|
CHRYSEI.DE
|
|||||||||||
|
^.ec/ &}i/l
|
|||||||||||
|
en
|
|||||||||||
|
ARIM.ANTS
TREFR-BLT.ETNDE-SP EL:
|
|||||||||||
|
T> A M S T E L R E D A M}
Gedruckt by Nicoldes van B^veftejn,
|
|||||||||||
|
Voor /^//^rw^Boeck-verkooperopdenDam, op den
hoeck vandeVoghel-fteecMn'iCrnydt-Boeck, i<$39. |
|||||||||||
|
T O T DEN L E S E R,
Streckende voor eert
Inhoudt van X SpeL
JPs^gS-SJ Vnülige-hefer , Alhoeweldefe Hiftorie vanChryfeide en Arimant, bymy.
XWÊhk voor ^efcn 6^er^eSet' enghcdruckt, bynae van eenyeder alhier bekent isghewor-
$o|iyi den ,foo heb ickjiochtans veor dees tijdt behoor lijck^gheacht, V.E. van dit tegen-
woordtgh Spelyels te onderrechten. Het is danfulcx. Ditfpel is voor de fen by een
Trans Edelman in fijn taelgherijmt, endefoo my verhaelt is, verfcheyden mael byde Fran-
fen alhier ghefpeelt, hst welcke (alfoo het vanyederfoo gheroemt en gheprefen werdt) ick,
inonfe Nederdttytfe taele.voormijnvermaeck., overghefet engherijmt hebbe, Dochalfoomy
de Hiftorie foo veel als aenyemandt anders bekendt was, foo heb ick.deyryheydtghenomen
om hier en daer wat by te voeghen, 'tgheen my dacht dat de Voet niet in den fin ghekomen
was,en dat ickjor'deelde dat tot cieraet van 'tfpclnoodig was, en wel diende; Het is het tvpee--
de deel van de Hiftorie {verhaelt door Florice) Beginnende <W Chryfeide en Arimandt
ineen Stadtghevangen worden door het yo/c^. •?/<*» Gondebout Coningh v<*»Borgondien,
£» eyndigendedaer defelve Coningh (naer dat hylanghe tijtghetrachthaddeom Cbryfeide
tot fijn Liefde tebeweghen) haeren haer Vryer Arimant met fijn ghetr ouwe Dienaer Bel-
laris, van haer ghevangenis ontflaet, en op h&ervrye voeten ftelt. Dit dientin''t korte tot
V.E. onderrichtinghe, Doch die het begin en aenvangh van defe ghefihiedeniffe wil heb'
ben, diefal defelve vinden, in 't derde deel van de Eranfe Aftrea, of in het ghene by my ghe--
dmekt, en vertaelt is. Vaert wel.
|
|||
|
Toe-eygingh
Aen den Berjkmen en per befcheyden
F L o R I s s o o P.
W.g'oet tnU. («ft tot aiü eetftjcge frtwften, ew
<ooo2n<wmCijcfctotbe <gij»n6onft , mtitfyaSucé l «66c aenp02ïinj^e, ^e66ey egröeCijcg op mg foo 5 <oec( te66e0$c^e62ad£t ,"oat ic£ tn$ «Setftout $e66e, om"oit éöckcS, 'tjjeen icfc ^0. >&* ^Ut ttc- Gmé toe-ej^ene, 6g Set fjanot te nemey, et} tigfc te Goeren., owj mjne $$ititesfc a^on^eij niet onmttteftjc£'ooo2 te faen$ty, Qjj/Uet aCfoic6$6eet^atï>e^oêf|of^ijm£on(t foebcC iê, "oatfe on>et (eet Sefe •jjioeetey (eet <36ej£nicj^e <5oo2be §ate aew- ncemt, eij bat toejê($e(foomcijfegdt)een fcd üViyfi (VV\en(c(| Gerejft, ey fjtet toe <3aM noobey f^eeft, ^00 ^GiC icft $i«t nejfené $an^.x§.$etfoec£en fcattjfjg "befc m|iie^ï^e|öt<oeïfc^onf, te meet af (00 ^. xS. niet on6efcent en ié, f^oe fócgnij^ tijot enjje- fecjent^egot mg tot een f© fflSaven en moejrettjcSey atöejto ©<oevijj(J té» «Jnbien icSjfjeöSaet fóozbtbatfttfo^^aö ^j. -sê. entoatj een jre^et^ie f?et faimogty fefey, j^efc^ie'bt, (00 faiicü mg ten f?oq0f^ ften ^ct0^enoe0^t fjottben, en moc$eCi)c6 (üfjjei: föe'bet een «jé eetf fwfye Somt) ntgne fanjjfje aGonoet? tot foo'bameje ftojfe fiSebet- om 6e(teb£jj* Vaert wel. In Amfterdam den 23 April, 1639. ^7. 2i. Bienfiwillighe
|
|||||
|
I. Heer m a ^.,
|
|||||
|
PERSONAGIEN.
BELLIMARD Gouverneur van't Cafteel.
ALEXANDER Capiteyn aldaer.
A R I M A N D Vryer van CHRYSEID E.
BELLARIS Dienaer van A R I M A N D.
PHILANDER Sergeant.
€ H R Y S E I D E Vryfter van ARIMAN D.
C L A R I N D E Kamer Iuffer van CHRYSEID E.
GONDEBO'UT Coninghvan Borgondien.
G H E H E Y M R A E T desKoninckx.
P A G I E.
C LI M E N E en OLIM P E Bewaerfters van C H R Y S E I D £•
B OER.
ZOPHIR. een Sergeant.
AE N P LA C KE R S.
WAERD.
RE Y van SANGERS.
PRIESTER.
|
|||||
|
_
|
|||||
|
G H R Y S E I D E
en
A R 1 M . A N T. E E R S T E B E D R X F.
EERSTE U Y T K O M S T.
»
Bellimard. Alexanden
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Bettim.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Loeckmoedigh Oorlochs-heldt, dieinbe-
naude tyden
My Met-Ghefel verftreckt, en ftal houd in het ftryden,
Ick liev' ïi als my felfs, bemin uoock fóo fèer,
Dat ick niet dencken kan , of't fou my |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voorgheen eer
Verftrecken, föo ick u niet alles openbaerdè, En 't gheen my fchuylt in 't hert ten halven maer verklaerde.- Noyt was ick van dat volck, dat met een innigh hert, Niet openbaren kan, noch fegghen 't geen haer fmert. Ick wraeck 't verkeeren met de hedendaeghfe menfclien, En fègh.' al wat ick weet by Vrienden naer mijn wenfehen, Deesrweten 't gheen ick weet, mijn openliertigheydt Ontcrcckt haer 't geen my in 't ghemoedt verborghen leydt. „ Dies wenfeh ick datfe fijn voorlïchtigh en befcheyden: En nademael wy fijn ghetrouwe Vrienden beyde^ En dat van langer handt, foo ift dat ick u moet Yet fegghen 't geen iny in mijn hert bekom'ren doet. Alexd. De Vrientfchap die ghy my bewijft door defe reden Doet my verheugen, Heer, en maeckt dat ick befteden
A 3. Sal
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sal al myn krachten, jae foo 't u van nooden waer,
Ick ftelde lijf, en bloedt, graegh voor n in 't gevaer. Bellim. Noyt twyfFeld' ick myn Vriend aen uw'genegentheden.
Altxa. Die heb ick meer voor u, als voor myn eygen leden.
Bellim. Soo acht dalBellimards ghenegentheydt oock zy.
Alexa. Daertwyffel ick niet aen. Bell. Daeromiftdatickmy
Door myn vrypoftigheyt op uwe dienft vertrouwe. Alexa. Mijn dienft fal nimmermeer u ftrecken ten beronwe,
Verhael my 't geen u let, want foo der yemandt is Die fich uw* Vyandt toont, die achte voor ghevvis Dat (foo ghy 't my ghebiedt) dees hart verftaelde degen Hem fal door 't herte gaen. Bellim. Indien ick was verlegen Om yets ghewichtighs uyt te voeren; foo waerdt ghy Alleenigh Mansghenoegh,enmachrigh om voor my Myn Vyandt (wie 't oock zy) fyn beckeneel te pletten • Want niemandt leefter die fich tegen n durft fetten. AlexA. Myn Heer, ick bid, vergunt my immermeer dees eer,
En wilt tot uwen dienft ghebruycken dit gheweer, Dat foo veel roems en lofs in d'Oorlogh heeft verkreghen? En nimmer t'huys en quam als overlaên met zeghen. Beüim. Ick danck u voor de dienft, en uw' genegentheyt,
In 't geen dat ick begeer in dees gelegentheyt, Daer heb ick niet als uw' voorfichtigh oogh van nooden. Alexa. Myn Heer, uw' Dienaer, wacht alleen naer uw' gheboden.
Bellim. Weet dkxtwder, dat de Coningh my ontbiedt.
Alexa. Ick acht myn Heer dat dit tot uw' gelnck ghefchiedt.
Bellim. Dat gun de Hemel, maer noch kan ick niet vermoeden
Waerom de Coningh wil dat ick my foo moet fpoeden, Ick achte dat hy heeft een fwaren aenflach voor, ^ En dat hy die begeert op 't alderfpoedighft, door
My uytgevoert t<? fien, of moog'lijck wil hy weten Of ick my in dees Krijgh oock yewers heb vergeten. Alexa. Ick merck, Heer, watter is, en vat uw' reden wel,
Maer wilt ghy oock dat ick u ftreck tot Metgefel, |
||||
|
• Of hebt ghy voor ver raet, of onheyl oock te fchrometi,
Dat yemandt tegen u mocht hebben voorghenonien ? deltim. Ick weet wel dat dit werck by Princen veel ghefchiet,
Maer 'kheb geen Vyanden ten Hoof, in't minfte niet Die my bekent fyn, daer ick fulckx heb af te vreefen. Alexa. Ick fweer u, foo wanneer daer yemandt mochte wefen
Die van ü qualijck fprack, ick foud' hem doen verftaen Dat ick het geen men doet aen u, acht my ghedaen. Beüim. Uw' toeghenegen hert behaeght my boven maten,
Maer, waerdeVriendt, wilt my nu eens vervolgen laten.
Ick acht dat de(e reys my langh ten Hove fal
Verbly ven doen, en ghy weet dat het is een val,
Een ftrick, en afgrond, daer gheftadigh in verfmooren
De Hovelinghen, en foo meenigh gaet verlooren,
Alwaer het Jufferfchap noch fulcke kracht befït
Dat het ghebonden houdt de finnen, en of dit
Ten leften doch mif haeght, en yeder een wordt tegen,
Soo achtmen dat hier door 't gheluck meeft wordt verkregen,
Ën in dees fotte waen de Hovdingh verflijdt
Syn gryfènouderdom, en koftelijcketydt.
Derhalven wil ick u mij n meeninghe verklaren,
En 't geen dat ick ver/beek ten vollen openbaren.
Aenhoort dan. Na dat ick hadt langhe tydt ghefocht
In dees verleden Krijgh, en menigh fware tocht
Myn Coninghdienft te doen, met menighte van Helden
Die elck om prys haer op 't ghevaerelijckfte ftelden,
Soo raeck ick eyndelijck in 't ftormen van een Stadt
Aen alle kant befêt, en over al bevat.
Ons volckwiertvandë wal kloeckmoedïgh afgheflagen, >
En of wy anders niet voor onfe ooghen faghen
Als Krijghsluy over hoop, ghèwentelt in haer bloedt,
Soo ift, dat dit nochtans ons geenfins fuffen doet,
Men brenghter ftorm op ftorm, foo dat ten langen lefteri
De Vyandt van de wal ons alles gaf ten beften.
Daer
|
||||
|
Daer raeckt het al in roer, en 't bloedt vloogh als een Stroom
De ftraten door en door, De wreedtheydt, nimmer loom. Int moorden,parft de boof' onfoenbare Soldaten Dat fy door bloet verfaedt, daer niets in 't leven laten, Soo datmen nergens door de heele Stadt en hoort, Als plond'ren, en niet fiet dan fchendery en moort. De woedende Soldaet fiet jonghen aen, noch ouwen, En vreeft dat fijn gheweer Tal in het bloedt verkouwen. Atexa. Naer ghy mij n Heer verhaelt, foo acht ickdat de Son
Noyrfoo veel gruwelsfagh in't brandend' Ilion. Beüim. Terwijl de wrcedtheyt voorts ontftack moetwilligheden,
Soo kom ick by gheval.daer veel Soldaten ftreden D'een teghen d'ander vol verwoetheydt om den buyt, En daer men niet en lagh als blancke deghens uyt, Daer loop ick vaerdigh heen, en geef my tuflchen beyden, Maer wat ick dreyghd', of riep, om dit ghefpuys te fcheyden, Soo vloeckten elck om 't feerft, en yeder dreyghde mijn, Inplaetfê datfe my ghehoorfaem fouden fijn. Alexa. Ick liet veel liever d'een des anders kop verbreecken,
Eer ick my Ibud' alleen in fulcken handel fteecken. Bettim. Dit heb oock alhier gheleert in's lijfs ghevaer,
Want yeder viel op my, of ick haer vyand waer, Ten leften als ick ïagh, dat niemant naemijn woorden En Juy'fterd', en dat fy my trachten te vermoorden, Soo treek ick (fiende gants gheen uytvlucht) mee van leer, Waer door, al vluchtende, ick my foo langh verweer, Tot dat ick by gheval een cleyne ftal ghenakej Alwaer ick ongequetft ten leften binnen rake, Ick fmeet de deur int Hot, die met leer groot ghewelt Byhae ter aerden van dees 'fchelmen was ghevelt, Doch als hier tuflchen veel van mijn Soldaten quamen, Die watter was ghefchiet van andere vernamen, Soo wierd' ick eerft ontfet,door dien fy op de vlaglit De fchelmen joeghen, en my maeckten open lught. |
||||
|
lek vond' in defe ftal dicht aen de muer gheleghen T
Een Jonghman op wat hoys door flaeuwheydt neer ghefegen,
Ghewentelt in fijn bloedt, wiens ademloofe gheeft
Betoonde dat hy oock had in 't ghevecht gheweeft,
Sijn aenghenaem ghelaet waer in Natuur te paren
Scheen 't fchoon met dapperheydt in fyne jonge jaren,
En fij n bedroefde ftaet, bevvoghen foo mijn hert,
Dat ick dees braven Heldt moft helpen uyt fijn fmert ,•
lek fprack hem minlijck aen, en feyd' met foete reden,
My deert uw' ongheluck, en droeve ftaet, doch heden
Moet ghy naer kryghs ghebruyck my voor ghevanghen fijn*
Hy wilde, foo het fcheen, in defe droeve fchijn
Noch evenwel met my om fijne vryheydt ftryden,
Maer hy moft duldelij ck ten leften alles iyden,
'ïckdeed'hem van mijn Volck ontwapenen, en liet
Hem voeren op dees plaets daer ftreckte mijn ghebiedt.
Alexa. Hy fal miflehien (Myn Heer) van grooten af komft wefen.
Belïm. Dat is myn meeningh oock, dies wil ick fonder vrefèn
En fonder achterdocht aen u, myn eenigh pandt Bevelen, tot dat ick hier weder koom ter handt. Ick wil my heel ö puyck! en braeffte der Soldaten, In dees ghelegentheydt op uwe trouw1 verlaten. Alexa, Mits ghy my fulex vertrouwt ghefchiet my groote eer.
BeOim, Ick acht ö waerde Vriendt! uw' dapperheydt noch meer.
Alexa. Ghy fult,mijn Heer,hier in, en 't gheen ghy mooght gebieden
Niet anders als met ernft uw' wille fien ghefchieden. Bettïm. Soo wilt voor alles dan belleden forgh en vlijt
Dat hy ons niet ontvlught,en wy hem raecken quyt.
Men moet alle ongeluck van langher handt voorkomen, En van den Coningh fbud 't feer cjualijckfyn ghenomen Indien hy 't wierdt ghewaer, dies (foo men der op paft) Soo ifler voor ons beyd' een goet rantfoen aen vaft. Alexa, Maer fegh my weet ghy niet waer dat hy is ghebooren ?
Beliim, Hy is een Libycyn* foo ick aen hem kan hooren,
B Vaa
|
||||
|
Van grooten adel, feer door-trapt en loos van geeft,
Heel rijck in gek en goet, dies ben ick feer bevreeft Dat hy door 't gout en veel belooningh, onfe wachten (Alfoo fulckx veel vermach) fal te verwinnen trachten. Akx. Dees forghkoom op myaen, mijn leven ick u ftel
Voor 't fyne alree te pandt, en denckt dat ick foo wel
Sal, in 't bewaren, mijn befleepe finnen wetten, Dat ick hem 't dencken felfs wel hier van fal beletten. BeÜim. Ghy fult dan van dees buyt, foo wel als ick, uw' deel
Genieten. Alex. Neen, Mijn Heer, dat fy voor u geheel,
Ick acht hetbuyts ghenoegh, wanneer ick kan verwerven Uw' vrientfchap, waer voor ick nietfchroomen fal te fterven. Beffim. Kom gaen wy datelijck, dat ick hem op uw' woordt
In uwe handen ftel, want morghen moet ick voort. "Binnem
TWEEDE W T K O M S T.
Ariïïiand' Sellaris»
Arim, Waer hoordtmen immermeer van fbo veelonghelucken.5
Waer faghmen yemandt van het Noodtlot foo verdrucken? Waer faghmen Hemel dat foo bloedighe Planeet Oyt yemandt op der aerd foo veel verdriet aendèedt Als my ? die fchijn alleen tot ongheluck en plaghen Ghebooren, en om al wat fchricklijckis te draghen, O Liefde,! faeght ghy oyt foo trouwen Minnaers hert? En dat van alle ramp aldus ghepynight wert? Ach neen! naer ick bemerck, fbo is my alles teghen, En mijn vergramde Goon, diezijn noch niet ter deghen Verfaedt in myne ellend, en mijn rampfaligheen, Maer achten dat ick noch niet heb ghenoch gheleei], Sy achten 't niet ghenoch in flaverny te ftellen Mijn geeft, maer moeten ooqk het lichaem daer mee quellen» Sy hebben my niet vry ghelaten. als de klacht. En fal dan nimmermeer uw* wreetheydt fijn verfacht? |
||||
|
Qf moet ick eerft mijn bloedt verliefen met mijn leven?
Soo laet het Aertrijck van malkander fichbegheven,
Kóm Gooden flaet my vry,en fpaertmijn leven niet,
Want nademael mijn oog-h, 't gheen my ontfteeckt,niet fiet,
Soo ben ick anders niet als fchaduw' fonder leven
En als een fchim diefpreeckt, maer van de romp verdreven.
lupijn ftort vry op my uw' blixemende handt,
Ghy fult verdelghen niet als 't beeldt van Arimandti
Helaes! waer hoord'men oyt van fukke fwarigheden,
Die ick, onfchuldigh, hebalsfchuïdighe gheieden?
Wilt ghy dan Goden dat wy bey de gaer de bande
Die ons te famen bondt de finnen en 't verftandt
Verbreecken fouden. of verfoeckt ghy ons het minnen
Door uwe wreedigheydt te bannen uyt de finnen?
Soo komt ghy veel te laet, want niemandt fal my raen
Of letten dat ick haer niet meer als u bidt aen.
Schoon dat de Hemel ielfs, en dat het aertrijck fielden,
Sich teghen onfeliefd, en ons noch meerder quelden,
Soo fal ick eerder, als ick fcheyden foude van
Mijn Liefde, lyden, al wat men verdraghen kan,
Denck niet dat Arimandt fal immer hier van wijeken,
Soo Iangh hy weet dat hy bemindt wordt van ghelijcken.
Maer ach! hoe ftremtmy 't hert van vreefe en achterdocht,
Dat mijn Cbryfeïde die foo veel heeft verfbcht,
N iet fal volftandigh in dees rampen konnen keeren
Dees fware plaghen, noch de fmerten van haer weeren,
Ach! als ick eenighfins dm fulcken onheyl denck
Soo iffet anders niet of ick mijn finnen krenck.
Maer waerom gae ick dus Chryfeïde beklaghén.
Nadien my is bekent, dat fy (om te behaghen
My) lèlfs haer Moeder is ontvlucht, en door ghegaen
Met my, en niemant oyt heeft willen fpreecken aen -3
Wilt daerom achterdocht en dwafe forghe vlieden*
En laet my niramerraeei: dit ongeluck ghefchieden
Bz Dat
|
||||
|
Dat ickinjaloufy van mijn beminde raeck,
Noch dat mijn droeve gheeft verliefe dit vermaeck.
Bellaris Sult ghy dan anders niet als droeve klaghten ftorten,
Soo fult ghy, Heer, in 't left uw'jonghe leven korten, Dit kermen is maer windt, dit klaghen helpt u niet, En fal u nimmermeer verloffen uyt verdriet, Maer ftreckt aileenigh om te openen uw' wonden, Die nauwelijckx noch zijn ten derden mael verbonden, Indien ghy u dusquelt foo acht ick voor ghewis Dat dit dejonghfte dagh van uwe jaren is, *K verwonder my dat ghy noch kont in 't leven bly ven, Nadien ghy fulck mif baer en rouwe gaet bedryven. Arim. Laet my, mijn Vriend', alleen in myne raferny,
Uw* moeyelijck verhael, en rêên ontftellen my ^
Noch meer, Vaert wel, en laet alleen my in mijn klaghten. Beüaris Ick bid, mijn Heer, en wilt u felven niet verfmachten
In tranen, laet my toe dat ick wat met u fpreeck. Arim* Ghy f oudt wel willen dat mij n droeve Ziele weeck
En om gheen hertfeer dacht, maer wilt uw' hooft niet breecken,
Want nimmermeer fult ghy dit my aen konnen preecken. Bellam Indien ghy dus volhert foo fal ick nimmermeer
Yets met u konnen doen. Arim. Dat ift dat ick begeer.
Bcllatis Isdat 't gheen ghy begeert, foo laet my Gooden weten
Wat dolle raferny fijn wille heeft befeten f Ghy fijt in deCe ftaet, mijn Heer, ghelijck 't gheflacht Dat hertelijckghequetft,ghenefinghe veracht. Arim. Soo iangh my 't ongeval fal foecken te verfmooren,
Soo wil ick raedt van u, noch yemant anders hooren. Beltam. Ick ftae *t u garen toe dat een bedroefde fmert
Van d'een of d'ander ramp vaeck verghefelfchapt wert,.
Het is naturelijck te klaghen en te duchten, En als t de noodt vereyft foo helpen oock de fuchten, Maer of uw' ongheluck gans gheen ghelij ck en hadt, Soo wijckt doch nimmermeer van 't ware reden padt3 |
||||
|
Arim. De reden doet my niet als defe ftaet verdoemen,
En 't is my overlaft wanneer ick die hoor noemen, Ick acht dat tot mij n quael, (fchoon datmen 't my al fèyt,) Gheen hulp ofraedt, mijn Vriendt, fal worden.toebereydt - Mijn fmert is niet ghelijck der gener, die door oordeel Of door langhdurigheydt bekoomen eenigh voordeel, Daerom foo bid ick u bekommert u niet meer. Betris Ick ben uw' Dienaer wel, maer hier in niet, mijn Heer,
Want of ick fterven molt, en of't mijn leven kofte, Soo keer ick niet van u, voor dat ick u verlofte, Ghy fyt (ghelijck my dunckt) in fulcken ftaet noch niet, Of foo ghy 't maer begeert ick fal u uyt verdriet En uw'ghevanghenis verloffen, en bevryden, Hoewel men u foo fterck bewaert aen alle fyden. Arim. De Liefde bindt my meer als al de banden doen
Van mijn ghevanghenis, en waerom foud' ick fpoen,
Om mijn Cbryfeïde mijn liefte overleven ?
En ommy (fonderhaer) in vryheydt te begheven >
BelUris Wanneer ick haer, mijn Heer, weer tot haer vryheydt braght,
Soudtghydaerteghenfijn? Arim. Achiwaerdatinuw'maght,
Dan foud' ick wederom oock nae mijn vryheydt haken,
Maer 't is uw' daeghlijckx werck, om my foo te vermaken
Met malle revery, en finneloofe waen,
Die men ghemeenelyck als dampen liet vergaen;
Helaes! ick heb al vry een vafter trooft van nooden.
Behrh Mijn Heer, ick vley u niet, maer fweere by de Gooden
Dat ick Chryfeïüe uw' Lief verloflen fal, En uoock defghelijcx uyt al uw' ongheval, Indien ghy 't my vertrouwt. Arim. Ach! foud' ick wel gelooven Dat dit ghefchieden kan voor my, die legh bedooven In alle teghenfpoedt; ö myn ghetrouwe! ghy Doet de verfturven hoop herleven weer in my, Ick voel dat hert en ziel, en alle myn ghedachten Beginnen wederom te krygheo hare krachten, & 3 dellar, Noyt
|
||||
|
Seffaris Noyt waflf'er onweer foo verfchricklijck, envervaert,
Dat fich in 't eynde niet befadight, en bedaert. Mm. Maer hoe Tal 't moghelijck voor u zijn, te bedrieghen
Soo veel ghefichten die gheftadigh om ons vlieghen ? Btlkrh lek ben hier toe beluft, en twijffelt daer niet aen,
Ick acht haer toefien niet, dies tracht dat ick mach gaen
Met kennis van die gheen die ons ghevanghen houwen Om 't gek van uw' rantfoen te halen, mijn vertrouwen Isjdatly (alffefiendatmenhaeryettoeleydt) XJ lullen handelen met meerder vriend'lijckheydt. 'Arim. Ghy foudt geen dimmer vondt u leven konnen vinden,'
Maer waer toe fult ghy my hier door aen u verbinden > Bdlaris Die d'Eer heeft van uw' dienft, en foeckt geen ander loon,
Maer nu foo is voor al ons naerftigheydt van nóön, Om dit in aller haeft kloeckmoedigh uyt te voeren. Arim. Daer komt een fchildt-wacht aen, hy fchijnt ons te beloeren.
fhiUn. Is 't noch niet langh genoch, ghy maeckt het al te grof,
En terght ons goet ghedult, Mijn Heer geeft u verlof Om by malkanderen een uur te moghen weelèn. En ghy ghebruyekter drie, dit doet ons moeyte vreelèn * Dies was ick als mijn Heer, het foud' foo langh niet zijn. Mnnen.
|
||||||
|
TWEEDE B E D R Y F,
EEB.SE UYT KOMST. Chryfeide. Clarinde* Beïlaris.
Cbrjfe. |ra"j||Enleften kan ick hier, alleenigh inden fchijn,
Wt pij Bevrijdt van menighte en ontelbare Soldaten MLÉ1 Die altijd om ons zijn, mijn fclaght en dinghen laten In
|
||||||
|
In vryheydtwaerick wil: het bloedigh avontuur
Dat nu mijn doodt voorliet, vergunt my noch dit uur Om uyt tefuchten mijn beklaeghelijcke ellenden, Ach! daeromfal ick hier mijn droevigh kermen fenden Ten Hemel overluyt, want dit is recht de Tydt Om mijn bedroefde hert, dat door de pij n verflijt, En door inkroppingh is tot aen de keel vol-laden In dele Hooven onbeluyftert te verfaden. Mijn ooghen Sftort een beeck van tranen , en verdooft 't Aenlockelijcke vyer dat tintelt in mijn hooft, Uw' Arimandt is doodt, uw' Son die is verdweenen, Uw' hoop is vruchteloos, en u vermaeck is heenen. Ach wreede Moeders hert! dat foo veel onheyls wracht Ick ben alleen door u ia defèn ftaet ghebracht, Indien ghy fijn verlbeck hadt willigh toeghelaten Het had hem moghelijck fijn leven moghen baten, En ick uw' droevigh Kjndt foud' foo veel fmerten niet" Verdraghen, noch mij n hert verteeren in verdriet. O Waerden Jrimant! die om my te behaghen Sijt om den hals gheraeckt in uwejonghe daghen, Indien, het gheenmen feydt, en fchrij ft, waerachtighis Dat by verfturvene noch zy geheughenis, Soo keer doch wederom uyt uwe duyfterheden Op dat ick u vergeld voor 't geen ghy hebt gheleden En noch onfchnldigh lijdt voor dees bedruckte Maeght Die 't leven tegen is, en fonder u mifhaeght - Ick fal u nare fchim met mynelippen drucken, En van uw' bleecke mondt ghewenfte kusjens plucke^i3 Doet my dees laetfte dienft mijn Lief! en fiet met een Hoe dat ick in mijn hert uw' droeve doodt beweeg Maer waer toe mach ick dus met fotte ydelheden Mijn finnen voeden, en uytftorten mijn ghtbeden? Ick weet doch immer wel, wanneer men is gheruft Dat niemandt weder keert van dees bedroefde kuft% |
||||
|
Daerom foo fal ick u myn waerde Bruygom foecken
Tot dat ick by n kom, in al des Afgronds hoecken, Ick ben aen u verplicht, dies wacht my daer ghy fyt, Ick wil my 't leven met myn quellingh maken quyt, En of ick in dees ftaet my fel ven niet kan fchaden, . Soo fal ick evenwel noch myn ghemoedt verfaden, Het lichaem fterft als 't wil, en 't wreede nootlot heeft Verfcheyde weghen die 't tot fterven open gheeft. Chrin. Mevrouwe! wel hoe dus! naedatickkan vermoeden,
Soo gaet ghy t' eenemael door uwe klachten fpoeden Tot uw' verderf, Chryf. Dit is myn aldergrootfte luft. Clarin. Wat voordeel hebt ghy doch dat ghy u dus ontruft ?
Chryfe. 'T is om myn Arimandt myn trouwheydt te bewyfen.
Clarin. Ghelooft my, Arimandt, noch yemandt fal dit pryfen,
Ghy fult met meerder leet hem nimmer konnen voen, De doode bly ven doodt, en hebben niets van doen, En foo hy leeft foo fal hy fteets uw' weivaert wenfchen. Chryfe, Segh alles wat ghy wilt, de doodt is voor de menfchen
Een uytkomft daer hetgoet begint, en daer het quaet Sigh eyndight. Clar. Hoe I Mevrouw'! bedaert u doch, en laet Dees uytkomft open voor d'onredelycke dieren, En laet de Reden uwe finnen weer beftieren. Chryfe, ClarindeaX uw' praet en komt hier niet te pas,
Ick wilde dat myn quael, en drnck gheiieeflyck was
Door reden, maer nelaes! die kan my gheenfins helpen, Maer een ghewiffe doodt die moet my overftelpen. Chrin. Ick bid Mevrouwe ftelt dees dolingh uyt uw' fin,
Want wie naer fterven haeckt daer heerft de dolheydt in,
Ghy moet U felven foo verfchrickelyck niet haten. Chryfe. O redeloofeMaeghdt! vertreckt, en wilt my laten
Alleenigh, lbo ghy niet en wilt dat ick u leer Wat dat myn afgunft en mijn haet zy, ick begeer Gheen lafterlycke reen van u te hooren fpreecken, Want fy my meer en meer tot raferny ontfteecken, Hoe!
|
||||
|
Hoe ! fond' ick leven als mijn Jrimantii doodt ?
Die my mij n Sonne was, en ick fyn'morghenrpodt ?
Weet ghy niet dat de bandt, die onfe trouwe zielen
Verbonden heeft, my is gheftadigh op de hielen ?
En dat die my met hem te fterven oock verbindt >
Clar. Ghy acht hem doodt te zijn, en ick flaet inde windt. chryf Sijn liefde en fyn moedt die hebben hem doen fheven. Clarin. 'T is waer hy was vol moedts,maer waer hy is ghebleveh Verfeeckertniemantu, dies acht ick voor ghewis
Dat hy nietdoodt falzyn, maer eer ghevanghen is.
Chryf. Wel hondertmael des nachts foo komt hy my ontwaken, My dunckt wel hondertmael dat my fyn fchim komt raken.
Clar. Mevrouw' dit alles is maer enckle leurery, Ick heb wel dickwils oock verfocht dees mallery,
En alfrnen is in flaCp foo beeldtuien fich in ;t droomen
By nae waerachtigh voor, 't gheen onsis voorghekoomen7
Doch dit is al Mevrouw' flechs ydelhey dt, maer dat
Ick u verhalen falis vry al anders wat,
Ick heb van defèn dagh Bellaris in den Tempel
(Soo ick my niet bedriegh) ghefien dicht aenden drempel.
Chryf In't droomen, foo als ick ? Clar. Vergeefmydat,Mevronw> Ick fagh hem alfbo wel ghelyck ick u aenfchouw'.
Chryf. Ghy fyt verleydt van uw' gheficht, en van uw' ooghen, Clar. Ick kan hem al te wel,en fal niet fijn bedrooghen. Chryf Saeght ghy gheen middel om hem eens te fpreecken aen'? Clar. In 't opficht van het volck en dorft ick 't niet beftaen. Chryf Ach! 't is warachtigh, want ick voel mij n hert ontftellen, Bellaris komt de doodt fijns Meefters my vertellen.
Clar. Ghelooft dit niet, Mevrouw', en acht het niet voor waer, Maer Hemel wat ick fie, ó Goden ! wie komt daer
Chryf, Wel! isuw' Meefter doodt ? Bell. O neen, hy is in 't leven. Chryf Segh my de waerheydt vry, en wilt u niet begheven Tot loghentael, want ick nu wyghefcheyden zijn,
Soo ben ick al.ghewent tot ongheluck en pijn.
C Ick
|
||||
|
f Bclhris lek ben verwondert dat ick u dus hoore /preken,
Cbryf* Verwondert u dat ick my felfs niet heb doorfteken. T>ellarisfpreec\ende met Clarinde alleen.
Betlaris Clarinde wat is dit ? ick fie niet hoe dat al
Dit ongheluck in 't eynd met ons afloopen fal,
Hoe is Mevrouwe dus ? Clar. Dit is al haer vermaecken,. .
En foo het langher duurt, fy falder onder raecken.
Bellaris, Ick fal haer doen verftaen hoe dat myn Meefter leeft,-
Uw' droefheydt eyndelijck en fmert, Mevrouwe, heeft My hertelyck ontftelt, dies fal het u believen Te lefèn 't geen myn Heer u fchryft ia defe brieven: Myn Meefter leeft, Mevrouw, en ghy fnlt hier verftaen Wat ick om fynent wil, en om u heb ghedaen. chryf. j)e dooden fchryven niet, dit is van u bedreven;
Bellaris Me vrouwe lees de brief, of wilt my oorlof geven
. Dat ick die open doe, fie daer Mevrouw. Cbryfe. Ghy doet
Door uwe moeyelyckheydt, dat ick ten leUeti moet Eens Men watdatter is, o Goden ! fal ick moghen Ghelooven 't geen ick fie, of fal ick zyn bedroghen, Dees letters fyn door hem ghefohreven, en ick merek Aen alle omftandigheen het is fyn eyghen werek, O I aenghenaem papier! ick moetu dickwils kuflen, Uw' Iettren fyn fbo waerdt dat die myn hertfeer bluften : En ghy' getrouwe knecht Bellans waerde Vriendt, O ! fteun van onfe Liefd' en Minne, ghy verdient Maer als wy eenighfins u beyde konnen geven i Vervolght alfoo, myn hoop, enfteunfel van myn leven,, Ick hoop het avontuur fal eyndelyck verzacht En tot befadingh fyn door onfe ftaet ghebracht. Bellaris Mevrouw, ghy hebt van my niet anders te verwachten
Als dienft, en hier toe ftreckt myn hert en myn ghedachten,
Maer
|
||||
|
Maer'tfal vannooden zijn, datmen eens overlegh
Of ghy oock uyt dees fnoo ghevanckenifTe, wegh Soudt konnen raecken. Cbryf Hier jft alles aen .ghelegen, Maer gaet Clarinde liet eens over al ter deghen Of yemandt ons hier oock beluyftert of befpiedt. CUrin. Ick heb rondom ghefocht, maer vind'er niemandt niet.
Cbryf- Ach! wat beletfelen fyn hier afin te vreefen.
Bellaris Die kan ick oock wel fien, maer 't kan niet anders weefen,
En hier voor fal ick graeghmy ftellen in ghevaer. Clarin- Wy hebben daeghs ghenoch gelegentheden, maer
Des nachts foo is ons al dees vryheydt weer benomen
En niemandt van ons mach noch kan dan yewers komen,
Maer van een Venfter fchiet my foo wat inden fin
Waer door ick (foo my dunckt) vermerck een goet begin,
Ick acht men fond' by nacht hier konnen toe gheraecken,
Om daer een koorde vaft van bnyten aen te maecken,
Daer is geen tralie voor, Cbryf. Hier blijckt het, dat die leeft
In flavernye, veel door-trapte vonden heeft,
Men kan, mijn waerde Vriendt, geen beter plaets verkiefèn,
Derhalven bid ick u, en wilt gheen tydt verliefen.
Bellaris Waer ftaet het venfter? Clar. Dat komt op het water uyt.
Bellaris Soo veel te beter, 'k weet te komen aen een fchuyt,
Doch in dees aenflach moetmen alles wel verfinnen, En niet licht vaerdelijck foo fwaren ftuck beginnen, Ick heb voor eerft van doen een leer met koorden, met Drie paerden die de fchuyt van after volghen, fet Slechs tyt.C^.So 't mog'lij c is dees nacht.^//kheb daer niet tegê Maer uw' bewaerftêrs. Cbryf. Weeft doch hier 'm niet verlegen, Soo dra de foete flaep haer oude leden vat t Soo zijn zy anders niet als doodt, en 'k achte dat Sy in haer flaep geen (lach van donder fouden hooren. BelUris In al ons aenflagh kan ick niemendal befpooren
Dat ons ghebreeckt,als geit. cbryf.Hoe ! maecktu dit bedroeft?
Houw' daer mijn Vriendt, en koopt ai 't geen dat ghy behoeft, C 2 Daer
|
||||
|
Daer fyn twee Baggen, en betracht het foo te maken,
Dat wy uyt defe ftaet en flaverny gheraken, De Goden moghelijck ontfteecken teghen myn, Die fullen eyndelyck ons nu eens gunftigh zyn. - Bïlkris De aenflagh in der daet is vol van förgh, en vrefêno.,
chryf. Ick hope dat het eynd ons fal gheluckigh wefen.
Clmn. Terwyl de luft ons houdt gheftadigh in de praet,
Soo is de tijdt voorby die nimmer ïtil en ftaet, Ick vrees wy fullen van de Wachters lijn bekeven. Chryf. Clannde ift moghelijck! waer is de tydt ghebleven ?■
Bellaris Mevrouwe laet ons gaen, want alles is nu klaer,
Ick bid u denckt doch in wat gruwelijck ghevaer Wy ons begeven3foo dit yemant gingh verklaren. En hoe dat Gondel/out ons foude doen bewaren. Bellaris 'T is waer Mevrouw', ick moet het venfter oock gaen fïen;
Chryf. Vaert wel mijn Vriendt, en laet dit foo bedeckt ghefchien,
Datwy ons alle niet in meerder droefheydt ftelpen. 'Bilkm De nacht en donck're Maen, die fullen ons wel helpen.
Binnen,
T W E E D E W T K O M S T,
IQnincJ^ Gondehout, en fyn Geheym-raedt.
Con. Hoe fou 't ghemeene volck gheraken tot haer wenfch, .
Nadien wy Coninghen, die meer fijn als de menfch,, lae halve Goden vol ontfagh en heerhjckheden, Van yeder een ontfien, van yeder aengheBeden, Geftadigh leven inde luften noyt volmaeckt; IckSoon vmGondiogb, wiens heerfchappye raeckt Tot aen het fteyl gheberght, die onder myne wetten Soo veel Monarchen dwinglv en naemynwilkanfetten, Ick die alleenigh ben de Erfghenaem van't Ryck Myns Vaders, en die hem in voorfpoetfoo ghelyck.,. |
||||||
|
ïck voel hetnoodtlot fteets my dwers en teghendreveir,,
Hoewel ick 't alles wat op aerden leeft, doe beven,
lek ben verwonnen, en die geen die my verwindt,
Weet dat ick Coningh ben, maer flaet het inde windt,
Sy kent myn mogentheydt, maer durft my noch verachten,
En doet my groote Vorft op haer believen wachten,
Ick lyd foo groote fmaet en tyranny van haer,
Als of ick fleght, en van geringhen af komft waer,
O ! jonghe fchoone Maeght! ghy hebt my foobevanghen,
Dat ick niet anders doe, als naer uw' min verlanghen,
Ach! of de voorfpoedt my met volle zeylen voet,
En my tot inde lucht, en fterren reyeken doet,
Soo fal my nimmermeer dees heerlyckheydt behagen,
Indien dees Schoone my geen weder-min wil dragen,
Maer foo fy acht dat ick haer weder-min ben waerd',
Soo roem ick my te zyn gheluckigh op der aerd',
Ick fal my over al van myn gheluck beroemen,.
En myn geluckiger als al de Goden noemen,
Dat Iupiter dan vry fyn koftelycke wyn
Alleenigh houd' ,• ick fal niet ruylen met de myn,
Ick fal door myn geluck de Goden, en de menfehen
Met y ver en om 't feerft nae fulcken ftaet doen wenfehen,
En al de Koninghen; maer wie komt ginder aen,
Het is myn Heymraedt, die ick had belaft te gaen,
Naer myn beminde, Wel wat tydingh brenght ghy mede?
Bcymr. Ick heb Heer Koninghlangh met haer gheweeft in reden.
Con. Wat dunckt haer van myn Ijefd'? Heymr.ïieer Koning lange tyd
Heb ick met haer ghehadt een groote en fware ftrydt, Maer eyndelyck heb ick dit antwoordt noch ghekreghen. Dat fy tot uwen dienft van herten was ghenegheu. Con, Dat gaet nae myn begeer. Heym. Döch't was vry wat vertfaeght»..
Soo dat ick vr.eefe dat het haer in 't hert mif haeght. Con» Ick wil gheen lichaem daer de geeft gaet elders ïwieren
?eer van inyn bedde, noch aenbidden nochte vieren, G. 3 Neen
|
||||
|
;Neeii! Koniughen als wy, of die in fulcken ftaet
Ghcbieden, minnen noyt den genen die haer haet, ' lek wil een fuy ver hert, maer geen gheveynfde finnen, Maer hoe ift mo.ghelijck dat fy my niet foud minnen, Myn Koninckkjcke ftarn is die voor haer te flecht? Of Ibud' my dit ghequel wel worden aengherecht Van 't wreede Noodt-lot dat ick haer niet kan bekooren Tot fuyvre Wedermin, foo benick gantfeh verlooren. Beymr. Ick fouw' feer garen.aen uw' Majefteyt, mijn Heer, Yets feggen. £e«,Spreeckvry op. Heymr,Ick ben verwondert fèer
Hoe dat* een Koningh die het al dwin.ght.nae fyn feggen Op een ghevanghene kanfoofyn liefde legghen, Vergeeft het my mijn Heer, dat ick 't u fegghen moet, Ghy mooght met Goden faedt vermengden uw' bloedt. Co». Wanneer fy eyndelijck haer wreedtheydt lal verfachten Soo fal ick haer veel meer als een Goddinne wachten, En of haer Vader wassen Hechte Boer, of dat Sy in haer af komft van de Hemel Goden hadt, Soo fal dit evenwel vermeerdren of verrnindren, Noch eenighfins my in mijn liefde konnen hindren, Ick acht dit alles niet, noch haer ghelegentheydt, Myn. Liefde die ick draegh komt uytghenegentheydt. iHeymr. 't Is waer, mijn Heer, indien ghy u oyt wilt verbinden Met menfehen, foofult ghy geen fclioonder konnen vinden.
Co». V/at docht u vande Maegt?/^?yi7z.Ick fach noyt fchoonder beek, Daer in Natuur foo feer met hare gaven fpeelt, Haer aengenaem ghelaet, haer fchoon en deftigh welen Kan nimmermeer van my ten vollen zyn gheprefen, Haer glinfterend' gheficht, had myibo veer gebracht, Dat ick niet eens, mijn Heer, fchier om myn bootfehap dacht, En mits ick langhen tijdt verwondert had verlieten, Soo fcheelden 't weynigh of'k had uw' bevel vergeten. Ce». Saeght ghy yets aengenaems in 't goddelyck gheficht? Hejmr. Soo veel myn Heer, foo dat ickachte dat fy licht Het
|
||||
|
Het alderwreetftehert Touw'door haer glans ver/achten,
En door haer geeftigheydt de ftuurfte raenfch verkrachten. Con* ©nftack u niet het bloedt? Heymr. Dat kan myn Heer vermoen,
lek dwongh mijn hert omu geen onderfteeck te doen. Con. Dit is my aengenaem, en 'k heb hier door vernomen
Aen u, dat ghy niet zyt van Tygers, afghekomen, . Ick min u dies te meer. Heym. Wie fouw' foo fchoon Juweel Niet minnen, en wiefoud 't niet wenfehen voor fyn deel. Con. Uw' aenghenaem verhael ontfteeckt my myn begeeren,
Ick voel de liefde fteetsin myn ghemoed vermeeren, Ick fterf van onghedult, my felven ick verquyn, - Ach! ick kan langher niet verdraghen defè pyn. Heym- fyj€n moet: jn defe faeek gheweldt, en ffimheydt pleghen.
c<>n' 't Is altydt in de liefd' aen gheen gheweldt gheleghen,
Ick wil door foetigheydt haer reden doen verftaen, En als dit niet gheluckt, foo gaet het ander aen. Heymr* Maer foo 't niet wel gheluckt, foo wilt het my niet wyten.
Con. Ick fal haer wreedtheydt door myn weldaet doen verily ten;
Heymr' Ick meen voorfeecker dat fy in haer ziele voedt,
Een innerlycke vlam, en minnelycke gloedt, En mogelyck fal dit een nieuwe brandt ontftèecken. Con. Het fal ons Coninghen ter geener tydtontbreecken
Aen ftraffen voor die geen die teghea onfe fin Sich ftellen, en voor al beletten onfè Min; Wanneer fy om haer hooft foo prachtigh fal fien planten- De Conincklycke Croon volfchoone Diamanten, En my in purper en in Conincklyck ghewaet, Sy molt dan zyn van Heen indien fy my noch haet: Hét weldoen leeft by my, en fal gheftadigh leven Soo langhick Coninghben, wiltdaerom u begeven Tot Trouwhey dt in dees faeck, want foo ick heb verhaelt. Uw' dienft fal aen uzyn, naer eyghen fin betaeït. Heymr. Ick acht dat alles fal, Heer Coningh, wel ghelucken.
Con.- Ick hoop eeo eynde van myn eyndeloofe drucken/
,Heym<iil®e'
|
||||
|
%$eym. Hoe vleydc en ftreelt fich fteets een Coninghlijck ghemoedt,
Met wat voor ydelheydt wort vaeck haer hert ghevoedt, Sv meenen "dat noch Ster noch Maen, noch Son,haer ftralen (Als voor haer grootficheen)doen op het Aertrijck dalen • De Coningh beeldt fich in, dat aen de Majefteyt Eniyne hèerfchappy desDochters minne leyr, Maer 't fal hem miften, want alfoo ick kan befpeuren, ■- Soo fal dit niet ghefchien, noch immermeer ghebeuren, Want als een moedigh hert, fijn eerfte liefde heeft Ghegeven aen een lief die in haer finnen leeft, En defe heete brandt is in haer hert gheflaghen, Soo fal men nimmermeer de vlam daer van verjaghen, DeConingh brandt van Liefd, die fal niet fijn ghebiuft Door al des Hemels, ofdes Wereldts foete luft. D E R D E B E D R Y F.
EERSTE U Y T K O M S T.
Chryfeide, Bellam, Clarinde,
Ck kan Bellaris nu niet langher voort, mijn beenen
En krachten fyn foo fwack dat ick daer fchier val heenen, Ey ! laet ons in dit Bofch het ovrigh van de nacht Verflyten tot de ruft, wy zijn nu uyt haer macht. '■Bellaris Mevrouwe, wilt my doch foo feer aen u verbinden, En gaet een weynigh voort, ick hoop wy fullen vinden
Een herbergh by het licht dat ick daer ginder fie. darm. Het is niet moge lij ck dat dit van my ghefchie, Mevrouwe laet ons hier wat ruften, defe roofen Laet die nu fijn ons bed, waer op wy ons verpoofen. bellaris O Hemel! wat is dit ? ick bid, Mevrouw', houw moede, Wy fyn verlooren foo ghy u niet verder fpoedt, Wanneer wy door dit Bofch ghekomen fullen weefen Soo hebben wy voofctaengheen ongheluck te vreefen, Dan
|
||||
|
Dan zijn wy bnyten forgh, Wy moeten immers zijn
Alwaer myn Meefter meent te vindenu, en mijn. Chrffe. Uw' Meefter, wat is dat ? het komt my vreemt te vooren
Dat ghy my, waerde Vriendt, laet defe woorden hooren. BelUris Soo drae de Morgenftondt ten Hemel uyt fien laet
Haer klaerheydt, morregen in 't c.ierelyck ghewaet, Soo fal ickhem uw' ftaet en waer ghy zyt, beichryven, En hoe dat ick u op dees plaets heb laten bly ven, lek fal hem voorts uw'brief vertoonen, en met een, Sal ick myn liftigheydt en alle vlijt befteen Om hem uyt het Cafteel in vryigheydt te ftelïen. Verwacht hem hier ter plaets, en wilt uw' ziel niet quelïen, De Coningh fal ons hier weer vinden nimmermeer. Chryfe. Kom laet ons dan weer voort, maer is de wegh oock veer?
Bellaris Neen, 't is hier dichte by. Chryf. Clarinde kom gaet mede,
Staetop. Clar. Ick kan niet meer. Bel/. Ey voort, wy fyn airede
D*cht aen de Herbergh, wacht, en blijft een weynigh ftaen, Ick fal alleenigh op de deur eens kloppen aen. Poer. Wie klopt daer.2?e/.Vriend,doet op.Boer.Ic doefo laet niet open,
Het is al middernacht ghy mooght wel elders loopen. Bellam Ick bid u doet ons op, het fal uw' naer u danck
En dubbelt zijn gheloont. Boer. Wy hebben koft noch dranck.
Bellam Wy foecken anders niet als Hechts in huys te raken,
Botr. Wel fchortje anders niet foo fal ick open maken.
Chryfe. Bellaris, na my dunckt, foo fal Clarinde hier
Dees nacht te bedde gaen met paüelijck goet §ier.
CUr'm. Ick acht ghy hebt uw' deel van hongher oock gheleden3
Is daer flechts broodt in huys foo ben ick wel te vreden. Binnen,
|
|||||
|
D. f W E E-
|
|||||
|
T WE EDE W T" K O M S T.
yïrimanè,, Bellaris.
Arm. Hoe fpeelt het avontuur met d'eene meufch, hoe laet
Het d'ander fteets in vreught, en nimmer 't minfte quaet
Van ramp noch teghenfpoedt ïyn leven langh ghevoelen, Maer inde weeiderny en alle lult krioelen: Ach! Hemel wat voor druck en wat rampfalighêên Heb ick ellendelijck aireede niet ghelêên: Ghevanghen moetick fyn, ickfchyn wel hondert werven Ia onghedult (daer my de Min houwt) daeghs te fterven,. Ick mis des Hemels gunft, mits ick myn lieffte mis : Myn lichaem dat niet meer verdraghen kon, dat is Onfterffelyck ghemaeckt om troofteloos te leven, Dies moet ick my hier toe verduldighgaen begeven». O ! aenghenaem ghediert, dat onbekommert leeft, En waer het ,u belieft op uwe vleughels fweeft, Ghy mooght in vryigheydt aen fuyvere Rivieren, Of elders in 't gheböomt uwJ foete klachten ftieren, Waer heenen dat ghy wilt, gheluckigh pluym ghediert l Ach ! waerom ben ick niet met vleughelen versiert? Ach ! waerom ben ick niet tot vryigheydt ghebooren, Soo wel als dit ghediert? waerom is my befchooren Soo veelonlydtlyckheydt? ach! dat ick vleughels hadc! Ick bleef niet langher hier, maer nam 't ghewenfte padt Naermyn Cbryfèïde, daer my de Min fouw'leyden, Aiwaer ick nu lbo ftraf moet bly ven afghefcheyden, Maer laes! Ick voedt my felfs met waen, terwij 1 my 't hooft Door pyn en fmerte wordt van het verftandt berooft: Doch lbo men immer mach ghelooven aen de droomen, Soo fal my noch veel luck en voorfpoet overkoomen, My-dunckt gheftadigh, dat Chryfeïde noch fal Vertreden onder voedt, ons droevigh onghevai Oock
|
||||
|
Oock dunckt my dat wy fyn in vryheydt, en verhalen
Den een den anderen onfegheleedequalen, En dat het wreede hert rnyns Vaders is verfacht En dat haer Moeder tot medooghen is ghebracht: Doch hier in blijckt het dat myn hert my foeckt te vleyei?. Met ydle droomen, en bedriegery te peyen: Myn luck beftaet in droom, reaer 't onluck in der daet. Maer hoe oft met myn knecht Bellaris doch al gaet? Syn langh vertoeven doet my feer bekommert vrejfen Dathy moet elders valt in hechtenifTe wefen. Bellaris De Hemel zy ghedanckt, dat alles foo wel gaet
En dat ick eenmael fie het eynde van dit quaet. Arim. Ach! hoe verfchiet ray 't hert, hoe ftaen rayn teen en beven.
Myn vvaertïe Vriendt, ick hadt u langh al door gefchre ven. Bellaris Ick doodt! (myn Heer) oneen ! dat viel u niet wel in,
Ick heb in 't fterven noch in 't minfte luft, noch fin, Wat meent ghy dat ick ben (als ghy) rayn leven teghen ? Arim. -Wat is voor my (myn Vriendt) aeu 't leven doch gheleghen,
Naer dien ick door den dach moet fterven hondertmael. . Bellaris Ey! Iaet dit naer gliefpreck, ghèbiedt dat ick verhael
Wat dat ick op myn reys voor u alheb bedreven. Arim, Seghop, en helpt my voort nyt dit ellendigh leven.
Belkris Myn Heer, 't is feecker dat de faeck veel beter gaet,
Ghy fiet het immer wel aen 't vrolij cke ghelaet. Jriw. Neen neen ! ick merek alree door uw' verhael, en reeden
Myn ondergangh, en dat ghy 't flech-s foeckt te bekleeden. Bellaris Indien ghy ftaegh (mijn Heer) de faeck foo cjualijck raeckt,
Soo fult ghy nimmermeer tot Wichlaer fyn ghemaeckt. Arim» Soo langh ghy my aldus in twyffelingh fult'ftellen,
Soo voelick dat myn hert fich meeren meer gaet quellen,
Ghy terght myn goet gednlt, en raaeckt het veel te langh: Segh op, wat darter fchort, vry uyt, en weeftniet bangh, Hebt ghy Chryfeïde gneüen> Bétt. Ick fal't verhalen, " .Kadienhet u belieftt Arim, En wilt foo langh niet dralen, D ^ V
|
||||
|
Ick bid u, fegh maer op, laet voor een ander tydt
Al dees omftandigheen, maeckt my mijn forghen quijr,
Waer is Cbryfeïde} Bell. In vryheydt, buyten fchromen.
Arim. Is'tfeecker? Bell. Iae mijn Heer. Jrim. Cbryfeïde ontkomen l
Beüaris Ontkomen niet alleen, maer morghen fal't ghefchicn
Dat ghy Cbryfeïde (foo 't u belieft) lult fien. Arim. Ghy moet my van haer handt of brief, of teyeken toonea
Of anders fal ick noyt uw' Iofle praet verfchoonen. Bellaris Houw'daer mijn Heer, ick acht dit fal u wel voldoen.
Arim. O Hemel! wat is dit, 't gaet buyten mijn vermoen,
Ick kan het gout-geel hayr, 't is van mijn wel beminde,
Daer is geen twyffel aen, dus plachtfe die te binden. Bellaris Ghelooft het vry mijn Heer, 't is feecker en ghewis
Dat nu Cbryfeïde niet meer ghevangen is. Arim. Dees lettren zij n door haer, en van haer handt ghefchreven^
Dees trecken ken ick wel, die heeftfe felfs ghedreven, O ! goude regulen op 't aenghenaem papier !. En belght u niet dat ick u voor haer knfTe hier, Want nu ick op uw' fie dees aenghename woorden Soo zijt ghy my foo waerdt, dat ghy mijn hert bekoorden, Wie weet of ghy niet van haer lippen zijt gheraeckt, En van haer lieve mondt door knffen nat ghemaeckt, Ick raeck nu wederom aen 't leven, al mijn fmerten Die acht ick nu niet meer, noch gaen my niet ter herten ,- Maer ghy ghetrouwe Vriendt! myn eenigh toeverlaet, Op wien myn hulp alleen, en myn vertrouwen ftaet, Naedien uw'naerftigheydt is oorfaeck van mijn vreughden., Soo gunt my dat ick u omhelfe voor uw' deughden, Waer hebt ghy (waerde Vriendt) Cbryfeïde en my Niet toe verbonden ?. ach! ick vrees dat nimmer wy U fullen danckbaerlyck dees weldaedt konnen loonen. Bef/aris Danckt hier den Hemel voor, en wilt my doch verfchoonen.,
Arim. Schoon men u voor dees dienft veel Koninghrycken gaf
Soo waer het niet ghenoch. JBell, Ick bid', myn Heerjaet af
Van
|
||||
|
Van defe woorden, want kk heb noch niet bedreven
Vooru,datwaerdighis, mynlichaem en mijn leven Is voor u, niet voor mijn, en naer ick my befin Soo fal ons dit alleen maer ftrecken voor 't begin, En 't is nu tydt, om op uw' faecken oock te letten. Arim, Dit doet my al de Iuft en vreught te rugghe fetten,
Hier hanght het alles aen, ons overfoet vermaeck Ofdroevich ongeval, beftaetindefefaeck, Kom laet ons fien, hoe wy dit konnen overlegghen. Bellans Hier dient wel op ghelet, en daerom wilt my fegghen
Of men foo hardt en wreedt met u noch omme gaet ? Arim. Dat fcheelt de ruyme helft, en 't is niet half foo quaet.
Selüris Dat gaet voor eerft al wel, nu hoop ick het te klaren
Dat hy u langher niet fal hoeven te bewaren. Arim. Wat hebt ghy dan weer voor, ey fegh ? Bell. Wat dunckt u, of
... Men noch eens bidden gingh, en vraghen om verlof Om noch eens uyt te gaen. Arim. Dat's arrebeydt verlooreii*
Bcllaris Vergeef my dat myn Heer, Ick weet hem te bekooren
Mits ick hem fegghen fal dat ick fal gaen om 't geit Waer op ons BeVimardhtcït totrantlben gheftelt, Ick heb fyn geeft al wegh, het geldt fal hem verleyden Hetgeen hy meenen faltetrecken van ons beyden. Arim. 't Gefchie foo ghy begeert, ick ben alree bereydt
Tot alles, maer liet toe dat dit fy wel beleydt. Bellam Wanneer ick krygh verlof, en dat hy is te vreeden
Datick vertrecken magb, foo moetghy u verkleeden
In myne kleederen, en laet het daer op ftaen, Men fal ter poorten u voor my uyt laten gaen. Arim. Maer fegh my, hoe fondt ghy 't dan met ü felven maken?
Bellaris Hier kan ick by my felfs oock niet wel door geraken.
Arim. Hoe! acht ghy my dan wreedc, en fonder deerenis,
Dat ick u, in myn plaets, foud' in ghevangenis Doen fterven, daer ghy my foo dapper hebt bewefen Uw' groote trouwigheydt, en daer ghy myin defen D 3 B
|
||||
|
Bedroefden handel hebt foo moedigh by gheftaen,
Noyt lult ghy Arimandtot defe middel raên. Bcüaris lek bid u, laet dit zijn, Arm. 't Sal nimmermeer ghefchieden .,
Laet defe voorflagh vry uyt uw' gedachten vlieden. Beliaris Het moet doch wefen, Heer, want foo ghy dit niet doet,
Soo brenght ghy om den hals die uwe ziele voedt. Arim. Ach! fal de liefde my wel eyndelijck verwinnen,
En föud' ick door de min foo lollen daedt beginnen,
Och neenl ghetrouwe Vriendt ick doe dit nimmermeer. Belkris Het kan niet anders zijn, en weet ghy niet myn Heer
Dat alles watter is voor dwangh en noodt moet wij eken.
Arim. Ach Hemel! noyt verdroegh myn ziele defghelijcken
Bekommernis, deliefd en plicht die houden my In twyffel, lbo dat ick niet weten kan watiy Ick kiefen moet, want foo ick hier fal moeten laten Mijn trouwe Dienaer, wat fal dan mijn vryheydt baten? En foo ick niet en gae foo fal het wreedtheydt zijn, De Min, de plicht, 't medoogh, en mijn Bemindes pyn, Die dwinghen my om 't geen Bellaris raedt, te, kiefen, Dies om in defe faeck geen tijdt doch te verliefen, Soo moet de liefde zijn verwinner van dees ft rijdt, 't Is noodigh dat het fwack fich onder 't fterckfte vlijde, Mijn Vriendt! Cbryfeïde die heeft de ftrydt ghewonnen. Beliaris Soo is noch onfe faeck tot hier toe wel begonnen.
Arim. Ick hoop de goede Góón die fullen u oock naer
Datick verloft fal zijn, bevryden van ghevaer. .Beliaris De Goden maken 't vry met my nae haer begeeren,
Indien ick flechs hier door uw' vryheydt mach vermeeren.
Binnen.
|
||||||
|
V I E R-
|
||||||
|
fc
|
||||||
|
VIERDE B E D R Y F.
E E R ST E U Y T K O M S TV
JQnmc^ Pagie , en eenighe Soldaten. Heymraedt,
Con, |§fljl|| At heeft de reyneLiefd' een wonderlijcke kracht
m^Pm ^oe ^eer^cnt^e i° de Menfch, Ick voel alree haer macht,
Dat my dit foet vermaeck te haeft ghedaen fal wefen, Ach hoe my 't herte klopt! o Hemelfche Goddin Ick haeck (ghelijck een vis nae 't water) naer uw' min, Daer komt myn Bode weer,- wel komtfe mijn Beminde? Fagte, Ach neen myn Heer. Con. Waerom? Pa.Men kan haer nerghens *
vinden. Con* Wat feght ghy ? 't fchijnt ick moet fèlfs na haer fbecken gaen
En laten voor u, Croon, en defè Scepter ftaen, „ Het is een feltfaem werck wy zijn van alle kanten „ Gevollight van een ftoet vanDienaers en Trawanten, „ Maer felden wel ghedient, ick wil dat men haer foeck. Fagie, Heer Coninck (met verlof) daer is foo kleyn gheen hoeck
Daer wy in u palleys niet hebben wefen fbecken. Con, Soo mach ick u, en fulcke Dienaers wel vervloecken.
Pagie, Het gantfche Hofgefin dat is in forgh, voor al
De Juffren weten niet wat yeder dencken fal. Con, Sy voedt in d'eene plaets ofd'ander haer ghedachten
Ick weet dat fy hier na gheftadigh plagh te trachten, Sy is voorféecker inden Luit-hof yewers, daer Sy met het foet ghediert wat cjüinckeleert, en haer ' Vermaeckt, of mogelij ck foo fal fy moghen wefen Noch in haer Cabinet, en daer wat fitten lefen: Doch ondertnfTchen kan myn hert niet fyn gherufi Voor dat het is gheheel verfeeckert en bewnft Of dit waerachtigh j of door valfcheydt fy ghevonden. Soldaten gaet ghy heen, en brenght my hier ghebonden Olimpe
|
||||
|
Glhnpe en Climeen, indien ghy haer niet vindt.
Ick voel een kouwde gril die my het hert verflindc
Door vreefe en achterdocht, ick forgh fy is ontkomen,
En dat my al mynluft en vreughde is benomen^
Maer foo die ghene die dit fpel heeft aengheftelt
In myne handen quam, en raeckte in mij n gheweldt
Dien fond' ick voor dees fmaet myn gramfchap doen ghevoelen,
En in fijn laeuwe bloedt foud' ick mijn wraecke koelen,
Ick fond' hem of hy waer van Goddelij ck gheflacht
En van haer wierdt bemindt,doen fcheyden van fyn vacht:
Het is geen kleyne faeck fïch tegen ons te fetten,
Want als wy toornigh zijn foo buyghen Recht en Wetten
Voor onfe Maj efteyt, En 't is ons evenveel
Of't dan een Menfch alleen fyn leven koft, oft veel,
Maer 'k fie mijn volck, waer is r/?ry/e«&ghebleven?
a.en oiim. Uw' Majefteyt, die wil ons onfefchult vergeven
Sy is ontkomen. Con. Hoe ontkomen! wat een fchiïck
Jaeght ghy my op het lijf, ick fweer u beyden, ick Sal u foo vreeffelijck mijn raferny doen fmaecken Dat ghy niet ongheftraft lult uyt mijn handen raecken, Ick achte dat ghy haer aen yemandt hebt verkocht. Ci.enOlim. Wy fliepen juyft Mijn Heer. Con. Ick ben vol achterdocht
En fal u doen verftaen hoe ghy behoort te forghen : Soldaten fluyt haer op, en fet haer vaft tot morghen. et. enoiim. Wy bidden om ghenae. Con. Jae, om een ftrop, of koord.
Ci.ttt Olim. Helaes! ghenadig'Heer verfchoon ons. Con. Flucx gaet voort,
Vertreckt uyt mijn gheficht, voort, leydt haer uyt mijn ooghen, Ick mach dit fnoo gheipuys hier langher niet ghedoogen. Ick ben mijn fel ven niet, het fchijnt dat mij n verftant En finnen fyn verdooft, door defe fmaet en fchandt. "Noyt liet Neptunus in de guere winter tyden Soo veel onftuymigheydt en onweer yemandt lyden Als my nn overkomt, mijn finnen fyn foo woeft En foo onftuymigh, als een Zee die buldrigh roeft En
|
||||
|
En dreyghdt met fchrickelijck' en yfTelijcke vormen
/Verheven nae de lucht) den Hemel te befrormen. Sal dan een Coninck dit met aenghenaem ghelaet Verdraghen > neen 'k verlies veel liever Croon en ftaet, Het is te veel; mij n hert dat fouw' fich noch wel fmeecken In dele quellinghe, maer foo ick niet gingh wreecken Soo fnooden hoon, en fmaet foo waer ick nimmer waerd Mij n ooghen op te flaen, noch heerfchen op der aerd : 'k Wü my aen J upiter en al de Goden wreecken: Indien 't my komt in 't fin, ick laet haer Autaers breecken. Iae foo ick fèecker wilt, dat Jupiter my hadt Dees fmaetheydt aengherecht, ick foud' hem toonen, dat Ick ai fyn donderen noch blixemen niet achte, Ick wil dat yeder my op aerden dien,en wachte Soo wel als Jupiter ten Hemel is ontfien : Maer waer toe raes ick dus! dit kan doch niet ghefchien, Ick mach veel liever gaen myn rafernye laden Op defe. fchelraen die mijnMogentheyt verfmaden, Maer foud' ick haer noch niet door fneedigh achterhael Bekomen? Heym. Iae mij n Heer indien men niet en drael- Con. Ick fal aen alle kant foo veel Soldaten fendea Soo dat fy nerghens niet, waer heenen fy haer wenden,
Ontkomen fullen, en ick fal doen over al aen flaen, Dat, foo dër yemandt is die weet te brenghen aen Wie dat tot de.Ce faeck heeft raedt of daedt ghegeven, Of ergens toe ghedient, die felve, by myn leven, En mijn Heer Vaders ziel, foo wel fal zijn vereert Soo dat hy hebben fal het gene hy begheert. Binnen^
|
|||||
|
U TWEE-
|
|||||
|
TWEEDE WTKOMST»
Arimand x Cbyfeïde, Clarinde ? Bellaris*
LArim. Ten leften heb ick noch mijn vryigheydt verkreghen,
Hoewel my menighte van hinderpalen teghen En nydigii waren, ach! nu kan ick inde lucht Vernienghen myne klacht, met myn bemindes fucht, Nu acht ick my op't hooghft van mijn gheluck te wefèn, Nu meen ick is mijn vreughdt ten hooghften ftaet gherefèn^ Maer hier foo is de plaets daer my mijn Lieffte wacht, O kleyne wooningh ! van een yeder menfch veracht, Ghy mooghtu nu voortaen ver boven groote roemen, En uwe leeme muur veel koftelijcker noemen Als Gondebouts Palleys, vermits ghy in uw' fluyt Het overfchoon Juweel, en mijn beminde Bruydt: Ick moet eens kloppen, maer waerom fal ick haer fteuren Ind'aenghenameflaep, het moet nochtans ghebeuren, En of ick voor dees tydt een weynigh fteur haer ruft, Mijn Liefdedwinght my, die verlaoghttezijnghebluft, En foo my dunckt ick fie alree de gulde ftralen Van't groote Hemel licht weer op het aerdtrijck dalen, En 't vr olijck pluym-ghediert begint haer cjuelery 't Ontfteecken, foo als ick, in foete vryery. Gbryf. Wie klopt daer aen de deur? Arim* Bellaris. Chryf Ach! getrouwe
En waerde Vriendt, ick kom. Arim, Hoe fal ick my onthouwen? Ick ken haer aen de item, ick ben my (elven niet, Hetfchijnt my anders niet als droomery, maer fiet Daer komt mijn waerde Lief, daer is myn uytverkoren, Mevrouwe, "goeden dach. Chryf. Wat komt my hier te voren? Ach ! waerde Arimandl die myne ziel befit, Ick heet u welkkom, Ach Hemel! wat is dit? Arim, Ontftelt u niet mijn Lief, maer laet voorlede quaden
Niet meerder aen uw' hert, en uwe finnen fchaden, |
||||
|
Ick hoop wy fullen naer veel ongheluck, in vree
Ons daghen brenghen door, naer dat van ons een Zee Van heete tranen, en van innerlycke wonden En droeve klachten naer den Hemel is ghefonden, Ghyfietdat wy nu zijn in vryigheydt gheraeckt, Wy hebben langhen tyde naer defen dagh gfiehaeckü. Chryf. Hoe aenghenaem Helaes! ifl als (naer 't buldrigh raefen
Van d'ongeftuyme Zee, wanneer door 't yffelijck blaefen Van winden teghen ftroom, het fchip aen fplinters ftoot,) Sich Schipper en Matroos noch berghen inde boor. Arim. Hoe dat de Goden fich meer teghen ons verfetten,
Hoe datfe onfe liefd' meer foecken te beletten, Hoe 't Noodtlot meerder foeckt te dempen onfe Min, Hoe dat de liefde meer vermeerdertin myn fin. Chryf. Ach ! dat dit groot gheluck het geene wy beleven
Van ons door nieuwe ramp niet werde wech ghedreven,
De Hemel fterck uw'Min, de Hemel die vermeer Uw' toegheneghen hert en Liefde meer en meer, Wat hebt ghy waerde Vriendt, voor my niet al gheleden? Arim. Ick bid u waerde Vrouw, ey! laet dit doch in vreden,
Ick heb u in veel druck, en iwarighêên ghebracht, Daer ghy voor my de gunft des Coninckx hebt veracht. Chryf. Schoon of ghy waert foo fnoo van af koraft, en gheboren
Van 't alderflechfte volck, foo fal my noyt bekoren Een Conincklijcke gunft, noch Keyfers Croone, want Mijn Liefde is gheveft op u, mijn Arimandt. K^irim. Ach! waerom heb ick nu gheen middel om te toonen
Hoe ghy mijn hert befit! fal ick dit nimmer loonen? Chryf. Ick bid u ruft hier van te fpreecken, fegh my nu
Hoe komt het dat ick niet Bellaris fie by u? Arim. Hier fietmen dat de Góón gheftadelijck vermehghen
De vreughde met de fmert, en datfe noyt ghehenghen, Dat hier op defe aerd yet heel volmaeckt moet zijn, Op dat geen menfchen ftaet by haer ghelijck en fchijn. E 2
|
||||
|
chryf. Mijn hert wordt kil van vrees, wat ifTer doch bedreven?
Arim. Bellaris is voor my in hechtenis ghebleven.
Chryf. Soo is hy om den hals, dees wreede gierigaert
Bewoghen door fyn fnoo begeerelijcken aert, Die fal hem moghelijck met eyghen handt vermoorden, Of foo dit niet ghefchiet, foo fal hy hem met koorden Ghebonden, werpen doen in 't yfTelijckfte gat Daer nimmer Son in fcheen, noch immer rnenfch in fat. Jrim. )} Men moet in 't eynde (naer opmerckelijck beraden)
,, Verkiefen voor het belt het minfte van twee quaden, Ick hoop' de Capiteyn (door fyn ghetrouwigheydt Bevtoghenljfal aen hem ghebruycken reed'lijckheydt. Chryf. DaerjkogitClaritide. Arim. Segh, bemintfè den gh'evanghen >
Chryf Ochjae, naer hem foo ftreckt te wonder haer verlangen.
Clarinde achtende ArimandBellaris te %ijn, feydt
Ckrin. Hoe komt ghy doch dus vroegh? ey my! 't is Arimand.
Arim. Ickjaegh u vry wat vroegh hier uyt uwJ Ledekant,
Ghy lieft my om dit kleedt, ick Schijn u te behagen Om dat ghy van my fiet uw'Liefftens kleedren draghen, Wel? leydjt Bellaris u niet ftadigh in den fin ? Ckrin. 'k Verklaer, rayn Heer, dat ick fyn trouwigheydt bemin.
Jrim. y\ aer, foo my dunckt, ick fie daer yemandt in de boomen.
Chryf. Ach! ïft Bellaris oock? Arim My dunckt ick fie hem komen.
Ckrin. Hy is het felf, dit fchijnt wel pure To very.
y^Arim. ]SJU is het heel volmaeckt, Ghetrouwe hoe zijt ghy
Ontkomen ? Clar, Helpt ons doch uyt achterdocht en vreefèn.
Bellaris De Goden hebben my dees groote gunft bewefen,
Maer om hier langhe tijdt te feggen hoe, en wat, Dat kan niet wefen, want ick meen airede dat Een deel Soldaten ons vervolgheu op de hielen Om n, en mijn, myn Heer, bloet-dorftigh te vernielen. Chryf Hoe langhe 'fullen wy ellendighfyn gheplaeght?
Jrim. Het fchij nt Mevrouw' dat dit den Hemel foo behaeght.
Cbryf. Wy
|
||||
|
Chryf. Wy konnen naeuwelijcx de fmaeck van voorfpoedt proeven,
Of't ongheluck dat komt ons wederom bedroeven.
Jrim. De Noodtdwangh heeft my nu uw' fchoonheydt eens doen fien Maer maeckt dat ick foo drae moet weder van u vlien.
Chryf. De klachten konnen maer voor fwacke Wapens ftrecken, De Goden fchynen met ons tranen Lief! te gecken,
Doch nademael dat ons haer wreedtheydtfcheyden doet
Soo ift datmen dit al gheduldigh lyden moet.
Arim, Jae lyden waerde Lief' hoe mooght ghy dit ghelooven ? Het is niet mooghelyck dat ick mijn vlam kan dooven,
Het is onmogelijck te finooren dit verdriet.
Bellaris Wy zijn doch wederom ghevanghen, foo ghy niet Hier toe verftaet, mijn Heer, ghy fult het foo noch maeckert'
Dat wy in hechtenis nu wederom gheraecken,
De dienaers fyn ons nae, en mog'lijck dichte by.
Chryf. Hier is geen ander raedt, myn waerde, dan dat ghy XJ voorts van hier begeeft om niet te zijn ghevanghen.
Kyirim. Ach Hemel wat is dit! hoe mooght ghy my dus pranglien, Hoe valt de fmert foo fwaer, hoe is de vrcught foo licht!
Moet Ariman&t van u dan wenden fyn gheficht ?
Chryf. Nadien 't de Hemel wil, foo moet het foo ghefchieden. t^Arim. Terwijl dan ons gheluck alleen beftaet in 't vlieden, Soo fegh ick u vaert wel, wy Tullen beyde voort
Verreyfen naer Vtenne, en u dicht aen de poort
Die aen de Steene brugh gheleghen is, verwachten,
Chryf. Vaer wel mijn Bruydegom, houdt my in uw' ghedachten Verhoopt altijdt het beft, en mindt my immermeer.
Arim. Ghy fult, dat fweer ick u, fien eyndighen veel eer Mijn leven, eer ick umyn waerde fal vergeten.
Chryf. Soo laet my t'aller tydt doch tydingh van u weten, Want foo ghy dit verfuymt, fo ift met my ghedaen.
Arim. Dit fal voor al ghefchien, flaet daer geen twyffel aen; Vaert wel, en dient uw' Vrouw' (ghelijck 't behoort) Clarinde*
CUrin. De Hemel u geleyd*. Arim. Vaert wel mijn-welbeminde/ E 3 Vaeis
|
||||
|
Vaeit wel myntoeverlaet, myn hoop vaert noch eens wel,
lek volgh (hoewel mijn hert by u blijft) uw' bevel. chryf. Vaert wel ghetrouweVriendt5f//am, die uw'leven
Soo dickwii's'hebt voor ons in groot ghevaer begheven,
Ghy fiet hoe dat ick wordt vervollight, en belaen. Bellaris Vaer wel, Mevrouw', de tijdt die dwinght ons om te gaen,
Ick hoop het wreede Lot nu teghen ons oiitlteecken Sal eenmael honden op fich teghen ons te wreecken. Binnen. Chryf V/y worden al te rouw' ghehandelt en te wreedt,
Doch moeten ons ghelijck vertrooften in ons leedt,
Chtriti. Mevrouwe, myne Liefd', en d'uwe moeten draghen
f lioewellè niet en zij n alleens) ghelijcke plaghen. 'Binnen.
DERDEWTKOMST,
Alexander, Philander, J^opbir, en Boer.
A/exa. 't Sa Mannen laet ons hier in allerhande hoecken,
Oock waer men 't niet vermoedt dees ïnoo ghevluchte foeckenj
Sy lullen moghelijck hier zijn in 't Bofch ghevlucht, Dit is Hechts tijdt verqnift, kom laet ons dit ghehucht Door fnnffelen , ick hoop, wy fullen haer betrappen. Thikn, Indien fy zijn alhier foo lal 't verbaeftheydt klappen.
Zopbk. Ick achte datfe zijn al veer te Landt voor uyt,
En dat wy zijn alree ontfteecken van de buyt. Beer. Wie klopt daer foo verwoeft? hoe raeft ghy dus, wilt fpreecken,
Of foeckt ghy met ghewelt de deur aen tweeri'te breecken? Alexa. Dees praetjens gelden niet, kom uyt, en fegh ons voort,
Wat voick ghy hebt in huys, my dunckt hy qualijck hoort.
Boer. Ick heb gheen ander voick by my, als 't huys vol kindren
En lbo ghy die begeert, foo fult ghy my vermindren Mijn furelaft, wel hoe! ghy maeckt my fchier verveert, Kom binnen vry en fiet, fy fitten aen den lieert. Alexa. Philander gaet ghy in, befoeckt het al ter degheii.
Zopbir. Segh ons de waerheydt of men fal den beek u veghen,
Ick
|
||||
|
Boer. Ick ben tot uwen dienft. J^op. Segh hebt ghy niemandt niet
Gheherberght in uw' huys, of hutte, foo men 't hiet > Spreeck op, en hebt ghy hier geen volckin huys verborghen?- Indien ghy niet en klapt ick fal u daetlijck worghen. Boer. Och neen ! Mijn Heer, ick fweert ick ben een arm out Man.
Zofbir. Dit vraegh ick niet. Boer. Ick fegh dat ick bewyfen kan
Dat ick de minfte bèn van 't heele Dorp gheheeten. Alexa. Wy fullenfoo my dunckthier weynighkonnen weeten,
Als malle en langhe praet van defen ouden bloedt. Boer. Nadien 't nu komt te pas, foo ift dat ick u moet
Wat gaen vertellen, wat my in myn jonghe leven Is met mij n Wij f ghebeurt, en wat i ck heb bedreven. Alexa. Wat dunckt u raed' ick 't niet ? wegh en vertreckt van hier.
Boer- Wel Heerfchip hebje dorft, ick brenghje daetlijck bier.
Zopbir. Voorfeecker defe Vent verftaet het een voor 't ander,
Dits tydt verquiftery, maer ginder komt Philander. pbila. Ick heb het huys befocht, maer vind'er niemandt in.
Alexa. Nu is mijn raedt ten eynd, en na ick my verfin,
Soo is al dit gheloop maer ydel en verloren, Hoe fal dit Bcllimardmx klincken in fyn ooren, Dat wy dus flechtelijck bedrooghenzijn, hoe fal Hy rafen als hy hoordt dit droevigh ongheval. Zopbir. Men fotid' de flimfte menfch door fulcke fnoode liften
Bedrieghen, maer dit is alleen maer tydt verquiften, Nae klaghen helpt ons niet, 't is beter dat men haer Op't fpoedighft waer men kan vervolgh, en fpeure naer, Ons is het landt bekent,fy weten hier geen weghen, Dies fullen fy feer licht fyn wederom ghekreghen. Alexa. ^om iaet ons dan weer voort, nadien 't foo wefen moet,
Indien men haer niet krijgt, 'k verteer myn hert en bloet. Binnen.
^ocr' Sijnfe wechdat's goet, dit volk gingme een koorts op 'tlyijagê,
Ick hieldme offe om bier riepen, maer ick vreefde voor flaghen Ick ben foo blydt datfe wegh zyn, dat fnoo ghefpnys: Och! haddenfe de luy (die te nacht door gegaen zij n) noch ghe- vondeninmynhuys Sy |
||||
|
Sy hadden my voorfeècker by myn keel op èhanghen:
Y gut hoe benauwt was ick, en hoe banghe,
Hoe trilden myu beenen, hoe joegh me de pols, en hoe feer
Klopte myn hert,maer 'kga na binnê offe noch eens quamë weer. Binnen.
VIERDE WTKOMST.
De Trompetten blaefen, en twee Perjotmgien die Pla~
%aten aenplac^en. Kom, iaet ons Tabarijn hier oock wat brieven pïacken,
Y gut daer wordt foo wat ghebrouwen en ghebacken,
Voor die de Juffrouw' uyt of wegh gheholpen heeft, Soo dat hy vreefen mach, en fchroomen dat hy leeft, De Coningh is foo feer verftoort, en vol van tooren, uOO Cl at hy niernandt niet, offpreecken wil, of hooren. En doet door dit Plakaet, aenyedereen verftaen, Dat wie hem immermeer kan foo een brenghen aen, T)ïe tot dees fnoode faeck heeft raedt ofdaedt ghegheven,
Of ergens toe ghedient, dat die fal by zijn leven
En fyn Heer Vaders ziel, leer heerlijckfyn vereert,
En dat hy hebben fal het ghene hy begheert.
Maer 't is geen wonder nu, dat ons de Min doet keeren
ïn geckenbroets, en fot, nadien hy groote Heeren
En Coninghen dus weet te fetten naer fyn handt,
Het lyckt 't oock alfmen 't recht bellet wel pure fchandt
Dat onfe Coningh gaet fyn felleven lbo quellen,
En op een flechte Maeght foo feer fyn linnen ftellen,
Waer door hy dach, noch nacht, gheen luft, nochtruft,en heeft,
Maer ftadigh in verdriet, en droeve hertfeer leeft:
Hy beeft nu toegheftelt om uyt de pyn te raken
De Jacht, om hier foo wat fyn geeft mee te vermaken,
Hy
|
||||
|
Hy meent voor feecker (foo my dunckt, en foo ick mijn
JLaet voorilaen) datter geen meer fchoone Vrouwen zijn,
Maer foo hy naer fulck volck vernemen liet ter deghen,
Hy fbuw' daer nimmermeer foo feer zyn om verleghen:
Maer 'k hoor de hooren blaeft, fy tyen op de been,
Wat makenfe gheraes, kom laet ons daer oock heen. Binnen.
VYFDE WTKOMST,
De Conivgb, met Chryfeide uyt, hebbende haer op de lacht
ghevanghen, met Clarinde. Con» Wel fchoone fuy'vre Maeght, waerom ick leef in fuchten,
Ey! fegh wat doet u doch dus van een Prin§e vluchten Die u foo feer bemindt, en u door ware Trouw Soeckt tot fyn Coningin, en voor fyn echte Vrouw', Segh waerom hebt ghy doch uw' luy verlijcke leden - Bedeckt, en met foo vreemt ghewaet u gaen verkleden? De Hemel fy ghedanckt waer door ick wederom Het geen een fnoode Boefmy roofde, nu bekom. Chrjrf Hoe wel ick nu mijn Heer ben wederom ghevallen
In jammerlyck verdriet, foo fal dit niet met allen Myn moedigh hert verflaen, maer'k fal oock in dees noodt Getrouw* zyn dien ick liev'en minne totter doodt, Ick fie wel dat ick nu ben weder in de banden, En dat ick nimmermeer fal raecken uyt uw' handen, Maer even wel foo kan myn overmoedigh hert Niet lyden dat die geen die ick beminne, wert Van u voor fnoode boefghefcholden en ghelaftert, Maer (foo my danckt) foozyt ghy Coningh felfs verbaftert Van d'Edle Ridderfchap daer ghy het hooft af zy t, Dieu enyeder een verbindt, omt'allertydt d'Onnoofle Jufferen, (die falckx op u begeeren) Te helpen waer ghy mooght, maer niet om haer te deerend F Ghy
|
||||
|
Ghy handelt onbeleeft met dees' bedroefde Maeghr,
Die dus ellendelij ck van 't Noodtlot wordt geplaeght. Gen, Indien ick yemandt wift, die u flechs focht te quellen, Ickfouw' mijn lij f en Croon daer gaeren teghen ftellen, Maer nu foo weet ghy wel, o fchoone ! dat ick niet U met my voeren fal tot onheyl of verdriet, Maer 't fal zijn tot gheluck van u, en van uw' Vrinden^ Kom laet ons t'famen gaen. Chryf. Ghy fult in my bevinden Een trouwer hert, Mijn Heer, als ghy in my vermoedt. VYFDE BEDR.YF,
EERSTE .UYTKOMST.
Arimandalleenigh inde Herhergh te Vienne rvachtendeBeUaris,
die hy naer Chryfèide gefonden hadde. 'Arimt IJilSi] At 'oer in de Min al bitterheydt en roet,
KJifl ^oe fyn uw* ^00^1^ doch foo laet o Min! ontloocken ?
Hoe langh is uw' verdriet, hoe lichteHjck vergaet
Uw' vreughde, die ghelijck een bloem of Roofe ftaet
Desmorgens lieffelijck, en 's avonts neergheflaghen:
't Is met my even eens, ick ben nu weynigh daghen
Verloft uyt flaverny, daer ziel en lichaem lagh
Ghevanghen, 'k had 't gheluck dat ick mijn lieffte /ach,
Maer laes! de vryheydt van foo aenghenaem een leven
En duurde niet feer langh, maer heeft my haeft begeven,
En door een ongheluck, dat foo al was beftelt,
Isonfe nieuwe vreughthelaes! terneerghevelt,
De Minne heeft ons flechs dees vreughde laten proeven,
Om ons met meerder ramp, en hertfeer te bedroeven:
„ Soo voeght gemeenelijck het bloedigh avontuur,
a, De Roofe by de Doom2 het foete by het fuur,
ïck
|
||||
|
Ick hoop (ghelijck de nacht wijekt met haer duyfterheden
Wanneer het Sonne licht komt fmorghens aenghereden) Dat oock mijn waerde Son noch eens verfchynen fal, En jaghen van mijn hals dit treurigh ongheval. Ick heb nn wederom yet wichtighs onderwonden, lek heb mijn trouwe knecht Bellaris uytghefonden Naer mijn Chryfeïde mijn waerde Lief, om haer Te helpen waer hy kan, in dit bedroeft ghevaer. Hy moft nulanghen tij dr al weder fyn ghekomen Syn achterbiyven doet my anghftigh zijn, en /chromen Dat hy door ongheluck is wederom belet, Ach! hoe is my het hert rondom met vrees befèt; Getrouwe en waerde Vriendr! indien ghy wift de klachten Die ick om u bedrij f, ghy fbudt foolangh niet wachten. Maer ginder komt hy aen, ey fegh my hoe het gaet ? Hoe ift met mijn Goddin? het fchijut aen uw' ghelaet En wefèn, dat ghy treurt. Bell. 't Is alles, Heer verloren. Arim. Wat feght ghy ? Be IL Ach! het is veel flimmer als te voren,
Soo als wy Honden reedt om over de Rivier Te varen, en met een u te befbecken hier, Soo komt de Coninck juyft, die hier ter plaets quain jaghen. Jlrim, O doodelycketijngh ! wat onghemeene plaghen
Sal dit beklemde hert noch lyden ? nu wel aen, Ick fal door ditgheweeral myn ellend ontgaen. Bellaris O Goden! wat is dit! wat wiltghy doch beginnen?
Wat rafèrny is dit? waer fyn (myn Heer) uw' finnen? Hy flaeuwt, hy fterft, ach Goon ! wat fal ons hier ghefchien? Och help! och help ! och help! hy kan niet langher fien, Het kouwde fweet dat drtiypt hem by fyn aenficht neder. Waerd. Hoe roept ghy dus verbaeft? Bell. Ick bid u haelt een veder,
Brenght eeck en water by, myn Meefter is in noodt, Ick bidt u haeft u wat, hy fchynt alree al doodt. Waerd' Daerishet, fprenghthemwat. Bell.Mydunckthyisverfcheyen^
Waerd. Neen, neen, houw' moedt,wat helpt doch al dit bitter fchreyen?
F 2 Het
|
||||
|
Het fal wel over gaen, hy rept fyii ooghen weer.
Bellaris Mij n Heer! mijn Heer! bedaer. Waerd- Nu quelt hem niet te fèer,
Hy fucht, fyn hert foo haeft door fwackheydt inghenomen Moet weder tot fijn felfs van laugher handt bekomen. Bellaris Ick weet niet hoe dit komt. JVaerdDat weet ick wel, 't ghefchiet
Wanneer het hert benauwt door eenigh fwaer verdriet Of hertfeer, met een ilach wordt plotflyck neergheflaghen En overvallen, 't zyn voorfeecker fware plaghen. Bellaris My dunckt hy weer bekomt, de pols die gaet nu vry
Wat beter, en 't gheficht wat aengenaem en bly, Hy kryght fyn eyghen verw', en naer ick kan bemercken, Beginnen wederom fyn krachten te verftercken. Ey laet ons hier alleen, ick meen dat inder daedt De ruft hem dienen fal voor d'alderbefte raedt. De Waerdwegh gaende fpreeckt.
Waerd. 't Is Liefde die 't hem doet, dit fult ghy ondervinden,
't Is Liefde die 't hem doet, die alles kan verflinden. Binnen,
Arim. O Goden ! die my nu foo deerlyck weder plaeght,
Hoe is het moghelyck dat u dit foo behaeght? Hebt ghy dan ftadigh voor, om over my te fenden 'Niet anders als verdriet en euwigheellenden ? Bellaris Ick bid u toont (myn Heer) hier uw' ftandtvaftigheydt.
Arim. Hoefoud'ickkonnen daer my niet en wordt bereydt
Als onluck over hoop, 'Bell. Ey! wilt u moedigh toonen.
Arim. Soo moft geen menfcheydt meer in defè ziele woonen,
Segh vry al wat ghy wilt, ghy breeckt uw' hooft om niet, Ick wil nu mijn vermaeck gaen nemen in verdriet. Bellaris d'Ontfteltenisin 't eerft verduyftert vaeck de reden,
Maer als die over is foo moetmen fich te vreden Soo veel alft mogelyck is, herfteilen, 't moet foo zijn: Denckt, nae een harde buy, komt dickwils Sonnefchijn, Ick bid u (Heer) bedaerd, en laet ick u eens raden, Ick hope dat myn raedt u nimmermeer fal fchaden. Ick
|
||||
|
Arim. Ick acht u, noch uw' raedt, myn fmert is noyt ghebluft
Voor dat dees droeve ziel fal wefen in de ruft. Bellaris Ick weet dat u mijn raedt in 't eerft niet fal bekooren,
Maer foo ghy naderhandt wilt na de reden hooren, Soo fult ghy feggen dat het vry al wat ghelijckt, Ghy fiet de Staet waer in wy leven, en het blyckt Dat Mehfchen en de Góón nu hebben voorgenomen Te bluften uwe brandt, en onfè Min te toornen, Ghy fiet dat Hemel, Aerd, en al ons teghen is, Ten leften weet ghy dit voorfeecker en ghewis, Dat nu noch nimmermeer foo langhe ghy fult leven Men u dit koftelijck Juweel fal weder geven, Ghy kendt oock wel den aerdt van 't Vrouwelijck gheflachr5 Ghy weet hoe lichtelij ck men van haer wordt veracht. Arim* Het is een groote kunft, en boven al gheprefen
De fieckte wel te fien, en die dan te ghenefen. Wat geeft ghy my voor raedt? BeU. Dat ghy voor al vergeer, En uwe vlamme dooft die u het hert op eet, En dat wy wederom ons naer ons Landt begeven. Arim. Soeckt ghy dan wreede my te helpen om het leven?
Ontrouwe! is dit uw' raédt? fult ghy my fulckx raên Soo mooght ghy Boofwight met uw' raedt wel elders gaen, Wegh met Megeraes raedt, neen! Goden die de fonden Der boofe Menfchen ftraft, laet my zijn toegefonden Uw' blixem op den kop, indien ick oyt hier toe Myn leven langh verftae, Verrader fègh my, hoe! Ghelooft ghy dat alree myn waerde fouw' beginnen Ons dierghefworen Trouw te bannen uyt haer finnen, Ach neen! ick heb in haer te trouwen hertbefpeurt, En wie weet hoe fy nu om haer Beminde treurt, En fpreeckt my hier niet af, indien ghy 't niet wilt maecken, Dat wy tot Vyanden in plaets van Vrienden raecken. Bel/arts Hoe qualyck wordt van u een trouwe dienft beloont.
Arim. Ick fie dat in u noch bedriegerye woont.
F 3 Myn
|
||||
|
Bellaris Myn Fleer, wat is doch al dit woedigh tegenftreven
Indien ghy niet en weet daer reden van te geven, Wat hebt ghy in uw' fin? Arim. Ick heb wat wonders voor 'kWilmorghennaerZyowj-, heelvroegh, aleerAuroor Begint uyt 's Hemels Sael haer ftralen voort te fenden, En daer fal ick haer fien, of fal myn leven enden. Belkris Dees blinden aenflach ruyekt heel nae lichtvaerdigheydt.
Arim. Eaet alles teghen my fich met boofaerdigheydt
Vry kanten, ick begeer dat alles my zy teghen. Belkris Bedeuckteens wat ghevaer dat hier in is gheleghen.
Arim. 't G evaer is niemendal voor die geen doodt ontfiet,
Bedenckt u of ghy nu op defe reys, of niet Wilt wefen Met-ghefèl van luck offwarigheden. Belkris Schoon of ghy wierdt van fin, het doodt-padt te betreden
Soo fal ick my van u begeven noyt een voet, Maer volghen u, gelijck de fchaduw' 't lichaem doet. Arim. Ick hoop dees droeve Ster, die nimmer fich kan roeren,
Als om op onfèn hals aU'ongheluck te voeren, Sal eenmael elders haer boofaerdigheydt op flaen, En fien ons hertfeer met ghenaedigh* oogen aen. TWEEDE WTKOMST.
ConincJ^ Heymraedt.
Con. Getrouwe Heymraedt dien ick doe alleenigh weten
Wat my is in de grondt van myn gemoedt gefèten, Wat dunckt u? heb ick nu geen oorfaeck dat ickmy Beroeme vangheluck, daer myde liefde vry Een beter proye heeft ghefonden in het jagen Als eertyds de Troyaenen PriamsSoonen fagen, Wanneer ick in het minft op haer te vanghen dacht? Heymr. 't Is noodighdatmen uu neem beter fbrghen acht,
Om 'taengenaem Juweel voortaen wel te bewaren. Con. Daer heb ick in verfien, wilt vry uw' forghe fparen.
Jck
|
||||
|
Heimr. Ick achte datfe nu fal buyghen hert en fin
In defe ftiüigheydt, en volghen uwe Min, En datfè nimmermeer fal om te vluchten trachten, „ De fbeticheydt die kan het wreedfte Dier verfachten. Ccf)> Neen, fbo verftae ick 't niet, ick trouw my niet op haer,
Het Vrouwe-volck is al te liftigh in ghevaer, Enalfm'er minft om denckt foo wordtmen meefl bedroghen» Heymr. Siet ghy wel aen 't gheficht, en haer verliefde ooghen,
Dat fy draeght in haer hert yets dat uw' Min onftelt. Con. Dat fie ick al te wel, en dat is 't geen my quelt,
D'ondanckbare die fal my nimmer eens toe loncken,
En of ick haer al vley, en foeck de Min t'ontfoncken, Soo brenghtfè anders niet, als droevighfuchten voor, Het geen my kerft in 't hert, en fnydt myn ziele door, Haer ooghen vloeyen ftaegh van biggelende tranen, Ift niet een groote fmaedt! dat fy al myn vermanen En myneMin veracht door een verwoede brandt Die ftadigh teghens myne fuyvre Liefde kant ? Heymr* Ghy zijt door dit vervolgh in droeve ftact gheleghen,
Maernademaei fy door geen goetheydtte beweghen Is, waerom wilt ghy niet ghebruycken uwe macht:1 Ick fie het moet op 't Ieft doch zijn hier toe ghebracht. Con. Als ick haer anders niet fal weten te bekomen,
Soo fal dit eyndelijck van my zijn aenghenomen.
Heymr. Indien ghy mooght van daegh foo wacht tot morgen niet.
Con. lek heb, (eer dat van my dit met gheweldt ghefchiet)
Door Priefters rechten doen een offer aen de Gooden, Om haer tot hulp en trooft van myne fkiert te nooden. Heymr. 't Is nimmer quaedt (mijn Heer) te bidden voor 't Autaer,
De Goden helpen oock, foo 't fchynt, veel eerder daer. Con. Ick hoop ick fal hier door de vrucht van myn verdrieten,
Die fy my weygert fteets, volkomentlyck ghenieten, En foo dit niet ghebeurt, foo fal ick door de fmert Endoor de fmaedt ver voert, en door de Min getert, Naer
|
||||
|
Isfaer al myn bidden, en naer al myn lieflij ck fmeecken
Ghebruycken het ghewelt, en over haer my wreecken. Ttgie. Ick kom uw' M ajefteyt in haefte fegghen aen,
Hoe dat het offer wacht, en hoe de Priefters ftaen
Ghereedt om 't offeren, en datfe naer u beyden. Con. Waeris de offerplaets, ift daer, daer ick 't haer feyde ?
Pagie. 't Is Heer niet verre van der Twee Gelieven Graf.
Con* Daer is het, daer ick oockaen haer de order gaf,
Komlaetons daetlijckgaen. Heym. De Goden fullen't maken,
Dat wy door offerhand ten goeden eynde raecken. Binnen, t
DERDE W T K'O M S T.
Priefier, Coninc\, Chryfeide, Arimand, Bellaris, BelUmard,
met een J(ey van Sanghers. Wyfe: Jerufalem o! &c
I.
S-ey, P^®i' Hoegheluckighisdieftaet
ï fllfi 1 Daer Deughden Eer in Liefde bloeyen
laSS^e! En daer, naer 's ^oninghs rvilenraedtj Otrecbtighêên met Tvergroeyen* II.
0 .' Hoe gheluckigh is het Landt
Alwaer de Coningh felfsgaet fetten De Baee\nae Trouw'heydtsvafleBandt» Enyeder opjyn woordt doet kt f en* |
|||||
|
in. om*
|
|||||
|
III.
|
||||||||||
|
O! Hoegheluckjghisdieftaet,
Daer Burger en daer Tempel- Heer en Den een den ander foo verfiaet Datfy elc\doen in Liefd' vermeeren. IV.
Het groot ghelucl^ (Grootmogend' Heer )
't Geen ons foo volop wordtghegbeven |
||||||||||
|
H
|
||||||||||
|
Komt over ons van Gode neer,
Door uw oprecht, en Godlijcklevett. Prief Heer Coninck nademael ghy tot de Goden gaet,
Om haer te bidden dat gheluckigh fy uw' ftaet, En dat door hare gunft, in 't hert van defe fchoone Die u foo feer befit, niet meer de wreedtheydt woone, Dit is het dat ghy graegh van onle Goden hadt ? Con. Dit is het, en ghy hebt mij n meeningh wel ghevat.
Prief Soo moet ghy weten dat de befte offerhande,
En 't befte roockwerck't geen ons helpt in noodt en fchande,
Is boven alle dingh een fuy ver net ghemoedt
Daer in noch haet noch nydt, noch fonde wordt gevoedt,
Want v/ijlTeuta/es is Gerechtigheydt gheheten
En fuy verheydt, foo dient ghy wel voor al te weten.
Dat hem is tegen 't hert 't geen van fyn goetheydt wijckt:
En t' offeren de Goon dat niet nae haer gelijekt,
Wort voor een fnoode daet fteets van haer aènghenomen^
En voor een goet gheluck foo foud' ons overkomen
Een onverdragbefij ck verdriet en ongheluck,
Waer over laet ons nu dit overwichtigh fttick
In't binnenfte befien, en laet ons overweghen,
Of in uw' Majefteyts begeert' oock is gheleghen
G Ghe-
|
||||||||||
|
Gherechtigbeydt, het geen ick foo te zijn vertrouw*.'
€en. De Goden, die ick voor alfiend' en wetend' houw', Die hebben noyt in my als fiiyverheydt bevonden, Waer over jy aen my fteets hebben toegefonden Sooveelontaüijckeweldaden, daer, ick haer Van herten voor bedanck, fy fien oock dat ick naer Dees Dochter niet en tracht • Maer fiet haer ginder koriien Die 't Conincklijcke hert foo feer heeft ingenomen, Op 't koftelijckft gec.iert, en Coningin ghekroont, Ach! dat foo wreedehert in defe Schoone woont. Maer Lieve Coningin, myn Son, mijn welbeminde Hoe lange fal my dus uw' wreedtheydt doch verflinden ? O ! fchoone en wreede Vrouw ! hebt ghy dan in uw' fin, Met eeuwigh tegen zijn, te fmooren myne Min? Wat let u, hebt ghy dan mijn wreede doodt gefworen? En acht ghy 't niet dat ick van Goden ben geboren? Ick ben een Coningh, jongh, en in myn befte kracht Die over alles heerfch, doch naer uw' Liefde tracht, En die nu ben bereydt te legghen voor uw' voeten Syn Scepter en fyn Croon, om u maer te verfoeten. Chryf. Een onbekende MaegHt, en van geen groot geflacht Is 't beter datfe van haer Coningh Wetten wacht Als geeft, Ick uw' flavio, o ! Prins! en uw' gevangen Ben uwe Dienaeres, en 'k heb geen meer-verlangen Als om met dienftbaerheydt naer uw' bevel te doen, Al 't gene dat ghy felfs niet foudt op my vermoen. Con. Ick bid u laet doch af van defe dienftbaerheden, Al dees omftandigheydt en ftelt my niet te vreden,,
Ey 'I lieve Coningin, ick bid u gheef gehoor, En fègh ick wil met u, myn daghen brengen doon Prief Wel Schoone; fpreeckt nu eens, en laet dit droevigh treuren- Hoe kan u meerder luck uw'leven langh gebeuren?
Can. O Goden! wat voor ramp verkrijgh ick tot myn loon h fïief,. Wilt ghy .verwerpen dan de Conincklijcke Croon?. Soiïdf
|
||||
|
Soudt ghy verachten een Monarch, die op Rivieren
Van Tagus en Euphraet fal proncken met Laurieren ? Die fïch aen u verplicht foo zijt ghy al te feer Ondanckbaer. Chryf lek en kan aen hem niet geven, Heer, 't Geen dat een ander komt. Con. Dit is maer tydt verloren^ 't Schijnt datfe tegen my van -langher handt te voren Betovert is, om my en mijn begeerigheydt Te hoonen met een fmaedt, en met af keerigheydt: lek fal mijn onghedult voor dees tydt noch befnyden, Segh waerom doet ghy my lbo fhooden lafter lyden? Waerom veracht ghy my ? hebtghy daer reden toe? Chryf. lek ben meynêêdigh Heer, indien ick anders doe.
Con* De Coninghen ('ghelijck de Goden) konnen 't maken
Dat alles wettigh is, Indien geen andre faecken U letten om met my te treden in verbondt, Soo wacht doch langer niet, maer helptmy nu terftondt, Ghy weet dat ick n kan tot aller tijdt bevryden, En dat dees Scepter fteets het recht heeft op defydeo,- Wel aen (ghy Vader) vaert nu met uw' offer voort. Prief. Soo 't u belieft (myn Heer) ickdoe alfoo 't behoort.
Con* Nu fal ick fonder lift de wille van de Goden
U doen aenfchouwen. Chryf. Heer! het is niet eens van nooden3
Ick weet doch dat dit haer voor alles tegenftaet. Con. 'tlswel, wyfullen'tfienhoe'tis, ickhidugaet,
Selfs maer aen 't Autaer ftaen om alles te aenfchouwen.
Trief* Teutates groote Godt, op wien ftaet ons vertrouwen,
Die 't alles onderhouwt door uwe ftereke handt, Ontfanght op uw' Autaerdees heylighe offerhandt, Ontfanght het uyt de naem van onfe groote Coningh, En gunt hem dat hy krijgh naer fyne Liefd belooningh, Geef dat het inghewandt ons zy te recht verklaert, Geef dat uw'wille zy te recht gheopenbaert, Geef ons een vaft befluyt, geef ons een feecker teecken Dat defe Bandt zy vaft, en nimmermeer mach breecken, G % Heer
|
||||
|
Heer Coningh, met verlof, ick fal beginnen gaen.
Con. 't Is wel, Ghy fchoone gaet vry dicht aen 't Autaer ftaen. Chryfeide vat het mes dat op 't Autaer leydt, m hapt aen 't Graf
der Twee Ghelieven, Con. Wat vreemder dingh is dit ? wat fal ons hier ghefchieden !
Chryfeide in d'eene handt een hoeck^ van 't Grafhebbende3
en in d'ander het mes op haer borji, fèydt, Chryf O Vryheydt! daer ick nu ten leften toe kom vlieden,
O Vryheydt! daer ick nu mijn trooften hulp opfet, Ick bid u dat ghy nu des Coninckx luft belet. Ick fweer u groote Prins by al dees offerhanden, Ick fweer u by uw' Godt, waer voor uw* offers branden Dat noyt verfmaetheyt van uw' Conincklycke macht My om te vluchten aen dit Graf heeft toeghebracht, Ick fweer u foo mijn hert en ziel niet was verbonden Aen een die ick voor my de trouwfte heb bevonden, Ick foud' verlaten al der Goden min voor u, Maer nademael ick ben verplicht, foo kan ick nu Om geen meyneedigheydt mijn waerde te betoonen, (Heer Coningh) u in 't minft met wederliefde loonen,. En anders fal ick noyt my felven nu beraen, Al louw' dit bloedigh mes my door het herte gaen. Cm* O ! Wanhoop! o verdriet! o fnoo ondanckbaerheeden,
O ! dach van ongeluck! o ! wreetfte van de wreeden l Hoe hebt ghy my verraft, ghy terght myn goet ghedult, Maer waer toe raes ick dus, het is myn eyghen fchult, Ick heb aen niemandt als my fel ven dit te wyten, Hoe heb ick lbo onnut gaen arrebeydt verflyten ? Hoe was ick doch foo flecht dat ick niet met ghewelt Haer heb naer mynemin, en naermyn fin gheftelt? Ick heb ohnuttelyck haer fteets ghetracht te winnen, Wel! heb ick't niet ghedaen, foo fal kk nu beginnen-,
° On-
|
||||
|
Ondanckbare! dees vondt die helpt u niemendal,
lek fweer datick u van dit Graf wel helpen fal. Ick lal my van een Vrouw noyt laten foo verfmaden, Al foud' ick op mijn hals der Goden gramfchap laden. Chryf. Ick ben mijn leven cjuijt. Prief, Heer Coningh u bedaert,
Hoe ! foud' ghy dan uw' deughd en uw' oprechten aerdt Metfmaedt, en fchandt, en met Godslafteringh befmetten? Ce». Een Coningh foo als ick, die weet niet van uw' Wetten,
Al dees beletfelen die fteecken my meer aen, Jae hadfe Jupiter ick haelfe daer van daen. Frief. Wilt doch dees Heyl'ge plaets van vryheydt niet ontblooten.
Chryf. Indien ghy dit begint, ick fal myn hert doorftooten.
Con. 't Js al te veel ghelêên. Prief. Houw'! Coningh weeft te vrêêtt,
Ghy fult, indien ghy niet myn Goddelij cke reen Verftaenwilt, over u des Hemels plaghen halen. Con. Kom donder tref my nu, kom blixem met uw' dralen
En kneus my vry den kop; ach! moft ickfelver my Dan brenghen in dees ramp, en fware flaverny! Moft ick, die een Monarch op aèrden ben gheboren, Door dien ick al te trouw bemint hebxgaen verloren. Arimandthier over uyt Romende.
%\Arim. Grootmogend* Prins, wiens deught uw' glory fteets vermeert,
En wiens Manhaftedaên. Cm. Wat ift dat ghy begeert? Arim. Indien Heer Coningh ghy een weynigh my wilt hooren.
Cent Wat wiït ghy fegghen > Arim. 't Geen u wonder in uw' ooren
Salklincken. Con.Wel Ipreeck op. Arim.lck bid Genadigh' Heer
Dat ghy (naer uw' Placcaet en volghens uw' begeer,
Wanneer dees fchoone Vrouw gheraeckte uyt de banden
In 't fwaerfte van de nacht uyt uw' Bewaerfters handen)
My geeft, het geen ghy hebt verfèeckert voor die geen
Die u louw' fegghen wie de oorfaeck was alleen,
Waerom fy is ghevlucht, en fchiëlijck ontkomen.
Con* Verrader! hebt ghy 't felfs wel fchen digh vo orgheoomen ?
G, 3 En
|
|||||
|
En durft ghy noch alhier verfchynen trouweloos,
Om my te fpreecken aen, fbo zy t ghy immer boos f %^4rim. Ick heb alleen de fchuldt, en hier leydt voor uw' voeten
Die gene, daer ghy nu uw' gramfchap aen mooght boeten.: Con. My duncktdees vreemde raeft en niet wel is befint,
Wie zyt ghy? Arim.'k Ben die geen die dcfe Juffrouw' mint,
Myn naem is Arimant, wy beyde zyn ghevallen
In uwe handen als ghy laeft de ftercke wallen
Van Snfa over mand', doch ick wierd wegh ghebracht
In Bellimatds Cafteel, van daer ick heb ghetracht
Myn Lief te doen verftaen hoe datick.wasin 't leven,
En als fy dit vernam, doen heeft fy haer begeven
Tot lift, waer door fy quam uyt haer ghevainghenis,
Hetg«en de oorfaeckoock van mynontkomenis.
■Con. Wilt daetelijck o fchelm ! uyt myn gheficht vertrecken.
Arim. 't Geen dat een Prins belooft, moet voor Orakel ftrecken,
Uw' opeöbaer Placcaet dat bindt u aen de trouw. Con. Dat 's waer bedrieger, fègh ! wat wilt ghy dat ick houw?
Arim. Niet anders, Heer, als dat Chryfeïde mach wefen
In alle vryigheydt, en buyten alle vreefen, Indien ghydit vergunt, foo laed' op my uw' ftraf En kapt vry als ghy wilt myn jonghe leven af. Con- Uw' bede iy vergunt, nu fuk ghy daetlijck fterven.
Arim- Geen beter doodt, als die ons haeftigh komt bederven.
Con. Ick fal myn offer nu volvoeren met uw' bloedt,
Ickfal verfadennumyn heel vergramde moedt Met uw' verderf, feer wel, haer vryheydt is ghegeven, Maer ghy fuk daetelijck geraecken om het leven: Omfet dees fnoode boef, volbrenght myn wil en laft En ftraft hem als 't behoordt, maer bindt hem eerft wel vaft. Chryf. Vertrooft n doch myn hert debandtdie ons vergaerde,
Die fal my foo^ghy fterft oock helpen in der aerde. .Arim. Ick bid Mevrouw' ontftelt de ruft van myn gemoedt
DooiHiwe tranen niet, ick kan myn fuy ver bloedt
Niet
|
||||
|
Niet beter als voor u, en voor uw' vryheydt ftorten,
Ey! wilt uw'jonghejeughtom my doch niet verkorten. Cbryf. O !• Vryheydt! al te dier ghekocht, gaet my maer voor, O ! trouwen Armand, ick völgh u op het fpoor. Beüimardhier op voorts fpreeckende, féydt met eerbiedinqb
aen den Coningh. Bellim. Heer Coningh gun verlof en wilt myn reden hooren.
Co», Wat wonder komt my doch op delen dagh te voren
Wat wilt ghy Bellimardf Bell. Ghy weet o groote Vorft!
Wat wonden datter zijn in dees verftaelde borft.
Die ick in d'Oorloghheb niet veer van uontfangen,
En hier voor heb ick noyt (myn Heer) als dees ghevangei^
Tot buydt ghehadt, die (my ontloopen) ick hier wêêr
Nu vinde, dies ick bid dat ghy naer myn begeer
My niet berooven wilt van 't geen my in myn leven
Van 't wanckele gheluck alleenigh is ghegheven,
Ten is geen kleyne buydt3 hy is een eenigh Kindt
Syn Vader die is rijck, en heeft hem feer befindt
Soo dat ick goetrantfben (foo ghy hem niet doet fterven)
Eer dat ick hem ontfla, voorfeecker fal verwerven.
Bellam aen de voeten des Coninghsdoorde Soldaten door
dringhende. Seydt. Bellaris O ! Goedertieren Prins, ick die ootmoedigh my
Hier voor u neder buygh, verfoeck, en bid dat ghy My oock verhooren wilt. Con. Wilt ghy u oock vermengen Met defen, en u felfs infwarigheden brengen ? Bellaris Ick weet oprechte Vorft ! dat ghy lult immermeer
Volvoeren't gheen ghy feght, dies ick van u begeer Dat volghens uw' Placcaet, ghy.my oock, als den geenen Die daer ghebonden ftaet, uw' gunfte wilt verleenen. Con- Wat wilt ghy dat ghy my de finnen dus ontroert?
Bel/arJs. Ick ben 't die al dit werck alleen heb uy tgevoert. I
W-at?
|
||||
|
Of}. Wat deed' dan defe fchalck? Bell. Die foud' men mogen hete»
De oorfaeck van dit werck, maer ick hebfonder weten Van hem, haer wegh ghevoert door.dees mijn eygen handt Hier toe ghebruyckende mijn finnen en verftandt: Ick brack de keten los die d'Arar hadt beflooten, Ick wift door loutre kracht de bandt van een te ftooten, Het was Bellans die haer waer nam in de fchuyt, Wanneer dees Juffrouw brack met haer ghefelfchap uyt, Dies gunt my 't geen ick eyfch, ick ben aïleenigh fchuldigh, En ftraft my dan fbo wreedt, en vry foo onverduldigh Als 't u believen fal ? Con. Wat ftoutheydt u befit, Wat wilt ghy, fpreeck vry op. Bell. Niet anders, Heer, als dit, Te weten dat ghy wilt mijn Meefter uyt fyn banden, Ontflaen, en laten hem vry trecken uyt uw' Landen. Con. Ontrouwe! ghy beneemt in my de luft en wraeck
Om die te ftraffen, dien ick achte dat de faeck Meeft aengaet, en ghy maeckt dat ick hem niet en doode, Maer hier door fal ick u foo wreedelyck, o fhoöde! Doen ftraffen dat ick my hier door vernoeghen fal. Beliaris Ick ben ghetrooft, myn Heer, tot fhooder ongeval.
Con. Ghy fult nu over u de fwaerfte plaghen halen,
En voor haer beyd' alleen door uwe doodt betalen.
Bellam Hier ben ick toebereydt, en ick my luckigh acht,
Nadien ick voor mijn doodt foo goeden faeck volbracht,
En aen mijn Meefter heb mijn laetfte dienft bewefen
Waer door dit trouwe Paer is buyten alle vrefen:
Maer mits dat Bellimard, van u, o Vorft! begeert,
Dat wederom aen hem mijn Meefter fy vereert,
Soo wilt (Heer ConinghJ doch foo drae geen Vonnis ftrijeken,
Want ick uw' Majefteyt fal openbaer doen blijeken,
Dat Bellimardop hem gantfeh niet te fegghen heeft,
Ofanders moet hy zijn d'ontrouwfte dieder leeft:
Hy weet voor eerft (Mijn Heer) hoe dat hy door den deghen,
Myns Meefters wiert befchermt, wanneer hy was verieghen.
|
||||
|
En door een deel ghefpuys ghebracht in groote noodt,
Hoe dat myn Meefter hem doen vryde vande doodt, Hy weet oock, dat hy doen aaya Meefter heeft ontfanghen Gelijck fyn waerfte Vriendt, en niet als een ghevanghen, En dat hy op dietydtfwoer by fyn Trouw, en woordt Hem foo te handelen als Ridders toebehoort: Nu, ofmen mach fulck een voor fyn ghevanghen achten. Dat oordeel fal ick van uw' Majefteyt verwachten : Doch fchoon dat niet en waer, foo is dit doch ghewis Dat nu myn Meefter niet meer fyn ghe vangen is, Want'tiseenwhTefpreuck, Die't onweer is ontkomen Is vry, hy mocht hem doen wel hebben waerghenomen, Het geen hy inder daedt oock foo hadt in den fin, Want hy vertrouwde hem (Heer Coningh) nimmer in Uw' Landen, m?.er hy liet hem voeren endefetten Daer ftreckte fyn ghebiedt, en daer hy ftelt de wetten: Hier komt mijn Heer van daen, vertrouwende dat ghy Hem wel ontfanghen fnlt, en vorders ftellen vry, Vermits uw' Majefteyt is in verbondt ghetreden, En vrede heeft ghemaeckt met onfèn Prins, en fteden. Coti. Ach Goden! hoe myn geeft en hert ghepynight wordt ?
Ick weet niet wat my dus in myn ghedachten mort, Wanneer ick overdenck dit over groote wonder, Soo dunckt my dat ick ben gheflagen van een donder, En 'k weet niet als ick my ten rechten wel befïn, Waer ick my keeren fal, naewraeck, ofnadeMin, Ach neen ! ick fie de Goon die zyn myn liefde teghetv En d'Hemel (foo het fchynt) die iffer aen gheleghen, Ick meende defèn dach te baden in de luft, En juyft op defèn dach foo wort myn Min ghebluft, Hoe foud ick meer verdriet, en hertfeer konnen dragen ? Nadien ick heb my felfs ghebracht in defe plagen. Frief. Heer Coningh, ick gheloof dat het onmooglij ck is>
Te haten dien, die van den Hemel foo ghewis U Ghe»
|
||||
|
Gheholpen wordt, my dunckt dat dit fyn fware faecken
En meer als meufchelijck. Con. Hoe fal ick het dan maecken > Ick voel het oock, en kan niet anders hier verftaen Of d'Hemel neemt de faeck van defè menfchen aen. Prkf. Ick tvvyiFel of de Göón, 't geen ghy gaet onderwinden
Niet tegen 't herte is, en onbehoorlyck vinden. Con. Het moet voorfèecker fyn, en'k acht dat myn verfbeck
Nae Tyrannye ftreckt, en my tot fchandt, en vloeck, Indien 't myn Achtbaerheydtgeen quetfing foude geven Ick liet haer alle vry, en fchpnck haer graech het leven. Frkf. Uw' Majefteyt, die deed' een Conincklycke daedt.
Co ff. Ick geef u vryigheydt, gaet, ghy Ghelieven, gaet:
Ick ftel u beyde vry van alle dienftbaerheden, En 'k fal aen o myn gunft tot aller tydt befteden: En ghy ! o Bellimardt! mits dees ghetrouwe knecht Soo wel verdedight heeft en voorgeftaen het recht Syns Meefters, föo moet dit dus van u fyn gheleden, Ick fègh u toe myn gunft, en zijt hier mee te vreden. Maer ghy Gelieven daer de Min de Trouw' in toont En in wiens ziele foo volmaeckte Liefde woont, Ick wil u naer dees tydt op geene wijs beladen, Uw' overtrouwe Min, en uw' verliefde daden, Die maken dat ghy zijt medoogh, en eere waerd, En even als ghy voor myn wreedtheydt waert vervaerd, Soo fal ick u voortaen met myne gunft bedecken. En ghy ghetrouwe knecht, die mooght te recht verftrecken Soolangh de wereldtftaet, een beeldt van Trouwigheydt Uw' daden en uw' naem fal worden uyt ghebreydt Soo langh daer menfchen op der aerden fullen wefèn. Chryfeide en Arimand, en Bellaris voor de voeten ,
des Coninc^x. ^2l"n%i. O Coningh ! nimmermeeerfo fult ghy zijn volprefèn
Voor
|
||||
|
Voor foo een groote gunft, wy buyghen met ootmoet
Voor uwe Majefteyt, die ons dees goetheydt doet, De Hemel wil u fteets uw' daghen feer vermeeren, En geven u het geen ghy felver mooght begeeren. Con. Gaet heen gheluckighe Gelieven, gaet vry heen
En wilt uw'droeve tydt met vreqghde nu bekiêên.
Prief. O! dach vol van gheluck! o aenghenaem verandren!
O Heyl'ghe Jongelien! leeft vreedigh met malkandreu, |
||||||
|
E Y N D E.
|
||||||
|
-.
|
||||||