|
J. V. VONDELS /æ.
MAEGHDEÑ.
Ô º^å V ^S Ø Â L.
'¾ìáò ô ¿vqQ>ù, ôýò íe tí âëÜøù fyvùv.
|
||||||||
|
Mediisque in millibus ardet,
|
||||||||
|
t'A M S Ô Å R D A M,
|
||||||||
|
Voor Abraham de Wees, Boeckverkooper op den Vygen-
Dam, in 't Nieuwe Teftament. In den Iaere 1639. |
||||||||
|
Ο Ρ D R A G HT
|
|||||||
|
aen
|
|||||||
|
AG RUPINE.
|
|||||||
|
• A G J{/P Ρ ÏN, gemytert met Brie Kjtoonetu
Oie attende als op eenen regenboogh, Kunt teeckenen van Roomfche aehudbeid toonen, En reenen uw berkomjl van %po hoogh ;
Ghy roem des Itijns, vergeef ons datwe naderen Vtv Btffchopsftoelen T^aedhuis,groot vanfaem,
En vpyden u ons Maeghdelijcke bladeren, Be/lagen met Si te Ursulsgouden naem-,
Bef ehr even met den J^oningklijcken bhede
Van haer, en van boer EUefdui^ental,
Gemartelt, engeflagen niet Gods /tyede,
In t aengeqtcht van uwen ouden wal.
D' inboorling û in qijne wiegb gehouden ,
En bakermat, boe kan ickjie voorby f
Al voord demelc\der Moeder niet vergouden Van 't kind¡ ditflrecJ^ten allerminfe dy Een Mein bewijs van mijn genegentheaen , En groóte \uchttot mijn geboorteplaets -y Daer ic\, nuflijfeen halleve eeuve geleden, Eerfi ry%en %agh den glans des dager aeds.
Wy volgen dus de leidflar der aelouden. Wy volgen in bunfebaduro ¡ßechs van veer,
J)e Gfiecken, die bun boortefleden houden ¿ζοο lang voor om met onnavolghbaere eer, A 2 Eurípides,
|
|||||||
|
Eurípides, die vey%£,'t wy%e Athenen
Deedfchreien, om het moederlijc\jefchrey
Der Biddenden, die om haer aponenßeenen , Op dat men hen een uitvaert toeberey .
't Hooghdraevend dicht van Sophokles geleide Het levend lijc\y an Oedipus naer 't graf,
Te fylon, daer die blinde balling fcheide Fan Antigoon, heur vaders oogh, enflaf.
Wy zangen hier van Sphinxen, noch Oedippen, Noch heimlijc^graf, rvaer van fyloneryß-,
Maer tuigen kjaer, metflomme Maeghdelippen, Van Vrfuls afch, daer Kolens roem uit rijß.
Dees ¡lof kan ruim 't gebrec\yangeefl vergoeden. Hier flor t niet een Malaria ter neer,
Maer Duizenden, al qalige gemoeden, De doodgetrooß, alleen tot Chrifius eer.
Hier tarten geen gewapende Scythinnen Achilles, daer Pentheßkaftreefi ;
Maer wapenloo^e en findende Heldinnen Dien rvreeden Hun, voor roten al't aertri¡c\beeft >
Geen Amazon is met die hoop gebleven, Voor Trojes vefl, als mijne koningin ·
Die, naheurdood,gehroontin'teeuwigbleven, Nu heerfiht met God, alle eeuwen uit en in.
Geen Hengßebron magh haelen by de beechm Van 't eedle bloed der Ioffren hier gevelt,
Dit bloed, rvaer meeghy hebt uw Schildbeßreecken, Vw Schild, die noch van t Elleftalvermelt.
Driekoningsßad, ontfangmynMaeghdenoffér, Al breng ic\dien in geen Driekonings koffer ■
|
|||||
|
J· v. v
|
|||||
|
INHOUD.
E Koning van Britanje, nu Engeland, verzocht ernftigh door Gezanten,
voor zyneneenigen Zoon Konaen, na den doop .ffithereus genaemt, ten huwelijck Urfiil, eenige Dochter van Manrus, of Deonot /Koning van Kalidonien, nu Schotland : maer het verzoeck werd t'elckens beleefde- üjck afgeflagenj eenfdeels,om d'ongelijckheid van den Godsdienft; d'een Chriftenfch, en d'andernoch Heidenfch zijnde; anderdeels, om dat de Kalidoonfche Princes voorgenomen hadde alleen haeren hemelfchen en geenen aerdfchen Bruidegom, té behagen. D'aenzoeckers van 't huwelijck zich het afflaen beïgende, en voor onverdraegelijcken hoon inkroppende,dreighden endelijck Deonot,met alle maght gewapent, op te komen,en de geweigetde Maeghd met den zwaerde te haelen: vvaerom de Vader der Princefle verlegen , te raede ging met zyne Dochter, die van boven verlicht, door zonderlinge openbaeringen, hem ried het huwelijck re (luiten, op voorwaer- de, dat de Vorft van Britanje de bruiloft dtie jaeren lang zoude uitftellen, om zich midde- lertijd tot het Chriften geloof te bekeeren , en de Bruid met eenen ftoet van tien, en haer zelve, en elck van de tien met noch duifend, maeckendete zaemen het getal van ellef dui- zend Maeghden of Staetjofferen te verzien.om met dat gezelfchap Rome te befoecken; op hope dat middelerwijl de liefde des vryers zoude verkoelen, of God door andere middelen zijn voornemen met haer uitvoeren. Met dit beding werd het huwelijck, en zedert de be- vaert of reis , den Rijnftroom op > aengegaen. Nadat mevrouw Urful te Rome alles, niet zonder merckelijcke vruchten, verrichr hadde, keerdeze weder, vergezelfchapt met Paus Cyriacus, die, niet zonder openbaermge,zijri ampt verliet, en met meer andere geeftehjcke en wereldlijcke perfonagien ¡ ontmoetende op den weghι den Bruidegom JEthereus, met haere moeder, en zijn jongfte zufter ; alle mede van het toekomende lot bewuft, en een- draghtigh, gelijck alle anderen, gezint met de Koningklijcke Maeghd naer de martelkroon teftaen en te ftreven. Met dit opzet dreef men den Rijn afin der Hunnen laege, haer van den tyran Attila (toen Agrippine hard belegert hebbende) geleit, door 't ophitfen , en de Waerfchuwingen der Heidenfche Burgemeefteren , en Overften, ]uliaens bloedvrienden, te Rome ; op Urful, en haer gezelfchap niet weinigh verbittert. D'aertsbilTchop Aquilin, en Burgemeefters van Keulen,tyding van Koningin Urfuls gevangenis krygende, líete in Stad niet na, met gebeden, raedflaegen,en alle mogelijcke middelen, der Maeghden behoudenis te behartigen. Zoo dra Attila de Koningin in 't leger zagh , werd hy, door haere fchoon- heid en bevallickheid, van raezende minne ontiteecken,eti arbeide doorzynen AertsOffèr- vinder en Legerwichelaer Beremond.om haer van Chriftus af te trecken, en door 't aenbie- den van zijn Kroon en huwelijck te bekooren, doch al vergeefs. lul iaën, zijn Maerfchalck, en Beremond, hem voorftellende, wat gevaer het leger liep, met alle deze bekoorlijcke Iof- frouwen,konden den Veldheer zwaerlijck brengen tot het bewilligen van't ombrengen der Maeghden, en allerzwaerlijckft om de Kalidoonfche Vorftin,op wie hy verdingen was, van kant te helpen : maer ten lefte van hun aengeprickelr, en den hoogen nood gedreven , leide ι hy, al ichoorvoetende.de koningklijcke Maeghd op eenen heuvel, van Overften en Kcrnel- len omringt, van waer Urful alle haere Maeghden, en Kruisgenooten , in regementen ge- deelt, als inflaghorden ftaen, en van het gewapende krijgsvolck omcingeltzagh. Nadatze den Tyran eenigen van d'uitfteeckenfte perfonagien, dicht voor haer gebroght, hadde ge- loont, en kundigh gemaeckt.onweldighde hy haer de Kruisbanier, en trapteze met voeten: de Koningin hem hierom beftraffende , enzvjnmoordadigheid verwytende , werd met eenen fchicht doorfteecken. Het voet en paerdevokk ziende den Veldheer dé blooten de- A 3 gen
|
||||
|
oen 'zwaeien, het welck de moordleus, en 't gezette teecken was,viel onder deze weerlooste
il-haepen, als wilde woefte dieren, en holp haer jammerlijck om't leven. Des avonds.na de moord, werden de veften, nu vol fchrick door dit gezicht, d'elffte raad, van t ganfche le- ger t'effens, aen alle kanten, zoo vreeffelijck beftormt.en befprongen dat de Stad in gevaer itond van overweldight te worden, ten waere de Geeften der Martelaeren en-Marte aref- fen verfchynende.de vyanden geftuir, ten deel in 't leger gejaeght, en ten deel op de vlught gehoben hadden. De Keulfche Ridderfchap daer op uitvallende.en befptedende.hoe reuc- |
||||||||||||
|
keloos Sinte Urfuls Hjck bewaerd werd en het krijghsvolck vaft verliep, overviell net over-
fchot der verfmoorde, verdroncke, en ilaeperige Katten in 't leger.en voerde de doode ge- luckighlijck in Stad; daer d'Aertsbiffchop.en Burgermeefters het l.chaem der Heilige Mar- telaere&.openbaerlijck ten toon zetten, voor de ganfche gemeente, die bykans moedeloos |
f¡
|
|||||||||||
|
en afeemat,door een algemeen gebed des Aertsbiüchops.t rooft en ontzet verzocht van bo-
ven, van waer daeteïijck de Geeft der zalige Maeghd , omringt van al haer gezelfchap,met / eenen hemelfché glans verfcheen, en bekent maeckte, hoe de Hunnen van haer en haer ge-/ zelfchap, eerft op de veften gekeert, ten deel aen 't verloopen gebrognt, en daer naé in t Ie/ ger verbaeft gemaeckt zijnde, voort opgebroken waren: met eenen voorzeggende de do/d des Tyrans, en rot welck een grootheid, geluck, en gloride Stad Agnppine door allerhan- de rampen, namaels zoude fteigeren : waer op d'Aertsbiflchop God den Verloffer danckte, en , by wijze van voorfpellinge, Sinte Urfuls lijckheerlijck ten grave geleide.en alle be- hoorlijcke eere en dienften toewijde. Het trenrfpel begint met den dagh., en endight in den avond. Het tooneel is t'Agrippi-
ne. DeReybeftaetuitAgrippiners. |
||||||||||||
|
Terfonagien
|
||||||||||||
|
A aja ï L é Í, AertsbiíTchop van Keulen.
Burgemeesters. Bo DE·
Attila, Koning der Hunnen.
É õ L é á å í , Veldmaerièhalck.
Ursül, Koningin van Britanje.
R'ey van Agrippiners.
 ère Mo Nd , Aertsoffervinder,enLegerwichelaer.
Sinte Uriuls Geeft.
Sint iEthereus Geeft. |
||||||||||||
|
'I. V. VONDELS
Ì Á Å GH DEN·
HET EERSTE BEDRYF.
JertsbiJJcbop. Burgemeefiers.
Conftantin, die nu, by God, een waerder kroon,
Een' eedier fcepter draeght, bezit een* hooger troon, En heerelijcker Rijck, dan eertijds hier op d'aerde , Toen ghy 't verwezen bloed verlette met dê zwaerde, Gezegent zelf van God in uw manhafte vuift ; Op dat zijn heiligh zaed voortaen niet meer gekruift Zou werden, als het vlood verzierde en valfche Goden, By 't goddelijcke Recht, zoo hard, zoo fcherp, verboden : Ghy Held, die 't aerdfch paleis om 't hemcifch hebt geruimt ; Wat baet het toch,dat ghy den ganfehen Rijnftroom fchuimt Van woefte vyanden, en Heidenfche tyrannen, Eendraghtigh tegens God, en Chriftus ingeipannen ? Nadien die felle Scijth, en Noordvorft opgeweckc, Germanje niet alleen , maer, 't aerdrijck o vertreckt, En, paffende op geberght, noch duinen, nochte ftranden, Gaet overweldigen, en fchenden alle landen, Die Gode , en zijnen zoon oit waren onderdaen. Onnoodigh was 't Maxent, en Maximin te ilaen ; Dewyl de Noorman , ruim zoo wreed, en moordbaldaedigh, De Chrifte Kerck vevrolghc, de Neroos maeckt (?enadi»h Aid 'oude gruwien weer op heilooze outers zet · De ziel, in 't klaerfte bad gewaffchen, weer befmet Met ongeloof, verdruckt 't geloof der eerfte Vaderen, Ons dreight met vier en ftrop, en opent Iefus aderen 5 Als ofte luttel bloeds geftort werd, toen de dwang, ' En dolle tyrannij drie eeuwen ging in zwang. De
|
|||||
|
V
|
|||||
|
Maeghden.
|
|||||
|
De vierige Matern, een leerling van Sint Peter,
Wees deze Stad vergeefs tot God, en opeen beter; Zoo Got, of Hun Gods difch, in rood tiras, en bloed Des Martelaers gefticht s magh trapplen met den voet, En op het fmoockend puin gaen huppelen, en draeven, Waer onder uw gemeent leit levendigh begraeven. De Vindfter van het Kruis, dat zoo veel harten treckt, Uw Moeder, heeft vergeefs met louter goud gedeckt De kerck van Gereoen, en's Gulden Martlers drempel,- Indien een roovers klaeuw dien Godgewijden tempel Zal plondren, en 't rood goud, en fchitterend gefteent, En ftroien in den wind der Heiligen gebeent, En afch, met zorgh bewaert. waer toe de marmerzercken > De toetfteen ? het albaft ? zoo veel vermaerde wercken ? Gevaerten, trots gebouwt met íchatten en vernuft > d'Autaeren zijn onnut, waer voor zelf d afgrond foft, En ziddert. waer toe lamp , en kandelaer ontfteecken ? Op dat het den foldaet niet zou aen licht ontbreecken, Na'et overrompelen van poort en wal, by nacht ? Wanneer hy , tempelen oploopende met kracht, Kappel, en koor ontbloot van dierbre Heilighdommen. Hoe fnellijck velt men 't hoogh, zoo langfaem opgeklommen! Waer berght mijn fchaepskoy zich, in 't uiterfte gevaer ? De myter valt voortaen mijn' ouderdom te zwaer. Bur. Eerwaerdfte Vader, hoe ? my dunckt aen al dit klaegen, Ghy beeld u zelven in ons droeve nederlaegen, En fpelt airee den val der Stad, 't welck God verhoe. Ghy waert, in al 't belegh, noch noit zoo bang te moe, Noch zwichte, fchoon of al de kloeken onraed klepten ; Dies Raed, en Burgery, in 't vechten, hope fchepten, En moed uit uw gelaet, en voorhoofd even bly : Ia nergens leed men laft, d'AertsbnTchop quam'er by > En fteef met raed en daed de mannen, op de muuren ; ^ Dat waer hy ilechs verfcheen, daer moght geen vyand dul^aef
|
|||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Maer ftoof, gelijck het ftof, te rugh voor zijn gezicht.
Waer hy zijn oogen floegh, fcheenyeder bliek een fchicht, Die 't grimrnigh harte trof, en 't leger broght aen 't wijeken. Eerwaerdfte Vader, hoe ? zoud ghy ons nu bezwijeken ? Wy hebben mannelijck tien ftormen uitgeüaen, Geen elffte zal 't ons doen : hy koom vry echter aen. (handen, 't Ontbreeckt aen volck noch trouw, 't ontbreeckt aê hart noch Men heeft voor dezen oock Agripftad aen zien randen : Maer hoe 't Vitel bequam., getuight ons Houtvaertfeeft, Het welck men jaerlix viert -} wanneer Marfil zijn geeft Noch om zijn tombe danft ; terwijlwe met ons allen God loven in triomf, en, juichende om de wallen, Gedencken aen dien Held, die Ridderlijcke ziel; Hoe hy, gelijck een leeuw, die brult, ter poorte uit viel, De voorfte was, in ftreng beleggers voor te jagen, En keerde gelauriert, gezeten op den wagen, Van paerden, wit als fneeuw, getrocken t'zyner eer, Die ons tot erfgoed liet zijn hart, en oud geweer. Aer. De Burgemeefter kan mijn' geeft niet zeer vermaecken Met een gelijckenis van ongelijcke zaecken. Het leger van Vitel valt veel te licht en dun, Gewogen tegens heir, en heirkracht van den Hun ; 't Geweld, daer geen geweld fchijnt tegens opgewafTen. Het vruchtbaerfte geweft van menfehen (beft zou 't paffen Dat ick hen dieren noemde, in menichelijcken fchijn) Door 't welck de Tanais loopt, wáer meê d'Europers zijn Van hunnen nagebuur, den Afiaen, gefcheien, ¿end krijghsvolck uit, als mut, en fterekt zich met livreien Des Konings Valamir, en 't heir van Harderick, Vermaert ten ooreloogh, en veeier landen ichrick. Hier ondermengen zich de Duringers, en Zwaven, En Marckmans, met al die zich onder Scythen gaven, En vleiden de Fortuin van Attila, wiens maght Tot zijn gehoorzaemheid de forffe Gotten braght, J ö Β De
|
|||||
|
Maeghden.
De Rijcken reegh aen een, en zegenrijck ten Ieften,
Zich meeiter maeckend, ftreeck de fluierkroon van 't Weiten.
Stoot die zijn' ftaelen kop voor deze glaze Stad ?
Neen Aquileia, 't welck de zee te bacte had,
Ja onverwinbaer ièheen, en driejaer uit kon harden,
Verfcheurde hy, als ragh, en fpinneweb, in flarden ,
Met zijn bloeddroncke kling, 't gelogen zwaerd des Gods :
lek rep geen zwacker fteên, op veer na niet zoo trots.
O landftad, droogh van graft ! ick zie uw' grontveft fpatten .
't Geduurigh ftormen moet de befte Burgers matten.
Bur. Wy zijn dien Dwingeland noch voor een wijl getrooft.
Wie weet hoe 't midlertijd wil daegen uit het Ooft ? De zon zou Martiaen den Keizer eer verdrieten, Dan tegens 't godloos Hoofd het harnas aen te fchieten. Aer. O Rijn, een krancke trooft, in 't bitterft van uw fmart.
De Bofphorus zit zelf beneepen en benart Van overal, en heeft te vyand de vier winden. Hy bid, en fmeeckt om hulp al zijn gelijckgezinden. De Periïaen van 't Ooft, de Vifigot van 't Weft, In 'truiden de Vandael, in 't Noord dees Huníche peft Hem dreigen, elck om 'tfelft. wie zon 'tverduureti kunnen ? Bur. Hy fluit beftant met drie , en demp dan eerft dees Hunnen.
Aer. Wat hoor ick voor gerucht daer buken, op de ftraet ? (laet
Bur. H ierkoomt een drommel volx. hier komt een Bo. y&r.Men
Hem daedlijck binnen ftaen. Wat wil ons wedervaren ? Mijn geeft voorzeit niet goeds, ick vrees voor quade maeren. Bode. Aertfbißchop. Burgemeeflers-
GEIooft zy God, dat ick dien klaeuw des doods ontfprong.
Noch liever oud en grijs geftorven, dan zo jong. Aer. Wat tyding?wat's er gaens? Bur. Wattydingbrêgtge?Bode· Bo. Ick zweet van al 't gedrang, qua tyding maecktme bloode - Aer. Zegh op. wie lijdt'er laft ? waer lijd mijn Bifdom tiooa ? Bo, Vrouw Urful is in't net met haergeheele vloot. 06 |
||||
|
Treurspel;
|
|||||||
|
'Aer. Die zwaerigheid heeft niy, als lood, op 't hart gelegen „
Noit tygers, op hun jaght, onnofler kudde kregen. Bur. Och Urful, komtghe zoo den ouden Mauras t'huis ?
Hoe laedghe op uwen hals dit zwaer en laftigh kruis ? Aer. Verhael ons 't ganfche ftuck. Bur. Hefaen,om tyd te winnë.
Bo. Ick lal vrouw Uriuls toght van deze kaey beginnen,
En leien haer te Rome, in 't Pauièlijck paleis, Van Rome weder hier ; nadien ick al de reis Het Ioffrenleger volghüe, uit luit tot zien en hooren . Bur. Begin, wy luiftren toe. Aer. Al is 't met droevige ooren.
Bo. Van Keulen quam de vloot, voor wind, en onvermocit,
Te Bazel aen, waer door dit blonde water vloeit, En fnijd de ftad in twee doch ongelijcke deelen. De Biiïchop Panthalus ontfing dees Reisgefpelen En Koningklijcke Maeghd met een beleeft gemoed. Men liet de ichepen hier, en gaf zich voort te voet Naer Rome, 's weereldá hoofd, tot dat men ons kon wijzen Die floten hoogh gebouwt, daer zeven heuvels rijzen, Ontrent den Tibervliet. Maer nauwelix vernam Ons komft Cyriacus, haer landsman, of hy quam, In Goddelijck geftalt, met alle Kardinaelen, En Kerckelijcke pracht, dees Koningin onthaelen. Hy opende het hof, en offerde al zijn' fchat, En ley 't verwelkomt heir in 't befte van Gods Stad. Om kortheid rep ick niet, hoe veel verlichte Maeghden, Belprengkelt van zijn hand, het eeuwigh licht behaeghden : Wat Joffers, aen Gods Stoel verbonden door haer bloed, Dien band verdubbelden door een verzet gemoed. [ Na datze Vatikaen, d'Apoftolijcke graven, De kereken rijck gebouwt, en opgepronckt met gaven, Der Heilgen overfchot bezichtight, en bezocht, De bevaert, God belooft, ten vollen had volbroght, Met taften, en gebeên, met waecken, en met traenen ; Begonze 't kuyfch geflacht met errenft op te maenen, Β ? Te
|
|||||||
|
Maeghden.
|
|||||
|
Te ftaen op haer vertreck. wy groeien in getal
Van beiderleie * kunne, een Maeghd ontvonckt het al, *fexuS Ontfangt het al, en keert den neck geen' laegh geboren, Noch draeght op hoogheid moed. zy heeft het bey verkoren. Cyriacus, op 't licht dat hem de hemel gaf, Steegh van Sint Peters ftoel, en hooge trappen af, En werd haer kruisgenoot. men dencke of't nijd verweckte, By 't Heidendom, daer zy een heldre leidftar ftreckte, Voor menigh dwalend hart. Nu bid ick , luifter toch, Wat ons gebrouwen word van 't Heidenfche bedrogh. ■der. Wy luiftren toe met zorgh , dat hier geen ramp uit kome. Bo. De Eurgemeefters zelfs, en Overften te Rome (Maximiaen heet d'een, en d'ander Africaen) Om 't eenigh Konings Kind behendigh te verraên, Te bluflchen 't zuiver licht, beginnen t'ondervraegen, Wat wegh zy veilighft acht, en leggen looze laegen, Met valfchen fchijn ; gelijck weleer Ierufalem Zijn kroon vernedren wou voor 't kind van Bethlehem s En ondertuiTchen zwoer den Heiland te vernielen , Al waer het oock door 't bloed van veel onnoofle zielen. Men reifde in 't end. op wegh ontmoet de Bruid van pas Den Bruidegom, die van haer lot verzekert was, - En om de martelkroon zyn goude kroon wou geven. Zyn Vader, oock befprengt met water , had dit leven Verlaten, wel vernoegt. zyn Moeder, oock verlicht, Met al haer Dochteren, behartighde haer' plicht. Hy broght Daria mee, zijn Schoonmoêr, nugerufter By Uriul, 't eenigh pand, en oock zijn jongfte Zufter · Zoo keerden wy gezond te Bazel voox de ftad : Daer d'Aertsheldin op 't hoofd van eenen heuvel trad , Omvlochten met een' krans van ellef duizend Maeghden ¿ En mannelijcken ftoet ; dien 't wónderlijck behaeghden Heur aenfchijn aente zien. zy wenckte. elck zweegh terttond. Toen fprack een God, of geeft door heur' begaefden m^'^ |
|||||
|
Treurspel.
Getrouwe, die mijn vaen gevolght zijt van Britanje s Toen onlangs t'Agrippijn, het hoofd van laegh Uerraanje, De zoete en zachte ilaep mijn hariTenen beving, Vericheen my in den droom een ruftigh Iongeling. 'Κ verfchoot in 't eerft, en deê myn oogen flaepende open . Zijn vleugels, bont van pluim, van mann' en nektar dropen · 't Gekrulde en gouden hair by locken nederhing. En 't hagelwit gewaed, met goud gezoomt, ontfing Door 't flingeren een' zwier van boven tot beneden, Niet minder aengeuaem dan zyn volmaeckte leden. Hy iprack : o Maeghd, die luit in 't hemelfch leven fchept ; Het onvergangklijck goed voor 't aerdlch verkoren hebt, En ftreeft naer eeuwige eer, ghy zult dees reis voltrecken, Maer op uw wederkomt!: dit veld hier by bedecken, . Met uw gewijde fchaer, en iteigren zoo naer God ,
Die u beichoren heeft een onwaerdeerbaer lot. Zoo iprack hy, en verdween. Wie nu door oorloghsmaren Zich vind bezwaert met my den Rijnftroom af te varen, Die kies een veiligh pad , na dat het heur behaegh. Mijn wenfch is met dees vaen , die ick onwaerdigh draegh, Dees Kruisvaen in de hand te fcheiden uit dit leven . Toen riep al 't heir : niet een van ons zal u begeven. Wy wenfchen om die dood, wy treên in lefus eed · Zoo maeckte een yeder zich, als tot een hoog'ntijd, reed. Aer. O mannelijck geloof, in maeghdelijcke icharen !
Bur. 't Was ymmers wijd veripreit dat wy belegert waren,
En Attila den ftroom met brugh en palen floot. fio. Al wie naer boven voer, die waerfchiiwde Uriiils vloot,
En fpelde 't onweer al, het welck men op zagh komen, Maer bluichte 't vier niet uit. het opzet was genomen. Men voer met voordacht recht den vyand in de mond, Die op dees Ioffers vlamde, en krijghsvolck opwaert zond , Op den verwktighbrief van Afnkaen gefchreven, En van Maximiaen, ophitfers van hun neven. Β 3 Men
|
||||
|
Μ Α Ε G H D E N.
Men rande ons aen. men dreef al ftil langs d'overzy ^
Des Rijns, langs Duitfch, de Stad, voor zonnefchijn voorby,
Eer 't yemant werd gewaer. Toen ftack men endlijck over,
Naer 't Hoofd van 't leger toe, en ick ontiloop dien roo ver,
Met dezen Hnnfchen rock verkleed, en onbekent.
De Dwingeland verwacht mevrouw nu in zijn tent.
Bur. Wat raed om den Tyran dien vetten roof t'ontrucken ?
Aer. Men van g van Jefus aen, miiTchien of't wou geiucken.
Dat alle de gemeent, gefcheiden uit haer werck, Het Raedhuis uit zijn ampt ,'t gemoed met vaften fterck ¿ En vierige gebeên. Dat kercken, en kappellen, En klooiters 's volcx gebeên godvruchtighlijck verzeilen ¡ En , offrende op 't autaer, God klagen heuren nood, Tot redding, of tot trooft der aengevochte vloot. ^^^ Attila. Mieten.
\J Hy hebt die lichte vracht van Ioffren dan gegreepen ?
Ju. Al Nijmfen,elck om 't fchoonite.en Venus met haer fchepefl.
God Mars verleende a noir een' vriendelijcker buit. Zoo 't krijghsvolck moght begaen, elck zocht zijn gading uit · At. Waer raecktenze in uw net zoo reuckloos met haer allen ?
Ju. Ontrent daer in den Ryn de Moezel koomt gevalle. (fchoofl>
At. Zijn't mans , en vrouwen bei ? lu. 't Zijn lofïers blanck elJ
De mans meeil wapenloos. At. U werd noch fpits gehoon ? Ju. Daer werd noch zwaerd noch pijl getrocken noch gefchotefl ·
At. Men hoorde een veldgefchrey? Ju. Een'zang van fpeelge
Geüjck of eene Bruid van Koningklijcken ftam (nooten, Haer' lieven Bruidegom met vreughd in d armen quam.
Hier onder mengde zich de wedergalm der klippen, Langs d'oevers van den ftroom. op't roeren van de lippcn Dreef't water langfaem af, en luifterde naer 't lied, Waermeê de Maeghderey Gods Roede welkoom hiet, Daer Chriftenrijck om ichreit, zy fcheenen niet gevangen, Maeï, nu in vryer ftaet, om 't fterven te verlangen » |
||||
|
Treurspel.
At. 't Ts van 't hardneckigh flagh, dat naer zijn oudren aerd,
En liever met de borft en boezem loopt ín 't zwaerd, En 't ipits voor haer gevelt, dan ongequecft daer neffens. Hoe droeg zich, 't Hoofd der vloote,aIs ghy die vloot al t'effens Beknelde in uwe fïiick, en leid van landaen boord ? lu Vergeefme dit vergrijp, 'k beken 't, fck werd bekoort,
Zoo dra ick Urful zagh van verre zich vertoogen. Men vraegh niet, hoe 't my ging , toen ick haer onder oogen * En nader quam, zyítond (wat was 't een trotfè ftand ! ) Op 't voorfte fchip, en hiel de Kruisvaen in de hand ,· Gekroont met diamant, en met robijne roozen ¿ Maer fchooner bloncken dees', die op heur kaecken bloozen, En blaecken allerichoonft, wanneer een eerbre fchaemt Het edelfte van bloed op elcke wang verzaemt. Op haren boezem ftraelde en fpeelde met zijn vieren Een goude Kruis, verzet met blaeuwe puickiaffieren. Een weeligh Iuchje fpeelde, en vloogh vaft af en aen, En vulde nu het zeil, en krulde dan de vaen,. Gehecht aen 't Standerdkruis, daer zy haer' trooft in ilelde. Dit was al t wapentuigh, de fpeeren dieze velde. Maer 't oogh, eenícherperípeer, doorpriemde my mijn hart. Het purpren kleed, gevoêrt met witte armijnen , werd Van dertle windekens by wijlen op geheven. De leli, en de'roos, van goud in 't kleed geweven, Ontftaecken t'elckens dan haer' luifter aen de zon, Die onder ging van fpijt , en niet verdragen kon Den weerglans van dit licht, 't welck opging uit den Zuien, En brack door nevels heen, en oorloogs regenbuien. Waer *t eere ais ichande, ick had dai ooriogh uyt den zin Gezet, om zoo een puick, en fchoone vyandin. (voncken. ***. Ghy ipreeckt'er af met fmaeck , en fchijnt bykans t*ont-
Zy waer met vloot met al veel nutter ftrax verzoncken, Dan herwaert aengevoert; veel nutter ftrax verfmoort. Waerom hebt ghy dit fchip niet in den grond geboorc ? lu. Dat
|
||||
|
Maeghuen.
lu. Dat was my niet geboôn.mijn laft brogt dat niet mede. (reede. At, Men breng haer hier voor my. lu. Zy komt, en maeckt zich Jxk trad vooruit : en hoop dat u mijn dienft behaeght.
Daer komen mijn Kornels, en offren u de Maeghd.
luliaen. Vrful. Attila.
IN U itaetghe voor mijn' Heer, die laft gai u te vangen.
Vr. Noit bleef een vry gemoed in yemants ftricken hangen.
At. Die vi yheid moght u licht ten befte niet vergaen.
Vr. Indien ick qualijck fpreeck, men wijs mijn feilen aen .
At. Men kan hier deerfte reis met feilen 't lijf verbeuren .
Vr. Wie zich onfchuldigh kent zal om geen fterven treuren.
At. Ghy ftoft te jong. zie toe, en fterf niet al te dra.
Vr. Zoo 't ilibbren van mijn tong uw rechtbijl quam te na,
Of quetfte, ick ben 't bereit met dezen hals té boeten. ïs 't anders, ftelme weer in ftaet op vrije voeten. At. Wie zijtghe ? van wat land ? hoe jong ? wat jaeght u hier ?
Met dezen langen fleep, door water en door vier, En midden door 't gevaer van 't omgewroet Germanje? Vr. Monarch, ghy ziet hier 't oir van 't Kalidoonfch Britanje,
Het land van myn geboorte, indien ick zonder roem Van my, of yemants eer te mindren, my dus noem, Die liever Urful heet. mijn oude, veertien jaeren, Gevalle Gode alleen, ick quam niet hier gevaeren, Noch liet myn Vaderland, en Vader over zee, Noch voerde een' grooten ileep van eedle Maeghden mee, Uit reuckeloozen luft, gelijck 't u vreemd magh geven. Een hooger oirzaeck heeft my tot dees reis gedreven. At. Wat oirzaeck dryft u noch zoo verre, en zoo uitheemich ?
Vr. Een Prins, een eenigh Zoon des Konings van den Teems,
Noch Heidenfch en vervreemt van 't zaligh merreckteecken, Al raezende van minne, en 't minnevier ontfteecken, Hiel by mijn' Vader lang door zijn gezanten aen, En boodme t'elckens trouw, men bad hem af te ftaen, ^ |
||||
|
Treurspel.
|
||||||
|
Nadien ick voor had, God te dienen al mijn dagen,
En géenfins d'ydelheid der oogen te behagen ; Maer 't weigren was vergeefs, hy dreighde fterck en ftijf Ons endlijck met zijn heir te vallen op het lijf, Door 't pricklen van dien hoon. mijn Vader viel verlegen, En ging 't gewightigh ftuck met zinnen overwegen. ïck ried het huwelijck op voorwaerde aen te gaen, Nam uitftel drie jaer lang. de Prins zou zich beraên Met Ieiuspriefterenj zou't Heidendom verwerpen; AI 't geen myn Godsdienft eiicht zich laeten innefcherpen. De Bruigom zou de Bruid met een getal van tien, * Van oude, en zede als zy verzorgen, en verzien -3 Dan elck van 't elleftal met duizend tot haer Reien, Om 't oir van Deonot naer Rome te geleien. Zoo werd ick met beding verbonden en verknocht. Zoo won ick tijd, of tijd zijn' zin verzetten moght, En fmoorde in tyds dien krijgh, eer 't oorloogh werd geboren. Dit dreefme naer den Ryn. dit gaf myn' toght de iporen. Ick heb aldus verkoelt des Ionglings eerfte vlam. Hy trockme te gemoet, en keert waer langs ick quam. Veel Maeghden, op de reis beiprengkelt op haer hoofden, Gehooriaemheid aen God, en zijn autaer beloofden ; Gelijck dees braeve Prins, nu eens gezint als wy ¿ Om Chriftus wil verzwoer zijn blinde afgodery. At. Zoo roemtghe noch van volck en Vorften te bekeeren >
Vr. Ick roem alleen in God, dat hem de menfchen eeren.
At. Ghy voert van land tot land een doodelycke fmet. .
Vr, Een Chriftelijcke lucht, gezond voor 't quijnend bed.
At. Wy weeten , hoe ghy u te Rome hebt gedraegen.
Vr. Wy weeten, wie u fchryft, en aenhitft tot dees laegen.
At. Ghy ftyft d'oproerigheid met dien ontelbren hoop.
Vr. Ick ftuit het oproer zelf, in't hardfte van zijn'loop,
En voe geen leeringen dan die naer vrede fmaecken. At. Ghy pooght het flechte volck uw laftren diets te maecken.
11 ft C fr. Zoo't |
||||||
|
»
|
||||||
|
Maeghden*
|
|||||
|
Vr. Zoo 't laftren is, al 't geen men avrechts laftren noemt.
At, Met fchijn van Godsdienft word uw yd'le drift verbloemt.
Men magh uw' aenhang noch gelooven, noch vertrouwen. Men zorgt,men vreeft. Vr. Voor wie?voor wapenlooze vrouwe? Voor Maeghden zonder maght?voor mans,berooft van zwaerd? At. Wat vrouwen können doen, bleeck eertijds aen dien aerd
Der Amazonen wel, die met geweld van ichaeren 3 » Europe, en Afien zoo verre meefter waren , Bekrijghden elck met meer dan mannelijcken ftijl, De borften zetten af, en beeten met de bijl Den ftroom Thermodoön, en onzen Tanais open , In 't hartje van den vorft ,· bedorven't al met ftroopen, Verftickten 't manbre zaed, eer 't naeuw gt^oren was j Dat/ick van Lemnos zwijgh -, daer zulck een groóte pías Van bloed vergoten werd, door dochter, en door moeder ¡ Veríchoonende noch man, noch kind, noch vaêr,noch broeder. Quam Cyrus, Hercules, en Iaiön voor den dagh, Zy tuighden levendigh wat vrouwvolck al vermagh. Vr. d' Oprechtfte Godsdienft leert geen menfchen te Verkorten,
Aen middelen noch eer, veel min hun bloed te ftorten ,-
Die leert bus d'Overheid, alwaer 't een dwingeland , Te dienen, in al 't geen zich tegens God niet kant. At. Heeft niet uw Kruisbanier beoorlooght onze Goa*en,
En Rome zelf verdruckt? Vr. Een Vorft dien 't werd geboden > Als 't glinfterendc Kruis hem in de lucht verfcheen. At. Gehoorzaeme aerd, wanneer 't u aen gelegentheen
Noch mangelt ; maer zoo ras het tijd is, om te ipreecken, Dan krijghtghe Iaft van God, om d'ooren op te fteecken} Dan houdghe woord noch trouw, en zet uw' zetel vaft. De weereld overlaên, en van uw juck vermaft, Heeft ónder u gefteent, en deerlijck moeten zuchten . Hoe dick zagh d'lfterftroom ons grijze Wichlaers vlughten» End'OfTervinders zelfs, beftorven als de dood, Met Heilighdoia en Goôn geladen in den fchoot i] revm* |
|||||
|
Treurspel.
Gevangen en vermoort, na'et plondren en berooven : Dat leerde ons nimmermeer uw' aenhangte çelooven. Trawanten, leit haer wegh. grijpt toe, en doet haer ipoên. 'K. zal letten wat my ftaet met dit geflacht te doen. Onfterflijck aengezicht, ick moet my toornigh ν einzen, Maer Venus uyt haer*troon ziet Attilaes gepeinzen. Rey van Jgrippiners.
Zang. |
|||||||||
|
A
|
Ertspriefter, eertijds o pgevaren
|
||||||||
|
In 't hemelfch koor,daer maght van Engelen
Haer keelen, onder fluit en iiiaren,
Met kittelende galmen mengelen ¿
Daer ghy den Vader itelt te vrede,
Met d'allerheilighíle offerhande,
En aldoordriogenden gebede,
Ên zet u bloed voor elck te pande ;
Verloflèr, ga om hoogh te raede.
Verlos dees Maeghden uit genade «
Tegenzang.
Ghy weet hoe u die hitte roofte,
Toen d'Engel, van Gods troon gezonden, U, aen de Cederbeeck, vertroofte, En balilem goot in zoo veel wonden, Waer van ghy ree de voorimart voelde, Toen doodzweet valt: in bloed verkeerde," Het bloed, dat 's Afgronds gloed verkoelde. Na dat ghy u aen 't Kruis verneêrde. VerloiTer, ga om hoogh te raede . Verlos dees Maeghden uit genade. Toegang.
't Getal der Martelaren
Na zoo veel marteljaren C % Is
|
|||||||||
|
Maeghden·
Is mooghlijck noch niet vol.
Vergaen dees Maeghden t' zaemen, Zoo ftaen met rood heur naemen ín Jeius martelrol. HET TWEEDE BEDRYF..
¿ittiïa. Beremond.
ZOo Venus, 't hemelfch moe, uit luft om aengebeden
Te werden hier beneên, met menfchelijcke leden Haer Godheid noit bedeckte j of eenigh tterflijck volck Verfcheen¿ gelijck de Zon, met eene dunne wolek Betrocken, zomtijds zich vertoont voor 's menfchen oogen, Op datze haren glans, en fchijn verdragen mogen ; Zoo doet zy 't nu, en heeft vermomt het aerdrijck in, En koomt voor my, in fchijn der fchoone Vyandin j Een licht zoo fchoon, als oit op d' aerde blonck van boven, Om al wat naer de kroon der ichoonheid fteeckt te dooven. O aengebede Zon, hoe helder ging de dagh In mijnen boezem op, zoo dra als ick u zagh ! Hoe fmolt erfvyandfchap, en onverzoenbre vrede ¿ Die ons verplicht, met onherroepelijcken eede, Te vloecken 't Chriften bloed, en nimmer, openbaer Noch heimlijck, in verbond te treên met hun autaer. Dit hart, dat giftren noch verbittert deze wallen Beftormde, is my met zwaerd, en beuckelaer ontvallen, Voor't hemelfch aengezicht der Goddelijcke Maeghd ¡ Om wie my liever vre dan ooreloogh behaeght : Gelijck God Mars, dien wy met menfchenoffer eeren , Weleer, om zijn Godin, zich zomtijds niet wou keeren Aen veldflagh, nochbelegh, maer fmeet de wapens neer, En maeckte zijn vriendin vooghdes van zijn geweer. Nu ga ick langer niet met oorelooghsgedachten Meer zwanger, noch legh toe op't vullen van ftads grachten» ^ |
||||
|
Treurspel.
|
||||||
|
Op 't rammen van den muur, of torens dick gemetft,
Noch quets geen vyands borít ¡ maer voel mijn borít gequetft,
En doodelijck gewond van d' aengename bogen,
Waer mede dees Diaen de zielen door haer oogen
Zoo treft, dat kunft noch kruid díe wonden heden kan.
Wat fuf ick voor dees Stad ! men vlie, men treek 'er van.
Het Maeghdenleger houd het mannenheir belegen.
Al wat ick zie, de krijgh, en 't krijghsvolck, ftaetme tegen,
Mijn quijnende gemoed, verwonnen van de Min,
Geeft zich gewilligh op aen deze Koningin.
Zy bindme met een ihoer, gevlochten van haer vlechten,
En voerme zoo in Stad. ick geef het zonder vechten.
Be. Hoe nu? gelijckt die ftem naer Nimroths grooten neef,
Gods Roede, die den fchrick in alle Vorften dreef, En om Europe niet alleene koomt krackeelen, Maereifcht de weereld noch twee overige deelen, Door 't heiligh oorloghsrecht van Mars bebloede kling", Die hy van Mavors zelf, tot dit gebruick ontfing. Watichutter ichiet een' pijl,'t en zy uit uwe kokers ? Is d' aerde uw aenbeeld, zijn uw vuiften niet de mokers., Die 't al vermorfelen, en brijzelen, als glas ? Wat meeren overftaptghe niet, gelijck een' plas ? Men hoorde lllyricum verwonnen deerlijck fchreien, De Thrax, en Macedoon, en Myfie, en Achaien. Al wat aen deze zy van d' Alpes ackers bouwt, In dal, ofopgeberght, zijn eige kracht miftrouwt. Ghy hebt Hefperien, en Gallien doen roocken ; Den Donau, en den Rijn de horens knap gebroken, En maeide met uw zein, met eenen flagh, om veer, Al wat'er 't hoofd opfteeckt, aen 't Adriatiich meer. Zou zulck een God zich aen een waflè pop vergaepen, En reuckloos zijn fortuin in haren fchoot verflaepen ? De Goden hoeden ons voor zulck een lafterftuck. ¿t, Alcideszelf droegh wel het zachte minnejuck,
C 3 Ley
|
||||||
|
<·
|
||||||
|
Maeghdek.
Ley leeuwshuid af en knods, voor lieve goelijckheden,
En ftond naer joffrengunft met vleiende gebeden.
De boogh wil in den krygh niet ftaegh gefpannen ftaen.
Be. Het minnen is in 't end hem jammerlijck vergaen ¿
Toen hy van Dianier onweetend werd vergeven, Door 't offerhemd, met gift van Neffus bloed bewreven. De welluft heeft gevae r, en duizend zorgen in. Het zwaerd des Krijghs verroeft by 't wapentuigh van Min. At. Och Beremond, mijn oogh zou al te deerlijck dooien,
Indien 't meer fchoonheid zagh in Keulens gloende kolen, Dan in de kolen, die in Uriuls aenfchijn ftaen. Indien het zwymen van dees Stad, dees halve Maen, Befprengkelt van den Rijn, meer lofs werd toegefchreven Van my, dan 't geen men ziet in Urfuls aenfchijn leven. Zy mengt eerbiedigheid met een vrypoftigheid. Het vrièndelijck gelaet, verzeit de majefteit. Al dooldeze onbekent, noch zou men zien en hooren, Dat dees van Konings bloed, en ftam moft zijn geboren. Men weních die vrouw gelucht, die haer ter weereld braght,
En 't fchip dat herwaert dreef met zoo een' ichat bevracht.
z'Ontfchuldighde zich zelf, toen d'oogen my bekoorden» Ofzy mijn Majefteit onweetende met woorden Gewond had, ja voorwaer wel doodelijck gewond, Met die begaefde tong, met dien koraelen mond. Die Meeremin wou juift dees oevers niet vermyen, Om my, op 't vafte land, dees fchipbreuck te doen lyen. Be. Ick moet, o Vorft, met u bekennen, dat die geen, Die Urful zonder min aenichouwt, eer marmerfteen, Of harde rots gelijckt, uit Kaukafus gehouwen, Dan eenigh menfch, dien wy rechtfchapenheid vertrouwen. Waer vind men in al 't heir zoo ftout een' oorlooghsman » Die koel en liefdeloos dat aenfchijn aenzienkan ? Hoewelze, door den drang der kryghsliên, ingetogeo, En fchaemrood heenen treed, met neêrgeflagen bogen, |
||||
|
Treurspel.
Den dartlen ftraf ontmoet, den zedigen beleeft, En niemants vlam, noch vier het minfte voedfel geeft. Maer evenwel een' held ten icepter opgewaiïen, En 's weerelds heerfebappy, zou 't al te qualick paiïèn Te flibbren in het veld, en buiten 's oorlooghs baen, Tot argernis des volcx, dien onwegh in te flaen. Ghy zijtin 't Scytifch heir van kindsbeen opgetogen, Hebt uit uw voefters borft dien ftrijdbren aerd gezogen. Een beucklaer was uw wiegh, de kille ftroom uw bad, Geweer uw poppetuigh, en eerfte kinderichat ; Voortaen het ridderfpel, een weeligh paerd te temmen, Den Donau op zijn fmalft, dan wyder overzwemmen, En leeren hitte en kou verduuren zonder pijn. Uw zwangre Moeder zagh, hoe yemant, in den fchijn Van Mars, haer vrucht het zwaerd quam binden op de zyde , En u tot zijn autaer, van uw geboorte af, wijdde. O onverwinbre Vorft, bedenck eens wie ghy zijt, Wat ampt ghy nu bekleed, noch laet ons dit verwijt Niet fnyden in het hart, dat Attila aen 't fuffen, Zich van een Chrifte non in 't bedde laet verbluffen. At. Och Offervinder, 't oor is voor die rede doof.
Be. Bega geen legerfchaud, noch brandmerck 't Hunfch geloof.
Au 't Geloof moet in een' Vorft wat duldeiien gehengen.
de. Hy magh zich in geen echt met heiloos bloed vermengen.
At. Zy zal door hooger hoop zich voegen naer ons wet.
Be. Hardneckige aerd volhard in d' aengebore fmet.
Au lek wacht haer vaft. miifchien laet zy heur dwaeling varen,
Daer komtze. quijt uw ziel, of gby heur kunt herbaeren, Terwijl ick ipreecken ga mijn Maerichalck Juliaen. De Goden laeten dit naer mynen wenfeh vergaen. Beremond. Vrful.
\\ Oorluchtighite Vorftin, de Vorft heeft my geboden
*~* ü ten autaer van Mars, uit zijnen naera, te nooden, Door
|
||||
|
, Maighden.
Door deernis met uw vloot, en Maeghdelijcken ftoet.
Nu kuntghe, wiltghe noch, het Koningklijck gemoed Verzachtende, zoo veel geboeide zielen ilaecken, Door eens het outerbeeld met wieroock te genaecken. Bera u kort, dewijl de krygh geen uitftel lijd. Vr. Het zy ghy Wichelaer, ofOffervinder zijt,
Wat verghtghe my, 't geen ftrijd met ons gewoone zede ? Ick heb my al beraên, en ben in God te vrede . Be. Te vrede ? weetghe niet wiens Goden ghy beftrijd ?
Vr. UwAfgoon,ickbeken't. Be. Zoo gaetghe't leven quijt,
't En zy ghy Chriftus naem verzweert voortaen te noemen, En eert die rechte Goôn, waer op wy Hunnen roemen. Vr. Wy roemen eenen God, die alles heeft gebouwt.
Be. Dien blooden dooden God, gehecht aen 't ichendigh hout >
Vr. Dien oock, die alle maght door 't fterven heeft verworven.
Be. Der Scythen Goôn zijn noyt begraeven noch geftorven ·
Vr. 't En waer miffchien Jupijn, wiens graffte Kreten eert.
Be. Iupijn met Mars om hoogh alle andre Goôn regeert.
Vr. Ν een Chriftus heericht om hoogh met zij nen lieven Vader «
Be. Wiens eenige afkomft werd verkocht door dien verraeder ?
Vr. Een Vader, die ons vrijt door dit verkochte goed.
Be. Door 't ftorten van zijn Kinds onnozel hartebloed ?
Hoe kan een Vaders hart zijn afkomft zoo vergeten ? Vr. Hoe kan Saturnus zelf zijn eige vrachten eeten ?
Be. Wie droegh 't begraeven kind herlevende in Gods ichoot ?
Vr. Wie voerde uw' Herkules ten hemel, na zijn dood ?
Be. Uw rot verflind, en fnijd het menfchevleeich aen deelen.
Vr. Neen ghy, na'et moorden, ftroopt uw vyands beckeneelen >
De huid al warm van 't been, verguit die tot een' kop , Verzwelght het Iaeuwe bloed : verkropt uw' helfchenkrop Met vrouweborften, zoet van fmaeck, met njanneipieren j Min redelijck dan zelfs de wilde woefte dieren, En 't al verflindend woud, dat noit"at zijns gelijck. Be. Wy Scythen offren Mars flechs vyanden van 't Ryck, .
|
||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Die zich aen onze Goön, en Koningen vertaften .
Vr. Uw Tauren offeren Diaen d'uirheemfche galten,
En paeien de Godin met lillende ingewand^ Van menichen zonder ichuld, een gruwzaeme offerhand. Ick zwijgh van kindervier -3 van die, om icheel van Goden Vol haets, den nagebuurter offermaekijd nooden, Op kruiswegh, en by kerck, vol galms van pijp en zang, En harden 't, nacht en dagh, wel zeven etmael lang. Met nuchtren zinnen dan, na et huppelen en daniïen, Malkandren onderling, by tafelen en kranflen, Gezeten in den baerd : een yeder vuift een klaeuw, Vol oogen, en vol bloeds ; en, na dien moord, al raeuw De'n doode nagebuur half levende opgegeten. Quanfuis de Godheid fmaeckt die koftelijcke beeten . Zoo voed het Heidendom een eeuwigh moordkrackeel. Zoo maeckt het van de kerck een fchricklijck moordtooneel. Be. Uw Priefters paeien God noch daeghlix op d autaeren
Met been, en brein, en bloed, waer in de zielen waeren ; Een leckre ípijs, een dranck, die boven nektar fmaeckt. Wie 't Huních geflaght dan fcheid, en menícheneeters maeckt, Gelyck 't gerucht nu loopt, die maeckt hen noch wat beters " Dan 't Chriften volck, met recht gefcholden Chrifteneeters.
Vr. Ons Priefters luifteren naer geen' verzierden vond,
Maer naer d onfeilbre ftem, t Orakel van Gods mond, Naer Jefus, 's hemels tolck, d'almachtige, en alwijze, Die, onder ichijn van weite, en wijndruif, tot een ipijze, En dranck, zijn liefen bloed , des nachts , gaf, aen den diièh, Zijn jongren- Heidenich brein, dat Gods geheimenis Noch mond gelooft, durf bits ons Chrifteneeters noemen, Om met die laftering zijn' moordluft te verbloemen : Maer zoo door ons autaer des Hooghften eer verkort, ' Ofeenigh menfeh, aen lijf of Iidt, beledight word , Zoo ruim ick 't veld van zelf, en geefu dit gewonnen . %e. By u verheft men hoogh de zuiverheid der Ν omien,
D En
|
|||||
|
M AEGtíDEN.
'En echteloozen ftaet, met hoop van dubbel heil ;
Daer midlerwijl de faem geen ander volck zoo geil,
Noch hitfigh fcheld dan dit, 't welck, op de vont geteeckent,
Zelf.overlpel geen fchand, noch bloedfchand fchennis rekent j
't Welck, onder fchijn, dat elck de Godheid offer brengt,
De lampen dompt, terftond in 't honderd zich vermengt,
En acht geoorelooft een blinde en donkre fchennis.
Vr. Een maegd aen God verlooft, als ick, heeft ganich geë kennis
Aen zulck een vreemde tael, die ghyliên beft verftaet. Dit weet ick, waer een Hun of Got zijn klaeuwen flaet, Al roockende van moord, daer blijft niets ongefchonden. Hun dartle moedwil ftaet aen kerck noch koor gebonden. De wyde weereld waeght van 't jofferengefchreeuw. En wat mijn heir belangt ; des winters viel uoit fneeuw Zoo zuiver, uit de lucht, óp uw Rifeeiche bergen, Als Urfuls Maeghdenzijn, die fneeuw en hagel tergen. Be. Beleefde Maeghd, ghy ftreckt u zeive een laftigh juck »
Geluckigh ftond uw ftaet, begreept ghy uw geluck. Vr. Ontdeckme mijn geluck, waer in het zy gelegen,
Be. In't hart van Attila , tot Urfuls hart genegen.
Val Mars terftond te voet, uw' dooden ongod af. Verbid dees bange Stad van haer gedreighde ftraf.
Befcherm uw eigen lijf, met eenen d'andre troepen.
Aenvaerd des weerelds kroon : ghy wordt'er toe geroepen.
Britanje waer te kleen voor zulck een groóte ziel,
Op wie het keurigh oogh des grootften Konings viel'.
Al 't leger offert u zijn beuckelaers, en fpeeren,
Ghy kunt dit oorlooghsfpel in Bruiloftsipel verkeeren.
Hoe beurt uw Eiland dan ten hemel zynen kop !
Hoe haelt dit huwelijck uw' ftam zoo hoogh in top !
Nu ghy op 's Vorften troon zoo trots te prijckgaeezitten >
En paert de wapenen der Hunnen met uw Britten.
De heerelij ckfte kroon beftraelt airee uw hoofd. , r
Vr. Uwaenzoeck,koomttefpa,byeenaenGodverloOit. |
||||
|
Treurspel.
Ick heb een' Bruidegom, een eenigh' Zoon, verkoren,
Den fchoonften, óíq noch oit van vrouwen werd geboren ¿ Den maghtighÖen, die oit een Konings troon bezat -3 Den rijckften, die oit roemde op onuitputbren fchat ¡ Den goedertierenften, die yemant viel genadigh} Getrouw in zijn belofte, in liefde, en min geftadigh ; Dat 's Jefus, dien ick min, en voor wiens kroon ick ftry, Be. Hier koomt alweer een vlaegh, de zelve raezery.
Ontftelde harflens, och ! hoe zal ick u genezen ? Veriinaed ghy Attila ? wie kan toch grooter wezen ? 't Geftarrent iiiizebolt, het aerdrijck beeft voor hem. De baeren van de zee gaen glippen voor zijn ftem. Zijn ícepters rekken, van Masotifche moeraffchen, Tot aen de golven toe, die Atlas voeten waflchen > In 't Noorden hy den kop des Yfbeers ftucken flaet. In 't Ooften dei& voor hem de ichuimenden Eufraet. In 't Zuiden zweeten Nijl en ftrand der Africaenen. Verfmaedghe 't godlijck hoofd van zoo veel onderdaenenr Vr. 'k Verfma dat gruwlijck hoofd, dien borfteligen baerd, ι
Dien platten neus, 't gezicht, dat ongediert vervaert, Dien muil, die Jeius bloed verzwolgh met droncke togen « De tyranny ziet hem ten norflè en dwaelende oogen Eu aenzicht uit. 'k verfma dat zwijnshair van dien Scyth, Daer d'aerdboóm niet alleen, maer God om hoogh van lijd « 't Onnozel zoghlam zal met wreede wolven paeren, De bloode tortelduif in 't arendsneft vergaeren, Het kiecken, en de vos gaen treen in een geipan, Eer ick Gods trouw verzaeck, om zulck een aertstyran. Be. Zoo u de Veldheer niet gedreight had, heet van tooren,
Toen ghy hem flus begroete, en eer beweeft, mijn ooren Die zouden ongebelght niet hooren zulck een fmaed, Dien Grootvorft aengedaen, die naer uw huwlijck ftaet. Vorftinnen weeten, hoe men Koningen bejegent,. En wat heur paft, die min met kroonen zijn gezegent : . D ζ Dies
|
||||
|
/
Maeghden. Dies bid ick, toom uw moed, gefleurde Koningin.
Aenvaerd dit wieroockvat, het pand van 's Konings min. Vergun my toch dees^eer, dat ick uw ziele redde, Uw lijf met een, en ley zoo ichoon een Bruid te bedde. Vat aen dit wierroockvat, en nader het autaer, Een toevlught, en een wijck, in 't uiterfte gevaer. Vr. Vergeef het my, o God , heb ick dees reine handen
Bèfmet door wieroockreuck voor afgod Mars te branden. Ben ick van Wichelaers verraeden, en verrafcht: Heb ick my fchandelijck bezoedelt en vertaft. Daer leit het godloos vat, gebryzelt en gebroken. Genade , o God, indien ick 't offer heb geroken . Mijn Bruigom, heb ick oock, op dit afgodiich feeft, Door 't wierroockvat verzaeckt den trouwring van uw' Geeft ? Wat Rijn, wat ftroom, wat meer , wat grondelooze plaiTen Vermogen lijf en ziel van deze vleck te waflchen ? Meffias, flaeptghe nu ? en vaertghe niet beneên ? Ghy hebt weleer de flang den neck en kop vertreên. , Vertre dit loos ferpent, dat door vervloeckte wetten
Uw kuiiche zielen durf bezoedlen en beimetten. Be. O Vader Mars, Inpijn, Merkuur, en Herkies, ziet,
Wat durf dit heiloos zaed, wat gruwlen doet het niet t Verdaedight, het is tijd, uw heilige offerdiiTen, Uw beelden , tempelen, uw zielgeheimeniflèn, En d'offervaten, uw' autaeren toegewijd . Ö Goden, toont dat ghy geen blinde Goden zijt -, Gelijck d'erfvyanden, die uwen dienft verzwoeren, Dit daeghlix in den mond, en op de tonge voeren,. Gequetfte Goden·, toont, dat ghy uw haeters haet, En die uw Godheid fchend niet ongefchonden laet. _ Attila. Beremond. Juliaen »
JnL Oe roeptghe zoo verbaeft ? begintze niet te wijeken ?
Be. Daer viught dat helfch gedroghtïdat heenen gaetze ftfiJcKe n |
||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Men volgh heur na. men ftraf dit Iaftërlijck bedrijf.
" Moet ons godvruchtigheid dit lyden van een wijf?
Van een die achterland de landen gaet beroeren, En op haer zyde treckt al wat zy aen kan fnoeren ? Dit wieroockvat getuight van haeren overmoed. Daerleit het neergefmackt 'getrappelt met den voet, Geborften, en geblufft, in fte van aengebeden ; Gods wieroock hier en daer in ilyck en ftanck vertreden, In 't aengezicht van 't beeld , van onzen Vader Mars. Ghy ziet dit beeld gekeert. de God ziet overdwars. Hy heeft het gruwelftuck airee den neck geboden. Rechtvaerdighfte, waeck op. verdaedigh 't Recht der Goden. At. Hebt ghy haer niet verzet, en gafze niet wat bots ?
Be. Zy luifterde naer my, gelijck een doove rots
Naer 't ruiflchen van de zee. wie zagh oit yet verkeerders ?
Zy luifterde, gelijck, naer 't prevlen des bezweerders, De Hang, die met den ftaert zorgh vuldigh d'ooren ftopt. z'Is, tot de keel toe, dicht van Chriftus lucht gepropt, In dwaeling opgegroeit. zy fchuwt gezonde fpijzen , Als doodelijck vergif, en ipreeckt 'er van met ijzen. At: Een jong ícholier hoeft tijd, en klimt van trap tot trap.
Be. De kruick houd allerlangft den reuck van 't eerfte iap.
De puimfteen bryzelt eer den diamant tot mortel, Dan ghy dit fteeckligh zaed, dit onkruid, met den wortel Geheel en al verdelght. de booiheid hecht te vaft, Die in gebeente, en mergh van jongs op groeit en waft . Dit wulpiche brein durfftout dien gryzen baerd bedillen. L>ie haer verzetten wil, zal tijd en arbeid fpillen. At. Mijn Venus, mijn.Godes, benydghe Adoon uw min ?
Be. Miifcbieh tot uw geluck. wie zijn doodvyandin
Het bed vertrouwt, behoeft gewifle en vafte borge, Dat zy, als Belus zaed, hem prieme noch verworge, Die, droncken van den moft, in haeren arrem ilaept. 't Autaerboeck van dit rot verhaelt een ftuck dat gaept, D 3 En
|
|||||
|
Maeghden.
|
|||||
|
En.íket op deze zaeck : men magh het overwegen.
't Aifyrifch leger hiel een Ioodfche ftadt belegen .
Een uitgemaeckte Weeuw komt liftigh uit in 't end
Naer 't leger, en bekoort den Veldheer in zijn tent,
Die luttel docht, dat zich 't Hebreeufche volck wou wreecken.
Zy munt in fchoonheid uit. z' is prachtigh uitgeftreecken,
Met perlen en gefteent. een aengenaeme geur
Van myrrhe rieckt het hair en alle leden deur.
Hy moe gedanft, en heet, verwacht zijn lief in 't bedde.
Die fchalcke, op datze zich en hare burgers-redde,
Na'et iàmlen, grijpt in 't end, zoo fchelmfch, als onvervaert,
Daer Holofernes ronckt, met d eene hand het zwaerd,
Dat aen de bedfteê hangt, met d'ander hand de locken,
En houwt hem 't hoofd van 't lijf, en zoo naer ftadt getrocken,
Met dezen vetten roof ¿ die 's morgens, als het daegtit,
Ter muren af, den fchrick in 't ganfche leger jaeght,
En 't heir verftroit. geloof, dit zijn van haer gezellen.
Zy vlammen op de muis, en vaele muizevellen :
Zoo fchelden zy den Hun, om zyn gewoone draght.
Wie weet wat deze vloot u brouwen wil by nacht ?
In wat verftand zy ftaen met dees beneepe wallen ?
Hoe 't zy, dit Maeghdenheir my geenfins kan gevallen. Trock vrouwvolck oit met mans zoo fterck op legers aen > Dees Urful fpeltme krijgh, met haer gekruifte vaen. Waeck op, eer zy u tent gewapent overrompelen . Ju. 't Is overwegens waerd. de Hopliên mogen mompelen,
Dat Attila niet meer in 's oorlooghs renbaen loopt, - Noch 't briefchend paert van Mars met fcharpe Iporen noopt.
De laffe fbudenier, getreên in 's meefters ftappen, Zal, fluimrende op de wacht, van dagh tot dagh verflappeß ·, De Keulfche Burgery hericheppen aêm en moed . De Koningh zie wel toe , en raem een' vaften voet. At. Mijn hart gevoelt de Liefde en Oirbaer t'zamen ftryeD ·
Eefluit ghy met u beide, ick laet u twee betyen. |
|||||
|
Treurspel.
Beraemtghe, dat men geen van 't Maeghdenîeger ipaer
Zoo wil içk dat men noch de Koningiirbewaer. 1$ey van ¿tgrippiners.
ζ~\ Agrippine, 't hoofd der Belgen,
V-' En alleroudfte Stadt na Trjer, Daer Ubien met Roomfche telgen Gevlochten werden, toenzehier Gejaeght, den Rijnftroom overvoeren, Om woeft geweld te wederftaen, En, voorVipiaen, uw' Vader, zwoeren Auguft, zijn' Schoonvaêr, onderdaen Te bly ven, als zy Cseiar deeden : Ghy Rijnftad zijt, gelijck een klip, Veelftormen moedigh doorgeftreden, , Van ouds, en lang eer Mark Agrip (Spijt Maes en Moezel ,uwgebuuren) Ley d'eerften grondfteen van uw muureu. Tegenzang.
Ghy werd naemhaftiger door zyne
Doorluchtigheid, en danckt hem noch. Ghy baerde uw Voefter, Agripyne, Gekoeftert met uw druivezogh; Gewieght op 't χuiiïchen uwer. Beecke -, Dies zy u heuren naem vereert» En, trots al d'omgelege ftreecke, Met eenen bouwtroep u vermeert. Toen fcheen, door 't fteigren uwer wallen, Al wat áen Rijn 3 uw' ftrbom, bevocht, Een nieuwe fchrick op 't hart te vallen. Ghy werd begroet en aengezocht. |
||||
|
Maeghden.
Al die naer 's Tibers vriendfchap ftonden Gezanten aen uw Vaders zonden. Zang.
Ghy waert van aenvangRome in zeden ,
En ftraeten, en gebouw gelijck. Ghy had uw Capitool, betreden Van Raed en Ridder, ftreckte een wijck Den bangen balling met uw grachten . Trajaen ontfing hier kroon en ftaf, En ghy uw driemael vijf geflachten, Die hy u met veel vrydoms gaf; Om op het burgerlijck te paiTen, En raed en oorloogh te bekleên. Dees Adel, zedert aengewaiTen, Gaet moedigh op zijn fchilden treên, Verdient door prijs, in krijgh geftreecken, Of fteeckipel, daerze niemant weecken. Tegenzang.
Maer uwe glori ging veel verder,
Dan d'eer van 't Keizerlijck verbond, Toen d eerfte Apoftel, en Aertsharder U zij n' Scholier Materren zond ; En uwe Burgers, tam als fchaepen, Gebogen voor 's AertsbifTchops ftaf, Hem offerden geweer en wapen, En, zweerende Teutates af, Oock Hefus growelijcke autaeren, Gekriftent werden op hun hoofd, En ftonden zedert, als pylaeren, Van kerck ofGodsdienft noit berooft, · Gelijck veel omgelege landen, Herfrnet door bloedige offerhanden. |
||||
|
Treurspel.
|
||||||
|
Zang.
Ghy volght der wyze Vadren regel.
De fleuteldrager, Gods poortier, Bewaeckt uw poort, bewaert uw zegel > A en parckement, of op pappier ¡ . Ghy zelf der Heiligen gebeenten, En 't overichot des Martelaers, In goud, en zilver, en gefteenten, Verlicht van lamp, en waiTekaers. Ghy eert de Mauren, en Thebaenen, Die 't veld bebloedden, om de Stad, En ftreen met omgekeerde vaenen, In 't perck, daer Jefus voor hen trad. Rappellen, cellen, kloofters, kercken U meer dan muur of torens itercken. Tegenzang.
Benijde Stad, waer toe geboorte
En aenwas van uw'ouden wal Geroemt? nadien men, voor uw poorte, Vaft dreight dit Ellefduizcndtal, En u met fackelen, zwaerden, koorden ; Nu's oorlooghs onweer ijilijck raeft, En fchricklijck buldert, uit den Noorden, En in den brand der huizen blaeft. Wat baeten u de gryze hairen ? Wat baet der mannen arrebeid ? Wat kercken, kloofters, ofautaeren ? Indien een Hun, Gods vyand, zeit, Als 't licht uw fmoockend puin befchyne : Op deze plaets ftond Agrippyne. |
||||||
|
E
|
||||||
|
Maeghden.
HET DERDE BEDRYF.
Burgemeeßerf. Jertsbiflchop. tfey van Agrippiners.
Κ Lim zacht, vermoeide Vorft, geef my uw rechte hand.
Nu zet u hier. dees trans heeft over 't platte land Zijn uitzicht, ick verneem airee des Konings tenten.
Ick zie het Maeghdenheir, verdeelt aen regementen,
Als in ilagorden ftaen. Jer. OJeius,trooftuwvoIck. (wolek?
Waerftaenze? Bur. NaerdenRyn. Jer. Beneêndie heldre
Bur. Al recht. Jer. Getrouwe God, hoe kuntge dit verdragen ? Bur. De vyand heeft een zeiiïenwagenburgh geilaegen Naer Stad toe , als een wal, die floot haer voor de borft.
Het voetvolck van weerzy, gelijck een yfre korft,
Bedeckt de lendenen, de ruiter, op de hielen
Van achter , kleed den rug-h van dees gedoemde zielen.
Jer. Zoo ziet men voor de banck een ftomme kudde ftaen * Terwijl de flaeger zich gereed maeckt, om te flaen,
Enmesenreedfchapflijpt. Bur. Wat middel om beichermen?
Wat raed > men hoort de Stad, en alle dochters kermen,
Van torens, muur , en poort, het grimmelt 'er van ïiên.
De daecken zitten fwart, om 't fchouwfpel aen te zien,
Zoo verre d'ooghftrael reickt door eenen nevel· traenen.
Hoe ftillen wy 't gekrijt van zoo veel onderdaenen ?
Men wringt de handen vaft met jammerlijck mif baer.
Men krabt den boezem op. de handen gaen in 't hair.
Men kan het volck van wal, noch fteile torens weeren.
Dit kermen moght ten lefte in oproer wel verkeeren.
d'OpIoopende gemeent vervloëekt de hoofden vaft.
't En zy men middel raem, ick zie de Stad in laft. _
Jer. Toen dit verwaten Hoofd gereed ftond' met zijn fchaeren > Om daetelijck, daer Paeuw, en Mincius vergaeren,
Te zetten over ftroom, recht toe naer Vatikaen,
En 't heiligh Capitool, zat elck om 't zeerft belaên. .
I
|
||||
|
Treurspel;
Geheel Italien, verlaeten, en verlegen, Zagh deerlijck uit om trooft : tnaer alle harten zeegen, Behalven 't leeuwenhart van Leo, die den Stock En Vlegel van Gods Stoel groothartigh tegens trock, Met zyn' gekruiften ftaf; gehult met myterftraelen ; Gevolght van Biiïchoppen, en pracht van Kardinaelen, En ichutte op zijnen ftaf dien vreeiTelijcken flagh, ïa broght den fchrick in 't hart, dat God noch menich ontzagh. *k Voel Leoos y ver brand in mijn gemoed verwecken. Men laetme ílechs begaen. ick wil hem tegenstrecken / Zoo daetelijck. 't is tijd. men laetme ílechs begaen.. Ick wil met mijn gezicht dien Bazilifk verflaen ¿ Bur. De kudde geeft zoo licht den Harder niet ten beften.
¿er. Quam Aniaen niet weer behouden in zijn veilen ?
Schold hy dien Heremijt dat dreygement niet quijt ? Heeft Lupus zoo zijn ftad, zijn fchaepskoy, niet bevrijt ? fyy. Verlaet de Harder ons de kudde zal verftroien .
Bur. Die bloedmuil zwoer met tack, en wortel uit te roien ;
En met zijn winterbijl te flechten, vlack als iïijck, Dit doornen bofch> het welck den Roomichen tot een wijck, En oorlooghszetel ftreckt. hy icheld een boich van doornen Dees Stad, om datze draeght een kroon van ipitiè toornen, Op haer gezalfde kruin, zy dreigenze algelijck, Om haer getrouwigheid aen Rome, en 't Roomfche Rijck, Welx maght de Noorman zwoer te kneuzen, en verdelgen. Aer. Ick kan 't in eeuwigheid verduwen noch verzwelgen ,
Zoo koel, zoo ichaudelijck, en zonder weer te bien , Met goeden oogen dus, dit treuripel aen te zien. Een yeder volgh zijn' zin : ick wil my zelven quijten - Bur. Men zalme nimmermeer flaeuwhartigheid verwijten.
Zoo wil ick liever zelf ('t is tij d om werck te ipoên) Metal ons Ridderfchap, een' ftercken uitval doen, En midden in den drang met al dees Maeghden fterven ; Zoo blijckt het noch, dat wy noch hart noch y ver derven. E ζ fiey. Zoo
|
||||
|
M A EG H D E N.
|
|||||
|
J{ey. Zoo waer de Eurgery een Iichaem zonder hoofd.
Wy zijn noch niet geheel van ons verftand berooft.
De Burgers zullen u dat nimmermeer vergunnen.
Aer. Wy moeten gaen, en doen altzaemen watwe kunnen. Dit ichichtigh ftuck vereifcht een kort en fhel beraed.
Stijght af met my, ick hoor al weer gerucht op ftraec.
luliaen. Atûîa. Beremond.
ICk heb, om vader Mars met heiloos bloed te zoenen».
De maeghdevloot gedeelt in ellef Legioenen, Omringt met ruitery, en voetvolck, in 't gezicht Der Stad, die vol geichreis genade zingt* en zwicht. Men wacht op uw bevel, om ftrax dien roof te flaghteo. At. Men dient, om Uritils wil, een dagh of twee te wachten.
lu. De nood verbied het u. het krijghfvoick ftaet en vlamt,
Op dit bekoorlijck dagh. het krijghsvolck raeit, vergrämt Dat 's Konings oogen vaft naer Úríiils oogen draeien, En zy van 's oorlooghs oeghft geen minnevruchten maeien, Indienghe 't Recht vertreckt, dît heir van wachten moe,, Van geilheid aengeport, taft lichtlijck daedlijck toe. Ghy zult de dapperheid de zenuwen affhyen, En langer niet met Mars, maer onder Venus ftryen» Met eeiuen laffen hoop. der Joffren vleiery Zal 't leger om doen ilaen, en wecken op haer zy. Al. Och Juliaen, de Min verbied dit bloed te ftorten.
Se. Ghy zult der Goden, oock uw eigen eer verkorten.
Waer iuft nu Attila, die, met gelaeriden voet Eens dampende , van ièhrick den aerdboôm davren doet ? Zijt ghy "t niet in wiens deughd wy Scythen zijn gehouden ? Die 's grooten Cxfars ftoelzyn'moedwil hebt vergouden ? En doen bekennen, dat al 't Noorden roemen magh, Hoe Rome niet meer zy onwinbaer, als het plagh > Ick wou den Koning wel ['t belief bernop te mereken]) Met een niet veer gezocht en levend voorbeeld ftereken. |
|||||
|
Treurspel.
Uw'voorzaet zelf, die zege op 'fgodioos bloed bevocht,
Werd uit den Ioffrenroof, de bloem daer uitgezocht, Een fchoone maeghd vereert.Die krijgsheld.zoet op 't minnen, Docht langer om geen kroon, maer flechs om 't hart te winnen Van 't allergoelijckft beeld, dat in zijn harte lagh. Een Vorft, die 't al gebood, een boel naer d'oogen zagh, Werd ilaef van zijn flaevin. zy bond het zwaerd in fcheede, Met vlechten van heur hair, en oorelooghde in vrede} Waerom het heir geterght, in 't ende aen 't morren viel : DatAy verwijft, niet meer de rechte heirbaen hiel ; ïjet Rijck veel afbreuck leed Ja fchendigh molt vervallen, Ten waernVer in verzagh. zy ftonden met hun allen Gereed, om tot de keur van een rechtfchapen hoofd Te gaen, 't en waer de Vorft der Wyzen raed gelooft, En 't oproer daedelijck gefluit had, en bejegent Met Venus wederga, met fchoonheid rijck gezegent ¡ Betoonende, dat zy, met recht beminneus waerd, Noch niet verbafterdhad zijn' eerften heldenaerd; En leggende eene hand op 't hoofd, de Schoone onthoofde Met d ander, en dit vier in 't bloed der boelíchap doofde. Dat voorbeeld ftreck een baeck, en ghy den ooderdaen Een ipoor. men vang van u dien Maeghdenoffer aen. Dan Urfuls doode lijf aen eenen pael geflaegen r Om door 't gezicht de Stad verbaeftheid aen te jaegen ; En als de zonne zinckt voor d'opgereze maen , De ganiche maght van 't heir gedreven ftewaert aen ·,, Om met een'avondftorm dees zidderende wallen, Vol fchrix, door zoo veel moords, al t'efferis t'overvallen. At. Ick zweer het by mijn hoofd, 'k en zal niet minder zijn, Dan eenigh voorzaet was, al waer het flechs in ichijn . Als ick dien degen zwaey, zoo pas mijn fpoor te volgen. De Mir* woed ailerfelft, wanneerze word verbolgen. |
|||||
|
E. ι %»
|
|||||
|
Maeghden.
J^y van ¿grippinert.
Zang.
DE wijnpers van Gods grimmigheid
Zal witte en purpre druiven parflèn, En met een' rooden dauw vervarffchen Dit veld, dat om vervarffing fchreit. Gods fnoeimes ftrecken zwaerd, en fpieíTen j Zijn wij nbergh 't Ellefduizendtal, De druiven, die hy parflen zal, En aen den wijnftock Iefus wieiTen. De paerdevoet dreight in dees druif Te trappïen met bloeddroncke hoeven ( Helaes hoe drucken ons dees fchroeven ! ) Dat hen het fap om d' ooren ftuif. Die moft wil ons te bitter fmaecken, Maer alle Hunnen droncken maecken. Tegenzang.
't Is Wijnmaend, 't is de rechte tijd.
Laet dien Wijngaerdenier betyen, Die maet kan ftellen yeders lyen. Hy zet den merckpael van den ftrijd . Hy geeft by beurte zon en regen, Dan zonneichijn, dan regenvlaegh, De zonne fchijnt niet alle daegh, Noch juift wanneer 't ons valt gelegen. Het water lek niet eeuwigh vlack. Het onweer weet zijn tijd, en ftonden. 't Staet al aen tijd, en maet gebonden, Wat voorvalt onder't hemelich dack. Gods roeden, die het lichaem plaegcn, Zijn bezems, om de ziel te vaegen. |
||||
|
\
|
|||||
|
Treurspel.
Toegang.
Ghy zalige Englen alternad,
Ten dienft der vromen, uitgelezen,! Daelt neder, yeder met een ichael. Koomt, fchept het fap der zuivre bezen, En mengelt dit, dat bidden wy » ■ Met bittre traenen , die wy ichrèien. Daelt neer, onfterfFelijcke Reien. Verkeert dees gal in leckerny. Verquickt ons, midden in doods pijnen „ , En parft uit aliïêm puick van wijnen. HÉT VIERDEBEDRYF,
Attila.
'k T> Elafte mijn Kornels de Koningin te brengen -,
Ό Hoe zeer de Liefde raed heur leven te verlengen.
Was nu mijn borft kriftal, men zagh hoe 't waer geftelt, In 't hart van Attila, dat kleene en enge veld Voor Liefde , en Eer, die daer met maght te velde komen a Uit bittre vyandfchap, en punt, noch fnede ichroomen . O hand, zoud ghy dien doick wel durven domplen in Dien boezem, en die borft der lieve Vyandin ? Zoud ghy dat witte fneeuw met purper durven mengen > Kan Min die wreedheid zien ? of ymmermeer gehengen, Dat zy haer oogeu luick ? twee zonnen, daer de zon, Op 't klaerfte van den dagh, niet tegens opzien kon. Kan Min gedoogen, dat de kille Dood ontdoie Dit fneeuw van 't aengezicht ? dat die met rijp beftroie Die roozen op de wang, en fluit dien rooden mond, Vol geurs ? gelijck een hof »wanneer de morgenftond Met aengenamen dauw de bloemen, en de kruien Bevochtight, en verquickt, en ademt uit den zuienr. Neen χ
|
|||||
|
Maeghden.
|
|||||
|
Neen, Attila uw minne is zoo noch niet verkoelt,
Dat ghy heur harte wond, en zelf geen wonde voelt. Ghy zoud, in Urfuls borft, uw eigen hart doorfteecken. Hoe kon uw vyandin zich mackelijcker wreecken, Dan door uw eige vuift befleckten dit krackeel > Dees heuvel, die hier rijft, zal die eeumoordtooneel Verftrecken, in den ring van hopliên en kornelleni» Zal die het bloembed zijn, daer ick my fchrap moet itellen » En houwen Venus roos van haeren teeren ftruick ? Op dat de lent befchrey het koftelijckfte puick, 't Welck in den roozegaerd eens Konings werd geboren ? Zal Venus voet nu bloên van dezen yfren doren ? Ick zelf een doren zijn in haer' gequetften voet ? Op dat der bloemen zon, uit zulck een edel bloed, Verryze, tot vermaeck, en nut, en dienft der menichea« Mijn oogen zuilen die dees leli zien verflenflTen, En fterven, op het bed van deze groene zoôn ? Zal ick die blonde pruick haer goude Koningskroon Ontiuiftren. en dit hoofd, wel waerd mijn kroon te voeren, Na et fneuvlen oock aen 't Inoer vau Nimroths zegefnoeren, By d' andre Koningen, en koppen, dien mijn kling, Geiijck een ftaele wind, door neck en ñrotten ging ? „ Neen Attila, ghy mooght dit hemelfch zaed niet ftnooren ¡ Ghy moet nochtans, en hebt 'autaer, en Goôn gezworen, En met geftaefden eed uw trouw aen 't Rijck verplicht. Zult ghy nu eer en eed vergeetende, zoo licht Verwaerloozen d'eer, door dapperheid verworven ? Is d' eerfte vromigheid in u gemoed geftorven, Dat ghy, die noit voor ftroom, noch bergen ftilftaen bleéft, Niet, bianck in 't harnas, voort ftads graften overftreeft, Noch draeght de ftorremleer de voorite aen 's vyands wallen, En klimt, en wenckt uw volck, om moedigh aen te vallen ? Zult ghy, in 't hart geprickt van Cypris geilen ftrael, Uw triomfeerend heir verftrecken een fchandael, Dat
|
|||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Dat over bergen klinckt, en grondelooze plaiïèn ?
Zult ghy in 't aengezicht derStad ontharrenaiTen
Dit braefgewapent volck, dat in zijn volle krits
Gereed itaet, om 'er in te vliegen met zijn fpits >
Maer hoe ? ick raes, ick raes, en ben niet wel by zinnend
Rechtichapen krijghsman kan geen eer aen vrouwen winnen,
Inzonderheid wanneer zy weerloos ftaen. en bloot.
De Liefde, aen d' eene zy, aen d' andre zy, de Nood
My trecken, elck om 't ftijfft; gelijck de herrefftbuien
Beftoocken, reis op reis, van 't Noorden en van 't Zuien ¡
Een hoogh gewaffen eick, die over boiTchen ziet 3
En diep in Taurus rugh zijn taeie wortels fchiet.
Hy kraeckt vaft, en beftroit den grond met blad en lover,
En helt ter flincke hand, dan weer ter rechter over.
Zoo word mijn vlotte geeft gedreven heen en weer.
Maer hier koomt Beremond. hy loopt vaft op en neer.
Beremond. Attila.
SChep moed.doorluchtfte Held. doe nu voor yeder blij eken,
Dat ghy alleen niet zijt een Koning van veel Rijcken, Maer oock van uw gemoed; dat liefde tot Uw' Staet
En glori vrouweliefde al veer te boven gaet.
At AertsofFervinder, och ! ick legh te diep verzoncken. Be Grijp moed, een oogenblick, en daer mede is 't gekloncken."" At O zuuren oogenblick, hoe ftreefick u voorby > Be Sta vaft een' korten ftoot. zet liefde aen d' eene zy. At. En of ick in dien ftrijd ten middewegh bleef fteecken ? Be. Ghy zorght vergeefs, ick zal u hart, en moet infpreecken. At. De liefde ftaet en dreight, en maeckt mijn hart vervaert. Be. 't Is ingebeelde waen, en geen bedenckens waerd. At. De Geeft zal, na haer dood noch waerende, zich wreecken. Be. Zoo Mars zijn wierroockfchuld niet eerft met Urful reken. At. De minne na liefs dood brand feller in 't gemoed. Be. Men dooft die in haer afch : men blufcht die in haer bloed. F At. De
|
|||||
|
Μ Α Ε G H D E N .
|
|||||
|
At. De traenen zullen my geftadigh ftaen in d oogen.
Be. Ghy zultze aen 't heiloos lijck,en aen henr kleedren droogen.
At. Hoe icheideeti minnend hart zoo noode van een vrouw!
Be. Die u zoo fcheudigh fehold, om d'aengebode trouw ?
At. De liefde is doof, en blind, en kan het al verdraegen.
Be. De liefde tot uw eer geneeze u van dees plaegen .
At. Men Ha yet eerlix voor, dat Staet noch eere koft.
Be. Men waerfchuwt u van Rome, en ichrijft u poft op poft.
At. Is nu de Staet zoo veel aen eene Maeghd gelegen ?
Be. Zy won in 't eerft uw hart, nu grijptze naer dien degen .
At. Dien draegh ick op de zy, gelijck éen vroom ibldaet.
Be. Zijt ghy'er meefter af, gebruick dien niet te laet.
At. 'k En wil met Urfuls bloed het zwaerd van Mars niet fmetten.
Be. Zy fmet 't autaer van Mars ", zyn'godsdienft, en zijn wetten.
At. 't Befmette zwaerd zou ftaegh noch bloên voor mijn gezicht.
Be. Verfchöontge 't heilig zwaerd,zo priem haer met een'ichicht.
At. Mijn fchicht, zal die het bloed der overichoone lecken?
Be. Grijp moed. ick zal'er een' uit uwen koker trecken.
At. Ja treek 'er een', die my dit bange hart afiteeckt.
Be. Aenvaerd dien fchicht,noch noit inyemants bloed geweeckt.
At. k Aenvaerd hem bundeling, 'k gevoel mijn onvermogen.
Be. Zy komt met uw Kornels. ftoot toe, en fluit uw oogen.
Vrfid. Attila. Betemmd.
ONtzichbre Vorft, 'k verfchijn al weer, op uw ontbod,
En wacht van uwer^ hand mijn toegeleide lot. At Men telt uw mannelijcke en Maeghdelijcke troepen. 'k Heb zommigen voor my gedaghvaert, en doen roepen. Men kan het ganfche heir, van dezen heuveltop, Met zinnen overzien, enteilen kop voor kop -- Klim op. 't is tijd. men moet my duitgepickte wyzen. Ghy zult hen voor dees krnin al t'effens zien verryzen. Daer ftaet uw leger nu in zynen vollen krits,
Omcingelt van mijn heir, gewapent met het ipits. |
|||||
|
Treurspel^1
|
|||||
|
Mijn krijghsliên zouden eer verheft dan toornigh worden,
Op zoo veel aenzichten, al vierkant in ilaghorden,
Zoo fchoon en braef, als oit Scythin te velde broght.
Vier regementen voor, en vier tot achtertoghc ,
ïn 't midden drie, dat's df, die elck een Kruis opfteecken,
Behalven 't middelpunt; daer ichijnt alleen t ontbreecken
Uw trotfe Kruisbanier, die paft er wonderby.
Het mannevolck verftreckt de vletfgels van Weerzy.
De rechte vleugel draeght al geeftelijcke kleeren.
De ilincke wieck beftaet uit weereldlijcke Heeren.
Vr. O Ellef duizendtal, den hernel toegewijd,
Heldinnen, die voor d eer van 't Rijck der Engien ftrijd,
Ghy Hoofden van Gods heir, verlicht van 's hemels ftraelen ¿ 'tZy amptelooze Paus, Aertsvaeders, Kardinaelen, Aertsbiflchoppen, met al de^s Kerckelijcke pracht En prael, 't zy Koningklijck, of Vorftelijck geflacht, Baroen, of Edelman, akzaernen Jeius knechten, Gevoert in 't martelveld, om zege te bevechten : lek groet u duizendmael, in 't Ioflijck worftelperck. Vecht nu voor Chriftus naem:ghy draeght zijn heiligh merck. Uw zielen zullerj, na dien veldflagb, breed gaen weien, En vaeren God te moet met roode lievereien. At. Nu dien myop mijn vraegh, met kort en kîaer befcheed.
Hoe komt dit reisbaer volck zoo kofteiijck gekleed ? Hier vloeit al 'fweerelds Ichat by een van allen kanten. Hier flickert Indien met al zijn diamanten, 't Is al ichaerlakenrood, al purper, dat 'er blaeckt, -Al fijn en louter goud, al zilver, dat 'er kraeckt. Fr· Ghy ziet verzaemt een volck van tweederleie ftanden,
't Welck op den hoogen dagh, en 't hooghtijd nu voorhan den, Tereere van het onbegrypelijck DrieEen, En dat almaghtigh Hoofd, ten hemel ingeftreên, Op 't allerheerlijckft dus voor u koomt uitgeftreecken. Want fchoon zy amptloos zij η, noch Ieenen zy het teeckea |
|||||
|
Maeghden.
|
|||||
|
Van hun verlaeten ampt, op dat die zichtbre prael
Gods vyanden, door 't oogh, tot in het hart toe ftrael, En krachtigh overtuigh't herdneckige geweten. At Ghy Chriftenen weet ruim uw ftucken uit te rneeten.
Wie voert de Maerfchalck hier zo dicht voor my ten toon > Wie is die grijze kop, die met een fluierkroon Zijn' myter driemael kroont, van fteenén overladen, En van karbonkelen^ vermaft van zijn gewaeden, En ichitterenden ftaf, die driemael is gekruift , En goude neutels draeght in zyne flincke vuift ? Vr. Dat is Cyriacus, het Hoofd der Chrifte bende.
At. Een hoofd vol majefteit. my docht dat ick het kende.
Hoe zweemt hy naer dien God, die, by den Eridaen, My onder oogen trad, en fchielijck afdeed ftaen Van d' opgezetten toght; toen met den blooten zwaerde Een Godheid boven hem, voor bey mijn oogen, waerde s En blixemde. hoe is hy Leo zoo gelijck ! Hy ichijnt geboren, niet gekoren, tot zijn Rijck, En Opperpriefterdom. raaer meld my dees twee andren, Die, ftemmigb achter hem, gepaert ftaen by malkandren, V/ier borftftroock met een trits van Kruifïen hangt gelaen. Vr. Men kent d' Aertsvaders dus, en d' een heet Kaffiaen,
Dien ick te Rome vond, en, met zijn wyze Griecken, My volgende, verftreckt een ilaghveer aen mijn wiecken · Een, dien geleertheid noch godvruchtigheid ontbreecktj Een helder licht, dacr elck zijn harííens aen ontfteeckt. Hy heeft de nevelen van menigh oogh geichoven, En toonde't ondericheid van 't vatten, en gelooven. At. Daer ftaet een Jongeling, recht achter hen, in 't wit, Vry fchotigh, fchoon van leeft, twee oogen, zwart als git, De baerd breecktefFen uit. een ruighte fchijnt de kaecken Te kleên met goude wol. de heldre fteenen blaecken, Als ftarren, in de kroon, die hy zoo treflijck fpant, En d' eedle fcepter paft te voeghlijck in zijn hand. |
|||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Vr- Ghy hebt den Bruidegom gefchildert naer het leven.
Dat is iËthereus, die, met my afgedreven,
Niet meer naer my, maer naer een rijcker huwlijck ftaet.
Hy heefr,dus jong van jenghd, gewraeckt het wulpfch gelaet.
Zoo ftroopt de fchandre ííang haer huid in fcherpe heggen.
Hoe wenicht hy, om Gods Rijck,dien rijcxftaf neer te legge.
Hygroetme noch van veer, voor d'allerleftereis,
Tot wederziens by God, in 't hemeliche paleis.
Schep moed,mijn trooft,ichep moed.wy zulle haeft vergaren,
Eu 't fterflijck hier beneên, om hoogh 't onfterflijck paeren.
Zy groeten elck om 't zeerft, en worden my gewaer.
Mijn Kruisgenooten, zet u fchrap op 't hoogh autaer.
Al d Engten geven a den zegen, en 't geleide.
At. Twee vrouwen vatten daer een jongfken tuiïchen beide, Als of'tGezufters zijn, indien ick recht bevroey,
Bedaegt van oude. Vr. Alrecht,mijnMoeder,enmijnMoey5
Met haren kleen'en zoon, na mijnen Bruigom volgen.
Mijn Moey heet Gerafijn, die, over den verbolgen
En woeften pekelplas, my aen den Teems bezocht,
En iEtna liet, door brand tot dezen Maeghdentoght.
At* Wie proncken achter haer niet ongevfochte tuiten ? Vr. Vier deughden in den aerd , aireede huwbre fpruiten „ Haer Dochters alle vier, die dus ter bruiloft gaen.
At. Men ziet dit Elleftal, als met een halve maen Van ellef Maeghdekens, van achter braef gefloten.
Vr. Die ftrecken voor Kornels van 't heir der Kruisgenooten» Zy treden dus vooruit, en voeren 't legei aen.
Be, Monarch, ontruck haer toch die fchaodelijcke vaen. At. Leg af'tfchandaei3waermeê ghy achter land loopt fwervë. Vr. Rechtichapen vaendrigh moet en wil by 't vaendel fterven. At. Ontzeghtghe my dees vaen, die 't leger fchande aendoet ? Daer leit de vaen, en 't Kruis, ick trap het met den voet.
Be. 't Gaet wel. verzet haer zoo die onverzetbre zinnen. Vr. Ghy broedermoorder,moft dien Maeghdemoord beginnen • E γ Met
|
|||||
|
Ì Á Å G H D E N.
Met zoo een íchendigh ftuck, als 't fchenden van het Kruis.
Zoo komen u met recht Gods plagen t' effens t' huis.
Be. Word een Monarch nu dus van zijn flaevin verfproken ? Stop toe dien laftermond. At. Ick heb mijn leedt gewroken.
Zy leit'er toe. zy zwijmt, zy fterft. zy geeft den geeft.
Be. Ghy quijt u als een Held. zoo viert men Mavors feeft. At. Nu krijghsliên, valt'er aen, ghy ziet mijn fabel zwaeien. Zoo moet men Vader Mars met MaeghdenofFer paeien.
Daer briefcht de dertle hengft op trommel en trompet.
Daer gaet hy in een zee van brein en bloed te wed.
Se. Ghy kunt de feeft van Mars niet koningkiijeker vieren. Een ander paeit Jupijn met honderd witte ftieren ;
Ghy Mars met vyanden van 't menfchelijck geflacht,
Ey duizenden, 't gaet wel. het offer is volbraght.
De Veldheer, die verilapt van minne werd geoordeelt,
Beneemt alle achterdocht door zoo een levend voorbeeld.
At. Kornels, men recht dit lijck, voor't ondergaen van 't licht, Terftond aen eenen pael gebonden, in 't gezicht
Des muurs.om door dien fchrick 't hardneckigh volck te dwin-
En yeder hou zich reed, men zal de Stad beipringen. (gen ;
fley van Agrippiner?.
j^ang. WAer zijn de maeghden ? waer de vrouwen,
Die zich van fchreien nu onthouwen ? En-niet met ons heur hart uitklaegen, . ■ Om dees bedroefde nederlaegen ? Men hoorde, eer noch trompetten gingen » En trommel iloegh, dees Maeghden zingen ; Terwijlwe imolten in ons traenen. Men zeit dat zich de veege zwaenen , Noch met een' lofzang dus vermaecken» Wanneerze zien de Dood genaecken. |
||||
|
Treurspel.
Na'et zingen gaenze, zonder kermen·,'
Malkandren kuiTen, en omarmen.
Hier icheiden tweederleie ftaeten,
Die zich op eenen God verlaeten.
Hier ziet men Vorften, en Vorftinnen »
En Koningen, en Koninginnen,
Ja Paus, Àertsvaders, Kardinalen,
AertsbiiTchoppen, en Priefters praelen
Met 's werelds allergrootfte fchande j
Verwezen tot een offerhande,
In 't aenzicht van zoo veel tyrannen.
Hier groeten maeghden, vrouwen, mannen,-
En jongelingen vaft malkandren,
En't aenfchijn weet van geen verandren :
Niet eene heeft haer verfverfchoten.
Verwanten, vrienden, Ipeelgenooten,
Een yegelijck voor ander vlugge
Bied 's werelds ydelheid den rugge.
De Hunnen ftaen van lpijt en zwellen,
Als zy zich in geleden ftellen,
En in ilaghorden , om door lyden
De maght der wereld te beftryden."
Tegenzang.
De Hun zijn' blancken degen zwaeide,
Toen Uriiils vaen niet langer waeide : Dit was de moordleus, en het teecken . De trommels flaen, trompetten fteecken. Het krijghsvolck, op trompet en trommel, Komt t'effens ploffen in den drommel Der Maeghden, bloot en zonder wapen ; Gelijck in eene kudde fchaepen De hongerige wolven vaeren, En geene met hun tandeu fpaeren-. |
||||
|
Maeghden.
Den ruiter komt van achter rijden.
Hetvoetvolck parir heurvan weerzij den. De Maeghden ftaen als Gods gebonden. Ζ y fneuvlen moedigh, daerze ftonden. Ζ y kuffen noch de paerdevoeten, Die lijf en ingewand doorwroeten. Zy kuffen dees geverfde klingen , Die door den rugh en d' armen gingen » Dees pylen, die den boezem wonden. De zorn verfcheiden mond aen monden, En, zonder kryten, zonder karmen, Al lacchende in malkanders armen ·, Dat zelfs der krijghsliên harten krompen Hier rollen hoofden, ginder rompen. Daer drijven afgefnede borften, Hier brein en bloed, die haer bemorften. Hier ziet men armen, beenen ilingren, Daer handen, voeten, teen en, vingren. De Hun, als hy dees dooden plondert, Zich om heur eerbaerheid verwondert; Vermits die kuiiche en eedle zielen Met mond en borit op d' aerde vielen. Zoo gaet het Chriftus uitverkoornen-
Zoo groeit de leli onder doornen ;
De roos op fcharpe doornehaegen.
Zoo treckt men zegen uit de plaegen.
Geen ackers worden zoo gezegent
Als Urfujs Veld, van bloed beregent.
In deze zee gaen d Englen baden.
Dit zijn de purpere gewaeden,
Daer Jefus bruiden zich meê kleeden,
"Wanneerze naer heur ftaci treden.
pees
|
||||
|
Treurspel.
Dees roode druppels, zijn robynen Die boven licht, hier doncker fchijnen. Men drinckt by God uit goude koppen, Verzet met dees geftremde droppen. Dit zijn de rechte lievereien, Om d'allervroomften t onderièheien. Zoo triomfeert men overwonnen. Men vind geen koftelijcker bronnen, Dan die uit 's Marders adren ípringen. Dees íluiers paffen hovelingen, Die tot het hemelièh hof behoorem Zoo ftrecken 's vyands punten ípooren, Om 't Chriftelijck gemoed te noopen, Veel ípoediger naer honck te loopen, De renbaen aller Martelaereu. Dies ftaeckt dit treuren, droeve íchaeren. Geleit met vierige gebeden ' Het Maeghdenheir, nu doorgeftreden,
Daer zy het al ten hemel wencken. Noch dood noch vyand kan u krencken. Ghy iïet de zon in 't water daelen, Om op te ftaen met blyder ftraelen. HET VYFDE BEDRYF.
Burgemeflers. Bode,.
HOe 't quam, dat Attila het hoofd zoo plotfling Met,
Met dezen elfften ftorm, begrijpt mijn brein noch niet- Terwijl ick, by 't klincket, verwacht, ontrent de wallen, Ons, Ridderfchap, om 't lijck van Urfui uitgevallen. Bo. Zy komen, met dien buit geladen, naer de Stadt. Bur. 'K geloof het nauwelix. O Jefus, loon hen dat. Wie durf't verbeten Lam, met bloênden muil gedragen In 't hongerige neft, dien wreeden wolf ont jaegen ? ' ô G Po. De
|
||||
|
Maeghden.
Bo. De fpie verkondlchapte ons, hoe 't lij ck in Manfrits tent
Te zorgloos werd bewaert door 't Kattenregement ; Dat van den ftorm vermoeit, en dapper aen 't verloopen, Geen legerpoorte floot, maer lagh naer Stadt toe open. Dit gaf deBorften moed. wy nadren altemet. Verneemen man noch paerd op fchildwacht uitgezet. Wy zien vaft hier en daer de herrefftvieren roocken. D' een leit op ftroo, en ronckt, met oogen toegeloken , Verdroncken in den wijn. een ander drinckt, en druipt Van raoft, en voelt niet eens dat hem de flaep bekruipt. De zommigen den buit verdobblen, en verfpeelen. Een ander hallef naeckt zijn wonden zoeckt te heelen. De wagens ftaen'er by, zom heel, zom half gelaên. Hier leunt een fpeer, daer hangt een fchild of rufting aen. De vlammen fchittren vaft in helmen, en ftandaerden. De ruiters altemael, geftegen van hun paerden ; Verzuimen hunnen plicht, gelijck de voetknecht doet. Toeu Liskerck dit vernam, onftack zijn edel bloed, Veel hitfiger dan oic op Keulens trotie munren,
Noch t'avond van fijn bloed, en druipende quetfùuren
Geverft, daer hy den Hun manhaftigh weder ftond,
En, hoe vermoeit, het zwaerd^niet eenmael af en bond.
O telgen, voortgeteelt van Roomfche en Duitfche ftruicken,
Die niet om pracht, fprack hy, maer eerlijck te gebruicken,
Het harnas geipte aen 't lijf, en degens gorde op zy}
Hier is gelegentheid. een yeder volge my,
Om onze erfvyanden, dees Katten, die, als flaeven,
Zich onder 't Huniche juck zoo ichandelijck begaeven,,
Betaelt te zetten 't leed, van ouds her aengedaen
Den Ubien j toen, na veel Jammers, uitgeftaen
Van woeft geweld, zy heul aen Csefars fcepter vonden.
Dit 's Manfrits regement. ghy ziet den hengft gebonden
Vaft graezen by zijn tent, waer in hy ftormens moe,
vHoud fchildwacht op tapijt, met bey zijn blieken toe.
|
||||
|
Treurspel.
Wie zagh oit fohooner kans in al 't belegh geboren ?
Mijn mackers, dat 's u voor. met gaf hy 't ros de iporen.
Ald'andren op dat ipoor hem rennen achter aen,
Het open leger in. wat kon'er tegens ftaen ?
Wy ploften onverziens in 't honderd, in den drommel,
Voor 't fteecken van trompet, voor 't roeren van de trommel
Des ronckenden foldaets. eer 't yemant hoorde of zagh
Gevoeldenze onze Ieughd niet eerder dan den flagh,
En 't yzer op den hals. dat was het zeker teecken.
En daer mee wapen, moord, en kloeken opgefteecken.
Zoo overvalt op zee een onverwachte vlaegh
Den zeeman,, daer hy ilaept, en verre leit te laegh,
Als, onzacht opgeweckt, hy ' t zeil begeert te ftrijeken,
En bulderende wind, en golven niet bezwijeken,
Voor dat het fchip gefloopt te gronde gaet, en zinckt.
Hier wordt'er een verrafcht, terwijl hy zit en drinckt,
En braeckt den wijn, en't bloed, en mengtze met malkanderen.
Een ander wil zijn ipel te ipa in ernft veranderen,
En word, terwijl hy ipeelt, het fpel en 't leven quyt.
Een ander, vaft in flaep, van 't waecken word bevrijt.
Een ander grijpt zijn zwaerd, of zet zich in geleden }
Maer word van 't punt geraeckt, of van den hoef vertreden.
Een ander, die zijn guael verbond, met luttel harts,
Van 't ichichtigh zwaerd geheélt vond noit gezwinder arts.
Op 't roepen midlerwijl, op dit erbarmlijck ichreien,
Terwyl Agrippaesjeughd, zoo ftout, zoo breed, gaet weien,
Komt Manfrit uit zijn tent geiprongen, half gekleed,
Met eene hellebaerd, en ichuimbeckt byfter wreed,
Enfchreeuwt : wy zyn noch niet verbafterd van onze ouderen.
Hy brengt een' flag,maer 't hoofd dat hangt op beide ichoudren
Gekloven midden door van Liskercks gladde kling,
Die hem te fnel ontmoete, en ruftigh tegensging,
En zonder famlen iprong uit zynen hoogen zadel,
De tent van Manfrit in, beftuwt van Keulfchen Adel,
G 2 En
|
||||
|
Maeghden.
|
|||||
|
En haelde'r Urfuls lijck, en fmeet het op zijn paerd.
Toen daetlijck't leger uit, en zoo weer ftedewaert Door dick door dun gejaeght, van bloed, en zweet bedropen, Bezet de poort, en wal, en zet de poort wyd open. Zy komen met het lijck. al 't leger raeckt in roer, En was ten deel gevloôn. ick boodíchap u hoe 't voer. Bur. Manhafte Jongeling, die, zonder eens te flaeuwen , Dien koftelijcken roof hebt uit die ftaele klaeuwen Des Noordfchen Beers geruckt ; uw Ridderlijcke daed Blijft in geheughenis, zoo lang de dageraed De duifternis verdryft, zoo lang de ftarreu daelen, En duicken, voor den glans van levendiger ftraelen. Sinte Urful zal u niet vergeeten in Gods Rijck, Daer zy, Gods blyde Bruid, voor d'Englen zit te prijck. JuUaen. Attila. Geefl van Sinte Vrful.
i Geefi van $* ¿Ethereus. HOe heeft de Noordzy zich zoo fchandelick gedraegen ?'
At. Hoe liet de Zuidzy zich zoo fchandelijck verjaegen ? Ju. Trompet noch trommel werd gefteecken noch geroert, Voor dat men 't ftormgevaerü had ftewaert aengevoert, En wat tot ftorremtuigh en reedfchap kon verftrecken. Al 't voetvolck quam vooraen, de ruiter achtertrecken, En noopte met zijn paert oock 't hart des ibudeniers, Om den belegen muur t' ontginnen met meer viers. De nieuwe maen.ging op, dat was 't gezette teecken, Om met een veldgeíchrey altzaemen op te fteecken. Zoo ging het ftormen aen, hardneckiger dan oit, Het hagelde geweer, het veld werd dicht beftroit Met pylen, die de lucht verduifterden, en vlogen, En ihorden van de pees der afgefchote bogen. Men broght den ftorrembock met eene fchildpad aen, Geweld daer muur noch poort, noch toren voor kan ftaen. |
|||||
|
Treurspel;
|
|||||
|
AI't vrouwvoick in de weer zich weert met traen en vlammen ,
Metpeckreepj ziedend kalck, en fteenenx om het rammen
Te hindren. heet gevecht maeckt heete harflèns dol.
De mannen fneuvelen. de graften raecken vol.
Men ftrijd eer reuckeloos als met verftand en orden,
Uit bitterheid, van wie zy aengedreven worden.
Gewight van fteenen rolt, en tuimelt van den wal,
Op 't fchildendack, dat floopt, door eenen zwaeren val ;
Dat kraeckt, en knarft, en huilt, noch ziet men niemant fuffen.
Men laet zich door veel moords in 't rammen niet verbluffen.
De levendige treed terftont in ' s dooden plaets.
In 't end bezwijckt de muur, door 't aenftaen des foldaets,
En ftort metroock, en puin, en groot gedruis ter aerde ¡
Die davert van dien flagh , als ofze Reuzen baerde t
En weer in arbeid ging. het puin vervult de gracht,
En baent den wegh in Stad: die fchijnt in 's legers maght
Te ftaen, daer over ons de veften vreeilijck gaepen.
'k Zagh d'Agrippiners blanck op ftraet, in volle wapen,
Getrooft het Hunfch geweld t'ontfangen fterck en ftijf,
Als my, gelijck een koorts, een grilling reed door 't lijf.
At. Wat grilling quam u aen ? hoe is u 't hart ontzoncken ?
Ia. My dochtjdat in aie breuck des munrs dees Mannen blonckê,
Die flus verflagen, nu verfcheenen wederom Tot wraecke van dien moord, 'k Zagh Uriïils Bruidegom, Dien wackren Jongeling, den wyden mond der muuren Bezetten, met die felve en vloeiende quetfuiiren, Ontfangen van mijn hand, toen ick, verfteurt van moed, Hem aengreep by zijn kleed, en flibbren deed in 't bloed Van 't grijs en Pauflijck hoofd, het welleck, voor zijn qogen, Doorfteecken van mijn zwaerd, zich mede quam vertoogen, Tot wraeck van 't ongelijck, met eene heeíche ftem ¿ Gelijck die dubble wolck van Mannen achter hem, De moede Burgery quam byftaen, en verpoozen. Men zagh 'er zom gebaerd. men zagh 'er baerdeloozen, G 3 En
|
|||||
|
Mâeghden.
|
|||||
|
En jong, en oud. elck had zijn eigen handgebaer,
Een kruis, of ftaf, of torts, ofzwaerd. 't gefpoock ftond naer, En vreeflelijck by nacht, de krijghsman aen het dutten, Wijckt af, verloopt, en ick zoeck hen vergeefs te ftutten. At. Nu merck ick, 't is geen droom, noch harflenfchildery.
Het heeft niet weiniger geípoockt aen onze zy. Ick, om geweer en moed van 't oorlooghsvolck te flypen, Hadde opgezet eens zelf de torens aen te grypen, En greep, in 't bits gevecht, na zoo veel tegenitand, Den ftanderddrager zelfden ftanderd uit de hand Met d'een, met d'ander hand de lange ftorremladder, En riep : men volgh mijn ipoor. wie eerft van allen radder Kan fteigren, achter my, en fchrap in 't heetfte ftaen, Dien magh onfterflijcke eer, noch munrkroon niet ontgaen. Hier rijft het Capitool. hier is de wedergade Van Rome. ichats genoegh, tot boete van uw fchade, Geleden in 't belegh . val aen, ick wijs u 't ipoor , Mijn Arend met de kroon, mijn Aftur vlieght u voor. Het vier ontftack. men zagh hoe aller oogen glommen. Ick recht de ladder zelf, en daedlijck opgeklommen : Mijn regementmy na, en zoo de zege ontgoft. Een yegelijck foldaet hiel ftand, gelijck een poft. Ick zwaey den degen vaft. ick ichreeuw vaft, moord, en wapen, Vrybuit, en brand, val aen, nu wreeck u eens rechtichapen. De Burgery verflaeuwde, in tegenweer te bien. De wal en Stad was ons ; wanneer ick op zijn knien Een oud eerwaerdighft Man zagh vallen, in het midden Der Priefteren, en met gevouwe handen bidden. Op dat gebed, helaes ! vericheenme ftrax mijn Min, Met haer doorichote borft. die fchoone Koningin Vericheen met dees quetzuur, die verich noch deerlijck bloede. Hoe werd mijn hart zoo bang, dat ftrax zoo grimmigh woede ! De ftanderd zeegh, en viel, met eenen viel de moed. Ju. Verfcheenze flechsalleen? At. Meteen'ontelbrenftoet
Van
|
|||||
|
Treurspel?
|
|||||
|
Van duizenden beftuwt, en met die felve Zielen
Die, van den hoef getrapt, door zwaerd en ipeeren vielen. Zy trad my in 't gezieht, en dochtme ruim zoo fchoon, En ruim zoo groot als flus, haer diamante krooa Verlichte ftraet en wal, door 't ichitteren der fteenen, En 't kroonegoud, gelickt en goddelijck befcheenen Van eenigh godlijck licht, dat met een' renden kring Van tongen, rood als vier, om 't heiligh huliel ging. My docht ick zagh dien fchicht noch in haer herte fteecken, Daer 't Iaeuwe bloed langs icheen op d' aerde neer te leken. Ick ftondt'er ftijf en ftom. al 't krijghfvolck zagh op my. De Liefde en Schrick van d' een, de Schoone aen d' andre zy. Noch drong ick ftewaert in met zidderenden degen. Maer waer ick quam, alom vloogh Urfuls Geeft my tegen Met haere ftanderd vaen. haer Maeghden overkuifch Bejegenden mijn-volck met dadeltack, of kruis, Of maeghdewaffe kaers, voor wie de krijghslien vielen, En vloden hier en daer. zy zat my op de hielen, Offtond voor mijn gezicht, veel troepen vloôn verbaeft j Dies ick cien aftoght blies, want d' aftoght was ons 't naeft. Vr. Nu treffen den Tyran al 's hemels dreigementen.
Mt. Nu Juliaen vervolght in d' aengefteecke tenten.
At, Och Juliaen, wat raed ? hier koomt het zelve fpoock.
Iu. Hou ftand, 't is ydelheid, en wind, en ftof, en roock,
Of een ontfteecken damp, die fchichtigh zal verdwynen. Vr. De zonne zal voortaen uw hutten niet befchynen.
Iu. Hou ftand , 't is ydelheid, die eer verftuift dan ftof.
Vr. Des legers kreits verftreck den Hun een kerreckhof.
Iu. Wie zijtghe, die by nacht ons quellen komt, en plaegen?
¿Et. Slechs wind, en roock, en damp, en ftof, om uit te vaegen.
Iu Indienghe niet ontvlught, ick ftel mijn zwaerd te werek.
Wat ofde veldheer doet? At. Ick fchrijfmet kool een perck, Tot mijn verzekering, en zal 't met vloecken wyen. ¿«. Daer komt het yflijck ipoock, en durf het overfchryen.
|
|||||
|
Maeghden.
At. Is 't wonder dat mijn hair hier door te berge rijs ?
Vr. Bevrieft uw hart noch niet zoo ftijf en kil als ijs ? At. Och Urful, laetme gaen. och fpaer den Koning 't leven. Vr. Tyran, uw vuift heeft my dien fchicht in 't hart gedreven. At. Och Urful, laetme gaen, vergeefme toch dien moord. Vr. Wy Geeften eiiTchen wraeck. de hemel is verftoort. . /Et. Durft ghy, aertsmoordenaer, u langer hier vertrouwen ? Iu. Wijck af, ick zal u 't hoofd van buick en fchoudren houwen. /Et. Heeft wind, en roock, en damp, en ftof nu buick en hoofd > Iu. Daer leit de Geeft, ick heb hem 't beckeneel geklooft. /Et. Noch leeft de Geeft, uw zwaerd is veel te plomp van fnede. Iu. Och goede Geeft, vertreck, laet Juliaen met vrede. At. Och Juliaen, wat raed > nu weet ick geen verblijf. Vr. Gods ftraffe volght Gods Roe, gelijck de-fchaduw 't lijf. At. Het zweet breeckt uit. wie moet voor dit gezicht niet yzen? Princes, ick zal my nu genadiger bewyzen.
Vr. Gelijckghezijt gewoon, die'talverwoeft,enftroopt, En Chriftenrijck in 't bloed der Martelaeren doopt.
Verbeeld u niet, dat God uw' mpetwil wil verfchoonen.
Ick zal u 't halve hoofd van uwen Manfrit toonen.
Daer ziet ghy 't van het lijf gefneden, en noch nat.
De Ridderfchap valt uit, met al de ganfche Stad.
De tenten ftaen in brand, uw volck verloopt te ipade.
't Vergoten bloed roept wraeck. 't is uit met Gods genade.
De ganfche Stad Valt uit. al 't leger ftaet in vier.
At. Wat zienwe, Iuliaen ? wat aenzicht zienwe hier ? 't Is Manfrits eigen hoofd, verwacht geen ander teecken.
Och Iuliaen, 't is tijdt als d'andren op te breècken.
Och Juliaen, breeck op, met d'overige maght.
't Is veiliger gevloôn, dan 't uiterfte verwacht.
|
|||||
|
Atrts-
|
|||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Jertsbijfchop. Burgemeeßers. J^y van Jgrippinert.
GEtrouwe Ridderfchap, zet hier de doodbaer neer,
En 't Heiligh Lijck. 't word ipa, oock valt de wegh te veer. Voor eerft genoegh, tot dat men 't lichaem voort geleide, En op het ftaetèlijckfte een uitvaert toebereide, Gelijck de heiligheid van zoo een Heyligh voeght. Maer dit toeièhietend volck bleef al den nacht mifnoeght, Indien hun oogen zelfs de doode niet eerft zagen. Men fchuif de doodkift op. daer Ieitze nu verflagen, Die vrome Kruisheldin, en ftut van 'teeuwigh Rijck. Ghy Vaders van de Stad, ghy Burgers algelijck, Om Gods wil, ziet toch eens, ghy maeghdekens, en vrouwen, Koom leeck, en priefter, koom de Koningin aenfchouwen. Zy fchijnt niet dood, noch oock den flapenden gelijck, Maer levend lachtze u toe. hier leiteen Bruid te prijck; Wiens ziel in 't hemelich koor, voor d'Engelen, ging trouwen Den fchoonften Bruidegom waer zagh men oit gehouwen Uit marmer eenigh beeld, oflijck dat witter was. Zoo leeft d' albafte pop in d' ebbenhoute kas. Noch ichijnt de purpre mond gebeên tot God te morren. De roos, opelcke wang, weet noch van geen verdorren. Het hair behoud zijn' geur, ja krachtiger dan oit. Zoo hadze zich voor 't leite om Jeius opgetoit. Zy heeft dien mond niet eens vertrocken, om de finarte Des doods, toen haer de Dood de tanden zette in 't harte, Met dien verwoeden ichicht. geweerhaeckt hangt hy noch In haer gequetfte borft, zoo wit, als melck en zogh¿ Gemarmert van het bloed, dat uyt de wonde vloeide, En maeckte een' rooden vliet, waer in de ziele roeide Enzeilde, en vloogh voor wind, voor ftroom, recht hemelwaert, Der zielen haven in, befchut voor 't Hunfche zwaerd. O wreede fchïcht, te wreed op zoo e^ teere fpruite ! 'T was wonder dat uw PUBt qiet weder af en ftuite, H Of
|
|||||
|
Μ Α Ε G H D E N.
|
|||||
|
Of ftomp werd, op't gezielt en levendigh albaft
Der Kalidoonfche Maeghd, en hechtghe noch zoo vaft,
In't middelpunt van t hart ? maer waerom 't harr gefchoteo,
Och edel hart ! en niet een ander deel doorftooten ?
Neen, billijck is *t; dat zy, aen 't Paradijs verlooft,
Oock werde in 't hart gemérckt; gelijck t gemartelt Hoofd,
Haer Heiland, dien de fpeer int hart ging, door de zyde.
Onwetende eerde u dus, die u dees eer benyde.
O allerzalighft lijck, ons allen voorgetreên,
En in hetbloedigh perck met Jefas doorgeflreên.
%ur. Zy triomfeert by God, met wien zy zich vereende,
Met al haer Duizenden, die, op de ftarren treênde, Nu omgáen met den kloot, aen 's hemels gouden boogh, En, boven zon en maen, braveeren daer om hoogh Gods vyanden, die niet onfterfelijcke zielen, Maer flechs het fterflij ck lij f de s Marteiaers vernielen. Het veld, dat door dien moord verwildert leit, en woeft, Gemeft met bloed, eu mergh, teelt nu een' rijcken oegft, Daer God de vrucht af maeit, en vult zijn ruime ichuuren Met garven zonder tal. %ey Wy tellen daeghlix d'uuren, Ja elcken oogenblick, in 't uiterfte ge vaer, Dat Ieius ons verlos, 't verlangen valt ons zwaer. Aert. O waerde Burgery, de hemel wil u ftercken.
Gedenck, ghy ftrijd tèr nood voor huizen, en Gods kercken5
Ghy ftrijd voor lijf en ziel, voor Gods gerechte zaeck,
Voor't algemeen geloof, fchep moed. beveel de wraeck
Den allerhooghften troon : hy bleef noit Dwingland fchuldigh
De lang gedreighde ftraf. volhard, beveel geduldigh
Hem d'uitkomft van 't gevecht, de hemel weet zyn tijd.
Men triomfeerde noit dan na den bangen ftrijd.
Nu dorfcht Gods ftraffe hand den droeven ingezeten.
De vlegel breeckt niet eer voor dat die is verfleeten.
Gods oordeel IcMfid aldus het koren van het kaf;
AÎ dreunt 'er 't gaufche Sticht, gelijck een dorfchvioer, af.
|
|||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Wy zitten noch bßfchermt, en met beilote muuren.
fyy. Argentoraet, en Trier, en Tongren, ons gebuuren, Zijn al in d'afch geieit, en in den grond vergaen. Indien een ftercker valt, hoe kan een zwacker ftaen ? De blixem met geweld gedreven op de toppen Van toornen, en van kerck, het bloed, by roode droppen, Geregent hieren daer; detortfenindeluchtj De wolçken vol gefchreis, en oorelooghsgerucht -, Het hemelfche gezang, het loeien uit de kooren, Gaen zwanger van al 't leed, dat daeghlix word geboren. Ons veilen gaepeu vaft, en waren flus vermant. Wy hoorden dien Tyran vaft brullen moord en brand. De maght der Burgery begon al uit te fpatten. De Hun zal ftrax den ftorm met meer gewelds hervatten, En booren door de breuck in Stad, die open leit. Ick zie, hoe 't grimmigh zwaerd langs marckten ftraeten weit, En neervelt, wat het vind. ick hoor ons vrouwen krijten. 'k Zie dochters aengezicht en bloote borften rijten,
Met hangende perruick gefchonden en gefleurt.
Ick zie dees Stad in brand, en als een kleed gefcheurt.
Nu zal ons Beeck van't bloed der menichen overloopen.
Men fluit de poort vergeefs, de muuren leggen open. -
Bur. Godvruchtigh Licht, verlichthet volck met uw gebed^ Wy knielen al met u, en hopen op ontzet.
Aer. Aendachtige gehieent, hou op, houopvanichreien; Ick zie, om 't hoofd van 'tlijck, een vlam van tongen weien,
En lecken Uríuls kroon, ay zie, hoe fchoon het fpeelt.
Ick zie noch meer, een wolek, die zich daer boven deelt,
En zwanger van Gods glans vaft arbeid door te breecken.
Schep moed, mijn volck, fchep moed. dit is geenydel teecken.
Wy zijn airee verhoort, nu langer niet gefchroomt.
De wolek gaet op. wat Zon of hier te voorfchijn koomt ?
Wat ftarren of dit zijn, die voor en achtefekrielen >■
Gewis 't is Urfuls geeft, beftuwt met Martelzielen,
H ¿ ' Mee·
|
|||||
|
Μ Α Ε G H D E N.
|
|||||
|
Met zoo veel duizenden, als flus gefneuvelt zijn.
Ick ken die Kruisbanier. 't is ipoock, noch droom, noch ichiju. Wy weckten haeren geeft met ons eendraghtigh fmeecken. Ζ y wenekt ons. luifter toe. daer vangt zy aen te fpreecken. SINT E URSUL
GHy Agrippiners, ilaeckt dit jammerlijck geiteen.
Ick hebbe op uwen muur met al mijn heir geftreêu, En ging dien Dwingeland in zijne tent beftoocken. Al 't leger vlught met hem, en is voort opgebroken. De blixemftrael, die brand in alle hutten fticht, Vergunt den Hun geen' tijd, dat hy zijn hielen licht. Ganich Keulen, met den dagh in 't leger uitgevallen, Sleept eenen grooten roof in zijn verlofte wallen. Die woedende Tyran, zoo wijd en zijd gevreeft, Zal's nachts, in 't bruilofsbed, op 't vrolijckft van zijn fèeft Smoordroncken van den wijn en 't bloed, allengs gedroncken, Daer zijn beftorve bruid hem reutlen hoort, na 'et roncken, Haeft braecken 't godloos hart, en fmooren in zijn bloed, Dat tegens Chriftus Kerck, en Gods autaeren woed. Laet u 't geleden leed noch jammer niet bedroeven. God wou uw hart door 't vier des oorlooghs dus beproeven* Beitelt ons lichaemen ter aerde, zoo 't behoort. De hemel ial uw' Dom, uw Raedhuis, en uw poort, Van hier, in tijd van ramp, en tegen fpoed, vertrooften. Verwacht in uwen fchoot het Drietal, dat van 't Ooften Zich boogh voor d arme kribbe, en offerde zoo mild j Drie Kroonen dan gevoert in eenen rooden ièhild : Drie Kroonen zullen braefop onze Armijnen paften. Ick zie der muuren kreits hoe langer wyder waflên, Door allerhande ramp; d'AertsbiiTchop, in dèn top Van 't Keizerrijck te keur, om een' gekroonden kop; En 't Heiligh Agrippijn, door tegenfpoed verzochter, Volharden, ah een echte oprechte Roomiche Dochter. 4er, Ver-
|
|||||
|
'. Treurspel."
¿er. VerîoiTer, zijt gelooft, die d'eer.behoud ín 't veld,
En Englen zonder tal, en Martelgeeiten ftelt Tot wachters van de Stad. wy buigen ons, wy groeten SINTE URSUL en heurheir. wy offren aenheurvoeten Geen wieroockvat vol reuck, maer 't hart vol danckbaerheid. My dunckt ick zie airee ons veften uitgeleit. Sinte Uriïils Veld daerin getrocken, en begrepen, De Keuliche Maeghden maght van fteenen t'zaemen fleepen, En bouwen haer een kerck, zoo yverigh als oit. Gezegent zy Klemaet, die Gods gebouw Voltoit. Drie zilvre tomben, rijck van Indiaenfch gefteente, Begraeven in 't autaer, beveelt men haer gebeente, 't Lijck van Cyriacus, en 't lichaem van Konaen ; Waeropmen, onder fpel en koorgezang, voortaen» Den hemel eeuwigh danckt, met heilige offerhanden, Daer guide kandclaers, daer guide lampen branden. Noch feeft noch ommegang ontfta dees Maeghdekercks Daer elck haer ruftbed hebbe, en haer gewyden zerck. Men bergh al 'toverfchot in eene goude kamer; En haer gedachtenis zy Keulen aengenamer Dan endelooze fchat : maer d'afch, en Maeghdeftof Zich fpreiende, vereifcht een grooter ke* reckhof Dan d'aldergrootfte Stad. men grabbelt om dees bloemen. De Teems zal zelf een ftad naer een der Maeghden noemen. Zoo leven, na de dood, die 't leven hier verfinaên. Zoo koomt de glori t'huis, die naer geen glori ftaen. EYND E..
|
|||||
|
H 3 Op
|
|||||
|
Op de Tweedraghf
DER
CHRISTE PRINCEN.
AEN
Iefus Chriftus·
DE ChriftePrincenzittenvaft
Malkanderen in 't hair. Ganich Chriftenrijck vervalt in laft, En 't uiterfte gevaer ;
Als 't ichip dat met gekerfden maft Flus fchipbreuck lijden zal. En drijft naer lager waL De felle Turck, die Chriftus kruift?
Ziet ons krackeelen aen.
¿TErfvyand lacht nu in zijn vuift, . En hoopt den klaeuw te flaen
Van bloed geverft, van ftof begruift-, In 't hart van 't blind gevecht,
Dat hy 't gefchil beflecht.
Zoo 't
|
||||
|
Zoo 't hem gelucken mach naer wenfch
Met zijnen woeften hoop,
Dat hy 's geloofs verzwackte grens Op 't ongezienfte /loop,
En vel en vil zoo menig h menfch ; Help God ! wat wil 't een dagh
Van rouw zijn en bekiagh.
Gelijck een ingeborften ftroom
Zal 't ingelaeten heir
Verdrencken al den Duitichen boom, En bruizen als een meir,
En ipoelen den bebloeden toom Te Keulen in den Rijn,
Die zàl zijn wedde zijn.
Zelf d'andre weereld (daer men met
Den hoofde nederwaert
De voeten tegens d'onze zet ) Zal hooren.al vervaert,
Hoe wy door 't zwaerd van Machomet Gevallen zijn, ten fpot
Der vyanden van God.
Dan
|
||||
|
Dan voelt men hoe men heeft gefaek.
En uit den Burgertwift
En brand verdoemden roof gehaelt, En wolven opgehift
Naer Chriftus ichaepskoy : dan betaelt Men zelf zijn eige roe,
En ichreit en zucht zich moe.
O J e s υ s, keer dit voorípoock a£ '
Verdrijf die duyftre wolck.
Herplant veel eer op 't heiligh Graf Door uw geloovigh volck,
Den Turcken totgherechte ftraf, Den ftanderd van uw' naem,
Op dat zich cTafgrond ichaem.
Op dat die bloedhond, yeders vloeck,
Met ingetrocken ftaert
Gelijck een rekel Mecha zoeck, En aen zijn eigen haerd
In eenen onverlichten hoeck Zich uitftreck, naer zijn' luft,
En laet uw Rijck in ruft.
t'Amfterdam, Gedruckt by Dominkus vander Stichel,
|
|||
|
ROZEMONT.
Τ %E V \S Ψ E L.
HET EERSTE BEDRYF.
Paufelijcj^ Geßmt.
En manshart kropt zijn nijt, die uitbarft by de vrou-
wen . Sophia, watalleets hebt ghy Godts Kerck gebrou- wen, Met eenen íchimpícheut (ach een ichimpwoort vry gering) Die Nariès, door het hart, aen zijn vijf zinnen ging,
En, als een pijl, uw tong zoo los en bits ontglipte ,· Waer door zijn eerfte trouw, uit wraeckzucht overwipte, En ichende Alboin, der Langebarden hooft, Den Roomichenophetlijf. Italie berooft, Geknevelt, afgebrant, geichoren, en geichonden, Van Got, Alaen, en Hun, gevoelt, in veriche wonden, Helaes ! een' nieuwen flagh, van d'overfnootite fraet, Die, van het Baltifch ftrant, zich had met hracht gezet In 't vet Pannonie ; van waer zy, met dees vreemden, ! Avaer, Bulgaer, Sarmaet, en Sax, op al de beemden Van Po en Arnus viel, in een veel eedier wey, En aen de woleken dieef dit jongfte lantgefèhrey. Sophia, oordeel nu, of ghy wel, by uw leven, Dit opgezette web van Narfes af zult weven. Dit aes ( van dien befneên gebezight tot een' toom Der Gotten, reis op reis ) regeert nu aen den ftroom I Des
|
||||
|
Des Ticiners, op 't hof 5 gebiet, dat elck dit kenne,
En drijft, tot voor de poort van Rome en van Ravenne,
Juftijns bezettingen te fteên en floten uit,
En niemant heeft het hart dat hy dit euvel ftuit :
Want wat quam Ticinum zijn tegenftant te ftade,
Als, 't na drie jaer, zijn poort opzette, ter genade
Des wreeden Langebarts, die met dat gruwelwoort
Zijn zwarte ziel verzwoer aen 's overwonnens moort ?
En zeker, had het paert, ten intre van de wallen,
Uit mededoogen, niet dien vloeck te voet gevallen ;
De ftadt waer ree, in bloet en roock en vier, vergaen,
Vergeten ·. en geen menich zou Ticinum zien ftaen
Ter ftede, daer 't noch ftaet, om onder 't juck te zweeten.
Oock hebben dierte en peft ons zenuwen geileten :
En yder lants-aert v.an dit mengfel maeckt zich fterck,
En acht zich mans genoegh, ganfch Kriftenrijck een werck
Te roekenen, dat niet kan worden afgeiponnen,
Als met een' zwaren toght. De Gotten, in Narbonne,
En Sparde, en oock de "Hun ( die fterck den Donaükant
Voor Alboïn bewaeckt , in 't ingeruimde lant )
Beloofden, op zijn trom, in 't harnas aen te ftappen.
Vier Franfche Koningen, ontzaghbre zwagerfchappen,
Hanthaven deièn Vorft, in 't overheert bewint,
Uitgunfttotd'eerftevrouw, hunzufter, Klotiuint;
Hem van Klotaer, in echt en eigen, opgedragen,
Om zoo veel dapperheên, getoont in trotiè flagen :
En wat'er overichoot, na'et flaen van Koenemont,
Wiens bloetzijnkoetsherwarmt; dat berghdezichterftont,
Uit ichrick, in zynen eedt, en volléghde te gader
Den man van Rozemont, zoo trouwlijck als haer' vader.
Wat refter, tegens dit onkneuf bare aertsgewelt,
Voor ons, dan dat men Godt, die 't onweer wetten ftelt,
Geduldighhjck het ftuur des Rijcks bevele, in 't midden
Van 't bulderen -, en, met fchenckaedje fchatting bidden,
Terwij1
|
||||
|
Terwijl vermurwe en flreel dien grooten Dwingelant,
Tot hindring van meer quaets : waerorn ick, een gezant
En mont van Paus Joan, ten dienft der myterkroone,
Van Ticinum den Vorft hier navolgh, te Vérone ;
Alwaer dees onderdruckte en bange burgery
Dien Heiden vieren ziet het vrolijck jaergety
Der zege, op Audoïn, in 't bloedigh velt, bevochten.
O Heilant, wil ons eens van deze Iantgedroghten
Verloflen, door de vuift van een' rechtichapen heldt.
Maer och ! ghy meet het perck van elck iàizoen, en fmelt,
Wanneer uw zon genaeckt, dees íneeuwjaght uit den Noorden«
't Is u bekent, of Godt met Langebartiche koorden
Het Ooften temmen wil, van wien het Weiten lijdt
Meer wrevels en meer hoons dan oit van Geet, of Scijth:
Want of de Bofphorus braveert het hooft der vlieten,
Den Tiber, lang verdruckt, 't zal Godt in 't endt verdrieten.
Godt vry 't Latijnfche Recht, fchuif 't Griexfche juck van hier 7
En fmijt ( behaegh het hem) dees lantroede eens in't vier.
|
|||||
|
De volgende Perfonagien keren hun rel.
|
|||||