¦TTo^9

NEDERLANDSCH GASTHUIS

TE pTRECHT.

28«te, 29«te, 30«te, en 32'^^® JAARLIJK8CH VERSLAG,

met N ’. 21/32 der

WETENSCHAPPELIJKE BIJBLADEN. nbsp;nbsp;nbsp;'

Gedrukt bij J. VAN BOEKHOVEN te Utrecht.

INHOUD.

JAAKLIJKSCHE VERSLAGEN met statistiek over de jaren 1887, 1888, 1889 en 1890, door Prof. H. Snellen.

WETENSCHAPPELIJKE BIJBLADEN:

1. nbsp;nbsp;nbsp;Ueber eiue eigenthümliclie Sorto dioptilscher Bilder, von

Dr. Cab,l Koller.

2. nbsp;nbsp;nbsp;Objectieve strabismometrie, door Dr. L. P. Dentz.

3. nbsp;nbsp;nbsp;Do lympliwegen van het hoornvlies, door M. Straub.

4. nbsp;nbsp;nbsp;Aanteekening over het ligamentum peotinatuni, door M. Sieaub.

5. nbsp;nbsp;nbsp;Over de uittrekking van het achterste gedeelte van het oog bij

voortschrijdende bijziendheid, door M. Stbaub.

6. nbsp;nbsp;nbsp;Eene kleurstof als hulpmiddel voor de diagnostiek van hoorn-

vlies-aandoeningen, door M. Straub.

7. nbsp;nbsp;nbsp;Myotica en Sclerotomie bij glaucoom door Prof. H. Snellen.

8. nbsp;nbsp;nbsp;Periooulair neoplasma in conjunctiva en in orbitaal weefsel, door

J. L. Dobbebke.

9. nbsp;nbsp;nbsp;De bepaling van astigmatisme met den ophthalmometer van

Javal-Schjötz, door Dr. L. P. van der Spil.

10. nbsp;nbsp;nbsp;Traumatische splijting-der lens, met beperking der resorptie, ten

gevolge van afsluiting der lenswond door geprolabeerde glasvooht-membranen, door H. M. C. Kesslee.

11. nbsp;nbsp;nbsp;Skiascopie, door H. Ssellen Jr.

12. nbsp;nbsp;nbsp;Bijdrage tot de pathologisoha anatomie van het glaucoom, door

M. Straub.

13. nbsp;nbsp;nbsp;De toestel van Dr. Graïama voor de herkenning van voorge

wende gezichtszwakte op één oog, beschreven door M. Straub.

14. nbsp;nbsp;nbsp;Hypopion-Keratitis door enting van Aspergilles flavescens

door Dr. E. H. Halbertsma.

15. nbsp;nbsp;nbsp;De blinden in Nederland, door Dr. J. C. van Dooeemaal.

16. nbsp;nbsp;nbsp;Een knijpbril voor cylinderglazen, door C. Nicolaï.

17. nbsp;nbsp;nbsp;Bijdrage tot de pathologische anatomie en physiologie der Cyolitis,

door M. Straub.

18. nbsp;nbsp;nbsp;Iets over liet gebruik van Creoline in de oogheelkunde, door

Dr. L. F. Dentz.

19. nbsp;nbsp;nbsp;Glaucoom. Eene bladzijde uit de geschiedenis der nieuwere oog

heelkunde, door Prof. H. Snellen.

20. nbsp;nbsp;nbsp;Lichtstheoriën. Openingsrede van het derde Nederlandsch natuur-

eu geneeskundig Congres, door Prof. H. Snellen.

21. nbsp;nbsp;nbsp;Operatieve verwijdering van een ijzersplinter van de achtervlakte

der cornea, door Dr. H. J. Kessler.

22. nbsp;nbsp;nbsp;Pathologisch-anatomisch onderzoek van de bij Beri-beri voorko

mende veranderingen in liet netvlies, door Dr. H. J. Kessler.

23. nbsp;nbsp;nbsp;Onwillekeurige medebeweging van een -ptosiseh ooglid bij andere

spierbewegingen, door D. J. Blok.

NEDERLAND8CH GASTHUIS

¦FlI 1 iimiiii ÖÖGiiiS

TE

UTRECHT.

Aclit-en-twintigste ’V'erslag.

6 Juni 1887.

3Iet het 21»te luiiimie]' der wetenscliappelijke hijbladen.

Gedrukt bij J. VAN BOEKHOVEN te Utrecht.

ACHT-EN-TWINTIGSTE JAARÜJKSCH VERSLAG,

betrekkelijk de verpleging en liet onderwijs in HET HEDERLASDSCH GASTHUIS YOOR OOG-LIJDERS over liet jaar 1886, ter vergaderingnbsp;van Bestnnrders en Bestnurderessen, te Utreciitnbsp;den 6'*'’quot; Juni 1887, nitgebraclit door dennbsp;Geneeslieer-Directeur, Prof. H. Snellen.

Het uitbrengen van het jaarlijksch verslag moge somtijds eene moeielijke, ja weemoedige taak zijn te achten, —nbsp;ditmaal aanvaard ik mijne opdracht met een licht gemoed.nbsp;Ik heb geene enkele ramp of droevig verlies te vermelden,nbsp;noch ook bezwarende kwestiën of sti’ijdvragen in het lichtnbsp;te stellen.

De geschiedenis van dit jaar is de ongestoorde voortzetting van het verledene: een verleden vol goede en liefelijke herinneringen, die mij juist nu te levendiger voornbsp;den geest staan, omdat het heden 25 jaren is geledennbsp;dat ik het voorrecht had door uwe vergadering te wordennbsp;geroepen op te treden als eerste geneesheer dezer Stichting. Gretig, met ietwat jeugdigen overmoed, aanvaarddenbsp;ik die gewichtige opdracht; maar ik deed dit te eerder,nbsp;omdat de grondlegger van ons Gasthuis, die voorloopig hetnbsp;Directeurschap zou blijven w'aarneraen, zich bereid verklaarde , mij als consuleerend geneesheer ter zijde te staan.

Voor mij persoonlijk was het eene gewichtige gebeur-

tenis, die over mijne verdere loopbaan en levenstaak zou beschikken, omdat aan uwe opdracht de voorwaarde wasnbsp;verbonden, dat ik de gewone geneeskundige praktijk zounbsp;vaarwel zeggen, om mij uitsluitend te wijden aan de studienbsp;en de behandeling van het oog.

Het gewicht van dit keerpunt moge tot verschooning en verklaring strekken, als ik U vergunning vraag, ternbsp;inleiding van het 28®*® verslag, eenige oogenhlikken bij ditnbsp;25-jarig verleden te wijlen, en hierin aanleiding vindt, eennbsp;en ander uit het S'*® jaarlijksch verslag in herinnering tenbsp;brengen en te vergelijken met den toestand van heden.

Ik heb het voorrecht gehad de geheele geschiedenis van het Gasthuis mede te maken. In den aanvang was iknbsp;de inwonende assistent, weldra de tweede geneesheer.

Volgens een wèl doordacht plan had Donders de oprichting ontworpen. Zóó goed was dit ontwerp, dat thans, nu de spoedig naderende 30-jarige termijn eene herzieningnbsp;der statuten wettelijk voorschrijft, geen wezentlijke verandering blijkt noodig te zijn.

Een overwegenden invloed op het spoedig succes hebben de goede zorgen van den onvermoeid ijverigen Suermannbsp;gehad, die de laatste jaren van zijn lang en verdienstelijknbsp;leven aan het tot stand brengen van het Gasthuis heeftnbsp;gewijd.

Met den dood van Suerman en het aftreden van Donders als dirigeerend geneesheer, het 4**® jaar na de stichting,nbsp;kan het tijdperk van wording en eerste ontwikkeling vannbsp;het Gasthuis als afgesloten worden beschouwd. En denbsp;jeugdige I®*® geneesheer vond toen alles gereed en in gang.

Ook uit dit oogpunt acht ik het jaar 1862 aangewezen om ter gelijking te dienen van de verdere ontwikkelingnbsp;onzer Stichting.

Hel toenemen van den bloei dankt hel Gasthuis in de eerste plaats aan de voortdurende zorg van het collegenbsp;van Regenten. Als voorzitter werd Suerm-VN vervangennbsp;door den Heer H. Roij.vards van Sciierpenzeel , die welnbsp;heeft bewezen dal hij, nevens het voorzitterschap, ooknbsp;Suerman’s liefde en zorg voor het Gasthuis heeft overgenomen.

Het zij mij vergund thans enkele cijfers te noemen en daarnaast die van het 3**® verslag te vermelden.

Het aantal behandelde lijders bedroeg in 1886 in het geheel 2773, en wel 1489 mannen en 1284 vrouwen,nbsp;die gezamentlijk 20757 maal werden gezien, d. i. gemiddeld 16 consulten voor elk; 120 patiënten meer dan in 1885.

Het derde verslag meldt dat het cijfer over 1861 was gestegen tot 1052. De polikliniek is dus nu ruim 2.5nbsp;malen grooter geworden.

Het aantal verpleegden bedroeg in 1886 380, waarvan 216 mannen en 164 vrouwen, met 8516 verpleegdagen,nbsp;d. i. 23 gemiddeld per lijder.

Vergelijken we deze cijfers met die van 1861, dan vinden we toen 298 verpleegden, met merkelijk hooger aantalnbsp;verpleegdagen en wel 10894, gemiddeld 30 voor elk.

Op het verschil der verhoudingen van kliniek, polikliniek en verpleegtijd komen we nader terug.

Ten opzichte van de herkomst der lijders is de verdeeling als volgt:

Stad Utrecht nbsp;nbsp;nbsp;behandelden 1127 verpleegden 26

Provincie Utrecht nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44

„ nbsp;nbsp;nbsp;N.-IIollandnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;233nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;23

„ nbsp;nbsp;nbsp;Z.-Hollandnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;284nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46

„ nbsp;nbsp;nbsp;Gelderlandnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;280nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75

Provincie N.-Prabanl behandelden 238 verpleegden 104 „nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Overijsselnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;72nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27

,, nbsp;nbsp;nbsp;Zeelandnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18

,, nbsp;nbsp;nbsp;Frieslandnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

,, nbsp;nbsp;nbsp;Drenthenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

„ nbsp;nbsp;nbsp;Limburgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

Groningen

Totaal . nbsp;nbsp;nbsp;.

Alle kerkgenootschappen waren vertegenwoordigd:

1630 Protestanten.

904 Roomsch-Catholieken en Oud-Rooinschen. 117 Israëlieten.

122 onbekend.

In 1862 was de herkomst der lijders:

Uit Utrecht (stad en prov.) behandelden 525 verpleegden 41

liet aantal verpleegdagen is niet toegenomen. De verklaring is niet moeielijk te vinden. We zijn daar in de eerste plaats door onze plaatsruimte gebonden. liet maximumnbsp;was spoedig bereikt en bet aantal verpleegden kon slechtsnbsp;worden vergroot door de gemiddelde duur der verplegingnbsp;te verkorten.

De verhooging der verpleegkosten, waartoe in uwe vergadering van Mei 1884 werd besloten, heeft dan ook geen merkelijken invloed gehad op het aantal verpleegdagen.nbsp;Schier algemeen wordt beaamd dat de verpleegkosten innbsp;overeenstemming mogen zijn, met hetgeen voeding ennbsp;verpleging werkelijk kosten.

Van geen kant is daartegen bezwaar geopperd dan alleen door het Bestuur der Aalmoezenierskamer van Utrecht.

Bij missive van 9 Juni 1886 werd door deze reductie gevraagd van de kosten van verpleging, en wel op grondnbsp;dat dergelijke reductie haar door het stedelijk ziekenhuisnbsp;wordt verleend.

Het is echter niet moeielijk te betoogen dat het stedelijk ziekenhuis.in geheel andere verhouding staat tot de stedelijke armverzorging dan ons Gasthuis. De kosten van hetnbsp;stedelijk ziekenhuis worden voor een groot deel uit stadskas betaald. De goedkoopere verpleging der Utrechtschenbsp;lijders aldaar is dus illusoir, want het tekort komt tochnbsp;ten laste der gemeente, terwijl aan het Gasthuis voor oog-lijders elk tekort door partikuliere bijdragen moet wordennbsp;bestreden.

Het aantal verpleegden voor rekening der Utrechtsche Aalmoezenierskamer is trouwens betrekkelijk gering. Innbsp;1886 20 lijders met 610 verpleegdagen.

Eenige verwondering mag het baren, dat dezelfde Aal-nioezenierskamer hierbij niet schijnt te hebben opgemerkt

dat het Gasthuis voor ooglijders groole zorg on belangrijke kosten ten allen tijde haar uit de hand heeft genomen. Uit de stad Utrecht zijn op onze polikliniek dit jaar 1127nbsp;lijders behandeld en van deze zouden voorzeker de meerderheid ten laste der armenverzorging zijn gekomen. Hetnbsp;bedrag der kosten van behandeling en van de hen kosteloosnbsp;verstrekte geneesmiddelen overtreft verre het bedrag dernbsp;reductie, waarop de Aalmoezenierskamer voor zich aanspraak wilde maken.

Door uwen maatregel van 1884 om de verpleeggelden meer in overeenstemming te brengen met wat de verpleging werkelijk kost, is de toestand der financiën onzernbsp;Stichting, die dreigde onhoudbaar te worden, meer tennbsp;goede gekeerd.

Vergelijken we ook hier den tegenwoordigen toestand met dien volgens het derde verslag:

De staat der ontvangsten bedroeg van verplegingskostennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;overnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1861 ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5066.05,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;over 1886 ƒ 8597.21

„ jaarlijksche bijdragen nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4632.39,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ - 4768,90

„ geleende gelden nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;579.04,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ „ -.....

„ nbsp;nbsp;nbsp;batig saldo vorig jaarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;695.46

„ nbsp;nbsp;nbsp;renten van kapitaalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 3153.16

Totaal. . ƒ10267.49 nbsp;nbsp;nbsp;ƒ17216.72

Het verdient opmerking dat het cijfer van jaarlijksche bijdragen in 25 jaren tijds ongeveer hetzelfde bleef ennbsp;niet is toegenoraen, ook al zijn de polikliniek en de daaraan gebonden kosten allenks 2.5 malen grooter geworden.

Bewijs dus, dat voor de bestrijding der exploitatiekosten op de jaarlijksche bijdragen niet al te veel mag wordennbsp;gerekend.

Een heuglijk verschijnsel is dat thans de post van

„geleend geld” of „tekort” plaats maakte voor die van „batig saldo”. Alléén daarbij kan de toekomst onzer scboonenbsp;instelling vrij zijn van zorg. Werkelijk verzekerd zal denbsp;toekomst eerst zijn, als ons kapitaal zoodanig aangroeit,nbsp;dat uit de renten alle dringende uitgaven kunnen wordennbsp;bestreden.

Met dankbaarheid mogen we vermelden, dat door gewaardeerde schenkingen en legaten ons kapitaal, en daarmede de zekerheid voor onze toekomst, jaarlijks met eenige regelmaat accresceert.

Het aantal grootere operatiën bedroeg in hel verloopene iaar 280, hetgeen 80 meer is dan in 1861.

De uitkomst der operatiën, met hunne tallooze verscheidenheid, is moeielijk in cijfers te brengen; maar zeker is, dal we te dien opzichte het allermeest zijnnbsp;vooruitgegaan.

Dank zij de betere kennis omtrent de oorzaken van ontsteking en de vereischten om die te voorkomen, behoort het mislukken eener operatie door de vroeger zoozeernbsp;gevreesde ettering thans tot de zeldzaamheden.

Maar ook, nu we met cocaïne het oog ongevoelig kunnen maken, kan men driester en met meer juistheid de verschillende kunstbewerkingen doen.

De cocaïne heeft haren roem blijven handhaven en wordt meer en meer gebruikt, vooral nu de vroegere exorbitantnbsp;hooge prijs niet meer in den weg staat.

De cataract-operatie b. v. geschiedt, zoo men zorg draagt tijdig met cocaïniseeren te beginnen, zonder dat de patiëntnbsp;ook zelfs de aanraking van mes en schaar heeft bemerkt.

Bij nieuwe geneeswijzen gebeurt het maar al te dikwijls, dat naast de voordeelen later niet verwachte bezwaren aan

den dag komen. Zoo begonnen we het gebruik der cocaïne met eenigen schroom. En werkelijk bleek dat bij zeernbsp;krachtige aanwending eene troebeling van het hoornvliesnbsp;kan ontstaan. Van verschillende zijden waarschuwde mennbsp;daarom tegen overmatig gebruik; en trachtte men hierinnbsp;eene aanwijzing te vinden, dat de gevoelszenuwen tevensnbsp;eene voedingswerkdadigheid aan de weefsels verschaffen.

Maar, even als bij de oogontsteking die pleegt te ontstaan na dooi’snijding of afsterven van de gevoelszeniiw van hetnbsp;oog, was hier spoedig het bewijs te leveren, dat de troebelheid van het hoornvlies ontstaat door verdrooging, als denbsp;afscheiding van tranen en het knipperen der oogleden nietnbsp;meer door de reflecteerende werking van de gevoelszenuwnbsp;worden teweeggebracht. Men behoeft dan ook slechtsnbsp;het oog vochtig te houden en te beschutten, om alle verandering van het hoornvlies te voorkomen.

Ook de operatiën aan het ooglid worden onpijnlijk gemaakt door cocaïne vooraf in het celweefsel te spuiten.

Zelfs de exstirpatie van den oogbol hebben we herhaaldelijk verricht na inspuiting van cocaïne in de oogholte. Hetnbsp;voorbereidend gedeelte der operatie, het losmaken vannbsp;de conjunctiva en het klieven der peezen van de oogspierennbsp;wordt daarbij onpijnlijk. Alleen het doorsnijden van denbsp;langs de gezichtszenuw verloopende gevoelszenuwen gafnbsp;telkens eene oogenblikkelijke pijn. De cocaïne wei’kt blijkbaar bij voorkeur op de zenuw'uiteinden. Misschien ook,nbsp;dat de waterachtige oplossing in de grootere zeniwstammennbsp;moeielijker doordringt.

Een enorm voordeel is het intusschen, dat we de aanwending der tijdroovende en altijd zorgeischende chloroform-narcose zooveel meer mogen beperken.

11

Het rijke materiaal van ons Gasthuis heelt dit jaar weder mogen strekken tot nut van tal van studeerenden, en ooknbsp;van eenige binnen- en buitenlandsche collega’s, die onsnbsp;Gasthuis met een bezoek hebben vereerd. Onder de laatstennbsp;commemoreer ik twee Japansche collega’s Dr. Zatzajanbsp;Enouye en Dr. Huza Miaka.

De meest welkomen gasten zijn ons altijd zij, die niet een vluchtig bezoek brengen, maar die zich ten doelnbsp;stellen een tijd lang als volontair-assistent onze werkzaamheden te deelen. Als zoodanig hadden we het voorrechtnbsp;den Heer P. Schijff, officier van gezondheid in Ned.nbsp;Indiën, tijdens zijn verlof hier te lande, gedurende ruimnbsp;een half jaar bij ons te zien.

Bij het toenemend aantal studenten in de geneeskunde werden onze lokalen te klein voor de theoretische lessen.nbsp;Zooals ik in mijn vorig verslag bij voorbaat mocht inede-deelen, werd ik door de welwillendheid van mijn collega

VAN OvERBEEK DE Meijer in Staat gesteld hierin te voorzien.

Dank zijner gastvrijheid heb ik gedurende den winter in zijne ruime collegekamer aan het ziekenhuis gedoceerd.nbsp;Behalve de meerdere ruimte vond ik daar het voordeel,nbsp;dat ik voor mijn onderwijs over morgenuren kon beschikken.nbsp;Een bezwaar daarentegen leverde het ontbreken van allenbsp;hulpmiddelen van onderwijs, terwijl de groote afstandnbsp;tusschen de beide gasthuizen het overbrengen daarvan bijnanbsp;ondoenlijk maakte.

Op mijne aanvrage hebben Curatoren den Universiteit een gunstig gelegen lokaal aan de Hoogt te mijner beschikking gesteld.

Zoo is thans — door noodzaak gedrongen — een eerste

1“2

slap gedaan om eenige scheiding te maken Uisschen het Gasthuis voor ooglijders en het Universiteits onderwijs.

Ernstig doet zich de vraag op of nog meerdere scheiding niet gewenscht ja noodzakelijk kan worden? Is er waarborg, dat de betrekking van Universiteits-hoogleeraar ennbsp;die van den Geneesheer-Directeur altijd in één persoonnbsp;vereenigd zullen blijven? En behoort het wel tot denbsp;roeping onzer Stichting om de verplichting, die de Staatnbsp;tegenover den student heeft te vervullen, haar ten vollenbsp;uit handen te nemen?

Aan alle Universiteiten, hier te lande en elders, behoort de oogheelkunde als deel der geneeskunde te wordennbsp;onderwezen. Mij komt het voor dat er geen reden bestaat,nbsp;waarom de Staat ook aan deze Universiteit daarvoor niet denbsp;.vereischte hulpmiddelen zoude verschaffen.

Onze Instelling zij en blijve eene geheel zelfstandige en onafhankelijke inrichting, naast en ter aanvulling van hetnbsp;Universiteits onderwijs, ten bate van oudere candidaten ennbsp;geneeskundigen, die zich meer specieel aan de studie dernbsp;oogheelkunde willen wijden.

In het geneeskundig personeel had in 1886 geene wijziging plaats. De assistent-artsen Dr. Roller en Dr. L. F. Dentz bleven zich met ijver en toewijding kwijten van denbsp;door hen aanvaarde taak.

Het pathologisch-anatomisch onderzoek van het rijke materiaal onzer kliniek werd ook dit jaar weder opgedragen aan den Heer M. Straub, die deze taak welwillendnbsp;heeft op zich genomen.

De groote collectie van geëxstirpeerde oogbollen werd dit jaar met een 25tal vermeerderd. In onze verzamelingnbsp;wnren oogen, die een kwart eeuw op onderzoek hebben

13

gewacht. Aanvankelijk scheen het, dat ze in zoo lang tijdsverloop hunne waai’de voor het onderzoek zoudennbsp;hebben verloren; maar het bleek, dat juist de zeer langdurige inwerking van chroomzuur, waarin ze bewaardnbsp;werden, het middel is om bijzonderheden in de structuurnbsp;van het glasvocht aan bet licbt te brengen, die tot hiertoenbsp;aan ander onderzoek waren ontsnapt.

Nadere mededeeling hieromtrent zien w'e van de hand van den Heer Straub te gemoet.

Den verderen inhoud der w^etenschappelijke bijlagen wenscb ik aan het slot van dit verslag te vermelden.

Den 7'*®“ April van dit jaar had ons Gasthuis een feestelijk aanzien. Hoewel dit eigentlijk in het eerstvolgend verslagnbsp;zou te huis behooren, kan ik niet nalaten bij anticipatienbsp;daarvan reeds bier melding te maken. Dien datum warennbsp;25 jaren verloopen, sedert onze verdienstelijke Amanuensisnbsp;P. Goenee zijne betrekking aanvaardde. Dat trouwe ennbsp;wezentlijke verdiensten wmrden gewaardeerd, bleek onzennbsp;jubilaris, toen hem op zijn zilveren feestdag een welverdiendnbsp;huldeblijk werd aangeboden door Assistenten, Laborantennbsp;en Studenten, die in den loop dezer lavart eeuw de ervaringnbsp;opdeden van zijne hulpvaardigheid, toewijding en geschiktheid. Ook namens Regenten werd hem eene gratificatie metnbsp;loffelijk getuigschrift als blijk van waardeering uitgereikt.

Ook bet administratief personeel bleef in 1886 onveranderd. Uit het verslag van den heer Rentmeester-Secre-taris zal blijken, dat ons Gastbuis tegenwoordig op voortreffelijke wijze woi’dt beheerd.

Onze Instelling geeft inderdaad slechls reden tot lof.

Beheerend en geneeskundig' personeel wedijveren in toewijding en behartiging barer belangen. Het aantal van ben die hulp vragen is altijd toenemend en de middelen omnbsp;hen hulp te verschaffen vermeerderen en verbeteren.

Alles ware zonneschijn, indien niet ééne zwarte wolk de lichtzijden benevelde. Die zwarte wolk is de achteruitgang,nbsp;het dreigend verval van ons oud gebouw. Groote onderhoudskosten zijn nauwelijks in staat om de bruikbaarheidnbsp;te rekken, en het gebrek aan ruimte spreekt overal luide.

De behoefte aan een nieuw gebouw wordt meer en meer dringend. Uitvoerig werd U hieromtrent het betoog geleverd in een door den Heer Donders expresselijk daarovernbsp;uitgebracht rapport in uwe vergadering van 6 Juni 1882.nbsp;Ik behoef U wel niet in herinnering te brengen, dat ingevolge machtiging' uwer vergadering een plan rverd ontworpen , eene schetsteekening gemaakt en de kostennbsp;geraamd. Omtrent de plaats, waar het nieuwe Gasthuisnbsp;zou kunnen verrijzen, werd met het gemeentebestuurnbsp;onderhandeld.

In hare vergadering van 19 Juni 1884 besloot de

meenteraad voor dit doel beschikbaar te stellen den zuidelijken hoek, singelzijde van het Sterrebosch, tegen den zeer billijken koopprijs van f 7.50 per centiare. Aan datnbsp;besluit werd intusschen de voorwaarde verbonden, dat,nbsp;indien binnen den tijd van vijf jaren de bedoelde bouwnbsp;niet zal hebben plaats gehad, de beschikking over de terreinen weder aan de gemeente terugkomt.

Naast het kapitaalfonds is een bouwfonds aangelegd en elk jaar mogen we ons verheugen, dat door schenkingennbsp;of legaten en door het toetreden van nieuwe Bestuurderennbsp;onze beschikbare middelen vermeerderen, maar alsnog zijn

Vi

die, helaas, niet toereikende ora den nieuwen bouw thans reeds te ondernemen.

«Wie veel verlangt» — zoo eindigt Donders het boven aangehaalde rapport — «moet op teleurstelling zijn voor-

«bereid.»...... «Blijkt voor het oogenblik het doel

«niet bereikbaar, dan worde gewacht op eene betere toe-«komst. Door stelselmatig vast te houden aan de begin-«selen, die tot dusverre onze richtsnoer waren, moet die «toekomst eenmaal aanbi’eken. Mij zou het dan niet meernbsp;«gegeven zijn, de vervulling mijner wenschen te aan-«schouwen; maar als troost kan ik de overtuiging mede-«nemen, dat de vervulling niet zal uitblijven.»

Intusschen moest in de dringende behoefte aan meerdere ruimte worden voorzien. Een denkbeeld om het bestaandenbsp;gebouw hooger op te trekken bleek onuitvoerbaar, omdatnbsp;de toestand van een deel van het muurwerk dit niet toelaat.

In de bestuursvergadering van 21 October 1886 hebben Regenten daarop goed gevonden het belendend huis, datnbsp;reeds sedert 1864 het eigendom onzer Stichting was, tenbsp;doen ontruimen en in gebruik te nemen.

Men is thans bezig dit in gereedheid te brengen en in het volgend jaarlijksch verslag hoop ik u mede te deelennbsp;hoe daar met eiken voet gronds gewoekerd zal zijn, omnbsp;in ons plaatsgebrek te voorzien.

Maar het is een palliatief geneesmiddel, en een meer afdoende maatregel blijft noodig.

Thans nu aldra eene 30 jarige toeneming van den bloei onzer Instelling de deugdelijkheid barer grondlagen zalnbsp;hebben bewezen, i-ekenen we ook op verderen steun.

16

Ik wenschte in de eerste plaats een beroep te doen op U, Dames Bestuurderessen, die reeds menig bewijs hebtnbsp;gegeven van uwe belangstelling in ons Gasthuis en in hetnbsp;lot onzer arme verpleegden.

Wilt ons helpen ook anderen op te wekken uw voorbeeld te volgen.

Zoodra het aantal Bestuurderessen het aantal Bestuurders evenaardt, zullen we in staat zijn met den houw van eennbsp;nieuw Gasthuis te beginnen.

Moge dit spoedig zoo zijn!

Bij het ter perse gaan van dit Verslag (21 Juni) komt het treffend bericht van het overlijden van den Nestornbsp;van het College van Regenten, Prof. G. J. Loncq.

Hij was sedert 1862 Honorair Bestuurder en werd in de Vergadering van 28 Mei 1866 tot Regent benoemd.

Eene warme belangstelling voedde hij ten allen tijde voor ons Gasthuis, zooals ook bij zijne laatste wilsbeschikkingnbsp;mocht blijken, waarbij door hem een legaat van /’SOOO.—nbsp;aan het Gasthuis werd toegekend.

Zijne nagedachtenis zal hij ons en bij velen in dankbare herinnering blijven.

JAARLIJKSCH VERSLAG omtrent het geldelijk Mieer, met overlegging der rekening en verantwoordingnbsp;over het jaar 1886. door den Eentmeester-Secretaris, Mr. D. Eagay, namens Heeren

Regenten nitgehracht.

Wij mogen het Verslag over de geldelijke aangelegenheden van het Gasthuis, evenals ten vorigen jare, beginnen met denbsp;aangename mededeeling, dat de Rekening over 1886, metnbsp;een voordeelig saldo sluit, zoodat de daaromtrent gekoesterdenbsp;verwachtingen zijn verwezenlijkt.

Het beheer werd ook thans met gepaste zuinigheid gevoerd, terwijl geene buitengewone uitgaven zijn vereischt geworden.

Het bedrag der bijdragen van Begunstigers is door bedanken en overlijden wederom verminderd. Vermeerdering, daarentegen, mag vermeld worden voor Zeist, Kollum, Arnhem,nbsp;Amsterdam, Rotterdam, Groningen, Bergen-op-Zoom, Delftnbsp;en Baavn. Een woord van dank aan de Correspondenten ennbsp;plaatselijke Commissiën voor hun arbeid in het jaar 1886 isnbsp;hier zeker op zijne plaats. Mogen zij ook voor het vervolgnbsp;met dezelfde belangstelling de belangen van bet Gasthuisnbsp;blijven bebartigen!

Ter verzekering van een gunstigen fmantieelen toestand zal, bij behoud van het tegenwoordig aangenomen cijfernbsp;voor verplegingskosten, nog steeds een aanzienlijk cijfer aannbsp;bijdragen van begunstigers vereischt blijven.

Te meer is dit bet geval, nu voor bet jaar 1887 de post van ontvangst ad /bOO.— voor huur van gebouwen komt te

\8

vervallen.' Heeren Regenten toch hebben besloten de woning bij het Gasthuis in gebruik te nemen, tot het verkrijgen vannbsp;meerdere ruimte, in afwachting tot een nieuw Gasthuis zalnbsp;verrijzen.

Bovendien gaat daarmede eene uitgave gepaard tot in orde brengen dezer woning, die de exploitatie-rekening van hetnbsp;volgende jaar zal drukken.

De rekening over 1886 is nagezien en in orde bevonden door dezelfde Commissie van Bestuurders als ten vorige jare,nbsp;daartoe door de Algemeene Vergadering benoemd, zijnde denbsp;Ileeren F.' ’s Jacob, Prof. Dr. J. A. C. Oubemans en Prof.nbsp;Dr. W. Koster.

A. Verplegingsfonds.

I. De

Uit deze rekening blijkt alzoo, dat het voordeelig saldo /quot;2477.07= bedraagt, gevende, na aftrek van het saldo, waarmede dat jaar werd begonnen, een overschot van ƒ 1778.62.nbsp;Niettemin telt bet aantal verpleegdagen in 1886 412 mindernbsp;dan in 1885, en zijn dientengevolge de ontvangsten op hetnbsp;hoofdstuk verpleeggelden aanmerkelijk lager. Ook zijn denbsp;posten 5 en 6 der uitgaven niet af- maar toegenomen. Alsnbsp;een der redenen hiervoor mag gelden, dat het inwonendenbsp;personeel vermeerdering beeft ondergaan.

liet aantal verpleegden was 2 meer dan in 1885.

Aan onze Directrice komt hulde toe voor haar beleid en uitstekende zorg. Geene klachten werden over voeding ofnbsp;verzorging vernomen.

Omtrent de ontvangsten moet nog vermeld worden, dat de post aan ontvangen renten kleiner is dan in 1885, waarvannbsp;eene mindere rente van in prolongatie geplaatste gelden ennbsp;plaats gehad hebbende conversiën de oorzaken zijn.

De post ,,liuur van gebouwen” is niet volledig ingekomen, wegens min geregelde betaling van den huurder. Het achterstallige wordt echter in de rekening van dit jaar aangezuiverd.

2]

Deze giften zijn van 1220 Begunstigers.

B. Kapitaalfonds.

Het kapitaalfonds werd dit jaar vermeerderd met de navolgende legaten, welke reeds voorloopig vermeld zyn in ons vorig Jaarverslag.

Van Mevr. A. Nooijen geb. Tjeenk te Andel. /' 1000.—

Van Mevr. Domela Nieuwenhuus Mevek te Zeist Van Mevr. de Wed. Dr. Aschheim—Moms. .nbsp;terwijl op een vroeger legaat van Mevrouwnbsp;de Weduwe Zuyderstroom Rodel, werd ontvangen, door ophouden van vruchtgebruik, een

bedrag van.............

Aan giften van verschillende personen, waaronder eene ad f 500.—, werd ontvangen . nbsp;nbsp;nbsp;.

Als stichters werden ingeschreven Dr. van der Elst te Malang, Dr. J. F. Manikus te Kaapstad

en A. R. Jolles te Arnhem .......- 150.—

Als Bestuurder werd ingeschreven de Koninklijke Vereeni-ging «Het Nederlandsch ïooneel,» wegens het door deze Vereeniging gestorte bedrag ad f 337.18, van eene ten batenbsp;van het Gasthuis gegeven Tooneelvoorstelling.

Deze belangstelling in het Gasthuis verdient afzonderlijke vermelding, en wij herhalen gaarne openlijk den dank, diennbsp;wij aan den Raad van beheer hebben gebracht.

Moge dit voorbeeld in het algemeen navolging vinden, tot steun der vele pogingen om het Gasthuis de plaats te doennbsp;behouden die het inneemt, vooral om het doel, daarmedenbsp;beoogd, te helpen bevorderen en te vermeerderen.

Voor 1887 kan reeds melding worden gemaakt, dat legaten zijn ontvangen van wijle Mejonkvr. Molière , groot f 500.—nbsp;en van wijlen de Heer Gosschalk te Arnhem, groot f 1000.—.

Verder mag voor het nu loopende jaar met ingenomenheid worden vermeld, dat als Bestuurderesse werd ingeschrevennbsp;Mevrouw C. Snellen-Bryan alhier.

C. Het bouwfonds.

Dit fonds is vermeerderd met de renten van het afzonderlijk kapitaal van f 20000.—, en met f 400, zijnde 2 “/o bij denbsp;conversie ontvangen der 4 7o Werk. Schuld, voor welke bedragen fondsen zijn aangekocht.

Statistiek der Oogziekten, in het jaar 1886, hij 2777 Ujders.

follicnlare.......

„ difformans.......

Irritatie conjunetivae.......

Ecchymoses „ nbsp;nbsp;nbsp;.......

Xerophthalmia......• . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Lupus conjunetivae s. corneao . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Neoplasmata „ nbsp;nbsp;nbsp;,, „nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

Corpora aliena,, nbsp;nbsp;nbsp;„ „nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

Angioma conj. bulbi.......

Symblepharon.........

Pterygium..........

Ophth. scroph. (phlyctaenulae et ulcera)

Herpes zoster trigemini......

Anaesthesia..........

Hyperaesthesia (dolores)......

Keratitis diffusa (e lue congenita) . .

„ ulcerosa ........

„ nbsp;nbsp;nbsp;. punctata........

Ulus c. hypopyo........

„ rodens..........

Keratosphacelus........

Maculae corneae.........

Leucoma.......... •

Stapliyloma corneae, kerectasia . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Pistula corneae.........

24

Cornea conica.........

Incrustatio corneac.......

Neoplasmata „ nbsp;nbsp;nbsp;.......

Iritis ............

Synneoliiae posteriores; atresia pnpillae

Synneohia anterior.......

Prolapsus iridis . ........

Iridocyclitis . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;........

Chorioiditis . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;........

Cyclitis sympathica .......

Neoplasmata uveae.......

Tumor cystious iridis.......

Irideremia..........

Coloboma congenitum uveae .... Ruptura chorioideae .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Albinismus..........

Glaucoma. . .........

Cataracta senilis completa . . nbsp;nbsp;nbsp;...

„ nbsp;nbsp;nbsp;„ inoipiens.....

„ mollis........

„ nbsp;nbsp;nbsp;diabetica........

„ nbsp;nbsp;nbsp;consecutiva (secundaria) .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

„ nbsp;nbsp;nbsp;traumatica.......

„ pyramidalis......

„ nbsp;nbsp;nbsp;zonularis (congenita) ...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Aphakia ............

„ nbsp;nbsp;nbsp;0. obso. capsulari.....

Disloeatio lentis.........

Coloboma „ nbsp;nbsp;nbsp;........

Obsourationes corp. vitrei, ... nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Haemorrhagia „ nbsp;nbsp;nbsp;„.....

Cysticeroi . „ nbsp;nbsp;nbsp;......

Synchysis scintiUans ..... nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

Retinitis nbsp;nbsp;nbsp;apoplectica .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..... ...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

„ nbsp;nbsp;nbsp;diffusa ........

„ nbsp;nbsp;nbsp;morbi Brigthii.....

„ nbsp;nbsp;nbsp;pigmentosa (hemeralopia).nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ablatio retinae.........

Scotoma scintiUans.......

Neuritis nervi optici......

Atrophia papillae.......

„ nbsp;nbsp;nbsp;„ . tabetica ....

Vascularisatio papillae n. optici . nbsp;nbsp;nbsp;.

Amblyopia toxica . nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

„ diabetica......

Hemiopia...........

Anopsia..........

Merg vlam men .........

Emboli vas. retin ......

Daltonismus....... .

Episcleritis, sclerotitis ant. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Euptura s. cicatrix sclerae . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sclerectasia anterior et aequatorialis

Buplithalmos........

Protmsio bulbi........

Panophthalmitis.......

Neoplasmata bulbi s. nervi optici .

Morbus Basedovii...... .

Ectopia bulbi........

Ati'ophia „ nbsp;nbsp;nbsp;........

Phthisis „ nbsp;nbsp;nbsp;........

Microphthalmos congenita . . . .

Anophthalmos........

Tumor orbitae........

Abscessus .........

„ sinus frontalis.....

Caries, periostitis.......

Blepharadenitis........

Hordeolum palp........

Chalazion „ nbsp;nbsp;nbsp;....nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Verrucae „ nbsp;nbsp;nbsp;...

Abscessus „ nbsp;nbsp;nbsp;.......

Traumata nbsp;nbsp;nbsp;.......nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Coloboma cong. palp. . . nbsp;nbsp;nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

Blepharophimosis .......

Ectropion . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;....nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Entropion, dygtichiasis . , . nbsp;nbsp;nbsp;. .

Madarosis....... .

Emphysema palp . ... ... nbsp;nbsp;nbsp;.

26

Neoplasmaia palp........

Polypi conj..........

Lupus palp. .........

Angiomata palp.........

Exanthemata .........

Ptosis............

„ cutanea .........

Epicauthus....... . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Morhi gl. laorymalis.......

Dacryo-oystitis, stenosis ducti lacr.

Abscessus sacci lacrymalis.....

Eistvila „ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Strabismus convorgens......

„ nbsp;nbsp;nbsp;divergens .......

„ nbsp;nbsp;nbsp;deorsnm- s. sursumvergens.

Blepharospasmi clonici......

Nystagmos..........

Asthenopia muscularis......

Paresis nbsp;nbsp;nbsp;n.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ocnlomotorii......

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abducentis.......

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trochlearis.......

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facialis........

Simulatie...........

Myopia met stoornis.......

Hypermetropia met nbsp;nbsp;nbsp;stoornisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Astigmatismus „ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Anisometropia gravior......

Paresis acoommodationis.....

Presbyopia..........

Asthenopia acoommodativa.....

Extractie van cataract......

Lineair-extraetie van cataract. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Disoisie nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Disoisie van nastaar.......

Iridectomie.........

„ van geprolabeerde iris .

Pterygium-operatie......

Solerotomie wegens glaucoma . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Tenotomie.........

Vddrlegging van pecs.....

Plosis-operatie......

BJepliaroplastiek.....

Symblepharon-operatie . . . Blepliarophimosis operatie . .

Entropion-operatie.....

Ectropionuaden......

Exstirpatie van oogbol . . nbsp;nbsp;nbsp;.

„ nbsp;nbsp;nbsp;„ tumoren . .

Extractie van vreemd lichaam

l)e refractie werd bij 3119 oogen bepaald. Bij 574 oogen bleek E; bij 218 M2 of zwakker; bij 296 M sterker dan 2; bij 1174 H 2 of zwakker,nbsp;bij 398 H sterker dan 2; bij 315 As 2 of zwakker; bij 144 As sterker dan 2.

{In 1886 loerden 1358 brillen voorgescltrevenl)

VAN HET

NEDERLANDSCH GASTHUIS

VOOK

BEHOEFTIGE EN MINVERMOGENDE

OOGLIJDERS.

6 Juni 1887.

Onder begunstiging van

Z. M. DEN KONING DER NEDERLANDEN.

II. DE KONINGIN DER NEDERLANDEN.

Geneesheer-Directeur.

Prof. Dr. H. Snellen.

Regenten.

Prof. Dr. P. C. Donders, Voorzitter.

Mr. H. Ro ij aards van Sober penzoel.

Prof. Dr. G. J. Loncq.

Mr. E. du Mareliie van Voorthuijsen.

Dr. M. I m a n s.

Prof. Dr. D. D o ij e r.

Prof. Mr. O. W. O p z o o m e r.

Rentmeester-Secretaris.

Mr. D. R a g a y.

Inwonende Directrice.

Mevrouw Jager—v an der Cliys.

Assistent-Geneesheeren.

Dr. O. Keiler.

E. Paber, Arts.

29

Bestuurderessen.

Arenberg, H. D. H. de Hertogin van nbsp;nbsp;nbsp;Brussel.

Hoijer , geb. Beinhold; Mevr. E. nbsp;nbsp;nbsp;Leiden.

Pekelharing, geb. Hoijer, Mevr. C. G. nbsp;nbsp;nbsp;Groningen.

Honaards , geb. Swellengrebel, Houair. H. J. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Snellen, geb. Bryan, nbsp;nbsp;nbsp;Mevr. C.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Spiering, Dames. nbsp;nbsp;nbsp;ïiel.

Sprenger, geb. Bijleveld, nbsp;nbsp;nbsp;Mevr.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Twiss, Mejonkvrouw nbsp;nbsp;nbsp;E.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht,

ïwiss, geb. Snermondt, Mevr. de Wed. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Bestuurders.

Anthonie-Gasthuis, College van H.H. Voogden van het St. Utrecht. Berlin, Prof. Dr. W.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amsterdam.

Boer, Mr. W. R. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Donders, Prof. Dr. E. nbsp;nbsp;nbsp;C.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Doijer, Prof. Dr. D. nbsp;nbsp;nbsp;Leiden.

Doijer, Huibert nbsp;nbsp;nbsp;Leiden.

Doijer, Eduard nbsp;nbsp;nbsp;Leiden.

Eloyen-Gasthuis, Broederschap der Regenten van het Utrecht. Enschedé en Lonneker, Het Ziekenfonds vannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Enschedé.

Gempak, Dr. Ito (Houw Sei), Lijfarts van den Mikado. Tokei (Japan.) Greve, Dr. H.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Soerabaya.

Grothe, Mr. J. A. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Haerten, Dr. J. L. H. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij. nbsp;nbsp;nbsp;Amsterdam.

Horst, Dr. B. A. E. J. ter nbsp;nbsp;nbsp;Zwolle.

Indië, Vereeniging tot bevordering dor Geneeskundige

Weteiischap in Nederlandsch- nbsp;nbsp;nbsp;Batavia.

Insinger, H. A. nbsp;nbsp;nbsp;Baarn.

Jacob, Z. E. de ond-Gonverneur-Gencraal van Ncd.

Indië, E. ’s nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Janssens, Jhr. Mr. H. nbsp;nbsp;nbsp;G.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’s Gravenhage.

Janssen, E. Wquot;. directeur der Deli-Maatschappij nbsp;nbsp;nbsp;Amsterdam.

Jonge van Ellemeet, Jhr. Mr. W. C de nbsp;nbsp;nbsp;Oostkapelle.

Knobbelsdorff, Baron van nbsp;nbsp;nbsp;Wijhe.

Labouchère, S. P. nbsp;nbsp;nbsp;Amsterdam.

Luijken, Dr. J. A. nbsp;nbsp;nbsp;Genderingen.

Maasz, H. H. W. nbsp;nbsp;nbsp;Rotterdam.

Maes, Dr. H, G. nbsp;nbsp;nbsp;Arnhem.

Nederlandsch ïooneel,” De Koninklijke Vereeniging „Het Amsterdam. Opzoomer, Prof. Mr. C. W.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Orde, de Ridderlijke Duitsche, Balije van nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Pekelharing, Dr. A. nbsp;nbsp;nbsp;Groningen.

Roijaards van Scherpenzeel, Mr. H. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Roijaards van den Ham, Mr. W. J. • nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Salomons, Dr. A. nbsp;nbsp;nbsp;Paramaribo.

Snellen, Prof. Dr. H. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Staatsspoorwegen, Maal schappij tot Exploitatie van Utrecht.

31

Snellen, Dr. K.

Stemberg, Dr. N. J. A. O.

Strick van Linsclioteu, Jlir. Mr. J. C. Verbeek, Dr. W. J L.

Verschoor, Dr. N. J. F.

Voogt, Dr. J. E. de Wely, Dr. D. L. vannbsp;Wind, Dr. S. Dobbelaer denbsp;Ypeij, Dr. N.

Bijgekomen Stichters en Stichteressen sedert 1 Januari 1886.

Eist, Dr. van der Jolles, A. R.nbsp;Manikus, J. E.

I üsr n O xj ID

VAN HET

21“*'’ Nummer der Wetenschappelijke bijbladen.

Ueber

Dr. Caul Roller.

Een verwijderd voorwerp, gezien door een positief cylindrisch glas, dat vertikaal op vereischten afstand van het oog wordt gehouden,nbsp;vertoont zich als een spiegelbeeld.

Draait men het cylindrisch glas, dan draait ook het beeld in dezelfde richting, maar tweemaal sneller.

Dit beeld kan, als zoodanig, niet op een scherm worden opgevangen en is dus geen volledig reëel beeld. Op den geconjugeerden brandpuntsafstand blijkt het te bestaan uit eene reeks van brand-lijnen, evenwijdig aan de as van het glas. Gaan nu de lichtstralennbsp;verder door een positief spherisch glas (b. v. de lens van het oog),nbsp;dan ontstaat een omgekeerd beeld van deze brandlijneu, dat aaiigo-vuld wordt met het reëel beeld, gevormd door de stralen, die evenwijdig aan de as van het cylindrisch glas ongebroken daardoor lieennbsp;zijn gegaan.

Deze verschijnselen, alsnog niet voldoende geanalyseerd, worden hier naar de methode der descriptieve geometrie uiteengezet en verklaard.

Objectieve Strabismometrie. Door Dr. L. F. Dentz.

Na een historisch overzicht van de methoden ter bepaling van den graad van het scheelzien volgt de beschrijving van een door dennbsp;Schrijver ontworpen toestel, dat door hem Akrometer wordt genoemd.nbsp;Een kijker wordt zoodanig tegenover het afgeweken oog ingesteld,nbsp;dat een boven de as en boven de spil, waarom de kijker draait,nbsp;aangebrachte vlam in het midden van het gezichtsveld en legenovornbsp;het midden van de pupil gereflecteerd wordt gezien. De richtingnbsp;van den kijker geeft dan de richting aan van do vizierlijn, en uit

2.

32

liet versolül in richting der vizierlijn van beide oogen verkrijgt men, mits rekening houdende met den vereischten couvergentiehoek, dennbsp;scheelzienhoeL

Indien bij convergeerend scheelzien de neus in den weg komt, gebruikt Schr. een kleinen spiegel, die vertikaal op liet frontaalvlaknbsp;tusschen oog en neus wordt opgesteld.

3. nbsp;nbsp;nbsp;De lympliwegen van het hoornvlies. Door M. Straub.

Het hoornvlies, dat zijne doorschijnendheid ontleent aan de afwezigheid van bloedvaten, wordt gevoed door voedingsvocht, dat aan bloedvaten uit den omtrek wordt ontleend.

Naar de voorstelling van von llEcimKGiiATJSEN nemen velen aan (Waldeijbr, Schwalbe), dat de zoogenaamde hoornvlieslicliaampjesnbsp;de kanalen vormen, waardoor dit voedingsvocht zich beweegt. Doornbsp;onderzoekingen naar verschillende methoden levert Stratjb de bewijzen, dat deze opvatting onjuist is, en dat de hoorn vlieslichaampjes, overeenkomstig de voorstelling van Ranvieb on vannbsp;Enamp;elmann', vaste bindweefselcellen zijn. Hot voedingsvocht vindtnbsp;dan zijn weg buiten deze elementen om, niet in scherp begrensdenbsp;kanalen, maar in weefselspleten, die zich bevinden tusschen denbsp;vezelbundels, waaruit het hoornvlies bestaat.

4. nbsp;nbsp;nbsp;Een progressief systeem van schoolbanken. Door TI. Snellen.

De houding van den leerling, zooals die ter wille van do hygiëne van het oog wordt vereischt, zal het meest bevorderd worden doornbsp;juiste afmetingen van de onderdeeleu der schoolbank.

S, heeft bij tal van scholieren in staande en zittende houding maten genomen. De afstand van kuiekuil tot voetzool en van kniekiiil totnbsp;rugvlak zijn gelijk, en wel 1/3.5 van de lichaamslengte. De hoogte vannbsp;de ellebogen boven het zitvlak bedraagt gemiddeld van de lengte.

Voor de onderdeeleu van bank en van tafel wordt door S. als maatstaf aangenomen de hoogte van de bank. Hij wenscht voornbsp;den knaap van 1 meter lengte:

Hoogte van de bank.........(100 °j^) — 0.280.

Diepte van de zitting.........(15 °lo) = 0.214.

Hoogte van rand van tafelblad, alsook van leuning, boven de bank.........(00 nbsp;nbsp;nbsp;= 0.172.

Dit is het kleinste nummer van bank, dat op de school wordt gebruikt; voor de volgende nummers worden de cijfers alle telkensnbsp;met *'/io vermenigvuldigd. Zóó verkrijgt hij acht banknummers,nbsp;waarvan de hoogte voor elk bedraagt: I 0.280, I10..314, III 0.34G,nbsp;IV 0.380, V 0.418, VI 0.400, VII 0.500, VIII 0.557.

In plaats van het opschuivend tafelblad van Schildbach en Kenze geeft S. een tafelblad, dat bij het lezen met dubbel stelscharnierennbsp;schuiusch opgesteld wordt, terwijl bij het schrijven het tafelblad omnbsp;oene zijdelingsche spil scheef gesteld wordt, zoodat de linkerzijde,nbsp;als steun voor den linker elleboog den leerling het meest nadert.

Deze vorm van schoolbank, met — wat hoofdzaak is — juiste afmetingen, is reeds op verschillende scholen ingevoerd en blijkt aannbsp;de gestelde eischen te voldoen.

HET

NEDERLANDSCH GASTHUIS

VOOR

GEVESTIGD

ïLegen-en-twintigste Jaarlijkscli Verslag.

Met het 22“*® nummer der Wetenschappeiyke Byhladeu.

Gedrakt bij J. VAN BOEKHOVEN te Utrecht.

NEGEN-EN-TWINTIGSTE JAARLIJKSCH VERSLAG,

omtrent liet geldelijk bekeer van de Vereenigiiig „HET EEDEELANDSCH GASTHUIS VOOR HEHOEP-TIGE m MINVERMOGENDE OOGLIJDERS,” overnbsp;het Jaar 1887, door den Rentmeester-Secretarig,nbsp;Mr. D. Ragay, naineng Hoeren Regenten, ternbsp;vergadering van Bestuurders, nitgebracbt dennbsp;11*“=“ Juni 1888.

In de twee voorgaande jaren kon bij het uitbrengen van het Verslag betreffende de geldelijke aangelegenheden worden medegedeeld, dat de rekening een belangrijk voordeelignbsp;saldo aanwees. Gelukkig kan ook over het Jaar 1887 opnbsp;een batig slot worden gewezen, doch in vergelijking met denbsp;voorgaande jaren is het gering.

Het huishoudelijk beheer werd niettemin op zuinige wijze gevoerd; doch de hoogere uitgaven werden doornbsp;buitengewone werkzaamheden veroorzaakt. Zoo eischte denbsp;inrichting van het in eigen gebruik genomen huis, hoeknbsp;Voorstraat — waardoor ook de vroeger genotene huurprijsnbsp;verviel — eene belangrijke uitgave, evenals het schilderennbsp;van de geheele bezitting zoowel van den voor- als van dennbsp;achtergevel. Het Hoofdstuk «Onderhoud van gebouwen» isnbsp;dan ook ongeveer f 1750 hooger dan in 1886. Uit dezelfde oorzaak is ook over dit jaar de post «kleeding ennbsp;meubilair» hooger dan in 1886.

Tegenover deze hoogere uitgaven stonden tegelijkertijd verminderde ontvangsten. Ondanks een bijna gelijk aantalnbsp;verpleegden, was de vei’pleging dezer personen van kor-teren duur, waardoor de verpleeggelden met bijna f 500nbsp;zijn verminderd.

Het bedrag der bijdragen verminderde door bedanken en overlijden wederom met ongeveer f 250. Bij betnbsp;doorzien der vcrscbillende posten, waaruit de baten dernbsp;rekening zijn samengesteld, zal men duidelijk ontwaren, datnbsp;de bijdragen van begunstigers alsnog eene onmisbare bronnbsp;vormen, om aan het beginsel van bet Gasthuis te blijvennbsp;voldoen.

Naast onzen dank aan de Correspondenten en plaatselijke Commissiën voor hunne welwillende zorgen, wenschen wijnbsp;dan ook er op aan te dringen, dat men zooveel mogelijknbsp;zal trachten door het aanwinnen van nieuwe Begunstigersnbsp;de geleden vermindering aan te vullen.

De rekening over 1887 is nagezien en in orde bevonden door de daartoe ten vorigen jare benoemde Commissie, zijndenbsp;de Ileeren: F. ’sJacob, Dr. W. Koster en Dr. J. A. C.

OUDEMANS.

A. Verplegingsfonds.

De ontvangsten bedroegen:

1886.

Aan saldo van vorig jaar . . f 698.45’' » vei’pleeggelden .... - 8597.21nbsp;» bijdragen van Begunstigers. - 4767.90nbsp;» renten van kapitalen . . - 2803.16’'nbsp;» huur van gebouwen . . -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;350.—

/•17216.73'- /•18148.02''

Uit dc overgcleg'de rekening blijkt, dat bet voordeelig saldo /' 244.96 bedraagt, welke som iels hooger zoudenbsp;zijn geweest, wanneer enkele toegezegde bijdragen warennbsp;ingekomen, die nu op de rekening van het aanstaande jaarnbsp;zullen worden gebracht.

Zooals reeds werd opgemerkt, was het aantal verplccg-dagen aanmerkelijk kleiner dan in het vorige jaar, doch bleef het aantal verpleegden zich ongeveer gelijk. Er warennbsp;5 minder dan in 1886.

Een woord van dank is hier op zijne plaats voor de goede zorgen van Mevrouw de Directrice, die steeds van dennbsp;vroegen morgen tot den laten avond met uitstekend beleidnbsp;werkzaam is.

De verpleeggelden bedroegen:

/' 2.— per dag voor 224 verpleegdagen. /' 1.—nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7256nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Gratis nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;181nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Alzoo te zamen 7661 verpleegdagen.

De kosten van verpleging waren in 1887:

voor eigen rekening........172 lijders met 3221 verpleegdagen.

voor rekening van nbsp;nbsp;nbsp;spoorweg-niaatschappijennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;particulieren.....31

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gemeentebesturen .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.* .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;64

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diaconieën en armbesturennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liefdadigheidsstichtingen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43

kosteloos 7, van welke 3 eerst voor eigen rekening, 4

Totaal. .

Als jaarlijksche giften.

Dr. A. H. 0. VAN Dkiel, Amersfoort . . .

Otto van deb Yies, Amsterdam.....

J. Ylaandeben, Geneesheer, Apeldoorn. . Dr. 1.1. Homoet , Arnhem en omstreken. .

Dr. D. Yoobthuijsen, Baarn.......

Dr. J. Yeksteeg, Barneveld...... .

Dr. P. A. VAN DER Ketten, Beek . . . . Dr. A. G. Th. Becking, Bennekom . . . ,

............. Bergen op Zoom

.........., de Bildt......

Dr. A. J. W. VAN Aneooij, Zalt-Bommel . Dr. A. H. Kuijpeb, ’sBosch, Oosterhout. .

Notaris J. J. Schaly, Breukelen.....

Dr. I. A. Yisscher, Brielle........

J. H. Waszink, Arts, Delft .......

Dr. G. H. Koessingh, Deventer......

H. C. Anderson, Apotheker, Dieren . . ,

B. Kapitaalfonds.

Het KapitaaUbiids werd dit jaar vermeerderd met de navolgende legaten, waarvan gedeeltelijk reeds in het vorig verslag kon worden mededeeling gedaan.

Mejonkvrouwe Molière te Utrecht .... De lieer J. F. Gossciialk te Amsterdam .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

» nbsp;nbsp;nbsp;A. H. Evers te Amsterdam . . .

» nbsp;nbsp;nbsp;Prof. Dr. G. J. Loncq te Utrecht .

» Verstolk Völcker te Loosduinen . Als Bestuurderesse werd in het Album ingeschreven Mevrouw C. Snellen, Bryan, met .nbsp;Als Stichter de Heer P. Schijff te Dordrecht.nbsp;Als Stichteresse Mevrouw de Wed. S. Janssen,

geh. Tichelaar te Apeldoorn......

Aan giften van verschillende personen werd ontvangen een hedrag van........

De vermeerdering van het Kapitaalfonds moge steeds gelijkmatig voortgaan. Ten duidelijkste blijkt toch, dat de verpleeggelden en bijdragen alleen niet voldoende zijn, omnbsp;op dezelfde wijze ten nutte der minvermogenden werkzaamnbsp;te blijven, maar dat de renten daartoe eene groote bijdragenbsp;moeten leveren.

Voor het jaar 1888 kan worden melding gemaakt, dat als Bestuurder en Bestuurderesse zijn ingeschreven op den 70®“nbsp;verjaardag van Prof Donders : Diederik Doijer en Jeannettenbsp;Alexandrine Doijer te Leiden. Wij herinneren daarbij metnbsp;ingenomenheid er aan, dat thans negen namen van hetnbsp;gezin van den Heer Prof Dr. D. Doijer, als Bestuurders ofnbsp;Bestuurderessen, in het Album zijn ingeschreven.

Verder mag bij voorbaal reeds nu worden vermeld, dat als Bestuurderesse is ingeschreven geworden sedert 1 Jan. 1888nbsp;Mevrouw de Douaricre Baronesse van Nagell , geboren Baronesse VAN Pallandt van Beerse te Zwolle, en als Stichtersnbsp;en Stichteressen zijn ingeschreven; Dr. M. J. Bouvin tenbsp;’s Gravenhage, Mr. A. J. Roijaards te Amsterdam en Mevrouwnbsp;de Wed. 11. F. M. van Lansciiot, geb. Kraemer te ’sHerlo-genbosch.

C. Het Bouwfonds.

Dit londs is in 1887 vermeerderd met een gilt van/'250, geschonken door Dr. F. D. A. C. van Moll te Rotterdam,nbsp;die als Bestuurder is ingeschreven en eene van f 60 doornbsp;Alejonkvrouwe S. Sirtema van Grovestins, terwijl verder denbsp;renten van het Kapitaal weder daarbij zijn gevoegd.

Het fonds bedraagt met ultimo Decemberl887: f 22571.23. Met Juni van het volgende jaar zal de termijn zijn versti’eken,nbsp;binnen welke het Gasthuis de bevoegdheid heeft, om de daartoenbsp;in het Sterrebosch aangewezen gronden van de Gemeentenbsp;Utrecht te koopen en te bebouwen. Er zal met ernst moetennbsp;worden overwogen, welke maatregelen kunnen worden genomen ter aanvulling van het kapitaal, dat hiertoe vereischtnbsp;wordt.

NEGEN-EN-TWINTIGSTE JAARLIJKSCH VERSLAG,

betrekkelijk de verpleging en het onderwijs in HEÏ EEDEËLAÜDSCH GASTHUIS VOOR BEHOEFTIGE EN MINVERMOGENDE OOGLIJDERS, overnbsp;het Jaar 1887, ter vergadering van Bestuurders,nbsp;te Utrecht den 11^®“ Juni 1888, uitgebracht dooiden Geneesheer-Directeur, Prof. H. Snellen.

Gaarne kwijt ik mij weder van de laak, die mij door Art. 12 wordt opgelegd, om u verslag te doen zoowel omtrent denbsp;resultaten van verpleging en behandeling der lijders, alsnbsp;omtrent het aan de Instelling gegeven onderwijs.

Vergun mij te beginnen met de opsomming van eenige dorre, maar van bloei getuigende cijfers.

Het aantal behandelde lijders bedroeg in het afgcloopen jaar 2829, van welke 375 werden verpleegd. Over de 28nbsp;voorafgaande jaren was het gemiddeld cijfer van behandeldennbsp;1777 en van verpleegden 363.

De polikliniek is nog steeds toenemende: in dit jaar 56 meer dan in het vorige, en 1032 hooger dan het gemiddeldenbsp;cijfer van de 28 voorafgaande jaren.

Van de 2829 behandelden waren 1552 mannen en 1277 vrouwen.

Het geheele getal consulten bedroeg 18958, d. i., verdeeld over 310 weekdagen, gemiddeld 61 consulten per dag.

Van de 375 verpleegden waren 216 mannen en 159 vrouwen,

11

mot 7661 verpleegdagen; d. i. gemiddeld 21 verpleegdagen per dag, met gemiddeld 20 verpleegdagen voor ieder.

Buitendien werden 25 patiënten buiten liet Gasthuis verpleegd, met 461 verpleegdagen.

Alle kerkgenootschappen waren vertegenwoordigd:

1683 Protestanten.

900 Roomsch-Catholieken en Oud-Roomschen.

121 Israëlieten.

125 onbekend.

Opmerkelijk is hoe de verhouding van bovenstaande cijfers met die der vorige jaren overeenkomt.

Er werden 294 grootere operation verricht, d. i. 14 meer dan in 1886.

Van 4260 oogen werd de refractie bepaald. 528 werden

12

In het geheel zijn in dit jaar 1361

hrillen voorgeschreven.

Verschillende hrillcnverkoopers, zoowel hier ter stede als elders, hehhen zich bereid verklaard de aan het Gasthuis voorgeschreven brillen tegen fabrieksprijs te leveren. Met waar-deering mogen we constateeren, dat in den regel daaraan metnbsp;groote stiptheid is gevolg gegeven. Met het oog op de verschillende leveranciers hebben we ons — meer dan vroeger —nbsp;beijverd de voorschriften der brillen duidelijk te omschrijven,nbsp;zoodat een ieder gemakkelijk begrijpt, hoe het nummer ennbsp;de afstand der glazen, de vorm van het brillestel, de richtingnbsp;der assen van cilindrische glazen, enz. door ons worden bedoeld.

Ziehier het model onzer voorschriften;

Bril, Knijpbril, Lorgnet

voor

ten behoeve van.........

Linker glas Itechter glasnbsp;Nuance

Afstand van dc centra der glazen

Helling dor as van cilindrisch glas (ach ter vlakte):

De leverancier gelieve het voorschrift terug te geven en copic te bewaren.

Prijs van bril ... ƒ nbsp;nbsp;nbsp;Te leveren door:

„ nbsp;nbsp;nbsp;„ knijpbril. . „

„ nbsp;nbsp;nbsp;„ lorgnetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. „

iS

De uitkomsten van behandeling zijn in het algemeen moeilijk in cijfers weer te geven. Maar eiken dag doen wij de ervaring op, dat de uitvoerige wijze van onderzoek, die bij onsnbsp;wordt gevolgd en die den tijd en de kracht van een talrijknbsp;geneeskundig personeel in beslag neemt, aan menigen lijdernbsp;ten goede komt.

Sedert het belendende huis bij het Gasthuis is bijgetrokken , wordt over eenige meerdere ruimte beschikt. De vroegerenbsp;Regentenkamer is nu geheel voor de praktijk beschikbaar,nbsp;zoodat in twee aaneengrenzende lokalen vier artsen gelijktijdig kunnen werkzaam zijn. Verder zijn er thans twee wachtkamers , eene voor de verpleegden en eene voor de patiëntennbsp;der polikliniek. De inwonende Assistent vindt een meernbsp;geschikt verblijf in het nieuwe gedeelte. Eene doelmatigenbsp;badkamer, die het Gasthuis 28 jaren lang heeft gemist, isnbsp;niet alléén een zeer onmisbaar reinigingsmiddel, maar ooknbsp;tevens een groot hulpmiddel ter genezing van menige ziekte.

Sedert het in gebruik nemen van bet bijgebouw is de toestand van ons Gasthuis veel verbeterd, en do meerdere uitgaven,nbsp;die hiervoor worden vereischt, brengen woekerwinsten opnbsp;in zake de bereiking van het doel onzer Instelling.

In de nieuwe Statuten onzer Vereeniging zal in art. 1 en 2 worden omschreven, dat zij niet alléén stichting en instandhouding , maar ook uitbreiding beoogt van het Gasthuis, datnbsp;een tweeledig oogmerk heeft: a. het verleenen van geneeskundige hulp, b. het geven van onderwijs.

Het eerstgenoemd oogmerk is in het bestaand gebouw wel voor geene merkelijke uitbreiding meer vatbaar. De beperktenbsp;ruimte duldt geene uitbreiding, noch van polikliniek noch

van verpleging. Quantitalieve toename moet hier noodzakelijk leiden tot qualitatieven achteruitgang.

Uitbreiding' daarentegen is mogelijk en noodig in het tweede oogmerk van ons Gasthuis: het geven van onderwijs. En ooknbsp;dit heeft eene hoog philanthropische bedoeling.

De 3000 ooglijders, die jaarlijks in het Gasthuis hulp komen vragen, vormen slechts eene kleine fractie van allenbsp;behoeftige en minvermogende lijders, voor wie hulp wordtnbsp;vereischt.

Het schoonste oogmerk is dus tal van oogartsen te voi’men, die zich over ons Vaderland zullen verspreiden.

Aan de Nederlandsche Universiteiten wordt thans heter dan vroeger voorzien in het onderwijs in de oogheelkunde, voor-zooverre elk geneeskundige die behoeft. Maar er bestaal geenenbsp;Universitaire school, die het vormen van specialiteiten in oogheelkunde beoogt.

Daartoe kunnen de liefdadigheidsinstellingen worden dienstbaar gemaakt. En dit zij het schoonste doel van ons Gasthuis!

Met het oog hierop vermeld ik met ingenomenheid, dat hel College van Degenten heeft goedgevonden, dat het genee.s-kundig en doceerend persooneel werd vergroot, zooals ditnbsp;wordt bedoeld in art. 21 van ons Reglement.

Uw eerste Geneesheer wordt thans op uitstekende wijze bijgestaan door den Heer E. Faber als tweede Geneesheer ennbsp;door den Heer W. F. Wagtiio als derde Geneesheer. Voor hetnbsp;histiologisch onderzoek mogen wij blijven rekenen op de hooggewaardeerde medewerking van den Heer M. Straub, dienbsp;levens Docent is aan den nieuw ingestelden applicatie-cursusnbsp;voor militair-geneeskundigen; maar wiens erkende werkkrachtnbsp;toelaat beide posten met eer te vervullen.

Het behoeft wel geene verklaring, waarom ik met ingenomenheid vermeld, dat voor inwonenden Assistent de keus is

15

gevallen op den Student-candidaat II. Snellen .Ir. , thans Semi-arts, Doctorandus.

Bovendien is, meer bepaald voor het Universitair-onderwijs, aan den Iloogleeraar in oogheelkunde van Rijks wege eennbsp;Assistent toegevoegd. Daartoe werd de Heer .1. L. Dobberkenbsp;aangewezen, die op even loffelijke wijze als de genoemdenbsp;Geneesheeren zijne betrekking behartigt.

Het Universitair-onderwijs en dat van het Gasthuis voor Ooglijders werken elkander wederkeerig in de hand.

Eene bepaalde overeenkomst tusschen bet Rijk en onze Vereeniging bestaat alsnog niet; maar aan de ééne zijde steltnbsp;het Gasthuis met de grootste vrijgevigheid hare vele hulpmiddelen beschikbaar ten dienste van het Rijksonderwijs;nbsp;aan de andere zijde duldt de Regeering, dat de Iloogleeraar,nbsp;bijgestaan door den Rijksassistent, zijne beste krachtennbsp;mede ten bate van het Gasthuis doet strekken.

Behalve de theoretische lessen in oogheelkunde, die elders in een Rijkslokaal worden gegeven, stelt het Gasthuis zijnenbsp;ruimten beschikbaar voor de praktische oefeningen dernbsp;studenten.

Praktische cursus kunnen met vrucht slechts door een beperkt aantal Studenten worden gevolgd.

Aanvankelijk werden de Candidaten naar de jaren gescheiden; maar ook daarbij bedraagt elke rubriek een dertigtal toehoorders.

Om dit getal te verdeden, worden thans de Candidaten van elk studiejaar in drie afdeelingen gesplitst en drie cursus gelijktijdig gegeven, waartoe het grooter doceerend persooneel ennbsp;de beschikking over meerdere lokalen ons in staat heeft gesteld.nbsp;De lieer Straub leidt in één lokaal het histiologisch onderzoek;

in een tweede lokaal geven de Ileeren Dobberke en Wagtiio den oogspiegel-cursus, terwijl in een derde lokaal de lieernbsp;Faber met mij het klinisch en operatief onderwijs behartigt.nbsp;Ontegenzeggelijk worden op deze wijze met de meeste vruchtnbsp;de praktische oefeningen bevorderd.

Ileb ik voor het geneeskundig en doceerend persooneel, dat mij ter zijde staat, niet dan lof en reden tot dank; —nbsp;met ingenomenheid vermeld ik ook de huishoudelijke administratie.

Deze mag voortreffelijk worden genoemd, dank zij de toewijding en plichtsbetrachting, zoo van de beambten, als van het dienstpersooneel.

Het denkbeeld, om de huishoudelijke administratie in vrouwelijke handen te stellen, heeft in alle opzichten aan onze verwachting voldaan.

Liever dan hier in uitvoerige beschrijving Ie treden, richt ik de uitnoodiging aan Bestuurderessen en aan de liefdadigenbsp;Vrouwen van Nederland, die van hare belangstelling in onzenbsp;Instelling dikwerf blijk hebben gegeven, om ons Gasthuis tenbsp;komen zien en zelf te oordeelen.

Wij hebben te blozen, wanneer wij aan den vreemdeling ons oud en verouderd en ondoelmatig gebouw toonen; maarnbsp;met trots wijzen we er op, hoe, ook onder ongunstigenbsp;omstandigheden, door lieldevolle zorg en toewijding veelnbsp;goeds kan worden gewrocht.

I üsr lï o xj ü

22*‘* Nummer der weteiiscliappelijke Bpladen.

1. nbsp;nbsp;nbsp;Aanleekeningen over het ligamenliim pectinatum en denbsp;eindiging der membrana Descemetii. Door S. Straub.

Bij liet paard en liet rund vindt men in de periferie van dc oogkamer kegelvormige vezelbuiidels, die daar als palissaden tusschcn iris en cornea gesteld zijn on op eigenaardige wijze midden in do membrana Descemetii eindigen. Deze palissaden (ligamontum pectinatum)nbsp;ontbreken bij den monsoli; maar een bindweefselring in de membrananbsp;Descemetii wordt door Schr. geduid als een rudimentair ovoi'blijfselnbsp;daarvan.

Sclir. heeft vooral mot behulp van het polarisaticmicroscoop de stuctuur hier nador ontleed.

2. nbsp;nbsp;nbsp;Over de uitrekking van hel achterste gedeelte van liet oognbsp;bij voortschrijdende bijziendheid, door M. Straub.

Dc _ bepaling van den graad der bijziendheid met behulp van den oogspiegel en die door middel van gezichtsproeven verschilt somtijdsnbsp;aanmerkelijk. Dit is daaraan toe te schrijven dat men met dennbsp;oogspiegel niet aan de gele vlek, maar aan den rand van denbsp;gezichtszenuw de refractie bepaalt.

Schr. heeft in eene reeks van gevallen bet vcrscliil van diepte-ligging^ van zenuwvlak oii van gele vlek vergeleken en komt tot do conclusie dat bij lichte bijziendheid de rand van de gezichtszenuwnbsp;veelal dieper ligt, terwijl bij toenemende bijziendheid do gele vloknbsp;betrokkelijk meer naar achteren wijkt.

.3. Eene kleurstof als hulpmiddel voor de diagnostiek van hoornvliesaandoeningen. Door M. Straub.

De epiteliumlaag, die het hoornvlies bedekt, belemmert dc absorptie van vloeistoffen. Vernietiging van het epitelium, zooalsnbsp;door verbranding, corrosie door hoete stoom of door verwondingnbsp;wordt veroorzaakt, stelt hot eigenlijk weefsel van het hoornvliesnbsp;bloot aan de opname van daarmede in aanraking gebrachte stoffen.

Een sprekend bewijs daarvoor, en tevens oen middel om het verlies

18

van epitelium te constateeren wordt gevonden in eene verzadigde oplossing van fluorescine in O.Sn/o carbonas natricus. Dit geeft eenenbsp;intensief groene verkleuring, waar het epitelium ontbreekt. Dezenbsp;kleuring is onscliadelijk, onpijnlijk en is een uur na de aanwendingnbsp;weder geweken.

quot;Vroeger werd het verlies van epitelium aangetoond door de vermindering van het gevoel bij aanraking; maar de genoemde kleuring is een veel gemakkelijker middel om de grootte van het defect ennbsp;tevens om den gang van de regeneratie na te gaan.

4. nbsp;nbsp;nbsp;Myotica en Sclerotomie bij glaucoom. Door H. Snellen.

Het glaucoom vernietigt door steeds toenemende hardheid van deir oogbol het gezichtsvermogen, Een glaueomateus oog gaat onfeilbaarnbsp;te gronde, indien niet het proces tijdig wordt gestuit, v. Gbaefe leerdenbsp;dat dit geschieden kan door irideotomie. De werking dezer operatienbsp;ligt wel in hoofdzaak in de perifere hoornvliesnede.

Met behoud van de iris kan men het gewenscht resultaat verkrijgen door sclerotomie, wanneer gelijktijdig pupilvernauwende middelen, zooals eserine of pilocarpine, worden aangewend.

Schr. deelt hieromtrent eene reeks van waarnemingen mede in de verschillende stadia van glaucoom.

In een geval, waar de iris door vroegere verwonding geheel ontbrak , kreeg hij door sclerotomie en myotica hetzelfde gunstig resultaat.

Schr. zoekt de verklaring van de gunstige werking van het aanwenden van myotica bij sclerotomie daarin, dat de contractie van ciliairspier en van iris de binnenranden van de sclero-corneaalsnedenbsp;uiteenhoudt. Deze gapende binnenwond in de overigens weinignbsp;permeabele membrana Descemetii zou dan subintreeren voor de gestoorde functie van de dichtgedrukte Pontaansche ruimten.

De astigmatische verkromming van het hoornvlies, die na deze operatie constant voorkomt, spreekt voor het blijvend uiteenwijkennbsp;Van de membraan van Descemet, hetgeen trouwens ook door autopsienbsp;wordt bevestigd.

In sommige gevallen, waar beide oogen moesten geopereerd worden, werd irideotomie op het eene oog met sclerotomie onder aanwendingnbsp;van myotica op het tweede oog vergeleken, en was in die gevallennbsp;de uitkomst ten gunste van de laatstgenoemde geneeswijze.

5. nbsp;nbsp;nbsp;Perioculair neoplasma in conjunctiva en orbitaal celweefsel.nbsp;Door J. L. Dobberke.

Goedaardige gezwellen kunnen somtijds een dreigend karakter aannemen, zoowel door verandering van den aard van het weefselnbsp;als door de plaats en de uitgebreidheid der ontwikkeling.

Het hier beschreven geval is van beiden een voorbeeld; eene aanvankelijk goedaardige polypeuse aandoening der conjunctiva neemt allengs een meer sarcomateus karakter aan en verspreidt zich zoozeernbsp;om en achter den bulbus, dat exstirpatie van het oog en geheelenbsp;exenteratie van de orbita onvermijdelijk wordt.

De operatie geschiedt door eene snede langs den orbitaalrand, be-

d9

halve aan de binnenzijde. De orbitaalinhoud wordt met de oogleden omgeslagen en daarna van de oogleden afgepraepareerd, zoodat dezenbsp;weder konden gehecht worden. Later wordt een door den Heer Mullernbsp;vervaardigd peetvormig, gesloten kunstoog tusschen het grannleerendenbsp;weefsel en de oogleden ingebracht.

(1. Tinctura.Todiiop de anaesthetische cornea. Door H. Snellen.

De gemakkelijkheid, waarmede op het dierenoog door verschillende microphyten en schimmels ulous oum hypopio wordt teweeg gebracht,nbsp;en evenzoo het veelvuldig voorkomen daarvan bij den mensch nanbsp;kleine, maar septische.traumata, duiden op den eisch van eene diepnbsp;ingrijpende antiseptische behandeling.

Beter dan cauteria en de gebruikelijke jodium- of kwikhoudende zalven acht Schr. het tinotura jodii, dat diep in het weefsel indringt,nbsp;vooral waar het epitelium is vernietigd.

Tegen de pijnlijkheid gebruikt hij de erythroplileine, door L. Lewin ontdekt, maar in de oogheelkunde met weinig enthousiasme ontvangen.nbsp;Wèl wordt de langdurig anaesthetische werking erkend, maar mennbsp;vreest de toepassing, omdat de eerste aanwending prikkelt en ernbsp;tal van schadelijke gevolgen zijn medegedeeld. Het eerste voorkomtnbsp;Schr. door vooraf cocaine aan te wenden on het tweede wordt verklaardnbsp;door den juist gewensohten langdurigen auaesthetischen toestand.nbsp;Evenals bij trigeminu.sparese schrijft hij de schadelijke werking toenbsp;aan trauma en uitdrooging, die door beschutting met vochtig drukverband kunnen worden voorkomen.

De behandeling bestaat dus in achtereenvolgende aanwending — met de vereischte tussohenruimten — van cocaine, erythroplileine,nbsp;tinctura jodii, glycerine, water, vochtig drukverband.

Ter voorkoming van iritis worden tevens mydriatica gebruikt. Door deze behandelingswijze werd door Schr menige vroeger gevreesdenbsp;keratosphacelus spoedig tot staan gebracht.

Statistiek der Oogziekten, in het jaar 1887, hij 2829 lijders.

üplitlialraia catarrhalis.............

,, nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angularisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;externa.......

„ nbsp;nbsp;nbsp;blennorrhoica............

„ purulenta neonatorum.........

„ nbsp;nbsp;nbsp;meinbranacea............

„ nbsp;nbsp;nbsp;diphtherina.............

„ nbsp;nbsp;nbsp;tuberculosa.............

„ nbsp;nbsp;nbsp;traumaticanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ruineranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cicatrices, erosioues,

cauterisatio)............

Traoboma papillare..............

„ nbsp;nbsp;nbsp;folliculare..............

„ difformans........... •

Irritatie conjunctivae..............

Ecobymosis „ nbsp;nbsp;nbsp;..............

Xeropbtbalmia................

Lupus conjunctivae s. corneao..........

Neoplasmata „ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„...........

Corpora aliena „ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„...........

Angioma conj. bulbi..............

Symblcpbaron..........-.....

Pterygium.............. ¦ nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Opbtb. scropb. (pblyctaenulae et uleera).......

Herpes zoster n. trigemini............

Anaesthesia.................

Hyperaestbesia (dolores).............

Keratitis diffusa (e lue congenita).........

„ nbsp;nbsp;nbsp;ulcerosa ...............

„ nbsp;nbsp;nbsp;punctata...............

Ulcus c. hypopyo...............

„ rodens......'..........

Keratosphacelus...............

Maculae corneae...............

Leuconia...........

Staphyloma cornoae, kerectasia . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Pistula coriieac.........

Cornea conioa.........

Incrustatio corueae.......

Iritis............

Synueohiao postoriores; atresia pupillao

Synnechia anterior.......

Prolapsus iridis.........

Iridocyclitis..........

Chorioiditis..........

Oyclitis sympathica ........

ïnmor oystious iridis.......

Irideremia..........

Coloboma congenitum uvcac ....

Iluptura chorioideae.......

Albinismus..........

Glaucoma..... .....

Cataraota senilis completa.....

„ nbsp;nbsp;nbsp;„ incipiens.....

„ nbsp;nbsp;nbsp;mollis........

„ nbsp;nbsp;nbsp;diabetica.......

„ nbsp;nbsp;nbsp;consecutivanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(secundaria)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

„ nbsp;nbsp;nbsp;traumatica.......

„ nbsp;nbsp;nbsp;pyramidalis......

„ nbsp;nbsp;nbsp;zonularis (congenita)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Aphakia...........

„ c. übso. capsulari.....

GisloQatio lentis........

Coloboma „ nbsp;nbsp;nbsp;........

Obscurationes corp. vitrei.....

Hacinorrhagia „ nbsp;nbsp;nbsp;„.....

Cystioeroi nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....

Synchysis soiutillaus.......

lletiuitis apoplcctioa.......

22

Ketinitis diffusa......

„ nbsp;nbsp;nbsp;morbi Brigthii....

„ nbsp;nbsp;nbsp;pigmentosa (hemeralopia)

Ablatio retinae.......

Scotoma scintillans.....

Neuritis nervi optici.....

Atrophia papillae......

„ nbsp;nbsp;nbsp;„ tabetica . . .

Vascularisatio papillae n. optici .

Amblyopia toxica .....

„ diabetica.....

Hemiopia.........

Anopsia . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ¦.....

Mergvlammen.......

Emboli vas. retinae.....

Episcleritis, sclerotitis ant. . . nbsp;nbsp;nbsp;.

Kuptura s. cicatrix sclerae. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sclerectasia anterior et aequatorialis

Euphthalmos........

Protrusio bulbi. .......

Panophthalmitis .......

Neoplasmata bulbi s. nervi optici .

Morbus Pasedovii. nbsp;nbsp;nbsp;......

Ectopia bulbi........

Atrophia .........

Phthisis .........

Microphthalmos congenita ....

Anophthalmos........

Tumor orbitae........

Caries, periostitis orbitae ....

Absoessus orbitae.......

„ sinus frontalis.....

Plepliaradenitis Hordeolum palpnbsp;Chalazion „nbsp;Verruoacnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

23

Absoessus palp. . . '.......

Traumata „ nbsp;nbsp;nbsp;.........

Coloboma cong. palp.......

Ectropion............

Entropion, ])ystichiasis......

Madarosis...........

Emphysema palp...... . . .

Neoplasmata „ nbsp;nbsp;nbsp;........

Angiomata „ nbsp;nbsp;nbsp;. .......

Exanthemata „ nbsp;nbsp;nbsp;........

Ptosis nbsp;nbsp;nbsp;„.........

Morbi gl. laorymalis.......

Dacryocystitis, Stenosis ducti lacr. Abscessus saccinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacrymalisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Fistula „ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Strabismus convergens.......

„ nbsp;nbsp;nbsp;divergens ........

„ nbsp;nbsp;nbsp;deorsum- s. sursumvergens

Blepharospasmi clonici.......

Nystagmos............

Asthenopia muscularis.......

Paresis nbsp;nbsp;nbsp;n.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculomotorii.......

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abducentis........

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;troohlearis........

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facialis.........

Myopic met stoornis........

Ilypcrmetropie met stoornis.....

Astigmatismns „ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....

Anisometropia gravior.......

Paresis acoommodationis......

Presbyopia............

Asthenopia accommodativa.....

24

O p e r a t i ë u.

Extractie van cataract.........

Lincair-extractie van cataract.......

Eiscisie nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.......

„ van iiastaar..........

Iridoctomio.............

„ van gcprolabcerde iris.....

Ptcrygium-operatio..........

Sclcrotomio wegens glaucoma.......

ïonotomie.............

Voorlegging van pees.........

Ptosis-operatie............

Elepharoplastiek...........

Symblcpharon-oporatio.........

Elcpliaropliymosis-oporatie........

Entropion-operatic...........

Eotropionnaden............

Exstirpatic van oogbol.........

„ nbsp;nbsp;nbsp;„ tumoren........

Exontcralio orbitae.........

Extractie van vreemd lichaam......

De refractie word bij 4360 oogen bepaald. Bij 506 oogen bleek E; bij 178 M2 of zwakker; bij 293 M sterker dan 2; bij 1330 H 2 ofnbsp;zwakker, bij 365 H sterker dan 2; bij 392 As 2 of zwakker; bij 136 Asnbsp;sterker dan 2.

(/« 1887 werden 13G1 brillen eoorgeschreoen.')

NEDERLANDSCH GASTHUIS

voon

ÏIGE EN MINVERMOGENDE

o o G L IJ D E R S.

11 Juni 1888.

Onder begunstiging van

Z. M. DE KONING DEK NEDERLANDEN.

H. M. DE KONINGIN DER NEDERLANDEN.

Geneesheer-Directeur.

Prof. Dr. H. Snollen.

Regenten.

Prof. Dr. F. C. Donders, Voorzitter.

Mr. H. 11 o ij a a r d s van S o li c r p c n z o e 1. Mr. D. du Marcliie van Voort liu ij son.nbsp;Dr. M. I m a n s.

Prof. Dr. D. D o ij e r.

Prof. Mr. C. W. Opzoomor.

Dr. J. L. H. H a e r t o n.

Rentmeester-Secretaris.

Air. D. 11 a g a y.

Inwonende Directrice.

Mevrouw J agor—van dor Chys.

26

Geneeskundig en Doceerend Personeel.

Prof.'Ur. H. Snellen, 1ste Geneeslieor.

E. Eaber, Arts, nbsp;nbsp;nbsp;‘2de

W. E. Wagtho, Arts, 3de nbsp;nbsp;nbsp;„

M. Straub, Arts, Histioloog.

J. L. Dobberke, Arts, Universiteits-Assistcnt.

H. Snellen Jr., inwonend Assistent.

Bestuurderessen.

Arenborg, H. U. H. de Hertogin van nbsp;nbsp;nbsp;Brussel.

d’Aulnis do Bourouill, geb. 'Twiss, Vrouwe Baronnesse Utreolit.

Doijer, geb. Itoinliold, Mevr. E. nbsp;nbsp;nbsp;Leiden.

Doijer, Jeannette Ale.xandrine nbsp;nbsp;nbsp;Leiden.

Nagell, Vrouwe Douairière Baronesse van, geb. Baronnesse

van Pallandt van Boerse nbsp;nbsp;nbsp;Zwolle.

Pekelharing, geb. Doijer, Mevr. C. G. nbsp;nbsp;nbsp;Groningen.

Iloijaards, geb. Swellengrebel, Vrouwe Douairière H. J. Utrecht. Snellen, geb. Bryan, Mevr. C.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Spiering, Mejonkvrouwe E. nbsp;nbsp;nbsp;Tiel.

Sprenger, geb. Bijleveld, Mevr. nbsp;nbsp;nbsp;Ütreclit.

ïwiss, geb. Suermondt, Mevr. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Bestuurders.

Berlin, Prof. Dr. W. nbsp;nbsp;nbsp;Amsterdam.

Boor, Mr. W. R. nbsp;nbsp;nbsp;Utreeht.

Donders, Prof. Dr. F. C. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Doijer, nbsp;nbsp;nbsp;Prof. Dr. I).nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leiden.

Doijer, nbsp;nbsp;nbsp;Hubertnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leiden.

Doijer, nbsp;nbsp;nbsp;Eduardnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leiden.

Doijer, nbsp;nbsp;nbsp;Dioderiknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leiden.

Greve, nbsp;nbsp;nbsp;Dr. H.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Soerabaya.

Grothe, Mr. J. A. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Haerten, Dr. J. L. H. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Horst, Dr. B. A. F. J. ter nbsp;nbsp;nbsp;Zwolle.

Hosei, Dr. Ito, Lijfarts van den Mikado. nbsp;nbsp;nbsp;ïokei (Japan.)

Insinger, H. A. nbsp;nbsp;nbsp;Baarn.

’s Jacob, Z. E. de oud-Gouvcrnour-Goneraal van Ned.

Indie, F. nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

Janssens, Jhr. Mr. H. G. C L. nbsp;nbsp;nbsp;’s Gravenhago.

Janssen, F. W. Directeur der Deli-Maatschappij nbsp;nbsp;nbsp;Amsterdam.

Jonge van Ellemeet, Jhr. Mr. W. O. de nbsp;nbsp;nbsp;Oostkapelle.

Kiiobbclsdorlf, Baron van nbsp;nbsp;nbsp;Wijhe.

Labouchère, S. P. nbsp;nbsp;nbsp;Amsterdam.

Luijken, Dr. J. A. nbsp;nbsp;nbsp;Genderingen.

Maasz, H. II. W. nbsp;nbsp;nbsp;Rotterdam.

27

Corporatiën-Bestuurders.

St. Anthonie-Gasthuis, College van H.H. Voogden van het Eloyen-Gastlmis, Brooderschaja der Regenten van hotnbsp;Enschedé en Lonneker, het Ziekenfonds vannbsp;Hollandsohe IJzeren Spoorwegmaatschappij,nbsp;Ncderlandsoh Tooneel,” De Koninklijke Vereenigiug „Hetnbsp;Orde, Balije van de Ridderlijke Duitsohenbsp;Staatsspoorwegen, Maatschappij tot Exploitatie vannbsp;Teijler’s Stichting,

Utrechtsch Studentenkorps,

Vereeniging tot bevordering der geneeskundige Wetenschap in Nederlandsch Indië,

Honoraire Bestuurders.

Andel, Dr. A. H. van Vrutzenius, Dr. A. K. W.nbsp;Bcijen, Dr. P. W. A.nbsp;Berns, Dr. A. W. C.nbsp;Bouvin, Dr. M. J.nbsp;Breesnee, Dr. ï.

Burg, Dr. C. L. van dor Cornelissen, Dr. E J.nbsp;Coster, Dr. E. H. Blomnbsp;Costerman, G.

Eist, Dr. A. van der Eijk, Dr. A. vannbsp;Eaille, Dr. Jac. Baart donbsp;Eeijffer, Dr. Q. H. denbsp;Eock, Dr. H. C. A. L.nbsp;Gewin, Dr. M.

Gunning, Prof. Dr. W. M. Gutteling, Dr. C.

Haastert, Dr. J. K. van Hamer, J. E. X.

Homoet, Dr. J. J.

Horst, Dr. S. van der

28

Bijgekomen Stichters en Stichteressen sedert 1 Januari 1886 ¹).

Bouvin, Dr. M. J. nbsp;nbsp;nbsp;’s Gravciihagc.

Jansson, Mevr. de Wed. S., gcb. ïioliolaar, nbsp;nbsp;nbsp;Apeldoorn.

Jolles, A. K, nbsp;nbsp;nbsp;Arnhem,

van Lanschot, Mevr. de Wed. II. 1’. M., gcb. Kracmer ’sHertogonboscli. Iloijaards, Mr. A. J.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amsterdam.

Sohijff, P. Arts, Off. v. Goz. nbsp;nbsp;nbsp;Ned. Oost-Indië.

Sirtema van Grovestins, Mejonkvrouw S. nbsp;nbsp;nbsp;’s Gravonhage.

1

Zie de volledige lijst in hot 27ste Jaarverslag, Mei 1886, blz. 28.

STATUTEN

VAN DE VEREENIGING „HET NEDERLANDSCII GASTHUIS VOOR BEHOEFTIGE EN MINVERMOGENDE OOGLIJDERS”.

VASTGESTELD, BEHOUDENS DE KONINKLIJKE GOEDKEURING, IN DE BESTUURSVERGADERING VAN H JUNI 1888.

Art. 1. De Vereeniging stelt zich ten doel de stichting, instandhouding en uitbreiding van het Nederlandsch Gasthuis voor behoeftige en minvermogende Ooglijders.

Art. 2. liet Gasthuis is en blijft gevestigd te Utrecht.

Art. .3. Het oogmerk van het Gasthuis is tweeledig: a. liet verleenen van geneeskundige behandeling aannbsp;behoeftige en minvermogende ooglijders, die voornbsp;herstel of vei’betering vatbaar worden geacht, hetzij met opneming en verpleging in het Gasthuis (alsnbsp;patiënten der stationaire kliniek), hetzij zonder dienbsp;opneming (als patiënten der polikliniek);nbsp;h. Het geven van onderwijs, theoretisch en praktisch,nbsp;in de oogheelkunde, waaraan zoowel de poliklinieknbsp;als de stationaire kliniek worden dienstbaar gemaakt. Tot dit onderwijs wordt elk belangstellendenbsp;op nader te bepalen voorwaarde toegelaten.

Art. 4. Bestuurders, onder welke benaming ook Be-stuurderessen worden begrepen, zijn allen die 250 Gulden of meer tot stichting, instandhouding of uitbreiding dernbsp;Instelling bijdragen of hebben bijgedragen. Zij wordennbsp;onder dien titel in het album der Instelling vermeld.nbsp;Voor elke bijdrage van 250 Gulden wordt een diploma opnbsp;naam van den gever uitgereikt. Deze diploma’s kunnennbsp;op naam van anderen worden overgeboekt, voor welke

30

overschrijving eene som van 100 Gulden voor elk diploma ten behoeve der Instelling wordt uitgekeerd. Elk bezitternbsp;van een diploma brengt eene stem uit als Bestuurder; hetnbsp;bezit van meer dan één diploma geeft echter geen rechtnbsp;tot meer dan ééne stem.

Art. 5. Onder den naam van Stichters worden al diegenen in het album opgeteekend, die van 50 tot 250 Gulden tot stichting, instandhouding of uitbreiding dernbsp;Instelling bijdragen of hebben bijgedragen. Daalt het aantal Bestuurders beneden -25, dan worden op voordrachtnbsp;van Regenten, uit drietallen van Stichters, door de Bestuurders zoovelen gekozen, als noodig is om het aantalnbsp;Bestuurders op minstens 30 te brengen. Op voordrachtnbsp;van Regenten kunnen ook honoraire Bestuurders wordennbsp;benoemd, met gelijke rechten als de overige Bestuurders.

Voor de Bestuurders, uit de Stichters gekozen, en voor de honoraire Bestuurders, is de betrekking van Bestuurdernbsp;geheel persoonlijk en kan niet op naam van anderennbsp;worden overgebracht.

Art. 6. Leden der Vereeniging zijn al diegenen, welke den titel van Bestuurder dragen.

Art. 7. Het beheer en de regeling der Instelling worden door de Bestuurders opgedragen aan een Collegie vannbsp;Regenten en aan een Geneesheer-Directeur.

Art. 8. De Regenten worden gekozen door de Bestuurders uit een drietal, door Regenten opgemaakt. Jaarlijks treedt een der Regenten af, maar is wieder verkiesbaar.

Art. 9. Regenten stellen zich in verband met Correspondenten en met de gewestelijke en gemeentelijke Commissiën, die zich buiten de stad Utrecht hebben gevormd of zichnbsp;zullen vormen. Deze bevorderen de belangen der Instelling.nbsp;De Correspondenten en de Leden dezer Commissiën komennbsp;bij voorkeur in aanmei’king, om als honoraire Bestuurdersnbsp;te worden voorgedragen.

Art. 10. De Geneesheer-Directeur wordt door Bestuurders benoemd uit een tweetal, door Regenten voorgedragen.

Art. 11. Het geheele inwendige beheer der Instelling wordt door huishoudelijke reglementen geregeld.

Art. 12. Jaarlijks, omtrent het einde der maand Mei, worden de Bestuurders door Regenten tot eene gewonenbsp;vergadering opgeroepen, waarin ook de Geneesheer-Directeur

32

gadering, zoo dikwijls zij die noodig achten. Zij zijn verplicht die te beleggen hoogstens binnen ééne maand, nadat zij daartoe óf door den Geneesheer-Directeur óf doornbsp;zes Bestuurders, met juiste omschrijving van het doel dernbsp;verlangde vergadering, zijn uitgenoodigd. Tot de buitengewone vergadering worden Bestuurders minstens acht dagennbsp;vóór den dag, waarop zij wordt gehouden, opgeroepen,nbsp;met vermelding van het bijzondere doel der vergadering.

Art. 14. Bestuurderessen alléén kunnen zich in de vergadering doen vertegenwoordigen door een Bestuurder of door eenig lid eener gewestelijke of gemeentelijke Commissie. Niemand kan echter in eenig geval meer dannbsp;drie stemmen uitbrengen.

Art. 15. De bepalingen van den tienden titel van het derde boek van het Burgerlijk Wetboek zijn, voor zoovernbsp;daarvan bij de bovenstaande artikelen niet is afgeweken,nbsp;geheel van toepassing op de Vereeniging.

Art. 16. De Vereeniging wordt opgericht voor den tijd van negen-en-twintig jaren en elf maanden.

Na afloop van dit tijdvak wordt de Vereeniging geacht op nieuw te zijn ingegaan voor een tijdvak van 29 jarennbsp;en 11 maanden, aanvangende 22 Juli 1888 en eindigendenbsp;21 Juni 1918.

Art. 17. Wijziging in deze statuten of verlenging van den tijd van bestaan worden aan de Koninklijke goedkeuring onderworpen.

De goedkeuring kan slechts van die wijzigingen w'orden gevraagd, welke met tweederde der uitgehrachte stemmennbsp;zijn aangenomen in eene vergadering van Bestuurders,nbsp;nadat deze minstens twee weken te voren van de voorgestelde wijziging kennis hebben bekomen.

HET

NEDERLANDSCH GASTHUIS

GEVESTIGD

TE PtI^EGHT.

Dertigste Jaarlijksch Yerslag.

29 JULI 1889.

Gedrukt bij J. VAN BOEKHOVEN te Utrecht.

AAÏT DE ïfAGEDAOHTEAIS

E. C. DONDERS,

DEN BAANBREKER OP HET GEBIED DER PIIYSIOLOGISCHE OOGHEELKUNDE ,

DEN GRONDLEGGER VAN HET OOGHEELKUNDIG ONDERWIJS IN NEDERLAND ,

DEN STICHTER VAN HET NEDERLANDSCH GASTHUIS VOOR BEHOEFTIGE EN MINVERMOGENDE OOGLIJDERS

WORDT DIT DERTIGSTE JAARVERSLAG IN DANKBARE HERINNERING OPGEDRAGEN.

DERTIGSTE JAARLIJKSCH VERSLAG,

betrekkelijk de verpleging 'en het onderwijs in HET MDEELANDSCH GASTHUIS VOOK BEHOEFTIGE m MINVERMOGENDE OOGLIJDERS, overnbsp;het Jaar 1888, ter vergadering van Bestuur-deren, den 29®*™ Jnli 1889 nitgehracht door dennbsp;Geneesheer-Directeiir, Prof. l)r. H. Snellen.

M. H.!

De Jaarlijksche Algemeene Vergadering van Bestuurderen heeft mede ten doel, telken jare een terugblik te slaan opnbsp;de geschiedenis der Stichting in het afgeloopen jaar, dezenbsp;te vergelijken met haar verleden, en daaraan de eischennbsp;voor het heden en voor de toekomst te toetsen.

Meer dan ooit noopt ons tot zoodanige beschouwing deze dertigste Jaardag, omdat hiermede een omschreven tijdperknbsp;wordt afgesloten.

We staan thans aan het einde van het tijdperk, waarin Donders den eersten stoot gaf tot de oprichting, en optradnbsp;eerst als dirigeerend Geneesheer, toen als Directeur, tennbsp;slotte als Voorzitter van het College van Regenten, maarnbsp;altijd als de ziel van de Stichting, welke hij eenmaal noemde; ’)nbsp;lt;(c?e verwezenlijking eener gedachte, hem, lief geworden als

‘) De Vestiging van het Ned. Gasth. v. oogl., 1858, blz. 1.

Op deze eerste Vergadering' van Bestuurderen, na den dood van den gevierden Grondlegger, zij het mij vergundnbsp;onzen terugblik uit te strekken tot de geschiedenis der eerstenbsp;wording van ons Gasthuis, en — ge gevoelt het — sprekennbsp;over de stichting dezer Instelling is spreken over Donders.

Donders is de grondlegger geworden van het onderwijs in de oogheelkunde hier te lande, doordien zijn physiologischnbsp;streven en werken hem tot de studie van de verschijnselennbsp;van het oog hadden gebracht, terwijl hij juist daar velenbsp;aan de orde gestelde vraagstukken ontmoette, die zijn onderzoekenden geest bij uitnemendheid moesten aantrekken.

Het komt mij niet onbelangrijk voor hier de vraag te stellen, wat de eerste schreden zijn geweest, die Dondersnbsp;op het oogheelkundig terrein heeft gezet, en wat al medegewerkt heeft om zijn streven juist in deze richting te leiden?

Gedurende 35 jaar had ik het voorrecht Donders ter zijde te staan. Bij de beantwoording der gestelde vragen mag iknbsp;dus een en ander aan eigen ervaring ontleenen. Maar eennbsp;rijkere bron leveren zijne talrijke geschriften.

Aan Donders werd in 1842, op 24 jarigen leeftijd, nadat hij eerst te Vlissingen en daarna te ’s Hage als Militair-ge-neeskundige was opgetreden, het onderwijs in de Anatomienbsp;en Physiologie opgedragen aan de Militair-geneeskundigenbsp;school, w'aar hij vroeger zijne opleiding had genoten.

I) De ^Vestiging van het Ned. Gasth. v. oogt., 1858, blz. 2.

In dien tijd zijn van de hand van Donders tal van vertalingen van geneeskundige werken verschenen. Hij vertaalde gaarne; zijn werkkracht en werklust, maar ook meer mate-rieele drangredenen noopten hem daartoe. Zeker hebbennbsp;de veelvuldige en met zorg bewerkte vertalingen veel bijgedragen tot de ontwikkeling van twee zijner kenmerkendenbsp;talenten: zijn meesterschap over de taal en zijne veelzijdigenbsp;kennis van de geneeskundige litteratuur.

Onder de door hem bewerkte vertalingen wordt eene belangrijke plaats ingenomen door Ruete’s Leerboek der ophthal-mologie (1845), een boek, waartoe hij zich voelde aangetrokken om de physiologische opvatting die aan de bewerking ten grondslag lag, door Wagner genoemd: «eme meisterhaftenbsp;Darstellung der Physiologic des Auges.-» Donders vatte dezenbsp;taak breed op en de Hollandsche vertaling van Ruete, eennbsp;lijvig boekdeel van 840 bladzijden, werd ten deele geheelnbsp;vrij bewerkt, en verder met tal van aanteekeningen verrijkt.nbsp;In de voorrede zegt Donders «dat hij zich vleide daarmedenbsp;«te zullen bijdragen tot eene wetenschappelijke ontwikkelingnbsp;«van de kennis der oogziekten, waaraan, ook bij ons, ge-«brek aan physiologische kennis van het gezichtsoi’gaan, overnbsp;«het algemeen, schijnt in den weg te staan.»

De bewerking van Ruete’s handboek is van grooten invloed geweest, bovenal voor Donders zelven.

Terwijl toch naast uitgebreide studiën over algemeene physiologie, waarvan de resultaten door hem zijn neêrgelegdnbsp;in de met A. F. Baüdüin in •1851 uitgegeven «Handleidingnbsp;tot de natuurkunde van den gezonden mensch,» menig puntnbsp;van de physiologie van het oog door hem werd bewerkt,nbsp;is veelal de aanleiding daartoe terug te brengen tot denbsp;vertaling van Ruete’s handboek.

De eerstvolgende bijdragen van Donders op oogheelkundig

gebied vinden we gepubliceerd in het geneeskundig Tijdschrift «het Nederlandsch Lancet,» waarvan hij met zijn mededocen-ten Ellerman en Jansen sedert i845 de redactie had aanvaard.

Het is opmerkelijk, hoe in die eerste opstellen betreffende Oogheelkunde reeds dadelijk worden gevonden die vraagstukken, op welker gebied Donders zich in zijn verder wetenschappelijk streven zoozeer verdienstelijk heeft gemaakt.

Belangrijk is de herlezing dier eerste publicatiën, die zich kenmerken door terugzetting der bespiegelende methode tennbsp;bate van waarneming en onderzoek, en die alle bijdragen zijnnbsp;tot de historische ontwikkeling van de juistere voorstellingennbsp;op dit gebied.

Onder de rubriek van: «Physiologische en pathologische aanteekeningen van gemengden aard» vinden we van Dondersnbsp;in den 2^® jaargang van het Lancet (1846—1847) de volgende titels:

De bewegingen van het menschelijk oog.

Over entoptische gezichtsverschijnselen en derzelver toepassing voor de herkenning van ooggebreken.

Over het verband tusschen het convergeeren der ge-zichtsassen en den accomraodatietoestand der oogen.

Tot de studie der bewegingen van het oog werd Donders gebracht door eene opmerking van Ruete, betreffende denbsp;door Hueck verdedigde en toen algemeen aangenomen stelling, dat de verticale meridiaan bij helling van het hoofdnbsp;verticaal zou moeten blijven door middel van volkomen compen-seerende rolbeweging der oogen. Ruete bestreed deze op theoretische bespiegeling gegronde stelling, en beweerde adat denbsp;avalschheid van Hueck’s meening voldoende blijkt uit den standnbsp;«.der nabeelden bij beweging van de oogen en van het hoofd.ygt;

Het denkbeeld van Ruete , om de nabeelden te gebruiken

9

lot het bepalen van den stand der oogen bij zijdelingscbe helling van het hoofd, werd door Donders toegepast op denbsp;ontleding van het zeer ingewikkeld en toen nog geheelnbsp;braakliggend vraagstuk der oogbewegingen.

Door dit experimenteel onderzoek heeft hij voor de oogbewegingen bij evenwijdige kliklijnen eene bepaalde wet kunnen vaststellen. Deze wet van Donders is niet directnbsp;van toepassing bij convergentie. Daarbij stuitte hij op verschijnselen, die weder aanleiding hebben gegeven tot veelvuldige en langdurige proefnemingen, die na vele jaren doornbsp;hem en ook door zijne leerlingen ‘) zijn voortgezet.

De minder volkomen uiteenzetting der entoptische gezichts-verschijnselen in Rüete’s handboek gaven Donders aanleiding in het Lancet een uitgewerkt overzicht te geven van Listing’snbsp;arbeid over dit onderwerp, in diens «Beitrage zur physiolo-gischen Optik,» Gottingen i845. Terwijl toen de oogspiegelnbsp;nog niet bekend was, moest eene methode wel belangstelling vinden, waarbij de troebelingen in lens en giasvocbtnbsp;konden zichtbaar worden gemaakt.

Donders onderzocht de troebelingen in eigen oog en de veranderingen, die ze ondergaan, hij teekende ze naar denbsp;methode a double vue, en bepaalde naar de wijze vannbsp;Brewster hunne diepteligging.

Van dit onderzoek zegt Moleschott terecht adat het mog steeds het heste is, wat over d,it onderwerp is verschenen.))

Een ander vraagstuk uit dien tijd betrof de verhouding van de accommodatie tot de convergentie. Tegenover Porterfield

1) nbsp;nbsp;nbsp;T. D. A. D. VAN Moll , Oyer de normale incongruentie der netvliezen,nbsp;1874. En M. E. Mulder, Over parallelle rolbewegingen der oogen, 1874.

2) nbsp;nbsp;nbsp;Jac. Moleschoti’s Vortrage n». 1.5, 1888, S. 24 en de Gids vannbsp;Mei 1888 , blz. 210.

10

en Joh. Müller -verdedigden Volkmann en Ruete de voorstelling, dat deze in zekere mate van elkander onafhankelijk kunnen zijn. Donders bracht dit vraagstuk dadelijk op experimenteel terrein, en stelde in het licht, dat men, door het achtereenvolgend voor de oogen plaatsen van verschillende positieve en negatieve glazen, bij eiken graad van convergentie de hoegrootheid der beschikbare accommodatie quantitatief kan bepalen.

Toen daarop in het volgende deel van het Lancet door den Physiker F. W. C. Krecke aan Donders de vraag werd voorgelegd of niet aan sommige vormen van scheelzien met prismatische glazen tegemoet ware te komen, vond Donders daarinnbsp;dadelijk aanleiding, die prisma’s te gebruiken om bij bepaalden graad van accommodatie de convergentie door prisma’s tenbsp;wijzigen, en aldus de afhankelijkheid van convergentie ennbsp;accommodatie van elkander langs tweeden weg te bepalen.

Zoo werd reeds in de jaren 1847 en 1848 de grond gelegd tot de studiën van Donders over accommodatie, convergentie en de daarin gelegen oorzaken van strabisme, dienbsp;later zoo groote beroemdheid erlangden.

Nog dient hier te worden vermeld, dat Donders op den vernuftigen voorslag van Krecke om prismatische glazen totnbsp;genezing van strabisme te doen strekken, aan het slot vannbsp;ditzelfde betoog antwoordde (Lancet III, blz. 245): «dat hiernbsp;«alléén de praktijk zich eene beslissende uitspraak mag aan-«matigen.» «En,» zoo vervolgt hij, «ook deze praktischenbsp;«toetsing zou ik volgaarne op mij nemen. Mocht een mijnernbsp;«kunstgenooten mij de gelegenheid willen bieden, de hiernbsp;«voorgestelde behandeling gezamentlijk met hem in aanwen-«ding te brengen, ik zou hem dankbaar zijn en van dennbsp;«lijder geene andere eischen doen, dan zich in het bezitnbsp;«te stellen der dienstig geoordeelde brillen.»

Ziedaar de eerste schrede — in 1847 — van den toen 29jarigen Docent in Anatomie en Physiologic in de richtingnbsp;naar het terrein van Klinische oogheelkunde.

Intusschen werd Donders lot Buitengewoon hoogleeraar benoemd; niet omdat er eene vacature bestond, maar omnbsp;zijne buitengewone en dadelijk algemeen erkende verdiensten. Hem werd geen afzonderlijk leervak opgedragen;nbsp;maar hij stelde zich tot taak de leemten in het onderwijsnbsp;aan te vullen, die in eene Faculteit, bestaande uit niet meernbsp;dan drie leden ¹), lichtelijk waren aan te wijzen.

Zoo doceerde Donders Gerechtelijke geneeskunde, Alge-meene pathologie, Weefselleer en Algemeene biologie, tot welke laatste ook gebracht werd de Physiologie van hetnbsp;gezichtszintuig met toepassing op de ziektekunde van het oog.

In verband daarmede werden allengs ook enkele, maar slechts weinige patiënten aan zijn laboratorium onderzochtnbsp;en den studenten getoond.

Een nieuwe spoorslag was noodig om Donders verder in de richting der oogheelkunde te trekken, en inderdaadnbsp;hebben eigenaai’dige gang en samenloop van omstandighedennbsp;daartoe geleid.

In 185i tijdens de 1®¹® wereldtentoonstelling zou Donders Londen bezoeken, en hij maakte er zich eene illusie van,nbsp;aldaar de beroemdheden op physiologisch gebied te ontmoeten.nbsp;Hij bezocht Bowman, dien hij uit «Todd amp; Bowman’s Physiological anatomy and physiology)-) als een grondig onderzoeker der weefselleer had leeren waardeeren, en dien hij

1

ScHROEDEE, VAN DER Kolk doceerde toen Physiologie en Anatomie, VAN Goudoever Chirurgie en Obstetrie, LoscqKlinische geneeskunde ennbsp;de Leer der geneesmiddelen.

12

nu zou terug vinden mis den oogarts bij uitnemendheid, «.wetenschappelijk hoven alle anderen en opereerende, zooalsnbsp;«wellicht niemand vóór of na hem.ygt;

Hij vond daar ook Friedrich von Jaeger, den beroemden Weener Ophthalmiater; maar bovenal werd voor bem vannbsp;beteekenis de kennismaking met den jeugdigen Alrrechtnbsp;Graefe, die, reeds bekend met Londen, voor Donders eennbsp;leidsman werd door de wereldstad, maar ook een leidsman,nbsp;die hem verder zou voeren naar bet gebied der praktischenbsp;oogheelkunde.

«Onder de gunstigste omstandigheden geplaatst» — zoo beschrijft hem Donders — «en met eene voor zijnenbsp;«krachten schier te warmen ijver bezield, heeft Graefe opnbsp;«nog jeugdigen leeftijd eene zeldzame kennis opgedaan,nbsp;«die hij, na een driejarig buitenlandsch verblijf, op hetnbsp;«punt staat voor zijn vaderland ten beste te geven. Oogheel-«kunde is zijne lievelingsstudie. Hij heelt daaraan een breedennbsp;«physiologischen grondslag gegeven, en hechte steenen voornbsp;«den ophouw aan de Pathologische anatomie ontleend. Niemandnbsp;«heeft zooveel bijgedragen om mijn leven te Londen aange-«naam en vruchtbaar te maken als Graefe.»

«Een maand lang leefden wij met elkander, om als broe-«ders te scheiden. William Bowman en Albrecht Graefe «als vrienden te hebben verworven werd een onwaardeerbarenbsp;«schat op mijn levensweg.»

«Hier sloten wij een vriendschap, die op hare trouw mocht «bogen, wijdden geheele dagen en halve nachten aan hetnbsp;«wisselen over oogheelkundige onderwerpen en zagen zoo-«doende weldra een tweede band gesloten om namelijk in

*) Donders’ Gedenkboek, blz. 124.

'D Nederlandsoh Lancet, 3'gt;' Jaargang, blz. 313 en Gedenkboek, blz. 125.

iS

«gelijken geest naar hetzelfde doel te streven: de bevordering «der oogheelkunde.»

Ik zou willen voortgaan u van dit onovertroffen reisverhaal woorden van Donders zelven af te schrijven; maar ik verwijs u naar het oorspronkelijke. Ge vindt deze «Aan-teekeningen uit Londen en Parijs» in het deel, 3'^® serienbsp;van het Nederlandsch Lancet, ISS'l—4852.

Meer bezielde en bezielende beschrijving eener wetenschappelijke reis is niet te denken.

Herhaaldelijk komt Donders er op terug, welken grooten invloed deze reis op zijne verdere loopbaan heeft gehad. Hijnbsp;wenschte datzelfde voorrecht ook aan anderen toegekend,nbsp;en, mijns inziens, ligt in de genoemde «Aanteekeningen»nbsp;reeds de kiem en de verklaring van de beschikking, die hijnbsp;gegeven heeft aan het hem op zijn 70-jarig jubilee aangeboden kapitaal: namelijk de renten daarvan te doen strekken om jonge mannen van aanleg, bij voorkeur vroegerenbsp;assistenten bij het onderwijs in Ophthalmologie en Physio-logie, in staat te stellen in het buitenland te zoeken, watnbsp;hij er zelf zoo ruimschoots gevonden had.

Wèl werkte alles mede om Donders’ bezoek aan Londen vruchtbaar te maken: «Bowman en ik,» —¦ zoo schrijft hijnbsp;1, c. blz. 448 — «vernamen nog van Graefe, dat de doornbsp;«Physiologen en Physici evenzeer geschatte Helmholtz eennbsp;«werktuig had uitgedacht om in de diepte van het oog hetnbsp;«netvlies in al zijne bijzonderheden waar te nemen. Werdnbsp;«destijds, toen Graefe ons kortelijk ’t beginsel verklaarde,nbsp;«waarop de oogspiegel berustte, onze aandacht hoog gespan-«nen, — Helmholtz’ beschrijving en de voorloopige kennis-«making met zijn werktuig strekten niet tot teleurstelling.»

14

Na de terugkomst werd aan het physiologisch laboratorium met den oogspiegel gezien en het waargenomene in teekeningnbsp;gebracht en reeds in 1853 was daar onder leiding van Dondersnbsp;door A. C. VAN Trigt eene dissertatie over den oogspiegelnbsp;bewerkt, die schier alles bevat, wat we tot heden daarvannbsp;hebben geleerd.

Geen wonder, dat de geneesheeren van hier en elders patiënten toezonden, om naar die nieuwe methode te wordennbsp;onderzocht en herkend.

En al spoedig werd de toch reeds bekrompene ruimte aan het oude physiologisch laboratorium op de Hoogt geheel ennbsp;al ontoereikend.

Eene kamer daartegenover werd gehuurd. Met de candi-daten in de geneeskunde zag Donders toen dagelijks eenige patiënten.

Het onderzoek en de bespreking der uiteenloopende gevallen werd al spoedig een practisch college, — en zóó ontstond, door natuurlijke ontwikkeling, de eerste Oogheelkundige kliniek en het eerste Speciaal oogheelkundig onderwijs hier te lande, zooals het in de geschiedenis der algemeenenbsp;oogheelkunde, ten allen tijde, met roem zal worden herdacht.

Het was in dien tijd — 1853 — dat ik het voorrecht had, als leerling, de persoonlijke kennis van Donders tenbsp;maken. Ik was door G. .1. Mulder bij hem aanbevolen.nbsp;We kenden zijne groote vermaardheid en we wisten hoenbsp;hooge eischen hij aan zijn leerlingen stelde. Het was dannbsp;ook niet zonder schroom, dat wij — mijn vriend en studiegenoot W. M. Gunning en ik — na het eerste college onzenbsp;opwachting bij hem maakten.

Hij ontving ons met zijne bekende innemendheid en dadelijk drukte hij ons op het gemoed dat het volgen

i5

zijner colleges slechts een gering deel onzer wederzijdsclie betrekking moest zijn. Hij wees ons elk eene plaats in zijnnbsp;laboratorium. Levendig staan mij zijne woorden voor dennbsp;geest, waarvan we den zin terugvinden in het Ned. Lancet,nbsp;2“*® serie jaargang, blz. 570, en die ik hier weergevennbsp;mag, omdat zij geheel het kenmerk van zijn onderwijs dragen:

«Eindelijk moeten wij vooral eigen onderzoek aanbevelen.....

«Hier geldt vooral het vouloir c’est pouvoirs) en verder blz. 592: «waar men van waarneming en allijd weder van waar-«neming uitgaat, zijn droomen niet bestand, zij ontvallennbsp;«allengs, soms plotseling, en, wil men er dan nog eens naarnbsp;«grijpen, dan tast men in het ledige.»

De band tusschen leerling en leermeester was spoedig gelegd. Meer vertrouwelijk werd onze omgang, nadat Dondersnbsp;mij had uitgenoodigd hem te zijnen huize gezamenlijk metnbsp;mijn vriend J. A. Moll, bij het zien van eenige privatenbsp;patiënten behulpzaam te zijn. Wij verkeerden van toen af,nbsp;in het middaguur, bijna dagelijks met Donders en zijn vriendelijk en gastvrij gezin.

De Oogheelkundige kliniek, eenmaal met ernst aanvaard, nam spoedig toe, en de behoefte drong zich op, enkelenbsp;minvermogende lijders te verplegen. Het Cholera-gasthuisnbsp;werd daartoe welwillend door het Stedelijk bestuur tijdelijknbsp;ter beschikking gesteld. Maar de stichting van een afzonderlijk gasthuis werd een eisch, eene behoefte. In Engelandnbsp;had Donders de groote ziekenhuizen gezien, met het opschrift: ^Supported by voluntary contributions.)'! — Liefdadigheidsinstellingen, tevens dienstbaar aan het onderwijs. Ziedaar het ideaal!

Geholpen door de alom dankbaar erkende hulpvaardigheid

16

van onzen oudsten Regent, Mr. II. Roijaards van Scherpenzeel, was spoedig eene commissie samengesteld, en — dank zij vooral de belangstelling en toewijding van den Oud-hoogleeraar Suerman, die zulks tot zijne laatste levenstaaknbsp;wilde stellen, was het vereischte kapitaal weldra bijeen.

Eene ruime woning, die aanvankelijk aan alle eischen voortreffelijk kon voldoen, werd aangekocht. Donders tradnbsp;op als Dirigeerend geneesheer. Ik was de eerste Inwonendenbsp;assistent. Een dertigtal bedden werd in gericht en was spoedig bezet.

Donders heeft toen, gedurende het daarop volgende viertal jaren, zich met hart en ziel aan de beoefening der prac-tische oogheelkunde en aan de behartiging der eischen van het Gasthuis voor ooglijders gewijd.

In 1862 gaf het overlijden van den Hoogleeraar Schroeder VAN DER Kolk eene nieuwe wending aan zijn streven. Dondersnbsp;werd toen Gewoon hoogleeraar met de officiëele opdracht vannbsp;het onderwijs in de Physiologie. Een nieuw physiologischnbsp;laboratorium zou worden gebouwd.

In de notulen der Vergadering van Regenten, op 14 Mei 1862, vinden we van Donders de mededeeling, dat het overlijden van Schroeder van der Kolk hem andere vakken vannbsp;onderwijs en nieuwe verplichtingen oplegt, en dat hij daaromnbsp;hesluiten moet, evenals hij dit reeds voor zijne particulierenbsp;consultatiën heeft gedaan, ook aan het Gasthuis voor oog-lijders',^ de behandeling in hoofdzaak aan een ander op tenbsp;dragen; zoodat hij verder uitsluitend als Directeur en als Con-sulteerend geneesheer wenscht op te treden.

De verantwoordelijkheid van Eerste geneesheer werd toen aan mij opgelegd, terwijl een Inwonend assistent mij ternbsp;zijde werd gesteld.

17

Maar ook daarna bleef Donders met hart en ziel aan het Gasthuis gehecht. Dit spreekt duidelijk uit de jaarlijks doornbsp;hem uitgebrachte verslagen, aan welke taak hij zich eerst innbsp;1883 — en noode — onttrok. Het was hem eene behoeftenbsp;jaarlijks te getuigen, telkens met nieuwe warmte en gloed,nbsp;van zijne onverbreekbare gehechtheid aan het Gasthuis voornbsp;ooglijders en van zijne dankbaarheid aan hen, die tot denbsp;stichting en instandhouding de hand wilden bieden.

In denzelfden zin gevoelden wij thans ons geroepen, ter inleiding van dit dertigste Verslag, te herdenken wat Dondersnbsp;voor het Gasthuis is geweest.

Donders in zijne volle waarde te schetsen en een ovei'zicht te geven van al wal hij op wetenschappelijk gebied heeftnbsp;gewrocht en gewerkt, gaat hier ons bestek en onze krachtennbsp;te boven.

De betrekking van Hoogleeraar in de physiologic en van Geneesheer aan het Gasthuis. voor ooglijders was allengsnbsp;te meer onvereenigbaar geworden, omdat de werkzaamheden der kliniek met ongemeenen spoed zich vermeerderden.nbsp;Elk jaarverslag vermeldt toename van het aantal patiënten.

Indien men het thans verstreken tijdvak van 30 jaren in drie tijdvakken verdeelt, dan levert de statistiek voor het eerstenbsp;tiental jaren een gemiddeld cijfer van 1260, het tweede tientalnbsp;van 1738 en het derde tiental van 2556 patiënten per jaar.

In het laatstverloopene jaar hadden we 3.5 maal meer patiënten dan in het eerste jaar.

Duidelijker dan cijfers geeft eene graphische lijn de voorstelling van deze toename.

2

18

In bijgaand schema duidt de lijn B het jaarlijksch aantal behandelden aan, en de lijn V het aantal der verpleegden.

*-=======------mnei

¦¦¦¦¦¦¦¦¦¦¦¦¦«¦¦¦¦¦I

¦¦¦¦¦¦¦¦¦¦¦BRnBagSi!

BBBflBBHBBUBÜIRBBBggg

bbbbbbbbkbbbbbbbbbb__

¦¦¦¦•SMRBfJBBIMBBBBBBBI

BBBRBKSSMBBIIBIBBBBBBBI

BBBUBBBBBBBUBBBBBBBB!

BBBBBBBBBBBIIBBBBBBBBI

bbbbbbBbbbbiibbbbbbbbi

BBBBSBBBRSSiSSBBBBBBBn y BaBBBBBBilBBlIBBSBBBSBP

BBBBBBBBBBBIIBBBBBBBBI

O (M nbsp;nbsp;nbsp;CD 00

CO 00 00 CO GO

Behoudens kleinere schommelingen is de eerste lijn steeds stijgend; de tweede daarentegen hlijft van ongeveer onveranderde hoogte. De verklaring is niet moeielijk: voor denbsp;verpleging bereikten we al spoedig het maximum, dat onsnbsp;voorloopig gebouw kon bevatten. Voor de poliklinische behandeling is men niet evenzeer aan de beschikbare ruimtenbsp;gebonden.

Ter aanduiding, hoe de gang van zaken in het thans verstreken jaar is geweest, moge hier worden ingelascht de statistiek over 1888 van behandeling en verpleging.

19

liet aantal behandelde lijders bedroeg in het afgeloopen jaar 3037, van welke 425 werden verpleegd. Over de 29nbsp;voorafgaande jaren was het gemiddeld cijfer van behandeldennbsp;1820 en van verpleegden 366.

De polikliniek is nog steeds toenemende, in dit jaar 208 meer dan in het vorige, en 1217 hooger dan het gemiddeldenbsp;cijfer van de 29 voorafgaande jaren.

Van de 3037 behandelden waren 1650 mannen en 1387 vrouwen.

Het geheele getal consulten bedroeg 21768, d. i., verdeeld over 310 weekdagen, gemiddeld 70 consulten per dag.

Van de 425 verpleegden waren 217 mannen en 208 vrouwen, met 9022 verpleegdagen; d. i. gemiddeld 25 verpleegdennbsp;per dag, met gemiddeld 21 verpleegdagen voor ieder.

Buitendien werden 54 patiënten van elders buiten het Gasthuis verpleegd, met 800 verpleegdagen.

als volgt:

-20

Alle kerkgenootschappen waren vertegenwoordigd:

1923 Protestanten.

950 Roomsch-Catholieken en Oud-Roomschen.

125 Israëlieten.

39 onbekend.

Opmerkelijk is hoe de verhouding van bovenstaande cijfers telkens met die der vorige jaren overeenkomt.

Er werden 347 grootere operatiën verricht, d. i. 53 meer dan in 1887.

Van 3980 oogen werd de refractie bepaald; 626 werden astigmatisch bevonden.

In het geheel zijn dit jaar 1580 brillen voorgeschreven.

Het tweezijdig oogmerk van het Gasthuis werkt elkander wederzijds in de hand: wanneer er aan een grooter getalnbsp;lijders hulp wordt verstrekt, zal ook het materiaal voornbsp;onderwijs en wetenschappelijk onderzoek rijker worden. Denbsp;laatst bedoelde strekking der Instelling is niet het minderenbsp;deel. Naarmate de aanstaande artsen meer in oogheelkundenbsp;zullen worden ontwikkeld, en, vooral, naarmate er meerderenbsp;speciaal gevormde oogartsen voor de verschillende gedeeltennbsp;van ons vaderland beschikbaar zijn, zullen ook die ooglijdersnbsp;gebaat worden, welke door gezondheidsredenen of om fman-cieele bezwaren verhinderd zijn hier hulp te komen zoeken.

Aan alle Nederlandsche hoogescholen, wordt thans speciaal onderwijs in Oogheelkunde gegeven; maar aan geen wordtnbsp;zóó groote kliniek en zóó voldoende beschikking over hulpmiddelen verstrekt als hier, waar de particuliere liefdadigheidnbsp;samenwerkt met het van Regeeringswege gegeven onderwijs.

De beste, ja men mag zeggen, de eenige wijze van

21

den oogarts is het gedurende geruimen tijd optreden als Assistent-geneesheer en Docent aan eenenbsp;meer uitgebreide ziekenverpleging.

Ook Donders w'as hiervan doordrongen en het was in overleg met hem, dat in de laatste jaren meerdere uitbreidingnbsp;is gegeven aan het Geneeskundig en Doceerend personeelnbsp;van ons Gasthuis.

In het afgeloopen jaar werd ik ter zijde gestaan door den Heer E. Faber als Tweede geneesheer; den Heer Dr. L. P.nbsp;VAN DER Spil als Derde geneesheer, den Heer M. Straubnbsp;als Histioloog, den Heer H. Snellen Jr. als Inwonendnbsp;assistent en den Heer W. F. Wagtho als Universiteits-assistent.nbsp;Bovendien heeft de Heer H. M. C. Kessler, Med. doctorandus, gedurende het geheele jaar, als Volontair-assistent, zichnbsp;verdienstelijk gemaakt. Ook vele Candidaten der geneeskundenbsp;waren bij onze werkzaamheden behulpzaam.

Het geneeskundig en doceerend personeel heeft ook weder dit jaar voor mij het Directeurschap eene aangename en opwekkende taak doen zijn. Ik kan niet nalaten hier dank uitnbsp;te spreken voor den ijver, de toewijding en de aangenamenbsp;samenwerking, waarin allen hebben gewedijverd.

Is het te verwonderen dat ik tegen het tijdstip opzie, waarop sommigen ons zullen verlaten, om hunne hier gekweekte talenten elders ten nutte te doen zijn?

Ook voor het personeel van administratie, verpleging en bediening heb ik niets dan lof. Het is mij ook dit jaarnbsp;weder eene aangename plicht ons aller dank uit te sprekennbsp;aan de Directrice voor hare voortreffelijke zorgen. Haarnbsp;doordacht en meer en meer krachtig beheer geeft onsnbsp;de overtuiging dat zij ten volle berekend zal zijn voor denbsp;directie van een op ruimer schaal gebouwd Gasthuis voornbsp;ooglijders.

22

Onze hulpmiddelen, zóó voor onderzoek en behandeling, alsook die voor het onderwijs zijn in voldoenden staat.nbsp;Eene groote aanwinst deed onze boekerij, doordien Dondersnbsp;ons het grootste gedeelte van zijne oogheelkundige bibliotheeknbsp;heeft vermaakt. Met dankbaarheid hebben we dit laatstenbsp;blijk van zijne gevoelens jegens deze Stichting aanvaard.

Veel goeds, inderdaad, hebben we te roemen! Toch is ons Gasthuis voor ooglijders nog slechts een begin van watnbsp;het worden moet. De verpleging van lijders moet gelijkennbsp;tred kunnen houden met de toename van het aantal patiënten,nbsp;dat zich aanmeldt.

Ons gebouw is te klein. Het veroudert en wordt bouwvallig en de tijd is niet verre, dat we het zullen moeten verlaten.

Dagelijks weder ervaren we de droeve waarheid van de woorden van Donders in zijn 23®‘® Verslag, 1882: We mogennbsp;(s.het niet ontveinzen, dat ons Gasthuis — vroeger onze trots —nbsp;lt;iwat de eischen der verpleging betreft, niet meer zich metennbsp;lt;ikan met de inrichtingen, hier te lande en elders ’) tot standnbsp;igebracht.))

Donders’ geliefkoosd denkbeeld om een nieuw gebouw te

23

zien verrijzen, blijft ook onze dierbaarste wensch, want zonder een doelmatig gebouw mist onze «Vereenigingygt; *) haar doel en derft zij ten slotte haren grond van bestaan.

Maar onze hoop blijft op de toekomst gevestigd.

Boogt niet ons Gasthuis op de belangstelling van velen ? — Immers het album van Begunstigers, Stichters en Bestuurdersnbsp;telt een 2000-tal namen!

En, waar zoovele kleinere gaven van algemeene deelneming getuigen, zullen we daar niet van enkelen, die de bedoelingnbsp;van ons Gasthuis beamen, ook grootere giften mogen vragen ?

Indien een twintigtal van Nederland’s milde handen de «bescherming» van het bouwfonds van ons Gasthuis willennbsp;aanvaarden, dan zal eene inrichting kunnen verrijzen, zooalsnbsp;Donders die heeft beoogd: voor den lijder een toevlucht,nbsp;die alles geeft wat tot afweering van droeve blindheid kannbsp;strekken, voor de wetenschap eene kweekschool, die daartoe nieuwe krachten en nieuwe hulpmiddelen schept!

Van oudsher is Neêrland’s mildheid bekend: eene schoone roeping vond hier de liefdadigheid in het verzachten van hetnbsp;treurige lot van den blinde! Maar is het niet eene veelnbsp;schoonere roeping om blindheid te helpen voorkomen?

Mogen dan Moleschott’s ®) woorden bevestiging vinden, adat het Gasthuis voor ooglijders zal zijn een monumentumnbsp;aaere perennius, dat zoolang zal bloeien, als er ooglijders zijn,nbsp;aen zoolang zal groeien als Nederland mannen als Huygensnbsp;aen Donders weet te schatten.^

1) nbsp;nbsp;nbsp;Statuten, art. 1.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jaarverslag, blz. 29.

2) nbsp;nbsp;nbsp;Reglement, art. 2ff.

2) .De Gids, Mei 1888, blz. 213, en Mor.ESCHOTi’sVortrage, N'’.15,s. 30

24

Alvorens ik eindig, heb ik U te wijzen op een geschenk, dat het Gasthuis, ter herinnering aan Donders, van zijnenbsp;verwanten mocht ontvangen. Het is de beeldtenis vannbsp;Donders, zooals we hem tijdens de wording dezer Stichtingnbsp;hebben gekend. Groote waarde als kunstwerk heeft ditnbsp;schilderstuk niet; maar het is, uit dien tijd, eene voortreffelijke gelijkenis. En zoo gaarne stellen we hem onsnbsp;voor, zooals hij was, toen hij voor ruim 25 jaren voor hetnbsp;Gasthuis leefde en werkte.

Onwillekeurig komt hier Donders mij voor den geest, zooals hij in 1862, in de 3*^® Algemeene Vergadering vannbsp;Bestuurders, het portret van Suerman, waarnaast thans hetnbsp;zijne eene plaats vindt, overdroeg aan Regenten.

Vergunt mij dat ik in uwe herinnering terugroep, hoe Donders daarbij van zijne diepe vereering voor Suermannbsp;getuigde.

Ook weel ik geen betere wijze om tbans uitdrukking aan eigen gevoelen te geven, dan de woorden, waarmede Dondersnbsp;de herdenking van Suerman besloot, hier tot de onzen tenbsp;maken en ze aan Donders zelven te wijden:

lt;iln de harten van velen hehhen zijne weldaden een onver-ngankelijk gevoel van dankbaarheid nagelaten^ dat zich uiten «.wil in daden. Welnu! met overtuiging mag ik het uitspreken:nbsp;«door de ontwikkeling dezer Instelling te bevorderen, kwijtnbsp;«men zich van die dankbaarheid en brengt men de schoonstenbsp;«hulde aan zijne nagedachtenis !ygt;

DERTIGSTE JAARLIJKSCH VERSLAG,

omtrent het geldelijk Beheer van de Vereeniging „HET ÏIEDEHLAÏIDSCH GASTHUIS VOOR BEHOEFTIGE m imVERMOGEÏfDE OOGLIJDERS,” overnbsp;het Jaar 1888, nitgehracht door den Rentmeester-Secretaris Mr. D. Ra gay, namens Heerennbsp;Regenten, ter Vergadering van Bestuurderen opnbsp;29 Juli 1889.

Bij het uitbrengen van het Verslag' betreffende de geldelijke aangelegenheden kan in de eerste plaats worden medegedeeld dat het Jaar 1888 sluit met een Batig Saldo, dat hoewel niet belangrijk toch grooter is dan dat van hetnbsp;vorige boekjaar.

Het huishoudelijk beheer werd gevoerd op de vorige zuinige wijze, toch waren, door het grooter aantal verpleegden, denbsp;uitgaven natuurlijk grooter.

Het onderhoud der gebouwen vereischte dit jaar een aanmerkelijk lager cijfer. Dit bedraagt ƒ 841.97®, waarondernbsp;is begrepen de post voor het aanbrengen van den nieuwennbsp;uitgang in de Bagijnenstraat.

De ontvangsten waren hooger dan het vorige jaar. Alléén

het Hoofdstuk «Bijdragen van Begunstigers» verminderde wederom met ongeveer f 155.—. Voornamelijk werd ditnbsp;door overlijden veroorzaakt, toch kwamen ook velen voor,nbsp;die voor verdere deelneming bedankten.

Wegens het onmisbare dezer Bijdragen in het Finantieele beheer onzer Vereeniging, is deze vermindering zeer tenbsp;betreuren en mag opnieuw met ernst op versterking vannbsp;het aantal Begunstigei’s worden aangedrongen.

Niettemin moet aan de plaatselijke Commissien en Correspondenten dank worden gebracht voor hunne belangelooze zorgen ten dienste van het Gasthuis en de wijze waarop zij hunnenbsp;taak vervullen.

Leeuwarden, Arnhem, Botterdam en Delft komen voor met een verhoogd cijfer van bijdragen.

De rekening over 1888 is nagezien, met de bescheiden vergeleken en in orde bevonden door de daartoe in de laatstenbsp;Algemeene Vergadering benoemde Commissie, bestaande uitnbsp;de Heeren: F. ’sJacob, Dr. W. Koster en Dr. J. A. C.

OUDEMANS,

A. Verplegingsfonds.

De ontvangsten bedroegen:

ƒ18148.02quot; ƒ16997.99quot;

Uit deze rekening blijkt dat het voordeelig Saldo de som van ƒ 551.75’ bedraagt.

Het aantal verpleegdagen waarvoor vergoeding werd genoten, was 1214 meer, terwijl 50 verpleegden meer werden opgenomen dan in 1887.

De verpleeggelden bedroegen;

ƒ 2.— per dag voor 254 verpleegdagen. ƒ 1.50nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

ƒ 1.— nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8343nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

ƒ 0.50 nbsp;nbsp;nbsp;))nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5)

Gratis nbsp;nbsp;nbsp;dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;324nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Alzoo te zamen 9018 verpleegdagen, terwijl 4 verpleegdagen a ƒ!.- nog niet zijn ingekomen.

28

De kosten van verpleging waren in 1888:

voor eigen rekening

kosteloos

Het grooter aantal verpleegden vereischte natuurlijk grootere zorgen. Dank de onvermoeide werkzaamheid en de toewijding van Mevrouw de Directrice wei’d echter alles op denbsp;heste wijze geregeld en mocht alles naar wensch slagen.

Met waardering rekenen wij het een plicht hiei’van in dit verslag gewag te maken.

Als bijdragen van Begunstigers werden ontvangen door tusschenkomst van H. H. Correspondenten en Secretarissennbsp;van plaatselijke Commissiën:

30

De Heer Dr. P. A. van der Ketten te Beek zag zich genoodzaakt als Correspondent te bedanken; thans heeft aldaar Mejufvr. H. Hinlopen zich daarmede willen belasten.

De Heer Dr. Mensonides bedankte wegens vertrek als Correspondent te Yianen en de Heer H. .T. Thorbecke had de welwillendheid in diens plaats op te treden.

De Heer W. F. van Erkel heeft zich bereid verklaard, ter vervanging van wijlen den Heer A. Marcus, te Nijkerknbsp;onze belangen te behartigen.

B. Kapitaalfonds.

Het Kapitaalfonds ontving in 1888 geene legaten, zoodat slechts vermeerdering is ontstaan door de inschrijving vannbsp;nieuwe Bestuurders en door giften van Stichters en doornbsp;verschillende andere Bijdragen voor ééns.

Als Bestuurders of Bestuurderessen werden in het Album ingeschi'even:

Dr. H. A. Middelburg te Leeuwarden. . . f 250.— Dr. A. Roorda Smit, Hoogleeraar te Cordova. - 300.—

Diederik Doijer te Leiden.......- nbsp;nbsp;nbsp;250.—

Jeannette Alexandrine Doijer te Leiden. . - 250.— Douairière Bar®®® van Nagell , geb. Bar®®® vannbsp;Pallandt van Beerse te Zwolle (als nieuwe

bijdrage.).............- nbsp;nbsp;nbsp;100.—

Als Stichters:

Dr. M. J. Bouvin te ’s Hage......- nbsp;nbsp;nbsp;50.—

De Heer H. H. W. Maasz te Rotterdam . . - nbsp;nbsp;nbsp;50.—

De Heer D. J. Oppenheim te Rotterdam . . - nbsp;nbsp;nbsp;50.—

De Heer N. N. te Zeist.......- nbsp;nbsp;nbsp;100.—

Als Stichteressen:

Mevr. de Weduwe IL F. M. van Lanschot, geb. Kraemer te ’s Bosch........- nbsp;nbsp;nbsp;50.—

31

Mevr. Jansen, geb. Tichelaak.....

Mevr. Pauline Herz te Keulen.....

Mevr. D. J. Oppenheim, geb. H. E. Schouten Aan giften van verscbillende personen werdnbsp;ontvangen.............- 610.02

In 1888 werden afgelost 2 pandbrieven Holl. Hyp.-Bank, elk groot f 1000 4 “/o en werden aangekocht:

f 7000 SVj % gemeente Utrecht en f 1000 3*2 7o gemeente Amsterdam.

Bij voorbaat kan worden medegedeeld, dat in het loopende jaar een legaal groot f 1000, onder den last van vruchtge-brui-k, is ontvangen van Mejufvr. A. Zimmermann te Wageningennbsp;en een groot f 3000, van den Heer Dr. A. II. Dobbelaernbsp;DE Wind te Middelburg.

C. Bouwfonds.

In 1888 werd het fonds vermeerderd met een bedrag van f 774.45 aan renten.

Het bestaat op uitquot;. December 1888 uit:

20 oblig. Werkelijke Schuld SVj 7o ƒ 1000,

1 nbsp;nbsp;nbsp;» Gemeente Utrecht SVj 7o /quot;IGOO,

1 nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gemeente Amsterdam S'/^ 7o ƒ 1000,

7 nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 7o Stad Amsterdam 1874 met loting/'100

en een batig Saldo van f 639.97®.

I nsr lï o TT ID

VAN HET

23**' en 24**' INummer der wetenschappelijke Bijbladen.

De bepaling van astigmatisme met den ophtlialinometer van Javal-ScHJÖTz. Door Dr. L. P. van dek Spie.

De operatieve behandeling van ptosis, door verkorting van de pees van den levator palpebrae. Door Prof. Dr. H. Snellen.

Eene nieuwe methode van symblepharon-operatie. Door Prof. Dr. H. Snellen.

Traumatische splijting der lens, met beperking der resorptie, ten gevolge van afsluiting der lenswond door geprolabeerde glasvocht-membranen.nbsp;Door H. M. C. Kesslek.

Skiascopie. Door H. Snellen Jk.

Bijdrage tot de pathologische anatomie van het glaucoom. Door M. Stkalb.

De toestel van Dr. Gbatama voor de herkenning van voorgewende ge-zichtszwakte op een oog. Beschreven door M. Sieaiib.

Hypopion-Keratitis door enting van Aspergilles flavoscens. Door Dr. B. H. Halbektsma.

Statistiek der Oogziekten, in het jaar 1888, hij 3037 lijders.

Oplithalmia catarrhalis.............

„ nbsp;nbsp;nbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiigularisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;externa.......

„ nbsp;nbsp;nbsp;blennorrlioica............

„ purulenta neonatorum.........

„ nbsp;nbsp;nbsp;meinbranacea............

„ nbsp;nbsp;nbsp;diphtherina.............

„ nbsp;nbsp;nbsp;tuberculosa.............

„ nbsp;nbsp;nbsp;feaumaticanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(vulneranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et cicatrices,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erosiones,