|
j. v. V ONDEL S I
HIERVSALEM
VER WO E S T
|
|||||||||
|
TREVRSPEU
Siet uw Huis won u meß gelaten.
|
|||||||||
|
«V
|
|||||||||
|
t' A M s T e R p A M Gedruckt by Paulus Matthyfc.
Voor DirkCornelifz. Hout-haeck, Boeckverkoopcr op de Nieuwe
zydsKolck, Anno 1642. |
|||||||||
|
Aen myn Broeder
Op het
TREURSPEL
der J o o 0 e N.
|
|||||||||
|
E
|
|||||||||
|
Vripides die heeft d'aenfchouwers langh voorhenen
Ten oogen eenen vloed van Peerlen uitgedrukt, Als Hecuba bedroeft uit haren throon gerukt |
|||||||||
|
Bejchreyde Troyens val met zuchten en wet sleenen:
%SK'oer ghy, o'Broeder der Hierofolymitanen
DroefTreurfpel ons vernieuwt,en kjaeghelyke woord,
Hoe deerlykjlitus heeft Ier ufalem verjloort: Om wien de vjand "%ich niet [penen kofl van tranen.
Een wreed Barbar ifch hert moetfcrikk^n als 't verfiaet
Hoe Sions Heerlykjoeid, en pracht te gronde gaei: Hoe Salomons gebouw met zyn vergulde daken, De maghtighfle Tilaer vant vruchtbaer loodfche land
Is omgeworpen: hoe eens Moeders eygen hand Haeï• teeder kmd uit nood goei totfpys offer waken. G uil helmus Vondelius,
|
|||||||||
|
HET INHOVD.
|
||||||||
|
EEVERT dat de fooden hare grouwüen en jonden, begaen in het doodeh
en vervolgen der Tropheten, hadden opgehoopt met het onmenfchelyk bloed ver- gieten en. ms handelen des onschuldigen Lams, en andre vrome Heyligen Oodsi z.00 heeft heer verdoemende niet geflapen.want Florus, die naemaels vande Raizer Nero was gefielt als Landvooghd oover fudea, ontfiakwet zyn inflok}ende gierig- heidt en onverdraeglyke wreedheidt den brand van twee ff alt: waer uit veele jammer lyke be- roerten en bloedige Slachtingen tujfchen fooden en Romeynen langhs hoe meer' zjn ontfiaen, "Tos dat eindlykfde Kaiser veroorzaekt was Vefpafiaen, als VeldooverFlc oover het Syrifche kjygfvolk., derwaerts te "genden: die vergezelfchapt met 7ynen 7oone, Jotapata daer jofe- fhm itevangen wierd, en voorts het foodifche land met meefl alle de omliogendeplaetfen vermeefiert,en Ierufalem bezet hebbende ,tydingekreeghhcenae Neroos rampzalige dood-, Cjalbacn Otho omgekoomen weelende, Vitellim het gebied tot Tjch getrokken hadde: waer- om de Roomfche Hoofdluyden hem drongen het Kaizjerdom te aenveerden enderwaertste trecken , gelykhy ookjiede, latende Titm de volendinge van het aengevangen oorloogh bevoo- len. Ondertujfchen was het te Ierufalem Too verre gekoomen datze als m flaghoorde in dry - rotten vyandehhoedeykfionden, teweeten : de Zeehters, die Eleazar aenhingen, hadden den Tempel, Iohannes het onderfie, en Simon dor e Toon het opperfie deel der Stad in. Titm hier van verwittight heeft dee%je geleegentheidt waergenoomen,en in het 72. nae Chrißm ge- boorte, 't welkjs het tweede ]aer van Vefpafiaens Ryke, °P &cn *4-'en vande maend April, als delooden haer Taefchfeesl vierden , de Stad met Tjn Ruiterye herent beleegert, en eer~ lange nae veel gehouden fchermmfelingen en gedane flor men met een muur in dry dagen tyds bezet en befloten : waer op gevolghtis een onlydelyke hongerfnood, die de burger lyke beroerten deede aengroeyen, en ontallyke menfehen verfmachtcn: ^00 datze genoodzaekt waren dedoo- de lichamen oover Stads muur en inde grachten te worpen, jae een Sedel Ioffrouwefpyze van haer onnoozel kjnd moft berey'den. T>ethiendedagh van Oegflmaend wierd het vuur inde Tempelgefieken ,daereen onmenfchelykeflachtingh gebeurde, en alle Vriefierlykegebouwen afbranden. En hoeweide Kaiser hun vaekhulde aenbood, en haer beloofde in genade op te neemen Too zyhaer goedwüligh oover gaven: nochtans volher den zy inde voorgaende halflar- righeid tot dat ten leflen op de achtfie dag van Herbflmaend de ooverf ad gewonnen, en al- les in vuur en bloed wierd gefielt. N ae de ooverwmninge ontbrakjiet den RoomfchenSol- daetenaengeenderhandemoetwd en wreedheidt oover de verwonnene te pleegen. Titm de fchtildigenae haer verdmdsle gefiraft en Teeven hondert jongelingen fierkjvan lichaem tot het aenflaende Tceqefeefi, dat hy te Roome dacht te houden, uitgezonden hebbende, bedankte Tyn KryghsUtiden voor haer dapperheidt indefiryd betoont, verplichte haer manhaftigheidt met den verkjeegen roof en eer lyke ampten, en offerde , dankbaerlykjP de heylige plaeife des Tempels T^yn Cjooden. Daer nae slelde hy Terentim Ruffus tot Ooverfie van 7yn thiende bende, die hy tot be7e;tmge liet vande verwoefie Stad, en vertnkjnet het ganfche leeger en de gevangenen. En dewylde oefchichtboeken melden dat Simeon ChrifenbiffcBop met Tyn hey- lige vergaderinge, volgens hetomfangen (jodlyk^antwoord, van Jerufalemte Pella vluche, A 2 en als
|
||||||||
|
HET INHOUD.
m als Iudea wat in ruße was weeder te Ierufakm metter woon quam: ^(oo hebben wy, om
ons geheel werk^Chriflelyker \yyz.e te verkjaren, en alles leerlykjvoor oogente ff ellen, ver- Tiert ydathji met 7jne weeder keerende als het leegerjuyfl vertreken vaas, en de verwoefle Stad bezichtigende: hun de Engel Gabriel, met een Heemeljche kjaerheidt aengedaen, ver- fchyn , die henluiden volkoomentlyk^ontfluit de oor7aeken vanden val en ondergangh des loodifchen volx, met meer omßandigheeden die daer aen vafi 7yn. Daer hebdy het kort in- houd van ons treurfpeljgenoomen uit lofephm 2.1-4..$.6.en 7. en Sgefipptu 2.3. 4^« £• en Eufebim 2% en yen Carions 3. boekj en uit meer andere Schryvers. Het tooneel is op rondom en ontrent de vermoe ff e plaetfen daer het Kryghpvolk,leegert, en femfalenf ge- ßaen heeft. DE TREURSPEELDERS SYN DEEZE:
jofephm, een dapper Voorvechter der Jooden.
Titus deKaizer.
übrarius Röthmeefter.
DéRey van Roomfche Soldaeten.
De Dochter Sion.
De Rey van Staet Iuffren.
De Rey van Joodfche Vrouwen.
De Rey van Joodinnen in't algemeen.
Phineas Priefter.
De Rey vanPriefteren.
Terentius Hopman.
Fronto Droflaen.
sïmeon Biflchop van Jerufalem.
De Rey van Chriftenen. •
Gahriel een Engel.
|
||||
|
HIERV SALEM
|
||||||||
|
VERWOEST.
|
||||||||
|
TREVRSPEL
DE E E R ST E HANDEL.
|
||||||||
|
Josephus.
E Wraeke Gods in't eynde alfze
eens raekt op de beenen,
Ziet vuur, noch water aen, noch y- zer, flael, nochfleenen,
Maer wroet al voort, en vind ter weereld niet zoo zoet
Als der Godloozen merch, en 't fnoo verbafterd bloed:
Vergeefs hy zich befchanft die droomt haer uit te fluiten, _____ Te fpade bolwerkt hy die haer ge-.
weidt wil fluiten,
Om zunft hy meteen diepte haer af te fnyden tracht Die aerzelt noch om fchans, om bolwerk, noch om gracht: ScherprechterfTe al te ftrengh! wie zou, jae moet niet vreezen De ftramen van uw roede, uw zweep, en taeye peezen, Waer mee' gy gaet te keer, en't vel ftroopt vande rugh Des geens, die Goddeloos den zonden welfde een brugh. Ghy.hebt Jerufalem haer ftrenghèidt moogen voelen, Als gy haers gramfchaps gloed met 't purper mocft verkoelen A 3 Dat
|
||||||||
|
HierusaLEM Verwoest.
|
|||||
|
"Dat van uw lenden droop, en langhs uw boezem zeep,
Als u van pyn en fmerte een hertvangh 't hert beneep. Ach iyden! lyden ach! ik moet afdwa'en en droogen Myn aenzicht fteeds aen vocht van myn bekreeten oogen, Wanneerme in't weeke breyn een waefTem dik opfchiet, Uyt myn beklemt gemoed geperft van groot verdriet, Verdriet, dat voor een dood my pyntmet duyzend dooden Zoo vaek ik my verbeelde het treurfpel van de Jooden. Verryft o Daniel! en roert uw kouwd gebeent',
Die in uw ziel voor lange hebt onzen val beweent-, Als ghy man Gods 'zo diep ginght in d'afgronden viïlèn, En waden inde zee vän Gods geheimeniflen: Komt trooft d'ontfchaekte maeghd vanSion afgetreurt, Want zoo ghy 't hebt gefpeld, zoo viel haer 't loth te beurt: Komtwafcht haer tranen af wantyflyk, en wanfchapen Gaept haer verwoeftingh nu, en dreyght te blyven gapen. Wy zynder eens geweeft, met Juda is 'tgedaen,
En Sions grondtvefl grynft mifmaekt den Hemel aen: Des Heeren heylighdom ach! ach! 't gaetme aen de zinnen, Ter hellen neergezakt is met zyn hooge tinnen. Helaes! Jerufalem, gedoemt ten zweerde, en vyer, Uw hooghmöed is gedaelt, uw zonden ftaen u dier, Uw zonden ftaen u dier, uw hoohmoed is gevallen, En gy light onder 't puyn begraven van uw wallen. Had 't avontuyr van.'t loth doch te Jotapata
Myn leven niet verfchoont, als ickzoo na, Stond op 's doods oever, zoo gereed om te verdrenkken, En afgeftre'en myn ziel aen 't Vaderland te fchenkken; Zoo had ik niet geTioort hoe hemel, aerde, en zee Verzuchte, als Jacobs huys beweeght wierd van zyn ftee: Fy! dat ik voor 's doods fchicht zo angh was en verfchrokken, Doen in dat gapende hol, dk zweerden uytgetrokken My dreighden, als ik d'een met fmekennoch ophiel, En d ander aengreens dat hem 't hart en 't ftael ontviel. Waerom
|
|||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Waerom maekte ik myn graf niet in die afgrondskolkken,
En liet aen't lemmer koud myn warme bloed niet ftolkken ? Waerom volghde ik niet nae myn kryghflie voorgetre'en, Doen van die moord ontfloop Jofephus, en noch een ? Jofephus, die noch moft in der Romeynen handen Te ced'ren van ons kerk zyn blaek'ren en zien branden. 't Is waer, ik fleyp geen boey, noch quyn in flaverny,
Want daer toe 's Kaizers hert te zeer hanght over my: Hy viert myn hoogh geflacht, en wil met lompe kluift'ren Noch 't Koningfchap in my, noch 'tPriefterdom ontluift'ren:-. Hy weet wat wyftieidt ik doorfnuffelde in myn jeughd? Hoe Galilea kan getuygen van myn deughd En vroomheidt, die hy toetfte in duiterfte benoutheidt: Hy ziet myn jaeren aen, en eert myn ftatige ouwdheidtt Dit ken ik, en 'tis waer: iriaer zal my zulx van druk Ontflaen, als ik gedenk der flammen ongeluk ? Als ik een handvol zie van onze Abrahamyten Gefpaert tot leyder leet haer hert te berften kryten > Zoo ben ik wel ontaerd, en inden grond verzet Van d'yver, die myn ziel verplichte aen Mofes wet: Maer neen, eer zy myn faem in Ifrael gelaftert: Eer hou my Jacob voor zyn fpeelkind en zyn bafterd: Eer lochen God 't verbond, bezeegelt als ik heefch Van fchreyen, d'achtfte dagh befneen wierd aen myn vleefch;. Eer ick een mate ftelle, of voor myn dood laet enden Den rouwe, die ik fchende uyt Ifraels ellenden. Light my dan noch aen 't hert zo na de droeve ftaet
Van 't lieve Vaderland, hoe is dan zulken haet Op myn onnoozelheidt gebraekt, en uytgefpoogen, En uit myn zuiv'reborft zoo veel vergifs gezoogen ? O Zon! die zonne en mane en fterren fchent haer licht, Die d'helfche duifterniflè ontdekt met uw gezicht, Die d'afgroond van het meyr met d'appelsvan uwc oogen Verraed, en by den nek geveynftheidt grypt en loogen: |
|||||
|
HIE RU SALEM VERWOEST.
|
|||||
|
Ik dage u heilighlyk, en bidde u dat gy tuight
Of ymands dreigement, ofgunft myn vroomheidtbuight:
En dat uw boofheidt, die om wraek riep, gy Tyrannen ?
Die teeghen 't vaderland te keetens hield gefpannen,
My toon waer na 'swets eyfch ik heb myn recht verbreukt,
Of waer 't eenvouwdigh kleed is van myn trouw gekreukt.
Hoe dikmael naderde ik uw veel beflormde veile
Om af te fluyten 't ramp van't algemeene belle,
En bood uit 's Kaizers naem u hulde, en vrundfchap aen,
Helaes! maer al om zunfl, het water lietmen flaen,
Men keerde hem niet om 't vuur des ondergangs te bluflchen,
Men vloekte, en quetfle my al razende ondertuflchen:
Myn ouwd'ren levens zat, wat onderflaét de wrok,
Of fchaemt den haet zich niet ? die wierpmen inden flok.
Maer ifler wel een fluk te fchendigh aen te rechten
Voor die uit Sions kerk als uiteen roofflot vechten ?
Voor die, wiens dolheidt kan noch moord, noch roof verzaen ?
Voor die haer ving'ren aen't gewyde dorven flaen ?
Voor die in't heylighdom als tygerdieren brullen,
En't hooge koor met bloed, en verfche lyken vullen ?'
Wat heipet! wonder is 't, hoe God zoo lange draeght
Een boofheidt opgehoopt, daar van den Hemel waeght:
t'Is wonder noch dat Godt haer quaed niet vroeger ftrafte,
Als elk Kerkfchender dol hem als een hond aenblafte.
Hebt van verdiende loon nu oovervolle maet,
En zwaerder weege uw flraffe als uw bedreeven quaed. Vervloekte Simeon, Joannes twifls aenblazer, Zeloters, Salemspefl, heyloozen Eleazer, Die gy te gader zyt verraders van die flad Dien d'Hemel als zyn bruit zich uitgeleezen had: 't Onfchuldigh bloed, dat hier geflikt is in zyn wapen , Hou fleeds uw bleek gebeente onrufligh zonder fla'pen, En d'Echo, die in't wToefle hier is denachtegael, Tot wraek uw fchimmen wek des nachts wel zeevenmael, |
|||||
|
T RE U R SP E L.
|
|||||
|
Of fchepty noch de locht, en zieltooghtals gevangen,
Zoo fchroeimen u het hert met gioey endige tangen Ofbouwe een ander hel, die,ikweetnaulykxhoe, Gerabraekt houde u ziel, en laet geen ftervcn toe. 't Bouvvvalligh Ifr'el, nu 't vernielt is metzyn flammen,
Door zweerdt, peil, hongerfnoodt, en aengefteeken vlammen, De ruiter ryk van roof zyn wonden zich getrooft, De fchildtwacht afgebraekt, ontharnafcht wordt verpooft, De flormbok blutzens moe' verpaiflert wat zyn hoornen, En 't Roomfch veldteeken zwiert te dertel van de toornen Die Titus heeft verfchoont, op dat noch langh na hem Elk weet waer Roome Het 't verwoeft Jerufalem, De tenten zyn vol vreughds, vol juichens, en bazuinen, Men vlechter niet dan palm, en lauwer, om de kruinen Der helden te beflaen metkranfTen altydt frifch, En ruft zich tentriumph, die maer een voorfpei is Van deeze zeegefeefl, die aenflaet, daer gaet fchuuren Te Tyber blank van flroom de Kaizerlykemuuren. Maer ons twaelfftammigvolk,een hoopken,dat noch 't zwaerdt De peft, de doodt, het vuur, en d'honger heeft gefpaert Tot allerhande fmaedt, op haer triumphs geruchten Te deerlyk weedergalmt, en antwoordt met verzuchten, Hoopt treurigh klacht, op klacht,en fteent zyn hert in twee, En isgelyk die geen die in.de wilde zee Na fchipbreuk fchrylings op den maft noch 't lyf wil bergen, Dryft tufïchen klippen heen, en ziet geen oevers nergen, Dryft tufïchen vreeze en hoop, zwemt tufïchen hoope en vrecs, Zoo zwerft Judea nu, die vaderlooze wees: O Vader! haers erbermt: flaet't aengezicht eens needer, Die gy de baren temt, de blixems, en t'onvveeder, Temt 's vyands razernye, en koelt, en lefcht den brandt Die van 't woeft kryghfvolk heeft gefchrookt het ingewandt, Dat Ifacx ooverfchot geen ramp meer op zich lade, Dewyl gy 't nu beveelt der Heidenen genade. B ÏITVS.
|
|||||
|
Hier u Salem Ver. wo est.
tlTVS de l{a'.z.er. L1BR^t R1VS Rothmeeßtr.
Het noodtgeheim der Goon heeft uitgediendt ten lcften t
Vermorfeldt zyn in puin de ftcigerendc vellen, En van 't vervloekt geflacht, zyns leevens zat en moe, Is uitgerukt de boom tot aen den wortel toe. Zoo Griekken afgeftre'en, met d'uitvaert der Trojanen
Zich ter onfterflykheidt den wegh vermocht te banen, Daer nae thienjaren ftrydsnoch eerft een zwanger peerdt Den brandt van't oorloog dept, en niet dedeugdt van'tzweerdt, Wat heeft dan d'heemel tot befoldinge behouden Daer Titus vroomheidt meede is nae verdienft vergouden ? Door wien zoo diep gegronde, en heemelhooge ftadt, Als met een oogenwenk, geblixemt is zoo plat, Dat hy, die nae hem komt, heeft, licht'lyk af te meeten Hoe eenen leegen val 't hoogh klimmen leerdt vergeeten: Daer by, wat ftraffe hem dreighdtdie.d'heil'ge wetten breekt, De majeftciten quetft, en aen den prikkel fteekr. LofGoodenvooruwgunft, die in zoo groote allarmen Als taeye zecn'wcn waert aen 's Roomfchcn veldtheers ermes, Dat zyn onrfchecde ftael noit keerde moede en mat, Als dronken vanden bloede, en van 'tdoorkerven zat: Dat zyn gefpanncn peezc hy ftout en onverfchrokken- Nok heeft vergeefs geloft, noch ydcl ingetrokken, Voor dit verleidt gefpnis in't ftof begraven lagh, En 't ooverblyfzel droef dit droevigh fchouwfpel zagh. My dunkt dat ik verneem de faem, die uitgelaten
Lact klinkken haer trompet te Roome langhs de ftraten: Daer, als de vader dut, voor 't weerdfte pandt bezurght, Zy op de toornen ciaeldt van 's Kaizers hoogen burglit, En.flrekt Vcfpafiacn, om Titus half verleegen, Een boodt van deeze feefte en onverwachten zeegen. O Hercules! hy zwymt, by flaeuwt de gryze man, Om dat al t'crlcns niet zyn vrenghd uitberften kan: Maer als d'ontfchooten verwe hy weeder heeft bekoomen, En opfehict als een die ontwaekt uit zoete droomen. Zyn,
|
||||
|
T ft é ü'i '&'? s f..-
Zyn, zeght hy, dan de Joon gefneuveldt door de deugkfe
Van 't yzer en van 't ftacl van ons Romeynfche jcughdf?
En mocht dat vaft Kafteel met onbeklimb're muüren,
En Kryghflie telleloös niet langer onsrverduurén?
Zoo moogenheeden wy, met glori' overla'en,
By Caefar fterrenwaetfrs nae 't huys der heiden gaen: ,
Zoo zaghmen eer Iuppyn toeruften öm te ftryden,
En in d'ontftelde locht den Adêler befchfyden,
Van waerhy ongedreighdt dien, die hem fmaedt a endcedt,
Tot polver entot gruys met zynen bHxem .{meet.
Recht« zoa't den reuzen ging, als zy haer krachten proefden,
En met den fehouwd'ren trots de bergen öpwaertsfehroefden Nae 's heemels zolderrngh, heel yflyk aen te zien, Om uit vermeetel brein den Gooden 't hooft te bi'en: Zoo ginght dees muiters, die uit dwaefheidt ingenoomen, Haer kanten teegen 't Ryk van 't wyd beroemde Roomen, Dat fteeds uitfteekt een borfl met roemzucht opgevuldt: Dat aengedane fmaedt noch muiterye duldt: Dat ftrydb're Pallas,met haer fpeer eens te verzwikken, (kent Doet zidd'ren 'sweerekls kreyts,gedoodtverwt door't verfchrik- d'Ontzichb're enpreutfchc' maeghdt, noitwapendragens moe', Ik zie zy lonkt op my,my dunkt zy knikt my toe, Aen 't fchudden van 't heimet, aen 'tzwaeyen van haer pluimen, Uitblyfchap, dat ik doe haer heyl'ge troonen ruimen Een weederfpanningh acs, dat uit vervloekte nydt Haer kroon en zeetel had ontluiftert, en ontwyd: Zy draed een heemelkloot, en öoverftaert haer helden Die zy vérgoode, om datzc haer jyf, en leeven fielden Voor 't fchaekken van haer eere: haer hert bekommert, bernt Uit dankbaerheidt, om my te plaetzen in't gefternt': Wydthecrfchentfe Goodrn! waer zuldy Titus zetten? Die met uws vyands brein, en bloedt zyn haruafch fmetten, Doen met geheeven erm hy 't yzer knerffen dee', En kloof door ftalen helm hem 't bekkeneel in twee, B z
|
||||
|
HlERUSALEM VERWOEST.
|
|||||
|
Dat hy gefneuveldt, viel uit fteegelrecp, en zadel,
Die ons bra veeren wou metzynen baflerdtadel ?
Help Jupiter! hoe wordt myn ziel van vreughdt geperft,
Wanneer 't gcheughnis van 't verle'en myn geeft ververfcht^
Als myn gedachten zyn met malen ooverladen
Van deczes rechterhands onvergeleeken daden,
Waer door ik meenighmael 's doodts daggefteek ontgingh,
Geduurcnde het tempeeftvan dees beleegeringh.
Als weerloos ik, om ftadts geleegentheidtt'ontblooten,
Eer ik myn leeger floegh, quam trots voor uitgeftooten, .
Gevolght van zeftighmael thien ridders op den draf,
Ziet een verborgen lage, ontrent Heieenen graf, (gen,
Haer fchoonfl' ziende, onverwacht my heeft op 't lyf gefpron-
En vanden fchoonflen hoop Ryxed'len afgedrongen:
De vyandt dreightme aen d'een, de ftadt aen d'ander zy,
Wat gaet de Veldtheer aen ? de noodt eifcht dat hy ftry:
De fabel girft van leer, als kooien d'oogen branden,
Als worftelende hy breekt door 't midden der vyanden:
Recht als de leeuw (wanneer de jagers op haer luim
Opdond'renals hy is omcingcldtop het ruim)
Zich vindende benaeuwt,verfmaedt der winden fnorken,
Worptvonkken uit 't gezicht, ziet knodtzen aen, noch vorken ,
Laetd'achterkiezenzien, bruldrmet befchuimde muil,
En ftuift door 't lompe tuigh met eyflêlyk gehuil:
Zoo red zich Titus ook, ofd'haet hem fchoon terwylen
Groet met een hagelbuy van uitgelaten pylen:
Als of in 's afgronds poel hy met den Peleaen
Gedoopt was, om ter noodt de wonden te verfma'en:
Als of de fchildtknaep van Juppyn, door dondervlagen,
Door hagel, windt, en dorm, is wel gewoon te dragen
Den blixem, die vaekfeheurtderotzengul van 'tfchuim,
Terwyl hy fchadeloos verzenght noch fchacht, noch pluim.
Ben ik die Kryghfgodt niet ? die groeyende inde wapen,
AntoniajJetfborght, terwyl de Jooden flapen,
|
|||||
|
T R E U R S P E L.
|
|||||
|
Beklim , en dryfze in 't Koor vanhaer gewyde plaets >
En groet met veldtgefchrey den koets des dageraeds > Heeft niet dees rechterhandt, den onderaerdtfchen ryken Met twalef fchichten, toegezonden zoo veel lyken ? Maer waer toe monfter ik myn deughden altemael ? Lact tuigen van myn deughdt die fchaerden van myn ftael: Lact tuigen van myn deughdt zoo veel gebrooken lan flèn: Laet tuigen van myn deughdt die neergefteegen tranflen: Lact tuigen van myn deughdt dat kerkhof bangh van doon: Lact tuigen van myn deughdt die naklangh droef van toon: Laet tuigen van myn deughdt die opgegraven ftraten t Lact tuigen van myn deughdt de roof van myn foldaten: Lact tuigen van myn deughdt de fmook, het puin, het vycr, En d'Adeler, die zweeft in 't veldt van ons banier: Lact tuigen van myn deughdt dees gapende quetzuurcri, Eertcekens, die ik kreegh in't ftormenop de muuren. Lihra. Aertzveldheer, wie ontkendt, wie roept niet uit, dat gy, Als 't kleevendefement van deeze Monarchy Den grondtveft t' zamen houdt i die anders licht mocht zakken En fcheuren, oovermids zy met te zware pakken Van Ryken gaer geftouwt ondraegh'lyk is verla'en, Wie ziet niet datgy aerdtnae die Vefpafiaen , Die ons 't gezicht uitfteekt met 't weerlicht van zyn kroonen > Zyn gulde fccpters ftroit, en doolt in al de troonen Die voor hem oopen ftaen, van 't helder dagende ooft, Tot daer de poft van 't licht vermoeit in fchaeuw verpooft ? O fpruit! die antwoordt dien, waer uit gy zyt gefprooten, Wat zyn zoo heerlyk hier wel treflyk opgefchooten De telgen van uw deughdt, in fpyt van kryghs tempeeft: Wat is uw bloeyzel ons een zoete vreughdt geweeft , Een zoete vreught geweeft uw bloeyzel, dat van booven Gezeegent, gaet het Ryk een Ryken oeghft belooven : Gezalight is die 't ziet, maer zaliger die tydt Wanneer na 't zwanger gaen de vrucht tot rypheidt dydt, B 3 Hoe
|
|||||
|
Hie rus At EM Verwoest.
|
|||||
|
Hoe dikmael hebben wy hoplreden met ons allen,
Als gy m t harnafch blonkt, gereedt om op de wallen Voor op te klimmen, u al fmeekende gebeen: Hoe nu doorluchtigh Vorft ? hoe nu, vvaer wildy heen ? U wagen op den muur ? voorbarigh in 't opfteig'ren ? Dat dulden wy geenfins, dat 'styd als wy'tu weig'ren, Wiens leeven buiten fcha kan flyten van 't gemeen, 't Gemeen, wiens trooft en heil hanght aen uw heil alleen: Vaek een vervloogeu punt kan d'aldervroomfte ook letten: Dus wilt uw ziel zoo licht niet inde waeghfchael zetten, Dat gy d'ondankbareaerdt bebloedt mocht fprenk'len roodt, En dit boofaerdigh volk doenjuichen in uw doodt: Als 't met d'hooftpylaer, en den Atlas neer te vellen 't Roomfch Capitolium verzinken zagh ter hellen: Weert Heemel f weert dien val 3 en met wat reens beleedt Zou voor uws vaders troon onze onfchuïdt zyn bekleedt i Verfchoont ons dan in u, o Prince goedertieren , Uw deuehdt bralt op den toutz ghy mooghtmet eeren vieren. Titus. Sieraet myns Ricklerfchaps , uw zorge, uw wakkerheidt Voor 't heir, voor 's Kaizers heil, die zyn als ingeheidt In't middelpunt myns ziel: myn noodthulp, 't is zoo verre Datik't fla inde windt, dat eer de morgenfterre Opduykkeïitte uit cte zee, eer klaerder glans aenbreek, Haer vlechtfnoer weig'ren zal ha-er tuiten zilverbleek: Eer zal de frillche dauw aflaten van de drupp'ien Op »wcht'rekrayden, die ververfcht van blyfehap hupp'len, Eer 't onyergokte blyft, of eer ik 'r loon ontruk Hem, dielklceekken brenght van eenigh heldenftuk. EenMaerfcfeatkdktevirek,entraeghisin 't vergelden Blufcht uit de dapperheid* van d'onverfchrokken Helden: En wy Monarchen zelve,, op hoop van ryken buit, Om purper fyn vara draedt en iéepters trekken uit, Gaen ploegen woefte zeen, e»ongebaende fteenen: Vermeeft'ren \ iiitheerarfcli volk, dat aerzelt yoor ons heenen : |
|||||
|
Treur spel.
|
|||||
|
Zoo prikkelt ons een luft, om onbeheerfcht alleen
Gelyk Juppyn om hoogh te dond'ren hier beneen. üfoa. Indien uws hoogheids zjel fchiep ergens haer genoegen Uit dienften, die miiïchien wy u verplicht opdroegen: Of iflèr yet verfchuldt, hoewel een goedt Soldaet Met eedenaen zyn lieer al naeu verbonden ftaet, Duldt, dat ik op uw deughdt myn bloodigheidt magh enten s Waer gy 't verheemelt gaet uitïpannen van uw tenten; Duldt, dat de lommer my van uw laurieren dek , Waer gy den vyandt veeght het lemmer door den nek: Waer uwen ftormbok dreight met zyn metalen hoornen Te mortelen den voet, en borilweer vande toornen: Ik droom om geen fdudy noch and'rcn palm als dit, Dat my hctftofbekruyze als gy tepeerde zit. De kryghflie zyn in een gelukkige eeuw gefchapen Als haren hooftman bromt en uirfteekt in zyn wapen, Dat helpt haer bloedt aen't zi'en, enftookt zyn krachten op, Dat het zyn fchuim opwerpt uit eenen vollen krop, En fchielyk ooverzwalpt •. laet zyn ontfleldtheidt merken Hoc zeer men 't dwingen wil in zyn beftemde perken. Dat 's d'oorzaek eer van Mars! dat ons Romeynfchejeughdt d'Hooftflapen u omvlecht, en roemt dat door uw deught Decze Hydra light gedemt, gefchrocit, en omgekoomen, Die een Älcides eifchte, en Hercules van Roomen. Dien Typhon is gekneufl;, die reutelt noch van fpyt, En zwavel, vuur, en fmook uit zyn neufgaten fmyt. Zoo oit ons Ridderfchap hadt fchooné buitekanfïên Doen Hannibal ontvloodt: een hertvangh 't groot NuroanfTe», En 't ouvvdt Carthago fmeet ter aerden na veel twift', Dat van ons Scipions elk een te fprecken wift': Zoo oit ons kryghfvolk klom gelukkigh oover d'Alpen Zoo wydt de Rhyn zyn ftrandt gaet weerzyds ooverzwalpén: Paflccrde als in flaghoorde het Pyrcneefch geberght': Daer Vrankryk Cxfar bracht de fleutels ongeverght: Bedwongh
|
|||||
|
Hie rus al EM Verwoest.
|
|||||
|
Bedwongh van weereldc afgefchooveneBrittoenen
Den Roomfchen Tyber met haer manfchap te verzoenen: Of, om te leffchen uit het fmooken vande brandt, Die van dees Monarchie ontftak het ingewandt, Pompejus ruimen de' de velden van Pharfalicn: Enopdroegh Csefarde vooghdye van Italien: Zoo, zegge ik Ridder oit opgeeven dorfl zoo breedt, ■ Om dat hy onder zoo beroemden Veldtheer ftreedt: Noch gceven wy 't niet op : noch Titus derf niet wyken Zoo Csfar zyn tropheen met hem wil vergelyken. Titus. Dat Cseiär Cadaris, die heir op heir verïlroit,
In 't left dees Monarchie heeft tot den top voltoit, Voltoit, dat by aldien mocht Romulus verryzen Hy zyn vergode ziel zou met verwond'ren fpyzen: Daer waeght de weereldt af, zoo wydt den Heemel blaeuwt, En valt de Faern hierom d'aerdtboodem te benaeuwt: Maer 't is geen minder kunft 't gewelf van zoo veel Ryken Te houden in een knoop, en gaer te houwelyken, Als 't is te ryzendoen een glori, die zoo bromt, Dat 't aerdtryk voor haer neight, en zynen rugge kromt. Liha. Dat bleek wel hoc vergeefs de dappere Alexander
De Rykken fchaekeldc als een keeten aen ma Ik ander, Doen, als hy nauwlyx dronk een flaepdrankaen 't vergift, Zyn purperen gewaedt in vieren wierdt gefchift: Daer lagh de prael in d'afch. Monarchen gaet oorloogcn, Uw vyanden ontzeght, en ziet haer onder oogen, Beftootze, en ooverwintze, en varze by de kraegh, Half leevende, of heel doodt, en vierdt haeronderlaegh : Ziet waer toe dienen zal uw grootmeidt opgeblazen, Die al den ommeloopdes weerelds kan verbazen , Als uw nazaten flap, verwyft en achteloos, Zoo dier verkreegen pandt verilenften voor altoos. Wordt Titus dan vergeefs gedankt van zyn voorzaten,' Die hem vertrouwden, en 't Ryk. hebben nagelaten, Om
|
|||||
|
T R E ü R S P E L,
Om dat hy 't hoofdt ophoudt van deeze Monarchy,
Die onlangs fcheen geneight ten val door muitery i Ziet hoe verleegen zy 't hoofdt in haer fchelp ophalen Die vvaenden ons den tol met muiten te betalen : Ziet hoe als in uw fchoot 't ontzagh wordt opgequeekt, Hoe 't al voor u verfchrikt, en yligh 't mes op fteekt Tiius. Dees wraek by ons zoo verfch geoeifend oover 't muiten,
Ontwyflyk zal veel ramps van onze ftaet affluiten, En d'onverwelklyke eere, en prys hier in behaeldt Werdt door 's tyds nydigheidt, noch ouderdom bepaelclt: Die gloeit ons om het hert, dat fchynt van vreught te zwellen: Maer alswy weederomons helden oovertellen, En mym'ren inde rol der geener welk zoo zuur Geduurende het belegh de' fneuv'len 't avonthuur: Dan loopt al myn gewin vermids 't verlies verlooren, Om dat ik mifTen moet die Ridd'ren welgebooren. Nicanor,- and'ren erm uws Maerfchalx! waer zyt gy Die een geveedert hout de' flipp'ren aen myn zy' ? Sabinus, Juliaen, en meer ter doodt gewonden Wiens geeft in't ftryden van 's lyfs kerker is ontbonden ? Wat is 't ? of ten triumph uw Veldtheer ooverfchiet Als uw gedachtenis hem 't hert roert met verdriet ? Wat is't ? of zynen roem den waeïïem breekt der wolken? Als hy u vallen 't bloedt ziet uit uw lendenftolken ? Wat is 't ? of waer toe ftrekt. Lib. zacht, zacht, doorluchtigh Uw zelf genadigh zyt, en quetft uw edel borft (Vorft, Niet met 't vergiftigh punt van zoo onnutten rouwe.
Titm. Zyn dan geen tranen weerdt die Ridd'ren zoo getrouwe ?
Libra. Doen zy gefneuvelt zyn, wie heefter niet getreurt ?
Doch om dat vande Goon haer viel dit loth te beurt, En 't avonthuur des kryghs, 't welk zomtyds luft tefchempen, In 't fparen vande minfte, en daldervroomft' te dempen, Haer lee ven ftelde een maet: zoo moetenwy nochtans Daerom bezwalkken niet met rouw den fchoonen glans C Van
|
||||
|
HiERusAtEM Verwoest.
|
|||||
|
Van d'ooverwinningh, die den Heemet ons wou fchenkkeh
Maer peinzen, zoo uw tonge ons vaeken de' gedenkken, Eer wy aen 't ftormen kloek gehert door uw vermaen Als leeuwen haren roofden vyandt randen aen: Dat die gefternde tent die van Hyacinthen fchimmert, En als een fpeelhof is doorluchtigh opgetimraert, - Geherberght in haer fchoot de zielen houdt, der geen
Die voor het vaderlandt hier vielen afgeftreen: Terwyl op 't gulle bedt de blpode, klein van waerde , Gaet zenden zynen geeft met 't vuile lyk na d'aerde. Titus. Dat matight mynen druk, en trooft my, dat ik voel
Myn eerfteblyfchap weer bezitten 's herten ftoel. Lihra, Als eenigh hooftman flort zyn bloedt, en ook zyn leeven,
Bctaelt hy 't geene hy was zyn Veldtheer fchuldigh bleeven, Gebleevcn fchuldigh aen zyn Veldtheer, en't gemeen, Als hy haer lyf en ziel opdrocgh met heilige e'en: En wie rechtfchapen, zoude eens weig'ren uit te rekken Zyn Zeen'wen, 't knaekkebecn,zyn gorgel,en zyn nekken, Al had de vyandt 't mes geheeven met 't geveft, Als hy zich ofï 'ren mocht aen 't algemeene beft. Titus. Van ouwds een goedt Romein dat hicldt voor eenen zeegen
Wanneer de vyand hem quamkitt'len met den deegen. Libra. Nietwaer? ö zoon van Mars! betuight niet ons gemoedt
d'Onfterflykeeer tezyn het alderhooghfte goedt: Was dit die fchoone niet, daeral de geen om danften, Die met haer vleefch en been het Kaizerryk befchanftcn, Sint dat ons grondtveft eerft vanRomulus geheit Wierdt dierbaer in 't fement van menfehen bloedt geleit? Lact Mars bevoolen dan zoo glorioze zielen, Die hy vergoodet heeft als haer gebeenten vielen, En denkt om uw triumph. Tit. Ik wil, ik wil voortaen Beftieren wat zigh rept, en tuimelt onder maen, En latenze in haer feeft die heldifch opgeklommen, Beflaen de dorpels van der Gooden heilighdommen. |
|||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Ghy Geeften, vaert dan wel, die booven op ons wacht,
En nu zoo fpytigh fteekt op 's Kaizers prael en pracht,
Om dat u Roome krimt zoo klein in 't oogh van verre,
Zoo krimt ons weederom uw aldergrootfte fterre:
Dus lacht niet al te fcheets op 't fpis van uw gewelf:
Uw veerheit mindert niet ons grootheidt in zich zelf.
En of gy Caefar vondt zoo wilt hem doch verklaren
Wat zweet het Titus koftzyn fcepters te bewaren:
Op dat hy uitfteeke eens zyn blinkkende aengezisht,
En groet zyn nazaet die zoo trotz te velde light,
En moedigh heeft gekneuft d'halfterrigheidt der Jooden,
Die eer zyn tollen 't goudt zoo ongeweigert booden:
Maer korts haer ouwde luim in 't brein gefteegen quam,
Als of met zyn vertrek 't gebiedt een einde nam.
Maer ghy myn Ridd'ren, enmyn afgeftre'en foldaten,
Die 't avonthuur des kryghs heeft ten triumph gelaten,
Nadat de daeken zyn gefcheurt, gebrandt, geblaekt,
Die eer Pompejus zweerdt ons chynsbaer had gemaekt:
Die ghy noch 't verfche bloedt moet van uw wonden veegen,
Ik wil elx daden mildt, en dankbaer ooverweegen,
En ftroy en onder 't heir halsbanden ftyf van goudt,
Muurkroonen met gefteente, en peerlen opgebouwt:
De ftrydbaerfte inden ftorm en d'uitgeleezen, zullen
Opfteig'ren na vcrdienfte', en leedige ampten vullen.
Ook wil ik 't outaer op het ftatighfte beflaen,
En met een dankb're ziel het offer fteeken aen,
En heil'gen 't ingewandt gerooft, en öpgezoodcn
Der heiligheeden Reye, en Godtheidt van de Gooden
Die 't Capitolium bewaeken vande Stadt
Die in triumphen graeft, en al de weereldt mat,
En wordt gelief kooft van het noodtloth aller dingen:
En dreight ten Hecmel met opfteig'ren in te dringen.
Die Godtheid, door wiens gunft ons jonge manfchap rypt,
Die onze fpeeren fmeert, ons dalen deegens flypt,
C % Ons
|
|||||
|
H I E R U S A L E M VERWOEST.
Ons fteekvry kolders gefpt, en voert ons beukelaren, •
Knik gunftigh 't ongel toe, dat op gewyde altaren Zal dheiige vlammenvoen, juift op die plactze, daer Dit volk zyn Godsdienfl heeft geplceght zoo mcenigh jaer. Rey van Roomfche Soldaten,
Sta by Olimp'fchc Worftelaers
Die eertyds hadt zoo veel gebaers Om dat ghy 't ftof beweeghden, En 't zweet van 't aenzicht vceghden: Wanneer in 't afgetuinde rondt, .
In 't worft'lenghy geen weerga vondt, En voor dit lief bedry ven Droeght kraniïèn van OJyven. En fteeght op uw triumphkoets hoog,
Daer al de Griexfchejeughdt voor boogh, En die voorhcenen liepen IO triumphe riepen: Komt monden uw bekroozen vel,
Uw boerterye, en kinderfpel By 't leeven dat wy voeren In dolle kryghs rumoeren. Komt leert van ons een leeger flaen,
En trekken d'yf 'ren handtfchoen aen. Ziet hoe ons flael verbolgen Het roode zweet doet volgen. Ziet onze ooghappels als een vyer
Eens branden, om den lauwerier Te plukken groen van bladen Langhs ongebaende paden. Al fneuvelt meenigh heldt terwyl,
Die was aen 's Kaizers hof eenftyl, De vroomheidtvan ons allen Stut al wat dreight te vallen. In
|
||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
In 't bedt van e eren valt den doon
Onftcrffelyke lof tot loon, En Mars jond dat zyn fchimmen Van mondt ten Heemel klimmen. Dus is ons 't oorloogh geen verdriet:
Noch achten 't keven dierbaer niet. Wy pronkkenmet ons wonden, En pylen toege2onden. Wy vlien het troet'len van 't gemak.
Den blaeuwen heemel is ons dak. Op 't vlakke veldt wy ilapen, En fluim'ren inde wapen. Schoon d'opgefteeken moordtrompet
Zomtyds ons zoete ruft belet, Wy aerf'len voor geen dreigen, Want dit 's den Kryghfman eigen. Als onzen Veldtheer rept een woordt,
Het flaet gelyk een blixem voort, En 't helpt van bende aen'bende 't Gantfch leegher oover ende. I s 't vreemdt dat ons tropheen ten toon
Dan inde Kerken vande Goon, En vendels opgehangen Afzwieren van haer ftangen ? Is 't vreemdt dat Titus houdt in dwangh
Het ooften, en den ondergangh ? Dat by uitzendt zyn ftralen Aen 's weerels lefte palen ? Is't wonder dat ook 't Joods geflacht
Van Roome gantfch is t'onderbracht > En dat wy Salems nekken Nu met ons zooien dekken > Hoe vreughdtryk groeit nu Titus geeft:
Hoe Yiert hy nu zynzeegefeeft j C 3 Hoe
|
|||||
|
HlERUSALEM VERWOEST,
|
|||||
|
Hoe zacht naai dat flaven '
Doen ons zyn milde gaven. Hoe ruiterlyk deilt hy den buit
En roof aen zyn foldaten uit, Wie zagh oit van zyn dagen Hetgoudt zooatgeflagen. Al 't kunftwerkdatoit fleipcn kon
't Prat Solyma van Babyion, Al watze om preuts te pralen, Van Ty rus merkt liet halen: Schaerlaken, purper, fyn en e'el,
Arabifch wierook, en kanneel, Haer fchatten allenthalven Nu ons quetzuuren zalven. Dat trooft noch een flux krygfmans hert,
En leert vergeeten al zyn fmert, Die hy oit moft bezuuren In 't ftormen op de muuren. O Maarfchalk voor ons veel te mildt,
Nu fcheept u leegers waer ghy wildt, Waer ymandt opfteekt d'ooren, En wekt des Kaizers tooren. Al woudy by den Indiaen,
Aen Indus oever drenken Uwe henghften, mat van 't hygen, Van op en af te ftygen : Of wildy daer de zon verbaeft
't Gediert wykt, dat van honger raefl:: Daer op de Noorder wagen De Winter wordt gedragen: OfWeftwaerts, daer het Heemelfch vuur
Braedtd'Iber, onzenagebuur: Of aen der Mooren grenzen : Of d bevers der Cretenfen: |
|||||
|
Treurspel
|
|||||||
|
Of wildy daer geenPhcebus fchynt,
Daer Pluto d'arme zieltjens pynt Af ftygen gaen ter hellen: Alom wy u verzeilen. DE TWEEDE HANDEL..
De Dochter Si on. Rey vanStaetjonfren. Rey van
Joodfche Vrouwen. Josephus. |
|||||||
|
De Dochter SI o N.
O E dwaes hy zigh verleidt die zyn geluk vertrouwt,
Die op d'uitfteekendheidt van zyn paleizen bouwt, En troet'len laet zyn ziel van zichtelyke dingen, Die, hoeze grooter zyn, hoe meer veranderingen Haer hangen oover 't hoofdt,, en jagen haer verderf: Hoe ydel datmen klutft op 's weerelds timmerwerf, En opboeit 't handtgebaer van menfchelyke zaeken Dat leerde my de val van Sions hooge daeken, Van dees geblufchte zon •• die met datze ondergaet De weereldt om doetzien, en als voor 't voorhoofd flaet. Hierufalem! hoe is uw hoverdy geflonken: Uw preutfheit ooverliep, de Weelde maekte u dronken Met haren gouden kop, en haer fenynigh fap, Zoo flux 't rees in uw brein maekte u de beenen flap: Hoe zoudy langer flaen ? ghy raekte aen 't fuizebollen, En quaemt van d'elpenftoel, en marb're trappen rollen, Nafleipende uw perruik, befprenkelt, peerfch, en blaeuw: Daer af ghy noch behielt dees wonden verfch en raeuw. Waer
|
|||||||
|
HjERUSALEM VfRWOEST.
|
|||||
|
Waer is uw fchoonheidt nu, die met vergoode llralen
Danfte op d'onefFenheidt van heuvelen en dalen ? Die als een Cherub zweefde op 't dak van 't heiligh Koor ? En lodderlyk van verr'd'Araber, en den Moor. Ontftak me yver, om te vli'en haers afgods drempel, En 't offeren haer goudt, en wierook 's Heeren Tempel ? Helaes z'is lang onverwelkt. een onverwacht tempeeft Dees bloem den keurs uittrok in 't midden vaahaer feeft. Hoe grimmigh van d'Euphraet, 't op my gebeeten Babel
De vonkken van haer toortze, en blixems van haer fabel My klonk in 't aengezicht: hoe eyf'lyk en verwoedt De fladt aen vlammen vloogh, en zwom in enkkel bloedt: Hoe fchendigh't Heilighdom zyn güldene gefchieren Moft laten tot een roof Chaldeen en Aflyrieren: Al was 't, al was'tfchoon dat haer handen Babyion Aen Zedechias zaed, én Levys zoonen fchon: Al fleipte ik 't yzer van dien Affur Godtvergeeten, Noch heeft myn borft meer ramps en onheils nu gefleeten. Een onweerftand'lyk heir myn krachten heeft gemat,
En van gebouw ontkleed dees toorenryke ftadt. Het muurwerk ondcrmynt van ons drydobb'le wa-llen Den ftormbok wyken mofl, en daeghiyx is gevallen: Het zakken drymael flaet.de bergen krom gebult, En 't puin de locht met ftof tot aende wolken vult. De vyandt tracht de vefl met bruggen, en met leeren, Spyt d'afgebraekte wacht,gevvapent te paffèeren, En dringht fteeds fladtwaert aen, en houd ons in alarm. Onze ooren zyn gevuld metjammerlyk gekarm : Onze oogen zyn vol flaeps: ons hert is mat van zuchten, De mond is vol geklaghs : de voeten willen vluchten , En dermenevenwel, dan ach! met luttel baets De ftormen noch we'erftaen des heidenfchen foldaets, En worft'len, maer helaes! zy worüVlen met een flerkker Die reede on,s vryheidt heeft verwiflek in een kerkker. |
|||||
|
Treurs? el.
|
|||||
|
Wat noodt, wat noodt waér 't noch in 't midden van de brandt
Voelde ik geen burgherkrygh in 't zwanger ingewandt: Al dronk ik zuikken kelk met grondtfop, en met droefem, Had ik die flange niet gequeekt in mynen boefem : Waer 'sTempels vloer met 't bloed der Prieft'ren nietbefprerigt: Zaegh ik dievuiften van myn burghers niet vermenght, En bieden 't fcherpe fpits elkanders heupe en lenden: Wy hadden noch gekamt eerze ons ons vryheidt fchenden.- Maer ach rampzaligh volk! om dat u Godt verlaet
d'Een aengewreeven plaegh tot duyzenc! erger flaet: Uw lyftocht oorlof neemt: dies met zyn dorre fchink'len, Den Honger uitgevaft dat zyn gebeenten rink'len, Spookt ftraten op en ne 'er, en ftookt een nieuw rumoer, En raeft, en fmyt, en loopt de deuren op de vloer. Het uitgemergelt lyf als 't hoogcr niet kan lyen Mifthoopen ommewi oet, en boet zyn luft acn pryen, En haeldt zigh op den hals zoo doodelyken peil Dat d'onbegraven doon men flingerd inde veft. Wee! wee! den vyand zelf moet 't hert in 't lyf bezwyken, Zoo flux de ftank opgaet van d'opgehoopte lyken, Hy heft zyn handen op nae 't fterrenryk gewrelf, Enzweerd zulx is niet zyn maer 't werk der Gooden zelf! Broodhonger, 't fcherpe zweerdt, de braeffte om weir te bie-
Tot 's Kaizers tenten gans mifmoedigh dwingt te vlieden: ( den Daer, als't roofgierigh volk doorfnuttelende ondekt Hoe 't ingewand een fchryn den vluchtelingh verftrekt, De goudzucht 't hert bekoord, dat zonderhaers t'erbermen Geen ryker mynen wenfcht als die goudryke darmen: Den hongerigen buik dien rykdom word mifgunt, En kryght voor gerflenbrood eens ftalen deegens punt. Noch ooverwoegh een quale alle andere quellagien,
Doen die verdufte fmook van 's Tempels timmeragien, Doen d'hongerige vlam dat Priefterlyk gebouw: O hertfteek! o verdriet! o fmert! o druk! o rouw! D Wat
|
|||||
|
H I ER U SALEM V E R W O E S T.
|
|||||
|
Wat If'ralyt voortaen verfchoovelingh der menfchen
Zal eeuwigh niet dien dagh vervloeken en verwenfchen. Ik zagh een Roomfch foldaet met zyn gekamden helm
Op Kerkdiefte afgcrecht, Godt Jacobs keert dien fchelm! Ons vliende fchildtwacht kort navolgen met de glenfters Eens gloeyendigen brands: daer hy de goude ven(ters\ Van 't heilighdom me' blaekte, en Godtvergeeten ftout, 't Vervloekte vuur ftak aen 't gewyde ced'renhout: De Ceder reikt' zyn hitt' d'olyf te vet om leflen: D' Olyf den Den ontvonkt: de Denne den Cypreflèn: Dies eermen ommeziet dat fchoon getimmer bernt, En braekt zyn vonkken uit nae 't flonk'rende gefternt'. Help God! de brand fteekt op, en een gefchrei met eenen Zwik met d'opgaende vlamme en klatert door de fleenen. 't Barbarifch volk komt aen op 't vuur en op 't geluidt, En vlamt op zoete wraek, en ruiterlyken buit. De Kaizer in zyn droom, zoo onverziens gedaghvaert,
Vliegt op, grypt fchikf en helm, en d'appel vanzyn flagzwaerd Verneemt hoe 't vuur met afch 't gewyde marmer dekt, En 't golven vande vlam de gulde daekenlekt: Speurt hoe een roode gloed verfmilt die goude fchalien, En 't hoogh verheemelt Koor worpt vonkken door zyn traliën? Dies zweert hy by zyn ftaf, zyn purper, en zyn kroon Dat elk om 't cerfte lefch, en 't Joodfch gebouw verfchoon: Maer ach! hy roept te fpa: zyn kryten is verlooren: Hy buldert fchoon om zunft, het oorloogh heeft geen ooren. Daer mochtmen Moria ten Heemel reyzen zien, En ons verbaefl: den brand in 's vyands ftael ontvlienr Daer zaghmen Salomons herborene paleizen In heete kooien ftaen, als gloeyende forneizen. d'Olyf bergh heet gerooft: aemachtigh zweet alree. Het ftrand wenfeht hooger vloed, d'eylanden inde zee, Thabor en Hermon haer voor zulken gloed ontzetten, En Kedrons zilv'ren nat, en Gihon drooght van hetten. Het
|
|||||
|
Treur s p el
|
|||||
|
Het kraekkende gedreun doet aerf'lenons Jordaen,'
En doodverwt 't aengezicht van d'onvoldragen maen. Hier vluchten wy te fpa. d'een braden moet, en herften, En d'ander half gefchroeit van boovenfpringht te berften. D'een inde borft gequetfl met een vervloogen hout, Beklaeght dat hy zyn ziel heeft't Heilighdom vertrouwt: En d'ander, die getrooft omhelfde 't heiligh alter, Word vanhetzweerd verrafcht, en fneuvelter, en vaker. De Noodt beveefdtt' ontwy'n, en yder te betre'en . 't Plaveifel afgekeurdt voor 's Prifters zool alleen: Maer wat kerkfehender heeft hier't heilige in hooghachtingh. Genade ö Davids Godt! wat 's dit een wreede flachtingh. d'Ontbonden wraek, die 't al wat uitmunt flux verderft, Wiens flippen zyn met bloedt fchaerlakenroodt geverft, Het Joodenvleefch goedt koop aen riemen fnydt en lappen. Het flibberige roodt flroomt langhs de marm're trappen, Datflipp'ren rugg'linghs ons verdervers licht te voet, En zelfde vlammen wykt voor 't uitgeflorte bloedt. Op 't jamm'ren, en 't gekerm,der gener die hier fneu'vlen Geeft antwoordt Davids ftadt, en d'omgeleegen heuv'len. De kryghsman afgebraekt maeit eenen gouden oeghft: En doons, en moordens zat, eer 't alles is verwoed Aen 't plond'ren valt, en ruit, en rooft de gulde vaten,. En al wat half geblaekt hem 't vuur heeft nagelaten. Helaes! als ik 't gedenk, het hair te berge ftyght t Wat wordt my bange, ik zwym. ik fterf. het herte ontzyght. Staetdochters reiktme. amy! R.v.S. Hoe is't? hoe is't me- vrouwe ? R. v. I. Wee onzer, och zy valt, zy zwymt, zy fterft van rouwe: Brenght hier welriekend kruyd, kanneel, enkruydery. O droef heidt! R.v.S. Zy bekomt. R.v.I. Hoeis'tmevrouwe? Doch. Amy! ( quetft uw herte ? R. v. S. Hoe is 't Princcfle ? Doch. Amy! R. v. /. Wat droef heidt
Doch. Helaes! is 't vragens weerdt die ghy gelyke fmerte. D z Met
|
|||||
|
Hierusa.LEM Verwoest.
|
|||||
|
Met my delachtigh zyt ? StaetjonfTre zonder ftaet
Onflaet u myner. ach! R. v. S. Nu Steldt uw droef heidt maet.
Doch. De rouwe heeft veel te diep haer wortelen gefchooten.
Ons paft dit treurgewaedt: en ghy myn fpeelgenooten, Terwyl ik wat bedaer, waerom en quceldy niet ? En fpyft myn droeve geeft met cenigh klaeghlyk liedt Myn ziel vermaeken fchept ingrouwelyke dingen Die voorgevallen zyn in dees veranderingen. Meldt hoe door hongersnood en moeder afgetreurt Uit razernye moord, rooft, en met tanden fcheurt Die zoete vrucht haers lyfs. R. v. I. Watte eyflelyke ftukken! Wee onzer! zouden wy met nieuwe ellenden drukken Onze afgepynde ziel, door 't weederroepen van Een daad, die van de felfte, en bloedighfte Tyran Hoe onverbiddelyk kan 't fteenen hert verzachten. Ons brein te zeer ontftcldt, en vliegende gedachten Eer willen zyn gefmeekt, en zoetelyk geftooft: Ons wonden zyn te verfch, dus flaet dat uit uw hoofdt. R.v.S. Te fchendigh luidt dat feit, Princcfte 't mocht u ftooren.
Doch. Vermach ik yets by u te liever wil ik 't hooren.
R.v.1. Als 't anders niet magh zyn, als 't ymmers weezen moet:
Nature (die den band van 't moeder!yk gemoedt Ontbond, doen uitgeput, en razende van zinne, De moeder overtrof in wreedheid een leeuwinne , Die in 'tLibaenfchc bofchvan honger afgejaeghdt, Noch nucht'ren haren roof in haren leeger draeght, En aeft zorghvuldigh eerft haer eerft geworpen leeuwen, Die nu de vyfde dagh heefch om de voefterfchreeuwen) Ontbindt den band, die noch houd 't vrouwelyk geflacht Aen deernisftrengh verplicht, dooreen verborgen kracht, Op dat wy heel en al ontaerd van meededoogen Dit treurfpel ons Vorftin by beurt vernieuwen moogen. R.v.1. Als de vloek met duyzend benden
Van het wellen donderde op Om
|
|||||
|
Treurspel..
|
|||||
|
Om Jemfalem te fchenden
Van haer zooien tot de top, Heeftze Sions gaelderyen Met een muur omleegert heel, En dat zeegenryk Kafteel Ons een Kerker doen gedyen. Ook ons voorraet flyt en mindert,
Mindert eer wy ommezien, En't Latynfche bolwerk hindert Noch d'aenftaende nood t'ontvli'en: Dies ons vleefch en been komt knagen Deeze worm die honger heet: Dies elk flux van fmert vergeet D'ander opgehoopte plagen. Alfmen' t leeder van de fchoenen,.
Katten, pryen, heeft geknauwt, En de mage haer niet verzoenen Laet, uit hongersnood benauwt, En hoe langer hoe verwoeder Ons die beul in 't woeden ftyft: Hoort waer toe zyn wreedheidt dryft HerfTenloos een droeve moeder. R.v.S. Magh ik anders't graf niet erven , Zeghtze, nu my 't licht verdriet ? Moet ik dan van honger flerven >■ Kentme nu myn adel niet ? Trooft my nu nochfchat, noch have ? Was myn toevlucht d'heil'ge bergh Daerom dat ik 't vleefch en mergh Dien tyran tot voedfel gave ? Dat zy Godt geklaeght hier boovcn,
Die met duizend oogen ziet Hoe ellendigh en verfchooven My geweldt en kracht gefchiedt: D 3 Hoe
|
|||||
|
HiERüSAtEM Verwoest.
|
|||||
|
Hoerampzaligh vanbenouwtheidt
Ik dien flinxen pad infla, En een fchendigh ftuk befla: Heer vergeeftme deeze ftoutheidt. R.V.I. Kindt wat hanghdy aen myn fpeenen Aen myn borften droogh, en flap: Daer myn ad ren dorr' verleenen U noch melk, noch bloedigh fap ? Snakt uw keeltjen nae myn leeven ? Moeders ziel drukt uit dees mam: Alsuw hertjen maer bequam, Daer was weinigh aen bedreeven. Maer helaes! wie zou myns zoontjens
Voefter zyn na moeders doodt ? En deeze ingevallen koontjens Stoven poef'ligh in haer fchoor ? Ach myn fchaep.' ghy bleeft vergeeten, En myn aflchen onverzaedt: Ook myn trooft! een wreed foldaet Mocht u aen zyn lanci fpceten. Waer' t niet beeter 't licht te myden
Door uws eigen Moeders handt > En datzeu een Kerkhof wy den In her duifterlingewandt ? Als van Kraeyen opgezwolgen Of een Tygerdier geaeft ? Of een Leeuw die bruldt, en raeft, Grimt, en flingerfteert verbolgen ? Zwangert dan uws moeders lenden,
Daer uw geeft ontfingh zyn geeft : — Dektze een tafel der ellenden , Datze viere haer lefte feeft. Sus myn fchaepken wordt u banger ? Is u 't lieve leeven leet ? |
|||||
|
Treurspe t.
|
|||||
|
Ik heb myn gemoedt ontkleedt:
Wy zyn kind noch moeder langer. R.v.S. 't Woordt drupt vande lippen nouwlyx
Ofze keelt dat mager dier. Vliedt die fchroomt voor yet wat grouwlyx! 't Heiligh zieltje vlieght van hier. 't Verfche vleefch op hcete kooien Half gerooft, ten haiven gaer Vreetze, als of't wat lekkers vvaer, En houd 't ooverfchotgefchoolen. R.v.I. Als de Wachter fpyze rooken,
Bonfden zy de deur in twee : Vloekten :hoer wat 's hier te kooken: Deildt ons van uw wiltbfaed mee': Op fchaf op uw bradelingen: Op fchaf op du looze tefch , Eer wy elk 't getrokken mes Driemael in uw borft omwringen. R.v. S. Stilt uw gramfchap, weeft te vreedèn,
Hier is, zeghtzc , 'tooverfchot Van myns kinds gebrande leedert: Eet vry dat u zeegent Godt. Dat zyn d'ermkens, dit de voetjens, Dat de fpierkens van myn zoon, Dien my honger dwongh te doon: t Vleefch dat fmaekte my zoo zoetjens. Zet u needer, weeft myn galten,
Proeft myn lefte difchgerecht. Waer op wildy langer vaften ? Schynt myn maeltydt u te flecht ? Waerom deinfdy ? zal een Vrouwe, Zal een wyf geherter dan Weezen als een oorlooghsmanj Die het harnafch gefpt getrouwe ? Zyt
|
|||||
|
Hierusalem Verwoest.
|
|||||
|
Zyt flaphertiger, noch weeker
Als de moeder, die noch leeft,
En ter nood zoo bittren beeker
Vol vergifs gedronkken heeft.
Ghy zyt doorzaek van myn fmerte,
Die my 't broodt in tegenfpoedt
Roofde, en 't moederlyk gemoedt
Wiflèlde in een wolvenherte.
R.v.I. 't Was gezeid. de roovers brulden •• Vlooden het onmenfchlyk dak.
Klachten Salems (traten vulden,
Waermen van dit grouwel fprak:
Daer vangt zidd'ren aen en beeven :
Daer wenfcht elk met droef gehuyl
Dat hy in die leeuwenkuyl
Magh den leftendoodfnak geeven.
R.v S. Als de Kaizer leend zyn ooren Zoo befchreyelyken feit,
Wenfcht hy noit te zyn geboorcn,
Donderd in zyntoornigheidt:
'k Wil uitfpoelen decze vlekken,
En dit aerdryk langh gedreight,
Dat al meer tot booflieidt neight,
Gants met gruis en fteenen dekken.
Doch. Ja dekt met gruis, met puin, en met zyn lede fteenen Dit aerdryk veel te langh bereegend, en befcheenen: Verwoefi, verbrand, en blaekt dees ftad-te langverfchoond, Daer langer langer meer geen menfehlykheidt inwoond, Maer eenigh ongediert': dat, als 't geen roof kan vinden, Ontziet zyn eigen neft, en vleefch niette verflinden. Hier is geen bly ven niet. Staetdochters laet ons vli'en: Ons zolen brandea R. v. S. Maer helaes! helaes! tot wien, Of waerwaerts roepty ons in ballinghfchap te dooien, Mcvrouwe, die wy nu zyn 's Kaizers gunfl bevoolen ? Wy
|
|||||
|
. T R E URS PEL.
R.V.I. Wy vlieden tydts genoeg; wanneer de bitt're Noodt
Ons van Cxfarien fcheept, geboeit, met Titus vloot Langhs d'Africaenfche kuft, en toefchuift den Latynen, Daer and'ren Heemcl dwaeld, en and're fterren fchynen : Daer Roomc ondraeghlyk ons gevangen halzen perft , En Memphis flavernye, en Babels juk ververfcht. R.v.S. Maer wie of ginder ons komt nieuwe vreeze inprenten >
R.TJ.I. 't Gelykt een Roomfch Heraut, die uit des vyands tenten
Zet herwaerts zynentred. wat boodfehap of hy brenght i Heer met wat honighs doch dees bkterheidt vermenght. Eens winters koude ontftcldt de leeden van verfchrikken. 't Vak al ten erghftcn uit wat wy ten beften fchikken. R.v.S. Geen onbefneeden is 't maer ymand vandc Joon,
Zoo 't oogh my niet bedrieght. Doch. Och 't is Matthias zoon.
Jofephus zydy 't zelf, of is uw fchim verreezen ,
Die ghy voorlangh by ons begraven waert voor deezen ?
Jofephus zydy daer ? wat komdy nu zoo fpa
Den brand uitleffchen van 't woeft Hierofolyma >
De daeken ne'ergezakt gekeerd zyn langh tot affchen:
Het kryglvolk heeft int bloed zyn handen lang gewaflehen,
En 't hciligh goudt verklaerdt voor Kaizerlyken buit:
't Is hier fchoon uitgeveeght, gemoordt, gerooft, geruit:
De felheidt van zoo veel Hierofolimitanen
Dit mager hoopken liet het aengezight vol tranen.
Iofcp. Onzaligh Sion, die uw zinnenooverlaed,
En mymert om uw ramp, en omgevallen ftaet, Ghy derft Jofephus niet uws herten grond uitputten, Die alfins heeft gepooght uw dorpels te befehutten: Die onlanghs daermen 't al de keel afftak, en fneed, Dacr hem de vlamme fchoer de noppen van zyn kleed, Dacr 't bloed zyn lyfrok fmette,en't brein hem fprong om d'oo- U uit die flachtingh redde, en liet u niet verlooren. ( ren, Doch. Vergeevet my, genade, het is het is myn fchuldt.
Vcrbyftert ftaet my 't hoofd van enkel ongeduldt. E Ik
|
||||
|
HJERUSALEM VERWOEST.
|
|||||
|
Ik ben myn zelven noch gelyk, noch ook niet machtigh.
Een bladeken dat ruifcht myn ziele maekt vreefachtigh. Maer zeght ons, watzer gaens in 't heir van d'onbefne'en ? Wat juichen gaeter om ? waer wilmen met ons heen ? Wat zwerven langer wy op dees geflagen toppen En rotzen, die nu 's nachts nu 's daeghs met heefche kroppen Ons klachten volgen, als wy zien van verre opgaen Den fmook, daer onlangs noch plagh d'heil'ge Stad te ftaen ? Jofep. Het heirkracht nauwiyx zat van wo'en op d'uitverkoornen,
Verfchoont hadde alleen dry Herodiaenfche toornen: Op dat noch eeuwigh de nakomelingh onthield Wat muurwerk Roome eertyds heeft tot den grond vernield: Als d'Ooverwinner laet een gaelderye oprechten, Van waer hy zelf aldus toereedent zyn landsknechten. Kryghshelden die dus verre uw rechterhand alom,
En yver hebt befteed tot nut van 't Kaizerdom: Die 's vyands hooghmoed deed op dees fteenrotze krimpen, Van waer halflarrigh hy ons leegers dorfl befchimpen: 't Is recht dat 's Maerfchalx gunft uw deugd loop' te gemoet, En 't zweet uws arbeyds met belooningen verzoet: Zoo fpreckende, met een glad voorhooft hy der fcharen Verdienden vrolyk gäet met giften evenaren, En haer deelachtigh maekt den buit, en ryken roof, Die 't Heidenfch volk aenveerd nae haer ïbldaets geloof. De vroomfte van wiens huit de fabelen affchampten Hy met halsbanden trooft, kleinoodgie, en hooger ampten Dies 't ganfche leeger juight, en in zyn handen klapt, En elk het bloed vergeet dat hem is afgetapt. Doch. Die feeft was voormaels ons, wat Sions, en geen ander,
Als David, Jeflê zoon, die rechte Salamander, Die midden inde brand van't Oorlogh 't leeven vondt, 't Hoovacrdigh Rabba brak, daer Ammons hert op ftondt: Als AiTur week vefftroit in velden, en woeftynen, Dien, die niet zoeters vond als 't bloed der Philiftynen, |
|||||
|
Treurspel.
En oöverla'en met roof, met rey, en met tamboer,
Op 't Maeghdelyk Mufyk ter poorten inne voer. Jofep. Den Ooverwinner om zich dankbaer te bewyzen,
En d'hong'rige Afgoon ook met offervuur te fpyzen, Ten heuvel fpoede, daer het woeden zoo goed koop Wierp 't heil'ge metfelwerk der Kerken ooverhoop: Omfingelt met een (loet fchildknapen, en hartfieren, En kryghflie, vrolyk om dees zeegefeeft te vieren. De beerten afgekeurt ter flachtingh, klommen flout, En zonder aerf'len voor zyn aenzicht: doende 't goudt ( Dat onlanghs was gefchrabt met mefièn, en met bylen Van 's 1 empels balken, en van d'halfverbrandc ftylen, En om haer hoornen nu gegooten) blinkken, als Zy t' eiken (laeken op vrypoftigh haren hals. De kranflen verfch van kruid gevlochten, men van verre Zagh lieflyk groenen, enomfchaduwen haer flerre, En 't zoute veldtgewas verzwolgen vande krans. Twee Prieft'ren gladt gehelmt, met koopcr fchoon van glans, Geborftweerd met een plaet, die 't ooverkleedt bedekte , Dat bont gefpikkeld zich ten halven lyve flrekte, Van waer de lyfrok zond zyn vouwen na bene en, Omgord met eenen riem vol fchilden rond en kleen, Nabootzende een fchalmey met huppelen en fpringen, En tromm'lende op haer borft, voor uit alsLeydflie gingen, 't Opfteig'ren kofte zweet, de wegh lagh ongebaent, En 't fleil gefteente woeft, wanfchapen van gedaent'. Het gladde Hoorenvee vermoeit van bangheidt rookte Om ftrydt met 't molm verduft, dat half geflikt noch fmookte, En myde in 't klimmen noch 't gebecnt', dat moeder naekt Des Heeren bergh tot een ellendigh Kerkhof maekt. De Kraeyen vloon 't gebulk, en d'Arenden verfchrikten, Die hier ter fceft gebeen de Dood 't gezicht uitpikten. Doch. Zwyght,zwyght Jofephus,zwyghtvan Arenden,en Kraeyen:
Onze ooren zyn te teer: ons hoofd bellaet te draeyen: E x Dat
|
||||
|
H I E RU S A L E M V E R W O E S T.
|
|||||
|
Dat fchouwfpel luid te vremd: hy zielbraekt die 't aenhoort,
Wy zwygen die 't befchout. maer neen, vertelt ons voort: Daer is geen grouwzaemheidt ter weereld zoo bezeeten Of wy zyn 't nu gewoon, en langh al doorgebeeten. Iofep. Genackkendc daer 't nu van lyken Honk benaeuwt : Daer d'Arke voormaels fchool met Cherub ooverfcha'uwt. Van waermen deerlyk de Jerufalemfche wallen, En ons Stadpoorten zagh geraeibraekt, en vervallen, En d'uitgetrokken doonnaekt, zonder ondefftheidt, DenLuipaerden tot roof, de myrre, en 't graf ontzeidt: Na de Wich'lers de verwoede Kerk aenlchouwen, Zy van 't verflroit gefteente een hoogh outaer doen bouwen: De ftylen half gevonkt, de balken zwert berookt Tot brandhout ftap'len op het plat, dat daedlyk fmookt, En willigh 't vuur ontfanght: terwyl haer d'ofTcn lieten De baflerd eerft gekoort recht tunchen d'hoorncn gieten: Den krans ontrukken, en die gaer gebonden bla'en Den vlammen heil'gen, en't gezouten korengraen: Den rugh opviymen, en d'altaerknecJits hun genaken: Die met 't gewyde mes haer voort den ftrot afÏTaken. Het bloedde leeghte koos, en zwalpende oover al, Boorde een verbolgen meir, en rooden waterval. De buiken opgefchrobt ontflaen haer d'ingewanden, Die nacuw doorfnuiïek, 't vuur ontfingh om te verbranden, De Pricft'ren fielden haer voor 't Altaer ongeknielt, Dat Titus flatigh met de flinkker ving'ren hieldt: Den rechter hy ontzcy den zwaren Veldheers hamer, Om Hecmelwaerts zyn hand te hefïèn veel bequamer. Te rugge zienden God! Goodin ! die noitgefchaekt, Om Rooiïie, riepen zy, en onzen Tyber waekt: O Janus grys van hair! en Vefla! die te gader Ons gunft draeght, met Juppyn die grootfle, en befte Vader: O Vader Mars! en al ghy Goon gezamentlyk, Die ons genadigh zyt, en om hetKaizerryk |
|||||
|
I
|
|||||||
|
X .R E ü R S £ E 1.
|
|||||||
|
Met zoo veel zeegens, en trjumphen te beveften
't Huis van Vefpafiaen hebt uitgekipt ten leften, En Titus wakk'ren erm met zulkken punt verzaeght, 't Welk aerf lingh oover fmyt al watterfcepters draeght: Die ghy hem gunftigh holpt vermeeft'ren dit tyrannigh , Dit boos verwaten volk, zyn Vorften weederfpannigh: O Goon wy danken u: wy looven u o Goon: Knikt onzen offer toe, en opent uwen throon. Doch. Straft ghy geen Heid'nen meer, God Abrahams! en laetze
Afgoodifch rookenop uw heiige fteedeen plaetze ? Waer was uw folpherftrael die noit dien fmaet verdroegh > Die Ptolomeus plat jeloèrs ter aerden floegh > Was God van God onkleed ? is hy zoo traegh in 't wreeken ? Wat dood' wat ftraf, wat wraek, wat volghde voor een teeken Dien grouwcl ? Iofe. Onder des was 't altaer aengegaen. Met weeken oogen wy dien grouwel zagen aen. De rotz driemael verfchud, van onder fpleet tot booven, En d'afgrond 't licht verzwolgh door 't gapen vande klooven. Den Heemel wierd bekleed met een verbolgen zee, En dreighde met tempeeft 't afgoodifch vuur alree r Maer d'onverlichte, die van droomen haer geneerden, Dit op een morgengroet, en heilzaem fpook waerdeerden: D'omflaende kryghfiie zulx ten halven naeuw verftaen, Jó Titus, Jó, Jö Vefpafiaen , Al fchatcrendezy de klippen weer doen galmen, En kranfïèn 's Kaizers kruin met fchaduwende palmen: De Veldheer weedcr hun een dankb're ziel toekeert, En met't geflagen vee den ruiterdifch ftoffeert. Doch. Nu treurt Staetdochters, treurt, erikrenkt vry al uw zinnen:
Want met haer vleug'len nu de goude Cherubinnen , De grouw'len dekken, dje dejonghlingh ons toeriep
Die veiligh inde gracht, en 't hol der leeuwen fliep. Waer toe is Aaron, en Levi nu gekoomen ? Wee Tempel, Stad, en Volk. ghy Paradys der vroomen, E 3 ' Ghy
|
|||||||
|
Hl E RU SALEM VERWOEST.
|
|||||
|
Ghy wellufl: Ifraels, hoe lighdy nu vertreen!
R.v. s. Helaes! Mevrouwe, helaes! geen godlooze onbefhe'en
De drymael heilige aerde ontwyde, noch fchoffèerde. Doch. Wie dan? R.v.l. Maer 't boevenfchuim dat onfen ftaet ver-
Lang eer de gramfchap noch des Kaizers veel getergt (heerde, Zyn Henghften brieflchen deede, en draven in 't geberght: Langh eer noch Titus quam aenbrallen op ons vellen, En ons paleizen den uitheemfchen gaf ten beften: Den volk'ren die de maen zien dobb'ren op d'Euphraer, Wanneerze haer toortze ontfteekt, en ons den dagh ontgaet: Die Tigris golven zien uit Taurus lenden dringen : Die over Caucafus al hooger Noordwaert fpringen : Die op Paclolus ftrand het goud in d'ooghen raeit: Die in d'JLgeefche zee zyn hier en daer gezaeit: Van 't Weft daer Tagus laeft den half gebraden Iber: Daer 't oever weederzyds gelekt word vande Tiber: d'^gipter die den Nyl ziet vloeyen oover 'tdroogh: d'Araber toegeruft met pylen, tros en boogh: Meer andren, die verhit op't moorden, en op 't plond'ren, Met 't weerlicht quamen van haer beukelaersopdond'ren. Doch. Maer zeght Jofephus hoe 't ons manfchap is vergaen,
Die d'Ooverwinner hielt zoo ftrengelyk geva'en In 'tleeger, alfter niets verfchoont bleef onbedorven. jofep. Der boozen rotte heeft meefl: verfchulde ftraf verworven.
Doch. Dat was 't daer ik na hackte, o Scheidfman! die recht fcheid,
En inde weeghfchael hanght van uw Rechtveerdigheidt Der menfchen zacken, die omwent'len hier beneeden: Nu zien wy dat by u geen booflieidt wordt geleeden, Die luid van d'aerde na den Heemcl roept om wraek. lofep. Nu luiftert dat ik u ontvouw de ganfchezaek. Doch. Ghy Reyen geeft gehoor. lof. Zoo flux de kryghflie hoorden 't Geblazen kooper hun ontzeggen 't vorder moorden: (Behalven dat het was geoorlooft te verflaen Al wat d'onftuitb're Nood in 't harnafch te weerflaen Droomde
|
|||||
|
Tri u r s p è l.
|
|||||
|
Droomde uit mifmoedigheid) zy haren Veldtheer booden
Noch een ontelb're fchaer van afgematte Jooden: Die 's Kaizers omzicht liet door zyner Drofläerts een Uitzond'ren, en de vroome, en fchuldige onderfche'en: Maer d'onderzoeker heeft 't verborgen goet te viflen: In 's moorders voorhoof dt leeftme het knagende gewiüen: Dus (trekt hy zoo terftond gedoemt met ziel, en lyf, Den woedenden foldaet een zeldzaem tydverdryf. Hier moeter een goed deel met handen en met voeten Genageltaen het kruis bebloedt haer bloedtfchuld boeten: Daer ftuurtmender een hoop van Moria te fel Na Kedrons afgrond toe, als na de donkker hel, En dektze in 't vallen met muurftukken en met fteenen, Dies vinden zy haer einde, en uitvaert al met eenen: Hier, jagenze om van 't vuur den heeten gloed t'ontgaen Haer zelf aen palen doo«f gefchroeit, en half gebra'en: Daer, fterven noch uit riyd en afgunft vande wachters Veel honderden van déef Godlooze Godverachters: Hier, breektmenze de le'en met knodzen zwaer van wicht: Daerquetftmen andren 't hert, de darmen, en 't gezicht: En duizenderley flagh van nieugevonden ftraflen Haer boofheit achterhaelt. Doch. Dat leert dat leertze blaffen, Die honden teegen God, die oprecht Rechter niet Verfchoont in zynen toorne, of door de ving'ren ziet Ooghluikende eenigh quacd. R.v.S. Hoe zynze voort gevaren Die aen Jerufalems verderf onfchuldigh waren > R.v.i. Hoe anders alsbewaert tot een veel ftrenger loth
Als die boofwichten zelve, en menfchen zonder Godt. , lofep. Van Iongelingen fterk van lyf zyn zeevenhondert
Tot d'aenftaende triumph des Kaizersuitgezondert, En die bereikte noch geen zeeven jaer en thien, Als beeften omgeveilt, men heeft verwifflenzren Voor eenen penningh thien en tweemaelzoo veel zielen, Welk zaligh loofden die door 't zweerd int oorloogh vielen: |
|||||
|
Hie Ru Salem Verwoest,
|
|||||
|
Als zy met 't yzer van.haer keetens oovërla'en,
Den bolpeesfchroomden van een ftrengen Gardiaen.
Voorts, om in fchouwplaets 't oogh te dienen der Tyrannen,
Zyn tot der Dieren aes gefchikt veel ftrydb're mannen:
Of om te fchermen lyf om \yf, en hand voor hand:
Waer 's Prinfen welluft dan haer omvoert achter land.
Het moft een lleenen hert geborften zigh erbarmen ,
Die hier voor 't left de zoon den vader zagh omermcn,
De vaders vallen we'er haer zoonen om den hals,
Den ftok haers ouderdoms, den trooft haers ongevals:
Als elk zyns weeghs bedrukt moft volgen die hem leiden,
En ziende thienmael om, in 't al te bitter fcheiden
Gaf teekenen genoegh, hoe ftrengh natuur verbind
Door onderlinge trouw den vader aen het kind ,
Het kind aen 's vaders ziel, de broeders aen haer broeders :
Die eertyds hangende aen de bord eens zelfde moeders,
Verflocgend'cerfte dorft met d'ongevalfchte melk
Die uit een ader vloeide : o welken bittren kelk
Moft hier gedronkken zyn! en zoude ik ons vermanen ,
De klachten, het gcbaer, 't verzuchten, en de tranen,
Ik moft bezwyken, en uwluider droeve ftaet
Befchreide vrouwen dit nu geenfins toe en lact. (fchreeuwen,
Daer is 't verhael in 't kort. R. v. I. Nu wreekt uw leet met
En huylen ooverluid,ghy onbedorven weeuwen,
Roept luider als ghy pleeght eertyds in barens noodt,
Doen d'eerftgeboren haekte in uw benauwde fchoot
Nae 't wenfchelyke licht des leevens, dat ons langer
Verdrietclyker valt, en gaet met plagen zwanger.
Onze echte mannen ach! gaen zonder den adieu
Het afgeworpen jok opneemen op een nieuw:
Onze oudfrgeboorne helaes! gejukt voor een Godloozer
Herboren Pharo vli'en, en Nabuchodonofer.
Ach Jonff'rcn met onstrcurd. R.v.S. Helaes! waer blyven wy ?
De geylheidt des foldaets, och moeders blyft ons by!
Brand
|
|||||
|
TlEüK SP EL
Brand na ons reinigheidt met trommelen en pypen.
Zy naderen om uit uwe ermen ons te grypen.
Ons kuiiheid lyd gevaer, die o wat leyder fmet !
Jeloers de dorpels hield van 's vaders huis bezet:
Die heerlyk aen den Rey der Maeghden plagh te brommen,
En was geheiiight voor zoo fchoonen Brydegommen,
Die 's vyands wreetheidt gaet verftroycn well, en ooft.
Helaes! helaes! helaes! R.v.I. Nu dochters zytgetrooft.
Ä. v. S. Och Moeders blyft , ons by. Doch. Nu zet u wat te vree-
den. R. v. I. God Jacobs ziet ons aen, en redze in zwarigheeden,
En zalftze die ghy floeght. fofep. Deeze yd'lc tranen fpaert Ghy Joodfche Vrouwen, die uw droef heidt meer verzwaert. Ghy Maeghden fchept wat moedts. wie weet noch van wat enden
U onverwachten trooft kan Jofephs troofter zenden. Doch. Matthias zoon die deer zyt van uw ouwdt geflaght:
Die d'ooverwinners vaek vermorwt hebt en verzaght, En met uw lippen kneede haer hert van Diamanten, Van datze haer grof gefchut eerft op deeze hooghten planten: Jofephus,of hem noch de Maerfchalk zoo beried Dat hy door u beweeght een maet ftelde ons verdriet: Zoud ghy tot Jacobs heil, en trooft gebruiken laten Uw reedcnryke tongh gedopt in honighraten. Jofep. Wel duizendmael zoo veel, mevrouwe, voor gewis Houd dat Jofephus gurift tot uwen beften is. 's Wets heil'ge bladen ik geeigent heb door 't bidden: Myn bloedverwanten ook behouden in het midden Der flachtingh, daer verbaeft elk zagh nat vluchten om. Des Kaizers mildheidt my den vryen Edeldom Vereerde, ert heb gefluit veel razende foldaten In 't moorden, branden, als de weereld fchecn gelaten Te weezen zonder Gods beftieringh: dies ik veil Myn jonfte willigh noch tot uw en yders heil: F Dan
|
||||
|
HlERUSALEM VERWOEST.1
|
|||||
|
Dan oovermids ik nu met Titus meer te vergen s
Zyn goedheidt fchynen mocht te zarren, en te tergen:
Verzoekt veel liever zelf noch met geboogen knien
Verzaghtingh van uw quael: wie droomd, wie weet miflèhien
Wat ghy verbidden mocht van hem ter goeder uuren,
Der vrouwen tranen doch zoodanigh van natuuren
En aert zyn, datze vaek beroeren noch die geen
Die onverbiddelyk in yders oogen fcheen.
Gaet Vrouwen, Maeghden gaet dan d'Ooverwinner fmeeken,
Die morgen of in 't kort zyn leeger op zal breekcn.
Vaert wel Mevrouwe, ik ga. hy wende uw ongeluk
Die al uw onheil weet. R. v. S. Lact gy ons dus in druk ?
R.V.I. Jofephus magh ons meer voor ditmael niet gebeuren ?
Doch. Staetjonffren volght my na, en houd wat op van treuren.
'tZa gaenwe, laet ons gaen. ghy Vrouwen volght my na. Wy moeten dwalen op der vyandcn gena. Rey van Joodinnen.
Laet ons befchreyen 't algemeen
Verderf, en 't licht dat jonghft befchcen Die Heemelhoogh getoornde klippen Van Davids veel beflormde Stad: Als God haer val gezwooren had Met onbedriegelyke lippen. Of's Tempels grondveft nacht en dagb
Nae 't Sterren welffel oopen lagh, Geverwt van 't bloed der welgeboornen, En ofmen 's Raizers Ad'ler mocht Zien met zyn pennen flaen de locht, En fchitt'ren af van ftompe toornen: Noch eeven trotz, en onbezorght,
Op d'opperftad, en Davids borght De muiters haer borflweeren manden: En wie zyn doodverw had gezet Uic
|
|||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Uit vreeze, 't vlughten wierd belet
Van boeven, die hier t' zamen fpanden. Maer als zyn opzet, en befluit
God teegen ons wou voeren uit, Isfchielyk 't Leeuwen hert ontvallen Ons manfchap: die beanxt uit noodt Den vyand zonder flagh of ftoot Beklimmen liet de trotze wallen: De vyand die zyn vaen alree
Van ons Rondeelen zwieren de'. En blies triumph van vreughde dronkken. Doen quam die dagh en uur dat God ' Ons had befcheerd dat ltrenge loth Zyns gramfchaps, die beftond t'ontvonkken. 't Roomfch Rryghfvolk als 't geen weederfland
Noch teegenweer van mannen vand, Drongh 't met gefleepene rappieren In d'enge (traten bol en dik: Daer 't wade in eenen oogenblik Ten enk'len toe in bloedrievieren. d'Een om t' ontvli'en de bleeke dood
In onderaerdfche kelders vlood, Wiens toegangh wierd geflopt met blinden: En d'ander door miftrooftigheid , En wanhoop in zyn ziel verleid, Gewapentgingh zyn Kerkhof vinden. Hoe meenigh held, die trots van moed
Wou 't vaderland zyn heldifch bloed OpofPren in 't gevaer der ftraten, Van vrouwe en kindren om den hals Gevallen wierd^ met veel gefchals: Wat wildy vader ons verlaten. 't Kind dat noch eerft aen bankkengingh
Aen 's moeders achter flippen hingh. F z De
|
|||||
|
Hie rus Ale M Verwoest.
|
|||||
|
De voefter 't zuigelingh liet weenen,
En quam haer vrouw te hulp, zoo ras De Meefter greep nae 't courtelas. 't Riep deerlyk al: waer wildy heenen ? Als d'Huifweerd ziet dat uit noch in
Hem laet 't beflorvenhuifgezin : Laet los, laet los, roept hy ten leden,. Dat ik alleen van 't hooge dak Myn poorte vry van ongemak, En ons onflae deeze helfche pellen. 't Is nauw gezeid men vlieghter knap
Nabooven, langhs den wenteltrap, Met fteenen toegeruft, en blokken. Daer ziet hy, hoe een blaeuwe wolk En roth van 't fel Latynfche volk Komt op zyn dorpels aengetrokken. Maer als zy dreigen klop op klop
Te dry ven met heirhamers op De poort bewaelt van flot, en grendel-r Wreekt hy dien euvel heel goed koop, En kneuft de voorfle vanden, hoop, En hagelt onder't moorders vendel. De Ruiters 't bloedt, verbittert heel,
Krimpt van de zool in't bekkeneel, Zoo man en ros de beenen breeken: Dies zendenze met ftyve boogh Wraekgierigh haer gefchut om hoogh, En branden om dien fraaed te wreeken. Wat groeit hier een nieuw flads rumocfö
De deur gefcheurt vlieght op de vloer, Van toorn zy op haer tanden knerflen: De voefter die betaelt 't gelagh : De moeder fneuvelt in een dagg', En 't zuïg'lingh treenze 't hert te berften«; |
|||||
|
Treurspel.
|
||||||
|
Terwyl 'tbene'en al uirgeleeft
Den leften fchreeuw, en doodfnak, geeft, D'Huifvader om haer voor 't verderven Te hoen, vanboovenrolt verbaeft, Die d'ongebbnden moorders haefl Uit toorne en wraek aen hufpot fcherven^ De Maeghden nauwlyx houwbaèr noch,
Zy na veel dreigementen och! Van hare jonghvrouwfchap gnthulden: Die na veel zwymens riepen luid: Is 't Godlyk recht in Ifr'el uit Dat God dien oovermoed kan dulden? Wie kan afmalcn al d'ellend,
Die waerme 't aenzight keerd ofwend Gebeurt ? wat blyfter onbedorven Van 't roofgier fpook ? op fnood gewin Verhit, dat meenigh huifgezin Van honger leegh vond uitgeftorven. De zon al vroeger dan zy plagh
Den draeiboom toéfloot van den dagh, En week dees grouw'len inde baren. Die menfchenflachters moordens zat, Maer woedens niet, doen noch de Stad Met vuur ten Heemel deeden varens Gelyk den dagh was doorgebracht
Met moorden, zy den duift'ren nacht Met blaek'ren (leeten, en met branden. God waerom ledy dat uw Kerk En Stad, der Eng'len timmerwerk, Gefshend wierd yan zoo fnooden handen* |
||||||
|
*3
|
||||||
|
Hierüsaiem Verwoest.
|
|||||
|
DE DERDE HANDEL.
P HIN E A s Prießer.
Elchifedech, o die oit d'eerfte Priefter Gods,
Het Priefterfchap bekleede op Salems hooge rotz, Wiens hoofdichecl van God zelf met balfem wierd bedroopeh, Gezalft en toegekend den myter booven oopen:
Doen 's Heeren heuvel ghy wat hooger trokt, tot dat Hy 't aenzien en den naem van een ontworpen Stadt Bereikte in Canaan: Aaron uitverkooren, Die 't reukwerk aenftaekt met uw zoonen welgeboren t Ziet op ghy helden Gods, Aertzpriefl'ren ziet eens om, Hoe 't vanden Heemel hooghgeadelt Prifterdom Ontkleed van zynen glans treurt zonder glimp of luifler: Gelyk by zonnezwym al fcheemerende in 't duifter De weereld fprietooght, zoo wanneer de Maen jeloers Den fterflyken tefpytdekt 't aengezicht haersBroers: Treurt als 't geranfoent lyk eens Kooninghs, die verflagen Wordt op een rosbacr verfch gebalfemt thuis gedragen. Waer is Jerufalem nu uwen Koohinghs-ftaf,
En 't Priefterlyk Sieraet dat u Jehova gaf? Waer is u blank yvoor ? uw marmer klaer van fchimmer ? Uw purper fyn van draed ? uw kerkelyk getimmer ? Uw Koninghlyk paleis•? waer zyn uw Ced'ren ? waer Uwpylaers, boogen, en gewelven allegaer ? Waer 't zilver ? waer het goud ? waer zyn de Cherubynen ? Waer 't altaer, 't wierook, en dees blinkende gordynen, Waer d Arke des verbonds ? waer Gods geheimenis ? Helaes 't is verr' gezocht dap niet te vinden is. Wie had gedocht, dat God te ftrengh op ons gebeeten,
Zyn erfdeel zoo geheel vértre'en zoude, en vergeeten: Schoon
|
|||||
|
Treur.spe i.
|
|||||
|
Schoon of de muur omringht van zulken heirkracht was
Dat in 't geberghte alom vertrad het kruid en 't gras: Schoon of de Stad verzonk in 't uiterfle benouwen, Ons hoop fteunde op de Kerk, en d'heilige gebouwen. Wy riepen zyt gctrooft, laet God begaenal ftil, Jehova blyft ons borght om zynes Tempels wil. Macr ach rampzalige! als 't den Heemel wou gedoogen ,
Wy wierden in ons hoop tejammerlyk bedroogen In die vervloekte nacht, als eer het licht opquam, Ons Kerk aen kooien gingh, en ftond in lichte vlam: Als met de vlamme opfteegh ons kryten en ons kermen, Dat God noch Engel mocht beweegen tot erbarmen-. Doen al den bergh gefield in vuur, en enkel bloed, Sloegh d'ooverwinncr met medoogen in't gemoed: Doen riepme fpa: vertrouwt noch kerken noch outaren, Haer heiligheidt j|een ftad kan voor 't verderf bewaren. Ik zelf ontvlood den moord, en riep luidskeels in 't vlien:
Vlied met my 'tis vergeefs den vy and weer te bi'en. Hy heeft de Stad voorlangh, en houd haer fterke wallen. De Tempel is vergaen. onze hope is nu gevallen. Zoo berghde ik nauwlyx 't lyf, en rukte met deeze hand Veel heiigefchatten ongefchonden uit den brand. Maer waerom vlood ik ? ach! wat hield ik dier myn lecven l
Hadde ik myn ziele in 't vuur des Tempels opgegeeven, Als Meirus welbera en, en als Daleus zoon: Of waer ik in 't hoogh koor geteld by d'ander doon: Zoo zoud noit zyn gebeurt dat ik geva'en, moft laten Den Heidenfchen Monarch de goude en zilv're vaten, 't Schaerlaken, 't reukwerk, en't hooghpriefterlyk gewaedt'., En andre fierfels: daer een boofwicht een foldaet Zyn vingeren aen fchend: zoo waren voort myn beenen Begraven met den val.van d'afgekeurde (leenen. Nu houde ik d'uitvaert van 't onzalige geflacht,
Om welkers ondergangh het volk van Roome lacht, |
|||||
|
HiERüSAtEM Verwoest.
En op de dienften fmaeld die Mofes heeft gebooden,
En pryft voor onzen God een hoop verdichte Gooden, Die Abraham verzaekte: en of my fchoon gena Gefchied is, zoo dat ik op vrye voeten fta, Wat batet ? want waerheen dat ik my kcere of wende Ik zie myn hertenleed aen Ifraels ellende. Indien ik zie rondom, ik zie hem die ons dringht,
En vind my vande macht der Heidenen omringht Sla ik 't gezight om leege, ik zie hoe mer den zweerde 't Huis Jacobs light verdelght, de Stad geflecht met deerde: Ik zie van d'afgrond op noch fmooken 't hcerlyk Slot, Daer David vaek uit heeft den Philifty|Tbefpot. Heffe ik myn lighten op, den Heemel is geflooten, Noch draeght niet langer gunft zyn ouwde bondgenooten. Do cht er Sion, Rey van Staetjonfren.
Key vanJoodfcbeVroiwcn. T i T u s. Dochter Sion. .
Ghy Spooken, die wel eer verhoogt pronkte inde traliën
Van 't goude Blyenburgh, behangen met medalien, Waerme de Godtheid hadde onfterflykt uwen Rey, Als ghy zyn eerfleip volghde, en droeght zyn Lcverey, Als ghy Gods Majeftcit omfchanfte met uw ftoeten, En zaeght 't gefternt', de Zon, en Maen benc'en uCvoeten Verfchietcn flauwer als de klaerfte Diamant , Ons van uitbrcidzels zend zyn ftralen ooverkant: Die ghy gctuimelt, mooght op 't aldernauwft' vertellen, Hoe veel van 's Heemcis top fchilt \ middelpunt der hellen: Ten waer 't langh vallen u gewieght hadde heel in zwym, Eer ghy ten leden plofte in 's afgronds vuilen flym, En diepen zwavelpoel: die flux is aengevloogen Poen vonkken ftooven neer uit Gods vuurylammende oogen: Ghy
|
||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Ghy Spooken, zegge ik breekt uit uw gevangenis,
Aenfchouwt wie 't vallen noch met u deeläghtigh is: -Ziet hoe die blixem Gods myn Heemelhooge Cecd'ren. En Marb'ren gepolyft ter Hellen gingh verneed'ren, Als ik te trotz van nek in mynen plicht ontbrak, En opgeblazen nae zyn Kroon, en glori dak: Ziet hoe die Ludhof is verkeerd in een woeflyne, En herbergh van 't gediert' waer in ik eenzaem quync. O drekten d'oogen my een fpronghryk Siloa ,
Nu ik myn handen wringe, en voor myn borftenflae, En fcheur myn treurgewaed: och ofze tranen lieten, Wat zou my daer een pak een pak van 't hert affchieten: Nu houd de rouw zoo 't fchynt de dorpels toegedopt, Een rouw die ik al meer en meer hebbe ingekropt, Daer ik aen (likken zal, daer ik aen moet verdikken. Hoe flaeuw bezwykt myn hert fchier allen oogenblikken. O wee! o wyT» wagh! hebt ghy bedrukte Maeghdt Uw hert noch niet van rouw geleegh,. en uitgeklaeght i En mooghdy niet een traen tot uwen trood verwerven, Zoo treurd u voorts in 't graf, en zoekt uw heil in 't derven. R.v.S. Wat Kryghflie koomen hier die meer zyn als gemeen ?
Waer vli'en wy ? och wie is 't ? zyn 't Hoplie >R.v.I. En met een De Veldheer Titus zelf, ik zie hy daetin't midden. Doch. StactjonfTren volght my nae, en helpt ons draf verbidden.
Aenveerd een droef gelaet, en jammerlyk gebaer. Slaet voor uw borft, verfcheurd uw kleed'ren, en uw hair, Als ik myn dem verhef, bevoghtight met uw tranen 't Hert des Verwinners: of ghy zoo een wegh mocht banen Tot meededoogen. fchaemd rampzael'ge Rey u niet Nu aen te gaen al 't geen de bitt're Nood gebiedt. Vergeet u ouwd gedacht van Priefteren en Vorden En Kooningen, die 't al ten ftryde ontzeggen dorden. Ootmoedigheidt u voeght. ik gae u allen voor. God om wiens aenfehyn juight de Rey van 's Heemels Koor, G My
|
|||||
|
Hierusalem Verwoest.
|
|||||
|
My aengcnacmheid jond, druipt hoonigh op myn lippen:
Dat ik bcvvcegen magh zoo zielelooze klippen Als zyn der vyanden onbuighlyke gemoe'n. ritus. Wie knielt hier needer om 't erlangen haren zoen ?
Doch. Grootmoogende Monarch, wilt met geduldige oorcn
Ons klacht ter zielen uitgeborften doch aenhooren. Wy 't ooverfchot des volx die vallen u te voet, Wy eiflchcn geen genac, maer dat ghy met ons doet Al 't geen wat u behaeght: laet vry uw dienaers ftootcn Haer deegens door ons borft die wy voor u ontblooten: Of datze ons werpen van dces rotzen fcherp en fteyl, En plett'ren ons gebeent', want 't fierven is ons heil, De Dood onstoevlucht, en hacr komft' daer andre menfchen Voor fch rikken, is den trooft, en'tzoetft'daer wy om wenfehen, Om te gcraeken door d'eind'loozc zwarighe'en, En eens ons leer t' ontgaen : of zydy door gebe en, Ontzighclyke Vorft, noch tot genae te neigen, Verzacht de pcencn doch die d'ooverwonnen dreigen. 't Van ouwds beroemd geflacht dat vande Vad'ren daelt < Bynae is uitgerocit, dien lof hebdy behaek: Een handvol blyfter uitgeput van ongenuchten , Die 't leevcn-valt te bangh, die niet doen dan verzuchten : Erbarmd u hacrder, en verfchoontze, o Vorft, althans üic 't loth fpaerdc om te zien den val haers Vaderlands. Titus. Had ghy óxt voorbedacht vermalcdyde Jooden,
En van uw poorten my de fleut'len aengebooden, Als uws ftads grondveft noch haer hooge muuren droegh, Als ik om Siöns kreits noch eerft myn leeger floegh: Ghy ftond noch daer ghy ftond, en van uw fterke wallen En waer de fingel noit teraerden n'eergevallen. Hoe vaekken hebdy met een ingebooren haet Myn kaizerlyke gunft, en goedigheid verfmaed, Als ik u hulde aenbood, en uit een mild onfarmen U zwoer gezamentlyk voor onheil te befchermen: Hoe
|
|||||
|
Treurspel.
Hoe meenighwerven blies ik d'aftocht alzoo ras
Ghy nood leed, als de flryd en dorm opt heetfte was:
Hoe dikmael breidelde ik myn ongetemde benden
Van vreeze datze uw Kerk en Godsdienft zouden fchenden.
Nu komdy fmeekcn. op ftact op. Doch. Ertzmaerfchalk
ach?
Dat wy u quetften oit is laes! al ons beklagh. Titus. Nu 't glas verloopen is nuroeptmen om genade.
Doch. Erbarmt des armen volx al kornet vry wat fpade
Titm. Zoo fpade datter niets voor u te hoopen ftaet.
Doch. Een welgebooren Vorft zich noch erbarmen Iaet.
Titus. Een welgebooren Vorft zoekt 't voordeel vanden lande.
Doch. 't Ontfermen voordeel brengt, geftrêgheidt fchade en fchande,
Titus. 't Ontfermen brengt ook ramp, geftrengheid voordeel toe,
Zoo houtmen 't volk in tucht. Doch. Elk een verwenfcht de roe. Titus. Deboofwicht haet zyn ftraf. Doch. Ons heeft geen ftraf
ontbrooken. De Veldheer heeft zyn leet ten uiterften gewrooken. Titus. Waer mynen doortocht vak daer eiflehen noch te ftaen
Dees muiters tot een les en fpiegelvoor de qua'en. Doch. Die 't fpieglen luft befchouw dit graf vol doode beenen,
Dees omgekeerde Stad, en die verftroide fteenen. . Titus. Licht flaetmen inde wind 't geen zelf men niet en ziet.
Doch. Al zietmen 't niet de Faem meldt watter is gefchiedt.
Titus. De Jooden voor 't gerucht nok eenen voet verzetten.
Doch. 't Is een Godsdienftigh volk dat yvert om zyn wetten.
Titus. Is't yver datmen muit ? Doch. Het acht de vryheidt
weerdt. Titus. Derft hy ook vryheidt die al heeft wat hy begeert.
Den Jooden was 't vergunt haer dorpels te bewoonen, Te leezen haren oegft, en Kooningen te kroonen, En Vorften van haer bloed met purper te bekle'en, En vrank te leeven nae der beftevaxl'ren ze'en: G z Dies
|
||||
|
HlERUSALEM VERWOEST.
|
|||||
|
Dies moeftcnzy den floel van Roomen onderflutten
Met dragelyken tol, daer voor wy haer befchutten
Van allen ooverlafl des woedenden Soldaets:
Jae wie ontwyen dorfl 's Kerx afgekeurde plaets,
Nae d'uitgedrukte wet geprent inzuiv're marmer,
Die brocht zyn vonnis meede, en vond geen lyfs befchermer,
Is dit geen vryheid die't gefpuis vernoegen mägh ?
Veel and're zyn te vre'en, en dragen ons ontzagh:
Maer uw hertnekkigheidt, en niet de zware tollen,
En 's Kaizers flappen moed, die braghten u acn 't hollen:
Ons goedheidt vaek misbruikt u flouter heeft gemaekt.
Doch. Doorluchte Prins 't is waer, ten kan niet zyn mifzaekt:
Doch ooverweeght, dat eerfl door woedende Tyrannen De keetenen van twift, en oproer zyn gefpannen: Noit had de vroome deel aen zulken oovermoedt. Titus. De vroome vaek ontgeld 't quaed dat een boofwicht doet.
Doch. Wie wys is en bera'en die fchiitze van malkander.
Titus. Elk wafcht zich af van 't vuil en fchuift het op een an-
der. Doch. Wie niet handdadigh is aen eenigh quaed beleidt
't Is billyk dat hy flaet op zynonnoozelheidt. Taus, Zoofprcektdequaedftc fchelm. Doch. Men ziet op nie-
mands fpreeken, Men let op yders feit, en al 't geen heeft gebleeken. D'aenftcllers van 't rumoer zyn elk een oopenbaer. Titus. D'handhavers zyn al dood, en die verbergen haer.
Doch. Men houdetdie te goe, de flraffe hun hoofden rake.
Titus. Rechtveerdigheidt die 't meint eifcht oover beiden wrake.
Doch. Uit flechtigheidt is 't vaek dat ymand 't quaed beflemd.
Titus. Al boet hy 't met zyn hals dat fchynt dan niemand vremd.
Doch. Wie 't uit onkunde faelt heeftin dit pleit groot voordeel.
Titus. Zoo groot niet of hy moet uitflaen zyns Rechters oordeel.
Doch. Een oordeel hecht gefmeed op 't aenbeeld vande re'en.
Titus. Een oordeel dat de wet en Kryghfraed field te vre'en.
OVorft
|
|||||
|
Treurspel.
|
||||||||
|
Doch. O vorft vernoeght u met de ft raf alree genoomen,
En die der boozen roth noch verfch is ooverkoomen, Het ooverfchot meed al onfchuldigh is aen 't quaed Daermeede uw Majefteit gequetft is inder daed, Mifgunt niet dat wy hier zieltoogen weinigh dagen, En als een eerlyk lyk Jerufalem beklagen. Titus. Om hier te neft'len ? neen, de kryghfman die't zigh belght
Stact uw uitroeycn duur. Doch. Nuzyn wygantsverdelght. Titus. Zoo gants niet of ons ftond een erger quaed te vreezen.
Doch. Zoo Roome vreeze aenkomt van ouderlopze weezen,
Van Weeuwen uitgefchreit, van Vrouwen Ieevens moe, Van wat ontwapent volx zoo brengen wy ze haer toe, Die uitgemergelt, niet voor hebben, als ons magen, Waerze ergens kenbaer zyn, int koude graf te dragen, En in fpelonkken en fteenrotzen hier ontrent Te huilen fchouw van't light tot dat ons leeven end. Titus. Van luttel zaeds geftroit dat oover is gefchootenr
Waft eenen ryken oeghft. alzoo van weinigh looten Onftaet een boomryk woud. zoo't eerdgeplante veil Beklimt en dekt een muur al is hy hoogh en fteil. De doornen laten niet van nieuws weer aen te groeyen Zoo langh daer wortel blyft, die moflmen cerft uitroeyen. . Doch. Men laet dees woefte plaets van kryghflie wel verzorght.
Titus. 't Miftrouwen geeft meer ruft, en is een vader borght.
Doch. Miftrouwdy die ghy loont ? Tit. Geenzins, maer wel uw
Die altyd woeld en tracht den geenen 't hoofdt te bieden (lieden Die uwen ftaet verdrukt. Doch. Ey wapenloozen hoop Die in u tranen fmilt, en't zughten hebt goed koop , Verheughd u nogh met my, dat d'ooverwinners moeten Voor uw verfchrikken, daer ghy ne'erlight voor haer voeten: Grypt moed, en recht noch op 't vervallen Joodendom, Want Titus ftaet bedeeft, en 't heir ziet nae u om. Titus. Uit d'aflche van een ftad, licht word een zaek verkecken,
Is vaek een brand ontftaen die landen heeft ontileekcn, G 3 Ea
|
||||||||
|
HlERUSALEM VERWOEST.
En ryken met de grond ge-efTem en vernielt:
Geen lichacm achtmen dood zoo langh het is gezielt. Die dikwils op het veld door dooden zyn gercckent Gedenken aen haer lect, verryzen we'er en vvreekcn't. Doch. Verre is de wraek van ons die bloot zyn van ge wey r.
Tuns. De wanhoop ziet niet aen al waer 't een maghtigh heyr,
Zy geeftze dobbel kracht, en helpt we'er op de beenen ' Een deel vervloekt gefpuis, eer 't ymand zoude meenen. Doch. Helaes E'elacrdigh bloed! 't miftrouwen dat ghy hebt
Veroorzaektdatmen trooft, noch blyfchap uit ufchept. Titus. Zyt Jonghvrouw wel gemoedt, en wild ten beften'hoopen,
De Kryghfraed is vergaert. myn tyd is hier verloopen. Verwacht van ons het loth, en denkt het zal wel gaen: Wy breeken morgen op, daer leght uw zaek nae aen. Doch. 't Onreedelyke dier, dat eertyds twee gebroeders
Grondleggers van uw ftaet verfchoonde, en als haer 's moeders
Ontzet en fpeen gebrak opzooghde aen 's Tybers boord
Was reed'lyker als ghy die nae geen fmeeken hoord.
Het klippigh fteengeberght dat hier met doon befpreed leid
Ik tot getuige neem, o Tiras, van uw wreedheid.
Geen kermen heeft hier plaets, en my voorzeidt de Nood
Een flaeffche ballinghfchap, of een benauwde dood.
R E Y van Prkfieren.
Wy Priefterlyke Reyen
(Die voormaels met fchalmeyen Den vierdagh plachten en de Feeften in te wydcn, En ftcedts op Mofes wetten Aendachtelyk te letten, En te vergaren 't folk op haer gezette tyden) Niet hebben acht geflagen, __ En d'onverwachte plagen , En 't voorfpook dat ons daegfyx met verwoefting dreigde: Al gaf God zonder fpreeken Zoo
|
||||
|
Tue v K. s p i i.
. Zoo meenigh helder teeken,
Waer aen 't bleek waerwaens dat de Joodfcheftaet zich neigde, 't Verwoeflen, en venreeden Van d'omgeleegen fteeden, Vol vyers,vol moordgefchreis,vol brands,volbloeds,vol tranen. Vol krytens, en vol zughten, Vol twifts, vol kryghfgerughten, Wou Salem van haer val, en ondergaen vermanen. De ruighgehairde Sterre, Die inde locht van verre Blonk als een Godlyk zweerd recht booven onzen fchcedel, Riep: dat het zweerd van Roomen Ons haefligh op zou' koomen, En treffen jongh en ouwd, ryk, arm, e'el, enoneede]. 't Licht binnen d'beil'ge clrempel, By 't Outaer, en den Tempel, Waer voor de donk're nacht week met zyn bruine vlerken: Hetzwang'reKoebeeil meede, t'En brand gefchikt aireede, 't Lam barende, zocht ons te brengen tot opmerken. De deur met yf're flooten Van klaer meetacl gegooten, Die twintigh mannen al bezweet te grend'len plachten: Waerfchouwde ons Godverachters, Als haer de Tempel wachters Wyd oopen vonden ftaen vaek, en verfcheiden nachten. Het heirkracht veeier volken Dat booven inde wolken Zich leegerde inde locht voor d'ondergangh der Zonnen, Vertoonde ons al de benden Die d'ouwde Stad berenden, En niet aflieten voor zy haddenze gewonnen, 's Nachts als wy bezigh waren Om t'offren op d'Altaren, En
|
||||
|
HlERUSALEM VERWOEST.
En 't heiligh Pinxterfeeft met yver uitermaten
Aendachtelyk te vieren,
Nae d'ooverouw manieren,
Riep ons een ftemme toe: laet ons decs Kerk ver/aten. 't Weeklagen ongewoone Van Ananias zoone:
Wee volk ! wee ftad! wee Kerk! wee wee van allen hoeken■ j Ons uit den flaep niet wekte,
Daer 't als een voorfpel ftrekte,
't Welk aenwees, dat ons God op't ftrengfte zou bezoeken Dit alles flaen wy gade Helaes •' nu 't is te fpade,
Nu Stad en Tempel is een roof der vreemdelingen. O God! ziet eenmael needer,
En trooftet Levi weeder,
Opdat wy uwen lof met juichen moogen zingen. DE VIERDE HANDEL.
TitusV«? Kaizer. Terentius Hopman.
T i T u S de Kaizer. |
||||||
|
y ftaen op ons vertrek, myn afgeftre'en Soldaten
Nae zoo veel oorloghs blyde haer Jeegerplaets ver- taten. Wy laten achter ons een omgeworpen muur,
Een Kooninglyke ftad verdelght met ftael en vuur, Een aerdryk omgewroet, een Kerkhof vet van dooden, Die niemand ftaen t'onzien, ten ware dat der Jooden Verreezen fchimmen ons opkoomen mochten dol Met Fakkeien,gelyk uit Plutoqs duifter hol Opdon-
|
||||||
|
Treu r s p e l.
|
|||||
|
Opdonderen zomtyds d'ontftelde Razernyen,
Als al de weereld voor een anker fchynt te ryen:
Maer dat is zonder zorgh: nochtans aght mynen Raed
Dit oorbacr, datmen tot geruftheidt vanden ftaet
Hier een bezettingh leght vati Kryghflie wel ervaren,
Die onder eenen vooghd 't land hier ontrent bewaren,
Op datter niemand Schans, nogh Slot, nogh veftingh bouw,
Noghvoet kryg, nogh yet quaedts den Roomulynfchen brouw.
Terentius, die vaek de fchild vvaert van myn leeven,
Wanneer ik inden ftryd my had te diep begeeven,
Omfingeld van't gevaer, beleegerd van't gekerm,
Bcflooten van't geweer, daer met geheeven erm
Ghy my te redden wift door fabelen en pyken,
En floeght een wagenborgh van doon, en verfche lyken :
Deeze eere komt u toe: ontfanght, ontfanght van my
Uw wettelyke Prins en Veldheer de vooghdy
Van gans Judea. let met aendaght op uw zaeken,
En wilt in't voordeel van ons Monarchye waeken.
Teren. Aenzienelykc Vorft, ogh of uw Majefteit
Meer nuts genieten moght van myn g'ehoorzaemheidt:
Wy neemen 't arript in dank. uw mildheid is te looven, Die ons verdienten in befoldingh gaet te booven. Verfchoont uw Dienaer niet, die als de Käizer fpreekt Wenfcht te vervullen 't geen aen zynen plight ontbreekt. Titus, Myn thiende bende, die haer oit zoo vroom verweerde,
Gefterkt met nogh meer volx te voet en ook te peerde, Ik tot bewaringh hier te leegeren befloot, Om d'ooverwinningh te verzeek'ren buiten nood, Waerom men heeft verfchoond den muur in't weft geleegen, En't geen daqr aen kleeft: daer het Kryghsvolk vry van reegen, Van hagel, wind en ftorm, en onwc'er fchuilen magh, En herbergh krygen: hebt ghy oover haer 't gezagh: Omhclft de wetten, en wie teegen 't recht derf woelen Doet hem de ftrengigheidt van onze Kryghstught voelen. H Al
|
|||||
|
Hier us al EM Verwoest.
|
|||||
|
Tére. Al wat myn Heer beveelt werd weetens niet verzuimt.
Titus. Geen uitgedreeven Joon geeft hier te woonen ruimt:
Maer andren die haer nae ons zeeden können voegen Vergunt deern akk'ren te bezaeyen en te ploegen, Midts reedelykcn tol 't Ryk in te wilgen, en Dat nicmandander ftaf als onzen fccpter kenn'. Tere. 't ïs; billyk en gegrond, het fteuntop goede reeden,
Titus. Zoo ymand derf beftaen of veilingen , of fteeden
Te flighten, entotzulx yets delveof fpitte of gracf, Die heeft het lyf verbeurt, zyn goed en al zyn haef! Die zaek is van gewight, dus heghtze in uw gedaghten.. Tere. De Prinfe twyffel niet wy hoopen 't te betraghten.
Titus. Uit myn gevangens ik heb duidelyk verftaen
Dat Simon, die ons zoo veel h oons heeft aengedaen, Die fchelm, dien afgereght op zoo veel boeveryen Het oorlogh fpaerde, om zyn verfchulde ftraf te lycn, Zigh onder 't muurwerk houd , 't welk nogh van d'aerde rookt v Met andre diehy nae zyn luft heeft opgeftookt: Neemt aght hier op, en dees flcenhoopen wilt bezetten Met wachters voor een wyl, die op dien boofwicht letten, Op dat hy 't niet ontflip: indien noch 't recht in zwangh By d'Hecmellieden is, dat elk zyn ftraf ontfangh, En peenen geld, en boet zyn grouwelyke ftukken, Hy zal u niet ontgaen. Ter. En of dit wou gelukken, Wat eifcht her recht van hem ? te fneuv'len door de byl ï Titus. Die deughd gebeurt hem niet. dat ghy hem inder yl
My toeftiert wel bevvaertte Roome, daer wy wenfehen Dat hy in ons triumph zy 't fchouwfpcl veeier menlchen, En pynelyk uitbrack zyn Goddelooze ziel, Die fladigh van het eene in't ander quaed vervieL Tere. Schept die verrader flechts in onderaerdfche kuilen
De locht, al gingh hy zigh zoo diep uit anxft verfchuilen Dathy den Tartarus, daer geenen Phebusfchynt Moght hooren loyen, als de Boofheid word'gepynt: Die
|
|||||
|
Treurspel
|
|||||
|
Diefchelm, doorlughtigh Held,myn hand niet zal ontvlieden.
Belieft u yets wat meer ghy hebt maer te gebieden. Ik volge uw Majefteit en doe u uitgeley. Titus. De tyd verloopt, het is hooghnoodigh dat ik fc hey, En vorder onzen toght. ik zie nu wy vertrekken De Kaizerlyke Stad haer zeeven halzen rekken, En uitzien nae het heir, dat waerwaerts het ook veght Alom het veld behoud, enprys en eer inleght. Ik zie de ftaci vande Roomfche burgeryen In volle ruftingh ons ontmoeten met verblyen, Den Tyber zwert van volk. ik zie Vefpafiaen, Myn Broeder, en den Raed by Jovis Tempel ftaen: De Priefteren 't Outaer vo'en, en al de Gooden vieren, En 'tonverwelklyk groen 't hoofd des Verwinners fieren* R e Y vanjoodfche Vrouwen. Front o. Rey van
Staetjonfren.De Dochter Sion, Rey vanjoodfche Vrouwen.
Nu wakker ftapelt (leen. de Nood breit duizend liften.
Deezeaenflaghblyftonsborgh, of d'eerftetreeken miften. O krankke toevlucht! zoo de Kooningen van ouwds ■ Bcdrupt van Balfem, en verladen met veel gouds,
Behangen met de glans van Purper en kleinooden, Opbraeken 't marmor, en opkeeken vanden dooden , Hoe zoud haer quetzen. ach ! maer als 't aldus moetzyn, Dit is de waerheid naeft, en geeft het veinzen fchyn Voor 't ander, wakkert u. metO: van berookte fteencn Een graf voor d'Ydelhcidt, en wilt haer lyk beweenen. Fron. Mars heeft hier uitgeraefl. hy fcheid om elders we'er
Een weederfpannigh Ryk met zyn gevelde fpeer, Met 't weerlight van zyn fchild, en met getooghcn zweerde Te fleghten tot den grond, en boodem toe met deerde. H i Ik
|
|||||
|
m
|
HiERüSALEM' Verwoest
|
||||||
|
Ik koome in 's Kaizers naem, gelaflom zoo terilond
Dees Tcmpelhoeren, die geen uitftel word gejond Te volgen doen het heir dat langer niet magh dralen.' R.V.I-. Help God hy komt om ons, het is om ons te halen.
R.V.S. Steenrotzen beril van een, vak bergen op ons neer'.
Troofl God waer vjughten wy. hier is geen vlughten meer. Fron. Wegh wegh met dit geraes 't is langer hier met fleenen
Nogh kermen niet te doen. R.v.S. Waer wildy met ons heenen ? R.v.l. Wat hcbdy met ons voor l Fro. Voort voort Jodinnen voorr.
Ik doe u geen verilagh, neen, niet een enkel woord, Ghy werd het zelf gewaer. wel waer is uw Vorftinne ? Waeris't hertnekkigh wyf? R.v.S. Wy bidden u uit minne Ogh wyftze ons waerze dwaelt. Fro. 'tlsunietonbewuft. R.v.l.- Wy zyn om harent wil bekommert en ontruft.
R.v.S. Zy droop van onze Rcy vol zughtens, en vol klagen,
Beroit van hoofd en zin,, vërfuft en heel verflagen, En eermen toezagh (want onze oogen waren dik, En rood van fchreyen) zy in eenen oogenblik Was ons gezight ontgacn, en waerwaerts dat wy zonden Haer flem wierd niet gehoort, haer voetfpoor niet gevonden. R.v.l. Verlatene Vorftin, zoo ghy de loght nogh fchept,
Meld d'oorzaek waeroro datge ons dus begceven hebt: '- Want zooder hoop was om uw zélven te verdecken Wy hadden t' zamen wel dit ongeval ontweeken s ; Geen klip zoo yflyk fleil, geen afgrond is zoo naer,
Vol flangen, vol gedierte, of'tuiterflc gevacr, Hadde ons doen klimmen, en opklaveren en dalen : Of hcbdy voor den tyd uw doodfchuldgaen betalen, En zydy van een rotz gefneuvelt op een ftcen, Die gants verplettert heeft 't albafter van uw le'en, Zoo wilt door eenigh fpook of teeken dogh gehengen Dat wy u vinden, en met rouw ter aerden brengen. Fron. Hoe luide het jongil beklagh ? hoe droegze haer alfze fchied?
R.v.S. Van droefheid uitgeput, verwonnen yan yerdriet,
Zal
|
|||||||
|
Treurspel.
|
|||||
|
Zal ik dan, fprakze, die gevallen ben in handen
Van d'onbefneeden, zyn haer fchouwfpel t' mynder fchanden ?
Zal ik die een Vorftin der volken ben geweefl
Verftrekken een flavin van die ons heeft gevreeft >
Zal ik verfchooven gaen in ballinghfchap vol fmerten
Myn ramp in eeten ? en al (leeds met droever herten
Ophalen mynen val ? en den voorleeden ftaet
Gaen vergelyken met ons teegenwoordigh quaed ?
Nogh zoo niet. naulyx was het kermen vande lippen
Of wy verlooren haer ontrent die fcherpe klippen.
R.v.1. Hy gaetze zoeken. R. v.S. Ogh of dit gelukken wou,
Dat wy 't lyfberghden van ons welgebooren Vrouwr Int uiterftegevaer voor 't uroeden der Tyrannen: Wie weet wat uitheemfch bloed eens met haer aen moght fpan- En geeven zigh te velde, om 't ooverfchot der Joon (nen, Tc ftellen in haer ftoel, en Kooninghlyken Troon:
Wie weet van waer ons God moght een Verlofler wekken, Die eenen Cyrus zoude, of and'ren Mofes ftrekken. Of braven Gedeon, of trotzen Jofua, Of ftoutcn David tot verzettingh van ons feha. R.v.1. StaetjonfTrenzwyght hy keert met oover winners treeden r
G ezwollen om zyn hoofd van toorne , en gants t'onvreeden, , Met dreigende oogen fpoed hyt'onfwaert zyncn gangh. Jehova flaet ons by. w at wórd my't herte bangh. Moord! moord ! hy trekt 't geweer, ik tril, ik beef, ik ziddcr. ',,' R.v.S. Genade, o ouwd Romein! R.v.1. Genade, o eedel Riddert
Wat is 't dat u ontfteld ? wat is 't dat ghy begaet ? Wat eer is 't dat ghy dees verdrukte V rouwen flaet > Een troofteloozcn hoop. tert liever uws gelyken. Gaet uwen vyand toe zoo zal uw vroomheidt blyken: Hier haeldy enkel fchand. laet zinkken uwen moedt. Wat is 't dat u ontzet, en heftigh woeden doet ? Wat eifchty zoo verftoort ? agh wilt dogh wat bedaren. r ren. Dat ghyze daedlyk meld. R,vJ. Men zal't u openbaren.
H 3 Als
|
|||||
|
"HfERUSALEM VERWOEST.
|
|||||
|
Ms 't ymmerszoo moetzyn. aenhoort flechts met geduld.
Aen haer rampzaligh einde, en dood heeft niemand fchuld Als zy, die alze droef haer handen had gewrongen, En't aenzight opgekrabt is van een rotz gefprongen Met fchrikkelyk gehuil, 't welk drymael heeft geverght Den galm die wroont in dit omliggende geberght: Wy volghden haren fprongh met uitgekreeten oogen, Maer wie hadonbezwymt van't hoogeaenfchouwen crïoogen Een lichaem, welx geftalt was vanden z waren val Gants uitgewifcht. o Vrouwe! o rotzc ! o bergh ! o dal! Fron. Dat riekt nae fchelmery. denkt nimmermeer met liegen
Een afgereght Romein als ik ben te bedriegen. Ziet voor u wat ghy doet. R.v.S. Wy bidden u gelooft. Fron. Waer is het lichaem ? flux. R.v.l. Wat lichaem i dat berooft
Van zyn gedaente is gants verplet in al zyn deelen ? Fron. Wyft my 't verplette, voort, en paft op myn beveelen ?
R.v.S. Wy quamen als zy lagh gevallen nae bene'en,
En hieven 't zielloos lyf op vande koude fleen, En groeven't inder yl daer zelden ymand wandelt, Van vreeze datze niet wierd nae haer dood miihandelt: Die eer gebeurde haer noch, dat wy de graffté wat Verheerlykten met puin van ons verbrande Stad, Met heele en halve fleen, op datter eenigh teeken Moght bly ven alfrnen van haer einde quam te fpreeken. frön. Waer is de plaetfe flux ? R.v:S. Wy bidden u betoont
Eerbiedigheidt den doon, haer flerflykheidt verfchoont, Nogh 't lichaem niet onteert van deeze, die cylafy Gefneuveltdeerlyk, wierd begraven zonder flafy. Fron. Het lichaem zal ik zien, ftaet op uw hoede nogh,
Want'vindc ik dit als 't eerfle onwaerhcidt en bedrogh, Elet zal u rouwen. R.v.S. Och befnoeit die booze lüften, En die zoo lieflyk flaept laet inden grave ruften. Wat zydy voor een volk, die na genomen ftraf Een doode romp vervolght, en wreekt u aen een graf? Wat
|
|||||
|
T R E ü R S P Et.
|
|||||
|
Wat komt u aen ? ghy valt aen 't fchenden* en aen 'rbreeken
Van onzen timmer, ach! den Heemel zal het wreeken, Dat als een dullen hond ghy fchuimbekt, fchend, cnbyt 't Geen heiligh is, en tot een eerlyk lyk gewyd. Wee ons hy luiftert niet. zyn wreedheid heeft geen ooren. Beft doen wy reghte bieghte, en melden 't van te vooren Eer dat hy 't al verwoefte, en in zyn dolligheidt, Tot wraeke van't bedrogh ons dobb'le ftraf bereidt. Vroom Kryghfman, ftaet wat ftil, en willet ons vergeeven, Wy zyn uit hooge nood, en anxft hier toe gedreeven. De zinnen lyden laft, komt volghtme, want hier by De dochter Sion met een Jonffer twee of dry Schuilt in het hol des berghs. Komt uit 't is al verlooren. Uw volk heeft uverra'en, Prinfefle welgebooren , Den aenflagh is ontdekt, komt weederom in't light. Vcrheught uw vyand met een treurigh aengezight. Hy lacht in ons verderf, komt uit, en wilt niet fchroomen: Zulx is voor deezen ook een Kooningh ooverkoomen, Die Salcms fceptcr droegh, en met benauwder ziel Ontvliende in handen nogh van Nimrots naczaet viel: Die voor hem fneuv'len zagh de vrughten van zyn lenden, En rooft van 't licht berooft, zyn leeven pynlyk enden In eenen duift'ren nacht, in een ongaftvry land. Dit is de geene die ons oover zee en zand Vervoeren zal. indien ghy meer vermooghd met kermen Als wylie, vak hem aen, en brenght hem tot ontfermen. Doch. Ervaren oorlooghfman, nae't woeden des foldaets Had vaek beleeftheid by den Ooverwinnerplaets, Die vroom was, en geen roem zoght met een afgeftreeden Onweerbaer hoopken volx ftyf op den nek te treeden: Omhelft dogh deeze deughd, en leent een lydzaemoor Aen uw gevangens, zeght, wat hebdy met ons voor ? Wat lyden gaenwy aen? Fro. Ghy moetterftond na Roome' Ons zeegefeeft tendienft, het is zoo voorgenoomen: Mem
|
|||||
|
HlERUSALEM VERWOEST.
|
|||||
|
Men zal u, om wiens wil geplenght is zoo veel bloedts,
Gevleugelt volgen doen de Kaizerlyke koets, Met uwen ganfchen Rey, met duizend Jongelingen, . Dan mooghdy zoo 't u lufl; uw Tempeldeuntjens zingen:
Als ghy de vaten, en al 't goud, en zilverwerk, En 't Priefterlyk Tapyt, de glori van uw Kerk, De goude kandelaer, en tafel op een wagen Ziet zeegenryk tentoon voor yder ommedragen. Doch. Veel eer als zulx gebeurt zal God op myn gefchreeuw
Doenkoomen op den wegh een Tyger, ofeen Leeuw, Die ons verflinden zal, en tot het been toe knagen, Ën met zyn ingewand in zynen fchuiihoek dragen: • Veel eer als dat gebeurt, zal 't God zigh trekken aen, En ons, of u gezwind met zynen blixem flaen : Veel eer als dat gefchied, eer dat ghy vreughd zult rapen In onzen ondergangh, eer werden wy verfchapen, En trekken aen 't geftak van een onreedelyk beeft, Eer fcheuren wy ons kleed, en fchenden uwe Feeft. Frm. Ghy queld u te vergeefs, wy fchrikken voor geen dreigen,
Uw roepen geld hier nier. ghy hebtu lyf niet eigen. Ghy moet meede oover Zee: dus maekt uw hert geen pyn, En zak ons dienftmaeghd 's daeghs, des naghts ons boeifchap zyn &V.S. Agh moeder Sion, helpt, wy zygen neer ter aerdenj
Waer toe of wy de bloem van onze jeughd bewaerdeji Op een goed huwelyk ? om nacmaels tot gerief Te dienen een fchavuyt een eerloos hangedicf ? Om zyn flavin te zyn ? om hem te laten dry ven Zyn booze moètwil met ons noit gerepte lyven ? Ons kuiflieid noit bevlekt ? ons witte zuiverheidt i Wat bruiloft hebben wy ons zelfs niet toegeleidt: Zal nu een Roffiaen van 't lyf de gordels rukken, En d'onverwelkteroos van onze Maeghdom plukken ? God moetet zyn geklaeghc. R.v.l. En zullen wy althans Den moordenaers, en beuls van ons getrouwe mans Ver--
|
|||||
|
Treuïspel.
|
|||||
|
Verftrekken tot een proye, en zulke fchelms verwerven,
En hun believen en omhelzen met onze ermen,
En dulden datzc met haer lippen ongezond
Ons kaeken drukken, en't koorael van onze mond.
Geenfins, wy zullen voor't opdagen vande morgen
Haer 't hoofd omwringen, en in deerfte flaep verworgen.
Fron, 't Is langh genoegh gedraelt. volght daer ik u geley.
Ons heirkraght ghy verlet, men acht hier geen gefchrey. Doch. Wy volgen, gaet flechts voor. vergunt ons nogh die zee
Dat wy ons klaghte doen, en zeggen onderweegen Het Vaderland adieu, bedrukte vanght dan aen , En neemt uw affcheidt, want dctyd eifcht dat wy gaen. Rey vanjoodinnen,
Ghy onlanghs heerlyk,
Maer nu o deerlyk Jerufalem hoord ons geklach. Wv neemen oorlof, ach ach ach ach ! Gezangh en Cyther,
Staf, Kroon en Myter, Geftoëlt'dat noit zyn weergae zagh: Wy neemen oorlof, ach ach ach ach! Ghy praghtige hooven,
Die trotz nae booven Reeft, daer de Stad op 't hooghfle lagh: Wy neemen oorlof, ach ach ach ach ! Volkryke ftraten,
Die nu verlaten Zyt op het fchoonfte vande dagh:
Wy neemen oorlof, ach ach ach ach! Verheevcn daeken
Vernielt door 'tblaeken Van 'svyands tortzen oon verdragh Wy neeruen oorlof, ach ach ach ach! ï _ Ghy
|
|||||
|
HlERUSALEM VERWOEST,
Ghy hooge poorten
Waer in verhoort, en Gevonnift elk te worden plagh : Wy neemen oorlof ach ach ach ach! Gewyde graven
Vandiedefïaven, En Scepters droegen met ontzagh : Wy neemen oorloof, ach ach ach ach ! Befpiende toornen,
Waer uit met hoornen Men maekte vande flryd gewach : Wy neemen oerlof, ach ach ach ach! Ghy trotze muuren,
Die niet yerduuren En mocht der Heid'nen {lormbokdogh:
Wy neemen oorlof, ogh ogh ogh ogh j O Kerk der Kerken,
Waer aen men merken Moght Jacobs y ver oon bedrogh ï Wy neemen oorlof, ogh ogh ogh ogh l Daer God zyn zeegen
Uitbreide in't pleegen Van d'heil'ge die hier gefchach t Wy neemen oorlof, ach ach ach ach! Dacr bly van zinnen
De Cherubinnen Elk min'lyk groeten met een lach:
Wy neemen oorlof, ach ach ach ach > Daer Levys (lamme
Met zuiv're vlamme Op 't Oötcr 't offer finpoken de': Wy neemen oorlof, wee onzer wee! O vloer
|
||||
|
Treu r. s p e l.
|
|||||
|
O vloer bevoolen
's Hooghpriefters zooien, Daer eenen Phenix nam zyn fte': Wy neemen oorlof, wee onzer wee! Daer d'Ark behoede
Aarons roede, Het Man', en Mofes Tafel me':
Wy neemen oorlof, wee onzer wee! Verflagen Helden,
Die moft ontgelden 's Kryghs toorne, en boeten het gelach; Wy neemen oorlof, ach ach ach ach! Verlofte Moeders,
Die niet bedroevers Zaeght als uw teepels droogh van zogh.
Wy neemen oorlof, ogh ogh ogh ogh! Die in uwe ermen
't Kind hoorde kermen, En geeven zynen doodfnak nogh: Wy neemen oorlof, ogh ogh ogh ogh ! Verwoede fleenen,
Verftroide beenen Vleefch dat verftrekt der dieren aes: Wy neemen oorlof, helaes helaes! Verleide zielen,
Die hielpt vernielen Uw ouwde flad, en ftreed zoo dwaes: Wy neemen oorlof, helaes helaes! Kelders en kuilen,
Daer voortaen d'Uilen Haer laten hooren met geraes: Wy neemen oorlof, helaes helaes! I %
|
|||||
|
HlERUSALEM VERWOEST.
DE VYFDE EN LESTE HANDEL.
Terentius Simeon R e y van
Chrijlenen. Gabriel. Terentius.
|
|||||||||||
|
IE maekt u ftout zoo vroegh dees velden te be-
fpieden? |
|||||||||||
|
Sïmeo.
|
Verfpieders zyn wy niet och neen, maer vroo-
|
||||||||||
|
me lieden,
G enadigh Landt vooght, wy zyn Chriftenen gedoopt
Een vreedzaem volk, dat fteeds op Jefus Chriftus hoopt Die zielen Heiland: dien de Goddelooze Joodcn Zoo fchelms betighten, en zoo fchandelyken dooden ? Wy gangers in zyn fpoor, om zynen naem verfmaed, Te ftrengh van haer vervolght, en tot in 't graf gehaet, Voor 't jongfte Paefchfeeft hier nogh aen ons heerdfte zaten: Maer door het fpooken van d Aufonifche Soldaten, Die 't al afliepen, als vaft d'een aen d'ander ftad Van haer beklommen de bebloede ne'erlaegh had, En 't yftyk moordgefchrey dat herwaerts inde toppen Der hooge bergen klonk van Afcalon, van Joppen, Van Ptolemaïde, Jotapa, Taricheen, Aphaca, Garizim, 't plat land der Idumeen, En andre plekken: wy bedught voor Salems plagen, Die Davids zoon voorzey, die veele koomen zagen, En druppen onverziens op dit halftarrigh zaed, Dees muuren vlooden nae de Goddelyke raed Die ons Meffjas gaf, en bleeven zoö verhoolen Te Pella. öu de Stad Üght gants vergaen tot koobn En
|
|||||||||||
|
TlEülSFEL
|
|||||
|
En afTche Koomen wy, een ongewapent volk,
't Verwoeft Jerufalem bezien: ofnogh de kolk, Of eenigh teeken van ons heerdilé was te vinden, Of koud gebeente van ons onbegraven vrinden: Vermidts wy hoorden 't heir op zyn vertrekken ftond. Dit weinige Eedel Heer ons arme Pelgrims jond. Ter. Uw antwoord my vernoeght. gaet heenen zonder vragen
Uw dorpels zoekt, begraeft uwe onbegraven magen, En zoo de Nood u drukt, keert van't geberghte we'eï, Enflaet u metter woon hier veilighlykenneer, Bezait dit akkerland, plant wyngaerd, bouwter hutten, En uwen Chriftus dient wy zullen u befchutten, En al die 't Joods geflaght niet godloos hangen aen Ons zullen wilkom zyn, 't land zal haer oopcn flaen. Rey. Helaes ! wat merkken wy hier al veranderingen.
Helaes! Jerufalem, ons fchynen alle dingen Vergaen met uw^en val. wat Scyth, wat wreede Parth Die hier voorby gaet, moet met een meedogend hart Niet aenzien dat geweld vernielt met ftael en vuurwerk, En geeven een gehuil op 't omgeflorte muurwerk, Op 't puin en d'aflche, die d'uitheemfehen houd bedeeft, En tuight hoedanigh is haer heerlykheid geweefL O God! wat ziedy niet al aen met alziende oogen. Wie zal hier oover recht uw oordeel vaten moogen. Gahr. Ghy Chriften Pelgrims, die hier dut en vreefl: geen leet
Van d'Engel Gabriel dies 's Heemels vloer betreed: ' Die d'heil'ge Moedermaeghd boodfchapte van te vooren Hoe zy van God was tot een Moeder Gods verkooren Ik zal 't ontvouwen, en voor u ontfluiten al 't Geen aen te merken flaet in Ifr' els droeven val, Met aendaght daer op let, en u geenfins verwondert. Dat ghy hier ziet vertre'en, verbrand, geblaekt, geplondert Den Priefterlyken ftoel korts vol van Majefteit, Den K.ooninghlykenThroon, de praght en heerlykheidt I 3 Des
|
|||||
|
HlERUSALEM VERWOEST.
Des grootenSalomons: dat ghy met ftael met vlammen,
En honger ziet verdelght de welgebooren Stammen:
Die alle volk te fpyt, en d'Engelen te trots,
Uitblonkkcn in't geberght gelyk eenglori Gods:
Want daer in is vervult, 't geen voormaels u in Perfen
Heeft Daniel voorzeid met zyn droomkondige herflen,
Te weeten: dat het volk eens Vorfïs gewapent fterk
Uitroejen zou de Stad, het volk, en d'heil'ghe Kerk,
En fchorffen 't ofPren, en zyn valfche Godsdienft (lighten
Daer booven d'Arke 't goud des Cherubs plagh te lighten :
Ghelyk Meffias ook gcfpelt heeft zoo perfect,
Als hy de ftralen van zyn Godheidt hieldt bedekt,
En van d'Olyf bergh zagh het heir de Stad verraflen,
Den Tempel branJen, en't verwoede Roome plaftèn,
En met d'hoefyfers van haer henghften ftaen in't bloed.
Wie niet halftarrigh blyft kan hier door in't gemoed
Zigh ook verzeek'ren, dat nae aller Heil gen wenfchen
Verfcheenen is den Held en Heiland aller menfchen ,
De Silo groot van maght: vermits men ziet ontrukt
Den Jooden haren ftaf, en haren Staet verdrukt,
Jae tot den grond vernielt: gelyk zulx elk gegeeven
ïs tot een teeken van d'Oudvader zat van leeven,
Die God zoo langh aen zyn beloften hieldt verfchuldt
Tot dat hy Juda zagh ontfceptert, en onthult
Van zyncn hoofdband, en ontkleed van zyn gewaden,
En't volk Gods d'aerdfche weelde, en heerlykheidt verfmaden,
Zoo haeft als het vernam, hoe Davids Codes zoon
Om leegh af breeken liet den weereldlyken throon,
Een ongeachte prael, indienze wierd geleeken
By 's Hcemels glori, daer hy zit om uit te fteekcn
Verr' booven al de praght der Kooningen, die oit
Hier lagen ooverhoop, en vogbten haer beroit. '
Wat Chriften iflèr, die nu vo'en zal zyn gedaghten
Met zulke verkens draf, en op een Heiland waghten
|
||||
|
Treurspel.
Die aerdfche kroonen droit ? die throonen bout int flyk:
Die nauw bepaelt is met een engh verganghlyke ryk:
Die pronkt met daven die inwendigh vad verrotten:
Die purper draeght dat opgeknaeght word vande motten,
Datzynen glans vergeet, en haeft zyn luider derft >
Ghy huifgenooten Gods, die hier beneeden zwerft ,
Gewidelyk, al waer uw erf het Ryk van Meeden,
Schoon Perfen waer u leen, en Nimrots grootedeeden
Uw loth, fchoon of al 't ood voor u op 't aenzight viel:
'T waer nogh een kranke trood verworven voorde ziel:
Al blonk uw lichaem als een Zon, die zat van dralen
Op haren middagh bralt, eer zy gaet neederdalen:
Wat moghtet baten, als een langh gevreefde doodt
Op't on verziend' voor u deeze aerdfche glori floot.
Laet dan de dwazen gaen brageeren en hoogh roemen
In dingen, die fleghts zyn verwelkelyke bloemen :
Vlieght ghy uit d'ydelheidt nae booven van bene'en:
Klimt op daer Jefus word van d'Eng'len aengebe'en:
Daer 't heirfchaer nimmer moe, met juichen, en met fpringcn
Droomt nergens anders af als van hem lof te zingen:
Daer d'Ouderlingen op hacr herpen kundigh flaen:
Daer alle tortzen, daer cle derren, Zon, en Maen,
Zyn enkel duidernis, ten opzien van den gecnen
Die 't end'loos Rond vervuld, en niet laet onbefcheencn:
Daer 't nieuw Jerufalem heeft gants een ander fchyn:
Daer al de ftraten goud, de poorten pccrlen zyn:
Daer 's Dryhcidts Majedeit verdrekt acn alle kanten
Der Heemel-lieden Rerk: daer alle diamanten
Verliezen haren glans: daer God zigh mackt gemeen ,
En duizendtjaren zyn als onzer daagen een.
Wie zal nu twyfTIeri dat de wet met al haer feeden,
'T wierooken. 't daghen, en 't opofferen der beeden ,
De reinigingen, en wat diend daer meer acn kleeft :
Is donkerheidt, by 't geen dat fchoondcr luider heeft ?
Wie
|
||||
|
HlER.USALEM VERWOEST
|
|||||
|
Wie zal de fchaduwen omhelzen voor de waerheidt ?
Of kiezen Mofes glans voor Chriflus gulde klaerheidt ?
Die blonk op Thabor van zyn voorhoofd als een zon:
Wie Levi aenzien voor den tweeden Aaron ?
Die in een fchoond.er Koorgact ftorten zyngebceden
Als oit Hooghpriefter, die hier wierookte bcneeden
In 't heilighdom, dat nu gebrooken en gefchend
Elk raed dat hy 't gemoed nae 's Heemels kerken wend:
Van derwaerts Jefus 't mann' laet reegenen by vlagen,
Veel zoeter als de broon die op de tafel lagen
Voor 't Priefterlyk geflaght: van derwaerts elk bereit
Is fpyze die de ziel toebrenght onfterflykheidt.
O Bruit van mynen Vorft, verkoorene Gemeente,
Keert vry uw aengezight van 't vlammigh borftgefteente,
Daer uwen Phenix me' gingh brallen eens om 't jaer,
Als ofhy niet meer menfeh, maer gants vergoodet waer :
Die glanflèn zyn geblufcht waerom ghy flond verwondert,
Die dienflen hebben uit: ziet Levi eens geplonclert
Zoo naekt ftaen zonder kleed, en treuren om den fchat,
En 't goud, dat Ifraè'1 zyn Kerk geheiiight had.
Zoo ghy een Priefter zoekt verfmaed dit driftigh Eyland,
Gaet nae de fterren toe, daer vindy uwen Heiland,
Niet opgeümukt met zyde, of wormgefpinfel, neen,
Zyn kleed is enkel licht van booven tot bene'en.
Ziet wat een ronde kringh van louter vlam, en dralen
Omzweeft zyn Majefteit. ey ziet eens needer dalen
De zoete Cherubyns, en Seraphynen om
't Schoon aenfchyn door te zien van 's Heemels Bruidegom:
Zy lonkken lodderlyk, en blyven op hem ftaren:
Volght haren voorgangh: laet de doode Priefters varen,
Eti ruften in het graf: leent niet meer Mofes mond
Maer Chrifhis lippen 't oor: omhelfl; het nieuw Verbond
Vermengt geen goud met lood. waerdcert het beeld geringer
Als 't leeven daer 't op heeft geweezen niet de yinger.
Dit
|
|||||
|
Treurspe l.
Die treurfpel dat hier is gefpeelt zoo bloedigh langh,
En nu bcflooten met der Ioodcn ondergang,
U Gods rechtveerdigheid en ftr-enghcid uit gaet drukken ,
Die wraekc neemt van 't quaed, en alle booze (lukken,
En tot waerfchouwingh van een ygelyk perfoon
Stelt als een baekken dit verdelght geflacht ten toon:
Gelyk de Rechters op het galgeveld de boeven,
Die oovergeeven vaek haer Ouwderen bedroeven,
Iae een geheele Stad: brandftighters, en verra'crs,
Straetfchenders, dieven, en vervloekte moordenaers,
Met knodze, vuur, en ftael, met koorden en met ftroppen,
Raeybraeken, worgen, flaen, ophangen, branden, koppen.
En weegen op de ftraf nae elx begangen feit:
De plaetze van 't gereght geeft een afgryflykhcidt
Den reizigers, wanneer zy palen, raden, galgen,
En kruiiTèn zien van verr', die haer het hert doen walgen
Van d'eifièlyke flank, en 't acnzicht al verfchrikt
Afwenden van 't geboeft', dat d'oogen uitgepikt
En halfgegeeten, fpyft den Kraeyen en den Raven,
En d'Arenden, die in haer ingewand begraven
't Verfchrookte menfchen vleefch, verdort en zwert gebracn,
Een vette buit waer op dees Dieren leedigh gacn.
De Joon van mifdaed in haer knagende gewceten
Vaek wierden oovertuight, wanneer zy Gods Propheetcn
Verpletterden met fteen, en blixemden haer 't hoofd.
Maer ogh! hoe was dat volk van 't Heemcis licht berooft,
Als zy ophoopten nogh d'afgryilèlyke zonden,
En 't onbefmette Lam zoo bits nae 't leeven ftonden:
Hoe was al 't helfche Spook ontkeetent op die dagh,
Als God zyn lieffte Zoon zoo bloedigh fterven zagh:
Die ftrengh gebonden, en geflagen, enbefpoogen,
Gerukt wierd, en geplukt, gefleept, en voortgetoogen:
Die naekt ten toon geftelt eens yeders gaepfpel v/as:
Doen 't al kruifl kruifl hem, riep, en hfl ons Barrahas,
K , Zyn
|
||||
|
Hierusalem V-e.r.woest.
'Zyn bloed'zyop ons hrein ? doen hy vanfchreyen moede
Zyn borft gcmarmcrt, cn geftreept zagh van de roede: Doen hy in 't Richthuis drocgh het purper tot zyn hoon: Gefceptcrtmet een riet, gcmytert met een kroon Van fcherpe doornen, die het Kryghfvolk om zyn herflèn Gingh vleghten, en verwoed om zyn hoofdflapen perflèn, Dat een flaghreegen van roo druppelen al meer Droop langs zyn voorhoofd, en zyn heiligh aenfchyn ne'er: Aldus mifmaekt, moft hy met pynelyke gangen 'Thout dragen daermen hem gefpalkt korts aen zou hangen : O wreedheidt ongehoord ! zoo wierd hy als een guit Gedoemt ten galgenbergh, enmolt ter poorten uit. Hem volghde een droeve Rey van Vrouwen, en van Maegden, Die gaende floegen voor haer hortten, en beklaeghden Den heiligen Propheet, die door de ganfche Stad Veel krankken oon artzny van 't bed geholpen had. Indien nogh 't loos gebroed zyn ftraf had willen keeren, Zy wierd hun klacr gefpeld zelf van de mond des Heeren, Diezigh omwende, en riep: helaes! bedrukte Rey, Wat weendy oover my, maekt eer een veldgefchrey, En uwen val beklaeght: want ziet ik zie genaeken De fakkel die uw Stad verbranden zal en blaeken: Dan zalmen roepen: o gelukkigh is die geen, Die noit onnoozel vrucht zagh hangen aen haer fpeen: O drymael zaligh die noit blyde moeder waren , Diens buiken nimmer zyn geflonkken nae het baren. Zoo fpreekende, genaekte hy 't Heidenfche Geright, T vervloekte Golgotha dat wit van fcheedels light. Hier moft hy naekt aen 't hout gehecht, te fchendigh lyden Twee Moorders, die hy zagh gekruid op beide zyden: Hier wierp de Kryghf-Knecht om zyn kleederen hetlóth: Hier bad hy voor zyn beuls, en wierd van nieuws befpot: Met galle en eek gclaeft. hier zagh hy 't handenwringen Zyiis Moeders, en een zweerd haer droeve ziel doordringen: Hier
|
||||
|
T R E-ü R S PÏ.1.' .
Hier fchreide hy: Godwaerom verket ghy uwen Zoon 7 (throon;
Dat zynen moordfehreeuw klonk in 's Heemels hooghftcn
Wy zagen hem terftond den leftcn doodfnak geeven,
En droegen flux zyn ziel in 't vroolyk eeuwigh leeven ,
In 't lieflyk Paradys van derwaerts zaghze neer,
En zagh 't verlaten vleefch doorfleeken met een fpeer :
De Zonne gaen te rugh : de fierlyke tapyten,
Des Tempels fcheuren, en van zelf aen ftukken ryten:
Het aerdryk zidd'ren, en de Dood haer yf 'ren (laf
Verworpen, als de doon opkeeken uit het graf.
O Chriften Schare laet zyn droevighlydenbreeken
Uw fteenen hert, en denkt of God om zigh te w reeken
Van 't goddeloos geflaght niet dobbel oorzaek heeft,
Wanneer 't zyn goedheidt zoo ondankbaer wecderftreeft:
Dus fpiegelt u, en vreell, eer ghy me' word verftooten:
Want heeft hy niet verfchoont naturelyke lootcn,
Veel minder ongequetft die van zyn blixems blyft,.
Die teegen de natuur den boom is ingclyft:
Of zydy Jacobs zaed, zoekt geenen roem te halen
Voor God, om dat uw ftam van Abram komt te dalen:
Om dat ghy zyt befne'en : nogh fteunt niet op de Wet:
Maer door 't geloove uw hoope op Jefus Chriftus zet.
In dees verftooringe, en befchreyelyke ellende,
Als in een tafereel, ook aller dingen ende
Word leevende afgemaelt, en naekt geftelt ten toon,
Dat niets blinkt hier benc'en zoo heerlyk, nogh zoo fchoon,
Zoo fterk,zoo groot,zoo trotz,zoo praghtig,nogh zoohciügh,
Dat voor een fnel verderf zigh kan befchutten veiligh.
Ziet vry Jerufalcm eens met opmerken aen:
Ghy ziet de weereld met haer vellen ondergaen,
En niets gefchapèn dat in eeuwigheidt zal duuren.
Laet alle Steeden prat, en ftout zyn op haer muuren,
Waghttoornen, poorten, en bolwerken Heemelhoogh,
Valbruggen, yzerwerk, en srachtcn nimmer droogh:
K z Wat
|
||||
|
HiERüSALEM Verwoest.
|
|||||
|
Wat magh het baten, als de jonghfte dagh der dagen
Komt fleuren 's weerelds Feeft met aiderhande plagen > Als God zigh ruft ten ftryd, en datmen 't Chriflendom Als in flaghoorde vind tvveefpaltigh flaen alom, Ryk tcegen Ryk gekant, en dat d'hoofdfloffen fluiten Nature in haren loop, engaen hacr ampt te buiten ï Wanneer d'onzuiv're loèht een fnelle pefl verwekt, Het Kerkhof meft, en 't land aifïns met dooden dekt > Wanneer de Zee verlaet haer palen niet om temmen, Te lande berfl, en briefcht, en op de baren zwemmen . De menfehen doet, en 't vee > wanneer het aerdryk beeft, En uit den afgrond loit, en een gehuil opgeeft, En hoogc Klippen fcheurt, en ooverflulpt met Rotzen De Ste'en, die hangende aen 't gebergte elk wilden trotzen ? Wanneer den Heemel derft zyn blinkende geflalt, Zyn Sterren ftroit, de Maen haer zilv'rc pruik ontvalt, De Zon zyn gouden huive, en dat met groot vergrammen Den JLther uitberft, en de weereldfield in vlammen ? Dan zal de Reye der Aertz Eng'len dalen af, En met bazuingeklangh verwekken uit het graf, En dagen voor 't gericht de dooden lange ontflapen, En zamelen 't gebeent': de baren zullen gapen, En braeken ly ven uit die fchuurden haren grond, En die verzwolgen zyn van vifïchen groot van mond. Het aerdryk zal zyn doon, de Zee haer lyken geeven, En Adam al zyn zaed zien voor hem flaen, en leesien. De Cefars zullen uit haer tomben heemelwaert Een grooter Cefar zien, en vluchten al vervaert Voor zyn flrengh aengezicht de Vorften eiflyk huilen : Ach bergen valt op ons I verfteckt ons helfche kuilen 1 Ons fcepters hebben uit, ons glori heeft gcdaen: Wat vierfchaer fpantmen hier: wie kan voor hem beflaen. 't Gedacht der looden met vervvonderingh zal fpreeken: Dit 's hy wiens zyde met een yzer wiérd doorftceken: |
|||||
|
Treurspel.
Dit is hy die betrad de dorpels van ons huis,
En hingh op Golgothagedoèmt, en ftorfaen 't Kruis:
Waer bergen wy ons ziele! het dun getal der vröomen,
Dat Ghriftus door 't geloove heeft vrolyk aengenoomen,
En 's weerelds pracht verfmaed, en had om zynen Naem
Nogh fchat, nogh borgerfchap, nogh ftaet, nogh lof, nogh faem,
Maer ramp, en teegenfpoed: ja vvierd vaek vander eerden
Vcrdelght van felle beuls met koorden, vuur, en zweerden:
Dat Chriften hoopken zal ter rechterhand vooraen
Geplaetft zyn lichten blyde op zynen Heiland flaen,
En vliegen Heemelwaert nae booven, als 't zal hooren
Die vrcughdenryke Stem: Komt hier myn uitverkooren ■
En met een Feeftgewaed omgord van enkel Zon
Verzeilen gaen om hoogh den tweeden Salomon:
Die om elk nae verdiend zyn vonnis uit te meeten,
Is op geen Stoel van goud, en elpenbeen gezeeten,
Maer inde wolken bralt, met grooter Majefteit
Als Efaias zagh voorheen Gods heerlykheidt:
Bralt zegge ik op een Throon, die vande Serapphyflen
Gedragen, niet en doet als blixemen en fchynen,
En werpen ftrael op ftrael. ziet hoe verbaeft voor hem
De Goddelooze vli'en dees donderende Stem :
Vervloekte gaet van my f 't berouw komt hiet te fpadc:
Geen aflaet geeftmen hier: hier fchenkt God geen genade:
Ziet hoc al 't Helfche Spook met zeldzaem gekrioel
Met zynen pekftok ftouwt de Zielen inden Poel.
Ziet hoc Beêlfebub zyn kerkers en zyn hooien
Met zwavel propt, en met onleflchelyke kooien,
En pynt de naekten met een endeloozc dood:
Tcrwyl de Chriften Rcy in Abrams zachte fchoot
Gewenfchte ruft geniet, en inden Paradyze
't Verborgen Manna fmaekt, en nut derEng'len fpyze.
Ghy Bondgenooten Gods gaet in door d'enge poorc
Nae dceze Bruilofts Feeft, en blyfehap nok gehoort,
K3 En
|
||||
|
HlERUSALEM VERWOEST.
En met uw voorbeeld, en opreghtigheid wilt nooden
Tot uw gemeenfchap fleeds het ooverfchot der Jooden: Dat nae veel zwarighe'en, nae veel geleeden fmaed Den Zoon zal kuflen, en deGoddelyke raed Gehoorzaem zyn, nae dat 't getal vervult zal weezen Der Heidenen, c\ic God en 's weerelds Heiland vreezen. Simeo. Lof zy Jehova die ons wormkens vrund'lyk is, En toont den ryken fchat van zyn geheimenis. Die zynen Engel zend uit 's Heemels hooge kerken, Om ons t'onfluiten wat wy hebben aen te merken In Iacobs droeven val, en jammerlyke eilend. Myn Chriftenen, dit in uws herten tafel prent: Aenmerkt Gods ftrengheidtaen de geen die hem veraghten, Zyn grootegoedigheidt aen al die op hem waghten. E Y N D E.
|
||||