-ocr page 1-



I. V. V O N D E LEEUWEN- D A L E R S. L A N T S P E L. PiX OPTIMA REB.UM.

			IELCK ZYN B E VRT-i

		t' A HSTER DA M, Gedruckt by fco�Zt/rA

	Voor abraham eU tVm, Boeckverkooper op den Middeldam_:in't nieuwe Teftament, in 't jaer M. o. c. xlvii.

-ocr page 2-



		Den Heere

MICHIEL LE BLON, Agent der Kroone en Konin- ginne van Zweden, By de doorluchtighfte MAJESTEIT VAN GROOT BRITANjE. YN HEER,

	Dichters zijn niet deurgaens zulckeonge- luckige Waerzeggers, of men ziet zomtijts, oock buiten alle hope,gebeuren het geen zy een goede ^ijl te vore {pelden. Dat getuight ons de profecy des Stroomgodts van de Maze, die, eenige jaren geleden, ^^en Hollanderen dit voorzong: *Zoo* yport met wier het eeuwgh wiergeblufikt: Zoo wreetde wlam des hemels taeie roe: En Henrick houdt de heirbaen wan Augu�, En fluit de poort wan 't gruw/t/ck oorloogh toe . Dees vrolijcke dagh , dees gouden dagh is ten lange le- ^te eens opgegaen. Wy hooren de zilvere vredetrom- ^,et den Vrede inblazen. Wy beleven het geenwe nauiix gelooven , namelijck het gewenfchte einde des eeuwigen oorlooghs, die den ganfchen weereitkloot niet zich omtrock , en in een gedurige bloetkoortfe en onrufte hielt. Prins Vrederyck Henrick heeft A 2 zijnen

-ocr page 3-



		zijnen naem met dedaet,en alle zijne oorlooghstriom* fen , en laurieren met eenen eenigen Vredetriomf, en jden gezegenden olijftack gekroont, en ons den Vrede, zijnen leften adem , tot een geluckigh teftement nage- laten. Hierom magh de Hollantfche Mekker, in de fchaduwe des beukebooras gedoken,den hemel en hem wel ter eere zingen : 0 Maetelief, kk hou gems een Godt, Een Godtbeit, holp ons aen dit wreed^aem lot. lek ml hem oock opoffren mijn gedachten, En lam en 'vaers-, hetpuick der kudde_yjlaghten; Demjl hy my laet m'iden %po gerujl, Enfyelen mtt mijn hart begeert, en lufi. Wy moften dan mede op het fpoor van Virgilius (die in 't gerufte bezit van zijn hoeve en lantgoet herfielt, Au- guftus aldus met Herderszangen eerde) denHoogen m�genden Heeren Staten, d'afTche van denNaflau- fchen Vredehelt, uit Keizerlijcken ftarome, W J l le m, zijnen eenigen zone,Prince van Oranje,en onze B�rge- meefteren , die getrouwe Vredevaderen, ditLantfpel toefpelen,het welck wy uwe E. opdragen,die een recht« � fchapen Ne�rlanders aert, uit den bloeienden welftant .der Nederlanderen niet dan blyfehap kunt fcheppen , en wiens onbloedigh ampt eigentlijck beftaet in Vrede tuftchen drie en vier Kroonen aen te voeden en t'on- derhouden, en Koningkrijcken door zachte zijde ban- den van vrientfehap en eendraght onderling te verbin- den . Heerlijcke pallaizen zijn zelfs Koningen en hun Gezanten en Agenten zoo aengenaem niet, of het luft

-ocr page 4-



		hun zomtijts, ten platten lande, by fimpele herders en ackerluiden, zich te vermeiden , en hofTelijcke groots- heit en pracht voor kleenheit en eenvouwigheit te ver- wiffelen. Ghy naemt,om u zomtijts van gewightige be- kommeringen wat t'ontlaften, akijt geenen luft in hi- ftorifchilderyen van Vorften, Vorftelijcke perfbnaed- jen,en trotfe hofgebouwen, maer oo.ck dickwils in k�n- ftige lantfchappen, dorpen, en gehuchten, van boeren en herderen bewoont; en zaeght 'er met genoegen zelfs de Goden uit den hemel, in de gedaente van fterf- 1'jcke menfehen , den ftockoudenFilemon enBaucis, onder hun rieten dack vergalten, hun fchamele hut in eenen rijeken tempel, hen beide in boomen verande- ren. Hierom durven wy den Heer Agent te vrypoftiger ditmael aen den boerendifch noodigen , op natuurlijck ^veltgewas, in teene korf kens, houte nappen, en aerde- Werck aengerecht. Uwe goetrontheit en ruftigheit zal ⁰ⁿs open hart aenzien, dat zich en anderen, op dit ge- ogende vredefeeft wenfcht, uit danckbaerheit voor ^zu!ck een onuitfprekelijcke deught en hemelfche wel- ^d3et, te verquicken, en in het groen fpelen te voeren, ^z°nder gal,zonder erghwaen,zonder de helderheit van p^enfchoonen zomerfchenzonnefchijn, en dat zuivere «errielblaeuw met een allerminfte neveltje te rimpelen ^en ttiisverwen . Honighbyen zullen uit deze bloemen ^niet dan honigh en nekter zuigen. Indien by ongeval ^een fpinr^ekop hier venijn uit trecke; het komt by ha- len aert,niet by de bloem toe. De Voorredenaer zal het wit van dit werek ontvouwen. Wi� hier te diep in ver- A 3 zinckt,

-ocr page 5-



		zinckt, en neuswijs, in alle perfbnaedjen vaerzen en woorden , geheimeniffenzoeckt, zalze'r niet vif�chen. Wy hebben (lechts eenige. verwen en geuren , die ons voornemen dienen konden , uitgezocht, en onder een gemengt, en het beloop van oorloge en vredehandel aldus in het klein ten ruighften ontworpen, om alle ha- telijckheit te ichuwen; anders had men de bloem van deze verzieringe netter op de zaeck zelf k�nnen pafc Ten. D'aeloutheitgetuight nergens dat de Heidenen Pan j maer wel Diane, menfchen opofferden. Evenwel brengen wy Pan op het tooneel; eensdeels dewijl de veerijckheit der Nederlanden een Veegodtheit ver- effent j anderdeels om iet grooters aen te wij zen/t welk van het Heidendom door dien zeldtzamen afgodt uit- gebeelt wert. Want die vervloeckte afgodery, en het menighvouwdigh verdeelen van het enckele en eenige Wezen' der Godtheit in ontelbare bygoden , ter zijde gedeltjZoofchilderdePan haer wat groots en waejrach* tighs voor d'oogen . Pan is in het Grieckfch A L ge- zeit, en de natuurwijze Heidenen wouden door zijn beelt de geheele Natuur,of liever de Godtheit,die zich in'alje fchepfelen uitflort, uitbeelden. Zijn bovenfte deel vertoont den hemel; zijn onderlijf en ruige bocks- voeten,het aertrijck met zijnruighte,en boffchaedjen, en boomen, en fteenklippen. De roode troni betekent het vier, dat om hooge zweeft: de horens op het voor- hooft, demaen: de lange baert, de zon met hare dra- len : de gefpickeldehuit om het lijfgeilagen,de ftarren: de gekringkelde wichelftock in d'eene hant, het ronde jaer,

-ocr page 6-



		jaer, 't welck zijn begin aen het einde knoopt : het fpeeltuigh van zeven ongelijke fluiten aen een gekleefr,' dezeven dwaelftarren en het goddelijckmuzijck der overeenftemmendehemelklooten. Zy wouden met Pan het zelve zeggen , dat Anchifes geeft tegens Eneas zeide: Een innevloeiend Gee� voedt hemel, aerde en zje, De klare zpn en maen, en alle �erren me�. Een eenigb Gee�,gefiort door 's ypeerelts lijf en leden ₄Bewesgbt dit groot gevaert., wan boy en tot beneden. �n zulck eenen zin, en niet anders moet men vatten de- ze woorden van eenen anderen Po�et: Al ypat gby zjet > in 't lang en bre�, Is Godt, bet zj dan lucht ,ofzje. ,,'... �'allerootmoedighfte en wijfte Filofoof, die in den der- den hemel, ja in den Paradijze, ter fchole voer j p�ogh- de zelfden bygelpovigen Atheneren den waerachti- 8^en Godt, in wien wy leven en zweven , levendigh in te boezemen door h�t opfchrift van hun eigen altaer, ^EEN onbekenden'godt toegewijdt. Het zal den Agent gelieven onze onnozele tooneelfchildery aldus °* anderfins een luttel te helpen ontfchuldigen, hu wy* Jjaer den aert der weelige Po�zye en hare vryheit /on- er de fchors van een verzierfel, toeleggen , om jeught o�rgery by deze gelegenheit vermakelijck te ftich- ^en> niernant t'ontftichten, met dit Lantfpel,dat niet te piit en plomp van toon moet vallen,oochtehooger dan Iⁿ behooj lijcke maet rijzen,en welcks onbebloet too- oeel doorgaens vaft en'ftil ftacf : gelijck het Spel oock niet

-ocr page 7-



niet bloot behoorde te wezen van gezonde leeringen en zeden, en die beide van outs her gepreze eigendom- men, de Herkenniffe en den Overgangk , hier van zwa- richeit en Verlegenheit in blyfchap en geluck,het welck uwe E. in zijn doorluchtigh Agentfehap toegewenfcht wort van

	Uw E. dienfljchuldige JQOST VAN DEN VONDEL.

		]i V. VON-

-ocr page 8-



			INHOUDT.

		TOen de Leeuwendalers, door vrede en vcorfpoet verwaent en baldadig geworden, op de feeflfpelen van vee-en-jaghtgcd Pan de groot e lant- maeltijt bielden, gebeurde het datze ,albefckonckcn,en droncken, van boorden tot vni�en, en mejjen quamen. Waerandier,Helt genoemt, om zijn �erckheit, en vromkh�it, een zoon des Woudtgodts; en Duinrijck, een zoon van Pan, zich midden onder het gevecht werpende, om onheil te verhoeden, en hevigen tefcheiden, lieten 'er onnozeli/ck hun leven. Woudt-en- Veegoden hierom gefloort, plaegden het lantfchap, dat federt noit ru� hadde : want Zuidtzy en Noortzy bleven door hael en nijt gedeelt, enbefchadighden, en quetften elckandere dagelijcks; de Zuidtzijde onder Lantskroon-, deNoort- ~ijde onder Volckaert, en zijn Medeheemraden. Godelieve, Waerandiers we- dutve,wa4 op haer mans lijck overledenen hadeenen zoon nagelalen, Adelacrt genoemt, dien Lantskroon aennam, en opvoedde. Vredegunt, Duinrijcks zwangere weduwe , wert gedwongen mef Kommerijn, wiens man onnozel�jck neerge/eit wat, in duin te vlucht en,ge lijck meer andere vrouwen; daerze van ^tenfchoone dochter beviel\en op haer verfcheiden leggende,Kommer'ijn,wiens borflen zy gezogen hadde, haren merekring gaf,en belofte van haer nam,dat- ^ze het kint, alzoo zy voor vergift vreefde [want men uit boosheit Duinri/cks bloet zocht te vernielen] zoude onbekent op Heemraet Volckaerts werf te von- deling leggen, en des zelfs herkomfle twintigh jaren verbergen. Aldus wen dit kint, met een b loet roos op den arm geboren, in de hage gevonden, flage- ^r°oshier naer geheet en , en GrootenVrerick overgelevert, die het zorghvul- digh opvoedde.Kommeren uit haer armoeije gefchupt,en hier langer geen heil ^tegemoet ziende,vertrock naer een vreemt gewefl, daerze zich armelijcken ^�erlijck beholp. Verfcheide voor�oken van aenftaende zwaricheden, en een ^vreejfelijcke�aert�ar voor haervertreck opkomende, en de lantzaten drei- S,^e»de , beweegden hen raet te vragen by Veileede, Prieflerin en Waerzeghfler ^anPan_tdie ja�rlijcks eenen jonge ling,ten gezet ten dage wettigh by keur en lot ^rocken, eifihte, om tot een zoenoffer der gequet�e Godtheit ge�elt te wer- en ten doek des Wildemans,hun vanPan opgezonden: en hoewel men onder- ujjeben dickwils by Velkede om een uitkom� aenhielt; zyjreofieze niet dan met dubbelzinnig}, antwoort. Na twintigh jaren keerde Kommeryn, oudt en rm, weder, op het verfchijnen van Vredegunt, haer radendeden fchuilhoeck B der

-ocr page 9-



		derballingfchappe, oock door tweedracht en oproer gefleurt, te ver lat e ft »en het vaderlant en d'oude buurt te bezoecken, daerze heurgeluck zou vinden. Zy quam 'er dan juifi ten zelven dage,dat het bloedigh lot op K^idelaert viehen hy na vele moeite ten doele des Wildemans gefielt wert. Hageroos uit minne, en door Adelaerts langdurige gedienfligheit bewogen [te meer,alzoo hy haer_te f en te voren op de jaght, desjchoffeerders handen ontweldighde"] boodt zich aen voor hem te�erven: maer Pan verfchenen,fchuttedien fcheut,en fchortte het offer, niet zondereen duifireuitfpraeck , waer over d'omfianders ver- bae��onden. Kommertjn>op dit gerucht aenkomende,en hoorende den naem van Vre de gunt noemen, geraeckte in gefpreck met hun, broght de gelegenheit der geboorte van Hager oos aen den dagh , en wert voorhaer getrouwicheit beloont. Toen zagh men den dagh door het orakel,�oot het huweljck van Ade~ laert en Hager oos, beide uit ^Ackergoden ge/proten, en vereenighde en vet' zoende in dit paer Zuidtzijde en Noortzijde. Lantskroon kende de Noort?i/~ de van Leeuwen dael voor een Vryheit op-zich zelve. Men ver- welkomde en omhelfde malkander e van wederzijde, en hier opging de brui' loft in. Het tooneel vertoont LeeuwendaeL De Rej be�aet uit Leeuwendalers.

			PERSONAEDJEN. Kommer�n, Vredeguntsminnemoeder» Blinde Wouter. Roeper, en bode. Adelaert. Lantskroonsvoefterkint. Hageroos. GrooteVrericksvoefterkint. Rey van Leeuwendalers. Heereman. Heemraet van de Zuidtzijde. Volckaert. Heemraet van de Noortzijde. Lantskroon.?,, Vrerick. JHecrfchappcn. Warner. ?_■' . G O V A E R T.r^HuiSmallS ' Velleede. Priefterin en Wacrzeggerin van Tan. De Wildeman. Pan, Ycc-en-jaghtgodt. ]» v. Von«

-ocr page 10-



		3 J. V. V O N D E L S LEEUWENDALERS. L A N T S P E L. VOORREDENAER. Choon nu alle perfbnaedjen Ree ftaen, om op dces ftellaedjen , Op dit groene fpeeltooneel, In ditboere lantprieel, Uit te komen, en uw ooren Haere rol te laten hooren-, Noch zent my Taelleie hier Eerft vooruit ('t is haer manier) Om onze Aemftelnymf te groeten, En met reden te gemoeten j Want zy niet begrijpt, noch weet Hoe Melpomens Treurpo�et, In Taelleies dienft getreden, Dorpen kieft voor groote fteden j Mangelt al de pracht van 't hof Voor een ftulp, en ackerftof j Leiendack voor riete daken j Tabberts, die van purper blaecken , Voor een ruwe huismans py j Koningklijcke lecker ny Voor wat melcks, en rogge korften -, Koningen enrijckeVorften Voor een' lantman, flecht genoegh ^ Scepters voor een fchup en ploegh; Kroonen, trots om op te roemen , Voor een krans van boterbloemen �, B z Treur-

-ocr page 11-



		LEEUWENDALERS. Treurzang voor een boereliet Opeen fluit, of herdersriet. ..Goelijke Aemftelj offer, luifter, Zaeghtghe Apollo niet zoo duifter Schuilen in een'herdersrock, Met een' hazelaeren ftock, En een' ftaf de fchapen drijven � Lees dan wat al d'Ouden fchrijven. Zaeghtghe Paris, en Adoon , Elck een Koningskint en zoon, Niet op 't velt de harten winnen Van hun Nymfen en Godinnen ? 'k Gaef den Dichter ongelijck. Maer de ftadt is nu te rijck Om een Lantfpel te begapen, En een dorp, vol herdersknapen. Herdersfpelen, het is nacht, Roept de Heere- en Keizersgracht. Wegh met herderinne, en boeren. Legh ons marmerfteene vloeren. Treek de gevels hemelhoogh: Trots van buiten in het oogh . Bouw de zalen trots van binnen, Dat een ftorremle�r defpinnen Daer beftorme, reis op reis. Kleet den wandt van 't graftpallais In tapijt: ontzie geen koften . Dat de fchoorfteen met haer poften Vry van louter marmer glimm'. Dat de ftoep by trappen klimm', Als een troon, en kunft van leunen Onzen Adel onderfteunen. Dat de rijekdom, vol ontzagh, Door een yfre tralilach',

-ocr page 12-



		L A N T S P E L. En befchimpe een' kermiskinckel, Die, hier kraem en poppewinckel Komt bekijcken uit het groen y'-�' * En verbaeft om 't nieuw farfoen, Stockftijf ftaet en gaept daer buiten, En vergeet zijn' mont te fluiten. Zacht Mejoffer, niet te prat: Amfterdam is tot een ftadt Uit de groene zo gewafl�n, Uit haer veen, en viflchersplaflen. Laeck den huisman niette veel. Rome roept met luider keel : 'k Haelde voortijts met genoegen Burgemeefters van de ploegen: Die in dorp en acker fchool, Klom op 't gouden Kapitool. Hooptghe,als Rome, noch wat verders i Danck den hemel: danck uw Herders, Grooten Vrerick, Vooght van't lant: Danck der landen rechte hant, Ons Stadthuis met al zijn Heeren, Die het zwijn des oorlooghs keeren, Dat db weerelt ommewroet, Zat en dol van menfchenbloet. Maer wie zal de paiskroon fpannen Onder ons doorluchte mannen , Vredevaders, nimmer moe > ^jngze prijs en eere toe. Noem nu elck een' lantbefchermer, aert een beeltvan gout, of marmer, jty t gekroonde wapenkruis, Midden voor ons nieuw ftadthuis j Dat gebouwt op die pylaren, D eeuwigheit, ontelbre jaren, B a Kaa

-ocr page 13-



		LEEUWENDALERS. Kan verduren, zonder laft, Schoon de Nijt hier tegens baft. Laet den Dichter dan geleiden Door de Nederlantfche weiden Met een Lantfpel deze vreught j Dat u toone, hoe de De�ght Zoo van hooge als lage Heeren Haere rol in boerekleeren Uitvoer' met een boeretael; Hoe dit kleine Leeuwendaei Durf heel Necrlant overfchreeuwcn , Dat met wapenen, vol leeuwen, (Nu getoomt, en mack, en tam) Brullende te velde quam . Lamtskroon houde 't woort van Spanje. V R e R i c K ga hier voor Oranje; Heereman van genen kant, Volckaert hier, voor Staet van 't lant, Dat gereten aen twee deelen, Zuidt- en Noortzy hoort krackeelen. Zie eens hoe een Wildeman � wat groots verbeelden kan, En den oorloogh weet te fchilderen, Daer de menfehen door verwilderen, En alle ackers, wilt en woeft, Maejen eenen jammeroegft. Zie wat Wildaert u kan dwingen, Die de bloem der Jongelingen Jaerlicks eifcht, en helt op helt Deerlijck fchiet, en nedervelt, Eer in 't loof van Haeghfche linden Wy door Godt een uitkomft vinden, Die partyen, korts zoo fchuw, In een paer te gader huw'.

-ocr page 14-



		LANTSPEL. Leen dan leerzaem ons uw zinnen, Want men gaet de rol beginnen: Looptze op uw genoegen af, Danck den Dichter, dieze gaf. HET EERSTE B E D R Y F. Kommesyn. Blinde Wouter. TEr goeder ure toont de klaere morgenftrael, Een veurbo van de zon, my 't oude Leeuwendael, Het vleck van mijn geboorte, en zijn beplante wallen $ Waer langs de verfche Beeck zachtzinnigh komt gevallen, De zandige oevers fchaeft, en Zuidt-en-Noortzy deelt : Terwijl een morgenlucht in 'tboomloof ruifcht, en fpeelt. Hier rijft de Leeuwenbrugh, en ginder breit de linden, Waer onder my ter fluick mijn vryer wift te vinden, Zijn bevende armen uit, en is aireede krom, En gemelijck,als ick, van hoogen ouderdom. Aen deze zijde plagh de koe van room te zwellen j Aen d'andre 't weeligh ooft, en pruimen, en moerellen. Ick zie de lantkappel des Veegodts in 't verfchiet, En 't fchamel dack des Godts, gedeckt met mofch en riet, Daer 't volck om zegen bidt. Ick zie ons boerehuizen , En hoore, zoo my dunckt, van veer de baren bruizen. Ter goeder ure broght ick 't hier al fteenende aen , In 't kriecken van den dagh, op 't kraejen van den haen, Die va ft den huisman weckt, en duizent nachtegalen, gewoon hun' wilden zangk te leeren aen de dalen. §°ede vader, Pan, ghy zegenaer van 't vee, Mijn komft mishage u niet, in mijn geboortefte, eni zeilfteen van mijn hart, zoo krachrelijck bewogen . ^ ^c Y^redegunt my hier in dezeftreeck getogen, Zoo ftierme voort te recht met dezen krommen ftock, Waer op ick leun en fteun: verdelgh den bittren wrock,

-ocr page 15-



		� LEEUWENDALERS. En wortel van 't krackeel, indien het noch blijf duren , En legh een' bant van vrede om zulcke nageburen � Maer luifter: wat bediet dat yffelijck getoet, Gevolght van iemants ftem en galm, die my gemoet ? Hoe vat ick deze leus, en onbekende reden ? Men wort door vragen wijs: hier komt hy aengetreden. Verftout u, Kommerijn, en vraegh hem naer befcheit. Wou. Ghy Leeuwendalers, rijft : de zoendagh, lang befchreit, Het gruwlijck jaergety verdaeght u om te loten. De Wildeman heeft noch zijn pijlen niet verfchoten : Hy eifcht den Jongeling, tot boete van 't gefchil. Ghy Leeuwendalers, op : gehoorzaemt 's hemels wil. Kom. Ay Roeper, wat bediet dit blazen van den horen , Dit roepen voor de zon 5 wat komt my hier ter ooren ? Wat eifcht dit jaergety ? wat wil de Wildeman, De Jongeling, en 't geen ick niet begrijpen kan ? Wou. O beftemo�r, ghy zijt te grijs en out van dagen, Om naer de jammeren van Leeuwendael te vragen : Al 't omgelegen lant gewaeght van 't ongeval, Dat jaren heeft geduurt, en eeuwigh duren zal, Ten zy de Woutgodt zelf, of vader Pan dit kcere . Wy vieren dezen dagh, dit feeft, geen' menfch ter eere, Noch reuckloos, maer door laft, ja Godthe�n tot een' zoen, En �ftren haer een' man, om erger te verho�n . Het Leeuwendaelfch krackeel was reede hoogh geloopen, En d'aerde had het bloet der Ackergo�n gezopen, Wanneer Velleede ons riedt met haren eigen mont, Voor dezen Wildeman, dien vader Pan ons zondt, Een' Jongelingk, by keure en lotinge uitgekoren , Te ftellen, tot een wit en boete van Godts toren. Wy zagen twintighmael den bloeffem aen den boom , Dat hier de zode dreef in eenen rooden ftroom Van dit onnozel bloet, uit hoogen noot vergoten $ En federt heeft ons ramp de Godtheit nok verdroten .

-ocr page 16-



		L A N T S P E L. 9 Ghy zult, eer noch de zon de weftkim raecken kan, De jaerlijckfche offergaef zien offeren aen Pan, En dien rampzaligen, van 's Wilden pijl getroffen En Wildemans geweer, ter aerde hooren ploffen. Ick blaze met den dagh aldus het hooghtijt in. Men vraeght d'Orakels vaft, en 's lants Waerzeggerin, Door welck een middel beft dees roe werde afgebeden j Maer zy vertrooft ons flechts met dubbelzinnigheden, Dat Pan genezen zal de langgeproefde fmart, Wanneer de wilde boogh hem micke naer zijn hart. Wy zien dien tijt te moet, en tellen dagh en uren, Te lang,ocharm,vergeefs. KoM.En blijft die twift noch duren? Wat Wildeman is dit, die dus het lantfehap quelt ? Wou. Een gruwzaem bofchgedroght: hy houdt zich op het velt, In bofch, in duin, aen ftrant, en leeft by raeuwe kruiden, En dorre wortelen, dan Noortwaert, dan ten Zuiden, Waer hem een buy, in 't brein geftegen, henedrijf. Een hollcboom is 's nachts zijn flaepftal, en verblijf. Men zagh hem onder dack, gebouwt met menfchenhanden, Noit ruften. Hy erkaeuwt de boomfchors met de tanden, En valt op d'aerde plat voorover met zijn borft, En ftorrept plaffen uit, tot lefling van den dorft. Wanneer de zee begint het avontvier te dooven, Dan leunt hy op zijn' rugh, en roockt, gelijck een oven, En ronckt, dat koe noch kalf kan ruften hier.ontrent. De menfehen loopen voor, wanneer hy loopt en rent, Noch fneller dan een paert. De vrijfters ziet hy garen, Enlachtze minlijck toe, die anders van bedaren ^och vrientfehap weet, en grimt geftadigh even nors. ~^xJⁿ grof gebeente is ruigh bewaflen met een fchors. ^e ⁿ^nden, vingers, voet en teengelijckcn wortelen . ^jneicke hielen tre�n de kaien zelfs te mortelen. «y wandelt bauevoets, enfpoelt de voeten niet. De baert is groen, als gras: de locken fchijnen riet, G En

-ocr page 17-



		lo LEEUWENDALERS. En biezen onder een, en lieten zich noit kemmen, Of (cheeren, noch met ftrick, of lint en hairfnoer temmen. Hy fpalckt twee uiens op, en geeft u een gezicht, Gelijck door een lantaerne een kaersby avont licht. Een bondel pijlen, boogh, en knodts verftreckt zijn wapen , Die wappren aen den boom, waer in hy 's nachts gaet flapen. Maer zeghme, beftemo�r, indien men 't weten magh, Wat jaeght u hier, zoo vreemr, in uwen ouden dagh , In dit geplaeght geweft : Wie zijtghe die zorghvuldigh Naer onze ellende vraeght ? Ghy zijt geen antwoort fchuldigh , Doch meltme nietemin uw' naem, en uit wat oort Ghy eenzaem hcrwaert koomt: maer ipoedigh : ick moet voort. Kom. O lanrsknecht,fchroom niet eens te vragen naer wat zaecken Het u believe, en 't geen my vry ftae aen te raecken. Mijn naem is Kommerijn, dit lant mijn vaderlant. Ick zocht uit dezen twift, aen eenen andren kant, Nootdruftigheit en ruft, geftootcn uit mijn eigen j En teegh den Rijn op, toen de ftaertftar ons quam dreigen , Gelijck een roode roede, en menigh vrouwmenfch vloot Om 't Leeuwendaelfch gevecht, in bittren baerens noot. Nu oproer my verbiet by vreemde oock ftil te leven , . Zoo koom ick dus uit noot den Rijnftroom afgedreven, En z�eck mijn avontuur, en oude kennis hier. O knaep, mijn ouderdom viel zuur, en ftaetme dier ^ Indien ick mijn fortuin u levendigh zou melden . O weide, o boterkarn, o kampen, klavervelden , Weeft hartelijck gegroet: zijt anderwerf gegroet, Wel eer gezegent lant, en vleck : mijn weerkomft moet Mijn lantsli�n tot geen' laft, en my tot ruft gedyen. W o u. Indien mijn korte tijt het eenighzins koft lyen, 'k Had luft uw avontuur wat brecder te verftaen , Nu jaeght mijn ampt my voort, en dwingt my om te gaen. Ghy Leeuwendalers rijft: de Zoendagh is geboren : Op op, en treckt het lot: verzoent der Goden toren . Kom.

-ocr page 18-



		L A N T SP E L, �i Kom. Wat hoor ick hier al nieuws, och och, maer luttel goets > O Kommerijn, moft ghy, na zoo veel tegenfpocts Enkommers en verdriets, noch hooren d'ongelucken, Die uw geboorteplaets en Leeuwendalers drucken ? Waer heeft u d'ouderdom ten lefte toe gefpaert, Daer menigh zoo geruft zoo ftil ten gravcvaert.� Tot noch toe hebtghe dan vergeefs met uw gebeden Geworftelt, en om hulp met vader Pan geftreden ; Naerdien hy 't vleck bezwaert met zulck een' wreeden cifch, En zich niet zoenen laet dan och door menfchevleifch. Afgrijflijck zoenaltaer! ick ben mijn hoop ten ende, Ten zy de hemel 't radt van 's lants fortuine wende, En zette ons lantfchap weer in zijnen eerften ftaet, Verloft van nijt en twift, en bittren burenhaet. My fchrickt voor dezen dagh. Wat moet een menfch beleven! Wat uitkomft zal ons Pan in zoo veel jammers geven \ Maer kijck eens, wie komt hier met zulck een blijde vlaegh In 't aenzicht > 'k Wil hem gaen beluiftren uit dees haegh. Adelaert. Hageroos. C\ Schoone zon, ghy rijft wel fchoon En heerlijck uit den ooftertroon, En treekttot u al 's weerelts oogen ^ Maer met een krachtiger vermogen Verrijd mijn zon, die opgeweckt, Zoo vele harten tor zich treckt, Enwaerdiger is aengebeden Van al wat ademt hier beneden. k Verwachtze nu, fchier afgepijnt: Hoewelze fiechts voor andren fchijnt, tn niet voor my, wanneerze uit jagen , jn niemant minder fchept behagen �ⁿ ⁱⁿ een' minnaer, die zoo trouw, Z-ijn zinnen hing aen zulck een vrouw , C 2 En

-ocr page 19-



		LEEUWENDALERS. En in een' doolhof van gedachten Om haer verdwaclt gehecle nachten, Geheele dagen, op het fpoor, Daer hyze vont, en ftracks verloor: Gelijck een hart, dat niet te vangen, Den jager pijnight met verlangen . Ick zieze, en wilze aen dezen kant Ai ftil verwachten. Zy houdt ftant, Voor ons kappelle, als jagers plegen , En groet den Godt, op hoop van zegen j Dewijl, zoo vroegh voor zonnefchijn, De deuren noch gefloten zijn. Zie Hazepoot vanblyfchap fpringen. Zy heft haer dem op om te zingen, En zal gewis den voglezangk Ontfteken aen dien zoeten klanck. H A. Nu ren de hazepooten, Mijn trouwe hazewint, Door duin, en over flooten, Voorby, en grijp gezwint Dees hinde, die geen honden Grijpen konden. Ad e. Mijn nuchtre Hageroos, die met den dageraet, Beluft op koelen dauw, zoo geurigh opeii gaet, En 't velt een' geur verleent, die alles kan verquicken -_r Hoe wenfche ick u ten dienft iet oirbaers te befchicken. Behaeght het u, dat ick den hont by 't leizeel ley , Of hazen onderfcheppe, of 't vlugge wilt verbey, En keere in zijnen loop, of uwen boogh help' dragen \ Gewaerdigh my die gunft, dat ick u onder 't jargen Magh dienen, of daer ghy wat adems fchept in 't groen o H A. Een minder dienaer kan het Hageroos wel doen. Neen Adelaert, ick ben om niemants dienft verlegen, En minftmet u gedient. Ick ken gcn�egh de wegen �

-ocr page 20-



		L A N T S P En holen, daer de haes zich heimelijck onthoudt. Ade. Alleen en onverzelt te jagen, is 't niet ftout � "Wie weet wat Saters, hier en daer, in duin, en kuilen, In heggen, ruighte, en riet, zich bergen, en verfchuilen! Wat fchoonheit blijft in velt en wouden onbelocrt * Hoe dickwils wort een maeght van Bofchgoon aengefnoert, Mishandelt, en geQeurt in duiftere fpeloncken � "Wie 't vier te dicht genaeckt, verzengt zich aen de voncken, Of brant zich in de vlam : men koom' het niet te na. H A G. Ick leedt in 't jagen noit de minfte fchimp, of fcha : 't Is veiliger dan oit: en quaem my iet t'ontmoeten, Mistrouwen blijft mijn borgh : 'k verlaet my op mijn voeten . Ade. Maer d'eerbaerheit vereifcht gezelfchap op de jaght. Ha.Dat vindeickacn mijn'hont,mijntrooft, mijn trouwe wacht. Ade. Een hont, die redenloos flechts bijten kan, en baffen � H A G. Twee eigenfehappen, die ons dienen, honden paffen. Ade. Geluckigh dier, hebt ghy met haer de jaght gemeen > H A G. Indien u 't jagen luft, fla voort, en jaegh alleen. Ade. Helaes! ick jaegh vergeefs, en vang alleen de fchimmen. H A. Ghy raeskalt, als ghy plaght. De zon is reede aen 't klimmen, Zie daer hoe zy den top van bofch en boom verguit. De tijt verbiet dien kout. Ghy leertme vaft gedult, Met eenen dezen hont. Av, zie hem 't leizeel trecken . Hy janckt van vierigheit, en wenfcht zijn padt te recken.. Ade. Ick hoop niet dat u reede een luttel kouts verveelt. H A G. 't Is wonder dat een zoon, gewonnen en geteelt Van Godthe�n, zoo verblint lafhartigh blijve, en reder,, Zich zelve tegens my zoo klein kenne, en verneder', En najancke eene maeght, die maeghnoch moeder kent j. Een maeght, die dagelicks door woudt en weide rent, En meer behagen fchept in hazen, en konijnen, In dootfche wilderniffe, en zandige woeftijnen.,, D^n in de tronien van al de jonge jeught, ■Die zich ten reie fchickt, en noemt de min een deught C 3 V�np

-ocr page 21-



		WENDALERS. Van 's levens'lcntebloem, en fchept vcrmaeck in verven Van lip en wang, die ras verbleecken, en verfterven . Ay Adelaert, my deert uw dwaes en blint bejagh. Verander van beraet, zoo raet u helpen magh . Beftee den tijt vo�rtacn in nutrer oefteningen, Of zie naer uws gelijck : of zoeck by jongelingen Gezelfchap hier en daer. Befchry een briefchend paert, Dat geene weerga hebbe in fnelheit, vlught, en vaert, En ren om ftrijt door 't velt: of win den prijs met fchieten: Of kaets en kolf om prijs: of zwem door breede vlieten: Of luchtigh met een pols geiprongen over hegh, En flooten : of den kloot gefchoten by den wegh. Dit paft een' helt, een' borft, die vroom is, en rechtfchapen. Dit voeght een' man, als ghy, en welgebore knapen. Een vrij (ter achteraen te loopen door het ftof, En noch zoo laegh te zien, verdient geen' krans van lof. Verfchoon uw fiere jeught: betoom uw bijftre zinnen : My deert uw tijtverlies, daer niet en valt te winnen . Ad. Och, of ghy waerheir fpraeckt, en deernis kreeght met my : Ten minfte zoude ick noch aen uwe flincke zy, Of achterop uw fpoor, langs heggen, boomen, vlieten , . Door duin en dal, uw' trooft en fchaduwe genieten: Of Ieflchen uwen dorft met water, als kriftal, Gefchept uit beeck,of bron, in een gezoncken dal: Of, daer ghy nederhuckte, een bedt van bloemen fpreien , En decken, daerghe fliept, uw hooft met groene meien: Of wiegen u in flaep, met mijne Duitfche fluit: Of huwenzeaen uw keel, een goddelijck geluit, Dat duizenden verr�ckt, die in de boomen hangen, Of luifteren in 't riet, van uw muzijck gevangen. Veranderde 't geluck my heden in een' hont, Patrijs, of /hellen haes,ick vloogh u in den m�nt: Ick woude u al het mijne, en lijf en ziel en leven Ootmoedigh tot een' buit en roof ten befte geven . Ha. Niet

-ocr page 22-



		L A N T S P E L. 15 H A. Niet hooger, Adelaert: ghy houdt noch ftreeck,noch maet. Wat is 'er, dat zich niet van vryers zeggen laet > Ay, fpaer dien roof voor u, of liever voor een andere. Gelijckheit paert zich beft en vreedzaem by malkandere. Ade. Gelijckheit niet van goet en ftaet, maer van gemoedt: Gelijckheit van gemoedt beft vrede en vrientfchap voedt: Waer deze ontbreekt, moet vrede en vrientfchap ook ontbreken^ Waer buiten ick noch goet, noch bloet, noch af komft reken. De vrede en vrientfchap houdt de weerelt in den bant. De hemel drijft op haer: de bare kuft het ftrant, De zee omhelft de duin, de duiven treckebecken , Het dartel klimop klimt, en hart en hinde lecken Elckandere, op 't muzijck van een' gelijcken aert. De hemel met zijn bruit, het aertrijck, dus gepaert In liefde en eendraght, wint ons maght van groente en telgen , Terwijlze gratigh is met zon en dauw te zwelgen. Mijn lieve Hageroos, mijn dauw, mijn lentevuur, Woudt ghy u fpiegelen aen d'edele natuur, Gelijckghe met de zon u fpiegelt in de beecken ^ Ick zagh een zon van trooft voor my de nevels breecken , Die nu uw aengezicht beroeren, vlaegh op vlaegh, Zoo menighmael ick u vergeefs om oorlof vraegh, En aenfta om wat gunft en voordeel te genieten, Tot loon van trouwe min. Het zou u eens verdrieten Dat ick geketent fieip die zware minneboey, Gedurigh quijne, en treure, en nimmer groey', noch bloey'^ S^lijck vertreden groen, of gras op muur, en pannen. ~^c meit ontlaft het vee zijn uiers, ftijf gefpannen an zoete melck enroom,weltweemaelalledaegh : ^tn ick, die, dagh op dagh, u mijn ellende klaegh , Wort nimmermeer ontlaft van 't juck der minnezorgen. rk ^^et ^zv §ⁿy '^s ^avonts kermt, of opzingt met den morgen , yny houdt al eenen toon, en gaet den zelven gangk . ⁰⁰ fchept de koeckoeck luft in zijnen ouden zangk ..

-ocr page 23-



		i6 LEEUWENDALERS. Men leitme, dagh op dagh, en kermt en klaeght aen d'ooren. Ga zoeck een, die het luft uw jammerklaght te hooren. Ick houde u niet, noch acht my zulcke dienften waert, Noch reken het voor dienft, dat ghy u zelf bezwaert. Ick zoeck geen bloem of roos te plucken op uw' doren. A D. Ghy noopt met weigeren mijn liefde noch met fporen. H A. Verzoeckme niets, op dat u niets geweigert wert. A o. 'k Verzoeck flechts artf�ny tot trooft van mijne fmert. H A. Ghy zoeckt verkeert een kruit, dat elders licfft wil fpruiten. Ad. De min beheerfcht mijn hart: wie kan de minne ftuiten, In 't heetfte van haer jaght ? Ick ben my zelf geen vooght. H A. En wat belet u toch te doen wat ghy vermooght, En wilt,en wenfcht? Ad. Wat 's dat? H A.Een andre te beminnen. A D. Verplant dien ouden boom: verzet mijn jonge zinnen. Ha. Uw vader, door de kracht, die hem de hemel gaf, Verwrickte en ruckte een eick van haren wortel af j Vertilde een' molefteen ^ en dreef, vol viers, vol torens, Een gildos, dat hy plofte -_y en wrong een' ftier de horens Uit zijnen norflen kop, en won den naem van Helt, Daer niemant voor de vuift hem wachten dorft in 't velt : En zoudt ghy aen een maeght, een weeskint, u verhangen ? Om my, een flechte maeght, met bleecke en dootfche wangen Gaen b�cken naer het graf, in 't hartje van uw jeught ? Verkleinen uw geflacht, en 's vaders naem, en deught ? Ay Adelaert, ghy zult zoo wijs zijn, en bedaren Van deze razerny. Ad e. Wanneer de wilde baren Niet langer tegens ftrant en hooge duinen flaen , De lesuwrick zode, en gras, de nachtegael de bla�n, De koe de klaver fchuwe, en 't knijn de diepe holen $ Wanneer de Noortftar verre in 't Zuiden om ga dolen, De winter fteeuw en ys, de zomer zaet ontbeer', Dan neemt de min van my, mijn hart van u zijn' keer. H A. Mijn Hazepoot wil voort: hy ruckt het zeel aen flarden. A d� Vergun my eerft een' kus. Ha. Hoe qualijk kunt ghy 't harden? Ad e.

-ocr page 24-



		L A N T S P E L. 17 A D e. Och Hageroos, een'geur van uwen rooden mont, Een luchtje van uw ziel, mijn roos, mijn morgenftont, Verquick mijn' flaeuwen geeft, gelijck de wint de kruiden. Hag. Ick ga, en hope, eer 't licht ons toeftralc uit den Zuiden, Te keeren met een hinde, en vetten buit gela�n . A D e. Zoo moet ick noch zoo lang in uwe ftralen bra�n, Oock daer het dichte loof, of dack van riete hutten Het fchaep, dat lommer zoeckt, kan decken, en befchutten, Voor't fteken van de zon, die op den middagh fchijnt, En inzwelght al het nat, waer na de weide quijnt r Neen zeker, Adelaert: het velt ftaet voor u open: Het ftaet u vry op 't fpoor van uw vriendin te loopen �, Te volgen hare vlughr, als Hazepoot den haes ^ Te wachten op haer leus, als zy den horen blaes'. Dat geit heur na: z'is nu al wijt vooruit gevlogen. Kommeryn. Adelaert. J-T Ou ftant, o jonge helt, en dienme uit mededogen Ten minfte met een woort of twee, een enckel woort. Ad e. Wel moeder,wat 's uw vracgh? wat zoekt ghy? ik moet voort, Kom. Ick koom hier vreemt gegaen, en had u wat te vragen. Wat dochter is het, die daer buiten loopt uit jagen 5 Het fchijnt of ghyze kent, en zomtijts onderhoudt. A D e. Ick kenze maer te wel: een kennis die my rouwt, En eeuwigh rouwen zal, zoo d'onderlinge kuntfehap Niet verder ga, en zy verdoekt geen nader vruntfehap Wil houden met een ziel, die haer zoo trouw bemint. En woudrghe weten wie de vader van dit kint, En moeder zy > Zy weet van vader noch van moeder. De Groote Vrerick wert haer troofter en behoeder, En voedeze eerlijck op: men noemtze Hageroos: Hoe fchoon de morgenftont, hoe (choon oockd'avont bloos'$ &J hoeft noch avontftont noch morgenftont te wijeken. ^wanneerze in onze beeck zich tok, en ga bekijeken, D En

-ocr page 25-



		i8 LEEUW E N D A L E R S. En fpiegelen, dan zietze alleen heur wederga. Kom. Zoo hoor ick, z'is een wees. Ade. Alle eere waerdigh, ja. Ghy zoeckt met vragen flechts haer af komft te befchamen . � Een zaeck vernoeght mijn'gecft: zy paert twee gaven t'zamen , De goe!ijckhcit,en deught: ick fchel het d'af komft quijt-, Het zy hier mee hoe 't wil ^ dies hou uw ruft. De tijt Ontdeckt het al. K o m. Ja wel, ick zie my zelve bijfier, En blint en (lom. Hoe vrijt ghy zulck een flechte vnjfter, Een onbekende wees ? ghy fchijnt te braef van aert. Ad e . Ay moeder, laeckze niet: z'is my zoo lief en waert, Als eenige Vorftin in vorftclijcke hoven . Ick hoefde een gou.de tong om al haer deught te loven . Kom. Het minnendeooghbedrieght,en fchatoock 't leelijk fchoon. Ad e. Ay,fpreeck zoo reuckloos niet: dat gaet mijn eer,mijn kroon. Ja Venus kroon te na, en Venus roozetacken. Hcur gaven zagh men noit door nijt of opfpraeck vlacken. Al vviezeziet,bemintze oockregens zijnen danck. Zy houdt meteenen wenck zoo menigh oogh in dwangk Als haer belonckt. De felfte en vreeffelijckfte ftieren Bedaeren in 't gevecht, waer zy voorby komt zwieren'. De boterbloem verguit de weide op haren tredt. De ftroom gevoelt een' gloet in 't koelfte van zijn bedt. Wat zou men van den mont al zeltzaemhe�n vertellen ? Een moerbay, rijp van pas, geen moerbay, twee morellen, Wat zou men roemen van dat levendige git, Of liever van de kool, die onder 't voorhooft zit, En gloeit my al te heet ? wat zou men van de vlechten , Zoo geel en ecl, als gout en barrenfteene hechten, Verhalen, daer mijn hart en ziel zich in verftrickt ? K o m. Ick hoor, ghy hebt de bloem van 't lantfehap uitgepickt. Ade. Ja wel te recht de bloem: men praetme van geen tulpen , Noch van Auguftus zelf. Geen patlemoerefchulpen Zijn fchooner dan dit vieefch. Zy hangt van melck en bloet Tc wonderlijck aen een. Maer zwijgh: de horen toet. Wat

-ocr page 26-



LANTSPE L. ------! Wat ftif ick langer hier ? men hoort den horen blazen. Ick volgh mijn Hageroos, gelijck heur hont de hazen. Kom. Het heughtme, hoe weleer mijn Koeman, als een leeuw, My nabrulde, in mijn jeught: nu treur ick, arme weeuw, En ga met eenen voet, of liever met drie beenen In 't graf: zoo krimpt de tijt al lachende, of met fteenen. Hy gafme dwers befcheit, al vraeghde ick zonder ergh. 't Is beter dat men dit een oude kennis vergh', En omzoeck', wie noch leef, wie doot zy, en begraven. Hoe breng ick noch dit fchip behouden in de haven ? Waer blijft dit oude wijf? heur oogen vallen toe Van onluft: 't lichaem is van 't lange reizen moe. Wacr ga ick in een fchure, of hoibergh, of in heggen" Beft ruften dezen dagh ? geen eten gaet voor 't leggen. Hoe flaeptme 't hart in 't lijf! Nu went uw' tragen tret Slaer dezen huisman toe: de vaeck is 't zachtfte bedt. Rey van Leeuwendalers. Keer.

		W
			At fleipt een ftaertftar al ellenden

	En jammer na � Als Goden zulck een' voorbo zenden, Dan dient men dra Dees fpringka�r naer te fpeuren, Te mereken uit Wat bron het fpruit, Dat vleck en volck zal treuren. Tegenkeer. "Wy zagenze, als een roode roede, Ten Weften ftaen Van 't Ooften -_y als een zwaert, dat bloedde, En halve maen, D 2 Dit

-ocr page 27-



		E UWENDALERS. Dit lantfchap dreigen, uit ons teken, Den Steenbock van Den vader Pan, Vergr�mt op deze (treken. Keer. De zee fcheen mede ons ramp te voelen j> En uit den bant Gefprongen, 't vooripoock aen te (poelen. Een walviich (trant. De waterblazers, zijn gezellen, Aen't blazen luit Met open fnuif, Daer zanden hem bewellen . Tegen keer. Wy loopen va ft naer vrouw Veileede Om trooft : zy (pelt, Maer geeft geen uitkomft op ons bede. Ons vleck en velt Blijft quijnen : vee, geboomte en menfehen Een ieder klaeght, Een ieder vraeghf, Maer fterreft onder 't wenfehen .
20


	HET TWEEDE B E D R Y F. Keereman. Volckaert. Rey. E maen, na middernacht, een poos met eenen nevel Betrocken, en vermomt, befcheen daer na den gevel Van onze lantkappel, veel blijder danze plagh , En fchiep uit eenen nacht ('t is vreemt) een'klaren dagh. De nachtuil, vledermuis, en nachtrave, uit hun neften Gevlogen, lang voor. dagh, begaven zichten wellen _s.

			En

-ocr page 28-



	LANTSPEL. En kozen piepende de zee, en 't zandighftrant. Het vee rees t'effens op. Het dorre en drooge Iant, E>at eene wijl de lucht om regen fcheen te prachen, Zach groener, en begoft de melckmeit aen te lachen . Wat dit bediet, verfta een wijzer, die het hooft Qp zulcke tekens flijpt, en gaerne wort gelooft Itt zijne wichelkunft : wy flaen 'er naer in 't hondcrt, En ceren 't geen met recht de fchranderften verwondert. Het zy dan wat het wil, het brenge ons heil in 't lant, %zonder dezen dagh �, nu Pan den wraeckboog fpant, En daghvaert al het dorp om 't offer te bereiden. * ° L. Het volck verga�rt, om Uier den Heemraet te verbeiden, Wat gvimmelt 'er een drang van menfchen onder een , Zoo man, als wijf, en maeght, en knecht, en groot, en kleen, En oudt, en jongk. Wat raet > Hoe fti�enwe die zwarmen : E)e mannen morren vaft: de vrouwen hoort men kermen . Q vader Pan, verfterck den Heemraet met gedult: E>'onwetende gemeente ontzagh zich noit haer fchult En misdaet op den hals der Heerfchappen te laden.. Zy volght haer onbefcheit, en laet zich naulijcks raden. E>it buldrende onweer waeit hier jaerlijcks op de kuft , En (leurt, een rruent vooruit, de Raden in hun ruft: Maer gaenwe nietemin haer minnelijck gemoeten... E>e burgery genaeckt, gcreet om ons te groeten. E Y. Welbore mannen, Pan~behocdeu lang gezont: *■ y vvenfehen 't uit ons harte, en uiten 't met den mont.


He
		,^E' Ghy vrome burgers, lang moet vader Pan u fpaeren ,_:ⁿ haelen uw geluck in top met uwe jaeren: 'is jammert u te zien zoo jammerlijck geftelt. e Koeien eten gras en klaver, langs het velt ^ ¹y ^eet uw eigen hart, beknelt gelijck met hoepen an uael, zoo menighwerf de Zoendagh uitgeroepen, en Heemraet roept te hoop, op dathy wijsheit fchafif, ⁿ ^lan§^k*aem zich beradc, om d'opgeleide ftraf D 3 Tc

-ocr page 29-



		22 LEEUWENDALERS. Te fchutten naer hun maght, of immers te verminderen _yHet welck men noit voorheen koft keeren, noch verhinderen � Betrouw ons 't befte toe : men handelt hier ter fte� Niet ruw, en onbedacht: het koft ons kindren mee. Hier geit noch goet,noch b!oet,noch haet,noch gunft, noch voo^ De hoofden ftaen gclijck : de blinde ftrijckr het oordeel. (deel - R e Y. Wclbore mannen, ghy fpreeckt redelijck en wel. Befchuldighdcn wy u, zoo moft de lantkappel, Waer uit men 't lot verwacht, metboosheit zich befmetten, Als ghy de lotbus laet voor vrouw Vel'cede zetten , Die eenen naem uit twee beilote ce�len treckt, En noemt hem, die ten zoen des grammen Veegodts ftreckt, Voor 't Lecuwendaelf�h geweft. Neen mannen, wy betrouwen U beter toe. Het volck, dat zich geneert met bouwen En karnen, paft een hart zoo rein, als melck en room, Geencrghwaen : neen by Pan, wy achten u te vroom . Daer fchott het niet, dat wy van daegh u komen moeien. Wy gaen met koeien om, macr flaghten paert, noch koeien , Die achteruit fiaen, en hun voer met voeten tre�n . Wy zijn met Heemraets keur en loting wel te vre�n , En komen flechts, geport door 't huilen, en het fchreeuwen Van 't vrouwvolck, als ghy ziet, ons wijven, en ons weeuwen, En oude beften, elck voor ander dus bela�n 5 De vryfter om een' knecht, de moer om 't kint begacn , De zufter om den broer, de peten om haer neven. Wy bidden, fielt de keur, en uwe ftem te geven Tot loting, uit tot dat de zon de middaghlijn Vergulde, en loop' voorby, en uit den zuiden fchijn'. Men heeft dan tijts genoegh om't offer te bereien, Te zuivren aen de beeck,te kranf��n, te befchreien. Ay mannen, doet zoo veel ons vrouwluy tot gerijf. Al die hier huilen, rijt de doot van angft door 't lijf. H e e. 't Is reden dat het bloet zijn eigen bloet beklage, De moeder voor haer kint, haer vleefch, oock zorge drage, Niet

-ocr page 30-



		L A N T S P E L. 25 Niet min dan eenigh dier, of vogel voor het jong. De koe bemint het kalf, en lickt het met de tong: De merrie, in de weide en ftal, het weeligh veulen. De zwaluw aeft het neft, en vaert 'er mede uit fpeulen: En wat maeckt d'oieva�r van 't hooge neft al werek ? Toen over menigh jaer het oofteint van ons kerek Verbrande, zagh men zelf hoe d'ouden, zoo bewogen, Dan uit dan in den roock, rontom de jongen vlogen , En trooften hun gebroet, het kale en naeckte krooft) Dat piepte vaft om hulp: maer als 'er langer trooft Noch redding quam, en 't ftroo in lichten brant geraeckte, Zoo vlogen va�r en moer op 't neft, dat brande, en kraeckte, En lieten zich tot afch verbarnen met hun neft. Natuurlijck doet het a!, wat leven teelt, zijn beft Om d'af komft ga te flaen, te helpen, te behoeden. Al zweert ons niemant dit, Wy kunnen 't wel bevroeden: Een menfch is block noch fteen �, veel minder va�r, en moer. V E Y. De Heemraet vat het recht, als mannen, wien het roer Van deze Vryheit paft te houden, en tefturen. Zoo lang ghy Heereman en Volckaert ekk zijn buren Vcrdadight, kan ons dorp noch o verende ftaen . ° L. Maer 't is geen noot, datze al zoo bijfter zijn bela�n: . Het lot geit een' alleen, en nimmermeer ons allen . ^ � Y. E_en i_ccjer zorght dat dit zijn bloet te beurt moght vallen. Eer 't lot bekent is, vreeft een ieder wien het geit. ° ^L- Waer toe de keur van 't lot dan langer uitgeftelt r ttetlotrecht ga zijn' gangk, zoo raeckt men uit dit vreezen . ^v _n^Y- Geen huisman is zoo wijs, die weet wat dit magh wezen: U ^nS ^Vl"°^uvvvolck heeft te nacht vervaerelijck gedroomt. ^E- Het vrouwvolck is 'oy nacht v/ei tienmael meer befchroomt. an over dagh. Des nachts verdubblen en verlammen e zorgen. D'avontzon verlengt de zwarte fchimmen . aer laet ons hooren: waer komt dit »edroom op uit ? ¹ � K ueioof "Velleede zou niet ra�n wat dit beduit. Met

-ocr page 31-



		24 LEEUWENDALERS. Met oorlof, dat wy dus vrypoftigh 't hart uitfchudden. Een groene weerwolf greep een lam uit al de kudden, En fleipte 't by de keel al blo�nde langs den wegh -, Dit droomde Duif, en hoe, terzijde uit eene hegh , Een bock, zoo root als vier, hem quam op 't lijf gefprongen, Dat hy dien roof terftont moft flaecken, en gedwongen, Verandert fcheen van aert, ja macker dan een lam . Ons Maghtelt zagh den vloet noch hooger dan de Dam: En toenze kreet, als of de zeefluis door wou breken , Zoo viel het water kort, en hielt zijn oude ftreken . Maer Elsbuur zagh ons dorp belanden op een wrack Aen d'allernaefte duin. Een dorre tuineickfprack Beicheidelijck, en broght in 't licht geheimeniffen * Van wonderlijck belang, die Godtfchalck niet zou giffen , Noch Waermont, die by nacht, gelijck de katten, ziet. Twee ftammen, verfch geplant aen we�rzy van den vliet, Vereenighden van zelf, voor Lutgers flapende oogen , En werden met een fchors bekleet, enovertogen. Ick zwijgh van andren praet, het luide zot, of vroet j De wijven zien wat nieuws uit droomen tegemoet. ' Zy hopen op geluck, en dat de kans kan keeren . H e e. Wy werifchen 't oock. De hoop op beter kan niet deeren* Wy zullen met de keur heel langzaem gaen te werek . Een ieder brenge vaft gefchencken naer de kerek, Enbidde dat het naer ons wenfehen uit magh vallen. R e y. Dat geef, dat gunne ons Pan, behoeder van de (tallen. Vol. Hier komen Lantskroon zelf en Groote Vrerick acn: Die beide moeten eerft elckandere verftaen , En polffen, eerwe noch op 't wightigh ftuck vergaren. H E e. 't Valt mackelijcker vee dan menfeh�n te bewaren : Men ftuur' het hoe men wil, wie ftuurt het elck te pas ? Nu gaenwe, Volckert: 'k wou wel dat het avont was.

			L A N T 5'

-ocr page 32-



	L � N T S F E L.
	L � N T S F E L.	»5
		»5

Lantskroon. .Vrerick. P\ E noot verdaghvaert ons in 't jacr maer eens te zamen. "-^ Vre. Ick wenfche, koft het zijn , iet heilzaems te beramen i Ian. Ick mede: ons onheil heeft nu lang genoegh geduurt, En menigh jeughdigh borft dit met denhals bezuurt. Het zaet van tweedraght teelt zoo wrange en bittre vruchten. Vre. Zoo gaet het,daer de buur zijn' buurman niet magh luchten. Lan. 'k Vervloeck het al wat zaet van twift en twcedraght zaeit». Vre. Men heeft van wederzijde een' oegft van ramp gemaeit, En meer dan eens in 't jaer: men maeit het alle dage. I-AN. Men kent den vrede beft, na 'et voelen van die plage. Wat middel om aen ruft te raecken onderling ? Vre. Indien uw Zuidtzijde eerft ons Noortzijde onderging. E a n. Maer niemant weet van fchult, en fchuift het op een ander Vre. Zoo blijft men overhoop krackeelen met malkander . �Lan. Van weerzy wort vereifcht een fcheitsman van't gefchil. '■ Vre. Het fcheiden valt zeer licht, daer ieder luiftren wil. Lan. Men moftelckanderen al't oude leet vergeven, En reppen niet van 't gene aen weerzy wert misdreven ... Wat eens gedaen is, kan men nimmermeer ontdoen Vre. Verftont een ieder dit, wy racekten aen den zoen. -A N. Noch ftaet ons echter fcherp te luiftren ^vat het lot zeit. V R e. Eerft onderling verzoent, en echter met de Godtheit. r,^A-Ghy fpreckt zeer wehde menfeh verzoen' zich eerft met menfeh ^R e. Mijn naem is rijck van vre: 't is vredeal wat ick wenfeh. ^A M. Mijn naem de kroon deslants: ick help den lantvrekroonen* j ^Re* Och, wenfehtenze al om pais, en vrede, die hier woonen! ^N- Mijn Heemraet Heereman wenfcht hartelijck om vree. ^R ^E- Mijn Heemraet Volckert wenfcht uit al zijn hart dit mee. N. De vroomftcn onder ons zijn oock tot pais genegen. R e . De flimften onder ons verfteuren zulck een' zegen. N. De flimften onder ons zijn van geen' beter aert. ^R ^E- De baetzucht treckt genot uit 's anders qualijckvacrt. E JL A N»

-ocr page 33-



		20 LEEUW E N DA L ER S. Lan. Men banne d'eige liefde, om eenmael te beginnen. Vre. Zoo moft men om 't genot zijn' nabuur niet beminnen. Maer koopen pais en vrede, �ock met zijn �ige fcha. Lan. Wy mereken het gebreck j maer 't heel en komt te ipa . 't Gebreeckt aen vreedzaemheit: dit kruit wil qualijck waffera, Dewijl men floft op't wi�n van't onkruit wel te paffen. Een ieder paft met vlijt zijn nabuurs hof te wi�n, In 's anders wooning gaeuw, en t'huis niet naeu te zien j Dies leggen huizen wilt en woed, en zonder zeden . Vre. Het domme en ftomme vee gehoorzaemt eer de reden. Men leit het zonder toom, en drijft het zonder ftock: Het vecht wel onderling, maer voedert geenen wrock: Het nut gemeene weide, en zal geen' macker pramen: Genaeckt de wreede wolf, het fteeckt de hoorens t'zamen: Zoo heeft het in't gemeen te vyant, ofte vrient. Verftont dit Leeuwendael, het wert'er van gedient. , L A.n. 't Is kunft zijn eigen nut en nadeel recht te kennen � Vr. De fchade leer' den menfch,die traegh tot deught kan wennen» Een ezel ftoot maer eens zich aen den zelven fteen y ■. De menfeh wel^evenmael, en denckt niet om zijn been. Lan. De reuckelooze voel'zijn jammer dan in't ende. Vre. Zoo varen menighten ten grave in hun ellende. Lan. Zy wijten het zich zelfs, die niet te raden zijn. Vre. Met reden, want zy zelfs zijn oirzaeck van hun pijn, Oock dat onfchuldigen om zulck een woeftheit lijden , Met recht beklagens waert, in onze ondanckbre tijden. Lan. Ondanckbaer wel te recht voor veel genoten goet, In pais> die neering baerde, en weelde, en overvloet j Die baerden hoovaerdy, verwaent, en trots, enimadigh: Zoo quam de tweedraght voort, tebyfter en baldadigh , In 't midden van het feeft, ge viert ten roem van Pan. Men at 'er, en verdronck de zinnen in de kan , Zoo dat men tot gevecht en meffen quam, van woorden. Vre. Hoe bulderde indien ftorm het Zuiden tegens 't Noorden'? Lan.

-ocr page 34-



L A N T S P E L. if L A M. Den ftercken Waerandier en Duinrijck ftont dat dier. Vre. Geluckigh voeren zy uit dat krackeel van hier: Lan. Wel eerelijck, maer voor hun vrouwen ongeluckigh. Vre. De hemel zette om hen zijn aenzicht droef en druckigh, En bleef veel dagen ftaen in die bedruckte ploy. De koey vergat het gras �, het paert zijn voer en hoy : . Het bofch verfchoot zijn groen : de boom vergat te groeien. Hoe zagh 'er 't vleck toen uit, dat heerlijck plagh te bloeien, Gelijck een wijngertranck, die langs den gevel klimt ? Hoe is de weerelt voort, gelijck de munt, verflimt ? Lan. Hoe wortze dagelij cks, van fchaick en flim, noch flimmerl Vre. Ten zy een Godt dit keere, ons onheil redt zich nimmer. Lan. Wie zelf zijn handen rept, die wort van Godtgeredt. Vre. HetflimfteiSjdat de twift al heeft zijn ploy gezet. Lan. Men wanhoop' niet: de tijt verandert de gemoeden. Vre. 't Waerlang gcfchiet,vergat de wrock de wraeck te voeden. La N. Ick ra voor eerft, dat elck den andren willigh wijck', En meerder minder niet om baet verongelijck', Zoo koft rechtvaerdigheit den vrede haeft gemoeten. Vre. Och quaemze, en ftroiden wy olijven voor haer voeten! Ick zaegh dit oude vleck vergroot, en uitgeleit. Lan. Wat raet, nu ons de keur aireede is aengezeit ? Wou Pan zich met een' bock of witten ram vernoegen. V R e. Al eifchte hy een kudde, ick riedt dat wyze floegen. ^ ^A N. Zou 't oock geraden zijn te zien of 't kon volftaen ? V R- e. En quaem dat avontuur dan avrechts te beflaen � A- A N. Men gaf dan tijts genoegh het geen wy hem beloofden. ^R e. En trofde wilde knodts dan't volck, en al de hoofden? r/- Het was om beters wil een ftoutekans gewaeght. ^RE. 't-Is haeft gewaeght, dat lang eneeuwigh wort beklaeght. ^a.n. Men moght zich liever eerft bevragen by Vellcede, . ^R e. De Priefterin van Pan zou ftaen op d'oude zede. vt^N' ^^Crmagh ^een ^Godtneit ^nic^tc ^heiden van haer recht > � ' ^Demeefterlaet zich niet Dedillen.pn den knecht.

	E z Lak	3
		3

-ocr page 35-



		2S LEEUWENDALERS. Lan. De Godtheit kan en magh den fchuldigen wel fparen. V R �. Wanneer haer dit behaegh', dan zal zy 't openbaren. Lan. Maer 't wachten valt te lang: men ftort vaft jeughdigh bloet Vre. Wat middel voor dit quaet, of liever noodigh goet ? Lan. Ick raem 'er naer, en wenfeh dat wy een middel vonden. Vre. De tij t is kort: wy ftaen aen dezen dagh gebonden Wel ftip : de Roeper heeft ons lang te keur gedaeght, En 't ganfehc lant rontom van 's volcks gekerm gewaeght. Het volck verzuimt zijn vee, en heeft noch hart, noch zinnen. Lan. Wat baet gekerm, indien het kermen niet kan winnen ? Vre. Gekerm heeft menighmael der Goden wrock verzacht. Lan. Maer in geen twintigh jaer: zy luiftren naer geen klaght : Met deernis hoort de menfeh het blaten van de lammeren. Vre. Oimoofie dieren, och, men moet zich uwer jammeren . Lan. Men vint oock menfehen, die niet min onnozel zijn. Vre. Onnooflen in der daet, onnozelen in fchijn. Lan. De fchijn bedrieght 'er veel, en is gewoon te liegen. Vre. De fchijn kan menigh menfch.doch nimmer Godt bedriegen. Lan. Hoe menigh zeilt den fchijn en fchaemte en eer voorby i V R e. Dat leert d'ervarenheit aen uwe en mijne zy. De fchapen laten zich van ftof en vuilnis wafTen -, Daer 't zwijn zich meft in flijck en modderige plafien. De menfehen aerden elck naer een byzonder dier. Wie op de troni merekr, bekent het aen den zwier, Oock dickwils aen 't geluit, en zoo verfcheidc klancken. Lan. My dunckt ick hoor geluit: fta vaft : het wil 'er wancken. Hier komen Warenar en Govert naer ons toe. 't Zal beft zijn datwegaen : ick ben dit buldren moe. De Hcemraet komt met hun, die magh hun klaghten hooren. Vre. Vergeefs de ruft gezocht: ick geef den moedt verloren. VOLCKAERT. HEEREMAN. WARNER. GoVERT. ryi�en bouwt, en d'ander breeckt: wat hoop van vrede is hier ? - H e e. Wy leflehen vaft den brant: een ander blaeft in 't vier. Vol.

-ocr page 36-



		LANTSPJEL.' 29 Vol. Men viert den offerdagh met buldren en met razen, War. De knechts verguizen nu de meefters, en de bazen : Dat tuight dees arme haen, met zijn' gebroken poot. Go. En wat getuight dit lam 5 ick vifchte 't uit de floot, Daer Warners dogh het joegh. Wat kan een lam verbeuren > Zoo 't niet verdroncken waer, ick zou het feeft niet fteuren Om zulck een kleinicheit: maer ieder moeit zijn fcha. Die hont baft nacht en dagh zoo vee als menfehen na: Hy bijtze oock wel in 't been, en komtze al ftil beftoken. War. En had mijn haen zijn' poot by ongeval gebroken ^ Ick troofte't my: maer nu komt Goverts knecht zoo wijt, Dat hy moedtwillighlijck een'eickcn kneppel fmijt In 't hondert, in den hoop, daer al de hoenders pieken Deboeckweiteopmijnwerf. Zijn dit geen fraeje fticken ? De kneppel treft den haen, die tuimelt ginder heen. Men loopt naer Rookam zien, en ziet 'er hoe zijn been % 't lijf, gclijck een flet, blijft hangen. Wie kan 't heelen * Nu krijt al 't huisgezin, en fteeckt wel vijftien keelen En kloeken t'eftens op. Op zulck een buurgerucht Nam Goverts knecht by tijts, huis uit, huis in, de vlught. Het was hem oock gera�n. He. 't Is lang genoeg gekeven . Lact Govert hem een' haen gewilligh wedergeven. Men vechtc om geenen haen, om geen verdroncken lam. A R. o Rookam, och, hoe hangt uw dubble kroon en kan» Zoo flap, gelijck uw baert. Wie kan dees fcha vergoeden > Waer vint men u ws gelijck > Neen Govert, ghy zult bloeden: ^ ie moedtwil is te groot. Go. En wie vergoedt mijn lam > _v _o � Men wijte een' dollen dogh dat dit om 't leven quam. ^ � De meefter van den dogh moet zelf de fchult vergelden. � 'Wie weigert hem een lam ? Maer zelden, al te zelden, ^gh iemant ^zulck ^een'^hacn»^als Rookam, in ons vleck. ^^at haen, hoe bits hy was, boot hem vergeefs den beek > ie was niet doof of blint, die zich in 't perek liet hooren > ^r ^VOcht�it haen zoo trots, met flaghpen, beek en fporen > E 3 Al

-ocr page 37-



		10 LEEUWENDALERS. Al ftack hy op zijn a�m, al quam langs 't lijf het bloet Gedropen van het hooft, noch hielt de kamper moedf, Dat 's vyants veder ftoof:' dan ftont hy als een -muurwerck. Hoe trots was hy van gangk! Wat droegh die gaft een uurwerck �n zijnen kop 1 Hoe licks, hoe klaer en helder plagh Hy lant en dorp rontom te wecken voor den dagh! Bezie zijn pluimen vry, die roode en goude veeren. O Rookam, wie dit ziet, die moet zich uwes deeren. G o. Ghy zwijght nu wat al fchade ons Zuidtzy heeft geleert. Haer honighkorven zijn de kappen afgefne�n, En om wat honighs ging de ganfche ftock verloren. War. Ghy liet uw' waterhont ons vogelkoien ftooren Om eenen teelingk, en verjoeght de ganfche vlught. Zoo wort de koy gefchent: de vogel fchuwt decs lucht. G o v. Ghy houwt van boven neer, dat boom en ftam verwatert _s En uitgaet: is 't niet fraey ? dan lacht men, dat het fchatert. W A r. Ghy licht een anders fuick, en zinckt haer in de kil, Of vifcht in 's buurmans floot en wateringe al ftil. G o v. Ghy zet by fchemering 't verlaet al heimlijck open, En laet een' bracken vloet in velt en ackers loopen, Die quijnen jaren lang, vergeven door dien wrock. War» Hoe dickwils tafte uw herek wel over in ons block ? G o. Ghy taft wel achter om naer iemants fchaer, en kouter, Of draeght ons koren van den molen : wie is ftouter ? War. Ghy melckt een anders koe, by klaren lichten dagh: Dat bleeck niet lang gele�n, toen Mekker quam op flagh. G o. Ick wift dien buit zoo ftil by avont niet te morfl�n, Als Grijp, die 's nachts wel durf op 't velt ons gerven dorflen. Wak. Had Gijs den fpringhengft korts den ftaert niet afgeknipt Om'tpaertshair ? evenwel is hy't gevaer ontflipt. Go. Wie ftaek den driefcht in bram? wie queet zich left zo wacker, En wierp by doncker nacht dat onkruit in den acker ? W A R, Wie groef ons knijnshol op ? wie dorft ons watering Vergeven, dat men niet dan doode viitchen ving ? Go. Wie

-ocr page 38-

. LA N T S P E L. $i

G o. Wie zagh ter middernacht, wanneer de menfchcn droomen,

Die nachtrave Eerijcks ooft affchudden van de boomen 5
War. Waer vont men oit in 't lant een viflchers maet zoo kloeck,

Dat hy op 't lant een' haen kon viflchen met een hoeck)
G o. Niet wacr) die, toen het fiieeu aen boom en tak bleef hangen?

De duiven op het voer kon met zijn flaghnet vangen ?
He. Waer toe dit bits verwijt? de tweedraght groeit en waft

In top, terwijl men kijft, en baft en wederbaft.

Dees droeve dagh gebiet den buretwift te ftaecken.

Door fchelden zal men traegh tot eenigheit geraken.
V o L. Dat 's recht: oock is het hier geen tijt van lang te ftaen;

Men zal terftont te kercke, en dan te keure gaen.

Warner. Volckaert.

E Heemraet hoor' my eerft: ick heb een woort te {preken.

V o L. Wat zoecktghe ruft, of twift, en altijt wint te breken ?
Zoo raeckt men niet gelijck : zoo wort geen dorp geredt.

War. Dat onrecht dient hem eerft met recht betaelt gezet.
Hoe roept men dus om vrede ? ick kan den vrede miflen.
Het fpreeckwoort zeit: in troebel water is 't goet viflchen:
Want geen krackeel zoo klein, men haelt 'er voordeel uit.
Waer (lagen vallen, valt gemeenelijck goe buit.

* o L. Zoo woudtghe om eige baet den pais wel eeuwigh derven,
Al zou 'er jaer op jaer een lantft of tien om fterven �

War. Men fterft macr eens. Wie fterft, die is zijn' koft gekocht.

^v o L. O zotte Warner, zwijgh: wat fpreeckt ghy onbedocht!
Zou een, om by 't verdriet van velen wel te varen,
En om een buick vbl broots, zoo menigh man bezwaren �
^^at leert'de reden niet: de domfte koe van 't lant,
^dienze fpreken kon, gebruickte meer verftant.
Zoo zal men langkzaem 't vier van ons krackeelen leflen.

Hoe

is 'er bloets geftort, en vleifch gekerft met meflen!

^mcnigh bruicker lants vervochten by den dronck,

Verzopen in 't gdagh S Wat heeft dit out en jongk,

-ocr page 39-



		32 LEEUWENDALERS. En man en wijf beklaeght! Hoe zagh men zoo veel hinders Verderven jaer op jaer van d'oudren op hun kinders! De mannen eerft, en dan de wijven hantgemeen , Plockhairen va�r en zoon, de vrienden onder een !� Wat hoorde 't een geflacht het ander niet verwijten, En fpuwen in 't gezicht, met krabben, ilaen, en bijten ! En houdt ghy Warner noch dit kluwen in de war ? Zoo gaf men u te recht den naem van Warenar . W A K. Men vint 'er meer dan ick, die paffen wat te hebben. Een ieder vlamt op winft. De fpinne fpint haer webben Om winft: om winning vlieght de bye naer beemt en bofch � Om loutre winning zit de vliegh op koey en ros . Om winning zweetenze al, de kleinen, en de grooten. Om winft piekt d'oievaer de kiekers uit de flooten. Om winning loopt de kat uit muizen in het velt. Als ick 'er vet by wordt, wat roert my wien het geit. Vol. Ick rade u hou gemack: men zal den haen vergoeden. En zoo ghy ons beftaet een nieuw krackeel te broeden, Men ftelt u lichtelijck ten fpiegel van 't gemeen. W A R. En breng ick Leeuwendael noch heden op de been, Het wil de Hcerfchappcn en al den Heemraet heugen. Lact zien wat Warner kan: laet zien Wat zy vermeugen. Daer gaet de pocher heen. O Rookam, arme haen, 'k Wil Govert noch van daegh het been in ftucken flaea , Rey van Leeuwendalers. Keer. T> Rengt vrolijck pijnloof, groene meien: -■' Brengt kacs, en boter, geel als gout: Brengt room, en bloemen uit de weien, Ter Lantkappelle, om Pan gebouwt. Komt herwaert: komt hem nader: Vereert nu zuivel, bloem, en tack:

-ocr page 40-



		En looft den goeden Vader: Begroet hem, dien het heiligh dack" Befchut voor wint, en regen. Hygunneons zijnen zegen. T E G E N K E E R. O bocksvoet, geitoor, fluitevinder, Gcfpickelt met uw lofl�vel y Ghy wifpelftaert dan hier, dan ginder 5 Ghy langebaert, zoo zoet op fpel Van dunne rieten, zeven Aen een geklcefti uw horens ftaen Op 't voorhooft, fpits en even, Gelijck een boogh, of halve rnaen s Root aenzicht, die uw hairen Bevlecht met pijnboomblaren: K e e r. Verdiende ghy by d'eerftc Goden Een achtfte plaets, en moft de Nijl Zich buigen onder uw geboden} , Hielt out Arhenen uwen ftijl j Moft Rome uw feeften vieren * Begrijptghe 't wezen van Natuur, Zoo veel geftamde dieren, De luchr, her water, aerde, en vuur j En zijf ghy't AI in allen, O Vooght van jaght en ftallen j TEGENKEER, Zoo blufch den brant der lantgefchillert: Vereenigh Zuidt- en Noorderzy: Enzijtghe met een' bock te ftillen, ja heele kudden > eifch het vry» E

-ocr page 41-



		E E U W EN DA L ER S. Ontflaze, die u eer�n, Van 't heil�ozeoffer, van dit Moet i En is het lot te keeren, - Ontlaft ons: ei ich een zachter boet J Ons vee, geen vleefch van menfchen j Het ooghmerck van ons wenfchen. , . . ... H E T D E UDE- BED R YF. Hageroos. Rey. HEt diende nader niet: ick-was al ree beknipt '1 Maer ben, ter goedef tijt, den feilender noch ontflipt. Rey. Wat zeghtghejHagei'oos? wie dr�egh zo luttel kennis, Dat hy een zuiverheit, zoo witajs fhectiw, met fchennis En fchande �metten wou, zoo reuckl�os, en ontzint ? , H A G. Ick weet niet wiefoet was, of wat hem had verblint. Hy quam my ftil aen boort, en fpecldeyaft den (lommen, Om door ftilzwijgentheit zijn boosheit te vermommen, Een boosheit, die gewis haer ftraf gevoelen zal j Want niemant fchimp' met Pan: hy ziet ons over al, In hol, en achter duin? ifrr�igfe��v'�n onder hagen [ Rey. Zoo gaet het haer, die op het zoenfeeft loopt uit jagen, Alleen,en onverzeltj nu allede gemeenr, Bekommert en beducht, al hangends ho�ffs, beweent D'onzekerheit der keure, en 't zekre lot van 't �uteir. De Heemraei g�etWkeuV, verdaeghtvan blinde Woater: En fcheptghe noch vermaeck in jaglit, en wilt, en duin? Ha g. Ick zoeck mijn eig� niet, maer Leeuwendaels fortuin, En had een hinde op 't fpoor, met meining, na het vangen, Haer voor 't gemeene befte in ons kappel te hangen; Of Pan hier d��r vermorwf, een vrblijcke uitkom�t gaf. Rey. Vergeefme<Jan dat ick onwetende u beftraff': O deeghlijckheit, ghy zijt w�l wa�rdigh, datze u Hancken. Een ander zit en fl�jt, den ctagh m�tyd�l jancken y Ghy

-ocr page 42-



		L A N T S P E L. 3₅ Ghy flaet de hant aen 't werck: een ander kijft en tiert, E.i fteurt zijn buurmans ruft j ghy draeght u vroom, en viert Het feeft in eenzaemheit, en zonder tijt te/pillen, Verzoeckt door ofterhande en hinden Godt te ftillen. Vergeefme dat iek u bedilde, zonder flot. 'k Geloof geen fterfiijck menfch behoedde u, maer een Godt, Van wien ghy zekerlijck uw afkomft wel mooght rekenen _sNaerdienzezich ontdeckt door geen onwifTe tekenen. Dat hy u lange fpaer', die boven zit aen 't roer. Laet hooren hoe het ging, en wat u wedervoer � " A G. Ick wift het leger, daer een hagelwitte hinde, In dichte ruighte en riet, dat 's jagers oogh verblinde, Zichdagelijcks onthielt, dies teegh ick derrewaert, Maer vont het ledigh neft. Mijn winthont, heet van aert, Was toghtigh om het wilt in 't wilde na te /poren, En kreegh verlof, en ftoof door zant, en hegh, en doren, En kreupelbofch in duin, en fnuffelde over al. Zoo miftc ick hem daer na, en hoorde geen gefchal. Mijn yver voerde my terwijl naer waterphflen, Daer, aen den voet van duin, de beeck begint te waflehen _tEn door de biezen ruifcht. Hier viel ick plat ter neer, En zagh, na eenepoos, de hinde, die van veer Allengs genaeckte, en fcheen heur hart te willen laven. Ick loofde flucks aen Pan dat puick der offergaven,. En had den pijl al ficks op mijne pees gezet, Maer onder 't micken komt een �nverlaet, een fchennet � Godtheit van de jaght,alweter, hertekenner, ^e-cherm mijn zuiverheit, en geef getuighenis R / ^^a§^er°os zich droegh -_r hoe zy 't ontworftelt is. "" j_^Y" °ntftel u niet: hy zal den Rechter niet ontfluipen. >, " ^vvifch de tranen af, die langs uw kaecken druipen. Verlang hoe dit verging. 'k Geloof ghy bleeft befchut ^or ^uw onnozelheit, uw toeverlaet, en ftut. F 2 De

-ocr page 43-



		j6 L E E U W E N D A L E R S. De deugt behoeft geweer,noch bpogh,noch pijl, noeh wachter. H A G. Hoe beeftmijn hart van angft! hy quam my op van achter, Gelijck een looze vos een velthoen grijpt, wel ftijf. Hy floegh met alle maght zijn armen om mijn lijf, Noch vafter dan het veil een eicke kan omvatten-, En ick, om 't allereelfte en waertfte van mijn fchattcn, Mijn eerbaerheit, in noot te bergen, nam al heel Mijn toevlught tot mijn ftem, en ftack een klock,cn keel Zoo luide en fchricklijck op, datze over hegh,en tuinen Ging wentelen in zee, door d'omgelegen duinen. Op zulck een' luiden kreet liep Adelaert hem in, En greep dien on verlaet by 't hair, by kop, en kin, Dat hy gedwongen wert my bange maeght te fiaecken : En ick, zoo dootfch en wit om 't hooft, gelijck een laken,' Begafme hetwaert aen, al omziende, en beducht Hoe't Adelaert vergingk, namijnverbaesdevlught. R e y. O eetbre jongelingk, men zal u eeuwigh roemen, En vlechten krans op krans van bladeren, en bloemen, Met maeghdevingeren gelezen, en gepluckt. Ghy lijdt niet dat de deught en fchoonheit wort verdruckt. Een Godtheit heeft van daegh u heerlijck begenadight, Befchoncken met dien prijs, dat ghy een Maeght verdadight. Hoe voeght u zulck een lof, gelijck een pijnloofkrans OnzeOpperprieftcrin. De roos verlieft haer'glans En geinen, maer uw lof zal nimmermeer verfterven. H A G. Hy moet' verdienden loon naer zijne deught verwerven. R E Y. Dat loonen ftaet aen u : dat hebt ghy in uw maght. H A G. Mijn maght is wonder kleen. Die heufche vryer acht Geen loon: hy volght de deught van zelf, alleen uit reden. R e Y. Hy volght oock Hageroos met zuchten, en gebeden, Gelijck de ichaduw 't li>� Hy volght u waerghe gaet, Des middaeghs, 's avonts ipade, en met den dageraet. Dat weten zon en maen, en oock de morgenftarre. Hy volght u in het dorp, en by de ftraet,.en verre

-ocr page 44-



		LANTSPEL. 37 Van honck, wanncerghe jaeght, en ftuift door 't gulle zant. Vergelt nu eens zijn deught, en bi� hem mont, en hant. Hag. Ghy paert den zomcrtijt met onze winterbuien, De le!y met het fneeuw, ons Noorden met dat Zuien. 't Verdrietme dat hy my dus naloopt, vroegh en fpa. Rey. Hoe qualijck quam het u van dezen dagh te fta ? H A G. Het quam te ftade of niet, ick achtme des onwaerdigh , Hy houde zich geruft, en voor een rijcker vaerdigh. Hy zoecke een van bekent en overout geflacht. Zoo lang als d'oveibuur zijn' overbuur veracht, En dwers vall', kan geen min en liefde op beide kleven. R e Y, Hy vrijde u voor de doot: misgunt ghy hem het leven: Hag. Neen zeker: dat hy leve, en bloeie hondert jaer . Rey. Misloonde knaep, hoe valt u 't minnejuck zoo zwaer, Gelijck het ros den ploegh door vetten klay te trecken. Ghy ziet vol hartewee de duiven treckebecken, En elcke wederga genegen tot heur ga. De beeckzwaen bruift vol viers het witte wijfke na, En ftrengelt hals om hals: zy weet van wederkuffen, Daer 't kille water zelf haer' gloet niet weet te bluffen y En ghy, getrouwe knecht, befchermer van haer eer, Verwacht van Hageroos geen' trooft noch vrientfchap weer. O winterroos, te fcherp gewapent met uw' doren . Hag. Hyfchuw'den doren ftruik.REY.Hou op zijn min met iporen: Te noopen,dagh op dagh, door 't afflaen van een be�. Ick zie hem van een duin noch plompen fteil in zee, Of worgen aen een pees, of van een eicke ploften,, Of van zijn' eigen pijl, en eige hant getroffen.. Ay Hageroos, ay, fchut zijn ongeval, gelijck , Hy u befchutte, eer ghy te vallen quaemt in flijck . «Ag. Ick ga in ons kappel my zelve danckbaer toonen , En zal het Adelaert, zoo dra hy koom', beloonen Met danckbaerheit, gelijck een eerbaer hart betaemt, Eneen van, kleine maght. Rey. Zy vint zich zelf befchaemt F .3 Oav;

-ocr page 45-



		LEEUWENDALER. S. Om zijn getrouwicheit. lek zagh haer wangen blozen. My docht de minne doock in lommer van die roozen. Hoe kan een edel hart, tot alle deught bereit, Vergelden zulck een trouw met wederwaerdigheif ? Z'ontveinft haer minne, en weet zich wonderlijck te wachtenj - Maer't mift ons, zienwe niet het pit van haer gedachten. Ad e l a e rt. Re y. \Y7Ie joegh ter weerelt oit geluckiger dan ick ? . ^v* Rey. O jongelingk, ghy zijtnu wonder in uw fchick. Ik heb 't verfiagh al wech. Ad.Van wie? R e. Van uw vriendinnc. Ad. Och, waerze mijn vriendin! Hoe gloeit mijn hart van minne, Noch vieriger dan oit! Re. Waerom ? Ad. Ick hoorde, en zagb Haer eerbaerheit, en deught, da�r zy ter aerde lagh, En kreet, en �poogh, en beet dien fchender, dien fchofr�erder In 't aenzicht $ maer vergeefs, had Pan haer geen verweerder Gezonden $ had ick haer niet daetelijck ontzet. Waeriszy? Rey. Terkapelle,enftort'erhaergebedt Voor Pan, en heeft belooft uw trouwe daet te kroonen. A D e. Zoo hoop ick in het hart, dat edel hart, te woonen. Wat tijding brengtghe my, zoo fnel op 't ongezienft ! 'k Geloof het geen ghy zeght. Hoe kan in 't ende een dienft Na vele dienften eens een vnifters hart bewegen! Och Adelaert, ghy �ept, door hagel, meeuw, en regen, Niet ydel noch vergeefs uw Venus achter aen: Een uur betaelt het al. Re y. Nu blijf een luttel ftaen: Verfteur haer aendacht niet: verwachtze hier ter ftede. Ad. Hoe fpringt dit dier: fta ftil. Ick breng haer' jaghthont mcdc. Hy janckt om zijn bazin, en mifteze al een wijl. Ay lieve, hou hem wat: 'k wil achter eenen ftijl Aen ons kappeldeur gaen ver/chuilen in het duifter, Op dat ick heimelijck d'aendachtige beluifter', En mercke op heur gelaet: de minne maecktme ftout. Re y. Ga heen : maer geen kappel noch outer wert gebouwt Op

-ocr page 46-



		L AN T S P EL. ₃₉ Op dat een vrycr daer zijn vrijfter zou beloncken. ^ak Vergeef het hem nochtans: hy is van liefde droncken, En raeskalt in dien droom: men naem het anders vremt, Dat hy, terwijl het dorp de namen telt, en ftemt Tot loting, op de jaght zijn harteblat ging vinden , Wiens ooghmerek hooger ziet, en liever Pan met hinden Dan menfchenbloet verzoent. Bezie hem eens: hoe ftij f Hoe ftockftijfgaept de, knecht? Kan niemant aen een wijf Geraecken, zonder dus door 't velt teloopen brullen , Gelijck een w�deb�rs r het hair met Jpogh te krullen ? Te huilen als ��a hont ? ick nam 'er liever geen, Al fchonck men my de keur uit al het boereveen. Zy hoeven 't jaw�ort niet zoo byfter t'overloven. Mijn min is vier. noch kool: men hoeftze niet te dooven j Al pratenze dar Pan, in �oftlant, by een' vliet, Zijn maUich�den zocht, en naerpeurde in het riet: Dat hy, om d'oude maen by avont te begord�n, Ging mommen, als een bock, ja zelf een bock moft worden $ Indien men 't zeggen magh, daer 't niemant ziet, en hoort. Welvryer,welhoedus> heeft zy uw oogh bekoort > �^ �. Bekoort ? ja Wel te recht: nu worde ick eerft gevoelijck. Al fmolt menze al in een, geen (choonheit is zoo goelijck, Zoo degelijck als zy. Wat heb ick daer gezien ! en beek van zuiver ineeuw,met nee geboge knien, Noch witter da-rt^;het vel, waer me� zich Pan bekleede. ^E Y. En fchepte ghy geen' tro�ft uit haer oprechte bede � j; Ja honigh, want zy badt: o Pan, beloon het hem, ie my fg hulpe quam op mijne heefche ftem. °^e kan zoo groot een deught by my haer' geur vergeten ? p ^lcnerrn hem; nu de Raet te keure is neergezeten. . *� Zoo gaet het vaft, ghy fpant alleen de kroon in 't hart 5 � Alleen, en anders geen. De bruit is mijn. Ick tart oo menigh jongman, als by dochters oit verkeerde. een dochter vieriger oicGodt en d'oude» eerde Ab)

-ocr page 47-



		₄o L E E U W E N D A L E R S. Als zy, gewis een fpruit van goddelijck geflacht. Oeh, wift men eens wie haer ter weerelt heeft gebraght j Al fchijnenze uit het krooft haer moeders aert te gifl�n. R e Y. Een dochter, zoo als zy, kan licht de moeder mifien. Ap e. By vlagen met gedult, tot dat d'onkundigheit , Van haer geboorterecht, dat noch verholen leir, � Allengs haer in den krop en in het hooft koom' fchietcn: Dan zitze, en fmilt, als fnceuw: dan gietze heele vlieten Langs hare wangen neer: dan berftze in klaghten uit: Dan flaet de wedergalm in duin en dal geluit, En helpt konijn, en haes, en jaght, en wilt op hollen: Dan huiltze d'oogen uit, wel root en dick gezwollen. Dan duncktme fchijnt die zon door eenen regenboogh: En ick, in ruighte en riet gedoken, /chroom om hoogh Te zien, en d'eenzaemheit van mijn Prinees te fleuren. O moeder, roeptze dan, ick zie uw lijf verfcheuren Van eenen wreeden wolf $ u uitgaen, zonder trooft 5 Of verre van uw vrucht, om hulp noch uitzien, Ooft EnWeft j of in een graft verdrincken, en verfmooren. Dan fmijtze uitzinnigh uit al wat haer komt te voren. Dan denck ick: zagh de zon wel oit zoo vroom een kint,' Een weeskint, dat zoo teer zijn moeder noch bemint, En niet vergeten kan! Rey. Wat noot is 't ? Groote Vrerijck, Een Heerfchap zoo geacht, zoo lantrijck, en zoo veerijck, Bemintze zoo, gelijck den appel van zijn oogh. A D e. Ja wie bemintze niet i wie zet haer deught te hoogh ? Zy verfde noit haer wang met moerbay, of morellen. Zy looght noch bleickt geen hair. Zy zoeckt geen jonggeze�en» Zy fchuwt de ledigheit, al even kloeck, en kuilchj Het zyze jaege.in duin, of neerzitt' binnen 's huis, En overpeinze al ftil wie alles kan befturen. Dat tuight het huisgezin: dat tuigen al de buren. O Hageroos, uw vier ontvonckt mijn ziel, als ftroo. Rey. Vat aen, daer is de hont, haer jaghtknaep, die zoo noo Gebon^-

-ocr page 48-



		L A N T S P E L. 41 Gebonden gaet, als ghy wel gaerne gingt gebonden Aen 't hairfnoer van een wijf. Zy heele uw zoete wondert Ick ga vernemen wien de keur hebbe uitgepickt. A D e. Ick volgh, zoo ras als hier mijn zaecken zijn befchickt. Hageroos. Adelaert. «� 7 Yt ghy dat, Adelaert � o Koning van de helden, ^Hoe kan ick uwe deught, uwvromicheit vergelden, "' , Die minder ben van ftaet, en flecht, en min gezien � 't Is billijck dat ick dit naer mijne maght verdien'. Gebruickme t'uwen dienft, uw leven lang, in eere. A D e. Ghy Schoonfte bietme meer dan ick op u begeere _POf oit verdienen koft. Wie zou een maeght in noot Verraden ? dat waer tehande. Ick breng u Hazepoot: Hy fpringt en janckt om u, van blyfchap en verlangen. Ha. Koom hier,mijn toeverlaet: koom herwaert: kus mijn wangen, Mijn lippen, mont, en hant: dat ick u ftrijcke, en ftreel', En afvviflch' ftof, en zweet. Geen molsvel, geen fluweel Is zachter dan dit vel. Hebt ghy uw vrouw gevonden � Waer ftaecktghe, toen ick riep ? A d. Geluckigh zijn de honden: Zy worden zelfs gevrij t, gelickt, geftreelt, gekuft. H A e Wat zeght ghy, Adelaert > A d e. Ick zegh, het is een luft Te zien met welck een gunft en liefde oock ftomme dieren Den menfch bejegenen, en die hun weldoen vieren : Noch fchelt de domme menfch de dieren redeloos. «Ag. De dieren zijn getrouw, de mentenen overboos: Dat zaeghtghe, daer ick lagh verlegen, en verlaten. Wat dochter wandelt vry op vrye heereftraten, Zoo zulck een boosheit niet geftraft wert naer den eiteh. Wy wachtten u een wijl,en keecken reis op reis bekommert om. Hoe zijt ghy endelijck gevaren ? Een fchrickelijcke kreet quam dringen door de blaren, hn baerde een nieuwe vrees: mijn voeten werden vlugh. ^D ^E- Ick vleugelde dien gaft de handen op den rugh, G En

-ocr page 49-



		LEEUWENDALERS. En trapte hem op 't hart. Uw hont quam aenge fprongen Opdat benaut gefchrey. Had ick hem niet bedwongen, Hy had den booswicht voort verfcheurt, gelijck een wilt. Hag. Mijn toeverlaet.mijn trooft, mijn boogh, mijn pijl,mijn fchilt, Mijn Hazepoot, hebt ghy mijn ongelijck gewroken ? A D e. Het fcheen als of de hont uw tranen had geroken, Uw kuifcheir, en gekerm. -Hy beet met zijnen mant, In 'j zant, in dezen boogh, dien hy 'er liggen vont. De booswicht zong gena-. Ick dreef hem voor my henen ₃En ondervraeghde vaft : waerop hy zich met weenen Onf fchnldighde, hoe min den menfch zoo wijt vervoert. Hy had aen 't Braeffemmeir uw fchoonheit korts beloert, , Toen ghy met Zwaentje, daer ter jaght, u wiefcht en bade^ Hy, juiuYyan 'tfpoor gcdwaelt, hier aenquam, tot zijn fchade, En door.de biezen zagh, by klare middaghzon, Uw fcho�'nheit, die de zon in top vedetten kon, En federt vin zijn brein zoo diep een voetftap plantte, Dat zich zijnac%e<rdocht vergeefs hier tegens kantte, En uitgeb�fften Vas tQt* zulck een onbefcheit. tHag. Heel fraey. Ad.Hv kermde,en kreet: de min heeft my verleit: Befchaem mijn ouders niet, verdien iek dit te boeten . Vcrfchoon een' menfch: een paert met alle vier zijn voeten Kan ftruickelcn : zoo kre�gh ick deernis met zijn imart, En bont hem d'armen los. Hag. Wel edel is uw hart. 'k Vergeef het hem, zoo rein als of het noit geschiede. A de. Dien ouden H�itb�ogh nam ick hem, en brenge en biedc Ud�en,opdatghemyhiereeuwigh bygedenckt. Ha g. Ick b�n te yred�, dat ghy dit een ander fchenckt. .-Ad e» Ick bjdde u,laet dien boogh in uw flaepkamer hangen. H A <3'. 't Was mijn gewoonte noit van iemant iet t'ontfangen. A D �. >tek bidde �, weiger my zoo klein een vrientfehap niet. H A CT/V Ghy zijt een grpoter waert. Het oogh, dat alles ziet, Grondeeftjriijn hart, en weet hoe zeer ick u bezinne. A D e. Zoo toon tenmiftft� blijek van ongeveinfde minne Te

-ocr page 50-



		L A N T S P E L. 43 < Tc mywaert �, bleeck mijn trouw, zoo trouw als gout, in noot. Hag. Al lengde ick uwen tijt d��r mijn verhaefte doot, Noch bleef uw goude deught en weldaet onvergouden. A D e. Ick zie men zoecktme flechts aen 't lange t�uw te houden. Hag. Oborft,ghyhoudtuzelf: gahene,waer't�luft. A D e. Dat lijtghe niet. Helaes, ter wer�lt wort geen ruft, Noch trooft, noch laefenis voor mijne quael gevonden. Des avonts ruft het wilt in neft, en hol: de honden Gaen ruften, na de jaght, in't hoek j het vee op ftal j De vogels in geboomte en heggen over al: - / Maer Adelaert, ocharm, magh ruft noch luft gebeuren. Hag. 'k Heb luft by wijlen 't wilt 'zijn ruft in duin te fleuren ,-■ Met brack, en hazewint -, by wijlen met een' valek Te vliegen over 't velt j daer hy, doortrapt en fchalck, De vogels in haervlughtverfteure> en weet tegrij^en^-;. Maer ree ten dans te ftaen, op al wat vryers pijpen ^ Vermaecktme niet. Hebt ghy wat ftemmighsjin>den zin, Zoo breng wat ftemmighs voort: ickluiftq: na�r geen min. A D e. Een molock houd de kars voor muflehen onbedorven: Een honighbie verjaeght de fhoepers uit de korven: ' Een neske koeckoeck broet een anders eiers uit: Zoo vinde ick 't ledigh neft: een ander ftrijekt den buit. Zoo heb ick deze roos vergeefs in 't bijfter weder Befchut. Wat baet het hoe zich Adelaert verneder', Haer diene, dagh en nacht, en gaflae, en behoe � ^; " Zy luickt voor andren op, en fluit den boezem toe Voor zijn gedienftigheit. Ick wil die grijnzen fchuwen > - -, �En eenzaem, diep in duin, van 't wijvenaenzicht gruwen * �'' ■ Vermijdenze, als een flahg, verguit en glat van, v�l.^: , � \'* t Verdriet my in den gloet van zulck een fchoonc hei / ; Tc jammeren van pijne j �f 't water op de lippen ^u * Te vangen, daer het eb de tonge ga ontglippen y {-;,;', Of klccck-cn afgevaft te zien den leckren difch,, %"' Dewijl het nuttigen den tant verboden is -_y* Ga Gf

-ocr page 51-



	LEEUWENDALERS. Of zulck een bo�mloos vat met water op te vullen. Ick wil, gelijck een ftier, door woudt en weide brullen. Maer raeze ick oock van minne ? o al te wulpfche jeught, Betrouw geen vrouwvolck meer: zy loonen niemants deught.. Wouter. Adelaert.

W
		Aer vint men Adelaert ? my dunckt ick hoor hem fpreken.

A D e. Wel Wouter, hebtghe blint in mijn fortuin gekeken � Wat brengtghe goets � Hoe na is 't vonnis nu gevelt > Wou. Ja wel, hoepraet ick dit � De namen zijn getelt. Ad e. Zegh op, hoe ging het toe? 'k Verlang het lot te weten. Hoe nu ? hoe dus ? my dunckt ghy ziet alree bekreten. Nu huil niet, flechte bloet: het fterven is ons lot. Een menfeh is ftof, en breeckt, gelijck een aerde pot. Wou. Men kan een broke pot noch wel te zamen-'/meeren, Maer menfehen niet. Ay my, koft ick dit jammer keeren. Ade, Laet hooren hoe het ging: of viel het lot op u ? W o u. Wat zal ick praten ? angft maeckt blinde Wouter fchuw. De Hcemraet had een wijl gekeven, dat het roockte, En 't bloet van wederzy, gelijck een ketel, koockt�, Wanneer men ging te keur: het was oock tijt te gaen j Eu Lantskroon zette zich met Vrerick boven aen. De (temmen gingen om by beurte, en broghten t'zamea Van weerzy twalef uit, dat 's vierentwintigh namen. Men tekende de rol, al was 't met wederzin: Van elcke zy : toen riep men blinde Wouter in, Die moft uit al den hoop twee cyferletters noemen. Ick wreef mijn handen vaft, en morde al ftil: ganfeh bloemen,. Dit koft geen koe, noch kalf: het koft 'er menfchevleifch . Het Hecr/chap graeude vaft, en porde reis op reis. Wat zou men doen ? Ghy weet ick ben gezworen bode, En roeper van ons dorp. In zulck een verfche zode Van vierentwintigh maets te grabbelen zoo los, Zoo reuckloos naer een paer: het is geen bot of pos.. A D E.

-ocr page 52-



		L A N T S P E L. 4S A D e. Laethooren wie ghy kooft,het zy dan pos, of moeckeri: Wie't wezen maghof niet-: ick ben niet veer te zoeeken. Wou. Met oorlof, brave borft, ick noemde drie en tien, En badt terftont gena. Daer koft een blinde zien Wie om zijn hooft beftorf. Hoe mompelden de-monden, De mannen om de banck) Ick wert terftont gezonden Om Hartman, daer hy zat, en praette by zijn moer. Daer lagh een huis, gelijck een hoifchuur -, al de vloer Bezet van 't naefte bloet, van vrienden, volck, en buren. Op 't huilen loeiden ftracks de ftallen, en de fchuren, En weiden om het huis. De zufter hallef doot, Viel Hartman om den hals, die kreet: het doet geen noot: Geen Hartman is zoo weeck, dat hy om 't lot zou zwijmen. Toen quam 'er Maetelief, en Kees, en lange Tymen. Zijn oude vryfter Baers die keeckonaertjgh bang: De tranen biggelden, als knickers, op de wang. Hy zoendeze eens,en riep ) ghy blijft geen weduw zitten. O fchoonheit, zoo ick fterf, verklaermc met de gitten, Die in uw aenzicht ftaen: ick min u,by mijn ziel. A D e . 'k Verlangme doot: maer zegh waer 't ander lot op viel. Wou. Verlang zoo niet: het wil u tijts genoegh bedroeven. A-d e. Nu blinde knecht, zegh op: waer toe dit lange toeven � Wou. De naem, daer 't lot op viel, is u te liefen waert, Miffchien uw befte vrient. A-de. Al was het Adelaert, Ick ben het lot getrooft, en kan het leven mitien . W o u. Wat noot is 't dat men 't noem' ? ghy kunt het zcllef giffen., *�^D e. Zoo hoop ick dezen dagh te fterven met den krans. °�, Ghy moet met Hartman voort gaen loten om de kans. Ick daegh u uit den naem des Heemraet en hun allen. De Zuidt-en-Noortzy vreeft op wien het lot wil vallen . ** o E. Geluckige Adelaert, fchep moedt: ghy zult altoos I^iet zuchten, onbeloont van fiere Hageroos, Die uwen dienft verfmaet, en zultze nochtans minnen, Veel meer dan eenigh haen het puick van al zijn hinnen, G 3, Befchtir

-ocr page 53-



		5 LEEUWENDALERS. Befchut door zijnen beek, en pen, en fpore, en poot. De waere liefde is taey, en overduurt de doot. Behaeghd� 't haer uit gunft mijn' krans te helpen ftrengelen ; En onder elcke bloem een' druppel daeuws te mengelen, Die langs haer wangen druipe j ick ftorrcf wacrt benijt. Nu 't lot des doots getart: zy wachten: het is tijt. Een ander trille, en beve, en hoor' van 't fterven noode: Ick hoor geen blijder maere, en volgh van zelf den bode. R e y vanLee uwendalers. K E E R. f~\ zorghelijcke lotery, ^-"^ Wie van die beide treckt zich vry J Hier fchuilen doot en leven In eene zelve bus al ftil. Het lot magh vallen hoe het wil j Een karel moet 'er kleven. De Zuidtzy bidt voor Adelaert: DeNoordtzijde acht haer'Hartman waert. Hoe valle, 't valt oneven. Tegenkeer. Het bloet van beide is ongelijck : Maer 't blinde lot zal arm noch rijck, Noch hoogh noch laegh verfchoonen. Het bloet der Goden fiieuvelde oock, Toen al ons vreught verdween, als roock. O Wout- en Veegodts zonen, Uw deught blijft eeuwigh buiten 't graf: Uw naem neemt toe, en nimmer af: Geen winter ichent uw kroonen.

			Toe-

-ocr page 54-



		LANTSPEL. 4₇ Toekeer. De nederlacgh van Waerandier, En Duinrijcks jammer hebben 't vier Van 's hemels wraeck ontfteken. Hoe maecktze 't Leeuwendael zoo bang r Och Ackergoden, och, hoe lang " Zult ghy uw zonen wreken � HET VIERDE BEDRYF. Wout er. Velleede. Vrerick. Adelaert. vo l c ka ert . GHy lotgebroeders, die de lotbus elck by 't oor Gevat hebt, Adelaert en Hartman, ick ga voor, Dies volght: de Heemraet volge j en, na den Heemraet, heide De Heerfchappen, ter ftee, daer 't bittre lot u fcheide. Nu ftaet gelijck, en zet de goude lotbus zacht Op dezen drievoet neer, voor ons kappelle, en wacht Op uwe knien de komft van Priefterin Velleede, Die altijt fpreeckt met Pan : hy waert in deze ftede. Als zy de derde reis den offerhoren hoort, Zult ghy haer zien in 't wit verfchijnen in de poort, En flucks, na d'uitfpraeck, ftil en ftom naer binnen deizen-, Verbeitze een' oogenblick met zuivere gepeizen , En fleurt d'orakels niet door woorden, of gebaer: Zy neemt niet flof en traegh het out kappelampt waer, En zal, gelijckze plagh, verfchenen, ons ontdecken Des Veegodts wil en eifch, en 't lot rechtvaerdigh trecken. V e L. Het lot eifcht Adelaert: men offre hem aen Pan. vre. Vertreck niet, Lantskroon, blijf: vertreck niet, Heereman.. Gehoorzaemt 't heiligh lot: verdraeght het lot geduldigh. Waer looptghe zoo verbaeft � O jongeling, befchuldigh',, Bezwaer geen fterfiijck menfch : de Godtheit kieft u uit,, En wil datghe op uw borft dit jaerliicks onweer fluit,

-ocr page 55-



		₄S LEE U W E.N D A L E R S. Rijs op: ontfchuldigh ons: het lot heeft u gekoren. Ade. Ick achtme heden cer'ft ter goeder tijt geboren, En fchatte zulck een doot wel duizent dooden waert. Wie in de bloem der jeught aldus ten grave vaert, Beftulpt met geenen zerckal t'effens zijn gebeente, En naem, die op de tong des Iants, by zijn gemeente, Gedurigh leeft en zweeft, ja t'elckens weder groent, Gelijck een jonge telgh. Wat wacht men dan ) verzoent Den hemel door mijn bloet, dat keere uw ongclucken. Zoo zal ick zelf mijn borft en boezem openrucken, En pal ftaen, als een pael j mijn aengczicht geen verf_rDe lindeboom zijn kleur verfchieten, daer ick fterf. Vol. Van twintigh daelde geen zoo. welgcmoedt ter zielen. De Doot joegh andren voor: ghy volght haer op de hielen, Zoo vrolijck, ofze u leidde op eene bruiloftsfceft. Men twijfelt wie van bey het meefte fchrickt en vreeft. De Doot is ftout, en trots: ghy tartze, en zijt noch Mouter. Vre. Welaeti dan, volgh, 't is tijt, het fpoor van blinde Wouter, En vocgh u tulichen beide, als 't immers wezen moet. Hoe raeckt onze offerwijze op eenen betren voet > He e re man. Lantskroon. TTElaes! wat ongeluck, wat rampfpoet komt u over ? **~ ^aLan. Zoo treft de blixemftrael de lefte telgh en lover Van onzen lauwerboom, den ftereken Waerandier, Uit 's Woutgodts ftruick geteelt, ge/proten. Nu is hier Geen tack noch telgh van Wout- en Veegodt meer voorhanden, By alle ons wetenfehap: want geen der ommelanden Oit tael of teken broght, waer Duinrijcks weduw bleef, Die zwanger van een vrucht, haer huis met hope fteef, Dat 's Veegodts af komft noch in hare vrucht zou bloeien, Gelijck een willigh plagh aen onze beeck te groeien. Zoo gaet in 't endt de boom met zijnen wortel uit. Watraet� dees loting is geen menfchelijck befluit.

-ocr page 56-



		LANTSPEL. 45 Wie durf zich tegens Godt en zijn kappelampt zetten? H e. Het ga zoo 't wil, zoo 't kan : ghy moet dien fch'eut.belettcn . L A N. Wat middel om dien ree gefpannen boogh t'onrgaen; H e. Ick hoop ons Zuidtzy zal tot uitftel noch verftaen . ■La n. De Noortzy nimmermeer: oock heeft de Godt der woudeu, Noch Pan, noch Wildeman noit boete quijtge/choudeu. ' Al ftilde men het dorp, ghy ftilt den Wilden niet. H E. Ghy weet wel hoe hy lacht, wanneer by maeghden ziet. L A N. Wat vordert dit ? hier heeft geen dochter in te zeggenx Die fchutter zal den boogh en knodts niet nederleggen , Om 'tloncken van een maeght: hy is te woeft en wilt. " E. Hy zal 't verzeker doen. Lan. Ghy fpreeckt te rijck en milt. ** E. Ay Heerfchap, laet my flechts al heimclijck betyen. Lan. Ga hene, neem een proef. Het fchijnen razeryen. Mijn hoop verdwijnt in roock. O edelaerdigh bloet, Heb ick u voor een pijl zorghvuldigh opgevoedt, Gelijck mijn' eigen zoon ? Wat baten al mijn zorgen > Ontzincktghe 's avonrs my in 't fchoonfte van uw' morgen ? Hageroos. Heereman. j-? Llendige Adelacrt, hoe treft het lot uw hooft! Bcfchermer van mijn eer, wat avontuur berooft My heden van uw hulpe, en trouwe, verfch gebleken ? Het.lot fchelt fuffers quijt. De deughden en gebreken Zijn even waert by Pan, die geene kennis draeght: Al roept men dat de deught den Goden zoo^ehaeght. Y vryers, houdt uw ruft, al hoortghe maeghden fchreien, ^� duin, op 't eenzaem velt, of wilde w�efte heien_}«�i Werpt u om geen maeght in 't uiterfte gevaer: Men loont u averechts. Nu zult ghy op een baer Den dooden Adclaert, te jammerlijck doorfchoten, Zien dragen naer ziju huis, enaiklijckgenooten Zien kermen, zonder maet, op dat ontijdigh lijck, Dacr Lantskroon zit en treurt, bcmorft van ftof en flijck. H Zoo

-ocr page 57-



		50 LEEUWENDALERS. Zoo treft een Noortfche buy den roem van al¹ e hoven , Den bloefl�m, die den boom een' rijckdom dorft beloven: Zoo bijt een ongedierte een wijnranck, datze quijnt: Zoo fticktdemifteen bloem, datalhaer geur verdwijnt. He. O Hageroos, 't is waer, ghy toont uw gunft met klagen, Macr ydel. Had men 't hart een fchoone kans te wagen , lek zaegh hem ongequetft en fdieutvry voor dat punt. Genees den vromen helt: beproef eens wat ghy kunt. H A G. Ghy raeft : hoe kan ick hem in zulck een' fchijn genezen ? My dunckt ghy fchimpt met my: ook fchijnt het aen uw wezen: Doch 't is geen fchimpens tijt: men neem' geen tijtvcrdrijf Uit 's anders ongeluck: dit nootlot eifcht zijn lijf. H E. Geloofme zonder fchimp, ick wenfchte hem t'ontzeften. Hag. Al quaem hier Herkules, hy koft dit niet beletten . H e. Hier hoeft geen Herkules, maer eer �en Circe toe. Hag. De Wildeman is fchalck : hoe zou dit toegaen � hoe? H E. De fchoonheit nam wel eer een fchalcker gaft gevangen . Ha. Ay Heemraet,zwijg: ghy zoeckt my Hechts met roode wangen Van hier te jagen : zwijgh: ick hoor u met verdriet. H E. Ick bidde u l�ifter eerft : ghy vat mijn meining niet. Men wil uw eerbaerheit bevlecken, noch befchamen Met zaecken, die noch maeght noch eerbre vrouw betamen: Betrouw ons beter toe, en neem den voorflagh in : Mishaeght het u,zoo volghdan vry uw'eigenzin . H A G. Laet hooren hoe ghy meent een' wolf in flaep te wiegen» He. UlyiVes kofi wel eerden Grieckfchcn Reus bedriegen , En aeia den ramsbuick vaft, ontfloop dat bloedigh hol. De blinde tafte flechts den rugge, ru�gh van wol, En docht niet om den gaft, die hangende aen de vloeken Uit 's menfehevreters muil behendigh wert getrocken . Hag. Gelijck den Wildeman by geenen blindeman. H E. Te loozer isde vont, die hem beguighlen kan, Die fcherp en helder zier uit.alle bey zijn oogen. De hofchgalm heeft zelf Pan met haer geluit bedrogen.

-ocr page 58-



		L A N T S P E t. si Ga hene, ga verfchalck dien onbefuifden gaft. Hag. Indien het mooghlijck zy, vooral oock buiten laft Van eere en zuiverheit,.my waerder dan mijn leven. Zegh op, 'k verlang wat lift ghy liftighweet te weven In dees Verlegenheit. H E. De lift gaet boven maght, Het vrouvwolck ringeloort en knevelt mannekracht. Een fchoonheir, opgepronckt met aengename treken , Bleef zelden in 't begin van haren aenflagh fteecken. Verzuim niet, zeven fterek, zoo daetlijck heen tegaen , En treek uw bruiloftskleet en befte rocken aen, D'een geel, en d'ander root, of goutgeel, als de doiers, Of blaeuw, als korenblaeuw, of paers, of noch wat moiers. Dan bint de vlechten op met lint, dat gout verdooft. Een zilvre riem om 't lijf: een roozekrans om 't hooft: De kralen om den hals: een verfchgepluckte rukker Van bloemen in de hant: een doos met lecker fuicker Beveel een andre maeght: een fiefch met Rijnfchen wijn, Een' korf met glazen, rein en klaer van kriftalijn, Een lietboeck en een fluit aen anderen te dragen. Gemoet hem dus in 't bofch. Ghy zoudt een' Godt behagen, Bekooren onverziens, in 't heetfte van zijn jaght. My dunckt ick zie hem ftaen : hy huilt van pijne, en lacht. De knods, de boogh, de pijl begint den Reus t'ontzijgen. Hy noodight u in 't groen. Ghy zult hem binnen krijgen, Rontom belegeren, verovren met een' lonck, En brengen glas op glas ^ daer zoete dronck op dronck, En fluit en bofchgezang zijn zinnen zoo betover', Dathy in uwen fchoot, of flaeprigh achter over, Zich zelf in 't gras vergete,en zijn gety verflaep'. Hy rijze 's morgens vry, en rifpe, en geeuwe, en gaep', Maer verge ons niemants bloet, als 'tzoenfeeft zy verftrekcn_fEn d eifcher van dien cifch het gantfche jaer verfteken. Zoo berghr ghy Adelaert, dat Lantskroon zelf u verght. �' ^b'^cr5^h den helt zijn lijf: hy heeft uw eer geberght:. H z Zoo

-ocr page 59-



		52 L E E � W E N D AL E R S. Zoo zal het groene woudt, de vogel in de hagen, Ganfch L�euwendael, en elck van uwe deught gewagen. H A G. Ick kocht dien jongen helt zijn leven met mijn doot. Maer wacht u, zoo my dit, gelijck het koft, ontfehoot : De helt bleef ongeredt, en ick, in fmaef, en fchande, Zou ongeacht by elck, gefchonden achter lande Gaen dolen: neen, ick ben den fchender pas ontgaen , En wil zoo reuckeloos my zelve niet verra�n. Die raet is vol gevaers: ick zie geen' trooft voorhanden. H e. Zy belght zich des: ick bijt van boosheit op mijn tanden. De vryers zijn te heet: de vryfters veel te koel. Hy liep zich doot, en zy blijft zitten op haer' ftoel. VOLCKAERT. VrERI C K. "VY7 At raet met Lantskroon nu � dat Heerfchap valt ons tegen, * Vre. Wy zijn gewifl�lijck om zijn fortuin verlegen, Indien ons Hageroos dit lot te beulte viel, My dunckt de wilde boogh zou eer mijn eige ziel Doorfchieten, en mijn hart dat fcherpe punt gevoelen. Vot. De menfch is ftock noch block: maer kan dit tegenwoelen Iet vorderen ? ghy weet het vonnis l�it gevelt. Vre. Zy weten 'toock, en beft de vader, wien het geit. Vol. Geen vader, maer een vooght, en flechts een voeftervader. Vre. Geloofme vry, geen kint ging oit zijn oudren nader Aen 't hart, als my dees fpruit, mijn lieve Hageroos. Het opvo�n wortelt diep van langer hant. Ick koos Geen eigen kint voor dit: zoo treft my 't mededoogen.. Ick houze ruim zoo waert als d'appels van mijn oogen, En voel by my hoe't hart van Lantskroon zy gefteltj Het hart, eennaeuw begrijp, en al te klein een velt Voor zulcke vyanden j de noot aen d'eene zijde, - De liefde aen d.'andrezy. Hier gaeteen fterek getijde. Vol. De liefde moet in 'tendt toch luiftren nacr den noot. Vre. Zoo licht niet: neen zy lijdt en waeght eerft ftoot op ftoot. Vol,

-ocr page 60-



		L.ANTSPEL. y-3 Vol. Dan hobbelt het gernoct te langer hene en weder. V R e. Een boom valt nimmermeer met eenen flagh ter neder. Vol. Hoe gaet men hem dan beft met klem van woorden aen � Vre. Men moet hem minnelijck met reden ondcrgaen. V o L. Heeft reden oock de maght hem over ftach te werpen � Vr, Zoo dra niet: neen, men dicntze allengs wat meer te fchcrpen. Vol. Hy voert zijn tegenre�n, het loop' dan hoogh of leegh . Vr. Menwicke in redens fchael wiens reden zwaerder weegh'. Vol. Indien hy, als de tong van deze fchael, wou luifteren. Vre. Hoe zou, hoe kan hy 't recht van 't billijck lot verduifteren} V o,L. Maer een benevelt brein en luiftert nergens na. Vre. In 't eerfte niet: het hoort nochtans, al hoort het fpa. Vol. Wel Heerfchap, het wort tijt: wy dienen werek te ipoeden. Vre. Laet my begaen,en fchuw hardtneckigheit te voeden. Door eenigh dreigement, of fcheltwoort, fel en bits. Wie zacht een duin beklimt, genaeckt allengs het ipits. Vrerick. Lantskroon. Volckaert. He'ereman. \7 Elleedes uitfpraeck klonck zoo luidt, gelijck een donder In d'ooren van het volck : het geef dan niemant wonder, Dat ghy verflagen zit om uwen Adelaert: Want yoefterkinders zijn den voeftervadren waert j Te meer, zoo deught en geeft en gunft, hun aengeboreu En ingefchapen, oogh en hart en zin bekooren : Dit leert d'ervarenheit den menfeh, van hant tot hant. De huisman mint veel meer zijn opgequeeckte plant, En die hy mefte en fnoeide om weeligh op te komen, Dan aengekochten gront, bezet met oude boomen j %zonder als zy tiere en voortbreng' zulck een ooft, Dat alle boomgaerts tart, en ftrijekt dekroon van 't hooft. Z-oo hangen wy ons hart aen 't geen wy zellefs bouwen. zou een woefte bijl dien ftam ter neder houwen j Z-y gmg eerft door ons hart dan door dien jongen ftam , Indien uw Hageroos dit onheil overquam., H 3 Ghy

-ocr page 61-



		54 LEEUWENDALERS. Ghy zoudt dit harrcwee wel levendigh gevoelen. 't Valt mackelijck zijn vlack in 's anders bloet te ipoelen. Men voelt zijn eigen eerft, een anders weedom left. Een vreemden oordeelt vreemt, een vader allerbeft. V R e. VVy ftnjden niet: ick heb mijn fterckheit niet te roemen. Mijn dochter en uw zoon zijn uitgeleze bloemen j. Hoewel men zijn geflacht, en niet haer ouders, kent, Al fchijntze ons ongemeen. Ick hoopte uw abele ent Tc zetten op mijn hout: nu fchijnt my dit t'ontfehieten. Zoo loopt ons hoop in 't riet: en wy₇ ocharm, genieten Den bloeficm, niet de vrucht, van 't lang gehoopte goct. L A N. Ick vat dit vonnis niet: decs bloedige uitfpracck moet Wat anders in den zin dan in den klanck beduiden. Vol, Wel Heerschap, vat ghy niet de woorden zoo die luiden? H E. Leert ghy het Heerfchap dan der Goden fpraeck verftaen ? V R e. Nu Heemra�n, luiflert toe, en hoort ons reden aen. Vol. Zal Heereman my nu der Goden fpraeck vertolcken) V R E. De Godtheit fchuilt in bofch, in wateren, en woickeiK Indien het anders waer', men had geen tolck van doen. Velleede weet en leert hoe iemant Godt verzoen'. L A N. Velleede leert het'ons, indienwe dit begrijpen. V R e. Men hoeft, daer klaerheit is, de herfiens niet te �ijpen. De woorden brengen 'r mee: de woorden leggen Haer. Doch zoo ghy middel ziet hem (zonder iantgevaer En plagen op den hals van 't arme volck te halen) Te redden -, wijs het aen\ Men kan maer eens verdwalen In zulck een wightigh ftuck. Ghy hoort den eif�h van 't !ot. L A N. Ick hoor den eifc'h of niet. Is Godt �ur tcgens Godt ? Vre. Gccnfins: geen Godtheit fprack noch oit zich zelve tegen. L A N. 't Is dan noodzaeckelijck hier anders me� gelegen. Vre. Geef reden van dat woort, indien ick 't vatten zal. L A N. Eifcht Pan een' ram, pf bock, of ftier uit onzen ftal ? Vre. Hy cifcht ons Adelaert, dat bitter valt te zwelgen. Lam. Hy eiicht dan 't bloet van Helt, die fchoor geen andre telgen. Vre.

-ocr page 62-



		L A N T S P E L. 55 Vre. Wat raet'r wie vcrreght Pan een andere of��rboct * L A. Hy eifcht dan 's Woudtgodts neef,t�n zoeji van 's vaders bloet ? V re. Wat fterfhjck menfch kan Gode of durf hem wetten ftellen � L A N. Een ongevoelijck menfch kan licht een oordeel vellen. V K e. Ick oordeel niet, maer fpreeck Velleedes oordeel na. ■L A N. Zoo fchut men met mijn ramp een algemeene fcha. Vre. 't Gemeen heeft deze fcha nu twintigh jaer gedragen. L A N. De bloeffem van ons zijde is zevenmael seflasen. ^v R. e. Het lot viel twalefmael.de Noordtzy fel te beurt. L A N. Dit achtfte weeaht veel meer dan al wat gh-y betreurt. ^v R e. Men houde ons buiten fchuk : dat lot was hem befchoren, ■L A N. Ick heb hem hierom niet tot mijnen zoon verkoren . Vre. Al fneuvelt hy, wy ftaen in tal noch ongc'ijck . - ^A N. Het fcheeltflechts vier: uw zijde is ruim zoo volleckrrjck, Dees ecnige overtreft alle anderen in waerde. ^v ^R e. Hier geit geen waerde of bloet, of wie hem won, en baerde, �^ A. Hervat de keur noch eens. V r . Befchimp het recht van Godt. Dat lijdt de Noortzy niet: zy houdt zich vaft aen 't lot. f E- Het dient haer nu : zy dorft het eertiits tegenftreven. ° L. Toen viel het �ngelijck: zy moft het nochtans geven . f* ^E' Zy kceck oock bang genoegh. Vo. Maer banger niet dan ghy. Re. Nu Heemraet, houdt gemack, en ruft van wederzy. An. Men zal de Godtheit eer door zulck een offer tergen . Re. Zoo moft de Godtheit zelf ons niet dit offer vergen. N- Zoo moft men godlijck bloet niet hangen aen de keur. y ^R ^E- Uit keurkrackcel ontftont dan licht een erger fcheur. ^A N. Het ga zoo 't kan, zoo 't wil: men moet zich noch beraden. ^ ^R ^F-- Hoje lang bera�n ? men moet het offer niet verfpaden. y^ⁿ' Men ftelle een'onverlaet.of booswicht in zijn fte�. ■^ � Dat brengt het lantgebruick noch zoenrecht geenfins me�. y � Verander het gebruick: de noot verkeert de zeden. � � Men is uit hoogen noot tot dit altaer getreden. V ^N' Wanneer geneeft ons Pan van zulck een lange fmert � � Zoo dra de wilde boogh hem micke naer zijn hart. Lan,

-ocr page 63-



		56 LEEUWENDALERS. Lan. Veileede fpelde dit vergeefs een ry van jaren . < Vre. Te zijner tijt zal Pan verzachten, en', bedaren. Lam. En ondertuffchen komt decs hntplacgh om mijn' zoon, Vre. En om meer anderen. Zoo wort men ramp gewoon. V o L. Ja Heer/chap recht, zoo leert een lantheer mee gevoelen Hoe diteen lantman fmert. He. Ghy zoeckt uw moet te koelen Met fchimpen op den Heer. Wat'quek ons Volckert nu! V o L. Wat quelt ons Heereman ! Hoe na zal 't recht, om u Of't Heerfchap hiervan daegh zijn'gang niet k�nnen krijgen? V R e. Terwijl men handelt, laet, ay laet den Heemraer zwijgen, Of/preken met befcheit: men geef de reden plaets. Ghy waert, voor 't lantgefchil, van outs getrouwe maets. Al ging de vree van honck, zy kan noch weder komen : Zy groeit wel weder aen, als afgehouwe boomen . Wat my belangt, ick zie de vruchten van den twift, En hoe men in den twift van we�rzy zich vergift, En door 't vergiffen elck om eige fchult moet bloeden. Nu dient men noch by tijts het quaetftc te verhoeden, Op dat geen boozer lucht zich in dees pleitkoorts meng', En Zuidt-cn-Noortzy beide om hals en have breng' 5 Dies laet ons elck met raet en daet den oirbaer ramen. L A N. Vcrfchoont mijn' zoon, en brengt van wederzy te zamen Wat voort tot pais, en vrede, en ruft gedyen kan . Ick geef mijn ftem aen u. Vre. Gehoorzacm vader Pan: Wy zullen morgen vroegh van 't ander gaen beginnen. Wie andren winnen wil, moet eerft zich zelf verwinnen . De kudde volght den ram gewilligh op zijn fpoor. Getrooft u Adelaert, en geef het recht gehoor. Lan. Wat baet nu al mijn zorgh, zoo menighjaer gedragen > - Ick rechte een' winthont af, en worgh hem voor het jagen. Ick vockte een veulen aen, en jaegh het in zijn doot. Ick leerde een' fcho�nen valek, en drenck hem in de floot. Neen Adelaert, mijn zoon, ick geef u zoo niet over . Ick lv niet, dat men my beguighele, en betover'.. Hack

-ocr page 64-



		L A N T S P E L. 57 Hack beucken af tot brant: legh rijsbofch op het vier: Hou eick en elzen om: verfchoon den lauwerier: Verfchoon het eeuwigh groen: laet ander loof verwelc¹ en . Ick voedde hem niet op om koe of fchaep te melcken 3 Een kudde of oftendrift te drijven langs den wegh -_yOf braem en bes om loon te lezen op een hegh �, Maer naer den eifch des ftruicks, waeruit hy is gelproten -_yGeenfins om zulck een' fchat te hangen aen dit loten. Indien de boogh hem trof, wie heelde oit zulck een miert ? My dunckt die droef heit viel my, als een fteen, op 't hart. Men fla wat anders voor: men kreuck' dit bloedigh oordeel. Geen vonnis leit zoo vlack, of godlijck bloet heeft voordeel.' Wouter. Lants kroon. Vrerick. r*\Ch Heerichappen, ftaet by: och Heemraet, ftaet ons by: De Zuidtzijde is in roer, en al de Noorder zy. Men graeft de paden op : de huisman raept vaft fteenen. Demeefteren de knecht, het dorp is opdebeenen. De wijven huilen vaft. De koe, het kalf, al't vee Dat bulckt en blaetze na. Ick huil mijn hart in twee. De jongers komen voort met voreken, fchup, en haecken, Met zei�fen, ftock en tang: een ieder paft te raeckeu. De zonnewagen hangt en helt al fteil en fchuin ■ Voor over in de zee, geen hantbreet boven duin. ^^An' Wat vraeght ghy naer de zon ? laet ros en wagen rollen. Wou.Och Heerfchap,zinkt dezon.zoo raekt hetlant aen 't hollen» Men wacht den Wildeman: hy ftapt al brullende aen: Hy weet van dit krackeel. Wie kan hem tegenftaen ? Hy ruckt de boomen uit met aerde, en ftronck, en wortel. Verrafcht hy Leeuwendael, hy trapt het vleck te mortel, Of zet het al in brant wat heint is of ontrent. Och, komt de Wildeman, zoo loopt het op een endt. De maeghden ftaen gereet om Adelaert te leien, ^c waffchen in de beeck, te kranfl�n, te beichreien: I Zy

-ocr page 65-



₅S LEEUWENDALERS. Zy wachten flechts op 't woort: och mannen, geef het woort. Vre. Nu Heerfchap, kort beraet: men wil ons fel aen boort. Ay, geef u zelven toch, om beters wil, gevangen. Lan. Och Adelaert, mijn zoon. Zoo ga het lot zijn gangen. Rey van Leeuwendalers. Keer.

		N'	volgh ons volgens 't Iantgebruick,
		N'
	Helaes! een hardt gelagh : Wygaen met becken, krans en kruick U naer de zuivcplaets geleien, En zuivren, kranflen en bcfchreien. Toen Ooftwey , ouder dan de dagh 4rkdie, Geftarrent zon en maen, De zon zagh ondergaen , En d'eerfte reis voorover rollen, Geraeckte al 't lanr/chap aen het hollen: Het* klonck met ichup en tang Op beckens, en keeck bang: Het huilde en kermde: o /mart, O keer dien gouden kloot. Hoe valt ons d'oude nacht op 't hart Voor eeuwigh ! fchut den noot. Die lamp te derven, is een door. Tegen keer. Out Ooftwey, droef in flaep gelchrcit, Ontwaeckte 's morgens vroegh Met vreught uit zijn onnozelheid Toen d'uchtend, voor den zonnewagen, Die nare grijnzen quam verjagen , De lucht allengs wat blij der loegh, En 't volleck uit de wey, Den doier van, het ey De*

-ocr page 66-



		*N T 5 I Jt L,** 59 Der weerelt, of de fchijf der fchijven Zoo fchoon verguit zagh boven drijven, Gelijckze 's avonts zohek. Maer och, dees heldre vonck Voor eeuwigh uitgedooft, Met eenen kouden fteen, Ons van die hope en trooft berooft. Het graf verwacht het been : De geeft zal waeren hier bene�n. HETVYFDE BEDRYF. LaNTS. KROON. AdELAERT. V R E R I C K. Y naecken d'ofterplaets: helaes, men kan niet /pader. Mijn waerde zoon, vergeef, vergeef het uwen vader, Die, als zijn eigen kint, u opvoedde in zijn huis, Dat hy, geperft door noot, en fchricklijck lantgedruis, Het onverzoenbaer recht des Zoendaghs niet kan fchortcn. Godtvruchtigheit verbiet de Godtheit te verkorten: ^N Medoogenheit gebiet dat ick uw leven rpaer'. Wat voelt mijn geeft een' ftrijt! o wreet verzoenaltaer, O zode, durfrghe wel het bloet der Goden lecken , Daer lindefchaduwen oock fpin en padden decken 5 En zal dit heiligh root befprengklen 't groene bedt, Dat noit met zulck een bloet gevlackt wert, en befmet � Wat raet, mijn kint > De zon van uwe jeught acn 't blincken, En naulix opgegaen, begint in 't gras te zincken , Als d'andre zon in duin : maer dees keert morgen weer$ Het licht van uwe jeught en jongkheit nimmermeer. rh' ^ⁱ'^nvacler>^lan§^erni^etmiJ^nvaderm^^it^^even> �hy hebt uw eigendom de Godtheit zelf gegeven, ⁿ �^^mijn zelven ganfeh vereertaen't algemeen-, . ^eni)ttie niet dien krans, een lot, dat ieder een I 2 Niet

-ocr page 67-



		6o LEEUWENDALERS. Niet toevalt. Laetme gaen den fchutter zelf verrafl�n . Rechtfehapen karel paft Qp dootshooft noch grimmaflen Van grijns of fchors des doots, die kinders hier vervaert. Geluckigh fterft hy , die zijn doot met eere paert. Vre. Nu hoor ick Waerandier noch leven in den zone, Enken hem in zijn krooft. Dat vader Pan u kroone, Die uwen vader volght in moedigheit en deught. 'k Geloof zijn aflche fpri'ngt en huppelt nu van vreught -, Indien de beenders noch, in hun gerufte ftoelen, Zich moeien met ons lot, en iet van 't weereltfch voelen. Hy fcheide met dit woort, van Koenraets arm geftut: Ick leefde mraft voor my, en fterf om 's anders nut. Ga hene, groet dien helt: vertel hem d'ongelucken, Die, na zijn ongeluck, niet lieten ons te drucken. L A N. Mijn zoon, indien u noch iet weereltfch quelt, en fmart, Ontdeck my voor het lefte al wat 'er leit op 't hart. De Hemel blij ve op ons in eeuwigheit verbolgen _rIndien wy uw verzoeck en jongften wil niet volgen. Ad e. Ick heb een bede op u, en twijfel 'er niet aen Zy wort gewilligh van u beide toegeftaen Aen een', die gaerne fterft, en vrolijcker zal fterven, Indien hy na zijn doot 't beloofde magh verwerven . Vre. Delantkappeljdebeeck, de lindeboom, de lucht, Het velt, het ftomme vee, de vogel in zijn vlught Getuige van uw bede, en 't geen wy u beloven . L A N. De donder fla het ooft met vlaegh op vlaegh van boven > De hagel fla met kracht den bloeifem op den boom, Houdt elck va« ons u dit? niet eerelijck en vroom . Vre. De koe ga grazeloos en dor en mager quijnen j De vogel fchuwe ons lucht; de duin verjaegh de knijnen y De vifleher vange en viffch' gedurigh achter 't net j Indien men dezen eedt niet nakomc, als een wet. Ad e. Houdt op, ick ben geruft, en zonder eedt te vrede. , Uw woort is my genoegh: oock wil ick met geen bede,

-ocr page 68-



		L A N T S P E L. 61 Die hooger dan de maght, en boven reden ga, Belaften eenigh menfch.noch moeien tot zijn fcha. Ghy, vader, weet het wel, en d'omgelege dorpen En duinen, hoe ick 't oogh zoo vierigh had geworpen Op fchoone Hageroos j hoe d'ongelegen tijt En twift my dit geluck misgunt hebbe en benijt. Zy blijve nietemin onfchuldigh, onbefproken . De min is keur, geen dwang. Het werde niet gewroken Aen iemant, die mijn woort ter quader trouwe hiel. 'k Verzoeck alleen op u, indien het zoo geviel, Dat deze fchoone bloem oock maeght quaem t'overlijden ^ (Zy leve na mijn doot) ghy woudt mijn grafite� wijden Met zulck een zuiver lijek, en onder eenen zerck Haer zincken in mijn graf, met dit gedicht, en merck r Hier fluimert Hageroos, by Adelaert gezoncken : Haer koudt gebeente kan zijn affche noch ontvoncken. Lan. Ick zweer, zoo dat gebeure, en hou het voor gewis,. Een ftaetfi zal haer lijck, gelijckze waerdighis, Gebeuren, langs den wegh, beftroit met groene meien,, En palm en lauwerier 5 ick zelf de baer geleien , En volgen hangends hoofts, en ftorten overluk Mijn' zegen over uwe en hare beenders uit. V R e. Een ieder wil zijn gunft aen zulck een ftaetfi fchencken j. Geen huisman dan zijn vee in floot of beke drencken ^ Geen koe zal haren mont eens zetten aen het gras-, Dat treure, als of zijn groen verflenft verdorven was. Men zal uw' zerck rontom beplanten met cypreflen, En wenfchen datze in 't graf uw minnevier magh leffchen . y-^D ^E- Mijn vader, laet ick u omhelzen met een' kus. L A n. Mijn zoon, dat geenc doot d'oprechteliefde bluflch' � Waerrnede ick u, een wees, uit vaderlijck ontfarmen, Ontangin mijnen fchoot, en druckte met deze armen Zoo harclijck aen mijn hart, het welck benauwt, alree Dien wilden pijl gevoelt. O fmert! o har te wee! I 3 �-D-Bv

-ocr page 69-



		A D e. De Goden loonen u al 'tgoet, aen my bewezen y Schep moedt: rechtfchapenheit behoort geen' pijl te vreezen. Vre. Dat ick u mede omarme, o roem van Leeuwendael! Ga ruftigh hene: fta zoo pal, gelijck een pael. Uw vromicheit zal door, en boogh,en pijl vervaren. A D e. Dat u de Goden lang tot nut der menfchen fparen � Ontflame: laet ick my vernedren op mijn knien , En voor de lantkappei noch d'uiterfte eere bi�n De Godtheit, die my wacht ten offer, haer befchoren . O vader Pan, ben ick uit 's Woudtgodts ftam geboren, En eerde ick altijt vroomdeGodthe�nvande jaght, Van acker, bofch, en vee, en wat men heiligh acht, Zoo laet u door mijn doot voor 't left genadigh ftillen : Verbie zulck offeren, dit jaerlijcks menfchefpillen y Een bloetwet al te zwaer. Vermorwt u 's volcks geklagh, - Zoo geef dat Leeuwendael eens adem fcheppen magh. Hier op neem 't offer aen, dat wy u heden fchencken. Vre. 't Gaet wel, de Godtheitfchijnt u gunftigh toe te wencken � A D E. Nu entlijck reegeftaen voor 't outer van den boom. Waer blijft de Wildeman ? ick wacht hem, dat hy koom'. Ay, vader Lantskroon, ay, wat keert ghy 't hooft ter zijde? Wat fchroomt ghy het geluck, dat my'fortuin benijde, ' En weigerde al te lang, t'aenfchouwen ? Keer u om. Zoo tart mijn hart den pijl, en heet hem wellekom . De Wildeman genaeckt: zijn fchreden zijn niet verre . Ick zaegh mijn heil voltoit, zoo nu mijn morgenftarre , Mijn lieve Hageroos hier tegenwoordigh ftont, En my gewaerdighde mijn' geeft met haren mont Te vangen, als de ziel ter hartwonde uit zal vacren , Noch root en warm van bloet, van bloet, het welck ick gaeren Ten beften geve, indien ick in haer gunfte fterf. Wildeman.

			Hier is de Wildeman, de Lantplaegh, het bederf

-ocr page 70-



		L A N T S PEL. 63 Der wrevelmoedigen, die d'Ackergo�n onteeren. Hy liet zich van geen' Reus noch Herkules braveeren, Van Moor, noch Polyfeem,nochhalief man enpaert, Noch menfchevreters, die afgrijflijck wilt vanaert, Gebogen voor zijn' boogh en knodts, zich lieten binden . Hy groeit in menfehejaght, en rooven, en verflinden, En ftapt waer hem de wraeck der Goden henedrijft. Het geit nu Leeuwendael, dat noch krackeelen blijft. Waerachtigh dat's het wit, het welck ons paft te raecken. Sta vaft, dit horenpunt zal door de ribben kraecken . Daer leit het quaftigh hout,ons knodts, zoo lang in 't gras. Ku ftijgh dien heuvel op, en mick, en fchiet hem ras. Welaen, mijn fixe boogh, ghy hebtme noit bezweecken ;, Mijn wo-lefspees, te taey in 't recken om te breecken , Gedoogh dat ick u fpann' veel ftijver dan voorheen. . Nu op den nagel eerft de fcherpheit van het been Des pijls aldus geproeft: het noodighfte moet voorgaen. Nu aengeleit: fta vaft: fta vaft, dat zal "er doorgaen. ^A G E RO O S. Ad EL AE RT. Vr E RIC K.W I LD E.M AN. \j{ Aer allereerft door my. De Wilde trefF' mijn hart, Datuwent halve koen den ftrengeo moortbbogh tart i Mijn lief, mijn Adelaert, omhels m_?y eens voor 't lefte : Uw trouw verplichte my : 'nu geefick" t'lijf* ten befte, �n trede in uwe plaets. Wat toeft de Wildeman ?' Geen fchooner wit dan dit. Dat hy den moortboogh fpann' En aenlegge op mijhb�rft. Schiet toe, fchiet toe,'ghy rover. ^D E. Och Hagft��s-, mi\|n bloem, mijn trooft, wat komt 11 over ? j*- ^E- Wat razerny is dit-� wat .dol-heit komt u aen > Vcrtreck, ick ly het niet. Hag. Hoe kan ick fchooner ftaeril Zoo moet een lief haer lief befchutten, enbefchermen. Zoo fterfze, wel getrboften vrolijck, in liefs armen. �E. Ghyft_erven5 neen gewis. Dat ghy uw leven fpilt V oor t mijn, en uw� bor� my diene voor een' fchilt j Ick.

-ocr page 71-



		6₄ LEEUWENDALERS. Ick ly het niet: vertreck, vertreck, mijn uitverkoren. De Goden eifchen my, ten zoen van hunnen toren. H A G. De Goden wraecken my, zoo 't offer hun mishaeght. Vre. Hier wort een jongelingk vereifcht, en geene maeght. H A G. Welaen, zoo laet een pijl dan twee gelieven paren, En recht door mijne borft in 's minners boezem varen, En hechten hart aen hart, en lijf aen lijf te hoop. Zoo paren minnaers beft: men leit geen' vafter knoop. Wil. Dat geit dan man en wijf: ick zweer het by den vader. Vre. Vertreek,mijnkint,hyfchiet,hyfchietubey tegader. H A G. Schiet toe,ghy Wildeman,fchiet toe: fchiet toe: geen noot. Al wie uit liefde fterft, die fterft de zoetfte doot. Ad e. Hou op, o Wildeman, o Hageroos, mijn leven. H A. Doorfchiet mijn' boezem eerft. Wi. Ghy zult 'er beide kleven. Ick ken noch maeght, noch knecht, wie achter ftaet, of voor. De boogh en pijl zijn blint. Dat koft, dat gaet 'er door. Pan. Hou op, o Wildeman : gehoorzaem ons geboden: Ontfpan den wilden boogh ^ nu mickt ghy naer ons hart. Het huwlijck van een paer, geteelt uit Ackergoden, Vereenigh' Leeuwendael, na zoo veel twift en fmert. Vrerick. Lantskroon. dOEelooft zy vader Pan, bezorger van ons allen. ^Hoe ftaet de Wildeman ? de moedt begint te vallen : Hy treckt de fchouders op, en fchudt zijn hooft, noch warm Van toren. Hy bedaert, en fchort met zijnen arm En ockf�l vaft de knodts, en deift, niet zonder (tenen . Zoo druipt een fufrer af, die tuffchen zijne beenen Den ftaert vaft intreckt, als een dogh, hem veel te fterck, Byd'ooren heeft gefchudt, gebeten uit het perck. L a N. Gelooft zy vader Pan, bezorger van ons allen. Men offre hem geen koe, noch kalf, maer heele ftallen. Hy

-ocr page 72-



L A N T S P E L. 65 Hy toomt den Wildeman, verfchoont het vrome bloet, Uit 's Woudtgodts ftruick geteelt. O Leeuwendael, fchep moedt, Vre. Maer zie dit vrolijck paer elckandere nu kuflen, En vryen, mont aen mont: wy hangen ondertuiTchen Om d'uitfpraeck van Godt Pan in twijfel. Hoe ? wat is Het hart van Pan ? wie melt ons dees geheimenis ? Wat paer, uit Ackergo�n, en goddelijcken bloede, Vereenight Leeuwendael ? naerdien men noit bevroedde Waer Vredegunt belandde, of van een kint gelagh 3 Het eenigh, daer de hoop van Duinrijcks ftam op zagh. 'k Geloof Velleedc zou 't Orakel niet ontvouwen.

		KoMMERYN. VOLCKAERT. VrERICK. LATSSTSKRO ON.

			I	Ck koom ter goeder tijt uit andere landouwen,
			I
	Naerdien ick fp reken hoor van onze Vredegunt. Vol. Wat zegtghe, beftemo�r ? Kom.Met oorlof,Heemraet,kunt Ghy my berichten of de vondeling magh leven ? Is Volckaert niet uw naem ? Vol. Het zy zoo: dat 's om 't even. Wat leit u aen mijn' naem ? men noemtme zoo van outs. K, o M. My dunckt ick kende u eer, en ken u noch, Godt woud's. Berichtme toch van 't kint, dat iemant in de heggen , Op uwe hofftede, eer te vondeling liet leggen. Vre. Hoe moeder? kent ghy dat? en zijn gelegenheit ? Of fchort het u in 't hooft ? K o m. Geen menfch kan u befcheit Van zijn geboortelot, en ftact, en oudren geven Als ick.VR.Hoe komrghe hier?Ko.Den Rijnftroom afgedreven, Uit eenen hoeck, daer oock de tweedraght op de been, De ruft verfteurt} en 's nachts my Vredegunt verfcheen, En riep: vertreck, eer u hier nieuwe ellenden drucken. Bezweck ons out geweft, het zal u daer gelucken. Hoe heeft my d'oudei dom verandert, en mijn buurt ? T u k ^^ertrouw ^^e hemel heeft haer herwaert aen geftuurt. lek ken dit aengezicht: ick bidde u hoortze fpreken. ^N* ^^eeft iemant van ons vleck erghliftigh dit befteken ? K Zie

-ocr page 73-



		�6 LEEUWENDALERS. Zie voor u, beftemo�r, en ftel ons niet te leur Met logentael, of droom: ghy ftaet hier voor de deur Der lantkappelle, en kunt de Godtheit niet bedriegen. Kom. Lact andren vry haer tong verhuren om te liegen, Te beuzelen by 't volck, dat gaerne wort geftreelt: 't Is mijn gewoonte niet ^ hoe zeer ick ben misdeelt Van 't avontuur, dat my, van have en man verfteken, Zoo lang heeft omgefoit in onbekende (treken. V R e. Ghy geeft uw zeggen fchijn van waerheit, en van reen: Maer komt uw rede niet in alles overeen, Zoo wil het haperen : men zal uw woorden wegen. Hoe is uw naem ? Hoe is 't met uw fortuin gelegen ? K, o M. Mijn eigen rechte naem is Kommerijn, en ftemt Geheel met mijn fortuin. Ick ben hier niet zoo vremt, Of wert 'er opgevoedt, gewonnen, en geboren. 'k Heb bey mijn ouders vroegh, ocharm te vroegh! verloren, Het Leeuwendaelfch krackeel ftont my te bijfter duur, Het kofte goet en bloet, en leerde een weeuw hoe zuur Men aen zijn' nootdruft raeckt, daer luttel vak te winnen". Ick zworf in ballirigfchap rontom, en kloeck aen 't ipinhen, Beholpme in eerbaerheit alleen, en onhertrouwt. Vre. Zy zworf van deur tot deur, en komt hier arm en out, En brouwt, om wat genots, de waerheit met de leugen. Heught u van ons krackeel > Kom. Wie kan dit beter heugen Dan my, die 't eeuwigh /inert, dat dit krackeel ontftack, Gelijck een vuile peft, en floegh van dack in dack, Noch feller dan een brant, onmogelijck te bluflchen ? Men raeckte hantgemeen: de vroomfte fchoot 'er tu flehen, Die fterck� Waerandier ^ (hy kreegh den naem van Helt Niet ydel, noch vergeefs) en Duinrijck zocht gewelt Te fchutten, aen zijn zijde, en misverftant tefcheiden j Maer lieten 'er den hals, dat menighten befchreiden. D'oprechte Godelief verfcheide op dit gerucht, En Lantskroon nam het kint: maer Duinrijcks weeuw bevrirht, Onr-

-ocr page 74-



		L A N T S P E L. 67 Ontvloot benaeuwt dien moort, en quam uit noot, in heggen En duin, van eene vrucht, een dochter, te geleggen. Ick vlughte aen hare zijde, en tuige u waerze bleef. V R e. Hoe hietze � Kom. Vredegunt. Vr. Dat Pan het u vergeef: Getuightghenu een zaeck, wel twinrigh jaer geleden? K o M. Ay Heerfchap, fteur u niet: dit heeft al mee zijn reden. Vol. Zijt ghy met. Vredegunt uit Leeuwendael gevlught > Kom, ZoowaerlijckhelpmePan. Ick berghde zelf haer vrucht, Toen zy in duin beviel, en ftorf met deze woorden: O minnemo�r, de haet zal zoecken te vermoorden Door lagen of vergift de hoop van Duinrijcks ftruick, Dit arm onnozel wicht; dies wil ick dat het duick', En fchuile twintigh jaer, bedeckt voor vrient en mage. Dit zwoer ick haer, en ley het kint in uwe hage Te vondeling, heel vroegh, op eenen morgenftont. V R e. Ghy zorghde voor de vrucht, en niet voor Vredegont * Kom. Dieftorf: ick hebze in duin en onder 't zant begraven, En vliedende den twift, verkoos een ftille haven. Wat zou men doen � Ick fchuwde ons lantplaegh, vol gevaers, En 't vleck, daer Koeman, och mijn man, gelijck een baers, Gekerft wiert met een mes, van Vechter, die fmoordroncken _rHem ne�rley, daer hy zat, zoo ftil, en niet befchoncken. Och Koeman, och, hoe dick heb ick een' man ontzeit, Mijn fchorteldoecken nat, mijn oogen uitgefchreit \ >Vaer vont men oit een weeuw, zoo ftil, en droef van harte, Als uwe Kommerijn, vol kommer, en vol fmerte ? f;^A N. Maer wat verzekert ons van zulck een vondeling > \ 0 M. De bloetroos op den arm, en Duinrijcks merrekring, Die Vredegunt my fch�nck, om eeuwigh te bewaren: u komt hy wel te pas. Vr. Laet zien 'dien ring. Ko.Zccr garen. - ^L-JiVat zienwe? Duinrijcksmerek, een knijn in duin,een knijn. , " °^mtopwaerheituit: hierlieghtgeenvalfchefchijn: y ^Cv^el ^^^ ^necnt ^acn ^een: ^nicl' »angelt niet een fchakel. ^ - Nu ka.n ick Pan v�rftaen, en zie door zij n orakel K, 2 Den

-ocr page 75-



		6S I>E E U W E N D A L E R S. Den klaren dagh. Dit paer, uit Woudt-en-Veegodts bloet, Ontflaet ons Leeuwendael van jaerlijckfche ofterboet. Dees Maeght is 't hart van Pan, haer grootva�r, en behoeder. Lan. Koom herwaert,dochter,koom,omhels uw tweede moeder, Omhels nu Kommerijn, enonderftutzeinnoot. Z'ontvouwt ons uw geboorte, en berghde iyn haer' fchoot. Men hylicke Adelaert en Hageroos te gader. Ick (lel my heden in, gelijck een Vredevader, Op dat men haet en nijt, als in een graf, bedelf. De Noortzy blijf voortaen een Vryheit op zich zelf, Zijn' Heemraet onderdaen. Dat Volckaert daer regeere Ten befte van het volck, en twift en onheil keere. Malkandren nu omhelft, en tot een vredepant Gezegent, en begroet, verwelkomt, hant aen hant : Dit paer geluck gewenfcht, het bruiloftsliet gezongen, En met een rondendans eens in de boght gefprongen, Ter eere van den Vrede, en onzen vader Pan, Die in Verlegenheit zijn kinders redden kan, Hen^egent, na den vloeck, en op der vromen bede, Door lanttwift baent denwegh tot ruft,en P a i s,en V R e d e, Rey van Leeuwendalers. 't TS bruiloft in de weide: ■�* 't Is bruiloft op het lant. Nu danft om deze beide, En huppelt hant aen hant, Om Hageroos en Adelaert, Door ongeveinfde min gepaert, Door reine liefde en trouw vergaert» O zoete zachte bant. De Zuidt-en-Noortzy paren Zich in dit paer te hoop. De tweedraght is vervaren : Men-kit een' vaften knoop, Mn

-ocr page 76-



		L A N T S P E L, Men weet van lantkrackeel, noch nijt, Van wederwaerdigheit, noch fpijt: Men zoent, omarmt, bemint en vrijt. De Twift is op de loop, Wy zien de huisli�n blijde, En vrolijck, nu alree Vol hoops van wederzijde Krieoelen onder 't vee. De Heemraet leit den Haet aen toom - De koeien geven melck en room. Het is al boter tot den boom. Men zingt al Pais en Vre.

			K 3

-ocr page 77-



		E R D E R S K O U T tuflchen MELIBE�S en TITYR. M E. /" H Hy Tityr Ieght en duickt vaft, uitgeftreckt f In 't groen/zoo dicht van beuckenloof bedeckt, \__� En tureluurt opuwepijp, gefnede " Van wanckel riet, een veltliet, wel te vrede: Maer wy, ocharm, verlaten lant en zant, En Vaders haert. Ghy mooght aen dezen kant Uw Ainaril, uw fchoonfte, in fchaduwe eeren, En bofch en galm uw minnewijzen leeren . TIT. O Melibees, een Godt heeft my geredt j En dus geruft in vaders erf gezet. Ick zal hem oock mijn leven langk belijden] Voor mijnen Godt, en zijnen outer wijden En iprengkelen met bloet van menighlam , Zoo zuiver als het uit mijn fchaepskoy quam j Naerdien hy my, gelijckghe ziet, mijn offen Dus weiden laet in beemden, en in boffen, En fpelen wat mijn hart begeert en luft . MEL, Waerachtigh ick beny u dez^ ruft , Dit leven niet, maer fta voor 't hooft geflagen , Dewijl men'riant rontom van krijgh hoort wagen � O Tityr, zie hoe kommerlijck ick vaft Mijn geitjes drijf, en nauwelix met lsft Dit arrem dier noch voortkrijgh, dus ongaeren , Vermits het korts in dichte hazelaren Twee jongen wierp, den zegen van mijn vee, En liet dat paer, ocharm, met hartewee Op eene rots, de bloote fteenrots, (lenen. Het heught my, och (had my het hooft voorhenen Niet dwers geftaen) dat d'eickeboom al vroegh , Toen dondervlaegh op vlaegh de tacken iloegh, Ons menighmnel deze ongel ucken fpelde; Een kraey in 't loof, ter flinck� zy, dit melde. Maer evenwel, ay zeghme, Titermaet, Wat Godt is dit, daerghy zoo rijck van praet ? T IT. O Melibees, ick was zoo flecht voor dezen, En meende Rome al heel een ftadr te wezen , Als Mantua, daer met zoo menigh boer Ick 't zouhlam dteef, en eer te merreckt voer : Doch 'k hebbe daer (betrouwme dat) bevonden Hoe ick een jong geleeck by groote honden , Een' jongen bock geiijck zijn moeder fchat, Het kleen zoo groot als 't groot: maer deze ftadt Ziet alle fte�n zoo laegh bene�n zich dalen, Als '� lijnen kruit by geen Cipres magh ha,len,

-ocr page 78-



		M E L. Wat rede porde u naer die ftadt te gaen ? TIT. Mijn Vryheit, my met kommer toegeftaeri , Toen my debaert, als fneeuw, wiert afgefchoren ; Maer ick verkreeghze in 't ende, als mijn verkoren, Mijn Galat� my affloegh ; Amaril Alree de kroon in 't harte fpande al ftil: Want om recht uit en ongeveinft te zeggen, Zoo lang mijn zin op Galat� bleef leggen Verworf de hoop van Vryheit nergens fte�. Oock kreunde ick my niet eens met 1 int noch vee. En fchoon mijn koy zoo menigh lam te flaghten Bedelde, en wy den kaes te merreckt braghten , En perlten voor dees fteeluy, vreck van aert; Het was ons t'hu�s bykans geen' penning waert. M E L. O Amaril, bedruckte en bleecke vryfter , Het gafme vreemt, waerom ghy toen zoo byftet De Go den riept te hulpe, en voor wiens mont Ghy't ooft, waer van uw hof geladen ftont, Befpaerde, en liet verrotten op de boomen : Want Tityr was noch niet eens t'hnis gekomen , En dir geboomte, enbogert, beeck, en bron Om Tityr riep, wat ieder roepen kon . TIT. Wat zoude ick doen ? Hoe kon ick in dees plecken Mijn' hals het juck der fiavernye onttrecken ? En nergens vont ick znlck een wifle wijck, Een' Godt, zoo milt, en zoo genaderijck . O Melibees, daerheb ick, lang miszegent, Daer heb ick eerft dien Iongeling bejegent Om wien ghy mooght ons offer op 't altaer Wel twaleftmcl zien fmoocken, jaer op jaer. Hier ftont hv eerft mijn bede toe : ghy knapen, Gaer, fprack hy, weit uw offen: hoedt uw fchapen � Gaet hene, drijft uw frieren 's morgens vroegh, Gelijckghe plaght, �n fpanrze voor den ploegh. f... Geluckigh zijt ghy in uwe oude dagen, Die in uw lant gezet wort, dat u dragen En voeden kan, al leit de weide en 't gras Hier tuffchen klip en biezen en moeraich _fHet draghtbre vee zal hier aen 't gras niet fterven , Geen nabuurs kudde en evel 't vee bederven. Geluckigh is hy in zijn' ouden dagh , Die hier geruft in 'r groen, zich zei ven magh , [Aen eige beeck en koele bron gezeren ] ■fco al zijn leedt in fchaduwe vergeten . y J?eining, en uw buurmans wilgeboom, Vollbloeffcms, hier van byen, zonder fchroom ', �ⁿ dsgelijcks al brommende uirgezogen, "rf¹ ^dlckwils u met toegelokene oogen Al zacht i� fl_aep betoveren. Hier zal ^us boeier van 't geboomte, uit hol en dal '2

-ocr page 79-



		En onder rots en klip, u deuntjes zingen 1 Dat galm en klanck door lucht en wolck koonj' dringen. De tortel op den ollem evenwel, De ringelduif, zoo heefch van keel, uw fpel, Uw tijtverdrijf, zal midlerwijl vaft morren, En bezigh zijn met draeien, en met korren. TIT. Het hart zal eer gaen vliegen hemelhoogh , De vifch in't lant gaen weiden op het droogh , De Perfiaen en Duitfchman, beide vreemden En ballingen, in veergelege beemden Den dorft verflaen; d'een aen den oever van Den Tiger; gene in 't wedt des Arars, dan lek zulck een deught, en zijn gedachtenifle Uit mijn gemoedt, en mijn gedachten wifi�. M E L. �n wy, ocharm, wy mogen henegaen , Daer Libye zijn' dorft niet kan verflaen -_}Een deel van ons ten Noorden, altijt droever; Een ander deel, daer langs~den hoogen oever, Oaxes, die zoo vreeflijck drijft �n woelt, Het vette klay van bey zijn kanten (poeh; Een ander deel naer 't krijtftrant, daer de Britten Zoo verre alleen van al de weerelt zitten. Och, zal ick wel mijn vaderlant en grens Na langen rijt eens weerzien, naer mijn' wenfeh , En 't zodendack van mijn bekrompe hutte, Daer zulck een oegft, vol weelde, 't leven Ihitte ? Zal een foldaet, een onverlaet, o fchant! Bezitten dit gebouwdeen nieuwe lant ? Een vreemdeling baldadigh't velt bezaeien , En zulck een' oegft met dolek en degen maeien ? Bezie nu wat krackeel den burger brouwt; Voor wie hy zweet, en ackers eert, en bouwt. O Melibees, plane wijngert, ent vry peeren Voor 's krijghsmans mont: (bldaten zijn nu heeren. Mijn geitjes, voort: mijn kudde, fpoet u ras, Die voortijts plaght te groeien by dit gras. Ick, in een hol, gemacklijck achterover, Zal u niet meer, van verre, kruit en lover Zien kabbelen en kaeuwen, even graegh, En hangen op een fteenklip, aen een haegh. Ick zal voortaen u geene lietjes zingen. Ghy geitjes zult voortaen niet henefpringen En huppelen voor mijnen ftaf in 't groen, Daer klaverbla�n en wilgebla�n u vo�n . TIT. Ghy mooght te nacht by ons wel blijven ruften � Wy hebben t'huis rijpe appels, zooze u l�ften , De nieuwe vrucht, kaftanje, en ftrem/�l: oock Betreckt de lucht daer ginder met een' roock Van dack tot dack. 'r Geberght verberght de ftralen Der zonne» en lengt zijn fchaduwe in de dalen. u I T.