-ocr page 1- -ocr page 2- -ocr page 3-

PES MECHAKICUS ARTIFICIALIS,

3luf wdc^cm

^lleProportiones tgt;er ganfcnMatheleos ol^itf mü^fumcs 9{e^|nfn / aOdn tgt;uï(| S^ülfit

CÜICïJ ‘0aittgt;^3trcfw(S^/ fo ttt Arichmecica, Geometria,

Stereometria, alé Trigonometria,amp;c. mttUtenia^léi^CVfuC^^ ter^c^enDtgfett / ju bcc^fïemSSergniigenctneé £tcb|)a^nbsp;()eré/ fénnen gefucfet uuD gefunamp;en werten;

^((cn iinlgt; ;el»ctt / fo n)o(;t^;o5ctt afó tttelgt;rtöOtt 3gt;erfoncn / fo Oiefen ^Mett 5?un|ïm Oeoget^jan/

^cm Qcmcincn VlTann jum ieflcii un^'^mer^Kcfecm Verticil getreu?

licfe nbsp;nbsp;nbsp;gegeben/ unb mit flt;i)^nennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;figuren gejieret/

SiurcF)

®t£^ae(i(^efFdf.

¦“¦ nbsp;nbsp;nbsp;~~ u £ m/

. jn nbsp;nbsp;nbsp;A U T o RIS ,

t^cfcvncft unï) fïntim U\) OWN ?!35a3neifé(Sel. ?CDittiw/

A N H o 1 f 5 9,

-ocr page 4- -ocr page 5-

5)et«

in. Sboiii apfrif b

t)0it ^ Wd/

5u Srotfenegg / Senti auf

Iretg/ iSoncgg / ül^necg unb@rcff(n/

filter £üW.£anbrc^aflt üet lt;Srg^^er(ii?öt§um0

ff drnbten Scrorbueter / k. k.

YDte auc^

;em poi^^ffiolgeborneii Senn/

mnMran^lln(0it

pon grotto/

jre^^enn ju ^roftenegg / Scnn auf

lïrtg / Slemogg/ ©c|««9 un^ Stofffli/ €infr £óM.£anWc®«flt ti(g ®rg»^gt;er|c9t^ttmg Sdrnotcnnbsp;£anti0'-9{e(5ttn nnb EttnW'-Oanptmaimif^ennbsp;S(r^6rg«.S)anMunöCtt a5f pfigcrn/ jc. ic.

, ^ïinrn ©n4t»igfn J^crrrn/ u,i(.

-ocr page 6-



«aMge®lt;rrc«.

i^ntnac^

^tiiié^ nbsp;nbsp;nbsp;6e9Det:feifg

ji^ mic| ^^vt'unben 6eftn^ t)e/ t)t’r i(^ f^on m geraume §eit ^telfal^nbsp;fige ^of)e iamp;nab^^ejeugungefi/itnc’^nó^nbsp;t»ige ganamp;fc^rifften unD ^tieffe m$munbsp;fen/ genoffett / au(| nof^ anjefo genief*nbsp;je / tpe(c§e jfmailen fp gepinge ^erfon/nbsp;^pn fo ^p^em^rtcrtparfenian. W.^ un=

-ocr page 7-

fecffe^e tc^ mié) /

6e9t)ecfeité gegen.

tüSrtigen neu # effunbcnen Mechanifcpm a6 in önfert|gt;amp;mgfeit ju ofteri-

ren; mit bemöf^igffer Étffe / folc^en / ató ein ^d($cn meincê ^andf^6egkrigfï«n

mófl^ ^juneJ^ram / tint) felWgen / tuo eil

'mf


tt*ann ic^ tinlinfc^en bacff/fdèfïen/oö er Die ro6e I)atte/ cxaininieen.

ann ®

|ngtgt;ett DenDerfeiié Dojie §èe(a^rfanifei( in alien Sdentien / unD Docnemiic^ in Ma-thematicis unb Mechanicis UngemeineTa-lenta o^nc luicf) ^elt funDig/ niitn)eI4)en

©te

-ocr page 8-

it ' Éfc609(i(f)er Évm|en §èentó^ t|)iT fcennölfn an fic^) gesogcn / tap giienbsp;bep^enmfelbtgen in ^oi’ne^nienunM)Oct)^nbsp;roicfifigm Éebienungm ftel)cn / unb ^ermnbsp;fon^ecliilet: ^nat)e gettgt;ürt)tget fe^n.

§itk bemnai;^ bor gdnflic^en goffnung/

be^beifdt^ mctbm biefeétlnf etfangen nic^t in fibdn^mterrfm/ unb nocb/ wie ^or/met#nbsp;ne ^nSbigc herren unb |o^e Patronen



|re9^en(.én.^n.

2)ienfï^ibeïbwtiöcnf?eir

^((^ael ©c^flfeft.

-ocr page 9-

Co)


lorrebc.

^ woïen ntcgt kic^t jemant» faitötteit mtrb/

tgt;a^ bic Machefis an iinb tgt;or ftc^ fclbjïen rocï gen i^rer 2lnmutl)/ Subtilicat/ 0cvöt§l}cit unbnbsp;aUöcmcincnrtu^cns/ cüiet)on benoortreff;;nbsp;Uebften TODiffenfcböfften fcyc / fo voivb mannbsp;bocb barbey suglcicfc gc(ic^)cn muffen / ba^nbsp;ftc tn ben ientsen Operacionen / tDclcbc in Praxi JU bicfctr ebeenbsp;icncc 2lvbcit applicivt töctrbcn foUen / jum ófftetn etnen niebtnbsp;genngen 2lntïo^ leybe. 2)nnn tnbcm man fteb notbïocnbignbsp;unterfcbicbliifecr Inftrumcnccn bebtenen mu^ / unb man abetnbsp;ntebt aUejeit unb allei: (Dvten beigleicbcn jRunjïlcr unb Me-charvicos babcn fan / pclcbe fcli^ic nacb betr erforberten ac-curaceffe tgt;crferttgen fonnen; fo ijï leiebt 5u craebten / bafj/nbsp;wann man fti mit foleber fvemben unb unüoUfommenen 2lr^;nbsp;beit bcbelffcn mu^ / man aucb niebt fo allcrbtngs ricbtig unbnbsp;accurat, ïoie Cö iKOl fcyn folte / unb bee Mathematicus aucbnbsp;Qcrn wolte / operiven fónne. llnb urn btefer llrfacb t»illcn /nbsp;babcn ftib üorncbmc Mathematici feincïTTübc bauren laf»nbsp;fen / U)re benotbigte inftrumenta mit eigeiictr lt;5anb ju mainbsp;ien / unb na^ eigenem ©ntbefinben cinjutiebten: tooburebnbsp;(te bann niebt nue in ibren Operacionen cine mebrete (Bevoi^^nbsp;beit eelangct / fonbern benebene aucb nocb biefes erbalten /

bajj fie bey foléetMechanifcben2lvbeitófftei*mabIenjut^r^

fjnbung einee neuen nu^litbeninflruments gelanget/ ju vbél^

(ber cin anbcrct mit feinctbloffen Speculation fcbmetlicbitriirbe

geCommen feyn / glcicbt»ie folcbcs buvcb t?ieletley ^jtempcl fónte beftdtiget wetbeih tPann bami nun bet ^ett Autor

b nbsp;nbsp;nbsp;biefeo

-ocr page 10-

tiefce VIDcrcPIcine / ticben feiiier fcbonen nbsp;nbsp;nbsp;/ bic

cr burcb Stoffen Skifj in ber Mathemacic emorben / ftlt;b Slcicbfallö mit niebt sevinsever S^nifigfeit tgt;on etUt^cnnbsp;bet* auff bic Mechanicnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ (tïgt;!C bami nicfet nuv bcc Pro

portional - Siveful / fonbevn aucb biefev XXla^ i Gtab / üoti ï»cld)cmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Traadtlein banbclt / imb anbere In-

ftrumenra , fo VDOI üon ^oIt5 / alö Vïlefftng / allcjcit DOii ib^ me JU bcFommen feyn/) fo bat aut^cvbi^vbmrcbCBelcgcubcitnbsp;unb2fnla@ bcfomincn / biefes bcingemcincntrtu^cnbieali^cs^nbsp;unb febt bcquemes Inftrument JU erfïnbcn: tuicmolciT er ba#nbsp;bcy genie gefïebet / ba9 ibui aucb jugleieb ^enn ^ÏBenbelitinbsp;Gcbtibfnccbtö brey crfunbeiieLinial, melcbc et in fetneu^e#nbsp;fcbretbuitg tQefïungcn ju banen / befebvieben/ viwb^mnEiu

aLennep Problemata Mathematica, gute ^lulcitung biet JU gegcbeil».

Pon biefcminftrumenc nun bcmlt;5ocb^ unb VDoIgencigten ^efev Ctnigeil 23cvi£bt mitjutbcilen / fo Poramt foldbcs in bem Fundament unbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lllit bcin Proportional-3il*^ul faf^

gdii^licb bbevein / inbein ee nemlieb babin bienet/ Mathema-tifi^eProblemata auff eiiie Uicbteunb MechanifcbeXIDetfc jufol-viren. ÏDae abet ben ^ennAutorem bemogen / neben bem Proportional-^ireful / unb bem bïêtv?oii Dot anbei-balb3öb^nbsp;ren t?on ibm in 2)rucP gegebeneii tlnterricbt / aucb biefes in-ftrument, uiib rgt;oii bcffelbeii (Sebraucb / biefen Script/ aanbsp;bas Cages #£iccb| ju legen / bas ift tbcils aufj ber tjon bemnbsp;^enn Autore btefem tüercflein üoraiigefetjtcn S^inleitung /nbsp;tbetls auf5 nacbfoIgenbcnUtfacben mit mebrerm ju etfebemnbsp;trXcmlicb /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifï ^toar ber Proportional-Strcful abfonber#

lilt;b be^megen bevübmt unb belicbt / ineilburib bcffelbeitlt;5ulf' fc bit Problemata Mathematica auf einc Icicbtetnaiiier PbnilCIlnbsp;auffgclofct foerben/ voeliber ^ubm ibm aucb fonber^rucifetnbsp;allejcit bleiben ttiirb / iiibeffen aber / fo ifl boeb folieer iiicfetnbsp;folei#t ju baben unb ju maeben i unb fUntcmablrn bie Opcratio-

-ocr page 11-

nen / tgt;urc^ voelc^c Me Diftancien auff bemfelben ¥6nnen dirc-fte gcnommcn vvcvben/ bic allcrleicbtcfte untgt; bebcnbefte fcyn/ bingcgen abcv bevfeibcn / welcb^ oblique, transverfimnbsp;unb Derfucbeiib/ tnit etvyas mcbveeVïïubc nebinenttmfj/ einenbsp;Simlicbc 2in$abl tfl / de ift unfcbvDCV iu uvtbeilen / bag cin foUnbsp;cbeo laftrumenc, auff vDelcbemaUcDiftantienfoiincndircae gc?nbsp;nommen voerbcn / urn fc t^iel mel?f bcquemev feyn muffe* VDauunbsp;t»ajin mm biefev VTTag^Btab nicbt aUein mit gertngevcr VHubcnbsp;«nb Un}?oftcn / (tnbcm ja ber diiffcvn Sorm nact) bcrgleidjciinbsp;fajï cin jcgltcber lt;5i^»^vtgt;evc56itT?ann bat/) fan Dci-feitiget / cvnbsp;nc jcbe £tntc abcr / bcrcn auff bao bocbfie nur acbtc tgt;onnotbenynbsp;t?on cincm jcbcn :^unfi4iebenbcn / nacb ^er tn biefemSucb#nbsp;lein gcgcbencn 2lntxgt;eifung / sufaint ben 2tugtbeilnngcn fnbsp;auffge^cicbnet vvcvbcn / fonbern aui^ bte Operacionen aUenbsp;auff bemfdbcn alfo leicbt vgt;ot$uncbmcn feyn/ bag fie mttbeitnbsp;jenigen/ tuelcbc man bey bem Proportional 5trcfuldire£te neb#nbsp;men / nennet/ gdm^licb ubevcinfommen; fo ctbeUet bt^vaugnbsp;genugfam / bag ault;^ biefca inRrumcnc ttjol tuertb unb inur?nbsp;big fe^ / bag eo dffentlti befanbt gemaebttuetbe/ unb bagnbsp;bet ^ett Aucor unb inventor grogen'Hubm unbS^am^ Dctbie?nbsp;net babe / bag ev foId;es ntebt tgt;or ficb alletn bebalten / fonbern/nbsp;vcrmittelg btefeo Traadtleino / icbcrmdnnigUcb communici-ren n5oüen,

2)ag filt;b rtber alles bas/ mas bievt)onbiefem©tdblcm gerdbmet voorben / alfo verbalte / bas fan unb mug icb augnbsp;mcincr eigenen SJrfabeung be^eugen unb befennen / inbem

icb öatau^/ fo n?ol bie angefubvte'/ alsanbeveJHvempel/ mit fonberbabrer S^tgoQlicbfeit unb Concentemenc gleicbfam fpie#nbsp;ienb folvitet, fOegmegen icb g^u^licb bavtgt;or balte /nbsp;bag / tJ30 einigev ll^u^en burcb ben Proporcional-Siviul fannbsp;gefcbdfft werben/ (bag abet foicbeo in allmege unbau^pie#nbsp;ledeyl^Pcife gefbebe/ be;eugctbictdglicbe^vfabvung/) foU

b z nbsp;nbsp;nbsp;^er

-ocr page 12-

no^ vit\ mebr/ unb mit bcfferec Commoduatbur^ bie? fcn \1Taé^Gtab ïomic bcfSrbcrt lücrbcii.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abetr

wirb Cin jcbcc / roelc^ei* tic Lineam Adthmecicam , fumt tCC Linea Sinuum ö£ Tangencium gcnauer b^tra^t^ll / liub bcmnbsp;Fundament unb (Bebmui^ bcïfclben/vueitcniai^bencf cn wirb/nbsp;cin grojTes £ied)t unb incljrcvctDi^cnfcba^t ron bcr Arichme-tica Logarithmica, iinbbcin/ WOVinn biefclbigc b^0cl)Ct / bc/nbsp;ifommen»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

2lu^ bicfcm allen nun tfi Ictc^t ju fc^lteffen / tvao tn gcgcn? ivdvttgem Tradatlein entljaltcn/ nemlic^/ bamit cinjcbcrbennbsp;modum, mit ticfemWa^^Stabitm^itffcl)en/ toiffen/ unbftcbnbsp;beffen bey biefer obev jcnevCBclegenbeit^ufeinemtrfugenbc?nbsp;bienen móge / fo wivb uor bas erfïe hirg / febo^ beutlicfe /nbsp;gelebcet/ vote unb aufj was Fundament aÖe biefeStmenauffs;nbsp;luteagen feyen/ beniacfe aber/ tt»ic man burcfebcrfelbenlt;5wlf^nbsp;fc/fo tX)bl tnsgemein tic Pcoblemaca Aricbmecica , Geomc-crica , Stereometrica unb Trigonomecrica , als aud? abfonbcr^nbsp;Iti^) biefer ober jenerProfefTion uyb v^anbmcrcF nuglic^e 2luff/nbsp;gaben unb ^unfï?0tuc^e fïnben / unb aufflófenFónnc; glcicb^nbsp;tute folebes au^ bem nacbfblgenben Kegifïer mit mebrerm junbsp;erfeben.

2)iettjeil nun ber gute 3lbgang be^ biebeoor tjon bem Proportional - 3itlt;ful edirten Unterndgt;to fattfam bejeuget/ ba^ mieb meine bamabligegutc ifjoffnung t»on bcmfclbcn niebt bej;nbsp;trogen / als trage icbnocbüielvucntger cinen ot^eifel/ es roerbenbsp;aucb biefes tï)ercflein feine ^iebbdbcr finben / unb ben für^nbsp;gefegten Sweef erreteben» VDomit icb bann biefe bem ^oeb^nbsp;unb Xï)olgeneigtcn £efcr gegebcneJTCacbricbt/ unb mieb/ juquot;nbsp;famt bem lt;5cr:n Autore, bej|elbcii VDolgetuogcnbeit fernernbsp;cmpfeble*

Albertus Veiel, in GymnaC Ulm.Phyf.öc Machem.P.P*

0ilt;!9i(ïer

-ocr page 13-

Sïfgtftcï ter jmtgcn ^ragcn/ tngegcn^

ifdrttscm Tiadtdtfctit fürg«uttb bcutltc^kant^ fóortet/ utttgt; fattfain erfidret

Se wiramp; amp;iefei’50?a§gt;(Stab jubercifet?

^ott ^tttti)ctruttg ufy

2. nbsp;nbsp;nbsp;5öte wtrö biefec ^a§^@fab cittgetljeikt ?

3. nbsp;nbsp;nbsp;S[eelc^c£mienbepnt)en ftdgt; auf bec crflen^eiten?

4. nbsp;nbsp;nbsp;?Ö3aé fur binten flt;;t)nb auf bec aobern (geiten ju finbett?nbsp;f. Mcbe Sinien befi'nben ftcp auf bec bcitten@etfen?

6. fïÖelcbeSinien fepb auf bec uieebten (geiten ju ftnben?


Pag. 3.



I.


ibid, ibid*nbsp;pag.4-ibid.nbsp;. ibid.


33om 0e^raucf) l^egSBcrcffcgitc^é»

TJon öer crften Linea ober üon bem gensob^ltd^cn t!Dcrd?f(^ucb-

I. gu ttsaé ivicb btefe Linea ober bec geivóbnlidbe ©cbucb gebcaudbt ?

2f SÉBie wicb ein Corpus, wetcbeé mit bem geroéf^nticben ©cbucl) gemeflfen tvorbcn / aufgecedbnet ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. j-.

3. SEDaé i(ï mebc auf biefec Unea ju finben ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 8.

¦^om ©cbraucb ber anbcrii Line^ ober bem Decimal - 0tlt;ib*

1, nbsp;nbsp;nbsp;SOBi^wirb biefe Linea eingetbeilt?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibjd.

2, nbsp;nbsp;nbsp;^i«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;biefec Decimal-©tab gebcaucit?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid'

3, nbsp;nbsp;nbsp;SÖjann eine Sangc/q$ceite'obec.amp;óf)e gegebett wirb/fo mit bem gewóbu^'

licï)en(gd)ucl) gemefien mocben/ mie fan man alébann foicbe^ollm De-cimai • recwanbeln ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. f.

3

-ocr page 14-

4, Söanti cttic Sange mit bem Decimal - ©tab gemeffm worben/ivie fan man foldie in baé 9emof)n(!fI)c 9}]a^ oewanbefn ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. lo*

f. Söie fan man biii'dö ^ufffe biefeé Decimal - addiren ? ibid.

6. nbsp;nbsp;nbsp;SÖ3ie ngt;!i'b foicI)eé mit lintennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

7. nbsp;nbsp;nbsp;Söann etmaé mit biefem Decimal. @cl)uc^) gemeficn morben/ mie operiit

man in Addirung bct3af)len? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 11,

8. nbsp;nbsp;nbsp;SSJte fan man auf biefem Dccimai-(gfab fubtrahiren?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

9. nbsp;nbsp;nbsp;?£Bie mirb foicbeé buecf) Sinten ^erricljtet?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

10. nbsp;nbsp;nbsp;Söic mitb foid)eé burc^i3af)len t)ei’i’id)tet ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. i z.

11. nbsp;nbsp;nbsp;SKi« fan man burd) btefeé D?cimal- ©tabö nmitipiiciyett ? ibid,

12. nbsp;nbsp;nbsp;5a5ie micb fo!d)eé mit Sinten öerridjtet ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

13. nbsp;nbsp;nbsp;2Bie mirb ba^ .viuUipHciren in 3ablen wwcbfet ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. i ?.

14. nbsp;nbsp;nbsp;SfCie foil man auf bem Decimal - 0tab dividgt;i’en tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

I f. SöBic mieb figt;!d)cii burcf) Sinten beti'id^tef ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 14.

lé. fSDic mifb baé Dividii'enburd)3abienöemd)tet? nbsp;nbsp;nbsp;ibid,

17. nbsp;nbsp;nbsp;?ö3ann 3a()len öbi'fommett/meldde nid;tg{eid) aafgeben/mieoperirtman?

pag. it-

18. nbsp;nbsp;nbsp;SOCann pet)Sinten ungleicbcr Sange gegeben metben / wie fan man wiffen/

wie (te ttcb gegcn einanbec necbalten ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

19. nbsp;nbsp;nbsp;?£DiefanmanbUtd)*ÖÖ^(f^^^t^^^Decimal-@fabéetnPcrpendiculum fluf?

Picbten? nbsp;nbsp;nbsp;pag. ld,

20. nbsp;nbsp;nbsp;?SDic P ?wetgt;cn Bablen ober Sinien bie britte gefunben werben ? ibid.

21. nbsp;nbsp;nbsp;?83i« foil JU bPtpen Sinien bie üiecbte gefunben werben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 17.

®tcall^cre0et^en/

T^cmCBcbtauc^ bevbvittenLineceGeomecricze v»I Quadrats.

1. nbsp;nbsp;nbsp;S33ic wirb bicfeLinea eingctbeilt unb aufgetragcn ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pag. 18.

2. nbsp;nbsp;nbsp;3u waé wirb cigentlicb biefeLincagebrau^t ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

3. nbsp;nbsp;nbsp;?S3iÊ fOÖ^-adix^adrata exrrahirt werben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

4. nbsp;nbsp;nbsp;?a5iefot( jwifcben Sweden Babïen ober Sinten Media proportionalii gefunbm

werben ? nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 20.

f. ?£Biefanburd).amp;u{jfbteferLineaeem mfïeé Quadrat ober et'nAnguius reau$ aufgeriffen werben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

5. nbsp;nbsp;nbsp;^ie foil bie Diagonal-Linea cineé Oblongi,0ber bie Hypothenufa etnetf

Anguli reai gefunben werben? , nbsp;nbsp;nbsp;^ .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fWd.

7. ?S0ann bie Bafis unb Hypothenufa etned Anguli redii gegebett wirb/ wie foHe Cathetus bar JU gefunben werben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.zr.

- 8, S33ann bie Hypothenufa unb Cachetuseineé Anguli Re(aigegeben wirb/wie

folie bie Baa$f;ierju gefunben werOen? ibid.

-ocr page 15-

un5amp;ettfltc5 erfWref

y. 95M« foD t)et:3inbalÉ eineé Quadrat^ gefunben wccbm? nbsp;nbsp;nbsp;Pag.23»

10. nbsp;nbsp;nbsp;^SSit fan man Dié Porportion 2.9(eicl)formi9enfiacl)en giprcnerfigt;i'|(l)en?ib*

11. nbsp;nbsp;nbsp;süSann bie @eiten penei' obei mel)i gleicbpimiger fiacbei’ giguicn buicb^ar

len gegebenmerben/mie i|i il)ie Proportion ju jïnben? nbsp;nbsp;nbsp;pag.z?-

li. ?£Bte jbllen gleii^f^cmige ^iguien addiri merben ? nbsp;nbsp;nbsp;jbid»

13. nbsp;nbsp;nbsp;SGDiefoUen gleiöfóimige giguien f»btrahirfmeiben?_ ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

14. ?löie foil einc gegebene Linca nacl) fBegebien Gcometnce abgctbedt meiben 'l

pag. 24. nbsp;nbsp;nbsp;•

If.SÓBte foü einegigui öergvoflert ober oerneinerf merben? nbsp;nbsp;nbsp;ïtid.

16. acie foil ein ungleicbfeitiger Tr iangui oergrójfeif ober eeif Icineit merben? 2 5^ 17’ ?ïöie eine ungefcbicfte giguc mgróffecl ober oerflelneil mevben ? |bid»nbsp;18.308ie mirb ein Triangui nad) ?Segebien abgelbeilt ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid,.

19.5Eöie foü ein Triangui burci) Parallel - Sinicn gelbetU merben? pag.zS. ao.SÜPie foUen »on einem Triangui ober brcpecfidbfen gclb ctücbe Oiutben aué ei#nbsp;nem ffirgegebenenSSJincfel/auf gegen wber (lel)enber@èifenabgemeffcrïnbsp;mecben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid^

ai.füpie follen bon einem Triangui etlicl)e3i«t^en buti:^ Parallel - ginien abge#

pag. 27.

fcbnttten merben ?

aa.SSöte foü JU jmepen gleic^fóimigen fineren giguien bie biilfe gefunben mei?

ben? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 28*

23.?a5ie foü JU bienen gleicf;gt;fóimigen flacbenStÖUienbie uieibte gefunben mei? ben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

VomCBcbrau^ ber uievbtcnLineae Cylindricee.

pag.39. ibid.nbsp;ibid_nbsp;pag. 30.nbsp;ibid.nbsp;ibid.

1.

2.

3.

4*

r

3u maé bienet biefe Linea Cylindrica ? aODte mirb biefe Linca jubeieilet?

SöSie foü ein Quadrat in einen(£iicul öeimanbclf merben?

SCBie foü ein ®icul in ein Quadrat uermanbeU metben?

SOöie foü amp;er3nf)alt eineé cïrcuii gefunben meiben?

6. nbsp;nbsp;nbsp;filöie fon eincircuius pergrófierl/ ober ueifleinertmerben?

7. nbsp;nbsp;nbsp;?a5i« fan man emen balben Circul ober Quadranten / in einen gangen Circut

nermonbeln? nbsp;nbsp;nbsp;^ vu/nrv».

8. nbsp;nbsp;nbsp;fïöie fw man non ber Linea Quadrata ober Cyiindrica, bie^ru(f)#3gl)leit

nutbera.panb#^rdul nebmen/ mann bie ganéeSabien ouf biefer Lbea m bie Debimal - 3al)len nod) niebt getbeilt feneri ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag 3 2»

9. nbsp;nbsp;nbsp;?03ic foü ber ^nbalt eineö Coni gefunben merbennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ibid.

cineéGylindrijufinben? ’ nbsp;nbsp;nbsp;ibid^

^ I, gBii P bet 3nbalt eineé bauebiebfen Cyiiadri obe« ein^^ ober ^iei?

gaffel gefunben werben ? nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 3 3.

-ocr page 16-

?)^eöi|ïer Der

12. nbsp;nbsp;nbsp;Cylinder in cinen Cubum öerwanDeit iwbên ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paj». 5 3,

13. siBie M nbsp;nbsp;nbsp;Cylindrifcbcé @efa§ bcK SOCcite nacï) öergcóflet:! öbéc perflcincrt

tvci'Den? nbsp;nbsp;nbsp;pag 54.

14. nbsp;nbsp;nbsp;?SBte foK ein 9(etc{)fcili'9ei; Cubus in einen Cylinder pcrwanbelt wetben / ba§ cc

bbcamp; bic

1 f. S33ie foU ein Cylinder nacb gegebencmSnfjalt «nb öeclangtec formict wecben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 3 f.

lé, ?S5iê fod ein gcgebenec Cylinder in einen anbeen öon glei^ec ^6f)e unb

S)icfeformntunb perwanbclt tpeeben? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

17. nbsp;nbsp;nbsp;?CDic foil ein Cylinder öon 9leic!)ec ^oI)c unb S)icfe formirt weeben / wann

beffen 3nl)altbefanbtgegebcniPicb? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 36.

18. nbsp;nbsp;nbsp;?lö3te foil bec Snljalt eineö flimipffen Coni gefunben werben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.37.

©te i^ritte ©eitc Kg Siag ^ ©taK/

Poni (Eiebrau£fe bec fönffteit Unex Cubic».

1. nbsp;nbsp;nbsp;Söie coirb biefe Linca Cubica jubeceifet?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.38*

2. nbsp;nbsp;nbsp;3u wgt;aé bienet biefe Linea Cubica 9nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

3. nbsp;nbsp;nbsp;5öie foil I^adixCubica extrahict VWrrben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

4. nbsp;nbsp;nbsp;^ie jollen ^icifdben itoefj 3«blen ober ^inien ^we^ Mediae Proportionale* gc^

funben tcerben? nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ „pag. 35.

y. fan man bie Proportion 2.gleid)formtger Corpern ccforfc(gt;en ? pag. 40.

6. nbsp;nbsp;nbsp;scBannunglcicbformige Corpora oorbanben/ibiefoKe if)ce Proportion eefor*

febet loerben? nbsp;nbsp;nbsp;ibid,

7. nbsp;nbsp;nbsp;2Bie follcn gieicbformigeCorpora addirtweeben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid,

g. ?SBie fbllen gleiebformige Corpora gon einanbec fubtrahirt/obet abgejogen

wrben? nbsp;nbsp;nbsp;. ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

9. S3?ie follen gleiebformige Corpora multiplicirl ober bergroffert ngt;erben?p*4 r. j o, S23ie follen gleicbfórmige Corpora dividirt ober oerfleinert toetben ? ibid,nbsp;11! ?S3ie foU ber 3nbalt eineé gleidbfeitigen Cubi gefunben roerben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.42.

12- )£0ie foil JU jwepen Cérpern baö brille gefiinben werben ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

13. ?£3ie foil JU brepeu Córpern baö pierbfe gefunben werben ? nbsp;nbsp;nbsp;p3g.4 3.

i4.SCöiejlt;Ml ein Corpus nacI)gegebencr.amp;o^e formiit werben/ bomit eé einera anbern gegebenen Corpori am 3nl)alt gleicf) fepe ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

ï f.5S3iefbÜ ein ParaUelopjpedum in einen cubum pertpanbellwerben? p. 44» ï 6. SEDie foil man ju jmepen Sórpern baé britte fïnben / melcbeö bem einen an bec

Sormdbnlié/bemanbernaberamSnbaUgleicbfepe? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

i7.?EBtefoii ein i^yramis in eine Priftna permanbelt toerben/bape^ gleicamp;en 3na ^aftunb^S^e be^eflte?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.4f«

' nbsp;nbsp;nbsp;18.»»

-ocr page 17-

ftjel(l)e furê^ijitb BeufHcb evfldrct ft^erDctt*

18. TO foil crnPyramis In einenConum.üOit glekl)ei:.^6^cunt)3nMf/i)«^

‘ ttanbclf tvetbcn ’ nbsp;nbsp;nbsp;pag-4f‘

19. nbsp;nbsp;nbsp;«3^ foil Cin Pyrainis In CineH Cylinder ÜCïtVaitbeU wecbcn?.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 4^.

I.

3.

4*

f

quot;bom (Bcbrau^ ber fccbftcn Linex Arithmetic».

ÏOCté bicnct blefe Linea Arithmetica ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid»

SCicgcfcbicbt tl)rc3ulwcitung? nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

SS3ie fan man tgt;ic 2lu0if)ctluna nuf biefct Linea Anthoaetica tecbt ött(lcl)cii lamentnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag;48*

?03ie mci’bcn Me 3ö^lcn öon bicfi^t Linea Arithmetica genOltlRien ? ibid. ^Ciefanman aufMef^c Linea multipUciten?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*g-49-

6, nbsp;nbsp;nbsp;SGBie foil mannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muUipliciren ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^g* fo*

7. nbsp;nbsp;nbsp;Sajie fan man Me q5ruclgt;3algt;!en in Decimai-ga^lcn öemonbeln ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

SlCami gan^e mitSBtucb^Sablcn oorfommen/ milt; werben folcbe mit clnan#

Oec multiplicirt ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

9. 2BiC fan man blltcb .giulff? biefee Lincat dividicen ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. f I.

I o. SBann aber Me 3«l)kn nic^t gleicl) atifgeN / wie i(l eö ju fittben ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

11. SCann grolferc 3fll)Ien borfommen / mie operirt man ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.’

12. nbsp;nbsp;nbsp;'Slöic dividiit man burcl) Q^cucamp;^^ablen ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

n.TOnn^aicO burcl) 9an^e./ober9an^eburdamp;?Sruc^3a^len follen dividirt

roerben / mte openvt man V nbsp;nbsp;nbsp;pag. f z.

14' ^nnn ^^tud) bep 9anfeen 3«bllt;!n 9efunben werben / m werben felbigc in cinanber dividirt vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

IDon öcrRegula de Tri.

I y. ®ie l(i ber cineé ju fmDen ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

i6.'SGannQ5rucl)j3öblenge9ebcH rocrDen/mlc tfl bati ganijeju finben?pag.5?. 17- 5ieie (oil ju jmepen Bnbtcn bie britte aefunben metben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag- 74-

18 - Sffiic foil ju jmepen Sinien bic brittc gefunben roerben ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

19.5öie foil ju brepen 3nf)l«n bie rierbte gefunben merben ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. f y.

20. nbsp;nbsp;nbsp;?Q3ic foil ju brepen Sinicn obcc 3nblen bie rierbte gefunben merben ? ibid.nbsp;ai.?aïann3nblen rotfommen/ roelcpe bieSnblcn auf biefer Lineafibertrejfen/

me operirt man ? nbsp;nbsp;nbsp;pag.yS.

2%gt; 5Cann bic S^blcn ober ?inien allju 9ro§ fepn / wie operirt man? ibid.

23. nbsp;nbsp;nbsp;^ic oerbalt man fteb^bep ben Stempeln ber s^egui de Tri, wann in bee ClJïit#

ten mand)vrlep 5i}lun^ gefunben roerben ? nbsp;nbsp;nbsp;‘ibid

24. nbsp;nbsp;nbsp;TOmi binten unb porncti i. jlebet/ trie rcrbalt man ftdb ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. ^ 7*

ay. ?Ö3nnn in ber ?i)litten i.(tebet / mie operii't man ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid,

a6. ?fCarm flbcc in ber ?}]itten unb binten i. flebet/mie rer^glt man lic^i ? pag. y s.

c nbsp;nbsp;nbsp;ay.lïBntw

-ocr page 18-

5)(?c9i(ï€r t)cr reni^ett

27. SOöatiti binten mancberfep ©cwicbt obei’ gefuobcn werben/ wie eer# balt man ft'd) ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag-rs.

a8- SlDann aNr nomen / mitten unb binten mancberlei; ©ewicbt/ 5}jo§/ amp;c. nor# banben / wie nei’bdlt man ftcl)?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

fi'cb'


39-?03anu abel’ ^Si’ucb#3nblen carbe»; gefunbcn. werben / wie nerbdlt man

pag.f(}.

3o.5öie foil eincLinea nacb aujTeefler unb mittlerProportion getbeift werben ? ib.

31, nbsp;nbsp;nbsp;?SJann bcr Diameter eines ©rculé gcgcbcn wirb/ wie ifï bcflfcn Circumferenz

jujinben;? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

32. nbsp;nbsp;nbsp;^ÖL'ann bie circumferenz etneé©l‘CUlé gegcbcil Wirb / roicfollber Diameter

bieren gefunben wei’ben ? nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.60.

33 nbsp;nbsp;nbsp;2öie wirb bie RcgulainvcrfaaufbiefetLineagcrecbnet?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

34 nbsp;nbsp;nbsp;sa3ie fan man ben Um(au|f einigcr Ovdbern gegcn einanber erfinben ? ibid.nbsp;3f.?83ie fan einUbvmacber bcnUmgangbctüïdber gegen einanber proportio-

mrcn? nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.éi.

36.5iDie wirb bie Regula quinqut öuf biefér Linea gerecbnet ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

37.?£Die wirb bic Regula quinque converfa folvirt ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

sS.SCBie werben bie ©ewinn# unbQ5crluft#0vecbnungen auf biefer Linea folvirt ? nbsp;nbsp;nbsp;pag.6^ï.

39. nbsp;nbsp;nbsp;SfGie fan man unferftbieblicbe (gorten ©elbeé nerwecbfeln ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

40. nbsp;nbsp;nbsp;SlBie operirt man mit Sinü^üvecbmmgen ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

41. nbsp;nbsp;nbsp;iïCie folfRadix quadrata extrahU’t WCrbcn ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.63.,

42.SGBann abcr bicgablen gróffer fepn/ alé bie Linea Arithmetica($:begt;fN/' mie operirt man?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wid..

43.2Bann ber ^nbolt einer '^ierung gegeben. wirb / wie ifï bie (geite bet# felben^u fïnben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

44. SSBie foil ctn 5clb#.g)en cine geöierbte (gcf)(acr)t#Orbnung formiren ? ibid. 4f. fSöie fan eineablangc gewcrbte @cf)lacl;t#örbrtung formirf merben? p,(^4.nbsp;4.6. SDBie foU einQpadrat j?on gleiclxnfeiten unbJteincfeln inein obiongumnbsp;ucrwanbelt werben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

47. nbsp;nbsp;nbsp;^ie foU jwifcfien jwepen Saaien oberamp;'nien Meflia proportionaiis gefun#

ben werben? nbsp;nbsp;nbsp;pag-^f.

48. nbsp;nbsp;nbsp;^ie fan burdb.^lff bieferLinex ein iujie^. Quadrat aufgeriffcnwcrben? w.nbsp;49.3Cie folie bieOiagonai-Linta eineéAnguliredi, fo jwc^ unglcicl)e 0eiten

l)at / gefunben werben ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

jOrSéann an einem Angulo reéio Cathetus nbsp;nbsp;nbsp;unb Hypothenufa befanbt fcijn/

wie foil bie Bafij ijicrju: gefunben werben ? _ nbsp;nbsp;nbsp;pag. 66.

. f r. SPann bic Baf» unb Hypothenufa cincé AngulircsJli bcfanbt fctjn/ wie foU ber L'athetHs j^jerju gefunben werben?.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y^^SKIe

-ocr page 19-

njclcfec nbsp;nbsp;nbsp;Deuflicb evfldfet n)ertgt;ett.

fa. 5Cic fbU Der^n^alf eine^Quaciraié gefunbm werben? pag ^r-

f3.i£BiC fofl bec^n^alt CtnC^ParalIelogrammi gefunben roerben?

f4.2eie foil bee Jnhalt eineé Triangulé gefunben voerben ? nbsp;nbsp;nbsp;ib»d*

ff. ^le foil bei'3nbaieeincéRhombiobeeR.homboidisgefHnben werben ?ibid.

J6. Sa3ie foil bei’ 3nl)att oines (Jircalé gcfiniben toeeben ?

f7‘SfBic foil bei'3nbolt etneO i'rapezii gefunben ioeebcn ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

f 8.?Cie fan tnati DieProportion ^loepee gleifbfot'tnigcnStgui'en erfoi’fcpett ? f 9. ^onn ber vimceaot? jiDepee flacben Stgueeii eintwbee gleicp fei;n/i(ï bte Seag/'nbsp;obftc einanbei’am3nl)alt aucb glcicb ?,

60. SDBie fan ein ^Souei’Omann mijfen / urn mieoiel ein 2lcfet’ gi’offct fepe/ olO ber anbei’c / aueb urn mie oiel mebe §euc!bten er tragen muebe / gegen bemnbsp;anbern ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ‘bid.

6i.5Bann Eudides m ber iy.PropoGtion be§ fecamp;ffen Q5ucbé fagf: Similia

Triangula inter fe funt in duplicata ratioae laterutn homologoruni gt;

wie tfi (bldbcd ju öcrfïeben? nbsp;nbsp;nbsp;P3g.7i.

??. nbsp;nbsp;nbsp;SEBie follen gleicbformige figuren addrrf meeben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

6 3. S0ie follen gleicbfóemige gigueen fubtrahief merben ? nbsp;nbsp;nbsp;p3g.7J5*

64. SiCie foil ein Triangui ocegeoflcet obee oeefleineet merben ? ibid. 6f. S25ie foil ein Quadrat oeegeóffeet obee oeefleineef meeben ? pag.7 3.

??. nbsp;nbsp;nbsp;SKJie foil ein ungleicbfeitigee Triangui oeegeolfeet obee oeefleineet meeben ? ib.

67.233ie foil eine (yieciibglacl)in bcegeóffeef meeben ? nbsp;nbsp;nbsp;p2g-74.

68. nbsp;nbsp;nbsp;SSBie bevalt man fteb in QJeegeólTeeung eineo CiecubiStuefo? ibid.

69. nbsp;nbsp;nbsp;^ie foil cine imgcfcbiche Sigue oeegeóffert obee ücefleineet meeben ? ibid.nbsp;7o.SüBann emegiacl^in nacb cinem gemiffen iöcetl) obec^H-ei^oecfaulTc mue#

be/ mie fan man benSSBcrtb einer anbern g(eicl;fórmtgen Slacbin erfum bigen?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p3g-7f*

7i.tSBann aber bieSlacbin nicht gleichformig / mie openrt man ? ibid. 7a. SEBann b«: Diameter eincé (tirculé / famt befien ^nbalt / gegeben mirb / mienbsp;foUber Diameter circuiieineö anbern 3nl)alté gefunben merben'{ ibid.nbsp;73. ^iemirb ein Triangui jn cKiche gletche'ïèbeil getbeilt?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^g.77.

74.9E8ie mirb ein Triangui buret) Parailei-Jmien abgetbeilef ? nbsp;nbsp;nbsp;paB.78-

7f. SÈClie foil ein Quadrat in gieicbe ^beil getbeilt merben ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

76. nbsp;nbsp;nbsp;'SCÜie foil ein ^ladrac Geometricc ged)ei[t mecben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid*.

77. nbsp;nbsp;nbsp;^2öie foil ein Quadrat ober öievccficbteé ^eïo in «ngleicf)e Q;t)cil getbeilt

meeben? nbsp;nbsp;nbsp;P3g'79.

78. nbsp;nbsp;nbsp;einungleicbfeitigïéSclö/ an melcbemjmebfeiten gegen cinanbec

ubce parallel ligen / in gleiebe quot;theii getbeilt merben ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. go.

79. P ungicicbfeitigc^ «nglcicbe ^bcil getbeilet meeben ? «bid.

-ocr page 20-

5tc9tjïer Der ierttgen gragen/

go, SGOié foa éin Trbngul in unglcic^gt;e gctbeilt weramp;m ? pag. g r. gi, iïDie feu einTriangul öuv’cl^ Paraiiei-^inien in unglcicl)e^^eif gct^dltnbsp;t)fn ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

8i,SCie foU man m cinemTriangui otj^f amp;repecfit|)tcm Sclby cflicX)e SJutlx» «u§ dnem fwgegebencin^incfei anf gcgen ubei: (lebcnbec Unea abmefi»nbsp;fen?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.83.

83. nbsp;nbsp;nbsp;f83ie foK^nsjoneincmTriangul eXltcbeSïutbcn burcljParallel. £imm abge#

fcbnittcn werbcn? . nbsp;nbsp;nbsp;^ .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

84. nbsp;nbsp;nbsp;SXC'ie foil lt;in Triangul nii^ ei'nom auf etner feiten flebcnbcn ^imctcn tt?

begebrte ^beil öcïtbeilt werben ? nbsp;nbsp;nbsp;pag.84.

8f. iïBiefollcn igt;on einem Trapezio etlicfje Svutpen »tacb ^egebren abgefebnit# tmwerben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ibid.

86. nbsp;nbsp;nbsp;SDDU foil ein Triangul ngc^ gegcbewtti 3nl}glt uob gegebeme Bafi fos-

nnirt mbett? nbsp;nbsp;nbsp;P/g-8j.

87. nbsp;nbsp;nbsp;SOBie foil ein Triangul nacb begcbrlem 3nf)alt unb gegebenec .amp;o§e ber

Perpendicular-Linese fortriet weïbcn? nbsp;nbsp;nbsp;pag 86..

88. nbsp;nbsp;nbsp;iSBie fan man ju pcoengleicbfofmigen gigui’cn bic bin'tte fi'nben? ibidw

89. nbsp;nbsp;nbsp;^iefoll juamp;ce^cnglcicbfóvmigcnl^iguren bic oicebte gefunben meeben ? ibid.nbsp;so, SOBann abee tie bvitte ungleicljfScmig gegeben mirb / mie foU bic oieebte

baeju gefunben meeben ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. gy.

91, SCie fan au§ eince gegebenen 3abl bic Q3eejfe unb £angc einec Slqéitï eefunbiget tweben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibjd.

52. SSBiefoil in unb urn einen Circul ein Qiiadrat befebeiebenmerben ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. g g.'

9?.9ÖBic fan man einen balben ©fcul ober Quadranten^ in einen ganéen dp cul t)ermanbeto?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

94.lïBiO foil einTriangul inm Parallclógrammum ObCf Quadrat bcrmanbclf meeben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 89.

5 f. ?f6i« follen bic Regular - gigurcn/ melcbe gleiebe (feiten unb SÖinef el baben/ bem 3nbatt nacb/ in obee buecb cinonbee oeemanbelt meeben ? ibid.

96. nbsp;nbsp;nbsp;Sföle foil ein gircul in ein S)eei);gcf oermanbelt meebm ? pag. 90.

97. nbsp;nbsp;nbsp;?Söie foil eine jebe Reguiar-gigue in cine onbece ocrmanbelt meeben? ibid.nbsp;98.583ie Bnnen unteefcbieblicbe Reguiar-gigueen/mann fie nidbt gleiebeé Snbnb*

teë fepn/in eine Regular gigue obee in einen (ïiecul oermanbelt meebe» ? 'b. 99.SÖ3te foil eine febcirrcgular-giguein eine Regular-gigue/oberaueb in einennbsp;^iecul oeemanbelt meeben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^g. 91.

100, SÜJie foil boé Perpendiculwra cinCé Trianguli dtguilateri gefunbCH mcfben? pag.9ai.

iou?S3gnn

-ocr page 21-

ön5 Deutltc^ etfïdrcf ftjcrSem

lOI.jngaiinbaéPerpendicnliim ei'm^TrianguliiEquilateri QCgebenSWb/

foUen bte ©eitcn bierju gefimben werben ? nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 9 ?.

loa. fSöiC i(l baö Centrum etnCÖ Trianguli iEquilateri ju fïnbcn ?

loa.SÖDie fan manmff^b/ aufwefcr^en^uncten b«rBafcoi DicPcrpendiculat-

Linea in einCttJ Triangul aufïfC^lC ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 94*

*04. SSBie fftll bie PerpcndicHiar-Linea eiwé jebm Trianguli gefnnbentucrbcn ?

pag, 515,

10 nbsp;nbsp;nbsp;f. «iDann bie Diagonal-Linea eittet perlangfennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gegcben iwb/ wie

folie berfclbcn @eiten gefunben wei'ben? ' nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;b-d.

106. ?£Bann bie Diagonal-Lmca famt bee (geiten eineé oblongi gegeben wieb/ wie foil bie anbccetgeifebtcrjugefunbenwerben?-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

ïO7.?!0Sie fan ein^aumcifta’wiffen/wann eeeinen^^la^mittStcinen belegen folie / wie oiel ce barjiroomiótfgt;en fgt;«bc 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 9 é.

log.SCBie fan Oet^obalt eineexrapezii burcl) •^quieurtg bet (geiten gefunben

vtKrben? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

io5.?8jannbieQ3ergleic6urt9 jweijec ©eifeneined Anguli rcdli gegeben witb/ wie ift baë ubtige ju [ïnben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 97.

110. nbsp;nbsp;nbsp;?£gie foil eittQgadrat in ein obiongum bcrwanbelf werben? ibid.

111. nbsp;nbsp;nbsp;Wt foil eine Oval giguc in cinen Civcul nemanbelt wetben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.98.

112. ?S3ie foil inanS-adicemt^iadratam extrahil’en?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

113. nbsp;nbsp;nbsp;Slöie foUen jwifd^en 2.3al)len obec Sinien z.Mcdiae proportïonaies gefiin^

bcnwei’ben? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 100.

114. fSBiefoH bet 3nbalt^tntéCubigefunben werben? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 102.

iif.S33iefotlber3nNt^ine^Paraiieiopipedi gefunben werben? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

11 nbsp;nbsp;nbsp;é. ?ïöie foil ber 2inb«lt cineéPrifmatis ober einer ecf iebten ©aul gefunben wer#

ben? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

ïi7.^icfoü ber SnbalfcineéPyramidis gefunben werben? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 103,

118.Sö3ie foU ber^nbalt eineöCylindcré ober runben (gdul gefunben werben?;b. ii9.?ö3iefollber3nf)Qlt eineöConi gefunben werben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. lop.

120.SSBiefoil ber 3nl)a^^eineé(lumpffênPyramidi^ gefunben werben? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

121.2S3ie foil ber ^nbalt oineé fiumpffen Coni gefunben werben ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 106.

122. nbsp;nbsp;nbsp;SSGir foil ber 3nl)alt einer sphxra ober ;^ugel gefunben werben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107.

123. nbsp;nbsp;nbsp;iun man bie Proportion jwif(f)eH gleicfifèrmigen €órperli(l)en Siguten

crforf(l;en? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

124. nbsp;nbsp;nbsp;SSjonn ungletcamp;formige Corpora Dor^anben/ wie foil ibre Proportion erfor#

fcl)et werben? nbsp;nbsp;nbsp;pag.iog.

i2f.SCiefbli^n glcieamp;formige Corpora addirf werben? nbsp;nbsp;nbsp;109.

126. SOBie foDen glelcbforraige Corpora addivf werben / wann ble@eiten mit 0camp;w4unb.3bllfied«igt;«nfe9nb?ibid.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ts

-ocr page 22-

5*legijïer öer jentöc« ^ta^en/

127.5S3ilt;? iinglcid^formige Corpora addïrt ttcrben ?

128- ?lCie[igt;Uen 9le!C{)fÓnilt9e Corpora {'ubcrahiit iDCfbcn ?

129. nbsp;nbsp;nbsp;fÓJic fbtisn ungleid^fórmige Corpora fubcrahirhvecbeti ?

130. nbsp;nbsp;nbsp;«iciefollenbie Corpora muiripücirt obei’ öergcójfert mccbcn ?

131. nbsp;nbsp;nbsp;iH3ie follcn bie Corpora di vidii’t obec öei’fldn^rÉ ivci’ben ?

pag.i rp.

ibid, pag. UI.nbsp;pag. I I*.nbsp;pag, I 13.

32.3ÖBie foil ein^D^auref tvijlen/ tvtc öiclju eimm Cubifdjm @cl)ud) bonnoff)cn f)abe ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 114.

133. nbsp;nbsp;nbsp;iiBic fan ein 0}ïauerraeifïei; wijfen / wie bid er ?)]auer#(^teine ju einet

CO^auer bonnótben (jabe ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 11 j-.

134, nbsp;nbsp;nbsp;^^i3ami eine 5\uge{ bem 3^11 nadb/famt bem@cmd)t/gcgeben n)irb/n)ic fan

man bic @d;mcrc ciner anbern bem Bbü narb ciforid)cn ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

13 r. ^iOie fan man auj? bem ?9ïa§ unb @emid)t einer ^tugel/ m g}jag einer ait^ bern nacb gcgebencm ©emicbt ecfbrfeben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 116.

13é. üCann bér Diameter eincr.^ugcl/famt ber 5vugeb@pielung be§ ©efd)u^ed gcgeben mirb/ mie fan man alfobalb ju einem anbern @efd)a^ bie .^ugel/nbsp;jamt ber 5vugeb0pielung fmben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

137- üBann bab ©emicbt ber ^ugcl ju einem @tucf ©efd)uÊeé gcgeben mirb/ mie fan man mtflcn/mann man ein anberé ©cmid)t non Ongein gebraucbennbsp;molte / mie meit albbann ein @tucf ©efd;ü|eb in bet ^:j)iunbung fcpn folie?

pag. II7.

138. nbsp;nbsp;nbsp;ï6ie foil man aué jmeper gegebener ^ugeln ©emicbt / bgé britte nacb iSe#

gebren crfiinben ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

139. nbsp;nbsp;nbsp;'iCie foH ein Corpus nacb gegebener $*ange/ ?5reite unb .^Sbe in ein anberei

nacb begebrter^ange unbiSreite nermanbelt merben/ unb bamit eö bocb gleic{)en3n!)a(f be^alfe?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid;

140. nbsp;nbsp;nbsp;‘^Qie foüein Cubu$ nad) gegebcnem^n^glf- itt ein Paraiielopipedum nad^

gegebener £ange nermanbelt merben? nbsp;nbsp;nbsp;pag. n8.

141. '-ü?ann berSnbait eineéGiobi gegebenmirb/mie foil ber Diameter jjierju

gefunben merben ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 119.

i42,iieann bet^uNf eineöParaiieiopipedigegcbenmirb/ miefanmannac^ gegebener Proportion, beflên ^dnge/Q5reite unb .f)5f)e erforfdamp;en ? ibid.

143. nbsp;nbsp;nbsp;‘iCie feil ein ©locfengielTer / (mann ibrne ber ^f)on unb bie @cbmére einer

©loef en befanbt i(i/) ben^bon unb bie 0d;mere einer anbern ©loefen nad) iSegebren barju erftnben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

144. nbsp;nbsp;nbsp;iiCie foil JU jmcben ©orpern baé britte gefunben merben ? pag. 1 *0.nbsp;¦147 • iÖJie foil JU brepen ©órpern baé öierbtc gefunben merben ? ibid.nbsp;146. foil ein Cylinder nudb ber^ö^b? unbsajeite bergróflfert ober berficts

nert merben? nbsp;nbsp;nbsp;lüd.

i47.^ir

-ocr page 23-

welcöc i uttt) nbsp;nbsp;nbsp;cïflaret ttjet^ctr.

147. S3?tefottein Cylinder nad).9C9ebfne»:^ol)C unbiSBeite/ineine «nkre vfió()c

öewanMt mrben ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. i2t .

148» ss-ic foU eifl Cylinder ttödb gegcbctier ^of}eunb iS3eife/in eme anbet’cïBei; teöemanbeftmerben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....

i45*^ie foil em gegcbcncr Cylinder in einm flöb^wöon glctcber^obe wnb te ocwanbelt wecben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

ï pO.SGBic foU Cin Cylinder in dnenCubum iJCWflttbelt WCVbcn? pag. 12 J. Ifi.?Ö}tefoil ein Cylinder in eme.^ugelocrnjanbeltivcrbcn?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taf.

I f 3. ïCic foil ein Cylinder in cinw Pyamidem ocwaubclt iDCi’ben/ wattH bie @fite bcv Bafeos bef? Pyramidis gegcbctt n)il’b‘^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^R- •

I f4* ^eie foil ein Cylinder in eincn Pyramidem oewanbcU wcittw ba§ befTen.

Perpendicular- ^0bebcc©citcnbecBafeos glcichfeOC? nbsp;nbsp;nbsp;pag.127.

iff.^Eie foil ein Cylinder ineinmConum nacb gegebenei*-Dobeoepwanbclf werbcn?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

I y6. 2Bie foU cin Cylinder (n cinen Conum ücnvanbclt toci'ben / toann bec Diameter Oeo Bafco» Coni gegcbCrt voirb ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 128.

I f 7..lö3ief0ll ein Cylinder in einetl Conum berwanbelt wetben/ ba§ bcc Diameter Bafeos unb bie Perpendicuiar.x^ol)e be§Coni emanbei’glettl)fct)en? ib. If 8.^tefol4u ^.i^orpern bdé bi’ittegefunben wrben/it»elcbeébcm einenanbeunbsp;gorm gbnlicb/ bem anbevn aber am 3nl)aU gieicf) fepe ? pag. 129.nbsp;if9*5£ie fonnenbte Corpora Regiiiariaburcb einanberoewanbcltmei’ben?i?o.nbsp;i6,o.?ö3ie foU ein Tetraëdrum iöcin anbecö Corpus Reguiare, obef aud) in cincnnbsp;Globum oeemanbelf wcrben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

1 ^i.,$£Cann bee Diameter einei’ 5luge( gegeben mtrb/ wie follen bie (geilen bee Corporum Regularium, fo baieinfonncn befd)i'ieben/gefunben wcrben? i jt.nbsp;i62.^ann bie (geiten eineé Corporis Reguiaris gegeben wirO/wie foU bie (gei#nbsp;ten eincé anbeen('orporisRegularis-gefimbcn/fb/ba§bepbe'Corporamitei#nbsp;ncelep^ugel mógen umfd)rieben/Oi:^rumfalïetwetben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

lé3..^ann bie @citen eineé Corporis Reguiaris gegeben wieb/ wie foil bet Diameter Globi. twclebee foldpeé umfaflfen fan / gcfljnben wei’ben ? pag. 132. j 64.?JCannbec Diameter einee5?ugc(emeéieben.^ctallégegeben wttb/wie fannbsp;man il)i'c®d)wete erfabren?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid,

léf fÖ3ie fan man au§ bem Diametro ciner gegebenen .^ugel eineé?)}]etalfó/bett Diametrum einet glei^f(bweiren.^Hgelemeé anbetnsDletallé bnben ? 134

jé6.?CCi^ fi'ii wan bie (geiten eineé cubiüacb gegebenem Diametro unb^bwe#

te eineï .^ugel/in iebem fOletall/bet: wie oielpe ^bdleincé allbieftgen Decimal (gdjui^é folfbe fepc / erfotftben ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

ié7'. SBttiin bet Diameter etnet .^ugel / famt bem-©('WicbteiBféC)tté/ gegeben

wivl)/

-ocr page 24-

wirb/ wie fan nianamp;enDiamecrum i)on,ebeni5iefcj:@d)weréeitieértnbei‘ü Oetéfinben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pa» nc

Pag. I3f.


lég.SOöie foK auf eme gegebene gccabeLmca betSDöincfd einct Regular-giplt;:

naci) ïSegebi’en Dacgejtellet wetben ? nbsp;nbsp;nbsp;pag. 136.

ï 69. SööieioII an elnegcwbe Unea unb eimn barauf gegebenen ^nncfen/bci’ An-gvlui Gentri cmet begcbrtcn giguc sjeefertiget weïben ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

i7o.?£8ie foil auf eine gegebene gecabeLinea cine begel)iie Regular -gigm* be# febriebenwerben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag-13 7*

i7i.5Ö}iefoH/wann becDiameterCirculi gegcben wicb/bie@ei^e unb ber bc# gctH’teSiöutvISJincfeigefunbenwerbcnVnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

172. SlBiewirb DieCircumterenz eineoClcculO nacb Q5egebrcn gefbcilet ? ibid. i73.SSDiefoUineinen€ii’Cu! eine Rcguiar-giguc befcbriebenwerbcn? pag.138.nbsp;174* ?83ann eine Rcguiar-giguï gegeben wirb/ wie foil bec Semi-Dia meter biec#nbsp;JU gefunben werben ?

i7f.'JÖanncin^l)eiloonbecCircumferenzeinco^a’cul^ gegeben wirb/wie fan man eefabren / ber wie t)iel(ie folebee feoe ‘inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid,

176.50iefoll ein .f)aupt??Kip einee bejianbigen Regular giguc gemaebt obec auf# geciffen werOcn ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 13 9.

177.2l?ie foil bee Tangens an einera Angaio redo cineö gegebenen ?SBincfclö gc# funben werben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

178. SÜDann ber Radius unb beffen Tangens gegeben wirb/mie folie beffelben «ötnefcl gefunben werben Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 140.

j 79• Söie foil ein iCincfel nacb '^egebren formirt werben ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

180. SODie fan man eine Regular- gigur in einen Circul befebreiben 1 ibid. 181 • S83ie fan man erfaijren/wie üiel ein gegebener iSöincfel @rab l)alle ? p. 141.nbsp;I §z. acie foil man einen Sa3incfel nac|) i^ege^ren formiren/wann beffen Radiusnbsp;gegeben wirb?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

X)on ÖCb TRIGONOMETRIA.

Linea Chordarum.

i.^tt Wa^ bicitcf bic Linea chordarum? nbsp;nbsp;nbsp;Pag. 141^

i. nbsp;nbsp;nbsp;58ic ijl btefe Linea citigetficiU ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid,

j. Wiefdnman txnSwumreóium einc^gesebctidtSSiincfelëfitilien?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

4. nbsp;nbsp;nbsp;fan ber sinus redus einc^ ïBincfel^ gefunben roerben/ roann bie £4nge be§ Radii gege»

benmirb? nbsp;nbsp;nbsp;p. 144.

y.vffiiefannjan eine jebe Regular-gignr nbsp;nbsp;nbsp;burcb.Oülffebiefer£iniea«fveiffcn'?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

,5Bann ber Radius cinec Reguiar-gignv geg^jben Wirb/ wie folie bic Chorda ober berofel6c4 ©eife hierin gefunben werben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibiJ.

7,53gt;ann bie ©cite einer Reguiar-giguv gegeben wirb / wie foU ber Radius hterju gcftmbcit wevSnt?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p.i4f.

s.fsjic

-ocr page 25-

tDeIc|)c urtb ïgt;eufncD etf IdreÉ lucrDctt»

«. sffiic Fan man erfal)vcn / wie niet ein gt’ücbener SCmfFcI ©raö {mbe ? nbsp;nbsp;nbsp;Pag-Mf'

ji.ïBann b£rR.adius befanbt gegeben wivö/wieFan man ben©i-abbcggegebcnen5ïBiiufeir crfDïf^cn?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 s.

ïo. ®ie füB man nac^ ïBcgebrcH einen OQincFcl formirctt ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

II- aJann bci’ Radius gegebcn wirb / wie foil cin ®incFel nacb Scgcljrcn fonnirt wccbcn?i47-li- iffiann bie chorda cine^’Bintfel^ gegeben wirb/nne foU bet Radius gefnnbcn werbcn?i48-n.SBann bei) einem Angulo reao.Bafis nnb Cathetus beFnnbt gegeben Wïïben / wie jfi bie Hypothenufa JU fill ben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^id.

i4-5lGie foUeu an ciiitm Triangul bie ®incFcl gefunben wcvben ? nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

if. 3a3annbii)fincmTriangul3.©eiten nnb i.2Din(fel/weidser ber einen bcFanbfen©citen gegeti nbei- |fel;et/beFaubt gegeben wevbcn/ wie ii? bné nbrige ju fïnben ? pag. i4lt;gt;.nbsp;lö-aSann bepeinemTriangul t.©eiten nnb i.$a5incFel/foèWift^nbepbcn befanb(en©ci.

ten liget/gegeben werben / wie ift baf? ubiige jn fïnben ? nbsp;nbsp;nbsp;p.iy o.

i7-Söann an einem Xriangui x.aÉincfel nnb eiue©eifen befanbf gegeben werben / wie ift baé übrigc ju pnben Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p. i y i.

iS. SQJann an einem Triangul atte s-Seitenbefanbtgegebenwerbcn/wiefepnbbieSlïincfel JU fïnben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

®ie werbteSeite/

Tbwi berLincaSinuumamp;Tangentium.

I. 5Bic werben bie Linca* sinuum amp; Tangentium nnfgcfrngen ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p. ifj.

^ie folie bet Sinus reftus eine^ gegebenen SSJindFel^ gefunben werben ? nbsp;nbsp;nbsp;«y 7.

3- 2Bann aber ber gegebene SBincfel uber 9o.@rab bolt/wie foil ber sinusredus gefunben

werben? nbsp;nbsp;nbsp;ibid,

4- nbsp;nbsp;nbsp;38ie folie ber sinus verfus eineö flBincfefê gefunben werben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p. if *.

j. SBaö wirb burd) bie Sinus bet) einem Triangul oerfianben? nbsp;nbsp;nbsp;ij9*

lt;5.5Bal wirb bureb bie Tangentes bet) einem triangul nbsp;nbsp;nbsp;oerftanben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nïi*

7,5Sann bep einem Angulo redo Balis nnb Cathetus befanbt gegeben werben / wieiflbai

ubrige JU fïnben? nbsp;nbsp;nbsp;p.i64.

«? SBannbtp cincm Augulo redo ber Cathetus nnb bie Hypothenufa bcFanbe gegeben wcr« ben/ Wie ifi ba^ óbrige ju fïnben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p. i(5y.

j.vJBann bep einem Angulo redo Bafis nnb Hypothenufa beïanbt gegeben werben/wie i|t ba^ftbrige JU finben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

10. ^ann on einem fcamp;nrffwin(flid|ten Triangul i.©eifen Jinbi.xBincfel/welcber ber eineti

befanbten ©eifen gegen fiber ligt/gegeben werben/ t|ïbicgrag/wie baé ubrige jufin*

ftn’ nbsp;nbsp;nbsp;v.166

II. nbsp;nbsp;nbsp;SBann bep einem f^arffwindflieamp;tcn Triangul i.SJBincfel nnb i.©eiten befanbf fepn/wie

foUbaé ubrige gefunben werben ? nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p 167

11. fSann bep einem f^aifwincflicbten Triangul i.©eitenunb berSBincrel/fobartwifdteti

ligt/ befanbf gegeben werben/ wie nbsp;nbsp;nbsp;ijl baö ubrige ju finben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibij,

»»,5®a«n M einem f^arffwtndfli^fen Triangul alle trep ©eifen befanbf fepn / wie foi' len He'ïBmtfel gefunben werben?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„.171.

«H finem jluHptf»windf{(eamp;flt;n Triangul jwep ©eifen nnb ber ftumpffe SBincfei/

b nbsp;nbsp;nbsp;welcber

-ocr page 26-

5lt;?e9ijïcr jent^cttgrasett/iDclc^e beutltd^ ctflarethjcrt)?!! ?

welc^cr bcï einen édtcn gejcn iihtt ligt / 6efonbt gegeten tscften / ic i(i

tibvige 511 i nbsp;nbsp;nbsp;p. 171.

IJ. SKflnn ati eiticm (ttimpffftn'iicfli^tsiti Triangul i.(feiten tiitb cin fc^arffer ®incfcl/ it)el^ei‘ bet einen Seiten gegen iibee ligt / befcinbt g'egeben toerben / wie i)i bn^nbsp;fibvige jit finben ‘tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p. 173.

jg, SSBönn nn dnem (InwDfiroincFliclifenTriangui i.^dten unb ein bnrsmifeben ligenbec fc^nrffetvïBincfel befnnbt gegeben weeben / wie ift ba^ ubrige ju finben? p.i??.

J7.SÉmin nn eincm(iiin)g/twii!cflic{)tenTiiangui bet ftumpffe-ffiincïel mit ben a.geiten/

wel^e bcnfelben befc^lieffcn / bcfnnbt fegn / wie ift bag nbtige jti ftnben ? p.iy». i8.3Bann an einem fimnp/fwincHiebten Triangul ölle s.Scitcn befanbt gegeben werben/nbsp;Wie fegnb bi« ®iacfel ju finben ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p.jgi.

g 9? S) € t?eg 9\e9t(ïerg._

0(iicftt)unfc]pimöé0ct)ic^c/

SBele^e

©ent ^evm Autori ju f^ulbigen S^rcu beofegen ^tnige (Bonnev unb

^3\o^SCBelfc^ec/ gngelémann/ ^ollanamp;CE uni) Sl*«n|e^/

“ nbsp;nbsp;nbsp;S)ic 3f)u in curen CBufen

@(I)lje9’f ein Apoiicné ?D?ufeii/

vjficrtig’turanie in eim6'^euticf)«n@cï)ö§.

amp;cn ©^effclt jeigt bef SGDdt mil feinen ©clfrifffcn m ®a§ öU(amp; bie (lebc ©c^mabeo/

S)ei’9feif|gt;cn ©aben ^aben/

SGBomi't man feir^m @0^^ unb ’7?acf)fien bimen fan.

^iebt fcblafft bet' ^eutfeben (ginn / niebt fei/ït bet' (gebmaben ®eilï/ gt' maebt/ unbiflbefl#nnbsp;®Hrcb tieff # erfabtneé SOBiffennbsp;3u finben / bi§beï fein fcerabec ^unflfet meigf.

00 lebel wcrti^eo ^nupt / macl)f guren ?Ramen gtof/

SJ'amit mie fernei: [pteeben/^

S)et:S^inben(g(bimpjT ju radben:

SSJelfcbtb/ €n0elémann/ «öaüdnbet; unb Sran^o^i

S)em .^enn Anitori, feinem wettbefïen ©énner imb f re «nb/jii ««Del» geênem ©ancf nnb woluerbfcnf en ëf)ren gef^rieben bon

Chriftóphoro^mtf en / 2)i€ncnt ttm Wow ®0wee JU Jöevnjffnw.

-ocr page 27-

[etiBcfeeffelt ^iier^dll l)«t Sew gefangm/

___» ^aum ülê gr^ui^ befam m gblen geucivcrcf ^ S^unfi/

®ie örofie ^ricgcé.glamm i(ï ï)ama()l aufgegangen/

UnD fllfo mt Die ?0ïu() bet »iicbt umfunp/

S« lemen / me man foU bem f#auen geinb begegnen/

?0^it Sïonnec # ^gel # Q5li^ / «nt nbsp;nbsp;nbsp;? unb S(}?öcb # ©efebop,

?Run Qba®M unb^vul) bie@ta« unbSanber fegnen/

[mtH mannoï cincmSabcbengblenSneben fc^fop.]

^0 rooit Sbr bocl^ ber 2ï?elt mit anbern 5?tmPen btenen/ man auf allen ^all ooctrejflicb nu^en fan.

S)aöSie(bt/ (b be»gt; bem jCvieg bell4eucbtenb blt;rt gef(l)ienen/

2Cirb buteb ben gnebcné?©lanè nodb mebr gejunbef an. j?ein©lt;4)efr«ï bimt amp;en(Sd)ein bee fd)onen êbiwlgtrablen/nbsp;^te^rren©t^c^cit6@inn ooUfommen bilben ob/nbsp;i|07 cm roitb mit feinem @olb unb fbeuren S^ancf bcjablcn/

(go roobl bie 3ii'CfeU(gdgt;cifft alé im ben^untUcc^egtab/

Unb baó gefcbmnb unb lcicl)t/ mit^upimb Sinmut^finben/

SEGaé m^^er ^opff botkin buteb lange ?0jub gefutbt.

SÖ3ie enge roetben fttl) bte Simpler (gud) öctbinben?

SEBIe banefbat roetben pe geniefifen ©uteStuebf ?

SlBie febnlicb njctbcn fie fut (guev Seben fleben?

Sn«£)offnan'g funfftigbin nocfymancbeéS^temSledbf/ ^on^wé^eii^eêgcur entjunbet/ anjufeben.

SÖSir aber roünfct)en(£ucb^/ aup tEeusbetbunbnec*3gt;fIicbt/

Su bem erlangtcnDèubm/ ben€uerglcip ccroorben/

Qjecbicnteé ©lucf unb.f)ei(! @o lang fmb un)’ret@ttttt gaulbabet/ gurtenbacb / unb anb’re niebt geporben/

5lfó (ang^e«0^effelt nocb ©eip/.|)anb unb^eben baf.

£)em .^entt Audtor blefc^ mr^Uc^en 523ec(f#j» Oien/iKc^eti S^re n 5cpgel)?a(bt/

TDo» etUc^c» guten

nic^t ber5t)emant^@tein m erp pcb laffen ^mingen ‘ Sn ©olb / bamif bem Slug’et bollen ©lan^ mógbtingeii’nbsp;5(}ju§ niebt bie roeiebe «ajoHnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

©iel ©ajfte fd)lu(ien?

5(ffo

6b Pc- ben ^gnn wie ^«tpur lieten foH r

-ocr page 28-

2llfo wcr wil fcamp;icfeti/

3u weifeti fein QSei’flatit)/

Sen^iugen in Dem ganècnSanö/

9}?u§ ailerbant)

Slu^ubcn unö mif 5ott|iem S(ei§ jïdamp; fo 6cmul)en/

S)a§ jr)n Dec Mufen@cDn«(lec?f(f;afft ju ji'^ jiclw.

Ob gleirfj Deê Mida$ /

UnD Joyis 9\egen#©flb

@ac offt DurcbDcinget S)dcd wn nuc Ducd^ ^jéen/

guc Pinclus~@pi^en ©ekbcfnttifeit

©elangen bicc in Diefec geit ...

^en Qlt;^effeit wie foK’ ^bn gebuf)Clidb idb bcfoben;

S5aé iSucbec ? ^aar gibt uné lt;3)ei:wunDcungé DOüe ^roben/ S)g§@ein begabter©eiftnbsp;3n ^ur^’uné rubmlieb weibtnbsp;gc'loh't auf fdbweceSc«9«n/

S)ag.feib(iett Archimed nic^tó wicD DamiDec fageu.

/ kit Cé Lennep fclgt;’n/

®ec SÖGelt # befflnDte amp; wirD gcwi§ cnfgcifïect jleb’n/

UnD Dicfcn Xï)unDer; ©tub’ ecbcben / wie et Fan;

^ie ?9kcgen ^ Oïótije pfïegt Den ^ng / fo folgt / ju weifen/

©arum i(ï iSx febf M ju preifen/

©a^iSr eë fcbon fo weit gebracht UnD.|t'f|) Die graue gciP perbunDen (jut gcmacbt.

3(1) preife nunmebr fein Perewigteé525eglnnenj gift! DancFetfeinen©innen:

©It! DancFetfetner^unp; gilt! DancFet feittec©unit;

^|t einen £örbeer#^ranê ««f fein’@eebtfe «öaare ©erÖÖ^'^pom.Öiwmel geb’^böti^ng gefunDeSabte!

5fcb ia! Der^cJcbfïe wolte ^erl5ngern feinegeit/

5öa§ (Sc micb tebren folte mebr©efcbicF(idbFeit.

J. Ë. Franck, bet Mathemacifc^CIl ïvwnpen JSefliflcner.

f^inieitang.

-ocr page 29-

'inldfung.

Sllt) nac^ S(«f?flt;rti9ung mdttts

Proportionai-9trfttïl^/likrfCöte tcf) kp 5? ttur fèf^fïcn / ofe «tcfit ctm ctn it)o(fctïerönbsp;^em ^atiki}cr(i^^-3)ïaittt bcciuemerj^nbsp;Inftrumenc ,afó erft kinK)m^/5U fott'^nbsp;bcrbavcm tinb ^tntrdgftckcit Hntc crfonneitnbsp;mvkn / \t)eïcké/ naci) rciff(icktttèltt|^Dtct)tcn / mitkrnbsp;*S)Uï jfc 0^ttc$^/ kïb eiite g^ntt öeit)(^ntten/ fo/nbsp;etitiöcftek Jituuk cé kp mtr Qcickn/fcf^sc^?nbsp;t)or mürl)tö aeadamp;tet / ^urcf) cffentltcktt Xi wcf maipnbsp;pcommunicirCtt*

-OMck^war anfatt^^ ttocf) k^ mtr jukklteu/ititt) tcrjMttttöcm£euteu krafeickttannbsp;kinken jit ukr(a|]cu kfcf)(o||at/ïieifc tcf) mtef) t»ocö noclgnbsp;en^ücö tarju krcteit. 3tf) k^ftc aber (nenitnen cbcti

tic tut Proportional-Inlhument UU^CltOUimcllC Methode , meii iic-()tebcroc fck mo(;f / «nt aié (cidjt faf^ feu/ aufócttommcttmorktt*

-ocr page 30-

a nbsp;nbsp;nbsp;^inlcitung.

kfdjtetbe tc6 t'Aé du|ferïic6e inftrumenc, «acfiöctienté ahtNcEtuten aKe/ foaufa((cn0cUettk^^

pitW/tarfcp aitcf) nbsp;nbsp;nbsp;Exempla gefrarfam nxit^t^

t(jctkt vrorï'Ctt/weilHcfei^SucStctu meljraufl^ettgemct^ ticn'éiauii/fomttnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i(möc(;et/afó awf Ht

0e(c!)itcn/aiiöf5 3« 2$etmc®tuttö t'clfeii tin jetcr mctite (Sittfaft mtt ö^ttetötcm29Biaettamtc()men/nbsp;xctitht \i)n alet^ann mc()rcrcv iintgt; $;ct\]tmnbsp;fcfjafft (etien mtgt;.

20citer/itntgt;3iK^tcitlt;^/«mfo wi ffdrcr^umfaf)^ ren / fo tft ntcf)t t)er()aïtett / t'afi / ob icl5 ö^^tc6 tgt;ie(er(e^nbsp;iKA§^0tdk in £tnien anf l)ctt.^uv»ffcrr^35iattett

^cg iHanm^ / tannoce ctn jeKr / ter f^iöc nacf) nnfcrmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcfontcre^ anfeertlfen/

aUttgt; (eicttlicl) finten wiet / tmlgt; tft temnact nnr aliein einc ^nirctfnng/ m tx foictcé ^fit^a^ner tringen fotie*

®niten^/ fan au($ tiefee^ temercfet irerten/ tag tie

fióri?erM)e Stunten aliescenographifci) anf^ertflén/ nnt m t$ noil)iö/tte0rnnt^£tnien angctdnget inorten.nbsp;iècïanöcnt ater tie TenninosTechnicos^tie SBeifénbsp;netmen / ütcr^ nnt nnf erficf) (leifen / ()a(tteren / dupli-ten/tripliren/ amp;c. gefctietet a((c^ tnrcg-Onfffe tegnbsp;•?)ant^3trcf ni^/ wit aïétann tie Praxis einem /eten taftnbsp;(einen ttgt;irt ? ‘ïi^etme tertaiten tie Svetteit/tiegn !0tag^nbsp;@tat ten ^nnrt^33eöicriöen jn oSèriren / nnt wac^enbsp;ten3lnfattönbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3m

-ocr page 31-

3m ‘0^amcn 3^^^?

55on ?«6m(tu»9

Wc voivb bicfcr Vna^;6tab ^ubercitet ?

löfferair beo eitiem^cbretnec/ober ^ifc^fer/

eon gutem/ boïten uni? weifiên .^ol^ cin ©tdbfcin jurieb' tm/einm (Scb«rt) !««9/ «no obngefdbt t)ret)Q}icffeb3ollnbsp;bief / obcf auebbiefee/ Damit manfolcbcö bobl augbrebeh/nbsp;unb mit ctnem gcfcbi’flufften SDecfel bcfcbltcffcn/ unD an fïattnbsp;cineé Seöee ^0vOi)i’é gebeaueben fan ; foldbeb mócbfc aiuinbsp;m\i öon gcfcblagencm heffing gcmacj)tn)cvamp;cn/ welcbe#nbsp;(td) in strappazirung weniger ruinircnldlTct/ obenmit eincni!^ecfclcin/ bamitnbsp;eince SiïCfel / 3iei§fct)er/ ^lebffefft.unt) anbevé/ waö bicvju nbebig/barinnennbsp;baben fan, ^ui' biefeé l(t .n 51cl)f ju nebmen/ ba^/ tvei’ folcbe^ gebraudbmnbsp;tvil / fcineö Oftbö iujïen unt» geeecbten @cl)ucb in SiufOagung biefcfS g}?aamp;=nbsp;©fabé fid) bebicnc/obwoblen biefci’ obci-ein anbeeer @^ud) in operirung annbsp;oliën örtben jumOebrauebfebon gnugfam/bann/waö eincr mit feincéörtb^nbsp;SCÖercffcbucb mifiet/fc» fan er Docbquot; Ote 9\ecbnung auf ober nacb biefem aufige^nbsp;tbeilten ï:^ap(lab anlïellen.

55on Sintbetfung bej^ Si?af5 ^ ©tabs.

2. VDtevDitb bicfcr\TTapï0tab cin0ctbcilet?

S)!efet9^a§gab mirb tn oict (geiten ober ac^t Sinten cingetbeiict,

?. tDel(^c£tnien bcfïnbcn fve^ auf ber crflenSciten^

Sluf ber erffen Linea ber er(ten @eifen befinbct fi'cb ein bolber Ulmifd)ec ggjercfféud) in é.3oll / unb jebet goll in 12, ©ran getbeilef, S5ie ganfeenbsp;Sdnge i|f ein (gebud)/ weldjc id) ben gewobnlicben 9)?a^?@tab ober (Sdjucbnbsp;nennen wil.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

^ufbiefecLiaeabeftnbet(kamp;flUCamp;-uieLmcaChordaruni in igo.örob ge^ treilt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21 inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2luf

-ocr page 32-

4 nbsp;nbsp;nbsp;t*Teu.# crfuntgt;ener

, 2(uf ttt anbern Linea bcfïnbet vwicamp;erum öcv ganée Ufmifcamp;e S33crcF^ fd)U(I) / fo(cf)ei‘ abci’ t(I nur in lo.goU/ tmb jcDcv 3oll in io.©ran gctbeilt/nbsp;btcfen nenne icl^ ben Decimal - @tab.

4» ïlOas fur Stninï feynamp; auf bcr antgt;ern Geiten 5U fÏDÖen i

5(uf bet embern Geiten/quot; bce britten Lmca, jji uimifclieGd^nd^ in 100. Geotnetrifebe Obec Qiiadrat - gdll öU§9etl)Cilet / unb tvirb Unea Geo-metrica ober Quacirata genannt

5luf ber oierbten Linea befinben ft'c^bie CylindrifcbeSoa/ reic^etbig öuf7f.Sbll/ tToelcbeLineaCyiindricagenannt ivirb.

s. VDeli^e.£inienbefin^eiT ftc^ auf ber brittenGeiten?

Sluf ber briften Geiten unb füngten ünea ig bie Linea Cubica, öllwo . ber Ulmijl^e Gflgt;ucf) in looo.Cubifebe^olI getbeilt i(i.

Stuf ber feebften Linea i(i JU pJtben Lmca Arithmecica, alln)0 bet GcgUCb in a.^t)eil/ unb ieber ^beil in loo.^beil getbeiit ig.

lt;5. tïielcbe .Sinien fcynb auf ber pierbten Geiten SU lïnben i

2luf ber uierbten Geiten unb gebenbeu Linea, befïnbef (i'cb bie Linea si-nuum, in 90.©rab getbeiit.

Slufbee aebten Linea begnbet 0cb bie Linea Taogentium , in 4f.@r«igt; getbetlL Vid.fig.i.

!55om ©t6rau(^

ber er|len Linea ober bon bem ^cibofjitnc^en

3Bcr(ffcettcg»

j, was wirb biefe Linea ober ber Qewóbnlic^je Gebueb gebrouebt i

¦ Lineam Ober ben genj^hnlicbeu Géud^/twfdberin ia.3bü/ unb jeberjSoUin ï2,.®ran getbeiit i0/gebrau(bet ei» ieber Mechanicus ober ^unb^nbsp;ioercré?yj?ann / miflfet barmit eine ^dnge/ ^reite unb ^6bf / waé ibme jwnbsp;orbeinn writer bie 4)«nb fommt j Gclel^r Ig weit unb breit / «nb ren wngeti

Sabren

-ocr page 33-

tïïa0?©tab. nbsp;nbsp;nbsp;s

Sat)tctt lgt;ci’ iti bctti @c6raucamp; / bal)cro kt} if)n cjuc^ ben gewó^nlic^en ?ÜJa§# nctiBC. Slllein tfï folcamp;ec in ^u^i’cénung bet flacben wnb (Sorperlic^jennbsp;gigurcn etwaé mü^fam/ langfam unb eerbrie^iicl).

2* Wc ïotrb cin Corpus, wcld^ce mtt bém gcvoóbnli^en @cbu(^ gcmelTen rocvbcn/ au^gerccbncti

E. g. €in@temme| I)ot cinen geöicrbfen ©teiti / wtflfcf fokbeft mit bcm Ö«w6l)nlid^cn(gd[)ucï)/ pnbet beffen ^dnge 4.@cbucf)«nb i.Soll/ bte^Sreittnbsp;3. @cb«cb unb 3.^11 / bie ^5be i. (^cl;ucb unb i o.goK. ÏRun felle er beffennbsp;Snbttlt finben/ wie piel föl(beeCubif(^e^c()ud)unb3oll b^'lten móebte?

3d) ^nbe bier beröran unb@crupcl niebt gebocf^/welcbe offf bep mot^ cbcmMcchanico «iebt geacbfetmröcn / unb Docb m Ci5rperlid)en Swingen ei»nbsp;|iemlidgt;eö au^mfld)cn.

• ^

4. i,

o i 3.

Êrftlicb ttebme icb bie £dnge / nbsp;nbsp;nbsp;^

Multipikirefolcbe mitbe^^reke/ i

/ // la. 6.nbsp;o /nbsp;la. 6.

® / //

tbut 13. 6, é.berfIflebeSrtNt.

m({ ber4)ébf/

o /

* nbsp;nbsp;nbsp;I.IO.

f 1! ///

130.60.60,

ó t II

6. 6,

/ // ' 5.1 ï, -

13.

^b«tbereStpern^e3nbölt begeteiné/ 34,

f

öber alfo/ fö off( idb ia. pnbê/ werffe icbé bibweg/unb gibt ein ugnéefi pnfolQenben/fllé; -

^3

-ocr page 34-

o /

4. 2.

o / 3» ?•

n

6.

o / I. -» /

1

ti)«t 13. 6, nbsp;nbsp;nbsp;becffacle Snaait.

o ƒ I. 10.

ö nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/7~

II. nbsp;nbsp;nbsp;5.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f.

o nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

13. g.

“quot;ï nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jv~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Facit 24. 9. II. öei: ^óïpccliclamp;« nbsp;nbsp;nbsp;©twtté,

SOBirb alfo auggefptodamp;cn/ a4tCub5fc^e@d^udamp;/ 9.(Scbacamp;f#(gcamp;udamp;/ unö

ii.55fl(cfcii^@c0u^.

3EcI) wit ^icc nic^f jeigw / wie man biefc SnbUn jcicamp;nen / 5eI)Iett unb (Uj§fpml)en / nocï) bacmit addicen/ fubtrah ten / muitipiiciren unb dividitetinbsp;folie/ fonöem itur etnem /eijeit ju .^epn^obiaó53euteln/ Cuntaö sOïerjen/nbsp;^einriefe ^Seeren /, uni) (mOete Mathematicoi, wetcïic f)imigt;n weiflaufftig ge?

fcïitleben / oetwelfen.

9}?art fan eé au^ auf fotgenbeSGBeig/ Öemé bie obige ju febwee i(l/ recb# nen. ^lé man madbe tgt;k0i)ucbju3oH.

® /

• nbsp;nbsp;nbsp;1

3. 3.

I. 10.

: ; ¦

7quot; .¦ ¦

iz.

12.

/

quot; /

39.

23?.

22lt;

-ocr page 35-

maf ^ Stab.

li

42500,

i728.Cubifc]amp;ei‘Soa

J.Cubifdxc 0CIamp;UCamp;.

C4

Cl

^ ^ ^


refid.


fac, 2V Cubifc^er ©c^ud^ / unb i4'2Vcubj*fcb^r 30K/ oNc


(i rcfid.

\^5.©eböcl)t^©cbiic|/ Httb u,5Sfllcflt;tV

ry^} mm/

öi)^ïö(för Clnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

^ nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 *gt;

^ P nbsp;nbsp;nbsp;ffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}2(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fxnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fQinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f¥nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^124,

/ ¥ nbsp;nbsp;nbsp;¥nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¥nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¥j ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ f‘j¥nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¥nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¥[.

/ nbsp;nbsp;nbsp;/¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¥nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¥ ¥nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

X X

,5)jetöu§ fatt eincr/ fwïmwlitb ber bi'ïSï nbsp;nbsp;nbsp;ffltl/bie^cbtverig#

5«b wil

-ocr page 36-

S nbsp;nbsp;nbsp;iTTcii ^ crfunbeiier

^d) wil cincn (cic^tern SSBcg be^bem Decimal-^tvib jeigen/ imb bamit Den9CWD!)nltcf)en©cr)iicl) nicl^t oewei’ffcn / fönbem weifcn/ wic Die ge#.nbsp;tï»61)nlicl)c in bic Decimal 3011/unb'bingegen Dije DccimaU3oü in bie gcwóbn#nbsp;lid)Ct3cgt;lI 5U ücmanbcln feijen / wie unten folgen wiïb.

(gonjien f5nteicbaud)alll)«r buedb biefen gewó^nlidjen ?|}ïa§#(gtab jet# gen / wie bufcb beffen ^ulffe bie ©omien#u5wn.auüureilfen feon ; weilennbsp;ttbei’(Jafpar Uttenboffer infeinem P«de Mechauico, unb aup il)me4)erj Narcif-fiis 0cbweblen [olcbeé anfó^eue an^aggegebcn/gié wil iel) bietmil einen je?nbsp;ben bgbin gewiefen bnben.

tDas ifi mc^tr auf ökfer Linea $u finbe»?

2luf biefce Linea beftnbet ft'cb «uef) bie Linea chordarum, gcf)órct jui'Tri-

gonometria, tuoDon wit uiitén b^nbeln wollen.

23om0e5rauc$ t'erankni Linese o5»erJJcm Decimal”0tab*

ï. nbsp;nbsp;nbsp;t)icfc Linea eïnttctl^eUt'?

:^f)iefeLinra , oine^ Ulmifcl)en SEÖei'effe|)ucl)é lang/ ifï in 10.30II/ unb je# bet Boll in 10. ©tan getbeift; man fan aucl) einen jeben @i’an bem Slugen#nbsp;9)ïaj? nacb/ fut lo.egmipel geiten faffm/ alfo gleid)/ wann bet(gd)ucb innbsp;looo.egcrupel getbcilt mate / welcbcn mit amp;enDecimai-@tab nennen wollen/nbsp;barmitman alleO auf eine leidble unb bebenbeSlttb nuffen / teebnen unb aufj'nbsp;fptcdjün fan.

2. VDic ttjirb MefcpDecimal-6tatgt; gebtauebt?

piefen Dec'm*! - (gtab ober @cbud) gebraud)c idb wie ben gcwóbnlicben/ unb mclfe barmit bicSange/ i^teite / ®icfe/ Jbóbc obct^icffe. E.g. ©nnbsp;©teinme^ miffet einen geoictblen @tein mit bem Decimal-©tab / finbet

o nbsp;nbsp;nbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

beffen ^ange 4.@cbucib / i- BoU / 7.©tan / bieQ5teite s.lScbucb / z-BoU/

II nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;//nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l/l

f.©tan / unb bie!^icfe obete^obc i.©cbucb/ S-B»!!/ 3.©tan/ 4.(gcrupcl. 9ïun oetlangt et beffen Snnbalt ju wiffen / wie folie et eé butd) bie 0iecb#nbsp;nungftnben?

^iefeó MuUlpliciten gefebiebet / wie fonff gebtaucljlicl) / nut bai bie Signa addtft / unb bet^nnbalt / obet bati ^'acit au§gcfprocl)en wetbe 1 wienbsp;obenewebnle Auihore$ foicbeé befebteiben / alö

® ! 11

4 I 7*

-ocr page 37-

Vnaf5^Stab,

o / H

4 I 7*£«tige.

o / nbsp;nbsp;nbsp;//

208 f.

8 3 4-I 2 f I.

/// ////

I ? f f 2 f. o / // ///

_I 8 3 4-.^icft

f 4 406nbsp;I o 4 znbsp;I 3 f )• 2

o I II lit IV V VI vn

Facit, 2 4 8 j- ƒ 2 8 f O.

?tühici' i|] 511 tvifp / ba§ iooo.Cubi|cjt)(gt; 3ö(l eineit CubijcDm @c()uc^ wac^cn / lint) tfecbcn alfo niir bic Cub’fd)e 30II gufecfpi*ocl)en / bic übvigenbsp;Minutias laficn btó Mechanici fal)i'cn / uiib wicb obigc alfo flufigcfptodKnynbsp;-24. Cnbifcbe @cl)ucf) / uiib gff.''wbifcbe / bber 24. Cubifc^e @d)ucl)/nbsp;8.^Sd)Hc!jts@d)uc5 / f .^a(cfcn#@d)ud) / unb f. Cubifcbe golf.

5, tOann tint üangc / 3veitc ober ^oiye gegebcn ttgt;tvb / fo mit bem getoobnlti^cn Gt^ucb gcmeffcn njorben / wienbsp;to man alsbann foldbe 5oU in Decimal-^ollnbsp;i?crvi?anMn i

E. g. tvccbc gcgcbcn cine ^mige / fo mit bcm gcn)ól)n!id[)cn Gd)Ud) gemeffm mocDcn / folclx fci;e lang 2, (^cbucb / 3.3'-'*^ / 7* ©i’t^n / mie faitnbsp;man miffl’n / mie niel cö nart) bem oecimal - @cl)iid} aiifïmae^f ?

S)ie@d)ud) bleiben unoei’anbeid / meilen einei’ fo lang iji / alö betaiw berc / ope.ire alfo inii* mit ben Sollen, 3cl) nebme oon bem «emóbnlirbmnbsp;©d)ucl) mit bcm Jbanb^S'tcfiil 3.30II / 7.@ean / dclle föld)e auf ben Oecinbsp;mal - @tab / unb fel)e / mie oiel |old)e Soil unb ©ran geben / finbe aiifö ge#nbsp;nauefie / \'m «Ifb /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^nge fci)e 2.Gd)ucb / 3.30a / ober

2x§.©Cl)UCb.

^ nbsp;nbsp;nbsp;4.trann

-ocr page 38-

) o nbsp;nbsp;nbsp;rTeti j erfun^etictr

4. VTct»» eincS-flnQc init ö»cm Decimal-0tab gcmeffen ïtgt;oiv bcii / ivie ifaii mail fclcbc in bae QCroolinUcbcnbsp;Vnaj3 rervranbeln i

E. g. gé tt)eri)e gcgeben einc batige / fo mit amp;em Decimal - 0cl)ucl) gc^ mcffen ivorben / 3.@c^ucl) / 4.3‘gt;ïl / f.@ran / folc^c folie In bné geiDof)n^nbsp;licfie g)ïnf3 ocmanbclt wevbcn;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f’*^lgt;^ /' ivie öicl folcl)Cé macbe ?

3cl) nei)!ne won bem ''ecimai - @tab mit bcm Jóanb^Sii'cful 4.30II / f. ©tan / baè Ijl 4i.3oll /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ge'i^obnlicben @($ucl) / unb fe#

hc / mie biel folcbegeben / pnbc f.3oll/ 4gt;©gt;^lt;^n f ifi alfo bie ^ange nac^ bem gemól)nlicl)en / 3.@cl^ucf) / f.30II / 4gt;©lt;‘fln.

5, VDte fan man buret) Aülffc biefes Decimal-Btabs

addiren i

g- folie jU 4.(Scl)ucl) f .30II / i,@cf)ud) s.Boll addiren / unb in eineSummam bringen.

3cb laffe bier aiif bem Decimal-(gtab bie 3oll oor @cbud) / unb bie ©ran oor 30H geiten / nebme öon bcm D^ciinai @tab mit bem ^anb#Sie*nbsp;cful 2.30II / 8.@ran / an ftatt a.@cbud) / g.^oU / iinb 5cbie aiif bem Decimal - @tab 4.3oll / f.@ran / an fiatt 4.@d}iicb / f. 3oli / babin (lelie Icönbsp;ben einen gu§ bef ^anb^Sirdulé / unb febe / mo ber anbere gu§ überfi'd)nbsp;binlangt/ finbe 7.3ol( / 3.@ran/baéijl 7.(Scbud) unb 3.30II bie summam,

5. tDi'e wirb folctses mit Sinten ücrricbtct^

E.g» gé werbe gegeben bieLinea ab oon etnem öcnünglcn3)ïa§?0lab

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /

bergenommen / 24.5U btefer folie leb addiren n. gtagt jl'cbé / mie folebeé JU maeben ?

5xb nebme oon bem Decimal - @tab 24, ober beffen balben ^tbeil i trage folebe auf eine gerabc Lineam , unb mad)e barmit einen Q5ogen au§ cnbsp;nacb a unb b, barauf (lelie leb bic Lineam a b au§ ’ naeb b, roo nun bernbsp;^ogen In b burebfebnitten mirb / jiebe au^enaef) b eIne rerlangcrtc Lineam,

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

o / //


bernaeb addire leb ble3«blen 24. unb 11. tbuf 3 flt; nebme folebe / ober bef?

fen balben ^bell 17 s- oon bem Djcimal - @tab / trage folebe au§ c nad) d

o t

imb «¦»jiebc d e jufammen / meldx ^inea d e 3 j-, maebet. vide Fig. ?.

7- ÏOaim

-ocr page 39-

ÏÏTa^^Stab, nbsp;nbsp;nbsp;jj

7. VOann ctvDas mit btcfem Decimal-0cbticb geiiicffcu vdovvnbsp;ben / «?ie operirt man in Addivung bcr^ablcn ^

öbcn i)abe ld) ei‘ttiel)nt / bafl eitiige bei’ul)Wtc Autores bicröon Qifdycitt ben / bet) t-oclclbcn aüeé umfldnblid) ju afeten / wie man md ben Oeci.nai-3al)lm in Adfirimg/ Subcrahining/ .gt;iuhip!ic!run9unbDiviciiriing berfefbeanbsp;uingeben folie; ^d) wil ubee bici’bon iebee©attun9 nur einSjeempel mIt bc^nbsp;bringen/ / als:

Scb folie addiren / 7.lt;Sd)ud)/ 8.30II/ ^.©ean/ i.lgci'upef/

JU 8.©d)ud) / j-.goU/ 5gt;.©can/ 3.©crupeL

o / // //;

lï)iefcS wli’b alfogcfcijt: 7821.

o / // ///

8 f 9 3.

011/ ///

16414.

^d) addifc fblc^egaWen/ gleid) wie eé lm gemelnen Add ren gefcricW/ wann :cl) 10. babe / fo tcage kf}è alljcd urn cine ^att jurucb / bie quot;‘^'-'a biel#nbsp;ben aud) unüerdnbert / m'ir bi§ ld in ^d)t ju nebmen / bad bie gablen »onnbsp;glcid)cn gt;;ignis unler emanber gefetjt weeben. @0 piel ld) nun (gtrld)lem aufnbsp;ber lc|ten3Ui)l babe/ fo ölel o babe lel) In ber Decimal 3abl. 5lls bier ba^nbsp;be leb auf ber leijtern gabl 3.@did)leln/ alfo aueb brep 000. bas ldnbsp;@ebueb/ober i6.JScl)ucl)/4.3ol!/ i.©ran unb 4.@crupel.

8. ÏDie l?an man auf Mefcm Decimal - ©tab fuberahiren ?

E- g* 3cb folie 2.©ebueb/ 4*Soil/1.©ran/ bon 9-@cbud)/ 7.Soil/ 6.@r«n fuberahiren; @0 nebme lel) m t bem ^anb#3d’cful auf bem Decimai-

o I II ¦

(gtab bic SoU fuc (gebueb 9eced)nct 2, 4 i. ddle ben einen Su§ bed Aanb# * ' quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o / //

3 refills In 976. unb febe/ wo ber anbere abwarts bdtlangt/finbe-r 2 c

bas ld ber üied / 7-©d)ucb / 3. BoH / r. ©ran. nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

9. VÜie voivb fclc^cs bureb fiimen ïgt;crricbtct?

E. g. fa:gt;lr wollen bier obiges^ drempel wieber gebrauebcn/bie gegebene Liitea fepc des f / barbon folie 11 f-btrahirt wrrirn. .^'erju nebme ieamp;

son


-ocr page 40-

J2

tTcii^erfuntgt;enec

t)on bcm Decimal - ttitt betti ^nntgt;^3ircfu( 3 f. oamp;cï amp; cflcn ^alM

01// nbsp;nbsp;nbsp;,

17 f. licüe auf cinc gcïabe Lincam, mit g)]acf)un9 ^incé ^ogcnö aug

c tiad) fi unt) e, duf biefen Q5ogcii (idle iel) bie gegebene Lineam d c, ^icl)C dU§ e ngcï) c bic Linciro c e ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nef)tt1C idi^ öon bCltt Decimal. @tcib

•5 / nbsp;nbsp;nbsp;o /

s 4. Ober bctTcn bdïbcn ^beü i nbsp;nbsp;nbsp;wit ?Üïa(J)ung cimê ^ogené

au§ c nacb a tmb b, jie^e a b, nbsp;nbsp;nbsp;bci* ^eft z 4. fcr öun d e i(l abgciogett

Werben. vide Fig, 3.

)o» tlDte ïöir^ folc^es^urcb oalgt;Ien Dcrricïgt;tet?

E-g- S)clt;é gegebette 5ange#?0^a^ fepe 10491. boti öicfcm fbiie 3 fubtrabirt tioa’bcn. SMcfc ax’i'bcn imtei’ eiticmbet* gefc|l / wie itii ge#nbsp;ttieinen subtrahieen bee @ebraucamp; ift / nuc ba^ bie glcid)c signa untec einan#nbsp;bet 5u fieben fonimen. 3)iefe signa bleiben nach bec snbtrailion (uicb imöee#nbsp;önbert / fllé:

V' nbsp;nbsp;nbsp;o r If nt

10491, o / n ftt

3 f 7

o ‘/ // ///

9\c{ï / 6 9 I

g(fö auigefproclxn f 6.@($u(r) / i.^ran / ^.©crupeï oNï 6iié5‘@cf)iid).

) j.XPte to ma» ^uteb lt;5tWbtcfcoDec}mal-Stabè

mulciplicircn ?

E-g- 3d) fotle 3,@d)ucji mit 8.30(1 muitipjiciren; ©o nebme idb ttttf bem *^anb ^ gircful s.SoIl J W folc^e 3.maH «bcc 0'é/ fïnbe 2.(gd)ucb/nbsp;4.30U baé Facit. Sgt;ie goU füc @cbucb / imb bie fut goll geltenb.

j2. gt;ï)ie wirb mit 5i»icnt?emcbtet^

o /

E. g. S)ic gegebetie Linea fepe a b ^ g. folcbe folie mabi fo (tmg ge# mgd)t t wni) borgèfiellet werben. 3cb nebme auf bem Decimal - @tab cinc

. . ° ‘

/ fo mit 4.mwitipiicirt obet dividirt fgj^ werben/ alé i i

ttagc

-ocr page 41-

Vlta^#Gtab.

trage folclje nuf cine gevaamp;e Lineam auj? c nacl) a , nir^e barmit öu^ c ben

Q5ogen a b, baröuf ileüc bie Lineam a b 2 8. öu§ a nad) b, wo nun ber Q5ogen in b abgefcbnitten wirb / jicbc flu§ c nacl) b bie gccabc Lineam c b,

O / nbsp;nbsp;nbsp;f

bftnacb nc^ttie idb bonbem Decimal-@tab |.au§ i z. baê i(l 9. trage feldbe au§ c nnt OJ^acbung eineé ^ogené nacl) fi unb e, jtebe d e. tvelcbe |.nia^

o /

fogrigt;§ iO alö a b, unb an ber £dnge 2 i.lgt;d!L videFig.4.

H» Xïgt;ic tüirb bae Mukipliciren in nbsp;nbsp;nbsp;ücrti^tet ^

• I tl lil o / //

E. g. folie 4167. mit 3 2 f.muitipliciren. ïi^iefe 3al)len naerben . unferfe|t / tule ini gemeinfnMnitipJiciren/ unb ifi in biefem aucl) feinllntcr^nbsp;fcl)eib / auffec / bal bie signa addirc / unb Ixmacb anberé au^gefprooben tuer#nbsp;ben / «té:

o / // ///

4167.

o / U 9 2 f.

2 o 8 3 f.

8 3 3 4‘

1 2 f o I

o 1 II 111IV V I 3 S ^ 2 7 f.

5luf ber »bern lectern gab! (leben g.iinb aufber untern 2.lt;gfrtdblein/ fcldbc addirt/ macben f.^tricblcin / baé ifi/ foöiel o tucrben ber Unitdt lmnbsp;ber 525rucb gt;= gabl bci)gefc^t unb alfo au§gefprocben / i3iêi|^^. Qiiadrat-

O, nbsp;nbsp;nbsp;I.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II.

^cbucl)/ ober I3.(^adrat-@cbucb/f.ü\iettien#@cbucb/ 4.Quadrat-goll/

III. nbsp;nbsp;nbsp;IV.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V.

a.0iiemen?Soll/7. Quadrat-i^ran/ unb f. IKiotnen^®ran«

feil indn öuf betn Decimal-Gtöb eiividitrgi] gt;

o / nbsp;nbsp;nbsp;*

E. g. Sd) folie 4 8. in 3. ^^oil tbeilcn. 3cb nebme öuf bem Decimal-@tab bor tnieb 4.goU / g. Q},rf,n/ en (iatt 4.Gcbi!Cb/ 8.goll / tl)eife folie mit

bemSifdul in s-sleicbc^bdl/ fo l'nbe icb/ bag i d,niacbef.

» 3 nbsp;nbsp;nbsp;ji.ïPie

-ocr page 42-

)4

tTeu ^ crfunöcncir

tPtc ttjtrö folc^es i)urcb^Smi'en üertic^tet^

E.c. S^tc gegebeneLineafcije a b 4 8. fo(cr)c foüe m 3.9tctcl}c‘5:f)ef( ge* tj)C!(t wevben.

fan (ctcï)flicl^ mif i?em 9cjcï)e()cn / abei' id) wil hier cine onbere 9^anicr jcigen / welche ju oicJen @tucfen bienficf). 3d) nehme »onnbsp;bem Decimal - @tab cine bclicbtge / bic fid) tnit g.üividu’cn Idiit/ alê

bier 12, llcKe foId)e auf einc gerabc Lineam au§ c nad) a, macb^ barmit ben ^ogen a b. Siufobcr in bicjcn’^ogen ItcKc ici) bicLmeam a b, i)ün a nad) b,nbsp;ttja nun ber iSegt;gcn in b bui'cbfd)nitten roirb / jiebe nacb bic Lmeam b c,

^ nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

gerner nebmc id) oon bem Decimal - @rab 4- afó ben britfen ^bcil auf? i z, (teilc folebe au§ c nad) g. maebe barmif ben 55igt;gen f g , óiebe t g, weicix

o /

Chorda bci’ bi’ittc ^bcü bcr Linese a b 16. i(i / bic bavmit gctbcilt lan n)er?

ben» vidcFig.4..

o

3tcni; werbe gegeben bicLi.iea ab i. folebe folie in i2.3oll gctbcilt tverben.

3d) nebme oon bem Decimal-@fab i.^oii/z.f^-^n/ fielle folebe auf eü ne gcrabe Lmeam au§ c nacb a, marbe barmit ben i^ogen a b, auf biefennbsp;^ogen ftclle ieb bic Lincam a b, au§ 3 nacb b, mo nun bcr agogen in bnbsp;burebfebnitten toirb/ jicbcicbbieLineam bc.bernad) nebmc icb oon bem Deem,al- @tab einen@ran nad) bem anbern/ trage fold)C au§ c nad) a unbb,nbsp;jiche alsbann bic ^Hincten jufammen/ barmit babe iel) bieSoll oon i-big auf

12. Vide tig. 5.

)5. Vt)tc voirb tgt;ae Dividiven burd) oal)Icn tgt;crncb)tct-J

E-g- !X)ie gegebenc 3al)l fepe f o f 8 7 ^.folebe folie burd) 3 s 6.di-vidirt merben.

^ie iel) nun imgemeinen Dividiren oerfabre/alfo procedirc id) aud) mif biefen 3ablen/ nur btefeé i(t in 5lcbt junebmen/ mie id) im Multioiiciren bienbsp;Signa addirt buhn/ alfo mu§ icbö bier fubtrabiren. Slid / id) babe bier aufnbsp;ber lectern gabf be§ divider.di 4. unb auf bem Divifore 2.@tricblein/föld)enbsp;oon einanbet fubtrah'rt/ Dïc(ï 2. ©tricblein / fo oicl fe^e id) and) auf bie le^nbsp;tere 3ublbe^Quotiënten/ ober fo oiel o ju ber Unitqt bet’ïSnirb^Sabl/nbsp;bter jufeben iit

^ /

-ocr page 43-

tïTa^; Gtab* nbsp;nbsp;nbsp;15

/ ^5? nbsp;nbsp;nbsp;1

0 ff f‘ 1 o /II

ff 0 t è f ^ li4xêl‘

^ f ^ 13 0 ff

2 t t t 3- 3-

}7» Waiïu Jöblc» Porfomincn / t»cllt;^c lUC^tQlcic^ aufgcljen/ wie operitt man?

E- g. Scl) föüe 8. in tf^eilm.

^icfc 3a^)l Qéytt burcl; 3. nicOt aur7 beromcgen feêc id^ fo öief o bamn/ ölé icb ?;öll/©ran/(Scrupel/amp;c. ober auf? bem gangen 10. loo.ober rooo.nbsp;^f)eii baben ml / fo biel o iet) binan fe^c / fo biet ©tr;ct)lein mac^e ieb aufnbsp;bicle^febe§(Quotiënten/ alö

^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;I II lil

f^[i66 6,

• • nbsp;nbsp;nbsp;3^ 3' 3quot; 3^

!t)aé ifï 2iUi' Gc^iJcï) / cé Fónten tbo5( noc^ me^c o angefe^t wer# tgt;cn/ aüein in bec Mechanica tbcrben fte nict)t geac^tet.

)$» TCDann z.fiinten ungletcbcr ^ange gegeben werben/ v»ic fan man triffen / wie fie fteb S^gen eitvnbsp;anber tgt;erbalteni

fepe?

3cb nebmc auf bem Decimal-@tab 3.Soil/ ober eine anbere beliebtge

o /

gaf)l/ alé allbier i r. jlcKe folebe anf eine gerabe Lineam ou§ a nacb b, in b

rilt;bt^ icb ^ine Perpendicular-Lineam fluf/ (ïcile batein bie gcgcbcne Lineam

a b 3. folebe ifl b c, ^ic^e au^» nueb c eine gerabe Lmeam, bernaef) nebme idb bie anbere gegebene Lineam c d , jlelle fo(ct)e aucb in baé Perpendicuit mnbsp;bon b na(^) d gt; «nb aug a nac^« mit einem ^Sbgen^Üïiblein / jief)e auMnbsp;nacb e «her baé 5^ogen? 3ïiflein eine tnit ber Bafi a b Parallel-blinbe lï-

ncatii.

E.g. gé tberben gegeben bie Sinten a b 3. toirb gefragt/ wie tang c d

-ocr page 44-

)S nbsp;nbsp;nbsp;t^Tcn^eifun^ener

neam . m nuti Die Liaca ac in f Dui‘#lgt;nitten Wicb / nu§fclbi,(icm'}gt;uiiacn f fdüe icb c!n P^rpendiculum f g , iie^me mit Demnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bie {\lnge / Dbcr

«o

Lineam ag, ynD fel)e / wic öicl folcb^ DemDecimU-@tab gcbe/JnDc I.

Deffen Ouplam ifï 2, fo Dtcl i|t aucf) Die Linea c d gegcii a b, nemlici) wie 3. gegen 2. Vide Fig. 6.

ODci’ iel) nebme Die Linea a b , ttcue jbicbe auf eine gecaamp;e Lineam aufj a ncicD b. macDe Dotniiit Den ^SDgen b c^, Decnacl) nebme iel) Don Dem Decimal ¦ 0(ab cinc bcliebige gabl aU hm 6. trage folebe auf Den )Soge(i aug bnbsp;nael) c, jiebe a c, ferncr nebme td) Die Lmeam c d . trage folebe aug a nael)nbsp;d unD e. jiebe d e, nii’lTe ^ ^ auf Dem Decimal - @fab / finDc 4. uerbaltcnnbsp;fiel) alfo gegen einanDer / wie 6. gegen 4. ober Wie 3. 9lt;J9«n 2. vide Fig.7.

) 9. ïï)ie ïan man burt^ btefeo Dccimal-Gtabe ctn

Perpendiculum aufrt(^ten?

5iDiefeé fan gefebeben Dureb Sablen / welejbe gel) gegen einanDer Dcrbal# ten / wie 3. 4* r* ^quot;Jebme aifo oon Dem Decimal. oDcr aug emem auDcrn

?gt;}?ag^@tab eine beliebige 3abl / fa mit 3. muitipiidrt worD^n/ a(ö bier 5.

geile folebe auf DieRafin a b , bernacl) nebme tel) 12. geile folebe aug a mit ei#

ncmi^3ogen#9ïiglein nael) c, ferncr nebme icb i f. trage folebe aug h naeb c. SCO gel) nun Deri^ogen in c DurebicbnciDet/aug foiebem'^unctcnfdllekbDaönbsp;Fcrpendicuium'a c, Damiit b^f^c 1^) aRSleicb cinen rechten SCincfel. vide

Fig. 8.

20. VDie foU $tt?evgt;en3al)lcn obei*.£uuen bic bvitte Qcfunben «jcrben i

o / nbsp;nbsp;nbsp;» /

E. g. amp; werDen gegeben Die 3a{)l^tt i^Der binten a b 24. unD c d 36. JU Diefen folie Die Dritte grógere gefunDen werDen / alfo / wie geb oerbdlt a b

24. iu cd 36. alfo foil geb aueb oerbalten c d ju Der Dritten / fo begebret wicD.

o /

3cb nebme oon Dem Decimal - (gtab 24. oDer Degen balb # ober allbiec

Dritten 8. trage folebe auf eine geraDe Lineam aug c naeb a, maebe öarmit

Den

-ocr page 45-

tTTrt^#Gtab* nbsp;nbsp;nbsp;^ J7

bcrt ?35ö3en a h, m biefeti Q509en (ïelle kb bie gé^cbetie Lineam c d 3 6. a(ö cup a nacb h, jkbcbie Lineam e h, b^'^oacbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bie 3 é..oud) buvcï) 3.

gibf *i 'z. fofcbê nebme leb öon bem Decimal - @tab/ (ïellc foicbe au§ enaebf. tnaebe bacmtt ben Sgogen f g. m nun bie öemngeike Unea e h in g bui#nbsp;febnkten wieb / beffen chorda f g neb me leb / unb gtbt foicbe bie bekte ge?

fuebte Lineam e f f 4. Vide Fig 5»,

Obee; 2ld) nebme bie Lineam a b ^ fielle fbldbe nuf eine gevabe Lineam aug a nact) b, niacbe bcinnit ben ^ogen b c, auf biefen Q3cgt;gen (ïeKe ieb bienbsp;Lineam c d gug b nucb c, imb mucbe baimit jugkieb oug a ben ^^ogen d e.nbsp;jiebe au§ a nacb c einenerlangeeteLineam, neo nun fblebe beniSbgen d e in

e burebfebneibet / beffen chorda d e i(i bie britte gcfUCbtcLinea e f f 4. vi. de Fig. lO.

foil 5U ^reyen^inien tgt;ic vtcrbtc gcfuntgt;en vöevbcn ?

'E.g. (g^^tbcrben gegeben bie Sintert a b 64. c d J é. unb e e 24. fteb nun berbalt a b ju c d , alfo foU fieb aucb uerbulkn e f ju ber uierbten/nbsp;fö begebi^et mieb.

ttc^me bie Lineam a b, ffeHe foffbe nuf eine geeube Lineam nuf a riad) fc», muebe barmit ben ^ogen b c, bernacb nebme ici) bie Lineam c d,nbsp;lielle fbkbe in ben i^bgen au§ igt; nad) c, jiebe a c, gt;enblidgt; nebme irb bie Li^nbsp;heam e f, trage foldbe au§ a nad; d unb e, jiche d e, tveiebeö bie uierbte Lineam g h é.giebet/ fo gefurbf mörben- Vide Fig. i r.

2(uf folc^eVDet^ laffen ftc^ ütcll)unbert fc^onc unM)ct:? It^c Problemata folVireU/ aUcfll ttgt;il* lt»oUeu 6icfe Lineam ber:nbsp;feblieffen/ t»ic\»obl voiv folcfee nocb vociter branden/ unb ehnbsp;UC ibiebteto 2(ttb unb VTTrtniCV* lt;iuf bci* Linea Arichmeticanbsp;$cigen/ wenben uns alfo ber anberuGeite»nbsp;unb bbitten Lineanu.

-0ie

-ocr page 46-

irieu^erfunbenef

2)ie jiDfptf ©eitcn/

Som ©(fttaUC® tct trittcn Linese Geo-metricse vel Quadratse.

). tPie wtrtgt; biefc Linea cingctl)cUt imtgt; «uf^etrageni

3cfeLinea wixïgt; itl lOO. Geometrijc^c ^f)cilgetbeilf/i(t l.@d)lJCfgt; lang / nacamp; wddicc Sangc cm in looo.^t^cU getlKiltec ?D?a§#

@tab gcmadbt wieFigura a.vaeifet. SMefeGeometrifcbe abel* mttxn berg.cnommen aiip Der Tabuia pro Divifione

Lines Geometries, tVClcbe in ttieinem Unteriicbt »om Proportional- 3ircfu( JU fïnt’fn/ bebeulet alfo leöeï ‘^beii i,Quadrat-goll/ weilen 100, Quadrat - goK I. Quadrat - @d)UCl) niacl)en.

2. 3u t»aé ujtrb eigcntlt(fe öiefe Linea gebraui^t?

Wlan 9cbcauclgt;ct foicljc ju Extrahirung bec Quadrat - «öSur^cln / ju?0?ef#

fung üacber figuren / ben Snbalt unb ibee Proportion ju erfovfcben / auch foUbc JU öetgiófiërn ober ju oerfieinern.

g, ïüie foü Radix Quadrata extrahirt tüerben ^

E. g. SBann Blt;JWen oorfommen / melcbe loo, niebt ubertreffen/ a(d «ufi 6 4. tgt;ie Qiiadrat - «SJur^ei JU jieben. ©o nebme tcb oon Der Linea Quadrata mit bem ^anb^gircful bie ^!angc bi^ öuf 64. (ielie folebe aufben Ded-«al-©tab/ b'nbe 8.J«fS33uc^el.

SEöann te aber surdifdbe gabion frb«/ ïgt;i« «if^t Radkem baben/ fo fan man boeb bie fÖSur^el auf baé genauejie finben. We au§ 6 6. bie Qi’.adrat-éïurbel JU Jieben: 3cb nebme »on ber Linea^e^adrata bieSange bi§ aufnbsp;Peiic folebe auf ben Decimal-©tab/ finbe s '1 Ijur ?SDur|e(,

!S3ann aberSablrn borfommen/ welcbe gróffer fe^n aid bie Linea Quadrats ¾il bot / fo laffe ieb bic ganbe Lmeam ober ^onge oor 10000, unö einen^beii oor 100.geiten; Ober bie gan^e iange bor 100000000. fo gütnbsp;H^rnacb ein^b^ü 10000, amp;c.

-ocr page 47-

ïïïnfifetah.

V V ^ïcfifoTIédUS Tnoo Radicera Qaadratam extfahicèil/ fö pUnCfiC* kfi et» öu Sahlen/wie mBxccahituttg bet ©ebtaucb i|T/ bamit id) wèti

fL / wie S«l jKfeTote 30^1» S»' nbsp;nbsp;nbsp;' “quot;*gt; '''gt;

mal - ^tflb ffit rnn iMih hicLincaQuadraia fui loooo, getecpticf. ^el)bgt;lv

X nbsp;nbsp;nbsp;rooo.3«rtn«^ «uf

cimal. ©tab / (irtbe 31 jf, mifé genauefle iuv Slöut^ei.

SSBann '^ablen öorfottimett/ nbsp;nbsp;nbsp;looo.unb 10000. aid aii^ 7HS-

Radicetn JU jtebtH. .^iet gcUcn bie Stnictt nbsp;nbsp;nbsp;^ b^tiicn im ^unlt;«

ctiten nut a.gabien jut SCButfeel befomtne; ^ebwe alfo wn bet Linea Qiia-72ii|. Se foS Sf bm Decimal - nbsp;nbsp;nbsp;/ f'nöe aufd 9«naue(ïe 8f

SCÖut^el.

Söann SaMen m-fommen/jwifebm loooo.utib xo^oo. aié aiig *8i^f4^ Radic^ Qufdratam JU extrahitCU. SIlIbtef babe trf)/ QSetttlOg bcg ^UUCti#

rend / s-gablen jut Siöut^el / bctcbölben laffe kb ben Decimal-©tab fut 1000, unb ieben ‘^b^il lO. bte Linea Quadrata abet fut 100000000,nbsp;«nb fcben'^bcil fut 10000. geiten, ^ebme betoinegen uon bet Linea Qiia-dcata 8i5, ftelle fölcbe auf ben Decimal-©tab/ bnbe ^g^.aufd genaueiïe.

fïöann «ablen wtfommen / jwifeb^» 100000. unb 1000000. aid aui *I C*g49. Radicem Ouadratam JU extrahifcn. Sfcb fïnbe lm gJunctlten allf)iecnbsp;wiebet 3.3ablen jut Söurftel/ wie oben/ i(i alfo eme Operation wie Die anbe^nbsp;te / nut ba§ icb biet non bet Linea Quadrata 9^ïo lt; uebwe / unb fölxbe oufnbsp;Den Decimal- 0tab jfelle / fo bnbe icb sr?. ^töut^ei.

SRann ^ablen botfommett/ jwifcben loooooo.uttb looooooo.obet jwilt; fAcn 10)00000.unb 100000000. fo laffe kb ben Decimal - ©tab fut 10000.nbsp;unb ieben ^beil fbc 100. bie Linea® Quadratam gbet fut 100000000. unbnbsp;iebenlt;^beil fut ïoooo.geiten. Slidaug f^yogsrf.bte (^xadrac JKutlefjunbsp;Ueben/ fo nebttie kb non bet Linea Quadrata fój^. fielle folebe auf ben Dc-.nbsp;cimal-0tab; jinbeyf i7.aufd genauefte jutSlöutfeel.

^il man geoauec unb febarffee / unb au§ gtoffecn Sablen bk ^SCut^el jjdjeny, gefebieb^t folebeö ^ccbnung am aUetgewilfelten.

VDfc

-ocr page 48-

«o nbsp;nbsp;nbsp;2rïcu^etfunt»enctr

4,Wtc fon jwifc^cn$tt?eycn5al)len ot»er^ihienMedia Proportionalis gcfun^cn ïüeröcn ?

E. g. werbe gegebcn cin Obiongum ober ablange QJicrung/ beffen Jónge a b / 4. bie Q5l'e^^e b c i 4. folebe folie in ein 9l(eicbfeifjgeó Q,uadratnbsp;»emanbelf weeben- (t'fb/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ju niaeben:

:5ct) muitipiicice biegablen mif einanbee/ wie oben gelebït/ öfó:

Fac. 1^96. bet 3nbei(t

^ebtne alfo bon becLineaQuadrata i tueffe folebe Cluf bent Decimal-@tab / finbe 36. welcbe MediaProportionalii ijl/ formice alfö batnttt bOé 9le^cbfe^^i9e Quadrat, weitbeé fo gro^ am ^nbait »(*/ nié baéowongum. vide Fjg,I2.

5. VÜte Fan nbsp;nbsp;nbsp;etn jufles Quadrac

ober cin Angolus redus aufgeriffen tnerben ?

'^cb nebttie ron ber Linea Quadrara i.z. ober 3*3eU/ nacb^elieben. ^ier wil icb nur 2.30II nebmen/ (ielle foicbe auf eine geeabe Lineam a b,(cage (tenbsp;aueb mip a in c, unb aup b mit einein ^ogen?9ii§(ein in d werH'cb* •Öer#

nacb nebme icb ren ber Linea Quadrata, beffenDuplum. alébier 4.Qiiacirat-30U; trage folebe au§ a nacb ^' «'tb aup b nacb c. wo nun Die 5Sógen bureb^ febnitten wovben/ babtn jiebe icb bie Jinien jufammen/ fo ifl baö Quadrat tonnbsp;gleicben feiten nnb rechten SSBincfeln fertig, vidcFrg.i 3.

XOtC foil bic Diagonal-Linea cinCö Oblongi, ctgt;Cr Mc Hyporhenufa cinCö Anguli refti gcfunbcn toetrbcn ?

E.g. werbogegeben bie Bafis eineé Anguli relt;ai * b i g. unb ber Ca? thetu* b c 34. 3(i bieSwg/ XOle lang bieHypotbenufa a c fepe?

Sebneb^

-ocr page 49-

^ 0tab. nbsp;nbsp;nbsp;2)

o /

ne^me öUf fectn Decimal. 0tab ig. fcaöé fofcbe aufamp;.é Lincam

oil/

Qiiadratam, «nb fef)C / wie öifl föltbe am 3nl)a(t macbcn / finbe 524.

o /

nacl^ mbwc té öon b«m Decimal-@tab 24. (ïeüe fotrbe miebec mif bie Li-

O / // nbsp;nbsp;nbsp;o

ncam Quadratam, ptlamp;C f76* fofC^C addïïf / ItlflCljt 5* WÏ)\ïit ö(fc t)0n DCC

o nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Linea Quadrat- 9. nif|fe figt;(d)C OUf bcm Decimal - (gtab / fttlbC 3. fO (atlQ 10 bic Hypothenufa , ObCï Linca Diagonalis a c. Vide Fig. 14.

7. ÏDölin bic Bafis unb Hypothenufa cmCö Anguli Redi QCQÖ^ bc» vvirb / wie foUc Cathetus bacju gefonbennbsp;weeben?

E. g. S33tt: woflen obige gigut miebet gebra ucbett / befifen Hypothenufa t unb Bafis 18. f)alf / ijl bic gwg / m (ang Cathetus fepe ?

bem Decimal - 0tab 3.B0U/ nbsp;nbsp;nbsp;hicLineatn

O

Quadratam, Utlb fC^)C / WiC öicl icb aitt Snaait bcfommc / fi'nbc 9. Quadrat-

o t

god / bcwacb nc^mc ié bon bem Decimal - @iab 18. tcagc folcbc aucb

o / //

bic Lineam Quadratam , unb fC^C / IbiC biCl fOléC macbctt / ftnbc 32,4. bicfc

o nbsp;nbsp;nbsp;c / //

bOn 9. fubtrahirt / 3ic(ï f76. ncbmc alföbOn bCCLineaQuadrata filg.Qua-

drat- Sod / baé ifi f76, ünb febe / mie biel foldbc auf bem Decimal - ^tab

o /

geben / Pnbe 24. ben Cathetum b c. Vide Fig. 14.

8* ÏPann amp;te Hypothenufa tnib Cathetus cil1C0 Anguli Reéli gegeben vtgt;irb / wie folie bic Bafis bicr^

5U gefunben werben ?

'È.g* Obigcï AngulusReéius fe^e miebcf gegeben/ baran b^eHypothe-

nufa a c 3. unb becf~athetu$ bc 24. bcfanbt fe^n. gragt (tcamp;é/ tbiebtcBa-Cs fode gefunben merben?

C 3 nbsp;nbsp;nbsp;Sé

-ocr page 50-

as nbsp;nbsp;nbsp;n«u?etfunamp;ci«ï

3d)tiel)me ööh bcm Decimal - @tab a.^oB / wefle fold^c auf bee Liow

Quadrata . pnamp;e 9. Quadrat - SoH / b«naf^ tlC^me id) öon bera Decimal-

©tab 21 mejfe folcbe wicbec quadrate, pnbe j76. folcbc m cinanbec fub«

trahirf / Oïejï ^4. folcbe nbsp;nbsp;nbsp;bOtl bee Linea Quadrata , «nJ) ittefg (te

duf bem Decimal - ©lab / Pnbe i 8. tMgt;e bie Bafm a b. vide Fig. 14,

9. VDie foU^ 3nl:)alt turn Quadrata geftinamp;e»

mt^cn i

E.g. gé weebe gegeben bie©eile (incé gkief^fertigen Quadr«tg 49, jg bie Stag nacb befien ?

• /

3cb nebmc bon bem Decimal - ©tab 49. teage folcamp;e fluf bie Uneam

O /

Quadratam, unb fel)e / wk M td) |um Snaait befomme / pnbe 24, vu

dcFig.if.

3fd) fonfe nacb bee bierbten Qu«ftio« aweb mm / wie ber^nfiaft

Cincé üblongi, Rhombi, Rhoinboidis, Trapezii , Triangiali amp;Circuli follê

gefimben werben / aHciti icb wil cé f)imnUn bue(;amp; bieLinam Arithmeticam

amp; Cylindricam kicbtct jeigctl,

JO. XDie fan man tgt;fe Proportion jn?eyer glcic^forinigei; flacker Stsuren erforfe^en i

E. g. gé werben gegeben bie ^eb glcicbforttiige Triangula a unb B, with gefcagt / mie jte jtcb g^gen einanbee eerbali^n?

Seb nebttiö mit cinem «^anb? Siicfuf bie ©eite be^Trianguli a , ntefc

folcbe auf bee Linea Quadrata, pnbe 2. ^evngclamp; ne^ttic icb bie ©eite be§ triaa-

guU B, meffe foidje auclb duf bw i^iaea Quadrata, pnbe 4. QJeebaiteo |t^ «i)C' gegen einanbee / tbie i. gegen 2. bem 3nl)a(t nacb. vide Fig, 16,

5Hfo procedice ifb tuif alien anbeen gleicbforttiifi^n Slguf^n / mègm

formiet frigt;n / mie fie woUen.

iiWann

-ocr page 51-

tTJa^?6tab* nbsp;nbsp;nbsp;2?

j)? VÜann bte ©citen jvoeycr ober mcbv gïcicbfórmiger fla^ lt;bc»^Si3uren burcb 5al}Icn gegcben n?crben/ wietfïnbsp;tbre Proportion JU f ubcu i

E. g. Sé wcïamp;cn gegeben i)ie ©citm Sleicbformiger Triangulu

eamp;ecQpadratm/ beffen eine^ette nnbem b«K/ «0 bteScag/ wit fte (ïdb gegen elnanber t)erbnI^w ?

3cb nebme ron bem Decimal - @tflb 3. ttieffe folcbc auf bcr Linca Qiu-

O

drata, pnbe 9» bcmac^ nebme idb botrbem Decimal - ©tob meffe folclje flud^-quadrate, pnbc af. ftn*ed[)e olfo / (te öerbgftlt;^n ftcb gegen einonbetv

ober ii)tt Proportion ijl mie 5. gegen af.

) 2* Wtc foUcu slciibformiQC Stgurc» addirt werben i

E« g- Cbi’gc beebe Triangula A unb b Fig.ié. fcbtn iricbec gegeben / fol^ (pe föileii addirt / nnb in cincnTriaDguigebtod^ttretben/ trieoper/rtnion?

Êrfidcl) fucbe icbiljte Proportion, me (te (ïcb gegen einonber rerbalten/ / / /

iieie oben gele^rt / fïnbe a z, unb 6 4, foitbe addirt/mocben 6, nebwe ölfo

/

ron bet Linea Quadrata 6, Unb formife bOfttltt bcn Triangul C gt; Wclcbec fO grog om Snbaft ig / olé a unamp;B, v»df F»g. t/. saste tcp oUbter mit bernbsp;Bafi procedire / oifo wirb oucp ttitt bett onbern©etten procediret,

}Z* Wie fblïeiisleicbfórmtgcSigarenfubcrahirt ïuerben ?

E. g. Q3on Obigem Triangul C Fig.I7f föKe ber Triangul B Fig.ié. fub-itahtct roerben.

Srglicb erforfcpe itb if)H Proportion, trie oben gebncbt / pnbe C

/ nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

«nb B 4. foftbe bon emunber fubtrahirt/ gjcg z, 9^ebme alfo bon ber Linea /

Q;iadrata a. Unb formire bAtmit bCB Triangul A, mlC^er ber ^vep / fo bOrt

CigAbgejogenworben,

NOTA,'

-ocr page 52-

24 nbsp;nbsp;nbsp;rteu^crfimbcneK

NOTA.

?Ö3anti man mif fleincn gtsut-en opcrjren mug / fn fan man wol)l bilt;

10. Quadrat- goK in lOO.Geometrifd)? nbsp;nbsp;nbsp;/ oD^f lOO.O^fiemCHnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WXf

tl)eikn; baé ift / mann iel) bie Sange non lo.Quadrac- goïi nebmc / einen tooo.ti)eili9cn 5?ïag^@tab banaug mad^e / unb foldamp;? nadb oben ecn)el)ntci:nbsp;Tabell ubor biC Lineam Geometricam auffirage/ fo fan bid Proportion bei’flcisnbsp;nen Sisucen beflo leic^)feï gefimben merben. vide Hg. i»

Oben fan auf folgenbe ?33ei§ gefebeben.

)4, ïOic foil eine Qcgebene Linea nacb 23eöcl)t:en

Geometricè abgctl)dlt ïDcrben?

E. g. S)ie gegebenc Linea fe^e a b , folebe jblld in f. GconaetnfiDe ^beil nentbciu merben / mie operirt man ?

3cb nebme non ben Linea Quadrata f,Quadrat- goll / Obef©fatt/ for-minc banmit einen gleiebfeitigenTriangui a b c^tnage auf bieLin;am b c non bec Linea (Quadrata genommen bie f. Qiiadrat-3bll / obei’©i’att / bennacf)nbsp;nebme iebbie gegebene Lineam a h, jicKefoldbe in bem Triangui aug a in d «nbnbsp;c, jiebe d e , tvelcbe gleieb fo lang i(l / aiö a b . bemacb lege iel) ein Linealnbsp;auf ben SCDincfel a, unb auf alle ^'uncten ben ?mie b c, jiebe blinbe Siniennbsp;burcl) bieLineam de, fö mifbfolcbe nacb^egebïen in f.Geometrifcbe ^betl

getbdiitf^btt-videFig.18.

) ƒ? XOit foil cinc SiQim pergróffert ober mvïkif nevtwcrben?

E. g, gd meibe gegeben baé Quadrat a , melcbeé 4.mabl gréflfcr/ uhb ben Triangui B, fo um l.fleinec folie gemaebt merben/ i'g bteSt’^ig/ mie foi*nbsp;ebeé gefebebe?

Scl) meffe bie (Seiten beg Quadrate a auf ben Linea Qu^adrata, gefcijt / icb

/ nbsp;nbsp;nbsp;o /

gnbe 4. folcbe mit 4. muitipiicici / gibi 16. nebme alfo bon bet* Linea Qua-

01

drata i 6. formine bacmit baé Quadrat c, melcbeé um Snbalt 4.mabl ge^f* fee iffaléA. AevnacI) nebme icb bie@eiten begTriauguiéü.mefféfolcbeaui^

/ /

auf ben Linea Quadrata, gnbe 9. ^iecaug |. maebt 6. SOöeilen et um

fleinec fe^n foH / nebme alfo 6, non bet Linea Quadrata, formite butmit beti Triangui D, weicbet um fleinet ig aid B. vide fig, 19,

-ocr page 53-

15* Vï)te foil tin ungleictgt;feitigctr Triangul tJcrgvcffeit oöcr perflctncrt weramp;eni

g- gê^ebcne Ttianguï fct)e abc, foid^er foffe ttod) fo gcog 9lt;mad)t tttcröen/ wte opcn'i't man?

èr(llidamp; nerlaitgere tc^ beeamp;e @citcn a b unt) a c, ncbme id^ amp;igt;

©eite a b, melTe fo(cI)c aufamp;ec Linca Qiudrata, pnbe bici* f. foicbc dupiice

o nbsp;nbsp;nbsp;o

/ gibt I. ncbme alfo bon becLïnea Qijadrata I. trage foldbe au§ a in d, bevnad) nebme icb bie @e{te a c, meflfe folcbe aucb auf bei' Linea Qnadrata.

Pnbe 9. fo(cIgt;e duplire tcb/ gibt 18* biefe nebme i'cb bon ber Linea Quadrata, Helle fte au§ a in e, jlebe d e ^ufammen/ fo i(l bet Triangul a d c nocb ein^

fo flV’Oi/ alé abc. Vide Fig.zo.

)7. tDte foU eine ungcfc^icfte^tgub Dcrgtojfebt

otgt;cr perfletiiert tiJcrSeiH

E. g. iberbe gegebcn bte ungefcbicfte Sigur a b c d e fg, (bfcbe folie bölb fogvo^ bcm2(nbalt nacb gemacbt meiben/ mie operitt man?

€r(l(icb icb flu§ etnem / alé bier aug a, tti alle Slöittcfel blinbe

o / o /

nien/ meife jebe tnfonberbeit anfber Linea Quadrata, pnbe a b zo. a c 3

o / nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

a d 18» nbsp;nbsp;nbsp;a e Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a f 6. uttb ag 8. b^lbiere ofóbannnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ebe 3«bl/ unbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nebme

o nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

fbldbe oon ber Linea Quadrata, trage fte a«g » in h nbsp;nbsp;nbsp;i,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in i inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8. in k 9.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in l.g.

in ro 3. nbsp;nbsp;nbsp;in nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jtei)e bie ^uncten sufammen /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bie innerenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;giguc

a h i k 1 m n bem ^nbalt nacb balb fo grog fepn/ alé bie auffere a b c d c f g.

Vide Fig.n.

}8* tDic toirö ctit Triangul nbsp;nbsp;nbsp;J5t^t\)xtn

«bgetljcUt?

E-g. Sier gegebeneTriangul fcpe abc, folcber folie in s.gteicbe ^beii gefbeiil'tberben/mie operirt man?

^cb nebme bie ©eite beg Trianguié / melcbe foH gctbeilt merben / al^ biec

S) nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab.

-ocr page 54-

its

neu^erfuntgt;ei«t

ab, nbsp;nbsp;nbsp;ÖUfb^ttt Decimal-©tab / ptlbe 12* fotdf)^ dividiVefc^ buïcl^

5. gibt ein ^b^il 4* licbttie icb öiMtt Decimal - ©tab / tmb tbeile barmit tgt;te Bafin a b, jief)c aug bem SOötttcbei c in bie 0f}êilte ^mtm d «nb enbsp;tm/ fo if] becTriangui nacbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;getbeift vidcFig.za.

}P* XVi( foil eiiTTrianguIamp;ur£^ParaIIeI-^tmeit öctlieilt voerben^

E. g» !^ev gegcbetieTriangul fe^e a b c. fotebet; folie buvef) Parallel - fiV nieo in 3.9l«cf)e^b^il git^citt werben/ tvic tvirb fokfyeë mtk^tet?

^rfilicb meffe icb beebe^inien a b unb a c auf betLineaQuadrata, pnbf abcf nifgcnb 3ab(m / b)elcl)c ft'cb bui'cb g^dividiten lafifen / webme ai^amp;amt

o

bOn ber Linca Quadrata 3. (lelie fclcbc.auf Cine gevabc Lineam au^ a nacb b, uiacbe baemit ben SSogen b c, auf biefen agogen (lelie teb bie ©eiten begnbsp;Triangula a b «nb a c , iief)C OUg a bW'Cb biefe Z.^UnCten begnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2k

a

nien / beenad) nebtnc idgt; oon bee Liaea Quadrata i. tnacbe baemit aug a ben

o-

^ogen d e, feiw neamp;me id) bon t’ee Lines Quadrata 2. mac^e barmff öugi ben ^ogen f g, nebme al^bann bie chordam f g, t^age folt|e auf bie ©ei?nbsp;ten beg Triangula aug a in d, unb bie chordam d e aug a in e, (^emec ne^nbsp;ttie icb bie Chordam f h, trage fold)e auf-bie ©eiten begT.iangu!^ aug a in f.nbsp;unb bie Chordam d i, aug ^ in g. jiege bie ^luncten jufammen/ bamit i(i beenbsp;Triangul burcl^ Parallel - Sinieu ill s.gleicge ^l)eit getbeilt tvorben/ unb ig einnbsp;gelb fbgreg/ alé bo# anbere. videfig.2?.

20, VDie foUen tgt;cgt;ii cinem Triangul oamp;er öreyecPtcfeteii Selö ctlic^o^utl)en au^eitmn förgegcbengntïbincfd/ aufnbsp;Qcgcn ubcrfïe^enbei' 6eiten abgcmcffen tuerben ^

E. g. gegebene Triangul fepe a b c, ber furgegebene fSincfel b,

C

unb bie gegen uber ligenbe ©cite a c, non biefem foK-en 3oo,abgefcbnitten t^erben/ me operlrtman?

e

^vglieb ttiege id^ bie Perpendicular - Lineam b d, gnbC 20, foldamp;e ^al?

jgirt/ tN 1 o.in 300t dividirtv gibt 30» fo wi itielfe id) bon a nacb

bieu^

-ocr page 55-

VTIa^ i Gtab* nbsp;nbsp;nbsp;27

o

t)ie Lineara b c, fö fci)nb 300, alö a e b öaröört ab9ercr)niftétt. SSöacc abet o

bie Linea a nbsp;nbsp;nbsp;go.Iattg/ fo watc ctii 5(nseigcn/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©tucf 5e(amp;

«icamp;t fo 9to§ wareató 300, welc^e öatmt fotteti absefc^nirtett wetben. Vide fig- ^4-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

2)» TOefoUen rgt;on dnemTrianguI ctltcfee^utben butcb Parallel-jPüucrt abgcfcbnittcit wcrbcn inbsp;E. g. Obiga’ Triangui abc fepe wiebet gegebcn / m folc^em foKen

•O

3oo.0ïut^m butcb eitte Parallel-Sinie abgefcbtiWeti wetben / wie operitc wan ?

€c(l(tcb mejfe tdb bieBadn * c, {tnöc 36, tmb tgt;ie Perpendicular-Liaeam b d jto, tecbne bejfm Sfn^alt:

O

Balls ^ c 36,

O

I:, Pcrpcndiculum, alö i o. multipncitf,

o

' nbsp;nbsp;nbsp;Facit, 36o,Area,

O

fo8 abgefcbmttert wctben/ 300, fubtrahitf/

0ïcfi/6o,

0/ nbsp;nbsp;nbsp;///nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

^e^me alfo boit bet Linea Quadrata 36,ober d6M (ïatt 36o.ober beffen l)af#

o / nbsp;nbsp;nbsp;I II

ten^beil 18.ober 18. fiellc folcbc auf ernegerabeLmeam au§a naef) b.macbe barmit ben ïSogen b c, aufbtefen ^ogen fielle teb baö Perpendicuium b d,

II

öon a nacbc, jie^e a c, bernacb nef)me iel) öon bec Linea Quadrata gn

paft 60. ober beffen ^beii 3I maebe barmit au§ a ben 5Boge» d e, ne^nte oiöbann bie chordam d e , trage folcbe auf baé Pcrpendiculnm auf

9

bemSGöincfel b nacf) f, jielje init berBafi eine Parallel-Lineam, fofepnb 300. bgmn aógefc^nitten worben. vide Fig^^ f•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.

0 ? nbsp;nbsp;nbsp;sSfX^iC

-ocr page 56-

iB nbsp;nbsp;nbsp;iTtcu ^ erfunöeitcc

22. XVic feu JU jweyen glctd^fonuigen flac^en Stguren 6ie britte pefunben wevben ?

E.g- wcïamp;egcgeben nbsp;nbsp;nbsp;a unb b , ju biefen folie bie bntte

gïófjeee obee flcinefc gefunben vwi’ben / i(i bte grag / toie biefeé ju finben?

grtilicb eeforfebe icb it)re Proportion . wie jt'e fteb gegen einunbee oer# ballen / ftnbe A 2, mib 8 3. bernacf) nebme iel) bie (genrbe§ ©rcDecfé a,nbsp;Helle foldbe auf eine gcrabe Lineam aufj nad) b , uiacbe pgletcl) barmit bettnbsp;?Sogen b c, bernacb nebme idb bieCSeife be§:t)reoecféB. ftelle folebe in bennbsp;95ogen au§ b nacb c, wie aucb in a, unb maebe barmit ben ï^gen « d,nbsp;Siebe auH a bureb c in d einc gerabe Lineam, fo gibt bie chorda d e bie @e(#nbsp;te bep grolfernlèrepecfé c , welcbeé jïcb 5^ herbalt wie 8 ju a.

fl^il icb nun bie britfe fleinerc fïnben / fo nebme icb bie @eite be§ 2)rep# gcN A. Helle folebe in ben gróHevn ^^ogen au§ e in t'. jiebe bie uneam a f,nbsp;WO nun hertogen b c in g burebfebnitten wirb/ bejfen -horda b g gjbt bicnbsp;fleinere (geiten beilt;Ot^pecféü. welcbeé fieb jU a oerijalt / wie A ju ü. vi-

de Fig.zó,

2 VDte foil JU breyen glctcfefórmigcn flacfecn Sl6««^cit tgt;te tgt;iertgt;te gefunC^en tucibcn^

E. g. gd werben gegeben a b c, bie 3. QSicreef / wie Heb nutt oer# balt A juB, öifo fou Heb «ufb oerböitcn c jum oierbten / fo begebret wirb,nbsp;geagt Hcb^ / .toie biefeö ju Hnben ?

grHHcb erforfebe icb ibte Proportion , fïnbe A g b 5. unb g 8. bernacb nebttte icb ©eitc a , Helle folebe auf cine gerabe Lineam miH a nai^ b,nbsp;maebe jugleieb barmit ben Q5ogen b c, alébann nebme id) bie @elte b. Hel#nbsp;Ie folebe in ben ^ogen au§ b nacb c, jiebe einc gerabe uerlangerte Lineair» aup a nacb c, ferner nebme icb bie (geite c, Helle folebe auH a nacb d,nbsp;maebe barmit ben^ogen d e. wo mm bicLinea a c in lt;^burd)fcbnitten wirb/nbsp;befiên Chorda d e gibt bie^citc beHQuadraié D u, welebe Heb iuc wbalt/

wie B JU A. VideFig.27.

^u^ btefem gnugfam ju Dcvnebmen feyn/ wie ^te^ fcI.ineaC^adrata ju gebraucfeeu feye / id? foute wol,)l mebr^^nbsp;re Problemata beybriugeu / wil uber folcbce bej^ ber i ineanbsp;Arichmetica vfeiter öu^fubteu/welcbeo gue mit bebenberee

wu^gefebtuinbetevWöinee fun tblvirt wctben/w^li^

ben uuö alfb JU bef bievOteui-ineam.

-ocr page 57-

19

23om ©ekauc5 Kr btcrKcn Uncx Cy-lindricze.

I* W3a6 bienct biefe Linea Cylindrica ?

. 3^efe Linea bieiiet ein Qi^adrat itt einen Circuium, unö ()in9C9ctt emeö • Circuium in cin Quadrar JU sjcfiDanbdu / WMc ctucl^ bcu 3ni)alf dnccnbsp;circui gladbin / ober wiannbcc SnMf befanbt ifi / benDiamettumnbsp;JU Pnbm / foKlbe aud) ju uergrojfci’n / obet ju wfkmem / unb bann ju vi-Érwng Cyiindrifd)cn Córpcm.

2» VDte ïDtrb biefe Linea ^ubcreitct^

öcbmc bic @cife cincö Quadrat-©cbudbö / unb ücwanble foicl^c in

ben Diametrum Circuü , fpCCCbC

Area Circuli, m Diametro, i\gt;aé Area bc§ Quadrat - (gc^Udjö i o 'cn

o / ii/iniii

1^»

14. nbsp;nbsp;nbsp;lOOOO,

I o o 0 o.

140000.

12727^7.

w~

II.)


bicfcé cxtrahirL

o / II

Fac. I I z 8. Diametrum Circuli.

ölfö bet Diameter bc§ ©tculé (ang i.(Sc^ucb / i. Soff / 2,©l*aft/ g.^crupel gegen bet ©eiten beg Quadrat (gebuebé / mt)me bemnacf; biefenbsp;gauge / unb mac^e batau§ einen looo.tbeiligennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trage folebe

naè becGeometrifeben Tab' 11 auf / weiien aber biefer g)?a§^@tab nut einen ©cbucb lang ijï / fo wirb biefe Linea nut fo weit aufgettagen / m (ë mnbsp;ebef / unb ijl ju biefem ©ebtflucb fc^bn genug.

3* fcU ein Quadrat jn cincti Ctrcwl perwönbelt

wetben i

E.r. wetbe gegeben baé Quadrat abed, folebeé folie in einen cul berwanbelt wetben / wie e^perirt man ?

2|Cb OeNe bic ©cite be§Quadrat^ / tneffefolcbc auf bet Linea Quadra-

u, bnbf I* tgt;en4;fieb bon ree Linea Cyiindika i. foief^e gibt benoia-

^ 3 nbsp;nbsp;nbsp;metiuni

-ocr page 58-

TXm i erfun^cner

ïneccum Circuli c f, tDC(cf)a’ jb gcO§ am Snaait i|] / afó baö Qualt;Jrat. Vi-deFig.2 8*

4» tï)ie foU einCtïcuI tn tin Quadrat tgt;crttjan^ öclt lücr^cn i


E. g. öbigcc Circulus, beflfen Diameter e f fet) / wfebei* gegebett / fot# (^yec follè in cin Qiiadrat tjewanbdt wfïben / ijt bi? gt’ag / wie biefeö ju


fïnöen ?


3cl^ nef)mc ben Diametrum Circuli c f, ttie(fe folieert auf bec Lioca Cy-

rt nbsp;nbsp;nbsp;rt


Hndrica. fïnamp;e i. nbsp;nbsp;nbsp;bemnacf) öon bet Unea Quadrata I. formirc bar=

mit baé Quadrat abed, welcbeö fo gto§ am 3ni)alt ijl / alö bet ©tcu(. Vids Fig.zg.

s* VPie foU ^tt 3nl)alt etnes Cireufe gefun$gt;eii werden ?

E. g. weebe gegeben bet Diameter circuU 75. 3(1 bie Stag / ttad) belfen ^nbait ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^

3cb nebme öon bem Decimal - @(ab 7 5, ttnge fofd^e nuf bie Lineam Cy-

o

lindricam, (inbe 4 5. Quadrat - @cbucb ben 3nf)ait. Vide Fig.a^.

nota.

?Dian fan mil bem Cyiindrifci)ert5}la^^@m5 bieÜJimbung/ nemliebbef# fett Diametrum , alfobalb .meflfcn / man bebavjf webec be§ gew^bnlii^en /nbsp;noef) be9 Decimal - (gtabb niebt / fonbetlid) wami ein 5)?a§gt;@tab ctwan öbttnbsp;3.lt;èc[)ucb lang / (auf bie233ei§ / wie biefet nacb ben Sollen jugccicbtct i|i/)nbsp;berfelbe abet naci) ben (^ebueben aursetcagen witb / fo bat man befien 3n#nbsp;balt.

6, XlOie foil ein Circulus DetgeojTeet / o^ce xgt;tvï\t\f neet w?ertgt;en i

, “ ^

g- amp; wetbe gegeben bet Diameter cineéCircnii a b 3 foldbet folie btet)mabi gvóffet / wnb wiebetnm balbfo fiein gemaebt metbtn/ mie up^'^tt

Sjcb neb**

-ocr page 59-

ttTae.'Sttïb. nbsp;nbsp;nbsp;3t

o /

5)C»tt bêtttDecimal-(gtab 35. (IcHé foIcï)e öllf bie Line^öl Cy-lindricam , pnbC bcffetl 3'rtl)(llt 12, folcbf HHf 3. muJcipIicitt / ( weÜm ff

O

0/ //


bf^pttiabl foHe gemadbt werbm/) giW 36, mbttte alfo i5on bcc Linca

Cylindrica 3^. ttlCfie fOldb^ (Wf bCttt Decimal @f(jb / fttlbC 6 7 8. bCtT Diarae» tïum Circuli c d, ngt;cld)ej; bi’ci^mabl öi'offet iff.

SCöil idb nun folcbctt ttodb fo fl^irt wadb^n / fö dividirc iel) 12, bureb 2,

e

öibt 6, nebmc difo ÖOtl bet Lines Cylindrica 6, mcffe folebe auf bem Decimal-(Stab / fïnbe s 7 8. ben Diametrum circulï e f gt; tvelcbet aot SoNf balb fd ïtein iff. vide tig. 30,

tHi\o operirt matt aucb in Ó5et9tóff#unb QSerfleinetuna cineé ©cciil# 0fucfé/ icb nebnte nut beffen Oiametrum obet Semi-Diametrum» unb opc-

rite batmit tvie oben.

iticin eHieit bdlben (Citcul cbetQuadrancciv in cinen ganijcnCitcul tjetwönbcln^

E* g. Sé wetbe aegeben bet Semi - Diameter cineé balben Sitculé obet

Quadrantené a b 3. foicl)e foKen in einen gangen Circuium betwanbelt wet:* ben/ ngt;ie iff biefeé ju ffnben ?

e

3cb nebme »on bem Decimal - lt;gfab 3. mejfe folebe auf bet Linea Cy-

lindrica, ftnbe 7. folcbe bdlbitt / gibt 3 r? 5ffebme alfo ton bet Linea Cylin-

0 / nbsp;nbsp;nbsp;o / //nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

dfica 3 y. mcffe fofdbc öuf bem Decimal-(Sföb/ ffnbc a i 2. bett Semi - Dia-

metrum c b oeff gangen circnii, melcbet fo groff «m 3nbalt iff afó bet balbe

e nbsp;nbsp;nbsp;O ///

Circului. ^btile idb abet 7. buteb 4. fb gibt eé 17f* folebe nebme icb bon

o /

bet Linta Cylindrica, mcjfe ff'eöUf bem Decimal gt; ©tab/ fïnbe 1 f.benSe-mi-Diametrum Circuli ad, WClcbCt fO gtO^ am^nbalt iff / fflé bet Quadrant

abc, VideFig.31,

$*XVic

-ocr page 60-

rteu^erfunbênet

$. ïDte to nbsp;nbsp;nbsp;I-inea Quadrata camp;er Cylindrica , t){e

* ^pac^;5al)lcu init öcjn nbsp;nbsp;nbsp;ucbmen/ iijannötc

gantjc nbsp;nbsp;nbsp;öuf biefec Linea tn Ne Decimal-

Saljlen noc^ ntc^t Qet^cilt fcyn i

^an fSnte tgt;k i o.Cyliadrifd^C S»ï/ öldd) tvic bet) bec Linea Quadra-ta gebackt tvorbw/ in loo.^beil tbeilm/ «ber idf; mll t)iet: dm önigt;ere9}ïa?

nier anöeuten.

3d) muitipUcicc bie Sablen / bie ic^ neb»tien foil / mit cinec Quadrat-3al)l/ ftcb am beauemficn fcbidt/ (^U: Obige 3 f.mit 4.ni«itiplicit;t/ gibt

i4.^e^mealfo öon ber Linea Cylindrica 144 tbeiU fol($e in a.glcidbe ^bdl/ milm Radix Quadrata au§ 4.i(ï/ barmil befomme id) 3 r. fltbl auf bem De-

O / // nbsp;nbsp;nbsp;o / Ifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'g

cimal- @tab ara, 3llfo aucb 17f,mil 4.muitiplicirt/niad)t7. nel)mc folcbc öon berLinea Cylindrical unb bolbiere fi(/ Qibt r 7 f. meflfe folcbe awf

bem Decimal. ^tab/ finbc i f,

sgt;. Wie foil èer^nbait eiiie» Coni gefunamp;en »eramp;eii ?

E. g. ee wrbe stgebm 6aDi,„„„b,reo, mg com.t, l mö itf: (m PerpendiffilM ¦ ^i)e cd 18, Qf} tiie gcag tiod) befisn 3n8«l!?

3c^ ml)m« m igt;lt;m Decimal. @fa6 6. ntc® fcl^c fluf Lm,, Cr-Imdrica, finiie blt;n 3n6olt Sa Bafeo. zli nbsp;nbsp;nbsp;mbm itj |.a„6 (,«

18. bad iH «. muItipKciw falcbe mit btm Quadrat - gnjfljt

169a. baé i(i i69*lt;^ubifcï)e (gebueb unb a.^cbacbt^l^cbucr) benC^rperlii^eti ènbaltbegConL vidcFig.ja.

j ïPie tfï t}ev 3nl)alt ciiiee Cylindri ju ffu^en i Ee g. merbe gegeben ber Diameter a b eineö Cyiindri ober runben

(gaul f. unb beffen .amp;óbe c d a o. Silï bie grag nad^ beffen ö^órpcriicbetn

3nP' nbsp;nbsp;nbsp;, ,

3cb neb#

-ocr page 61-

(0tab*

o

Donbcttt Decimal .@tab f. inefiê fofc^cmtf bec Linca C^lia-

»lrica , fïnbc Ï9. nbsp;nbsp;nbsp;witnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘««ttiplicii’t / gibt ^^^.Cubif^X

@:buc^ / Den CiSi'peelicben 3rtf)aU Def,’ Cyimdri, Vide Fig. ? j.

) 1» Xï)ic foU nbsp;nbsp;nbsp;cinco bauebiebten Cylindri oberctneè

TDcin.quot; ober ^icr ? Sa|Tfe gefunben luerben ?

E. g gé ivei'bcgegcben ein Söein^S :§/ nje(ci()cé ailf?iei' eiwn gi;mcr öon lao. gtc[)5 oDcï i3f. @d)cncf # ?0la(? l)fllt / Dcjten Diameter beebei* ^SoDen

o / II III nbsp;nbsp;nbsp;o / // ///.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

137f. bic@pigt;T!^Q:icffe 1777-wie bicmn)enDiöe£angeDc§3ajgt;'é32fv

^At. Die SeAfl iwcl) beffen govpei’licbcn 3nfgt;ilt ?

•» / // ///

grlWcD addirc iel) bic 05poni5'^ic(fe/ 1777.

~ o nbsp;nbsp;nbsp;° I II III

3U Dcni Diametro bccDcr ^oDcn/ nbsp;nbsp;nbsp;I 3 7 f.

o / lilfl ~

t^ut 31 f 2. ©bfcije fialbicrt/

o / // IH

I f76.

Facit Die ivaf)vc ^ieffe bef’

o / // ///


^el}mc Alfb non DcmDecimal-(gtab i f 76, tneffe fMcl^e aufbeeUnea

o / n nbsp;nbsp;nbsp;o I 11 m iv

Cylindrica, finDc 19 y. Dmcl) Die OïccDnimg nbee i 9 y i y. Aream Circuli,

o ///// nbsp;nbsp;nbsp;o 1 n m IV V VI

folebe init Dei’£ange Dcg SaflTcé 3 y. multiplicirl/ gibtó 34^3 7 y. Aream

Corporis Cylindr». Vide Fig. 34.

} 2, tDic fcU cin Cylinder m cincn Cubum Deiv

iranbclt roerben ?

E. g. ?03ic ivüllen obigcé ?ïöcin?gag iPicDei' gcbcauclien/ Dejven

o I II UI IV V VI nbsp;nbsp;nbsp;.-«Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

{)flbcn ngt;ir befuiiDcn 6 3 4 ^ 3 7 f. folebeé folie in einen Cubum gcbïarf^ toeïDen. Diegvgg/rotc Diefcé ju nintien?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

^ierju gebrauebe iel) Die Lineam Cubkata, njornon tvii* unten banbein

o / /////

wollen/ m fclbigei’ ncljme id) 6 3 4wejfc fo(cf)e auf DemDecimal-@tab/

e nbsp;nbsp;nbsp;pnDc

-ocr page 62-

?4

o / //

Xr^tn f ctfunbenn

fini)c 18 f. amp;ie@citm cineé 9leh:f)fciti9ett Cubi, jö cittcn Cpiiicr öOtt üo. ÊiC^# ODeV i3y.©d)Cncfgt;S0?a§ allfjici’ ^d(t vide Fig.g;.

^ïad) bicfem Cubo fan ein Cubic. @ta6 9cmad)t wcvben auf (gomcc

bie ©d}cncf^?}la§ 3^4.auf bcm öecimal. @tab/ baé i|f/ bk ©cite eincé

Cubiüon ctncm?0ïa§ gcbcn

unï)0:)?a§/ fo iwf)l auf ©d)^ a(é@d)cnc50'}ïag/ ba ble€idgt;5)?a§ 3 7%unb / // //

?£Bann nun bec Snbnlt cineë gaflijd befanbt ifï/ unb fokben uon eincm Cubic - lt;gfab/ tt)c(d)er nacb ben ©d)ul)cn unb3*^Ü^** cubicè aufgcti’agcn ifl/nbsp;ncbme / unb fo(d)C Sdnae auf ctncn berglcitbcn Cubic - 0fab / p nad) bennbsp;Êpmern unb ?0ïaflfen aufgcfragen i|i / Helle / fo wieb mie fold)ee ben 3nf)altnbsp;on €i?mern unb ïóïaffen jeigen.

Sllfo fan cin 25mbec ben^nbalt eineé Snffcé lekbtlicl) fïnben, $Ö3ann et ol^bannmiHt/ wie oicl9}ïag/ gentner/ ^jjfunb / ©tucf / amp;c. in ein ^agnbsp;gebet/ fo fan et allei’banb Cubifcr)c?gt;}Zag^©tdbc uccfeitigen/ unb bai-ju ge#nbsp;btaud)cn/ aucb t»irb et affo einga§nacb ^Serlangcn oergtójfern ober nerf lei?nbsp;neen fonnen / wie au§ nad)fol9enbem mit mef)ceem ju eefeben iH.

)5*tDic foU cinCylindrifc^e6(E»cfaf5 bcrïDeitC iiacb ïgt;ctgr6jTett otgt;cr pcrfc’lcinctt iiacröeiH

E. g. gd weebe gegeben bet Cylinder a , [olrl^ee folie nocb fo gro§ ge? niod)t meeben/ unb bocb feine^óbe befalten/ miei|ï biefed ju Hnben?.

3ci) nebme benDiametrum a , meffe foleben auf bem Cylinder - @tab.

V nbsp;nbsp;nbsp;KJ-

©efe^t/ icb butte befunben 8. dupiire folebe/ gibt 16, nebmefteoonbetLinea Cylindrical unb formire mit bicfem Diametro eincn Cylinder OOn bet .^Óbenbsp;gleidb mie a, fo wieb bee Cylinder B- om: Snbult nocb fo biel bolten/ aid a.nbsp;Vide Fig. jd.

o nbsp;nbsp;nbsp;n.

)4« tDie foil eiit gleic^fcitigcr Cubus in etnen Cylinder PcrwanbcU voec^cn / bajj et boc^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bc^

Cubi beljaltcl

E-g- Obiseccubui Fig.jy.balt einenSpmee/ but jue ©eiten at 185.

foldbet

-ocr page 63-

iVa^fGtab. nbsp;nbsp;nbsp;'is

fold^er foïlé öcgt;n btcfei’ in einen Cylinder gcBracf^t iveitm / n?!c oper it man?

o / II

ne^mc öon bcm Decimal - 0fa618 f• nilt;;(ire foldjc auf bet Liae*

o / //

Quadrata, finbc 342. bfll ^ttbaU bCÏ Bafeoi be^ Cubi.figt;Icï)C ÖCTOanble jd) ttt

_ o / //

C!n?n Circulum, baöi(i/ id) nef)me bOn berLincaCyimdrka 342. meflTcfoi?

* nbsp;nbsp;nbsp;° I tl

d)t anf bem Decimal-@tab / finbe 208. mcld)Cében Diametrum Circuli

c d gibt / auf biefen Circulum )]ellc id) bic be^ Cubi 18 f. fo ifl ber Cylinder am^nNt gvo^/ ölö bec Cubu$ uon einem(£t)mei'. Vidc Fig.37-

}S* VDi^ foU et» Cylinder nacfe gegcbcnemunb perlangt^r formirt wcrben?

T- nbsp;nbsp;nbsp;f 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ itiiiuvvvr

E. g. Oi'igec Cylinder bon i.©)mec l)at am 2Enl)alt 6 3 4 2 3 7 f.

ro!cl)cr fblle iu -eincn Cylinder bon 3^ l)od) bcrmanbclt tbcrben, ^raat (ié/ tbic lang bcjf;n Diameter fep mülfe?

(gullid) tbciie id) ben Córpcvlicbcn ^nbali burd) bic gegebene *amp;óbc 3.

o I n m IV V TI

bcfbinme 2 i i 4125-. ben Quadrat - ^nbait. ^ebrne alfo bon bcc Linca

o / // /// nbsp;nbsp;nbsp;o / // ///

Cylindrica 2114. gibt auf bctu Deciir.al. (gtab gemcflTen 1641. bic £ange

o

be§ Diametri Circuli ab, bacauf ficUc td) btC gcgebcncgt;g)óf)C s. Uttb formire

barmit ben Cylinder, mclcbcr am^nbalt i.0)mei7 iinb bemgcgebenengleicö ijl, videFig.38.

Sllfo fan nad) biefem Diametro Cylindri cinc Vifier-3juff)en quadrate au§:

gelbeilt/ bie ^óbe abee bon 3. fan in i2o.^^f)etl abgefbeilt meeben. ?0?if d' nee fbicbcn Diud)en fan man alle Cyiindrifd)e @efd0 vifieen / mie ben unfcïquot;nbsp;fd)ieblicf)en Autoribu$ ^ierbon ein mebeeré jii fi'nfgt;^n ifi.

foU ein gegebener Cylinder in eincn dnbern von gleivtjec^obe unb ètefe formirt unbnbsp;pcvwanbelt vocvbcn?

^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;E.g.^CC

-ocr page 64-

E. g. gcgebcnc Cylinder jct)C A. bcffiJn Diafneter a b i é. bie^ó()e

c d 3 6. balt/ folcbei-,jollc in ctncn anbct'n bon glcicèer. vg)|)f)e unb wanbdt loerbcn. bie S^ag / tbie biefcö p fïnben ?

o / II


©'(Ilicb / ncbme id) öon bcm Dedrr.ai. 0tab i6. melTé foicbc auf bct

tinea Quadrata , finbo 2 f 6, bfll Quadrat - 3nl)alt ber Bafeos ciliCë Qua-

^ nbsp;nbsp;nbsp;®- /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° I II lil

dratö / fo[d)e mit bec ^olgt;c 3 6. muhiplic ft / gibt 5216. ben Corpei'licben. 2inf)alt-be§ Oubi. ^ebme aI|o bon- bef Linea Cubica 9 a. melfe folebe ai^'

ei

bem Decimal-@fab/ finbe a I.benpiarnetrum btC ^ol)e,e f be^Pylin--

dri. Vide Fig.39.

VDte fell cm Cylitidör t?on glcli^cr ^ol)c unt! c for-' mirt wcvöcn / vvonn beffen 3»l?alt betont Qcgr;;

ben ïütrö ?

ft /

E. g. tverbe gegeben ber ^dbalt-dneé CorporU ober Cubi 7a. fols fbef folie in einen Cylinder bon gleicber dpóbe unb 'öicfe gebracht-weben//nbsp;iil bie grag / tvie biefcé p fïnben ?

o /

3cl) nebmebon berLincaCubica 72,(?lt;tlcfo(crgt;eaufben Decimai.@tab/ o I II

finbe 19 3* bie0eite be^Cubï, nun mu§ ich bie Bafin bepCubi in,einen cir-

01 IJ:

culum üerwanbeln / (lelie beeowegenbiecgette is s-auf bie LineamQuadra-

O / //

tam, finbe 372. folcf)e nebme ich oon ber LineaCyiindrka, fo befomme ich/

o / II

auf bem Decimal - @fab gemelTen /21s. ben Diametrum Circuli, fud)e alfo jmifchen bem Diametro 2 1 8- unb bef x^ófie 19^3. Jtoet) Medias Proportk)'

o I II.

Haïti, baö ijl / id) nebme oon bem Decimal - @tab 21 g. (lelie fold)e aufbie

01 II nbsp;nbsp;nbsp;, o / 1/

Linea,mQyadraeam, finbC 47f. folche mit bef-^ofiC l 93. raultiplicjft/ gibt;

o///.

® 17, biefe Cubicè, exttahiff / ba^ ill/ id) nehme folcfie ton bef Lineacubica, ' 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mmlidh;

-ocr page 65-

vr

OTlt;iglt;etab.

mmlicï) 92. mcffe fcJc^e aufi)em decimal- @tab / fjnbe ai, bw^ob^/ unö’

ail^ ben Oiametrum a b be§ Cylindri. Vide Fig.40.

) S. XOk fcU bcr 3nl)alt etneo ftumpffcn Coni ger funben trcrbcn V

E.g. ©number fai# etncn Sctnnen^^Sanm / i|ï unfen 3. unb obea xfgcbucb bice / bflif an bec^angc 24. e'cbucb. 3IÏ bie / we biefnbsp;cbeeCubifcbefgcbucb ambabe?

Êffïltcb addire id) beebe Diamerroi 3. unb 2. macbf f. fo(cI)e balbieve i(b/

01

gibf ay. ben aequirfemDiametmm. '^ebme alfo con bem Decimal-@tub if. meffe folcbe auf bee Linca Cylindrica , li'nbe 49. Aream Circul) , fofcbe

c nbsp;nbsp;nbsp;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

mit ber Sange 24. muhipiicirt gibtbcpabcn li 8. Cubifcbe @cbucb am 3n# ba(f.

' nbsp;nbsp;nbsp;fontc bicfeé mobl genauer aufieccbncn / mic icb in metnem Untcn*

tjlt;^t v.lt;gt;m PROPORTIONAL - gtrcful Slnmeifung gefban / allein In bee Mechanica mieb foldbeé nifbf fo genau genommen / nocb geacbfet.

VDann nun ctn »5önbn?cr^0iVnann ben 3nbölt eines Corporis gefunben/ unb bcn CubifcbenScbuc^/ imcb bem tDcrtl)/ fo Ptcl / als er barfur be^aljlt / aufjeccljnet/ fo wirb er \ci^nbsp;Ueb finben foiincii / t»ie tbcuer er cin anbere Corpus etnee aiipnbsp;bern3nl?öIto be$al)Ien foUe / unb ttgt;irb groffen ï^tu^en unbnbsp;X^ortbieil7 ^sen enicmanbcrn/ ber btcfrs incbt tgt;eiiïe^ct/i'nbsp;^aben* i^tefes fey genug con ber Linca Cylindricanbsp;febveiten alfo fort su ber Linca Cubica,

®ie

-ocr page 66-

tTcii.^cifunt'ener

©ie l)rtUc6etóe Dej? Sï?aj?^©taamp;6/

S3egt;ltt ©C^rdUC^ Dce futtjfeeu Linear Cubic^.

)? VDiC ïöirö öiefeLinea Cubica jub^tcitct?

^efc Linea Cubica ip citic ^dngc cincé (ujlcn unD gereden 'iïBn’cfs I @c[)ucf)é / gletd)tt)ic i)ie anDern £micn / «jeic^e in iooo.'$;l)eil 9cd)ci#nbsp;^ let i(ï / unb nacb Dee Tabell, wie fo(c{)e m meinem Untecrid)t cgt;ej5 t'ro.nbsp;portiomi-'^\tlt;$)x{e bei) Der Linfa Cubica JU finbcn ifl / aufgetragen wiet)/nbsp;we.len abee bie flelnc ‘^beil bon lo. bi§ looo. wegen gnge bcegclDer / nictitnbsp;wof)( alle in io,'$:l)eil fónnen getf)eilt weeben / lo fan man boel) foicbe aufnbsp;baé genauefïe / alé fei)n fan / nel)raen / nnb alfo jebeé ^i)eil obee Seib futnbsp;10. geiten lafen.

2* 5» btcnct btefc Linea Cubica ?

@ic bienet jut’^xtrahitung bet Cubic-SOBui’èel/ baé ijf/ wannbet balt cineé Corporis gegeben wirb / bieigeite bc^ Cubi ju fïnben/ unb l)inge#nbsp;gen mann bié @eite befanbt / bie Aream ju finben / wie aueb ju OSei-gtog^nbsp;unb OSetfleinetung bet Cot|)etn / ilgt;te Propornoo ju etfotfeben / unb eineönbsp;in baé anbete ju öetwanbeln ?

VDte foU Rad ix Cubica extrahirt tbcvbcil»

föjann nbsp;nbsp;nbsp;botfommen / welcbe looo. niebt übettt effen / alê au§

614. bic Cubic- ,iu jte^en.

@0 nel)mé id) bon bet Linea Cubica 614. mejfe fotd)e auf bemOecimai-0tab / ffnbe bci)naf)e 8ié‘ öteSBur^el.

SÖ3ann öotfommen jwifdben 1000. unb loooopoooo. fo (gffe id) jeben‘$'f)eil bet Line* Cubicaïfia’ 1000. unbauf bem Decimal-@tab bet)nbsp;s.punctitten B^^Men ieben^beil fut loo. bei) z.punctitfen gafilen abetjebennbsp;^l)eil nut 10. geiten.

2llé auff 9i6i. bic Cubic-Söut^el JU jie^en / fopuncttre id) et|ïlicamp; bie Sablen / wie gebtdud)lief)/ befomme z.^unctcn/ baö iff / 2. Bablen jut ÉJut#'nbsp;èei / nebme alfo non bet Linea Cubica au ffatt 5^61. meffe folebe auf bemnbsp;Decimal - (gtab / ffnbe 21. jut ?ö5ut^el.

SÖann 3al)lcn öotfommen / welcbe jut SC3ut|e( 3. 3ablen baben / aló guff 389010000. bie Cubic-?S8ut$cl ju jiebeu.

0opun?

-ocr page 67-

tTTa^ ? Stab.

©cgt; v»unctire kh Me gallen / unb nlt;|tnc öie crfie V'imctirte' galt / alé'

liet 389- öon bei* LineaCuhica , mcfic fO!c|)e auf DcmOccimai ©tab/ ftnbc 730. aufé genauepc jut SlDur^cl.

?[)?an Fónte ngt;o|l grófictc gallen / tnciclc me|t alé 4.ga|len jut SEBut»! |cl laben / auf biefer Lmca extmh i-en / alletn iit bet Mechanics wirbeónicitnbsp;geacifet / betotvegen wo uonnót|cn / folcleé butcl bie 0fiec|nung accura-tet gefc|e|cn Fan.

4* tlDic foUcn $ttgt;{f^cn ^toey 3al}len ober fiinien ycoty Me-

dicE Proporcioaales gffunbgnt WCïbtn i E. g. gé i'^etbe gegeben baé Paraiieiopipedum A, beflen^ Bafis gietcIfeiV

O' nbsp;nbsp;nbsp;o

tig unb gleicbwincFliclf / icbc ©cite 3. bte vgiobc obet ^!ange 24. lalt / au^ biefcm foUc ein gleiclfeifigct Cubm gcraacit roerben / baé i(l / eé follen jwi#nbsp;fc|cn 3. unb 24. pep Mediae Proportionaies gefucl}t iuetben. bit 0tag/nbsp;wie biefcé JU Inbcn?

^ ?a3eilen liet ble Bals gieic|e Seilen |at / folcle auc| Fut|et / afê Me *yo|e / fo ttiu§ tc| bie Fleinete Mcdiam proportion aiem fuc|en / nelme bent#

O' nbsp;nbsp;nbsp;O'

nac| uun bem Deciiral - ©tab 3. niefe fOlc|e auf bet Linea Quadrata, l'nbe 9.

o nbsp;nbsp;nbsp;o

btefe mit bet xg)iS|c 24. muUipiicirt / gibt 216. nelme alfo utnbetLineaCu-

O

bica 216, meffe fo(cf)e auf bem Decimal - ©tab / pnbe 6. bie ©eite beügleicl^ feitigen Cubi 15, alé bic fleinete Mediam Proportionalem , n?elc|et Cubu» f®nbsp;grop am^nlalt ifï / alé baé Paraiieibpipedinn a.

?Ö5ann iel) abet bie gtójfete Proportional - gall fuclen mil / fo ne|me ic| ton bem Decimal - ©tab 24, jFelle fO((|e auf bie Lineam Quadratam , fi'nbcnbsp;s76. mif 3.rauitipiicirt/ mac|t 1728. fo biel ne|meic| ton bem Cubic, ©tab/

nemlici ii||. meffe fo(c|c auf bem Decimal - ©tab / finbe 12. bie gtojfere

Mediam Prpportionalem. PSJaun i(t) nUn: bCCbe Proportional - gallen ge#

MfQuden mil/ fo gibt eé einParaiieiopipedumC, beffeneine©eife becBafeo$ onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

3. bleibt / bte anbete abet é. unb bte britte 12. jut ^o|e beFommf. SSJann i(h abet jmifden 3. unb 12, eine Mediam Propórtionalem fiK|e/ b«é ift/ jefi

ttmltiplicite 3. mit la. fiibt 36. fOlt|e ton bet Lines Quadrata ne|me / unM

gnf bem

-ocr page 68-

40 nbsp;nbsp;nbsp;^ etfunt»eiKi*

o

ouf Dcm Decimal - @tab Hteffc’ / fö pnöe iel; 6, bie (feiten be§ Cubi b. Viae Fig.41.

5. Vï)te Ban man Mc Proportion ^vncycr glcic^^nbsp;fovmigcv (Corpeni ci-focfc^cn i

E. g. gé Wei’bcn gegeben bcï Globus A imb B , beïcn Axis öber Diameter 00

A 2,unb B i.t)d(t/ ifl bic^tag/ mie fie fteb gegen einanbci’ berf^alfen?

o

3^) tiebmc ÜOn bcttl Decimal - @tab 2. meffe folebe auf ba'binta Cubi-

o nbsp;nbsp;nbsp;o

ca, finbe 8. bmtaci) nel)mc id) mï beiti Decimal - @iab i. meflfe foïcbc gueb

o

anf becLinea Cubica, fïnbe i. ^Sci’baitcn n’clamp; alfo gegen eingnbet ivie s.gc^ gen I. Vide Fig.4i.

6, VDann unglctc^fóvmigc Corpora Dov^an^en / ttgt;ienbsp;foUc tl)rc Proportion ci’forfdbict incrbcn?

?ÏBgnn bic Corpora ungleicl)f6cmig / fo mug man fc(d)e tn cinerlepSonw (wie l)ier urnen beb bei’ Lima Arithmetic a foil ange$eigt wei’ben/; uemaii#nbsp;beJn/ unb bann / wie oben cmef)nt/ berfa()i’en.

7. XütC foücn glctlt;^foi’mtgc Corpora addiftnbsp;vuei’öcn i

E. g. gé wet’ben gegeben 3. g{eicl)feit(ge Cubi, beffen (geiten a 2. b 5.

o

unb c f. balten/ folcbe foUen addirt / unb in einen Cubumgebi’acbt werben/wie

operict matt ?

geftlicl) nef)ttie tcb non betn Decimal - (glab eine bce @citcn naclb

O nbsp;nbsp;nbsp;O

btt gnbem / meffe folcbe auf bei* Line a Cubica, fïnbe ben a 8. B xj,

o nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

c laf, foldbe addii'e icT) / gibt 160. nebme alfo non bet Linca Cubica 160.

o I II

tnefle foltbe auf bem Decimal - @eab / gnbe f.4.3. bie (geite beg Cubi d. wclcl)ei- fo grog am 3nbalt ig / alé a b c. Vide Fig.43.

$* tï)ic follcn glcti^iformigc Corpora Don ctnanbei: fub-crahivt/ cbci* abge$ogcn ïocvben ^

-ocr page 69-

E. g. wecbêtt gegebcn obigc jwe^Cubi 8 «tib C, «un folie B oon c, fabtrahict wetbeii/ ijt bie Stag/ toie big ju ftnben ?

3damp; melTe icbc@eite/ pnbc b 3. unb c f,net»me a(fo oonbeinOecimai-

0tab fotd^e 3ai)len / meflfe fclbtge auf bec Cubka , pnbe b 2 7 unt)

c I2J-. fubtrahiïe biefe oon einanbeï / ?Kefl 9 8. nebme alfo oon bec Unea

Cubica^g- niefie folcbe auf bem Decimal-0(ab/ (ïnbe 4^ i. bie @eite bep Cubi E. voelcbei' oon C iji fubtrahirt lOOl’bcn. Vide Fig.44-

9- Vt)ib fcUen glctc^formtgc Corpora muluplicirt cöcc üergvoffevt tt»cv5en i

E. g. Q.ê wgt;erbc gegebm bcr Globes A, foJcbev foKe s.mabï gi'ólfer ge* macbt ivecben / ngt;ie operirf mnn ?

nebme beffen Diametrum obec Axin, meffe föld)e auf^incm

(^iab / finbe 463. nef)me alfo fo!cI)e oon bem Decimal - (gtab / meffe fte

0-0 nbsp;nbsp;nbsp;o ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

«ufbce UneaCubica, finbe loo, mif 3. muhiplicirt / gfbf 300. biefe 300, nebme ici^ oon bee Linea Cubica, meffe fOIcbe auf bem Decimale (gtab/ finbe

o /

67. ben Diametrum bef Globi B , melcf)er 3.mal)l gt’cjfcr ijl oié A. Vide %4f-

)o, ïDie foUen glcic^fonnigc Corpora dividivt c^ev vevPleinevt tvev^eni

E.g. weebe gegeben obiger Globus b, foicfxr folie 4 ma^l fleinergei mac^t ioeeben / wie operiet man ?

¦iJïacbbcm ieb i wie oben gemelbet / ben DiametmmB, auf beï Unea

O

Cubica gemeffm / unb 300. befimben / fo tljeile id) fo(d)e burd) 4. gibf

Cubica 7f, meffe folelbe auf bem Decimal ^mb/

« / // nbsp;nbsp;nbsp;W

finbe 422. öor ben Diametrum ObCV’ Axin bcp Globi C, Wdcfgt;ec 4.mab( flefy net ifl/ al^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vide Fig. 46,

S nbsp;nbsp;nbsp;)},VOiC

-ocr page 70-

4t

tr^u^erfunbcner

j )? ÏOic fcU t)er3»balt tUm gleic^fcttigen

Cubi gefunbeii wcïbeii?

• ///


E. g- rocrbc gcgcbcn bic ©citecineé Cubi a b771, t)(g nac^beflfcn 3fnf)a!t?

o / //

Sd) mf)ltie i)0t1 bcm Decimal - 0tab 771. mc(fefOl(^CaufbecLine»Cu-

o

bica , fïnbe aufé gcnauelïe 460. ben Cörgt;eclict)cn 3nf)a(t be§ Cubf. Vide Fig.47.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*•

S)CC nbsp;nbsp;nbsp;Prifmatis, Globi, Parallelopipedi, ftumplfcn Pyra-

midii, amp;c, ({i unten in bCCLinea Arithmetica JU finbcn.

)z* XPie foU ^iïicycn(£orpcrn tas ^ritte gefunben ttJCvbciH

O nbsp;nbsp;nbsp;o

E. g. wert)e gegeben bic @citcn jtiöet)cc Cuborum a b 3. unb c d 4» biefen foftc bcc beitteCubui gefunben VDcrben/ ngt;ic opcrirt man?

2(d) ncl)mc baö Latui a b , (ïelle fokbed auf etne gcrabc Lincam au§ a nad) b . mad)e barmit ben SSogen b c , bcrnacb nebmc id) bic Uneam d c,nbsp;trage foId)e auf ben ^^ogen aug b nacl) c, maebe aud) barmit jugfeid) au§ anbsp;ben Q5bgcn d e, jiebe auf? a buccb c cine öcrlangcrtc Lineam , mo uun bccnbsp;55ügen d c in e burebfebnitten roirb/ bejfenChorda d egibt bic britte ©cite

o / //

c f f 3 3. Vide Fig. 48. unb 49.

öber icï) fan bic 3(i^ien auf ber Linea Cubica gud) ftnbcn / a(é: Sciamp;

O

ne^me ÖOn bcrUneaCubica 3. |ïc£lc foId)C auf cine gcrabc Lineam a b.mad)C

ft

barmit ben ^gen b c. |)ernad) nefjme id) bcn ber Linea Cubica 4, fiede Jol^e in ben^Sbgen au^ b nacl) c, unb mad)e barmit jugleic^ au§ a ben ^0#nbsp;gen d e, jiebe au§ a burd) c in e cine gcrabc Lineam, mc» mm bcrQ5ogen denbsp;in e burcf)fd)nittcn mirb/ beffen Chordam d e meffe id)-auf ber Linea Cubicagt;

o / //

nnbe f 3 3. bic ©eitc bc§ britten Cubi e f, melcbc id) bon bem ?0ia§# ©tab nebmen mug/ momit a b unb c d gcmefTen morben. vide Fig. 49.

-ocr page 71-

i 0tab* nbsp;nbsp;nbsp;('4 j

We foU brcyen Corpern bae pierbte gefimöen werbcit?

E. g. werbcn gegcbm bic 3.@cifcn oblöcc bce^cc Cuborum.ab j.

e d 4.unb e f f 3 3. JU bicfcii folic btc tgt;icrtgt;tc©citctt cincö Cubf gefunbCM wci’bcn/ wie operivt man?

2scb wil foirf)cö auf bcm Decimal - @tab maciöett / unb nebmc non fo(p » /

cljem an jïatt 3. baé Oupinm 6. tcagc folcbc ouf cine gerabc Lineam au§ a na:b b , mcjcbe bai-mit bm Q3igt;gen tgt; c , bcinacb nebmc k1) oom Decimai-

/ nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

(St«b 8, an flati 4. flcllc foldx in benQ5ogcn au^ b nacbc, obecici) ne^me4.

© / // ///

(lelie fie aug b in d. vgjernacb nebme id) oom Decimal-^tab 1066.an (iatt ® / //

f 3 3. maebe bavmit aufl a ben ^^ogen e f, jlebc aug a buref) c unb d gerabc ïinien/ wd mm beri^ogen e i in g imb f bui'c^jcf)nittcn wieb/ befm Chorda tft baè Q.i!aeritum bet bictbtcn ©citen befi Cubi, o(ö e f gibt 14I befitiinbsp;^albci’ ^[)cil ifï 71.bic Chorda e g.ObCC biC balbc Chorda e h. VideFig.fo,

j4. tDic foil cin Corpus gegebener ^obe formirt ïücvbcn / bamtt cs cinem anbeni gcgcbcncn

Corpori am3nbctlt öleii^ fepe?

E. g werbe gegeben baé Farailciopipedum A, baran bic cine (geitc

00 nbsp;nbsp;nbsp;O

berBafeos 4. bic anbccc 9‘ bic^obc aber 36. balt. ^un folie cin anbccé baci

aug gcmad)t weeben / wotan bic Bafis glcicbfeitig / bie .fDóbc aber i lt;j.!)aftcn folie/ unD ba§ eé gleicbcn bef)alcê/ ijl bie gvag/ wie lang bie ©eitcnbsp;ber Bafeos fci;n muflfe ?

' (Srtllicl) erfccfc^e idgt; beffen Sfiibalt / bad ifl / id) rauhipiidw bie ©ei#

ten in cinanbeiv befomme 1296. ben ^'6rperlid)en 3nf}alt / biefen tbeilc left

burd) bie gegebene 4DÓi)e 16. befomme 81. nebme bemnacböonbecUneaQua-

drata 81. mcffc fo(d)e auf bcm Decimal - (gtab / finbe 9. bie ©eiten ber Ba-

§ a nbsp;nbsp;nbsp;feosbe^

-ocr page 72-

44 nbsp;nbsp;nbsp;tr^u.'evfunbener

feoi Parallelopipedi B, tücldjcö fo grog am 3nf)aft ifl / alö A. Vide Fig.fi.

)S* ïüte fcU emParalielopipedum in einenCubura pertuanbclt «jerben i

, nbsp;nbsp;nbsp;Paraileiopipedum A fe^c wicbcr gcgcbett / folebeë folfe

in ei'ncn gleicbfeitigcn Cubum ©crmanbclt mei’bcn / mie operirt man ?

O

gffilid) fudbe leb beffen Snbaft / mtc oben gefebeben / finbe 1256. ben Êót'perltcbenSabalf / nebme alfo öon ber Linea Cubka i^a. an (iatt 1296^

o /

meffe fokbe auf bem Decimal - @tab / finbe io9.bie(geite beg gteicbfcitig^t Cubi c, mcld}ce fo grog am 3nf)nlt ig / aio baé Paraiieiopipedum a. vidcnbsp;Fig.‘5i.

)6, XOit foU man $u jtücycn Cfvpern bas britte finten/ttgt;eU bem ctnen an berS^vm dbnltc^ / bem anbern abernbsp;am 3nbalt glcid) fcyc ?

E,g. êo ioeeben gegeben 2.Cyiindri a unb b , bie ^be a b beg Cy-

O nbsp;nbsp;nbsp;•

lioderé A 18. Unb beffen Diameter ObCf ?8}eitC c d 12. b!e,§ol)C e f bcg Cy-

O nbsp;nbsp;nbsp;o

linderé B 12. unb beffen Diameter £gt;bet'SGBette g b ^4. 'fyjun folie aiig A em onbcwCyiinder gemacbt metbeii / voclcbei* bem b an ber §,omi dbniicb / bemnbsp;A aber am^nbalfglcicb ffbn folie / iff biegrag / wie big ju gnben?

€efflicb etforfebe icb eineO jeben ^ngali / baO iff / icb negme ixoon

o

bem Decimal - @fab / meffè foldbe auf bec Linea Cylindrka , gnbe 11 ?. ben

o nbsp;nbsp;nbsp;o

5inbalt ber Rafeoj, folebe mit bee .^abe i8. muitipücirt / gibt 2.034. ben Córpeelicben Snbalt beg Cylinder^ a , bemacb nebmc icb öon bem Decimal-

o nbsp;nbsp;nbsp;o

iSiab24. meffe folebe auf ber Linea Gylindrica, ffnbc 45-2. ben Snbair bec

o nbsp;nbsp;nbsp;o

Bafeoi, folebe mil ber dpóhe 12. multiplic'rt / gibt f424, ben ^órperlicbcn Stibalt beg Cyiirderé B. 0?ebme affo oon ber Linea Cubica einfleinnbsp;menig bgvuber / ffellc folebe nufeine gerabeLincam aug a naegb , maebenbsp;gleieb ïïarmit ben ^ogen b c, bernacb nebme icb igt;on bem Decimal - @eab

ben Dia-

-ocr page 73-

Gtab. nbsp;nbsp;nbsp;4f

t)ett Wametrnm 24. obCC al(f)iCC bCtt Oiametrum |)c§ Corporis R , (lellC fOki^Crt

in ben ^ogen au^ b nacb c, ciuf a nad^ c einc gcwöe Lineam; gernec nel)mc leb öon Oer Linea Cubica i. an (ta« 2034. mad)e au§ a bavmit ben

spogen d e, beffen chorda d e gibtben Diam^trum ik 173. be§ bvilten CylindetÖC. ©IciCbfaK^ operlfC iCbaUCf) ttlit bCf ^obe»

3d) nebme bie ^oi)e be§ Cylinder^ b , (ïe(!e fclebe in ben 5Sogen b c au§ b in f, siebe »on a nacb f cine gerabe Lineam , m mm bce ^ogen d e

o / //

in g bnrcbfcbniften wgt;irb / beffen chorda dg g 6 y. gibt bie *f:)5be i m beg cyiindetö c, tt)cl(ïgt;er fo grol? am 3Ri)alt itl / alé a , unb an bee 3bemnbsp;glcteb B. Vide Fig. n*

fj)tefeé ig cin 5?ungs©tucf igt;egt;r bie (SiplOj' 2^ot^ # nnb Kup^erfcbniib/ ttud) Sinngtc(jèr /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ unb allc onbcee / tveicbe Cigt;i'pciiid)c ©efaffe

mad)cn.

}7* t3?ic fell ein Pyramis in cin Prifma tjcmjan^dt VbCVj! ^en / cu gleic^cn 3nl)alt unO ^e^nbsp;l)e bcbalte i

E.g. ^^merbegegebenber Pyramis a, foiegee foUei'n ein Prifma oewanbeff mei’ben / bag ($ gieicgennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Öóije bebalte / ig b;e Sf«g /

j« fwben ?

3cg nebrne bie @cifen bee Bafeos a b beg Pyramidis A. meffe fbkbe öuf bee Linea Quadrata , gnbc 6. biefc t\)cik icb buecb 3. gibf 2, nebmc alfo nonnbsp;bee Linea (Quadrata 2. formipc barmk bie glei^fcitige Bafin, unb geile baeaufnbsp;t)eg Pyramidis .g)pbe a d , fO ig baé Prifma B |b gpog amnbsp;ramisA, Vide fig. f4.

)8. ÏDie foil ein Pyramis in einen Conum, Don glci^J^p unt) 3nbalt / nerwanbelt werden ?

E. g. Obtgee Pyramis A fepe wicbee gegeben / folcl^ee foöe öon btefee ije in einen Coaum geemanbeli mcebem geagt ge^^b/ mie biefed sumachen’

geglic^ mug ic^ miffen / mie gel) bie @eite beg it)ee^cceé gegen beni Diametro beg Cteculé betoake / fofege Propotcicn jg mic looo. gegen 742»nbsp;obee gegen bernsemi.Diametro mie icoo. gegen371. ^mealfobonbcm

Decimal-(gtgt) i. geKe fotclic fluf fine geeabe Unsam gng a nocl) b, macbe

S 3 nbsp;nbsp;nbsp;baemie

-ocr page 74-

4^ nbsp;nbsp;nbsp;tTeu.'Crfunamp;ènetr

barmit ben SSegen ^ c, aiif biefen ^^ogcn jïefle icb bic (geifc bcc Bafeos bef

Pyraoaidis A , nu|j b nvUi) c , jicI^C aup a nacl) c einC gerabe Lineam , hci‘#

/ n III

n^d) nebmc iel) öon bem Didmai- @tab 74Z. mctcl)c baemtt au§ a ben

gc»i d e , beffen Chorda d e giW ben Diametrum Circuli bCC Üateos bcp Coni C, tijorauf iel) bievg)0^e be§ Pyiamid» au^ bem CentroCirculi perpendiculari-

«r aufitelie/ unb ben Conum c formirc/ ivelcbee gleicl^en W/ ivie bee PyramuA. VideFig.ff.

)p. VDte foH etn Pyramis iit enten Cylinder Dervvait^ öelt i»cvt)en ?

E. g* Obiger Pyramis A fe^e ngt;iebei’ geejeben / folcbcr folie in etnen Cylinder öewanbelt weeben / wie operat man ?

^cfiltcb öevwanble icf) bie bcei)ecfidf)te bafin in etnen ^i'ecul / mie oben

bei) bem Cono , biefen Diametrum mejfe icl^ auf bee Linea Cylindrica öbei’

Qaadrata, ftnbe ()icc 3. foIC^C theile iet) buecb 3. gibt l. bic Lineam g h, neb#

me atfö oon bet Linea ^ladrata i. formirc mil bcm Diametro g h i. bCtt Cylinder D in bei’ *Öóf)C be§ l’yramidis A. Vide Fig. f6-

Obeiicf) ncl)me ben Diametmm 3. formiic baimif ben Cylinder Emit bei* x^ebe be§ Pyramidis A. ^abm alfo eineilepnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vide Fig, yfi.

S3om ©ckaucf) Hx fecfjftcil Unex Arichmetiese.

on tt?a0 bienet biefe Linea Arithmedca?

^efe Linea Arithmedca iff nu^ JU a((cil)anb Mathcmatifdjen .^im}Tert / 'bavbuvcl) man alle Propordones, fo mOl)l in Arithmctka , Gcometria,nbsp;Stereometria . Trigonometria , dcc. biC m bCC Mathcfi OOlfommcn /

mit ungemeinei ^eitigfeit / b6d)flei '^^eimunbciung / unb fonberbaicr Recreation unbqjergnügungbefifüebbabei'é/ obneDvecbnung/ nui’ Dueef) eineé vamp;anb#3b’c^ulö eifinben fan.

2* ïïgt;te gefebiebt tl)v*c5«beveitui)g*

l^iefc Linea bat an berSange fein@5creé / fonbein nacb cined jebe» ï^e# lieben / aUbiei bu^c iel) bieSange elneé balbcn 5S3cccf/cbud)é genommen/ unbnbsp;jt)ld)c boppclt aufgetiagen / wann bei ?Óla|?#0tab (angei i(i / fo fan man ednbsp;3.4, unb óftievg mabl continuiien/ unb miibfeinlt;^biaucbb«jlo(eicbteifet)n/

allein

-ocr page 75-

47

önei'n ift btcf^ bS^ttSe ju unfetm ^öorfxibcn fSm genug. 5lu§, biefem fcalbcn5lC«ccfi'c!)U(^) witb cin looo.tbeiKQCi’^O^aB^^tab gcntadf^t / tuieFjgu-ra 2. bcr untere fleinc s)}ïa§#@tab weifct / bie 3ö!?ien obec / fo nacftnbsp;igt;lerem50(a^^(Sfab aufgetragen wcrbcn / (tnb beïgcnommcn bcnXabuiiinbsp;Logarithmorum Adriani Ulacquii , tUClC^C icJ) CiUftU KbfH ju gut^tU /nbsp;fbj^e nid^t W /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bjolleir.

Tabula Logarithmica.


Punfta.

Log.

Punéla.

Log.

Punfta,

Log.

lO.

0.

41.

61 z8.

72.

8^73.

II.

414.

42.

62J2.

73-

8633.

12.

752.

43.

633f.

74.

8692.

I?.

1115.

44. .

6434.

7f.

87fï*

14.

14Ó1.

4f.

6f 32.

76.

8808.

If*

1761.

46.

6627.

77.

886f.

16.

2041.

47.

6721.

78.

8921.

17.

2304.

48.

6812.

79-

8976.

18.

2ff3.

49.

6502.

80.

9031.

2787.

50.

6550.

8r.

908f.

20.

3010.

fl-

7076.

82.

9138.

21.

3222.

fi.

7160.

83.

9191.

22.

34H‘

f3-

7243.

84.

9243.

23.

3617.

f4.

7324.

8f.

9294.

24.

3802.

ff.

7404.

86.

934f*

2f.

3979*

f6.

7482.

87.

939r.

26*

4149-

f7.

7ff9.

88.

944f*

27.

4314.

f8.

7lt;^34.

89.

9494*

28.

4471.

f9.

7708.

50.

9542.

29,

4624.

60.

7782.

91.

9 f90.

30.

4771.

61.

78f3.

92.

9637.

31*

4514^

62.

7924.

93.

968f.

32.

f#fi.

63.

7993.

94.

9731.

33.

fi8f.

64.

8062.

9f.

9777»

34-

f3If.

6f.

8129.

56.

9823.

3f*

f440*

66.

8i9f.

97-

9868.

36.

ff63.

67.

8261*

98.

9912.

3.7*

f682.

68.

832f.

99.

99 f6.

38.

y8oo.

69.

8388.

ICO.

10000.

39.

f9‘0.

70.

84fï*

40.

6020.

71*

S5U*

?.Wie


-ocr page 76-

4$ nbsp;nbsp;nbsp;^ erfuntgt;ener

5. VOilt;i fait mr*!! die 2(uf5t^eilung öuf Mcfer Lmc« Arichmecica vcc^t üciftel)cn Icrncn?

. gcfïlic^ ifl mffen / Dfl§ dec untecfïe ^unct / ttgt;elr^gt;fr nod^ Feme lung W / i.bedeutct / bec mittlere lo.unD bec obecile 100. 5ibec non i,nbsp;bi^ 10. i|! jebec ^beil wiebec in lo.^beii getf)eilt / wefdbe man fuc gan^c cbecnbsp;^cucamp;#3nf)len Fan geiten laffcn. •Dte^betl nbec non io.bt§ 100. Fan mannbsp;in QgcbancFen jeben ^beil fuc ip, cccl)nen / fo wccbcn alöbann oic loo.fücnbsp;1000. bie io.(uc 100, «nb i.fur 10.genommen. 3a/ man Fan aucbbieumnbsp;tecfFe 3ubl i.füc 10.100.1000.10000. ünb mcl)c geiten lafl[lm / fo mccbennbsp;ttlébann bie mittlece 10. urn lo.unb Die Ober^SalH loo.um loo.maljl mcbcnbsp;bebeutcn/ mie aub folgenbecTabeii ju eifeben.

5)aé mil fo biel fagen/ afó mann iclgt; fecbé foldbcc ?0?a§i @tabc an ein^ anbec bon 3.@cl)ucfgt; lang aufgctragen l)atte / ba bod) biefe a.'i^beii b'ecju

fSDann bie untece 3ubl beOeutet i.nbsp;ï o.nbsp;loo.

1000 lOOOO,

^ unb bie obcce fuc loo.gececbnet.

lOOO.

lOOOO.

100000.

locoooo.

iuificient fepn.

fo mirb bie mittlece fuc I o.

ÏOO.

1000.

10000.

100000.

4. tlDie vticrden bie ^vi^len t*oii bicfer Linea ^ Arichmecica genommcn?

fSöann nocfommcn / jmifc^en i.imb 100. fo fe^nb foid)e icicbt? lic^ / gUid) mie bon einem anbern OT/af ^©fab / ju nefmien/ aio: 3c^ folienbsp;12, mit bem giccFul nebmen/ fo feèe id) ben einen Su§ bef J^anb ^ ^iccful^nbsp;in I. benanbecn ecolfne tcb bif 12, baéfeonb a.(gtcid)lein ubec 10.

«ïöann ?ablen bocFommen / jmifd)en i.imb 1000. e. g. 3d) folie 37f. mit bem ^iccFul nebmen / fo (telle td) ben emen ga§ bef ^anb ? SiccFulé in i.nbsp;bif bebeutet ttlObann ro. ben anbecn ecójfne id) bif 37. unb nod) ‘.geibleinnbsp;bai'ju / baé feono 37Sgt; micb alfo jebeö gelblein bon 10. bif 100. fuc lo.gcünbsp;ced)net.

Obec idb laffe ben ecftcn ^'uncten.ioo. unb jebeé gelb oud) 10. geiten/ unbnebmc bic5ö3eite bon i.bif 3. bai? ilt 300. unb nocb 7),.Selblein bacju/nbsp;ba^ ijt 7f. aifo m allem 37f.

NOiA,

-ocr page 77-

tT?a9'0t(r.b, nbsp;nbsp;nbsp;4^

NOTA.

Um bejTcwrOitcïytigFiHt wiUcn/ foflen i)ie3af)lcn / fo ^wlfd^en i.unb loc. mit grolTen / mi^t abei' 100, ubcrtref^'n / niit Fkinern fiolen gejcynebennbsp;jverben/ Da Dann Dk a’fï? Keine ié- fltibere ió§.Dte Dritfc xöös-fecDeutrt.

H.g, 3,'^ |Mc ?47r.mit öemS-i’cFaf ne^men/ wirb foldjeöalfo gcfd)i'ieü 34rf.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Demnad) Die aöeife DOn i. bi§ 34. Dar^u nc^me id) nod;

jP. oDcc bei? nabetn j|. fan alfo Diefc^ gelDfcin für 10, oDct* 100. ge(tcn iajTen.

fïBccDctt abet’ Dicfe gablcn alfo gefebeieben / 347?, fo nebme icb nur Die SPBedebon i.btü 3. tbuenoeb Dae.ju 4.@ti’!db?oDeeSelDlem/Da0fün|f£e3dD^nbsp;letn tbcile icb m@eDancfen in lo.^bcil/ iinD nebme nod; Darju ji.^neil/Daönbsp;mad)t 3i55ö-£gt;Der in goibon 3d)!en 3475'- ‘quot;fie fold^ebaii!5 nad^folgcnbem mitnbsp;mebeecm wieD m oemenmeti lant.

(bcé

Decimal-(gtab fcbon gemiefen babe / febreiten alfo ju Dcm klihipiica'cn.quot;

5'* tDic fan manauf biefet? Linea truIcipJicircn?

Intern : nbsp;nbsp;nbsp;folie r-mit 12. muitipün'ren / fo nehmc id) Die SOcifc oo«

I. bi§ 5-. llelle loicbe in la.übcv ftd)/ finDc éo. igt;Dev/idgt; nebme D.e ^eite eon i.bil? i.;. jMle folc^c aii^ f. ubce ftd; a (ïnDe and) 60.

^tem: 3d) folie la.quadrircn / oDeria.mit ta.mulriplidren/foneb? me id) Die SOBeitc oon i, bi^ i«. fd)(age Den gircful um / fo bcfinDe iel) / Da0nbsp;Dcc cine Dcg Si'-’ctulé übec Die Linfam binaufi langt. iT^cromegen fiellc id)nbsp;eb in ii. übci’ fid)/{inDc 144. Dab ift 144, iiviicn Dct unterfic^)un:t lo.gdj/nbsp;fo mad)en i ^is-in gan|en^3aMcn 144. Olgt;cv’ id) nchme Die ^eite üon r.

bij? 11. t^efic fold)e au§ la.ubctffd)/ (inDc gueb i4i5.oDci’ i^4.Dabijf 144.

3teni: 3d) folie 12. mit r44,miiitipiicii’en: 3d) nebme bic SSjcife gon i.bi§ u. ttdlc fold)e «u^ i44.ubcïfid)/ pnbe i7i5l*ööti’ i7ig. bab ift lyzs.nbsp;Obcc kb nv’bmc Dic?S3dte m i. big 12. (felle folebe aug 144. «bevficb/ gnbe

@ nbsp;nbsp;nbsp;I7iS,

-ocr page 78-

fo nbsp;nbsp;nbsp;rrcu^crfunöencr

1718. öamp;cc icïgt; ncf)ttie bfc 2Bcitc tgt;on i. bii 144, fieiic foicïje au§ tz-iUcr fïci) / fïnDe aucö lyjs^Daö t|l 1728.

6, tlDte foU man mit3ruc^gt;'3al)lcn multfpliciveni

g* Scï) fblle §? mit |. multipliciten.

(go nel)rae jcl) Dte2ödüc öüti i. big 3. gcüe folc^c aug p ubetO'cT)/ firn be lp gcrnacbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bieflBeite üon i. big 4. jtcU^ fo[cI)e aug é.übei: firfv

pnbe 24. baö mcicamp;t i|. biefcn Sgruc^ nun öcrheinern / fo ncbme iel) bic 2öeite wn if. big 24. unb fd)e / jn^ifcljen wclcbeti fieinern SaWen folcbccin^^nbsp;tregfe / gnbe jwifebm f. unb 8-nMd)f ölfo If. fo oici alé |.

21uf eine gefebminbere 5tit m«cf)e id) eö alfo:

3cl) negnie bie ?£Bcife üon p btg 6. geile fold)e aug 4.übec geb / allba: lalTé ieb ben obei’n 3ii’cfub5ug gel)cn/ ben untern abei' evèffne id) bi§ 3. unb'nbsp;fel)e alêbaun / jwifegen we[d)cn ganfeen Sablen folebe SOBeitc einteeffe / gnbcnbsp;jwifcben f. unb 8. baé gibt baé i|t fo üiel / alé tvonn iel) bie SÖSeite »onnbsp;y. big 6.5U bctSlCenc oon 3. big 4. add^rc/ tg alfo baö Multiplkicen aufbie^nbsp;fee Lmia nicbtö anbeeO / alö aadicen.

XVic fan man amp;ic Brue^jBlaljIen tn Decimal-5al)lcn t?ert»anbelni

E. g. Sföie biel mad)€n nad) berDecimal - gabl ?

3d) negme bieiSöeite oon 3. big 4. geile folc|)c aug loo.untecgdb/ fin» be 7p ba^ mac^t i||..

- 3tem: i i- Slöie biel macj^en fold)e nad) bec Decimal - 3agl ?

3cl) nebttte bie 22Seite 00117.'big i3,gellefolcbein roo,abn)anö/gnbe y§ baé maebt

$. ÏPann öanfi,e mit 25ru£fe;JDa^len forfommen/ wie tnerSen fble^e mft emantgt;cv mul-tipliciït ?

3cb foil mit fif muitipHclren.

@0 maebe id) erglid) biefe i^tueb lu Decimal - Q5fucg / mie obeir ge^ badbt / mad)en alfo 35. fo biel / alé 3155. unb y i|. fo biel / afé y i5§|. ^fïcl)#nbsp;tne bemnad) oie ?83eiteoon i.big 375. geKe folebe üug psj, ubergd)/ Sibtnbsp;beön«f)^iti *1» bbee zos^. baé ig zo^H, baoFacir,

9XVi^

-ocr page 79-

VHap^Stab,

p. TOe fan man binrcb ^ülffc btefêt: Lines divldiren i

E* g- 3^^ fölle 72, bui’d^ 6. dividfrCH/ W’e operice ic^?

3cè net)me bicbon i. bi§ (icKcfoïcbc 11172. «bivactó/ pitbcix

baö facit.

^ o. t!Dann abcr bte Jablcn incbt gletlt;^ aufgclKn / ïDie tfï es^ulünben?

E. g. 29. burdb 4. }u dividicen / fo ncbtnc lïöeitc bott i. btg 4. (icllc fo!(^c au§ 29. abwarté / pnbc 7tr. baé j(i 715^.

}), tDann gróffcreSabïcn t)ov?ommcn/ roic * operirt man inbsp;E* g- 3lt;^bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^°‘ bUl’Cl) 7f. dividrccn.

®o nebme ijb Mc SCcitc öon i. bi§ 75. jicllc fMi:I)C au§ 36^. abwact^/ (inbc 4i|. Obci* 4|. baó Quotum,

3tcm: 3^1. bui’c^ 7f. p dividfccn.

@0 ncbmc icb Mc SODcitc öon i. bi§ 7f. jiclle folcIgt;cau§36j. tiittcc!(tclgt;/ (Ütibc 487. baé i|l 4i||. bcbnabcm.

)2. ïDte dividirt man biird) 3ru(fe?3al)len ^

E.g- Scf) fMlc h in |. dividii'cn / tvic raadbc id)é?

gfliltcb refolvitc iel) DiC Q3fUCb Itt Drcimal ^SïUCl) / bcfOmttIC ï|. UHÖ

Z5, ?y^cbrne alfo Mc SSÖcitc t)on i.bi0 f. (ïcUe |bltf)c au§ ju imtcc ltcb / fin* briï. baé ift li.

SeSann icb abee fpreebe |. in h Mie o(ft finbc idf)é ?

(go nebmc icb bic 28ctic bon i. bijj jr. ftcUe fiMcbe mi§ fo. unicciïcb/ finbc €60. baö j(i ober fo!cbcnQ5i'ud} fleinec gcmad)t/ baö i(l McSOOcite

son 666. bi§ lOoo. gciwmmcn / tvieb jwifcbcn ben Saljicn 2. iinb 3. cintïcfi fen / baö mac^t f.

Ober atif cinc anbere 5{i‘t unb ?3?anicc:

3d) nebmc Mc Siöcitc bon f. bi§ 77. (lelie folc^e auf i. über pc^/b'nbc tfCbgé l|l Ia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ócll«

-ocr page 80-

nbsp;nbsp;nbsp;Xrteu^erfuii^eiicr

@féHc abec ötefe ?83cite ö«^ lo. unter (t(^gt; / fe finbe jd) 6«. mad)t if ff. t)aö jp f.

3* VDann 3ruc^ öurc^ gan^e / oöer gan^e ^ucc^ 15x\xé^f'^oXiitw fbÖen dividirt wcvöen/nbsp;ttjtc operirt man^

E. e. i. fdlen bwcl) ober iirlt z, Hividirt ïDcrbcm

igrftiicb refoivirc tcl) |. in Decimal - gaHcn/ bflétjl/ icï) nc^me bie

fe öon 3. bi§ 8. flelle fö!cl)c aug lOoo. unfeefid;/ fi'nbe 5.f.baöi(li|f|. me alfo bieSÓöcitc »on i. bi§ zgt; (idle folcbenug 375. «bwarté/ finbe is^. baé»nbsp;(1

SCöami ici^ ntm bic ?SGeife bon i 8lt;j. big ioolt;y. nebme / iinamp; feldjr fd)en fleinere3ablen (idle/ big foldje einteeffen/' fo wrbe ic^jö gnben.pif#etinbsp;3. unb 16. ig alfo i|. baö Facit.

Obet: ^d) nebme nut bic ^eife jmifeben grr. unb aooo. unb fege/ pigben mekben gangen 3«blen folcbe eiipe(fe / gnbe pifeben 3. unb ló.baénbsp;mad;t i|.

' 5öann id) aber 2. rntf obee bureb I. fbeilen folie / fo trebme icb bie S33eilt;amp; te pifeben 37;. unb 20=0. geHefoicbe aug i. ubecftd)/ gnbe baét(ij^i2„nbsp;obei’ fj.

öber: 3eb nebme bioSSödfe öon 3. big 8. geile folcbe aug 2, auftwrté/ gnbe aucb j:??. obef f J. baé facir,

)4. tPrtnnBruc|gt; bey gangen Babicn gefunben wet;; ben / Tüie tnerben fclblge in etnanbernbsp;dividirt?

E. g.0ie ojft gnbe icb in 3éf. enfbalfen?

3lcb nebme bieÉSeite öon i. big 7^. jtelle folcbe aug 361. abwadé/gtii!^ be 47, baé iji 4i|. baé racit.

3301l bCrRegula deTri.

, nbsp;nbsp;nbsp;)sgt; tüte ip ber3nl)alt eineeBrncbe pnbenf

E.g. |.fl. mie uiel maeben ge ^a^en/ ©eofegen obec,^mibee?

Sfiamp; nthfi

-ocr page 81-

bie?S0eite öon 4. bit f. (leRe felcbe in if.untctft'cb f Tf.5Ba^en i.fl. macbcn / pnbc iz,«Sö^«n/ pcKe ici) eé bann inzo.örofcbwnbsp;al^ li- fofinberd) lé^ièj^ojl^Kn/unbbflnnm 6o.5trcu^civ fo finbc icb48.:^’«u»nbsp;^ec/fomeltbut f.fl.

3tcm: '5:baler / me M nwfamp;en nbsp;nbsp;nbsp;f ®t’ö{c^n/ Q5(»|en/ Sanb*

i5)ïunèen / Oeflcrreicber (gdbiüing / ober gute ©icfcbcn ? _

3d)ncbme bte503cire eon i.bif? 3. fte«efolrf^e anb 9=?.utiter ltd) t mi* (cn 90.^rcu^er cincn Dveicbé^^bdler niaebcn/ n'nbe 30.5i'r(Uf5er. @te(ienbsp;fi'ebann a«§ go.^rofdben / afó cinem “Abater unter ficb/finbe icb io.@rofcben.

@Jelle kb (ïeaocr in ben,^fgt;afei’?Sa^cn zzi.untcv flcl;/ fo^nbe id) yr. bad i(t/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f jl.^Sa^cn,

Scrnec fielk icb 0'e in ben ^bölcr £anb#?37uR| / aid 36, wnfer ftcb / Jo fin»

(A nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f i2.Sanb#9)7un^cn.

(gfcKe ifb fie abet in iz.Oefïcrrcicber (gebiUing imterfid)/ weicbe cinen gjcicbd^^Nlcr raacben/ fo fi«be icb »nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ 4.@d)il(ingc»

Cnblicb foelie |te in 24. gate öircifd)Ctt imtccficb/ fo in^acbfeneiuett Oveicb^^^bnieenweben/fo ftnbe id) »nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;# g.gufe @rofd)en.

Stem: i|.@cl)ucb/ ober f.gemeineSoH/ me oiel mad)en fte an Decimal-gotlen?

Seb nebme bie?lt;E3ette son f.bi§ iz, (lelie folcbe aup io.unter(5'cb/finEgt;0 4.7. bad ifi 4;^. Soil / ober 4. Soli/ i.QJran/ 7.(Scrupel.

j6, ïDönn3ruc^,-5abldn Qcneben werbe»/ me if! bas gan^c 511 nnben ?

E.g. sSGie oicKStucf Janb^5)}lun^en ju zi.^reuber macben i.fl.

Seb nebme bie ?a3eite »on i.bi0 zr. bad iji zi. (Idle folcbe in óo.^re»; i^er / aid . fl. abmartd / finbe 24. Sanb^COIunben.

Stem : SSSie Piel Cblen 525anb fauffe icb urn i. fl. foann ble ebleti li.SIren^er !o(let?

Seb nebme bie SCBeite pom.big ij. bad if? iL (lefle folcbe au§ 6o.«ntep li'eb / bnbe 4o^®bleH/ fo Piel befomme icb fnt i-ff.

Stem: ?0?ön bejablt i.^blen ^nnb för s.fiwte @rofcben/»p(e piel bi* Jommt mw f^iv’A*^b«(e??

amp; 3 nbsp;nbsp;nbsp;CÏ.

-ocr page 82-

54 nbsp;nbsp;nbsp;XXt\x ^tvfmbemt

^cite t)cgt;n 3. big 24.@t:oftï)eiT / (ïeBe folcl^e in 2. ubec gcb / gnamp;e 16. (gblen.

Oben 3cb nebnict)ie1Jöeite wn i.big 5. gcife fo(cr)e aug 48.@'rofcf)(’n/ al^ 2.^f)alem urUei' ftcl) / fïnbe 16.€b(en. Ober:' 3d) nebme Die lïBeite öcnnbsp;3.©rofd)en big z.^tbaler/ |iellefiMd)e aug 24.@cöfcamp;en unter g'd)y fc gnbe id)/nbsp;Dag ié.©)(en pro 2.^galer fommen.

3fem: 3d) folie 2i.itt 2. tgeilen / bie ftcg gegen einaiibcr iDcrl)ial# fen/ mie 3.9e9cn 4. mie opedre icb?

Srg(id) addireid) 3.unb 4. macgf y. nebme alfo bieSSCeite oon 3.big 7. (lelie foid)e oug 11, untcr gcb / gnbe 9. bem^cb «ebme td) bie SCBcite oon 4.nbsp;big 7. geile foicbe öug 21 ander fKb/ gnbe 12. berbad gcb alfo 9. ju 12, mienbsp;3.5U 4. meld)e iti @.umma 21. mad)en.

3tem: 3'i)fbüe eine3«bffud)en/ bug |. bcrfelbcu soatiacgen. ©o neb# me id) nur bie SBedebon f.big 8. (ielle foldye in 3o.übei’ ficb / gnbeas.öienbsp;begebvte 3ab.l.

)7« Xt)ic foil Jitücyen 3al)lon bic britte gefunttcn tücrtgt;en i

E. g. gé merben gegeben biegnbien 8. uni) i^. ju bicfcia foil bie bride gr^ffere ober ftcinerc gefimben merben.

3cb nelgt;inc bic ?£Öeite oon s/btg 16. geile folcbc aug i e.uber gdv gnbc 32. bie bride grógere. ©ielle icb ge ober «ug 8. unier ficb / fo gnbc icb 4. bicnbsp;britte fleinere. vScrbalt gd) alfo 4. ju 8. mie 8. ju 16. alfo uud) 16. ju 32.

j8. VOtb foU JU jttjeycn £tnicii bic bdttc gcfunben t»crbcn i

E. g. €é merben gegeben bie üinien/ oon bem Decimal - ©tob bergenom^

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /

i|ien/- a b 34. unb c d g 3. ju biefen foB bie bride groffere ober fleinere ge^ ftmben merben.

3d) nebme bieSOBeiie oon 34. big 8?. geile foleb uug gj.uber gd)/gnbe

o /

20 ï.bie bride grbffere e f. ©ielle id) ge aber aug 34^unier geb/ fo gnbe id).

bei) nal)c 14. ch, bie bride fleinere Lineam, melcbe mieber tgt;on obigem ?0?ctg^ ©tab mugen genommen unb bargegellei merben. Vide tig. f 7.

ipïi^ic

-ocr page 83-

? Gtab»

)p. foU breyen oabf^iï Me' pterbte öefwiïbeiï vvcrbcn ?

E. g. ©n ?0?a§ SBetn gtU i8. ^reu^ec/ wie femmen 4o. si}ïa§? ^d) nc|)me bie^cite öon ig-bif 6o. weil éo.^reu^ec einen@uibcn maalym/Mknbsp;fold)e in 40. untcr ficb / fïnb e 11. fl.

3tcni: 3^.?0]vi§?ÏBcin-föftcn: nbsp;nbsp;nbsp;wie Fömmm 90.‘Xna§ ?'

2fd) mljmc bic S^citc jwifdxtt 16. unb 3e, ^ït¦Ee fo[cl)e auö 90. unfer fidy

pnbe 40. fl. bag Facit.

öber : 3cf) netimc bie SDBdfe öoti’3gJi§ 90. jïeüe foldx aug iS. übec' fkb/ flnbe mi) 40. fl.

^tem 90. Si??ag seöein fofiftr- 40. f!. ober 36.?9?a§' feilen i6.fl[.. tvag-giff ir?0ïa|??

nebme bie SÖ'eite öon 90. bif? 40. fïcllc felcbe ^o. aid i. fl.unfer fteb/ flnbeióf.fceu^cr. Obee: ^d) nebme bicSiöette ron 9o.btS 60. ftcllenbsp;fo(d)e aug 40. unfer |tcb/ flnbe audgt; 26|.^rcu^cr.

Obee :. 3cb nebme bie ^üu öon 36, bij] 16, fïelle foiebe aug ^o. ab^ wartg/ finbe z6|. Ober:. 3d; nebme bieSEöeife üon 36.bui 60. delle folcbenbsp;aug i6..uber fteb / flnbe 26|.ilreu^er/ fo giel foflet i.^bïafl fSÖein.

20v VDie foU 5U beef en JPinien eber 3al)Ieii bie t?ierb^ te gefunben werben ^

E. g. Cé werben gegeben bieSinien a b 36. c d g.nnb nbsp;nbsp;nbsp;fidy

nun öerbdk a b ju c d , a(fo foö fteb aucb rerbaken e f juber rterbfen; ober wie (t'cb öerbdk lt;= d JU a b , nlfo foil fleb oucb oerbalteu bie oierbfe ju e f.nbsp;tvte operirt luan?

3cb nebme bie fSöeiee jwifebett 30. unb 36. (ïelle fofebe in 24. unfecft'fbA flnbe 2 0.. ober icb nebme bie ?a3eite jwifcben 3 6. unb 2 4. (iefle folebe au§ 30,nbsp;unter fleb / flnbe aucb 2 o. bie Lineam g h.

Ober: 3cb nebme bie SÖ3eite »on 3«. bifl 24. flelle folebe nuf 3. unfer gdgt; / flnbe ir bie bierbfe g k, fo begebrt worbem

5S3ieamp;

-ocr page 84-

^lt;s nbsp;nbsp;nbsp;t'Tcuj'tvfunöencv

o

SÖjflïi) aki.’ eim Linea bcgc^rr ju c d 3. ble ficf; t)crl;aften fo'lc / ujic e f

o ƒ nbsp;nbsp;nbsp;0/

24. iu^b 36. 00 ne^c iel) bic SOÖeitc jwifc^fn 24. unt) 36. jicïle joIcr)c

O /

ou§ 30. ubcfficf) / ftnbe 4 f. Die öicvbte i k. öbei* iel) nebme bic mi

24. bi§ 30. (IcKc foldbe au^ 36. uber (tdf) / fïobc aucl) 4 f. Obec icb nebine

tie ?83cite bon 24. bi§ 3.folcbe au§ 3lt;s. uberOd) / jinbc 4r. bie Linear ik. VidcFig.f8.

2), tï)annoal)lcn tgt;cvfommen / t»eld?e bic3:algt;len auf ^iefer Linea ubertveffen / vote operirtnbsp;man?

E. g. if.gl)lfn^ucamp; fofïcn 40.P, waö fD|ïen 6o.Sf)kti ?

nei)me bie?Ö3citc bcn if. bi§ 40. (lelie lolcb? éo.ubei'ficl;/ firn ije ubeiv ba^ bec cine iicefubj^u^ ubec bie Li nea-n l)inaug langet/ bewnoegennbsp;(lelie iel) foleben in 60. ubcrfid)/ fïnbe i^o. baö i(l igo.jl. Obei’ icb nebmenbsp;bie SCöeife non if. bi^ 60, (lelie fidele oup 40. ubee fieb / fïnbe aucb 160, fl.

baé Facit.

NOTA.

!ï5icfeé i(l wobi in ?(cl)t ju n?l)nien / wann bec gieeful übec ftdb 1 ober untec fieb folie geflelll werben. ^)l bce Divïjoi obec bie mbere 3nbl in becnbsp;Regul de T ri flemec / olé bic mictlei’c ober bintece gaf)! / fo ftede icb bcnSiCinbsp;cful ubec (tef) / in bbee bec Divifor gi’ójfcc/ fo (lelie icb ibn untcr ftcl).

2z. ït)ann t»ic 5öl)Ien ober finten all$u fcyn/ n?ic opcrivt man^

o / nbsp;nbsp;nbsp;o ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

E.g. amp; tfcrben gegeben bic binten abi24.cdiff. imb e f 3 SÖ5ie fïcb nun oei’bali a b ju c d , alfo foU fteb aucl) becl)a((cn e r ju bec oieeb'^nbsp;ten / fo begcbcet loicb.

o / ^

3cl) ne()nie bic Sööeite »on 124, bi^ ifr, (lelie fold()e au§ 30. ubecjtcb/

o /

pnbe 4 5'.bicüneam g h. Vide Fig.yg.

aj* VDic ücrt)alt man ft^ bey bcn^iccmpeln ber Regul dcTri, irann in 6cr ÓTitten man^^cilcynbsp;WTónij gcfun$gt;en toccOcni

E.g,

-ocr page 85-

0tab* nbsp;nbsp;nbsp;^7

E, g. i.€f)lcn^ud[) urn 3.ff. i7-5?r. g.-M tvi'0 Fomm^n r4.0}l(!n?

gclllici^ ncbmc tc^) bic SB’ite öon i. big 3. fïcKc foicgc In 14. übec gcFy jïnbe 42* ba{5 fepD fï. Di^ noui'e idy #nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4a.g.-^t-‘j\f.

3,# f8.?-

^cmad) ncbmeicbbic SOÖdte t)on 17. big óo.nlé i.ff.fïeïie folcb« aug 14. untecgcb/ gnbe sv. baö fcpnb ©ulben / wilnbsp;ici) nun wiflfen / wie öiel an jteeu^ern mad)en/ (b ne(ynbsp;me icf) biegöeile.DOH 97. big 100. iMle föicbe aug 60, mtmnbsp;ficb / gnbe fS.^r. feonb alfo sds.g. fo öici a(b #nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

10.f 2,

@old)e addire leb / tbui bie @umma

Serner nebme id) bie ^ïöette öon 3. big 4. wellen 4.^fem nin)5 einen ^ecu^ee macben / geile fold)e aug 14. untee fid) /nbsp;gnbe lOi. bab ig

46.g.8.5^r.2.^^g

Ober id) nel)me bic5Cöeite son 18. big éo. geile folebe aub i4.unferftcb/

finbe 41. boöig 4iP.obcr nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4‘g*iiquot;^r.'ïJf.

wellen ïè-g.6.^r. maeben/folebe JU nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42. ? - ? -

addtl/tblrf 4^.#.i2.? - nbsp;nbsp;nbsp;^

.^ierbon fct)nb leicbtlicl) P Tubtrahiren ? nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3. ? 2.

0ïegiren alfo ? 4^.g. 87^7.2.^;

Ober: S^b n^bwe bie ISeite bon i. big 3». geile folebe aug 14. ubet gd) / gnbe 4óf|.g. ober 4p. 12.toiler/borbon fei)nb aud) i4.Q3fennin9nbsp;abjujieben / Oieg 46.fl- 8i.S?rcu|et m facie.

24. VClann I,)inten untgt; i:)Ovnen )* fïclgt;et / wie l)dlt man fie^ gt;

E.r. i.^funbum 24.5treu^er / wie fbeucr Fommf i.^otb?

®ïcb nebme bie ^cite bon 24. big 32. ^ofl) / alé i. ^ginb/geHe folebe «ug4.uniergeb/ wellen 4.‘]3fenntng emen m’lt;u|er maeben/ gnbe 3-ifen^

«t«9 baé Facit.

zs* VDann tn tgt;ev Vnitten )? ftel^et / uji'e operitrt

inön ?

E. R. 42.gblcn urn i g- wie fommen 7*€blen?

3ieb nebme bie ?ö3eite bon 42. big 7- geile folebe aug 6o.^rcuget / atë i.^uiben/ untergcb/ gnbe io..^reu^er batf Facir.

•amp; nbsp;nbsp;nbsp;Ober;

-ocr page 86-

5-$ nbsp;nbsp;nbsp;rteit ^ erfunbener

‘ ttel)me bie tson 42.. bi§ 60. fïelle folc^ye au§ 7- ubet fïcl)/{inbe

aucl) lo.S^mi^cï baéPtodud'.

26, VTann abermÖeirVnitten unb binten )»fïebet/ itgt;ie uerbdit man ficb i

E.f:. 3 (gf)lcn^anb um i.p. wie tl)cuee fommt i.gblen?

3ldr ticl;me bie SS3eite öen i. bi§ 3. lïelle foidf;e 60, j^eeui^ev / «fó i.föuibcn / untecftcl)/ finbe zo.5?eeu|er baö Facit.

£)t)ec: 3fi)ne^me bie SCBeite üon 3. bip 00. (telle foiclje au^ i-überftd)/ finbe and) zo.5leeu|ec t)aé Quotum.

27, VDann binten tnancbcrïey (Betüicbt ober tTTö^ gefun^^ ben toerben / wie uerbdlt man ft»^ ?

E. p. I. ^funb @eiben pro iz. fi. wie fommen 16. ^funb / i $. ?od)/ z. Quint ?

0-jt(id) ncbme iel) bie ?Söeite t)ön i. big i z. (lelie folebe 10. uberfleb/ finbe 193. baé i(l ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;# i^zfi. #nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#

^en.-.td) ncbme tcb bie StDeiteöon 1 gibiji 32. (idle folebe flu§ iz untee fteb/ (inbe ff. SÖ3tl id) nun wipnbsp;fen / wie »icl biefer^vueb an .^reu|ern maebet / fb nef)#nbsp;tne icb bie?fBcite öon 941. big looo. (lelie folebe aug 60.nbsp;unteeftè /finbe f6^5teeubec/tl)ut alfo ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

©olcbeaddirt/tbutin@umma ^ nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

28. ÏDann aber t)ornen / mitten unb binten man# ^erley 0ewttbt/ Vna^/amp;:c. povbanSen/ veienbsp;x?erbdtt man ficb t

E.p. 3 0\i|t / 4.^ud) papier/föilen j.fl. i g.^^ceué^ec / wie tbeuefeto wen / S-^ud)?

3(b nebme bie SCBeite öon 3». big f4. geile foid)e aug f,. ubergdb/ pm be 895. obee 81 p. biefen^rud) rcfoiv^ee id; inj^reugerv baé i(l / id) neb^^nbsp;we bie?S8eite t)ön sf.big 100. geile folebe aug 60. untergd)/^ gnbe fyitreu^nbsp;^et / ig alfo baó Facit g.g. f7..^reu^er.

ObfrtSd) nebme bie?u3eiteöon 32. big ft. geile folebe öug f4»ubergcb/ finblt; aucb 8?j, baó ig / 8;fl. f7,:^eu^er»

2p.W4nn

-ocr page 87-

tTTafj ^ 0tab. nbsp;nbsp;nbsp;5^

zp, nbsp;nbsp;nbsp;barbey gefmiben jvccben/

ïuie pcrl)dlt man ftcb i

E. g. I. gh!en 0pi|m foftct i4- nbsp;nbsp;nbsp;/ a, ijjfenning / wie fom^

men a. j^^lcn?

grlïlict) ne^»me icamp; öie ?SÖeite wn i. big a. fïelle folebe aug i.uber|td)/ pnöe f ''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 fi. f ^

^ernacl) fteüe icb folebe aug 6r. «berftcl;/ pnöe ? isSv. ^ ^erner nebrne tel) Die Steile öoti f. big i6. lïcHe foU

ebe in éé^^^mièee untee fieb/ftnbc ao|. # nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_-? ao.jVc.sW»

@0lCbe addict / tf)Ut nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a.jl.33 j\Y3-W-

Oi)ec:3tcf) rofcivicc Die 2-J. wntcr eineclcp^enner/ba^ maebt f|. neb** me alfö bic?£öeitc öon i6. big 37. Helle folcl)e aug ufl. ubei’jïcb / finbeaxl H.

imb ein wmig Dacüber / Daé micl)t nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a H gt; 8 Ivf. 3^f.

^cenacl) ftedc tel) eé in 6r. ubei’fTel) / gnbe # nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;# 13 5^c. -

iSolebe addict y macl)t in (gumma ? nbsp;nbsp;nbsp;? IXSlcTW

50, VDic fcü einc Linea nac^ dufferjtcr unb mittlcr Proporcion gctl)cilt toecbcn?

E.g. ü^te gegebene Einca fepe a b, foiebe folie nael) auffccHecimb mitf# lec Prop-rtiüigt; gctbeilt weeben/ alfo/ ba§ ftd) bec flcina-e (^peil ju bem geóf#nbsp;feen pccbalte/ wie bec gcójfece ^lycil ju bec gangen ^iute/ wie operict man?

gi’Hlt'eb meffe iel) bie Lineam naeb eincm?(3?ag!=lt;gfob/ folebc fepe allf)iec 4 8. berna^ mug teb wijTen bie Proportion in 3af)feti/ f6lcl)c iflmmmem Un»nbsp;tecrid)t loom Froportx nAL-Ssrlt;ful jupnbeti/ unb oerbuit fteb wie 618.nbsp;negen 1000. ^ebrne bemnael) bje?83eite oon 6is,big looo. (lelie folebe aurf

” ® nbsp;nbsp;nbsp;o ///

4g.itnfec (tel) / gnbc aufé genaueile 297. nebme alfo oon folebem ?0?ag?(gtab

o 7/1 2p7

o / II


o III


.tbeile bacmit bieLincaai a b gu^ a in c.fo ifl becfKe(l c b 18 j. oecbalt

ftd) alfo c b 183. JU a c 2^7. wie a c 297. JU bec ganl|cn Sinie ab 48. genauede. videFig.00.

^VDann btv Diameter cmc8 Ctrculo Rcgebcn vuirb/ wie i(t beffen Circumferenz JU ffnbeii i

•amp; 2 nbsp;nbsp;nbsp;E.g.€#

-ocr page 88-

6o

5n«u#crfunamp;cner

E. g. werbe jjcgeben bét Diameter circuU a b 5- 7. fragt ftdO^/ me tgt;iel bie circumferenz nacb biefem?0la§

grl'ificb mu§ kb mffen/ baê fïcb bec Diameter p öcj! Circumferenz t)er«

balte/wk 7. JU az-nebme alfo bic 2Bcke üon 7- bi^ ü. ficllc fte öuö f 7, uba

o nbsp;nbsp;nbsp;o /

(tcb/ fitrbe I 8. obee gcuaucc I 7». bic Circumferenz c d. Vide Fig.éi.

VDann bic Circumferenz ciiie© Circulc gcgcbcn trirb/ tPiC foU ber Diameter l)iei*$tt Qcfunben ttjctbcn?

c

E. g. ivccbc gegeben bic Circumferenz c d eincé ©i’cuiti i8- fragt fieb^/ me lang befifen Diameter fcj)e?

3icb nebmcbicfUÖcitc öcgt;n zz.bif 7. (idle fc»!d)c aiié 18 untcrjl'cb/fïnbe fy.bcnPiametrutnCirculi a b. Vide Fig. tgt;i.

3;?. VDic wivb bic Regula inverfa auf bicfcc Linea Qcrccbnet?

E. g. (gin furnebmer ^bge|anamp;tcc auf bem £ób(. Cranü ^ ^ag üiïi)kt f)af :z.0cfcwbcc angcfidlct/ imi etlicbc wichtige Afta,fo fehe weitlaufftig/ abm#nbsp;toiben / boilcnben ftc alfo in 7. ^agen. ^?un begeert feine ^art()cigt; aucj) cinnbsp;Concept berfciben / berowegen ju mchrerer 93oIljicl)ung berfclbigcn / meiicnnbsp;t)cr Terrain fiir^ / nittimt er nocl; f barjii / bic gleich fo flcijfig fe»)n/ aig oienbsp;wigetT. 3ll alfb bic grag / wie balb pc tb' boilenbcn werben / ben ^agjunbsp;12. @tunben gerechnet?

3eh nchme bic SGöeitc bon f.bi§ 7. rtdlc folche au§ z aufwavti?/ pnbc iïBil ich nun witfen/ wie biel ^.^ag0tunbcn maehen / fonbsp;nebme ich bicfSBcife bon 8. big 10. pcKc foId)c aug 12. «ntcr pch/ gnbc s-^.

^tunben. Stöerben alfo bic 0cbreibct in z.^agcn unb 5|.@tunbcn barmit fertig werben.

3:4, VDié fan man ben Ifmlauff einiget ^^bern gegen einanber eiiinben i

E«glt; €in Wagnctöbcrïvrummboii? machet Siaber ju eincr ^arojfen/

ber Dia.

-ocr page 89-

tHa^^Gtab. nbsp;nbsp;nbsp;ê)

Der Diameter öer nbsp;nbsp;nbsp;Uit fcbet bfr binbm öba'410fbw^-

^un frögt ftcbö/ tvann bie ijinbern z3^gt;mc^U Return gelauffen/ mie offf Die jjorbcrtt Utm Iteffen ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. „ .

^(l) mt)me bic SOÖcifc ttetr 3‘r.bi§ 4«r. fielle wc aug 3 54.ubcr fkb/ fïnbc 300, bo^ i|t 300. fo öiclmabl wuebe» bie üovbcrn Oïabcc ^ccum gclaufanbsp;fen

. Vüte fan dnUbtmaeber benUiti9^»S Kabec ‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCQcn ctnanbei' proporcioniren ^

E.g. gmUb^ntacberbat cm0ïab/beffencircumferenzfjat 24,^[)cil/

JU biefem folie ee ein anbcrö fertig maeben/ baé ad)t ntabl uttigeben folie / ge# genbem n.mabligenUmgang beg oörigen/feagtficbö/ wieoiel folcbec^gctl

baflfelbige tn fcince circumferenz batten folie?

^(b nebme bic SOBeife »ön 8 bt§ gt;2. {ieUc folebe in 24. ubec geb / gnbe 36. fo t)iel ^bed niug baé anbei'c au bee Circumferenz baltcn. SOBie icb numnbsp;allbier niit bet Circumferenz procedU’C / glfO fgtt icf) aUCl) ttlit bem Diametro

bcrfagten.

XÜiC VDiïb bic Regula quinque ciuf bt^féü Linea gercebnetV

E, g. 5luf cinee nniverfitat batte ein 4)a«§ Q5attec 2f. ^oflgangce/’ folebe trinefen in iz.^agen ein gag ïSier aug oon 16 gometn/ meoiclnbsp;Q5ieré toieb et baben muffen/ fut ao.^toflgdnget auf einen?}?onat lang/ bienbsp;eben fö toobi jieben mógen / alé bie oottgen ?

Êtfllieb nebme icb bieSlBeitc »on i.big 12. (leöe folebe in 2s. übet ftdb/ pttbc 300. biefeo notice id), ^ernacb nebme ieb bie Slöeitc non r.big zo.nbsp;fielle folebe aug 30. aio einem ?D]önatb ubet fieb/ gnbe 6 o o. Setnet nebme iebnbsp;bic?£Bcite oon 3®o.big 600. geileJolcbe aug 16.ubet geb/gnbe 32^^bmec.nbsp;00 öiel Q5ieto mug bet^og^^ete fut bie 20. ^oggdnget flwf 3o,^ag obet ei#nbsp;nenO)ïonat lang oeefebagen.

57. VDtC ttiirï) btcReguta quinque converfa folvirt?

E. g. 3. ©olbatcn neetgen in 7.@tunbcn eine @eban^ auf/ s.t^cTjueÖ lang/ we bgib wetben i^ret 4*eine betgieicben0e^gn| oon ia,@cj)nc^ langnbsp;betfettigen?

€tg(i(i^

-ocr page 90-

ÜTlcuj^crfun^eitcï

nc[)me icï) üie fïöcite öon i. big 4. fïellc foI(t)? lt;iué 8- öbcr jic^/ fïnbc $2, bcrnacl^ negme ici) DieSBcite ü)on i.big 3. lieiie f^ic|gt;f aug 12. ub?cnbsp;ftc^/ gnöe 36, ^ebme alfo bie^öeitc oon 32. big 36 fteiie j'oldbc lt;u{g r.iikcnbsp;ftcb/ ftnbe bet) naamp;em 7i|.@tuntgt;en/mfoic^ee 3gt;(t ngt;ei*öctj Die 4.9)ïann Dar?nbsp;mit f«fi9 few.

ÏDie toerden öie lt;^et)?tnniUtiMDedu|ï#2^cc^nungen lt;iuf öicfei* Linea folvirt ?

E. g. amp; Decfaujft einee eine (Siöcnfdgafft auf feinem gt;ro macbv't feine Sïec^nung / Dag er an jcDem ©iilDen ju 60 s^reuDcr gereclgnct/nbsp;a4, j^feu^ff ëcelteeet/ feagf {kl)èi wie mei Daeïc.-pï-a! Diefeé SBeiefeé fem’?

Si-jllicl) f^ibtrahiee icb 24 Doii 6o.5\:reu|em / 3ieg j6.^reu|ci‘. .^ei'nacb nebme iel) DieSBcite »on 3 6. big 60. ftcKe foidge aug ó^.ubee fidb/gnbe 11 o.nbsp;Dag i|ï I lo.g.ift Daé Capital gewefen.

59. Wie fan man untcrfc^icMt(^)c Gorten ©cites rervoccfefeln K

E.^. ao.Dveicbé? ^baler/Den ^^balcr ju 29.$8a^cn gembnet/wie mei tuael^en 0'e@u!Den? Den**ö5ulben ju if.^ö^en geeecDnet.

3d) nebme DiefSCeite t)0n if.big jtelle folebc in 30 iibecn'd)/g'nDe f 8.g =ODer: 3d) nebme Die aöeite öon i f. big 30. (lelie folebe in 2q.ubernbsp;Ód) / gtiDe aud) f 8.g. Daé ^acK.

3tem léo.fl. wie öicl mad)eng'e ^balet? Dcn^bdet’ ju zsV imD tx» ©iilDen JU I f. Q)a(2‘-n 9crcd)net.

3d) nebme Die Södte uon 2%t, big 160. (lette folcbc öué i j-.ubei’gd)’/ pnDe 84f ^buler.

öDet: 3d) nebme Die SOöeite Don if big zsl gette fold)? aug i6o,un# tet geb/fUDebep nabem 84*. Daé ig 84|-^baictD(ififacit.

40. Wie operirt man mitSin^^Uechnungen?

E. g. amp; leobet einet Dem anDern auf ein nbsp;nbsp;nbsp;660 g. mit -f.pro

Cento pro Anno JU DerinterelTiren / wtc oiel belaufft Decging?

S^b nebme Die SOSeite ton j big ic o. (lelie fö(d)e autf ^ ^o.untec fid)/ gnDe 33.fi.Den3mg. ODet; 3cl)gdlefleaué Oeo.untetgcb/ gnDe 3gt;. Dalt;)ip

33. p.

41. Wie

-ocr page 91-

tlTö^^0tab. nbsp;nbsp;nbsp;6^

4J. VOte foil Radix quadraca excrahirt vuetbeu?

E.g. 3c^ folie aué 4i.bie Qiiadrat - «SBui'écl 5tef)ClT ? @atl)Ct(e icl)amp;io 955cite tHgt;n i. bii 4a. in a.gleicl^c l^ljetl/fo gibt ein éj^. bie Quadrat-S33urfee{.

42. VDiinn aber bie 5al)leii Qroffor fcyn / cils amp;te Linea

Arichmetica Cbcü Ijat / tÜtC operirt iTiai?--?

E. g. 3ld) foil nUÖ é78-^adi'e-n quadraram cxrraKircn/ fO pUttCtire Icb

er(ïlic^ bic 3«l:^on / mie gebraudjlicl^/ oon bet i*ecf)t(n gegen bec (imien ^anb/ fA ftiel ifh mm fnimi-fcit IvfAimne / fö öicl !5ahlen Obci' i'il mufi !Cb JUr

5letn: 5lu§ 84400,RadicemQuidratam ju fxtrabiren,

^llbierbgbe iel) 3. Pana a, betowgen babe iel) a.Sbblcn jur ?S3in'bct/ nebme alfo bie cr(lc vunctirte gabl / alé bie ^eitc oon i.bi^ s 't* tbeile fof#nbsp;fbe in 2. glcicbe “itbeit / finbc zjo. jur 5Q3ur^el / baé ifl 290.

Stem : 2{u§ f64328. RadicemQuadratam JU extrah yen.

2Wf)tcr / öermóg be^ ^unctiitné / babe icb miebey 3.3a(gt;Ien jur SÜGtir? èel / nebme alfo bie erjle punctiite3abl/ alé bie?S3eite öon i. bij? f64. tl)ei?nbsp;Ie fo(cl)e in z.gletcbe ^beile / finbe yr». baé ijï 7f i* aufö genauepe juy SDBuc#nbsp;èel / amp;c,

45. tï)aim bctr3nl)alt etnerX)icrung tjegeben ttgt;irb / wie ifï bic ©citc bcrfclben ju finben i

E.p. ©n gleiebminefliebt öieyccficbtey ©aal ip uberal mil fi84.fcpba#^ ren gleicbmincflicblen oicreefiebten ©teinen gepflaperl / ober belegt / fragenbsp;bemnacb / mie biel bero©teine in jeglicberfXiege befinblieb fei;en?

3cb punctire bie 3öblen / befomme 2.3ablen jur sasurbel / nebme alfo bie ?lÖeite »on i. bi§ fz. balbire folebe / pnbe 7%, baé ip 72.iSteine merbeiinbsp;in eineï Svcbb^n ober Oviege pcb bepnben.

44» tPicfoU nbsp;nbsp;nbsp;QCüierbtcGc^Iac^t?

(Dvbnung formiven ?

E.g.a'n

-ocr page 92-

? XOit ïan eine abknge geütetbtc Bcblacbt/ 0rbiiung formirt toctben i

E.g. ©n nbsp;nbsp;nbsp;^)af 30Zf8.9?*ant1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ju commandivctl/ttJft

t)arau§ cine öici’ecfic^te ^cDlac^^öcamp;nung uwdjen / n)elcl)e jwci^mal)! idngec ölö breit fet)n folie. Svögt ftc^é / wie biel 5)]ann tiac^ t)èï ^veite utiO ^dngenbsp;JU lieden fommen ?

©fllicb balbiere iel) bie^abl 3025-8- gtbf if 129. btefe punefiteief)/ fïn^ De 3- Sublen jm- ?S3ur^el. 9^cl)me aifo bic crfïe puneficte 3uf)l / i(ï bicnbsp;sjjQeite bon i.bip 15.. tbeilc folebetn 2,.gieicl)e ‘^tbcil/ finbe itj.baö tfi 123.

fommen in bic ^reite / unb nbclgt; fo biel / nemlief) 246. SJïtinn in Die ^ange JU lïcDen.

46. ÏDte foU ei» a^adrac t)cn glctcbcn Geiten unb VDin? cfeln tn cinOblongiun petwanbelt t5?etben^

o

E. g. wct’De gegeben cin Quadrat, Dcjfcn fcDe Geite 1 o lang i(f,

o

'^un folie cin anDci’ö bon Diefem ^n^alt geniacbt werDen / welched 14 lang fepn folie / ift biegrag/ wie breit alöbannfepn müfie?

®td) nel)me Die iileite bon «o, biti 14- fiellefolcbe QUé 10. untergd)/

o / // nbsp;nbsp;nbsp;Cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fïnDe 715.baé t(i 71 f ¦ toirD eé breit fepn muflfen. vide Fig.^2,

Stem: ©n ^elöi^^crj f)at eine gebieramp;te GcDlacbtfOtDming bon So. ©liebern/ unD in jcDem©IieD 60 9}?ann/ wil baraue eine anoere Gdjiaebt#^nbsp;Oïbnung to imren/ DaS 'o 9i)ïcmn mebr in einem ©lieb ju (leDen fommen^nbsp;Sd Die grag / wK biel ©lieDer er «léDann befommen wurbe?

€r(?(icf)

-ocr page 93-

id^ i o. ju 6o. glbt 70. nbsp;nbsp;nbsp;alfcgt; btc ^ ife ööu éo.

big 70. |]elle folc^e aué^o.unfn’ficl)/ gnbe ff fo öiel©(teöec dou 7o.9}?ömt bocb roicö ec tormicenfónnen/ benDvcÓ so.oMm weit^ it felbjien einju#

tbciicti-

47. VDie foU tf(^)cu jwcyen ö5cc finten

Media proporcionalis j^cfuubcn l1?Cl'ÖCn^

E.g. (gé mtbm gegeben biegaWen 4o.untgt; ^o.jwtfcbcn bicfm foU Media proporcionalis gefuUbcn tVCrbêU.

@0 nebme ic^ bicSOÖdte jwijcbcn 4o.uni? 90. ^albiece folebe/ gnbe 60. ttgt;elcf)e Media proporcionaiis ('it. SQei’baft fïrf) alfO 40. JU 60. ï\)te 60,JU 90.

o /

3ieni: Sé tverbe gcgcbeti dit ?’arailelogrammum.tgt;e(|(!n@dieab 216.

o /

imb b c 5(?. folcbc’é folie in dn Qleidyfeitigcg Qpadrat uertvanbeft mcfben/ tfï biegctiQ/ ivic lang bie @e!ten fepn foKen?

nel)me bteStÖeite jwifc^en 96.imb iie. Mbieve fok^e/jtnbe 144.

bfféiti/ I44.niu§jebe@eitc bcgQjadraréd eUttbe f langfd;n. VidcFig.^j.

4S. tJDie fan burii) ^ülff dtefer Linix ein jufïeö Quadrar aufgenffcn vücröcnf

E. g. toerbe gegeben bie Beife eineé C^iadra'é a b j- j-, gort dii^nt ?S?]ag^@tab bcïgenonjittcn / barntit [ode dn Quadrat aufgenj|en toerben/ menbsp;operict man ?

gciKid; dupiitrc icf) bieSnbl f f. gibt 11. nebme alfo bieSSDetfe öon pr.

big I r. [olcbe/ gnbe bei? nabem 72. melcbeé bie Diagonaiem b c gibf/ foicbe nebme icb aué oodgem n}jag^@tab / unb tormti-e bavmit gat leklytli^

baé Quadrat. Vide Fig,64.

4P. VDiC foUc 5{C Diagonal-Linea dnC3 Angnli redi, jo

5ïDey ungleic^e Geiten l)at/ gefunOen irctticn?

E. g. Sö wetbe gegeben bet Anguius reftus b a c, bgran bieBafi$ z c

ï 8. Catheeuf a b 2 4. bat ^'(ï bit gfag/ mie lang bie Hypothenufa obee Diagonalii b c [et^e?

^ nbsp;nbsp;nbsp;neb«

-ocr page 94-

'lt;S6 nbsp;nbsp;nbsp;tTeu#erf«nbcncr

bic SEDci'f^öön i bi§ is. pcüe fcicbc öué i s. fiber ficb/ftnbr

3 54. biefe, notire i(f)/ ^a'nacf) ,«cl)me iel) bic Söcifc bon i,bi§'24, (telle feidx'

öué 54. fiber jl'cb/ fïnbe f7«ibie be»)beQiiadrata addirt/ madjetr900.folebe exttahirt/ böö if} / bic SUGcitc bon i.bl§^.getromtïïen unb balbiert/ finbe 30..

O

bdé iO 30. bie Hypothenufa Dbcr Linea Diagonalis b VideFig.gf,

50. VDann ai1 cinem Anguloreao Cathetus imöHypo-cheuufa bcïaiïÖt / IDtC foU bieBafis bier^u Qefunbcit ïbCi'beni:

CT'

E. g. 5ln Obigem Angulo redo f)at ber Cathetus a b 2 4. Unb bie Hypo-'

O

thenufa b c j o. 3!^ bic ^gt;-*lt;^9/ wic lang, bie Bafi$ b c fci;e?-'

3cb nfbme bie?![öe{fe öon i.big 54. jlelle folebe aug Z4.fiber g'cb/gnbe' f76. bernad) nebme id) bie ^ede non i. big 30. geile fclcbe aué 30. fibernbsp;fteb/ finbe 90 ry. öon biefen goo.fubtrahire icb f76. 0?eg 324. folcge extrah?-re id} / baë ig/ iel) nefime bie?83eite »on; i.big 3*4. bnlbiccefiMcbe/ finbe i g ig:

ulfo bie Bafis a c 18. lang., vide Fig.

S), Yïlantl bie Bafis unb Hypothenufa eincö Anguli reab befanbt feyn / ttgt;ie foil ber Cathecus Ijicrsu ge?nbsp;funben wetbeni

E. g. ibbigec Anguius redu$ fet)e wieber gegebett / burnn bie BaCi

18. unb bie Hypothenufa b c 30. bcfanbt fepn / ig b.e Srag / wie lang Ca', thetui a b fCDCZ

3d) nel)me bie ?![Beite non i.big 18 geile fcldfic au^ i g. fiber gefi/ finbe 324. bernaè nebmeic^bieSlDeitebon i.big 30. geilefoicfieaué 3c;fiber gefi/nbsp;6nbe 90 o; i50tt;biefen 90o.,fubErah;reid) 324* 0;eg77^. folefie extraiurt / bag

ig / itfi ne^ttie bie fSöeite öon big f nbsp;nbsp;nbsp;^4. i’aé ig 54..

lenCathetum a b. Vide Fig. 6 f.

-ocr page 95-

52* VDte nbsp;nbsp;nbsp;Quadrate

gefunben lucrbeni

E. g. wet•^^9c0e^ ^)ie^«^^emeé 9Mc^feif^9m ¦«o{) 9^eic^^^^^^

.lld^t^nQ^'adrató a.b 51. 3(1 btcgcagnacf)ötflfen?

3cïgt; nc^me bie iïBelte bbn i. bi^ r». fblcl^c ««é j i. wbcï (tdb / fïnbe -26. brn 3nb«lt ïgt;eé Quadrati, Vide f ig.66.

:5?» XlOiic foIliber3iil)öït etnee Parallelogramrai gcfun^^n ti?evbcn i

E. g- Sé tucrben gcgcbcn bie ©eiten eineé Oblongiaoamp;et Paralleiogram-rmi a b ,fó. wnö a c 38. ^mrbgcfi^agt/ nac^ beflcn 3nNb?

3cl) nel)iw bicmite wn i.m (ïeHe folcïic 9Ué ss. «6cr (t'crgt;/ fim .bet^ nabem ari beti Qi!adrat- 3nf)a(t. videFig.sy.

;5'4» foil 3»btïlt tines Triangula Qtf fuijben mrbe» ?

'O t


E. g. (Sé wetbe gegeben ber Triangul abc, bejfcn BaGs a b 164. bie Per-

0/

pendicuiar-Lirieacd 73. ttjii’b gefcagt/ uacb beflfen 3n()a(t?

ecHliCb bölbim ici) bte Pcrpendicular-Lineam obet btcBaGa a btè4.Qibt ‘I2, ncbme alébann Nr SCeite bon i/bi^ s*. (ïeKc fo(cbe aué 7;. ubet: (td)/nbsp;,fi'nöe aufégenaue(ir é'o.bmQuadrat-3ttf)ö|töc§ Tmngutg abc.Vide Fig.68.

SS- Wio foü Öcc3*'l)^lt tines Rhombl otgt;bir Rhom-boidis gcfunbc» luerben^

E. g. Sé wetbe^gcgcbtn cm Rhomboidei. batan bic Bafu a b 3 4.i,„{) iPerpeadicuium Acif, bcfanbt fcp/ i(l bicgcag/ nacl) bc(rcn3nf;au?

^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;mh'f

-ocr page 96-

irtcu^ctfunöcner

nef?me igt;i€ fSOeite mn t, bi9 is. ftelle folc^je qué 34.ukt: nbsp;nbsp;nbsp;fi'namp;e

f I. baé i(ï/ f.Quadrat- pvUtf)fn/ f.0vicmem9\Ut^cn ODCC lo.Quadrat-@cl^ucl) èfnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcö Rhomboidis. Vide Fig.69.

55. VDiefoU nbsp;nbsp;nbsp;Citculs gefun^en iverbeni

0/

E. g. gé wrbe gegeben btv Diameter eincé ©tculé a b 21. ilibie^mg iWcf) beffen

grfilici) fne^e ic!^ Circumferentiam Circuli. amp;aé iji / ki) ml)me bleSCBette

O /

22, ffelle folcfje qué zi.ubee |icï) / finbe 66.bie Circumferenz beé •i ÖUé bee Circumt-erenz Obct bettl Diametro, bqö

o /

jj] / ic^ nebme bie SCöeite bon i. bi^ 4* ffelle folcl^e auö 21. bem Diametro untec

///JU nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;//////nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0/

fkb/ fïnbe nebme alébann bie 2öeke»cti i.bil? f‘f. ff^ö^ folebe nué 6tf.

¦ö / // nbsp;nbsp;nbsp;o / // ///

fibee fteb / fïnbc be^ nabem 347. obec 34e r.ben Qiiadrat- obet fladbenSn^ bfilt beé ©i’culé, VideFig.70.

57. TCDic foU t)cr3nl)alt cines Trapezii ge^ funben werben ?

E. g. gé ibcrbe gegeben baé Trapezium a b c d, iff bie grag / nach bef»

fenSnbflft?

O

grfflieb icb bie Diagonal-Lineam d b, ttieffe folcffe/ ffnbe if, öuf biefe falie nné beeben SSöincfeln 3 unb c biePerpendicuia a f unbcc^nieffe

o nbsp;nbsp;nbsp;o /

fcilcf)e/ finbe a f 8 unbc «4 8. reeffne alébann iebenTriangni bcffnberé aué/

baé iff/kb nel^me bie i. Perpendkuiar-Lineam at, nemlicf) bknCBeite bon I.

O

fcig 4. ffelle foleffe aué if.ubeeffcï)/ ffnbe 60.ben Snaait beéTriangulé abd, beenacl)nel)me ic^ bie Perpendicular-Lineamcc, nemlkl) bieSC3eife bon i.

O

bi§ 24. ffde foldtie aué i f.uberffcff/ finbe 36. benSnf^nlt beéTrianguiébcd,

o

biefebeebe3nbgltaddiet/ gibt^é. ben^n^t beéTrapjzü abed.

Obeïgt; 2lcb addire beebe Perpendicuia, tbeilen ffe auf einer Uaii ffeben/

af 8.

-ocr page 97-

tTTöp;j0tab. nbsp;nbsp;nbsp;tfp

U nbsp;nbsp;nbsp;9 /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. o /

a f 8- nbsp;nbsp;nbsp;48- t^ut 128.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4‘ ne^e alfo bie fSÖeitc

o

öon i.bijj 64. jïelle folcbe ciuö if.ubet ftc^/fïnbe516.ben Quadrat-^nbalt bfö

Trapezii a b c d. Vide Fig. 71.

5$. ïütc fan man bie Proportion jweyer glet^;; fórintgen Stgurcn erfoïfc^cn inbsp;E. g. (iê werbe gegeben baé Quadrat a unbB, i(] bicgcag/ wieftcbföi#nbsp;cfiê gegen clnanbec öerl^alten ?

0 0/

gr(tlic^.mc(fe tcb bcro (geiten / fïnbe bie (geite A f. unb b 6 4. ne^me gb fo bieS^eite bon f.bi§é4. dupbre (Dicbe/ unb felfc/ pi|cl)en tïgt;eld)en gangennbsp;gablcn foltbe aufé genaueRe eintceffe / finbe 5it»itcf)en 2f, unb 41, S03are mir

abcc becSnbalt beéQuadratö A.zf. fcbon befanbf/ fone^mc icf) nurbicSEBeb

te m T.bi^ 64. Peüe fblcl)e aué af. peomabl übet ficl)/ ftnbe gnc^ 41. tfl gb

fo j^ceProportion loiczf.gegen41. VideFig.ya.

SCOgnn mie nun ber ffnbgft beéQuadraté a beFanbt gegebentvirb/ nnb icb bevlgnge bie 0ejten ju pnben/ fo nebme icb nui* bie SSJeite oon i.big zf.

O

^glbiere folefje / fiinbe f. bie 0eite beo Quadrato A, ^e^me icb bgnn bie SSGeite

bon I.bi§ 41. bgibiere folebe/ fïnbe 64. bie @eifebeO Quadrato 8. öber/ieb nebme bieSOBeite oon zf.bi^ 41. bnlbiece folcbe/ unb (ieüe fieauO f.uber fïcb/

glO ber @eiten a , fo fïnbe icb aucb 64.

5(lfo oerbuit eé flcb «utb wit allen gnbern gleicbformigen / (te mógen feon »tgt;ie fte mollen/ mann fï'e nur gleicbfórmig fei;n.

e.r. merben gegeben bie gleicbfeitige Triangula a unb B, frggf (ïcb/ wie fte fieb gegen cingnber oerbalten?

3cb meffe bie (geiten eineé jeben TrianguJé guf einem ?Üïg§#@tgb ngch S33elieben / unb gefe^t / ic^ bgtte befunben bie 0eiten a 36. unb 13.40. ^ebmenbsp;glfobiellöcite oon 36.btb40' ^'‘P^a'e folebe/ unb febe/ jwifeben welcben ggn#nbsp;^en SablfB folebe dupLrfe «Ö^eitc gufé genauefte eintreffe / finbe jwifeben ginbsp;«nb 100. ober jwifcben 13. unb 16, fgge glfo/ bg§ (te fieb gegen cinanber oer^nbsp;bgittn/ m 8i.9tgen loo, obtïwie 13. gegen 16, videfig.^j.

J i

rt /

-ocr page 98-

7© nbsp;nbsp;nbsp;'jncu^cvfuiïtgt;ener

tüann t*te llmcrdyp ^myev fladjc» figuren eiiiciubei-gleic^ feyn / tft öic St^ag / ob fie eiB anbec am ^ubalt aucb Qlctcb feycn i

E»g. wecben gcgebm pet? obionga, berm baö rine / ,alé a 9,

'lang / unt» 3. breit / baé anbere / b 7 lang / unb ,f. breit i(t. SSann man nun iebeö£dnge nnb iBreite addirt/ alö 9. unb 3. gibt iz.alfo aucby.unb f.nbsp;macl)t aucb 12. fepnb alfo einanber im Umerdpi gieicb, SR beromegen bicnbsp;,grag / ob (ïe einanber am3nf)fllt ««cb gleieb fetjen ?

3cb raultipiidre lebe frette mü ibrer Sdnge / baeJ i(ï / ieb nebme bie

«SOeite non i. bi^ 3. Relle folebe au§ 9. uber jtef) / ftnbe 27. ben ^nbalt a. gerner nebme icb bie^eite »on .1. bif f. .(ïeKe folebe ,au§ 7. uber fict) / finbe


3f. ben Snbalt B, ^933ann (cb nun bcebe .non einanber fubtrahice / fo bebn# be icb / baö b urn 8. groffev ifi / ,a(ö a. vide Fjg.74,

^0. Wie f an cin ^auereittann wtffen / um wie PicUin 2(cfcr grdfler fe^e y ab J»er anbew / auc^ uin wienbsp;pielnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cr tragen wuröe / gegen

bein anbetrn ?

E.g. ligen ,2- 5icifer bon gleieber ©ute an ©runb tinb ^oben U\yt

fammen / ber eine i(i lang 90. unb breit so. ber anbere .aber ifi lang .120,.

o

unb breit 2f. fo man biefe 5(ecfer jugleicb mit einerlen gruebt befdete / unb (ie aucb jugleicb aufrauebfen / fragt (i'cbö / urn mie oiel ber eine grofifer / altfnbsp;ber anbere / befeleicben roann ber erfïe jos. 0(be(Te( i^orné brdebte / mienbsp;biel ber anbere tragen murbe ?

(grjilicb reebne icb eineé jeben ^nbnlt / baó ifi / icb nebme bie SOBeife

»on I. bi§ 3o. (ie3e folebe au§ 90. uber 0'cb / finbe 2700. ben 3nf)alt. ^er« nacl) nebme icb bie Süöeite ^on i. bi§ 25. (ielle folebe .au§ ,120, uber ft'cb / finbe

o nbsp;nbsp;nbsp;^


5poo* beb onbern 3«bnlt / ^iefe non einanber fubtrahirt / g^efi 30Q. urn fo biel tft ber cine grSffer / alé ber anbere.

S«rner

-ocr page 99-

©tab*-

gcvtier id) bie^cite t)on 27; bj§ 30. (ïeüc nbsp;nbsp;nbsp;los. ubcc

fcb / fitibe i2o. öbeï: 2(c5 ncf)me bte ?SBeite »on 2,7. bt^ los. (icll« fok^e au§ 30. uriter fid) / finbe 120. baö tfï / i20. @ct)e[fcl ,^ornö tvurbe ber an#nbsp;bmSIctfC tragoi / unb atfo i2.@cbe|fel mebr / al6 D?r erfie. videFig.yf.

^1'* VTann Euclides in öev Propofition 6c^ fcd^fien 23uc^8^ fagt: Similia Triangula inter Ce func in dupJicaca ra-tionc Jaterura honwlogorum , vt»ie i|tnbsp;jupevftcbenf

E.g. Cé merbcn gcgcbm avgleicamp;férmigc ober' gleid)fctti9e Triangula' abc, be(fm 0ette 8- unb e f d 4. (tat / bicfc (geiten öerbalten ftc^ gegcn'nbsp;cinanbei' / tvtc x. gegcn- r. bie Srag / roie fid) einc glacbin / ober einnbsp;Snbalt gegen' b«ni anbern öci'bake V

3cb hcbme bie goöeite »on 4. btp g.-dupiUt fok^e / fi'nbe 16* tfi olfb ib#' te P’rop^rtion bem SnWt naci) Wie 16; gegen4. ober wie 4. gegen i. i(lbem?'nbsp;nac^ ber Triangel a b c oiermaf)! gróffer / alb e d f. 3(1 alfo geomctricè'nbsp;dupiiren nic^té anbcrjl7 alé mtt 4. muitipikiren.- vide fïg^yó.

6z, VDiê fbllen gleii^fónnige 5^(giH;eiï addirt merbeni*

E.g. wetben'gegeben 3. gletf^fórmige Triangula A b c , fok|e fol?^ lén-addirt / unb in einenXriangul gebracht roerben / wie operirt man?

Crfilich exatninire tcf) if)vc (geiten’auf einem9i}?a§^(gtab/ pnbe bieEa-

o nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o- -

fin A 20.- B a 8 3'. c 36. nebttie ofóbartrt bic SSBeite bon 20. bi§ 283. d”pl'rf fold)e7 unb febe/ pifchen welchen gan^emSabien biefeé Oupium gufb gcinbsp;naue|k einttejfc / finbe jwifchtn 4. unb g. biê mercfe icb/ bcrnoch uebme ichnbsp;bie ?Ö3eite oon 20. big 3^.. duplire fokhe / unb fielle ge aug 4. wieber ubernbsp;fid)/ gnbe'13. ad -rc alfo 4. 8. unb 13; möcht2f. unb negme bie333eiteooitnbsp;4.. big 2f..()albierc'jo(d)e / unb geile fie gug 20. alé ber-UaieosA , «bet fich/

finbe’ f o. folche nehmé ich botr obigem;?Oiag^@tab / gibt bie Bafin beg Trian-

gui^D.

Ober t 3tt) negme bieSiöeite oon 20-. big 2*?, dupPre folche / finbe4.,• ^gcrtrach ncbme ich bie SGBeitc bon 2c. big 30. dup. te fokhc / gnbe é, addi-

nnö éx; gibt i2r.-nel)me alébann biefteeite bon ao,big 12^.

halbierr

-ocr page 100-

72’ nbsp;nbsp;nbsp;l'Tcu^crfundenet

o

f)albiecc folcbe / fïnbe fo, baé ifï fo. bie Bafm Xrianguli D. 3J(fö opcr'l'Ctf^ aueï) mit ben anbern (geiten, vidc Fig.77,

VDic foUcn gletc^fSrmtge Stguren fubcrahirt werden

E. g. ?SBir woHen obige Redanguia mtcbec gebrauebe» / unb fci;e gege?

l)enbet3nl)altbe§TmnguléD2f,t)on fo(camp;emfollen4. unb 8. tubtrahirt tnei*;: ben / wie operirt mnn ?

Srfllicl) examinire ld) bie (geite be§ Triangulé D guf* cinem ?0?ci(;#(gfal\

o

(gefeèt / ic() batte befunben fo. bernacf) ne^me icb bic SCeite öon 4. big af. balbiete föld)e/ unb (Me |te au§ fo. untec ftcl)/ fi'nbe 20. fut' bie 0eite be^

o

Trianguié A, fo om Snaait 4. butt / bemucb nebme icb bic StOeite bon 8. big 25-. balbierc folcl)e / unb geile fic aug fo. untec ftd)/ gnbc 285. fiif bie

(geitebeg Triangula B , fo am 3nf)alt 8. balt / ben Üïeg ju gnben / fo mï)t me id) bieSiBeite oon 13. big 25-. bnlbiece folebe / unb jlcllc 0c aug fo. untec

O

0cl) / gnbe 36. fur bictgeite beg Triangula c, fo am^nbalt 13. balt. Siifo opericcieb UUCb mit bcmCachcco , glcicbwic biet' mit bec Uali. VideFig.77.

NOTA.

SGöann bet 3n!)alt einetSigutbefanbt gegebenwitb/ unb man bic (get^ fen auf cinem ö)]ag^0tab miflfet / unb cine anbere 3abl auf bem9??ag^@tabnbsp;gnbet / fo operirt man mit foldgcn gablen / glcicf)wie icb mit obigen getban/nbsp;betnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feibgen.

64, VDic foU bin Triangul t)Cbgrof|cït ober xgt;tKf f Icmei't vocröcn i

E. g. werbe gegeben baé gleicbfeitige Sbt’coecf A , folcbeé folie brcD^ mablgtogfct / unb funflinabl flcinec gemad)t wetben / mie opcritf man?

Êtgiid) meffe icb bic (geiten beg fDtcnecfé A auf cinem 5)?ag # (gtab / ge#

fcèt / icb bade befunben 30. nebmc alöbann bie?CDeitc oon i. big 3. balbictc

folebe/

-ocr page 101-

ViTcifs ^ nbsp;nbsp;nbsp;75

9 / nbsp;nbsp;nbsp;O / //

feld^c/ unigt; iM!c (te au§ 30. fict)/ f amp;l«0ette beiTn’mgutóB, K)ekï)c tcamp; öon obigcm ?9?aê #@tab ttebnie / unt» fomire bavmft ben Trian-gui b , welcibei' bcet)mai)l gcofee i'|i / al£f a. gernce tiebme icf) bic SODeltc

o / nbsp;nbsp;nbsp;c / //

s)on I. bii f. baibtecc folcf)c/ unb (telle |t'c auj? 30. untee fid) / finbe 13 ?. bic ©cite bc§ Trianguié c .foldbe tvicbcc t)on obigem ?D?a§#@tab genommen / meknbsp;cbec fimifmabl ïleinec ijl/ alé A. vkiefig./g.

6 s* tDic: foU ein Quadrat Dergtójt^rt ober vcïïUii nert werben?

F.g. (gé mcïbe gegeben baé Quadra: a , fofdbeé (olie urn 2.3. unb^jet^ mabl fleinet unb gróiTec gemaebt merben / mie opcrirt mem ?

grfïlicb nebnic tel) bte ©cite be§ Qi^adraté A , mefie foIcl)c mtf einern

O

50iap^©tab / gefe^t / icf) batte befunben 4. nebme bcmnacl) bie ffBeite oon

o nbsp;nbsp;nbsp;o ///

I* bit? 2. balbiete fo!cI)c / unb (felle fïe au§ 4. unter (feb / finbe 2gi. bie ©et# te 'Dcff Qadraté B, fo jmepmal)! fleinee i(f / ató A , (felle icbftcabetaupl

o ///

«ber (fcf)/ fo ffnbe icf) f er. bie©eite be(?QjadratéE, me(cf)eé ^mepmablgró(# fe.c i(f / alé A. gum anbeim nebme icf) bie 5S8eite bon i. bt^ 3. l)albiere fok

o nbsp;nbsp;nbsp;o /

d)e / unb (felle fie au(f 4- nnter fi'cl) / finbe 2 5. bie ©cite beft Qiadraté C, melcbeé bteomabl fleinec i|]/ alé a, (idle iel) (te abev au§ 4. ubcc(Trr)/ fofitv

o / // nbsp;nbsp;nbsp;,

be icb 691. bie ©eite be§ Quadraré F, fo brepmaf)! gro(fer t(i / alé a. gnb? (iel) nebme icb bie fföeite non i. bi(? 4. (lalbiere folcbe / unb (felle (fe au§ 4.

untet ftcl)/ finbe 2. bie ©eite be^Quadraté d, fo bietmnbl fleinei* i(f/ aléA,

O

(IcUc iel) (te aber au^ 4.ubcc ftel) / fo finbe icf) 8- bie ©eite be^ Quadraté G, fo jtiermabl gtoffec i(f / alé a. vide Fig.7^.

66» ïlDte foU cin unglctc^fcitiger Triangul vergróflért

o^cr üerïleincrt iDCrbeni

E. g. (gé meebe gegeben ber Triangul abc, fofeber folie nocl) einé fo grog gemgeb^ toerben / mie operirt mun?

év(flicb erlangere icb bepbe ©dten a b unb a c, unb ineffé bie ©eiten

^ nbsp;nbsp;nbsp;ngcb

-ocr page 102-

74 nbsp;nbsp;nbsp;iTlcu ^ erfiuitgt;encc

nacl) cincm nbsp;nbsp;nbsp;©efc|t / ii) !)attc befunbm a b 50. imb a c ? 4.

^ef)mc bcmnaci) Dic3[BeiCc t)on i.bij? 2. balbicreunbfleKe fo{d)e öuö ^o.ubec. ftd) / önbÊ 42. bic (Bcitc a d. gerneï lïelle icb bicfc ?l‘3dfe aué 34. uber flci^/nbsp;linöe 48.amp;ie @eitc a e, jiebc d e jufammen/ fo i(l bet Triangui a e d nocl) fonbsp;gro^/aléabc. VideFig, go-

SGDoItc iel) nun biefeo Triangui nc»cl))ö Elcin baben/ föbar(fteicl)biefebab bierte ?ïBeitc öon i.bi§ 2. nut cué so.unb 34* untet ftcl) Hellen / fo tvurbe icf)nbsp;alébönn bie fletnete@eiten finben.

07. ÏDte foil cinc nbsp;nbsp;nbsp;pevoróffett wetben ?

E. g. amp; n^etbe gegeben bet circului a , folebet folie 3. mabl gtójfct ge# tnöcbf neie operirt man?

3'd) beffenDiametfum obct Semi-Diametrum, befillbe fO. betnUCb nebme iel) bic Slèeite oon i. bt§ 3. l)albiete unb jïeüe folcl)e aué fo.ubet fieb/nbsp;finbe 861. fo gtog iH alébattn bet Semi-Diameter bcO Citcutó B, mekbet bte^nbsp;mal)! gtoffet iH / al6 a. vide Fig. g i.

6$, VOie t)etl)dlt man fti^ tn ‘Dergtóffetung cinee Ctvcul @tucf s i

E. g tvttbe gegeben bad ^ogemobet (Tirenkigtuef A, bejfen Semi-

Diameter a b i 6. fOlcbCd fOltC 4.ttiab( nbsp;nbsp;nbsp;gemacbt iVCCben / mie operirt

ttittn ?

3cb nebme bieSS3etfenon i.biH 4. balbicte unb Hellefolebeöud ie. übet

flcl)/ finbe 3i. benSerai-Diametrum a (yb(§ €itCUb@tucfd B. VidcFig.gj.

Op. tPie foU ctne ungefc^iefte 5igur vergtdjTert obgt;cr pevïlcinett ii?et^en ?

E. g. gd metbe gegeben bie nngleicbfeifige gigut a b c d e f, folcbe foKc f. mabl fleinet gemaebt metben / mie opaivt man?

étjllicb jiebe itb nud einem / buteb alle ?töincbei bltnbe Sinten / unb exa-

o o nbsp;nbsp;nbsp;o 0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

nrdnirc foIcJ;c öuf cincmS()?a§#@tab/finbe ab3Q.acf0.ad4Ó,ae4f.af36.

aldbay!n nebme iel) blefSöeite non x.biê f. bnlbiete imb flelle folcbe aud 30.

«nl^tH'cb/f’ttbe 134. gud ro,finbeg«é4lt;5.Pnbei78, gnd4f'Pnbeao.

gu$

-ocr page 103-

triafi ? 0tab, nbsp;nbsp;nbsp;7

sé.unfcï (i'cf)/ fïnbe fölcr)c ncf;mc icO miebet m bj'efem «nb trage fte aué a «uf bie gebórtge blinbc Sinienv jtebe bie ^imcten ^ufaminbsp;men / fo j(ï bte flemeSigut bem^nN^ f flcinev/ a(é bie gróffere»

Vide Fig. 8?.

7o,YDann ctiic Slacfein na^ cinem gevtgt;iffcn\ïgt;ci’tl) obcrpreij^ vcvfaufft vüuvSe/ itgt;ie tan man bentDcrtl) einci* an^nbsp;bent gleic^fonntgenSIac^tit evtunbigen ?

o

E. p, Sé tverbe gegcben ein öierccftcbf @tucf S^ib 30. (öng unb breit/ folc^yeé wuvbe aftimirt m- 60. fl. 3(ï bie grag / wie biel ein anberé wertf)

o

fet^e / welcbeé 4f. lang unb breit i(ï?

o nbsp;nbsp;nbsp;o

3d) nebme bie fSBeite öon 30. big 4f. duplire unb 0ef(e folcbe aué 60 uber fid) / gnbe 13r. baé i(ï /1 sj. ©ulben wurbe folcbeé gegen bent anbemnbsp;wertf) fep. vide Fig. 84.

7). ÏPann abei* bieSldcbmnicbt gleicbfonttig/

trie operirt man ?

O

E' g- Obige giddbin so.iang unb breit / üor éo.^uiben / feoe wicbet

o nbsp;nbsp;nbsp;o

gcgeben. 3iï alfo bie Srag / tbaé cin igtucf gclb / melcbcé 60, iang unb fo. breit j|i/mertb fepe?

Srfiltrlb fucbe icf) |iU!fd)en fO. unb Ó0.Mjdiam proportïoDalem,baé i|ï/ kb nebme bie SCöeite üon ro.big 60. balbicre fo[d)e / pnbc f4 y. nebme alfönbsp;bie SOÖeite öon 30. bi^ f45. dupiire unb (tede folcbc aué ^o.über fid) / finbe

aoo. baé ifi/2co. fl. t(i fotcbeé @tücf J^db merfb / gegen bcm anbern/ fo 30. lang unb breit i(ï. vidc Frg gf.

72» Xï^ann ber Diameter ctnee Ctïculs/ famt Öe0cn 3nl)alt/ gegeben irivb / vntc foU ber Diameter Circuli einbönbsp;anbem 3nl)alt0 gefunben werbcii ?

E. g. Sin ^inber bber ;amp;n^rr mad)et üon ciner gemtfen .^obe ein ga§ / b#n '^oben am Diametro 2,(gd)ud) balt / barein gebet ó.C'ntner

^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;3\cit/

-ocr page 104-

75 nbsp;nbsp;nbsp;t^euj^erfunbener

/ ober atib^re Materia, nbsp;nbsp;nbsp;be9cf)«;t ein !amp;lt;tuffm4nn ten j^)me / er

folie ein anbecéSaö macl)en oon eben biefer^ó^e/ abee etwaé loeiteré / mU (beó g.^entnei: ^ct§ faffen folie. 3il alfo bie gcag / wit grog ber Diameter begnbsp;Q3obené fep muffe ?

3cl) ncl)mc bic Söcife öott 6. big 8. bolbiere unb ftelle fo(cI)e (iu§ 2, ubec / pnbc 2}. baö ift i.^cbuci^ / 3.30II mug bet Diameter bcfi ^SobCUé QVOgnbsp;fep / melcbeéSag g.Senlnec Óvcig faffen muebe.

SCBami nun baégag ju ó.gentncï: r.Öulben meilf) mare/ mie biel gat bet ^inber bor baé anbete gag ju fovbern ?

negme bie galbitte SCDette bon 6. big 8. ober bie ?Göeife bon 2. big 2 ?, geile folebe aug if.^oèen ubee fteg / gnbe i75.5Bagen / ober «ug 6o.5frcu#nbsp;^er / alé t.@ulben / uber fteg / gnbe és.^tcuijer / fo biel gatte bernbsp;igt;ec boe baé anbere gag ju forbern.

SODonn aber obigeé gaffeé vg)6be 3.@d)ucf) am Diametro beg i^obend gdtte / mie bielSenfnecOveig folten alébann in folcgeé gag gegen?

3cl) nebme nur bic Sfamp;eiie bon 2. big 3- dup'ire unb fielle folege aug 6. «ber ftd) / gnbe igl.Sentner. (gtelle id) aber folcgelïöedc bon 2. big 3,nbsp;in ben?Ö3ert!) beggaffeé / alé aug if.Q5agen / ubergeg / fo pbe icg 22I.nbsp;ï^^en / fb biel galle al^bann ber ^inber bor biefeé ju fbrbem-

f^tem: Sempronius entlcgncfe bon Cajo einen @ad boll Corns' / beffen

o nbsp;nbsp;nbsp;o

Sangc 6. unb bic ?Sreife 4- gat. 91 nun jum SEBiebergeben Fam / bat

f nbsp;nbsp;nbsp;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

er genommen 4.@acF / beren jeber 6. lang / unb i. breit gemefen. 3;gbfe grag / mie biel Gajus fdneé auggeliegenen ^orneJ mieber befommen?

^cg negme bieSfÖeifc bon i.bi§4. dupine fokgcAgnbe 16. dividireal# ggt; bio 4. @acfc in 16- gibt 4, gat bemnacg Cajus nur ben bierbten ^gcil beönbsp;jCorné mieber befommen / ifï atfo miber alleé Dvccgt unb ïïJillicgfeit. Q5ei)nbsp;ben ginfdltigen fcgeinet eé mogl bem Slnfegen nad) / aié gdtte Semproniu$nbsp;nid)t unreegtgetgan/ aber ein Geonoctra begnbet anberö.

Stem: êé gat einer einen 3ï6gr#^unnen/beffen Diameter ber SÖBaffer# !5iógren a b, fo in einer @tunb ^o.^DWg Sföaffer gibt / morfér er i fo. @u(#nbsp;ben bejaglet gat. ^(^im fpriegt ign fein ^aegbar an / er folie ibtne urn j-o»nbsp;lt;?5ulben gierbon jufommen laffen. gragt g'cg/ mie grog alébann ber Diameter beeber^ógven fep muffe? unb mie biel ein ieber in einer @tunb?S3aflfecnbsp;befomme?

Cvglicg

-ocr page 105-

tTTAf 0tab« nbsp;nbsp;nbsp;77

grillid) mcfife tc^ ften Diametrum a b, gefefjf/ trf) f)atte mif c(ttcm0??«t’# ©tab bcfiniDcn 7^. ?Rd)me alébann bie SCDctte öon 10 o, big if o. bolbietc

mib fleöe fOld)C aUé 72,.Untagcb/ gnbe f5. ben Diametrum d c pro 100. g» gcrnc:' nebme leb bie^eite t)on fo. big 100, batbiere unb gcKc folcb^ wé f?*nbsp;«nfec fid) / gnbe 41^ ben Diamerrum c f pro fo. fl. /^ber: 3cb nebme bienbsp;fSDelte bon fo.big ifo. b^ilbiete unb geile fcgt;ld)e aué 72,untee geb/ gnbcöucb

41 i,ben Diametrum e f.

?8}il icb nun becö ?0Mg erforfeben / fo negme icb bie ?S3eite non i ö », big if o. geile folebe aué 90. untci* ftcb/g^ibe 60 ?0]ag/ fo bieOtobrenednbsp;ben mirb. ïRebme id) bann bie SCödte non gt;- o. big i s o. unb geile ge aué 90.nbsp;unter geb/fo gnbe id) 50. Ober: ^d) nebme bieSödte oon fo.big loo.unönbsp;geile ge aué 60. untcK'gd)/ fognbe icb 3o,5D?ag/ melcbe bet Diameter tjanbsp;Otóbten e fgeben mieb. videFig.ss.

gtem: Sineé ©cbiciffcrs bintertagene SS3iftib/ niad)et mit ibrem feilen einen Contraa, unb ubcelagt ibme einen ©cbldggein/ fo am Diametronbsp;7.©d)ucb Wl «m fo.g.5u oerfcbleijfen. ^j^un abec/ alé bei'föefel! i.©cbucbnbsp;t)on bem Semi-Dimaro binmcg 9efd)ligcn batte / enljmebct ergd) mit feiiu^cnbsp;gcauen/ unb begebret feinen 5lbfcbteb / mil beromegen mit ibi’ abteebnen. 3gnbsp;bie grog / mie otel et batoot 511 be^ablen fd)ulbig fepe ?

SSBeilen mm bet ©ebleiggein mitten ein £ocb / motbuteb bie Axis gebet/ einen ©d)ud) bteif unbtaucbbat tg / fo mug begen SCDctfi) etglicb erfotfebetnbsp;metben. ïRebme bemnacb bie SOBcitc «on i. big 7. dupiite unb geüe fold)enbsp;aué po.untet gd)/ gnbe t.g. unb etmaé menigeé batubet/ mug alfo betDia-meter pro p t. fl. getecbnct metben. Sbcmnacb nebme id) bie SOGeite bet semi-

o / o /

Diametrornm oon if.big 3f. dupiite uttb gellefolcbt uué f i.unfet gcb/ gn# be 2f a. fo biel©ulben ig bet©efell ju bejablen fd)ulbig. Vide Fig.87.

7S» ïlDte tüirö cinTriangul tn nbsp;nbsp;nbsp;0lddbcd)cil

0etl)cilct i

g- gegebene Triangui fepe abc, folcbet folie butd) bie ©eite a b in 3* gleid)e ¼il getbeilt metben.

o / // nbsp;nbsp;nbsp;.

f^cb tti^ge bie ©eiten a b, begnbe f o 3 7- betnacb uebme icb t^ie ^ei#

/ nbsp;nbsp;nbsp;o / //

te öon ï. big 3. geile folebe aug f04. untet gcb/ gnbe i6s. obet 1675. mit ggt;lcbcm5)ïöi djeile icb bie ©eiten a b, unb jiebeaugbiefenabgetbeilten^um

^ 3 nbsp;nbsp;nbsp;eten bie

-ocr page 106-

7$ nbsp;nbsp;nbsp;irreuievfimtenct

eten Me Sinien tifleï) bem ^uncten c, fo iit Dec Tn'angul tiac5 ?Seöe5ïert 3e# tbeilet. VideFig.88.

74» VDte Wir?) CmTrianguI amp;ur^ParalIeI-^Uueit öbgetl^eilct i

E,g. ge3e6ene-Triangul fei)e abc, biefei’ folie bueef) Parallel m'en in 3. sleicbc^beil get()cilt wetben / wie operïit man?

O

êi’jïlici) fdUe iel) baé Perpendiculum b d, mcflfe fofebeó / fi'nbe 48. ^ef)#

o nbsp;nbsp;nbsp;o

tne ölébann bie?lt;[Ceife »on r. bi§ 5. fïelle folebe aui48.untce |tcb / p^be 16. fut’ einen '^l)eil / fuc!)e alfo ^wifeben 16. unb 48. Mediam Proponionaicm,

o /

baé i|^ / icb nebme Me ?SDeite bon 16. bï^ 48. l}alMei’e foldje / finbe 277. fo biel mejfe iel) nuf bet’ Perpendicular - Linea au^ b nacl) d in e, imb jie^c bui'd)nbsp;Mefen ^'uncten mit bet Bafieine Parallel-Lineam, becnacl) ne^me i(| i'$:l)eil/nbsp;baö i(l bie SEöeite jwifeben 2gt; iinb 3. obet jwifc^ien 32* wnb 48. l)albtcre fol#

o /

d)e/ finbe 39'. f» biel meffe iel) mi§ b nad) d inf, bureb Mefen^unefenjie# |)e tel) 9letd)fallÖ mitber Baft efne Parallel-Uneam, fo t(l bec Triangul in feine 3.nbsp;gleicf}e ^f)ct( getbeilet vide Fig,89.

21lfo fan man aucT) mif beeben @eiten a b unb b c procediren / obne baé Perpendiculum, wic untcn JU eifel)en fepn wit'b.

7S* XÜic foil eifiQuadrat iii gletc^e Cl?oil getl;ctlt

ttieröen i

• / II

E. g. S!)ad gegebene Quadrat fe^e a b c d , beffen jebe ©eite 4 2 r ^a(f / fold)eé folie in 3. gleicl^e ^bet! getbeilet wet’ben / wie opcrirt man ?

o (

^d) nebme bieSöeite oon i. bi§ 3- fïelle fo!d)equfj42lt;. untei’fid)/ fin#

o / //

be i 418. foldbe weeben oon biefem ©tab genommm / unb bie 2. ge« senubei’dcbenbe £mlcn in 3. glnd)’ ‘^i)cil barmit abgetbeilet / bie Pundta ju?nbsp;fammen sejogen / fo ifl bie^beifung gefd)el)en. Viue Fig.90.

76. VDie foU cin Quadrat Geomctricè gctljcilt iDerOc» i

-ocr page 107-

i Gtftb» nbsp;nbsp;nbsp;79

E. g. ©aé fif’gcbéiie Quadrat fei;e a b c d , (blcï)eé folie f)aI6 fo gfcgt;§/ ot)éi; in 2. glciclx ^l)eil gct^edct wei’amp;en / wie operirt man ?

O

3clamp; meffe t)ic Geite be§ Quadrat^ / finbc 24- b^rnacl) nc^me icb bie

o nbsp;nbsp;nbsp;o

SCeiïe i5ött I. btg 2. ^albtcrefoicbe/ unb (lelie fïc aup 24 imfeefTcb/ finbe 17. ^ üiel mefie iel) öon a nacl) b unb c in e unb f gt; unb ait^ e unb f in g jiebenbsp;bie ‘janneten jtifanmien / fo i(i baö Quadrat a e g f balb fo gro^ / alé a b c d,nbsp;Videfig. 91.

77» VPib foil tin Quadrat obcv üierbiJicfetco Sdb ill UIV

gleicbc Cbfil Qetbeilt ïocrbcii ?

E. g. ^aé Qiiadrat fet)e a b c d, folc^e^ foKe in 3. ung(eicl)e ^beil ge^ tbeilef merben / alfo / bag bet cr|ïe 2. ber anbere 3. unb bet btittenbsp;4.'^b^il bai'oon baben folie / mie operitt man?

gvdlicl) meffe icb bie ©citen be§ Qitadraté a c unb b d. pnbe jebe 36. g^uii fepb bet ^$l)eil 2,3. unb 4. folcl)e addirt / macl^en 9. ue^me olfo bic

o nbsp;nbsp;nbsp;o

fiOGeitc bon i. bi§ 9. (lelie folebe aug 36* untet fieb / pnbe fut einen '^bcH. g^un folie bet er(le 2. ^feil baben/ fo nebme icb bie Sööetle non i. big 2. fellenbsp;foldbe aug 4. ubet f'cb / finbe 8. fo biel mejfe iel) non a unb b nacb e unb f.nbsp;jiel)C e f jufammen/ fo fej;nb s.^fieil baroon abgefebnitten / fiernacb nefimc

o nbsp;nbsp;nbsp;o

icb bieSOöeile öon i. big 3. felle folcbe aug 4- ubetfiefi / finbe 12. fo uielinep; fe iefi oon e unb f nadg g unb h. jiege g h mfnmmen / melcbe 3. ^gcil matnbsp;eben / baé ubtige / alé bic 4. ^beil / geben f el) felbf en / unb if bet Ovefnbsp;h d c g. Vide Fig.92,

Geonflctrkè UJiïb eo' alfo öctïicbtet:

Scl) negme bie Söcite oon 2. big 9. galbiete unb felle folege aug 36. un# fee feg / finbe 17, fo biel melfe icg ton a naeg b unb c in e unb f. unbfor-mive bavmit cinQi^adrat, betnaeg negme idg biefïöcile ton f.big9. balbietc

unb felle folcge aug 36, unlec feg / finbe 2^8. fo biel nieffe leg aug a naeg b unb c in g unb h , formite batmit miebet ein Quadrat, fo bnbe jcb s.gelbecnbsp;bon A. 3, unb 4'^b^il «neb^^egebren. vide

-ocr page 108-

$a' nbsp;nbsp;nbsp;5rr«u#erfimbettetr

yS* VOi^ foil em ungleidjyfeitigcsS^l^/^» iDelc^em 0eitcn gegcn cinanèei: übcr parallel Itgen/ innbsp;glctc^c ?El)eU get^cUt voev-ben i

E. g. gé wecbe gegeben baé @tucf Sclb a b c d, fofc^eé folie in 4.glci^ getbeilt wctben/ wie operiet man ?

3cl) nef)me bie 0eiten / welcb^ wit einanbec parallel lauffen / mejfe foilt;

cf)e / finbe a b 24. unb c d 18. ^^ettweb nebme id) bie SÖGeite üon i. bi|? 4»

(lelie földbe auö 24.untec (td)/ pnbe 6. fo biel meife icb mit bem gt;»)la§^@tab/ unb rbetle barmit bie@eite a b in 4.gleicbe ^beil* S^rnee jlelle id) bieflBci^

te öon I. bifj 4.a«é is.nnfet (lel) / finbe 4I, barmit tl)ei(e id; bic lt;Seitc c d in 4. gleiebe ‘$:l)dl / siebe bie Ó^uncten jufammen / fo i|] eé gefd;eben. videnbsp;94-

79.tX)te foU cin unglctcfefctttgce mungletc^c d?cU getl)cilct «jcvamp;cn i

E. g. Obigeé gelb a b c d fc^e wiebee gegeben / bacan bie @eiten a b

O nbsp;nbsp;nbsp;o

z4.nnb cd 18.mit cinewbet parallel lauffen/folcbeéfolie in 3.img(eicr)e*l^bdl oetbeilet werben/ alfo/ ba§ bec etfte 4. ber anbere j-.. unb ber britte 6.€bctlnbsp;baben folie/wieoperirt man?

grfllirb aidire ieb bie^^b^i(4.f.wnb6. mad;en if. nebmealfobieSOöci?

o nbsp;nbsp;nbsp;o /

te non r. bt§ i f. (lelie told)e aué 24, unter (i'd) / fi'nbe 10. nor einen ^bdi. ^un folie ber er(ie 4.^brii baben / nebme alfo bieSÖDeite non i.bif 4. jlellc

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /

fold)e aué i «.übcr fieb/ finbe 64. oor ben erflen^b«il/ fb oielmeffe id) bon a nacb b in g. bctiwd) nebme id) bie SfDeite oon i.bi§ f. flelle foicbe aiw IL

fiber fid)/ finbe s.öor ben anbern “itbtil / fö öid meflfe id) oon g in h. 5bcr britte ‘ij;beil bleibt felbflen übng / unb barmit wirb bie @eite a b getbeilt feyn.

Seener nebme icb bie SOÖeitc non i.bi§ 1 f, (lelie folebe aué is. unter fteb/ finj bc I öor einen^b^il / nebme alfo wieber bieOlBeite bon i. bi§ 4* «nb fiellenbsp;fie auö ii. fiber ftdb / finbe 48. nor ben erficn^bdl / fo biel mejfe icb bon cnbsp;iwcl)»! IjCTiKKt ntljmt itl)tgt;ie sjtite om i.W f. uiiü (icile fit au« ¦ ¦¦öbec

-ocr page 109-

S)

VlTa^ïStab.

ftcamp;/ finbe bm anbem^l)etl / fo öiel meffe id) öon e nacb f- bi’ittc '5;bdi giW (t'd) felbllen/ jlef)c bie«ï3uncÉen jufammcn/ fo ifï DtcQibcilung nacfgt;nbsp;oeiTicbtet vide Fig,

So* ïDte foU ciii Triangul tu ungïcic^c Cbctl gctbeilt vrerben?

E, g. ©n 3-ecficbt ©tiicf geJb f)öben 3 uiitei’ ftd) ju öertbeifeu/ VDdcbtó jïe urn ifo.fl. angcfcblagcn baben / alfo/ ba(i bef ef|ie urn 40. Da’nbsp;anbere urn fo.unb bei’ brille urn ^oJ^barDonbabenfotlc. graglftcbé/ wienbsp;fblcbeé JU Dcrtbeileu fei)eV

€r(ïlid) ttiefiê idb bie @eile / bureb wclcbe bie ^tbcifung gefebeben foüe/

o

folebe fepc bc 7z. ^ebme aiöDann DicSCBeifc öon i.bi§ ifo. fic8efoid)e quiS 7 a». uniec fteb/ bnbe 4$. nebme fllébcinn bie SSSeife bon i.big 4L unb fïeKc

fie aui?4o.ölö' bcmer(tcn^bdlubci' (M)/ iinbe 19^. fb t)iel meffe ieb m\ c m d, ferner flclle id) bie SöDeile m i. bj§ 4I aué ro. olé bem anbern ^b«I/

über ft'db / finbc 24. fo Diel meffe icb ddu d uadb e. Der brille^b^Ü sibl b'd) felbjïen.

Ober: 3d)nebme bieSÖBeile Don 4o.bi§ i f o, lïelle foldbe aué 7:i.untec

o /

fteb / fi'nbe 19 igt;c»u lt;= uad) d gemefien. ïfïebme id) Dann Die SCeile üon f«.

o nbsp;nbsp;nbsp;o

bi§ if o. u«b llcae ftc öuf? 72. unter (irb / fo pnbe id) z^. ööu d uad) e geniep fen. Ober: 3cb nebme bie fïöeite ödu 90. big i f o. utib gelfe fit gué 7!.

o /

unler A'cb / gube 43«. fo biel meffe icb oon c in e. gf^ebme id) aber bieSSöeis

le oon éc.big if o. unb geile ge «11^7^- unter gef)/ fo gnbe id) 28 s. ben brilï ten^beii oon e nad) b. jiebe alfo au^ biefen ‘gunden bie Stuien in ben SCÖittenbsp;ctd a. fo ig bie^beiiunggefdxben. videFig.^ó,

S)* VOtC foU etnTrianguI burc^Parallel-^UItCtl in ungleic^cCl)Cil getl)Cilt ttgt;evben?

E.g- Obiter Triangul fe^e wieber gegeben / baran bie feilen a b 90,

^ nbsp;nbsp;nbsp;unb

-ocr page 110-

$2‘ nbsp;nbsp;nbsp;rteu^erfun^encr

o

unt) b c 7z. balt / folcbec folie Dutcf)Parallel.binten setbcllt wetben/ tole ope-tiït man ?

©tefeé |U macb^tt/ fónfe rniebet buccb bte Perpendicufar-Lineam gefcböJ

ben / allbier abet wollen wie cö bnreb bet)be (feiten oeeeipten : ^cb nebme bie S33eite non 4. bifi ly. bolbieee unb Pelle folebe auö 50. untec fieb / 6nbe

464. fo oiel metfe tcb emé b nacb a in d, biefê balbierte fSöelte öon 4.bi§ i f.

O nbsp;nbsp;nbsp;^ /

(ielle icb öucb lt;mé 72.untee 0'cb/ Pnbe 37*. f» mcflfe i^ son b nacb lt;= in e. gemet nebme icb bie fSDeite non 9. bi§ i f. b^tlbiew unb (lelie folcbc aué 90.

imtcc (tcb / ftnbe 697, fo biel meffé icb bon b nacb a in f. (gtelle icb abee

o nbsp;nbsp;nbsp;o /

biefe bnlbieete ?U}eite aué 7i.untei’ fteb/ fo fïnbe icb f f 7. fo biel meffe icb bon b nacb c in g. ?icbe bie Q3uncten jufammen/ fo ift bee Triangul nacb^egeb#nbsp;ren getbeilt / unb i(l alfo baé gelb b de pro 40tfl. d f c g pro fo.fl. unbnbsp;a f c g pro 60. f(. abgetbeilt. vide Fig. 97.

Scb wil folebeé aucb auffolgenbe SSGci^ foiviren:

3cb tbeile bie (geite a b 90. buecb i f. baé ijl / icb nebme bie SGÖeite bon I. bi^ I (lelie folebe auö 90. unter (tcb / ftnbe 6. biefe mit 4.5-. «nb 6, multi-piicirt / öibt A4- 30. unb 36, nebme alfo bie?£Deite bon a4*bi§ 90. balbiere

folebe/ ft'nbe 464- ^ biel meffe icb bon b in d. betnacb addire icb 24.«nb 30.

gibt f4. nebme alébann bie SöDeitebon f4.bi^90. beilbiete folebe/fïnbe 69?, fo biel meffe icb ite^n b in f.

2(lfo procedire icbaucb mit bet anbetn@eiten bc. 3cb nebme bie?SÖeilt;

°'

u bon I.bif If (lelie folebe aué 72. untet fieb/ ftnbe 4*. mit 4» «nb 9. mui-

0/ nbsp;nbsp;nbsp;0/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

tiplicirt / gibt 19*. unb 43*. bemacb nebme icb bie SOöeite bon 19*. big 7a.

0/

baibiete folebe / fïnbe 37». fo biel mejfe icb bon b in e. ^ebme icb abet bie

o / nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

SSDcitc bon 43 i. biê 7a. balbiete folebe / fo ftnbe icb f f 7, fo biel mejfe i^ von b in g. s3et btitte^b^il i(l betüiell, vid. Fig. 97,

9Z^V0it

-ocr page 111-

tria^ (Gtab* nbsp;nbsp;nbsp;8 j

82» ïöié foil man tgt;on einem rriangul obei- breyecf i(^tem 5elb/ etUtbc^utben au^ einem furgcgebcneinnbsp;tPincfel auf gcgen ubcv Oebenbetnbsp;Liaea abmcffcni

E* g* ©Jï gcgebettê Xmngui fcpe a b c, öcf furgcgcbcne SEöincftt b.

O

foüe öuf bcc gegcn ubec nbsp;nbsp;nbsp;Linea a c 40. abgefclbnittm wccamp;cn/f

wie opcritt man ?

O

Sf(incamp; falie idb bad Perpe^idicuium b e, mcflfe folcbed/ ftnbe biec fgt;l^

o nbsp;nbsp;nbsp;00

dbfd balbict/ tbut 6. nebme alfobic SlBetfe üöii i.bl§ 6. flcüc folebe and 40.

C ///

«nterji'cb/ fïnamp;c e67, fo ötcl meffe icb öon a nacb cm d. oöct; öon c nadb 3.

o

gilt gieicb/ siebe b d jufamttien/ fö i(t badgelb a b d 40. am 3nba(t. SOSaw

o ///

abep bie Linea a c nid)t fo lang aid 6c7gt; fo mare ed eineSln^eigung/ ba^bee Triaagui njcbt fo bïeOJut^en in fi'cb bicltc. vide Fig.98.

8j* foUen pon cütem Triangul ctUcbc^utbc» bureb Parallcl-^inien abgefebnitten wetben ?

E- g. $Deï gegebeneTriangul ffijeabc, beffen Perpendicular-Linea b d

• nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

12. bie Ba(ïi a c 11 g. oott biefem follen toiebec 40. abgefebninen merben/ frogt (ïcb/ mie biefed m moeben?

Êrlïlicb fndbe icb belfen Sinbalt / bad t(ï/ id) nebme bad balbe Perpendï-

• nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Of

culam bie Slöeite bon i. bi§6. jïeüe foldbe aud ns.ubet ftdvpnbe 70s.

o

Oen 3rtba(t bed gangen Selbed. SOöil ifb nim 40. baroon abfcbneiben / fo nchf

o nbsp;nbsp;nbsp;• /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

tnc icb biesaseite bon 40.bi0 708, balbiete unb lïelle fold^eaud iz.untet ftef^

O

finbe 9gt; fb biel meffe idb bOn ber Perpendicular • Linea aUd b in e , nttb iiebo butd) biefen ^uncten eine mit bet Bafi Parallel. Lineam , fo ijl (gtUifnbsp;gelb b e f g am ^iibalt 40. ^ïulben. SSBaren mir abei’ bie ©eiten a b unbnbsp;bc befanbf/fo (lellete id) bie balbierte iSeite in bteSabl ber feiten unterfieb-^nbsp;Wie oben gelebvt. vide Fig.9^.

ft 2 nbsp;nbsp;nbsp;84-«?ic

-ocr page 112-

^4 nbsp;nbsp;nbsp;ricu^cifimbencr

$4- ïDtÊ foU einTriangul au^ eincm öuf etner 0eiten (tel}cnt)en puncten in bcgcl}vtc vetf.

weramp;cn i '

E- g* SÜ)eE g^gebctieTriangui fet)e abc, uiib Der öcgebenc 'Puncf atif bcr a c fei;c d, folcïjer folie aué bem '^«ncteii d in 4.9leic]^e^l)eil grtfjeiltnbsp;mcDen/ wie operiet man?

O

ël'jlHcl) meffe t)te 0cite a c, finbe 48. unb bie Perpcndicular-Lineam. b e, fo.lcf)e fepe 30. ()ieMuffud)e id) ben3nf)alt/ baé ifï/ ic^ nel)me bie'^eite;

O nbsp;nbsp;nbsp;O

©on I.bi§ I f- alé baé{)altiePerpendiculum, (ieüe folefje aué 48. fiber fi'd) / fin^^

O

be 72*. ben Snfjalt beé Trianguig, pentad) nel^me icfgt; bie ?£Beite ©on 1%.

O nbsp;nbsp;nbsp;a

bip 4.. (ïelle fold)e aué 72oainfer (td) / fïnbe 180. ffir einen ^^f)eilr 9[Bei(eH:

© nbsp;nbsp;nbsp;cr

nun bie Bafii c d 28.if{/ fb ttd)ttTe idgt;birlSöeit«©on i.big 2». (ïeDe folc^ie aué

o nbsp;nbsp;nbsp;® Hl

180. unter fteb/^ Pnbe 6 4 j^baé balbc PerpendicMlum . fo(d)eé dupiivt / gibt

o /;/


128 6. fo ©iel Relle icamp; in baé Perpendicu|üm, unb jief)e mif ber Rafi a c eine^ blinbe Pauiiei- Lineam butcft f. jie^c me f nac^ d cine gcrobe Lincam, bar?

mit i(ï ein 0:^1 abgefc^nitten. Serner duplire ic^ ragg. gibt 2%! fo ©ief jielle tc^ weber in baé Perpendiculum. unb ?(e^e mit ber Baii a c (tne Patai-

ui - Lineam , jo wirb bi© @eite b c in g burc^fc^ntden / ©on g na(i d eine gerabe Linea gejogen/ fo feonb 2.^5dl abgcfd)ni«cm *6ern(\(^ nefime i#

o nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

benDïelï a d 20. baé ijï bi© Slöeife ©en i. bi^ 2o. peHe folebe aué ige.unteip

o nbsp;nbsp;nbsp;o

fid)/ fïnbe 9. biefeé dupbrt/ gibt tg.baé^gan^e Perpendiculum, fo ©iel flcae*

j^in bie Perpendicular- Lineam b e, Uttb jic^e Ulif bCbBafi eiflC blinbe Parak lel -Lineam butcb Wc ©eite ab in h, jiebe hd, fo iff baé gelb in 4.9teicbenbsp;^beiï nadf) ^egebren getl^eiii wotbem vide Fig, 100.

Sf» ÏOie follen Pon einem Trapezio etltcbe^utl)en iiac^ 23egcbïcii abgcfc^nitten wevteninbsp;g. S)aéTrapezium fe©e a b cd, ©on folcb^n foKen 400, Dfwfb^n nb?nbsp;gefebnitten werben/ wie operirt man?

Sfcbei#

-ocr page 113-

tTTa^^etab, nbsp;nbsp;nbsp;Sf

crlcngeit o.ni)ier bcpbe^inien a d unb bc, fvofofcbe clnönamp;ei’ burcb#^ f^neiBen / ató tn c, tiataué wiri) einiriangui c a b, «ué b f^lie tcb baé fer-

• nbsp;nbsp;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

pendiculum b f, ltic||? fOlcl)Cé/ fltlbC 1^. nbsp;nbsp;nbsp;btC Bafin e f !ji. unb a f i r.

r$(f;nc cin jcbcé Redauguium befonbcïé aué / baé ip / icb oebfne bie

O nbsp;nbsp;nbsp;O

bbn I. bi§ 8. ölé bte bcilbe Perpendicular-Lineam . ^ellc fölcbc i r. ubCï

ftd) / It'nbe 88. ben Snfgt;ö!t beé Ti iangulé a f b. ^ernad) lïellc id) biefe SSöeitf mê 3t.uber flc^v finbe 24*.ben Snfiflft be^ Triangulae f b, folcjfyc addirf/nbsp;gibt sBó.benSnbatt be^TriangiTé a b e. gu biefem foKen noeb 4oö.addirtnbsp;weeben / niac^cn in @umma 73^- «fbtne olébann bie ^eiie wn 2 43. big

Mbtere mb ftc«e folebe auê 31. óbee fteb/ gnbe f36. fböiel ftiH§ iclgt; pon 'e nocb tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perpendieukm g h awfvid}ten. Ober:

Ó

3d) peHc biefe f)albiite?fÖcite in 16. alé baé Pcrpendkulum übec fid)/ fo gn^

o /

be i6 2,71. fb b'el flelle id) in baé Perpendicuium b f, «nb jjebe tnit ber Bafl e d eine biinbe Parallel. Lineam, tt)ö mm bte 0eite e c (ir h bw'fbfebnittennbsp;wlrb/ avtó fbld}em ^imcten h falie ieb baö Perpendicuiumg h, fo roieb bag

Trapezium a b g h 400, l)«Uen / wclcbcg öon a b c d i(1 abgefcbntden ben- VidcFig.iOi-

S6* ïüic foU dnTriangul gegebcncm3nl)alt unb gegebener Bafl fontiirt tuerbe»^

E.g. folie einTriangui formirt loerben/ welcber i«ï Bafin if, boben foUc/ wie mrb fold)er bargeffelli?

¦ nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Of

3^ nebme bieSSDeite wn i. big if. (ieüe folebe «nter ft^/ gnï

s.» s biefe dupHïe id' / oitt 5 6. baé Petpendiculum , weld)eé icf) auf bie

Blim 0eUe / ttSéin wil 1 werbe ailejeit eInerleD Sn^a» ^aben. vide

fig-ioj.

67. XOi^

-ocr page 114-

$lt;5 nbsp;nbsp;nbsp;5rteu;?erfuttóéner

$7. tïDtc foU cütTrianguI na(^ begeijrtcm ^nïwlt unb gCQCbCnn* ^Óbe bep Perpendicular - Linesnbsp;formirt ïocrbcii i

o

E. g. (gö foHcirtTriaogui 300. gïo^ gcttiad^l werbm / beffen Perpe».

o

diculum 30. paften folie. 3fï bte / roie bi§ ju mac|)en ?

nel)me baö i. Pcrpendiculum , buö iO / bic S33eite bon i. bi§ if,

o nbsp;nbsp;nbsp;9

pelle folcbe au§ 3 o o. unlet (t'cf) / Pnbe a o* jut Bafi, barauf fïelle iVbbaéPer-

pendiculum , WO^in icb tvil / Uttö fortnice Den Triaagul a b c , fo am balt «oo^ bijt. Vide Fig. 103,

88» VDie fdn man ju jweyen gldc^formtgeii S‘a«rcn bie britte finben ? •

E.g. (gé weeben gegeben baé Söi’etjec^ A unbB, ju btefen folie biebn'ts te groffere ober Üeinere gefunben iverben / tvtc opern-t man ?

èrftltcf) eiforfcbe ieb ibte Proportion , mie ffe jtel) gegen cinanber öcr^ ba^en / baé tfï / lel; mejfe Ibre ©eiten auf emcm9}la§?@ta6/ fïnbe DaéLa-

00 nbsp;nbsp;nbsp;0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

tHsA 3f. iHibB ff. nebme «ifo bie?Söcife oon sf. bi§ ff. duplirc folebe/ fin^ be 864. Daé Lams be§9rólfernS?i‘et)ccféC, fïellc icb aber bie SSSeitc son 3*,nbsp;hi§ ff. aii^ 3f. unter fl'cl; / fo fïnbe lef; aa?. baé Latu$ be§ flcincrn S^l•et;^nbsp;ÊdOD, oerbflit flcT; alfo d ju a mie A ju ö , unD c ju b tvie b ju a. vide Fig. 104.

8p* XOic foU ju breyen gleicfeformtgenSiSitt^n bic t?icrb^ te gefunben töcrbeni

E. g. roerben gegeben bie breb Quadrata abc. «jgie fld; nun ocrbalt A JU B. alfo foil fici; audb oerbalten e ju bet oferbten / fo bcgeljr et toirb, Obeenbsp;ioie B juA, alfo G ju ber öierbten / wie operirt man?

. ®

^ Srtllic^) tttefie li^ ber Quadraten ibre ©effen / frnbe bie ©eife A n. b

13 f. tub c I a7. ^ebrne alébanu bie fïtSeite jwifc§en n. «nb 13 r. fieüe

folcamp;c

-ocr page 115-

87

O /

12,7.

Xïïa^^etaK

at, nbsp;nbsp;nbsp;o/

fólc^e aup 12 7. ubec itc^gt;/ pinbc i s«. öaé Latm d, fieiic klamp;céaber aug Bfitw ftcamp; / fo finamp;e icamp; be^na^em i o baé Latas e.

S33t( icïi tiun j^te Proportion nbsp;nbsp;nbsp;cïforfdbejt / jb tie^tiieicö

t)te SCBcitc piicl^n li. unb ili ober jnjifd^en 127. unö ife'. i(lein ®inq/ dupUve jbicbe / unb febe / pifeb^n tvelcben gangen Sabien folebe cinfreffe/nbsp;ftnbe sttgt;ifcl)en unb 5. ober jwifeben 2. unb 3. ^elclxé ibre Proportion ifi/nbsp;perbalÉ fieb alfo A B wie c ju d , wie :i, ju 3. öber \m B ju a , glfo auc|nbsp;C JU E, wie 3.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2. VideFigaof.

90. tï)an» aber tie tvitte ungleiebfóvmig gegcbeii wtrb / wie foU bic t)icrbtc bar$«nbsp;gefujibcn toerben ?

E.g. Obige a.Quadrata A uiib B fe^eti wiebet gegeben / wie «tuibbec ungleicbfeitigeTriangui abc, ju tDClcbemeinonberer inbiefer^orm foliege«nbsp;funben werben / ber fieb biefem uerbalte / wie baö Quadrat a ju b , wienbsp;iflbiefeé JU finben?

grfilicb nieflte icb be§ Triangulé ©eiien a b unb a c. unb erldngcre fol^ ^e©eiten / finbe a b 81. unb a c 36. bernneb nebmeicbbieSOCeitejwifcbeti

ii. unb 135. alé ben ©eiten ber Quadraten / flelle folebe aug 81. uber fieb/ pnbe 99. fooiel mefife icb bom a na^ c, ferner (telle icb biefeSSSeiteauebauênbsp;35. uber fid) / gnbe 44. fo oiei nieffe idb »on a nacb d, jielje d e jujammen/

uerbdlt (icb «Ifb ber Xriangul a b c JU a e d , Wie baé Quadrat A JU B , UUb ftlfO Wie 2, JU 3. VideFig.106»

pi* ÏPie fan au9 ciner gegebenenBiabItic25rcitcunb idngc ctncrSldcbtn erfunbtget werben?

E.g. gé bauet einden eineïSrucfen/ iftfun(ftnabndnger/ niébreit/ fllbt bon einer geoierbten Slufter fo üiel ju bauen / alé bie geoierbfe Sgreitcnbsp;M ^Sruefen ^lafftern gibt / foftet ber gan^c «Sau 40f • ©ulben. ^(l bienbsp;«rag /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^^^g «nö bie^Srueben fene? ,

grftlicb tbcile 40f. in f. ^beil / weilen bte 55rucfen funffmabl langer / dié breit ift / baé ifï / kb nè()we bie S^eife wn i. big f. flelle folebe aug 40 r.nbsp;«nter fid) / gnbe 8gt;. toget alfo bie gewerbfe^reite ber^ruden Si.èulben/nbsp;folebe exHatóre icb / icb nebme bie?iöcite m i, bip §1, balbiete foicbe /

besf

-ocr page 116-

SS nbsp;nbsp;nbsp;5rtcu;cj:fimt*cnec

De 9. amp;a^ lp bie g^eicrbfc ISfcitc bcr ^^rucfeti gt; unb fö öief 0t lt;t' böti Dcc öiei’öten ^lafftec / nemltcl) 9.@ulDcn ju bauen/ berotvegen extrah^ce obecnbsp;|)albtere icb «ud) bicSCöeite öoti i. bi§ 9- fü^be s-^faffïci'n bie5Si’eite bernbsp;ctm / folcbe sajctte öon r. bi^ 5. ftelle id; aup f. ubec (]'d) / finbe if.5?ia§nbsp;tfi’ö b(« Sange ber ^tJucfen. vide fig. 107.

P2. XPic foU in unamp; uni etnenCttcul cin Quadrac befc^rteben toerben ?

E. g. (gé rocvbe gegeben bet* Semi - Diameter eilieé Ctrculé a b i4, t)ault;! lt;iu unb bunim fotle dn ^ladrac befd)ïilt;Jben tberben / tvie operirt tnun ?

3cb nebme bie SÖSeifc bon i. blf? 2, balbici’c fo(d;c / unb (lelie ge aup

2 4. uber ftcb/ ftnbe 34. bie (^cile be§ fnnem Quadraté c d , obcc bie ()afbe

Diagonalem be^ aulfe^n Quadraié a e, übCC ben Senii - Diametrum be^ auf#

o /

feenSieculé ae, geile id) nun biefe balbieideISGeifc au§ 34. weitce übecgcb/

fo finbe id) 4B. bic @eite beg grófTern Qindraté e f, fo um ben ©rcul bc^ fcbi’ieben iMb/ fan alfo mit bci:@cile c d, ober bernsemi-Diametro a cbecnbsp;a:iccu( um baé grójTeïe ^adrat befrbrieben werben. ^:5ci’^alten gd) alfo bienbsp;z.Qaadrata uub beebe Circuli gcgen einanbei’ / mie i. gegenz. videFig.ioè.

95. VOk Can man cinen b^^lbcn Civcul ober Quadranteii t» etnen Qvini5en Circul DevtnanbeliH

E. g. (gé merbe gegeben bei’ ^albe ^ircul b e f. unb bec Q^mdrant a e b, nun folie ein jebec infonbevbeit in einen gangen ©ccul uenvanbeit meeben/nbsp;mie operirt man?

Êcfllicb oieife id) ben Semi-Diametrum ab, fold)er fepc micbccum 24

nebme alfo bie ^eite öon i.big 2. bdlbiece fold)e / unb geUe ge aué 2^.mf

o /

tec fid) / b'nbe i ?. öoe ben Semi - Diametrum c b bcé gun^cn 0rfulé / mclcbcc fo gro§ am ^nbalt i(l/ alé bee balbe (giitul; fcblage icb bann ben ^anb#^ir«

01 nbsp;nbsp;nbsp;o /

cful «ué i7.nocbeinma!)lunteegcb/fognbeicb h. öbet: 3d) ne^me bieSSBei*'

O /

te i.btg 4. batbierc ut^) geile foldbe auó 2 *gt; untec fidb/ fo bnbe i6 audb

' nbsp;nbsp;nbsp;o /

I i. bos

-ocr page 117-

0tab.

89

e /

11. ÖOi: ben Semi - Dia netram a d be§ fleitlCni gatl^cn ©1‘cufö / Wc[cr)Cl* fo 9CCgt;§ (Unae h. VidcFig.io^.

2iiro fan bingcgcn etn ganger in mm I)al6en / Q3iei't!}ciï^ obci’ ia cin cttu mmnöclt wvtbw.

94. ÏDic foU cin Triangul in cin Parallelogrammum ober Quadrac Dcricianbclt «jcrbcn ^

o

E. g. gegekm Triangulfe^ abc, beffen Bafis a b 20. baö Perpen-

O

dieuiumf c 12. bflvaué folie eittObiongum obci’cIn Quadra: 9cniad)t iwbeii/ tpte operilt man ?

o

3cb nef)tiic baé balbcPerperdJcuium 6. ftelle fófd^eë aitf ber Bafeosgnb«

Q.HinCtcn perpendiculancer Übci’ ftcf)/ Unb fortnU'C bactllif bilÖ Parallelogratn-mum abed. ?JBil tcb CÖ CbCf ttl em-gleicbfddgcé Quadrat cewanbein/ fo

o nbsp;nbsp;nbsp;o

fucl)e iel^ 5Wifcr)en ber Bafi j.o. unb bem f}albcn Perpcndiculo 6, ober j\i)ifrf)en

Oo

ber hniben Ball lo. unb beni gcinèen Perpcndiculo 12, Mediana proporciona-

00 nbsp;nbsp;nbsp;o /

lem, baé ifl/ ieb nebme bte SCBcite öon (S.bif? 20. bafbicre fofebe/ jènbe 10»,

00 nbsp;nbsp;nbsp;o /

.Cbcr: 3icb nel)ine bic Söetfcöon 10.bi§ 12. Nbicce folcbe/fïnbc öucl) iOj,.blc (Seite beji Qua Jraté g 1' h b. Vide Tig. i i-o.

PSquot;, rOicfoUen bgt;ie Regular-Siguren / nbsp;nbsp;nbsp;glcicfcc Gdtcn

un6 n?in(f cl ^aben / bem 3nl)alt nacb / in ober buri^ cinanber Dcrvoanbclt t33crben ^

gr(ilicamp; mug man miflien / mie fl'cl) bie @eiren ber Regular-figuren ge^ 9cn cinanber ucrbaltcn/ folcbcé ifi ju ftnbcnininetneni Untetnebt »om Pro-PORTÏONAL - SircFuI tn ber Tabell uber bie Lin; a Tecragonica, flUé mcicbcr

folgcnbe Proponiones gcnommcn fepn/ a(é:

E.g. éö metbegegeben baëQiadrat a b c d, fo{df;cé folie in einen Cic« cul ijcrmanbelt roerben / mie operiet man ?

o /

guoorberfl meflfe iel) bie^cite begQuadratjj a b, folcbe fepe 2 3. I}erngcb febe iw in berTabcU, tv»ic (tel) beégirculé semi - Diameter gegen ber (geiten

^ nbsp;nbsp;nbsp;be^

-ocr page 118-

90 nbsp;nbsp;nbsp;XXcu ^ cifunbencc

Dcé Quadratê ücïl)altc / |int)e wie 371. gegen 65-8. ^c!}me ttlfo tie SSBcite

o I nbsp;nbsp;nbsp;0/

®pn 37/.bi§ 6f s. jlcüefolc^eaué zj.unterfid)/ lünbe i,.5joeamp;enSemi Dianne-trum e f beé©VCUlé/ Weld)ei: fo gVO§ gni3ni}glti(ï/ «10 Quadrat abed. Vide Fig. n I.

96, XOic foil ein Ctvcul in etn25reycc^ mu

ïoanöelt tvev^en?

O /

È. g. 3ti boriget gigwrijl ber Semi-Diametcr e f 15. ^im folie btefer Circul in ein oon gletcbemSnball^eewanbeitwerben. SKJie openrtnbsp;man?

fe^e in ber Tabeii, wie ftcl) bic ©eite be^ S^een#€cfd gegen bem Semi- Diametro beéCit’CUlO OCrbalte/ folc^e Weifctmir/ Wie lOOO.gegen 371.

o I

^ebme bemnacl) bic fSBeifc oon 37«,big 100«. (Idle foldbe and i j. nbcc ftcb/

O /

finbe 3f, boc bie©eife beé^Dvep^gefé/ nebme olfobon betn?Oïa^#@inb/wö#

Of

mit bee Semi-Diameter 1(1 gettieifen woeben / sf. unb formice ba^SJeep^igef ahg. Vide Fig, III.

97* VDie foil cine je^e Regular - SiS^^ önbere ocrnjanamp;clt wevbcn ?

E. g. §é werbe gegeben bie 0eite bed 3. amp;U a g Fig. 111.3/. fofebed fblle in ein /.Scf oewanbelt werben/ m operiit man?

3(b febe in beeTabeii. wie 0'cb ïgt;ie lt;Seite be§ 3.€cfd gegen ber (geiien bed f.€cfd oerbalte/ finbe wie 1000. gegen soz, ^ebme glfo bie fïDeife oon

of nbsp;nbsp;nbsp;O / //

foz.bi^ looo. (iellc foicbe and sr.nnter (teb/finbe i7tf.boc bieiSeife bed

f.^dd. Vide Fig. 11J.

2l(fo operirt man mit alien anbern Regular-gigucen.

98. tDic fonnen untcrfcfeicblic^e Regular-Siguren/ wann ftc nic^t glcid)C93nt)altC9 feyn/ in cine Regular-^igurnbsp;cbgt;cv in cinen Circul PcnranOclt «pcrbcnf

E,g. gd

-ocr page 119-

tTTap ? Gtvib» nbsp;nbsp;nbsp;p)

E. g. Sé wecben ö?9cbcn baé 3.Scf a. unb Quadrat B. fofcl)e fodcn in cp «enSiï^cMl ö^wcinoelt wecöcn/ wie op^iet man?

Se(ï(iclamp; ttiefic iet) i^re(3eitcn/ ftnbe bfe@eite beé 3.ScféA.3f. unb bie

o

@ette beéQuadratéB.j, r)ei’nacl) öccwanble i^ baé 3.Scf a. itt cin Quadrat, obec baé Quadrat B. in ein s.Scf/ baé itï/ iet; net)me bic SÖ3eiW öon éj-g.big

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /

looo. jlelie folebe ané sr. untei' (t'cb / finbe zu bic ©cite beé Quadraté c.

Ober: ^cb Helle bkfe ?S3eite aiié 3.nbec (t'cb / f» ‘f'E’ 4r ?• bie ©eife beé g.Scfö fölcbe addirt / unb in eine Sipr gebracht/ baé i{ï/ iel) nei}me bic

o / nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° I

SeSeite m nbsp;nbsp;nbsp;Z3lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bijjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3. dupiirenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foicbe/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finbenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39. biefe junbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2j. alé bernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©eitennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beó

o / nbsp;nbsp;nbsp;o / o /

Eleinern Quadraté addht / tttad)t 62^ nebme alfo bie SOöeite oon zt. big 6t.

o I tl

balbiere fofebe/ finbe 37 8.bie©eife beé groffen Quadraté E. melcbeé fo grog fltn 3nf)alt ijl / uló baé 3.Scf a. unb baé Quadrat b.

5ilfö procedire icb (Uicb mit bet;ben g.Scfen A. itnb d. ^cb nebwe bic

o / nbsp;nbsp;nbsp;o / //nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;al

SCBeitc oon nbsp;nbsp;nbsp;3 r.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 r ?. duplirenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folcbenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finbenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 9.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;biefenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;junbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 r. addiri /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gibtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 4,

a / nbsp;nbsp;nbsp;0/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o/

oebrne alfo bie^Beifeöon 3 r.big 94. balbiere foldbe/ finbe bet) nabetn f7. bic ©eitebeé s.Scfé F. weicbeé am Snbalt fo grog ifl/ aló baé 3.Scf a. unb d.

ober baé 3.S(f A. unb Quadrat B.

o nt


SCÖil icb eé nun in einen Sircul oemanbefn/ fo nebmeieb bieS33eirc oott

vlu big Hellt foldbeaué f 7.unter fteb/ gnbe ait.bcn semi-Diametrum cifculi G. Sdfo aucb / wann icb bie ?SDeire uon 3 7«. big 6 r s, nebme / unb

fokbe aué sLalé öer©eitenbeéQuadratéE.unter jtcbfielle/ fo gnbe icb nud)i

•/ //


a, 1. ben Semi - Diametrum bCé SircUlé G. Vide Fig. 113.

9p. We foH eine jcamp;eirreguIar-Siguv in eine Regular-Sigm; o^ee auc^ in einen Circul t?ervtgt;antgt;elt noeröen i

E,g. amp; werbe gegeben baóTrapezium a b c d, beflfenDiagonal~Linea

50ï a nbsp;nbsp;nbsp;bd feoc

-ocr page 120-

VTcu.^cifun^encï

9 / nbsp;nbsp;nbsp;O /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o !

b(? fci)C icing I86. bgé Perpendiculum acgé. UttÖC f ga, fOlC^CÖ foKC Itt €1U Quadrat DeClIJCinamp;Clt tveramp;etl / tvte operit't ttian ?

recline icl^ nbsp;nbsp;nbsp;baé I)albePerpendi-

O / nbsp;nbsp;nbsp;o /

culum e a nemltc^ bie?ÏÖ«ite »on i.bt^ 4.3. (ïeae foltfje mi^ is^.uber |tc^gt;/fïn^

O

be bei? ng^em go. ben Snbalf be^ Triangula bad. bentadb nebme icb baé

o /

bölbe Perpendiculum c f, böö i(ï/ bie SBctfe Öbtl i.bi§ 4*. fteile foldbë OUé

o / nbsp;nbsp;nbsp;o t

igó.ubci' (tcb/ pnbe76j.ben2inbait beéTriangula bed, biefebcDbe addirt/ gibt ifé?' ober icT) addice beijbe Perpendicula a e unb c f gibt 168. folcbenbsp;boibiect / gibt 84» nebme öifo bie ?83eife öon i.bif g^. (iette fofebe oué i scr.

e nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°'

ubce (tcb / bnbe ben 3nba(t ifej. foldx extrahiet / berd ill / icb nebme bie

SDBeite »on i.bi§ rrfi,^ balbiece foiebe / pnbe i rr.bie (geifc beö Quadraté a. melcbeé fo gi'OÜ am 3nba(t i(] / olé baö Trapezium a bc d. vide Fig.xi4.

@plcbeé in eine anbere Regular • gigue abee in einen (Tiecul ju berman# beln / i|l oben febon getebet ujeeben.

) oo* ÏDlb fon t)a0 Perpendiculum Cliies Trianguli

.cïquilaceri tjefunbcn tperbeiii

E.g- iwbe gegeben bie@eile cineéTri«nguii.®quilateri a b, fcjebe fe^e lang lo, ifl bie grag/ nael) befièn Perpendiculum ?

o nbsp;nbsp;nbsp;e

2fcb nebme bie SÖede bon i.big lo, dupHre folebe/ finbe loo. bernacb

o nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cr

m'bme icb bie fSBeife bon i.big f, duplibe felcbe/ fint'e af. bie bon loo.fub-

o

trahict / 01e(i 7f. .^iccaup RadicemQHadratam extrahici/ baé ifl / icb nebme

o nbsp;nbsp;nbsp;.0/1/

t)ie SCBeife bon i. big 7slt; nbsp;nbsp;nbsp;folcbe/ fi'nbe g ee. baé Perpendiculum c d.

Vide Fig, 11

. nbsp;nbsp;nbsp;ij'oj ?Wann

-ocr page 121-

)o), ÏÜattn bas Perpendiculum etncsTrianguü asquilateri

gcgcben u?irb / voic foUc» bieSeiten bicrju Qtf funben it»crben i

E. g, OHgCé Perpendiculum c d dtl ÖcntTrianguIoaequilaterofe^C bet gegeben 86 6. 3(ï bie gtag / wie bie @eiten ju (ïnben feijn?

om nbsp;nbsp;nbsp;o

3cb ncbtne bteSlCeite bbn i. bif Seo. dupliee jblcbe/ (ïnbe 7).f)icrauf

o

%. baé ijï / bie fSöcite öon i. bip 3. genommen / in 7f. imtei' ft'db QclïtUt/

O nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'o

gibt aj-, folcbc JU 7f. addjrf / gibt 100. folcbe cxtrahiit / (ifó bie SCÖcitc ÖOII

o nbsp;nbsp;nbsp;o

I, bt§ 100. bulbiert / gibt 10. bie @eiteu be^ Tmnguli asquilateri' abc. Vide ïig. 11 f’

NOTA,

S[öönti mtr nun bieft Proportion befanbt i|i/ fofanicl)fo wbbtbgé Per-pcndicuium, gié gucl) bie (geiten eineé TrianguU aequiiateri pnben.

o

E. g. Sé wecbe gegeben bie 0eiten eineö Tiianguli sequilateri 30. lang. 2i(t biegfug nacb beffen Perpendiculum ?

2icb nebme nut bieSlöeife bon 86«. big looo, (ielle folcbe aug 30. untet

ö

fieb / pnbe 26, baé Perpendiculum.

O

2((fo audb / tvann mie baé Perpendiculum zs, gegeben tvdre/ fofieHete

o

icb biefe S23eite bon 860, big 100., aug 26. «bet ficb / fo befomme itb bie (geiten 30,

J02* VPif ift tas Centrum eiliesTrianguIi ^qui-lateri finten?

E. g. Sé Wetbe tbiebet gegeben Obigeé Triangulum sequilaterum, beffej^

0eite 10. itt folrbcé folie baé Centrum gegellt wetben / wie ifi eé jugnben?

Scb bie ^eite bon i. big 10. dupiire foic^e / pnbe 100 bier#

SW 3 nbsp;nbsp;nbsp;. f.

-ocr page 122-

94 nbsp;nbsp;nbsp;ineu;?erfuntgt;enep

ciu§ tgt;aé i(ï / ld) ne^mc nbsp;nbsp;nbsp;öoit i. bi^ 3, (ïelle föicïje au§ 100.

tcc (tcl^ / fïnbc 3 3t. ()ülbict’e (J(|b bie SCÖ^i^^ ööit i. bi§ 33,. fïnamp;c f«. öiefe tc|) t)0n bmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ woniit Dte ©eite geweflfen worbcn / unb

niacï)e bacmif aué pepcn SCöincEeln ben Cfeu|?^09cn / welcbev fcbnitt ba^ Csntrum giebet. vide Fig. 11 f.

•}oj. tDiefan man miflfen / auf mdc^en puncten öer

Bafeos öic Perpendicular-Linea in einem ïriau-gul auftte^c i

o

E, g. !i^er gcgebcne Triangui fepe a b c,j barnn bie Bafi$ a c 14.

o nbsp;nbsp;nbsp;o

@cite a b 13. unb b c I f. |)alf. ^un folie aili b baé Perpendiculam |)èr# wntec fallen / fragt 0'cl)ö/ auf ivelcl)en^uncien becBafeoi a cbaö Perpendicu-lum b d auf{iel)e ?

3(1) nef)me bic ?£Bette oon i.big 13. (idle foldbe auö u. fiber (ti^/ finbe lél fiemac^ ne^me icl^ bieSöeite bpn ubi§ 14. (ielle foic^e aué 14. fiber f'c^/

o nbsp;nbsp;nbsp;o

finbe 190. biefe bcpbe Quadrata addilt / nwcbt 3^r* S^rner nebnie fdb bic «Söeiteoon i.btfi irgt; (ielle foldgt;e aud ifiber jtcfi/ finbe azr.folcfie bOn 36f.

O nbsp;nbsp;nbsp;o

fubtrahirt / Oie(i 140. fölcbe balbierf/ tfiui 70. biefe dividire tcb burcfi bic

O nbsp;nbsp;nbsp;®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

Bafm 14. baé i(i/iclgt; nef)me bie?ö5eiie öon igt;bi§i4. (lette fotc^e auei 7o.un(ec ficb / (inbe f. fo biel ttie(fe icT) «on a nac^ c m d, unb 0)( m b nacb d ba«

Perpendiculum.

* nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Ober: Sd) addire beebeQuadrata22f.Ullb 156.(511^421. uubfabtra-

o nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

' hire baïbon baö Quadrat 165. i’e(iiv't af2, folcbe balbiece icT)/ (l)ut 126. mit

¦ i4.dividirt/ gibt 9. fo biel mefie kf) bonc nacl) a in d* wo baé Pcrpandku-elum föU a«faeei(btet\ werbett. vide Fig. 116.

}04XÏ)ie

-ocr page 123-

9S


)04. foU btcPerpendicuIar-Linea CiltCO jcbeit , Trianguli gcfunbcn tücrben *

E. g. 5(0 OblgCOl Triangul (fi bie Bafisa d, iïgt;ö i)aé Perpendiculum ClUfi

f • bie @ci(e a b 13, ^ ölfö tJie nbsp;nbsp;nbsp;baé Perpendiculum

bdfc^e?

Scb ocl)iocbwSËÖcité öOtt i.bt§ y. duplirc fö(c(}c/ pnbc 2f. bcrnacbocb^ m idbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bon ï.bi§ 13. (lede foIrf;e au^ i s.übcc ftcb/ fïnbe i6sgt;. fcgt;orlt;=

O nbsp;nbsp;nbsp;^

bon fubtrahifO jd^ böéQuadrat if. 0v^(t 144, bUfO extrahire td) / bOé i((/ icf)

o nbsp;nbsp;nbsp;®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

ne^me bK5£öeite boo i.bi'ê 144. b^^lbiw folcbe/ fïnbc 11. baé i(t iz.baéPcr-

pcndiculum bd, VideFig. iié.

jof» VOann bic Diagonal-Linca ctner tjcridngtcn 'üicïung gegebe» tbirb/ tvie foUc berfelben 6citcwnbsp;gefunbcn wbïben^

E.g. 5(0 einec berldngten'^^icmog bejinbct ftc!) bi'e Diagonal-Linea brco (gcbucb mebc / bann eine lange @eOc / bingegen l(i eine Fur^e @ette fo oielnbsp;©rbucb tvcniget / alb ber bei’(4ng(en eine / j(ï bie Seag nacb bee ^dnge iinb

553eejte beé obiongi ?

Söeilennun bie Ubertretfung bec ©eiten gfeidb/fo i|T if)ve Proppr. tion t\)ie 3. 4. f. nebme alfo nuc bie SÜDeite bon 3. bi^ 4* pelle fofcbe in einenbsp;beliebigc S^bl/ bibber anbercgui} beb.g)anamp;^Sircfufb g.niebeiciget/ ftnbc bicnbsp;fl^cite jwifcben 9. unb 12, tuelebeb bie €dnge unb 525eeife gibe, ^ef^me icbnbsp;bann bieSlöeite bon 4.bi§ f. unb fïelle fie wicbee incineSabl/ bafjberanbeccnbsp;SiecFubgu§ 3. mebr tbeifef/ fo fi'nbe icbbieSlBeifeimfcbeo 12.unb if. ba bannnbsp;if.bie Diagonaicm gibt/nebioe icb abet bie?SDei(e bon 3.bi§ f. unb ficKe jtenbsp;in eincSabl/ Jbcldbe 6. mebt gibt/ fo fiinbe iel) 9* unb if. Vbel(blt;é bie ©eitennbsp;ab unb c d unb bie Diagonalem a egibt VideFig.liy.

j o5» ÏDeinn Me Diagonal - Linea fnmt öcr Geiten eineoOb-loagi gegeben tt»irb/ ttgt;icfoll bie anbercGcite bieren ijefunben tverben ?

E.g.€ó

i

-ocr page 124-

p5 nbsp;nbsp;nbsp;5rteu ^ crfuntfettcc

• E,g. (ge ivci’be gc^cbcn tgt;k ©citm etneé oblongi a b 3. unb Dia-

o / //

gonal - Linea b c 3 4 3;jï bjc ^rag nad) bci.’ ï^ïetfe ober ©dien a c ?

o /// nbsp;nbsp;nbsp;o

3d) nc^me bicSSOette öon i. big s^c. duplire folcbe/ gnbc iz. bemgcb nc^me ici) bic TCte öon i. big ?. dupiij;e fold)c aucb/ g'nbec,. b-cfeoDn il

o nbsp;nbsp;nbsp;O

fubtrahirt / nbsp;nbsp;nbsp;3. ticgmc alfo bie^dfc tgt;on t, big 3. gaibiei’c folrf)e/ gtu

01II

bC I 7}. bic ^l'CifC bCg Oblongi a c. Vide Fig. r 13.

)07« VlDte fan cin 23aumciiïcr tüiffen / wann cr einen pia^ initGtcnicn belegen foUe / tt»te Piel ernbsp;bav^u Ponnotl)en l)abe ?

E.g. ©nBdumcifiet tvil einen J^urglid)cn ©aal mit 9^ai’mi)i’^'$:afe!n belegen / beren jebe lang 11. unb 9,3011 Breit i(ï/ ber ©aal aber ig 8o,©d)ud)nbsp;lang / unb 4t.@d)ucb breit, gragt ftd)é/ me uiel er ^Olarmor ?‘^afclnnbsp;bierju üonnötbcn babe ?

grftiicl) fud)c iel) ben 3n!)ait beg ^(a^eg / unb ne^me bie SGDeite bom. '

® nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

big 80. geile folebe au§ 4^. über g'd)/ g«be 3600. ben 3nl)ait beg^latjeé ober

©aaló / ^ernacl) nebme icb bie?!S3dte oon i. big 5. geile folcbe aug n über ftcl) / gnbe 95gt;‘3bll ben ^n^alt einer 0}ïarmor* ^afel. gerner nebme id) bicnbsp;SSeite bon i. big u. geüe folcbe aug it. uber gd) / gnbe 144. Soil ben 3^nbsp;balt eineé gebierbten©d)ud)é. 5)^ebnie bemnacl) bieSÖÖcite oon 99. big 144.

geile fold)e aug 3600, uber gd) / gnbe f24t. fo biel ibirb er ?'}ïannor?'^afeln bonnótgen gaben.

)o8. tPic fdu ^el•3nl)alt etnesTrapezii 5urlt;^)iEquinjrtg Cgt;ev* Geiten gefunben tpcrbcn?

E. p. bat ein ^erj einen fd)6nen ©aal maeben lagen / ig auf ber cincn©eiten a b 100^, auf beranbern cd iof|;.©(bud)lQng/ biceine)®rei«nbsp;te a c bot 93)gt; unb bic anbere b d 9ii©cbucb. gragt gebö / me bie! ge#nbsp;bierbter ©cl)ucb ber ©aal in g'cb balte ?

grglid)

-ocr page 125-

P7

100-3

iltaf?; Gtab. (gtfïlicl) addii'ê betjbe lan^e Geiten/ «

Uttb :

tl)Ut ^ zofl tgt;iefe balbicft/.

tl)«t


102


8'


unb

^etncicb addii'e icb aucb bie ?Bt’citev

tf)«t # i8f- fotcbe f)albievt/

tl)Ut # 525'

Miiltiplicicê foldbe in einönbcr/ bnê i)1/ ici) nebme bic SODeite öon i.bif I^ellc fofcbc nuö lOjiuber ('kt)/ fïnbe nufé gencnicfïenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if{ c,fi6,qe^

öiecbtcr ©cbnet) bcn^nbalt beé Gaald» vide Fjg.i r^.

jop. tï)ann bieVcrt^leutun^ ^vöcycbBetten cincsAnguli re6ti gcgeben tt?u*b / wit ift bae übtigc l^nben e

^E. g. amp; tDCl’be gcctebcn bet* Angulm re^uj b a c, bcffcn Bafis a b f. nUlt »ci1)ait ftcl) DieBafiigcgen bemCathetowie i.gcgen 3. ((tbiegrag/ tvie (ang

Cathecui Ullb tiypothenula fepcn?

3cl} nebme bie?a3cite öon i.bi^ 3. (Iclte fotebe öu^ Mtbet ft'cb/fi'nbc^/. benCachetum ac, bmutd)iiebiiieicb bit'SDcitc non i.biö' 2. dupiirc fokbCv''nbsp;bnbe 4- gerner nebme idj bie saScite non i. bi§ 3. dupikc fokbè / finbe 9.nbsp;biefe 4. unb 9.addii;f/ mad)t 13. bie SÖDcite non 2. bii? 13.genommen / unb

^albiert/ ftnbe 3«.nebme alébann bieJöeite non zM^ 30. folcbe auo f.

O

uber fieb/ ónbe 9. bie Hypotlienufam b c. Xbbet: 3cb nebme bie?S3cite non

o / nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

o / nbsp;nbsp;nbsp;fS Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

5.bi0 3 6. fïede fofd)e auö yy.uber fieb / finbe and; 9. bie Hypothenufam b c.

Vide Fig. 120.

) tüic foU Cin Quadrat mein Oblongura t?entgt;anbelt vnerben i

E.g. gé tnerbe gegeben ein Qpadrat, befTcn Geiten jebe 8. bg(t/ foid)cé

- nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folie

-ocr page 126-

9$ nbsp;nbsp;nbsp;iTTeu^crfunbcnet

foUe in ein öbiorgiim ijewnnbeit luerb-m / n)elcl;eé nn tjer ^ange il^xiifen folie. Sfi bteSïö^/ wie breit fei)n muffe ’

o nbsp;nbsp;nbsp;o

3(f) nebrne tie SCöeite m s.biê li* iielle folcbe m 8.Mnfer jtcb/ pnbe

o ! H nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

f j}. bie ?Breife beé Oblongi. vide Fig.iai.

)))* )a:)tefcU cine Oval-Sigur in einenCircuI pcrwantelt wertcn?

o /

E. g. gé werbe ö^seben ber Diameter circuH 3 barmit folie icb cine Oval -gigur macben / mie gebraucblic!) / unb biefelbtge alébann in einen (Sir^nbsp;cul oermeinbein, biegrag/ wie grop alöbanti beffen Semi-Diameter fei;nnbsp;muffe?

o /

êrfflicf) reiffe kb mif bem Semi-Diametro cd I8. bie Oval - gigut auf/ mie gebraucblicl) / meffe alébann bero beobe Diametros nacf) ber ^ange de,

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /

fïnbe s 4- unb nacb berSSreife a b, finbe 40. gmifdben biefcn be^bcn Bab# len fucl)e iel) Meciam proportiooaiem, bgö ijt/ ict nel)me bie SOCeite jwifeben

o / nbsp;nbsp;nbsp;°om

40. unb f 4- bulbiere fokte / finbe 4ér.ben DJametrum f g beé öroffen Cit^ culé / welcter fo grop 010 bie ovai - gigm; a d e b. vide Fig. i xz.

))Z. VDiC fcUnieJIlRadiccm Cubicam extrahircn^

E.g. sa3annBaf)(enborfomnien/wcIcf)e ioo.ntcI)t übertreffen/ al^gu^ ^4. bie f-ubic ober SlöürffebSOBur^el ju jicten. 0o nepme tcf) bie SOöeite nonnbsp;I. bip é4. tbeile fokte in s.gletcte ^beil / fo gibt ber unter(ie ^beii 4. bienbsp;SKurbel.

SlÖann aber emesurdikte3cif)(i(i/ bieniebt öufgebef/ ober nkttRa* dicem bat/ fo fan man boet bie?ïöurêel aufé genauepe pnben/ alö aué 80.

Radicem Cubicam JU cxtrahirCU / fO tbeile ici) bie fÖJeite ÖOU r. bip 8o.in g,

Slekbe ^beil / fo gibt mie ein ^beil bieSSJeite ton i.bip 45, baé ili 4i|. bie fïBurtel ben nabem.

Slöann Babfen uorfommen / fo jwifcten 100. unb 1000. ftef; bep'nbem

o

I. (t merbe gegeben ber3nbalt eineé gcöierbfen Corporis obet CuW 730. 3(t bie Stag / mie lang |ebe®eiten fepe?

flCeilen

-ocr page 127-

t Stab* nbsp;nbsp;nbsp;pp

fSBeilen nun biefe Cange bee Lineae Arithmetïc® niir bi§ auf loo.rei'dbct/

O

fö mu§ icb falcïgt;e Cange non i.bi§ loo.a parte aufein ^apici- obci'.^i)(^ (ïci

figt;en/ alébann bie ?S3ejfe non i.bi§ 7,. nebntcn/ unb an Nefe Cangc pecben/ fo ifl folcl)e 730. ^tbeil lang. S^tefe tf)ei(e iel) in 3-gleicamp;e ^!)dl/ (b gibt m

^»eil 9.bieSS5ur.^el/ ober bieSetten be^ Cubi.

Obec: 3ct) fan cé and) auf biefe SBeifc öetn'cbten: 3d) nef)me bie ssseü te üon i.bifj 10, tbeile fsMcbe in 3.gleicbe'^beii/ giW ein ‘^l)eil 2,r. 4)emacbnbsp;ne^me icb bie Söeite non u bi§ 73. tbeile fbldf)e auef) in 3 gleiebe ^()ei(/ ba^’^

C nbsp;nbsp;nbsp;o •

non nel)nie ieb einen^beil/ unb (felle folcben auö in.ubet fteb/ tïnbe 9. aufö scnauefïe bie?S3ui’|el.

fïCann^ablcn tjorfommen/ roctebe jniifcben r 000. unb 10000. (tcb bit flnben. 2llé aué 6830-bie Cubic-fSguiM ju extrahiren/ fo uunefite iel) etjl#nbsp;licl) bieSablen / wie gcbrducblicl) / ftnOe 2.^uncta / alfa aiicb 2. gabicn jucnbsp;Slöutl^cl. .(öierju gcbïaucbte iel) ein ©tdbkin / welcbeö nocl) fo lang wkc/nbsp;ober 4. bergleicben ^beil non i.bi() 10.batte. 2lber eé loirb biefe Cdnge oonnbsp;i.bij] loo.genug fepn / nebme beroioegen nur bie er(fe piinctirte 3abl / bienbsp;anberc reebne iel) al^ ^ueb#3al)len / unb nebme bie SOBeite uon i. bi§ 6sf,nbsp;tbeile folebe in.3.gleicbe'$;beil/ fo gibt ein^beil ip.baé i(]/ i9.bteS0BurbeL

SS3ann3ablen öorfommen jwifeben loooo.unb looooo.alé auo’ 46768-bie Cubic - Söur^el ju jieben. .(jierju gebrauebte icb r- foleber 1 o. ^beil auf einanber/ tvcilen icb f-Sablen babe/ unb oermog be(j 'jJimetii-eni^ a.Sablcnnbsp;jurSSambel befomrae / fo lalfe iel) 3.folebcr ^beil fabren / melebe jur ?£Gur^e(nbsp;febon 1%. baben / nebme beromegen bie er(ïe punctirte 3abl / alö bic «SBeife oonnbsp;I. bi§ 468.meileH bie binbere 3..3nblen 768. ndber bet) 8. alö bei) 7.fet)nb/nbsp;tbeile folebe in 3 gleiebe ^beil/ gibt ein ^bei( 30. ober aué 10. uber ficl) ge?nbsp;tMct / pnbe 36- bie Stöur^el.

?SBann grójgrc 3ablen oorfommen/ fo nimmt man allejeit bie er(ïe pun? Ctirte 3abl / ben ÉKe(t / fo genau / qIö fepn fan / unb operirt bamit / unb fpriebtnbsp;biefCBurbelnaeb benrl3unctiren aug/ala/auö9^0812340.bie Cubic-sag^..nbsp;^cl JU jiebeu. .öier babe ieb 3. 'l^uncta / alfo 3. Sablen jur ?S8iirbe{ / bie crifénbsp;punctirte 3ai)l i(l 960. bierjti gebrauebe iel) 3.folebcr 10. ^beil/nebme alfonbsp;bienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3-gleiebe^beil/ pube 215. betnaeb

* nbsp;nbsp;nbsp;nebme

-ocr page 128-

) oo nbsp;nbsp;nbsp;Itrteu ^ crfunbenev

iief)me bie^eite epn i.bi(?5i6.. tf)etlc fold)e audxin 3.g(cicl)« unb' fe^e awé iir.èbci’ftcl)/fo fïnbe icfgt;58«, bdé i'(ï/586. aufé genaucde

^r?Ö3«v^cI. SOBofte icl^ abet’ nucbtefSGur^d aué 96081234. jteben/ folïnbe ici) vwbei’/öecmogbeé^uncth’enè/ 3.Zlt;^l)kn jia’?S3ui’êe(/t()ctie affo biefetünbsp;te m] i.btg 9^1. a(ê biecrfie ttimctate3abl in 3^gleicï)e^f)eif/ gibtetn^I)cilnbsp;458. baö i(ï 4f 8. auft^ genaucftc bic ’SBurlfel^JSOufijel / amp;c,

))h tï)tc foUcn jn^ifcben 2.3ia^len ober £tmen s.Media; proponionales gcfunben vrerben?

E. g. reerbe gcgebcn cin Paraiuiopipedum a , beflfcn Bafi$ g i. g(cic]^#

O

feitig/ beffen .^óbe abet 24. ^alt / fofebeé folfe in einen gleic^)feitigen Cubum igt;ewanbelt wetben / ngt;ie opcrict man ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iv

o nbsp;nbsp;nbsp;•

3cl) fuebe pifcf)en 24, unb 81. jttet) Media* proportionaies, baé iff/'

o nbsp;nbsp;nbsp;o

ifï nebmc bie SGOeite bon 24- big 81. tbcilc folcfK in 3.gleicl)c ^beii / gnbe

o nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

36. unb P4. bcebe Medias proportionaies , i(l alfO f4. bic ^citC bcg gtcic^# feitigen Cubi.

G

SlBeilen bie 3af)[ bet gletcl)feitigen Bafeo-s 81. gtoffet ifï/ ató bie 3af)f

O

bet-£)Dbe 24. fo mug mit bie gtóffete Media proportionaih btenenv matemit abet Radix Qij ad rata aU6 bcm^nbalt bet bafeos . baé ifï / bic 3db( betCSeu

ten betBaftos meniget / a(é bie3B^)l bet ^obe/ fo gebtaufbte icb biefieinete

Mediarn proportioiialcm. !j)ann mantl ic!) biC ficinCte Mediam progortio-

palem gcbtaucbe / aié 36. fo bieibt mit bic eine @eite bet Bafeos tinuetan?

O nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

bett! alé mann iet) jut £ange a b 81. jut ^Q5tcitc b c 36', unb jut 4)ébc f4. nebmc / fo babe ieb aucl) beffen 3nb«lt Sbt«feö tf] betnaci) eben jo biel / alö

o nbsp;nbsp;nbsp;o

ïoann icI) jmifeben 36. unb guMediamproportionalem fU^te / fO IbUtbC tcft

filébann aucb f4. g'nben / melcbe bie @eiten beg Cubi b geben witb. vide F'g. 123»

Sflfo aucf) / mann aHe 3.@e!tcn eineé Paralklopipedi ungleicb.

E*g- Sé metbe gegeben baé ParallelopipcdumC, batan bic 0eiten bet

Ëai'eos

-ocr page 129-

ö nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

Bafeos a b 8i. «ot» b c 36. nbsp;nbsp;nbsp;flbcï b d lé. amp;aröug folie ein gleicbfeiti?

O nbsp;nbsp;nbsp;O

tiger Cubus gcmacl^t ivcrben. ©o nebme icf) bic SfDeite oon 36. bi^i-bierefoldbe/ finbe ^4. ba^ifïf' Mediaproporrionalh, oberbiegleicbfcitigeBa-fij. nbsp;nbsp;nbsp;ftidbe tdb jtvifeben 5'4- utrb ber ^óf}e ober S)t(fc 16, ^i^eigt; Me-

dias proportionalei , Dflö i(ï / icb HCbtlte btC SÖCile 0pn*l6. bi^ j'4.

fokbe in s- 9lcicl)e ^f}cil / fiinbe m* nnb 36. i|ï alfo 3^r «lé bie grojfere Me-

o nbsp;nbsp;nbsp;•

dia proportionalii, bie @eite bek Cubi tocilen f4. groffcc ifb / cfté

Ö nbsp;nbsp;nbsp;o

SBnnn id) aber ?roilfbcn 16. unb 36. Mediam proportionalem fucke / fo fins

o nbsp;nbsp;nbsp;00

tgt;e icb 24.. alöbönn fuebe id) jvoifeben 24. unb 81 • Mediai proporciona.

00

les, bnp ik/ ic^ nekmebie SbBeite öon 24. bi§ gi. tf)cilc fo!d)e in 3 glcic^e

000

^i)eil / knbe 36, unb f4. ik alfo 36. nlP bie fleinere Media proportionaiis,

o nbsp;nbsp;nbsp;o

bie (gcite beo Cubi, vocilen 24, nlP Media proportionaiis ioeniger ik nfó 81.

00

2ilf0 nud) / ivnnn id) 5roifd)en I^.unb gl. Mediam proportionalem fud)e/ fo

o nbsp;nbsp;nbsp;00

fïnbc id) 36. fan alfo fernerpifeben 36- unb 36. feine Proportionalem fueben/

unb btcibt folebe jur (geiten beéCubiD. Videf/g. 124.

Ober/ ieb fan aucb bie (geiten bcPCubinuffolgenbe583eik knben:

Q nbsp;nbsp;nbsp;O

3d) nebmc bjeSböcite uon i.bik 16. kcüc folcbe auP 36.übcr k'd;/ knbe

O nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

fye. bernad)nebme id; bieSböcife oon i.btk 8gt;. kelle folcbeauP f76.uber k'cf)/

c nbsp;nbsp;nbsp;?

pnbe 46i.baé ik 4^050. SCBeilcn iebbier f^ablen babe/unb alfo wrmóg beö ^unctirenP 2. Sablen jurSbBur^el befomme/ jb nefme id) bie erke punctiite

gabl/ baP ik bieSÖeitenon i.bik46|.tl)ciie fo(d;e m s.öicidx^bcil/ gibt ei)|

beil 3 6» baP ik 3 6, bie ©eken beP Cubi d,

n 5 nbsp;nbsp;nbsp;jMtWe

-ocr page 130-

yoi nbsp;nbsp;nbsp;2rïeu;erfunt»ener

3 j4» folï bet3nl)alt eineo Cubi gcfunben ivetben?

E. g. €th gkicljfeifigec Cubus f)af sur^etïen i k. 3;jï biegrag nacb bcp feiiSnbalt?

3clamp; w^me tie Siöeite wtt j.bi§ i tcage foic^e SDöeite i.brcüttiaW

0 1 0/1/ ///

wbee 0'damp; / fo fi'nbe ic5 bet) nafjem 41, eber 40P ,6.ben Cubifeten ober e:oiperi

lichtenVideFig.iZf.

)) Jt Wie foU tcv3nl)alt CtncsParalIelopipedi gefunöeu ttgt;evtenl

E. g. werbe gegeten ein Paraiielopipedum, baran bie (geiten ber Ba-

o / nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;© /

feos a b i z. uttt b c 8. unt bej]en 4i)o|e a d 2 4. bie grag/ nad) bcjïcn 3of)g(t?

3(b netme tie SlBeife ton i.bi§ h. (ïeamp;e foidje aué 8-ubec 0d)/ fi'nbe 5«. ternacl) nebme id) bieSüöcitc son i.big l[. geile fokte autJ iluber gd)/nbsp;gnte 23. ben Coi’pei'Iicl)en 3nf)(lli tif Parallelopipedi. vide Fig.ia^,

j jlt;5. VOtê foU tcv3»blt;^lt einee Prifmacis otcr cincr ccïidtten 0aul gefunten voer ben?

E. g. iverbe gegeten ein Prifma ober 3*ecfictte (gaul /. bero Bafi$

gleid)feifig / f)alt iebe (geife s, tmb an ber^ó^te u. 3(1 bie grag/ nac!) bef# fen 3nf)aU?

Srglid) red)ne icf) ben 3nf)alt ber Bafeos, unb fuebe beflfen Perpendicu-lum. baé ig/ td) netme bieSföeife ton 8ó«. big 100 o. geile fokte in 8. unter

o m nbsp;nbsp;nbsp;o

gd)/gnbe 69». batJPerpendiculuin. ^emactnctmcictbieSCDeiteton i.tig4.

o I M ^ nbsp;nbsp;nbsp;o /

ctlé bie ^albe Bafm, geile fokte auö e«». uber fict / gnbe 277. tor ben Superfi-ciai-3ntak ber Bafeot. gerner netme iet tie SOöeite ton i. tig 12. afé tie

p nbsp;nbsp;nbsp;0/

^olx beéPrifmatis, geile fokteatiö 277.uber get/ gnbe 33M,tetnaf)em ten ^orperl-idjen Sntait beö Prifmatis. vide Fig. 127.

117'Wie

-ocr page 131-

) )7* XlDiefoil bec 3nlgt;alt cinee Pyramidis gcfunbe» ïï»et:5gt;en ?

E. g: Sö fóerbe gcgebcn dn 4. ecficbfd’ Pyramïf, bavan j'cbc bet Bafeos 4. U^b bif Perpendicular - .^01)^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3(1 bie gWg / tlflcb beffen

3nf}alt2

3fb nebme bie ?S3dte bon i^bi^ 4* duplire ober (lelie felcbe aué 4.öbec flcb / pnbe 16. Den Superficial - 3nball ber Dafeos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nebnie ieb h au#

o nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

bet* ^obe 12. baé 1(1/ bie Slöette »oh i. bi^ 4. (lelie folcbe au# lé.uber (tcb/

* nbsp;nbsp;nbsp;O

finbe 64, ben Córpei’Iicben 3nba!-t beé Pyramidis. VideFig.iag.

)}$, VPie foil ber3nbölt cinea Cylinders ober run/

ben 6dul gefunben roerben i

E.g. wet'be gegeben ein Cylinder, beffen Diameter 8»unb bte«amp;óbe

ï2. balt* 3(ï bie Stag nacb beffen Snbalt ?

€r(llicb fuebe icb ben Snbalt ber Bafcoi, ba# i|l / itb nebme bie SOöeite

® nbsp;nbsp;nbsp;5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

S)on 7. bib 22. flelle folebe aub 8* uber (i'db / fïnbe 2 fj. bie Circumferenz beb

o nbsp;nbsp;nbsp;o

0'rcul# / beenatb nebme icb igt; au# 8. bent Diametro, tgt;aö macbf 2. nebme

o nbsp;nbsp;nbsp;afnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;of

aifo bie SÖBeite non i. bi0 2, (lelie folebe auf ay r, uber fl'^ / pnbe yo*, ben

3nbalt ber Bafeos.

Öber nocb auf eine leicbtereSlrtb:

o nbsp;nbsp;nbsp;,0/

gCöann ber Diameter 7. i(i / fo j(i ber Snbalt bep Ctrcul# 3 8 y. wann

O

j(b cil[o ben Diametrum aud) quadrire / fo befomme icb 49- beromegen nel)# tne icb BBr bie S23cite bon 3 8 r. bi§ 49. «nb pelle folebe au§ bem quadrirten

® nbsp;nbsp;nbsp;o

Diametro 8. ncmltcb aup 64. unter pcb / fo bube icb alfobalb ben^nbnlt ber

Bafeoi f Oi, 0oi(be nun mil ber «^ébe u. muWpiicirr / ba# ifi / kb neb#

me bie

-ocr page 132-

^ctfunbcncr

wc fciV Wtt T. btp i ..flcHe fiMcf)c aufj foz, öbei* ftd) / |ïntgt;c éoz4,

6m^ól’pedui)cn3ni)a!t bCj]'-yimcieié. Viüerjg.iaj.

stem: i.9;3]ittleiti / ató bie ?0ïa§ i)e§ @etrai;amp;eé / fjqft am Diametro 13 f. untgt; an bee.^6f)e 79- Slï Stag nacamp; befTcn S6rperiicr)eni Snf)a[t ?

o / //

êrftüd) quadriec ic^ ben Diametrum 13 f. baé ift / id; nel;me bte 5ït3ci*

o/// nbsp;nbsp;nbsp;o///nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o//;

fe Pon I. bi§ 135. duplire obee fïelle fotcl^e au§ i jfiber ftd; / ft'nbe i s v

ben quadrirten Diametrum. .fbemafl; nef;me ieb bic 233eite öoji 49. bi§ 385. omnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o (inii

0ellc fcgt;ld;e aué i s 1. imter fid; / ji'nöe 14 ? i. ben 3n!;a(t ber Bafeos. geenef. muitiplicire id; fc»ld;en mit ber xg)6l)e 79. baö ift/ id; nebme bic fSBeite pon

lil nbsp;nbsp;nbsp;o mill ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' o//////

i.bi§ 7fïelle fcgt;ld;c auö 14? i. uber fi'd;/ fïnbe 1119. baé macl;t i.Cubi-fd;en@d;ud;/ imb ii9,Ctibifct;e Soil ben Córper(id;en Sn^t beöCyitndri-ICben nbsp;nbsp;nbsp;vide Fig.tjo.

, nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o / iriii

Stem: ©n€t)ttieri9C0S‘t§ Nt am Diametro bepber 5^oben 137f. bie

o j uw nbsp;nbsp;nbsp;, tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

(gipont^^icffe 177% bie inmenbige ^ange beö 3^ r. St^ bie Stag/

nneb beffea Sabalt?

o / II ///

©giid; addire id; bte@ponb^ieffe 1 777. m bem Diametro ber^Soben

o III III nbsp;nbsp;nbsp;° ! nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o III m

157f. tl;wt 31 s 2, folcbe l;aibievt /mad;f 1^76. por ben aequirten Diame,

o/lll/l

trum be0 Safft^; ^?ebme alébann bieSlBeite öon i. big i j 7«. dupiire ober

o /•///// ^ nbsp;nbsp;nbsp;« I II III

(ielIefo!d;e au0 15 7«atberftcb/ ftniie 24» 4-ben quadrirtenDiametrum, vTjciv

01II lil

nacb nebme id; bie ?133eite Pon 38 5.big 49. geüe fofd;e aué 24 s 4‘Uiiter g'c[v

o / ///? nbsp;nbsp;nbsp;^

gnbe 19TI, ben Superficial-Snbait ber Bafeos, jö{cf;e mit ber^fjoge oberman»'

o I II

Qc be0Saff’0 miikiplicirt/ ba0 ig/ if]^ nel;me bic'SBeite pon i.big 3»r. geile

a////// nbsp;nbsp;nbsp;O III III

foid;c OU0 19 M - uber gd; / gnbc fij4.. baé ig 6. lt;^uS‘fcf;e @cbud; unb 34?, Cubifebe öoU ben 6rperiid;en Snf;git beogpmerigen gaftco, vide fig, 34.

.jjp^Xük

-ocr page 133-

}os

vnafj.etvib.

}} p» tlDic foU ber 3nl)alt eineö Coni gcfunben vrerbcn i

E. g. 2(n bem ^cgebencn Cono fct;e bcc Diameter bei’ Bafeoj a b 8. unb

o

ï^ie Perpendicular-.^6be beé Coni b c t2. 3fibtc^i'ag iidcl)bejfenSiiibalt?

0,0

3cl) nebme bic SBcite bOn i. bi§ s- dupUie obci fieOc foïcf^e aué s.übec

O

ficb/ fttibc 64, bm quadrivten Diametrum. -g)cïnacfgt; ncf^mc tel) bic SÖeitc bon

o nbsp;nbsp;nbsp;o /

385. bi§ 49, fïellefolcI)c «ué (54.untci’ fi'cl)/ fi'nbe fOi.ben Snaait bci’ Baf.-os,

O nbsp;nbsp;nbsp;o

¦eilébann nef)mc iel) aut^ bei’ .f)él)e 12 baé tfi 4. nemlicl) bic ?£öeitc bon i.

0/


t»ifi 4. fteKe fokb^ nbsp;nbsp;nbsp;ubei- fM) / frnbe 200S. baé ifi 200. Cuhifcf)c

igebueb unb 8. ^tl)acb*t!;^(bucb/ obei’ soo.Cubi|cl)e 3*^^ (^ói'pcrlic^n 3tjl}alt beö Coni, vide Fig. i?i.

j 20. VDie foU bev 3nl)alt etneo flumpffen Pyramidis gefunbten wcvöen?

E. g. gé tnei’be gegeben cin 4.ecficbtei’ (iumplfei Pyramis, beffen unfere

0 nbsp;nbsp;nbsp;0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

@citcn bei* Bafeos jebe 6, bic Obern nbci’ 4.unb bic Perpendicular-.5óf)e a bu, 'gallen. 3|1 biegrag/ netef) beffen 3nbb!t ?

grfilirb quadrire icb bie obeie unb unlere(geiten berBafeos. bc!éi(i/icf)

o nbsp;nbsp;nbsp;o

jiel)me bieSBeite bon i.bi^ 4. dupiire folcf)e/ fi'nbe ié.ben3nl}glt bei’ obern

o nbsp;nbsp;nbsp;O

Bafeos. .f)n’nacl) nel)me lel) bie^^nte bon i.bt§ 6. dnpüi’e folebe/ fïnbe p6. igt;en 3nbvilt bei’ untein ^ldcl)in obei’ Bafeos, |b(ef)e in cinvinbei* muttiplkirt/

o nbsp;nbsp;nbsp;O

baé ifi/ icbnebmebieSCBeitc'bon r,bi§ 16. flelle fold)c aué gd.übci’ f]'cl)/fttv

o nbsp;nbsp;nbsp;o •

te f70. fblcbeextrahii-t/ baé i(]/ icf) nebine bie SGöeite bon i.bifj f/«. ^albte#

o nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q,

tefold)e / fïnbe 24. barjii bie bepbe c^uadrata lé.itnb 36, addirt / t!)ut 76.

folcamp;e mit bci’^ó^e 12. muitipiiciit / baé if! / tel) nebme bie ï^cite bon i.

O nbsp;nbsp;nbsp;big

-ocr page 134-

3 o6 nbsp;nbsp;nbsp;ITleu i! evfunbenct

bi§ 76. (tcUe fTegt;(c^c aué ilubet ftd}/ finbe 9«t- bi«ïauö |. ba^ ift / icamp; nel)?

tne bic SJBcite icon i. bi§ 3. (lelie folcbe auö 911. untec li'c^/ finbe 304. ben Covpcrlicben ^nbalt beé (Imnpffcn pyramid», vide Fig.i jj.

i21. VDi€ foU amp;er3nl)alt ei'nee f^iunpffcnConi ® gefunben wcvben i

E.g. gé ïDCïbe gegcben ein jiumpjfctGonut, beffen oberec Diameter a b

0 nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

3. ber untere c d 7.unbblePerpendicular-.^öbecf6.balt/ ifi bicgtog/nöfb beffen 3nf)ci(t ?

S)iefeé mirb oetricf)tet/wie bep bem (lumpffen Pyramidi. Sjiibier aber auf eine aiibereÉ3ei§:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

grfliid) fucbe id; ben Superficial - 3nbalf bepber ^oben / baé i(l / icl) neb?

O

' ^tne bieSCöeite non 385. bi§ 49. ficlle folcbe aué bem quadritten Diametro a afé

o nbsp;nbsp;nbsp;o ! If

aué9.unÉcc fid) / finbe 7 o $.benSupctficial- £^nl)alt beé cgt;bern5Bigt;bcné. 5ï)etr

•Ofnbalt beé untern ^obcné/ wellen bet Diameter 7.i(l potfïcb felbflen 38 r.

o lil nbsp;nbsp;nbsp;01nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oiirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oiir

bie bet)be3ni)alt70f.unb ^gf-addlrt/öibt4fff. folcbebalbie£t/mad)t2Z77. ben ^nbcilt beé «quilten CBobené.

fjïun squire kb aucl) bie Diametros bepbet SSóben/ alé s.unb 7. add rt/

möc^t 10. folcbcbalBiert/lbul r.ben *quirlen Diametrum, biefen quadrite

ieb/ gibt ay. nefime afébann bie fö3eite non 38r.bi§ 49- (lelie folcbe awé 2^

untec ficb/ finbe 19 r. ben Superficial-^nfialf ber «gnitfen Q3óbenbeé «qu?r=^ ten Diametri, folcbc fubtrahite itb wn bem obigcn 3n()a{t ber aquirten ^ó?

O / If nbsp;nbsp;nbsp;o ! nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;© / //nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q /

ben! alé xgt;w 2277. reflirt 327* bieraué |. gibt 109. folcbeé jum^nfialt 193-.

o/II nbsp;nbsp;nbsp;,0

beé aiquirten Diametri additt / tb«t aof9» folC^e mif bcr .^ol)e ó.multipli*

O nbsp;nbsp;nbsp;O ^

cirt / baé ifl / leb nebm^ bie ^eite öon i. big 6. (lelie folebe aué a o e. uber fi'cb/

o III

finbe ia,r4.bengérperli(bett3nbalt beógumpffmConi. videFig.135.

-ocr page 135-

tT7afgt;; 0tab. nbsp;nbsp;nbsp;y 07

öur cinc anbere unD leidstere Siit ia§t (Td) fold)eé aufé getiaucjlc

finben:

E.g. €inBmbcr f)at einen‘$:()cmncn^5Slt;ïum/ fold^er ty^it obcitam Dia-

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o . -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

metro I 7. unb unten 2 f. unb an bec Sange 3^4* t’icfec mod)tc sviflfen / wit öici fOid)cc Cubiict)cc ©d)ucl?^cgt;Ü? ani3nl)^Itnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^icS^^ag?

o J o I nbsp;nbsp;nbsp;° I

iSl‘(l(icl^ addiCe tcb be^gt;t)e Diametros i 7. UttÖ 2 f. tf)Ut 4 2, foldamp;e f)albii:tv

of nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ofnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o! ff

niad)t 21. mf)mt ertfo öie SCOctte tgt;on i.bi^ zi. dupiU’e folcl^e/ fi'nbc 441.

o ///

nefjme iclamp; bieSÖBcite öon 49.bt§ 385. (ïcKe ligt;ld)e au^ 44t.untcr ftdv

0/ II

fïnamp;e 345.t)en 3nNt ber Circular- 3iad)in/nef)ttie alfo bie fSöctteöon i.big

Q i n nbsp;nbsp;nbsp;®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c €nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

3 4 5. jleüe fokOe aud 3 4. al^ bet* ^iingc uber 0'dgt; / fïnbe be^ nabetn 11 baó itl ï 17. cubifebe ©cbucb ben Snbölt btê ^I)annem5Saumö.

)zz* VDte foU nbsp;nbsp;nbsp;cüicvSphsra:obcr2XuQcl

gefunbeu tïgt;ei^en ?

E. g. gé tverbe gegeben bic Axis obee Diameter cinei.’ .^ugeJ y.Söll- 3fl biegvag noeb belTen Snaait ?

/ nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

SCödfen biet bec Diameter 7. i(ï / fo i(ï bic Circumferenz z z, fofcbC Hlit f . . ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

bent Diametro 7. multiplicirt / bdé ifi/ idj ncbntc bic SÖDcitc bon I. biR/.

o / ¦ e nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

ftellc folebeaug 21. uber Itcb / Rnamp;c a 5-4. öoi: be« Superficial - gnbalf urn bic ^ugel. ^icraup baé i(i/ icb nebmc bie S23eife bon i. big é. ftelie folebe

o I n nbsp;nbsp;nbsp;millnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

flitó I f4. untec fteb/ fïnbe 257^ folebe mit bent Diametro 7. muitipikat/

/ ////// ^

baé i(i / icb nebmc bie SÖÖdte bon i. big 7. |ïcllc fokbe ané a5 7.ubec fteb/ / // /// ^

Rnbc beb nnbcm 18». baé fepnb iso.Cub fcbe goll w bcngorperlicbcn^tk

^alt bev .^agd. VideFig. 134.

)25. tSDïÊ fan nian t)ic Proportion ^tbifefeen gleic^^ fovmtgen CovpcrUe^ciinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erforfc^cn^

E.g. èö weebe gegeben bec Diameter jitjcber ^ugcln A unb B , beren

O 2 nbsp;nbsp;nbsp;A i|.

-ocr page 136-

joS nbsp;nbsp;nbsp;ÜTlcu; crfun^ener

A i|. B abec nbsp;nbsp;nbsp;31^ Sï^^ö inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9*^9^» emcnDa’ öcr^

halten ?

3cl) nef}me bie SBcite öott i. b!B'i7r. triplice ober (lelie (iMcl)e au§ i. brct)nial)l übee ftd) / (inbc p.bcmacl) nebnie tel) bie Sböeite t)on i. bi§ 375,nbsp;irip ire fo{c[)C aucb / baé ijl/ icf) (lelie fi^Icbe and i. brei;mabl ubcrflcl)/ ]mnbsp;be n?- biefe?ö3eitc öon r,. bi^ f3nebme icf)/ unD (lelie (bicbc sivifci)gn lt;3am

|e Sabicn / wo fblcl)e emtrcfiai / (tube jmifeben i. imb 10. übee: ^rf). nel)nie bteS0eitc «on i7f. bid 3j5. ‘-npiiee folcbc/ unb fcf)e/ pifeben tbflcl)cttnbsp;ganbcn«3B'/(cn fi^ einlrejfepnbe pifebetr r. unb 10» tbelcbeö tl)re Pro*

portion j(l / unb t(l öljb bet’ Globus B io,ttt»tI)I 9'^bffet’ / (tlö A. Vide Fig. i 3 f.

2II[o öet’bölt (t'cf) Bueb mit attbci’n gigutett

E. g. gé mei’be gegeben berCubus a unb B , 1(1 öle grag / tvie (Tc ficl),nbsp;gegen einanbei' öetbalten ?

3cl) nie(Te bte@etten / fi'nbe Az. unb b 3. Ifevnacb nebme ieb bIe585eiV te öon iv bid 2. tripiire öbet’ (lelie folcI)e and i. beepmabl ubec (leb / finbe 8»,nbsp;^gternacl) nebme icb bie fSOette üon ubtd 3- triplice obec (lelie (eicbe aug i,nbsp;brepmabl tiber (ld) / gnbe 27-1(1 alfo ibee Proportion mie 8. gegen 27. xbbernbsp;icb nebme bie Steilenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3* iriplite folcbe/ unb (ebe / pifeben mei#

fben ganfecn gablen fekbe einti’effê / fl'nbe jmtfcben 8- unb 27. 93et!)4(l(l'd)-ölfo bec Gnbus A JU. B mie 8. m 2.7. Vide Fig. 1.3

3 24* ÏDdnnniiglctitfórmige Corpora i?orl)anöcn/ wie foU Propordon erfoi’fi^ct tt)er6en ?

F. , g.- gé merbe gegeben bet. Cubu$ A , beffen @eite 4. bet Globui b,nbsp;beffenDianieter 248. böé ?aralIcIopipedum. €. bcffen@cite a d zf. b c 36^^

unb c d 3. bald 3(1 bie gcag / mie fl'e (1'cb gegen einanbet öci’balten?

gi'fllicb éermcmble id) b unb c (ebeé in einen Cubnm, alé ben Globum B in einen Cnbum ju ueemanbelnv i(ï bie Proportion ber (geiten begCubige#nbsp;genbemDiametro bcgGicbi.mie 49,.gegen 6r.m.ie unten mit mebterm ju er#

feben. ^^lebme alfb bie SiBeite éon 49. big 61 ¦ geile fcgt;id)e aug 24 s- unter gd) / gnbe 2, bie ©citen beg Cubi b. .^ernad) éeemanble id) aud) bgé Pa-

ralleiopipeduni in einenCubura, bgé tg/ id) nebme bie ?löeite jmifegen h-

unb

-ocr page 137-

tna^#Gtab.

imb 3^. nbsp;nbsp;nbsp;/ fïnamp;e 3. alö Mediam proportionalem . «öeiUtl HUH

bic bi’ltte ©«tfc c d and) 3.1(1 / fo giW R()ön bic (geiten be§ Cubi c. ^chnic alfo ieglid)c @eite ber gcjvnbencn Cuborum , unamp; cnhiu obec tripli-re fcicï)e iebe infonbci’f^cit / baé i|l / ic!^ ncl)ttte bie ^eite nen i, bi§ 2. tri-piive ober fe|e fte c,u§ i, bccDma!)! übei’ (ld) / (Inbe 8* betncicb nebme icl^ bicnbsp;5£Bdtc non r. hifi 3- tripiicc folcbe / finbe 27. €nblid) nc()tnc icb aneb bicnbsp;fiödte non i. bi(j 4. iripürc foiebe / fïnbc 64. ill ölfo il)ce ftoportion m g.nbsp;2y. unb 64,

öbee: 3d) nef)mc bie ^eitc non 2. bi§ j. tripiiee )b(d)C / unb febc/ jnjifd)en wcld)en gangen 3^l)len (te eintceffe / finbe jmijeben 8- unb 27.nbsp;^emcïcb nel)me id) bje ?£8eite 5it»i'(i)en 2. unb 4. tgt;ipiire unb (lelie folebe au#nbsp;8- ubei’ (leb / (lube 64, ifi. alfb il)i’c '-^ei’baltnüij tnie 8. ^7. unb 64. Videnbsp;Figi37-

j)2j. ÏPie folie» gUt^formfg^Corpora addict tïgt;et6en ?

E.g- öbige 3. Cubi ABC, beren Geiten 2.3. unb 4. bulten / fepe» wieber gegeben / fö(d)e foUen jufammen addirt / unb in einen Cubum ge#nbsp;i)ïad)t iterben / tnie opeoit man ?

(giiilicb cripiire icb alle 3 Geiten / unb erforfebe ibee Proportion, mie oben gelebret / finbe a 64, b 8. c 27. fokbe addire icb / gibf 99» nebme al#nbsp;fo bic Sprite non i. bi§ 95. fbeile folebe in 3. gleiebe ‘^beil / finbe fur eine»nbsp;'5;beil 4^i. bie Geiten be§ Cubi d , melcber fo gro# am 3nbalt ifi/ alé abc.

Vide l ig. I 37.

}z6, TOic foUen gïcit^formigcCorpora addirtwerèen/wan» tgt;te .Geiten' mit Gc^utJ untgt;3oü gegeben feynb^

o / nbsp;nbsp;nbsp;or

E.g- Sic Geite einedCubi fet)e a b 16. bed anbern c d 2 jr. bed brif#

o /

ten ef z 8. folebe foUen addirt / unb in einen Cubum gebracht merben. 3(1 bie Stag / mie lang aldbaun bie Geite fepn merbe?

^rfllicb cubire ober tripiire icb alle 3. Geiten / bad r(l / icb nebme bie

0/

SHQeite non i.bi^ i tn'piire ober (lelie foicbe aud i.breomabl über (1'cb/finbe

0 3 nbsp;nbsp;nbsp;¦

-ocr page 138-

3 3 O nbsp;nbsp;nbsp;XXtw ^ erfimèencr

c / nbsp;nbsp;nbsp;° !nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 ! li

4i. nbsp;nbsp;nbsp;ncnrtic icl) bienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tgt;on i. big ar. uiplte jbld^c / gnbe if 4t.

o / nbsp;nbsp;nbsp;o///

(gnblicti nebme jcamp; Die fïöeite öon i.bti zg. tripiire fcicbc/ gnbc z'gr. bicfc

o ///

3.3efunöene gablen addivc icb/mflcbcti 4i‘r* nebme aiébann öicSDGeite üor

o / nbsp;nbsp;nbsp;o / //

i,big 417. fbcile folcbe in 3.9leicbe '^betl/ gibt em'^bclf 34«.bic (gcite gh beö öicrDtcn Cubi, tvelcbec fo gvog/alé oUc s.Cubi. ODcr/icb ncf)me bie aöeiic

öon I«.big ij, triplire foIcI)c/ unb febe/ swifcbcn vvelcbcn gani^cnStïWfn figt;U (becintccjfcn/ gnbe pifcbcnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ernacb nebme icb Die5feeite jtvifcbcn

I lunD is. triplire fokbe / unD (teKe Diefe triplirlc SEBeite auö f.uber ficb/ pnDe iy. addire alfo f. is.unD 27. gibt f i. nebme aljè DieSS^cUe noo f.btg

o /

f I. fbcile |Dlctgt;e in ^.gletcbe ^beil / unD (ïeüe einen ^f)ei( Daröon auö i c.

om

über g'cb/ gnDe 34«. Die @eite DegCubi g h, tvelcbee fo grog am^nbaU i(ï/ alé alle Dreo. videFig.i js.

127* VDic foUcn unglciefeformigc Corpora addirt iveröen ?

E.g. Obige 3,Corpora, m Der CubusA, Dejfen ©eife 4. DecGIob-iB. Defièn Diameter Z4-8- UtjD DaÖ Parallelopipedum C. DerO(geUen a d a p bcnbsp;2 é cd 3, föfcDe fo'ilcn ^ufammcn addirt/ unD in emen Cubum gebrcici;t ivcr^nbsp;Den/ i(ï DleSrag/ m lang Die0eife fe^n muffe?

(gi’glicl) oermanDl'e id) Den Globum unD Daé Parallelopipedum jcDeö in

einen Gubum. wie oben gcfcDeDen / gnDe i.unD 3. jur ©eitcn/ cubivc oDec triplire alfo alle 3.@eitcn Der Cuborum, gnDe 8. 27. linD 64. toicDe addirt/nbsp;gibt 99. ^ebme alfo Die Wo^itt m i.big 99. tl)eile folcl)e in s.öleicbe^beil/

gibt evn^beil

Der GuèiisA, Globus B U«D DadParallelopipedumC. Vide tig. 137.

12$» ÏDIe foUen gleic^formtgc Corpora

Tubcrahict luetÖeil ?

E.g.

-ocr page 139-

tTTö$#0tab» nbsp;nbsp;nbsp;))j

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /

E. g. tvcrbc gcgcben bet Dkmeser bc§ Globj A 5 6. önb B 2 4. nutl fone B t)on A fubirahirt wccbeti / fwgt O'cb^/ wie langber Diameter be§3tepénbsp;fetx ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'O

ne^me bieSiöettc öon i.bi^ 36. tripiite folc^e/ finbe 46«. f^rnaé

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /

nel)nic idb bie SSScite öon i.bi0 z*, triplis földbé ötirb / finbc 138, btefc öiHt

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

46tf.fubtrahirt/3iefï 32 8, nef)mc alfo bieSSjcifé öon i.bip328. tbeile fokbe

tn 3.gleïïbe'^betl/ gibf i.^beil 3t. öm bentD’ainetrum bee? Globic, wcld^ec igt;on A i(ï lubtrahirt worben / unb alfo ber Dvejl i(ï, vide Fig. 13^.

Of Of

Ober: ^eb nebwe bieSOÖeire öon 24 bi^ 36, tripli're fokbe / unb febe/ jwifcben wclcbcn ganècn 3«blen Re etntreffe/ ftnbe jmifcben 8. unb 27. (ub-irahire alfe-s-uon 27. Oie|i 19- webmc alfo bie?ïöetre t)on s.big 19. fbcile fok

ebe in 3.9leicbe ^b^il/ nnb (telle einen ^beil auö 2 .uber b'cb / finbe H ben

Diametrutn bcg Globi G. Vide Fig. 139,

i2p. VOic follen ungletcfeformfge Corpora fubtrahirt ujcrbeu?

° /

E. g. werbé gegeben ber Diameter Globi A 2 f. unb bie @eite be# o /

Cubi B. nucb 2 f. nun folie ber Globus A non bentCubo b fubtrahirt werben/ fragt ftrb#/ wa# ber 3te(l/ al# bie @eife eined Cubi eöer ber Diameter eine#nbsp;Globi fepe?

Srfilicb nerwanble icb ben Cubum in einen Globum, ober ben Giobum in einen Oibum, ba# i|i/ icfgt; nel)me bieSS^eite eon 49. big 61. (ïellefolcbeau#

• / nbsp;nbsp;nbsp;o ///

2 f, uber (teb / finbe 311. ben Diametrum Globi c. welcber fo grog i(ï/ nl# bee

Cubus B. Steile i(b aber biefe SGöeke non 49.big ^r.nu# 2f, unfergclb/ fo

o ///

finbe idb 2o„ bie ©cite be# Cubi d, tneicber fo grog ig/ a(# ber Globus a.

o / //

g^ebme gl#bann bie S33eite bon i.big 2«., tripure folebey gnbe bep nabent V..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntbme it!) bie SSJeite oon i.big ar. triplire folcbe /gnbe ilL

lubtia*

-ocr page 140-

1)2 nbsp;nbsp;nbsp;iTTeu^cifunbcncr

0/ nbsp;nbsp;nbsp;o/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o/

fubtrahii'e ö(fö 8i-öött ifó, Oie|!75-. 5?ehme feeitinac!^ bie?SDeite öön i.bif

o / ¦ nbsp;nbsp;nbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, o / //

7r. t!)cite [olcbe tn g.glcicbc / gibt cin ^l)Cil ips. boé ifï ber 0?^)^ ber

@eiten be^ Cubi E,\0 yon bem CuboB.jj] (libtrahilt ttorbm. Vide tig. 140.

o I II 01

Ober / id) tiel)me bte SBdtc bon 2.0 ,. big zs- tripiicc folcbe/ unb fcf)e/ smfd)ett wclcben gangen fie cinti’effe / fi'nbe pifcl)en 16. unb 31.nbsp;iubtrahic^ fcgt;id)e öon einanbec/ rcdirf • f- tiebme alébgnn bie üon ly.

cl II

big 16. tbeile fbld)^ in 3. glcicbe Q:l)eil/ unb fc^e cinen^geil bavöon me 20..

° III

nntet ftcb/ gnbe aucb 15«, ben beé CubiE. vide Fig, 140.

0^e^me id) bann bie SlBcite uon i. big z'u^ triplire fofd)e / fo gube icb if«. I)ci’nad) nef)me tc^ bieSÖ3eite öon i. big3‘tnpüïe folcamp;e/ gnbe 29«.nbsp;bawon fubtrahii'e icb ifö, 0veg 142. 0ïel)me afjb bie^eitebon i- big 141.nbsp;tbeite fbicbe in g. gleidge '5:f)ci( / gibf i.^beif 24L ben 0ve(I / a(é ben Dü-

metrum bcg Globi F , fo bOJl bem CuboB, obCl'GloboC ij^ l'ubtrahirt mClV ben. Vide Fig. 140.

öbei’: 3d) uebmc bic?SBede bon 2!. big 3 '1'i tfip’ire fb(cl)e / unb fe^e/ jw»ifd)en tveicbe'n gangen 3nblenfbld)e cripiirteS^ede eintregge/ gnbe pifd)ennbsp;1 f. unb 29. fubtrahice folcge non cinanber/ vcgirt 14. negme aiébonn bienbsp;ai3eite ucm h- big i f. tgcile foiebe in ^3. glcicge ‘itbeil / unb fe|e einen ^gcil

bnröon öué 2u untet gd) / gnbe and) 2 41. ben Diametrum gioBi f,

öbei': ^ad)beinebie@eitenbe^i''ubtrahiiten^«bi 19^. gcfunbcn/unb wölte fo!d)en in einen Giobum ueewanbefn / fo negme iel) nut' bie iit'ede bon

0111 nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o lil

49. big ér. geile folcge aiig i pe. ubce geg / gnbe 241. ben Diamecmm Glo-bi F, n)eld)ee bon bem Cubo b bbee Globo c ig iiibtrahift morben. vide Fig. 140.

jjo* tDie foUen öie Corpora multiplicirt o^cr vevf grofTert föcrbcn ?

E. g. 535^1) ^iner Academie in eincr .^ireben / batinn bie Doêiorei creg-^

o / //

wetben / ig ein ‘21Itar / gteicf) gócg / lang unb breit / galt iebe @ette 2 2 f. biefet fblle mit mebrern Bierratgen yerbeffert / fein geuierbtcé Corpus aber mjeg

eing

-ocr page 141-

tTTo^ ^ 0tab* nbsp;nbsp;nbsp;}) 5

einé fö gi'o^ gemocht werbcit/ t(ï bieSrag/ tule tgt;ic( ofóbann eme@eltc paften tuerbe?

3cb nebme ble 2ÖBcitet)cgt;n i.6i§ 2. tbeile folcbe m g.gfeicbe '^hcil/ unb

o/// nbsp;nbsp;nbsp;o mill

itcli? einen ^i)eil baruon aué 21 r, öber (Id^ / pnbe a«n. bie ©eiten beé %[to,xèl tunebet' nocb fo gvo^ ant ^nbalt fepn tuirb.

o /

^tem: €£5 tuerbe gegeben bie 0e!te cineé Cubi a 4 f. folcbee foHe urn f.tttahi gi’óffee gem«clgt;t lueebett. bic gcag / tuie öiel aïébann eine 0eifenbsp;baltcn luei’be?

nebme bie SGGeite eon f- fokbe in 3. gleiebe unb

o / ^ nbsp;nbsp;nbsp;o III

ftelk cimn^bcil bawn 4T.ubee fteb/ bnbe f }*. fö lang mug iebe0eite DeS acoffern Cubi 0. femt. vide tig. 141.

3tem: amp; meebe gegeben baé ParaUelopipecium a , foicbeé folie 4.mabi gi’ólTee gemaebt merben. 3(1 Die grag / mie lang ale^bann jebe 0eile feonnbsp;muffe ?

grfllicb meffe icb eine jebe 0eit-e beé Paralldopipedi A, fïnbe bie Sange

C nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

a b 4. bie iöce^te b c 3. Die ^6be ^ d 2. bernarb nebme icb bie SOBeite oon I. big 4. wellen folcb Corpu» 4. mabl folie oeegróffeet weeDen / tbeile folrbe in

O

s gleicbe ‘i^beil/ unb fïelle,einen ^beil baroon aué 4. alé bec £ange ubee fteb/

o / // nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

finbe 61 r. bie Sangc a b. gcenei* (lelie iel; foleben “i^beil aucb aué 3- alé bee

o III nbsp;nbsp;nbsp;o

«SreiCe ubee ficl;/ giiDe 470. DicQ5reite b c, unDenDIid; (leUe icb eo aué z.ató

bec v^Sbe übei' ftcl; / gnbe 3 gt; s. bie .gtóbe a d De^ Paraileiopipedi b. welcbeé ölfo bem 3nba(l nacb 4.mabl gi’óffci’ i(i/ aio a. vide Fig. i4i.

5((if föicbc SSdCife fan man aucl; mil ungletcbfeiligen unb unfoemlieben

C^ócpcen procediren.

)?J* XPib foUen öic Corpora dividirt OÖCP

perflciiicct ttter^cn ?

E. g. (Sé wcebe gegeben bei’ Diameter ^we^ec ^ugeln / a!é A, 3 u unb

B, f. ili bic Srag / wie ojft b, in a. entbnllen ?

^ nbsp;nbsp;nbsp;Stf)

-ocr page 142-

IH nbsp;nbsp;nbsp;trteumfunbenttr

o / // o l

3(5 ne^ttic Dtc?83e;te öcit 19r.b!§ 3 gt;. tripUre folc^e/ imb fe5e / pifcbeir welcbett gangen 3«5lcn. fiMc^e cintrcfife/ bnamp;c pifc^cn i.unt) 4. 31] alfo bcfnbsp;Globu» B.in bembiobo A, 4.nKif)l begriffcn/obec cntf)altt'n.

5iifo aucf)/ tvann man bmCJobum a. 4. tna^t flcinec öci'fangtc / fo nelv mc ic5 bieSBetU bon i.bi§ 4. folcf}e in 3.9l^ic5e unb feêe dnch

0/ nbsp;nbsp;nbsp;0/ //nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' “

^b^Üaué 31.lintei ftcf)/ ftnbe isr.bfnDiamctrumbcöGlobiB, melcbet; 4.maf)t fkmcïiÖ/aléA. vide%. 143.

H2. ïDie fan cinS??aurec iviffen / ii?ie t?tel ctUIaucr^ Stetne ju eincm Cubifc^cn vonnotben l)abc i

E. jr. ©n fttaurer fubr^t eine 0?auei’ auf / »cn grbjTcn diteseh obev ^aueïc@tein(n / melcbe 14.3011 lang/ use’ll bmt/ unb 3.30Ut)tif fepn/'nbsp;logt 7. @toinc auf einanbec in Die ^óbo / a. tn Die Sdnge / unD 4.@teine in

DieQ5mtc/ mififot aléDann DiefeSJïauee/unD befïnDcfanDer^dnge z f.ati Det

O nbsp;nbsp;nbsp;o /

©óbe z. unD an beel^reite zé. nacb bem gemobniieben ?07a^#(^ta6 gemef* fen / i(ï Die grag/ nac(gt; Dem cubifeben 3nl)alt / imb mie biel ©tcine er Darjitnbsp;gebrauebt 5ube/ aucb me biel^tetne auf einenCubifcbcn@cbucb geben?

‘ gcfilicb bevmanble icb bie gemobnlicbe Soil in Decimal - Soil / mie oben gelebrt/ uuD geben alfb

07 nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• i ir Hf

zf. nacb bemDecimal-0tab gettiejfeii/ Z41 f.

• nbsp;nbsp;nbsp;O'

2. nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%»

• nbsp;nbsp;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;af

26* nbsp;nbsp;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z f.

o nbsp;nbsp;nbsp;© /'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

5Rebme aléDdnn bie SEDeite bon i, bi§ z. (ieHe fokbe aiiö z u uber (t'cf)/ ü'nDe f»

o////// nbsp;nbsp;nbsp;a

bernac5nebmeic5 DieiöJeiteöon i.btamp;z4ij. Helle folebe aué r.uber O'tb/fim

o /

be r 2ben Cuhifcben 3n^(tlt Der ?'}]auer. gerner nebme icb bie QEöeite uon i.bi^ 2, Helle folebe auó 7. uber (tcö / finbe 14. meiter nebme icb bic sSQcitenbsp;^bn i.bi^ 4, Helle folebe auli4- uber (tcb / finbe f6. fo oiel @fcine bat er

bariu gebrauebt» gerner nebme icb bie ^eite bon i. bip izfr (ielfe foicbe

au#

-ocr page 143-

VlTcifj;; 0tab. nbsp;nbsp;nbsp;j j 5^

mjé (Cilé ©tcirtc ber ®?aucr fommcn fe^jnb/) untcc f]'cl)/ ft'nbe 45. ba^ ifJ A-l- l)«t bet O^aua’mdjlci: su Cubi/ci;cn 0c{)ucl) eonnotljen.

Vide Fig. 144.

3?^. ïï)ie ïan em S)Zauermct|ïeb vuiffcit / wic tJtcl tvXïïmxf Gtcinc JU cmcr VTIauer tgt;ounotl)en l^abc?

c nbsp;nbsp;nbsp;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

E. g. €in mmmcifin foHc etnc 50?aueï auffiif)ren 4f.latW3o.boc^

e / //

unb 183. bief / fcagt Itd)ö/ m ml cï?Oïauci;^0temc f^imu wnttótamp;m^abe? êrfllicl) mlt)tic ici) bcfieti / baé ifï/ iclamp; nebme bie ?S3citc bon i.Ng

do nbsp;nbsp;nbsp;o

3 o. (iel(e folcf;c aué4r.üb(;c ,rtcb/ ftnbe i3r=gt;. -$)ernad[gt; mhmtid) bie SSCeite

o / // nbsp;nbsp;nbsp;° ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° ^

»(5n I. big 18 3. (ielle foIcTjc «uö igco.ubec ftdb / fïnbe 24bett Gubifc^eo 3nl)alt bcc ?(}?auer. ^un geben 4|.@teine / tt»ic oben gemetbet/ gufemc»nbsp;cabifd)cti / ne^rae alfo bie ?a3eitebon i. bip 40. (ïelle folck aö^

tgt; nbsp;nbsp;nbsp;O

2470. übec ficb / biibe 113 64. fo biel wirb n 0tcim biefeb 50]auee bonnófbe» J)aben. Vide Fig. 14/,

3 3 4. TDann ctne !;^utjeT t»cm 3^olI iia^ / faint tgt;em lt;5tmé)tt gegeben vuirb / voic ban man bte Gcbtt»ere cinetrnbsp;anbern bem 5oU nacb «cforfeben ?

E. g. gin S^ugjrdrt bat im geug^J^aug etiiebe ^otiffen 5?ugeJrt figett/ roigt einc Don cinem^au|fen/ fo am Diametro ^.goll bief i|i/ i.^lfunb. 5'Jmtnbsp;gebet et ju einem anbetn ^aujfen / nimmt eine bon eben biefei- Maceria, fo amnbsp;Diametro 4.3oll balt. geciier nimmt et eine betgleicben bon bem biittennbsp;.^aujfen / foicbc bult am Diametro f.goll/ i(ï biegrag/ mie biel eine iebe ma#nbsp;gen moebte ?

geb nebme bic SIBeite bon 2. bi§ 4. triplite folebe / unb fïelle (le au^ I. ^funb ubcf fieb/ gnbe 8. Wunb bot bie.^ugel/ fo 4.30II bief ijl. ^ebmenbsp;id} aber bic SSJeite bon 2. big f. tripiit-e unb (lelie foIcbe i.übet fteb / fonbsp;fvnbe td) isl ¦'i3funb bor bic ^ugel / fo f. goll bief ifï.

gtem: 3bgt;cb blebctnc ^ugeln / balt bie eine am Diametro f 1. gott / unb i(i febmet 32. ']3funb / bic anbcve abet b^lt um Diametro f 12.30II/ftagt fkbêinbsp;mie (y)mei’ fokbe fe^e ?

® ^ nbsp;nbsp;nbsp;3#

-ocr page 144-

))6 nbsp;nbsp;nbsp;trteiw ecfuiibenet:

né1)me öie ^eite »on f t. big f9f, tripiice unb (ïeUe folcb? ?z. «bet fidgt;/ finbe 4o.*=})fimb/ fo t)ic( tviïb Die anbcEe^ugel «m

)ZS* tDie fan man au^ öcmtTïa^ «nb(0cvt)t(^t ciner :Rü0cI/ öae Vïïafj ciner anbcrn nac^ gegcbe#nbsp;nem (^emicbt cvforfd)cn ?

E. g,, 3^9 ^u^cicJn bon (gpi'm wrbcn g^geben / barbon bie erfïe f 5.3oif fltnDiametro, unb öm @otbid[}t zo.^funb / ifï btcgrgg/ tbio biel bre an^nbsp;beee bon 4f, ^unb fcl^tijer / om Diametro f)oltc?

3ct) nebmc bic ?Söeite bon 20. bi§ 4f. t^eilc foldbc In 3. giekje ^l)cil/ «nb keüe einen^$;bcilboebon oué f f.ubce ftcl)/ fi'nbc 7«.ba^ i|ï/ 7f-3ol(mii’bnbsp;bic.^ugel bon 4f.^funb om Diametro boltem

3tem: (gé meebe gegeben cine e^ferne iTugel 4.£ofb r(ttbcc / ^dit om Diametro 1.30II/ ifi bic5gt;^og/ tboé cinc^ugcl bon i»'^funb/ unb cine onbeec

bOn 40. Jïotf) om Diametro ^Olte?

3db nebmc bieSSJeite bon 4. bif 32. fbeilc fokbe fn 3. gfeiebe nbsp;nbsp;nbsp;/ unb'

^^c einen‘$:beil baeöon oué i-BoU übee fteb/ fïnbez.3oU Den oiametnim Deb ^ugei / fo i.^funb mogen tbik. v^ernocl) nebme icb bie SÖ3eite bon 4.bi§nbsp;40. tbeile folcbeoticb in g gieiebe^beif/ unb (ïoKe einen ^beil oué i.übceft'cb/'nbsp;finbc jlt;r. boé iflnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boiïb bic^ugd bon 4o.^otb om Diametro baltem

21uf foiebe ?83cifc^ micD ein Conjiöbel teidbnkb einen Caliber oetfertk

gen obee approbiren fonnen»

1 tJ^ann 5erDiameter efnet2^ugef/famt derHugelGpie^ lung (Befc^uQce gegebenmirb/ vntc fan inan alfo^nbsp;balb 511 einem anbern (0efcbi»5 btcl\ugcl/|dmtnbsp;berl\ugeb0piehnig finben?

E- €é fepnb 2.(Stud ©efcamp;ubeé / boïbon boé eife 6.3o(l wek iff/ wonnieb bie 5iugeU@bie(ung borbonjiebc/ fcbicflfft foldbeé 24.^funb gij?nbsp;feti. 3(i bie^eog, / wie gro§ bie i^ugcl fepn mèfle jum anbern ©tücf / wel«nbsp;^eé's. 30II wek !(i?

Sd) nebme Die SPBeke bon 6. bi§ 9, tripiiec unb (lelie folcbe oiié 24. «ber fteb / bnDe gi-^^funo / fo febwee mup icb eine ikugcl bon^^fen nebmen/ jiinbsp;bem@tke / wel^eé 9.30II weit ijl/ nocb bet eepen gegebenen^ugeb@pieilt;nbsp;lung-

i?7’Wlt;tnn

-ocr page 145-

Vl7af3^0tab. nbsp;nbsp;nbsp;jgt;7

ïDaim bös (Bewicbt öecü^uQcI su efncm GtucP 0e# fiuijeö gegcben lutrb/ wie fan man wiffen/ wannmannbsp;ein anbers 0ewi(^t Don ^ugeln gebraucben woltc /nbsp;wie weit alöba'nn ein Gtucf 0efi^)UQe0 m beenbsp;VJTunbung fe^^^n foUe ?

E.g. ttgt;ect)c etne 5^ugel üon i4.^futiö 0;rm fcbmcr / ge^ f)ótet JU eincm (gtücf / n)dcï)eé fié^SoU urn Diametro bec O^^unbung but»nbsp;é?«n rooite mun gcrne ein gtcffcn iaffm / welcbfö 4°- ^funb gofennbsp;fcbicffen folte. Die grag / wie weit folcbeö cm bei* ?i}?unDung / ober am

Diametro fcpn muffc ? nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r ¦

3db nebme bie ^ite üim 14. bi§ 40. theile folcbe itr ?• gfeirbe ^beif/ fietle einen'^beil bai’öon ctué f i. ubcr ftcb / finbe 71. boö ifi yf.Sbtl wieb baönbsp;anbecc @tucf gegcit Dcm ecpen am Diametro baiten muffcm

)?$* Wie foU man au|5 jïbeyee gegebencr ]^«gcln 0ewicbt bae bvitte uacb 23egcl)vcn erfinben?

E.g. wetben gegeben 2.(gtucf **5Cu9elti / bie eitie wtgt 4. bieanbe? re 12. ^unb êi;fen. ^un aber wirb eitre 5?u9el begeljet ju einem (St«cf /nbsp;wcicbeö |b weit fepu folie / alö bie beebe / we(cl)e 4, unb iz.^funb febiejfen.nbsp;3(1 bie grag / wie febwer bie ^ugei ju biefem britfen @tü(f alébann fepnnbsp;mujT« ?

3cb nebme bie ^eife öon 4. bi§ n. tbeile folcbein 3. gteiebe ^betl/ fê^c einen l^beil bamon auó4. ubcr It'cb/ fïnbe f75. btefe adebre icb ju 4. gibt srr.nbsp;nebme alfo bic Söeite öou 4. bi§ 5-r. tripiire ober ileHe foftbe aué 4. Drei;mabinbsp;uber fi'cb / ftnbe fS.^funb.

öber: ?i?acbbeme icb bie ?SBeite öon 4. bi§ sz, in 3. gleicbe ge^^ tbeilt (}«be / unb einen foleben '5:l)eil in eine anbere gobl uber fiè (ïelle/ afónbsp;gefebt auö 3. fo fïnbe icb 45. biefe adóire icb / 9ibt 7?. mbme alébann bienbsp;fSGcitc oen 3. bi^ 75. tripüvc (oiebe / unb (lelie fw airé 4* uber (leb / fo ftnbenbsp;icb aucb f 8. welcbed eincrlej) ifl / wtrb olfb baé britte @tucf ©efebub f8.nbsp;*5^funb gpfen fcbiefTcn.

J3Sgt;. tOic foU cinCorpns nac^ gegebener ^ange/ 3rcite un?gt; lt;5Ól)C in ein embers nacb begebrter fiange unb 25vcitenbsp;Derwanbelt werben / unb bainit es boc^nbsp;gteii^en 3nbalt bel^ahe?

^ 3 nbsp;nbsp;nbsp;E.g.eö

-ocr page 146-

?) $ nbsp;nbsp;nbsp;XXc\x i etfiinamp;encr

E. g. wetbé öégeben ein 4.ccffd)fccSS}a|Teiv^ct(ïett A, foêflfèn

t bic £^9C unb «^vcite jcbc f. bicfei’ id eoH 3ö3ajTcrö. ^un woUe man qcu

o nbsp;nbsp;nbsp;e

ne einen anbcrn macbcn (afifcn / bei* an bec Hnge a. unb in bcr 5Bccde 4. balfcn folie. ScnQt ficb^ / wie tief alébann ber 5\adcn fcpn miijTe ?

Êefllicb recbne idb ben Snbalt bed SCBajTei'^^adctié/ baé ifï/ tdb nebme

\ nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

bie ?SBeite oon i. bi^ f. dwpUee folc^e/ fïnbe ay. ben Quadrat - Sinbalt

nacb nebme kb bie?!löeite oon i. big 3. (ïcHcO^kbeau^ af. nber ficb/ 0nbe7f. ben Ö^Órpcilicben Snbalt be^ifaflcné.

o nbsp;nbsp;nbsp;^ o

geenei’ nebme kb bie SCeke oon i. bid 6. delle folcbc and 4. ubee pcb /

O nbsp;nbsp;nbsp;o

finbe a4. ben Quadrat-3nbaU / nebme alébann bie f£3eke oon i. b:d a4.

o nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o / // ///

delie folcbc au§ 7f. alé bem Cubifcben Snbalt / nntce .ftfb / dnbe 311 r. bie

^icffe bed oeclangten .^adcnö 8. VideHg.146.

)4o» tOtb foU ein Cubus gegebenem 3nl}alt in ein Parallelopipedam nac^ gegcbciiei' Zc*nQC vev^nbsp;sjjanbeit ireibcni

E,g. €'é weebe gegeben bee^nbatt eineé cuW sooo. folebee felle incin p.irallelopipedum oci’mattbelf mei’Dcn / welcbeé bie ©citen Deö Cubi an tgt;tt

jange oicrmabl übcitceife. .gmgt dd}^ / wie biefeo’ ju finben ?

(gi’lilicb fuebe id) aué bem Sinbak bed C“bi bie @eken / baé i(i / icb neb^

9 nbsp;nbsp;nbsp;o

me bie ?ö5eite oon i. bid 8000. tbcile folcbc in g.glcicbe^bcil/ dnbc a o. bic (^Iten bed Cubi , folcbc mit 4. muUiphcirt / twlen bao tarallelopipedum

o

ïiccmabl langcc feon foil / gibt 80. bie @eke ober £angc bed Parallelopipedf.

o

geenev nebme id) bie ?83cite non i. bid 80. tbeile barmit ben^nbalt y baé ifi/

O nbsp;nbsp;nbsp;o

kb (telle folebe au§ 800.0. utker ftd) / dnbe lOo. alé ben Qi'adrac - ^nbalt/

O

folebe extrahiï« jcb / bao i(t / icb nebme bie SCDekc oon i. bid 100. tbeile

foIcbe

-ocr page 147-

0tab» nbsp;nbsp;nbsp;i; ^

o

fölc^ein / gibt ein ^f)etl lo. baé i'tï t)ii^^ctte betiSretfe unb^óbe

bep Parallelopipedi. Vide Fig. 147.

)4)* Wctnn nbsp;nbsp;nbsp;Globi gegcben t»ivö/tjjtc folf

bev Diameter biet^iT gcfunbèn vtgt;ei*benf

F. g, wrbe g^eben bev 3nf)a(t cinw^ugel ^of 5. Iff bic grag / tvi'e

löng b^l’nianacter fapcY

girfilid) extrahire- !cf) aué igt;eni3*^balt 90f l RadicfmCubicam, bcté !(ï/

jcb nebme bieSÜBfitc öon i. hi§ 10, rberie fclcbc 111 3-gIctcbe^f)fiI / pnbezir. bernad) nebme id) Ne Söcife öon i- big 510?. tgeile fo(cI;e auéin a.gleicbenbsp;^')cil / tmb (ielle etnen ^getf auö 2.5, über g'cf) / gnbe 9bte ©citen cirteénbsp;Cubi. gnblidi negme icb bieSSBeite j)en 49. big 61.. ftdle fctlcftcflué ss.ubec

ftdb/ gnbe ixöm DiamecrumGlobi, VideFig, 14S,

14Z, TQ?ann ber 3»lgt;alt einee; Parallelopipecfi gegeben wirb/ tüic fcilj ttiau nad^ gcgebcnct* Proportion, bcffciT

£dnge / Sveitc unb erforfeben i

E. g, ©rte ?0ïaucr 486. Cubifebe @tl)ucb in ftrf) / foldg^ «ber ijl 9.@cbucb langer alö f)ocI}/ unb 6.@c5ucb bóber bannbicf/ unb if)re Proportion if! alfo/ bie S^iefe balt fieb gegen ber^obe wie i. gegen 3. unb bie.P)obénbsp;gegen ber Sange/ im i.gegen 2. i’te grag/ wie lang/ boel)unb bidbienbsp;9)iauct fei'c?

3clb fe^c / bic ÜDiefe fepc r. fo ifi bie Jóóge gr. unb bie ?ange 6. @ebucb/ biefe irt cinanbec muinpikirt / gibt 18- folepe in ben ^nbalt 486. dividirf/nbsp;ba« if! / icb uebme bie fSöeitc ron ubig ig. flelle fo(cl)eauö48lt;s.unter Oeb/gn#nbsp;bc 27. fblcbe cxtrahiit/ bu^if!/ icb tl)ei(e bic?£Öeite son i-big 27.in 3-gleicbenbsp;Q'beil/ gibt ein^^cil ober bie ?C0urbd 3. folcbe mit ben Proportional-gablcn

1.5.^. muhipiicirt/ gnbe 3. bic IIDicfe/s.bie unb i8.bie ^!angc beir i^fjïauer. vidcFig-149-

J45. VDtefoU cm ©lodfetigtef^r Ct»aim il)me 5cr Cljcn un^ ^ic@cbvt?cre ctner0locPcn bePanbt ift/) benCboitnbsp;unb bic ©c^mctc cinec anbern (Blocfcitnbsp;tt«c^23egel}ccri bar$4 crfinbcni

E,g. ©tt

-ocr page 148-

tTeu^ eifunbenetr

120

E. g. nbsp;nbsp;nbsp;engicffer üctfe tigtc cine ©löcfe / ^alf ntti ©cwic^t fo.

Ccntncc / unD bat am Allang ben Q3ucr)ftaben c. ^un foKc ct cine anberc öccfcrtigcn / meld)e init biefcc übcreinflanmcn / unb im ^hcn urn cinenbsp;diftètircn foüe/ ftagt ftcb^/ wie fcbmci’ foid)e amsj^micbt fci;nmurbe?nbsp;Stlïlicb erfocfcbe icb ibtc Proportion nacb bcm'^bbn/ mie fte ftcl) an betnbsp;SÖÖeife / SDicfc unb ^óbc ueitdlfc / mclcbed in iminem Untctrid^t vom

Proportion AL - nbsp;nbsp;nbsp;bcp ObCC in bCl‘ TabcUaSc dae Mufic* JU fïnbcn / fpts

cl)e ifi mie 3. gegen 2. ncbiwe alfo bieSOöeitc bon 3. bi§ 2. triplire|l)lcbc/ unb iMcfte au§ fo. untec f]'clb / fïnbc 148. ba^ i|l i4-€cntnci: / unb So.'ï'funbnbsp;bicnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcgebcfcnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©locfen.

J44. Xï)ie foU 5U.$vocycnCorpern bas tdtte ge^ funbcn ïDcrÖcn i

E. g. (ié ivei’bm gcgcben bet cubns a unb B, ju bicfen folie bet* beitte gi'offete obei* fleinere gefunben mevben / mie operirt man ?.

o nbsp;nbsp;nbsp;o /

Scf) mefe nbsp;nbsp;nbsp;bienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feiten begnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cubi a 3.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ecnad)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nel)me idb bie

o 0/ nbsp;nbsp;nbsp;0/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o///

^^eite bon 3. bijj 31. nbsp;nbsp;nbsp;ftelle folcbe aué 33. ubct (id)/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fïnbc 3^}.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bicnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beittenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grof»

fete@eiten be^Cubi c, (lelie ic^ fic bann aué 3. unfer fi'd)/ fo fi'nbc ir]^2 7». bie bcitte fleinere @ctten bep Cubi D , oer^alt ftd) alfo d ju A unb b ju g

mie A JU B. Vide Fig. 1 f o.

i4f, nbsp;nbsp;nbsp;foU 5Unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corpevnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tgt;a6nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oicvbtc

gefuiJÖen vpevCgt;en ?

o

E. g. merben gegeben bie Diametri einiger ^ugeln / gfó a t 6. c d

O nbsp;nbsp;nbsp;O

10. unb e f I.-;. mie nbsp;nbsp;nbsp;ficf) nun bie ^ugelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ober beffen Diameternbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;junbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d

S)erl)alt / alfo (bil (tc^ nbsp;nbsp;nbsp;aucl) e f oerl^altcnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ju bent /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(o begebretnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirb ?

^ nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

Sef) ne^me bieSCDeite oon 6, bijt if. (MIe foldgt;e au§ 10. uber fid) / (in;

O nbsp;nbsp;nbsp;000

be 2f. Ober id) nel)tt!c bie ^eitenon 6. bi§ iq- (ïelle foldamp;e aub if* uber

O

fteb / fïnbe aucb ben Diametrum g h 2J. VideFig.i f K

VDie foU cm Cylinder nad) t)cv6®be unbXDei'te vevf gvofTert obev verïleineït werden i

E.g. €ó

-ocr page 149-

VlTaf? ? Gtab. nbsp;nbsp;nbsp;i z j

E, g. nbsp;nbsp;nbsp;öcgebcn i?ei‘ Cylinder A. diie^ ïOilttleiné/ fo am Diamc-

O I II nbsp;nbsp;nbsp;' quot; t

tro a b » o- unD in bei' ^ól)e a c 7 9. bait / btefec foUc fo mobl nad) beu ^;itea1é^ó!)c/ in eben biejec Proportion jn einem 3mmi ocigroffcrt / unbnbsp;ju cinctn ^Tjeijen üerfleinei’t merbcn / i(ï bie ag / mie biefe^ 311 pnben ?

€r|ïlitb mu§ icb miffcn/ bap 4.^itt!eitt ein 3mmi / unb 6. ?o?e^cn ein 9}ïittlein aeocn/ nebme otfo bie SSBeite wn i.bip 4* tbed^ falcpe in 3.gleid)e

X)/// nbsp;nbsp;nbsp;o ///

^$:I)eil / fc^e einen bai'uon aué i j r.ubcc pdb / pnbe 214. ben Dkmetrum a b

/ // ^ nbsp;nbsp;nbsp;o / //

bep3mmi b. gcmec (ïellc icb fofd)en‘$;bei(aud) auö 79.uberp'cb/ pttbe izu

bievpobe ac beé^mmi ObClCylmderg B.

fSBil tcb nun baê 9;)?ittlein in einen 9i)?e^en uecfleinern / fo tbeile ieb bie

«SDcite bon i.bip 6. in s.gleici^c ^beil/ unbjMe einen ^peil aué 13 r.untei: / ;/

ficb / fo befomme id) 74. ben Diametrum a b beé Cylindrifcben ?0]e^end c.

I mil

gcrner pelle id) bicfen'^beil aucb aué 7p.unterfid) /fopnbeicf) 45 4.t)ie.ö5f)e

a C beé ^J^ebené c. vide Fig. IJ- 2.

147. VDie foil cin Cylinder nactgt; oegebcner ^ol)e tmb VPcite/ trt cine anberc vcnranbelt tverbcn ^

n m

E.g. merbe obigec Cylinder A, poiebei' gegeben/ beffen Diameter i .

Ill nbsp;nbsp;nbsp;°

unb bie^obe 7gt;f)ciU/ felcber folie i.f)Ocf) gcniacbt ttgt;a-bcn/ifï bicgrag naeb beffen Diametro?

11/01

nefyme bie SSoeit? bon ys.bip to. pgfbicte unb flede fold)c palbierfe

0111 nbsp;nbsp;nbsp;0/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01 mil

fOSeite auö ^sr. unteefi'cb/ pnbe 12. obei’ aufj^ genauefle n ss.ben Diametrum

Cyiindri a b pott I. l)0cl)/ uiif A gleicbeé^iibalté.

o / II m

öbei’ / tel) tl)ei(e ben Cubïfcben Snbalt bed Cylinderd 112 9.but'cft bic

, o nbsp;nbsp;nbsp;oiiiiii

o lil III


tNedangte i.bfeibt bet Quadrat-^jnbalf bet Rafeos H29. ^e^me aid-

o ///


.bann bie SfÖeite bon 38r. bip 49. Pefle foldie aud 112-,. ubet p'd)/ pnbe 14»

^ nbsp;nbsp;nbsp;ben

-ocr page 150-

) 22 nbsp;nbsp;nbsp;5fteuerfuuamp;cner

bClT quadrirtetl Diametrutn, ne^mc fllfC»bkSC0etie Öölt i.big I4,; l)albkre {olf cl)c/ fïnbc bep na^em i i.bm Diamctrum ab beé miangtcirCyiinderöD.eort

O

I. pocb VidcFig.i f 3.

HS.ÏDic foü ciit Cylinder na^ ge5cbener^ól)cuni)tïgt;cttc/ tn eine anbcre ïEeitc pcvwanbelt tüerbcn i

E.g* ObtSCt CyHndft A . bcffcit Diameter i 3 j-, uni) btC ^óf)C 79, ()o(t/

fepc wkber gegeben/jöklxr folie in mm öRbem oemanbcK werben / tociclxr

O

atti Diametro a b i. ^altcti follc/1(1 bic^rag/ ivk bocb cr alöbanttfcpn mülfe? ©¦lilicf) fucf)e kl^ ben (^órperlicben ^nbalf beö Cylinder^/n)cfcl)en'|i 1129.

O

bernncl) fucbe tcl) ben ^nbalt bei’ Bafeos beé begeerten Cylinder^ ^on i, ba^ i(i/ iel) nebme bte SBeite oon sSr. bi§ 49. fielle folrlb^ aué bem quadririen

o / // nbsp;nbsp;nbsp;I /I

Diametro lOO. untei’ ftcl)/ Pubc 79* bctl Qjiiadrat- ^nbalt bet Bafeos. biefcn

o / /////


/ //


0/ /////


il)etle icf' in ben (Jócpei’licbcn 3nf)a(t / baé iji/ icf) nepme bic5^eite »on i.bif

7s. (lede fo(ff)eaué 11 zö.unter(i'cl)/fi'nbe 143?.tgt;te*g)ol)e a cbeéCyünderéE.

o ///


I / // III


I //


Obev: 3cb nebme bie SCBetfe üon 10. bi§ 13 r. doplire folebe / unb (telle (te

aué 79. uber (tep/ (ïnbe aucb 14» ?.bie .^obe/ baé ift eben fo Diet/ alé mnnn leb |||.quadrir(e/ unb mi( bet* 4)ol)e 79.multipiicir(e/ fo befomme kb bie

o I II lil nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Wflbee .^obe a c 14 3 9. beé oerlangten Cylinder^ e. vide Fig. i ^4.

)49. tlMé foil ein gegebener Cylinder in einen anbern pon gleieber ^obe unb ïOeitc pcnpanbclt iperben i

E F- Obigec Cylinder A fepe miebei’ gegeben / foltbee follc öcn gleicbee Jqo^ be unbS)icfe lormirt toerben/ i{i bie ging / mie biefeé 5u(iinben?

%!) fudbe imifcben bem Diametro 135. unb ber *ö6bc 79.smcp Mediai

' nbsp;nbsp;nbsp;///nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o///

proportionaiei, böé 1(1/ tcb uebmc bleSEBeitc oon 75. bib isr, tbeile folcbe^ in

3.9ieicbe

-ocr page 151-

tTlaf5;0tab. nbsp;nbsp;nbsp;I25

0/ // nbsp;nbsp;nbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o///

i.ölcicl^e'?:l)ei(/ «nb (ïellc lt;mcn ^l)eil baröott aué 13 f. irntei: ft'd) / fi'nöe 11 j.

©bef nufö gcnaue|ïe nts.alé bie grofiefe Mediam proportioralem, tvdcbe ben Dia metrum a b unb auc^ bie .ÖÓf)e a c bcé Cylindri F.gibf.

Obet: 3d) fuclx öen nbsp;nbsp;nbsp;Cylinder^ / wie ©ben gelcbrf / f^icbej;

. «D///// nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

i|ï 11z9. extrahifeDiefe©/bné ijï/kl^ ncf)tnebie?8öedetgt;on (?bipii^,. tbciic

o //////

folebe in 3.9lcid)e‘^f)ell/ fo gtbt cm^bdl 1041. bie@ei(en eineé Cubi. gjun jjcc^ak ft'c() ein Cylinder »on gleicb^f *0% iinb2)icfe/ 511 bef@eken be^Cu-

e o / // nbsp;nbsp;nbsp;o UInbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

bi t^n gleic^ent^obok/ i^k 7. ju 645. ne^me nlfo bie SCBeite öon 6 4f- nbsp;nbsp;nbsp;7.

* nbsp;nbsp;nbsp;aJiiiiiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;of nm

fïelle folebe aué to^ 1. uber (id)/ finbc 11 z ». bie ^o5e a c unb®icfe a b beé CyiindcréF. Obcf / icl) nefgt;me DicaCeite öon 6^1. big 104^. (ïe((e fofclje uiiö

7. uber |ïci^ / fo frnbe id^ 9kicI)fgllo 11,, ober genauet 1119. ben Diametrum

unb vÖÓ()e bcÖCylindeié F, Vide Fig. i; j.

150. VDtO foU Ctn Cylinder til etllCIl Cubum pcrtufliibelt werbcii'?

o III nbsp;nbsp;nbsp;I II

^•g‘ nbsp;nbsp;nbsp;Cylinder A , belTcU Diameter a b i 3 f. UtlbbtC^obC a c 79.

/ fepc roteber gegeben / folcbef folie in cinen Cubum oei’ioanbelt iverben. 3lt bie Stug! iiud; beflfen (geiten?

o / mn

€f(llid) fnebe icb ben CófperlicOen 3nf)Ci(i bcO Cylinder© / gnbe 1129*

o /;////

biefen extrahire tfl) cubicè, bcfoinme 1042.bie@eitcn be© Cubic.

jObec: 3db oemnnble ben Diametrum i jy. in bie (geiten cine© Qua-

o ///

drat©/ ba© ifi / icb nebme bic aceite oon é y s. big 74 5. geile folebe au© 13 f.

iintec gef) / gnbe bep nnbem iz. ^ernaef) fuebe ieb jioifcben ber ©eiten De© ® gt; / //

Quadrat© iz.Unb beC.^Óbe 79.5lf0ei)Mediasproportionale$, bU© ig/ïcf) ncb#

/ // o /

me bie SKJeitcoon 7?. big iz. tf)eile folcbe in ^.gleicbe'^^eil/ geile einen^tb#

^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;bafoon

-ocr page 152-

gt;24 nbsp;nbsp;nbsp;erfunbcner

e ( nbsp;nbsp;nbsp;o I iiiii

fcatuon (iüê iz.imferftc^/fïnöe 1041.tie gvófere Medlam propordohaicm. ölÖ Die @Citcn Dcé CubiG. VideFig.ij-g.

SCann ic^ mm biefen Cubum eon cmem nbsp;nbsp;nbsp;in ctn Qmml

mfltibffn mi! / fo nebme iefe bie SfBeitc öon i.bii 4* jblcOe m g.qleicl)^

. nbsp;nbsp;nbsp;O/ /////nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O////;/¦

^^eil / uitb (ïclle einen ^^cif baimon «^1041, über (tcl^ / fo fïnbc ic^gt; i g ^« biêi@Étm bcé Ciibi H. JU cinemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vide Fig. i ^acf) mclcl^cm cim

Cub!fd)er g}ia§^ (gtab fan 9cmarl)£ merbmv barbwe^ aU i)au|Teti @e£ra»bs aufé 9enaue(ie fennen 9efd)dfe,t ma’bem

E-g- 5}?an mijïff bie^angc/ ^reife tmb^obe eincö ^aujfen^ md bem-Decimal-@tab/ muitipiicivt fotcbein emanbcF/ fö f)cif man benéórpcriicb'jn: Snf)a{f bon@c|)urf) unb^oü; felc!)€n3nf)aU nimnU man bon einem.Cubifci)cnnbsp;9}?ab’^©tab/ melcTxf ben @d)u!)cn aufaefragcn tfi/ imb mipf(Md)e aufnbsp;bem Cubifc!)en ?üïa^s@tab/ melcbee naci) bem 3mmi aufged’ogen moeben/nbsp;bce beu3n!)a(t beévPiauffcn ©cmdpbé meifen mirb^

Sllfo fan man aucb ein fa3ein?ga§ in einen Cubum ecrmanamp;ein / unb naci) [olc^em einen Cubifcipen 5}ja§#@tab üeefertigen/ unb benfelben fonbsp;naé ben gi^mern a(# paffen au^ragen / fo mirb man alébömi bui’è belfennbsp;^uljf / mann man einen Cubifcl)en g)ïa§^@fab/ fo nad) ben @d)uben aufge?nbsp;ttagen/ bacneben baf/ein anberé Sag/ fo nadb ben ©cbuben unb Decimal-Sollen gemeffén unb auggereebnet mirb/ ben Snbalt an ©miern unb ïbafiennbsp;gae leiebt wnb aufö genauefie gnben fonnen-

Sfem f merbe gegeben bec Cylinder a, beffen Diameter a u bie

-^óbe a c 8. folcbcr folie in einen Cubum oermanbclf merben / ig bie Swg/ mie (ang bie@etfe beöCubj feijn muffe?

Scb nebme bie SÖBeife oon 6f sM$ 74 u- geile fold)e aué 10. unfêt gefi/

/ // nbsp;nbsp;nbsp;in

gnbe 85, bie@ei£e beëQuadratg/ bernad) fuebe icb jmifdjen 89. unb bervg)ó# / /nbsp;be 8. Medias proportionalei, baé ig / icb nebme bie SSöeife bon 8. big

III

8 5. fbeile fofebe in g.gidcbe ^bf'l/ fo gibt bie geóffeee Media proportionahV 8 6, bie (geiten beö Cubi B, vide Fig. 158,,

3nme^

-ocr page 153-

Vna0?0tab* nbsp;nbsp;nbsp;J2J

2Jti ttieniew Ütttcrri(^t vom Proport ion a L-Jircful l)Cibe tc^ paf?. 7y. bièfeé ©cmpel gefe^t / ba ein Error mit cingefcblicbcn / allwo (lci)et/nbsp;PcUc jbld^e tH Lineam Geometricam, fO foUC Cé l)Ci^cn/itT LineamCubicam ,

tiann Daé Facit fuc 8.3^11 / 4è.@ci:upcl / 8-3éll / é.@cv'«.pe( |lef)cn folie.

) y )? VDiC Citt Cylinder in nbsp;nbsp;nbsp;PCtïoan^

bcltvmben?

o / //

E. g. OBigeC Cylinder A , Fig. ifi. bcflfctt Diameter a b 135-. unÖ

I u

tie .^o^c a c 79. balt / fcDc toicDcr gegeben / foicI)cc folie in eine S^ugel oer# wanbelt werben. bie gtrag iracb beffen Diametro ?

o / // ,7/

grlilicï) fuebe ieib benSoi*pei*lid)en3nbalt be§Cyitndeié/ fïnbe 1129,

o / IIIII

btefen perwanOfe tcb in einen Cubum , ftnbe bic (geiten be§ Cubi 1042. ber#

o //////

tiacb nebttie ic^ bie SÖGeite oon 49. bii óos. (tetle folebe au§ 104». über pel)/

0 1 II _

(inbe 12?, bie Axin Obec ben Diametrum Globi I.

Cbee; 3^1) öce'^^«ble biefen Cylinder in einen anbern oon gleicbee^amp;o#

o / // ///

be unb S)icfe / pnbe 1129. ben Diametrum unb .amp;óbe / bernacf) nebme icb bie ?U}eite oon 2. big 3. tpeilc folcpe in 3. gleiebe lt;beil / weilen il)te Proportion ip / (me Archimedes tebrct/) wie 3-gegen 2. pelle einen ^beilbaeoon

o / ///// nbsp;nbsp;nbsp;o l II

ÖUp I I ÏSgt;. wbee pcb / pnbe i 2p. ben Diametrum Globi I. VideFig.i ƒ9.

I j2, tlDte foU ciiT Cylinder nac^ gegcbcncr ^ól)C in einen Pyraraidem perwanbelt werben i

E.g. Obigee Cylinder A, Fig. i ƒ2. beffen Diameter i 3 ƒ. Unb bte.^0# m

be 79‘ balt / fet)e wiebee gegeben / folebee folie in einen e.ecficb^en Pytami-

dem bon I A. bocb bemanbelt wevben. -SP bie Stag nacb tiee ©eiten bec

Bafeoi?

o / / / ///

gïplicb fwd)c icb beiCyIinderée:étperlicben3nbg(t7 pnbe 1129. bef=*

^ 3 nbsp;nbsp;nbsp;^naeb

-ocr page 154-

) 26 nbsp;nbsp;nbsp;VXcü f evfunt)ener

-O / nbsp;nbsp;nbsp;/

nac^ne^»mctcï) h aw§ bet tjerlangfcn 4)ól)e 12. igt;aê gjbt 4. t^eiU öotmit bcti Snaait / baé i(t / icb tiel^mc Die Söeife öon t. bi^ 4. (teOe fold^e auë V/l

om

untee (trf) / (ïnDe a»», Den 3nf)aft Dee Bafeos, Diefe extrahire id) / Daé i(ï/

o III nbsp;nbsp;nbsp;o / //

icf) nebme Die SEDcife üigt;n i. t)i§ 2 s ball^ieee fbltbe / fïnDe 16«. Die ^eite et?

neé Q:iadia'é / folc^e OerWnnDie ic^gt; Dui’C^ ^ulffc Dcc rab :1a: fctragonica: meince Untcrricbts \gt;om Pro port. on al - Sttrful / in ein 6.Cc£ / Da^

ijl / icD ne^me Die SSJeite Don 4015. nbsp;nbsp;nbsp;6^%. jïcllc foicDe aug i '1%. unlec ftcfy

om

finDe 104. Die @citen Deg é.€clé / ncormit icamp; Die Bafm formire j unD Die

o /

^öhe c d I Z. in Daö Centrum perpendiculariter ailjtidjite / linD dfo Dcn ^y-ramidem K ijerfei’fige / iDcici^ec nm 3nf)a(t fo gcDgy alé Der Cylinder A. vi-deFig. léo.

jy?. TDte fsU cm Cylinder tn Ctncn Pyramidem rcrrürtll/ ^clt vDCcbcn i t»ann bte©eite ber Bafeos bc0nbsp;Pyramidis gcgcbcn tDirbf

E.g.Dbtger Cylinder A, Fig. i p, follc wieDcr in einenDrepecficblenPy-

O

ramidem üei'wanDelt wcrDcn / rooran Die @ciren Der Bafeo» %. ballen ibfle.

SfI DieS'^ag nacb Dero Perpendicular - xg)6i)e ?

o / // ///

2Ö3ann ieb nun Den 3nf}a(t Deg Cylinder^ gefunDen 1125- fo fuebe icb aléDann Den Quadrat. 2jnl)a(l Deg‘Drebecfé / Deffcn jeDe0eile a b 2. [0/nbsp;Daé ig! icb nebme Die ^Eöeite öon 8Ó6. big looo. geile joicbe aug 2. unlec

om nbsp;nbsp;nbsp;/ // IK

pd) / gnDe 175. Daé Perpendicuium, folcDeé l)albiecl / tbul 8Ó r- niit Der

® nbsp;nbsp;nbsp;o / //

(geiten 2- multipiidit / gibt 17 3. Den 3nl)alt Der Bafeos, Diefen Quadrat-3nl)alt tbeileieb in Den ^orperlicben^nbalt / Daé ig / idj nebme Die SEöcite

o/// nbsp;nbsp;nbsp;o///nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;//////

Don I. big 17i. jledc folebe aug i i j. unfer gdb/ gnDe 6 r*, fold)e mit 3. lt;quot;«1-

o / II ///

tiplicitf / gibt 19 f ó. Die «^obe c d Deg Pyramid» L, ipclcber fo grog ara

£ltnbalt ig / alé Der Cylinder A. Vide fig. 16 r.

If4 Wto

-ocr page 155-

tïTa^^Gtab. nbsp;nbsp;nbsp;;27

15'4. nbsp;nbsp;nbsp;foU ein Cylinder m elneiï Pyramidem öettüatt?

belt wetOctl / ba^ bcffeiï Perpendicular - ;^ol)C bct Geiten ber Bafeos glcr(^ fcye ?

o / //


^•g« ObtgcrCylinder A, Fig. 152. Öejfetl Diameter r 3f. utlb nf

f)i 75. balt / fepe wieber gegebcn / folcber folie itreinen oierecficbten Pyramidem öcnoönbelt toerbcn/ unb folfetr öie 0eiten bee Bafeos ber P«rpendicuiar-bc§ Pyramidis gleid) fcpfir 3fl bte geag f tute biefe^ ju fiinbcn ?

Cvfllicb öcmanble icb biefen Cylinder in cinen Cnhum . beffen @ette

o / // /// _ nbsp;nbsp;nbsp;o / // ///

wirb fepn 1042. folcbe mit 3. multipliciyf / gibt 31 26 bieFerpendiru-lar- .5)óbe eineOFyramidii, tpcilen ober bie Perpendicular - .^óbe ber@eifen

o ni III

Der Bafeos gicicf; fepn folie / fo fuebe icb jnJifeben biefer /^obe 3126. unb ber (geiten ber Baleos jrpep Vledias oroponionales, bo bOUtt bie Ileinere Med anbsp;proporcionaiii bie 0cite unb^óbc be§ oerlangten Pyramidis geben mrb/ baö

6 111111 0/7////

j(i / icb nebme bie SCBeife öon i o 4 2. bi^ 3110. fbeile folcbe in 3. gleiebe ^beil/

o / ///// nbsp;nbsp;nbsp;o / // ///

fo gibt ein “^beil oufj r 04 2. uber ft'cb gefïellt i y lt;gt; z. bie (geite a b imb*g)ob^ c d bcé 4.ccficbt!;n Pyiamidis Ivf. VideFig. 162.

Ober: nbsp;nbsp;nbsp;oerwonblc bie Bafin beOCylinderé in ein Quadrat, boé ijl/icb

° / // nbsp;nbsp;nbsp;o /

nebnte bie SDÖeite oon 6y g, biu 74 r. (lelie folcbe oud 13?, untev ftcl} / finbc i 2-

/// nbsp;nbsp;nbsp;om

bie ©eite beOQuadrate, gerner multiplicire icb bie-^obe 79, mit 3.gibt 237.

o///

bie^obe beé Pyramid», fuebe alébann jtoifeben biefer .^obe 237. unb ber ©ei#

0/

ten beéQigt;ad:até i2,jngt;cpMedia$ proportionalcs, boOifl/icb nebrtie bieSOöei#

0/0///

tc öon i2.bi§ 23 7. tbeilc foldbe in 3. gleiebe ^beil/ gibt ber unter(le^beil/aló

biefletnere Media proporuonalii I y oi.bie©eife a b ber Bafeos unb Perpendicular- -^Óbe C d beé Pyramidis. Vide Fig.ióa.

) SS* VPtt foU ei» Cylinder m eincn Conum nac^ QCtte^

bcnct^o^c pctwan^clt wetten?

E.g. ObU

-ocr page 156-

j2$ nbsp;nbsp;nbsp;tleu^crfimbeiKr

a ///


E. g. nbsp;nbsp;nbsp;Cylinder A , Fig. i f 2. feeflên Diameter i 3 f. unb ble

¦t)c 79. bait / fc^e wieber gegeben / fold)ec folic in cinen Comm ncrwanbclt

TOcvben / bcflën Perpendicular - 4)cgt;bc c d i y. fcpn follc. 2f(i bicl^fag nacb t)Cin Diametro i)(JC Bafeo* ?

(£i-(ilicl) fuct)c icb ben ^nbalt beé Cylinder^ / finbe 1149. trgt;ei(c foldbeit init f.alé |.öué bee gegebenen^obc/ befomme izys.ben^nbalt bee Bafeos.nbsp;()eenacb nebme icljt^bie ISeite eon 38r. bi§ 45* Peüe fo(d)c auö 22quot;, s'Bcv (t'd)/nbsp;finbe bco nabem 29. ben quadrirfen Diametrum, balbieee qlfo bicSSöeife eon

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /

I. biji 29. finbe 17. ben Diametrum a b bce Bafeos beö Coni N. tbeld^e fo gregt;§ CnnSnbalt ill / alé bee Cylinder A. Vide Fig.163.

) slt;$* tDic foil ctn Cylinder in cmeiiConutn üemanbelt wce5gt;cn/ voann bee Diameter berBafeosConinbsp;gegeben twivb?

o/// nbsp;nbsp;nbsp;m

E. g. Obigee Cylinder A Fig.if 2, beflen Diameter i 3 5. unb bie.0DfK 79. bait / feoe tvieber gegeben / folcfser jblle in mm Conum ueetnanbelf tneeben/

o

beficn Diameter a b bcc Bafeos z. bolte / i(l btcSvag/nad) bce Perpendicular-^ol)c beé Com?

o

3d) nel)me bie ^cite non 38 hi§ 49. (Idle fo!d)e më 4. nfó bent qua.

o//////

dfieten Diametro untee fid) / finbe 314 Z. bie Aream Bafeoi beé Coni, bleie tbeife

o / /////

o///


C ///


//////


id)in ben Coepeelicben 3nl)ttlf bêé Cylinder^ 1129. baé iff / id) nebme Die

o mill


fpgeite oon i. bt§ 3.4. fleKe folcbe aué 11 j. untee pd)/ pnbe 3 gt; 0. biefe mit 3.

rr-l ipliciet/gibt 1077.bie.g)ol)e c d beéConiO,am3nl)alf bem Cylinder A

glekl)gt; Vide Hlt;g. 64.

ys7* ïï)ie foil ein Cylinder in etnen Conum tjcrttianamp;clt vrer# bCU/ bCïDiamccer Bafeos unb btc Perpendicular-^0l)C be^Corii einanbee gleit^ feyen?

E g. Obp

-ocr page 157-

)z^

E. g. Obtsei: Cylinder A. Fig. i^z. fcee twcöec gegcben/ f(Md)erfolie in einen Conuni oecwanöelt weramp;cn/ Da§ t)jc Perpendicular - ^ói;e jgt;eit] Diamc-tru jjafeos gioid^ (epe/ i(l iJicgcag/ Wie diefeel ju pnamp;m ?

€r(i(iclamp; ocmanble kb ben Cylinder in ernenConum, amp;aéjfï/ (eb muld-

! H nbsp;nbsp;nbsp;c

plicife t)klt;!Qhf)i beé Cylinder^ 7^. Uttt 3- Qilbt 237*bte^ol)e beéConi.

o m nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e///

ttacb fuée idb jwifcben bem Diametro i?s..unb ber ^obe 237.pep Media*.

3 /// nbsp;nbsp;nbsp;O///

o///


proportionaiei, bué i(l/ icb ne^ttie bto SBeife bon i3 5.bt§ 23 7. Ibeilefofcbe

in 3.9!eicbe‘5:blt;^'i/ 9ibt bie fleinece. Media proportionalis 16bie .^6f)e unb aucb ben Diametrum c Fbeö Coni 'ê. toekeer om 3nboU bem Cylinder A gleidbnbsp;iji Vjüefig.

Otgt;cc: SBonn teb Ocn^nboltbeéCyiinderg cubicè excrahil’e/ fo befom#

J / /////

me icb bie^eiten ctneöC ibï 1042. '^un bcr^alt (td) bec Diameter unb f)e eineel Com oon gleid^r |)5be unb ‘iBeite gegen bee @eken beö Cuoi non

o nbsp;nbsp;nbsp;o / //nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o I It o

g(eid)em3nl)alt/wie y.gegen 448. nebmc olfo nue bieaDÖeke.bon 44 8.bi$ 7,

011/11/^ nbsp;nbsp;nbsp;o///

ite'le i'oIdK oué 104 t.iibec fid)/ fi'nbe 16,. bie ^ól)e unb fSBeke e f beé Coni F.

Sllfo wiebeé fcinem mcf)i: fd)wer fallen / wonn et obtgeé rec^i folfet/ bie Corpora in einonbet ju oetroonbeln / fo wo^l nad; bet £dnge / ^5i)e obetnbsp;5Steite.

)SS» tDie foil JU jtueyen Cótpern bao bvitte gefunben vocvn ben / vticlcbeo bem cinen au bet dbnlicb / bemnbsp;anbern aber am3nbalt gleteb feye^

E. g. gé werben gegeben 2.Coni, A unb B. bie4b6l)e .*..fepe cd ig.

o / nbsp;nbsp;nbsp;o

unb beffen Diameter obet^ite ab 14. bie^óbe B fepe cd i.unb beffen Dh-

ó /

meter Obet 'ÏCeite a b 2 f. ^un folie oué A ein oubetet Conu* gemad}t met« ben / weld)et bem b on bet^otm dbnlicb/ bem A «bet om Snbalt gleid) fepnnbsp;folie / ftogt jic^^/ wie biefeé ju finben?

-ocr page 158-

} JO nbsp;nbsp;nbsp;5f{cu ^ crfunöeneï

, , nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ! 'I m

gcfïlid^ fuc^je tc5 dncé jeöcn 3ti!)a(t / fïnöe A 9 2 4. unamp; B 16 3 f. bcr^

mill 01 mil

nac|gt; ne^me id^ bieSlBdtr son 9*4.^^ 16, u tï)tik fofr^e in s.gki^e ^Ixil/

° I nbsp;nbsp;nbsp;° III

unö ffellc eincn bateoit aué zr. w»iter (tQ / n'tiE)c 2 or. ïgt;cn Diametrum

01

a b t)eé Coni c. tiemacl; (lelle kf) (okI)m^f)eit aucamp; auö 10. untcr fief) / finbe

I It

85. ¦)ie^o5e cd beö Coni c. we(d)a figt; grog am Sinfjalt i(i7alö A. unb ati kt gorm gleid[) B. vide Fig. i'Ê6.

gt; 59'» XüiC tonnen bie Corpora Regutaria ^urc^

einan5»ev pcïwjanöelt wevSeni

_ nbsp;nbsp;nbsp;OA

E. g. Cémorbe gegegon t)ie@dto eineöHexaè'dri oberCnbi a b %(, pk ^eé' foüe in ben Diametrum Globj »ermanbelt merben / ijl bie grag / mic btefcé^nbsp;ju gnben ?

Sbicfeé aufé Icicbtefle ju oerriebten / mug icfgt; bie Tafanlam Conftmaionis Corporum Regularium uor .gtanb nebmen / Voelcbe in rticinem Unterrtclgt;t

»yom PR-opoRTtoNAi-gircfuJ 5u gnben/ allmoftcb bie igeitc beöCubi gc^: gen bem Diametro Giobi ssgt;ecI)olt/ vole 490f. gegen 6o8f» Oüegme bemnacb

c t ^ nbsp;nbsp;nbsp;¦ aj/f

bie ^eife bon 49of.bi0 6o%u Oelle folcge auö 8«.ubec (teb/ gnbe loar.benDia-

metrum Giobi c d. Vide fig. 167.

JI^O, VDlÊ folf crnTetraedrum I'nefn anamp;erp Corpus Regularc, camp;cr a«4gt; III einen Globutn perujan^elt n?er^eni

O I

E.g. merbe gegeben bie ©etten eineifTetraëdri a b 4^. folie tn einenCiibum ober anber^ Corpu»Reguiare ober in einenGiobum eeman^nbsp;belt werben/ mie opcr;rf man?

3cib fuegemieber in bieferTabfii, mie 0'cb bie @eite be^Tetraèdri gegen ber (Seiten beö Cubi uerbaltev gnbe mie 10000, gegen 4905-, nebme atfo bie'

o t nbsp;nbsp;nbsp;o /

SBdte bon 49of.bif; loooo, (ielle folcge auö 45.unter ficl}/gnbe 2,,bie(Sei?

tenbeé Cubi c d.

SIlfo aucigt; bie ®eite jbe^retraëdri terbalt (t'eb gegen ber(Seiten bet? ico-

-ocr page 159-

Vnö^^Gtab.

faëdri mc loooo. gegeti 3782. neT)me a(fo bte ?S8eite xgt;m 378». big loooo,

o / . nbsp;nbsp;nbsp;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

unb fÏÊlI^ 4f.unfet; Ocïgt;/ Pobe 17. btc@erten Deé icofaèdfi c f.

SnfoS)erf)aU(tcl)aucb/ m’móg bcffabell,öic^eiïe beöTecracdr! gegcn

bem Diametro Globi, we loooo. gcgeti 608f. ’IRcbme bemnad) bte ^eite

o / nbsp;nbsp;nbsp;o / //

bon 6o8f.bt§ loooo. (lelie folcbe aué 45.untcr 0camp;/ gnbe 274- ben Diamc-trumGlobi gfa. Vide Fig. i68.

Sllfolajfen ficl) alle (geiten bet Corporum Regalarium burcb einanber utf wanbeln.

jlt;5). tDann bcv Diameter citicr ’l^uQcl Qegcbcn ïDirb/ vote foUen bte 0eitcn ber Corporum Rcgularium, fonbsp;barein f ónnen befebneben / ge?nbsp;funben toerbeu ?

D /

ï.g. Sé toerbe ^egehen ber Diameter einer^ugel ab 84. biefem fol? ïcn bic (geiten ber Corporum Regularium, fp bateirt fonnen befc^rieben / ge?nbsp;funben t»ei’ben/ tvie wtrb biefcé uemebtet ?

.^ietJU gebtaud()e id) bie Tabulam fiber bic Lioeam Corporum Sphacrae infcribendonim meincö mebungejogenen Unterttebts oom Proportio-

NAi.-S«lt;fuI/ unb fel)c/ we’flel^ bei’ Diameterf.iobi gcgen bergriten beé Tetraèdri perbulte/(tnbe WC loooo.gegennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ebme nlfe» Die Söeitc öon

o / nbsp;nbsp;nbsp;o / //

8i«f.big loooo. (lede fokbeauö 84. unter (tef) / gnbe 6 s e. bic geiten beé Te-tracdric d, Wann fOlcbCÖ Corpus m bic^ugcl gcjlcilct / bic Citcumterenz bcr

^gel mit ben S(f en berul)rett toirb, vide Fig, 16p

2(lfb procedire id) mit ben anbern geiten ber Corporum Reguljrium lt;tudb f wie mie gemelfeTabeii jeiget.

j62»tült;inn btc0ctten eines Corporis Regulads gegebcit votrb/ biC0CtUn CillÊÖ önbern Corporis Regularis gefunbeii/nbsp;fo / beybe Corpora init cincrlcy ^ugel mógen um?nbsp;fc^neben/ obee umfaffet weebeni

^ nbsp;nbsp;nbsp;E. g. -gé

-ocr page 160-

tr^eu; crfun^cncc

o / //

E,g. gé wetamp;c gegcbcn t!ic0citê eineé ictiaëdii c d 6 8 6.tgt;iefefi Cor-

o /

pi s fan in einc ^^ugcf/ beffen niamecer 84- balt / befcbricben wefben / j(l bigt; geag/ wie lang bic (geiten eineéCabi fe^n muffe?

2fcl) ncbme bieSCöeite öDn 8i«r. bi§ sy?^. scrmóg becTabdi, (felle foiche

aué 6 8ö.unter fïcb / finbe 48 s. bic @etten beé Cubi c f, fo glelebfgllé in bie 5^ugel fan befcbrieben werben. vide tig. 169.

) 61 .TDann bie Geiten einee Corporis Regularis gegeben vtgt;ie fcUber Diameter Globi, VDeldjer folc^eö um^nbsp;faflen ïfan/ gefunben tuerbeiH

E. g. gé wetbe ge^eben bte(geite eineé Dodecaèdri a b 23. gcagt ft'cf)é/ wie gro§ ber d ameter sphaer* fcjjn follc / bacmit biefeé Corpus barein mógenbsp;befcftcieben werben ?

3cb nebme bie ^eite »on 3 jas. big loooo. »emi6g ber Tabeii, (felle

o / nbsp;nbsp;nbsp;o / //

felcfic ané a?. übet finbe 6 45. aufé genctuejie benDiatnetrumSphaera! cd, welcfee baé Dodecaedrum umfttffet. Vide fig.i 70.

JÖ4. ÏDann bcc Diameter eincr !R«geI eincs (eben VnetaUö gegeben wirb / tnie ffön mannbsp;ibte Gc^weve erfal)r en i

j^ief)ct gebóret folgenbe TabelJ, welci^e jc|gt; fo gennif approb'rt imb be# fiinbcn / bag eine .^ngel oon lo.^flfunb gïürnberget# unb tl(mergt;i^wicbténbsp;aufmeinem Decimal-(gtab na^folgenbe goll/ ©ran unb ©crupei balten/nbsp;aló

jo.^funb^urnberger/ baé©e# wiebt einer ^ugel 00»

0.©olb/ nbsp;nbsp;nbsp;#nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#

15 • Quecfftlber/ # h • ^leo/ #nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#

^, 0iilber/ # nbsp;nbsp;nbsp;#


^alt am Diametro, noci^ bettfDe-

cimal-

(gtab gemeffen/

©ran/

//

©crupel,

///

2.

7*

8.

f

2,

S*

f.

i

3*

2.

7*

t

3*

¦4*

0.

-ocr page 161-

g.^pjfer/ nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

30a/

/

3.

©ran/

ft

6.

©crupel,

m

0,

lt;!gt;. 50?e(f.ng/ nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

3-

f-

7'

cf ? êpfen / gefebmiebet/ nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

3»

6.

8»

lt;f. êbjen / gegoffen/ nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

3.

7*

f*

^.€nglifcb3iW ^ nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

3.

7*

6.

f.

Lp. ©tein/ nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

f.

7

lo.^funb U(mer7©ewi(bt balt om

Diametro cincr ^ugcl/

/ »

m

© ©olb/ nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

2,

7*

I.

ö. Onecf(tlber/ nbsp;nbsp;nbsp;#nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

2,

8*

8*

h.^et)/ nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

3. -

I,

9*

((.©ilber/ nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

3.

3.

1.

S. ^uplfer/ nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

3.

sgt;

I.

i. 9)telTing/ nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

3.

4.

8.

©cfcbmiebetSbfen/ f nbsp;nbsp;nbsp;f

3.

f‘

8.

Detc) golfen/ nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

5.

7.

4*^ttgl#3ibn/ nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

3.

6.

7-

Xp. ©tein/ nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

f-

3.

E. g- nbsp;nbsp;nbsp;wcrbc gegebcn b er Diameter obec Axisetner e^fertien ^ugef a b,

m

»cld)e nact) bem Dedirai- (gtab gemejfen / 17. Wit- 3(ï bic ^rag / wie febwer fölcbc / fo wobt nacb bcmni1rnbergcrfgt;«lé aucbUl»ierf©cwict)t fepn

grffdcb febe i(b in obigee Tabell, wie biel io.«}Jfwnb €bfcn narb bem Ded-

/ n III

mal - ©tab om Diametro boltett / pnbe ttocb bem lt(mer^©ewicbt 367- neb^ me alio bie SlCeite öon 17. bi§ 307. tnplice foldbe ?5Deite l unb (telle fie oyónbsp;10. untec Odb / fmbe x.lt;3Jfunb febwer.

^ebme i^ aber bie sSJeitc ron 17. hi^ 37j.alé bem ^umberger^^es witbt / tr'^Hre folebc / «nb (ieHe |ïe aug 10. unter fïcb / ftnbe aber / bad t$nbsp;ubet I. binaué longt / berowegen (telle idb fte in bic ^otb / bann lo.^ljfunt)nbsp;motben sio-^ötb / fr^e alfo foicbefSDeite aué 320, unter (itb / finbe bey na?

^ 3 nbsp;nbsp;nbsp;blt;m

-ocr page 162-

) ?4 nbsp;nbsp;nbsp;XXcucrfunöener

f)em nbsp;nbsp;nbsp;fo »ie( with folc^ie ^ugel nacamp; Dcm Vl^mbetQtto(§}miü)t

VDagen.

Otgt;cc: 3cl) nef)tiie nür Die SOöeiè öon fo. bi^ mikn Dee tTtlenbew ger .(Tenener gcgen Detn Ulniec urn 8. ^funb ;|cl)tt)erer t(i / (?eae foiite au§nbsp;5Z.M)/ al$ i.^Q3funb / .unter ^ftcl) / finbe 30. Sofl) t^ömbergec. Videnbsp;^ig. J7t-

H5-5:. tDie ïan man cv$ t)cm Diametro ciner gcgebcnen Wina gel cincö Wetalle / ben Diametrum ciner gleicbnbsp;ren ^iigel eines anbernïnctdUs fïnben^

. E. g. (£é rocrDe gegeben Der Diameter a b einer et)fcrnen ^ugel 17. wige I .Q3funD Ulnjer#@emid)ti 3(1 Diegrag/ tvie long Der Diameter einer blri;civnbsp;nen ixugef öon Diefem ©ewic^t fepn nserDe ?

3cl) fe()e in obigcrTabeli, roie ft'cl^ Daé555{eb gegen Dem^ufen t)erl)a!te/ fi'nDe ivie 319. gegen 367- nef)me Demnacl) Die SCöeite bon 3ip. bi^ 367. (lelie

/ // nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ 7/ ///nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, _

folcDe ouê 17* unfet ficb /,-finDe in^s. ben Dianvetrum c d. Der blebeiwn

jengel öon i.'bfwnDUlmerV4deFig.i7i.

3tem: C^merDe gegében Der Diameter ab cincrbleDernen^ugef 192. balt 2 ^funD ^^ürnberger^ (33cWtcf)iö. 3(1 Die ^rag / mie biel eine ebi'ernenbsp;gegbfiêne 5?ugcl Dte'fcB Q^eroiebm am Diametro balie ?

3cb febe in Der Tabeil Die Proportion Delr'^lcbeé gegen Dem gegom-nett

////// .mill

gbj'en mie 3^7* g^g^^ 3 7f‘ olfoDie bon 327. bi§ 37?. (lelie

fblcbe au§ 191. uber (ttb/ fïnbe 22. DenDiammum cd Dereijfemengegofle? nen5?ugel/jo 2.^unD;^ürnberger#@emiel^ó magen mirD.

^i65i tDte fan Me ©citen cince Gobi, u^jcfe^gègebenein Diametro unt)00n)erc cinérH^ugél / tn jcMinÖTe;?nbsp;tall / öer wie t^tclfle Ctjeü eines aübieftgeijnbsp;Decimal - ©djttcfes folc^e fcye/ etjf

' i'jl : : ¦ nbsp;nbsp;nbsp;\

-ocr page 163-

yzs

mag J Stab.

E. g. wetbegegebcfl amp;ec Diameter a b 17. cimr e^jcfnen ge^off^nen l^ugel / fo aübier i.^funamp; tvigt. 3il t)te grag / mie mei bie (geife einc^nbsp;Cubi. unö aller anDern?0?etallen / öon i.^funD / naclamp; bem Decimal-@tabnbsp;gcmcflêH / Ntm wetbe ?

grfilic^) fucl^e icamp; bic 0ejten be^ Cubl. boó' ifï / iel) nel)me bie SSjeite

/// nbsp;nbsp;nbsp;nnn

»ott 61. big 49. (lelie (btci^e au§ i ?. unler jlc^^ / flnbe-1 w. bic @eile c d eü ncé Crbi ron ÊJ/Rn. ^ernac^ febe id) in: ber Tabeii, bie QSerglcicbung^

be§ @ölbé gegen beni / fïnbe zji. gegen 367. nebme alfo bie SCBcite

n/m nbsp;nbsp;nbsp;uur

Bbn zju big 367. (lelie fold)e aug i j’.untcr (tdgt; / gnbe 99- bie feiten be§ Cubi el öon @D(b-

geener nebme icb bie SBeife non aSs^. big 567'. flcllc foicbe aug i 37. un^

t u ur _ nbsp;nbsp;nbsp;^

ter fteb / gnbe bei) nabem it) g, bie@eite begCubi g h öonOaecfglber.

2(lfo aucb bie SODeite üon 31?. big 3$7,genommetT/ «nb aug 137! un?

1 n ut

ter fitb gejlellt / gibt 119, bie @eitc i k , beg Cubi Don^let); unb fo fort

«n. Vide fig. 17a»

y67- tDdnn ber Diameter einer !^ugel / famt bem ©ewiefet eine0(Drtl)5 / gegeben wjirb / tnie fait man benDiame-trum Don cbcit tiicfcr 0cbt»erc ciiico anöcrnnbsp;lt;Drtl)0 ftitben j?

E. g. amp; werbe gegeben ber Diameter emer e»)fernenKugel 246. migt biefe ^uget aübier Ulmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ wie grog ber Diameter

»on ?.^funb / nacl) bem ïlïürnberger ©emicbt / (eynwerbe / allwo loo, ^funb 55?üinbcrgcr / 1 o8.Q3funb Ulmcr augmatgen?

Scb nebme bie SCBeite öon 27s. big 27». nermóg ber Tabeil, geile folefie

tuur ^ nbsp;nbsp;nbsp;tuutnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ciug24«» uber gef) / pnbe a ji. ben Diametrum ïon 3-^funbSpfen^urn? bergergt;@ewicbt.

M nebme bie ?Ö3eite doit yo. big f4. fbeife foicbe in 3, gieid)e

^beti/

-ocr page 164-

rteu^evfunöencï

I n m nbsp;nbsp;nbsp;/ // w

Q:l)ei( / unÈ) fï«H« nbsp;nbsp;nbsp;amp;ari3ört aué abcc (t'cö / ftttöé auit a f

ben Diametrum olobi t)on 3.‘33funD '^ümbefgec^öeiDicrjt.

}6B. ÏDic foU auf eine gegcbcne gcrabe Linea bcr ÏDtncfcl cmcr Regular - StguF nac^ Scgcljrc»nbsp;bargcjïellt wcrben^

f n

E. g. (gé werbe gegcben bie Linea a b 7^ roucauf ein 295'nilel y .^ct'é folie gefiellt wecben. 3(ï bic gcag f tote biefeé macb^n ‘i

.^icrju babe icb üoniiofben bie Tabell Óber bie Liaea Sub:cn(arum Angii-lorum k'oiygonornm meinCS Ul1temlt;bt6 lt;gt;0111 Propor^tion al - SircFul/

aStoobie ©eite be§ r gegen bet* Subccnia jt'ci^ oei'bdlt wie foas. gegen

///

8i3f. nebme alfo b»e?S3eite bon fotg. bi§ giir. (ïelle folcbeau§7f. nberficb/

o / //

pnbc I zi. bieSubtcnfam b c, be§?83iBcfclé cincé f.Scfé. ?0?acbe ölfo mit bei' SCDeite bee Lineae a b aué a ben iSogen b c. unD nebme oon oem ?)}ïagp

o / //

(gtab / tooniit bie Linea a b gertH’ffcö wocben/12 . (lelie folebe aué b nacb «. jiebe a c, fo i(i becSSJiUcfel b a c Dec Stgui'^sajincfel be§ f.gcfö. videnbsp;Fig. 173.

)6p. Wie foU an eine gerabe Linea unb einen barauf gegebenenpuncten öcr AngulusCencri cincr bc#

gcl?rtcn Sigur ocrfcvtigct werben?

• /

E. g. Êé wei’be gegeben bie Linea a b i f. nun folie an ben ^uneren b bei’ Anguius centii eineö f.gcfé gelïellt merben. 3|i bie grag / voa biefeénbsp;JU finben ?

©W ei'langere icb bie Lineam a b mif einer Winben Linea, unb ma^ cf;emit bec Linea a b beni^ogen obecSemi-circuinm a d c, bevnacb nebme

o / nbsp;nbsp;nbsp;o I tl

id) bie ?83eite öon yoig. big gier. (ïelle folebe aug i y. ubei fïcb / gnbe 24gt;. biesubtenfam d c , folc^c aUiJ c nud) d ge(!ellt / jiebe b d jufammen/ fo gibtnbsp;a b d ben Angulutn Cent i, uttb a d bie ©eiïe be^ f. êcfö / unb a. b Oennbsp;Semi - Diametrum. Vide Fig. 174,

-ocr page 165-

170* Wie foU auf einc gegebene gerabeLinea eine begcbrte Regular-Sigui- befebneben voevbcn?

E.g. Wci'bc gegeten ÖicLinea a b 2. börauffolle eitt Regular- 5.©cf ï)cfc^)ricben roei’ben/ wie iji i?ie subtenfa ju (tuben?

gtjilici) macl)e id) mit bei'Linea a b gu^ a beir^ogen b g , beruacl) ue^? ïue id) bie ^eitc non foig. bi§ gin. uermóg biefer Tabell, (tclle foid)e öu^

O nbsp;nbsp;nbsp;© / //

a.ubec ftd)/ (tube 3II. bieSubtenfam b c, bicfeSubtcnfam b c tbeile id) in 2. gleid)e ^beil/ jiebe aué a nctci) d cine b-linbe Lincam a d, bentad) tbeilc icbnbsp;a b aud) in 2.g!eid)e^l)eit in e,rid)tc aué e einPerpendicuium auf/ wo niinnbsp;Perpendiciilum bie Lifieatn a d blicd)fcbncibef / Ulé iU f. fögibi bba^Cen-tforo, unb a fben Semi-Diainetrum Circuli, mit We(d)Cm id) Dcn ©rcui bèfnbsp;febeeibe / unb baé lacus a b rn ber circumferenz j-.mabi bevum trage / bienbsp;^uncten jufammen jiebe/ fo üi ïgt;a6 Regu’ar- f.igcP fertig.

Oöer : 3cb fan bie Subtenfam b c auö a utlb b mit betn 1-aterc a b in

€gt;?ïacb«ngberCreu^^)S%n burebfebneiben. vide Fig.i7j-.

)y), Wie foH/ wann ber Diameter Circuli gegebcn ttgt;irb/ bic Gcite Miïb bei* bcgebvtc .Stgur^ Wincfelnbsp;gefunben i*Devben i

O

E. g. Cö werbe gegeben ber Semi - Diameter Circuli a b 2. JU foiebem folie bie èeite eineé f.gdö unb bcr|êlben gigurninb Gentri - «Ö3incfel gefun^nbsp;ben werben / wie operirt man ?

^rberldngccc erfllid) Oen semi-Diametrum a bïit c, mad)e mit a b öen CircuD3ïi§/ bernad) nebme itb DiefSBeite oon rots-KtJ Sur. fictie folcbc auö

o nbsp;nbsp;nbsp;o ///

2.uber jtd)/ finbe Bh. bieSubtenram c d, ifi alfo baé Campüment, nemfid) t)jeChorda bd biC 0eite d a c, unb d b c ber gigur^ unb d a b ber Centti-jéöinefel beé begebrten f.Scfd. Vide Fig.176.

17*. Wie ïUirb bic Circumferenz cilVCS Circulo

ne;d^ ^cgcljrcn get^cilcti

O

E, g. (Sö werbe gegeben ber Semi-Diameter etneé ©rcul^ a b 3. uun folie bie Circumferenz bcé Circulö tn 7.^bdl stt^cilt werben/ wie njirbbiefeönbsp;perriclif^f ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

© nbsp;nbsp;nbsp;^ierju

-ocr page 166-

) ?$ nbsp;nbsp;nbsp;ITTeu ^ cvfuntgt;cncc

v^terju trollen wit’ 9Cbraucf)en bie Tabell ubcc bic LïneaCirculi dividend! meinesUnterricbts vomPRoPORTioNAL-SircFuI/ ateo bcr'Radius f774.nbsp;unb bic @cite bes 7.gifs foio.^dlt. ^el.mie alfo bie SOBcitc öon j'774. big.

fOlo. fteüe folcI;e öuS s.vintcc pnbe ae, folclamp;c ncf)«ie ic^ jjon bem50?a§#

O

@fab / rcemif bic g^gemcfifett ttJbrbcn / tfjcile barmii bic ciicumferenz in. 7- ^f}^il / fo lO es gefcbeberu vide Fig. 177,

17?. ÏDie foU m einenCircuï einc Regular-befetriebe» werben?

O

E.g. (£s WCVbe gegeben bCl’Semi- Diameter ciltCS ^irCUlS a b 3. (n fen Cit'cul foliecin Regular- f.(gef bcfcbriebetT tverben/ me operirt man?

O

3cl) nei)mc bic ?ÏBeitc sou f774. big 6788, ftellc fok^c gus 3»óbcc \iéf

o I II ^ nbsp;nbsp;nbsp;^

gnbc 5 5 2.bie@cite bes f.Scfs/ trage folcbe in ber Circumferenz f.maf)l bet** wni/ jiebe bie^uncten pfammen/ fo i|l bas y-Seb fertig. videEig.178.

)74. VDeinn cincRegular-^tgur gegeben iï»{ramp;/ vdic fell bev* Semi-Diamecer l^tcvju gefnnben vDerbeni

o / //

E. g. SS Vücrbe gegeben bic@cife cineS f.ScfS 3 f 2. igbic^rag/iiacl^ jjemSemi- DiametroC'-culi, mofcin bas f.Scf fan bcfcl)wbcn meeben?

3cf) nef)me bte?S3cife öon f774. big 678*. sermog ber Tabeii, fjeue foic^e omnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

OUS 3 fi- untel* |Tcf)/ gpbe 3.ben - Diametrum a b , mormit ber Circuluf gemai^f / unb bie@eiten in beffen Circumferenz f)ei’iim getragen mirb, videnbsp;Fig. 178.

175't VDetnit cmClKil üOlt becCircumferenz ctltCö CtïCUlSJ gegebe» tttirb/ ttgt;te Fan man crfal)ren/ bcirnbsp;VDie pieljFe Cljeil folc^er feyc i

onr

E. g. Sé werbe gegeben bic chorda etneS Sireuis c d 3^2» ffagt gebsr ber mie uielge^bcil beg Sirculs folcbe feoe?

Srglieb meffe icb ben Semi-Diametrum Circulr auf bCttl 0}?ag?(^tab/WOrf

O- nbsp;nbsp;nbsp;lt;y

öiit bicchordagemeffentvorben/ gnbc 3. ^ernarf) nef;me ic^ bic§[0eifc tgt;on3»

big

-ocr page 167-

o///

b!§ 3 5i..jlc[Ie fC'(cf)5 ault;gt; beni S«mi-Diametro f774, öenilóg bïi: Tabell ubct ftc^/ piiöe 67S8. in ba’ Tabeii bic @cife cincé f.gcfó ober ben fünff«nbsp;ren '^l}eii bc§ Circuit iDCifct. vide Fig. 178.

^7lt;S, ÏPibfoU cin^aupt?^!^ etnerbeftdnbigenRegular-^tgur gemaebt ober* aufgcrtflen irerben i E.g. n-verbe oegeben bici^cifc ciner bejianbigen j'.ccfifbtcn Reguiir-'^igur sóo.i^edes, folct)e jlMJe fomnait./ unbin @runb^'9èi|gebracht werben/nbsp;tvic opcrii't mgn ?

c^ierju nJt( iel) gcbrctuc^cn bic Tabel! ber Lineac Fortificatoriac mcm«3 Un^ terrid)tö worn Pro portion al - Sirdul. ^'ïcbnie dfo/ nermóg berfdben/

o nbsp;nbsp;nbsp;o

bic Söcitc oon fivs. bi§ 44ot.lWlc fofebe aiié 36c imter fidv finbe 302. beij

Semi- Diametrum a g. Ulit WClcbcm icf) DCII ©l’CUPDvip UiafbC; bicigcitc h i

56o.in bcrCkcumferenz ^.tnal)l l)crumtrage/ bie^imcten niit Ifinbenbinten jufammen sicf)c. ^crnacl) nd)nieicl) bieSbBcttebon lOsf.bip 44=3. (blebc

CvUé soLunte-r ficl)/ ftnbe 72. bic 5\ef)!^^mie/ foldbe febneibe ici) aue? tcbcm(gd au*f bc!)bcn @eitcn auö a nacl) b unb c ,nb. Ober / icf) ne!)mc bicSBeifc-bon

1053- bi§ f t7«. 1^die fcgt;(cf)c aué 3(gt;o.vintcr fi'cl)/ b'nbe aucf) 71. Coilum ober bie ^ef)l ^ Lineam a b obci’ a c. gcmcr ncbmc icf) bie JSDeite bon f .7. bip’ r he.

o nbsp;nbsp;nbsp;o

ftcUe folcbe auö a^o.unfcr fteb/fïnbe s^-bfe Aiam, Fiancq ober @freidb bd ober c e, roelcl)e tcf) aué b unD c om ©ibc ber Jficbf^Jinie perpendicuiariternbsp;aufrid)te/ b^rnaef) nei}inc icf) bie Iföeite oon ifridip fiie. (feffe folebe aué

O nbsp;nbsp;nbsp;®

a$0 wnter ftc^/ lünbe lOs, bic Capital- Lineam a f, (cgcalfOein Lineal an baö

centturo circuli uiib nufbcti ^v^bSCOincbcf a, unb fragc bic 108 aué a nacf) f, jiebe bie @eftcbt^£inien aué H unb c nacl)f jiifammcn/ jö i|} bab Q5olIroer(fnbsp;fertig, 5(lfo maebe iel) bie anberc alle / fo wirb ber ^aupt#9ï!g in @runb gccnbsp;legt fepn. vide Fjg. 179.

)77» ïüic foU öct: Tangens an Ctncm Angulo redo etnC5 gcgcbcnenTDincPele gefunöen i,i?ei:tgt;cn f

E. g. nbsp;nbsp;nbsp;gegeben ber Angulus redus abc, beffen Radius a b 3.

0 3 nbsp;nbsp;nbsp;unb ber

-ocr page 168-

gt;40 nbsp;nbsp;nbsp;!n:eu?lt;erfunamp;enctr

O

unt) Dcc gc^cbettc ^j'ncfel b a c 40, 3(1 bic grag / tvje lang öcjfcn Tatv

gem b c [cpC ?

.©ici’ju tt)il id) gcbrau^en blc Tabell fiber bie Linea Tangentium tticinee

Vln,terri4)t6 vow Proportional - ^ircFul / alltIJO Der Radius ioooo« Utlö o

or It


tgt;er Tangens tsoti 40. 8391- i(ï* ^cf)me alfo t)ie ?£Bejfr boo 839. bifj 1000»

(ielle foldgt;e au{? 3. itnter ficl). / pnör 2ft. tgt;ro Taagentem b c* i

o

oef)nie nbsp;nbsp;nbsp;bon 3. bi§ looo. (Iclic folcïgt;e aug 83?. unter {i^t gnöeau^

e / //

Z f i. beoTangeatem b c. Vide Fig.i go.

)7S» nbsp;nbsp;nbsp;Radius unb beffen Tangens gcgeben tötrb/

tt»te foUc beffelben ÏDincfel gefiinben wceben i

0 nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0/ n

E.g. toerbe gegebcn berRadius a b 3. unb beflféo Tangens b c zfz^ 3(1 bte grag / wie 9ro§ ber SSDincfel b a c fepe ?

O: nbsp;nbsp;nbsp;-O///

3c^ oe^me bie Stöcife bon. 3. bi§ Zf i. (lefle folcl^e aug loooo. «otec fï,c^/

• nbsp;nbsp;nbsp;o

floöe 839«. t»dc|)c m ber Tabeii ben SlÖmcfef eon 40. weifef. videFig.igov

)79. TDte foil ein TDinef cl nadb 23cgel)t:cn formirt

ïüerben ?

o nbsp;nbsp;nbsp;o

E. g. gówerbegegebenberRadiusabz. barouf folie ein^ioifel bon 30^ gejlellt werben/ wie operirtman ?

3c^ ne^me ble SÏJeiteöon f774. bi§ loooo. bcrmog biefer Tabeit, (ieüt

o nbsp;nbsp;nbsp;® / //

f)(cl)C au§ z. untcr fteb / ftnbe i ¦ e. benTangcntem b c , we(d)et au§ b oer-pcndkularicer aufgeri(l)tet / unb bie Linea a c gc^ogen wirb / l^at a(fo betr

o

Slötncfel b a c 30. Vide Fig. i g t.

é

3So» Tpir fan man eincRegurar-giguT in etnen Clrcnl

befebmben-J

E, g. werbe gegeben ber Scmigt; Diameter a b eioeóCneuló 1 bólt

. ¦ nbsp;nbsp;nbsp;, Jn bife

-ocr page 169-

tTTa0^0töb.' nbsp;nbsp;nbsp;J4J

in btéfcn 0'«ul folfe tcïgt; ci'n Regular, f.gcffieïlen / tUt befc^mbcn/ wie operiW ieb*

^erju iDil icb gebraudben bje Tabell ubet* bte Lin?a Chort’arum memes yntcrcicbts to0m t^aofoRTioNAL -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t\)ük berotvegen ben ©rcuU

filé 3éo. in f.^beil ( gibd cm '^t)cil 72. nbsp;nbsp;nbsp;fucb« icb in ber Tabeii ben

O

60. ató ben Radium , pnbe fooo, unb ben giguv # ^incfel 7^* Wee gibt

O

f878. ïRebme alöbgnu bie S33eite öon fooo. bi§ f 87». (tcKe Wc «ug 3. ubec © / //

fic^ / finbC 3 f3. bie Chordfam , Obee@eite a d Öeg f.Stfd. VideFig.lgZ.

iSj, fa» man erfabren / t»ie t)tcJ ein gegcbcner XPiiidfel (Eirab bviUe i

Of

E.g. C^werbe gegeben berSSJincfel b a c, beffenRadiu»a b af. bte

o f

Chorda b c I f. biegrag / we grog bec SCmc^el b a c fe^e?

01 nbsp;nbsp;nbsp;o I

3d) nebme bie ïPeife non i j*. big a f. ficlle folcbc aug fOoo. ofó bent Radio, unter (kï) / gnbe 3007. bie Chordam b c, fofebe 3nljl furbe icb i»

O

bee Tabeii, iinb gnbc / bag fie tnic ben 3 9. weifet / welcben bee föJincfef b ac balt. VideF!g.i83.

)82* VOie foil man einentPincFel na^25egcbren formi-ren / wponn beffen Radius gegeben toirbf

O

E. g, amp; werbe gegeben tgt;ec Radius a b 4. guf obet mit biefem folie icb

o

eimnSCBincEel öon 3a. fbrmiren / wie operitre j(b ?

o

3cb fnebe in ber Tabeii biechordam öon 32, unb ben Radium ober bic Chordam »on 60. pnbe 2f7f 6 unb fooa ïlïebme benmacb bie ^eite sjon

o- nbsp;nbsp;nbsp;c /

a7r«. big foco. geile foldbe au^ 4^ alé bem Radio, unter geb / gnbe a*. tie

O'

chotdam b c » beg fUJincfetó b a c bOn 32. Vide Eig. 184.

3. nbsp;nbsp;nbsp;fli^'

-ocr page 170-

j 42 nbsp;nbsp;nbsp;tTcu ^ erfun^éitev

2(uf folcl^e 1!Cöeife Finnen nl(e Problemata unamp; QusflionesJJec Une® Chof-

darum toivirt tVCvbl’U.

3cfgt;lVtl aber biet* ein^n FarijCm Modum procedendi burcl) bic Linea Chor-darum , (t\)elcbe auf unict'iii soja!? ? @tab bcc crfïcn feiten untcr ben gc# tvobnlidben ó.SoHcn befïnblicl)/) anjeigen / iwburdb bic Süöincfcl unb@eitc«nbsp;4uf baé genaucjbc 511 ftnocn fcijn.

SSctt ^erTRIGONOMETR^A.

Linea Chordarum. j * loas tgt;tcnct öie Linea Chordarum?

^efe Linea biCHCt 5UI’ Trigonometria , bflrbUCCl) bic SSBincfcI imb@ciü

,ten cineé Trian^uié aufgcntfcn / ober erfunbigci/ wie aufl; bic Sinus bcc fSöincFcln fónnen gefunben wevbcn*

2. \ïgt;ie ift htefc Linea chigctl}cilt?

^iefe Linea Chordarum bat in bci' ?ange Fcin 0cfa^ / bflbc fi'c ngcb^^c# (ieben / unb allbiec 4- Decimal - 3o(( lang gemacf;t / bamit bcc Radius ober bic

ó

Chorda üCn 6o öuf bcm Decimal (gtab aooo. baltC / tVOl’bUl’Cl) aUcélcicbtj lieb folviït vuirb / tiaci) öiéfcr tange öa- 4 Decimal-jollen wieb ejn 10000nbsp;tbciliger S0ïa^^@t«b/ glctcb ber ^.gigtir / gemaebet / unb nacb bev rabeil

ubet bic Linea Ghordarum mcmce Unterrid)tS i?om Prop .RTIONAI, -Jit#

(f ul / aufgetfagen. ©ölcbc cfjli'ccfct ü'cf) bon cinem ©tab ^iim anbcm / big auf 90. öon 90-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ©i’abcn / bon 120. big auf

180. bon 10. JU io.@i'abcn } ibicmoblcn biefe Linea big auf so.ömb juun^ fei-ni lt;^bcbabcn genug ig / bann wann ein ftuwpffa' ^iticfei fo« aufget’i^ettnbsp;iDCcbcn/ fo nebni^ iel) növöcgfcn Compiiuisnc, tbrej;iemitcn tbii’D ju bcï^nbsp;nebmenfepn.

VDie ïan itiaii hen Sinum return eines gegebenen VDtrtcfelöfihhen?

o

s. g, ^d) föllc ben sinum Telt;5lum bcg'^incFclé bOn 4f. fucbcrt.

00 nebme kb guf bcm SO]aggt;0fgb bOU bet Linea chordaruro ^o.afg

ben Ra.

-ocr page 171-

tTTa^#Gtab^ nbsp;nbsp;nbsp;^45

bm Radium , {leüc folcïicn auf einegecabeLincam aug a nacig b, unb mcicbe

barmit beti^ögen be, f)ernadgt;nef)ttie tel)»Dnbet'LincaChordarum4;. ftcU U in Egt;en ^ogco aug b nneb c, falie ayö c baé Perpendicuium c d,

O

welcbeé bcc sinui reaus DOD 4f. ifï / mcffe folebeé auf bem Decimal, (gtab/

o

(t'nbe 1414. balbtere biefe / gibt 707. ben sinum reaum m)4). 5:)a8' ici) balbtcren mug/ t|l bie Ui'facl)/ meilen berRadius in ben sinus - '^^afeln looo»nbsp;oHbtcr aber auf biefee Ltnca, naci) bem Decimal - @{ab gemeffen/ 2000, bat/nbsp;jebeé^f/eil fut loo. getcebnet,

O'

Ober: 3cb nebme ron bet binea chordarum 90. gelfefolcbe augbnacb e, jiebe b e, unb bnlbiete biefe chordam in f, fb gibt u t obet e f ben si-

o

num reélum »0n 45'* HUb ifl alfO eittCt feben Chordae l^albet ^betl bet sinur

beé ér SOöincfelö / unb b f bem Fcrpcndiculo c d gletcl) / trann icf) abet bie

O'

Chordam b e bOn so. auf bCilt Decimal - (gfab rtieffe / fo ftnbe ic5 2830.

a

theile fotebe in 4.^l)ci( / gibt ein^()eil707. ben sinum reaum ron 4f. fOag icb fte mit 4. dividite/ i|i bie Utfacb / meden bet fïCmcfel dupiut mot#^nbsp;ben / unb bet Radius an (iaft 1000,. auf bem Decimal - @tab aooo» bat»

VidcFig.lSfr

NOTA.

ïa?ei(en betQ3la^ auf bem 5?urffet ju eng / unb folcbe8 cine gtoffe gigur etfotbert/ fo fan cinct folc^e auf »otge[d)tiebene^eife befonbetö aufreijXcn/nbsp;allljier aber babe icf) eé auf folgenbe ?0faniet jn papier gebracht / alö:

a

5cf) nel)me ben Radium 60. pón bet Linea chordarum, bnlbteref0l''h'’n/ unb (lede ibn auö a nach b, macf)e barmitben i^ogen b e, alébann nebme ici)

• O

loon betLineaChordarum 4f. balbietefolcbeöucb/imb geile ge au8 b nacbc, falie au8 r baé Perpendicuium c d. Obet / icb UCbme ton bet i-ineaChorda-

-ocr page 172-

)44 nbsp;nbsp;nbsp;5ncu?erfiMibcner

o

fï'namp;C id) 707.ben SinumrecStum i)0t14f .Wif folc^)^’io tgt;ftt Tabuli*Slnuum l)cn tH Vide Fig.iJJf.

4. Vüie fan ber Sinus reaus eine6tt)incfels gefunben tsjcr# tgt;en/n3aim btetóigc Radii gegeben roivb-^

o nbsp;nbsp;nbsp;o

E. g. (i.é tD?ri)e gegeben bet Radius 3 b f. ba* ?SindeI b a c 30. 3fï Die Stag / nkl) befien sinui redo i

O nbsp;nbsp;nbsp;o

3d)nd)nic bon beo Linea chordarum 6o. ön fiatt 30. a(|lJ bie boppctte Chotdam biefcé SSJindclö / mefie folcbe nuf beni Decimal - ©tab / (inbe 2000,nbsp;jebeé^bed fuo 100. gereebnet / fokbe mtt4. dividirt? gibt f00. ben sioum non

o nbsp;nbsp;nbsp;®

30. weilen aber bier beo Radius f. böt/ fo nebme id) üon beo Linca Arithme-

, nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0/

tica bieSiBeitebon fo.big loo. Oedefold)eaué f.unteoftd)/ finbe at, ben Si-

O

num reaum bilt;feé ?SDincfefó bon 30. vide Fig.iS^.

5, VPic fan man einc jebc Regular-Stgub bur^

^ülffc bicfeb ^intc aufreijTcn ?

E. g. (gé foKe ein Regular - y. aufgcoijten ibcobcn / tbie operlrt mon?

lt;3

3d) nebme bon beo Linea chordarum ben Radium öié 6o, oeijjc baottiit

o

einenCirculum, beonad) dividioe iel) 360, mil ein jebeo ©ocui fo öiciOoab

O nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

bat/ buref) y. gibt 72. nef)mc olébannbon beo Linea chordarum 72. toagc füid)e in bcocircumirerenz y. mai)l I)eoum / ^te^e^bie^UHCten jufamraen/ fo ilïnbsp;baé f.amp;f feotig.

tgt;CbRadius emev Regular-Sigur gegeben tsirb/ vnio folie bie chorda obev* berofelben @eitenbsp;^iersu gefwnben vtjerbejt ?

o /

E.g. (géioeobe gegeben beo Radius a b 2 y.eincé y.^cféy ijl bie goog/ i^ie lang bie (geite beffelben fepn muffe ?

goplid) oeiffe icb mit bem Radio a b cinen ©ocul / beonad) meffe icb bie

Chordam ton 7z. ulö bie ©eiten eineé y.igcfé/ wie awe^ ben Radium tgt;o«

6o,g«f

-ocr page 173-

)4r

o///


6Ó, auf belt) Decimal - (gtaamp; / {i'namp;e 236. unt) 2, ne^me al^bartn öon bet Linea

o o/// nbsp;nbsp;nbsp;o / ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9///

Arithmetica bjcSKJeitC tion 2.bi$ 2,s. ftellc fö!rf)e aué ar.ubec |]'cr;/ftnbC294*

bic@dJcn lt;i c, ngt;e(ct)e tel) »on bem5)?a§f@tab ncl)mc/ iDomit bec Radius a b g«nie(Ten woi’ben/ trage foIrl)e in berCircumferenz f.mabl brrum/ siefjebienbsp;^gt;uncten jufammen/ fo baö j-.gcf videFig. 1^7,

7»VDrtnn Me 0ette cinev Regular-^i'gur gegeben tT?ivb/tt)tc foU bev* Radius l)icf$u gefunben vuerben ?

om

E. g. tvci'be gegeben bic ©cite eineö f. (gefé d c 294. ju biefer foKe ber Radius gcfunbcu werben ?

O

êrfilicb nebltic icb rost ber Linea Chordarum 7Z. al^ bieChardam cinc#

o ///

f.Scfé/ meffe folebe auf bem Decimal - (gtab/ pnbe 236, me aucb ben Ra-

00 nbsp;nbsp;nbsp;O

dium 60. finbe 2, nc^tne alébann öonber Linea Arithmetica bie?Ö5dfeöonZf o ! Hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01

bip 2 f 6. fïcile pgt;lc|)e aué 2 s 4. untcr li'cl) / jinbc 2 r. ben Radium a b be§

Vide Fig. 187.

8. ÏDic ïan man cifabven / vete ütcl cin gege^ bener tDincfcl (Brab babe ?

E, g. (gö werbe gegeben ber SOSincfel b a c, til bieSt^g/ wttebielfölcJjec ®rab halte ?

S)er SÖGincfel hat an gnb uor fich fclbfien fetne @rab / fonbern ber gen / mlchcr ben ?ïöincfel bcfchlieflêt / unb twrben alfo bem SlCincfel bieörabnbsp;jugcfchrieben.

èrUlich crlatigece kh bieïimen a d unb a c mit blmben£ini«i/ unb neh#

o

mehernacl) üonber Linea Chorda-um do. alö ben Radium, mache barmit au^ a ben ^ogen b c, nehmc alébann bie Chordam b c, mcflfe folche auf ber Li-

O

neaChordarum, jinbe 3f. VidcFig.igS-

®iec murbe bic gigur mieber ju grog / bagkl) fle aufbiefeéSpatium beg

l^ubfferé nicl)t bringen fan / nehmc berowegen bie Chordam 60. gié ben Radium » h^lNete foleben/ unb macl)e barmit aué a ben agogen d c, hernarb

^ nbsp;nbsp;nbsp;nehme

-ocr page 174-

}4lt;s nbsp;nbsp;nbsp;H:eu; erfunbencr

ne^mc id) bic Chordam de, duplifC Utib mefic fOld)C aufbcc Linea Chorda-

O

rum, fïnbe 3f. fO üicl tt)il'b bicfcc5U3incfcl b a c(55rab baltcn. VideFig.iSS.

SCÖflnn Cé nid)t iu(ï in cincn gangen @i-ab eintcifft / fo fan man cinen fol^ d)cn@rabnad)bcm2lu9cm5)^ag in 14. ober |.@rab öcrtbeücn/unbnacO fol^nbsp;cl)cm judiciren / bann buvd) i'cbcn ©rab 6o.?Jiinutcn bcrjïanbcn merben.

p. tPann.öcr Radius befantgt;t gcgebcit ujub/icie fan man ben0rab gegcbcncnïipincfelu crforfcb^iW

E. g. Cé mci’bc gegeben ber 5ïöincfcl b a c, beflfenRadius a b 5. gi^un: ift.bieScag/ mie otcl bcrf^incfel bac©rab balte?

èrftiicl) eridngere id)'bic Lineam a b un^ a c mit blinbcn finten / nebme

O

afébann bon ber Lineachordarum 6o. aié bctt Radium, mad)c barmit aué a ben’^ogen de. nebme bic Chordam d c , mc(fc folebe auf ber Linea Chorda-

rum , jinbe 3f.bor ben5öoinder d a e ober b ac.

gÓöeilen id) biefe gigur ficiner aufgeriflTen / afó eridngere icb bic Lineam a b

O

unb a c mit blinbenönien/ unb nebme bon ber Linea chordarum 60. a(é ben Radium, l)albiere fold)en / unb mad)c bormif aué a ben ï33ogert d e, nebmenbsp;alébann bic chordam d e, dupl re unb mefie (te auf ber Linea chordarum,

o

finbe 3f. Angulum b a c. VideFig.r88.

Ober: 2(cb me|fe bieChordam b c mit e6enbieffm?D?a§^@(ab/ momit

/ II

ber Radius a b gcmejfen morben / finbe s 4^ ïlïeóme alébann bon ber Linea

/ 7/ nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0/

Arithmetica bieSCDcitC bOn f4. bi0 (ïcHc folcbc aué ao.alé bem Radio unfer o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

ftc^)/ pnbe I i.bie chordam, nel)me alébann bon bem Decimal-@(ab la,

ffreüc fokl^e auf bic Lineam Chordarum, finbe / ba§ fie mir ben ?ïGiiicfel bon 3f»' metfef. VideFig. I88.

10, VDic foUman iiacb 23ege^vcn ctncnVDincfcl

formiren ?

o

E,g. 9))aiT begeert einen SSÖincfel bon 30. ?u fomiren / mie operirf man ?

Sebnef)#

-ocr page 175-

Vn'a^;^©tab* nbsp;nbsp;nbsp;J47

o

ncf)mc ÖOll bcr Line.iChordarum éo. a(é bctt Radium, fïeüe folcbcil

auf iinc gcccibe Liacam aujS a nacbb, mgd)C barttiif ben^^ogcn b c, l^crnadt) uel)mc id) son b^cLinea chordarum 30. (Icüo jö(d)o in bcn^^ogcn niiébnndgt;

O

c, 5icf)e a c, fo i(i bit SOöincfel b a c son 30. fatig. videFig.! 85.

Ober/ wann ber ju fjcin / wie f)ier gefrbe^cn/ fs ne^tne icb^ sou ber

O

Linea Chordarum 6o. afó ben Radium, J)atbiei’e UUb OcMe folcbctl aUÖ a in b,

niacl^e bnrinif ben ü^ogen b c. gerner ne^tne ifl^ son ber Linea chördarum 30.

O

^«(Igt;iere fold)e / unb OeHe fte aué b in c, jie^te a c, fo f)at ber SBinifelba c 30, vide Fig. 18 9..

j j. TDann ber Radius gegebeii wirb/ wie fgt;U eiu ÏDin^el iiat^ ^cgajrcn formirt voerben i

o

E,g. géwerbegegebenberRadiui ab i. nuf biefen jsüe id) einen

o nbsp;nbsp;nbsp;^

tfel son 30. (tellen/ wie operirc id;?

O nbsp;nbsp;nbsp;'*

Scï) nel)nie son ber Linea Chordarum biC SOn 30.bip 60. (telle fob

o nbsp;nbsp;nbsp;¦ o t /I III

.d)c Ruf ben Decimal - (gtab aué z.unter rid)/,.jinbe ,i.q s f. g^ebme alébann

o /

tgt;0tT ber Linea Anthmetica t)icS33ei(C SOn nbsp;nbsp;nbsp;zOoo. (teHe fö.'chc TO.

I mil

unter ftc^/ fïnbe f i7.biefe ne^weic^son beni?i}ja^;©Éab/ womit bcr-Radius

,ab gemeffen worben / unb (telle (te aué b in c, jiel)e a c., fo (}at ber «lljincEel. 6

b a c 30. Ober / id) erlangere bie Sinien a b tnib a c mit blinben £inien / unb

o

hebtne son ber Linea chordarum bcil Radium 6o. tnöd)( burntitdUÉi a ben

o nbsp;nbsp;nbsp;'

25ogen b c, alébann ne^me icb son bet Linea chordarum 30. (lede folc^e in

ben35bg^tt oué b ngcï)c, jie^e a c, fo i(l ber SöSincfcl b ac ober d a e son 30. V44« F*g-i;8?.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

2

-ocr page 176-

J4S nbsp;nbsp;nbsp;neu^erfunamp;enev

) 1, VDciUtt feie Chorda cines tOini^cls gcgcben VT?ie foU bcr Radius gcfunbcn ttgt;eröen?

E. g. weramp;e gcgebcn bte Chorda cim$ SOöincfelé eon 30. h c y'! 7! 511 biefem folie trf) benKadium finbcn/ bamif ber 5£G(ncfe( aufgenjfen wirb/ wienbsp;opcriit man ?

O nbsp;nbsp;nbsp;o

nel)nic oon bee Linea chordarum bte 5S5eite bon 60. bt§ 30. fïeBe fof^

° nbsp;nbsp;nbsp;o I II Itl

cbe auf ben Decimal - @iab aué z. unlee (tc^ / ft'nbe i o 3 f. ^efjme afóbann

o / // /,/ o UI Ut

bOn ber Linea Arithmetica bie ?Scite DOn lOj s.bi§ 20o o. (icllc foldx GU^

////// nbsp;nbsp;nbsp;o /

f 17.uber fïcb / i o^ben Radium a b, woinit auö b unb c ber (yrcufe?5330gt; gen in a gcmvic^t / unb bee gefunbene Radius auö c unbb naci) a ge|Met/unb

o

bie Linca a c unb a b gejogen wirb / fo [)0,t ber SCÖintfel b a c 30. vide Fig. 185.

J5. VDann bey emem Angulo r^£lo, Bafis unb Cachetus bc^ frtnbt Qcgcbcn tucrbcn/ wie tfï bic Hypothe-nufa JU fïnbeni

° •

E, g. gé werbe gegeben ber Anguim reéim a b c 50. bie-Pafii b c 50.

o

unb ber Cathetm a b Ï aó. ifi bic gtag / wie tang bte Hypothenufa a c fepe ?

neüme baé Latu$ a b, mefie folcljeé auf bem Decimal. @mb/ finbe Vo, ^ernaS nef)mc ld)baéLatu$ac.aIébieHypothciiunim,meffefo{cf;eéauc|auf'

bem Decimal - (gtab/ finbe i z r. alébann nel)me jcl^ oon ber Liuea Arithme-

° t nbsp;nbsp;nbsp;o

tica bie ?83eite bon 10. btg izr. j^ellcfoicbe aué lao.uber ftcl) / finbe if o, bic

Hypothenuiam ac. VideFig i^o.

SluffolclKfïöeifefan bieBafn unb ber Cathetus aucl^ gar Icidftlidf gefun^ ben wg,ïben.

j4.ÏDtc foUcn an etnem Triangul bie VDincfcl gcfunben vmbcn?

8- 5(n obtgem Angulo recio a b c,follen bie SC3intfelgeftinben wer^ ben/we opeiirt man ?

S)iefeé

-ocr page 177-

fan öcfcïjeficn / wann man aué Kamp;em SOBmcfel bic (gcifcn mit

WtnbcHSinten cctangcit/ imb alébann öcn ber Lfneachotdavum go.oiö ben Radium HtnimÉ/ blc i^ógcn barmit maci)et/unb berfciben chordae auf berLi-nca chordarum ni)(fet / melfbc bic SBincfel j’eigen unb meifen mrbcrT. SIbeenbsp;aUbier macf)^ ieb mit bee ©eiten b c, melcbe tè 5um Radio nebme/ Wcnbsp;gen auel alien beebcn Süöincfein / meffe aiébann bie chordam c e, fg imb b d

om nbsp;nbsp;nbsp;IIIlil III

aufbcmDecimal-©tab/fïnbe cc io6. f fT 476. bd 67. beenacbnebme irb

• A nbsp;nbsp;nbsp;' ¦'

öon bec Linea Antïïmctica bie SBeite bon 7f. afd bei' ©eiten unb Radio b c. bi^

-gt; /// nbsp;nbsp;nbsp;o/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;om

10 6. (ielle folcbe auézo.ubceft'cb/ b'nbe 28 j. folebe nebme icb Don bemOtci-

O

mal - ©tab / unb ftCile (te auf bie Lineam Chordarum , (ïnbC 90, a(é biC Chordam c c, bc# SÖincfcift 3 b c, gemer nebme icb fe»n ber Linea Arirhmetka

//////// nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® / //

bie SCöeite öon 7r. bi^ 47^. (idle foiebe aué io. untec (1'cb / fïnbe 127. biefe nebme icb öön bem occtmai @tab / me(fe folcbe auf bet Linw chordarum,

fïnbe 3% alé bie chordam f g, begSüBincfefö b a c.

/ // / //

Ênblitb nebme icb bie SS3eite bon 77. bi§ 6 7. auf ber Linea Arithmeci-

O / nbsp;nbsp;nbsp;o / //

ca, unb (ïelie folcbe aué 20. unter (icb/ fintgt;e 17 s. biefe nebme icb non bem

Decimal - ©tab / meflfe folcbe auf ber Linea Chordarum , (inbC f3, UlÖ b(^ Chordam b d beé SööincfelÖ a c b. Vide Fig. 150,

jf. ÏÖann bcy einem Triangul z Gettenimb ).ïlDmcfcI/tt?eIif d^cv bet etn-en befanbten Geiten gegen uber fïel)€t/nbsp;bcïanbt gegeben toetben/ wte ifïnbsp;“ baeubnge^ufinbcn?

E- g. €d'Werbe gegeben ber Triangul abc, baran bie ©eite b c i g44,

o nbsp;nbsp;nbsp;0/1

ynb ab 1 li. her gegen «berfiebenbeSGÖincfcl acb sg.go.befanbf fepn/ifibie l^vag/ wie bie ubrige ©eite unb S33mcfel ju ftnben?

V**»*'*' ¦ nbsp;nbsp;nbsp;enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...... quot;

l)en Radium 60. nebme/ vmb bamitgu^ b ben^^ogen e a maebe/ biechordam

Cy 2 nbsp;nbsp;nbsp;, ...r

-ocr page 178-

)^o nbsp;nbsp;nbsp;t7eu f etfan^eircv

r A OUf bCV Linca Chort’anim mcffe/ fO finbC tcb 27^. fcOï betl ^imfcl abc. Ober / Damit ii^ fcine 9ro)|c Q5Ó9cn mad?en barifc/ fo nef)mc ic|) wn bcm Decimal @tab I, nwd,u’ baritiif aué b beii^ögcn f g, öicfc chordam gf du-piirc kb / unb niejTe fokbc aufbefLiaeaChordarum.fi'nbe a7|.üor bcn?£S3;^ti

o / nbsp;nbsp;nbsp;O /

cfe( abc. . ssörtnn kbnunbcpbeS33incfe( addkc 27.30.unb 38- so.bcfomntc icb 66, biefc ÖOn 1^0. fubtrahire / 9vC|ï 114. Angulus b a c, fc^nb alfo allenbsp;3.ÏOincfe( befnnbf. 3f] nccb ubrig bie britte^gcitcn a c ju fi'nbcn: ^cb neb#nbsp;mcbk@v'ite a b, mefie [olcbe oufbemOecimai-jgtab/ jiinb^ 13. bemad)nelgt;#

o /

me kb bk feiten ac, mefife fold)e aucb aufbem decimal - @tab / gnbe 97. bei’nad) ncbme tel) öon bce tinea Arithmet;ca bicSÖ3cite wn 97. big 13. tfellc

ooi

folebe aué 11 *. untcr gd)/ (t'nbe 8 j #. bie (petten a c. vide Fig.191.

)6, ïüann bej? ctnem Triangul 2.Geiten unb ),VDincfel / fo swifeben beyben befanbten Geiten liget / gegeben voet:!nbsp;ben / wie ift ba© ubeige ju fïnben ?

O

£• g* öbiger Triangul fetje wkbet gegeben / bavan bieGekc a b 112.

01 nbsp;nbsp;nbsp;o /

unb b c 1644. unb bec baejmifcbcn ligenbc SSBinefei abc 27.30. befanbt gegeben meeben. bie §rag / mie bie ubrige (geife unb SGöinctel foKen ge#nbsp;fiinben merben ?

©flid; formke id) ben beFgnbfen Süiticfei / unb nebme uon bet Line*

o

Chordarutn ben Radium 60. geile folcf)en auf etne getabeLineam aug b nacl^ d, rnacOe batmk ben^bgen d e, bemad) nebme id) uon bet Linea chorda-

o

rum 27i. geile fold)e in ben. Q5ögen aug d nacb c. mc auö b nad) e cine

O

blinbe Lineam, batmit ig bet SOBiiicfel d b e uon 27i'. formirt/ pbet ieb neb^

O

me bon bem Decimal-igmb I. maebe batmit aug b einen 5Sc»gen f g, bet^

o

ngd) nebme id) son bet Linea chordarum 27^-. lgt;albiete fold)e / unb biefen l)«tben ^beil in ben i^bgen «wö f ngcb g gegellt / Pbe ,auö b buteb g einc

o /

blinbf bincani, fo gat gleicbfkllö bet Slöindel f b g 27.30. 5(l^bano, nebjne

-ocr page 179-

tTTafl i St«b»


IN ut


)S)


{(1^ öon bem Decimal-@tab 1644. frcige folcbe aué b nacf) c, fcvncr nef)nie


o I II


t)ön bém Decimal - @fal) i 12. ti’flge fo!cf)e aué b naci; a, a c jii#


/ /////


föttimen/ .nef)rae unb raejfe fofc^e aufbem Decimal-(gtab / fi'namp;e 831. wel


c^e 83 r. mac^en / barmit fcpb alle 3»©eitcn befanbt 'SÜ nod? übvig bie

o

?£Bincfel ju fudjen : 3cl) nebuie wieber een bcm Decimal - @tab i. marbe

bai’tuie au^ c ben Q5ö!ieu h k.; nebnte btechordam hk, dupiirefigt;*d)e/imb

.0

(ïellc ji'e auf bie Lineam chordarura, fo finbc id) 38iv boc ben SGöincbel a c b,

o nbsp;nbsp;nbsp;o

Söann id) mm beebe SSBincfel 27!-. imb ssl. ^ddire / fo beFomme icamp;

Ó nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O'

6^.folcbe bort 180. fubtrahirt/ Ovcfl ii4,Anguiu»bac, batmiFifibuöoer#

langfcfolvirt videfig.i^r,

)7* tlDann ait emcm Triangul z.ïDmcfel nnb i.Beiteit beUanöt getjcbeii wcvben / vote i[t baamp; ubdgenbsp;3iu|inbent

E.g. Obigec Triangul fej)e wicbergcgebettA baran ble^eite b c 1644.

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /

uttbbie?83incFelabc27,30. unbacb 38^30^befanbt fet)n. 3fibiegraa nacl^ bem ubeigen ?

Êrfilicb addirc icb beebe Xöincfel 7 befomme 66, folcbe bon iso, fubtra,-

q: nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦

hkt / 0ve(t Anguiui b a c, bmit fctjnb bic SBincFcl gefunben. ^(ï nod) ubi’ig bie @^ite a b unb a c ju fucl)en- ©ofd^e mejfe icb nuc auf bemnbsp;SOja§ ? @fab / womit bie ©eitè b c gemejfen / unb auf baé papier i(ï ge^

o nbsp;nbsp;nbsp;or

b'racbe tvorben / fïnbe a b nz. unb a c 83». videFig. 191,

)8* tPeinn an einem Triangul aöc ^i.Seiten beïanbt gc^e geben vmben / mie fcynb bie XPincfelnbsp;finbeni

E.g. ^et gegebeneTriangulfe»)e abc, barun bie (Seiféa b 1Z4, b c 114. unb a c 9 3 3. bgltf Sft bie dm nneb b^n ?

êrfilieb

-ocr page 180-

)^z nbsp;nbsp;nbsp;trteu^cifimamp;enci'

0'!liicf) formil'C ici) biefCllTriangu! nad) bcttl Decimal - @ta6 / t5ÖU fo(«

c/ If nbsp;nbsp;nbsp;o

cl)em ncbmc id) b:c@cite a b 124. an flatt 124. trage fc{cCgt;e auf einc gcraöe

o / //

Lineam aiiö a nac^ b. fcmcr ndm icb igt;on fcgt;ld)cm 114. (lelie fo(d)e mit

o / //

nem!55ogen^9vi§ldn au^ b nad) c. writer nefjme id) tgt;on foic^cms2^ (lede fold)c/ init s)}?ad)iuig eineé Creu^f555ogen^/ aué a nad) c, m mm Dienbsp;gen einanDcr Durcbicl)nciDen in c, au^ fö!d)cm ^^uncten jicheid) Die^inicn acnbsp;ünD b c jujammen / jo i(ï Der Triangu! fertig. Süöil id) min bic SBtncfel fu^nbsp;d)cn / fo erldngcre id) bie @eitcn mit blinben ^inien / unb ncbme aléDann

o

S)igt;n bcr Linea ciiordarum 6o. alö bcn Radium, macbc barmit aué a unb b bic^èogcn / nc^me bicChordas , mejfe fOld)e auf bcr Linea Chordarum, nn#

o / nbsp;nbsp;nbsp;ó /

bc 61, 50. Angulum b a c , unb 4f, 30. Angaluni abc. Ö^Ct: 3d) ncf)«

O

me bon bcm Decimal - @tab i. mad)e barmit au^ a ben ’^ogcn h i, unb au!^ b ben^agcn 1 k, ncbmc aiébann biechordam h i, ^eije folcbc aiiftwe

c nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

LineamChordarum 2.mal)( ubcc fi’d)/ Pnbc 6i, 30. ^ernac^ ncbmc icbbie chordam k 1, duplifC Ullb mcffc fOld)e aUfb auf bcr Linea Chordarum, f}»#nbsp;o /

bc 4f. 30. Sbcr brittc Spindel a c b gibf fi'd^ fclbfïen / wann id) beebe ad-dirc / fo befomme id) 107. non i8o. fubtrahivt/ 0ie(i 73. bcr lïBincf'el a c b. Vide Fig. 192'

3d) mil bier ben@cbraucbbcfi 5elbmej|en^ mitinftrumenten nidbtwei# fen / jumablcn gar btclberu()mtcO}ïdnner barron fattfamlid)gcfcbriebcn/ unbnbsp;tbre grojfc jfunfi / in (grpnbung fojlbarcr inftrumcruen / an'^ag gegeben/.nbsp;benen il)r Cbrcn^^rcifl billicb ungcbrdncftbleibcn (olie / unb lifber angewie#nbsp;fen baben toil an baé fo genannte Pr*torifcbc €i|cl)lem/ weldjeé gac (eiebtnbsp;unb unfoflbar 511 praepariren / unb t)0n Rev. pp. Kirchero , Schotto , .:Öermnbsp;r^emicl @pecflcin/ M,;7)aniel0d)mcntern/ 5(nbreaé5llbrcd)t/ LevinoHui»nbsp;iio , unb anbern / umjtanblicb befd)riebcn / unb bejfen ^u^cn gejeiget wor#nbsp;ben. t0onbcrn mit wenigen Söortcn nur bicfcö be^fugen / wie man bic ©rabnbsp;ber Windel / auf oben icorbcfd)ricbcnc 21rt / auf biefem Ci(cl)lein gar artig cr^nbsp;tunbigen / unb burd) nad)folgcnbc ^inien / mit ^ulffc beg ^^anb# Sircfulö/nbsp;bic ganfje Trigonomttriam, of)nc allcé müf)famcé 0vcd)ncn / fo mUnbsp;«IS voann bic Fojlbarf^c ^quot;ttrumenta jut ^anb gewefen waven/nbsp;auflófcn fórnic.

-ocr page 181-

^11

mci^^etab*

©te t^tertte ©a'te.

^Ott Ht Linea Sinuum Sc Tangentium,

J, XOit VDCrbcn bic Line$ Sinuum amp; Tangentium ailf;?

getvagen^

3efe Sinten obet 3al)len / ivomit bie Sinten aii§9etf)eift weeben/

fei^nb l)ei’9en0tnnKn anti ben labaüs sinuum amp; Jangentium jp Logarithmorum , UJelClX beC fÜltt’CifilcI)e Mathematicus Neperus

cifunben/ unb einie^o in bc§ .gtevai nbsp;nbsp;nbsp;ingenieur-

@rf)u( / iDie aucT) in Adrian uiacq, unb anbcm nief)ï / ju ftn^ ben/ ciu§ |oldf)en kbe id) nctcf)fct(9enbeTabell, einem jeben jum^Selien/ beenbsp;biefe Quebec niebt bat / augge^brieben / unb tuerben bie ^beil nacb biefen Bnblennbsp;auè bem fteineen loooo.tberftgen 5Oïa^j=0lab / Fig.a. bergenommen / unbnbsp;.bie Sinten baemit aufgefi’agen.

^ie Linea Sinuum nimmf t'bren ^nfang bon ar.^Oïinufcn / weilen bie SD^inuten öon i.bi^ nuf ss-tvenig géraud)!/ber'onjegenfötcbeau^gelciffen weivnbsp;ben / wann man obci’ [olcbe auftvagen moUe / mujie bee ?0](#@tüb idngecnbsp;¦gemoebt merben / tfi affo unnofbig. 5S)ieJe Linea ceid)et big auf 50,]@rab/big,nbsp;auf ben jegenben ©rnb aber/ i(i /ebei'^rab in ^.^beil getf2eilt/ unb bebeuteCnbsp;iebei’^betl io-?Oïinufen. 3}bn bem jebenben@rab an bip auf 6o.fan jebei*nbsp;©cab nacl) bem 5lugenma§ in 2.4.obet: mebr ^^beil gefbeilf merben/ meilennbsp;biespatia JU flciu fallen / miett)of)( id) bie balbeQ)eabin bei’ Tabeii mtf be^ge#nbsp;fefet / öon 60. big so'ig fotebe Linea uuiöOtt r. JU f.@mben abQctf)ciU/ jeboebnbsp;fan man bieöiab/ fo bai’pifd)en fepnb/ mif bemSiicfulaufé genauege neb#nbsp;men / alé fei)n fan / bann bie spatia lebben eé nid)t / mol)l abei / mann bei ?0?(ig;nbsp;@tab nocb fo lang gemad)t muibe / beiomegen b^bt icb fold)e in bie labeiinbsp;mit eingeiucff / mie bieiunten ju cifc!)en.

©ie Linea Tangentium belangciib/ nimmt fi)ld)e gleid)falfó ibien Slnfang bon bei 3f.|fen ?0linuten / unb miib nad) beio Tabeii aufgeliagen/ mie bie Linea sinuum. foicbe icicbct obei niii big auf 4f.@iab/ biefei Tangens uon 45-,nbsp;©labig fogieg/ afó beisïnos cotus bon^o.öiab/ unb fan einé fuibaö an^nbsp;beie genonimpi meibcn. !Die@iab big auf quot;o, jg uud) ein jebeiin 6.^beil/nbsp;ieben^l)«tl U'**-* »o.?0ïinufcn geiecl)nel / unb alfo in óo.sjginufen gcfbeilt ©ienbsp;Tangentes abci/ fo 4^. ubeiticffew / (auffen auf btefei Linea miebet juiutf/btgnbsp;auf 85' 2'^ alfe baé Compliment bon 9c.

-ocr page 182-

K4 nbsp;nbsp;nbsp;rreu.'erfuntgt;cncr

E.g. fSBattll LoganthmumTangentiutnöOtt44. Log. 584837a»

JU t)emLogarithmoTaögentiuni üOtl 4^»addi|;f/ Log. oifi6z8. fo béfotUrti^ iel)/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Log. looooooo.

Tangens SOU 4 f. Cbetl fO öicl alö bCC Sinus totui öOn 50. f)alt SÖCW^ tvegen auf amp;cm 5Dïcig;0tflb «liejctt belt;? bem jef;mben @rab bué complimentnbsp;bdrbep (ïdjeL

Tabula

f^bab.CO^inutLogarithm'


Sinuum Logarichmorum.

@cat).?0?müt. Logarithm. nbsp;nbsp;nbsp;Logarithm.


e

/

C

t

0

/

f

4CK

658»

f*

#

5403.

9.

20.

2100.

f

fo»

1627»

f*

to.

954f*

9*

30.

2176.

I.

#

2419.

f-

20.

9682.

9-

40.

a2f I.

I-

10.

3088.

f.

30.

9816,

5.

fo.

2324*

I.

20.

3éd8.

f*

40.

9945*

10.

i

2397*

I.

30.

4179.

fQ.

70.

10.

30.

2606. ,

I.

40.

4637»

6*

f

192.

11.

2806. •

1.

;ov

50fo»

6.

10.

Jii.

11,

30.

2996.

f

5428»

6.

20.

42lt;j.

12.

i

3179*

2,

10.

y77d.

6.

30.

f38.

12.

30.

33f?*

2.

20.

6097.

6.

4?quot;

648.

13.

3f2r.

z.

30.

^397-

6.

fö.

7ff.

13*

30.

3682.

2.

40.

6677.

7*

{

8 f9.

H*

#

3837»

fO.

6940,

7*

10.

961.

14.

30.

3986.

3.

#

7188.

7*

20.

1060.

if*

t

4130.

3.

10.

7423-

7*

30.

ï I f7.

if-

30.

4269.

3-

20»

764^»

7*

40.

t2f 2.

16.

t

4403.

3.

30.

78f7-

7*

fo*

1 34f •

16.

30.

4f33-

40.

80 f 8.

8.

I4jf.

17*

f

46 f9.

3.

fO»

San*

8.

10.

if2f-

ï7*

30.

478Ï.

4-

i

843^.

8.

20.

161 2.

I 8.

#

4859*

4'

10.

8613.

8.

30.

1697.

I 8.

30.

fOlf.

20.

8783.

8.

40.

178'*

19.

t

f126.

4-

30.

894^.

8.

fO.

1863.

19*

30.

f23 f.

4-

40»

5104.

9-

1943-

20.

f

f340.

4‘

JO.

9 2 f6.

9*,

10.

202 2.

' 20.

30,

f443»

2 I4


-ocr page 183-

Logarithm. ^l’lt;lt).?l}?tnue. Logarithm. @fab.?))?ll1Uf. logarithm.

o

21,

/

9

ff43.

0

39'

/

30. 803 f*

0.

f8.

/

f

9284,

, -

21-

30.

f amp;41.

40.

? nbsp;nbsp;nbsp;8081.

. f8.

30.

9307. -

22-

t

f73^.

40.

30. nbsp;nbsp;nbsp;8i2f.

59quot;

9330.

1 fi

22,

30.

f828.

41-

f 8169*

59*

30.

93f3*

,

23'

f

5919-

41*

30. nbsp;nbsp;nbsp;8213*

60.

*

937f*

¦

' ^

23'

30.

6007.

4z.

# nbsp;nbsp;nbsp;82ff.

6r.

9418.

¦

24-

#

6093.

42.

30. nbsp;nbsp;nbsp;8297.

62.

'f

9459.

24*

30.

6177.

43.

f 8338.

63.

?

9499.

if*

#

62f9.

45*

30. 8378.

64*

9537.

if.

30.

6340,

44.

? nbsp;nbsp;nbsp;8418.

6f.

#

9f73*

¦’ /

26*

6418.

44*

90. nbsp;nbsp;nbsp;84f7.

66.

f

9607.

. 7

26-

30.

649f.

4f*

# nbsp;nbsp;nbsp;849 r*

67.

f

9640,

' j

27,

df/O.

4f.

30. nbsp;nbsp;nbsp;8532.

68.

9672.

[¦i;

27-

30.

6644*

46.

f 8569,

69.

9

970t'.

28*

i

6716.

46.

30. nbsp;nbsp;nbsp;8lt;5o6.

70.

f

9730.

'¦¦f:

¦ '¦

28*

30*

6787.

47*

# nbsp;nbsp;nbsp;8641.

71*

;

9757*

29.

68 f

47-

30, nbsp;nbsp;nbsp;8676.

72.

9782.

29.

30.

69:3-

48.

» nbsp;nbsp;nbsp;8711.

73.

9

9806.

30.

6985gt;-

48.

30. nbsp;nbsp;nbsp;874f.

74*

f

9828.

30.

30.

7af)*

49*

# nbsp;nbsp;nbsp;8778.

75*

i

9849*

¦I

31.

i

7118.

49*

30. nbsp;nbsp;nbsp;8810.

76.

'f

9869.

.. ^i!

ii'‘'

31*

30.

7i8r.

fO.

f 8842.

77*

*

9887.

y

32.

t

7242,

fO.

30. nbsp;nbsp;nbsp;8874.

78*

9904.

quot;i=

32.

30.

7302.

5 f*

= nbsp;nbsp;nbsp;85)05i-

79.

9

9919*

'1

33*

#

7361»

fl-

30. nbsp;nbsp;nbsp;8935*

80.

9933.

¦i

33*

30.

7419.

f 896}'.

81.

*

994^*

34*

#

7476.

5^*

30. 8997*

82*

f

9957-

34*

30.

7i3r*

f3.

« nbsp;nbsp;nbsp;9023.

83*

f

9967.

',!(

¦; 1

3f*

t

7f86.

f3*

30. 90f2.

84-

*

9976.

3f*

30.

7639.

54.

^ nbsp;nbsp;nbsp;9079.

8f.

f

9983*

^ .

36.

7C9Z.

f4-

30. nbsp;nbsp;nbsp;9107.

86.

i

9989.

36.

30.

7744.

ff-

# nbsp;nbsp;nbsp;9 gt;34.

87*

'9

9994»

37*

Ü

779f*

ff*

30. nbsp;nbsp;nbsp;9160,

88.

9

9997*

1 ly

37*

30.

7844*

56.

Ü 9186.

89.

t

9999»

ii'!;

38.

#

7893.

fé.

30. nbsp;nbsp;nbsp;9211.

90.

9

10009.

j|j‘

38.

30.

7941.

S7'

f nbsp;nbsp;nbsp;5136»

^0^

|ii(

39-

7989.

57*

30. nbsp;nbsp;nbsp;9260,

u a

Tabuk

¦1

-ocr page 184-

u

«o


o

x\

SS


s

D

Ui

O

a


u

n

005

O

vJ


C

u'

Ö05

C

ri


^ nbsp;nbsp;nbsp;w

Ë , nbsp;nbsp;nbsp;,

^ nbsp;nbsp;nbsp;vXs0f*'t^OO'lt;~0*-lt;-N-iN'5''^H0cr«vot^^^kAH l^r{«Xt!.tvtsvó'lt;4‘'-*oórnCÓH tJï

Zt nbsp;nbsp;nbsp;¦gt;d-lt;^VOKt^OOOOOO 00.00 OO tvVO. gt;^.':^-^f^,^ „ OOOI^»^^}-

rt «^t»00 £7\w H Wrj-vo I^OOOSO gt;1 pnT}-v-.lt;ct^OO (j»0 quot;H fr. ¦^Us\0 ts.tv,00‘osO

?J

quot;^3

.S'^^O^O^OiidvxÓm.OvvÖ^^O-aO^^OTj^ 0^0% O m6v\CJ\t.Ogt;^o

CAf^mlt;r\enrf\crvmcn*T» ci^cr»erkrr\rrgt;rrt trt Cï^

a _ vó quot;stJ h^oó Ó\ o O quot; W M f5trirlt;gt;Tt-'gt;^gt;A»jHVÓVö t^ r^oó oÓ(y\cf\do'-'-«4»l

^quot;nMMxiMMi-iiHHMrlrlHH'irlrtnNMfSfiHnH'HcSr^mmcnmr-nCn

©

E

*-• ro\o fv-VO *- nbsp;nbsp;nbsp;v«gt;oo c^lOOUO u«S-oOooVOnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Om cr\VO u.i^oo'^f*'OOVö o O

'U nbsp;nbsp;nbsp;rv.oo o\o.cr\0gt;osoo r^vonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ONt^gt;/^~^“‘^volgt;.ooootgt;.u^Kr^o^ Hoorf\

¦rf-^^^^v.oOO^O«'^*^^J*lt;^\0^'ÖOO^O^O”•^*•''^'' '4' M5 00 Q' ¦^\o co ^ rlt;

M ^ nbsp;nbsp;nbsp;gt;-¦n'-'l-¦l-lM»l~r^MMr1HC4^(rl^«rlt;^lt;c«^crgt;n^rr'n'^r4l'^^

1-1

c d d nbsp;nbsp;nbsp;ö d NV d ^ o onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d gt;i d dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o d dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KV d d o dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o ^ dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V, dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XX dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^s. dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ó

lt;S Cfgt; nbsp;nbsp;nbsp;ffgt; ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W-s W N CTk ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO to CV\ lt;TV COnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fO

« o VCvj vd nbsp;nbsp;nbsp;d» tgt; lgt; t^oó OO 00 ocoó oó cv. OVC^I Ov C^ d.d.«. •-quot; d fi *« «gt; nJ- r*. wi vs

©

*

P

^«••?t****** nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;???•???»??•»

cA^O\0\0\^oo^^O\^^^ .Vi^. rh On ^ rs. ^ VO v-^OoOw ONCn^-VOVöM'OVO

-lOONOC'-C' trs ^ l%0 000’^ON*^,'-^'^^NO nbsp;nbsp;nbsp;ONVO wÏv^nhVo Q ^ V^' Os

rt vuNO-^ONO-VöO^t^ - nbsp;nbsp;nbsp;HfO

Cifi ^ H COrr^T^•T^«^'^V-^VOgt;ONO^O txrv,CN.tx.OOooOOoOOOoO O^O^O^O^O^C^O^

O


doooosvooooo'xooooo'va.ooooo^odooo^o

P«lt;lt;scn'^^ ««Slco'^w t-ifS. nbsp;nbsp;nbsp;^nco’^v^ mi


e

lt;5

Vk

©


Hl iH M -lt; •-lt; quot; rt H N rtHW'Witomcnto^^^i^k^kii-^i^i^i^Vki^u.'ovo


-ocr page 185-

t1Ta^?©tab* nbsp;nbsp;nbsp;^5-7

@rab ?D?lt1UtLogarïthtii, nbsp;nbsp;nbsp;Logarithm. ©rab.?)7}ittUt.Logarichtii.


O'

33' 3 3*nbsp;34-

34.

3r.

3f-

36-

36,

37*


/

30»

30.

#

30.

»»

30.

f!


8l2f.

8208.

8290,

8371.

84f2.

85'33.

8613.

8692.-

8771-


O

37-

38*

38*

39*

39*

40.

40. 41-

41.


/

30.

flt;

30.

30.

(S

30.

30*



«9^050»


VDic folie ber Sinus reélus etnes gegcbencnVï^i'ntfcIö gcfunOeiT ttgt;crC)eir?

F.g. ëë ttjerbe gegehm bec SGÖtncIel abc 4f. beffen Radius ab looó. balt* 3(ï bieStag / tvie lang beffen^ sinus redus c d fepc?

nd)mc nuf ber Lines sinuum bieSGOcite bcn 4f. bt§ 90. fïcUe folclx QUf bie Lineam Arithmeticam aU§ lOOo. Unteï ficb / finbe 70°7, ben Sinum

o

redum d c öon 4f* VideFig.195.

Stem : S)en sinum öon 6o* fueben be§ Trianguló C b e, WiC ope-rirt man?

S^I) nebme auf beeLineasinuum bicSSBeite bon 6o. bi§ 90. fieHefoltbo

o nbsp;nbsp;nbsp;o

ÖUf bic Lineam Arkhmericam öU^ lOOo, unteC ftcb / fiobc 86^0. ben Sinum C d bOn 60. Vide Fig. 194.

O

VOann aber bee gegebene Wittfel uber po* balt / wie foil bee Sinus reftus gefunbeiï noeeben ?

o

E. g. -Sbet gegebene Angulus obtufus fepe c b e 130. bejfen sinus redu* folie gefuebt meeben / wie operirt man ?

000

grfïlicb fubirahiee tdb 130. »on 180.9ieg fo. Angulus abc. 5lt;?ebmc

o nbsp;nbsp;nbsp;o

ölfö Bon bcc Linsa sinu.uro bie ISeite Bo.n fp. bifi 90. (ielle folcbe auf blcLi-

ne.am Aiithmetkam gyg looo, qIö bcm Radio, «nteeOeb / linbe7éö. ben


Siaum


'üil


-ocr page 186-

)S$ nbsp;nbsp;nbsp;^ Cïfunamp;encc

Sinum d c Anguli a b C bOn fo. tVClCÏX^tWCljamp;Cl-'Sinus Angullcbe bOrjïJo.' j(i. Vide Fig. 194.

4* VOiè folie Sinus verfus etnesIPDinc^clo gefuji?

öcn werden ?

E, g. 3^1) nbsp;nbsp;nbsp;sinum verfura Anguli a b c SJÖH 4r, übec bcffeU Com-

pHment Anguli c b c ÖOn 13f. fUCamp;m / operire tCl^ ?

(gl’lKid) jji 5U wiflfen / i)a§ öer sinus verfus ein^tücf t)e§ Diametri Obi;p Semi- Diarnetri ifi / njclclx^: öurcl^ ben Sinum reóium ab9efcl)mtten wtcb/nbsp;unb i(l {blcl)ei’ in Den Angulis acuds fui'^ci: / alö beeSemi- Diameter , gldcf)^nbsp;tuie a d ; in ben Angulis redis i(ï Cl’ bem Semi- Diametro gleid) / in ben An-guUs obtuiis abel’ ijl eeldngei’/ alö beesemi - Diameter, gteicbwie e d/mii»nbsp;cbei’ alie^eit Don bem sinui redo c d abgefdjniden iviïb.

O nbsp;nbsp;nbsp;o

^cf)nie beiowegen bon bebLineaSinuum bieSCDeite bon 4f.bi§ 90, (lel#.

Ie folcbe ailf bie Lineam Arithmcticam aué lOO». untei fiCamp; / pnbe JOr .bet 9\eft aber bill auf looo. t(l 293. bec sinus verius a d , bee sinus verius abec

o

bOmjf. i(l e d bei’0ie(l bOn bem Diametro 1707. alö bdó Coraplimcnr. Vide fig. 193.

o

2llfö aucl) bensimira vetfumDon 6o. jufïnamp;cn/ fonebme icb beffen Compliment 30. baé i(i / bie SSöeite auf bec tinea sinuum »on 30. big 90. ficde folcfjC UUf bje Lineam Arithmetkam aué lOOo. untCb (ïcl^ / flnbe fOo, bon

o

1000. fubtrahirt / D\e(l fOO. bet Sinus verfus e d bOtl 6o, Vide Fig. 194.

o nbsp;nbsp;nbsp;o

gernei’ ben sinum verfunl pon f o. obee beffen Compliment pon I

o nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

fucben / fo fubtrahii'e iel) f o. bon 90,0ie(i 40, ^ef)rtie nlfo bon bei' tinea

o nbsp;nbsp;nbsp;o

sinuum bie?SBcite bOn 40. big 90. geile fold^e auf bie Lineam Arithmeticam aui5 lOOo. unterfief) / gnbe 641, folebe bOn ben) Semi - Diametro lOOO. fub-

o

trahivt / 0l\eg 35quot;8. beb Sinus verfus a d, beg Sföiucfelé a b c DOn yo,

o

Sinus verfus Anguli c b c bOtt 130. Ig bU^ Compliment öeg Sinus verfi a d

O

bOU fo* lt;)löbee3i\eg bon bemDiameuo , nen'Hkl) e d 1^4?, videFig.r9f«

-ocr page 187-

tna0#0tab# nbsp;nbsp;nbsp;j f9

j-* Wtvb butcb bte Sinus bey eincm Triangul üerjïanben i

jrjie Sinus be^ Ctmm Tiiangul fei;nb ntcl^tö cinbcfé / ö(ë Perpendicular^

finten / ivelc^e non bem sinu toto in^eni^adium foden/ imb einejebe ©cts H nn cinenj Triangui iji bee sinus be§ gegen ubee fie^enben ?£Dincfetó.

® nbsp;nbsp;nbsp;o

E.g. 5)eeTriangui fepe a b c , bflMn beeSSJintfei a b c 114» a cb gg,

I nbsp;nbsp;nbsp;0/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o///

30. unb c a b 37. 30. bie 0eite a c 1644. a b II2, unb b c 8308. l)alt

gf?un folie bee sinus eineö jcben füöincfefó barge(1elie voeeben / tole opetieé

man?

3d[) nel)me bie langfie @etten be§ Triangula / olé a c, nbsp;nbsp;nbsp;per-

pendiculariter Ciuf bie Bafin a b , unb jicbe in biefee ^5l)e cine mit bee Ball blinbe Parallel - Lineam d e /bctnacb erldngece id) bie @eifen tgt; c nife einecnbsp;bltnben Linea bi0 bn bie Lineam d e , tpo KUtt biC Linea d e in f buecl)fcbnitten

wieb / aué foicl^eni ^unefen f fade iclamp; baé Perpendicuium f g , meklieé bee

o nbsp;nbsp;nbsp;o

Sinus Anguli oon 114, obce beflfen Compliment bOH 66, {(!/ unb i(l gleic^bec

O /

@eiten ac 1644. b f abee i(t bee sinus totus vei radius, ttiit toelcbem icl^ au§ nden Süöincfeln bie Q5Ó9en mnebe / unb non foicbem bug Perpendicuiumnbsp;fdde. vidcfig.i5lt;j.

5((fO OUfI) ben Sinum Anguli b a c JU fallen / ne^ttie icb ben Radium bf, fiede folcben auf bie neeldnaeefe blinbe Lineam a c and a in b , macbe barmitnbsp;t^n ^ogen g h, aun b fade id; ban Perpendicuiup b i, melcben bee sinus

• /

Anguli b a c non 2y, 30. i)! / uut) i(l bee gegen ubee fïebenben feiten b c,

o///

l»e§ Slöincfelé b a c glekb 8308. vide Fig. 196,

Seenec ben*5iniim Anguli a c b ju fueben/ fo nebnie icbtniebee ben Radium b f , Hedejblcben auf bie ncelangcefe blinbe Lineam a c aug c in i. ma^ (be baemit ben ^ogen i m, aun 1 fade icb bu^ Perpendicuium 1 k, tnelcbeé

V /

bee Sinus Anguii a c b non 38. 30. unb ifï bee ge’gen ubee (ïebenben ©eiten

a b , beg^incfel^ a C b gleicb 112. vide Fig. 19^.

Slueeb

-ocr page 188-

15o nbsp;nbsp;nbsp;tTeu i eirfunt»enetr

S)accr) Die Oiecamp;ttung fïnöe icïgt; ben sinum totum b f, (»i(b:

- Log. 9.5607. Log. 3.aij'9-^g. 10.0000.

Ut Sinus Anguli a b C 114. vel Compl. f b g 6^

o /

ad Latus oppofitum a c 1^44.

O

ita Sinus totui Anguli b g f 50.

0/

ad Latus quaefituDQ vel Radium f b x8oo. nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3.^5'f2.

Sluf bcm ?0^ap^@tab fuc^e icb ben sinum totum ©bee Radium alfo :

o nbsp;nbsp;nbsp;o

nebme aufberLineaSinuum bie^335eite bOn 66. afó baé Compliment «on 114.

bi§ 90. Ilelle f0lc|)e auf bie Lineam Arithmeticam aué 1644. UbCC (i'cl) / fittbe

0 /

1800.ben Sinutn totum vel Radium bf.

o nbsp;nbsp;nbsp;O

.Obec: 3cl) nebnie fton tec LineaSinuum bie SOBeite Bun a7i.bi6 ^o.fieHe

o / // ^ nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fo!cf)e au^ 8 3 =«. M / pnbe l s O O. ben sinum totum vcl Radium a k ober a g.

Ober: Scf) nebme oon ber Linea sinuum bie SOBeife »on 38i. bi§ 90.

(ielle fokbe auf bie Lineam Arithmeticam aué ii i. fiber fi'Cl) / ftnbc 180. ben sinum totum vel Radium c I Ober c m.

f50ann mir alfo ber Sfnus totus vel Radius be!anbf i(i/ fO fan td^ bie Perpendicular- Lineam. a(é ben Sinum return, ober bie ©eken beé gegen fiber jlebcnben ^incf elé leicbtlicb pnbcn / alé:

lt;5

3cb nebme oon ber Linea sinuum bie fSBeite bon 66. a(^ baé Compliment

o nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

oon Ii4.bi§ 90. (lelie folcbe auf bie Lineam Arithmeticam guö igo.Untet (tcb/

0/

finbe i644.baéPcrpendicuIum Ober ben Sinum reélura f g, ober bie©eiteac.

«Sciter nebttie trf) öon ber Linea sinuum bie SCOetteoon ^7\M^ 90. (lette

o nbsp;nbsp;nbsp;Of II

fOlebr ^Uf bic Lineam Arithmeticam aué i So.unler ficb/ (inbe 83o*.batiP''^P®“«

diculuna Ober Sinum redum h i, Ober bie ©eite b c. nbsp;nbsp;nbsp;Sernec


-ocr page 189-

é

• Uta^iGtab. nbsp;nbsp;nbsp;1^)

• ®

gecncc iiel)me icï) »i5ti Lintasiauum bte?S3eifs öon ssl* tgt;i§ 90. ...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Lincam Arithraeticam aUé igo. Ullte^! fïd)/ |ïni)e iii. b(Jé Per-pendiculurti velSinum redutn IkObef biC^Sdt^ö abbtCjlt;!ëgcgetl Ubw ftd)C|V ben SDÖincfdé. vide Fig. 1.9 d.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» ^ .

5* tDas ïuirb burcb bte Tangences bey «itnem Triangui Dcrftaiibeni

57)ieTangente$ bcp dnem Triangui fepub Perpendicular-

¦öon bem secance ^erab.faaenKunb bcnRadium'anrubrcn/nnbijVduc^eine ie# be ©citebec Tangens beé gegen «bee |ief)cnbenSSgt;in'iidé.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' •

£. g. Obtgen triangui abc tvil icb Kgt;ieber öor bie-öanb

biefSBincfel abc 114. a cb 38.30. iinbb^c 27.30. pic^eite a c 1Ó4.4,

o In nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;¦

a b I M.unb b c 8308. fatten / nun foKe bef Tangens ^neé jeben ?83jti(fel^

borgeflellef werbeii/tbie.openrf mao?

nebme wiebee bie Idngllc(gcite beé Triangulé/dé ac. fieöefdeamp;e

perpenriiculariter aufuieBafm ab.jinD üicpe mitpit'Bali cimb^mp^^Asdld-

Liocam d c, becHflcb cilangcre ifb bie @eife b c jniT eincc blmbén Linek big lt;iti bie Lineam d e,tDO nuti bie Linea d e i» t bui’d^(l)nttten ïélfb/gMg-^lï^emnbsp;^uncten fdlle ic^ baé Perpendiculum f g ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tapgensnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bOtl

114. eber beflên Compliment mn 66. tg / unb an bee £dttge bei* (geiten ac


j64 . gtcicl) / b f aber ig ber Secans bet? allen; aSDmcfeln/ b g abec jig^beï. Radius , welcbcf bfn Tangentcm g f in g beCU^Cet, Vide Fig.157.

5(lfe aucamp; ben Tangentcm Anguli acb JU ffc / fö nebme td^baiSecstt-tem b f. geile folc^en auf bic berldngeitc blinbc Lipeam a c aué c nacb p in i, falie baé Perpendiculum ik auB i OUf bie öerldt|'gètte bÜnbè'Lirirk'tü'c b In k,

fö ig i k bet Tangens Anguli a c b bori 38- 3°. unbig bef gegen ubff ge^en*

ben©fifftt a *gt; biefeé SOBincfelé gleieb ii^. p gt; «^fjllöef Secam. utib.c k

bec Radili*, Welcbef'benTangcntem'i k in VbCfSlifelT Vide'Fig.i^j^f'quot;*

/ amp;?HT?ngentem, Anguli b ^ bön i7a' JU M tgt;e«

-ocr page 190-

j 6i nbsp;nbsp;nbsp;XXtw (etfun^encr

Secantem b f, (ïellc fblc^cti auf öie öcriangeite blintgt;c Uneam a e mté a in 1, fcide feaé perpendiculum aU^ 1 ClUf ÖÏC ÖCtlSngerk bafin a b in h, |b ijï h 1 t)Cr Tan-

gens Angulicab öOtta?. 30. unï)1|ï berge^cnub«(tepcnben (feiten bc gteicï) / a I öber ip ber Secans, unb a h bef Radius, tVeldbef ben Tangentem h lnbsp;in h berubret. vide Fig. 197.

I^urci)bicD?ecbtiun9 t^itb bet*Secans, öön njelcbcm becTangens obCC btC gegen uber pebcnbe(Scit^öe§'^incfe(é perpendicuiarirer berab faKct/unb bennbsp;Radium bcrübft / aifo gefuebt:

L.io. 3f 14-it

L. 3.2ir$o,

L.io. 39068-

w

Ut tangens Anguli g b f 66. vel Compliment abc 114,

° f

ad latui oppoiitum g f vel ac 1644.

O

itaSe»ani Anguli g b f 66. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

I3.6o6fS.


ad latus qusefitum vel fecantem b f 180 •.

Obec:

o /

ut Tangens Anguli b a c 27- 30.

; nbsp;nbsp;nbsp;o///

ad latus oppoGtmn bc vellh 8308.


L. 3. 2 ƒ ƒ17-


L. p. 716474 L. 3.91949*nbsp;^¦lo.Ofaoy.


ha Secans Anguli b a C U7.30-


I3' 971 Jd.

ad latus qusefitmn vel Secantem a 1 18000.

Ir, 9.50060. L. a» 04912,nbsp;L,io. 10645.nbsp;la. ifp67.

o /

ut Tangens Anguli acb 38-30. nbsp;nbsp;nbsp;inbsp;ad latus oppofitum a b vel i k 112.

ha Secans Anguli a c b 38.30.

L. a. a ƒ ƒ07.

ad latus,quafitum vel Secantem ci 180.

^ -Siuf b^^ nbsp;nbsp;nbsp;macbeifb eé alfo/ wie eben beu bensinibus gefebe

fceti; 3^ iwbme pon beeUneaSinuum bie?ö3fitf 66.bii qo. PeKefoièc

«uf


-ocr page 191-

)6S

Of nbsp;nbsp;nbsp;•

«Uf MeLineam Arithmeticam autf i644.Ülgt;eV gnÖC rgo. t)v’nSecantembf.

Vide Fig. 197.

O nbsp;nbsp;nbsp;•

Otgt;cr: 3camp;nel)mêamp;lcS93';lfefluf tJerLincaSmuum eon zybbi^ 90. (iWlc

fDlcfte auf Die Liaeam Afichmsticatn 8 fos.ubec (tCÖ/ PoDe Detl Secaatcm

o

a 1 i8o. Vide Fig.197.

O nbsp;nbsp;nbsp;O

Oöcr ; 3cfgt;neb'tie öon bet tinea sinuiitnöie?5Dcife öon

fojcïje aué III. ubef ftcb / pöbe bm Secantcm c i. vide Fig. 197»

«Söiiic^ abet ben Radium fudamp;en/ bet benTangentcmbet%et/ fomadamp;e icb C£5 burcb bie Diecbnung affo;

a nbsp;nbsp;nbsp;•

ut Tangens Anguli abc 114. velCompUnaentfbg 66. nbsp;nbsp;nbsp;- Z-.IO. 3 f I4**

ad latus oppofitum ac vel fg 1644. ita Radius,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

t

ad latus quxfitum vel Radium bg 732.

Ober:

• /

ut Tangens Anguli b a c Z7.30.

0/H

ad latus oppofitum b c vel hl 8308. ita Radius,

, nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. 3.41 f90.

gt; nbsp;nbsp;nbsp;- L. 10.00000.

I3.»if90«

X, 2.86449.

Z. 9.71647-

x. 3.919431. L. I o. 00000,

Q f

ad latus quzlltum vel Radium ah ifpbo.

Ober:

o /

ut Tangens Anguli acb 38. 30.

O

ad latus oppofitum a b vel i k 112. ita Radius,

t

ad latus quxEtum vel Radium c k 1408.

36 i


13.91949*


Z. 4.20302.


Z. 9,90060,

Z. 2.0492^, Z. lO.OOooo,

12.04524.


2.148621,

..... 3luf


-ocr page 192-

)54 nbsp;nbsp;nbsp;^ erfunbcner

5(iifblt;ni ?Oïö§gt; @tab fucbc iel) Dm Radium etneé ieb«tt?S3incfdé a(fö«

° nbsp;nbsp;nbsp;o

3(b nebttic auf bec Liuea Tangentium t)|e ^elte öott 4f* big 66. flbwarti?/ (ielle ..... ° ^

auf bieLineam Arithmeticam aU6 i644.Unter ftcl)/pnamp;e73 t.DCU Radium

bg- Vide Fig, 197.

O nbsp;nbsp;nbsp;O

Obev: 3cb nbsp;nbsp;nbsp;berLineaTangentium amp;ie SODetfÊ ÖCgt;n 2j\. big 45-.,

o/// nbsp;nbsp;nbsp;0i

(Iclle.folcbe auf bte Lineam Arithmetkam RUé Stog.ubet: gcb/gube ifss.bm Radium ah. Vide Fig, 197.

O nbsp;nbsp;nbsp;a

öbCï: 3cb nebme uon ber Linea Tangentium bicSSJeitC hOU 38ibig 4f»

0/


(iellcfolcbe aufbte Lineam Arithmeticam aUÖ l it. ubei’ ficl) / gube I4o8.ben Radium ck. VideFig.197.

7. VDannbeyeüicm Angulo redo Bafisunamp; Cathetus befanbt QCQcbcn werben fvoie ift bae ubrige ju fünbchi

E,g. iwrbc gegebétt berAnguIusredlus abc90.i)ieBafiibc45'.unb o

ber Cathetus a b 60. ijl bie grug nacb bem ubrigen?

grfilid) fuebe tcb Öic ?Ö3incfct / unamp; nebnie «on bet Linea Arithmetica bie

o nbsp;nbsp;nbsp;O' •*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oquot; •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

JöjeitC Wn 4f. big 6o. geDe folebe auf bic Lineam Tangentium auö 4f. alé bent

• nbsp;nbsp;nbsp;anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O ,

Radio unfec geb/ gnbe S7.t)öc ben ^mcfel bac, unb n*baó Gompiimenc

wc bcrt SSÖincfcl tj c a.

NOTA.

©te gr^ ©effe gibt ben gcéjfccn SlÖiRcfel/ wefebee bec @ei(en gegcit öbec ligt»

SU liocb ubcig bie Hypothenufam, ben Secantem bbecSioiim totum ac

O nbsp;nbsp;nbsp;a

jntbént 3^ negmeaufber tiaeasmuum bie?!35eik wn j 3. big.90. geHt fftld)e auf bie Lineam Arithmeticam aué 6o.aIÖ bCC ©Citcn ah Obec bCttl Si-

jiüi ^ fo tï^m SGGincfcl m s ^gett u6er / über ftcl) / (ïnöc 7 f * öcti Sccan-

teói velSinum totum, Obéc biC Hypo^enufam ac.

Ober:

-ocr page 193-

^ ©tab»

e o

ööcrt 3dEgt; nebme öon amp;e»^ Lmea sinuumt)iel83eite»on 37.bi§ jo.fleHe

_ nbsp;nbsp;nbsp;o

j5Mcïgt;f «nif bic Lineam Arklimeticam aUÖ 4f^ ölé bêr nbsp;nbsp;nbsp;fo^ bcttl SEBincfCl

O nbsp;nbsp;nbsp;o

fgt;0l1 37*9C9m ubet ligt/ fiber (teb/ pRbC 9lldb^7f»^t^Hypothcaufatn a c, vide Fig* 158.

9* TDanit bcy etnem Angub redo ber Cathetus unb tk Hypotheüufa bcfanbt gegebcii tuerben / wir ifïnbsp;6aamp; ubdse 5U fiubeiv i

E. g. Obiger Anguius rcifiui abc fcpe wieber gegcbeti / ott ii^eldbew

c

amp;er Cathïtuf a b 60. UOb bie Hypotbenufa a c 7;. nbsp;nbsp;nbsp;3(^ bit S^Ö Uad^

öem ubrigen?

Crfilitb fuebe icb wieber bte ^SBinefef f unb nebme auf beir Linea Atith-

O nbsp;nbsp;nbsp;o

metica bie ?Ö3eite bott 6o, alé bec ©ettert a b. bif 75-* alé ber ©eitett a c, (ïelle fof?

O' nbsp;nbsp;nbsp;o

(becluf bicLincamSinuum aué go.untec ftcb/pnbe f 3» ben SEöincfel a cb.welcber

O’ nbsp;nbsp;nbsp;o

bet ©elfen a b gesenuber ligt i folcljebon 50. fubtrahirt / 9?efl 37. Angulw b a c. 3(1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibfig bie Bafm b c JU fudbett: ^ebme betttttadamp; auf ber

o- nbsp;nbsp;nbsp;a

Linea Sinuum bie SCBeite ÖÖU 37. bi§ 90» (ïelle fölrbe auf bie Lineam Arith-iöeticam aUÖ 7.r. Unfec fïcb / finbc 4f. bie Bafin b c.

a

Ober r nebttic auf betr Linea Tangentium bie SSöeite bon 37. bjf

o nbsp;nbsp;nbsp;®'

4f» al'é bent Radio , (leOe folebe auf bie Lineam Arithmeticam aUé 6o. al$

o

bettt Radio‘ober ber ©elfen a b, unfer (ïcb / bnbe 4?. bie Bafin ober betr

Tangcntcm b c. VideFig,i98»

9* XÏDanri bey ctitetn Angulo rc£ïo Bafis «nb Hypothe-nufa bcianbt ttcgebeit verben f vok t(i baiJ wngesuiinbcni

Eg.Obf#

-ocr page 194-

}(5lt;5 nbsp;nbsp;nbsp;ITleujerfunbcner

E. g. Dbfgcc Anguius reftui féj)c wi'eamp;cc Qcgebett / amp;afan bic Bafis b c

a nbsp;nbsp;nbsp;° j

4f. iinb bicHypothenufa a c 7;. baft 3(i bicgcag nadb nbcigcH? 3ui)0cber|l fucbc icb bic bccbcSÖSincfci/ unb ncbmc öon bcc Linea Arhh-

' ' nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, o ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ . onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o,-

tuetica biC SSScitC ÖOn 4f. bi§ 7f. (ÏCÖC fölcbC flttf bicLincam Sinuum qu^ 90.

O nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

unfcï fïcb / pnbc 37. Angulum b a C , bicfc ÖOn 90, fubtrahict / ^C(l n* Anguius a c b. dlfO tlCCb Ubcig bClI Cathetum a b JU fUCbCl» : ‘TJcbmC

O nbsp;nbsp;nbsp;o

bcrowcgcn Sgt;0n bcr Linea Sinuum bic StDcitC ÖOn f3. big 90. gcllc foicbc auf

o nbsp;nbsp;nbsp;o

bic Lineam Arithmeticam (WÖ 7f. untCC ftcO / ptlbC 6o.bcn Cathetum a b.

o nbsp;nbsp;nbsp;•

Cbcc: Scb ncbmc ÖOnbcc LineaTangendum biCSODcitC ÖOlt f 3, big 4f.

O nbsp;nbsp;nbsp;o

geile folebe auf bic Lineam Arithmcricam aué 4f. ÜbcC gcl) / gnbC 6o. bCO Caihetum a bi Vide Fig, 198.

jo, VÜann on einem fc^ovffnjincflichten Triangul 2.0fitcn wn^ j.tDincfcl / tvelcfecv öev einen bcfonbtèn ©citennbsp;gcf;en fiber ligt / gegeben werben / ift bienbsp;S^^og / wie boe fibrige $u linben ^

E. g. werbe gegeben bec fcbavffroinctlicbtc Triangui abc, bacati

0 nbsp;nbsp;nbsp;0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

bic^eitc a c 100. unb b c 90. unb ber gegeti über gc5enbeS33iti(fclbacf9. befanbi fepn. Sli bic3cag / m baé übrigc folie gefunben werbeo?

' grglieb f«dl)C icb ?83incfcl / unb nebme ÖOn bec Linea Adthmetïca

o nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

bic iSScitC öon 90. big 100. (idle folebe auf bic Lineam sinuum auöf9.ubet

o nbsp;nbsp;nbsp;«o

(i(b/fïnbC72f. Angulum a b c.bicfc bccbc befanbfcSEDincfeladclirt/möcbcn 13ii

o nbsp;nbsp;nbsp;o

fOlebe ÖOn I 8 o, fubtraViict / 9ic(i 48|. Anguius a c b. nbsp;nbsp;nbsp;fejjnb allc

3.?S3in(fcl befanbt. 3(i noeb ubcig bic @citc a b ju fueben ; 9?cbmc bero? wegen auf bet Linea sinuum bie SBcitc wn 48|. big f9. ficllc folebe (tuf bit

ö nbsp;nbsp;nbsp;o

LincaiB AtUhnaeticam ^uö 90. Uni^t |tcb/ gnbC bCb UgfjlïOI 75-bic ©CiWn ^ b.

= nbsp;nbsp;nbsp;Obcf;

-ocr page 195-

i6?

tTTa^#0töt?»

flUf I-in®» sinuura bic SODeitC ÖOn 481-1

HcHc folcbe auf biCLineam Arithmeticana auë loo. «lUcr ftcb / fitlamp;é 75- bfl# Latus a b* Vide FJg.15^.

) h ÏDann bey etnem fcbarffnjmcfUtbtcnTriangul 2«tï){n;f (fel unt) I .Sciten befanbt ftyn / wie foU basnbsp;übrtge gcf«nben tücrben i

E-g- öbtgec fc^wrlfivincfltcbtcrTriangui abc fci;c melcbcc gegeben/ böc#

• nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

«n bccSEOincfel b a c f9. unb a c b 48, 4f. bic @cite b c 90. bcfgnbt fcpir, Sfi biegrog / ngt;tc baö ubrige foHe gefunben werben?

o nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

©(ïlidb addicc idfgt; bccbc ?05incfci f9, unb 48.4f* ttiadbcn 107.4j-.

o nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

ebe bbtt 180. fubtrahirt/ Oïcfï 7a.if. Anguluiabc. vP)cmacbfucbcicbbic

o nbsp;nbsp;nbsp;o

©citen / unb nc^me bon bcc Lines sinuum bic?S3cite bon f?. bi§ (lede

'O nbsp;nbsp;nbsp;o

fblc^e nuf bic Lineam Arithmcticara öUé 90. ubCf jl'CÏ) / finbc 100. bic ©ei# ten a c.

o nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

gernet nebmc iel) nuf bccLineaSinuum bieSÖScitc bon f9* big 48|.gel#

o nbsp;nbsp;nbsp;o

Ie folcbe auf bjeLincanaArithmeticam «Ué 90»Unterg(b/ gube btb nament 79* bic ©cite a b. Vide Frg. 199.

j tï)ann bey einem fcbarfficintflicbten Triangul a*Setten/ tinb ber ïDincfcI / fo barjwif^cn ligt / befanbtnbsp;gegeben werben / tjjie ij! ba® «brigcnbsp;jufinben?

E.g. Obiger fdbarffwincFiiclamp;tecTriangui abc fepe wiebergegeben/ bat^

00 nbsp;nbsp;nbsp;o

on bic ©cite a b 79. unb a c 100. unb bet barjwifdben lisenbe ?!SSmcfel b ac fg. befanbt fetjn. 3g biegtag nacb bem ubrigen?

Êrplicb lajfc i^ aué bem fSDincEcl abc cin Pcrpendicuinm oufbieBafin

O

a C fallen / foldamp;eé iH b d , fo ijl a d b cin Angului reflui OOtl 90, borouf fiprctbe ict;t

' nbsp;nbsp;nbsp;utStnui

-ocr page 196-

#crfuiiÖ€net:

o

ut Sinus totus a d b ^o.

O

ad latui oppoHtum a b 79.

O

itaSinus Anguli bad ƒ5. nbsp;nbsp;nbsp;«


£,.10. ooooo. £gt;. I. 85)7^5-L. 9.9 330^,


« nbsp;nbsp;nbsp;4

ad latus qusfitutn b d 67. 7.

21uf öem ?}?«§ ? @fab maclamp;e id^ affb:


11.83069.


jL. 1.83069.


Sd) mljmc bon l)ei: Lineasinuum bjeSSJdtc sö« 90. big ƒ9. (i^ae folcamp;e

A « nbsp;nbsp;nbsp;'


¦w nbsp;nbsp;nbsp;O. /

fluf bic Lineam Arithmeticain «UÖ 79, UtliCC jtCÏ» / fÜnÖC 67.7. bic ^cUcil ObCT bi3ë L’^rpendiculuin b d.


V nbsp;nbsp;nbsp;V

SODannicb mm ƒ9' öön 90- fubcrahifC/ 9jcf{ 31. Angulusabd. «uf ficac idb bic D^vccbnung olfo an:

ut Sinus totusrAnguU a d b 59, nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

O

ad-lams oppofitum a b 79. nbsp;nbsp;nbsp;- -

o

iCaSinus Anguli a b d 31* nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.


£.10.00000.

£. 1.8976?. L, 9.71184*


'ad lajttw tjppofitiHn quSefitam » d 407.

2luf bcm ©tab macbe tcb cö alfo:


11.60547.


£. 1.60547.


2fdamp; nel^C bic SÖCcitC auf bcc Linca Sinuum bOö si; big 90. (tcKc fofcamp;c auf bic Lineam Arithoieticam aU^ 79- WntCrgcb/ iJnbC 4P7JÈiaö latui a d, fub-

O nbsp;nbsp;nbsp;o /

trahice folc^cöon 100. al^bcf©eitcn.ap,;^cfl ƒ9.3.bic Saogc cd. jQ\4Xi fluf nwcbe icamp; öicfc^wamp;uung a(fo:

o /

utlatus d cT9i3* ^ nbsp;nbsp;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£. i.773o;.

ad Sinum totum Anguli c d b 90,

o /

ita latus d b 67.7. nbsp;nbsp;nbsp;gt;

- nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X. lO.OOCOÓ.

X. a.830ƒ9.

ad Tangentem Anguli d c b 48,4ff


4i. 8 sof 9*


£,IO.oƒ7J4.

auf


-ocr page 197-

XYfix^ f nbsp;nbsp;nbsp;) 69

5(uf nbsp;nbsp;nbsp;open'ce iel; alfo:

o / nbsp;nbsp;nbsp;lt;5 /

3rfgt; nc^me auf bev’ Lïnea Arithmctica biC SSJcite biMI J. bif ^77, |le(!c

o nbsp;nbsp;nbsp;o /

fofebeauf bte Liaeam Tangentium UUé 4f. UlÖbêttl Radio UnÉCf ftcr)/jïtjbe484r.

Angulumdcb, yrtb 41.if. Angulum d b c. ?^anttKlgt; HUtt 4i.if,^U 3K

O /

addiïe/ fo beFomme teb 72. if. Angulum abc. Vide Fig.r^?.

Obeiv auf cinc anbett 5ö3cifc/ nwebe leb alfo;

;^(cb 3lt;^dire beebe@elten a b 79.

unb a c 100.

maeben 179.

^evnacb fuebe icI;ibrcDjfFerenz,unb lubtrahirc bon bec(geiten ac too.

' nbsp;nbsp;nbsp;bie @eifen a b 79.

Ditferenz, 2 j,

gernet fubtrahte teb öon igo,

benSlBIncfel b a c

o

f9*

0ïe(i/ lai. foldK bdlbiert/

• nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Facit, Gó. 30,Tangens,

^ierauf (ïedc leb Me Dieebnuna affo ;

m Summa latcrum, - nbsp;nbsp;nbsp;179. L. i.aj-agf,

ad^jus DifFerentiam, - zr, L. 1.32222.

ita'raftgeni, - do. 30, Z. 10.2473d.

II. rd95'8-

ad Tangentem, « ii. 4f. L. 9.21Ó73,

^ufbemcOïagj(gtab maebe leb alfo:

^cb nebme auf beo Linea Arhhmetica ble SlÖelte ÖOrt 2i.bi§ 17,,

^l(be aufbieLineam Tangentium a«^4r. unttofïcb/ pube d.40, bCFuatb neb^

me leb

-ocr page 198-

$70 nbsp;nbsp;nbsp;tTeu^evfunbcnec

o nbsp;nbsp;nbsp;o

me ld) ÖOn becUneaTangcntium t)ie fSDcitC ÖOtl 4f . bi§éOi. (ÏCÜe földamp;e ÖUÖ'

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

6,40. ubet; Heb / finbc 11. 4f. bie VIrfad) t(l btefe / meilen bie ©röb / fo 4f, ybectcejfen/ auf becLiaea Xangentium nifbt ubce ftd)/ fonbetm tmfet ft'cb 9C«

O nbsp;nbsp;nbsp;©

ftetlef fepn / fo mu§ id) bie fTCeite allbicc öok 4f, bi^ 6oi. tviebev fiber fieb^^ lieden.

o / 60. 30.

o A

II. 4f.

Addire alfo JU bie sefunbene #

72. if. o f

60. 30.

3 f

II. 4f. fubtrahire/

bcFemme ben ?CGincfeI b a c SSSann icb aber m fnbsp;bie gefunbene #

fo befomtne icb benSQDincfel 3 c b 48. 47. bcirmit fepnb bie S23tndel gefunben.

3(1 nod) fibïig bie (geile b c ju fueben / biewuf (lede icb bie 9ved)nun« ftlfo an:

o /

5. 87017, !• 857^2:.nbsp;L. 5.5330^.

utSinusAnguli a cb48 4f.

o

ad latui oppofitum a b 75. itaSinus Anguli bacnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

«I.830S8.

ad latus qusefitum oppofitum b c 50.

9(uf bem ?()?a§^@tab maebe ieb eé ölfo:

O nbsp;nbsp;nbsp;o

nebme oufberLineaSinuum bie fSöeile non 48|; bi^ f9. (lede folebe

O nbsp;nbsp;nbsp;lt;gt;

aufbieLintamArithraedcam qué 79. fiber (l'cl)/ ftnbe 90, bie (geile b c. vide Fgt;Elt;i59.

jj. Vï)aim

-ocr page 199-

J7)

) 5. VDcinn an ctnem f(^arf|\i?in^It^ten Triangul aUc l^rcy Betten befanbt feyny n?ie foUen bte XÏ?mcPelnbsp;gcfunben vuetben i

E. g. öbtga' fd^arffwincfficbtctTriangui a b c fc{)e wieöec gcgcbctt/ bacan

O nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

t)te @ettc a b 79. a c loo, utiö bc §0. befaobt fep. We grag / tvgt;te bie fïBincfel follett gefimben wceben ?

©•fllicf) quadrite icl) alle 3,@eiten/ baé tfl/ leb nebme auf bet* Linea An'th-

o

ïivetica bie ?5Beite bon 7^. dupiife ober fïelle fotdbe aué 75.^er (ttf)/

o

jiinbe/ nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- o -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6241.

.^crnacb nebme icb bieSBcite öoti i. bt^ lOo. dupiire ober (leüe

folebe au^ 10 o.uber fteb / fi'nbc nbsp;nbsp;nbsp;100 00.

fölcbe addirt/nwe^t - nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16241

gerner nebme jcamp; bte SGDeite bon i.bi§ 50.

duplirc folcI;c/ pnbe - nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8100.

.biefe bon obigen fubtrahirt/0ve|t ...

.^ernacf) nef)me ld) baé Dupium ber Bafeos a c 100. nemlid^ 200. fo(d)e in 8i4i.dividivt/ baé i|l/ iclgt; nebme bicfSöeifeoen i.bigaoo. (icUefoIcbcau^

o nbsp;nbsp;nbsp;° /

8i4i.unter jtd)/ ffnbe 407.bteBeitead,alIioobaöPcrpendicuii!m bd aufgc# rlci^fet wirb / welc^eé aué bem fSÖincfel a bc auf bteBafin ac in d failet.

.öicrauf fuebe leb bie fSölncfel burc| bie ÜïecWiung alfo:

A. 2.897^3.

L. 2.dop5^;

A.IO.OQOOO^ 12. 609 fp.nbsp;9,7/19^»

Sluf

o /

ut latui a b 790. nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

o /

ad latui ad 407. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

*

itaSinus totui Anguli a db 90,

ad Sinum Anguli quaefiti a,b d 31. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ~

§) Z

-ocr page 200-

!J72 nbsp;nbsp;nbsp;‘ rïeu^crfunbeneï

2(ufamp;etti?9]ö§?@tab fnbe tcb eé alfo:

2fcf; nef)mc auf Der Linea Arithmetica DtC ISBeite i)Ott 75. bt9 4O7. (teHc foIcI)eauf DicLinearaSinuum aué 50. (t(é Dem Radio unter |irf) / fïnDe 31.Ao-

o nbsp;nbsp;nbsp;00

gulum a b d. 2)jefe 3 r, fiibcrahite icf; öOtt 90,9^e|ï f9. Angulus bad.

aöeilen mtr nun Der ?03tncfel bac rsi.befanDt/ fo fucl)e jc^Dte?Jömcfe{ Dtircamp; Die Dvecbnimg ferner eilfo:

L, 1.5 f424*

ft

¦2'. 2.00000, L, 5.5330^,

ut latus b c 90.

9

ad latus a c loo.

O

itaSinui Anguli b a c f5.

11.53306,

5.97882.

adSinum Anguli quzefiti abc 72. i f. - nbsp;nbsp;nbsp;-

2iuf Dem sölag # @fab macbe tcb eé atfo:

Scl) Ite^ttte auf Der Linea Arithmetica DieSBeite DüU 90.bi§ 100. (ïede

p nbsp;nbsp;nbsp;“

folcl^e auf Die hineam Sinuum aUÖ f9. llbei* {t'cl^ / ftuDe 72^. Angulutn abc.

00 nbsp;nbsp;nbsp;o /

SÖ3cinn ich nun bepDe SCDtncEel 5-9. unb 72^. addïtv / thun 131. if. folcOe bon

o nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o ^

Igo.fubtrahirt/0lte!l48 4f.Angulus bc a, VideFig.199.

)4. ïï)önn ön einem fïunipffaijtnifiic^ten Triangul ^wey BeiV ten untgt; bet fiumpffc VDincPcI/ ti?el(^cr bei* eincj) Geitennbsp;gegeniiberligt/ befanbt gegeben ruerben/nbsp;ïüte i(t bae tibrige $u fïnben ?

e

S-g.SDer gegebene Triangul fei;e abc, Der ilunipjfe •^'ömifef abc ro;.

Die gegen. uber flebenDe Geite a c 97. unD Die@eite b c 71. DieSeag/ ttgt;ie Die ubrtge Geite unD?ÏDincfel follen gefwiDen iwerDen?

lt;5:rjliid) fubtrahire icl) xoj, igt;on 180. 9tefÏ7J. «g)ierauf (ieüe icb Die

Oiecamp;mui9aifoq.q;

ut Is^

-ocr page 201-

J7I

1*58677»

L. 5.58454-

I. 8f Ii6-II- 83620.

ut Jatus a c 57. nbsp;nbsp;nbsp;=

,0 nbsp;nbsp;nbsp;o

ad SinumAnguIiabc 105. vel Compliment 75,

O

ita latus b c 71,

Z-f 5. 84543.

ad Sinum quaefitum Anguli oppofiti b a c 45.

2(uf bem ?Oïa§ ? @tab niöcbe icf) alfo:

nd)me aufbec Linea Arlthmetica amp;(e fSDdlC bOtt 57.bt§7lf

O nbsp;nbsp;nbsp;o

fOlcf)C aufbjcLineam Sinuum au6 7f.untei’ fïcb/ {lllbC 4f.Angulum b a c.

O nbsp;nbsp;nbsp;o ' .

^ïöönnicbnunbmlïötndefabc io;.3u bemS^imfd bac 45-.addit’c/ fo b^fomme tcb -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- i ^o. foicbc boit

180. fubtrahirt/ 0VCi^ 30. Ang.abc,

2?(i alfö tiod) ubtig bte bntte (gei'fe a b fudjett. 5?e5ttie ba'otvcgen auf bet Linea sinuum bie ?Ö3eite bOn 4f-^iê 30. (lelie fOlcl)e awf bjeLineam Arithme-

O /

ticam aué 7i,untee (t'd)/ fi'nbe f ot. ble Geilen ab.

o ^ nbsp;nbsp;nbsp;©

Obec: 3d) neboie auf bec Linea sinuum bte?ï8etle bon 30-

Ie folcbe auf bie Lineam Arithmeticam aué 57-nntee ftcl^/ fïnbe aud; fOi. bie @eden a b. VidcFig.aoo.

IJ. ïDamt öii cinern OiHttPffwtncfltc^tcnTriangul 2, Geiten «nt) etn fcfeaeffei* VDmcfel / tceli^er amp;er cinen Geiten Qer-gen übet ligt / bePanbt gegeben werben / wienbsp;ift bao «beige ju fïnben^

E. g. Öbiger (lumpfftbtncfltcbict Triangui abc fet)e ivtebee gegeben/

bawn bieGeilm a c c^y. «nb b c 71. wgt;ie aucb bec gegen ubeeligenbe fcbaef:

fe ?ö3incfd b a c 4f, befanbt fep, 3(1 bie SiOQ / wi( bgé ubtige ju fïnben?

3 nbsp;nbsp;nbsp;©‘lilted

-ocr page 202-

:j74 nbsp;nbsp;nbsp;neucrfunamp;citetr

fucl^e k^ ben fïöincfel / wnb (ïcUe bic üïed^nunö nlfö dtt-:

o

ut latus b c 71. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L, I.gfiaiS.

O

adSinum Anguli b a c 45. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L» 5,84948-

O

ha Iatu$ a C 57* nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- L,

I i.8362f.

. * nbsp;nbsp;nbsp;9 ---

ad Sinum Anguli quaefitum a b c 7f. vel Compl. lOf, ? L. 5.58459.

51uf bem 501a§ ;= @lab maebe kb eö alfo:

3cb tiebtne auf bet: Linca Arhhmetica bie nbsp;nbsp;nbsp;ÖOn 71- bi^ 97. Ihlte

o nbsp;nbsp;nbsp;.0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

fokbe ciiif bi'eUneamSinuum oué 4f, ubet fi'cb/ fiHbe 7f. biefebon igo.fub-

o

uahift / weken bec fSDittCfel a b c jïumplftfl / 0ve|l lOf, Angulus abc.

o

Sbcï bekte saSincEel ijl leiebf .^u fïnben : Scb addire lOf. benfSöincfel

a b c JU 4f,betn^incEel b a c , .tbut Ifo. son I.SO, fubtrahhf / ce(ïkt 30, ber ^SöincEei a c b.

311 nocl) ubrig bic@eife a b ju fucben y bi§ eetbne kb alfo.:

5.84548*

A 9'65857. L. i.gfiad.

ut Sinus Anguli b a c 45-.

O

ad Sinum Anguli a C b 30.

O

ita latui b c 71.

_ 1 i.yyoag.

X. i.7007;.

ad latusquaefitum a b fo. a.

5(uf bem 0)iag#©tflb,macbe leb eé alfö:

3cb nebme nuf bee Linca sinuum bje?£öekebon 30, bi§ 4^. flelle folebe nuf bie x-incara Arithmeticam nné 71. lintei: ft'^ / fïnbe f o», bie 0eite a b.

Ober;

-ocr page 203-

)7S

L. 5gt;.58494*

A-.

i-98g7'7-

»i-68f74. L. 1,70080,

ïrra0^0taK

öbéc burcö bie DvecOnung alfo r

c nbsp;nbsp;nbsp;o

titSinu* Anguli a b c lOf^ vel Compl, yj-,

O

adSinum Angulj a c b 30. nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ita latui a c 57. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ad latui oppofitom quafitum a b lt;jOx,

2fuf bcm @t«b operite jcl) alfo;;

00

nef)ttie auf bec Linea sinuum bieöOtt 30. bt{j 7f. (lelie folcl)e

Ollfbie Lineatn Arithracticam aué'97; imtee ficb / Pnbe fo», bie nbsp;nbsp;nbsp;^ b.

Vide Fig.zoo,

;5, VDann ait cinciiï 0umpfftt?mcflichten Triangul 2,Geiten untgt; ein bav^wifcfeen Ugenbev fc^avffecïDincfel beïan^tnbsp;gegeben voetben / tt»ie tjï bas ubrige ju ^nben %

E, g. öbigee(lumplftvtncFIicbfef Xriangui abc fepe n?iebet; gegeben / bcir^

O nbsp;nbsp;nbsp;O

m bie 0eiten a c 97.. b c 71. unb ber barpifeben ligenbe fcbaeffe Slöinctel a c b 30. beFcinbt fepn. bie Seag nad; bem ubeigen ?

@r(Kicb laffe idb aué bemSCDincfel abc ein'Perpendicuiumauf bieBafin

O*

a c fallen / folcbeéjiffb d, baemit gibf b d c einen Anguium reaum pon 90, ^terawf (lelie icb bie Died^nung alfo an:

O

utSinus totus b d c 90. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Z.io.ooooa,

o

ad latus oppofitudi b c yr. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- X, i.SfiaA,

O

itaSinu$ Anguli b c d 30. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- X. 9.69897.

ii.5roa3.

ad latus quaefitum b d 3ff- - nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- X, i.j’;oa3.

SlMf

-ocr page 204-

)7ö nbsp;nbsp;nbsp;rieu^etfunbencc

2(uf bctti j @fat) opcnï'e ici^ alfo:

nef)me CSUf beï Linea Sinuum bte fjöcite ÖOrt 30. b{§ 90, folcFje

o nbsp;nbsp;nbsp;o /

(Jljf bieUneam Arithmeticam aUÖ 71. Utlfél' ftcf)/ fïnbe 3 f r, biC @CitCn OÖCC

00

baé Perpendiculum b d. SSSötttt icb tlUt] 30. bOtt 90. üibtrahh'e/ teftk't An-

gulu5 d b c éo. 4)tei‘auf fudx tcO bie ©eite d c, unb recl)tte cé a(fo:

o

utSinu! totus b d c 90, nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L.IO.OOOOO,

O

ad ïatus oppofitum b c 71. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- L. t.gfiad.

O

itaSinui Anguli d b c éo. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. 9.937f3.

11.78879.

ad latuï qusefitum d c 615. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. 1.73879.

2iuf bcm?D)a^^©tab mac^je iel) (ê affo:

o nbsp;nbsp;nbsp;o

3icb nebttiê ciuf bci’ Linea sinuum bie22öctte bötl 90. bi§ 60. (tetlc fö(cb(

o nbsp;nbsp;nbsp;o ^

auf bie Lincam Arlthmeticam aué 71. lintei' (i'd) / pnbe 61 r. blC ©eite d c,

O nbsp;nbsp;nbsp;0/

folcI)e öon bet gangen Bad 97. fubtrahiïf / 9vefl 3ff. Batu$ a d. 995etlett mm a d unb b d cinanbei* gleicb fc^n / fo folget / bag beebe SOÖincf'cl bad

o

unb a b d nuef) einanbet: gleicf) fet;n / unb bcebe 90. paften t {^aibkve a(fo 90. gibt 4f. Anguius d a b unb a b d. Slöunn iclamp; nun ben SÖBincfel a b d 4f.

o nbsp;nbsp;nbsp;o

JUbeniSCÖincfeld b c 60. addite/ gnbelof.Anguium abc, bacmiffepnb olie 3.?83incfel befanbt. alfo notb ubi'ig bie brille ©eiten a b ju fueben/nbsp;fokl)eö gefcl^iebet bureb bieülccbnimg alfo:

Ut Sinus Anguli b a c 4f.

O

ad latus oppofitum b c 71*

O

ha Sinus Anguli a cb 30. ad latus qusfitum a b f02.


L. 9.84948. L. i.Sfiaé.nbsp;L, 9.69897.


I I.ff023.


h. I.7007f.

5|Uf


-ocr page 205-

VlTö|};0tab. nbsp;nbsp;nbsp;J77

Siuf bcm nbsp;nbsp;nbsp;operirc icf) alfo:

O nbsp;nbsp;nbsp;O

3cl) ne^nie «ufbec Unea siauum i)ie22öetfc öon 4f 6i§ 30. j]eIIefo!c^Cfiuf

tgt;jeLineam Arithrneticam au^ 71, Utlter jlcT)/fi'namp;C f Oi, tgt;ie @citai a b*

Oöcï ölfb biivcl} hH 9ïecf)itun9:

utSirius Anguli b ac 45. ad latus oppofitum b d 3}'p.

O

icaSinus totus Aagiili a d b 90.

- nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£», 5.84948»

- nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.8 ƒ f

- nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zgt;. 10.00000.

L. r I. 8f'2^-

L. 2,7007;.

ad latu! quaefitum a b joi. . nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

2luf bmi ^]a§#@tab operire icb alfo:

^0,0

nef)ni? auf bei’ Linea sinuum nbsp;nbsp;nbsp;bon 4;.^^ 90. (te((e foIcf)e

auf bic Liaeam Arithireticam OUÖ 9 f 5. ubcC ftcl) / (ïllbc fOz.bie @dtC a b, VJ-de Fig. 200,

Ober fiuf eine önbere ^eig bie 5ötncfe( ju fucbeo:

3cbaddire bepbc@eifcrt ac 97.

unb b c yu (gumn'a 166.

bie @eite

bje Differenz,

gcrncr fubtrahicc tcl) uucl) öon 180. b«n brfcinbten ?03inc^cl acb 30.

»^ei'nöcO fucbe icb ibre Differenz, unb fubtrahïre bon ber @ci^e^t a c 97.

' c 71.

26.

5ve(ï ifPt_(bIcbc^albicrt/

tbuf 7;. Tangens.

.felerauf (ïcKc icb bicDvecbuung aïfo ait:

utSunima latcrum 168.

-ocr page 206-

)78 nbsp;nbsp;nbsp;5rteu ^ cïfunbencr

5(uf bcm nbsp;nbsp;nbsp;operitc jrf) alfo: 3^0 nebm^ mif becLinea Aruh-

metica bie5Ö3citf ÖOn^e.bi^ lÊg, (IcUc fOlcbe ÖUf bic LineamTangentium auó o*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

4f.unfci; (ic|)/ fïnbe 8. fo. bcrnacb nebmc ic’b^'on bcc Unea Tangentium bic ^eitc ÏCn 4f.bi§ 7f. (icllcfolcbc aué S.fo.ubci'fl'rb/finbc SO.bcnTangentem..

'Addicc ölfo bic gcfimbcnc 30.

ibut Angulus abc

fJCaiin i(b abcr m bic gcfuitbcnc #

O^cfiiïf Angulus c a b

d

lOf,

a

7r-

o

30, fubtrahicc/ 4f. Vide Fig. 200.

jy.VDann an emcmOumpff^ttiiiKfltc^tcn Triangul amp;cr fïiimpffit lPC)mcfel mit b)en z.Sciten / wclcfec öenfclben befcbUcffen/nbsp;beïanbt feyn/ n?ie tft bas ubiige ju finbcn ?

E» g. Cbigec Iriangul abc fe^gt;e tt)icbci’ gegcbcn/ baran bic (gcitc a b f02^

unb bc 7°. unb bcr barjvvifcbcn (igcnbe (iumpffc SCBincfcl abc lo^.bcFflnbt fctgt;n/ fragf jl'cb^/ wie baé ubrige jufinben?

5il(f)icï fan iel) bic @citc a b oberb c m bic Bafin geiten (ajfen. ^ann iel) nun bic ©cite a b jOb Bafin nebme/unb folcl)c burej^ cinc blinbc Lineam ccimtgccc/

bflé Perpendiculum aU0 c in d fallCtt InflfC/fo i(ï b d c bcc Angulus redlus 50, unb onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

ebdy;. baé Compliment DOn lOf. bcC bcittCSOCincfcI igt;cd gibt ftcf) fclb(ÏCn,

O nbsp;nbsp;nbsp;önbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

SCnnnidb nun 7f. öon 9o.fubtrah)fc/0ivc|l i y. Angulus bed» .^icwuf jlcUc ieb bicDïccbnung alfo:

10.00000. I. 9,41199.

L. i.8nt-d. 11. r lt;f4i j.

1.1.2641;;^

«lllf

ut Sinus totus Anguli b d c 90.

o

ad Sinum Anguli bed i j. o

ita latus b c 71.

ad latus.^nxlituni b 4 18.3, g»

-ocr page 207-

Vna0 ï^Gtab. nbsp;nbsp;nbsp;)7^

2(uf beiti nbsp;nbsp;nbsp;opetice ic^» a((b : 3clgt; »ief)mc auf bcï ünea sinuum

O o nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

bjeSSJcite ÖOn S°-N§ If. lïct(e|OlCl)eaufamp;teLineacn Arithmeticamaué 7T.Un*

o / //

tcv |tcf) / finbe l 8 3 «. hcui a d. gcrnci: fud)e icfgt; tgt;aé perpsndiculum C d afl'ö t


ut Sinus totus Anguli b d c po.

o

ad latus oppolitum b c 7t.

o

ita Sinus Anguli d b c 7')*.


L.ió'. ooooo, L. i.8jii8.

L, p. p84P4-

11. 8302.0,


o / II

ad latus qusïitum cd ó S S 8.


L. i.Sjöio.

operire tcïgt; alfö: 3d) nef)me auf DeïUnea sinuum

CO nbsp;nbsp;nbsp;O

bic Slöcite S)Dn 90,bi§7f. |Me fCgt;ld)C auf biêLineam Arichmetita 13 611^71.un^

om

Ut fïd) / finbc 6 8 f 8.t);e Geiten c d. ?ïöeilen nttn We Geife a d unt) c d ein# anoec gan^ gleid)/ fofofget/ Dag We SSBincfeldacunDacdcmanDetaud)gleid)

fcijcn/ imD be^De tn 9od)a!ten/fo igciu Donbenben 4?. fubtrahi-

00 nbsp;nbsp;nbsp;o

re alfO Den SOGindel b c d l f. DOn 4f. 0vC|t Angulus a c b j o. unD Angulus b a c

4f. Davm't fetgt;nD a(fo Die SDSincfei gefunDen.

3d nod) ubi’ig Die Geife a c ju fucbcn/ f)ietauf fpi’ed)e id):

L. 9, 84948.


ut Sinus Anguli a c b 45.

o /11

ad latus oppofitum a d ó 8 5 S-

o

ita Sinus totus.AnguIi b d c 90.

o I II

ad latus qusefitum a c 9700.


L. 3. Sjdip.

L. I o. ooooo.


13.83519.


L. 3. 98771.

2iuf Dem5?sU§^@wbopcrii'et(l) alfo: 3d) nebme auf Der Unea sinuum

0 nbsp;nbsp;nbsp;0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o///

DieS03itte nbsp;nbsp;nbsp;90, geile-fWcbe auf Die Lineam Arithmeticam aué 68rg.

uber gd) / gnDe 97. Die Geiten a c. ODct alfo:

o

ut Sinus Anguli a c b4f.


ad latus oppofitum b c 71.

O nbsp;nbsp;nbsp;o

itaSinus Anguliabc loj-vel Compliment 75.


ad latus quxfitum a c 97.


L. 9.84948. r. 1.8512.6.nbsp;L. 9-98494.

87 6lo. i. 1.98071.


2(uf


-ocr page 208-

)So nbsp;nbsp;nbsp;t7eu ^ cvfunt)eiter

5(uf betti 0}}a§^@tab operire ici; aifo: 3d) ncf}iiic atif bec Linci sinuum

o o nbsp;nbsp;nbsp;ö

bieSCBeitCÖOn 4f*bl§7f- fïelie f»(d)C auf bicLineauArithmcticamaUéyi^UbeC

O

fïd)/ fïrtbe 97.bie@eiten a c, vide Fig. 201.

èaflfe tcf)abci’ b(e@cifen c ecrbicBafin geiten / fo ctlangerc idb folcI)e mit einec blinbenLin»a, unb fade aué a tinéPerpcndiculum a d, fo befomme

o nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

tcf) ben Anguium reciiimadbpo. unb Angui'um abd 7f. luannid)bann7f*

o nbsp;nbsp;nbsp;o

i)on 50,fubtrahice/ 3ic{i if.Angulus bad, .^jccauf fprecr)e id) alfö:

L. lo.ooooo.

L. 1. 70070, L. 9.41199,

ut Sinus totus Anguli a U b 90.

0/


ad lanis oppofitum a b yo2.

, nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

ita Sinas Anguli b a d ij.

II. 11369.

ad latus qujefitam d^b^ 3. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. 2.11359.

2(nfbcm?0?a§?@tcib open’re icbalfo: 3c5 nebme aufbee Linea sinuum

0 nbsp;nbsp;nbsp;0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

bie?!S3fit^ bOn 50. bi§ If. (ïcKe folcbij ouf bie Lineam Arithmetkam Ollé fOi.

o nbsp;nbsp;nbsp;o

«ntecjïdb/ fïnbe 1 g.bietSeite bd, folcf)e addieeid) 5U7i.a(ébeeBafin bc,gibt

84, lacus c d.

3ecneï fudbe id) bie ©cite a d alfo / unb fpi‘ed)C:

L.io.ooooo. X. 2.70070,nbsp;L. 9.98494.nbsp;12.68164.nbsp;68164.

HtSinuï torus Anguli a d c 90.

ad latus oppofitum a b 50a.

O

ita Sinus Anguli a b d 75.

ad latus qnafitum ad 485'. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

2luf bem 0)?a§gt;=©tflb niad)e ic^ e6 alfo:

o nbsp;nbsp;nbsp;o

3cb ne^nic auf bee Linea sinuum bic SÖBeite bon 90. bi§ 7f. (ieöe fokl^c

0/ nbsp;nbsp;nbsp;0/

auf bie Lmeam Arichmeticam C1U6 1 O i. UUteC fi'd) / finbe 4 8 f, bic^CitC ad.

geenee fudbe kib ben ?!C8incfeI a c d, unb fpv’ed)e affo;

ut latus

-ocr page 209-

J8)

L. 2.92428.

Z. lO.OCCOO.

z, 2.68 f 74-

or

ut latui c d 840. nbsp;nbsp;nbsp;•

ad Radium velSinum totum, o /

ita latui a d 48f. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

i2.68f74-


ad Tangentem Anguli qua:fiti a c d 30,

3{uf bem9}ïa§?@tab opcrice idb


L. 9.76146.


HCbtnC duf Déc Linea Arithmctica t)ic nbsp;nbsp;nbsp;ÖOÖ 84* bi§ 4 8 r.

o nbsp;nbsp;nbsp;®

fiö(damp;e auf bic Lineam Tangentium aUé !4f, a(0 bem Radio, UnfCï ftcb/ ptlbe 30* Angulum a c d.

bntfe@eite a c fucl^e tcb alfo/ unb fptecbe:

Z. 9-69897.

Z. 2.68f74-Z.io. 00000.

utSinus Anguli a cd 30. nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

0/

ad latus oppofitum a d 48f. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

o

itaSinus totus Anguli a d C90. nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

12. 68 gt;-74.


ad latus qusfitum a c 97. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Z. 2,98677.

?tufbcm9}?a§;@tab opericetcb alfo: nbsp;nbsp;nbsp;nebtticauf bCCLineaSinuum

00 nbsp;nbsp;nbsp;of

bieSCBctte oon 30, big 90. fielle folcbe auf bicLineam Arithmeticam aU048 j.

o

wbcc fid) / nbsp;nbsp;nbsp;97. bie @dte a c.

000

Obec alfo: nbsp;nbsp;nbsp;addire becbe ?50indcl b a d i ƒ. unb c a b 4f. befomme 6o.

barauf fpcccbe kb alfo ;

z. 1.92428. z. IO. 00000^nbsp;11.92428.

I.9867f.

51uf

w

ut Sinus Anguli d a c do. ad latus oppofitum a d 84.

O

itaSinus totus Anguli adc90. ad latus quaefitum ac 97.

-ocr page 210-

382 nbsp;nbsp;nbsp;tXeüf cvfuiiö«i«r

2(uf bcm nbsp;nbsp;nbsp;operttc ic^XIlfO': 3cf)11tf)mcaijf bCCLineaStnuum

o nbsp;nbsp;nbsp;o.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

t)ieSÖ3t.nte t)oii 90. bt§ 60. (ïcllc fold)e auf bie Lincam Aruhmetkam auö 84*

o .

ubo; OcO / fïinbe 97. bte @ctte a c.

icb (ieHeiJte DïccBnuttö öffo :

O

ut SÏQUS Anguli aqb 30, nbsp;nbsp;nbsp;, -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. 9. 6'9897.

0/

ad latus oppofitum a b f 02. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- L» 2, 70070.

9 nbsp;nbsp;nbsp;O

itaSinus Anguli a b c 105. vel Gompl.yj'. - L. 9. 98494.

I z. 68 ƒ64.

ad latus quaefitum a c 97. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L, 2.98607.

21uf bcm 9)?#(gtab open're icljalfo: 3d) nc()mc öuf bcfLineaSiauum

0 nbsp;nbsp;nbsp;0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /

biC?£öt'ite bon. 30. bt^ 75quot;. IteBe folcI)C nuf bie Lincam Arithmeticam dUÖ fO»,

o

ubcc ficl) / fïnbe 97. Die ^ c.

Ober nlfö:

O

utSinus Anguli b a c 4f.^ nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. 9. 8494,8.

ad latus oppofitum b0 71. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. L.

o nbsp;nbsp;nbsp;o

itaSinus Anguli a b c lOf. rclCompl.75. - nbsp;nbsp;nbsp;. L. 9.98494.

II. 83620.

•-X nbsp;nbsp;nbsp;--- -I

ad latus quaefitura a c 97. nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. 1,98072.

5(uf bem ?ü]a§^@tab mnc^e icb eé alfo: 3d) tie^itie nuf ber Linca sinuum

o nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q

bie 533ette bOn 4f. bi§ ys- (ïelle fo!d)e auf bie Liaeam Arithmeticans nué 71.

o

fiber ftcb / jirtbe 97* bie@eite a c. vidcFig.202.

)8. ÏDann an etnem jïumpffwincfUc^tcn Triangul alle s.Seiten beHantgt;t gct^eben teerbcn / wie feynbnbsp;bie ïpinjel $u finben ?

E.gObj#

-ocr page 211-

tTTa0^0tab»

E, g. Obigei; flutiipjfh)tncflicl)tec Triangul abc f(t)t tvicbci' gegeten/

börort bi'e ©effen a b 502. a c 97. unb bcyi. befflnbtfetjnb. tiegi-nö/ ttgt;ie oie S83incfel foHen gefimben n^eeben ?

Slütiee wil iel) a b t)or bie Bafin geiten iaflén / fo!d)e erldngere iet wit einet blinben ünea , unb fdtie eiué c bctöPcrpendiculum cci auf biePafm ad,

o

bötttit beFe»itittie iel) ben Anguium reclum b d c 90. ?f?un niit^ iel) wiffen / tt)ie lang bic blinbe Linea b d fepe ? ©o «juadrire iet alle 3.@eiten / unb nctme

O

pon bet Linea Atichmetka bic fJBeitC t)Cgt;n l. big 97., duplil’C / bUi^ ifï / flclic

O nbsp;nbsp;nbsp;o

folete gué 97. óbet |tef)/ finbe 94=?. baé Quadrat bet ©citen a c, ternact

c nbsp;nbsp;nbsp;o

netwc ief) bie SCBeite öon i. big 7,. dupike fokte / fïnbe f04,. baé Quadrat

0/

ber ©eiten b c. gernec netme iet bie fSBeite oon i. big s o*, duplitc folctc/f

^ .

finbe 2f 20. baé Quadrat bet ©eiten. a b.

QSecbeQuadrata bei:©citen a b ayzo.

unb bet ©eiten b c f041. addirf/

ftut # 7féi.

gettiet fubtrahite iet ÖOn bent Quadrat a c 9409. bie©uwma bet beeben e^uadraten a b unb b c 7^61.

Üiefï # 1848.

o / nbsp;nbsp;nbsp;o /

^ernaet duplite iet bie Bafin » b poa, gibf xoo4.,dividire fokte in 1848.^ baé ip / ift n^^we auf bet Linea Arithmetica bicfïCeite bon I. big 10 04-

0/

(lelie fokte aué ig^s.. untet (t'ct/ gnbe i * 4. bie ©eite b .d» ^ietauf (lelle'iclgt; ;bie Diectnung alfo an:

o /

L. z.

L. 10.00000^

L. z. a648igt; ia.z^48i.

ut latus b c 710*

o

ad Sinuin totum Aoguli b d c 90.

0/

ita laws b d 184»

auf

ad Sinura qusefitura Anguli b C d ip.

-ocr page 212-

......''

......''

m

XXt\x f erfunbencr

5{uf amp;eni 031a§^(Sfal) openre ic^ alfo: ^cf) nef)me öoti bec Linea-Arhh-

00/ nbsp;nbsp;nbsp;o

mctica bie SCO^tfe ÖOn 71. bl§ l 8 4. {ïelle fDlcbe Ciuf bie Lineam Sinuum aué 5»o.

o nbsp;nbsp;nbsp;00

untec (tel) / (iinbe if. Angulum bed, folcf)e Ö.on 90. rubtrahivt / 0ïe(ï 7f.

o nbsp;nbsp;nbsp;Q

Angulus d bc, biefeÖbtt 180. fubtrahirt/ Oïefï iOf, Angulusobeufus abc.

^un fepnb bie ubrtge bei;be ?ö3tncfel folgenbö (eicl)t(icf) ju ftnben/ tvic

O

oben gclef)t‘t/ alé: nef)mc bon becLinca Arichmcticaamp;ieJSDeifebon 97.bi§

o nbsp;nbsp;nbsp;'Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

71. (ïelle folebewf bic Lineam sinuum au^ 7f.alb bCttl Compliment öOn lOf.

O

«ntec (tcb / ftnbe 4r- Angulum b a c. Ober: nbsp;nbsp;nbsp;nebme üon ber Linea Arlth-

00/ nbsp;nbsp;nbsp;o

metica bie?£3eit^ bOn 57.bi§ fo*. (ïelle f0lcl)e auf bic Lineam sinuum guö 7)'.

o nbsp;nbsp;nbsp;o

wnïer (ld) / (ttibc 30. Angulum acb , tljatltl id) nun biefen 5U lOf, Angulum

o nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

abc addire/ niad)t 13Sgt; fcgt;ld)e bOn 180, fubtiahire/ 0\c(ï 4f, Angulus bac, VideFig. zoj.

ït)il alfo I)tcantt mctntï)ei-cfletn geenbiget l)aben/ biefeo eintge t?on 6em gcncigtcn .Sefev begel)ucnöe / ba^ cr mieb tgt;oi*nbsp;entfebulbigct baltc / ïoanti niebt alles nacb fetnem ‘üerlangciinbsp;üorget^cUet unb beft^neben / tn 23etracbtung / Oaf) ee obnenbsp;öï^/vDïbcr meme cr|ïe(Bieban(fen/imtei' ber^anb t3?eïtlduff;?nbsp;tïgcb ïöorben. 2)a* abev/ ^tniger 0(1gt;CC / fage icb bemu?nbsp;tl)tgen unb fcbulbïgen Oancf / oor bic unoerbiente 0nabc /nbsp;VDclcbc Ou inir JU biefer inciner 2lrbcit oerliebcn / bitte Oicbnbsp;oon ^crQcn/Ou rooUcfï ferner mcinCbun unb^lrbcitcit fccg#nbsp;nen / bamit bein 0ro0indcbtigfïer XTlamc gepreifet/ unb meiitnbsp;Xr^ebe» ^ Vnenfeb gebeffert toerbe / tnclcb^s ctnignbsp;unb allcin metner l^lrbcit Sweef ijï unb

^ ^

-ocr page 213-

Chont?


I Cb


U '4‘^^NCt) o o o o o o


ZoÜ- ^


xjixp:


I FM I ITT


J.1


TJiin:


t:i3i


•-ip'j.-:)


2.011-


T.'.i I I I I n-r


'*^1 , ^

i:f3zm:±xzio


i

X3ZEii^n.~r7r.:


TTTl ^rT~TT

T~rrTt'i I I 'r

L i nbsp;nbsp;nbsp;. ' 1 ' r ¦' 1 ' 1 ' 1 ' 1 ' 1 ' 1 '

1‘ TT'TnT'l'TT'

1 1 rn1 1 1 1

1 ITTTTTTT

OModToi Zo'^.

fO nbsp;nbsp;nbsp;ot ^

^ nbsp;nbsp;nbsp;ceVi)*;-»

o

' nbsp;nbsp;nbsp;t3

o

1 nbsp;nbsp;nbsp;(jj

o

1

O

6t nbsp;nbsp;nbsp;-j oa Va o


JT


to

. 1

1

i rT^T rn^

~r

TJZL'i-

1 1


rmiD^Ti^iTiipjixrnTipTm:

I


nLizcd


TiJiTynni


_____


CyluzcLe-r: Zoll\


uziinzi


xznnzi:


Till i-n-rr


xxndiLErn


¦ nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

rm-h'i I rt-TT-rrii nTti.TntT]n 1111 rl-


I ;...I-.L.:

- ¦ nbsp;nbsp;nbsp;L ^-T-rTTTTT] nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ! I [“

j O-1 rxrzz:

n-'rrTTTTTquot;

T11111 111 rrn 111111

Tiii|iiiirmi|T!i!iiiii|i!r TTTïïTmrnTrTi-m

Cubic’.ZoU- '' nbsp;nbsp;nbsp;^ o, ^e,|nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

f

' 8

C)

o

r-‘T lt;5f

oi nbsp;nbsp;nbsp;Qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;§1

oi nbsp;nbsp;nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0.0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

'^'^rtLhrr-L'- \ nbsp;nbsp;nbsp;p

1 ^

K

1 , 1

1 nbsp;nbsp;nbsp;1 CC

' to| nbsp;nbsp;nbsp;^

1 nbsp;nbsp;nbsp;o|nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

1 nbsp;nbsp;nbsp;^1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i o

, ¦N»! co'? nbsp;nbsp;nbsp;s

° 1 nbsp;nbsp;nbsp;o IQ

iiiiiiiiTifTrTiïTïïiiïïTïïn üjiliiii

1 rn ri~rrT-r'

1 1 1 1 1 1 1 rn

M 11 1 11 1 M

11111 mTrrTTTTTrn^

Tifiiïiïiniiiliiii

mÉn

iiiilnii

iT-i 1 1 r-rTTZiziiTn iTtTrm

i!Tn±mïiiiiiinir

! 1.111,1111

tgt;t


.1.1 nbsp;nbsp;nbsp;Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 T'

1 1 TT r

¦| 1 1 1 r

rTTTTjiuirTmir

Tim

TÏÏIT

XITF

1 nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 1 1 r' 1 1 1

-rrTTTTTTr

mrprr

TTipirr-

1

ïjSvn-; nbsp;nbsp;nbsp;'^1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;?

(j)

tl»l nbsp;nbsp;nbsp;ISsInbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sgt;

i_

Cb

O

1 nbsp;nbsp;nbsp;iO

1 6*

'0

nirpm'

o

JL)-Sar^:

4^

Cb

O

d) nbsp;nbsp;nbsp;üj

o nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o!onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

2quot; 1,0

è 4

1 .J--. nbsp;nbsp;nbsp;,

H LXJ^^

T—T'n' r~T~

xrT'm~

xnni

mn

nm

TTiTT

XTTII .r 1 1 11 II r:izi=L-i-L±_i_Lmj:

mrrrfTir~r

zrnn

''¦a

Co

6t

Ci

T nbsp;nbsp;nbsp;Oi Q\* I o


o,


Nr


Ui_|_


¦n-


T^


Od


-nI


'Tl


öt


-ocr page 214- -ocr page 215- -ocr page 216- -ocr page 217- -ocr page 218- -ocr page 219- -ocr page 220- -ocr page 221-

»

%ooj^

^ o

o

—rJ--*


-ocr page 222- -ocr page 223- -ocr page 224- -ocr page 225- -ocr page 226- -ocr page 227- -ocr page 228- -ocr page 229- -ocr page 230- -ocr page 231- -ocr page 232- -ocr page 233- -ocr page 234- -ocr page 235-


\ !?;â– 




-ocr page 236-

-ocr page 237- -ocr page 238-




-ocr page 239-


\


â–  i



, 'f






-ocr page 240-