WIG

Almanacli.

' ¦*•¦ '}

Oyerfwrv

jóet ^rL nbsp;nbsp;nbsp;M^_f^raaa2cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h-u^

Gebruik desses Almanachs*

HEt jaar is volgens fyn vier Getyden geflelt dus heeft men, voor de Winter, de Maandennbsp;van December, Janutrius , en Februarius;nbsp;voor de Lente, Maart, Af ril, en Mei; voor de So-mcr , Junius , Julius, en Augujlus , voor den Herfft »nbsp;Seftember ,efiober ,en November gt; want de tyt Eeuwigdurend hier om gaande, fo was het niet nodignbsp;met Januarius te beginnen. Daar heeft men dardenbsp;dagen der Maanden, met hare Letteren ( de Hemels tekenen door welke de Son loopt, het Verlengen en verkorten der dagen , nevens alle denbsp;valte heilige dagen of feel? dagen. Hoe mennbsp;voorts de roetende en onroerende cirkels gebruiken moet, fret men voor yder van de gefeidc pa-gien verklaart

f^au ’t Eklipferen van Son en Maan

HEt Eklipferen gefchied, als de Maan met d’ Aartkloot in een regte linie vanofnadeSonnbsp;ftaat: Van de Son Itaande gefchied de ver-duiftering aan de Maan, die dan door ’t beletfelnbsp;des Aardfcloots van de Son niet kan verligt worden , derhalven fo verre verduiftert blyvende ,nbsp;als fy dat ligt moet onbeeren. Dit word klaai vertoont in d’ccrfte pagie : De Maan , A, van de Sonnbsp;met d’Aardkloot M, in een regte linie A.FI. ftaan-de , vervalt in de fchaduw des Aardkloots B. C. D.nbsp;ontbeerende voor ’t geheel of ten deelen het ligtnbsp;des Sons, Na de Son Itaande, in K. gefchied denbsp;verduiftcring der Son , om dat ons gefigt hatenbsp;firalen dan niet kan ontdekken , dit isquot; aa'ngewe-fen met de linicn en letteren G, H. I. K. Bovennbsp;de figuur van ’c Eklipferen liet in een halven Cir-cel de Caradlcrs dcry Planeten , als Sol, Lursa,nbsp;Mars, Mercurius , Jufiier , Venus , en Satsirnus,

van

Verklu

J^E bewceglyken Cirkel fal men alle weck 'ver-drajen ; waar door de dagen der Maant aangewe-feii worden. Deonbeweeglykc Cirkel met vier kringen , vervatten de twee bovenftc de Sondags Letteren van de Oude en Nieuwe Styl;de derde heeft ’c getal van da Cirkel des Sons, die alle z8 jaren omloopt; de vierde wvft de Roomfche Lndidie,die allenbsp;15. jaren haren loop van nieuws hervat. Om dan denbsp;Sondags Letteren, den Sonne Cirkel, met de Room-fchc Indiftietc weten , telt men alle jaren een parkicnbsp;verder, vindende voor’tjaar 1715-boven naad hetnbsp;kruisken de Sondags Letter van d’Oude StylF.vannbsp;de Nieuwe C. van de Sennen Cirkel a4 cnd’Iiidic-tie 5.

A ^

^Sac^^um.

jLiS-It^irui j2pel ^Z/jCoA^s

Berigt wegenf de Sondags Letteren^ Sonnen Cirkelden Roomfche IndïBie.

•T' Ot de dagen der weken worden de y.voorftc Let-* ters van ’t ABC. geftclt, fo dat den i. January. A. heeft en dat met opgaande ordre het geheel jaarnbsp;deur, fo dat op den laaften December ook A. Komt,nbsp;en wanneet ’t een Schrikkel jaar is, dan word opnbsp;den 14 en 2 y Fcberuary een felfde letter geftelt: dusnbsp;de 7. Letters Vaft zyndc , behouden altyd haar plaatsnbsp;op de dagen der Maant in den Almanach. Dewylnunbsp;een gemeen jaar eenendagmecr als 52. weken heeft,nbsp;fo fal deéerfteSondagin Juhdie op’tjaar 171}, dennbsp;¦vyfdenmetC. quam,in ditjaar T7i4.dcn vierdemefnbsp;D. komen:fo datde Sondags Letter met agterwaattsnbsp;gaande ordre op elk jaar een Letter te ruggegaat, ennbsp;dus fou in 7. jaar de felfde letter wederkeren, indiennbsp;het Schrikkeljaar, z dagen meet hebbende , die nietnbsp;deed over fpringen,entwce 5ondags letteren gaf, datnbsp;alle vier jaren eens komt , waar door de ordre desnbsp;Sondags-letteren gebroken word, en niet eer als nanbsp;viermaal 7. jaaren tot hare begonnen ordre keert.nbsp;Defe omloop van 28 jaaren word den Cirkel dernbsp;Sonnen genamt, uit oorfaak dat de jaarlykfe omloop des .ïons defe oneventheit in de dagen der wekenof Sondags letteren Voortbrengt. De Roomfchenbsp;Indifte, gemeenlyk in d’Almanakgerekent , komtnbsp;uit een oud Room fch gebruik, en is een loop van ij.nbsp;jaren, daar d’onderdanen vctpligt waren in’t eindnbsp;van de eetfte 5. jaren , Goud op te brengen tot denbsp;Staats-houding.nadetvvecde 5. jaren. Silver tot béenbsp;talingvan’t Krygs-volk, nadederde 5.jaren, yfetnbsp;en koper, tot toerutting van wapenen.

Binnen inde Cirkel liaan de Caraktertvand’ fefie» , Conjunfiien, oppe/itie», amp;c.

Verklaring van de volgende ^agie^

TAEbcw'ccglyke Cirkel moet alle maanden nabeho-¦*^renvcrfct worden. Devaftc Cirkelheefe 5.ver~ fcheide kringen ; in de twee buitenfte ftaan de Paasdagen naden Ouden en den Nieuwen ftyl.die metdenbsp;Eerteren M. en A. Maart cn April bereekenen. Dcnbsp;derde kring heeft het Guldengetal, de vierde envyf-de, d’Epaften volgens den Ouden enden Nieuwennbsp;Styl, die alle 19 jaren cens omloopen. Het gebruiknbsp;der felver word hier na aangewefen.

Van de verlopende Feefldaagen, het Gulden getal^ en d'Epa£ien.

den Paasdag te weten,fiet men in den boven-ften kringnaaft aan het kruis voor het jaar 1711, den 4 April, ouden euin den tweeden , ben 11 Aprilnbsp;nieuwe Styl ; wanneer hetregt Paafchen wefen fou.nbsp;indien fulksop een Sondagguam, maar alfo’tdannbsp;geenSondag is,moet Paafchen komen op den eerftennbsp;Sondag daar aan volgende, namelyk naden Ouden

Styl op den j April, zynde A. ^aar in de Sondagfehe Letter , en na den Nieuwen Styl ap den 15 Aprilde»nbsp;wyl E daar de Sondagfehe Letteren bevonden wordnbsp;Vallen avond komt 7. weken voor Pafchenjcn Pinx-tcry. wekenna Paafchen: en Donderdags 10, dagen voor Pinitetis’t Hcmelvaarsdag ; Sondagsnanbsp;Pinxter derH. Drievuldigheid; Soadaags voorSte.nbsp;Barber, of vier weken voor Kersdag is d’eerllc Son-dagin den Advent. Het Gulden getal wort genoemtnbsp;naden omloop der Maan in 19. jaar, wanneer dienbsp;weder bykans op dc felfde dagen der Maant komtnbsp;Nieuw of vol te wefén , om dat men fulks voormaalsnbsp;metguldenletccrenhecftaangctekent. Wanneer eennbsp;nieuwe Maan komt op den eerften January, fofalnbsp;de dertiende nieuwe Maan komen m dagen voor hetnbsp;«itgaan van een gemeen jaarfdat is den 10. December j defc ontbrekende 11. dagen worden Epadla genoemt, die d’Epatfte van het tweede jaar zyn fal,nbsp;en nog een jaar verder twee maal 11. dat is ii ,nbsp;het derde jaar driemaal ii. datis 5 5. fo wort’erdannbsp;een Maanfchyn van jo.dagen by gevocgt.en d’Epac-te blyft }. ’t welk aldus van jaar tot jaar by ii. op-klimt, endoor het negentienjarig Gulden getal be-tcekent word.

Vtr.

T^Efc Maan Cirkel vertoont van tJag tot dag bet wafien Cu afgaan van dc Maan. Tot voorbeeld:nbsp;den 17 January des Jaars lyii.zyndc Macndag, isnbsp;'c nieuwe Maan ; dus moet men de nieuwe Maan opnbsp;Maandagdrajen , en na’t verloop van de weck moeten dc Maanfchyncn weder verdraiet worden. Dcnbsp;Cy ftcr-getaljen boven de Manen wyfen ons aan, hoenbsp;vele uuren en minuten de Maan fchyncn fal,en d’on-derftc waneer dc Maan «a Sonnen ofidexiiank op-kqmt,

P'ai)

P'a» de IVuter-getydeM nbsp;nbsp;nbsp;om 't hoogfte vjater ia aï~

Ie plaatfen te rekenen.

T^’Ervarentheid heeft onsgcleertdatdc Vloeden en Ebben door de Maan geregccrt wordcnf maar dcnbsp;regce oorfaakdaar ranisnogonbekent) en datooknbsp;met alle Volle en nieuwe Manende Vloeden hoogcrnbsp;vallén als ordinatis, ’t welk Springvloed genoemtnbsp;word, daar fy met alle quartieren fo hoog niet lopen ;nbsp;fo dat menniet gocdeverfekctheit wetenkan(doorhctnbsp;necrftig waarnemen ) de uure vande toekomende ge-tyden.als mede op ftreek van tKompas de Maannbsp;op elke plaats volle 2cemaakt,waar aaiidegemeencnbsp;Zee-vaart veel is gelegen Dus willende focken wanneer’t hoogfte watertor Amfterdam falzyn, als dcnbsp;Maan lo dagen oud is ; fo heeft men aan te merkennbsp;dat een Noord ooft of Zuid weftc Maan aldaar hetnbsp;hoogfte water maakt, zynde ten 3 uuren als fy nieuwnbsp;of vol is, fo fal men,om dit te docn.dc Zuid-weftcofnbsp;Noord-oolte ftreek op de Nieuwe Maan of 30 dagennbsp;drajen , en nevens 10 dagen des Maans ouderdomnbsp;hen, en men fal vinden in den beweeglyken Cirkelnbsp;ten II uren, dat op dien tyt aldaar het hoogfte water maakt. Dit felve dient niet alleen voor Amfterdam , maar ookvooralle andere plaatfen , ftcllendcnbsp;derlclver Maan ftreek op nieuwe Maan als boven.

Om nu nog de nieuwe of Volle Maan te vinden , dcwyl het Gulden getal en Cirkel des Sons altyd veranderen met het Nieuwe jaar, maat d’Epaifta op dennbsp;eerften Maart als men den ouderdom des Maans weten wil, fo addeertmen/t faraen d’Epadla met het getal der Maanden die van Maart zyn verftreken,nbsp;Maart cn dc Maand daargy in zyt mede gcrekent,nbsp;en daar by 'c getal van dc dagen der Maand die verlopen zyn,indien het getal van jo uitbrengt, fo is ’tnbsp;nieuwe dfaan.'indien 15 fo is ’t volle Maan; is 't minnbsp;als to. of wat het over tic 30. is, dat is den ouderdom vande Maan.

Om-

Om de SoKS Graad in den quot;Zodiak te vinde».

A L hier refteert nog,verklaring te doen over ’t gene -¦^da: wy in defcn Almanach alle de Maanden gcte-kcnc viwden ftaan, wanneet de Zon over treed in een ander teken. Hier toe moet men vcrftaan dat den Zodiak is den weg of het pad van lt;/eZon,Maan end’-andcte Planten,die fchuins door den Hemel ilrckt,nbsp;alfo dat iy d’cvennags linie (midden over de wercltnbsp;fttekkende) tot twee plaatien door fnyd. Welke eer-ftc door fnyding gefchiedvan de Son , omtrent dennbsp;lo Maart Nieuw Stylgt; waat mede het tceken wnbsp;begint, gaande alfo van ’t Weft naar ’t Ooft , doornbsp;de reekenen,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T«M»'Kr en Gemini (^onCe Noord zy-

de der Aatd-kloots naderende) tot begi van Career , ontrent demi Juny'.de Son als dan ten hoogften gekomen zynde, keert wederom na de linie , gaandenbsp;door de teekenen Canter , Leo , Vir^o , tot die den 15.nbsp;September, in ’t begin yan Libra , door de Linie gaatnbsp;na de Zuid zyde van d’Aardkloot,door de teekenennbsp;Libra ^ Scorfius en Sfloirr/uiaj, tot herbegin van Ca-^ritorwiM,alwaar de Zon het alderfuidelykfte gewec-kenisdenii. December; begint dan weder d« Linienbsp;te naderen door de tekenen Caprikornus , Aquariusnbsp;en PiffJ, komende eindclyk weder tot de linie vannbsp;waar fy begonnen is,

De graad des Zons in den Zodiak bekent zynde,f» kan ook gevonden worden in wat teken en graad denbsp;Maan is, wanneer haar ouderdom is bekent; want hetnbsp;geene de Son in een geheel jaar loopt, dat loopt dcnbsp;Maan im/l dagen; alfo dat de Maan inajjdag weder by de Son komt, en Niewe Maan maakt: hiernbsp;door vind men hoe veel graden de Maan in een dagnbsp;wint tegen de Son aldus: in z?) dagen wint dc Meannbsp;3 60 graden; hoe veel in ecii dag; komt i ij gradennbsp;deze graden , multipliceert men metdeii ouderdomnbsp;der Maan,en het daar uit komende gedaan totdegra»nbsp;dender Son, fovind men de graden der Maan.