emp�oy� dans mes Tables que les Mefures'd�uPmJlerdam et du Rhin, et fainbsp;K 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dit

-T ra OTERZTCIIT dir verf. Lengte-m/tten, enz.

hier boven (� ia.)'i over de groote verfcheiden-lieid van Lengtematen hier te lande fprekende , gezegd,: �dat het ntoeijckjk zoude vallen nauw-� keurige vergclijlcingen tc maken , deels we-geus de onnaau-wkeurighcid der berigtea, deelsnbsp;� om dat er gcene genoegzame ftandaardfS vooinbsp;� handen zijn.� Dit gezegde wordt letterlijknbsp;bevestigd door den arbeid, dien wijlen de Heernbsp;aekeae deswegens ondernornen heeft, met eennbsp;algemeen overzicht ,te maken van alle de belichten welke hem,.op last des Gouvernements,.nbsp;van een. aantal plaatfen zijn toegezonden, dezelve in behoorlijke orde te fchikken , de ftan-daards of andere maten die hem overgezondennbsp;werden, behoorlijk met de Rhijnlandfche vergelijkende. Ik zal uit dien arbeid uittrekken al hetnbsp;geen tot ons oogmerk van eenigen dienst zijn kan.nbsp;Eenige aanmerkingen zullen moeten voorafgaan.

� SI. 1�. Op verfcheide plaatfen zijn niet alleen de Amfterdamfche of do; Rhijnlandfchenbsp;maten bekend, maar die ftoffelijke maten zijnnbsp;ook aanwezig, het zij afzonderlijk, het zg opnbsp;andere maten ingefneden. De Heer aekeaenbsp;heeft er vele van dien aard onderzocht, dochnbsp;ze meest onnaauwkeurig bevonden ; zijnde hetnbsp;verfchil' tusfcheii de kleinfte en de grootfte dernbsp;la Rhijnlandfche Roeden, die hij onderzocht

heeft,,

REVtJE de diff�r. Mefur. de Longntur, ^c. i!j

dit ci-desfus (� la.) en parlant de la grand?, diver^it� de Mefures de Longueur dans cenbsp;Pays �qidU ferait difficile de faire des cowpa-� raifoHS exaHes : foit a caufe de l�inexaUitudenbsp;y, des renfeignemens , Jhit par Ie manque d'�ta-� lons.� Cette reflexion est parfaitement con-firm�e par Ie travail que feu M- hv,viv.i,Ts,aentre~nbsp;pris fur ce fujet. en faifant une revue g�n�rale de toutes les informations qui lui avaientnbsp;�t� envoy�es par ordre du Gouvernement d�unnbsp;tr�s-grand nombre 4�endroits-, en les das-fant par ordre, et en comparant foigneu-fernent avec la Mefure du Rhin les �talonsnbsp;qui lui avaient �t� transmis, fextrairai denbsp;ce travail ce qui pourra �tre de quelque uiiti-t� pour noire but. Mass il faudra j'aire quel-ques remarques pr�alables.

�. 51. 1�. 11 est plu fleur s endroits oh, non feulement les Mefures du Rhin et d'Jhnfler-dam font connues, mais ou l'on posf�de denbsp;ces Mejures mat�rielles ^ foit fepar�ment,nbsp;Joit grav�es fur d�autres Mefures. M. ae-HEAE en a examin� plufleurs de ce genre:nbsp;mais il les a trouv�es da pluspart inexa�leS'.nbsp;La difl�rence entre la plus longue et la plurnbsp;iQurte des Verges du Rhin qu�il a examines

K 3 nbsp;nbsp;nbsp;��

T i�4 OVERZICHT dar verf. Lengie-matcn, enz.

hs�ft, ruim af duimen. Men kan derhalve� niet altijd ftaat maken op de opgegevene verge*nbsp;lijkingen en herleidingen met zulke ftandaards.

a�. Somtijds gebruikt men wel den zelfJem voet, doch niet te min houdt de Roede op denbsp;cene plaats een grooter getal van die voeten dannbsp;Op andere.

3�. Ook wordt fomtijds op �enc en dezelfde-plaats meer dan cene Voetmaat of Roede gebruikt.

' 4quot;. Er zijn wel Tafels van vergeiyking van verfcheide maten onderling door nou in 162a.nbsp;uitgcaeven: later door van nispen en anderennbsp;on eindelijk door morgenstitr. vermeerderd:nbsp;doch noch de befcheiden waarop die Tafels gevestigd zijn, noch de nauwkeurigheid waar medenbsp;men in de onderzoekingen is. te werk gegaan gt;.nbsp;of de ftandaards die men gebruikt heeft, zijnnbsp;altyd' bekend. En het is waarfchijnlijk dat ver-fdieide van- die Maten, welke toen gebruiktnbsp;zyn, zederd verandering - ondergaan hebben, ofnbsp;fommige z�lfs verloren- zgn geraakt;

� 52-. Bit vooraf aangemerict hebbende, zal ik voor ieder-HoV'andsch Departement die plaatfennbsp;jn eene alphabetifche orde opgeven, waar overnbsp;jets- aantemerken valt; ftennende geheel en alnbsp;op de berichten door den Heer aeneae - inge*

won-.

E.EVUE de dlf�r. M'sjur. dt Lsnguet/r, ^c.

Je inontt d t ponces et ,7 largeinent. On ns peut done paS' toujours faire fond feir lesnbsp;comparaijdns ou les r�dudtions qtdoti a faitesnbsp;au may en de pareils �talons.

2�. Otielqtiefois on employe il est' vrai Ie ni�me Pied: mats Ie nomlrre de pareils Piedinbsp;que la F'erge contient est plus grand dansnbsp;un endroit que dans d�autres.

3�. On Je Jert quelquefo�s dans Ie mime en� droit de plus d''une MeJ'ure, de plus dimenbsp;Verge.

4�. Enfn il exists, dia verit�, quelques Talles de comparaifon des diff�rentes Mefares. Do� en a publi�es en 1622. Van nispen, etnbsp;d'autres dans des temps posP�rieurs : enfin elles'nbsp;ent �t� augnient�es par morgenster. Ma�snbsp;Pexaamp;itude qu'on peut avoir employ�e dansnbsp;les recherches qu'on a faites. ou les �talonsnbsp;dont on s�est J�ervi ne. font pas toujours con~nbsp;nus: et il est apparent que plujieurs des Mei-fares qui onP �t� employ�es alors ont Jbuffertnbsp;des alt�rations depuis, ou mime fe font per~nbsp;dues.

� 52. Mpr�s avoir fait ces remarques j� vais indiquer pour chaque D�partement, parnbsp;ordre Mlphab�tique. les endroit s fur les quelsnbsp;il. y aura quelques obferva'tions d faire,

K 4 nbsp;nbsp;nbsp;Jc-

116 OVF.RZICIIT dtr verf. Lengte-maten, em.

wonnen, af op dc dadelijke vergelijking van flandaards door denzelven gemaakt, of op hetnbsp;geen ik in andere eehte en onuitgegeven befehei-den gevonden heb; en ik zal niets ftellen dan hetnbsp;geen zeker is; of, zoo er gecwyffeld moet worden, de rede daar van er bijvoegen.

Departement der zuider-zee.

� 53. Men gebruikt er in �talgemeen de Rhijn-lanJfche en Amfterdamfche Maten: en daar te boven nog eenige andere die wij moeten uitlegger].

Aksw'ijk.. Zie Middeliie,

Alkmaar. De Roede houdt er in Voeten, die men opgeeft Amfterdamfche Vo�trn te zyn.nbsp;Op zekere halve Waterlandfc'ne Roede door dennbsp;Heer aeneae nagegaan, wordt de A kmaarfetenbsp;Voet omtrent gelijk aan de Arofterdarofche gevonden; dus zoude de Roede bedragennbsp;en de Voet

Amersfoort. De Amfterdamfche Voet en Roede: maar voor de Dijkwerken de Stiehtfchenbsp;Roede van 14 Voeten, en van 10 duimen innbsp;den Voet. Zie Utrecht,.

Barsingerhohn. De Roede houdt in Am^ fterdamfche Vosten, en derhalve

JjER�EN in Kamp;nnemerland, De Roede houdt

REVUE d: dif�r. Mefur. dz Longueur, amp;c. zi�j

Je me fundirai entierement fur les rsnfeigne-mens fournis d M. aeneae�/J/r :/�j: comparai'~_ fins /f Etalons faites par lui mhne , et farnbsp;ce que faurai puif� nioi mime dsns des pieces atithsHliques inJdiies. fe ne dirai rieanbsp;qui tie fait fur: otf s'ii y a mattere d dodter,nbsp;j�indiquerai les rat Jons du doule.

D�partement du z^idep^-zee. nbsp;nbsp;nbsp;*

� 53. On s�y fert en g�n�ral des Me fares da Rhin et d' Amflerdam: et de plus de quelquetnbsp;autres qu'il faut explique.r.

Akswyk, Voyez Middellie. nbsp;nbsp;nbsp;;

Alkmaar. La Verge y est de douze Pieds^ que I�on dit itre des Pie.ds tPAmJlerdam. Surnbsp;une demi-Verge du IVaterland, examin�� pannbsp;M. AEN�AE, le Pied d�Alkmaar J�e trouvaltnbsp;tr�s-d-peu-pr�s �gd d celui d�Amjlerdam. Lanbsp;Verge d' Alkmaar fir a done �gale i 3�. 3976,nbsp;U Pied d o�.283i3i

Amersfoort. On s�y fert du Pied et de I� Verge d� Amferdam: mats pour les ouvragesnbsp;aux digues, de laVeyge d'Utr.echt deiOfPiedSinbsp;et de ditx poaces par Pied Voyez Utrecht.

Barsingerhorn. I,a Verge est de iiPieds d' Amferdam, et par confi'quent �gale d 3^*.3976...

Bergen, en Kennemeriand. La Verge y est,

ii8 Departement der zuider-2eb.

i8 Voeten. Volgens eene overgezondene ftrooS papier van ��n Voet lengte , zonde die Roede,nbsp;naar de meting van den Heer aekeae , bedragennbsp;141330 millioenften van de Rhijnlaiidfche Roede, of gelijk zijn aan 1^^.41330 (*). Maar ditnbsp;getal komt niet overeen met het getal 41810nbsp;in de Tafels van moroenster gefteld, en vooralnbsp;niet met eene maat van vijf Bergenfche Voeten ,nbsp;zijnde op eeneWat�tlandfche halve gefnedenRoedenbsp;door den Heer aekeae onderzocht, ten zij dat dienbsp;vijf Voeten vijf twaalfde gedeelten van de Roedenbsp;waren. Intusfchen , indien men bet getal 1^.41330nbsp;aanneemt, zoude die Roede bedragen s'*.3247, ennbsp;d'e Voet o�.27958. Het getal iR-.4i8io vannbsp;morgenster, geeftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voor de Roede,

en o^*.3ioi8 voor den Voet.

Broek in Waterland. De Roede houd 14 Voeten Waterlandfche maat. Zie Waterland.

� �

� 54. DREcriTERLAND. De Rocde is van la Voeten i de Voet van '12 duimen. Volgens denbsp;bepaling, in 1785 door eene daar toe benoemdenbsp;Commis�e gemaakt, welke de origineele maat,

on-

(*} Ik zal in het vervolg de getallen waar mede ccro maat door den Heer a�neae in Rhiinlandfctie Rofriennbsp;nitgedrukt Woidt, a-ltijd op die wijze opgeveu ; v. aarop mcanbsp;sens vooral letten moet.

D�partement du z�ider,-zee. 119

de 18 Pieds. Suivant uns Mefure en papier, longue d'un Pied, et mefur�e par m. aeneab,inbsp;la Verge ferait �gale 141330 cent miliforii�-tnes de la Verge du Rhin: ou d 41330 (¹)nbsp;Ma�s ce nomlre tie convient pas avec celuinbsp;41810 de la Table de morgenster, et nul-lement avec une Mejure de cinq Pieds denbsp;Bergen-, grav�e fur une demi-Verge de Wa~nbsp;ter land, que M. aeneae a mefur�e: d moinsnbsp;que ces cinq Pieds ne fusfent des douzi�mes denbsp;Verge, Le nombre i''.41330 donneraitnbsp;pour la Verge, et 27958 pour le Pied.nbsp;Le nombre i''.41820 employ� par morgenster 5^.58326 pour laVerge,etcV.o,\oi%nbsp;pour le Pied.

Broek dans le Waterland. La Verge est de 14 Pieds Mefure du Waterland. Voyeznbsp;Waterland.

� 54. Drechterland. La Verge y est de IC pieds: le pied de ic pouces. Selott la d�~nbsp;termination faite et 1785 par une commisjiottnbsp;d ce nomm�e, et qui a examin� les �talons

ori-

1

Dans la fidte j�exprimerai toujoars ainfi le nombre par Uquel M aek�4e in�que en Verges du B.hin une Mefurenbsp;donn�s, 11 fuut y faire etteation ��� fois fiur toutts.

igt;20 Lkpartement de?' zuider-zee.

OBii�r hec toenmalig Gouvernement berust�cde, heelt nagegaan, bepaling, waar aan de Heernbsp;AENEAE, boven alle andere, de voorkeur geeft,nbsp;bevat de Roede iquot;''.0407 983. Hier uit volgt datnbsp;de Drechterlandfche Roede gelijk ftaat met 3M.92Hnbsp;en derhalve de Voet ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o'^.3'2�7

Graft, De, Graftamp;hc of Schermerhurnfchs Roede houdt l� 'Voeten, de Voet ia duimen.nbsp;De oude houcen-Roede, door den Heer aeneaenbsp;onderzocht , bedraagt' HhaiS�� , en derhalvenbsp;4^,5917, en de Voet o'*.a8�978: doch die bepaling is wel i| duimeii korter dan die van wos.-G-ENS�ER, het geen dezelve onzeker maakt, ennbsp;dOet:donken dat die houten Roede met den tijdnbsp;korter is geworden.

.� 55. Haarlem. De Roede is de Rhijn-landfche: de Voet houdt, volgens berigt, 10^ Amfterdamfche duimen, en bedraagt derhalvennbsp;0�'�.a767. �

Hosdsbossciien. De Roede van. in Voet, de Voet van la duimen , bedraagt volgens denbsp;meting van den Heer aeneae , naar een zeernbsp;ouden lat, te Asfendslft, onder den naamnbsp;van Hondsbosfeher maat, bewaard wordende,nbsp;0^.90850; en derhalve is dezelve gelijk aannbsp;3M.4aa7, �n de Voet o*�.a?5a3. Waar omtrent

valt

D�partement du �uist?b*zeb. t�i

originaux d�pof�s entre les mains du gonver^ ftewent, d�termination d laquelle M' aeneaenbsp;doHiie la pr�f�rence fur toute autre, la Ver~nbsp;ge est de .0407.^83. La Verge de Drechquot;nbsp;terland Jera dmc �gale d 3'^.92iinbsp;et Ie Pied �gal i .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0*^.3267

Gr aft. La Verge de Graft ou 'de sch�R.-jieriiorn est de 16 pieds: Ie pied de 11 pou-ces. L'ancienne Verge de bois, examin�e par M. AENEAE, vaut i''.2i86�; elle est par coit�nbsp;f�quent �gale d 4^^.5912, et Ie pied d 0�.28647.nbsp;Mais cette d�termination est plus petite denbsp;i| pouce que ceile de morgenster: ce quinbsp;la rend incertaine, et peut faire croire quenbsp;cette Verge de bois Je Jera accourcie par tenbsp;laps du tems.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

� 55. Haarlem. La Verge est celle du Hh':n. Le pied ne vaudrait, dlapr�s I'infor-Hiation donn�s, que 10 pouces et | d�Vlmfier-^,nbsp;dam. II ferait done �gal d oM.2767.

Hondsbosschen. La Verge est de douze pieds: le pied de 12 pouces, Suivant utie ancienne latte de bois, conj'erv�e d Asfendelfc,nbsp;fous le nom de Verge des Hondsbosfehen, etnbsp;que M. aeneae a mejur�e ; cette Verge estnbsp;de o^'.9o852 : slle est done �gale d 3^.4^27 etnbsp;le pied a 0^*.28323. II Jaut obferver 1�. quenbsp;Lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eet-

til Departement der zuider-zee.

valt optemerken; i�. �at die meting uit de lo middeUte,'Voeten is opgemaakt, om dat, de tweenbsp;uiterfte klaarblykclijk afgedeten waren; '-jd. datnbsp;de Heer AENEAE dcrr voorrang aan.dis lioedenbsp;geeft, boven twee andere die hij onderzochtnbsp;heeft, te weten ^ de Roedcmaat op de Huis-duiB'fcfeed.Liasdr'oede, en de halve Roede op denbsp;iWaterlandfche' Landmaat.,

�, IJooRiV. Voor de Drechterlandfche Landmaat in die itad in gebtuik, zie hierboven Drechte?'-; .Volgens de bepaling der Commisfie aldaarnbsp;genoemd, . bedraagt de .Hoornfche Stads Voetnbsp;10^? Amljerdamfehe duimen, �en wordt in ronbsp;duimen verdeeld';' zli is dan,s;.infk aan os�.ajp/.

' Heer-hctG'O^w^aard, Volgens cene Ketting door den Heer aeneae gemeten, zoude de Roede, li Voeten ^ houdendebedragen t�^.oepsi :nbsp;en, derhalvennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lang zijn. Mkfchien is

di'e - R�edS; ootfpronLelijk de- Drechteflandfche, die wat korter gewotd'eti- is. Morqens'ter zegt:nbsp;dat men hier de Rypfche Roede gebruikt, dienbsp;bij met de Hondsbosfche gelijk ftelt.

ILuismo-fuSN.. Volgens een�'halve Landroede, door 'den'-Heer aeneae gemeten-, �oude denbsp;Roede-:\'�m zestien Voeten i^t.^TaoT-groot, ennbsp;deThalven-4�''.79a4 lang zijn. .

� 55.

D�partement du zuider-zee.

cette Mej'ure a �t� prife fur les lo pieds da milieu Je la latte, parceqaa �les deux extr�~nbsp;mes font �videmtnent ufe�s. oP. que A'l- abneasnbsp;djtine. la pr�j�renei d cette F erge' au dssfii'nbsp;de deux autres qu'il a sxiunin�es, [avoirnbsp;cells qui je trouve fur la Vergs de'Huisdui-^nbsp;�en. et cells fur la dsmFFerge ds PVater-iand.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.'

, i'jooRif, Qaant d la Mejure -de Drechterland'} enujage dans cette rille .v�yex.cFdesfdsnbsp;Ierland. Suivant laCommisfton dont il a �t� par I�nbsp;d l'endrnit cit�, Ie Pied de Ploorn , Me jure denbsp;ki Fills . est de io,g pouces d'Mrnfletdam f etnbsp;fe divife en lo pouces: il est donc�gdla 0^.2777/

Heer-hogo-waard. D�apr�s uns- - Chaine-d'drpenteur mefur�e par M. aeneAe, (a Ver-^ ge qui- est ds douze pieds , feraif '�gale dnbsp;i''.�295i, et par ld mime dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Peut~

etre cette F'erge etait-elle originairement de Drechterlaud, tnais devenueunpeu plusnbsp;t'em-te? Mor-gekster dit qu�on employe iet lanbsp;Ferge du Ryp . qu'il fuppoje �gale-d eelle desnbsp;Honds�osjchen.

JIuiiDaiNEN. Suivant une demi-Merge, me-fugt;�e par M. aeneae, la Ferge enti�re de j�ize Pieds ferait �gale d Fet cottj�~nbsp;quemment d 4�. 7924.

� 5�.

J24 nbsp;nbsp;nbsp;Departement der zcid�r-zeb,

� 56. Loosdreckt (Oi'd en Niemv'). De I-androede is de Rhijnlandfcbe: maar cr wordtnbsp;�ok eene Veenroede gebruikt, welke men aannbsp;den Heer aeneae opgegeven heeft, 3I duim juistnbsp;}anger te zyn dan de Rhijniandfche, w�aar dootnbsp;zijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wordt: terwijl morgenster 1*^.01639

cpgeeft; het geen de Heer aeneae twijffelt of wel niet nader aan de waarheid komt. Volgensnbsp;de laatfte zoude de Roede bedragennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

volgens de eerfte 3*^.8524.

Midoelie en akswijk. Roeden van 14 Voeten; doch welke zeer nabij 4 duim korter zijn dan dC; Amfterdamfche.

. Die Voeten zullen dus zeer nabij gelijk zijn aan o'^�-ap�^: en de Roede aau 3�*'.8738.

Monnikendam. Volgens opgave gebruikt men aldaar de Waterlandfche Roede, van 14 Voeten;nbsp;en waar van de Voet zoude houden Am-lierdamfche duimen. Het geen dan zoude uit-?nbsp;maken 4^.2,376. Ziie Waterland.

Mijdrecht. Volgens berigt is. de Roede otw Turf mede te meten de Rhijniandfche: de Voetnbsp;is de, AtnfteTdatnrchc voor Houtwaren: voor hetnbsp;overige als te Utrecht.

Naar-

D�parierisfit 'du zuider-zee- �aj

'IJ ?,(i. Loosdseciit. (Vieux et Nouveau) La Verge pour .les Mejures agraire^ est iMe ditnbsp;Rhiu: fjiifis on y employe ausfi une Verge pournbsp;les Tourhes. Suivant les reufelgnemests fourth d M. aeneae elle /erait. de 3� pouces plusnbsp;longue qtte alle du Rhin, et Jsrait par Icon-jdquent �gale, d iMquoEnister ennbsp;aoiiiie que. i''.oi�39: et M. aEneae doute jfnbsp;eet te d�terminatiosi n�approche .pas ePavan-tage de la .v�rlt�. Suivant. ceUt-c't cettinbsp;large Jerait 3^.8291; Juivant la premiersnbsp;2'�.6.5=4.

Midpeclie et akswyk. Ve.rge de n^.Pieds, muis qui font a tr�s-p'ed-pr�s d�l. ds ' pouc�nbsp;plus petits que ceux d'^mflerdrtn.

Ces Pieds ferait done a tr�s-pett-pr�s egattie 0 o'�.076.7; et la Verga a 3^.87 :;8.

� MoxfiiKKENDAM. StVivatit. l�s renjeignemens: regus on. y employe la P'erge :dii..�l�.nt er land,nbsp;4e. ,.J4 Riamp;ds , et dort rhaque Piads'con�ien-rnbsp;drast II pouce ei ^ 4 Mefure d' fier dam: canbsp;qui dome pour cette Verge 4�^.0376. Voyez.nbsp;ci-desfoits Waterland,

; m/jdrecut. fiuivatit, les re.tifeigite}Kens regus! Ifl Verge pour mefitrer les Tourbes est cellsnbsp;d�j Rhin. le Pied pour la mefure du Bots estnbsp;e.etui 4 rii3�fi'.erdam� Pour le nsts constn.e dnbsp;Utrecht.

L 3 nbsp;nbsp;nbsp;Naa�.-

Defartmsnt iamp;r zuider-zee.

Kaah,den. De .Roede is dsGooijfche; weflce �iORGENSTER, waarop men zich beroept, ftel!nbsp;o'^.93i8o: het geen maakt 3'��.5ib)4. De Roedenbsp;houdt 12 Voeten.

Nie�wer-amstel. De Landmaat de Rliyn--lai. drche Roede.

P�RMEREN'D Cn dc EEEMSTER. VolgCnS dc

Landmeters Ketiing-ioede aldaar, door den Heet AENEAE. gemeten, is die Roede van 12 Voetennbsp;i''-.oc8ag., cn dus 3'�'.798�: en de Voet zoude'nbsp;dcrhalven zijn o�.3i'655, weinig met de Rhijn-iandfehe verfchillende. Zoude die ketting gerektnbsp;Scweest zijn?' Want volgens berigten, is denbsp;Vact aldaar de 'Rhiinlandfcher maar de Hout-inaat is de Alkinaarfclte.

� 57. Rrjp. De Roede ts, volgens berigten^ ie HondsbosfeheRoede ; maar de' door den Heernbsp;AENEA2 ingewonnen befcheiden, over hare groot-,nbsp;ic, komen, noeh iriet de Hondsbosfehe maat.,,nbsp;�och met morgekster overeen.

ScuACEK-KOGGE. Volgcus dc berigten aan den Heer aeneae ingezonden, zouden de Dijkmatennbsp;aldaar 'in verwarring ep ongeijk zgn t er wordtnbsp;sehter opgegeven dat er drie onderfcheiden Dijk-.nbsp;Kat*n in. de Kogge plaats hebben; als voor da

oa�

Difartement du zuider-zee. 127

NAARDE^. La Verge est celle du GooijlanciV tiut woRCENSTER , utiquel on s�en est rapporti, triet �gale a o'''.93180: ce q.ui 'fiiitnbsp;3^' 5104. La Verge est de 12 pieds.

.Nieuwer-amstel. la Verge agraire cells' du Rhin.

P�K-MEREND et Ie BEEMSTER. Suivattt ia Chains Varpenteitr , upil�e datis'�et endrott,nbsp;et qu3 AI. AENEAE a mefur�e, cette P^erge de'nbsp;douze pieds est �gale d V .odiip et par eon�nbsp;f�quent denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Le pied jerait done de

0�*lt;.3i�55: ce qui differs peu du pkd da^Jihli?. Cette chains Je ffrait-elle aV.ong�e par i�uja-ge ? Car Juirant les renfeignemens requs on-Je fert ld du pied du Rhin: tnais la hrejursnbsp;four le Beis est celle d�^lkmaar.

� 57.RYP. Selon les injormations donn�es, la Verge est celle des Hondsbosjehen: inais les ren-feignemens pris par Al. aeneaje Jur J'a grandeur m s'accordent ni avee- la mefure desnbsp;Hondsbosfeben, ni avec es qu'en dit mok.-

�ENSTER.

Schag ER kogge, Selon les renJeigne/nsHS fournis � AI, aeneae , les tnefures y font. e�nbsp;desordre et in�gales. On a cependant inj'or-tn� qu'il y a dans les Kogge trois mefursenbsp;four lit �igHPS. Celle pour la digue de mernbsp;L 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�kt

15? Ddpariemetit d^r.. zuider-zee.

oude WGStfricfc.he Zeedijk, eene Roede van'13 Voeten 3i.'duji�x Amfterdamrcbe Houtmaat C^O'Jnbsp;(3M.7708) voor de Barfmgerhornfche Zeedijk vannbsp;12 zulke Voeten, 35 duim: (3^-4877) en voornbsp;de.HayinghuizerZeedp van la Voeten, i duim.nbsp;(3'''-4233-)

Texel. Volgens- eene halve houten Dyks-aoede aan den Heer.AENEAE overgezonden gt; zou' de de Dijksroede van l� Voeten i'^-39077 bedragen , en dus 5^^.2395 lang zjn, ea de Voetnbsp;o-'k3a75. Daifleer aenB'Ae houdt deze bepalingnbsp;vpor � de -bsste van � alle de berigteo die hctHinbsp;overgezopdoti,, en door hem breed oipfchr.evennbsp;zijn: en hoydt .die-zelfde Roede voor de aloudenbsp;Texelfche Landmaat. De Slaper ds-�t.Roede is opnbsp;Texel aanwezig. ,

- � gt;58- UTRECHt; Volgens ,eenc oud? ijzeren Standaard, door den Heer a-e-neab genjeten'.,.bedraagt de Roede, StiplHfe Roi-de genoemd, dknbsp;in 10 Voeten verdeeld wordt, ,99696, en der-,nbsp;halve is zij 3�^-7559: en de Voet, Lmdv^et:,nbsp;jrenoemd, ,o�a37s6. Maar in het burgerlij,k. bedrijf wordt ..die� zejfde- . Roede--in. 1,4 Voet.OB gedeeld,, welke .derhaiyea ieder. oW.i�SaS .bedragen *nbsp;en Utrecht[chfi .Vftetm genoemd wo�dcngt;

. � Wa-

(.?) Waarfchijnelijk ver^asiE men daar door den S�-woijccu Amflerdsiufclicu Voet.

D�partement du zdid�r.-^ee. 125

de Ut TVestf'rife , de piede , 3 pon ces et de-tnl, niefure d� ytcnperdam , dite Houtmaat, ou Msfure pour Ie Bots: C3�^-7?o8) (*) p'^ur lanbsp;digue de Mer de Barpngerhurn une Verge denbsp;12 Pieds, 3 pouces i de ia mime tnefurenbsp;(3�^.4877).: et une^pour la digue de Mer denbsp;UavingliuizeH de 11 Pieds un pouce, jC3^'4^33)

Texel. D'apr'es une demi-verge d l'u/'age des digues, 'envoy�e d M. aeneae . la vergenbsp;etfti�re de 16 pieds ferait �gale d i''-39077:nbsp;et par conj'�quent dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le pied d

o�-3275. AENEAE rcgarde eet te d�termi-nation comme la mamp;illciire de toutes celles qu'on lui d envoy�es, et qu�il a discut�es ennbsp;d�tail i' et il. regarde eet te niefure commenbsp;�Jant la tr�s -.aucienne niefure du Texel.nbsp;l'Etalon de cette mefure exists au Texel.

� 58. Utkeciit. Selon un ancien �talon en fer, que A� aeneae a mefur�, la Merge , ditenbsp;Merge Pays d�Utrecht, est de 10 pieds . itnbsp;�gale d �v.pp�p�; et par conf�quent �gale dnbsp;3^-7559 Ie Pied, nomm� Pied du Pays d�Utrecht, est �gal dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mats dans l�ufage

dril on divife cette mime P^erge en qnatorze Pieds, qui Jont done, �gaux d ow.a�SaS etnbsp;mir.m�s Pieds de la Vilio d�Utreeht.

Wa-'

(�*) Oh enKod -vrdipndlMlmtiit par la k Pkd d Am~ fltrdasi ordinaiit.

130 Departement der zuiber-zee.

Waterland. Voigens eene aan den lieer, aeneae overgezopde houten halve Roede is.nbsp;die Roede van 14 Voeten, i*^.. 124113, en beinbsp;draagt derhalve 4� 2369: en de Voet o'*.30263..

Weesp., Volgens berigten, moeten de Slapers ergens berusten, doch men weet niet waar. Denbsp;Roede is lang 10 Voeten: en de Voet af dui-,nbsp;men langer dan dg A�ift.erdamfche, . �n il duimnbsp;dan dp Rhyhlandfehe. De eerfte bepaling geeftnbsp;QM.3507, de. andere o�.3532. Het eertta komtnbsp;beter overeen met bet geen in berigten gezegdnbsp;wordt, dat de Weesper Roede tot de Rhgnland-fehe zoude ftaan als 38 tot 41: want dan verkrijgt men 38 tot 4o,.82.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .

� Wijk bij Duerflede. Volgens berigten hout. d� .Roede veertien .Voeten; ea is de Voet denbsp;Utrechtfche, van lo duimen. Zie Utrecht,

Departement der monden van de maas.

� nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;':vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

� 59.. Hoewel de Rhynlandft.iie Roede hier bet, ijieest algemeen in gebruik isj, zijn er eenige-anrnbsp;dere Maten welke men moet doen kennen.

Abbenbroek. Volgens eene gemeten bouten Roede, is de Roede van 12 Voeten �i�^.o795i,nbsp;en d^fhalven 4^.0670; en de Voet o'^.3389.nbsp;De Heer aenbae merkt hier ^ aan: die Roe-

� de

D�partement du zdider-^ee. 131

quot;Waterland. Suivant ttne demi-l^erge en iois, envoy�e d PI. aeneae, la Verge ent terenbsp;du 14 Pieds .� est �gale d i''.i24�3, et repondnbsp;far covf'�quent d 4^.2369 et Ie Pied o'^,30263.

WEEsp. Selon des informations prifes , il y doit exister qitelque part des �talons, maisnbsp;OU ne fait oit. La Verge est de dix Pieds, etnbsp;Ie Pied est de 2| pouees plus long qtte celuinbsp;d� Jmflerdam , et de 1-5 qiie celui du Rhin.nbsp;La premi�re d�termination don-ne o''^.3507;nbsp;Pautre o�^.3532. La premi�re s'actorde mieustnbsp;avec l'inforniation donn�e que la Verge d�nbsp;TVeesp ferait d celle du Rhin comme 38 dnbsp;4T; carelle donne comme 38 d 40.82.

W ZK pr�s de Duurltede. Selon les in for-mat ions donn�es, la Verge est de quatorze Pieds, et Ie Pted est celui d�Utrecht, de 10nbsp;pouees. Voyez Utrecht.

Dcpartcmcnc des bo�chbs de la medse.

�59. Quoique la Verge du Rhin fuit la plus generalemeut. ufit� dans ce D�partement, ilnbsp;en est ctpendatu quelques Mefures partieulie-}\es, qu�il s'ajgit dq J'aire canuaitre.

. Abbenbroek. Suivant une Verge de bois qui a �t� mefur�e, eet te Verge de. .dou-ze Pieds est i''.07951 et conf�quemment denbsp;4^^0670: et Ie Pied, de 0M.338P. m. aenea�

re-

13a Departemetn der mokden van de maas.

� de is aan de einden afgctleten, en niet oor-� fpronkelijk: men houdt haar zelfs, om re-� denen , eerder voor eene kwalijk nagemaaktc � Putfche , dan voor ylbbsnbreekfche Maat.nbsp;� Zoo als zij eertijds was, was zij 1^.03710;nbsp;9, en dus 4�-*.0955, en de Voet o.^r.34i3.�

Ameide en tienhoven. Volgens ingekomen berigt � is die Roede als de Zuidhollandfche;nbsp;� zijnde van 11 Voeten, en de Voet van 11nbsp;� duimen: lai van die Voeten maken zeer juistnbsp;,, eene Rhijnlandfche Roede.� Die Roede zoude derhalvcn bedragen 3quot;.�i584, en de Voetnbsp;o'*.301320. Het is twijffelachtig of die bepalingnbsp;juist is. Zie Zitidholland,

� 60. Briel. Wat de Briclfche Roede, of van die van het Land van Voorn betreft, er zijnnbsp;aan den Heer aeneae, op verfchillende tijden,-twee nette afteekeningen van den Voet gezonden: de eene op parkement, de andere op papier; de eerfte bedroeg .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i**.0352i

de tweede - . nbsp;nbsp;nbsp;. i. 03362

het midden zoude geven . nbsp;nbsp;nbsp;. i. 0344a

h�t geen overeenkomt met 3'*.8971; en derhai-Tcn �e Voet met o:'*.3'243.

De

D�piirtement dss souches de la meuse. 133

remnrqtte d citte occasion ,, que cette P'erge etait uj'�e aux extr�mit�s : quslle n�est pointnbsp;,, originala, qu�on la regarde m�me, plftiotnbsp;,t comma une F^erge de Putte mal faite, qnenbsp;,, comms la T^erge d�A'obenbroek. Telle qu�ellenbsp;y, etait anciennement elle et alt iv.08710:� etnbsp;par cotiflquentnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et Ie Pied o.�^.3413.

Ameide et TiENHOvEfi- Suivant des informations reques ,, cette T^erge est comme cel-,, te de Sud-Hotlande: �tant de 11 Pieds, et fi Ie Pied de la pouces : 12 pouces et i de cet-^ te mefitre font exactement une Verge damp;nbsp;,, HollandiV Cette Verge ferait de 3^*.61584nbsp;et Ie Pied de 0^^.301320. II est. douteux quenbsp;cette determination foit exacte, Voyez ci-desfous Sud-Hollande.

� �o. Bk IEL. (la) Pour ce qui concerne let Verge de- la Briel, ou du Pays de Voorn, onnbsp;a fait parvenir d M. aeneae, en diff�rensnbsp;teem , deux modeles tres propres du Piednbsp;Pun trac� far parchemin l'autre fur papier ;nbsp;felon la premi�re la Verge ferait de i\o352inbsp;felon Pautre denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j.

Ie milieu fera de . nbsp;nbsp;nbsp;.

te qui revient nbsp;nbsp;nbsp;et pour Ie Pied �

o**. 3 2 48,

M.

134 Departemtnt der monden van de maas.

De fleer aeneae-merkt aan : i�. dat die Roede denkelijk wat korter geworden is door afnij-ting, daar morgenster dezelve opgeeft igt;^.03844 [of 3*^.91122]; Dat, zoo men daar ter plaat-fe elders zegt, dat deVoornfche Voet Rhijnl.nbsp;Voet bedraagt; zulks niet van den waren Rhljn-landfchen Voet geldt, maar alleen van die Rl�jn-landfche Roede welke aldaar aanwezig is, cnnbsp;maar o'^.99380 in plaats van i't.ocooo lang is.

� 61. Gorinchem. Volgens opgave van daar aan den Heer aeneae gedaan, zonde de Ro�dernbsp;van 12 Voeten, 6i- duimen korter zijn dan denbsp;Rhijnlandfche: en derhalve bedragen 9548� ,

of 3M.5974: terwgl moroenster dezelve opgeefc te zijn oR.98830, dat is 3''k72328: een vetfehif,nbsp;zoo groot, dat de Vleer aeneae te regt aanmerkt, dat, zonder verder onderzoek, niet tenbsp;be�isfen is wat nader aan de waarheid komt.

IlEENVLrET. Volgens den houten Ligger, aan den Heer aeneae overgezonden, bedraagtnbsp;de Roede, uit -twaalf voeten beftaande, aldaarnbsp;iR.05347 �� en derhalven 3^^.96883 waar uit denbsp;Voet volgt 0^.^3074.

*^�LENBURG. Volgens opgave gebruikt mort daar als Landmaat, zoo wel de Rhijnlandfche

Roe-

D�partement des douches pe la me�se. 135

M. AENEAE remarqtie avec raifon , a cs J'ujet:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que cette Verge, ttn pen ufie, en

est rraifemklablement devenne trap courte, puts que MOD.OEKSTER. la met �gale a 1''-03844nbsp;\ou 3M.piaaoO; qO. que ft l�on dit ld, el ail~nbsp;leurs, que Ie Pied de Voorn vaat iji Piednbsp;de lihin, cela ne peut pas Je dire du v�rita-ila Pied de Rhin, mats uniquement de lanbsp;Verge de Rhin qui fe trouve ld, et qui estj'ett-lement de o''\ylt;p^%o.ctu lieu d'etre de 1 ''.00000,

� 61. GaaiNCHBM. Salon les informations donnies d M. aeneae, la Verge de lOt Piedsnbsp;J'erait de 6 pouces et demi plus courte que cel--le du Rhin, et fqrait par conf�quentnbsp;CU de 3�.5974: pendant que morgensteb. lanbsp;ports -d o''.9883o; c. a. d. � 3'*.7a3a8: dif�~nbsp;retice fi grande qua M. aeneae juge avecnbsp;raifon, que l'on ne faurait d�cider fans recherches utt�riiures, ce qui approclte Ie plusnbsp;de la v�rit�.

Heenvliet. Selon l'Etalon de iois envoy� d M. -aeneae, cette Verge de la Pieds estnbsp;�gale d 1''.05347; et par conf�quent d 3'''.96883,nbsp;Re Pied fera done de o�'*.33074,.

'K-VhZ'ifamp;VKG, . Suivant les renfeignemens don

ti�i, on-y employe pour Mefitres agraires M 2

136 DipartefimrJ der monden van de maa?*

Roede als de Utrcchtfche van 14 Voeten, ieder a 10 duim. Zie Utrecht, onder het Departement der Zttiikr-Zee.

Leerdam. Volgens opgave gebruikt men aldaar de Puifche Roede, van la Voelen: doch ieder Voet van 13 duim, voor het Dijkwerk.nbsp;Zie hier ouder Putten.

� 62. Putten. Er zijn er twee Roeden, onder den naam van Putfche Roeden, bekend.

1�. De Puttenfehe of Geervlietfche, welke, volgens den daar van zijnde ijzeren Standaard,nbsp;door den Heer aeneae gemeten, i�-.08058 langnbsp;is: het geen overeenkomt met 4^.^7097: waarnbsp;van het twaalfde gedeelte of de Voet o�.33925nbsp;bedraagt.

2�. Puttenfehe of Putfche Overmaas. Volgens opgave aan den Heer aeneae gedaan , zoudenbsp;deze iets kleiner zijn dan de oude Putfche ofnbsp;Geervlietfche, en wel 1^.07701 bedragen: hetnbsp;geen overeenkomt met 4^.059781 en d�thtdvennbsp;de Voet met 0^.33831.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Rhoon, pendhecht eti ^s graven-Ambacht. Men gebruikt aldaar, volgens opgave, voor denbsp;Houtmaat den .Rhijnlandfchen Voet, en voornbsp;Roedemaat de Putfche Roede, � houdende, ge-� lijk gezegd wordt, 13 Rhijnlandlche Voeten:nbsp;� zg wordt verdeeld in la. Voeten, ieder van

ij

D�partement des eo�ches de la me�SB. i xpi

hl T^erge dtt Rhin. et cells iPUtrecht de 14 Fkds, a 10 polices chacnn. Voyez Utrecht ,nbsp;fous Ie D�partement du Zuider-zee.

Leerdam. Suivant la informations regues^ on s�y fert de la Tkrge de Putten de 12nbsp;Pi�ds: mais cliaque Pied de 13 poutes pournbsp;les ouvrages des Digitss. F^oyez Putten.

� 62. Putten'. On connait deux Verges funs Ie nom de Verges de Putten,

1�. Celle dl Putten ou de Geervliet la-quelle vaut d'apr�s l'�talott en fer mefurd par M. AE.XEAE, 1'quot;.08058 , et revient parnbsp;corif�quent a 4^.07097: dont la douzi�me par^

. lie OU Ie Pied [era 0^^.33925.

2�. La Verge de Putten au de-la de la Meufe. Suivant les informations donnies anbsp;M. AENEAE elle ferdlt un peu plus petite qiisnbsp;l�attcienne Verge de Putten, ou de Geervliet,nbsp;et ferait �gale d i'quot;.07761 ; ce qui revient dnbsp;4M 05978 : et dunne pour Ie Pied o'^.3383l,nbsp;RhOON , PENDRECHT tl �s GRAVEN - AMBACHT.

On y employ�, fuivant les informations reguei, pour la Mefure du bois Ie Pied de Rhynland,nbsp;et pour la Vtrge, la Verge de Putten, quinbsp;contient, felon les renfeignemens donn�s, 13nbsp;Pieds du Rhin, On la diyife en 13 Pieds

3

13^ Departeinsi^^it dir BroNDi:?? bb maas,

� 13 Rhijnlandfche duimen. De Slaper der Pat~ � fche Roede berust waarfchijnlljk in de boofd^nbsp;,, plaats Geervliet.� Dertien Rhijnlandfche Voeten nu maken 4^0813, en 13 RhijnlandfchC'nbsp;duimen o'�.34o; het geen niet zoo veel metnbsp;de bepaling der Puttenfche Roede, hier boven,nbsp;(zie Putten) verrehilt, of het kan gehoudennbsp;worden gemeten gew'eest te zijn mct.eene minder naauwkeurige Rhijnlandfche maat. �n mennbsp;kan zich dus bij die opgave houden,

� 63.. SoMMJELSDijK. Volgens eenen ijzeren Ligger van daar overgezonden, en door. den-Heer aeneae gemeten , bedraagt de Roedenbsp;wsik overeenkomt me: 3^.6089-.nbsp;Die- Roede wordt in 10 Voeten veraceld: eu,nbsp;gevolgelijk houdt de Voet o*�.36689.

VooaN. Zie hier boven Brialla. Z�iD-HOLLAND. Volgcns de lengte van eennbsp;Voet, waar van 12 deze Roede uitmaaken, aannbsp;den Heer aeneae overgezonden, zoude de Zuid-Hollandfche Roede bedragen 1*^.05246: het geennbsp;�vereenkomt met 3^.9650: terwijl MoaoENSTEanbsp;geit 1^.0500:. het geen 3*^.9558 is. Een ver-fchil dat niet zoo- aanmerkeliik is, of het twaalfde gedeelte kan gemakkelijk in de overgezon-dene ftrook papier,, waarop de Zuid-Hollandfche-'Vaet getekend was, jlaats hebben; vooral, daar

de:

D�partemsnt des eotjches de ea me�se. 13J

� � chacim dz 13. poucei. Ld�talon dt la Vergs-� dz Putten est-vrat-f�mbldOlement au C/ief-� lieu Gcervli�t.�^ Treize Pitds dtt Rhin fone 4�^.o8i3 et 13 pouce's du- Rhhi o*^.340. Ce quinbsp;m di�cre pas iarit 'de la d�t-�nninativn de lanbsp;P~erge de Putten do7in�e ci-desfits, (v. Puc�nbsp;ten:) que l�on ne puisje � croire qm la dzffJ-rence provient de ce qu�on aura employ� unenbsp;Verge de Rhin moins ex.aB'e. On peut duncnbsp;s'en tenir i cette d�termination.

� 63. SoMMMELSDYK. Suivant tin Etalon de Ver, envoy� d M. aeneae et qti'il a mejur�,nbsp;la Verge ' est �gale d o''.97389: ce qui revientnbsp;d 3^.6689. On divij� cette Verge en 10 PiedSi-et conf�quemment Ie Pied est de o�'^. 36689.

VooRW. Voyez ci-desfns Briel.

S�D-HOLLANDE. Suivant la longueur d'un pied, i^dont douze conjiituent la Verge') en*nbsp;yoy�e d M. aeneae, la Verge dite de Sud-Hollande contiendrait i''.oga4�: ce qui revient d 3M.9650: tandis que morgenster l��-

value d i''.o5oo, ce

Cette dif�rence n�est pas fi conjid�raile, que fa douzi�me partie ne puisje avoir eu lieanbsp;dans la bande de papier fmr laquelle etaitnbsp;trac� l9 pied cowimuniqu� d M. aeneae : fur-M 4

140 Departement der monden van de maas.

de Rhijnlandfche � Voet, op die zelfde ftroolc geceekend, iets te lang was. Men zoude ziclinbsp;dcrh^lven aan de opgave van morgenstjeb. kunnen houden: en de Zuid-Hollandfche Voet zoude o''.329765 bedragen, en de Roede 3'�-9558.

Departement van den opper-ijssel.

� 64. Daar dit Departement uit het grootst gedeelte van het voormalig Gelderland beltaat,nbsp;zal ik beginnen met de volgende aanmerkingennbsp;voortedragen.

1�-. Volgens eene nette Memorie door den Jjauddrost van Gelderland, in 1809, aan dennbsp;Minister der Binnenlandfche Zaken in Holland,nbsp;ingezonden-, bediende men zich in Gelderlandnbsp;van twee Roeden, de Gelderfche en de Rhijn-landfche :, de Rhijnlandfche wordt in het kwartier van Zutphen tot het opmeten van landennbsp;in �t algemeen gebruikt: geiyk mede meest-slnbsp;tot afmeting van landerijen voor particulieren innbsp;de Kwartieren van Nymegcn en Veluwe. De Gelderfche Roede wordt gebruikt tot alle opmetin-rnbsp;gen van landen die, namens het Departement,nbsp;de Domeinkamer, of het Geiegtshof gedaannbsp;Hvordea: � men heeft zich ook in het Kwartiernbsp;.tan Nijmegen van die maat bediend tot opme-

tin-

Dip art ;r,lent hs eouciies he la meuse. �141

tout puisqiie la pied de Rhin qui y etait �galement tr'ac� etait un peu trop lotig'. 0�nbsp;pourrait done s'en tenir a PEvahiafion denbsp;MOrgesster : et le pied de Sud-Hohdndinbsp;fait de o'�*.3297�5 et la Verge de 3'�,.9558,^

D�partement de i/yssel sueerieuk..

� 64. Ce Ddpartefnent etant formi de Ta majeure partie de la ci-devant Gu�tdre, 'jenbsp;commencerai par quelques reflexions' g'�n�~nbsp;rales.

i�. Siiivant un Memoire tres tlair, envoy i en 1809 par le Landdrost de la Guel-dre au Ministre de PInt�rieur de Hollande, on fe fervait en Giteldre de deux fortes dpnbsp;Verges: de la Verge Gueldroife, et d� lanbsp;Verge du Rhin. La Verge du Rh�n �taitnbsp;g�n�ralement en 'ufage dans le quartier denbsp;Zutphen pour le mefurage de Terres: �t 'ellsnbsp;l��tait le plus dans les qua'rtiers du Veluwenbsp;et de Nymegue pou'r le mefurage des terrainsnbsp;de particuliers. La Verge Gue'deroife �toitnbsp;employ�e daas tous' les niefurages qui fe fai-faient de la part du D�partement, de lanbsp;Chambre des Domaities, on de la Cour denbsp;Justice^ On s'�tait mime fervi de la elite

me-

1^2 Departement van den cpper-ijssee.

tingen van de buitendijkfche en andere landen, in 17^.3 en 1744, op ordre van het Gouvernement gedaan: gelijk mede in 177� voor het for-_meeren van een nieuw qnohiei van verponding.

S�mmige Landmeters echter, gebruikten, wegens het niet aanmerkelijk verfchil tusfehen de twee landmaten, zonder vasten regel te houden,nbsp;dan, eens de Rhynlandfche en dan eens de Gcl-derfche.'

� 65 2�. De Gelderfche Roede, genaamd de Gelderfche Landroede, beftaat uit veertien Voeten, ieder Voet uit 10 duimen.

3�. De ^zeren Standaard van die Roede., in �t jaar 1705 gefield, en door 4en Heer aenea,3nbsp;gemeten, is bevonden lang te zijn 1^.01058:nbsp;het geen overeenkomt met 3^.80726, en dus 4nbsp;Centimetres met de Rhtjnlandlche Roede ver-fchilt. Hier uit volgt, dat de Gelderfche Voetnbsp;gelijk ftaat met oM.27197..

Het fchijnt niet te mindatookefideRhijnland-fche en de Amfterdamfche Voet op vele plaatfen van dit departement gebruikt worden, gelijk blijktnbsp;uit de volgende opgaven aan den Heer ai�neasnbsp;gezonden.

� 66. Appeld.eoiln , beekbergen en loenen, of Ambt Appeldoorn. � De Voeten zijn Rhijn-

,, land-

D�partement de l�yssel supjEaretTR. 143

niejure dans Ie qaartier de Nynregue pour mefurer par ordre du �gouvernement en 1743-et 1744 les terrains ptu�s hors des digues, etnbsp;quelques autres, quot;et en i'j^6. pour former unnbsp;nouveau Tableau de l�imp '�t funcier.

� Cependant les Arpe-hteirrs'employaient quel~ que fois indiflindienient -tant-ot la Verge ditnbsp;lihin, tantbt la Gueldroife , parceque la dif~nbsp;j�rence qu'il y a entr�elles est tr�s-peu ccn-pd�rable.

� 65. La Verge , notnm�e la Verge Gvel-droife agraire, est de 14 Pieds ; chaque Pied est de dix pouces.

� 3�. iJEtalon de fer, mis en place en 1705, a �t� mefur� par M. aeneab qut Pa truuv�nbsp;�gal � r''.01058, ce qui reviert a 3-�''.8o72� , etnbsp;exc�d'3 eonf�quenment de 4 Ceniim�tres la Verge du'Rhin- Jl s�en Juit que Ie Pied Guel-drois vaut 0�.27197.-

t

II femble n�anmoins ques les Mefures d'Am-Jterdam el du Rhin �taient employ�es dans plufieurs endroits de la ci-devant Gueldre:nbsp;comme on va Ie voir par l�s renfeignemensnbsp;faivans que Ml aeneae s'est procur�s.

� �6 Appeldoorn, beekbergen e? loenen, OU diflrict d�Appeldoorn. ,, Les Pieds - font,

� OU

i44i Departement van- d�n opper-ijsssl.

� landfche, of Amfterdamfche; de Roede houdt ,, L� Voeten; (d\t geld voor de Rhijnlandfche) en i

oolc i6 Voeten.�. Welke Voeten zijn deze, Rhijnlandfche of Amfterdamfche.^

Arnhem. De Voet is de Amfterdamfche, ook de Rhijnlandfche: de Roede do Rhijnland-,.nbsp;fche.

Barneveld. Amfterdamfche Voeten.

Bredevoort. (ambt) De Rhijrilandfche voetmaat voor alles.

Bduren. De Roede, is de Utrechtfehe.

Doesburg. De Voetmaat in het dagelijks gebruik, is de Amfterdamfche. Voor de Landeryen , Rhijnlandfche Voet ca Roede.

Doetichem. De Voetmaat is de Amfterdamfche , - a II duimen : men voegt er bij, � de � Roede heeft la Voeten.,� Zoo die Voetennbsp;Amfterdamfche Voeten zijn, bedraagt de Roedenbsp;3M.39J�; maar de Amfterdamfche Roede bevatnbsp;13 Voeten.

. Eepe O'P de Vduwe. De Voetmaat de Am-�erdamfehe, de Roe.de de Gelderfche.

Ei.B�RG. Voetmaat de Amfterdamfche: Landmaat de Gelderfclie van 14 Voeten.

� 67. Harderwijk. � De Roede houdt

in�

D�partement de l�yssel sup�rieur.. 145

� OU Pieds du Rhin, ou Pieds d'yimfler-,, dam: la J^erge est de la Pieds (cela est

vrat de la Verge du Rhin') et elle est � ausfi de 16 Pieds.� Quels Pieds � fout cesnbsp;Pieds ld? du Rhin ou d'.^mflerdam ?

Arnhem. Le Pied est celui sPAnifterdam et ausfi celui da Rhin: la Verge celle dttnbsp;Rhin.

Barneveld. Pied dquot;udmflerdam.

Bredevoort. {Dijirict de) Mefure da Rhin, en tout.

B�uren. Verge d'�trecht.

Doesburg. La mefure habituellement en tifage est le Pied d'Amfterdam. Pour lesnbsp;Terrains on je fert du Pied et de la Vergsnbsp;du Rhin.

'Doetichem. Le Pied est celui d�Amfler-dam. d ii pouces; on ajoute ,, La Verge ,, est de la Pieds.� Si ce font des Piedsnbsp;dt Amflerdam. la Verge fera denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: mais

celle d'Amflerdarn est de 13 Pieds.

Eepe dans le Veluwe. Les Pieds fmt ceux d'Am fier dam; la Verge est celle du Rhin.

Elburg. Le Pied, celui d�Amflerdam. La Verge celle de Gueldre, de 14 Pieds. �

� 67. Harderwyk. � La Verge de 14 Nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� Pieds

145 Departement tan den oppEiL-ijssst,.