|
I. V. VONDELS
GEBROEDERS.
T ^8 V %^S TEL.
Fuimus Tro'ès.
|
||||||
|
Voor Abraham de Wees, Boeckverkooper op den Middeldam,
in't Nieuwe Teftament. Anno 1641. |
||||||
|
Den zeef eenvaerdigen en voortfeflijcken
|
||||||||
|
Heere,
|
||||||||
|
GEERAERT VOSSIUS,
Canoniek der AertsbifTchoppelijcke Kercke
te Kantelbergh. Doorluchtige Man,
IT'jämmerliche treur Bel van Sauls nakomelingen
blixemt en dondert noch inde oogen en oor en derGroo- ten , als met een gedurige jlemme van den verwa- ten en ter helle gedoemden Phlegias, brant'luchter in ApoUoos kerc\, te Delphis , Difcite juftitiam moni'ti, & non temnere Divos.
Leert rechtvaerdiaheit betrachten, En geen Godheidt te verachten, |
||||||||
|
Hoeveel voaerheits aen de«e Heidenfche fabelXy, o f niet ,ymmers in de hei-
lige bladen des profeet'êSamuels blije kt het %co klaer, als waer het met zon- nefiralen beschreven, hoe Koning Saul en de %ynen, door ongehow%aemheit, hooghmoet, wrevehmedigheit, kerekfjehennis, meineedigheit en wreedhett van de koningklijcke heirbaene der godvruchtigheit en rechtvaerdigheit af dwaelende, eeuwigh van kroon en Jcepter berooft, rampzalighlijck^omgeko- men, en van dé hemelgeßroft %ijn, ponder dat het verloop derjaeren dfiimif- daet verfchoonde ,ofuitwifchte. Het tegendeel opènbaert zjehinden god- vruchtigen na^aet en dapperen krijghsheldt Davia, die geitje {een zon , on- der de verlichte koningen, gebloncken heeft, wiens gedachtenis noch heden , over denganfehm aerdbodem,ja in den hemel blinckt, en altijdt blincke^al; en wiens ^onderlinge deughden en daeden niemant ponder den geefi, waer mede %ijn hooft van boven gebalfemt en overgoten was, niemant ponder %jjne goddelijcke harp en [naren kan volprijzen. J^eker al waer ons van dieHeldt niet meer als de%e treurfiofovergebleven, men haddefiofs genoeg!), om uit dit fiael alleen zjjne overigegroothartigheit en volmaecktheit te oordeelen: want wort d' aertsvader Abraham, om het offeren zjjns eenigen -zoons, %po hoogh ge^etj watphetsvaneere verdient hier de Propheet, en koning David? A ij Abrdam
|
||||||||
|
Abrahamsßrijt viel eerß ponder twijfelfchrickelijck, overmits de natuurlijc~
%e bant van vader en zoon %po veelßereher bint, als die van David, en %ijn aengehurot maeghfchap: en in dat deellaet het den eerßen vry winnen,in dien men hier alleen op blijft (laroogen: maer let men,hoe verdacht ditßuckfDavid msjjn kroon kon maeeken, by zjjne dootvyanden, en laßeraers -} recht ofhy %elfin dit wer c krocht, 'tgeen Godt, by die gelegentheidt>m Gabaon, zocht, enoockbclooft hadde, naemelijc^ te verdelgen Saulsgefacht, dat Davids jRjjckfpn beroeren, en Inda door Davidsßoel te beveßigen • %oo dunckt my, dat de%e d'andere ^waerigheit, in de weeghfchaelvan een doorzichtig]] oor- deelophaelt, often minfie betaelt^et: en ic\ wordgeperß uit te roepen: Utcu nque ferent ea fata minores, •
Vïncet arnor Patria;. 't ^y wat nakomeling dit laecken ^al of loven,
De liefde tot het volenen vaderlantfia boven. Hoe kort en beknopt d-'onfeilbaere pen in 't befchryven van dit treurfuc\
%y , noch druckt^e klaerlic\gmoegh uit,'tgeen lejfes %oon ontfchuldight, te neten: de uiterfle noodt der driejaerige drooghte , en dier te , hemperffende Godt raet te vraegen ■ Godts naeck^eantwoort %elf, tot laß van Saul, en qijnen hui^e: Sauls meineedigheit, en fchijnheiligheit, in 't ombrengen der bondgenoot ë en vreemdelingemen de bloetdorßigheit fijner qponëin ditßuckj of in andereftucken betoont ■ Davids hekommeringe en arbeit, om dit t' ont- gaen, aengeteeckent in twee vraegen, om de Gabaonners op andere voy^e te paeien : het begenadigevan Mephibojeth, en qjjn \oontje Micha, om lona- • than den eedt ongequetfi te houden-, en ten lefle 's Konings goede genegenheit, m de nitvaert van Saul, en %i]n poften en neven. Be halven dit alles %eit de moederlij che en ongelooflij cke \uchtvan Hifjje, hi tbewaecken der dcoden, alßil^pygende, hoedamgh eenen flormzy den J^oningk^geUvert hebbe, om haere lieve vruchten te verbidden: want men rekent, dat^e van den aen- vangkßer Lente tot Herbfimaent ,ymmers ongetwyfelt eenen langen tijdt, dieren en vogels van de lichaemen afkeerde. Overlegh met eenen, hoe Michol, over haere qttßer Merobs krnders als moeder ßaende, %jcb quyten moß: ja overlegh liever eens alle omflandigheden t effens: Godts antwoort, d'eifch der Gabaonneren ; de dierte, en noodt der gemeente; het maeghfchap vanfehoon- vader en voor^aets beddegenoot, dochter kinderen, k[nts kinderen, en noch een
|
||||
|
een lidt verder; de Verlegenheit $er Gebroederend elc\met agcb qefoen en om
anderen , broeder om broeder -f ooms om neven, en neven om oomen - vader om hint, het fynt om den vader'$ moeders en moeien om ktnders, en neven, en bin- ders om moeders en moeien-, degenote voeldaeden, en gezworen eeden; Davids goedaerdige gemaelin, de getrouwe Michoh, de gedachtenis des allergetrouw fien Jonathans, end'onnoo^elheit van den ongevalligen Mephibofeth, en qijn noch onnoo^eler ^pontje Micha j de vervloeckte wij ^e van fervent het lavgk^ wyligh vertrecken der uitvaert ■ J$ifl>es ellendigh fitten nacht en dagh by 't- gerecht -y dephets des gerechts, op denbergh, langs de heirbaen, op de grens van Benjamin en Ephraim, in Sauls vaderlant, in 't geacht van %ijn hof en oeboortefiat, een prieflerlijcke en koningkUjckeftadt, in 't aenfchijn der bmdQße, en Cherubinnen • . Sunt Iacrymae rerum , & mentem mottalia tangunt.
Hier befchreitmen 'fvpereljs-zjiecken,
Die den menjch aen 't harte rfte-cken. Hier wordic\belüfi, om door Rubens, de glori der penfeelen onzer eeuive,
&en heerU]c\en koningkUjcktafereel, als een treurtooneeltefioffeeren. by valt aen het teeckenen, ordineeren, enfchilderen, nocht zijn wackere geefi ruß eer het werc\fiuc\yolioit zy. David zit'er zwaermoedig op den boogé troon. Alen ziet'er, door eenpoort int verschiet,, de drooge dörre en dorfttge landouw quijnen. Boven int gewelf van t prachtige marmeren en cederen hof zwieren zommige Engelkens , die, naer degewoone zimijckheit des allervernuftigh- Oen Schilders, elc\om firijt bezigh zijn, om net uit te beelden, 't geen ter zaecke dient. 'Teen f hipt het vonnis der Gebroedere/i uiteenhalf tngerolt bladt te vellen. Een ander geeft met eengeflote waterfpuit te kennen dat de hemel gefloten zy . Een ander beduit met eendompige fackel, een ander , met eenen waeier int aenziebt waeiende, hitte en benaeuwtheit. Twee andere fehijnen twee ftammen uit tebeelden, te weten ■, het een , dat,. vroUjckjuan opzicht, met kroon en fcepter in top vlieght, luda- het ander , dat, ver- bas ft en treurigh vangelaet, en met den hoofde neerwaert vallende, naer de vallende, kroon grijpt, Benjamin, andere maken een yzere kelen kjaer, om der mifdadigen halzen te fluiten. Een ander druckt met weeebfcbael en zwaert de rechtvaerdigheit der ftrajfeuit. Sauls verweze naekomelingen ft ten voor den reeb! erftoel, en zien zeer deerlijc^, overmits Benajas dm lammenMeplibofctben het k[eentje Micha , op het yvemken van'sKg- h iïj nings
|
||||
|
nings oogen, en wijden des uitgefirechtenfiepters, uit den hoop trecfy; ter-
wijl de Gabaoners met varaec^gierige en gloeiende aengezjchten, aen d' eene %ijde, op hun Recht dringen , en aen d' andre %ijde hem benauwen het mis- baer en de traenen der allerbedruc\fie Michol-, vcaernevens de ftockmide we- duwe , al bevende met de rechte hant op haerfioxken , en met deflincke op de rechte fchouder van hare kamenier leunende, met een lachende aenfihijn. melt, datqe, van rouwe aen't mijmerengeßaegen, niet weet wat\e %eit. Sed nullis ille movetur
Fletibus, aut voces ullas tractabilis audit. Fata obftant, placidasque vïri Deus obftruit aureis. Ac veluti annofäm valido cum robore quercura Alpini Borese nunc hinc, nunc flatibus illinc Eruere inter fè certant: it ftridor, & alte Confternunt terram concufïb ftipite frondes. Ipfa heret fcopulis, & quantum vertice ad auras iÈtherias, tanmm-fadicein Tartara tendit. Haud fècus, affiduis hinc atque hinc vocibus > heros Tunditur, de magno perfèntit pectore curas. Mens immota manet: lacrymx volvuntur inanes. Maerhy al evenßy f weet nu van geen erbarmen,
iV'och lieert zich 't allerminfle aen traenen, noch aen kermen*
't Orakelfchtet'er voor. Godt z.elf verfiopt althans
Het oor des anderfinsgez.eggelijckjn mans-.
En even eens gelijckjop Liban 't winterweder
Beflormt den dicken ßam van een' bejaerden ceder
Van overal, z.00 dat'er bergh en bofch af kjaeckt,
En 't gieren van den boom een bedt van bladen maeckj: ■ ..: •.
1>ie al te hecht oegroeit m d' aerde ,fchiet te wonder
Zijn tacken jmß z.00 hoogh als taeie wortels onder j
Zoo wort de heldt alflaegh door't roepen hier en daer
(Sefolt, en hoe behart een felle flrijt geweer;
Maer 't opz,et even vafl niet eens verlet doorfchreien.
Een %e~ker Godgeleerde laet %jch dunc\en, dat wy David te lang doende
deinen, en hier medoogend uitbeeldende, tegens de voegelijckheit mijdoen. Da- vid, %eit hy, was alte bereit Godts bevelen te gehoor%aemen, noch maechte %oo veel werc^s van den verworpen Säulen %ijne Rinderen niet, om diefiraf %po lang te vertrechen. Maer voor onsJpreeckêverficheide dichters, die Abra- bamt
|
||||||
|
ham, voor het opofferen van Ifaa\, aldus afmaelen. Foor onsfpreeckeDa»
vids eige lijcJ^laghten en traenen, over Säulen zijn zoonen -, de wraeckjver hun vervolgers; ooc\zijn eigen mont: Is'er noch yemant van Sauls huis overgebleven , aen wien ick barmhartigheit doe, om Ionathans wil: voor onsfpreeckt het begiftigen en begenadigen van Meplnbofeth met al zijn vaders have, en 'tontbaelaen's Kgnings tafel: oockjiie klare woordë- Doch de Koning fpaerde Mephibofèth &c. om des eeds wil: ja dat meer en onwederfpreeckelijckjs, voor onsfpreeckt hetgcbedt zelfdes allervol' maecktfien en gehoorzaemflen Davids, lefus Chrifius, op den Olijfbergh ge- flort: Vader, is het niet mogelijck, dat dees kelck van my ga, 't en zy ick dien drincke, zo gefchiede uw wil. Hetfiemt eer met de voege- lijckheyt David met barmhartigheit tebekkeden, als van alle menfcbelijckg genegenheit te ontblooten-} behoudens dat de gehoorzaemheit, tenlef e d o- verhant behoudende, het Orakelgetrouwelij ckjiitvoer e . Ickjnoet by deze gelegentheit ter loop aenroeren, dat luiden, van geen ge-
ringe geleer theit, en wetenfchap, zjch luttelmet poëzye bemoeiende, by wykn altenaeuroe enflrenge keur meekers zijn, over deze kynfl , en met wel be- grijpen j boe die te teer en te edel zy, om zulckjen harde proefuyt te ftaen, zonder eengroot deel van haere aertigheit en luifer te verhezen . Men moet haer inwilligen emvoegelijc\ mifbruic\, of liever een noodige vryheit^ge- lijkßie in meer kun f en, zonderling in Schilderije en Muzijche, vereifcht wort > De Schilder , hoewel hy niet anders als een tiabootfer van de Natuur zy, verziert nochtans dickrpils eenige byvallende fchaduwe, om 't ander •vcerckbet te doen voorkomen: ofmaelt naeckpen en andere cieraeden, die de hifiorie eenen welf ant bezetten, goo kit het penfeelooc\yzijn oordeel te roerekin t leggen en welfchic\en der venven, die zich bef onderling verdrae- gen. Muzikanten huiven heek aen halve toonen, en zoete aen wrange gelui' den, om het gehoor met meer zmtigheits en bevalligheits te k[ttelen. Het ge- ilj eken der dinghen tegens malkanderen is vangroot vermogen, en geeft de zaeck' ^e *n zfC^ ze^ve d£ ze^ve blijft, terfiont een ander aenzicht. Evenwel is ons met onbewuß, dat in 't herhalen en vertoonen van gefchiedeniffen, be- fchrevê met die zuivere en fneeuwitte duiveveder [getrocken als uit den vleu- gel der hemelfche Duive, die, aen den oever der Iordane, op dat van heiligheit ßr aelende en gedoopte hooft des onbefmettê' neder daelde) een zonderlinge mae- tigheit enfaechachtige eerbiedigheit dient onderhouden} terwijl men in wee- reltlijcke
|
||||
|
reltlijcke hiftorien,noch meer in heidenfche versieringen ruimfchoots, doch
altyt hinnen de palen der waerfibynelyckheid, magh feilen. Wy achten hiermede opgelet te hebben igelyc^ ons xulxoockeertijts van eenen groe- ten Apollo,als van een Delphifch Orakel? wert in de oorengebeten. Toen wyjbelufl op bybeljtofte wiereken, de gewijde bladen doorßiuffelden,
hehaeghde ons, boven alle andere, deze Hiftorie ,fUfleverende (gelijckjvy alre ten deele hebben aengeroert) tot een allervolmaektfie flaghvan Treur^ fielen, en waer in wy dorven roemen betoont te hebben, hoe h et ons niet aen goeden wille,maer aen maght ontbrach^ om alles naerdé eifch toe te fielten, en te voltoien. Wy volghden degoude tegels, die de Heer Canonichjn onze gedachten druckte, te weten: 't Geen Godts boeck zeit noodzaecke- Iijck/t geen hen nietzeit fpaerzaem/tgeë hier tegens ftrijt geen- Jïns te zeggen. Evenwel nadien dolen menfchelyck, leeren oneindelijcJ^ Zy ,verftoutten wy ons,dit te onderwerpen, het doorluchtige oordeel desgee- nen,die,op den top der gele ertheidgesteigert,van bovenmet arents oogenal watvan redefyckjorein begrepen kan worden naeuw doorkeken heeft, en ■wiens Herkulifcheen onnavolgehicke arbeit het verlangen aller leergieri- ge geeften pijnigbt, en treckt en tokkelt met de vienge hope naerdie dia- ~manteketen aller Hiflorien, wiens begin aen den eerften , en wiens einde aen onzen tiftvafi is,en waer aen elcke eeuw eê künftigefchakelverfireckt. . Vwe rtjckejchatkamervan boecken en papieren heeft, negens anderegun- ßige vernuften,dezen werckegeen voedfel geweigert, maerbeuffeltjckj/yge- Zet het eerfte gezicht uwer koftelijcke aeloutheden en gedachten op toe- neeljpelen en anderepoè'zy',gelijckwy dan in meer dingen, voorhenen by ons uitgegeven, hetgemoedt niet luttelverbonden houden aen uwe beleefdege- leertheit, eïi geleerde zpnen ; en ('chatten deze fchatrijcke en vermaerde Kiiopftat geluckiqb, overmits Zy hare doorluchtige Schok op uwe en Baer- les wijfheitengeleertheit als op tweepylarenftichtende, eengewenfchtbu- wehjckvan Letter-en Koophandel of Pallas en Merkuurmaeckte, tot eere nut en vermaeckdeZerlofiyckeburgerye,en harejeught. Maer, Doorluch- tige Man, ick hebbe, om Zelfy et tefcbeppen en te leeren, waterin ^eege- dragen,en gefchenen de wtjfbeit te willen keren, Vergeef toch deze verme- telheit,en dat uweopgetogenheitzoo langbeneden verlet wort,van my, die het zjch tot geen geringe eere rekenen Zal, altijt te mogen bereit ftaen voor »yen E. allervert/lichtfie leerling en dienaer,
Joost van den V o n d e t«
t'Amfterdatn, den 2 9 vaa
Slacluaiaem» 1S39.
|
||||
|
Op het afzetfèl van den Heere
GEERAERT VOSSIUS,
Canoniek der Aertsbiffchoppelijcke Kercke
te Kantelbergh. fijmfligh naer't leven gedaen , door Ioacbim Sandrart.
SAndrart, vertrouw niet licht uw verf noch uw gezicht,
Als ghy u nederzet om V o s s i u s te malen: Want d'oogen fchemeren in dat geleerde licht, Waer in de Wijfheyt blinkt en ichittert met heur ftralen. Al kleet ghy hem meeuwit in 't koor te Kantelbergh, Noch witter is zijn hart, oprecht en zonder ergh. anders.
LAet fèftigh winters vry datVo s s e iqhooft befheeuwen,
Noch grijzer is het brein da 't gryze hair op't hooft; Dat brein heeft heughenis van meer dan vijftigh eeuwen, En al haer wetenfehap in boecken afgeflooft.
Sandrart, beftuw hem niet met boecken en met blaren} Al wat in boecken fteeckt is in dat hooft gevaren. |
|||||||
|
B IN-
|
|||||||
|
INHOUDT.
|
||||||||||||||
|
KOningk David,na een driejarige dierte, geboren uit gebrcck van regen,
Godt raet vraegende, door d'aertspriefterlijcke geheimenis, Urim, en Thumim; en verftaende ,dat de moort van Saul, en zijne af komft, eertijds be- gäen, onder (chijn van yver, en godsdicnftigheit, aen de Gabaonners, oirzaeck der landplaege zy, zocckt hunne nakomelingen "(een overfchot der Amoreen, ten tyde van Jofua meteede in zijne befchuttinge aengenomen) te verzoenen > op dat het lant wederom gezegenr werde van hunlieden, die, om Sauls gedach- tenis , tot weerwraeck van 't ongelijck, geheel te verdelgen, noch goudt noch' zilver, noch yemarjt anders eifchen, maer zeven mannen van zijnen bloede, om hen voor Gabaä, Sauls geboorteftadt, voor de Bondkift, op te hangen. De Koning , Mephibofèth , Jonathans zoon , en Micha , Mephibofeths zoontje, verfchoonende, om den eedt, dien by den Vader gezworen hadde, levert den Amoreen Armoni, en Mephibolèrh, by Rifpe, Sauls beddegenoot, geteelt, oock Michols vijf zoonen, of dien zy, zoo men gelooft, voor zoonen aennam , en A- driël, Barfillais zoon , by Merob, haere oudere zufter, won . De Gabaonners dan hingë deze zeven , of twee en vijf gebroeders, op den bergh, in't begin des gafften oegfts. Rifpe, Ajas dochter, ipreide op de fteenrots, by het gerecht» eenen zack, om hier zelve 'fdaeghs de vogels, 'f nachts de dieren van de doode lichaemen , te keeren, tot dat de regen zoude vallen. De Koning dit hoorende, beftoot, dat hy (zoo dra het, tot een teecken dat Godt verzoent was, regende ) het gebeente, van Saul en zijne zoonen (te jabes in Galaad ruftende, ende van Bethfan eertijds ter iluick daer gebroght) zoude laeten haelen , en te gelijck met de lichaemen der gehangenen te Zela, onder Benjamins ftamme, in 't graf des oudgrootvaders Kis, te doen begracven . Dit is getrocken uit Samuels twee- de , en Jofèphus zevenfte boeck der Joodfche aeloutheden. |
||||||||||||||
|
Het tooneel is te Gabaä. De Rey beftaet uit Priefteren. Het Treurfpel be-
|
||||||||||||||
|
gint effen voor en endight met den dagh.
|
||||||||||||||
|
Pcrlbnagien.
|
||||||||||||||
|
A B j A T A R, Aertsprießer.
Rey vau Priesteken David, de Koning. L E V Y T E N •
Gabaonners.
Ioab, Veltbeer. |
||||||||||||||
|
B E N A -j a s, Overfie der hof benden.
Rispe, Sauls en Abners weduwe. Michol, de Koningin. De Gebroeders. Mephiboseth , Jonathans ugon, |
||||||||||||||
|
I. V. VONDELS
GEBROED ER S.
HET EERSTE BE DRY F.
Ahjathar, Jfey van Prießeren,
E wackre haen heeft lang den huifman op^ekraeït.'
Dè ftarren aen de lucht zijn bleeck, en dun gezaeit, Envoor de morgenftarre en haere komft geweken. Het licht genaekt allengs, en arbeyt door te breken. Een ongezonde damp benevelt, als het pla«;h, Het Ooften, 't welck ons dreigt met eenen bangen Die 't lantièhap roolten komt met gloeiende gareelen. (dagh, lek heb gerucht gehoort van muilen, en kameelen, En mannen, onder aen den bergh, in 't naefte dal. Dat 's my een wiflè bo, de Koningk is er a!, Die giftren fchreef, dat hy, voor zon, en haer geboorte, Hier zelf te Gabaä zou wezen aen de poorte. 'T is tijdt en meer dan tijdt, dat wy hem tegens gaen, •Om in den dieren tijdt yet noodighs voor te ilaen. De heirbaen valt te lang: dit voetpadt loopt veel nader. 1^. v. Pri. d Aertspriefter ftygh beneên: wy volgen allegader • David. Levyten.
DAer rijft de zon, gevlackt met bloet in 't aengezicht,
En komt met haetelijck en ongezegent licht Den jammerlijcken ftaet der omgelege plecken En haer gelegenheit al wederom ontdecken . Wy zullen voort te voet gaen klimmen met de zon. Leviten, die my volght van Sion, Gabaon, En Nobe, en andre fteên -, komt, geeft u aen mijn zyen ", Zoo moet ons deze reis, een godsreis, wel gedyen. B ij Zoo
|
||||
|
De Gebroeders.
Zoo geef d'almaghtige ons een uitkomft in der noodt.
Zoo open Godt alweer zijn' vaderlijcken fchoot, Gelijck hy is gewoon, voor zijn verlege knechten • Op datze hem een kroon van danckbre galmen vlechten. My leit een fwarigheit, my leit wat op de leen. Mijn hoop ziet licht te moet, maer door een' nevel heen. Hy, die den hemel veeght, en 't onweer doet bedaeren, Wil in mijn miftigh brein het weder op doen klaren. JLev. Wie daelt'er van den bergh, gelijck een nieuwe ftar,
Die ondergaet ? dit fchijnt d'Aertspriefter Abjathar, En Arons dubble ry met witte linne rocken. Hy komt, gelijck een Godt, alleen vooraen getrocken, Op t allerftaetelijckfte, en fchittert met den gloet Vanborftgefteente en riem en tulbant ons te moet. My du nekt ick hoor alree, terwijl hy aenkomt praelen, Den galm van zijn gewaet, gezoomt als met cymbaelen, En zie, hoe 't voorhooft ftraelt van fchrift, waer uit ick raem En fpel Godts Majefteit, en aengebeden naem. Dav. Hy koom met zegen aen, in dees vervloeckte tyden,
En jaegh roo wangen aen die Sions heil benyden. Getrouwe Godt, ghy weet, ick koom in dit geweft Alleen ten dienft uws volx, en om 't gemeene beft j Verleen my, dat dit ftrecke uw majefteit ter eere, En ick niet ongetrooft van dezen heuvel keere, De blinden zoecken heul aen ydle wichlery, Uit ftarren, vogelvlught, of andre razerny Van fpoock , of ingewant, en vezelen van dieren, En al wat ongeloof met logen s kan verderen: Wy zoecken trooft aen u, die 't al zijn voedfèl geeft > En op de vleugelen der Cherubinnen zweert; Dies laet dit opzet u gevallen, en behaegen , En begenadigh ons, nu wy u komen vraegen. |
|||||
|
Ah-
|
|||||
|
EütS P E
Abjatbar. fiey'van Trießeren. David. P\ E ftam van Juda bloeie in David zonder endt.
Rgy- De ftam van JefTe groeie in David ongefchent.
Ab. Dat hem noch donderflagh noch hagelbuie treffe.
J{ey. Dat hy zijn kruin en kroon tot aen den hemel heffe.
Dav. Ghy priefterlijcke fchaer, die van'Godts y ver blaeckt,
. En hier voor 't heilighdom, de goude bondkift, waeckt, De hemel zegene u, voor dezen morgenzegen. Godt zegen dees landouw met eenen verlchen regen. Godt fpreie-een vruchtbren dauw op dorpen, en op fteên. Hoe komt ghy zoo bedruckt geftegen naer beneên ? En waerom biggelen de tranen langs uw wangen ? Wel Arons zonen, hoe ? hoe laet ghy 't hooft dus hangen , Verzwaerende den laft, dien ghy alleen niet draeght ? Of druckt u weer wat nieuws ? laet hooren wat ghy klaeght. 'Ab. De noodt, gezalfde Vorft, befchermer der gemeente,
De dierte, en hongers noodt in 't rammelend gebeente Van 't magere uitgeteerde en quynende Ifrael, Een fchim, een' geeft gelijck, en enckel been, en vel. Dit jammer heeft geduurt driejaeren na malkanderen. De drooghte duurt, de lucht weet noch van geen veranderen. De huisman ploeght vergeefs, al d'ackers leggen woeft. De zaeitijdt, onbeloont van een' ondanckbren oegft, Schreit deerlijck, jaer op jaer, den hemel aen, dien't maeneo Van menfchen en van vee, en 't zuchten, en de traenen Van den gefpleten gront, en dorftigh loof en gras Geleekt >niet meer vermurwt, als of hy koper was. De rups en fpringkhaen eet het bloeifel met de knoppen ? En plondert al't gewas, van d'allerfteilfte toppen Der bergen, tot liet diepft der dellingen, alt lant Eeit van den Zuiden windt of gloende zon' verbrant. De korenmaeiers zien verroeften hunne zeivTen. De burger, als hy komt den lantman garven eifTcheti, Of oly, ofolyf, of vijgh, of druif, of wijn, Of dadel, of granaet j verneemt in welck een' fchijn B üj .cTOn-
|
||||
|
De Gebroeders.
D'onvruchtbre wijnbergh ftaet: hoe d'acker hem bejegent, En aenziet zoo bedruckt. dan keert hy ongezegent Met lege handen t'huis, en kropt, verkropt van rouw, Zijn hartewee , uit zorgh voor zijn bekrete vrouw, En arme kinderen; d'een ouder, d ander jonger, Hem fchreeuwende te moet, geperft van bittren honger, Als jonge zwaluwen; die fchier verftickt, helaes! Aenhygen 't moede paer, dat t huis komt zonder aes . De noodt ftaet op den top en 't uiterfte geftcigert. Wy ftorten te gelijck, zoo ghy hantreiking weigert, En niet in Kanaan een tweede Jofèph ftreckt. Ghy hebt met uwen fchildt zoo ménighmael bedeckt De Vaders, die om trooft voor 't heilighdom verfchijnen. Ghy hebt het Rijck befchut voor wreede Philiftijnen, En Godts geflacht verloft, 't welck Godt hier over roerat, En David , onder hem, der ftammen heilant noemt: Maer al uw dapperheit en eere gaet verloren, 't En zy ghy 't leven ftut met water, en met koren; Want 't is vergeefs befchermt zijn volck, en onderdaen, , Indien men hen van dorft en honger laet vergaen , En ruimt Godts vyanden, rechtvaerdigh uitgedreven, Dees Rijcken in, die Godt zijn erven had gegeven. Dav. Aertspriefter, y veraer voor d eer van Abrams Godt, Die u verheerlijckt heeft met zoo een heerlijck lot, Wat klaeghtghe my in 't lang der ftammen noodt en fmarte > Ick weet dit'al te wel. ick treek dit meeft ter harte. Dees zwaerigheit raecktmy en mynen fcepter meeft. JK heb Moab, Amaleck noch Ammons zwaert gevreeft, Maer wel dit fcherpe zwaert des hongers. wie kan 't vlughten > Wie Godt ontvliên > ick breng de dagen door met zuchten, De nachten zonder flaep, uit zorgh voor 't algemeen, En zocht met ofFerhande en vaften en gebeên En traenen ménighmael het heil der dorre landen: Maer d'allerhooghfte ilaet belofte» offerhanden |
||||
|
Treurspel*
En gaven in den windt. ghy zelf kunt tuigen, boe lek yverde voor 't volek} en wenfehte, dat Godts roe Den herder ftrafte, in fte van deze onnooflle fchapen. Nu 't anders niet magh zijn, is 't beft, dat elck zich waepen Met nederigh gedult, gelijck d'Aertsvaders deên , Die elck, geperft als wy, met dezen vyand ftreên. Ick ben een fterflijk menfeh, geen Godt,die't gras laet groeien, Ent aertrijck op zijn tijd met regen kan befproeien. Die't ftomme vee voeragie, en raven aes beftelt, In 't weezeneft, heeft weer en windt in zijn gewelt. Die Vader magh zomwijl zijn kinderen beproeven, En weigeren een poos, t geen zy tot noodruft'hoeven, Hem is't bewuft waerom: doch eer het wort te foa, Daelt hy van boven neer met hemelfche gena, Op dat die met meer fmaecks in 't uiterft werd genoten. Zoo fnoeit de hovenier zijne al te dartle loten, Op dat de wijngaert zelf met eene milder ranck Hem in de druivefne voor zijnen arbeit daiick'. 'T geen nadeel fchijnt, in 't oogh van een benevelt oordeel, Gedijt tot vruchtbaerheit, en wenfchelijcker voordeel -3 Dies laet ons, onder't juck van luttel tegenfpoet, Niet morren, om de hoop op een veel grooter goet. •Abj. D'ervaeren arts beklaeght alleen niet 't krancke bedde,
Maer zoeckt de bron van 't quaet, op dat hy 't heele, en redde. Wat hindert ons, dat wy met Godt te raede gaen ? Dav. Dit 's d'oirzaeck van mijn komft. men ving noit beter aen .
Ick volgh u, zy aen zy, daer ghy my heen zult leien. ■Abj. Ghy priefterSjVolght ons ipoor met ftichtelijcke reien.
fiey van Priefieren.
Zang. TOen 't ongehoorzaem zaet'van Kis,
Begaen om d'uitkomft van den flagh |
||||
|
.' De Gebroeders.
'Nu voor de hant te weten,
Door dröom noch borftgeheimenis . In Gods geheimenifTen zagh, '*■ ; Noch licht kreegh by Propheten, ■ Zocht hy zijn' trooft aen toverfpel $ En vraeghde t' Endor aen den geeft, Wat hem zijn hoop beroofde. Int endt verrees 'er Samuel, Die hem, nu deizende, en bedeeft, Een' dageraet beloofde. 't Was Samuel, oft wert gelooft, Om 't zijden kleet, en 't grijze hooft. Tegenzang.
Wat fleurt ghy mij n' geruften flaep,
En roept my uit het naere graf, O Vorft van Godt geflagen > Ghy ipaerde koe, en ram, en fchaep, En Agags hooft, gedoemt ter ftraf, En zult er ftraf om dragen. Ick zie den purpren rock gefcheurt, En David op den troon geftelt. Ghy zelf met uwe zoonen Gevelt, geftroopt, befchimpt, gefleurt, Daer 't heir bedeckt het roockend veldt, Zult morgen by ons woonen. Zoo fprack de geeft, en nam de wijck. De Vorft was 's andren daeghs een lijck. Toegang.
Doch JefTes uitgeleze fpruit,
Begaen om d uitkomft van zijn lot, Na drie ve~V.ge jaeren, Ziet naergefpoock noch wichlaer uit, |
||||
|
Treurspel..
Maer zoeckt godtvruchtigh raed by Godt, -% Die d' oirzaeek kan verklaren, Waerom dees dierte Jakob praemt. Wie Godt betrouwt"zit niet befchaemt. HET TWEEDE BEDRYF.
J^ey van Prießeren. Gabaonners. V
f~* Hy Gabaonners quaemt noit zoo van pas als nu,
^ Op 't Koningklijck ontbodt: de Koningk wacht naer u.
Gab. Wat antwoort heeft de Vorft op zijn verzoeck gekregen ?
J^ey. 'T waer kunft dit juift te raê, deze aitwoort wort verzwegê.
Gab. Is'r. een geheimenis, die niemant riecken magh,?
fyy. Het zy dan wat het wil, 't is anders als het plagh.
Gab. D' omftandigheit heeft dick 't verborgen aengewezen.
J^ey. Der heeren boecken zijn te doncker om te lezen.
Gab. Zoo vraegen wy vergeefs naer uitkomfte, en befcheet ?
J^ey. Met recht vergeefs: waerom? ghy vraeght meer als ick weet.
Gab. Zoo kan men uit uw' mont geen wifTe tijding krijgen ?
Rey. Al wat verborgen is, dat moet men wel verzwijgen.
Gab. Zoo melt ons nu alleen het geen u zy bekent. ftrent.
J^ey. Zoo't fpreecken veiligh zy. Gab. Hier is geen menfeh on-
2$ey. d' Aertspriefter met den Vorft trat met verfaeghde zinnen,
Daer in't Levijtfch gewelf ons goude Cherubinnen Met heldre vleugelen de Bondkift met haer fchat, Als fteene tafelen, het manne in 't gulden vat, Aärons mandelftaf, en Mofes wetboeck deckten, Of den genadetroon, waer over zy zich (treckten. d' Aertspriefter ftont en badt, de Koningk volghde hem. De wedergalm verriet des bidders fchelle ftem . Onzichtbre zon, die ftraelt van aller heemlen hemelen In d' aertfche duifternis, waer in d' aertwormen wemelen, En kruipen in het ftof, waer van zy zijn gemaeckt Zoo bros, dat alles fmelt, wat al te ftout genaeckt C Uw
|
||||
|
De Gebroeders.
Uw onbegrypeiijck onendigh. eeuwigh wezen, En Godheit, waer voor zelfs de zeven Englen vreezen, En tfidderen, daer zy, gebogen en bereit, Gehoorzaemen den !aft der oppermajefteit: Uw huisvrient Mofès dorft zich nauwelix vertrouwen Uw Godheit met een' bliek van achter eens t' aenfehouwen • En wy vernieteten, zoo menighmael befmet, Door 't overtreên van't perk der donderende wet, Beftaen uw voetfchabel en zetel noch te naderen, Daer ghy u zetten woudt, tot trooft en heil der Vaderen, En ftrecken hun in noodt een vafte toeverlaet: Wy raedeloozen gaen, o Godt by u om raet, En fmeecken, nu bykans uit onzen aêm gekreten, Door't Unarten uwer roede, op Ifrels rugh gefleten: Erbarm u over 't volck. gedeiick aen 't out verbont, Be-eedight, hoogh en dier, met onvervalfchten mont, En ley ons tot die Wel, waer uit dees drooghten vloeien; Op dat men d' aders ftoppe, en d' ackers weer aen 't bloeien a VVy u, al zingende, gaen offren d' eerfte vrucht, En met een' danckbren reuck beroocken al de lucht. Gab. Soo worftelt men met Godt. dat bidden doet my hopen.
De kopren hemel dreunt: zijn floten fpringen open. T^ey. 'K verzeker 't u. my docht ick hoorde een groot gedruis,
Gelijck een ftorremwindt, waer van het ganfche huis En d aerde en wat'er was beweeghde, en loeide, en brulde. Na'et onweer daelde een wolek, die al het huiskoor vulde, En zwanger van een' gloet in 't ende aen 't baeren quam. Dat zette zich, gelijck drie kringen, eene vlam, Op bey de vleugelen der Cherubinnen neder, Die kaetften vaft dien glans en weerglans heen en weder. d'Aertspriefter tfidderende, ontfing in 't aengezicht En fchittrend borftjuweel het weerlicht van Godts licht. Hy zagh'er 't fchoon gefteente en zijne letters zwellen Van helderheit, en kon hier uit 't Orakel /pellen. Dit's
|
||||
|
Treurs pel.
Dit's al wat hy ons melde, in 't uitgaen van liet koor, Maer hiel Godts raet by zich. de Koningk ging vaft voor. VVy letten op 't göbaer, om yet hier uit te raemen -. Gab. Hoe droegen zich die beide, als zy te voorfchij n quamen•?
fyy. De Vorlt der Prieftren fcheeu nu ruim zoo wel gemoedt,
De Koningk heel verbaeft. het zy dan dat het doet Godts antwoort, of't ontzagh der Godheit, daer verfcheenen j Hoe 't zy of niet, men heeft hem deerlij ck hooren fteenen. Zy gingen beide, fchuw van ons, aen d' eene zy, Bewandlen, heen en weer, de lange galery, En hielden zomtijds ftant, in 't midden van hun rede , Een yeder om het drockft. my docht d' Aertspriefter dede Zijn uiterfte, om den Vorft t' ontvouwen 'f hemels zin, En ftampt'et hem al vaft met duim en vingren in . De Koningk fchudde 't hooft, als oneens met malkanderen l Hoe dickwils wenfchte ick wel in marraor te veranderen, Of ftora, als een pylaer, by dit gefpreck te ftaen: Want hoe het zy , daer is wat wightighs omgegaen. (men.' d'Aertspriefter wenckte int endt. de Koningk fcheë te fchroo- Gaet, fprack hy; ziet eens of ons Gabaonners komen. Daer is de Koningk zelf. daer komt hy. ick ga heen. Hy ziet naer u. ick ga . nu ipreekt hem zelf alleen. David. Gabaonners.
Z""1 Odts grämfchap houdt tot noch den hemel dicht gefloten ^
■ Om Sauls moortgeflacht, en 't bloet van hem vergoten, Te Gabaon. zoo luid 't Orakel in Godts fpraeck. Dat lang vergoten bloet klaeght noch, en fchreit om wraeck. Nu wenfchte ick, dat wy die, waer 't mogelijck, verzoetten, En vraegh u, wat ghy eifcht, om 't gruwelftuck te boeten, 'T welck Saul heeft begaenaen 't Gabaonfch geflacht. Wat eifcht ghy tot een' zoen ? op dat, uw hart verzacht, Ghy f hemels erfdeel gunt een ongeveinfden zegen, En Godt al 't lant verquick met een' gewenfchten regen. C ij Gak
|
||||
|
De Gebroeders.
Gab. O Rechter van de Goón, die riiemants Recht verkort,
Maer Recht Ipreeckt daer om hoogh, als't hier geweigert wort -t Die niet verblint door haet, noch omgekocht door giften, Als aertfche rechters hier', eenzydigh gaet int fchiften; Noch, na vier eeuwen tijts, het fchenden van den eedt, En 't fchendigh ongelijck des vreemdelings vergeet: Wy dancken u, ó Godt: ghy geeft ons ftof te zingen, Dat ghy de vierichaer fpant, tot trooft der vreemdelingen. Dav. Laet hooren v/at ghy eifcht, tot boete van die fchult.
Gab. De Koningk hoore ons klaght, enaieem zoo lang gedult .
Dav. Ick zal u, klaeght vry uit, niet weigeren te hooren .
Gab. Zoo ras te Gabaon onze oudren quam ter ooren,
Hoe Jofua Godts heir voerde over ons Jordaen, Die als een glazen muur bleef voor de Bondkift ftaen ■ Hoe't fiere Jericho, met zijne onwinbre wallen, Verfchrickt van 't veltgefchrey, zoo plot/èling gevallen, De ftadt van Ai in d aich 3 de Koningk met dekoort Geworght, in 't gloeiend puin der omgeplofte poort Geftopt lagh, en al 't lant en d' aengegrenfde heeren Zich wapenden om ftrijt, om dit gewelt te keeren i Toen vonden in der yl onze ouders dezen vont, Tot nootweer voor den flagh, die hun te vreezen ftont: - Zy laedden ezelen met halfgefcheurde packen.,
Verfchimmelt meel, en wijn, in oude leere zacken : ' De boden achter hen, met teenen door den fchoen,
En kleedren dicht gelapt, om arghwacn te verhoên, Ontmoetten zoo Godrs heldt, en zochten hem te zoenen, Daer hy te Gilgal lagh, met al zijn paveljoenen • Doorluchtfte, fpraecken zy, die Mofès ampt bewaert, Wy vallen u te voet: wy kullen 't grimmigh zwaert, Van d' allerfterckfte hant u in de vuift gegeven, Totfchrick der koningen, die voor uw' aentoght beven,' Wy weten van den Nyl, en van het roode meer, En Sihon, lang geftort in t zegenrijck geweer, |
||||
|
T RUERSPEL.
En komen u van verre ontmoeten, als uw flaeven.'
Wy bidden u, verfma toch niet dees Hechte gaeven, Verzuurden dranck, en koft, befchknmelt, en gefleurt. De langkheit van de reis heeft zack en pack geicheurt. Aenvaeft ons in 't verbont, en wil ons niet verftooten. Men zwoer hier op: men nam hen aen voor bontgenooten. En of dit ftuck terftont wel klaer quam aen den dagh, Noch dorft Gods Heldt dien eedt niet breecken, uit ontzagh En vreeze, dat dit leet en ongeval moght baeren h Maer doemde hen alleen ten dienft van Godts altaren . 'T gerucht noch nauwelix geloopen, en verfpreit, Ons koningsftat, van vijf gekroonden hardt beleit, Zocht hulp by Jofua, die hun op't lijf gekomen Verjoegh, en ving dees vijf, en hingze aen zoo veel boomen,. Na eenen zwaeren flagh, toen Godt dien hagel zondt, En 't licht van zon en rnaen een daghreis ftille ftont. Zv pooghden federt zich gewillighlijck te quyten, Gehoorzaem volck, en vorft, gedienftigh denLevyten» En droegen water aen, en kloofden offerhout; Tot dat de fcepter wert, ter quader uur, vertrouwt Den dollen zoon van Kis, die godloos en verwaten Hen. overgaf ten buit zijn' woedende foldaeten, En Doëg, wiens geweer noch roocktq van dien moort Der prieftren , en van Nobe, erbarmelick verftoort, Alleen om luttel fpijze > en 't Reuzezwaert, gegeven Zijn eige dochters trooft, tot redding van zijn leven. * Dit had noch fchijn, maer laes wat ley men ons te laft > De Gabaonners zijn aen Levys kindren vaft. Zoo heer, zoo knecht: een aert: alle eenerley gezellen,, Die 's Konings vyant foyze en wapenen beftellen. Wie draeght het overfchot der Heidenen ontzagh ? O dagh, dien Gabaon met Recht vervloecken mas;h! Als t moortgety verjaert, zoo menighjaer verftreecken, Dan zoudghe, o Vorft, ons hart van hartewee zien breecken: C iij Hoe
|
||||
|
De Gebroeders.
Hoe elck xijti kleeders fcheurt, en Godt ter vierfchaer daeght, Op der vooroudren graf; zoo dat al 't Iantfchap waeght, En alle vier ons Iteên, en heuvels klippen kuilen Met naeren wedergalm nabäeuwen op dit huilen, En kermen, en milbaer , dat ziel en lichaem krenckt. Gelooft zy't hemelfch Recht, 'twelck't onrecht dus gedenckt. Och och ! dit hartewee zal 't hart noch overftulpen. Dav. Mijnkinders zijt ghy dan met 's lants bederf behulpen,
Dat ghy den hemel dus met bittre traenen terght, En haeltdit flechte volck, dat noodigh dient geberght, Meer plaegen op den hals, en fpant Godts boogh noch ftijver 1 Gab. Dat fchelmftuck dorft hy noch verbloemê met Godts yver,
Voor Juda, Ifraël, en wat men wyders zoeckt. Het waren Amoreen, in Mofes wet vervloeckt. Zy hadden Jofua met ichalckheit onderkropen . (pen, Men moght niet flechs, men moft dien bant des eedts ontknoo-
Of houwen door en door met Godts gerechte kling. Het was een zaeck, daer Godts en 'f vorften kroon aen hing. Zoo ftorte men ons bloet. zoo viel men in ons have. Zoo trappeldenze op 't hart den onderdruckten flave. Kariathiarim, Kaphira, Beëroth, En Gabaon, fchept moedt, uw moortklaght klimt voor Godt. Dav. Waerdeert het ongelijck, en uw gelede fchade,
Doch zulx, dat ghy die ftraf noch mengelt met genade. Befpreeckt u onderling. gaet ginder aen een zy. Och Saul Saul, hoe veel quaets berockent ghy! Hoe heeft dit bloet zoo lang op uwen kop gedropen! Al komt de wraeck ter fluick en fluipende aengekropen, Zy komt in 't end gewis, om hooftfom, en verloop AI t' effens. wat tyran had oit aen moortkoft koop > Hoe wrockt dit op uw graf,' na et rotten van t gebeente ! AI wat de vorft verbeurt, betaelt de goe gemeente. (zoen > Gab, VVy hebben ons beraên . Dav- Wat eifcht ghy tot een'
Gab. Het is, o Vorft, om goudt noch zilver niet te doen.
Dits
|
||||
|
Tro.e R'Sïex.1
Dits bloet-en halskrackeel. fta vaft, het koft hier koppen, Dees bloetwel is met goudt noch zilver niet te floppen. Bav. Ick zal van mijnen troon afftijgen tot gebeên,
Voor 't uitgemergelt volck. wat heeft dit niet geleên, . Driejaren achter een ? wat hebt ghy 't niet zien knagen ?
Wat onipijs heeft het niet al raeuw in 't lijf geflaegen > De kaecken vallen in. 't geraemte fteeckt door t vel. Erbarmt u over 't flaeuwe en quynende Ifraël, Noch tapt, ay tapt niet af van hun , die naulix leven, Dit luttel bloet, dat noch in d adren is gebleven . (kuift , Gab. Het volck beklaegh zich niet,'t was met dien moort ver-
En ïoegh, om ons bederf en fchennis, in zijn vuift: Noch willen wy dees ftraf befnoeien, en befhyden. Geen menfeh in Ifraël zal om dees bloetfchult lyden, Maer Sauls godloos huis, en zijn vervïoeckt geflacht. Bav. Ick hoopte of u zijn val een weinigh had verzacht,
Die zulx is, dat/e wel dees ftraf heit hoort te minderen, Verhaelt ghy Tvaders fchult aen kindren, en kints kinderen ? Gab. Aen kinderen en krooft den vader heel gelijck,
Hanthavers van dit ftuck, aen peften in uw Rijck. Bav. Hoe wafch ick dan beft af dees fehandelijcke fmette ?
Gab. Wy willen 't hooft, 't welck ons vermorfèlde, en verplette *
Al t' onrechtvaerdighlijck, zoo kneuzen, dat'er niet Van dezen boom, ja tack noch wortel overfchiet, Ent Rijck van Saul vraegh (indienze noch gelooven, Dat hy'er eertijts was) waer Saul zy geftoven. Wy willen Sauls afch gaen ziften 't fijn, en 't grof, En lachen, als de windt noch guichelt met zijn ftof. De Koningk levere ons nu daetlijck zeven gaften, Zijnzoonen, dat wy hen, geworghtaen zoo veel ballen „, In Sauls vaderlant, voor Gabaä, eer t licht Noch dael, voor 't heilighdom , en in Godts aengezicht, De Bondkift, in de lucht, ten toon voor yeder hangen. Zoo paeit men Godt en ons. zoo gaet het Recht zijn gangen. Bav.
|
||||
|
\^ D E G E B R O E D E R si
Dav. Vertreckt eens poos, en denckt uw' eifch zoo lang eens na,
Als ick met Abjathar en Ioab my bera. Zy komen hier van pas. weeft niette ftraf in 't wreecken, Noch wet geen mes, waer mee ghy namaels wort dooriteken. * De kift van wraeck is kort, al is die zooze zou,
En heete wraeck gaet ftaegh verzelt met naberouw.
Abjathar. David. Ioab. tr • i -
MYn Vorft, hoe luidt den eifch ? Da. Alleens gelijck ghy't
Ick wift wel, dat dit bloet hun by den krop opwelde, En zy een ope wonde in.hunnen boezem voên. Ghy moet al 't overfchot van Sauls huis verdoen. Da. Die ftam is lang verdort, nu quynen luttel telgen . Ab. Die moet ghy met een' flagh voort knotten en verdelgen. Da. Verdelgen met een flagh ? dat vonnis luidt te ftraf. * O edel bloet , hoe wafch ick hier mijn handen af?
Ah. d'Uitvoerder van het Recht magh 't Recht niet wederfprekê,
Maer voer het vonnis uit, zoo vlack als 't leit geftreken. Da. Zoo bundeling, of hy dit vatten kan ofniet ?
• " Ab. Ja bundeling, daer Godt zelf oordeelt, en gebiet. Da. Godt heeft dit niet geboon, noch zuick een eifch geprezen.
Ab. Godt zelfheeft u de bron der Iantplaege aengewezen,
Om 't eeuwigh klaegend bloet te paeien met dit bloet. Zy eifchen redelijck. 't is Saul die 't ons doet. Da, Toen ick eens Saul zelfs, mij n'vyant, die in klippen
Woeftyne, en wildernis, my najoegh, by de flippen Hadde in een hol gevat, en wert geperft zoo ftijf; Begon my 't hart van fchrick te kloppen in mijn lijf: Ick deifde eê poos,enfprackin't endttot 'fmans verfchooning: 't Zy verre , dat ick my aen Godts gezalfden Koning Vergrype, uit bittre wraecke, en zoo mijn handen fchen. Ick ftiet mijn volck te rugh, en broghthem tot beken. Oock in den wagenburgh, van 'f vyants leven zeker, (ker. Verfchoonde ick hem, vernoeght met TKonings fpiets, en be- 'Kbe-
|
||||
|
T R U E R S P 'E L." -
"K beweende zelf zijn doot, gelijck mijn eige ziel,
Toen hy op Gilboa, op zijn drie zonen, viel.
Ick y verde van wraeck, na Sauls nederlagen,
Verfloegh hem, die de hant hadde aen den vorft geflaegen ,"
En ftrafte twee verraêrs > tot wraeck van If bofèth.
Zoo luttel heeft mijn hant zich door dit bloet befïnet.
Zal ick nu 't overfchot met koelen bloede fmooren ?
Jo. 'T is beter zes of acht dan duizenden verloren. Ba. Rampzaligh huis, wat leet ghy niet al ongevals ? Jo. 7Xq toe, zie toe, eer ghy ai 't volck krijght aen den hals. Ba. Het volck is niet zoo dom, of't zal naer reden hooren. Jo. Wanneer 't van honger raeft ? de buick en heeft geen ooren. Ba. Dit ftuck luidt haetelijck, en maeckt mijn kroon verdacht. Jo. Om een verworpen huis ? Da. Een koningklijck geflacht. Ab. Weerfpaunigh tegensGodt > Ba. Diemaght heeft zelf te Ab. Godt vordert dit van u. Godt heeft met u te fchaffë. (ftraffë-. Ba. Zal ick beitaen een ftuck, daer Benjamin om treur > Ab. Heel Ifraël om juiche, en Juda 't hooft opbeur. Ba. O Benjamin, hoe noo zou ick uw' ftam verneeren. Ab. De ftaf komt Juda toe, die zal en moet regeeren. Ba. Regeeren op een' troon, geflieht op Tanders graf? Ab. Godt zet den eenen op, en ruckt den andren af. Ba. Die opkomt denck, hoe licht hy met het radt kan daelen. Ab. Geen tijd kan f udaes Rijck noch heerfchappy bepaelen. Ba. Genade en zedigheit beveftigh 't nieuwe Rijck. Jo. Een onderdruckte ftam vergeet geen ongelijck . Ba. Wie zich vergrijpt zal dan met recht zijn mifdaet boeten. Jo. Dat altijt wrockend huis zal heimlijck leggen wroeten. Ba. Zoo heimlijck niet, het berft of hier of ginder uit. Jo. Een ingeborfte zee, wort nimmermeer gefluit. (zen. Ba. Men heeft dat bloet gefluit, toen 't niaghtigh aenquam brui-
Ab. Na zoo veeljaeren krijghs, gevoert van bey dees huizen. Ba. Dat huis leit nu te vlack om weder op te ftaen. Zy zien, hoe Abfoion het muiten is vergaen,
D Met
|
||||
|
De Gebroeders.
Met al die van mijn heir ter zijden uit durf fpatten .
Jo. Noch vreefde Seba niet het oproer te hervatten,
Niet fteelwijs, noch met lift, maer fteeckende trompet. Had ghy op Simei, als 't billijck was, gelet, Het waer met Seba noit op oproer uitgekomen . Die Benjaminner voelde uw flapheit, in 't betoomen Van wederfpannigheit. Hy daelde van dien ftam, Waer uit dit koningklijck geflacht zijn' oirfprong nam. Hy zagh hoe veel gemoên vaft bitterheden broedden, Om tegens Davids hof en Judaes ftam te woeden,; Wat voncken onder d' afch noch fmeulden meer en meer, Uit zucht, die 't volleck droegh tot zijnen eerften heer. TMans ftoutheyt quam'er by, die zoo met ftijve kaecken In doove kolen blies, dat ftrax, uit alle daecken, De lichte vlamme floegh van d eene in d' andre ftadt -, Een brant, waer aen uw kroon genoegh te lefïchen had. Da. Ick hoorde 't wrevligh hooft van Abels nmuren ploffen.
Jo. Zoo wacht uw hooft, en kroon. ghy mooght'er niet opfloffë.
De hemel kaetft u toe : dies neem dien flagh nu waer. Godt geeft gelegenheit, men grijp haer voort by t hair . Godt, om een' vaften ftoel te fliehten voor uwe erven, Zwoer zelfden val van 't hof, het welck hen moeht bederven. Hy voert zijn opzet nu door Gabaonners uit, En wreeckt zich door hun wraeck: en fchut ghy Godts befluit ? Godt kent den aert des volx, dees wifpeltuure zielen, Die, als een eb, en vloet, van 't een op 't ander vielen. Godt roept :men dreïght u op te komen ouverhoets. Men blufcht een grooten brant meteenen emmer bloets. Da. Tck treek met wil geen eere uit fchoonvaers fmaet, en fchan-
Jo. Der Goddeloozen ftraf verftreckt een offerhande (de.
Voor Godt. of deze u fchoon door huwelijck beftaen,
Maeck van de noot eê deught. men ziet geen maeghfèhap aen, Daer 't koningkrijeken koft. Godt zelfheeft u verheven Tot een verdaediger van veeier menfcheii leven. Da.
|
||||||
|
T REURSPEL^
Da. De bänt van maeghfchap breeckt met fchrickelijcke pijn .^
Ab. Zult ghy medoogender dan d' eigen vader zijn, Die Jonathan, de braeffte uit zij tien ftruick geboren, Om 'f vaders zotten eedt, lichtvaerdighlyck gezworen, Hem onbewuft, en om wat honighs opgeflickt, Toen hy met fchiltknaeps hulpe een heir hadde opgefchickt, En na dien dappren flagh, zoo triomfant geflagen, Veroordeelde ter doot ? wat recht heeft hy te klaegen., Die zelf zijn' lieven zoon, dien heldt, om 't leven braght, 't En waer hem 't krijghsvolck dien ontweldigde met kracht ? Da. O Godt, 't en werde ons niet tot bloetfchult aengefchreven, Zoo wy, op uw gebodt, hen moften overgeven. Ga heenen, Benajas, nu langer niet gewacht, Verzeker my terftont al 't koningklick geflacht. J^ey van Priefleren.
^ang.
JOrdaen, die door een dubbele ader
Vloeit uit den voet van Liban, vader Van bronnen, beecken, vy vers zeen, En ftroomen • wat maeckt u zoo kleen ? Die d' oevers lieflij ck plaght te lecken, Voor Paleftyne een graft te ftrecken, En weigerde den overtoght Godts heir, dat nergens over moght, Als door de Bondkift der verkoornen • Wat duickt ghy met gekrompe hoornen In uw verzande en dunne kil ? Hoe vloeit uw vloet zoo traegh, zoo ftil > Wat hoort ghy onmedoog<*nd 't morren Van kruit en bloemen; ae?i 't verdorren, Op bey de zoomen, eertijts jong En blozende, van uwe tong D ij Ea
|
||||
|
De Gebroeders.
Enaltijt e ven verfche lippen
Gekuft, gekoeftert, om de tippen Van wortelen , en ftruick, en fteel ? Wat hyght ghy met een ichorre keel ? Hoe is uw koelte, om 't-lant te plaegen, Tot zulck een' brant en koorts geflagen ? Tegenzang.
Helaes! mijnkriftalijnen vat
Telt zelf by druppelen het nat, 'T welck luy van Liban komt gekropen. Mijn emmer, eerft aen 'toverloopen, Verfchonck met blande en bruizend fchuim Het klare water weer zoo ruim, Als 't van den bergh hem wert gefchoncken, Ja maeckte d'ackerlanden droncken. En fmeeck ick Liban met geklagh - Hy antwoordt: 'k geef wat ick vermagh. De hemel weigert my zijn' zegen, Drie winters fneeuw, drie zomers regen» Ick kan mijn burgers naulix voên . De wiltzaag, die, in 't weeligh groen Der rechte en hemelhooge cederen, Quam quinckeleeren, op zijn vederen3 Verlaet, als 't wildt, het dorre wout. Het vee zich in geen' beemt vertrouwt. Al vlught het, by gebreck van weide En water. ick verzucht, en beide, En zie met /mart om regen uit, En fchreeuw, dat Godt den hemel fluit. , f^zang.
O levende oirlprong aller gaeven,
Die 't al kunt koefteren, en laeyen |
||||
|
Treurs pel.
En in woeftynen droogh en naer
Ons nootruft fchafte veertigh jaer, Hier water uit de hardfte fteenen; Daer Manne, om hut en tenten henen f In 't kriecken van den dageraet, Gefpreit, als korianderzaet; Als dauw, en rijp, verzaemt in kruicken,. Tot trooft der hongerige buicken: O grondelooze waterwei, Ontfluit uw wateraders {nel. Verquick ons met eea zee van boven, Op dat u vee en menfchen loven. HET DERDE BEDRYF.
Mfpe. Michol. "Benajm.
NU Dochters,komt,leitRifpevoort.
Komt leit haer buiten deze poort. Verftreckt een ftut voor 't zwacke lijf 3 En ftuurt dit traegh dit laftigh wijf (Weleertijts Saulsbedgenoot, Nu yeders fpot) noch voor haer doot. Hoe buight mijn ftock ? hoe beeft mijn haut ^ lek trede, als tot den hals in 't zant. Hoe laftigh valt my tret voor tret. Wat droom heeft my in 't koude bedt Zoo hardt, zoo onzacht opgeweckt > O droom, die my een voorïpoock ftreckt Van 't leet, dat ick voorhandenzie; Wie zal ick 't klaegen ? ay, zegh i wie ? Een valek vervolghde een doffersvlught a Een zevental, dat uit de lucht Quam plotfling ftorten, om, uit noodt * Het lijf te bergen in mijn' fchoot. D üj
|
||||
|
De Gebroeders.
Ick deê mijn beft, toen ick 't vernam.
Maer al vergeefs. d' erfvyant quam
En piekte my mijn handen door,
En roofde valt den eenen voor,
Den andren na, met beek en klaeuw,
Verbeetze, en zoogh hun bloet al laeuw.
De veeren vlogen om mijn hooft.
Daer komt de valek, die ons berooft
Van onze doffers: dat is hy,
Die zoet is op dees leckerny,
En toeleit op een' verlchen moort.
Nu Michol, 't paft u ■, doe het woort,
O koningklijcke vrouw en fpruit.
Ick zal u volgen: ftap vooruit.
Mie. De hemel fchijnt beluft zich tegens ons te kanten. Och Benajas, ghy hooft van 'f Konings lijftrawanten, Wat wanckt'er wederom > wie geeft u dit verlof, Dat ghy ons erfpaleis, en Vaders oude hof Met wacht bezetten durft, en dus in alle hoecken De Prinfïèn vangt en fpant, en overal loopt zoecken ? Ghy jaeght ons Einders na, zoo bitter, zoo verwoet, Gelijck dejaeger 't wildt en fèhuwe harten doet, (den t Die haegh, noch hol, noch ftruick, noch bofch t'afgrijflick vin-
Om 't fhufHen, en gebit van brack en haezewinden t' Ontglippen, en 't gevaer des jaghtlpriets, dick bemorft Van 't al t' onnozel bloet der ademlooze borft. (ren, Magh dan een vreedzaem hert, 't welck niemant zoeckt te fteu-
Noch quetfèn, nimmermeer een weinigh ruft gebeuren ? En dompelt men al weer, tot d'ooren toe, in rouw Mijn vaders grijze weeuw, en my, verlchove vrouw ? Dat werde Godt geklaeght. maer och! hy heeft geene ooren, Noch hart tot Michol - och! ick ben tot ramp geboren. Ben. Mevrouwen , ghy hebt reen te klaegen van verdriet, En ick te volgen 't geen de Koningk my gebiet ■, Hoe-
|
||||
|
Tr eurspel.
|
|||||
|
Hoewel dit laftigh valt. 'k had liever 't hooft te kneuzen
Van Moabs felfte leeuw, oft brein van Memphis reuzen,
Dan uit te voeren yet, 't geen tegens d' eere ftrijt
Van wylen onzen Vorft • van wien ghy weef kint zijt,
En zy verlaete weeuw, en dees gevangens zoonen,
En neven; alle waert te dragen konings kroonen,
En fcepters van een Rijck, niet min vermaert als dit:
Maer Godt, een eigenaer van 't weereltlijck bezit,
Begeeft de ftaeteu Hechts te leen, en zet elck paelen.
De zon weet op haer tijdt te ryzen en te daelen,
En komt en gaet by beurt j zoo doet oock d aertlche maght,
Die 't altemet eens luft te wifflen van gellacht,
Om reden, voorden menfch en zijn vernuft verholen ;
Dies buight u onder hem , dien 't heerfchen is bevolen.
J^ü. Wat's d' oirzaeck, dat men dus ons zoonen vangt, en fpant ?
Is 't oproer ? of verraet ? of hebben zy de hant Geflaegen aen den Vorft, ofyemant van den zijnen, Of willen flaen ? of is 't om d ackers, die nu quynen Aen zulck een heete koorts, te koelen met hun bloet ? Dit mompelt men in ftadt: enzoeckt ghy zoo den voet Te zetten op den neck van Sauls overbleven, By dees gelegenheit, om 't ftuck een' glimp te geven ? $en. Het nypen van defoiart, hettegenwoordigh leet
Veroirzaeckt, datghe my dus fcheldt met onbefcheet, Uit moederlijcke zucht tot henlien, dienge baerde; Maer'k wenfchte, dat ghy niet zoo reuckeloos bezwaerde De banden van uw zoons, en hun gevangenis, Door ongedult, en 't geen ter zaecke ondienftigh is. Vertrouwt mijn' heer dit ftuck. hy zal met vonnis ftrijcken Geen fchoonvaers weeuw, veel min zijn bedt, verongelijcken. Vertrouwt vry, dat hy 't minft hier in niet handlen dar, 't En zy met rijpen raet van Godt, en Abjathar. Mie. Ja Abjathar. helaes! hoe fmoorick mijn gedachten?
Wat goet ftont Sauls huis van Abjathar te wachten, Van
|
|||||
|
De Gebroeders.
Van dat Ahimelech, zijn vader , hem den troon Van Arons priefterdom had iugernimt ? de zoon Kreegh toen het zwaert, om zich en zijn geflacht te wreecken Aen Saul, die hen had metEdoms zwaert doorfteecken. Och Vader, toen ghy u aen Prieftren had rnifgaen, Aen dien gewyden rock, kon 't Rijck niet langer ftaen. Een dólle vaders bui kan, op een' fprong, verbeuren, Het geen, daer, jaeren lang, zijn kinders om me treuren. Ben. Wie Godts gezalfden raeckt, raeckt Godts ooghappel aen.
Mie. Zoo Abjathar dit ftemt, zoo is 't met ons gedaen.
I^is. Het paft niet yemants wraeck in Godes zaeck te men^n.
Ben. Als David dit gehengt zal Godt dit eerft gehengen.
JMic. Ja wat gehengt Godt niet ? wat was hem vader waert,
■* Na dat hy t vee voor Godt, en Agag had gefpaert, . Uit mededoogentheit ? kan deught de kroon berooven ?
Ben. Een deught, gehoorzaemheit ,gaet offer veer te boven.
* T vernuft buigh zijnen hals gewilligh voor Godts laft. J^s. Zoo hebtghe op Godts bevel dees Broeders aengetaft >
Ben. Die zijn uit TKonings laft verzekert. Mie Zegh gevangen.
Ben. De Koningk heeft dien laft van Abjathar ontfängen,
En Abjathar van Godt, oft goddelijck befluit. Mie. Of't goddelijck befluit, of zoo 't de gunft beduit.
Ben. Dit ftaet ons hier niet vry te ftraffen, of bedillen.
Men duidt dit naer Godts wil. J{ü. Zoo 't onze haeters willen.
Mie En zoo 't de wraeckzucht luft. Ben. Ick bidde u, o Vorftin,
lek bidde u, toom uw' moedt en gramfchap toch wat in. Men oordeelt allerbeft na uitïpraeck van de zaecken. Die hen verzekert houdt, vermagh hen weer te flaecken. J^ii. Men vangt geen Priniïen om weer los te laeten gaen.
Aen 't vangen van dit bloet is ree^e veel mifdaen. Ben. Indien men reuckeloos hen aentaft zonder reden.
Mie. Men kan een quade zaeck met fchijn van Recht bekleeden.
Ben. Më maeckte een quade zaeck met fchijn van Recht noit goet.
J^s. Dat acht men niet, wanneer 't ons haeters voordeel doet.
|
||||
|
Treurspel.
Ben. Rechtvaerdigheit trock noit uit anders fehade voordeel. ML Noit daer Rechtvaerdigheit ten troon ging, en ten oordeel. Ben. Zy gaet'er nu , indien oit Recht op aerde was. Kü. Op dat zy ons verdruck > Ben. Wiemaeckthetelcktepas? Mi. Die, yeder even na, niet krom gaet noch eenzydigh . Ben. Princes, ick zey noch ftrax, ghy oordeelt veel t'ontydigh. Jfys. De zon ziet niemant aen: zy fchij ut voor yegelijck. Ben. Een zon verfmelt het Was, verhardt de klay, en 't flijck. Mi. Een zon verblijdt elx hart, alle oogen gaen haer tegen. Ben, Behalven nu ter tijt, nu yeder roept om regen. J^ü. Behalven wy alleen: het regent ons genoegh. Ben. Ghy Koninginnen fchreit, maer zeker wat te vroegh. Mi. Ghy noemt ons met dien naem. wyzijn geen Koninginnen. Ben. Hoe zijtghe Sauls nochoock Davids gemaelinnen? Rw. Geweeft, maer nu een weeuw, en een verlaete vrouw . * Ben. Zegh niet verlaeten, maer verknocht aen Davids trouw. . Mi. O averechtfè trouw, waer is die trouw gebleven}. • Ben, De naem van Michol ftaet in 'f Koningks hart gefchreven .- Mi. Dat Merob, in haer krooft, een vangenis bereit > ~Rü. Dees Merob Jeffes krooft belooft, en weer ontzeit. Ben. Ghy wert hem noitüntzeit, zult ghy 't dan meê betaelen ?■ Rw. Zoo ghy op Sauls weeu wilt Sauls fchult verhaelen. Ben. JWat Saul heeft mifdaen, dat heeft hy zelf geboet. Mi. 'Waeromme fchent ghy dan uw handen aen zijn bloet ? Ben. Verfteur u niet te vroegh: de zaeck leit noch te duifter. Rzï. Benijtghe noch mijn zoons den overigen luifter ? Ben. Die luifter doet het niet. wat kan een ydle naem ? Mi. De naem maeckt zonder daet den lompfte wel bequaem. Ben. De heerlchappy vereifcht geen kinderen, maer mannen. R?>. Zy draeght de wyze, en zotte, en vromen, en tyrannen. Ben. Maer d eerfte wel het langft, de lefte een korte tijdt. Mi. Zy fcholt het zaet van Kis met luttel jaeren quijt. Ben. Zoo gaet het, die 't gebodt des opperften verachten. Rw. Och kan men 't iteenen hart met traenen niet verzachten. E Ben.
|
||||
|
De Gebroeders.
Ben. Daer komt de Koningk zelf. treet toe, en ipreeckt hem aen. Mie. Koom Rifpe, ick hoop hy zal ons klaghten niet verfmaên . David. Rijpe. Mi dol.
T~\ Aer komt mijn gemaelin, en Rifpe, met de traenen
"^Ind'oogen, ommy'tbooftte'breeckenmet vermaenen. Een uitgelaeten rouw van moedren houdt geen fpoor. Wat doe ick beft ? wat raet ? beft geef ick haer gehoor. Beft niet: roaer neen, dat zou al t' onbarmhartigh luien. Beft fta ick haer te woorde, en laet deze eerfte buien Des drucks wat overgaen, en zet haer daér dan wat neer. Het vrouwélijck geflacht is byfter weeck, en teer, En d' allerftoutfte man moet zwichten, als zy ichreien . 't Zal kunft zijn, kan ick haer met goede woorden paeien. Tfis. Lang leef zijn Majefteit. Mie. Lang leef zijn Majefteit.
Dav. En die hem 't leven gunt. Tfif. Dat in der eeuwigheit
Zijn heerfchappye duure, en elck zijn kroon bedancke . Mie. Dat in der eeuwigheit zijn zetel zijgh, noch wancke,
En niemant onder hem met reden klagen magh . Dav. Godt weet, dat waer my lief, ja liever dan de dagh.
Tuis. Zou 't oock geoorlooft zijn ons klaghten uit te ftorten ?
T)av. Wie meer, als u ? zou 't niet ? ick zou mijn kroon verkorten.»
Indien ick't tl ontzey. ftort vry uw klaghten uit. Rif. Genadighfte, men denck, of ons het harte fluit,
Om 't vangen van ons bloet, en overbleve zoonen, Altzaemen hoogh en dier verbonden aen uw kroonen , Op hoop, dat zy voortaen , in onderdaemgheit Volhardende, onder uw voorzichtighfte beleit, . Deelachtigh moghten zijn aen d'eer, met kracht bevochte« Tot Godts en 'f Koninks eere, op yegenrijeke toghten, In aenflagh, of beïegh, en aüerley gevaer. Maer dat heeft ons gemift. heiaes wat valt dit zwaer ! Die hoopbezwijekt, nu wy, van'fKonings gunft verlaeten, Zien hof en kinderen bezetten met fbldaeten - |
||||
|
Treurspel.
Als of'er oproer fchool, ofyet wat diergelijx, Gebrouwen tot bederf en ondergang des RijcÜs. Wy vraegen vaft vergeefs. men zeit ons flechs in 't hondert, Dat Godts Orakel zelf op Saids af komlt dondert, En zulck een offer eifcht. wat hier nu fchuile , of niet, Dat weet de Vorft, en hy, wien dit ten dienft gefchiet: Derhalven bidden wy, gebogen voor uw voeten, Ontdeck ons wat'er fchuile, of wat'er fta te boeren. Verhoor, gelijck ghy plaght, ons vriendeiijcke be. 't Geen Riipe hier verzoeckt, verzoeckt uw Michoi meê. Döf De fchennis en t gewelt»begaen , in Amnions kamer, Aen d allerkuifchte ziel, mijn eige dochter, T hamer, En Amnions bloedigh einde, en dat van Abfolon, Een jongeling, zoo fchoon gelijck de morgezon, Bedroefden my noit meer, dan dat ick laft moet geven Tot het verzekeren van zwageren, en neven , En ai wat manlijck zy van 't koningkhjck geflacht. Wy zijn niet reuckeloos tot zulck een ftuck gebraght. De hemel wijt de plaegh van deze diere tijden, . '* (Waer'by al 't lant en vee en menfchen kommer lijden)
Het leet, dat Gabaon weleer geleden heeft. De wraeck, die eeuwigh klaeght, en nergens omme geeft, Eifcht uit verbittering tot boete 't puick der mannen, Om Sauls zaet, als kaf, uit Ifraël te wannen. 'K heb vaft beleefdelijck gearbeidt om den zoen : En zoo het hun om goudt of zilver waer te doen, Ick zou'er al mijn' fchat ja fchier mijn kroon aen hangen, Veel liever dan mijn' ftaf bezoedele, nmet vangen, Van fchoonvaers overfchot, tot onruft van zijn graf: Dan 't Gabaonfch geflacht, niet zonder reden ftraf, Om datmeineedigh ftuck, laet met geen fchat zich fulTen, Maer dringt op Themels eifch -, en ick fta ondertuflchen Vaft tuflchen twee, geperft van hunliên, en de zucht, Die ick uw' kindren draegh, doch meeft voor Godt beducht. E ij Wèèt
|
||||
|
De Gebroeders.
Weet ghy by Godt en hen verzoening te verwerven; Gaet heen: k verzeker u, ghy zult mijn gunft niet derven. Mie. Mijn uitverkoren heer, of feboon Bathfeba nu Onze echte plaets verwarmt, en meer vermagh by u Dan Michol, laet nochtans u niet zoo veer verrücken, Dat heilooze Amoreen, door uw gezagh, verdrucken Dit bloet, waer over ick zelfmoeyja moeder fta, In Zufter Merobs plaets; dit gaet my veel te na. 'K heb Zufter, toen de doot haer bed begon te dreigen, Gezworen, deze vijf te koeftren, als mijn eygen, En houze oock voor de mijne, indien dit baeten kan -t En zoo ick moeder ben, weeft ghy'er vader van. Gedeiick wat Michol heeft om uwent wil geleden • Gedraegen vaders toorne: u menighmael verbeden : Geborgen u\haer' fchoot, met eigen lijfs gevaer : Haer lief, in Bullingfcbap, gemift, zoo menigh jaer, In 't bloeienft van haerjeught. Wat fmaet moft zy niet dragen, Zy die noit kinders droegh ? geperft wert te behagen Een' andren man, dien zy op uw bevel verftiet, En fmelten zagh van rouw, om datze hem verliet ? 'k Heb Vaders val beleeft, en 't fheuvlen van mijn broeders • Oock tufïchen man en broers (wie hoorde oit yet verwoedersi5) Dienkryglen knjgh bezuurt: en had nu al mijn' trooft Geftelt in dees vijf zoons, mijn ouder zufters krooft, Twee broers, en eenen neef,- en hier geruft gezeten, Docht al 't verleden leet en hartzeer te vergeten h Tot dat mijn tijdt vol ramp verdweenen, als een roock, Noch een van al, voor 't left, mijn duiftere oogen loock. Nu krapt men vinnigh dus al d'oude wonden open, En neemtme al 't overfchot van 't geen my ftont te hopen. Mägh David dit van 't hart ? vergeldt hy zoo mijn trouw > Doch of zijn treek, als blijckt, tot d'eene of d'andre vrouw , Veel meer by hem vermoght, dan al het goet, genoten Door Michols ommegang, en 't hart waer toegefloten Voor
|
||||
|
Treurs pel.
Voor bed-en hals vriendin; noch zou ten minfte dan De liefde van mijn' Broer, zijn' halsvrient, Jonathan, (Wiens liefde, magh men zelf zij n eigen woort gelooven, Alle andre vrouweliefde en vrientfchap ging te boven) Hem roeren, en die eedt, en 't heilige verbont, Tot driemael toe, zoo dier bezegelt met zijn' mont. Ick rep niet van my zelve, een ander lek u nader. Heeft Jonathan u niet, veel meer als zijnen Vader, Ja als zich zelf bemint, en met zijn hart omarmt ? Hoe dickwilsu in noodt gewaerfchiiwt, en befcharmt, En vaders haet gefchut, oock met gevaer van 't leven, Ontwijckende dien fchicht, hem fel naer 't lijf gedreven ? Is zijn gedachtenis met zyn gebeent verrot ? Zoo klaegen wy vergeefs ons lyden n, en Godt: . En paft men op verbont, noch diergezworene eeden; Zoo klaegen wy met recht, en met die zelve reden, Daer dit gebroet om klaeght; en ghy, die flaeven paeit, Wort in meineedigheit gewickelt, en bedraeit • Ja zult gehouden zijn, tot weerwraeck dezer zielen, 't Moordaedigh zaet van Cham te trapplen met ons hielen.' Het is geen heelzaem arts, noch die zijn kunft verftaet, Die eene wonde heelt, en zeven andre flaet. Da. Die u dees wonden flaet moet bloet en wonden ftelpen.
Klaeght Godt, klaeght Gabaon. men kan u hier niet helpen. Rw. De Gabaonners ftaen alleen tot uw gebodt.
Da. Zy ftaen wel onder ons, maer wy ftaen onder Godt.
Mi. Men ftei dit vonnis uit.- de tijdt zal douruft fmooren.
Da. Terwyle gaet het Rijck met mijn gemeent verloren.
2$ü. Het weer kan lichtelijck verandren, zoo Godt wil.
Da. Godt ftemt hun toe, en eifcht een (lot van 't moortgefehil.
Mi. Verdruckt Godt Ifax zaet, om fchuim van vreemdelingen *
Da. Die ons voorvaders zelfs in hun verbont ontfingen.
2$è. Als flaeven, om het juck te dragen by gebreck.
Da, Godt wil niet, dat men vreemde een voet zette op den neck.
E iij ML
|
||||
|
De Gebroeders.
Mi. Is Cham dan waerdiger als 's hemels bontgenooten ? Da. Van't zelve klay gemaeckt, van eenen flruick gefproten. T(ü. Wat voordeel hebben dan de flammen in het Recht ? Da. Geë voordeel bovê hen. Gods Recht kent heer noch knecht. Mi. Spreeck zoo, en leer hen zoo de Hammen zelfs verballen. Da. Zy moeten op hun' dienft en Levys dienften paffen. R#. Wat marrenze dan hier ? men Iaet hen liever gaen. Da. Zy ftaen gereet, zoo ras hun zaeck zy afgedaen . Mi. Het is des Konings zaeck, hy kan dit voort befchicken. Da. Hy kan met zijn gebeên onze ackers niet verquicken. . Zoo wachten d'ackers dan alleen naer hun gebeên ?
Da. Was Godt en zy gepaeit de regen viel beneên. Mi. Zoo is aen hun gebedt al Ifrels heil gelegen > Da. De hemel wacht alleen op der verfteurden zegen. Rts. Zoo hangt 's Iants zegen nu aen Sauls vloeck en fmaet ? Da. Aen 'tftoppen van die bron, en oirfprongk van dit quaeü, Mi. Heeft dit rampzaligh huis niet ftrafs genoegh gedragen ? Da. Genoegh voor u en my, die 't liever anders zagen. R#. Die 't liever anders zagh gaet andre wegen in. Da. Indien hy volgen magh zijn' eigen wil, en zin. Mi. Die 't wil en wenfcht kan 't werck naer zijnen wil beleien. Da. Hoe paey ick Godt ? hoe 't volck, dat ree begint te fchreien ? Kü. Beloften maecken 't volck tot alle dingen graegh. Da. Aen graegheit Ichort het minfl: hun hongerige maegh. Mi. Men breng het voorbeelt by van andre dorre tijden . Da. Dit deckt geen' difch. men kan van dit gerecht niet mijden. R#. Zoo berght men 't leven dan in der Gebroedren doot > Da. Uit goddelijck bevel, uit dierte, uit hongers noot. Mi- Het wilde woudr verflont noch at noitzijns gelijcken. Da. Wanneer de hemel fpreeckt moet alle reden wijeken . J^ü. Men zende om graen by d een' ofd'andren nagebuur. Das. Die heeft geen overfchot, die opent nu geen fchuur. Mi. d Aertsvader heeft zijn zoons wel naer den Nijl gezonden. D^. Voor een geflacht alleen, en daerze Jofeph vonden. |
||||
|
T R V Ë R S P E L.
B.w. Ontzeit ons yemant graen, men vergh het hem met kracht l
ha. Wat raet, zoo op dien toght het volck van dorft verfmacht ? "m
Rw. O mijn gevange zoons, o neven, o Gebroeders.
ha. 'K beken wel, dit valt hardt voor moeien, en voor moeders.
Mie. Omhelft ghy Jonathan met dees barmhartigheit ?
ha. Mijn hert is noch als 't plagh . ick draegh geen ondericheit.
Mie. Ick vind hier heul noch trooft,en klaeg mijn' rouw mijne oo-
ha. Ghy waert geredt, ftont dit alleen in mijn vermogen, (gen.
Rzi. Een ander hebt ghy wel op haer verzoeck geredt.
ha. Ick zie geen middelen, zoo Godt dit niet belet.
Mie Godt geve, dat ick u vermurwe met een' ipiegel,
Van lijfsgenade en gunft bewezen uwe Abigel. Die rijeke Karmelijt, haer man, hadde uwen knecht , Op zijn beleeft verzoeck , ondanckbaer afgerecht; Ghy Nabal en zijn huis hierop den doot gezworen r En trockt gewapent heen, en brullende van toren. Die fchrandre vrouw, die ree dat onweer zagh te moet, Bejegende u by tijts voorzichtigh, aen den voet Van Karmel, daer de bergh, het naeuwfte om op te rijden, Befchaduwt wort met ruighte en bofch van wederzyden. Zy ftuurt haer ezelen met vygekorven voor, Rozynen, meel, en wijn; en krygende gehoor, Verzacht zoo 't srimmish hart, door bidden, en door fmeken,. Dat ghy alleen niet ftrax uw' eedt beftaet te breecken, Maer legert haer in 't hart, en kuftze in Michols fte . Ick eifch het tegendeel, en poogh door mijne be, Niet dat ghy Ichent, maer houd geheel en ongefch'onden Dien halsvrient Jonathan uwe eeden, en verbonden; Gelijck een' Vorft betaemt, dat meer is Godts Propheet: Dat ghy, met boeten van dien overtreden eedt,, Vier hondert jaeren out, niet fchent uw hooge woorden, Een ftereker bant, om 't hart, dan diamante koorden. Zijn anderen door 't bïoet der ßäeven mee befmet; Wat raeckt dit Jonathans geflacht, Mephibolèth > Een
|
||||
|
De Gebroeders.
Een wees, een teeder kint, in T voefters arm gedragen,
En door de vlught verleemt, toen Grootvaêr flagh verflagen,
En d'eigen Vader meê. van zijn onmondigh kint,
Van Micha rep ick niet. Hoe oordeelt men fo blint
Van Godts orakel ? neen , dit eifcht meer lichten klaerheit,
Oflaet de logentael meer gelden dan de waerheit.
J^s. Ghy zwoert dien hoogen eedt alleen niet Sauls zoon,
Maer'oock den vader zelf voor 't vallen van zijn kroon, Ia zwoert voor Godt zijn zaet, na hem, niet uit te roien. Verdelgh nu dit, en breng die eeden in hun ploien. Heeft Davids eedt min kracht als d' eedt van Jofüa ? Neen zeker, dat gerucht waer Davids kroon te na. ZW. Van Saul fal mijn kroon wel bly ven onbefproken.
Hy zelfheeft dit verbont licht vaerdigh eerft gebroken» En itaende naer mijn'hals, my als voorheen beloont -3 En noch heeft deze hant zijn leven ftaegh verfchoont. Mie. De Grootvaêr van mijn zoons, Barfillai, die flockoude ,
Bezorghde u op de vlught, toen ghy den dolek miftrouwde Des ftouten Abfblons, die naer uw' fcepter ftont. Barfillai hroght van zelf u voorraetin den mont, En fpijfiie vorft, en volck, gemat van moeilijck trecken, Door woefle wildernis, en onbewoonde plecken. Hy fchonck, na d 'overhant, dsn Koningk zelf't geley, Aen dees zy der Iordaen. Zal dees nu 't moortgefchrey Der vijf Gebroederen, uit Adrie'1 geboren, Vernemen daer hy zit, en nauwelix kan hooren, Noch zien van ouderdom ? zal dees, met ftom mif baer, Dien grijzen kaelen kop van 'r overige hair Berooven, zonder traen te laeten ofte weenen > Zoo dit uw hart niet raeckt, het raeckt de hardtfte fteenen. Ris. Ghy flopte uwe ooren noit voor vreemde wees, of weeuw,
Veel min voor u geflacht. Kunt ghy nu dit gefchreeuw Van uwe gemaelinne, een weeuw, doch onbeftorven i Van Riipe, die tweemael ellendigh zat bedorven, |
||||
|
T REURJHLÏ
En twemael ftack in rouw, verfmadeu zonder pijn ?
En deze kinderen , die alle weezen zijn,
Of moer-of vaderloos ? waer word ick heen gedreven ?
. Mijn Abner wert vermoort: mijn Saul is gebleven,
Ontharnaft, en onthooft, mijn fchoone Itrijtbre man. De romp, tot een triomf, gehangen te Bethfan , t Geweer voor Aftaroth: om welck een buit te deelen, De Philiftijn eerft molt in alle fteên krackeeien: , En of't rampzaligh graf 't befchimpte lijck bedeckt,
Noch fchijnt het, dat deze afch ons ramp op ramp verweckt,
En , na zijn droeve doot, ons lot volhart in 't wrocken,
En niet verzaet kan zijn, dan met de leite broeken,
Ja d'allerjongfte kruim, o endeloos verdriet!
Maer denck om Abner toch, verdient het Saul niet.
Mijn Abner viel u toe , en maeckteeen endt van ftryen j
Toen Sauls heir met hem in Davids fchoot quam glyen,
En ley de wapens vlack voor deze voeten neer.
Zoo veel vermoght myn gunft, by mynen tweeden heer j
Van wien uw Joab my zoo goddeloos beroofde,
Toen onze oprechtigheit dien fchelm te licht geloofde.
Berooftghe my nu bey myn zoonen, al myn fteun,
Twee krucken, daer ick, out en kout en loom, op leun,
Zoo ftort ick voort ter neer: ja itort, ftockoude vrouwe,
Op uwe mans, en zoons -, 't is uit met liefde, en trouwe.
Dav. Hoe zal ick my 't gekarm der vrouwen beft ontflaen >
Zy zullen zonder hoop noch trooft niet willen gaen. . Belooft men haer, het geen onmooghlijck zy te houden; .Dat 's noch een erger fchult, die minft wort quijtgefchouden. Hier waer verftant van doen. wie geeft my wyzen raet ? Hoe kies ick beft van twee het allerminfte quaet ? Zal ick my onbefchaemt, met zuchten en met traenen, Om veel genote deugt, om eeden laeten maenen ? Of ftellen met gevaer van 't Rijck dees halsftraf uit, Tot wederwil van Gods orakel, en befluit > F Hoe
|
||||
|
De Gebroeders.'
Hoe redde ick my hier door ? ghy Moeders, ftaeckt dit imefeefl,
Tot dat wy op dit ituck malkandren nader ïpreecken.
Dit hof ftaet altijt op voor uw verzoeck, en klaght.
De tijdt verloopt. wy gaen, daer Abjathar ons wacht.
Mie. 'k Ontfla u niet, 't en zy ghy Michol ftelt te vrede. Ris. Noch ick benaeuwde weeuw, 't en zy ghy hoort mijn bede» Mi. Verhoor de Zufter toch van uwen Jonathan . R*ï. Verhoor dees dubble weeuw, nu tweemael zonder man . Da. Laet los, laetlos. hoe dus ? ghy houdt ons by de kleeren. Mie. Om Jonathan, uw' vrient, uw' eedt, om zijn begeeren. Rts- Om Abner, die om u onfchuldigh 't leven liet. Da Mijn geeft is nu ter doot bedroeft, om uw verdriet. Ghy ziet de tranen vaft langs bey mijn wangen leken.
'k Beloof u, dat 's mijn hant, ick zal mijn' eedt niet breecken.
Abjatlw. David'. Joab.
'Dav. T_TOe maeckre zich de Vorft 't gehuil der vrouwen quyt ?
-*- -*• Met hafpelings genoegh, met geenen kleinen ifrïjt.
Io. 't Zal noodrgh zijn, eer zy u t'elckens 't hart bezwaeren, Met dees gevangenen zoo daetlijck voort te vaeren.
De Gabaonners Itaen en vlammen op dien buit.
Men lever hun 't getal: men zie niet langer uit.
Dav. 'k Beloofde haer mijn' eedt te houden ongefchonden. Ick fta aen Jonathan, mijn' hals vrient, noch verbonden.
Mijn halsvrient Jonathan bedroeft my boven al.
Ab. Met recht: maer 't overfèhot begrijpt een negental', En d'eifch een zevental: zoo kunt ghy, met te lpaeren
Mephibolèth, den lamme, en 't zoontje > uw' eedt bewaeren.
Dat 's Godten Gabaon en Jonathan voldaen .
Dav. Och ftont het vry, om my wat ryper te beraên. Io. Zie toe, zie toe , het volck begint alree te kryten . De Gabaonners ftaen in t hart van ons Levyten,
Datpriefterlijck geflacht. ghy weet wat dit vermagh,
Dees hebben over volck en Vaders groot gezagh a
|
||||
|
T R E U R S- p E L .
|
|||||
|
En meer dan fèftigh fteên , veripreit door alle uw landen.
Dees diere tij dt befnoeit hun tienden, offerhanden, En eerftelingen meeft -3 en fcha baert ongedült. Koom Levi niet te na, ten minfte by uw fchult; (mage, Dat bloet houdt maet noch ftreeck, en kent noch vrient, noch
Als 't op een woeden gaet. waer trof oit feller plaege ? De hemel vecht met hem. zijn y ver brant, gelijck Een loopend vier, en vlieght terftont door 't ganfche Rijck, Van Dan tot Berfèba. ghy hoeft geen wyder kennis Van Levijs aert, indien ghy 't oogh ilaet op de fchennis En wraeck der lichte vrouwe, om wie men, flagh op ilagh, Zo menigh duizent man in 't harnas fterven zagh, En Benjamin zijn ftam beichreide op al de dooden; Toen deze ftadt in d'afch, zoo luttel 't zwaert ontvloden. Dit zy den Vorft een les. hy treek niet aen die koort. De Gabaonner roept, Godt roept: vaer voort, vaer voort. Ha. O Godt, 't en werde ons niet tot bloedfchult aengefchreven, Nu wy op uw bevel hen moeten overgeven. Ga heenen, Benajas, als 'tymmers wezen zal, Ga lever Gabaon terftont dit zevental. , ftey van Prießeren.
Zang.
Hier ftaen wy op die zelve gronde«,
Daer d'uitgedreve Vorften ftonden, Eer 't zwaert Godts Veitheer wert vertrouwt: En och ! wat maeckt ons trots, en ftout, Om, tegens 'f hemels zuivre wetten, Zoo eigenzinnigh te befinetten Door tegenftreven ons gemoedt, Eer 't nieuwe Rijck een' vaften voet Genomen, en wel dicht gefloten, Zijn wortels heb zoo diep gefchoten, F ij Gelijck
|
|||||
|
De Gebroeders,
Gelijck een cederboom 3 die , vaft
Aen Liban, op geen winters paft: Nóch komen cedren te bezwijcken • Noch eer, dan cedren, groote Rijcken: En fpieglen zich de Grooten niet, Aen 't geen men meer dan daeghlix ziet ? O blinde en dolle reuckeloosheit! O al t' ondanckbre en trotfë boosheit! Wat ist, dat u den breidel flaeckt, Zoo ras als niet tot yet geraeckt > Tegenzang.
Verwaentheit weelde en ledige uuren
Verweldigen de fteilfte muuren. De hooghmoet en de leckre tant In 't lachende beloofde Iant Terftont het eerfte hof bedorven. De roozegeur der honighkorven, De verfche room der dertele geit, Die in de befte kruiden weit, De muskadel, die d ouders zaegen Twee mans op eenen hantboom draegen, De hartverquickende granaet, De boom, die puick van dadels iaedt, De vygh, als vuiften uitgedegen, De vette olyf, al 't veldt vol zegen, Verzelt met dat gezegent zwaert, Zijn oirzaeck , dat de ipruit veraert Van Godt, haer' ftam, te milt in 't geven. Men valt aen 't woên, van 't wederftreven. Men houdt met alle maght den ftaf, Dien d'eigenaer met recht vergaf. |
||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Toegang.
Een fchip op zant verftreckt een baecken.
De Voorzaet leert den Nazaet waecken, Die let op roer, en ftar, en peil, En houdt geftadigh oogh in 't zeil, Om recht dé haven in te vaeren: Terwijl d'alziende ooghappels ftaeren Op 't hooft, gekroont met diamant, 't Welck in Godts hart de kroone ipant; En , in 't paleis van louter marmer En cedren, klaeght dat zijn befchermer, De bontkift, met onzekren voet Zich aen een hut vernoegen moet: Doch Godt belooft zijn oir te wecken -3 Dat zal de Cherubinnen decken Met bogen hemelhoogh gebouwt, En overkleet met klinckklaer goudt. Daer zal hem Aron wieroock branden, En zien de heilige offerhanden, (Zijn aenzicht naer de zon gekeert) Van hemeifch vier tot afch verteert. HET VIERDE B E D R Y F .
J^ey van Vriefleren. ■ Rifpe • Michol.
ME vrouwen, die, voor't hof, met jammerlijck misb^ter,
Gelcheurde kleederen, en uitgetrocken hair, Gezeten, kermt om 't lot uw zoons te beurt gevallen; lek wenièhte kon 't gelchiên, dat yemant van ons allen, Naertijts gelegenheit, dees bittre ontfteltenis, En rouw, die zekerlijck niet onnatunrlijck is, Zoo maetighde, dat hier d'ellende ftant moght houden, En wyder ongeval het Rijck wert quytgefchouden. F iij Doch
|
|||||
|
De Gebroed er s.
Doch trooften valt hem licht,, :die liever raet dan geldt,
Noch levend voelt, hoe 't hart der moedrea zy gefielt} Het welck geen fèherper vlim van weedom kan doorfnijden, Dan 't geen zy in haer vrucht, en bloer, en afkomft lijden. Dit lijden wort geterght, indien men 't plotfliug ftuit, En fchreien ftilt de pijn; dies fchrey uw' krop vry uit, Indien ghy fchreien kunt. laet vry de traenen zypen, Eer 't hart verdrenck. maeckt los dees banden, die u nypen, En geeft den lijckrouw nu den vryen toom. ach ach ! Wy klaegen neffens u , zoo klaegen helpen magh. J^s. Is dit dan al de trooft, dien wy van u verwerven ?
J$ey. Wy wenfchten, moght het zijn, voor uwe zoons te fterven.
Kis. Zo fpreeckt ghy , en drijft zelfs met maght het wraeckrecht
voort. (zijn woort. Key. Wat eifcht ghy > Kis. Straft den Vorft, en maent hem om
Key. De Vorft heeft noit zijn woort veel min zijn'eedt gebroken.
Mie. Wat heeft noch ftrax zijn mont dan tegens ons gefproken,
En op een nieuw belooft van zijn' gezworen eedt ? O Vader, o mijn Broers. ick klaegh uw graf mijn Ieet. Och was 'er ruft voor ons, gelijck voor ti, gefchapen. Key. Weck Vaders geeft niet op. laet vry uw Broeders flaepen.
Uw goedertieren heer heeft zijn gena betoont, Van twee Mephibofeths den jongfte 't lijf verfchoont, Oock Micha zijnen zoon; en in hun beider leven Dien hoogen eedt geberght. getrooft u d'andre zeven. Mie. Wee my verftoote vrouw, is dat zijn rechte hant,
Die hy my noch terftont gaftot een zeker pant Van 't koningklijcke woort ? o reuckeloos betrouwen 1 Ris. Och deift de zon noch niet ? hoe kanze dit aenfchoüwen ?
Mie. Och heb ick my gehoet voor dezen harden flagh ?
Rey. Die komt van Godt. de Vorft houdt al wat hy vermagh,
En ziet geen' andren raet om Gabaon te ftillen . Ris. Och zal men zoo verwoet die bloem der mannen fpillen ?
Rey. Niet fpillen, maer befteên ten oorbaer van het Rijck,
Totüechting van 't gefchil, en 't wrockende ongelijck. |
||||
|
Treurspel.
Mt'e. De neefs om grootvaêrs fchult mif handlen ongenadigh ?
Key. De Neefs aen 't zelve ftuck me fchuldigh, en hantdaedigh.
De vader gaf den laft: de zoonen voerden 't uit. Getrooft u toch in Godts rechtvaerdighfte befluit. Gedenckt, hoe heerlijck 't zy, dat zy den ganfchen lande Verftrecken tot een' zoen, en heilige offerhande, En zoo veel duizenden, op d'oevers van de doot, Befchutten met hun' hals 3 voor 't zwaert van hongers noodt. Zy moften toch vergaen in 't algemeen bederven. Nu zullenze, tot heil des volx, als helden fterven,. En 't hongrigh Kanaan gedyen tot een fpijs. Wy fterven altemael ■, het fcheelt flechs in de wijs. Wie heen fterft., naer 't beloop, wort zonder naem begraeven. Men drijft, behouden of met fcbipbreuck, in dees haven, Daer 't al te zaemen vloeit. de tijt loopt ihel en kort. De bloem moet af j 't zy die gemaeit werde, of verdort Na eene poos van zelf. 't gaet al der oudren gangen.. Indien 't niet fchorte aen brein, men zou naer 't end verlangen, Om liefït by tijts t'ontgaen al 'fweerelts moeilijckheên . Geen fteenrots wort in zee van baeren meer beftreên „ Als lijf, en ziel, aen een, voor luttel tijts, verbonden. Wie hier op flaeten bouwt, die bouwt op weecke gronden, En zackende 3 eer 't gevaert ten halve.raeckt om hoogh.. Hoe liooger opgehaelt, hoe meer in 't nydigh oogh,. Hoe min van wintvang vry. wie 't jaerboeck van het léven Des Koningks op wil flaen , dat zal hem reden geven, En 't zekerfte befcheit. De Vorft quam tot zijn wit (Godts werck) met moeite, en houdt zich naulix in 't bezit. Wat in en uitheemfcliley niet toe, om hem te hinderen ? Wat rampen moft hy niet beleven aen zijn kinderen,; Stofferende een tooneel > en wat beleeft hy nu ? Of waent ghy wel, dat hem dit lichter valt dan u ? Neen zekerlijck, dat blijckt noch niet aen 't minfte teecken. Noch meer, het tegendeel is klaer genoegh gebleecken. 'k Heb
|
||||
|
De Gebroeders.
'k Heb zijn verbaeftheit en Verlegenheit gefpoort, D e tranen zelfs gezien, de droeve (lern gehoort. Dees ftorrem waeit te fterck: hem helpt geen tegenftreven. Zijns ondanxworthy dus aenlaeger wal gedreven; Dies bidden wy, omhelft dit üjden met gedult, En geeft dien vromen heer,'t godvruchtigh hooft, geen fchuït, Wiens deugt veelzwaerder weegt dan 't gout vä 'Iwerelts kroo- Jtys. Een deugt, barmhertigheit verciert der vorften troonen, (nê En fcepters meer dan goudt, ja maeckt het hooft van 't Rijck, Terwyl het fterflijck is, een Godheid zelf gelijck. Een Vorft magh met zijn kroon vol diamanten praelen, En glinftren in de zon; maer alle zichtbre ftraelen Verdooven, by den glans der koningklijcke deught, Barmhertigheit, die 't al gelijck de zon verheught. Indien ghy moedt had dit den Koningk in te fcherpen, Hy zou zoo veel gebeên noch klaghten niet verwerpen, Maer wercken op de ftof, die nu voorhanden is, En reet, en rijp, flechts wacht, om een gelijckenis, Die naer yet hemelfch zweemt, van hooger hant t' ontfangeti. Hy zalft dees flaeven wel met dooden, en met vangen, Maer quetft zij n bedgenoot, en edelfte vriendin, Al 't aengehuwde bloet, ja 't gantfche Benjamin, Terwijl hy Juda ftreelt. Het volck, dat hy verdadight Voor dierte, zoo men 't noemt, zal nauwelix verzadight Met andere oogen 't ftuck van achter eens bezien -3 En zoo 't op hollen raeckt, al lagh hy op de knien, En badt al fcepterloos, en met gevouwe handen, Dat zou zijn nieuw gebiet niet bergen voor het ftranderl, In 't onweer der gemeente , ontftelt om't gruwlijck ftuck, Dat dus een Heidenfch fchuim het wettigh zaet verdruck, Ia aller dammen Recht, in 't fterven onzer zoonen. Wat reden kan dirftuck verbloemen of verfchoonen, Zoo 't volck dit komt te zien door eenen andren bril ? Gaet paeit het dan hier mee: 't was Amors wraeck, Godts wil: Dies
|
||||
|
T R E U R S p E l7
|
|||||
|
Dies Iet, eer ghy verzeilt in zorgelijcker baeren,
Waer mee men minft mifdoet, met dooden, of met ipaeren. tfey. Een matelooze druck zeer avrechts redeneert, En met haer onklaer oogh geen zaecken recht waerdeert.
De fpinnekop zuight gift, de bie heur honighraten Uit eene zelve bloem. Betoont u toch gelaeten, Nu menfchelijck vernuft Godts vonnis, ree ge velt, Niet krachtloos maecken kan. al deê men hun gewelt, Dat verre zy, noch waer 't voorzichtigheit te wijeken, En leeren 't zeil by tijts, voor zulck een onweer, ftrijeken. R#. Helaes! zy pleit vergeefs, die voor een doove pleit. Zoo bidde icknoch, om uwe en s' Helds godvrüchtigheit , En mijnen ouderdom • gaet heen uit mededoogen, Nadien de priefters veel by koningen vermogen, Gaet perft hem, zoo ghy kunt ,noch t onzen voordeele af* Genade, of uitftel, of vermindering van ftraf. Zoo moet uw 'wieroockvat veel aengenamer branden. Zoo zegen G'odt het lant door uw geheve handen. Zoo ftrecke uw over ons medoogende gemoedt Een betere ofFerhande, als koe, of kalverbloet. fyy. Wy gaen zoo daetelijck verwerven wat wy kunnen. mie. Hy zal, zy gaen vergeefs, hun geen gehoor vergunnen. Helaes, wat gaet ons äen ? wat hoor ick voor dees poort > Ochftortenwe eengebedt. zy vaeren er mee voort. O bron der hemelfche genade,
Sla uw genadige oogen neer
Op weeuwen, zonder hooft, en heer,
Gedompelt in den rouwgewade j
Om zeven kinderen begaen,
Die al om 's vaders mifdaet lyden,
In deze onvruchtbre en dorre tyden.
Och help, verwoede wolven flaen
De klaeuwen aen d' onnoofle fchapen,
En dreigen hun met muil, en tant.
G De
|
|||||
|
De Gebroeders.^
De herder biet geen wederftant.
Dees grimmige Heviten gaepen,
En fnicken naer onfchuldigh bloet:
En wy ter doot bedruckte moeders,
Ontbloot van helpers, en behoeders,
U vallen met gebeên te voet.
Verlos het Iant van hongers plaegen.
Verlos hen , die in droeven fchijn,
Alree ter doot verwezen zijn j
Of fterck ons, om dit kruis te draegen.
Verlicht dit al te laftigh pack.
Dit valt te zwaer , of wy te zwack.
R?V. Zy komen , dochters, komt, en vat my onder darmen. Komt recht dit oude wijf, gemat van vruchtloos karmen, Een luttel overendt .ick hoor van veer't gerucht. Ick hygh naer mijnen aêm , en fèhep een bange lucht, Het veurfpoock van hun doot. och dochters, och zy komen ^ Mie. Waer laet ick mij n verdriet > hoe kan ick my betoomen ?•' Hen ziende tam en mack in zulcker voglen klem. Ick hoor het rammelen der keten, en hun ftem, Gabaonners. Gebroeders. Michol. Rijpe.
VOort, voort. dit vonnis lijt geen famtnelen.,' noch marren."
De doot byt fel genoegh, men hoeft ze niet te iarren Met uitftel, uur op uur. voort, voort. wy gaen u voor. Wel wat gebalck komt hier ? men geef haer geen gehoor . Geb. Ghy Amoreen, daer is noch tijt om u te wreecken. Wy willen, voor het left, noch eens ons moeders fpreecken.
Gab. Voort, voort. de tijt verloopt. dit willen komt te ipa. Al quam de Koningk zelf, hier is geen lijfsgena..
Geh- Wy achten ons te vroom van ilaeven 't lijf t'ontfangen. Wy zijner t' eerlick toe . Gab. Zoo zult ghy eerlijck hangen l
Geb. Ja eerelijck voor ons, maer fchandelijck voor u . Gd. Wat zeit dit baftertbloet ? hoe zal 't hier kicken ? nu Gaet
|
||||||
|
o«
|
||||||
|
Treurspe tl'-
Gaet voort. wy keeren ons aen geen gejanck van wy ven. Wy weten raet, om u die traegheit uit te dry ven. Zoo mannen, touwt'er op, die moedtwil moet'er uit. De bolpees maeck hen vlugh. men touw hun vry de huit. &tic. Is 't moederlijck > dat wy hen noch niet aen en"randen ?
Gab. Ghy moeders van dit aes, ziet toe, dat ghy geen handen
Aen 't heilige gerecht en Godts bedienaers fchent, Noch 't vonnis meer verzwaert door eenigh dreigement. Wat dreight ghy met de vuift ? wat ziet ghy om naer fteenen ? Dit dreigen ichut geen ftraf. I$is. Och laet ons flechs beweenen Der kindren ongeval. hoe fteeckt ghy zoo vol nijts ? Och gunt, och gunt den rouw der moedren zoo veel tijts . Verzacht met zoo veel troofts heur finart geleêu in't baeren. Om deze rimpelen, om deze grijze hairen, Dit mergeloos gebeente, en al wat helpen kan . Hoe brult ghy zoo verwoet r> Gab. Hoe brulde die tyran, Dien, Iaeuw en vuil van 't bloet der omgebroghte flaeven, Ghy in uw' fchoot ontfingt ? hy heeft dien kuil gegraeven > Waer in zijn eigen zoons nu ftorten over 't hooft. Mie. Och heeft de tijt noch niet dat fmeulend vier gedooft.
Gedooght, dat wy dien brant met onze hartaêr bluffen., De moeder ly voor 't kint, wy zullen 't wraeckrecht kufïèn. Gab. Geen moeder lijt voor 't kint. Waer is men zulx gewoon ?
Rw* En lijt om Grootvaers wil nakomeling, en zoon ?
Gab. Zy lyden min om hem als hunne fchelmeryen.
Mie. Een ander wette 't mes. Gab. Zy proefden hoe 't kon fnyen.
Rüv 't Was reuckeloosheit eer dan boosheit in hun jeught.
Gab. Verbloem het, zoo ghy wilt, het was een booze deught.
Mie. 't Was vaders dolligheit, waer van hy was bezeten.
Gab. Zoo temt men beft zijn zoons by tijts met deze keten.
Rz'j-, Hy viel door dolligheit in zijn bebloede zwaert.
Gab. Waerom heeft 't naefte bloet den dolle niet bewaert ?
Mio. Indien een ftier u ftiet, wie zou die fmart betaelen >
Gab. Men zou het op-den ftier en eigenaer verhaelen.
G ij 7$a
|
||||
|
t) E G E B R O E D E R S.
Kü. Wat eifchtghe, op dat die fcha geboet werd zevenvout ?
Gab, Men weegt, neen neen, menweeght geenbloet optegens Mie. De wraeck blies 't leven noit in doodê lang begravë. (goudt. Gab. De wraeck betoomt dê ftoute, en leert hem zachter draven. Rü. 't Gebeent der ouderen is menigh jaer vergaen . Gab. Vergaen ? rriy dunckt ick zie hun geeften om ons ftaen. Mie. Wie noch voor dooden fchrickt moet levendigen fpaeren. Gab. Geen levenden, om wien de geeften blyven waeren . Jtys. 't Is ydle en enkle wraeck, die zulcke droomen dicht. Gab. 't Magh wezen wat het wil, wanneer' t ons hart verlicht. Mie. Verlicht men het gemoedt met helden te vernielen. Gab. Zegh ichelmen, dick verdaeght van onzer oudren zielen.. Ris. De rekening van wraeck ftaet nimmermeer gelijck . Gab. Z'is effen, als dees peft gevaeght zy uit het rijck. (gen . Mib. Bereit ghyflechts geenplaets voortienmael flimmer plae- Gab. Het ga, zoo't kan, zoo't moet: wy zullen't u niet klaegen. . Rü. Men fchelde om benjamin hun deze halsftraf quijt. Gab. Om alle flammen niet. dees ftrafkoomt op haer rijt. Mie Wat bitterheden heeft die fta.m niet moeten fmaecken ? Gab. Kqn dan die bitterheit hem niet wat zoeter maecken ? Ris. 't Is menfchelijck, indien men fneuvelt dus of zoo. Gab. 't Is Godlijck , zoo men 't boet, al boet men 't byfter noo. Mie. Wat kan uw' kindren zelfs miffchien noch overkomen ? Gab. Zoo moet men hen by tijts met zulk een voorbeelt toornen, ' Ris. Dat werekt wel averechts. het ftraffen terght het quaet. Gab. 't Leert omzien, niets beftaen, 't en zy met rypen raet. Mie. Neemt d overtreders wegh, het fal aen menfïen fchorten. Gab. Neemt wech de ftraf, het laut zal met zijn muuren ftorten. Ris. Hebt mededoogen met een trooftelooze weeuw. Gab. Van dien tyran , die loegh om 't Gabaonfch gefchreeuw ? Mie. Erbarmt u over dees van elck verfmaede vrouwe. Gab. Een dochter des tyrans, vermaeckt met onzen rouwe ? Ris. Verfchoont de kinders toch hun moedren te geval. Gab. Onze eige moeders eerft; dit raeckt ons boven al, Gé,
|
||||
|
Treurspel.
Geb. Nu Moeders, luiftert toch naer onfe lefte rede.
J^ü. O bey mijn zoons! Mie. Mijn Vijf. Geb. Wy bidde eene bede.
Is 't mogelijck, ontzeght dees jongfte bede niet > En gunt ons noch dien trooft. J^is. Ja bid niet maer gebiet, Indien uw eifch beftaet in 't moederlijck vermogen. Geb. Bedaert dan eene poos I bedaert, en wifcht uw oogen.
De Moeders zien, waer toe het nu gekomen is Met d afkomft van 't weleer verheven huis van Kis, Het welck des morgens rees met zulcke ichoone ftraelen, Als 't voor zijn middagh weer qiïam fchandelijck te daelen. 't Ging Grootvaêr eerft voorwindt. hy meefterde Vgeluck. 't Ontzet van Jabes was zijn eerfteheldenftuck, En intre van het Rijck, zijn vroomheit opgedraegen, Te Gilgal van al 't volck, na Nahas nederlaegen. Hy trat de koningen van Zobal op den neck, Oock Edom, Amnions maght, het heir van Amaleck , En Moab -, en 't gewelt der trotfè Philiftynen. De zon quam, dagh op dagh, in Vaders zege fchynen • Tot datze, voor zijn troon, ter aerde leggen zagh Al wat op Ifrel roem en roof te haelen plagh. Zoo ras als Samuel den Herder had gegoten Den balflem over 't hooft 3 dat voor zich vont ontfloten De poorten van ons hof; vervloeide Sauls eer , En vorige geluck allengf kens, min noch meer' Gelijck een beeck, die van een' laegen heuvel fteigert 9 Verdrooght, zoo ras de lucht het aertrijck regen weigert. Een damp holp's Koningks brein aen 't woên, en uit zijn fiel 9 Zoo dat men 't fmeecken moft met 's herders fnaerefpel. Indien de Wapens yet, dat loflijckklonck, bedreven, 't Wert al de dapperheit des herders toegefchreven. Al 't volck begon terftont naer David om te zien. 't Was: Saul floegh'er een, maer David floegh'er tien. Ghy zelf ontzaeght u niet dien ouden heer te tergen, Met 's ballings leven, tot ons harteleet, te bergen. G üj De
|
||||
|
De G e b r o e d e r s.
De ftapel van zijn ramp wert met zijn hant voltoit,
Toen hy't geberght met doón en wapens zagh beftroit. De fchoonzoon wert daer op voor koninck uitgeroepen Van Juda ■, If bofèth van Abner, en zijn troepen: Dees zwaeide te vergeefs den zegenloozen ftaf, Want Davids maght nam toe, en Sauls afkomft af. Wy vonden ons alom geflagen, of verraedèn . Wat wil men, uwen druck opwroeteade, u beladen. Wy raeckten van den ftoel. de herder fteegh'er op. Eenyeder badt hem aen, en gaf ons huis de fchop'. Wy., yegelijck ten fppt, dus uit den troon gebeten, Die fchier een halleve eeuw van d onzen wert bezeten, Verlaten vrolijck 't licht; om langer niet verfmaet Te duicken, onder hem, wiens ftarre boven ftaet • En die ons nimmer deel aen Vaders erf zou gunnen, Om niet door 's anders eer zijn eere te verdunnen. Oock ftaet een edel hart »gedreven uit het fpoor Van 's werelts heerfchappy, de doot veel fchooner voor Dan 't leven, zonder hoop van ymmer te regeeren, En eenen fchiltknaep dus zijn huis te zien braveeren«. Dies bidden wy, magh 't zij n, en is uw gunft zoo groot, Verbidtu zoonen niet., noch quelt u in hun doot. Mie. Och waertghe in't harrenas als helden omgekomen,
Daer grootvaêr 't leven liet, en fneuvelde op uwe oomen, *t VVaer eerelijck en met een lijckklaght doorgegaen. Mijn druck, aen 't fluimeren geraëckt, vangt weder aen, En fchiet als uit den droom, ontftelder dan te voren» Om dees vervloeckte doot en ftraf, uw hooft befchoren. Ró. Mijn kinders, heb ick u tot zulck een fmaet gebaert,
En zoo zorghvuldighlijck gekoeftert, en bewaert Tot d'allerhartfte ftraf, die yemants hooft kan treffen ? Ick ftort, ick ftort. out wijf, wie zal u weder heffen ? . Wie ftutten met zijn hant ? ick zwijm. ick fterf van rouw.
Ick ben een levend liick. waer leeft bedruckter vrouw ? |
||||
|
Treurspel.1
Gab. Zy tergen ons gedult met al dit ydel treuren. Mie. Ghy zult een moeder eer van haere kindren fcheuren, Dan icheiden. 't veil omhelft den ollem niet zoo hecht, Als zy zich om hun hals en armen windt, en vlecht. J^is. Mijn zoonen, 'k laet my niet van uwen boezem rucken l Zoo zal ick mont aen mont, en borft aen boezem drucken. GS. Ghy worftelt te vergeefs, o weereloos geflacht! Wijckt af, uw hof heeft uit. hier komt een ftercker maght:
Dies duickt voor haer van zelfs, eer zy u ftrax leer duicken. Geb. Ghy moogt d' ontfange maght gebruiken, niet mifbruicken,"", En tegens vrouwen minft, noch minder tegens haer, Die u wei eer geboön. Gab. Wat vordert dit mifbaer > "Mie. Och zufter Merob, zie, hoe handelt men uw kinderen . J^s. Och koning Saul, help my dit gewelt Verhinderen'. Geb. Nu moeders, weeft getrooft, en zet uw hart wat neer. Nu kuft ons noch voor'tieft, noch eens, en dan niet meer. Verreuckelooft u niet vergeefs. Laet Cham betyen,. En gunt de wraeck haer wil. hier baet geen tegenftryen.. Dit onweer fleept ons wech, dies ftaeckt uw droef geklagH. Geen ancker hecht zoo vaft dat tegenhouden inagh. Mie. O mijn verweze zoonen, Zijn dit de goude kroonen ' En fcepters, aen uw hooft
En rechte hant belooft ? Zijn dit d'yvoire trappen s Om op den troon te ftappen,. En wyt en zyd ontzien De flammen te gebiên.? Heeft my mij n hoop bedrogen ? , Ep zijt ghy op getogen In mijnen machten fèhoot
Tot zulck éen harde doot ? En moet och moet ick lijden,, Dat flaeven zich verblyden. lij
|
||||
|
De Gebroeders^"'
In hunner heeren Ieet ? Hoe valt u 't lot zöowreet? Ris. Och och! dit 's balfèm in myn wonden. Ick heb myn Saul weer gevonden, En Abner. 'k zie met vreught althans Hier voor my ftaen mijn beide mans. Daer ftaen die helden voor mijn oogen. Ick heb, ick hou hen, 'k hou hen vaft. Nu vrees ick langer leet, noch laft, Noch zwaerden, noch gefpanne bogen. Mijn eerfte en lefte bruidegom, Ick kus, ick heet u wellekom. Waer waert ghy toch zoo lang gebleven ? Hoe liet ghy my zoo lang alleen > Ick zat en treurde op dezen fteen, En fchiep niet langer luft in 't leven. Och blijft my nu getrouwer by f In deze dicke duifternifïen. - Ick mach de zon maer u niet miflen. Of is dit fpoock, of raezerny ? . Gab. Ja wel is 't raezerny. men ley haer ftrax naer binnen; Zy raeft van rouw: ghy ziet het gaet haer aen de zinnen. Voort voort, de dagh verloopt: ai lang genoegh gefchreit. Geb. Nu moeders, weeft getrooft tot in der eeuwigheit. l$ey van Prießeren.
WAt was dat een vervloeckte dagh,
Toen, midden onder vier en tachtigh, Ahimelech doorfteecken lagh. Die dagh is Levi noch indachtigh, Toen dat aertspriefterlijcke licht, Met zesmael veertien bleecke ftraeleii Gedood-
|
||||
|
'Treurspel.'
Gedood verft om zijn aengezicht, In eene zee van bloet ging daelen, Van bloet, 't welck uit hun boezems liep • En, verwende het fneeuwit linnen, Vaft wraeck, als 't bloêt van Abel, riep Tot Godt, en alle Seraphinnen. O bloet, wat hebt ghy Godt geklaeght ? 'k Heb wetende niet quaets bedreven, Alleen 't orakel raet gevraeght, Den heldt geweer en fpijs gegeven. 'k Heb Sauïs fcepter noit mifdaen ■, En ziet Godt koel dien gruwel aen > Tegenzang.
Het bleef niet by dit bloedigh badt,
Die dolle kon zich niet verzaeden, Hy moft in Nobe, Aärons ftadt, Tot d'enklen toe in bloet gaen waeden. Daer wert noch arm noch rijck gelpaert, Noch man noch vrouw, noch zuigelingen, Noch maeghden •, toen dat droncken zwaert, Gevolght van zoo veel bloote klingen, Het al vernielde, oock't ftomme vee, Ja zelfde ftadt, die d'eere ftutte Des hemels, als een kint van vree, Haer fchool, oock d'Ephod, en Godts hutte, Wat heiligh en onheiligh was, Moft voort, in 't algemeen verdelgen. De moort floegh voort, deur dezen plas, En trof (zy moften 't mee verzwelgen) Ons Gabaonners op den kop: Dees droncken meê van 't zelve fop \ H
|
||||
|
De Gebroeders,
|
|||||||
|
^:
|
|||||||
|
Toegang.
Eerwaertfte Vader, Abjathar,
Ter goeder uur zijt ghy 't ontdoken > Gelijck een ondergaende ftar, Om ryzende, eens te zien gewroken Rechtvaerdigh, buiten uwe fchult, Uw Vaders onrecht, en uw magen. Toen waren 't tyden van gedult: Maer federt druppelden Godts plaegen Op 't moorthof van dien fchelmfchen Vorft» En alle zijn nakomelingen, Van 't priefterlijcke bloet bemorft. Aldus verkeert de beurt der dingen. Godts tulbant lydt noch fcbimp, noch hoon. Wie Godt ontwydt, ontwydt zijn kroon. HET VYFDE BEDRYF.
Levyten. David.
ZOo moet het allen gaen, die Davids leepter haeten *
In welck een fchijn hebt ghy d'ellendigen gelaeten ? Hoe joelde Gabaon zijn wreeckluft met dit bloet.? Lev. Zy flapten onverfäeght de wifle doot te moet, Ter poorte uit, door een ftraet van menfchen dichtgedrongen,
Een mengfêl van Hebreen, en allerhande tongen, En, al den wegh in 't lang, bewonden met een' ring En drommel volx, 't welck voor, ter zyde, en achter ging. De Gabaonners, die, van heiige wraeck bezeten, De zeven halzen, hecht gefloten aen een keten, Valt fleepten, toonden hun het wraeckautaer van veer, Uit woefte dartelheit, en woedden min noch meer Als 't bofchzwijn, tegens moede en afgejaeghde honden j Wanneer 't fchuimbeckende, om het fmarten van zijn wonden^ Ten
|
|||||||
|
Treurspel.'
Ten einde van gedult, kranckzinnigh gildt en balckt, Een muil vol kiezen en twee blieken openfpalckt, En zijn vervolgers vat • die, uit den aêm geloopen, Hun heete zwynejaght nu met den hals bekoopen. Wy hebben nu , riep d'een, gelicht het wolveneft, Het leger root van moort, en deze lamrepeft, Die toeiey met den tant op byten, ryten, itroopèn; . , 't Gebroet van 't welck niet goets voor herders ftont te hopen, Zoo vet een' buit, als oit een jaeger opdoen kon. Hoe willenze te pronck, gebraden in de zon, De luiperts noön te gaft, en arenden , en kraeien, En hen met fpieren , mergh, en brein, en oogen paeien > Een ander riep: hoe paft die keten, om den hals Van 't koningklijck geflacht ? maer dit metael is valfch, Of flechter als het goudt, dat Saul plagh te kroonen. Hoe wort de vader nu verheerlijckt in zijn zoonen ? Een ander: vaert niet voort. ziet toe, en wacht u, dat Ghy met doorluchtigh bloet uw handen niet beklat, EnuMephibofèth flus opkoom al verbolgen , Die naer zijn' ezel toeft, om 't onrecht te vervolgen. Een ander: neen 't is beft dit koftlijck bloet gefpaert. Men maetke een' zack van 't lijf, eji knoop het toe, zoo vaert De damp der ftaetzncht niet in 't brein, gelijck voorhenen. Hoe weeligh treênze nu op huppelende beenen ? Dus endlij ck af en opgeftegen met veel fpots, Gefchopt, gefleurt, vervlbeckt, genaeckenze de rots, Waer op de ziel, door ftorm vervallen, dreight te ftranden. Het hangen van 't geberght met allerleie ftanden Van menfehen, zoo wel out als jongk, en arm en rijck , Behangen, en gepropt, een' fchouwburgh was gelijck, Recht over Gabaä, daer d'eerfte der drie bergen (Wier platte kruinen elck de lucht en hooghte tergen) Allerigf kens afloopt aen de grens van Ephraim, Die van denftroonmaerzee zoo flangwijs kruipt, en flim, H ij En
|
||||
|
De Gebroeders.
En hier dees heirbaen kruift, die, als een lijn gefchoren, Schiet van Jerufalem récht toe op Sichems toren. Hier valt de reis en togbt van overal voorby. De ftaecken ftonden reet, en zeven opeen ry . Godts wraeck glom Gabaon en Levi uit zijne oogen. De Benjaminner hiel zich ftil, en ingetogen, Ontveinzende met kracht den rouw, die 't hart beving j Vermits zijn Zevenftar zoo druckigh onderging, Voor d'aengebede zon van Juda, hoogh aen 't ryzen. Het was'er drock te doen met roepen, wencken, wyzen. De Broeders fielden zich met 't aenzicht herwaert aen. Armoni zagh men daer getrooft in 't midden ftaen, En wencken met der hant, om tegens 't volck te fpreecken. " De hoofden werden ftrax met ftilte als overftreecken:
De monden zwegen kort. 't gerucht had uitgeraeft: Gelijck, wanneer de windt met ftijve kaecken blaeft By buien in 't gewas, de wufte korenairen Na 'et ruifTcheneene poos geraecken te bedaeren. Da. Wat fprack die braeve heldr ? wat lagh hem toch op 't hart?
Mijn geeft bezwijckt ick ben beladen met zijn fmart. Lev. Aenfchouwers, fprack hy, nu dit lot ons fchijnt befchoren,
Wy nemen 't willigh aen,als fterfelijck geboren. Zoo dit u uit den muil van dieren bonkers noodt Kan rucken; offert ons, en leeft door Sauls doot : Maer leert u midlerwyl aen niemants lot vergaepen. Ghy ziet wien vader eer verlofïe van de fchapen, En ophief uit het flof en voetzant, als een' zoon , Zoo hoogh; en die nu trots gezegent met zijn kroon, En 't maghtige bezit van dertigh koningkrijcken, Schoon 't wettige geflaght de vlagh voor hem ging ftrijcken, Dien helfchen wrok van Cham in flaep wil wiegen , inet Den voet op 't overfchot van vaders kift gezet •, Al is t geen noodt, dat wy, och wemelende wormen Van 't lang verrotte Iijck, hem uit den zetel ftormen. Maer
|
||||
|
Treurspe-l.
Maer d'opperfte, wien alle ons rampen zijn bewuft,
Zy wreecker, en vergun zyne afkomft vre, noch ruft . Dat zich de broeder met des broeders bloet verzade > En Abjathar vervalle in 's nazaets ongenade. Dat Levi en de kracht der flammen het gebit Verwerpe, eer 's Herders ftaf bereick het derde lidt- En, onder eenen vorft, den vorft van Juda dage Te velde, daer het roockt van moort, en nederlage j In 't bloedigh worftelen van Rij eken tegens een , Van heirkracht tegens heir, van fteden tegens fteên, Altaeren tegens koor, en tempel, en altaeren, En Aron met den ftaf in Arons fchilt gevaeren. Dat 's Herders eigen krooft, of't grootfte deel hier na, Geweldigh aengerant, om hals raecke, of verga En quyne in vangenis, en vreemde flavernye; En Ifäi affterf van den ftaf en heerfchappye-. Dat zich d' Aeitspiefter zette in's Rechters hoogen troonf Oock zelf met Ieflès kroon Aärons tulbant kroon, Ja blindling wroet naer roeft van rijekdommen en gaven, Uit holle gierigheit, in 's Herders aflche, én graven . Zoo dit ons waerende afch en geeft noch niet vernoegh ; Dat Juda fcepterloos en Levi, wien dit wroegh, Voorvlughtigh, zonder kerek , en outer ommezwerve, En, onder 't Heidendom, verftroit en heiloos fterve; Op dat, al d' aerdboóm deur, geen zoo verfchoven hoeck Te vinden zy, die niet getuigh van Sauls vloeek . Dav. 'k ?erdroegh dien laft des vloex van Simei geduldigh; 'k Verdraegh dit oock van hun . Godt oordeelt my onfchuldig, Die zijn gerecht voldoe. Des volx behoudenis, Waermeê, 't en zy met 't bergh, het omgekomen is, Beweeght my meer dan 't Ieet van zulcke lieve magen; Godt geef wat opfpraeck oock mijn faem hierom zal dragen By den nakomeling. mijn glori valle in't flijck. Ick fchel hun 't fchelden quyt, ten dienft van'Godt en 't Rijck. H üj Wat
|
|||||
|
\
|
|||||
|
De Gebroeders..
Wat zegen heeft my 't volck voor zulck éen' vloeck gegeven >
Lev. Het volck ftack driemael op: Godt ipaer den Koningk 't le- Godt demp d' erfvyanden , die naer zijn fcepter ftaen. (ven. Toen grepen hen terftont onze outerknechten aen, En wringende om den hals de taeie en gladde koorden, Verboön de keel de lucht, den mont dielafterwoorden. Zy ftorten op het gras, als zeven pylers neer j Als hun.de gront ontzackt. men trock de lijeken weer Met touwen op, en hingze aen ftaecken, elckbyzonder, De handen boven vaft, en bey de voeten onder. Niet een van al, dien t hooft niet flap voor over'hing Op t hart gelijck of hen de zachte flaep beving . Dat raeckte menigh hart met avrechts medelyderi: Terwijl een rouwkarros door al den drang quam ryden Den berregh op . elck weeck met groote eerbiedigheit. Men twyfelde eerft wie 't was, en twifte om klaer befcheit, , Tot dat voor 't nieuw gerecht, de paerden ftaende bleven, En Rispe hallef doot, en van dit lot gedreven, Met handen in het hair uit heuren wagen zeegh, En onder d'oxels voortgeleit, de ftaecken kreegh, En vatte 't heiloos hout, waer aen de zoons gebonden, Hun ftomme moeder vaft met ïpraeckelooze monden Noch antwoordden, zy zelve een marmerbeelt geleeck, Behalven alsze zweem, zoo dickwils 't hart bezweeck $ En zonder datwe een traen langs 't aenfehijn rollen zagen, Van 't zuchten aen 't gefteen, van ftenen quam aen 't klaegen, Dav. De jammerklaght verlicht den moederlijcken druck, Gevat door 't naer gezicht van 't deerlijck ongeluck X)er zonen , op wier hooft zy al haer hope bouwde. Hoe klaegbde d' arme Weeuw, toen zy 't gerecht aenfchoude > Lev. Helaes! wat zie ick hier met drooge wangen aen ? Kan dit een moeder zien, en op haer beenen ftaen ? Och kinders, kuftghe my met neergeflage troni ? Zijt ghy 't, Mephibofeth ? zijt ghy 't, mijn trooft, Armoni > Wien
|
||||
|
Treurspel.
Wien van dit lieve paer omhelze ick allereerft ? Zijt ghy dat edel krooft, waer door uw vader heerïcht, Gelijckzijn montbeloofde? als hy my kufte, enftreelde j En, fmeltende in mijn fchoot, genoot volop van weelde •, Daer ick dit eertijds fchpone en welgefchapen lijf (Doch nu een grijns, een beft, een out verïchoven wijf) Hem opdroegh met.de roos, die opging voor zijn ftraelen, Gewoon den morgendauw uit haere jeught te' haelen. Heb ick u, waerde zoons, tot zulck een endt gebaert, Op dat ghy een grijphoen, een tiger, wreet van aert,; Zoud vallen in den beek,. en gnrwelijcke kaecken > Maer neen, ick wil om u mijn leger flaen, en waecken, En, nacht en dagh, geen weer ontziende, op fchiltwacht ftaen, Noch ruften, eer men u ter aerde heb gedäen. Zoo klagend, raecktze in 't endt van klagen aen het ichreien, En doet haer jorFeren een zack op d'aerde fpreien. Daer zetze zich 3 en huilt, en balckt, en houdt geen maet. Het licht valt haer te fterek, hoewel het onder gaet. Nu zal u Sauls afch noch wroetende arkomft hinderen. Hy heeft geprofeteert, maer niet van zijne kinderen . Dav. Och Ajas dochter, hoe betoont ghy met der daet, Dat geene moeder 't kint in 't uiterfte verlaet, Oock niet wanneer de ziel van 't lichaem zy gefcheien . Daer komt Mephibofèth: my dunckt ick zie hem Ichreien Vanblyfchap; overmits de geeften [door definart Van dees gedreighde ftraf getrocken eerft in 't hart, En daer befloten, en beklemt van alle zyden ] Uit hun gevangkenis geflaeckt van 't naeckendlyden,. Opvliegen naer het brein, en dryven naer beneên Door d' oogen dé verdunde en zilte vochtigheên . O heftige ommezwaey van heftige gedachten In wederlevenden, die ftrax de doot verwachtten! |
|||||
|
Mephibo"
|
|||||
|
De Gebroeders.
■v
Mepbibofeth. David.
GEzalfde Koningk, ick val met mijn zoontje neer t
Voor uwe knien, en kan uw weldaên nimmermeer Verdienen -3 nademael ghy my -, nu nieuws herboren, Verlofte van het lot, dit kint en my befchoren, Gelijck mijn ooms, en neefs, en al mijn grootvaêrs huis, Vermorfelt voor uw' troon tot pulver, en tot gruis. Ick zit aen 's Koningks difch, als andre difchgenooten. Ghy hebt my met genade en zegen overgoten, Uit liefde, die ghy draeght mijn' vader Jonathan. Een weldaet fchort'er noch, indien Jt gefchieden kan, En wy, vergeef het ons, u wijder vergen dorven. Dit fchuldigh zevental, vervloeckter doot geftorven, Blijft hangen, fchoon de zon alree in 't water duickt. Het kiaeght, dat Mofès wet uit afgünft wordt raif bruiekt, 't Gezegent lant belmet, en bidt om eene gave, Maght 't wezen, dat men hen, eer d'avont val, begraeve, Naer 't out gebruick. Ghy preeft weleer de burgery, En Jeught van Jabes door gezanten; om dat zy Mijn grootvaêrs dooden romp, waermeê de poorten praelden En veften van Bethiän, by nacht, gewapent haelden -t Met ftaci brandden, en met vaften en gefteen Den vader en drie zoons in 't woudt ter aerde deên. Ghy ftaet, vertrouwen wy, niet min als toen, in reden. Dees hebben ftrafs genoegh, hoewel met Recht, geleden. Zy hangen op de grens, heel Benjamin te ipijt, . . In 't oogh van al, wat langs 't geberghte reift, en rydt j
In 't oogh van Sauls hof, en ftadt, op zijn geboorte Eer trots, zy riecken al ten neus in van dees poorte, Waer door de beftevaer al triomfèerend toogh, Tot roem zijns vaderlants. zy hangen in het oogh Der Cherubinnen zelfs, die hier de Bontkift decken, En draeien 't aenfehijn, fchuw van zulcke dootlè vlecken. Ghy
|
||||
|
Treurspel?
Ghy hoort wel aen 't mif baer, hoe R'ifpe fmeeckt en bidt ,"
Gelijck een ftockbeelt zit, en mymert, daerze zit ^ En zomtijts op ichiet, op geruifch van klaeuw, en vlogel -} Op Satze 't wüdt by daegh, te nacht den naeren vogel Van 't ftinckende aes verjaegh. Dat zitten valt te bang > In zulck een eenzaemheit; d aenftaende nacht te lang, Een out en kout geraemt, aireede heefch van kryten. Dat vaften, dat gekerm, dat waecken moet haer flyten, 't En zy men 't hart verquick. Beweeght u 's moeders trouw Tot haere vruchten niet • zoo laet u 's Konings vrouw, Een uitgeleefde weeuw , het hair om 't hooft beweegen, En't lichaem, in wiens arm uw voorzaet heeft gelegen. Bezwalck toch niet in haer den glans der majefteit, Die noch in d' oogen fpeelt, waer in d' aenminnigheit Des Konings, eer haer vel noch was geploeght vol voren, Zich fpiegelde, noit zat van kuffen, en bekoren. Zoo zegen d oppervorft van boven uwen ftaf. Zoo rufte uw afgeheerfcht gebeente in't eerlijck graf. Zoo roeme uw nazaet ftaegh op uw gedachtenifTe , Als 't nimmer Davids kroon aen wettige af komft milïe. Vav • Sta op, mijn Neef, fta op: al haeft genoegh gezeit: 'tïs meer dan billijck, dat, na's Rechts geftrengigheit, Gena heur beurt bewaer. nu droogh en wifch uwe oogen. Wy gunnen u al 't geen Godt ftelde in ons vermogen. Het waer nu rijt de zein te flaen in't garftenvelt, Maer't ziet'er veel te dor en mager toe geftelt. Zoo ras de woleken 't lant bevochtighen met regen, Tot teecken van Godts zoen, door 't zevental verkregen s Zal ick dees lij eken ftrax doen flaecken van het hout; En hen in t graf van Kis, te Sela trots herbouwt, Met uw grootvaderlijck en vaderlij ck gebeente, Van Jabes hier gevoert, met ftaci van gemeente En Grooten, koningklijck begraven, naer hun' ftaet'. Nu volgh rny na in 't hof: ick blij f uw toeverlaet. UIT. I DANCK
|
||||
|
D A N C K O F F E R
JEN
Den Magiftraet van Amfterdam>
Na bet (freien van de Gebroeders
In den
SCHOUBURGH.
Egeerders van de goude toomen
Der ftadt, gebout op bey de ftroomen. Gefcheiden door den Dam en fluis $ O glori van ons out ftadthuis, Wat voelden hier de treurtooneelen Al gunft van Goden, onder 't {pelen x Op 'tluiftren van den Magiftraet j
Op d'aendacht van dien wijzen Raed.t.
De Schouburgh, galmende op zijn vaerzen p
En trotfèr tredende in de laerzen,
Heeft nu al 't koningklijek gefl tchü
Met betren zwier ten val gebraght.
Volhardt ghy zoo in kunft te cpeecken j
Zoo hopen \vy allengs te fteecken
Met grijze Athenen naer de kroon:
En fheuvlen wy, noch ftaet het fchooa
Te /heuvelen voor uwe voeten',
Waer voor vier winden knielen moeten..
|
||||
|
DAVIDS
L Y.C K K LA GH T
Over
Saul en zijn zoonen_;.
|
||||||
|
E braefften, dien ghy hebt gedraegeo,
O Ifrel, leggen nu verflaegen
Op uwe bergen. Wat gewek
Of't puick der mannen heb gevelt ?
Verhaelt dit niet aen ons mifgonners
Te Gath, noch melt toch d' Af kalonners Op hunne ftraèten 't ongeval, Door uw luidrnchtigh lijckgefcbal: . Om niet de maeghdelijcke reien Des Philiftijns ten dans te leien t Dat 's onbefnedens dochters niet Gaen lachen over ons verdriet. O Gilboa, dat dauw noch regen
Voortaen uw hooge toppen zegen Met loof en gras, noch d'acker draegh Zijn tiende,- die Godts hut behaegh: Want op uw hooghte en ope velden
Ontzeegh de fchilt, en 't hart de helden - De fchilt van Saul ïn den ftrijdt •■ Als had hem Godt nok in gewijdt. De boogh van Jonathan en 't fuedigh
Geweer van Saul quam noit ledigh. In 't hof, maer vuil van vyands Moet," En 't vet der dappren, trots van moedt * |
||||||
|
«
Die Jonathan, dié Sau! minnelijck,
En beide fchoon, en onverwinnelijck, Terwylze leefden, kon de doot Niet fcheiden, in den jongften noodt. Geen arents vleugels waren fheller,
Geen kies noch klaeuw van leeuwen feller, Och Abrams dochters fchreit op 't lijck Van Saul, flus*noch Vorft van 't Rijck: Die u met purperen gewaeden
Bekleede, en t kleet met puickcieraeden Gefteente en goudt te eieren plagh. O onvergetelijcken flagh! Hoe ftorten daer 4e vroomfte koppen!
O Gilboa, op nwe toppen Viel d' onvertfäeghfte en ftoutfte man, Die grootfte krijghf helt Jonathan. Och Jonathan, mijn zoet vertrouwen,.
My zoeter dan de min der vrouwen, Mijn broeder dus verongeluckt; Nu voel ick, hoe uw dóot my druckt. Geen moeders hart had zoo verkoren
Het eenigh pant, uit haer geboren, Als ick uw ziel. o heldenheir! Hoe quaemt ghy om met uw geweir! |
||||