-ocr page 1-
a Amsterdam cktz Piebjo. ' jmortieil u^^^ar
-ocr page 2-
Het Nieuw Stede Boek
VAN
-*> -3L. JL^ JL ■ • ^
OFTE NAAUWKEURIGE
BESCHRYVING
VAN ALLE DESZELFS STEDEN, PALEYZEN, KERKEN, &c.
Nevens de Land-Kaarten van alle deszelfs Provinciën.
Het Tweede deel.
I N ti O U T> E ]Sf T> E,
KERKELYKEN STAAT.
Naar de Tekeninge van Zaliger den Heer JOAN BLAEU, Schepen en
Raad der Stad Amfterdam, vermaard door zyne Oitlaffen en
Stede-boeken, door hem in het licht gegeven.
talles naar de Orgineelen, op deplaatfen afgeteekend, nevens de Plaaten
die hyinzyn leeven daar van heeft laatenfnjden, waar vaneenhe
omnaamvkeuriger te weezen, binnen Rome gemaakt zyn.
Waar by gevoegt zyn veele Steden, Havens, Kerken en andere
Gebouwen, naar de Roomfche Voorbeelden. &c.
In Ordre gejield
T'AMSTERDAM,
Door denArbeid vanPiETERMoRTiER, Boekvèrkë^r
MDCCIV,                                  *wpcx.
Mn Privilegie.
-ocr page 3-
NIEUWE
BESCHRYVINGE
VANDEN
KERKELYKEN
S TA A X •
De Land-ftreek van Rome.
Qtyme. Hoofd Patriarchfchap.
Het Erf-deel van St. Pieter. V'iïerhe.
Het Hartogdom van Caftro. Caflro.
Het Orivietano.
                 ÖrV«tfo.Bisdom.
Het Perugino.                   &erufe.
Ombria»                   Spolete. Hartogdom»
't Land van Sabine.          Nartu.
't Mark-Graaffchap van Ancone. Ancone.
Het Hartogdom vanUrbino.Ur&Ho.Aartsb.
Romagne.
                      fyvenne.
't Ferrarez.               Ferrara, Hartogdom.
't Bolognez.             Bolcgne. Aartsbisdom.
DE KERKELYKESTAAT
,
N'T ALGEMEEN.
|Et «reene men de Kerkely-
ke Staat noemt, isde
uitgeftrektheid van de Lan-
| den, die van de Stoel van
Rome af-hangen ,• die daar-
om te aanfienelyker is, om
^E^r^—^ - dat de Paus daar het Werelt-
S3?S3.^rf- of Hoofd vandegrLe
? iLmen van Italië, Hoofd der Biffchoppen
^^e afhangende, en Biffchop van S. lan
j T^erTn. Dit Land was certyds, als het
,We -punt van 't Roomfe Ryk , dat in
"lid en in magt alle de andere Staaren
't Romtjnfi
rS Al overtroffen heeft ; zyne uitge-
I.
2,
3*
4-
5-
7-
8.
I
\
9-
10.
ii.
De Land-ftreek van Rome of't Land der
Latynen , is in 't Noorden bepaalt door Terra *w^££
Sabina -, in 't Weften door het ErPdeel van St.Jhetk vm
Pieter j in 't Zuyden door de Middelandze zee,Rmt'
en in 't Ooften door 't Koninkryk van Napels j
zyne uitgeftrektheid van t Zuiden tot het
Noorden is ontrent van 14. mylen , en van't
Weften tot het Ooften van 16.
Ryk*
*         CkthSU doen bepa.lt int beften door de
itreMnei                     Kttordcil door de Zeen
AtUS &tland, Duytsland en deOoft-
van 1»4"<3'often door Armenië en Perfie; .fit
zeC;jm ,loor Ethiopië ; het heerfchte Opper-
PT/U over de geheele Middelandze zee,
L°ovee tn oneyndSyk getal Eilanden waar
C ° t,t meeftendeel zoo veel Konmkryken
vil „,.,. and , dat de Paus heden befiï, is
2f„ een kleine uitgeftrektheid , int Noorden
-VlfbeÏÏt door de Staaten van Venenen e„
»SÖ«*. ** Weften door d*Har-
* bommen van Mantua, van Modena en
togdomrnen v
            ^^ ^ een gedeel-
ffvan Tofcanen en de Middelandze zee ; int
le,JdVften door het Konmkryk van Napels,
^i gedeelte van de Golf van Venene Zy-
T, ut" eWtheid vant Zuiden tot het Noord-
"c f ° is ontrent van 81. mylen van Terra-
1f tot aan de Grenzen van t Polefin tot aan
Tr\(iee , <=" ^Y" breete Vaa>t WfC" t°t
W Ooften van 44- «yl« > van de CaÜP
, . If tot aan de punt van Ancone en tot
l«o2Novo toe. De ligt is daar opveeleplaat-
V Ik en naar de kant van Rome ongezont,
zen diK, en
             ff         ftjlftaande wateren
rde'vCige grond , die egter in Wynen ,
?,«.« Vrugten en Weiden vrugtbaar ge-
ee is ' Men merkt daar de "' kleiM
gende Landfchappen in aan.
II. Deel-
de STAD ROME.
IL Plaat.
Rome, $pma legt aan den Tyber > Hoofd*
Stad van ganfeh Italië , de Zetel van den Op-
per-Priefter, en eertyds der Romeinze Keizers,
de Italiaanen noemen het ^oma U Santla het
Heiige Qtome , om dat het met het bloed van
een oneindelyk getal van Martelaars befprengt
triarchfihdp'
33. mim irt
x.jn brettm
,
tn
\6.grttit.
30. mm. m
dtUngtf.
is geweeft, en dat het de verblyf-plaats van de
Paus is; Romulus is daar de Stigter van. De-
ze Stad na 7. Koningen gehad te hebben ,
nam de beftiering van een Republik aan, en
zedert Julius Cezar was zy de Hoofd-Stad van't
Ryk , gelyk zy te vooren geduurende de Ko»
ninklyke Regeering en de Republik geweeft
Was : de drie fchoonfte Paleizen zyn die van 't
Vatican , vaft Monte Cavallo en van S. Jan de
Lateran. Wat S. Pieter van Rome belangt ,
I daar had men een boek alleen toe van noden ,
om de fchoonheden en heerlykheden daar van
wel te befchryven. Men zal wyt-loopiger van
deze Stad in het vierde deel fpreeken , dat al-
les behelzen zal , dat'er aanmerkens waardig
te Rome is»
&jp<ft'yf.'
B E-
A 2
-ocr page 4-
BSCHRYVINGE v a n d e
bevolkt* Zy heeft een Bisdom, dat daar van de
verwoefte Stad Caftro overgebragt is.
BESCHR.YVINGE
van't MARK-GRAAFSCHAP
van ANCONE.
'M«fk~ Het Mark-Graaffchap van An cone is in 't
Gr**ffchap Noorden bepaalt door de Adriaanfche Zee; in 't
vm AlK9nt' Weften door het Hartogdom van Urbino,- in't
Zuyden door Umbria , en in 't Ooften door
het geene zydze Abruzzo , daar het door de
Rivier de Tronto van afgefcheiden is. 'T is
een heel vrugtbaar land, en van eene genoeg-
zaame groote uitgeftrektheid , het bevat een
gedeelte van 't ÏÏicemm der Ouden, en heeft van't
Zuyden tot het Noorden omtrent 18. mylen ,
en van het Weften tot het Ooften 23. of 24.
ANCONE of ANC O NA.
III.    Plaat.
£id*C°n' ^e ^tac* ^ N c ° N A » '1S ^e Hoofd-ftad van het
grJZ"^.Mark-Graaffchap van Ancone. Het is langs de
mm*, inde Golf van Venetien gelegen, op het hellen van
xr2/*»3een kleine Caap. Het heeft een Bisdom , een
lanatt, goed Slot, en word voor een van de befte Plaat-
zen van de geheele Kerkelyke Staat gehouden,
zyn Haven was eertyds de fchoonftc van gants
ïtalien; alle van Marmer-fteen, en had zelfs veel
Marmer-fteene Pilaaren , daar men de fchepen
aan vaft-maakte. Deze Haven is byna geheel
vervallen, en zyn Koop-handel te niet. Deze
Stad is zeer oud. Zy is vry geweeft, maar in 't
jaar 1532. trokken eenige Troupen van Cle-
mens VII. daar in , onder Pretexft van haar
tegens de ftrooperyen der Turken te befcher-
men , en zedert hebben de Pauzen haar Gar-
nizoen daar in gehouden.
de BOOG van ANC O NA.
IV.    Plaat.
DezeBooG is gemaakt van groote Blokken,
van witte marmer, die zoo wel gehouwen , en
zoo net zamen-gevoegt zyn , datmen de punt
van een mes tunchen de groeven niet wel zoude
konnen brengen , zoo dat dit gebou van verre
aanziende voor komt , of het van een ftuk
gemaakt is. Deze Boogwierd opgeregt ter eere
van Trajanus, van Plotina zyn vrou , en van
Martiana zyn zufter , het op-fchrift, dat daar
nog heel net op ftaat, geeft ons te kennen ,
dat het tot erkentenis was , wegens dat deze
Prins de Haven op zyn eygen kofte verbeetert
had.
ROCCA CONTRADA.
VI. Plaat.
Roe ca Coktrada, is een Burgt van het
Mark-G raaffchap van Ancone met een wel ver-
fterkt Cafteel, gelegen digt-by de Berg Ape-
nium , in een plaats , die men Beauregard
noemt, van wegens zyne aangenaame gele-
gentheid -, van twee zyden word hy door twee
zeer hooge Bergen befchermt , en hy is met
fterke muuren omringt j hy heeft vyf Poor-
ten •> hoewel deze plaats zeer aengenaam is ,
is hy egter weinig bewoont, maar de lieden
van hoedanigheid komen daar gemeenelyk de
Zomer door-brengen.
GEZIGT van ARIMINIUM
of R I M I NI.
VII. Plaat.
De Stad Rimini, is aan de mond van de , .
Mareccbia aan de Golf van Venetien, agt mylen juJÜ^
van Ravenne naar het Ooften gelegen, Rimini
is een zeer oude Stad, tegenwoordig is zy klein
en arm , hoewel het land vet en wel bebout is.
Men ziet daar de overblyfzelen van een Schou-
burg , een Zegen-boog , een zeer fchoone
Brug van marmer , en veele fchoone gebouwen
door de Malatefien getimmert, die eenige tyd
daar Meefter van geweeft zyn. Zy heeft een
Bisdom af-hangende van Ravenne, en voor-de-
zen had zy een fchoone haven die men door
de Zanden heeft laten verftoppen. Defe ftad
is vermaart door de Kerkelyke vergadering,
die de Keyzer Conftantius daar in 't jaar 359.
liet houden.
De VIII. Plaat.
Vertoont de platte gront van Rimini*
DE BOOG VAN
RIMINI.
IX. Plaat.
Deze Boog, is digte by de Oofter Poort ,
waar door men na Pezaro gaat, hy is van
zeer fchoone Marmer , hy is van de Keyzer
Auguftus opgeregt, doen hy zeven-maal Bor-
ger-meefter geweeft , en voor de agfte maal
Borger-meefter aengeftelt was.
AQUAPENDENTE.
V. Plaat.
'jiqttpn- ^e $tatï Aquapendente, legt in het
dcme Bis- Landfchap van Orvietano , op een Berg digt
by de revier de Paglia , tuftchen Siena en het
meir van Bolfena. £y neemt haar naam van de
groote menigte wateren, die van haar Land-
ftreek af komen, zy is redelyk groot maar fl egt j
ASCOLL
X. Plaat.
De Stad A s c o l 1, is gelegen in het Mark*
graaffchap van Ancone , daar de rivier Caftel-^'»^-
lano zig in die van Tronto werpt. 'T is een
Stad zeer oud , groot, goed , fterk-gemaakt
en
-ocr page 5-
• K Ê R K E L Y K
en befchermt door twee Oude Kafteelen. Zy
heeft een Bisdom af-hangende van de Paus*
E N STA A T;
de F ON TE IN,van
BOLOGNE.
XIII. Plaat.
DezeFoNTEïN, is vlak over't Paleis; zy is
van Marmer, met zeer fchoone beelden vercfcrt,
onder dewelke een Neptunus is van een won-
derbaare groote , omringt van Dolfynen en
Meer-minnen. Men verzekert, dat deze Fon-
tein 70000. Goude Kroonen gekoft heeft , de
onkofte van de onderaardze buizen daar onder
begrepen.
A S S I S E.
XI. Plaat.
. ƒ#ƒ« Deze Stad A s s i s e , is in Umbria of 't Har-
' ud'm< togdom van Spoleto , digt by de Berg Afi ,
ende. Rivier van dezelve naam , daar zy <ie
haare van gekregen heeft, tufTchen de Stad
van Perigia en die van Nocera ; AfTife heeft
een Bisdom af-hangende vaedc Paus , en heeft
de geboorte en graf-ftede aan S* Francifcus ge-
geven.
de GROOTE PLAATS,
ende PLAATS di PORTA
te BOLOGNE.
XIV. Plaat.
De Groote Plaats is zeer fèhpon, men ziet
daar de Kerk van S. Petronius , die de
grootfte van Bologne is, in welke men de Zui-
der lyn van Caffini aanmerkt , die op een ko-
pere plaat in de vloer ingeleid geteekent ftaat,
en is twee hondert twee en twintig voeten lang.
De Kerk ten naaften by van 't Weften naar het
Ooften gelegen zyn,de , zoo word bevonde ,
dat deze lyn aan den ingang van het groote
portaal, aan de linker hand , beginnende een
regte doortogt tuifchen de pilaaren heeft, en
zonder beletzel byna tot aan het eyndc van het
kleine portaal dwers doorgaat. Net op 't mid-
den van de lyn heeft het welfzel van het Iaat-
fte portaal een kleine opening , waar door een
ftraal van de Zon komt, die op de lyn de
Zonne-ftanden ( Solftitia ) en de Nagt eeve-
ningen ( Eauinoctia ) aanmerkt. Keizer Carel V.
wierd in 't jaar 15:29. door Paus Clemens VII.
in deze Kerk gekroont.
Op de zelve plaats is het groote Paleis, daar
de Cardinaal Legat, en de Gonfalonnier met
zyne Raaden haar wooning hebben. Dit Paleis
is zeer heerlyk , en met een groot getal naau-
keurigheden vervult.
Men ziet aan de Plaats di Porta , twee zeer
aanmerkelyke Toorens ,• van welke die delli
Afinelli
zeer fmal, en egter de hoogfte van ge-
heel Italië is: de andere Garifenda geheten is met
zoo groote konft gebout, dat zy Ichynt voor
over te hangen , en eiken ©ogenblik te moeten
vallen.
BESCHRYVINGE
V A N 'T
BOLONEZ.
Het Brfone^, word bepaalt in 't Noorden
door het Ferrarez ,• in 't Weften door het Har-
togdom van Modcna , in 't Zuyden door Tof1
canen -} en in 't Ooften door Romagne ,• het is
van 't Zuiden, tot het Noorden iy. mylen,
en van't Weften tot het Ooften 10 of elf, 't is
een Land uitnemende vrugtbaar 4in allerhande
Graanen en Vrugten.
JBONONIA of BOLOGNE.
XII. Plaat.
ttlogn, De Stad Bologne, Legt in 't vrugtbaarfte
jtarts-Bis- Land van geheel Italië , 't geene haar denaam
iK£i,.van het vette Bologne gegeven heeft, gelegen
ind'i hitte>'m het Bolonez , aan de voet van de Apcnnin
*»34^'*aan de rivier de Reno , agt of negeu mylen
togt, van Ferrare, naar de kant van t Zuiden. Bo-
logne is een van de voornaamfte (leden van Ita-
lië , men geeft haar twee mylen in 't ronde ,•
xy is zeer wel geboud , en vol van Kerken ,
van Kloofters en van Paleizen ,• haare huizen
hebben galderyen , die op de ftraaten uitfte-
fcen, dat de inwoondersvoor de Zon en Regen
bevryd. In deiè Stad zynvier-hondertZy mo-
lens j zy handelt ook in Wafch , Hennip f
Vlas, Hammen, Socyfen, Seep-ballen, Ta-
bak, en reuk-werken. Deze Stad heeft een ver-
maarde Academie voor het Borgerlik en Ker-
kelik Recht, een OefFen School van doorluch-
tige verftanden , die men Delli Otiofi noemt,
én een Aarts-bisdom zedert het jaar 15:82. Zy
• heeft zig langen tyd als een Republik gehou-
den j waar door haar voornaamfte geüagten
zeer geplaagt geweeft zynde , die op haar
beurt de Opper-Hoofdigheyd in naamen , zy
gaven haar in't jaar van 1 joo'. aan de Pauzen
over , die haar door een Legato a Latere rege-
ren , en die haar toelaten een Auditeur di Ro-
ta en een Gezant te Rome te hebben , als of
zy- daar niet van af-hangende waaren.
II. Deel.
De XV, Plaat.
Vertoont het gezigt van de Groote
Plaats , en van het Paleis te Bologne.
STUDIO PUBLICO.
XVI. Plaat.
De Plaats , daarmen de openbaare Leffea
doet , is een van de fchoonfte , die in Europc
B                       mo-
-ocr page 6-
I N GEHANDE
doet-men aan die daar buiten zyn een geluit
hooren , als de fchoot van een pistool ; en in
de andere konnen vier perfoonen in de vier hoe-
ken geplaats, en het oor tegens de muur heb^
bende zig onderhouden , fchoon zy heel zagt
fpreken , zonder dat zy van de andere lieden,
die in de kamer zyn , verftaan worden. De ge-
vel van dit fchoone gebou is hondert tachtig
voeten breet, en negentig voeten hoog. Michel
Angelo is de voornaamfte Bou-meefter van
dit Paleis geween: , datmen een wareld van
zeld-zaamheden , van Oudheden en van aller-
hande fchoone zaaken noemen kan.
De XXI. Plaat.
Vertoont het binnenfte van't Paleis
van Caprarola.
3. E S C H R Y V
mogen zyn j zy heeft Zaaien en voor-hoven ,
die zeer groot en zeer fchoon zyn. Deze hoo-
ge School heeft veele groote namen voort ge-
bragt.
de S. MICHIEL in BOSCO,
ende CATHUYSERS.
XVII.    Plaat.
• De Kerk van S. Michiel is op een heuvel
gelegen digt by Bologne , in een plaats zeer
aangenaam en van alle kanten met Boomen
omringt ,• van daar is het, dat zy de naam van
S. Michiel in 't bofch gekregen heeft.
De Cathuizers legt ook in een zeer aangena-
me vlakte digt by Bologne.
OUD BOLOGNE.
XVIII.    Plaat.
Bologne, is duizend jaar ouder als Rome,
zy is door de Koning Celfinus geftigt geweeft,
die haar Celzine noemde -, de Koning Felzinus
haar vervolgens herftelt hebbende wierd zy
Felzine geheten $ zy heeft de naam van Bolog-
na niet gekregen , als eenige eeuwen daar na,
zyn de vergroot geworden , door een van haa-
re Koningen Bonus genaamt. Deze Stad was
zeer vermaart, men noemde haar de Moeder
der Wetenfchappen , en de Meefterze van ge-
heel Italië. Haare inwoonders gaven zig boven
alles aan de kennifle van natuurlyke zaaken op,
om door dit middel de toe-komende dingen te
raden.
c e s e n a.
XIX. Plaat.
De Stadt Cesena, is in het Romagne , aan
BuSmï <-e voet van een berg , die haar naam voert,
(waar een Cafteel op is , dat by naar verwoeft
is) vyf mylen van Ravennegelegen , daar zyn
Bisdom van af-hangt. De rivier de Savio be-
lpoelt de muuren van Ccfèna.
CAPRAROLA PALEIS der
FARNESEN BUYTEN
ROME.
XX. Plaat.
,, Caprarola, is een van de Hëerlykfte
Paleizen van geheel Italië , het legt in het
Graaf-fchap van Ronciglione , op een heuvel,
waar van de voet bewatert word van de rivier
de Tercia digt by de kleine Stad Caprarola,
van waar het zyn naam genomen heeft. De
Cardinal Farnezeliet in de XVI. Eeu dit Paleis
bouwen. Het heeft vyf gevels , en in't midden
een hof regt rond , niet te min zyn alle zyner
kamers vierkant en wel gelykmatig. Men zie-
tertwee, die iets heel by-zonders hebben, inde
cene kloppende, in 't midden van de houte vloer,
De XXII. Plaat.
Vertoont de algemeene platte gron4
van dit zelve Paleis.
NOCERAen
CASTELNOVO.
XXIII. Plaat.
N o c e r a , is een kleine Stad van het Mark- Nacn*
graaf-fchap van Ancone , gelegen by de bero-
Apennin , in het Hartogdom van Spolete ,
vyf mylen van de Stad van deze naam , naar
het Noorden. Nocera heeft een Bisdom , dat
van geen Aarts-bisdom af-hangt.
Castelnovo, is een kleine Stad van de
Kerkelyke Staat, in het Ferrarez by den berg
Apennin gelegen , op de weg , die van Lo-
retto naar Rome leid , acht mylen van Ferara
naar het Noord-Weften , in een Landftreek,
die zeer vrugtbaar in Kooren , ^yn , en O-
lyven is. Het Cafteel, dat in de Stad is , heeft
zyn naam daar aan gegeven.
CIVITA-VECCHIA.
XXIV. Plaat.
De Stad Civita-Vecchia, is gelegen
in het Érf-deel van S. Pieter , aan de grenzen
van het Hartogdom van Caftro , aan de Tof-
caanfè Zee , daar zy een goede haven heeft,
die voor de Galeyen van de Paus voor een ge-
woonlyke haveverfterkt.Innocentius XII. heeft-
ze voor een vrye haven verklaart , en haar
groote voorregten gegeven , om daar een groo-
ten handel naar toe te trekken. Civita Vecchia
is een fterke Stad , zy wierd voor dezen ver-
woeft , en van haar puin-hoopen boude men
Cincelles , maar haar Inwoonders verlieten
deze laatfte , die nu vervallen is , en zy her-
bouwde Civita-Vecchia.
civita nova.
XXV. Plaat.
De Stad Civita Nova, is in het Mark-
graaf*
-ocr page 7-
K È N S t A A TV
K E R K E L Y
graaf-fchap van Ancone op een Berg gelegen,
twee mylen van Lorettc , tufTchen de kleine ri-
vier Alme ende ftroom Chienti, die een myl
van de Adriatifche Zee is , daar een haven is,
die de naam van deze Stad voert. Zy heeft de
Titel van Hartogdom.
BESCHRYVINGE
van 't FERRAREZ.
Het Ferrarez, word in 't Noorden be-
paalt door het Polefin , in 't Weften door het
Hartogdom van Mantua , in 't Zuiden door
het Bolognez en Romagne ; en in 't Ooften
door de Golf van Venetien. Zyne uitgeftrekt-
heyd van 't Noorden tot het Zuiden is ontrent
van 17 mylen , en van het Weften tot het
Ooften van 20. De Po loopt dwers door dit
Land.
GUBBIO.
XXVI. Plaat.
De Stad G u b b i o , is de Hooft-Stad van den
kleine Land-ftreek van 't Hartogdom van Ur-
bino , en gelegen tufTchen de ftad van deze
naam en die van Afïïze, vier mylen van deze,
en negen van de andere. 'T is een kleyne ftad
maar oud ; zy heeft een Bisdom af-hangende
van Urbino.
f e r r a r a.
XXX. Plaat.
De Stad van F f. r r a r a , is aan een arm
van de Po gelegen , die men Pomorfo noemt, «£^U
naar de grenzen van de Staat van Venetien gr*d>iomin.
tufTchen Mirandola en Tomachio , tien mylen £*J2£
van Bologne naar het Noorden. Zy is in een *© «>'».*«d*
vlakte gelegen , met goede muuren voorzien,Un£ft'
en door een Slot met zes bolwerken befchermt.
Deze Stad heeft ontrent vier mylen in zyn om-
gang , zy is wel geboud ; men ziet daar twee
fchoone Paleizen van de oude Hartogen van
Ferrare , en een groot getal zop geeftelyke als
waareldlyke gebouwen , maarzedert dat zy on-
der de heerfchappy der Pauzen geraakt is , ver-
mindert zy in inwoonders , en vervalt van
dag tot dag. Zy heeft een hooge School door
Albert Mark-graaf van Ferrara in 't jaar van
1390. geftigt , en een Bisdom, dat niet als
van de Paus af-hangt.
F A BR I A N O.
XXVII. Plaat.
Fabrïano, is een Burgt gelegen in het
Mark-graaf-fchap van Ancone by de oorfprong
van Fuimefino , vyf mylen van S. Severyn,
naar de zyde van 't Weften. Hoe wel Fabriano
niet als de Titel van een Burgt heeft, overtreft
zy egter veele goede Steden.
FANUM, GEMEENLYK
F A N O.
XXVIII. Plaat.
De Stad Fano , is aan de Golf van Vene-
tien , tufTchen Pefaro en Sinigalia , twee my-
len van deze laatfte gelegen. Zy is de Hoof-ftad
van een kleine Land-ftreek, in het Hartogdom
van Urbino geleegen , en die de naam van
T arte delta Cbkja, dat is te zeggen , een gedeel-
te van de Kerk ,• om dat het de Pauzen toe-j
quam , eer dat zy Meefter van 't Hartogdom
van Urbino waren. Deze Stad heeft zyn naam
van een Tempel aan de Fortuin toegewyd ge-
kregen , die de Romeinen daar deden bouwen
ter gedagteniffe van de vermaarde zegen , die
zy op Asdrubal broeder van Annibal verkregen.
Men ziet daar nog een zegen-boog , die drie
Poorten heeft , dertig ellen hoog , geheel van
marmer , en van de Heerlykfte van gants
Italië.
FORUM SEMPRONY
GEMEENLYK
ÏOSSOMB RON E.
XXXI. Plaat.
De Stad Fossombrone, is in het Hartog- *.
dom van Urbino gelegen , drie mylen van dcM&mT*
Stad van deze naam , daar haar Bisdom van
af-hangt. Deze Stad is geftigt van de puin var*
het oude Forum Semprony, dat vyf-hondert
fchreden van Foffombrone was , en dat door
de Gotten en Lombardiers verwoeft wierd.
FRESCATI.
XXXII. Plaat.
De Stad F r e s c a t i , legt in de Land-ftreek
van Rome , vier mylen van deze Stad , in de
buurt van het oude Tusculanum biceronis ,• zy
heeft een Bisdom af-hangende van Rome , dat
altyd door een van de zes oudfte Cardinalen
bezeten word. Frescati is nog fchoon , nog
volkryjc ,• maar het is aanzienelyk door het
groot getal van fchoone Paleizen , die men in
haar Lands-douwe getimmert heeft , onder
welke men de Villa d' Alobrandinï bezonder
I aanmerkt , die men het Belvedère van Frescati
B *                    noemt,
F AVENTIO GEMEENLYK
F A £ N S A.
XXIX. Plaat.
De Stad F a ë n s a , is in het Romagne , aan
de rivier deAmome, tufTchen Forli en Imola,
ontrent vier mylen van de een en de andere
gelegen. 'T is een kleyne ftadt, maar oud ,
zy heeft een Bisdom af-hangende van Raven-
na. Zy is vermaart door hetfehoone vlas , dat
in zyn land-ftreek groeyt, en door het fchoo
ne aardewerk,- dat-men daar maakt.
Faetifd
Bisdom.
-ocr page 8-
ï N G E v a n de
met twee fchoone Galderyen. Maar 't geenc
daar aller aanmerkens waardigfte is , dat is de
Schat-kamer. Deze kamer is een wyde plaats;
zeventien groote kaffen met dubbelde deuren,
bedekken de muuren , het welf-zel is van plei-
fter , in perken verdeelt en Verguit, en met
fchoone fchilderyen verrykt. Deze kaffen zyn
vol van enkel goud , van onderfcheyde kofte-
lyke gefteenten , of van vaten en cieraden
dierbaarder dan gout. Deze rykdommen zyn
mildaghcden van Prinzen en van volkeren ,
die zedert vier hondert jaaren gedueriglyk ge-
fchenken daar kommen doen.
« BES Ö H R Y V
noemt, van wegen de fchoonheyd van zyn
uitzigt ; de Villa Borgueze , de Villa Tuscu-
lana , Mondragone , de Ruffina van den Har-
tog Sforze , de Ruffinella van den Cardinal
Detï, de Villa van den Hartog van Sora , de
Villa van den Hartog Altems , de Arrigone ,
de Belpoggio van den Hartog van Ceri, de
Acquaviva van de Cardinal Montaldo , en de
Kloofters van de Capucinen en van de Camal-
doli.
HERMITAGE van
S. R O M U A L D.
XXXIII. Plaat.
Het Kluizenaarfchap ofte van S. Romuald,>
Omitêp. ^ de orde van de Camaldoli ingeftelt heeft ,
is digt byFrescati, op een kleine Berg , ineen
af-gelegen hoek j men noemt deze plaats óok
de Villa van Montdragon , óf het Boofter van
de Camaldoli.
PLATTE GROND
VAN DE CAPEL VAN
LORETTE,
XXXVIL Plaat.
Het huis, dat men de Heylige Capel noemt,
is het zelve , zegt men , daar de Maagt Ma-
ria in gebooren is , daar zy met Iofèph onder
trout en getrout is , daar de Boodfchap van
de Engel, de Vleeffch wordinge van de Zoone
Gods gefchied is. Men zegt, dat de Engelen
dit huys van Nazaret ftaende , den i o. May
nor. in Dalmatie op een kleine Berg over
bragten. Na het twee-maal van plaats veran-
I M O L A.
XXXIV. Plaat.
De Stad Imola, is in het Romagne op een
klein Eiland , door de rivier van Santerno ge-
maakt , tufTchen Ravenne en Bologne , zeven
Imold Bis-
dom.
of agt mylen van de een en de ander gelegen. |der^te hebben, voerden zy het ter* ftede , daar
het nu is , op het midden van een groote weg.
Maar om het voor de ongemakken te bevry-
den , daar het deze plaats in ftelde , ftichte
men daar een Kerk $ in welkers midden men
het vind , en om het noch dierbaarder te be-
waaren , heeft men zedert noch vier mueren
op gehaalt , die het omringen , en die het als
in een bufch op-fluiten , zonder het egter te
raaken , uit vreeze dat de twee muuren veree-
nigt zynde , de eene of de andere dag niet ee-
nige verwerringe mogten maken. Alles dat de
Schilder-konft , alles dat de Beeld-houwery,
en alles dat de Bou-kunft deftig had , wierd tot
dit werk aangelegt. 'T is een Corinthifche or-
de, en een witte marmer van Cat-rare^, met laag
verheven beeld-werk uitnemende uitgevoert ,
daar de geheele gefchiedenis van de Maagd op
af-gebeeld is. Daar zyn ook twee nieften de
een boven de ander, tufïchen dubbelde pilaaren.
In de thien nieflen om laag zynde beelden van de
thien ProrTeten , en in de nieffen om hoog die
van de thien Sibyllen. Daar binnen is het, dat
la Santa Cafa beflooten is , 't welke maar in
een kamer alleen beftaat,- dit Huys is van ze-
kere onbekende fteenen gebout, om zoo veel
te beter te overtuygen , dat het van verre komt.
Het is egter zeker , dat deze muuren van ge-
bakke fteen , en van eenige Platte grauwe ,
en roffe fteenen zyn , die over al gemeen zyn.
Dit alles is met kalk en zant gebout, gelyk de
huizen in 't gemeen , maar de ftukken zyn
heel ilegt zamen-gevoegt en qualyk gefchikt ,
't geene met reden genoeg kan doen giffen dac
dit werk-ftuk met groote haaft gemetzelt is.
Men komt in deze Heylige plaats door drie
Poorten , twee van de welke naar de kant zyn,
die
Imola is een wel geboude en volkryke Stad
en heeft een Bisdom van Ravenne af-hangende.
<»■■'■.....■■■— WI.1..I '■»"        II............,-—.. i. .,■■■■■                . ■ ■.......                        -----*
de PLATTE GROND
VAN DE STAD VAN
L O R E T T E.
XXXV. Plaat.
De Stad Lorette, is in 't Mark-graaffchap
van Ancone , vier of vyf mylen van Ancona ,
by de Golf van Venetië , op een heuvel-gele-
gen. Deze Stad heeft een Bisdom af-hangende
van Ferme $ en aan dat van Ravenne vereenigt,-
2y is door de kamer van de Heylige Maagt
vermaart, daar men zegt, dat zy de Zalig-
maker des Warelds ontfing. De voornaam-
fte handel van deze kleyne Stad beftaat in
Heylige Gedenk-penningen, Roozen Hoctjes,
in gezegende Koralen, in Beeldekens, in Ag-
nus Dei &c.
Zerettt
'Bisdom,
PLATTE GROND van de
KERK van
L O R E T T E.
XXXVI. Plaat.
De J^erk vanLoREï te, is van Marmer
fteen. De Kapellen , met fchoone fchilderyen
en beelden verciert, zyn aan de vleugels van 't
febou. Men ziet voor de Kerk het fchoone
eeld van Sixtus V. en een groot Voor-hof
-ocr page 9-
f E R K EL Y K
die naar't Wetten ziet , en geven de doortog
cm van 't Noorden naar't Zuiden te gaan. De
andere poort is ook aan de kant van 't Zuiden,
maar naar het Ooften , en zy geleyd ter plaat-
ze , die men het Heyligdom noemt, dat is tot
de ruimte, die men tuffchen het Autaaren het
eynde van de kamer gefpaart heeft, daar onze
Lieve Vrou is. Daar zyn een groot getal kroo-
nen en Kandelaars rontom het huis van buy-
ten , tegen deze muuren , welke dat influiten.
E N S T A A T. f
. Hoedanig het H. Huys op verfcheide Plaat»
fen is overgebragtk
k Sibylle van Samos*
-. Sibylle Cumane*
. Mofezk
6k Balam»
De XXXIX. Plaat
Vertoont de Muur van het Heilige
Huys van de Heilige Maget te Lö-
rette naar het Weften.
A.  De Venfter van den Engel.
B.   't Autaar van den Engel.
C.  De voet-Bank van het Autaar.
D.  De Trap van 't Autaar.
i.   De Bootfchap van Maria door Contucci.
i.   De Vifitatie door Raphael.
3.   De Befchriving te Bethlehem, door Franc.
S. Gal.
4.   Sibylle Lybique.
5.   Sibylle Delphicjue^
6.   De Propheet Jeremias.
7.   De Propheet Ezechiel.
Uytlegginge van de XXXVII. Plaat.
* Plaat die de agter Trappen aanwyzen.
A.  De vier gefigten van dit Heilig huys.
B.   De wyte ofte opening dieper tufTchen het
Heilig huis, ende het nieuwe Gebouw is.
C.  De oude Muuren.
D.  De Schoor-fteen , waar op ffcaat het Beeld
vande H, Maget Maria,
E.
F.
't Heiligdom.
De Deur daar men naa 't Heiligdom en het
Autaar gaat.
G. 't Autaar dat van Koftelykc gefteente is,
die met de Capel over-gevoert zyn.
H. De Voet-bank van 't Autaar.
I. De gemeene Trap.
K. Een Kas daar men de Siraaden tot het Autaar
noodig , in bewaart.
L. Een Balk die de fojdering onderfteunde ,
eer men het onder-welfde.
M. De Venfter van den Engel.
N. 'T Autaar van den Bootfchap van Maria
onder het zelve venfter.
O. De Voet-bank en Trap van 't Autaar.
P. De Duuren om in en uyt de Gapel te gaan.
R. De Deur van 't Heiligdom.
S. De Deur die na de Trap gaat.
Q^ Boven op de Capel, om de Vaandels en
Lampen af te haaien, die men opdegroo-
te Feeft-Dagen gebruykt.
T. Een Root en Witte Marbere Vloer.
De XL. Plaat.
Vertoont de Muur van het Heilige
Huys van de Heilige Maget Maria
te Lorette naar het Noorden.
De geboorte van de H. Maget, geordon-
neert door Contucci en voltrokken door
Bac : Bandinelli , en door Raphael de
Monte-Lupo.
Het Trouwen van de Maget, geordonneert
door Contucci, en voltrocken door Ra-
phael en door Tribulo , Tribulo maakten
het Beelt dat zyn Stok breekt.
3
4
Sibylle Hellefpontine.
Sibylle Phrygiennc.
Sibylle Tiburtine. ____________________
ó'. De Propheet Efaiaz. -
7.   De Propheet Daniël.
8.   De Propheet Amos.
o. De Duur om naa het verheemelzel te gaan*
10. De
Duur om in het H. Huys te gaan.
5
De XXXVIII. Plaat.
Vertoont het agterfte van het Heilige
Huys van de Heilige Maget Ma-
ria te Lorette naar het Ooften.
De Bouw-K^njl van dit werk is van du Bra-
mante ,
en't Beeld-werk , van André Contucci
de Saulbvin, en van N. Tribulo, en verfchei-
de groote Mannen hebben meede onder haar
gearbeyd.
Dit werk begon onder Leon X. in't 15-14.
en wierd voltrocken onder Gregorius de XIII,
In't Jaar 1^79. en heeft gekoft twee-maal-
Hondert-Duyzent Guldens, behalve de Ma-
triaalen , en het by-werk.
De XLI. Plaat.
Vertoont de Muur van het Heilige
huys van de Heylige Maget te Lo-
rette naar het Zuycfen.
De Geboorte Chriftus door Contucci.
De Aanbidinge , door Contucci en doot
Raphael.
Sibylle Perfienne.
Sibylle Cumée.
6.   De Propheet Malachie.
7.   De Propheet en Koning David.
8.   Dje Propheet Zacharias.
o. De Deur om in het H. Huys te gaan.
io.De ueur van't Heiligdom.
C                    HET
Uytlegginge vande XXXVIII. Plaat.
1. De Doot van de H. Maget, door Dom La-
mia , en door Rapaèl, en van M. Lupo
en door Fran. S. Gal.
II. Deel.
-ocr page 10-
B S C H R Y V I N G E
8
VAN DE
Uytlegginge van de XLII. Plaat.
i. 't Beeld van onze Lieve Vrouw.
2.  De Schoor-fteen.
3.  Caflen daar men de Kleederen en oude Or-
mente van onze Lieve Vrouw in bewaart.
4.  CafTe daar men veele Reliquien in bewaart.
5.  De deur van de Plaats die men het Hylig-
dom heet.
6.  De Eerfte deur van het H. Huys.
7.  Wey-water back.
8.  Een Klein Kasje.
p. Een Steen die door den Paus, aan een Bis-
fchop toe-geftaan was meede te neemen ,
en die Wynig tyds daar na weder gebragt
wierd. Door de ziektens die de Steen hem
toe bragt zoo lang hy die gehad hadden.
ï o. Figuur dat men iêgt te zyn de H. Lode-
weyk.
1 i.Een houd Kruys die men zegt met het H.
Huis over-gebragt te zyn.
12. Venfter daar den Engel door quam.
13.Een Casje daar men eenige aarde werk in
bewaart daar de H. Maget haar van bedient
heefr.
r 4. Een bemuurde Duur daar een balk op legt.
15.Tweede Deur van het H. Huys.
1 o(. Een Steen die geftoole was, kwam van zel-
Ve weder.
18.Een punt van een Ribbe of Balck , die
in de muur vaft is.
ip. Over-blyfzels van het Schilder-werk op de
Muuren.
Het binnenfte van het Heilige Huys
vande HEILIGE MAGET.
XLII. Plaat.
Het metzel-werk is byna heel open , maar
daar zyn nog brokken met fyne kalk beftreken
overgebleven , daar nog fchildery op is , 't gee-
ne doet oordeelen , dat daar over al de beelte-
nis van de Maget op gefchildert is geweeft,
houdende de kleine Jefus in haar armen , het
geene op vyf of zes plaatzen blykt uit het ge-
ne van deze fchilderyen nog over is. Deze
Heylige Tabernakel is van 't Ooften naar het
Weften gelegen. Naar het Ooften is de kleine
fchoorfteen van de kamer , en daar boven ,
in een niette onzje groote Lieve Vrou van Lo-
rette. Men zegt dat deze Lieve Vrou van Ce-
der-hout , en een werk-ftuk van S. Lucas is.
De Figuur is vier voeten of daar ontrent hoog.
De cieraden , daar zy mede beladen is , zyn
van een onnoemelyke prys. Haar drie-dubbele
kroon , die heel met koftelyke fteenen is bezet,
is een gifte van Lodewyk XIII. Koning van
Vrankryk , die ook een kroon aan de kleine
Jefiis gaf. Zy heeft een groot getal rokken tot
verkleeding , en zeven verfcheyde rou tabber-
den voor de Heilige week. Men kleed en men
ontkleet haar met groote plegtigheden. Aan
de twee zyden van de niette zyn twee kafTen
vol van oude cieraden van het beeld, en in
het andere kleine venfter , dat in de muur naar
de kant van 't Zuyden (raat, bewaart men eenige
aarde fchotels , die voor het Heylige huysge-
zin gedieftt hebben , daar zyn veel van deze
fchotelen , die men met Goude plaaten over-
trokken heeft. Vlak tegen over onze Lieve
Vrou naar de kant, die naar het Weften ziet,
is de venfter , waar door zy zeggen , dat de
Engel quam j Deze venfter heeft ontrent drie
voeten in de hoogte , en wat minder in de
breete. Daar zyn twee zeer aanmerkelyke zaa-
ken, die men zegt op de zelve tyt met het huys,
mede overgebragt te zyn, het Autaar door de
eyge hand der Apoftelen gemaakt , en de
fteen , waar op S. Pieter zyn eerfte MifTe dee-
MACERATA.
XLIII. Plaat.
De Stad Macerata, is een van de voor- Mtcerttê
naamfte van't Mark-graaf-fchap van Ancone Bisdom.
gelegen aan de rivier Chiento , vyf mylen van
zyne uitwatering in de Golf van Venetien , en
van de Stad Lorette. Zy heeft een hooge School
en een Bisdom , daar dat van Tolentino aan
gevoegt, en van Fcrmo af-hangende is*
de, Dit is met zilver overtrokken , en heeft
een plaats onder de Heylige over-blyfzelen on-
der het Autaar , daar men gemeenlyk de dienft
op doet. De vloer is van witte en roode mar-
mer. Dit is de oude vloer niet , want zy zeg-
gen , dat de Engelen die met de fondamenten
van het huys te Nazaret lieten. Wanneer men
de plaats nadert, daar onze Lieve Vrou ge-
plaats is , fcheemeren de Oogen van de on-
eyndelyke menigte der koftelyke fteenen, daar
de mantel van het Beeld mede bezet is. Ook
zyn daar rontom niet als Beelden , Borft-Beel-
den en andere Figuuren van Goud en zilver,
zonder van de Zilvere en Goude Kandelaars ,
die agt en twintig in getal zyn te fpreeken ,
ziet men daar twaalf van geflagen Goud , van
de welke twee zeven en dertig pond ider we-
gen. De laatfte ryke Orferhande word altyd
voor een tyd voor de oogen van onze Lieve
Vrou op een plaats daar toe bereyd gelaten.
MONTE FIASCONE
en O S T I A.
XLIV. Plaat.
Monte Fiascone, is een kleine'Stad Mom
weinig bevolkt en liegt geboud, gelegen in het Fj4contBit-
Erf-deel van S. Pieterus , op een heuvel by het *"*
Meir van Bolfena , drie mylen van Viterbe.
Zy heeft een Bisdom af-hangende van de Paus.
Zy is vermaart door haar Mufcadelle Wyn.
Digt aan deze Stad ziet men het Bofch van
Monte Fiafcone.
De Stad Oftia is aan de mond vandenTyber ,. .
gelegen, vier mylen van Rome. Zy wierd door dom.
Ancus Martius vierde Koning van Rome ge-
ftigt, en door de Sarrazynen verwoeft ; en is
verlaten gebleven , om dat de lugt daar zeer
quaad-aardig is. Zy behoud egter de Tittel
van Bisdom , daar de Deken der Cardinalen
altyd
-ocr page 11-
KERKELYK
altyd mede bekleed is. Daar is een nieu Oflia
tegen over het oude , maar men ziet daar niet
als agt of thien huyzen.
EN STAAT. 9
de Hoofd-Stad van het Perufin , en gelegen by
den Tiber op een Heuvel , negen mylen van
Orvieto , naar het Noorden. ' Perufe is een
hecle groote Stad, oud, wel-gebout, en volk-
ryk, omringt met veele bol-werken , met ge-
bakken fteen opgehaalt, en door een goet Slot
befchermt. Daar is een vermaarde Hooge-
School , de Zetel van een Bisdom, en die van
een Vice-legat.
CASTRO en NETTUNO.
XLV. Plaat.
Castro is een kleine Stad , gelegen vief
mylen van de Zee, byTofcanella en Corneto,
met een Bisdom af-hangende vande Heilige
Stoel,- maar in't jaar 1646. wierd het naar
Aquapendente overgebragt, om dat men daar
een BüTchop van wegens Innocentius X. gezon-
den omgebragt had.
Nettuno is een Burgt naar de kant van
de Land-ftreek van Rome , by de Caap en
Puin-hoopen van Antio, thien mylen van Ter-
racina , naar het Weften.
Cafo
Bisdom.
PISAURUM of PESARO.
XLIX. Plaat.
DeStadPESARo legt naar de kant van 't
Hartogdom van Urbino, aan de mond van de ^J; *■*
Foglia , die door deze Stad loopt, daar zy
een Haven maakt, zes mylen van de Stad
Urbino , naar het Ooften. Zy is vry groot,
wel bebout, en op de oude wyze fterk ge-
maakt. De Vygen zyn daar zoo goed, dat zy
door geheel Italië geagt zyn. Pefaro is de Ze-
tel van een Gezant van de Paus, en van een
Bisdom af-hangende van Urbino.
n o r c 1
XL VI. Plaat.
A.
N o r c 1 a is een kleine Stad in het Hartog-
dom van Spoleto , tuffchen 't gebergte , agt
mylen van Spoleto , naar het Ooften. Deze
Stad was voor dezen een BifTchoppelyke. Hoe-
wel Norcia in de Landen van de Paus is, heeft
zy zoo veele voorregten behouden , dat zy
voor een vrye Stad gerekent kan worden. Zy
maakt haare eigen Wetten en Overheden , en
zy heeft zoo grooten wantrouwen van geletter-
de lieden , en voornamentlyk van Priefters ,
dat zy voor haare beftierders geene kieft, als
lieden die nog leezen nog fchryven konnen ;
van daar komt het dat-men haar li quatri illitera-
, dat is , de vier ongeletterde noemt $ en als
de Abt van Norcia, die zyn Kloofterdigtby de
Stad heeft, daar de hitte van de Zomer komt
'door-brengen , houden zy geen de minde
ipraak met hem.
GESICHT van PESARO
L. Plaat.
Het gefigt van Pefaro is zeer fchoon , niets
is zoo aangenaam als de kleine Heuvelen, wel-
ke dat omringen , 't is een vermakelyke Lans-
douwevan weiden, van Wynbergjes en van
Fruyt-bogaarden
de TEMPEL van de FORTUIN
te PALES TRINA.
Het voorfte van de Tempel.
LI. Plaat.
De Stadvan Palestrina legtindeLand-
ftreek van Rome , ontrent agt mylen van deze
Stad , naar de kant van 't Ooften. Zy heeft
de Tittel van Prinsdom , en een Bisdom , dat
altyd door een van de zes oudfte Cardinalen
bezeten word. Het oude Prenefte , door haar
Tempel van de Fortuin , en door haare lot-
trekkery vermaart, was op een Heuvel, daar
nu een Cafteel op is. De Paus Bonifacius VIII.
verwoefte het, en deede Paieftrina in het dal
bouwen , daar het nu in is.
De Tempel van de Fortuin van Prenefte was by
de Oudheyd zeer befaamt, en ziet hier de reden
waar ommen men die op deze plaats boude.
Men zegt, dat Numerius SulTerinus een van
de voor-naamfte van Prenefte veele reyzen door
droomen aangemaant wierd , om een groote
fteen op een zekere plaats te gaan breeken • na
langen tyd deze inblazinge tegen geftaan te heb-
ben , nam hy eyndelyk voor dat te doen
fchoon al de waereld hem daar over uitlagte •
en naulyks had hy de fteen een flag gegeven
of daar raakte een groote opening in , daar de
vermaarde Loten op uitquamen , dat kleine ey-
ke bordekens waren , met veele van een oe-
f-i___J- ____J_„
       . ■ „ )- 1          . ~ -O
BESCHRYVINGE
van de LAND-S TREEK
van P E R U S I E.
Het Perusin legt in't Koorden van het
Orvietano , en is niet veel gfooter ; het heeft
zyn naam van zyn Koofd-Stad.
De XLVII. Plaat.
Vertoont het Kluyzenaarfchap ofte
Hermitage van S. Camaldoli, het
legt in het Bisdom van Perufe 3
men heeft in de XXXII. Plaat daar
al van gefprooken.
PERUSE of PERUSIA
A U G U S T A.
XL VUL Plaat.
1
Peruse is een Stad van de KerkelykeStaat,ifcheyde woorden met oude letters befneden
c 2                          Op
Perufe
"Bisdom.
-ocr page 12-
BESGHRYVINGE
VAN DR
IO
Op deze zelve tyd was daar een olyf-boom , jHartogdom van Spolete, op een Heuvel, aan
daar overvloed Van honing uit vloeide , zoo dat; de Marogia , vyftien mylen van Rome , naar
het Noorden gelegen, 't Is een Stad zeer oud ,
flecht gebout , en onbevolkt. Zy is door
een goed Cafteel befchermt, en heeft een Bis-
dom van de Paus af-hangende. Men ziet te
Spoleto eenige overblyfzelen van een Schou-
burg, een Zegen-boog half verwoeft, en een
Waterleidinge , die de Wateren van de Berg
van S. Francifcus tot die van Spolete brengt.
TERRACI NA.
LV. Plaat.
De Stad Terracina legt op de ftreek van
het Landfchap van Rome , ontrent twintig Ttrrmm
mylen van de Stad van dezen naam , naar het "*""•
Zuider-Ooften , op een hooge Rots daar men
niet als met veel moeyte aan komen kan, van
waar zy de naam ïrackjina kreeg ; dat een
fcherpe en rouwe plaats betekent. Eertyds had
zy een Haven , die nu vervult en geflopt is ,
en nu is zy by-na verlaten, om dat de moeralfen,
die haar omringen, de lugt daar heel ongezont
maken. Egter heeft zy een Slot , en een Bis-
dom , dat van geen Aarts-bisdom af-hangt.
de Waar-zeggers voor zeyd , dat deze Loten
zeer vermaart zouden worden. Het geene maak-
te datmen daar een Tempel voor de Fortuin
ftichte > die daar verbeeld wierd houdende Iu-
no en ïupiter nog kinderen zynde in haare ar-
men j en men liet een koffer van deze Olyf-
boom maken , om de loten daar in te fluiten,
die men aan de voeten van de Fortuin (telde.
Als men deze Loten wilde om raad vragen,
deede men eerft een oiferhande aan de Fortuin,
dan , na gezegt te hebben 't geene men wilde
weten , trok een jong knegtje op 't geval aan
veel van deze bordekens , daar by-zondere
woorden op gefchreven waaren , en die hy
fchikte j waar na de Waar-zegger die las , en
uitleide. De Tempel was door een groot hek
met pilaarkens verdeelt -t aan de eene zyde wa-
ren alle de mans , en aan de andere alle de
vrouwen , en boven in den Tempel waren
twee Offer-priefters, die de namen van die gee-
ne op-fchreven , welkers de Loten over haar
geval om raad wilden vragen.
Lil. Plaat.
Vertoont het gezigt van de Tempel
van de Fortuin op zy.
SENOGALLIA,
LUI. Plaat.
De Stad van Senogallia, is in't geweft
&»o#*//*4van 'c Hartogdom van Urbino gelegen , tuf-
Bitdtm. fchen Ancona en Perugia , zeven mylen van
ieder , fchoone vlakte daar de Lugt dik en on-
gezont van is. Zy is door de oude Gauloizen
gedicht. Zy heeft een Bisdom af-hangende van
Urbin.
TODI.
LVI. Plaat.
De Stad T o D1, leyd in het Hartogdom van
lodi bit-
Spoleto , digt by den Tiber , negen mylen van ^'
de ftad Spoleto , naar de zyde van 't Wellen,
op een heuvel j zy heeft een Bisdom , daar
zyn fchoone Kerken en veel fchoone gebou-
wen -} haare ftraaten zyn altyd zeer net.
TIBUR int gemeen TIVOLL
LVIL Plaat.
De Stad T1 v o l 1, is digt by de Teveron , 7^#/;^
op een heuvel, vyf mylen van Rome , naarde^»,
kant van't Ooften gelegen. 'T is een van de
aangenaamfte fteden van Italië j zy heeft een
Bisdom onmiddelyk van de Paus af-hangende.
Digt by de Stad zyn medicinale wateren. De
Berg van Tivoli verfchafte het meefte deel van
de fteen , die men te Rome gebruikt, die men
de Traverrin noemt , Deze fteen is van zeer
goede dienft , maar zy is geelagtig en fpon-
fieus.
BESCHRYVINGE
van UMBRIA of OMBRIE
of van 't HARTOGDOM
van SPOLETO.
Om brie, Umbria is aan geen zyde de
Apennin gelegen , men noemt het ook het
Hartogdom van Spolete ,• dit Landfchap was
eertyds veel grooter -y heden word het in 't Noor-
den bepaalt door het Mark-graaf-fchap van An-
cone en het Hartogdom van Urbino- in 't\Ve-
•ftcn door het Perafen en het Orvietan -y in 't
Zuiden door het Erf-deel van St. Pieter en Ter-
ra Sabina ; aan 't Ooften door het Koninkryk
Napels i zyne uytgeftrektheid van't Zuiden tot
het Noorden is ontrent van 13. mylen , en
'van't Wellen tot het Ooften van 10,
de TEMPEL van de SIBYLLE,
ende WATERVAL van
den TIBER te TIVOLI.
LVIII. Plaat.
By T1 v o l i, ziet men de puin-hoopen van
een oud gebou , dat men zegt , eertyds de
Tempel en het huis van de Sibylla Tiburtina
geweeft te zyn.
De Waterval, van de Tiveron is aanmer-
kens waardig. Deze rivier maakt door zyneaf-
ftortinge in 't aanzien , als een heel fchoon en
zeer
s p
O L E T
o.
LIV. Plaat.
De Stad Spoleto is de Hoofd-Stad van
SpoktQ
hisdom.
-ocr page 13-
ÏC E R K E L Y K
fceer breet tafel-laken, maar de val is niet zeer
hoog.
EN S T A A T. ii
U R B I N Ö.
LXV. Plaat.
De Stad U r b i n o, is de Hoofd-Had van het ÜrbimMm*
Hartogdom vanürbino , by naar in 't hert van h'r'%™"W'
dit Hartogdom , agt mylen van de Zee op eeni%/*,wë
Berg , by de oorfpronk van de Rivier de Fo-*r"*'»"»3*
glia gelegen. Urbino is een Aarts-bisdom ,• men £*„ƒ"* 4£
ziet daar een oud Slot, en het Paleis van de lm2'>
oude Hartogen van Urbino.
De LIX. Plaat.
Vertoont de Groote Watervallen van
den Tiber te Tivoli y die lager
zyn, als de Groote.
De LX. Plaat.
Vertoont de Groote Waterval van
den Tiber te Tivoli.
DE TUIN EN HET PALEIS
AAN DE ZYDE VAN TIVOLI.
BESCHRYVINGE
van het L A ND S C HA P
van ORVIETO.
Het Orvietan, leyd tuffchen Ombrie ,
het Perufin , hetSienois , het Hartogdom van
Mn*.
0mV*
LXI. Plaat.
Het Pa leis, van de Cardinaal d'Eft is groot,
en doet zig zeer fchoon voor , maar de vertrek-
ken en de meubelen zyn zoo fchoon niet. De
drie kamers op de Muuren door Rafaêl gefchil-
dert met eenige oude Beelden ,• zyn van 't geene
dat daar ongemeenft is. De Tuin is niet zeer
o-root, maar aangenaam verdeelt, en de ma-
chinen of gevaartens overtreffen verre die van
Frescati, ja zy halen het zegtmen boven alles,
datmen in Italië ziet. Men zeyd , dat het Pa-
leis en de Tuinen van Efte drie milioenen van
bouwen gekoft hebben.
CEZIGT van VELITRES.
Castro en het Erf-deel van S. Pieter. Het is van
kleine uit-geftrektheyd.
ORVIETO èn
AQUAPENDENTE.
LXVI. Plaat.
De Stad Orvieto , is de Hoofd-ftad van 0rviet9#,.
het Orvietan , gelegen op een heuvel digt by Am.
de Rivier de Paglia, een myl van zyne uit-wa-
tering in den Tiber , tuffchen Perufia en Vi-
terbo. Zy heeft een Bisdom van den Paus af-
hangende , het is een fterke Plaats zoo door zy-
ne gelegcntheyt op een rots , die fcherp en
rou van alle kanten is , als ook Voor de konft.
Van Aquapendente heeft-men de befchry-
vinge by de V. Plaat gedaan.
LXII. Plaat.
Velitres , is een kleine Stad , op een
wel-beboude heuvel , in de Land-ftreek van
Rome naar het Zuider-Ooflen gelegen. Voor
dezen was het een Plaats van gewigt, maar
tegenwoordig heeft zy niets aanmerkens waar-
dig. In 't midden van de groote plaats van de-
ze
Stad ftaat een zeer-fchoon koper Beeld , dat
de Paus Urbanus VIII. Vertoont.
LXIII. Plaat.
Vertoont de platte gront van Velitres.
V I T E R B O.
LXIV Plaat.
tu r ^C ^^ ^ITERBo > leyd in her Erf-deel
JoT'p 4Tvan S. Pieter , digtby een Berg. 'T is een van
sr*d»n in ie de voornaamfte Steden van de Kerkelyke Staat ,•
graden'"]^. ZY is VTY &°°l ' QTl met Cen grOOÜ getal ^T-
tninnuttn in lyke Paleizen , en fchoone Fonteinen verciert;
*ê ltn*u- en heeft een Bisdom van de Paus af-hangende.
Door een op-fchrift, datmen boven aan het
Stad-huis van Viterbo vind , blykt, dat deze
Stadt van vier zarhen-gevoegde Dorpen ge-
maakt is.
II. Deel.
AUXIMUMin't GEMEEN
O S I M O.
LXVII. Plaat.
Osimo of AuximuM) is een kleine Bis1-Oj!m Bfo
fchoppelyke Stad, die van geen Aarts-bisdom af» dm*
hangt, in het Mark-graaf-Ichap van Ancone,
aan de Muzone, vyf mylen boven Lorette geld-
gcn'
N A R N I.
LXVIII. Plaat.
De Stad Narni, legt aan de Rivier de Ne-
ra , twee mylen onder Terni, en vier van Narni ifa
Magliano , na het Noorden. Zy is oud , en^
heeft een Bisdom van de Paus af-hangende,
zy is flegt gebout en (legt bevolkt.
de HAVENS van OSTIA.
LXIX. Plaat.
Daar waaren twee fchoone Havens te Oftia.
De groote was Ovaal gemaakt, met muuren
om-ringt, die de gedaante van een boog had-
den , hebbende nog andere muuren , daar veel
D                                kleine
-ocr page 14-
BE S.C H R Y V I N G E.
12
kleine toorens op waareh ; hy had twee Poor-fhooge Berg gelegen. Deze Stad is fterk door
ten , een ronde Tempel, eneen Water4eidin*-
ge. Men zegt, dat de Keizer Claudras elf ja-
ren lang dertig duizent man tot dit werk ge-
bruikte. De kleine have raakte aan de andere ,-
hy was zes-kan tig. De Keizer Trajanus, die de-
ze haven deede bouwen , liet daar een heerlyk
Paleis ftichten.
zyne gelegenheyd , en heeft een Bisdom yan
Urbino af-hangende.
SANCTUS MARINUS
ofSANMARINO.
LXXIIL Plaat.
De StadS an Marino leyd in't Hartogdom
van Urbino, twee mylen van S. Leone naar het
Noorden. 'T is een fterke Stad door zyngele-
gentheyd op de top van een berg, de Fortificatie
zyn heel Regulier en verfïen van een fterk Ka-
fteel , die de aankomften daar van Defendeert.
Zy is zedert het jaar 600. op de wyze van een Re-
publyk beftiert, maar haar regts gebied ftreckt
zig niet verder uit, als over thien of twaalf na-
buurige Dorpen. Haare eerfte Magiftraten zyn
twee Hoofd-mannen , die men twee-maal in 't
jaar Verandert.'
BESCHRYVINGE
van het ROMAGNE.
Het Romagne, word bepaalt in 't Noor-
den door het Ferrarez , in 't Wellen door het Het Rtm4g*
Bolognez , in 't Zuiden door Tofcanen , en't»'«
Ooften door het Hartogdom van Urbino en de
Adi iatifche zee -, zyne uitgeftrektheyd van het
Zuiden tot het Noorden is ontrent van 14. my-
len, en van het Weften tot het Ooften van 18.
Dit Landfchap bevat het groofte gedeelte van
het oude Emilta en Flaminia.
TE R N I.
LXX. Plaat.
De Stad Terni , leyt aan de Nare , inliet
Hartogdom van Spoleto , vier mylen van de
Stad van deze naam , naar het Zuiden. Dit is
een oude Stad , en heeft een Bisdom , dat van
geen Aarts-bisdom af-hangt. Al haar handel
beftaatin Olie.
Terfiibis-
dtm.
AVI G N O N.
LXXI. Plaat.
De Stad Avignon , is in Provence in
Avigmn^ yrankryk gelegen , in eene fchoone vlakte .
-dartsbisdam            . _ . P. o 2. «                 ,. ,                           '
aan de Rivier de Rhone , die haare muuren
beipoelt, en aan een tak van de rivier de Sorg-
ne ., die dwers door de Stad loopt. Zy is zeer
oud , groot , en vol van fchoone geeftelyke
• * en waereltlyke gebouwen. Haare muuren door
gehouwen fteen op-getrokken , en door een
groot getal Toorens verfterkt, worden voor
de fchoonfte van Vrankryk geagt. Daar is een
hooge fchool en een Aarts-bisdom. De Joden
hebben daar een Synagoge. Men verbind haar,
van alle weeken de predicatie van een Geefte-
lyk perfoon te moeten hooren , en door de
Stad een geelen hoed te dragen , om van de
Chriflenen onderfeheyden te zyn. De Pauzen
hebben daar van ontrent het jaar 1306. tot
1376. haar zetel gehad. In't jaar 1348. gaf
Johanna I. Coninginne van Napels en Gra-
vinne van Provence het Graaf-fchap Venaiflïn,
en de Stad Avignon aan de Pauzen > maar de
^Koningen van Vrankryk betwiften hen dat.
De Pauzen beftieren deze kleine Staat door een
yice-legat, die een zeer koftelyk Paleis in de
Stad van Avignon heeft.
RAVENNEen FERM O.
LXXIV. en LXXV. Plaat.
De Stad Ravenne, is de hoofd-ftad van het &,
wtnnt
Romagne aan de uitwatering van de Montone ^msbisdom
in de Golf van Venetië . vyftièn mylen van 7 ft-lradt"
cologne naar het Ooiten gelegen. Zy neeft een f» ^.graden
Aarts-bisdom. Deze Stad is zeer oud , en is \0t min-in
het verblyf van de Exarques of hoofden van ' ******'
de groote Bisdommen geweeft , die de Keizers
van Conftantinopolen in Italië zonden. Zy had
een goede haven , die nu met zant zoo zeer
gevult is , dat de Stad zig wel drie mylen van
de Zee af bevind.
De Stad Ferm o , leyt in het Mark-graaf-
fchap van Ancona, tien mylen van Ancona F*™****-
naar het Zuiden , en twee groote mylen van h"dm'
de Zee , met de Tittel van Aarts-bisdom.
K LEO of SAN-LEONE.
LXXII. Plaat.
San-Leone, is een Stad in het Hartog-
dom van Urbino digt by Marecchia, op een
E Y N D E.
T A F E L
-ocr page 15-
TAFEL
DER
P L A A T E N
IN DIT DEEL BEGREPEN.
$Uat.
Tlaatm
Faventia, ofFaenfa.             XXIX
Fermo.                                LXXV
Ferrara , of Ferrare.                 XXX
Fontein van Bologne.               XIII
Forum Sempronii of Fofïbmbrone
Freicati of Frafcati.               XXXIt
A.
XXXII
III
V. en LXV
VII.
XXXII
X
XI
LXXI
LXVIl.
IX
IV
Acquaviva.
Ancona of Ancone.
Aquapendente.
Ariminum, of Rimini.
Arrigone.
Afcoli.
Aflïfi, ofAffife.
Avignon.
Auximum of Ofimo.
Arcus Arminenfis.
Gubio.
XXVI
H.
Hermitage van St. Romuald , of van
de Camaldoli.              XXXIII
Hermitage der Camaldoli. XLVII
Arcus Anconitanus. |
B.
Belpoggio.                           XXXII
Blitri of Velitres.                     LXX
Bologne < )f Bononia.                  XII
------De Fontein.                      XIII
------De groote Plaats, en de Plaace
di Porta te Bologne.         XIV
*—-Gezigt van de Plaats, en van't
Paleis van de Podefta, en van de
Plaats van 't groote Paleis te Bo-
logne.
                               XV
------Collegie of Studio puhlko.         XVI
— Antiqua.                          XVIII
Boog van Ancona.                     IV
Boog van Rimini.                       IX
C.
Camaldoli.                          XXXII
Caprarök > Paleis der Farnefen bui-
ten Rome.
                          XX
-—Van binnen. XXI
——Platte grond van 't Paleis. XXII
Caftro en Nettuno. XLV
Caftel-Novo en Nocera. XXIII
Cascades of Water-vallen van den
Tiber te Tivoli.LVUL LIX.LX
Cefena. XIX
Civita-Vecchia. XXIV
Ci vita-Nova of Citta-Nova. XXV
Imola.
XXXIV
L.
St.Leo.                                LXXII
Lorette of Loreto. XXXV
------Platte grond van de Kerk.
XXXVI
——Platte grond van de Kapel.
XXXVII
Muur van't Heilige Huys naar
't Ooften.
                 XXXVIII
•Naar't Weiten.
           XXXIX
Naar't Noorden.
                XL
Naar't Zuiden. XLI
-----'t Heilige Huis van Binnen. XLII
M.
Macerata.                              XLIII
St. Michiel in't Bofch ,< en de Ca-
thuizers by Bologne. XVII
Mondragone. XXXII
Monte Fiafcone, en Oftia. XLIV
------Idem. LXXIV
N.
Narni.
Nettuno of Neptune.
Nocera en Caftel Novo.
Norcia.
D 2
LXVIII
XLV
XXIII
XLVI
Or-
F.
Fabriano.
Fanum Fortunx of Fono.
XXVII
XXVIII
-ocr page 16-
P L A A T E N.
DER
9ltUk
TAFEL
O.
ffladt.
I
LVII
LVIII
LIX
LX
LVI
LXI
Tittel in koper gefneden,
Tivoli of Tibur.
-----Cafcade, Waterval,
—•—Laage Watervallen.
—— Groote waterval,
Todi,
Tuin en Paleis van Tivoli,
Velitres,
Velletri.
Villa del duca Altems.
Villa Aldobrandina.
Villa del Duca de Sora.
Villa Borghefia.
Villa Tufculana,
Viterbo.
Urbino.
Orvieto en Aquapendente      LXVI
Oftia.                                 XLIV
Oftie, Havens.                    LXIX
P.
PerufiaAugufta, of Perufe. XLVIII
Pifaurum of Pefaro.               XLIX
i----Van ter zyde in Profil.           L
LXII
LXIII
XXXII
XXXII
XXXII
XXXII
XXXII
LXIV
LXV
R.
LXXIV
VII
VIII
II
VI
XXXII
XXXII
Ravenne en Fermo.
Rimini of Arimiiium.
Riminij plattegrond.
Rome.
Rocca Coritrada»
Ruffinella.
Ruffina
S.
Sanctus Marinus of San, Marino.
LXXIII
Senogallia.
                             LUI
Spoleto,                                 LIV
T-
Tempel van de Fortuin te Paleftrine
van voren.                          LI
Tempel van de Fortuin, op zyde
Lil
Tempel van de Sibylle,
         LVIII
Terracine.                               LV
Terni.                                  LXX
"lafel van de Land-Kaarten *
die men in dit Veel plaateen fow,
i. De Staat van de K.erk/|
2.  De Staat van den Grooti Voor de 11
Hartog van Tofcanen. J ^^
3.  Campagne diRoma. J
4.  Ancone,                   Voor de Ul.fflaat.
5.   Bologne ,                Voor de XII. (Plaat.
6. Ferrare ,               Voor de XXX. <Plaat.
7- Perufe , &C Voor de XLV1I. maat.
8.  Umbria, of SpoletO, Voor de LIV. Plaat
9.  OrvietO,              VoordeLXVIMaat.
IO. Romagne, Foor de LXXIV. f laat
AAN T>EN B 0 E K-B I NT> E R.
De Binder moet agt nemen 9 om de Befchryvinge voor
het werk te plaat zen
, en dan laat e volgen alle de Steeden
&c. naar vervolgens > als die genommert zyn, als IL LIL
IV. V. Pi. VIL VUL IX X tot hetgetal van LXXK, en
(lellen de Kaarten vmr de Steeden 9 geljk hier booven aan-
gewezen werd
E y N D E.