|
DE
|
||||||||||
|
SCHYNHEILÏGE
V R O UW,
Met de Uitvaard van
Jan jasperzen,
Vader van Saartje Jans.
B L T $ P E L< |
||||||||||
|
t*?>. 4li 2 1
|
||||||||||
|
Te Amfterdam by de Erfgt J. L^fcX^^del-
dam, op de hoek van de Vifchmfrk£*é£i. |
||||||||||
|
Met Pii?ikgiei
|
||||||||||
|
Copye van de Privilegie.
DE Staten van Holland ende Weftvriefland doen te weten. Alzo Ons
vertoond is by de tegenwoordige Regenten van de Schouwburg tot Amfterdam , Dat zy Supplianten zedert eenige Jaren herwaarts j}l« hunne goede vrinden hadden gemaakt en ten Tooneelegevoett ver- sheiden Werken, zo van Treurfpeelen, Rlvfpeelen als Klugten, welke zy ,leQen nu geerne met den druk gemeen wilden maken: doch gemerkt dat 'ze Werken door het nadrukken van anderen, veel van hunluifter, zo in / aal als Spelkonlt zouden komen te verliezen, en alzo zy Supplianten het 'rooft zouden zien van hun byzondere oogwit om de Nederduitlchen , '■'al ende Oigtkonft voort ie zetten, zo vonden zy hen genoodzaakt, om .aat inne te voorzien, ende hen te keeren tot Ons, onderdanig veizoeken- !!e> dat Wy omme redenen voorfz, de Supplianten geliefden tevetleene ^«roy ofte Privilegie, ommcalle hunne Werken reeds gemaakt, en de ?0ch in -t ligt te brengen.den tyd van vyftien J aaren alleen te mogen druk' *'n en verkoópen of doen drukkenen verkoopen, met vcibod van alle an- ^et'n op zekeren hoogepeenedaat toe by Ons re (tellen, ende voorts in jj°«jmuui fotma, Zo is't dat Wy de Zake en't Verzoek vooifz. overge- tikt hebbende, endo genegen wezende ter bede van de Supplianten, uit £ nze regte wetenlchap, Souveraine magt ende authoriteit dezrlve Sup- fhantengeconzenteert, geaccordeertende geoctroyeert hebben, conzen- Ceren, accordeeren ende oftroyeeien mitsdezen, dat zy gedo.urer.de den y«van vyftien eerft achter een volgende Jaarende voorlz. Werken die. ,e?.c's gedrukt zyn, ende die van tyd tot tyd door haar gemaakt ende in • j'Stgsbragt zuilen werden, binnen den vootfz. Onzen Lande al'een zul- e« mogen drukken» doen drukken, uitgeven en verkoopen. Verbiedende aarom allen ende eenen ygelyken dezelve Weikeu naar tedmkken, ofte £ets naargedinkt binnen den zelve Onzen Lande te brengen, uit te geven rte te verkoopen, op de verbeurte van alledenaargedrukte, ingebragte "e verkogte Exemplaareu, endi een boete van drie honderd guldens daar 'i boven te veibeuren, te appliceien een derde patt voor den Officier die de 'lange doen zai,cen darde pait voor den Armen ter ïlaatze daar het cazus ootvallen zal,ende het refteerenciedaide part voor den Suj püantèn. Alles Q dien verftande, dat wy de Supplianten met dezen Onzenböroye alleeri , ulendegratificeren, lor veihoedinge van haare l'chaadedoor het nadruk- ien van de voortz, Werken, daardoot in geenigedeelcn veiitaan , der.in- oude van dien te authorizeeren ofte ie advouecien, ende veel min de zet- ponder Onze protectie ende befenerminge, eenig meerder credit, aanzien. **t reputatie te geven.nemaar de Supplianten in kas daar in yets onbehoot- S'k (oude mogeninflueren. alle hetzelve tot haieulaftczullen gehouden Czen re verantwoorden; tot dien einde wel expreflelykbcgcerende.dat by .'"'en zy dezen Onzen Oftioye voor dezelve Weiken zuilen willen ftel- n daar van geene geabbrevieeide ofte gecontiahcerde meiuie zullen mo- j'JJ maaken, nemaar gehouden zullen weezen het zelve Oftioy in 't geheel *'i H zon^cl: ee'11ge Omiffie daar voor te drukken ofte te doen drukken. Wh dat (y gehouden zullen zyn een exemplaar vau alle de vooifz. Wer- A 2 ken.
|
||||
|
Icen4 gebonden ende wel geconditioneert te brengen in de Blblïotheecq vaa
Onze Univerziteït iot Leiden, ende daar van behoorlyk te doenblyken. Alles op pcene vanhrt effect van dien te verliezen. Ende ten einde de'Sup- plianten dezen Onzen Conzent en O&roye mogen genieten als naat be- liooten : Laftenwy allen ende eenen jgelyken die "t aangaan mag, datzy de Supplianten van deninhoude van dezen doen, laatenengedogen,rufte- lyk en «olkomentlyU genieten, en ceflerende alle beletten ter contrarie» Gedaaninden Hage onder Onzen gtooten Zegele hier aan doenh;.ngen den xix September in 't Jaar onzes tieeien en Zaligmakers duizent zes honderd vier en tachtig. G, FA GEL.
Tet Ordonnantie van deStaaten S1MON vanfJEAUMONT.
De tegenwoordige Regenten van de Schouwburg, hebben het
recht der bovenftaande Privilegie , voor deze Druk , van de Schynheilige Vrouw, Blyfpel, vergund aan deErfgenaamen vaa j?. Lescailje. Den 12 November, 1691. |
||||||
|
PERSOONAADJES.
Levyntje van Dockum, fchynheilige', vrouw va»
Barend van Dockum.
M A C H T E L D, de meid. Grietje Nanninks, "Sjiekenden van Levyntje va»
TryntjeDirks, 5" Dockum. BAREND van DoCKUM, aanfpreekerterbegraavenijfey
en man van L evyntje van Dockum.
AlbER'T JanZEN, confrater vanBarendvan Dackttm. G E E S K E, gewaande Weftfaalfe mojfin. Mr W Y i? r\ n d , Notaris. ¥ L1 P RonDEMAAi, galand van Levyntje van Doe kum.
Mr. Koert, Waard in 't wafelhuis. KlaartJ'E Lammers, moeder van Levyntje va» Dockum.
Dit Blyfpel begint voor de middag in't Kattegat, en eindigd in
den avond, in een Wafelhuis, omtrent de Brouwersgraft. |
||||||
|
D E
|
||||||
|
Pagïf
|
||||||||
|
D E
|
||||||||
|
SCHYNHEILIGE
VROUW.
|
||||||||
|
EERSTE BEDRYF.
EERSTE T 0 0 N E E L. .
MiCHTEiD, Leyyntjf. van Dockum.
Levvntje.
[At dochtje van giileren, Machteld ? MftCHIElD,
Treflyk,vrou w ,je hebtje hartje gifjeren niet
weinig opgehaald. Levïnij e. 't Is waar, Rondemaat heeft noch niet als maar ouwe fchuld be-
taald ; Maar , Machteld , jy weet nu al myn ioüsges, en dat ikj e tot noch toe voor myn geheimen raad heb gehouwen,
Datje me nou een part woufpeelen, jezoudeenkwaadfpcltuf- k-hen <vj, en myn man konnen brouwen,
Eu maaken dat ik by al de waercld Hinkende worden zou, Doch van oneer en zouj e niet konnen zeggen. Mach tel d. Maar hoe! vrouw,
Hebje die gedachten, dat ik je by iemand, ofbyjemanmeteemV ge dingen zou befwaaren ?
Ik waar niet waardig te leeven , en ikwiliewelverklaaren, Dat 'et my in 't hert zeer doed, datje my hier in eenigzints ver- dacht houd, Levtn t je.
Dat ik dus lang de Schynheilige heb gefpeeld, is waar, en dit
komt dat ik aan een gekoppeld, en tegen myn zin
ben getrouwd, (te fpeelen,
Om alzo door dit Kleed en gebaar, een aardige rol in de waereld
Maar myn trouw te buiten te gaan, geenzints, in geene deelen.
Machteld,toenje Roncemaats brieven gingbeilellcn, en
A 3 Sinaas
|
||||||||
|
6 DE SCHYNHEILIGE
Sinaasappelen koopen, beet hy-my iets in 't oor}
Dat my niet wel en geviel, en lei my iet onhebbelyks voor. Holla, antwoorden ik hem, wy moeten van zulke dingen niet praaten;
Wantuwgezelfchap, dat my aangenamer is, zouiknochveel meerder haaten, (kusje af,
Waar door hy weer in ftilftand kwam, en maakten't met een
Gelyk ik om zyn heufcheid een zelve wederom gaf. Zo dat hy zich toen, geheel en al fcheen in te toornen; Maar nu heb ik hem moeten belooven, om morgen preeys naar de middag in zyn tuin te koomen,
Endanis'twelhetveiligfte, terwyl myn man op dietyd, voor 'tfterfhuis van de Rotzak, in'taanfpreekenis.
M A C H T E L D.
Die tydhebje wel beraamd, vrouw, 't is altoos zeker en gewis,
Dat op die tydhy niet in huis, maar uit zal zyn , komt hy al, zo maakikhem wel zo wat wys, om op myn hoede te weezen. Levïntje. Daar word geklopt; voort men kuflèn, en het boek van Cats, dat ik men ftel om te zingen en te leezen. Sufanna die gingker in hare Bogaard haden , Op dat z.y haar wajfchen en reinigen zou. Vit wifte'n twee rechters gezeeten in den raaden, Verliefden op Sufanna die kuifche vrouw. TWEEDE T 0 0 N E E L.
JjEVyntje van Dockbm, Machteld, GüietjS
Nanninks, Tr'tntje Dirks. T R Y N T T E.
MAar, Levyntje van Dokkum, 't is ook op wat tydmenje
mag komen bezoeken, Men vindje niet, of je zingt gceftelykeliedjes, ofjebentmetde neus in de boeken.
'k Beken, 't is treflyk, maar wie vind zich altoos daar toe bereid ? Van zo dejuifle maat te treffen , van teleeven in alle zedigheid. Grietje.
Ik altoos niet, ik leef zo burgerlyk heen, als 't maar is zonder opfpraak of vlekken. Levïntje.
Zo burgerlyk heen! dat zyn maar vygeblaad'ren , moer, om ^ kwa zeeden te bedekken, Men |
||||
|
VROUW. 7
Men moet exemplaarlyk leeven, dat men elk tot een voorbeeld
zy, (waardy,
O ! een kuifche vrouw is een juweel van een onwaardeerlyke
Een kroon des mans, een fieraad des huis, en een aanwas vaa
luifter en achtbaarheden.
En wat is doch een onkuifche vrouw anders als een vat vol van ergerlyke en kwaade zteden ?
Een bouwvallig gebouw, verrot en deurwatert, eneenfchand- vlek van 'er trouw.
Zo dat ik zeg, dat'erniethaatelyker, noch ftinkender en is dan een onkuifche vrouw.
Zy onteert niet alleen 'er man, maar komt daar door ook de band des huuw'lyks te ontbinden,
En brouwt haar eigen bederf, zo tot fchandaal van haar, als wel van haar vrinden,
En gantfche geflacht. Machteld, ter zyden.
Watkan de mond alfpreeken, dat het hart inwendig haat.' Levyntje. Alle jonge getrouwden die'er begeeven hebben tot den huuwe- n ken ftaat, "ehoorden, willen zy by de waereld in aanzien en in achting
^ weezen, e boeken van Cats, en inzonderheid zyn huuw'lyk wel naarftig
. te doorleezen. Als ook zyn huw'lyks lellen die hy aan alle jonge getrouwde geeft,
aarinhyaanwyit, hoe nodighet is voor eenjonge vrouw, dat •p _ zykuifch en zonder opfpraak leeft, jy1 "e huiszorg wel waarneemt,en meer and're voorname pligten,
»ie een eerbaare en deugdzaame vrouw ftaan te verrichten, elke wederzyds haar doelwit hebben, ja zo wel op de man als
Q ■, , het vv/f, eiykze dan beiden ook worden als twee zielen in een Iyf.
w« een groote verborgentheid is. Machtelo, ter zydm.
Ja zy lykt'er wel na, om de deugd te betrachten.' Q,,, Levyntje. (nachten, Gpi e, j - Van Cats' daarinverflytikyeeltydsgantfchehalvc
uykclaans zynZeifsflryd, die my, waar ik ga of lla, altyd 0 verzeld, . ■ «»dat hy daar de kuifcheid to krachtig in Jofef tentoon fielt,
A 4 Bo
|
||||
|
3 DESCHYNHEILIGE
En die overfpeelige en onkuifche Sephira, in haar vuil en ontug*
tig blaaken,
Haar laagen vernietigJ om dien kuifchen jongeling tefchaaken, O! diekuifcheid! diekuifcheid! dat die byyder wat meer geno- men wierd in acht. Machteld, ter zycUn. (bragt.
Zoudehaareweleenftuiver mogen gelden, als zy die te markt
Levtn t j e.
O die kuifch en eerlyk is, heeft altyd te fpreeken. •' Trïntje.
Ja! ik denk dat de miefte myn Aagten, dat'er niemand en leeft zonder gebreeken; (der daad. En die zomtyds de fynfte wel fchynen, de allerflimfte wel zyn in
Machteld, ter zyden.
Dat is de ipyker net op zyn kop. Levïnije.
Wy moeren na de deugd trachten, en houden die voor onze regel en maat: Maar wy leeven thans in een bedorven eeuw, daar men alle kui- fche en goede zecden
Verachtelyk zier-verwerpen, en met de voet vertreeden; Ja! hetmydmy door myn hart, als ik zie datmenzo dien kofte- < lyken tyd,
Met zulke ydele dingen, Zo vruchteloos en onnuttelyk, verflyt, Ja zomtyds wend ik myn oogen ter zyden af, en ik ftop myn "j ooren,
Om die dartelheid niet te zien, en dat noch van kind'ren zulk een 1 taal te hooren; (ftraat,
Want duske jonge kleuters, die noch loopen klikkebillen by de
Weeten grondig te fpreeken van al de geheimen van den huuw'ly-
ken ftaatj
. Wijje'erwysrnaakenvande voolewyk, omdaareenkrytertjetc
haaien ,
O! zeggenze, we weeten wel beter, je moet ons zulke knollen l niet vernaaien; ' ' En vanhetkraamwerkweetenzetefpreekenofzevolwaffenwaa-,
ren en bejaard. Grietje.
Daar fpreek i e recht in, m oêr, dat deeze eeuw van de voorgaande geheel is ontaard,
Endat we tegenwoordig een zeer bedorven tyd beleeven, En
|
||
|
VROUW. 9
En gelykje wel zegt, dat dit alleen dekwaade opvoeding moet
werden toegefchreeven,
Is zeker en gewis, maar dit overgeflagen, hoeis'tmetjeman? ishy wat aan de winnende kant ? Levyntje. Dat kan gaan, alshygienLykenheeft, zocopiërdhybrieven, op een kantoor, naar Spangien, Vrankry k en Engeland, Zo dat we niet te klaagen hebben. Grietje.
Wel, dat 's men lief dat je mooitjes aan dekoil kund raaken. Levyntje, En tegenwoordig is hy in 't iterfhuis van Jan Jafperzen, om de opleesfeel te helpen maaken,
Die na de middag begraaven zei worden; en dan heeft hy tegen morgen hier een lyk ontrent,
Digt by 't heekel veld, zo een Fransman of een Waal, by niemant fchier bekend.
En dat maakt hem veel zoekens, nou ze benne wcêr met'er tween die hem bedienen. Trynijs.
Nou, Grietje Nanninks, wille we gaan? Levyntje. Wel, wathaafthebjetog» TRYN T J E.
Ja, moer, 'tisallang over tienen,
En we eeten altyd voor de beurstyd, en ik zou eerft iens na de vifchmarkt gaan. Levyntje.
Daar hoor ik hem, dunkt my. DARDE T 0 0 N E E L,
Levyntje, Grietje Nanninks,Machteld,
TkyntjeDirks, Barend van Docku m. _- Van Dockum.
_ W El! men zou fchier een gat in den hemel flaan,
Jou met je beijen hier te vinden! wel, hoe vaart jou man toch al, TryntjeDirks? Tr Y NT JE.
Ja» al zo zwakjes heen, hykrygtvaftzynjaaren.
A j We |
||||
|
ïo DE SCHYNHEILIGE'
We waaren hier by, en ik zei, laatenwe eens in 't Kattegat gaan, en
zien hoe Levyntje mag vaaren.
En zo hebbenwe hierwat zitten praaten, van de bedorven tyd, en
hoe de menfch 'er tot de ooren toe in fteekt.
Grietje,
't Is een luft om te hooren , zo gevoelig als 'er je vrouw van
fpreekt, (geeven.
Ik beken dat my, en ra yns gelyken die gaaven niet en zyn ge-
Va,n Dockum.
Watkanmenvan'tuiterlykoordeelen , ik hou veel van't zei ven te beleeven, (heiligheid. En als dat mankeerd, zo is hetgeen waare, maar rechte lchyn-
, Tr yn t j e.
Maar, nou wat anders ? en Jan Tafpericn die heeft het zo afgeleid? Van Dockum.
Ja, Tryntje Dirks, die zullenwe na de middag al zyn zorgen met een zark gaan dekken. Griet j e. Hoe zcl het Diewertje nou fiellen ? Van Dockum.
Diehet noch eenlyfrentje inkomen daar ze het
meêzelkonnenftrekken, (van,
Maar van Saartje Jans, daar trekken de vrinden de handen hiel
En zederd dat'er dat Doktertje verliet, isze geweeft fchier veur
alle man.
Tryntje.
Dat was ook een vagebond, eerft'erteverleijen, en daar na zo fchandelyk weer te verlaaten. Van Dockum.
En nou, zeggenze, houdzy het met een Sargiant van de foldaaten. Maar het zoontje van Jan Klazen, nadatikhebverflaan , Dat nemen de vrinden na haar, en daar zullen zy meèberaan, En 't zelven in de Wyk ofte Haarlem fchool befteeden. Grietje.
Maar, wat hoort men van Jan Klazen toch ? Van Dockum. Jan Klazen! die is al lang in Ooftindiën op Batavia in 't fiekhuis overleden. Tryntje. Wat je toch zegt! wel! en met de dood van Jan Jafperien is al dat gew eld gedaan by de ftraat. Grietje
|
||||
|
VROUW. ir
•Grietj e Nanninks, kom moer, we hebben onze tyd al ryklyk hier
verpraat. Va n D oc kum.
Nou, ik verzoek dat j e mannen alle bei na de middag mee mogen compareeren. Tryntje. (deren.
Daar twyfel ik niet aan , ikzelhetdemynezeerwelrekomman-
GrIET JE.
.En ik van gelyken. nou, 'tgaatjewelmetjebeijen , Levyntje
van Dokkum , kom ook ereis an. Le v yn t j e. Ikwenfchje de zegen , dat hoop ik te doen, als't men maar iens wachten kan. Tryntje en Grietje binnen. Van Dockum.
Ik ga na het kantoor, en of Albert Janze kwam met zyn feelen, Zo roept men af, en zet het tafeltje gereed, we moeten onze po- ften verdeden, Metpapier, pennen en inkt daar by, dat het alles is gereed. Van Dockum binnen<
MiCHTEID.
Wel j miefter. Ei gut, vrouw, daar fpeelde je al een aardige perzo-
naadje, je weet
©ok byzonder je rol te ageeren. ze beelden'er in of de kuisheid alleen tot uwend t'huis hoorden.
Levyntje. 2.ie zo moet men de zulke doeken, metfehyn, gebaar, klee- dinge en woorden,
En zo word van de meefte part de waereld beleeft, bewandeld, en ondermynt,
Wat hoeft men juift zo deugdelyk te weezen, 't is veurmy genoeg als men maar deugdelyk fchynt.
Op die wys kan men beft in aanzien en deur de waereld raaken, En zo ziet men dat gekoppelde hy likken, zelden goê huishoudinge maaken.
2.ou ik myn jeugd verilyten by zulk een voozen raap, zulk een laffen bloed?
»y zo ecnvermufteAanfpreeker? neen, daar ben iknietveur opgevoed,
■Uaarom zei ik deur dit kleed, en op deze wys myn driften zien te bejaagen. Machteld.
Vaarkomthyweêrof, vrouw, ik ga binnen na de pot zien. M
|
|||
|
U DE SCHYNHEILIGE
Macbteld hinnen, en xan Dockum uit.
Van Dockum. Hoe laat is't Wel? L £ v y N T j e. Hoe laat, Vaar, de klok is daar zo
even ellef uuren geilaagen. Wanneer beliefje te eeten ? Van Dockum,
Dat is noch tyds genoeg, over een groot of anderhalf uur. L e v Y N T j e. Goed, ik heb daar lekkere ilaartraapjes met wat pekelfpek over 't vuur,
Je zelt doch een roemertje drinken, maar mytje doch wat veur alle zaaken. Van Dockum.
Hoe, zoumenzelvenfchenken, en niet drinken, daardunktme zou ik zond van maaken. Levïnije,
Dat wil ik niet zeggen, maar dat men niet te buiten en gaat de reegel en maatigheid. Van Dockum.
Wat reegel? zommigeis'er reegel en maat, als'erzoeendozyn of anderhalf hebben ingeleid. Levyntje. (wyn.
Wel, dat zyn volentariffen, die benne doch verhit, en heet op de
Van Dockum.
Ja, ik kender wel die 'er niet weinig in byten, dat juiftgeen volen- tariffen en zyn. Die de ftraat pas rooijen kennen. Levyntje.
Dezulken worden ook van de minftcgepreezen. Van Dockum. Daar word geklopt. Machteld, daar zei Albert Janzen weezen. VIERDE T 0 0 N E E L.
Barend van Dockum, Levyntje,
Albert Janzen. Van Dockum.
WfEl, mynkoftelyke confrater Albert Janzen, komjedaaraan?
Hebjeje loopzeekn al iens deur gezien ? Ai-
|
||||
|
VROUW. 13
Al e er T.
Wat zou ik ze deur gezien hebben, ik ken 'er nauwelyks een woord van verftaan. tls met jou wat anders, jy bend onder dat volkje bekend en be- t dreeven. Van Dockum. Wat zou ik, 'tzyn byget naamen men zou'er katten en honden
T meê vergeeven. 'k hak 'er maar zomtyds zo in 't honderd in naar de gis.
. Levyntje. ^ou, Vaar, ik gaa naar binnen, ik zelt je dan komen zeggen
a!s 't eeten Maar is.
.T Van Dockum. ^ou kom, ga zitten.Albert Janzen,dat we eens een begin maaken,
^laar brengt ons dat flesje, dat we eerft iens lurken eer we aan 't werk raaken.
y. Levyntje, linnen en weer uit. ■'ietdaar, vrinden.
Al B E R T.
Nou, Levyntje, ten minden dat je je zelven
altoos eerft beregt v^ Levyntje, haar omkeerende drinkt ter (luik uit bet flesje. lVlaar, Albertjanzen! zou ik dat proeven? wel, ikkryg'ereen ~ kleur van dat je 'tzegt! Heen! mynvriend, gienftarkedrankenkomt'erinmynlyf.
> VanDockum. ^ myn vrouw, Albertjanzen, isaleenwonderlyktydverdryf,
e«oorden ik niet wel geruft te weezen, dat menze niemand zei of V, fnoepen. 0li alsje gereed bentomtefchaffen, zo kenje me roepen.
jw Levyntje binnen* j\0lL Confrater, neemjyvannommerientotnommertien,
at *yn meeft al Duitzen, en midden in de ftad. Alber T. J? . O ! dat zei ik beloopen zonder omzien. l« zei myn poft wel waarnemen, dat meugje me vry vertrou-
wen, k Van Dockum. Zel de hiele Walen hoek, het Wees en oude Franze pad veur
b ' my houwen, *ode hiele Baangraft, NoordzeBos, tot aan de Leidze en
Uiterze poort. At-
|
||||
|
*4 D£ SCHYNHEILIGE
AL EP. R T.
O daar doe je me grooten dienft mee, want van het Frans en vei-
ftaan ik niet een woord,
Daarom had ik j ou niet b^ me , ik bleef'cr waarachtig in fteeken. Van Dockcm.
Wel hoe, Confrater, zou men dat malkanderen niet doen zonder fpreeken ?
Nou leid het myne alles in order, nou moet ik eensbezien waar dat ik zei beginnen.
Avous, Alben Janzen. At EER T.
Zo zei ik, als ik t'huisben, vangelyken
doen, met bedaarde zinnen. Van Dockum.
Ai! luifrer eens toe, Confrater. Eli Faulconbret, Peruquier re- ' neme. Glaude Houquincourt , MeiftreXJniverfeldéCouperIe Che- •veux. Bartran de St. Viiftor, Confiturier de toute forte de /ruifis, Eilevan Gringalon, metre tailjeur de Sedan. Petit Jaque harBe row che, ouvreur de toute forte deraritésencoquilles. Thoma Diepois, componeur de commedie , chanfmette e pharjje pou Ie thentre. Ser- ' vas, e fon frere polibetran, hourach'iers de vallenchiennc. Pierre > Grand Songere, paffementier, Louis Traverfan, marchandetoat forte de macrolle. Jaiie^Soufl'ieMordant, grand meftre a U chaffi' de fourïre & rats. Eltiene Plein de Vent, grandmenteur avec Pre- •vilegie du Roy. Glaude Cornu Couronne , inventeur de plu. forte helle rotte & mufevallen. Jean Piere Lala, Ie jeune, ramoneur de deux pons ton pre Ie cathuzere. Wat dunkt u van zulk een zoort, en zo volgenze meelt na malkanderen. A i e e R T. Wel, ik hebmenietkonnenhouwenvanlachchen, zulke won- derlyke naamen, en zulk een taal.
Maar hoe kan je ze vinden ? Van Dockum.
O, als ik 'er maar een heb, zo heb ik ze altem aal- Ze hangen als een klits aan een. A i, B e R T.
Ik zouder my altyd wel mal in ftudeeren- Van Dockum. Ai! Confrater; wil je die looper met de flag van eenen van d<? ftadhuis klok iens gaan leeeren i1 Onder-
|
||||
|
VROUW. iS
Onderwylen maak ik my ook klaar en gereed,
■fc-n dan zelder ontrent noch zo veel tyd weezen datjeeenftukje
met my eet.
Want Diwertj e heef t het my zo belaft, dat wy 'er toch voor al op paffen moeten.
Ja zo, dat, zo we te laat komen, zelfs zullen moeten ftaan voor de boeten. y Al EERT.
£o dry vend gaan ik heen. Alfortjmzen hmnen'.
Van Docku m.
Ik ben'er noch vanontfteld. wel, wat duivel
is dat te zeggen? *ïoe of dit memory oftafelboekje, met deze vreemde neusdcek .. _ boven by de befteê komt te leggen, (hand^ **fet brieven, daar onder eenige gefchreven m et myn wyfs eigen
*~nde andren onderteekent Flip Rondemaat van Purmerland, J*olvanoneerlyketermen. Maarikzelzolangzwygen ■ *■ °t dat de begraavenis gedaan is, en dan zei ik het uit de meid wel j. krygen. at de waagen met myn wyfniet recht en gaat, is niet dan al te
zeekeren waar. VYFDE T O 0 NE E L.
Fakend van Dockum, levyntje. B Lbvïntje.
c-uefje nu binnen by 't vuur te gaan, Vaar, het eeten is klaar ?
Va n Dockum. » veeg men mantel wat of, ik diende de oplees feel noch wel in iensnateleezen. waar word geklopt,
ZESDE t 0 0 N E E L.
Livtntje, Machteld, Geeske,
_ Gee6ke.
\V unt ^eer ein nioget dy Machteld heid ?
Levyntje. Ja, vryfler. Machteld, Machteld, daar is eenbriefdie moetaanjou weezen. Mac h-
|
||||
|
ifl DE SCHYNHEILIGE
Machieid.
Aan my ? Geeske. (zeggen! I jo, ik wold die veul goeds van dien mudder en fufter
Machieid. Hoe vaarenze, is het 'er noch al wel ? Geeske. I jo, door mangeld nigts oon, dien fufter wil bald hieleken met 'er nabeurske, einfchoenmokers gezel. Machteld. Wat, zouze trouw en? Geeske.
Ijo, deiddidatzonei, en fe wol ontrent Sint Lambert al war jongs kriegen. Machteld. Hoe, daar benncwe noch gien drie maanden toe , laat 'er dat fat- zoen zo veur of bedriegen ? Geeske. I wat 's dat, kumd dat heer jo zo nouw, by unfent good aatjwaark jo alle dogen in zwang. Machteld. ' (gang ?
Zo zeker, bennezedaar zo groezig, gaat daar maar. elk zo zyn
Wat ishet voor een landsman ? Ge eske.
Datweet ikjonigt, my dunkt van Delden, odervanDorften, (worften, Zo wollen dan bald oever kummen, mit fchinken, odcr mit
Np ik eheurd heb. Machteld.
Moetje ook geld hebben van de brief? Geeske, O neen, moor wol i mi ein glas beerfchin- ken, door wol ik die veur bedanken. Machteld. Hou daar, vryfter. Geeske.
't Moet di wol goon. Geeske linnen. Machteld
Wel, datzynooltwélduivelferanken._
Maar, vrouw ! je zeld een gat in den hemel flaan! 't is een brief vanFlip, welhoeheefthy 'tzokrombedocht,
Ongctwyfeld heeft hy dieMoffin aan deKamperfteiger opgezocht. Maat
|
||||
|
VROUW. tj
Maar hier leid een flordig huis, vrouw.
Levïntje. Hoe, Machteld, wat 's dat te zeggen ? M ACH T E L D.
«y fchryft dathybovenzynmemoryoftafelboekje, metzyn
neusdoek heeft laaten leggen,
En zo 't hier niet mogt zyn, dat hyhetdanligtin deKalver- itraat, in de Gouwe Leeuw gelaten heeft,
Meteenige brieven van belang, fchrffthy. welmynhielelyr ftaater van en trilden beeft,
f-n licht dat 'er wel onder zyn van jou zelfs gefchrceven, £yn die de miefter in handen geraakt, hoe dan toe ? »~ , Levyntje. ■Dat 's honderd tegen ien, hy mag zelfweeten waar zy zyn ge-
bleeven,
■Ligt in de eenc kroeg of de andere. Machte ld.
Ja , vrouw, fteld het zo ligt niet»
v, ik ben 'er al vry in bedacht, *Ji noch fchryft hy dat hy de befte kamer in 't wafelhuis heeft be-
fprooken, daar hy je tegen den avond verwacht;
^°k zei hy hier zo aanftonds ontrent de begraavenis zyn , om de leus, en teekenen te merken,
"f je t'avond komen zeld. Levïntj e.
Wel, wat mag die Kapftok al uit werken ? Machteld. Ook belaft hy wel ekfpreflciyk, datje allienmoetkomen, ea. niernant byjernagzyn, Levyntje.
"el, wat ofhy veurhet? hy zei niet vinden dathy zoekt, ik lach een reis met zyn waafleri, en met zyn wyn. Mach t e l d, "y doedliet evenwel uit goei 'er deugd, vrouw. Li E VYNIJE.
Wel, dat weet ik wel. kom , laaten we na boven
_ gaan, en zieninallehoeken. ^f We, het gene hy vevmift konnen op zoeken.
Eindt van het Eer^n Sedryf,
B ' TWEE-
|
||||
|
iS DE SCHYNHEILlGE
TWEEDE BEDRYF. EERSTE ï O O NE EL. Barend van Dockum, Albert Jansen,'
Levïkije, Machield.
Van Dockum,
|
||||||||||
|
M
|
||||||||||
|
A chteld, kryg myn mantel.
Mac hield.
|
||||||||||
|
Hou daar, miefter.
Van Dockum. 't Loopt al na kwartier over eene.
Albert. Zodoedhet, confrater, ikgav'aftzoetjesvoorheehe. Levyntje.
Ay, my d j e toch wat, Vaar, en wilt die overdaadige gulzigheid toch fchouwen,
Gedenkt wat een zeegening deslands het is, die men behoorden in waarden te houwen ,
En hoe onmaatelyk de wyn in die occafy geplengd werd ,-en ge- confumeert,
Behoorde men niet te denken, dat die ze doet voortkomen, daar door werd onteerd ?
Door zulk een overdaadig misbruik ? Van Dockum.
Jajewcetveelteberifpenmetalje teemen, Voldoejyje pligtenmaar, ik zei demynewelwaarneemen. Levyntje.
Nou, Barend van Dockum, het ftrekt maar tot vermaaning,' maar 't geen ik zeggen wou
ïs,dat ik daar zo flus ontbooden ben.by een hiele fwakke vrouw, Die in eenfwaare veitwyfelinge leid, nu verzoeken de vrinden my, jamettraanen,
Ofik'erwatwoukomenverfterken,vertroofl:enenvermaanen; Ze leid in zulk een ftryd, in zulk een ftryd! dat het bedroeft is, en daar zou ik 'er gaan in geryven. Van Dockum. En die zei jy gaan vertrooften ? wel, zo verftaan ik altoos dat Machteld zei t'huis blyven. ■k Heb
|
||||||||||
|
V R O u W. *j>
^ Heb ze na de middag van doen. „ ö fchynheiFge karonje, je
hekje befte gangen al gedaan. TWEEDE T 0 0 N E E L.
Levyntje, Machteld.
m a c h t e i. d. |
||||||||||||||||
|
Te
|
||||||||||||||||
|
WEet niet, vrouw, zoudemieftergeenlontruikeni
Levyntje. |
||||||||||||||||
|
Wat zouhyruiken,ziet die Luishond daar ïensgaan»
"en ik jong en jeudigmcnfchnietop'talderlioogftetebeklaa-
Machteld. (gen?
Maar zacht, vrouw ,zie je Flip daarginder wel met de mantel om
de ooren geflagen ?
. Levyntje. waarachtig, hy is't.
Machteld.
Voegje wat na de deur, hy fteld hem in fatzoen Ur" je te groeten. Levyntje.
- Zeer wel. ik zei hem wederom myn eerbiedigheid doen.
^aar wacht, ik zei zien of ik hem niet te kenne kan geeven door
j. zeeker teeken,
at> alszemethetlykwegzyn, hymy hier aan de deur komt
fpreeken. Levyntje geeft aan Flip, die
ter zydenftaat, een tteken,
]S -, . . M ACH TEL D.
at llebj e goed , vrouw , hy het 't ook al gevat.
Levyntje. Laatenwehier maarblyven, wekennen de ftaatfy hetbefthierzien. > ■„. Machteld. -o is t, vrouw , en de miefter kan ons in 't minfte niet befpiên.
Tv Levyntje. "aar komt Stoffel Tyfen en Tjerk Heindrikfe elk met zyn
vrouw, en noch and're vrinden; 'DARDE T 0 O N E E L. A CJ} TEI-D> Levyntje voor haar deur , Bareni
|
||||||||||||||||
|
s
|
'nDocKuM, AlbertJanzen voor het fterf huis.
f „ ' VanDockum,
|
|||||||||||||||
|
oflelTyfenenTjerkHeindrikfenopdekelderkamer.ende
B i vrouwt- |
||||||||||||||||
|
tfi V E SCHYNHEILIGE
vrouwtj es zullen malkander op de voorkamer vinden J •
'Ay, volg doch malkand'ren. Lhvïntje.
En daar hebj e Reinier Adriaftnzen, en
meefter Mary, zohder mantel an , En dat is Feike Fetjes, en LollePiers met zyn vrouw. Machteld.
Wel heer! zulk een kleinen wyfje, byzulkengrootenkaerel van een man! Van Dockum,
Reinier Adriaanzen , Feike Fetjes, en Lolle Piers, ai, tree bin- nen , 't zei onze tyd weezen. A LBER T.
Zo dóedhet, Barent van Dockum, en je hebt noch al een mooi
resje om te leezen. Van Dockum.
A!s 't je maar belieft, mann en zet maar voort. De vrinden gelie- ven naarhunnaamen teluift'ren, omhetlykin ordertevol* gen. Klaas Janzen. Wouter Jafperzen. Olferd van Staden. Nanning Dirkze van Ackerfloot, Erafmus Rondvis. Stoffel Thyfen. Tjerk Heindrikzen. Roeland Frenkze. Reinier Adriaanzen. Feike Fetjes. Lolle Piers. Teunis Albertzen Eijerboer. Knoed Nikkels van Dronten. Jochem Kleivoet . Lkhterman. Olifarnus de Bok van Bornholm. Zander Sil- verfchoon, Vlotfchuytevoerder. Ewoud Klimop, geweezene Meefterknegt in de Brouwery vandeSwaan. Florus Kropfla, Pedel van 't Koorendraagers huisje en de Koorenbeurs. De vrin- den zullen gelieven te volgen. Barent van Dockum met de begraavenis binnen.
Levyntje. Daar gaanzeheen. Machteld.
Nou zei hem Flip wel haaft opdoen. Levyntje. Zohy myn meening maar wel heeft veritaan," < Machteld. Ay! ziet, had ik 'er eer van gefprooken,daarkomt hy zei ven aan. |
|||||
|
VIER-
|
|||||
|
VROUW. M
VIERDE T 0 0 N E E L.
Levyntjej Machteld.Flip Rondemaat.
Flip. UW dienaar, Levyntje van Döckum.
Levtn tje. Wel, jy bent waarachtig een aardige kwant. Maar,hoe komje aan dieMoffm i Fl i p. O, die meidheb ik als een vogel tot myn r _ dienftopmynhand, £e is ook van Koetsveld, hoor zeizewilje die brief in Maditelds
handen hebben, die zei ik j e wel heitellen ;
Ik ken heur, en'er moeder en fufter ook wel, ik zei'er zo de een? leugen of de ander op de mou fpcllen,
En maaken dat zy ze in handen krygt, zonder eenig omzien,
En die zelve meid fpreekt zo goed hollands als de beften van ons
drien. meld?
Nouhoop ik datje je daar zult laaten vinden, gelyk den inhoud
Dat zeg ik je niet toe, dit fchry ven heeft my al vry wat ontfteld,
Je fchryft daar van een memoryboekje, met eenige brieven die onze byeenkomft raaken.
" el, hemel! zynze myn man in handen geraakt, wat wil dat een opfehudding maken.
Jou loffen Duivel, als je bent, jou brieven dien ik kryg bewaar ik gien halfuur;
Straks loop ik'er mee na achteren, en ik fmytzezo dryvendein H 't vuur. Hy heeft daar giftren en eergiftren leggen wroeten, met zyn fee-
len te overzien, en gezeeten.
M F, l i p. Ween! daar is giepzwaarigheid, ik geloof vaftelyk, dat ik ze in
't Roijale Koffyhuis zei hebben vergeeten.
SVi-c Levyntje. c<iiyftmygien brieven meer altoos, ik ben'er tegenwoordig
niet weinig in begaan.
Maarhoeb njezo iwaarhoofdig /
13 3 Li-
|
||||
|
Ay ! Machteltje, pas jy aan de Luiterze Kerk wat op, of je ze
ook van verre ziet koomen. Machteld binnen. Nou, ik verwacht je daar dan t'a vond ?
Levyntje. 't Kon zyn, en ook wel niet, ik ben
volangft en lchroomen.
Flip. Tut! tut! ftel alles maar ter zyden , waar over maak je doch zwarigheid ?
Hoor, den Hofpes in 't Wafelhuis heeft my zyn befte kamer toe gezeid,
En ik heb belaft dat hy nevens de wafelen,ook een fchootel aard- akers zei gereed maaken,
En die pluisje immers garen, daar dan een excelente frifle roe • mer wyn wel op zei fmaaken; (brengt? Hou daar. Hoord hy niet voor alle wellekom te weezen die wat
Levtntje.
Wat is dat? Flip.
Zo wat letters en makrons onder een gemengd, Daar kan je zo nu en dan een zoete mondmeê maaken tot je be- lieven. Wat, al dat zuchten hier. Levyntje.
O, dat memoryboekje, dat memoryboekjc, - en inzonderheid die brieven Leggen my zo 'zwaar op 't hart. Flip.
Wat zul je me welgeeven, alsikzejet'avondlaatzien.
Levynije.
Niet alleen een kusje, maar in plaats van een wel tien maal tien.
Ja al watje op my begeerd, daar zei ik je (behalven een zaak) iu
vergenoegen,
En in alles, wat geoorlofd is, my naar uw wille voegen. Zo zwaar til ik my aan die zaak, die by u zo licht werd gefield,' En dat, om dat my 't gemoed daar uit eenige zwaarigheidtc vooren fpeld.
Daar komt Machteld al weer. V X Fr. |
||||
|
VTF D E T O O N E E L.
Levyntje, Flip Rondemaat,Machteld.
JMjchteld.
A, wel vrienden, je diend veur alle zaaleen,' Ze zyn hier al dicht aan 't Siuisj e, j e praat wat kort te maaken, Wil je niet gezien zyn. Flip. Vaar wel, uw Dienaar, Levyntje van Dockum.
L e v Y N T j e. Uw Dienares ,Monfieur Rondemaat,
Fltp. Nou komt dan t'avond, maar wagt toch niet al te laat. Flip binnen,
Machteld. Daarkommeze al aan. Levyntje.
Nou is 't myn tyd, komt hy t'huis, en hy het wat in't hoofd, al zyn teemen en kan ik nfet verdraagen. Want dan leid hy en maald, en doed niet als dwarsdryven en vraagen,
Daarom verwacht ik hem niet. ZESDE T 0 0 N E E L.
Machteld, Levyntje voor haar deur. Bakenb
van Dockum , A'lbert Jan zen, met het
■volk van de begraaveuis.
RVan Dockum.
O elan dFrerikze, nou gaat de deur niet verby. Volg doch malkanderen. Aleer t.
Tree toch in, Feike Fetjes,cn jy ook, de Bruin, volgt al meê de zelve ry. Zo, mannen, nu zei ik de deur toe haaien, en nu zullenwe mal- kanderen geryven. ZEVENDE T 0 0 N E E L,
Levyntje, Machteld. K Levyntje.
Om, Machteld, haaitje wat, nou mien ik niet een oogen-
blik langer t'huis te bly ven; B 4 Geef
|
||||
|
Geef my men reegenkleed iens, en veegtonderwylen de flraai
wat aan ,
En ofmyn man vraagden of ik lang ben uit geweeft, zo zegt dat ik daar zo even ben uitgegaan.
En of Annetje Martens kwam om myn neusdoeken te haaien om te ftyven,
Ze leggen binnen gereed, en daar na meugje van achtermiddag de kas wat vry ven ,
En of je miefter t'avond by zyn gezelfchap ging ,'gelyk hy ordi- nary wel doed,
Zo komt ter vlugt in 't waafelhuis, je hebt noch wel een half do- zyn waaflcn aan Flip tegoed.
Machieid. Goed, vrouw,daar zei ik wel op paffen , dat wil ikwelverzeke- Levyntje. (ren. Dan meug j'er een half dozyn of meer in leggen, en'er iens lu-
llig tO£ beekeren. Mach t'e l d.
Daar zei ik vinnigh genoeg op paffen, verwagt jy memaar. Levïnt.ie.
Ik ga dan heenen , doed dan alsikgezeidheb.enneemd alle dingen wel waar. levyntje Binnen.
Machteid. (zen,
Daar gaat ze heenen, is het niet of men uit'er gebaar en wee-
De deugd, ja de eerbaarheid en fchaamte zelfs zou leezen 'i
Wat het ze daar de miefter een fchandelyke en onbefchaamde
leugen aangedreid,
Nou is ze kwanfuis by een vrouw die in een zware ftryd , eii verzoeking leid,
Daarzeuit is,alleen maar, als onmachtig zynde om haar zelf te bedwingen,
Het lyf vol te laaden, en eens lullig met'er galand in de bocht te fpringen, (fpel,
Wat is hier anders uit te verwachten van zulk een diergelyke
Alsdatze met'er haait op de hoogde markt komen zei, Zyndc alreeds van 't eerlyk fpoor zo ver ter zyde af gedreeven. Daar komt de Miefter, 't is als ik hem zie, of ik in^
wendig fchyii te altemereren, Zo ang ben ik voor hem, |
|||||
|
ACHT-
|
|||||
|
V K U U—WT~ ïf
ACHTSTE T O O N E E L.
Machtiid , Barend van Dockum,
Albert Janzen. |
||||||||||
|
H.
|
Van Dockum.
t makelaars gild hielp de ftaatfy noch al vry |
|||||||||
|
vermeêren.
AlttJT.
Zo deed het, van Dockum , en met de ftadhuis klokkwam het
'er ook al krap op an.
Nou zullewe morgen hiel in Wals land zyn. Van Dockum. Juift zo, als ik maar de opleesfeel zonder lachenen leezen kan. Komjemorgen middaghieraan, Albert Janzen? zogaanwc gelyk heen. Albert.
^W doen ik, Confrater. Albert Janzen linnen. Van Dockum
Hoe lang is de vrouw al uit geweeft, Machteld ? Machield
Hoe lang, Miefter, dat is ontrent een half kwar- tiertje geleên. VanDockum. En wat is 't voor een vrouw die in zulkenflrydkid, en in'er gemoed word beftreeden?
Daar men alles om m oet laaten ftaan,en vereifcht word om zyn tyd'eraantebefteeden?
Hceis'ernaam? en waar is ze woonachtig? ofwaarontrer.t? n Machteld. Dat weet ik niet, miefter.
Van Dockum.
Wel neen ! wat kennis zou jy daar vin hebben, en Flip j Rondemaat die is jou ook al hiel onbekend. J S weet niewers van, jy bend onnoozel, waar zou jy doch van
Fn f 1, .Weeren ! *" lcil00nJpekretariske bend van alLevyntje vanDockums
Sekreeten, B 5 Z«
|
||||||||||
|
Zo weet jyegter van geenig ding: öjou rechte fchandvlek van
myn huis daar je flaat!
Hou je nou maar of je mal waard, doch zyt verzeekerd, ik weet wel raad
Met je, zo je me niet gewillig alles wilt ontd ekken en zeggen. Daar kom ik boven,en daar vind ik dit memo ryboekje,metdie neusdoek by de bedfteê leggen,
Met eenige brieven,daar onder een gefchreeven met myn wyfs eigen hand,
Daarinjyalshaargeheimenraadgefteld word, isdatgieneer- vergeetenfchand?
En noch heb jy geen kennis van 't een nochlt ander, noch van haar ommegang, handel en leeven.
Daar jy ligt de eenigfte oorzaak bent, dat zy'er tot die bijiten- fporigheid heeft begee ven.
En nou blyft men noch opftinaat, ja men ftierfveel liever dan dat je't openbaaren zoud.
Nou geloofik datze by de eene roffiaan of de ander is, die haar zo voor een uur of twee onderhoud,
En nou het 'et de naam dat ze by een vrouw is,die in een groote flryd leid, om die te vertrooften en te verfterken.
O wat kan het fchynheilig kleed, in zulke buitenfpoorige niet al uitwerken!
Inzonderheid als ze geftyft worden van zo een geheimen raad, die 'er daar toe aandry ven en raan.
Machieid, Hoor, miefter, of ik eerlyk of oneerlyk ben, is voor myn zelf, dien ik je niet, geefmy myn geld, en laat my gaan.
Verderen beftaaikje niet. dat myn vrouw doet, daarmagzy veur boeten.
Van Dockvii,
Dat's een veugel diefchutop heeft,of men op zeven mylna de weerga wel zou ontmoeten ?
Hoor,Machteld,ik verwacht miefter Wybrand de Notaris hier, om te zien wat die uit werken kan ,
Paarom openbaard het, daar ginder komt hy met zyn Klerken al an.
|
|||||
|
NEGEN-
|
|||||
|
NEGENDE T O O N E E L.
Barend van Dockum, Mac h t e l d , W y b r a n dJ
Van Dockum.
D Aar fraat ze noch even opftinaat. of ik deugen wil of niet,
is veurmenzelfs, zeidze, w ie kid daar wat aan bedreven. W YB R A N B.
Wel, daar heeftzegelyk in, van Dockum , want of ze eetlyk of
oneerlyk wil zyn, daar hoeft ze niemand reekening
vantegeeven,
Dat blyft voor haar. Maar hoor, Machte!dje,maak jy 't bekend, en openhaard het ons alternaal.
Of anders zyr verzekerd, datjejezelfsopdenhalszulthaalen een eeuwig fchandaal:
Want de brieven van je vrouw leggen daar, zorr.eugjy weer voor eerlyk paffeeren.
Van Dockum.
•Gn zo ze rond gaat, zo zei ik'er boven'er huur, noch een fluk gelds verteren.
Wybrand.
Ziet wat zwarigheid is 'er aan dog,dat je het ons bekend maakt? Machtiid.
Och ! had ik myn voeten in dit huis niet gezet, zo waar ik daar door m et op een doolweg geraakt,
Noch ook bedorven.ik zei dan rond gaan,en 'er ook geen doek-r jes omwinden ,
Tegenwoordig zei je ze metFiipRondemaat, zameninhet groote wafelhuis vinden,
Ontrent de Heeremarkt, daar hy ze tegen vy f uuren verwacht, ■£° dat, als je nu tuffen en zes en zeevenen gaat, zo zulje ze vin- .p, den in'er volle kracht: -fc-n daar is 'er ordinary ioop.daar ze om de dag of twee malkan-
dren weeten tebeicheijen.
y~T Wybrand. v\ at zo, nu doe je wel, we zullen nu de reft wel beftuuren, en
daar toe bereijen
Wat noodig word vereifcht, ga jy nou maar na binnen,en houd jou ü-ichts ftil en geruft.'
Tl E AT-
|
||||
|
TIENDE TO O N E E L
|
||||||
|
Barend van Dockum, Wybrand.
Wybr an d.
iO Ou is de knoop ontward, van Dockum, en bet geheim n * bekend en bewuft. Van Dockum. •
Wat uur, miefter Wybrand, beftem men we nu,om deze lief- jes ter gezeider plaats te verraffen? Willen we 't ftellen ten zeeven uuren ? Wybrand. 'k Heb 'er niet tegen , 'k zei 'er tegen die tyd met myn klerken op paffen. Van Dockum. Maar, meefter Wybrand, je moeft op de Prince graft komen, over de NoorderKerk, in de gelaarsde Moriaan.
Daar zei Grietje Nanninks .enTryntjcDirks ook weezen, en dan zeilen we met 'er moeder zaamen gelyk gaan. Wybrand. Goed, we laaten 't daar dan op (taan als 't isgezeid. Van Dockum.
Hoe zal dit de ftad over klinken ! wat wort'er al uitgewerkt door het kleed van fchynheiligheid. Einde van het tweede Bedryf,
|
||||||
|
DAR-
|
||||||
|
VROUW. " if
• DARDE BEDRYF.
EERSTE T 0 0 N E E L.
Leventje, Flip Rondemaat. ' Flip.
HOe zyn de wafelen je al gevallen, LevynrjevanDoc-
kum ? hebbenze al wat gefmaakt? Levïnije. Uit dekunft, ra onfieur Rondemaat, 'k hebber van gegeeten dat het aan myn hart raakt.
Ik geloof ten minflen, dat ik 'er wel een half dozyn heb in- geflaagen. Flip.
Och! ze zyn je van harten gegunt, voormy, dielaffigheid ea kan my doch niet behaagen:
Maar een fchootelkavejaar, ansjovis, ofaerdaakers.alsikdic voor my heb, dan ben ik een man,
Daar houikhet meê, per compagnie eet ik noch wel een wafel, maar anders hou ik'er niet van,
' h my genoeg dat ik 'erudienftmêekaadoen. maarzacht, daar bedenk ik wat, ik moet den hofpes een boven fch ellen. TWEEDE T 0 0 N E E L.
Flip Rondemaat, L e v ï n r j e , Mr. Koert,
Mr. Koert.
WAt beliefje, myn heer ?
Flip. Heb je ook Sinaasappelen, meefter Koert ? Mr. Koert. -_. Ja, myn heer, die kan ik je uit dekunft beftellen. Die heb ik zelfs in huis, zo goed als 'er in de ftad ook zyn.
jv . Flip. orengt 'er ons een half dozyn in eenfchooteltje, en tap dan
noch eens vvyn.
2- Mr. Koert. *-!e ttaar, myn heer, dat is noch wyn, die zuiver is, en met-
geen kandyftroop gïfraeerd, noch van Rozynen is gebrouwen, Die |
|||
|
p DE SCHYN HEILIGE
Die zei je 't hoofd niet ontftellen.maar altoos een friffche mond
van behouwen,
'k Wenfchtevvel, raynheer, datik'ernoch eènokshoof, of twee van had, en dat ik ze betaalen zou.
Maar, myn heer, je komt hier zaamen wel meer, met verlof, is datje vrouw?
Flip.
Neen, Koert Oom, 't is myn Nichje van Delft, die, alsik 'er aan de fchuit zei leijcn ,
Noch èerft je waafelenmoet proeven, eer dat ze van hier kan fchcijen.
Mr. Koert.
Ja, mynheer, de deugd van die wafelen konnen niet werden betaalt,
Van alle hoeken van cle fiad, wordenze vvyd en zyd opgezocht en gehaaid,
En van groot en klein, op 't alderho'ogfl gelaiideerd en gepree- zen,
Zelden word 'er een kindermaal gehouwen, of daar zeilen al- tyd van meeiler Koert zyn waaf'len weezen;
Ze worden altemaal met zuiv're Hollandze booter, en hennen eijeren toegeftel, en geprepareert,
Ja in een hiel jaar, werd hier in huis,gien pond Frifche, of Groe- ninger booter geconfumeert. .
En daar deur komt her dat wy 't altyd even drok hebben, ja al haddenwe noch twee, drie lyven,
Wezoudenzete werkkonnen ftellen ,pm net volktegeryven. Ja zelf buiten de ftad, eninandreftedenzynmynwaailen, en is myn naam verbreid,
En gemeenlykisdezekameraltoosbefprooken, morgenishy al weer aan ander gezelfchap verzeid;
Maar merk ik dat'er wat hoertje buur onder fchuild , of niet en is te pluis,
Die moeten daatelyk vertrekken , en ruimen myn huis, Ik wil me zelven, noch myn neering met dien drek noch vui- ligheid befmetten, Daarom , die my dunken niette zyn als 't boord, die zal ik niet zetten,
Maar dat ik niet en weet is my onmooglyk om tegen tegaan. Fi. i p.
Zo is Koert oom, 'tisjouwerk, geduurigeenoogin'tzeilte flaan. Mr. Kce&i.
|
||||
|
Vrouw. 5t
7^1 ., , Mr. Koert.
«»aoen ik ook,nou of 'er noch iet aan mankeerden, myn heer;
gelieft maar met de fchel te waarfchouwen. Mr. Koert tinnen.
et». Koert oom, zozwetzenzealtemaal, van'efwaaflen,"
Maa -i en van'ereel'1ykhuishouwen, w w ik itelze allemaal in een graad, even eerlyk en fyn, «ut neus zeeker dat de meefte waafrihuizen rechte fluiphui- zen zyn. Dat ; L • Levyntje. is buiten alle difpuit", en niet dan al te waar.
Lev • Flip. yntjevanDocknm, ditroemertjezofrisgefchonken ,hel-
2a, der en klaar. ae continuatie van onze vriendfchap zy n: nou, hoe zit j e zo
te droomen. Och* M r Levïntje. • Monfieur Rondemaat, het hart is me zo benaauwd, wat
Of n men noc'1 ze* overkomen, "aakendenis, ismyonbekend, ochijoumemoryboekje,
en wat was'er noch aangeleegen, was 'ergeenbrier by Êiil vanm7n "genhand, eeftmynmandieinzynmagt, wel, zo ben ik een getuige
ta van myn eigen fchand, men zal my met tienmaal meer als't wel in der daad is, be-
fjat ., fchuldigen en bezwaaren , ïKderol van een geveinsde enfchynheiligefpeeliswaar,
Öat'1 maar ^at w'' ''c we' verklaaren, |a d,t.t°t<lecz' rydtoe myn trouw niette buiten heb gegaan, ar al myn converfatie met niemand als met u isgeweeft, nu
Un -t weer gy beft wat tuffchen ons beiden is gedaan, "een my tot dit lee ven.en dezezwier van ommegang eerft
|
||||||||
|
""wekten,
|
||||||||
|
:en ben gekoppeld, en getrouwd, daar myn zin-
M0cnj "•; heidniettoeenftrekten, nda»r nimmer,grond, liefde, of gcnegentheid toe komen
Ö -• (val- 'Maar°,PenbaarJik ]e hier * m>'n heer»net beginvan al myn once-
«uwvnndfchap, myn heer, zo ik die waardig bén, daar zal ik m continueeren. Fxip
|
||||||||
|
5* DESCHYNHEILIGE
Flip.
Dat zal my aangenaam zyn, laatenwe daar op een fris glaasj* confumeeren.
En fpoeld daar mede al de zwaarigheid en zorgen af. Levyntje. Ik verwacht het dan van uw hand, als 't is gezcid. Flip. Al myn vrees, en daar ik voor bedugt ben,is niet anders als voor de meid.
Waarachtig, LevynrjevanDockum,jebent'eralteveuimeê ingenomen.
Nou heb jy 'er, als je te achtuuren niet t'huis waard belaft datzé hier zei koomen,
Je maakt 'er je te gemeen meê, ik ben beducht dat die zelve Machteld, verftaamywel,
Jou noch zulk een drankje zei brouwen, diejou als bittere gal' opbreeken zei,
Want je laat 'er kennis hebben van je ganfche handel en wandel» geheimen en zekreeten,
Jazy weet tienmaal meer als zy wel behoorden te weeten. Nou dit ter zydegefteld, we willen hoopen dat het daar niet toe komen mag:
Nou verzoek ik vrindelyk, of je morgen tegen den avondop het koelfte van den dag,
My maar voor een uurtje in mynthuinmetjegezelfchapge- liefd te vereeren, Ik zelje maar op een flaatje, en een bosje fpargiës of twie trac- teeren.
Van myn eigen gewas. Levïntje.
Ik fla dat niet af, menheer, zohetdetyd en occafy toelaat, Hoop ik me daar te haten vinden. Flip. Daarbreng ik hetje dan op. Levïntje. UwDienaares, myn heer Rondemaat' Flip.
Wat zo, zet alle zwaarigheid ter zyden, en aljouingebeelde moeijelykheeden.
Maar zacht, zacht. LevïnT?
|
||||
|
VROUW. 33
Levyntje.
Wat is 'er te doen, Flip ? Flip. Wat zouw 'er te doen weezen, 't is daar niet helder beneden. t Levyntje. Wat's dat te zeggen? .
Flip.
Wat zou het te zeggen weezen, Machteld heeft jou te eereloos verleid, En den ganfchen handel ontdekt, zo even als ik het daadlyk fpel- den, en heb voorzeid;
Jk hoor je mans ftem, en van andren meer, ikzel'erzoopdeeze wys tegen aan dringen. Levyntje.
Ach! wat wil je met je degen doen ? verlaat me tochniet, ik volgje, alzouikzodryvendehetvenfler uitfpringen. 7 'Flip. ^■acrrt, zacht! hou jy jemaarftil, wat helpt dit toch, datje zo
kryt en baard ï DARDE T 0 0 N E E L.
Levyntje, Flip Ronbemaat, Mr.Koert.
Mr. Koert. ■
\\7"Atis dit te zeggen, myn heer, ik dacht datje eerlyke lui- ,-, _ den waard, &ö dit is een getrouwde vrouw.
Flip.
En of dat nou alzo was, wat kan jou dat raaken i y Mr. Koer t. Zoveel raakt het my, datje daar door myn huis komt infaam te
■p maaken, £n ik raadjou, fteek je degen op, daar heb ik vaft een groote ver-
^ . gaaring van volk voor de'deur, ■Daar is deman, de moeder, en noch meer vrouwen, en dan y noch een Notaris, of Procureur, £e zyn alle niet te weêrhouwen, daar komenze al gelyk naar
boven.
~. Levyntje. Uch! waar berg ik my? waarbergikmv?
C f IER'
|
||||
|
34 DE SCHYNHEILIGE
VIERDE T O O N E E L.
Levyntje, Barend van Dockum, Wyerand,
Mr. Koert, Klaar tj e Lammer ts,
Tryntje Dirks, Grietje
Nanninks.
WVan Docku m.
AarisRondemaat, Mr. Koert.
Waar ? wel wat 's dat! gewis is die flink, toe je boven kwaamt, achter om je gefchooven, En zo de trappen af, deurgegaan, ik fprak noch zo even te voo- ren met hem, dat hy zyn degen uit had ,
Wel, wat duivel is dat te zeggen ? Wyerand.
Ja, myn vrind, die is het haazepad
Al op, die vink benje kwyt, je zeld hem ook met fluiten niet Weer hier krygen. Grietje.
Och! KlaartjeLammertsishielweg, zou't ook kwaad weezen, 4at ik ze wat ging ontrygen ?
Ze geeft zulke diepe zuchten op, ze is al hiel niet wel te pas. Tkïntjb.
En daar leid Levyntje ook hiel van 'er zelven, even alliens of ze dood was. Va n Dockum.
Licht dat heur die vette en gefuikerde wafelen noch wat ^wars in de maag leggen. Grietje.
Maar, BarentvanDokkum'. wie zou dat ooit gedacht hebben? Van Dockum. Ja, Grietje Nannings, wat zei men'er van zeggen, Nou zieje't zelfs. Trïnije.
Klaartje Lammerts, recht je nouiens op,; moer, hiel over end. Grietje. Nou jy ook, Levyntje van Dockum. Klaartje. Och! jou eereloos ftukkevleis alsjebent, Hos
|
||||
|
VROUW. 3S
Hoekomjehiertoe? wie heeft je hier toe gebrogt? ofaange-
dreeven ?
Moet ik zulke fchandelyke dingen in myn ouwe dagen noch van jou beleeven?
Zo in den drek te vallen, je bend een nagel aan myn doodkift , en al myn verdriet en kruis.
Joulichtekooy, jou rechte fchandvlek, van je ouders, envanje eigen huis,
Daar jy zulken eerlyken vader onder de aard hebt, had hy gezien; 't geen wy nu zien gebeuren,
Hy zou jou gehaavend hebben, ja hy had hem gaan dood treu- ren, En deur j ou bedryf, dat my door het hart fny d, geloof ikniet dat ik 'er ooklang weezen zei.
VanDockum.
Dit is die fyne vrouw, die op elks kleedinge, kapzels, gebaar, zeeden, enandergeftel,
Altyd wat wift te zeggen, ja men moeft zich zo diep indeydele dingen van de waereld niet fteeken,
Jamenmoeftftryden, om zyn eigen driften te fmooren, en te verbreeken,
En andre muggezifterije, die zy dan in andren te berifpen ftond, Ennoublykthet hier immers klaar, dat altyd het hart anders ge- weeft is als de mond, Noch van de morgen was zy van eenige vrinden verzocht, ja verzogt met traanen,
Om een vrouw, die in zulken zwaaren ftryd lag, te gaan ver- troolten en vermaanen,
En dat kon zy, kvvanzuis van konfientie weegen niet weigeren, ziet zo naau komt het by,
Dat zy niemand ongetrooit wil laaten, want haar vertrooftinge is van byzondere waardy,
En dat was Flip Rondemaat, die in een ftryd lach van te gaan' ridderlyke gangen,
Voor welke vertrooftinge zy ookgezuikerdewaafelen, appelen Sinaas, en lekk're drank heeft ontfangen,
Gelyk hier noch klaar, aan'toverfchotvan'tzelye, oogfchyn- lyk blykt.
Grietje.
Maar, LevyntjevanDockum, and'ren het pad der deugden aan tewyzen, daar je zelf dus verre van wy kt,
C 2 De
|
|||
|
36 DE SCHYNHEILIGE
De leffen diejeonsvan de morgenzonau en keurig hebtvoorge-
fchreeven,
Behoorde je die niet eerft voor af zelfs exemplaarlyk te beleeven ? De kuifcheid die je als onwaardeeiiyk fchatte, en hoe noodig het waar dat een vrouw daar meé was bekleed ,
Blykt, datje die nou als onwaardig, en zelfs'voordachtelyk met voeten treed.
T B. Y N T J E..
En wat was het een luft al die leffen uit de boeken Cats van'er te
, h o oren,
Dien hy de jonge getrouwde geeft, wel, ik luifterde toe met oo- genenmetooren,
En wat verhief zy de kuisheid in Jofef, en hoe manhaftig dat hy ftreed,
Daar hy hy na door de onkuifche Zephira fchipbreuk zo in den geeft, als in den vleèfch leed,
En dat men ook geduurig ftryden moft , om die tochten af te keeren;
Wel; ik docht waar haald ze het al van daan, wel zeis fchier be- kwaam om te leeren. Waar blyf ik? dat is een vrouw! bekleed met zulk een eerely- ken lot.
Van Dockum.
Maar hoor, Tryntje Dirks, myn wyf (lacht de flypftien, die an- dre fcherp maakt, en blyft zelfs bot.
Grietje, Daar fpreek je recht, Barend van Dockum, dat is noch niet lan- ger als maar dezen dag geleeden. L e v Y N ï j e. Al deze befchuldigingen, toegepaft op my, en bygebragte reeden, Betreffen meerendeels myn ommegang, en ik beken Dat ik in veel zwaare overtreedinge grootelyks te befchuldigen ben.
By te brengen datiktegensmynzinben getrouwd j en daar door van'tfpoorbengedreeven,
Weet ik, en kan in myn zaak in't minfte altoos geen verfehoo- ning geeven;
En fchoon myn handel en wandel, opdezewyzevooruallenis ontdekt,
Zo weet echter dat ik myn trouw noch nooit en heb te buiten gegaan, noch met overfpel bevlekt,
Hoe
|
|||
|
VROUW. 37
Hoewel de omftandigheid het kontrary welzoufchynentemel-
^ den,
Zo is het echter heiliglykzo, maar ik weet dat dit by elk tot ver-
fchooning ook niet en zal gelden.
Zwaarlyk heb ik gezondigd en misdaan, en al myn zaaken er- gelyk en averechts beliegt,
Doch ik trooft my met zeeker Puntdigt van de heer Huigens, daar hy zegt,
Valt gy, dat'sniet met allen,
Zy t daar in niet begaan, 't En is geen fchand te vallen, Maar fchand niet op te ftaan. Zeer toepaflelyk op my, ik werp my dan hier op voor de voeten van myn man, en moeder ter needer,
Ik ben gevallen, zo zy 't my vergeeven, zy richten my dan weder, Haar beftrafBnge, van wat natuur die ook mag weezen, na de waarde van de fchuld,
^al ik, hoe fmartelyk die ook mag weezen, draagen metlyd- zaamheid en geduld.
Men kluifterd my, men fluit my op, ja zo kort als men my ook mag houwen,
Of ontbloot my van het licht , dat ik onwaardig ben te aan- fchpuwen.
Van Dockum.
■Rys op, en geef dan blyken van je berouw, en 't geen je hier hebt belooft.
Grietje.
Och! ze is noch jong, ze kan'er haaft weer wel draagen, 'tftaat niemand voor hethoofd
Gefchreeven, vrinden, waar dat men zelfs noch toe kan raaken. . ( KL A AR TJE.
Zo is 't, 't is me noch lief dat ze berouw en leet weezen toond van
alle voorgaande zaaken.
. Wybrand. Nu is dit de eenigfte weg, daar menmzoeengelegentheidwel
^ i zynmeefteruftopbouwd, JJat'er de moeder voor een maand of twee in huis neemt, en in verzeekeringhoud,
Om alzo alle gezelfchap af te fnyen, en te doen vergeeten. ^ Van Dockum, JJatkeurikjoed, meefter Wybrand.
|
|||
|
3§ DE SCHYNHEILIGE&c.
KlAAHTjE.
Enikvangelyken, zekantotmynentvoor
niet wel drinken en eeten. Wybkand. En de meid zou ik zo ftraks 'er pafpoort geeven, op dat jealle onruft alzo buiten de deurfluit. Van Dockum. Oja! morgen ochtend vroeg moet ze het gat al uit. W YB R AN D.
Wel nou, zo hebben we dan nu gedaan > we willen hoopen dat
wy nochzaamen moogen beleeven,
Dat die korten tyd ons gewende verandering wil geeven. Mr. Koer t.
Maar, vrinden, het gelach is noch niet betaald.
Van Dockum.
O die vagebond is daar zo fluipende deur gegaan.
Klaartjb.
Hoor Vaar, kom jy morgen op de Prinfe graft, over de Noorder
Kerk, in de gelaarsde Moriaan,
Daar zei ik je betaalen. Mr. Koert.
Zeer wel, grootmoeder, ik ben met u wel te vreeden. WïBR AN D.
Laatenwc hier op gaan, Barend van Dockum, ik hoop datje
't einde zult gezien hebben van al j e moei jely kheeden. Einde van hu darde en laatfie Bedryf.
T. A S S E L Y N.
|
|||