^ *

T. fo.

o ' O

PRIVILEGIVM

CAESAREAE MAIESTATIS-

A.XI MIL� AN VS Secundus, diuina faufnteclemcntia,ele�lus Romanorum Imperator,Temper Auguftus,acGermanije,Hungaria:,nbsp;Bohemis,Dalmarix,Croatia;,Sclauonix.amp;c.Rex, Archidux Auftriae,nbsp;Dux Burgundix,Sf)ri�e,Carinthix,Carniola�amp; VVirtenbergaeiamp;c.Co-mesTyroliSjamp;c.Rccognofcimus,^: notum facimus, tcnoreprxfenti-um.vniuerfis.Rempublicam beneamp;reft�conftitutam , nontamar-mis,moeni)samp;propugnacu]is,quamlitcrarum /ludiis,amp; viris rebusa-gendisaptis,amp;idoneismunitameffedecet. Animaduertentesautemnbsp;P ad conferuandasSc propagandas bonas artes,ackniinarium quafivir-! tutisconftitucndum amp; retinendum, operas typographicasplurimunanbsp;ladiumenriconferre.-Ideononeosfolum.qui Reipublicxdomiautfo-jrisprodcfle.vel hoftium iniurijspropulfandis, velproTribunali lus,nbsp;amp;Iuftitiam adminiftrando.quietemamp;tranquillitatem pubiieam tu-eri lolenf,fed etiam in primis exiftimamus fouendos,qui rei iiterariae curam (uTcipientes, n� de no-ftrafoliim actate fed de pofteris etiam bene merer i nituntur.

Ciim igitur nobisexpofitumfit,noftri dcSacrilmperij fidelesdiIe�l:os,M.Georgium Braun,amp;M. FranclfcumHogcnbergium,amp;non fine multo laborum tsdio,amp;grauirumptu,Ciuitates Orbister-rarum,accurati(fim�delineatas,acaliaquxadcarum originem amp; hiftoriam fpeftarent, fummadi-ligentiacollegiire,atq;conftituiflreillasCiuitatum delineationcs.cum hiftoricaenarratione,adc�-munem rei litterariae vtilitatem in publicum edere,dererrcri autem finiftris a;mu lorum artibus,quinbsp;falcemin meffemalienam inijcientes.exaliorum laboribus,priuata commoda venari foleant, no-bifqjproindehumiliferrupplicatumfir.vtpro noftra.in literarum ftudiaamp; Mufarum alumnos,afFenbsp;dione.ipfisclemcnterfubuenire.Cxfarcaqjauftotitate noftra, nimiam illamaernulorum licentia,nbsp;benign�co�rceredignaremur.Quibusquidem precibusgratios�admiiris,prx(entium vigore/cien-ter,animoq;benedeliberato,amp; Caefarea auftontate noftra ferio decernimus amp; ftatuimus, quodnemo pi�lorum.caElacorum.typographorum.bibliopolarum.amp;aliorum , quivendendis, velimpri-mendislibriSjfcu qukcunquealiarationelibrariam negotiationem exercent,xmulirqueopus illudnbsp;imitaturipingendis,lculpendiiue,autalioquouis modoexornandis,atque illuftrandis imaginibusnbsp;amp; tabulis vfui vei auxilio eflepoflunt,mcmoratam M- Georgi j Brau n, amp; M. Francifci Hogenbergij,nbsp;CiuitatumOrbisTerrarumdefcriptionemdelineationibus, amp; hiftoricaenarrationeilluftratam,nbsp;intra decennium ab editionisabfolutaedienumeradum.coniunftim veldiuifim ipfisinfeijsaut inuitis,nee typis,nee fculptura,feu quocunquealiomodo,aurcharadtere,a:mulari,autimitari, vel aliunde allatum intra Sacri Romani Imperij fines vcnderegt;acdiftrahercp�blic�,vel occulte poffitautnbsp;debeat.Siquis autemprxfcnscdi�um noftrum tranfgrediaut violate, memoratumqueopusrecu-dere,amp;infraudemauftorumfpargereconatusfuerit, eum nonfolum huiufmodilibris,tanquaninbsp;commifiisamp;prxdidisM.Georgio Braun,ScFrancifcoHogenbergio,vel hxredibus, aut mandatumnbsp;habcntibus,auxilioMagiftratuseiusloci,vbideprehenfi tuerint,vendicandispriuari,rcdinrupere-tiam poenadeccm Marcarum auri purififco noftro Imperiali,fraudis vindici, amp; parti Ixfx ex xquonbsp;foluendaamp; numeranda mulftari volumus. Mandantes vniuerfisamp; fingulis noftris amp;Sacri Romaninbsp;Imperij fubditisamp;fidclibusdiledis,tam Ecclefiafticis.quam fecularibus,cuiurcunqueftatus,gradus,nbsp;ordinis amp; conditionis exftiterint.praefertim verb ijs,qui in Magifiratu conftituti funt.ac vel fuo.vclnbsp;fuperiorum fuorum loco amp; nomine,Iuris amp; luftiti^ adminiftrationem exercent,ne quenquam hoenbsp;Priuilegium,feuinterdidnm noftrum impun� violare,rpernereacnegligerepatianrur. Sedfiquosnbsp;contumacescompererincpraefciptapocnapledi.amp;quibufcunquered�fieripoteft , modis coercerinbsp;curent,quatenusamp;ipfigrauiflimam indignationem noftram euirare voluerint, ld quod reftamurnbsp;praefentibus litteris,manu propria fubfcriptis amp;Cxfarei figllli noftri imprefllone munitis.Datum innbsp;Ciuitate noftra ImpcrialiRatifpona.dic vigefima quarta menfis Augufti, A nno Domini Millefimonbsp;Quingentcfimo Septuagefimo fexto,Regnorum noftrorum Romani,decimoquarto, Hungarici de-cimotcrtio.Bohemici ver� vigefimoo^auo.

Maximilianus.

V.Io.Bap.VVcber.

IMPERATOR!

CAESART RVDOLPHOgt; II- P- F- A V G V S T O I

VICTISSIMO.

ETREVEREN.

DISS- ILLVSTRISSIMIS^ QVE- SACRI ROMANI

IMPERII SEPTEMYIRIS PRINCIPIBVS ELECTORIB DANIELI MOGVNTINA.'SA-LENTINO COLONIENSIS. lACOBO TRE-VIRENSIS ECCLESIA ARCHIEPISCOPIS.nbsp;LVDOVICO COMITIRHENI PALATI-NO, AVGVSTO SAXONIA DVCI, lO-

ANNI GEORG MARCHIONI BRANDEBVR-GENSI, RVDOLPHO BOHEMIAE REGI. CLE-MENTISSIMIS GR ATI OSISSIMISQVE PRINCIPIBVS.

GEORGIVS

BRAVN, ET FRANCIS^

CVS HOGENBERGIVS DED.

CONSECR ANTQ.

ALEXANDRI GRAPHEI

A SECRETIS AMPLISSIMA REI-

PVB. ANVERPIANAE IN ORBIS TERRARVxM CIVITATES

COLLO CLY 1 V M.

fNTERLOllF STORES

THAVMASTES, PANOPTES.

Tquot; efu^e rara me� nunc O pulcerrima rerum Subijciturfacies ocul�? mtranda repent enbsp;Vnde h^ec, beec �vnde tn ter ris apparet imago?nbsp;Ecojmdportendttfuhtta hac mutatio?nam quetnbsp;Mor tales hebetat vipss caUginis aurasnbsp;Ero[peBumq^ oculis dudumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crajfa tuenti

Eripitjen pemtus noflris abp:erja recefit:

Htnc mentescu�lofc^ nouttsftupor occupat artm^ Quid refer am? anfallax oculosjic ludtt imago?

Et

C o L L o 1 V M.

Et qmm flor entem ftudtjs atqm arte Minp�ud ^rlt;tjlantt, ^ mentb Juices 4nte omnia MuJ^nbsp;quot;Dtleg�re fikt. h�c mir� fplendsda nu^ernbsp;^gifico /�x�, Dia ^ndouerpajfuperbonbsp;Luxurtans mftgni celeberrima cultUfnbsp;TSijmpha Europ^o lohg�gratij�ma cotlo'^

Et qu� tantum alias inter caput ex tuist VrbeSf Quantum lentajolent inter Viburna cupreus:

Squalida nunCy omnipenitus ^oliata d�core^

Eniacctyinformi'uultUf turjpi^yetenH Oblita,fciJJa comas f referent Vix'oirginisor�fnbsp;Jndtgnis lacerata modis: binc turbidjis smisnbsp;Flexiuagus placidum Scaldis caput occulit VnJis.

j�t Heet terumnis pr^efentibus obrnta ma^nis, InitumerAbilibujq^ mahspejfundnta) pentnbsp;Succumbat defejfa: tarnen qaandoqueprocellisnbsp;Infanisy tenebris, O'tempeflatibusatrisnbsp;Depulfis j procul lt;ist ckro mox Sole redu^

Luminej tempus erityres efl certifsima, fallet Haudquaquam, rurftis cum ceu rediuma rejur^etynbsp;jittollenf^caputcelfumfuhnubila condetynbsp;Etproie�la/blo nunc marcidaferta-y decorsnbsp;Leruici Variata rofts repare�a reponet.

jit mihi quis reliquas Pr hes, quas Vndi^ cerno Bic illic fparfasy nullo mihi tempert Vt/asjnbsp;( Namnunqmmexternasahqperegrinus ad or as)nbsp;Expedie�Penit hucproperansy en yfort� Fanopbes^nbsp;Boe poterit: nam^ is, pafsim toto or be Pagatusynbsp;Burma narramtyquttoculislufirauk acutis.

Er^o oppor tune nobis te^ care ^anopte.

Offers: die age y iP' hac edijjfere Per a roganti,

Blt;tc Prbs eHqutenamy cekkres quaamplif imacolles Boenihus ificludens feptem compleHitur altisinbsp;Pan. picamequidem, nequejujpenfamteamicetenehoinbsp;Hc^cfmi qda ojlendk fario Vitto^ cblumnasnbsp;Mdxmorefurgentesy �* tenspU ex rere cohmnisnbsp;Magmfeo jumptu fuggejldy p^tactljisnbsp;t)iu�rsigt;fitemplisceHantsacel/ayTnbsp;^rduayThermarumPe/ligmpr/ca, fumofnbsp;Murorumingentesy Peiefummdnumenta Piramp;rumtnbsp;Hite e�l ilia potens rerum ^oma, incyta be His ynbsp;Et quondam augujiis Mauorita claralriumphis:

Hac regna imperio. jprejsk y populo/^ fuhaflos

FrenauitytoiumPiSlrixdominatdperOrbem.

Thau. Qms verbilleamnis,gratis qui/Jexibus erraty Culta rigansl^on, e/i bicydkhs quondam jlbula,Tybrklnbsp;CteruleusTybrisy c^elogratifkmus.IlUynbsp;Ecce y ejl pracipiti Florentia nobilis jirhoynbsp;Terquateringenqsfelixyi/eamp;abilisakisnbsp;Turribus: htecSen^ecelffjunt moenia: Farmeenbsp;f/irmigerte Junt hlt;ecy pr^ediuitispberegleba.nbsp;Farthenopen hacparte vides- hacpartecapaci

F nbsp;nbsp;nbsp;Injignis

COLLOQVIVM INORBIS In/ignh portti frondo/ts collibus Anconnbsp;Cernitur; htc Celebris latis Ferraria cdmp�snbsp;Appdret. dites Ligurum, �nfubrum^ potenturnnbsp;Sint vbi, qtioVe kcopafitd, (Ifort� rtquirisjnbsp;'Primae 'Orbes: eU^ nonne Vides 5 bic altera: at illknbsp;gitera, jed Video geminam quo lumints acremnbsp;Intendas'dciem: nonn� buc ?firgentia clt;cknbsp;fik 'obife toliunt multa arte palatiay teSlanbsp;^gia, ceu medio inpelago molimine magnonbsp;Conjlruamp;ayacfabricata manuyfundamina magninbsp;Neptunnij immota loco perHantia, quamnisnbsp;ABftuety atqueimis vdas erufUt arenasnbsp;Sedihns iratum pelag�s^. terrag mari^

Vrbs hdtc efi Venetum^ tongos dominata per annosgt;

Hk Vrepani portusj tutu hkftatione Tanormus: HicMamertiniqaamittit munera Pacchknbsp;Ecccy Tridentinlt;e Utis in Vallibus arcisnbsp;Htcfurgunt turret: montoja, at^ a/pera magn�snbsp;Hic bt^ex 'onum ce pagos das cernere clar�nbsp;fleluetia,attrnnm firmatos foedere cert�,

Dulcibus bic/iudijs y lijtmir�dedita Mufts Argentina facris: illicy Auguflayper Or hemnbsp;Cognita terrarumj celeberrimaynomineVer�nbsp;(f(eq, augufluy Lycogaudens.pulcerrimay latisnbsp;Moenibus, ingemjsoperofe addiSla Mineru^^

Acrihus inprimis, hnec iioriherga: 'petuftis Sedibusy eUy illa e�lydiues VVormatia cawpisnbsp;Fertilih�j, Procerumtelebrisconuentibus: illinbsp;Qu^eVcinaiacet ylaudata eUSpira-Jiqnoresnbsp;Dulcia neSiareos qu^ fundit Vindyperitanbsp;Sacrojanamp;arum legum. Thau. Q,ult;t deinde Panoptinbsp;Vicinte ba Vrbes^ praclaris minibus amblt;ffnbsp;Ambre ilU eximial^zn. Ppgitasfbarum alterayPheninbsp;Quetpofita ad ripasy �H diSia Maguntia: maguamnbsp;Hancftatuit motem quondam Germania vkirix:nbsp;Manfura hac pofuit Urufi monument ajuhaSli.nbsp;�liau. Ergo b^Cj quamperbibentpopulif^ orhi^ dedijjtnbsp;In fanda arte typos arguto ex artty perennenbsp;Viuinum^ opusy inuentum admirabile, vijumnbsp;HaudVnquam 'f Pan. Ilia ipfai itternum tui plurima debetnbsp;Posieritas olim tanto pro muner e,Thau. dicnuncnbsp;Altera qutel Pan. dicam: rapido e�l Franc for dia Mmtsnbsp;TVobilisyexcellensclarislnrtuti�us � illanbsp;tj^egalesgenero/e tibi dat Ctejar honores^

Sceptra^ promittity facri Impertjq, tiaram.

Thau.^f nobis nondum el�conjjse�la Colonia.Pan.eerner^ H�c pautium defleSleoculos: celeherrima long�nbsp;Hiff, Agrippinceducensde nomine nomen^

Efi � hancfehcem dicunty merito^ heata Dicier illa pot efi, fi Vel refpexens ahanbsp;Mceniay fiturresy excellent ej^ domogt;-umnbsp;Strufiurasy cAojurgentia te�la Deorum^

COItOQViV M ^elliquks Diuumjquibus ep: dotata: hicornisnbsp;St 'peldona pnu ^hems pater ampla patentinbsp;Qjiiefundit, opere autferutntia ftrata Vtarum,

Hlt;�cftnt md^na�icet: tarnen efl felkkr Ulo Nomine, qmdtamfelici ^efpuhlica duamp;�nbsp;Tantaeat^ O* placida popultts qu�dpace fruaturnbsp;Felikj ante aUasfelixP'ths 'Jcilicetf iflisnbsp;Temporibusduris, quodfemina dira malormHnbsp;Innum�rahilium, quad mille incommoda rerum,nbsp;'Deplorandarumfat nunquam, haudfenjerit � ipjfdnbsp;iuiuida Fortun^e qu�d non experta furentisnbsp;Tela: neCf Vt plures alia^ quas feua fatigansnbsp;Exercet NemepSjduros eji pajfa labor es:

Con/tlqs moderata ptjsj tfirtute fuprema^ jirte Salentini fupremi^ntijlitts, altinbsp;lltius Vkroisyclarodefanguine cretinbsp;Ijenburgorum Comitum '� Groppe-fe falubrinbsp;'Conjilio quiprmus ades: i� do^a Mineruanbsp;Erudfjty tibifacrofancla Volumina Legu�nbsp;No Je d�dity Sophix lt;(5'iocundos ireper bortohnbsp;Hxc eadem, aufpicqs magni moderata Senatus^

^liHa Vig�t: cuius pars eft non infirma, fnulto Eximius iplendoriy vigtl Liskirchi us, xquisnbsp;Eegibus is populum ey iuflis confult�s habenisnbsp;iuftitix regitj lt;tjr prudens nunc temper at vrben�nbsp;Conjul: is is' Mujas miricomplexnsy gr arteis^

Bt fouet j O* colit ingemas; qu�xs dulcia cordi Carmina, �aurigero qui Fhoebo digna locuti,

H�y gen�rdfus alit, diuirio Cr n�Siare pajciti Nee minus has decks olim molitus habenasnbsp;Ep Sud�rn�annus magna cumlaude,probatanbsp;Et pietategrauis, canaq^ xtate Verendus,nbsp;^rxclarusgenitortuusy �Htnrice, repopanbsp;Cui licet 'etidogredi doSfi penetralia F babi,nbsp;Magnarum^^grau�s rerum co^ofcere tauljainbsp;Cui datur, Hanpacis ^ qUt ben� conjulit acrinbsp;Vrbtbus ingenioydum resfubpeSiore Verfatnbsp;Syndicus ambiguas,facundo^ expiieat ore.

Nunc Ver� binc alias Vt concedamus ad Vrh�s Trx�puas qua/dam, tu lumine percip� porronbsp;Quo digitumintendam, non bic, en, eer nis, apricitnbsp;Collibus impoptam,riguis lt;(^Vali{bus Vrbeminbsp;Non liquidos font es papim per prata, per aruanbsp;hxtaJoporifero manantes murmure ? pmpbisnbsp;ytgmina Nympharum Vitreis merJarenatantU�Hnbsp;Corpora}perpetu�bxvdicasViridantia TempCjnbsp;.Ajpk^ � jiqutfgranum eSl: bic Carol� Maufolxuntnbsp;ConjpiciturterMagn�tuum: bic diademata primanbsp;Magnanimi accipiunt,genus alto d fanguint �iuwtinbsp;tnduperator�s. acriqux pilfure fumantnbsp;Hxc loca,funt calidisTbermx defontibus ortx �nbsp;ylEgrafaktifero reparantes corpora Thermd

^ 2 fkmU

COLLOQ\riVM INORBIS FlumineyVtSialue j isr vary s exercita mor bis.nbsp;Merctbus, {S'Jitidys hk fplendula Lt^fia: clara bicnbsp;VVittenhirga keet: Vaflos Erfwdk muros,

Fandalkos ^f^p� truces experta furores Hamhurgum, ilV celfas turres, arctf^fuperbanbsp;Lubeca oftentat � ter maxima f ra^apotentumnbsp;Kec minus ojientat infignia mommenta F(egum '

E� vajias molesy longi (S'mrnamina pontis.

Magna Vienna, fua hk enpropugnaculay Vind NeJdajmiratur^ammoJa^defpkithoJlem.

Hetc fhxbtea ^hodos:junt hoec tua mania ^uda� lila., illa e�l Magni de nomine Confantininbsp;f)icla y opthus ^egum pulcr� exornata, pamp;tentinbsp;Irnperioyfama^mgensymagnaaimuh^m^tnbsp;Torr� hanc, cui fixis oculis ftupefaHus inhxres%,

Vrbemy Vallorum lat�yuam circulus ingens Ambity miraris^- ea qult;t(tt deinde requiris, ,

Cernere pyramidum qute datfpeSlaculay qult;e^

�Clara fepulerorum pr^ebet tniraculaF(egum?

�BB Memphis: f^ui iujfa imperiofa Tyranni Qiiatuor h�t didk�repatiyis^iuga durafuhirenbsp;Heu mifertie. hec SolymnefanSl^eJuntmania -, fad�nbsp;At mine rapta manent^ canihus data praia cruentis.nbsp;%ilt;ief%tcaufarogas)agtUnsdifcordiafratresynbsp;Quosvoluit did ip/e/uo de nomine Chriflus,

Hoe facit - Vt propriqs enjes in vifcera Verfant Heu fua j nee capiti ftudeant auertere pejleftfnbsp;Vnanimes-. nimiaVanx cuppedine captinbsp;GlorioUyinagmJpernunt turn iufja Magiflrunbsp;TFunc agty pracipuasfacundis diues Iberusnbsp;Quas habeat terris, qms.Gal�afertiiis Vrbesynbsp;Acetpe. Quam cernes magntSyCn afpiccy rirnris^nbsp;EBjuaqMiekdatcoecofaturatarubentk.nbsp;Serkafilaydimpop�liSyGranatayheatisnbsp;Laudata � hxc e�t Mereurio fundata, potenf^..

H tfpalis hk y tod felix notifsitna mnndo Vlyxbonna keet - nobis qua ditia mittknbsp;Munera, qua dat diues Arabsy qu^,decolor Indus^ -iduag nouo qu/truatm opesJudum orbe reperto.nbsp;Haticd^urgumdicunt: h^ceHyqukBqrcinopontanbsp;Adkcetoftrifero '-medys hacqux �ita terris ., ,nbsp;Cftentatfefcypopulidix�re'Ioletumnbsp;�idigeme: magnoterfeamp;xfrafuk, Tkmpd qu^'

PaD. eByaitihquumVatemqux clara Camanis Bulcibus AuJdmHmpeperit generofa, Vetufiis ,nbsp;ManibashkfpeBandaiacetNmaufusapert�fnbsp;Mlaqmtet finis Vdds qua^afuit oUmnbsp;Imperiofa� potensillaecieTholofa. Thm fed^cqUi^nbsp;Fluminis bas mpidi ripas qu^efplendidacultis^

Aedibus illuflradPm. mundoeUmunere Diu�m Ltigduntm omnigemm j hng�cekberrma -atilky eUnbsp;Vrbibus Europa popuhfa Lutetia eer tam

Cireukft

OLISIPO NVNC

L I S B o N A.

Li SI PON EM intcrantiquiflimasHifpania:vrbcsahnftnae�iftdat�i cffc vctuftiifimi quiquc fcriptores tcftantur.Hanc Varro 01ifiponcin,amp; Pto-IcmxusOliofiponem appellant, Plinus Sarlatiam amp; luliafeliccm.Strab�nbsp;vcroVly�Tcamamp;abVlyffcconditam.ex vcrbisMyrliani vidcturaflcrcre*nbsp;Antiquae vrbisOlifiponisfitus.collcm cxcclfumad Tagi ripamdeduamp;�nbsp;vfqueantiquitusfoluftimodo occupabat, nunevero plures niontesacnbsp;vallesmagnitudinecomplcdtitur.Abhacparte, qua meridiem refpicit,nbsp;vetusRcgia arapliflima, magnificoque opcre puiccrrimaconfpicitur,nbsp;quamadSandos vulgo dicunt. Verfusaquilonarc vrbiscornu.nobilifll-mumveftalium D. Clarae coenobium Tagi crepidinem ferm� attingit:nbsp;Meridionale vrbis.latus mari alluitur,reliquaE tres partes aditum habentnbsp;a terra. Itaquequinquc vallibus,collibus totidem feraciflimisamp;iucfldif-fimis vrbscanto fpaciocompleftitur,vt vniuerfus eius ambitus feptc milnbsp;libuspaflTaumdcfignatipoirit.Intcriorvcroeiusamplitudo amp; magnificentia maximaeft. Domorum fi-quidem amplius,quam viginti milliainelTeconftat.carumqueingens multitudotam principum vitorum,nbsp;nobiliumque, quam etiam priuatorum h ominnm eleganter amp; fumpt u prop� incrcdibili conftrufta cft.Ianbsp;littorefontes quamplurimiex diuerfis vrbispartibus per du^lus fubterraneos oriuntur,cquibuspopulusnbsp;aquationem facit.Porroomiffis, breuitatiscaufla.pulchcrrimishuius vrbis ornamentis,�lifipo feptemnbsp;imprimisingentibus aedificijsmagnificentiirim� extrudiishoc tempore illuftratur. Horumprimum Mifcnbsp;ricordiac templum cft,quadra to vndique lapide eleganter xdificatum,cuius qui curam gcrunt, Mifericor-diae fratres vocantur,qui 3erarium,quod ex fortuitis tantummodo hominum piorum largitionibus elecmo-fynis^ucconflatumeftifummafide adminiftrant, exquoamplius viginti quatuor aurcorum ducatorumnbsp;jnilibus in fingulos annos conftat eg�tibus crogari.Secundo loco,fequi tur alterum mifericordi*, ac huma-nitatis cxcmplum, Valctudinarium videlicet commune pauperum infirmorumque hominum, nominenbsp;omnium SanCtorum.Tcrtium cftmonimentum,aD.Petro,IoannisRegis,huiu'snoidinisprimifilio,rump-tu publico conftruaum,vtcxtcrnatumgcntium,Rcgumqucicga tis,eoloci hofpitium praeberetur, domusnbsp;reueraampiiflima.mirificoquc opcre admodum confpicua. Quartum eft xdificium Regis loannis.hocnbsp;nominetertij.pcrpctuamcmoriadigniflimum,quam domumfrumentariam Reip.acquafi Lufitanix nu-tricem.merito nominate pofsis^Pofthuiustcrgum.nouum prxtorium inhaeret, ipfam maris crepidinemnbsp;attingens.cuimcritoaediummagnificentia.amp;opcrispulchritudinc.quintuminhoc ordine locum tribu-endum erie.duximus.Scxtum monimentum opcre admirabili fadum videtur.prxda, fpolijfquc multarumnbsp;gentium Regumque refestifsimnm.quobablndicisnegotijs.quajibi pcrtra�tantur,DomumIndicam vulgus appellat.Septimum monimentum publicum cft,armamentarium,ingentiarmorum omnis generisnbsp;copia rcfertum.Olifipo.cx ea partc.qua mari alluitur,portis X X Il.diftinguitur. Pars veto.quxc�tinentemnbsp;rclpicit XVI.Turribus autem, per murorum gyrum LX X V11. munitur. Parochiae X V. numerantur.nbsp;Ha^cDamianus Goes, EquesLufitanus, qui peculiar! libcllo accuratiflira� hanc vrbera defcripftt. Ex quonbsp;plurc in Indice adiedo beneuolus ledor inueniet.

CASCALE ET BETHLEEM

o P P I D V L A.

� B Olifiponc Aquilonem vcrfus.oppidum Cafcalc fitum eft.quo naucs oncrari* in anchoris I confiftcntcs.acccdente marisxftuauram operiuntur,portu vadofo alioqui, amp;anfraduofo.

I Modicoindeinteruallo,aduerfo etiam flumine, finusin cubitiformam efFicitur, in cuius )frontc facellum eft diuini luliani,fupra quod aliud D.Catharinacfacrum, Tumcodem 1 atc-\re obliquaripa propiusad vrbem accedenti, Bethlecm oppidulum , amp;ibi templum ingens

__ nbsp;nbsp;nbsp;Uiuaevirgmidicatum.vnicumcccnobioMonachorum,quiD-Hieronymi vit� inftimtura

profeflifunt.fefeotFcrt,incrcdibilifumptuacmagnificentia conftrudum, diuiEmmanuelisRegismonu� mcntum.quoddum viucret.fibi ipfe defignauit, erexitque. Magnam tarnenipfiopcri acceflionem loan-nes 111. Emmanuelis fil ms fecit. De qua rc,cxtat ibi in arcu cclcbre Refcendij beflalibus literis tetraftichon.

Vafia molesfacrum diuim in littorematri ^uxitopes h stres regni ^ pietatiSiVterque ^jf^xpofuitregummaximus Emmanuel,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stru6turacertantre�igionepares,

I

H I S P A L I S.

1 SP A LIS, qux nunc Sibilia, vulgo Seuilla dicitur, Hifpali Hcrculis filio, nomen atq; primordium,Iulio C�isri reuaurationem,Raymiro Regi, aclongo tempore, deindeFcrdinando tertio ^ Mauris liberationem def�rt. Vrbsnbsp;�ltBstjc* prouinciasad mare Gaditanum cJarifsima, forma rotundajidium pulcherrimarum frequentia nitidifsi.nbsp;I m�cuita, totiu/que Hifpanix emporium florcnti/simum, quodex varqi; mundi partibus, maxim� ver� ex Indianbsp;I Occidcntali,quxftus incredibilem �icit. ^d tantum fiquidem negotiationis culmen Hifpalenfes deuen�rc, vt ipfinbsp;fo� hoe priu�egio gaudeani, qu�nuUuminIndiam tranfmittaturnauiumgenus, quinhicmercibusoneretur,nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ��^���i*�^*f*'�lt;^ntisbellicis,c.omm�atumiliteomnibufqueadtantamnauigationemrequifim,SercniI'..HiIpan.

egis nomine,mitruatur.Qiy! in Aprili copiofaSt ingenti clafle.maxima praftantifsimorum bonorum copia referrx, quorum pre-iia nbsp;nbsp;nbsp;�flimationem fuperant,in Indiam tendunt. Quotquot ctiam exeadem India naues, pretiofifsimis onuflasthefauris

Aeo o bene fauente redeunt, huitss vtbis littus appell�r*, inercefquecxinanirecoguntur, qu.Efrequenti numero quofannis in Au-S _ � ^*�^*P*cnibri,ingentes atq; incredibi�es opes conf�runt.Efthicampla,amp; magmfica ftru�liura nobilis domus Gubernatorem amp; Co ul� nabens Xn.quxk negotijs Indicis.quasibid� geruntur, L cafadea! contra�tion dclas fndias nom� habn Situ,omnes Hifpa�.nbsp;ni� vrbes exceUit, agrum haber pinguem acperamoenum.omnis generis frugum.olei, oliuarumq;feracem,fru�tuofis confeptumar-bonbus, maximepalmisamp;citrijs, quasNarangiesHiIpani vocant, vt verumfitilludadagium,quod vulgb dicifolet.Hominibus,nbsp;quos Deusaroac,Hifpalidomumla;gituramp; vi�um. Earn nobili/simus (luuius Bxtis prxtcrlabi�ur, nunc Guadalqueuir, dicitur,nbsp;IVouinci� B*ticx,vt Strabo amp; Plinius aflerunr,nomen dedjtjpraeftans cft.amp; multx vtilitatis, vtrinque perpukhris co�tur oppidis.nbsp;Vnde^Statio,martiaIi,Sillio,3i:Seneca maxim�celebratur.Lignco ponte quem paruanauigiacatenis compa�umfuftinent.admod�nbsp;dele�abiJis in Atlanticu mare,m*gno cum impt;tucxcurrit. in Hifpalenfiquodam fuburbio meridiem vernjs.quod�pforumlingu^nbsp;EI tabladojvocantjplurimaantiquitatismonumeatacruuntur� terra, velutityinbidapideaeacvitre* lam pades.vrnx,numijfmafaiamp;a-iia id genus, ex quibus gcntilium lepulturam hic quondam fuilfe, intcljigi poreft. Altera ex parte m�liari ab hac ciuitate, conuul/�nbsp;vrbis antiqus,atque theairi ruinxvidentur, locus Hilpanis Seuilla la vic!a,hoc eft,Sibilia vetus die itur. Vkhementer Hil]}a!enfiumnbsp;ciuicatemcommcndataqu*du(5tusinfignis,a�.V!auris incredib.libus impenfarum fumptibus opercfornicatoc�firui^iius, quicxcaua.nbsp;mUiaris fpatio,iucundamincoiis aquationem pr*bctgt;vnde quamplurimi fontas adciuitatis necefsitat, s dcriuantur. MirabiJedi�tunbsp;riuOjdiraidiati quanto itinere,nimirum lex uailiaiiuin,per C3?cos terts meatus IiCarmora ciuitate, (caturientes fontes in hunc a-qvia5dudum,dcducantur,Vnd�Los Cannes de Carmora H�panis dicitur, Excludorloci anguftia. vtde magnificohuius vrbis tem-plo, de celebriEpilcopatUjdeq; ornamentis cartcris njiil fcribere pofsim.De quibus Marincum Siculum, V afaum, amp; reliquos HiCnbsp;pani* Cborographos Jege�

CADIZ OLIM GA DES-

A D1S, feu Gadirainfula.paululum i continentc femotacui La puente de SuafleeoBiungitur,eiuIdem nominig Gaditanum oppid�m,quod nunc Cadiz continet. Quod Cicero orationepro L. Cornelio Balbo, qui Hereufeonbsp;freto vicinum.itincrum ac laborum Herculis termiuum vocat, amp; 4 L. Marinco Siculo Rsticx Prouincixinitiumnbsp;datuitur. Illud autem , quod nunc vidctur,primis opcrumfundamentis non inniutur.c�mhoctemporeeiusnbsp;pofitio orientalem phgim refpiciat.Strabo autem lib, j. Geographi� (cnbat, quod occiduas infuls partes occu*

J parit.Cuius quidem rei haudoblcura nuncconfpiciuntur vcltigia iuxta 0. Catharinae (acellumiDecrelcente et6gt; nim marirudera coJIapfefandamentorum ruina?, confrafliicoluronarum fcapi, ingentiumxdificiorum funda-mentaarena obaolutaapparent.Quineti3m vrinatores fatentur i� frequenter ingentes portarum poftcs,Vfdes,atque canccllos vi�nbsp;difle,quibus inter pilcandum retia imp�catahxrere pifcatores queruntur. Vndcpriicaciuitatis amplitudo euidenter apparet. Nuncnbsp;non ita ampla magnitud-nis oppidum,partirn nauigationis mercaturxquecommodis partim ftfinis fouetur,fal enim hie eadem pla-neraticne.quaapudAntiqueramoppidum conficitur, vbivalliscft amoenifsimajomniexparte claufamontiumiugis qua vallisnbsp;hyemepluuialibusaquisimpletur,amp; informammagnilacusefficitur, cuius aquacalqrefolisinlalcm candidumconuertuntur.nbsp;Maxtmo porlu Variarumregionum nauibus fatis tutam ftationem Gaditanum hocoppidum prabor.Idemetiam memoratumeffi.nbsp;ciunt cxcelfaturres, exquarum fummofafiigio, ingensaccenfusigniSjVkinis Hilpaniaciuitatibusbarbarorum honiumaduen-tumdenunciat Pifvatu quoquemaximi einolumentiaciucri thynnorum pinguium.oppidumcumInlulaclaret. Qpi �calendMaij*nbsp;a i XV.Iunij infiituitur,quo quidem lemporc incrcdibilis pilcium copia qua Italicarum triremium catcrarumq; region� necelsiijtinbsp;dek�ru;unt,capiturReliqu3infu]a,omnifrugumac praftantifsimiviniproucntufcelixluxtaoppidum coHapfitheatriextant indicia, vbi marmorea figna, artificiofo opere Iculpta inueniuutur.Cupidinis fimulacrum mirainduftria elfigiatum,ea opinione, quodnbsp;quondam huius Infitla idolumfuerir. curia fi ontemexornat. Similiter amp; Herculisftaiuaamp;plcraq, ah* vetufiads monumema.Denbsp;iii(joppidoamp;lnfuJa,vidcStrabon6mlib,j. Geographia.

ALAG \, vrbscftEpifcopalisHiTpaiiis Batica,fi�u,emporiorerumqueomnium amp;neceffitatiamp;voliuitatidc/erui. entiumaffluentia celcberrima,Qn� variarum nationum mercatores ,potiilimum ver�Belga, maxima frequentia an*nbsp;nuatim confluunt.vfi eos,quos de�catifsimos vindemia hoe loei fuppedicat frH�Sus,cxportent,QucdampIiIsimi lucrinbsp;occafionem non hiiic modo vrbijfed S: populo.agroque vicino.m quo In fi-u�as co!liguntur,pr�bet. Vndc facil� qui.nbsp;� dem incrcdibilis huius loii Vbertas inte�igi potelt, quad lan� diciu mirum, quaniam frumenti, vini,oiei, pomorumnbsp;praftantifiimoruradeniquefrudiuum abundantiarn fundat.In quo etiam aincenirsimi horti generofis arboribus culti,herbis odori*nbsp;lens, fontiumq;murmure prxftantes, magnacum delcdatioue videptur. Q.uin etiam contra holliles infultus vfqueadeo h�c vrbsnbsp;munita,firmirq;eft moenibus iepta, vt valii,inuilt;Sicjue propugnaculi vicem contra Africam obtii)eat.Jtaq;'Sercnifsimus Hilpania*

rumRex,armamentarium hichabet:omniarmorum,niachinarumbelIicarum,commeatulq;genercinflru(ftifsimum,exquoroaxi.

mis impenfarum fumptibus perpetuum prxfidiump'nfuis Africxoppidisfufkntacatquecommunit.

o LET V M, Plinip�5c Taiaph2e,Screzola,Hifpaniae vmbilicum obtinerc vidctur,cuius inae-qualiscliudius,ac afpcrior fitus,fatis diffiicUcm in earn afcerum praebct. Maiorcm eins parre nobilirsimnsillcflu�iusTagus,aureiscclebratusarcnis,alluit,amp; abhofti� tucturconaribus.nbsp;Reliqua ver� pars qu^adardticum polum (pe�at,rauris validirsimis,amp; centum quinquagin-ta curribus tuta eft,valdeq; munita.HancabHerculexdiiicara e/Tc, fabuJantur pierilt;q; L.Mari.nbsp;neus Siculus amp; Tarapha ex BodcricoToletano earn condi ram commemorant a Tolemonenbsp;amp;Bruto Gonfulibusjannis CVIII. ant�qu�m lulius Caefarregnare ceepiflet. Eft autem in prxftantifsjmanbsp;hacvtbemagnusequitum numerus,amp;ilIuftriunivirorumrplendormaximus,ciuiumlt;^ucixequens amp; maxima multitudo: Sacerdotibus eriam cft venerabilis.fic difciplinis liberalibus exculta,artibufiq5 mechanicis �Scnbsp;officijs adornata,mercatorumqj eommcrcijs admodum dines, prefertim lanificio amp; fcricojquibusduobusnbsp;officijsviuuntin hac vrbe hominum milia fcr�decem., DiuiditurToIetumin regiones tres�5c viginti,easnbsp;amplifsimumamp;pulcherrimum nobilirattempIum,�quodomnesracrassedes,amp; formac6ipicua,6c magni-ficis�cdificijSjSacerdotumq; miniftcrijs,lt;5cdifirsimisornamenrisantcccdir.HuiusEccIefi3e Arehiepifcoptinbsp;Vrbanus ILtotius Hifpaniae primatem,inftituir.HincTolctanus Antiftes,fecundus ^Rege,n� digniratefo-lumamp;authoritatc,vcrumctiampopulis,veaigaIibusatq; pot�tia,fub cuius impcri o,praeter alios minoresnbsp;populos oppidanobilifsimaacmemorabiliaXVil.gubcrnantur. Suntamp;hicpermultamonachoru�5c mo-nialiummonaftcria,Foravena!ia, XVlI.inquibus omniumrerumcopiaTemper abundat. Suntamp;Hofpi-taliaduo quorum alrerumr�ddicus habetducatorum miiliaquinq;, quibus infii-micuranrur,amp; infantesnbsp;expofitialuntur quorumquidemTemper magnuseft numerus. Alterum ver�, cuius redditusprop� duonbsp;milliaducatorum,inqi�ocuranturhomincsGaliico morbolaborantes. Eftamp; aliud memorabile,vbi dc-guntamp;alunturhomines fenfu, ar�tes in quo prajterca duodecim fenes amp; viraprobi,quilabores ferre,amp; vi-

Sumquxrcre ncqueunt,aluntur. Vicos autem propter domorurafreqentiamdenfitatcmqeplureshabet

aneuftos qui propter afcenfumamp;dercenfumfuntambulatudif�iciles. Caeterum domus magns funt,amp; intus pulchrioresaccommodiores,quimforisvidentur. SeruiuncToletana; ciuitatt tanquam domm�nbsp;multis amp; varijsrebus,oppida multa,pagorumquemaximus numerus, ^ quidemciuitatemdiuitcmfa-ciunt,dc rebus omnibus abundantem. Hxc L. Marineus Siculus lib.2. de Lulitania.

I N CIA VV L G O

VALLADOLID

IM p] \ oppidiiin ortiniunijqua: luntin Hirpania,nl'axiiiiuniac nob,Hifsiniuni,qtlod Val-lirolctum vLilo� Valladolidvocant. Dcqiio L. MarincusSiciiliislib.j.dcrcbus Hifpanii hunc in mod� fcribit.Huic oppido quas vrbes amp; ciuitates aniepona non mnenio. Eftcnimnbsp;inowimoloco fituminPifucrgaifluminisamoenirsimaripa.libcralibusdirciplinisamp;mc-

chanicisariibuscxcullnm,Aedllicijslacris,a:dibLis.canobijsamp;dtiobuscollegi,sornatif--�E,^.^fimunvMcrcalornmcommcrcijs,amp;omninmrcrumcopiadinfs.mum.Vicisplatci_smuns iuSi^ampis.fluminibns.hortis,fonnbusaniocniftim�,lnqi.opra-Kral.asrcsmcn,orab,l�,forucft,.e.

naleampliftimumamp; pnicherrimum. Incuinaarabitn.qu. paflus.lepnngcntos amplcftimr, trecentaaamp; trieintaianuas. amp; fcncftracum tria nnlia numeraminus,Sc omnia vidimus officia. Huic foio conmnausnbsp;�ft vkus confpicuus.qiii ab argcnrarcis opificibns Argcntariiis dictur. auaproptcr hoe oppidiqcum ci-

uiKsnoncft.L!tistamcnciuitatibus,ctiamprimarijsnon.mmcritopra;fcriiir.ARcgibusH.fpani?pra.

LtTm qui h�e oppidum quali domieilinm plaeidiffimumficqucntant. Inquo omnes tere hifpan.ai mag-nLsidifieantamp;hbentiiiimemorantiir. HincOrientcmverfcsCabecon,anafiiblmi,sar�rpic,turr�-

prafliimiiiisciurdemripam. Vilde non,longumdiftatoppidum Donia,rolifi;rtditatediucs,amp; Catholico-

rum Regum coniugio memorata.Item Palcntia nobilift.ma eiuitas m amms Catrionis niargim; fita, vbi quondamlitetatum gymnaftum fuifle memorant.quodpofteaSalmanticum ttannatim, fmt.Porto c.imnbsp;muhisde caulis cclebetr,ma fitPincia,mult� tarnen magnifiecntiorem cam rcddrdit optatifs.mns D Phi.nbsp;lippiRegisHifpaniarnmortiis : Quemquidcmmaximumamp; potcntifsimum Regcm, non aiioi.quammnbsp;potentifsima pulchernmaqucvrbcnafciconucnicbat.

V,

A N A T A.

P. nbsp;nbsp;nbsp;Hifpania: enatrationemliteratum monumentistradidetunt, ijptacftantifTItnuai hoc Rcgnum inPtouia-

cias quinqucpartiti lunt, Tciraconcnfetn ,Galatiam,Lufitaniam,Bethicam,amp;Caithaginenftm,Granatacaijtcin Rcgnum regio ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bctliicam proutnciam amp; Carthaginciifein,'vcl potius pais vtriufquc. Cuius (.pidern tcgionis longitudo

c pa �'�MTOilImrocircitctduccntorum.amp;latitudofci�ccntuin.patetqucincircuituadpafluum millia fcptingenta. �ft cnim ongitu o aoRotida v/qucadOlcam, iatitudo vcroaboppido Cambili vfqucad Mate Mcditerrancutii, Sc portum Almugneca�

campos. Ex altera Bcffanos moiites altos, amp;afcenfti I Cl es. HuiusRcgionis metropolis eft ciuitas Granatenfis,de cuius quidem fundatoteac tempore.quo ea $dificata fuit, mihinbsp;non bene compertum eft.inquitMarineus Siculus. Fuiffeautem quondam fitu patuam.credendumeft.amp;a Mauris propter opor-tunttatem loci, magnamquefcrtilitatem indies auftam nouisaEdifieijsaedenfiflimisaidibus, hancego taceo conieduram, propter quod veterumfciiptorum de tarn infigni vrbe tamq'uecopulola,5c memorabiii, ncminem fcripfiftccomperio, Sunt autemnbsp;, , . L-NVT unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gar Nata:dicendum exiftimant, eo quod Punicafiue Arabicalingua', Gar antrum fignificat,

quod mearibi aNj^^a, nomine Natas colcbatur. Itaque nomen vrbis Gat Natte, hoc eft, antrum Stfoeluncam NataeNimphxfuilTe volunt. Ali; Grana-tain Eliber* nomen tumecontendunt, a quadam focmina gencrofa,qu* 5c vrbis port�,qua fuit ingrcfla.defuo nomine nomen dcdeiit. Sed hxc denomina. tio nccMarineoSiculo,ncc Vafxo tomo primo Chronici Hifpanixcap. 20. probatur. Alij deniqucGranatam didam opinantur aCocco,cuius in ea Prouin�nbsp;cia magnacopialcgebatur, quam rent Granam Hifpani vocant. Ego veto vrbem Granatam didam fuift'c arbitror, a mali Punici ,quod ScGranatum vocatur,nbsp;fimilitudine. Nam vt malum Punicum granofum eft, amp; acini', hoceft, gtanisdenfi/fimis rcfcctum, ficamp;vrbsGranata denfilfimas domos, amp; de/iifcentisnbsp;gtanatifimilitudincra habet, Vniuetfa igitut Gtanatenfis ciuitas communi nomineGranata vocatur,colles binos amp; altos,ac quafi montes compleditur,nbsp;quos Darius amnispervallcm raediam fluens, diuidit; cuiquatuor vrbis Regiones primarix,fitu quafifepatatae, appcllationes diuetfas imponunt. Ea vrbisnbsp;Regio, quxloca magisdecliuiaamp; vallesqccupit, qux Sc tnaximo decoraturtemplo, Gtanata dicitnr.Rcliqus verb dux binos occupant colles, quarum altera foils fpedans exortum, 5c Regio palatio illuftris, Sierradei Sol. Altera autem El Alucfin,nominatur. Qitarta verb vrbis Regio,tempoiis deindefucceftu obnbsp;maioiem populi, 6c incolatum frequentiam Granatxconiunda, Antiquctula dicitur. Ptimam vrbis regionem, quam Granatam nuncupari dixinjus, Ecclc-fiaftici ,acvitinobilitateamp;opum magnificcutiail!uftrcs,prxpotentcsquoque mercatores tanto numero inhabitant, vt vici, qui plutiraifunt, ob inctedibi-lem xdificiotum frequentiam pletiquc fintangufti,5c item platex, foraq'ue vcnalia. Qu* tamen a Chtiftianis poft Granatx expugnationem , ampliota fadanbsp;funt,5c illufttioia. Hincfit.vt hxc vrbis regio prse extetis ma^nifico xdificiotum fplcn-dore niteat ,6c hortis, arboribufcjuc vcnuftc cultis, gaudeat, in quibusnbsp;magnalemonum copia inuenitur. Eft in hac vrbis parte longc maximum tcrnplum .qiiodfumptuofiflimoacmirabili opera coeptum cftxdificati.ea propc-modum forma, qua ad S. Mariam Rocundam Romxconfpicicuc.habcns alrate in medio. Inxdchoc facra .faccllum eft fplcndidilfimum, in quo Ferdinaa-dusHifpanixRexcum Coniugefua Icfabclla, qui GtanatenlemhancvrbcmMauiorumtyrannidi,annoaChriftonato M.CCCC. LXXX, eripuit. fcpuhusnbsp;iacet.'Abcoquc tempore tccepta lege 5c confuetudincmaiotumobfciuatum fuit, vtHirpanixRegcsinhocfaccllofepcliantut. Rat* itaque opens Regum mo-numentaingentiimpenfarura fumptupetfeda,faccllumtemplumquchoc Granatcnfeilluftrant. luxta eft perantiquum Mauroiumfanum , Mefquica, co^nbsp;rum lingua nominatum. Eftinhacquoque vrbis Graiiatcnfis regionefuramutn xquifiimoiumludicum tribunal,quo exttemx omnium ludiciomm apnel.nbsp;lationes ditiguntur. Qm huiciudicioprxfunt, Oldorcs appcilantur. Etdumintribunalifcrico, auro, argentocjue magnificcotnato, tes in controuerfia'mnbsp;vocatas difeutiunt, Rcgtam maieftatem ipfam rcprxfcntant, eaque falutaiitur reuctentia,ac Maieftas Regia coram elTet. Eft 6c hie platea magna 8c plana nu-per a Chtiftianis inftruda quam Biuarambfam Mauri vocant, 8c arenatiam fignificari dicuat. Inquafonseftcxccifus�cinfigiiis. Campus prxtetca totus innbsp;circuitu dcalbatis xdibus.crcbiifq'uc fcneftiis confpicuus. Huicplatea, fotoque venali domus coniunda eft, quam Alcacetiam vocant, in qua tabetauli funtnbsp;numero fere ducentx. In quibus fcrici panni, cxtciaiumcjuc return mcrces quotidic venduntui. Domus hxc, qux patua ciuitas dici poteft, cclliculas habetnbsp;multas, 8c deeem portas. In quibus tnnfucrfis catenis fcitcis,propter vicotum anguftias, 8c negotiantium frequentiam, ingreflus equitantibus prohibeturnbsp;Cuius pixfedus nodu foiibus claufis, noduinas habet excubias,8c vigiles canes. Et nomine Regis a fingulis tabeinis vcdigal exigit. Quin ctiam Datrusnbsp;amnisGranatamirrigat.Qui fuprahancvrbem adpairuummilliafeptcndecinaex altoiugomontis oiiens, omnibus fei� ciuitatis domibus aquas abund�nbsp;fuffundit,8c3utumquxrentibusfuppedit3t,quadexeopuriffimuminucntum clTevidit ampliffimus, multoq'ucreturn vfu, 8c expetientia clatillimus vir dnbsp;Georgius Hofnagcl negotiator, 8c ciuis Antuerpianus, qui 6c haneGranatxpiduram manu fua attificiosc dclincatam, ipfamcjueenairationem hiftoricam *nbsp;riandticoidiomatcconceptam.peibenign� nobis communicauit. Cuius quidam induftiiam vehcmenterdemiroratquecxofculor, quod in hac arte nullonbsp;vnquam fitvfusmagiftro.EapropterBetnardusGentilispocta,8c Orator infignis huncamnem, Dautumquafidantem autumappellatefolebat; vulgb au-tembalneum peconbusfalutifctiim dicitur,eo, quodhxcaqua.omniamoiborumgcneta , inanimabuscutet. Vtraqueripa varijs multlfq'uc Dauticoniun-giturpontibus,quorum vnushic Granata sdmirabiiiftruduravidetur.habcnsin medio fontein magno cum impctUjcapiofam ac lympidum aquani fcatu-lientcm. Quamplurimietiam fontes in hsc vibepaffim. agrocjue vicino,falubti natura Scconditioncinueniuntut, adeo vtfpaciomillium leptem 5c vigintinbsp;fex 8c ttiginta fontes otiantut. Sequitur nunc altera vrbis regio, qux Alhambrc nomen habct,quam Mauri fua lingua lubram fignificari dicunt. Ethocnbsp;nomine dici, vcl a conditotc,hominc rufo, vcl a rubra terra,qux nunc ctiam in xdifieijs cctnitur. In ea eft Regum Granatenlium palatium vetus, vermicula-to maimuieociuelapidepetmagnis fumptibusolim conftrudum. Cuiquidem atci, fiue Jociamocnitatcm,fiuegtatiflimum multotum fontium muioiut con-lidercs.nihilad voluptatem defuir. Eftetiamhicnouum Hilpaniatum Regispalatium,tantamagnificentia, forma ac venuftate confpicuum, vc amp; fidemnbsp;propemodum.meamquein fetibendo facultatcmexcedat. Adc6,vt totius Vniuctfimiiabilibus non annumeratt modo.fcd8coptimo iute, queat pratfetrinbsp;DomumhancRegum deIitiasnonimmeritodi.xeris. Situtamq'ucamocnocxccllitprofpcdu,vtinciedibili obledatione oculorum fenfum afficic, Q^aq'uenbsp;enim verfus cxea profpexeiis, habes quodnaturx acDei bonitatem, agricjucGtanatenfis foelicitatem admircris. Verfus folis exortum atquc meridiem aU

tiffimimontes.pctpctuaniuevclxftiuotempore.menfequeQuintili.rcgnantecanicula, candentesfefe ofFerunt. Ideoque niuofi dicuntur. Quo veto vf-queinSeptenttionematqucoccafum, oculorumaciesfccxtendcrepotcft,petamcena planitics.lxtis admodum floridilq'uepratis , ac omne frugumgenus fummaabundantia profcicns, videtur. Adeo vtcx aiborum folijs, quibus fericum confieitut, pextet multas ferici libras vedigal auieoium millium fete tri-ginta quinqucRegcs confequantur. Quin ctiam hancalteram vrbis regionem ad montis radices, domus, Gcncralypha, dclcftationis, vcluptatifq'uc gratia anbsp;MauioiumRegibus xdificatacommcndat,vbiarteconfitxfyluulx,atbotespatcntibusramis,genctofis ftuftibusgtaues, fepimenta reticulata, fette beftixnbsp;frequenti numeioconfpiciuntut.-neefuaetiamautibus, exfuauilfimofontium vndiqucdifcutrcntium murmute.hoclociobleftatio deeft. Tcrtia vrbis renbsp;gio,El Alucyfinduoscompleaiturcolles.ladmiiaodaxdiumficqucntiacultos. Qux, quia a folis Mauris quondam habitabatur , non altera ciuitatis regionbsp;leddiuerfa plane natiohabica,8cidiomatca icliquis GranatxincolisfcparatacirevidebatBr. Agiicultuta 8c ferici cextrinis vt pluiimum viftum quxrebant!

�t quantum vxotum luxui rciico,auico,argcntco,ac pcxftantiote veftituindulgete, tantum fibi vilioie habita viti foicbant adimcic , facco femper onufti* etiamfiptxdiuitcs, incedentes, vtqualiacunqueoneiamercedis |coniequendxgratia petentibus fetrent. Nomen fidemejuc Chiiftotiim pietatc, tiim pcclnbsp;narum metu dedcrunt. ^atta denique regio, Antiquetula,fitu piano, complurcs ctiam domus habet,in quibns Bombycinus cuiuluis genetts pannus confixnbsp;citur. Vrbis palluum millia circiter duodecim.circuitus compleftitur, totus vndiquc moeuibus cin�Ius,8c mille ttiginta ptopugnaculis tutus. Poicx qu* 'nbsp;funt numeroXII. adoceidentemfaciles habente.xitus.Sc campos amoenos. Cxteix veioadOiientcm.lubdifficiles. Eft autem in vrbi Granata, tlt;^nbsp;taqacciusrcgione.emaiumrcrum.quxfuntadhorainum vitam degcndam.AccultumnecclTarix,magnafertilitas, 8cfalubcrrimafcm-pciaciis,cxliquc tcmpciis, binequetellus nimio folisaidoietoitctui, nequefiigore conttahitui.Scincolx pcipctuonbsp;tempciamemo pcifiuuntut. Hxc, partimexMatinxoSyculo,paitimcxnbsp;Gcorgio Hofnagcl.

TftRR,A.RyM, Qiyiu;ATE3 Crcuitu magnOf lat�com^lexa rotmdonbsp;Qfdfeftt9fgt;laniquamplur:m^iu^�ra.car$pi.

nmcJat funitf Vajium oft^nd�jje per orhem,

^^�tcipue iri/t^nes tUrritis moEnikus FrbeSf Europ.topo/ita^aliq^fuhaxe:

N im^He egaJiflinUo fi cunamp;as or dine pergam Emmer ir�^ ft equem 'vnjkianf. (lu^h^Jtfrica manjlrisnbsp;Terra liabet i nut hdipfoctd'M^eJnk^

Occiduqy ftmul nbsp;nbsp;nbsp;nafi�nt 'n Aft^^epotenHi

Imumeras^ cunSlafMpnt, SqltmMufirati Ante, hues dtomqs tenw^ugtcorporfikrHsnbsp;'PhxbuS) vbi radios patuU per ap^rtd/enejlrdnbsp;Inferif^ inter fe motumifcere'nidmusnbsp;^rAk perprtuoj enumermyreferamjpfanendo:

Omnli nee paleamnumerismcluderenofiris Tdomina: prtecipitdns Sol cadit, ipfa dornorunisnbsp;A/pce, fumma micant tantum fajligki lt;^uarenbsp;Moxabeo: hancmiamfidefignauerOf digHamnbsp;Qnam viJeas � hac eU cmhlaruM maxima long�.

Jnjula^ cdmkis pelagi qud tanditurMdis Aurt^i argenti^f�rax. toto orbeBritanninbsp;Viui/ty Itanc habitant: long�pukerrmaregninbsp;Totws hdc VrheU gt; LondinummominedfcUnt-^gia, magnd) pet�nsy multosrrgmu peranms,

Cecropijsolimy Latijjj^habitata Catneenist Funera ^JfeiJismagnty d�^iafpjra Mort,

Heu indignau tantorum fata vir�rum.

Torr�autem, plures alias, totum^p�r orhem^

Vndi^^ V^/ fparfas immenjis traSlibus Vrbes,

Si cognofj� cupis:funt, qui rara arteperiti,

Virtut� inltgnes clara, qms maxima falias �rudqt, te oculis, p^ mente per omiaduc�ntinbsp;Hosadiung�tibijodos jaderuntgVolentesgt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(atalter cusHog�-

ThsiU.Quiprecor hic*^Pdri. eUalter bonUs FiogenbergUsi bergius. Thau. EfineNouellanus^- Pan. Ule�Hi his�upiterdqmt jjoudia.nbsp;�Pro meritisyCm�as Vrbes cognofcere,terrasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nu�.

Mettrique oculis deditjHquac�nque repoflas (Part� orhis.qUDCunque aliofubSole iacentes.

Hts qu�que,Jifhxto Mujts dileSlus ammis TertiusaccedetyfbeHataOrteliusartenbsp;Eximiusjdeerit nihil: at tibi cun^a, Vel Vn�nbsp;Lumtnejluftranti,toto orbeerrare licebih

��V50�M

COLLOQyiVM IN ORBIS

EIVSDEM FRONTISPICII EXPLICATIO.

Thaumaftes.

quot;XTErum age die, hate�l qu^t praflantil?tma tHolcf, V jirduuj nata recens operojo � marmorej calonbsp;DnSium opus augujium, cunSlis memorabile feclis:

Cut bina ajfurgunt folido ex'adamantecolimn^f {Perpetu^y immanesj admiranda arte colttmn^^nbsp;^egijico^xfiruSia fumptu ? qutX Diua 5 quid ifti.

Quid fibij farej Voiuntfnnm^ hie fulgentibus armis Indutus^ galea j elypeoginfignistir hajla^

En flat motefuagrauis, imp�rterritus: alter,

Huic licet j at nudus reie8iaVeJle,minefur'i

Pr^tered, quid id eH jflammis crepitantihus hic quod Ingentem filuam ramis frondentibus ignesnbsp;Pafcereeonfpicio'i mirari, accurreremdosnbsp;Mortaleslhkejfof is habitare Ltebris,

Stramineajq^ cafas illiccomponere ? Pan. Tgt;icam^

Prinapiogenus humanum y diferiminis omrits jitq, vfus expert, inter ffeUa ferarum,nbsp;QuadyupedtmqfdomoSy horrtntia lujlra, traJichatnbsp;Tritam mfelkem in filuis yjtne legihus vllisnbsp;Ivforefer^e, viSlumq,dabant immitia coma,

Glandifera quercus, Spinis rubus ajper her bit Pabula pretbebant, Vul/is radicibus: acremnbsp;Stinguebant^ fttim fontes, riuigfluentes�

Mortales inter nudos jipheleia, decora ISlon vltocultu,/implexat, nudaq(is'ipjanbsp;Verjabatur inops,cunSlarum^indtga rerum,

^tq^ adeo, dum fortefedent, iT dulcia lenti Ocia agunt, lt;iS' f�curi per mollia luduntnbsp;Grammajtib dio: dum magna furenttbus jCuJlrisnbsp;Exercet filuas tempejlas, turbida torquensnbsp;TSubila, i^arboreivajlocumpondere raminbsp;Incum bunt ramis, \entiq frequent thus Vrgentnbsp;Motibus interJe ramos magno impete, ab omninbsp;Parte: latent validisqute abjlrufeferuida truncis,nbsp;Corttcibujq. intusflammat femina, crebronbsp;Xrita micant tfrondes him nutriment a mini fir antnbsp;iduU '� moxat, conceptis Vtribus ignisnbsp;j^efluat, lt;(y '\)entisincrehrejcenttbus,atrasnbsp;Fumorum nubes inter, Folcanus habenisnbsp;hnmifiSypopulatur ouans denf^ omniajiluanbsp;ifobora' iocundofiirpesfpoliantur honore.

Mac rara fpecieperterrita peSlora miris Ffjj modts; feruensferret quid flamma, quid ignisnbsp;tumifer ignari, portenja/iqcalores:

Vijfugiunt. furor at poftquam Vtolentior ignis Paullatim cej^it, flamm^eq, tefiuf^quierant ��

TERRARVM CIVITATES .Auddces; propiujgaccei^eretentantnbsp;Igmhus �� ht^ quanta ferantmortalthu^ afgris

Commoda^ perapiunt; hinc ntox aduoluere certant ^ohora cmda focis � trahibuf^ fuhinde fouerenbsp;jfrhore�sy primas at�rnapafcere flammasnbsp;Materia ftatuunt, omne isrferuare per ^��nr.inbsp;atium atq^ alium^ tacitis jednutibus, ipftnbsp;Hue limulinuitanti hucomni ex parte frequentesnbsp;Conueniimt: mir� tepida dulcedine captinbsp;Flammarumy interfe Utifocia agmina iungunhnbsp;Hinc, '�fbi communis iam conjuetudinis 'vjusnbsp;Hurimus acce^itj titubantesfingere linguaS)

Et for mare fuas^fi Ver a eftfama, loquelas Coeperunt, prima atq^ exordiaJumere: tandemnbsp;Voxinuenit iter^ meditata^ Verba fequutanbsp;^aullatimj capitgfrequens crebrefcere fertho.

Quarey homim ereSios, ffeSUntes lt;ethera VuUtls^ C�m dederit Natura parens, fublmiaq or a;

Vtlong� preefiet cunSiis animahbusi ipfos Mor tales mi/eros haudquaquam pajfa tacerenbsp;Sordibus infedisy angujiam istdegere vit am inbsp;His cognojj� dedit, quos ipja creaffet in vjusnbsp;Vnguibus armataf^ manus, digit of^ micanteSfnbsp;Membrorumqdgilesnodos ^ ar tuf% decor os.

Heec ergo experts ctelejlia munera, tentani Bxplorare nduas artes: pars fronde faligna^

Xeaa parant: alq moic apt a caudre latebris,

Bxefi latere in montis, loca.figit hirttndo Garrula ceu nidos tignis, imitatus at alternbsp;HaSj emofimul {g* viridanti viminey raruntnbsp;Xexit opus. mentifed vbiprudentia maiornbsp;Succefist, pr^elongo vfu, fuffenderefurcisnbsp;lEopuleisfua tigna jindent j vda^ paratanbsp;.Argilluy lentis cratibus intertextis,

Vuciturarbuteis paries: ramalibusinde ji'it fagiy tilUve leuisy Vel arundine glauednbsp;Integiturj feruenti Vmbra vtJdefendat ab ^eflunbsp;Corporal non imbres, hyemis non frigora Icedantinbsp;Inter euy hts rudibus mortalia peSlora curisnbsp;quot;Dumfefe exercentjludijfq frequenttbusillisnbsp;Intent a inuigilantdiasfub luminis ordsnbsp;Seproditjolers InduHria,paupere teHo

larihufq drSlis nata olim^paruula qUdmUii EJfetj'ar in cunis recubdns combojla iaceretynbsp;Somno Vnquarh paruos Wxquot; declinabat ocelloSinbsp;Mox, vbi cum pueris co�pit colludere, mir�nbsp;lp fa agilis, manibus paruis, digitifq tenelliSfnbsp;Flurima Velmadido � limo, Vel vimine lentonbsp;Fingebatynunc Imc traSlansy nunc illa retrdSlantinbsp;jity poflquamfenfimy teneris crefcentsbus annis^

S oiliest am ignaud eoeperunt tlt;edta vitd: Q?aupertemduramfugtenSj errar�per otbem^

C % nbsp;nbsp;nbsp;t^enfis

(gt;�

COLLOQVIVM IN ORBIS Tgt;enfis in fluts yfohj^inmontihus txuumnbsp;tgt; y:re confiituit � otults perquirere acutisnbsp;Smgula^fcrutari^m't^arh m�ntecapacinbsp;VerJareabfrufasres^yefligareprofuuJasnbsp;Et rernm caujas, Natura creatrix,nbsp;jilma parens, wagna ingemoy admiranda dedijfet

Tandem edoSia prob� gt;fortis mijerata maligne Mumandty infnuans hominumJ� menttbus vltroynbsp;lp fa experta yfuasdudum qms repperit artesnbsp;Edocet, ingen^ itjr paullatim exercet acumen:

Ignarajf^ manusoperumy infuetaJj|^ lahorumy ^ebas inHuditiSi primum ht nafcentihus apt at.

Scilkt�y hincyfupedetentimexercita longo {Pecl�ra: dein, rerum per quamftudioja nouarum,

In^ dies rebus magis obleBata reptr�is,

Ingenio ingenium, pratclaris artibus art eis Exjuperant,nil quidquam intentatum^ relinquunt.

Sic genus humanum, rude quondam,obtufa^gejlans ^eBora (ceu fera depoftta feritate ) per art etsnbsp;Ingenuas, yfu, longa afjuetudine viBum,nbsp;Formatum^aliam Vttam, morej^ decorosnbsp;j4ccepit,proculabieBis agre�iihus, alt�nbsp;S^pius infitaftcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cun'eoyefecnriVe

jirborts aiterius trmco, fluejlriaforba Exuere agrejles animos, mitefcer�juccosnbsp;Confpkimus crudosy acres qui^ ante fu�re:

non tanta quidem quondam mortalibns ipjtt Suffcere h^ec potuit Velfola Indu��ria. nam^

Et clarlt;e diua, celfo deculmine O'j/mpi quot;Delapf^ in terrisy diuino numine plen^e,

Monflrauere Viam. Thmjedquabiamg, afpke, tantum Confpicio bic Vnam, referat qtu virgims,almtenbsp;yfut Diudt, aut ISlymphiC Vnltus, die, ifia Tanoptenbsp;QuiXprecor e�l, bic quaefublimitn [ede loc at anbsp;Sublimis fedet, egregioexornata decore /

Libella in dextra fabrilis cernitur; aureus Circims in Uua, ^ nonfqllaxftorma Vtdetur.

Pan. H^ecilla eHcekhris, long�pulcerjrimaNjmpha^ lila , illa Idate magna gratrfimqMatri:nbsp;l��tus eximqs decoratquktempora fertisnbsp;Turrit a. b^ctllaeU, docuit qua ponere primumnbsp;Fundament a operuin magnorum, calcis o* yjum.nbsp;CoBilium^dedit lat er urn i quibusartihmaltisnbsp;Montibus aut mhrmor, puteis autfixqtrahantur.nbsp;OrdinibuJ^ grauesdocuit di^onere certisnbsp;StruBuras rerum, fulgentes ^re columnar:

TeBaq, Jublimi turres educere coclo jierias, tignis coniungere tignq, W ipfanbsp;^obora, fraxineafg trabes aptare btpenni.nbsp;!Prieterea,quas aut faciesfpeSlare. domorumnbsp;T)ebeat adcceliparteis: qua parteIpcandanbsp;jitria, yejlibulum,je�retacuhi�a, xyfii,

balnea,

TERR AR YM CIViTATfiS !Balneaj triclinia^ ^ magnorum aitaria Piu�mnbsp;Et quid non ? demum, latis quihus oppida terrisnbsp;^onenda^aut'i^rbesquibufinre^iomhusapthfnbsp;Mor bida ne maU ffnranth contagta Udantnbsp;j{eris^ continuo ne fint obnoxiayenthnbsp;Corpora pefifferis.fimulacrayfiupendisnbsp;^rtibusjHeroum^/pirantiaJtgnujColQj/QS,

Ftngere marmoreos, ad/idera ducere tn(desi jirduaFyramidntn^yarijf^palatiq^egtim ^ ^nbsp;�^iSiurisyVarysornarecoloribustedes. ,

Ducere aquas longo per marmora Candida duBu

Fontibus�primiSfmetiriiugeravnomaj

Cuticla manu dotla regere ,yt ^attone rnagiftra^

Florma 'vel d reSio, Vel ne quid aberret amufiir.

Hmc^'ntagnlt;iemerito donisqu�dtalibus orn'et P'ndiq^diuinisgremiumTe�urisap�rtum^

Q r bis Terrar umdecusimmor tale f per enne^

Cunamp;arum, em�rita eU ea dicier ornameiitum.

Thau. yidmirdda canis: propriu at quod n�m�lPan.Vt edZ Tion opus: hlt;ec tantum, qua dixijedulus ipjenbsp;Infpice, nomen babes. Tha�. capio. quis bic alter aeaisnbsp;Qui/quamishorret, clypeo^, bafla^ tremendus}

Pan. Cuiuisnota ben�hac Diua e�l Tritonia Fallas, fBellipotens: quondam primas haccondidit arceis,nbsp;Surgentes moles, t^propugnaculabellonbsp;Tuta. Thau .quis illealterlLhn .prim eftqrnprtmns in or^nbsp;Oh feeks m fandum,fratema cadis iniqua^

Sanguinis lt;i5r fufi, fugtens vltrkia magni jdrma lQuis,trijleJg minas, dextra^ potesitisnbsp;Fulmina,telluripre(Jbfignauitaratr9.,

Etprimamxinxit turritis mo�nibus ''brhem.

Thau. At cui fublatis ad cctlum molibus alt urn Magnific� ereBa bac moles inferiktur ingens^

In/ignis titulis, infignibus argumenth gt;

Pan. Il�: Europaum lato q d temper at orbem Imperio, in terris 0 qui dat inra fecundisnbsp;.Aufpicqsfelix, magno MaxAemilianonbsp;Ind�peraiori, cingunt cui tempora laurinbsp;ViBrices. bis ((s^quifirntdeflirpecreatinbsp;Magnorum Meroum, claris natalibusortUnbsp;Qws penes eflfurnmam rerumt imperq^ referrenbsp;Heroaad virtute gr auem. queis, prima ooteflasnbsp;Vefignare, humeris cuius operojarecumbatnbsp;Magnarum rerum moles, quijceptra, coronam^

InuiBus gerat, (ty* magni molimina Turca Contuudat,Validis armisarma impiafrangat.

Tau.Quispojuitprecor hoe opus immortale ? quis auBorf Pan. IfiJunt, ante memoraui nomina quorum^

Quos repetam merit� digni; praclarus Vter^ ArteNouellanus, bonus Hogebergus. 'Xhau.atiflknbsp;Hacquis tam viuisfimulachra coloribus apt�nbsp;Vepinxitfpulcre^yloillujlrauit acuto �

p

h: /

COLLOQVIVM.

Quis Vel imaginibus Uturn huncafflatiit honor em gt; Pan. Qms rogitas\ e�lf qui Graioy La�o^ cothurnonbsp;Fulctm tnfigmsy per amoena vireta, per hortosnbsp;^onidum in^reditur: dukes ante omnia Mufttnbsp;Cut cordiy citharam^ dedtt cut Fhoehus eburnam.nbsp;Thau. ErgOj qu�dtiohis^ferij^nepotibusytjlinbsp;Taritarum auHofesrerum^ Voluere Tanoptenbsp;Confultum h�n�, (sr hunc tantum impertire lahorem,nbsp;Et nos hts cumular� honis, ingentibus, amplisynbsp;(EerpetuiSf vHo morituris tempore nunquam^

^riemia digna ferent m�ritis pro tal�hus, altus Jupiter his dabit gt; sternum Vtpet f�cula currantnbsp;Omnia, lt;(sr ohfcuroJubd�iat nomina leto,nbsp;jftnos, Fo[leritaJj,limulventura, vicifJimnbsp;Carmina perpetu�, toto refdnmtia calo,

Dicemus Uti, tanto lt;sr pro munere largis Laudibus in t�rris meritos tribuemus honor es.

^LEXJNTgt;E% G^Jlt;EEErS � CJNE^JT.

CSOIl.

G E o R G I V g

BRAVN AGRIPPINENSIS

BENEVOLIS LhcrORinv s

S. D.

V ANDO Q.VIDEM celebrium'Vrbitim Oppidonimque to-pographlc^clekription�s,accurarifsim� delinear^ pra�fenti hoe operevobis proponantur ob oculos, .Spedaiores, LcxWfquenbsp;beneuolij rion ita alieri�rh abinftituto nolEo forepijtaui, de pri-mis Vrbium initijsi pfogrefTu amp;incrernento paucula qu^darnnbsp;priefari: vt primis caruni principijs amp; eau lis prob�perfpet^is acco-gnitiSjC^run^lcm infl:itutum,v�is,ac finis peniti�sinteliigatur.M.nbsp;Vitruuius lib. de Archite(^. 2, hu manse focietatis initium mira q uadam ind idlria exinbsp;plicans, caufiim,qua�homincsin vnumco�git,co�turquefocjaiiir,his verbisenarrat:nbsp;Homines,inquit,veterimore, vtferieinfyluisamp;:fpeluncisamp; nemoribusnafcebaninbsp;lur j ciboqueagrcfti vcfccndo vitam exigebant; intereaquodani in Jocoab rempe/ia*

tibusamp;ventisdenfaecrebritatibusarbQresagitatsejamp;interrcterentcs ramos, iinem Cinrmai-�xcitauerunt,exeaflammavehementiperterriti,quidrcaeum locumfuerunt,^funt �Ugati, poftearequieta, propiusaccedentesjcumanimaduertificntcommodiratemnbsp;��agnamefrccorporibus,adignisteporemlignaadijcientes,amp;eumconreruantes,aIi-Qsadducebant,amp;nutumonftrantes,ofl:endebant,quashabcrcntexeo vtilirares.In eo

�omiijumcongreflujcumprofundebanturaliteidpiritu voces,quotidianaconfuetu-

dinc vocabula,vt obtigcrant,conftituerurtt:deindc fignificando resfiepius, injvfu exr �uenciifarifortuic� eoeperunt, amp;c ita fefmones interfcprocreaucrunt. Pauloaliternbsp;Giccro, ciuib'shuman3equefocietatisconuenfum,origincm haberc,]irrerarummo-numentistradidit: quem Francifcus ScnenfisPatritius,]ib.i.dc Regniamp;'Rcffisinfti-tutionc,imitari videtun Qui non cafujamp;fortuicb hominesconuenifiefcribit, fed di#nbsp;'linammcntemfapicntiam ipfisprasftitiRe,vt focictateSjCoetufqueinftituGrenf. Qugjnbsp;quideni mens diuina,curnc3E,teraanimantiaabiccifictadpaftum,/blum hominem cre-

3fit,ad cceli^;,quafi veri domicilij confped:um,excitauit. Turn fpeciem oris ita forma-�it 5 vt in eapenitus reconditos mores effingeret, quando hilaritatem animi v�ltu o� ftendimus^mcerorem eniiini,triftitiam,fbrmidincm,iram, furore, tranquilliracemqjjnbsp;frons,�cuIbamp; fupcrcilia indicant.Hac mente diu-ma, principi� reru m hu manarum a*nbsp;cutiores ingenio viri, quiinter vagosillosatqucagrcfteshominesverfabanrur, ani-maducrtcrunt,h�minem aliena ope indigere,c�m nemine fibi ipfi fatis cITe cerneren t*nbsp;Proindearbitratifunt, iliumperfodefatemfuigeneris cornmodiusdegerepofife, �cnbsp;bacillusconfequi omnia,quaeper naturam eidceflevidebantur. Et idcirco afylueftrinbsp;Vagaqj {oIitudinc,in multitudinis coetum, humanamque focietatem ilium deducen-

dunQc{rcduxerunt-Quoquidcmfa(51:o,quamprimumGoniundiintcrfehomines,fer-

monemcxafsiduaconfuetudineftatuerunr, qubconceptum mentis exprimerenr,^

confilia communicarcnt,PlatoauteminProtagora,aIiudabhisdiuerrumciuiIisGon-fuctudinis principiumrefert,quodquidem,quiafabulis eft mulcoquam veritati pro* pinquius,referren.onplacetJamver� hominumeoecu fiue ignis vtiliratefociatOjfiucnbsp;naturaamp;rationeduceinftituto,quodfan�ararioncnon multum abhorrerevideturjnbsp;Vtprirnas hominum focietates abhis principijs vtilitatis caufa profedas exiftimemus,nbsp;i:redamufque hominem naturafocialcinimal,long�magis quam apes,formic�,gru-jcs,amp;ciufmodi genera,q me gregatim aluiltur,gregatimqj fetuentur,in vnum coetumnbsp;yctiiiTcyVt quifqucpromcrctjquodaltcriopuscirct, accipcretqucaliundequod ip�

� z nbsp;nbsp;nbsp;pr�ftarc

PRAEFATIO.

praeftare non pofl'et.IgitiirjVtdixi,communihominumfocietate conflata,cumque i.inea ferradnisauxiliofemutub intelligerejfenlum anirtiiex'primerc,tummanibusamp;inbsp;articuliSj quam vellentrem,faciliterfepoiTetradare vidcrent,cofperuntineococtunbsp;klijipcluncasfoderefubniontibus,nonnullihirundinum nidos,amp;3edificationesca-rnmiimitanteSjdciuto amp; virgultis facere'loca, quae fubircntieaque ratione domicilio#nbsp;rii�ntyfociriiuminuentum,amp;excogitatunifuic.C�mporr6e(rent homines imitabiltnbsp;docili(^j narura,quotidie inucntionibus gloriantcs, alijs alij oftendebant�dificiorumnbsp;ef�edus,6c ita�xercentesingeniacerrationibus, indies melioribusiudicijscfficieban-tur,plurimumqjfurcisercdis,6cvirguItisincerpofitiSjluto parietestcxeruntrAlijlu-teas glebasarcfacienteSjftruebantparictes,materia eosiugumentanres,vitandoq;irta-breaamp;teftus, tegebant ariindinibus Scfronde. Poftea,quoniam per'^bernastempe-ftates,te{5tan�npotei'ant imbrcsfuibilere, faftigiafacientcsgt; lutoin(|b'^o,proclinatisnbsp;ted:is,{lillicidiadeducebant.Vnde Archi�e�tur^rudimentafuntnata,qujeabijiipiitijsnbsp;profeda fmit qii^e neccfsitas humaMo generi oltendit.Quemadmodum,Daniere Bail-baro refte,Icgitur in his edc,quae n�perinuenttefuntinfLiliSjVbi cafe arboribus inqi*nbsp;x2E,cannis,6c viminibusintexrse^ftramentis, amp; luto contedse cernuntur, ea tarnen fa-tione^vtTiniagnitudine,puIchritudine,8ccommoditateperronarum dignitatiplurimunbsp;tribuaruf. Hs�ca Chriftianis, vt naturatulic, ica inuenta,{ed poftquam frequehtia ce-lebrariealocacoepcrunr,policioribLislignis,elegantioribusformisornataconfpiciu*nbsp;tUT:Exreuibuspbrrb,obrcuris,6cexiIibusaedificiorum principijs, crefcente nimirumnbsp;in vna aliquacafa,exfae�mina amp; yiro, filiorum amp;: nepotum multitudine, quse eodemnbsp;tcdloeontineri non poterat^modicis ex materia domibus,vt autor eft Halicarnaffeus,

. vicatingdifcretiT^j dom:iciii|s habitare ccEper � nr.Eacg ocCafionejVillas amp;c pagos paula� fim ��nftruerejamp; foticfateni �x pluribus domibus conttitucre neccflcfuit: vnde Fra-cifctfs Senenhs^in fuis dcRcpub librisjoppidorum 6c vrbium initium deducit.Cum e*nbsp;riirhifcrtfim cernei(*enthomihes,quanta: VtiittatiseliethumanafocietaSjquamqjfacili*nbsp;usvrdumfimulcomplurcsiquarh fjnguHcxxrripararent (quoenimmaiorScfrequcn-Ici�rrhiiltitud� eft,eo vberior id caefttbpia coTu m omniu,quibus vitaindigcat,quart*nbsp;do rtaTcentibus hominibus inopfe'data eft comes ) tutiufq^ab incurfu ferarum aege-reht coadunatis tugufijs,pagos pagjradinng�re,6c familias familijsadijcerc ccspcruf,nbsp;Scdecommunivtilitatccagitare. �Hincienunarium ciuiratumeft ortum, in quibusnbsp;p�pularit�f'habitarent.Hinc m�nimentajtuci�ris viteEgratiagt; inuetafunt. Nam locisnbsp;seditrsfofiarhducere,5c vailp circundare,non dubitauerunt, 6cfie vrbes6coppidain-choauerurit. Ciuocirca Varroait - Vrbem did i quod aratroprtefinita: 6c Pomponiusnbsp;lurifcoiifultus peregregms, Vfbem didam afterit, quod vrbarearatro definite fit � Vr*nbsp;bum,optimum vetuftilsimoi* um yerborum iridagatorem practcrea dixifle ait, curua-turamfeatriappeilarij'quodiii'vrbccondenda adhibci^etur. Oppidum etiamdiciVar*nbsp;rdteftis cft,qu[bd'munitur opis caufa .* Sic ctiarn mcenia,q�bd vrbem muniant, appel*nbsp;iatkfunt,8c Murusi munitionc didus eft.Quibus ex rebus conftat,primam rationem

eor�m,q�iciui1�mfocietatemihftit�eruntyfuifte�Vttut�degercnt,6ca viatqiimpetu m�nirentur.Tranquillitasnarnquc vit3BduxiIlisextitit,adinnumerabiles commo-ditat�s excogitandaS�Quis porf b vrbem primuscondiderit, varied multisproditumnbsp;eft. AlijGecf open ftatuunt,Vt Plinius,qui cam extruxit^qu^poftea ��tfoVom, id eft ars,nbsp;diiftaeft Athenlenfibus,prias erat Gecropia.5trabo, Argos prius a Phoroncodicit co*nbsp;dit-�Siq��d HomerusMafgicoh nominat. AEgyptij omnium antiquitatum gloriamnbsp;em�ntit�sannalibusadfetrahunt j6c Diofpolim,qu�efuntThcb3e, tempore omnesnbsp;ant�t^�dere afife uerantj Verum Enochia, vt lofcph u s vocat,omniu m eft vet u ftifsima,nbsp;quamGain, cum exagitaretur furijsc^efi fratris, nec vl! us fibi locus tutus fatis videre*nbsp;turgt;Gortdidit,murifqub Ginxit,8cterminosagropofuit. Confimiliter �c Pallas Arciu

inuentrix,m�lrorumfcfiptor��liaud:cgt;ritatec�nftituitur,quamBellonampIerique

nomiharunt jeb quod beHiinuenttix 6^ Princeps,d Cicerone lib. 5. dc Nat. Deorum coriftituatur,vel quia haftain vibrate cpnfueucrit j docucritque, vel denique a furorenbsp;''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immit.-

P R A5 F A T l O.

ifnrnittendobcllantjibus^amp;qu�dminim�fitmitis. Cums tempi urniii ijoua region^ vrbis,5e antehoc col�mna erat p�fita,vrtcle hafta niittitur,fignw belli inf�rencli.;Quinnbsp;ctiamh�icAfciuminuei�tficijtriaqu^clarn fignapeculiariterattribuebanrunnoiflua,nbsp;afat^0,8epopulus.Qilate Deiriollhenes^Athenienfis, fumm�sille IiTiperator(aflerc-tePraneifcoSen�nfi,lib.9tde Kcg.amp;rRegniadrhiniftratione) c�min exilium profidf-cerctur, AfCerrt Atbertaf urn f�fpexirgt;amp; altiore v�ce dixilTe ferrurt O Pal las, vrbi� cu*

ftos,cut tribus trucuIcntifsimLsbeIluisdeIedatis,noa:ua,dracone,amp;populo/Cupi�s

populi ieuitatem prjEdp��acc�faf e. Quibus q utd� lignis, q ualis Princeps elTe debeat, fagaxd�clarauitvet�ftasjvt vigil,pr�den% fic,8�popuI�m tautorcm bab�ar. N�duanbsp;quidem,vcc��him��,vigiIahtirsima�ft,amp;no(a� fempet excubit. Draco au te peracrinbsp;oc�lor�rnad�j�mniadfc�mrpicitj vigilatq; j quodetiam ei�s nOiUeij indicie, �Pewnbsp;�nim eft ceriicrc,8�acat� itltuef i.Iddf c� ^dodlifsima vetuftace^jediu na facrajuminbsp;tofum,terApI�f�m,thefa�rOrumqjcuft:�diagt;cirac�niafsignatur.Sed r�deamp;inc�dnlt;�nbsp;ftejqueniadmod�rnamp;fa�di�ni^oppidofUrnjvrbiumqaeprindpiumfuic.Nequcenimnbsp;initi� miiris citidi�ivall� �i. pr�pugniculis ex vi�o faxo e�mniuriica� fuerujac, fed gt; vtnbsp;HalicariialFeus pcrhib�tgt;dggerib�s tarttilm,atbor�mqi rrundSjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquotjeui naa*

teria,ve�.ar�t�dinejvel ftranieftt� ejtcirat�) q�ib�s homini^ babicibinti circwiid^ban-tur. Nee Galli�linljamp;m�lc� mirt�s German^vt HubertusLeodi�s.airerit gt; qiigob oppida,fedvic�sinhabitabantgt;kpideSec^em�nt�r�asci�itatescingebant ; fed tr abesnbsp;dired^p�rpetusednl�rigit�dirtenl paribusinterualJisdiftantesinter febinos pedes innbsp;folo c�lldcabant iir,reuirtciebantur extr�rf�s,amp;: m ult� agg�re veftiebao t u.r.;eaiu t�m,nbsp;qua�diximusiiiteruillajgraildib�sirtfront�raxisel�afdebant�d Hiscoll�catisamp;rcp-a�gmctatisgt;ali�sinfuper�rd�adi;ciebat�r,vtid�nlilludirtteriiallunl fcr�aretiir, ne��nbsp;que interfecontiiigercnt tl-abcS) fed paribus internaifla� fpicijs gt; fipgu 1^ fing�lis faxisnbsp;interieetHard�coiltiderent�rjfiedcirtdc�rane�puseont�xcbat�rjdanli�ilaaititUrnbsp;do mufi �jtplafetuf. Quiq�icicm rn�fiiri h�nc mod�m c�mp�fitigt; etfi eltenapertatcnbsp;defornacs n�nefant,3�ad vtiIirat�m,d�fcnfionerbqu.e vrbiiim fUnamamhaberento-port�nftifeni, q�ocfabincertdi� iapiSjamp;ab arkte naatcria defendefetj q�ae perpetuisnbsp;trabibif^pedcs quadrigenos pler�niq;ifttrptfus rcuin�a^lieqj perrairnpi, neq* diftra-hi polTcr^�n tameil pefpct�b durabiliscrit)pl�uiaetebin|amp; vetuftatecorrunapeba*nbsp;tur,amp; temporis traeiujcariofaf^pcconddeb^ Iddfeo nccefsitate honiinu i.rtduftrianbsp;�xcitante,qu9 in iam e�nftituta ci�ili focietatc,mulcprum Ca�filijsadi�ra,vires amp; in-crementa gradatimf�rapfit,5�q�� aferar�m aefeeleftorum hpaain�mini�rijs com-rnodtus fe tuerent�r;faxa faxis c�niungere,Iiteriti�s niuros �xiapide amp;: materia e�na?nbsp;pofitos Gonftrueredidicerunt.Qu�s pfioribus mult� firmioresfuifeexeofidlccon.-^^nbsp;ibt,quiaobcxp�griationis difficultlt�,-muraliscoronadb�mperat�reeidabat�r * qainbsp;pfini�smurum fubij�let, amp;p�r vimin laofti�moppidunaafceqdiifet. Exquoiadl�ap-piret iq�omodo nihilfimul inuent�m^perfedurnfu�rinC�nftitutaiaqualic�nq;nbsp;vrbis facie dcaiarum necefsicitCjadigreftium tug�fiolor�m epminoditatena: acom-modo vero, ad^dificior�rn ra4gnificeiltiamitq^ fpl�nd�rerh fenliria progrefsi homilies,amp;: certam sedificandi r^tiortem pet- artibdojasfyjumetriar�m �bferuationes ^ in-Uenerunti Eoej- mod�,.vfuSi obferuati�janimaduerfioqj naturdartem^demu j)epcritinbsp;quse primo ftatim Vj�cabiilojartificem fibri ri�nlineinfigniuit. Vilde Faber.cuiufq; reinbsp;�pifex,primaiaftLtuti�nedid:iis�fl:,Gri�c�ted�il,VtadeArchitea|ir^cpmm�neom-iiibus arrificijsnomen dedudum eib.QiJ^ fi ngulafi cultu ,migaificentia, atq; nitotcnbsp;iion mod� vrbeSjpublica priuataqu�aedificia eX;p�lifCj8c cpncinn�orjlarei kd�cfna-gnofaftujjtupendisimpenfarumfumptibusj pt�daraiSerrtagiiilicailla ��difida feptcnbsp;conftruercdocuit,qusE li�manseind�rtfia� nlirac�lana�ttdusadmiratiir.itaq�e r�obk

lifsima ArchitedUrajirt fummo coll�catafaftigi�,t�ti�s Vniuerfi �rnameritum ^ iure nominator. Quse etenim vrbs,quod oppidumaut caftrUm abfqj Arcliitedturae pracii-dijs, vel minima nominis celebritate claret.^IIIa^difidor� magnificentia, pop�li �p�sjnbsp;vaftapropugnaculorum mokjmUr�rum amp; t�rd�m difpofiti�ne ae prdine^Mbdera-

� nbsp;nbsp;nbsp;t�r�rn

PR AEFATIO,

torumcuramamp;prouidentiamfpcdantibusnonobfcur� dcmonftraf. Earn proindc Daniel Barbaras,omnium Artium principem,acdominam,Iudicem atque Reginamnbsp;artificiorum, amp; inuentorura optimo iurcvocat. Quam Sc Vitruuiusfcientiamdicit,nbsp;pluribus difciplinis Sc varijscruditionibus ornatam, cuius iudicio probantur omnia,nbsp;qU2e 4 caeteris artificib�s pcrficiuntur opm. Cuiusquid�artisdigniras,cx eo maximenbsp;clutet,quod eius nomen i principatU)quem inter omnes artes obtinet, fitdcriuatum.nbsp;Quare Sc Plato Archite�lum praecil� inquit his,qui artibus vtuntur.Sed quifnam ego,nbsp;qui Architedursecommendationem fufcipio^^AnneGellianum ilIudcxciderat,Tur-piuselTeexigu�atqi�rigid�laudarCjquam infedanteramp;grauitervituperarcfeiusitaq;nbsp;commendatiotiem Architcdur�peritisrelinquens,adpr5ercns me opus conuertam.nbsp;Inquoquidnamornamentitocivniuerfo peritiArchitedi vrbium, oppidorunn^ucnbsp;ftru�lura contulerint artificiof�e Simonis Nouelkni, amp;FrancifciHog�bergij man�s,nbsp;mirifica quadaminduftria,tamaccurat�,amp;ad viuum partium fingularum proporti�-ne,8�:vicorum��rdineadamursimobfcruato,expreflrerunt, vtnonicones amp; typivf*nbsp;bium, fed vrbes ipfe, admirabili caslaturae artificiojfpedantiii m oculis fubie�ta: appa*nbsp;reatit. Quaspartimipfidepinxerunr,partimabijs,fagacidiligentiaconquifitas,atqjnbsp;depi(aasacceperunt,qut fingulas quafqi vrbes perluftrarunu Idq,- ea diligentia, vt nonnbsp;temeT�)fedauda(3:eratq5Conttantcraffirmarcaudeam, nihil vnquam ciufdemargu-menti vel in Italia, vei in Gallia, autalibiprodijfl�)quodc�miftiusoperisartificioamp;nbsp;veritate conferendum veniat. In quo topographic^ vrbium oppidorumqj defcriptio*nbsp;nestamgeomctnca,quimperlpcdiuapingendiratione,cuingenuinafitus,locor�mjnbsp;mcrniorum,publkofumamp;priuarorum^dificiorumobfcruatione,fingulariartisin-duftfiaatq? prsefidio runtd'eliniat�.Sed quem in finem,Le(5tor optime,dices ? Noruntnbsp;hiftoriarum periti, quantum ad vai iarum rerum cognitionem pcregrinatio longin*nbsp;qua Sc diutu�naconducat.In qua fenfuum adminiculo percipiuntur ca, quae dt)�:orcnbsp;edam exercitatifsimo praecunte, non ita commodeintelligi queunt. Varij liquidcninbsp;diuerfarum Gentium ritus,difciplin^,legcsgt;mores,inftituta, amp; conructudinespere*nbsp;grinando mult� accuratius inteliiguntur,quam fi ea,qua:niinquarn vidimus, fola hi*nbsp;Roricale�donetradiaremus. Nunquidieiunumamp;prorfusaniledemultiplici returnnbsp;varictateeius iudiciumeft,qui nariui folilimitibusomnitemporej[eprus,domefticosnbsp;tanr�m, apud quos delituit, audiuit i ext�rorum verb hominumconfuetud�hcsnun�nbsp;quam viditfitaq; nonimmerieb Diogenes Laertius lib. 2. in vita ArchclaiCofmogra-phi fcribit, Alexandrum Maccdonemgloriarifolitum fuifle, fc pluraoculisluftrafTc,nbsp;quam alij Reges vnquam animo Sc cogitatione attingere val�iiTcnt.Scribit Diodorusnbsp;Siculus,Democricum AbderitemPhilofophum o�toginta iuges ann�s peregrinat�nbsp;fuifTcjVt varijs in locis,diuerforum hominum confuctudine,nihil eor�tn ncgligcret*nbsp;qu�B hominis mentem fcientiarum nitore exofnarepotuiffent. ItaK�ftor(aflerentenbsp;Francifco Scnenf1lib.r4.de RegisSs: Regniinftitutionc)gloriatur,quod cum LapithiSnbsp;conuerfatusfuerit^Menelausautemia^abundusexulrat,qiiod Cyprum,PhyniciailTgt;nbsp;AEgyptumqj aduenerit,Thcbas q uoqj videritjquas centumclauderent portse, Sc finlt;*nbsp;gulaqu�Bqjducentoshaberctcuftodesequisinftru(9;o's,amp;qubd AEthiopiam etia lu�nbsp;ftrauerit, Si doniam,amp; Lybiam. Sed quia non omnium facultatcs concedunt, neq; e-tiam omni periculo,hoc praEfertim tempore)Vacat, per varias mundi partes oberrare,nbsp;multafqj vrbes ac oppida pcragrando luftrar eddeireb praefenti opcre, variarum hiftoriarum amantes, a pereguinandi labore,periculo,atqj impclalibcrauimus. Dum acef-rimooculorum fenfui,quirehquos omnes, AriftoteIetefte,pr�Bftantiafuperat, accu�nbsp;ratifsimas vrbium icones proponimus:quiE in tabulis attificiose depiiftsc, m ultb apef-ti�sdefe iudiciumprjcbent, quam fi dcfcriptionelittcr�stant�m comprebenfa, qua-lifcunq;amp;obfcura earumcognitioquaereretur.Hocftudij genere Carol urn Magnumnbsp;vehem�terdelei51:atumfuilTeconftatgt;quemtrestabulasargcnteashabuilTc, Platina innbsp;vita Leons III. c6mcmorat:quaruvnam,inquavrbs Conftantinop�litanainfc�lptanbsp;crat,Barilic2eB. Petrii aliam, vbiimago vrbis Romse cernebatur, Ecclefise Rauennati

dono

P R AE F A T I o.

donocie4it.TertiamfiIijsreIiquit,cuiineratorbisterrar�mciejlcriptio,c|uam aurcanlt; fuifleplcriq;fcribunt.Hisporr� vbiumdefcriptionibus, hiftoricas earundfm enarra�nbsp;tionesconiunxirrtilis^vt vbidepi(3:ot'urtioppidorumfacies cumi�S Le(5torc5 conrule-rint j ptxttt vrbiurn oppidoi'umqj fitiim^ctiam ea,quaj ad ciuiratem pertinenr,aliquanbsp;cxpartcitltclligant. Quod quideminlHt�rum no/lrunij ilon rtiod�grarianihaberc,nbsp;fedamp;:minf�camdeIedationem,amp;:vtiliratempra�bereexirtimaui. C�rnexeo,amp;hifto�nbsp;riarumaugcatur cqgnitiogt;amp;qu� optima xdificandi ratio fitjdi�erfbriirD(jdificiorurTgt;nbsp;collationejperfpiciqucat :Tumetiam(itum,murorurn ambitum,amp;:conditiopem ea�nbsp;i�Ufnvtbiuiiil,q�^atruc�lentlfsirtiisnationibuSjChriftianisr�nterept2e,non fuie rna�nbsp;ximarecuperandifpe,rped:andaspropotiar.!fa Alexandra m^quem ex virtu te Magn�nbsp;nuilcupa�eruntjfummadiligentiarcrutarifolit�maiunt Joca^nquibusbell�nieffetnbsp;geft�r�Sjfcrnperq; eadem pidaintueri voluifTcj vt piduramillam conr�mplando^ canbsp;dignofc�ret,qu2ecaucnda,quaeveade�ndaeffent. Neque vcr�eft,cur coftiilium hoenbsp;Chriftianistandemaliquandonoxium amp;:perniciofumforequisputet, eo, q�odpri-mariae ipf�rum vrbes fidci hoftibus hacoccafionc contemplandj� amp;: difcutiendse ven^nbsp;ant.Huicfiq�idemma�o,quodquidem haudexiguumforeputabamus^eararioneoo'nbsp;curr�m�Sjd�nidiuerfarum nationumacgcntiumdiuerfum vefti�ndi cult�m Sehabi-tumjVtfiufq; timpra2ftantioris,quamdeteriorisrexuseffigiesvrbi�m fimulachrisap'�nbsp;pingicurauimas.Quamran�obcaufamimmanifsimiTurcijq�iomnino nullas, velnbsp;iculptaSjVel depi(aasimagines ferunt,nunquam hoe opus, etiamfi maxirncipliseraoi�nbsp;l�nientoefl[etrutur�m,admirtent. In hisdeniqj vrbium enarrationibuseorii fcriptisnbsp;vfiiumus,quieasipfiperagrarunt,amp;oculisaccuratirsimcpcrrpexcrunt, n�quisrnihinbsp;deignotisjamp;nunq'uam amc vifis,muItafcribcrcobijciat.Rosautcmault;5lor�S iamom-nes exordinerccenferemjfedprolixitatiseuitandsegratiajidomitto. Defideraturqui-�demadhuc aliquot vrbiumtypi,quosbcllicispraepcdititumuitibus, nonitacommo-d�obtincrepotuimus.Quodli itaqj VrbiumModeratorcs,aut quicunqj tandem alijgt;nbsp;Ciuitatumfuar�mdelineationCjfp�endorisaliquid opcri noftrogt;hiftoriarum etiam,Scnbsp;pilt;9:ur$ aniatoribus,in honeftaLitterarum ftudia,animi propenfionem fignificare, e#nbsp;^imqjnobisconimunicare voluerintjfuoeasloco coiiocabimus�, neqjipfi a nobis pra;*nbsp;tcribunturindidi.Ita�pushocnoftrum mirific�multarum vrbiumgenuinadefcri-ptioneornauitacauxitpraettantifsiniuSjdo�hfsii'H�ique vir gt; Dorninus AbTahamusnbsp;Orttelius Anu�rpianuSjhocnbftrotemp�reinijgnisCofmographus, quo optimosnbsp;quofq; honeftisLitt�rarum ftudijs fauentes,maximobeneficio affecir. Nee minoresnbsp;gratiaruniadiones merentur fummiilli praeftantirsimarumartium admiratoreSjCe-orgiusHofnagel AnuerpianusMercat�r,8cCorncliusChaymoxgt; quorum illc viuosnbsp;amp; accuratosHifpanicarum,hic verb aliquot Germaniear� vrbium typos, perhuma-initcr nobis communicauinldem ctiam ungularianirai propenfionefecit,generisvir-tutumqjfplendoreClarifsimus virac Dorninus,D.Conftantin�sLis/^irchiusgt;Flor�-tifsim^ Reipubl. Colonienfis primarius hoe rcmpor�Conf�J :cuius fpedabilis om�nbsp;niqjofficiorumgencr�S nobis obfcruandadignitasjcarumvrbiumioppidorumqj de-fcriptionibus opus hoe noftrum adauxit,q�JE ex Africa, Afia gt; amp; India pauci vnquamnbsp;ant�depidas viderunt.Nec minus de Cofmographia: amp; hiftoriar� ftudi�fis bene me-mi voluit Reuerendifsimusamp;UluftrifsimusPrinc�psacD.D.GerardusaGrosbeckjnbsp;Leodienfium Antilles, amp;rcv Cuius liluftHf.Celfproc�rantc Reuerendo D. Georgionbsp;�SyluiojeiufdemDioecefis D-Suffraganeo dignifsimo, vrbisfuar Lcodienfisviuamamp;nbsp;accuratameffigiem, operinoft�o inferertdam, pro liberali IJluMfsimx Gelfit.fujc innbsp;ftudiorumcultorespropenfionejcommunica�it- R�iiquumnunccift, vt Candiduntnbsp;fpedatoremjlcdoremqj beneuolum peramanter rogem^vt ftudium noftrum,qu�nbsp;bellifsim� cum reficeregt;amp;recreare conatif�mu^,boni conf�lere,eique optime faucre dignctur. Coloni� Agrippin�e^,

M. CK LXXIR

londinvm

^ Ondinvm, vrbsantiquifsima, inMidel/eXia C�mita't�. re|j!onfctot)US Anglisferaciflima,Scfaluberrima, ad flumen Thame'im LX. pafluumnbsp;m�lia abOceahofita, latitudinishabetgradusL l J. )ongitudinisX IX .Stnbsp;X V. minuta, C�ius quidem prim�m omnium fundatorem ferufum fuifte,nbsp;c�nftahti hiftoria'rui'n le�lioneperhibctur. Is ex ftalia in XJrxciain, indenbsp;in Afncam,tum in Gallias, acdemtim inBritanniam de�cniens, ad Tha-rtiefim fluuium,f�tu'amp;�port�nitatelociaddudfus^ vrbem condidit, Tro-�amque nouam appellauit (verbafunt Pontici Virunnij', �quifcx, derebusnbsp;Britannicis iibr�S tonferipfit, q�os integros, vix verbo mutatoex Gaufri-doMonumetenfi'defumpfit) qii$ tandem per corruptionej�i ,Trinouan-tum, di(5iafuiri. At, poftquam Lud, fra'^er CaBlbilauni, qui cum lulio Cx-fare dimicauit, rcgnigubernaculaadeptuseft, cinxit cam noBililTimismu*nbsp;ris, amp; turrifaus, arte mira fabricatis, amp; de nomine f�o iufl�t eim dici,Caiernbsp;Jud, id eft, ciuitasL�d. Deindeper c�rruptionem nominis, Gxrlunda.nbsp;Et fuccedentetempore, percommutationerhlinguarum�, Ltindene: Et poftca demum , applicantibus alienige-nis quipatriam libiliibiiii'ttebat'Lundr�sdi(fta'f�it.M�rtuustandem Lud.in hlcvrbeftpultus eft,iuxta pbrtamil-lam,quf hocetiamtempor�*Porl�d,Britannic�,Saxonic�ver� Ludesgate,n�ncupatur . �b hanc auteni nomini*nbsp;mutationem,inter prxdidumLud,fratremque eius Neunium,maximaeft orta f�ditio,quoniam vellet nomennbsp;Troix in patria f�a delcre. Quam contentionem Gildas hiftoricus amp; Poeta infignis,copios� profequitur.Hadtenu*nbsp;Poncicus. HahcporroTrenouantidcdud�ionem ,IoanHesZelandus,in Syllabodidi�num antiquarumGcnethli�nbsp;acoEdoardi Cambri3EPrincipisfubiun(51:o,huncinmodumconfirmar. Trenouantum Britannic�Trenouante,nbsp;latin� oppidum n�uum,vel,vt quidam non inept� intcrpretantur,Troianouadicitur, Qnodaut�mTre, op-pidnm fignificet Britannica lingua,tam notunieftvtc�mprobationepr�rr�snui!aegeat.Trenouant�m olim eanbsp;vrbsfuit,quamamp;Londiniim Bfitanni fccentiori v�cabulpappellant, Vta�tempriclarevrbesfua commutentnbsp;nomina, ooneftinfrequ�ns. L�ndirti meri�init Cornelius Tacitus, librohiftori� fuaedecimo quarto. Meminitnbsp;amp; Ptolemxus, co paUl� recentior, feeutus forfitan Fabium Pidiorem, in Britannis defcriptione, aut aliun� quem-p�amLatini nominis Cofmographum, Quanquam,nifiegoomnin� maleiudico, luxatumeft Londini v�eabu-lum apud Ptolemxum fuo loco. Non enim Cantiorum vrbs fuit:Tamefis ingens aeftus Cantios, a Trenouantibusnbsp;indub� diremebar. Barbaris etiam Britanniam vi occupantibus, Londinum Mediofaxonum , amp; Oftroiaxonum,nbsp;non autem Cantiorum erat,amp;c, polydorus Virgilius,vir alioqui do�tiflimus,Trenouantumtemcr�adlcfibitnbsp;vrbi.quam noftrasefasNorthebamton ,addifFerentiam Suthhamton, corrupt�pro Northeauondune appellat,nbsp;amp;c. Hxc Joannes Zelandus, in gratiam Trenouanti fui, Nobilis ill� fluuius Thamelis, prim� Ifis nomnatus,pau-Jofupra Vinchelcombiam vicum oritur,deinderiuispaflimau�:us,citraOxoniumc�mflutnine Thamt, iutic-tis aquisrnomenquoqueconiungif. Ad extremum immanirtaris*ftu(quibus,vtait Gemma FrifiusXX V . bo-rafurnlpacioampliusLXXX,pafluum millibusfluit,acfeBtiit)cxcipitur,atquenauigabilis acVaft�s ,p�rmagnonbsp;iiftortaliumcommodojiplam vrbemalluedi, in�c�ean�minfl�it. Hxcvrbs,amp;perfemaximaeft, amp; fubilrbiaha*nbsp;betamplifl�'ma,nec non amp;arcem (Turft�appcllatam) pulcherrim�extru�am. Aedificijs ver� atque templis,nbsp;m^ific��rnaturj Vicenis fupra centcnaslacris SBdib�s(quas ParochiaJes vocant) venerabilis. Meridiem verf�s,

Japid�um p�ntem obtinet,longaamp;mirandaopcnsarcuatirerieconftru(51:um,fupercui�sdorfo domicilia vti-in-que, ea dilpoliti�ne amp; �rdinccernuntur, vtperpetuifcr� vici ('peciem, non pontisexhibeant, Pauluslouiuscla-riffimasBritanniae vrbesdcrcribens: Harum omnium,inquit, famam Londinum penitus ob�c�rat, Trinobah-

tum, vt plures exiftimant Ci�itasC. C3Elarinuncupata,totiusBritannix Regia, multar�r�gentiuna c�mmer-

cl�'oobilitata, exculta domibus�, ornatatemplis, excelftarcibus. Et denP rcrum omnium copia, atque o-pum affluentia, valde mtrabilis. Inuehit in cam totius orbis opes ipl�Thamelis ftatishoris Oceani xftibus fuper-bus �c tumidus, onerarijsnauibusaboftioperfexagintamillia pafluutn ad vrbem ^ tutofempef amp; prsaltoalueo naaigabilis. Ripas vndiqueperamoenxvillx, prxdijs atque nemoribus diftin�x, pafliirt exotnant. Ab inferiore,nbsp;icrlicet parte Regia domus, Grinuicia, ita Anglic� I viridarijs app�llata: amp; in fuperiofej Pfd�torium, noniine R:*nbsp;Cemundum, inmedio autemnobilisftrudlutxexurgit, Veftmonafterium, abocciduapa'rtevrbis, Foroiudicia-li,acD.Petri temploRcgumfepuIchri's exornato long�clarifl�m�m. Atque item vigefimo lapide aLondindnbsp;Regiusn caftrum Vindolbrix lecedcntis Regis peramcena fede, aii(|uotque R�gum lepulchris, amp; Garctteriorumnbsp;fodaliuin csremoniapercelebra Ol�res autem agminatim,lxt� occ�rfii:amp;FcftiuiscantibusfubeuntesclaffcS ex-cipiunt,atque vndiqueretiafiiurisatquefalmonibusexpand�nmr, luhgiturad vrbem lapideo pontcftrult;5}:uranbsp;mirifici operis, nee vllis imbribusaugetur, cum vnis tantum sftib�s intumefcat. Secundum Thamefim amp;aqUa*nbsp;rum molcjamp;longitudinecurfuscaeterosexuberant,Humbru�s,rcccpto Trentain immenfumadau�us* qui olimnbsp;Habusfuit , amp; Sabrina,margaritis etiam nobilis,q�i� fummis Vvallif montibusraptisfccummultistorrentibus,nbsp;in Briftolicum finum cfFunditur^ HaflenusPauluslouius. Londinum porto, teftePoIydoro VefgiIio,ab Arcbe-*^^nbsp;nini Regis vfque temporibus,Regia ciuitas eft, amp; Rcgni caput,ciuibus amp; alienigenis frequentiuima, diuitijs atquenbsp;opibusaffluens,emporio celeberrima.�n eaRegesdiademateImperialiinflgniuntur,Regn�quec*rcmonijsljfleiinbsp;didifsimis,inaugurantur. In eaConcilium(Parlamentumdicunt)celebratur. Adminiftratur Sutem antique Bri-

tannorum Regumpriuilegioa x x i v�ciuibus,quos Angli Aldermannos.quafifenioreSvoGant� Exqtiorum flu-. mero Prstorem vrb3num,Maiorem eor� lingua appellatum,T ribunofque duos,Sceruios vocatos, iplimet annua commutationeeliguntrqui in iure dicundo Icgibusmunicipalibusvtuntur* Mira eruditifsimorum viroru, cumnbsp;in vniuerla Britannia,turn in hacpotifsimum vrbeTemper cxtititfertilitas,qui in�er fcriptores cclebratifsimie-nituerunr. Quorum leriemGeorgijLilijBritanniElogia,adPaHlumIouium,accurat� rccenfent, LaonicusChal�nbsp;condilasAthenisdegenSjgrxc�Britannicasinfulasdefcribensjinterc�cerainquitjHabetVrbes magnas,amp;opibusnbsp;fibrentes.necnon vicosquamplurimos.Rexeamgenternimperio temperat. Londras Regni Metropolis amp; fedesnbsp;baberur, viris,potentiaamp;opibusreliquasvrbes3ntecedit,diumjsquoque,amp;reliquafeUcitate omnes vrbes occi-dentem IpedantesfaciJefuperat.Flumen iftam vrbem alluitmagnum amp;rapidum,quod in Gallicum mare effundinbsp;rj;r,abvrbeftadijs dccem,amp;ducentis,ibiquereftagnat,aded,vtfacil� nauibus hanc ad vrbem accedereliceat.

A

BARCINO

�a RCIN pipuIctie�-i-ihiacitc�-lofisHi/paniaf duitM,in jVleditefM*�!mari$littorc Amitca \ re,cui Barca cogno�nc,ann� ante aduentum Chfifti f�ndata,vt in Eufcbio c�puf atur^CC.XXX 1V*nbsp;|qucm Carthaginenf�scumiufto exefcitu in Hifpaniam mifcrant, a Vafieo^Tarapha, amp; Plorian�nbsp;Idecampo,capgt; xiiii. lib�ii ii� pcrhibetunAnno Domini DCQXClir. lacobus Meieru� innbsp;Ichronico rerum Flandricarum� amp; Platina in vita Leonis ili* Barcinoncm�3 CaroloMauriierep-�tam, amp; Chriftianis cfTctraditam,affirmant^quamuisdeindegraucsiiMauris calatnitates perpeiHlnbsp;ifucrit: L.Marineus Siculu*, princtpio �bri noni,deBarcinonjcorailibusrefcrt. RaymundusBc-jrcngariusjco nomine primus, Barc/non*.Comei,miJitari virtutcpratclarus, Ecclebam Cathedra-. !cm Barcinoncnfem,(�dente Guilaberto p�ntifice fub honore S. CruciSyian�aeque Eulalia, Ann6nbsp;�ab incarnatione I�SvChristi.m,i,viit. condidit, priuilegiaquc plura c�ncefiit, teritiinotnbsp;Epifcopatuipr*fixir,candemqueEccIeGam,pluribus niunttribus,redditibuiqucdotauit, amp; in eadem Ecclefia, vniicum Al�nbsp;modeconiuge.fepultusfuit.lncuiusl'epulcbro^q'uodadhuccernitur, intusEpigramma rcconditumcR : HiceBRaymun�nbsp;dus Berengarius,PrinccpsBarcinonx,Come$Gcrundenfis,amp;Marchio Aufoncnfis,qui mortuopatre , Bercngario Comit�^nbsp;hon tantum partem Barcin�n� principatus^ Maurisoccupatam, recuperauif� verum etiam Rcgcs duodttim Maur�rum, cam-peftri prx4io vi(Sos,Gbi tributarios fecit: vnde Cognomen fortitus eft: Pr�pugnator,amp;Murus Cbriftiani populi. Extantetiantnbsp;Barcinon�,aIteriusm�numcntiVeftiei3, in vicoparadifi, fublimiorcciusvrbisparte, ncmpcAtauIfi'� Hiipaniarumregis, dcnbsp;noui HcrculiSjVt famahabetur.Scpuichrieius,autoreHicronymoPauloBarcioon�nfi,Authoreft Tarapha. L. MarineuiSi-C�liis iib.XII. de Aragoni*rcgib�s,mirific�hancvrbcm his verbis Commendat. BarcinociurtasilluRriflima, principibus, e�nbsp;quitibusnobiliflima, omnibus rebus,qu*ad viuendivrumptrtinent,ditifl�ma. omnium fer�ciuitatum terra, mariquepoten-tirtima,rtiultis magnifque rebus domi, forifque gefti$gt;clarifsima, adcd, vt eius nomen atquc potcntia, non immerit� Hifpaniar,nbsp;Galliat,Africa;, c*tcrarumquenationumprincipibustimorivelmaximofucrir,FIorebatenimnon fblum maximisopibus, acnbsp;diuitij$,(cd etiam plurimorumvirorumprudentiafingularijoptimismoribusamp;ihftitutis. Ciuesomnes,inadminiftrandaRe-pubirca,atqtie adaugcnda,quafi vcterum Romanorum ordinem,moremqucfcqucbantur. Qui nihil hunquam nimls, fed omnia tam public�, quimpriuata, promodo,rationequefaciebant. Non igiturillorumdiuitias, resque familiares Vila: difcor-dix,nonlites,non iudicia, noniurgia,nonfeditioncs* vtinplerifquefitjminucbant. Quippc,quirationcpotius, naturaquenbsp;qulimlegibusviuercmalcbant.NobiIes,3rmisamp;cquis,officijfquemiIitarib�s(ludebant, hilqucfefc excrcebant, amp; aduerfusnbsp;hoftesferocc$efant.Mercatorcshoncftifl�m�commcrcia tradabant. Inquibusexrrcendis,nontamqusftiis 8�!di,qu^m ver�nbsp;fideles, ac liberales erant. Sacerdotes, amp; omnes qui rerum lacrarum curam gerebanr, pi�, fanftequc lamper viucbant, fumma*nbsp;quc veneratione atquetimore,diuino cultui, {acrifjuc rebus incumbcbant, Rcliqui ciucs, cuiuique atatis, aut liberalibus, autnbsp;mechanic� artibus, quibuseratcultifl�maciuhas,opcramdabant. In qua nemo circumforancus, id eft, dei�diofusamp;inanise�nbsp;rat,fed honefta alij alia negotia excrcebant, Itaque nemo malus,nemoquc pauper, fed optimus q�ifque crat, atque ditiflimus.nbsp;Hac fama ciuitatis non ex Hilpania tota fol�m, l�d ex alijs quoque multis nationibus homines hue vndique quotidieconueni�nbsp;ebant,ciuitatemque]ibenterincoIcntc$,indiesmaioremditiorcmquefaciebant. Hincpr�tereimulta:ciuitatcs,ordinem,Bio�nbsp;remqueviucndifan�tiftimum,hincexemplaReip,pulchcrrimx, hinccaeterasbonas artes imitabantur� DeConditorctarnennbsp;eius afHrmarc nihil au{im,iiquidem omnium,qui de eafcrips�re, dcauthoreinccrta opinio eft� Namquod nonn�lll dcBar-canonapucriliterfabulantur, ego quidem non minus falfum,quamridic�luimexiftimo.Cxteruro, fuitolim ciuitas fituad-modum parua, amp; a littore maris, vno fcr� ftadio rertota, Pulchra tarnen xdificijs,amp; altis tota mcenibus clauft, Fuerunt amp; ciuUnbsp;Catisports quaruor, in totidem mundi partes vergentes, xquo fcr� omnes inter fe fpatio diftanies', qux adhuc extant, amp; in ip�nbsp;flus pene ciuitatis vmbilico vifuntur. Poftca ver�crefcentc hominum multitudinc,bis vndique magnificisxdibus,amp; confpicui�nbsp;(anaorum templis,bisetiam prxualidis muris, (uperbtsque turribus,cin�la eft. Q^xquidem ctfi magnitudine nonnuliis vr*nbsp;bibusCedit, xdiGciorum tarnen e!egantia,littorisamoenitate,viarummunditic, vicorum reditudine, xqualitate domorum,nbsp;*mtenifGmishortis,quosvarijsarboribus amp; nonnuliis palmis,qu|fquedomus cultillimos habet, forma dcnique rerum om-inium,amp;exc�Ilcntipuichritudinc,meoquidemiudicio,cuiabGtinuidia, cun�is profed� ciuitatibuseft anteponenda, Plura

pW8teretdehacciuitatc,meraoratudigna,darrarepof$imus,qux,nelongiusabinceptodilccda*iu$�omittimui.

ASTIR SIVE ASTIGIS, VVLGO ECIIA.

CnA,mcditefraneum HilpanixBcticxoppidum,Aftir,fiueAftigis,abAftir,aurigaMemnonis,quiinteri�doajm4 Troiam hero,in Hifpaniam, nauigauit,adferenrcTarapha,conftrudumamp;denominatumfuit.Eiuspotiftimum diui*nbsp;tix,amp; ncgotiatio.in lanxmcrcaturaconfiftit, e�, qu�d folum vndiquaquc foecundum atquecoflnpafcuum, ouib�s a�nbsp;bund�pabul� fubminiftret. Hincinfinitiouiumgregresper 8gros,colIes,ac V4lles,quibusagcr vicinus abundat,qUo*nbsp;tl� tempore oberrare videntur, vnde huius oppidi incolx, partim ex domefticii ouibus, par rim cx lana quam hue ruftici,ftatu.nbsp;tis comportant temporibus, quxftum ingentem faciunt. Cuiquidem occafioni riuulus, vulg� Chenil nuncupatus, pcroportu-nedcferuit,quiexniuofisroontibusiuxta florcntiflimam.opulciitiffimamqueGranatenf�umvrbemoritur. Cuius aqua, lanatnbsp;abl�cndfacpurgandx.amp;pecorum morbis curandi4,mult�magis,quimvlla alia,idonca eft. Vnde balneum,pecoribusftlutife-jrum, LfMarinco adrercnte,aCcolisdicitur. Amni$ifte,aurum qu*rentibusdonans,inodicisinitijs (caturiens, iucundiflimuntnbsp;Granatenfem agrum, ingreditur,iplamquc vrbem intcrfecat,amp; eam Granatx regiotrem, cui Alhambre nomen, ab altera, quxnbsp;Alcazaiam dicitur,per vallemmcdiam ftparans.Ibidem Darrus,vulg�autcn El RiodelOro,i!ominalur, amp;adftricambora�nbsp;bycisteiam cluendam,parandamque, accolis oportunuseft. Indeveroperlocacompaftua�t plana, qux, Laycgad�Granatinbsp;eppellitantjdelabitur, aliamque denomiD3tionem,nimirum El RioFrio, l�rtitur, Vndcad hoctandem oppidum dclcendit�nbsp;cui loei mutatio, rurfus aliudluppeditatpomcn,nimirum, El Ri� Chenil. Heiceximio coniungitur ponte, ex lapide viuonbsp;fornicato, qui facilem,adhoc oppidum, prxbetacceflum.Iuxtaeftfupplicijlocus. ElRoiIloappeIIatus,vbi column� , continuo ex laxo, ftu pend* magnitudinis, videtur, ex qua Ibntcs atque malehci, deli�orum ftelerum caufa, ftmilaltum Ipc-ftatoxibus prabtnt.Valxi chronicon, in catalogo Epilcopatuuns Hilpanix, Aftidtan�m rcccnl�t^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

quiinBetiCaHifpalifupefat,nunceftArchidiacoDattt$HBp4llt;nfis nbsp;nbsp;nbsp;___j

Ecclt�x,

CIVITAS BVRGENSIS.

V 4 G � s, Celebris m�dum amp; antiquil�Hrta iGallecia:ciuit�'S, q����i Burgenfem nunc vocant.amp; Maiburgidr�am fuifTequondam Icgirtiiij.nbsp;Qa2ediccbatviramp;Auca,quodtiomen mihi Verofimilius cfle Vid�t�ri,nbsp;proprerca quod ctiam montes apud candem vrbem n�tic Ocani di-cun ur,amp; Aucani nnelius diccrentur.Tatnetfi Pliniusn�a Autaml. fcdlnbsp;Ccucam nominauit.E�lautem Burgenfisciuitas.vt diximus,ailtiq�if(i�nbsp;ma,multifque rebus infigniSiSc inter primarias vtbestotius Hifpanii�nbsp;meriro referendaXuius incols non �ciofi.non circumforattei runr.fcdnbsp;oranes non modo viri, fed etiain foeminac lab�rc maU�um f�arunlnbsp;vidum qu5�runt,amp;hoheftiflrim� viuunr,amp; alijdifcjplinas libcralcscx�

erccnt.Mercatores,quiciuitarcmopulenramfaciunr,fidclcs funtamp;lia

befalcs.Saccrdotcs diuini cultus,amp; return facrarum ftudioIi,di�inis of-Fcijs amp; literarum Audios diligenter inc�mbunr* Magiftrat�s,amp;Rci-

�'�blic'^auberni'orescommunibusc�rmodisreaiirimcpr�dentiirimeqjprorpiciunt.sicitaquecunais �miratis ordiniausofficium fu�mlibe�c te�bcquefacientib�s,t�ta ciuitas i�ndi�sdugctur.indicsmagiSnbsp;�iuftratur.FqultfS.qui plurcsmca funtamp; potetttcs�immunitatcs�Iegesamp;primleg|a, quibus cimtasnbsp;c udet confcruareact��ri diJigenlimm� ftudenr. Eft priterea ciuitasmagnisamp; pulchrut. neeminus

c^mm�dis^dificiisad�rnata.F�tisvcnalib�s,plateis,vieis,p�ntibus,iemplis.coen�bi)s,amnibuS�xcuU tatcuiuseccIcriamai'or,iUtusamp;extra,opcre eftamp;^dificio mirabilisJnquaresdmina fepcnu^

bratur,cant�rib�samp;�rganis,inquinqucfaccllisiinterfcdiftantibus.necah,saliospcrtutbanti^s. Ex

faccllis vero amp; facrarijsfquie multa funt.ill�d vnunvCaftcllse Comeftabilisconfpic�in atque ditilTimunt

nonEccKfi�folumBurgcnfis.rcdctiamcun�isciuibusmagnoca�rnamcnto. SuntSc ex tra vrbem

domus htgt;fpitales,qus regi� dicuntur,i nfignes amp; mcmorabilcs,amp; maximi cenfu^���l ncsamp;�rdincsviuendi,quifanaifunt,amp; maxime laudabiles,caufa breuitatis ohiitto. Dicamtarneilnbsp;bre ircr. de nvonaftcrio mottialium .amp; fanaiffima domo.qu�oiam res eft infignis amp; memorabibs.

^amdomumHuelgasVocantHirpani.cuiusmaximaracerdosrub^mperi�faod.ligent^^^

^tumqtiinquagintamonialibusimperat,amp;fanaiffimcc�ntuht.^u*quidem, momalcs fu��omnes

c��itumnobili�mqucprincipurnfili^.amp;familiargener�f?. Prscftctiamhxcfaccrdos^quam Abadc-

ftm vocanr.alijs feplendccim raonaftcrijs,5c oppidis quatuotdccim non ignob�ibus. atque alqs inmo. tibus quifiquaginta.confert prstcrea facerdmia ili�lta faccrdolibus,amp;ccnfus comcndatarios Vins Xlb

contr?buit! amp; alia beneficia, amp; officia amp; fuis p�p�lis magiftratus amp; gubernatores cligin Aedificamt au-tcmhancdornumamp;opus RcxSancius,quipropter opera,quie nbsp;nbsp;nbsp;ibomfSuhthutoa.^' '

meruit* Eftitaoue hsc vrbsmultismagtiifqubrcbusmcraorabilis.cuiushommesrunthuiiia

' ftifiimi,amp; aduenas maximedilig�nt.Sulitamp; fidcliffimi fuis principibus.dc hofpitcs patietltifiim� tol�ra�it,amp; honorificcntiflimctraaant.Haeecxi-ucxonbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MarineoSiculoexccrpfimus.

s. sebas^tian� OPP.

Ppidum SahctoSesAstia H VM.quodfatriallngiiairtt�litDiJnbftiiiiiappeU laot vnam eft ca pt�ipuiso�maritin.xoppidis eep. Gu.pauco*. fitum ad ^mmianbsp;e, a^^rnrt-ioBiiimAU�d^Veterib�sMehlafcumdicebatur, non proculab jpfiuS^ppidinbsp;quoddam oil un,,quod a �tenou ^Oaipa,coaHifpania: regio, di�ctfaeftab ea, qa*

Bdit� diTuinquam�is vniofqueincol�. amp; iifdem fint motibas,amp;eadem fer� proniin-ijiicaiaaiwuu jq nbsp;nbsp;nbsp;nuod a rcliquis Hifpartiac popuhs dmerfum haberth

jTe'rmDoOpbidumh�cporroa�liipliinoibpottunobilitalur.inqttOrtauesafeUicntibUs otopquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morum fl!.iSus.fecaraffl amp; mt�ffiman, fta.ioncln habent eo quOd noq i�.

�Bdis.amp;palumpt^ I nbsp;nbsp;nbsp;���raprouidentiafaausfit.Qoamobrem rnultornminelcatoa

dullria arreque nbsp;nbsp;nbsp;bfa�mftequcncatio�e�^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ft. �Ha gene,

in;SrrSa'quot;^quot;Ti;rm^?drpaltea eapor�aol. Arehiepircopa^r^^^^^^^^

* Agrum habctfrumeriti.vihi.amp;laHsfcraceria.Progtcdicnnbus vUrabarido Scbiftia^

numadmiliiari.iHifpanicaqu3tuor.occ�tt�ntJugamonnumPyrc.

neorum,qu* iuga feu faftigia in ilhs l�cis nodic Vcrnacul�fcrmoneappellantur,nbsp;l,AjierrALizgt;ittiite:^

LVTETIA PARi^

S I O R V M.

Sj VTETIA Panfiorumfertilif��miregniFrancicicaputatoueMpfrftn^rv ignuudineincredibili.nobilium,mcrcatomm,ciuiumamp;ftXoSS�quot;'''

Gallix, fedmaxim.stotjusEuropacimratibusprxfcrtur.H�ECa Paride nni! /

I pherfilioNoc,ruccenm�dcfcendit,amp;J8 Celiica;Galli�RexHiftoriarumTnnM�

mentisdedaratur, prim�mfundata,aquoamp;;nomen fortitafuit. Pofteaauani veroplate?Japidum pauimenroftratsnonelTenr, has autem in�^ens hom?nnm

mul tuudocomcrcret, ob magnitodinem luti, Lutetia denominfudfdtTA��

ramen abaibedmemurorum.quamAf�xor/ayGrsci.Luretiamvocaricxiftimanf EamluhusCa�farvfqueadeo ^dificijsadauxir.tamquefortitcrmtsnibnVr nnbsp;I ir iiiii Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtlulijciuJtasa Boeriolib-dcdifciplinafcho.vocetV Cdeberrimam h?

uKar,;ni.6ec|uaiia,dupliciamnc nbsp;nbsp;nbsp;.....

^ Vniucrfitas,altera ciujtas,tcrria vrbsnominatur. lllamrarrkific /u.,

niPrjeccptorisfuiinftinau, AnnoaCN.796.exRomanafundauit, amp;permultis pr^rogatiuis immunitatibusTplendidiriimeexornauit. Quse Mufarum, difciplinarumque libcraiiumnbsp;quafidomicilium.fons.amp;origoomniumfdcntiarum.marerac fcrninariumdoaiffimorum�virorum^fnbsp;fair. Quamorvcr�firmiffimiscolumnisinnidtur: Theologiar, Mediana;, luns .amp; Artium faculratibn^^'^'^nbsp;rum priores Decanum, amp;Pedellosbinos, liucoftiarioshabent. Poftrema autenj Magnificum D Rednbsp;tertioquoquemenfe digit, cuifacultates omnes reliqua;, tanquam fupremo capiti, parent In hacnbsp;firatc quatuorhominum narionibusfingulares defignantur Patroni, Pra'ncije,Picardije,Norm�andix atouer'^*^'nbsp;inani�,cuinatio Anglicana iungitur. Vniucratasreifacraedicaras apdes magnificecultascontineti/ Monar'quot;'nbsp;mi4. Xenodochia4-SaceUa3. Collegia publica 20. Priuata( quae ampliflimorum hominum fundationib.i^'

certisquibufdam mufarum cultoribus vidusamp; ftudiorum ncceltaria clargiuntur/'30.

Ciuitas inter Vniuerfitatem 5c vrbem media, huiequidem tribus, illi veto duobus coniungitur pontib quivtrinquetediumconftrudione, nonPontium, fed plarearum formam referunt. In hac Pariliorumnbsp;re, PalatiumRegiumaPhilippo Pulchroaedificatum,5cinco �acellum fandum ftupendo artificio conitnbsp;�um, MagnificumqueB. virginisfanum,continctur. quodquidemobelegantiamformae, magnitudincnrnbsp;amp;artificioliirimorumrignorumprteftanti3m, totiusGallitemiraculum habetur. Crocodiius viims in Pal *

fundamentoinuentusfuir,cuiuscxuuiumhodicrnoetiamdieinmagnaPaIati^aulaexhibecur.Rcliq�aciuit^^*'

tcmplanumerantur^o.Xcuodochinmi.Sacclla V.

Tertia, quaeSc maxima Parifiorum pars, vrbis nomen obtinet, habitatoribusSc pulcherrimisxdificiis ad.-' frequens, vrcafoIamaximistotiusGalliajcmiratibus annumerariquear. Templahabct 31. Monalicria 10 x'^nbsp;nodochia 4.Sacdla6, Qaampiurimaauremramciiiitatis, quam Vniuerfitatis, Sc vrbis fana, Reiruniacnbsp;cum ornatifl�misfepukurisamp;epitaphiis prsftanciffimisque fandorum reliquijsnirent.Qax tam accuratenbsp;gidiusCorrozctinfuodehac ciuitatelibroannorauit. nihil vt ftudiofuslcftorampUus defidcrarequeat l *

tiaParifiorumportashabcri4. Pontes Fonresi6.Suburbja lo. Vndiqueinhancciuiratcmtanraannon fcrturcopia. nihil vthicinhnira;hominum nmltirudiniad vitxneceirariadefir. Mirati funrfrequenter C -ni �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^��^vi'niunr, omnium rerum ,quK hominum neceflitari defcruiunt, inwenrpm

.....quot;quot;quot;kFrancia;ciuitatibus

MONS PESSVLANVS*

ONS PciruIantfs,Galli* Narbonenfis oppidum.Agatho quondam,�u� Aga-thop�li^jiiunc vuIg�M�tpcsiicrd�citur,inagco idmoduni fcrtiu po itum,

dceem miliaribusi mari Mcditcrranc�diftat. Epifcopatu, amp; vnmcrutatccc-

lebratur.ln qua olim iurifprudcntia.nunc Mcdicinjcftudmm floret. nbsp;nbsp;nbsp;'

fimoMcdicorumCoilcgionitct.quodab Vrbano Pontificc Summofunda-

tum.amp;copiofirsintiiscftcxornatumrcditibus.Aliudcnaninonrainusc egan*

atqucpraclarumCollcgium Rcgium.ab Henrico Gallorum Regecreaum,

� ibidem cernitur.Quin Setettium Collegium cft Duuergiet.quodoptimx fpei [ adolcfccntibus,ft^iorum,viaafquc neccffaria,in decennium praebet. Scnbitnbsp;Rebutfus, fantam clfc Reaorisin hac Vniuerfitatcaudoritatem, vtStudiofinbsp;ouacun auc criam de caufa cgrcdieflrcm, comitari honoris gratia cogantur. S. Rochus, cx hums op-pidimoderatoreacdominonatus.itencraaetatcrcligionimuk�*ruma$ �nbsp;nium in paupccum vfus confcrcns.atque paternum oppidum patruo donans,poft multas a:ruma$,cjcnbsp;fcacciuitaicadactkcrcasbeatotumfcdcs auocatura Domino*

T V R o-

V H O, YulgariidiomatcTours .Prouinci* Turonenfis Celebris metropo-liticK)hpnorcciuitas,non modo opibus. �dificiorumquc prxftantia, verum ctiam Ligetis,nobiUfsimi fluuij vicinitatcmobilitamr.Qui in Auernorum finlnbsp;bus oritur.HcduofqueaBiturigibusdiuidit, amp;ab Occano furfum nauigabi-

lis, varias merces amp; vit* neceffitates in hauc cimtatem muchit.acnon procul iPiaonibusin OceanumBritannicum dclabuur, Mcrcaturaamp;lanificiocla-rct. Cumque multarum r�rura opulentiffima fit ha^^a, turn vel maxime obnbsp;incrcdibilcmtcgtonisamoenitatcm, amp; ob placjdiflimam acris conftitutio-_�cm.totius Galli* hortus atquepomari� ciuitas Turonenfis vocatur. Agrum

aatum, nbsp;nbsp;nbsp;IndS on^ Britannomm ChrOnicaTroianisadfcribunt.Archiepi-

cxrciatgifllmefunditjHu nbsp;nbsp;nbsp;habens. Inqua complurcs Antiftitcsdoarinaacfanai

liter ciurdem Vrtgt;is Antifics Perpetuus,

picTAyis.

VMM AM antiquitatis laudem mcretut Piftauis. fiuc Piaauia. PtoIem*o Augu.

ftoritiin,.Sunt?quAg�hirfis�qacGcloni5filioram Hereuhs fuCKffonbu, (qui PiaiaPoctisvocantur)ciusfundationcmattribuunt. Hi etemm ob concitatas

fcditioncsdomcfticaspatriapulfUn Angliam dcucncrunt. inde numero amp;mul. tifudineaufti,nouisquxrcndisfcdibus, innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�aieccrc. vbi 4fuo nomine

Pidoncs populo hancquoqucciuitatcmcondidiflefcruntur. -Ahrcralj/fcnbut, cumexpLponio McU, amp;Plinioconftct. ante ct�am multo^,qu4m hiex An-elia venerint, Pidonum extitiffe racmoriam. Vrbem circundatCIanusfluuiusnbsp;oui i n Viennam dclabitur. Reflatam fortun* autam,cum ab alijs, turn ab A nglit

�,arim�rvt!annal4�hibcnt;frcqac�.crcapcrpcffa.Epitcopa���mc�

maxima laudcpra:fmtD,HiUriusWoarmaacpiet�armgalanAntift�.qmArnaMfaa.M^^^^^

aor.ftan..soniftamoppofmt,acpKcUros.llosamp;nunquammtcOTonturo^cS Trn

Xli. n,agnotumingenio.tumcloquentiaconfctipf�. Vmuetfitatem �.am Piaauis Jiibct, ,n

quatammitioresdifciplinsitamlurifprudentilftodlavigcnt. ui

tcram locum poft Acadcnaiam Parificnlcm attnbuit*

ROTOMAGVS^

Otomagvs jV�JgoRouan, Kormandi* mctropoJis, abca partc qua O* rientcm refpicit,iucundiflin)is irrigatur riuulis duobus; Meridiem verfusnbsp;Sequanam, eejebredenauigabileGalliatflumen propinquitate dccorarrlux-TaScptcntrioncm,aIfos habetmontes, qui igni fomenta fuppeditarefolc-bant. A fondatorc nomen habet Mago.lLGalliae Rege,amp; Roth idoiogt;quon.nbsp;damhic rcligiofonuminecelcbri,cuius vfum amp; fimulachrum Meilo, primus Rotomagenfis Epircopus,circaannum DominiCCLX.cucrtit.cius-quedeIubrumfanftiffim�Triniratisvcncrationidicauit,quemadmodum exnbsp;' ymnoecclefiafticopatct.'Extirpate Roth idolo.fidcs eft in limine,amp;c Agr�nbsp;habeto imum,fft�cundum,amp;herbidum,itavt Julius Caelar opportunitate loei addu^us. validisnbsp;hanc vrbetn muriscinxerit, amp; RoananorumprsEfidium.ad totius Prouinciaedcfcnfioncm,in ea rcli-querit.Splendida Archiepifcopi domos,cgregia.inonachorumcoencbiaipalatium,curianbsp;pons cx qUddrato Japide ingcnioscconftruftus,CathcdralisEcclcfia tribus decorata turribuStCieteraqac ornamenta.qus ad abfolutamnbsp;amp; perfcilam ciuitatis ftru^�uram requiruntur,

Rotomagenfium vrbcm ccleberrimam jreddunt.

N EMAVSVM.

E M A VS V M,communiidiomatcNifaieStCiuitaseA Narbonenfis GaUiae.olim flo-rcnriffima,vt puta qu*lIII�amp;XX. Vicorum fuerit metropolis,oAo miliaribusii Montc PciTulano diftat, nomen atque originem ^Ncmauia Herculis fiUo haberenbsp;perhibctur�Eo fitu.quoexlialiainHirpaniamitunmirara vndiqucvetuftat�redolet.nbsp;Aliquot fiquidem perantiquxineavidenturftatuxipulcherrimafummorum homi-num epitaphia, Amphitheatrifpaciofi ruinx,Hadriani bafilica. luxtamontisradi-cem efi:perennis amp;limpidiinmaaqua,quamipecumautlacumhaudinepte dixeris,nbsp;cuius hindom nemo mortalium inucnit.Eftamp; tcmpluraCatncdralc,D. Virgini fac rum, in quo pa-uimentum vcrmiculato cmblematc tcflcllatum mira fuauitatc videndi fenfam oblei^at. Tribusnbsp;milliaribus paruis ^ Nemaufoipons cft Du Gati� fiuuio Gatdon,nomen habeas, triplici ferie.miranbsp;induftriafornicatus.quarum primahominibus atqueiumentis tranfitum prxbet,altera aquxduc-tum fuilinct. Antonini Pi) Philofophi amp; Imperatoris, Domitiani, aliorumque natali*nbsp;bus clarct, qui non mod� Gailix.fcd amp; vniuerfo propemodumnbsp;mundoiornamcntofucre. Peculari libronbsp;hanc vrbcm defcripfit loanncsnbsp;Poldo.

BVRDEGALA.

Vroeg AL A.vniucrfx Aquitanix mcritb conftituitur caput,turn quia miram vc-tuftatem oftentct,tum quia xdibus fit decorata magnificis.tum deniquc,quia fitu munita.a f x amp; propugnaculum Gallix habcatur. Fatebuntur hoe Angli ,qui graainbsp;obfidionceampreflerunt,hacfpc,fortiffimaGallix arce expugnata.reiiquarutn.nbsp;vrbiumparuonegotiofcforcvidores.Quorficonatusfortismagnurquc indigc-narum animus,ficbcn�munitaciuitatismoenia,frequentercucrtcrunt.eofquc in

____infnla.quo marinis cindi limitibus,fua forte c�tcnti viuer�r.remiferut.Prima eius

. aadcangulam fuifl(:,exmurisantiquisconfpici potcfi.Amplificatadeindeobhominum f. equennam vibe,eam, quam nunc habct.confccutacft faciem. AntiquepalatioX1111.innixo co-lu.nrtij emplo S. Andrex, arcecx viuofaxo munita, amp; pulcherrimisciuium xdibuspcrotnataeft.nbsp;Ac ^orr m .S.GerP73niamphuheatri cernunturreliquiar. Porrusmultarumnauiumcapax,nc-cutiariom idonca m opibufquc fiorentem Burdegalcm efficit, qux ctiam ortu Au-foni) i oeta: nobilitarur.Qui ita de fua Burdegala loquiiurrClcmcntianbsp;ccK� u�itis,amp; irrjgux larga indulgentia tcrrx,amp;c.

PROSOPOPQEA AVGVSTAEEBV-

K.ONVM SEVCIVITATIS LEODIENSIS. AD R E V ERE N D VM IN C H Rrl-Ilo oatrcm ac Dominam. D. Gregotiutn Syluium Epifcopum Tagaftcnfcin,amp; Reucrcndiffioi i Ulufttim.que Ltodlcnfis Ecclefi* Antiftins. D. Suifragancum.ab Ex.m.o amp; V anerab.linbsp;vico ac Domino, D.Carolo Langio, Cathcdralis EcclcliseLcodicnlisCa*

nonico disaiflTimOjConfcripta.

Quid referam immenfo qus tcnditur aequorc vailem, Qnam tuus xternis diuidit amnis aquis?

Intercifa tames paruis fine nomine riuis Tota viret pom is gram inc tota virtt.

' Perflata hac EurisZephyris genitalibus iliac,

Non pefte aut alia tangitur a:gra lue.

Praecipua! iucunda,noui cum tempore viris Malus odoratis purpurat albarofis.

Perpetui cingunt colles viridante corona, Ncc,niliquamedius laberis vllaviaei�,

Gr*cia dccantatmendaxPhthiotica Temp�,

Sed regio non eflatqmparanda tuae.

Hancdefella animumcum Juminefacpepercrro,

V t iacci ante oculosobuia tota meos,

Non mihi tam pulchro credis maiora theatro Gaudia,maiorem iurgere laetitiam,

Quam Pompeiana (i fim ipedator arena?

�pvideamqu�Elitp3Enerefcrrc nefas?

H^6 Genius mihi cundia meuscaelumq; dederunt:

Cajtera virtutismunera amp; artis erunf.

Alpiceiquas If uo rutilat mihi pedcore Parma, Haecnotadeuidis duratab Aufoniis.

Qua claudormurisquamcenibus inclytafurgo.

Vallis amp; inta�us vomere campus eraf. Hacvallcjhoccampo ceciditRomana iuuentus,

Hasc arua infecitfanguineCottaruo.

Ergo hoepofteritasvirtutem ornauitauorum InfignijSc porcis hsEC dedltarma nouis.

Ipfaetiam robur maiorum imitata dccusque,

Non femel hoftili /anguine tinxitagros-pontificesetiam quiprimi hfcrura docendo Imbuerunt veri cognitione oei,

Quem purum induerant rotoque vmboricniuentcm, Tinxerunt clypeum /anguine qui/quefuo:

Dum Chrifti veneranda fui mandata/�rentes,

Romulco cn/� facrum fuppofuere caput.

Qi�emodo qui landiumque apieem gladiumque/eucrum Coniunxere roanu tradita figna gerunt.

Etputopoft Komam non eft locus alter in orbe,

Qim plura emineant templadicata neo.

Conuexis formofa tholis miranda columnis,

Plcraquc velfolo rclligiofafono.

Flaminibusqne habitatafuis,quibus ampla recurrunt Annua non dubio premia nexa folo.

Hos inter genus omnevirum.Hicvirtuteparentum NobiliSjillefuo notioringenio.

Vis qui fen/a Dei,cslique arcana reuelef.

Qui doceat quid fas,quid f�eriquc nefas?

Sacrorum canonum queris legumque peritos.

Sifte.facerdotesres decet ifta meos.

Vis Epidauraei dodtum prsecepta magiftri?

Aut pelufiaca qui fubit arte polos?

Vis H�liconiadum fequitur qui caftra /ororum ?

Flaminibus funt haecotia multa meis.

Mitto domos vetcrum veneandapalatiapatrum,

Mitto opera artifici plurimadudta manu.

Mitto amp;pontificis,Marcanum opus,arduanoltri Atri3,duplicibus laxa periftyJijs.

Sed vos cara boni mea pignora cara Quirites Ne taceam magno nomine iufsitamor,

Martia gens femper duris exercita bellis,

Libertate ca!ens,ingenio/a,prob3.

Par tolerare famem amp; rebus praifendbus vtL Felix fi pofsis ab/tinuifleforo,nbsp;ViuediufeIix;morbisqueorientibusob{la.

Difficiles morbi, Faftusamp;inuio�a.

T� /�ruetPrincepsquetuus, oominiquefodalcs;

Ettuaue prster iuraTribunuseat.

il

t'^ nbsp;nbsp;nbsp;gt;5.

I

AQVISGRANVM-

Qvisgranvm, vrbs Imperialis, in Menapiorum �nibus inter Rhcniimfic Mofamfita, Romanorum imperatorumprima inaugurationc accoronatio-nc,D. Caroli Magni fcpultura, reptennaJiquepcregrinorum vifirationcCelebris, De cuiusoriginc, D. Francifcus Fabritius Medicus Aquenfis, hunc innbsp;modum: Romanos olim, dum bellumaduerfus Germanos gererenr hislo-cis, inter Rhenumamp;Mofam confediflc, amp;munimentahabuiirc,exlulij Cx-faris, Gornclij Taciti, aliorumque mulrorum hiftoriis fatis manifeftum eft,nbsp;cui rei fidem faciuht quorundam locorum appeliationes, Sc alia vetuftatisnbsp;monumenta . Hisigitur temporibus fcrunt hiftoriae, quendam� Romanisnbsp;principibus, Granum nominc(quemNcronisfratrem aiunt) aquas has cali-das,inter montesfylual^ue tuncabdiras,iniicnilTe, iuxtaquehabitaflTe, arqucarcem ftruxiflc, cuiusnbsp;inhodiernum diemcxtat fpedandae vetuftatis monumentum, rurris Grani dida: quam quidem ar-cem, Ptolcmzo Cofmographix fuae libr.a. cap. p.funt, qui credant Vetterram didam . Ab incolisnbsp;cert�, Aquz Grani appcliatx funt, cumThermx, turn locus ipfe.dedudo fcilicct nomine abaquisnbsp;calidis, amp; Grano repertore, manfitque appellatiopoftea^c vrbi. nifiquod quidam (non fatis ramennbsp;apt�)imrout3tainflcxionc , Aquifgranumappcllent. Poftaliquot deinde fzcula, annosfcilicctfep-tingentos, Carolus,cognomcntOvMagnas, Francorum Rex , cuqiad euni locum inter venandumnbsp;errabundusvenilfet, dcledatuslociamcenirate, fimulamp;cott�moditate,acThcrmarum vfu.ipfas.vninbsp;cumarce, aruinavindicauir, regiamque extruxit.copotifsimum, vt fcribirinfua Saxonia Crantzi-us,nomine,quiavaponbus aquarum naturalirer calentium dclcdabatur, frequenti natatu fc excr-ccns.cuiusadc�pcritusfuit, vtnullifercccdcrct. Deinde, vt crar diligentifsimus religionis cultor,nbsp;codcmlocoproxim�regiamfuam.infignehoc templum maximo fumptu condiditgt; ac per Roma-num Pontificem Lconem.inhonoremDeiamp;B.Marizvirginis confccrari curauit, ampliifimifqucnbsp;donis ornauitipr^cipu� aurem,rarilfimis,facrifquc Chriftianz religionis monumentis. Quorum cau-fa,feptenisannisinftituitperegrinationes,adnoftra vfquc temporaobfcruatas. Cumque fortiifimusnbsp;pariter amp;pi)flimus Rex, Sc Fcclcfiae defenforacerrimus,Romani Imperij habenas diuina difpenfatio-ne fufcepiflet modcrandas, locum iam didum, moenibuscinxir, vrberaqueobdidi templi reuerenti-am,condidir,quamfedem rcgni,amp;Tranfalpina:Galliae caput,conftituit. Ac tandem febrecorreptus,nbsp;fcprimopoftquam dccubuitdic,facracommunioncpercepta,obijr. Anno �tatis fux LXXI. fed exnbsp;quoregnarceoepir, XLVI. Indidioncfeptima, V. Calend. Fcbruar.horadici tertia. Cuius corpusnbsp;inorefolennilorumamp;curatum.maximototiuspopuliludu, Ecclcfi* illatum atque humatumeft,nbsp;quam ipfe fuis impenfiscodem loco conftruxir. A reus auteni fuper tumulum cius dcauratus, cum i-maginc Sc tuuloextrudusefttalis . SubhocconditoriofitumcftcorpusCaroli Magni �cOrthodoxinbsp;Imperatoris,qui Regnum Francorum notabilitcrampliauir, amp; perannosXL VI.feliciterrexit Hazenbsp;Vrbs,tamctfiin vallelita,amp; montibuscircumquaquefepta nf,incredibili tarnen gaudeta�ris falubrita-tc, quam pezeipu� teftantur mira hominum in ca ad decrepitam vfquc fenedam viuacitas.ac pcftilen-tiorum morborumraritas. In proximo vrbisambitu, lataferc planitiescft, inqua amp; pafcuafunr.a-lcndapccoricommodifllma,amp;agripingues,omnifqucgencrisfrugumferaces. hos ambiunt mon-tesfyluofi.ignialimcntaprxbcntes.nccnonligncam faxeamqjmateriimzdificijsabund�fuppcditan-tcs. Needefuntfontes, ram forispafcuairrigantes,quam inrusdiuerfis vrbislocis, cum public�in pla-teis,tum priuatim in zdibusfcaturicntcs.�fed przcipua ftrudura ac magnitudinc infignis.qui in medionbsp;foro, �regioncamplilfimxdomusScnatoriz.pcrpctuas aquas odocanalibus ex altodifFundif.Suntamp;nbsp;torrentes, mediam vrbem pcrlabcntes.munditixac moliscircumduccndis feruientes. Extra montes,nbsp;infra miliarisfpacium ab vrbe, adhybernum occafum,effoditur cadmizgenus, vulgus Lapidem ca-iaminarem vocat,quozs,ad auricolorem tingitur.Haud procul inde, Meridiem vcrfus.ferri,plumbi-que inueniuntur mctalla. Ad Orientem ab vrbe effoditur terra nigra,foco culinario admixta gleba a-ptiffima. Ade�naruraipfalocumhuncvarijsmultifquedotibuslocupletauit, vtad felicitatem nihilnbsp;deefle vidcatur.quam nauigabilis fluuius,quo tarnen quamuiscarcat.cumadOricnt�Rhenum,ad Oc-cidentem Mofam habeat, tanta eft ibi annonx copia Sc facilitas, vt multas ctiam riparias vrbes hoe nomine fupcret.Sed alias dotes omncs,meo quidem iudicio.vincunt aquarum calidar� vberrimi iimulnbsp;amp;faluberrimi fontes,nec calore.nec humore dcficientes,tanta copia featurientes, vt finguli plures bal-ncorumalueos,e�fquemagnos,nouaquotidieaquaimplerequeant. Suntautem eorura quidaintranbsp;moenia,quidam non procul extra eadem,in vico fuburbano.lntra vrbem dua funt praecipuxTherme,nbsp;quarum altera: dicuntur Rcgix,alter3e Cornelianz,qua:'quidem,vt loei intercapedine diftant, ita amp; a-quarum qualitaribusac facultatibus,c�m inter fe, turn a fuburbanis nonnihil difcrepant. De Thcrma-rum Aquenfiumconditioneatqucnarura, Francifcus Fabritius Aquenfis Medicus Commentariumnbsp;cdidif.fic BartholomzusiCiiuoloMedicusTaunncjifislibrosquatuor.

12

MONTES

1 ONT ES, Hanironiaf vrbs potensSf ampla,dequahiin�in modum lacobu^ LeKTab^ds in Hannoni� delcrij�* I tione: iulium C*farem,rebusalioqi)i foeliciffim�geftis,traeiunc obfidionc Bdgcnli iimita cladc facigacum, a*nbsp;j �q�intifper fuperredil�e , inrereaq�eco iodpenecraui/Te, vbi in edito coUe Pani fsnum erat. Acmoxeumnbsp;inontem vallis amp; ligneis propugnaculis, vti earumrcnim materia fuppecebat, ve!ut pr*fidio futurun, in-' flruxi/Tc�; PorroHunnis, Pannomjs(quibus a Pane nomenremanfetar,)Rh�i)s,.amp; id genusfortanar adunatisnbsp;virir, qui tumpalanccsluo quifquemore agebant, hucfiimmum eratoraculi gratiaconfugium,doneenomi-natiffimiterramariqueducislulij adaencu,ex fanocaftfumhaberi corpit. Poll lupremutn Brunulphi diem,nbsp;qui earn arcem obtinuerat, tradit* return habena: Albcrico, Sigeberti Aullrafiorum regi* ( Auftrafiara intra O-ce.!nij,Mof3m,amp;Scaldentumpofuere)adreaiperandas mortuo Dagoberco poflefliones adiumento, vnde SCnbsp;fil�smeiusfibimatnmoniocopulauir. Albcricotandeiubbuit octuin arcis inftaurationc obledare , matim�nbsp;ruv ,0.^ aateni turris, cm ex fuo nomine vocabulumindidit,quanqiiani alip placet ad Albonem earn referri.SccusCa.nbsp;ftrum locus crat quern Sand* babitationisgratia.Gislenus Antilles Valdecrudi defignarat, vbi iam miraculisquoqueconlpituacrat. In eoSi.nbsp;gibertus *dem Dcipar3tconftruxir,fandinionialesqueex Valetrudisaedicula optiniaforteafciuit.lnarceMontanaPrattor ex ordinc Torqua-torum Principem agens,ius dicitjnoxiosamp;patria interdidosciuitatcdoiuf.Penes eundem creandi in annosfingulosMontani rcnatus,fub feri*nbsp;as loannispricidanaes Menfelunio insert. TraduntCarolum Magnum donslle Montes Metropolitan� munercCil'arcilquc priuilegiis fir-malTe. Iam ex ipfa vrbis nomenclatura intelledum oportuit, przeipuam vrbisfadem nunc in colles alTurgere, nunc vallibusdeprimi. Ad fori crepedinen� fonseft, megno totius popiili commodoprocul dudus, NamfupraDionyfij, inBroceria, paludesortumhabet, iignetsfirtu-lij grau.iffimaarrecompadisjqu* fiuuium Haniam, amp; citerioremfiluulam tranfmittunt� AlluituroppidumTrulla fi.paruoadmodum vfuiiitnbsp;vehendis,euehendifqiiemcrcibus, nifihuic rurticanaex fupericri parte palus, ftias aquas hebdomadarim feeneraret. Primo quam Montesnbsp;reliquit Iapide,Tru]lar immifceturHania,hincque toto nomine eiTrullaceditCondatutnvlque. Vrbspaucisfuprafarculis, Sevirorum, 2cx-dium frequentia, ad maximum nnmerum locupletata.opibus quantum facies ipfa pollicetur, non inferionbus.Frcqucns ad Francofordianumnbsp;amp; Anuerpianum mercatusprofedio,idcjuefagari*negotiarionis gratia,quarumtextrinarumingenscopia. Oppidum, fiquod aliudnaturanbsp;amp; progugnaculismunitiffimumifolTavndique circundatum,amp;yna baudtemer� parteobfidionis impatiens.Gensabhuius attatis vitijs, nenbsp;dicarn.prorfusalieoa, fedtaroencomitatisamp;bencuolentismagiftra,intradandis amids, amp;excipiendis hofpitibus, fummam agnolceresnbsp;humanitattm. ltr)mome''ijmcontcndercs, quorundam aedes, mumficentiaeacliberalitatisofficinaspotius,quam priuaias domos, optimoiu-reccnferipolfe. Vt autemtempIorumAnacephal*ofin traham in compendium; Curiarafunr. Valdetrudis, Germani. Nicolai.Elizabethsf, acnbsp;nirfumNccolai in luburbanis Berra montisappeHatior.e,circumlatiscum eo,quodert ValdetrudisXenodothioRnitimum.Beghinagium di-cunt, CatcrumbabcrS.Franfifcusfodalitium virile, habec itemfoemjncum.Auguftinofacracrt,qua diciturVallis fcholarum. Hidem Anti�nbsp;ft'ti a-ldtda flint ctiam virgires.quas a pullis veftibus, vulgus NigeJlasappellat, haud tarnen nigris moribus; nam vita integra omnem finirtrinbsp;optnionem furtulit, Magdalenat faccllum eft, cum publicis zdibus, excipiendis puellis, qu* ficut exhibuerunt membra fua leruire immunditiacnbsp;ad iniquitatem, itadcrreuercimpcndciciuftitiainfandificat onem.Harum Jaborisacarumnarum hicfcopuseft,adftare,ruccurrere,inuigiJa.nbsp;repeftiIentiluecorrrcptis, Qua in reftrenuamnauantopctani,vbi maIum,vokntibusiupcris,gralTari coeperit. Proximuseft locus coruui,quinbsp;tertium Francifeanorum ordinc adepti,Minimi vocatur. Egreftis vrbe,offert le iucundiffima dcambulano,amp; ferme quaquauetfum ornatiffin.anbsp;fuburbia,vt ne dicam defiluis,in quibus n�cfrondiumvirorem,nec auium garritumdefiderei,cum rigetaftiuishirfutuscampus'^iftis.Hucnbsp;vfquc Leflabaus.Porro, fuperioribus annishacvrbsgrauiffimabelliciuilisincommoda fenfit. CumeteuimannofalutisiiCtf.plebs religie-

nis pra;textu,petulantiffimaconcionatorum lingua ad horrendam rerum facrarum.cultusqucdiuiniprofanationemincitarctur.ijquc motus,

exiguopoftmodumtcmpore(conionatoribus profiigatis,amp; peregrine,nouo,atqueh*rctitoreligionis exercitioctemplisamoto.lacnlegiseti-

am plurimisaut in vincula conit6hs,autl3queofuffoc3tis)3 Regia fororc Margarita Parmcnfifedarentur.vt atcrnofilentio proriusobruipo-

tuiffevideri potucrint, nil! Alb^nifeueritas ,amp; Hifpanorum militumintolcranda tyranniscicatricem obduitam poft ref ricui(ret,amp;exituU funertoque beJlo occafionem dediflet. Is enim dux Regis forori fucceffbr, cilm Gubernatoris Belgici poteftate, in has prouincias miffus, vbinbsp;eas pacatas, magno ftipatus excrcitu ingreffus eft,primum infirmasGeufiorum motuum reliquias, partim iudiciorum feucritate, partim armitnbsp;domuir, deindeprafidia locisoportunisaducrfusvimomnem diljaofuit, tarn catholicis amp; ccckfiafticisGeufiorum furoribus grauiter ant#nbsp;lafis,quam ijs,qui Regiam maieftatem veherocnteroffendcrant, fincdifcrimineaqucmolcftus, infaufta tributa lubditis ymuerfis fruftranbsp;deprecannbusimperarepcrtinacitercoepit. Vnde taiSum eft, vt potior eorum pars, atrociffimisHifpanoruni militum iniurrjs grauilfimeex-acerbat3,defcccritprorfus, amp; omnem lalutisamp; Jibcrtatisrecuperandf Ipem, in armis pofuerit. Quibus innumcra profenptorum amp; exu-lum multitude, non ex plcbc tantum, fed etiam ex nobilitateBelgica lefc coniunxit. Et in his Auriacus Princeps cum fratribus NalfouitSjpr^nbsp;cipuum locum obtinuit, qui magnas Germanoruro copias in GcJriam, Brabantiam amp; Hannoniam frarri Lodouico.qui Montes Hannonioruntnbsp;inuaferat, amp; in ea vrbe grauiter obfclTus ab Albano tenebatur, mox adduxit. Sed quum Lodouicus a Gallis defertus. tandem lededcret ,amp; ex-ercitus Principis, Agrippinenfis Arthi. Antiftitisprpfidio,fufus fugatufque effet: debellarum plane videriturn poterat.nin, quod mfequutlnbsp;deindeMechiinij , Zutphaniaquedireptio, amp; iniuliaNardenfiumcades,contrapaaaiufque gentiumperpetrata,nut3ntcs Holiandorum Benbsp;Zelandorum ammos, qui foJi viftoris exerciculupcrandi reftabant� tot lociorumftragibus cxacerbatos, extrema pro lalutc cencarccompule-riot'HfC exrerumHiipanicarum annalibus au^is excerpfimiis.

atrebatvm.

' TREBATVM.Arteff, cuius gens lulio Cafari Atrcbatcs.vrbs eft maxima, amp;mctropo!itica[dignitate clara, 8f idea cum naturali fitu, turn propugnaculorum,murorum,amp; turrium pr^lidio munita,vt omnium fbntentia, nonmfiJongiJfi-maobfidioneexpugnarifacilequeat.Ea propter, non immeritblacobusMcyerus.AnnaliumFland. lib.XV.fcutum,valnbsp;lum,amp; murum totius occidentahs Flandriat. Atrebatum nominat. Vrbsipfaduas in partes , peculiar! murorum ambiru,

' eftd�iuifa. Quirumaltcra Epifc�po, altera Principi adferibitur. Ilia pulchra afpeftu, fed minor, magnifica Cathedral! Vf EccJefia.inhonoremB. Maria Virginia adificata.confpicua ell. In qua permultis libris mannferiptis inftrudiaTheologinbsp;^ ca bibliotheca videtur. Hxcautem roultoamplior, pulcherrimarum ^diutn nitore, platearum latitudine, amp; foro impri-niiiipatioiojCuinmendabilemfereddit.Quinctiam AbbatiaS. Vaftocoufccrata.quaopum magnifirentia, rtliquas monachorum focictatesnbsp;fuperat inclarcfcit.Aedes.ciuium habitacionideftinacf,pratercommoditacesa]ias,vinariasccJlas Jong�maximasamp;amplilfimashabentjnbsp;* quaobfidioois tempore, incolislatibulofunt. Si quis pluradchacvrbedcfidcrabic, is abfolutiffimam Guicciardininbsp;dcfcripcionemconfulat, quxauidolc^oriabuud�lausfaciet.

13

amp;LudouicusGuicciardinusexIJCoboGnifioreferiit,abarcequadam,olimaSenonibus,exAngliaadGalliainfeftandaprcgt;feAisquot;!ftic

Kdificatajqii^ Burgondinepfiiim,vtl Burgum Senenlium appellata,paulacim c�tradlius pronunciado,propter Eup-honiam.veJ facilita tem,vrfci� fitjBruxellcn/it:m nomen fufcepir.foni fimilitudinevtc�queferuata.GeminOjCoqueampjiffimo,murorum ambitu cindanbsp;eftjads �jVttnagnitiid'.neLouamo, quam a Caeciarefpicit.parumccdat.Nam extremum pomerium,quod anno millefimorrec�t�firoonbsp;quirquagefimo feptimo ampliatum legitur,ducentis tantum pafsibus, Louanienfi minuseft. Situ locum occupat amaeniffimuro,agro

__ _ benefultc,nernoribus acpratis vndique circundata. Intuspartim in colles leniter aflurgit,partim fe inplaniti� pandit.Mediam Sena

iiuuiolus interhbitur quo,anteqiiara nouus iJ�ealueus etfolTus cfret,nauigia in Deliam defcendebant.Antuerpiam p'eruentura. Paucis verb abhipcannis *d commodiorem nau.'gationem,nouum aqua?duitum fibiBroxelJenles fec�re, quem vuJgb�tt !X)alt;rt, vocant, fofla perpetua ab vrbediuturnis operib.nbsp;*tque inert dibili fumptu,per quinque tof a miliaria,redo fer� rramite in Deham vfque flunien,perduda. Hue naues ab vrbe fo]uentes,in Deliam primo,nbsp;mox in Scaldim delapi*,libero deinde curfu,fi velint,vaftum mare petuntjfumma cum ciuium.tum vicinorum commoditate. Qjiatuor isalueus catara-ftas verfati]es,quali portas,hjber,fuislingu]a5Jociscommod�dilpolita5,quibusamp;tantumindie5aqi;arh3�riunt,ret!ncnrque,quantumad quotidianamnbsp;nauigation� fatiseftjd'.ne in proximum amnem torus efFundarur,faciiii)egocio impediunt, Principitm fo/Tarad vrbem BruxclJenft m quadragenisduo�nbsp;buspedibusjoftiumaquxalritudinefuperat. Opusprofedo quouis Imperatore amp; Principe dignutn,Bon fol�m propter infupersb�emfer�dif/iculcscecnnbsp;quod etiam pr*ter tainlongum operis perdurendi Ipacii.m montem cbfcdum penetrareeruendo cportuit;fedetiam propter irrmenfosfumprus,alia-sue varia impedimenta obicda,adt �,vr vil�iim fuerisvix fieri pclie.vt peificeretiir.ConftitifieBruxeMenfib.vIiraod^ngentafioreror� mlJlia, affirmar.nbsp;Prjtcipuuseius operisautorac promotoriuir .D.ioanr:esLorkingenijamp;Cocke'berg*Topartha, vir cgueftridignitateconfpiruus,amp;Bngt;xellenfisDida-tor,tametliantea,MargaritaCaio!i V. lrppcratci;sau;a,Bclgic2m gubernante.maioresipfius idem excogitarinr.Magiftratushicannuuseft,exfepr� patri-tijs familijs,earuqi;e pollei irate,core mimi Birp' ,tam mu! cbri,qiiam virili paulatim perniixta,deligi foluus.ha; leptem familiseantiquttate illu/lriorcs,nbsp;vndereliqusfutcdlut�porisdefcend�Ti n-. u ligiiesimmunitotcsbabent, hifcencminibus vtrnacuhsappellata'.Tferroeloloefs.Tfeihuyg.Sleeux.Cau-Vvenbergs,Tvvers.Koycnbtcts,Steenvvethe. Op fieiorum iu hac vrbe genera fiint duo amp; quinquagirra,in rouem tribus, quasnationes Vulg� vocaut,nbsp;diftributa.Priinariarexhis fiu;t,armifabrorun' amp;� Polyroitar.'orum. Hiaiilara amp;piduras textiIes,ai;ro,3rgento,lcrico,S' mult'plici operearu contextas,nbsp;vniuerf* fer� Europydiuendunt 111' adt�armorura variogencre fabricandoprarftantjVt Aehillis aut Herculii c]ypcoc�iituspetito,nihil cedat,non mo-d� multif-riam txpoliendo,ftd ea etiam iubtilitare ferriim chalybe temperanco,vt thoracas.g3leas,lciitjqueifticinueDiaslcIopeti iduimpenctiabi dj,nbsp;Delubr3,ardesfacras,arquconiri�oidfrrmfar a,mirol ri dujatarrificioamp;oinausvarietatepraEclaraoftentatjiBterquaEBafihcaD.Gudularfqi xexCa-roli Magniproiapia VVitrardi Cc,roiti5,amp; Amt jberg^ filia fi.ir)oliro S.Michaeli Archangelo dicata.cum propter infignem ftrudur* magnificen�a, turnnbsp;etiam propter fingularem facroruro cultum,maxime excelIit. Hic enim in pccuIiarifacel!o,autea theca rcJigiofilsime inhuncvlquc di�aireruatijr,hoftianbsp;illa facrara quam adinirandum feu miraculofum sacramentum nuncupant.Rei ftupendar euentum,inter alios lacobus MeyertiSj rerum Flandricari n) li,nbsp;H-c�roemorat,annoqueanatoChiiftoi369 aitribuit.ludjosrtfcrtjipfbParafceues dicfacratam hoftiair.afafcrdotcfortedgt;mparata,menfaque3ffuiamnbsp;cultris per ludibrium perfixifle.atque inde iubu�.rosgna vi.fancuincm erupilTe.vxor� tum ludari cuiufdam.roiraculi magnitudinec�motam/acinus ili-coprodidiiTe. Quareludeos comprehenios in cultcd'am c;;tos,amp; rediligenter perquifita,mox graui fupplicio viuos exuftoseflV.In tanti miraculi per-petuam roemoriam,Vvcnceslaum^eo tempore Brabantinoi um Duf cm,annua amburbaliajatuo duracurajinificuiife.uunt ramen qui neganr annua procctnbsp;fwuem illa gencrai�,quam nuncadhucobfeiuari vsdtnmjfeas en n' procclfonts Latino amburbalium nomine indicemu-) a tanto tempore fuH�e infti-tutanufedapublicacalamitate.qiia fudor Anglicusfnbito hancregionem fort�obruerar.anno i^iji.initium fun.pliflcaiunr. Aedifidcrnm openiqueennbsp;publirorum tum priuaroruro,geneiatimBruxtlla�arquibilis tflvndiquefymtretri3,qua inprimispra'/lattuiia municipals, Siiperbahiequoquevidere

eft variorum' nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......

no praefenti, exardificatum,

oportunolocopolira.Huicad haretan pill----------------,, , nbsp;nbsp;nbsp;� o �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-o li-

bu�princ!pjbuslt;jue)amp; cjusuis r�tlt;biliP3te i:n�,copi05�abui-dst. Mi/Tsshic f�icimus V2n3samp;priu^torufn ciuiun} amp; nobiJiumfgirgiaidorBOi^inf�ni Aifilmos it�hortos,ij�,quafi vi'larquarJam adircclosfvr.de non folum,quatad quotidianum vfufnrequiruntur,led etiam quiequid ad voluptatern t�pa-rarifolet,abundaDtifsim�fuppcd;tatur. Pra tcrunr.s etiam tot limp diffimes fontes,quibiis hinc indepcr plateaspurifsima aqua. quibufuisad necefsma.nbsp;temfubminiflrata gratum omnibusf:gt;eiar,ciilumpraibet.Clarer etiam Bruxella Vicecomitatus tit ulo,*ternaque fedes eftfummitotiusBrabannarSena-tiis,quemCancellariam voc3nt,Nomcphylacia dici polfet.ea regalia habet,iusabolitionis amp; poteftai� nobilitandi. Huic vnus tft pratfe�lus, o�odec^mnbsp;confiliarijordinarijtantummuiliextraordinarij.fum antea vc Guicciardinuslcribic,eirentexordine con(iliarijquatuordecim,extra ordinem tres Fifd,nbsp;Aduocatusvnus,quieriam pcrconfi�arium agit,au�lorpubl)Cusvnus,duofcribaf,multi afecreti$,abEpiftolisaIijqueinunufcularij, lgt;rincipi,confiiario.

� nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;improarbitratu fuo,amp; rerun. necefsitatcaiigcre,Iiberum eft,Vtpater iucundi regisintroitus,ca.v.amp;tx.Quondaconftabact m-

G A N D A V V M'

Andavvm FlandrisMetropolis, ac totiuspcn�orbis, infer vrbesm�racu��f�lj inhanc,quam videsLeftor, magnitudinemj (uisviribuspaiilatimexcreuit,contra-quealiarumvrbiumfata, inuidam asternitatem meruit, Colu�re eam primumltl�nbsp;d genseGordunijfmeGunduniveteres Neruiorumclicntesgt; tefte Csefare� Deindenbsp;Romani, qiios ipfe Cieiarlulius, hicprimumprar/idiocollocaiTe, conftantiannali-ummefnoria refcrtur� Hispoltremoaccefsi�reGermani, quorum pars maxima Sa-xones, quosadi�xagintamilJiaCarolusMagnus, in hancBelgicas partem traduxic�nbsp;Vrbs eft, non amplitudine folum amp; dignitate, fed amoenitatc quoque loei, quam flu�nbsp;mina, riui, prata, coJles,amp; cseliim denique non alibi fuauius cfficit, conlpicuavCum-que alijs rebus clarifsima fit, multo tamep clariorem reddidit foelicifsimus Caroli V�nbsp;Imperatorisortus,quem vt inuid�ifisimum.nifiin inui�3:avrbc nalci n�dccuit.Ha;�nbsp;D. AntoniusSefionhouius� Non arbitror(inquit Erafmus in epift�!.) quaqua patetnbsp;Chriftianaditio, ciuitatem vllam reperiri, qua�cum hacconferriqueat, liue /pc-(ftesampritudincmvfbis,acpotentiam ,fiuepoIitiam, fiue gentis indolem, Hade�nbsp;nusille, Tria miliariaGermanicainambitucontinet. Infijlse inhabirataBjquafflu-mmibus, amp;aqu3edu(51:ibuscminent, luntinhaavrbe io. Pontes, quorum multi tribus fulciunturfornicibus, plurimiduo�nbsp;DUS, nauesquemaximas (quas illi PJeitas voeant) fiibmittunt, p8. Molae venlisagitatoplures C. quarum ^maximapars fm-menta frangit,ali$ exleminecontufb,oleumconficiunt, Vnaaquam, ex vliginofis pratis, in flumina educit. Sex itemnbsp;aqaaramimpetuirapiuntur, exquibusquatuor grants frangendis, quinta cotticibas,fexta papyro conficiend^ feruit. Tem-plaParceciarumhaec vrbstantum 7.habet,quarum quxS, Martiniin Ackergen, nequemaxima, neque minima perhibe*nbsp;tur, aediamdiftira�aram V. M. Xy, continet, quas plures nonnunquam familiar incolunt. Abbatixintramceniafuntnbsp;V. Canonicorum collegiata fodalitiall. Monaftcria XXV. publica peregrinorum Xenodochia VII. Nofocomium v-flum ampiifiimumamp;ditifiimum. GerontotrophiavtriulquefexusX.Pxdotfophia, vbietiam expofitiinfantes aluntur�

11. Eurioforum ergaftulall. Xenodochium itemLeproforuravnum, annuoprouentu ditifl�mum, vndeamp;nomen ha-bet. His marorum iadituUs liberalitas , amp; pia benignitas ciuium huius quoque temporis accclsit , qui arre vicatim amp;m Concionibuscolledtoquotidie plus quam iiii. M. familiariumpaupctum,inomnire neceflariafuftentant.

�nloconoBXards, olim fuitpagusGandenfis,quiamp;vrbi5,amp;nominisinitium fecit, habuitqucittfigncMonafterium. S. Bauonis, ordinisS. Beqcdilt;3:i,quod�vetukifsimaarcc, cuinomenOduca, conditum, nuncrurfusCaroli V. aufpicijs,nbsp;annoJVl. D. XL. inarcem ilong�amplioremreda(5tumcft,C�Snobitis(quiiam pauloante Canonici leculares cuaferant)nbsp;in�ai�faprincipenaS.foantiis Bapt. cum reliquijsamp;ornamentis omnibus translatis. Eratamp;hic non incelebre tcmplurn,nbsp;paroecialcS. Ckrifti,quodfundituseuerfiim, vnacumMonafterioilIoCcuiproximumeratjarcicelTit. Egregia etiam opifi-cum collegia habei^inter quae Laniorum amp; Nautarum primatum obtinent. VnijCa etiam ftudiorum alumna; multis dodtif-�misvirisprima literaritmrudimenta contulit. VrbemhanCmagnifica templa: AbbatixamplifiimxjS, Petri vna,alteravc-roS.Bauonis:AerfaIubris:rerumncceflafiarum abimdantiaramp;Vrbanaciuium humanitascommendabilem reddunt. Varianbsp;huiuspoIiti^ifacics,prodiuerfitatetcmporumfuit.PoIitiamGandenfium/xpe,inquitlacob.Meicrus, AnnaliumFJand.lib.nbsp;16. contigit matari. Temporibus Balduin: Hagnomenlis, hoe cd, fub annum Domini M. CC. hXIII. perpetuisfena-toribus Rclpab. gubernabatur, quorum �numero, cumquis moreretur, reliquilz. alium raox in demortui locum luffi-ciebant. AanoautemM. CC. Xfl.Ferdinandus Comes Icgem tulit, vtij. ilHSenatores, qui hadtenus fuerant perpetui,nbsp;nerent anfiui,anni/que fingulis,habitiscomitijs, inferijsD. LaurentijMartyrisinnouarentur. Hoe inftifutum annoso-inninotenuiti6. namanno izzS.pollquam Ferdinandus Gomes ex captiuitateredijffetjinftituit ordinem ^9, viratus Rel-multo Vtilifsimum. Annoautera iz^f. Margarita Comes amp; filiuseius Guido,vid�tes per huncordin�ciuitatem nimiSnbsp;�ueliberam,eumabrogarunt, llatueruntqueCuratoresReip. tantumXXX.ScabinosputaXIH. Confiliarios ij. amp;Ae-rarioSj^.quosin annos fingulos, pridiefcriarumdecoliationisD.loan.Bapt.innouarivolebant, earatione, vtxxx. ce-aentes, alios x xx. in locum fiiumeligercnt,CiuesomnesGandenres,aci[bdios ftufratresColIegijcius, quodComanorumnbsp;appelJatur(Tcutonic�ComanlguIdf.)Hitertio gradunecelsitudinecontingerefenon poterant, Veruminhanenouatio-nemnonconfentientes j?. viri,appellabant mox Curiam Parifienfem,iudicatumque eft per areftum, j9.viratum deberenbsp;fuum habere locum, abolita nouaconftitutione. DehincannoM. CCG 1. PhilippusRex,cognominePulcher, feruansnbsp;in euftodia Comitem Guidonem, Gandauum venit, nouam ftatuit politiam amp; fenatum,qui per annos plus minus 170. con-feruatuseft. Quanquamjp. viratulong�elTet vtilitate inferior, Comitiahabebantur per hanc Icgem pridie Aflumptionisnbsp;Deiparx Virginis.Comes,auteius legati,quatuorlegebancCi�esGandcnlcs. Ciuitaslegebattotidem, qui odto creati cle-dioresz^.honoratosamp;idoneos eligebant Senatores, quemnumerum Comes a�t eius vicarij in ij, Scabinos, ac totidertinbsp;Confiliariosdiuidebant, Eoque curfutemporisintrodudium eft, vt ciuitasin ternaspartireturpartes, nempeciues,opi-fices,amp; textores. Introdutftus eft amp; ifte abufus,vt ex ternis illis tribubus ciuitatis 2 6. illi eligantur Senatores. Eo item te m-pore inuenta eft creatio Decanorum, de quibus in eam vfque diem nulla fuerat memoria. Creatus Decanus ciuium, Deca-nusQ^^ftusjamp;DecanusTextrinuI*. Sedintereagrandisamp;pernkiofusintrodud�us abufus, vtquoties turbatio aJiquairtnbsp;ciuitateoriretur. Decani illi, perinde,accomponendimotus caufa, cum vexillis omnibus, fic vt primus Senator cumve-xillis D. Georgij.Flandrite.atque oppidi Gandcnfis,fupremus ver� Decanus cum fz. Collegiorum vexillis, ad Zf amp; ampli-UsmilIiahominumliEpenumerofecurn aggregarent. Eum abufum Philippus Dux,hoe anno fj. fuftulit,amp; abrogauit,omni*nbsp;aque illis vexillaademit,e�quod ritus ille plane barbaruscfiet,amp; intoIerabilis,feditionelqucciuiIeS)C*des bonorumacin-rocentium ciuium frequenter exillonafcerentur. Sedoppidani ad priftinumingenium,amp; adeandem barbaric redierunt,nbsp;donee a D.Carolo, inui�liflimo Monarcha grande atque vlile illud acciperent priuilegium, nempe omnium priuiJegiorumnbsp;� belitionenijC- s quidem abolitiomagnam quictem, atque falutem huic ciuitati attulit, amp; c.Ha�tenusMeierus. Superiorinbsp;tibertatis adferendaegratia,ciuesGandenl�s,Auriaciadiuti copijs,arcemvaiidaobfidione emgunt,ciufquanbsp;tl machinarumimperu ad oppugnationem folo adaequant; Ac tandem immaniffinaa Antuerpieilhum direp*nbsp;clita,dum militcm ad oppugnandumdfiponunt,arcemip:ramdeditioneoccupant,dienona menfisnbsp;Nouemb.Hilpanis prsefidiarijsjdimiffisillaefis.

IS*

tgt;oittiVMhiuititudihc,q��rutn fircqucns� itth^cciuiMf�, numcrasinu^nit�fj hancci�ititcm rh�ltitudirtisii�m�t�.Bfugasappeliari, cxiftimant^ Gcrmanie�nbsp;enim poiisicirt Bfugk, foriah Huius^urcm vrbis,tantatncflrecckbritatcmitraditnbsp;GcorgiuSCaflfahdcfiVtn�llailtori.q�amnoniaiti olirh ei�s ifatiia.cum maxima laudc c�niuna^j compleuerih ka cnirti huiuis VtbiSjihtct cait�iras virtutcs,cminbsp;hctiamp;ciccllitmorumci�ilitasSchUmanitas, vtfiq�isea i�fignitcr praeditasvknbsp;dcatufi Contirt�� aut hic natum, a�t ccrt� i�ftit�tum j cohijccrc, aliarum ttianlnbsp;jiation�mhomiricsfolicatttilrt�xcipicndisitra^landifquc h�fpitibas Sc aliitiintnbsp;Vjrbi�m,vel Magnatumlcganslib�i�aliflTi.mifuntjd�firpramOd�mbcneuol� arqj

humani* Vcriflim�pr�iiidcErarni�Si incpiftolaquadahiiader�dki/Tirti�m vif�ntj JLfe�rtafd�m CafctV br�dum.huius vrbis Ci�cm �rnatilTiiiiam/criptuni fcliquir.Gignunt(iHquitgt;Bfuga:tu�ingenufbclicjf-fima^Sc Atticis fimilinialt;Tanta �khui�s vrbisp�khiritudo.vtomnium eommi�dici�jqui tam pr�piuSnbsp;infpcxerunt, non facil�aliam ci part�mdii rota i�fcti�ri Gcfmiilii, iftueniis, q�a� p�lchtrtimis mocrti-bus4 Balduino Caluo� Anttoi CN^odingcrttcfimo nonage�imo m�ttitut amp; cingkttr, q�* latifsimis Sc a-tnoenifsimis vijs tam pcrpetuiS.q�amtranli�crfis, vcnuftifsim�dcfctibitilr.'qu�foi-urh habtt * �difici)jnbsp;pulchcrrimis fcptum.ad quod fcx lat� dcd�tunt piattijtOtidcm pr^tipUis pOnisrcfpondentes. Q^ajcire-pidinib, amp;pontibus,ijfquc plu�ifiiis�xlapldecoilftrudiSipulchefiriili�cxOrrtaturr qua:magnificcntifs^-mis,cumpublicis,tump^^atlS^dibuSgt;pricdfist^f^�ibuSidiuo^umqucaHguft^fsiii1istcmpllS i fcxagintanbsp;numero,infignitur.Quorum praecip�umSi DonarianofaCrbm.amplifsimc Can�nic�r�meftdotatumnbsp;collegium, Sc Ludouici Viuis Hifpani Vifiabfol�tifsimc dofti,moiiument� ��bilt* Cui�sPrtfpofuuSnbsp;Ecclefiaftica�Curijeprazrcs.amp;hsredita^i�ieftiVniucrf^ Flatodfix GatlcellaritlS; latadcrrictiam Ecdefianbsp;GonildesAuguftafcpukack.quamOdgineDaniuminiienio.NamtcghilmBritanniaB.quod Anglofax-onesrupraquadringcntos annoscontinehc�rtenu�^anti Abanho f�ilicetdOmitii�'J^. vfqucloi4. hotnbsp;anno interrup�reDani, quorum primus^ex ifuitin Briraiifiia S�euiO^ quem ibfcquutiiS filiuS Canutus,nbsp;Gonildcmhancgenuit.quxdeinde nuptalmperatoriidtnric�tcrtiOi cumab*mul� quodamadukcrijnbsp;acculata,marito Ie purgaffetiudiciocandeiuisferri� vtt�mmOriscrat* vidcrctquc�a pufgationCi quXnbsp;tarnen Ganonicaerar, lik non farisfaaiun.fubmifitfuonqmideift d��ll�mpUtr�m,rc�mang�n�qucnnbsp;dam ftObiiem,quem fecum � BritanniaaddUxerar,quiadiuuaii�busr�pefis,qui feftjpcl: faiicntinculpatisnbsp;vicitaceuiacocem.proftrauir^iiegigantcx(laturx arquerobonshOmintm gt;quaf rcs demurn Impcrarotinbsp;fufpicionem ademir. ArillaotFenfa tam pcriinaci fufpicionc markumifitilli libcUUnidi��rtili fecelfir-quead Balduinum Pium.FJandri� Comitcm.qui turn Brugisfcrcfcmperagcbat,vbiprmata vixit.faueitnbsp;tataabcOi vtcuifanguinecratconiun�ta.Vbiautcm viucredcfijffet.incollcgiata Ecclcfia fepelitur adla*nbsp;tus oftii fcptentrionalis, cuius monunicnto inllAit i mago illa D.Marix.pro qua fcftiuis dominicifquc di-ebus Canonicotum procefsiofubfiftiuMulta ha�cv|ucns amp; moriens huicCanonico fodalitiodonafle I�

giturgt;inqu'buspr*cipuafuete,Auguftaliscorona^mukiqucoptimoram AuClorumkbri, inagnoqlini

fumptu dcfcripti.qui ferc iam pcrierunr�vno iplius pfalterio fcruatO� Etfi potro Brugcn�s vrbs maxim o tmbitu contenra,dt inOrbcmfcfedecentifsimecirc�mduiFa.frequentifsimetamcil c�lit�hamp;habitatunnbsp;Canalcm habctad tria milliariaiex maridedu�Vum,aliOrum riuulOruminfluxuadadum�quircbrachi)s

nauigabiiibus, per mul tas ciuiratisplateas,transfundit� Et, Vtpa�cis omnia cum HadtianO Barlatidodica�

totus hic locus pafccndis oculisjtehciendisanimisdicatusek- Pulchra funt�ppidaGanda�umi Afl�er-

pia,BruXella,Louanium,Mcchlinia,fed nihil ad Brugas.AcneamquoqueSyIuiumferunti in tribus clui.

tatibus.quasxiatefualongccxtefisantccellcrcputabat�CtiamBrugasCOmmcmOraflrCi Eimincolxjaa�

uifsima pronunciandi ratione vtuntur.Eft enim his vox adco ptclta, Sc {{exit is, Vt noh alia ges,ad quafuis Itnguas addifcendas.eafque apti�simc �c expeditifsime proferendas magis fit idonea* In rCcipicridis, amp; in

admittendisperegrinis,facilcs,plufimabcrtignitatisamp;libCMlit3risofficiaiiiCgcnqsdc�g^dmpcndunt* Annonhoc(inquit Ca�andcr)infigniscuiufdamamp;mcmorabilishumartitatisirtdiciumeltiq�uodhxcci-

�ltas iam olim pueros egeftatc pre�bs.nec otio,fituquc marceflerejneque ad malasartes fc c�ucrtcrc per-ittittit? Scdinftit�tainhoc publica fchola^ animumbonisartibqscxcolcrtdumj corpus neccfsarijsali-mentis educandum.curat.Hanc humanitatem propc fingulatis morum ciuilitas,lipcfalitaS,amp;invidu,a-mi�Fuquefplendor quidam,dcelcgahtia comitatuf. Nam anno M. CCC. L cum PhilippusRex Gallixcfl loannevxore ReginaNauarrxfuba{�aFlandria BtugaSVctiirct jtaUmquc mulierum fplcndorcraacfa-Rum Regina confpiceret^indignabunda dixit .* Ego rata cram, folam mceuc Regiiiam, At hic fexcentaSnbsp;confpicio.Opibus autem pofieri.aca^e lapfi funt� cum ob aquatum amp; vcRorS irtcommoditatem, mctca-tore$,dt maxime quidem de FlanfCatiea roeietate,hanc vrbcm dtretucrunt.Non tamch Omnis mctcatu^nbsp;ta hieiacct.tanifi�ium caimt^ lahx diRtaRionem retliluerU�t�

tlt;f

'Eminem priet�ritquam omnia fint inccrtaqn*^cptima,Anaerpi* Otigine.qnar^cnominetraduntar.ijuanta interplurimos deea, verfctut rfitentiov difceptatiorcunri aly,Aduacutuin autument.alij.aiaftu manu�,Hantvverpiam did velint,quani mera efTefabula, nemo eft tam rationisexpcrs, quinbsp;noniudicet.aliialiastonie�urasadfcrant.Atego potius.Pattis mcifcnt�tixadftipulor,quiabadic�lu,Adicdam vocatammaluit, quod noftra lingua,nbsp;r tediflim� didpotcft.Antueipia.Neque Adieftam nuncupandam exiftimO.quodptiotibus vetuftioribusmoenibusteradieda fint moeaia,itaquc in einbsp;) qua nunc eft.magnitudincm atquc amplitudinem excccucrlt;t:quod quidem,5cinaIi/spluribusciuitatibusaccrcfcentibusRcbufp. [faditatutn elle vide-ti'Us; Sed.cutn longcjatcquc Scaldis,qui nullis coercebatut aggcribus,nullo cctto contincbatuc aluco.pcc loca paludofa.vliginofa, atquc atundincta, libct�exipacia'nbsp;icfut cfFcdumeffe.vtamp;crcbroseftu.amp;quotidianoacctflu .atqucreccflu maris,ciebcifquealluuionibus,paulatim caeditioraficrent.vt hinc nomenftiititam cfle, fitnbsp;Vctifimile.Vidennusenim quotidic.dum atdificijalicutus fundamcnta iaciuntut.quam vari�fit diftindusfundusimoxarcnorus.moxatgilloAiSimox coenofus.moxnbsp;coiichatummarinarum,vari;sgenctibusconfi[us.Sicetiam,vt ex tccentioribusquaedampcrpetuamemoriadigna.hic adfctamus,nofttishicoculis vidimus, c�aedisnbsp;Prctoric Antuerp. fundamcnta in ea partc.quae ad Circium vergit.vbi A primus lapis,Henrico Berchcmio,amp; Nicolao Rococcio ConlT. Equ. Aur. iadus eft,poneren �nbsp;tur,quafn plurimos palos, cum annulisfctreis,de quibus olim lintrcs,fcaphs;,cymbas,ali4que id genus nauigia religati foIenc,im motos adhuc in imofundo,ftctifte,nbsp;fed neque ciufmodi palos tantum, verum etiam amp; portus quordam,quos Cothonas] vocat,ex illigneis trab'bus,fiflucis,imae turn ftuminis auenat impadis,viminibur-quccontexcus,ac virgultor�fafcibusjfatis adhuccccencibus,rupctingcftis,manu faaas,in maxime cocnofofundo Sc ftantes,vidimus.Quin amp;non pioculinde,puteusnbsp;limpidiffima aqaafcaturienSjVnicatantum cupa,planeadhucintegra,conftans,affetibusr�tciftus,fandamento( quod tamcncrataltitudinis viginti amp; ampliusped�)nbsp;fubie�bus,vifu mitabilc,inuentus eft. Ptoinde,dum annonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apud portam Kipdorpiam ducerentur.muroquc vtbs,in ea patte,vallarctur, pifeium marinotum,

quidam immania ofra,qug plane faxcam fpecicm.tantamquercferrent dutitiem,vt percuflajclatirfim�fonitum edcrcnt,infundoreperta fuifte,vidimus.nucetiam accedit.inucntam fuiffe,ccrto ptobotura vitorum teftimonio,qui fe hoc vidifle.mihi fsepe^mero affirmarunt,nobisprobatum eft. Vt etiam non prtetercam, nottnbsp;proculaciuitate AntuucrpieBfi,adSeptentrionem,altosquo(damaicnatios tumuIos,qual�sin Batauia,matislimitet conftitutos,videmus,hodiernoadhucdie,logonbsp;tra�luexftantcs,confpici. Quaex te,certiffimis,acfirmiffimisargumentis, pctfpicu�conftat,vibisfitum,VHdiquefuiflchumil�,paludo{um , vligmofumjcanaquc vtnbsp;antedifl:�cft,exquotidianisailuuionibu�increment�,ab inctcmentoaut�,nomenaccepiflc,Quispottociuitat�banc,fatculorum multor�facileprincipcm.florentif-fimorumhominum,fortirfimotum viiotum,optimorura ciuium muhitudineicdundantc.caeteris omnibus,rDtius orbis tciiatum vrbibus,nominis edebtitate, ac fanbsp;ma:magnificentia,amp]itudine,pompa,aedificiorum, fumptuofiffimoram fpIendore,excellcre nelcit/Et,quse tantum alias inter caput extulitvtbes , quantum kntanbsp;folent inter vibuina cupreffi.tQmd depopulorum omnium cxtcinorum.acmcrcatorum, ex omnibus mundi partibus.cum vatijs mercium, tcrumque omnigen�gc-necibus,cocatciuatimconflucntium,maxima,amp; quotidiana ftcqucntia,dicamiQuisqu*ro,maxiraoperc,adftuporcvfque,noncft admirat�s,rcii;m vniueriar�.qua;nbsp;excogitari,aut defideiaii queant,copiam vbe tti ma/ vt.quae vndiquc ab omnibus omnia rccipcrer,cadcm illa,non tantiim in vicina.fed amp; in quicun quealia Oibis.li-cctlonge.lateque diffitaloca,vclut�finu,largirfimc deprortipta,refundctet: Hinc non immerito.dum anno 49. inuiffiffimus, acClrmentiffimus RtxPhilipp.maxinbsp;mis cum totius populi acclamationibus, incomparabilibus impenfaium fumptibuf,ex3iperetur Antuerpiz,ea ciuitas poiiffimum inter cittrajcJogio jonge iuftiifinbsp;mo FONTIS IRRIG^I^IS OMNIA,exotnatafuit. Vt interim taccam,quantailliusfempei in Principes fuosextiteritfidts,obfcquium,liberaljias, beneno-lentiatQ^am alacri animo,in rebus etiam dcrpcratis,quodammodo fottunas fuasin rem fui Principisexpofucrit femperjQuam incicdibili promptiiudinc,vbi c mnbsp;pofcetet,argentiatqucauti vimincomparabilcm,bcllorum fcilicet netuos,vel minimo negotio,8c quafi momento deptompferit . HincFrancilcum Gallian m Re

fem.eius nominis I. quod ad Monaichx faftigium peruenite minus poiret,ttia tantum obftare.fjpcnumero teftari iolitum intelJcximus, Perpetuam nimir�,ac miri-cam,in Imp. Caiolo vigiiaatiam: populi fuieiga cum fide rpcftatiffiinam,Sc quod caput ciat, Antueipianx Ciuitatis cmpoti�,totius oibis cckbeiiimum atquc no � biliffimum.

Rebus omnibus,amp; neceffitati,amp; voluptati dcliti;Tquc infcrulentibui abundat Antucrpia,vt fummam in admirationcm extraneos mcrcatorcs.tanta annehx abun � dantia,iapiat.Hifpanica,Ga!licaamp;Rhtnenfiavina,fummahicinueniui]turcopia.Pircaiiumfoium,marini,ftuuiatilesgt; Afaliconditipifccs, incicdibi'i niuliiudmc,nbsp;complcnt. AdeOjVC ipfi ptxtcropinionem.gtatus Sc amicus quifpiam ,tibi hofpes aducniat.Sybatiticacummcnfa.quouisetiam tempore,exciperepofiif, Ampiiffi-mus huius vcbisScnatus,hocpotiffimum nominefcelixcft,atquebcatus,quia Philofophbprxftantcfque viti.optimaium artiumdifciplinis cgrcgic culii,publicamnbsp;ea adminiftrent officia Splendidifllma Sc plane regia tam priuatotum hominum quam publica iunt in hac vtbe,a:dificia. Inter pubI,autem,ptx(otix xdes.prinium lenbsp;oiFctunqqux exmarmorcoviuo,fcftoquclapide,exrcgionibuslongiffimediffit'is,compottato,tantisfumptibustantoqucattificio. IV. annorum tcporecunft . dta:nbsp;videntur,vtmatetiaoperisformam,Sc forma matcriarnipfamfiipeiet. In ipfofer� ciuitatis vmbilico,areaampla,quadrata(Boifam vulgo nuncupant jpanditur, vn �nbsp;diquercptacolumnis,quibusambul3crum,tc�loconclurum fuftinetur,tam accurat� fotnicatum, vtnon teftudo,fedtabulatum, vidcatur in quo pulchcrrima quiquenbsp;videndi fenfiim oblc(ftantia,venumexponuntur. Subter ncgotiatorcs,ncgotiotfl trftaudotu caufa,quotidiecettis horis conucniunt.Tum eiia aroplilfimx ir, hic v;benbsp;funt a;des,peipetui$,a magnificis viris.admodum liberalitcr, dotatx rcditibus,in quibus pueri,qui otiofi alioqui,viftum in plateis qua:ritantes,ad omnem ncqiiitiaitinbsp;cnutriuntur.eiusexetcentut actibus,qux ad ncceiTarios hominii vfus, cenducunt.Idem inpuellatfi infiitutione,magna quoque diligentia obfciuatur. Habeiur dtin denbsp;auguftiffim�fanum D. Virgini factum,tutri,ex candido mar morc.admirandx altitudinis celeberrimum. In ea ciuitatis patte,qua Anue rpia,poftrera� eft am plifica-ta,maximi5H3nrcaticarumciuitat�,amp;huiHsRcip. rumptibus,ampliffima eft domus conftrufta,in quam HanfxTcutoniceconfcederati mercatoies,cxquatuorqua�nbsp;inEuropahabcnt,EmpocijsidquodquondaBtugis fuit, ttanftulctunt domus ifta,fcuvcriuspalati�,decus 8c orBamcnium,ciuitatisadiUift* ingenue fatetur.quoquocnbsp;cam confpexcrunt,mita fiquideeius pulchcitudo, omnium oculos in fe non immerito conuertit.Situ exccllit.vttinque enim euripis,ad maximas rccipier.das naut �,opnbsp;poctunisclauditur,quxhuic domui prymnefioiunftx.mcrcespercommod�cxiaanire,5c in earn ttaiycerepoffunt, Splendidifllma ctiatttuftutanitet. Mtniamuueinbsp;ambulacra bina quadratis innixacolunis.fpatiofam intusarea cingunt. Arftiuas ccenationes Sc hypocaufta ampliflima, venuftiffimis pidluris amp; tapetibus feite adme-'nbsp;d�vcftita continet. Chartophylacisiamp;cubicuiafiia priuata mercatores exornandodeccttant.Tuttim quoque ex viuo,quadtatoquefaxoadmitabilivccuftatceicci:aianbsp;Hanfeatica hxc domus oftcntat,cum alaca,3c verfatili,fummo in apice aquila, ventorum indiccqux quauis citcumagitut aura�

Aiccmetiam munitiffimaTn,AlbaaiZ)ucisiuftu,conftruiftamhabetadRegieMaieftatisfidem.qualubditorum8ccxterorummcrccs acbonain tutelam 8c prote-ftioacairufccpit,confeiuandam,omnemqucfa�Iiofocum oftenfionem atquc iniutiam ciusprpfidiopropulfandamfquemadmodumfupetioribus annisiiiSenatuAn-uerpianoab Albano nationibuspropoficum fait) Cftctum quo maiot non fineadmitationefpeflantium, magnificentia atque celebntas vrbis Anuerpianx fait, co aunegtauius tamopulentiEmpori; intctitusaccidit, ClademquippcMcnfcNouembridie IV. AnnoM. D.LXXVI. multispofteaficculisnoabolendampcrptflacftnbsp;quo ab Hifpano milite nullum crudclicatis 8c aceibitatis genus non expcfta,adeoqueatrocia ,qux nec a Thrace feu rurca,aut imm aaiffimo Tartaio.aliovc quantum-uis miltte vidtoria potitoadmittercatur. Eius veto occafio hpc fuit. Hifpani aftumpto Regix Maieft. nomine,contta hoftesin Hollandia 8c Zclaad!a,acm5, diututnanbsp;obfidioncdcratigacidefertisftatioaibus,McnfcIuiionouiffimclapfo, pctBcabantiam circumfcrre.ScnonfoIutorumftipendiorum prptextu, Regix vtbiBtuxcJlenfinbsp;imminete,8cfccocibus minisinftaic,ditaque omniainicacaiccceperunt. Animaduerfo verbrefiftendi vimqucdepellcndi ptopofito, in nonexpcdlan'cs imperatof-que Aloftanosdcflcftentes.vt viam aperiunt.oppidumqucoccupant.Sc diraquxque petpcttando,oppidiqueLircnfls occupationcm his adiungendo, icm eopctduc�enbsp;Vt dcctctoRcgi/ Concilij.rcbellcs hbftcfquepublicidcciatati meruerint,prxfertimquodftipendijs,quorumprxtcxtuhxc auderccocpcraat,oblatis nihilo moderatio-res faifti.melioiisaiftionisfpem omnem prxfcidetant. Quo dcctcto nihil repteffi,atrociora quxque mcditaricoeperunqfceleftoseorum conatus adiuuante Getmaninbsp;CO milite,qui aliquot etiam antiis H fpanicx huic libidini lafetuieiat. Eoque ics pciduda eft ,vt poft occupatum Aloftum Sc Liram, Ttaieftoque ad Mofam ditepto,acnbsp;iugenti ciuium cxdc ibidem perpetrara.in cos qui fetuandx Anuerpianx vrbis gtacia �ftatibus fubmiffi crant.impetum funefto etudeliffimorum conatuum fuccclTti,nbsp;fccctint. Primum vrbem ipfam miflilibus 6c muralibus machinis,m(cniocum folatio fpoIiatam,cxarecTraic�Iequcimmaniffime vetbetant, turn maximoimpetu,nbsp;malleolis 8c facibus adiacendendam 8c occupandam vrbem patati, conglobate agminccrumpunt.cxcitatum ab oppidanisaggerem facili negotio fuperant.ptxlidia-riosacciues.dumimmatutaSc vcnalccucicatctorpcfcunt, dum maiusftudium ad equoium Sccorpotiscutamconucrtunt, dum magnitudine viiiumfuaruinhoftif-queimbecillitatenimium ptxfumuntj dum non militaii,fcdBrabantico, hoc eft,ouioaoimo,refiftunt,vixptimam confliftusprocellam fuftincntes,infugam con-Uertunt.Deinde ocyusfeadfugicntcs perfequendosexpediunt, omnes vrbis vilt;ftosdi�lo citius tranfuolant.quid nam ciuibusauxilij fit reliquum cxplorantj obftajia

quxque conculcant.-quofcunqucfots in platcis.fiue clues,fine fbe(ninas,autpuet�s,ofF�Xebat,obtruncant,laccrant,iugilanr,eafquccadauerumaggeribu!implent 6c ex-

�ggerant,vfqucadcbdemum vltra omnemodum atque modeftiam debachaatacftplusquamGothicaHifpanorumferitasin pt5fidiarios 8cciucs,vt pecudcsfibi,noa homines iugulatcvidercntur.Plutimos in Euripos atque caaalcs,quibus Anuerpia commetciorum caufadiftindaeft,quigladijmctuptxcipitantius fugiebant,ad)guiitnbsp;InquibusEberftcinius Comes,Germanoruminvrbeprxfeiftus, magna foeminarum 8c puetotumturba.mifecriraeintcrietunt. Calanaitateshafcc omnes maximumnbsp;adau.xitincendiucn,quo igneingefto,m3gnam vrbis partem petdidcrunt. Atque adeb magnificum illudac vnicumptop�,obelcgantiflimamarchite�Iurx fymmetri-am,cxtotms�utopxmitacblis, Prxtonanamdom�peringcntifumptureccnterconfttuftam.cumalijs fiimptuofiffimis xdificijs,VuIcani rabieilitarunt. Quofan�nbsp;tncendioprxftantiorvibisparsadeonuncdeformataiacet, vtcinctes8c fauiilasconfpicicntcs,maiftiacgemcbundidicant, Anueipiafuit,Supctatis tain ciuiUus, adnbsp;ptxdand� conuctfiHifpani,fcrutaniut 8cpciucftigant,difcutiunt 8ccun�la pciquitunt,Meicatorum 8c ciuium bona ditipiuot,inomnium paffim xdcs,tiucidatotumnbsp;fanguine cmadidi.itruunt; virginibus atque mattonis maleis in locis ftupta hotrenda violcmcr infciunt. In pretiofa fuppellcdtili 6c pecunia cxtocqucnda,in vtriufquenbsp;fexus homines nudos, foeda 6c hoftilia mu!ta,qux ab honeftasfupprimenda funtaurcs,iminaniffima ccudclicatcexciccnt. Quos verb fpe maioris prxdxferuatantlilj.nbsp;fos,vel qui ipfi (ibi latitancio confuluerantjCaptos ad grauiffimas Sfiniquiffimas tam fui quam xdium amp; eorum quxprinceps auaritia auferre non poterar,nbsp;redemptiones cogunt. Non parcitum eft hac direptionc(paucis quibufdam exceptis)clcro,non exterorum Mcrcatorumjpuca Anglorufli.Gallorum,Germa-norum,Oftromarinorum xdibus,bonis,ac mercibus, quibus nihil cum inteftinis hifee diffidiis toto hoc decennio vnquam commune fuit,qui Regix Maieft.nbsp;ciufque progenitorumamicitiamperpetub coluerunc;eamque muleis retro fxculis a loanne, Annoijid. Tumab Antonio Brabantinorum Ducibus Annonbsp;1^09.3 Philippo quoque RegeAnno 1561. non tantum diplomatibus conlignatam,fed amp;iuiufiurandireligioneconfirmatamhabent. Itatantx vrbis fplen-dor,hominum fere menjoris coepit,amp; in nihilum defiit. Stupendum fanehumanarum rcrum fpeflaculum.Horror perculit omnes quoequot in vrbeerar,nbsp;fupercamprocaciamp;enormifacinore.Tamopulentuamp;nobile totius EuropfEmpori um,cuius platei vix mercium amp; incolarumamp; mercatorum ftipatanbsp;quafi agmina capere folebanr,nuncrarummercatoremoftendcrc, filentio,luitu,8c horrorccunilapaffimpoifidcntibiis. lam vero duriffimo difeedentenbsp;lbcro,refpirare amp; quafi rcuiuifccrevrbs ipfavidetur.

^4^

---~U

A-JtJi

fgj�^^(pX:^SiP^r^�nofi/� m 'amp;rj/r,inria o^^iiJ�m.^ar: mn tkiritiinuni,^nl��t, ^ei-mams;iamp;^atmSi -irarmifftainbsp;�JrL'quenlaiv,men-htijnijs mtrum in m^Junt^ri-tSum^:nbsp;tt^s tstm�u0icu,qujmpriuaris ^di/ic^smtecjnimi^,^^nbsp;^maiDAiririnis tiein^/i,atm tum,e;(^itjii/a /^t'tU af:nbsp;^ima;(m�afl�!^atit-i^nirffra^Pjrtumi^^uao Jmtr,nbsp;jt�nalkrioiPrmnoi^annfiwn.mgnumnf^'JsaSeif^ra/t

^iDucisi^u^unJuynum Coniii^, no�z^-^^nno a Q^r�^ tuOo, CIO, ZO.ZZSTTZr, i)/e T.i^ouemS. mumtifiimanbsp;^nuerpiemium mo�nia, a Cronm^u^io, Vt^

Jhrewnportam i^uu^a,/oiot^ aicj^ta^ere:

VaU�cm�iB^^pa Sl aq^ circuiu�zta,quineLpro�iym. CUamp;^e\vtuo^Ja^mujiita,conf{ruitur, ffaAnsin cir:nbsp;aw^grentm inrer^rop^nacu^Jujigrni e?ranentesnbsp;iiecein et tresyhrm0s^ianus, qnnsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*PaHi/Ics nuncu-

^anr, iuCfosfiumpropellents in/�lhis.firMimas. Jgt;tttu,iatepatenSem areampercomaelle cutuMme eed�s,nbsp;qusaprpitltarjjmilites ineoamp;ntjn arece mecliojlatuanbsp;� pu(t el�aurata,mtijnis^nitif^tsaSeremssimil^is^ 'nbsp;ntqplUfpis mPuJlTmlT^Dueittang Quiusvnine^nbsp;^ipetl� inscrpeianem ^al

''TXiJXZKASn}0,iJ,-VA3LEZ A-TOX-��O-AXBAtT�VC-KrrtxPPX.It. 3rriP.AEVlgt; VZLOAS -�SLX,eec- qrcagt; :kxtxn'cTa^ SEJJiTlons,,nbsp;it�E�TaiT^i.ii�iEMsrojra:mocv3LiTAjrarrriA arilA.,nbsp;esiovxiecx�L eAeBexsiMA^BimuL.^ a�riMXM.tiasrezvs,i,xss-.nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tosiTtm.

M D VCI

VS C V M DVCIS,a fy luis atque memoribu j.quar hoe loei quondam Brabanti* Duci fueruf)t,appellaiionem �btinet.vna ex quatnamp;r pr*-^i Hripuis BrabantixciihtatibusiLudo literario,niagna ciuium, amp; pi^ftantium ^dificiorum frequen ia, pugnaciquepopulo, ciui� tarnenac ''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bljndo nobilis,Hic mulris ornamentis percelebris videtur Ecclefia cumartificiofohorologio: vbi mercatnta.lanificiuoi ,Caetcrfque me*

chanicjE artes florent. Natuseft in hac ciuifatc Georgius Macropedius,excelIens trium linguarutnprofcflbr. nbsp;nbsp;nbsp;^

L O V A N I V M.

�*=^'^^OVANIVM.,caput eft vrbium Brabanticarum,foeli amp; acrisbenignitatc nuUi cedens alianim,cuius amoenus Sriuc�ndifsimus finis, meti.

�to inuitauit maiores,vt Louanium fedem ac domicilium.Mufarum deligerent. Habet enim vniuerfitatem,qua non fit alia l�cundum Parifi-scam ri!Pierofior,neqi!eornatior,exColcnienfi natafilia.magnificcntior'matre.Habetha'C vrbsfacra5a�desquamplurinias,vnam D. Petri ftriiOura tam elegant),vt Art hiteftorurt) iuditio.nullanipluribuslocis inuenias pari polilura. Huius�confpedtu vifitur domus ciui-ca opcrofifsima,amp;: qu^ non vna le te fierurolim floientiffitnain vrbeiu fuilTeLouanium, Xcnodochinm ampliffimum Carthufianorum quoque coi-robiiim intramoenia,locoabonini tumultu amp;frequcntiafemorilfitr.o efi�Admuros vibis,quaMachIiniainitur arxe ft infigniveruftate,ad ocinm� rerumqtievrbanarum vacationem principibusaccommodata, Eregioneturris eft, eaaltitudire, vtindeviderifereno axIoAnv�tpia pofsitnbsp;magnismilliarijsLouanio dilfitum oppidiim:viiIgo,Itr)penfaperdita,vocitata.AgerLouanienfis,pr3?terquamrci umomnium,quatconferuandatha-minis vitafperopportunte funr,etian] vinifcrax,fcd temperatijamp;ftudioforum cerebroiquos robrioseftcdecet,couuenientinimu

MACHLINIA.

A CHLl NI AMperueferem.acprseclarinfi vtbetn.excuffiscum antiquis.tum nouisaudoribm.Comprtimus.prifcum nome adbuc duti IcrutrA nial^gt;na'Uf* bcncficio.fita.falubii acre.in ptirais vritur,ca:.crisomnibus afSuit rebus,qa* adhomin� confuetuJioem Tuiit neccfficiae Me-2 'i'*'�'��*gt;F^�l��'�l�'fl�'��quot;'Dcli3.Hancnoninept�mrditulli�vocauetisStabantias,Louaaio.Bru,'C^!la,Anmerpiaqi tot eJariffimis fimul vrbibus,nbsp;Sj nterc!urum,5c vi'diquequstuot miIliaribusdiftans,quamtctrapolimqui citeOm�pcxerit.isiuftil'fimatiianguIi formam cfficict. Interim M^chlinianbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�quot;��� �unfdiflione valei .foifquc.amp;ptoptiislrgibus vtitur, quo loei ante alia notandum hoe cft:Gtauid* mattes, dum patiendi inftatternpus, reliAa rtbe,

in incrriotisBrabanti^municipiumquodpiam fcrotgt;flt;runr,inibi onerofiealui pondusdep�fitura:,eoconfiJio,Vt]ibtri.in pa�tciraii�ionitatum Brabantinai� i-ti'fein veuian*. Vrbsalioqui,pctrc non tantum aedilicioi�, tam priuatotum,qmmpublicOrumdefctipcionenobilis,vcrum etiam opctibus.mobilibusquefit-mifti na exiftit.e�qucm agis.quoddum fopra caput efthijftif!patefaftisoftiis,vicinjamomnem,difrafi3aquis, inftar vaftilacus.eiues cO nplerefoleanr.atqm hotpiAo hoftem intetcluda nt.Cumftisauccmvrhanisoperibas.fpIendore.attificio.ftruiautaqueantecetlit BafilicaD Rumbettodieata, cuivafta, Scptatal*nbsp;ta I n nine arris, qua in fpeculaeloco.ad temotiflimarum cum ciuitaturo,turn amoeaitfimarumcitcuinftantiumpofleffionemprofpnftum.VtUnt�t.Sccun-d 1 na'i cin,cumdignitatis,tiimmagnifjcentifi�cum,illicobtinciicLeptaPiatmbargica,inquibuscommor3ntnrTcuroniro rxilJoordineprocreati reJigiofinbsp;m.'lires.S'dhuic vrbi dicsillifi'ptimus(vnipfi vidimus)aateIdu$Sextilcs,excunteaano,M.D.XLVI.funeftu8Cxiftit hocfetc initio. Cumhottendatempeftainbsp;ceb clTrt or-a,tcce vafta tuiris poitzarenatiae viema.qua ma.xima puluctisillios nitra'i visafferuabatut, fjlminis iaftu, non modo conflagrauit,vctum ctiam.nbsp;aiandime.iMsfruftuIatimdificAa.laceratare'auifaquecftjVtneveftigiutrtquidem Wlum ptiorisfabticZilupetclTet, quodquemagisadmirere,rubitum iftudnbsp;amp; inopiuatuminccndium.vtbinam foflatn.aq j* plenam.alram VfexcentisampHus paffibns latam,ex ea parte non tantum ficcauit, f d ctiam atefeeit, pilcianbsp;bus pirtim focliSjpartim veto toftis.qnaqiieverfus remotiisime fpjtfis.Quinetiam mofniaflamma deflagtata,aceo vlterius. �Circunftantiumdomorum pa*nbsp;rietes tercentenum ampliuspatTaum iatecuallo,labefa�Iati,aucdefoc mati, vacillatc.fitnulque vno amp;eodcm temporis pun�lo, malum infolens manare.uonnbsp;fuUi'Tj p-r vfbcm.verutn ctiatn luburbanam viciniam ttanfcendete.A t nedum modus infortuniopofitus, quantopctcenim lapidumfaft;gt;4S)quoinftattonitiu,nbsp;rcelam coartcmair,totam ciuit3tempermifcuerit,qaantumque ruinatum pafilm edidecit,nifi ipfeprzfcnfquc vidrtii, vionfacilectedat vnurquifque, amp; multinbsp;robif. um fapcrant.ctiamnum oculatiteftes H'jcacccdit,ho ninum magnaclades,quorum ampliusduccntospetijfle, ac triploplurcsvulncratos , accepimus,nbsp;a fid dignisciu'bus Fulgurum actonittuumtantavisfuir.vtviqaeab Antuetpia,Bfuxellaque,roausiftcmiferabiJ(smultiscrcdenribustetr* motum, in vici-nitau fafturn, aud re ur, Indigena: veroipfi, vfqueal quo V'd� te vidcbanturc'celumiuc�e. aevniuerfum mundum inuetti.quipp*', cum inter cztciosquidantnbsp;in Iiy vigeo co tea meraio.fedJabefadatorridmim inediam fcrens,fcmifepultusi.icetet,iudctibufquefortelatititans,icitcttmftant!bus exttaKerctut, att.nnitanbsp;conftcti 4'oqu. horr ini,animo fimilis.fiifcitatuseft; Num qua vniuctfi fupereft fpccies i Quod iguucMachli niadecoelotafia,iticte dibdernfiarum return ia-Autam fecrric.id i n foelicita tiseiusfuir,quodvcrodctnreps,non exea tantum parte,inftautata,fed multisprztetcalocis.otnata.honoriscfthoccmfdcm. Ybi

feptcnircimopificum quot; ' nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i �

fan; gca-ia Sc an ;t jri ta t

fammus.magiftramsvaiueffe I_________,__________.j______________.. nbsp;nbsp;nbsp;..

Muhlinicnfibus.in quantfi diligeatia pcrqiiifitioBedidicimus.ptimatribuitut.quod tamen tliicolim, fincc�piratione.multo fur hubetius SccooiouosiXercirii liirraeiuscnim territorium,fupia tec mille d tcenas cxtrinascxtitiflejCOmpcrttfsimumhabemus qa ppe�lcgimusqucmad modiim olim textorcs ttibae multi-tud:nefretivfqaeadeoinfolcfcJre.animisetFetri,nequefccoatinete,vt cooito de tepente tumultu.dc cofteptisarmii.cztcroj ctuesinuaderciifjfed rumuicua.nbsp;tioiftoproelio.infcriores.multosruOrum amtretunt,itaquetemcritati8 fit fupeibiJepoenam.iutemcritoluerunt.necrOcontcntus fcnaiUs, immunitatum, mu �nbsp;�ecumqucprzrogitiua.hujufinod aucIorestu;barilmgt;priuauit,aqu� vfq�etcmpore,acnumerO�pificum,amp; exiftimationefunt dcrainuti, licet ad hancdicninbsp;tex'orum cobcgiamauiiat,nuncamplumn incomniuinrcliquoramprima n.Hec vrbs vcirclarun,3t qaide noati naidm.ita lOrtiniiUm itiaitrplici� pic*nbsp;us eft: Tormcnta.tintianabula.deaiqucinftra meata.ac va(aq4Z'a'S,ainbigam an ilibi t�rrttam maioreatttficio.deXtcrias, fan lijf lueatre conflentutv Reps-tias hie itidcm omnis generis ntaiu n architcRos, amp; fabricaroret, Inftcuciifsimum in ea vtbe ad qaofuiscafus fempet tctum dominus tefet uat atma oenra �nbsp;um,rottotmciitis*r:is,acf.Ttcis, gt;�(�� mJchiiu5bcllicifqueiafttumentis,pata,nau)bus,poatibus,catti5,poftremo,tantarccafttcafi, ScmiJitari uippeilcclilcnbsp;�fduens.acnouifs'me totoperarijsfabrifiueplenum fefnper,vtfpecIJtotibuiad;nirationcmcopi3 parijt.Hominiim memofiactlebrantar MichlineaOriuadi

dno.Iohaancs Gore�ins. 5c A'unJn. usgra ais vterqueauft )t item Neafias Vo:dzu$,is,qai licet vifusvfutam ci cjfas,trimocripuerit, inlitcerit timen vfquc

eoprofecit, tantofque fecitprogteirui.v't*:tiarqueiacisprofcffioac,Oacitut*qacdig ittatccIaruerit,aciccircdabi Trithcmio,tajer natutz miracula adnu.ne. xatur:Louan7 enim,acColoaiz,iutapabiiccdocuit,ii�terptctJtnf|'ie *ft,difeipalirqaenoanulIatheotcma''aditttait,qa.e typisi npteai.eriamdam rJttaat, z*

tcraum alioqui dutaiura.Obijt tatusillc virannoM CCCC LXXX XII.H ue ibidem edituseft, (quemad nodum ipfe inoratmnct ad Senatum Machlinien* fern apertefacetiirjChcifl-rphor jgt;Longolius,Tit cum propter catitjtcmdocitinz,turn propter rirtutjm cumula n.omniE jtopz natifsiiiius , que n non tno-do Aimmo fempet hoaore.ptiuati quiuis homines,fed ctiam principes viti colutrunt.quemque cettatim multi, multis honotijs munctibus do nate voluerunt,nbsp;fibiqueitaeius confuctudiaemconciliate,vcl potiuscmcre.Scdomniu n vn'Uerfeotdiaumdoaiafactnatus, Vnius Reipub. Flotetitinai, cuius aliquandiuoffi*

ciofas,ftud'ofufqueexftittt,pcnfioneannuacoiuentU5,multorutnau�iotopetum,Patauy.AnnoM.D. XXtl.Iibrisimmoritut'Contra O.ErafnUs ille Rotero*

damus,in quadam fam'liatiam epiftolacum,adOamianumfuumQocranum data.fciibit.Longolium reuera fnifle HollandinumiSconhouia Orintldam. Atipft aucIfltT.pjttlam profeifo.citiusfidcspoaenda V'dctut.quamcuiuisperegriao.Scirumcnimillud eft; Cuiqucfuus impccat a^edus. Superantjhae tcmpcft,irenbsp;inter literatoidcclaros bo nines,ciuc;fqueMachliiiienfe5,Rembcttu8Dodonaeus,infignismcdicus,idcm ma'hc naticcs ptririfsirmls, ^ qUo multa neeea parusnbsp;opera,fubcifiuotcmporelacubtata,accepimus}Dcindc PhilibcrtusilleBruxellenfis,albogcniorum regiotum adfetiptus, yit eztcrOquiliceratinimus, amp;excel-

Icns orator.locobus Vuaftciius.in fanfiuin ilind Machlinienfe confilium,eooptatui,vir vndiqj cruditus,amp; honoratus,ruius F. Petrus, p�te dignifCmus, vt do* fftiiUificcIoqucatia valet.Adeo,vteiusarcindi�enaScnatus grauiotibus�quzftionibus.poftulatifqt rcfpondcat. Peremaitotum illultriuque czterotum viro-xum,qn:busaiiqja fcientizlausdatur,muttitudrne,btcaitatisftudiofupctfcdcremalumilsinpt*fcntia,quamieiunefobrifque de fingulisdicete. Hzc vibs, alma nuttix,altiix.quefuit,PhiJippiI,CaroliqncilliustctmaximiImp.Ph.illiusBclgarumhericum pattis tumaui,quoa illie tunctemporis, vtpiurimum.curit

hzrebit Caiusampliflimzprouinciz vfuri,dumiam mododidut CatolusauizMargatitiC Auftriali,quoad vita fructetur,datet,fcdfrnMachliaizfixir,illaip, fa Herois,qlt;4zeti3 in eavrbe.fui fcmpcrcupida.Sc gratiofa,annoM.D. XXX.obiyt.Bencficiorum Veto omn:�,quibusolini aliqUando,ab Hcroornati funt, Ma-chlinienf-s.pat pulcherrimii hoc tft: Primumomnium pottotiotum, quzinfingulas mctces iuftislocisexiguutUt, lunt immunes. Sccundo, bona cotfi fi trninbsp;fixiqjeil.'igicz terriiorio cuc�fcripta,rgt;cr feiibetacxiftunt.nccobligationefuntobl/gata(vricattcrzpopular.il res)opt,iurcptzd^scoaipatanda,quam immunbsp;nitateex Carol! ill ins omnium nouiffimi AeJnotum ReguliBclgarumquedoraini gratia,ac liberalitatc,oftici|S,ftudio,opcra,fant demetiti, quod enim cumnbsp;fu nma virtutc,acfoititudiDe,btJJo laborantc,fcmpcrfubleu�flent,vix vilialiiclicnt�.aut magisfidcte,aulpiusttibuetefolcbar,ac ea propterampl.ffimu illuna

Scnatu.nfvulgoCotiliJm MRrgiu.m^iiiicannoM CCCC LXXUI. luftituit, cuiusipfeptincfpseffet.cjtctoqui ttigintaquatuoc vitalcm.pnta Canccllatio.eo hxrariojbims prxiidibus.qaatuoi cqaitibus.fcx fupplicum libellor� magiftris,initiau8 cOnfiluiiis o�lo, ptof*nis veto duodecim,partiro Doctoribus, pattimnbsp;prolytisconftantcm, HicSeaatus,ptimo return dominum quocunqueiflct,comitabatut aflequebaturque, ablentc veroprincipe, ant hero, Archigratitmatetisnbsp;cunflisprzerat. Eo a�t,ab omnis pot icBe!girjtribunalibus,iusetatreceptiti�.Potro,c�vxotis loannzbcnrficio Philip. 1. ad amplifliilta H'.fpanicnfium Scan-nexorom rcgnorum pofteftioncru vocatus.aecelTa rio traufmittcrct,eius iuftu.nouilfim� anno M.D III. ad cam V[bem,ln medio propcBcigto Ittam. itaquenbsp;apptini� oppottmiiam.fcd.�is fixit ilicipfc fciiatus,ciustamcnfotma,8cau�Iotitate,nccnon Coiiiilis riorum numero, an tea non nib 1 immutato, qUi, vti.nuncnbsp;eft, vno pruilde .fed cim ronfiliariis.duobus fcribi$,ab epiftolis.fiuca fccretis, o�Io. 5c czeeta iHunufculotum turba. Hue generatim, poft ciueis amp; ttibulcitnbsp;Fiaadri5.Atrcbjtib.4S,Ho.'lanJinis.Midd-lbutgcnfibus,Namuttibus,Luczpyrgenfibas,Valcacinien�ibus,poftremoillls,quiJlcigiofaiBap.'Zd;acolunt.inFtaanbsp;diiz,llannnon:zqucConfiniis (otlocaca(]dcquorum iurildi�tioncaciudicatu,Flandti ScHannonicaicsvaldepctunacitct irtterfe conteirdunt) cxdomcllieanbsp;foro.prouocarwappelJarcvrlicct Fifii itcm.Occidcnteni foiem veifusqui fpcftant.ac Vlttaieaini.paucisab hincailnis hunf ipfim agnofeuntSenatum, tan-qjam recogtritotcmciuilium caufaium.qitat ipfiantciudica�cnt.Scc. Gtauiffima ctiam bf 111 intcftini,quo decennium Belgicz prouinciz, mi turn in modumnbsp;fj.it ( bcf-cFmz, acommodaMachJiniafcntijfNam.quiaab oppidanis Autiacus milts,fiue reccpt�f.,tiu? oppidum militati ftt?taoemaieinu:ifetit,voluntatinbsp;direpiioni miJicam.prirmira quidem Hilpaaoiuua,tum OaIloimii0cGctmiHotmn�ab Albaao exHuanoui* montibuSjViflotc Xcucrlb cxpoficum Idle, An*nbsp;s I M. �. LXXil.Oici.ORubr.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

IS

T R A I E C T V M.

Raieduminfenus,vcrnac�loidioniatefirmifiimo mur�r�ni amEicUj propugnaculis, muldfque ad hoftium furoretn arccndiim peiidoneis tursribusnbsp;vrbs inclyta memorabilis, Hollandise,quorundaf�titentia)ad{cnbit�r :q��d

___tameniEncas Syluio dirplicet,qui ca FrifiJE vrbem nomiiiat,habetiquc {�ntcnciie

tuarriualem Ottonem Fnimg�remli.i.c.i|.iiid�bitatuin aut�nunceft^quodDioeccfis Tra-iedenfis, qujc quondam fuisEpircopisparerefoIcbat^Hollandic^fc g�bernationifubCa-rolo V.dedcric. Agrum mulcarumreruni vbcrtate prjeftante,6c Hollandico folo paulo alti� tem Ecu obcincr. Quo accedit,quodexiguofpacio,permuIta oppida, bene amp;:elcgater cul-ta,muro cindaamp;;haudcont�nendamagnitudincvicinahabeac,adqua:�mnia,brc�inim�nbsp;tempore,Traiedo perueniri poteft.Q^ cum corum moderator,ScreniflimusHi/paniarunbsp;RexPhilippuSjexalcaquadamfpecuIaconfpexifTct'jingenti pcrfurusga�diodicir��r,q�ianbsp;tantam vrbium opidorumque frequencia vnicum tcrricorij fui bene culti mdiciu jfingula-re quoque decus 6^ ornamencum eEcputabauAfTerunc ij,quosRudium Geographicudc-Icdat,Traiedenf�mhancvrbemquodamAnconinamappellatamfuifre,vclabAntoninonbsp;Scnacore R omano,qui immanem Neronis tyrannid�Roma fugiens,hanc vrbe asdificafTenbsp;putatur;vel a M� Anconio ��lij C^faris legato,belli Gallici temp�re,initi�m acnomenac-cepidc perhibetur,veldeniquca M� Antonino Pio Augufto.Quicunque tademhorupr^-cipuus Traiedifundatorexdteric,antiquiflimq�riginis vrbemelfe conftatgt; quippe,cuiusnbsp;Antoninus in Icincrario mcncioncm faciae,amp;: phirimaRomanorum numirmaca,aliaq; an-dquicadsmonumenta,ceitavecul1:adsindicia,frequcnterhocIociinueniatur.HuncTra-iedi nomcnatraijciend�Vulg�obdnec,obfrequcntemnimir�m(vtpleriqueexiftimant)nbsp;mercatorum per hanc vrbem crafitum,vel quia hic veteris Rheni traiedus f uit. Is enim hacnbsp;vrbem folebatalluere, qux nunc per folTas �canales ardficiofe exRheno ded�dos,aq�amnbsp;conrequicur,adeo,vtaplcrirqueminusaccuratehocconfiderantib�s,Rhen�adiacerepu-tetur.Eftauccm diues �c populoiaciuitas,8ipn�atarum ^dium nirore,amp;magni�cisCanonbsp;nicorum Collegijs pr�eftans,qu�rum prxcipuum eft S� Martino faemm^Fanum ornat� 6cnbsp;rumptuorum.Qmaporro{ecundafortunaeosplefUnque,quibus clementiusfa�etjpaiikilunbsp;erigere,6i c^tens antcferreroleat:gt;,vndcalioi:unl deinde inuidendaoritur,Emulcasqu^danbsp;inter hanc ciuitatem, vicinumq; popul�m orcaeft^adeoquidemvDadarmaprogreirum,nbsp;6c Ttaiedumexpugnatum,acdirucum ab eis fueric gt; qui pra2Ediari�rnilkegt;5c Conilrudanbsp;ilicoarceVviltenberghnomine,hanc TraiedenfemRempublaliquanto temp�refuisiia-benis moderaci fuere�Ab horum aut incondito �ttumultuante domino, Cl�douei Lotha-rij filij opera, amp;:auxilio tand�hoC�ppiduliberatur.RegiumeftTraiedic6fili�mgt;inq�ovi-cinarum vrbium lices dirimuntur.Arx edam pulchra,amp;valde munitaiitlTu Car�li V.coftr�nbsp;da,cui Vredenburch nomen inditum.Fianc autem arcerm ci�es, atrocifTima Hiipanorumnbsp;fa:uidagrauiter];^riamp;:exacerbad,mulrolabore obEdenr^ ac tandem extremanecelTitatenbsp;vrgente,addedidonem adados Hifpanos/alu�s 6C incolumes optima fide dimitcunt, Anno lyyy.Februan dien. PraspotentiinruperEpirc�pat� commendatuf Traiedurai cuiusnbsp;Antiftes in facris ladfilnie imperac, qui 6C Archiepificonfecutus dignitatem^plurimu de eanbsp;amifitjob innocendfllmi Bonifacij cacd�,qu^ in hac ciuitate fuit pattata, cui deinde Pipininbsp;�cCaroli Magni, Epifcopatuu amp;Monafterior�libcraliflim�ru benefad�ruaudontate,renbsp;ftitutus fuit .De Epifcopis auc Traiedenfib. deq; varijs eius Reip.t�m f�rmis, c�mmntad-onibus,peculiarisextatlibellusElandricoidi�matcLugduniBataU�runi Annoij43.editUs.nbsp;Prodijt ex hac vrbe Hadrianusei�snominis Papa V l.An.�j�ii.Q�i i�uenis,L��anium ftu-dioruin oracia profedus,foelicifiim� omni fci�darum genere imb�tus,paucis poll annis e-minere coepic.Etquot;cand5 ebprogrefius eft,Vt Academi^e Princepshaberetur. Et quian� tnonbsp;do dodrina:,rcdalijs natural dotib.erac ill�ftris,in aula vocat�s,Carolo V.tupUero,Irifi:itu-tutor pricficitur, aliquot deinde annis inHifpaniaablegatur gt; cumpoteftate gubernatodsnbsp;vniuerfalis tati regni,cui cum magnac�m laude pf�ifletgt;gt;tand� ablens^Romas in l�cumLe �nbsp;nisX.Ponr.Max.defignat�r.Inquaquid�fundione,annoi.obijtidignus,quiP�ndficatUinbsp;annis pluri bus prqfuiflet �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ^

A M S T E L RE'

D A M V Mgt;

O L L A N DI Ajferacifsima Inferioris Ge rmaniar Regio,pifi:ofis intcrlui-tur amnibiis, Sc pafcuis abundat vberrimis.nequc regio credirur efle alia in orbe, qiiaefimililpacio, tot habcat oppida , mediocriter quidem magna,nbsp;Tcdapprim� politaamp;concinna. Interquae quidem fummamoptinet dignitatem A MSTELRED A M VAI, inlongitudincm gradibus XXVII. acnbsp;XXXiIl.minutis,inlatitudinemvcr�, gradibus LI . �cXXXX.m patens,nbsp;eiuitasad finumThyum pofitaefl:,vndefofla: plures intra moeniadcdu�lar,nbsp;qiiarum omnium maximaeft, quae mediamlccat, Ambraecque dicitur,

qua parte Tol oritur, nauibusperuiae flint, quasabOceanOjingcnsillefinus Auftraliscxcipit,qua:quevndeuis gentium copios�hucappellunt. Kamnbsp;bis in anno ex cuniSis fer� Europa�partibus,maxim� ex popular! Belgica,nbsp;cxFrancia, Anglia, Hifpania,Lituania, Germania, Polonia,Lufitania, Norucgia.ex Oftcrlingorumnbsp;orcSuecia, amp;ScptentrionalicoeIo, nuncduccntarum, nunctrcccntarura corbitarum onerariarumnbsp;clalTem c� conflucrevideas, quarum maiorpars Gedani,vulgo,Dantifci, R egise, Reuclac, amp; Neruac om-niummcrciumgeneribusoneratur. Stupidosplerumqueaduenasiftadetinetnauiuum tamamplafta*nbsp;tiOjCxquadluerfoexorbchucprofedasquingcntis Pluresinterdumconfpicerelicear. Sed long�ma�nbsp;xima omnium pars domefticaamp;vrbana,quarumadlpe6lu nihil iucundius, Cui confedariumeft, luciunbsp;Icntcr, amp; inremotifsimis terrisciues negotiari.adcoLqiicinhoraspcregrinos mercatorescommearc.nbsp;Portus fumma commoditas hoe praftat, ideoque poft Anuerpiam, fecundumeft Amftelrcdamum,nbsp;BclgicaeEmporium,quodditifsimos hominesincolerc, promultis vnicumhoc fatis manifeftum fue-rit argumentumj fiquidem CC. Sc CCC. nauium clafle, ( de qua mod� diximus, quaeque iuftis tempori-bus,quotannis c� bis confluit) importatas merccs fuis facultatibus redimuntincolae, fic, vt quinque,nbsp;autadfHmm�mfcxdicrumintcruallo,exoncrataetotcorbita:,vnderoIuerint, aut quoquo nauicula-lijs vifum eft, referantur. Suntctiamhic fabricandarum nauium probatifsimi architeifti. Nihilo fegni-iis interim,lanificium inibi tra�atur, quippe, duodena millia, amp; amplitis pannorum textrinac vrbanaenbsp;conficiunt Fiftucis fundata ciuitas vniucrfa, perpetuis tignis infidet. Idcitco non fine falcamp; Icporc amicus quida nofter,mod� fiftucatu illud pauimentum liccret contcmplari,non cfTc, cur vid�di ameniorisnbsp;nemoris defiderio quis tcneatur,ac proptcrea ferunt,infanas fubftruftiones, infraq; aquam lat�fcs mo-icsproptcrmatcrixcopiam,laborum,opcrift]uedifficultatcm, mult�pluris conftarcquam ipfa aedifi-cia,amp;vniucrfasfabricas, quacexfoloeminent. Ciuitas omnium generatim operum amp; jedificiorumnbsp;c�mpublicofum,tumpriuatorumdcfcriptionenobilis, ptaepotens, numeroque ciuium , Sc fortuna-jrum amplitudine,valcns, per fe firma, naturaque amp; fitu,loci, inuida, vt vix, expu gnarihumanis viribusnbsp;queat, coque magis,quod vrgente necefsitatc occultis quibufdam rationibus,amp; co comparatis machina mentis, contincnicmdiffufisaquisinftarvafti lacus complereciucslatifsim�pofsint. Itaqiiefiac-�em, fi circumfufum aquarum jcquor, fi deniqueloei fitum, fi chomara,incilia, ( quie omnia pen�com-|gt;itafe(ftant)amp;hisfimiliarpcdcs, Vcnctijshaud ade�difsimilis ciuitas, cieteroqui fortunata, foelix, amp;nbsp;qu^morbis immenficirculator hofpesfumm�admiretur adfpicicns. Qua de re gratusciuisNicolausnbsp;Cannius,lepidumimprimishexaftichoncarmcncondidit.Idquodnos inftudioforum gratiam, huenbsp;iatcxcrcvoluimus.

Hac illa e�l ^Atauity non 'vltmagloria gtntis,

^mniscut nomen j cukataratladedit.

(DiSiapriusVamum) raris hahitata colonis,

Oim contenta cajisjrujlkaVttafuit,

Hinc jimflerdamum tam faSla celebrior, atque Fortmte creuit tempore nomen item,nbsp;yrhshenenotaprop�, atqueproculdi/lantihusorisynbsp;Dotibus innumerisjufpicienda bonis.

Diuesagri, diues pretiofe Veflis^ isr auri^

Vt pleno cornu copia larga beet.

QuodTagusatque Hermus Vehttf (sr 'PaSlolus in ynum,

Vere hue congefium, dfxeris ejje locum,

20

GR O N I N G

Ri SI A Regio quoniam laiiifimc patens,ho4ic anguftioribus tentalimitibus,Amiriafluminc,inOricntalem amp; OecWcnralem diul-ditur. Hsc Groningara inclytatn vrbem mctrop�li'mcomplc�ituUnbsp;quam aUjGr�hihgam, sifundatorc Gruno, nuncupanr. Eumqueahlnbsp;Troianuni.alijFran^utn Antenoris Regis Franciae frairemfui��ec;';�-iftimanAqui domeftici diffidij cau'afratrem rclinqucns.lnOcciden^a-IcmFrifiatn dcuenit.amp;ibidcm ciuitateim hanc.fuo nomine itiEgneni,nbsp;sdfficauit.annisCCCLXX Vn.antefalutarem Chrifti natiuitatemjnbsp;nullistuncmuriscinfta.fedpropugnaculisligncis.lmmiirisin terrainnbsp;palis fiftucati�nibuSgt;quafl ebnfepta fait. Mcenib�s autem� fofsis, ac ru rgt;nbsp;rfbus contra hoftiles ihfultus valid� munita cft anno falutis M-C X,nbsp;Ciuitas iiunceft opalenta,amp; frcqucnri populo ihftruaiffim , mul risnbsp;abundahs aquis,artcin ciuitatem pctcanalesdeduflis. Habct fta'rus, lc�nbsp;ges dominium,amp;iurifdi�tionem j3�cuHarem, cum multorum pagorum confcederarione.vndeKegia;nbsp;Miieftatistitulo dccori, ornamentoque cxiftit.Prxcelfis tcmplcrum turribus,amp;magnificispriuato.nbsp;rum hominum a^dificijsinclarefcir. Vrb�m hancorrudocliflimusillcRodolphus Agricola illuftrauir,nbsp;cuiusaccuratifsimisfcriptis, potiffimum ijs�quxdcinuentioncrerumpofteritaiicommifir, Colonien-fis Vniuer�itatisftudiofiadb�ercent�scrudiuntur.QuifummusinVniucrfitatc HcideJbcrgcnfi Profelibinbsp;in fata ibidem concclTu; cuiusfcpulturamclcgaintitumbaornauit BrabanticiGoncilij Praefes D.Vigii-liSiCum hisHcrmolaiBarbati V�neti Verfibus:

Jnuida daujermt hoe marmore fata %^olphunu ^^�colam, PhrjsijJ^em^decufqHe foli.

Scilicet hoe vimmermt Germania laudis

^Sluicqnidhahet Latmm,(^racia'quicquidhahet^

Vixvllamciuitatcm effecrediderim, qu*totics Bellonam faeaientem pcrccperit,arqueGroninga� quemadinbdum'ciusannalcsoftendunt.Nuncrub dominio hxrcditario Ducum Burguadixfciiciccienbsp;Borcfcit.

B R � V E R S A V I A.

L A K Dl A,Mattiaca Tacito,regio maritima,m\iltis difcrctainf�lis.quarum tres mag.

) nirudihc,dignitate,amp; pagorum ciuitatumqucfrequentiarciiquisprxfcjunrur.Valachi ia g|;Suydtbcueiandia,amp;:Scaldia.aprxtcrlabcntc Scalde flumincnominata,quxcum muitisnbsp;� populofis pagis ac colonijs diftinda plurimas exhibet rufticanas v illas.pleraque vrba na^nbsp;|atquc antiqute nobiIitatispracdiaacpalatia,vt Haemftedium.amp;Reniflkaffinem Moer-�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^mondam,dcprjcterpuichramciuitatem^irizxam, BR o v er s a vi a m non ignobilc

municipium.vulgo Brouucrshauen,Oppidum nitid�amp; elegantercohftru^�tn .quodrei marilirna- pc* xitosamp;cxcrcirarosnauclero5fuppcditat,amp;fircatorcsftrenuos,vndcBr�ucrfa�iaingcntcmpifciumca*nbsp;piam varijs mundi pactibus communicat�

G O R I C V M.

Or I c V M,Hollahdixciuitas,eIcganticaftroinfignis,fit�amoeno,rcrum4ueDmniungt; , afflucntia,nomen,laud�quc racretur,triummiliarium interualloiSchonh�uiodHfaijnbsp;Vvahalim fluuiumjCXtribusaltcrum,quibus RhenusinOccanum eiFunditur, prati.. Inbsp;'labcntcmhabet.Hic exaltiffiraa turri.dusfupra Viginti vrbes, muris feptte.coibp * jnbsp;ipofluntjcum ruftic�rum villisjamp;non pa�cishobilium habitationibus.Lxtiffimisabon.nbsp;'datpafcuis,vndeinbutiro�la�te,cafeo, fcr�tota incolarum neg�tiatio confiftit, qua-Antucrpiam,amp;ad alialoca.non fine maximocmolumchto exportant.HsccjcjG�icciardini abfoluu�i*nbsp;nialnfcciorisGcrmanixenarracione,di^ioncinutaca,defuinpfimus.

21

MONASTERIVM-

Estphali A,Saxoni5Elimitibusiiiclyta,Monafl:criumiPcutingero amp; aliis Mediolanum,MetropolimhabeMnunitiffimamque vrbcm.Quxquidem cillnbsp;deftruftaefletper Anabaptiftasjmcenialacerata,turrefquc mirum in modtitnnbsp;ruptzeiftibusbombardiciSideniquenihil efletfanum in remplis omnibus vr-bis.tamenitaomniafuntnuncreftaurata,vt hodic fit pulcherrima amp; muni-tiffimacxreliquisvrbibus VVcftphalis, quae fecx varijs mercaturisamp;officijsnbsp;exetcer,amp;campisabundat.Inquaflorueiunt literse, amp; puritas Romana; lin-guxanteannosLX. Coquunt hic cereuifiam. quam patauicam, vulgo Keur*nbsp;dicimus.bonam amp;Hamburgenfifimilem.Suntibiquinqueampliirinia Collegia, amp; eins vrbisencomiumdclcripfitSapphico verfuMurmclliusanrcannoSnbsp;fiexaginta.HarcHammelmannusindefcriptione vrbium VVcftphalicarum. Epificoparui appellatio-nem vrbsMonaftcrienfispraebet.dequoitainCofmographiafua Munfterus fcribir: Carolus Magnusnbsp;tcrtiamepifcopalcm Ecclefiam erexitinMeditcrraneisSaxoniae,nunc VVcftphalilt;g,in Mymingrodc�nbsp;loco,quipoftea abinfigniibifundaro Monafl:erio,Monafteriumfuit denominafum.ofdina�irque ibinbsp;epifcopum Ludgerurn,natione Phryfium,fratrem Hildcgrini epilcopiHalbcrftadcnfis. Cuiuslucccf-forHcrmannus,dedicauit,amp;c�recrauitmonaftcrium,amp; ecclefiam rrans aquas,in titulum hono-rem beats Maria: virginis.Quodbreuimonafterium iraexcreuit , adcoque factum efl eelt bre,\t nomen dedcrif�c ciuirati, amp;cp!fcopoita,vrpaulatima,boliro vetcri Mimigardeuordenfi vocabulo,inccnbsp;peritdici ciuitasamp; ccclefia Monafterienfis.quod nomen prsualuitin hodiernum vfqucdicm.Hscli-Ic.Confulc etiam Saxoniam Alberti Crantzij.

OSSENBVRGVM.

SsENEVRGV M,fiucOfnabrugum,infignisSaxoniaECiuitas, a Comitibus de Fngcrri crigebatur,au�torcHermanno. Alijalulio Caefare hanc Vrbeminceptam elT'epcrlub�r,nbsp;vt AnnalcsSaxonum.Carolusillic Ecclefiam in honorem S. Petii,Crifpini,dC Cril'pi-nianicondidit.Ferunthancapellc bouina didam.quibus vrbshscfuerat circumdata.nbsp;H-scFrancifcusIrenicus.Duobusporr�Canonicorum Collegijs Celebris, mulium iibinbsp;lucricx grifeoamp;lineopanno comparatjfubpaucisannis munitiorfada.fitu amrcnauinbsp;obtinet vallemamnique Hafairrigatur.Pinguem in ca coquunt cereuifiam,Bufe vocaram Carclusnbsp;MagnusSaxonibustrigintatrium annorumbello cdomitis,VVidekindi etiam arce,huic vrbi vicina,nbsp;cxpugnata,eaqueimpofitoprsfidiofirmata,decem in Saxonia Epifcopatus inftituir,quorum praci-puum Ofnaburgenfemefle voluit.Summ�ctenim hanc vrbem prae ceteris col uit, cuipriuikgmm nonbsp;US fcholae conceffi t,in qua Grarez amp; Latin^ liters a viris dodis tradcrentur.Hsc Munficrus,Hani m tlnbsp;mannus, amp; Argentinenfium Chronica.

VV Ex s A L I A.

Es A LI A inferior,Ciuitas Cliuenfis cft,clara opibus,dignitatc sdificijs,amp;:mercafura.ad ciusmoeniaLupia Rhcnoconiungitur,indenonlong�Tcutoburgum fitum cft.hodK� De-usburgvocatur,oppidum iuftsmagnitudinisamp; vetuftatis.Cui vicinum eft oppiduni,vulgo Dinflakenappellatum,quod Arnoldus VVefali�fiSjMartis lacum,interprttarur.Nan.inbsp;Marrisdiem.Dinfdach vocamus,6cDingen,litigarcfignificat,quod proprium Marriscit.nbsp;Coluiflcautem Germanos Martem,Tacitus Sc Plinius authoresfunt. Sed iam ad V V cfaliam redeo,

lt;jusmagnasexRhenoprzterlabentccommoditatespcrcipit,quifspiusaborigine fua tramirem va.

iiiins,abhacdemumvrbe,adoccidentcm,vbiamp;mareingredituncur�um inftituir.Efiitem VVefalife mcmorabilis mifericordis ara, a Clariffimi viri ac D- D.Henrici Olifcrii, cognomento Bacrs, D Can-ccllarij Cliuenfis Scc.parcntibusconfecrata Sc pofita:Gcrontocomionnimirum,vbifenioamp; state co (1nbsp;fedis viris vitsneccfldrialiberaliffim�fuppcditanturxuiusannuosprouentus filius.paterns pietatis

mcmor,adauxit.

22

B R V N S VI C V M

RVNsv�cVM,q�On(iam^condit�reBtunopolis, Ptolefti�C)gt; TubifurgU um,exFr3ncifciIrenicifcntentiagt; hodictotius^Saxoniae metropolis, cuius f�nbsp;r�centr�mobtinet ^ ciuitas cftpermagna amp; populofa i duo miliia palTuum,nbsp;ambitufuocompieditur.iduobus fratribus, Brunone ac Theodor�,ab alijsnbsp;Thcomarodido,Lutolphi,DucisSaxojiiiEfiljjsgt;conditagt;falutisanno D CG Cf,nbsp;LX I-vteorumhiftoricusHermanus reftatur.Hanc VrbemOnadraamnisper^nbsp;labitur.cuiorigo Harronica fylua,duafque in parccs ciuitatenl fcindit,om�nbsp;ncmimmunditicmfecumtrahens,vari)svndiqucpontibuscO�pertusgt; Vifur-S go tandem coniungit�rvTotavrbsinplanof�detjm�enibusac foiTato duplicinbsp;profundifs.dc aliquot in l�cistriplici,acquolibetaquisftagnantc munita. Valium etiam inter fbl�atanbsp;craflTiflimumd�d�m percircuitumiVarijsarborurn con�cum generibus. Non habet ciuitas aquamnbsp;potabilemgt;fed communiter bibunt cereui�am. Vini autem vfus charior elr amp; rarior.Qui nque hic fora,quinquepr3�tori3,dc totidem magiftratusiHui�sci�itatisparuaprimuminitia,multas per tempora accefliones habuit, vt pet vices amplificata.nunc in eas excreuerit vires atque opes ,vt facil� Prin-cipibus fuis titulum indidetit,qui inde DuCes Brunfuicenfes vocantur. Licet hicea� qux Senaroriaanbsp;domui in hac Vtb� praefixa Icgunt�nob frequentifl�mas contentio� huius fasculi lites foren fes,paucisnbsp;fubiungereilnconttoueriiiscaufacum, capitalesinimicitiaeoriuntur.�Fitamiffioexpcnfarum; Corpus quotidicdefatigatur,Iaboranimiexcrcetur:M�Itaamp;inhonefta crimina deinde cOnfequuntur,'

Bona,amp; vtiliaopcra poftponuntur; Et qui fa2pecreduntobtincre,frequentcrfuccurab�nt�.Etgt;fiobti-ilcnt,computatislaboribus,amp;expenfisgt;nihilacquiruftt.

LVNEBVRGVM.

' VNEBVRGvM,nobilisSaxonidE vtbSiolimvilla,inciuitatem rcdada,exrlidcrib�lBar-)deuici,autBardovvick,oppido,mcrcatura quondam celebri,quod Hcnricus Leo, pro-lpterca,quoddciuibusnon intromittcret�r.Artn� Domininss. fundituscuertin rise ' autem villa,aIulio Csfarec�ndita eft,amp; a Luna dida^Luns enira fimulachrum,vfquenbsp;I ad Caroli Magni tempora illic remanferat.quod ipfe deinde, pietatiszelo commotusjnbsp;gt;fuftulit.Irenicus. At AlbertusKrantzius in fuafcribitSaxonia, fub Henrico 1V. arcemnbsp;Luneburgenfcm.fed nonoppiduni�xtitiifc.Ottor.erexit locum iftumin Comitatum, adiundiseinbsp;prsdijs, de tetraMeckelb�rgenfi. Deinde circa annum Chrifti M.cc.xxxv,FridericuslI.ex Comitatunbsp;fecitDucatum.Hancditioncm.vna cum dominio Brunfuicenfi.poflcderuntttesOttoneslmperato-resatque pofl:erieorum,vfqueadHenricumLeonem,quiexutusBauaria,Saxoniai Sc omni dition�nbsp;fua,Brunfuicum amp; Luneburgum retinuit, Qute nunc munitiflima e�l ciuitas,cinda foffis amp; vallis,ha�nbsp;bet figuramfer�quadratam,patens in longum pafllbuscirciter MvCCCC.L.amp;inlat�mn�gentis.Sun�nbsp;tresParochialesEcclelisin vrbe,inter quasS. loannisprimatumhabet.triaitemmonafteriav Occu�nbsp;pantur ciues Scmercatores potiflimu negotiatione �alis.quop ibi in mag na copia coquitut,atque tcr-ia,amp;aquagt;Hamburgum,LubeCam,amp;ad alia locapet circuitum diftrahendum defertur. Amnis El-menovv, hodie perhancciuitatemfluinmolasagitiatqucmultas vrbicomrnoditatesaftcrqtandem-quein Albimexoneratur�ScbaftianusMunfteruSk

B R E M A.

R�MA,iPtDlcmaeoFabitamum, Vrbs Weftphalia� Epifc�paiis , aC clegans , qus ab , HamburgcnfibushuCtranslataelt.vbiolim Archiepifcopatus fuit omniujAquilona-riumprouinciarumjPhryfisorientali Vicinajad Vv�ferum , fiue Vifurgum fiuuiumnbsp;pofita,cx quo admirandae altitudinis rota aquam, ad incolarum necelTitates in hanCnbsp;Vrbem perCanal�sfubterraneosartifiei�s�transfunditdigneum habet p6tem,fubquonbsp;molaefrument� frangendo, amp; tormentario pulueri tundendo deiftnata,complures exnbsp;ordinchaerent. Ex mercatura primarij in hac vrbe viuunqvinocarentjcereuifiam proinde coquunEnbsp;optimam,qusinvicinas regiones defertun Anno Chrifti m.d. Lxi v, florens Bremenfis Rcip,fta-tus,inteftinafeditioncgrauitcrlxfns,priftinsintegritati nondum abfolut� reftitutus eft. Eiuscon-troueVfiae caufas atque initia, Ditmarus Kenekelus prudcntiflimus Bremenliuni c�nful cleganti fcri*nbsp;ptocomplexuseft.

o L D E N B V R G V M.

^denbvrgvm, vel fecundumalios Oldcnburgum,duplex inuenit�r.vnumihH�U j fatia Epifcopatuinfigne,altetuni infihibus Frifix. In hoe Holfati? Oldenburgo habiranbsp;uetuntolimfuae gentisreguli,tant? fiduci�e,vt Regi Danorum inferre b�lla* amp;itidenbsp;icxpedare non dubitarent.Sed quid non edax e�nfumit vetuftas? Olim ad mare pofitanbsp;^ciuitas,portumhabcbattutiffimum,n�rtcinmcdit�rranea Videturabijire,quodim�rinbsp;fseftusexaggerans arenasiexclufitv^b�apo^tu,vtimporruofae^^et,indequeamp;perScla-uorumbella defluxirfplcndorcius.VtiamdiuruftiCum.neccJaufumhabeaturoppidulum, PrsfuiCnbsp;ciGotfcalcuSjprimum tyrannuscontra ChriftU�loSjfcdc�nuCrfuSadGhrift�mj infinita�entili�r�nbsp;muititudinein ad Baptifmi gratiam pertraxit*

L V B E C A-

, VbEC A emporium celebrc.amp;Vandalicarum ciuitatum pr3ecipua,antc iftiquil irati Martis atque Vulcani cafibuseftlabefadata,qu^rahunc inter Trauenam�tnbsp;iVaceniffam flumina fitum confequeretur,donee tandem opc atquelauxiiionbsp;AdolphiiSchavvenburgo.Holfati Comitis�hoftium iuppreflatyrannide.pa**nbsp;cificeexaedificari cteptaeft, Anno aChriftonatoM-C.XL. Ac deinde quidem,vin.nbsp;diceFredetico imperatore Augufto,liberaImperij vrbsctficirur,amp; infignia.bici.nbsp;pitem.partim auream,partimnigram aquilamconfequitur.IdemetiamGtefa�,nbsp;primusaugultamillamamp;inclytam Hanfeaticam focictatem,muitis exemtio-nibusamp;priuilegijsin varijsmundipartibus ornatam ,confirmauit,ciufqueca-puf, dominam, atque reginam , florentiflimam Lubecenfium Rempublicamnbsp;conftituit, circa annum falutisM.c. lxxxii.( qiaemadmodum Chronica^Argentoratenfia comme-morant) Quareetiam Hanfcaticiconuentusvtplurimum ibidemcelebrantur,inquibusdecommui^nbsp;uibusciuitatum negotijsagituticoque incontrouerfiis quatuorRefidentiarum( quarum nomina ianbsp;C2elataLondinidelcriptioneinuenies)appellationesdeducuntur.Hanfeatici foederis Syndicus nuncnbsp;eft Clariffimus vir D. HcnricusSudermannus, 1. V. Dodor^ exnobili amp; PatritiaColonienfium fami-liaoriunduSj quifrequenti rerum vfu, muitifque legationibus ad RegesSc Principes exercitatusiitoanbsp;modoEmporio Antuerpiano,fedamp; vniuerfae Hanfeaticae focietati.percelebridignitatis commenda-tione in X VU�.annum praeeft� Nuncfitu amp;operefortiffimaeft Lubeca,propugnaculis validis ad^nbsp;modummunita.quaepalisactignisfiftucationibusinaquamimmiffis.peringentem fuftinet molem�nbsp;Binae funt ciuitatis plateae.longis extenfae fpacijs,quas reliquaecruciatim interfecant.Sc cliuofodefcen-fu.adTrauenamamp;Vaceniffam flumina exiliterdeprimuntur,vnde grata vicorum mundicies ,quinbsp;fordes in flumina tranfmittunt. Mi rificonitoreconiVicuafuiittempla. prxcelfis ornata turribus.quaenbsp;cuproamp;plumbotedla.apicibusaureisnitent.Summa artificum indufl:ria,cxflumineaqua vimol^innbsp;altam transfunditur turrim.qux per occultosterrx meatus.latetesque fiphones.ad ci�ium xdes,co m�nbsp;do delabitufi vt huiusreiignarus.naturalibus fontibus Lubecam abundare exiftiment* Dereliquo hu*nbsp;iusvrbis fplendore, debellorum fxuitiaiquibusfxpiusabHollandis,H�lfatiSi Danis amp; Sueco attritanbsp;fuitjquomodoitem tertio igniconflagrata,brcuitatis Audio nihil adijcio:Illud interim filentioinuol*nbsp;ucre neque�, incrcdibilem huiusReipublic? potentiaarguere,quod vna cum Danix Rege.non alienonbsp;fedfuixrarijprxfidio,contra potentemSuecixRegem.priuilegiorumcaufain odennium,terra,mari*nbsp;qucfocialebellum fuftinuerit,Scpacificationistandem naediaiintcrcedcntc Imperatore,alijsqueIm-peri) procctibus,admiferit.

HAMBVRG A

Ambvb. ga, maxima inferiorisSaxonix�vrbs,nomen habetabHammonc, qui earn inftaurauit, vndeLatin�Hamm�nisBurgum Francifcolrenicodicitur. At Alber-tusKrantzius, Hamburgumab Hama, infignipugile, nomen acccpifle �xiftimaf,nbsp;quiaStarcataro Dano. monftrofx magnitudinisSc roborishomine, hoclociantenbsp;^ vrbisxdificationcm occifusperhibetur. Lubeca decemmiliariuminteruallodiftar,nbsp;aquis eft inftruaiflima amp; ad mercamram fitu admodum opportune � Quare Angli,nbsp;auosiam Brabantia.nontoleratmercesfuashicdiftrahunnMcenibus.fo�TiSjVallo.dinbsp;uitiisamp; incolis^nihil Hamburgacultius, nihil munitius vidi.Aedeshabet eximixvenuftatis,quxdu-�is oer vrbem�uripis alluuntur.Exquibus, ob viniinopiam, potumcereuifiam coquunt, quxnonnbsp;abHambureenfibus tantum, fed amp;in aliisSaxonix partibus.auidiffim� bibitu�, adeo vt diftu mirumnbsp;fuauantacercuifiahxcgcnsfefe ingurgitet:laudemmcretur,amp;gloriam,qux fortius potitarit.Catolus

PiDini pater hic vicarium habuit.quem Dani,expugnantes vrbem.igneque vaftantes *eiecerunt.Intel feptemVandalicasHanfeatici foederis vrbesnoninfimum dignitatis gradum Hamburga obtinet.

24

4si^.r

^ifamh urga. f1 O r nbsp;nbsp;nbsp;iJ^crioris Saj^oni:'

X emporium, AnglorF i^'egLretaao�ie hoe ra

[porc celeJberr�inUJ^^/^Li: M, D. LXXIL

^'X

VV E I M A R I Agt;

KEimariaipulchrum eftitiThunngia oppidum,quondam peeuliaricomitatui nomen,iam ver� ^inclyfamSaxonisdiictbusredcm(5c domicilium pra:bct,quimagnificumin co palatiumha-jbcnt,cx quadratis amp; formatis adlineam faxis nitid� aedificatum,amp; pomadum omni arborumnbsp;sgencrefumma induftria confitum, quod Jlma fluuio irngatur,qui in Salam tandem Ic recipif.

ERDFORDIA-

I Rdfordia,mcmorabiIis 5c maxima Germaniae vrbs, Thuringia? Metropolis, Aprifcis Erphes-�furtappellata,a molitorc quondam, Erpf, tranfitu.quem Furdt,Germani vocanr, denomi-I natur. Earn Gera fluuius illabitur,amp; mediam fci-m�pra:tcrfluit,cuius commoditare tora pur--^A^igatur. Montem habet exceirum,qui nunc S. Peeri vocatur, vbi olim fuit arx conftr uda,quae poftearurfumefl:defolata,regnantc^ucapud FrancosDagobcrtomonaftcriumD.Petro facrum ibidcnbsp;aedificatumeft,CuiBonifacius Archicpifcopus Moguntinus D. Virginistemplumconiunxit. Huiusnbsp;Vrbisagcroptimuseft,amp;herb�Efullonum,qua?randjxacraponariadicitur, procingendis veftibusacnbsp;pannis feracifsimusjamp;pecorumpafcuis abundat.Pliniusetiam ad ErdfordiamGermani^aphanum Icnbsp;vidiliccomprobatadpucroruminfantium magnitudinemprouenire. E�hic VniuerlitasaDagobcrtonbsp;Francorum RcgcannoDomini ijyi.fundata,amp;aBonifacio IX.amp;PioII.varijspriuilegijshonorata.nbsp;Vide Munftcrum, Annales Argcnt.�c Georgium Rithaimerum inorbis dcfcriptione,amp;;Pij-II.Europam.

IEnaeThuringi� vrbisnomen,vtquidama Iano deducant, non video quanam rationc fieri queat, umhic Deus in Theutonicoiblo cultus nonlcgatur.ProbabiliusitaqueStigcliusferibit.

HincplMetWebrMnobisbunc nomine did, nbsp;nbsp;nbsp;Quippe vocat laijn Soljm^piusmolatem,

Vtvetmnla^nnomen JEN A renet. nbsp;nbsp;nbsp;Hocquodms Latiodidmus oremerum.

Cur it A crediderim, nifmentem voculafASit, nbsp;nbsp;nbsp;Qus caput in medijs vrbs fertilis eri^it vuit,

Certa huius rat� mminis ejfe peteft. nbsp;nbsp;nbsp;Hanc qutfquam dvm nomen habere negett

Ha:cille,Imaiaeetvallc, murisamp;turribusfirma,pontelapidcovtramqueSala: ripam coniungenA, Scholacriam triuialiinfignis.

GOTHA.

T ^Huringos aGothisRithainicrusin fua orbisdclcriptioneorigin�'traxiflefcribit.c�qu�dGorhiin hacregiopegentisfuae vocabulo GOTHAM orbemcondidcrunt,circa annum Chrifti,vtIobftci.nbsp;nioplaccc,9Zj. Admirandje fortitudinis caftrCi habuit Grimmenftein. quod nunc folo �cquatum iacct.E,nbsp;insreicaufahacc fuit, GuiliclmusGrumbachiuSjftirpemagis,qua virtutenobilis,ob varia amp; enormia fla-gitia,quibus Principesinordingrcaigercgt;CjEfaremeximperi)faftigiodeturbare,nouamqucimperi;for*nbsp;niammoliebatur,aFerciinando Imp. Aug.tumdMaximiliano Imp.eius filio,rcus declararusamp;ccgnitusnbsp;cum omnibus ver� Catilinaria'coniurationisfociis,condemnatur,profcribituratq,�lluftrifllmo Princi-piEle�loriSaxoni$ AuguftOjfcntentiac promulgane exccutio,ab �mperatore. acexteris Impen; ordini*nbsp;bus vno confcnfujdemandatur. Quam ipfe profcriptionem, fiducia fui receptus, amp; prote�loris loannisnbsp;FridericilecundiSaxonix Ducis.contemnit-Quicum poft multas Principum admonitiones �perrinacinbsp;feditioforumdefenfioncnonabftincrct,llluftriftimusSaxoniae DuxPrinceps Eleftor Auguftus, extrema ncceflfitatccoadlusj nc mandata Impcrij detredarc videretur,vrbem pridie natalis Domini oblidioncnbsp;aggreditur.camq; ij.ApriliSjAnno Domini !567.deditionccapifgt; TumGrumbachius,amp; cumeo quat-uor ex coniuratis,ob violate Carfarcae Maieftafiscriraencommiflum,i8, Aprilisiuftofupplicioafi�iun-tur,caftrum diruitur, Dux loannes Fridericus captiuus Viennamadducitur.

F V L D A.

FVLDA,Metropolisefteius in Germania regionis ,quam olimBucconiamalijBucconix fyluamfeu folitudi nem appellabant,qua: inter Thnringiam.Franciam, Vederaugiam,amp; Hefliam fita eft.Interri-pas alias habet Fuldam,que prxtcrlabcns ciuitari nomen dedi r.Cuius pra?cipuum decus atqjornam�tumnbsp;cftpcructiiftailla'amp;plan�auguftabaftlicaS,Saluatoris,quamlong�lateq5 celebcrrimam memoria D.Bo-nifaci) reddidit,amp; cuius aufpicio diuino Fuldana ciuitas prim�m 6r condita,amp; auda,vafta ant� folitudo.nbsp;Bafilicaenim h?cantiqiiiflimi monaftcrij prioroppidoconftru�afuit,anno nimirum lalutisy^^.Impe-ratotc Pipino Caroli Magni Patre.Qjj o ferm� tempore VVonfripus,poft Agathopoips fiucEonifaciusnbsp;diftus,�Britannia in Getmaniavenit Apoftolus Chrifti, quaderemagnuseftconfenfus annalium,amp;c,nbsp;Ampliorc huius regionis amp; vrbis chirographiam Gcorgij Vicclij, vide in Munllcro Cofmographo.

2S

G V M-

ERRA quAalt;AM,oeno verjkfpptentrionem�xtenditur,aprAdecejf�lt;gt;^ rih�is nojirif adfiribitur T^eutoniA mferiori, comple�iitur^ in�prim�nbsp;lEajfoniamy^huringtam,^ a^ijhiam. HaJJonia ah octajucohtinp^i�nbsp;Rhenum,t^ ah ortu ^huymgia:matque Saxoniami'verjus aquilomM�nbsp;�vero confiniseJlterrA^runJmc^nfium,^pr�parteZJ^jefiphalU. Hu^

_ _ im auteM regionis duo pracipua oppidafunt M A nbsp;nbsp;nbsp;PVR(j V2A

8quot;T CASS VLA.QjtorumiUudprouinciie^sMetropoUmfiatuuntgt;putant^ quidam pc didum a Deo^Marte: alq autem a oSMiarcomiro cAhCarcomiri ^ic�prmjexti %,rgifnbsp;Eranc�rumplio.n�minatum ^ ereBum fuipeco�igunt .Ptokmamp;o.author�ErancifcoJre-nico,(tAmipa dicitur. Ciuitatefn hanc olim 'uiliamfuife hifior� pro dunt. Earn Lona pra-terfiuitdnpgnisin Qomitatu V^itgenlieinjluuim (3(tt bcitl |gt;Otamp;erg oritur) olim V%!e^nbsp;dAindiaAnglorumPrincipisCafif um praterfiuens,Laph� eiufdem Qomitatus oppidumnbsp;alluitdnde'ReidenkapjQpkCartpuygenfemhancvrhem, Steijfenburgy Gie]fenPattorumgt;nbsp;nunc Hejfomm oppida allahens^ V^�tZjphalar,Limhurgpr�terfluens,m�ltlt receptis am-^nbsp;nibus infta Lonfiein oppidum in SRhenum euoluitur.Jn pracelfo montis culmine Prmcip�nbsp;Qdeseficum SacellOy�pUt LodouiciEpifeopi ^^AhC�nafteri�nfis, Henrici l�L Lantgrauijnbsp;STuringufilp Liberalium aftiumfiudium 'uniu�'rpilein hac ciuitate (AMiartpurgenfi ha^nbsp;heturdn�iimium anno Chrifii ip�-. ^ Annonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a Philippo Principe infiauratunu.

C A s S V L A�

VASSVL AprmpUarumLfapAciuitatum alt�rdy diBa quap Cafiellumi it Urn �nirri' tantum illioa:rcem extitijfeperhibent. Jllic liUuni aur�um e P^manbsp;\per Lantgrauium delatum '�id�iur. Ppuncupattirautema PtolemAO Stere^

_ _ontium.HAtFrancifeusJrenicus. Fulda^aAndj ^ F^ruj�lafl�minibus irri*

gua. AquisigitUrinftruBaciuitat^agrumfcecundumatqueCompafiuumhabetj ^arUd pecoribmnutriend�idonea. Vndein nje�erum lanAq^njenditioneyh�rumpotipimum nego*nbsp;tiatio c�npfiit. Haspquidem mercespnampr^tipu�,partim �x Puchonia, regione Hhu-^nbsp;ringiavicinaallatam^partimpatrioinfolonatami in maximum Brabantu �mporiumnbsp;^nuerpianam^rbemexportant,^ inde Londinumtranjmittitur, quo Anglis [qui licetnbsp;ouibus abundent,tantam tarnen lanA copiam,quantam ipfl c�nfumunt^textrin�frisfrp-peditare nequeunt)a nofiris Germanis medium offer at ur, atque materia maxima lucrunbsp;^ exmercibusnofirisin G�rmanianatis,pecuniamcolligendi,dum confeBum ex no^nbsp;Jlralanapannumi ante aliquot amos (tdnuerpia, nunc Hamburgi:, ^nbsp;Francfordia ad aMcenum, parata pecunia compa-^

ramus.

VVITTENBERGA^

itt�Nb�r�a Oppidatn, tetrtp��ib�s nofttis domkilil�m Dtic�fn Saxonix Supcr��t VVitikindoI.SaxonaiYi Chriftiano Principe�vtquidamputant, VVittenberg^nu�kcapat�.nbsp;InquoduxFrcdericusElcdor� ErnertiElciiorisfilius.iinftituitannoDominiiSOi^.ynj�erralCnbsp;ftudmmcx Lipficfifidc Tubingen� vciimctfitatc' Qua�n acadcmiam altct Fredericasitaot'nbsp;nauit,vtexfrigida�tefteErarmOiCelebriscuaderet. Petfus Mofellanus, FredericuS�inquit�nbsp;VVittenbergarafuamomnigenarum artium� maxim� trium �nguarum Profcflbtib�sficnbsp;inftituitjficadocnauit.vtoptime condituti Gynanafi)exemplar hinc petcre pofsis. Inquo

^ f^eningus,Oldendorpiuslurifconfuliiifcriptisap�dGermanosccicbrcs,fl�ru�runriMcmo^

M rabile eftgt;quod depurgationeper ferrum candens in hac ciuitatc aceidi�fc� AlbertusKrafit-ziusin f.ia V Vandaliaeomtnemorat lib. vin.cap.xxx.Inccndi�mxdiumfurtim pr�curatum.impohebatut in hot oppidoinnocenti dllcfand� inrans eins feculpx non elTc affinem gt; purgationem afferebat V�ilgarem deignil� fer-ro Quam iuribus intcrdiaa,aut ignoraucrc.autcontempscrc.qm iudiciopr?crantla ici. Fertum ergonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ill�

dcDorMl nbsp;nbsp;nbsp;non oaruottum manibusexcutiensnihil Ixfionis pr^ferebat. Euanuiiferr�cx ocuiis miranti� om-

vertU amp; rnuento ferro adhuc i^ncfcentc.dextram adurit. Mirati q�i aftiterunt.rcm pcrfcr�t loei prxfedo. llh naox incidi�rr.irnidio iii�,neirehotninacriininisreum,quodmnoxioimponcbatar.� moxiaber ad quxftionetii abtipi�nbsp;ennfir!..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i vlrimorupplicio,fraais rotacruribus,interimitur�ita diuino iudicio eft proditusnoxmsv Ex-

H?.,�d=atsTrriPutg�iofle.quamGcnild�Henric,tcrtiiconmnxriibiittQu*cumab�inulo quodam �dullcrii aceufaKtot,iudicio candenti s ferti fe purgauit Non abfimilc putgaiionisgcnuscos vfuff affe�.nbsp;pud GeorsiuI�iCcdrenumiBUeBio,qttos virgines cotcttpiife.aut qd* coKuptx effent,etat fafpicio.

prancfordia ad

o D E R. A

1, ff Vr r T on. BI A In Marchia Brandeburgenfi, hm cxccUit^ Ab ortu tt�nim itttcrlabit�rViadrul a. . ;.,c hoditfOdcradiaus.pirciurncopiaabundansiaboccalu vero, mcridic amp; borca� luntvineta

nmVra rollcftaq-vinapct ViadfuminPomeranum*Danlam, Borufliam�dc Vicioas paftcs di-

' ftrahuntur Dicctcshic BacchumiCetercm�Maiadesdc Dryadashabitarca Defuntmctalla dc alimui multar�m reriun cftCornucOpiXaHabCt fatis foenidc lign�rum.TradUiit aj^halcsnbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primurtt futiuatam amp; cxrruaam Anno Chtifti m. per Gedinumab Herwberch�

MatchionisBfandeburgcnl�$�3tqiOrdinatampromercibusdcpoilendisgt;quxterradcAhuio

fn. nbsp;nbsp;nbsp;�^�^tnesdefuanceottationcgt;pr3.i'crrimpircium�vini�dc annonx�quOrQmaximaibi eftcopu

nThacciuitatcGymnaruun i i Umtum fuit�ablU�fttlffimo Principe Eleftotcloachimocx UDlicnfi^anL^SmiT^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maximihan� hlmpetatotc yarijspri�iltgijs�rnat�Jii quo

iamindeabinido.inomniattiumdcdilciplmarumatqielinguatUmgencrcptxftamiflimidoaotesfuerunnquoru

ahquiaScbalh Munftcro recenrentur*

I S M AR I

iTfmaria in DaCatuMcgapol�nfidarinomiftisciuIfaSiCircaannum Chtifti CCCVL� xdificata per-hibeturjquemadmodurahis verbis AlbertusKrantziusin Vvandaliafua tcftatur.GuiiceJinuSjpatri coanominusjSvvcrinenremconiitatumtcnerportpatrcmiquemilIeabHenricoLeonepromeruit*nbsp;h icet'^o films c�m Mekclnbotg proiui magnttudmcoppidumccrncretlmmunitui quod difi�fumnbsp;inlonlt;mm, nullis vallis ac muris potuit firmari, vicino loco ad mare contiguunij Vrbern coepi t nio-^ liri,quam VVifmariam.incertuin vndedudonomi�e.appellauifi, SiLatiftircmgeffiflentjfufpicarcrnbsp;Cif^^rU^'ocitatam.NunGC�mSaxonesfandamenta iecefinqinobfeutomaner vndefitnomendedud�* VviC-tnariam ramen nomen efte Vvandalicnm, cx alijs meminimus. P�ruit ergo vir in gchtc hobillsibi habitans�loconbsp;quot;elinaucrcnomcn, vtexVvifmaro VVifmaria,quomodo exBotnulO Romadiceretunamp;c.Aanofalutisia62itotanbsp;inccndioDcriit actum multo,quam ante,magnificcntiasextruaailapideisxdibus condecoratuoDcplorandusinnbsp;hac vrbecafus Mediaefabellas fuperans,accidir. Fabercrat lignarius,qui per intcrualla miferabiliphrenefi vexarc-tur correDiusaliquando furore* vbiftabatinfolitoiabot�jfecurim prehettdir, donium repetirdiberos duos pernbsp;medium lecuit � tertium cum fimili furia cflet confumpturuSjinatCr iam prxgnanscum eiulat� mifero,virum � ter-gocomprehendit lUe vlnis foeminx cxcufiis in earn verrit idumgt;fternens vno impetu duos* i ta Cr�cntus prodit ianbsp;publicum 1 aboris focios,quo reliquit loco adit*B,ogatiis abillisiquid ita crucntusviderctun horrore Vci bi coepit re-fjpifcete amp; in fe rcuerfus,rccotdatur,qnid feccrit: domum ilico repetit.fparfos Vidit pariiul�s,dc in medio matremnbsp;crudelit�rconfeaos.Territusfuofaao.cuUrumptopriofuodcfixitinpeftorc* Quid hoe parricidiohorrendius#�

Quid mifcrabiliuspotcftcxcogitarii' nbsp;nbsp;nbsp;�

' R O S T O C H I V M.

osToC uiv M vrbs maritima Saxoniam attingens , nbsp;nbsp;nbsp;Ptolemxo�Duci Mckelburgenfi

fubditur, po^ulis ac diuitijsopulcnti fima.primumarxfuitrufticorumcafellis fepta,tum circa annum falutisM.G.L XX, communiricoepjt*amp; vallocingiatquein oppidi formam confurgerc.Fre-aucntibusfcditionummotibus,incendio,alijsq;Calamitatibusadeo deuaftatuni frequenterfuit. vr fub co fydert fundatum Krantzius dicat*quod vix vnamSaturni rcuolutioncm,finc manifciba purga-tionctranfeat, vniucrfitatem habet* Anno Dominii4ip,Illuftrium Principum Mcgapolitanor�io-nr�uamp;AKtti 5cScnatus(quiftipcadiatroftiroribustribuit)dcvicihipopuhlibqralitateinftitutam.

* nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. ..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'7T

i)

IsN� AregioSuperior!Saxoni^mfita, inter Salam $c Aibitti pbbt^ e�s amp; 4 Mefia lacu, adquemolim fortaflbeius inc�l�ehabitdi-uiirj a�ta MiffiaVibci,nbsp;nomenaccepit, cuiopinion! Gregorius Rithainietusiiifua �tbis defcriptiO�nbsp;ne libentius accepit. Inter alias vrbes D R e s A M fidbets afpeCtu, fituq��jabioe-niffimam , qua: firmifliiiio murorum circuitu, f�ueis, pr�pugnaculisad h�-ftium propcliendosinfuitus prob�munita.tnm etiam publicorum aedifitiO-rum.aliarumqucpriuatarum aedium fingularinitorc , cum praecipuisMirni�snbsp;vrbibusdccertar. Earn Albisinclytus Saxonis fluui�s, Rhenoconferertdussnbsp;allabitur,cuius margines pons,ftupenda,ob longitadinem,ferie,�x fai� diifcif�nbsp;fimofornicatus.coniungit. habcnsinciterior� latere prefam antiquam, frequent! habitati�neccle-brem. Quod ad loei a�rifque falubritatem attiner.eam quidem exuperans foli fertilitas, grau^ue edelinbsp;clemexuia, tantam fuppcditat,vtIllufttiIfimi'5axonia; Duces, Principes,Ele�orcsad hanc pbtifllni�ninbsp;vrbem commigrarinr.multifquealijsflorcntiirimisditionisruaEciuitatibus teliclis, inhac perpetuariinbsp;vitte fedcm.amp;domiciliurafixerint.Qaabccafxone.arx omnium fan�iudici�,qui�am viderunr.magni-fjc ', Drefam exornat, quadrate amp; fedto ad reguiam faxo, ingenti fumptu c�nftrua:a,amp; bppbrt�nis adnbsp;defenfioncmmurismachinifqucmire cxcolta,3tqueconfpicua. Eft amp;hic Armamentariuni liludtif-fxmiSaxonijEDucis,omniarmor�macraachinarumgencrc,globorumitem* ac pulucris maxiimacb-pia inftruaiffimum Jn quo thoraces fef rei, amp; permulta cataphra�:orum corpora.caetef a^ue bello ne-cef�arla.fingulari diligcntiaaccuraal�efuantur!, quibus bene plenus ampliffimufquc exercitus, cotranbsp;quofcunque motus.fubito arn1ari,ac iattrui poteft.Qu�d fi hoe ioci.Sc�rpiones.Faicones, iMortariolnbsp;gt;i uprores .aliaque ftupendae magnitudinis,acpondctis tormenta mutalia, ebrunique nitbreni ac formas enodat�recenferevolucro,vereor,neveritatis me limites egreffumijexiftiment,quitan'tuni,tarhi.nbsp;que maonificum rerumbellicarumapparat�m nunquam viderunt.Illud interim conftanter affirmd^nbsp;non vllum in vniuerfa Germania armamentarium rcpeririquodhuicDrefenrinorideferatpalmam;nbsp;Territorium huic vrbi vicinum,obltEtamagrorum fertilitatem ,quocunquc oculos vcrtefis,anioenifnbsp;fimihorti arboribus,hcrbifquegcncrofisculti,exornant,inquibusparietesreticulati,variorunifcudii�nbsp;um vbertate ,magna cum voluptatcfpca:antiura,latifl�imas confitafquc areas cingunt.

L I p is 1 A.

Ipsi EN SI sciuitas.aflcrcnteMunftcro, inOfitia, vnlgbOftland, aut, vt alijvolunh inMifniapofita/eftcnimhocpofteriusvocabulum laxius priori,amp; vtraque terra vninbsp;parctdomino)noneft vrbsadmodumampla,fed tarnen talis,quKiua anguftia ctiaminbsp;amplasGcrihanii,maxime Principuni exuperat ciuitates. Abundant ibi mercatores^nbsp;qui varia amp; condnua eXcrcet comm�rcia, idque ter per annum in Ipfa ciuitatcificut quinbsp;dam de nundinis ciusloci,huncihmodum fcripfit *Mercibus aUgeturterLipfia ma'^nbsp;gna.quotannis.Eft otnatamagnificisKdibus.qujc in vniuerfumlapidexfunt.intusrabulataeamp;forismi-roartificioac maieftatedepi�t3e,atqueob aequalitatem ftrufturarum amp; pulchrum ordinem, miram inter fc habentcsconcordiae rationem.HabecScnatum,qui non ex opificum indodia turba, fed �x dodisnbsp;collcdus cft viris, � quorum autbritate amp; iudicib,Mifnenfium ,Duringor�m, amp; inferibris Saxoni^ iusnbsp;pendet.Nam mitrunt hi ad eos dubias quafque extficadas caufas. palfum eft hoe oppidutii anno Ghriinbsp;fti M.D.X L V ii.grauem iaduram.tjuando fexta die lanuarij coeptum fuit oppugnari per loannerii Du*.

cemSaxoni?,principemElcdorem.Tuncenim�cxuftafueruntfuburbia;bombardarumidibusdeicda

moenia, turresconculTarjdomorum teda diflbluta.Caftrum ciuitatis ttiultuni deformatum i obfidio in magnofrigore continuata ad X X.dies,amp;tune hoftis re infcdacoadus fuit difccderc.Vniuerfitatc,qua�nbsp;ex PragenfiannofalutiSM.C CCC. V111.initium fumpfit, Lipfiaciaret. Quia enim Germani houamnbsp;Huffitarum dodrinam.qu^ Pragaein Bohemia briebatur, repudiabant, vno die fupra duo millia difci-p�lbrum magiftrosfecuti,apud Lipfiaitl Mifniae Vrbem, triumdierumitinerea Pragi diftahtcirl, vni-�crfale ftudium erexere.Cuius initium atque progteffum AEneas Syl�ius,poft Pius eius nbmihis 11.pronbsp;lixius tradar,cap,35.Iib.hjftori�Bobemic3e Hanc vniuerfitatcmEfafmus in Bpidola ad Georgium Sa-xoniae Ducem, inquit cius aufpicijs, ac munific�tia,folennibus ftiidijs amp; politioris litt�raturae aclihgua**nbsp;xiim acceffione florere. Earn Petrus MOfellanusGr^carumlittcirarumprofel�ione illuftrauit. Scribitnbsp;AEneas Syluius:CumLeonardusquidameques,6cnobilis,c�gnatum fuum quiLipfiaebonislitterisnbsp;operam dabat , falutaturus, aduenilfee quazfiflctque vti valerct, amp; quem in,bonis literis pr�^nbsp;grelfumfccilTctjVnus�commUitonibus refpondit: optime quidem fc amicus tuusgerit, quiain-ter mille 6c quingentoSjhic vnus bibendi palmara obtihet.

2$

P R A G A.

R AGA,Regni Bothemi* metropolis,vrbs ampIirsimgt;,pr2ruIu(n,PrInc�pum,amp;r Rcgum mclita fe� desJmpcratorisCaroli Quartipatriaad ripam Muldauiac fluminis, in amoenifsima amp; pateo-tifsiraa valk, inter colkf amp; vincta, coelo falubcrrimo l�ta, in tre* diuili eft partcsfcnnbsp;ciuitates,nempc,Prag3m veterem,Nouam,amp; Paruam, quat lingula* fuam pcculiarem habent iuri 1^nbsp;didionem,fuumque proprium Senatum.Pragavetus,dextruin latus Mnidaui� occupatrin ipfa valnbsp;lis phnitic,vniuerfa magnifici^ adornata operibus,intcr-qii3c celebriora habentur.Prsttorimn, fcanbsp;Senatoria domus,c um turri:Latta curia, cum tempio Deiparaevirginis; Academia Iraperatoris Ca-roli QuartijCum alijs nonnullis Colkgijs: Emporium PannicidarumScpellionum: Curia vetus,nbsp;vulgo,Rychta:Duf domus,quondam rcgiar,in quarum vna iam cuditur moneta: Xenodochium a-pud pontem.Taccomulta templa,fuoshabenciaparochos:SchoIas,quf inhuius libri typo,luisin-fignita nomiHibus,fe fe le�tori diligent; ,Job oculos ftatuunt. In turri Prartona, eft infigne horo-logium,cui par vix in toto orbe terrarum reperiri,mulci, amp; quidem prarftantes artifices, putanr,nbsp;quantum ad artis excellentiam attiner:nam,fi externa fpedetur forma, ^legantiora raul ca alia i n�nbsp;uenirinonnegant. Continctautem hoc horologium rcuolutionem totius anni, cum relt;flo curlunbsp;Solis amp; Lunar, numeroque certo menfium atquc dierum, amp; aflignatione ealendarij, feu fellorutnnbsp;integri aiuujhjoens itcra oriuinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occaiutn,meridiemque,altitudmcm folis,amp; lunar, rolftitia,arquationes, quantitates dierum aci)o�iiuni�

incenfiones,oppofitioncs,amp; quadras Lunar,cum toelcfti curfucongruentcs.iuxta motum nonfolum naturalem.kd violcntum quoque;limi-liter orrum,atque occafum u.fignorum Zodiacimuracrum item horarum triplicium,vidclicet,integri ,amp; dimidij horologij, atquehorarutn lnfqualium,ku planetariarum omni tempore concordantium, quashorasoftcnditvnaamp;eademmanus,reuindex,quimobiliscxiftcn5,cunbsp;ipfo foie dc vno figno z odi aci in aliud per vnum gradum fingulis totius anni diebus,tranfit.Infra fph*ram horologii, forinfecus eft alia gia.nbsp;disfphfrajcuiinfcripturo eft diarium,leu calendarium,vbi angelusalatere colloc3tus,quotidie praffentem diem,virgula longademonUrar�nbsp;Parte ea, qu^ magis vergit ad flumen inflexum , verfus Septentrionem, ludari fuas fixeruntfedes, quarmagnitudine iuftum oppidum atquai anbsp;poflunt. N ouam Pragam a veteri,diftinguit fofla qu�dam,olim quidem profunda,amp; vtrinque munita muro,fed,quat iam labefaiftatis moeni-bus,magna ex parte complanata,inareas,amp; hortos ccfsit.Harc quoque ciuitas,ampla eft.amp;vltra aliquot nobiles colics ptotendirur,quorumnbsp;irnumS.Caroli,alterumS.Catharinsr,ilium monachorum,huncmonialiumfedcm,tertiumS.Apollinaris ,quartumMona(lcrium Slauoruro:nbsp;quintum VifTegradum appellant,in quo ruina: veteris Arcis hodicconfpieiuntur. Habet quoqueinligncm Curiam, amp;facras�dcs multas, vcnbsp;in hac vrbis effigie,huic hbro inlerta,confpici poteft. parua Praga.liniftrum Muldauiar latus tcnet.Eft autem a veteri Praga in minorem, pon*nbsp;�mp]if$imus,fupra Muldauiam quadrate faxo conftruitus,in fcdecimmagnosarcus,feufornicesporre�lus, habens in adituamp;inexiruduasnbsp;infignes turres peruias.quo ponte,in tota Europa vix eft cekbrior alter,fi robur fpeftes-Longitudo huius eft S/axubitorutn Prageufium, hti.nbsp;tudo,quantum quatuor curriis,iuxta fe collocati,occuparepoflunr.Minori Pragar ab vna parte coniungitur oppidulum Augezdrab altera parte collis,tn quo,pr�er oppidum Hradezan.fita eft arxS.Venccslaijhodie rcgum domicilium, palatio magnificentifsimo, amp;templnB. Virinbsp;auguftifsimo.maximeconfpicua.Palatiumcft amplifsimuminlongicudine�i*.in latitudine30,pedescontinensjSuperne miroartifi ioeltnbsp;eameratum,nullaintcrimoolumnari bal!,feufuIcro fuftentatum. InfcrnepauimentumtamfirmumhabeCjTt aliqucd centuriareqmtuminnbsp;^ confiftei e,Sc haft is concurrere pofsint,qnak certamen.feu torneamen,eo in loco exercebatur anno inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prarfentc Mauritio, Saxonsar cle-

ecore.E fublimi,pendent quatuor candela�a,ex Aurichalcofabrefaifta,magnitudine amp; operc ilruftria,Senatus Nurimburgenfis ad Carfarern Ferdinandum honorarium munus. Interopli adyto,ha:cbabeturifllcriptio.Annoiefu Chriftffal.jij.S. Venceslaus martyr , amp; Dux patriar*nbsp;pqftmarrynumauiar fua:.Ludmill3r,primumhicB.VitoMartyri templum ardificauit:quodSA^Volgangus,EpifcopusRatiiponenfis,confccra-anno pdS.Boleslaus pius,Epifcopi fedem fecit,cuiusfecunduiEpifeopus S,Adclbcrtusanno 59lt;5,apud Prutenos martyno coronacus.i'^nbsp;�xGnclTna ciuitate hue tr3nsl3rus,peculiarc faccllum adeptus cft-Atquc Spi tigneus S.D ux Anno rof o.poft S.Procopij obitum annis Icptcai-dnbsp;tcmpIoS.Viti,ac item S.Ada]bertivnnm,idqueauguftum,conftruxit,fed cum hare omnia,Anno it4z.hoftiIi arcisdirepcionccorruiirent,Rexnbsp;loannes primus,anno i344.chon huius fundamentaiecit,atqueinmetropolitanam Ecf kliamerexit-FiJius aiitcm Carolus 4.Rom. Impera-tqr,etiamS.Sigifmundi Regis amp; martyris,multorumque fandorum reliquijs, anno.ij�fi.ditauicamp;muneribus auxit. QuibusRcx Vcnccslar.snbsp;�iuldem Caroli filius,Anno jgt.poftcriorem tcmpli huius partem adiccit,deindccafu publico,Anno iS4i,exufta,Ferdinaoilus I. Romano-rum,Hungarix,amp; Bohemia: Rex,Anno ts^f.eadem hxc amp; inftaurauit amp; ornauit.Haflenus inferiptio In hoc tempio vidcre eft bufta regia , innbsp;quibus iacent,Imperator Carolus 4.eiufqueconiuges,Blanca,Anna vna.Se altera Elifabcr,amp; filius VcncesIaus,Romanorum,amp;Boheini�R ?jnbsp;nec non Ladislaus,amp; Georgius, Bohemia:RegestRegina Anna,inui(Sil'$imi C*faris Ferdinandi coniux. Denique Maximilianus 11,Aorm 1 .i,nbsp;tl77.coRatifpona translatus.Ef h*cconditoriafuntcontigua.InaIijsautemlaccl!is,amp;diucrfis locis , eiufdem tcmpli,extant variamoao-fiientaEpifcoporum,principum,amp; Rcgum,amp; in his quoqueOttocariRcgisrqui cum Imperatore Rodolpho proelio decertans, vjdtus , amp;:nbsp;^ucidatus eft.Aniraoftisfane rex,qui maluitcadcrc.quam ccdcrciili , quern antea habuit miniftrura aula: fu? pra:fc�lum. Adds tumulu B lt;r-quot;''.*�5oniugisSiggt;fmundi Catfaris.iuxtaquern vifitur facellum:mcrooratudignum.ab Imperatore Carolo 4.magnificcntifsime extrudlumjnbsp;Mpidibusviridibus.amp;r puniccis,inftargemraarum,rcIucentibus,amp;aurointertexto,ornatifsimeTaricgatum,inquo facello corpus S. Vsnccs-Mi,Bohemiarducis,amp;mart ristiimulatum,quicfcit,Ettantaprifcorum regum in hunc diuumtutclarcm fuit obferuanti3,amp;religio,vtco-tona Regni,non alio loco,quam in fepuIchro,amp; fuper capite huius fanfti Martyris repofita feruarctur. Acque h*c confuecudo, ab aliquot fs-*ulorum ferie.perftidc jmmota,Tfquc ad turbulentifsima Zilca: tempora,vbi cum propter ciuiles fa(ftjones, tiitaulcus cumuicu cumularCiur,nbsp;��rona in ateem Karlftcin, vtpote in tutiorem cuftodiam translata eft,

E G R A.

G R A,inter alias Bohemia: vrbes,neutiquam infima,ad initium fylux in veteri Narifeorum patria maxime fertili, Sc Ion-' gcamanilsimoagrofitacft.quondam Impcrij ciuitatibus annumerabatur,deinde imperij deferuit ordinem,dcBohcmiaenbsp;regi obtempcrat,non aliam ob caufam,quam quod hypothcca eft regno Bohemi* fadta.Siu eft in amoenifsima valle, adnbsp;collcm,cuius decliui maior ciuitatis pars fupcrxdificata incumbit.Eft duplici muro fortifsimo circumquaquc, altqusbusnbsp;etiamlocis,pr*fertimaflumincnonambitisjtriplicitamplifsimaitem fofla, acmuroconcIifla,turribus veroplunmis,nbsp;magnificccin�aamp;communita.Fluuium eiufdem nominis,ex montePiniferoortum,habetumphfsimum,acnauigabii�

_ ad meridiem fere,verfus quam plagam arxetiam vrbiscondita eft,qu* fuas quoque fingulares murfts,muDitiones, foi�s,

ac turres habet. Eft in vrbe magnificumtemplumS.Nicolai, cumduabusaltis,acorientifoIiobaerlis turribus,funtamp;alia parickg^naa tcmplaSc monafteria.Integrum amp; magnum Senatumconftituunt veteriRom.more viri ccntum;exquibusXIX.deaniiauirsimis Iwnt vrbis fa-Diilijsjpatricio fanguincnatiiExquibus folentclieilH l.Confules Xlllaliivocantur iudiccsamp; Scabini,amp; hiiusdicunt.nonexfcripcis Je-g busifed ex reoeptis ac longo vfu comprobatis Reipub.Egrancconfuetudinibus. ReliquosL X V111. Senatores, plebeios vocant.Abhuiusnbsp;Senatusconftitudonibus ntmtni liberum eft ad fuperiojeem magiftratum prouocare.Habet quoque frumcntariasxdes,omni frumentorumnbsp;genererefertifsimas; Armamentarium itcm,bellicorum inftrumentorumapparatu inftru(51ilsimum,inokndinas,Xenodochia,balnea paoli-ca,portas maiores tres amp; to tidem p3ruas,qu* confulibus tantum publicorum negotioi urn caula, noilurnq tempore patent: habet lubui bianbsp;iuxta portam acidt faporis fontem, ArcesXI I.pagosinfignes plurimos,ac aliud oppidum Revvitzium , tribus lapidibusab vrbeainbsp;Coflenium montem ac fluuiolum �tuni,amp;propriam denique monetam^qu^ in Egrana tantum ditione valet. Hxc Gafparus Bruichius,

2Sgt;

PARTHENOPOLIS

MAGDEBVRGVM.

AGDEBVRGVM,oHmParthenopoIis,4 VcnereParthem'a, quae ibi col lcbatur,fiecli�l:a,Metropolis acprimaria�ft VrbsSaxoniae, fita ab albim flu.nbsp;uium. Veneris fimulachrum in curru ftantis, cum tribus Gratijs hic cole-batiir,vndc nomen natum eft loco, vrparthcnopIis,id cft, puellarum Vrbs,di-ccretur,quodamp;Magdeborg,voxGermanica, ibnat. A loanne Capnioncnbsp;Viro vndecunque dodlifsimO) Dmoadum Pyrgum didum : dicitur autcmnbsp;a Graecadidionc. Dmoades enim pucIIasanciilaresGrarci fcrunt, qiias peenbsp;Aphjercfin, feu Endiam , prima littera fnblata , Maid dicimus , amp; Tlv^yo^nbsp;PyrgumBurgum vt 7ru|@^buxus. Hac ille. AEneas Syluius Madeburgenlcinnbsp;Vocar,amp; virginopolimmctropoliticaminfignemvrbem inter Saxones, opi-bus amp; authoritarc mcmorabilemfcribit. Ligurinus virginis vrbem dixit,nbsp;��7rfl''T^-j5-�f8erix�f,i'7rc(f6iV8,deft, � virginc,iaWT�7f�f8EK6l@^virginumhabitatione,n3cj'T^TOAlt;oVciuitate,Fto-lom�EUsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, fi litcra noneftfalia, librol'ecundo.hanc vrbemMoeniumdixit. HancciuitatemOtto

primus condiditjdmiiu ciusconiugis Editha:rcgin�e,rcgis Eclitmi ndi Anglorumfilije,queibiamp;fepulraeft, inquit Lupoldus cap.XIlI.Otto Magdeburgum auxir,amp; ibi rcquiefcit, vt fcribit Otto Frjfingcnfis libr 6.ca�nbsp;ao.HadenusFrancilcus Irenicus.H�ccincUtavrbs,Imperatorum Pontificumqjhonefta fedes, tres in partesnbsp;diuiditur,cftqjmunitamocnibus,acpropugnacu]is,turribusquoq; ac fofsisexccllit. .Suntincamagnificaenbsp;domus,perpolitacplate2e,amplaamp;ornatifsima tcmpla.Imprimis vcronobdeillud D.Mauririj fanum,ex quadrate lapideftrudturatmagnificcnriaconfpicuum, Ottonum Cxiarum iniignc opus. Magiftratus ius ci-uileRomanoruraSaxonicalinguaconrcriptum,n5fincrcuerentiacuftodit,quod CaroliMaguiaudiorita�nbsp;tefirmatumtraduntjCO^ucindecifionecaufarum vicin.�egcntesrecurrunt, magna 5c venerabilis carumnbsp;legumaudoritashabctur.Eftinhacciuitatcfummoingenio claborataRoIandiimago, quiCaroli exfo.nbsp;tore neposfuitprjcftansfortitudincvir, 5cpoftingentemhoftium cxdeminprajlio,cumdc Hilpania vi�anbsp;exfororeneposfuitpraeftansfortifudincvir, amp; poftingentem hoftiumcxdeminprjslio, cumde Hifpanianbsp;vida cxercituminGalliam reducerer, 4 Vafconibus interijfle dicitur.Hiceft Rolandus.qui (vtifamanbsp;tcmpcftatcruacorporisrobore5c animimagnitudnie long� alijs praftitit, cuius fortia fada per vniuer-fum orbemcclebrantur. Carolus Magnus celebrem hic Epifeopatum inftituit.Confcdo enimLongobar-dorumbellojpotentifsimo Rege capro,nullam moram interponendam putauir,quin in Gailiam confeftimnbsp;rediret. Saxonicum quippe intermiflum bellum cum dom�reuocabat. Saxonum gens long� maxima eraf,nbsp;acctiambellicofirsimapcn�Gcrmanorum omnium.Hifalfoscolenres Dcos,c�m ncquediuini,ncquchu-maniiurisquicquam penfihabcrent,nihilarqucacreligionem Chriftianam,hornincrqucei deditos, odc-runt.ProximierantFrancis,cum quibuscontinenrcrbclla gcrcbant.Ha.�Cpalma,cumqiiafidiuino muncre,nbsp;CaroloMagno refcruata videretur.fic renouarum cft cum Saxonibusbellum,quo neemaius vllum,nccnbsp;grauiusdiuturniufquc4CarologcftumfcrrurTrcscnimamp; triginta annoscum ferociCsimis gcntibuscer-tatumconftat.Tandem penitus Saxones vidi,rc,ruaquc omnia poteftati Caroli permis�rc, Vidis impofitaenbsp;lcges,vtpatri)sca�rcmonijs,faliisquedijs,pofthabitis, Chriftianam fidem profiterentur, magnum nume-rumobfidumdarcnt,modicis terminis iepti. Etita rota reformaraSaxonia, dccem Epifcoparusineainfti-tuitjquorum omnium celcberrimus fuit Magdeburgenfis, cuius fedes ex primitiua fundatione in Styde fait tum ad Valcrflcuc , tertio in Vrefe tranflata.Tandem per Ottonem primum, Annofalutistricefimofu-pranongentcfimumad Magdeburgum mutata,eiufqueaufpicio inprimatum Germanise fublimitata(Hxcnbsp;exmagno Chronicorumcodiceannonymo.) Quanquam tamenSaltzburgenfiscaeterique Archiepifcopinbsp;Eledorcs,primam hanc dignitatem Antiftiti Magdcburgcnfi non tribuant,vt Krantzius in Metropoli tradir:nbsp;Fuit prim�m in Magdenburch munitifsimum arcis reccpraculum, circumpofitis cafalibus pilcatorum,nbsp;in morem vici,aut oppidi non claufi. Arci pra-erat nobilitas Burggrauiorum ,qui origine Saxones,nbsp;an VVandalifuerint,incompertum eft. Hoe conftat, poft Ottonem,nbsp;iuiruImperatorum,ercdum ibi Burggrauiarum,numcratum-qucinterquatuor Burggrauiatus Imperij.

5o

N VRNBERGA�^

Vrnberga, vrbstota Germania amp; Europa ccitbcrrima. Emporium Gcr-maniaeampliifimum, magnificifqucopcribuspublicisamp;priuatisornata. Ar* cem habet Regiam in colle vrbiimminenti fitam vctuftiffimam.cxquainvr-bern amp; extra pater profpe^ius,aqua ciuitati nomen inditum putatur. Vetuftinbsp;codices earn arcem Caftrum Noricum appelIant,quod vrbshuc vfque pro cu-ftodia habuir. Pius I.I.inEuropaedefcriptioncdubiumeflcinquit, Norimber-ga Franconix an Baioariaccedat,Interluit Vrbemamnis Pegnicius, cum mul-tis pontibus lapidcis d uas vrbis partes coniungentibus. Efl: autem in agro ftcri-liamp;arenofo condita,atque obcam reminduftriofo gaudetpopulo. Omnesnbsp;enim plcbeijhomines funt opifices ingcniofiffimi.aut plerunquc negotiatoresnbsp;prudenti ifimi, repettores dc magiftri fubtilium opcrum, quae hominibus noanbsp;parum conducunt. Et licet hiec ciuitas non fit pcruetufta, cum nulla in ea an-

'jquitatisinueniantur veftigia.nec�veteribusmcnrio de ca fiat, tarnen Ca-Hnimeiuseftantiquum.HafcMunftcrus. VideetiamChronica Argentoratenfia, Ccitcm Foetam� qui Nurnbergam eleganterdcfcripfit,amp; AcncaeSyluij Europani.

V L M A*

Lm A infignisSueuiaeciuitas,ad vlteriorem Danubij ripam fita, vbi HylerusdcBIauusam-nesDanubio mifcentut .redditurqucindeidcm Danubius nauigabilis. Putatur autem ab vlmisfeu vlmetis hoe nomen adepta,quod feiliect conftruila fit in terra vliginc plena, Scnbsp;aptavlmctis. Olim Abbati Augi�maiorisparcbat,adqucmCaroliMagni donationepcr-uenerat AnnofalutisD. CCC.XI II, Scdabiftaluril'didionc circa tempora Friderici UI,nbsp;libertatis amore, Vlmenfesrefe cxcmcrunN Magnificumcfiinhac vrbe templum, tantonbsp;fumptuardificatum� vteius impenfienouics centenamillia aurcorum faperaiTe dicantur.nbsp;Incol^partimcxmcrcatura, partimcxopificiisviuunt. Panni genusfaciunt, cuius tcla linea cft� intex-tumbombycinum,feugoflapinum.Barchat illud vocantes: fiaciuntamp;totumlineum. quodGolfchap-pcllant. Compertumeftapud VlmcnfesiVtriufquegcnerispannosparatiquotanniscentum milia.quiadnbsp;remorifiimas nationcs tranfuehuntur^ Sc maxime bis in anno ad Empoiium Francfotdenfc. H�C exnbsp;Munftcro dclibauimus.

SALTZBVRGVM.

^ Vv AVI A Salrzburgdicituraiuuando. NamGcrmanosIuliusCsefaraggrcflurusfinfau-cibus raontium arCeni munitiflimam extruienrauit, yt milites ex ea refugium, Sc fatclli-tesiuuamen faabcrcntramp;indeCaftcumluuauenfc, Germanic� Hclfcnbctch, appcllatum efi. Fluuiusquoque cui adiacet, luuatiusdi�us ,arci nomen dedifie a quibufdam putatur�nbsp;^ quo amp; ciuitas luuauia di�tacft,Ptolcmaeo exTententia Auentini, Poedicum appellatur.nbsp;Habet paludes, planiciem ,colIes, Sc raontes. Paludes prxbent pafc ua, montes aucupia,Scnbsp;venationes. Earn Attila Hunnorum Rex dettruxit,Sca RobertoSaltzburgcnfi Epifcoponbsp;refiauratacft, Anno Domini D.LXXX.FrancifcusIrenicusexquinqueEpircopatibusBauaria:,Saltzbur-genfem primura vocat,ciufquc vrbem Cathcdralcm :quam AeneasSyluiusMctropoliticam vrbemopi^nbsp;busScauctoritatemcmorabilemdicit.VidcMunficrum,lrcnicum,ScAnnalesArgcntoratcnfium.

L I N D o I A.

Tk D A VI V M,reuLindoia,oppidumImpcrialc,fitumininfuIaAcroniilacus,aquisvndi. queamp;fluclibuscircumdatum,nullafuipartecontinc ntem tangit,nifivbiiapidcopontc,nbsp;qui ducentosnonagintapaflusinlongitudinc habet,terracanncclitur.Locuseftadmoduni

amcenus Scfalubris, ventis omnibus pcruius,aquam fontanam Sc viuamagrum circum-circa fcrrilcm, ncc non omnia quacad viftum pertinent,facile comparatu habens, adhaec aedificijsiatisTpIcndidisornatus, nullinon ncgotiatorumgencrioportunuscxiftcns,natu�nbsp;ra ficmus.aduerfus inopinatas hoftium incurfioncs tutus:incuius Occidentaliorilatcrcnbsp;hand minor ambitus, adhucmagna vinearum copia colitur; Sc ipatium illud moenijs Sc fofla duabufqucnbsp;tum porriamp;tuin iu 'ilicijsponcibii,sapra2fatooppidodifcrctum,lnfijlaf nomenex antique,enam apudvul�nbsp;g�s.obcinet.in quohodiepilcarorcsfolum.nauiuraquearchitcftones cumpaucisaliqaotiextoiibusha*nbsp;bitaaCjamp;c.AchiUe:* GalLii us Medicus fuse hoe oppiduraapudMunfterumdcfcribit.

l� VRV Mjpr�ximis aliquot fecuIisThureg�m di(�l�,vifIgo Zurch, Hcluttia� vetuftifsimaell vrbs.fita inatn�eno Joco.acicrituSi lacusmagni.qui hicdefinit,excIuditque3mnemLym3gum,vu]go Lymmad didum,quem haud proculaGlaronarecipir, amp; diui-dit vrbem in duas ciuitates,maioreni 8e minoreaijqu* tain� tribus c�niungunrnr amoenispontibus, in quibusfrequentes ciiiiurrtnbsp;fiunt dcambulationes. Solutnpercircuitu ciuitatised vald�Se fo�cundurn feraxque vini,amp; frumenti pluritni. Frumentariumha.nbsp;bet forum amplifsimum,in quo ingens frumenti copiahebdotriadatimdiuenditur .incredibilem pifciutncopiamlacuSTiguri-nus huic vrbi fuppeditat. Forumannonf iI!icIocuplese�t,Iacus fubue�tioni idoneus'. Quatnuis porroTigurumquio'todeniuainbsp;loco Heluetico foederi accefleric,nihil ramen minus propter vrbis celebritatemgt;8e potentia^ princeps locus,omnium coiifenfu il-*C,Rcigt;ubr � li dat�s eigt;,quem hodiequoque audio foederciin confl!iis,!eg3tionibus,alijrque publicis adlionibus retinet. De origme,antiqaita-dcVniii.� r* ��1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius vrbis,praeter Stumpfium,omniii exadlifsim� lofias Simlerusjanao fuperi�reM. D. LX X I.quemadmodum Sc

t ^�eluetiorumRepubklibros duosconicriplit.

V R. S I N A.

VRs I hr A ciuitas,vulg�Berna fdeIuetia�,fiannos nmncres,an admodum vetus eft,lt;� iitum 8ecultum,fi mores Sr ciunitatcm,(i leges amp;inftituta,^ potentiam ac virtutcm agnofcas,nuIli vrbium cedic. �am Bartholdes DnxZeringenfis,quin eius norainis,confl:ruxit, 8e ab Vrfo, in venacionenbsp;�apto,denomtnauit. Huiusciuitatis ficus ell in peninfula,quam facit Arola aciinis nauigabilis; folum habec omnium rerum,pr*cerquam vini jferax.nbsp;res Item placeasab Orienle,in Occidentem,decenti ordine perpctuas,amp;quia haec vrbs,ab Vrfo nomen accepic,fole'K perpecu� aliquot Vrfosnutrire.nbsp;ancautem vrbem primus eius condicorBartholdus,nobilitauolfenfus,cuiijsfraiKiibusfiIlt;jipfiusnecatieranr. [mperio Romano attribuit,liberta-cqiie donauit, Quameius voluntatem Fridericus It Imperator,ratam h3buit,8e ab obitiiZfiringij AnnoiaiS, nomine Impetij vrbi prxfedturndedicnbsp;Raueulpurgiumif�d aliquotartnispoft,propter forteraS� fidelemoperarniquarnciues ciusvebislmperatorinauaranr,maioribjspriuil�nbsp;pcsiamp;Tmmunicatibusabipfb donati ltiHC,8e aiureprafedli exempti.Cart�rum,in illis turbis,8e AnarchiaImperij,KiburgiusComes,Burgdcgt;rffijDominbsp;vrbisopprimerccoaacuseft,coniundlafibivicina nobiIitatu,Se Friburgooppido. Bernates,vcaduerfiriis pares efrent,ftfciucl;encelanbsp;iaaudiar Comitis dederunt,hicconat�sKyburgij repreffir,8e pace parta,rn(Enia vrbis ampliauit.Bello deindejinter Sabaudum, amp; BurgundumorcOjnbsp;�5'^��^^^^i*s8abauduspoIIicetur,fi ftrenu�auxiliumferunt,re,re benegefta premium qiiodciinquepetie�int.daturum.llli igitur fortiterpugnantes,vinbsp;ohofte,pr�mijloco,veteremluam libertatem3Sabaudiorepetiere,idqueilIisbonafide,ab eoprxftititmeftjfoedus tarnen Sramicitiamebeotetn.nbsp;pore,peepecuocumSabaudo coluere.Vrbslibertatireftituta,antequam in foedus Helusticum venires-,varia 8e diffitilia bella geffit,euro pro liberta�nbsp;te tuenda,cum pro finibus ampliandis. Qua: omnia Simlerus,Iibro primo eruditsflime confcribicv

LVCERNA�

VRbs LvcERNA,quamMeycrusLacocernam norninat,fitaeftadfliiuium Rufam,q�jaisc�uitextacuampio,8f,per qu�madtrespagSsh�-mifratur,adp�demaltilsimimoncis,quem fadlum montem.de Pilati moatem vulgo nominant.Locus vtbicommoduseft.quodh.jcinterfit in lM!iam,per AlpesLepontiasiquem montemS.Gothardihodieiiuncupaut; hinc metcesad Alpesfubuehunturiindequeinltaliamclitellariisiunbsp;�entis,8rvtciuim Italtx merces per lacum amp; Rufam flu. in Rhenum,ac porro ia Oeeanam defc �dunc.Origo vrbs incerta eft, vtrinque ad flumen ex-titiflccaftcIlaffngulatraditur(hodiefimtciuiumxdes)qu�ab Aleniannisextrudii ciedantur. Vrbs nonen accepiflTe videtur3Lucerna,qu*forc� illicnbsp;invuimnauigantiumnodlu ponebatur,atquehuicreicrcdibiIeeft,infcruiiftecurnmiIIavccuftam,qua:adfuperioreinp�nt�hodie3baqins nom�ha- \nbsp;Bet,Ph3ros,antiquiturreshuiusgenerisappeIIarunt.Tradunt annales domcftici,Lgt;JCcrnatesCarolo Magno aduerfnsSaracenosmilita(�e,8cabeo,cdnbsp;pnuilegia quxdatn confequutos,tum cornuum vfum,quibus adhuc claflicum.tempore belli,canunt-Penes Canonicorum collegium maxima hiequ�-wam poteftas fuit.Qu^id in poteftatem deinde Abbatis Murbacenfis,ex donatione Pipini Regis peruenit.Tam Albertus Auftrij ImperatorLucerna a Murnbsp;'^^*teemit.Sed aoa ita multo poft,Lucernatc* fub Auftriorum imperio,grauibns onsribus gefsit,pacis 8c libertatis amor,fcderi nomen fub

VR SELLA.

VRSEt t A,quartuminfyluanoru3n foedere,obtinet}ocum,fitu Senaturalocioppidum munitiffimum. Habet enimaMeridieGothariimort-tera,abOrtumCrifpaltum,abOccafufrigidifsimumiUum,8eafcenfudifficilem,Furcam,hoccft,montem bicornum, a Septentrione lacum Lucernuro rcipicit-Celebri Helueti* fluuio,Vrfa,vulgo Ruls, alluitun

SSVECIA*

Vi c IA ,oppidum vniuerfx Helueti� nomen commnnicat,tiam ab ijs primum xdil�catum eft,qnl n�uis quxrendis fedibus ex Sueci* Regno, buc profugerant. Ex tribus pagis eft vnus, qui contra nobilium infol�ntiam fcedere coniun�i fuerunt,rc)buftos,belloque potences homines edit, quinbsp;frequences hoftibus ineuflerunt terrorem. Exi;s rebus,qu� terra compafcua ex fc funditjfer�omnes vicam fuftentant.Ab hoe oppido,fiue pago,cxtcrinbsp;HeluetiosSuitzeronuncupant,veliquod primo ^rolibertatc inipfqrumagro pugnatum fit: v�l,quiadiutilfitn�cuni Erimitaniscontenderunt,^pri-*ni omnium ex pagis tribus Auftrornm irruptiohi expofiti f^runt/amp; inter tres pagos maxima eorum fuitpotentia,nomine eorum,Yt_celebriori,reli �nbsp;qui ctiam pagi i�nt comprchenfi,8c ab his, deinde nomen,ad omnes confoederatos dimanauit*

�^SYLVaNIA� ....... ' nbsp;nbsp;nbsp;^

SY r. V A N t A,liber* conditionis pagus,niutuo focietatis fcedete Suici� amp; Vrani� iunlt;ftiis,AnnO falutis M.CCC.XV.naturali atpium vallo circurrt teptus,pafcua habet amoena pecoribus'alendirp5fqiaam rdonea^vtide-magnas opes fyluani� incol� petdpiunt. F.Nicolaus,fumm� piecatis Ere-n�icultor,hicvixit,cuius vitamIoannesStumpfius,Henricus Vvoefte,amp;aIijdefcripfcruntinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

T V G I V Mi

TVOI VM,vulgo Zv6,oppidum,cIufdemquen�minisr6gio,verlusSeptentrionem,Suitiam vicinitate attihgens,Inpedeparcui, amp;vitib.conI�tI montis lacui pifcofo adiacec,cui a ciuitate nomen Lacus Tugunus,qui ad Meridiem verfus Artenfe oppidum extenditur, vnde Miconio lacus.nbsp;Artenfisdicitur,bell'icofosproducit,quos GTarianosobfiDgularemanimiconflantiamCamillos:nominat.Agnumcompafcuum,vinifr,umentiq5nbsp;fcraccm habet.Eius cultores Tugtni,Straboni lib.7 Toygeni dtc�ntur.qui cum TTygurinis SeCimbris, initio f�edere,Romanus oppofuere. Plqtarchusnbsp;�n vita MarijjSc Eutropius lib.S.Paruit Tugium aliquando nobilibus,pofteain Auftriorum poteftatem peruenit,hi,bello Heluetico s perpetuo prxli-dia il�c aluere,qui Suitios 8e Tigurinos infeftabantJtaque Annoijfi. MenfeIunio,Tigurini cum quatiior aliis pagis �xpeditionem'aducrfus Tugiumnbsp;fufeepere. Pr�fidiarij,qui diffiderent munitionibus oppidi,ante aduent� Heluetiorum eodeferto,Brem�gartum,8evicinalocaVerbigeni pagi feconnbsp;tu!erunt,ciuestamcn,quifidcm Auftrio feniarevellqntjObfidionemperdiesXV.fuftinuerunt. fedcumaliquoties fumma contentiouc Heluctij oppidum oppugnafTentjCandem deditionem fecerc,8eHeluctiisfacramsnturn dixerunt,hac condicionesiSi inua prxfinitum tempusDux Auftrius eos,nbsp;exercituaddudlojobfidione ]ibcrarer,ab Heluetico facramento liberi,in eius obedientiam redirc polfenc, eaque de re legates ad Ducem ,auxiliumnbsp;petentes.miferunr.Erat turn Dux Albertus in Monafteriopagi V�rbigen�qu�d Camp�m regium vocant.Cum autem Tuginorum legati mandata fuanbsp;exponer�r,accidit fort�,vc Princeps in peryftilio obajmbuIans,ab aucupe qu�reret,An accipitres cibum coepilTcntsIbi legationis princeps, Ach,inquit,nbsp;clementifsimeprinceps:Agice.deditioncm facite,brem'omnia,qu�oobisablata func,recuperabimus,Ciu*Tugini, cum Viderent libi nullam inAu-�rio Ipera efTc,Heluetico foederi feiunxerunt�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

32

G L A R. O N A.

VA t t�s nonadmodum amplaiuxtaLimagum fluuium,l(ingitudinetrium miliariorum Germankoru�gt;LatincGt AR oN A,vulgo Claris diet* tur.Ei�s regioniscaput Glarona,altifsimis cingitur monjibus,Vranorum montana,abOccafu autem Suicerorum montesattingit. A Septentri-one olim claufa fuit muro extenfo per transuerfum vallis a moiite ad montera. Confoederauit fe reliquis Heluctijs, Anno Chrifti M. CC. L11.nbsp;viuuntincolsElalt;ae,cafeo,butyroamp;carnibus,pifces, lacus,anes-amp; carneslerinasfyludfimontcsfubminiftranc. Natus hic tft Henricus Glarcanus,nbsp;Laureatus Poeta,amp;Matheniadcusinlignis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

BJa SIL E A,

Bas I i 5 A.vrbsinclita,omnium confoederataiium ampliljima.ex Auguft*cin�ribus,inftarPhornicis,orta,vtr3mqueRheni compieflensripam, maioretlaleain littore Gallico,minore verb i ia Germanifco fita.Maior vallem occupat a Meridie verfus Septentrionem,inter duos colles ad Rhenbsp;num de(inentes,cxtenfam,flauioloquc Byrfeca irrigkara,minQ|r fundum habet planum:Iib�rrimo recrcatur Bafilea acre:foIum foecundum, fcaturi-gmes multoruni fontium,concurfus mult�rum amnium R.henpyrfche.Sr. Vviel* Pio II. iuftitatorc,celebrcmhaberfitatem. Amplifs�imisimmuninbsp;tatibus amp; priuilegiis iam olim a Romanis Itrpcracqribus donata Bafilea,Epifcopatu etiam chri. Memioit cius Ammianns Marcellinis, qui Ballleantnbsp;Bomitutc'amp;Gratian�m prope hanc propugnaculum cont aa G^manos coftruXifTcipcrhibcr. Ac funt,qui a Bafilina lu�ani Imp.matxe denominacam,nbsp;cx�^manc.Mcmiftit etiam PhlegonlibertusAdrianiC^firis B|{iIia^An autem de noftrahac inRauracisloquitur^dubiutncft.

rillBVR'GVM,

FrIB VRGEN sI s ciuitasapnd Nuitonesfit3,vulgoI�nbt/quatterr;traftushodjej^c^f fnubt/appcllattira Bertholdo principe Seringenfi IV. 3edificata,mirabilemfitum obtinet: partim enim impplita�ft monti praecipitibusp'et^isfufFulto,partim iacitin valleaccliuis montibus claufa,circumfluitque montem i n imo perdefidentem ciuitat�m a(bnis,Sana,mediocris m3gnit�diriiS. Pretorium fitum eft in prxcipiceriipe,vbi olim ar�nbsp;fuit,a qua temporum fuccelTu creuit ciuitas ipla fupra amp; infia.Oppofiti moiitt� f�fiebtant moenia^tametfi in Oriental! monte Q�iligfer�donius,pre*nbsp;termoniti�nescxiftant.Q�ocunqHepergisinciuitate,eft tibi vel afcendendum.Pi�fcrtterra �mnianeceirariaj-prjtervinunj.

tE) Equot;TT^ R-V K

SOlvtvRvm ,fiueSalodot-um,vna ex prstclaris amp; vetuftifsimis Heluetiaeciuitatibus, ad Arolam fluuium auriferum fita,TreuIrorum foror dicl-cur, 8f Nini feculo conditam,vetufti Annakstradunt.Antiquitatem vrbis indicant,veteresinfcriptiqnes Romanac,quarum aliqujadhucSalodo-ri eranr. Antonino in Itinerario Soluthiirum vocatur, qui vero cam fcribunt SoJuturum,puj^_teaiTt fieduSam abantiquaTurrj,quaf,3dhucin medio ciuitatis videtur,vc fis idcm,quodfolis turrisifita eftiriagro,plano amp; faiis cuIto,nifi quodacgfcErt vites. Reliqua omnia abundefert tellus.

sckIaphVsia. '

ScH A P H nbsp;nbsp;nbsp;IA ^v�lgb �cfiflJff/fi�e �^ifffiaufen Mic�nio Pr^atopolis,Platina: Schaphufa, Glariano amp; aliix,Arietis vrbt dicitur. QuodStump-�

fiusom ninigt; j mprobansjSchaphufam a Sc.hafa denominari alferit: hic enim nauium ftatio crat,quod nulla: omnino vltra Schaphufam, ob atrbc� fpumantemqiic eataradam kptuaginta quinque pedes al�m,defcenderc poterant,quare omnes naues,qua:ex Acronio amp; Vencto lacu, fecundo Rhe-no defcendunr,neceireeft Schaphufixexoncrari.-obhand�aafam^^reditury^bi nomen impofitum,vt,veI a Scapha,Schaphufia,vel etiam anauis German co nomine,SchifFhufianominaretur.Oppidum eft aydcxtrutaRhenilftuselegantiffimum,tertio RheniponreHeluetiorum terra: coniungifur,

rebus omnibus rieceffariis,amp;limpidifsimisabundatfontibus.AnnplifsimuipBenedi(ftinorum Coenobium,Anno Domini M.Ur.fundatum,huius op-

pidi magnificentise occafionem dedifle dicitur. Sicut Sc ^Galli o^pidum,amp;�Lucerna,amp; m�lta alia oppida Germania: Coenobijsfuam originem accfr; ptamreferunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji

^ nbsp;nbsp;nbsp;APPENZELLA;

AppENZEtlA ,fiuc, Abbaris ceIIa,regionis,amp; vici nomen,habuerufit enim hitBenediftin* focietatis Abbates arcem,CIanx ,nomInaram,tu-tifsimumqtiowis tempore,refugium,quorum auiftoritaspaulatima^au�a,non huic tantum pago^,fed Vniucrfo territorio appellationemdc-dit,quod Marti atque Bel lonae peridoneds homines prod�cit,eamqti� ob caufaro,3d Helueticum foedus. Anno falutis M.D.X11L admiflI,Dcci-m u mtertium in ordine locum obtinenr.

ARGENTINA'

R GENTIN A, ciuitas vctufi:irsima,acgt;pcrmagnifica,Argentuariadidla,apucI Hcluetios prop�Rhenum fita. Cum Treueris Metropolis Bclga; proiiincia:,tem-porlbus Abrahsconftruicoeprafit,inde potcntaru auQa, hxc vrbs primo fubnbsp;dominioTrcuircnfTumfuit,qnampoftmodumIuliiisCarrar,cum vniiicrfa Pro-uinciaHeluctiorum, amp; Hcduorum,traiefto Rhenofluuio,fubiccit. CiiiConfii-lem, Sc QusRoremdedit, qui in eavrbe Camcram Romanorum pro tributisnbsp;foluendis pcrfeceruntjinde nomen Argentini� afTumpfit, qui vfqiic ad Impcrijnbsp;inclinationemibidem pcrftiterunf, (Q^od tamcnplcrifque minus vcrumvidenbsp;tur,vtiMunfl:erusaircrit) Attilapoftca egreffus dc Sicambria, primo Illyricosnbsp;inuafiflcdicihir,deinde omni pen�Germania peruagata, ac cunclisciuitatibusnbsp;amp;cafi:ris, qua:occurrebant,rubucrfis: intrauit tandem in regnumConftantiae,nbsp;cui Sigifhiundus Rex , ciufdcm terrx Princeps, circaBafiliam,cum cxercitu magno occurritquem Attila,nbsp;cum omniexpeditionccontritoamp; fugatofuodominiOjfubiugauit. Alocoilloegrcffus Attila, iux.taRhe-nuni Argentinam ciuitatemmunitifsimam, quam nullus Romanorum Crefar penitus expugnarepotuir,nbsp;obfeditjCxpugnauitquCjdiruendoeius murumdiuerfisinlocis,vtcundisaducnientibusfincdifficulratevianbsp;libera, amp; patens intro�tus pr�eberefur,cdicens firmilsim�mc ipfius mums Rcge ipfo viuente, repararetur, vtnbsp;cadem ciuitas,non Argentina,fed propter viarum multirudincm,quas in murocius faccrat,Strasburch vo-caretur. Hadenus ArgentinenfiumChronica. Gratianusindccretis XXXI�I. Qucfl.z.Latorem. Argentinanbsp;mcminit, fedcorruptonomine. Nam,cum probarctjprifcamEcclcfix conluetudincm fuifle, vt enormiternbsp;flagitiofi,Romam,abrolutioniscaura,tranrmittcrentur,vbi prcsbyterorumeratmultitudo,quosamp; vitatfan-�itas, amp; facrarum litterarum cognitiocommcndabat,refcrt,quomodoRatholdus ArgentoratenfisEpiRnbsp;copus,presbyterum quendam occifx matris reum,adNicolaum PontificemRomam mif'erit,vtex refponfonbsp;�ontificispatet,inquomcnduminoleuitinomnibuscodicibus Nam,pro Argentea Retenfis,legendumnbsp;eft, ArgentoratenfiSjab Argentorato,quam German! maiores noftri,tranfito Rheno,cum magnaparteBcl-gicasoccupatam,moxproiruielinguiecummoditatc,duabusprioribusryllabisrpoliantcs,amp;, Torato, Bur-gum adijeientes,primoToratburg.-deinde, Stratiburg appcllarunt,quemadmoduminantiquis codicibusnbsp;adhuc Icgitnr. Hodi� Strasburgum vocamus. Plura apudBufchiumcommcntariodeEpifcopatibus Germanic, de Argentinenfium vrbe atqueRepub.inucnics. Incorporataefthxc vrbs,inquitMunfterus, Impe-rio , numeraturquehodieprima inter liberasciuitates. Abundatautem omnibus bonis,cxccllitqueinopi-bus cundasRheni cinitates- Habermrram vini�cfnimenticopiam,vtpotequa:fitum habetinoptimofun-do. Inueniuntur inca vrbcaliquotccntenihortulani,qui annuatim magnum faciuntqucftum ex tapis,cc-pis , raphanis, napis, caulibus, papaucre, alijfquel'oitalitjis.qrclcliciisin cibj prciitniunt ,atqucin tantanbsp;crefeunt vbertatc,vt nullus ei in Germania comparandus fit locus. Habet vrbs ipraprctcrRhenum,amp;aliosnbsp;multosaccurrentesamnes. Ab oriente enim venit ex Martiana fylua Kinrzgus ftuuius, qui fccum ma-gnam adfertvimtrabium edifieijsaptarum. Ex Siinggoia atque abauftro affluitIlla,amnis:Etaboccidentcnbsp;Brufchus,qui ciuitateminduasimpates tamcndiuidit partes. Eft quoque in hacvrbe,nobileamp;ingcns quod-dam opus,cuius fimile nec in Germania,nequein Italia aut Gallia inucnitur,nemp� fumptuofifsima ilia tur-ris,quaeanno ChriftiM.CC.LXXVII.inchoataeft, atque XXVIII. annisfer�vfque ad faftigium confum-mata. Hcc ab ipfis fundamentis vfque ad fupremum culmcn,quadns, amp; pulchr� figuratis lapidibus eft erefta,nbsp;vbique aeri,amp; vento pcruia,patctque afeenfus cius quatuor cochleis. Vbi veto crafsities eius in faftigium in-cipitacuminarijibi odo confurguntcochlec:Suprcmusnodus,quiinferius vix modi) magnitiidincm habe-xcvidetur,tantuseft,vtcapadtasciusrecipiatV.aut Vl.perfonatos homines. Longitude eius habet pedesnbsp;geomctricosD,LXXIV.Hcc Munfterus. Potentifsimahcc vrbs, aS. Materno B. Petridifcipulo,ciufquefo-cijsValerio ScEuchario ad Chrifti fidemconuerfacft,dcinde,cii-ca annum Domini CCC.XXX.Arrianifino,nbsp;quemadmodum alic Rhenanc vrbes, infeda, ab Epifeopis tandem Metenfis Ecclcfic in priftinam veri tatisnbsp;viamrcducitur: Anno ChriftiD.VIil primumtemplum inhac vrbeconditumeft, a CIodoucoGalliarumnbsp;Rcgc. Turn temporis Argentina MetenfiEpifeopatui, quo adEcclefiafticam iurifdi(ftionem,fuberat:acnbsp;demum Moguntino Archiepifeopo a Carolo Magno fubditur. Inftitutus autem eft atque

fundatus a potcntifsimoGalliarum Rege

55

Rheni fcdes.Ptoleinaso.vcipucaturjBudoris. Nomenoppido datumcxiftimant,a Gencium colonia.quxance miikosannos hie habicaife�mulds indiciisconuincu-tur. VocanteuimGermanijgencilem hominem,Heiden, Vel, vei Francifeus Irc^nbsp;nicus,a nigrorum vacdn!orum,Teutonic�Heidclber,mulcimdinc.Olim Vangio-num imperiofubdita.folumhabet rerum omnium ferax.viniboni.frumcnti, fru-duum arborcorum, amp; caftanearum. Eft amp; florentiflimum Hcidclbcrgse gymna-ftam.a Marfilio,primo Redoreprimitusinfticutum,amp;a Ruperco Palatino , Anno M.CCC.XLVl.multis priuilegiisdonatum, Mons illic omnium fanftorum.o-�'m arcern prx- ic cuiit-RcfcrunctempIum il�cfu�re. quodGrjcci vocanziv Tmv^ov, vbi antiquitus.omncsdiinbsp;colebancur.Oppidum hoc Volaccrranus lib.y.Ettclburgvocat.corrupco nomine, linguae Germanic* igna-gt;�05.9*0Franciicuslrenicus.An. parcajfaluus.M.D.LXXVI. Fridericus ComesRheni Palatinus.Eledor,nbsp;Heidelberg* XXVLOdlobris dic,a prandio,infraterciam Sequartam horam,in hoc mundithcatro,viucrenbsp;dclijt.

S P I R A

SPirarccensvetuftx duitatis nomen,quod hacrationcobtinuiffeputatur.RudigcrusEpircopus,cxclara Spircnlifamilia nacus,hanc Ncmetcnfem vrbcm adauxit,amp;pagum(Spira)t�m extra muros,ad eiufdemnbsp;nominis fluuiolum fttum.moeiiibus incluflt, ac cotam vrbem,iam amplam acque magnificam,turribus,nbsp;acfotTis cgvegi�municam,Spiram,abadie�topago acfluuiOjnuncupaqitjAnnofalutis M.LXXXIII.Sic ve-tus vrbisappcllacioexoleuir,5c nouailla.inhuncvrqucdicm vrurpata,inconfuetudinemvcnit. Hoc tempore cpifcopacu in Imperio Celebris. Ab Imperatorc Conrado II. Francorum Duce,rantamunificenda au~nbsp;fta.Sc iUuftratafuitjVcfecundas Ncmetenfiumfundator dici merucrit; Nam infignera illam.ac longe am-pliftimam Bafilicam Spircnfemjqu* in hodiernu adhuc die conrpicua,amp; multoru Gcrmani* Imperatoru 5cnbsp;Imperatricum habetauguftiftama Maufola:a,in honorcmB.Virginis:amp; prxclarum S.Ioannis infummitatenbsp;'^tbisficum c�plum.forifqucinagroNemetum ,ex caftrofuo Limburg,in quonuper adcoConradum filio-lom,ex pr*cipicio quodam dccidencem amircrat.-magnificum cocnobium maximis fumptibus ac impenfisnbsp;conftruxic.Venerandusin hacciuuatc Aduocatorumordo videtur,qui in publico totius imperij confifto-gt;^io,aCaro!oV.inftituto,quopr3ecipuorumcribunalium appcllaciones dirigunturjCaefare* Maieftacis,Ele-ftorum.aliorumque proccrum nomine,iuftitiamadmmiftranc.Spirenftumagri, optimo vino rubeo, quodnbsp;A-aferum pedes vocat,frumenco,amp;amygdalisabundant.Memorabilcm hancvrbem reddit,incomparabilenbsp;Oliueti fanum in ambitu maioris Balilic* conftrudum.

VV O R M A T I A.

WOrmaciaad Rhenum.vctuftilTima Vangionum ciuitas,origincm fumcnSjVti fcribitur.aTrcuiren-libus, quibus tributum annuum pedit.DeindeRomanis,ad Attilam vfqucfubdita,ab eo,cum mul-tisaliisRhcni vrbibusfubuerfa.-icerumaGalliarumRcge Clodoueo inftaurariccEpta,aBrunhiIdc I^cgina vcnuft�illuftrataeft,acGalli* Regum redescfficitur,qui caftrum regium ibidem conftruxerunqeanbsp;force parte, qua nunc nouaWormatienfis curia confpidtunquod tempore Caroli Magni.cdaxflamma ,innbsp;fauillas redegit. Fuit amp;tunc temporis Wormati* Archiepifeopatus, qui anno incarnationis Dominic*.nbsp;HCCXXlX.Mogunciam translatus,itatarnen,vtEpifcopacus hiemanferiCjantiquicace, cum reliquis Gcr-mania�certans. A liquor hicConcilia,amp;comiciacclcbracafucre, Ha'cpartimcx ArchiuisWorraacicnfibus

ParcimexFrancifcoIrcnico.

FRANCFORTVM AD

M �E N V M.

IVIT A S hxcin'cxcrcmitatc Franciaj �rientalis ad Mocnum finukim dta,nomen ante HclenopoIis,ad Franc�rum vfquein earn aduentum,nbsp;obnnuic,aquibiis poRmodu Francofortu, fi�c Francfordia^veiab eiusnbsp;^ ihftauracore Franco, Regis Marcomiri filo,appeilatafuit. Ab ahtiquisnbsp;temporibus Imperialisciuicasextidc, eledioni noui �mperacoris con-fecrata. Primus ibi Arnolphus Imperacoreftdedgnacus. Inceri�cathaGnbsp;vrbem Moenus flu�i�s magnuSjSc nauigabilis, quiin monte Viditel-bcrgio fcaturiens,per Fraiiccr�terram delabitur,ac mult�s recipiens amnesinobiie ho�nbsp;emporium alluitj�c ex Moguntias opp�fito,Rheno comircetur.HunctraiedumacVa-diim MoenkFranciolimfub Carolo Magno po�Tidebant ,a quo ciuitati Francfordiante,nbsp;per earn �ccaiioh�nata2,datum nomen eflc pleriq^ exiftimant.* c�m tamenconftet,hancnbsp;vrbemjetiaante Car�li Magni tepora,iamolim Francoforti nome obtinuide. Aiteraci*nbsp;uicatis pars,6C�aquidenimaioiVatqueipI�didior,Franc of�rtum: Altera aut,quje amp;;iplanbsp;niuris,ac fou�is cingitur,Saxenhauiea,hoc eftjSaxonum domuSjVOcatur.V traqj autemnbsp;pr^ftanciffimi amp;c arcuati operis pontedongaferieconftrudi,iungit�r, eiufdemquc am-pliirimi Senatus gubernaculis regitur.Ciuitas hxc hundinaria,6lt;: quad comuncjiio mo-^nbsp;do Germanix/ed cotius Europx Emporium �ft.Certis dquidem anni t�poribus,inQua-drageiima nimirunijatque Septembrhhegbtiacores hue adcelebrem mercatum, ex Su-pcriore 6^Inferiorc Gerniania,ItaIia,Gallia,Anglia,Polonia,OftIadia,cxterirque orbisnbsp;partibus conueniunt^omnifque generis merces conferunc,quas partim parata moneta,nbsp;parcim aiiar�rerumcomutatiohibus,diftrahuntjatque diu�dunt.PipinusCaroli M. pa^nbsp;reps,in hac vrbe facrum Saluatori tcmplum,6iCanonicorum Collegium (quod tarnennbsp;hodie ad S.Barthoiomx�mv�catur)xdificauic.C^uodppfteaCarolus Magnus,pateriixnbsp;pietatis Sc fingularis erga hancvrbem aftedionis infecu tus Vefl:igia,copluribusviiiis,ccnnbsp;fibus'annuis,prxdijs,decimis,6c iuribus,magnific� dota�it.Q�emparipietate ^pofre-ri aliq�ot�mperatoreSiSiRfcgesRom.deindcfunLimitatLCarmelitarumFanu prxilan-tilTimanobilitaturtabula,D.Virginem in cxlumcinigrantemreprxrentate, quamagninbsp;�lius Alberti Dur�rLiramortalitate dignilTima manus/ummo artificio delineauic'.Eamnbsp;opdmi quique pi61:ores,non fine admiratione,frequentifllm� funt contcmplati. Annonbsp;yppCarolus Magnus Francofurd generale congregauit Concilium, in quo communi-busfuriragijsFelicinahxreliscond�natafuic,qux(Vt Abbas Vrlpergenfis comemoraL)nbsp;ChriftLimredemptorlnoftrUjfecundumhumanitat�jadopduumfaltemdreDeifilitimnbsp;ftult� aderebat.Non minore beneuolendxaf�edu Carol�s i v. Rom. Imp.hancvrbemnbsp;cftprofecutus.QuaproptereledionisR�maniRegiSjfuturiquelmperatorisjpcrfeptemnbsp;Germanix Principes Eiedores fiendx locu in perpetuum conftituit ,bullaque fua auteanbsp;confirmauic.Nam antea,quan turn adipfunieledionislocUjVari�obleruat�erat^quan-qua prius eda vc plurimum elcdio Francoforti fuerit celebrata*V nde 6�nos inolcuit,vtnbsp;cum in dilfenfione Eled:oru,diiopariterin Rom.Regem nominar�turjalterin agro Fra-cofurtendiuilo cxercitu condderce ialterumqj ferquim ends fpado, c� eo colli dturus exnbsp;pedarecofucueritjqui CU vel prxlio, vel alias ccdenteadueriario,dipenor extabat j turnnbsp;demu in vrb� recipiebatur,amp;; pro Rege agnofcebatur. Ita accidirinterHcnricum Land-grauiu Thuringix,6cConradum Fred�rici Secundi dliu. Item inter Lodouicuhi Baua-r urn,Sc Fridericum Auftrium.Similiter inter Guntherum Comit� a Schvvartzgt;enburg,nbsp;ScCaroluml V.Porrdjin nundinisFrancofurtcndbusiili,quiiriarte gladiatoriaexccl-lunt:�,magid:riticulo,didambiant,amagid:risciudi�ards,ciuibustamen huius vrbis, exnbsp;fpecia�Romanoru Imperatorum ScRegum priuilcgiodndgniuntur.Id q, alibi no liccD.

5y '

IReueris,magnitudinererum geftarum,amp; vetuftateprjEclaraciuiras, Gallia:Belgica ca-1 puf,ante Chriftiadiientiim 1947- temporibus Abralia, aTrebcta, Ninifilio condita,qui ^�Serairamidematre.ex Afiyriaprofligatus, Vel, vtiannalesTrcuirorui-nperhibcnt, cf-' frenem amp;iniquam matris libidincm fugiens,ex regno,cum magno Aliyriorum agmine,nbsp;)fecefsit,amp;poftvarioserroresitinerum,ad3moenamquandam vallem natura loei mu-I nitam,iuxtaMofellamdeuenit. vbia fuo nomine,ciuitatcmhanc, condereeoepit. Cu*nbsp;iu$andquitatcm,trccentisamp;; milleannis,ante vrbem Romana,perrcrutatuseft AEncasSyluius. Ha:c,nbsp;quantum olimpotentia,opibas,aiijrqu�ornamcntisfloiuerit, ruperbifsimoiuni adificiorum ruina,nbsp;manifcft� oftendunr. Videtur enim ibi ftupendi opcris palatium,quod inftaiBabylonici muri,ex coftonbsp;laterefadunijtanta firmitatis hodie manct, vt nuila artefrangi queat. Proprium Temper Diiccm habu*nbsp;it. A�uliocxpugnara,vtincommentanjshabemus. A Maternolcge Chriftianaimbuta cft,indeab At-tiladiruta,concidit. VItim�s eorumdux luxuriofiTsimus.dLucio occiTuseft, amp; Clodoue� Francor�nbsp;RcgijVrbs tradebatur. Inde, tempore Iouiniani,iterum dcftruebatur,3c per Otfonesde Henricos,ad Imperium rcdadla eft. Ante lulium lcmperinamicitiaRomanorumdegit,vtCaTarlib.z.fcribir,indeNcr-uj)s auxiliummiTeruntcontraCafarcmjiratus lulius,T. Labienumcumequitatu,contraiplos dcpii-tauit,amp;dumCarar�Galliacgrci3iiseft,TreucrifolicitabantCisrhcnanos,amp; tune duosduces habuc-jrunt,Cingcnrorjcem CaTarisamicumSc luduciamorumjVtlib.j.Commcnt.tcftatus cftipfcCaTar.Vl-tim� autem,Labicnus ipfos cepit duabus adiunebis Icgionibus, amp; 15. auxiliaribus copijs Germanprumnbsp;vtlibr. �.CaTaraflerit. Franci eiiim etiani Treuerimincenderunt,temporeTheodomiri Francorumnbsp;RcgiSjHunibaldoteftc. Plura videapudFranlc.Irenicum. Antiquifsima totius Germania Vniuerfi-tatCjTrcuirenfiumciuitasiniignitur. ArchicpifcopumjinFle�lorura ordine,agnofcitdominum,Tre-wirorum fines,olim Rhcnumattingebantjamp;ctiamnum attingunt. Vnde CafarillosRhcnoproximosnbsp;cflcait.Quieodcmau�lorelong�plurimum totius GalU^equitatu valebant,magnafquchabebant co-pias peditu.Pomp.MclajClarifsimos'Belgarutraditcflc Trcuiros,amp;horumopulcntiTsimumoppidum,nbsp;Auguftam Treuirorum vocari,cuius amp; Ptolemaus meminit. Corn. Tacitus Coloniam Treuirorumnbsp;nominat. Scribit CaTar Treuirorum ciuitatem propter Germania vicinicatem, cottidianis exercitatanbsp;bcllis.cuim amp; feritate, non multum Germanis abfimilcm fuiflc,ncque impcrata vnquam,nifi excrcit�nbsp;coalt;�lam,fccific.

CONFLVENTIA.

Onflucntia,oppidum Gallia, inter Moguntinam amp; Coloniam,EpiTcopo Treuerenfiparet.

' Hic Morcl]a,qi!a Pro]cmaoObrinca,ex Vogefomontcoriens , multisadmifsisamnibus,

:Rhenomagno curnimpetucommilcetur,vtlongifsimo tradlu, diuerfa vtriufquc fluminis

_^aqua,obdiucrfuarcmcoloris,confpiciamp; difcerniqueat,leuam MoTella, dexteramRheno

obtinente. Oppidumhoc commendat antiquitas,ricutamp; reliquas omnes confluentes vrbes,quarum nonpaucaiuxtaPvhenuminueniuntur. Studueruntenim veteresin huiufmodiconflucntijsconderenbsp;ciuitares arccs, qu�d ca Iccatutiora fint,ac munitiora,amp;deindcmuItascoramoditatcs ab amnibusnbsp;habeanr. A confluendo datum oppido nomen, luxta MoTcllamhabitatoribus frequens, pulchcrrima-rumadiuniferie,adpontem vrque,l�mmoornatudcdu(da,egregi� nitet. BinaCanonicorumCollegia habetjadesfacrasauguftas, Teutonicamdomum,aliaquccoenobia, Palatiumitcm Principisam-pIum,amp;homincs (aflerente DodoreRichvvino ) cmun�la� naris,ingenijTque bencdotatos,amp;cxcul-tos,qui ncTcio quid Atticum omnes Tpirant. VtraqueMofellseripaeximij opcris ponteconiungitur,nbsp;quiexquadratislapidibuspilislongoordine arcuatimconftru(ais,innititur,amp;cxlnferiore Germanianbsp;in Superiorem tendcntibus,rranfitum per hoe oppidum pratbet. Ex oppofito ad dexterum Rheni latus,nbsp;infummomontisculmine Reucrend. TreuirenfisCaftrumeft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ validismunitumTaxis

acturribus, omniTque generis machinis bellicis,pulucreitcm,acglobisinftruaiT�imum,exquoC5-fluentini in officio rctincri, ex Rheno etiam atqueMoTelIa,ingratihoTpites pcrcommod� arceri poT-funt,Inmontis radice, Molhcmia pagus eft,in quo Monachorum coenobium, amp; acidi Taporis Tons v-bcrrimus,quiToliishuic oppido portum largitur.Complureshiftoricos, qui huiusoppidi mcminc-runt,FranciTcusIrcnicuslib. n. ExegcTeos GermaniaErecenfci.-videetiamciusdeTcriptiunculamDo-ftoris Richv vini in Munftcri CoTmographia.

ROTENBVRGVM.

BIna huius nominis oppida Gcrmani a habet, A Iterum in Sucuia ad Neccarum fiumen,ob occiTum ibidem EpiTcopum A rgentinenTem, eucrTum, ac dirutum: Alterum ,in Franconia Imperials, adnbsp;Tubarumamnem, cuius hoc libro topographicapiauraproponitur.

M O G V N T I A�

Og VNTIA, Metropoliticaruni Giroiinix ciuitatum prajcipua , Ptolctiiio Nc�-uagus.vt Ircnico placer,rt�mcn fortinira Mogano fluuio.Sc Cia,vri cuni alijs peir-g hibetCcltes. HancTroiahus4�i'dam Moguntiuscondidir, Carino feribente. O-lim hic Romanorum niurtinietica fiidr�nr c�rirra Aleman�s ad ipfam Rli^'ni ri-pani. Moguntia vctiis,paul�rcmotiora R heno fair, querriadmoJum adhuc rui-nae tcftailtur, In locd admoditni arnoeno iacer.vbi Mcjenus fluuius, quem alij Mo-ganunl Vocatit,ex Franconia defccndcns.Rheno commifcerur. Agriim llabet.ab vrraque Rheni ripa foeC'mdum,amp; prasflanrilTu-rio vino luxuriantem . niagna eft,

tgj, � ben�nimaita,amp;rpilTa,tumpopulo(acaparre,quamRhcnusalluir,exali� ver�la-

^ �f^rutn habitatorem haber.immenraeftl�ngiruiinciin latoanguftior. Aedesarriplii�ioaae funt, R�. innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niorc.Bafilicaeamp; Gollegiatae Ecclefis nlagnifics,amp;: perornatae.'cuni /\rce Epifcopali.Nulla eft

^*^*^nci�itas,qua� plura quam Moguntiaantiq�itatis monumenra often dar. Archiepircb})Q �x Q � J^'^iforutn Inipcrij �rdincdominacn amp; itlodcratdcem agtloCcit.Vniucrlitarcm habet circa annunrinbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M.cccc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ D�icrIi�ro ifenburgo Airchiepifc�p� inftirutani. in qua hoe rempore

tn ^ Thcolo-rica ftudia vigent- Huie vrbi Tjfpp^raphicx arris d�bet�r inuentioi quacpliufnc boni ^hattmcrit^p^jj^biiitcrdjfputarip�teft.quot;^

HERBIPOLIS^

Er,bi poli s.Francorum�rienraliiinicapij�F^arqncMetr�polis.Gernaanic�'�Bftr^tur^/d Jnlcimufto,quodHerbip�lenfisagerfuppe(Mac,.nomen obtinerc viderur . Vrbseit mnbsp;plano lira,cxrra vndiqnecircnmiaCentibas Aortffculis,amp; collibus Vitiferisi amoenis hor-

cisintcrpofitispratisornata,praetcreafoftls,v4llis,nidenibuSiturribusamp; propugiiaculisbe-

n�munira.Intusautempopulofa.pluribustemplis,monafteriis,amp; Eccldijs.acrionfolum fiibt '~'^!^�^i�*^'�:ornmgt;Iedamp;ciuiumampliirimisaed)busextruct3,atque alibi aperte labentibusi alibinbsp;fiuuijs.a foetore lt;5c putredine j a�risclemcntiam nufquam non c�rr�mpchtibus j fempernbsp;qjj vf r ^Feruatur. Habet enim pluresputcos.vmisamp; dulcibus laticibus perpetu� featurietes, ad qu�t'nbsp;Adoccafutn Moenusproxim� vrbem praterlabitur; Vtranque ripam ingenspOrisnbsp;nitens pilis. V�cra Moenum proximus mons.pulchram amp; loei narura nluniraninbsp;C3_^*^ '^�rginisnuncupatamcontinet,ciufdemqaenoministemplum, ab Hettano Francorum Ducenbsp;1^0�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arx Epifcopofedempraebet.Cuius dignitasaS. Bonifacio Anglo orimo Archiepifcopo

g,j^^''^�f^o-prxcipuo Germanorum Apoftolo, auxiliisPipinipatris, acCaroliMagnifilij.GallixRe-itemSdcharixPontificisinftitutaeft,annumcirciter DCC. L. Epifcopatui verb incor-tum i^iicatuni Oricmalis Erancise.-quo factum cft,vc Herbipolcnfis FcclcfiaEgubcrri3tores,nbn tari-tutn �^^^'cotirulo Epifcopi,fcd fcculari etiam,Daces Francorum ^ penes quos ius ctiamcum vit* mj^^?^^�*Kemperfintadhaecvrquetcmporaabomoibusfacri Romani Imperij Itatibus, ac ordinibusnbsp;ijjOfjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appellati. Mirum quod de B. MacarioprimoScotorum apud Herbipolim Abbate, rnc-

{yj^ P* P''�^ftumeft::Qai,cufna vino.pro Dei amorc.penitusabftinerer.amp;diequadam in medio Magna-bos' nbsp;nbsp;nbsp;menfam habereaquam non potuiflet,figno.S. Crucis fadto.fupra vas vini magnific�dcpr�

menfa cundisappofitum.vinum inaquam mutauir,praErentibus mnltis fummi temp� brich'^'ppraeclariinmi figni perpetuam memoriam, ad pofteriratern tranTmirtendam , �m-p-ro � ��^^^''ft^communjtoriusclericonfilioamp;aftenfu, inmaiori Ecclefia Hiberpolcnli plenam 6cnbsp;djfV^^^'^Pr?bendam MooachisScotisdidi Monafterij, corumquefucceftbribusin perpetuumtradi-p *��'^anit,quamin praefentem vfqucdiem poHidentlt;Auc�oreGuiihelmoEyfengrein,Catal�godenbsp;^ JifticisScriptoribuSi

SEDVNV

Ed VN V M.Valefiae Metropolis,Germanis 0ift(ri/GallisSi�n,Vtraquecnim lingua fa-milianscft ciuibuSjVibseftlplcndore j�diiim elegans,adiacct monti,quun media pla-nitieinteralriftimos monres Vallem claudentcsjfenfim verfus ortum confurgit,bifur caturqu� in duo petrofa faftigia feueminenres coHes. Qu' dextram renet, alluitur innbsp;fubieda valle Rhodano.vocaturquc Valcria,quxolim fuit arxben� muniia ; nuhcnbsp;Cathedtalis Ecclefia. A finiftra verbciuitatis,amp; a refidentia Epifcbpi, qux Mcitrcynbsp;dicitar.cft mons valdeanguftus,amp;afcerifudil�icili�,in cuiusfaftigio arx eft ambenaacnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foriis, tcmpcratum a�rem habens. Qnareilluc Princeps cumtamilia fuaferecipir,

^k' �^^lores in inferior! caltro inualcfcunt. Eft aster Sedunorum perciuitatis cirCuitum tcrtililFimus,

Altiffimi mon-auium permagna

^ nbsp;nbsp;nbsp;� ���quot;�ult;*.*uui.\juin aucucrarci,ajiquaniu piusiiouumptus .

'^dixindomiiam virii,quam tot legiOrium ciusgemiscufpidcsattuliffe,

37

COLONIA AGRIPPINA^

O LON IA A GR IP PIN A.potentifsimajamplifsimiquenominisCctrtianlse�U uitasadcitcrioresRheni ripasfica, Vbiorumfedesfuit� qui grauiter^pugnaciSueuo-rumgcntcbcllis amp; obfidionc laceffiti, Romanorum iniplorantesauxilium ,�Juli�nbsp;Cxfare inamicitiam S.P.QJl.recepti fuerunrgt;Ccf.liu 4.Augufti verot�pore nc muUnbsp;tarum nationum,ac potiffimum Sueuorum iliac in Galliam incurfiones facicntium�nbsp;iniurijsperpetuo forent obnoxijgt;in vlteriorem ripam, Trcuirorumque partesgt; Vbio^nbsp;rum gens tranfgrcfla.nouum ibidem oppidum condere,atquein eo .circumque illudnbsp;habitarecoepit: lllosin fidem fuam recipience M. Agrippa , Augnftigcnero,aCauOnbsp;Agrippinje.Germanici filije,quam C.Caefar inconingemadrumpfit.audacognomcn-to AuguftjE'quaequo vim fuam focijsquoque nationibusoftentaret,in oppidum Vbi*nbsp;ormii veteranos, Coloniamqucdeduci,a ClaudioCaef impetrat , cui nomeninditumex vocabuloipfiuSjnbsp;acqueeo tempore Colonia Agrippina,ciues vero Agrippinenfes dici cceperunt.Tacit. 6c Suetonius. Romanorum deinde viribusfenfim contritis acdebilitatis,Galli,du�:ore ChildericoRcge, annoDomini4{f2. ijsnbsp;omnibusprofligatisamp; pulfis.Coloniam vioccuparunt, eamqucad OttonisK tempora.fuis habenis mode-rati fuerc. At vero anno a C. N.945�. Otto Imp. A ug^CoIonia m arroorum ftrepitu Francis ereptam,Roma nonbsp;imperio reddidit. A quo tempore inhodiernum vfque diem, libera imperialis ciuitas extitit* Prima eiusnbsp;forma.quemadmodum 6c vrbis Roma nse, quad rata fuit.cuiusiam ad hue muri.rurres, ac folT^� plerifque innbsp;locis videntur* Ac deinde, A.C.iiSo.amplificata,multa coenobiajtempla atque fuburbia, quae extra moenia*-pofitaerant.ambitufuocomprehendit, vtaprimordiopenitus mutata, femilunaris eius nunc facies appa,nbsp;reat.Splendore6celegantia fummaeft.validifsimis,6carcuatiscingitur muris, qui opportunas ad defenfio-nem tarres Lxxxiij.incircuitu colligunt.Duplici folia,vtrinque muro veftita.lata, atque praccipitc� mulra-rum arborum vmbra,6cproceritate amcena cingitur, quaeiucundamobambulatiunculx, meditationibusnbsp;�cftudijs com moditatcm,aeftiuo tempore praebet.lntra moenia,paffim amcenaconfpiciunturloca.quxpo-mi.vmex.aliacquefruftiferaearbores.venult�c�ueftiunt.Pr^clarifsimis etiammagnificifquexdificijs, tarnnbsp;pietati,quampriuatorum hominum neceflitati paratis.pulchcrrime nitet, Aeprimum quidem,vcareligi�-ne exordiar.Eft maximum fanum,re ac nomine fummum, ex lapide viuo, admirabili arte elaboratum, D�nbsp;Petro dicatum,cui fiextremaartificum elTct additamanus,nullum omnino vniuerfae Germanise tcmplumnbsp;clegantia 6c magnitudine non fuperarer,mcritoqueinterftupenda Europaeannumerandum veniret. Intus*nbsp;multorum Principum,Epifcoporum 6c Ducum ex cupro 6c alabaftro tymbis,atqucadeo trium Magorum,nbsp;itemFehcis,Naboris,6cGregorij corporibusilluftratur. Quiddeperpolito acnitido Machabseorum tem�nbsp;plOjdeXf.millium virginum bafilicareferam.^Quarum facratiffimofanguine irrigata.imoverofandifica-ta,hiftoriarumdocumcntisperhiberur Colonia,vtvenerari cam magis, quam commendarelibeat. Reli-quarum facrarum aedium 5c monafteriorum permagnus eft numerus. Plebanica cenfentur templa xix,nbsp;Collegiata x.ccnnobiaxv. Virginum quarum viii. velatashabent, xxii. Monialium6c vetularumconuen-tus Lix.Sacella xxx.Loca item alia mifcricordiae 6c pictaticonfecrataplurima Coloniahabet, Xenodochianbsp;ii.Nofocomia.in quibus rerum necelTariarumabundantiajfumma pictatisofficia egenispraeftantur.ii. Ge-rontotrophia,viu.Brephotrophi� LMente priuatorum ergaftulum R Pra:toriae aedeshanc vrbem mirific�nbsp;ornant,quae magna cum deledatione fpedantium, praecelfam 6c rari operis turrem oftentant, ex quadrat isnbsp;6c formatis ad regulam faxis,venulte eredam, qu?artificioflimis ftatuarum fignis, circumquaquedecora-tur ,quotumfuprema,fummotamen in locopofita,infimorum proportion!tarnapt�refpondent,vrom-nes emfdem magnitudinis clTe vidcantur; Speculates in apice habet feneftras�per quas vifusin omnes ciui-tatis partes panditur. Hocanuo hilarula 6c concinna meniana, fingulari artificum induftria fornicata , exi�nbsp;miomirificoqucopereconftruda,qu2exxi.columnispolite.fedis , ambulacrum redo claufum fuftentat,nbsp;magnis Rcip.fumptibus.non pa rum ornatus prxtoriae domui acceffit. Ex oppofito facellum eft, vbi quon�nbsp;dam ludaeorumSynagogafait.-Quodannofalutis 1426. D. Virgin! nuncupatum , Hietofolymadicitur. innbsp;quo tabula tanto artificio fada confpicuur, vt earn excellentes pidores, fumma cum voluptatecontuean-tut*Abea parte,qua fobsexortum Curia fpedat, Antiqui fori latus ambulacrum apertum excandidolapi�nbsp;de cum artificiofo horarum indicc.exornat.Forum hoc prjeftantiffimis ardificijs vndique cindum.frequennbsp;tiffimo populi conuentu hebdomadatim ter nnndinis frequentatur* luxra eft forum foenarium mulro ma�nbsp;gnificenuus,6c ipfum pulcherrimarum jcdium ordine decenter circundatum. Vrbis plateae latae, amplis di-rcdaefpatijs,magnisfuntftrat3eiapidibus,6c poikherrimisaedificijs nitent. Praeexterisautem egrcgi� cultanbsp;eft domus Nobiliffimiviri D.Conftantini Liskirchij.ampliffimsehuius Reipub.hoc tempore DiConfulis�nbsp;cuius magnificentiffimae,6c fumptuofa ftrudura aedificatxsdes.praecelfaturri confpicu^.totumforum no-uum venuftecondecorant.Pari clegantia eft domus ftrenuiacclariflimi viri,D. Arnold! aSiegen , armaiaenbsp;militiacfeniorisad Rheni flumen.Equitisaurati,atque Caefarece Maieftatis D.confiliari), cuiusfiueamplitu-dinem,fiue magnificenriam rpedcs,vcl I mperatorc,vel Regibus, Principibufque virislibcraliterexcipien�nbsp;dis,pcropportuna eft,quibus 5c teda frequenter fuppeditamr.

Huius porro vrbispolitia floreotem Reipub^Romanaegubernationemapprira� refert. Etcnim fi Con-fulum.Proconlulnm.cenforum, Tribunorum, vigilum, Quaeftorum., Annonae Pr^fedorumdignitatem coufidcrcs.fi redum,6c inflcxibilem iuftitix baculum,fafci� loco.vti Vulgo cxiftimatunrcceptum; Si tribu-umordines.ficiuilemfenarorum auihoritatcm,rideniqueCipitolium inftar Romani atdificatum obfer-ues,quafi eftigiem,3c viuum-quoddam fimulachrum Romany vrbis, banc Agrippinenfem videbis Remp.nbsp;vt non immerito.natiuo quodam iurc.Romanorum dicatur.Prxftantiftima ctiam antiquitatis monumen-ta,cum in ipfa paflim vrbe,tumapud dodifsimu virum D.loannem Helmannum L- L- fummum vetuftatisnbsp;admirarorcmJnucniuntur.Eft 6c hie optimarum quarumquedifciplinarum Vniuerfitas.annoa C.N.ijsSnbsp;ab ampliirimoSenatuinftiruta.primarum facultatum.Artiumalijfqueinfuper collcgfis, ad ftudioforumnbsp;fublcuandam inopiam ab optimis viris fundatis, ornatiflfima. Ex qua Louanienfis pari dignitate fiiiaannonbsp;poft,C.N. 14^6.prodijt.S.MatcrnusD.Petridifcipulus primusColonicnfiumfuit Apoftolus.

5$

VPER�OR Sueuia,olim etiarnRhetiadida^ampIifTimas ciuitatcs phaber-Earum nobilirsimiefunc Augufta VindeJica,amp;Conllantia,nbsp;quamniyna Noricum , alteta autem Gallos, IcuHeluedos afpc-dat. lila vcroimperij Romani, vchodiccultu �c diuicijs clarilsimu,nbsp;originequoquevetullilsimum municipium exiftic. internbsp;pifculentilsimorumfluminum Vind�eamp;; Lechiconflucntiam fita,nbsp;ex vetuftifsima Sucuorum gente,qua: a laphet defcendilfe 5 8c hancnbsp;pnmum inhabicaifeprouinciam fcrtur,originem rumriirc,conj[lanti annalium tefti-Wonioperhibctur. Policiam quamoptimeconfticutamhabec, de qua Achilles GaAnbsp;^arus Medicusjhuncin modum:Ciuitasnoftra,celeberrimahabetomnis generis Pa-^oplia ,pra2cipue asneorum cormentorum,qu^ bombardas vocamus,aIiquot domosnbsp;elegancifsima copia refertifsimas, limul amp;C publicas aliorum artijficum,tum tabcrnas,nbsp;turn officinas operoliisimas, quibus non tam toti orbi vlitacilsima, quam mercatorunbsp;Quorum nummolilsimis monopolijs notifsima,paucis retro ar^is eualit. Adh^c, pau-perum curam vnice gerit,. Extant etiam prater Xenodochia, argrorum ac orphanorunbsp;bofpicalia,{pccialcsadhuca^des,quibusgratisvclpell:einfc(5ti,ruofouentur tempore,nbsp;yel Gallica hic laborantcs,curantur,vcldcniqueleproj(ireorlim adferuantur.Deniquenbsp;�ngenti eleemofyna:,tum reliquos inopcs palsim liberaliEimc leuat,tum fludiofos pu-eros,nonparummultos,cx his domi humanioribus literismancipat',forilqueftipe-lt;iijsnecpoenitendis alit.Qmnvel {oliFuggaripeimrialaborantibus,redfrugimunici�nbsp;pibus,anno iyi5).rupracentumhabitationcs,taquamiuftamciuitatulam,de liio, apudnbsp;lacobinumTuburbium fundarunr.Iam quaa^quitate, dementia amp;prouidentia Ma-giftratus,quampGliticehicpolleaD,quaueprolperitate,induftria,humanitateScvir-tute reliqui ciues inter rere,aut cum alijs,tum in ncgotijs,Ycl apud Antipodes, ac vtru-quemundipolumgerundis, tumineducandorumlibcroruhoneftijfsimaiiberalicate,nbsp;tumdeniqueindomefticasfupelle�bilisnitores adinfolentiamvrquecertcnt, nemonbsp;facile dixerit.Suntenimplerumquchomines(imprimis bland^foemellx^formapul-cari,veftiturplendidi,vi61:uvoluptuarij,Gongreiru6iverbisceremonioii, adionibusnbsp;^ftut i,moribusexotici,amp;: opulentia?/wo/. Ex quibus hodie f�dulaopera, amp; qu^ftunbsp;officiofifsimo,ibrteruacontentaexiftic.Mercatores veroaliqiiotamp; Patricij, magnonbsp;numero natalibus funt reftitutiimulti Baronum nobilitatc eminent, nonnulli etiamnbsp;Comitum pra^rogatiuis gaudenc, fcd�C integrum regnum quida apud Indospodi-denLadco,vtin vniuerfum S.P.Q. Augfpurgenfls inftar Alabanda: fortunatiisimi(vcnbsp;ptouerbio habetur)cen{eri plane debeantjpoffintque.Qmbus rcddi ti bus vero auri q.nbsp;^argenti diuitijs,a:rarium ciuitatis locupletatum lit^vcl inde coijciet argutus Ledor,nbsp;^Uod Senatus^exceptis annuis fabricarum(vt' licloquar)publicarum,condu�i:ifamu-iidj,certorumofficiorum,adcoque belli maximi,infinitisimpen{is,proroiaobtinen-dapace, fupra trecenta millia aureorum Rhenenlium,citra priuacas ciuium contribunbsp;tiones,proximis expofueritjpro m pta pecunia,C omitijs. V t autem, tanquam co nditonbsp;luftro, etiam ciuium capita,curioliusaliquis, ceuper tranfennam obiter queatasfti-niare dc colIigerc,rcicndum pro certo,quod anno ijq^.mille feptingenti, quinque in*nbsp;fantes,Baptirmoadhibiti,accommunibusCoemiterijs,milleducentavigintileptcmnbsp;Humana cadauera,nulla Epidemia gra�ante,rcpulta Auglpurgifuerint.Porro,etli mulnbsp;tos pra:clanlsimos viros,qui rei literaria: ornamentofuerunt, Augufta protuleric, plunbsp;timum tamen,co potifsimum nomine,laudis mcrctur,quod Conradum Peutingeru,nbsp;lurisperitiinm�S.C�darexM.ac6lilijs,eruditoruturba:cdidcrit,cuin6modopatna.nbsp;led amp; vniuerfa Germania tanquaoccupatxrcgionisadfertorijplurimudebet, quodnbsp;pcculiarilibello,Argentorat�,Nemetes.Vangiones,Moguntiacum, Agrippmenfcs,nbsp;icraqueloca alia ci tra Rhenum,Gcrmanije,non Gallic adfcribenda,conuicit.

39

1,

euftodi* addidia,amp; ludea,vtivu]go nunc�pantur.Item arxantiqua cuidenter demonftrat.Ann�falutisM.CCC.XlI prolatuprirn�m p�mcerijsjinduplum fermoampliatum,fuit figuraferm� ouali indu�a,nif�,quaa m�ridie,angu]u5nbsp;vnusjamp; altctincurtit .�ndevero ciimfedemamp;domicilium in eooppido haberetIIluftii[TlmusPrinccps,Ludouicusnbsp;-ognomenl� Barbatus,BauarixDux,amp; Comes Mortanij,opus iftud ampliati moenior� circulijtandem ipfius domihatunbsp;biolntumcftAnnofalutisM.CCCC. XX.Idem anno Poft quintOidieMaij iS.primuhi iapidem DiVirginis templo,vtnbsp;f'oua ei.t: Eaiothia,extrucnd�ipfecollocauitjdonarijfqj ilindprccioffsimis,hodiequoqj extantibus Incupletauit. Anno M.CCCC. LXXt.nbsp;l-udouicusDuxBauari*,ComesPalatinusRhcni,Princepsfuo fatculo,belli,pacisqiartibus J�hgi�dariflimus,Magniqj nomen,non tnagisnbsp;corporis procerirate, quam ingentibusgeftisrebusjpronieritus idem oppidum,fundatlgt;lib��alitcr Gymnafio publico omnium difciplinanbsp;rum ftudijs exornauit,atdem quoq; nom� D.Virginis canonicorum colJegio au(a:urus,nifi ei operi iahi pene cbniutnmato mors ipfum cripu-i^et.ArcemnouamapartcOrientali, huius filiusGeorgius princeps opulentifsimusjincredibiliimpenlaadiecit, domiciIilim,�bmultasnbsp;inlignes commoditates, amoenitatesque, quouis profedlo Monarcha dignum. Huius quoque artate, riuulus,� Danubij p t oximiori aluto,di-ftante aboppidopaulum vJtrapaflusmille , quiamp;maiorerat, admceniadefluens paulatimitaamp�aniseft, obeuidentes �ppidano-rnm vti�mres , vt iamannis plurimis, bic tertiiis fluminis alueus , lit omnium tnaicitnus j iblusque haiiigabilis . Dem�m v�-rollluftrifsimus Princeps Wilhelmus, vtriufqueBauarixDux,amp;ComesPaIatinusRheni,AnnolalutisM. Di XXXVItl. idem �ppi-dum ea mtinitione circumu3llarecoepit,ac maxima iamexparte, fumptu incredibilij opus perfecit, cuius limilemrerumperiti,in Europanbsp;exr3re,non putant.Oppidi litus,vndequaque in plano eft, praterquam, quod Danubi�m vetfus,a mcditullio aliquantum in decliue vcrgit�nbsp;K.egioir�madiacensvniuerfa,planitiem habet,nili,qubdinSeptentrionem ,quaCUnqucabeunti, emenfofci�miliariGermanico vno,col-bs'nonexcclfus, adlVlueftrialubeunduseftjUUo gt; feufoflav�rius� eadem ex parte bch�pr�funda,amp;limofa, aqua vofaginoia, ad millianbsp;paffuum duo ab oppido intercurrentc.

FRISINGA, OLIM FRVXINVM.

Fm s 1N o A, ciuitas Cpifcopalis Bauariar,vt Aeneas ait, condita putatur eo tempore, quando Romani per Rrafe�t�s, �r prouinciarum Pr*fidestenebant6f adminiftrabanteam Bauariar regionem,qu2e a Danubij ripatranfeurrit ad Alpes. Siquidcmhabctlocusifteelegan-remamp;'amc�numincollefitum,etiamfivicinusager,iuxta terror illius ingenium, afperfit. Prarterfuit Mof3cusrmnis,qu- laudprociilnbsp;hinciferatflu�iemifcetur.ScribitB.RjienanusinBibliothecaD. Corbinyni.fereperifl'c libruminlignemEuangeJiorumFiancicc,hocell,nbsp;Germanic�fcriptum,excoquecollegit,vcteresFr3ncos,quicranfitoRheno, nobilc in Germania regnumconftituerunt, Germanicavlosnbsp;fiuG� lingua.

NORDLINGA.

NOabt t NO A,antiqualmperialisciuitas, in medio fcrcRhetlarinterloris l�taputatttr,n6tti�nfortitaaClaudioTibcrioNer6ne, c�m mcol* earn trito fcrmoneNercling appclient, amp; annalcs Nerobergenfis hiftoriat idem confirment. A Pto!em*o, a rat Fiauianacnbsp;vocatur,Eiusmoeniaprim�minmonteadS.Emeranumlocat*fuerunt, actemporumfuccclTu obaquarum penunamB Vulcaniiar-Uitiam, acoionis adripam Egnc amnis translatafunt, qui ciuitatem fer� mediam intcrfecat.Habet mai�r domorum pars in hoe litu,luosnbsp;propriosjamp;r falubres fontes,cellas vari as.atquc alias multas Commoditates� quasin monte habere non potuit, amp;c. Vrbem hanc topios� d�-�cribit Wo^fgangus Vogclmannus apud Munfterum.

S T R A V B I N G A.

STravbino A.Bauariaeoppidum, conditumieftaLodouicoDuC�Bauariat, Lodouicl ImperatOfis nepote� aut patr�,anno Chrifti M. CC. VlII.vti Bauari* teftantur ann ales:Danubij vicinitatc iiluftratur, Augulla Acilia Au�ntino. Quanquatii idem alio in loco dicat jCifenbsp;extraScraubingam eam,qux nunc Aaalburg vocacun

RAT I S P O N A.

It ATISPONA,quacRegInop�rgum aIijs,Tnlignisamp;vetuftaBauariar Vrbs,adripas Detlubij lita.iac�tiri comm�dlfsimA ioeo,vbiquanior ^concurruntflumina. SupraenimvrbemLabar amp;Nab,ingrcdiuntnr Danubiumjamp; infra,amniS RegCn. Auguftam Tibenama primonbsp;conditore hanc Auentinus nominat.Quondam metropolisRomanorurtl militum excubantiiiin Itiiperij liftiitibus, vhdcSf Colonia Quar-tanorum diccbatur,qu6d quartalegio Italica hic ftationem firmam haberet. Qiiam Theodor. Dux N�rtgoiar vria cum Chriftianis.expugna-ta Ratilpona,Anno falutis 508. difsipanitSc perdidit. Deinde verb Arnolphus Imp. reftaurataiii adauxit. Firmiffimo pontelapideoplu-rimorumarcuum,ciuitas hare cum fuburbio iungitur. Vide Munfterum �cArgentinenflum Chr6nica,qu3tfeptemappellationesdiuerfasnbsp;huius vrbis recenfent.Anno partc falutis 1576, lulio,Augufto, Septembri Ratifponar cclebrailtur Comitia. Ex quibus MaximiJianus Iinpcr**nbsp;tor optimus Menie Oiftob.-dic ii,Mane circa fccundam amp; tei tiam,ad arternas bcatorum fedes commigrauit.

4o

VIENNA*

T t N N A, Aufttailiaoi ciultatum, teglonifqae N�ctr�p�Us gt; id lumen Danirbium fita,qui mcdiiis� Auftriara fccans.fexagintinbsp;imnibusfercnauigabiliba$au(^us,inpontutii vaftisfex fiumini-buscuoluitur,memorabilesamp; maximi nommis vrbcsalluirvqua�nbsp;rum Omnium opulenti(rimagt;acvctufti(fima Vienna , ciaius appcl*nbsp;iationcm aiij ab antique cius nomine fUuianataliiiparuo flumUnbsp;ne,quod inter ciuitatis fuburbia labirur ,dcducunti01im etiaiAnbsp;Iuliobonaamp; Vindobona Vocatavvrbihoc tempore clariflima.in-cxpugnabili murornm ambitu,pracaitisfoflisgt; aggcrc*amp; vallo cin-gituri�Mocniadcindcfpiiraamp;fublimia.frcqircntcs turres, amp; pro*nbsp;pugnaculaadbcllum oppot tuna habcnr.vtfol a Vienna, vnicuiAnbsp;(it ChriftianorumcontraTurcarumfurorem propugnaculum 5cnbsp;munimChtum^Haecautcm moenia^cx ca pecunia funt aedificata�nbsp;quam Richardus Angliac Rex ,ab Auftriat Dace captus,in fui rc-�cmptionctti perroluh,aflrercmeCurpinianoin VitaHcnrici V I Suburbia maximai'unt,amp;ambiti*nbsp;lt;^(a.3;desciuiumamplx.arca,amp;pi^uri5ornatieiftru�urafoIidaamp;�!rma,altzdomorum facics�mag*nbsp;nitic35qucvifunturgt;TcmplaDco�San�bifquedicataf�campla, amp; fplcttdida fefto lapidc conitruda�nbsp;periucida funt.dCcolumnarumordinibusadmirandaiquorum principemobtinctlocum nobileS.nbsp;Sfephani fanum.Cellae vinarixadeo profundxfunt amp; fpatiofx.vtfub terranon minusvquam fupcanbsp;terram^dificiorumapud Viennam efle feratur.Platearum folum (Iratum lapidc duro,vtnequenbsp;plauftrorum rotisfacil� conteratur. Annonx, amp; potiCTimurti vini.incrcdibilis copia.adco quidem,nbsp;vtdnccntosamp;millccquosqnadtagintadicrumvindcmiacxcrccati.Omniumfacaltatum Vniucr-�tatc,in quam honorum Sc Poefcos conferuncut in(tgnia,nobilitatuF quam Frcdcritusl I.Impera-torAuguftus AnnoSalutis M. cc.xxxvU. ex Roiftana �C Pariricn��inftiiuU* Anno Domininbsp;D.xxi v.Solymanus,fcroxChriftianorumhoftis,con�crtiflitno exercitu hanc vrbcm adortus�nbsp;jmmani fxuitia cam obfcditidc muralibuslabcfadauittormentis.quatcr cum maxima fuorumnbsp;ftrageoppugnauibAttandemXXXv.obridioaisdie.fpepotiandxvrbistticidaiiexetcitumiuuni ab*nbsp;duxit�

B V D A-

An VBiVS omnium, quos �ur�pahabcti fluuiofutft maximns* Mcdiam Hungariaminterfluit,eamqucin partes,nempe in Cite*nbsp;riorcm,amp; Vltcriorcmfcindit.Citctioris Hungarix caputeftBV-DA,Rcgniauitaredes,nc dcnominata,vti picrique cxidimanr,inbsp;Budaconditorcfrairc AttilxRegis,vcl,vtaljj fcnbunt,a Budinisnbsp;Scythixpopulisdnhac vrbe SigifmundusRex Aiperbiirima ilatu*nbsp;it xdificia,exxdiiicauitquoqucinarcepalatium.multum Roma*nbsp;nxrefcrcns antiquitatis:murO arcem obduxit,ambulacrifque a*nbsp;moeniflimiscxornauit,in media fcr� arcc^turrim amplilllma jfunlt;nbsp;dauit ex quadtato lapidCifed mortc prxucntus, initum opus notinbsp;abfoluittExaltera Danubijripa.in Pcilana ciuitate, qux�confpe-aueft,mol�pofuit,inatcisobicaxfpccicm,vt hinc fupra Danu*nbsp;bium pcrpetuopontcatccna Vtramqucconiungerct. Vcrutti morlnbsp;inuidatamfuperbioperisinitium interccpit.C^odfifacerc potu-*^'�t�Traiani pontcm.qucmin fuperioris Myllx ripa quondam illcfccctatiprOculdubiofupcrai�et.nbsp;^orro.Peftumso.miliibuspafluunii Vatia.incacdmripa.atqucin Budx noux confpcdu fitum, inbsp;Peftanisfortafle miliribus,vigcntc quondam ImperiO Romano,igdificatumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Munllcrns�Si

Vrbis{ltuminrpicia5,cxpattcmontofa, dcvalidiscltpropugnaculisfirma,vtnee quicquam muni-tuis.necamceaius, in rota ferme Hungaria ihueniri poffitgt;publicis.priuatifquc xdificijs ornatisfi. ^is,prxcxterisinca regioncvrbibus,clariflrima.Agrumhabetvariorumfrucluum vbcrrateluxuri-antem. Nunc veto,non fine maximo Chriftianotum dctrimcnio.a Turcis Buda tcnctur, qui camnbsp;Anno Domini M.D.XXI X�inuafcrttttt.

41

M E �) I � L A N V M

E Dl OL A N V M,potamp;ntifsimaci�itas , vniucrfx�alliaCifalpinj�M�* rropblis.aquoconditiii, amp; vhdeficci�sappeJlatiodu�a, vari�ab hift�rl*nbsp;ographis proditumcft.Origincm eiusGallisLiuiustribuit:nonriulli. amp;nbsp;quidcm vcrius, antcGailorurnin Italiam aducntum. Belloucfum ex yi-coeximix dignitatis.finttimam Alpibustinitatem. Mcdiolanutiisdi�-caffe.eumqucregisfibin�men fumpfifle.tradunriQnidam Mcdioianunlnbsp;dictum p�tauerc,quod inter duos amncs.ipfi Lames vocant, vrbspofitanbsp;fit. Arduamfcilicct,5cTicinum.A�jabaniniali media parte iahatOjinip-fisfundanjenrisinucnto=Cato,prius�Ianamgt; aitdidam, a Thufcbrurtlnbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ducc:dcinabInfubriumPrincipe, Medio,adaudamnomenaccepifle

Alciatusin Emblematis,alitcrali) fcribunr. Vrbs�ft Mediolanum oppotiun� modum fitu,quO prsrer agri ipfius vberrimas frugesi� Gailia Cifalpina, nccciTaria qu^uis com-Pmuri poflunoHiiic quam pl�rim�slmp�ratorcs, contra Gallos atque Gcrmanos bcllaridio-'^^�mitar�ductos.hicc�nfediflelcgim�s. Sarpiusenim^cdioIahiCseiTarconftitit, frequenternbsp;valdeTraianoplacuit locus, VtRegiam hicacdificaritiquodnuhcpalatium dicitur*nbsp;^bitauit hiectiam Adrianns. Item Maximinus Herculeus, qui mcenib�shanc Vrb�morna-niurumfecundum adiecit, camqucamplifiCauit j 5c a�deni Hcrculi in ea pofuit, quas nunc D*nbsp;-autentio Maftyricftdieata. luxtaquamcolumnisXVI. marm�rcisdomum fumptuofiirimamnbsp;^'P^*^^t�rnm vfuiidificauir,quamincendi�perijflrefcribitMcrucaj vt folxc�iumna; fint reli-^ �.i^hilippusetiam imperatorChriftianus.hacinvrbc refedit, depofteUmConftantius, Con-^�nufquc.ItemIouinianus,valens.Vaichtinianus.5cThcodofi�s. Medi�lariurilampliflimunbsp;^dmplcclitur fpatium, adeo quidem.vt maximis totius Eur�pae ciuitatibus annumcretur. Eiusnbsp;^ourbiailatifeaquarumfoflaecinguntjperdiiasvndique nawigijs, maxima ann�ttsc�pUdefertur.

ammuita funt hic.tamquediuerfaartifie�mgenera, vtiridevulgifit natumprouerbi�m: qui italiam refiGtretotam velitgt;cum deftrucreMediolanum dcbcrc,himirum quodexhisfedibus,nbsp;attificum�xanima.per om nes Italia: pafte, f^ar^antiir. Quinetiamlibcralcs difciplinxhiccultxnbsp;lUcrudtiVirgiliusfiquidem.Mediolani litCfisoperamdcdinSummum huiusRcipub.potcntiatnnbsp;wg�itiqu�dp�ftfrequentifsimas holtium direptiones.quibus vniuctfadifuta, foloq�cjcquatanbsp;vaftam magnirudin�nirurfu8cxcrcucrif.Variaj5cfunefta'eiuscxcidia.GibclUnoruninbsp;ctiim,5cGuelphorumexinabiIes vniudrfacItali*fa�tibncSjMcdiblanl Ann�b�mini M.GCC.nbsp;X.nataSi MunfterusiriG�fmographiafiia, rcccnfet. Habct vrbsjedifi�iamircfplendida. atquenbsp;tttagnifica.prjecipu� vcrojxd�mp�raug�ftam.quam Dom�m vocahtjimmchf�f�mptu, actara,nbsp;admirabili arte fadam,vt pa�ds�mnin� of bis terraf um teniplis c�nfef ri pbffit, fiu� niagnitudi-ncmamp;ariificium,flueprecia mafmorumacoriiamcnt�rumfpcdcs. Etenimj nonibl�m vndunbsp;qucforisintufquccruftisiiii�eimarmbris int�danitet , vcfumctiam mirabiiibuscx marmorenbsp;ltatuis,artefummaelabbratis,cftexbrnata:Sunt amp;nobiliumfanapcfmultajint�f q�aegratiarumnbsp;�dcs.Canobiam huicfanbirifigriccbhiref praedicatorutn.cum pfxclafa Bibliotheca,celeberri*nbsp;misItalia� totiusaddcnda.'Priuar�rumctiam iii vrbedoitiusianipliffimst perm�ltxconfpici�n-tuhEit amp; arxport? loui? munitiflim�,inexpugnabileacptaecipuumtotius Eurdp? prbpugtiacu-lurn,quod vlldprofed�vicapinun�5uamp�tuic,q�anq�ampcranrionx,rcr�mqacncclT3narnhinbsp;in�piam.id aliquandbc�ntigcrir.vt in EphcmcridibusLatinis.Lcahdcr dembnftrat.lnfuper.tftnbsp;Curia vetuSjVbi modie�ni D;Gbthardifan�mnobiiibusalilt;iuoc Vi�ecbmitura fepuichrisdcco-ratum.Italia� regcs.tuni ctiam imperatores A�gufti.Imperii folenniaicorbnam ferream i ab hu-lus vrbisprajfulibusf�mefe foi�nr, idquccxconitiruri�ne Theodorici Oftrbgothor�m Regis.nbsp;Alexander Quintus ciusri�minis Pontifex f�mm�s,BarhabamD.Pauiic�ridifcipulumiprimun4nbsp;fuiifc Medi�lanenfis Ecclcfiae Ahtiftitcm fcribib Cui interpofitisalijspijSjdodifqucnbsp;viris i D. AmbrofiusfuccelTerir. clariffimUni Ecclcfiaeluttien.q�i D-Auguiti-num celcbertimum ill�ra Dod�rtnt Thc�Jogum Mcdi�laninbsp;ad fidcniChtiftic�nucrtit,amp;deinde anno poft N.C.

Trcccntcfimonoriagefimo tertio,ex cadcmKac �iuitatc,ad �tetnam beatorum pa*nbsp;triamcmigcauit�

42

V E N E T I AE.

Bprimis Vcnetiarum itiitijSjdlucrfa hiftoriographi tradfihSabt�ic� Leander fubfcribit,prima huiusinclyrae vrbisinitiaiin annum a C.Ntnbsp;CCCC. XX l.incidcrc, quo tempore fama iam eratfparfa.irafgref-furos Danabi�Hunnos.ltaliaEinuadcndaecaufadtaque Aquilcienfcsinbsp;amp; Patauini,fcrociffimihoftisterroiegt;6cob vrbium fuarumintcrituninbsp;Adfiacici tnaris infulas fuga occuparunt.amp;initioiri ft iuum aJrumldnbsp;recipientes,prima Vcncriarum vrbisfundamenta icc�re.Sirsefuntianbsp;intimofinus Adriatic! receffu.Infuias fcr� LX.(adic�istandem alijsnbsp;duodcniSi^iparuointerfc fpario difiun�asiintcrcurreniibuseuripiSj,nbsp;continet. C^asii vchcm�tiori maris impetu,aggcitenuis,litusvocanEnbsp;artificioprouidx natur�, prjeicnt�s,cuefur�*is curuus.inftararcus,5�nbsp;oftijsquinisinterruptus.qujefingnla modicumportum eff.ciunr.na-

________ uigijsamp;aquismarinisaditum in a'ftuaria pracbct.Oppotruua habet

flumina.quib�srcsomncs.cumadhominum vfum, neccfl�tatcm^uc.tumaddelitiasac voluptates vrU les.inuehuntuti. VtfquoddiCI:umirabilc)in qua vibcnibil ferme g!gnitur,in�aomniumraaxima�cnbsp;incredibiliscxubcretcopia.Quarcnonimmerit��lafonc, LiSiinfularum.iF.^de vcrb.obiigk paiadifusnbsp;delitiar�appeilatur.Quiddepifcium abundaatia,de aedificiorum fplendore^de facratillimarum adiilnbsp;ornamentis,dcvcncrandorumPatr�prudcntia,refcram:non irnatcrito ingenue fatentur om nes,tamnbsp;potentcm.tana nobilcm.tam illuftremitam opukntam ivempub.Deotum immortal'uni nutu fundataknbsp;eorumqucprouidentia inhodiernum vfquedi�m moderatameiTe.Qu�eqttidem ad tantum mai itimainbsp;fortuna�C�lmeneucc�afuir.vtDomina ac Regina maris,ab omnibusfemper habita,amp; ab Jlliiftrafi.nOnbsp;loannc AuftriacoCiefarisCaroli V, fummiomni�lmpcratorisjfilioac l�h iippi Catholici.ac Maxsminbsp;Rcgisfratregt;fitfalutataeotempore,quoannofupcriore M.DtLX XlUdie VU* Odob. Auguftini Barbarij Patritij Veneti prudenti�fimis inftruclus con�lijs.innumerabilem Turcarum exercitumfadinnbsp;Ynincrfamfcrcclaflcmccpirjactandem deimmaniflimoacfioedifragohofle,in Epiro,3d Fchinadastri-umphauit.lnnuniera h�cmortalium,varijsexOrbisparribus,corporum vario�uUu,muhirudoncgotUnbsp;atur.Ciuitastotatripliciordincpopuliconftac, Patntijfunr, Ciues� amp; plebs artifcum^ ImpcrijacRcunbsp;pubI.au�ioritasapudParritioscoofirtitgt;quicumipfaQi vrbem.tumciuitatcsoppidaqaedirionis Vcncr�nbsp;moderantur.Vrbsin regiones cftdiuifaI'enas,proindcSexiatiavocar.ftlebanicascongrcgatioa�hibctnbsp;LXXIfiCoenobiaXL�.quorumdecemamp; feptem conuenrus monachorum (unt.quatucr 6t X X. vir-ginum.Foraconiunfta tria, Incapitc,quodlittus fpedat,columnar pcringentcsbina:ccsnun(ur,Qua*nbsp;rum vnaDgt;.Marci,lconin� alarum fignum.�altcra D. I hcodoriftatuam fuftinct.inipfoiniercolumnioknbsp;fuppliciadecondemnarisfumuntunExornatur forum fumpiuofifllmo aemirabilitcmploD.Marei,�nbsp;nobililfimoprcciofilfimoquemarmore, nonminorcartificioquam fumptuconftruclumicuiusnug-tiificentia,maximiamp;ftupendiprccijthefaurus,hoeIcciproprcranguftiamexplicarin� poiefi,IntegrOnbsp;D.Marcicorporcexornatur Vieos riuidiuidunt.at tranfitusvbiqucpontibas eoniungirur, vel ligneis�nbsp;vcllapidcis quorum in vniucrfum,tampubliej,quampriuati,C CC CiCcn.'cnrunNauicnlaiG numerusnbsp;ciuitasperagratur,VlII.mjlliumamplius efleputatur. Eftetiamintra vrbisambitum nauale.iocu.'imoe-nibus vndiquevalidis munitus,amp;cum oppottunisadeuftodiam turribus quem Arfcnalc nominanc. Itlnbsp;quo perpetuo CCCC. occupantur homines.trircmibus.ijfque rcbusiquaiad nauigationcm rcqulrun-tur.conficiendis intenti.quorumftipcndiaM.CC.inftcbdomadamaurcorum nummumfarudn ipfonbsp;nauali�nauium iotlgarum�quaeinpontibus,adomnem occafionem parat�perpetuo funtmumetus,adnbsp;CC.cftfpraeter alianauigia minora.vndcvires ,opcfique,amp;amplitudorei Vencta:,quaEprofe�lonunenbsp;luUci nominisgloria.decufquefolacft� facil�poffuntintelligi. Pr�potcntemhanc vrbcm , ciufqu�nbsp;dilionc8aeregna,Centurioncs�atqucTribuni,ad Annum chriftiSepringcntefimumgubcf�nbsp;narunt,deindcDucisauaoriratcadminiftrari coepit.Qui tam fubtili forti,nbsp;tionc cligiturgt;nullus vt ambitiofuSjVanaequeglori� cupidus,in tan-umfe digmutemintcuderequeat*

45

Fnva LiguruminIta!iacaput,Liguf�ico adiacetmari, potcns, fuperba.arqueantiquinTimsoriginiB ciuitas,vcIalano ItaliaeRegc,nbsp;.)cdcindcalanoTroianorum Regeauiita.vela, lanoGciiio Prifco,nbsp;vel ^Genuine AFgyptio,vcl aGcnuo Saturni filio.ptimumaedifi*nbsp;cata.vel deniquealitu,curuatur^genu refpondente,denominatanbsp;perhibctur.Simtalieft:Fronremeridiem rpedat,amplifllm� circanbsp;litrusconrurgcns.dorfo.Septcntrioni obuerfoi leniter inplaniti-cm,v�lutiad quicfccndum defcendens,montium innixa radici-bus , quorum a tergo contra fauorum Septentrionum afflatumnbsp;vallo munifur,non tota montofa, nee viciflim rota plana. Infigninbsp;portu.fortiflTima molcjfecurae ftationisca ufa praemunito, mcrcatu-queamplifl�monobiliseft.Sempcr autem amp; in negotiando indu-ftrios,amp; adres fummas,tam terra, quam mari gerendaas, fu mm osnbsp;hominesgenuit.QuifepiusinfidelesChriftianorum hoftes armisnbsp;fupprcircrunt/jrp�dcbcllaruntPifanos.fepeiterna Venctis.aiijfqucpotentiirimis populis amp; Regi.nbsp;busfpedabiles rctulerunt viftorias.vt plurimasciuitatesamp;infulasditionisfua�feccrint. Vndc raniisnbsp;jncrementis,tumpopuliacapdificiorum,tumopumcrcuithaECciuitasiVt nomen adeptafu Genuaenbsp;fupcrb�c.Variam Reipubliese formam diuerfis temporibus habuit;nunc Hifpaniarum Kcgcm ag-norcitdominum,amp;4 Ducc.annali ckdione dengnatOigubccnatuc ac regitur.

F L o R E N T I A-

Lorentia Hetrurix Metropolis,vrbs omnium florcntifflma.ia-cetad Arnuroiquomedio fccatur.dc quatuoreximijsconiungitur pontibus, ab Orientc ac Septentrione collibus amoeniflfimis, amp;nbsp;vndiquefruftifcrisarboribus veftitis cin�la,medij theatri inftar,nbsp;OccidcBtali laterepulchram in planitiem incedens,Apennini aliquot b'achijscontra vim externam amp;incurfiones eft munira,, vi-deturque fer� vmbilicum Italiae tcncrc. Nobili gente f.cqucnsnbsp;perpetuo fuit,amp; fi cui familiashoneftas.hinctanquam �ieminarionbsp;inaljas vrbesltalixprofedascognofccrclibcbit.commentationcsnbsp;inDantemChriftoph�riLaudiniadeatjis enim opcris cius initionbsp;multis hac de re tra�auit. Florentiam duplices habuifle muros,nbsp;eofdemqueaPhefulanis amp; Barbarisefledeieftos, ac ciues defertanbsp;vrbein vicinaoppidaconccfllfl'c.auihorcft idem Lardinus.Defo-latamitavrbcm adannumpoftchriftum natum Dc c c 1 i. iacu-iffe,quo Carolus Magnus Roma,vbitum Imperator Cxfar Auguftusappcllaruserat,in Galliam ren-dcns,h c dies aliquorcon ftitit,captufque loei conditionc.moenium nouorum fund amenta, long�nbsp;prionbusamplioraiuiririnchoari.propofitoetiamedifto.vtpafllm difperfi ciues,ad inftaurandamnbsp;'Vrbemrcdtrent.Hocitaquetemporcnouismuriscinftafait.Adeofplendidis,magmficifque xdifi-ciisjumptuofiilima ftruiFuraornafis.tam diuinocuItui,quamciuium vfui fumma cum voluptarenbsp;fpeftantiumornatisFlorcntianiter,vtquemadmodum Venetiadiues,Mediolanum magnum,Ge-nua fuperba,Bononiafettilis,Rauennaantiqua,Neapolisnobilis,acRoma fan�ta, ita Florentiatan-quam flosacpuJchritudolralix,Florentiabellafitnominata.Nobiliflima vrbis fana,in primis ad-mirabileillud D.Mari^ Florida,totum cx marmorecruftatum,cum hcmifphxrio ftupendi opcris,nbsp;juxtaturrisftatexim{atintinabulorum,totaitem marmorea, modicoque poft intetuallo veterri.nbsp;naim Martistemplum,forma rotunda,magnoingenioconftrult;ftum,amp; nuncD.Ioanni Baptiftte factum.VaIuashabetcxxre,fufiliopcre,ram raroartificiofadaSjeasprxfcrtim qu2e contra fanum D.nbsp;M..ria; FloridaefuntjVtomnes omnino,quibusjngcnij viseft vlia.reliquam Europa tota fimileseflcnbsp;liuiquamarbitrentur. Reliqua vtia:desmifericordi�,xenodochia,Expofitorurobrephotrophiuiunbsp;c�etcraquelocapietatiscrgoconftituta prarrcreotqualia tricenafeptcna eflc dicuntur. Aedes cen-fentur plebanic* x Lini- Prioratusx 11. Conuentus virorum muherurnque facrinbsp;Lxx Vi.Collegia puerorum i x-quasfraternirates vocani,vitomm foda-litates maximo numero.

4^4^

R o M A'

Oma Domina amp;Rcgin3vrbium,totiurquemandicap�t, lt;^��f^ f�r� vniuerlurn forti film or urn virorum rebus pr3Efianti!rim� gefiis, fu�ini-perio fubegerar. De prim is, cius condiroribus tam malt jE amp; variife feu*nbsp;rentiaf, quant diuerfi fcriprores inueniuntur. Sunr, qui exifiimanr E-uandrum ex Arcadia fugientem ca occupafleloca, vbi nunc Ron^�3-fpicitur , ib�demqiie oppiduluni inucniffe aliquod , Valentiniana dictum, quodabipio arnplificarum , Romae nomen deinde fit confecu-tum. A lij rradunr, Remum amp; R�m alum Aenes fili�s vrbis hui�s con-ditorcsfuifle, quostamenalij Aeneae nepotes eX filia dicunt- Veruntnbsp;Dionyfius Halicafnafleus ante Troianorum amp; Ae�ieae in Italiamad-uentum Romam extitifiTe, cxantiquo fcriptore Anti�cho Syracufan�nbsp;docenst h$ceius verba recenfer . Pofteaquain ItaluscohfcnuiirerjMor.nbsp;ges pro illo regnauit, ad quem vir quidam homineSyculus Roma pro-fuga^ Vi.iur. iiac otaiionc fans indicaiiit, Romam aliam excidioTroianofuperi�r�extitifl'e. Gommu.nbsp;nior fer� omnium fententia eft, Romam a Romulo dici. Quippecum is Romam vjribus amp; robore iu-uenum affatima fe murtitam cerncrctihaud min�ris momentifoccratus/i eandem con��lij opefulcif-1'et. cx vencrandjefeneautisciuibus. qui tune ad�rant,centum elegerit, quosobhon�rem, �atres.obarinbsp;tatem ^eriatoresappellauit, portas defignauerit,tribus diuiferir.praEfidjariosconuocaueritjtribunc) seenbsp;ierum ci earit,amp; nouam denique Reipub.formam infticu�rit. Ita vtR(gt;muIuS iriclytK huius vrbis augu-ftifilmum f��licifilmumqueprincipium coHocal�e videatur.Q^ise temporum deinde fucceflu,tot Serlat�-res cximios.tot clarifiTimosfortifilmOsque DuceS.tot egregios Imperatores vniuerll propemod� orbisnbsp;doroitoresrulit, vt isire.Mundi caput, amp; a Cicerone Orationepro Sylla, Arx Regum amp;iiatiOa�exterar�inbsp;lumen gentium,amp; Impcrij domicilium ficappellata- Eiusambitum Pliniusex traditione Auguftifcribicnbsp;ntilia paflus viginti. Flauius Vopifcus Aureliurb Imperatorem ambitum Vrbis ad trigirita milia pafluunbsp;auxifle rcfert.Tota deindeeiusarea. ad tantam amplit�dinem deuenit, vtin circuitu collegifle dicatucnbsp;quot;Viginti milia pafiuuntjquae �quinque fer� mi�ariaGermanica efiiciurtt.Regionibus xiiii quondam diuiddnbsp;batur. Portasfuburbiorum amp; vrbisin vniucrfuni numeroxxix.fuiflTejrefcrt Plinius.Liuiusautem ponicnbsp;XXX vil. Turres Imperio florente circum vrbemerant dcc x xx 1 v. In quibuscum ita res ferret,prgfidianbsp;collocabancur. Nuncturres folummodo ccclxV. Portxxx. fuperfunt.NecquS nunc extant turr�'jitS-que niuti.veterum operum fanda mentis infiftunt.neque mat�ria eadem conftant.Scd quiafrequentifti-mis Barbarorum incurfionibus Vrbs plan� vaftataatqucfubuerfafuit,Omnia tiiutata funt,acconuerfagt;nbsp;reparatorum pro tempore arbitrio. Septem R�ma continet montes,tapes,fiue colles,de quorum diuer-laappellatione variasferiptorum refereefententias, nimistsediofumaclongumforet- Magnificentilfi-*03eetiam tam Deorum,nunc Chrifti amp;Sandorum,fummorumquchominumxdes,quaebis m�ntibusnbsp;contincntur.abfquet�Ediofa verbofitaterecenferinequcunt.quemadmod�m nee reliqua Vrbis templa,nbsp;praeftantiffimae Sanctorum reliquiae, fontes, arcus triumphales,thermae,iheatra.antiquitatismonum�ta.nbsp;Oe quibus peculiares variorum conferipti libclli exrant.Fertur de Conftantio Imperatore,quod isCaminbsp;pum Martium.cum admiratioueinfpiciens,fcpulchrum AugultiCasfaris, tot xteis, atquemarmoreisnbsp;fimulachtisorriatumsforum RomariumjiouisTarpeijdelubra,thctmas,porticasinpr�utneiae moduninbsp;audas.amphitheatrum, Pantheon miraaltitudinefpaciofis molibusformatuntitemplum pacis, Pom-peij cheatrum , Circum maximum , tot Arcus triumphalcs , rot aquaedudus , tpt ftatuasnbsp;per vrbem ad ornatum pofitas , obftupuifle,3C tandem dixifiTe.'Naturam �mnes vires in vnamvrbcninbsp;effudifle. Etenim infignesfuperbifllmorum aedificiorum ruina?,prifcam vrbis magnificentiara,non ob.nbsp;fcur�demonftrant*Tyberisfluuius,�SeprentrioneVrbemingreditur,amp;exlateremeridi�nali,Hofi:ianinbsp;verfus.effluir, Sedquid pluraderahra.tamquemagnificavrbecommemorcmPlnqua legitimusamp;�rdi-

narius D.Petn fuccefior,Maximus Ecclefiae Catholics Pontifex,refider,vencrandxSS.Ap�ftoI�rura,6c

Martyrum cernuntur reliquis.vbi Chriftiano orbiprcfcribiturfln qua denique fuaui fima: Muf3e,vnU

uerfam Crsciam defercnres.fedcm ac domicilium inucqerunr. Vf ver ifiim� Cicero lib.idciiatura Deo-

rum tradat: Quemadmodum nihilin vniuerfareturn naVuramundo, fic in terns nihil Roma melius nihil pra?ftantms inueniri, Amplifllma etiam Vniuerfitate inter qurm plurimaornamenta, vrbs*nbsp;Romananiter,dcquaD. lacobusMiddcndorpius, infuode vniuerfitatibuslibro,

copios� dificrit.

45*

. ft