-ocr page 1-
-ocr page 2-
Het Nieuw Stede Boek
VAN
E,
A
OFTE NAAUWKEURIGE
BESCHRYVING
VAN ALLE DESZELES STEDEN, PALEYZEN, KERKEN, &c
Nevens de Land-Kaarten van alle deszelfs Provinciën.
Het DerdëDeel
I N H O ü ¥> E N 2) E,
het KONINKRÏK van
NAPELS en van SICILIË
Naar de Tekeninge van Zaïiger den Heet jö AN BL A EU, Schepen en
Raad der Stad Amjlerdam > vermaard door zyne tAtlaJJen en
Stede-boeken, door hem in het licht gegeven.
sjilles naar de Orgineelen> op de plaatfin afgeteekend, nevens de Plaatm
die hyinzyn keven daar van heeft laatenjhyden^ waar vaneenige
omnaauwkeuriger te weezen 9 binnen Rome gemaakt zyn.
Waar by gevoegt zyn veele Steden, Havens, Kerken en andere
Gebouwen > naar de Roomfehe Voorbeelden» &c»
In Ordre gefield
PAMSTERDAM
Door den Arbeid vanPiETERMoR ti E R, Boekverkooper.
M D c c iv*
Met Privilegie.
-ocr page 3-
BESCHRYVINGE
VAN HET
KONINKRYK
V A N
NAPELS en van SICILIEN.
r 7. Het over-zydze Abruzzo.
Ambrufe Ulter,
6.
         8. Het deez-zydze Abruzzo.
Aan der                               Ambrufe Citer.
Golf 2 9> Het Graaf-fchap van Moliffe.
Ktninktfk.
**n
N*ftls
in ''t alp-
vutn. Zynl
x.yn uitgt-
firthbyd.
Et Koninkryk van Na-
pels, dat het groofte van
alle de Staaten van Italië is,
Word bepaalt in 't Noorden
door de Golf van Venetië ,
10.  Het Capitanata.
11.  Het Land van Bari. Terra di Bark
12.  Het Land van Otrante.
Terra d* Otrante.
van Ve-
netien.
in 't Wellen door de Kerke-
lyke Staat, in 't Zuiden door
de Thirreenze zee , en in 't Ooften door de
mond van de Golf van Venetië en de jonize
Zee. Zyne uit-gedrekthcid van 't Zuid-Wellen
tot het Noord-Wellen is ontrent van 110. my~
ïen van de uitwatering van de Tronto af tot
aan de Gaap Dell' Armi toe ; en van het Zuid-
Ooflen tot net Noord-Wellen 40, mylen van
Mafla af tot boven Rodia in het Capitanata.
Luff r»Dclugtisdaaraltyd zagt, getempert, en heel
>awk
BESCHRYVINGE
van TERRA di LAVORO.
La Terra di Lavoro (het Bouland} is T*rr*é
in't Noorden door het Abruzzo , in't WellenLav9t9'
door de Tofcaanze Zee en de Land-ftreek van
Rome, in 't Zuiden door het Prinsdom Ulte-
rieure , in't Oollen door het Graafschap van
Moliffe, en het over-zydze Prinsdom bepaalt.
Van het Zuid-Weden tot het Noord-Weden
heeft het 2 j. mylen in de langte, en van het We-
den tot het Oollen 45. in de breete: 't is een
Land tot deLand-boüzeerbequaam, van waar
het zyn naam heeft: men noemde het ook de
gelukkige Lands-douwe, van wegens de vrugt-
baarheid van zyn grond, eertyds was Capua
de Hoofd-Stad , maar tegenwoordig heeft Na-
pels dat Voordeel. Men ziet daar den Berg Ve*
lïivius of di Somma i die vlammen uit-werpt ,
gelyk de Berg Etna of Gibel, in Sicilië.
*4n v*n
'gezont -y het is waar , dat het daar op zekere
plaatzen uitnemende heet is. Het land vloeid
over van alles, dat-men wenfchen kan. Het
geeft groote menigte Amandelen , Hazel-
nooten van een uit-llekende fmaak , Oly-
ven , Vygen , Citroenen , Oranje appelen ,
Wyn, Koren, Hennip, Vlas, Aard-vrugten,
Anys, Corander , en andere vrügten. Deze
Stad hangt van de Paus af, en kan niet als op
mannelyke en wettige kinderen van de Konihg
van Spanje vervallen , die alle jaaren aan de
Paus de dag voor S» Peterus een witte Hake-
nye of telle met 7000. Ducaten vereert -f tot
erkenteniïfe ■, Spanje trekt daar alle jaare
12000000.Guldens van, ïn deïX. en X. Eeuw
maakten de Zarrazynen, fchoön zy daar dik-
wils geflagcn wierden, zig zeer magtig in dit
Koningryk , tot dat de Noor-mannen in de
elfde Eeuw haar daar teenemaal üit-drecven. ïn 't
vervolg hebben de Swaaben , de FramTen, de
Arragonefeft, en de Spanjaartshet na malkan*
der in bezit gehad , en het altyd als een leen
van de Kerk gehouden. De Koning van Span-
jen zend daar alle jaaren een Onder-Koning)
dk gemeenlyk een Grande van Spanje is.
NAPELS óf NAPOLL
1. Plaat*
ÏDe Stad Napels leit aan (Je Kuil Van dït X*pch
Landfchap in een Dal van de Golf, met een Améi^m
Aarts-BilTchoplyke Stoel, 't is de fchoonfte cn^JfZ
fterkfte Stad Van Italië , 't geene by-na al den **"*«*>«*
Adel van't Koninkryk daar na toetrekt; zvl8'^*^:
eert Van de eene zyde gelukkige Lands-**«£«.
döüwé, aangènaame Heuvelen, fcnoöne Tui-Öw^w^
nen , gróöte Plaatzeh , en heerlyke Paleizen;
en van d' ander kant heeft zy net gezigt over
dé Zeé , die daar éen groote en Wei-gel egenè
Haven maakt • deze Stad is keel mét eett föort
van groote fteenen geftraat; haare ftraaten zyn
meed regt en brcet $ dé Huizen zyn daar ge*
meenlyk groot, en wel gebout, zy zyn by-na
alle tot drie verdiepinge in de hoogte, en vaft
een zelfde geböü. dé Stad heeft goede Müuren*
en Wel Verzien niet fterke Böl-werken, gröotë
Toorens $ zeer diepe Gragten , en veeleKa-
A                             fteelen
'M en "Verdeelt dit Koninkryk 'm twaalf kleine Landjehappen,
1.  Terra diLavoro.
2.  Het over-zydze Prinsdom.
6.                                   tPrincipauté Ulterïeurë.
Aan de 3. Het aan-deez-zydze Prinsdom,
Midde- 5
                              Êrincipauté Citerieure,
landze «- 4. Het Êafilicata.
Zee.
          5, Het deez-zydzc Calabrie*
Calahre Citer*
6\ Het over-zydze Galabrie.
CaUbre Ulter,
Hl. Déeu
-ocr page 4-
2 B E S C H R Y V
fteeleacn fterktens, onder anderen het Kafteel
van S. Elmo. Het nieuwe Kafteel, is van vier-
kante gchouwe fteen, wort befchermt door vier
Bol-werken, metfterkeBord-weringen, en een
«eer diepe dubbele gragt, voorzien met vyf
TooFens j in't midden is het Paleis van den
Gouverneur , en het Waapen-Huys , dat van
alle Oorlogs behoefte veriïen is ; en een Ka-
binet van de naaukeurigfte en Koftelykfte din-
gen van Europe. Het Kafteel d' Oeuf of't Ey,
leit in de Zee op een rots in de gedaante van
een Ey. De Tooren van St. Vincent, en de
groote Tooren der Karmeliten , zyn ook zeer
aanzienelyke Sterktens. Het Capouanze Ka-
fteel, dat voor de vergaderingen van de
Stad , en voor de Raaden van 't Geregte dient.
Het Paleis van de Onder-Koning is wonderlyk.
Het Wapen-huys legt aan de Zee in een aan-
genaam gezigt. De Havens zynmet zyn koftelyk
Hoofd of Mole voorzien. Daar zyn twee Hooge-
Schoolen van fchoone Verftanden , genoemt
gli Ardentij engli Otiofi. Daar zyn veele Fonteinen,
die groot gemak en groot cieraad aan de Stad
toebrengen. Maar dat aller aanmerkens waar-
digft te Napels mag zyn , is het getal en de
Ktrk*n. heerlykheid van haare Kerken. De Welf-zels,
de befchotten , de Muuren, alles is met kofte-
lyke Marmer bekleed, en konftig ingeleid, of!
verdeelt in perken met laag verheven Beeld-
werk , en vergult fny-werk , en verrykt met
Schilderyen van de vermaarfte Schilders : men
ziet over al niet als Jafpis , Porphyr , Mofaiks
werk , en Meefter-ftukken zonder weer-gaa
naa de konft uitgevoert.
he tPALEISvande
V I C E-R O Y.
2. Plaat.
Het Paleis , ftaat op een groote Plaats,
de voor-gevel is regtmatig, en met de drie or-
densvandeBoukunft verciert j zy is by devicr-
hondert voeten lang , Daar zyn drie Poorten
aan. De middelfte, die de voornaamfte is,
heeft vier Pilaaren, ider agt-en-twintig palmen
hoog; aan de regter-hand ftaat een beeld, van
de Gods-dienft ofte Relige , en aan de linker
dat van de Regtvaardigheyd. De twee Poorten
van de zyden hebben ider maar twee pilaaren,
van de zelve groote als die van de midden. Daar
zyn drie Toorens, die met de drie Poorten over
een komen. Van vooren is daar een zeer fchoon
Portaal, dat 464. palmen in de langte , en zó.
in de breette heeft. Daar zyn ook drie Voor-ho-
ven. Binnen in het Palais zyn een groot getal
zeer heerlykc kamers, Zaaien en Kabinetten,
de groofte Zaal heeft 141. palmen in de lans-
te en 65. in de breette. De Koninklyke Capel is
groot en zeer fchoon. Dit Paleis is door den
vermaarden Bou-meefter Foritana gebout.
INGE VA N HET
PORT OFTE DE HAVEN
van NAPELS,
S. Plaat.
De Haven van Napels, heeft een heerlyk
Mole ofte Hoofd, dat een vierendeel van een myl
lang is en inde Zee avanceert, en dat aan 't eyn-
de een fchoone vier-bake, en een Fontein van
zoet Water heeft. Buyten dit Hoofd zyn
daar nog twee andere , het eene genaamt het
oude of het kleine Hoofd by de Pak-huizen VelU
Farina
( van 't meel ) en een ander , by de
Tooren van S. Vincent.
~i 1 . - '»                                                                       ■■-■.-:-■-■■■                         ,.r -                                     . . - -                                            . .                          .—.
de BERG VESUVIUS.
9» Plaat.
De Berg Vesuvius of Monte di Somma,
leit twee mylen van de Stad Napels naar de zy-
de van 't Ooften , en een van de Golf van Na-
pels. De weg , door welke men daar op klimt,
is heel geborften , droog , verbrant, en met
verfcheide zoorten van gebrande fteen , van
Zwavel, en van Gomme bedekt. Als men op
de top van den Berg gecommeis , ziet men daar
in een dal dat men der oude af-grond noemt*,
Men ziet daar in een hoogten Romtom deezc
af-grond die na gifling wel een myl diep is.
Men kan daar in gaan door eenige weegen tot
by na hondert treeden van deze ronte.
Door een ongemeene op-werpinge was deze
zeer wyde en groote af-grond door een men*
gelmoes van Zwavel, van Gomme, van Aluin,
van Niter, van Salpeter , van gefmolte of ver»
glaasde Aarde, by-naar vol-geraakt. Alle deze
ftofFen niet meer brandende hadden een dikke
korft , en eenzoortvan hart-geworden fchuint
gemaakt, dat een vlakke en erTe grond in de diep*
te wel hondert treeden onder zyne randen maak-
te j en door een fchrikkelyke Aard-beving is de-
ze korft, en dikte van verharde ftof verbry-
zelt, en de brokken de een op den ander gewor-
pen ,• hadden even als of men het ys in een vy ver
gebroken en op malkandere gefmeeten, en door
een Vorft de ftukken weder zamen gevroore waa-
ren. Deze rompelige ongelykheid, een platte
grond ontrent drie-hondert treeden breet, is nu
met lugt-gaten geheel door-zait, daar geduurig
vierige dampen door uit-waaffemen ; waar van
men op zommige plaatzen in 't overgaan de
hitte door de fchoenen kan voelen.
Regt in 't midden van deze wytte , daar ik
van kom te fpreeken, heeft een geweldige uit-
ftorting zig een nieuwe doortogt geopent, en
een nieuwe Berg gemaakt. Deze Berg is rond,
gclyk de eerfte, en is wel een vierendeel myl
hoog. 2y is vol van rookende berften j op ver-
fcheide plaatzen zietmen de Zwavel by-naar heel
zuiver, en gelyk als een zout Armoniac, geel van
kleur als een Citroen, op andere is het een root-
agtige en fponfieuze ftof, gelyk fchüyn var*
Yzer , die men uit de ovens der hoef-imeden
haalt. De top van de kleine Berg heeft zyn ope-
ning, gelyk de groote hadde, dat heden de mont
van de diepe af-grond maakt. De kant daar van is
ront
De 3. 4. 5- 6. en 7. Plaaten.
Vertoonen thien verfcheyde gefïgten
van de Paleizen &c. van Napels op
die Plaatzen zelfs door Jan willem
Baurn geteekent.
-ocr page 5-
KONINKRYK van NAPELS en van SICILIEN.
Mannen door de laft en beftier van Coccejus
dit Hol in vyfthien dagen op-maakten -.
Uit-
ront en van binnen rou en af-gebroken
genomen op een plaats alleen , daar fchuynte
en bequamheyd genoeg is , om weder te kon-
nen dalen. Uit deze diepte komt een ftroom
van rook , die het by-naar alles vervult.
Deze Berg was voor dezen met zeer fchoone
wyngaarden°beptant , en had een Dorp door
meer als 2500. menfchen bewoont, maar in't
jaar 1630. braakte zy een ftroom van vlammen
en van Swavel uit, die men meer als een myl ver-
re kondc zien; ja zelfs tot in de Golf van Na-
pels ,• ter zelve tyd wierp hy zoo fchrikkelyke
menigte affe uit, dat de tooren Wel thien voe-
ten daar onder geraakte , en alle de na-buuri-
ge Landeryen daar mede bedekt wierden. Zy
heeft zedert weinig jaaren nog groote verwoes-
tinge en fchade veroorzaakt.
de GOLF van POUZOLO.
en de RUYNE van BAYE
11. Plaat.
De Golf van Pouzolo maakt een klein gedeelte
van de Golf van Napels, hy ftrekt zig uit naar
de Stad Pouzolo en de puin-hoopen van Baye ,
tuflchen deCaap Pofïlipo en het Eiland Procita.
Eertyds waren in dit Land Steden, fchoone
Luft-huizen , Toorieelen , Raden , en veel
fchoone Gebouwen , daar eenige puin-hoopen
van overig zyn. Men ziet daar het Dal van
Aftruno , dat door zyne baden vermaart is ,
het Bofch van Aftruno, dat zeer aangenaam,
en tot de jagt zeer bequaam is, de Aluin-berg,
het Meir van Agnano , en het Honds-Hol $
een Schouburg die Suetonius zeid, ter eere van
Vulcanus geftigt te zyn , en al vry heel ge-
bleven is j hy is Ouvaal en met vierkante ftee-
nengebout, heeft 172. voeten in de langte
en 78. in de breete. Daar naa by is een groot
onder-aards gebou , dat-men het Dool-Hof
noemt, van wegens het groot getal Kelders ,
die daar in zyn, in welke men door een kleine
deur in-gaat, die aan de ingang van dit ge-
bou is. Men ziet daar nog een groot getal van
oude Graf-fteden , die by-naar alle nog heel
zyn, en daar men heel wel zoude konnen woo-
nen , als men daar maar houte deuren aan
maakt. De Golf van Baye Was eertyds de aan- De Golf
genaamfteen heerlykfte Land-ftreek des wa*-****9"*
relds. De lugt is daar van een volmaakte zoet-
heid en zagtneid , en niets bekoorlyker is'er
voor't oog , als de heuvelen te zien, die daar
rontom allengskens ryzen en daalen. Men ziet
daar verfcheide puin-hoopen van Tempels ,
van Bad-ftoven , en van Paleizen , en eenige
van deze brokken vertoonen zig nog tot zelfs
in de Zee. Al het omgelegen van de Stad was
met Luft-huizen bezait. Heeden zyn het niet
als fteen-hoopen , die van deze eertyds betoo-
verlyke plaatzen een vervaarlyke woeftyne ma-
ken. TurTchen Baye en Mifene , digt by het
Graf van Agrippina , ziet-men de overblyfze-
zelen van de Vyver van Hortenfius j die een
uit-nemend vermaak nam, van daar VifTchen
te voeden > en die eenige daar van zoo gewend
had, dat zy uit zyn hand quamen ecten. Digt
by deze Vyver is een Tempel, die men zeid
van Diana geweeft te zyn. Daar digte-by zyn.
vry groote puin-hoopen, gemeenlykgenoemt,
Mercato di Sabbath , die zommige houden de
GEZIGT van NAPELS vande
zydevandeBERG VESUVIUS,
en van de BERG POSILIPO
en zyn HOL.
10. Plaat.
Treedende uit de Voor-fteden van Napels,
als men naar Pouzzolo gaat, ontmoet men de
Heuvel , die de naam van Pauzilype of Pozi-
lipo voert. 'T is een plaats, die door zynege-
legentheyd zeer aangenaam is , wel bebout,
met Luft-huizen overzait, en in uit-ftekende
Wynen overvloeyende. Maar 't geene deze Berg
meeft vermaart maakt, is de weg , die men
daar uitgegraven heeft , om van Napels naar
Puzzole te gaan. Dit Hol word gemeenlyk Grot-
ia. di fo^uoli
genaamt, dat in de rots uit-ge-
houwen , en in 't zand uit-gegraven is , na dat
het een of 't ander in de weg is geweeft. De
langte van dit Hol is van een halve myl; de
hoogte van 30. of 40. voeten , en de breette
van a<men voeten of daar ontrent ,• zoo dat
twee wagens malkander ontmoetende ligt voor
by den ander konnen ryden. Daar is geen lugt
in, als door de twee einden, en door een klei-
ne opening , die in 't midden komt boven een
Kapel of gebede Huisken , dat-men aan de
xyde ïn de rots uyt-gehouwen heeft, met de-
se hoek van de weg wat wyder te maken. Dit
ligt-gat is zeer klein , en de Wolken van fyne
ftof, die op eiken treede , die men doet, op-
ryzen , maken voorts de reizigers blint : men
moet zyn aangezigt met een neus-doek wel
dekken, zoo men geen ftof in plaats van lugt
wil inhaalen. Men kan malkander zoo weinig
in dit hol zien, dat als men van verre die gee-
ne hoort, die u tegen komen , men haar toe
moet roepen dat zy ter regter of ter linker overblyffelen van een Loop-baan te zyn. Daar
houden, op dat-men de andere kant neme, en
malkander niet ftoote. Dit werk-ftuk is oud :
men fchryft het een zekere Coccejus toe , die
men anders niet kenbaarder maakt ,- ja zom-
mige zeggen , dat hy daar maar de onderne-
rontom ziet-men het Meir van Averne , het
Hol van de Sibylle , de Elifefche Velden , dat
een zeer aangenaame vlakte tuffchen de Zee
en de Acheron is , en een groot getal verwoe-
fte Tempels , Paleizen , en andere overblyf-
mer van is geweeft. Andere fpreeken daar van zelen van de Outheid. Tuffchen het Eiland Ifchia, ffa tu
als van een Prins , of van een Land-beftierder, ende Stad Pouzolo is een klein Eiland, Prochita téudPnü*.
en zy brengen eenige oude Jaar-boeken by , of Procita genoemt, daar maar een Dorp is, ge-
daar in «rezest word , dat honderd-duizend | naamt d' Abdie van Su Michiel.
B
B E-
III Deel.
-ocr page 6-
INGE VAN HET
ten * zoo dat hy met zyne handen de aarde
kan raken : Dan vat hy een Hond by de vier
pooten , en leit hem ras op zy tegens de aarde;
in een oogenblik krygt dit beeft deftuipen , hy
drait de oogen om , fteekt de tong uit, rekt
zig uit zonder janken, enwortftyf, dan werpt
hy, hem als doodt uit het Hol, en fmyd hem
aanftonts in het Meir, dat maar twintig treeden
van daar is; en in min als eén ander halve menut
krygt hy zyne geeften wederom , hy komt uit
het water al fwemmende , hy loopt, hy baft,
om zyneblyfehap uit te drukken , die hy heeft,
van verloft te zyn. Men heeft deze ondervin-
dingvanmenfehen en aller-hande dieren geno-
men , en dezelve uit-flag daar altyd van be-*
vonden. Als men twee voeten , ja zelfs nog
minder van de aarde af-blyft, heeftmen niets
te vreezen , om dat de geeften van die dampen
door de verheyd dan dunder worden , en ver-
ftrojen, maar hoe meer men voor over bukt,
hoe grooter het gevaar is : want deze Geeften
met gewelt en groote overvloed uit de aarde
op-dringende ftoppen door haare Swavelagtig-
heyddeLongePyp, en doen flikken. Ziet hier
een andere onder vindinge , die men genomen
heeft. Men treed daar in met twee groote bran-
dende Fakkels, wanneer men daar een van digt
aan de aarde-brengt, houd hy niet alleen op
van te branden , maar bluft teenemaal uit, zon-
der dat'er vonk of rook overblyft. Men fteekt
hem met de andere Fakkel weder aan , en men
blutze aldus by beurten veele reizen uit. Men
doet in dit Hol zekere Druppelen aanmerken,
die van om hoog af-vallen , en die haar oor-
fprong van de verdikking der Geeften hebben,
die van om laag naar boven dringen.
BESGHRYV
BESCHRYVINGE
van't EILAND JSCHIA.
Het Eiland Jschia leit in de Tofcaanze
Zee > een myl van de Caap , die de Golf van
Napels van die van Caeta fcheid , het is vier
of vyf mylen in zyn omtrek , en heeft zeven
of agt Dorpen, daar van Jfchia de Hoofd-Stad is.
Zyn Land-grond is vol van Zwavel, die in de in-
gewanden van de aarde ten tyde van Carel II.
Koning van Napels ontftooken zynde een halve
myl Lands naar de Stad jfchia toe weg brande;
dit Land voerd de naam van Terra Cremata, of
verbrande aarde , en brengt niets voort ,• het
overige van 't Eiland is vrugtbaar in uitfteken-
de Wynen. Dit Eiland behoort aan't Konink-
ryk van Napels.
De Stad Jschia is op een ftuk Lands ge-
bout , dat in het Oofterze gedeelte van het
Eiland Ifchia leit ; en dat door een dyk daar
aan vaft is. Deze Stad is fterk , door een goed
Slot befchermt, en heeft een Bisdom van Na-
pels af-hangende. Ferdinand Koning van Na-
pels vlugte daar op in't jaar van 1475. doen
Carel de VIII. het geheele Ryk van Napels
innam.
Ifchia
Bisdom,
hetLAKvanAGNANO.
12. Plaat.
Het Lak ofte Meir van A g n a n o is eenige
mylen van Napels, een weinig boven de Berg
Pauzilype. Dit Meir is heel met Bergen omringt,
hetisbyna rond , en heeft maar een goede myl
in zyn ommegang j het is uitermaten diep en
vol (langen. Het water <laar van is vry-klaar ,
en heeft gants geen quaade fmaak : op vee-
Ie plaatzen ziet men het bobbelen , zonder
datmen egter eenige warmte gewaar kan wor-
den. De Zeelten en Aaien zyn daar veel; Op
de kant van dit Meir zyn twee aanmerkelyke
zaaken, namentlyk de kelders, diemendeBa-
FORUM VULC ANI
GEMEENLYK
SOL FAT ARA.
13. Plaat.
Solfatara, de Swavelmynen of Aluin-
berg is een Berg in Terra di Lavoro , ontrent
een halve myl van Pouzolo , trekkende naar
Napels toe. Zy is door andere Bergen op de
wyze van een Schouburg omringt; zy is on-
trent de 12 $ o. voeten lang , en duy zend breed ,
zy is Droog , Geel en Wit , door zyn eygeri
vier heel gekookt en heel verteert. Deze plaats
is vol van Swavel, van Aluin , en van onder-
aartze Gaten , daar Vlam en rook met geraas
en ftankuit-waafTemt, tenminften alzoo veel,
als men tegenwoordig uit de Vefuvius ziet ko-
men. De rook dampen doen zig dikwils tot Na-
pels toe gevoelen , en maken dan zomtyds de
Marmers fwart, en bevuilen de Cieraden in
de Kerken , en het Huis-raat in de huyzen. Alle
deze Geeften van Swavel, van Aluin , van Vj-
triol &c. Daar de aarde vol van is , bederven
de wateren. De Capucinen van S. Ianuarius ,
die daar dichte by haar verblyf hebben , zyn
verbonden geweeft haar regenbak op pilaa-
ren in de Lugt te moeten ftellen , om de me-
de deeling daar door te beletten van 't geene
haar water koft bederven. Deze Berg brengt
groot
Baden
mant.
^r"den van S. Germano noemt, en het Hons-hol.
Na de derde of vierde treeden , die men af-da-
lende in deze Baden doet, word men door een
hitte bevangen , die een reuk van Swavel mede-
brengt en die aanftonds doet zweeten , zy zyn
zeer goed voor de Iight, en voor veele ande-
re ziekten.
Het Hons-hol is als een klein begin of in-
gang van een Hol, aan de voet van een heu-
vel. Het is negen of thien voeten lang of diep,
vier en een halve breet, en vyf hoog. De grond
is maar enkele aarde , of fteen mét ftof bedekt;
en de zyden zyn rou en oneffen. Uit de aarde
van dit Hol komt een dunne en door-dringende
waafTem zonder de minfte rook ; die de adem-
haling belemmert, en volkomentlyk in een
minnut doet flikken. Ziet hier een aanmerkens
waardige proef van , die men in dit Hol daar
van neemt. De man , die de fleutel daar van
heeft , treed regt over end , voor zoo veel als
hy kan , tot in 't midden van het Hol • dan
bukt hy, en knielt allengskens , altyd het Kooft
regt houdende j dan gaat hy op zyn hielen zit-
Hem
-ocr page 7-
KONINKRYK van NAPELS en van SICILIEN.
groot in komen aan den Koning van Spanjen,
s
van wegens de groote menigte Swavel en Aluin
die men daar van trekt. Om in dit werk te ar-
beide , maakt men daar kleine hutjes , en de
hette alleen van de Lugt-gaten doet de Ketels
zieden. Het meefte deel van 't volk te Napels,
en daar rontom twyffelen geenzins, dat de Lugt-
gaten van de Solfatara , de Schorfteene van de
Helle zyn , en de Capucinen van S. Januarius
zeggen , dat zy van tyd tot tyd het Af-gryffe*
lyk gehuil hooren , en dat zy dik-wils door de
Ipooken gequelt worden.
'T LAC D'AVERNO.
15. Plaat.
Het L A c Meir van Avernus is digt by Puz-
zuole , het heeft twee mylen in de langte , en
ontrent een in debreette. De wateren daarvan
zyn vry levendig en vry klaar , fchoon zy een
weinig naar het Donker-blau trekken ,• maar
zy zyn zout, des niet tegen ftaande is het Meir
heel vifchryk. Dit Meir is by de DigterS zeer
vermaart, die dat het Meir van de Hel noemen.
BESCHRY V INGE
van hët M O L I S E en 't
PRINSDOM ULERIEURE.
Het Mol is e , of het Graaf-ichap van Mo-
lize , een klein Land-fchap van 't Koninkryk
van Napels, is tufïchen Terra di Lavoro, Abruzr
zo , het Capitanata , en het overzydze Prins-
dom gelegen. Het heeft de gedaante van een
drie-hoek , en is dertien mylen in de lengte.
Het is bergagtig , dog laat egter niet na van
vmgtbaar in Kooren , in Wyn , in Saffraan en
in Zyde te zyn; het Dorp van Molize geeft de
naam daar aan. De voor-naamfte plaatzen daar
vanzyndeBilïchoplyke Steden van GuardiaAl-
fares , van Laiïna , van Trivento , van Bo-
jano en van Ifernia.
Het Over-zydze Prinsdom , Larid-fchap van
't Koninkryk van Napels heeft in 't Noorden
het Graaf-fchap van Molize , en Terra di La-
voro ; in 't Wellen de Tyrrheenze Zee in 't
Zuiden het deez zydze Prinsdom , en in 't Oo-
ften het Capitanata. Zyne uit-geftreektheyd van
het Zuid-weften tot het Noord-weflen is on-
trentvan 27. mylen , en van 't Wellen tot het
Ooften van 12. Het gebergte van de Apennin
maakt de Lugt kout, het Land is daar niet zeer
vrugtbaar in Kooren , nog in Wynen , maar
het levert Karftanjen , en Nóoten in overvloed.
Men vind in 't Wellen van dit Meir de over-
blyf-zelen van een treffelyk gebou , datmen
oordeelt een Tempel geweeft te zyn , die aan
Apollo of aan Pluto toe-geweyd was. Een wey-
nig naar 't Wellen is een Hol in de rots uitge-
houwen , dat men gemccnlyk het Hol van de *' ff,v4n
Sibylle noemt. De voornaamftc ingang van dit ' '* *
Hol was , zegtmen , digt aan de Stad Gume,
vier.kleine mylen van de Avernus , maar alles
is van die kant geflopt. Men treed daar in door
een weg , die eng en door diftelen en doornen
belemmert is. De fpelonk is onder de heuvelen
uit-geholt, zonder cieraad, of eenige aanmer-
kens waardig , zy is ontrent tien voeten wyt ■>
en twaalf hoog. Na twee-hondert vyftig treden
gedaan te hebben , zonder ter zyden arte wen-
den , maakt het Hol een winkel-haak naar de
regterhand , en 70 of 80 treden verder vind
men een kleine Cel, die vyftien voeten lang,
en agt of negen breet is. Het welf-zel was eer-
tyds befchildert, en de muuren met Mofaifchc
werk gedekt, want daar is nog iets van over-
gebleven. De aarde wat verder als de kamer
gezakt zynde , zoo is de doortogt daar doof
geflopt geworden , en men kan niet verder
gaan.
In de nagt tuffchen den 151» en 20. Scp- Nieum
tember in't jaar 1538. was op deze plaatzen &>£•
een fchrikkelyke Aard-bevinge de Zee week
te rug, het Meir Lucrin wierd by-na gevult ,
Huizen en Kerken raakten in de brand, en
wierden ingcflokt; veelc menfehen en me-
nigte heeften quamen om j daar gefchiede ron-
tom een afgryffelyke omkeeringe van alles j
maar 't geen deze Aard-bevinge voor het by-
zonderfte had , was, dat hy de geboorte van
een Berg gaf, die ter plaatze is , daar eertyds
de Borgt Tripergole genaamt geweeft is , en dié
zedert altyd de naam van Morote KuoVo behou-
den heeft. Deze Berg is fteyl en vier-hondert
vademen hoog , en drie duizend treden of wat
meerder in zyn omgang. In 't midden van zyii
top heeft hy een diepte van vyftig treden van
zyn middel-lyn af, maar hy heeft tot nog töe
nog vlam nog rook nitgeworpen , nog eenige
wanorden gemaakte
De Puin-hoopen van het oude Capua vind- ou^ ca-
men twee mylen van het Nieuwe 9 en digt by£«<*.
p o u
14.
Z O L O.
Plaat*
DeStadPouzoLE, ofPozzüoLo isopdftreek van Terra di Lavoro op een rots , twemylen en een half van Napels naar het Noordweften gelegen. Deze Stad is certyds zeer vermaart geweeft , maar zy is tegenwoordig bynteenemaal verwoeft,- zy is klein, heeft een vrgroote, en heel zekere Haven, een klein Sloten een Bisdom van Napels af-hangende. Meziet daar veele overblyfzelen van Romeinfchwerk-flukken, een Schouburg half verwoeft, dpuin-hoopen van een Tempel van Diana , evan een andere aan Neptunus toegewyd, dpuin-hoopen van de Bad-ftoven van Nero, divan Cicero , daar men zig nog van dient. D
Tezxuth
de
Bergen naar de kant van 't Wellen. De
Stad is vermaart door haare Bad-ftooven en door
de Brug van 3900. treden lang , door de Ro-
meinfene Keizers tot Baye toe op-gemaakt. De
Hooft-kerk is op de puin van een Tempel van
Burgt, dieSt, Maria genoemt Word, is by-na
geheel van deze geftaltelooze brokken van de-
ze welluftige en trotze Stad gcflicht. Men ziet
daar veel kleine Tempels , een oud Kafteel
9
een
Jupiter, en ten deele van de eyge materialen I de overblyfzels van twee Schouburgen
van deze Tempel geboud.                                       
van de Poorten van de Stad , met
een
groote
menigte
B
%
-ocr page 8-
6 B E S C H R Y V I N G 1 v a M h e x
menigte gebrooke Pilaren , en andere ftukken De kleine Stad: Mola is aan de Golf van Ca**
van de Bou-kunft.
                                             j<cta > ander-half myl van de Stad van deze
jnaam, naar hét Ooften gelegen. Zy is van
de Puin-hoopcn van het oude Formia geftigt.
M»U,
de WELLUSTIGHEDEN van het
GELUKKIGE CAMPANIA OFTE
CAMPAGNE HEUREUSE.
De Sarrazynen vernielden het in't jaar 840.
het is een van de aangenaamfte plaatzen van
Italië ,• de lugt is daar wonder aangenaam en
zoet, de vrugtén zyn daar uit-Heleend , dc
Wyn zeer goed , alles is daar vol op , en de
Zee is daar zeer Vilêh-ryk. Men ziet daar de
vervalle Muuren van een oud Paleis , dat-men
zegt dat van Cicero geweeft te zyn.
16.    Plaat.
Men kan niets aangenamer als deze Land-
ftreek zien, die zig van de Haren Puzsuolo af
tot aan de Golf van Baye toe uitftrekt. Üe
zoetheyd van't geweft , de fchoonheyd der
Bergen , de aangenaame groente van de Vel-
den , de verfeheidenheid der fonteinen , van
Boffehen , van Tuinen , en het groot getal
van oude gebouwen maken dezen oever heel
bekoorlyk. Wy zullen eenige van deze plaat-
zen befchryven.
ttnTéri- gv puzzuoi0 ziet men een Fontein van zoet
z»,* Water in't midden van de Zee , waar van men
de Wel op de grond van de Zee ziet, als zy
heel ftil en effen is. De Berg Gaurus , Sc men
Mom Bar- heden Monte 'Barbaro noemt, brengt uitfteken-
h"ro* de Wyn voort: Florus merkt aan , dat hy in
. zyn tyd twee-maal in 't jaar Druiven droeg. De
7oUuno. " Tuin van Toletano Onder-Koning van Na-
pels , die aan de kant van de Zee legt, is zeer
. fchoon , en met een groot getal van uitheem-
LufrL. "rfche Boomen vervult. Het Meir Lucrino is nu
60. of 80. treden van de Zee af, daar het eer-
tyds aan lag. Auguftus liet twintig-duizend
menfehen arbeiden om eene gemeenfehap van
het Meir Lucrino en dat van Averno inde Zee
te maken , als meede een haven. Dit Meir ,
dat eertyds zoo groot was , is heden maar een
kleine Poel, op zyn meefte maar een vieren-
deel myl in zyn langte, en hondert treden
in zyn breete, hebbende de nieuwe Berg, daar
wy van gefproken hebben , het by-na heel ge-
vult. Het water van dit Meir is altyd zout, en
door zyne Oefters altyd beroemt geweeft.
VftBtrg Den gerg Van Mifene fteekt wei verre in Zee
' uit -, het is tulfchen Puzzuolo en Cume ,• men
ziet daar de Puin-hoop en van het oude Mife-
num , dat een BhTchoplyke Stad was. Digt by
die Berg is een Poel die-men de doode Zee
noemt, om dat zyne Wateren altyd ftil-ftaan,
hy heeft door een heel naeuwe door-togt ge-
meenfehap met dc Zee. Julius Csefar had deze
plaats verfterkt, en daar een Haven gemaakt,
Men heeft van Baye , en van andere plaat-
zen , die in deze Plaat zyn , alreedc gelproo-
ken.
GESIGT van CAJETE.
17.    Plaat.
€$é$Bi* De Stad Caiete of G a ï e t e legt aan de
***
         Golf van Cajete , tulfchen Napels en Terra-
cina, ontrent agthien mylen van de eerfte, en
vyf van de laatfte , op een zeer hooge Rots.
Zy heeft een Schoone Haven, door twee fterk-
tens befchermt, die aan beide de zyden van
zyn inkomft zyn , en een Bisdom , waar by
men dat van Mola en van Minturnum gevoegt
heeft.
LA TRINITA EN HET
CA STEEL van CAIETE.
18. Plaat.
De Kerk van de Drievuldigheid , is op een
Berg geftigt, die de zelve naam voert, en die
men ook de gekloofde Berg noemt, om datzy
vanboven tot beneden , van de top af tot in
de Zee toe van een gefcheiden is, de wytte
van deze fcheidinge is van vier of vyf voeten
maar zy word wat wyder naar om hoog. Het
is wel te ften door de ontmoetingc van hollig-
heden en uitpuilingen van eiken zyde van de
rots , dat hy waarlyk van een geborften is. De
Inwoonders zeggen , dat deze fcheidinge ge-
fchiede, als Jerus Chriftus de geeft gaf. Men
heeft trappen gemaakt, om van deze dubbele
Rots af te komen , en heel naar vooren heeft
men een kleine Kapel geftigt, die aan de Drie-
vuldigheid , aan St. Anna , en aan Nicolaas
de Bary opgedragen is. In de Kerk is een Pi-
laar die men voor-geeft van de Tempel van
Salomon te zyn. Daar is een zeer groote Vaffe,
dienende tot het Doopen der Kinderen , dat
een ftuks werk is zonder weer-gade van Mar-
mer-fteen , door vier Leeuwen onderfteunt ,
en is uit een ftuk Marmer gemaakt, vier voe-
ten hoog. Over het laag verheven fhywerk ,
daar hy mede verciert is , ftaan de naaukeu*
rigfte kenners over verwondert.
Het Kafteei van Cajete Ieit op op de top van
een Berg , het is eigentlyk maar een Tooren,
die met twee Muuren omringt is , en die on-
trent 84. voeten breet en hoog is. Van daar
ziet-men zeer verre in Zee , en alle de omleg-
gende ftranden. Munatius Plancus boude die
zeftien jaar voor de Geboorte van onzen Zalig-
maker, om daar een Maufbleum of heerlyke
Graf-ftede van te maken. Men noemt die ge-
meenlyk de Tooren van Roeland.
F O N D I.
19. Plaat.
F o n D ï is een kleine Stad van Terra di La-
vero , gelegen op een vlakke grond , digt by
een Meir , dat de naam van deze Stad voert,
en dat een groote Omtrek maakt, in een moe-
raflïge grond , tulfchen de Bergen en de Zee ,
drie mylen van Terracina. Deze Stad is aan-
genaam door zyn gelegenheid, hy heeft aller-
hande vrugten , en voornamentlyk Citroenen;
de Mirthen wafïchen aan de kant van 't Meir.
Barbe-
F*ndk
-ocr page 9-
KONINKRYK van NAPELS én van SICILIER .7
BaiberofTe verwoefte deze kleine Stad tecne-(aan dé Bafiento , vyf mylcn van Potenza haar
maal in't jaar 1534. uit fpyt, om dat hy een
zeer fchoone Princesvan'tHuysvanGonzague,
■die daar binnen was , en daar hy een gefchenk
aan den Grooten Heer van wilde doen , niet
had konnen krygen. Het Gedenk-fchrift zegt,
dat deze Princes naakt in 't hemt het door de hulp
van een Edelman ontkomen zynde , eenigen
tyd daar na haar verloffer met een pook liet
door-ftooten , niet als door fpyt, konnende niet
verfetten dat een man haar in deze ftaat gezien
had.
't Ooft en 1 Deze Stad was groot, wel gebout
en Volkryk , hebbende drie Sterktehs > én een
zeer hooge Tooren , en een groot getal van.
fchoone Kerken. Buiten de Stad was het zeer
vermakelyk. Maar een aard-bevinge den 8. Sep-
tember 1604. Voor-gevallen , heeft haar byna
geheel verwoeft. Zy heeft een Bisdom van Gh
renza af-hangende.
AQUILA
22. Plaat»
De Stad A qju 1 l a , Hooft-Stad van het over- ^^
zydze Abruzzo is op het hangen van een kleine B/tdm,
CALATIA
C AJ
20.
GEMEENLYK
A Z O.
Plaat.
_ _ aan welkers voet de rivier Pes-
care vloeit. Door de verwoefte fteden van Ami-
ternum en van Forconium is zy groot geworden.
Zy heeft een Bisdom van Chieti af-hangende.
De Land-ftreek van Aquiia is zoo vrugt-baar
in Saffraan, datmen verzekert > dat de in-woon-
ders daar jaarlyks meer als voor veertig-duizend
goude ducaten van verkoopen.
i
De Stad Cajazo of G a j a z o is in Terra
di Lavoro, op een heuvel digt by de Vulturnus,
tuffchenCapuaenTeïefe , agt mylen van d'een
en d'aiidef gelegen. Het is een oude Stad, men
ziet daar nog een groot gedeelte van zyne oude
Caj/tz*
Budom.
muuren, die van vierkante fteenen zonder kalk
opgemaakt waren. Daar zyn veele gedenk-te- —
kenen van de Oudheyd • in 't midden van de)
Stad is een put , die aanmerkens waardig is ,
om dat hy noit zonder water is , fchoon hy
over al met Marmer gemetzelt is. Deze Stad
heeft een Bisdom , dat van Capua af-hangt.
SULMONA en
GALLIPOLL
23. Plaat.
SüLMONE,is een kleine Stad van het aan decz Suïmn
Bitdim.
zydze Abruzzo, negen mylen van Aquila, naar
het Zuider Ooften. Zy heeft de Tittel van Prins-'
dom en Bisdom , af-hangende van de Stadt.
Chieti. Zy gehoort aan het huis van Borgheze*
Daar zyn een groot getal becken en fonteyncn.
Zy is de geboorte plaats van den Digter Ovi^-
dius.
De Stad G allipoli leyd aan de dolf van
Tarente , in het Land van Otrante , agt my-
len van de Stad van deze naam , op een hoek
land , dat heel door de Zee omringt is , en dat
aan 't vafte land niet als door een brug vaft is,
die men op klippen gebout heeft , en die door
een goet Kafteel befchermt is. Zy heeft ander-
halve myl in haar omtrek , en meer als 18oo\
huizen j haare muuren zyn op klippen gebout.
'T is een zeer koopryke ftad , het land is zeer
vrugt-baar in Olie > Wyn en Saffraan.
BESCHRYVINGE
van 't LAND van BARI,
envanhet BASILICATA.
't Land
v*n Bart.
Het L a n d van B a r i een Landfchap van
't Koninkryk van Napels, is in't Ooften en in't
Gdlipli
Noorden door de Adriatifche Zee , in 't Wes-
ten door het Capitanata , in 't Zuiden door het
Bafilicata en het Land van Otrante bepaalt,
Zyne uit-geftrekthèyd van 't Zuiden tot het
Noord-Weften , is ontrent van 8. mylen , en
van 't Weften tot het Ooflenvan 24. Delugt is
«laar vry gematigt , en het land vrugtbaar in
Kooren , in Saffraan , en in aller-hande vrüg-
ten ,• maar het voed een groote menigte Slan-
gen.
Het Basilicata, een Land-fchap van 't
J^*^ Koninkryk van Napels , is in 't Noorden door
het Capitanata en een gedeelte van 't Land van
Bari > in't Weften door de twee Prinsdommen
in 't Zuiden door Calabrie , en in 't Ooften door
de Golf van Tarente bepaalt. Zyne uit-geftrekt-
heyd van 't Zuiden tot het Noorden is van 22.
mylen , en van 't Weften tot het Ooften van
18. Zy bevat het grootfte deel van het Oude
Lucanie j het is weinig vrugt-baar , en flegt
bevolkt.
TRICARICUM,
GEMEENLYK
TRICARICÖ.
B ES CHRYVINGE
V A N 'T L A N D O F 'T E
TERRA d'OTRANÏO,
Het Land van Otr a n t o een Land-fchap
van 't Koninkryk van Napels , is byna een Ei* hUtA
land , omringt door de Adriatifche en TonifcheV4w0'r*^
Zee , en door het Land van Bari en het Bafi-
licata. Het mag ontrent 3 2 mylen van het Wes-
ten tot het Ooften , en o. van het Zuiden tot
het Noorden hebben. 'T is een heel bergagtig
land en vry droog , egter brengt het menigte
Olyven , Vygen eü Wyn voort. Het is de ver-
flindihg der Sprihk-Haanen vry onderworpen >
dog die weder door zekere vogels aan het land
21.
Plaat.
I eigen verjaagt of gegeeten worden. Dit land is
De Stad Tric arico leyd in het Bafilicata, I dikwils door de Zeeroovers geplondert geweeftj
III. Deel.
                                                                                     C                             ook
Trietritê
litdom*
-ocr page 10-
*
INGE VAN HET
men zyn Tremiti of St. Nicolaas, Caprara,
S, Domino, en S. Giacomo.
BESCHRYVINGE
van het DEEZ ZYDZE
PRINS DOM ofte
PRINCIPAUTE.
CITERIEURE.
HetDeezzydze Prinsdom, eenLand-^^
fchap van het Koninkryk van Napels , heeft
het Overzydze Prinsdom in 't Noorden , met
een gedeelte van het gelukkige Campania ofte
Campange Heureufe ; de Tofcaanze Zee in
't Wellen en in 't Zuiden ; en het Bafilicata in
't Ooflen. Zyneuit-geftrektheyd van het Zuid-
wellen tot het Noord-wellen is ontrent van 24.
mylen , en van het Wellen tot het Ooflen van
12. Zyn land-gront is zeer vrugt-baar in Koo-
ren, Wyn, Olie, Saffraan en zyde j men vind
daar ook veel minerale wateren.
8 B E S G H R Y V
ook vallen de Turken daar dikwils in : daarom
heeft: men langs de heele kufl een ongelooffe-
lyk getal Toorens gebout, daar' men grof ge-
fchut op geplant heeft , om zich tegens defe
vyanden te ftellen.
N A R D O.
24. Plaat.
2VW# NardOj is een kleine Stad , gelegen in
het land van Otrante, agt mylen van de Stad
van die naam , naar het Wellen , en een myl
van de Golf van Tarente , in een land-flreek
zeer vrugtbaar in Olyven en in Wynen. Het is
een oude Stad ,• zy heeft de Tittel van Hartog-
dom en een Bisdom , van Biïndes af-hangende.
TARENTO,
25. Plaat.
Tarente De Stad T aren te is in het Land van O-
Bisdom. trante op een klein byna Eiland , van de Golf
van Tarente omringt, elf mylen van Brindes
naar het Wellen gelegen. Tarente is een oude
Stad , want men ziet daar veele gedenktekenen
van de Oudheyd , heden is zy niet zeer groot;
het meefte deel van haare inwoonders zyn vis-
fchers. Zy heeft een Bisdom en de Tittel van
Hartogdom , en zy geeft de naam aan de Golf
van Tarente , en aan de Tarentulen , dat
een Soort van zeer vergiftige fpinnekoppen
zyn. Eertydswas zyn Haven zeer groot, maar
tegenwoordig kan hy niet als heel klein vaar-
tuig bergen j men vifcht daar een zeer groote
menigte vifch. Zy heeft een flerkte , die zeer
wel verflerkt is , en die van de Zee omringt is.
BESCHRYVINGE
vanCALABRE CITRA.
Het Deezzydze Calabrie ofte Calahrej)tez.-^dx.i
Citra
een Land-fchap van 't Koninkryk van Na- c*^-
pels , is in 't Zuiden door het Overzydze Ca-
labrie okeCalahre Ultra , in 't Noorden door het
Bafilicata, in 't Wellen door de Tirriheenze
Zee , en in 't Ooflen door de Golf van Taren-
te bepaalt. Zy is van't Zuiden tot het Noorden
20. mylen , en byna ook zooveel van 't Wes-
ten tot het Ooflen.
BESCHRYVINGE
vanhet CALABRE
ULTRA.
Het OvirZyd ze Calabrie, ofte Cdahrè 0t/^„^
Ultra , een Land-fchap van 't Koninkryk vancw/rffrr.
Napels , leyt in 't Zuiden van het Deezzydze
Calabrie. Van hef Zuyden tot het Noorden heeft
het ontrent 20. mylen , en van het Wellen tot
het Ooflen 12.
SCYLLA en CHARYBDIS.
B ESGHRYVINGE
van het CAPITANATA of
MESAPIE en JAPYGIE.
Het<V- Het Capitanata Landfchap van 't Ko-
w*t*. ninkryk van Napels , heeft in't Ooflen en in't
Noorden de Adriatifche Zee ; in 't Wellen het
Graaf-fchap van Molize ; in 't Zuiden het land
van Bari, het Bazilicata, en het overzydze
Prinsdom. Het heeft ontrent 21. mylen in zyn
langte , en ook zoo veel in zyn grootile breette.
Dit Landfchap beflaat byna geheel in vlak land;
de Lugt is daar zeer heet, en de aarde zandig,
de droogte vry onderworpen en zonder hoo-
rnen. De rivieren, die het bewateren, maken
het cgter vrugtbaar in weiden.
26. Plaat.
Scyllais een rots aan de kuft van Cala-
SytW
brie , die in de Zee uit-komt, vlak tegen over
de CaapvandeFaro in Sicilië j men noemt het
heden Capo Sciglio* Deze Rots heeft de gedaan-
te van een vrou , hy heeft groote hollig-heden
en diepe hooien , in welke de winden en de
baaren een fchrikkelyk geloey maken. Deze
plaats is zeer gevaarlyk , want alle de fchepen,
die door het geweltvan de vloct ofdoordatvan
de winden daar naar toe gerukt worden, ver-
gaan daar.
C h a r y b d 1 s is een wervel of barning in de
Zee digt by de Caap de Faro in Sicilië , die on- Chir^dU.
trent 30 treden van zyn middellyn heeft. Zy
is
BESCHRYVINGE
van de EILANDEN van
DIOMEDES of,
TREMITANEN.
Tumit4M> De Trimitaanse Eilanden of Tre-
v Eilanden, m i t i leggen in de Golf van Venetië digt by de
Noorder flreek van het Gapitanata. Haare na-
-ocr page 11-
KONINKRYK van NAPELS en van SICILIEN. 9
in'tNoorde: Dat Canaal is Yermaart door de
vloet en weer vloet van zes tot 2es uuren , en
is dikwils zoo mei dat het de Scheepen van
haar Ankers weg voert, en doet te gronde
gaan»
De Stad ^e^a ofte %j/o, legt aan het Ca*
naai van Meffine , regt over de Stad van die
naam , omtrent 3. mylen daar van af. Die
Stad heeft een Aards-biiïchop, en is de Hoofd-
Stad van het Calabre Ulterieure , en is nog heel
Confiderabel hoe wel het djkwils door de Bar*
bare geplundert is geweeft.
is zeer gevaarlyk , en de fchepen gaan verloo-
ren , met Scylla te willen myden. Maar heden
zyn'de Zeelieden daar zoo zeer niet voor ver-
vaart , als men eertyds was ; want die van Mes-
fina gaan met plat-boomde Schuiten haar ver-
maak daar fomtyds op nemen , en na Veele
drayen naar't geval van't water gedaan te heb-
ben , trekken zy door kragt van roeyen haar
daar weer uyt.
BESCHRTVINGE
van SICILIË.
Smiie *. Sicilië is in de Middelandze Zee gelegen,
»n*»7*,(7«-0p ,. Graden 30. minuten en 38. Graden 4sO.
tSSSLm minute in de breete , en tulTchen de 46. Grade
•A
          10. min. en 40. Grade in de langte , 't geene
is van't Weften tot hetNoord-Ooften 68. my-
len van Mafala af tot aan de Caap de Faro toe,
60. van 't Weften tot het Ooften van Trcpani
af tot St. Alexis toe, en 100. mylen regt over
het Eiland heen. Het is het grootfte Eiland van
de Middelandze Zee met de Tittel van een Ko-
ninkryk. Men zegt , dat zy eertyds aan Italië
vaft geweeft, en door 't gewelt van de Zee daar
van af-gefcheurt is ; voor dezen noemde men
het Trinacm , door dien het als Triangel leid,
en dat het drie Zee-Havens heeft, 1. Die van
Faro. 2. Capo Paffaro. 3. Capo di Coco. De
Lu<rt is daar heel goet , ende het Land heel
vru^tbaar in Koorn , Oly en Wyn , daar valt
heef veel was, Honing, Suycker, Safraan , en
Zvde : Men -vind'er veel Silver en Goud My-
nen ook Yfer en andere Metaallen, en minneraa-
lenvanZoud, Agate, Jafpe, Porphier en meer
andere heerlyke Gefteentens. Daar zyn veel
BofTche en Wey-Landen , als mede veel Wild
gedierten. Men vift'er op de Kuften veel Co-
raal, inzonderheid naa de kant van Trepani.
De Principaalfte en hoogfte Bergen , zyn
Mont Etna ofte Mont Gibel , die boven op de
meefte tyt met Sneeuw bedeckt zyn , en in 't
midden werpt het gedurig fterke vlamme uyt ,•
dien afgryfelyke afgond werpt dikwils met zoo
veel kragt het afle in de Lugt ,• dat het omleg-
gende Land drie mylen in de ronte daar door
bedekt werd, maar als het heel weinig Afte uyt-
werptzoo is't goet voor het Land : Dat zelve
vuur heeft dikwils brand inde Stad Cataniaver-
oorzaakt, dit Koninkryk hoort onder Spagne,
en zy houde daar een Vice-Roy. De Koning
van Spagne trekter alle jaaren omtrent vier
Millioenen van. De Revieren van Salfo, T>ataino,
en een gedeelte van die van Termini, met
eenige Bergen , verdeden Sicihen in dat men
Vallees ofteDallennoemt, als ValleedeMa^aro
en van Vetnon* en Noto.
MES
S I N A.
Plaat.
28.
De Stad van M e s s i n a , Hoofd-Stad van het M-
int
Dal ofte Vdlèe de Demona , in Sicilië , legt op Aards-b's-
de Fare van Meftma , regt over de Stad Regio,dom °? !?•
inCalabrie , het is een der voorn aamfte Steedef™^5^**
van Sicilië j en heeft bynaa twee Mylen in zyn ««39- &**?
mm. tft
ronte , en vier groote voor-fteede , en is naa •JJ'J*^
de heeden-daegze wyze gefortifkeert, en ver-
fien met vier Citadellen , waar van'er een bin-
ne de Stad ftaad , de Muuren zyn regulier en
hebben 14. Baftionne , met dieppe en weide
Graften j zyn Haave is halve-maans gewys f
heel diep en zeeker, en anderhalf myl groot,
en heeft aan de Fare een Citadclle ; daar is
een Aards-bisdom, een Waapen-Hüis wel vcr-
fien van alles , een deftig Paleis daar de
Gouverneur in woont , een Univerflteyt ,
en menigte overblyfzels van Oud-heeden*
Daar is een groote Negotie in die Stadt, be-
zonder in Zyde , en in Zyde Stoffen, die men
daar zelfs Fabriqueert ,• door de groote menig-
te van Moer-Bey Boomen , die daar om-leg-
gen , die de Inwoonders verpligten een me-
nigte van Zyde-Worme te voeden. Deze Stad
heeft groote Privilegie : Inzonderheid als de
KoninK iets inftelt dat den Syndic oordeelt te-
gens haar Privilegie te zyn : den Raad is dan
als Regter tuftchen den Koning en de Inwoon-
ders»
PANORMUS ofte PALERMO.
29. Plaat.
DcStadPALERMo j Hoofd-Stad van Ski-
He , is op de Nöord-Kufte van de Fallêe deJj^L
Mantra
, aan de mont van de Revier d*Oreto,dom
*p %f*
en omtrent een myl van Monreal, in eenf^J^
vrugtbaarcLand-ftreek, en heeft omtrent 4000. *» }6.gr«&
flappen Lands. Deze Stad is vermaard door zynj*- min'
fchoone Gebouwen, en zyn Commercie $ den * **'"'
Adel, ende Rykdomme van zyn inwoonders, en
is tek, met twee Citadelle , die in het in-ko-
men van de Haaven zyn $ 't Paleis van de
Vice-Roy is deftig: Men ziet te Palerme, een
menigte Fonteinen en Water-buizen dat men
nergens in Europa zoo in overvloed vind. Daar
is een Aards-Binchop: het was eertyds deZce-
tel van de Koningen van Sicilië, en ïs het nee-
dendaags vande Onder-Koningen , en van den
meeften Adel van dat Eiland.
Cl                      C A^*
GE S IG T
REGIO en
27.
T U S S C H E
MESSINE.
Plaat.
Het Fare ofte het Canaal van Messïna ,
is een der vermaarfte naautens der Middelantze
Zee het is tuftchen de Kufte van Sicilië en het
Calabre Ulterieure 7 en heeft de Tyreenze Zee
CtnniMl
v*n Mtjfwt'
-ocr page 12-
I
ioBESCHRYVINGE v
A N HET
na. Milazzo een oude Stad is aan twee gefchei-
den ; een gedeelte legt op den Berg, en*t an-
dere leit langs de Golf, en heeft een goede
Haven die door een Kafteel befchermt werd.
CATANE ofte CATANIA.
30. Plaat»
De Stad Catana ofte Catania> legt
in het Vallêe de Demona in Sicilië, aan de mond
van de Revier Judicetla, in de Golf van Catana,
in een vrugtbaar Land, zy heeft een Bisdom
af-hangende van Monreal, en een vermaarde
Accademie , daar leid een Kafteel op een Klip
die den ingang van de Haven befchermt, daar
is een goede Negotie , St. Agata is haar Pa-
troon , die daar gemartelizeert is, in 't Jaar
252. De Kerk van St. Agata is heel fchoon.
Deze Stad is zeer vermaard, maar den Berg
Gibel , die daar maar zes mylen van daan is;
heeft hen groote fchade by-gebragt, zy wierd
zeer befchadigt in't jaar 1669. door de vlam-
men die dien Berg uit-braakten , en wierd by-
naa heel verwoeft. In't jaar 169 3. dooreen
Aard-beving , die eenige beflooten vlammen
in die Berg veroorfaekten.
De 33. Plaat.
Vertoont de Haven van Milazzo;
ofteMelazzo.
D R E P A N O,
34. Plaat.
De Stad Drepano leid op deWeft-Kuftvan Vrqmi
het Dal ofte Vdl'ee de Ma^aro in Sicilië , zeven
uuren van de Stad van dezelve naam, naar het
Noorden, op een Eiland , en heeft een goede
Haven , en door een Kafteel befchermt, dat
op het by-leggende Eiland Colombrcra leid ,
dat daar digte by is. Men vift by dieStadt vee-
Ie fchoone Coraale. Men ziet by deze Stad den
Berg Trapano , Eertyts Eryx geheeten , op de
welke gebouwt was den vermaarden Tempel
van Venus, en een Stad die mede de naam van
Eryx hadde , die men heden noemt Trepano del
Monte,
'T OUD SYRACUSE.
31. Plaat.
S y r a c u s e , die eertyds de Hoofd-Stad van
geheel Sicilië was, is een van de grootfte ende
voornaamfte fteede van de wereld geweeft; zy
is in het Dal ofte Vall'ee de Noto in Sicilië, nee-
gen mylen van de Stad Noto , naar't Noorde
op een klein Eiland dat maar een Klip is, men
verzeekert dat-ze meer als zeven mylen in zyn
ronte gehad heeft, en beftont uit vier Steden,
met namen Achradine , de nieuwe Stad ,
Tycha , en Ortygia, en was verfterkt meteen
drie-dubbelde Muur , en door drie fterktens ,
en had twee Haavens , dc Romeine maakten
haar meefter van die Stad -y in 't jaar van Rome
542. en de verfcheide veranderinge heeft het
by-naa heel geruineert -, het Heedendaegze
Syracufè is maar een gedeelte van de Stad dat
men Ortygia noemde , al het andere is geheel
verwoeft. Men ziet onder haar Ruinen een
'Jquaduc, die drie en een half myl lang is, en
die in een Rots gehoude is; en was gedefti-
neert om het water in de Have van Syracufè te
geleiden. Men ziet'er ook de Grotten van den
Tyran Denys, die als een ondcraartze Stad is,
en heeft zyn Straaten , zyn Plaatzen , Paley-
zen en andere Gebouwen. Syracufè heeft een
goede Haven , een Biffchop af-hangende van
Monreal, daar zyn eenige Baftionne die Ifthme
en eenige byleggendc Eilande Befcherme , en
een Caftecl op een Rots ,• van de Stad gefchei-
de door een groote Graft. Deze Stad heeft veel
fchade geleeden, door de Aard-bevinge van
het jaar 1693.
VALETTA ofte
V A L E T T E.
35.    Plaat.
De Stad Va let te is in het Eiland Malta,
op een by Eiland, die genaamt is Le MontSce*
berras
, tuflfchen den in-gang van de Havens
van S. Elmc en van Mufette.
Het is een van de drie Quartiers daar de ftad
Malta uit beftaat , de twee andere zyn meede
op by Eilande geleegen , is het Bourg oftcDorp6
En het Eiland St. Mkhel ofte St. Michiel ofte Dela
Sengels.
La Valette is aan het Cafteel van St. El-
me , dat al geftigt was eer deeze Stad gebout
wierd. La Valette groot Meefter van de Orde-
re , leyde de Eerfte Fondamente van deeze ftad
in't jaar 1 $ 66. zyn naar komelinge hebben het
voltrokken, enfterkgemaakt, enverzierdmet
veelc deftige gebouwen.
RHODES en CALARIS.
36.    Plaat.
De Stad Rh o des is de Hooft ftad van het Ei-
land die de zelve Naam voert, zy is op een
hoogte geboud, en aan de Zee op de Ooft-
Zyde , op de Plaats daarze begint naar het
Noorde te keere , die ftadt is heel wel in zyn
Fortificatie , en met een drie Dubbelde muur ,
en verzien van een goede Haaven , daar men
door een engte in komt, tuffchen twee Rot-
zen , op de welken men twee fterkke Toorens
geboud heeft, om de paffagie te Dcfenderen.
Men gelooft dat op die plaats op gcregt geweeft
is , de Vermaarde ColoiTé van Rhodes, ter
eere van de Son. Hy was van Metaal , hoog
Secventig Ellebogen, en had een voet op eider
van
MELAZZO ofte MILAZZO.
32. Plaat.
Mtl*w- • ^cStac* Melazzo ofte Milazzo, leid
in het Dal ofte Vall'ee de Vemona in Sicilië, aan
de Caap van Milazzo , op een kleine Golf van
die zelve naam, omtrent agt mylen van Meffi-
-ocr page 13-
KONINKRYK van NAPELS en van StCtLlEN. tt
ie , in het Calahre Ckerieute , by de Tofcaanze
van de
Zee , drie Mylen van Cofence en vier van Jman-
tea
, naar het Noorde , het is vermaart om
dat het de geboorte Plaats is van den Heylige
Francois di Paule , Patriarg van dé Minne-
broers»
I^en hebben -, en de Beenen zoo hoog dat'er
een fchip met volle zeylen door paffcerde , dat
Coloffé dat een van de wonderen derwaerehi
was , wierd needer geflagen door een aard-be-
ving , zes-cn-vyftig jaaren naar dat het op-ge-
regt was. Men zegt dat een Sultan uit Egiptcn
dit Eiland overwon in't jaar 6$ 4. dewelke liet
komen neegen-hondcrt Muyl-Ezels gelaaden
metdeMatriale daar dit Beeld van op geregtis.
Deeze Stad is een Aarts-bisdom, de Ridders van
den H. Johannes van Jeruzalem naamen Rho-
des van de Zarrazins in't jaar 1309. en maak-
ten het tot den Seetei van haar Order , en wier-
de zeedert genoemt de Ridders van Rhodes ,
maar Soliman Turkze Keyzer nam het Weeder
in't jaar 1521. naar een Beleegering van zes
Maanden , zeedert noemde zy haar Ridders van
Malta , en voeren tot heden daags nog die zel-
ve tyteL
Calaris, in't Italiaans Cagtiari, is een ftad
op het Eiland Sardaigne, geleegen op eene kley-
ne Berg , van waar hy zig uitftrekt tot aaneen
groote Golf, die zyn naam voert, de Stad is
in viere verdeelt, net middelfte gedeelte is het
regte Cagliari , omringt van een goede muur ,
en dat naar het Oofte leyd werd Vitte KeuVe
geheeten , en dat naar het Weften , werd Stam-
pa
genaamt, en dat naar het Zuiden en naar
de Middelantze Zee ziet, word La Gliapola ofte
La Marma genaamt. Deeze ftad heeft een Aca-
demie , een Aarts-bisdom en goede Citadelle ,
en een goede Haven daar veel Negotie is , en
is de verblyfPlaatsvandeVice-Roy ofte onder-
Koning van dat Eiland , en van een groot ge-
deelte van den Adel van het land.
HERMITAGE van
S FRANCOIS de PAULE.
36. Plaat.
Dit H E n m i t a g e is by de kleyne fiadt Pau-
BESCHRYVINGE
VAN HEt EILA-NDVAH
SARDAI6N E.
Sardaigne is tuïTchen de 3 7. graden en 1 ov
minnuten ende 39.graden jo.min.indebreete,
en tuflfche de 31. graden 1 o. min. ende 3 3. grade
1 $. min. m-de langte, zoo dat het van 't Zuiden
tot het Noorde ontrent 57. mylen heeft, en van
't Oofte tot het Weften 3 2. en in deRonte 10$.
Het is een van de groofte Eilande in de Middelant-
ze Zee, en heeft in't OoftendeTyrreenzeZee,
en in 't Zuyde die van Africa, in 't Wette die van
Sardaigne, en in't Noorde 'tCahaal van Boni-
facio , die het van 't Eiland Corfe fcheyd, dit
Eiland is by na Ovaal, de Lugt iïfer dik en on-
gefond , de aarde hoe weller veel Bergen zyn
geeft nogal veel Koorn en Excelehte witteWy-
nen , Oly , daar zyn Silver mynen , Swavel,
Aluyn , men maekter veel Soud , en men voc-
ter veel Beeften. Dit Eiland zoude zoo goetzyn
als dat van Sicilië, was het land wel beboud >
daar zyn Weynig Revieren , het word in twee
deele verdeelt: het Eerfte is naar het Zuiden ,
genoemt Capodi CaglUri, en het andere naar het
Noorde , genaamt Capo di Logudori. Deïl Paus
Bonifacius den VIII. permiteerden aan de Ko-
ninge van Arragon , om dit Eiland te Conqucs^
teeren, en is nu aan Spanje, daar is een Onder-
Koning van wegens £yn Catholyke Maje-
fteyd.
' "i;i"i y* ' - -i' mi. ... > 1 ..■;■■■
TAFEL
DER
PT A A TP
JU A x\ 1
VAN DIT DERDE DEEL,
N
$l*ai.
®laah
A.
Calatia 3 ofCajazo.
Catane of Catania.
20
30
Agnano > of Anianus ,
Aquila.
Averno, Lac»
jLac»
2-2
IS
Drepano.
D.
F.
}*
C.
Calaris.
III. Deel.
36
Fondi.
Forum Vulcani,
D
of Solfatara.
19
Gal-
-ocr page 14-
TAFEL DER PLAATEN.
Plaat-. \
(Plaat:
44
G.
Gallopoli.                                   23
Gezigte van M. Vefuve en van M. Po-
folipo &c.                            I0
Gezigte van Cajete, ofGajete. 17
Gezigt tufTche Rhege en Meffine. 27
Golf van Pouzol.
                         11
Golf van Pouzol, of het vermaak
van het gelukkige Campagne. 16
R
Hermitage van St. Francois de Paula.
37
I.
Ifchia, Yland. tufTche fig. 11 en 12
Yland van Diomede of Tremitanes
Paleis van de Vice-Roy.
Nardo.
P.
Paleis van de Vice-Roy te Napels. 2
Paleizen &c. te Napels, 3.4.5.<s.7.
Palerme of Panormus»
Paule of Paula.
Port van Napels.
Pouzol,, ofPozziiolö.
29
37
8
14
R.
Rhodes, en Calaris.
Rhege en Meffine.
S.
36
27
tufTche fig. 25 en 26
Scylla , en Charybdis.
Soufrieres 5 of Solfatara.
Sulmona, en Gallopoli.
Syracufe.
25
13
31
L.
Lacus Anianus.
Lacus Avernus»
M.
Melazzo , of Milazzo*
------Port.
Meffine.
Mont Vefuve.
N.
Napels, of Napoli.
12
IS
32
3 3
28
9
T.
Tarento,                                     
n
Tremitanes Ifles. tufTche 2 s. en 26,
Trinité en Chateau te Gajeta.
Tricarico.
*8
21
V.
Valetta, of Valete.
Vefuvius, Mont.
55
9
Tafel der LandCaarten die men in dit T>eeTkan^J^^.
1. Narwals pn ^i/-i1t*art
1.  Napels en Sicilien.
2.  Terra de Labeur, of Campagne Heureufe.
3.  La Molifè en Principato Ultra.
4.  Terra de Bari en Baulicate.
5.  Terra d' Otran te,
6.   Capitanata, ofMefapie, enjapygie.
7.  Principauté Citerieure.
3. Calabre Citra.
9. Calabre Ultra.
10.  La Sicile.
11.  Ifle &c Royaume de Sardaigne.
Foor de i.Piaat.
Foor de 1, PUat.
Voor de
14. <Ptaat.
Voorde 21. Maat.
Voor de
24 Maat;
Kaade 1$. Plaat.
Voor de 16. Plaat.
Voor de 16. Plaat.
Voor de zó. Plaat.
Voor de 17. plaat*
Naa de
37. <piaatm
AJN 2) E N B O E K-B 1 NT> E R
T)e Binder moet agt nemen, om de Befchrjvinge voor
het werk te plaatzen
, en dan laate volgen alle de Steeden
&c naar vervolgens
, als die genommert zyn> als u^l
ó teeden , ge Ijk hter hoven aangewezen werd.
E Y ND E.