PROEVE VAN EEN ALGEMENE ZIEKTEVER-ZUIMSTATISTIEK VAN EEN UITVOERINGSORGAAN DER ZIEKTEWET, MET AFZONDERLIJKE UITVOERIGE BEWERKING VAN DE ZIEKTEVERZUIMEN TEN GEVOLGE VANnbsp;ULCUS VENTRICULI OF ULGUS DUODENI

DOOR

H. H. FUNKE

1942

SCHELTEMA amp; HOLKEMA’S BOEKHANDEL EN UITGEVERSMAATSCHAPPIJ N.V. AMSTERDAM

PROEVE VAN EEN ALGEMENE ZIEKTEVERZUIMSTATIS-TIEK VAN EEN UITVOERINGSORGAAN DER ZIEKTEWET, MET AFZONDERLIJKE UITVOERIGE BEWERKING VANnbsp;DE ZIEKTEVERZUIMEN TEN GEVOLGE VAN ULCUS VEN-TRICULI OF ULCUS DUODENI

PROEVE VAN EEN ALGEMENE ZIEKTEVER-ZUIMSTATISTIEK VAN EEN UITVOERINGSORGAAN DER ZIEKTEWET, MET AFZONDERLIJKE UITVOERIGE BEWERKING VAN DE ZIEKTEVERZUIMEN TEN GEVOLGE VANnbsp;ULCUS VENTRICULI OF ULCUS DUODENI

PROEFSCHRIFT TER VERKRIJGING VAN DEN GRAAD VAN DOCTOR IN DE GENEESKUNDEnbsp;AAN DE RIJKS-UNIVERSITEIT TE UTRECHT,

OP GEZAG VAN DEN RECTOR MAGNIFICUS L. VAN VUUREN, HOOGLERAAR IN DE FACULTEIT DER LETTEREN EN WIJSBEGEERTE, VOLGENS BESLUIT VAN DEN SENAAT DER UNIVERSITEIT TE VERDEDIGEN TEGEN DE BEDENKINGEN VAN DE FACULTEIT DER GENEESKUNDE OP DINSDAG 17 NOVEMBER 1942,

DES NAMIDDAGS TE 4 UUR

DOOR

HENDRICUS HERMANUS FUNKE

GEBOREN TE AMSTERDAM

, BIBLIOTHEEK PCKSONiVERSITEiTnbsp;UTRECHT

1942

SCHELTEMA amp; HOLKEMA’S BOEKHANDEL En UITGEVERSMAATSCHAPPIJ N.V. AMSTERDAM

AAN MIJN VROUW

Met grote dankbaarheid zie ik terug op de jaren van mijn opleiding tot arts aan de Amsterdamse Universiteit, dankbaarheid voor alles voornbsp;mijn helaas te vroeg overleden moeder, alsook voor mijn vader, die mijnbsp;een voorbeeld was en zal zijn wegens zijn grote arbeidzaamheid en nauwgezette plichtsbetrachting, dankbaarheid ook voor U, Hoogleraren ennbsp;Oud-Hoogleraren, die mijn leermeesters waart. In het bijzonder gaannbsp;mijn gedachten tot U, Hooggeleerden Van Rijnberk, die, in de jarennbsp;dat ik een proefondervindelijk onderzoek in Uw laboratorium verrichtte,nbsp;mij steun en leiding gaf. Toen werd bij mij de grote zin tot wetenschappelijke arbeid geboren; het is mij een voorrecht thans in de gelegenheidnbsp;te zijn U daarvoor mijn grote erkentelijkheid te betuigen.

Met grote dankbaarheid zie ik ook terug op de jaren, waarin ik werkzaam was ten plattelande, jaren samen met haar, die mij te vroeg ontvallen is, mijn lieve eerste vrouw.

Mijn gedachten gaan dan ook tot U, huisartsen en specialisten, die mij in die jaren ter zijde stonden bij de uitoefening van mijn mooie maarnbsp;vaak toch ook zo moeilijke taak, in het bijzonder tot U, Geleerden J. J.nbsp;TE Rae; zowel voor uw praktische als morele steun in de eerste jarennbsp;van mijn vestiging moge ik U hier nog eens hartelijk bedanken.

De vriendschap, .steun, leiding en critiek ondervonden van U, Zeergeleerden C. J. Brenkman, droegen op rijper leeftijd nog veel tot mijn vorming bij. Uw belangstelling en hulp bij de bewerking van mijn proefschrift stel ik op hoge prijs.

Hooggeleerde Remijnse, Hooggeachte Promotor, thans ligt de laatste bespreking over mijn proefschrift achter mij. Het is mij een voorrecht,nbsp;dat U mijn promotor wilt zijn. De besprekingen, die ik met U mochtnbsp;hebben toonden mij de belangstelling, die U voor mijn werk had, leerdennbsp;mij U kennen als den voorzichtigen en ervaren mens en chirurg. Gaarnenbsp;zeg ik U voor dit alles heel hartelijk dank.

Ten slotte moge ik hier allen, die op enigerlei wijze mij hulp verleenden bij de bewerking van dit proefschrift nog mijn erkentelijkheid betuigen.

•1

INHOUD

Inleiding.......................... 1

Bepalingen in de Ziektewet voor zover die van belang zijn voor dit

geschrift..................’...... 2

A. nbsp;nbsp;nbsp;Een algemene ziekteverzuimstatistiek voor een Uitvoeringsorgaan der Ziektewet............... 7

Het rubriceren van de diagnose ............. 7

Gegevens die verwerkt werden en de betrouwbaarheid van deze gegevens....................... 15

Elders gepubliceerde ziektestatistieken en het nut van de hier volgende statistieken........... 17

Enige algemene ziekte-statistische gegevens......... 25

Overzicht van ziekteverzuimen in verband met diagnose en ziekteduur...................... 36

Nadere beschouwing van enige ziekten in verband met geslacht, leeftijd en ziekteduur................. 54

Ziekteverzuimen, die eindigden met de dood........ 112

Samenvatting en nabetrachting.............. 117

B. nbsp;nbsp;nbsp;Statistische en casuistische bewerking van de ziekteverzuimen t.g.v. ulcus ventriculi en ulcus duodeni ....nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119

Inleiding........................ 119

Algemene cijfers..................... 124

Invloed van de maanden van het jaar en van de leeftijd op de ziekteduur...................... 128

Verzuimen, gedurende welke een operatieve ingreep plaats vond 133

Verzuimen, gedurende welke een maag- of darmbloeding voorkwam ........................ 144

Overige vaststaande gevallen van zweerziekte....... 148

Twijfelachtige gevallen van ulcus ventriculi of ulcus duodeni 151

Ziektegevallen met uitkering van het wettelijk maximum aan ziekengeld....................... 153

X

Ziektegevallen die met de dood eindigden......... 155

Invloed van wettelijke bepalingen nbsp;nbsp;nbsp;opnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ziekteduur..... 156

Wat het Uitvoeringsorgaan der Ziektewet kan mededelen omtrent de plaats van het ulcus nbsp;nbsp;nbsp; ........ 156

Specialistische controle.................. 157

Ziekenhuisverpleging................... 158

Op hoeveel zieken slaan de besproken nbsp;nbsp;nbsp;verzuimen?...... 159

Wat kunnen de ziektegevallen leren omtrent de invloed der geografische verdeling ?.................160

Vergelijking van de over 1940 verkregen cijfers met die van het jaar 1939 ....................... 163

Samenvatting........................ 164

Zusammenfassung und Nachwort............... 165

Résumé et considérations.............,.....167

Summary and after-consideration..............169

Geraadpleegde literatuur................... 172

INLEIDING

Dit proefschrift wil geven een ziektestatistiek, zoals die kan worden opgebouwd op de gegevens, die in het bezit zijn of kunnen zijn vannbsp;de Uitvoeringsorganen van de Ziektewet. Deze Uitvoeringsorganen zijnnbsp;de Raden van Arbeid en de Bedrijfsverenigingen. Van één dezer Bedrijfsverenigingen worden thans de cijfers gegeven. De directie toch van Denbsp;Centrale Onderlinge, Bedrijfsvereniging voor ziekengeldverzekering tenbsp;’s-Gravenhage, was zo vriendelijk mij, op mijn verzoek, haar cijfermateriaal ter beschikking te stellen, een welwillendheid waarvoor ik denbsp;directie op deze plaats gaarne hartelijk dank zeg. Voor de keuze uit hetnbsp;cijfermateriaal, de verwerking van dit materiaal en eventuele conclusiesnbsp;die getrokken zullen worden ben ik alleen verantwoordelijk.

De cijfers die verwerkt werden betreffen uitsluitend het jaar 1940, dat wil zeggen, zij corresponderen met die ziektegevallen, die hun aanvang hebben genomen in het jaar 1940. Hierbij moet worden bedacht,nbsp;dat de volledige ziekteduur in de zin der Ziektewet vermeld en verrekendnbsp;is, dus ook van die gevallen, die na 1 Jan. 1941 nog voortduurden. Hetnbsp;is derhalve mogelijk, dat nog op 30 December 1940 een ziektegeval eennbsp;aanvang nam, dat eerst eindigde bijv. eind Juni 1941. Dit gehele ziektegeval is dan in de statistiek opgenomen.

Bepalingen in de Ziektewet, voor zover die van belang zijn voor dit geschrift.

Wil een statistiek van betekenis en voor buitenstaanders begrijpelijk zijn dan is het nodig dat nauwkeurig is vastgesteld het materiaal waarover een statistiek loopt. Daar nu de Ziektewet aangeeft wie wel ennbsp;wie niet verzekerd zijn, vindt de bedoelde afbakening van het verzekerdnbsp;grondmateriaal dus feitelijk geheel in die ziektewet plaats en het is dannbsp;ook stellig van belang, dat althans de belangrijkste bepalingen uit denbsp;Ziektewet hier vermeld worden.

Allereerst de vraag wie er verzekerd zijn? Men kan in het algemeen zeggen, dat alle arbeiders die in loondienst zijn bij een onderneming en die een inkomen genieten, dat de drieduizend gulden per jaar niet overschrijdt, verzekerd zijn ingevolge de bepalingen der wet. Onder dezenbsp;verzekerden zijn ook te rekenen provisiereizigers, tuinlieden, boswachters,nbsp;thuiswerkers en hun helpers e.d., ook personen, die in loondienst zijn bijnbsp;hen, die een vrij beroep uitoefenen, zoals dat der advocaten, artsen,nbsp;notarissen e.d. Enkele beperkende bepalingen zijn in de wet aangebracht,nbsp;zij betreffen in hoofdzaak groepen, die reeds voor het tot stand komennbsp;der Ziektewet verzekerd waren tegen het risico van loonderving doornbsp;ziekte, zoals daar zijn militairen, personen verzekerd bij het Algemeennbsp;Mijnwerkersfonds, zij die in dienst zijn van de spoorwegen, ambtenaren in de zin van art. 1 van de Ambtenarenwet 1929 en nog enkele kleinerenbsp;groepen.

De wet maakt geen onderscheid voor nationaliteit of ras, geeft ook geen leeftijdsgrens aan. Wel is zeer belangrijk dat er in feite een leeftijdsgrens naar beneden bestaat doordat de Arbeidswet 1919 arbeid vannbsp;kinderen beneden 14 jaar verbiedt.

De Ziektewet bedoelt de arbeiders te verzekeren tegen de gevolgen van loonderving door ziekte en schrijft voor dat degene, die wegensnbsp;ziekte ongeschikt is tot het verrichten van zijn arbeid recht heeft opnbsp;ziekengelduitkering. Is echter het verzuim een gevolg van een ongevalnbsp;in de zin der wet of een daarmede gelijkgesteld letsel, dan valt het ondernbsp;de bepalingen van de Ongevallenwetten. Evenzo vallen bepaalde, bij denbsp;wet genoemde beroepsziekten onder de Ongevallenwetten.

Er bestaat thans een uitvoerige jurisprudentie naar aanleiding van het vraagstuk van het al of niet behoren tot de Ongevallenwetten dan welnbsp;tot de Ziektewet. In het algemeen kan men zeggen, dat de arbeider voornbsp;alle ziekteverzuimen waarbij geen recht op uitkering bestaat ingevolge de

bedoelde bepalingen der Ongevallenwetten wel uitkering kan krijgen ingevolge de Ziektewet mits hij verzekerd is volgens de bepalingen van de Ziektewet. Intussen blijven ook dan nog moeilijkheden over, zo was hetnbsp;de vraag of arbeidsongeschiktheid t.g.v. ouderdom onder de bepalingennbsp;der Ziektewet behoorde te vallen, een vraag die thans als regel bevestigend beantwoord wordt. Daarnaast kwam het vraagstuk aan de ordenbsp;in hoeverre een aangeboren of verworven gebrek recht gaf op uitkering.nbsp;Ook over dit vraagpunt is inmiddels een uitvoerige jurisprudentie ontstaan, die men ongeveer zo kan samenvatten; bij een bestaand gebreknbsp;kan door verergering van de toestand arbeidsongeschiktheid en daardoor recht op uitkering van ziekengeld ontstaan en wel zolang totdat,nbsp;hetzij wederom voldoende verbetering is ingetreden om de arbeid te hervatten, hetzij een nieuwe stationnaire toestand is ontstaan. Ook hetnbsp;ziekteverzuim in verband met het ondergaan van cosmetische operatiesnbsp;gaf moeilijkheden, men denke bijv. aan een operatie voor strabismusnbsp;wanneer vaststaat, dat het te opereren oog een visus heeft van praktischnbsp;gelijk nul; thans is juridisch uitgemaakt, dat de verzekerde onder dienbsp;omstandigheden geen recht op uitkering heeft.

Uit bovenstaande is nu ook gebleken, dat de Uitvoeringsorganen van de Ziektewet slechts zorgen voor het verlenen van uitkering zolang ongeschiktheid tot arbeiden bestaat, het ligt dus voor de hand, dat de ziekte-verzuimduren bekend zijn, niet echter de werkelijke ziekteduren. Immersnbsp;men kan reeds lang ziek zijn alvorens men komt tot het neerleggen van denbsp;arbeid en evenzo kan men zijn arbeid veelal hervatten zonder dat hetnbsp;herstel reeds volledig behoeft te zijn. Bij de te geven ziektestatistieken zalnbsp;men dus te maken hebben met ziekteverzuimstatistieken.

Wat het uit te keren ziekengeld betreft, dit bedraagt 80% van het dagloon en wordt uitgekeerd over iedere dag, uitgezonderd de Zondag.nbsp;De uitkering begint de derde dag na die, waarop de arbeidsongeschiktheid een aanvang nam en vindt plaats gedurende ten hoogste 26 weken.nbsp;Een ziekteverzuim duurt dus in de zin der wet hoogstens 7 X 26 -p 3 isnbsp;185 ziektedagen en omvat dus hoogstens 156 uitkeringsdagen. Dezenbsp;bepaling is van belang voor de ziektestatistiek omdat enerzijds de zeernbsp;kortdurende gevallen zonder uitkering van ziekengeld blijven, anderzijdsnbsp;de zeer langdurige na de 185ste ziektedag niet meer vervolgd worden. Ernbsp;zijn derhalve naar boven zowel als naar beneden limieten aangebracht,nbsp;die stellig van invloed zijn op de te geven cijfers.

Van groot belang zijn nog de bepalingen opgenomen in de Ziektewet naar aanleiding van zwangerschap en kraambed, die met ziekte wordennbsp;gelijkgesteld. Er zijn hier echter geen wachtdagen, de uitkering is gelijknbsp;aan het volle loon, gaat in op de eerste dag der laatste zes weken voorafgaande aan de berekende datum der te verwachten bevalling en duurtnbsp;tot 6 weken na de bevalling, of zooveel langer als de arbeidsongeschiktheidnbsp;t.g.v. de bevalling duurt, maar hoogstens 26 weken na de dag der bevalling. Golden vroeger deze gunstige bepalingen alleen voor de gehuwde

vrouw, sinds 21 September 1940 gelden zij ook voor de ongehuwde vrouw.

Bijzondere bepalingen zijn er ook voor de gevallen van herhaalde ongeschiktheid tot werken. Indien een ziektegeval binnen 4 weken na hervatting van de arbeid wederom tot verzuim leidt worden niet opnbsp;nieuw wachtdagen in rekening gebracht, maar worden beide verzuimennbsp;(voortgekomen uit eenzelfde ziekteoorzaak) als één geheel beschouwd.nbsp;Dit is ook van betekenis voor de berekening van de maximale uitkeringsduur van 26 weken.

Nu kan het voorkomen, dat een verzekerde in een tijdvak van 12 maanden hetzij aaneengesloten, hetzij met onderbrekingen zijn 156 uit-keringsdagen heeft bereikt en in het daarop volgende tijdvak van 12nbsp;maanden wederom t.g.v. dezelfde ziekte gaat verzuimen. In zo’n gevalnbsp;heeft hij in die tweede periode van 12 maanden geen recht op 156 uit-keringsdagen doch slechts op 78 uitkeringsdagen, waardoor dus een nieuwe limiet wordt aangebracht voor de ziekteduren zoals deze bij de Uitvoeringsorganen van de Ziektewet bekend zullen zijn, een limiet die ooknbsp;storend op de ziekteverzuimcijfers moet werken. Heeft de verzekerdenbsp;in deze tweede periode minder dan 78 dagen ziekengeld uitgekeerd gekregen, dan kan hij in de derde periode van 12 maanden uitkering krijgennbsp;over 78 dagen vermeerderd met het aantal dagen, dat hij in de tweedenbsp;periode minder dan 78 heeft genoten. Uit de aard der zaak zijn hetnbsp;aantal ziekteverzuimen waarop deze limietbepalingen van kracht zijnnbsp;slechts gering in aantal, waardoor hun betekenis t.o.v. de grote massanbsp;der gevallen betrekkelijk gering mag worden genoemd.

Dan zijn er nog verschillende gevallen waarin geen recht op uitkering bestaat, te weten gevallen waarbij het ziekteverzuim gevolg is van opzet,nbsp;of waar tijdens het ziekteverzuim de. verzekerde in een gevangenis, tuchthuis of dergelijke is opgenomen.

De Uitvoeringsorganen van de Ziektewet zijn ook bevoegd om ziekengeld te weigeren indien de arbeidsongeschiktheid reeds bestond op het tijdstip, dat de verzekering een aanvang nam; ook bij zwangerschap ontstaan vóór, of bevalling binnen 6 maanden na de dag waarop de verzekering een aanvang nam, verder in gevallen waarbij de ziekte veroorzaakt is door onzedelijkheid en bekend is dat verzekerde een onzedelijknbsp;gedrag leidt, eindelijk nog in gevallen van misdrijf, belemmering van denbsp;genezing etc. etc.

Van al deze gevallen is stellig het reeds bestaan van arbeidsongeschiktheid op het tijdstip, dat de verzekering een aanvang nam het belangrijkste. Een commissie, ingesteld door de Vereniging van Raden van Arbeid en de Federatie van Bedrijfsverenigingen heeft deze kwestie bestudeerdnbsp;en de uitslag van haar studie in een rapport vastgelegd, welk rapportnbsp;sindsdien richtsnoer werd voor de uitvoering van art. 53 la van de Ziektewet .

Zie literatuurlijst no. 58.

In dit rapport werd vooral vastgelegd, dat bedoeld wordt praktische arbeidsongeschiktheid op het moment van in diensttreding, geldendenbsp;voor de speciale arbeid, die verzekerde gewoon is te verrichten. Er behoort dus te worden afgewacht of verzekerde zijn arbeid inderdaad verrichten kan of niet. Daarbij moet natuurlijk rekening gehouden wordennbsp;met de aard van het werk; verricht immers verzekerde zware arbeid dannbsp;zal eerder de praktische arbeidsongeschiktheid herkend worden dan bijnbsp;licht werk.

Op grond van een en ander kwam de commissie tot de conclusie dat dit artikel kan worden toegepast indien de arbeider slechts een schijn-prestatie levert, of ongeschikt tot arbeiden wordt na het aangaan van zijnnbsp;dienstverband en voor het inderdaad verrichten van zijn arbeid.

Uitkering van ziekengeld kan aldus geweigerd worden als de arbeidsongeschiktheid aan de dag treedt voordat enige arbeid van betekenis verricht wordt, ook als kan worden aangenomen, dat de arbeider zo goednbsp;als zeker wist, dat hij t.g.v. zijn ziekte binnenkort arbeidsongeschikt zounbsp;worden, dan wel redelijkerwijs mocht verwachten, dat hij zijn arbeidnbsp;niet zou kunnen volhouden.

Zou de arbeider niet behoeven te verwachten, dat hij zijn arbeid niet zou kunnen verrichten, dan moet rekening worden gehouden met denbsp;zwaarte van de arbeid, en kan uitkering slechts worden geweigerd alsnbsp;de arbeider bij zware arbeid korter dan 8 dagen, bij normale arbeid korternbsp;dan 15 dagen of bij lichte arbeid korter dan 30 dagen heeft gewerkt.

Indien de verzekerde geen genoegen meent te kunnen nemen met de afwijzende beslissing van het Uitvoeringsorgaan der Ziektewet, dan kannbsp;hij in beroep komen en wel aldus: is hij verzekerd bij de Raad van Arbeidnbsp;dan moet hij in beroep gaan bij de Raad van Beroep, is hij verzekerd bijnbsp;een Bedrijfsvereniging dan bij een Scheidsgerecht. Is hij het met de uitspraak nog niet eens dan kan hij in hoger beroep komen bij de Centralenbsp;Raad van Beroep, tenzij het geschil alleen de vraag betrof omtrent het alnbsp;of niet bestaan of voortbestaan van arbeidsongeschiktheid. In deze gevallen doet n.1. de Enkelvoudige Kamer uitspraak en is hoger beroepnbsp;niet mogelijk.

Eindelijk moet hier nog worden opgemerkt, dat naast de volgens de ziektewet verplicht verzekerden ook nog de vrijwillig verzekerden bestaan. Hiertoe behoren in de eerste plaats diegenen, die vroeger verplichtnbsp;verzekerd waren en wier verplichte verzekering een einde heeft genomen;nbsp;zij kunnen, zij het onder beperkende bepalingen, toch verzekerd wordennbsp;als aan deze bepalingen voldaan wordt, het Uitvoeringsorgaan der Ziektewet is dan verplicht hen te accepteren. Daarnaast bestaat nog een tweedenbsp;groep van vrijwillig verzekerden waarvoor deze bepaling van verplichtnbsp;accepteren niet bestaat, zij waren van tevoren niet verplicht verzekerdnbsp;en kunnen dus eventueel geweigerd worden. In het hiernavolgende cijfer-

6

materiaal zijn deze beide groepen van vrijwillig verzekerden mede opgenomen.

Om het ziekterisico te dekken is premiebetaling nodig. In tegenstelling met particuliere verzekeringen, waarbij iedere verzekerde bekend is, isnbsp;bij de ziektewet sprake van een collectieve verzekering. De premie tochnbsp;wordt berekend naar het totaal aan verzekeringsplichtig loon door dennbsp;werkgever uitbetaald.

Het directe gevolg hiervan is, dat aan het Uitvoeringsorgaan van de Ziektewet niet bekend is hoeveel arbeiders en gedurende welke tijd zij verzekerd zijn. Evenmin weet het Uitvoeringsorgaan hoe de verdeling is volgensnbsp;geslacht en leeftijd. Slechts door berekening op grond van totaal verzekerdnbsp;loonbedrag, uitbetaald totaal aan ziekengeld en aantal dagen waarover uitkering werd verstrekt kan het aantal type arbeiders ten naaste bij wordennbsp;vastgesteld. Het is onmogelijk het aantal mannen en vrouwen afzonderlijknbsp;of voor verschillende leeftijdsgroepen te berekenen.

Voor een ziektestatistiek is dit wel heel erg te betreuren, omdat daardoor nooit het aantal niet-verzuimenden naast het aantal wel verzuimendennbsp;kan worden gesteld.

A. EEN ALGEMENE ZIEKTEVERZUIMSTATISTIEK VOOR EEN UITVOERINGSORGAAN DERnbsp;ZIEKTEWET

Het rubriceren van de diagnose.

Voor hét samenstellen van juiste statistieken is het natuurlijk van belang te kennen het totaal aantal ziekmeldingen. In een later hoofdstuknbsp;zullen dan ook enige algemene gegevens vermeld worden omtrent ditnbsp;totaal aan ziekmeldingen. Voor de feitelijke ziektestatistiek in engerenbsp;zin, een statistiek gericht op de diagnoses, zijn al deze ziekmeldingen vannbsp;minder waarde, omdat n.1. een groot aantal, vooral de zeer kortdurendenbsp;gevallen, niet door een controlerend geneeskundige beoordeeld werdennbsp;en dus een diagnose niet onder de gegevens betrekking hebbende opnbsp;zo’n ziektegeval te vinden is.

Voor de diagnosestatistiek werden uitsluitend verwerkt de rapporten Van de controlerend geneeskundigen van de Bedrijfsvereniging, in welkenbsp;rapporten naast de diagnose veelvuldig ook toelichtingen werden gegeven tot de diagnose zoals die door den controlerend geneeskundige gesteldnbsp;Werd, terwijl in moeilijke gevallen herhaaldelijk met den betrokken artsnbsp;nog gecorrespondeerd werd. Alleen op die wijze was het voor mij mogelijk voldoende inzicht te krijgen in het werkelijke ziektegeval en tenbsp;komen tot de juiste plaats, die het ziektegeval in de diagnoselijst moestnbsp;innemen. Van voordeel hierbij was dat de grote massa der ziektegevallennbsp;door een slechts betrekkelijk klein aantal controleartsen gezien werd,nbsp;hetgeen de eenheid uit de aard der zaak zeer ten goede kwam. De verkregen resultaten werden in ponskaarten aangebracht en met behulpnbsp;Van een Hollerith sorteer- en tabelleermachine verwerkt.

Voor de diagnoselijst was ik gebonden aan de lijst zoals die was samengesteld door de Vereniging van Raden van Arbeid en de Federatie van Bedrijfsverenigingen, slechts enige splitsingen en kleine omzettingennbsp;Waren mogelijk om steeds op de oorspronkelijke lijst te kunnen teruggrijpen. Het aantal splitsingen was weer gebonden door het feit dat in denbsp;ponskaarten slechts 2 kolommen voor de diagnose ter beschikking stonden en dus het totaal aantal verschillende diagnoses van 00 tot 99 konnbsp;lopen en de 100 stuks dus niet kon passeren. De lijst zöals deze ten slottenbsp;door mij gebruikt werd ziet er als volgt uit.

01 Slapte, asthenie, algemene malaise, surmenage, overwerkt zijn. Groep I. Epidemische en infectieuse ziekten.

02 Influenza zonder longontsteking.

03 Influenza met longontsteking.

04 Longtuberculose.

05 Tuberculose van andere organen.

06 Typhus abdominalis, paratyphus.

07 Scarlatina.

08 Erysipelas.

09 Polyarthritis rheumatica (sub)acuta.

10 nbsp;nbsp;nbsp;Syphilis, behalve de onder 35 genoemde luetische aandoeningen vannbsp;het zenuwstelsel en het onder 54 genoemde aneurysma.

11 nbsp;nbsp;nbsp;Gonorrhoea.

12 nbsp;nbsp;nbsp;Malaria.

13 nbsp;nbsp;nbsp;Septicaemie, sepsis (niet puerperale-), gasgangraen.

14 nbsp;nbsp;nbsp;Dysenterie.

15 nbsp;nbsp;nbsp;Meningitis epidemica, poliomyelitis acuta anterior, encephalitis le-thargica.

16 nbsp;nbsp;nbsp;Morbilli, varicellae, parotitis epidemica, diphtheric, rubeola, ziektenbsp;van Weil, tetanus, tussis quinta, vierde ziekte.

17 nbsp;nbsp;nbsp;Pest, cholera, pokken, variola vera, Maltakoorts, anthrax, lyssa, gelenbsp;koorts, febris recurrens, trichinosis, scabies, favus, sycosis barbae,nbsp;andere schimmelziekten, darmparasieten enz.

Groep II. Tumoren.

18 nbsp;nbsp;nbsp;Carcinoma, sarcoma e.a. maligne tumoren.

19 nbsp;nbsp;nbsp;Hersentumor.

20 nbsp;nbsp;nbsp;Goedaardige gezwellen van uterus en ovarium.

21 nbsp;nbsp;nbsp;Andere gezwellen.

Groep III. Stofwisselingsziekten, stoornissen van de endocrine klieren en andere algemene ziekten.

22 nbsp;nbsp;nbsp;Diabetes mellitus, ook diabetisch gangraen.

23 nbsp;nbsp;nbsp;Jicht.

24 nbsp;nbsp;nbsp;Ziekten van de schildklier.

25 nbsp;nbsp;nbsp;Andere ziekten die in deze groep thuis horen, o.a. avitaminoses.

Groep IV. Bloedziekten en ziekten van de milt.

26 nbsp;nbsp;nbsp;Anaemie, chlorose.

21 Leukaemie.

28 nbsp;nbsp;nbsp;Purpura, ziekte van Werlhof, haemophilie.

29 nbsp;nbsp;nbsp;Pernicieuse anaemie.

30 nbsp;nbsp;nbsp;Andere bloedziekten en ziekten van de milt.

Groep V. Vergiftigingen.

31 nbsp;nbsp;nbsp;Alcoholisme.

32 nbsp;nbsp;nbsp;Metaalvergiftigingen.

33 nbsp;nbsp;nbsp;Alcaloidvergiftigingen.

34. Andere vergiftigingen.

Groep VI. Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen.

35 nbsp;nbsp;nbsp;Tabes dorsalis en dementia paralytica.

36 nbsp;nbsp;nbsp;Encephalitis, hersenabsces, meningitis, arachnoiditis.

37 nbsp;nbsp;nbsp;Myelitis, syringomyelic, multiple sclerose.

38 nbsp;nbsp;nbsp;Apoplexie, hemiplegic, hersenvatsclerose.

39 nbsp;nbsp;nbsp;Epilepsie.

40 nbsp;nbsp;nbsp;Hysterie, neurasthenie, psychasthenic, overspannen zijn.

41 nbsp;nbsp;nbsp;Melancholie, manisch depressieve psychose, dementia praecox, schizophrenic.

42 nbsp;nbsp;nbsp;Andere psychosen.

43 nbsp;nbsp;nbsp;Ischias.

44 nbsp;nbsp;nbsp;Andere neuritiden, neuralgieën, verlammingen, herpes zoster.

45 nbsp;nbsp;nbsp;Oogziekten.

46 nbsp;nbsp;nbsp;Oorziekten.

47 nbsp;nbsp;nbsp;Andere ziekten van zenuwstelsel of zintuigen.

Groep VII. Ziekten van hart en vaten.

48 nbsp;nbsp;nbsp;Klepvliesgebreken, acute- en chronische endocarditis.

49 nbsp;nbsp;nbsp;Ziekten van de hartspier, myocarditis, myodegeneratio cordis, insuf-ficientia cordis.

50 nbsp;nbsp;nbsp;Functionele hartziekten, hartneurosen.

51 nbsp;nbsp;nbsp;Pericarditis en overige hartziekten.

52 nbsp;nbsp;nbsp;Angina pectoris.

53 nbsp;nbsp;nbsp;Arteriosclerosis.

54 nbsp;nbsp;nbsp;Aneurysma, gangraena senilis, e.a. arterieziekten.

55 nbsp;nbsp;nbsp;Varices, thrombosis, thrombophlebitis, ulcus cruris.

56 nbsp;nbsp;nbsp;Haemorrhoiden.

57 nbsp;nbsp;nbsp;Andere ziekten der aderen, varicocele e.d.

58 nbsp;nbsp;nbsp;Ziekten van de lympheklieren en lymphevaten. Alleen als bij eennbsp;lymphangitis of lymphadenitis niet blijkt, dat deze het gevolg is vannbsp;een verwonding (98) of van een furunkel (90), worden deze aandoeningen onder dit nummer genoteerd.

Groep VIII. Ziekten van de ademhalingsorganen.

59 nbsp;nbsp;nbsp;Ziekten van de neus en neusbijholten.

60 nbsp;nbsp;nbsp;Angina, tonsillitis, tonsillair- en retropharyngeaal absces, tonsillo-tomie, tonsillectomie, pharyngitis.

61 nbsp;nbsp;nbsp;Laryngitis, tracheitis, bronchitis.

10

62 nbsp;nbsp;nbsp;Bronchopneumonie, lobaire- of croupeuse pneumonie.

63 nbsp;nbsp;nbsp;Pleuritis, empyema pulmonum (van niet tuberculeuse aard).

64 nbsp;nbsp;nbsp;Asthma bronchiale, asthmatische bronchitis van jonge mensen.

65 nbsp;nbsp;nbsp;Longemphyseem, emphysema pulmonum, bronchiectasieën, chron.nbsp;bronchitis.

66 nbsp;nbsp;nbsp;Andere ziekten der ademhalingsorganen, o.a. haemoptoë zonder nadere aanduiding en indien er niets van tuberculose blijkt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Groep IX. Ziekten van de spijsverteringsorganen.

67 nbsp;nbsp;nbsp;Ulcus ventriculi, ulcus juxtapyloricum, ulcus duodeni. Haematemesisnbsp;zonder nadere gegevens, zal als regel hieronder gebracht zijn.

68 nbsp;nbsp;nbsp;Andere maagziekten (nooit maagkanker!)

69 nbsp;nbsp;nbsp;Appendicitis, appendectomie, appendiculair infiltraat of -absces.

70 nbsp;nbsp;nbsp;Colitis ulcerosa.

71 nbsp;nbsp;nbsp;Andere darmziekten (enteritis, colitis e.d.)

72 nbsp;nbsp;nbsp;Herniae.

73 nbsp;nbsp;nbsp;Ziekten van lever en galwegen.

74 nbsp;nbsp;nbsp;Ziekten van het peritoneum.

75 nbsp;nbsp;nbsp;Ziekten van tanden en mond.

76 nbsp;nbsp;nbsp;Andere ziekten van de spijsverteringsorganen (o.a. gastro-enteritis).nbsp;Groep X. Ziekten van het urogenitaalapparaat.

77 nbsp;nbsp;nbsp;Acute en chron. nephritis.

78 nbsp;nbsp;nbsp;Ac. en chron. pyelitis, pyelocystitis en pyelonephritis.

79 nbsp;nbsp;nbsp;Nier- en ureterstenen. Nierkolieken.

80 nbsp;nbsp;nbsp;Ac. en chron. cystitis en blaasstenen.

81 nbsp;nbsp;nbsp;Ziekten van de prostaat (behalve kanker, t.b.c., gonorrhoe e.d.).

82 nbsp;nbsp;nbsp;Niet specifieke orchitis, epididymitis, hydrocele, urethritis.

83 nbsp;nbsp;nbsp;Ziekten van uterus en adnexa zooals retroflexia uteri, prolapsus uteri,nbsp;salpingitis; curettage e.d.

84 nbsp;nbsp;nbsp;Andere ziekten van het urogenitaalapparaat. Haematurie zonder nadere aanwijzingen, hydronephrose, vulgaire vulvovaginitis, e.d.

Groep XI. Zwangerschap en bevalling.

85 nbsp;nbsp;nbsp;Abortus, dreigende abortus, partus arte praematurus.

86 nbsp;nbsp;nbsp;Reglementair zwangerschaps- en kraambedverzuim.

87 nbsp;nbsp;nbsp;Stoornissen van zwangerschap en kraambed verlengd verzuim ofnbsp;extra verzuim gevend (hyperemesis gravidarum, kraambeen, mastitis,nbsp;anaemie, nephropathia gravidarum, pyelitis gravidarum, puerperalenbsp;sepsis e.d.

88 nbsp;nbsp;nbsp;Menstruatiestoornissen en climacterische bloedingen.

Groep XII Huidziekten.

89 nbsp;nbsp;nbsp;Eczeem.

90 nbsp;nbsp;nbsp;Furunkels, carbunkels, abscessen, phlegmonen, panaritium, parony-chium, behalve voor zover ze onder 98 behoren.

11

91 nbsp;nbsp;nbsp;Andere huidziekten (ook urticaria, ingegroeide nagels, impetigo, winterhanden en -voeten).

Groep XIII. Ziekten van skelet en spierstelsel.

92 nbsp;nbsp;nbsp;Ostitis, periostitis (behalve wat onder mond- en tandziekten valt)nbsp;osteomyelitis, platvoeten, peesschede ontstekingen voor zover ze nietnbsp;onder 98 vallen, bursitis, ganglion van de pezen, etc. etc.

93 nbsp;nbsp;nbsp;Arthritis deformans, chron. en rheum, arthritis, hydrops genu doornbsp;dérangement interne e.d. (behalve voor zover dit onder 98 valt).

94 nbsp;nbsp;nbsp;Lumbago.

95 nbsp;nbsp;nbsp;Spierrheuma behalve lumbago.

Groep XIV. Aangeboren afwijkingen.

96. Aangeboren afwijkingen, o.a. ook scheelzienoperaties.

Groep XVI. Ouderdomsgebreken.

97 nbsp;nbsp;nbsp;Seniliteit al of niet met dementie.

Groep XVII. Ziekten door uitwendige oorzaken.

98 nbsp;nbsp;nbsp;Ongevallen al of niet in de zin der Ongevallenwetten, bevriezingen,nbsp;verbrandingen, e.d.

Groep XVIII. Ziekten met niet bekende diagnose.

99 nbsp;nbsp;nbsp;Geen diagnose door den controlerend geneeskundige ingevuld, dannbsp;wel onzeker blijven van de diagnose tot op het laatste rapport datnbsp;door den controlerend geneeskundige werd ingezonden.

Gaf in de grote meerderheid der gevallen het rubriceren geen moeilijkheden, n.1. in al die gevallen waar het enige ingekomen rapport of indien er verscheidene rapporten waren, al die rapporten samen slechtsnbsp;één diagnose vermeldden, anders werd het zodra verscheidene diagnosesnbsp;genoemd werden. De grote meerderheid van deze gevallen vereiste veelnbsp;zorg bij de rubricering. Juist hier bestaat in de literatuur nog slechts weinig leiding. Wel vindt men voor dubbeldiagnoses als het betreft denbsp;doodsoorzaken vaste regels, maar toch blijken ook dan nog internationaal gezien grote onderlinge verschillen te bestaan, zoals wel zeer duidelijk blijkt uit het Augustusnummer van de Vital statistics. Specialnbsp;Reports 1938, dat de titel draagt Classification of joint causes of death i).

De internationale leiddraad voor het indelen van de gevallen met dubbeldiagnoses voor zover het betreft de doodsoorzaken geeft in eennbsp;zestal punten leiding, te weten:

1. Als één der ziekten is een onmiddellijke en veelvuldige complicatie van de andere dan moet de laatste worden genoteerd.

‘) Literatuurlijst no, 63.

12

2. nbsp;nbsp;nbsp;Als regel 1 niet te gebruiken valt dan moet genoteerd worden die*nbsp;ziekte, die praktisch zeker tot de dood leidt.

3. nbsp;nbsp;nbsp;Zijn regel 1 en 2 niet te gebruiken dan verkieze men de epidemischnbsp;voorkomende ziekte boven de niet epidemisch voorkomende.

4. nbsp;nbsp;nbsp;Als vorenstaande regels niet te gebruiken zijn dan verkieze men dienbsp;ziekte, die het grootste risico geeft om er aan te overlijden.

5. nbsp;nbsp;nbsp;Zijn de regels 1 t/m 4 niet toepasselijk dan kieze men de ziekte dienbsp;zich snel ontwikkelt boven die, die langzaam tot uiting komt en langzaamnbsp;verloopt.

6. nbsp;nbsp;nbsp;Zijn geen dezer regels van toepassing dan kieze men die ziekte uit,nbsp;die het beste het geval karakteriseert.

Bovendien: In gevallen van tuberculose van verschillende organen moet de longtuberculose boven de andere tuberculeuse ontstekingennbsp;voorrang hebben.

Bezien wij deze regels nader, dan is het zonder meer duidelijk dat regel 1 voor een ziektestatistiek veelvuldig goed bruikbaar zal zijn, dat ditnbsp;echter stellig niet geldt van regel 2, veelal weer wel van de regels 3, 4,

5 en 6. Vooral de laatste zal bij een ziektestatistiek van veel waarde zijn, maar draagt de moeilijkheid in zich, dat juist daar het persoonlijk inzichtnbsp;tot grote onderlinge verschillen kan leiden. De grootste moeilijkhedennbsp;geeft de influenza, zowel door het veelal moeilijk met zekerheid stellennbsp;van de diagnose, immers wat de één een verkoudheid noemt vindt denbsp;ander een griep, alsook door de talloze complicaties, die de influenza kannbsp;hebben. Veelvuldig vindt men genoteerd griep met bronchitis, griep metnbsp;angina, griep met sinusitis, griep met spierrheuma, griep en later ,,zwaktenbsp;na griep”, of griep en later ,,neurasthenische klachten na griep” e.d. Alnbsp;deze gevallen werden door mij als griep opgevat en onder 02 griep zondernbsp;longontsteking genoteerd. Soms echter werd alleen op het eerste rapportnbsp;de influenza vermeld en op volgende rapporten alleen gesproken vannbsp;bronchitis, angina, lumbago, spierrheuma, trigeminusneuralgie, ischiasnbsp;e.d.; dan kreeg ik sterk de indruk, dat de griep op het eerste rapport meernbsp;een verlegenheidsdiagnose was en werd het ziektegeval niet onder griepnbsp;maar onder de andere, bij herhaling genoemde diagnose genoteerd. Zo isnbsp;de griep ook nogal eens de aanleiding tot een abortus; wanneer nu denbsp;abortus het ziektebeeld ging beheersen werd de abortus, nummer 85 genoteerd. Griep en later icterus catarrhalis werd steeds genoteerd ondernbsp;73 ziekten van lever en galwegen omdat immers het aantal gevallen,nbsp;van griep waarbij tevens een aandoening van de galwegen bestaat,nbsp;slechts vrij gering is t.o.v. het grote aantal verzuimen t.g.v. de icterusnbsp;catarrhalis. Zo kwam ik ook meermalen rapporten tegen, die een eerstenbsp;maal griep vermeldden en later spraken van pleuritis, gevallen die dannbsp;genoteerd werden onder 63, tenzij uit enig rapport was gebleken, dat denbsp;pleuritis van tuberculeuse aard was en het ziektegeval onder de longtuberculose thuis hoorde. Ook andere ziekten gaven hun moeilijkheden.

Men denke aan de vele gevallen van angina met albuminurie, meestal

13

gevallen die binnen drie weken geheel genezen waren; deze gevallen werden onder angina genoteerd, andere echter waarbij in aansluiting aannbsp;een angina een echte acute nephritis werd vermeld, een nephritis die hetnbsp;ziektebeeld ging beheersen, werden onder 77 acute en chronische nephritisnbsp;geplaatst. Zou ik dit niet gedaan hebben dan zouden teveel gevallennbsp;van nierontsteking verloren zijn gegaan en het is ten slotte toch algemeennbsp;bekend, dat de meeste acute uierontstekingen ontstaan in aansluitingnbsp;aan een angina.

Bij de lymphangitis en de lymphadenitis werd aldus getracht te weten te komen of de oorzaak een furunkel dan wel een geïnfecteerde wondnbsp;was, in het eerste geval vond notering plaats onder het nummer 90, innbsp;het tweede geval onder het nummer 98. Slechts die gevallen van lymphadenitis waar geen zekerheid werd verkregen omtrent de oorzaak,nbsp;werden geplaatst onder het nummer 58, ziekten van lympheklieren ennbsp;lymphe vaten.

In gevallen van ,,angina met laryngitis” of ,,angina met bronchitis” werd gelet op de duur van ieder dezer ziekten en werd die ziekte genoteerd, die in duur overheerste. Werden gedurende de gehele ziekteperiodenbsp;beide diagnoses steeds vermeld, dan werden genoteerd de laryngitis resp.nbsp;bronchitis, omdat deze veelvuldig in grotere mate de arbeidsongeschiktheid veroorzaakten dan de angina.

Moeilijkheden gaf ook de belroos, die wel steeds berust op een infectie uitgaande van een verwonding ook al kan die verwonding een zeer geringe zijn. In deze gevallen werd aldus gehandeld: alle gevallen vannbsp;belroos vallende onder de bepalingen der Ongevallenwetten en dusnbsp;achteraf betaald door de Rijksverzekeringsbank werden onder Nr. 98nbsp;genoteerd, alle andere gevallen onder 8, tenzij in een bijzonder gevalnbsp;de verwonding zeer duidelijk op de voorgrond trad.

Moeilijkheden gaven ook het ulcus ventriculi en/of duodeni; bleek uit de gegevens duidelijk dat een ulcus bestond (mededelingen over de uitslag van een specialistisch onderzoek), dan was het niet moeilijk, somsnbsp;Was er echter geen enkele nadere toelichting aanwezig. Werd in dezenbsp;gevallen steeds genoteerd ulcus ventriculi resp. duodeni dan werd ooknbsp;aangenomen, dat de controlerend geneeskundige zeker was van zijn zaaknbsp;en het geval onder Nr. 67 genoteerd; werd echter vermeld; ,,ulcus-klachten” of ,,ulcus?”, dan al was er twijfel, werden deze gevallen daarnbsp;eveneens genoteerd om later bij afzonderlijke bestudering uitgezocht tenbsp;Worden (zie deel B). Moeilijkheden gaven ook omdat er reden was totnbsp;twijfel de haematemesis evengoed als de haemoptoë indien n.1. het arbeidsverzuim slechts één a twee weken duurde en er dus kennelijk twijfel bestond aan de juistheid van de mededeling van verzekerde.

Veel moeilijkheden waren er aldus te overwinnen en duidelijk bleek, dat het nuttig zou zijn als een leiddraad werd samengesteld speciaal voornbsp;een ziekteverzuimstatistiek voor gevallen van dubbeldiagnoses, maarnbsp;tevens werd de behoefte gevoeld om de mogelijkheid te scheppen om één

14

enkel geval eventueel op twee diagnosenummers te kunnen noteren, zodat men bijv. voor een bepaald onderzoek alle neuralgieën, of allenbsp;bronchitiden of alle gevallen van lumbago zou kunnen terugvinden.

Ten slotte zijn er nog gevallen van twee of meer diagnoses, die in elkaar grijpen wat de arbeidsongeschiktheid betreft en die onderling niets met elkaar te maken hebben. Om een voorbeeld te noemen, iemand geopereerd voor een appendicitis komt in zijn reconvalescentieperiode te vallennbsp;en breekt een been. Kort voor hij weer arbeidsgeschikt zou zijn krijgtnbsp;hij nog een carbunkel. Slechts één der drie diagnoses kan worden genoteerd en daarnaast alleen de volledige periode van arbeidsongeschiktheid.nbsp;Wat in te vullen ? In zo’n geval trachtte ik de duur van ieder der ziektennbsp;te berekenen en noteerde ik dan die ziekte, die verreweg het langste verzuim had gegeven, hetgeen in de gegeven onderstelling allicht de fractuurnbsp;van het been zou zijn geweest. Gelukkig zijn deze gevallen slechts zeldzaamheden en kunnen zij de statistische berekeningen gezien het grotenbsp;aantal andere gevallen moeilijk beïnvloeden.

Gegevens die verwerkt werden en de betrouwbaarheid van deze gegevens.

De gegevens die in de dossiers der ziektegevallen gevonden konden worden, werden voor zover het algemene gegevens betrof op ponskaarten overgebracht. Voor mijn onderzoek zijn hier van belang de nummersnbsp;der dossiers, waardoor het mogelijk is voor een bepaalde diagnose allenbsp;ziektegevallen later op te vragen en afzonderlijk te bestuderen, zoalsnbsp;dit voor de gevallen van ulcus ventriculi en ulcus duodeni gedaan werd,nbsp;verder het aantal ziektedagen, het aantal uitkeringsdagen en het uitbetaalde ziekengeld, dan geslacht en leeftijd van verzekerde, eindelijk denbsp;namen der controlerend geneeskundigen en het aantal van hun rapporten,nbsp;de bedrijfshoofdgroepen, ten slotte de diagnoses en de reden van beëindiging van een ziektegeval, welke laatste kon zijn herstel, overlijden,nbsp;het bereiken van de maximum uitkeringsduur of een andere wettelijkenbsp;reden tot beëindiging.

Uit de ponskaarten werden de volgende gegevens verzameld:

1. nbsp;nbsp;nbsp;pér bedrijfshoofdgroep alle ziektegevallen gesplitst volgens gevallennbsp;met en zonder uitkering, volgens geslacht en leeftijd, en al of niet geneeskundige controle.

2. nbsp;nbsp;nbsp;van alle gevallen het totaal aan ziekte- en uitkeringsdagen en aannbsp;ziekengeld, alsook het aantal rapporten der controlerend geneeskundigen,nbsp;met splitsing volgens het geslacht.

3. nbsp;nbsp;nbsp;per diagnosenummer alle ziektegevallen met geneeskundige controle gesplitst volgens gevallen met en zonder uitkering van ziekengeld,nbsp;volgens geslacht en met vermelding van het aantal ziektedagen.

4. nbsp;nbsp;nbsp;Van bepaalde nader aan te geven diagnosenummers met splitsingnbsp;volgens geslacht en leeftijd en alleen voor zover het betrof ziektegevallennbsp;met uitkering van ziekengeld de ziektegevallen met rangschikking volgensnbsp;hun ziekteduur in dagen.

5. nbsp;nbsp;nbsp;De redenen waarom uitkering werd beëindigd.

Bij iedere statistiek behoort men zich ook af te vragen welke Voorzorgen genomen werden om te komen tot een zo groot mogelijke betrouwbaarheid. Natuurlijk is het mogelijk, men kan zelfs zeggen is het zeker, dat er op het grote aantal gevallen fouten zullen zijn ingeslopen; ik bennbsp;er echter vast van overtuigd, dat het aantal fouten tot een minimum beperkt zal zijn gebleven dank zij de grote zorg die aan het verzamelen werdnbsp;besteed. Naar mijn mening is de grootste foutenbron die van het stellen

16

van de diagnose; immers komen soms de controleartsen bij de verzekerden vóórdat met zekerheid een diagnose te stellen is, soms daarentegen eerst alsnbsp;het ziekteproces reeds zover tot genezing is gekomen, dat het stellen vannbsp;een juiste diagnose alhaast onmogelijk is en door hen dus gevaren moetnbsp;worden op het compas van den huisarts, die aan zijn patient de ziektenbsp;mededeelde, waaraan hij z.i. lijdende was. Het contact echter, dat denbsp;controleartsen hebben met de huisartsen zal hier veel goed hebbennbsp;gemaakt. In de overgrote meerderheid der ziektegevallen zullen zij welnbsp;zonder veel moeite de juiste diagnoses hebben kunnen stellen zij het nietnbsp;bij een eerste, dan toch bij een tweede bezoek. Een andere foutenbron isnbsp;de rubricering waaraan, zoals ik reeds heb uiteengezet, de uiterste zorgnbsp;door mij is besteed; hierbij moet nog worden bedacht hoe ik uiteenloo-pende opvattingen van diverse controleartsen moest overbruggen. Innbsp;deze kan ik mij geheel aansluiten aan de opmerking gemaakt in hetnbsp;,,Verslag van de Statistiekcommissie Ziektewet, ingesteld door de Vereniging van Raden van Arbeid en de Federatie van Bedrijfsverenigingen”nbsp;uitgebracht in Mei 1934, welke luidde: ,,Naar mate de kring van medewerkende deskundigen uitgebreider is, is ter wille van de uniformiteit-instelling van een deskundige supervisie gewenst” ^).

Zie literatuurlijst no. 64.

Elders gepubliceerde ziektestatistieken en het nut van de hier volgende statistieken.

Vrijwel ieder werk over statistiek begint met te trachten een definitie te geven van wat onder statistiek moet worden verstaan. Ik wil hiernbsp;niet alle definities, die ik in de door mij bestudeerde literatuur ben tegennbsp;gekomen naar voren brengen, meen echter aan de andere kant ook niet tenbsp;mogen nalaten althans enkele definities aan te halen.

Zo geeft Yule in zijn ,,Introduction to the Theory of Statistics” als definitie van statistiek de volgende; ,,Bij statistics we mean quantitativenbsp;data affected to a marked extent by a multiplicity of causes”, terwijlnbsp;Raymond Pearl in zijn ,,Introduction to Medical Biometry and Statistics” het aldus definieert; ,,Statistics is that branch of science whichnbsp;deals with the frequency of occurrence of different kinds of things, ornbsp;with the frequency of occurrence of different attributes of things.”

Betreft de statistiek de geneeskundige problemen dan moet de definitie een beperking ondergaan en zou ik naar voren willen brengen de definitie zoals Prinzing die geeft in zijn ,,Handbuch der medizinischennbsp;Statistik” als modificatie op Lexis; ,,Die medizinische Statistik ist dienbsp;exakte zahlenmassige Untersuchung der pathologischen Erscheinungennbsp;der Menschlichen Gesellschaft”.

Een Nederlandse definitie is te vinden bij Verrijn Stuart en Van Zanten en luidt; ,,Men kan de ziektestatistiek ook noemen methodischenbsp;sociale boekhouding of ook quantitatieve voorstelling van feiten op hetnbsp;gebied der pathologie.”

Omtrent nut en doel van de ziektestatistiek in het algemeen schrijft Teleky 3) in Aufgaben und Durchführung der Krankheitsstatistik dernbsp;Krankenkassen; ,,Mehr noch als jede andere Forschung ist Statistik nienbsp;Selbstzweck, immer nur Mittel zur Erreichung praktischer Erfolge. Auchnbsp;Medizinalstatistik ist und war nie Selbstzweck, nie konnte sie erfolgreichnbsp;geübt werden um lediglich interessanter Feststellungen willen; dazu sindnbsp;die Mittel, die sie aufwenden muss und ist vor allem die Zahl der Mit-arbeiter zu gross”.

Zo was de statistiek der doodsoorzaken van groot belang voor de volksgezondheid omdat hierdoor een indruk kon worden gekregen omtrent de veelvuldigheid van bepaalde ziekten als doodsoorzaken en overlegd

*) Zie literatuurlijst no. 28.

‘) Zie literatuurlijst no. 26.

Zie literatuurlijst no. 39.

18

kon worden welke maatregelen genomen konden worden om althans bepaalde doodsoorzaken in hun relatieve quantiteit te verminderen, m.n. moet hier worden gedacht aan de infectieziekten; ook de statistieken overnbsp;zuigelingensterfte en de tuberculosesterfte waren en zijn hier van grotenbsp;betekenis.

In verband met de ziektestatistiek schrijft Roesle in zijn artikel” ,,Die Forderungen an eine praktisch verwertbare Morbiditatsstatistiknbsp;der Krankenkassen”:

,,Es hat lange gedauert, bis man erkannte, dass man ohne Kenntnis der Ursachen der Morbiditat weder die Schwankungen der allgemeinennbsp;Morbiditat erklaren, noch vorbeugende Massnahmen gegen die Schadi-gungen der Gesundheit der versicherten Bevölkerung treffen kann. Dienbsp;weitgehenden prophylaktischen Massnahmen, die in den neuen Gesetzennbsp;für Sozialversicherung, wie zum Beispiel in den für Ungarn vom Jahrenbsp;1927, vorgesehen sind, lassen diese Erkenntnis sogar als selbstverstand-lich erscheinen, denn ohne statistische Unterlagen kann der Gesundheits-schutz nicht rationell gestaltet und seine Wirkung nicht kontrolliertnbsp;werden.

Betrachtet man jedoch den gegenwartigen Stand dieser Statistik in verschiedenen Landern, so erhalt man nur ein Bild von der statistischennbsp;Hilflosigkeit, die mit dem vagen Begriff Morbiditatsstatistik umschriebennbsp;wird”.

Een beroemd voorbeeld van een algemene ziektestatistiek is te vinden in ,,Die Semstwo-Sanitats Statistik des Moscauer’s Gouvernements”,nbsp;een ander in die van de Leipziger Orttskrankenkassen.

Bezien wij datgene, dat thans in Nederland bekend is gemaakt aan ziektestatistieken, dan moet worden gezegd dat dit, afgezien van denbsp;Mededelingen van het Medisch Statistisch Bureau van de Gemeentelijkenbsp;Geneeskundige en Gezondheidsdienst te Amsterdam, nog niet veel is,nbsp;m.n. is een goede ziektestatistiek voor ons gehele land nog steeds eennbsp;utopie en zal dat vermoedelijk nog wel vele jaren blijven.

Een der eerste pogingen om een ziektestatistiek te geven is die van F. P. J. Doeleman geweest, die in een proefschrift vastlegde ziekte-statistische gegevens betreffende het personeel van Posterijen en Spoorwegen omvattende ongeveer 4300 personen. Voor enige ziekten afzonderlijk geeft hij gedetailleerde cijfers rekening houdende met geslacht ennbsp;leeftijd. Hij heeft het voordeel te weten hoeveel personen in iedere leeftijdsklas thuis horen, het nadeel echter van de kleine getallen, waardoornbsp;conclusies nauwelijks gerechtvaardigd zijn. Merkwaardig is zijn bevinding omtrent het verzuim t.g.v. ulcus ventriculi of ulcus duodeni waarinnbsp;hij slechts maal meer mannen dan vrouwen lijdende vindt aan dezenbsp;ziekte, een cijfer dat in latere statistieken belangrijk hoger wordt gevonden. Feitelijk worden de cijfers alleen voor de influenza wat nauwkeuriger

q Zie literatuurlijst no. 29.

“) Zie literatuurlijst no. 11.

19

onderzocht, hij komt daarbij tot de conclusie, dat de influenza alle leeftijdsklassen gelijkelijk aantast, dat man en vrouw even ontvankelijk zijn en dat 17,5% van het personeel er door wordt aangetast.

Dan zijn daar de becijferingen van het Statistisch Geneeskundig Jaarverslag van de Koninklijke Marine en Het Statistisch Overzicht van de behandelde zieken van het leger hier te lande.

Vervolgens moeten de ziekteverzuimstatistieken van de gemeenten ’s-Gravenhage, Rotterdam en Utrecht genoemd worden. In het algemeennbsp;beperken zij zich tot het geven van algemene cijfers en wordt er slechtsnbsp;weinig gepubliceerd omtrent ziektestatistieken met indeling volgensnbsp;diagnose. Wel is mij bekend, dat althans te Utrecht staten worden bijgehouden met verdeling van de ziektegevallen en de ziektedagen volgensnbsp;ziekteoorzaken. Uit het verslag van de Geneeskundige en Gezondheidsdienst te Utrecht over het jaar 1940 is te berekenen, dat bij 2062 mannennbsp;zich 1511 ziektegevallen voordeden met een ziekteverzuim langer dannbsp;drie dagen, tegenover 137 overeenkomstige ziekteverzuimen bij 205nbsp;vrouwen, zodat dus daar de ziektefrequentie voor deze verzuimen bij denbsp;vrouwen iets gunstiger zou zijn dan voor de mannen.

De gemeente Amsterdam neemt een zeer bijzondere plaats in tussen de grote steden van ons land. Daar toch werd een commissie gevormd voornbsp;de morbiditeitsstatistiek van de Gemeentelijke Geneeskundige en Gezondheidsdienst, welke commissie een uitvoerig rapport uitbracht (1919).nbsp;Dit rapport geeft na enige historische gegevens een overzicht omtrentnbsp;doel en betekenis van een ziektestatistiek voor bedoelde dienst. De conclusies van deze commissie kwamen in hoofdzaak daarop neer, dat hetnbsp;gewenst was, dat aan de dienst een medicus statisticus werd verbonden,nbsp;dat de gegevens, die door de gemeenteartsen verschaft konden wordennbsp;door het Medisch Statistisch Bureau verwerkt en periodiek gepubliceerdnbsp;zouden worden en eindelijk, dat de doorlopende ziektestatistiek vannbsp;jaar tot jaar zou lopen.

Sindsdien werd door bedoeld Bureau bepaald baanbrekend werk verricht, immers geregeld verschenen Mededelingen waarin een schat aan gegevens op ziektestatistisch gebied aanwezig is. In deze serie waardevolle publicaties neemt Mededeling Nr. 50 een aparte plaatsnbsp;in, daar deze samenvat de gegevens omtrent omvang, duur en oorzakennbsp;van ziekte bij het gemeentepersoneel over de jaren 1934 t/m 1938. Daarnbsp;bekend is de samenstelling van het volledige gemeentepersoneel naarnbsp;geslacht en leeftijd is het mogelijk alle verkregen cijfers hiermede te vergelijken en werd m.n. dus mogelijk de zo belangrijke scheiding van niet-ziekennbsp;naast wel-zieken te maken, een der eerste voorwaarden om tot een fraaie

') Zie literatuurlijst no. 59.

”) Opgemerkt dient te worden verscheidene Mededelingen aldus zijn samengesteld, dat het eerste deel bewerkt is door het Gemeentelijk Bureaunbsp;van Statistiek, het tweede deel door het Medisch Statistisch Bureau van denbsp;Gem. Geneesk. en Gez. Dienst.

20

ziektestatistiek te komen. Natuurlijk kunnen ook deze statistieken niet beschouwd worden als te zijn statistieken van een willekeurig monsternbsp;uit de bevolking van ons land, immers betreft het hier uitsluitend stedelingen, die allen voor hun in diensttreding geneeskundig onderzochtnbsp;werden, terwijl bovendien zij, die veelvuldig of gedurende geruimen tijdnbsp;ziek zijn,door pensioenering moeten afvloeien en daarmede dus als toekomstig ziekterisico uitgeschakeld zijn.

Bezien wij de ziektestatistieken gepubliceerd door Uitvoeringsorganen van de Ziektewet, dan moge ik hier allereerst noemen het statistischnbsp;verslag van ,,De Centrale Onderlinge” over het boekjaar 1930. Naastnbsp;de wettelijk verplichte cijfers worden hier vele andere gepubliceerd, metnbsp;verdeling o.a. in de bedrijfshoofdgroepen en Raden van Arbeid, (om aldusnbsp;enige geografische indeling te verkrijgen.) De cijfers lopen slechts overnbsp;een gedeelte van het jaar 1930, (omdat in de loop van 1930 de Ziektewetnbsp;in werking trad); een meer uitvoerige toelichting omtrent de juistheid dernbsp;rubricering van ziektegevallen ontbreekt, de waarde der verdeling overnbsp;Raden van Arbeid als geografische factor mag niet te hoog worden aangeslagen, immers verschillende grote werkgevers hebben hun bedrijvennbsp;verdeeld over verscheidene grote steden, deze worden toch ondergebrachtnbsp;in één Raad van Arbeid; de verdeling in bedrijfshoofdgroepen geeft geennbsp;zeker beeld van de invloed van de werkzaamheden van den arbeider omdatnbsp;immers in iedere groep een belangrijk aantal arbeiders met ander werknbsp;en kantoorpersoneel voorkomt; eindelijk als belangrijkste bezwaar een nietnbsp;te overbruggen factor : het niet kennen van de samenstelling van de verzekerde bevolking. Toch moet als eerste grote poging dit toch kostbare werknbsp;zeker op prijs worden gesteld. Sindsdien bleef De Centrale Onderlingenbsp;wel ziektecijfers verzamelen, zij werden echter niet meer gepubliceerd,nbsp;behoudens de verzamelcijfers over 1938, die zeer in het kort verschenennbsp;in het Contactorgaan van De Centrale Onderlinge van December 1939.

Dan moeten in dit verband zeker ook genoemd worden de ziekte-statis-tieken over 10 bedrijfsverenigingen, alle geadministreerd door Centraal Beheer en lopende over de jaren 1937, ’38 en ’39.

Drie lijvige delen met zeer veel cijfers en slechts een zeer korte toelichting. Verwerkt werden alleen de ziektegevallen met uitkering en van deze slechts een gedeelte, vermoedelijk alleen die gevallen waarvoor geneeskundige controle plaats vond? Zo lezen wij, dat in 1937 van 368728 gevallen er 76447 werden verwerkt, over 1938 aldus van 369995 gevallennbsp;76336, terwijl in 1939 het aantal verwerkte gevallen bedroeg 91612. Voorwaar aantallen die van groot belang zullen kunnen zijn. De cijfersnbsp;geven tabellen met onderverdelingen volgens geslacht, burgerlijke staat,nbsp;leeftijd, maand van aan vang, aantallen uitkeringsdagen en bedragen aannbsp;ziekengeld, diagnose, bijzonderheden Ziektewet, controledistricten en bedrijfsverenigingen. Naast de absolute cijfers werden ook steeds de overeenkomstige verhoudingscijfers gegeven. Uit het inleidend woord blijkt,nbsp;dat voor de diagnoselijst gebruik werd gemaakt van de lijst opgesteld

21

door de vertegenwoordigers van de Federatie van Bedrijfsverenigingen en Raden van Arbeid op basis van de lijst die ontworpen werd ten behoevenbsp;van de Volkenbond voor 1930, terwijl nog opgemerkt wordt, dat de diagnoses praktisch alle afkomstig waren van de controleartsen in dienst vannbsp;Centraal Beheer en dat dus mocht worden aangenomen dat ,,een voldoendnbsp;betrouwbare mate van éénheid werd bereikt”.

De kortheid van het inleidend woord laat vele vragen open, de afwezigheid van een critische beschouwing door de samenstellers stelt teleur, maakt de bruikbaarheid wel veel geringer; het werken met uitkerings-dagen en niet met ziektedagen is voor een echte ziektestatistiek tochnbsp;zeker niet juist, temeer daar de werkgevers hun risico met specialenbsp;voorwaarden kunnen verzekeren, zoals daar zijn; geen aftrekdagen, verlenging van het maximum aantal uitkeringsdagen tot een jaar etc. etc.nbsp;Maar vooral moeten bezwaren rijzen tegen de mening, dat een voldoendenbsp;mate van éénheid werd bereikt doordat de diagnoses werden gegevennbsp;door de eigen controleartsen.

Juist hier zit voor den insider het grote vraagpunt. Immers voor ieder dezer artsen bestond de moeilijkheid een rubriceringsdiagnose te makennbsp;zowel voor de vele gevallen van dubbeldiagnoses, als voor de vele gevallennbsp;waar een nasleep van zwakte of anaemie e.d. het oorspronkelijk ziektebeeld wel haast deden vergeten (bijv. influenza, abortus). Werd hier denbsp;diagnose van het eerste of het laatste controlerapport aangehouden, innbsp;het algemeen men vraagt zich af hoe kwam de verwerker van de diagnosesnbsp;aan het juiste lijstnummer?

Na gemeenschappelijk overleg moet het mogelijk zijn te komen tot een grote ziektestatistiek samengesteld door alle Uitvoeringsorganen dernbsp;Ziektewet. Dan zou inderdaad de mogelijkheid gegeven zijn om te komennbsp;tot cijfers, die betreffen een willekeurig en zeer belangrijk specimen uitnbsp;onze gehele, arbeidende, bevolking. Wanneer dan bovendien bekend zounbsp;zijn de samenstelling van dit specimen volgens geslacht, burgerlijke staat,nbsp;leeftijd, aard der werkkring en woonplaats, en bovendien bekend zou zijnnbsp;de juiste verzekeringsduur, dan zou een fraaie en hoogst belangrijkenbsp;ziektestatistiek gevormd kunnen worden. Het is duidelijk, dat belangrijkenbsp;centrale medisch-statistische leiding hierbij een noodzakelijkheid is, terwijl het gevaar dreigt, dat de statistieken dan te star zouden worden.nbsp;Misschien zou danook meer overweging verdienen een dergelijke statistiek op te bouwen uitsluitend op de gegevens van enkele van de grootstenbsp;der Uitvoeringsorganen van de Ziektewet. Steeds zal echter als een nadeelnbsp;overblijven het feit, dat talloos vele kortdurende verzuimen zich aannbsp;geneeskundige controle zullen onttrekken en dus niet in de statistiekennbsp;zullen worden opgenomen.

Naast de ziektestatistieken in ruimere zin wil ik hier dan nog even memoreren de verschillende statistieken zoals de ziekenhuisstatistieken,,nbsp;de tuberculose-, de zuigelingenstatistieken en dergelijke, die ieder voornbsp;zich hun meer of minder grote betekenis hebben, maar waaraan de onder-

22

ling bindende schakels veelal ontbreken en die bovendien vaak geen inzicht geven omtrent een willekeurig specimen van de bevolking vannbsp;ons land.

Het zou stellig de moeite lonen al deze statistieken te bestuderen en te trachten deze alle samen te vatten om tot een goed overzichtnbsp;te komen.

De slotconclusie moge deze zijn: een ziektestatistiek, die aan de daaraan te stellen eisen voldoet is voor ons gehele land voorshands niet te geven, zelfs een opbouw uit de diverse statistieken tesamen zou het nietnbsp;mogelijk maken een volledig inzicht te krijgen en het is m.i. zeer de vraagnbsp;of wij ooit zullen beleven, dat een groots opgezette statistiek over denbsp;gehele bevolking van ons land zal ontstaan.

Onderzoeken wij thans het nut van de door mij te geven statistieken dan kunnen wij vaststellen, dat deze in de eerste plaats van belangnbsp;moeten zijn voor de geneeskundige wetenschap. Immers hier worden nanbsp;goede voorbereiding de ziekteverzuimduren gegeven van een grootnbsp;aantal ziekten, en wel met in achtneming van geslacht en leeftijd. Hieronder zijn gevallen, die zo licht verlopen, dat zij geen geneeskundige behandeling nodig maakten en dus zonder controle aan de geneeskundigenbsp;waarneming zouden ontsnappen, alsook gevallen, die gedurende bijnanbsp;hun gehele ziekteperiode in een ziekenhuis verblijven. Voor de wetenschapnbsp;zullen echter stellig meer in het bijzonder van belang zijn de gegevens,nbsp;zoals deze in het tweede deel uitgewerkt zijn voor een der ziekten afzonderlijk, te wéten het ulcus ventriculi en/of ulcus duodeni. Juist ditnbsp;uitwerken van een der ziekten geeft een indruk van het enorme materiaal,nbsp;dat bij de Uitvoeringsorganen der Ziektewet in de dossiers verborgen is ennbsp;uit het afzonderlijk bewerken van zo’n ziekte kunnen verschillende belangrijke feiten aan de dag treden zoals b.v. de ziekenhuisverplegingsduurnbsp;t.o.v. de totaalduur der ziekteverzuimen, het aantal gevallen dat wel ennbsp;dat niet onder specialistische behandeling komt; voor het ulcus ventriculi, de verhoudingen van gevallen met maagbloedingen, perforaties,nbsp;operaties wegens chronisch lijden e.d. Ik meen, dat veel meer dan tot nognbsp;toe van het materiaal dezer uitvoeringsorganen gebruik moet wordennbsp;gemaakt om bepaalde wetenschappelijke vraagstukken te helpen oplossen.

Naast de zuiver wetenschappelijke waarde der statistieken is deze statistiek ook van betekenis voor de volksgezondheid. Immers door dezenbsp;statistiek kan men een indruk krijgen van de omvang van bepaaldenbsp;ziekten, zal men vooral indien ook later dergelijke publicaties het lichtnbsp;zien, door vergelijking van het ene jaar met het andere, kunnen waarnemen of er belangrijke verschuivingen plaats vinden.

Thans heeft men kunnen vaststellen, dat in aansluiting aan deze tweede wereldoorlog wederom de tuberculosesterfte belangrijk is toegenomen,nbsp;aan de hand van ziektestatistieken zal men kunnen nagaan of ook relatiefnbsp;het aantal ziekteverzuimen t.g.v. tuberculose is toegenomen, of alle

23

ziekten in gelijke mate langer duren, of bepaalde ziekten relatief veelvul-diger voorkomen dan tevoren, m.n. of zij meer tot arbeidsongeschiktheid leiden, men denke aan de avitaminoses. Desgewenst kan men deze vragen laten napluizen in verband met de plaats van inwoning, de aardnbsp;der werkzaamheden, de gemiddelde verdiensten etc. etc.

Men zal zich aan de hand van deze statistieken kunnen bezinnen omtrent de vraag of mogelijk bepaalde ziekten door bepaalde maatregelen te voorkomen zijn en de uitwerking van bepaalde intijds genomen maatregelen aan deze statistiek kunnen controleren (Prophylaxefonds).

Van belang zijn deze statistieken voor de werknemers omdat aldus over hun gezondheid kan worden gewaakt, van belang ook voor werknemersnbsp;en werkgevers beiden, omdat het voorkómen van ziekten of het verminderen der ziekteduur de premiën verlaagt, die tenslotte door beide groepennbsp;moeten worden opgebracht.

Daar is het vraagstuk in hoeverre de ziektestatistiek inzicht kan geven in het meer of minder geschikt zijn voor bepaalde arbeid door vrouwennbsp;en m.n. de vraag in hoeverre de gehuwde vrouw in deze achterstaat bijnbsp;de ongehuwde, een vraagstuk, dat in dit proefschrift overigens nietnbsp;besproken wordt.

Ook is daar het nut voor de verzekeringsinstellingen, zowel voor Bedrijfsverenigingen en Raden van Arbeid, als voor particuliere verzekeringen. Behalve het verkrijgen van absolute cijfers, die mogelijk van jaar tot jaar vrij sterke schommelingen voor iedere ziekte afzonderlijknbsp;zullen kunnen vertonen, bestaat de gelegenheid voor onderlinge vergelijking. Zo moet het mogelijk zijn na te gaan of een bepaalde ziekte eennbsp;te groot aandeel van de uitkering gaat opslokken, waaraan zich dan directnbsp;de vraag kan koppelen of langs actieve wegen verbetering te verkrijgen is.nbsp;Als voorbeeld moge ik hier noernen de kwestie van de rustkuren voor hetnbsp;ulcus ventriculi. De enorme bedragen, die voor het ziekteverzuim t.g.v.nbsp;deze ziekte worden uitgegeven manen tot een ernstig zich afvragen ofnbsp;deze verzuimen wel gemotiveerd zijn. Reeds thans zijn er stemmen opgegaan, dat het veelal niet nodig is zo lange rustkuren voor te schrijven,nbsp;het zal stellig niet eenvoudig zijn de gangbare mening omtrent de rustkuren te veranderen, het zal zelfs niet eenvoudig zijn te bereiken, datnbsp;inderdaad ieder medicus zich eerst afvraagt of de kuur wel werkelijk nodignbsp;is alvorens hij deze voorschrijft. Zo is het feitelijk met iedere ziekte; hoeveel korter zou de ziekteduur gemiddeld zijn als ieder medicus en iederenbsp;zieke iedere werkdag als een geschikte dag voor werkhervatting zou gaannbsp;zien en geen uitgesproken voorkeur aan de dag zou leggen voor de Maandag? Hoeveel korter ook zou de duur zijn als de zieke er prijs op steltnbsp;slechts zo kort mogelijk te verzuimen, wetende dat hij als één uit het grotenbsp;geheel zijn medemensen (en feitelijk ook zichzelf) nadeel doet door nietnbsp;maximaal mede te werken?

Het grote bedrijfsbelang moet echter ten slotte de reden zijn, die de Uitvoeringsorganen ertoe doet overgaan om deze zoo kostbare statistieken

24

samen te stellen. Zij kunnen van niet te onderschatten waarde zijn. Het betreft hier de onderlinge vergelijking van de resultaten der controle-artsen. Gebeurt deze aan de hand van globale cijfers zonder rekening tenbsp;houden met de verdeling volgens geslacht, leeftijden, diagnoseverdelingnbsp;en bijomstandigheden, dan kunnen er zeer ernstige vergissingen gemaaktnbsp;worden.

Het is zonder meer duidelijk, dat het vaststellen der arbeidsgeschiktheid een moeilijke taak is, dat de beslissing stellig zal samenhangen én met het karakter van den controlerend geneeskundige én met zijnnbsp;kennis betreffende ieder ziektebeeld afzonderlijk. Zoo bestaat de mogelijkheid, dat een controle-arts, die in het algemeen goed zijn werk verricht,nbsp;t.o.v. een bepaalde ziekte, bijv. spierrheuma, een veel te toegevende houding aanneemt; is dit in cijfers aan te tonen dan kan deze controlearts ooknbsp;overtuigd worden van zijn niet voldoend strakke houding; evenzo geldtnbsp;dit sterk t.o.v. klachten van de kant van het maagdarmkanaal, klachten,nbsp;die veelvuldig nog geen arbeidsongeschiktheid met zich behoeven tenbsp;brengen. Enige zekerheid in deze bij den controlearts zal hem er gemakkelijk in doen slagen de verzekerde te overtuigen van zijn arbeidsgeschiktheid, hetgeen de verzekerde zowel direct als indirect ten goede komt.

Ten slotte ligt het in de bedoeling om in de te publiceren statistieken een beeld te geven van wat de Uitvoeringsorganen der Ziektewet wel ennbsp;niet kunnen geven. En nogmaals moge er hier op worden gewezen, hoezeer deze kostbare gegevens aan waarde zouden winnen, indien zij kondennbsp;worden omgerekend op de eigenlijke bevolking van ons land, hetgeen mogelijk zou zijn indien bekend waren de aantallen verzekerden gesplitstnbsp;volgens geslacht en leeftijd en van deze verzekerden bekend was het aantal dagen in een jaar waarop zij verzekerd waren.

Dit hoofdstuk zou ik nu willen besluiten met het slotwoord van Prin-ziNG, geciteerd uit zijn handboek: ,,Heute wissen wir, dass da wo viel Men-schen sterben, auch viele Menschen erkranken und dauernd Schaden an ihrer Gesundheit davon tragen, dass daher alles, was zur Verminderungnbsp;der Sterblichkeit geschieht auch zugleich zur Hebung der Qualitat dernbsp;Bevölkerung beitragt, es wird stets das Hauptstreben der Medizinischennbsp;Forschung bleiben Erkrankungen und Todesfalle auf ein möglichstnbsp;kleines Mass zu beschranken und die Errungenschaften der modernennbsp;Medizin aller Volksklassen zuteil werden zu lassen.”

Enige algemene ziekte-statistische gegevens.

Zoals reeds werd opgemerkt is slechts bij een gedeelte van alle ziekteverzuimen geneeskundige controle mogelijk, een ziektestatistiek met verdeling volgens de diagnose zal dus een belangrijk kleiner aantal gevallen omvatten dan het totaal der ziektegevallen. Wil men een indruk hebben,nbsp;(het zullen vooral de kortdurende ziekteverzuimen zijn, die aan denbsp;geneeskundige controle ontsnappen), omtrent de verhouding van dezenbsp;beide, dan is het geven van enkele algemene cijfers zeker op zijn plaats.nbsp;Tevens moge ik hier dan geven naast de ziektedagen het aantal dagennbsp;waarover uitkering werd verstrekt en het bedrag aan uitgekeerd ziekengeld.

Gedurende het jaar 1940 bleken er bij De Centrale Onderlinge te zijn binnen gekomen 132777 ziekmeldingen met 1.718.849 ziektedagen ennbsp;1.246.898 dagen waarover uitkering werd verleend en dit tot een totaalnbsp;bedrag van / 3.111.780,36 ^). Er bleken 81.962 ziekmeldingen van mannen, naast 50.815 ziekmeldingen van vrouwen te zijn geweest. Er blekennbsp;98.909 ziektegevallen wel en 33.868 verzuimen geen uitkering van ziekengeld te hebben gekregen. De laatste hadden slechts 54.704 ziektedagen,nbsp;dus gemiddeld nog geen 2 dagen verzuim per geval.

Tabel 1 geeft een inzicht in de cijfers met verdeling naar geslacht, het al of niet verlenen van ziekengeld, het al of niet plaats vinden vannbsp;geneeskundige controle. Voor ieder der acht groepen worden in dezenbsp;tabel cijfers gegeven, met ten slotte de vermelding voor iedere groepnbsp;van het gemiddeld aantal ziektedagen. Duidelijk blijkt, dat zowel voornbsp;mannen als vrouwen meer gevallen zonder geneeskundige controle dannbsp;met geneeskundige controle uitkering verkrijgen, duidelijk ook, dat ernbsp;een belangrijk verschil in gemiddelde ziekteduur bestaat, m.n. zijn denbsp;gevallen zonder geneeskundige controle van veel korter gemiddeldenbsp;ziekteduur. Ook valt uit de cijfers op te maken, dat de ziektegevallennbsp;Waarop uitkering werd verleend en die geneeskundig gecontroleerd werden gemiddeld 2 geneeskundige controles hadden, zodat mijn opmerkingnbsp;tevoren gemaakt hier steun vindt, dat van de meeste dezer gevallennbsp;een tweede controle rapport aanwezig was ter verifiëring van de diagnose. Ook kan men uit deze tabel lezen, dat bij de vrouwen het aantalnbsp;kortdurende gevallen zonder geneeskundige controle relatief groter is

h Waar het verzekerd jaarloon van de betrokken ondernemingen bedroeg f221.175.600, is uit de gegevens het aantal ,,Type-arbeiders” te berekenennbsp;op 236.340.

26

dan bij de mannen, hetgeen vooral geldt voor de gevallen zonder uitkering, stellig voor alles toe te schrijven aan het grote aantal verzuimen t.g.v. de menstruatie, die vele vrouwen meer of minder geregeld 1 of 2nbsp;dagen doet verzuimen. De gemiddelde ziekteduur van de ziektegevallennbsp;waarop uitkering werd verleend en die geneeskundig gecontroleerd werden, is bij de mannen 28,5 dagen, bij de vrouwen 26,2 dagen, welk verschil ten nadele van de mannen wel verklaard zal moeten worden uit hetnbsp;verschil in leeftijdsbezetting, immers vallen na het huwelijk vele vrouwennbsp;door het opgeven van hun werkkring buiten de verzekering, terwijl denbsp;mannen tot op hoge leeftijd als kostwinner voor het gezin in loondienstnbsp;werkzaam blijven en het toch wel algemeen bekend mag heten, dat metnbsp;het stijgen van de leeftijd als regel de ziekteduur toeneemt. Zeer duidelijknbsp;komt dit tot uiting in de tabellen 2 en 3, waarin vermeld zijn de ziektegevallen voor mannen en vrouwen afzonderlijk met splitsing naar verzuimen waarop wel en waarop geen uitkering werd verleend, met verdeling volgens de leeftijdsgroepen. Tabel 2 geeft hier de absolute aantallennbsp;der verzuimen, terwijl tabel 3 geeft de procentuële verdeling der verzuimen over de leeftijdsgroepen. In de groep ziektegevallen bij mannennbsp;waarop uitkering werd verleend zien we het aantal ziektegevallen genoteerd op ruim 13000 bij de 14 t/m 19-jarigen, op ruim 18000 bij de 20 t/mnbsp;29-jarigen en op ruim 14000 bij de groep 30 t/m 39-jarigen; daarna neemtnbsp;het aantal ziektegevallen bij het klimmen der jaren snel af en wel tot 200nbsp;in de groep ouder dan 70 jaar, stellig een gevolg van de dunnere bezettingnbsp;met verzekerden in de hogere leeftijdsgroepen. Voor de groep ziekte-

27

gevallen bij mannen waarop geen uitkering werd verstrekt zien wij een overeenkomstig beeld echter met veel sterkere afneming, hetgeen eropnbsp;wijst, dat bij het klimmen der jaren het aantal gevallen zonder uitkeringnbsp;relatief geringer wordt, er dus inderdaad minder kortdurende gevallennbsp;gaan voorkomen. Bij de groep ziektegevallen bij vrouwen waarop uitkering werd verleend is een overeenkomstig beeld waar te nemen, echternbsp;thans met de frappante daling in de groep 30 t/m 39-jarigen, stellig toenbsp;te schrijven aan het huwelijk en het in verband daarmede staande uittreden uit loondienst en dus niet meer verzekerd zijn. Eindelijk is aannbsp;de groep ziektegevallen bij vrouwen waarop geen uitkering werd verleendnbsp;zowel deze frappante daling in de groep 30 t/m 39-jarigen waar te nemennbsp;alsook het relatief geringer worden van de kort durende ziektegevallennbsp;t.o.v. de ziektegevallen met uitkering gelijk deze bij de mannen werdnbsp;beschreven.

Een volgende verdeling die voor een algemene Bedrijfsvereniging van groot belang moet zijn is die naar de bedrijfshoofdgroepen, temeer omdat naast algemene bedrijfsverenigingen ook vakbedrijfsverenigingennbsp;bestaan, waarmede vergelijking van verkregen gegevens van belang kannbsp;zijn.

28

De bedrijfshoofdgroepen zijn de volgende:

I. aardewerk, glas, kalk enz.

II. diamant en andere edelstenen.

III. nbsp;nbsp;nbsp;boek-, steendrukkerijen enz.

IV. nbsp;nbsp;nbsp;bouwbedrijven, daaronder begrepen reiniging van gebotiwen.

V. chemische nijverheid enz.

VI. hout-, kurk-, strobewerking enz.

VII. kleding, reiniging.

VIII. kunstnijverheid.

IX. leder, wasdoek, caoutchouc.

X. oer, steenkolen, turf.

XI. bewerking van metalen.

XII. vervaardiging van stoom- en andere werktuigen, instrumenten enz.

XIII. nbsp;nbsp;nbsp;scheepsbouw en het vervaardigen van rijtuigen.

XIV. nbsp;nbsp;nbsp;papier enz.

XV. textielnijverheid.

XVI. vervaardigen van gas en electriciteit.

XVII. bereiding van voedings- en genotmiddelen.

XVIII. handel, verkeerswezen enz.

XIX. land-, tuin- en bosbouw.

XX. handel in I t/m XIX.

Bij de beoordeling moet men wel bedenken, zoals reeds eerder werd opgemerkt, dat in iedere bedrijfshoofdgroep naast een grote groep arbeiders, die zich bezig houdt met de specifieke arbeid thuis horend innbsp;deze groep, nog zeer veel andere verzekerden zijn onder gebracht, die metnbsp;die specifieke arbeid niet direct te maken hebben, zoals daar zijn allenbsp;bijbehorend kantoorpersoneel, verder timmerlieden, metselaars, loodgieters, monteurs, electriciens enz. enz., zodat dus niet zonder meer uitnbsp;eventueel te publiceren cijfers een volkomen juist inzicht verkregen kannbsp;worden, omtrent bepaaldelijk bij die arbeiders, die belast zijn metnbsp;de specifieke werkzaamheden, in het bijzonder voorkomende ziekten.nbsp;Slechts wanneer zeer bepaalde ziekten percentsgewijs sterk overheersennbsp;mogen daaraan enige conclusies worden vastgekoppeld. Ook zal van grootnbsp;belang zijn, de bevolkingsopbouw in de bedrijfshoofdgroepen te kennen,nbsp;omdat immers zowel de verdeling naar geslacht als die naar leeftijd vannbsp;grote invloed kunnen zijn op de ziektefrequentie, ziekteduur en ziekteaard,nbsp;zodat bij onderlinge vergelijking hiermede ter dege rekening zal moetennbsp;worden gehouden.

De tabellen 4, 5, 6 en 7 geven de aantallen ziektegevallen, per bedrijfshoofdgroep, gesplitst naar de leeftijdsgroepen en de al of niet ingestelde geneeskundige controle voor: mannen met uitkering van ziekengeld,nbsp;mannen zonder uitkering van ziekengeld, vrouwen met uitkering vannbsp;ziekengeld en vrouwen zonder uitkering van ziekengeld. Bij de bestude-

Tabel 4. Overzicht van alle ziektegevallen van mannen waarop wel uitkering werd verstrekt.

Tabel 5. Overzicht van alle ziektegevallen van mannen waarop geen uitkering werd verstrekt.

Tabel 6. Overzicht van alle ziektegevallen van vrouwen waarop wel uitkering werd verstrekt.

Tabel 7. Overzicht van alle ziektegevallen van vrouwen waarop geen uitkering werd verstrekt.

33

ring van deze tabellen blijkt allereerst hoe groot de onderlinge verschillen zijn in de aantallen ziektegevallen bij de verschillende bedrijfshoofd-groepen. Nemen wij als voorbeeld de serie ziektegevallen bij mannennbsp;waarop wel uitkering werd gegeven en waar bij geen geneeskundige controle werd ingesteld (tabel 4, eerst helft), dan zien wij, dat het aantalnbsp;ziektegevallen bij groep XVIII bedraagt 7981 en bij groep VIII slechtsnbsp;10. Tot de belangrijke bedrijfshoofdgroepen in verband met de verzekering bij De Centrale Onderlinge zijn in deze serie te rekenen in volgordenbsp;van het aantal ziekmeldingen, de groepen XVIII, XVII, IV, XX, XII,nbsp;I, III, XI, VII en VI. Voor de overeenkomstige gevallen met geneeskundige controle (tabel 4, tweede helft), eveneens in volgorde de bedrijfshoofdgroepen IV, XVIII, XVII, XII, I, XX, III, VII, VI en XI. Dat denbsp;volgorde voor beide groepen niet gelijk is kan gemakkelijk verklaardnbsp;worden doordat bepaalde zeer grote firma’s hun contracten bij een bedrijfsvereniging afsluiten kunnen onder voorwaarde, dat bijv. alle verzekerden reeds op de eerste dag van ziekmelding door een controlerendnbsp;geneeskundige worden bezocht of ook doordat de gunstige ligging vannbsp;een bepaalde firma in of nabij een grote stad snellere geneeskundige controle in de hand werkt. Ook bestaat natuurlijk de mogelijkheid, dat innbsp;bepaalde bedrijfshoofdgroepen veelvuldiger kortdurende verzuimennbsp;voorkomen, waardoor men aan geneeskundige controle niet toekomt.

Naar het totaal aantal ziekmeldingen voor mannen en vrouwen afzonderlijk is de volgorde van de 5 belangrijkste hoofdbedrijfsgroepen voor mannen de volgende; XVIII met 17033, IV met 13031, XVII metnbsp;10928, XII met 6142 en XX met 6093 ziektegevallen, terwijl voor denbsp;Vrouwen deze luidt; VII met 16215, XVIII met 15830, XVII met 5126,nbsp;XV met 2365 en XX met 1959 ziektegevallen. Gemeenschappelijk komennbsp;hier voor beide sexen dus voor; XVIII handel en verkeerswezen, XVIInbsp;bereiding van voedings- en genotmiddelen IV bouwbedrijven daarondernbsp;begrepen reiniging van gebouwen,en XX handel in I—XIX. Daarnaastnbsp;is XII vervaardiging van stoom- en andere werktuigen belangrijk voornbsp;de mannen en VII kleding en reiniging meer voor de vrouwen. Verder isnbsp;“Wel van belang te realiseren, dat het aantal ziektegevallen voor mannennbsp;vrouwen bij groep XVIII elkaar weinig ontloopt, dat er voor groepnbsp;XVII echter tweemaal meer ziektegevallen bij de mannen zijn dan bijnbsp;de vrouwen en dat voor groep IV er zelfs viermaal zoveel ziekmeldingennbsp;bij mannen zijn. Er is dus stellig een groot verschil in de bezetting dernbsp;Verschillende bedrijfshoofdgroepen wat de sexe betreft. Om een indruknbsp;Van de leeftijdsbezetting in de bedrijfshoofdgroepen te verkrijgen, werdnbsp;Zowel voor de mannen als voor de vrouwen voor de 5 bedrijfshoofdgroepen,nbsp;die de maxima aan ziektegevallen gaven, de procentuële verdeling dernbsp;ziektegevallen naar de leeftijd berekend en in tabel 8 ondergebracht. Alsnbsp;vijfde bedrijfshoofdgroep staat voor de mannen genoteerd groep XII,nbsp;Voor de vrouwen groep VII.

In deze tabel zijn vermeld; het geslacht, het al of niet uitkeren van

3

34

ziekengeld, het nummer der bedrijfshoofdgroepen, het aantal ziekmeldingen en van dit aantal de procentuele verdeling over de leeftijdsgroepen.

Bezien we de ziektegevallen der vrouwen met uitkering van ziekengeld voor de eerste leeftijdsgroep, dan blijkt dat slechts 8,1 % hiervan is tenbsp;vinden bij de bedrijfshoofdgroep Bouwbedrijven en reiniging van gebouwen (IV), tegenover 56,7% bij de bedrijfshoofdgroep bereiding van voe-dings- en genotmiddelen (XVII). Het kan niet anders of de conclusienbsp;moet hier luiden, dat in de groep bouwbedrijven enz. jongere vrouwen relatief weinig, in de groep bereiding van voedings- en genotmiddelen jongerenbsp;vrouwen juist veel werkzaam zijn.

35

In de leeftijd van 30 t/m 39-jarigen zijn de cijfers met 30% en 5,5% reeds geheel omgekeerd, vrouwen van die leeftijd werken praktisch nietnbsp;meer bij de bereiding van voedings- en genotmiddelen, maar zijn thansnbsp;veel meer werkzaam bij de reiniging van gebouwen en blijven dit ooknbsp;nog in belangrijke mate in de volgende twee leeftijdsgroepen. Bij denbsp;mannen zien wij aldus, dat de eerste leeftijdsgroep zwak vertegenwoordigdnbsp;is in de bouwbedrijven (IV), doch sterk bij de vervaardiging van stoom-en andere werktuigen, (XII); in de groep 30 t/m 39-jarigen zijn ook hiernbsp;de cijfers vrijwel omgekeerd. In het algemeen blijken de verschillen bijnbsp;de mannen minder sterk te zijn dan bij de vrouwen.

In de vierde leeftijdsgroep begint de bezetting, gerekend naar het aantal ziektegevallen sterk af te nemen, het maximum ligt voor mannen bij 18,6“/o,nbsp;het minimum bij 8,9 % der gevallen, bijvrouwen aldus resp. bij 19,2% ennbsp;1,8%. In de groepen 60 t/m 69, 70 jaar en ouder, zijn nog slechts geringenbsp;percentages te vinden, men mag wel als zeker aannemen, dat de bezettingnbsp;van deze groepen met verzekerden als gering kan worden gequalificeerd.

Vergelijkt men voor mannen en vrouwen afzonderlijk de percentages in de verschillende leeftijdsgroepen naar verzuimen met en zonder uitkering van ziekengeld, dan blijkt ook hier weer duidelijk, dat in de eerstenbsp;twee leeftijdsgroepen deze percentages hoger zijn voor de gevallen zondernbsp;uitkering van ziekengeld, m.a.w. voor de koiidurende ziektegevallen. Opnbsp;hoger leeftijd wordt de verhouding gevallen zonder en gevallen met uitkering steeds ongunstiger.

Ook blijkt uit deze tabel duidelijk de relatief sterke afname der ziektegevallen bij vrouwen in de groep 30 t/m 39-jarigen t.o.v. de mannen, welke afname wel stellig een gevolg is van het in het huwelijk treden en daarmede het de loondienst verlaten door de vrouwen.

Op grond van deze gegevens kan men thans inzien hoe onjuist een oppervlakkige vergelijking van verschillende bedrijfshoofdgroepen moetnbsp;zijn. Maar al te spoedig zou men kunnen 'aannemen, dat een bepaaldenbsp;bedrijfshoofdgroep een slecht risico geeft door een groter kans op zieknbsp;Worden, indien men niet ter dege rekening zou houden met de belangrijkenbsp;Verschillen in de bezetting gezien naar leeftijd en geslacht. Wil onderlingenbsp;Vergelijking mogelijk zijn, hetzij van verschillende bedrijfshoofdgroepennbsp;Onderling, hetzij van verschillende bedrijfsverenigingen, dan zal de bevolkingsopbouw bekend moeten zijn en zullen de nodige correcties aangebracht moeten worden wil men tot ver strekkende conclusies kunnennbsp;komen.

Ten slotte wil ik hier nog vermelden, dat ik bij de diagnose-ziektestatis-tiek verder met de hoofdbedrijfsgroepen geen rekening meer heb gehouden. Beperking moest ik mij op leggen en juist het feit, dat de bedrijfshoofdgroepen toch steeds een groot aantal arbeiders omvatten die niet Voor die groep specifieke arbeid verrichten, was voor mij reden op ditnbsp;punt beperking na te streven.

Overzicht van ziekteverzuimen in verband met diagnose en ziekteduur.

De ziekteverzuimen, die thans verder besproken zullen worden, zijn uitsluitend verzuimen waarbij een medicus de diagnose vermeldde. Opnbsp;grond van de tabellen 4, 5, 6 en 7 mag men dus verwachten dat behandeldnbsp;zullen worden:

30105 verzuimen bij nbsp;nbsp;nbsp;mannen waarop welnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitkering werd verstrekt

1523 nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

15418 nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vrouwennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;welnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

798 nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geen

Echter blijkt bij de bestudering der dossiers, dat het nogal eens voorkomt, dat de controle arts den zieken arbeider niet thuis treft en deze niet voldoet aan een oproep ter nadere controle omdat hij het werk juistnbsp;heeft hervat. Het zou onjuist zijn deze gevallen verder hier op te nemen,nbsp;zij behoren voor de diagnose statistiek te worden geëlimineerd. Doennbsp;wij dit dan blijven er ten slotte voor verdere bestudering over:

29845 verzuimen bij nbsp;nbsp;nbsp;mannennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;met uitkering, metnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;853362 ziektedagen

1461 nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zondernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;306nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

15332 nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vrouwennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404102nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

726 nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zondernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;269

47364 nbsp;nbsp;nbsp;,, in totaal,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;met 1258039nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

De ziekteverzuimen waren van een diagnosenummer voorzien overeenkomstig de vroeger gegeven diagnoselijst. Inmiddels is echter verschenen de Nomenclatures internationales des causes de décès igdS, welke lijst iknbsp;thans terwille van de vergelijkbaarheid voor zoveel dat mogelijk isnbsp;verder zal volgen. Daartoe werden allereerst de ziekten in groepen bijnbsp;elkaar gebracht en zal thans bij iedere groep een korte beschouwingnbsp;worden gegeven. De indeling van ieder dezer groepen is gelijk, in eennbsp;eerste kolom worden de diagnoses vermeld, met daaronder tussen haakjesnbsp;de nummers van de bedoelde internationale lijst. Dan volgen de tweenbsp;hoofdkolommen voor mannen vrouwen, welke beiden onderverdeeldnbsp;zijn in 4 kolommen, respectievelijk aangevende de aantallen der genoteerde gevallen, hun totaal aantal verzuimdagen, hun gemiddeld aantalnbsp;verzuimdagen en het aantal gevallen zonder uitkering.

37

Groep I. Infectieuse- en parasitaire ziekten (tabel 9).

De cijfers vermeld onder syphilis zijn verkregen door samentelling van de getallen die genoteerd werden onder syphilis en onder tabes dorsalisnbsp;en dementia paralytica. Hieronder behoorden ook nog te vallen de gevallennbsp;van aortitisluetica en aneurysma aortae; waar deze echter niet afzonderlijknbsp;vermeld waren, was dit onmogelijk; zij toch stonden samengenomen innbsp;de oorspronkelijke lijst onder aneurysma en andere arterieziekten.

In groep I vinden we 8921 gevallen voor mannen en 4354 gevallen voor vrouwen, zijnde respectievelijk 29,6% en 28,8% van alle gevallen waarvan een diagnose bij mannen of vrouwen bekend was. De gemiddeldenbsp;ziekteduur voor deze groep is bij mannen 20, bij vrouwen 22 dagen.

De gemiddelde ziekteduur is voor mannen korter dan voor vrouwen bij; typhus en paratyphus, erysipelas, longtuberculose, overige tuberculose-

38

gevallen, gonorrhoea, malaria, syphilis, influenza zonder longontsteking, morbilli etc., daarentegen langer bij scarlatina, septicaemie etc., influenzanbsp;zonder longontsteking, meningitis epidemica etc., en bij de groep ,,overigenbsp;ziekten in deze groep thuis behorend”. Soms zijn de verschillen vrij gering,nbsp;soms van weinig betekenis, omdat het totaal aantal te gering is om hetnbsp;trekken van conclusies toe te laten, soms echter zijn er belangrijke en vrijnbsp;grote verschillen zoals bij de gonorrhoea en de restgroep, welke laatstenbsp;echter weer van weinig betekenis is door de grote variatie per diagnose, dienbsp;hier mogelijk is. Bij de gonorrhoea staan gemiddeld 32 ziektedagen bijnbsp;mannen tegenover 58 ziektedagen bij vrouwen. Het aantal echter klein.

Ten slotte moge hier gewezen worden op het feit, dat deze groep vrijwel beheerst wordt door de influenza, immers 8150 van de 8921 gevallen bijnbsp;mannen en 3880 van de 4354 gevallen bij vrouwen berusten op griep ennbsp;zijn complicaties en het is duidelijk, dat bij een zo grote frequentie eennbsp;regelmatig verschil in ziekteduur van 1 dag op de 14 of 15 dagen wel vannbsp;groot belang is, zowel financieel als gezien vanuit het standpunt van eennbsp;groot bedrijf waarin verzuim zeer storend moet werken. Als inderdaadnbsp;de influenza bij mannen en vrouwen een evengrote frequentie heeft,nbsp;zouden de cijfers van 8093 gevallen bij mannen en 3867 bij vrouwennbsp;erop kunnen wijzen, dat grof geschat het aantal verzekerde mannen ongeveer dubbel zo groot is als dat der vrouwen. In deze richting wijst ooknbsp;het totaal der verzuimen voor mannen en vrouwen, een gegeven dat vannbsp;belang is bij de verdere beoordeling der ziekte gevallen.Ook de longtuber-culose met 260 gevallen bij mannen en 144 bij vrouwen wijst in deze richting. Opvallend is bij de longtuberculose, dat de mannen een gemiddeldenbsp;ziekteduur van 148, de vrouwen van 165 dagen hebben, een verschil, datnbsp;gezien de grootte van het materiaal stellig niet zonder betekenis is.

Wat de gevallen zonder uitkering aan ziekengeld betreft mag worden aangenomen, dat de 16 gevallen van longtuberculose zullen zijn afgewezennbsp;op grond van een of andere wettelijke bepaling, terwijl daarentegen denbsp;88 gevallen van influenza bij mannen en de 62 gevallen bij vrouwen welnbsp;een gevolg zullen zijn van een ziekteduur korter dan 4 dagen.

Groep II. Kanker en andere gezwellen (tabel 10).

Allereerst moet hier worden opgemerkt, dat het lymphogranuloma malignum nog werd ondergebracht in de groep „overige tumoren”, hetnbsp;betrof echter slechts enkele gevallen.

Dan valt op het grote frequentieverschil voor het carcinoma etc. voor mannen en vrouwen, hetgeen stellig is toe te schrijven aan het reedsnbsp;eerder vermelde feit, dat de oude vrouwen in het verzekerde materiaalnbsp;belangrijk gaan ontbreken. Merkwaardig is de veel langere ziekteduurnbsp;voor de mannen voor ieder der drie te vergelijken groepen, terwijl hetnbsp;zeker de moeite waard is te wijzen op het feit, dat bij de vrouwen 77 vannbsp;de 132 tumoren berusten op benigne tumoren van uterus en ovaria.

39

T.o.v. alle ziektegevallen met uitkering geven de tumoren bij de mannen 0,5%, bij de vrouwen 0,9%, zonder de tumoren van uterus en ovaria zou dit cijfer voor vrouwen zijn 0,4%.