Ik hoop dat men my niet van verwaandheid zal verdenken, omdat ik een treurfpel heb durven vormen van een onderwerp hetwelk de Franfche dichter Cr�billon reeds behandeldnbsp;had: zie hier wat my daartoe heeft aangefpoord.

Het heeft my toegefchenen, (dit zy gezegd met al den eerbied dien men de nagedachtcnisfe diens vermaarden treur, fpeldichters is verfchuldigddat Cr�billon niet gelukkig ge-weest is in het vervaardigen van zynen idomen�us, vooral opzigtelyk de keuze der werkraderen welken hy �er innbsp;beweging heeft gebragt: een byverdiehtfel van eene prinfesnbsp;welke de dood haars vaders poogt te wreken, die rechtvaardig om muitery is geflraft geworden, en eene medeminnarynbsp;omtrent die zelfde prinfes tusfchen den koning en zyn�zoon,nbsp;verduisteren alle oogenblikken de hoofddaad, welke beftaatnbsp;in de vervulling der gelofte van Idomen�us; daarby, zynenbsp;zonderlinge minnedrift verlaagt het karakter van dien onge-lukkigen vorst en vader, die zich gantsch niet in een� toe-ftand bevind om verliefde neigingen gehoor te geven, en denbsp;oude SophronimuB vraagt hem w�l met reden:

A 3 nbsp;nbsp;nbsp;HoeJ*

n nbsp;nbsp;nbsp;VOORREDE.

Die ge, om uw� hoogen roem, moest hebben afgeweerd? Telt ge onder z� veel leeds, gy, fchrikvan�tmagtigTroje,nbsp;Eene ydle liefdepyn waaraan ge u geeft ten proojje ?

Waar is die koning dan, wiens glori zyn gedacht Te boven ging, wiens deugd als godlyk wierd geacht.

Zie daar het vcrwyt dat de aanfchouwer z�lf aan Idoiuc-n�us, en gevolglj'k aan den dichter, die hem verlaagd heeft, kan doen. Ik zal , in �t voorbygaan , aanmerken dat eennbsp;vader , medeminnaar van zyn� zoon , of eene moeder , medc-rainnaresfe van hare dochter, weinig over��nkomstig is metnbsp;de waardigheid des treurfpels, byzonder wanneer die minn�-ry�n flechts byhangfels zyn. Ook vergeten, by Cr�billon,nbsp;op het einde van �t link, de koning en zyn zoon volkomennbsp;dat zy verliefd zyn geweest.

Hetgeen my het minst behaagd heeft in het (luk waarvan ik fpreek, is dat hetzelve eerst aanvangt zes maanden n� denbsp;terugkomst van Idomen�us in Krete , waaruit noodwendignbsp;voortfpruit dat de eerste aandoeningen des vaders by de ontmoeting van zyn� zoon reeds zeer verflaauwd moeten wezen;nbsp;het is deze zelfde ontmoeting welke Cr�billon verzuimdnbsp;heeft, en welke ik op het tooneel heb willen brengen: datnbsp;ontzaglyk oogenblik, dat een' geheel nieuwen toonceiftandnbsp;oplevcrt , en dat zowel de perfonaadjen als aanfehouwersnbsp;.verbazen moet, heeft my het meest van alles doen befluitennbsp;om, ni Cr�billon, het treurfpel te vervaardigen hetwelk iknbsp;bydezen breng onder de oogen des publieks. Ik heb innbsp;:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�t minst

R R E D E.

t minst niet het werk van den doorliichtigen dichter van Rhadamistbus en zenobIa pogen te vernederen, ennbsp;ik ben niet verwaand genoeg om te gelooven dat ik beternbsp;heb gedaan dan hy; doch ik vici my, gelukkiger dan mynnbsp;v��rganger te zyn geweest in de keuze der middelen welkennbsp;ik in het werk heb gefteld.

Het onderwerp van inoMEN�us , hoewel zeer dramatisch , is vry ongunstig voor de behandeling, zynde weinig uitgeftrekt, en bevattende Hechts drie tooneelmatigo fituati�n ,nbsp;te weten, gezegde ontmoeting van vader en zoon, de ontdekking van �s konings gelofte aan zyn� zoon, en het oogen-blik der offerhande: het is hierom dat ik myn Huk Hechts innbsp;drie bedryven heb verdeeld, ten einde in elk bedryf eennbsp;gedeelte der hoofddaad te brengen , die weinig vatbaar isnbsp;voor byverdichtfels j want hoe toch met byzaken een gevalnbsp;te overladen, dat uit zichzelven z� aandocnlyk is, en waarinnbsp;de deelneming altoos moet nedcrkomen'op vader en zoon,nbsp;welken men geen oogenblik uit het gezigt moet verliezen!nbsp;Ik heb �er echter ��k een byverdichtfel aan toegevoegd, na-mciyk, de minnary van Artheraon en Aze�de, ten einde geennbsp;Huk zonder vrouwen te leveren ; doch ik heb , door datnbsp;zelfde byverdichtfel, den toclland van Idomcn�us en Arthe-mon noch pynlyker willen maken , en ik heb zorg gedragennbsp;dat hetzelve volftrekt noodzakelyk ware voor den knoop ennbsp;de ontknooping der dramatifche handeling. �

Houden wy ons noch een weinig bezig met de befchou-wing van het onderwerp van Idomen�us, betrekiyk deszclfs zedelyk gewigt. Men weet dat �er in de gewyde gefchiede*nbsp;nisfc een foortgelyk geval van Jefta beftaat, die, ten gevolgenbsp;eener door hem gedane gelofte ter winning van een� veldHag ,nbsp;zyne dochter Gode op�fferen moet. Wat verfchil , onderms-,nbsp;fchcn, leveren ons Idomen�us en Jefta op, indien men d�nnbsp;godsdienst der twee vaders en de by�mftandigheden gadeflaat!nbsp;Idomen�us handelt in de duisternis der afgodenleere , ondernbsp;de onhcrroepeiyke wetten van een noodlot dat hy eerbiedigt;nbsp;zyne g�den zyn , op zyn best genomen. Hechts vorsten dienbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da

de fterflyke vorsten overtreffen, niet in deugden, in uitmuntende hoedanigheden, maar alleen in duurzaam beflaan en in voorzienigheid ; Jupiter is hun meester en de magtigfte vannbsp;allen; doch hyzelf is ondergefchikt aan de wetten van datnbsp;onbcgrypelyk noodlot, dat dus all��n de wezenlyke godheidnbsp;is. De heidenen zelven overladen alle oogenblikken met denbsp;hoonendffe fcheldwoorden die g�den welken zy wierook toebrengen , gelyk men zulks by fchier alle de dichteren dernbsp;oudheid vind; en men kan geen fterker bewys van die verregaande losbandigheid hebben dan in de2e vaerzen van dennbsp;riLOKTF.TEs van Sofokles, door De ia Harpe overgezet,nbsp;waar Filoktctes tegen Pirrhus zegt:

Hetgeen echter eene zeer vreemde tegenftrydigheid met dezen bitteren fchimp oplevert, is dat^ die zelfde Filoktetesnbsp;een oogenblik daarna tegen Ulisfes zegt:

Men ziet dus dat Idomen�us, als heidcnsch vorst, zeer w�l aan zulke g�den menfehenbloed ten offer kon bieden , opdatnbsp;zy hem aan het gevaar, dat hem bedreigde, deden ontkomen,nbsp;dewyl zodanig bloed on�phoudlyk op hunne almren vloeide,

' V o o R R E D �. nbsp;nbsp;nbsp;i�x

in die heilige tempels die niets anders dan onreine flagthui-zen waren; maar die vorst kan, om zyne gelofte aan Neptu-niis, van onbedachtheid vvorden befchuldigd, iets hetwelk ik hemzelven aan zyn* zoon bekennen doe:

En de oude Thelestor maakt vmrvolgens deze aanmerking, die de geheelc zedcicere van het (luk bevat:

Die , mooglyk nooit voorheen door eeuig� mensch gedragen , De volgende eeuwen noch van zich zal doen gewagen:

Ais hy, die zich misleid, z� zwaar een� weedom torscht, Wat zal dan �t wee niet zyn van een� misdadig� vorst!

Als koning, als mensch, is hy fcluildig jegens zyn volk en jegens de menschlykheid; doch als heiden, als aanbidder vannbsp;bloeddorstige g�den,is hy zulks alleen omdat hy hen onfchul-dig bloed heeft beloofd. � Laat ons nu tot Jefta overgaan.

Deze erkent en aanbid den ��nigen waren God, den Schepper des heeiais, het algoedc en rechtvaardige Opperwezen , welks geboden, den Isra�lliten opgelegd , hen wel uitdruklyknbsp;ontzegden op de altaren menfchelyke offers te dagten: dusnbsp;maakt Jefta , door zyne vermetele gelofte die geboden overtredende , zich al dadelyk misdadig jegens de Godheid, aannbsp;wie zyne olferhande nooit behagelyk kan zyn. Idomcndiisnbsp;word, in zynen godsdienst, ftrafwaardig, indien hy zyne gelofte niet vervuld; integendeel vergramt Jefta, in den zynen,nbsp;noch fterker de godlykc rechtvaardigheid, zo hy zyn woordnbsp;geftand doet, al wave het zelfs dat het zyne eigene dochternbsp;niet betrof.

D E.

Befchouwen wy verders de zeer verfchillende bewecgredd-nen welken die twee legerhoofden doen handelen, en de gevolgen welken daarii'it ontdaan. Idomcn�us keert als overwinnaar weder, hy herziet zyn vaderland, doch hy vermag �er niet te landen uit hoofde van een� geduchten ftorm, dienbsp;hem en alle de zynen dreigt in de zee te zullen bedelven,nbsp;en het is zowel om hun leven als het zyne te behoeden, datnbsp;hy in dezen hoogen nood de gelofte doet van ��n� enkel�nbsp;mensch te zullen op�lFeren om e�n geheel leger te bevryden;nbsp;in zyne daten teruggekeerd, moet hy zyne belofte vervullen,nbsp;wil hy al zyn volk het offer niet doen worden van zyne onbedachtzaamheid , en van de gramfehap des hemels, die Kretenbsp;verwoest. Wat nu Jefta betreft, die veldheer doet zyne gelofte alleen in hope van de overwinning te behalen en uitnbsp;hoogmoed om zegevierend in zyne dad te keeren; hy keertnbsp;�er werklyk, en, zo hy aan zyne, de Godheid hoonende,belofte niet voldoet , fpruit daariiit hoegenaamd geen kwaadnbsp;voor de ingezetenen voort; w.ant zyn ongeluk is dechts cenenbsp;bloot huishoudelyke zaak , welke alleen hem in het byzondernbsp;betreft, en waaraan het lot des volks in geenen deele is verbonden., Dierhalve dan zyn de omdandigheden dier beide vaders geheel verfchillende , en dit heb ik pogen aan te toonen.

Ik zoude dan nimmer Jefta ten tooneele hebben durven voeren, gclyk andere toonceldichters zulks hebben beproefd:nbsp;z� zeer de gefteldheid van Idomen�us gefchikt is om fchriknbsp;en raedelyden te doen ontft.aan , en eene gewigtige zedelesnbsp;voort te brengen, z� zeer moet die van Jefta afgryzjng ennbsp;verontwaardiging verwekken, zonder dat zy ons de belang-ryke bcfchouwing van den val der grootheid bied. Idome-j��us is een groot monarch, een doorluchtig lyder, een voorwerp, het treurtooneel ten v'oile tvaardig, en Racine heeftnbsp;w�l gelyk als hy, in zyne fedra, Thezeus laat zeggen:

zal

voorred t.

zal men, in het voorbygaan , befpenren dat twee toonecl�n-derwerpen , in den grond elkander gelykende, geheel door by�mftandigheden kunnen verfchillen, en dat bet cene zeernbsp;gefchikt ter bewerking kan zyn, terwyl het andere niets dannbsp;moeiiykheden oplevert, die deszelfs behandeling verhinderen. ��nbsp;Keeren wy weder_ tot myn eigen werk. Ik heb getrachtnbsp;myn ftuk z� treffend voor het tooneel te maken als mogelyknbsp;ware , en �er al de beweging in te brengen welke het onderwerp my toefcheen te gedoogen : na de groote lesfen en tref-lyke voorbeelden, door Voltaire ons gegeven, voldoet hetnbsp;niet meer niets anders dan lange ��ntoonige tooneelgcfprek-ken te vervaardigen , behelzende uitgezifte redeneringen vannbsp;ftaat- en zedekunde, en liel'deverklaringen in vollen vorm,nbsp;waarin de ,, wreede prinfes welftaanshalve , de wenfehennbsp;tegenftaat van den �wreeden prins,� die haar een moordendnbsp;ftaal aanbied om zich van haar te doen doorfteken, offehoonnbsp;hy te .voren zeer w�l bewust is dat zy haar gewaad niet metnbsp;�het bloed baars minnaars zal willen bevlekken. Het treurfpelnbsp;moet verfchriklyk wezen , of hetzelve is geen treurfpel ; hetnbsp;moet daad en tooneelbeweging hebben, of hetzelve is nietsnbsp;anders dan een in famenfpraak gebragt vertoog , waarin , naarmate van den aart des onderwerps , de hartstogten wat meerder of wat minder fterk kunnen fpreken. Zodanige ftukkcanbsp;zyn altoos m��r gefchikt om gelezen dan vertoond te worden , byzonder in oenen tyd waarin men niet dan te dikwerf, op het tooneel, de woeling boven de bondigheid dernbsp;redenering ftelt.

Indien ik alle mync zorgen heb bedeed oni het karakter yan Idomen�iis te veredelen, indien ik hem altyd heb afge-beeld. als een� waar� heid, als een� groot� koning , als een��nbsp;gevoelig� vader; ik heb hem echter niet als een� volmaakt^nbsp;racnsch willen voordragen ; in tegendeel heb ik zyne deugde�nbsp;gefchaduwd door eene tint van die trotschheid, welke nietnbsp;dan te menigvuldig voortfpriiit uit eene lange opvolging vannbsp;gelukkige ondernemingen en uit eene groote vermaardheid , ennbsp;hierin heb ik my geregeld naar deze les van Boilcau:

Tou-

Het is deze trotschheid van Idomen�iis, welke hy na zyn� verbazende val afzweert, die het zedelyk gewigt van het ftuknbsp;vermeerdert, en die hetzelve des te belangryker kan doennbsp;zyn voor de geenen, die behagen vinden om de broosheidnbsp;der aardfche grootheid en de wisfelvalligheid der fortuin tenbsp;befchouwen.

Alle de perfonaadjen dezes trcurfpels zyn deugdzaam ,doch zy zyn het niet allen evengelyk, eentoonigheid welke mennbsp;noch md�r dan alle andere gebreken moet vermyden , naardien zy tegenftrydig zou wezen met de oneindig afwisfelendenbsp;natuur, en de menfehen anders zou vertoonen dan wy hennbsp;in de fanienleving ontmoeten. -Ik heb niet, op het voorbeeldnbsp;van Crdbillon, een� verrader willen invoeren, die des ko-nings geheimenis openbaarde aan het volk; v/ant ik heb vermeend dat de fluijer des geheims, bedekkende de keuze vannbsp;het offer door Idomene'us beloofd, een� nieuwen graad vannbsp;belang aan het tooneel der ontknooping zoude geven; ooknbsp;heb ik begrepen dat het de vader zdlf, en niet een ander,nbsp;diende te wezen die den zoon de bekentenis van zyn lotnbsp;moest doen : deze verfchriklyke ontdekking maakt het grootenbsp;tooneel uit van het ftuk, en dit is weder een der gelukkigenbsp;tooneelftanden welken Crdbillon heeft gemist, die aldus hetnbsp;aandoenlyke �ervan heeft verloren. Het is in dat zelfde tooneel, (het derde v.in het tweede bedryf,) dat het ontworpen huwelyk van den zoon van idomendus met de dochternbsp;van Agamemnon den toeftand van Arthemon noch knellendernbsp;maakt; en deze, zo ik vermeen niet ongelukkige, vindingnbsp;heeft my, in den verderon loop van bet ftuk, noch veelnbsp;voordeel gegeven, dewyl zy de hartstogten in eene fterkerenbsp;beweging heeft gebragt.

Hoewel , in dit ftuk, de voorftelling des tooneels in het tweede bedryf van die der twee anderen verfchillende is,

heb

VOORRE

lieb ik echter den regel der ��nheid van plaats niet overtreden , dewyl de oever der zee, alwaar een gedeelte der handeling voorvalt, dicht by de ftad is, alwaar het anderenbsp;word voorgefteld, en �er Hechts een paar fchreden te doennbsp;zyn van het ftrand naar het paleis van Idomen�us. Het isnbsp;niet de ��nzelvigheid der fchermen die de ��nheid van plaatsnbsp;in een tooneeliluk tiitraaakt , en het is genoeg dat men dienbsp;bepale tot den omtrek alwaar men aanvangkelyk de plaatsnbsp;der handeling ver�nderilelt: de beste toonceldichters fchynennbsp;van dit gevoelen te zyn geweest; en het is my altyd voorgekomen dat Du Bclloy, in zyn treurfpel zelmire, doordien hy den regel dier ��nheid te ftriktlyk heeft opgevolgdnbsp;gehad, zichzelven in moeilykheden heeft gewikkeld, hebbende hy aan den oever der zee verfcheiden tooneelen geplaatst, die redelyker wyze niet anders dan in het vorstlyknbsp;paleis moesten worden gefpeeld.

PER-

IDOMEN�US,

KONING VAN K R E T E, TREURSPEL.

EERSTE BEDRYF.

Het tooneel verheeld den oever der zee; op de ��ne zyde, in het verfchiet, worden de murennbsp;van Gortina gezien.

�t V erfchriklyk llormgeweld is eindlyfc aan �t bedaren. En Kretes bange kust is vry van �t wo�n der baren:nbsp;Dit witbefchuimde ftrand, aan �s hemels toorne ontgaan,nbsp;Toont nergens ons gezigt de minste fchipbreuk aan;nbsp;Maar weet men of Neptuin, fchoonhy ons eiland fpaarde,nbsp;Idomen�us ��k naar onzen wensch bewaarde ?

Myn vader! 6 myn vorst! zyt ge, in decs nacht van wee, Het lot, dat u vei'volgt, ontkomen langs de zee?

Zal �t godendom, deez� dag, my gunstiger gedenken. En, na tien jaren tyds, dien vader wederfchenken?

Deugdlievende Arthemon, om eedlen aart geacht, -Rechtfchapen zoon des heids, door ons met drift verwacht! Ja, gy zult hem herzien, zo �s hemels gunstbetooning

IDOMEN�US,

Uw tedere oudermin moog� llrekken ter belooning. Eer zich de dagtoorts in de golven heeft gebluscht,nbsp;Wierd onze vloot befpeurd niet verr� van deze kust;nbsp;Doch fpoedig zag men haar door ftorm en nachtverfpreiden.nbsp;En ons verwinnend heir bleef noch van ons gefcheiden.nbsp;A R T H E M o N.

Die wydvcrmaarde vorst, die, grootsch, v��r Trojes wal, Aan Agamemnons eere en krygsda�n zonder talnbsp;Zyn lauwren heeft gepaard, zou dan in �t hart der golven,nbsp;Met al zyn� heldenroem, voor eeuwig zyn bedolvennbsp;Spaart ons, geduchte go�n ! z� groot een�ramp en druk!nbsp;Schenkt.my, in �s vaders arm, het langverwacht geluk.nbsp;Dat, by een wanklc hoop, altyd myn ziel ontvliedde,nbsp;En dat ik vruchtloos zoek in �t hart van Az�ide!

Vergeefs wierd n�ch uw oog door veinzery verblind. Die telg uit Minos ftam, waar�it wy beiden fproten,

� Heeft gaven die op �t hoogst der deugden glans vergrooten; Haar lieve eenvouwdigheid , haar zagtheid van gemoed,nbsp;Verleent haar fchoon een� zwier die�t heerlykst pralen doet:nbsp;Mispryst gy dat een drift, waarvan myn zinnen blaken,

� Voor myn gevoelig hart haar moest aanbidlyk maken* Ik, fints onze eerste jeugd, haar byzyn reeds gewoon.nbsp;Vond my allengs geboeid door haar ontluikend fchoon;nbsp;En, mag inyh hart geloof aan zyne neiging geven.

TKE�KSPEL,

Nochtans is myn geluk onzeker tot deez� Hond: Helaas! ik hoop vergeefs op �t heilrykst echtverbond.nbsp;Zolang my �t afzyn grieft van een� beminden vader:nbsp;�kBen zoon en onderdaan;�twe�rhoud my all�te gader.nbsp;Ontzag, gehoorzaamheid en voorbeeld van den pligt;nbsp;Ja, fiddrend� breng ik my de toekomst voor �t gezigt.nbsp;Idonien�us aart is u, myn vrind ! gebleken:

De vorst is billyk, goed, maar ftreng in�tvonnisfpreken ; Kan ik my vleijen dat, gekeerd zynde aan dees kust,nbsp;Hy llemme in eene keur die hem niet was bewust?nbsp;Zal die beroemde held, die Trojes glo�nde wallennbsp;Ter wraak�van Spartes vorst en Griekenland deed vallen,nbsp;Aanfchouwen zonder fmart dat zyn onwaarde zoon,nbsp;Die, kwynende als een flaaf, zyn� ftam verftrekt tot hoon,nbsp;Daar hem geen andre prys beweegt tot zegevieren,

De liefdemirthen Helt verr� boven de eerlauwrieren? Als ik �s verwinnaars vaan alom zal wappren zien.

\^err� zy van my de taal die fnoode vleijers fpreken; 3yze!f, gy gruwt daarvan; uw goedheid, my verklaard,nbsp;i^erfmaad myn� ouderdom noch myn� oprechten aart.

Ik zou, indien myn hart het uwe moest we�rflreven, 5lechts op een� Itrengen toon u zulks te kennen geven jnbsp;Vlaar wat is uw vergryp? Zou reine liefdepynnbsp;5y mensch- of godendom ooit doemenswaardig zyn?nbsp;De zedige Az�ide is uwer waard�, te gadernbsp;Vlet u uit vorstlyk bloed; en uw doorluchte vader

IDOMEN�US,

Gaat zeker niet de keuz� van �t jeugdig hart te keer. Dat wel de liefde hoort, maar ook zich wyd aan de eer.nbsp;�t Strekt u,zo �t fchynt, totfinart dat gy in de oorlogsveldennbsp;Idomen�us naain, maar d�uwen niet hoort melden,

Stond u de weg dan vry naar d�overzeefchen wal ? Wanneer die vorst vertrok om �t Griekfche volk te wreken.nbsp;Waart gy ter naauwernood de kindsheid eerst ontweken,nbsp;Daar uwe zwakke hand noch vruchtloos onderftondnbsp;Zyn alverwinnend zwaard te heffen van den grond, (ven,nbsp;Maar,wat heeft fintsuw moed,door�t vuur der jeugd gedre-Een fchoon v��r�itzigt der beroemdfte da�n gegeven.nbsp;Toen �t magtig rooversrot, aan onze kust geland.nbsp;Door uw heldhafte vuist met kracht wierd overmand!nbsp;U# heilryke oorlogsdrift, tot hun verderf ontftoken,nbsp;Heeft, daar ge uw zwaard beproefde, een fchuldigbloednbsp;doen rooken;

Ik deed myn� pligt. Dat me ��ns het glansryk veld van eer Door �t lot ontfloten zy; en �t zal my hoogst verblydennbsp;Dat ik myn llroomend bloed aan�t heil des lands moog� wy-�k Min Az�ide te�r, en ik verklaar zulks vry, (den:nbsp;Maar 't welzyn van den ftaat is my zo lief als zy.

Ik, erfgenaam des troons, moet my dien waardig toonen. 6 ! Dat der g�den gunst, als zy myn� wensch bekroonen,nbsp;D�or �t fparen van zyn� vorst dit volk gelukkig maak�.nbsp;En ik Hechts fta ten doel aan hun geftrenge wraak!

TREUASP�

Ik weet dat Arthemon getrouw is aan zyn pligten: Haast loont het godendom uw yvrig deugdverrichten;nbsp;Des grooten Minos bloed is dierbaar aan de go6n :nbsp;Voorzeker fparen zy den vader en den zoon.

Nochtans, C^tiet finart, 6 prins! moet ik het u verklaren Dit volk verdient niet veel y daar �t morrend uit durft varen.nbsp;Zo groot een liefde en deugd als gy hen blyken deed:

� Wanneer toch zullen we ddk van zyncn roem getuigen ? �Moet Minos kleinzoon dan,op �t Frygiaanfche ftrand*nbsp;� Al �t bloed van Kretes volk doen flroomen in het zand ?nbsp;� Zal, na tien jaren tyds, ons oog h�n niet zien keeren,nbsp;�Die llreden voor de zaak van andere opperheeren?nbsp;�Maar zeker zyn zy dood: reeds is aan verre kust,nbsp;�Of in den fchoot der zee, hun leeftoorcs uitgebluscht.nbsp;�Verkiezen wy een� vorst,die ons beltiere als vader,nbsp;� Een�vorst,die weldoend� hoor�naar aller wensch te gader,nbsp;�Wiens milde hand, zo �t lot ooit onze rampen heel�,

� Aan al zyn talryk kroost zyn fchatten mededeel�!� Zie daar de taal eens volks, dooroproerziichtbevangen,nbsp;De keuze van een� vorst doet hen in twyfel hangen:nbsp;De een, u benoemend�, prins! erkent het recht der kroon,nbsp;Dat u verheffen zal op onzer vorsten troon;

Een ander, door een drift uit euvelmoed ontfproten, Eegeert dat Minos flam daarvan worde uitgefloten;nbsp;Noch andren, door �t gevlei van dwaze hoop verblind,nbsp;Verlangen d�ondergang van �t koningklyk bewint,

IDOMEN�US,

En wisfelden welgaarn�, gebelgd om rang�ntbeering, �t ��nhoofdige gezag voor eene volksregeering.

Dit is der muitren doel, dat noch hun brein verwart; Wat toch verwacht men goeds van dier ondankbren hart ?

Hoe doet dees rede.� vrindimyn ziel van gramfchap blaken! De raad, intusfchen , die voor�sryks belang moet waken,nbsp;Zal, door zyn wyze zorg, ontwerpen wederliaan.nbsp;Die, by �s heids wederkomst, weldra in rook vergaan.nbsp;Ikzelf,., Maar, kan het zyn! is Idas hier verfchenen!nbsp;Die krygsman treed gewis hier v��rzyn�meest�r henen:nbsp;Go�n! �k zal myn� vader zien!

De koning, door een� drom van oorlogsvolk omtogen, Is daadlyk aangeland , en zyn godvruchtig hartnbsp;Dankt �s hemels oppermagt, wier gunst ons uitdefmartnbsp;Verlost heeft, en �t gevaar der fchipbreuk deed ontkomen.nbsp;Ons heir, op �t hoogst vcrheugd,kuscht als om llryd de zoo-Die, na tien jaren tyds, zyne oogen zyn tot lust, Cmen,

TREURSPEL.

Waarde Idas! myne ziel moet aller vreugd ontwaren!... Ga heen, Thelestor! vlieg, doe�tvolkby��nverga�ren,nbsp;Ter hulde aan zynen vorst, die, van den boord van �t graf,nbsp;Den zegen wederbrengt aan �t ryk dat hy begaf.

Dat dus het plegtig feest des fchoonften aller dagen Een vaste waarborg zy van �t liefderyk verbond,

Men hoort een veldmuzyk ; de foldaten , krygstrofe�n dragende, verfchynen op het tooneel; Idomen�as', omringd van legerhoofden, by welken Idas zich vervoegt, volgt hen, doch deinst van affchrik terug,nbsp;op het zien van Arthemon.^

r D o ivf � N � � S',

Ikzelf, door fchrik vervoerd. Nu de onverwachtfle fchok myn zinnen gantsch ontroert,nbsp;Kon ik me ontheffen van een aanzyn al te afgryslyk!

Wat dringt u, � myn vorst! tot cene taal zlt;5 yslyk? 2ou ik een voorwerp' zyn waarvan gy gruwen moet ?nbsp;IDOMEN�US, tnet [mart.

Myn vader! ach!... dees heilige eernaam voed Ndch in myn ziel de hoop dat gy natuur zult hooren:nbsp;6! Laat uw hart geenszins hare eeuwige infpraak fmooren!nbsp;Ontfang in uwen arm een� zoon dien gy bemint,

IDOMEN�US, hem altios ontwakende, ^nen!... Het is te veel! myn moed voelt zich door�t leed verwin.

TREURSPE

�! Kort met fpoed den draad eens droeven levens af. Dat ik in naberouw zal liepen tot aan �t graf!

�t Moet alles wat ik hoor verwondring in my wekken. Welk een geheim mag�tzyn dat gy niet durft ontdekken?nbsp;Verklaar my dat geheim....

Helaas! noodlottig Troje! � We�rkomst, al te wreed! gelofte, al te onbedacht!.. �nbsp;Dat my de zee bedolf in �s afgronds duistre nacht!

Beftond ik liefst voor u, voor dezen Haat, niet meer!

IDOMEN�US,

ARTHEMON,

Neen ! ik begryp geenszins van zulk een taal de reden. Ach! vorst! beperk de fmart M'aardoor ik word beftreden!nbsp;Spreek!

Laat me aan �t wee ten doel,hoe wreed en drukkend arthemon.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Czwaar.

ARTHEMON.

Het lot maakt my misdadig.... Ach! waar� �t voor my all��n in foltring ongenadig!

Welnu, myn vorst! welnu! wyl ge u met kracht bedwingt. En my den dolk bedekt dien ge in myn� boezem dringt,nbsp;Befpaar ik my een klagt die niets meer zou vermogen...nbsp;�k Zie reeds van uit de ftad het volk naar �t ftrand getogen,nbsp;Opdat u, volgens pligt, zyn welkomgroet vereer�:

TREURSPEL. 25

DE opperpriester, raadsheeren, priesters, INGEZETENEN, BEVELHEBBERS en soldaten.

V erwinnend ryksmonarch! door Kretes raad verkoren. Moet ik,deez�grootfchen dag,�t befluit diens raads doen hoo-Verlangend� dat myn ftem,nu ons uw komst verheugt,(ren�nbsp;Hier ftrekken moog� ten tolk van zyne liefde en vreugd.nbsp;Hy ftelt in uwe hand den teugel van �t vermogen.

Dat gy had toevertrouwd aan zyn volyvrig pogen: Dank zy der g�den gunst, gyzelf, gy zult voortaaiinbsp;In rust den troon bekleen en hem m��r vast doen liaan.nbsp;Men zal u thans niet meer, aan vergelegen zoomen.nbsp;Ten prooije aan al �t gevaar van kryg en florm en llroomen ,nbsp;Een leven wagen zien dat elk ter harte ging:

Word, minder vreeslyk held, m��r heilryk flerveling. Nochtans, wy moeten ��k den oorlogsroem verderennbsp;Des veldheers, dien de zege in�t eind�doet wederkeeren,nbsp;Die Troje heeft verdelgd, die geen der vorsten week.nbsp;En, door zyn� heldenmoed, Achilles-zclv� geleek;

Die waapnen, rood van �t bloed dertrotfche Frygianen; Maar toon,na �t kloekst befl:aan,dat ge eedler eernaam mint,nbsp;Bsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;En

IDOMENfeUS,

En paar �s verwinnaarsnaam met dien van menfchenvrind. Keer, daar niets meer den glans uws ryksftafs kan vergroo-AIs vader in den fchoot van dierbre huisgenooten. Oen,nbsp;iDOMEN�us, met eene gefmoorde ftem.

THELESTOR.

Ja, myn vorst! en uw doorluchte zoon Erkent de waarde eens naams, z� heilig en z� fchoon;nbsp;Hy, de eer van uwen Ham, bragt ftadig zich te binnennbsp;Een� vader dien hy derfde en teder bleef beminnen;nbsp;Omdwalende aan dit ftrand, beweenende uw gemis.nbsp;Bad hy het godendom voor uw behoudenis.

Myn zoon!... En zou myn mond, als ik natuur beleedig, Ooit durven...? Neen! veeleer zy myne ziel mein�edig!

THELESTOR.

Wat zegt gy, vorst! wat zorg kwelt u dit oogenblik? Wat toch verwekt in u dien onverwachten fchrik?

Hoe! beiden zie ik u met wecnende oogen ftaren! � Hemel! welk een ramp mag deze ontroering baren?

ARTHEMON.

Thelestor! �t is genoeg: eerbiedig hier met my �t Geheim dat �s konings hart dringt tot dees veinzery;nbsp;�k Was hem, op�teerst gezigt, tot affchrik en tot fmarte,nbsp;En hy verftoot my n�ch van �t vaderlyke harte !nbsp;THELESTOR.

TREURSPEL.

A R T H E M o N , in de armen van zyn� vader. Verrukkelykfte ftond, dien ik ooit heb gefleten i

Zy voor altoos vergeten! DE opperpriester, tegen Idomen�us, op eerdnbsp;geflrengen toon.

Rampzalige monarch! moet dan myn Hem, verwoed, Eene yzing doen ontftaan in elks te vre�n gemoed!

6 Dag van misdryf, bloed, en eindelooze fmarte!... �k Verkondig hem, 6 vorst! aan uw weerbarstig harte.nbsp;Alle de perfonaadjen zyn van verbaasdheid getroffen.

Dees nacht, tot eene hulde aan�t weldoend alvermogen, Bood ik, v��r �t hoog altaar des dondei-gods gebogen-,nbsp;Den wierook dien ik hem voor u ten ofTer bragt,

,,SIa op'uw'eiland, god! ontfermende oogen neder! �Geduchte Jupiter! fchenk ons den koning weder!�nbsp;Een vreesfelyk gedruisch doet me ��nsflags yzen-,daarnbsp;De tempel hevig fchud, en �t omgeftort altaar

IDOMEN�US,

Deflervende offervlam naauw�meer voor�t oog laat blinken. En ik dees fchrikbre taal my door de ziel hoor klinken:nbsp;,, Idomen�us keere , aan �t zeegeweld ontgaan ,

ARTHEMON, wf/ eeK� uitwp. (men, All��n door Minos bloed!...Wel 1 mogt men�t fchuldignoe-�kSproot uit dat heerlyk bloed, en durf me�er op beroemen:nbsp;Men ftraff� me 1

De go�n verklaarden my dat wreed geheim niet nader; My is niets m��r bekend.

�k Eisch hem tot rechter , ja! hy kenne inmyzynbloed; �kZal voor diens rechters oog vcrfchynen zonder beven :nbsp;Nooit word een fchuldloos hart door fiddring aangedreven.

Ach! druk niet langer my den dolk in �t ingewand! Ik kan uw kalm gelaat niet aanzien in deez� ftand:nbsp;Verlaat me,uit deerenisiuw aanfehyn doet my llerven!

theurspe

Ontmenschte zoon! begeerde ik dan uw dood ? Heb ik myn gruwzaam lot voor uw gezigt ontbloot?nbsp;arthemon.

Dit zwygen,vorst! dees angst,waardoor gy u voelt fpooren, Zegt my misfchien zo veel als gy iny kunt doen hooren.

Ga heen, myn zoon! vertrouw dat op een� andren tyd Myn hart, aan d�indruk van het te�rst gevoel gewyd,nbsp;U zal ontdekken door w'at fmart het word bewogen.nbsp;Uw heil is �t waardst van all�, ja �t heiligst in myne oogen...,nbsp;Gy allen, Mmndt terftond u weder ftadwaart heen:nbsp;Vertrekt, ik volg u.

iViyn ziel, op �t hoogst verbaasd door 't geen my komt ter Dwingt myn beklemde tong wat zeuitenwiltefmooren.nbsp;�kVrees d��r te zien, � vorst! in uwen tegenfpoed.nbsp;thelestor.

Myn koning! ach! uw oog plengt n�ch een�tranenvloed; Herhaalde zuchten laat ge uit uwen boezem dringen.nbsp;Hoe fel ge u treffen voelt door d�arm der heniellingen.nbsp;Vertrouw ons vry �t geheim van uwe zorg en fmart;nbsp;Ja� uw belangen, vorst! gaan ons op �t zeerst aan�t hart.

Geliefde vrinden! ach! niets keert des hemels flagen. Myne onbedachtzaamheid is de oorzaak mynerplagen;nbsp;�k Beloofde.,.. Wreede go�n! waarom niet, op dien Hond�nbsp;Vergund dat my Neptuin in �t woedend nat verflond?nbsp;De dood waar� �t grootfteheil dat gy my kost verwekken,nbsp;JEn uw barbaarfche gunst moet my ten gruwel ftrekkenlnbsp;Tegen Thelestor.

,Waarmee, door Paris roof, de glori wierd bevlekt Van Atrcus magtig kroost en all� de Griekfche ryken;nbsp;.Verhaastte ik,daar niet meer onze oorlogsmoed kon blyken,nbsp;Myn� blyden wedertogt naar dit gewenschte ftrand.nbsp;Verlangend� we�r te zien myn dierbaar vaderland,

Een volk, reeds veel te lang door zyncn vorst begeven, Een� zoon, door my ontvlugt in �t prilfte van zyn leven.nbsp;Na tien jaar krygsgevaars, voerde Eolus met fpoednbsp;Myn dappere oorlogsmagt we�r herwaart langs den vloed;nbsp;De grootfche lauwerkroon, gehecht aan myn banieren,nbsp;Al golvend� door den wind, vertoonde ons zegevieren.nbsp;Des Idaas hooge kruin, die trotsch naar �s hemels boognbsp;Uit Kretes zanden ryst, treft reeds van verre ons oog,nbsp;En ik, wiens hart zich tot verrukking aan voelt fpooren.nbsp;Mag reeds den lieven naam van vaderland doen hooren:nbsp;Straks word de vloot bedreigd door�tvreeslykst luchtge-De winden loeijen, by het buldrend zecgebruisch; (tuisch;nbsp;E)e dag verdwynt; de nacht rooft ons geheel zyn�luister.nbsp;Daar ze ons, van��n verfpreid, bedekt met aklig duister.nbsp;Des blikfems helle glans ftrekt enkel ons tot licht;

De donder antwoord op den noodfchrecuw, aangevicht Dooreen verbysterd volk, dat, door den ftorm gefcheiden,nbsp;Verr� van �t Kretenzer ftrand defchepen ziet verfpreiden.nbsp;Ach! ik v��rfpeldc my noch wreeder ramp en weetnbsp;�k Verbeeldde my dat ik uit d�afgrond van de zee, (zen;nbsp;Bellraald door�t vlammend zwerk, den naren dood zagry-Myn ziel.hoe vol van moed,moest vandatfchrikbeeldyzen;nbsp;Die ziel, die nimmer dan door eerzucht wierd vervoerd,nbsp;Gevoelde zich voor �t eerst door laffen fchroom ontroerd.nbsp;Daar wy vergeefs met kracht het ftormgeweldwe�rilreven,nbsp;Zyn we allen aan �c gevaar der fchipbreuk blootgegeven.nbsp;Om, in dien hoogcn nood, het wis verderf te ontgaan,nbsp;Roep ik, in �t heimlyk, dus den grammen zeegod aan :

,,Beheerfcher van den vloed! doe ons op Krete landen! � Voer heilryk ons te rug aan de ouderlyke ftranden!nbsp;,,En de eerste fterveling, dien daar myn oog ontmoet,

,, Zal u myn wederkomst vergelden met zyn bloed 1� Naauw� is die zoengelofte uit mynen mond gekomen.nbsp;Of daadlyk word door ons des hemels gunst vernomen:nbsp;De lucht word kalm ; de zee vertoont geen woede meer;nbsp;De dageraad herryst en fchenkt den moed ons we�r;nbsp;Wy zien ten tweedemaal� het oord van ons verlangen;nbsp;Wy landen eindlyk aan.... Dan, hoe wierd ik bevangennbsp;Van onverhoedfehen fchrik! wat yzing, groote go�n!nbsp;M}�n offer komt, helaas!.... en �t offer is myn zoon!

IDOMEN�US,

Wat wanhoop myne ziel, op zyn gezigt, moest treflen. A1 �t gruwzaamst wat de hel den fterfling duchten doet,nbsp;Het drong zich all� op ��ns in myn gefchokt gemoed.nbsp;Indien de hemelmagt, in gramfchap onverbeden,

My �t duister fchimmenryk had levend� doen betreden. Gewis had minder fchrik �t ontroerde bloed geftremd.nbsp;Elk aanblik van myn� zoon maakt my de ziel beklemd,nbsp;Is fcherper dolk dan die, waarme�, ten zoen der g�den,nbsp;Een� vaders eigen hand dien dierbren zoon moet dooden!nbsp;THELESTOR.

Hoe zeer beklaag ik, vorst! dat die noodlottige eed U �t offer maakt eens ramps, onvergelyklyk wreed ! (ken,nbsp;Hoe! de edele Arthemon,wiens trouw z� fchoon mogt bly-Die tedre zoon, helaas! voor �s vaders arm bezwyken!

Neen, nooit, Thelcstor!... neen, veeleerdryft deze hand Myzelv�, voor �t hoog altaar, het ftaal in �t ingewand;nbsp;Eer zal dees kust, verwoest door inlandfche oorelogen,nbsp;�t Puin myns vergruisden troons vertoonen aan elks oogen !nbsp;Wie ? ik, een� eed voldoen die uit verbystring fproot ?nbsp;Geen mensch weet dit geheim, dat ik in �thart belloot:nbsp;Myn vrinden ! u all��n vertrouw ik zulks bydezen.

Zo �t grimmig godendom zyn� wraaklust wil voldoen. Het treffe all��n myn hoofd: dat ik zyn� toorn�verzoen�!

TREURSPEL.

Die Hem, die ons doet beven, Maakt dat ik n�ch de hoop van fier te fneuvlen voed;nbsp;Myn Woed moet ftroomen, ja: het is held Minos bloed.nbsp;IDAS.

Gy fneven! gy, myn vorst 1 wanneer de vreugdbetooning Van�t juigchendKrete blykt om�t w'e�rzicn van zyn�koning!nbsp;Als �t volk het all�verwacht van uw hoogst wysbeftaan!

Zo ik de wetten der natuur z� fnood dorst hoonen. �kWil, liever dan ontmenscht, my Hout mein�edig toonen.nbsp;Menllervel .

Is �t my vergund, dat ik hier voor uw oog, Op dezen droeven Hond, myn denkbeeld uiten moog� ?

�Er zal misfehien ��n middel ons gelukken Om zoon en vader beide aan �s hemels wraak te ontrukken jnbsp;�Er is misfehien een bloed, ons minder van waardy,nbsp;Door �t welk des zeegods toornein�teind� bevredigd zy.

ven?

IDOMEN�US,

Met fmart word hier door my het voorwerp u genoemd, Dat door des noodlots wil tot llerven fchyni gedoemd jnbsp;Maar, zo vorst Minos bloed den hemel kan behagen,nbsp;Worde Az�ides bloed ten zoen hem opgedragen.

Wreedaart! ach! word aan uw woest geweld Een weerelooze kunne onmenschiyk blootgelleld!

Ik voel van fchrik en wee niyn lydend hart doorbooren. Hoe! ik de billykheid z� fnood met voeten tre�n.

Ja onrechtvaardig zyn en hoogst barbaarsch meteen! Een jonge vorstentelg, zo minlyk als verheven.

Zou door het moordftaal eens verwoeden konings fneven! Nooit!.... En wat lot my ook de hemel waardig kenn�,nbsp;'k Zal niet min� billyk zyn dan ik rampzalig ben.

Nochtans, natuur we�rfprcekt een gruwzame olferhande, En ge eert haar rechten, vorst!....

Vergaan wy zonder fchande! �k Weet 'dat een oorlogsman, in �t krygsrumoer vergrysd,

� Op �t zien des ongeluks zyn deernis fchaars bewyst. En,zo hy door het zwaard belangen moet bellechten.nbsp;Het recht des flerkflen houd voor�teerstvan alle rechten.nbsp;Ik, vreedzaam onderzaat,wiens taal voor reden pleit.

Ik fpreek in naam der wet,in naam der nienschlykheid. Uw yver voor den vorst word hoog door my geprezen;nbsp;Maar yver zonder maat kan ook gevaarlyk wezen.

Wei geven wy de ftem der waarheid Hechts gehoor. En Hellen we, onbefchroomd, haar aan de vorsten voor.nbsp;Tegen Idomen�in.

�t Rechtvaardig godendom dorst ge in zyn recht verzaken, En uwe ziel, 6 vorst! dorst zich misdadig maken:nbsp;Gyzelf hebt dit erkend; een fchuldloos onderdaan.

Door u ten val gedoemd, moest door uw vuist vergaan. Heeftooiteen koning�trecht,kan�tooitzyn magtgehengen.nbsp;Dat hy, naar willekeur, onlchuldig bloed moog� plengen ?nbsp;Die doemenswaarde magt past aan een�dwinglands dolk.nbsp;Een deugdzaam koning vind zyn kindren in zyn volk;

Zy zyn hem ail� gelyk; hy mint hen alP te gader;

En �t is zyn grootfte vreugd, zo elk hem acht als vader, �t Is de eerbied, niet de vrees, die zulk een�koning vleit:nbsp;Al �t volk is zyne wacht: hy treed in veiligheid;

Het zwaard is, in zyn hand, alleen de fchrik derfnooden, En zyn verheven ziel is �t evenbeeld der g�den:

Dit zyn gevoelens, vorst! die ge in uw� boezem voed. U Ilraft de hemel voor den. angst van�t zwak gemoed.nbsp;Dien gy, door uw gelofte, onwaardig dorst ontdekken;nbsp;Hy wil dat die gelofte uzelv� tot ramp zal ftrekken.nbsp;Gewis verfchoont ge een taal, z� vry u toegericht:nbsp;Vorst! zy heeft u behaagd in blyder tydgewricht.

Wilde �t godendom dat ik, aan �t perk myns levens, Myn bloed gaav� tot behoud van u en Krete teven^!nbsp;Maar �k wcnsch dit vruchteloos; een ander.... Ach ! watnbsp;fniart!...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Canbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ik

IDOMEN�US,

Ik fpaar een nteuw gevoel aan uw gefolterd hart,, Nochtans, zo u de go�n bedreigen met elenden,

Is de ongena� van�t lot dan niet meer af te wenden? Hebt ge alle recht op hunne ontferming dan verbeurd ?nbsp;Is tusfchen hen en u dan elke band verfcheurd ?

In �t eind�, wat kan by hen ons n�ch ten voordeel� fpreken ? Een ongeveinsd berouw, een waar deemoedig fmeeken;nbsp;En, m��r dan offerbloed, ftrekt zulk een onderpandnbsp;Des menschdoms vadren tot een waardige offerhand�.nbsp;Tree heden voor �taltaar, door�tgantfchevolkomtogen,nbsp;Leg d�ar de trotschheid af van �t koningklyk vermogen,nbsp;En, eerende in het Hof der g�den heerfchappy,

6 Vorst! roep vorsten aan die grooter zyn dan gy: Wellicht word, op die wyz�, des hemels toorn� verdreven,nbsp;Herroept hy �t vonnis noch welks ftrengheid u doet beven,nbsp;Spaart hy �t beloofde bloed van uw� verwezen zoon,

Deugdlievend gryzaart, die uw wysheid my doetecren! Hoe fterk kunt gy myn hart door kracht van taal verheeren!nbsp;Het zwicht geheel voor u. Ga, en verga�r.myn vrind !nbsp;Voor onze altaren �t volk, dat my verbeid, my mint,nbsp;En �t onheil niet vermoed, dat hen mynkomst zal baren,nbsp;�k Zal �s hemels flrengen haat al fmeekend� doen bedaren,nbsp;Of, wykt zyn gramfehap niet, zy veile all��n my ne�r!nbsp;ZESDE T O O N E E L.

TREURSPEL.

DE BEVELHEBBER, � Vorst! verfchyn, en geef de rust ons weer.nbsp;Gortina hoort, ontroerd, een noodkreet aangeheven:nbsp;Men wil, dat �shemels toorn� dit eilandzal.doenbeven.nbsp;En dat uw wederkomst, beftendig afgebe�n,

Een hoogstvermeetle drom van muitzieke eedgenooten , Die, door hun floute taal, der burgren angst vergrootten ^nbsp;Ontveinsde ons niet het doei waarnaarhyeerloos tracht,nbsp;U ftraks te ontzetten van den rang van uw geilacht,nbsp;En , valsch verzekrend� dat de go�n hier vonnis vellen ,nbsp;Uw� zoon, in uwe plaats, op Kretes troon te ftellen.nbsp;IDOMEN�US.

Die zoon , hoogst uwer waard�. Heeft aan �t oproerig volk zyn grimmigheid verklaard;nbsp;Hy deed.flechts door ��n�wenk,die fnoode muiters wyken.nbsp;En ftelde h�n gerust wier hart hun vrees deed blyken:nbsp;� Myn vrinden !� fprak hy nu,,, dees dag baart zegening cnbsp;�Held Minos kleinzoon is der g�den gunsteling;

,,Hy keert, en �skonings zorg in�t wyze ftaatsregeeren �Zal �t heil des vaderlands beftendig- doen verraecren.nbsp;�Dat uwe liefde om �t zeerst den eedlen vorst bekroon�,nbsp;� En dat geheel zyn volk hem duurzaam trouw betoon�!�nbsp;Zyn tranen vloeiden zagt, by �t uiten dezer reden�.

Myn zoon!... Elk oogenblik-baart nieuwe angstvalligheden! Zie daar den droeven prys, myn heldenda�n verleend!

De menfchen en de go�n zyn tegen my ver��ndl Trotfche onderzaten! hoe! deed ik deez� rykstroon pralen,nbsp;Opdat gy fchandiyk my zond van dien troon doen dalen!nbsp;� il E I, E s T o R.

Ik heelde vruchtloos, vorst! u die vermetelheid Van een oproerig rot, alreede uit��n verfpreid:nbsp;We�rfpannigen,lints lang hunn� konings afzyn moede,nbsp;Verklaarden ftout wat wensch hun eerloos harte voedde,nbsp;Vol van de dwaze hoop dat, voerend� hem ten troon,nbsp;Dit ryk het hoogst geluk zou winnen door uw� zoon.

Of dat de ftaat, hervormd in wyze van regeering. Noch fchooner bloeijen zou door zulk eene ommekeering.

Neen, myn gerechte toorn� laat zich niet meer gebi�n. Verraders! op myn� wenk zal ik u beven zien!

�k Gevoel, daar ik te lang my liet door angst beftryden. Dat myne ontroerde ziel verfterkt word tegen �t lyden;nbsp;Ik vind myzelven we�r. Viel Troje door myn zwaard,nbsp;De glori van myn� naam word n�ch door my bewaard,nbsp;�k Heb niet den niged gefchraagd van twintig opperheeren,nbsp;�k Heb koning Priams troon niet doen in ftof verkeeren,nbsp;Om, nutteloos omftraald van luisterryken fchyn,nbsp;Slechts een onttroond monarch voor �swaerelds oog te zyn:nbsp;Eer ftierf ik duizendwerf! Ach! tot dien ramp verwezen.nbsp;Zou �t aanzyn in myn oog Hechts walglyk zyn nadezen.nbsp;Komt, gaan we, en, doet my �t lot bezwyken in deez� nood,nbsp;�k Zal groot in �t leven zyn, en grooter in de dood 1

IDOMEN�US, zittende en uit eene tw^mering komende. � ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cgen,

Bevreesd voor myn gezigt, zich in der yl verbergen; En �t volk, dat my zyn trouw verkondigde overal,nbsp;t- Vierde op den toon der vreugd mynwc�rkomst in deez�M^al.nbsp;Het wist de zielfmart niet van zyn� bedrukten koning;nbsp;En, midlerwyl fortuin, zd valsch in gunstvertooning.nbsp;Naar uiterlyken fchyn myn� hoogden wensch voldeed,

Om groote da�n bekroond met eeuwige eerlauwrieren, Bewonderd en geroemd door �svyiinds heldenftoet,

Go�n, die niet langer waakt voor deze heerfchappy! r Gy hebt myne offerhand� verworpen voor de altaren:nbsp;�k Vraag u Hechts ��ns gunst, dat gy myn� zoon wilt fparen.nbsp;En dat uw arm, ten pryz� van zyn behoudenis,

40 IDOMEN�US,

W elnu! gy hebt gezien hoe �s hemels alvermogen Zyn blakend gramfehapsvuur deed fchittreii in onze oogen,nbsp;Hoe ieder tempel �t volk, in zynen muur omvat,nbsp;Door onvcrwachten fchok byna verpletterd had :

�t Vlood alles van�t altaar,�t beefde alles voor de roede Een gods, dien de offerdienst ontftak in feller woede.nbsp;Dees dag, z� vol elend�, v��rfpelt myn� laatften dag.nbsp;En duid me een vonnis aan waartegen niets vermag.

Ja, �k heb gebeefd, myn vorstom dien verwoeden tooren. Wiens ftem met grooter kracht zich tegen u laat hooren ;nbsp;Noch fniceken, noch geween, vermurwde�tgodendom :nbsp;�t Ontgloeijend blikfemvuur bedreigt uw� troon alom.nbsp;Het onwe�r nadert reeds; de muitgezinde fcharennbsp;Vertonnen �t woest gewoel der opgeftoven baren.

Men is ontroerd, verbaasd, en draaft aan allen kant; Gortina raakt ten prooije aan �s oproers feilen brand;nbsp;�k V��rzie dat Krcte eerlang, in zyne honderd Hedennbsp;Ten doel aan burgertwist, aan a�� diens yslykhcden.nbsp;Op �t fchandlykst pogen zal zich van een� vorst te ontflaan,nbsp;Dien �t met der g�den haat reehtvaardig waant bela�n.nbsp;De zucht tot nieuwighe�ii, valfche yver,zelfbelangen,nbsp;�tZal alles tegen u den kampHryd aan doen vangen,

�t Hervormen van den Haat doen wenfehen aan elkeen�. En pronken met den naam van �t heil van �t algemeen:

TREURSPEL.

Spreek my van myncn zoon, met fchrik door my genoemd, Sints hem myn gruwzame eed tot ftervenheert gedoemd.

Altyd uw liefde waard�, door eedlen moed gedreven, Blyft Artliemon de drift eenswoesten volks wc�rllreven;nbsp;Het ftaal blinkt in zyn vuist; bezorgd omtrent uw lot,nbsp;Gedraagt hy zich als held, fpreekt hy als halve god;

Uw wacht omringt den prins: decs muur van oorlogslieden Blyft, v��r de poort van �t hof, den muitren we�rlland bie-De minste krygsknecht zelfs wyd u zyn bloed, en zal (den.nbsp;Met vreugd voor u vergaan, uw zoon het eerst van all�.

Hoe m��r zyne eedle deugd uitfehittert voor m3me oogen, Hoe m��r ik myne ziel door fmart voel ne�rgebogen.nbsp;Kan ik gevoelloos zyn voor zyn oprecht gemoed,

Daar ik hem n�ch yerzwyg wat onheil op hem woed? Kan ik dus langer, vrind! zyn goed vertrouwen loonen ?nbsp;Moet hy om myn gedrag zicii niet verwonderd toonen?nbsp;Die zoon , die, wyl zyn oog noch �t graf niet word gewaar,nbsp;Zyn� vader teer omarmt, omarmt zyn� moordenaar;nbsp;Hy opent my zyn ziel, en ik fluit hem dc myne;

Hy ftaat myn leven v��r, en ik veroordeel �t zyne!... Ik, valsch zyn in gedrag, iets verr� beneden my?nbsp;Neen! myne fierheid walgt van alle veiifzcry.

�kMeld alles aan den prins: hy kenn�zyn�vadersfmarte: �k Verberg niet meer �t ontwerp, gekoesterd in myn harte;

IDOMEN�US,

Hoe, vorst! zyt gy in ftaat Uw� zoon te doen verdaan, dat �s hemels felle haatnbsp;Is dorstend� naar zyn bloed, dat hy voor u wil plengen ?nbsp;Zult gy met eigen hand hem onder �t llagtmes brengen ?nbsp;Hy zal, als ge uw geheim hem eenmaal doet verdaan,nbsp;Wet zyn grootmoedig hart all��n te rade gaan.

Of zou'het priesterdom, uit eerbied voor zyn� rahg. Schroomvallig zyn te ftaan naar �s prinfen ondergang?nbsp;Het durft,(.ik voel inyn ziel Hechts op hot denkbeeld yzen,)nbsp;Het durft reeds Az�ide als offerhand� verwyzen:

Door yver onbedacht, door zelfbelang verwoed. Vermeent het dat haar dood den go�n behagen moet;nbsp;Het waant der vorsten telg, hoe hoog om deugd geprezen,nbsp;Uit Minos bloed geteeld, daarom flrafwaard� te wezen.nbsp;�Wilt gy, myn koning! dan uw� zoon, uw dierbaarst pand,nbsp;Zichzelven levren zien in uwer haatren hand?

Neen, wyze gryzaart! neen-, myn zorg voor zyne dagen, Myn liefde, zal geenszins de jeugd en onfchuld wagennbsp;Van �t heiligst voorwerp, van myn� dierbren'Arthemon,nbsp;Den fteun des hoogen rooms dien myn gellachtnaam won.nbsp;Dat hy myn� Haf en kroon bezitten moge in vrede;nbsp;Dat ik als offer vall�, dat hy den troon bekleede;nbsp;Maar dat hy, dezen dag, nu hem �t gevaar verbeid,nbsp;Aan eeno uitheemfche kust'zich Helle in veiligheid;

Dat

TREURSPEL.

Dat hy myn� arm ontvlugt�, dat hy dit ftrand begeve. Opdat in �t eind� de kalmte in myn gemoed hericve.nbsp;Ga, lei hem voor myn oog, zeg dat ik hem vertvacht;nbsp;Schets hem een�vader af, tot wanhoop fchiergebragt..nbsp;Maar, �k zie hem herwaart trc�n.

Is thans dier muitren ftoet gedwee voor myn gebo�n ? Ontzien ze in �t eind� de wet en mynen toorn�te gader ?nbsp;Heeft hen uw arm verilrooid ?

Zy vloden, en hun ziel heeft op dien naam gebeefd; Doch al ons kloek beflaan zal �t wanbedryf niet keeren.nbsp;Dees ftad, die zich, dit uur, door muitzucht laat verheeren.nbsp;Vertoont ons de ebbe en vloed vaneen verbolgen zee.nbsp;Die, rollende op het ftrand, den fehrik zend langs de re�.

Wel! zoek dan, eer die zee ons ftrand zal overftroomen. Een haven waar ge in tyds de fchipbreuk moogt ontkomen;nbsp;Verlaat ons.

IDOMEN�US,

. Hoe! vroest gy dat men my den go�n ten offer bi� ? Zo ik tot heil des ftaats moet fneven by de altaren.....

Gy weetdat.Griekenland.omSpartes hoon door�t zwaard Te wreken, oorlogsli�n en vorsten zag verga�rd;

Dat dit ontzaglyk heir Hechts ��ne ftem deed hooren, En Atreus dappren zoon tot veldheer had verkoren.nbsp;Vorst Agamemnon, die, om menig groot belang,

Te recht befchonken wierd met dien verheven rang: Hoezeer hy aanfpraak had op myne dienstbetooning,nbsp;Hoezeer ik buigen moest voor d�alwil van dien koning;nbsp;Ik , de eerste altyd na hem, in raad en krygsbeftier,nbsp;Trad aan zyn zy� gekroond met de eigenfteeerlauwrier;nbsp;Verr� dat hy afgunst voedde om myn verkregen achting.nbsp;Vereerde de ecdle held my boven myn verwachting.

Wy zagen Troje in �t eind�vernield door vuur en kling; En, eer onze oorlogsmagt den Simo�s ontging,

Befloten we, om ten borg van ons verbond te ftrekken. Dat met zyn telg myn zoon een� echtknoop zou voltrekken:nbsp;De fchoone Elektra, �t pand van zyne huwlyksmin.nbsp;Bewonderd om haar deugd by al zyn hofgezin,

Zy, vruchtloos aangezocht door Griekens opperheeren. Zal door haar�grootfchen glans uw�fcepterglansverme�ren;nbsp;En die doorluchte trouw, waartoe n)iyn hart belloot,nbsp;blaakt u eerlang, myn zoon.' den blydfien echtgenoot.

TREURSPEL.

Ga dan mynen wensch in Argos wal bekroonen; Laat aan dat achtbaar hof zich Kretes erfprins toonen.nbsp;Opdat hy �s vorsten telg zich kiez� ter gemalin.nbsp;Ontzie het hoog gemoed van Argos koningin:

Is KHcemnestra trotsch, ze is gade en moeder tevens; En, wyl Elektraas jeugd ten lust verftrekt haars levens,nbsp;Zal ze ook u achten, �, wiens zuivre liefdegloednbsp;Haar minnelyke telg gelukkig worden do^t.

Wel hoe I op dezen dag, nu �s hemels felle tooren Misfchien het vaderland, uzelv�, heeft ramp befchoren.nbsp;Nu �t bloed hier flroomen zal ten zoen van zynen haat.nbsp;Begeert gy dat uw zoon dit zuchtend oord verlaat�.nbsp;Dat hy in Argos wal een echtfeest aan ga vangen.

En �t air we�rgalmen doe van' blyde huwlykszangen, Terwyl Gortinaas muur, waarop de noodftorm woed,nbsp;Door aklig weegeluid de harten flddren doet!nbsp;� Neen 1 ik kan niet gaan; ik moet u wederftreven �

IDOMEN�US,

Uit zucht voor uw behoud moet ik me �ervan vcrfchoonen; Laat zich de ondankbre zoon trouwhartig burger toonen.

Vertrek terftond, � prins! eerbiedig �s vorsten magt; Betoon uw liefde my, maar neem myn wet in acht,

En vorm een echtverbond dat ik noodzaakiyk reken. Vorst Agamemnons telg doe u geen weerzin kweken:nbsp;Die echt is van belang voor �t welzyn myner kroon,

Myn vorst 1 maar, nu het all� dient ongeveinsd gezegd. Daar is �er m��r dan ��n dat me aan deze oorden hecht.

Ja, toen ge afwezig waart, liet ik myn jonge zinnen Door eene ontembre liefde ontgloeijen en verwinnen;

En, hoe myn pllgt ook fprak, haar ftem drong flerker aan. Nochtans, wciverr� dat my een lage drift gebiede.nbsp;Het voorwerp myner liefde is de edele Az�ide.....

TREURSPE

Wat hoor ik!.... Richt u op. �k Heb zeker niet bevroed Dat, toen ik elk verbaasde om mynen oorlogsmoed.nbsp;Toen ik aan �t grootst gevaar myn leven gaf tenprooije,nbsp;De onwaarde zoon van hem, die zegevierde op Troje,nbsp;Zyn� tyd in �t vreedzaam hof met laffe zuchten fleet.nbsp;En, zonder fchaamte, als flaaf, de liefde hulde deed!nbsp;Neen! �t is niet op die wyz� dat Peleus zoon voordozen,nbsp;Dat jonge Achilles, fier, getracht heeft groot teM^ezen,nbsp;Hy, die, gevormd ter deugd door Likoniedes raad,nbsp;D�idamia vlood, ten va! van Trojes ftaat:

Schoon hy �er moest vergaan,niets deed zyn ziel ontroeren; Hy liet zich m��r door roem dan tedre drift vervoeren,nbsp;En zyn verheven aart, betoond voor myn gezigt,

Ach, vorst! uw ftrengvcrwyt is in myn oog rechtvaardig; Ja, �k ben tot heden toe uw� grooten naam onwaardig;nbsp;Duld dat ik dien vereer� door een roemruchte dood;nbsp;Maar ftel me aan �t ongeluk diens droeven echts niet bloot.nbsp;Gy ziet my hoogst bcfchaamd dat iku durfwe�rftreven.nbsp;Geloof me, ik zoude uw� wensch voldoening willen gevenjnbsp;Dan, hoe toch vleije ik ooit, om uwgefchonken woord.nbsp;Elektra met een hart dat my niet meer behoort?

IDOMEN�US.

Myne eer : bevvyzend� hem dat we onzen pligt betrachten, Doe Agamemnons hart Idomen�us achten.

Zo ik hen hoonen dorst, zou me al hun magt beftormen, En van �t beroemde Krete een ander Troje vormen:nbsp;V��rkom hun gramlchap dan, v��rkom �s lands ondergang.nbsp;Ons onderling verbond is enkel ftaatsbelang;

De ftaatkunde eischt geen liefde omtrent zulk echtvol trek-Wat tedre driit ookfpreek�, de pligt gebiede all��n, Cken : En vorsten kunnen niet verliefd zyn als �c gemeen.

Om myn gewigtig doel ver�ischten klem te geven: Doorluchter voorwerp, m��r om groot vermogen waard�,nbsp;Vorm� met myn� zoon den band die hen voor eeuwig paart.,

De jeugdige Az�ide, aanminnig, deugdzaam tevens. Waar� zeker my tot heil, ik waar� tot heil haars levens.nbsp;Zy fproot uit heerlyk bloed, zy is uw bloed, 6 vorst !

Stoot dan, ondankbre zoon! den moorddolk in myn borst! Uw grafkuil opent zich: �kwilde u myn hulpverlenen;nbsp;Maar gy bedriegt myn zorg, en ylt ten afgrond henen.

ARTHEMON, mef verwondering.

Myn vader! welk een taal! Heb ik u w�l verftaan? Gy ziet me, om dat geheim, op �t hevigst aangedaan.

IDOMEN�US.

Helaas! zo gy niet vlugt, zal niets uW leven hoeden. ARTHEMON.

Kan �t wezen ?...

IDOMEN�US.

Ja, uw bloed vol�ind� all��n het woeden Dier al te wreede go�n, tot ons verderf bereid.

ARTHEMON.

Hebt gy geen toevlugt meer in hun barmhartigheid?

IDOMEN�US.

Het vonnis is geveld.

ARTHEMON.

Wat heb ik dan misdreven? IDOMEN�US.

Ik ben �t, die heb misdaan, ik ben�t, die u doe fneven!

ARTHEMON.

Wie?gy!

IDOMEN�US.

Ik zeg het u.

ARTHEMON.

Hoe 1 is myn ramp z� groot IDOMEN�US, mei afgryamp;ing.

Ikzelf, myn zoon! ikzelf heb u gedoemd ter dood f ARTHEMON, door Verbazing overweldigd.

Gerechte go�n 1

IDOMEN�US.

Uw bloed verbeurde ik ongenadig.

D nbsp;nbsp;nbsp;�kOaf

Wat onnatuurlyke eed ftiet me in dien afgrond ne�r? Waart gy voor Arthemon geen teder vader me�r?

Geontfcheurt my �t hart!.... ��r kon nooit tedrer vader we-Eu Hechts om uwentwill� deed mydegramCchap vreezeu Van d�opperheer der zee, toen ik, in deze nacht,

Te voeren aan den wal, en ik beloofde �t leven Van d�eersten ftcrveling dien ik ontmoeten zou:

Gy kwaamt...Wat oogcnblik van fiddring,angst en rouw.'... Bczef of uw onthaal myn zinnen kon bekoren;

Het toeval baarde uw�ramp, en heeft uw hoop misleid. Myn vader! wees gerust.... Wat leed my moog� gebeuren,nbsp;Verr� dat ik u beticht�, moet ik uw lot betreuren.

Doem my veeleer, ga heen, ontvlugt uw� moorders hand! �k Dryf u, ten loon dier liefde,een�dolkin�tingewand!nbsp;Dit ongelukkig hart, verpletterd voor uwe oogen,

Lyd minder door uw� haat dan dpor uw mededoogen. � V�rtrek, myn waarde zoon! ontruk u aan deez�nood,nbsp;En kies het echtaltaar v��r �t outer van den dood,

Kan, als Neptuin my djreigt, qcn laffe ylugt my baten?

TREURSPEL,

' Kan ik u,door dievlugt, tenprooijeaand�onfpoedlaten? Na uw bekentenis, bedaard door my gehoord,

�tWaar� my m��r vreugd gew'^eest dat ik in�t gloriveld Myn bloed vergoten had om �t vaderland te wreken....nbsp;Wel! �t moog�, myn bloed ten pryz�,zyn rampen zien gewe-Dat ik het eindlyk rust en zegen wederfchenk�, Cken;nbsp;En Krete voor altoos zyn� held met lof gedenk�.

Neen! ik kan langer niet zyn moordend oog verdragen! Myn ziel is door �t gewigt der wroeging ne�rgeflagen.nbsp;Daar �t noodlot my vervolgt, zich op myn hoofd verzwaart,nbsp;Wat vader w^as, 6 go�n! ooit m��r beklagenswaard�?nbsp;Hy vertrekt.

�ki^ie dat hy my ontvlugt.... � Eerbiedwaarde vader l Offehoon myn lot my treff�, het uwe treft my nader;nbsp;Gy lyd veel m��r dan ik; eene eindelooze fmartnbsp;Verfpreid haar moordend gif in �t vaderlyke hart,

IDOMEN�US,

Z� word dan �s levens heil door roem en eer verkregen! Strekt hun benyde rang den vorsten tot een� zegen ?nbsp;Vaak zyn zy deerniswaard� om �t voeren van een� ftaf,nbsp;Wiens fchitterende last hen afmat tot aan �t graf.

De held, die Trojes val zich ftrekken ziet tot luister. Sleept, als doorluchte flaaf, een fmadelyke.kluister:

De zwaarte van zyn� rang verplet hem onder �t juk; Zyn Ichedel is gekroond, maar buigt voor�t ongeluk;nbsp;Gezeten op den troon, zucht hy ten allen ftonde.

En �t vorstlyk purperkleed bedekt vergeefs zyn wonde. Wel! doen wy zyn gelofte op fiere wyz� geftand;nbsp;Verkonden wy het volk die vreeslyke offerhand�;

Menfterv�!... Geduchtego�nlmogtmyn beklaaglyk fneven Een� troostlooz� vader doen in uw befcherming leven!nbsp;En mogt, wanneer myn bloed zal ftroomen door myn�dolk,nbsp;Myn val gelukkig zyn voor dit rampzalig volk!...

By Agamemnons telg met recht mein�edig heeten! ... Neen, dierbare Az�ide! ik zal u niet verra�n:

V ond ge eindlyk,prins!uw�vaders hart bewogen? Heeft hy u aangezien met min� ongunstige oogen?nbsp;Heeft hy door teer onthaal u �t liug onthaal verzoet,.

Zou dan, om mynentwiH�, diens gramCehap zyngeiard!... Helaas! vertrek veeleer. Ja, dat Elektraas hartnbsp;Den ega�, harer waard�, met reine min bekroone.

Neenl�k zweer by�t godendom dat ik voor�t lot niet zwieht! Ik kan, indien men �t eischt, v�rgaan voor uw gezigt�nbsp;Maar nooit z� trouwloos zyn dat ik eene andre huwe.

Ik heilig u myn hart, �k ben heilryk door het uwe: Men veil� my tot dien prys! �k lla willig �t leven af,nbsp;Zo ik uw minnaar blyv� wanneer ik daal in �t graf.

Gy fpreekt van fterven,prins! Wat v��rgevoel.wat vreezen. Heeft uwen geest ontroerd, heeft ��nsilags van uw wez�nnbsp;De kalmte weggevaagd, en d�angst �er op verfpreid?nbsp;ARTHEMON, ter zyde.

Dezen dag, nu �s hemels grimmigheid Het zuchtend Krete dreigt met de yslykfle ongelukken,nbsp;Kan ook die felle toorne op mynen fchedel drukken;nbsp;Ik, �s konings zoon, .heb deel aan al zyn� tegenfpoed.nbsp;En reeds gevoel ik �t wee van zyn gefchokt gemoed.nbsp;Schoon my dit volk beminn�, �t heeft euvelda�n belloten....nbsp;Ach! �t volk is �t offer van de dwalingen der grooten.nbsp;Eisch ik van d�onderzaat een billyk eerbewys,

D 4 nbsp;nbsp;nbsp;AZ�-

Bezef myn fchrikbetooning, Myn grievend zielverdriet. Vergeefs wilde ik den koningnbsp;Vrymoedig doen verftaan dat myn gekluisterd hartnbsp;Niet inftemde, op zyn wensch, in andre minnefmart:nbsp;Ik kon zyn� ftrengen wil doen wanklen noch we�rftreven,nbsp;En ik moet heden zelfs dien gaan voldoening geven;nbsp;Ik rii�et vertrekken.

Hoe! �t is dan verr� van dit ftrand Dat ge u begeeft, � prins! ter fluiting van dien band?nbsp;Verzwyg my niet den naam der medeminnaresfe....

Zwicht niet uw heerlyk bloed voor�t bloed dier ryksprin-Voorzeker wykt zy u in hemelfchoone jeugd,

Ja, men wil me aan haar geflacht verbinden; Maar ik, die u aanbid, u nimmer kan ontgaan.

T R E U R SP E L.

Zou dan, om niynentwill�, diens gramfchap zyn geiard Helaas! vertrek veeleer. Ja, dat Elektraas hartnbsp;Den ega�, harer waard�, met reine min bekroone .

Neenl�k zweer by�t godendom dat ik voor�t lot niet zwicht! Jk kan, indien men �t eischt, vergaan voor uw gezigt.nbsp;Maar nooit z� trouwloos zyn dat ik eene andre huwe.

Ik heilig u myn hart, �k ben heilryk door het uwe: Men veil� my tot dien prys! �k fta willig �t leven af.nbsp;Zo ik uw minnaar blyv� wanneer ik daal in �t graf.

Gy fpreekt van fterven,prins! Wat v��rgevoel.wat vreezen. Heeft uwen geest ontroerd, heeft ��nsllags van uw wez�nnbsp;De kalmte weggevaagd, en d�angst �er op verfpreid?

Dezen dag, nu �s hemels grimmigheid Het zuchtend Krete dreigt met dc yslykfle ongelukken,nbsp;Kan ook die felle toorne op mynen fchedel drukken;nbsp;Ik, �s konings zoon, .heb deel aan al zyn� tegenfpoed,nbsp;�n reeds gevoel ik �t wee van zyn gefchokt gemoed.nbsp;Schoon my dit volk beminn�, �t heeft euvelda�n befloten....nbsp;Ach! �t volk is �t offer van de dwalingen der grooteil.nbsp;Eisch ik van d�onderzaat een billyk eerbewys,

I D o M E N � U S.

Uit deze duistre taal kan ik niets min� bevroeden Dan dat een wreede ramp fchynt op uw hoofd te woeden jnbsp;De g�den..,.

Dat op h�n al onze hoop zich vest�; Befchermgod Jupiter heerscht n�ch in dit gewest,nbsp;AZ�IDE.

Dat grooter offerhand� daarvoor ten borg verftrekk�. ZESDE T O O N E E L,nbsp;/tz�lDE, ARTHEMON, THELESTOR, CEFIZH.nbsp;threestor,

J_/e vorst ontbied u, prins! in zyn geheimvertrek; Eer gy dit oord verlaat, wil hy noch in dees Hondennbsp;U nader zyn befluit en hoogen wil verkonden.

Kan �t zyn! volhard dan, waarde vrind I De koning ilt;t ontwerp waartoe hy was gezind ?nbsp;Betoont hy gich dan niet vertederd door myn fmarte ?nbsp;theeestor.

Een onverzetiyke aart is �t kenmerk van zyn harte. Dan, hy is vader, prins! hy mint u bovenal,

TREURSPEL.

Hy maakt me elendig!... Ja, ik vloek zyn giinstbetooning!... Wat zeide ik! go�n!...

Verzagt het iyden van den koning: Die waarlyk groote vorst, door Grickeiiland beroemd.nbsp;Ziet, om ��n misgedrag, zich tot een draf gedoemd,nbsp;Die.mooglyk nooit voorheen door eenig� mensch gedragen,nbsp;De volgende eeuwen noch van zich zal doen gewagen:nbsp;Als hy, die zich misleid, zo zwaar een�weedom torscht.nbsp;Wat zal dan wee niet zyn van een� misdadig� vorst!nbsp;ARTHEMON.

Ach! wat beklaag ik hem! Mogt ik hem uitkomst geven. En doen ��nmaal de kalmte in zyne ziel herleven!

Ik wy� hem al myn bloed; maar nimmer kan ik vli�n. En, volgens zyn begeerte, in Argos my doen zien.nbsp;thelestor,

En hem, door ons beklaagd,noch grooter ramp doen Iyden? Dus wilt gy dan vergaan?

Hoe! is �er voor den prins geen levensredding meer Dan in dat ras vertrek, dan in zyn huwlyksbanden?

Ach, ga! ik fmeek,ontvIugtdeesftrandcnr

IDOMEN�US,

Gy eischt dat ik, trouwloos, u zal ontvli�n! gy mede Gebied me een� andren echt! en gy bemint iny, wreede !nbsp;Gy wilt dat Arthemon eene andere gade kiez�!

Die liefde zelf dringt me aan dat ik u laat� vertrekken. Ik, nu het ftaatsbelang uw� afftand my gebied.

�k Eer uw grootmoedig hart, gcwyd aan pligtbetrachting, Vol eerbied voor de go�n, ftandvastig in den druk.nbsp;Daar �t zich verheven toont verr� boven �t ongeluknbsp;Waarme� de hemelwraak ons allen dreigt te treffen.nbsp;Laat, op decz� dag van wee, uw moed zich noch verheffen.nbsp;Men waant dat, om dit ryk te hoeden voor gevaar.nbsp;Vorst Minos zuiver bloed moet llroomen op �t altaar;

Gy word bedreigd.... Ik bloos nu ik u�t moet ontdekken En, verr� dat ik u doeme om �t volk ten prooij� te ftrekken,nbsp;Zal ik �t h�m duur doen Haan die u te deeren tracht,nbsp;Ja, myn ontzenuwde arm herneemt voor u zyn kracht.

AR.

Go�n! haakt men naar �tverderfderfchuldloozeAzeide! W�ar zyn die beulen, wak� die monsters zd verwoed.nbsp;Gedrochten, heet van dorst naar�t zuiverst vorstenbloed?nbsp;Noch �t heilig priesterdom, noch �t hoofd der offeraren,nbsp;Myn blakend gramfehapsvuur zal geen van allen fparen!nbsp;Ik, die op �t hoog altaar hun bloed ten zoen begeer,nbsp;Ben zoon van Jupiter, en blikfem ze allen* ne�r!

Niet gy, ik ben �t all��n, die hipr ter dood moet gaan;' Ik heb all��n de ftraf, die �thnisdryf voegt, te wachten.nbsp;AZ�IDE, met afgt'yzing.

Des konings woord doet my als offer flagten. AZ�IDE, zich in de armen van Cefize werpende.nbsp;Geduchte go�n ! ik flerf!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Kon ik haar n�ch den flag, die my genaakt, vcrzwygen', dit geliefde pand ddn euvelmoed ziet ftygennbsp;Keus razende gemeens, welks laffe dweeperynbsp;Haar �t offer zou doen zyif der wreedfte razerny?

I D O M E N � U S,

Ach! dat der g�den wraak niets eischte dan het myne! AZ�iDE, tfft zichzelve komende, in verwarringnbsp;van geeit.

Waar ben ik?.... Strekt dat feit alre� natuur tot hoon?.... Een vader, zie zich baad in �t bloed vanzynenzoon!....nbsp;Cefize! viel ilie prins, wiens deugden achting baren,nbsp;Alre� door�t flagtmes neer van gruwzame olferaren?....nbsp;�k Voel dat rayn zwakke geest voor zyne ontroering zwicht;

Dat we�r de blyde hoop uw lydend hart bellrale; N�ch leeft des vorsten zoon, wiens byzyn u bekoort.

Vlugt, prins! ontwyk met fpoed dees doodelyke flranden, Ontwyk een� vaders toorne, in dolle tvoede aan �t branden!

, nbsp;nbsp;nbsp;ARTHEMON.

Neen, zyn grootmoedig hart begeert niet dat ik fneve; Hy ejscht myn echtverbond, opdat ik veilig leve:

TKEUKSPEL. 6i

Hy wil, door myne vlugt, my �t onheil doen ontgaan, En zyn geftrengheid zelfs duid my zyn goedheid aan.

W�l! dat uw echtverbond met Atreus telg gefchiede; Noch ��ns, vertrek, vergeet de treurende Az�ide!

Jtlelaas! op deze taal voel ik myne angsten groeijen: Hy, die my wederftreeft, hy laat myn tranen vloeijen!nbsp;Hy zal vergaan, Cefize! een woeste liefde zalnbsp;Hem zich verblinden doen, ja fnellen doen ten val.

Ik ken prins Arthemon: oprecht en fier te gader, Stemt hy voorzeker nooit in �t oogmerk van zyn� vader.nbsp;Zie daar nu al �t geluk van �s konings we�rkomst! Ach!nbsp;Z� wyd men aan de vreugd deez� langgewenschten dag inbsp;Ter naauwernood ziet Krete Idomen�us landen.

I D o M E N � U S,

Door�t bloed, hem minder waard� dan�t bloed der oorlogs-Wil hy zyn� eerlauwricr z� vuig bezoedeld zien! Cli�n,

Erken het vry, prinfes! die eerbiedwaarde koning Verdient noch uw vcrwyt noch uwe finaadbetooning:nbsp;Zyn vaderlyk gemoed blyft aan natuur verpand,

De wanhoop fleept u weg, daar gy, ten prooije aan fmarte, Gehoor geeft aan de vrees van uw verbysterd harte.

De prins, toen hy die meldde, ontdekte �t niet aan my; Nochtans, gelyk hy zegt, bedreigt het lot zyn leven....

Hoe redde ik hem?.... � Go�n! gy hebtmy�tingegeven! Ja! door dit ftout ontwerp, niet langer uitgefteld,

Word gy ��nsflags door drift, door blydfchap opgetogen ? Welk een ontwerp....?

Myn ziel ontdekt zich aan uwe oogen. Cefize! � myn vrindin! by �t aanzien van den dood.nbsp;Vergeet ik myne kunne en ben het lot te groot.

De glori van dat bloed zy dan aan de aard� bewezen: Jk bied het priesterdom my ftraks ter offerhand�.

TREURiSPEL.

Die wanhoop, z� verblind, wierd zeker niet geleden, Wyl zy een fchending waar� van �s tempels heiligheid ,nbsp;En grievend hoonerj zou der g�den majesteit.

Alleen uit wanbegrip wil �t volk dat bloed zien plengen, ^En de edele Arthemon zou toch niet min� vergaan�

6 Wreede! laat veeleer my al myn� moed vergadren. Myn hart verwint....Menkomt:ikziedenkoningnadreii.

IDOMEN�US, AZ�IDE, THELES�OR, CEFIZE. ID OME N� US, �-y het inkomen, tegen Thelestor.

6 Vorst! hy zal dan moeten fneven? Want gy bedoelt een� zoon, een� u getrouwen held,.nbsp;Wiens bloed....

Myn ziel, op �t zeerst bewogen, Jk zeg het ongeveinsd, moet yzen voor uwe oogen;nbsp;Myn zinnen, die ge ontroerd van feilen affchrik ziet.nbsp;Bevatten de overmaat van zulk een woede niet.

Go�n! dit is dan die heid, die zyne glorivanen In Azi� overbragt, die fchrik der Frygianen!

Het zuiver bloed zyns zoons vergieten door zyn ftaal Zal ooit een volgende eeuw, indienzy�thoort,geloovennbsp;Dat Kretes ryksmonarch zyn� roem dus kon verdooven ?nbsp;Dat Minos zoon, 'op �t felst door razerny geprest,nbsp;Niet in barbaarschheid week voor Atreus en Thi�st�?nbsp;IDOMEN�US, �iVA naar Thekstor keerende.

TREURSPEL,

I^oe, edele Az�idc! uw� vorst m��r recht we�rvaren; Eerbiedig zyn verdriet: zyn hart had nimmer fchuldnbsp;Aan d�onbezonnen eed die hem van rouw vervult.

Welnu! �k geloof bet dan; in alle omilandigheden Moet de aehtbre waarheid, in uw� mond, ons overreden.nbsp;Tegen den honing.

Vergeef, doorluchte vorst! de kreet der wanhoop my. Ja, ik beklaag uw fmart, hoe gruwzaam die me ookzy.nbsp;Nochtans, die echt, tot leed van uwen zoon befloten.nbsp;Moet tevens met zyn� druk myn� eigeil druk vergfooten;nbsp;En, (duld dat ik dit uur dees liefde vry verklaar�,)nbsp;Gy fcheid twee harten, die gevormd zyn voor elka�r.nbsp;�k Moet zuchten, zelfs als hy beveiligd word voor �t fneven.nbsp;En �t ftaal, dat hem doorgrieft, verkort meteen myn leven.

Beminlyke Az�ide! ik tuig de godep aan Hoe gaarne ik van dien echt ons allen zoude ontflaan :nbsp;Ik doe uw deugden recht. Mogt ge u aan ons verbinden!....nbsp;Maar �k moet, in �t hoogst gevaar,myn�zoon doen uitkomstnbsp;, az�ide.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(vinden.

Dit weet ik: �t is genoeg, �fc Ontwyk thans uw gezigt. Gy hebt uw pligten, vorst! en ik volbreng myn� pligt.

y ziet het, waarde vrind ! men durft my Hout braveren;

IDOMEN�US.

Men waant myn hoog gezag niet meer te moeten eeren j Men denkt dat ik, natuur en menschlykheid tot hoon.nbsp;Zou leven op het Jyk van myn� vermoorden zoon!nbsp;Ach! die rampzaalge zoon durft my verwoed beftryden.nbsp;Ontrukt zich aan myn� arm, ontvlugt me in �t hevigst lyden!nbsp;�k Vertoon alleen, nu elk my zynen haat ontdekt,nbsp;Defchaduweeens monarchs, die�toog tot fchrik verllrekt,

jyien heeft ons, 6 myn vorst! een wreede maar� doen hoo-IDOMEN�uS, tegen Thelestor.

Bericht ons dat Egjst� _den troon heeft overmand; Vorst Agamemnon ftierf door d�arni van dien verrader,nbsp;En Klitemnestraas hand verfterkte d�euveldader;

Hoe ftraft ge'ons voorden roein, behaald in�t oorelogen!.., Zie daar dan heil en eer en grootheid en vermogen!....

TREURSPEL. t7

Ontkwam noch de erfgenaam van �s konings h�hrfchappy� gt; Orestes, jong en tc�r, aan �s beulen ra��rny�?

Hy wierd beveiligd, vorst! een afgelegen Ikaftd 'Bevryd dien eedlen prins voor zyner moordren hand.

Mogt hy, in later tyd, zyn� vader wraak!verfchaffen, Den vuigllen dwingeland en fnoodfte moeder firafferi 1 �nbsp;Tegen Thelestor.

En�s hemels gramfchap doelt dat zy myn hoofd verplett�! Naauw� zou ons Argos wal voor�tftormgevaar behoeden.nbsp;Of Argos ziet den ftorm op zyne muren* -woeden!

elfde t o o n e e l.

Ak kom, in naam des gods wiens donder de aard�doet be-D �s hemels grimmigheid, � vorst! te kennen geven:

Oiitnp� is hoogst gebelgd dat gy,tot dezen Hond, Den piigf jjjgj Yoldaaii waartoe ge uzelv� verbond.nbsp;Waar toeft het olfernoch dat ge aan Neptuin moet Aagten ?

IDOMEN�US,

Zou dan niet meer uw ziel hare eedemheilig achten? Geld de almagt onzer go�n min� dan uw vorstenftand ?nbsp;En is het zwaard der wet, verllompt in uwe hand,nbsp;^Een ydel praalfieraad, voor �tmisdryfniettefchroomeri?nbsp;Hoe! durft gy door dat zwaard geen fchuldig bloed doennbsp;ftroomen ?

Alre� zucht Kretes volk door �s hemels geesfelroe�: 5eef vry: een wrekende arm brengt ons zyn Hagen toe:nbsp;De dood heerscht in dit oord, en zyne fchichten fnellennbsp;,Geduchter in. het rond� naarmate ze yllings vellen;

De fchriklyke Acheron, die moordend gif verfpreid, Ontfteekt het pestvuur reeds, dat hy alom verbreid;nbsp;E)e ga� beweent zyn ga�, de zuster haren broeder,nbsp;�En �t kind llerft door de melk van zyne ontzielde moeder;nbsp;De liefde wykt voor d�angst, die lluipt in ieders borst.nbsp;En, ach! dit volk vergaat als offer van zyn� vorst.

� Go�n 1 dit oogenblik moet ik uw� wil betrachten, Uw vreeslyk ftreng bevel voor �t plegtig offerflagten:nbsp;Ik zal u dan voldoen, en myn wanhopig hart.

Ik zie me, � gryzaart! hoonen Door uw verwondering: blyf, zwygend, eerbied toonen.

Barbaar! ik yz� van fchrik, en voel myn� geest ontfleld. Wacht u dat ge in het minst die vorstentelg beleedig�!nbsp;DE OPPERPRIESTER.

Al �t volk wil dat haar dood het godendom bevredig�: Men waant dat zy, geteeld uit Minos zuiver bloed.nbsp;Aan Krete, op dezen dag, �t geluk hergeven moet.

Steeds waant het bygeloof, door dolheid aangedreven, Wanneer �t de g�den hoont, den g�den eer� te geven.

Schoon noch uw zetel haat, licht hort h}'yllings �m: Uif de asch van Ilium zien we euvelda�n geboren,

Eh zyn verwinnaars z�lf gaan meest daardoor verloren. Reed.s viel de hooge trots van Argos opperheer.

En langs zyn zegekar hangt fomber rouwfloers neer 5 �yVas hy der vorsten vorst, een eernaam, z� verheven.nbsp;Kon �s oveiTpelers vuist in �t moorden niet we�rftreven:nbsp;Dit voorbeeld is geducht: vorst! neem het w�l in acht.

�\^rees dat een lydend volk tot wanhoop word� gebragt. En doe niet langer Krete een blyder lot verbeiden.

J a, wreede! ik fchenkhet u!... En gy, ontmenschte go�nJ Baadt u in �t rookend bloed dat u word aangebo�n!...nbsp;Ik, zou ik �t ontrouw volk uit angst voldoening geven?nbsp;Ik, zou ik voor het lot van Argos koning beven?

Schoon ik noch m��r,� vorst! uw�toorn'zou op doen ftygen, Myn yver voor uw� dienst verbied iny Uil te zwygen.nbsp;Hoe! levert ge uwen zoon in zyner beulen hand!

Neen, neen! hy is het niet dien ik ten prooij�wil geven: �k Zal altyd vader zyn, myn dierbre zoon zal leven.

Dat de erfprins in der yl dit gruwzaam oord ontfnell�. En ik zeg in dit uur voor eeuwig hem vaar wel.

Ach! gy begeert toch niet dat hy zyn levensdagen Ga aan �t moorddadig Haal van Argos dwingland wagen?

TREURSPEL.

Is noch de kiel, die hem zou voeren uit dees ftreken. Dit oogenblik gereed om van de kust te Heken?

Thelestor! en gy, Idas! zult dit ftrand Verlaten nevens hem, en hoeden �t waardig pand.nbsp;Vertrekt naar Ithaka, op �t goed gelei� der winden.nbsp;Om, aan Ulisfes hof, Tel�machus te vinden:

De vrindfchap hecht op �t naauwst de vadren aan elka�r; Dat ook de zelfde band de zonen famenpaar� lnbsp;Ulisfes zy den prins een vader; eene moedernbsp;Zy hem Penelop�, Tel�machus een broeder!

�k Zie, na dees laatfte hoop, van andre wenfehen af: Gerust omtrent myn� zoon, daal ik vernoegd in �t graf.

DERDEBEDRYF.

liet tooneel is gelyk in het eerste bedryf; men ziet, in de verte, het vaartuig dat yoor\

V olg onze fchreden, prins! laat Idas hier te gadeir Met my den wil voldoen van uw� doorluchten vader.

Waar voert gy my, na �t feit waarvan het all� gewaagt, Nu Agamemnon flierf, Elektra ketens draagt ?

Wy gaan naar Jthaka, waar gy zult veilig leven, Waar vrindfehap u in �t leed vertroosting fchenken zal,nbsp;ARTHEMON.

En blyft myn vader dan ten prooije aan �t ongeval? Zou ik, onwaarde zoon, misdadig minnaar tevens,nbsp;Hen, dieikacht, ontvJien in �r grootst gevaar huns levens ?nbsp;Zou ik op vreemden grond begeerig zyn naar rust,nbsp;Terwy! de noodllorm loeit op dees bedreigde kust?nbsp;Hoe! dien ik niet, uit fchaainte, �lisfes oogtevreezen ?

Zal

^31 die beroemde held my gunstig kunnen wezen? �gt;Ga,� zeide hy gewis, �keer daadlyk naar uw land:nbsp;�Bied, nu �t een� vader geld, zyn haatren wederftand;nbsp;�Breng die tirannen om, die priesters , die hem hoonen,

,, Die zich,verhit opbloed,hunn�konings meesters toonen!� Ziet daar tot welk een� pligt Idomen�us vrindnbsp;�n dappre medgezel voorzeker my verbind.

En met wat oog zou my, aan de Ithakafche Branden, Zyn zoon Tel�machus, die eedle prins, zien landen?nbsp;Licht vroeg hy, daar we elka�r verwonderd zouden zien:nbsp;,, Gy, die een� vader hebt, kunt gy zyn�arm ontvii�n ?�nbsp;� Al te wreed verwyt, dat my door �t hart zou booten,nbsp;Dat ik my waardig keur, dat ik myzelv�doehooren!...,nbsp;Neen! ik, van fchaamte rood, ftel nimmer laf myn�hoon,nbsp;In �t roemryk Griekenland, aan hof by hof ten toon,nbsp;thelestor.

Als gy gehoorzaam zyt, verliest gy niets in achting. Voorzigtigheid ver�ischt, zowel als pligtbetrachting,nbsp;Dat gy tot lyfsbehoud u alles onderwind�.

En troost fchenke aan een hart dat u altyd bemint. Ach, prins! laat u in �t eind� door zyn begeerte leiden.

De tyd verloopt, myn prins ! gy ziet dees kiel verbeiden, Om.ons, langs �t vlak der zee, te voeren uit dit oord.nbsp;Naar zegenryker ftrand, waar niets de kalmte Boort,

74 I D O M E N � U S,

Ik zie hem !... � Myn zoon! eer gy dees kust verlaat, Ontfang myn� affcheidsgroet, dien gy te lang ontgaat.nbsp;Bcfpoedig uw vertrek; doe iny geen we�rzin blykcn.nbsp;ARTHEMON.

�s Lands rampfpoedzal weldra in nieuw geluk verkeeten; Dan fchenke uw wederkomst u dat geluk ten loon.

En doe met grooter glans u klimmen op den troon. Als erfgenaam niyns rangs en van myn glori mede.

Gy maakt myn ziel, � vorst! verwonderd door die rede: Gy, afftaan van een� troon, waarop uw heldenmoednbsp;Aan de eclllc vorsten zelfs u evenaren doet!

Al fta ik dien niet af, fortuin, te fnel vervlogen, Berooft me eerlang misfchien van grootheid en vermogen'nbsp;Een fcepter is zeer broos.

Noch-

7r.

Nochtans, offchoon het ook uw zorgen mogtgelukken, Rampzalig vader! my aan �s hemels toorn�te ontrukken�nbsp;Door welk een offerbloed, geplengd op �t hoog altaar,nbsp;Zoud gy der g�den arm ontwaapnen in �t gevaar?

Hy drukt uw achtbaar hoofd door meerder yslykheden; De dood, die woedend moord, zweeft over Kretes lieden:nbsp;Hy, die wellicht u treft door�t gruu zaam pestvenyn.nbsp;Kan Az�idcs hart daaraan ten prooij� doen zyn.

Hoe moet ik voor het lot, voor �t dierbaar leven vreezen Van panden die altoos my heilig zullen wezen!

�t Is myn geheim.... Dees dag zal al het leed vergoeden, Uw welzyn doen ontllaan en �t welz}'!! van den flaat.nbsp;Vertrek, en fpaar me aldus eene yslyke euveldaad.

Natuur! 6 liefde! � pligt!.... 6 Noodlot, nooit verheden!... Een vader, dien ik eer, word n�ch door my bedreden?,..nbsp;Ach , vorst! bezef het w�!: verblind door zelfbelang,nbsp;Bedreigt men Az�ide, en zweert haar� ondergang;

En ik zou haar ontvU�n! het zou my niet gelukken Aan d�oever des verderfs dat offer flout te ontrukken!

Zy zal niet derven, neen: �k draag voor haar leven zorgl De vreesfelyke Styx zy mynen eed ten borg !

Myn dierbare Arthemon! gy zult, ten troon verheven. Door Az�ides hand uw� feepter glans 'zien geven:

�k Ben

I D O M E N � U S,

�k Ben jegens Argos vorst ontflagen van rayn woord: Dus brengt de tyd voor u een fchooner toekomst voort.

arthemon, zic/i aan zyne voeten werpende. Geliefde vader! ach! gy fchenkt my �t leven weder!nbsp;Ik ftort, verrukt van ziel, aan uwe kni�n neder;nbsp;Maar myn te zwakke Hem zwicht voorde taal van�t hart....nbsp;Eene onverwachte vreugd maakt gantsch myn�geest ver-Zich oprichtende.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;([ward...

Vergun dat ik, 6 vorst! door heldenvuur aan�tbranden, Myn Jeugd niet laf begrave op afgelegen ftranden;nbsp;Vergun dat ik vertrekk�, dat ik uw� naam vereer�.

En wraak biede aan de fchim van Argos opperheer: Z� boete, door zyn� val, de afllamling van Thi�stesnbsp;Elektraas flaverny en �t onheil van �restes!

Uw hooge bondgenoot verwacht,aan �t helfche flrand. Met recht dat loflyk werk van uw geduchte hand;nbsp;Gyzelf kunt heden niet dien eedlen pligt betrachten:nbsp;Idomen�us zoon moet dan het oft�r Aagten.

Uw moed bekoort myn hart; doch ik kan nooit, myn zoon! U wagen in een oord waar �t misdryf zit ten troon :nbsp;Egistes kent geen recht dan �t onrecht der tirannen ;

De ontmenschte Klitemnestre is met hem faamgefpannen: Ducht hunne razerny.... Ga, zoek, op mynen raad.nbsp;Aan �t Ithakafche ftrand by vrinden toeverlaat.

treurspel.

Helaas! �t is dan gedaan! en, op deez� naren Hond, �ant ge, � myn vader! my van d�ouderlyken grond!nbsp;IDOMEN�US.

�t Grieft fterker my dan u; maar�t lot, u toebefchoren.... Ontfang'thans myn vaarwel....

ik kan u niets doen hooren,... lly treed naar den oever , door Thekstor en laasnbsp;vergezeld.

�t Is all� verloren, vorst! indien gy niet met fpoed Het onverduldig volk zyn weeklagt fmooren doet :nbsp;Men noemt u de oorzaak van al �t leed der onderzaten;nbsp;Men waant dat u de gunst der huisgo�n heeft verlaten jnbsp;Men wil dat zuiver bloed hun woede ontwaapnen zal j-De fchrik, gclyk de dood, heerscht in Gortinaas waLnbsp;Ja, Az�ide z�lf, die ons noch m��r doet beven.

ze ons, door hare dood, wil redden uit gevaar; En�t komt ras aan dit ftrand haar Aagten op �t altaar.

j D O M E N � U S,

�t Stollend bloed jaagt doodkil door myn leden! 6 Hemel! Az�ide!... � Top van yslykheden!

In hevige vervoering. � Gy, die waart aan �s afgronds liranden,nbsp;�Wraakgodesfen! komt, neemt glo�nder toorts in handen!nbsp;Zet myn gemoed in vlam! Hecht door myn razernynbsp;De altaren van die go�n, die wreeder zyn dan gy!nbsp;IDOMEN�US.

Dit hart, natuur ten prooije, uw deernis ondervinden! �Ontrukt aan mynen arm een� hoogstrampzaalgen zoon.nbsp;Voert hem aan boord der kiel, volgt daadlyk myn gebo�n.nbsp;Arthemon, de hand aan zyn zwaard flaande. '

quot; Dat niemantmy genake,of�tzwaard,ter fcheede onttogen. Zal hier myn eigen bloed doen ftroomen voor uwe oogon!

Bar-

TREURSPEL.

Barbaren! laat my gaan.... In dit afgryslyk nur Verweer ik �t heilig recht van liefde en van natuur.

VIERDE T O O N E E L.

JLdendig prins! gy fneeft; de onzigtbre hand der g�den Sleept u ten grave heen, en richt, om my te dooden,nbsp;Op myne borst den fchicht dien gy te keer wilt gaan:nbsp;Dus word, fpyt onze zorg, de godfpraak dan voldaan'!nbsp;De fterfling, al te blind, heeft lyfsgevaar te duchten,'nbsp;En loopt het in �t gemoet,zelfs als hy �t waant te ontvlugten.nbsp;6 Stamheer myns geflachts, die wyslyk hebt gericht,

�s Lands wetten hebt gevormd en Kretes ryk geilicht! � Minos! fpaar een bloed door �t welk dees ftaat moet b'Ioei-Dat altyd onbefmet blyft in onze adren vioeijeh! (jen,nbsp;Myn zoon vereert het noch door edelheid van aart;nbsp;Dan, zo des hemels wil zich-t�gen ons verklaart�, 'nbsp;�En vordert dat dit bloed voor�t vaderland zal ftroomen.nbsp;Dat dan myn dood all��n zyn woede moog� betoomen!

Twee panden, die gy mint, liaan aan gevaren bloot. En, vorst! kan �t mooglyk zyn ? wy laten hen in nood!

Gaan wy hen byiiand bi�n...Go�n! daar ik voort wil treden, Wat yzing,fnel ontdaan, boeit aan dit lirand myn fchreden?nbsp;Maakt myn verbysterd brein myn vrees niet ongegrond,

I- D o M E N � U S ;

�k Beklaag te zeer myn� roem, myn weerkomst in dit oord. �! Had ik Kretes grond in eeuwigheid begeven,

Dat in zyn duistre grot, met reden hooggefchat, Alcides eedle vrind myn graf gedolven had!

Duld dat een oud foldaat,wiens trouwnooit zal bezwyken, � Vorst! u n�ch zyn� moed en yver moog� doen blyken.nbsp;Dat hy �t vermetel volk in �t woeden keeren moog�.nbsp;En, dienende uwen zoon, hem we�rbreng�voor uw oog.

6 Ja!.... Maar ik zal z�lfden moedwil gaan bedwingen.,.. Welk doodsch geluid!..., Wat fchaar� komt ons aannbsp;�t llrand omringen?

Len talryke floet verfckynt, onder het [pelen van eent fleurige muziek ^ ten tooneele: de opperpriester, aannbsp;V hoofd der agt;jdere priesters , opent den optogt;nbsp;Az�ide, met rouwfloers bedekt, en onderfteundnbsp;door Cefize, is in hun midden, gevolgd vannbsp;. twee anderen, die een altaar dragen, waarop het offermes ligt; eene fchare vannbsp;volk, gryzdarts, vrouwen en kinderen,nbsp;befluit de marsch. De twee priestersnbsp;plaatfen het outer aan den oevernbsp;der zee.

�tloe! zonder myn bevel, my onder �t oog te tre�fi Met de akelige praal dier fornbre plegtighe�n!

^at doet, � koning! dan u de offerhand� vertragen? Moet eerst geheel een volk in �t Hof zyn ne�rgeflagen ?nbsp;^�t leed alre� te veel door �t uitftel van dien pligt,nbsp;Krete, eerlang te niet, vergaat voor ons gezigt;nbsp;rampen zyn in top : de vreeslyke Eumeniden,nbsp;^ier vuist de misda�n wreekt,als ze ongeftraft gefchieden,nbsp;Verheffen �t naarst gegil, welks nagalm zich verfpreid,nbsp;�ti baren ieders geest een nieuwe angstvalligheid.

IDOMEN�US,

Ze is my door u beloofd; dit uur zie haar voibragt. Gy zyt het dien dit volk zyn� fleun en vader acht;nbsp;Het fterft; begeert gy dan, eer gy �t van leed ontheffe.nbsp;Dat Jupiter uw hoofd met zynen donder treffe?

Wilt ge, aan het helfcheftrand, waar Minos vonnis velt. Onwaarde afftamling zyn van dien doorluchten held?nbsp;Gy ziet het offer hier in onze hand gegeven:

Ze is vaardig tot een dood die elk bewondren moet. En plengt haar bloed tot eer van barer vadren bloed.nbsp;IDOMEN�US.

�k Heb u verboden �t ftaal haar op de borst te zetten: Dient myn vermogen dan te buigen voor uw wetten?nbsp;Wie onzer is hier vorst? Gy, dienaars van �*t altaar!nbsp;Knielt in uw tempels neer, looft uwe g�den daar.nbsp;Maakt dat men daar altoos uw plegtig ambt ver�ere.nbsp;En laat aan my de zorg dat ik het ryk regeere.

Ik doem een priesterdom welks dwaze hovaardy De vorsten fnuiken durft in �t recht der heerfchappy.nbsp;�k Zal d�offerpligt voldoen, uw g�den toegelieiligd,nbsp;En, zonder uwe hulp, zal Krete zyn beveiligd.

Keert naar Gortina we�r, en, daar �t de nood gebied, Bidt voor uw� koning vry, maar hoont uw� koning niet.

6 Go6n! kan �t mooglyk zyn dat, in den drang der fmarten, De trots eens hoogen rangs uw grimmigheid blyft tarten 1nbsp;De tolk van uw gebo�n word langer niet erkend j

TR��R SPEL.

In naam van Jupiter, verwyder �s lands gevaren! Aanfchouw dit weenend volk, en wil zyn leven fparenlnbsp;A z �ID E, haren fluijer opheffende.

Vergun me, � vorst! deze eer, hoe wreed ze waarlykzy. Dat ik aan �t vaderland myzelv� ten offer wy�:

Gy word door my van d�eed, die u verplet, ontflagen, En myn afgryslyk lot zal minder my doen klagennbsp;Dan dat ik leven moest na �t uiterst ongeluk.

�t Ontbrak noch aan myn leed dat ik u moest zien fneven. Ik word al�m gehoond, tot wanhoop aangedreven!

Die wreede ontzegt my myn verlangen: Uw toelland maakt zyn� geest van razerny bevangen;nbsp;Dw redding fpoort hem aan.... Vlieg heen, niyn Idas! keernbsp;^yn wanhoop, breng den prins hier in myne armen we�r!nbsp;Idai vertrekt.

Is tyd, prinfes! verfcbyn, vol voer, aan deze ftranden, Den pligt waartoe ge uw woord groothartig dorst verpan-

Het is genoeg; ik volg....

84 IDOMEN�US,

Ontmenschte! vrees de ftraf voor tergend wanbedryf! Het volk is in eene hevige beweging; een dofnbsp;gemor laat zich hooren.

Jk vrees alleen den god wiens invloed ik moet eeren, Gy ziet dit volk vergramd, en bloed ten zoen begeeren:nbsp;Voldoe terftond zyn� wensch en ftil zyn drift met�en.nbsp;Of tree langs ftapels do6n naar �t heilig outer heen!

Neen, laat flechts myne dood zyn� toorn� genoegen geven. Ik ben der vorsten telg: ik zal voor Krete fneven.

Gy allen, die zulks wacht, zyt dus voldaan, en toont Dat gy de g�den tergt noch uwen koning hoont.nbsp;Verrukt u de offerhand� van myne jonge jaren,

Ik volg, op dezen dag van wreeden ramp en fmart. Slechts de infpraak van den pligt en de infpraak van mynnbsp;IDOMEN�US.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(hart.

Gy, krygsli�n! priesters! volk! 6 gy,m3'ne onderzaten! Watfchouwfpel Helt gy voor aan�t oog derGriekfche Haten!nbsp;Gy krenkt myn� hoogen rang, wiens recht gy eeren naoet!nbsp;Gy blaakt om uwe vuist te baden in het bloed!nbsp;En.hemel! welk een bloedPhet reinst dat ooit kon ftroomen:nbsp;Zou �t bloed der onfchuldzelv� der g�den wraak betoomen?

TREURSPE

Het vuui;t die llerker aan, en met geftrenger roe� Brengt u eerlang hun arm geduchter Hagen toe.

Een blinde razerny voert u van �t fpoor der reden. Begeert ten prooije een maagd, uitmuntend door haar ze-De telg derkoningen,haar,wiervolfchoonejeugd (den.nbsp;Noch opgeluisterd word door eedle en fiere deugd!....nbsp;Myn bloedgelofte eischt wel dat ik een offer biede;

Maar niets verzoent u; niets kan u in �t woeden keeren: Ik zie �t.... Vermeetlen! hoe! zorgt gyaldusmy teeeren �nbsp;Wel 1 daar gy langer niet myn� wil en wetten acht,

Hy trekt zyn zwaard, en bied het de menigte aan. Aanvaardr,aanvaardtditftaal,denfchrik van�svyands magt;nbsp;Laat hy, dje �t meest my vloekt, het in myn� boezem druk-En Hellen dus een perk aan alle uwe ongelukken! (ken,nbsp;� � Bloost niet om die daad, flaat geenszins de oogen ne�r,nbsp;F 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;En

IDOMEN�US,

U-tv achtbaar aangezigt geeft hen aan fchrik ten prooije. 6 Koning ! minder groot waart ge op het puin van Troje.nbsp;We aanfehouwen hier in u der g�den majesteit.,..

Jirthenion vcrfckynt, gevolgd van Idas en verfcheiden faldaten, allen met het zwaard in de hand,

quot;Wat zie ik!... Gruwzaam feit! Dwingt die verwoede drom niyne eedle minnaresfe?..,.nbsp;Tegen de priesters.

Ontmenschten! beeft! ontvlugt dees heinelfchegodesfe! Myn felle razerny maak� dat zelfs de uwe zwicht�!

Hoe, prinszou dan uw heiligfehendend pogen Dit voorwerp redden,��r dan�t koningklykvermogen?

TREURSPEL.

ik haar redden zal!.... Waan niet, � priesterfcbaar�! Az�ides bloed zal ftroomen op �t altaar. (den,nbsp;�Als de onfchuld, magteloos, word onderdrukt door fnoo-^^oest hare fchuilplaats zyn in �t heiligdom der g�den;

gy� gy brengt haar om!.... Mogt, dezen dag, veeleer ^e helpoel u en iny verzwelgen op ��n� keer!

Ach, prins! doe my niet meer door zulk een woede beven. Zo ik als minnaresfe eens eedlen heids mag fneven, �nbsp;Sen ik myn lot getroost, en zegen zelfs myn dood.

Gy fpreekt van llerven, gy! �k laat u daaraan niet bloot: Leef, � geliefde gade, aan my ten deel befchoren!

^�^oiiMm�r zich verheft, dentroon dreigt �m te keeren, ^ de.dood omringt met foniber fakkellicht,nbsp;dan de huwlykstoorts ons blinken in �t gezigt?

F 4 nbsp;nbsp;nbsp;De

I D O M E N � U S.,

Leid Az�ide voort, doet haar naar �t outer treden. ARTHEMON, aan V hoofd van Idas en vannbsp;zyne foldaten.

Heldhafte vrinden! komt, en onderfleunt myn� moed; Befproeijen wy �c altaar met dezer moordren bloed inbsp;Zy maken eenige beweging.

Eert het ambt waartoe zy zyn verheven. 'kZal door een fchuldig bloed hunn�eisch voldoening geven.nbsp;De lucht verduistert: een bleek daglicht heerscht opnbsp;het tooneef alwaar, by tusjehenpozen, de blikfemnbsp;fchittert, terwyl men het dof geluid van een'nbsp;verren donder hoort.

Ik hoor dat hy my roept, ik hoor hem �tvonnis vellen. Het vonnis van myn dood; �k mo�t hem te vreden ftellen!...nbsp;In hevige ontroering,

6 Schim des vaderlands! �k zie u, by �t blikfemlicht, et rouw gehuld..., gy klaagt,.,, ik word door u beticht!...

TREURSPEL.

^fyn waarde zoon!...

Myn prins! gy waagt uzelv� aan �t ysiykst gruwellluk; Nochtans, wy waapnen ons tot redding van uw leven.

Hoe, Arthemon! zyt gy �t die Kretcs volk doet beven? Gy, onzer vorsten zoon! gy, Minos echte fpruit!

� Ja! ik moet Neptuin, verzoenen, en te gader Het plegtig woord voldoen van myn� geliefden vader.nbsp;yll het volk, de priesters en foldaten, ftaannbsp;verbaasd en verflagen.

^srraad me,� wreedaart! vry.maar waan niet dat ik duld�... Blyf leven,... Myn ontwerp zal daadlyk zyn vervuld.

IDOMEN�US,

Gy allen, die my hoort, getuigen myner fmarte! Beoordeelt of, helaas! ��n zwakheid van myn hartenbsp;Z� wreed een ftraf verdiende als ik reeds ondervond.nbsp;En doe^ my allen recht in mynen jongden Hond.

�k Bedeedde altoos myn zorg, en durf het hier verklaren. Om dit vermaarde ryk noch m��r te doen vermaren;

Ja, �s wyzen Minos eer, die door Pazifa� En Fedra was bezwalkt, verdrekte my alre�nbsp;Ten fpoorllag om met drift naar.�t gloriperk te dreven,nbsp;En die gefchonden eer mogt ik haar� glans hergeven.

De luister van den troon doet geenen roem Behalen; De deugden van een� vorst doen zyne rykskroon pralen.

Toen Atreus magtig kroost, op hoogen lof gedeld, De Grieken famenriep naar �t Frygiaanfchc veld.

Moest ik den oorlogsmoed van zo veel� vorsten fchragen, Wilde ik niet -aan hun wraak my en myn� fcepter wagen,nbsp;Hun overwinnend heir braveren aan dcez� wal,

Doch, z�ik, tienjaar lang, niets dan gevaar moest vinden, Verbannen uit den fchoot van vaderland en vrinden,'nbsp;Verr� van een� dierbren zoon;�k had echter aan den raadnbsp;De zorgen toevertrouwd voor �t welzyn van den daat.

In �t einde keerde ik weer, gekroond met eerlauwrieren, Terwyl de zege vloog by onze heirbanieren;

�k Herzag, op �t hoogst verrukt,dit langverlaten oord; De god dei zee we�rdreeft me in �t nadren aan deez� boord �

TREURSPE

En, daar ik landen mag,treed my myn zoon tevoren: Ach! h�m verwees myn eed, door dwaling voortgebragt,nbsp;Waarvan myn wroegend hart niets dan de dood verwacht...

Ik ben �t, die fterven moet tot heil van �t algemeen. Miskent my langer niet: keurt iny uwe achting waardig....nbsp;Kretenzers, die ik min!.... ziet bier uw offer vaardig!

//y ontbloot een�� dolk, en wil zich 'ermede grieven, ARTHEMON, hem den dolk ontrukkende.nbsp;� Go�n!.... Wat wilt ge!

^it was dan, � myn vorst! hetgeen ge ons had befchoren ? Welhoe! zou, op uw graf, het daglicht my bekoren,nbsp;^at my flechts walging baart, als ge u myn oog ontrukt!.....nbsp;^ Eandgenooten! gy, die voor uw rampen bukt!

'ny,door wien go in�teind�van rampen word ontheven. ieef, cn Krete fterft.... maar Krete zal herleven.

IDOMEN�US,

Gy, die als koning zucht, maar m��r als vader lyd! Betoon u groot van ziel in deez� verwoeden ftryd:

Gy moet, ik zeg niets m��r, Idomen�us wezen! Verleen myne Az�ide uw hulp en troost nadezen!....nbsp;Daar myne deugd de ftem der oudermin waardeert,

Hy fnelt naar het altaar, en doorfteekt zich. Ontfang, 6 god der zee! al �t bloed dat gy begeert!nbsp;Een algemeene affchrik bevangt alle de aanwezigen.nbsp;Men hoort een' flerken donderflag; de lucht verheldert zich.

'k Hoor �s hemels donder fpreken, Ons melden dat zyn toorne is voor zyn gunst geweken.

Ik fterf voldaan.... �t ftreelt all� myn uiterst oogenblik.... Myn� vader en myn bruid wy� ik myn� jongften fnik!

TREURSPE

Dank zy het godendom, we ontgaan dus onzen nood! Wel! dat ons de echt verbinde op �t outer van den dood!nbsp;Wy tarten, waarde prins! al �s waerelds ongenade:

�Jt Leefde als uw minnaresfe, en fterf gelyk uw gade! Zy grypt den dolk, .grieft zich, en ftort op het lyknbsp;van Arthemon.

Sla toe,verwoede dood! dat niets uw fchichten keer�! Stort in uw diepe kolk ons allen yllings neer!

De dood heeft uitgewoed ; Jupyn doet my dit hooren; Doch hy velt over u het vonnis van zyn� tooren,nbsp;Ontvlamd om�t gruwzaam woord,door u te dwaas verpand;nbsp;fieef, vorst I de fcepter breekt in uw verzwakte hand.

Jygt;die de wetten eert,door Minos v��rgefchrevcnf Wat komt uw ftraf gelaat my hier te kennen geven?

V) Deze Deukalion, vader van Idomen�us, was dc zoon Minos. De verbanning van Idomendus is, gelyk mennbsp;Op de gcfchiedenis gegrond, en moest noodwendig be-

Verkondigt, dat u heeft van �s vorsten rang ontzet. En �t raadpleegt binnen kor: om d�eerfcaf op te dragennbsp;Aan hem die waardig zy het ryksbewint te fchragen;

�t Beklaagt uw ongeluk, doch, naauw�t gevaar ontgaan. Begeert het aan uw� ramp niet weder bloot te ftaan.nbsp;Ontwyk der oudreii grond, waar�s hemels gram vermogennbsp;All� wat u daar omringt gehaat maakt in uwe oogen;nbsp;Doch, fchoon gy ons verlaat, vertrouw dat ons gemoednbsp;Uw nagedachtenis voor eeuwig hulde doet.

�k Zal dan, zd laag vcrne�rd, met fchand� ten grave dalen!. Men eischt dan dat myn ramp volkomen W'orden zal,

Buig voor het lot, myn vorst! kom , dat we onsfcheepbe-iDAs. nbsp;nbsp;nbsp;(geven.

Neen, vorst! beveel dat ik uwe eer ter wraak moog�fneven; E�n wenk: ik voer terftond myn dappre benden aan,nbsp;Wy ftreven naar Gortine, en doen �t in puin vergaan!

Geen bloed meer 1... �t is genoeg: myn trots zy afgezworen: Ik had Hechts �cnen zoon, en heb dien zoon verloren;nbsp;Ik, die een� troon bezat, derf nu myn ryksgezag....

gevoeglyke ontknoopiiig aan tc geven ; doch ik had haar niet durven aanvoeren, indien ik niet, mede overde'nkomstig denbsp;gefchiedenis, aan den koning had kunnen doen v��rfpellennbsp;dat hy vervolgens, in Hesperi� , een nieuw ryk zoude ftieb'nbsp;ten en aldaar gelukkiger d:igen beleven.

TRE�RSPE

Go6n'. wat verfchilt myn lot op dezen zelfden dag! Bewierookt om myn� roem, treft my de haat noch wreeder.nbsp;Ket wisfelziek gemeen werpt zynen afgod neder,

gt; Zo �t een� vorst aanbid wiens heil zyn� wensch voldoet, vloekt hem in den drang van zynen tegenfpocd.

B*us wil dan �s hemels wraak haar offer zich verfchaffen I B-echtvaardig doet zy �t een door�t andermisdryfftraffen.

^'ontwyk voor eeviwig�t oord waar myn gelukftaat zwicht, B� Waar het bloed myns zoons my fpat in �t aangezigt!

^ nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■■nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' \' V'* 'f^' ’

. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•' -.•*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• quot; fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i __ ,fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 't -■ .

t�tr i^y.^L.2

VOORREDE.

A 3 nbsp;nbsp;nbsp;HoeJ*

n nbsp;nbsp;nbsp;VOORREDE.

R R E D E.

' V o o R R E D �. nbsp;nbsp;nbsp;i�x

D E.

zal

voorred t.

Tou-

heb

VOORRE

PER-

IDOMEN�US,

KONING VAN K R E T E, TREURSPEL.

EERSTE BEDRYF.

IDOMEN�US,

TKE�KSPEL,

IDOMEN�US,

TREUASP�

IDOMEN�US,

TREURSPEL.

r D o ivf � N � � S',

TREURSPE

Beftond ik liefst voor u, voor dezen Haat, niet meer!

IDOMEN�US,

ARTHEMON,

ARTHEMON.

TREURSPEL. 25

IDOMENfeUS,

THELESTOR.

THELESTOR.

ARTHEMON.

TREURSPEL.

IDOMEN�US,

theurspe

go

3t

IDOMEN�US,

TREURSPEL.

ven?

IDOMEN�US,

d.

i,

n,

IDOMEN�US,

TREURSPEL.

40 IDOMEN�US,

TREURSPEL.

IDOMEN�US,

Dat

TREURSPEL.

IDOMEN�US,

TREURSPEL.

IDOMEN�US,

TREURSPE

IDOMEN�US.

2n,

rd�,

TH E UR. SP E L.

49

Uw bloed verbeurde ik ongenadig.

Kan, als Neptuin my djreigt, qcn laffe ylugt my baten?

TREURSPEL,

IDOMEN�US,

D 4 nbsp;nbsp;nbsp;AZ�-

T R E U R SP E L.

I D o M E N � U S.

TREURSPEL.

Ach, ga! ik fmeek,ontvIugtdeesftrandcnr

IDOMEN�US,

AR.

59

I D O M E N � U S,

, nbsp;nbsp;nbsp;ARTHEMON.

TKEUKSPEL. 6i

I D o M E N � U S,

TREURiSPEL.

64

TREURSPEL,