|
HISTORIE k
DER VERMAERDE ZEE-
EN KOOP-STADT ENKHUISEN,
VERVAETENDE HAERE
HERKOMSTE, EN VOORTGANGH. MITSGADERS
Verfcheide gèdenkwaerdigc GefchicdenifTen 3 aldacr
voorgevallen^ ♦
Uitgegeven metgoedevinden van de Ed. Achtbaere Burgermeefte-
ren en Wethouderen der felve iiede, Door Egbert van den Hoof.
|
|||||||
|
t'ENXHtr/SEN»
|
|||||||
|
Gedrukt bij Egbert van den Hoof s in de oude Weiter«
ftract ,_in de Bonte Drukker^ 16 6 6. Met Vrivikgie. 2SDO0THEEK DEh
gyKSUNIVERSITER >^! v.
|
|||||||
|
NAMEN
Van alle de Heeren
Schouten, Burgermeefteren,Schepenen, Raden ende Vroèd-
fchappen, Weesmeefteren , Commiflarifen van de kley- ne Geregtslaken,Secretarifen, Commiflarifen van den Eg- tenftaet, Kerkmeefteren, Voogden van alle de Godshuyfen , Bewindthebbercn van de Ooft-ende Weft-Indifche Com- pagnien, Capiteynen en Luytenanten van de tien Vende- len Schutterye, Bedienaren des Goddelijken Woords, Ou- derlingen en Diaconen van de Gereformeerde Gemeente J, C. ende Moeders van alle de Godshuyfen, zederdde Jaren 1578,1580,1584,,en 1666. tot den Jare 1687. Zijnde ten meer en de Ie een Fervolgop deHißtrie va» Ench^fen.
|
||||||
|
t'ENCHUYSEN
|
||||||
|
Gedrukt bvMEYNERD MUL, Boekdrukker ende Boek-
verkooperinde Oude Wefterftraet,in de Bonte Drukke^^^^ |
||||||
|
PRIVILEGIE.
DE STAETEN VAN HOLLAND!
EN WESTVRIESLANDT hebben geconfenteert en geo&royeert, confenteren en o&royeren mits deien aen EGBERT VAN DEN HOOF, dat hij den tijdt van vijftien nacftkomende jaeren geduirende, binnen den lande van Hollandt en Weftvrieflandt alleen {al mogen Drukken, doen Drukken, uitgeven ende verkoopen, DE HANDTVESTEN, PRIVILEGIEN EN OUDE HERKOMSTEN DER STADT ENKHUYSEN : Verbieden- de allen ende eenen yegelijke de felve in eeniger manieren naer te Drukken , ofte elders naegedrukt binnen den voorfz. lande te brengen en te verkoo- pen, op verbeurte van de naegedrukte ingebraghte ende verkochte exemplaren , ende een boete daer en boven van driehondert guldens , te appliceren als naerder bij het orgineel O&roy te fien is. Gegeven in den Hage onder het groot fegel den 8. December 1664. Wds ondergetekent
Iohan de Wit vt.
Ter Ordonnantie \dn de Stdeten
Herbc. van Beaumondr.
|
||||
|
O C T R O Y E.
DE Heeren Burgcrmecftercn ende Vrocdtfchap-
pcn des Stadts Enkhuifen, hebben EGBERT vanden HOOF, Boek-drukkcr, geconfenteert ende geotlroy eert, confenttrenenoBroyerenbydefen» om binnen de Voorfz^ Stadt alleen te drukken ende uyt te geven, verknopen endeen verkoopen de Hiftorie van de Stade Enkhuifen, benefins de Wapens van der felve Magi- ftrate, en 't gene daer aen dependeerr, met interdiBie aen éille andere het voorfz^ werkalhiernaete druilen , of Je exemplaren by andere binnen of buit en de voornoemde Stadt gedrukt, alhier te verkoopen of doen rverl(oopen, verhandelen of doen verhandelen, op deverbeurtevan Je exemplaren of de vvaerde van dien, ende daerenbov en eenfomme van twee hondertguldens, conform de Kjure Jaer regens by de Heeren van den E. Qerechte beraemt. sjiBumin Enkhuifen den 5. tRoVemberx 1666. In kennifle van my
JOH.vanGENT.
|
||||||
|
Den
|
||||||
|
Den edelen, achtbaeren , wijfen en
feer voorfïenigen Heeren,
Mijn' Heere DIRK HAEK , Hoofc-Officicr der ftadt Enkhuifen , ende mijn' Heeren
ADAM KORTLEVEN,
CORNELIS HAEK,
CLAES WITS, en
VOLKERT EVERTSZ. TEERKOPER«
Burgermeefteren der fclye ftadt J
Mit/gaders den anderen Heeren Vroedtfchappen, mijn'Heeren >
|
||||||||||
|
GERRIT SEGERSZ.
GERRIT GLAS, ROEMER KANT, PI PTF R VIS
|
MARTEN ROOS,
GERBRANT BLAEUHULK, GERRIT CLAESZ yandcr N1EUBURG. |
|||||||||
|
M'.ADRIAEN jONGHKNECHT,
HENDRIK HUIG, DIRK QUIRIJNSZ. IOHAN HAM, IACOB de WIT, Zdtle, tuhtbaere , viife en /ter vcerßtn'tge lim en ,
Efe Hiftorie kan niemant ter werelt niet grooter
reden en beter recht toekomen en opgedragen wor- den, dan Uwe Ed. Achtb. : Nadien fe met uw goedjvinden is befchreven j en het begin, den voort- gang en de gefchiedeniflen uwer vaderlijke ftadt, welker beftieringe Uwe Ed. Achtb. is bevolen , in haere bladeren begrijpt. Dat Uwe Ed, Achtb. het vorderen en uitgeven van dit werk door het mededeilen van verfcheide oude Sndts fchriften en papieren begunftigden , reken ik voor geen geringe welduedt. Want ik gevoelde mij federt het * iij op«
|
||||||||||
|
oprechten mijner Drukkerije op het hoogfte aengeprikkelt
om de vermaerdtheit en lof defer zee- en koop-ftadt door. defeBefchrij ving voort te letten, en eenigen luifler te geven. Hier toe heb ik mij liever willen dienen van eens anders penne , dan van de mijne« Dit boek , dat met mijne let- teren gedrukt is , werdt door eens anders gefchreven. Ik heb hier een Schrijver gebruikt die tot Enkhuifen vremdt was , nochtans een Hollander en inwoonder onfer nabuu- rige ftadt, op dat'er te minder eenfijdigheit foude plaets hebben. De daeden der Enkhuifer voorfaeten , die hier verhaelt werden om van de nakomelingen overwogen, ge- volgt of gemijdt te worden, füllen mijns bedunkens meer geloof verdienen uit den mondt van defen vremden dan of een Enkhuifer ingeboren die voorftelde. In defe bladen vindt men ter loops ook eenige gedachtenifle van den ijver der oude vrije Weftvriefen voor de vaderlijke vrijheit, en hunne dapperheit tegens de Hollandtfche Graven , die, met hunne eige hoogheit niet te vreden , meelt altijds na hooger meefterfchap ftonden , felfs over de geenen die onder hun gebiedt niet behoorden. Dat verhael, vertrou ik, fal Uwe Ed» Achtb, niet onaengenaem fijn, en den Landtfaeten hunnen plicht indachtig maken , en daer toe ernftelijk aenmaenen : op dat fe , 't geen wij van herten wenfchen , de diergekochte Vrijheit , die wij onder de hooge regeringe der Edele Grootmogende Heeren Staeten van Hollandt en Weftvrieflandt heden ten dage genieten , als waerdige naefaeten van fulke voorgangers, met goedten bloedt belchermen , handthaven , en den nakomelingen met Godts hulpe ongefchendt overgeven. Neemt dan on« fenarbeidt, die Uwe Ed. Achtb. eigen is, ten goede, en tot een betuigteken van mijne dankbaerheit, wegens ver« fcheide weldaeden van Uwe Ed. Achtb. voor defen geno- ten. D'almagtige en goede Godt fegene uwe perfoonea en
|
||||
|
en regeeringe, ten befte van uwe vaderlijke ftadt en't Vader-
landt, en geve mij gelegentheit om door't betrachten mijner plichten te betoonen dat ik ben , en blijve , Edele , ttchtbuere > vijfe feer voorfienige Heeren >
■■;:....:
Uwc Ed. Achtb.
Getrouwe ondeidaen , burger en dienae*
Egbert van den Hoof*
In Enhjrttifen den 11 van
H'ijnmaendt dei jacej |
||||
|
—■—•-—'—'■■-'-—'— ■•- ■ —• '*w
DE SCHRYVER
AENDEN LESER. J^ A dat mij d' Uitgever defès boeks tot des felis befchrij-
ving hadt bewogen , ben ik , niet buiten mijne verwach- tinge , gewaer geworden , hoe befwacrlijkdaunend' eerfte bcginfelen en 't opkomen der ftcden kan onderfoeken, met naemen daer men weinig van vindt aengetekcnt, als alleen t in laetere tijden : daer ook de vertellingen fomwijlcn feer vërfcheiden fijn , met malkanderen of met lich felven en de
wacrfchijnlijkheit ftrijdende» Om in fulke onfekerheden te minder te mifiën , héb ik op fommige plactfen verfchei- de gevoelens voorgeftelt, ook d' onwaerfchijnlijkhcit eeni- ger vertellingen aengewefen , en, foo veel mij doenlijk viel , de waerheit gefochten gevolgt» Doch heeft icmant van d' ingefetenen der ftadt Enkhuilen , of wie 't ook lij , dit lefende , iet fekerder , al waer 't ook tegens het ver- hael defer Hiftorie , hij fij gebeden , fulks den Drukker en Uitgever bekenttemaken , 't geen desgelijks verfocht wordt aengaende faeken en voorvallen , die tot dit werk behoren, en buiten fijne of mijne kennifTe , onder iemant mogten be- ruften : ten einde dat men de misflagen verbetere , en 't geen 'er gebreekt vervul'e. Sommigen füllen mogelijk denken , dat hier eenige Weftvriefche Gefchiedeniflen ver- iwegen worden , die tot dit werk eenigfins paflen« Dan de Lefer weete , dat de felve in dit boek met voordacht fijn achtergelaten : (uitgefondert op etlijke plaetfen daer het d' aeneenhechting der faeken , of eenige andre reden vcreifchte) eensdeels dewijl wij geene Hiftorie van Weft- vrieflandt, maer van Enkhuifen lochten te fchnjven , ten anderen om dat iulks indevcrmaerdcChronijkcvanHoorn, door Dr. Velius befchreven, die in ieders handen is, vlij- tig. »
|
|||
|
tiglijk gefchiedt, ook bij P. Bor, en anderen* Maereeni-
gen lal 't müTchien mishagen, dat hier faeken gedacht wor- den , die van gering belang fchijnen. Op die tegenwer- ping moet men bekennen , dat vertellingen van 't leggen van een ftraet of brug , het bouwen van een toorn of flukmuurs, met aenteikening van onkoften , en diergelijke dingen , bijna niet fchrijfwaerdig fijn : doch gelijk als fommige fae- ken aen des menichen hchaem gering fchijnen , gelijk het hair en de nagelen , en nochtans hun gebruik en noodt- vvendigheit hebben , eveneens is 't ook gelegen met die kleene faeken in het befchrijven der lieden ♦ Bovendien fijn fe meeft voor den inecfetenen , die in fulke kleene be- fonderhcden vermaek fcfieppen , gefchreven. De vreem- den mogen ie, als voor hun van kleener waerde , in 't lefen overflaen. In het verhalen van defe GefchiedenifTen heb ik mij dikwils gedient van de Gedenkfchriften , die door den Heere Jan Simonfz. Blaeuhulk , eertijdts Raedt en Schepen defèr ftadt, en naderhandtBewinthebberderOoft- indifche Compagnie , met groote naerftigheit uit oude pa- pieren en fchriften der ftadt lijn bijeengeltelt, tegenwoor- dig beruftende onder den Heere Simon Dirkfz. Semeyns, Schepen defer ftadt, en Bewindthebber der voornoemde Compagnie : als ook van de Aentekeningen gefchreven van wijlen Marten Pieterfz. Prooft , en andre burgers , gelijk aen de kant van yder bladt met uitdrukking van fijnen nae- me , of met defe woorden Enkh, Aentek. dat is, Enkhuiser Aentekeningen, wordt te kennen gegeven. Eenige van de felve fijn mij door den Heere Adriaen F. Weftphalen Rechtsgeleerde van Enkhuifen ter handt gekomen , met naemen d' Informatien van D. V. Teilingen, die in de Hiftorie meermaels worden gemeldt. Deiê heeft ook de lijfte der oude Wethouders, bij mij op- gefocht , uit meenigte van oude brieven en befegeltheden * * groo-
|
||||
|
grootelijks vermeerdert De meefte Handtveften, die hier
kortelijk worden verhaelt, en ook merkelijk licht geven on- trent fommige faeken, fijngefchreven uit d' oorfprongkelijke brieven , die op het ftadthuis worden bewaert j en eenige uit de affchriften van wijlen de Heeren Fredrik SegerfzJ Noorman en Jacob Hendnkfz. Guldenarm, d' eerfte ontrent het jaer 15 34, en de tweede ontrent dertien jaeren geleden Burgermeefter van defe ftadt. 'T geen ik vorders uit des ftadts Oudt Keur-en Crimineel-boek, uit de Hiftorien van P. C. Hooft, P. Bor, H.Junius, Dr. Velius, en andre ge- drukte Schriften heb getrokken , wordt op fijne plaetfen in de kantfchriften van bladt tot bladt aengewefen. Door defe getuigeniffen werdt de waerheit defer Hiftoric beveftigt. D* uitgever , die defe Hiftorie met de printen van eenige aenfienlijke mannen heeft verciert, hadt daer noch gaerne die van Pieter Buiskens, Dirk Brouwer, Theodorus Lan- gius j Lucas Janfz. Wagenaer en and're treffelijke inboor- lingen bijgevoegt, maer men kon hunne afbeeldingen niet bekomen. In de tijtelprint, die door een konftrijke handt is getekent, verheelt de Maegdt van Enkhuifen met haere Scheepkroon en haerihgwapen, haere vermaerdtheidt, ver- fochtheit en kloekheit ter zee j ook den haring-fegen dien hun Godt heeft verleent* De zeetonnen , bakens en ka- pen , die hier gefien worden, geven te kennen , dat defe ftadt het recht der JPael-kifte befit. De Stadts Privilegien, die men hier nevens dacht uit te geven , fijn door het op- foeken van eenige originele Handtveften wat ophouden, en gaen nu cerftdaegs onder de perfle om defe Hiftorie in 't kort te volgen. Dit weinige hadt ik u , befcheide Lefer, in plaets van een Voorreden voor te dragen. Gebruik dit alles tot uw nut, en blijft Gode en de goddelijke bewae- ringe bevolen« 1666. |
||||
|
N C H U S JE
E N C O M I U M.
Jt\ߣ* frequensqut domus nemen mihi fait & mhtm %
Prima que centempta tecta dederc ra fa.
Havita me jailat pelago , mea rura colonnes Laudat > ö> hinc terra claudimur, inde muri.
Abfcidit adverfas a. nofiro littore gentes , Et Frißos mediis dividit afius aquis.
Albctni fprevi furias , nee vicla tyrann» Oceani freies interner at» fleti.
fandit vafla meis Neptunus regna carinii • Et proeul a patrit fedibut cxul eo,
£$u&ro f erts , qu<t parca demi natura negavit, Jgu&que demi tribuit plurima, perto feras.
Btlga tues mirare Dees. dum munera mundo Divida, ex aliofidere plura refers .
C. Barten«,
LOFDICHT
V A N '
N K H U I S E N.
V **» Enkel' huifen ü greet Romen epgegrotit ,
Zn ik van enkele : groet Romen heeft gegloeit, Xn ik ben plat gebrandt : greet Romen is herboren , In ik van nieuws herbouwt , bey beter dan te voeren : Croet Romen heeft fijn jok den Spanjaerdt opgedrukt , Xn ik mijn' vrijen hals het Spaenfche jok ontrukt. Hoordthollandt > hebt uw' deel in d' eere van uw' vrijhei't : Moer weet dat d" eerftefteenvan 'tgreete werk in mij Uit, Xn, quam de heek buirt te dein feit tot den val » Wiet dat ik daer tft nooit den taetfien leggen f al. C. Huigen^
|
|||||||
|
OP
|
|||||||
|
4fc# ij
|
|||||||
|
OP DE
|
||||||
|
HISTORIE
VAN
ENCHUYSEN.
A T las ik met vermaeek, » Vaderlijck ENCHUYSEN',
't Geen dit Hiftori-boeck van uw geboorte melt ,
Uw Kintsheyt eerfigewiegt in Enckle Viffers Hüifen > Uw bakermat op 't End der lange Streek gefielt.
Uw' jeugtfoofiergefilt met duifent ongevallen, Met Armoe, Water-vloet, en Brandt die't al verflon :
Maer , door Godts goctheyt, noch of rijfend' uit dien allen Met heerelij her glans» gelijk een Morgen -Son.
Wat grooters was 'er voor uw' mannelijke jaren , Jen dienfle van 't Gemeen der Staet en Kerk, gefpaert,
En Spanjens flaeffijuk, heel Nederlandt befwaren, Gaeft gij de eerfte knik foo koen en onvervaert.
Hoe feer de Dwingelandt, verwart in ftrof en rad'ren, E» fuif end edel bloet, tiert met verbolgen fin ,
Uw Kinders niettemin , ons roemens-waerde Vad'ren > Die Halen in Triomph de blije vrijheyt in. DEes quam met ovtrvloet van alle figeningen,
Met waerheyt in de Kerk , met neering in de Stadt, Een Hemels licht befiheen het oog der bundelingen , Dat Babels Toover-Hoer foo lang begoogelt hadt.
Uw' Schepen dwerrelden vm 't Ooften na het Weften , Van 't Suyden halfgebraen, na 't hard-bevroofin Nooidt,
Eevragi met kofiHjkhee» . bevrugt mvt 't alderbeße Dat Hollandts tig gefien of oor ooyt had geboort. Godgeev' uw kinders neer de Ittck-tijt van hoer Oud'ren > Es d' ongerechte roof uw 's Nyders tot een buit:
gijn gunfl en wete nooyt van fwacken noch verouderen. Heil fij ahijt in U , en onheil altijt Uit.
|
||||||
|
Herm: Wits.
|
||||||
|
HISTORIE
van
ENKHUISEN.
Het eerfte Boek.
P^|p|§[Elijk men van oudts, met een edele en
K (raP*! nu"eweet-gierigheit, d'opkomfte en gefchiedeniffen i^sSIm van treffelijke volkeren, ook die t' eenemael vrcmdc J^^^BdK en vergelege waeren, naeukeurigüjk plag na te fpeu- ren; op dat men fich van de kenniffe der voorgevalle faeken in diergelijke voorvallen bij de fijnen mögt dienen: foo vondt men noch grooter reden j omookteftaenna wetenfehap van dingen, dieinhetvaderlandt,en ydersgeboorteplaets, waeren voorgeval- len. Want de liefde des vaderlandts, en de genegentheit tot landtfliiiden en medeburgers, ons allen aengebooren, raekt ons naerder, als het gcene dat uitheemfche ge wetten en vremdelingen betreft. Derhalven fal het verhael van inlandtfche Kronijken , de wereldtfche veranderingen van voor-en tegen-fpoedc onfer eigene ftaeten en fteden,de deughden en ondeughden onfer eigene ingefetencn en bloedtverwanten, ende het gevolgh der felve, ons veel meer ter herten gaen, als vremde gefchiedeniffen. Infon- derheit fal de luifter van de treffelijke werken, en dappere daeden dergeenendieeenygelijknaeftbeftaen, de maegen en nakome- lingen, als'erflechtsinhunnefieledeminfte vonk van edelmoe- digheit overigh is, met een vierigen yver om hen in weldoen t' achterhalen, ofverby teftreven, ontfteeken. Gelijk ons ge- moedtin't tegendeel te grooter at keer fal krijgen van't geene dat fchandelijkis, wan neer men ook de feilen onfer eigene vrienden iriwaerachtigeHiftorien, fonder aenfien van perfonen, fiet af- maelen; en, ten fpiegel der mkomelingen> ten toon ftellen. Door diergelijke inlichten lieten fich verfcheide geleerde pennen voor- dcfenbewegen , om de Kronijken van fommige Hollandtfche lieden in 't lichtte brengen ; op dat fe den haerenfouden dienen totfpiegelsdes menfchelijkenleven, en weghwijfers op het padt der voorfichtigheit en andre wegen ter deughde. Met dit oog- merk heeft het ook den Wethouderen van Enkhuifen goedtge- dacht, dat men de faeken en Gefchiedeniffen van hunne ftadt> die voordelen bi) fomrnige Schrijvers kortelijk waeren aenwefen, A nader
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
2
|
|||||||
|
nader fouw onderfoeken: beladende de felve, nevens andere,
getrokken uit gedrukte en ongedrukte gedenkfchriften, met alle haere hanutveilen, voorrechten, en willekeurcn , bij een te (lel- len , en aen den digh te geven . Om bun in defen te dienen , ben ick voornemens dit Verhael met de eerde beginfelen der dadt aen te vangen: en met ter tijde, foo 't Godt toelaet, te vervolgen. Beginvan Eenige brengen't begin van Enkhuifen ontrent het jaeriooo, Enkhuifen. ten tijde van Diedrik den derden van dien naeme, den vierden
Gravevan Hollandt. Andere maken de (ladt wel hondert, of Oorfnrongk twee hondeit jaren jonger. Overdenoorlprongk des naems valt <fes naems. geen minder verfchil. Sommig'.leenenden naem van Stichters, die mogelijck nooit in wefen waeren : andere van faken en giffin- gen, die niet mmonfekerfijn. Mier onder foo veel gevoelens plaght men voor waerfchijnhjkft te houden, 'tgeen onsdoor Ha- drianusjuniusvan Hoorn , de geleerdtfte van alle deNederlan- dersnaedErafmus, gelijckhemLipfms noemt, ïnfijnboeckvan Batavie heeft nagelaten. Defe haek den oorfprongk defer (ladt «»«rif*'" cnhaerennaem, van de Enkele hm/en, die in den beginne enkel, f.277, of alleen op fich fclve , even als een buurt of dorp, gedicht wier- den, en daer na metter tijdt dichter bij een gedrongen, vermeer-
derden . Doch iemant anders, die de Befchrij vinge van Enkhuifen in 't voortreffelijk Stede-boek der vrije Nederlanden , bij den HeereJ. Blacu uitgegeven, heeft in gellelt, beweert dat defe (ladt haeren naem bekomen heeft, niet van Enkel huifen-, nadien m,en den naeme der (ladt in geen oude (lukken, ofte fchriften, op die wijfe gefchreven vindt: maer van de groote (Ireek huifen, eenige uiren gaens langh, en die hij wil dat aen de Suider fee bij defe huifen ten cindeliep, daer de naem van Endthuifen, en, bij verandering van letters, Enkhuifen fou van daen komen . Het woordt Eindt, en het verklein-woordt van dien Eindt ken, werdt, feit hij , naer de oude Weflvriefche tale uitgefproken End en Endke ofte Enige, als medefonder deletter D, Enke en Enge, de letter Gin die kracht genomen als de letter J, een medeklinker , is luidende , waer uit, als bij afbijtinge van de klink-letter E, om lichtheits en korts- heits wilie, in 't fpreken fchijnt voortgekomen te fijn den naem Enckbuifen, ofte ook Engbmfen , op welke twee befondere wijfen de felve in de alleroudtde gefchriften gefpelt werdt gevonden. Die Enkele , of op het Endt , gefielde huifen , fijn wel- eU^k-atiffen eer' na men vernaelt, op een plaetfe nu , bij verloop des tijdts en tjlieatelfmn- affpoelen des landts, een goteling fchoot buiteps dijks en in fee ge- •c» van 'j. s. legen, ontrentde droogte die ten Suidt-oollen van 't Ooderhoofr, titHhrH, en de ketendijk, recht af te varen, gevonden werdt: daermen wil dat wel eer de kereke en eerde huifengedaen hebben. Ook werdt
|
|||||||
|
van Enkhuifen*
|
|||||||
|
3
|
|||||||
|
werdt defe drooghte noch heden ten dage het oude kerkhof gehe- G
ten. Een groote boogfehoot van defe huifen, opwaerts nacr de £erlPe!- Streeck toe , lag een dorp Gommerkerfpel * genaemt , dat f e- clmmnl kerk dert met Enkhuilen wierdt vcreenigt. Uit dele kleene beginfelen isEnkhuifen, degrootfteftadtvan Weft-Vrieflandt, gefprooten. ">e'»<C Ki''*- De naem van Hollandt eu Noordt-Hollandt was toen noch onbe- Ke'rit-t-cTo' kent. Al het landt in dit geweft wierdt cc deler tijdt niet dan Vries- pod,e»j«f- landt, en d'inwoonders Vriefen geheeten, een nacme die men tentdopoeuj meent dat van hunne fucht tot vrijheic fijn oorfprongk nam f, daer '^m"Te'- oock het gemeene feggen van vrije Vriefen, dat onder hen plaets flat of doopt, heeft> toefchijntte ftrekken. Dit Vrieilandt ftrekte tot Haer- dedmppiatts, lern toe, en eertijdts veel verder; tot den tweden arm des Rijns, *"*•*"*•'■ die verbij Leyden in fee plagh te lopen: Suidtwaerdts verbij Uit- VrS^" recht tot Wijk te Duirftede ; en Ooftwaots tot aen de Eems. plag uit te Ook getuigt de geleerde P. Scriverius, een fchrijver meer dan ilrelS<;n; gemeen in onfeoudtheydt gcoeffent, dat de naeme van Hollandt JeRbe».'aheis niet bekent is geweeft voor 600 jaeren , en dat Hollandt, het cap.xxi.p.m. Sticht van Uitrecht, cnookcendeelvanGelderlandt, onderden i9£'„ naem van Vrieilandt was begrepen *• Maer het landt dat fich van'c fJf.',,"*^!4', Vhe en Texel tot Kennemerlandt uitftrekt, wierdt, van de tijden xxi r i.p\; '$%. der eerfte Graven defer landen , in de«oude jaer- boeken der 3 T- i'c"y- Biflchoppen van Uitrecht, en andere Gedenk - fchriften , llZltnt'b. Weft - Vrieilandt geheten. onder dit Weil - Vriellant behoor- deVrieJep.liï. de ook Drechterlandt , in wiens ftreeke Enkhuifen is geflieht. jnHeyi ?>i- De naem van Weft-Vrieflandt, die in de Hollandtfche Kronijk »tf «>?. Iv, in'tJevenvanGraef Arnoutalgefpeltwerdt, fchijntditlandtge- f'pt'd Gro geventefijn , om dat te onderfcheiden van het ander Vrieilandt, ^nnai.Libl daer het Weftwaerdt van afleidt. Sommige hebben dit landt federt h-jM9. dat het den lande van Hollandt is ingelijfc, Noordt-Hollandtge- d ?"de vef" heeten: hoewel van oudts de (leden van Delft, Leyden, Goude, Heliandt*" Rotterdam, Schiedam, Oudewater, Woerden, Vlaerdingen, Siet ■Bntr- en de vlekke van's Gravenhaege onder Noort-Hollandtgerekent "?*-* 2'fibr>j- wierden : maer Suidt-Hollandt begreep de ftadt Dordrecht, Gor- ™wUp"io™~ kum, Workum , Schoonhoven, Heusden en Geervliet: het Hat. brrcaj. derdedeelvan Hollam't was het landt van Voorn ; de Briel en t> ^4l' 64Z- Goederede: hetvierdeen het grootfte gedeelte was Kennemer- t" BVe"e'rw.' landt en Weft-Vrieflandt. D'eerfte wooningen van Enkhuifen Dordr.p. 77, in dit Weft-Vrieflandt , ofte in het Drechterlandt der Vriefen, 7^*"S: . (welk WOOrdt van Drecbt een Merkt, ofte ook een rechtplaets, % ofte Cctenenw* gelijk andre willen een Overtocht f betekent) gebout lijnde, wier- Enkhuifen. den van geringe en eenvoudige luiden bewoont. De mannen * "Pb. Cinf.de droegen tes-broeken enkouflenaenmalkanderenvaft , die men ^»'«^"V«' Boeyen noemde, onder wijdt en lang tot de voeten toe De vrou- £«(*. Ant.p.s. A ij wen
|
|||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
+
|
|||||||
|
wenhaddcnbij na gelijke klederen : rnaerfi bondenrotmeefon-
derfcheidtshaer vlechten met een witten doek om 't hoof t. Eenige geneerden fich meelt met viiïchen , en andre met landtbouwerij. Ontrent den j lere 1100, andere itelien defen rijdt joo jaeren vroe- ger, andreweldriehondertjaeren laeter, waeren deimvoonders door de hoogewarervloelenineenfeerarmelijken ftaet, enniet Hr, Melchior magh'ig om eenen Heer Melchior , hunnen Priefterte voeden, hun Priefter dat hij alleen moghtwoonen , en nood ruft hadde : maerhijont- aCrnjoc!ic.l00te ^e'dc ^icn ^an t>ïj den eenen en dan bij den ander, bij beurten; op dat fij alle hooft voor hooft gelijke lalt van hem droegen. Dele vit deAm- gingk , indien men die oude vertellingen geloof wil geven > in "k-va»Marten een flechte pels, en droeg geen ander kleedt foo lang als hij leefde. p,tlerfz.Praoß. Jn de Gedenkfchriften van den Heere lan Simonfz. Blaeuhulk Z»u,.ortm. wer^c aengetekent , dat menhierte dier tijde inkleenehutten woonde,en maer een oven hadde om broodt te bakken> en niet dan een fchip om te varen: dat ook de Priefter niet dan fijn middag- mael bij deluiden haelde: doch dat hij daerna, toen de ingefetenen wat meer magts kregen, ookeenavontmaelvanhuneifchte, ofte anders vertrekken wi'.dc : waer over hem toegeftaenwierdt, van yder doode tot driewerf toe, te füllen genieten een geheel broodt, twee pondt boters en een kanne biers; te weten in de uitvaert, in de maendtftondt > enindejarigtijdt : ookfoudehem'tavontmael bij de rijkftegefchonken worden. Sommige willen dat men met een plank,rafter of dalij, van Enkhuifen kon gacn tot Staveren toe, tot het jaer 1275.Doch hier tegens ftrijdt dat de derde arm desRijns ('eertijds Nabel en nu den Yfel geheeten) volgens het getuigeniffe van Pomponius Mela, diegcleeftheeftontrentdenjaere^o, niet jJTTi i'^t! aueen net eüandtFlevofeen plek landts, die men meent dat meer Cltiv. dtkht», inwacrtslag, als nu Vlielandt doetjomringde, envandacrinfee Jh.Cap.-xxu, ftorte,maer ook te vooren, aen dees fijde van dat Flevo door 't in- f.101. vloeyen van veelebinnewaeteren een groot mcir heeftgemaekt: DeSnide fe ^aC ook Flevo wierdtgenaemt, en ditfelvemeir gelooft men de
De kfej ' Suiderfeetefijn ; die, gelijkP.CIuveriusuitdelaerboekenvan Ahm ctp. Tacitus aenwijft , ten tijde van Germanicus ontrent I7jaerer. na **lll'f' 2Tl' Chrifti geboorte , al plaets heeft gehadt: doch evenwel kleener ttuUmui. i. alsnu tertijdt, en allernaeuft tuffchen Enkhuifen en Staveren. f. 36. Want dat 'er voor Enkhuifen veel landts is geweeft daer nu fee is, Rhn'e'^xxiv Sakker. Men vindtookdat'ereen bofch , de Kreil genaemt,
y. iu*i™V' tuffchen beide lag , doch naerder aen Staveren als Enkhuifen . De Kreil. , Inditbofch, feidtde Duitfche Kronijk van Vrieflandc, gingk ■amyt'Jiivri GraefFloris de tweede , wanneerhijtotEnkhuifenofMedenblik <t»i*'p.iy!' was ' dikwilsjaegen : daer ter faeke dat hij den dienacren van fe- Strh. f. 13 5. ker Vries Edelman Gab van Galama , inden jaere 1119 , drie 5 jU winthonden met twee haefen en ander wütvangk benam, fwaere twift
|
|||||||
|
van Enkhuifen.
|
|||||||
|
5
|
|||||||
|
twift uit ontftondt, indien men anders de Kronijkfchrij ver gelo-
ven magh : want hij wil dat men de faeke gebraght heefc voor Godefroy Hartog van Brabant) en dat'er vermits de Hartog korts daer na, in'tfclvejacr, overleedt. niet van gekomen is, Maer hier tegens werdtaengetekent , dat de Hartog meer dan twintig jaeren laeter sjeftorven is, te weten in den jaere 1140. In 't ver- hael van defe twift. werdt den naem van Enkhuifen voor d' eerfte mad in onfe Hiftorien gefpelt. Noch verhaelt men dat'er een Eerflek waetering uit den derden arm des Rijns , den Yffel, tot voor handel der P" Enkhuifen liep , en dat de kleene Rijnfcheepen daer langs afqua- Enkhuifers, men> om hier hunnen handel te drijven. Tot noch toe hadden „.¥"£$'£ de Graven van Hollandt fwaere oorlogen gevoert met de Weil- e„ j"* tfarM's vriefen > om die onder hun gebiedt te brengen ; den meeften tijdt Stede-boe^ met ongelukkigen uitgang: in fulker voegen dat de Weftvriefen , Oorlog d.r hoewel fij fomwijlen den neêrlaeg hadden , als hun een ige gele- HolUwitfche gentheit voorquamt'elkens weeropftonden , en op nieuws voor é'^VaVvvd"- hunne vrijheidt ten ftrijde gingen ; want het was te dier tijde een Vrieii»ndt. wildt, onruftig volk, dat geen dienftbaeiheidt kon lijden *. Van * tf.7«»3«A de Drechter-Vriefen , de inwoonders van Enkhuifen enhunne '"fö. xlv' p' gebuiren, indeStreekendaerontrent > werdt verhaelt , datfein ' He? den jaere 115^ , ten tijde van GraefDiedrik den vi, inKenne- Scrh o»*t mcrlandt vielen , maer van de Hollanders , na een fwaer gevecht B*'-»»'*i«wo en verlies van negen hondert mannen , te rug wierden gedreven. v™?"£. ,*'" Doch in den jaere iiói. maekten fe vrede met üjn SoonGraef hm. £«»/ FlorisdenlII^.. Daerna ledenfe inden jaere 1173 grootefdiade D'n/- "in. door 't water. Den elfden van May overviel hun een feer hooge "%xx^''.'' vloedten fterke windt , die meenigte van morgen landts ontrent t^t'n.püX Enkhuifen en Medenblik verdronk : het bofch de Kreil wierdt 1 H«S. R«». weghgenomen : in plaets van den ouden ui tgang van den derden ^■", ?'0 \4" arm des Rijns, den Yfel , fijndetegenwoordigefee-gaetenon- B^uir./Vem. trent het hedendaegfche Vlie , en het Texel, te dier tijdt inge- «verfimii de» brooken , of wijder uitgeborften. Doch feker onbekentSchrij- "'?• ^°- ver van een LatijnfchcVriefcheKronijke feit, datditeerftin den ter-vkldr. *" jaere 1395 is gefchiedt,maer andre willen dat het in den jaere 1175 , t. Scrh. ofte 1287 fij voorgevallen t • In den jaere 119? toog lonkheer *"*■ B«<-<»'t Willem van Hollandt » met fijn broeder GraefDiedrik den vu in ,'sv™n*"i, °p, vyandtfehap geraekt, onder de Drcchteis, en verbandthemmet 155. h»ii.' d« Weftvriefen» met wien hij daegelijks te velde trok tegens Hol- 1«* Dij- landt. Ter felver tijdt quam Baldewijn Graef van Vlaenderen 5'/'' r"'*VI* gewapenderhandt in Seelandt, om Walcheren te bevechten- Soo 't fet», c«dt dat Graef Diedrik in groote forgen ftondt. Maer echter heeft hij *«'.ƒ;■»*** met fijne Gravi nne Vrouw Adelheidt een manlijk herteaengeno- nJTZ'.j0^ 1 . , , , J , ,ö bat.la tLnea
men , vergaderde een groote maght» en trok met een gedeelte des ,n m,\ &
A iij fe-vji,p. iff».
|
|||||||
|
6 Hiftorie
legers na de Vlaemingen , die hij verdreef: met het ander deel
beftreedt de Gravinne de Weft-Vriefen , die van Winkel en Nieudorp, door geit omgekocht, vlooden terftondt uit den fhrijdc, d' andre- Weftvriefen wierden van de Kennemers in eengroote rietfudde gedreven en daer orncingelt, daer lij fich vromelijk met Ionkheer Willem vechtenderhant uithieipen en doorfloegen. Korts daerna wierden de Gebroeders van Hollandt vereenigt, H98 Doch niettemin voer Graef Diedrik , als men fchreef 1198» in Drechter- de winter in Drechterlandt, daer hy veele Weftvriefen verlloeg, landt werde en hülfen en dorpen , kleen en groot, verbrande: Enkhuyfen, in V"o*v! 'oudt dit landt gelegen , hadt dat pas fijn deel in d' algemeene ellende. Bat. in Dtrk, 'T en bleef daer niet bij , want in denjaere 125:6, ten felven dae- devit.p.iSi, gC toen Graef Willem de II,degekooreRoomfche Koning, tot Ritm-kroH Cp Hooghtwoude van de Weftvriefen verflagen wierdt, heeft heer 20. Willem van Brederode, dieher. eene deel van fijn leger voerde, De Drech- de Drechters bevochten en verwonnen. Naderhandt als'er in
iieii°Venv0n denjaere 1187, door eenen grooten ftorm van windt, veele dij- Scrtv. Oudt ken in Wellvrieflandt, en elders , waeren ingebrooken , en Bat. f. 205. dat <je landen onder water laegen , lietGraefFloris de vijfde de rernoodt "Tn Weftvriefen} die hij te vooren met verfcheide krijflochten enne- weike de derlacgen hadt gematteert , met fcheepen en fchuiten te water vycitvriefente aentaften. veelen , wantniemant moght den anderen, vermits bcfp"oi^en[en het water, te hulpe komen , wierden gegijfelt en in Hollandt ge- funden ; en het geheele landt, fonder flag of ftrijdt, bij wege Sctiv. oudt. van verdragh onder des Graven gebiedt gebraght. Door dele Bat. p. 257, waternoodt fijn indefelandeneenigcduifenden menfehenenvee it'm^t'p omgekomen ; al het landt dat 'er noch tuffchen Enkhuifen en 54* v°s'?' Staveren , was gelegen , 'tweltk feer vruchtbaer plag te fijn , is Scriv. Oudt toen ten grooten deele verdronken , en de Suider fee merkelijk TUt.p.iiu grootergeworden. Uitaldie tegenfpoedenisgenoeghfaemafte nemen, dat Enkhuifen in dele tijden geen groote voortgangh kon hebben. 'T is wel fulks dat de Welt - vriefen, na de doodt van Floris den vijfden,hunne faeken eeniger maeten herftelden,en den BiiTchop van Uitrecht, die fich, ter gelegentheit van het afwefen, en de minderjarighcit van Graef Jan den eerften, tegens de Hol- landers kantte, toevielen ; ende verfcheide fterkten, als ook de ftadt Medenblik , of, gelijk andere fchrijven , Medemlek, in- naemen : doch echter konden fe het Slot niet vermeefteren , Rijm-Kr»n* 'c we^ verdedight wierdt door Floris van Egmondt , en andere p. 47, Hollanders ; die hier d'uiterfte noodt leden , foo datfe, bij ge- brek van leeftocht, paerdevleefch moeden ecten. Ter felver tijde
hadden de Vlamingen Middelburgh in Seelandt belegert. Dies toog Graef Jan van Henegouwen , des Graven van Hollandts neve,
|
||||
|
van Enkhuifen, 7
neve } eerft naer Middelburg , dat hij ontfette : Daernaquam
hij met een groote maght van volk , vergefelfchapt met Heer Jan Hoïïandtfehe van Arkel en Klaes van Putten , tefcheep in Welt - Vrieflandt, R>im-Kr'»- en voerde het heir naer En khuifen , daer de Weft-Vriefen laegen. ?'47' Eenigefchrijven dat hier wel drie duifent Vriefen verflagen wier- Scrn.o«dt den : andere feggen flechts van vijf en dertig , en dat de reft was J?'- ?• 2Sz- gevlucht. Toen wierdt Enkhuifen door de Heeren van Arkel en z Enkhuifen Putten verbrandt * en geplondert. Ende als die van den Huife, werdtver- verftaet van Medenblik, den brandt fagen , riepen fij luide , brandt. en feiden : Godt fij gedankt ons komt ontfet. Dit gefchiede in den jaere 1297. Evenwel weigerden de Weftvrie- niflen onder" fen den Graef van Hollandt, Jan den eerden , voor heer t' er- Graef ian. kennen, en ftelden fich tegens hem ter weer ; doch wierden tot Vroonen bij Alkmaer met een fwaere nederlage geflagen, welk Dewcftvrie- verlies , mitsgaders de nederlaeg der Stichtfche en Ooftvriefen mceigen°ficli ontrent Monnikedam , d'onfefooverfchriktte , datfedenGra- onderden ve tot Alkmaer te voet vielen en hunne mifdaedt beloofden te ^raeve- boeten : Hellende dit geheeleftuk in handen en tot het feggen van r,hif\^k* cap llI,f.log.
Het Goudtfche t\ron. p. yS. -f. H. Jun.TSat. cap. xvii,p. 277. CWatth. Voffii J/Tnnal. iie. v.
$.\%G. P. Scriv- Oudt-Bat. motieven van jan denecrücn p, 282. eninfijn Aentek. p. 285?, 1)c felve Seri-terius trekt elders het verbranden van Enkhuifen in trvijffel en fchijnt uit de
Hall, Rifm-kroni/kajte nemen, dat defeplaetfe noor de Hollanders hieldt. Siet fijn Toetfiecn tip het Goudtfche r\ron,p, 2Ö4. CH,aer mcuktore hier de Rijm-Kronijk.flf, die dus fprcekS, p<-r9 • Hi* nam dat hi nemen mochte *GratfJan van
Methemvolx, ende volbrachte Henegouwen*
Des hi te voren had geacht,
Ende ijuam met alfuTken kracht Tote Enchuftn al dat landt, Daer hi die Vi ïeién tct were vaut. Hier werdt wet gefeit dat het Enhjmißn met de Hollanders hieldt, naer dat hy daer de Vriefen tandt
ihßact om fich te verweren- Verders feit de Kjonijk: Daerghinc hi opmitfmenjieden,
Die Vriefen cortelic berieden, Ende ghinghen op al dat fi mochten. Nu hoert wat ts Graven lade wrochten Si ghingen toe met groten ghere Ende wonnen hem of die were Met erachte ende floeghen doot een deel, Ende barnden dorpen al geheel. 'Defe derpen die hijfit dat geheelverlrant -otterden können Enl}ntifcu, Gémme/skarfpel endf^"",e
luHrcngcajecßfijn, -want Enkhuifen reas toen nich een dorp , en kree% fün poortrecht xuel16 jaeren laeter, gelijk, op fijne plaetfe verhaelt fal worden. Verders reerdl het verbrande» ">ar enkhaifenetk, *'>hoe// bij Joh. TSek*, e« Johannes Gerbrandut na» Leydcn. |
|||||
|
Graef
|
|||||
|
Hiflorie
|
|||||||||||
|
8
|
|||||||||||
|
Graef Jan van Henegouwen ; fulks dat die op hun mochte fetten
TUü.t^Yon. correélie , en amende in penningen , in goeden» dienften , in ix./f io>.'"' onderdaenigheit en in alle andere manieren na fijnen wille ; be- Sc'rh. óudt lovende voor hun en voor hunne nakomelingen > op alle goede £at.p, «4. dat fe hadden en hier na winnen fouden , dat fe des voorfz. Gra- ven feggen vaft en geftade fouden houienfonder wederfeggen met meer woorden. Dus luide de brief die denGravegelevert wierdt, eningeltelt was opdennaeme van den Raedt, Scheepe- nen, en alle de gerne ent en van Weftvriejla.ni.lt, ookbefegelt met het fe- gel van Hooghtwouder ambacht , Nieuwerdorper ambacht j Brechtiger ambacht en Geeftmer ambacht. Gegeven indenjaere iaoo 1299 des Saierdaghs na AUerheiligendagh, Met eenen fwoe- ren hem de maghtighften van den lande hulde en onderdaenig- wcft.vrics- neit- Ten felven daege gaf de Graef aen die van Wcftvrieflandt landt , en verfcheide handtveften , wetten , en vrijheden , raekende het Enkhuifen,_ vergaederen dertienden ; aentijging ; van mifdaet; quetfing; g"wétten "n beroep op den Bailluw ; giften van kerken ; mifdaedt van ge- vrijheden, quecfte hoogheit , aenfpreeking van eens anders erve , twiftop U" de dijken , en over inboel, aenvaerding van eens anders beeft; dijk- Enkb"' """* fchouwing ; verachting van Scheepenen ; beklaeging vanfchul- de ; mifdrijfinhuis ■, wondtfehouwing ; huisbraek, doodtflagj gevecht 5 gading dingen ; rechtelijke boeten ; en meer andere Befondre faeken , diein't Handtveft-boekgelefenworden. In'tflotvan beloften aen dek handtvefte vindt menden naem van Enkhuifen, metdufdae- die van Enk- nigebclofte : DefeStatuitenenvrijhedenvanrecbtendi vaneordeel, gi- geven onfe goede luiden van Enkhuifen , Leioven snij voor ons en onfe nako- melingen vaß en geftade te houden , is 'tfaeke dat fy ons en onfe nakomelin- gen,doen alsßj ons belooft hebben , ende fchuldig fijn te doen. Sedert leerden de luiden van Enkhuifen fich allengskens fchikken na de wetten enwülckeuren der Graven, en ftonden hun in ver- 1509 fcheide tochten tendienft. Indenjaere 1309 voerenfij, men Enkhuifers weet niet uit wat oorfaek , met eenige Hollanders tegens d' Ooft- |
|||||||||||
|
a
|
nde'en1"61" vr'e^en ' (doorwelke in de oude Hollandtfche Kronijkcn de vol-
|
||||||||||
|
VHefland't. keren tuffchen 't Vlie en den Ems gelegen . en niet die van Emb-
Hjun.Bat. derlandt, verftaen worden) vielen in Weftergo en verwoeftten f*w* "k? Z>" c P^atte kndt: ^ocn ^e Vriefen op de been komende namen d' an- iveerwraek ^ere ^c wijk- Maer korts daerna fag men de Vriefen ontrent •'-T op ge- Enkhuifen, daer fij met roven en branden grootefchade deden : Vmm. hwW' cn °£dk bij die van Enkhuifen door eenige brandtftichters met het Pr*y:iciii,»„ afbranden van eenige heeren-huifen in Vrieüandt gewroken au voff. Ah- -wierdt , de Vriefen bleven hun echter niet fchuldig : vingen irtefiixlKrm ceni3e van die waeghalfen , ftraftenfe na dat fe door pijn bekent •»«« T. mufe- naddez»wie hen opgemaekt hadden>■ met 'er doodt i keerden toen nu« vu, 187» ißt. in't
|
|||||||||||
|
van Enkhiüfem 9
|
|||||
|
in't korte j ftaeken t'Enkhuifen, dat noch geen vaftigheithadde,
rijf en twintig huifen aen brandt j enbequaemen veele goederen iyi„f,m. J^»», der ingefetencn tot buit. D' Enkhuifers , hier door te meer ver- p- *h- bittert, toogen daer na met hunne buuren naer Stav'eren, daer fij 't Kloofter van S'.OduJphus overvielen, pionderden en aenftaeken: ' dan die van Staveren bluften den brandt, achterhaelden hunne wijkende vijanden, ontweldigden hun den roof, en kregen tien gevangens, die fij rs anderendaegs voor het Kloofter ophingen. Ookhadmendaegelijksmetdefee en't hooge water te ftrijden: waer over de Graeve dien van Drechterlandt, nevens andre Weft- yriefcheAmbachten en dorpen,met het maeken der dijken belafte, % volgensfekerhandtveftindenjaere 1326gegeven. Te defer tijdt 1316.
ftondt de kerke der Enkhuifers noch buiten den dijk , in de handt- Gelegent- veft omring genaemt: dochbinnensdijks hadden fe een kleenc {j^Jan En|j£ kapel. Omfichverdervoor'tgeweldt der fee, foo veel in hun ia"ltfte ver- was, tebergen, begoßen fe hunne huifen na de laetfte brandt en «oefting. verwoefting meer inwaerts te fetten ;van het fuiden tot het noordt, *»*•*• ^'»"K- op entegensden dijk, ter jplaetfen, nu ter tijdt de viflehersdijk enBreêftraetgeheetcn. Dit was te dier tijdt het geheele begrip van Enkhuifen, Na 't omkomen van Graef Willem den vier- den, bij Staveren verflaegen, vervielen defelanden aen fijn fufter Margriete, de Vrouwe van Lodewijk van Beyeren , Roomfch Keifer, Van defe Keiferinne verkregen die van Enkhuifen, ne- vens de Medenblikkers, eenige wetten, die in denjaere 1345 op 1546. den dagh van Bartholomäus waeren getekent. In een van de felve Kefferin wierdtgeftelt: dat foo wie fijn lijf met recht verbeurde , niet meer zier- Margriete beuren Joude, dan half fijn eigen goedt. Het jaer daer aen vertoog geeft fcnkhui- de Keiferinne naer Beyeren, en gaf de landen aen haeren oudtften 'e f£^S(/„. y4n Soon Hartog Willem van Beyeren over: onder beding, dat hij aen SukK fijne moeder jaerlijks loooooude Vrankrijkfche fchilden foude uitreiken, maerin gebreke blijvende wèêrafftandt doen van fijne befitting. Daer op volgde de doodt van den Keifer haeren man, enhaere wederkomftein'tfelve jaer , beweerende dat de landen weer aen haer waeren vervallen, doordien haer Soon de beloofde penningen niethadde betaclt. Hij bekende fijn fchuldt, deede afftandt van den lande en vertrok naer Henegouwen. Sij aen 't roergeraekt, regeerde federt feer flappelijk, enfagh bij haeren tijdt veel twifts, en met naemen de grouwclijke tweefpalt van rj-0 Hoeks en Kabeljauws * , in defe geweften voortfpruiten. De De twee-Vpalc landen , fteden, en inwoonders, wierden in twee deelen ge- van Hoeks ea fcheurc. De eene hoop , de Kabcljaufche , nam fijnen naem K*Wj«* * Kr'x-vaaHoll.Dnif.xxlv. eap.xii!,ftiis, "2*t, ArcaJ. f, JjJ. Scriy. Tiei/leta #ƒ hit
(jondtj'chc lyrca. f. IJl, 273, 27^,
B van
|
|||||
|
10
|
|||||||||||
|
Miitorie
|
|||||||||||
|
ran den Kabeljauw , een verflindende vifch , efl gaf" met dien
naem te kennen, dat fe haere tegenftanders, als een hoop minder vifïchen foude verflinden, Dele Kabeljauwfche kante fich tegens deKeiferin haere landtsvrouwe, voorgevende dat fe niet wilden vervrouwt wefen, en ontbooden haeren foone Hartog Willem uit Henegouwen. Hunne tegenftanders, deHoekfchegcnaemt, na den hoek daer men den Kabeljau mede vangt, bleven haere Gravinnegetrouw. De Kabeljaufcheplegen te draegen grauwe hoeden en de Hoekfche roode, ende die d' overhandt hadde, fnede d' ander de lever uit, dat is de kruin van den hoedt 5. De ver- giftige invloeying van defe inlandtfche oneenigheit braghtook de ingefetenen van Enkhuifen op hollen. Men ftondt daer tegens malkanderen gekant, maegtegens maeg, en buur tegens buur, Maereindelijk dreven de Kabeljaufche boven; foo dat Enkhui- fen, met geheel Weft-Vrieflandt, den Hartog toeviel^. De moeder moeft ten laetftc, toen 't geweldt haer te maghtig wierdt, al haer erflanden, behal ven Henegouwen, overgeven aen haeren Soone, die in 't gebiedt geraekt, de Kabeljauwfche veel gunft: bewees. In den jaere 1554 gaf hij aen die van Enkhuifen, toen noch een dorp genaemt in fijnen Handtveft-brief, het recht van hunnenkaegtemogenbedijken, enhunneuiterdijkentebefchut- ten.j.. 'Sjaers daer aen des woensdags na S'. Paulus bekeering, fchonkhij fijne lieve en getrouwe luide van Enkhuifen (foo noemt hij fe in den handtveft brief) en van Gommer-karfpel om meenige trouwe dienften die fij hem en fijne voorfaetcn eertijdts gedaen hadden, ende hem en fijne nakomelingen noch doen fouden, een vrij heit en poortrecht : welke vrijheden hij wilde dat een naem fouden hebben, en voort Enkhuifen genoemt worden, ftrekkende Noordtwaerdt, Ooftwaerdt > Zuidtwaerdt in de fee, en Weftwaert aen den ban van Boven-karfpel, langs dcnwegh twee hondert roeden breedt. Voorts gaf hij den luiden van de poorte van Enkhuifen alfoodaenig recht,privilegieen handtveften als de luiden van de poorte van MeJenblik van hem en fijne voor- vaederen Graven te Hollandt befegelt verkregen hadden, tot dien daege toe; uitgenomen dat geen poorter van Medenblik, of buir- man van Overleker ambacht poorter foude worden in Enkhuifen . Ook fouden geen poorteren buiten haere vrijheit woonen. Noch gaf hij hun eenjaermerkt van veertien daegen, daer men alle jae- ren het kruis af rechten foude, op den eerften Sondagh na S*. Jans onthoofding tot uitgaende Oegft. Voorts fouden de luiden van fijne poorte van Enkhuifen in fijne heirvaert dienen met dertigh man, daer toe hun die van Groote-broek en Boven-karfpel, die met hun dienen fouden > fijn te hulpe gegeven. Ontrent fes weeken
|
|||||||||||
|
^ J. r.'Beytr-
■wijk? '£efihrg- Enkhuifen
Kabeljauws, * Strh. 0-nit- Bat.p. jiy. |
|||||||||||
|
4, H*itdtv. faa
tuk!'.
**#' ,
Gracf Wil-
lem maekt EnkhuUèn en Gommer- karfpeltoreen itadt en geeft fe vcrfcheiie ▼rijheide en weteen. Htnikv, »*»
t/ai/,. |
|||||||||||
|
I
|
|||||||||||
|
van Enkhuifen»
|
|||||||
|
ir
|
|||||||
|
weeken daer na verleende hun de Grave een nader beveiliging
hunner handtvcften met verfcheidc andre vrijheden, wettenen willekeuren: met name gunde hij de Scheepenen van Enkhuifen maght om bij raede van den Schout ftatuten of geboden te maken, duurendeeenjaerofeen half jaer. Hier en tegens begeerde hij nietilleen, datfehemmetdcrtighn:an ten oorlog op hun eigen koften dienen fouden, maer dat ie hem of den waerachtigen Heere van Holland, iouden betaelen de beden of fchattingen op tijden als diege-eifcht fouden werden: te weeten indien de Graef reifde naer den ho ve des Keifcrs,ofte een huisvrouwe troude,ofteRidder wilde worden,ofte eenige van fijnefufteren ten huwelijken ftaetequam, of ecnige broeder offoon des Graefs Ridder wilde worden , of- te een huisvrouwe trouwen , dan fouden fij tot een ygelijk van defen betaelen foo veel ponden, als hij met fijnen Raede en met Scheepenen van Enkhuifen redelijken fouden fchatten en ordi- neeren. Indenjaere i^ögafhijdeftadtbijhandtveftedesDon- ijjó- derdags na S'. Martij nsdagh inde fomergetekent: Dat foo me van haere peorteren fijn lijf met recht verbeurt, tegens den Heer niet meer magh verbeuren Aan half fijn eigentlijkgoedt, en dat <C ander belft/al blijven fijnen wijve, offijnen wettigen kinderen , of fijnen gerechten erfgenamen, haddehij geen wijf of wet achtige Windt *. In den felven brief heeft hij de ftadt * «**</<». nochaengeboden : waer het faeke dat ftj eemge handtveßen hadden die ^y'-^^^fleemt veroudt of verdonkert waren , of bij ongeval verloren waren ofte verbrandt, kerk? Btf.Arc. ofte van ouderdom doorgegaet , dat fij betogen mogten met uitfehriften befe- f-6!2- geit, ofte met wet acht ige luiden , die foude hij hen vernieuwen en befegelen bui- ten hunne faßen *. Ookheefthij de ftadt gevrij dtcnontflagen van $iiaiJtv, 't geene in't voorgaende oorlog was voorgevallen , met deefe »*»£»#. WOOrde n : Voorts foo hebben wijgelovet en loven onfe lieve en getrouwe flede van Enkhuifen dat wijfie ontheffen füllen . Ende ontheffen van allen doodt- flaege, breekingevanhuifien, en van veflen dat in defi oorloge om des oor logs willegefichiet is ; ende datgeweeß heeft tujfcben onfe litve Vrouwe ende moe- der , die Godt genadig ftj, ende hare huif eren, ende mis en onfe hulperen, fonderonsof iemandt eemge bcteeringe daer van te doen. Ontrent die tijt wierdt de ftadt met houte poorten verfien $. een der fel ve Rondt febrxv."vJ„ '" d3er tegenwoordig de groote Kraen is; en foude, gelijk fommi- BukK'« het ge willen , nochihdenjaereiy38geftaenhebben. In dat felve f,"*6"'*- yaa jaer , ontrent een jaer na des moeders doodt, werdt de Graef o'e Gr«fwert krankfinnig, waerdoor hij den naemkreegvan den dollen Graef, ukfinnig, en en van de Staeten des landts in vafter hoede werdt opgeflooten f. $3" br°eder Bies riep men, (fijne.Vrouw, die de Kabeljaufche lochten in te Cwt in fijne dringen, verwerpende) Hartog Albrecht van Beyeren fijnen ftedc. broeder en naeften erfgenamen, door het beleidt van de Hoek- + &»**• Tm. fche in den lande , om dat als Voogdt en Ruwaerdt, dat flc"JtpJ B ij IS l^rn. 1-7).
|
|||||||
|
.
|
||||||||
|
Hiftorie
|
||||||||
|
vi
|
||||||||
|
is Ruftbcwaerder, in fijn broeders ftedc te regecren. Van
dcfen verkregen d' ingefetenen van 't ßaljuwfchap van Me- ll'>9- denblik en den ban van Enkhuifenindenjaere^ygfeker handt- »»fte'i Ca*n veft: D atmen geen man fil vangen noch [tjngoedt bekommeren van's Heeren Medenhlick wegen , daer dt man borge fetten wil cndcmagh, f o dat de Heer fekcr ge- enEnkhuifen. noegh'utot fulkeen recht te komen ah 't behoort. Geduurende fijn re- geering leedt de ftadt eenige fchade, door de watervloedt en ftorm 1361, desjaers 13^1 , op S*. Marcellus dagh. Vcrfcheide fcheepen of fchuiten , foo van poorters als vremden , dreven feewaerts in. of op drooghten. Want men hadt noch geen haven. Die« Eerfte haven, wierdt bij de Wethouders goedt gevonden , dat men tot be vrij- fi»t*. ^ïentek. dingh van de fcheepen eenige haevening fou maken , binnen de hooge dijk achter de bredeftraet. Men maekte 00k , om fich tegens buitenvijanden te verfekeren , een wal ofveftingaende landtkant voor den hoogendijk, en noch een houte poort op het einde der haven. Hier mede waerenfij nu taemelijkbewaertnac de gelegentheit hunner ftede : dewijl hunne binnewegh naer Boven-karfpel veele bruggen hadde van lofle planken , die men in der ijl kon opnemen. De mondt van de haven, diedoorden dijk was gedolven t lagh bewerten de dijkftract , en liep voort verbij de brcêftraet door de Viffchers dijk. Aen het fuidt-en noordt-einde der haven wierden fchotdeuren gehangen om bij noodt het water te keeren. Hier binnen quaemen geen grootc fcheepen > maer fmakken en feinfeheepen , met neerleggende maften. Buiten de fchotdeuren aen het noordt-einde, het noor- der fpuij genosmt , laegen de bierfcheepen van buiten. Hier van claen werdt die plaetfe noch heden ten daege het bierhooft Het begrip genoemt. Dus begoft de ftadt allengskens aen te groeijen, en trent dcfen"* »rekttenict langhna defen van de houte poort op het zuidteinde tijit. daer nu de Oude keten-brug leidt, ofte een weinig binnewaerts, Enkfi- Aeittek. af, noordtweft aen , tot de S'. /ans ftraet, nu verekens ftraet
geheten, bij de grootc kraen; en voorts wed op, tot ontrent de plaets daer ledert het Paters hof is gebout; van daer weer noordt- weft en noorden, tot aen de plaets daer nu denbeyertis; voorts weer ooft aen verbij de plaetfen daer men naderhandt het Casci- lien-en barrevoeten-kloofter gefticht heeft; doch aen defe kant wasgeenwal, alleen lag'er eenigh netbofch ofmoerafch, gaende tot de ftraet die men nu noch den ried dijck noemt, en voort* noordelijk op , tot aen de viflchers-dijck. Welkeriedtdijk foo genaemt wierdt, om dat fedoor 't gemelde riedtbos henen liep, of aen de kant was gelegen , gelijk ook het water dat niet'ang gele- den achter de nieuwe doelen gevult wierdt, noch over weinig jaeren het groote riedc wierdt genoemt. Defe vergrooting ge- fchicde
|
||||||||
|
van Enkhuifenu
|
|||||||
|
»3
|
|||||||
|
fchiede van den jaere 1363 en 136+ tot het jaer 1372. Seftien r»88.
jaeren daer na fbierf de dolle Graef * , en Hartog Albrechtfijn Hartog At- broeder wierdt ftraks in fijne plactfetot Grave en landtsheere ge- brecht wcrdt huldtj wel ten goede van Enkhuifcn j en Drechterlandt 4-j die hij Holiandt*" federt van tijdt tot tijde op veelerley wijfe heeft begunftigt> en met vecle handtveften en voorrechten begiftigt. In den jaere « 138x gaf hij aen Enkhuifen en Gommer-karfpel de handtveft op Haldtveite«
S'. Pontiaensdaggetekent > aengaende het koopen en verkoopen bij hem gege- van hunne uiterdijken en kacg. In den jaere 1387 heeft hij de ven> vrijheidt van de ftadt> vermidts het affpoelen van de landen aen 1387.. de fee-kant, met vijf en tnegentig roeden weit uic langs den weg b-n^d'r'ftadt naer Bovenkarfpel vergroot, en ten wederfijden vanden wegh wc«vergroot methondert roeden breedte ; voorts foudede ban tot defc vrij- heit ook foo langk fuidt en noordt ftrekken van den eenendijk tot den anderen , en weftwaert alfoo lang als haere vrij heit. Ook endejchout heeft hij de Schout verboden te tappen , en in taphuifen recht te hetu^peR doen $. Daer op volgde noch in den jaere 1389 de handtveft vcr. .0"' van de bafterden , dat hunnegoedcren bij verfterffondergeboorte * *' fouden gaen van daer fij gekomen waere. In 't iaer 1393 hesfc f- hij de ftadt Enkhuifen nevens verfcheide andre fteden en dorpen Uitfprate te- verklaert ten eeuwigen daege vrij en quijt te lullen fijn van de gcn$ uor- ftaepelinge en ongelde , die de ftadt Dordrecht van hun eifchte. Jrccht De brieven van defe vüjfpreeking fijn daerna door fijnen Sone AmßllaZm"."" den Grave van Ooftervant beveiligt. Macr Dordrecht hielt lïch desnkttegenftaende aen haer recht > en bleef bij't felve , tot groot misnoegen der andre lieden *. Onderwijle nam de ftadt vafttoeinneeringen hindelme; boter en kaes > die hier met de 13 94.. Smakfchepen van daen wierdt gchaelt, 't geen oorlaeke gaf tot De w*$? het oprechten van een waege , op dat menailefuivelenwaeren %er?h*^ÏÏ? in gerechten gewichte moght afleveren en ontfangen. Men boude de felve aen den dijk , nudebredeftraet , op de hoek van de koomenftraet, foogenaemt wegens de neenng » die daer te diertijdewas. Noch wierdt'er een Gafthuis geboudt voor arme . vremdelingenaendeooftfijde van den dijk , op het bolwerk ; als gafthoii, '
ook de Kapelle van S'.Anronis, opdenfelven dijk , ontrent de en St. Anta» plaetfe daer men federt het ftadthuis heeft gefet, en dit alles bin- ni« Kapel, nen twee jaeren tijdts, van hei jaer 1594, tot het jaer 13 9<J. In dat fclfde jaer voerde Hartog Albrecht fwaere oorlogen tcgens • SittStrh. d' Ooftvriefen. Hij vergaderde tot Enkhuifen , een groot ge- Toetjht» «vi» tal f van fcheepen, om van daerover te varen naer Ooft vrieüant t. ^T^'s. i g'^*r Privilegien irc. -worde» gedrukt *jf die -var» Znb}i«ifen. t Haadty. van Eniji.
't '" J' »• Bevtmijkf 'Befihrijv. van Dordr p. I f. t Degemeene tlaUandtfche l(rcn:jk.en feggeu
400ogro,r(. r„ qxn/ctnefihepeHi dat nietgtleoflijk.it. Heäafiit400 febepe», Siet CMtUtb, Veff» 4M«/.»iii>77j75 ,f gr,H,V*»a>lI.Divif,xxH t«».XLVJ.ƒ.138, & üj Ook
|
|||||||
|
14 Hiftorie
1396. Ook wil men dat hier ontrent dien tijdt den Engelfchen toorn,
Als ook de foogenaemt naerd' Engelfchen, die fich toen in's Graven dienft: toora'k * lieten gebruiken , van witten fteen uit het water fij opgehaelt. Dit wierdt een weerbaerc fterkte , boven met fcnietgaeten ver- fien. thans werdt het d'Ooft-indifche toorn genoemt, om dat daerdeBewindthebbers van die Compagnie hunne litplacts plag- ten te houden, andre ftellen 't bouwen defes toorns elf jaeren j.Q,- laeter. Staendedefenoorlogh verkregen die van Enkhuifen in ' den jaere 1397 om meenigen trouwen dienft, feit de handtveft- arn^d/^tadt brief, die fij 's Graven voorvaderen en hem meenigwerve gedaen gegeven. hadden , ende hem en fijne nakomelingen noch doen fouden, verfcheide vrijheden en rechten : Ecrft aengaende de breukeen . boete tei faeke van den dijk : daerna , dat de Schout, het gerechte e» de poorters hunne Poortmeeßeren , nu noemt men fe Burger- meefteten , moogen kiefen op faersdagh , een jaer lang duurende .- Dat de poorters te Sparrendum tol "vrij fouden fijn ten eeuwigen daege , en tot Hewsden tot weder/eggen toe. Voorts gaf hij d' inkomfte van I39°< de ftadts waege aen 't gafthuis ten behoeve van de armen. Privilegien} Korts daerna in 't volgende jaer gaf Francifcus, een Car- JenProott van dinael der Roomrche kerke met den tijtel van S[. Sufanna , als aen die* van Ptooft van Weft-Vrieflandt, die het hoogegeeftelijk recht van Enkhuifen wegens het Capittel van Uitrecht in dit geweft bewaerde , de ftadt vergunt. die volgende recht: Dat geen Deeken van Hoorn, en Prooft Enfy.iAentck. van Weft-Vrieflandt, eenigonderfaetvanEnkhuifen, gceftelijk noch wereltlijk , om eenigerhande faeke > of misdaedt, buiten de vrijheit der ftadt moghte roepen of daegen, maer hij moeft het let^^tfeV h'er komen verfoeken in de vrijheit en zeen-ftoel * derftede: ta» dun 'tijdt deede hij anders, dat was van geener waerde . Ook naemen de 'tgeefleiijkjecht Wethouders feker Begijnhof met d' ingefetenen van dien in hun- y°a^C"ua^7oi ne befcherminge*. In't felfde jaer quam Hartog Albrecht weer betmLrtzeen- t'Enkhuifen om van daer naer Ooft-Vrieflandtovertpfchepen, ftoel, f» zeci> en d'inwoonders, dieopnieus tegens hem opftonden , te be- penntng. dwingen i doch naer eenig beraedt fondt hij fijnen foone den Grave van Ooftervant derwaerts; die hen, na verfcheide ftrijden, eenigfins bedwong. Uit dat overfcheepen van geheele legers> niet alleen met kleene, maer ook meenigte van groote fcheepen, kan men genoegfaem af neemen, dat nu de Suiderfee door demee- nigvuldige watervloeden feer groot was geworden , Men kon nu met groote fcheepen van Hamburg , Lubik en andere Oofter- i Seriv. oudt fche fteacn over de Noordtfce door de feegaeten herwaerts ko- *"'**'ltvf" men ; daer , gelijk eenige meenen , feekre watervloedt in den *rJe».». 1 jj" jaere 1395 groote diepte toe maekte f. Om fulke groote fchee- U+. pen te bergen bad Enkhuifen te kleenen Haven. Dies wierdt 'er door
|
||||
|
van Enkhuifeti, 15
door laft van Burgermeefteren uit het voorlandt 5 beluiden de
ftadt, hoewel het kleen was , een nieuwe verdieping ofte hae- DeRommd- ven in maniere van een kolk uitgegraeven, ende aerde daer bui- m^k"°e" ten tot een dijkje , en meerder befcherming der fcheepen op- xaqo geworpen. Defe kolk, federt de Rommel-haven genaemt, Eu&.^at. dier toen de groote fcheepen , dié geen maft ftreeken , lagen, ftrekte voorbij het inkomen van den Suider haven-dijk uit den Noordt-ooften, tot de wefterhoek van 't bolwerk Denenburg, en ging het gemelde dijkje van daer af met een kromte noordtaen, 't welk nu genaemt werdt het Wefterhooft. In den jare 1401 l .QJ verkregen die van Enkhuifen de handtveft beroerende den uitleg van Immenhorn. Indenjaerei404 , andre feggen in den jae- Graef Willem re 1405 , ftierf Hartog Albrecht > en Willem de fefte fijn foon de fefte komt volgde hem in de regeering. Defe beveiligde de ftadt en hunne ltlderegee- poorteren alle de vrijheden en voorrechten , die fij van fijne voor- "nj\o4 faeten ontfangen hadden, en verfagh hun met eenige nieuwe * *' handtveftcn, inde jaeren 1404} 1411, en 141^. In die van Handtveften denjaere 1404 wierdt den Poorteren vergunt j Dat men fe niet fou lij hem gege- •vermogen te gij fielen als ftj goede borge hadden te fetten : noch voor den Gra- vcn> •vet'ontbiedenfonder ■vrij geleide ; datfedeFroo/lof' DeekenvanlVefi-Vries- \andt niet foude daegen buiten de vrij heit der flede : dat/e de tienden fin- den afdeelen mei twee getuigen : dat de raeden van Enkhuifen met deraeden van Broek een heemratdt finden kiefen : dat men het recht voormiddaghfioi* beginnen Ten fel ven dage wierdt de Stadt Enkhuifen vermits fij den Grave fuik morgengelt als hij begeerde, gegeven hadde, ver- gunt , dat de Schepenen en Raden aldaer dat voorfz,. morgengeldt felfsfoudenordineren) grooten en taxeren na hun befcheiden- heit, met beloften van de ftadt naderhandt niet te füllen belaftcn als bij noodt van 's Graven lijve : ookmetverdrequijtfchelding van alle beden die den Grave tot dien dag toe verfchenen waeren. In't jaer 1411 gaf hij hun het recht dat fie voor de tiende-van elk'mor- '4Ht gen landts hem voortaen bet aelen fcuden eenen ouden Wilhelmus HoUandtfichen gulden. In de handtveft vanden jaere 1412 wierdt het delven van I+I2. fooden uit het uiterdijks landt verboden , en't leggen van ftuifen in den Ha- "vendijkdenGerechtebevoolen : en van de Scheepenen gefeit; dat mm fe nietfiraffen foude over eenig gewijfde > tenvaere het betuigt vierde, dat ft daer iet voor gentten hadden: WooxXSdat' er niemandt tot Schout > Scheef en, »f Raedt foude werden gehören die geen drie jaren poorter geweeß vaere I de Schout fou alle jaeren 's Sondags tiaer Hemelvaert feven goede knapen tot Scheepenen kiefin, Ontrent defen tijdt maekten die van de ftadt i^H, volgens het verlof dat fe van den Grave verkregen hadden, twee f^^f?" fluifeninhaerenhavendijk, ten deele totgerijf der huifluiden, en havendijk. ten deele onafshuuring door de ftadt te brengen. D' eene wierdt Enk}. wita»fc ge-
|
||||
|
i6 Hiftorie
|
|||||
|
geleidt, ontfcr debeuls brugge, nu het fpuy voor Kreupels fteijger;
2'andre tuffchen den Noorder havendijk, en de kernemelk-fluis. Daer wierdt ook een overdag of overtrekker geleidt daer nu de Waegftraet is; want toen liep het binnewater ten einde van de ft raet tot aen de Noorder havendij k, daer het (tuitte. De Noor- der en Suider havendijk waeren toen noch niet van den anderen gefcheiden, en de haven liep recht door. Men leide te dier tijdt noch een houte brugge recht voor de koomenftraet > ftrekkcnde tot aen't begin van de Wefterftraet. Onder de felve wierden fchut- of fpuy-deuren geftek , om door dat middel de haven te fuiveren . Want een van beide de fluis-deuren op hetSuidtof Noordt openende, de^andre fluitende s en't water inlaetende tot dat de eene helft der haven vol was, foo liet men dan de middel- deurhaeftelijkopendoen , en'twaterfchielijkdeurfchuuren, tot H n » groote ververfching en fuivering der ftede. Den tweeden Fe- BaVchan bruarij desjaers 1413 ishetOofter-Baljufchap van Weft- Vrieflant, aen' EnkW- 't welk nu over de hondert jaeren tot Medenblik gevveeft hadde, ge- fcn en andre heelijk aen Enkhuifen en andre fteden verdeelt. Want na dat «i«lt.n Wr eerft Enkhuifen, daer na Hoorn, ende weinig laeter Groote- * Uyt de Be- broek, en daer aen volgende Schellinkhout , gelijk en even groot fi)>r,jvi»£ tan Stadts-recht verkregen hadden, alsdievanMedenblik, uit kracht ƒ£ƒ/*«?*£* van fekere Handtvefte van Graef Floris den V en andre volgende, Heere 'Diede- tot die tijdt toe haddé gebruikt, foo is het felve van gelijken aen alle rikyaa Wide- die genoemde fteden en plaetfen van Willem den feften med« ge- IbmJ!^" Sunt en gegeven f • Na de doodt van Graef Willem den VI,die in 1417. denjaere 1417 geftorven was, volgde de regeering van fijn Gefchiede dochter Vrouw Jacoba, die wcinigh-voorfpoedts hadde: en lijden j«iiienConder" m°efte dat fich HartogJan van Beyeren haer vaders broeder met Vron jacoba geweldt, en hulpe der Kabeljaufche , Voogt maekte vanden van Beyeren. lande. Defe gaf Enkhuifen geduurende fijn voogdij verfcheide handtveften en keuren in de jaeren 1422 en 14z?: want de ftadt »erftercktrCrt n'e^t fijne fijde, en verfterkte fich te defer tijdt meteenige houte poorten, te meer om dat fe nufeer onvrij lag, wecrens de nieuwe opftandt der Ooftvriefen, onlangs te vooren gefchiedt. Inden ïe-n var! St jaere 1420 wierdt het vrouwen Kloofter van S'. Urful ge- Urfuh KiooJ timmert , en verkreeg in't volgende jaer fijn eerfte altaer. fter. doch men meent dat het al in denjaere 138?. was begonnen, Eakib, Aentek, jjic kloofter hadt, acht of thicn jaeren daer na , eenen Pater
Herman tot Biechtvader , een groot Vredemaeker, die veel ge- bruikt wierdt tot het bijleggen van gefchillen , en't wegnemen der pleidooyen, daer hij metbefondrebequaemheidttoe arbeide, foo dat'er lelden partijen tothemquaemenoffij wierden bevre- digt of vereenigt. Te defer tijdt begoften fich de poorters en in- ge- |
|||||
|
van Enkhuifen. ij
gefeten en meer tot de feevaert te begeven als voorheenen; want Haere f.e.
hunne vruchtbaere buitenlanden wäeren nu door de hooge water- wert neemt vloedt des jaers 14.20 ('diein Suidthollandt lxxii Prochien wegh- tcc : nam, en Weft-Vrieflandt door't inbreeken van den dijk te Petten feer befchadigde) meelt weggevloeit, enhet binnelandtdoor fijne laegteen waetri^heit onbequaem om te weiden ofte befaeijen; doch naderhandt wierdt het door de polders verbetert. Dies moe- ftenfenuhunnenoodruft, die van 't landt niet te haelen was, dat hun de fee benam, of t'onbruik mackte, bij der fee foeken : j*ls ook * ook begoft hier de haeringvangft feer toe te nemen. Defe foort (thVrijf^''" vanviuchen» meent men dat eerft bij die van Zierikzee, ontrent hetjaer 1163 fijn gevangen*, maer het fouten van den haering, Eerfle Pc en die in tonnen te flaen, was niet lang geleden door Willem kel.haering. Beukelfz,. * een Viffcher van Biervlicdt, en het grootehaeringnet f^ ta7dT bij die van Hoorn , indenjaere 1416, gevondenf. Men voer Haringp.x. nu met buiffen in fee, daermen te Vooren tot de haeringvangft niet Haering-buif- dan kleene fchcepkens gebruikte > die menflabbertsnoemde. In e"- denjaere 1422 gaf Hartogjan van Beyeren aen de ftadt Enkhuifen H.i^i-vt'ften omdatfe, feggendehandtveftbrieven, hem de beden, die hij van vanHartog hun begeert hadde, gunftelijk hadden gegeven, het recht dat fij lauvanBeyc- een kapcllc mogten fliehten in Gommerskarfpcl, in het weft- ^ z B r einde der ftede: en dat fe de kerke van Enkhuifen mogten op- Too„cèi va»' breeken, binnens dijks brengen, verfetten en vertimmeren^. Heif.j.jy. Hij ftondt hun noch toe, bijaldien'er eenig kindt verongelukte, u G "'""»*'* door water of door vier, dat in fuik een gevalle fich de Deeken van \ 'tl/ itws. u» Weft-Vrieflandt, noch eenig geeftelijk Rechter, fich des niet n°>r».p. 17. onderwinden, nochte daer ftraffe over doen foude. Daerna */i^/"in'van heeft hij in een andre handtveft gewilJt, bij aldien het kindt wierdtverfuimt, geenfevenjaerenoudtzijnde, dat daer de Dee- ken niet meer van hebben foude, dan de poorters van Hoorn daer van gaven : indien ook yemandt den anderen heimelijke trou gegeven hadde, daer foude de Deeken ook niet meer van hebben dande poorters van Hoorn geven , te weeten negen bod- dragers aen den Deeken en eenen bod-drager aen fijnen klerk. Daerenboven, dat geen poorter den anderen fou aenfpreeken voort geeftelijk recht, alfoo verre als een van tween de faeke wilde keeren aen 't wereklijk recht, dan fouden de Burgermeefteren met den meeftendeele van't gerechte de faeke aen fich neemen, en fcheiden bij de meefte reden en befte rechte : indien het fae- ken waeren die men metter wereltlijke rechten moghtc berech- ten *. Te vooren hadden die van Enkhuifen , Grootebroek ♦ uandtv -a* ende
vier dcelen van Weftwoude noch bij handtveft verkregen £«k!>,
dat men ordre ftelde tot fchutting der vremde wateren dacrfe tot
G ' hun-
|
||||
|
iS Hiftoric
|
|||||
|
t MatJtï. tan hunnen grooten achterdeele door wierden befwaertf. Ontrent
E»V'- denjaerei423of 1424 begoft men de. kerke buitens dijks , vol- gens het verlof van den Grave, optebreken, en binnensdijks
te fetten. Men timmerde de felve beooften aen de kapelle van S'.Pancras, die eenigentijdt te voren binnensdijks wasgefticht; St. Pancras Defe nieuwe kerke, naderhandt tot een Prochiekerkegemaekt, KeTl/ecbou" en ter eeren van S'. Pancras gewijdt, wierdt met twee kappen ^te»tek-->a» rechtdoorgaendegebout, doch aen drie gedeeltens, opverfchei- eJaeu-MK' de tijden, gelijk men lichtelijk kan merken aen het onderfcheidt van balken > ftijlen , glafen en metfelwerk. De twee kappen beide even lang , ftrektten fich eerft tot aen 't glas dat daer de Timmerluiden naderhandt in den jaere 1602 gegeven hebben, en de muur aen d'overfijde tot aen't glas dat daer federt van wijlen Burgermeefter Maelfon gefchonken is. De grondt defer kerke is een riedtbos > daer toe opgehoogt. En ftaen de muuren, die tegenwoordig onder de aerde fijn , bijnae foo diep daeronder, als de boven-muur daer boven; 't geen in den jaere 1623 toen men een nieuw doodts-been-huis föude bouwen > werdtgefeidc bevonden te fijn. Soo laeg was te dier tijdt het landt, enfoofeer is het federt gehoogt. De toorn van defe kerke begon men in den jaere 1450 te bouwen, gelijktefijnertijdtfal werden verhaelt. Aenuh v*H ^an binnen is de kerk in den jaere 1484, toen't verwulft geheel befchooten was , met verfcheidehiftorien uit den ouden en nieu- wen Teftamente befchildert; en den meefter voor fijn werk van ftadts wegen fekre prove of inkomfte toegeftaen, daer hij eerlijk: Van mögt leven en fijn huis onderhouden. Toen men de Pan- cras kerk foude bouwen , wierdt bij die van Gommerskarfpel voorgenomen om ook een kapelle te fliehten. Want of die van. Gommerskarfpel met die van Enkhuifen wel tot eene ftadt waeren gemaekt, nochtans laegen fe van malkanderen afgefcheiden. Doch nu wierden hunnehuifentemetnaerEnkhuifentoegefet, op de rooying van de Streek, foo in de Wefterftraet als in 't Weft- einde. In dit Wcfteinde dan maekten fe te defer tijdt aen de Sr. TansKa- Noordtfijde een groote kapelle (fchuins over het huis genaemt f e' het Turks hooft,dacr nu het fchool is)die aen S'.Jan, andere feggen * bestek, va» aen S'.Stephanus, wierdt toegewijdt $. Daerna is'er ook noch een
BUa-huik. en kleene kapelle op de floot > beooften de herberge daer Romen uit andere. plag te hangen,benevens het landt toekomende van oudts en noch £*fy. t/ff»«*, tegenwoordig het geflachte Weftphalé,gefticht;doch fonder altae-
ren en alleen verfien met een groot kruis: ook ftondt het, feit men, lbo verre van de ftadts poorte als de berg Calvarien van Jerufalem. In defe kapelle plagten de verbijgangers te bidden. Daer wierdc niet dan eens's jaers , als de proccflje buiten quam» Mjfieinge- daen.
|
|||||
|
van EnkhulfeiL
|
||||||||||||||
|
T9
|
||||||||||||||
|
daen*. De Wefterkerk,die defe luiden hunnen oudenPatroon ofte
fchutsheilig S'. Gommer toewijdden, meneneenige dat al in den jaere 1351, ofte 1370, begonnen was, te weten het oofteindc; maer andre feggen, datdeooftfijdein den jaere 1427 wierdt ge- bout . Heteerite werk bellondt uit dedrie kappen, dieweftwaerts aen gingen tot den balk daer men federt hetjaer-getal van de Re- formatie der ftadt en daerna van het toeruftcn der Spacnfche oor- logsvlootc tegens defe landen, heeft aengefchreven. Men dacht daer noch een kruiswerk aen te fetten naer't uitwijfenderpijlae- ren , foo buiten als binnen geftelt, maer daernaheeft menfich in den jaere 1443 anders beraeden , en recht uitgedmmert, tot aen deSuidcr en Noorder deur. naderhandt liet men'twerkuit onmaghtfteekentotdathet voltooit wierdein den jaere 1452; of- te gelijk andre feggen ontrent hetjaer i486; of 1500; of 1719; foo verfcheiden fpreeken de Gedenk-fchriften. Noch waeren die van Gommerkerfpel van voornemen om de middclkapmeteen hoogen toorn te vercieren , waer toe fij 't fondament wel fterk geheidt hadden , 't geen noch tegenwoordig onder de aerde te vinden is f. dan de oude burgers plaghten te feggen, dat ae rondts- omleggende klooftcrs dit bouwen des toorns hadden belet, vre- fende, dat fe daer door te onvrij fouden leggen, en uit de hoogte befpiedt worden. Naderhandt heeft men defchilderij van 't ont- werp defes toorns noch lange jaeren binnen deOofterdcureder kerke ten toon fien hangen %. Maer het houte klokhuis wierdt ontrent den jaer 15:19 aen de kerke gebout. Inden jaere I?t2 fijn'ernocheenigeglalentndeNooiderkapgefet, ten korre van de gilden gemaekt, door David Jorisglasfchrijveroffchilder van Delft , federt wegens fijne vremde leeringe en handel tot Bafel naer fijn doodt verbrandt. De glafen in de Suiderkap waeren feven jaeren te vooren bij die van Dordrecht gegeven. Het cier- lijk houtwerk , met kopere pikeren , is voor het koor gcfet in denjaere 1541, hetgroot Orgel in den jaere is48en49, ende het kleene Orgel in den jaere 1557. Doch het geweifin 't weft-einde der kerke is eerft befchoten inden jaere 1560. Het fliehten van fulke kerken , als die van S'. Gommer, nu de Werter, en die van S1. Pancras , nu de Suider kerke geheten , en dat in fulke befwaerlijke en tegenfpoedige tijden , gelijk ten deelegehoortis, en noch nadergehoortfal worden, ftrektonstot een krachtigh be- wijs van dé ijver en godtvruchtigheit dier eeuwe.Ik keere nu weder tot de tijden van Vrou lacoba, daer ons 't vervolg van het verhael defer opbouwing van heeft afgetrokken. Na'taengaen vanver- fcheideonvruchtbaere en ongelukkige huwelijken, en 't overlij- den van haeren Oom Jan van Beyeren, wierdt defe Vorftinne ten C ij laetften
|
||||||||||||||
|
* Aentc'n. **ï
'Bfaeub. en
anderen.
Sc. Gommen
oftcdeVVcfter
Keikc werde
geflieht.
^/Scntik.- ~><"*
TUaeuh. en
an.;a?nt
|
||||||||||||||
|
Befchrij". va«
tnkli. in 't
Stede-bock van I. BUeu en andere £■»£.''-• Aentek, t lAcntek, yait
rBlaeu-bulk.- |
||||||||||||||
|
t Aenteh Tint
'Blaett-httlk. |
||||||||||||||
|
Aentek. van
Blacu-hnlkf |
||||||||||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
20
|
|||||||
|
laetftcn vanHartogPhiliprvan Borgonje, haeren nneften crfge-
naem, onderdrukt, en overweldigt: daer deKabtljaufche, die
Enkhuifen, hem met groot geweldt bijftonden , en verfcheide fteden, onder
tegens \rouiv anderen ook Enkhuifen, aen fijne fijde br:;gten , veel toe hie'pen«
Jacoba. Geduurendedit oorlog bielden't de Hoekfchen met kunne wettige
Landtsvrouw, de Gravin Jacoba, nevens die van der Goude,
Schoonhoven, Alkmaer, en weinig andre fteden, als ook de
1425. Kennemers, welke lactfte in den jaere 14:5, teraenhitfen van
A^niUg op d'ingefetenen van Grootebroek , uit nijdt tegens Enkhuifen, £ tb^d th met hoy-fchuiten , daerkrijsvolkonder was , derwaerts quamen
om de ftadt te verraflehen. Sij voeren achter de huifcnvande
Streek, door de wateringede Voert, tot aen den boom, die fij
geüooten vonden . Ook merkten de burgers hun voornemen,
en quamen in de wapenen, food^td' andre weer afweeken. De
boom daer fij gekeeit wierden lag ontrent de plaetfe daer men
daerna S'. Csecilicn-kloofterftichte . Men boude naderhandt bij
dcfe aenkomfte een half rondeel van fteen, dat Spijt-broeck werde
geheeten. Sedert kofte dit de Grootebroekers , die ook gefocht
^SietdeHaat- hadden Hoorn t' overvallen, hunne Privilegien * , en een goede
VJ-brè^gcZn. fomme geldts tot boete, blijkende fulks uit de brieven die in hun-
i4jï aen nedorpkiftebewaert werden. Dan naderhandt hebbenfe hunne
H Moert, handtveften weer verkregen met brieven van quijtfchelding.
Eenige fchrijven, dat Enkhuifen , nevens al de Weft-Vricfche
1426. lieden, Hoornuitgefondert, indefoomerdesjaers i426"vande
Of de leive fij Kennemers wierdt ingenomen * j maer andre beweren f , dat ingenomen, het alleenlijk het welteinde der ftadt , ofte Gommerskarfpel, tiaiifroivtx"' geweeft fij, 'tgcenmentoentertijdtonderdiennaemebcgreep. xxr'n.r«/.}7. Ook betaelde de ftadt korts daerna haeraendeel in een bede van yeiüKjrait.va» penningen, denHartogvan Borgonje door de fteden die't met pTtiw. hem hielden vergunt 4., :tgeen nietgefchiedtfoufijnindienfebj Hoi'lant lib.xx. de Kennemers voor Vrouw Jacoba wacr vermceftert geweeft , of ?• H- ingehouden. Dit was een bede van dertig duifentfchilden, elke * fj^T*"* fchildt gerekentop een pondt Hollandts, of vijftier. ftuivei s, tot 4. Wiikn«. betaelinge van fes maenden foudij voor vijftien hondert gewapen- im Hoorn. de mannen, diede Hartog in defen krijg gebruikte. Men noem- f-,17- de de fchatting bede om dat fe van oudts door de Graven bij ma- Tofn'eei°Xi'ln"' n>ere van bede wierdt verfocht, en niet als door vrijwilhgein- iieii.p. 10. williging bekomen. Tot het opbrengen der gemelde bede be- taelden de fteden't geen volgt: Haerlem <,coo, Leiden 3^00,
Delft 35:00 , Amfterdam 3000 , Rotterdam Ii^o, Hoorn 2000 ,
Enkhuifen625 Schilden. Hier Uitkanmeneenigfinsalneemen
t Th. Scmel. dat de ftadt te dier tijde niet vetl vermoght. Tot een bede van
iurhm.p,i°T. 20CO0 Schilden , daerna ingewilgt, gaffe niet meer dan 100$»
Rot-
|
|||||||
|
van Enkhuifen.
|
|||||||
|
21
|
|||||||
|
Rotterdam 8$3> Leiden 3307, Delft ?3of,Amfterdam i8?2,Haer-
lem 46:11. Maerte vooi en quam haer een groot onheil over. In den heiftt verglederden eenigefcheepcn met krijfluidcn van Vrou Ja- Wreedtïieit cob.ies wegen ontrent Wieringen, die on verflens tot Enkhuifen van Vrou ja.. quamen , daerfij, alfoo het middag was, veele goede luiden van tot^ikhulL taeflrel namenj totovcrdehonderttoe , endenhals affloegenf. gepieegt. Ditgefchiede eens leelsom de itadt wegens haere wederfpannig- f vd. %*,„. heit regens hicre Gravinnc te ftrafr'en, en ten andere tot wraeke y""s y°%n' van fommige gevangeKennemers, onlangste voorendoor bevel aai.'Holt. ui. van Hirtog Philips , om dat fe den baftcrdtVieuville in't gevecht **-,?■ yy- y». daer fc te dier tijdt de neerlaeg leden , verflaegen hadden , tot Hoorn ter doodt gebraght. Doch korts daerna toen Jacobaes vloote , met groorer magt te water geraekc, onder Wieringen» door de fcheepsvloote der waterlieden , daer d'Enkhuifers onder vvaeren , met groote bloedtllorting gcilaegen wierdt, lieten de i4*7- Kabeljaufche verwinners met gemeenen raedt der fteden i» de Ontrent tach- tachtentig van de voornaemfte gevangenen tot Enkhuifen ont- enciS sevau- hoofden*; inweerwraekedergeenedie de Hoekfche te vooren |ee"rwraek in de felve ftadt van gelijken met den fwaerde hadden gedoodt. onthooft. De voornaemfte , die dus fterven moeften , waeren Frederik * Ks*- y» Bruin , Jan Hekdink , en Arnoutjanfz, alle van Alkmaer. Hun xxfui°T^ Overfte Willem van Biederode wierdt wegens d'edelheit fijner sxxix.'f. 16*. geboorte ter nacuwe noodt verfchoont. Na die nederlaeg ont- Vel. \»o*. van viel dien van vroujacobaes lijdeden moedt, enfij vondt fich ge- y"°™'J'cH' noodtfaekt den Hartog van Borgonie te doen hulden tot Voogt p, 3';4, y„if. en Ruwaert van den lande geduurende haer leven , en hem ver- n»p. Annai. ders t'erkennen voor haercn rechten erfgenaem na hacre doodt; ■L^i■X1£•?•I0•• ook moeft fe beloven geenen man meer te trouwen, fonderfijn weten en verlof. Doch daerna fich heimelijk verlooft hebbende aen Heer Vrank van Borflelen, wierdt fij noch gedwongen al hec recht dat fij hadde rot haere e> Handen , afteftaen, en aen Hartog Philips op te draegen , omhaeren Bruidegom , dien hij gevan- gen hadt, te verlolTen . Doch eer 't foo ver verliep wierdt toe Enkhuifen op het fuidteinde in den jaere 14.28 d'eerftefteene 1418, poorte, die men de Blaeuwe poort noemde, gemackt *. Onder de &£"U' Acn- regeenngvandefen Vorft, Philips den goeden, eennacm, dien Gcfrhiede- hij aen fijne nichtejacobanietverdienthadde^j:, raekte de ftadc niffeu onder Voor een tiidt in ruft , en ftichte verfcheide nieuwe gebouwen , PlllllPs den Dat ook het begin der Weiter kerk op defe tijdt werdt geftelt, f&I/ïfokf»rf/« is boven aengetekentJ.. Ecnige meenen , dat men tot noch toe hetand.Annai. in de kapelle van't Gafthuis recht gehouden hebbende, nu ter l't*x Vaata tijdt een Rechthuis of Stadthuis van hout voor aen de plaetfe der ^ xl°.\ióï' gemelde kapelle fou hebben opgebout : maer andre willen dat h°t +'?. iy. C iij Stadt-
|
|||||||
|
2ï Hilïoritf
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Stadthuis eerftgeboutisin denjaere 1460, 't geen ook waerfchijn-
lijkft is i want men leeft in feker handtveft gegeven in denjae- re 14.51 , dat de Schout voortaen het gerechte niet meer kielen, noch eeden foude, dan in het ftede-huis ofte Gafthuis; tot be- wijs dat noch op die tijdt het Gafthuis voor ftede-huis wierdt ge- bruikt , en met dien naem genoemt. In plaetfe vanheteerfte |
|||||||||||||||||||||||||
|
Een nieuw
Gafthuis ge- bout. Enkl>' i-rfentek.
en't Proven- huis. *JEak!% Acntekt
HanJtveltcn ran Hartog Püilipj, |
Gafthuis, dat te kleen was voor de fieken , heeft men dicht bij
de poort daer de huisluiden van buiten in quamen , toen'er noch landt buitens dijks was, een grooter begrepen , en opgebouwt. Aen dit geboumaekte de ftadt noch een Provenhuis voor oude en verarmde burgers, en andere die hier hunne koft kochten *. In den jare 1432 verleende Hartog Philips aen de ftadt eenige nieuwe handtveften en voorrechten, bij welke de Schout die geen ftadigeftedehieldt, daer hij de vierfchaer fpande , belaft wierdt |
||||||||||||||||||||||||
|
voortaen fijne dingbank te houden binnen ofte voorhet Gafthuis,
daer lt hem fou believen. tegens den Dceken van Weftvricflandr, die noch voortgingk met de luiden onredelijk te fchatren, heeft hij toegeftaen , dat fe van heimelijke trouwe en van alle andre faeken die voor hem moeften komen niet meer geven fouden, dan de ftadt van Hoorn betaelde. Defe handtveft was den iyvanHerfft- maendt gegeven. In een andre, den derden der volgende maendt getekent, heeft de Vorft geftelt dat men den Deeken voor een hei- melijke trouw foude geven vijf fchellingen ; voor een veronge- lukt kindt tien fchellingen ; voor het vifiteren der Kerken vijf fchellingen , en van alle andre faeken als Hoorn: voorts dat de landen van al de geeftelijke luiden fchot fouden betaelen, gelijk andere. De dienften van de kofterije , fcholafterij , klerk, ambacht en de kappellerije in het Gafthuis, tot noch toe bij den |
|||||||||||||||||||||||||
|
I43S.
|
Grave begeven } wierden in den jaere 1436 bij handtveft ten
|
||||||||||||||||||||||||
|
eeuwigen daege aen de ftadt vergunt met al haer toebehooren ,
om die te doen bedienen door fulke perfoonen als haer nut en |
|||||||||||||||||||||||||
|
"438.
|
bequaem foude dunken. Ontrent denjaere 143 8 vielen die van
|
||||||||||||||||||||||||
|
Enkhuifen en Grootebroek klagtig over Weftwoude, en die van
Hoorn over Enkhuifen en Groorebroekterfaekevaneenigdijk- offchou-recht en't leggen eencr Overtoom : over welke twift de Hartog uitfpraekedede den feften van Maert,met een verklaering van rechte tuflehen de handtveft van Hartog Jan van Beyeren > den 1 Jul. des jaers 1423 gegeven (daer fich die van Enkhuifen en Grootebroek , als ook die van Hoorn op beriepen,) ende de |
|||||||||||||||||||||||||
|
Wat«rfcri;g
met de Oo- fterlingen. t K^rott. van Holl". Dn. |
voorfz. gefchillen. Ter felve tijdt verviel men in eenuitlandt-
fche twift en oorlogh te water metd' Oofterlingen t > die eenige Hollantfche, Weftvriefche en Zeeufche fcheepen berooft hadden en geen fchade vergoeden wilden ; ja een heimelijk verbondt |
||||||||||||||||||||||||
|
axix f^.vm ƒ. 171. /./. Tour. Hifi.tan,Lit. x. f, (i<), Vtsfi-l/tli'Jl.ran Amßtrd, i,boek. ix
°»?. t< *7- "°' WA t{roa, tau Hmn {. }]. £~f, met |
|||||||||||||||||||||||||
|
van Enkhuifen»
|
|||||||
|
23
|
|||||||
|
lBetdeDeene», PruhTen, Pomerfchen, Spanjaerden en Vene-
tianen, aengingen, om die van Hollandt (welke, ter gelegentheit tJ.r.Tê*. van de langen krijg diedeHolflijnfcheen Wendifche feefteden Hißi>an.Uh. met de Deenen onlangs gevoert hadden,onderwijlen een goedt ge- '^' ^j' deelte der Oofterfche vaert $, en des handels op Pruiflen, Lij flant en Mofkovien hadden afgewonnen f) voortaen met gemeene t Hoewei de maght van de fee te houden. Doch de Hollanders, de Weft. Hoiianiert Uir vriefen en Zeeuwen met hunne oorloghfcheepen ter fee komen- '/J"^i^rZZ de, benamen hun verfcheyde fcheepen, wonnen eenige fchipflrij- ter quam», fia den en maekte fulkc ruimte op fee , dat men in langen tijdt geen *«/<*» »**- fcheepen fag dan de hunne. De Hollanders en met namen d'Enk- '"£ o'yww" huifers * voerden een befem uit hun merflen , als om aen te wijfen de meefle -vaert datfedefee, nevens hunne gebuircn, van alle vrijbuiters en ro- tuffèhe»u>iunt vers , hadden gefuivert. Dus ging het den Oofterlingen gelijk Zc°Ê'7,%o hun Henrik Rapefilver Burgermeefter van Dantfik , een Van jaeren in , tot hunne Gefanten , op feeckere vergadering , aengeleidtomvan «<" **' fieyae- vrede te handelen , in't begin van't oorloghaddegefpelt, met r""'","!-,"ert* Ar j /> /• j .• f • . ■ lande toenam ,
deie woorden : Be Leeuw flaept nu; fiet dat gij hem nut en wekt, en wekt enfich met min.
gij hem.fie toe hoe gij hem weder ft Ut. In defen Oorlog, die foo kloeke! ij k **■ onkpflc»
gevoert wierdt, bewefen ook die van Enkhuifen en Hoorn groote '^'eTZZ^'
dapperheit. Onder de voornaemfte van de Kapiteinen waeren Yf aUdïvrimdeni
Dol,Teeuws Boender,en Evcrt Tapper alle drie van Enkhuifen |. geHjK >«» d.
Men verhielt dat d'Enkhuifers met die vanHoorn in den jare 1441 j? ...'",/|jJ .
ontrent S. Jacobs dagh onder Noorwegen drie grooteen gewei- j%?\ s uumt
dige oorlog fcheepen» met fes, andre feggen maerdrie» kleene «««««A?»*.
fcheepkens, bemant met vier hondert en vijftigh mannen ,
aen boort klampten, ende fchoond'Oofterlingenhunin'teerft * VitJj£e*£®
ftotfgewijs toeriepen, fij wilden alle de fes fcheepkens in een van ™Lr*w£
de hunne fetten , naer een hevig gevecht meeftcrwierden , en
tot Hoorn opbrachten*. Seker Enkhuiler van het gellachce der * uit deAe*
Blauhulken tot Hamburg geduirende defe waterkrijg gevan- ***••.?*" &**:
{ren , beweerde dat hij van Enkhuifen en dienvolgens geen Hol- er"""-
ander was , verfoekende derhalven ontllagen te worden. Op ^ m. Krom ditfeggen wierdt hij in den Raedt ge vordert, daer hij om fijn feg- van Hw» gen geftandt te doen den Heeren vraegde: of'er niemant van hun ?'34" oie in Hollandt geweefl: en verkeert hadde , wille dat men daer tot een fpreekwoordt gebruikte: Ik ftae tot Haerlem op 't fandt
En werp een koe in Vrieftandt ? Dit meende hij bewees genoeg dat hij, die van Enkhuifen was, geen Hollander maer een Vries waere. Ook verftonden 't de Raeden gelijk hij 't begeerdej en lieten hem gaen +-. Soo eenvou- *\ E"f' flig en onwetent waeren die tijden, of die luiden. Ontrent het " * ein-
|
|||||||
|
24 Hiftorie
jA4.x eindevandefen krijg, indenjaerel44i , begoft men hier twee
tVcTk'ioo- Kloofters te fliehten . te weten, het Barrevoeten en 't Weiter- es gedicht, kloofter. Het eerfte begon van de Weftcrftraet niet verre van S'. Gommers kerke, bij 't klokhuis, ging noordtwaert aen tot aen 't waeter achter dedriebaenen; voor aen de Wcfterftract ftrekte hec fich in de breedte van 't klokhuis ooftaen; fchuins over S«. Urfuls Kloofter. Onder dit gefticht was ook de Kapelle van S'. Euche- rius begrepen. Het ander wierdt geftelt beweften , ofte achter de Wefterkerke, van de poortevan'tfiekhuis, gelijkt talthans noch ftaet, fuidtweftaenbij natotaendeWefterftract; en van daer weft aen ; vanwaer'twcêr gebraght wierdt noordt aen tot acn de laege valey. Beide waeren 't Kloofters voor vrouwen, en'tWeftergewiidttereerenvanS.Caeciiia ; het ander ter eeren van S. Clara. Maer dit kloofterbouwen en de begeerlitkheit der geeftelijken om de felve te verrijken ging in't korte foo verre dat 1<U6 de Hartog daer tegens voorfien moefte, 't geen in dert jaere 14.46 bij plakkaete * gefchiede. Midlerwijle nam hier de feevaert op 1448 Ooftenfeertoe, en verkreeg deftadt indenjaere 1448 het recht Verlof om de om de twede naeft Staveren in de Sondt te moogen vertollen, twede in de mits jaerüjks daer voor betaelende een ftuk wollc-laeken s . Ter tandt te ver- ^^ ^ fochten die Van Grootebroek de betaeling van't fchot Gefchilmet der landerijen, welke d' Enkhuifers in hunnen ban befaeten, den Grootebroek. gjgenaeren op te dringen , lbnder huninhetfehatten derlelvete leZZ"aAt- willen kennen. Hierover deed men fijn beklag aen den Hartog, fieiä. dieden huisluiden belafte, voortaen in defen niet te doen, fonder ^ Entf- Acn- bewjlligino- en goedtvinden van vier der landtnjkfte poorteren
tuit de Ham- van Enkhuifen +. Met eenen wierdt hun verbooden den fee- leflT» eI%, dijk door te delven, f dit hadden fe in den fin om een haven te I4,0 maekenjten waere bij verwilliging vari de wacrfchappen des landts: Broeker-ha Doch niettegenftaende , ging het delven der Broeckerhaven, «n gedolven, wat ook deftadt van Enkhuifen daer tegens inbraght , voort f ; + Handtv.-uan en fa £,jj verlof van den Stedehouder en de Raden van Hollandt: A?«i ™» die ook de Groote-broekers opleiden , dat fe eenige onkolten, BiaeXik, welke op de morgentaelen komen fouden , füllende rekenen, fulksachtdaegentevooren, aen die van Enkhuifen, en Hoorn, fouden bekent maeken, om bij de voorfz. rekeninge te komen, de felve te hooien, entewraeken, indien fij't met reden witten te doen. Binnen de ftadt begoft met het wclvaeren de hoog- Hoogmocdt moedtendenijdtopderdebuurenfteêtegrijpen, die van Gom- nënTftJf" merskarfpel en d'Enkhuifers, nu eene burgerij, trotfeerden "Ä malkanderen , als of fe geen een waeren gewceft*. D'eerfte wierden wegens hunnen rijkdom, die hun de landtneering gat, met een fpreekwoordt van dien tijde» de Bonn-rokken genaemt, en |
||||
|
van Enkhuifcn.
|
|||||||
|
*S
|
|||||||
|
fochten die van S'. Pankras met hunne kerke verbij te bouwen; i+fO.
d' andere begreepen daer tegens het aenfienlijk gebou van den Ve toorr toorn aen het weft - endt hunner kerke , om hen ten min- van s<. Pan- fte in de hoogte te boven te gaen , en braghten dat treffelijk cras kerke bc- ftuk werks binnen twee jaeren tijdts van den grondtaf, tot de |°'"]e'^„^t tweede fnijding toe, teweetenindejaeren i+fo *en i+yi: in't * nüen-imiii,' jaer 14.73 tot de derde infnijding, daer de kantftetenen af hoek-ƒ<•/> dat «»» pijlacrsüaen; daernae in't jaei" 1478 tot boven de klokgaeten. ""/"»'"•"• hc~ loen wierütte voor c inwateren met een iaege kapgedekt, m in as ja..rt forme als de toorn van Bovencarspel. De grondt daer menden M4?- toorn op boude was, foo d' oude luiden getuigen, een hardt en vift fandt, datfichuitdeSuidetieetothiertoeftrekte. Dienvolgens , heeft men hier geen paelen geheidt, gelijkgemeenlijk in de. Hol»
hndtfche weeke gronden gefchiedt, maer op d'aerde neder ge- metfelt. De waek-klok die men lohannes noemde,en nu favonts luidt, wierdtindeniaere I4«Q fgeeoten, degrooteluidtklok, + s,et °P!?' Koelandt genaemt, indenjaere 1500; cndetwedegrooteklok, genaemt Maria, in denjaere 1509; de groote brandtklok, die men boven de loode folder hong , in denjaere 1523 *. Indenjaere §,^""r™" 1518 begoft men het fteenwerk optehaelentotdeneerftenom- megank, en de houte fpits op te rechten : indenjaere 1 f24 is het fpeelwerk in den toorn gebraght > en in denjaere I525defpitfe voltooit : doch's jaers daer aen op koften van den PaftoorSimon Blaeuhulk met loodt bekleedt, gelijkook van fijn geldt, bijuiter- fte wille daer toe befj;rooken , ontrent het jaer 153} deappelop de fpitfe met koper gedekt is. In den jaere 1451 verkreeg de I4fI- ftadt , voor het inwilligen van des Hartogsbedeofichatting van tien jaeren , een handtveft , waer in verboden wierdt , dat geen aen^°7raJi mansperfoon , tot fijn mondigejaeren gekomen , de trouw aen gegeven. eenige maegden , poortreflen der ftede, heimelijk geven , of van haer nemen föude, op verbeurte van al fijn goedt; d' eene helft aen den Heer end'andre helft aen fijn naefteerfgenaemen . Noch wierdt belaft, datdie van buiten wefendc, en b:j verfterfreniÜein de ftadt iet ervende , in de voorfz. bede met de ftadt.foude betae- lenna gelang fijner erftenifle : dat dcGeeflelijkcperfionen , Priefteren en andere, hier tsoonendt , efgegoedtfijnde, inde felve bede en andre ongel- denfinden betaelen, gelijk de andere imvoondcrs : dat de Schout het ge- rechte der ftede niet meer kielen, maeken noch eeden foude , dan inhetftedehuisoftegafthuis, &x. Dit alles wilde de Haitog on- derhouden hebben den tijdt van fijne bede gediujrende > tot **£• fijnen wederfeggen. 'Sjaersdaer aen heeft men twee watermoolens overitetwee binnen de noorderdijk gefet , om het binnewatcr op fijn tijdt watermolens van 'tlandt teloo.en. de Huis , daer defe moolens door maelden, %&*■ D lag
|
|||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
26
|
|||||||
|
lag in den ouden noorderdijk , ter plaetfe daer men nu den beer
£ Enk!', jren- heeft geleidt * • In den jaere veertien hondert feven en vijftig "ki wierdt het Paters hof, nuhetPrinffcn-hofgenoemt, gebout f, En't Paters weftaen verbij 't kloofter van S'. Urful ; enfuidt-aentotaende
l^fh'jt^ck binne_gracht van de veften . Het Paters Hof , ftraksgemeldt, ' wierdt gefticht van een Paterofßieehtvader, die buiten't kloofter woonde» en 't fclve niettemin bediende. 't was met een floot of gracht omringt, en de plaets daer de Dceken van Wcftvrieflandt, z»kb. ^f»/^. als hij fich hier ter ftede bevond:, fijn verblijf nam. Wantdcfe woonde niet altoos tot Hoorn , maer ook tot Wervershoof, tot Enkhuifenen elders, naegelegentheit. Dus heeft men de wefter- hoekderftadtmetkloofters, en gebouwen van kerkdijken, ver- vult, foo dat'er weinig huifen ontrent waeren. Ook hadden de- . fe geeftelijke gefliehten lufthoven , die foo groot en fchoon wae- ■BiacH-kuiC* ren' datfe ^e heerenhoven te boven gingen *. In den jaere 1458
14-g' quaemen hier twee Monniken, d' eene genaemt Broeder Dirk, ge- Eenige Mon- booren tot Schoorel, van de derde orden ; de ander Broeder n.kcn" komen Pieter tot Avenhorn gebooren . Defe verfochten aen de Wcthou- indeftadt. ders verlof om hier te woonen , en plaets om te timmeren ; mits belovende bij gefchrifte voor hun en hunne naekoomelingen Blaeu-hn/ck. 'tgeen volgt : Indien fij t' eenigentijdenquaedt huishielden, ofte deßadt niet t» wille rvaeren, datje defielve ruimen Jouden fonder rvederfeggen : dat fij niet meer als vier in getale Jouden fitjn , en hun broodt met boekbindenofpar- kament maken vinnen:ftj[ouden alleenlijk fmeemael des roeeks,foo't noodt was. cm broodt gaen ; in f eß tijden /ouden fij de kranken , die het begeerden , bij- ßaen; en de dooden ter aerde draegen. Op defe belofte wierdt hun verfoek bij Burgermecfteren met kennifleentoeftemmingvan den Raedt der rijkdommen ingewilligt, en hun tot een plaets, om te bouwen, aengewefen, feker ftuk landts, het kofters bon ge- naemt j dat de kofterij van de Wefterkerk plag toe te komen. Hier begoften fij , verhaeltmen , 'sjaers daer aen hun kloofter, federt het Augulèiner genoemt, te bouwen. Dus vertelt het Blaeu- hulk : maer andere meenen vaftelijk , dat het Auguftijner Kloo- it E**6.^»«^ fter veel ouder is, en fijn aenvang nam ontrent het jaer 1394-I-. Ontrent den felventijdf hieldeufichcenige feerovers in fee , en wierden bij Burgermecfteren , met toeftemminge van 't gerecht en de rijkdom 5 twee baerdfen regens hen uitgeruft. Defe in fee ge- komen, vonden ontrent Amelandt tweegrooteroof-karveelen, die fij naemen ; maer een fchaftken , dat'er bij was, ontquam't met roeyen. De gevangen Seerovers braght men , nevens de SceroTcj-s karveelen , tot Enkhuifen , daer fe na vierdaegcnfittens ver- gerecht, wefen wierden op raeden gcfet te worden : een jongen wierdtdoor de Schoutin en lekre dicnitmaegt verbeden , en daernabij Sneek in
|
|||||||
|
van Enkhtiifen.
|
|||||||
|
*7
|
|||||||
|
in een Reguliers kloofter gefteken *. D'andre , dievan Bruft $ Jemek,
vvaeren, fij n des namiddaghs na S'. Agnieten dag gerecht. Noch **" 'BUeu- hadden vier geweldenaers een fchip uit Holfterlandt, hier op de rede leggende , bij nacht overvallen , berooft, endenSchipper $cheeps-c!ie- fijn geldt benomen. Doch een van de misdaedigers wierdt door verij gcftraft. vlijt van den Schout tot Wiedenes , daer hij fich in fekcr huis in een kift verborgen hadt, ontdekt en gevangen , en ledert op een radtgedoodt*. Hij beklapte fijn medefchuldigen , die'tontlie- *£**M«<«*. pen. Seker Vries, Wouter Klaeszoon uit de Kuinder, raektc onlangs daerna in moeyte,ter faeke dat hij quaelijk van mijn Heere van Borgonje gefprooken hadde > en moeft daer over meteen nijptang aen fijne tong op de kaek ten toon ftaen , en daerna een Quaedt. overbeed, gelijk men toen fprak , aen de ftadt doen , fwcerende J^. °c' op fijnen eedt , haer noch haere ingefetenen te dier oorfaeke tot ' E^tjmijc, geene plaetfe te misdoen , en anders doende hetlijf verbeurt te Amuk, hebben. Dus was er bij rade der Burgermeefteren gevonnift in den jaere J4.59 op S'. Gallen dagh. In dat felvejaerfondende waterlieden f defer landen eenen Mieüs Pieter Reinfz. aen den „^f"^"^ Koning van Denemarken , om hunne fchepen , die men daer marken. foo 't fchij nt noch fomwij len aentafte, door de Sondt te geleiden : waer toe bij die van Enkhuifen en d' andre waterlieden (uitgefon- Bl<"«->>*4, dert Amfterdam 't welk fich daer alleen buiten hieldt) aen den Ge- fante voor fijne koften en reisgeldt gegeven wierdt een fomme van twee ponden Vlacms. Ontrent de felve rijdt deeden de Bur- germeefteren met bewilliging van den Rijkdom het Heilige G^-i^.s ™ Geeft-huis oprechten : 't welk kofte behalven hetfandtenfehut- gerecht. ten ontrent feventien Rijns guldens ♦ De Burgermeefteren Aemck, tan hadden hunne vergaederingen, en de Scheepenen hunne vier- »z«*-**'*» fchaertot noch toe in de kapelle van't Gafthuis gehouden : doch ]er°°°jJe ta- rnet eenig ongemak , wantmenkonvan'tGaft-enLeprooshuis, ßciytdt mat
ftaende achter de Kapelle , in hunne vergaederinge komen : ook Enkjmife«,
wierden fe van de fieken en bedelaers dikwils beluiftert. Dies %£[£££ deedt de Schout de rechtbank fomwijlen in herbergen fpannen in ^-jäm <•« weerwil der Scheepenen , entegenshetverbodtvandenGrave, Edam. Met tot dat "er eindelijk ontrent den jaere 1460 bij de Burgermeefteren ^^/^S* wierdt goedtgevonden, hunne vergaeder-plaets wat verder van 't gcm*ekt-'» d. Gafthuis af te fonderen , en voor de Kapel op de Breê-ftraet daer Veiu v^on.uaa men voor defen dikmaels onder de open lucht te recht hadt gefe- «<"»■»•?• **• tén, een nieuw Stadthuis te bouwen > met een fteene gevel. Het Stadt_ graeuwefteenwerk, tot Deventer daer toe gehouwen, kofte tfeftig huisgebout."
Rijnfche guldens. 'T was acht daegen voor S'.Andries dagh vol- AenteK ««■ maekt, doch ongedekt , en des dingsdags na S'.Andries hieldt £/«»-£»/*• men hier het eerfte burgerrecht. Daerna wierdt de toorn op dit D ij Raedt-
|
|||||||
|
28 Hiftorie
|
|||||
|
Raedthuisgemaekt door eenen Simon Winkel, die xlv Schilden
tot arbeidsloon bedong. Men bragt hier een uurklok , eertijdts gekomen uit den oude kerktoorn, welke buiten dijks plag te ftaen, Sie men tot Uitrecht liet vergieten, en twee hondert pondtver- Onkoftelijk- fwaeren, en beliep de fpijfc van elke hondert pondt twaelf Rij nfchc ^Aete7\'a»' guMens, en't vergieten van't hondert eenen nobel. 'Tgeenge- ■Staeu-buikr ie'c Aiom aen [c wijfen de waerde van *t geldt te defen tijde, toen siet ook v<l« alles foo onkoitelijk * was . Toen heeft men ten overftaen van §"*: p"?. Scheepenen een houttuin gehuirt voor (es jaeren, yderjaervoor xxxii ftuiversj en een lijnbaen voordrie R ij nfche guldens jaer- lijks. Men verkocht bij 't Gerecht een burgers wooninge , bin- nendeftadt, voor vin guldens min een oort f. De ftadts wage Moeyte met wierdtdit jaerverhuurtvoortfettigguldens. Inden nafomerde- ik Hambur- fes jaers beiloegen de Hamburgers ter faeke van eenen valfchen «C;s brief, dooreen Oofterlinguit Uitrechtgefchreven , welkes in- houdt tot onfe kenniffe niet gekomen is , ai Ie de HoUandtfchc
fcheepen en Schippers, onder defewaeren wel feven poorters van Enkhuifêa*. Diesfondtdeftadtccnfcinfchipnaer t Vlie , om de Hamburger goederen,daer fe die bekomen konden,aentehalen, om het lijf en goede hunner poorteren daer weer mede te vrijen , fonderiemant anders daer van te laeten genieten . fij bequaemen fes of leven fcheepen , die fe opbraghtcn . toen bedachten de Hamburgers wat hier uit volgen foudc , en ontfloegen deHol- landtfche fcheepen. Die van Enkhuifen ontfloegen daerna ook de Hamburgers, mits dat men d'onkolren, om hunne Schippers en der koopluiden goederen gcdaen, bij 't gerechte der ftadt liet 14.6t. waerdeeien, en verders voldeede. Jndenjaere 1461 wierdthier Dit 1 er ij van fekcr borger van Hoorn,Michicl van der Heyde,ter faeke van on- kerv.en-kacri- trent dertien pohdt gebroolcen kaerffen en wafch van beelden, bij fn en wafch nem genoomen , des rnaendaghs na eifduilendmaegdendagh »en. aengetaft en vaft gefet; in hechtenis bekende hij beide de kerken £»^.^««4. defer ftcde ook die van Grootebroek en Bovenkarfpel van kaerf-
* Ontrent ho - fen en wafch berooft te hebben , en vrcefendc voor de pijne der tiert jaeren lae-
ftreogeftraffe, die hem wegens die kerkroof te wachten irondt,
»er m'tjacr Jeide de handen acn fich felven, en macktcdoor middel van fijn Vrucht*** d' g°r^el cn kouffebandt den tweeden dag fijner gevangkeniffe een fuki-nifen op einde van fijn leven. Na fijn doodc hielde men recht over't li- Amßerdam an- chaem. Het wierde op een horde met een baft om den hsls door Zr^leftT' een Paer^c ter fta^c mt °nder degalgegcflecpc, en opgehangen vit een Otuit Stadts-kcitr-iock , beginnende in het jacr I 5 ]6, is ge, leken . Üak Wijkt ?'<et u-tfehre ktiir-
brieven, berußende onder den Heere Mr. Adrianits F. Heßplalen, Rechtsgeleerde yan Enkhuifen , itt kenniffe der Wethouders gemackt, dat men in den jaere 155$ elf margen landts gelegen / uiten SnkhtifeH 0tn de Ooßerdtjk bij Swaegshof heeft -verhuirt 4 jaeren lang, "voer ?G gtilde* s jaers 3 onvrij geit, t Ae»te%.TjanMlMu-hnl\. $ Ac»tck> vmTilaeu-hufk, acn
|
|||||
|
van Enkhuifen. 29
£.en de becnen, ten fpiegel van andre. Tot noch toe hadt men
hier geen macht om verder te bannen als het rechtsgebiedc der ftadt fich ftrekte. Maer nu verkregen fïj in den jaere 1+62, ten 1462. einde fij de quaedtdoendcrs en geweldenaers te verder van hunne Privilegie ftadt mogten weeren , dat het recht van hunnen ban fich foude van te mogen ui tft rekken over het geheele Ooft-baljufchap van Weftvrieilant. ctoft0^,™' Dit wierdt hun vergunt door denjongen Prinfe, Karel Grave van fch.iP va!iW" Charlois, die fich in defen tijdt in Hollandtonthieldt. Ontrent Ooftvriedané. delen tijdt meenen eenigen dat aen de noordtkant van de ftadt Dc NoorJer daer de dijk in de ftadt liep de Noorderpoorte van hout gefet wiert, maékt 8C~ maer andre Ichrij ven, dat die nu van fteen is geflieht; aen'tein- ^unuk^van de van de Viffchers dijk in den ommedraey tuffchen den ouden en Blac"->'<'k- nieuwen riedtdijk. In den jaere 1464 ifler noch een andre fterk- 1464. te, ledert het blokhuis en Pontus toorn genoemt » voor Sybrants D- Pontus dijk, ter plaetfe daer nu de Overtoom itaet, uit het water van £«i"^lch|' fteen opgehaclt, om de ftadt aen die fijde te meer te verfekeren. Ook wierdt de Engelfche toorn in delen tijdt hooger opgetrokken, en t'eenemael volbout. De twee kloofters het Barrevoeten en dat van S*. Caxilie waeren in den jaere I465 meeftvoltimmert en met Nonnen vervult. Die van S'. Caecilie hadden hunne kerk , of kapel , terfijden het fiekhuis, met riedt gedekt, met een kleene toorn , enuurklok, die daerna is verbrandt. De kerk van 't Barrevoetfchc kloofter is eenigejaerenlaetergebout. Dusliep de tijdt van Philips den goeden ten einde. Na fijn over- GefchieJe. lijden , in den jaere 1467 , volgdehem lijn foon Karel de Stoute, ^d delf61 ofStrijdtbaere, in de heerfchappij defer landen. Defe,feer OOr- ftrijdtlweren. logfuchtig van aerdt , begeerde ftraks in den jaere 1468 een 1468. groote bede of fchatnng daer Enkhuifen toe geven moefte 470 Wat Enk- Schilden, Medenblik4so, AlkmaerSoo, Hoorn icoo, Schie- fcharóngop. dam 350, Rotterdam 1150, Goude 1770, Amfterdam 1875, breng.-. Leiden 3575, Delft 3 3 75» Haerlem3594, Dord recht en Suidt- hollandc $9:00 f. In dit felvejaertoendeGi'aeve(diefoowcl f ^Eukhni- als fijn Vader, wegens fijne andre landen den naeme van Hartog Harto*"fcarH droeg) in den lande van Hollandt , Weftvrieflandt en Zeelandt naer Zeelandt. gehulde wierdt, was hij ook onder anderen tot Enkhuifen ; en *D> £*'" /0*»- liet fich door hunne fcheepen van daer naer VlilTingen voe- &,*/,£%*■££-' ren *. Ontrent defen tijdt wierdt de ftadt met brieven van ««■/»*»»««. reprefilic ofte marke gcquelt,wegens faeken in de voorgaende oor- £ I0- s- Am?f- logen met de Oofterlingen voorgevallen : fulks dat de Burger- HaCrUp.-^T. mcefteren in dit jaer aen eenen Baerdt Arifzoon en d' andre reders van Schipper Klaes Pieterfzoon de fchade die fij ter faekevande ij-nkb-den. brieven van maike, daer de ftadt mede belaft was, geleden hadden, ^ E»ty, Aen- betaelen moeften \.. Geduurende deregecringe van Hartog Karel «*, D iij' leef-
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
3°
|
|||||||
|
Gerrit Emft, leefde Gerrit Entfoon , eenBurgermeeftertot Enkhuifen, in de
ftn"inneroote H.olIandtf"che Kronijkeen vermaerdten fterk man genoemt. Defe achting en wierdt van wegen fijne vroomhertigheit en deugden bij den Har- grnift Lij den tog feer hoog geacht, begunftigt en betrout. Hartog Philips Hartog. hadthemRiddergeflagen. Men verhaelt dat hij den Hartog (of EM oie t h k°C ^'^Ps.°f Karel was, werdt niet gefcitj op iekeren tijde tot
tank. Enkhuifen in fijn boomgaerdc fijrrde, eenigepeeren, bij hem ge- plukt en gefchilt, aenboodt, die van den Vorft aengenomen en terftondt gegeten wierden, tot verwondering der hovelingen, die den landtsheere vracgde, of hij geen vergif vreefde ? Maer de Har- tog gaf hun te kennen, dat bij den Enkhuifer ten vollen vertroude, en vel wißt dat 'er gem bedrag in hem flak : dat 'er ook noit verraedt uit fijn 1409. quartier watgefprooten. In den jaere 1469 fondt hem Hartog Karel Vrieüandtnge- met betaemeJijken ftaet naer Vrieflandt,om de Vriefen van 's Hee- fonden. c ren wegen gehoorfaemheit af te vorderen f. Hier wierdt hij met t K">a- »«» grootereereontfangen, enbragtteweegdat'ernaderhandtgefan- xxxcf/xllu ten aen den Hat"t°g gefonden wierden : doch de befending liep 'u'Axi't. vruchteloos af; gelijk ook twee bijeenkomften , federt tot Enk- Sijn goeder, huifen gehouden . 'T gebeurde daerna dat hem Hartog tiercnhcit te- Karel de ftadt Zierikzee, die tegens haren Heere was opgeftaen, in S"rik«e.Van handengafj om de felve te ft raffen naer fijnen wille, en foo veel £»ty>. Acut,
geldts afteneemen tot fijnen voordeel als hij begeerde. Daer-
op in de ftadt getoogen, en daer alles tot gehoorfaemheit gebragt
en geftilt hebbende *, keerde hij töt den Hartoge, die hem vraeg-
de wat hij met die van Zierikzee hadt gedaen . enfij hem gegeven
hadden ? Sij n antwoordt was: ^ Heere, mijngoedt magh mij wei-voeden .
ik hebbe hun niet anders afgenomen , als de belofte -van u voort aen getrou te
Werdt Heer fijn- Toen gaf hem de Vorft de ey landen van Urk, enËnsmet
van Urk en Émeloort, en feide daerna t' hunner eerftebijeenkomfte Wel bot
fei)/6 F a " *>'t al mtjn knecht, hebtghij al wat ontfangen van de plaetfe» die ik « ge-
febonken hebbe ? Daer hem d' ander met defe wooi den op antwoor-
de: Soudeik, Heere, van defe arme luiden die in droef heit fijn gefeten > en
daer ik mij over erberme, ietneemen? datfy verre. Sedert wierdt hem
Sijn »apin. 's Vorften taeffel gefchonken voor al fijn leven. Hem was ook
een treffelijk wapen gegeven, dat inde Suider kerke plag gefien te
* CMen /cc/? worden. 'T was een fchip in een groene fee, en voorts het fchilt
TcbflronT' ver8ult: °P de ^ee maften ftonden witte wimpels met roodt door-
Divif.xxxfcap. ftreept: op de gulde helm lag een gulde gevlochte tuin, in de
J(tl, hoed oploop tot Zierikzee inden jaere i^jivoorge-vallen,na datter eenige geflraft waercncndegehee-
le[ladt ter serwoesling verrvefemvat , gefltlt en gefient wierdt, finder dat 'daer tan Gerrit Entzoon gerept wordt: Echter hebben-ai/'tgeen d' Enkhuifer Gedenk-fi/>riften , end' oude lui Jen defer fledc daer van terhaelen niet kannen yerfaijgen■ Tittkan een andre vroeger of toetergcfihiedentßifijn: Ook Joude onfe enkhuifer des Hartogen toorn te dien tijde k?nnen ter facht hebben, al rerfwugt het de «udt Kroni/kc. vjant tuaer terhatlt men alle omßandigheden ? ook ß/it fe den Sclnij teren niet altiidts i'kf»t. t enkh. Jlenttk, 3 felve
|
|||||||
|
van Enkhuifen.
|
|||||||
|
3*
|
|||||||
|
felve ftondt een verguldt hert met fijne hoorens, en daer achter
een ftan Jaert, verciert met een wimpel van de gemelde koleur. In den jaere 1470 was hier Rijkhout Pieterfz Burgermeefter, een l4_-0 man van feergrootekenniiTe en achting onder de fijne, die, door fijn beleidt, te weeg bragt, dat de ftadc van den landtsheere in verfcheidegelegenthedenwierdtbegunftigt-l-- In den jaere van ^ £„ij, jenti 1472 fijn'er ecnigeEnkhuifer fcheepen,die van Hamburgquamen, genomen; en de Schippers, totdrietoe, meteenige koopluiden van Brugge, doodt gellagen*. Hier tegens bragten die van Enkhuifen een welgemande Baerdfe in fee , doch de Rovers ont- Baerdfeuirge. quaemen't : evenwel namen d'Enkhuifers een fchuitvanEmb- rutt ïfgensd« den , een van Meppen , en een Rijn-fchip : welke fcheepen *°"«£ifc»«» met de goederen weer ontflagen wierden -+K Driejaeren daerna, BUcn-huik.- toen de Koningvan VrankrijkLodewijkde xi met Hartog Karel ^^'»"K-Ê«*» in vijandtfehap was, en ook eenige fcheepen tegens defe landen "*'"-"''*-■ in fee bragt, fijn 'er vier oorlogfcheepen toegeruft, daer d' Amfter- *'*'" dammers met noch vijftig koopvaerders, ook eenigfins gewapent, mede weftwaerts voeren; fonder dat hen de Franfchen, dewijl fich de Hollanders in goede ordre bijeenhielden , beftoken dor- f, ren v|oot llen. Doch in 't wederkeeren, toenfe met de fcheepen van Enk- onderde fcïU huifen en Hoorn, t'famen ontrent lxx in getaele, nae't verrich- vericheide ten hunner koopmanfchap met fout geladen naer huis voeren , Enkhuifer« bij wierden fe door hunne hoogmoedt en onvoorfichtigheit van de genomen?' Francoifen vermeeftert; want fij feilden hier en daer fonder op orde of vyanden te paffen, die daer door gclegentheit vonden en Xr*» van Uoil. moedt naemen om hun met beleit aen te taften. al de fcheepen ^"'f- xxx> wierden gekregen en het fcheepsvolk gevangen ; uitgefondert c"?'l weinigen, die aen landt quaemen, en te voet t' huiswaerts liepen. Dit was een fwaere (lag tot merkelijke fchaede van Enkhuifen. Korts daeraenvervieldeitadtingrooteongclegentheitmetDene- , merken: Daer ik anders geen beicheit van vinde dan dat de gemee- 47 •
ne Schippers van Enkhuifen , die groote fchepen voerden , fich Moeite met tot het opbrengen van eenig geldt 5 ten behoeve van den Koning, verbonden ; welk verbandt en bewilliging inde Gedenkfchriften van Blaeuhulk op defe wijfe ftaet aengetekent: Op den 1 <*"> dag verbande en van April des jeters 1476 is bewilligt en gewillekeurt bij de gemeine Schippers Willekeure bij •van die met groote fihepen buiten de duinen vaeren : Dat alle de Schippers, cie, Enkhuiler die nu fijn of'namaelsfijn mogen , v an nu voort aen foomeenigvierf alsfij door dermalkande- deSondt vaeren enkeeren füllen , geven en uitreiken eenen halven fiuiver van ren daer over elkelafi, diekitnnefchepenfoudengetvaerdeertfijnbijdenGerechttoftehunne Semac*'■ gemagtigden , omme te betaelen de koßen en laßen die de Koning van Vene- Blacnhtilk. marken hebben f al , ten einde dat de voorfic. Schippers en inivoonders van Enkhuifen mogen vare» en kecren op hunne tollen en coflumen. gtlykfü voortijds ge-
|
|||||||
|
Hiftorie
|
|||||||||||||||
|
il
|
|||||||||||||||
|
geinen hebben . En defe willekeure fal duuren enflaen cp de voor ft. Schip-
pers tnfihepen , alfoo voerende en keerende ter tijdt toe dat de voorfz.. pennin- gen vol en al betaelt fijn met de koßen en renten die daer op füllen moeten komen, ende ook al 'tgeene men daerom fal moeten doen. Ten welken inftchte dt Schout, Burgcrmeefleren, en Schepenen het gemelde laftgelt te faemen moo- gen vermeerderen of verminderen t' elkens als het hun believen fal ten oorbaer der gemeene Schippers . Veorts füllen de Schippers de gemelde penningen be- titelen of doen betaelen in handen van de Burgermeefleren binnen veertien da- gen na dat fe van de reijc füllen t'huis fyn gekomen : en bijaldien iemant on- willig vaere ofte verfuimde te betaelen als vooren , foo fal de Schout die nu is of wefen mag , da penningen die de onwillige Schippers of Schipper fchuldtg i* te betaelen , gehouden wefen te verleggen op de helft meer, om die te verbaelen oen de onwilligen, en wie hier tegens doen van de Schippers , die nu fijn of wefen mogen, poorters van Enkhutfen , die füllen verbeuren tegen den Heer en't Gerechte negen pondt, foo meenigwerf als fij tegens deje keure füllen doen, in wat maniere dat het fij. Na defe Willekeure volgden de naemen van de Groor-fchippers, daer men de fchccpsinagt der ftede te dier tijdt uit fien kan : |
|||||||||||||||
|
Lijftevande Ysbrandt Reinerfz. 90 laft.
Groot Schip- Luitgen Reinerfz. 50 laft.
pers der ftaJt Reiner Maertenfz. no laft.
Enkhuifen. pie£er Garbenfz. 60 laft.
Jan Fredrikfz. 45 laft.
Jan Willemfz. 42 laft.
Tade Janfz. 50 laft.
Tapper Nannifz, 40 laft.
Willem Janfz. ico laft.
Pieter Simonfz. 37 laft.
Pauwels Hermfz.
Komen lacob. nj laft.
Hermen Gerbrantfz, 28 laft.
Gerrit Klaefz. 80 laft.
Rijkert Gerritfz. 28 laft.
Meinert Outgerfz. 70 laft.
Volkere Pieterfz.
Reiner Gerritfz.
Symon Picterlz. 40 laft.
Nittert Florifz. 35 laft.
Gerrit Ianfz.
|
|||||||||||||||
|
Albert Luitgifz. 65 laft.
Ysbrant Fredrikfz. 8f laft.
Gerbrant Reinerfz. 6y Jaft.
Syraen Rippertfz. 55 laft.
Symcn Ysbrantfz. 90 Jaft,
Albert Janfz. 80 laft.
Wouter Volkertfz. 40 laft.
Pieter Rcinrgifz. 3£ laft.
Pieter Pieterfz. 110 laft.
Ian Klaefz. 120 laft.
Albert Vcrfz. 42 laft.
Ysbrant Janfz. fo laft.
Gerbrant Luitgifz. 23 laft.
Fredrik Mcinfz. 60 laft.
Ian Gijsbcrtfz. 36 laft.
Fredrik Ianfz. Dirk Volkertfz. Iacob Volkertfz, R. Gerritfz. Ramer. Fredrik lacobfz. Wijbrant Pieterfz. |
|||||||||||||||
|
In 't begin van 't volgende jaer wierdt Karcl de Strijdtbare voor
Nancy verflaegen. Ka
|
|||||||||||||||
|
'477.
|
|||||||||||||||
|
van Enkhuifen.
|
|||||||
|
31
|
|||||||
|
Na fijn doodt quaemen de landen aen fijn eenige dochter Maria
van Borgonje (ledert getraut met Maximiliaen vanOoftenrijkjen . Gefchiedc- vervielen onder haer regeering in groote verwarringen en inlandt- jj^° 0"^r fche beroerten: ten dcele wegens de herftellingderhandtveften Borgonje. en voorrechten , bij haer vader geduurende fijne oorlogen ver- brooken; ten deelc door het opbarlten van de tweefpalt van Hoeks en Kabeljauws, te vooren door haer grootvader meelt gedempt, en bij haer Vader met geweldt tJ ondergehouden. Die van Enk- huifen fpiegelden fich te defer tij 't aen hunne gebuuren,en leerden Enkhuifen door eens anders fchade fich bij haer felven buij een twift en oproer blijft, pduu- houden: terwijl het in hun gebuur-ltadt Hoorn.bij na'tonderlte fenjef u',nr bovenging, door de burgerlijke tweedragt, diedaerden meefter rücrten ;„ fpeelde*. Evenwel trokken fe de handt v.m hunne buuren niet ruit. c'eenemaelaf, maerftonden des verfocht fijnde, nevens d'andre * SietT). Velu waterlteden, Medenblik, Monnikedamen Edam , door hunne ^-''«y'/',«0 Gedeputeerden, over feker verdrag en belofte, aengaende het be- leenen en bedienen van'efehoutampt, en he. affectenecniger lui- den te vooren in bedieningegeweelt,en 'tgeene tuffchen de Bur- germeefteren en de burgeren te Hoon, dencweeden dag van Maij defes jaers, te dier fake verder was befloocen . 'Twelkalles ook bij de waterlteden tor meerder valtigheit wierdt befegelt: als ook noch een ander verdrag , daerna gemaekt, bij 't welk fich eenige oude Regenten, uit hunne ballingfchap ingekomen, ver- bonden, dat fe tegeenen tijden na eenige ftadts dienften fouden ftaen . Bovendien quaemen die van Enkhuifen, Medenblik, Edam, Grootebroek, Lutkcbroek, Bovenkarfpel, Wognum, Berkhout, Swaeg en andre omleggende dorpen , in den jaere 1470. 1479, na dat de eerlte aenllag die Heer Jan van Egmondt, ter „ * aenhitfen van den gewefen Schout van Hoorn, Marten Velaer, hartigheit te- op dieftadtgemaekthaüde, miüuktwas, binnen Hoorn, en be- gens die van loofden de burgers van hunner fiidealle hulp en bijftandt, foo hun ™?rP' J i- l-l r • 1 T \K Jl Vellus p. 67.
wedereenigediertzeli]kelwaerigheitmogtoverkomen. Midlertijt cn a' Aeutek,
hadc men niec alleen den krijg mee Vrankrijk , dat door het fneu- *«» Biaenimik. Velen van 'slandts befchermer ftout was geworden , te voeren : maer GeUerlandr, dat voor defen door Hartog Karel was bemag- tigt, begoft ook te defer rijdt den huifc van Borgonje den nek toe tekeeren . Ditmaekte ook vyandtfehap tuffchen de Hollanders cn de Gelderichen, tot groot nadeel van dewaterftedenderSuider fee. Want die van Harderwijk, aen defe fee gelegen, en fich van defc gelegcntheidt dienende, ofte getergt door de fchaede die fe leden, waeren teritondt vaerdigom hunne gebuuren tcberoven. Ookbegoftend' Amfterdammershen in den jaere 1479 met lichce 1479- fcheepen te befchaedigen, en of de beledigden fich tot verfcheide E rei-
|
|||||||
|
Hiftoric
|
|||||||
|
34
|
|||||||
|
reifen aen de Wethouders van Amfterdam beklaegden, daer wiert
niet na geluiflert: maer eenigen van de ftoutften uit het fcheeps- D' Amftcr- vo"< voeren metopfet naer Harderwijk, en onderweeg een groot dammers ne- Gelderfch fchip verneemende, feer rijkelijk geladen, hielden't men een Gel- daeropaen, en vervolgden 't tot voor Enkhuifen; daerhetopde vowEnkliui- rede fiin anker wierp, fij nacmen't'er niettemin van daen, en icn, 'cgecn dachten 't naerhuistebrengen £. Dochd'Enkhuifersfulksfiende hnnvau vielen in hunne baerdfen en roey-fchuiten en achterhaeldenfe we^d^ontwcl- ontrcnt: Edam . D' andre fochten 't met kleene fchuiten t' Edam
digt." t'ontvluchten : maer d'Enkhuifers roeiden fe na met alle hun t j. i. Vtmtani macht en riepen : dat het feerovers waeren. Daer op vielen
"ti\Acapxïn ^ Edammers den Enkhuiferen toe, en floegengefaementlijkin p.Èt.'ii't Ne- den hoop. Dus wierdt het groote fchip, met de buit den Am- dttdnitfchhet fterdammers ontweldigt, niet fondcr bloedtilorting, en den ^J^ial'vhh- eigenaeren weer gegeven. Dit decden d'Enkhuifers tot bevrij- tenkorflsGci- dinge van hunne rede, die door d'Amfterdammers , verllonden ac-fibegcfibii- fe, was ontvciligt. Doch de Gclderfchen trokken defe daedt toe aciujjciiy. B<*k, hunvoordeel, en fochten met die van Enkhuifen te verdraegen; f'Er:a. lal' maer defe wilden met hun geen vrede maeken tot nadeel van den Hiii. Dhif, lande> en hunne Gravinne. Nochtans waeren dereenigeden x:ixt- "'■ Geldcrfchen toegedaen,onder anderen hieldt men fekerenBurger- ^Ve'rraeiït/ca meefher verdacht, hijfoudc, wil men, met de vijanden hebben acnü.ig d.r verfprooken, dat fe bij nacht hun volk aen den noorderdijk fou- ^i^Ti^T1 den landen j daer foude hij hundefleutelenvandepoort, die in - £:j^\//"««i "Jn bewaering was, op het mullem of aenwafch der fee toewerpen j\ water van fij,de Gelderfchen wierden aen de nooi derdij k ontdekt, endeltadtraektein roer en op de been: dies wecken de vijanden cc rug tot aen de tweede punt van den dijk , vanwaerfij , fiendegeen kans om iet te verrechten, weer in fee ftaeken. Sedert wierdt defe punt daer fijafitaekendeGcldcrfchehoekgenaemt, endefleutel daer men de ftadt door focht te leveren, ofdcsfclfsafbeeldinge, o* 1 ' t toc gcdachteniffc van't veiracdt in dcpoortegemetfclt. Hoe't die van"Uit-metdenBurgermeefterafliep, werdtnietgemeldt. lndenjacre recht. 1481 vervielen de Hollanders ook in oorlog met die van Uitrccln* 11*" %""'/-"" ten 8eval'e van den Biffchop David van Borgonje, ofce om de
xxxi. Cap. Hoekfche ballingen, die Geh tot Uitrecht onthielden, te plaegen . xxxvii.ƒ.132. In defen krijg wierdt de Weft-vriefche waterlieden belaft met re tu Kran-va» hunne fcheepen de Eems te fluiten , en de Stichtfche alle toevoer knkhuHéV op de Suider fee af te mijden. Die van Enkhuifen quamen met houdt twee tweewelbemandelcheepen, en bragten federt negen gevangenen tehecpen binnen hunne lladt: waervaneenigenaderhandtbij vonnifle van cn^xx im - j^^ gerechte gedood: maerd'andrevrijgelaetenwierden . On-
£.&!>. Ac*uk »ent defe tijdt hieldt de ftadt xxii mannen ten dienfle van den lau-
|
|||||||
|
van Enkhuifen. 35"
lande, op foudij van acht en negengrooten daegs, blijkendeuit
fekrë afrekenin« met Klaes Kort, Rentmcefter van Weit-Vrief- * Enk!-. At* kn.it te dier tijde gehouden*. In 't volgende jaer overleedt "fc Vrouw Maria van Borgonje, en Aertshartog Maximiliaen ftclde AJ*";t0. fich lelven op fijn eigen handc in de regeering , als voogdt en Maximilian," momber van fijnen Soone Aertshartog Philips. Defclve Maxi- werde voogdc miliaen, inden jare 1486:0t Roomfch Koning gekooren, raek- van Jen laude, te daerna in twift mrt die van Vlaenderen, en tot Brugge in.den jac;-ei488inhechteniflb, en bijna geheel Duitfchiandt in wa- Hom- penen tegensde Vlamingen : eenoorfaeke van feer fchrikkelijke verwoefhngvan landen en luiden; daerook Hollandtfijn deel in vondt. In dat felvejaer van 1488 gat de Koning als voogdt van den lande uit fijnen en fijns Soons naeme de ftadt defe handt- yPjJ"*™^ Vt'ften : I. Datde kiefing van Schepenen tot nu toe bijden Schout alle jaeren y^ lri 'a'~$Q~ des Scndags naer Bemelvaerts dag gedoe», voort aen op jam-dag finde ge- fchieicn: W. Dat een poorter of poortreße een doodt flag doende niet meer verbeuren finde dan fijn liif , en tfefttg ponden s'Heeren geldt van fijn goedt: III. Dat de vrijheit der ftadt ende het fchout ambacht voortaenjlrekken fotide ten mijl waters lang en breed t in de Suiderfee ommeganks der filve ft ede : IIII. Dat deVißchers geen haering, in de Suiderfee gevangen, fiude mogen •verkoopen , dan ter merkten van Amsterdam . Monnikendam, Edam, Hoorn, Enkhuifen en Medenbhk; op verbeurte van den haring!:: V, Dat de Schout met de [Wethouders het gecne gekernt is terfaeke van bokking te dn ogen, dij- ken , vegen, paelen en ftraeten te maken en over andere fachen fiude ver. nieuwen , en op de vernieude keuren fihouwen, en d' overtreders ft raffen ; doch in gebreeke blijvende, wierdeden Wethouderenbevoolen, dat f ij 't felfs doen finden , ende dat het geene bij onwilligheit en weigering van den Schout in fijnafwefenindefingedaen wierde, vanwaerdefiude gehouden werden, als of het met en door hem gefchiet waere; beveelende den poorteren hen daer in- onderdanig tefijn, enbijft.indttedoen. Eenige maenden te vooren, des daegs naer Hemelvaert, begoft men hier ter ftede een rijfen- fcégeflaocn." hooft telken , ftrekken.ie beiuiden de ftadteen goedt ftuk in fee, om te dienen tegens den flag van't water, en tot bevrijding van d'aenkoomendefchcepen^. Hetquamookde Viffchersteilade, $ Aeutek. van diehierhnnnehaeringoplcheepter.endeeJenpakken; waerdoor Btae«-Mk, het daerna het pakhooft geheeten wierdt. Om dit hooft te maeken ""1^ naemen de Burgermeelteren ten klieder ftedeeenig geldt op lijf- rente, terfommevanaióRijnsguldensf. Ontrent dit jaer, of t jrentek* »*» weinig vrocger,wiert M'.Ruard Tapper, van wien wij naderhandt n/ae»-h«ik.- in't brede denken te fpreken, geboren. Ter fel verfijnt is Rot- Sr^p?er terdam, en daerna ook Woerden, door de Hoekfchen ingeno- men ; daer d'inkndtfcheoorlog weer door gaende wierdt. Bij Enkhuifen die gelegentheit heeft men de ftadt En khuifen feer verfterkt. Eerft wen verfterkt. E ij wier-
|
||||
|
36 Hiftorie
|
|||||
|
wierden de veften, in de lente des jaers 1489 , ontrent den
, .go> dag van S«. Ambrofius, omde ftadt opgeworpen, en de grach- uitntehian ten verv/l}dt : te weeten van de Weiler - poort noordt- BiatH-hHii. vvaerts aen "t water, totSpijtbroektoe ; van dacr noch noorde- lijker lag het moerafch en riedtbos ; voorts van de Wefterpoort SuidtwaerdttenOoften , langs den nieuwen dijk, veibijdeoude doelen en 't molenpadt , tot aen de Molen , achter het Paters Hof; oftetotaende Suiderpoort , die toen van ftcenwierdcop- gehaclt en met leycn gedekt. De gracht wierdt doorgaens met ftaketfels, en de Suider- en Noorder poort met hameyen ver- fien, ook de Molengracht aen't noordt gediept en verwijdt. Men maekte noch een fteene toorn ofblokhuisvoorSchalbaksfteiger, tot bevrijding der Noorderpoorte ; en een waterpoort daer nu de VifTchers brug leit. Achter het Begijn-hof , terplaetfe daer de Siei boten f.. Grootebroekers en Kennemers de ftadt voor defen fochten te verraffen , wierdt nu de toorn van Spijtbrock gedicht , en noch een gracht gemaekt voor Sybrandtsdijk , beiuiden de Noorder- poort, verbij de nieuwe doelen , totaenSpijt-broektoe. hec moeras dat dacr lag , is mettertijdt gedempt en tot landt gemaekt. Noch liet men de Kernemelk Huis, nuhetSpuygenoemt , uitde grondt met fteen optrekken, en drie hjndraeyers huifen, met twee andicftaendeophet mullem, entwceopSybrantsdijk,afbreeken. Ter felver tijde wierden de paelcn voor de ftadt in 'zeegeflaegen , tot op een Ideen ftuk na aen't mullem , foo dat de ftadt tot ontrent de helft was gegort , en gefloten. Daer benevens deden de Bur- yAi9te%.ta» germeefteren twintigSarpentijnen en twee van een kaemer met BUea-tn/k twee Scharmen maeken , enopdeblokhuifenoffterkr.cn planten. In dit felvejaer trokken d'Enkhuifers met acht-en-twintig mannen xxvm Man- van wapenen in de gemeene heirvaert der Hollandtfthefteden, ter1 hcirvaórt tegens Rotterdam *. Noch toogenfe met twee Rij nfchepennaer tegen« Rotter- Workum in Vrieslandt, daerfij ontrent S'. Bartholomeusdageen aam. rooffchip van Sluis, daer fich veel Hoekfche onthielden , over- ■BfaZ'kutkï"' we'^igden en acht gevangens bequamen ; onderanderen, Frans
van Poclgeeft uitde Beverwijk , Jan Gcrbrantfz. Smit van Hoorn t ^fentek.va» en Pieter Gerritfz. uitden Hagc f. Men hadt ook te deler tiidebe- Biac^hniK, fctting van krijsknechten binnen Enkhuifemdiedoor ordre van de ïieilttin» Staten vin Hollant bij de ftadt wierden gehouden tot kofte en lafte binnen de3 van't gemeene landt van Hollandt, 't geen men fien kan ,uittwee ftadt ten kolk- quijtfcheldingen den Rentmeefter van Weftvrieslandt wegensde neu"ndf:mce' DCtaeunge der foudij gegeven *. In d'eerfte wierdt bij de Burger- i yteate^ran meefteren bekent datfe ontfangen hadden uit handen van Rlaes Bbeu'lmlkt Korf, Rentmeefter van den ommellag in 't quartier van Vries- landt, defommcvan24jopondt , 16 Huivers , het pondt tot 40 groo-
|
|||||
|
van Enkhuifen»
|
|||||||
|
11
|
|||||||
|
40 grooten vlaems, in betaelinge van de foudij der knechten.te we-
ten van il paij en , elkepaijetot 8 grooten vlaems daegs. Voor demaendenvan December en Januarius left verleden > defom- me van 271 pondt, 16 ft. £nde van 40 piijen,elke paije tot 8 groo- ten daegs : van den eerften dagh van Feb. tot op den leften dagh in Sept. lacft verleden, dieingeüooten, defommevan2178 pondt. Defcquijtfchelding v/as den KOdtob.defesjaersgetekent. Inde tweede wicrdt bekent dat de Burgermeefteren van hem ontfangen hadden 139pondt lolt. in betaelinge van de foudij van zopaijen voor de maendt van Octob. lacft-voorleden, getekentden 17N0- vemb. 1+89. In den volgenden jaere 1490 > of, gelijk anderen 1490. feggen 1491 , ontrent S'. fans dag , quam Heer lan van Naeldt- Heer tan van wij kj een van de Hoekfche ballingen, tot Sneek, en kreeg daer van Naeldcwijks cenige Schieringcrs of Hoeksgciinde Vrieien 300 krijsknechten voornemen tot fijnen dier.lt; waer mede hij na Staveren toog , voornemens \^^n ^„ fijndej als'ergelegentheit voorquam , in WeftvrieÜandttetrek- Hoorn. ken. Ook fondt hij tweeof drie befpieders, elk na den ander, naer Enkhuifen en Hoorn : om te vernemen ofmen daer goede wacht hielde en op lijn hoede was : doch geen van allen keerde te t Acntet,*** rug. daer hij uit afnam dat fe gevangen of gehouden waeren, en ?/ffa"p"'^'. dat fijnen aenflag ontdekt was. 'tgcenhem bewog het knjsvolk nißl FrifJUh te rug te fenden en fijn voornemen te ftacken^. In defe tijden wx.^4fi» hadt men hier en in d'andrefteden veel telijdcn door het dikwils Verandering verhogen en onmanierlijk verlaegender muntc , daer het geldt \ slet yetii door uit het landt raekte ; en de neeringen door bedorven wier- Kro*. »«» den. ja alle de oorlogen die onlangs gevoert waeren deedenden Hm'' f' 8l- lande minder fchade dan'taffetten des geldts , en dat tevens op 'JL,^, vm eenen tijde van het hoogfteophetallcrlaegfte* . Dit wierdt den hm. Dhif. geeftelijken , en met naeme den Abt van S'. Bertijns , die veel XXKI ■ taf- gefags hadt bij den Prinfe, geweeten. Daer onfe oude Kronijke ^'.'"i.xxfu '" vanHollandt * iet op aentekent dat den naekomeling tot leering „ " kan dienen, Het is dtkwib bevonden, ftaet'er, dat deraedt vanGeefle- l^enla "den lijke lieden en Prelaten, infinderheit die Monniken fijn, in mat erien en dingen, eerßen dmk_äcr die haerenftaeteniet enbetaemen, quaeden fpoedt en voortgangk heeft, want ial!rt 'S1'7, f' Godten heeft fe tot fuiken niet geroepen. Bij defe fwaerigheden quam 4°J' noch grooter, want naer 't dempen van den inlandtfchen krijg, I4l0 dooruitlandtsgeweldt, vonden fich de landen en ingefetenen foo- * "*' uitgemergelt, door de fwaere beladingen, fchatting, en dieren- HetKacs en- tijdt, dar fe niet magtig waeren meer te geven . Hierdoorwierdr bc^ntf i'C dcoudeeenfijdigheidtaeneen fiidegeftelt , en de tweefpalt van t sitt'de%na„ Hoeks en Kabeljaus in een Kalenbroodtsfpel f verandert. want ya" H°U.T>nif. ecnige Kennemers en Waterlanders , die federt Kaefen en broodrn, jfX&c?Ba£ om aen te wijfen waer fij om vochten , in hunne vaendelenvoer- **•««* f,i»i. E ïij den,
|
|||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
^
|
|||||||
|
den, en dierhalven Kaesenbroodtsvolk geheten wierden , brag-
ten in den jaere 14-91, na veel ongeregekheits , enoproersenbe- kiagh in den Hage te weeg dat 'er een algemeene daghvaertder Keftnemers en Weftvriefen tot Hoorn gehouden wierdt. Hier dier fith quaemen alle de Kennemerlandtfche en Weltvrielthe liedenen Enkhuifen dorpen bij een, uitgenomen Enkhuifen , dat lieh alleen met dele Lunten houdt, faeke niet bemoeyde ■%. In defc vergadering werdteendrachtelijk ya» Hoorn™" beflooten , het ruiterge dt daer ie boven vermogen mede bel waert p. Sj. waeren, nietmeei te geven . Midlcrwijl deeden de Hoekfchen, diefïchteSluisonthielden , en in de gemcene vrede met üe Vlae-
mingen gellooten > niet vervaet waeren , groorefcha eter fee, felfs binnen degaeten van het'1 exelen 't Vlie , welkeeylanden lij onder het beleidt van den Heere van Natldtwijk vermedterden , en eenigen tijdt in hielden . Daer en regens maekten de waterlie- den , met naemen die van Enkbuiien verMheidefcheepen toe, tot beveilingderSuideree , en deden gefaementlijk groote weer om ce vijanden te ïtuiten . Hurover verkregen degemeene on- 1 • rr? en derfaeten, buurenj en inwoonders van den geheelen lande van Weft-Vrief- Weft-Vrieflandt, den 9 van Julius defes jaers wegens hunne landt verkre- groote neerftigheit, aengewendt om den Heer van Naeldtwijk cLJ; enandrevijanden vanden lande te keeren, vergiffeniffe van de E«4&r '" miftiaeden in fekren oploop tegens defchatting totAlkmaer bedre-
ven : ook wierdt hun toegeftaen , datfefondereenigeongcldente betaelcn, fouden vrij blijven fitten, tot de komfte van den Room- fchen Koning, of fijnen Soone, en dat'er bij een algemeene dagvaert anders foude werden verdraegen. Maer het Kaescn- 2 broodtsvolk verviel daerna in den jaere 1492 uit onverduldigheit *" ' en armoede tot meer oproers, in't overweldigen van Haerlem, in'tbeftrijden van Leyden: waerdoorfijlïchlelve en anderen in groote Iwaeriuheit hebben ingewikkelt. Wanc na dat.Hartog Albrecht van Saxen, Stedehouder des Roomfchen Konings, hen door verfcheide nederlaegen hadt onderdrukt, wierden niet alleen A1,c de,fcdcn die van Haerlem en Alkmaer maer al de Steden en dorpen van Vrïeflandt be- Weft-Vrieflandt, behalven Enkhuifen, dat fich noch buiten halven Enk fchuldt hadt gehouden of hen tegens was, onder fchijn van genade hnifen Uren- 0p verfcheide wijfen, fwaerlijk geftraft: het quaedt daer het gelijk geftraft. flecjjfte jggj ^ei gemeente aen fchuldig was, moeit bij het gcheele üchaem des landts geboet worden. Men handelde te defer tijde met de fteden en inwoonders alsof het lijf-eigens en flaevenwae- »«« Vil"^°n ren' ^'e ^'jf en goedt verbeurt hadden, gelijk uit de voorwaerden * l, s8, s?. van hunne verfoening, die inde Kronijke van Hoorn gelefen wor- den, kan blijken. En ontrent dien tijdt moet het gefchiet fij n/r geen van d' Enkhuifers werde verhaeldt, te wtten: dat de twee Burger- meefters
|
|||||||
|
van Enkhuifen» 39
nieeftersNanning Tapper en Simon Pieterfz. voorden Hartoge Enkhuifeo
van Saxen op hunne knien vielen, en foo crnftig voor hunne buu- bidt voor Bo- ren van Bovenkarfpel en Lutkebroek baden , dat fe van hunnen iuikê^otk*'1 laft verlicht wierden. Gelijk nader blijkt uit feker Schrift van de siet defeHijl. Burgcrmeefteren desjaers i5o8gefchreven, 'twelkindefeHifto- «phetjaer rie op dat jaer kan werden geleien. Doch men vindt noch nader IJ<^"( .e™ ^ befcheidt in de Handtveften van Grootebroek; te weten, dat de wiegt'»**»'' Waerfchappen van de dorpen in Drechterlandt, den Hartog van Giötte-tnck. Saxen in een demoedige Supplicatie vertoonden,datfe met de Vrie- fen in de gemelde oproeren noch in vaerde noch velde geweeft waeren, noch gemeenfchap gehouden hadden , maer hen gevoegc gelijk die van Enkhuifcn, en nochtans bij inadvertentie geftek waereninde generale condemnatie van de Vricfen, met ootmoe^ dig verfoek van herftelling. Dit verfoek fondc de Hartog aen den Grave vanEgmont, Stadthouder van Hollandt,mctlaftomin die fack te doen gelijk hij foude verftaen te behoorcn . Egmonc bclalhtoen aen den Schouten Burgcrmeefteren van Enkhuifen> ■•'• als den voorfz. dorpen naeft gelegen , fich te informeren hoe en in
wat fchijn de Drechters hen gedragen hadden in de laetfte beroer- ten , en hem te dienen van hun advijs. Hierbij wicrdt bevonden dat die van Drechterlandt de voornaemfte van den oploop en op- roer niet geweefl: en waercn, en dathet den lande niet ondienftig foude fijn hen te herftelien ; gelijk fulksbij den Stadthouder en den Rade van Hollandt, Zeclandt en Vrieilaudt is gedaen. De brieven die hier van verleent lijn waeren den eerden Maertgefchreven. Eenige maenden dacrna vertoonden de Burgermeefteren van Enkhuifen aen Koning Maximiliaen dat fij de itadt van Enkhuifcn VnüS°§ iCn altijds in gchoorfaemheit gehouden en bewaert > en na hunne magt Enkhuifen gearbeidthadden, omde vijanden , rebellen enquaedtwilligen, a<-» Koning die tegens de hooge overheit fochten op te ftaen , infonderheit in ut'Je^H^T. |
||||||||
|
de lefte beroerte en wecrlpannigbeit van de Vriefen, Kennemers, vcpem
|
ivaa
|
|||||||
|
en andre daerontrentgelcten , te keerenen te wedcrftaen ; ende £*#•
ook fccr geholpen, en hunne Landtsheeren gedient hadden , om de gemelde wcêrfpannigen wcêr tot gehoorfaemheidt te brengen : verders verfochten fij om de voorfz. itadt te beter bij gehoorfaem- heit en in eendraghtigheidt te moogen onderhouden, regeren en bewaeren fekre voorrechten en vrijheden, die fij verftonden dat hun daer toe feer noodtfaekelijken behoeflijk waeren ; metnac- men, datde verkiefingvan Scheepenen voortaenopjaersdagfou- de moogen gedaen werden,. en gefchieden bij de afgaende Burger- meefteren en Scheepenen , en bij de drie nieuwe Burgermeefte- ren. Op her verfoek van dit en meer punten , wierdtdemovan Wintcrmaendcweêringewiiligtj 'tgeenalieedts tevooren bij des handt-
|
||||||||
|
Hiftoric
|
|||||||
|
4°
|
|||||||
|
handtveft van den jaere 1488 in de vier eerfte punten was toege-
t SietUveap. ftaen f. Maer in den jaere 1494 is hun een vrije week-markt op
'5* den Donderdagh in elke weeke vergunt , ingaende ter midder-
V w '- nacnt van ^cn Donderdagh. en eindigende ter middernacht van
marke ver- "den Vrijdag daer aen volgende. Aertshartog Philips : die men den
gunt. fchoonen noemde , nam dit fel ve jaer, nadat Maximiliaen, fijn
E^h'1' ~""1 va^er ' tot K.eifer verkoren was, 's landts regeering in handen, en
14.07 beveiligde daerna in den jaere 1497 dehandtveft, die fijn Vaderde
Phüips 'van ^ac'c van Enkhuifen , den 10 van Wintermaendtdesjaers 1492,
Ooftcnrijk verleent hadde : Ook heeft hij't Dijk-graeffchap van Dreehter-
heVdftv8ft<le ^anc'c' hetwelk bij't Cafteleynfchap van Medenbliktotdeestijdt
van't jaer. toealdaer was gebleven, in den jaere lyo} gefphftof in tween ver-
j4?j, deelt,en het Dijkgraeffchap tor en in de ftadt Enkhuifen gebragt en
1503. verfielt. Daer men bliik van vindt in fekeren briefden twaelf-
* Utt ai 'Be- ,jen November bij den Ae tshartog Philips gegeven * . Terwijl
\s)7e2^a"k dete t gebiedt hadde , wierdt de krijg met de Gelderfchen vcr- door Dirk. van nieuwt; en Enkhuifen, nevens d'andre waterfteden op feker getal Widencfligefett van oorlog fchepen gefteit ; om alle toevoer op den lande van """' Gelder te water te verhinderen Welkefchepen in den jaere 1-104
yfenttk.-"*» de vijanden , die een aenflaarop Monnikendam hadden met hul-
pe der Waterlanders uit der feelloegen, en honderten dertig ge- be'S, vangensinbraghten. In den jaere 15 56 fochten de Gelderfchen Aendagvan op een tijdt dat het wel drie dagen na m dkanderen luiftig weder «Ie Gelder- was } Enkhuifen met xxiv fchepen in t- nemen , en de fchepen in de haven leggende in brandt te fteken : maer terwijl een van hun fchepen 'c volk aen landt fette , quam 'erjuift een vifchfcheepje * Uit een »«. uit de haven met twee mannen , diehenfiendeterllondtindeftadt
'de Latijnfihe keerden,en vijandt, vijandt, nepen . De Gelderfchen dus ontdekt *g°* "" f"1'"' fijnde, namen de wijk, en wierden van d' Enkhuifers, die 'er op uit ' '*' quamen , tot bij Ens vervolgt *. Indat felvejaer , en'sjaersre vooren heeft men tot Enkhuifen met een keur belaft: datniemant
Keur op de UJn huis van nieuws foude mogen dekken dan met harde daken, en
backen. de tegelen foude de ftadt betalen , ten prijfe als men die binnen
AentfkT*» Antwerpen kofte In dat jaer 1 yo6 overleedt Philips van Ooften-
lUim-Mk, r»^ ^na jM jiem (joor gjn huwelijk met Johanna van Arragon en
't fterven van haeren broeder, fufler , en moeder de rijken van
Spanje waeren aengeftorven ) laetende defe landen aen fijnen on-
mondigen foone Karel , dienamaelsKeifer , en den vijfden van
dien naemegeweeft is. Geduurcnde fijn mindei jarigheit hadden
1 S°7 • de v ïer Koggen van Drechterlandt cenig verfchil over de refiden-
Verfchii over tje en WOonplaet(# van hunnen Dijkgraeve : die van tnkhuifen
fthapvflT beweerden dat hij volgens het o&roy , te vooren gegeven , tot
DrechtcrUnt. haerent moeft woonen : d'andre Koggen hielden daer tegens
ftaen-
|
|||||||
|
van Enkhuifen.
|
|||||||
|
41
|
|||||||
|
ftaende , dat het voorfz. oftroy hun gelijkelijk vandenGrave
was verleent, en dat febij gcvolggelijke vrijheiten recht hadden . waer over d'Enkhuifers ten laetfte van hun recht af ilonden,en fich onder een vriendelik verdrag, en binnenHoorn,bij de vergaderin- geder vier Koggen begaven : dacr men , metmalkanderenver- , droeg en befloot dat het Dijkgraef-ampt voo, taen ambulatoir fou- over gemaekt de fijn , oftebij beurten jaer om jaer rondtsom fou gaen , en dat ijtentck. nam men toen om d eerfte beulte fou loten . Voorts wierdt bij de Ge- 2/*«»-'«<'k deputeerden van de vier Koggen ingewilligt dat men op koften van de gemeene morgentaelcn bij den Grave ibude aenhouden om het voorfz,. punt van odtroy, daer twift over geweeft was , ver- betert en vennaekt te hebben. Dit Verdrag was getekent bij de Bur- germeefteren van Hoorn voor haer en voor de Wefter-kogge ; bij de Burgcrmeefteren van Enkhuifen voorhaer en voordeOotler- kogge , bij de Burgermeeiteren van Wcftwoude met fijn toebe- hooren voor haer en voor de Middel-kogge; en bij de Burgermee- fleren van Hemen Venhuifen voor haer en de Suider-kogge , op den 3 ckndagvan luliusindenjaer 1507 . In dit fel ve jaer betaelde BeUfting d-r de (ladt aen losrenten 76 gl. 2 ft. en aen lijfrenten 520 gl. 4. ft. ftadt in'tjaet foodaenig was te dier tijdt des (ladtsbelafting. Ookhadtmennu, I5°J* terwijl de Landtshecre een kindt was , in ditgeweft veel grooter BiaeT-h„iC" laft van den oorlog met de Gelderfchen als voorheenenjniet alleen Gefchiedc- telande, maerooktewateropdeSuiderfce ; wantHartogKarel II1'1;',1 onder vanGelder, een manhaftig oorlogsman, dievan H. luniusf een ooftenrljk. Geeffel Godts tegens fijn nagebuuren , (denaemdien Attila t Hjan.Bai. plagte voeren) geheten werdt, focht te defer tijdt hetleedten ca^x''?-f1^6' ongelijk dat hij van den huife van Borgonje en Ooftenrijk meende des'flartogs geleden te hebben, op defe landen en hunne ingefetenen, te wree- van Gelde?. ken. Om hem aen de waterkant te fluiten , vondtfichEnkhui- ^ fen, nevens Hoorn, en d' andre waterlieden , bcnoodigt , in teile°"u U1°
den jaere 1508 verfcheide ooilogfcheepen tot bevrijding der fee en j 508. ftroomen toe te ruften. Boven dien wierdt de ftadt Enkhuifen te Enkhuifen defer tijdt gewaerfchout om in haer eigen gevaer te waken, enfich foekt te ver- in ftandt van tegenweer te Hellen, waeroverde Burgermeellers, fccefs hu,Pe aen die van Bovenkarspel en Lutkebroek verfochten,dat fe hun de Boveiikarfj^i ftadtfouden helpen verfterken. doch hoe dit bij hen geweigert en Lutke- wierdt , en met wat trouhertigheit hun die van Venhuifen te hulp broek. quamen , kan men befpeuren uit dit volgende af fchrift, dat in de BUu^hui™* taele van dien tijdt, dusfpreckt, Anno xvc viii, op daghnaPinxte- ren daghfoo hebben »ü Burgermecfleren Nanning Tapfer , Härmen Nanfz,, Arent Symonfz,. begeert -van Vouwels Reyntgifz. Burgermeefler uit Boven- carjpel , lan Fdnckfz. uit Lutkebroek, om ons te helpen Veflen-grachten door de groote noodt ende wntrfckouwinge. Wij luiden hadden daer op nu vier F bae-
|
|||||||
|
4* Hiftorie
haer en luiden , eerden enfchenkten hen de wijn , endefij luiden wel ff raken ,
Die van Ven- ende [ij vergaderen [ouden haer Vroedtfchap , alfiofj gedaen hebben , ende
huilen komen ßj ons een bodegefint hebben , dat [ij luiden ons geen help doen wilden . IVaer
hylp * op die Venhuifirs ons trouwelijk toe baete quamen met heuren ornementen. Dat
$ Te veten die groote ongelijk dat wij luiden voor haer * op onfe knye lagen voor den Hartog
■»an Boven- vanSaß'en, ende [ij worden verlicht door onfi bidden, die derde/pronk. Tewe-
kebnek 'die nu ten Simon Pieterfi,. Nanning Tapper die daer baden. O ondankbaere menfihen.
geen hnif -wil- Onder defe menfchelijke bewegingen vermengde de hemel fijne
den doe:i. plaegen) door geweld: vin windt en water, 't welk de vloedt, op
water-noodt S'. Gallen dagh , foo hoog opjoeg , datdenWeftvriefchen dijk
da h'" Gallcn op verfcheideplaetfen doorbrak f. Tot Enkhuifen wies toen 't w'a-
t Vel ^ro». ter dermaete , dat men met fchuiten vol beerten langs de ftraeten
■va» ihom voer. Dit gefchiede in den jaere i fo8. Ookhadt men in den
f. yj.Qonthte. volgenden iacre noch andere watervloeden» tot twee maelen toe ,
iMi.171.' die den dijk weer in braeken , en foo kort op malkandercn
1S09 quaemen > dat'ergeentijdtwasdienweltehermaeken ; dies liep
Andre water- het water twee gantfche winters door de gaeten , uiten in, en ver-
l yj' „ dreef de ingefetenen uit de laege landen ^. In dit voorjaerwiert'er
van Umnp."' ecn gcfandtfchap naer Denemarken gefunden over het ftuk van de
57, 9Ï. tollen in de Sondt, daer men met malkanderen over verdroeg.
Vrijheden Daerna verkreeg Enkhuifen des Donderdaegs naS'. Marten van
Enkhuifen den Koning van Denemarken , Chriftiaen den tweeden van dien
door den Ko- naeme, het recht, dat hunne Schippers,op Noorwegen fchipbreu-
'»ng van Dj- ke lijdende, daer felfs de wrakken moghten bergen , endoenber-
ven gen: daerenboven in dien'er eenige hunner fcheepen met man
iiandtv.itan met al vergingen en eenige laedingaen landt dreef, dat men die
Eitkjy. goederen jaer en dagh fou behouden en dan naer recht laeten gaen:
indien daer iemandt hunner koopluiden van peil of anders ttorf,
dan fouden hunne goederen opgefchreven en jaer en dagh voor de
rechte erfgenaemen bewaert werden , dochniemantverfchijnen-
de, daer mede gaen als na rechten. Noch wierdttoegeftaen dat
hunne koopluiden en onderfaeten tot Bergen, en op andre fteden ,
overal in Noorwegen , met het eerfte open water vrij en veilig
moghten vaerenen handelen , tot den dag van Kruisverheffing,
en veertien daegendaerna : en op S'. Michiels dagh van daer vae-
rende, foo wierdt vergunt, datfe drie of vier koopmannen, met
_ ' al hunne koopmanfehap tot Bergen vermoghten te laeten. 'Sjacrs
, M|*'?£!et daer aen raekte Denemarken in oorlog met Lubek, Wifrnacren
*n andre andre Oofterfche fteden , die alle volkeren het vaeren op Dene-
Oofterlmgen. marken verboden, op verbeurte van fchip en goedt; en daerna van
Vet. Kfon.ia» de Hollanders , die't niet wel laeten konden , acht groote fchee-
^lenték .van Pen naemen , teweeten, twee van Enkhuifen, vier van Hoorn,
Ktaeu-iKik. twee uit Waterlandt. Dit verlies bewoog de Hollanders tot
Enfchui-
|
||||
|
van EnkhuifeiL
|
|||||||
|
43
|
|||||||
|
Enkhuifen en in andre feefteden vier oorlogfcheepen toe te rullen,
tot onde rftandt van Denemarken , en om de üoftersvaerders te geleiden: doch de Lubekers dreven fe in de vlucht, en naemen bij na fonder wederftandt ontrent vijftig Mars-fcheepen . ditongc- val wierdt d' onwilligheiten rlaeuhartigheit der Dcenfche Oorlog- fcheepen geweeten , die foo haeft als lij devyandenfaegen , de vlucht naemen , enbraghtenookdenfchrikind'onfe. Dan de genoome fcheepen wierden in 't volgende jaer als de Lubekers, na 't niaekcn van een Beftandt , met de feive hier te lande quaemen handelen , van de eigenaers met bet waterrecht aengeiprooken en voor een groot deel gevrijdt. Ter fel ver tijdt maekten de Gelderfchen de Suiderfee feer onveilig , maer Enkhuifen , in d'engte der fee gelegen, was hen dikwils in de weeg, en in't vaer- waeter. Tweedaegen voor Allerheiligen , desjier 15 11 , ftak lyil. des ftadts groote baerdl'e infee, gemantmettachtentigmannen, D' Enkhui« onder de Hooft-lieden en Quartier-meefters Simon Pauwelfz,, ;'" ^"kie"™ Meynert Freekfz , Ian Gooytgifz , Claes Luitgifz, StijfFgen , kogge-fchip. AbbeKartfz., Iacob Pieterfz , Albert Strijkebel en Albert Stok- AenttK -*-»» ker. Defe quamen in denavondt ontrentten 9 uuren tuflehen B!«e«-!>"1^ UrkenEns, daerfij eenkogge-fchipmetGelderftheknechten, van Harderwijk afgefeilt, om d'Enkhuifer foutfeheepen te nemen, in't geficht kregen , 't welk terftondtaenboordtwierdc geklampt, vechtenderhande verrneeftert, en'sanderendaeghs met leven en- dartig gevangenen , die al te famen feer gequetft en verbrandt waren , tot Enkhuifen gebraght. defe bekenden datfe te vooren eenHamburgerfchipin't Y hadden genomen. Eenigederfelve fijndaerna, tot veertien toe , ter doodt verwefen , engerecht. Sommige feggen dat dit Vriefen waeren , en dat de Gelderfchen wierden vrygelaeten *. Niet lang daer na kregen d'Enkhuifers * T w;nrt, kennilTe, dat de Gelderfchen twee boeyers, met Hamburger bier mit I(ron* van geladen, genomen hadden, en dat d' eene tot Enkhuifen, en d'an- früfl, xt 11 der tot Hoorn t' huis hoorde. Hier op ftaekenfe met de groote B"to'4°9« baerdfe en een kogge-fchip met hondert dartig mannen in fee, enachterhaeldendevyandt, recht voor Harderwijk, met de twee genoome fcheepen, die hem ontweldigt wierden. De Kapitein van de Gelderfchen begaf fich op de vlucht en ontquam 't op de droog- te te Harderwijk. Men bequam hier twaelf ge vangenen nevens een Priefter, die tot Enkhuifen opgebraght , enaltcfaemenbe- Hernemen halven den Priefter, gedoodt wierden. Ook fijn 'er noch andre ^nhk.. °2tmck.. vijf en twintig, die d' Enkhuifers te vooren hadden gevangen, van gelijken gedoodt. Hec fij dan dat men defe luiden voor feerovers hielde , en als foodaenige handelde ; ofte datfe voor defen tegens de ftadt of het landt misdaen hadden , en tot de Gelderfchen over- F ij gc>
|
|||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
4+
|
|||||||
|
gelopen , defe ftraffe waerdig waeren . Op den Palmfondagh,
I$I2. desjaers ifii, leedt de ftadtgrootefchacde door den brandt , die ^an.(it tot in 'c Weft-einde S'. lans kapelle met veele huifen heeft weghgc- Enkh^lïenteh, nornen • Defe kapelle vvierdt vijf jaeren daer na weer hei bout. 'tfelvejacrverkregen de Burgermeefteren der (lede bij handtveft, Hamltreft den 23 van Slachtmaendtgetekent: datdeftadtvoortaennietlan- ^anitvc«ue Ser bij drie Burgermeefteren , uitden rijkdom gekooren , fuudc ee°mtefteren. werden geregeert, maer door vier : dat men van nu af aen een van de drie afgaende des verleden jaers tot Oudt-burgermcefter fou verkiefen : op dat de drie andre van nieuws te kicfene Burger- meefteren door den ielven te beter van de faekcn en handelingen des verleden jaers onderrecht fouden werden ; welverftaende die oude , welke bij de drie nieuwe fou werden verkofen , ook niet langer in dienft foude blijven dan een jaer : ook moghten defe vier geen gebroeders, noch fufterlingen fijn. 'S jaers daerna, ».'f1** . desSonda^hsnaS'.Iacobjwiertbij de Burgermeefteren en Schee-
Keure cegens o _ . * . ' o. de nete dae- penen , met toeftemminge der gemeene Rijkdommen (foo wier-
ken vernieuc. den de Vroedtfchappen genaemt, omdatfeallecnlijkuitderijck- •Miaeu'-luik'"' ^e beftonden) de keure op de riete daeken vernieut; en bevolen, dat men die binnen't jaer foude afneemen , en de huifen verdek- ken , op een boete van tfeftig ponden. En is het naekomen de- fer keure eerft te laft geleidt aen Eekje Claes lans weduwe; Alberc Iacobfz, ; Reyer Sieriks ; de ftadts wage ; het brouwhuis van S'. Urfuls Convent, ofSuiderkloofter; 't Cajcilien of Werter kloofter ; en Franciscus Fredrikszoon van der Hulk. Defe was toen en federt tot verfcheide maelen, ßurgermeefter, endefelve die de welke bij fommigende foon van Fredrik Willems, die 't Schoutampt in den jaere i+^z voor 25c Nobels beleende, ge- noemt werdt : doch t'onrecht, dewijl mij uit fijn Uiterfte wille gebleken is, dat die Schout geen kinderen heeft nagelaten. Na- Eurgermce- derhandr wierdt de gemelde Franciscus , toenhijopfekerentijdt, fter Francis- als ßurgermeefter, van ftadts wegen uit den Hage quam, tuffchen werdt ver- Purmercndten Hoorn , gaendete voet in fijn tabbaerdc, ver- moordt, moordt op een weg , die men na dien tijde, ter faeke van dien EnkKAentek. moordt, het boeve-padt noemde. Men vondtdendooden in't riedt, fondereenigequetfingaen'tlichaem; alleen fag men eenig bloedt, 'twelkuitfijn ooren was gelopen : waer door men ver- moede ) dat hij met een priem door fij n ooren was doodt gefteken. Dat hij foo alleen van Purmerendt naer Hoorn te voet was gegaen, gefchiedeuitfuinigheit, dewijl hij ten koftcn van weduwen en wefen geen fes fchellingen , diesem de voerluidenafeifchten (dit hadt hij tot Purmerendt gefeidt) van ftadts wegen dorft verrijden. Indenjaere 15-14. opS'.Jeroensdaghhadt men hier te lande weer een
|
|||||||
|
van Enkhuifen.
|
|||||||
|
45
|
|||||||
|
een vrceflijke ftorm en opvloedt van water, foo dat tot Enkhuifen
defluifen, mitsgaders ontrent tachtigh huifen , met twee hondert De ftadt roeden bolwerks, en een groot deel van de verten, weg fpoelden: *ee„dtWjt°°f Ook foude te dier tijde de oude Gouw, en d' andre Waelen ontrent vioedr ïèer be- de ftadt foo wijdt en diep fijningebrooken f. Defchadedicde fchadigr. ftadt, welke ook te vooren door de Gelderfche krijg merkelijk was t^»*^«"^ ' , . , j r , ■ .... JB' i r i • rel.Kjroa. ■'art
verarmt» hicrlecdt,fcneenonverwinnelijr: men vondt hen niet h«™?. I0U
maghtig de koften te vervallen om dit verlies te boeten ; ja ver- ww*?.-»*« fcheide ingcfetenen verlieten de ftadt , en floegen fich elders ter ^•*' $JV"*, neder , uit vreefe van deonkoften en laften die men fou moeten ijjjfco^e'. vinden. Defe fwaerigheit, en dat de ftadtgefchaepen ftondt *"> ƒ■ 574- in't korte geheel en al onder te vloeyen, en woeft te blijven) in- p^™01^ den dienfenietop nieu verfien en bedijkt wierdt, werdt den Prinfe ongeiVent- en fijnenraede vertoont \.. Dees vondt geen middel om de ge- heide. ° melde laften te vinden dandoor nieuwe belading. Hij veroor- + HiTdtv' *"" loofde en belafte den Wethouderen der ftadt bij fekeren brief, dat , -. _ fe ecnig excijs of ongeldt fouden opftellen en heften op defe wijfe: Dif dóet te weten, van den wij n, die in de ftadt gedronken foude werden,de eenige excij- fefte kannc : van 't buiten gebrouwen bier fouden de tappers ge- fcn inft=ifcn > venfesftuiversvan'tvat , en de poorters vier ftuivers : van alle ^J, deeft°jt.C vremde bieren negen ftuivers: vaneen laft terwe, dataldaerge- üitdehtntv, fleeten foude werden, vier ftuivers : van een laft terwe ofte rogge, »*»£»**• daer 't laft af gebrooken en uitgevoert wierdt eenen ftuiver ■, van een laft rogge, in de ftadt gefleeten wordende, drie ftuivers: van een tonne fouts een ftuiver : mits dat de Wethouders de pennin- gen van defe accijfenkomende, foudenbefteedenindehermae- king en noodige facken der ftede, ter plaetfe daer 't mceft van no- den foude wefen ; ende daer afrekening doen t' allen tijde als het de Vorft foude begeren. De brief daer dit in vergunt en gelaft wierdt) was den iv van Wintermaendt des jaers 1515 gegeven. In den felven gaf de Vorft den Enkhuiferen dit eerlijk getuighe- rofF^üjit ße. nifle : Hstt fenakunuiterfte befieals goede en getrouwe onderdaenen deGel- tiiigeniHè. derfihenvroomelijk tvederftttenhadden . Onderwijlen hadt men op nieu Haadty.vaa overflag gemaekt wat yder ftadt inde fchatting ten behoeve van De ftadt ver- den Landtsheere te draegen hadde : en wierden die van Enkhui- krijgt verlieh« fen , Medenblik , Alkmaer en Haerlem niet weinig verlicht, -'ng in haer maerdievan Hoornen Amfterdamverfwaerdt. Inditfelvejaer ^"^J' m de was'er in de Prancras ofte Suider kerke een Kruis van hout, foo Vèl. kfon. van als het) gelijk men fcide, in Noorwegen aen fekeren hollen boom "»»'?. Ilf4-. was gewaffen , en van daer tot Enkhuifen gebracht. Sekre j^£ pJ^J maegdt, die op den Paesdag na'tgebruik der Roomfchekerke kerke , dat ter Sacrament hadt geweert, foude aen defen boom hebben over- groote kracht gegeven, ofte gebraekt, en federt dat kruis fij n gegroeic. Daer jy*|^c ge' F üj door
|
|||||||
|
4<> Hiftorie
door foude verfcheide wonderlijke genefingen fijn gefchiedt:
AiHtek >a» ja'tgeruchte van dit kruis trok veelegrooteheerenindemaendt K^nik,"ra«' van Auguftus defesjaers naerEnkhuifen, om dat te aenfchouwen, HoiUnät, Se teeeren, en met milde gaven te befchenken. Om dit te meer te £<är»k' "tot vereeren > is'cr aen de Noordtfijde der kerke een kruis-werk met s'Ltt's %'?" twee kappen gebout , dat men ledert de heilige Kruis-kamcr jaer 1517. noemde. In welkeplaetfedit hour metgrooteeerbiedigheitwiert 'b'v'f.xxKii, bewaert, en van veele menfehen als een heiligdom , daerGodts ƒ•«!?• genade fijne kracht in uitltortte , befocht. Doch naderhande hebben veele van d'ingefctenen deler ftede , ten tijde der Refor-
matie , dit fluk anders ingefien, en vaftelijk gelooft, dat men dit hout wonderwerken toe fchreef , die bij de kerkdijken u it gierig- heit waeren verdicht, menhadtj feidenfe, d'eenvoudigemen- fchen van die verblinde ecu we door hec voeden van hun bijgeloof bedrogen, Ontrent dien tijdt begoft men hier ter ftede het Con- vent van S'. Agnes te fliehten ; daer ficheenige burgers dochters Convent"* be- tot hetafgefondert leven begaeven . Ter fel ver tijdt en watlaer gom.cn. ter hadt defe ftadt nevens d' andre (leden der Suiderfee veelftrijdts t.»h},. Aentek, met de Vriefen , die fich met de hulpe des Hartogs van Gelder
de G<!fdeii"ic eei"ft van hetjok van Saxen , endaerna van dat van Borgonje > of Vriefen. Ooftenrijk, fochten t'ontflaen, en Gelderfche Vriefen geheeten '£aih,jcntei. wierden *. HuuSeeoverrte, wegens de grootheit fijns lichaems
en gemoedts Groote Pier genacmt , te Kimswerdt in Vrieflandt geboren, maekte den meefter in de Suiderfee. Den xvn van 1516. Grasmaendt desjaers 1516 , nam hij voor Enkhuifen een hulk, ncc^n"0^ P'Cr geladen met rogge, hout en jopenbier , enbraghtfeteWorkom hulk voor de in Vrieslandtop f. Doch korts daerna voer Floris van Egmondt, ttadt. d'eerfteGraefvanBuuren , metde Hollandtfche fcheepsmacht Kr!» w'^'"" van Enkhuifen naerWorkom , en veroverde daer de rooffchee-
Vtïïji. xiv" pen*. Hier wierden vcelc Vriefen verflaegen , fommigeovcr •Boek..?- 43 J. boort geworpen , eneenige gevangenen naerEnkhuifen gefon- ^^Eeui»441' ^en' daer felangen tijdt faeten, totdatfetenlaetftendenLandt- Vriefcbe ge- droft fijn overgelevert, en als feerovers opgehangen £. Doch vangencn op- federt wierdt defe ftrengheit met wreedtheitgewrooken . Want Seil*n?e!^ in't volgendejaerbragt Groote Pier de Gelderfche krijs-knech- van h'L™."?. tenin Weftvrieflandt , dieMedenbliken Alkmacr innaemen, 105. Biaettb. pionderden, en nevens verfcheide dorpen in brandt ftaeken > en 1517- voorts over Sparrendam en't huis ter Hart,na veel rovens en bran- dens, door de veenennaer 't Sticht van Uitrecht toogen . Hierte- gens deden de Hollanders vier of vijf weekédaerna hunne fcheeps- Vriie roverij yloote tot Enkhuifen vergaederen, en bij plakkaet vrije roverij op rei ondigr. ^ vijanden af kondigen . Daer op trok men ftraks ter fee en bragt naer 't verbranden van eenige fcheepen foo veel te weeg , dat de Vrie-
|
||||
|
van Enkhuifen,
|
|||||||
|
47
|
|||||||
|
Vriefeninhunnehavensbleven', endefee voor dien tijdt ten be-
ften gaven |. In defen ftandt van faeken befloot Karel van Ooften- r ni. Kr»*. rijk, de Vorft defer landen naer Spanje te reifen, omdehulding vaa lioor^ van Kaftilie en d'andre koningkrijken , hem bij fijn moeders ?''"' vader Ferdinand van Arragon nagelaten , t'ontfangen. ten dien D'Enkhuifc» einde quam hij in't einde van Somermaendt tot Middelburg in brengen Ka- Seelandt , doch hij begeerde dat hem d'Enkhuifers met hunne lel"l!ü°- fcheepen , want hij verliet fïch op hunne ervaerentheit ter fee, s^anje. "^ fouden overvoeren , gelijk fij deden f. Ook getuigt Hadrianus Junius van Hoorn * datfichdefe Vorft in alle fijne krijs-tochten , \E«k}>Ai«"K- en fijn Soon Koning Philips de twede , als hij over fee moefte vae- * I»Ba!- Hiß. ren , niet licht in andre alsEnkhuiferfcheepenplaghtevertrou- '?'^u wen . Na fijn vertrek hadt men met de Gelderfche Vriefen, hoe- wel 'er met de Gclderfchen beftandt was gemaekt , ïn't volgende 15:18. jaer,*vveêr veel te doen . Groote Pier ging fijnen ouden gang, Groote Pier nam al de fcheepen die hij befeilen kon , en wierp het Hollandts ïee^^■"£'raK, fcheepsvolk fondergenade in fee 5, In den Herfft locht hij Hoorn van Vrï.'fl, te verraffchen, :tgeen mifhiktef. daerna ontmoette hem een x,v-45j- fchipvanEnkhuifen, dat hij felf innam , en wierp de Schipper * f^'Kï'», met de knecht terftondtoverboordt*. Men hadt ook defefomer />.Tij. hier te lande groote bekommernifïe door den Koning van Denc- * '«■»ƒ •'<>• marken, die de Nederlandtfche fcheepen , wel tot 100 toe, in de '^^"^J"" Sondtlietaenhaelen , omdaeraen te vinden debruidtfehatfijner y^j. pw.pfrrj. gemaelinne , Ifabella de fufter van Koning Karel van Spanje, $pw.p. us- Doch korts daerna ontlloeg hij de fcheepen ^r. In defen ftandt van faeken moeft men hier te lande aen den Grave , ofdenGraef- felijken Koning, groote beden, of fchattingen , opbrengen: daerdikwilsgroote twiftuitontftondt tuffehen de fteden; dewijl de klecne fteden, onder de welke ook Enkhuifen gerekent wiert, in't gemeen doorde 6 groote lieden, die nevens de Edelen op de inwiliigirrgvan,sGravenbede alleen geroepen wierden, in den omflag te hoog wierden gefchat. Om nu de onluften en pleydoy- cn, die hiei uit refen, voor te komen,ftelde de Koning te defer tijdt fekere Commiffarifen met volkome authoriteit om onderfock te Ordanninne doen op de magt en rijkdom van den goede der fteden in Hollandt. °Pn jcr Schat* Waer na fekre Ordonnantie, fettingenenfchiltalen, geordon- tmgen. neert is op den ommeflag in de 60000 guldens, die men over Hol- ^'"'j'^f' landt voortaen foude gaderen tot opbrenging der bede ; Hellende ^njcn [^"' elke fteden en dorpen tot een fekre fomme van penningen, die fijn overge^m. Majelteit dachte hcnl. mogelijk te fijn om op te brengen . Inhct felvc jaervan 1518 kochten de Burgenr.eefteren der ftadt van Enhp. Aentck- eenen Pieter Landtman fekere gang beweften Veftermans huis, daer fij een brugge leiden , die men op moghte lichten, om te gaen
|
|||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
48
|
|||||||
|
gaen op het landt dat men nu Venetien, ofte Veneedje, noemt.
De Tpits op Ter fel ver tijdt, gelijk boven is aengetekent, wierdthetophaelen toren^begon- van ^en toorn van S'.Pancras kerk ter handt genomen,daer eenige neninweêr- twift uit ontftondt onder de buuren : want als de Boumecfter wil van die voorgaf, dat men op het alreedts gemaekte metfclwerk een fecr kari'pe°ramerS fch°oneri tooren fou können maeken , foo wilden die van de ±Aen'tek:i*n Wefter kerke of Gommerskarfpel, debuuren van Pancras kars- B'Usifbxik pel niet te hulpe komen , maer begeerden dat men de Pancras of Suider kerke foude te niet maeken , en fich, gelijk de nabuur- fteden, laeten genoegen met eene Prochie-kerke : nadien men veel beter en rijkelijker eenekofterijein plaets van tvveemoghte houden. Die van S\ Pankrasfaegenditftuk anders in , en wil- den met hun voornemen voort,temeer om dat hunne kerk d'oudt- fle was. Sij gingen dan terftondt aen't werk en trokken den tooren met fteenwerk op, tot aen den eerlten trans of ommegangk; daerna wierdt de fpitfe voorts van hout gemackt, en bekleedt, macrfeerlangfaem, en na verloop van verfcheidejaeren ; nadien men 't bouwen fomwijlenmoeftftaeken bij gebrek van geldt, of hulpe . Men hadt hier een toren begonnen en niet eerft de koften, en het geene dat tot het volmaeken noodigwas, overgerekent. H etenni'dt wacr door men fich ten fpotftelde. Dus wierdt ook de hact en tuflehè Gom- mjdt tuffchen die van Gommers- en Pancras-karfpcl daegelijks mers-en Pan- grooter. jad' afkeerigheidtgingfoo verre, dat de geene die tot cras-kar4,e'- de Pancras of Suider- kerke behoorden , in de Gommers ofte r8lat«-h«£*a Wefter-kerke niet komen wilden , nochte die van de Wefter ook niet in de Suider. Ook wilden fe onder malkanderen niet trouwen. En als 'er eenige van Gommerskarfpel (Wiens rechts- gebiedt fich ftrekte tot aen Bovenkarfpel) in de ftadt quamen trouwen , foo plagt men wanneer fij nu over de roofter waeren, die aen de Ooftfijde van't klokhuis ten einde van 't Wefterkerk- hof lag , met een gemeen Spreekwoordt te feggen : üe lendenen fijn nu algebroken. Soo dat het fcheen of die van Gommerskarfpel dan eerft in Enkhuifen waeren. Deefe partijfchap heeft geduurt tot de tijdt der Reformatie en afwijking van Spanje, ennochlan- l5I9' ëGT- In'c volgende jaer is Karel van Ooftenrijk , de Koning van Spanje en Heere van defe landen , tot Keifer gekooren, de vijfde van dien naeme. Over welke keure tot Enkhuifen en in d' andre omleggende fteden met verfcheide vreugdetekenen wierdt geviert. Midier wijl hadt fich M. Luther , noch bij't le- ven van Keifer Maximiliaen, in den jaere 15:17, in Duitfchlandt tegens de Pauffelijke aflaeten beginnen te kanten : daer de prijs defcr waeren op veeleplaetfendooraffloeg. Tot Enkhuifen niet- temin hiddtmenfe te defcr tijdt noch in grootewaerde, want de Mon-
|
|||||||
|
van Enkhuifen. 49
Monniken van defe ftadt, diefeerarm waren, verkregen in den j*2o.'
jaere 1520 eenige aflaetsbullen van Paus Leodenthienden, die Aflaetbriêvea fij aen de burgers verkochten; tot groot voordeel des Klooftets, tot Enkhuifen dat fich door dit middel verrijkte f. Inden jaere if22 wierdt de v"£°^t'^es, ftadt met een bcfetting van 1500 ioldaten belaft: op datmen (ich j ^^ ter gelegentheitvanden oorlog, die te dier tijdtin Vrieflandt en 1500 soida- Ovenjflel tegens de Gelderfchen gevoert wierdt, van dit volk ten binnen moghtdienen*. Tot defen tij dt toe was de ftadt, achtervolgen- ietóc"''"1 de feker handtveft, geregeert geweeft door twintig mannen of D * •Tve™>i Raeden van d'allerrijkfte der poorteren, die derhalven rijkdom- *«»* u«1!- men geheten wierden. In 't verkiefen van defe mannen wierdt j£°*j£ '°j„ geen acht genomen op eenige bequaemheit>maer alleen op hunne •Biam.iuik, rijkdom ; want een feker getal van fchotponden optebrengen was Quaede ge- genuegom hun in 'tbeftierder laeken te ftellen. Als 't ook ge- "^kieferf der beurde dat eenige van de Twintig mannen, wel bequaem fij nde xx Raeden. ter regeering, bij cenig toeval van huwlijk , oorlog, ongeluk n<mdf>,i<m ter fee, of andere tegenfpoedt hun goedt quamen te minderen, £***' in voege dat fijfooveele fchotponden niet mogten opbrengen als voorheenen, foo wierden de felve terftondt van hun ampt ver- laeten^en anderen, rijker van goede,in hunne plaetfe geftelt; wel- ke goederen hun dikwils lichtelijk waeren aengekomen bij befterf- feniife of ander geluk, fijnde de befitters fomwijlen feer onbe- quaem, foo ten aenfien van hunne johgkheit, onbefochtheidt, en datfemalkanderen te na in bloede beftonden. Dit alles, en de fchade die deftadtdaerbij leedten ftondtte wachten, ookdathct Vertoog dacr voorfz,, getal van xx te kleen was voor de ftadt en poorterije , die , Reifer wegent alleenlijk op de feevaert en koopmanfehap ftaende , goede toe- deftadtge- fichte behoefde, wierdt den Keifcr, alsGravevanHollandt , van r. * . wegen den Schout, Burgermeefteren, Schepenen, Raede en E„£h" 'v''""* gemeene poorteren fchrifcelijk vertoont, endaeropbij brieven, van handtvefte, den 20 dag van Maert in den jaere 1.523 getekent, icis. ingewilligten geordonneert; Dat voortaen voor de eerfte reife bij Handtveft bij de oude en nieuwe Burgermeefteren foude gekooren werden, Keüér K"0' twintig mannen tot het regiment der voorfz,. ftede, van de wijfte, aengaendehec bequaemfte, verftandigfte, treffelijkfteennutfte,die de voorfz verkiefen der kiefers in hunne confcientie, bevinden fouden, oudt wefende xx Raeden of dertig jaeren, of daer boven: fonder 3enfchou te nemen op hun- Vroedtfchap- nenrijkdom, maer voornamelijk op ervaerentheit en verftandt: ' fonder ook in 't felve getal van twintig te mogen kiefen den vader met den foonc, nochte ook broeders, ofte andre namaegen, die naer gemein recht verboden fij n van een Collegie te wefen. Ver- ders datmen jaerlijks uit die Twintig de nieuwe Burgermeefteren foude kiefen, als na ge woon te. En o/'t gebeurde dat eenige yaa G die
|
||||
|
yo Hiftoric
|
|||||
|
die Twintig quaemen te overlijden, of te vertrekken, foo (ouden
d' overige van de Twintig anderen in hunne plaetfe kielen , en de gckoorenen hunnen eedt doen in handen van den Schout en D' Enkhni- Burgermeefteren. In dit felve jaer wierdt de Keifer voor de fers brengen tweede reife door die van Enkhuifen uit Zeelandt inSpanjege- BC"r s^Jn* braght: daer hij 't oproer, dat men, federt fijn vertrek, om de Enlb. Aeit'ek, Kroone des Keiferdonis t' ontfangen , hadt aengerccht, en door fijne Stedehouders ten meeftendeele was bedwongen, voorts heeft ingetoomt, en neêrgeleidt. Te defertijdt wierden de ingefete- nen van Weft - Vrieflandt met het houden van veel meer heilige dagen als 'er in d' andre omleggende lieden gevier t wierden, door den Deeken van Weft-Vrieflandt, Heer Jan Michielfz. Walde- riauw, befwaert. Hierover verkreeg men van Henrik van Beyeren den Biflchop van Uitrecht fekre Ordonnantie, gefegelt *5*4' . den 29 van November des jaers 1514 , bij welke aen den Dee- des °Biaï'hops ^en en onderfaeten bevoolen wierdt» dat men de volgende heili- van uitrecht ge dagen, die men dus lang geviert haddc, te weten die van S'. over het yie- Blafius, Acght, Gregorius, Geertruid, Ambrofius, Johannes m"geaheihge voorde Latijnfche Poorte, Margriete, de Scheiding der Apo- dageninweft- ftelen, Auguftinus, Jeronymus, Lucas, deelfduhent Maeg- Vnenandt. den, Cascilia, Clemens, Barbera, en Lucia, voortaen foude Vit mie Aen- houden en vieren in de kerken, en niet op de markt, noch over dni sTertf*' *k ^ec^en en ftraecen; willende dat d' onderfaeten, in 't Prepofi- NtormZ'.Bur- teur van Weil-Vrieflandt woonende, opdevoorfz dagen hunne gtrnueßtt tan ambachten, landtwerkenkoopmanfehappen, en alle andre wer- £»A*. ken fouden doen, gelijk fij op andre werkdagen gewoon waeren te doen, fonder iet tegens den Deeken daer aen te verbeuren.
Maer op S'. Marcus dag , en op Aller fielen dag, moeft men vie- ren en ophouden van iet te doen ofte te werken den voormiddag, tot dat de dienften Godts, en de Mifle fouden gedaen wefen. Niet tegenftaende defe Ordonnantie hadt men noch veel verfchils met den Deeken van Weft-Vrieflandt over het ftuk van de vier- dagen, die hij met geweldt wilde gehouden hebben: hijtradtook anders in veele dingen buiten fijn recht en behoorlijkheit; tot dat'erdoorhetgefachvandenStadthouderenRaedt van Hollant * T>'Jr','I^r"'' in wierdt verfien 4- • Tot defen tijdt toe was de fpitfe des toorns **r > °"iu' van Pancraskerke nochonbekleedt en ongedekt, en de kerke door het timmeren des torens, nae't verkopen van alle haere lan- derijen en goederen, foo verarmt, dat dit werk gefchapen ftondt nooit voortgangk te füllen hebben; maer de Paftoor defer kerke, Simon Blaeu-hulk, bragt met het verkopen en vrij wil lig opdragen van fij nemeefte goederen teweeg, dat het houtwerk en de twee folders ia den jaere 1526 met loodt wierdt gedekt» In dat felve v»v jaer |
|||||
|
van Enkhuifen* 51
jaer is bij de Wethouders der ftede Enkhuifen aen den burgeren ^ 1(j,
vergunt, dat de geenen die foutketens wilden bouwen , geen Vrijheitaen excijs fouden betaelen van het quartier fouts en daer boven, 'twelk de. Soa] keet« fij fouden uitmeten: aen den burgeren, die hier alrects Soutke- huiil^ver" " tens hadden, wierdt de felve vrijheidt toegeftaen ; doch var» gum. 't geen onder 't quartier wierdt uitgemeten,moefte d'accijs betaelt „.^'"f};1""* worden. Op defe wijfe focht men hier de foutneeringe voort te " * fetten. Ook getuigt Hadrianusjunius* dat defe ftadt toeleide, „ H;ß%Bau
om den prijs van 't gcmaekc fout te bekomen, hebbende buiten de cep xvu', ftadtsveftcneen groot ftuk weegs langs den dijk verfcheide foutke- ?• 2?s« tens geiticht. De burgers defer ftede, die hij nacrftigeen ver- . nuftige luiden noemt, bragten het fout wel met groote fcheepen ne„fè"fvUWC" uit de fteden van Bretagne, maer rou en fwart, 't geen fij dan in tig om't font ruime ketelen uitkookten, daer fij feevvarer bij gooien, waerdoor tehaelenente de fmaek wierdt verbetert, en de wittigheit, die op den taeffel ^^^n-ibU en bij de fpijfeaengenaem is, door konft te weeg gebraght > hoe- wel dat van de fwarte rook i welken de fulfc-rachtige ttoffe der turven van fich ge:ft, de geheele daeken en ketens fwart en dik van roer wierden . Men hadt hier te lande wel bequaeme fchut- iiüifen, waerdoor men't foute feewaeter gevoeglijk kon inlaten > gelijk in Italicen Vrrankrijkgefchiedt, maer het ontbrak'er aen de geweldige hette der fomerfonne, die noodtfaekelijk vereifcht wierdt, om de vochtigheit te verharden, en de klompkens fout te doen bijeenjtremmen ent' facmen lopen, of tot kleene hoopkens opdrogen. Ook verhaelt H.Junius dat onfevoorouders, eer Hoe onfe men met groote fcheepen naer Spanje en Bretagne begoß te vae- *00rouderen ren, in hun eigen landt fout plagten te maeken, want uit verbran- te makenf"* de aerdt-kluiten, dietotafchgemaektwaeren, maektcn fij fout Ha/. jam. metfeergrootewinfte. Dit wierdt fiUfiut genaemt, omdathet ?■ J7*. l7?« uit kluiten met pekel begoten, door konft was uitgetrokken. En wierden veelen door het voordeel van dit fout maken foo verre gaende gemaekt, datfealledevettigheit hunner akkeren hebben uitgedolvcn, daer het, gelijkfommigemeenen, vandaen is ge- komen, dat de landen op veele plaetfen foo laegfijngeworden. Ook pbgt men uit turven, van onder de aerde uitgehaelt, die men darj heet, tot afch verbrandt, en met föutwater overgoten, in onfer voorvaderen tijden fout te trekken: welke konlte nu op- houdt, dewijl men 't fout nuingroo:enovervloedtuitVrankrijk en Spanje kan bekomen. Dus verre H.Junius. In het vol- ïfiT- gende jaer is de ftadts herberge ontrent de Suiderpoort gemaekt, B,ffM'"^ii""' en de Hel en 't Vagevier genaemt. Dat felve jaer quaemen eenige sl^rovert feerovers in 't Vlie, de Balk, en elders. Hier over fonden de verdrehen, Burgermeefters de baerdfe van Enkhuifen en andre fcheepen te- G ij gen«
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
52
|
|||||||
|
gens hen uit, om de koopvaerdij fcheepen tebefchermen. De
rovers derhal/en geen kansfiendeom buitte krijgen, vonden voor I<a8. beftdewijktenemen, enlichwegtemaeken. Eenige willen dat Siet tote» men 's jaers dier aen het Paters hof heeft gebout, hoewel anderen ?•26- dat veel ouder maeken. In dat f;lve jaer wierdt hier d' eerftc fteenepoorte, oftedetoornophetSuidteindederftedegemaekt,
•BUeu-huik!"1 deSuiderpoortegenaemt. Ook heeft de vroedtfchap den leften van November befloocen , dat voortaen elke Prielter alle drie Ordre op de maendcn op 't Sidthuis foude haelen vier Huivers, voorde vrij- Exdjien. heit van hunne excijfen: en dat men voortaen geen wijnen noch balkt Ac'7te\ D'eren foude mogen verexcijfen , dan op des ftadts excijshuis. j.,0 ' Indejaere 1530 hadt men hiereenigverfchilmet Mr. Ruard Tap- Gefchilinet per wegens de betaelinge van de fchotftalligefchulden fijner moe- Mr. Ruard derlij ke goederen; en wierdt dit ftuk bij de Burgermeefteren foo t/it'waeii- fwaergewogen,datfedaerdegéheele Vroedtfchap op den $0 Octo- **/fc utcntsk. bef over vergaederden . Bij de welke aengemerkt fijnde alle de twiïlen, fchade, en ongemakken, die daer fouden mogen gefchie- den5 opkomen en fpruiten, tot nadeel der ftede Enkhuifen» in- dien fe met dit gefchil> recht en actie tegens hem voortvoeren , foo is hem toegeftaen't geen in het volgende affchrift is telefen: Erievenvan Wij Burgermeefteren, Schepenen-en-RaedenderftedevanEnkhuifin doen kont 1U!' , ' en te weten allen luiden tegenwoordig ende toekomende die defe onfe brieven vergunt. Jullenfienoftehoorenhfeh, Dut wij eendragbtelijken bij advijfe, goedtdun- Uit euch- kenendemeefteftemmendcrXXvroedtfchappen, uit denaème der voorfzftedt
talk.'Stent. % voor ons ende onfi nakomelingen, exemt, vrij, quijt, los, en ontlaft hou- den ende loeten mits defen, den eerwaerdigen Heere onfen M'.Rieuwert Nan- nifz. DoBor in der Godtbeit ,• nu ter tijdt refiderendé in deUniverfiteit vait Loeven , van allen atfulke fichotftaïïige fcbitlden komend», laften en uitkopinge, die tot defen dage toe *berfchenen, opgekomen en vervallen fijn , ende voorts des voorfic onfen Meefters hven langk verfchijnen, opkomen» en vervallen, fulks die voorficftede vanEnkhuifen foude willen ofte mogen manen, eifcben, en exigeren van fijne Moeders fitligegedachten erjfelijke goederen, roerende en onroerende , geene uitgefondert > gelegen binnen de jurisdictie ende banne der voor fit, (lede van Enkhuifen, ofte daer bullen, ook hoedaenig die mogen toe- fen : Ende dat bij contemplatie, excellentie ende qualiteit van fijne eerrtaer- digeperfoonen wegen , ende meer andere fonderlmge deucbtelijke en merkelijke ftteken, ons daer toe porrende ende miverendi : Gelovende ende affeurerendt voor ons ende onfe nakomelingen in der maniere als boven , den voornoemden onfen Meefter, hemnocb fijne erfgenaemen uit faeke van dien geen opfpraeke, nat/tlinge noch moeyteniffe daer van meer te doen, noch doen doen, tn toeko- mende tijden, maer hem de voorfic vrij heit. exemtie enfranchife ruftelijk en •vredelijk te laten uferen , gebruikenen genieten, geduurende alleen des voorfk. cnfe Meefters leven langk ende niet langer, Alle dink fonder argelift , Ende tot
|
|||||||
|
van Enkhuifèn. f 3
tot confirmatie van dien hebben tc'ij At voorfz, ftede fegel van Enkhuifèn hier
onder aen in der groene wajfe gehangen. In 'tjaer ons Heeren Durft vijf- hondert ende dertig of ten leftendagh Octobrit . In den jaere 1^3 I heeft .»,. |
|||||||||
|
mende Noorder poort aen't einde van de VilTchers dijk fchuijns * A?JC^
|
van
|
||||||||
|
overdenriedtdijk vernieuwt en van fteen gemaekt*. maer an- 6/««-*«/^.
dre vcrhaelen dat dit al in den jaerc i4<>iisgefchiedtt. Doch in f siet bnc" defe en diergelijke onfekerheit gelove een ygelijk het geen hem ?'iy' dunkt waerfchijnlijkft te fijn. Wijders hebben de Wethouders van Enkhuifèn en de gemeene foutfieders en uitflijters derfelve ftede den z6 van Wintermaendt, desjaers 173t, een Verdrag en willekeure met milkanderen gemaekt, in maniere als volgt: Dat verdrtsmC- de Soutfieders en uicilijters voortaen geen fout fouden mogen me- fchen deöwet- ten, of doen meten bij de groote maete, dan alleen bij de gefwore houders en de meters : Dat al het fout dat men bij de foutketens, huifenen kaf- '"aÜ^V« fen, binnen of buiten inde vrijheidt der ftede ftaende, meten of £„^4, verkopen foude, beneden een vol quartier excijs foude geven > en dat het quartier fouts of daer boven, indien het excijs-vrij we- fen loude, tevens gekocht en gemeten fou moeten worden , en een perfoon alleen toebehoren, fonder iemant meer daer aen te laeten deeleu ofte mede te koop ftaen : Voorts datfij van al het fout dat gemeten of verkocht foude worden, een brief ken op het excijs-huis fouden haelen, en de excijfen aldaerdoenopfchrijven of terftondt betalen : Ook datfij uit de Soutketens niet min fou- den mogen verkopen, dan een vol vat of tonne tevens; en dat op de hoogfte boete te verbeuren, gelijk in de brieven van dit Ver- drag is te fien. Des beloofden de Wethouders hun in't toeko- mende geen meer moeite te doen, ofte andre keuren, ordonnan- tien, ofte nieuwigheden voorteftellen ofte maken, roerende defe laeke. In dit felvejaerreifde Heer Simon Blaeuhulk, Paftoor St^fto*' van S'. Pancras keke, naer Jerufalem > om, volgens de devotie Van St/pan- vandientijdt, hec graf des Heeren tebefoeken. Defe hadt fiin craskerk.reift meefte middelen om het hout van de fpitfe van den toorn van S'. naerJeru1»- Pancras kerke met loodt te bekleden, indcnjaere 1516 te koft ^kjuAe»teit geleidt, en verkocht nu, als hij de reife naer Paleftijnefou aengaen, noch feker hof, ftaendeopdeoude Doelen, voor drie hondert gul- den, onder voorwaerdedat dekooper niet fou betaelen ten waere hij fijne reife voltrok en levendig t'huis keerde: 'Tgeennietge- fchiede; want in't wederkeren van Jerufalem ftierf hij tot Venetië Sterft tot in't volgendejaer 1531. Ook wierdt hij aldaer ter aerden gebragt, Venetien. en op fijn graf gehouwen, nevens fijn wapen, of merk: Merteit begraven Simon Blaeuhulk van Enkhuifèn. Op fijn doodtbedde be- Si:n u-Mtftj< geerde hij bij uiterfte wille,dat men den appel van de fpitfe van den wille. tooren der Pancras Kerke» die eerft doorluchtig was, met koper G üj fou
|
|||||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
f4
|
|||||||
|
tf*t. fou overtrekken, en dicht maken; en daer toe gebruiken, fekrc
penningen» die hem van 't bifdom van Uitrecht quacmen. Tot dien einde wilde hij dat fijne vrienden op fekren dag, bij hem ge- noemt > naer Uitrecht fouden reifen om dat geldt in te vorderen. 'T geen fij deden met fèergrooten yver, want hoewel het weder op den gemelden daghfeer ongeftuimig en bijna niet reisbaer was, nochtans togen fij ter felver tijdt te voet naer Uitrecht, en beforg- den 't geen 'er vereifcht wierdt tot voldoening van fijn uiterfte wille. Ook lieten fe korts daerna den appel der fpitfe volgens fijn 'rdcacnde begeertebeflaen. Indatfelvejaer, toen S. Blaeuhulk vertrok, Noordt-Cjde begoft men door bevel des Graven van Hoogftraeten, Stadthouder met tooren» van Hollandt, de ftadt met eenig muurwerk te verfterken. Eerft e" ftcir is'ereen toorn gcmaekt,en een ftuk muurs, lang xxv roeden,/trek- kende van de Noorder poort Ooft waerts naer de Suider fee:'twelk tedier tijde quam tekollen 2.361 Karokis guldens f. In'tvolgen- j-,2 dejaeri532heeftmennocheenkleinepoortgebout, alsook een " ' grooten ronden toorn j met xxvu roeden n.uurs, flrekkende t V'» fik"'»-van 'tOoft-eindedermuragiedie't jaerte voorengeflieht was, in formatie tij deSuiderfee: enftondt de ftadt op 2741 guldens. Al dit werk ■Dtrk »"»^«-wierdt gegrondtveft op elfe balken van xx of xxv voeten langh, »'»*"i««««»'. we^ke hier in den grondt, die feer week was en geen fwaerte kon dragen, fijn ingeheyt: foo dat het bijkans op de helft foo veel kofte onder, als boven d' aerde, voorts wierdt het van onder, regens het water, met groote harde Bcntemerfteenen, en boven met Leydt- * vit'defehe fche fteen opgehaelt*. Den xiv van September defes jaers Informatie. | ^^z wierdt de Keure van het dekken der huifen, tevoorenin de . jaeren 1^05 en dgemaekt, weer vernitut, en daer bij bevolen, jMTande""0' ^atniemantvoortaeneenigehuifenfoudemogen timmeren, als Keure op de met harde wanden, hardt voor-en achter-fchot en hardt dak: ook dakenen moeft men de befchadigde huifen foo dekken, op verbeurte van huifen." tYeftig ponden, twintig voor den Schout en veertig voor de ftadt: ^lentek, van maer de geene die op de voorfz wijfe rondtsomme hardt timmerde, BlotH-buik foude op veder hondert pannen genieten twaelf fchellingen Bra- bandts. Infgelijkswierdtgekeurt, dat alle jaeren, vieringefete- nen , die 't hoogfte pondtfehot hadden op te brengen , hunne huifen, navoorgaende waerfchouwinge, moeften afbreken en . methardt dak en harde wanden maeken, op gelijke penen. Tc Denemarlren! defer tijdt was men hier te lande, en voornamelijk in de water-
' fteden, in groote verlegentheit wegens het fluiten van de Sondt, in'tverledejaerdoorlaftvan den nieuwen Koning Fredrijk ge- fel.Krt». »«» fchiedt; cm dat men den Koning Chriftiaen of Chriftiern des Uttrnf.u}. Keifers Swager, wegens fijne tijrannije uitfijn rijk verdreven, bier ontfing en bijftandr. decden. J a men hielde in hetjaer 1532de Sonde
|
|||||||
|
van Enkhuifen» ff
Sondt alleen voor die van Hollandt en Weft-Vrieflandt gefloten,
en gaf d' andre Nederlandtfche fcheepen vrijheit om te vaeren: ook voeren de Deenen en Lubckers in d' andre Neerlandtfche Ha- vens van Seelandt, Vlaenderen , en Vrieflandt. Nochtans hadden die van Hollandt en Weft-Vrieflandt den verdreven Ko- ning geen bijftandt gedaen , dan door bevel van den Keifer. Doch eindelijkwierdt'erdefen fomer een verdrag getroffen en de Sonde weêrgeopent; mits dat men den verjaegden Koning geen hnlpe foudoen, noch ook geen fcheepen naer Noorwegen fenden, föo lang als hij fich daer onthieldt. Op de tijding van dit verdrag daelde terftondt het koren van 46 op2zgoutguldens*. Nae't • 'Trtmii verdwijnendeferfwaerigheit, daer Enkhuifen fijn deel in hadt> »■■*««*. ontftondt 'er een andre plaege. Een ftorm uit den Noordtweften *?*•*• 't- dreef het feewater, op Allerfielen dag, foo hoog op, dat het een t H°°8'Wt" gantfche voet over de dijken vloeide, 't welk nu in hondert jaeren niet gefchiedt was, waer door den feedijk op verfcheide plaetfea doorbrak, en 't water den gantfehen winter tot de gaeten in-en uit-vloeide. Doch in de voortijdtdesjaersi55j wierdtdedijk hermaekt, en van Enkhuifen af, tot Hoorn toe, ontrent een D jï|'* ton lengte verhoogt % i als ook de Bredeftraet en de Viffchers dijkf verhoogt!" binnen Enkhuifen. In'tfelvejaer wierdt op het wefteinde der wefter-poort ftadt, daer men naer Hoorn gaet, een kleene poort van fteen ge-gebout boudt, en aen de fuidt-fijde van den doorgang met een fterke cier- * w* Kr** lijke tooren halfrondtsgewijs verfterkt. Defe poort ftondt on- f'J^fc oimt. trent 130 treden van de Wefterkerk Weft waerts op, daer nu de 4. Aente^ v^tt fteene fluis is |. Ter felver tijdt heeft men aen die poort en toorn Biaen-htJh twee vleugelen muursgemaekc, lang aen de noordtfijde acht en j£fa£*mt aen de Suidtfijde tien roeden. Dit alles kofte de ftadt 2513 gul- dens *. Korts daerna verviel men weer in oorlog met Dene- 3 marken en Lubek, foo dat de Sondt weer geflooten wierdt. Ook *?' ?>■ v. rei. hadden die van Lubek Gefantcn bij den Haitog van Gelder, en h*'* VJL'«" fochten met fij ne hulpe de fcheepen hier te lande te verbranden, en alfoo den Hollanderen alle magt ter fee te benemen. Dit wierdt D°emukctL bij die van Amfterdam de Weft-Vriefchefee-ftedenaengedient, yei.f. 154, endaertegensgewapentengewaekt. De vijanden hielden ver- fchiede fchepen aen: waer tegen bij die van Amfterdam, Enkhui- fen en Hoorn ten hove verfocht, en , na veelaenftaens, ver- kregen wertjeen beflagvanDeenfcheen Oofterfche goederen,die toen hier in 't landt waeren. De Lubekers weerden d' onfe niet alleen uit de Ooftfee, maer quaemen ook met hunne oorlogfche- pen op de Noordt-fee, tot in de Hoofden, om daer te wachten op de Hollandtfche Weftersvaerders. Hier tegen bragt men in Hollandt > foo tot Amfterdam als in Weft- Vrieflandt, dertig oor- log- |
||||
|
fó" Hiftorie
|
|||||
|
logfchepen in zee, die maer een maendt dienden, dewijl de Lu-
1554. bekers haefl vertrokken. In 't volgende jacr bleef de Sondt noch tretiusp.iss. gefloten, 'tgeen eenbcnauden tijdt vcroorfaektef. Die van Enkhuifen, nevens die van Hoorn, Groote-broek, end'andre dt^uèeke" P'aetfen en dorpen onder de Proosdij van Weft- Vrieflandt, wae- van weit ren te defer tijdt weer in twiftmetden Deekcn van Weft-Vrief- Vrieflandt. landt. De fteden deeden hunne klachten aen "thof van Hollant, ik'ï^vau'' over verfcheidemisbmikfijnergeeftelijkejurifdiclie. Men nam Cr»5«*r«X informatie , en fchreef daer op bij replijk en dublijk , daerna fijn'er dagen van communicatie gehouden bij de Gedeputeerden van'tCapittelvandendom, den vourfz, Decken, en de Gede- puteerden van de voorfz fteden, met hunne medtgenoten: en is eindelijk, door tuflcbenfpreken van Meefter Jooft Sasbout, als Commifïaris, bij den Grave van Hoogftraeten, Stadthouder van Hollandt en Uitrecht, daer toe gecommitteert, na dat hij den Hove fijn rappor: hadt gedaen > een accoort gemaekt> als hierna volgt: verdragtnl- J Eerfi dievanScardamenScarwcudfüllenhatrefacramenten boelen tot Decken en de Hoorn VAn den Pafloor aldaer , [onder dat fij gehouden füllen wefen tot Hoog- ftcdenen karfpel daeromme te reifen. ïv-atft'vl ^n II. In de Vaefch- heilige- dagen ah men haelt crifma fal niemantvan
landt. boomwol ooit afgenomen worden, dan fal den dienair geven worden een Oort-
t Uit beleeft- ken ofte Scoetgen, ci vilitate "f , ende mits betaelende den taux enfalniemant
"e"' in onkofien van teringe ofte wagenhuir gehouden wefen . III. DenDeekenenfulmet meer nemen voor z.eenpenning\-, dan den ge-
■aoor"t1'"ijt womtykentaux na ouder gewoonte. - . „ ' .... IV. Den doeken en fal niemant compoferen in caufamatrimoniali*,
faehfn. om fenttnuete geven, om juramentum expurgationis * te ontfangenof * "Dceedttan d iergelijke. Noch en falpartijen om te compoferen niet houden lopen, ende als
lutiering. de quejiie valt tot Hoorn, en fal niet meer nemen dan den behoorlijken ordtm- r'ti taux. V. Ende als hij moet reifen tot verfoeke op een Zeenfloel, 'tfïj verre ofte nae,
fal daer afhebben drie gouden gulden, te weten twee voor den Deekcn, en een voor den Notarius, Ende fal betaelt worden bij dengeenen dte 't verfoekt, of bij dengeenen die fuccumbeert . VI. In kleine faeken fal den Deekcn civiilheit uferen, ende fal ook va»
i Beredt van niemandt geldt nemen om hem juramentum expurgationis^: ofte andere f «nering. niet te laten doen. VII. In dtjpenfatie van proclamatien, ah hij die geven wil % endefaeke
fulks eifcht. fal discretie daer befigen» enten hoogften niet meer nemen dan n* ouder gewoonte, elke proclamatie eenentwintig fluivers. VIII. Ende van verfuimde kindren falbem reguleren nu de privilegiën en
rechten van deplaetfen, IX. ow
|
|||||
|
van Enkhuifen. 57
IX. Om te confentceren dat men kerke ofte altaeren ultfette , grooter
makende, en fal geen groot e fomme» van penningen genomen worden, maer een oudefchildt ofte twee na gelegentheit. X. Infgekjks fal ook genomen worden van den Decken omme kerken goeden
u mogen verkopen pro cognitione caufas f. t A7«t* '
XI. Ende en fal geen geldt genomen worden van Kerken, omme met hem tau fachen,
U difpenferenfekre werken ongemaekt te loetenft'oen , noch de felve kerken onder fuik dekfelgecompofcert.
XII. De Decken e» fal »iet eifchen ofte compofiren in eau fa mixti fori * , * i„ ßuken he.
nis 't bij den wereltlijken Rechter daer bij preventie vonnijfe afgenomen is. hurende foo XIII. De Decken en fal van lnftitutien van benefieten met meer nemen da» "]?.?? d,nJ"*.
naer ouder gewoonte, dat hij feit tewefenmediostmétus, dedudtis ex- "eetfeiyj!,' penfis $ . rechtbank-
XIV. De Decken e» fal geen geldt nemen om iemandt te laete» fitten in . * P' ,M^
matnmonio, in gradu amnicatis prohibito ^. me», de fyfieu XV. De Not arms en /alleen far« wii Uctf h„hhen in de pacht va» de Dee- daer af^etmkr
kenije, ende wordt de Notarius bij den Deekengecommitteert tot eenigefaeken, *"•. „ fal als dan een ander Notarius bij hem hebeen. Ende füllen die van den Capit- m i % verTo'd't tele aengaer.de de Eifcael voorfienfulks dat d'' onderfaeten redenen hebten futen faedt va» te vrede» te fijn ♦ Ende fal de Deeken fijn Confifiorie houden in der kerke», ofte maeifiha?»
andre eerlijke huifen ofteplaetfen. XVI. De Deeken fal denban foo felden uferenin kleine faeken als hij mag,
ende enfal »iemandt in den ban doen dan met behoorlijke voorgaende procedu- re» vanrethte. XVII. De Deeken e» fal den Taftoore»geen verbodt doe» van iemandt te
trouwenna de behoorlijke proclamatie», onder dekfel dat Jij te voeren bij een geflaepen hebben, nochte bedwingen abfolutie-brief te haelenkclindeüitio^. I V*» keime!j.
tenftj dat blijke anders da» uiter biechte dat fulke perfoonen te vooren clan- ^'roua> deftinègecontraheert hebben. Ende mits defen wordt den Vajloorgeen magt ^ef?i;«»^«A/é/t'erOTaclandefl:inoinforoconcentiofo*. XVIII. De Deeken en fal hem niet onderwinden te cauferen ofte compofe* mely^e trouw
ren iemandt ter caufe v on fimplef omkatte f. die voor 'tge- XIX. Aengaended'Abfoltttie-brieven'kchndeÜmOt daer den Deeken "ttbiju, gifim
ttf neemt eenentwintig ft uivers, feggendedat altijdtsvanoudts foo geufeert is ^J. hij tijden van voorgaende Deekens, en dat daer of blijkt bij oude Regifters. t tioerery.
Die van Hoorn, Enkhuifen, cum focus ,feggen ter contrarie, dat men van oudts niet meer enplag tegeven dan negen botdragers, nu geftuivert tot XI v flui- ters : Die van Enkhuisen feggen. privilegiën te hebben, daer af niet meerfchuldigtewefindanvijfftvivers ; fuftinerende dat fij en andregeprivi- ligeerde by haereprivilegie behoor en te blijven. XX. De Deeken ter contrarie mamtmerende dat fulke Privilegie niet rech'
telijken geimpetreert en is, »och ook geufeert, faldenOfftciaelvan mijn heer* dm dreh-diaken Meesier Lambert van Duinen hierop doen rapport, ommt H ee*
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
58
|
|||||||
|
I ƒ34. een goedt middel van aetoort te vinden tuffchen dit en driekoningen daghl
XXI. Aengaende deObßrvantien van de Concordaten van B'jfchop Lioe- lef, die van Hoorn, Enkhuifen, cum [oei'. , fuftinerende, dat de Decken ma behoort t' onderhouien en achtervolgen, navolgende mamamente en beflott brieven van den Prinfi vin den lande tot diverfche tijden tot dien einde geexpe* dieert: de Ojficiael ter contrarie dat Bifjchop Roelofimmers geen m-rgt en bad- de Concordaten te maeken over Weß-Vrießandt, tot fijner jurtfdiÜie niet be- behoorende : ook dat ter caufe van de onderhouAmiffe van der felver Concorda - ten over geheel Hollandt tuffchen de Ketferlyke Ma', ah Gravevan HoUandt, tn mijn Heer den Biffebop van Uttrech: lange qaefliegeweef} is j ende dat d» feive Concordaten in veele punten onredelijk fijn: is defen aengaende geen ein- delijk accoortgemaekt, maer elk vin departhtjen blijft op ftjn recht, tot dat defelve Concordaten bredergevifiteert ende bij andre Commumcatien oftedeci- ße hierin voorpen fal toejen . Aldus gedaen in den Hage bij confent van den ■voorfi, Meefier Lambert van Duinen , Officiae'. van mtjn Heer den Domproofi, als van't Capittel den Thm bhu tv*^*fimUmi Meefier BieterKuuch Deeken ■van Weß-Vrieflandt; Meefier tiet er de Jonge van Hoorn ; Freek Seegherfiz van Enkhuifen, en Vieterjanfz. van Grootebroek, ds G<deputeerden van de voorfz. fteden en andreplaetfen en dorpen onder de Proofdi) van Weft-Vrieflandt gelegen; den tweden DecembrU , Anno XVc vierendertig > onder ftondt getekent SASBOUT. Den vijfden van die felve maendt windt bij de Wethouders
fittuWu«! van Lnkhuifen befloten: dat de Burgermeeiteren, totgemeenert
iet Bu.-ger- oorbaer der ftede uittrekkende, een van de twintig vroedtlchap-
meefteren e" pen, en dat wienfij wilden, vermogten mede te nemen; en dat
Vroedtlchap- degeene jje men daer toe verkoos , de reife gewillig fou moeten
Sre»tek.va« doen,op verbeurte van negen ponden tot veertig giooten 't pondr,
Ulaca-hutk, hun af te nemen fonder rechtsvordering , of verfchooninge.
Defè ordre fchijnt toen beroemt te fijn, dewijl men indefe be-
fwaerlijkeen gevaerlijke tijden dikmaels van Stadts wegen iets had
teverfoekn, of voor te draegen aen de Staeten van Hollandt, in
welker vergaedering de fteden van Weit-Vrieflandt toen noch
niet te feggen hadden . Want op de dagvaert van de Staeten van
Hollandt plachten van ouuts alleenlijk de Edelen met defes groote
fteden, Dordrecht, Haerlem, Leyden , Delft, Amsterdamen
G-.iude, geroepen, en voor'tgantfchelichaem van 't gracfich.tp
Vcrftrrking erkent te worden. In datfclvejaer heeft men hier een toorn van
der itadt. raemelijkegrootegebouwt met een ftuk muurs, (trekkende van
guit delofor- ^ jsToortier poort Welt waerts op, lang xxxv roeden . Dek ver-
TwiUttlmi» ' fterkingkultedeftadui 8 Kar gu densS . Te dier tijdt beval
tefi vn6&- ookde(iraefvan Hoogiirraeten, desKeifers StadtboudcrinHoJ-
nume*. landr,Hat men noch eenige werken aen defuidtfijde oudemaeken.
IJ35"» Vorens die lait is ea müenjaere ij^op netïuidteinde Jeriladt,
tegen«
|
|||||||
|
van Enkhuifen»
|
|||||||
|
SP
|
|||||||
|
tegens den (lag der Suidcr fee > een groote toorn en noch twee
lekene wacht- toorensgemaekt- met muuragieaen beide de fijden: flre-kkende d' eene fijde noordi - ooft in lee , en d' andre fijde fuidt welt in de haven, tefaemen lang 1i roeden, gekolt heb- bende ?i3? Kar. güldenst: Welk beloop van enkoften wij hier iuitdefekt en elcicrs iomwijlen aenttkenen , niet als faeken,van groot be- l»i°™<""- lang, maer tot bewijs van de gckgenthcitdiei tijden . lnditjaer heeft men ook eenen Reijner Reijnerfztot Clcik of Secretaris de- fer ftede aengenomen, onder voorwaerde van in lijnen dknft niet te treden, of hij moefteerftdeFranfcheoiWalfchetaele, op fijnekoften, leeren leien , fchrijven- enfpreeken*. Wantdc- ^"ImZ"" fe fpraek was nu m'thofir. grootgtbruik hoewelfich üe Verft, volgens 's landts voonechten, van de Duitfche nek meelt die- + T.cHotfti nen|. In denfelvenjaeiegekhiededes Keifersvermaerdciotht Hifi. i, 3+. in Africa, en de verovering v;>n het KoningkrijkTunis: daer Toc]lt in lieh Domkens van l nkhuilen'oo dapper queet, dat htm de Kei- Afika fei daerna met een rrt ff ijk wapen vereerde. Geduuiende defen hniJ'- A*»"^ tocht flonden d' JnkhuifersdenKeifer met vier grtotekarveel- Vit d' Infor-
fchcepen van oorlog ten dienft, van welke nadcrhanotvooi Cc-natie bijiiirk
nua, di ie met volk met al, en onder anderen tw ee kloeke focnen *« f"J™f™ van Symonjanfz, wijlen Schepen der Stadt: door onweder fyn'Se",tmt"r gebleven . Midkrwijlbleef in 'tOoflendeSondtnochgefotcn, in*&»omm gelijkookindenjaerei536, tot groot nadeel van die van Enk- Ifjó. huifen en al de wateifi eden. Want die van Hamburg en Bremen hadden nu al de vaert , en bragten hier dagelijks menigte van Jv?f'°'\v"n Oofterfche waeren : foo dat'et .n dit verlies van den handel geen f^ ' **"• groote dierteontftondt; want men kocht een roggen brcodt van twaeifponden vuoi dikftüvers. Ook verviel men ontrent de- Oo.'cgmet fen tijdt weer in oorlog rnet Vrankrijk, dat de feevaert naer v.anknjk. 't Welten t' eenemael onveilig maekte. Doch niettemin wierdt De haering de vilTcherij van de haeringvaert wederfijdts toegelaeten; daer £Se£{ "*' tnkhuifen, ten aenficn van haeren fterken haringhandel, veelg(.,Jtn aengelegen was. Men liet bij openbaere Plakkaten, niet alleen kepert. der van wegen den Keifert, maer ook van wegen den Koning van f'"-h »• Vrankrijk *, verfekering doen , dat de haeringviffcherij, foo wel ££«11 J%. bij de Nederlanders, als bj de onderfaeten van Vrankrijk foude gekhkden, als na gewoonte, fonder belet of vrefe. Korts daer na-H- üeedt men hier te lande op yder laft haering lichten vijf fchel- ^ r>e„ j oét. lingen Vlaems,totbetaehng van de toerufiing van fes oorlog fche- penf. |n dit felvejaer, in demaendt van Auguftus, naemen iRepertp.)?. de F.ancoilen een fchoon nieu fchip vanEnkhuifen, komende ^«V^™^ van Andalufién en Lisbon met fout geladen . Hier wierdt de iirrster itege. broeder van SijvertReijnerfz, Raedt en kerkmeefter der ftadt, leden. H ij door-
|
|||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
&>'
|
|||||||
|
ïJ?6. doorfteeken, en over boordt geworpen; defchipperhieldt men
gevangen, en eifchte lxx goude kronen tot rantfoen, voor Al- lerheiligen te betaelen > op 3e verbeurte van de helfte meer. Noch wierdt'er een ander-fchip van den Graef van Oldenburgaenge- houden, en den Hartog van Holft, of nieuwen Koning van De- nemarken , in handen gegeven. Ook hadden d' Enkhuifcrs noch drie fchepen in Ooftlandt, die, vermits het oorlog, door den Sondt niet f huis dorften komen , en aldaer voor half geldt ver- kocht wierden , tot merkelijke fchade der uitreders. Door defe en andre fchade ter fee geleden, als ook de groote koften onlangs wegens het verfterken der ftadt gedragen, en de kleene inkomften derftadt. vonden fich de Wethouders te defertijdtbenodigt, om des ftadts onvermogentheit aen den Keifer te vertoonen. Sij ft^ne" dT hadden, behalven de voorige onkoften en fchade, dit lopende ftakettinge en jaer drie groote toorens doen verwulven, en al de veften ofte wal- paien daer len der ftadt op nieuws met aerde en ftaketcinge verfien ; noch ookddc°D>ikea hadden fe aen de fce-fijde een groot deel van de ftakettinge mee werden ver- halve noordtfche balken vernieuwt: ook de paelen, buiten om de ficii. ftadt in fee, die met denijsgangk waeren weggegaen, weer op nieuws geheit. 'T geen gefaementlijk wel gekoft hadde 1700
ïïfJZ%i?ït,Karolus guldens. Daer wierdt ook dit j aer veel arbeidts en koften 'üwTeUmg. gedaen om den feedijk te verfien. Want van hondert en vijfen- tfeventig morgen buitendijkslandt, gelegen buiten Enkhuifen aen de noordt-ooft-fijde , heeft men wel dertig morgen landtsaf- gedolven; daer men den grootenfwaeren feedijk medemaekte, > mitsgaders den fomerdijk , om het gemelde buiten - landeken gaende: waer door de poorters der ftadt, die dat landt meeft toe-
quam, groote fchade leden. Op het vertoog van defe en andre befwaerniffen wierdt Willem Goudt, Ontfanger Generael van de beden in Hollandt, wegens den Keifer belaft, defe faeke te on- derfoeken, ofte door fijn Subftituit te doen onderfoeken. De Subftituir, Dirk van Teilingen genaemt, heeft daer denden 1.6 September verfcheide Wethouders en poorters als getuigen, Informatie ook de vkr ßurgermeefteren, onder eede op ondervraegt, en legen op'cte" bevonden: Dat de drie fcheepen, voor Genua gebleven, elk fchade tn la- wel waerdig waeren vijf duifent Karolus, fulks dat hec verlies van ftea der ftadt. ^ltn wej beliep xv duifent Rijnsguldens, of foo anderen verklaer- den 18000 Kar. guldens, meer en niet min: dat het fchip bij de Fraricoifen genomen, wel waerdig was v duifent, en het andere bij den Oldenburger aengehouden vi duifent gl: dat 'er het verlede jaer noch twee groote fcheepen van Enkhuifen in de Spaenfche fee waeren gefonké, waer van het eenc wel waerdig was 7000 en 't an- dre 5000 Kar. guldens: dat 'er noch twee groote Enkhuifer hulk- fchepen
|
|||||||
|
van Enkhuifen»
|
|||||||
|
Ci
|
|||||||
|
fchepen gemift wierden > van de allergrootfte die hier inTt landt i?2g.
waeren, elk waerdig boven de 6000 guldens: jadat'erin als bin- Overdag ran nen 's jaers wel tien groote fchepen,tot Enkhuifen t' huis hoorende, <*e fchaïe ter gebleven waeren ; behalven andre kleine fchepen: Dat 'er xn " Enkhuiferfchepen, in Seclandt leggende, van al hun gefchut, kruidt en lijftocht waeren ontbloot, om op de oorlogfchepen , toe- geruft naer Denemarken, gebruikt te worden; daer fij geen ver- goeding van gehadt hadden, belopende defe fchade wel op vijf ouifent gulden: Dat fe federthet jaer if 31, nooitjaerverbij lie- ten gaen, fonder de ftadt met nieuwe toorens en muuren te ver- Onkoften »era beteren: fulks dat fefindt die tijdt vijf fterke toornen , onder met JJotén"entw. Bentemer fteen , tot groote koften van de ftadt, gemaekt hadden, nig muurwwfe met vafte muuragien, aen elke fijde van de toornen , die met gedragen, goede fteene bogen over geflagen waeren; foodatde muuren be- neden wel fes groote Leydtfche ftenen dik, en boven wel vier fteen dik waeren , behalven noch de bogen : 't welk de ftadt wel gekoft haddc 20000 Kar. guldens: Dat fij in 't jaer 1535 gehadc hadden, acht hondertduifentgroote Leydtfche fteen, waer van elk duifent geftaen haddc, met de vracht en anders, op dertig ftuivers, 't welk beliep laoo Kar, guld. noch xLhondert voeten Bentemer fteen, waer van elke hondert voeten ftonden met de onkoften op xv Kar. guldens, dat wel beliep ïoopondt groot, behalven kalk, arbeidts loon, en anders: dat fe dat voorleden jaer gehadt hadden aen hey-hout 400 Kar. gul. dat altemael gegaen was aen den nieuwen toorn, meteen groot einde muurs dien fij 's jaers te vooren geleidt hadden , acndefuidtfijdederftede ; daer noch bij quaemen d'onkoften van dit jaer, foo in het hermaken der veften, ltakettingen en palen, als anderfins: Dat de ftadt jaer- lijksbelaft was, foo van lijfrenten als lofrenten, terfommewel Latten der van 800* Rijns-guldens, meer los-dan lijf-renten: Datdeftadt .'u jaerlijks aen onkoften van renten, wakers, bolwerken en anders, jer lerklacri* te betaelen hadde, ontrent ifoo Kar. guldens; behalven de bede, »oo° Kar. ommeflaegen, en andre nieuwe nodige reparatien: Dat de ge- vldca'- meente alle jaeren moeft onderhouden ontrent 2oo roeden wier- dijk, of bolwerk, met groote paelen daer voorgeflagen; waer van yderroedejaerlijkswelkofteeenpondrgroot, en als men paelen floeg wel drie ponden groot: Dat hier tegens de inkomfte der ftadt feer kleen was , doordekleenheit der excijfen , en het weinig inkomen van rogge > door het ftilftaen der Oofterfche vaert: Dat fe om des ftadts gedeelte indeommeflagenenbeden , mitsgaders Hoemend* het onderhouden der dijken en bolwerken op te brengen, twee- vinden mo«tt~ mael 's jaers, het geldt metomflag uit de gemeente moeiten haelen: 't welk foo niet voort moefte gaen, of veel burgers fouden de ftadt H iij liever
|
|||||||
|
6i
|
|||||||
|
Hiftorfe
|
|||||||
|
1536. liever verlaten, en elders met'er woon trekken: Dat'er nu mi«
de verhindering der feevaert, biina geen neerini_ in deftadt was ,
dannocheen weinigdoordexiv Soutketens, die b.iiten de ftadc
Wat'ernoch ftonden : Dat 'er , behalvendevoorgaendeveriterking, noch
fnÓciTwerden van noden waeraendefuidtfijdederftadr , gaendenaer't Wenen
• buiten Je Suidcr poort, endendijkdaermennae- Hoorn met de
wagen vaert, een nieuwen tooren te leggen, met lange muuren,
en twee toornen daer tuflehen beiden, tot de Werterpoort, die na
Grootebroek gaet, dat lang vallen foudt twee hundert roeden ;
t geen hun ook door den Gravevan Hoogftraten , van's Keffers
wegen was belaft : Daife dit werk, 't welk met elfe palen mueft
werden geheit, en wel xiv of xv Üuifent gjldensföude kollen,
nietbeftaendorften, fonder te hebben ("onderlingegracie en quijt-
Verfoekvan fchelding van de KeifeiüjkeMajefteit, van hun gedeelte in debe-
lw aenvanfekerelangejaeren. Hier op volgde, datde Keifer een
feker gedeelte van de beden offchattingen , bij de Staten van Hol-
Siet ds Wandt- «ndt ingewilligt, voor foo veel d'Enkhuifers daer in vervielen »
■,efle£e£eve» liet vallen : doch onder beding dat de Wethouders die penningen
Vflnril. *°uden moeten hefteden tot het verlterken en veftigen der ftede.
Niet lang daernae, inden volgen, enjaere 1537, begoftfichde
IC27, Hartog van Gelder, hoewel 'erin den jaere if<5 een vaften (oen
De Ha'rtog en^rede> foo'theete, tuffchen den Keiler en hem gefloten was,
van Gelder weer te roeren, en te lande en ter fee te wapenen ; foodatookde
LUrfoodoWe" Wefl>Vrielcne waterlieden fich benoodigt vonden, op tegen-
Zakh^Afmek. weer ^ denken j en verfcheide fchepen, over welker toerufting
Enkhuifenhetbewindtwicrdtgegevcn, in (êete brengen . Die
van Enkhuifen hielden ook een fein-fchip op de kuft van de Vclui-
we, 'twelkhun indemaendtvanjuniusaendiende, dat de Gel-
derfche vloote gereedr lag om t feiltegaen. Dit het men den der*
tienden der fel vemaendtaend e van Hoorn weten, die terllondt
Aenila» van \a^ wacnc ftelden en d' omleggende dorpen waerfchoiiücn.
deGcJdfifchê Menftelde ook ordre hoe men de Gelderichen, indien fe landen
opEnkhuifen. wilden, foude keeren . Maer de Hartog hadt het op Enkhuiien
*£*Off"* |cnlunt' bekende defe haeven, die, als de deureen fleutel der
Kron.f 4%.'h. ^uiderfee, allerbequaemft en beft gelegen was om Holl.nc.t te
Jun.Bar. cap. quellen, met lift te verrueefteren . Hij dtedt tot Harderwijk vi)f
VjV.'ïlV»' fmak-fchePen bereiden, begaf (ich (elf in deftadt, enhieldt'ercle
SUc'hienLrß" P°orten tweedagen voor 't afvaren gefloten, op dat niemant Enk-
GeiderfiheGc- huifen, ofd'andre waterlieden, van denjuiften tijdt fijner kom-
B»fv13ittM- ftefoudewaerI"ch°uwen. Daerna liet hij den xxi van Junius te-
Atmèk.\»n Scns den.avondt eenige vaendelcn krijsknechren, foo heimelijk
Biaenhuik,, r„ ais doenlijk was, t' fcheep gaen , en bragt fe, ontrentfevenhondert
«**««. üerk, ielf tot op de brugge daer fij afvoeren5 belaftende, dar fc
hunne
|
|||||||
|
van Enkhuifen» £,
hunne Kapireinen fouden gehoorraemen, op verbeurte van den
hals. Hij focht fich van delen tijdt, als leer bequaem tot het uit- voeren van fijn voornemen , te dienen, dewijl nu de meeite bur- gers, en al dejonge manfchap van Enkhuifen, t fee waren. Een oftweeurenvoor Jenopgangkderfonne, den twee-en twintig- ften der maendt > quamen hjne fcbeepen voor Enkhu fenop de rede tenanker. Twee van de fel v e liepen meteen deel wachal- fen , die d'anderen op het aenfteken van lèker viertekcn, dae*? roe beitemt, van Honden aen fouden hebben gevolgt, tot onder het pakhoofc. Hier dachten Ie deltadt, die, hoewel fij andere had gewaerfchour, iclf, 't geen vremdt was, voor haer cige behou Jenifle niet genoeg waektc, onverfiens re vermeefteren, Dochallóo hun't water ontviel molten fij d'ankers uitwerpen,en een wijle mts na 't hoog water verbeiden. Door dit vertoeven, en 't genaken van den dag, liep dees' aenllag te niet: want fe wierden van iemant gehen en verocrs ontdekt. Eenige fchnjven , fekre vrouwe 's morgens ontrent twee uuren op de venen gekomen , fïende dat feker man, in een der voorfz, twee fchi-pen , lijn bovenlre kleedt uircok, en met het felve eenige fpietfen , die boven op 't fchipla3en, bedekte; dat haeren man te kennen gaf. Anderen feggen ,datdefe vijanden door iemant van Klaes Blaeuhuiksfchip, 't welk toen aen 't Oofter-hooft lag, wierden ontdekt. Maer uit andere Aentekeningen is mij een ander verhael te vooren geko- men , te weten : Dat feker borger genaemt Erik in de Bok 's mor- gens vroeg op het Suidtbij dé toorn quam,en de Gelderfchefchee- pen gewaer werdende, hunvraegde, wat fij in hadden? Tant- woordt was, Mour. Devraeger daer op, Aen wienfultgij 'cbren- gen? Sij wederom, Aen Jan Groot Albert; defe was toen Oudtbur- germeefter, en hadt fijn dochter aen Eriksfoontenhuwlijkgege- ven. Dies vloog Kt ik tcrftondtnaer fijn huis, en vraegde hem , Of hij mout verwachte? en befloot vocrts, als'er neen ge- feit werdt, dat het Gelderfchcn waeren. Ditdeedtmenin der ijl de burgers bekent maken, en yder ter wapen roepen. Daer pp draefde oudt en jong, met groot gedruis, naer de feekant: 't welk, gehoort bij de vijanden, hen riedt af te wijken! Snu-ierden'tdant'fecwaertin , en dat met fuik een haeft , datfe" f een tijdt naemen om hunne ankers op te winden , maerdieaf-
apten. Dan eenigen meenen dat fe vroeger weeken , toen fij hunnen kans door 't verloop des tijdts verlopen fagen. D'afge- kapte ankers fijn daerna door kil van de Wethouders opgehaelt, en eer gedachten ifle van dengemiften aenllag aen den Engelfchen, onSuider toorn , opgehangen . Maernochtreftelijkergeheuche- nute vervaetie het gedicht, door Hadrianus Jumus van Hoorn ge-
|
||||
|
64 Hiftorfe
n.jn»WBat. gemaekt > dat in marmorfteen onder d'ankers wierdtuitgehou-
C4j>. XV11, f. wen , en met gjn tal-letteren het jaer des aenflagsopdefewijfc 17 ' uitdrukte: EnChVfaM Infldïïs taCItls fVb noCte flLentl
obrVere adnIXa eft GeLrICa perfldla. Waer van de fin is : De GeLders' ontroV foCht EnkhVIfens ftrlld'bre waLLen \Staettthtttn bü naCht Met haere Lift Van bVIten t'oVerVaLLen f. dichten 'dè1 D Daer bij wierdt noch gevoegt een gedicht, gefteltbij M'.Ger-
t» w niet en brandt Cloeten, of Cloeting,naderhandt Penfionaris, en ten leften peiie«, ah t» 't Rc£or fer Latij nfche Schoole defer ftcde: 't welk dus luide: Rütwifile getal "*"~ 1
"*'*»'&»<*'> ^inchora qmm cernis ferro jjnscifa hiper,ni>
lArtes teßdntur, perfide C^elre, tuas. 'T welk feggen wil:
Decs' ankers afgekapt toen d' aenflag was gcmift,
Getuigen, Geldersman , uw trouweloofe lift. STichtenhnfl De Hartog van Gelder daer tegensfchreef , korts na't wederkee»
en ae Heil, ren van lij n fchepen , aen de Burgermeefteren tot Amfterdam, om alle achterdenken weg te nemen, en de fteden in flaep te wie- gen : Dat degemelde fcheepen ttlleen t'feil vaaren geweeft om fijnen üeve den ouden Cardinael van Bourbon, die hem noch voor fijn eindt focht te befoeken > tien den ingangk van 't Texel waer te nemen : endatfe t' Enkhuifin niet ge- komen waeren , dan uit noodt. en om dat hun de vindt enftroom tegens viel: bier door vondtnfefichgedrongen om voor defladt teftrijken, en daer ten anker te leggen; en ten laetften, als detegenwindtnoch bet ontftak, weer naer Har- derwijk te keeren. Men moefi het dan niet quaelijk nemen, dat fijne ^cheepen voor Enkhuifcn waeren geweefl , alsgefchiedt tegens dank, en niet uit qttaedt meening om defladt eenigefchade ofoverlaft te doen ; hebbende met den Keifir en fijne landen niets uitflaende dan minne en vriendtfehap : derhalven verfoe- kende , men wilde fijnen Neve brieven va» vrijgeleide toeflieren om éuit e» ge- voer ie moogen overkomen. Die van Amfterdam > weetende wat'er binnen Harderwijk , terwijl daer de poorten gellooten waeren, was omgegaen > door eenige van hunne poorters die toen ter tijdt daer waeren > verwonderden fich over fijne dobbelheit: doch maekten evenwel in 't antwoordt dat fe hem ftierden geen gewag van Enkhuifen; maer fchreven alleenlijk aengaende fijn verfoek : Datfe de magt niet hadden om des Keifirs vijanden vrijgeleide te geven : dat moefi men van Vron Marie de Landtvoogdefle verfoeken. Daerna onder- ley
|
||||
|
van Enkhuifen. 6f
ley de Haftog noch iets tegensGorkum , dacrna ook tegens
Dordrecht: ook foude hijin:tleft van't jaervoorgehadc hebben om Enkhuifen aen de Noorderpoorte t' overvallen . Hier toe wil ^»tck, *<w men , dat (ich fijne fchepen , ontrent een half mijl van de ftadt> 3fa««/W£. aen de Noorder dijk, ter plaetfe , die men federt den Gelderfchen horn noemde j lieten vinden, en geen kans (iende om hun voor- nemen uit te voeren, of meenende dat fe eenige gewapende man- nen met blinkende ruftingen uit de ftadt faegen komen, terftondt weer af weken. Doch alfoo van defenlaeften aenflag inde Hol- landtfche nochGeldeifcheHiftoriengeen gewag werdtgemaekt, laet ik mij mee eenigen voorftaen» dat men de vertelling van den eerften aenflag die de Gelderfchen in den jaere 1479 op de ftadt Siet heien hadden , naderhandt bij misverftandt opdefentijdt heeft gepaft, t- H- en verkeerdelijk te boek geftelt. Evenwel hielde men hier (als ook in d'andre waterlieden) federt de lactfte aenflag naeu we toe- ficht f. Selfs de Wethouders maekten den 26 van luniiis, den + VeVli Iv""- vijfden dag naden aenllag , fekre Keure en Ordonnantie om alle ?'ördónnantie verraffinge en haeftige overval te verhoeden , bij de welke belaft tot des ftadts wierdt : Dat een y egelijk fiiin bolwerk van Jacob de Nokkersfleiger affttidt- verkkeringc. ■waerdt aen tot defladts muur toe, foude repareren en dicht maken , metpae- veJr-'e'"Se - len, paelaenpael, en die welgegordt met fiuit houten , fulks dat'erniemant tentie-hoeh. der foude mogen door kruipen ; desgelijks van dat felfde buis noordtwaerdt aen , fiede E"bl>- te doen als boven > tuffchen dien tijdt en 1$ dagen naeflkomende aen S'. Jacob op de verbeurte van ÜJ 1b. Dat mengeen waker bier noch wijn foude verkopen favondts na IX uuren op de verbeurte van iijtbj/óo wel voor de wakers als voor de waerden en waerdinnen . Dat een yegelijk depoorte achter fijn huis foude toe jf ijkeren ofte alle avonden fluiten voor IX uuren op verbeurte van 5 Schell. Dat'er geen fchepen , burgeren noch vremde luiden , na lx uuren t' favonts binnen depaelen , noch aen'tOofler-hooft , noch in de haven fouden mogen komen, op verbeurte van Üj tt , en een arbitrale correäie daerboven bij die van den gerecht e. Dat'erniemant door de paelen fou mogtn feilen , bij dage noch bij nachte , op verbeurte van fchip en goedt - Dat'er niemant aen de ftadt cfte aen 't hooft bij dage te fchepe foude mogen komen , ofte foude eerfl eenfehot-taejfel opmoeten doen, op verbeurte van I tb. Eindelijk, dat een yegelijk, als waerden en waerdinnen, en degeene dieiemant logeert, niemant foude herbergen , ofte fij fouden de naemen en taenaemen van degeenen die fij logeren , brengen in de handen van den Schout; ofte de geene van hem daer toe gecommitteert, op verbeurte van XX Karolmguldens, de helft voor den Schout en d' andre helft tot profijt van defiadt. Dit alles achtervolgens het Plakkaet des Keifers den xüij dag van Mey voorleden afgekondigt. Defe keure wierdt ten dage als boven bij openbaereklokilagc van't ftadthuis afgelefen . Men beftede ook noch in dit jaer drie hondert koop- mans guldens aen gefchut, dat gekocht wierdt van den bewindts- I man
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
66
|
|||||||
|
t uit niae«. mandesBiffchopsvanDronten t' Want de handel in Noorwe-
hiikf vfo.tek. gen en Ooften ftondt weer open , door een bcftandt van driejae- ren, met den Koning van Denemarken, en die van Lubek, in't Denemarken? ^>eg'n van May gemaekt : waer door de Oofterfche waeren fchier ^^ vei. f. i Cs. de helftaffloegen, en hetkoorn van 7,6 goutguldenstot iódaelde *. See roverij. Maer daerentegen quamendeFrancoyfen, en verfcheide feeroo- vers voor't landt, en naemen veel fchepen : 'tgeen de water- lieden bewoog om tot Amfterdam bijeentekomen , en te be- Vergadering raedtflagen , hoe men de roverij fou ftuiten , endefeefuiveren : der waterde- doch men quam tot geen recht befluit, dcwijl'erookeenbeftandt Vel p. 140. van cien jaeren met Vrankrijk wierdt getroffen : daer de doodt des Hartogs van Gelder op volgde , den tweden van lulmsdes 1538. jaers 1^38. Doorfijnftervenkreegendefelanden , enmetnae- men 't gev/eft van Weftvrieflandt, dat hij den tijdt van ontrent fesenveertig jaeren met oorlog , enichrikdesoorlogs , hadt ge- plaegt, weeraemtocht. Danin'tjaervan 1559, ofgelijkandre Beflaaop de ^eggeneenJaer vroeger, fijn'er in Hollandten Weftvrieflandt ook fchepen. t' Enkhuifen verfcheide fchepen beflagen om den Keifertegens * vei.KjoH.p. den Turk te dienen f. 'Twas op Conftantinopolen , meent
'4I' v **«*!/ men5 gemunt. Men verboodt niet alleen alle vaertop Ooften ]uoa./si. ' en Weften ter tijdt toe dat men d'oorlogsvloote van volk en an- ders verfien hadde , maer men deedt bovendien metopenbaere plakkaeten af kundigen : Dat alle onderfaeten, gewoon ftjnde tevaeren, des verfocht fdnde , gehouden foudenfijn , om redelijk loon, op de fchepen te - Repertorium dienen *. Doch dit oorlog wierdt , door't opkomen van faeken der TUkk'ten die den Keifer nader gingen , geftaekt ; en de vloot, die uit dit ?-j7. geweft in Maertt'feil ging , en noch niet verder dan onderEnge- landt gekomen was , weer op ontboden , ennaertweemaenden
dienensafgedankt : totfeergrooteblijdtfchaponferingefetenen, dewijl fetegens hunnen dank tot den dienftgeperft waeren #. On- Xande «Ü/y.** trent defcn tijdt floeg de fee tot Enkhuifen van de Suidertotde Kroa.f. yi.' Noorder poorte toe , noch achter tegens de huifen van deBrede- K/./.141. ftraeten Viffchers-dijkaen , en de binnendijk lag te dier tijdt ter plaecfe daer nu de groote kraen werdt gevonden, en befinden de l Atntek, -van kraen ftondt toen een kleene poorte van hout gemaekt , het -Biaeubuik, Melkpoortjengenaemt ^ daertoenfommigehuiïluidenmethaer ^54°. melk ter merkt quamen |. In het jaer 154.0 , 't welk door fijn *" '^ Y".0'& heeten en droogenfomer-i- bekent is, wierdt 'er een ftraetgeordi- %»«./. fï.' neert van tien voeten breed t boven PieterTaemfz,fluis , omte -+ Aentek..van gaen van de Suiderhaven-dijk naer't oudegafthuis ofte de Mon- *l*"l'>«iK r.ikenkerk -1-. Men was nu ook befich met de ftadt aen de Suidt- aen 'dif^su'idt- ^e a^te 'c£Sen • Ecft >s'er een poort gemaekt ontrent hondert «jde. ' voeten van d'oude Suider of keten poorte, ter plaetfe daer toen de meu-
|
|||||||
|
van Enkliuifen, 67
meulen van eenen Tijs Bouwen ftondt. Dit gebou wierdt ran De nieuw«
fteenopgehaelt , en alles van binnen op bogen feer kon ftig ge- Saidet Poorte wrocht, en foo boven als onder de aerdemet verfcheide gevangke- s**iTO niffen verfien. Aen de weft-fij de wierdt het met een grootenen B/se«/. »//<_.' fwaeren toorn of rondeel, en aen d'ooft kant met een half rondeel befchermt , aen welker buitenftefijde het wapen des Keifers , in witten fteen uitgehouwen, plag gefien te worden , daeronderlas men defe fpreuke : Salig is de ßddt en feer geprefen
2)ie Peiß om oorlog in tijdt van vrede. Naderhandt heeft men die toorens of rondelen tot kruidthuifen
gebruikt. Het bouwen van defe werken gefchiede meeftdoor het aenraeden en aendrijven van den Stadthouder , den Graef van Hooghftraeten , diedegelegentheitderftadtfulks infag, dac hij 't nodig oordeelde ; ook belofte deede van hun tot het uitvin- den der koften behulpclijk te füllen fijn , foolang hem Godtfpaer- f„r^'JJ/"/^ de. Sonder defe toefegging hadt men't werk niet begonnen f. va« r«/«^«' GeduLirende die bouwen deedt de Keifer dien ongelukkigen zee- dcn ^ en ï(> tocht naer Archelle ofte Algiers , daer fijn oorlogsvloot en leger, H^w/54***" door een fchriklijk onweder , ten grooten deele te gronde gingk, ic4r en voorts verftrooide. Hier ftonden d' Enkhuifers hunnen d' Lnkhui- Landtsheerc met vier groote karveel-fchepen ten dienft , die aen ft.rs flJn «n« ankers en touwwerk, en anders , groote fchade leden ■$. Twee „IfVento-ht van defe fchepen wierden ge voert door Antonis Ianfz en Herman naer Algiers. Entsfz: welkelaefte, in Spanje aenlandcnde , bij de Kapiteinen * {/;<><*'/»ƒ•>•- des Keifers belaft wierdt, weer in zeetefteken , om den Keifer, ™*;/JB't»?aK die men niet en wift waer hij door den ftorm verfteken was , op te Apriff'*/"t, foeken : doch eer hij fich daer toe vaerdig kon maken , quam de genome». Keifer te voorfchijn. Daerna heeft men t'Enkhuifen een groot ftukmuursgemaekt, beginnende van de laeft geboude toorens, fuidtweftwaertsop ; metmeening, om daer achter een haven te 1541. maeken tot berging van groote fchepen , en quam dit werk , dat Uitd'inß*. in Aprildesjaers 1542 naeuwlijks ten halven gebraght was , de ma"!h>j'£>- V- ftadt , (de toorn en't half rondeel der nieuwe Suider poorte daer Jp,uSi"^'i",t- ingerekent) te koften 17913 Kar. guldens. Dus begon men in nomen. denjaere 15+2 de oude ftadts gracht, tuffchend'oude en nieuwe Nieuwe Ha- Suiderpoorte, tot een nieuwe Haven te maken ; ftrekkende van ""„Sttlfc! de nieuwe pooit tot aen't Paters hof. Aen de buiten-fijde van yanBiachuik. defe haven , daerna de Nieuwe, doch tegenwoordig , na'tma- s'"<ieHanätv. ken van noch nieuwer, d' Oude haven genaemt, wierdt een wal V"tx»s\i'A opgeworpen , en demuurgebout. Aen 't einde heeft men een ^(K«,'' i ij taen-
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
68
|
|||||||
|
taenmolen geftelt , die naderhandt met het vergroten derfelvc
haven is weggekeurt. Aen de noord c-fijde recht achter het oude Proven-huis , heeft men een groote kraen geftelr (om de maften op groote fchepen te windenJ en aen de Suidt-fijde (daer nu de paktuinen fijn) verfcheide timmerwerven. Ook waeren on- trent j en na defen tijdt noch timmerwerven bij de kalkoven, op'teindevandeSout-keten, opfekervoorlandt , datdaertoen buitensdijksinfeelag, doch nu t'eenemaelisweggefpoelt, Macr te dier tijdt waeren de fecvloeden noch foo fwak , dat eenig hout of yet anders van drij fachtige ftofre aen 't fuidt einde der (ladt in fee geworpen , naeulijks in den tijdt van een geheel tije tot aen 't an- der eindeder.ftadt wierdt voortgedreven . Ontrent defen tijdt, en 't bouwen der lefte toornen, leeden de burgers wederom groote Groote fclu- fehade ter fee : foodatdeBurgermeeftersfoekendeweêr afilagin derer ze«. des Kcifcrs beden , indemaendtvan April des jaers 1542 aen Dirk van Teilingen Rentmeefter van de gemelde beden in't quartier Verklaering van Weftvrieflandt, vcrklaerden , dat 'er federt drie of vier jaeren "eneftoenCmct vergaen °f verl°orcn waren xvi, of xvn fchepen , die alle verfoeit var. t' £nkhuifen toe behoorden en waerdig waeren 80380 Karolus ontiaftiiig. guldens, waer door de rederij van groote fchepen en andre neerin- u'r'ormxi"? gen foo fcer verminderde , dewijl men geen moedt nochmaght hadde om nieuwe fchepen op ftapel te fetten , dat men met het vol- bouwen van'tbegonnen muur-werk nier voort dorft gaen , fon- dereenige quijtfchelding in de bede. Of dit wierdt ingewilligt is mij nier gebleken, maer wel, dat het werk met'er tijdt fijn voorr- inkomd-cn SanS^ nam • Sij vertoonden dat de ftadts inkomfteniethooger Matting der beliep dan 't eene jaer door 't ander 27 00 Kar. guldens, waer tegens itadt. fij jaerlijks belaft waeren met 1300 los-en 6*5 Kar. guldens lijf- lafnma'n, renten j behalven noch andre enkoften van bolwerken, waken,
't onderhouden van hoofden , mitsgaders van de haven , daer fij jaerlijks wel roe behoefden iéco Kar. guldens : als ook de ge- woonlijke en buiten gewoonlijke beden , en andere laften. Tot nader bewijs van de fchade in de fchepen geleden, wierdt'er een Lijft van de lijft overgelevcrt van de volgende fchepen : Claes Jacobs Blaeuhulk »trioore uhe- met fijn medereders een groot Karveel-fchip van ontrent 300 lad Pc"; verlooren,waerdig7cooKar.guldens. Schipper Gerrit Gerbmntfz. informatie. "" ecnkleen Karveel-fchip waerdig 800 guldens , daer de Schipper
alleen van te landt quam : Schipper Claes Jacobfz. een nieu Kar- veel-fchip van 100 laft waerdig 3000gul. Schipper Willem Janfz. een nieuw Karveel van a$o laft waerdig 8oco gul. Schipper Huige Luijtges een fcheepken waerdig foo gl. Schipper ian Broers een fcheepken waerdig 500 gl. Schipper Dirk Janfz. een groot Kar- veel van 200 laft , waerdig 7000 gl. Schipper Stjmon Dirkfz. een groot
|
|||||||
|
van Enkhuiferu
|
|||||||
|
69
|
|||||||
|
groot Karveel van 300 laft waerdig 7000 gl. Schipper Vredrik ianfz.
een Karveel van 225 laft:, waerdig 4000 gl. bij ongeluk voor de ftadt verbrandt : Schipper Reijer Feyntfz. heeft een Karveel ver- looren waerdig 3500 gl. Schipper Luitgen Wouters een Karveel van 2500 gl. Schipper 7<*» Gerritfz. Vefterman een Karveelfchip van 2co laft waerdig 5000 gl. Schipper Komen Dirk Gerbrantfx. een Kar- veeigrootbij de xyo laft waerdig 6oco gl. Schipper Pteter Sijmonfz. Maekfchoon een nieuw Karveel van 300 laft: waerdig 10080 gl. Schipper Vredrik Pieterfz, een nieu Karveel groot 250 laft: waerdig 6500 gl. met volk met al gebleven : Schipper Corndts DirkfzDol een Karveel groot gcolaftwaerdigyooogi. Schipper Pieter Ger- brants Samfin een Karveel van 300 laft waerdig 8000 gl. Behalven defe fwaerigheden quamp men in dit jaer van twee-en-veertig met Gelderlandt, 't welk den Hartog van Kleef tot Hartoghadtaen- Q , genomen , en den Keifcr die nu tot dat landt (alwaer'tmaerdoor GeUerlamit. 't verdrag van de laetfte vredej verftondt gerechtigt te fijn, ver- worpen, weêrinoorlog 3 niet alleen te lande , maerooktewa- ter : foo dat'er verfcheide fchepen op de Suiderfee wierden ge- nomen , en fich die van Enkhuifen , nevens d'andre water-fte- den, benoodigt vonden 3 fekere dagvaert tot Amfterdam te leg- gen , omtefien, of men de genome fchepen den Gelderfchen niet weer foude können afhandig maken. Dan wat hier in ge- daen wierdt, werdt in geen aentekeningen van dien tijdt gemeldt. Maer dees' oorlog liep haeftten einde,en den Klevenaer, die 't lant van Gelder moeft af ltaen, tegen. Men raekte ook te defer tijdt weer met Denemarken in oorlog, foo dat de Sondt in dit en in't volgende jaer geflooten wierdt, met beflag van veele fchecpen, maerin den jaerei54.4. werdt devrede metDenemarken getroffen, iïaa daerna ook met den Koning van Vrankrijk,die't beftandt van tien jaeren hadt gebrooken. Defe vrede , die 't landt met blijdtfehap en fegen vervulde , gafEnkhuifen moedtom verfcheide werken „ . tot verbetering en verfterking van de ftadt ter handt te neemen. ac haven-dijk
Voor eerft wierdt het water, dat in den haven-dijk van't Suider gedemprende tot het Noorder fpuij toe liep , een ftuk weegs gedempt, op nu;uwl ftract welke plactfe, federt de Nieuweftraetgenoemt, men naderhandt 8°mat de vifchmerkt heeft gefielt *. Doch van dit dempen heeft de * ^«tek,™» ftadt federt berouw gehadt, vermits de flank, die door het fluiten ■Biaeubuik, des waters wierdt veroorfaekt. In datfelvejaermaektedeKeifer een Plakkaet ten verfoeke van die van Amfterdam , waer bij ge- piakkact fielt wierdt, Dat degeenen die uit Amfterdam of Waterlandtnaer Jaer die van Ooften of Weften fouden willen vaeren , hunne fchepen nto'lï^i^f« dieper fouden mogen ballaftendanvijfellcneneenvier-endeel, w;erdcn bui- Hollandtfche maete : dac geen fchepen foude mogen t' feil gacn ten gelaten. I iij Yoor
|
|||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
7°
|
|||||||
|
Repertorium voor dat Te door den Paelmeefter, ofte anderen bij de Burger-
4er TUi&atca meefteren daer toe gelaft , waerenbefichtigt en gepeilt : dat de f' r" Schipper daer na niets moghte inlaeden : dat mcndenPael-mee- fter moefte betaelen , en geen ballaft op een ige ondiepte mochte
uitvoeren , fonder nochtans dat die van Enkhuifenen Groote- M4^- broek hieronder begrepen waren. In den jaere 1546 wierdtbij de Wethouders goedt gevonden het bouwen van de ftadts muur aen de landtfijde te bevorderen , welkemuur, gelijk boven ver- haeltis, ontrent het jaer 1531 begonnen was; en dat, footevoo- renisgefeit, gelijkook uit de handtveft-brieven blijkt , volgens d'ordonnantie van den Grave van Hoogftraeten , Stadthoudcr van Hollandt : dewijl defe ftadt als een grensvefting en voorburg DefUdtwert van Weftvrieflandt wierdt aengemerkt. Doch op wat juiflen tijde verderbe- dit werk fijn aenvang nam , is mij niet gebleken : maerdemuur, £ uk" Ac nte\. d|e men maekte ging van de nieuwe Keten-poort om de wal ' van de nieuwe haeven , en van daer tot de Wcfter-poort. Ook en mer ver- verfagh men defe muur met verfcheidefterkerondeelen of too- icheidc too- rerisvan Bentemerhardtfteen uit de grondt opgehaelt. d'cerfte ^nlß^enteX t00rn ftondt ontrent het midden der paktuinen; de tweede, be- werten de waterpoorts of heilige landtsftraet; de derde, bewerten de brugge, die naderhandt des Admiraelsbruggegehetenis; de vierde, achter het Paters hof. Niet verre van daer lag de fteene pijp, of brug, de Paters boom genaernt, die men gebruikte om in en uit des ftadts gracht te vaeren. Hier van daen bragtmen de muur toe aen de Werter of Streeker poort; voorts totSpijtbroek, daer ook een pijp, of fteene brug, wierdt geleidt, na'tverbij- gaend water de boom van de Voert geheeten: van daer ging de muur tot de oude Gouws boom .' daer aen volgde Chriftofrels tooren, een fwaer en vaft gebou . van defen tooren ging de muur tot aen Pontus tooren, voor Sybrandts dijk. Voor defen toorn Aentck,ian kg een dam over de ftadts gracht die 't buiten-water keerde, ter- BlaeH-ktfik- wijl de watermolens het binnewaeter door de ftadt maclden en naer buiten uitwierpen. Defe muur van Chriftoftels tot Pontus tooren , was doorgaens met bogen gebout, daer men over gaen konde, en ontrent de plaetfe, die nu de Doele-fteiger geheeten werdt, ftondt een waterpoort. Veelen hebben (ich federt ver- wondercdacmentedefertijdtt'Enkhuifenfulk een fwaer en tref- felijk werk dorft ter handt nemen, daer de ftadt noch foo kleen van vermogen was, dat onlangs te vooren, in 't jaer i^+T, dege- heele ontfang van al des ftadts inkomften niet hooger beliep dan vijf duifent guldens. Doch hier tegens heeft men te bedenken, of niet de rijkfte poorters en ingefetenen de ftadt, uit liefde tot het gemeene befte , met hunne vrijwillige en milde giften fijn te hulp ge-
|
|||||||
|
van Eiikhuifen.
|
|||||||
|
7i
|
|||||||
|
gekomen: 't geen eenige oude luiden betuigen, en fecr waer-
fchijnlijkis. Ook ging dit verfterken, op dat het te min laftig viele, Jangfaem voort; wantde drie pijpen of fteene bruggen, bovengemeldt) fijneerftin den jaere 1550 gemetfelt*, en däer *<A'«t*k, »<*» verliepen toen noch wel twintig jaeren eer de ftadt rondtsom was 'Bla",ht,lk* bemuurt) teweeten tot den jaere vijftien hondert en tfcventig-j-. E ,h A Men verhaelt noch dat de ftadt te deler tijdt, ofnietbng daer na, met drie lij nbaenen was verficn ; en dat de eerfte ftondt ter plaetfe, Drie Lijnbae- dacr men naderhandc des Admiraels brug heeft geleydt, en ftrek- nenin de te fich Ooftwaerts op langs de ftadts muur tot aen de bocht bij een f'a<^' . , i j i f? i i . . i Enk}:. Aeutit,
taen-molen ; de tweede ftondt ook binnens muurs, ontrent de
oude Gouws boom, en ging van daer verbij de huifen, federt het Spaens leger genaemt: dederdeftondt onder de muur, over de Nieuwe doelen. Ookwierdtde plekke landts gelegen tuffchen de Wefterpoort en Spijtbroek aen Volker Segcrfz, en Pietcr Kool- man verhuirtjomeenbaenoptetimmeré voorfesgulden'sjaersf Ditftrekte omdefeevaert, diefondertouwerkftilftaet, voort te b laewhuik., fetten . Maerom ook te beter ordre te ftellen op het gerechte, fonder welke geen landt, noch ftadt kan beftaen, verkofen de Burgermeefters ^ met toeftemming der twintig Raeden eenen Hans van OI- Hans van Oldenburg tot Schout *, op defe voorwaerde, dat hij de»burgwer<U met de Burgermeeiteren een handt foude wefen , tot bevordering ^'karen1" der rechts-faeken, en handthaving der gerechtigheidt: dat hij $ Ae?,tek\ van jaerlijksuitveertien daer toe genoemde perfoonen Teven tot Sehe- ß/««*»/^, penen foude kiefen: dat hij niemant foude quellen nochte iet doen tegens het goedtvinden van Burgermeefteren, dat hij fich van Schepen-vonniffen op geen andre Rechteren foude mogen be- roepen, alles op verbeurte van tfeftig guldens, tot onderhoudt derftede. In't volgende jaer van 154.7 is'er bij de Staten van 1547. Hollandt ingewilligt, datmentotbevrijdingevan de groote vif- Ooriogfd-e- fcherijeofte haring-vangft, daer defe ftadt foo veel aen gelegé was, Pcn tct.t'^', foude uitruilen acht fchepen van oorloge , endatdiefouden be- haringbufllen.. taelt worden uit den grooten irnpoft, ten dien einde ingeftekj. In den jaere 1549 wierdt bij de Wethouders aen den Keifer ver- 1549. toont, Dat fij ter faeke van de nieuwe haven het verleden jaer volmaekt, feer groote koften hadden gedaen, en des ftadts inkom- ftcn moeten bel allen,en hoe't gefchapen ftondt, fulks noch meer te füllen moeten doen , om de voorfz haven wel te onderhouden en te bewaeren tegens de (formendes waters (alfoo die met de fee ge- t "Dus fpreeken d' Aentekfningen vanj. S, THaeuhulk.. Evenwel meen i\dat de Scha»/ ttj den Gravc
of ftjne amptlmden -wierdt verkoren. Doch 't kan fijn dat de Hurgermeeflers den Kaffer hunnen Cfrave defe \eme hebben dtengoedtvinden>•' of datfe met het begeef-techt vanditamft beleent Traeren, gclijkvieleertot Amfterdim-was gefchiedt. Siet T>. £ Hooftf Hiß, 5& £ SietCM, Stm'y»* Traft ast over de tiariv£V'lfchcrij op het lacifte t ladt,
meen
|
|||||||
|
Hiflorie
|
|||||||
|
72
|
|||||||
|
Htadtvtv»a meen hg) en tot bevrijding der fchepen, die daer in grooten geta-
f-nkb, Ie quaemen winterlaegen, en wel begeeren foudc tot derfelver onderhoudt en hun gerief en verfekering eenige impofr. te geven,
ter ontlafting en behulp der ftede: waer toe de vertoonders en verfoekers des Keifers verlof verfochten . Op dit verfoek ffondt de Keifer toe , dat de Wethouders van ftadts wegen voortaen fou- t den mogen doen heffen en ontfangen op elke lalt't welk de fche- v n^-Uft- penofbuifen , leggende ofte overwinterende in de voorfz nieu- gtldt aen de we haven 5 fouden mogen laden , driegrooten Vlaems , om die itadt vergunt, je belleden tot onderhouding der felve haven, doch onderbe- EnkhdU' V*n ^*n£ ^at le toc erkenteni(Ie van dit verlof aen den Keifer ofte fij- nen Rentmeefter jacrlijks fouden betaelen tien Carolusguldens tot twintig ftuivers het ftuk. Dit verlof wierdt tot ßruffel den Brandewijn drie-entwintigften Maij gegeven. In dit felfde jaer deedtmen verpacht. de brandewijn van ftadts wegen verpachten, voor den tijdt van x Aentek, tun acht jaeren, en beliep die toen niet hoger , dan 42 guldens in't BUeu-Mhi jaer_f., Men maekte ook te dier tijdt het groot School daer de en vergader- fchutters hunne bijeenkomfte hadden : wel cierlijk in 't gewaedt, plaets der want d' oude Schutters gingen met lange tabbaerden nade wijfe Schutteren, fier Raedtsheeren in de gerechtshoven, en droegen op de mouwen f 11, A een filveren handtboog; maer dejonge Schutters een (il ver vogel- * 'UV'J ' roerS . Ook verhuurden de Burgermeefters dit jaer fekre erven Erven tct een buiten de Suider - of Keten - poort aen eenen Klaes Klaefz, voor helling ver- tien jaeren lang, terfomme van dertien gulden 's jaers, om tot een huurt. helling te gebruiken, onderverbandt van niethoogerte fchutten BiMH-bniC" ^an ^e 'angte van een halverafter of deel. Dwers over defe hel-
ling liet de ftadt een herberg bouwen, en te huur gaen . Hier bij ftaet noch aen te tekenen voor wat loon dat 'er toen eenige ampten bedient wierden: 't welk in fich fel ven facken van gering belang fijn, dan die nochtans dienen können om de gelegentheit van de- fen tijdt eenigfins af te nemen. Aen den Secretaris Jan Willemfz wierdt in dit jaer voor fijn jacrlijks wedde toegeleidt twintig gul- den tot wederfeggens toe . Aen een Havenmeefter, in den jare i£5ogeftelt, om oplicht te hebben over de nieuwe hacven, wierdt " ' voor fijn wedde belooft feftien gulden's jaers. Om de jeugt in Mr. Crifpinus ^e kenniffc der Latijnfche taele te vorderen, enaenleijding tot Arendonk geleerdtheit te geven, maekten de Wethouders eenen M'.Crif- Reaor der pinus Arendonk Rector of Beftierder van hunne Schoole, en l»4°.!fr»«4. eenen Mr. Reinier Reinierfz. van Staveren tot fijnen Ondermee- l«Vi. ' ^cr» ^cn eerften op een wedde van xxv.i, en den ander op een Weeshuis ge- wedde van xx gulden jaerlijks. In den jaere vijftien hondert een timmert. en vijftig wierdt het Weeshuis beooften S'. Urfuls Kloofter ge- '"EteM^' timmer" Tedefcr tijdt *hadt men hiener ftede wel tfeftiggroote
fielt dit o} het jaer X4S0 ofte c5, ïche-
|
|||||||
|
van Enkhuifeïi. 73
fchepen , entwcehondertRijn-vaerders, nevensveelcHaring- iy^r.
buiferi. Maer defemagt ter fee wierct wel hacft gekrenkt door den {?« g^tal der oorlog met Vrankrijk , die inden jaerc een en vijftig weer gaende f|r tiidt " C" vvierdt. Want voor het afkondigen desoorlogs verloorcnd' Enk- Eukp.Aentek., huilers drie groote fchepen , waerdig wefendeoverdcfesen twin- oiootefcliade tig duifent Carolusguldens, en federt het afkondigen verlooren bij die van ie noch twee Haringbuifen , waeidig over de achtienhondertgul- Enkhuifcnge- den ; noch hebbenfefedert het jaer iffi en szdoortegenfpoedt l^deHawi.tt. terfee verlooren vier groote fchepen, waerdigover de twintig dui- van E»lj>. fent guldens. Noch leden fe door een vreeffcliik onweder in de maendt vanjanuanusdesjaers f552 meerdandrieduifentguldens 1551, fchade aen hunne dijken : daeren boven voeren hunne Haring- buifen <n die twee jaerenoveide twaelef duiient gu'tiens ten ach- teren, Geduurende dit oorlog 1 of watvroeger, wierdeneenige Hollandtfche fchepen van achtien Franfche fchepen ontmoet, in welke ontmoeting feker Admirael-fchip defeylen ftreekfonder geweldt te derven verwachten : Maer eenEnkhuifer, Herman Dappetluis Entfz, (telde fich daer mannelijk regen, queet fich dapper en be- !^nrHemum haeldegrooteeere *• Geduurendedefen oorlog wierdt den Wet- «£«^'.^«„^, houderen bij den Stadthouderen die van den Rade in Hollandc aengefchreven : Hoe fy in'tfcker gewaerfchout waeren dat'er veele verfpieders onder ve ichc.de habijten en gedaenten binnen defelanden gingen, waer door deflve in gevaeren verdriet fou- den mogen gebraght werden, ten waere daer in verfien wierde. Hier over deden die van den gerechte den a$ van Januariusinden jaere 1551 af kundigen : Dat geen fverteren ofte ingefeteneneeniget/rum- Keuren tot des den gastgeroijs jouden mogen herbergen, ten ßj dut dienraerdtofyvaerdmne ftadts verfeke- alle dagen goedts tijdts voor den avont ten hmfe van de Schout ofte fijne vol- »""ve^krad et mag tigm een briefken brachte, inhoudende de namen en toenaemen, dehan- Uitdtsfludts delinge, mitjgaders de geboorte-en -woon -pluatfe van deperfion ofperfoonen, die °'«!e Kf'ir-é» fij ter herberge fottden genomen hebben, op feene van drie ponden. Ook t"m'aeel-<">ek- Wierdtmetopencliikeafiefingebelaft Dat alle ingefe tenen als deflede- klck door vreeje of vermoeden van vijanden gekiept wierde, terslondt fich met hun geweer finden moeten taeten vinden elk bi; fijn Hoornen in de wijk of ter plaetfi daer hijgeordonneert was, en daer niet van daen tegaen, eer hun bij cenigen van den gerechte verlof gegeven wierde, mjgelijks op de verbeurte van drieponden, Daer na f is o )k verboden, Datmemant wte hij fy eenige timmeringe buiten defladt finde mogen timmeren op vijftig roeden na aen de jpr;re" **'' fiadt ofte haere vejien en muur en , op de verbeurte van [eventien ponden, en daerenboven fiuden de overtreders htm begonnen werk tot hunne eigekoflen ■teeder afbreken. Behalven de forge en 't ongemak wegens den oor- log met de Frangohen, was de itadt te deler tijdt in groote twift met het dorp van Weliwoudc en andre dorpen van Drechterlandt; K ter
|
|||||
|
.
|
|||||
|
H'iuorie
|
|||||||
|
7+
|
|||||||
|
ter fiieke van het leggen van feker fluisken of verlaet voor de
Twift mtt.ee- fuider-haven-dijk , nevens 'c arme gafthuis, om het water bij "'iian'jrf.la» fomercijde te mogen ververfchen, en de flank, daer de ftadt mede Z«kj>. gequeltwierde, wegtenemen. De dorpen lietenfichbedunken dacmen daer door te veel waters fou laeten in loopen, en verfoch-
ten dat men't foude floppenden of fchoon de Stadthouder van Hol- landt, Heer Maximiliaen van Borgonje, Heer van Beveren,toe- ftondt dat het foude blijven leggen, de dorpen fochten echter bij Bij ycrdrag wegen van rechten tot hun voornemen te geraken, tot dat'erein- ^liaadn.'va» debjk tyi onderling verdrag wierdt goedtgevonden, dat hetfluis- finkf>. 'cen foude blijven leggen, doch onder voorwaerde dat de ftadt van Enkhuifen foodaenige vrijdommen foude mogen gebruiken
met haere (luifen op en toe te doen en water in te laeten, als de ftadt van Hoorn met haerc mededorpen en ingelanden heeft. Dit verdrag was getekent den tweden van November des j aers ïtf z. In dit felvejaer wierdt 'er bij de Wethouders goedtgevonden, dac men in'tverkiefen der nieuwe Vrocdcfchappen niet meer opentlijk t Aentek.- n*>t foude ftemmen, maer de ftemmen, fonder die bekent te maeken, Bia-H-huik- opnemenf, Vandecimmeradien werdtopdit jaerverhaelt,dat 'er Huilen buiten ,f. irr« n_ l • j -vt j j
•Ie Noorder- bij verlor van Burgermceftercn buiten de Noorder poort, onder
riaorrgcfct. den dijk, twee huifen fijn gefet: onder beding, dat men die in
£.nkf>- ~Aenu\. tijdt van noodc fou gehouden fijn, op hun aenfeggen, af te breken.
'Sjaerste vooren hadt manden weg vooreenen Pieter Land tmans
beftraet.WC°'° nu'stot ae11 de nieu we haeven beftraet, waer van de roede in't vier-
iritBiaetihuiks kantfoo van fteen, fandt en arbeidtsloon drie gulden kofte, daer
Aentek- de burgers een', en de ftadt tweegulden van betaelde, overmits
daertevooren nooit ftraet wasgeweeft. Inden jare 1^3 (ande-
I5'53* ren feggen dat dit twee jaeren vroeger gefchiedej wierdt de nieu-
we-ftraeteerft met ftraet-fteenen beleit, en betaeldende burgers
totdeonkoften, eengulden. Ook wierden toen beide de Suider
haven-dijken van de kerk-brugge totdeSuiderfpuij, cnhetmo-
lenpadt beftraet, als ook noch een ftraet bij de Wcfterpoort. Men
kocht ook een huis van eenen Freek Seger Dirkfz. met beding
van'tfelvevoor St. Jacob te ruimen -t en liet dat toen af breken om
de weg te verwijden, die daerna de Peperftraet wierdt geheten,
naereen winkel daer men toen peper verkocht. Achter defe ftraet
liep het water noch te defer tijdt door de Waeg-ftraet, totaende
Vifchmarkt. Men verwijde nu. ook het ftractje van Cornelis
Nans, nu de boekbinders fteiger genacmt. Te dier tijde heeft
men hier eenen Gijsbcrt van Ewijk voor ftadts Medecijn aengeno-
t Aentek. van roen opeen weddevan dertig gulden'sjaers f. Ondertuflchen hielde
fiaenhMik. de Franfe oorlog nochaen , te groote befwaernifle der ingefete-
nenjinfonderhctcderklcencfteden, die van de groote in den om-
flagh
|
|||||||
|
van Enkhuifen..
|
|||||||
|
/)
|
|||||||
|
flagh van aooooo Karolas guldens den Keifer in den jaerc 15^1
ingewilligt, te hoog gefchac fijndc, nu ook verftondendatmen dit weer in den fin hadde ontrent een nieuwe bede van 300000 g'. waer over fij noodig vonden dit den Keifer aen te dienen, en fich over de Edelen en 6 groote fteden te beklaegen, met verfoek dac'er voortaen geen communicatie en omflag bij de Staten van Hollands foude gehouden noch gedaen werden > fonder daer in en onder te roepen de Gedeputeerden van 4 kleine fteden. welk Verfoek- fchrift wij goedtvinden hier in te voegen , te meer om dat het ook opdennaeme van Enkhuifen wierdt in gegeven: AEN DEN KEISER.
GEveninaller oedtmoedt te kennen uweMajefteits goedtwiüige en onder- Rc<iucft bij 3e
danige Dienaerm die Burgermeeßeren en Regeerders der kleine fteden vannHolIandt •vanRotterdam, Schoonhoven, Gorhum, Schiedam, Heufden, Vlaerdin- aen den Keiler gen, Den Hage, Alkmaer, Hoorn, Enkhuifen, Edam, Momiikedam, overgelsvett. Medenblik, ende Texel gelegen in uwe K. Ma's.GraeffchappevanHollandt-, hoe dat uwe Majefleit omteeviteren alletwift , quefltenende procejjen, die eertijdtsgerefenfjngerveefl uitfaeke van den ommeflag uwer Majeßeits beden > heeft de felve uwe Ma', belieft in denjaere XVCXVIII te ordonnerenfekere Commijfarifin henl. daer toegevende volkomen authoriteit, die henl.geinfor- meert hebben op de faculteit ende rijkdommen van den goeden uwes Majeßeits fleden van Hollandt. waerna fekere ordonnantie, fettingen ende fchiltalen geordonneert is op den ommeflag in de 6oocoguldens, die men over Hollandt van nu voort'aen foude gaederen tenfurniffimente uwer Majefleit s beden. (lel- lende elkefteden ende dorpen tot een fekere fomme van penningen die uwe Ma', dachte henluiden mogelijk te fijn of te brengen, als 't J/reder blijkt bij de voorfz, ordonnantie ende fettinge daer van fijnde. Ende hoewel die Edelen, ende Gedeputeerden van de VI groote fleden m Hollandt, die cp't confentuwer MaK. bede alleen geroepen worden, henluiden welbehoorden te reguleren ende te latengenoegen met de voorfz. Ordonnantie ende verpondinge, ofte ten minften in prejuditie van dien niet en hehooren te befwaeren die kleine Steden ende 't platte landt, als ongeroepen, die haerfelfs ontallen ende onverdraegelijke laßen niet mogelijk en is te kennen te geven: 'tfchijnt nochtans datftj luiden contrarie van dien uferende, fckeren abufivelijken ommeflag van 20OO0O Karolusgul- dens uwe Ma1.gedragen, endegeconfenteert tot Brujfel, op ten IX ** dag Aprilis X Vc 51 voor Vaeffchcn, voor henluiden felve, ende uit ten naeme van de kleine Sieden en 'tplattelandt, geconfenteert hebben die voorfz, 200000 guldenen die men gaederen foude op de Schilt alen, daer die vier groote fteden van Hol- landt, als Dordrecht, Haerlem, Leyden ende der Goudeinne genieten foude alfulke gratie als fij luiden genieten in de lopende ordmaris bede.in aller manieren als over Hollandt ommegeflagen fouden worden in 150000gl. blijkende bij de aBe van confont hier aengehecht > welke ijoooogl. boven haer ordinaris portie K ij in
|
|||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
76
|
|||||||
|
in de ordinarisbede op ten Schilt alen van dt kleine ft'eden ende platte landt om.
megeflagen,ende bij den [elfden betaelt fijn, als 't blijken fal bij de quitantien daer vanfijnde, inditn't noodt fij, ende door dien groot elijken verongelijkt hebben den kleinenfteden ende 't platt e landt in den ommeflag van den confente voorfi, alfio dievoorfz. kleinefteden uit krachte van den felven ommeflag, boven haere gewoonlijke geflatueerdeportie ende gr at ie,elk in den ftjnen,een feer groote fomme vanpenningen mier opgebragt ends bet aelt hebbendcdaer inne de voor ft groote fteden hoer gratie genoten hebben,ende den laß daer af gedrongen op ten laft van de kleinefteden,ende verft aen deSupplianten ook dat de Edelen en de groote fteden voorfi, op de petitie van 3 OOOOO^/. bij uwe Ma'.geproponeert in' t confent van dien wederomme, als nu een groote fomme van veel duifenden deduceren wil- len , ende den laften daer af dringen op ten hals van den kleine fteden , alle welke mredelijkheden immers niet en behoren tegefchieden, defen geconfidereert, ende stlfoo die laaien van den gemecnen kleine fteden feer groot ftjn , bidden endever- fieken daeromme de Supplianten feer ootmoedeltjken , dat uwe Ma', gelieven •scd telaften ende ordonneren denOntfanger Generael van uwe Maa. beden in Hollandt, omme teßaeuende tegaederen op de groote Steden in Hollandt die fomme van penningen, die fij Supplianten boven haere gewoonlijken geftatueerde portie ende gratie meer opgebragt ende bet aelt hebben, ende dat den [elfden klei- nen lieden de voorfi penningengereftttueert worden. Interdtcerende ende ver- biedende den Edelen ende Gedeputeerden van deVl groote Steden des landt s van Hollandt, van alfulk ongelijk niet meer te doen > ende dat van nu voort aen geen communicatie ende ommeflag bij den felfden Staten gehouden, noch ge- daen en füllen worden fonder in den felfden communicatie, confent ende omme- flagen daer inne ende onder te roepen die Gedeputeerden van ^kleinefteden, teneinde die ommeflag van fekere confenten die uwe Ma', ofte uwe Ma". Suc- ceffeurs , Graven van Hollandt, op fekere petitien geaccordeert füllen worden, voort aen op den Schiltalen gederigeert ende rechtelijk gedaen wordenportie ende fchiltaels-gelijk, ofte bij andere rechtelijke manieren gedaen ende gevonden fül- len worden, als recht ende redene eifchenfal; dit doende fal uwe Roomfch. K. Ma'. Anoflel'e of "«tldoen. Aen de kant ftondt in de Franfche taele gefchreven : Kar.ttekeiiin - Haere Majeftett hebbende het rapport van dit Requeftgehoort, fal op de klach- 8*" ten daer in begrepen fiodanig regard nemen 5 als fij tot verlichtinge van de Supplianten in biüijkhcit falfien te behooren . Gedaen tot Bruffelden XXI dag
van April l^ftnae Paejfcben, onderftontgeteikent MARIE. Bevonden accorderende met fijnen principale bij mij der ftede Hoorn Secretaris P. de Jonge. Wat verder op dit verfoek (ij gedaen, en ontrent het opbrengen
der laeftge-eifchte 300000 gl. bcraemt, is mij niet gebleken, maer wel dat fich Enkhuifen niet machtig vondt, om haer aendeel in de bewilligde fchatting uit haer gewoonlijke inkomften op te bren- gen : 't welk den Keiler bij de Wethouders in 't brede wierdt voor- gedragen , en met eenen acngewefen: Hoe de Stadts gelegent- |
|||||||
|
van Enkhuifen. 77
|
|||||
|
heit mede bragt, dat fe geduuriglijk moeften onderhouden , en De noodt en
maeken verfcheide bolwerken, houte hoofden, fteigers, en paelen 1j>(lcn der aendefee-fijdederftede, diedikmaels, entenaiderminftenbin- Kcifc^bekent nen driejaeren eens, bij den ijfgangkweghgenomen wierden : gemaekt. dac fe niet alleen tot haereige gerief, maer ook tot behoudeniffa H<mdt*. v*a en gerief der andre onderfaeten van Hollandtfeer veele noodtfae- E"^'' kelijke onkoften van waken en andre oorlogsbehoefte jaerlijks moeften dragen: Daerenboven wat fij gedaen hadden in'tver- fterken en bemuuren der ftedej en de fchadedied1ingefetenen geduurende dit oorlog hadden geleden, gelijk boven verhaelt is; Si titve metverderverfoekdatfeeenige van hunne excijfen fouden mo- * 114. gen verhogen, op fekeren voet bij hun voorgeftelt. Dit verfoek wierdt den 29 April ten deele bewilligt, opdefewijfe: datfefou- Verhooging den mogen heften van tappers op een vat bier gebrouwen binnens van.. ,dc "a<i's landes van aoftuivers en daer beneden 6 ft, S. M, van 21 ft. en dacr boven tot 29 toe 9 ft. F. uk!'-
van 30 ft. en daer boven tot 39 toe 10 ft.
van fo ft. en daer boven 12 ft. 8 p.
en van de burgers op de voorfz. bieren
van 20 ft. en daer onder + ft.
van 2i ft, tot 2 9 toe 6 ft.
van 50 ft. tot 39toe 7 ft. 8 p.
van 40 ft. en daer boven 10 ft.
ende van de vremde bieren foo wel van burgers als van de tappers
van een vat joopen bier 30 ft.
en vaneen vat Engels, Bremer, Hamburger, Roftokker en...
bier 15 ft.
en van alle wijnen, die binnen de ftadt en vrijdom van dien ge-
ileten worden, den vijfden penningk in ftede van den feften, die men daer nu van gaf: en dat voor een tijdt van negen jaeren , mits dat daer inne fouden bewilligen het meeftendeel van de gee- nen die daer inne behoorden te bewilligen; en dat de verfoekers in erkenteniffe van dit verlof denKeifer jaerlijks betaelden 12 pon- den van 40 grooten vlaems het pondt. Tc defer tijdt geraekte de Twift met ftadt in twift met d'Amfterdammers over eenige fchactinge, die Amfterdam. fe op de beeften van buiten inkomende, geftelt hadden; daer BfA'ïUn''v*m- fich Enkhuifen, voor foo veel'er hunne ingefetenen bij verkort "'" wierden, bij wegen van rechte tegen-s ftelde; dan mij is niet te voo- ren gekomen hoe't geding afliep. Den lactftê dagdefesjaersmaek- Kerne reeefiS ten de Wethouders een Keuretegenseen groot mifbruik dat on- hetbefchén- derdeinwoondereninfwangging, te weten; dat'er feer groote ken*r genen en onnutte onkoften gedaen wierden bij de vrienden en gebiruren amptenvTr'8'' der genen die op Nieuwejaers dag ofte op andre tijden tot eenig koren mJtis. K ii; ampt
|
|||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
7*
|
|||||||
|
ampt wierden gekooren. Hier tegens wierdt gckeurt dat niemarrt
hem foude vervorderen den geenen die tot eenig ampt verkoorcn waeren?te fchenken,op pecne dat de geene, die fich foude vervor- deren fulks te doen , fou verbeuren een pondt, en den geenen die i Uuheioudt gefchonken wierde, drie ponden |. In't volgende jaer i554wiert ^Tïe*kde""~ mer eenige ordre gefielt op het vaeren der binnen-fchepen, en ßZti Enhji.' toegeftaen dat fij 1. al de geenen die in geen bedoote fteden,maer in I5f4. dorpen enope vlekken woonden, mogten afleggen, en dat feook Orarc op de de geenen die hen 1. afleiden,wederom mogten afleggen.Ook heeft ti^»ttilepen men de Voogden van 't Provenhuis op het Molen-padt, die dat •BietHhu/jJ"" meI: een nieuw Siekenhuis dachten te vergrooten, fulks verboden. Daernadeedtmen dat felve huis, indenjaerei557, tot ftadts or- ber voor een gedeelte afbreken. Ontrent defen tijdt wierden de De Staats ftadts grachten volmaekt, en dat werk den acht en twintigften grachten vol van December bij de Wethouders opgenomen, enbevondt men mat:kt- degrachtvoorSijbrandrsdijk tuffchen de muuren, en Sieuwerc * Aemeh. tan B'aeunulks landt wijdt te wefen, fevea roeden en feven voeten *.
'MiaeHhnli, Maer ten einde dat men op de gemeene werken der ftadt voortaen te beter mögt acht nemen, wierdt den derden van Januarius des 155$. jaers 155-fbijde Twintig Raeden goedt gevonden, een Fabrijk Fabrijken of Bouwmeelteruit de Vroedtfchap te kielen, opeen wedde van S* vijf-en twintig gulden *s jaers , als ook noch een excijsmeefter tot fielt! SC" den ontfang der excijfen op gelijke wedde . Ontrent de felve tijde Aentek. ^n heeft men eenen Heer Gerrit Prins aengenomen om in 't Gafthuis 'Biatuimik, Sermoenen en Miflen te doen, voor veertien Carolus gulden i 'sjaersf. Op den twaclfden van Januarius, is bij de Wethou- •BiaelTu/% ya" ^crs oe^0,:en 3 dat men twee Doelens foude macken, een voor de Twee Doelens oude, en d ander voor de jonge Schutters; die de felve, gemaekt gehont. fijndcj voortaenfoudenonderhouden. Voorts wierden fe van Biaeni'li'k.""" ^e Burgermeeitcren verhuirt. In dit felve jaer waeren hier t' Enk-
Honden en huifen i4oBuhTenof haringfehepen. Omdefete geleiden en te veertig Buif. befchermen heeft men hier twee oorlogfchepen toegemaekt, het ^^"^'^eenegenaemtS'. Gommer, onder Kapitein Willem Doetfz, ge- ring nevens mant met 8 5 hoofden; 't ander S'.Pancras, onder Kapitein Vol. twee Convoy- kert Freekfz, gemant met 6$ koppen. Tot de opficht en uitvoe- ic uiTbimh- r'nS defer toerufting, en den ontfang der laft-gelden, waeren van b<ik? jïentek- ftadts wegen gemagtigt» Cornelis Dirkfz Dol, Sicuwert Janfz en Jan Willemfz Suurmondt. Ook was'er bij Vrou Marie, de Koninginne van Hongarie , te defer tijdt Gouvernante der Ne- derlanden, totvoortfetting en befcherming defer hooftneering, van desKeifers, haerbroeders, wegen ingewilligt een fomme vanicooogulden, welverftaendeoverHollandt, uitwelkepen- aingen voor dofe toerufting ontfangen wierden 2500 guldens. De
|
|||||||
|
van Enkhuifen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
79
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De maendtgelden van'tfcheepsvolk waeren n« ter tijdt volgens
het uitwijfen van defelijfte: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ft.
|
il.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gl
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
10
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In defen tijdt, of, gelijk anderen feggen , eenige jaeren vroeger,
woonde in defe ftadt een groot boosdoender,Luit Pelfer genaemt3 die , na dat hij door den Schout .. Lang-wambas gevangen was, . *-"" Pe,ft'r negenentnegentig moorden bekende : in dien't anders gelooflijk Moorden.0" is, dat een menfehefoo veel grou welen dorft uitwerken. Ja men verhaelt, dat hij in fijne banden , in plaetfe van berou te toonen , vvenfehte (foo verre foude de boosheit fijn hertc hebben hemag- tigt) bij de negenentnegentigftc noch eenen doodtflag te mogen sijn verhen. doen , om't getal van hondert vol temaken. Ook en befweek hek en ftraäc. fijne verftokre hardtnekkigheit door geen vrefe van ftrafte , die Eaty. Anuk, hij , hoc fwaer datfe was , ftoutmoedelijk tegemoet fag. Hij wierdt , volgenshet vonnilTedcsGerechts , op een horde gcfet, langs de ftadt gefleept, en met gloeiende nijptangen doodt gene- Gefchiede- pen. Indatfclvejaervan vijfenvijftig , inOftober, deedt de niflïn onder Keifer de overdragt der heerfchappije defer landen , en fijner andre iK°'jin?,P/li"., rijken , op Koning Philips fijnen Soon , die in den volgenden ^e ia Grave jaere 1556 de ftadt Enkhuifen en de andre Weft-vriefchefteden, van dien nae- Hoorn, Alkmaer, Edam, en Monnikendam, met dit volgende "«•••;, • , ■• voorrecht befchonk : Vat niemant van xcatflaete, quahteit ofte conditie nem aen Ènk- hijivaere , /oude mogen appelleren fan eenige vonnijfen . bij den gerechte der huilen en an. voor■fz.fiedengcwefen,niet monterende defimme van LX ponden.van l^ogroo- ^re ^"' k tenVlaems hetpondt: maer dat de fclve vonnijfen> bet jij interlocutore, ofte jen geKCTen" dijfinitive "f heure executie ^ hebben finden onder behoorlijke en fuffifante Haxtvefl. ran cautie * ; ende Julks by den Gerechten der voorfzfieden elks in heur regard ^"^?" iM' 2' ge-executeert [ouden toerden , niet tegenfiaendeOppofitie $ ofte appellatie 1 yoom(e; van ende ßmier prejuditie+-van dien. Dit Privilegie, getekeiH op den Holl.p.iOi t BuUijfcheyifjfeki»geofeiniic\ijkfMitfpiickfgc'cutfin, % UitfMi'nge. * Cjen°tgfïmtborgtothic
£ Tegenjfandt, j. Hoger leroep. +- Hinder. vu vaa
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hiftoric
|
|||||||
|
So
|
|||||||
|
vn van lulius, en geregiftreert in't vijfde Memoriael-boek van
Ian van Dam, te dier tijde Griffier des Hofs van Hollandt , in 't !74-fte bladt , wierdt de fteden gegeven , overmits eenige rijke pleiters hunne arme medeburgers , die hen te hove niet wil- den of mogten volgen , door (oodaenig appelleren dikwils dron- gen in onredelijk verdrag te treden , of ook hun recht t' eenemael * telaerenfteeken . Inde Mey-maendtdefesjaers wierdt Mr- Ger- aoetng we« brandt Cloeten of Cloetmg tot Penfionansdeferftede , en Bijfit-
Peniionaris. ter in Schepenen bank , aengcnomen, voor den tijdt van drie Aentck, «»jaéren, op een Wedde van lxxv gulden 's jaers. Noch heeft Biaetthnik. men ecn Stadts Chirurgijn ofte Wondtheeler in dienft genomen Vit B/ e - voor "en gulden 's jaers. Ook is'er bij de Burgermeefterenen buiks Aentekt Vroedtfchappé beflooten dat men binnen een jaer of twee een nieu fladthuis foude bouwen , maer dat bciluit nam geen voortgangk. Niet lang van te vooren , indemaendt vanFebruarius , was'er _„ een beftandt voor vijf jaeren met Vranknjkgefloten , maer het '*/' wierdt terftondt in den jaere 155:7 . door het aenhitfen van Paus
Tocruftin" Paulus den vierden , bij de Francoifen gebroken. Dies is'er tot bevrijding goedtgevonden fes oorlogfchepentotbefchermingvan de haring- der haring- buiffen uit te ruften . Onder dele hadt de ftadtEnkhuifendc "jtntêk, tan twee Sliepen Sc Gommer en S'. Pancras , en tot Kapiteinen BUcttMk. Volkere Ianfz, en ScgerYsbrantfz , her eerfte bemant met 8$5cn het twede met óf koppen . Totdefetoeruftinghadtde Koning weer 10000 gulden tocgeftaen, waervannu 5500 guldensalhier betaeltwierden. En waeren nu totdecquipagie, enontfangder laft-gelden , gecommitteert Volken Frednkfz , YsbrantLam- bertlz en Ian WillemfzSuurmont > die hunne rekening in den der'sroot"118 Hageaenden Leenkamer deeden. Ontrent de felve tijdt quam viii'cherij. devergaderinge vandegrooteviffcherij , ofteharingvangft , bij Atntc\. -van eerl) om noodige ordre tot voordeel hunner necringe te beraemen. Ueuhiiik. Qp welke bijeenkonifte de volgende fteden en dorpen, ofte hunne Gemagtigden te dier tijde verfcheenen : van wegen Delft, Lwout Iacobszoon Burgermeefter, Dirk loriiz de Byeen Dirk Piereriz; wegens Rotterdam Klaes Piererfz. Brouwer, Ian Anaenfz Bofch, Hendrik Dirkfz vin Nek en Ian Pieterfz K.ietnr;wegensSchiedam Elant Adriaenfz, SebaftiaenToniszoon,en M'.Ianlooften Penlio- naris; wegensden Briel Cornelis Philipfz en Simon lanszoon; we- gens EnkhuifenJan VeftermanBurgermeefter; wegens Wormcr , WillemJanfzoon; wegens Jifp , Jan Taemfzoon ; en wegens Groote-broek Pieter Ysbrandtfzoon, en Dirk Wouterfzoon. Uit defelijfte kan men merken, wie toen in ditltukgekent wierden. Doch wat de faeken belangt, die in de gemelde vergaderinge fijn verhandelt; is mij niet fekers gebleken, men hadt nu in dit, en in't voor-
|
|||||||
|
van Enkhiiifern Si
|
|||||
|
voorgaende jaer, niet alleen den oorlog met Vrankrijk, op den
hals, maer bovendien met den dieren tijdten honger, dat fcharpe Die«" tijA fwacrdt, teftrijden. DeverledefomerbragtHollandt,cnd'om- ^7;^" leggende landen, vermits de groote droogte , foo weinig vruch- ïw»^'« ten voot, dat'er een groote dierte in'tkooren ontitondt, niet "' Ho!!- ^f"1- tegenltaende, 't welk te verwonderen is, hetOoften te diertijdt 2:ntek '?°'H meer koorensuitleverde, dan in vijftig jaeren te vooren. Maer uucuhuik.. als in dit jaer van feven en vijftig de koorenfehepen watlangfaem voortquarnen, en het oorlog voortgingk, wierdt de dierte noch grooter, foo dat een laft rogge quam te ftaen op 116 goudt guldens, iwaer geldt. Tot Enkhuifen deden de Wethouders broodt bak- ken van rogge , met garft vermengt, en dat in't groote fchool uitdeden, het broodt tot vijftien ftuivers. Ecnige Heeren, die hier van Hoorn quamen, om twee of drie laft terwe te verfoeken, moeften onverrichter faeke vertrekken, dewijl't'er foo fchaers omquam. Ja men luide hier de klokken van blijdtfchaptoen'er op Pinxter-avont een fchip met graen op de rede quam. Defe Die in ovrr- dierte veranderde in het midden van de foomer, doordeaenkom- *l°e<lt veran- fte van een Oofterlche vloote, endaernadoordevruchtbaerheit yei.^. ijc> van het volgende jaer, in een groote overvloedt: foo dat alle eetwaeren tot leer lagen prijs vervielen , wel totverquikking van de armen; maer tot groote fchade der geenen die fich met het op- kopen van koorn, kaes, en boter geneerden. In dit felvc jaer Dcflootaeude wierdt de floot ter fijde van de oude Doelen , vandeWcfter-itraet oude Do^a tot de Nieuwe haven , gedempt, en voorts tot een ftraetge- 8eJ^X Taa maekt, die federt de oude Doelen genoemt wierdt; want de Doe- "BUettimii, len plag beooften van defe ftraet te fijn, en rondtfom in't water te leggen. Ookis'er toen ter tijdt bij de Wethouders, op de roye van de felve floot een huis opgekocht, om van de Wefterftraette mogen door gacn. Ook heeft men toen de vaert van de Weiter- Bevambijde brug tot Jellemoers, en voort tot de Canunnings brugge, die wefterbrug eerlt feer eng was, tot negentien hontvoeten toe verwijdt: ten vc™^,h ya welken einde de huifen, die aen 't water Ilonden, te vooren waren BiaeuMt. opgekeurt. maer de ftraet wierdt gemaekt op de Ooft lijde* daer de dwers-huifen geftaen hadden . Noch wierdt hierde nieuwe Wa- Nieuwe waeg, ge aen de vifchmarkt geltelt. In dit felfde jaer hebben de Burger- mcefteren eenen Koman Ysbrant Tomaffz, voor Toefiender Teefiendcr der van de haven aengenomen, met laft dat hij dagelijks de aengeko. Haven. me of aenkomende fchepen fou vifiteren, en 't brug-geldt ont- fangen, op een wedde van 64 Carolus gulden's jaers*. Te dier g.„".e'„ LimL tijdtisookFeintcJacobfztotftadtsKonftapcIofte Aitillerij-mec- neei-heek, fter gemaekt, op een wedde van tien guMen's jaers. En bcvondt Ec" ft^s men de ftadt in 'c volgende jaer verfien te fijn met vier ijfereftuk- „£ekt- se" L ken
|
|||||
|
22
|
|||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
Lijftevan't ken gefchuts op raden, vier metaele ftukken, tien hooft-ftuk-
gcichut. ]<cnj fevenquartier-flangen, twee kieeneyfere ftukken, drie-en- twintig groote en twee klecne baffen, veertig rondthoofden,
t Asntek. **» dric-en-twintigTerpentijnen, en hondert dertien hcele haekenf . hiacuk-Mk.. Jndenjaere 155-8 vondt menfichgenoodtfaekt weer nieuwe toe- rufhng ter fee te maken, wegens het overgaen van Calis in Vrankrijk, dat den Engelfchen van de Francoifen in'tbegin des jaers was ontweldigt, en van waer men, door de nabijheit, de krijg Kiende toe- er> rovcrijc te water fag naderen . Van Enkhuifcn wierdt hetfchip ruiting ter fee. S'. Pancras met 50,en noch een gehuirt fchip, Sc. Marten genaemt> urenickvan m" ^° mannen infeegebragt, onderde Kapiteinen GeJant Da- sieeu-imi'k. milzvan Schiedam, enSweerPieterfz.. Tot welker uitrufting en het ontiangen der laft-gciden ditjaer voor Enkhuifen en Groo- tebroek gecommitteert waeren : Sieuwert Janfz, Heertgen Wil- t ^tentek.Tia» lemfz, en Jan Wiliemfz Suurmont f. Den xxvi van September £!äcuku.% defes jaers is'er bij deGcdeputecrdens over het (tuk van den haring, ofte de groote viffcherij,over een gedragen in het ftcllen der ordre, die te vindenis, in het eerfteMemoriael-boekvan M'.Bartholc Ernft, toen ter tijdt Griffier van den hove van Hoflandtj in het Rcperr. der 131'=- bladt. Dit verdrag en ontwerp wierdt bij 't Hof goedt ge- 'Piakkzrcx ]cent en belaft te werk te ftcllen. Daer op volgde den 19 van No- pïakkaet te vembcr een Plakkaet, verbiedende het uitvoeren van hanng,bok- genshcruit- king- haringen andre gedroogde of gefönte vifch, tot de Paeffchen h°"°2Van ^es vo'gcnden jaers. Dit ftrekte wel tot befondre fchade van veele kepen, ibij, Enkhuifers, en andren, die fich met den haring geneerden, maer 'cgemeene beft vereifchtc dat men door dit verbodt een grooter en gemeener verlies voorquam, en des vijandts winft verhinder- de. In defen ftandt van faeken wierdt de leere der Reformatie, bij Luther en andre Leeraeren, tcgens fommige milbruiken der Roomfche, of Pauflelijke kerke, gepredikt, ook in de Neder- landen verkondigt, en niettegenftaende verfcheide Plakkaten, daertegens uitgegeven en te werk geftelt, bij veele landtfaeten ße Leere <ier vuuriglijkaengevaerdt. Tot Enkhuifen verhaelt men van een' tot Enkh luien Paftoor, Heer Jan genaemt, die wegens het beftraften van eeni- gepredikt. ge Pauffclijke doolingen, door de Geeftelijkheit aen den Biffchop ühenVrnifer van Uitrecht wierdt beklaegt, en dat dele, volgens fijn geeftelijli ^'" " ''echtsgebiedtoverditgeweft, den Paftoor voor fijne vierfctucr te recht daegde: dochd.xt de Wt±ou Jers fich daer tcgens ftelden, met naeme de Burgermeefter Jan Groot Albertfz, diefeifnaer Uitrecht toog, en den Bilïbhop afvraegde: of Jam tlcmmi ook tot Uitrecht was geboort ? Over welke vrijmoedigheit de Biffchop fich feer verwond erde, en naereenig verder gelprek , lijnen ophefte. gens den Paftoor liet vallen; fonderdat men verder wecc, of de fclve
|
|||||||
|
van Enkhuifen,
|
|||||||||||
|
8j
|
|||||||||||
|
felvefich federt naer de tijdt voegde, en in fijn dicr.ft bleef, of
niet. Op een andren tijdt waeren 'er eenige Mcnnonillcn of Doopsgefmden op de oude Doelen vergaedert. Die wierdt den Wethouderen aengebragt, als ook den Burgermeefter Sieu- vvertMeinertfzBokgeeft, die, toen Gekte bedde'eggende, fij- Bnrgermce- nedienftniuegtriep, entothaerfeide: Gactterflondtbemanmvcaer- ft« Sicnwcr« fchout dis luiden : /egt, dat fe doorgaen , of fij fidlen gevangen worden , ,^."ft"{,zllt ^e Midlerwijl is5er op andre plaetfen veel blocdts om 't geloove ver- Doopsgdindc. goten, meeft door het aenhitfen der Geeftelijken, en Ketter- meefters. Want fommigc Overheden, hoewel anders Roomfch- £*£»• Atmek, |
|||||||||||
|
.■■■
|
efindt, hadden een weerfin in dat bloedtvcrgietenen'tketter-
|
||||||||||
|
tiooden, gelijk men 't noemde. Ook betoonden de Wethouders ^ ^Erk"
van Enkhuifen, in 't gcheele beleidt hunner regering, dat fe on- huilen ïc.cl in trenthetftukder Religie defiachtfte kant fochten te houden, en hunne nurjxrs hunne burgers leer verfchoonende, en d'kwils faeken, die op gcJiiurcnacJc veeleplaetlen met een harde doodt, wierden geftraft, door ban- veilchSoneu. ' niffementen, kleenegeldtboetcn, of andre lichte ftraffen, de- den boeten, gelijk uithet vervolg van dit verhael fal blijken. Soo dat die van Enkhuifen den Wethouderen van Hoorn, die wegens hunnefachtighcitgeduurendc de vervolging, ter faeken van de Reformatie, foo hoog werden geprefen , in dat ftuk fochten ge- lijk te worden, ja te boven te gaen. Men leeft wel dat'er rot Enkhuifen eenen P. van Wormerom den gootsdienft wierdt ter doodt gebracht, doch eenige twijffelen aen de waerheit van die Ea* ■***& vertelling, te meer dewijl de Martclaersbocken van die tijden , daer t'eenemacl van fvvijgen. Onder de geencn die hier't Pauf- x55^. dom, federt Luthersopftaentegenfpraekcn, was ook Heer Cor- GefchicdenU- nclis Kooltuyn, Pricftervan Alkmaer, diendefwegen verfcheide fen van Cor- facken fijn bejegent, die ik uit fekeren brief, bij hemgefchreven, ^l" CooU en meeft met iij neige woorden, fal vcrhaelen, Voor fijn komftc tictr'okka, ,,h tot Enkhuifen, als hij in het eerfte jaerfijnes Roomfchen Priefter- f'j»"> trief acn doms, binnen Alkmaer, fijn getrouwe dienft deede; foo veel rJ™?thc,fll.' f' onfeBabilonyfchegevangkeniflè, feit hij, fich cenigfins konde Toc'kskcn'gc-" verdragen met de reine leere des Euangeliums, quam hem brief op aaemthet£u- brief van Martinus Duncanus*, door fijnen leerling Nicolaus atttelK d«r At- Heynefius ter handen, hem vermaenende van fijne nieuwe lee- ringen op te houden; ookftraffende, dat hij van de heiliging des Brief aeuTlm. Palms, van de Mifle, van den heiligen dienft en andre lnftellin- f, Ä$,enb. gen der heilige Kerke valfchelijk hadt gepredikt. Toen hij daer- * Decken van's Gravenbage , en uit dien hoofde InfpeHcur of Toeficnder over de T?aflorcnt Stet
Valerii Ulndr.Eibltoth.Belg. £.64(3. Hij-cuierdt febrijft Val, Andr. I 558. den 3. Augufli Tafloor tot '-Delft, en daerna Decken van den Hage, daer mijnt bedunkens uit is af tc nemen, detvijl (ooltnin m dett •vaere i^qiiit bet landt vh'.cbtc , gelijkyerhaeltfal voorden , dat dan defc gefchiedemjjèn in den jaera ïJJ tfrjn voorgevallen , De Lefcr oordeelc -van deTvaerfibynlijklwtdefertijdtraeminge, h ij m
|
|||||||||||
|
84
|
Hifton'e
|
||||||
|
nat'Enkhuifcnwasgekooren, endaeropdefelvewijfe m^t vro-
wtEnkhS mengemocdepredikte, wierdthij welhacft door fijne vijanden, lirief aea
' eeni^e Papen,aen Meefter iiuwaerdtbcklaegt, entothemindea
T'tm.p.Afy. Hage gedaegt, om reden te geven van fijn leeringen. Hij envoorden toog daerhenen, vergcfelfchanc met etlijke Enkhuifer burgers, gedaegt. aiennij , als getrouwe Godts-middelen , lijne verloüingetedier ti de mögt dank weten: want foo drae als hij in hunne Rechtkamer Hijvindtde quam, begofthij te wanhopen van fijne gerechtigheit : hij vandt Rechtbank degeheelcConfiitorieverdacht , Meefter Ruwaerdt Rechter, Ttrtacüt. den Paftoor in't WoudtAlTefïbr of Bijfitter , Wolf van Uitrecht Fiscaelof Befchuldiger, den Notaris, een Dienacr van Meefter Ruwaerdt , altefaemen eensgefindt, en tegens hem alleen gewa- pent. Na dat hij tot den eedt der waerheit (lij noemen "'tjuramen- tum Calumni*.) gedrongen was, den welken fij niet weder deden; wierden hem van den Fifcael dertien ketterfche Artijkelen (na hun Sijn uyt- oordeel) voorgeworpen. Op welke hij weigerde te antwoorden, »hichc, maer begeerde , nae 't gebruik der Rechten in hals-faeken, fijn rechte befchuldiger en de getuigen te weten ; verhopende alfoo
Ibnder verantwoording t'ontkomen , dewijl hij wifte dat lijn ge- tuigen tot vier of vijf toe , vandevoornaem'teonderdeGeefte- lijkheit, infaem of eerloos waeren , endengeloveonwaerdig, om faeken die wel bekent waeren voor d'Enkhuifer gemeente. Hijwerdt Doch lijn uitvlucht wierdt van Meefter Ruwaerdtnietgoedtge- h°r ?'E kent, diedaeropfeide : Wf geloven de Getuigen en kennen fe dengelovt aen Mr. Ru- würdig ; daeront verantwoordt gij utv Artijkelen , of'gij fiat bij ons blijven. waert verbe- Dus foude hij daer in hunne hinden hebben moeten gevangen -ea« blijven (want recht antwoordende , mögt het hem niet verlcho- nen , voordegeenen , die't geen hij verftondt waerheit te lijn,
tegens waeren) hidden hem de burgers van Enkhuifen niet ver- beden aen Meefter Ruwaerdt hunnen medeburger. Ter liefde van defe voorbidders heeft de Kettermeefter het recht opge- fchort en Cooltuy n van den ban ontflagen; met een bevel, dat hij lieh foude beteren , ten waere hij als re/a/uofhervalle Ketter in D' Affcffbr verdubbelde pene wilde vallen : dier naer nam hemd' Affeflbral- gaethem aen Jeenindenhof, hem, als uit Chriftelijke liefde , vermaenende, w1CoEd"a°n8 dar. hij, de ketterij verhetende , fichaendeCatholijkeRoomfche kerke foude houden } en alfoo door fijn gefchiktheit, veel goedts moghtedoentot fijn eigen voordeel: want, feide d' Afleflor, fo» lang als gij defeLutherij aenhangt, [uit gij niet veel minnen ■ gij fult tot gein en , maer febande komm : gij moogt geen goede .langen verwachten , maer altijdt gevaer, gelijk gij nu ten deele bevonden hebt: maer is 't dat gij u draegt alseenCatholijkman . gij fult groot geacht worden ; gij füll goede dagen heb- bemik win binnen korte tijden helpen aen etn kerke van bmdsrt goudi kroor.en. Du*
|
|||||||
|
van Enkhuifen* 8?
Duswicrdthijaengevochtenomaftewijken, door dreigementen Komt weer
enbeloften. Doch sis hij weert' Enkhuifen komende, defe din- fEnkhuifen , een verftaendcdatfetegerisChriitum waeren , dien hij meer- der cehoorfaemheit dan den menfehen fchuldig was, verachtte, en in fijnen kerkendienft voortgingk als te vooren, is 'er weinig tijdts daernaweêreenbriefmetfes, offeven Artijkelen tot den Onder-werdtop «ie« lnquifiteur Franciscus Sonnius gefunden , ingeftelt door eenen "«'-"""■"S1* M'Crifpijnen eenen Mr. Gerrit Karft van Haerlem . Hierover (foo hij vermoede) is hem ftraksvan MeelterRuwaerdtu-tBruflel, bij monde door een burger geraedcn,dat hij van prediken ibude op houdé.om dat Sonnius hem dreigde: hoewel hij voor de Confifto- rie des Dekens van Hoorn,daer hij met fijn befthuldigersverdacgt was, Meeiter Gerrit in dcfen brief, (die Godt in 't licht bracht) van valfcheit uit de belijdeniffe fijneseigenmondtshadtverwonnen, als die tegens hem gelijkformigc Artijkelen met een verfcheide handt ge'chreven, en met verfcheide naemen ondertekenthadde . Mr Crispijn , die fichfelven van fijne valsheitbewuft was , ver- fchêennietj maer nam de vlucht. Den gemelden raedtvan onthoudt Mr Ruwaerdt wierdt van Cooltuyn, ter begeerte van de gemeen- fichvan'tpre» te ,' gehoorl'acmt. hij onthielt (ich van't prediken , en^maekte dlktn- fijn werk van 't bedienen der kranken en ellendigen . Doch die mo^them niet lang gebeuren , want de brief der voorfchreve ge- tuigen heeft bij Sonnius geloof gevonden, daer noch defe nieuwe befchuldioïng bij quam , dat hij fijn fenijn nu veel meer (chooti'n ?«'f">* heimelijke vermaeningen , dan hij ooitin fijn openbaerepredika- '*;*,, £- tiengedaenhadde ; overfulks wierdt hij van Sonnius weêrtehove Sbnniuj ver- gcdaegt Maer de gemeente t' Enkhuifen heeft hem niet tocge- dachtenge« laetente'verfchijnen , dewijl fe nu bij ondervindinggeleerdt had- dac^* den, niet alleen de valfcheit der vijanden in hunne befchuldiging, maer ook het geweldt in hunne forme van rechtspleging : waeruic fij welwiften, dat hij tot hen reifende , niet weder foude f huis komen. Bovendien hebben fe met groote bede dooreenige bur- geren een bevel-brief f van Meefter Ruwaert , denOpper-In- t cuandaet: quifiteur, aen Sonnius verworven , bij welken hem gelaft wierdt Cooituyns faeke te heten vaeren , onder beding , dat hij van Enkhuifen foudc vertrekken , foo verre hij't ampt van een goedt Hij moet vart Paftoor weigerde te doen , naemelijk de Ceremoniën voor te Enkhuifen ftaen , van't Vagevier te prediken , de menfehen te vermaenen J;echtr^>" ° tot het aen roepen van Maria , en den dienft van andre Heiligen. p^jdomvoe- Dit vermögt hij van fijn gemoedt niiet. Evenwel waeren der gen. . veele vrienden der gemeente die hem baeden dat hij fijne vijanden vri^edne'?rae> in defe kleene dingen, foo noemden lij (e, te wil foude fijn, om het den hcm te croot profijt fijner Sermoenen, naedemael fijn gronde hun wel veiuien. r L iij bc- |
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
M
|
|||||||
|
'tgeeh hij wei- bekent was, Hij voerde hun daer tegens te getnoct, dat hij in 't
ien' ftukder MifTe genoeg gedaen hadt tot fijner befwaernifle. Men Siine reden m*£' fprak hij , geen quaedt doen, op dat daergoedt uit kerne. Taulus
aen cenigt; vereifcht dat em Dienaer getrou bevondm worde. Nu en kan ik niet getrouw Hnkhiufer bevonden -worden, indien ik een ander kerende mij [elven met en leert: indisn ik ° ' anderspreeke, dunt berte mij getuigt •' indien ik de findendes tweeden Tacffels Trtcj oen Tim. ßrfljfe en ais eerflen Taejfels ongellraft laete: indien il; mei mij n werk weder op.
rechtest welk ik met mijn Sermoenen heb nedcrgeworpen,dat is,dat ik afgodenje firaffe,en daerna in de Mi (Je den menfehen eenen afgodt, om hem aen te bidden, vertoone'dat ik leere Cbriflum.met dat eeltige offer fins lichaems aen den kruiffe den Vader gedaen , ons een eeuwige verlofßnge verworven te hebben;en daerna in de Mijje,hem den Vader weder ojfer,om nieuwe vergevinge der finden te ver- dienen voor levende en dooden: indien ik predike, dat ChriiïusfimAvont- rnesclinbroodt en wijn ingefet heeft, totgedacbtenijfefijnesdoodts en verfi- gelinge onfer herten van degemernfchapfsjr.es lichaems en bloedts, door welken ons de vergevinge der finden, de rechtvaerdigheit en faeligheit verworven fijn i en daerna een ft uk broots op fluit e, ofingottdt offilver omdraege, om voor dengebeele Chrifium Godt en menfehge-eert, aengebcden en gedient te worden: indien ik leere, dat Chri/lus de menfehen met fijn bloedt alleen van de jonden- reinigt , en dat buiten hem geen faeligheit ftj, en dat ik daerna de dooden van hunne finden felv er reinige en tot de faeligheit help?, door waterquifpen, wier- rooken, Vigihen en Siel-miffen: Indien ik leere dat men Godt alleen falden- bidden > dien alleen der menfehen herten bekent fijn , die alleen der menfehen Saligmakeris, en fijne eer e aen niemant overgeeft, en dat ik /Iraks daer aen in den Canon der Miffe vijftig gefiorve menfehen aenroepe, en met luider fiem- me onder de gemeente tot Maria finge: komt Saligmaekfter der werelt, neemt onfi finden wegh, en in dat lof: o Maria gebiedt uwen Soone dat wij niet ver- doemt en worden: o Maria komt ons te hülfe in onfe tribulatic: Indien ik roepe, dat'er niemant en komt tot den Vader dan door Christum, en dat men daerom Godt alleen fal aenbidden in den naeme Chrifii, die onfe eenige Middelaer en Voorfpraek is; en gae daer benevens in den Canon en Colleüen der Miffe ver- booringe van Godt bidden, door de gefiorve Heiligen , en maeke Marie tn dat J^of tot mijne Voorjpraeke. Voor welken ontrouwen dienfl ik niet anders ver- wachten kan, dan als ik andre menfehen gepredikt hebbe, dat ikfilve ver- worpen worde, en mijn loon i ntfange met degenen die t ot Chrifium füllen roe- pen .- Heere, Heere hebben wij niet in uwen naeme geprofheteert, en in uwen naeme duivelen uitgedreven, en veele krachten gedaen ? voor antwoordt boo- tende : Ik heb u noit gekent. Gaet weg van mij, gij die d' ongerechtigheit werkt. HierommagikUi mijn lieve burgers, niet te wille fijn, enikmoetu, alsSatanas, doen achter fiaen. Sijneverfbckersmctdefe reden heb- Vertrekt wéér bende afgefet, vertrok hij met al 't fijne weder naer Alkmaer, daer faerA&maer. hij fich begaf tot het onderwijfen der kinderen, en den gantfchen RoomfchenTernpeldienft verwicrp,behalven dat hij de Paftooren fomwi;'*
|
|||||||
|
van Enkhuifen.' 87
fomwijlen ter noodt van een fermoen verlichte: waer over de
Procureur Generael M1- Chriftiaen de Waerdt bij die van den Hove j door lij ne vijanden opgemaekt , derwaerts wierdt gefonden cmgctuighniflevanhemtehooren, gelijk gefchiede . Niet lang Britfatn r«» daerna overleedt totAlkmaer Mr. LaurensZas, bijhemgenoemt T-A-8- .. fijn feer geleerden meeftcr, een vroom Dienaer der gemeenteen ft0'u"w"ni^ Chriften Predikant, in wiensplactfehij verkoren wierdt. Maer alfoohij nu in lang geen Miflè hadt gedaen, en fich nu gantfchelijk niet wilde vermengen in hunne Milien, Vefperen, VigiJien, Loven, en omgangen, om dat hij die dingen niet foudefchijnen toeteftemmen, en fijnen naeftendaer door te ergeren, foowas fijne prediking niet ontfangkelijk: want maer twee weken in openbaeren dienft geweeft, en alleen twee Sermoenen gedaen hebbende, quam'er ftraks een verbodt van prediken van den Vi- carius des Biflchops van Uitrecht. Dit gefchiede opbefchuldi- ging van weinige doch geen geringe perfoonen, die 't niet mogten lijden dat hij predikte en niet ook mifte of mis deede. Ten bleef daer niet bij, wantdewijPerdoorfijnvooibeeltveele eenvoudige menfehen, foobinnen als buiten Alkmaer, totaenmerkingh,on~ derfoek en kennifle van faeken quamen , en het Paufdom verwier- pen, wierdt de haet der geeftelijken, een vuur dat felden dooft, foo hevigontfteken, dat eindelijk d'Onder-Inquifiteur Nicolaus deCaftro indcnjaerei558opeenigenieuweenfwaere klagtevan Uitrecht met fijne dienaeren tot Alkmaer quam, met meening om hem te verraffchenengeweldelijk te vangen, ten dien einde verfocht hij dat de Schout hem de handt bode f : Maer Cooltuin + "SrUf «» van yemant gewaerfchuwt fijnde, week uit fijn huis en vloodt nacr T'y\ ?\ "*" '■ Emden. Naer fijne vlucht fochtmen de luiden tot Enkhuifen en Emd«£ aM Alkmaer diets te maeken dat de keringen, die hij daer ter plaetfc hadt gepredikt, valfchmoeften fijn, om dat hij, feiden eenigen, doo/fijne die niet ging verantwoorden: oft om dat hij, feiden anderen, vlucht fijne ficliomdefelve niet hadt laeten doodeiij 't geen hij, beweerden 'eere-valfch w fe, wel gedaen foude hebben, hadde hij van de waerheit fijner Briefde» Tim; leeringen, feker geweeft . Om d'ergernifle, die den eenvoudigen t■■?!. door fulkc tegenfpraek kon werden gegeven, in tijdts tegen te Sjneverant- gaen, vondt hij geraden feker boeksken te vooren bij hembe- Kgent"* fchreven, in der ijl uit te geven en over te fenden, vervaetende op verfcheideplaetlendevoornaemfteleeringen daer hij om ver- kettert, vervolgt en verbannen was, op dat d'onpartijdigenen eenvoudigen van de waerheit of valfcheit der felvefoudenoor- deelen: De Voorreden behelfde den brief aen fijnen Vriendt Timotheum, daer hij nevens't verhael van de vervolgingen der Inquiliceuren, die hij was ontvloden, ook de gemelde tegen- werpin-
|
||||
|
88 Hiftorie
|
|||||
|
Ofhijgehou- werpingen beantwoordt > onder anderen fchrijft hij: Dat'ik mijne
uen was fijne Icerinvc tevens de vervolgers niet verantwoordt hebbe, mat de felve vaneeen
leenneen te- ,/-? . / ri ■ jij , ■ «cns (P Inani- valjchett verwinnen: want het is metgejcbieat, om aat ik van ae waerheit
liteurcn tever- der leeringen onfeker was, of dat ik die niet konde verantwoorden en voor
antivoorden. waer acht ig beweeren: maer om dat ik fonde moet en verantwoorden , niet na "SritfacnTim. de Schriftuur e, daerfimeê over een komt enna behoort verantwoordt te wor- t"^4' den', maer na de nieuwe Room [che DoB oren , dien fe tegen is, endaer feniet na behoort verantwoordt te worden: waer uit ik wel wijle dat mijne leeringen
bij haer met de waerheit niet (ouden beftaen. Hij feit veraer, dat de Roomfch- gefinden Godts woordt verwerfen en menfchen-leeringen daer voor of werf en > en op dat fe fulks niet fouden fchijnen te doen, foo maekenfe, feit hij', den eenvoudigen diets dat de Schrift fwaer is, boven hun verfiandteninveele dingen hemfelven tegen, en daerom de beduidinge der Schriftuuren alleen toe- komt de H. Kerke en fijne Catholijke Dotloren, die Chrifius den geeft der ■waerheit heeft belooft. Joh. 14. 'En op datfijindefefaeke eenjchijnder •waerheit fouden hebben, foo derven jij leeren, dat de H. Kerke > waer af jij fich wegens den Paus beroemen, is boven de Schriftuur, en dat men daerom deSchrifluure nietmag bijbrengen tegens diekerke: maer de felve na'de kerke moet beduiden: daer't van daen komt, dat al'tgeene'twelk men tegens hunne leer inge uit defchrift voortbrengt, voor vervalfchte fchrift wordt ge- rekent, en dat het een ketter moet fijn, die fich daer op fondeert. Dit is de oorfaeke, waerom ik voor hen niet verfchenen ben: tkwiftewel, dat ik na die forme, nu al van valfcheit bij hen verwonnen was: want ik foudeGodts woordt bijbrengen > en fij de Kerke. Daerna beweert hij uit de Hf Schriftuur en boeken der oude kerkenleeraeren datdewaerachtige Chrifte Kerke niet was boven Godts Woordt, maer datje daer uit geboren was, daer opgegrondt was, en daer door geregeert wierdt: in t tegendeel dat - degeenen, welker leeringen met Godts Woordt niet over een quaemen, maer daer tegensftreden, de rechte kerke met en hadden, noch waeren , en dat niemant daerom met recht van valfcheit mögt werden befchuldigt, om dat hij geen getuigenijje der waerheit van fulke luiden hadde, want fij geen oordelaers > BrufaeaTiir. maer verdrukkers der waerheit waeren. Seggende onder anderen : De Schrift leerdt ons, dat de menfehen over onsgelove niet füllen heerfchen; dat Godt met menfehen-infettingen niet wil gedient fijn J dat men van Godts woort niet mag af-noch toe-doen: maer dit gefchiedt altemael, als wij den Euan- gelie niet verder geloven 5 dan ons de menfehen dat gebieden, of den f elven moeten beduiden na der menfehen wil. en een weinig daerna: Paulus ver- vloekt niet alleen de menfehen, maer ook de Engelen, die een andre Leeringe invoeren dan hij geleerdt hadde, klaerlijk te kennen gevende, dat de Schrift niet mag ontbonden worden, en dat daerom de Schrift dt menfehen nietfal vol- gen, maer dat de menfehen de Schrift füllen volgen. Omtebewijfendat het niec noodig geweeft waer fij n bloedt tot beveiliging van 't geen. hij geleerdt hadde te vergieten; dient hij fich van defe redenen: Chrifim
|
|||||
|
Enkhuifên, 8p
Chrißus heeft fijn Apoflelen niet bevoolen, dut jij hunne vijanden reukcloos Of riijgehou-
fouden vermachten om gevangen en gedoodt te worden: maer dat fein een j!?n wa* voor andereftadtfoudevlieden, wanneer fij hen in deefe vervolgde. Aldus heeft ftcrven ä|s hii Chrißus felf en voor hem de Propheten ennahemd' Apoflelen, meenigmael de vervolgers gedaen. Dit gebodt feit hij, raekt immers ook mij. defe exempelen dienen omgae koude: ook mij. Indien ik verrast waer geweest, foo bekoorde ik mijne waerachtige p* {ff™" ""' leeringen niet te wederroepen, maer met mijn doodt te beveiligen : doch mij ingevaer, dat tk konde onkomen , te weipen, fonder inwendige drijvinge des geefles, en tegens Chriflus uitgedrukt gebodtydat en dunkt mij geen vromigheit, maer reuklooshei t te fijn; en dat ik daer mede Godt niet lief, maer Uedt feudi gedaen hebben, die mij mogelijk tot wat anders heeft voorfien, gelijk hieruit mag verflaen worden > dat hij mij niet heeft loeten verrajfen en overvallen ; maer heeftmij in de lafl des gevaers oogenfehijnelijk door fijnen bode van de te- genwoordigheit mijner vijanden vermaent, en om hen i* ontkomen een bequaem middel gegeven. Voorts verhaelt hij de fpreuk van Syrach, die 'tgevaer lief heeft [al daer in vergaen. en'texcmpel van Petrus, die door fich reukeloos in gevaer te werpen fijnen Heere heeft verfaekt en ver- fwooren. Hij voegt'er bij: mijn tegenfprekers füllen felf niet toeftaen dat alle leeringen waerachtig fijn, daer de Leeraers hun bloedt voor hebben vergoten : want anders füllen fe moeten bekennen dat de leeringen van Jo- hannes Hus en Hieronymtts van traget die hier voortijdts om de filvefijnge- doot, waerachtig fijn, ook de leeringen van Johannes van Woerden, en Mee- lïer Envel van Heen-vliedt > die in onfe tijden om de felve fijn verbrandt. Dit ™ ■ r ,_.
%. ,. f ■ i , i ■ r i i ij. VnefataTim. füllen fe niet bekennen, want daer uit Joude volgen dat dievroomemannen p.B.
waerachtige getuigen der waerheit en Martelaeren Chrifli fijn geweefl, en
hunne Doiioren en Biffchoppm die fe gedoodt hebben, vervolgers der waerheit enmoordersderChriftenen, Daernabeweert hij 5 dat men de waerheit fijner leeringen niet behoorde af te nemen uit het vergieten van fijn bloedt s maer uit de getuigheniffe des H.Gceftes, inde H. Schriftuure geopenbaert. Ook feit hij, dat hij fijne Leeringen in ditboeksken, genaemt Het Euangelie der armen: dat is, der ellendigen troofl, vooritelde» en die bewees met de Schriftuur en Schrif- tuurlijke Doctoren: niet alleen van de voorlede tijden, die hij noemde, maer oock van de tegenwoordige tijdt, die hijverfweeg om des tijdts boosheit. En of ik yewers, feit hij verdei S, door onverdachtigheit, ofte ook quaedt verftandt mag gedoolt hebbent foo bidt ik, dat gij mij daer in uit liefde wildt dulden, gelijk ik n dit Boeksken uit liefde hebbe gefchreven , wetende dat ik een menfche en geen Godt ben, en dat ik mijn belijdenifle hebbe voorgeflelt, niet als de Schriftuure : maer als fchrtftuurlijk, en om na de Schrift geoordeelt te worden. Defe brief was den 12 Januarij des jaers 1559 gefchreven. Korts na fijne vlucht wierden fijne goederen tot Alkmaer bij vonnifle fverklaert verbeurt te fijn, en daerna 4 ten behoeve des Konings IJJ9- '■• M aen- 4. 16 iep.
|
||||
|
5>o Hiftoric
|
||||||
|
aengetaft, doch die beliepen, de fchulden daer afgetrokken ,
nietmeerdan ï/^gulden. Sedertwierdthij tot Emden tot den Kerkendienft beroepen, dienhijaenrjamenmetgroote ftichting beklede. Ook ftelt hem Henricus Antonius, naderhandt Predi- Prtfa/.Syiiem. ^ant toc Enkhuifen, en eindelij k ProfeiTor der Theologie tot Fra- Thet,hg,(rxfix. niker, in fekre Voorreden, onder het getal der Leeraeren, die't p.2.2. Euangelium, geduurende deSpaenfchevervolgingen, met hun eigen en hunner toehoorderen gevaer in de Nederlanden hebben
1558. gepredikt.Niet lang voor't vertrek van Cooltuin geraekte totEnk- jan Buidelma- huifen Jan Buidelmaker, woonende tot Alkmaer, in hechteniffe, 'ker gevangen om dat hij feker boeksken van dien felven Cooltuin (of dit het «eJn'riict"' Euangeli e der armen was *,of noch yet anders is mij nietgebleken) verkopen van hadt verkocht en onder't volk gebragt. Ditfmaekte, 'verftondt fckcr boekskc deSchout, na ketterij, en ftreedttegensd'ordonnantie der kerke ufn C' CoCl* en'cChriften gelove, en eifchtedcrhalven dat hij foude vcrwefen werden aen den lijve volgens de plakkaeten. De verweerder feide w ^rfmi* voor antwoor^t:' n'et geweten te hebben dat het felve boeksken mei-UeC"1' na ketterye fmaekte, nochte het felve niet deurgelefen te hebben, maer dat hij 't door onbedachtfaemheit verkocht hadde om fijn kofttewinncn ; dat ook het boeksken noch niet verboden, noch voor fufpedf. gehouden was, Hier op wierdt hij den jicn December des jaer 1558. voor lijn leven Ianguitdcftadten vryheit van dien gebannen. Ontrent drie maenden daerna, den tweeden Maert '559- 3esjaer 1559 ftierftot Bruffcl Meefter Ruwserdt Tapper van Enkhuifen, Decken tot Leuven, en Groot Inquifiteur vanNe- derlandt, van wiens leven en fterven, lof en laffer, in 't vervolg faï werden gefproken . Den vijftienden van December is ook bij Fran*Wieeers de Heeren van den Gerechte gevonnifttegens eenen Frans Wig- gebannen, om gers die gcdaegt was, maer fich t'foek maekte, en voorts ten
'tiefen van eeuwigen dage wierdt gebannen, wegens het lefen van verbode
monTboeiten. Doeken, gemaekt door Menno Symons, daer hem de Schout op vit het o«dt nac^e bevonden. Te defer tijdt viel'cr weer yet te verhandelen
c>imraeei-boek, met den Decken van Weft-Vrieflandt, want ik vinde op dit jaer in Verdrag m« ^e ^z^s hantveften aengetekent 't geen volgt: DeDeeken en maghtot
dciiDeken van Enkhuifen niet komen zenen, of hij moet eerïi voorgezeent hebben > tot Oudorp, VVeltvneilandt Hoorn en Medenblik, als hij komt zenen f , foo komen de Burgermeefieren en EaLu Schepenen bij hem eten * , enalfdan betaelt de Deeken defpijfe en de Burgemee- f Zenen, Siet fleren den drank, rvaer voor de Deeken den Paftoren volkome maght heef t ge~
van du Tcoordf geven, datfij in noodtfaeken hunne onderfaeten füllen mogen inwilligen om op
r np- $, ßmpeie fange 4agen te mogen arbeiden: ook heeft hij den Burgermeefieren,
* Indien dit Boekteen hetüaangelie der armen ftj geveefl , foo moet het eerftfijn uitgegeven fonder de
Voorreden oen Timotheum , die gelijck. verhaelt is den 12 Jan, des jaers I ^ 9 is gefihreven : maer defe Hnidelmakfr fat in 'Dcecmber te vooren gevangen, & Handty. van EnlJ>. <AentiktvanBlaeiiliilk. |
||||||
|
gern ig-
|
||||||
|
van Enkhüifen.
|
|||||||
|
91
|
|||||||
|
gevtagtigt om fehamele perfonen de Proclamatitn e» geboden te mogen gunnen,
tnits dat hun de armoede van de perfonen, fal kenlijk Toefen . Indenjaere ICÖo. 1560 wierdt bij de Wethouders goetgevonden dat men de Schut- teryen, die nu met het onderhoudender maenfchutten jaerlijks Aemek, *** belaft waeren, daer voor en tot het vervallen van de meerdre ko- s/«*«*«'fc ften die fe te dragen hadden, foude toeleggen de fomme van dertig gulden. In dit felve jaer wierden buiten de Suidcr poorteenige ^bc*«"" C nieuwe timmerwerven gemaeckt, ook liet de ftadt de eerfte pak- Aentek.* lira tuinen aen de nieuwe haven op het Oofteinde fetten en vcrhuiren. ^/««*«^- Aen de noordt fijdc van defe haven boude Jacob Volkaertszoon de Brouwerij, die men nu meent de witte hulk te fijn. Tevooren, 'wf~^ u enopdefentijdt, ftondt'er noch een brouwerij inde Wefterftraet Acntck., fan op de hoek van het ftraetken over Tri jn Neledoes fteiger. Aen Biaeumik. de Noordtkant begoft men de ftadt te defer tijdt uit te leggen -Men Nieuwe uit- ftelde de Noorder-poort een fteenworp noortwaerts van t bolwerk ',e88in8e»*" r . , r . r ,i ■ , de noordt fiidc
ar. Aen defe nieuwe poort, met fteen opgehaelt, en meteen der ftadt.
valbrugverforgt, wierdt een nieuwe muur gehecht, die hiervan ^s^m« daen een ftuk weegs Ooftwaerts op, in fee ging, tot daer de kaep op BlMuh<<'K. 't Noordt plagt te ftaenj vandefekaepafwierdteendijk van wier eenige treden verre in fee gemaekt, dienende totdeinvaertder fchepen, die fich binnen de gemelde muur, als in een nieuwe haven konden verbergen. Indefehaven, die de lengte van de Vïflfchersha- Viffchersdijkhadde, onthielden fich de Evers en andre Viffchers ^Älr**»«» fchuiten, ook wierdt fe de Viffchers haven genaemt, en eerftin B/««wi. denjaere 156z volmaekt. Om nu de koften tot het maeken en onderhouden van dufdaenige fwaere werken te beter te vinden, keerden fich de Wethouders aen de Koning, en verfochten dat de Ijtff. tijdt van het odlroij dat bij wijlen Keifer Karel fijnen Vader, in den jaere 1553. ter faeke van't heffen eenigerexcijfen ten behoeve der ftadt verleent was, moght werden verlangt, en dat hun noch toe- gelaten wierde, ook eenigen impoft te mogen leggen op de gra- nen, komende binnen de ftadt, ofte de vryheit van dien. Op Oäroybijdeo dit verfoek heeft de Koning het geen bij het gemelde O&roijwas d^'vü^nk- toegelatcn, op nieuws vergunt, voor den tijdt vanxn jaeren. huilen over Boven dien wierdt den Wethoudcren toegeftaen, dat fe van de faet lohten graenen, die binnen de ftadt ofte der felver vryheit fouden ko- vereuntP°ftcI1 men, mogten impoft ontfangen in maniere als volgt: vitdeiisndtv. Vaneenlaftterwe 4. ftuivers *»»£»**.
Van een laft rogge 3 ft.
Van een laft gerft of mout 2 ft. en 8.p.
Van een laft havers. 3 grooten.
Te betalen van alle koorn ofte graen daer de mate in komen foude:
M ij en
|
|||||||
|
92 Hiftorie
|
|||||
|
en van elke tonne fouts, die hier gefleten foude werden eenen ftui-
verj behoudelijk datdaerinneconfenterendemeeftendeelvande geenediedaer innebehoordenteconfenteren. De handtveftvan defe vergunning was geteken eden i dag vanOótober des jaersiyöi. De Pattoor ln dit felve jaer, in de fomer, wierdt Heer Andries Dirkfzvan craskerkf" Caftricom Paftoor van S'.Pancras Kerke, die fich in fijne predika- »ordt tot tien, of, foo andere feggen in eenige heimelijke nachtverga- Hoorngevan- deringen, tegenshet Paufdom begofl te kanten, door Rudol- fen4?EnkV-an Phus Strakmans, Decken van Weft-Vrieflandt tot Hoorn , de huifosver- woon-plaets van den Deeken, inperfoongedagvaert, enaldaer, 'oft. alshij verfcheen, ineenbefloote kamer in ge vangkeniffe geleidt» met meening om verders tegens hem te pleiten, doch eenige in-
nk., eaict,. gejetenen van Enkhuifen waeren daer voor. want defe toogen gefamentlijk naer Hoorn, daer fij middel vonden om den gevan- gen behendiglijk uit de hechteniffe te ontfluiten , en op malkan- dersfehouderen klimmende, voorts te verloffen en weg te helpen. Ditgekhiede ontrent den leftenjulij. Sedert nam de Paftoor de vlucht, en onthieldt fich buiten het rechtsgebiedt van den Dee- ken. Maer de Schout van Enkhuifen ZegerFredrikfzbefchul- jj^j digde daerna een ige burgers, over'tfchendendergevangkeniffe, en riep'er tot tien toe in recht. Defe waeren, Jan Willemfz> Tien burgers Pieter Willemfz, Sieuwertjacobsfoon, Albert Dirksfoon, Pieter «iatrovcra n-Jacobfz, Volkhart Fredrikfz, Dirk Simonfz, Jacob Pieterfz, i-exiaegt. Jacob Sieuwertfz ende Jacob Arifz, tegens welke hij defen eifch »Dm 8 itrii *n oe^c'irir"te aen ^e Heeren van den gerechte heeft overgelevert*. i ifch van den Datfe Heer Andries van Caftricom,die fufpeór. was met ketterij,en schout. daer over ge vangen, met eenige loofe praktijken hebbende ver- uit hei oude loftjdaer over voor eerft fouden verwefen werden te gaen in ftrik-
CnmtMeituek. tc en Koningsgevangkenifle, en voorts verwefen foude worden, den verloften Paftoor weer in hechteniffe te leveren binnen 14 dagen, ofce bij foute van dien, dat fe dan verklaert fouden werden tewefenmedegefellen vanden voorfzPaftoor, in alfulke feiten alfmen den felven heeft willen opleggen, en dat fedaerom geftrafc fouden worden, metfulkepeenealsde voorfz Paftoor foude heb- ben geleden. Ende dat in alle gevalle bij vonniffe van den gerechte verklaert foude worden, dat ie ter faeke van de voorfz violatie, of fchending des kerkers, verbeurt fouden hebben lijf en goedt: of datfeverwefen fouden worden de felve violatie te beterenmetho- norableoftecivilc amende, na exigentie van der faeke , na dat Schepenen bevinden fouden van nooden te wefen, ende na rechte tebehooren , refererende hem fulksd'Eifcherin alles tot difcretie ende moderatie van den voorfz gerechte. Hierop wierdt bij de Verw eerders geantwoorde: Dat fij luiden fij n van goede naem en faem
|
|||||
|
van Enkhuifen. 93
faem, nooit achterhaelt van eenigeinifdaedt, fulks dat door dien i$6i.
tegens hen 1. geen vermoeden van cenig quaedt geloof verdiende, Antwoordt te meer dat een yegelijk vermoedtwierdtgoedttefijn, tertijdten ^*"r^.„ wijlen toe getoont wierde dat hij quaedt is. Voortsdathun l.on- vu kt't c«- bekentis, waerdoor Heer Andries van Caftricom gevangen is mineti-hei^ geweeft , bij den Deeken van Weft-Vrieflandt. Want foo verre de voorfz. Heer Andries gevangen haddc geweeft omme Ketterij gelijk de Eifcher feide , dan loude de voorfz. Deeken noch de Heeren van den Dom tot Uitrecht niet geprefenteert hebben, de voorfz Heer Andries te ontflaen onder borgtocht, gelijk de felve Officiaelvan Weft-Vrieflandtgedaenhadde. Waer door goede teverftaenwas dat de voorfz Heer Andries, niet overmits hij fu- fpect was van ketterije, maer alleen om civile faeke gevangen was, gelijk des noodt fijnde foude blijken dat de vooriz Deeken 't felve verklaert heeft. Beroerende het vcrloffen van den gevan- gen, feide de Verweerders: Dat wel waer was dat fij op den leften Julijleftleden binnen Hoorn geweeft waren : Ook mede dateeni- ge van hunl.aenden Deeken verfocht hadden om den voorfz ge- vangen ontflagen te hebben onder borgtochte: maer dat fe den voorfzgevangenmetloofepradtijkeontilootenen verlort: fouden hebben, ontkenden fij. want hij w.is door onachtfaemheit van den Cipier en Dienaers, die hem bewaerden, ontkomen. Ende foo verre hier eenigefchult mogte wefendie raekte de bewaerders. Gemerkt ook d'Eifcher nieten foude bewijfen eenige praótijke die de Verweerders in de uitbrekinge gebeficht foude hebben . Te meerdefelvepradlijkeniet geipecificeertwierdt bij den Eifcher, en dat in criminele faeke feer kluere probatie vereifcht wierde, en uit pretenfe prefumptien niet en mochte yemant verwefen worden, waer o ver de Verweerders verfochten dat de Eifcher bij vonniffe verklaert foude worden in fijnen eifch nietontfangkelijkte fijn, - en fij ontflagen van den eifch met de koften. Op defe verweering volgde dit vonnis: JV« eifch en antwoordt bij Schepenen gehoort, ende ge- Vonnis van confidereert op al 't geen hier ter materie dienende-, doende recht, hebben gecon- Schepenen. demneert ende condemneren mits defen eenen yegelijke van de Verweerders in een mm„i.ioei ' boete van [eventien ponden met de koflen hier ommegedaen , tot taxatie en mo- derat ie van Schepenen. Vrefent allede Schepenen. Actum den xiij"' Decem- êrisAnnoxv' Lxij. In dit felvejaer* wierdt den Penfionaris Mr. * r>e»i}J*>i. Gerbrant Cloeting het Reöorfchap derLatijnfche Schoolbevo- Mr. Uerbrant len , opeen wedde van i^o gulden jaerlijks; des moefte hij op S^""8**" fijn eigen koften twee ondermeefters houden^, In dit felvejaer t Atntik, *<» maekten de Wethouders defer ftedemet die van Monnikedam BisohMh, een willekeur, die van woordt tot woordt aldus luidt: Wij Burger- • rne;fteren ende Kaden der fttde Enkhnifen, doen kondt eenjegelijken, ende be- M iij kennen
|
||||
|
94 Hiflorie
Onderling ketmen dat wij in den naeme en bij advijs van degeiaetne vroedtfchappe derfel-
ter eenre.ende de goedeflede van Monnikedam,ter andere fijde,uitgoe-
fchen Enkhui- der affeclicdie wij l. als nagebuuren op malkanderenfijn dragende , immers op
ten en Monni- dat die nagebuurfchap te bet onder malkander fal aenwaffen , hebben met mal-
ketidaiD. kanderen lewillekeurt ,geaccordeertende ovcrveveven, willekeuren, accorderen
Uit de Handt- , a ■ f r i o o
vcflïvan Moh- **•* Seven over mits <*ejen, dat -van nu voortaen, de Burgeren der felverflede
nikfndam,ge- van Enkhuifen , tegenwoordig ende toekomende die uit derfelver flede fcheiden, ttrnkfaclterdie ^fa ££Wre noonplaetfenemen binnen derflede Monnikedam, tegenwoordig en p 35, " toekomende, die van nu voortaenheurewoonplaetfefcheiden van Monnikedam, en füllen begrijpen binnen derflede Enkhuifen, niet gehouden füllen fijn einige
exu te betalen. Voorts dat diegebuiren van Monnikedam tegenwoordigh en toe- komende niet gehouden (Men fijn exu te betalen , van goeden die henl. van nu voort aen füllen tot Enkhuifen aenkomen, 'tfij bij erjfenijj'e, teftamente, bij gif re, bij houweltjk ofte anderfins,hoedanig ' tfelve fal mogen gefchien , en van gelijken dat de burgeren van Enkhuifen tegenwoordig en toekomende niet füllen exu be- taelen, vangoederen die hen l. füllen aenkomen tot Monnikedam, 'tfij bijTefla- mente.erffemjje, bij gifte,bij houwelyk ofte anderfins .hoedaen'g 't felve gefchien fal mogen , maerfüllen de felve goeden vrij na hen mogen nemen, dit al geduw rende dentijdt vanxx jaeren achter eenvolgende, mgaende en beginnende op Datum ondergefchreven.oftefo veel langer tot dat bij een derfelveflede 't voorfz. accoort opgefeitfal werden. Behoudelijk dat de Ferfonen die de vryheit füllen willengeriteten,gehouden füllen wefen cautie fuffifant teftellen,omme in een van de voorfz tweefleden,daerinnefij l. hen transporteren , metter woone te blijven fes jaeren achter eengeduurende.ende aldaer den dag van heure inkomfle füllen doen opteikenen, fonder binnen midlertijdt uit de felve flede te mogen metter woone vertrekken ofte tranfporteren,dan inplaetfe daer terftededtter uitfij eerfl getrokken fijn metter woone, van vooren exu vrij ende exemtes, Op pene dat die geene die hier eenigfins innegebrckkeltjk waere, volle exu fal betalen, ten profijt e van de flede daer uit fulke perfoonen eerfl vertrokken füllen fijn. Sonder bedrog, oorkonden hebben wij 'tfegel ter facke der voorfz. flede Enkhuifen hier beneden T D£s 10-N.n-„aengehangen, op den 7 Oftob. Anno i $6%, Korts daerna f verhuurde de merivefveu"1" Burgermeefteren twaelf nieuwe timmerwerven aen de nieuwe Sui- verhuurt. der-haven,om de fcheepsbouwerij te meer te vorderen.De huirders hf"V\ "as waerenBartLucas, Volkert Harkfz, Fredrikjacobfz, Cornelis * Meinerfz,FreekSijmfzJacobErikfz,AndriesErikfz,MeinertSy- monfz,Dirk Pieterfz,Claes Ysbrantfz, Willem Freekfz, en Sieu- wert Soetemelk. Behalven de ftraksgenoemde, waeren hier noch vijfM'. Timmerluiden, diehunne werven buiten de Suiderpoort hadden, te weten, JanCornelifzin'thof, Ariaen Dirkfz, Dirk *D'"L Outgerfz, Rijkert Freekfz, en Gillis Reinerfz. In den jaere Franciicus I5&1 * ^ee^ men Francifcus Petrus Maekfchoonof Maelfontot Maelfon tot ftadts Medecijn-meefter aengenomen, op een wedde van twee ftadtsMedecijn en veertig gulden jn'tjacr> waer voor hij foo wel de armen als de aengenomen. rijken
|
||||
|
van Enkhuifen. 95
|
|||||
|
rijken in tijde van fterfteen befmettelijkefiektefoumoetenbedie- !/*?*£ **"
nen*. Niet lang daerna in 't volgende jaer f wierdt bij de" Vroedt- 'TmKa' fihap, ter gelegentheit van het overlijden des Burgermecfters t t>c„ ^'j»/. Pieter de Jonge, goedtgevonden, dat voortaen in gevalle als'er Ref0[ntie ovet een Burgcrmecfter binnen den tijde fijner regeering quame te het verkiefèn fterven, alfdan door de drie overige Burgermeefteren eenen an- vaneen Bur- deren indesoverledensplaetfe, uitdegantfchcVroedtfchapfoude f^-™*"tiUts. werden gekoren , mits dat fe daer toe geen regeerend Sche- pen kofen , ofte eenen die 'sjaers te vooren het Burgermee- fter-ampt bedient hadde %. Ontrent de felve tijdt den lojul. f ^emtehva» liet men hier eenen Tijs Pieters , anders genacmt Fray, a/««*wj, eerft 12 en daerna noch 8 dagen te water en te broodt leggen, J^'enbroot befchuldigt fijndc dat hij in fekere herberge fittende tot fpot gefet. van \ genaemde Sacrament had gefongen , en het felve als't daer vu des Stadts voorbij wierdt gedragen had geweigert teeeren, 't geen hij alles C""""eil-I""K- ontkende. Ookis'erden 16 Septemb. daerna, ycmant, ook Fraygenaemt, mogelijk de boven gemelde, om gelijkeoorfaek verwefen, dat hij den tijdt van 14. dagen te water en broodt foude fitten. In dit jaer hadt men hier te lande een feer ftrenge winter, te" "ïifhaTde" want het vroos van 's weeks voor Kerftijdr tot het begin van ijfgaug. Maert , fonder ophouden, foo dat de fuider fee langen tijdt geflo- **'•%!"•■»** ten, en het ijs feer dik wierdt. Daer op volgde een fchielijken °°r" ,9'. dooij, en foo harden ijfgangh, dat hier't ijs door de Suidcr dijk d^jkdoc)"" heenen fchoof, twee foutketens om verre wierp, engenoegfaem inbreekt" r 'tonderfte boven keerde. Ja'tijs was foo dik geworden , ende voorfomer, die toen volgde, fookoudt, dat mendesfomerS)in't 1565, opmaeken des dijks en der ketens, noch groote ftukken ijs in den grondt heeft gevonden, diet'Enkhui en van fommigen, nevens eenige bloemen, opdepothuifenomdevremdigheit, wierden ten t Actek. vaH toon geftelt f. Defe laete koude veroorfaekte een laet en flechtge- B'a"'b"'k- was en dierentijdt,die in 't korte, en, dat vrcmdt was, in de winter, Dieicn 'ijdt. weer beter wiert.Eerft liep het laft rogge tot op hondcrtgout-guldé: P*A ? ijy. maerfekerEnkhuiferKoopman J. S. B., die foo begeerlijk was, nim»Smiks dat hij't ontrent Allerheiligen voor geen 99 goudt-guldens wilde AenteK- afftaen, en ftip op de 100 bleef ftaen, moeft het korts daer- na voor 36 verkopen. Dus bedroog de gierigheit fich felve. Te defer tijdt vertoonden de Wethouders aen den Koningh (of „JfoTk'dfr" die van fijnen Raede tot Bruffel ) hoe Enkhuifen wel een vryc wethouders jaermarkt hadde , veertien dagen geduurend , daer men alle «engende d« jaeren het kru is africhten foude, vier dagen voor Sr. Jans onthoof- marktf"" ding, doch datfe de felve niet gehouden hadden, mogelijk eenf- vitdeHandn, deels door foberheit der gemecne neeringe der voorfi ftedc, *«m».£»A.*l en ook vermits de fwaere voorledene oorloge tuflehen Vrieflandt en
|
|||||
|
Hiitorie
|
||||||||||||||||
|
96
|
||||||||||||||||
|
1556.
|
||||||||||||||||
|
en Gelderlandt,fijnde defe ftadt een grcnfveftingh tegens beide de
voorfz. landen : dat ook de gemelde tijdt feer onbequacm was om markt te houdem mies dat de burgers en inwuonders van de omleg- gende dorpen alfdan op het fterkrte van den Haringvacrt waeren : Derhalven verfochten fe, orn meer genot van de markt te hebben, gemerkt de grooteen noodige koften die fy dagelijks aen havenen, muuren en dijcken deden,en noch meer hoopten te doen, dat doch den tijdt der jaermarkt mogte verleidt werden, en dat men de krui- fen derfelver mogte rechten acht dagen voor S'. Jacobs dag , tot acht dagen daerna. Op dit verfoekwierdtbyopene brieven van handtvefte gegeven in den maendt van May ingewilligt : dat de ftadt Enkhuifen een vrye jaermarkt foude houden voor een tijdt van acht dagen , wacrvandetwee .... dagen gehouden fou- de worden, de twee naeft voorgaende werkedagen voor S1. Mar- grieten dag , ende foude de vnjheit niet langer duuren dan drie dagen na den voorfz. dag vanS'.Margriet. In erkentenifle van welke vergunning de ftadt jaerlijks aen den Rentmeefter van Suithollandt , foude betalen ten behoeve des Konings drie pon- den van 40 grooten vlaems het pondt. Doch als de Wethouders de brieven van defe vergunningen in den Hage ten bureelevol- gens de gewoonlijken ftijl lieten regiftreren, ftonden de Heeren van de Rekenkamer den inhoudt der felve, foo veel in hun was, wel toe, maer behoudeüjk dat de voorfz drie ponden fouden be- taelt worden in handen van den Rentemeefter van Kenncmer- landt, en niet van Suidthollandt, gelijk in de gemelde brieven bijmifverftandt, verftonden fij, wasgeftelt. Indenjaere 1566. begoften ficheenige honderden van de voornaemftc Nederlandt- fcheen daer onder ook Roomfgefinde Edelen, tegens d' Inquifitie en Placcaten op 't ftuk der Religie gemaekt, en in veele deelen te- gens 'sIandtsvryhedenftrijdende, te kanten. Wat Verbondtdat oefe Edelen daer tegens ingingen, en't Requeft dat fe aen Vrouw Margriete van Ooftenrijk Hartogin van Parma en Landtvoog- delTe der Nederlanden, overleverden, vinden wij elders befchre- ven. Door dit yveren van defe Edelen, naderhandt Geufen ge- noemt, kreeg de gemeene vryheit ecnige aêmtocht: De Gere- formeerden^ die tot noch toe hunne godtfdienftige bijeenkom- ften met groote vrefe en gevaer in 't heimelijk hadden gehouden, quamennu, fteunendeopfulkevoorftanders, opentlijk bij een. Éerft in Vlaendcren, daerna in Brabandt, ook in Hollandt en Weft-Vrieflandt, eerft ontrent Hoorn, den 14-Julij. Korts daerna op S'. Jacobs dag deedt Pieter Cornelifz van Alkmaer d'eerfte openbaere predikatie voor die van Enkhuifen, op de groene Wij- fing, achter Groote-broek»daer veele toehoorders van verfcheidc plaetfen
|
||||||||||||||||
|
De tijdt van
de jaermarkt tverdt verleit. |
||||||||||||||||
|
Eerfte open-
baere predika- rien der Gere- formeerden ontrent Enk- huifen. Vit de Aenlek.
vta BliteuUr-lk- |
||||||||||||||||
|
van Enkkuifen, 97.
plaetfcn bijeenquamen. Daerna is'er meeft a|l§ Spndagen .ge-< 1566.
prediktfomtijdtstot Hem, oftotBinnewijfing, of Lutkebroek, of tot Bovencarfpel, Ook predikte D. Lieuwe > voor delen Cappellaen van de Gommers of Wetter, kerk, op hetmullem bui- ten de Noorder poort. Voorts heeft men ook gepredikt inde Sout- kete van Sieuwert Janfz Krommedijlc, daer d' aelmoeflen door Jacob Sieuwertfz Bheuhulk vergadert wierden, eni op eenen dag meer inquam als een geheele week in de< kerjee rii,ln't begin wier- den de gemeentens door 'tgantfche landt bij weinige.Predikanten' bedienr; macr als de vryheit vaft toenam, fchrcef men naer Emden, aen Corneas Kooltuin, datmen doch van daer eenigeXecracrs in Hollandt wilde fenden, dewij 1 'er arbeiders van doen waeren. Hier op bragt hij te weeg dat'er verfcheide.Predikanten over quamen;,die rondtibrri wierden gefonden daer't de noodt vereifchte. Ook Dc paß0Cl. focht elke ftadt een eigen Predikant te verkrijgen, en bcquamen.AmiricsDiriifr. toen de Gereformeerden tot Enkhuifen hunnen Andreas,van wiCaftrjcom Caftricom, eertijdts Paftoor vanS1, Pancras kerk, die hun ecni-i*^EÄhutfai- gentijdt, geduurende defe vryheit, bediende. Defe deedthet j,l. Reaéh Paufdom door fijn ftichtelijke predikatien en vroomen wandel Memmmf. ^ veel af breuks: daer het ongeregeltleveq der geefteJijken , 't w.elk, pS"^'e d"a veele ingefetenen tot grooten aenftoot ftrektc,,.veel toe hielp, i^ederiandt' Want de Monniken, die anderen meeft fouden voorlichten, lagen ? 4"- foodiep verfoopenindronkenfehap datmentediertijdt dit flecht ]e"'nd'erGe^ rijm op hun jpafte. Gelijken bier .,.,., ter ftede.
De Monniken m t Monniken Convent ■ - ■■
Die waeren tot flerken drank gevent.
Sij hadden drie groot e kannen '
Die hadden naemen als mannen. ■• ■
De eene hicte Huige mondt:
De 'tweede hiete Maeke blij:
De derde hiete Drink om.
Seker Pater liep weg meteen of twee Bagijnen. Seker Priefter
verfekerdedchuifvroiiwe van eenen Gerbrandf Zeewolf, dat haer man, die, eenigenlangentijdtgeleden,vanhqer wasgetrokken, geftorvenwas, opdat'er fiel-miifen mochten gedaen worden; ja hij verklaerde, dat hij dé fiele om een goudeEngelot uit het vage- vier foude verloffen. Op defe verfekering liet men de fielmiflen doen, ook troude de vrouw op des Priefters woordt een ander man : maer vijf of fes jaren daerna quam d'eerfte man weer t'huis, en fij, door haere lichtgeróvigheit bedrogen, wierdttelaetgewaer hoe fich de gcwin-lucht met de fchijnheiligheit tot haeren nadeel hadt beholpen: doehdoor het leven van Zeewolf ftierf, in veelen N 't geloof
|
||||
|
98 Hiftorie
ij66 'tgeloofvandefielmiffenenandreRoomfchefuperftitien. Waer
door ook de Predikanten der Reformatie te beter gelegentheit In de gemeene hadden om het Euangelium voort te planten. De beeldtftorming, bceltftorming die korts op de openbaere predikatien der Gereformeerden volg- hüüentge^nk ^e» heeft tot Enkhuifen, mijns wetens, in die gemeene plonde- kerken ge- ring der kerken geen plaats gehadt: het fij dan dat het door de plondert. voorfichtigheit en goede ordre der Wethouderen wierdt ver- hindert; ofte dat de goede vermaningen van den Paftoor Andreas het gemeene volk in toom hebben gehouden. Want de befchei- denfte Gereformeerden, hoewel lij een afkeer hadden van den ~2or.ir.5-j,cd. beelden-dienft, mifprefen nochtans dat een behoorlijk werk on- behoorlijker wijfe wierdt uitgevoert. Daer op volgde een Verdrag tuiïchen de Gouvernante en de verbonde Edelen, bij 't welke onder anderen de predikatien ter plaetfe daer fe te dier tijdtwaeren ingevoert, wierden toegeftaen; en de plakkaten op het ftuk der v.c. Hooft 111. religie afgefchaft, tot nader ordre, end'Inquifitie voor altoos, ii o. Nic.Snr- Door dit verdrag (dat aen de fij de der Gouvernante niet lang ge- gmuiï Hiß. houden wierdt) kregen de Gereformeerden t'Enkhuifen en elders ^s'' w' wat grooter vryheit danvoorheenen,en hielden hunne bijeenkom- *Deais. j,,r. fteningrootengetale. lnditfelvejaer*gefchiedehiereenfware Piercr .Jjrnfr, ftraffeovereenen PieterJanfz van Middelburg, dieopSacraménts burgwbrant. dag des nachts de ftadt Enkhuifên met eenen Pieter Cornelifz van Uit des fiaJts Monnikendam hadt voorgenoomen aen brandt te fteken, acn "ufitCtimiucei- een huis met riedt gedekt ,ïtaendeop de karnemelks fluis , enjuift den felven avont gevangen wierdt:ook beleedt hij noch een doodt- flagh, nevens verfcheide huisbraken , ftraetfchenderyen , ge- weldenaryen, enftoutedieveryen. Men verwees hem, buiten de ftadt gcvoert, en aldaer levendig aen een ftaek gebrandt te worden dat 'er de doot naevolgde. Pieter Cornelisz wierdt verwefen om ftrengelijkgegeeffelt te worden, voorts de ftraf van fijn makker, aen te fchouwen , en fes jaeren op des Koningsgaleyen te roeyen, met een bannifiement uit de ftadt en het baljufchap van Weft- De Wier-dijk Vrieflandt, ten eeuwigen dage . In den jaere 1567, andere feg- inzce«efiagcn gen twee jaeren vroeger, heeft men een dijk in zee geflagen, en de o°(ter- achter de bredeftraet) die,om dat fe foo feer met wier werdt verfien» 1 ^TJe^Vaä ^e wier-dijek geheten wierdt, fijnde dit wier een gewas der fee > en BiaeHbuik. vannatuuréop het hoogfte bequaem om'tgeweldt derzeetegen teftaen . Het water, achter defen dijk gelegen, is federt tot een haven gebruikt, en de Oofter-haven geheten, ftrekkende van den Engelfchen toorn tot bij de kolk, ontrent de Viflcheis haven. Doch eenige meenen dat deefe Wier-dijk, en de haven daer ach- ter, lang te vooren begonnen was, en ontrent het jaer 1570 vol- maekt en bemuirc. Aen defen dijk 'fijn federt eenige Scheeps-tim - mer-
|
||||
|
van Enkhuifen, 99
|
|||||
|
merwerven gemäekt. En was de ftadt te dier tijdt een half uure
gaens in 't ronde. In ditfelvejaer liepen defaeken der Gerefor- meerden weer te rug, en hunne vryheit te niet. Het Verbondt der Edelen wierdt door de loosheit der Gouvernante en der bpaen- fche partye gefcheurt, de vervolging hervat, en d openbaere De ?teilkxtii predikatien alomme geftaekt. Ontrent Enkhuifen wierdt inde d«GcKfor- voorfomer bewerten Broeker-haven, buitens dijks, bij de water- ™ne^kh°£. molens, delaetftepredikatiegedaen. men prediktedaernanocn fcnwordenge. eenige reifen bij nacht in fommige burgers huifen, maer ten duur- ftaekt. de niet lang. Korts daernafochten die van Enkhuifen de Mon- ^'fa "» niken van't Reguliers kloofter, ftaende buiten Hoorn, te be- Uievin Enk. wegen datfe hun kloofter, 't welk door eenige foldaten des Heeren h"«™«" vanBrederode,toendiedoorWeft-Vrieuandtuithetlan^ veel overlaft geleden hadde, fouden opbreken, en iich binnen 1]Crs Klooftet Enkhuifen nederflaen; hun daer plaets en ander behulp toe aen- buiten Hoorn biedende. Dit verfoek fouden de Monniken bijna hebben in- « ******* gewilligt, maer de Hoornfche Wethouders deden fóo veel weers f datfe hun in't kloofter hielden f. In <& felve jaerlonot oeNO- yan Hoorn P,
ningdenHartogvan Alva met een leger Spanjaerden ornt geen 1?I.
men ter faeke van den godtsdienft en anderfins tegens den Koning verftondt mifdreven te fijn, te ftraffen; d' Inquifitie te planten, en onder dien fchijn t kiMfa vryhedcu en handtveften met voeten te treden. Hier op lieten fich de befchuldigingen aen alle kanten hooren. Het vangen, fpannen, verwijlen, dooden en vluch- Eenige Bui- ten hadt geen einde. Tot Enkhuifen wierdt Jan te Jooften yan den gemot Enk- Schout te laft geleidt dat hij fijn kindtbijde Gereformeerden hadt ™ v°;ncrre. laeten doopen: Jacob Erikfz, dat de Predikant van de nieuwe ijgiebdchui- religie, gelijk men toen fprak, in fijn huis hadt gewoontenge- digt. predikt: Sieuwert Janfz Krommendij k, dat de Predikant in fijn £s#. ^»tck, Soutkete buiten de ftadt hadt gepredikt: Nanne Cornelis, dat'er op fijn erf was gepredikt: Jan en Floris Tijfzdat fij hunne kinde- ren tot Embden hadden doen doopen, 't geen fij bekenden; feg- gende d'eene, dat hij daer bij fijn Huifvrouwen broeder f huis leg- gende , fij ne vrouwe daer in de kraem raekende, het in de kerke al- daer hadt laten doopen; 't geen hij verftondt niet verboden te fij n: Volker Janfz Seilemaker wierdt te laft geleidt, dat hij, fijn kmdt te- gens d' ordre der kerk hadt laten doopen,en daer op gedaegt fijnde, geantwoordt, dat bij fin kmdt niet anders wilde doopen, en met des Duivels. ■van Komen dootfelgeen doen wilde hebben: Wnbrandt Fredriks, Volker Janfz, Gcrbrant Egbertfz en Jacob Erikfz, dat fij aelmoefien onder het fermoen der Gereformeerden hadden verfamelt, en uitgededt nahun goedtvinden: Claesjacobfz in 't hof, en Evert Cornelifz, datfe hun kinderen van Andries Dirkfz hadden doen doopen. N ij Over
|
|||||
|
Hiftorie
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
loo
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Over defe betichtigingèn wierdt bij Schepenen indenHagege-
cönfuleert en verder aen 't hof gevraegt: ofdegeenen die berou hadden van het doopen hunner kinderen, ende felve doende nad,eordre derRoomfche kerke wederdopen , daer mede vrij/ouden toefen: en of de ouders welker kinde- ren in de nieuwe Religie gedoept fijnde enflervende, daer voor niet flrafbaer finden fijn : ende of de Schout tegens d' Erfgenamen van Ente facobfic en Freek Broerfic > die in hun leven ockpenningen m de predikatien hadden ingega- Aeft, Joudevermogen teprocederen, of niet. Wat op de(e vragen ge- antwoorde fij, is mij niet gebleken: maer wel dat 'e.r.verfcheide burgers fich langen tijdt op hunne folders en andere heimelijke plaetfen hebben verborgen, die daerna uit hunne goederen fijn gefet, en balling's landts geleidt. De voornaemften die uit de itadt vertrokken of fich ergens verftaeken, wakren: . Sijmen Meindertfic Scmeyns. .'./,■' '■'!•''"■ ;
. Dirk fanfiz, Brouwer. . V-Gebroeders en foonen van wijlen den Buf-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
, ! : /..
Verfchdide
burgers verla- ten de (ladt. Acnrtk., van
Ëlatululk.' |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Cornelis fanfix. Brouwer, f g
Jacob Erikjz. in de Bok
|
germeefter fan Groot Albertfic.
Volkert fanfic. facob Elorific. Albert Claefic. Even Elortfic. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Jan Tjfir.. i
|
Gebroeders.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Flor is Tijfic. f
j fVab E-riks haer moeder. • Gerbe»., Egbertjsu., |
||||||||||||||||||||||||||||
|
.;
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Rijken Claefic.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
J>irk Pouwelfx,.
|
i:.\
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Noch vindt ik in fekere Aentekeninge dat'er des winters noch
wel 350 menfehen foo mannen als vrouwen behalven de kinderen, de ftadt en huis en have verlieten, én over de zee, die toen fterk was toegevrofen , nacr Emden vloden *. In den jaere 1508 was 'er in de winter een feer grooten hoop ijs" voor de ftadt op malkanderen gefchoten, 't welk toen bij de burgers Alvaes Slot wierdt genaemt f ; om dat hij te dier tijdt -verfcheide floo- ten deedt bouwen , en de fteden met fulke blokhuifcn dache te dwingen, en's landts ingefetenen tot (laven te maken: daer ook het oprechten van den Raedt der Beroerten, ofte den bloedt- raedt, endaernaheteifchen vanden ioofwn, zoften, en iod,n pen- ning toeftrekten . OntrénrJdefen tijdtvervorderde fich Matthijs Hollanders, Dienaervan den Schout,' fekre vrouwe Pietermoer Pieters, huis vrouwe van Frans Jaeobfz, ftaendeter goede naefne en fame, uit té fcheldcn voor een Tovenaerfter en weermaekfter, leggende, dat ha;er de Duivel ten oogen uit fag. Hier over in recht geroepen, en geen raedt wetende om dat fèggen waer te maeken, wierdt hij verwefen, den xi van December op het fchavot te gaen, cft aldaermetluider ftemme fijne woorden, ten aenhooren van ecnygelijk', 'te wederroepen"; en verders téfeggen-, dat hem die vaa
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
350 Menfcheh
na Emden gevloden, *EntsJi. Acnteli.
I568. . Een ijshoop *óor de iradt Alvaes Hot ge- naemt. tEnhJ'. Aente\, |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Een befchnl-
iliger moet fijn leggen weder-
roepen. Uit het oude
Crimineel-boel^. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
■
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
van Enkhuifen* :joi
|
|||||
|
van herten leet waeren > en dat hij valfchelijk .hadt gelogen',
'tgeen hij decde. In 't volgende jaer 1569 heeft-de Schout, eenen 1569. Luitgen Gerritfz, Verwer in hechtenis genomen,, terfaeke van't Befchuidiging fluk van religie > hem te laft leggende : dat hij de Sacramenten ^eSe"s 1-"'^- hadc verfmaedt, de Miffe befpot, feggende, Ik begeer weleen fak vol gen ermf;£' mijfen te verkolen: dat hij 't Sacrament niet hadt ge-eert , daer vithetmfo voorbij gaende fonder fijn bonet af te nemen, ofte eenige andre Cr'minai-ïatk, eerbewijfing te doen. Hier tegens ontkende de Verweerder'tgeen hem opwierdtgeleidt, ofte indien hij iet fulks gedaen hadde, 't waer door krankheit van hoofde gefchiet. Het vonniffe dat den 30 van Julij tegens hem gewefen wierdt, bragt mede: Dat hij gehouden foude wefen, de twee naefte Sondagen voor de Pro. Werdt verwe. ceffie tegaen, meteenbarndewas-kaerffe van een pondt in fijn fenomvoor handt, en de Proceilïeomme geweefl: fijnde , foude hij die felve rfeProceffiete kaerffe offeren met devotie en reverentie voor het Sacrament, en gaeu" aldaer laten ftaen; te weten decne Sondag'tweft, end'andre 't luidt voor de Proceffie : voorts wierdt hij gewefen in de koften van fijn gevangkeniffe, en hem belaft fich te reguleren na de or- donnantieder kerke. Een ander ingefeteri Tamme Janfz, was Tammejanfx daerna gevangen, om dat hij eenige geeftelijke perfonen hadt werdt °°k lx> befpot.. Doch hij ontfchuldigde fich op fijne dronkenfehap, en ['^""4°^" feideleetwefen te hebben,, met belofte van fich in't toekomende 'vciwcffrT vanfulkemifdadente füllen wachten, waer over hij ook wierdt vhhet tmde verwefen, om op gelijke wijfe voor de ProccOk tegacn. In de ^Zll'om^' maent van December fijn'er op den eifch van den SchoutReinier Feij ntefz. eenige von niffen gewefen, die hier kortclijk ftaen te ge- denken. Eerft tegens Job Franfz. van Delft. Defe was gevan- vonnis tegens gen, en hadt beleden dat hij binnen Delft, door het aenraden van jobFrani'z. eenige rijke luiden, en overmits fijn armoede, het Nachtmael vit bet o„jt op de maniere der Gereformeerden hadt ontfangen , hunne Crimineel-ttt.. fermoenen dikmael gehoort, en fijn kint door hen laten doo- Een; maer federt daer van beginnende berou te krijgen, hadt
ij fijn kindt weder laten doopen na de ordonnantie der Roomfchc kerke. Hier over wierdt hij bij die van den Gerechte, fop alles, feit het vonnis, rijpelijk gelet en aengemerkt hebbende, defmen in defen behoort teletten en aeiUemerken, ende bijfonder op fijne- lange catijvige gevangkeniffe)deniij Decemb. verwefen, dat hij, gehouden foude fijn den eerftkomenoen Sondag in S/. Gommers kerke, voor de proceffie te gaen met een was-kserffevan een half pondt in fijn handt, ende aldus gedaen fijnde, foude hjj de hoog- miffe hooren, op beide fijn knien> met de barnde kaers in fijn handt, voorts wierdt hij voor fijn leven langk gebannen. Den naeftleften van December is 'er gevonnift tegens Albert Tonifa N vf van
|
|||||
|
»o» Hiftorie
|
||||||
|
iffy. van Uitrecht, Pieter Pieterfz Ketelboeter en Cornelis van
Grindt, Pieter Cornelifz Opperman en Geert oude Gafthuis- . „ moer. AlbertTonifz. óie op d'indaging niet te voorfchijn quam, Äiffi k TleVen langk gebannen, en fijn goederen verklaert ver- ' beurt te fijn, om dat hij de huisvrouw van Frans Jacobfz, boven- gemeldt, voor een Tovenaerfter hadt gefcholden , en in de ker- ke van Hem geweeft, en daer de beelden hadt helpen breken . pfe8twf»Pienr PieterPle.terfzhadtÊefprookentegens het Sacrament, feggende , 0>rneli«van &"?'*»,*»*äfaj^ willen dom aen den gebakken Godt: Hier O ver van den Grindt, Schout aehgetaft en in beflooten gevangkeniflègeftelt, was hij met hulpe vaneenige fijne goedtgunners uitgebroken, en daerna
vergeefs ingedaegt: Cornelis van Grindt hadt fijn huisvrouw la- Fu \ierven 'öödcr eenige Sacramenten na de wijfe der Room- jche kerke, voorts bij nacht doen begraven, en hadt fich, tot anemaelengedaegtfijnde, achter gehouden; defwegen wierden Je beide met verbeurtmaking hunner goederen voor hun leven _ _. *ang gebannen . Pietei Cornelifz was gevangen om dat hij, Men- cÓfmen r noni«>gefindt, fijn kinderen niet wilde laten doopen: doch met Geertc oude hulpe van Geerte, oudeGafthuis-moer, uitdegevangkenifle ge- Gafthuis- raekt, wierden fij beide, na voorgaende indaging, met verbeurt- ^uïthee oudt ma^ing hunner goederen, gebannen. DaernaisTrijn Jans,de moeder van Heer Andries fcH'"*& > v°or defen Paftoor van S\ 1570.' Pancrac kerk, in den j^c 1570 gevangen, de Schout Reinier Trijnjans de Feintefz beweerde , dat femet haer foon den Predikant van de HreAndr?e« ?ieuwe Religie, conventiculen binnen Enkhuifen hadt gehou- DirkTz. ge- den> endeGeufenbegunftigt; endatfedaeraen verbeurt hadt, rangen. na den inhoudt der Plakkaten des Konings, Sij daer tegens ont- kende 't geen haer wierdt aengefeidt, en verfocht ontflagen te
worden : waer op de Schepenen gemerkt de Schout fijn aenfeg- gen niet wift waer te maken, en ook regard nemendeop de ouder- Werdt omfia- aom van de vrouwe, defelvevrijfpraeken, en kofteloos en fcha- VabitUtomu delo9.suitdegevangkeniiTe ontfioegen: doch daer bij feggende, Criminsei-htk, ^ jj voor morgen noen uit de ftadt foudewefenoppeenevan Avaerder fententie. Dit vonnis wierdt den 14 van April uitgefpro- ken. Op andre plaetfen ging men ondertuflehen veel feller te wer£ .* f°° dat "e ingefetenen door de Spaenfche tijrannij en confeientie-dwang, met fuik een jok befwaert wierden, dat 'er veele ten lande uitweken en de wapenen voor de gemeene vrijneitaennamen. r>efe, en veele anderen foo binnen als bui- tenslandts, verfochten den Prins van Oranje, Willem van Naflouw , noch onlangs Stadthouder van Hollandt, Zee- landt, en Uitrecht (die wegens fijn ijveren voor de vrijheit bij de Spaenichen in 'tooggeraekt, het landt, voor de komfte |
||||||
|
van
|
||||||
|
van Enkhuifen»
|
|||||||
|
103
|
|||||||
|
van Alva, hadt verlaten, en federt op den hals met verbeurtma- j^q,
king fijner goederen was gebannen) dat hij 't verdrukte landt wilde , te hulpe komen. Om dan het vaderlandt en fichfelf te redden, nam hij den oorlog aen ; met uitdrukkelijke verklaering , dat hij DePrinivan Culksóeedetendienfle des Konings en tot welvaeren der Nederlanden, tegens Or»nje neemt de tijrannije der Spanjaerden , die de Privilegien, en vrij heden onder de voeten j^n^orde traden, en ten verfieke van de inwoonden j foo wel van wegen de Euangelifche gemeene v ry- als der Roomfche kerke , om een y der der■fihier te behouden in vrybeit fijner heit. religiën en confcientien. Hier op bragt hij legers te velde en vlooten tgf 'd J5«w* ter zee; en focht, hoewel fij neerfte tochten door den Hartog van ïïi.'Pc.Hmft. Alva, die geen minder Oorlogsman als Tij ran was, gefluit wier- v- l6i- den, den Spanjaerden overal afbreuk te doen, Ookmaektehij ten dien einde verfcheide aenflagen , om eenige Nederlandtfche fteden aen fijn fijde te brengen , en met naemen hadt hij'top Beginfcl der Enkhuifen gemunt. Ionkheer Diedrik Sonoy begon hier ontrent ornEnllhmf het jaer 1^70 , en een weinig te vooren , uit lalt van den Prinfe aen de iijdeen met eenige ingefetenen in heimelijk verftandt en onderhandeling vanden prins te treden , om de ftadt van Alva af te trekken. Hier toe lieten b*én°ran^ " fich onder anderen twee perfoonen gebruiken , d' eene Richardt Bw.y^oj, *• Claefz van Enkhuifen , een Predikant van de Gereformeerden , en d'ander Jan Claefz Sloot , naemaels BurgermeeftertotEdamj diein 't heimelijk af en aen reisden, en de borgers,daer fij verftandt mede hielden, beweegden om den Prinfe te begunftigen , en tot willigeopbrenginge van pennigen. De voornaemfteperfoonen Denamenvan dien fij binnen de itadc hun voornemen ontdekten , enmetwien de Burgers dlc fijdefaekvantijdttot-tijdtoverieyden, waeren : Pieter Luitgensf!chdaert.oe . Buijskes, Pieter Symonfz Semeyns, fijn huisvrouwen broeder, jj"en 8eDrui~ Ysbrant lacobfz., Gerrit Evertfz, Cornelis Ianfz Brouwer, bui-£«-.V, 233 <•. ten de Suider poort in 't brouwhuis , Pieter Heynfz , Sybele Dirkfz , Cornelis Pieterfz Rietlus, Leendert lacobfz Mein, goudtfmit;, EvertCornelifz. Daerna heeft men ook den handel bekent gemaekt aen Pieter Cornclifz en lacob Pieterfz Maek- fchoon, rediertijdtBurgermeefter, als mede aen Claefz Ianfzen Symen Baertfz in Hoogh-karfpel : ook hadt men hoope dat Reinier Feintes , de Schout van Enkhuifen , defaekfoudebe* gunftigen ; ja men quam foo verre dat men niet twijfFelde , of- men foude de ftadt voor den Prinfe geopent hebben , ingevalle daer eenige hulpe van fijnent wegen waer gekomen. Hier toe wier- den dagelijks alle bereidtfelen gereedt gemaekt. Maer defe aenflag De verjie liep noch, met meer anderen , voor e,en tijdt te niet. Midier-handelingen wijl wierdt door den PredikantRichardtClaefz en län GlaefzSlpot SEJ^t* te weeg gebracht, dat vecle ingefetenen van eenige dorpen in ciaefz sloot*.™ WeftvrieslandtenWaterlandtmerkelijkefommen geldtsopbrach-sèr. v}233. 'c ten.
|
|||||||
|
„ _ —
|
|||||
|
104 Hiftorie
1570, ten, ten behoeve van de gcmeene faeke. Ook werden hier, niet
# tegen llaende de ftrengheit vandenHartogvan Alva , nochveele conventiculen en verg ideringen der Gereformeerden gehouden,
onder welke defe twee (eer veel vermogten : ook onthielden fe fichbi) beurten onder hen luiden , want t'elkens als d'eene ver- toog quam de ander weer in fijn plaetfe : de brieven , diedesaen- gaende over en weer gtfehreven wierden , hielden van koophan- del, van koorn, en andre koopmanfehap; hoewel het was van den koop en 't leveren der ftcden Enkhuifen, Hoorn en Meden- Heimelijke blik. Ook gebruikten de Gereformeerden te defer tijdt in hunne Spj'bij brieven, die van de aenflagen handelden, feer bedekte manieren de Ocrefor- van fchrijven, in cijffer en andre vreemde benamingen : bij Ko- mc«r«ien ge- pcr verftonden fij Hollandtj Enkhuifen heette Triton;.Hoorn Sr.™ r im. »-è. Po'Iuxj Medenblik Caftor; Edam Hercules; Monnikendam Hooft 'v, 158. Radartiantus ; Alkmaer Pluto , Amfterdam Saturnus : en foo Water noodt voorts. In defen benaeuden tijdt wierden de Nederlanden noch opAikrheili- door een fwaereplaege des hemels aengetaft, toen de hoge water* fioTv^'-i S vl°c<k door een fchriklijkonweder uit den Noordt-weften, op ii'ooft'vilo], den eerftenen tweeden dag van November, vcele dijken door- brak , en duifenden van menfehen en heeften verdelgde. Toe Enk- * Enip. Aent. huifen brak de Wier-dijk door*, en het Noorder Spuyftondt in groot gevaer om in te breken, doch dat wierdc meeftgehouden dooreen grooten hoop korvcmakers tienen, die hier gefonken werden , en door eenen Evert Korvemaker hier toe beitelt wae- ren . Defe Korvemaker was voordcfen , om dat hij fijn kindt in de Keete hadt doen dóopen, gebannen , en hadt fich langen tijdt op fijn folder verborgen gehouden; maernudorfthij indefen noodt, en op het gemelde Spuy te voorfchij n komen: daerhij van fekeren Burgermeefter gefien wierdt, die tot hem toetradt> feggende: Vrymoedig- Welkom Evert Cornelifz. mijn goede burger. Op welke welkomft hem heit van Evert d'ander dit vrymoedig antwoordt gaf: Ik verwonder mij, Burger- deKorvema- meeßer f dat Godt dequaderaetßagenfooteniet, en mij die gifteren noch een Ex'kf>. \A**Mh boofeJtetter was, nu tot een goeden burger gemaekt heeft. Dóor defen D" aenflag op ftorm en waternoödt' fijn vérfcheide aenflagen des Prinfén van d^het on- Oranje verhindert, of verachtert; vermits fijn fchépen , verfa- weder verhin- nielt op de Eems en inEngelandtmet veel krijsvolks, fich dap- dert. per befchadigt vonden, en voorts door het hooge water belet UtoZrPiól' wier^enoP dengefetten tijdt te paffen. Want de Prins was nu-
' 1 ' van meening den aenflag op Enkhuifen en Hoorn, met vijf of fes hondert mannen te beftaen, en te gelijk noch verfcheide andre ftedenaen te taften. Nochftondt deacnllagopEnkhuifeneenige dagen ftil, naedien'Mr. Johan Bafius, des Prinfen vertroüdtfte BewindtSman on tre nt de facken hier te lande, met eenig befonder bevel
|
|||||
|
van Enkhuifen. ïof
|
||||||||||
|
bevel nopende dit werk en brieven van den Prins aen deBurger-
meefteren, Schepenen, Raedt en gemeente der ftede Enkhuifen, eerftden4.*"1 van December, veel fpader dan'tgemcentwas. tot Emden quam. Toen floeg het fooftrengelijk aen'tvriefendat Jonkheer Landflot van Brederode, die aengenomen had den aen- flagte verrichten, nadat hij met eenige fchepen was uitgelopen, om eerft het eylandt Texel te bemaghtigen, bynavan'tgrondt-i/s verrafcht wierdt,en met groot gevaer te rug keerde.Hoewel nu den toeleg op Enkhuifen door al defe verhinderingé te niet was gegaen, foo liet men 't voornemen nochtans niet vallen ; nadien de faek noch bedekt bleef,en alles hier en eldersjbij fuik een meenigtevan meêwuftigen van allerleij foorte enjaeren, rijk en arm, foo dicht wierdt gehouden, dat het minfte van't geheim nergens door on- trouw, vreefe, of onvoorfichtigheit uitleekte. Soo groot was de haet tegens deSpanjaerden: waer door dan de aenflagen als fe be- let wicrden,meer in flaep dan om verre vielen. Ondertuflchen was men hierin grootevrefedatdeHartogvan Alva, door eenigver- moeden, ofom WeftVrieflandt tegens de Water-geufen tever- fekeren, dele ftadt met eenig krijs volk foude befetten, 't geen den aenflag in 't geheel foude hebben gebroken. Maer fij n hoog- moede , die hem fijnen vyandt tekleen deedt achten, en fijn hardt- nekkigheit, in het voortdrijven der ge-eifchtefchattingen, deedt hem de zee-havens en voornaemfte grenfen verwaerlofen, om binnelandtfchefteden met fijn krijs volk te dwingen. Ontrent defen tijdt heeft feker Schipper van Enkhuifen Krijn Wouterfz genaemt, de maniere gevonden om de ftengen der groote fchepen, die men te vooren aen de top van de maften vaft woelde, door te fchieten, een faeke van grootendienft voor de zeevaerders. Dit feivejaer, in de maendt van September, hadden d'Enkhuifers deeere, dat fe Vrouw Anna van Ooftenrijk, dochter van Keifer Maximiliaen den tweden , toen Koninginne van Spanje en Gravinne defer landen, in een van hunne fchepen uitZeelandt naer Spanje voerden . In 't einde des jaers den 29 Decemb. hebben de Schepenen der ftadt Enkhuifen Willem Pieterfz Ketelboeter, die voorvluchtig was om dat hij fijn broeder Pieter Pieterfz, ter faeke van Geuferij gevangen , bij nacht uitdege- vangkeniflehadt geholpen, voor fijn leven langh gebannen, en fijne goederen verklaert verbeurt te fijn. Anna Cornelis in't hof, die den Schout den gevangen Pieter Pieterfz Ketelboeter met roepen, krijten en anders focht te ontweldigen, wierdt, ten fel- vendage, voor een jaer gebannen, en verwefen in een boete van feventien ponden. Noch heeft men ten fel ven dage voor hun leve langh gebannen, en hunne goederen verklaert verbeurt te fijn, O Symen
|
||||||||||
|
Een aniier fce-
let des aen-
flags.
Bor v, z j3. S*
|
||||||||||
|
Eor.rr.ij«;. ü,
Alva verluimt Enkhuifuti te verièkeren. |
||||||||||
|
De maniere
van de ften- gen door te 1'chieten ge- vonden. Aentek* Vau
BlasU'hnlks D' Enkhui-
fers voereu Anna van Ooftenrijk naer Spanje. Uit het Stede-
boek, van /. Blacu, Willem Pie-
terfz , Anna Corn.in'thof; SymenBaertfz en Dirk Pou- weli'z nevens hunne huis- vrouwen ge- bannen. UithetOndt
Crimineel, kek.- |
||||||||||
|
io6 Hiftorie
|
|||||
|
*$7°. SymenBaertfz en fijn huisvrouw Jacoba Vrederiks; als ook Dirk
Pouwelfz enRcijmcrichLuijtgesfijn huisvrouw, Sij waerenalle gedaegt, maer niet verfcheenen. Het eerfte paer wierdttelaft geleidt» datfehunkindt, dat geftorven was, buiten de ordon- nantie der kerke hadden doen begraven, fulks dat niemant wifte waerfij 't felvekindt hadden geleidt; en voorts datfede Calvini- ften, of Mennor.iften SecT:en,dus fpreekt het vonnis, genoeg toe- gedaen wacren. DirkPouwelfz en fijn huisvrou Reijmerichhadden hun kindt alhier niet willen laeten doopen, na d' ordonnantie der kerke , maer hadden 't tot Emden laeten doopen. In 't begin I57I.' des volgenden jaers 1571 fchreef de Prins van Oranje aen den fcWjten'aen- ^eere ßafius, hoe hem om feer gewichtige oorfaken geraden gaende den docht, dat men alle middelen foudeaenwenden, omeenigeha- acniiag op ven i ïi te krijgen , dat overfulksfijn meeninge noch was, dat men Hoorn11'" C" ^en aenAagop Enkhuifen en Hoorn foo haelt als de vorft foude Ëot v/240. c verbijfijn, in'twerkfoude ftellen: indien men middel en volk kondevinden, omdefeplaetfentebemagtigen> foowifthijraedc om hen uit Engelandt, Vrankrijk en elders te hulp te komen. Voorts dat men alle andere aenfiagen foude uitftellen, verhoo- pende dat den aenüag op Enkhuifen en Hoorn, ten goeden einde gebraght fijnde, men des te eer met Godts hulpe , de andere foude können volbrengen. Maer hoe feer de Prins dit ftuk voort- dreef, ten kreeg nochtans nu noch geen voortgangk. T'elkens openbaerde fich nieuwe verhinderingen, daer noch bij quam, Borv, 24«.f. datFrancoisvanBofhuifen Admiraelvan Amfterdam, des Prin- h«»/* v/,20?, fenvlootc, daermen mede naerEnkhuifcn wilde , defen fomer op de Eems acntafte , en eenige fchepen vermeefterde. Jan ClaefzvanMedenblik, eenvande gevangens, op defe fchepen gekregen, wierdt tot Enkhuifen in hechtenifie gelevert> maer weer ontflagen, dewijl hij bewees, dat hijdeuenaemdeGeufen tegensfijnendanken door dwang hadt gedient. Een ander Jan Jacobfz, daerna om de felveoorfaeke gevangen, diende fich van defelveontfchuldiging, en wierdtinfgelijkslos gelaten. Maer eenander, Barent Barentfz van Kampen, wierdtdenitfjanuarij *$72- .. des jaers 157a alhier onthooft, omdathijfichinfeeroverij en art- bTutèr« ont"'" dre geweldenarij hadt te buiten gegaen j en in den fin hadde fich hooft. naer Emden te begeven, en den Prins van Oranje te dienen . rrf'il'/^t ^'Jn ma^cr Pouwels Claefz van Hoog carfpel, die hem in fijn
Ltimiaet - oek.. quaedtdoen hadt geholpen , en den gcmelden Prinfe voordc- fen veertien dagen gedient , wierdt den %S{"" van de ielve maendtdelgelijks met den fwaerde geftraft. Midlerwijle raekten de Watergeufen weêrfoofterkinfee» en namen van dag tot dag foo veel fchepen, die fij in Engelandt verkochten, dat de Hartog van
|
|||||
|
van Enkhuifen. 107
van Alvadacroverklachtigviel> aendeKoninginnevandatrijk, 1572.
en fij fichbenodigtvondt, indien fe den oorlog met Spanje ont- gaen wilde,alle de Nederlantfche ballingen en vijanden van Span- je, haerrijkte verbieden. Derhalven genoodtfaekt fijnde van daer te vertrekken, maekten fij van de noodt een deught, en ftae- ken , onder het gebiedt van Willem van Lumey, denGrave van der Mark, meteen voorwindt, en 24 Schepen, bemant met on- trent 25-0foldaten, infee, enmuntent't naer Texel, op Enk- De Water. huifen en andre flcden van Weft-Vrieflandt. Maer de windt geafen mun- veranderdevanftreek, foodat fe te raede wierden, den mondt tcn'c °P Ellk- der Maefe te kiefen, daer fij den 1 van April den Briel innacmen . ^ij" '^"fcn Op defe maere focht de Hartog van Alva, Vliffingen met meer Briel. knjsvolkte verfekeren, maer de burgers vielen hem tegens, en am-vi.itfs« fielden fich felven in vrijheit. Dit gefchiede den 5d0" yan April, "'b'c- en den 4 Maij wierdt ook der Veere verovert. In defen ftandt van faeken, bcgoft Alva het gevaer, dat hem aen de feckant dreigde, ter harten te nemen, en deedt, onder den Admirael Bof huifen, een vloot toeruften, tendeele tot Amfterdam, ten deeletotEnkhuifen en tot Hoorn: voornemens fijnde, om met die maght, den Graef van der Mark uit den Briel te drijven. Defe oorlogsfchepen verfacmelden tot Enkhuifen , daer fij eenige tijde voorde Ven laegen; het fij om na de windt te wachten, of om Men foekr onder het dekfel van defe toerufting, eenig krijsvolk in de ftadt te Enkhuifen brengen. Want men begon nu te verftaen, hoe veel dat aen de- voor .den fe ftadt gelegen was, niet alleen ten aenfien van haer magt ter fee, flrftEww." en de menigte van fchepen die hier gemaekt wierden, maer ook nüftv\,ti<>; ten inficht van haer gelegencheit, als leggende aen den Hollandt- b*«*»»«/.vi, fchenkant, recht over Staveren, ontrent het midden der Suider-l84' fee, daer de felve geen drij mijlen wijdte heeft, en recht gelegen om Amfterdam fijn fchepen t'onderfcheppen, die inaen-enaf- vaeren, defe engte noodtfaekelijk deur moeten. Ook -meent men dat de Raedt van Enkhuifen (daer, gelijk D'.Veliusfchrijft, de Burgermeeftersjan Veft, Jan Reijnerfz en Willem Janfz, de D'£* ^T* Rijke, een weetend en gefchikt man, die te hoof fonderling ge- * *y. Hen was, toen de voornaemfte hoofden, en bijkans doen en la- ten waeren) den Spanjaerden in hun voornemen fochten te hel- pen , en de ftadt voor den Hartog van Alva, tegens de burgers, te verfekeren. Maer hier tegens begoßen verfcheide burgers, moedt en hert te krijgen, om iet te beftaen voor de vrijheit van ftadt en vaderlandt, waer door de ftadt in een forgelijke beroerte EnkhuifeD.'-' verviel, welker opgangk en uitgangk, ons nu in 't bredeftaet ïorvi.jir?. aen te tekenen. Terwijl hier de fchepen vaft toegeiuft wierden, ***"£ vi,*jo, gevielt dat een fcheeps • hopman, Schuilenburg genaemt , het rc'^"^l"~ O ij broodt»
|
||||
|
ioS Hiftorie
|
|||||
|
I $7z. broodt, dat hij inde ftadt hadt doen bakken, focht fcheep te bren-
_ VeiiiChr:in gen> eer hij geit gaf. Deßakker, Dirkjanfz,, eijfchteeerftbe- vaaHowHt* taling. Schuilenburg daer op aen'tfchclden en dreigen : Hier fijn, '7?. irc, riep hij j nietdanGeufenenfchelmenindefladt, dien't fwaerder dan die van Rotterdam (daer hadden de Spaenfchen een grooten moordt*
jSoj-vi, is?, aengerecht) vergaen finde. De Bakker feide, Ik hoof e dat ons Godt daervoorfalbersaeren. DeHopman, ofnietwetende wat men in denfinhadde, of door de hitte der toorn verrukt, fweertmet ge- kaufte vingeren, dat het niet beter lukken finde. Dit onbedacht uitvallen, ten aenhooren van meer anderen, liep terftondt door de gantfche ftadt. Toen verfuimden de burgers , dienutweeja- ren lang met den Prins van Oranje, over de verloffing der ftadt, gehandelt hadden, foo een gelegentheit niet; maer gaven een yegelijk, daer fij wat ftaets op maeken mogten, ofdorften, die dreigementen t' erkaeuwen. Men begint daer op de hoofden t' faemcn te fteeken, en d' een den anderen aentehitfen tot wee- ring van befettinge, daer fij hun verderf door tegemoetfagen. Liften om Niet lang daer na quam feker Hopman Quikkel, met fij n foldaten Krijsvolk van voordepoort, voorgevende dat hij fe op de fchepenfoude leggen, van AivaTnSde ^ie nu haeft vaerdig waeren. Dan de burgers weigerden hun den «adtte bren- ingangk; doch de Hopman en fijn adelborften, wierden ter be- Sen- geerte van Burgermeefteren, in de ftadt gelaten, mits dat hun gc- 'e'^v.lyilt'ertn wcer aen depoort bleve. Dit wierdt bij de foldaeten voor fuik
iv,7i. o, andre eenfmaedten kleenachtinggerekent, dat fe hun misnoegen daer Znkl'H'ferAcn- over niet verfwijgen konden; ja een van de adelborften , feide nk$ntr<icn. tegens fijn waerdt in degouden wagen: ik heb mijn geweer inde poort gelaten, maer ik fal hen in 't korte leeren , hoe fij een Edelman fijn geweer ful- lenafnemen: Engevraegtfijnde, offenadenBrielfouden gevoert wordenjgaf hij,feit men, ten antwoordt: Neen, maer in defefiadt fül- len wij leggen, en met alleen wij, maer noch een geheel regiment, en die in de ftadt niét en mogen , füllen op de dorpen leggen . Dit feggen, het fij waer, ofverfierdtbij degeencn, die de foldaten wilden buiten keeren, gafde burgerij te meer nadenken ; enfteef hun in 't voornemen van geen befetting t' ontfangen. De Burgermeefters fiende hoe de burgerwacht gefint was, wenden bij de gemeente voor : men Reinier Stou- finde de foldaten fiechts indeftadt monfieren, en dan t' fcheep helpen. Rei- m'wdi^heit. nierStouting, eenoudtburger, draegendedien naem niet ver- Bor°\,^'r>a geefs, dorft een van de oude Burgermeefteren Wouter Simonfz Hooß vi , 139- aenfeggen : dat men' t volk buiten wel kon monfieren, en van daer doen oetertn • t' fcheepgaen, op dat men den burgeren alle achterdocht benaeme. D' an- der dreef hem toe, met Wcft-vriefche woorden: Swijgftil du bloedt, fout flu hier beroerte onder de burgers maken, men fal dij in een gat fmijten , dat 'er ei» ander acngedenke, de ftadt is om, en niet u, bevolen te regeren. Hier
|
|||||
|
van Enkhuifen. 109
|
|||||||||||
|
Hier door reefen meer woorden, en Cornelis Pieterfz Riedtlus, sfji. •
een welgeacht poorter, nu eerft van Emden gekomen , pafte den Burgermeefterditantwoort toe: IS de ftadt« bevolen, fooregeert fewel, GorndilPie- maer dat gij ons met befetting van krijsvolk beloften foudt, ftaet ons niet te for/kt voor* verdragen. Die vier ofvijfjaerenneeringloosgefiten hebben, veegt fuik een de burgers. laß tefivaer. Verfcheide andere burgers, die daer bijftonden , B»rv 1.270a, deeden fijn woorden geftandc. Men vraegde hem fpotsgewijs: Hw/|»«>*J0> Hoe bij't hebben wilde, en ofmen hun dat fou moeten vragen ? DaerRiedt- M lus rondelijkopantwoorde : Wtjbegeerengeen foldaten in de ftadt te heb- 7j c_ ben, al/oude het mij dien [warten hals koften '. en wien behoort gij dat anders te vragen als de burgers? Ofgaet ons dat niet aen? gij en kont ons niet alleen voede. Eindelijk bevaelen hun de Burgermcefters , tevreden te fijn , de krijsknechten fouden 'er wel uitblijven. Dit gefchiede den 1 Mey. Des anderen daegs quam d' Admirael Boshuifen in de ftadt, met d'Admirael fijn helbardiers , en deedt Quikkel met fijn volk van Venhuifen Boshuifen voor de poort komen, om hem door fijn ontfag binnen te helpen, komt in de Maer de burgers voegden fichdaer foo fterkbij de wacht datfe de ftJ^'v J70 a foldaten buiten hielden. De Magiftraet bedacht toen een an- Hooft vi. 230', deren racdt, doende allengskens een deel krijgsknechten , on- 231. >.Mettven der fchijn van afdanking (als niet willende op de fchepen dienen 5 IV,7** nadien fij aengenomen waeren , om in de lieden te leggen of te landt gebruikt te werden) ongewapent, bij kleen getal, in de ftadt komen , quanfuisomeenigennoodrufttekopen. Onder- tuffchen liet men hun geweer, door etlijcke wijven met huiken*, bedektelijk binnen , en in Quikkels herberg brengen ; en hij daer op met twee trommels omllaen , dat al de foldaten , die on- der hem befcheiden waeren , voor fijn herberg, het Paradijs ge- naemt , fouden verfchijnen. Dit wierdt bij de burgers , infon- derheitdeviffchers , meeftendeel aen landt fijnde,. foo haeft niet gehoort, offij ftaekenopdebeen , nadeverfamelplaetstoe , en dreven de Hopman met al fijn knechten door veel ftooten en flaen ter ftadt uit. Meteenen vlogenfe naer't huis van den ou- Quiwfel w«rt denVrederijkSymonfz , ftaende dicht bij't ftadthuis, om met met fijn volk den Admirael Boshuifen , die'ert'huis, lagtefpreken. Maer «üt^eftadt |
|||||||||||
|
en
|
|||||||||||
|
hij wierdt van den huifwaerdt met hoge woorden geloochent. ffó,ifuSn|L
Nochtans traden f' 'er op in , daer fij hem vonden, en mits hij vangen, hen weleer gedreigthadde, aentafte; Voorts op 't Stadthuis brag- ïoi-v 1,270.«. ten , en aldacr onder bewaring ftelden. Ook haelden fe'tge- ^{'J^'rv, lehnt van't hooft en van twee oorlogfchcpen , diedaerlagen , in 73. <t, de ftadt. Waer onder ook eenige (lukken waren van Hoorn, d ie bij d' Enkhuifers federt gehouden fij n, als wettelijk verovert *. * wö Kr»»« Ten felven dage quam het veerfchip van Amfterdam, geladen Jj£ °™ ?• met vijfendertig tonnen buskruidts en eenige hondert roers , om O iij op
|
|||||||||||
|
ïio Hiftorie
|
|||||||||||
|
op de fchepen van oorlog gebruikt te worden: maerdefen voor-
raedt brachten de borgers binnen, naemen die in bewaring , en hielden des nachts goede wacht. 'S daeghs daer aen, den derden Mey , quaemen veele burgersmethun geweer voor't Stadthuis en de Burgermeefteren fochten de voornaemfte met bidden te bewegen dat fe nu de faeke fouden laten beruften : daer en »acre, feiden fe, tot noch toe niet [onderling! gefchiedt, of men kan 't bij den Ko- ning noch nel ontfchuldigen en of einige lichte en vreemde luiden leggen. Doch Jan Vrederiksz, Pieter Symonfz.Semeins, en Cornelis Pieterfz Rietlus, die daer bij ftonden , verftonden 't anders, en Cor- nelis feide hun in 't aenficht: Gij foudt de faek [00 niet verbloemen. Het krijsvolk in te brengen is niet anders dan fchelmerij. Door dit middel foekt men veel borgers op den vleefihbank , en 'tnfonderheit die den Prins van Oran- je , onfenrechtenStadthouder , nevens de waereReligie toegedaen zijn, om lijf en leven te brengen . . Het (al dan befl zijn , dat men na gelegent heit des tijdts met £ aengevange faeke voortvaere, de fchepen van oorlog in de haven, en 'tgefihut ob de mallen brenge tot gemeiner befcherminge. Na defe reden hadden de Burgermeefiers geen ooren. Onderwijlen voegde fich Dirk Janfz,Brouwer)dieeenigen tijdt in ballingfchapgeweeft had, bij den hoop. siet daer een man, riep toen Cornelis, dien gij geban- nen hebtfonder oor faeke, en fijne goederen aengeßagen tegens alle rechten, die met meer anderen buitens landt s heeft moeten fwerven. 'Tis nu tijdt om ons •van Alvaes tijrannije, en tienden penning te verlojfen; ende fijde des Prinfen •van Oranje te kiefen: die foekt niet anders als de welvaert en vryheit des va- derlandts. Op dit feggen liet fich de Burgermeefter Volkert Harkf z nevens een van fijn ftoel broeders hooren: Vatfij wel wilden, om groot geit, dat de Prins in't gouvernement waere, enfij daer van ontflagen, Hier op feide Cornelis, dat fij niet tevreefen hadden, daer was noch geen onnofel bloedt geßort, want Godt hadt voor hun en de religiegeforgt. Hiesflondt hun, fich in alle billjkheit dragende, om malkanderen deugdelijk bijteftaen, niet dan alle vrientfehap te verwachten. De faeken dus ftaendc, fijn'er van dag tot dag verfcheideballingen ingekomen die de burgers in hun voornemen, dat nu op vryheit doelde, heb- ben geftijft. De tijding van 't geen hier omging quam wel haefl: tot Emden,en maekte verfcheide vluchtelingen gaende om her- waertstekomen,en hun leven bij hunne medeburgers op te fetten. Ook wierden etlijke van de voornaemfte door den Predikant Jan Arentlz van Alkmaerop herverfoek vanJonkerDiederikSonoy met grooten ernil daertoeaengefocht. Deefc toonden fich wil- lig, maer begeerden dat Jan Kolterman van Haerlem, ook een vluchteling, dielafthadde (nevensGeeraerdtvan Berkenrode, en Pieter Kies) om Hacrlem aen des Prinfen fijde te brengen, met hunherwaertsreifde. Om hem daer toe te bewegen trok Jan "j Arcntfz
|
|||||||||||
|
1571.
|
|||||||||||
|
Gcfprekvan
enige burge- ren met de Burgennecfte- reu. Meteren \V,J1,
d. 75 a. |
|||||||||||
|
VerfcheiJe
ballingen ko- men in. Bor vi, 270, t. De Predikant
Jan Arentfz verbilligt lan Kolterman om nevensTa- cob Erikfz, Volkert lanfz, en Symon Sc- mevns naer Enkhaifen te reifen, fiorvi ijo. b, |
|||||||||||
|
van Enkhuifen. in
|
||||||||
|
Arentfz naer Norden, daer hij fich onthielt. Hij Het fich vinden, i J72,
en begaf fich den elfden Mey nevenslacob Eriklzin de Bok, Vol- ken lanfz Seylemaker, en Simon Semeins, burgers van Enk- huifen, opdereife, In de ftadt gekomen, diende hunnetegen- woordigheit den anderen burgeren tot geen kleen behulp, ende Nafläufche partije tot magtige fteun. Midlerwijl onderftondt Dc Droft Paulus van Loo, Droftvan Muiden, een karveel metfoldaten bui- Muiden poogt ten aen den dijk, bij het brouwhuis, te doen aenleggen, met foldaten in de meening om hen behendelijk binnentehelpen; maer de burgers ™" te lrcn' wierden't gewaer. Dc Prins van Oranje hadt aen Pieter Luytgefz ö ' Buyskes, dentwintigften van April defesjaers, fchriftelijken laft piJrerBuis"* gegeven, om Enkhuifen en de oorlogfchepen te bemagtigen, |
||||||||
|
van
|
||||||||
|
kcs en andre
met een brief aen de burgerij vol beloften, van hulpe enontfec, burgers weids
tegens den Hartoge van Alva. Dees' fich op de ttjaïnge vanden bckc- Bnelen Vliffingen; nevens eenige anderen, verftau-tende inde ^fJ,1'^1^'," ftadt te komenjhadtfijnlaft,ofcommitlïe,endien briefnu geopen- ouc/erc» iy, baert, en hoorende dat van Loo buiten de poort was, tradt, van 73.«. ibmmige gevolge, naer buiten den Droft te gemoet. envraegt hem, wat heil gij hier te doen, enwaer beenen met de knechten l Van Loo ftondtverlet, en fijn antwoordt wast'foek. ,Bu;skes beval hem voorts te vertrekkenen verfterktefijnfeggen met dreigen. Eenige •riepen , 'Ten waere hij fich verfinge men finde hem voeten moeke», fiof'er niet in den loop bleven. Den Burgermeefter Willem Janfz, daer toen bijkomende om dit volk in de ftadt te brengen, wierdt van Dirk lanfz Brouwer ftraks gevraegt, -naer de fildaeten heen wilden? Hij feide daer van niet te weten, want hij fagh hoe 'e 'er gelchaepen ftond t, en dat de burgerij vaft op de been raekte: datookfommigena't fchip liepen, endeknechten te lijf wilden, etlijckeriepen, dat hijlijveloo! was^dicfich vervorderdeop teflappen. Comelis lanfz Brou- wer een ftuk gefchuts, dat daer ontrent lag, opruimende, met de brandende lont in de handt, dacht van 't leggen tot doen te komen, en wilde onder dc foldaeten fchieten , maer't. werdt hem door Herman Entfz, deftadtsFabrijk-meefter, belet- De Droffaerdt dus bejegent, liet fijn moedt vallen, maekte feil, en focht met fijn krijlvolk een goedt heen komen. DeCommiflie aen Picter L. Buiskes gegeven, luide van woordt tot.woordr als volgt .- Wilhelm bij dergratieGodtsjVrinfe van Oranje, Grave van Hatfau , Commiffie
van Cataenellebogen, van Vianden, van Dietz., van Buiren, ^oranje van Leerdam &c. He_ere ende Baronvan Breda", van Dieft , vanGrimber- aen Picter JL. gen, vanNoforoy &c. Burghgrave<yan Antwerpen en van Bejanfin, Stadt- Buj'jkm gege- houder ende Kopitemgenerael óver Holknit, Seelandt, Weft'lfriefiandt ende ven" Uitrecht, allen den geenen die defejegenweardige fallen fie» faltfit- •. AH00 tenen
|
||||||||
|
112 Hiftorie
Vit papieren eenm yegelijken kennelijk e» openbaer genoeg is, metwatvlijt, arbeit, getreu-
dtrdc trfs*na- **&*& en groot e perijkelen, wij binnen etlijke jatre» herwaerts fonder ophouden mm ra» T. alle middelen gefocht en te werk gefielt hebben , dien wij nut en bequaem heb- B«iskfs, bengevondetot vorderinge van de eer en glorie Godts in denNederlanden.en vet- lojfinge vande flavernije en tirannije, daer dien goede ingefetenen der felver
landen jegenwoordelyk innefijo, achten wij noodeloos eentg verhael daer van alhier te doen, ende alifi bij alfoo , datGodt Almachtigh noch niet belieft en heeft onfen arbeit in defen te feegenen,en fijn wij nochtans daer van niet verflaut vanden goeden ijver en genegentheit dien wij totten landen voorfchreven en ingefetenen der felver altijt hebben gedragen, maer wel bereit henlieden met lijf, goet en wat wijders in onfen vermogen is, behulpigh te fijn, indien de/elve ons daer toe bijfiaen willen, bij overgevingt beurder ftedenj waertoealswij verßaen etlijke genoeghfaem bereit fijn, ende alfoo wij onder anderen geinfor- meert fijn van de goede affectie dien die goede ingefetenen van Enkhuifen tot 't gene voorfchreven is,en ten dienfie vande Coninklijke Majefteyt dragende fijn, ens infgelijks betrouwende op die neerfligheit ende getrouwigheit van Pieter LuytgefzBuiskes , hebben wij defelve gegeven macht, autoriteit ende bevel, hemftellende ende committerende bij defin,met alfulken hoop volkx als hemgoet- dimkenfal tegaen naer de voorfchreven fiadt Enkhuifin, ende die daer mede bij alle wegen ende middelen, hem mogelijk fijnde van onfent wegen tot dienfie van de Coninklijke Majefieit inne te hemen> omme diefelve alfoo inne genomen hebbendemet allen borgers ende inwoonderen tefteüen.te houden ende te mainte- neren in hoeren ouden rechten, vryheden endeprevilegien ende ook inhaere vrije fcheepsvaert, welverfiaende dat die voorfchreven Pieter Luytgefic Buyskes ende diegene met hem fijn füllen, denfelven borgeren of ingefetenen geen hinder, letfel, gewelf ofoverlaft en füllen mogen doen, moer hen behoeden ende befcher- tnen van allen overlafi der Spanjaerden.ende alle anderen.die defe faeken fouden contrarie mogen fijn, ende alfoo die felvefiadt in goede rufte ende vrede houden foo naer als mogelijk wordt, ter tijdt ende wijlen dat wijyemandt anders met onfer breeder commißie ende inftruetie aldacrfinden : gevende noch daerenbo- ven den voorfchreven Pieter Luijtgefz, Buijskes machten autoriteit om bij alle middelen ende wegen, hem mogelijk fijnde, aen te grijpen ende te nemen alle die fchepengroote ende kleine, die hij fal weten den Hertoge van Alva effijne aen- hangeren toe te ft tien, ende leggende voor of ontrent der felver ftadt Enkhuifen, diefelve to t onfen dienfie te gebruiken. Bidden daerom allen ende yegelijk den gemeinen borgerenende andere inwoonderen der felverftede, hem Pieter Luijt- gefz. Buijskes alfdan daer inne alle hülfe ende bijfiandt te doen, 't welk ons aew genaem fijn fal, en willen wel bereit fijn't felve met alle dankbaerheitjegens yeder een te bekennen: dets t'oircmde hebben wij defen met onfe naemegeteikent, ende ons fecreet-fegel daer beneffens doen drukken in plakkaet, gegeven tot Dillebergh op den twintighflen dagh des maents van April, inden jaereons Heeren duifent vijf honden twee endetfeventigh. onderftondt Guilliaume 4e tüajfatt, en Wat Jaeger • ten btvttk vanfijn Excellentie, N. Brmink. Als
|
||||
|
van Enkhuifem 113
AU de Burgermeefters hoorden dat P. Buiskcs laft hadde van 157Z.
den Prins van Oranje, en fijnen grooten aenhangonder de burgers fagen, vonden fij raedtfaem wat tijdt te winnen, op dat de gemoe- deren yetwes bedaeren moghten , om naeranxt en onderrichting te luifteren : gelijkdan de kracht eener beroerteaen fchielijkheir Hm/»yi, ;3i. hangt; en eener gefette regeeringe veel toevals vanden tijdt te verwachten ftaet. Men beiaemdc dan fekerverdragh, daer de gemeente in bewilligde, en hier op uit quam : Dat men alle fchepen Verdrag tuf- en goederen die opftroom lagen foude laetenvaeren j maer de fchepen van oor- {.C'!f? Wct_ log met bet gefchut-, kruit in loodt, in de ftadt en haven leggende , aenhouden, burgert. Men foude vier Kapiteinen kiefen, die de burgers in vrede [ouden houden, en Ëorvi,iyo.c.ii. twaelf burgers tot bijfitters v an de Wethouder s . De gewocnlijkewacht van j?{* V'' *''" tfeftig mannen fouw men verdubbelen en goede wacht houden: voorts defladt „£t bewaren van 's Konings wegen, fonder eenige foldaeten van d' een ofd' ander fijde in te nemen, De vier Kapiteinen, die gekoren wierden, wae- ren: Sieuwert Janfz Krommedijk, d'oude Vredrik Symonfz, Pieter Hcynfz en Vredrik Pieterft Maekfchoon. Straks daer aen verfochten fommigeSpaensgelinde burgers verlof om hunne goe- deren te verfchepen. Dit liet men drie dagen lang toe, en onder dat dekfel niet alleen de befte goederen, maer ook het meefte graen uit de ftadt voeren; 'twelk geloven deedt datdeverfoekers, bij de Burgermeefters felfs, cpgemaektwaeren. Te meer dewijl fè fich daer van dienden, feggende, om de gemeente flaeumoedig te maken , Wat füllen wij doen ; daer is geen koorn, noch voorratdt in de ftadt dat te beduiden heeft. Hoe kan men een ftadt houden, daer 't haeft aen broodt moet ontbreken: Doch de burgers, diequaedtSpaenswaeren, bleven ftandtvaftig, en ongeruft om dat men geen fterker wache hieldtalsvoorheenen, vergaderden op fekeren dag, in de hout- tuin van Dirk Brouwer, opdeSuiderhaven, bij degrootekraen. Hier van daen fchikten fe Cornelis Picterfz, en Jonge Vredrik Symonfz naer 't Stadthuis aen Burgermeefteren, om de wacht verdubbelt te hebben, volgens hetgemaekteverdragh. Ophun voorftel vvierdt bij de Burgermeefteren geantwoordt: Dat fij met de Kapiteinen daerover doende waeren, om eenighvolkaente nemen. Men foude tot morgen vertoeven , en dan doen't geen fe begeerden . Maer als d' andere daer tegens feiden: Dat het ge- vaer groot was, en datmen derhalvcn de wacht noch dien nacht wilde verfterkt hebben, foo ftonden't eindelijk de Burgermee- fters , na lange woorden , toe. Ondertuflchen wierden d' an- dre vergaderde burgers door 't lang wachten onverduldig , en £ä kregen achterdenken, of Boshuifen, die noch op het Stadthuis ^ fat, niet mogelijk met de Burgei meefteren raedtpleegden. Daer
oplopetüe gelijkelijk naer'c Stadthuis coe, en toonen hun onge- j? noegen.
|
||||
|
114 Hiftorie
1572. noegen. Cornelis Pieterfz focht ten befte te fpreken, maer fe
verftooren fich ook over hem, en roepen, dat hij met de anderen veinfde. Hier tcgens heeft fich Cornelis met grooten ernftont- fchuldigt, feggende, Slaet mij vrij doodt als gij fulks bevindt. Daerna begint'er een burger Pieter Potbakker te roepen, wij willen den Ad- miraelvan't Stadthuis en in naeuwer gevangkenijfe hebben: andere feggen, datfehem niet langer vertrouwen ter plaetfe daer hij hen kon ver- Boshii(.cn raden . Met eenen vliegen fe naer boven, en Hepen hem mee werdt van't gewelt naer beneden, foo dat'ereen van fijn dienaren in datge- Stadtliuis ge- ftommel aen 't hooft gequetft werdt. De Burgermeefters, die feer den Vnm<;C verDaeft waeren, lieten Ie begaen, biddende om vrede, op dat 'er meetter f. Ve- geen bloedt verftort wierde : doch de Burgermeefter Ian Vefter- fterman op de man verfocht j d,it men den Admirael om fijn ouderdom wat [achter wilde ^ebra-pO0rt handelen. Men antwoordt 'er op, gij fijt niet beter dan hij, en brengt u<orv£ »70. j, hen beide op de Keete poort. Ten fel ven dage dwongen fe den Hooft vi, 23 r. Admirael aen de Kapiteinen der fchepen, die voor de Ven lagen, 5' 2'„ '-Ä1"enn te fchrij ven,dat fij op de reê voor de ftadt fouden komen , en geven fich in handen van de burgerij. Dus verhaelen 't Bor en Hooft; maer Meteren feit, dat fe ditBoshuifen voorhielden > doch mee malkanderen niet over een konden dragen, of dit bevel foudege- daen werden, uit den naeme van den Admirael, ofte uit den nae- me van de burgerij, endat'eroverfulks particuliere brieven wier- den gefonden. Door dit fchrij ven ontftondt fcheuringe onderde vloot, foo dat eenige fchepen naer Amfterdam, daer fet'huis hoorden, feilden» end'andre voor de ftadt op de rede verfche- Veftcrman nen. Vefterman wierdt desavondtsontflagen, en vertrok, hoe- werdt ïoigela wei fojj Dei00ft hadde met de burgers te leven en te fterven, daerna ' naer Amfterdam. Ook vonden de Wethouders, eenige daegen ook Boshuifc. daerna, middel om Boshuifen los te krijgen , en hem met een deel
Bor vi, i-o.* fchutters naer Amfterdam te geleiden. Dit ftrekte tot groot mis- noegen van de geenen die hem hadden gevangen. Menverftondc doornemen daerna dat m'er over of onder moeft , en befloot al de fchepen van Bwvt"'!?"* oorlog in de haven, en't gefchut op de wallen te brengen; enten Heeft vt, 232' dien einde de poorten en boomen gefloten te houden, op dat men de burgers binnen de ftadt bij den anderen hielde. Des nachts voor den vij ftienden Mey > den dag hier toe geftelt, hadt oude Vredrik Symonfz, een van de vier nieuwe Hopluiden de wacht. Dees' leyfich fel ven dien gantfehen nacht enden volgenden dag, met groote vlijt tewerk, om dat den burgeren af te raden, door het voorwenden van de fwaerigheden die hij te gemoet fagh, foo men bij dit opfet bleef. De redenen daer hij fich van diende, werden in de Nederlandtfche Hiftorien met woorden die op defen fin Uitkomen, voorgeftelt: Mijn medeborgers, fprak hij. [al het dan al gewonnen
|
||||
|
van Enkhuiferu ri^
|
|||||
|
gewonnen fijn, wanneermen'tfooverregebraght heeft, datniemant hethooft t$7i,
buiten de poort derft fieken? Spiegelt u oen de fwaerighedtn die Valenchien* Oude Vrediik fijn overgekomen. Mag de burger de geéuurfieden, mag Enkhuifen de fee fij.«* 'd' ontbeeren l Hoe, foude men bij den windt leven, als ons water en landt te burgers. nauwwerdt? Ach mannen! wilde men noch wijs fijn , de faekwaer te helpen. H»ft vt, ija. Al't voorgaende kan verfchoont worden, endefchuldtten deel op Boshuifen J7 vt' z"l,a- gefchooven; dit, fonder reden, twee dogboots, de welke om broodtwinning 7? f, uitwaeren, van d' on/i genomen heeft, en door fijn barjfe intrede met Hel- (*'£«•//, 100. bardiers, daer hij ook mede in de wacht was gekomen, d'onfielde burgerij H°°ftiW> >2?') voort heeft verbaefl; ten deele kan men defchult op Hopman J^uikkel leggen, met fijn beveinfde treken, om de knechten en't geweer ter fuik binnen te bren- gen ; waer door degemeentefchrikkig en hoer''t hooft warm gemaekt is. Laet mij met het werk beworden: ik weet het u uit te voeren. Offoogh'eraen tw'ijffelt, houdt mijn huifvrouw en dochter te pandt. Defecndiergelijke redenen hadden groote kracht op luiden die geen gevaer gewoon, en in geen hooger, danhuisforgen, opgebragtengeoefFentwae- ren. Dies hoe wel 't anders een kloekhercig volk is, bcgoften'er veele te verflaeuwen; in voegen dat fich de Hopman daer door verftoutte > des morgens de poorten en boomen tegens het voorige befluit te openen, en de viffcherste latenuitvaeren. Cornelis c ,. p., Pieterfz. vraegt hem daerop in grammen moede, waerom hij de bomen ttxi'z kant'cr tegens het befluit der burgeren hadt doen openen, en daer door hun voornemen fich regens belet. D' ander focht het heufchehjk t'ontfchuldigen, enden bur- M^em' Iv> gcr metdetoefeggingvan een goede bedieningof ampt, tot fijne 3,c' mening te brengen. Cornelis riep 'er tegens aen, dat hij met hun ampten niet te doen hadde. Dat men fich behielp metpltiimfirijkerij. de fche- penmoeftenin de haven, 'tgefcbut op de wallen. Als'er midlertijdt een deel burgers op het Noorder Spuij vergadert waeren,fijn defe twee derwaerts gegaen . daer elk fijn beft deede om't volk met fchoone woorden te bewegen. De Hopmanfprak fijn oude tael, en Cor- nelis beweerde dat des anders redenen en beloften niet dan enkel verbloemt bedrog waren , en nergens toe ßrekten dan om hen onder Alvaes tijrannje te brengen. Van daer gingen fe naer'tweft-cinde vande Viffchers dijk bij een andre vergadering. Daer fagd'oude Vrednk fommige liefhebbers der Gereformeerde Rcligie> daer hij wat fachter tegens fprakj feggende, Dat fij altefaemen wel wifien, en hij't ook gaerne ■voor Godt belede, watgoedt her te hij den 'Brinfe toedroeg. Men foude den Har- tog van Alva inwendigh voor vijandt houden > en door boden vernemen • wanneer de Prins op den tocht fou wefen. en, daer van verfekertfijnde, fich dan ontdekken, Dies moefi menfoo hoeft niet voortvoeren met defchepen van oorlog in te haelen, met andere voorverhaelde redenen en aenbieding van verfekering en panden van veiligheit. Op defe wijfe trok hij'er veelen op fijne fijde, die hij alle tot getuigen nam, dat P ij Cornelis
|
|||||
|
Ii6 Hiftorie
|
|||||
|
»572. Cornelis Pietcrfz een hardtnekkig > ongelovig en wantrouwig
manwaere. Cornelis liet'er fich tegens hooren, hemniet te können geloven, mits bij 't beßuit vangifieren beden wilde breeken: ook met eede ont- kent hadde, dut Bosbuifen in fijn buis was , daer men hem nochtans ha.it gevonden : voorder dat de handelinge van die van Amßerdam noch in verfche gebeugenis raas ; daer de Burgermeefters in den jaerel^dj den Burgeren toe- feiden, dat, foo Brcderode met fijn knechten vertrok, fij geen andre fi uden innemen;maer tegens defe beloftenaemenfeMegens krïjgkfvolk in. De Hop- man antwoorde, dat was ten andre faek, hier hebben de burgers vier man- nen in den geheimen raede, foo dat de Burgermeefiers niet eenen brief kön- nen fchrijven ofte ontfangen , of'defe vier fin'erbij en aen ; fulks was foo niet tot Amßerdam . Daer Cornelis op feide, hier fijn welvier mannen > maer gij fijt'er een van, die men niet betrouwen mag. In delen ftandt van ïaeken verfochten eenige Water-kapiteinen , die gaernegchadc hadden dat men hunne fchepen in de ftadt badtgehaelt, te weten, wacr fij fich naer te rechten hadden. Maer de Burgermeefters enftadtsHopluiden bevalen, datfeficht'fcheepfoudenbegeven, en huneedt aen den Koning betrachten . Voorts ontboden de Burgermeefters , op hun gerij giftende , etlijke aenfienlijke burgers bij hen, dien fij verfochten te willen bevorderen , dat men d>oorlogfchepen niet ophielde, noch fich aen 's Konings oorlogs- vloot vergreep. Meteren feit, dat fe de meefte ingefetenen aen hunne fijde braghten met fchriftelijk uit te geven, dat fij de ftadt voorden Koningen den Prinfe wilde houden: en of Cornelis Pie- terfz.de luiden daer tegens focht diets te maeken, dat het fchelmtrij ■was, dat fij de fladt niet meenden te houden voor den Prins van Oranje, maer van Spanje; dat men de bedriegers geen geloof behoorde te geven, ten hielp niet; men wilde de Wethouders geloven. Ook deden de Burgermeefters de Hooftmanfchappen vergaderen, en fonden aen De burgers t>e- elk Hooftmanfchapeen van de vroedtfchappe.n, en andere diefij remeSTdér' betrouden, daer loo veel door te weeg wierdt gebraght, dat de ooriogichepê. meefte ftemmen het vertrek der oorlogfchepen toeftonden. Maer Bor vi, »71.«. in'taffeilen geraekteeen Vlieboot aen de grondt, en was'erniet af tekrijgen, Dicwierdtbij eenige vrybuitersof Water-geufen,in't De Watergen- Vlie ingelopen,vernomen;die foo haeft ak de windt fich verhief en ienverbranden hun dienen konde, daerop aenquamen. De Hopman van't boot SotYwefkde verliet het, envhichre, maer d' anderen hebben fich foo gehaeft Burgermee- dat'erecnige van fijn volk gevangen bleven. Het fchip, dat noch iters trachten vaft fat, wierdt verbrande. Defe fchade fochten de Burgermee- maer^twerdt ^crs ' om a'*en ondank t'ontgaen , met een ander Boot uit de hun belet. ftadt, te vergoeden. Maer als fij 't fchip van eenen Herman 3orvi,ï7i*4. Windelfi poorter der ftede, leggendein de Suider haven ,. bin- nen de brugge , dat daer toegefchikt wierdt, daer door wilden brengen,
|
|||||
|
van Enkhuifem 117
|
|||||
|
brengen', en dat het d'eigenaer niet wilde laten volgen» boden 1572,.'
hem de burgers de handt, en paften de valbiug, als de fokkemaft yw«X««y*? al deur, en de groote maft noch binnen was, neder te laten ; foo '"'So* dat het noch in noch uit konde,en alfoo eenige dagen bleef leggen.
Onderwijle nam de Overheit een vaendel knechten aen, uit de „Nej"?'?eea gemeente, onder eenen Meefter Hendrik als Hopman, maer de gCn in foidlj! burgers fonden Pieter Buiskes en Dirk Brouwer om hun aente- tw vi, »71.*. dienen datfe dien niet en begeerden. De Heeren antwoorden, Mamatr, men foude de burgerij gelieven, en focht niet dan vrede : verders'4*' dat de burgers viermannenfouden voorftellen, daer uit wilden fij een Hopman kiefen. Maer als'er vier wierden voorgeftelt» gingen fe die voorbij, en naemen eenen Baert Luitgefz, dien fij dat ampc betrouden. Hierentuffchen fochten P. Buiskes en D. Brou- werden Wethouderen met groote moeite te doen geloven dat de Prins binnen korten tijdt te velde fou fijn. Hier toe toonden fe fijne brieven tot Dillenburg gefchreven, en noch anderedie Ysbrant Jacobfz, en Richardt Claefz gebragt hadden , maer die wierden, als te jong van dag , voor valfchgewraekt, en achter de bank geworpen . De Burgermeefters dan, waenende'twerknu maghtigtefijn, trekken op fekeren dag met hunne foldaeten , en de volle vroedtfehap , naer de Suider brug , om't Boot deur te helpen. 'T was rechtop den middag toen de ftfaeten meeft ledig waeren ; foo dat fe daer niemandt vonden , dan Cornelis Jansz Brouwer, hebbende een flagfwaerdt op fijn fchoudev, nevens Jacobenjan, foonen van Dirk fijnen broeder, elk met een roer gewapent. Een van de Burgermeefteren Pieter Cornelifz. hun "Nieuwe be- llende, tradt voort, envraegde: Wie {dons beletten dit Boot door de ^"\uVet brugge te brengen'. Daer Cornelis Brouwer ft raks op antwoorde: dat gen van 't * fullennij beletten, ofte daer voor flerven. En metdatwoordtquaemen S°ot. de burgers van alle kanten toelopen om het uitvaeren te beletten. B" VI'17 *• '• Niettemin was 'er een deraengenome knechten, die fijn roer op Cornelis en fij ngefelfchapaenley,maerfeker poorter A ris Dirkfz> die daer bijftondc, riep tot den foldaet met een wonderlijke ftout- 1 moedigheit : febiet gij ten burger , ik faluflrakieepofftekerinderilbe»
jagen. Dit belette den fchoot , en gaf de;gemeente ,;ijd.t om ,-.•>'; fterker fe worden. Hier mede waeren de ßürgcrmeefEers wéêJc van hun veldt, dies keerden feterftondtnaef boven, en ontbie- den de fchutters met hun geweer voor't ftadthuis. Defc, daer verfchijnende, vragen: Waer toe datfe ontboden svacren, en hoe foo haefiig? Menfeid'hun : GijfultonsdefeGeufen , defefchelmen.enmuitmakershel- Onvoorfich- pendoodtflaen. DüQrdif,-feggen > fooönbefuiftuitgeworpen.,[dä"t'*'8e'jevi8hei* veelen nietwehnging, yerloofende Wethpu^ëfs4e mee'ffe'fcliut- ,mJeft"[f "* ters, die te met afdroopen, eBnaerhVüisliepen,,' ts. hieei toen fe c, ¥I, i7*t. t, |
|||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
ii3
|
|||||||
|
IJ 72. hoorden, dat Jacob Florifzde viflchers en 't ander vaerendt volk
opmaekte om tegens hen aen te trekken: Soo dar.'er weinigh an- deren , dan luiden, die foo Spaenfch als Roomfch-gefindt wae- ren, bij 't ftadthuis bleven. Voorts raekted'andre burgers door de gantfche ftadt op de been. Jacob Florifz, boven gemeldt, woonde niet verre van 't ftadthuis > daer hij gefien hadt, hoe men 'tgefchutdat'ervoorlag, opruimde, en dat feker burger Willem Vefterman kruidt op't laetgat deede : 'tgeen hem foo vremdr. Meuren iv, voorquam,dat hij tot fijn vrouwefeide,Sou,datisSufanna,r"f?&»w dochter, adieu, wij moetennu fiheiden, en liep in der ijl naer 't Noor- der Spuij , daer hem feker fchutter Geeracrdt Jansz Swaels een Bufïchieter, ontmoette, die hem aenfeide: Wij willen lijf en leven met u opfetten, neem maer't gebiedt over ons aen. Jacobdaerop, Weinen, neemt de horden die daer leggen enfetfe voor een borßweering op de bredeflraet, foor uw moeden huis ; haelt dan de tweemet aele ßukkengefchuts die of de haven leggen en brengt die onder de borfl weering , maer fchiet niet voor dat die van 'tfladthuit aenkomen, of ik van't Spuij wederkeer e. Op het Spuij jacob jF'orisz komende vondt daer veel poorters, die malkanderen ophitften ftorting.06 ' om de verfaemeling van 't Stadthuis te doen fcheiden, eer fij fter- Metertn iv. ^kerwierden. Dele fochtJacobFIorifz ter neer te fetten . Lieve "4i- Bürgers, fprakhij, hebt gedttlt tot dat f' ons komen bevechten, dan willen wij betonen dat wij mannen fijn. Laet ons hun geen oorfaek geven te laßeren.
Maer een ander burger, Herk Meynfche, riep dat fe fouden aen- trekken eerftj te fpaedeenttkortquaemen. Daerentuffchen verftondc men dat de fchutters op't Stadthuis met malkanderen begoften te twiften, eneenige tegens hunne medeburgers weigerden te ftrij- den. doch etlijke Spaenfche Roomfch-gefinden, bleven hardt- nekkig bij hun opfet. Dan eer men van de fijde der burgers yet Heter Buis- van belang onderftondt, fonden fij Pieter Buiskes met eenige kcsenande- andere aen Burgermeefteren , begeerende , dat men'tgefchut» eermeefteren ,|:.welkvoor het Stadthuis lag, op de# wallen foude planten. Op fefonden!ren dien eifch wierdt geantwoordt, dat men van die faeke foude fpre- Borvi. Z71C, ken, wanneer hunne Gedeputeerden, Willem Janfz en Jacob MeteriH tv. Pieterfz Samfon, welke van ftadts wegen naer Amfterdam aen den 74«. "ft vi, Graef van Boflu, den Stadthouder, waeren gefonden, fouden weer gekeert fijn. Met dit antwoordt lieten fich de Burgers voor defe reife affetten. Maer de Gedeputeerden ten felven daege in de ftadt gekomen,braghten Hecht befcheidt voor de burgers; dien terftondt wierdt aengedient, hoe men beflooten haddc: alle die aen't vangen van Boshuifen, als ook aen't uitjagen en't buiten- houdcn der foldaten handtdaedig geweeft waeren,te doen ftraffen; daer quam af, wät'er wilde. In fekre Aentekcningen, bijeen voomaern'burger van Amfterdam in defentijdt gefchrcven, werdt ge-
|
|||||||
|
'" —"......I..... *"*
van Enkhuifen. 119
gefeit dat men den vierden Mey > den tweeden dag na't uit- ïeyz»
drijven van Quikkel en 't aenhaelen van't gefchuc en kruidt, eenige uit de Magiftraet naer Amfterdam aen Boflu hadt ge- funden, om te beraedtflagen wat men met de gene die'er handt- daedig aen waeren foude doen ? dat de Stadthouder hadt ge- vraegt hoeflerk die vaere», en d'Enkhuifers geantwoordt nietflerk. Daer de Graef op gefeit foude hebben welftraftfidan, en fit 'er u te- gen* met de vrome en getrouwe burgen . De tijding van dit voorne- men maekte fommige verflagen, fommigeftout. En wanneer men Jan Kolterman , diefichtedefertijdt, uit eenige inficht, buiten de ftadt, doch dicht bij de poort, onthielt s quam vertoo- nen wat 'er op handen was, en de faek nu in de ftadt feer gcvaerlijk ftondt j fag hij 't anders in. 'Tis, feid' hij, tijding nae wenfch, en »ooit was'er beter hof e, dan nu. Voorts fchreef hij in der ijl eendeel * Kolter briefkens, die het voornemen der Wethouderen, en 't geen 'er waerfchouT« uit volgen foude, te kennen gaven: dat daerom een yder op fijne <le burgers ca hoede mögt fijn, en fich daer in tijdts tegens fterken, eer het te ™j„jtfe laet waere. Defe waerfchuwinge wierden in der nacht overal aen- ga|"r 'j „, f# geplakt, en deeden 't des morgens oeveldagen. Straks begoft Hooft si'ia, het gemeene volk te morren, hier en daer t'famen te fchoolen > en eindelijk in grootengetaele bij een fijnde, te overleggen war 'er te doen ftondt. Heteerftewas, dat men Dirk Janfz Brouwer, JacobErikfzenPieterBuifkesaen de Wethouders fondt, om te De burger» ftaen op den voorgaenden eijfch, dat was, hetgefchutopde wal- ftaen op hun- len, De Burgermeefters, meenende, dat 'er nu met veinfen nen C1 niet te winnen was, fprakenuit den mondt, en feiden plat uit: Antwoordt }T en komt daer niet op aen. Onfi afgefondenen brengen dit befcheidt van der Burger- Amfterdam, dat de Crave van Boflu wil weten wie fijn vrienden of vijanden meeftcren. fijn , en begeert dat wij al te faemen den Hartog van Alvaals algemeenen BêmVi'VJju" Landtvoogt, en hem als Stadthouder over Hollandt getrouwheit fweren, Meterea ir'\ Is'er iemant die dit weigert, die mag, die moet vertrekken » En rondt uit 74 c- gefeit, menfal het noch heinder noch verder brengen . Hier op hebben de Gecommitteerden van de burgerij den Burgermeefteren voor hunneklaereuitfpraekbedankt, dewijlfij nu mogten weten wie hunne vrienden of vijanden waeren. daernahebbenfe, naeovërr legging met degemeente, rondt uit gefeit: Wij willen den Hartog* . noch ook Sojfu niet fweeren, ook fijn wij niet vanfins de fladt te verlaten. Weder ant* Daer fijn'er onder ons die de fladt en't vaderlant bij de vijfjaeren gemijt, en Jvoor,ftder invremdelanden gefworven hebben, Deefe weten hoe 't fmaekt en willen 2wVi,«l;f. niet meer lopen. Wilt gij lopen, gijmoogt. Maeronsfitlt gij niet levendig Hooftn , jj^, uit de ftadt krijgen. Evenwel kreukten de Wethouders niet; want ^let»en ivt fij fteundeh óp de hulpe die hun Boflu hadt belooft: ook waeren 74c' fegéftijftmethetaengenomenvaendel,enwaenden veele poor- ters |
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
ISO
|
|||||||
|
1572. ters aen hunne fijde gewonnen te hebben, en nu verre de fterkfte
te fijn. Dies begeerden feopde Gedeputeerden der gemeente ,
van het verdrag, te vooren gefloten, ontflagen te fijn, dewijl
'talleenbij maniere van voorraedt was acngegaen. Nu hadden
fij ander bevel van den Stadthouder , daer moeft men fich
nae fchikken, het waere met vriendtichap, of met bedwang.
Het Verdrag De Gedeputeerde burgeren feiden: Wij fijn des te vreden, en
tuflehea de ontßaen u -van uw beloften , die gij doch genoeg hebt gebroken. 'Elk
en"«««:" te ma& dan "" fin beP dom- ^us ^cheiden & van 't Stadthuis, en keeren
niet gedaen.
' tot de gemeente, vertoonen hun wedervaeren, en dat m'er nu
Bwvi, 271, d. meêdoormoeft. Aen vroeg reedt fijn-, riepen fc, hangt d' overwinning;
Hooft vi, 134. en aendeef'ons goedten bloedt. ZctetVieter Buiskes nu fijnen laß in't werk,
mieteren iv, ende fiadt in vryheit ßellcn. Van dit verftandt wasook Koltcrman,
en riedt dat men niet lang moeft beraedtflagen , foo men anders
fijn leven lief had. Door -deef' opwekkinge kreeg een yeder
fulkeenmoedt, en foo vaft een betrouwen op d'uitkomftj alsof
men fe in de handt gehadt hadde. Dan alfoo 't elf uuren was,
wierdt'erverfproken, dat men eerft het lijf fougaen fterken, en
f?2 b?rferS ^aerna het ftukmet een moedig herte gelijkerhandt aenvangen,
ftadt'te'ver! en uitvoeren. Het fcheen hier dat de laeken van Hollandt eenen
meefteren. anderen keer moeften nemen, en dat Godt daerom beide den
Grave van BolTu en den Wethouderen van Enkhuifen hunne wijs-
Bor vi, 171. d. heit benam, dewijl fij fonder de faeken aen't rechte eindt te vatten,
iMtttnn *vt° a^€S wilden hebben met ontijdige ftrengheit, en met de burgers
74. rf. te braveren; de welke fij daer door niet verbluft, maertotver-
twijffèlheit en handtdaedigheit gebracht hebben. De middag dan
voorbij fijnde, beftaet de ftadts Trommelllager, HuibertWe-
gerfz, door Dirk Janfz Brouwer daer toe bewilligt, omteflaen,
datal die den Koning van Spanje en den Prins van Oranjelief
hadden, met hun geweer op het Suidereri Noorder Spuy fouden
vergaderen. Infekre Aentekeningen gefchreven bij Jacob in't
Hof, eenvoornaem burger, die hier tegenwoordig was, werdt
verhaelt, dat Dirk Symonfzde Klokftelderden Trommelflager
hadt omgekocht, om 't woordt te veranderen, en in plaetfevan
voordeBurgermeeftercn^ voor den Prins van Oranje te roepen;
Dirk Ianft Pieter Buiskes liet fich als Overfte vinden op het Noorder, en
*fr^k b Jacob Dirkfz op het SuiderSpuy, gelijk te voorenberaemt was.
lacob'bfrkfr Bij de blaeuwe poort, daertwce ftukken gefchuts laegen , was
fijn hunne het beleidt aen Dirk Brouwer bevolen. Terwijl men noch verga-
Toornacmfte derde, heeft Jacob Dirkftoon met eenige burgers den Suider of
• eyucrj. Engelfchen toorn ingenomen. De Burgermeefters ontbieden
daerop, inderhaeft, défchutters, en al hunnenaenhang, met
hunne wapenen YOor 't ftadthuis. De voorfejde troraflager ver-
- ttout-
|
|||||||
|
van Enkhuifcn. I21
|
|||||
|
ftout fich ook aldaer te komen flaen, en roepen. Een van de Bur- If72,
germeefteren, Jan Reinertfz genacmt, hoorende den Koning van Spanje noemen, fprak tot d' andere 't/al nu welgaen; dat is ook onfe tromflager, Macr als hemeen van de fchutters vraegde: of hij geen Oranje nevens Spanje had hooren roepen, wierdt hij ver- baeft, enfeide: Watwilditwefen? Hijkon niet begrijpen, hoe'c t' faemen gaen kon, den Koning dienft te doen, en wederftandt tebieden. Ondertuffchen raekten de burgers, met verfcheidc ballingen verfterkt, bijeen, en aengevoert door Dirk Brouwer, vergefelfchapt met Jacob in 't Hof} Pieter Groes, en Jacob Florifz diehetvaendelhadde*, kruidden fij een wagenborg, en de twee * AtMteLvu ftukken gefchuts van de blaeuwe poort daer achter, naer't ftadt- Tacobin'tiuf. huis. Maer komende ontrent het huis van't Moriaens hooft, Trekk.cn naer bejegende hun drie van de laeft gekoren Hopluiden S.I.Krom- 't Stadthuis. medijk , Pieter Heyrifz , en V.P.Maekfchoon. Deefe baden: *£*"■ 'v' Dat men doch met malkanderen foti verdragen als -vrienden en burgeren toe- Menfoekthe» ftondt. En als men hun geen gehoor gaf, fijn 'er veele van de nc|^tc retten- voornaemfte vrouwen op een hoop vergadert,de ftraet befettende, jV'bëèn0" om het bloedt ftorten te beletten, gelijk de vrouwen aldaer, feit trachten ' Meteren, feer manlijk fijn, van oudt herkomen veel bewint 'tWoedtvcr- hebbende, mitsdemansperfoonenveelopdefeevaerten viiTche- &"cn t=w*e- rij uit fijn. Sij begoften dan met roepen en fchreijen de mannen cMcure» ir, om den hals te vallen, en te bidden duffe doch niet verder, maergedul- 7^- * dig naer huis ruilden trekken; en malkanderen in 't vriendelijk verflaen .Dirk Brouwer daer tegens, dat voorftel mistrouwende , riep , met dreigende woorden, en't geweer in de vuy ft, Fluks van hier. hopt en blijft in uwe huifen. want wat wij opflraet vinden füllen wij op 't lijffmij- ten. Daer op verfloven de vrouwen, en de mannen togen voort, totaen't huis van eenen Dirk Willemfz f. Jan VredrikfzFlutske, t Jacob Dirkfz Brouwer, metetlijkeandere, liepen voor't gefchut J*fi**'tthf. e n wagenborg voor uit) tot datfe de geenen die noch voor 't Stadt- huis hielden, foonaquamen, dat'erFlutskemetfijnroerop aen ley, om een van de grootfte krijters voor Alva j Albert Rcinierfz genaemt, tefchicten; ook drukte hij los, maer'tmifte. Doch dit, en dat de viffchers nevens d' andre burgers, door Pieter Buif- kes en andren aengeleidt, van'tNoordt, van'tSuidtenvanalIe kanten metgrooteheftigheidtvaftophenaenquaemen, deedt de fchutters wijken. Elk vloog, fonder wederftandt te bieden, fij- De Spaenfge- nes weegs. De Magiftraet, aldus verlaetcn, deedt het Stadt- finde schutters huis toefluiten, en vloodt onder het dak. Daer op fchoten de %"£" burgers met gefchut op't Stadthuis *, en liepen door laft van Dirk • Aentek. ■*** Brouwer, meteen ftukbalks de deuren op; vielen' er op in, floe- ?«»*»»'<«»ƒ, gen de handé aen de Wethouders en bragten fe op de Keete-poort. <L Toen
|
|||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
122
|
|||||||
|
1572. Toen (lak men't Oranje vaendel van demuuren , poorten en too-
Vc Magiftraet rens ter ßac}t ujC) en verklaerdefich voorden Prins van Oranje, gen ƒ fnVdc' tegens den Hartog van Al va ^. Dit gefchiede den xxi Mey *. fiadtverklaert Voorts na "et befetten van nodige wachten fcheen'er genoeg ge- jkhrcgensdcn daentefijn, en liet men de Wethouders noch dien felven avondt Aiï".0fc'Va" uitdegevaugkcnis, en elk naer fijn huis gaen. Maer Jan Kolter- j. Ko'ltermans man, nu in de ftadt gekomen, rufte den heelen nacht niet van nywrenvoor- jjderin tefcherpen, datditloslaetenfeergcvaerlijk en van quae- it tig eu. ^en gevojge was _ óok bragt hij f 00 veel te weeg dat men de Hee- Hooftvi',*»}"' ren ^es anderen daegs weder op 't Raedthuis ontbiedt. Als fij daer, ^ veiUKrm.' gevolgt van 'tgemeene volk, verfchenen, begint Kolterman te vaaHoora vraegen , tt'tt wiens ntemefy op gifierenwaerenaengeta/l! Men roept'er ?''s' • uit eenen mondt, uit 's Vrinfen naem. Daer d' ander ftraks op feide : Het komt dan niemant toe hen t' ontflsten buiten weten en goedtvinden des
Vrinfen, dien men dat (Ir aks behoort te -verftendtgen. Midlertijdt kan men hen, als luiden van achtbaerheit, binnen hunne huifen verfekeren, ofte bij wdkanderen in een huis doen bewaeren, op dat'er niemant door reukeloofen yver de handen aenfchende. Deefen raedt heeft men goedt gevonden; en dienvolgens de Wethouders in het Paters hofjdat toen Cajaphas huis vvierdt genoemt 5 bijeengeftelt; daer fij voor een tijd t in verfe- keringfijn gehouden. Dus fijn dan die van Enkhuifend'eerfte ge- weeft, die in Hollandt en Weft-Vrieflandt het Spaenfche jok van den hals wierpen, en gelijk als den eerften fteen aen'c gebou onfer vrijheit geleidt hebben. WanrdenBrielwaste vooren niet D, ft' doorhaereeigene ingefetenen, maer door buitenluiden verloft. epenbaere Nae't overgaenderftadt wierdt d'eerfte predikatie der Gerefor- rrcdikaticn meerden in 't openbaer over de leening van't Excijs-huis op de lierGerefor- vismarkt gcdaen ■-, en's daegs daer aen in de Pancras, ofSuider nt^EniSiuüï! kerke gepredikt. D' eerfte Predikanten, die hier beroepen wier - Aenceks -van den, waeren Andreas Theodori van Kaftricom, eei tijdts Pa- maeHhuik, ftuor van de Pancras kerk, en Richard Claefloon van Enkhuifen. De Roomfch-gefinden moeften de kerken verlaten, en fich elders behelpen, Voorts heeft Pieter Buif kes, dien de Prins het beleit der faeke tot de komfte van Sonoy bevolen rudde, fich als Overfte naer't Stadthuis begeven; en om dc ftadt te meer te verfekeren al deballingen, want eenige waeren noch buiten, ingeroepen, de burgerij e onder den e edtgebraght, enboodennaerhetVlie, den Briel en Emden gefonden, om hulp. Hij heeft ook :t geen'er was voorgevallen door Richardt Claefz en anderen aen Sonoy, tot Bremen,en dees dat terftondt aen den Prins van Oranje te Dil- B . lenburgverwittigt.Daernanamhijteneerften,doorraedcvanKoi- foldJjaa£)gc'n terman ontrent 350 burgeren in foldij j over welke tot Hopluiden nomen. geftelt wierden, Cornelis Pieterfc Ricdtlus eo Jacob Florüz > en to.t
|
|||||||
|
van Enkhuifen, 123
tot Luitenants Jacob Cornelifz in 't Hof en Gerrit Evertfz. 1571%
Men gaf toen aen defe nieuwe foldaeten een feven Huivers pen- ning op dehandt uit de beurs van Pieter Luitjefi Buiskes; want men hadtop het Stadthuis geen geldt gevonden. Barent Baukefz wierdt tot geweldige Provooft over dit volk geftelt. Ookheefc mcnbufichietersgehuirtbij'tgefchut; en wakers in de klooflers jegtei.vaa en lijnbaenen , voor den brandt; cndelversomdewallenteher- Jae. ia 't Hof, maken. Daer Pieter Buiskes ook geldt toe fchafte. Doch dit was'er foo fchaers dat korts daerna de foldaeten, toen fe ontrent „c[i"rck van acht dagen gedient hadden, op't Stadthuis quaemen, feggendc,"1' " Wij willen geldt htbben, of'wij füllendefiadt weer Paf iß maeken. Terfelver Acnte\. v*it tijdt , of, foo eenige mcenen , wat laeter, focht menhun met J«.»'<h»/. woorden te paijen , hun biddende dat fe gedult wilden nemen ; men foude hun ter gelegener tijdt betaelen : maerfij riepen, wij nillenfondergeldt nietgaen, met de voorige dreigementen : foo dat men ten einde van raedt was, en allesquaedts verwachtte. Doch Pieter Buiskes ftondt eindelijk op en leide: Ik fal'thaelen, ging van 't Stadthuis, en keerde terftondt met foo vee! geldts dat men de knechten een weck foldij aentclde, en bij hunnen plicht behieldt. Daerna (ijnfe afgedankt door de komfte der Vrijbuiters of Water- DeW«er»e'u- geufen van Emden, die hier ten getalevan vijfhondertonder Ka- fcn komen in piteinen Jelis Steltman, Tiete Hettinga , Willem Lievenfz,, °efta<lt« 3S1 iklacs Holbeek en Wijbc wierden ingelaten. Met hun quamen Bar-VI- 272-*» eenige fchepen volkoom, dathierfeer van noden was, te vooren .„,„ |
|||||||||
|
'ai
|
|||||||||
|
verovert en prijs gemaekt. D. Velius verhaelt dat dit volk tot uon„ ^ ^
Emden opehtlijk wast'fcheep gegaen en al den xxn,'sdaegsna de verandering, aenquam. Sij waeren dan, fchijnt het eenige dagen van te vooren ontboden, om den liefhebberen dervryheit in hun voornemen te helpen. Ook feggènfekreEnkhuifer Aen- tekeningen, datmen Jacob Erikfz, in de Bok naer't Vliehadt ge- funden , om hen herwaerts te haelen; en dat hij met hun aenquam. Weinig dagen daerna fondt hun Lumey eenig krijsvolkuitden Briel, onder't beieidt van de Hopluiden Jacob Kabeljauw, Niklaes Ruighaver, Cornelis Loefsfoon en Roobol. De ver- haclde verandering maekte ook verandering in de wet, Eerft wierdt de plaets der Burgermeefteren voor eenige daegen, tot na- der ordre, bewaert, bij Seger Albertfz,Ram, Outger Pelfer,Jacob ^»«4. »«• in'tHof, en... Fuis. Daerna heeft men tot nieuwe Burgermee- M. V. Vrm/f. fleren gekoren, AntonisSymonfz, Jacob Erikfz gefeit in de Bok, en Pieter Luijtgefz. Buiskes. Defe deedenden acht en twintigften van de maendr den volgenden eedt: Batfe den Koning als Grave, de» Eedt derniefc- FrmsalsStadthouder, endefiadt van'Enkhuifin gebouw engetrotiw finden JJJeiJjU" fijn: den ü&rtog van 4lvn, fijnen aenhang, den't lenden en twintigften y„ v 1,373,*. Q^ij fm~
|
|||||||||
|
124 Hiftorie
1S71' penning en tijtannige tn^iiifitiefouden vederfiaeneetiyder onderhouden in vry-
h"t', néi itadts oorbaer en de welvaert der gemeente foeken j weduwen, wefen en eüendigen en rechtvaerdige faeken voorftaen en befchermen, fonder aen- fchouwinge der perfoonen i faeken, die geheim moeten fijn, heelen; geen on- recht doen > om giften noch om gaven » noch ter begeerte van -vrienden of magen, ofte omeenige andre faeken. Daerna heeft men ookgoedtge- vonden twintig nieuwe Raeden of Vroedtfchappen bij meerder- en tterea iv, j^yan ftemmen te ftellen, en daertoe tekiefen mannen boven de dertig en onder de tfeftigjaerenoudt, geen fufterlingen noch fwaegers, bij 't leven hunner vrouwen. Jacob Floriflöon foudc, na'tfchrijven vanP. Bor>in'tSchoutampt fijn geftelt. Dan ik bcvindein'toude Crimineel-boek der ftadt, dat d' oude Schout * Tien 14, Reinier Feijntefz fijn ampt noch bekleedt heeft in de lente * des OMaert. volgenden jaers; doch dat Jacob Florifz, in dien felvcn fomer f Schout is geweeft. Dien lel ven xxviiif,m dag van Mey begaf fich
1 Den 20«7"»j" jongheer Diedrik Sonoy op de reife herwaerts heenen > fich hae- ftende over nacht en dag , met groot gevacr, want feerweinig fcheekP het of hij waer bij Medenblik vervallen in handen van fekere Walen die de Hartog daer hadt gefonden j om die ftadt te verfekeren, dan den ingang was hun geweigert. Niettemin Sonoy ontquam'tmet roeyen binnen Medenblik, en geraekte Sonoykomtin v00rts 0p den tweeden lunij tot Enkhuilen : alwaer hij van de D Ag Wethouders en ingefetenen blijdelijk wierdt ontfangen. Defa om'hctoTO- burgerlijke beroerten en de gevolgen van dien heb ik mogelijk gacnvanEnk- nae'toordeel van fommige veel te wijdtluftig en met hetvoor- h"yd™ /?°i3 ^e^en van a^ce ëe"nge omftandigheden befchreven. Maer op Sreven'8 C' ^'^ een tegenwerping werdt ons door den Heere P.C. Hooft, den werde. aiieiw'ij^d HJftorie-lchrij ver der Nederlandtfche faeken, geant- Hmft vi, j3<j. woordt: dat nadien men hier te land§ de magtigfte veranderingen,
bijaenftichting, of immers dapper toedoen des gemeencri ïT,2.ï}$ heeft fien invoeren ; en ook hedendaegs niet de minfte konft der fteedtfche regeeringe in't handelen en geruft-houden der meenigte beftaeti hetdan geenfinsonleerlijkkanfchijnen, den opgank, loop en afloop van diergelijke beroerten, en teftens de middelen, miflagen, verfuimeniflen, waer door fijgeftuyt ofte geftilt, gewakkert, of on verhindert gebleven fijn, befcheidelijk jB«d«nking op voor oogen te (lellen. Noch feit hij, 't geen ons niet te verfwijgea hetverfuim ftaet: hoe dat fijns bedunkens een dink veelen vreemdt (al voor- der spaensge-ftaen. naemelijk, dat in foo lang eenen tijdt, alsEnkhuifcn was vlottende, nooit met ern ft getracht werdt het fel ve wis te nemen: Hooft f. ajtf. gelijk het krijsvolk, toen't'er binnen was, hadde kunnen doen, met fich ftil te houden tot in der nachr,en alfdan poort of haven te openen> om genoegfaeme hulpe in te laten. Maer men was miflehien
|
||||
|
van Enkhuifen, iz<
miffchien>voegt hij 'er bij, aen 't ftuk van Rotterdam geleerde, dat
treeken, onderworpen aen bloedtftorting, met het verfekeren ce- ner enkele plactfej al d' andereop rollen holpen. Sonoy dan,op dac wyonsverhael vervolgen, in de fladt gekomen, vertoonde daer fijn commiffie of fchriftelijken laft van het ftedehouderfchap over Enkhuifen, Medenblik, Hoorn en andere fteden van Waterlandt, dus wierdt hier Weft-Vrieflandt geheten ; mitsgaders fijn Inftru- ftieofbericht-fchrifc, daer hij fich natefchikken hadde. DcCc Schriften, die wij , om't gewicht van hunne inhoudt, nodig achten hier in te voegen, waeren op den fèlven dag als de Com- miffie van Pieter Buiskes getekent, en luiden van woordt tot woordt als volght: Commiffie de» Wilhelm bij der gratie Godts, Prinfe va» Oranje, GravevanNaflau, rnnlcn van
van CatzeneUenbogen , van Vianden , van Dietz., van Buuren , Sonoy' tot het van Leerdamme &c. Heere en Baroen van Breda, va» Dieft, van Grim- gouvernement bergen, vanArlay, vanNozeroy&c.Burggravevan Antwerpen, en van over Iinklnii- Befancon, Stadthouder en Kapitein Generael over Hoüandt, Zeelandt, Wefl- fteden. Vrieflandt ende Uitrecht, Allen dengeenendiedefe tegenwoordigefienfüllen BorvIl 171lf /kluit. Alfoo nae veele groot e en fwaere moeite, arbeidt, en onkofien , die mij binnen etlijke jaeren herwaerts fonder ophouden gedaen en genomen hebben, tot verloßinge van de Nederlanden, met alle de goede inwoonderen derfilver , uit ter tijrannye, verdrukkinge ende flavernij daer de Hartog van Alva dt felve nu eenen tijdt langh innegehouden heeft , en alsnoch houdt > ende de felve teflellen in hettre oude vrijheden, rechten en privilegiën . het Godt almagtig ten lefle belieft heeft in onfe handen teflellen, de fleden van Enkhuifen, Me- denblik, Hoorn, en andre in het Waterlandt leggende: van de welke mit1- gaders van de inwoonderen der felver wij begerende de bewaereniße in goede eenigheit, ruße en vrede i ende ook die te befchermen voor allen overval enge- iveldt der vreemdelingen , 'twelk hen foudem ogen gefchieden; hebben wijvm diverfche refpecten nootelijk gevonden aldaer te feinden en te committeren eeni~ gèttptffiH! van qualiteit ende authoriteit, en ookwelvertrout. om in onfen naeme en van onfent wig~!!i te hebben het Gouvernement der felver fleden eu desgeheelen Waterlandt! voorfchrêve»: Waeromfoo iß dat wij defenaenge- merkt, en o mme de groot e experientie die wijhebben van de goede en fonder- linge ajfecïie, die tot vordering en welvaeren van de gemeene Chnßelijke faeke en onfen diende van allen tijden is dragende de edele onfe lieve befondert Jonker Diederik Sonoy, hebben wij hem gefielt, geordonneert ende gecom- mitteert, (lellen , ordonneren en committeren bij defen onfen Luitenant ende Gouverneur van de voornoemdefleden Enkhuifen, Medenblik, ende Hoor» » met voorts £ andere fteden en vlekken in Waterlandt gelegen , ende met het geene des daer aenkleeft: hem gevende volkomen maght, authoriteit enfpe- eiaelbevelbifdcfinden fehenßaet te hanteren en teiedienen, fich te gebrui- ken ter directie en regeeringe vm d* a fairen en fiukm farftlver fteden en Q^iij Water-
|
||||
|
126 Hiftorie
1572. Waterlande atngatnde; de handt daer gen te houden ter befchermeniffè, fe-
kerheit ende goede bewnercnijfe der felver ft eden ende landen met alle de in- 'Bsr\t,i-;i.d. woonderenvan diens ende de felve te behoeden voor alle geweldt en overlaft, in adminiftratie van goede juftitie en politie, fio veele mogelijk mort ende hij aldaer nootelijk bevinden fal; de krijchsluiden aldaerin onfen naeme fijnde, of degeenen die mij aldaer noch [uilen mogen feinden> te houden in goede orde en krijchsdifcipline, fender te gedogen dat bij hen luijden ofte (enige van hen den ingefitenen der voornoemde fteden eenig geweldt ofte overlaft gefekiede^ dat bij de voornoemde krijchsluiden gedaen en gehouden voorde foo goede wachte als ter felver fteden en lahdts verfekertheit fal bevonden morden te behooren. Gevende hem daerenboven noch maght ende authoriteit om in elke der voor- fchreve fteden te ftellen eenen Luitenant gelijke maght hebbende als hij; ende voorts noch te lichten alfulken getal van krijchsluiden als hij tot verfekeringe der felver fteden fal nodig bevinden, boven degecne die air ede daer inne fallen mogen fijn; ende generaleen te mogen doen al 'tgerne dat eenen goeden ende getrouwen Luitenant ende Gouverneur van Watertandt ende de fteden voor- fchreven, toeßaet en behoort te doen , tot bewaernijfe, ende goede verfekert- heit derfelver, ende volgens d' inftruclie die hij van ons heeft; houdende met ons goede correfpondentie van alle noodtfaekelijkheit ende fwaerigheden die buiten of binnen den Waterlande foude mogen vallenende overkomen; omdet te eer goedts tijdts daer inne te mogen verfien. Waer op ende van hem wel ende deuchdeltjk te quijten in den voorfx. (laete van Luitenant ende Gou- •vemtur der felver fteden en WaterUndt, hij fchuldig ende gehoudenfitlfijn, den behoorlijken eedt te doen in onfe handen, ofte vande geenen die wij daer tot committeren ende ftellen füllen'. verfoekende daeromme aen den Burgermee- fleren , Schepenen, Regeerders, Borgeren ende alle den anderen inwoonderen der voorfi. fteden, ordonnerende ende bevelende allen endt y egelijken onfi Overften, Kapiteinen, foldaten ende allen anderen in de voorfx, fteden, in enfin eedt fijnde, dat ftj aenntmen ende erkennen den voorfchreven Jonker Diederik Sonoy voor onfen Luitenant ende Gouverneur der felver ; endt voor fuik hem alle gehoorfaemheit bewijfin , hulp en bfftandt doen , in alle 'tgeene hij volgens 't innehouden defer onfer Commiße, ende de voor- genoemde InftruHie henluiden bevelen fal, gelijk onfen eigenen perfoone. ~Endt füllen daer inne onfe beliefte doen. Des t' oorkonde hebben wij defen met onfen naeme getekent, ende ons fecreet fegeldaer beneffens doen drukken in Plakkate. Gegeven tot Dillenburg op den twintigften dag der maendtvan April, inden jaere ï$7%. Boven hit Berichtfchrift ftondt. den*Prin» »w Inftructie van wegen mijns Heeren des Prinfen van Oranje,
Oranje aen So- Grave van Naflau, &c. volgens de welke d'Edele Jonker noy gegeven. Diederick Sonoy fchuldig fal fijn hem te reguleren, indien
Bar Ti, 173. *. Godt de genade geeft, dat de fteden Enkhuifen j Medenblik»
Hoorn» ende andere fteden en vlekken in Watcrlande
gelegen.
|
||||
|
•
|
||||
|
van Enkhuifen. 127
|
|||||
|
gelegen) ingenomen worden; waer over fijne furftelijke 1571.
Genade hem Sonoy als Lieutenant ende Gouverneur ge- fiele heeft. Het begreep verders de volgende punten: Zerflelijk [al de voorfz. Jonker Diederick Sonoy na luidt fijner Commijpe
fijn beße doen om allen ende yegelijken den ingefetenen der ft eden Enkhuifen ■> Medenblik, Hoorn, ende andere Steden en vlekken in Watertandt gelegen, te verlogen van de fi.tvernije endetijrannije, daer ftj tegen-noordelijk mneftjn, om dit wederom te brengen ende te reftitueren tot keure oude Vryheden, Rech- ten, Herkomen ende Privilegien. Item fal van fionden aen met alle neerftigheit de handt daer aen houden »
ep dat het woordt Godts aldier verkondigt ende gepredikt worde, mits ook toelaetende het exercitie vanReligiedenfelven woorde Godts conform, indien die ingefetenen voorfchreven, of eeltige van dien 't felve begeren, finder nochtans te gedogen, dat die van de Roomfihe kerke eenig overlafi gedaen worde, of ook dat fij belet worden in d' exercitie van hemlieden Religie, ter tijdt ende wijlen wij anders daer op fallen geordineert hebben, ofte dat de noodtwendigheit ende fnelligheit anderfins moghte vorderen, na er het advijs des Gouverneurs endeRaedt aldaer, doende de voorfchreve Sonoy midlertijdt fijndevoir op dat alle de voorfx. ingefetenen t famen in goede rufte ende vrede leven, foo na als mogelijk wordt, niet lijdende eenige heymelijke Vergadering/, 't fij bij dage of nachte te gefchieden. Ten welken fijne hij van fionden aen fal doen vergaderen die vtn der Wet
ende Raédt aldaer, hen te kennen gevende tot welken eyndehij aldaervan enfent wegen gekomen is, ende dienvolgens met die van der wet enderaedt voorfchreven , t'filmen adviferen al 't gene fij tot rufte, welvaert ende verfi- kertheit der voorfchreven fteden füllen bevinden te behooren, makende tot dien fijne alfulken ediïien ende Ordonnantien als daer toe noodigh füllen fijn, doende defilve Ordonnantien wel fcherpelijk onderhouden bij executien vander f enen daer inne verhaelt. Sul neerdelijk toefien dat bij fijne krijsluyden goede fcherpe wacht ende
wake gehouden werde, op dat hij vande vijanden niet verrafcht en werde , of te dat bij den ingefetenen filfs eenige oproerigheit en gefchiede. Hij fal ook van fionden aen ende alle dage met eenige hen des verftaende be-
fiebtigen, ende doen befichtigen, alomme naer die fierkte vande voorfchreven fteden en vlekken; ende met allen vlijt ende neerftigheit die verfterken» ende daer aen doen bouwen al 't gene dat tot verfekertheit der felver wert dienende, foo wij hem breeder'tfelve mondelinghe verklaert hebben, waer toe hij die ** * ingefetenen voorfchreven ende den landt luiden daer ontrent opvorderen fal. Aengaende den genen dietercaufe vande Religiën, confederatie van den
Edelluiden, prefentatievandi Requeften hier voortijden inden Nederlanden gefihiet j ofte om eenige faken daer van dependerende tiyt der voorfchreven Jeden mogen vertrokken ofook gebannen fijn,• fal hij laten wederom komen, fieb-
|
|||||
|
Hiftoric
|
|||||||||
|
128
|
|||||||||
|
1571. flellende die felve in alle hunne goeden, aBen, ende gerechtigheit, hoewel
henluidcn die felve mochten genomen, ofte gcconfifqueert, ende aen anderen geal'eneert fijn.. En falgeenfins gedoogcn dat bij fijne foldaten > of andere, eenige fchade ofte
overlaß gedaen werdeeen'tge vande ingefetenen voorfchreven, 'tfij van d' eene cfd' ander Religie; of'dat fij vande foldaten voorfchreven, ofandere, fouden geplündert of berooft werden'. ende wiUen wij fulke overtreders aen den lijve, gtflraft te worden; waer van de voorfchreven Jonker Sonoy fijne foldaten ende allen anderen goede kontfchapfal doen hebben. Ende op dien hij te beter onfegoede meyningen tnagh volbrengen, fal hij allen
dengenen die inden voorfchrevenfleden in wet ofraet fitten, of eenige andere flaeten ofte officten hebben, aldaer daer inne continueren, indien hij de felve tot defer fake gunftigh ende toegedden vindt , ofte anderfints de felve affetten en andere in heure p'aetfi ftellen > foo hij tot betet verfekertheit der filver f eden fal bevinden behoorende. Ten welken fijne bij vanflonden aen die voorfchreven van de wet, anderen
Officiers, mitfgaders die van de Ambachten, Gilden ende broederfchappen,
tik byfondere, ende voorts allen den anderen ingefetenen der voorfchreven
fleden , fal doen doen den eedt hier naer volgenden ; welverfiaende dat hij voor
wederfpannige rebellen, ende vijanden houden fal j allen den genen die't felve
weigeren füllen, ende voor fulks metden felven handelen, en deft'en dat hij
fijns perfoons verfeekert fij, gelijk ook dien over dewelke de gemeente klagende
fijn, dat fij heur trouweloos , bitter, ende quaetwilligh getoont hebben
tegens beuren Vaderlande, de vryheden, Privilegien ende ingefetenen van
dien, ende fuiken van keurenftaten ende officien afft ellen.
Dit füllen fij fweeren : '
Dat jij den Conink onder mijnen Heere den Prince trou ende hult ßjn füllen %
inde voorts fijnen Excellentie gehoorfaetn in al het gene hij hun luiden ordon- neren ende bevelen fal, dat tot bevorderinge vanden woordeGodts, dienfte fijns Majefleits, tot welvaert, verloßinge, ende vry heit vanden landen ■> heure fleden ende van elk hunderin't particulier, wordt dienende J dat fij de iirijheit ende Privilegien van de Steden voorfiaen füllen, ende 'f welvaeren van dien beneerftigen j dat fij ingeender maniere toelaten ofgedoogen futten , dat in''tprediken, ofexercitievan'twaerachtigewoortGodts, naevolgende het ïorTij 275. f, Euangelium, yemant hinder, letfel, offtooringe gedaen fal worden; of dat yemant in fijne confeientie onder■ficht, oftercaufe van dien, bij inquifltie, of plakkaten vervolgt fal worden '. ende en füllen defgelijks die vande Religie der Roomfcher kerken geen hinder of letfel doen; ende dat fij geen accoort of sppoinffement maken füllen, met genen die daer van fouden mogen feggenlaft te hebben vanden Konink, in wat maniere of onder wat conditien het fij > al- »aer't ook foo dat men hen Previlegien ende vry heden vande fleden vermeer' deren, en die voorfchreven Riligie permitteren ende toelaten wilde, findet tstprestonfeatvmmijntnüetredenPrinte va» Qrangien.) pf dengenen van |
|||||||||
|
van Enkhnifen» 129
fijn adherenten, die van hem daer toe geauctorifeert fal wefen: Als mijn I5"2«
Heere, die Prime voorfchreven , noch fun adherenten van hunderfijden ook niet doen en füllen fonder confent vande Steden. Want fij hen verfeekert houden mogen , dat gelijke beloften hen geenftnt
gehouden en füllen worden, als voortij ts wel gebleken is, bij d' accoordt van de Predicatien, ende voorts bij 't Verbondt , 't welk den Conink met den Paus jegens de Religie gemaekt heeft. Item den voorfchreven Eedt, inder manieren boven verhaelt» gedaen
fijnde, falhtjSonoy aen den Magiftraet verfoeken, dat fij vanfionden aen aenden anderen naeflleggende Steden fchrijven, om hen hier ook toe te ver* wekken. Sal van gelijken aen die van de wet voorfchreven verfoeken, dat fij ook
aen fijne Excellentie fchrijven, ah wetende, dat fij al dit van fijn Excellentie felfs fijn begeerende. Infgelijks fal hij hem informeeren, wat Vreemdelingen inden voorfchreven
Steden fijn, ende of daer eenige onwillige of wederfpannige fijn, 'tfijGeefle~ lijke ofWeerlijke, van de welke hij alleheure goederen faldoen innen, arre- fieeren, ende fequeßreren , fonder voorts die te roeren, tot dat hij breeder erdonnanite daer af heeft van fijn Excellentie. Sal voorts bij die van de Wet, recht ende juflitie doen adminiftreren in
den voorfchreven fteden, Wier oude co/l urnen en volgens den Rechten ende Pri" vilegien van dien. Sal ook geen Predikant, 't fij van wat Religie hij fij, tot hetAmptder
Predikatie provifionelijk mogen komen, ofte eenige Sermoen voortaen doen, het waer ook dat hij voormaels gepredikt > ende het Ampt bedient hadt, ofte niet, finder hem eerflelijk die Overhelt, ende die van de wet te verthoonen. Sal ook de voorfchreven J-onher Sottoy, terftont als hij indefledegekomen
fal fijn, alle hulp en affift entte doen onfen Gecommitteerden, die wij f hikken [uilen om te inventariferen ende doen bewaeren met Notaris en getuigen, die van den rechten aldaer genomen füllen worden > alle meublen, 't fij geit, gout,filver,gemaekt.ongemaekt, gewijtt oftegefacreert, of ongefacreert, van kerken, kloofieren, of diergelijke andere kapellen'. geluk ook ter pre- fentievanalfulkegetuigen, hulp, endeaßfientie doen onfenGecommitteer- "•'.'•» ^s <?• den, die alle tnkomfien van accijfen, tollen, domeynen, thienden, en alle andere diergelijke gerechtigheden der Coumklijke Majefieit toeftaende inven- tariferen , de boeken van de Rentmeefiers ofte ontfangers na hem nemen, met alle het goet datter is ontfangen, ofte ontfangen fal mogen worden 5 ends tot den Ontfanger van dien fteUen ui fuiken perfoon, oft perfoonen, als hij bij advijfi van die vander wet ende andere daer toe nut ende beaitaem vinden fal, ter tijt ende wijlen mijn Heere die Prince anderfints daer inne fal hebben voorfien. Aldus gedaen bij fijne Purftelijke genade ende onder fijne Furjle- lijke genade handt ende fecreet fegel daer beneffens gedrukt, tot Dillenberch ep den twintichften dag der maent van April, inden jare ons Heeren duifent •vijf hmdtrt twee inde tfeventiek, R Onder» |
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
13°
|
|||||||
|
1574. Onderteikent met fijne Furftelijke genade handt Guillimmede
jSaffau, hebbende een opgedrukt root waffen Segel.
Nae 't vertoonen van defe fchriften heeft men den toonder
voor Overfle der Stadt Enkhuifen , uit den naeme des Prinfen van Oranje, erkent en aengenoomen. |
|||||||
|
i3r
HISTORIE i57*. |
|||||||
|
van
|
|||||||
|
ENKHUISEN.
Het tweede Boek.
Et eerfte werk dat Sonoy , nu in fijn ampt Sonoy ycr i getreden, tot gemeene verfekering ter handt nam, deel: de ftadt
■ was het verdeelen der ftadt in vier Quartieren of wij- m Qw*"« ken. Het eerfte quartier ftrekte van 't Stadthuis af » «g «j£ ,=~-.-«»—, naer'tNoordttoe, en van daer om van tbpuytot Verfekeringe. de Kerkftraettoe: het ander quartier van't Stadthuis af naer'tSuidt ßor.vi, 27 J <<• toe, en dat om langs de laege haven-dijk tot de Kerkftraet toe: het derde quartier was de Suidtfijde van de Wefterftraet met dat daer Suidtwaerdt aenkleeft: en 't vierde quartier de Noordtfijde van de Wefterftraet met dat daer Noordtwaerts aenkleeft. Hy beitelde voorts de wachten met groote forgvuldigheit, liet den Prmle den ftactderfaekenweten, enfehreef om meerder :hulpej ten1 einde hij fich voorts meefter mögt maken van geheel Welt-Vrieiiandt. Eenige daegen daerna liep 'er een geruchte dat de vijandt etluke molens buiten der ftadt ftaende, meende in brandt te fteken, ^^ en dat'er verraderije fchuilde. Om dit te ontdekken het iich maJn werdt
fan Kolterman des nachts uit de ftadt laeten, in welk onderioek gequetft. hij van den fchildtwacht door den arm wierdt gefchoten. Men *« ti. *74 «. hadt hier nu terftondt den ftrijdt tegens die van Groote-broek, die Wevan den weg van de Streek met een poort roefloten, en'niet gedogen ^fch te- wilden, dat de huisluiden den ingefetenen van Enkhuiien eem- gens d>Enk. gen toevoer doen fouden . Maer d* Enkhuifers met eenig krijs- huifèrs, naer volk, foo burgers als foldaeten, daer te landt op uit trekkende, «wet« w.j- en daer ook vijf fcheeps-booten , met bootsvolk en gelchut ver- |/|Ml( vaa fien, naer toevoerende, befchooten de poort in dier voe- jaob«'#«ƒ■ gen, dat de Groote-broekers de vlucht naemen. Toen wierdt de poort door een vrouwe geopent. Eenigen houden, dat dit ge- fchiede toen d'Ênkhuifers naer Medenblik trokken en die ftadt in- naemen. Eerft heeft Sonoy door twee fijner Hopluiden, Kabeljaeu en Ruighaver , nevens Dirk Brouwer en andere burgers van Enkhuifen, de Medenblikkers getracht te bewegen, dat ie de R ij Span-
|
|||||||
|
Hiftoric
|
|||||||||||||||||||||||
|
ÏJ2
|
|||||||||||||||||||||||
|
'57*» Spanjaerden buiten fluitende, met die van Enkhuifen fouden aen-
fpannen: doch de Kaftdein Jonker Cornelis van Rijswijk heeft de handeling verhindert. Dan korts daerna heeft men twee vendelen Enkhuifer burgersonderde Hopluiden KlaesKroes,enJacobin't Hof,en twee andere van foldaten onder Kabeljaeuwen Ruighaver |
|||||||||||||||||||||||
|
Mcdenblik
werdt door
d' Enkhuifers ingenomen. |
|||||||||||||||||||||||
|
naer Medenblik gefonden, die de ftadt aen twee oorden verra-
ften. De burgers fijn nevens Kabeljaeu bij 't werten en Ruighaver bij't ooften in de ftadt gekomen: waerover de meefteingeferenen |
|||||||||||||||||||||||
|
naer 't Slot vloden. Maer als die fagen, dat men , om 't fel ve te
naderen, fich van hunne fchreiende vrouwen en kinderen voor |
|||||||||||||||||||||||
|
iBêrvl'174.*.
Hooft vi, 238 CMttertn 11, Hoorn en an-
dere fteden |
|||||||||||||||||||||||
|
fchanskorvendiende, endievooraenin'tfpitsftelde, hadden fij
geen hertdaertegens, engavent'topf. Toen leiden 't d'Enk- huifers op Hoorn aen, dat ten deele door hun voorgang en aen - raden, voorts door't beleidt van eenige hunner burgeren, die |
|||||||||||||||||||||||
|
fteïfenfichne- 'ï°ude jok moede waeren en tot nieuwigheit neigden, fich den
■vens die vin 18 Junij omwende , en den Spanjaerden vyandt verklaerde. Enkhmfen, Enopdit fpoor volgden binnen korten tijdt Alkmaer, Edam, ja?rden.e PS1> Monnikedam,en Purmerendt: mitfgadersaldeSuidt-Hollandt- Sut veiüRyon. ^cne Äßdett» behalven Amfterdatn en Schoonhoven, die 't mee Tean Hoorn p. Alva hielden. Doch Schoonhoven wierdt in 't najaer met beleg 18ff, 4?c. gewonnen. Maer Amfterdam, dat foo niet gedwongen kon wor- den, bleef noch bij de fes jaren Spaens, daer noch veel bloedt- vergietens door wierdt veroorfaekt. Ook werdt de vyandtfehap terftondt gaendë. Want terwijl Enkhuifen den Hartog afviel, lag Boshuifen, d'Admirael van Amfterdam, met fijn vloot in Boshaifen Texel, wachtende na goeden windt om uit te lopen. Maer vSoc vooV'Ja noorende van de verandering t'Enkhuifen, en dat de faeken tot Enkhuifen. Hoorn wankel ftonden, quam hij weder op, en ging voor't Sui- Ve ui Uro«, va« der gat van Enkhuifen leggen, om foo de twee fteden van elkan- ISTt/».!* ^cr te ^heiden, en Hoorn tot achterdenken te brengen. Doch Htoft vi. t\j. toendefe d«s niettemin voortgingen, en datd'Enkhuifers, die met een regiment kloeke foldaten, onder Lafarus Muller, wier- Drie van fijne den verfterkt, niet alleen daegelijks tegens de fijnen terfcher- ïchepenvoe- rniitiïng togen; maer bovendien drie van fijne Kapiceinen (te een fich met °j°, n j »ij j 2
de ftadt. vooren door hunne vrouwen van ftadts en s landts wegen daer toe
vit EMkimifir aengefocht, met belofte dat men fe nevens hunne kinderen in
JÄJ**«! •• dienft foude houden) met hunne fchepen en volk * tot de ftadt
r' overgingen, week hij, ofte uit vrefe voor gelijke ontrouw, of
|
|||||||||||||||||||||||
|
Bij vertrekt.
|
|||||||||||||||||||||||
|
fich toen te fwak kennende, met d'andre fchepen naer Amfterdam.
Niet lang daer na fijn hier, nae't fchrtj ven der Roomfchgefinden»
broeders
ge. vijf Minrebroederen met de koorde gedoodr. Seker naemloos
hangen. Schrijver van 'tboekskengenaemtOpkomfteder Nederlandtfche
t- d. beroerten > gedrukt tot Munfter in denjaerc 1642, beroept fich, |
|||||||||||||||||||||||
|
van Enkhuifen, 133
'op een Liedt van Broer Hendrik van Bieften , Minrcbroêr tot I-J 7*.
Amfterdam, gerijmt in den jaere 1572, 't welk Alkmaer te laft leidt, dat het de broeders heeft gevangen, en Enkhuifcndatfe daerfijn gehangen. Voorts feidc die Schrijver,, datfeden 15 van t- *%> Junij recht over 't Stadthusfijnomgebragt. Dochfij können niet eerftvan Alkmaer fijn gebracht, enden 25 Junij fijn gehangen, nadien die ftadt eerft den z8fien van diemaendtden Spjnjaerden tegenviel. Dan in eenige Aentekeninge te dier tijdt tot Am- fterdam door een voornaem burger met de handt gefchreven, werdt verhaelt, dat 'er den 12 Iulij eenige Minrebroeders tot Enk- huifen fijn gehangen. Dit heeft ten aenfien van den tijdt meer waeifchijnlijkheits. Eenigefeggen dat fegehangen fijn, nevens £„#,, ^tenttk, noch een ander, die verraedt in denfinhadde, in weêrwraeke van een Trompetter *, bij Sonoy uitgefonden, om eenigegevan- [»ämb» vu, genen te loiTen, maer door devyandentegens het recht des oor- 19 4. zzvut* logs opgeknoopt. Henricus Sedulius de ProvinciaelofOverfte 4°**0.. derMinrebroederen verhaelt in fijne Hiftorie der Minrebroede- s^llit'a'^iil ren,dat defe vijfMonniken,die hij martelaeren noemt,uit hetMin- éc rebroeders kloofter tot A lkmaer fij n voortgekomen. Dat fe toen de foldaten van de Geufen door de Vrieiche poort in Alkmaer ?• 6S*> **j. wierden gelaeten» naer Haerlem fochten te vluchten: maer dat hun den uitgang door eenige burgeren wierdt belet, en dat'er niemant in de gantfche ftadt wierdt gevonden, dicfedorftont- fangen, of verbergen.- dat fe toen fijn gevangen, en, na drie dagen fittens, met wagens naer Enkhuifen gevoelt. Onderweeg?. ^U fouden de foldaten in een herberg drinkende het bloedt dat uit den neufe van een defer Monniken f tappeling vloeiden,in de lege kan fDf%* y*" hebben vergadert en hun toegcdronken, feggende; siet hier gij grijpende wolven verfaedigt u nu ten laefitn met uw eigen bloedt > die foo mee ■mgmuelnite 'tqnfe bebtgedorft. Tot Enkhuifen fijn fe verwefen om als verraders en vyanden des vaderlants aen de galgh te fterven. welk vonnis door een Hariemer, eertijdts Kanonik geweeft, en nu een Overfte over foldaeten geworden fou fij n uitgefproken.Voor defen Hariemer foude d'.Overfte defer Monniken ofte de Gardiacn Da- niel van A rendonk, van hem daer over gevraegt fij nde, hebben be- leden, dat het broodt des Sacraments verandert is inJefumChri- ftum: waer door den haet tegens defe Monniken te meer fou fijn ontfteken .Ook feitSedulius,dat het hooft des gerechts,(wat gerecht werdt niet gelat) den xxi-v Junij, hunnenfterfdag, feer vroeg,de SeM. f. «% fon naeuwlijks op fijnde.bij een van de vijfjAdriaen van derGoude, een Leekebroeder en deurwachter van 't kloofter , gekomen fijnde, hem 't leven beloofde , indien hij fijne makkers wildeop- faangen, maer Adriaen loudc hem geantwoorde hebben: ik kan JR. iij fierven*. .
|
||||
|
i}4 • Hiftorie
|
|||||
|
1572» flerven, mner ikkemgeenbeulfijnvundegeenen diemijin'tCbrißelijk geloof
en in alle deugt hebben onderrvefen. Op dat woort foude hij ftraks daer- na,'smorgens ten vijf uuren,aen een galge,op de brede ftraer voor't Stadthuis opgerecht, fijn gehangen; en tcrftondt ook de vier an- deren. Noch vertelt hij dat de Gardiaen Arendonk voor fijn doodt den XXXI Pfalm beginnende In te Domine fferavi: In u Heere heb ik gehoopt, met een klaere ftemme ten aenhoorenderomftaenders heeft uitgefproken: dat hij met de koorde vol knopen, daer hij als Monnik metomgordt was geweeft, isverftikt. D'andre die nevens hem met de koorde gedoodt wierden, fijn geweeft Corne- lis van Dieft, Biechtvader vande de nonnen der ordre van S'. Clara; Jan van Naerden, oök een biechtvader der nonnen en kofter van hunnekerk; en Lodcwijk Voets, eenWalfch-brabander. De Jichaemen fijn tegens den avont buiten de Noorder poort daer mennaer Medenblikgaet, aen de kant van't water, daer men de Viflchers netten plag te drogen (nu tertijdt tufichen de botftraet en krabbers haven ) ter aerde gcdaen, ofte met flijk en drek, foo hijfeit, bedekt. Ook verhaelt hij dat'er naderhandteenige lich- ten over hunne üchaemen fijn gefien. Doch een yegelijkgelove hier van na dat hij gefint is, als ook van 't gantfche verhael bij Se« duliusingeftelt, van welks omftandigheden tot Enkhuifen weinig blijks is te vinden: doch dat fe gedoodt fijn, door hevigheit van't krijfvolk, werdt daer bij een yegelijk gelooft ♦ Daerna, feit Se- dulius, is'er noch een borger, genaemt Gerrit van Kampen, Roomfch-en Spaenfch-gefindt, gehangen: wiens vrouwe met eenige kinderen men derwaerts foude hebben gebragt om dat droe« vig einde te fien. Uitditalles Cindiendefaekendusfijn voorge- vallen , en Sedulius defe gefchiedeniflen niet te haetelijk voorftelt, om de Paepfche vervolgingen en tijrannyen met de kladden der genaemde Geufen te bedekken.) kan men de woeftheitdefer tij- den en d'uitgelaetene moetwil der foldaten afnemen. Want dat defe luiden, het fij fchuldig of onfchuldig, door geen wettige rechtpleging van Schepenen fij n gedoodt, is buiten twijffel; ge- lijk ook hunne vonnifien in des ftadtsoudt Crimineel- boek,meer- maclsbijonsgemeldt, niet worden gevonden. Doch fulkefae- ken fijn ook elders in't begin van den oorlog in weerwil der Over- l sicthtt ver- heden voorgevallen f. Terwijl fich de faeken tot Enkhuifen dus 'mllu%*'ê7- toedroegen, en toen men de felffte waggclingmet diergelijken *«•/,;>. 71$. uitflag aen veel oorden te gelijk gewaer wierd, dacr't innemen van Bergen in Henegouw, ('t welk den \\ Maij, den derden dag naer't overgaen van Enkhuifen, door Graef Lodewijk van Nafläuw, den broeder des Prinfen van Oranje werdt verraft ) noch bij quam, vondc fich de Hartog van Alva in fuik een verlegentheit, met naemen
|
|||||
|
van Enkhuifen. 13 ^
naemendoor gebrek van geldt> dien fenuw des oorlogs, dathij 1J72.
fijn cifch van tienden en twintigften penning, die foo grooten op- ftandt hadt veroorfaekt *> laecende vaeren of beruften, de Stae- * s'.et ?•. *• tenvanHollandtaenfchreef : Sijfouden den 15 van Julius in den £*£* * Hage vergaderen > om ordre te ftellen tot het opbrengen van de fchattingen, te vooren tot afkooping des tienden en twintigften penningsaengeboden. Die van Hollandt, vindende kleenefmaek in een reklijkheit die hem uitgepijnigt was,hielden fich wel aen den dag,bij Alvageftelt, maerquamen in plaets van den Hage,tot Dor- drecht, met een geheelander oogmerk dan't fijne, bijeen; niet al- leen de Edelen, met de'/es $ groote fteden (behalven Amfterdam, $ sie' *»»'» 'twelkhetmetdenSpanjaerdt > enDelft, datfichnochachrerJijk/''s8, hielt) maer ook dievanEnkhuifen en andre die men van oudts de El^uiYimV^n kleeneftedê noemde,en niet gewoon was ter vergadering derStae- andre Vieene ten te roepen. Men vondt nu geraden>ook de geringfte fteden, die tteden werde Alva tegens waeren,tot het bewindt der hoogeregering in te laten: ßtPIaet* .ter het fij dat dit gefchiede,om de gemeene lafté door het gemeene be- dèr^sratcn vim windt te dragelijker te maken, en hacr door de lekkerheit der rege- Hollandt in- ring aentelokken; ofte ook om door dit middel alle de leden des f.e™imt' landts even diep in den ondank tegens den Spanjaerdt in te wikke- ^s.ïc«'«™//! len, en tot beftendige tegenweer te bereiden. Dan naderhant heb- Relat, cf Far- ben eenige van de kleenftVfteden, om de koften der befendingen *«/-*«*?» te fpaeren , het recht , 't welk haer aen dusdacnigeenhoogheit „«/.'n^'ó. ** geguntwas, verlaten; 't geen hun tot beter ftaet en kennis ko- mende , meenigmaels gerouwt heeft. Hier verfchecn toen we- gens Enkhuifen de Burgermeefter Antonis Symonfz. en Rijkertt:BMVI lgt h Claefzf. Verders wierdt'er middel beraemt om geldt te vinden: $ ïorvi\ »8* de Prins van Oranje voor wettigen Stadthouder en Alva vijandt'«J> *$i <*,• verklaert, ook ordre tot's landts verfekering geftelt $. Die "°0J*VI» *+?» van Enkhuifen wierden nevens die van Dordrecht en Leyden ge- üft aen die magtigt om met Lumey te handelen, belangende de ordre die te van Enkhui- houden ftonde onder de Overften en't krijgsvolk , tot befcher- *£" d"s^n* ming des landts, en minftebefwaerniflederingefetenen*. Noch Leyden gege- wierdtopdefevergaderinge aen den Heere van Aldegonde, hier ven. verfchenen uit den naeme des Prinfen van Oranje, verfocht, dat Éf?7,1' *' * * fijn Vorftelijke Genade geliefde te bevorderen , en verfoek te Toeleg 'om doen wegens de Staten en fteden van Hollandt > dat die van De- den Oofter- nemarken en Ooftlandt den loop hunnes koophandels van Am- lcl^nA^f"fr- fterdam wilden verleggen, en voortaen richten op Enkhuifen, ^ c» Enkl Hoorn, en de fteden daer ontrent hun toegedaen; ofte in de Mafe tujfen en an- op Dordrecht \. Ophetftukvan den Godtsdienft heeft Aide- g« fteenden tc gonde verklaert: des Prinfen voornemen te fijn» dat gehouden JjSr«.V|j« (oude werden vrijheit der Religie, foo wel der Gereformeerde als h.»/<vi', *jo* der
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
i36
|
|||||||
|
If72. der RoomfcheReligiernetvrijeexerririederfelvefonderhinder::
V<hklarft8k ^at °°'c<JeGeeftelijke perfoonen foudenblijveninhunneftatcn,
der Religie. vnj en onbekommert, ten waere fij hen vijanden vertoonden;
en dit alles ter tijdten wijlen, datbij advijs van de gemeene Stae-
ten der landen van herwaerts over, anders foude mogen werden
*<tfVftïf5j geordonneertf. Met welke intentie des Prinfcn de Gedeputeer-
*jó. den ter dagvaertfich in alles conformeerden, Ontrent den felvea
D'Amfter- tijdt quam Bof huifen weer t' zee met meerder fchepen, volk, ge-
komcChcVlOOC fchutenallerleykrijsgeweerverfterkt. Hij ley fijne vloot voor
voor Enkhui- de Ven, benemende dien van Enkhuifen en Hoorn de vaert
fen. naer'tTexelen'tVlie. Ookdeedthij op fckeren dag bij Enk-
Bor vi, 3oi cd. huifen eenige huifen buiten de Noorder poort verbranden. Die
Hooft 711,17*. . O • , . .
Velins f,lig, verging hem te gemaklijker, omdat die van binnen uit misver-
trouwen van eenige Spaensgefinden niet uit dorlten trekken. Ook heeft hen Jacob Floriszoon , in de voorgaende gefchicde- niffen meermaelsgemelt (naermaels Schout,vijftien jaren langten welfesmacIenBurgermeefter) wanneer fij eens op het punt fton- coh F]o_ den om uit te vallen met defe woorden opgehouden : Lieve burgers, rifz. raedt het wij dienen eerft voel te bedenken, ofwijuittogen, endat de quaedtwilligen die uitvallen af. in de ftadt blijven ons felfs buiten floaten , teueren wij dan altefaemen ■Sorvi.joi cd. niet bedorven > Dus foude mijn raedt fin, dat wj binnen bleven, en nocbeen weinig tijdtsgedult namen en on feft adt wel bewaerden: de lebepen können ons doch nu niet befchadigen. Bof huifen en kan altijdt niet hier blijven, en als hijfal vertrokken fijn mogen wij ook fchefen toemaken , en daer bij ontbieden die uit ƒ</». Door dit afraeden bleef het uitvallen achter. Maer boven dien hebben de viffchers fich dikwils aengeboden , om d' Amfterdamfche fchepen met ftael-evers, feker flagvanvaer- tuig, tehefpringen: dan d'Overfte der Stadt, Sonoy , bemer- kende hoe gevaerlijk dat hun voornemen was, vondtfulksniet goedt. Ondertufïchen verviel men h;er, en tot Hoorn, in groo- te benaeutheit, en in gevaer van den vijandt» bigebrekvan nee- ring en koorn, in't korte in handen te vailen :, ten waerdat'er in Verden wierde. Ten dien einde wierdt met een groote ruftig- heit befloten alles wat mogelijk was bij te fetten om de meefter- ™*6 fcaap van de Suiderzee met den eerften in te nemen; en verdroe- ftTcUrrimcr™" gen die van Enkhuifen en Hoorn, dat fij elk vier oorlogfchepen ïouden uitruilen, d' andre drie waterlieden Medenblik, Edam Peiinsp.igit en Monnikendam, elkeen. Ook braghten de fclve Iteden etlij- ke galeyen in 't water , djer die van Groote-broek noch een galey bijvoegde. Dit alles gefchiede met ongeloofFelijke fnel- heit, foo dat den 25: van Julius de fchepen , fijndemeeftkoop- vaerders, die men tot'slandts dienft beflagen en ten oorlog ver- vaerdigt hadüe « nevens de galeyen gereedt waeren , en t' zee |
|||||||
|
van Enkhuifen» 137
gingen ^ DochBoshmfenhoorcndedathemdeNoordt-Hollan- 1SJ2,
ders meenden bij te komen, week in tijdts naer Amfterdam en gaf de zee ten befte. Hier mede keerde de kans, want tot Enk- die uit de fee huifen, en in d'andre Noordt-Hollandtfchelieden, kreeg men nu ^"'fi IS[< met de vryefeevaert neering enov<:rvloedt,en't geen hier gewon- nen wierdt ftrekte den Amfterdammeren tot verlies en afbreuk, Midlerwijl heeft men tot Enkhuifen den ty van Auguftusd'ouJe d' oude Bur- Burgermeefteren, ten tijde van de lefte verandering gevangen, geriroefteten losgelaten, voor vijfburgersdieBoshuHenopfijnfchiphieldtge- fa"^ulosi;c" vangen f. In defe felfde maendt verfocht Enkhuifen nevens d' an- + iJMtt„en, y dere waterlieden ter vergadering van de Staten van Hollandt, t;e 75 «. diertijdttot Haerlem gehouden, dat de Suidt-Hollandtfche fte- Verfoek van den hun de handt wilden bieden, in't onderhouden hunner vloo- dewaterftedc. te, het noodigfte en eenigfte middel om Amfterdam te dwingen. ^"'""f-'Sh D'anderen ontfchuldigden fich op hunne eige laften. Evenwel hielden d'Enkhuifers en andre Noordt-Hollanders moedt, en hacfden alles te hoop wat hen t' fee kon houden. In defer voegen fich ten oorlog wapenende regens vyanden van buiten, hadt men noch te forgen voor verraedt van binnen: gelijk'er ook in defe _ .... felvemaendtetlijkevrouw-perfonen,te weten, Pietertgen Pieter Her?tot Enk" Cornelifz dochter, Cornelia Volker Harkfz dochter, Tonisje hnifen gevau- ' Tonis dr, Dieüw Reiners dr,TrijnClaes, huisvrouw van Pauwels Sea °P vcr- Claefz, enReinftClaes, huisvrouvanAdriaenJacobfz, uit ver- ^rafidJ1" -moedenvanverraderij, in verfekeringwierden genomen. Men m,des Stadu hadt bij haer, foo alsïe van Amfterdam quamen, eenige brieven oudt Crimiuèei- bevonden, ook hadden feetlijke brieven gefcheurt of aenftukken hck gebeten: maerondereededaerover ondervracgt fijnde, hebben fe hooft voor hooft aengeboden bij eede te verklaeren, dat fe den inhoudt van de brieven, foo wel van de gefcheurde als van de brieven die te voorfchijn gekomen waren, niet hebben geweten. Hier op wierden fébij de Heeren van den gerechte met ad vijs van Burgermeefteren onder borgtocht van des vermaent fijndcjweder- omierecht te füllen komen, en 't gewijfde van Schepenen te vol- werden los ge- doen, den 1 van October uit de hechtenifle ontflagen. Men nam laten > daerna ook gevangen eenen Cornelis Fredrikfz, die door een Am- . fterdammer te fijn verdiende van verradenje verdacht te worden, eénAmfi«- gevangen: dan hij bewees, dat hij fich geen partij gedragen hadde dammer. en de religie toegedaen was, en wierdt derhalven weer los gela- tuit het Qvm* ten i, Maer fekcr Enkhuifer Willem Veftcrman eerft in den af- »«'-*<"•*• val der ftadt mee de Burgermeefteren gevangen, wierdt daerna w. vefterman den Schout weer in hechtenis gelevert, ten verfoeke van fekerè SJffiSJfcff vrienden en maegenv an fommige gevange poorters, die tot Ara« ilerdam en op de fchepen gevangen Faegen: dan toen men merkte .....S dat |
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
138
|
|||||||
|
IXJtl dat die poorters door fijne ftriktegevangkenifiè nietgebaet, rnacr*
behindert wierden, heeft men hem, na een wijl intens, onder t vit tetoudt borgtocht ontflagen*. Midlerwijlen wierden de Noordt-Hol- Crimineci-hKk.. landers of Weft-Vriefen, in de haven van Nieuwen-dam, op hctY, fchuins over Amfterdam, daer fij een fterkte maekten, Nienwen-t0t van d'Amfterdammers met groote heftigheit tot twee maelen, dam. den 14 en i$ van Odob. befprongen, maer fij weerden fich der- ma/ p. 104. maten, dat d'aenvechters met groot verlies moeften wijken.'
iorvi joi .d, Defe voorfpoet gaf den Enkhuiferen en andren Noordt-Hollan- hv»ft vi 1,17a! deren foo veel moedts dat fefedert hunne oorlogfchepen op Pam- pus en voor in't Y bragten; ja d'Amfterdammers van de zee weerden, en hun meeft allen handel foo op Ooften als op Weften affneden. Den t wintigften van de felve maendt quam de Prins van Oranje, nae fijn vergeeffchen tocht om Bergen t'onrfetten en't verftrooyen en afdanken fijns legers, tot Kampen : bij de Staeten vahHollandt herwaerts ontboden, om foo wel in't ftuk des oor- Jogs als der burgerlijke regcering ordre te ftellen j dewijl alles door detuchteloosheit en moedtwilder Overften en foldaten in groot verloop was geraekt 5 en demeefteinwoonderennuopdenfprong ftonden, om, uit vreefe voor de genakende Spanjaerden, met het gereedtfte hunner have't landt te ruimen. Die van Enkhui- fen, van fijn aenkomfte verwittigt, fondeneenigegaleyen, on- der'tgebiedt van Pieter Buiskes naer Kampen, om hemtehae- len. Met defe quam hij fonder tegenfpoedtt'Enkhuifen; daer «ranfe^konn nÜ van Sonoy, van de Wethouders, van burgers en inwoonders, totEnkhuiftn. niet anders bewelkomtwierdt, dan of nu alles in behouden haven ge weeft waere, en geen zee van tegenfpoedt hun voortaen te hoog gaen mogtc. Hier heeft hij eenige dagen vertoeft, en riedt den ingefetenen een bolwerk te maken, buiten de Suider poort, Het bolwerk 't welk in feventien dagen, en 'tkoudtfte van den winter, met WUügenburg £u^ een vvj|]jgen y ver voltooit wierdt, dat het daer over den naem ge ouwe. van Willigenburg verkreeg. Voorts vondt hij goedt dat men fbthl'u 27I'. noch eenige fchepen ten oorlog fou toe ruften, omden Amftcr- dammeren geduurig in 't vaerwater te fijn en uit 'er zee te helpen.' Van Enkhuifen vertrok de Prins op Hoorn en andre fteden van Weft-Vrieflandt; vandaeropHaerlem, ter dagvaert van de Sta- ten van Hollandt. Niet lang daerna, den 16 van November» *Sict Tor rr, gefchiede de moordt tot Sutphen * daer 't verlaeten van meeft al joj a b-, Hooft de plaetfen, die in Gelderlandt, OveryiTelen Vrieflandtden Span» ï«1»^. jaerden te vooren waeren afgevallen, of ontweldigt, binnen weinig dagen op volgde. Die van Kampen fochten om Alvaes gunft meteenige gcdienftigheit te winnen, ook andere fteden in iijngeweldt te brengen, en fchreven tot dien einde aen den Wet- Jioudcren. van Enkhuifen eenen brief van defen inhoudt: Aen |
|||||||
|
van Enkhuiferw 139
J4en Burgermeeßeren, Schepenen ende Raden *S7i'
der fait Enkhuifen.
WT mogen uit goeder nabuirfchap niet onderlatenugoeder merimgete $*Km V*n de
vermaenenenvoor oogente ftellen, den eliendigen verderf en groote van Kampen ellende, daerinne de fiadt Sittphen ende hare borgeren ende ir.gefeienenmet aen d.e van, wijf en kinderen, nejfens den rebellen, aldaer bevonden, geraden 'fijn; die Enkhuiicn. foo groot is geweefi, datmen dergelijkennietveele gthoort noch vernomenen ïorvij l°]-^ heeft. Ende alfoo balde de Grove vanden Berge Ccninkltjke Majefleits onfin aldergenadighflen Heeren rebelle met fijn volk defer Stadt verlaten hadde, heb- ben wij van flonden aen onfe Gedeputeerden aen den Aeurluchtigen Turfien Don Frederico des Hertogen van Alva Soon, Coninklijken Majefieits cnfir siregenadighßen Heeren Generael Velt-Overfle in 't leger voor Zutphen af~ geveerdigt; biddende demoedichlijk defe Stadt wederomme in genade te ont- vangen : Des dan ook fijn Doorluchtigheit defelve Stadt, in genade aengeno- tnen, doch met drie Vaende/en Overlantfche Duitfike knechten doen befetten j dewelke civilijk ende goetlijk met den burgeren converferen, in gantfchcn vertroofiingen , dat die verhopen fiteken met genadigen oogen aengeften füllen vorden. Ende aifoo wij uit eenen goeden Heere vermerken, dat gij ook de felve genadegenieten folden, indien gij dieintijts verfochten, hebben wijtim /tlltr yl daer van wel willen verwittigen, vermanende dat gij u in dien niet verfuimt, datgij die genade in tijts verfieket ende waernemit; verhoopende gantfchelijk gij werden ook in genade out fangen, ende met geen ander Garnij'oea danvanDuitfihe knechten belegt worden, fo ver overfi gij die genade in tijts niet verfochten, beforgen wij dat u, niet weiniger ellende , dan dien van Sutphen in korts overkomen mochte, foo fijn Majeßeit smacht foo groot voor- handenis, doende u hier met den Heere bevelen. Datum ylentz, denfeven tnde twintigfle Novembris 1572. Onderftont :\ßurgermeefiertn, Sehe- fenen> ende Rade der Stadt Campen. Diergelijke brieven fonden lij ook aen andere fteden in Noordt- fl»rrr, 303 rf;
Hollandt, maer die gaven den booden ten antwoordt; Indien fe H*0*r*«.*7ï« meer brieven van dien inhoudt bragten, dat de galg hun loon fou fijn . Die De or'ef-j"'en- van Enkhuifcn gaven laft den brief-brenger in een gat te werpen. f^kSfen ^ 't geen de Kampenaers bewoog om den Raedt van Enkhuifen met vangen, een anderen brief voor te dragen, dat hun eerde fchrijven niet dan uit goede nabuurfchap en genegentheit was gefonden, en dat de bode, een eerlijk man en hun burger, gants geen kennis hadde van en eindcfijS den inhoudt; biddende derhalven met allen emft om fijnonrfla- ter ft*dt uk ging. Evenwel deden d' Enkhuifers den gevangen met den brief P** „. h op fijn borft, door den beul, tot aen de galge leiden , en alfoo met h^flCeide'jiTt een gejou uit de ftadt fetten f. Den eerden dag van December Gcfihiedeuißk wierdt weer met blpedtgetekent door de moordt tot Naerden*, jjj'^*1*- d' afgrijflelijkfte die men bier te lande ooit heeft beleeft, Niet- iS^frJk £»• § ij ' " temin i7«Vr,
|
|||||
|
1
|
|||||
|
140 Hiftorie
|
|||||
|
1571. temin dorften't d' Enkhuifers en hunne gebuuren met d'oorlog-
fchepen noch op Pampus houden, Maerhctfloegnufoolthielijk, D' Enkhuifer en f0O (treng aen 't vriefen, dat 1 eer men (ich des hoedde, de fche- Koordtrhoi. Pen > nevens feven galeyen van'c ijs beklemt wierden. Dus vaft landtfche oor- te leggen in'tgeficht van den vyandt, foo tot Amfterdam, als in logfchcpcn Goylandt, van wacr de Spanjaerden te dier tijdt langs den Diemer- K\f% in"oroot d'jk mer Amfterdam, en voorts naer de belegering van Haerlem gevacr. ° trokken, wasfeergevaerlijk: want defchepen lagen niet meer dan een vierendeel uurgaens van den diik. Ook waeren fe fchaerfe- lijk van lijftocht voorfien, foo dathet volk moedloos wierdt, en gereedt ftondt om opheteerfteaenkomendervyanden daeraf te lopen, 'tgeenookeenigebegoftentedoenj maer de vlucht wierdt door de kloekharügheit van den Geweldigen Jochem Nieuvink gefluit, die met den blooten deegen voor uit liep > en dreigde dat hij falie foude doodtflaen die niet weder na defchepen keerden. Boven dien heeft men hun eenige eetwaeren toegevoert, In dele verlegentheit ontboodt men 't manvolk uit alle de Waterlandtfche dorpenop, om een vaere te bij ten, en t'onderftaen of defchepen overd'ondiepten van Pampus te krijgen waren. Defenaemen 't werk met grdoten ijver nevens het bootsvolkbij der handt, en braghten de galeyen, hoewel het ijs wel anderhalf voet dik was ge- worden , in korten tijdt met grooten arbeidt bij Marken. On- dertuffchen veranderde de lucht en 't begon wakker op te wayen, eerft uit den Weftenendaernauitden Noordt-weften, foo dat het ijs driftig werdende, vijf galeyen in de grondt fchoof: de twee andre wierden ondervat» en boven op het ijsgefet; daer fij als heel opdroog faeten. Toen braghtmen'tgefchut aen de naeftewa! in 't riedtlandt, en kreeg de galeyen uit de grondt, en van 't ijs we- der vlot,en met louter gewelt boven yeders hoop tot Monnikedam in de haven. Om de groote ichepen was meer te doen, want 'er quam laft van Sonoy, toen men daer aen begoft te arbeiden, dat men fe hoe eer hoe liever in den brandt fou fteken, en 't gefchut en v/at bergbaer was, weg Hepen, en met het volk te 1 ug komen. Doch hoewel dit bevel door't afraden van de ftoutmoedigften niet wierdt gevolgt, en goedt gevonden met het bijten voort te vaeren , nochtans heeft men na fwaere koften en arbeidt niet gevordert: , want het water was te laeg, en de fchepen gingen (00 diep dat »erloning"der feaendegrondt lagen en gins noch weer konden. Maer terwijl ooriogfchepca de menfchen hun beft deden, en hun onvermogen gewaer wier- uit het ijs. fea t quam 'er hulp van boven . De windt uit den Noordt-we- rtiiiKrc». van ften flat in dier voegen op, en blies met fuik een magt, dar het Birrt '307! c- ys °P een wonderlijke wijfe van maikandercn fchenrde, maekende fto/tuffitu een wijde bijte, genoeg na eigen*wenich, van de plaetsafdaerty lacgen,.
|
|||||
|
van Enkhuifen. 141
laegen , tot voor Hoorn en Enkhuifen toe. Met eenen rees de t<72>
yloedt foo hoog op, dat de ichepen, die te vooren door geen men- fchelijke magt te reppen waren , nu waters en ruimts genoeg had- den, en noch dien fëlven dag ten deeien tot Hoorn ten deele tot Enkhuifen aenquamen. Tot Enkhuifen, 't geen meeft te verwon- deren was, quamen de fchepen die bij na eens foo veel-ellens diep gingen als men gewoon is voeten nats in'tSuidergattehebben, echter daer deur, en in behouden haven. Veliusfeit, dat fe over 'tfandt voordcftadt, daer in't gemeen niet haiffoo veel waters is, als Te diep gingen, konden vloten, Des morgens daer aen liep de windt om, en fchoofd'ijs-fcheure terftondt weer toe, en't vroosop'tnieufoohardtals te vooren. Dit alles, hoewel fom- mige verftonden dat het uit natuurlijke en des menfehen begrip niet overtreffende oorfaeken voortquam, wierdt nochtans als nooit gefien of gehoort, bij de Noort-Hollanders, en andre voor- ftanders der vryheit, voor een grootachtbaerc wonderdaedtop- genomen , en daer voorts uit belloten dat Godt hun gunitig was eii de vryheit door fijnen Goddelijken fegen wilde vorderen, de- wijl hij, om foo te fpreken, fijne wapenen van windt en water, tot handthaving der rechtvaerdige faeke , foo befcheydelijk te wcrkftelde. Ontrent de felvetijdt wierdt'erbij de Wethouders van Enkhuifen aen den Prins van Oranje verfocht, dat'er ordre foude werden geftelt tot vergelding der dienften bij hunne Kapi- teinen bewefen. In de Gedenkfchriften van den Heere Blaeu- „^'^5 hulk vindt men desaengaende fckeren Brief van den Prins aen de Wethoudercn gefchrcven,en op de kantgetekent de namen van Klaes Kroes en Jacob in 't Hof, die Medenbük hielpen innemen^ 't geen mij doet geloven, dat in den Brief van hunne perfooncii gefproken wordt. Het fchrijven felfs luide als volgt: 2)e Trinfe nsan Oranje, tydve Tran T^ajfau, Brief van &»
Beere en Baron iian Breda, 11 an Diefi &c. Stadthouder en Kapitein Ge- oranje aen de
nerael over Hollandt, ZeeUndt, Wefi Vrieflandt en Uitrecht &c. Magiltraet vi Et. /- ■ ./• .. . ,• 1 n ■■ 1 Eukhuücn,
Erjaeme, difirete, lieve befunden, Uit uw fchrijven van denxxvil
fdag der veriede maendt Novembris, hebben wij gefien het goedt devoir uitdcAentek, 't welk de Kaptteinen der fl'ede Enkhuifen tot confervatie, befebutting en be- tan B/aenhttli^ fiherming der voorfzfiedegedaen hebben: foo wij ook van al 'tfelve te vooren volkomentlijken onderrecht fijn geweeft, fouden wij daeromme ook niet lievers fien, dan volgens uw fchrijven de felve Kaf iteinen van alfulke heure naer- . . ßtgheit ende getrouwen dien/i, te doen recompinferen i te meer alf'00 ftj volgens
uw fchrijven tot noch toe egeenen loon bedongen en hebben. Is daeromme ont gencdigverfoiken, dat gij ons metten eerften Overfchtijft uw goedtdttnken, S üj »4t
|
||||||
|
14,2 Hiflorie
l57-> walmen den vocrfz, Kapiteinen voorden voorfz, heuren dienft fal tnoegerittt-
voegen; of dat wij't felve uw advijs ge/ten, wijders daer inne nae gelegent* heit der faeken, en des tijdtsverßen mogen, niet twijfelende die voorfz. Ktf piteinen middelertijdt voorlvaeren füllen in alle het gcene ftj tot voorderinge, ruft, en welvaeren der ft ede van Enkhuifen füllen bevinden te behoor en; al ''/welk wijwel bereit fijn füllen met alle goede dankbaerheit tegens u enhenlui- dente verfchuldigen; dat kenne Godt, dïeuluiden lange ffaere in gefönt he- den.Gefchreven tot Delft den derden Decembris 1572. Laeger ftondt, Vlie- dergoede vrundt Guilliaume deNaffau, het opfchrift was: Den eerfaemeit difcreten onfen lieve befunderen Burgermeefteren, Schepenen en Regeerden derftede van Enkhuifen, Of hier eenige vergeldinge op volgde, en hoedaenige, is tot mijner kenniffe niet gekomen: doch't is voorden nakomelingen eerlijker dat men wetedatfe die verdient hadden, dan te weten of fe die genoten hebben . Ontrent het Plakkaet te- midden van de felve maendt wierdt het uitvoeren van alle roeren van'" lijftocht, vifch, hacring > boter , kaes en andre eetwaerea lijftocht, bij een Plakkaet verboden, tot groot nadeel van Enkhuifen en anderen 5 maer daer tegens vertoonden de gemeene reders der haeringvaert, wat fchade lij in den haringh, als noch onverkocht bij hen leggende» gefchapen waeren te lijden, indien men dat Plakkaet, in dat ftuk wilde onderhouden, dewijl die van d' uit- heemfcbe koopluiden binnen Hollandt niet wierdt gefocht en verderflijk fijnefe nu daegelijks eifchte gebruikt en gefleten te wor- ■ den. Op welk vertoog het uitvoeren bij de Staten van Hollandt '7 3' den i8januarij des jaers 157 j wierdt toegelaten ; doch onder
Ontrent den borgtocht van die in geen vijandtlijke landen te brengen: mits dat haringh ingfi- ook die geladen werde met kennis van luiden daer toe geftelt, trekken, op dat niet onder dekfel van den haring ook andre lijftocht uirge- voert wierde. Niet lang daerna hebben de Wethouders van Enkhuifen diergeüjkenverfoekgedaen aengaende den haeringh die bij hunne ingefetenen in de Suiderlêe gevangen en tot bok- king gedroogt wierdt: waer op de Staeten met believen van den Prins van Oranje toegeftaen en verklaert hebben dat de burgers en inwoonders van Enkhuifen, unvermindert het gemelde Plak- kaet ende d' Inftructie van de Commiffarifen op het ftuk der Ookwerdth« lijftocht geftelt, hunne bokkingh vryelijk fouden mogen vertie- bokküu»1 a'en ren en vcr^°P.en3 na ouder herkomen en gebruik in alle fteden 4ji°e van Enk- en p'aetfen fijne Vorftelijke Doorluchtigneit toegedaen, fon- huifen inge. der diesaengaende eenige koopmanfehap met de voorfz Com- irilligt, miffarifen te maken ofte gehouden te fijn de felve aen hunne han- »f "J' An^dt ^en ce ^°Pen °fte verkopen *. De brieven van dit verlof waeren
gmtf. tot Delft gegeven, en den 7 Februarij bij Paulus Buis door laft van de Staeten getekent. Twee dagen daer aen verkreeg de ftadt
% Enk- |
||||
|
van Enkhuifen. 14.5
Enkhuifen, het recht der Pael-kifte, foo men't noemt, 't welk E"»bAèn
vanoudts bij die van Amfterdam was gebruikt, en hun bij handt- Rcchn^1'" veft van Hartog Philips van Borgonje in den jaere'1452 beveftigt. Pael-gelt. Volgens dit recht wierden de tonnen, kapen, bakens, en't geen wtit tIaitJt, verder tot kenniffe der gronden en fee gaeten noodig wasj bij vtflemanz»)? haer onderhouden; waer voor fij haere gerechtigheit, het Pael- 'jj:'fi"- geldt geheten, van de fchepen ontfingen en genoten» Men gaf ^mß 1^il nu aen die van Enkhuifen twee brieven van handtvefte, den eenen «p. \ x. f, jj. opdennaeme van den Koning, den anderen op dennaemvan Ji-P«t-Hiß. den Prins van Oranje als fijnen Stadthouder, beide den 9 Fcb. ge- ^l"uut'.li. tekent, bij welke die van Amfterdam, fich als vyanden Hellende te- Htmdtvefl. m gensdegemeene Staeten van Hollandt, en met Alva en fijn Span- Amßtra.f, 27. jaerdent'famen fpannende,verklaert wierden van't voorfz recht vervallen te fijn: voorts wierdt hetdeftadt Enkhuifen gegeven, ten infien van de goede getrouwigheit, den Koning en den lande geduuriglijk bewefen 3 om 't genot en voordeel daer van komen- de, tot verfterking, en onderhouding, hunner ftede en haven tebefteden. Ter felvertijdt fochten fichd'Enkhuifer Wethou- DeMagfftraet ders vandegelegentheitdestijdts, vandegeftelteniffederfaeken, ^ent1fi^h van en gunftdes Prinfcn, vlytiglijk, ten befte der ftadr, en voordcel heit destHdt« der ingefetenen , tedicnen. Sij deden door eenigeGecommit- tot des ftadt» teerden, met brieven van geloof aen fijn Vorftelijke Doorluchtig- bdlc- heit afgevaerdigt, bij gefchrifte verfcheidepunten voorftellen en verfoeken, die men af kan nemen uit het fchriftelijk Antwoordt, beruftende onder des Stadts'papieren, by den Prinfe daer op ge- geven , 't welk hier op uit quam: E Erft aengaende de vrijdom -vanden Impofi op de kleine bieren > die voor Antwoordt eti
de gemeente van Enkhuifen verfocht wierdt , is naer advijs van de verklaring des Staeten van Holiandt op defen gehadt bij fijn "Excellentie verklaert: Alfoo *'rl,"i;n van corjfrongkelsjken d' Impofeen op de wijnen en bieren fijn opgeficlt in Hollandt, als gocdidunken ook in meer andre landen, in den voorleden oorloge van Vrankrijk, federt den der Staten van jaere twee ofte drieenvijftig, om jaerlijks te vervallen de rent en van de pen- ™" ■j°''nver" ningen tot de algemeene befcherminge der landen bij de gemeene Staeten de tcn (,i; die van Majefieit geaccordeert, ende over Hollandt opgebragt, f onder yemandt gee- Enkhuifen fielijk of'ie weirlijk daer van cenige vrijdom tegenieten , oft e cemge bieren daer veergeitek en van uit te befindeten ; wefinde den felven Impofi ook met verloop van den tijdtbij confint vandeStaeten verhoogt, cm daer uit als een gemeen middel Eerftaeneaen, te vinden foo wel de lafien v an de renten op den lande van Hollandt ft aende, de'tveribek nis de daegelijkfihe voorvallende onkoften der felver lande in'tgemeen: foo om vrydom en mag niemant van de ft eden daer van als nuwerdengevrijdt, maermoet ,,0ft op &e daer inne eenen eenparigen voet en ordre gehouden worden> als van oudts kleine bkte», gedttmis, finder d' eeneva» defleden daer mede meer te befwaerenofte ver- héten |
||||
|
144 Hiftorie
it-yi, lichten dan d1 andere. Maer omme de fcbaemele gemeente ecnigfins te vef»
lichten aengaende de kleine bieren, werdt goedt gevonden d' ex cv fin daer op fiaende af te fetten , en die teßellen op de vreemde endefwaere bieren, fnll;s die van Enkhuifen dat oorbaerlijkfl bedunken f al, daer toe ftj luiden bij defcn mordengeauthorifeert, ende des noodt hun luiden vordre acte van confent ver- leendt fal morden tot haer luider verfoeke: gelijk ook fijne 'Excellentie niet lae- t en f al in alle andere dienlijke faeken den felven van Enkhuifen te vorderen ende handthouden in haere oude gerechtigheden ende Privilegien, alsfonder- hnge genegen fijnde tot de vorderinge ende vermeer der inge des welvaerts der felverflede. Te?»i d : n" Belangende de vrijdommen van de Waffenatrs tollen voor de burgeren van, vriiJom van Enkhuifen , omme die te genieten als die van Amflerdam , gemerktfijneExcel- Wafl'enacrs lentieniet enver/laet des Majefieits, nochte eenige fijne Majefieits vaff'alen, tollen, heerlijkheden ofte gerechtigheden te veranderen ofte te verminderen, dan met kenniffe der faeken, fal fijn Excellentie op de gerechtigheit en gelegentheit der
felver tol doen onderfoeken; mitsgaders op de vrijdom van die van Amflerdam, uit wat tijtel ofte inficht e-de felfde vrijdom bij hengenoten is: ende men fal tnidlertijdt bijprovifie die van Enkhuifen laten pafferen bij opfehrijvinge, alleen onder cautie bij deftadt voor de burgeren teßellen , fonder de tol metter daedt te betaelen, tot andersgeordonneert falfijn , Aencaerute de Aengaende de betaelinge van de renten tot Amflerdam, Kampen, Deven* renten tot Am» ter, Zwol ende andre plaetfen, hen als vijanden dragende &c. fal die werden fterdamenan- vow a[s nocf) gtff^jttft ende opgehouden : ende gebruikt mogen worden bij keplaétfcn. provtfie tot de fortificatie van derftede Enkhuifen, ter tijdt enwijlennaer geßelteniffe des tijdts bij traßaet ofte overkomfie namaels anders daer opge- handelt fal fijn, Aengaende Op deachterwefenvan de voorgaende toerußinge noch eenige fimmen van 't achter we- penningen refi er ende t e betaelen , fal fijn Excellentie met de Staeten alle mid- fen der voor- delen beforgen ende voorwenden wes eenigßns mogelijk fal ftjn, omme de voorfz, ruiiingc achterreefen te doen betaelen i verft aende dat de felve niet tot particulieren laßt van yemandt, maer tot generale laßen van geheel Holland t fidlen ko-
men , met alle andere onkofien ende fchulden die op de toerußinge van nieuws •voorhandenfijnde ,gedaen engemaekt mogen worden. Ende füllen voor 't eer- ße daer toe gebruikt mogen worden ter goeder rekeninge de penningen alditer in 't TAoorder Jfluartier endeWaterlandt komende van 't teykenen ofteflempe- len van den gelde, mitsgaders van de impoden op de wijnen en bieten en dier- gelijke desgemeenen Ultdftpenningen: verfoekende mitsdien fijne Excellentie dat die van Enkhuifen met de anderefieden eendrachtelijken de faeken ter her- ten willen nemen , tot haer, haere kinderen ende nakomelingen bevrijdinge tnie welvoer t, volhardende inhaere goede officie en loffelijke neerfligheit tot noch toe daer innegepleeg t ende te fijner tijdt te erkennen. "Nopflide het ^an 'tgefthut op de nieuwe fortereffen fal men die van Enkhuifen niet laeten g-<ihut ende mverften, voorfoo veelt 'tfehl tewgfins falwefen tt bekomen: ende füllen |
||||
|
van Enkhuifen. 14, e
tok dievtmlnkbuifen daer toe mogen gebruiken bijverkopingi, permutatie f, de klokken,
ofte anders, al fulke klokken als fij luiden binnen haireftadt mogen?over brÜïkeu• ^" hebben, ofte veten te bekomen ten platten lande, meer dan daer van noden fijn > die hen luiden bij defengeoorlooft worden, daer toe te mogen aenvaer- t Perruilii^ei den, mits een de principaelHe ende ook de facht-of te uur klok op elk dorp lat- tende tot gerief van de gemeente. Sijne 'Excellentie accordeert ook bij defen dat die van Enkhuifen haere bal- nct haelen
laß wederom op Huisduinen füllen mogen haelen, foo -vrij als fij over acht of van ballaft op tien jaeren' tfelve plegen te doen, ende dit bij permij/ie. Huifdainen: dopende delandm en goederen der KloofterenisfijnExceüentie tevreden, dat „ . .,
defelve onder de bewaernijfe ende adminiftratie van goede getrouwe ende be- ^et Kloofter- quame perfonen bekeert, ende naergoetdunken van de Burgermee/leren ende Re- goederen. geerders der f ede van Enkhuifen verdeylt worden onder den armen, alsgaft- huife, weeshuife , provenhutfe , huisfitten ende diergelijke arme huifen, mits dat de Conventualen van behoorlijke woonplaetfen, alimentatie ende betaemlijk onderhoudt voorfien worden, foo lang die in leven füllen wefen. Ende fal bij de felfde van Enkhuifen een peflhuis opgerecht mogen worden Verlof om een
binnen of buiten de voorfz. ftede, daer de voornoemde Burgermeefiers, Re- pefthuis ie geerders ende Vroedtfchappen der felver ftede' tfelve bevinden füllen bequaem- 'ctlten« lijkft, onforgelijkft geordonneert ende gemaekt te mogen worden. Ende fal voorts fijne Excellentie niet naelaeten met alle forgvuldigheit ende
vermogen den voornoemden va» Enkhuifen, als alle andere getrettwe, ingefe- , tenen van Hollandt, te vorderen, te verfchoonen, ende te befchermen, in
alle haere gerechtigheden, handelinge ende neeringe bij alle Koningen ende lotentaten, in landen endefteden daer des noodig en billijk bevonden fal worden, Aldus gedaen tot Delft den xxv 11 Martij 157 3 • Onder ftondt getekent Gttilliaume de Naftau. Ontrent defeielve rijdt fchijnthet omrijden met de troggen door
de ftadt en langs de ftracten, tot hetirtfaemelen van alkrieij me- tael en koperwerk, daer onlangs noch verfcheide oude luiden geheugheniffe van hadden, gefchiedttefijn. Men vergaederde f"^1^" nu alle klokken en fchellen van kerken, kapellen en klooftere, die ™ koorwerk men muTen konde > om door eenen Mr. Hendrik van Trier tot om gefchut te gefchut vergoten te worden . Hier toe fijn ook te dier tijdtde 8ieten. koprepilaercn van het koor der Wefter kerk verbruikt. Voorts hebben vccle burgers hunne koprefchotels, ringen, potten, k.e- telsen diergelijke huis-pronk van dien tijde, in de troggen gewor- jXhK**^* pen, en voor't gemeen vrywillig over gegeven f. Daer op volg-* Smv*» <fe den verfcheide tochten der Weftvrieien of Noordt-hollanders, twißdiedtße- geduurendedebelegeringevan Haerlem, ook de twift * van de %tfl.a"e'defil fteden met Sonoy: faeken, die wij voor bij gaen; ten deele Om en op andre tij- dat fe van den geleerden D.. Velius in fijne Kronijke van Hoorn ** met s">°ï met grootc neerftigheit in't brede fijn befchreven, daer wij den. f ^'^*- T Leefer n*rn\,io»ï*
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
H&
|
|||||||
|
1573. Leefer toe wijfen; ten deele om dat wij door'tverhaelen van
Hiftorien, Weft-Vrieflandt in 't gemeen betreffende, die bij andren genoeg te lefen fijn, niet te verre van d' Enkhuifergefchie- denifle fóuden afweiden. Om de fteden, die'tbeleidtvanSonoy ten hoogden mifprefen, eenig genoegen re geven, ftelde de *«■ vi, 511 d. Prins van Oranje Jonker Karel Boyfot tot Commiflarisovcrdic veiius p. 213, geweft; en voegde bij Sonoy drie perlbnen met ad vijs van de ai+» lieden van Weft-Vrieflandt, met welke hij iniille vergaederin- gen over faeken den krijghshandel en 't gemecne landt betreffende
*Veiiusp. 314. foude beraetflagen. Defe waeren Sieuwert Janfz Krommedijk * *lS- vanEnkhuifen, Jan Maertfz. Viffcher van Hoorn, en noch een derde die niet genoemt werdt. Dit gefchiede den zoJun ij. Dien
Belading der fèlyen dag moeften de fes fteden in hunne handen opbrengen tot ftèden"dC * betaeling van 't koftgelt, op de groote fchepen, en van de foldaten, iveiHchron EnkhuitenaoooguldeDS, Hoorn 2000, Alkmaerizoo, Meden- blik 300, Edam 40O) Monnikedam 300 f. Veertien daegen daerna Begin van 't moeften de fel ve fteden defe fommen noch eens opbrengen. De Coiiegie van Vergadcringe hunner gemagtigden wierdt nu goedtgevonden dat werdVIadf*" weSens ^edaegelijkfche befwaerlijke voorvallen, geftadig binnen ■»an weftvrie- Hoorn foude blijven j ook is het getal der fes fteden in 't einde van flandt. 'tjaerop het begeeren des Prinfen van Oranje met Purmerendt fj $vi!i«sp,iiz. de fevende, vermeerdert *. Ter felver tijdt hadden die van Enk-
*V' huifen eenen Jan Brouwer van Wieringen in hechtenis genomen, fan"Bro'uwéV hem w'erdt te laft geleidt dat hij fichtegens de Plakkaeten hadde
vanWieringën vervordert naer Amfterdam te reifen en gemeenfehap met den totEnkhuifen vyandt te houden, doch beweerende dat hij burger te Lonnen in gevangen. Ditmerfchen, en aen de gemelde plakkaeten, daer hij doch geen tumwei°b"ek kei"»flevanhadde,nietgehouden was,wierdthij eindelijk op dien felven zof,en dag der maendt, bij die van den gerechte met advijs van Burgermeefteren en Kapiteinen, vèrwefen in de koften der gevangkeniflë, met verbodt van niet meer met de vyandente handelen, en dan in de ftadt te komen,oppeenevangeftraftte worden na de keuren der ftede. Eenige daegen te vooren vertoon- den de Wethouders, dat de haeringvaert in defeongelegenthe- dendeslandtsophielt> endatveele burgeren en omleggende buu- ren van Enkhuifen hen althans geneerden met doggen; doch dat reële baetfoekende koopluidendevifchdaegelijksopkopende,in den koop bedongen, dat de viflehers die vifch in Engelandt of el- ders fouden gehouden wefen te leveren, verkortende daer door'tge- mcene landt van fijn gerechtigheit in 't ftuk der Licentea. 'T welk verhindert konde werden, tot groot voordeel van 't gemeen > indien'er geordonneert wierdt, dat geen vifch moghte buitens fandts vervoert worden > fondex alvooren verftapelttefijn,enhet recht
|
|||||||
|
van Enkhuifen* 14.7
, , «Sp-
recht daer toe ftaende te betaelen, verfoekende dat fulks in de ftadt
van Enkhuifen, als daer feer toegelegen, mogte gefchiedcn. Op Het flap««; defe bede wierdt haer bij brieven vanHandtveft,gefteIt op den nae- zeevifch^oot me des Konings; het ftapelrecht van de vifch die het Vlie of Mars- een jaer acn diep foude inkomen, gegevenj voor den tijdt van een jaer. Door «jie; van Enk« fuik bewijs van gunft wierdt hier de gemeente wel eenigfins ver- U1 engeSev5- quikt, maer't verlies van Haerlem en de wreedtheit aldaer ge- ^^J^f' pleegt, ontrent het midden van Julij jbragt in 't korte d' inwoonders den 8 7«»y. van defe en d' andre Weft-Vriefche fteden in d' uiterfte verlegent- heit.en tot voorflagen van fich met vrou en kinderen en't geen Verflagenthcic men van fijne armoede bergen konde, te fcheep weg te maeken, °J" gJJJto! eer hun de vyandt de zeef onbruik maekte. Dit wierdt den VeuH! f, 2I+," Prinfe verwittigt door een brief * vol wanhoops, bij Sonoy, P. ♦2or,VI,5jgi4 f. van der Aa, F. Van Se vender, Fredrik Otthefz. en Mr. W.ßar- defius gefchreven. In dien felven brief wierdt ook gefeit, dat dewijl aen Enkhuifen foo veel gelegen was, en fij, wat men hun verfocht, geen meer foldaeten wilden innemen als het geene van jookoppen was verdragen, het dan nodig waere, dat fijne Vor- Sonoysver- ftelijke Genade hun ernftelijk bevaele, ten minfte de reft van't foek aengaen- vaendel dar ernuinlag, t'ontfangen, wefende noch ontrent 50 di Enkhuiien« mannen; doch dat'er boven dien noch wel een geheel vaendel **rvri l3-**' van noden waere, wegens de moetwilligheit van't volk, daer op ook bij veelen al groot achterdenken was. Ook verfochten fe dat de Prins aen eenen Cornelis Boom, alfoo die van Enk-' huifen geheel flap waeren, en daer niet toe deden, fcherpen laft foude geven, ten einde de goederen der vluchtelingen eji vyanden bij hem aengetekent, de vruchten ontfangen , en ten gemeenen nutte befteedt moghten worden. Dit was 't feg- gen van Sonoy: doch eenige houden 5 dat'er te dier tijde groote redenen waeren om niet te hardt te handelen tegens de vluchtelingen > die door hunne vrienden en magen noch veel aenhangs inde fteden hadden: en dat d'Enkhuifers geen minder reden hadden om fich door geen overtal van krijfvolk, 't welk ook felfsden geenen die't diende tot laft ftrekte, telaetenbefwaeren. In defe fwaerigheit raekten de Spanjaerden binnen en buiten Haerlem aen 't muiten, om hunneachterftallige foudij, 't geen aen |
||||||||
|
.5
|
||||||||
|
die van Enkhuifen en d'andre Weftvriefche fteden tijdt ga/om
denfehrikuittefchuddenen tot fich felven te komen; ook fich te wapenen tegens het gewelt van Alva, die fich naer Amfterdam begaf, daer hij veel fchependeedttoeruftenf) met meening om *a«ftrt,}}94J fich meefter te maken van de Suiderz.ee, en Noordt-hollapdt te 33«.«*-_ water en te lande t' overvallen. Hier toe liet hij infgelijks in Vrieflandteenigvaertuigvaerdig maken. OokbegreepdeHeer Tij va»
|
||||||||
|
14,8 Hiftone
*57h
Billys aenttag van B»flfi desKoningsStadthouderin dat geweft, in de maendt
óp de (ladt van Auguftus, eenenaenflagop Enkhuifen, meteenigefchepen, Bor vi, 52j.4; boven mee turf , en onder met krijsvolk gevulc. Dan Sonoy fimftvui^to. daer van gewaerfchouwt, door eenen die's nachts tot Sneek over de muuren was gevallen > deedt foodaenig gereedtfehap maken om hen t.' ontfangen, dacf' er veel licht alle gekleeft fouden heb- ben, hadthetrraer hunne wenfeh gewaeit. Maer nu moghren fij door ltilte niet voort: foo dat fich d'Enkhuifers door onvoor- fichtigen ijver te vroeg openbaerde : waer door beide 5 foo wel Sonoy als Billy, van hunnen toeleg verfteken bleven. Midler- wijle hadden de Wethouders noch te worftelen met de lafteringen van ftoute tongen: Want wat regeering kan 't een yegelijk, in- fonderheidt in lulkeoneffe tijden, van paffe maken. 'Tgebeur- r „ ^ci,1.ier de nu den vierden van Auguftus dat yemant, Reinier Evertfz drie^ur«*!1* van Groote-broekgenaemt, fittende in fekre herberg tot Broek meeftercSvan te drinken, ten aenhooren van anderen dorft feggen : dat'er drie Enkhuifen en Burgermeefters tot Enkhuifen, met naemen Teunis Simonfz, G^oote-Xoek ^errnan Entefz en Freek Pieterfz, met noch twee Burgermee- voor verraders fters in Groote-broek, fchelmen en verraders waeren, die Par- Vh des ßadtt d°n van den Hartog van Al va hadden. Hier op t'Enkhuifen in Oudt Crimineel- hechtenis genomen, cifchte de Schout Jacob Florifz, dat men f* hem als een muitmaker en verrader de tonge door beuls handen foudeaffnijden, enin'taengefichtwerpen; voorts onthoofden,
'tlichaem vierendeelen, en buiten de poorten ophangen. De gevangen daer tegen fcide, niet dan deught en eere van de Bur- germeefteren te weten; en foo hij fulks gefeit hadde, het waere in dronkenfehap en onbedachtfaemheit gefchiet, dat wederroe- pende ingefpannevierfchaer, enbiddendeGodten'tgerechtom vergiffemffe. Dit leedtwefen maekte dat men den Schout fij nen fwaerften eifch heeft ontfeit: maer op dat anderen fich acn hem fouden fpiegelen, en fich in 't toekomende onthouden van de Vonnis teg»ns heerfchappyen te verachten en de heerlijkheden te lafteren, wierdt hem uitge- hij verwefen tegaen op het fchavot, en aldaer openbaerlijkdela- wgevoert.en Verwoorden daer hij de Burgermeefteren m hunne goede naeme * en faeme mede hadt gequetft, met luider ftemme te wederroepen, CrimineeiboeX' leggende, al hetgeen hij van de Burgermeefteren gefeit hadde,
daer acn valfchelijk gelogen, en'tfelve in dronkenfehap gefeit te hebben; voorts dat hij noch een half uure met een baft om den hals aen den ftaek foude ftaen ; ook wierdt hij gebannen uit de Beie nAlk ftadt eri vrydom van dien, voor den tijdt van drie jaeren. Dit maer/ vonniffe wierdt den leften dag van Auguftus uitgefproken. Den »e«w/.vu een en twintigfteri dèr felver maendt quaemen de Spanjaerden
j8j. ' ' voor de ftadt Alkmaer, die te vooren, gelijk Bentivoglio fchrijft, bij
|
||||
|
van Enkhuifen. 149
bij die van Enkhuifen, Hoorn en andre Weftvriefchefteden was IJ73-.
verfien vanal'tgeene'twelk tot het uitftaen van een belegering wierdt vereifcht.'Tgeen wegens de gemeenegebrekkeiijkheit met grootebefwaerniflegefchiede. Ook feggen anderen dat het d'Alk- t?«-*1» 3*ï<£ maerders quaedt genoeg haddé om de vergaedering der Weftvrie- °^' v,tI» fche ltedé voor de betaeling van koorn en mout dat tqt ftadts voor- raedt gekocht wierdt 5 te doen inftaen. Korts daerna verhief fich de krijgop de Suider zee. Om d' Amfterdammers daer van te houden, en hunne uitvaert te beletten, hadden d'Enkhuifers en hunne ge- buuren,vier maenden geleden,eenige wrakken in 't Y gefonken f. dan den 13 van September raekten d' Amfterdamfche fchepen daer * v'eh**t-2' *• met hoog water door of over,het fij dat fe niet diep of gelijk genoeg D' Amfter- gefonken , of door den ftroom, of ftormvanhunne"plaetfe ge- „*™e,^offiiT dreven waeren. De Noordt-Hollandtfche vloot, die 't daer tot komt in'tY* noch toe hadt gehouden, week toen naer Pampus, en geheel Bor VIj ,,s<,. Noordt-Hollandt, hebbende groot betrouwen geftelt op de wrak- Hooft vi 11,' kenen'tafdammenvandenvyandt, verfchriktedoor'tontfchie- '15> ten van dien toeverlaet. Daer noch bijquam't verlies van de Velms t'v^ fchanfen op den Waterlandtfchen dijk,die door den Gracf van Boffu, toen ter tijdt Admirael van d' Amfterdamfche fchepen , verovert wierden. Maer dcefe tegenfpoedt gedeeg tot geluk fc Want met het befichtigen en befettenderkhanfenenmetraedt- flagen over 't inhouden van dendijk, maekten de vyanden eenige dagen t'fóekj daer een feeronftuimig weder, 't welk wel vier of vijf ermael duurde, op volgde, 't geen de zee voor den Spaenjaer- den, die't water nietgewoon waeren, t' onbruik maekte. Defs tijdt wierdt bij de Noordiipllanders, die de moedt door geer* wanhoop lieten verftikkenT met groote vlijt befteedt in't toeru- ften van verfche fchepen, en in 't verfien van d' oude. Die van P'e Van EnR-v Enkhuifen overtroffen, volgens hetgetuigenifle van Bentivoglio, Hoorn ver- al d'andre inwoonderen van defen Noorder hoek, nietallecnin fterkenhunne- meenigte van fchepen, maer ook in geoeffent bootfvolk j en ver- vloote- meerderden derhalven de Noordt-hollandtfchevlootemetgroo- BM'"«,-Tir» te vaerdigheit; in voegen datfe veel fterker wierdt dan de Spaen- 38?" fche. Dan Bor en Hooft verhaelen dat men tot Enkhuifen en E„ VI ,„ ^ Hoorn vier en twintig fchepen met ongelooffelijke haeftigheitten Hooft vin, oorlog toe maekte; dat men ook noch oorlogfchepen van den 3M< Prins verfocht, en vooral gefchut; dewijl 'er verfcheide ftukken in de Waterlandtfche fchantfen waeren gebleven. Hierover fchemptendeSpanjaerden op de Weftvriefen, feggende, datfe 'l*&*M> ***> in plaets van gefchut, houte pompen voerden; dat 'er mceffc 22P' ■ boeren of flechte burgers op dè fchepen waeren ,< die fich den krijg; nietverftonden,, enterftondtwijkenfouden». Ook. vertelt men,.. T iij. dat
|
||||
|
i*o Hiftorie
1573^
JanVeft werdt dat Jan Veft een Enkhuifer burger, die naer Amfterdamwjs ge-
tot Amfter- weken, akker van fekren Spanjaerdtop de nieuwe Brug wierdt dam doorfte- doorfteken; alleen om dat hij gefeit hadde, toen d'ander des Ko- v ih / , 1 nin2s vlootonwedcrftandelijk noemde, Gij l.fult ook mannen ontmoe- «»*■. * ten. Den derden van O&ober voer de Noordt-hollandtfche vloot over Pampus, en fette fich voorbij Marken, om de vyanden, die eerft den vijfden over't Pampus raekten ,in 't diep te wachten.Een gedeelte van dien felven dag en 's andren dacgs hielden de vlooten De vlooieneen hevig fchutgevecht, fonder dat'er nochtans meer dan twee ^anderen van 's vyandts fchepen aenboort geklampt wierden. Het eene ' voerde Hopman Aert van Schuilenburg, fwager van Boshuifen, Jacob Til dien Hopman Jacob Til van Enkhuifen aen boordt ley, en met overweldigt denderden tocht innam. Schuilenburg, ennochfeven, andre jfchSbiS? feSgen Zeventien, wierden naer Hoorn gefonden: d'anderen Viiinst ,r°'doorfteken, ofin zee geworpen. Til verloor boven tweeman- 320, ?' 9' nen niet; maer alfoo hij felf ennoch twintig van de fijnen ge- Pfrvz, }jy b. wondt wacren, moeft hij, toen de vyandt fterk op hem aenquam, 't verovert fchip, na dat hij 'ergefchut eerft hadt afgenomen, weer verlaten. Hopman Taems Fredrikfz Geldtfak van Medenblik, klamtehet tweede fchip aenboort: dan terwijl hem des Vyandts Admirael met twee of drie van fijn grootfte fchepen op't lijf qua- men, en veel volks affchooten, en ook de dreggen los raekten, kon hij 't geen meefter worden. Cornelis Dirksloon Burgermee- *Bw vi, 318 e. fter $ tot Monnikendam, d' Admirael van de Noordt-hollanders een man van groote kloekmoedigheit en ervaernis ter zee, deedt defen dag al de kunft der boots-en ftuur-luiden te werk ftellen, om De Spaenfche totaenklampen en enteren te komerj^ Maer Boflu verfien met foeken 'ten- fchepen die beter befeile waeren en gfPchut dat verder toereikte, |
||||||
|
gaen. focht fich fonder klampen van dat voordcel te dienen. Met dit
veiius f. 119. toe«i ontleggen en dwers door malkanderen te fwieren, is'er
Hooft vin, ' defen dag ten wederfijden veel volks gebleven : ook wierdt d' Ad- 82<f- mirael Cornelis Dirkfz in fijn rechter arm gequetft. Ten felven PeU dage ftaeken de Spaenfchen die in Waterlandt, en die voor Alk-
"" *' 2i0' maer lagen ,etlijke dorpen aen brandt, om d' onfe,en voornaeme-
lijk hetlandtvolk, door dat gefichte klcenmoedig te malten. Des avonts hebben fichd'onfe die al vechtende door tegenwindt naer Hoorn waeren gedreven , bij de Nek gefet, en de vyandt ging leggen daer d'onfen des morgens, eer denftrijdtaenging, gele- gen hadden. Twee dagen daerna verlieten de Spaenfche 't beleg van Alkmaer; d'eerfteftadt die de Spanjaerdt, in dit oorlog, vergeefs bevocht, en daer 't vyandtlijk geweldt fijn kracht op brak. Indefeftaadtderfaekenbleefdesvyandtsvloote, hoewel de windthaer diende, en't weder nietonbequaem was, ftil leggen; fonder
|
||||||
|
van Enkhuifen, kfï
fonderde Weftvriefen, welker manhaftigheitfij nu beproefthad- 1575;
den, aen te foeken. D' onfen hielden ook hun ruft, wachtende op beter windt, en beraemden voorts d' ordre die een yeder in den, aenftaenden flag te houden hadde. Den elfden van Octoberop een Sondag befloot d' Admirael Cornelis Dirksfoon met een Suidt-ooften windt den vyandt aen te vallen. Sonoy riedt hem door fekerfchrijvens noch eenige dagen te toeven,, maer hij wierp den briefin't vier fonder den inhoudt yemant bekent te maken» en geboodt d' ankers te lichten, en voor de windt na Boflu toe te feilen.Ontrent den middag quaemen de vlooten onder malkanders .. , . .. gefchutj'twelk van weder kanten, met naemen van de Boflufche dcr zee. fijde,foovreefelijkdonderae, dat de gantfche zee in brandt fcheen Éor VI f te ftaen. De Spaenfchen gingen hun ouden gangkjenfochten't en- Hooft «!', teren t'ontgaen, maer de Weftvriefen deeden daer en tegen alle 5**> ;=7; weerom den vyandt aen boordt te leggen, ook gelukte't hunnen n1"" ?'lil* Admirael het fchip van Boflbu, dat deSpanjaerden, als om den Nederlanderen den oorfprongk des oorlogs te verwijten, den naem van Inquifitie gaven > aen te klamppen, en fich met dreg- gen dacr aen vaft te hechten. Hier rees toen een fchrikkelijke ftrijdt, in welker aenvang des vyandts Admiraels vlagge door Jan Haeringk van Hoorn vandemaftwierdtgehaelt,'tgeenhem **/»**?. «»3 'tlevenkofte, mits hij door een luik in fijn borftwerdt gefchoteni Hopman Pieter Bak van Hoorn Iey terftondt d' Inquifitie aen d'andre fijde> Hopman Jacob Trijntgens van Enkhuifen van janTiïjntgen» voorenj en Hopman Boer van Schellingkhout van achteren aen f^h^uBofla boordt: maer defe lefte, nadien hij een kleen fchip hadde, en bevechten? deSpaenfche met vierpotten en ander tuig geweldig op hem neer bot m, 3jj r,j wierpen, wierdt benodigt af te wijken, en 't roer van Boffu met vrede te laten. D'andre drie bleven vaft > en dreven al vechtende met d'Inquifitie nederwaerts tot datfe achter den Nek bij Wijdenes. aen den grondt raekten» Ondertuflchen wierdt ook een Ko- Het fchipva* nings fchip van hondert twintig laft» onder Hopman Willem wil'em Veft Veft, een voorvluchtig Enkhuifer, die te vooren f Enkhuifen wontenT"" gevangen hadtgefeten,aengerandt en eindelijk bemagtigt, Maer yeuK, p. MJ- 't was foo lek gefchotcn ,. datmen de gevangens , en 't gefchut, P .. te weten viermetaeleenvierijfreftukken, met eenige gotelingen «****<*' en baflen, naeulijks daer uit kon lichten , eer 't wegfonck, De
Hopman, Veft, was gefchoten. Hier gefchiede toen een daedt,. die onmenfchlijk is, waer uit men kan afnemen , wat een gruwel F » het oorlog is , en hoe ver die den menfeh ontaerdt en verwildert, van Huig Seker poorter van Enkhuifen, HuigBroersfoongenaemt, fneedt Bf°f^- den dooden Willem Veft neus en ooren af, en fpijkerde die na- ^<f««4- VS9 derhandt totEnkimifefl aen de Suider of Keten poort. Het over- jfeft f>*± lopen rMjtt
|
||||
|
1^2 Hiftorie
15:73. lopenvandien Hopman en't wapenvoeren regens fijn vaderlijke
ftadt hadt fuik een haet gemaekt. Ook gaet hem na dat hij (ich hadt laeten ontvallen, hoe de meening was, indien lij derftede Etlijke Spaen- Enkhuifen meefter wierden, niemant in 't leven te fpaeren. Behal- tene fchepen ven 't fchip van Willem Veft fonk ook het fchip van eenen Fredrik gefonken en Thomafz ; indien dit anders niet vijf dagen te vooren in't eerfte fv/!«r»n'*2ï gcvec^c gefchiede. Een fchip met lijftocht , kabels en andre oor- logsbehoefte , verfien met acht baffen ; als ook een jacht, of Hnoft vi 11 , water-fchip, wierden verovert. Maer Hooft getuigt dat'er vijf '327. fchepen, aen fekre fanden verfeilt , benodigt wierden fich op te De reft neemt geven. D' andere naemen de vlucht naer Amfterdam, en lieten
de vlucht. Boffu in de lij : die 't noch den geheelen volgenden qacht , tot ontrent den middag daer aen , met meer dan gemeene dapperheit gaende hielt > en tradt eindelijk naer acht en twintig uuren vech- Boflu geeft tens, geen ander uitkomftfiende , in handeling, engaffichaen Bot-°Vi7w-<* deNoordt-HolIanders over : mits bedingende 't lijf voor aide fijnen; Hooft vin, voor fich [elven, daer en-boven, eengraeßijkegevangkeni/fe. D' andre fol- 327; Vehus daten, ook de Spanjaerden, fouden in wijfeling, ofvooreenmaendt folds , W- ■** *** gens krijgsgebruik , uitgaen. Van ontrent drie hondert foldaeten , Velius feit twee hondert, voerde men het derdendeel naer Enkhui-
fen , de reft naer Hoorn, nevens Boffu, en eenige Edelen. Daer wierden (even of acht en dertig metaele ftukken verovert, die de ftcdenvan Weft-vrieflandt naderhandt onder malkanderen heb- ^Velius^.iis. ben gcdeelt f. Geduurende den flag hadden de Noordt-hollan- ders groot behulp van verfcheide waterfchepen, die geftadig af en aen voeren, mee dooden en gequettlen, metvoorraedtenverfch volk ; daer fich veele burgers van Hoorn , en landtlieden van Schellingkhout, Wijdencs, en de dorpen daer ontrent, bij voeg- jVeliusf.m, den , uit brandenden yver voor vrij heit en vaderlandt *. Ook fijn 'er veele vrijwillige burgers" uit Enkhuifen getogen , onder 2B«-vi,33ff4. Dirk Brouwer, om hun volk bij te ftaen en te ververfchen %. Ook 4 Metercit iv, hadden d'Enkhuifers veertien of vijftien Kapiteinen in den flag,
74- *■ die fich treffelijk queten; doch Herk Menfz 4-, een der felve, hun JerE^ïuifer ^urSer'net'er'c'even• P*andere waeren, behalvenIacobTil, Kapiteinen r cn Jacob Trijntgens , van wiens manhaftigheit te vooren gefpro- die inden flag ken is, IanGerbrantsfoon , Pieter Semeyns, Pieter Prooft, Jan ii;n geweeft. Fredrikfz Flutske, Kapitein Doede,..... Flutskc, Pieter Freekfz uit Hoogkarspel, Gerrit Femfz, Marten Femfz, Tan Volkertfz,
5 vitd'^en- Adriaen Erikfz Bok, en Ian Harkfz Bobbert *. Over defen fegen,
tek, ■vanM.T. cn overwinning , heeft men GodttotEnkhuifenenin d' andre lu°°Gède\a" Weftvriefche fteden en dorpen met een algemeenen vaft-en bid- fchri/ten", va» ^ag gedankt : want men verftondt, dat men bij verlies van dien aiM»b»u, flag het Spaeafche jok des üchaems en gemoedts, na menfehen |
||||
|
van Enkhuifen, if$
verftandt te oordeelen; niet ontgaen foude hebben. De blijdtfehap *£73<i
dan over dees'overwinning, die met de verloffing van Alkmäer vergefelfchapt ging, vervulde 't geheele landt. Men bevondc fich nu buiten kijt meefters der Suider fee, en bedacht verftheide aenflagen om den overhandt ten meeftenoorbaer te gebruiken. H"f' TIir» Maeraldie voornemens wierden door een fwaere muiterij van 't ^//ÄX ? llS fchcepsvolk, datfesmaendenfoldtseifchte, verhindert. Inde maendt van December heeft men ter Vergaedering van de fteden Befim't aen. van Weft-Vrieflandt, nu met Purmerendt vermeerdert, bello- s^nde de ten, de vloot weer toe te rullen en uitte brengen; ook de foidaten ^"^„"ht el in beter ordre en tucht te houden, die verdeelende volgens het 't verdeden aenfchrüven des Prinfen van Oranje in defer voegen, tot Enkhui- der CoUUeten. fen twee vaendels van drie hondert hoofden; van gelijken tot(relius 1- *3U Hoorn» Alkmaer, Medenblik en Edam ; tot Monnikedam , Purmerendt, Ylpendam en Purmerlandt elks een : in't Kalf een; tot Krommenij , Krommenijerdijk , Wbrmer en Weftfaenen t' faemen vier. Sedert defe rijdt wierdt de Vergaderinge der leven ^" ^°'^|f fteden een geduurig CoUegie of amptgenootlchap, daer de Prins committeerde feer toe riedt, als geheel noodig om op alle dacgelijkfche voor- Raden van vallen terftondt ordre te Hellen: te meer, vermits ditgeweft, Weft-Vues- door't inneemen van Haerlem, nu te lande geheel en al van »eduurigT Sui .it-HolIandt was afgefcheiden ^. Nae 't vertrek van den Har- ^ Veiiils ' x,,. tog van Alva focht fijn navolger Don Louis de Requcfens de 278. Weft-Vricfen inden jaere 1574met landtrochtentebenaeuwen, 1574. en de brieven van Pardon ofvergifteniffe die hij rondtfommeliet . 7" afkondigen, te doenaennemen . In dele wierden nu fooveel kn Cnae't ver- luiden en daeden niet uitgefondert, alsindevoorigef, ten tijde tiekvanAiva. van Alva. Nochtans fijn 'er etlijke uitgefloten wekeer naemen ten £or v'»» 27- daege der afleüngfijn bekent gemaekt; tewetenin Hollandton- **•»■ v, 230 f- trentLiv perfonen, en onder anderen, DirkSonoyenCornelis **• Auwelfz, tot Enkhuifen *. Doch men gaf de Spaenfche beloften * B°r n J>*9 '* geen geloof Ook wierdt 'er met de tochten in Weft-Vrieflandt weinig ungerecht, ten Jeele door de flappe winter die Godt gaf> waer door de toeruftmg om'tkndt over ijs met behulp van ijsile- ten *" ^°f[," den, gefcherpte paerden en ijs fpooren te verwoeften,t' onbruik Vrieflandt. wierdt gemaekt: ten deele door de kloeke tegenweer, want de Weft-Vriefen of Noordt-Hollanders dienden fich, toen men $r''<«'P-ii4> 't ijs niet meer te vrefen hadt, van de waterige gelegentheit defer *"' **st> *'*■ landtftreke en willen fich met fpringftokken, galeykens', en Bor VII. J7. b, fchuiten in diervocgen te behelpen, dat deSpanjaerdt te kort Enkhuifen en fchoot, endat'erfnnmeeftevolk, foo hierfoodaer, verflagen, Hoorn van verfopen, of gevangen bleef *. Te dier rijdt wierdt Enkhuifen 1 £j" ot.olk ont* »evens. Hoorn van ailebefetcing ontbloot» cn'tkriifvolk tegens Heof,'lx ,tf, V de
|
||||
|
if4> Hiftorie '
i$74« de vyanderi gebruikt.1' Dit lichten van 't krijfvolk uit twea
fteden van fuiken gewichte hadt fijne fwaerigheit. Ook ftelde fich Mr. Willem Bardefius te dier tijdt in de vergadering der le- ven fteden fich daer tegen, maer de noodt der na gebuuren, infon- derheit die van Purmerendt,vereifchte fpoedige hulp. Ook fchreef Schrijven» Bardefius terftondt aen Sonoy, verfoekende dat bij' t hem't bewil- o e 'tontbio- Agenten befte wilde afnemen: datket de Staten anders evenwelfouden hebben ten van Enk- gedaen, uit kracht van fekre aBe van demj Februari), diefij van Sonoy had- huil'cn en den, met bede dat hij daer gerufi in wilde fijn, de noodt en haeß -aas groot, en tot Enkhuifen geen gtvaer, daer hadde hij goede ordre gefielt: aües was daer
Btr vu,17.*. igelbetoaertenverfekert, En aengaendeHoorn daer hoopte bij't metfijnte- genwoordigheit engrooten aenhangb welin verfiekertheit te houden, of den hals daer bij te wagen. Ecnigedaegen naerdenederlaegederSpaenfchen ontrent Wormer, Wormerveer, Purmerendt en Ylpendam> ^ms p. 239 £on^t Hart0g Ej-jk van Brunfwijk, die den Koning van Spanje hier te lande voor Overfte diende, een Trompetter tot Enkhui- fen, als ook een ander tot Hoorn, met brieven onder fijn handt, en fegel, bij welke hij de fteden vermaende, om fich wederom on- der de Spaeniche regering te begeven, luidende, foo alsfedoor P. BoruithetHoogduitfchin 't Hollandtfchfijngeftelt, als volgt: Bnef van Her- ■» -r j-y- vm Godesgenade Erich Hertoge in Bruijnfwijk, ende Lunenburgh,
Rrunfwiikaen VV 'Ridder des Gulden Vlies, Coninghlitker Majefieit van Spangien die van tnk- Overfte, voege» u Overfte, Krijgsèevelhebberen , Hopluiden, Lietttenan- huikn. ie)}} Véndrighs, mitjgaders aüe Beveelsluiden, ende gemeene Knjgsluiden , Bor vu, 18 d, Qokfo Eerfiaemeendevoorfichtige Burgermee/leren ende Raden, ende gant-
• fiber gemeene Burgerije tot Enkhuifen, naer eerbiedinge onfies goedigen groete- tenïfié, na jegenwoordiger gelegentheit, te weet en, dat wij een goede wijle
tijts van veele goethèrtige ende welmeenende defir Nederlanden onderdanen fijn aingefocht, naer dien de oproerigheden in deefen des Koninghltjke Majefieit s Erjf-Nederlanden hoe langer hoe meer opfionden, daer deur dan allenthalven de arme onfchuldige onderdanen ten hoogflen befveaert, bedroeft, ende be- dorven worden, dat wij, als de voornoemde Koninghlike Majefieits oude die- naer, ende ordentelijke Overfte, onder de welke wij ook fijn begoedigt, op mid- delen fouden bedenken, dat de dwaelende wederom op de rechte baen, ende tot fchuldige gehoorfaemheit gebracht, endevoordere onrufie, bloetvergietinge, roof, endeplonderinge, foo'tmogelijk waere, verhoedt mochte werden. Als »ijdan {[onder roemgefproken) uit Chriftelijken ende Furfielijkengemoett 'tfelve ter herten genomen hebben, ende niet lievers en fouden fien > dan dat de onfihuldige armen voort aen onverdorven en onbefchadigt blijven, endede dooiende wederklere», ende fich noch bij tijts wederom aenheur natuirlijken, •vanGedt verordenden ende aengebooren Heeren ende Overften begeven mogh- ten. Soo hebben wij niet willen laten, u bij defen te verfieketii ende daer \ mede
|
||||
|
van Enkhuifen«! 15*?
mede ons Chriflelijk, Furflelijk en welmeenendt gemoedtteontdekken, gelijk 1«74J
wij dan u bier mede, uit Chriflelijk, en Furflelijk medelijden erinneren en ver- manen , dat gij bij tijts wederom keert, ende u der Koninghlijke Majefleit gehoor faemlijk (gelijk gij luiden fchuldig fijt te doen } overgeeft > ende den grooten en uit erjt e ioorne niet en verwacht; want het na noch de rechte tijt is, in aenfieninge van die groote ende maghtige toeruflinge en krijsmagt, die da voornoemde Koninklijke Majesteit jegenwoordigh heeft, ende noch beide t» waeter en te lande daeghlijks is toerufiende ende aenkomende: anders fttl, nae langh verloop, dat eynde met u lieden de laß moeten draegen . Soogij nu daer toe geneigt fijt, foo wilt ons bij jegenwoordigen onfen trompetter u lieder eynte- lijk gemoedt ende meninge ontdekken, ofghij luyden u in den voorgemelde^ Coninklijkcn Majefleits onderdanigheit ende fchuldige gehoorfaemheit wik begeven, ofte niet. Ende foo gij tot dien eyndeyemanden van den uwen tot ons afteveerdigen, bedacht fijt, foo willen wij den felven hier mede vaft > Vrij endefeeker geleij geven, om gins ende wederom te keeren tot hen luv der gelieven, ende den felven ook ons Furflelijk, op echt, ende gelijk eens Chrifle- iijken lojfelijkenVorfl des Rijks betaemt, bevinden laten; ende willen wij geen moeyte, arbeit, nochte vlijt Jpaeren, op dat met de felve, met goede verge- lijkinge, in dier voegen gehandelt ende getraBeert fal werden, dat gij opge- Tvenfihte wegen ende conditien, wederom tot gehoorfaemheit gebracht ende tot genaden hoornen mooght. Ingeval gij luyden nochtans't felve niet en wilt » doen, ende dat gij tegen mijn hoope (hoewel ik u luyden meerder befcheident- beit toevertrouwe ) hertnekkigh blijven wilt, foo hebt gij te bedenken, hoe dat het u, uwer vrouwen, kinderen, ende naekomelingen, om dat gij, nu\ u des Koninghlijken Majefleit s genade open flaet, ende de felve niet en hebt villen aennemen, tiergaenfal; want wij dan ook de handt ende genade, foo veel ons, als eenen lojfelij ken Furflen des Rijks betaetnt, endezleethoogh ge- dachter Koningkltjke Majeßeit van Hifpanien verwanten gebeurt, van » füllen afwenden. Welke onfe welmeenende goede vermaninge wilt wel ter herten nemen, ende laet mij hier op uwer liefde eintlijke refolutie ende meening* v/eten, bij defen onfen tegenwoordige» trompetter, fonder vertrek, op dat wij ens daer naer verder füllen mogen houden ende regeeren, Datum in onfe» Leger tot Beylen den 7 funij Anno 157+. Onderftont gefchreven, HertoghErich, manupropria firipfiff, hebbende onder opgedrukt + Heepditmit een roodt wapen in rooden waffche. ■"".•' fij» 'k' >>an4t De Wethouders van Enkhuifen, en Hoorn, naemen terftondt £<•/*"»<■»-
de Trompetters in verfekcring,en fonden den brief aen den Over- fteSonoy, die toen tot Alkmaer was: defe heeft het den Prinfe VI,',?> van Oranje terftondt overgefchreven, vragende wat hij met de trompetters doen foude,, op dat fe foodaenige ftoutigheit van over Zee niet meer plegen foudèn. Hij, hadde, fchreef hij > wel van meening gewee ft, hen te handelen, gelijk die van Araftérdam fijnen trompettergedaenhadden, rnaer» teruenfienHertogErik y ij «en ..
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
,56
|
|||||||
|
'f74- een rjjksvorftwas, hctfelvenagelaten , totdathij fijne Vorftetij-
.keGenadens willeen meemnge verllaenioude. Doch de Prins
liet hem weten , dat menie vrijen vrank, doch Tonder antwoort»
foudelaeien gaen. Volgens dit Ichrijven wien.it de trompetter,
diet'Enkhufen fat, ontllagcn: maerdie van Hoorn hielden den
ander noch over 't jaer gevangen. Te defer tijdt was men in
Spanjedoende met toerufien van een magtige oorlogsvloot: en
'tfcheendat men ïichmeefter dacht te maken van de Su:derfee en
Maesj en Hollandt den keel toe te binden. Maer de Hollanders en
Btrnt,4.oh,d, Seeuwen daervan verwittigt, fielden ordre om daer tegens te wa-
„. penen; tewaeken; en alle baekens, tonnen en tekenen der dieo-
Toerulhne r .' .T7 , ~ , ^ , K te wis de tenJ in een uure weg te nemen. Waer mede men fich verfekerdc
spaenfche den vijandt buiten te houden, ofte doen fneu velen op den drem-
B bd Pe'^er 'nvaert. In Weft-Vrieflandtwierdt bovendien verboden wtii^o , • datdeviffchersenlootsluiden, dieopHuisduinen woonden, bij
Suidt-Weftewinden, terfeefouden vaeren, ten einde die niet tegens hunnen dank moghten gedwongen worden de Spaenfche fchepen in te brengen. Men befloot noch twintig groote fchepen toetemaken, behalven die in dienft waeren; en nam noch vier vaendelen fbldaeten aen,om nevens d'andre,die men uit de befet- tingen miflen kon ,■ op de vloot te verdeden. Alle koopvaerdij fchepen boven de feftig laften groot wierden beflagen. De fche- pen , buiffen, boots en fchuiten, beneden de dertig laft, liet men vaeren» enkeeren, mits dat fe van yder vi jf hoofden een man aen landt fouden Iaeten, en Ioonen met oude Kciferlijke foldij, ofte in plaetfe van dien, tot de gemeene faeke opbrengen acht guldens. En dewijl 'er kondtfehap quam, dat ook de Heer van Billy Krijgs- overfte.in Vrieflandt» ook fekeren aenflag op Weft-Vrieflandt Wacht »flehe voor hadde, heeft men goede wachten gefielt op de feedijken tuf- Ehkhuiftn en fchen Enkhuifenen Medenbiik, foowelbij nacht ak bij daegc, Medenbiik. belaftende,dat'er geen fchuiten noch fchepen binnen noch buiten 2or vu, 41 «• foucjen mogen leggen. Op de tijding van de groote Spaenfche v ederin» toeruftingewaerendeStaeten van Hollandt ter begeerte van den der Staten van Prins van Oranje tot Rotterdam vergadert ge weeft: niet alleen de Hollandt tot Gedeputeerden der fteden, nwer de Prins vondt ook goedt, dat R<B»rr»n"' daer nevensfouden komen, tenminftevierofmeervande voor- »> <, &e. ' naemfte uit de fchutterijen en burgerijen der felverfteden, niet van de wet wefende, bij de gemeene fchutters-gildens, of burgers daer toegekooren, op dathetgeenet'hunnenoverftaenenmct hun goedtdunkenfoude werden befloten te beter te werk mogte gefielt en uitgevoert worden. 'T was voornaettieJijk om geldt te vinden,tot het lichten van foldaten en ontfet van Leyden,dat toen belegert was» en 't uitiuften van oorlogfchepen. Hier wierdt l • foo
|
|||||||
|
'
|
|||||
|
van Enkhuifen, 157
foo groot een goedrwi'ligheitgetoont tot wederftandt van de vij- l f"4-
anden dat het wonder was. Onder andren wierdt goedtgevonden het lichten van hondert duifent gulden, bij vijf hondert gulden teffcns, optoefegvan rente j voorts dat men de herten der inge- fetenen foude ondertaften, met verfoek van feker maendtgeldt, tcbetaelébij yedernaer fijn goede genegentheit. Met uitgedrukte 2w vu, 27,4* verklaering nochtans, dat men degeenen die na 't gemeen gevoe- len en oordeel niet deeden na hun vermogen, of fich onwillig toonden , foude doen fchatten bij de Wethouders, Kapiteinen vandefchutterijenen drie of vier van hunne naefte gebuiren, en daer naer doen gelden . Te defertijdt heeft men, gelijk fommige willen, tot Enkhuifen met de fchaele door de ftadt gegacn om de giften der vrij willigen ten gcmeenen befte in te faemelen . Mid- Roy tns f^Jrati Jerwijl is 'er den negentienden van Auguftus des nachts yemant tot d'Enkhuifer* Sneek over de muuren gevallen, die foo veel deede, dat hij de Sui- geft«". der fee over voer,en die van Enkhuifen waerlchouwde,dat de Heer B>r "> 41 *; van Billy tot Sneek feven fchepen met turf hadt overdekt, en't H°°^ 'x' i7°' ruim met foldaten gevult, daer hij eenigen aenflag f opeenige +_> . van de Weftvriefche eylanden of kleene fteden mede voor haddc. fthjjutJeßhi Dievan Enkhuifen waerfchuwdenterftondt hunne gebuuren van äit °ok.ophct Edam en Monnikedam, en manden in der ijl eenigeoorlogs-en ™,S'*f»<'« jacr water-fchepêmetkrijgs-en boots-volk; die fij naerTexelïbnden. Cirte/r?""0 Dan d'Enkhuifers hebben fich, toen fe de vijanden faegen, te 'Tka» fijndas vroeg geopenbaert, foo dat de turffchepen de vlucht naemen» *uifimentem Maer evenwel wierden fe ontrent Staveren achterhaelt, en, tA„faJߣJ? dat het volk daer uitgefprorigen was, van d' onfen weg gevoert. e«q«ade tijdt- Daerna quam 'er tijding dat het waterheir in Spanje door den r**"ü*g «»«- bloedtgangenpeft, die'er onder quam, foo feer was verfmolten, "f1?"1""1'*' . Diöiri .u ■ « . t» * 1 i/-i 1 - Nochtans is 'tr
dat men de vloot daer t huishieldt; waer door defe landen uit een 4* «»»»-
feer groot gevaer fonder menfchelijke hulpe wierden verloft^:. gcHjkdat B'"ï In't einde des jaers den negenentwintigften van December quam i'™"^*r'?~e 'er een bode uit Vricflandt tot Enkhuifen den Wethouderen een Jj-fè hervat brief ter handt Hellende, dien hij feide uit handen van den Heere ****». f» *"** van Billy ontfangen te hebben, met Jaft den fel ven in eigener per- mt *<'?**" foon over te leveren in 't bijfijn van den Kapitein binnen de ftadt u"^sg' Tn befettinge leggende. Gevraegt fijnde hoe hij foo ftout was * "v1'4"* Äodaenige brieven over te brengen, gaf hij ten antwoordt; dat IwXIl 7S& het Billy hem hadt geboden, en dat hij 't niet hadt dorven weige- ren uit vrefe van gevangen gefet te worden. Dit hadt hem de boodtfehap doen aennemen, ophoope dat men't hem niet ten quaedtfte foude afnemen. Voorts gaf bij te kennen van meening te fijn , bij fijnhuifvrou en kinderkens, die binnen Enkhuifen woonden, tebJijven, Opdevraege, of hij geen meer brieven. V i'i hadde*
|
|||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
i58
|
|||||||
|
Ij74-. hadde, quamen'er noch twee aendie van Hoorn enMedenblik
voor den dag, Alle drie waeren fe van gelijken inhoudt volgens dit affchrift. Heere^a*" Qafbdr ^ an Rolle s Ridder, Beere \an 2?illy,
ftadt Eukhui- " '" Folliegradt, Granam, Malpart, &c. Stadtbottder ende Kapitein ge-
len. neraelvanVrieflant, Groeningen, der OmUnden van dien, ende Drenthe. Tor vi;,7ja', |i Erfaeme, lieve befondereVrunden ende nabuiren, de grootegenegentheit, ■ *■ jJljhcfde ende affeäie, die Coninklijke Majefteit onfe aldergenadigfte Heere, tot u luider is dragende, [trekkende tot u luider eygen rufte, vrede ende wel- vaert, hebt gij te vernemen uit de brieven, die fijne Coninklijke Majefteit belieft heeft u lieden toe tefchrijven ; gelijk gij fulks mede tot meerder verfie- kertheit uit de brieven die d' Excellentie van dengrooten Commandeur van Caftillien, Gouverneur ende Capitein Generael: ende voorts den Heere van Jiierges, door exprejfe bevel van fijn Coninklijke Majefteit, aen u luyden mede gefchreven, moocht hebben verft aen. Ende in conformiteit der felver hebben fijne Majefteit, ende d' Excellentie voorfchreven, mij geordonneert ende be- volen , datfoo deefe mijne bevolene gouvernementen, /trekkende fijn naeSldi Jüoort-Hollantfche fteden ( wiens ellende , armoede , benaeutheden ende ca- lamiteit mij een/deels bewuft fijn ) boven die toefchrijvingc ende vermaningen, die «luiden bij den voorfchreven Heere van Hiergesgedaenfijn, u luyden foudt toefchrijven ende vermanen, dat gij gedachtig foudt willenfijn de behftvniffe tnde toefeggingeu, die fijne Coninklijke Majefteit in Prmcelijke woorden, bij fijne generale gratie ende pardoen, voorts particulitrlijk ende tot meerftonden heeftgedaen, ende u daer op vrylijk ende vaftelijk te mogen vertrouwen, Allt 't welk ik voldoende, ende naerkomende, fijne Majefteits ernftige goede mi' ningeende bevel niet en hebbe willen naerlaten u luyden met deefe mijne brie- ven, in aenfieninge der goeder nabuyrfchap. die wij onder fuiken machtige* Totentaet, ende loffelijken Prince, tot afbreuk van den turbateurs endever' ßoorders van 'tgemeene beft met malkanderen behooren te houden, wel willen goetlijk ende vrundelijk bejegenen; die ik nochtans beduchte, deur de obftinaet- heit van veele vreemde ende uitlandifche onrufiige Geeften, weinig vrucht tl füllen doen, ende uit de name van fijn Coninklijke Majefteit verfoeken, endt voorfoo veel in mij is, biddende, dat gij betrachtende ende infiende «lieder eigen profijt, ruft ende »elvaert , fchuwende ende voort aen tt rugge ft ellende alle vordere twifi, moeiten, tweedracht, tnde deuyterfte rmne ende verderfe- Ttiffe, ende overdenkende» 't gene dek onderfaeten van Godt, ende bij allt Ceeftelijke ende Wereltlijke rechten bevolen wert, u luiden weder fielt op den rechten wegh, ende onder de obedientie ende befchermemfte van fijn Conink- lijke Majefteit, die een foo godtvruchtigen , goedertieren ende machtigen Prince is, Sijne Majefieits aengeboren goedertierentheit, daer mede hiju fnjden nlmoch tegemoet e kom,, flfet verwerpende, noch defeive onacbtfaem- \ lijk |
|||||||
|
van Enkhuifen. ijp
lijk ende verfmaedelijk verftootende; da» den tijt van gratie wacht nemende, I$74"
tiluydcn hier benejfens mede te kennen gevende, ende ließt)ken vermanende, mits defen verfeekerende, datfoo verre gij u luyden als noch ten beften beraet, ende uit goeder herten begeeft onder de obedientie ende gehoorfaemheit vtm fijne Majeft. tot men gij u toevlucht ende anders ntemants behoort te nemen j menu luiden als noch in gratie ende genade (al ontfangen^ een maent lang nu de infinuatie ende receptie van defen, daer toe gij luyden geivijfelijk ende in de Tvaerachtigheit verdacht moogt fijn, ende u daer na reguleeren. Endefoo verre gij tot dien einde, mijn hulp, affiftentie, ende bijftant van doen fijt > tuil mij vlijtig daer toe laten gebruiken gelijk de merken ter gelegener tijt, daer van tuicher.ijfe füllen geven. Hier mede Eerfame, lieve • befondere goede vrunden ende nabuiren, fijt Godt almachtig bevolen. Gefchreven tot Zeeu- ycerden den 14 Decembris, Anno 1574. Ende was onderteikent , Cafpar van Robles Billy. Het opfchrift was: Den eerfamen onfen lieven bcfunderen Schöltet, Borgermeefteren ende Raedt der (lede "Enkhuifen, onft goede vrunden ende nabuiren . Die van Enkhuifen fonden de brieven acn den Overften Sonoy, Bor vu, «•*,
en verfochten fijn raedt > en of fijdaer op antwoorden foudcn of niet. Dan het antwoorden wierdt niet goedtgevonden, te meer om dat Billy in dit fchrijven fcheen te fien op het Pardon in den verledenfomerafgekondigd gelijk als of de aengebode genade, daer in vermeldt, hun luiden alfnoch (hoewel de tijdt verftreken was) openftondc, en dat de tijdt, om die noch te mogen ver- krijgen en genieten verlangt waere. Dand' Enkhuifers meen- den, hijhaddefijnemoeytedienaengaende wel mogen fpaeren, dewijl feverftonden dat leden Koning niet mifdaen hadden, en overfulks geen vergiffeniffe noch genade van doen hadden. Ook ®e btïefbren- hebbenfe den briefdrager gevangen en doen pijnigen, omt'ont- mjnigt!" ' S<!' dekken of'er yet meer tot hun nadeel fchuilde. Hij bekende dat Bor VII' gQ hi hem Billy door fijn aenraeden hadt bewogen om den briefte be- ftellen, en daer dertig gulden op te hebben ontfangen, ook dat hij laft hadde, om te befichtigen waer de ftadt op haer fwakfte was; verders te ondertaften of daer ook tweedraght onder de burgerij wasj hoe fij geweert waeren, en van alles hem wederom berecht te doen. Of hem daerna noch andre ftrafre fij aengedaen,werdt niet verhaelt. Doch het lijden der paley was geen geringe ftrafre: dan hetfehijntdatmenopdefewijfeandren van foodanig brief-bren- gen heeft willen affchrikken : op dat de gemoederen niet f elkens door d'aenvechtingen van fulke boodtfehappen fouden werden ontruft, tot merkelijk gevaer van't gemeene befte. Weinig daegen daerna op den levenden Januarij des jaers vijftien hondert j<-ie, en vijf en tfeventig quamen die van Amfterdam met negen of elf drij vers aen de dij ken tuflehen Enkhuifen en Medenblik, maer de huiflui-
|
||||
|
ï6o Hiftorie
|
|||||||||||||||||||||||
|
'f7f• huifluiden waeren in goeden getaele op en aen de dijken , lbo dat
»»TTiii, ioi 4. d'andre niet dorftcn aenkomen. Den feftienden van de felve maendt wierdt 'er alfoo 't feer ftreng aen 't vriefen floeg, een nieu- we en ftrenge ordre beraemt op het bijten van de wateren in het Ordre op het Noorderquartier en Watertandt: met eenen wierden fe op ijsfle- |
|||||||||||||||||||||||
|
bijeen.
Siet -Bor vi I aoi abc. |
|||||||||||||||||||||||
|
den met paerden geftelt, na gelang van de groote der morgen tae-
' len, elke hondert morgen op twee, die in tijden van vorftmoe- |
|||||||||||||||||||||||
|
ften gereedt en in dienfte wefen. In de volgende'maendt kreeg
men kondtfehap dat d' Amfterdammers weer met eenige fchepen t'zee waeren, daer de Enkhuifers nevens hunne gebuiren op Toerufting uitvoeren j fonder hen nochtans aen te treffen. Daerna heeft |
|||||||||||||||||||||||
|
ter zee.
BtrTiu lot d.
en verders p. |
men beflooten acht oorlogfchepen uit te ruften > om de Suider zee
tebewaereu, volgens defe verdeeling-, twee bij die van Enkhui- fen, twee bij die van Hoorn , twee bij die van Edam, en twee |
||||||||||||||||||||||
|
van Monnikedam: Ook noch feven fchepen tot bewaering van
't Vlieend'eylanden, waer van Hoorn foudetoeruftenhet Ad- miraelfchip en Ewee Convoyfchepen , Enkhuifen twee boots, Medenblik een Convoyfchip. Edam en Monnikedam een Kar- veel : en noch fes oorlogfchepen tot bewaering van de Eems, daer Enkhuifen van foude toeruften het Admiraelfchip, een boot en een Karveel, Hoorneen boot, Medenblik een boot, Edam |
|||||||||||||||||||||||
|
Naeuwe
wicht. Ytlitu f. Ztf. |
en Monnikedam t'famen een boot. Daerna heeftmen de di;ken met
wachchuifenen onraedt-baekensverfien, en de huifluiden op ge- |
||||||||||||||||||||||
|
weer geftelt ter gemcener befcherming. In't najaer hadt men
weer te waeken en te worftelen tegens d' aenflagen van Billy die op Texel't Hooft ftiet, maer'tOofteinde van't Vlie pionderde, in brandt ftak enin'tMarfdiepeenigekoopvaeidersnam. Ditdeedt Ordre op de de Weftvriefche fteden opwaeken. Ln al*, men bevondt dat'cr verfeieïlng1 ontrent tachentig Bergen-vaerders, die hun geweer in de Ichepen vanEnkhui- gelaten hadden, binnen Enkhuifen gekomen waeren, fonder fcn. van de wacht aengefp'Oken te fijn, foo wierdt terftondt ordre ge- S<>rriii,ia7f. ftelt, dat fulks niet meer foude gefchieden: dat alle de herbergen
bij de Wijkmeefters en Kapiteinen opeen uhedoorfochtfbuden werden: dat ook de burgers de naemen der geenen die bij hen t' huis lagen moeftenaenbrengen, en meer andre ordeningen tot welftandt van'tlandt en krenking der vijanden. Ontrent de Enkhuifen ^e've tlJ<^t verkregen die van Enkhuifen het recht en de vryheit van verkrijgt het drie Leermarkten te mogen houden, in fulker voegen gelijk die in recht om drie d'andre omleggende fteden van't Noorderquartier gewoonlijk *"ehottdenten genouden wierden. D' eerfte fouden fe houden 's maendags voor cremtet' midvaften , de tweede 's daegs na Margriete, en de derde veertien $/«(*£*/£ ><0 dagen voor Allerheiligen. De brief of handtveft, daer hun dit reebt door gegeven wierdt > was geftelt op dea naemedes Ko- ning« |
|||||||||||||||||||||||
|
i
|
|||||||||||||||||||||||
|
van Enkhuifen» i6r
|
|||||
|
ningsvdn Spanje, als Graef van Hollandt, en tot Rotterdam den XS7S>
xx van October getekent. Behalven de bovengemelde toerufting fijn'erinNoordt-HoüatidtofWeft-VrieQandtnoch drie oorlog- »w vm , fchepentoegemaekt,tothetontfetvanSierikfee,tedefertijdt van I1?*•' deSpaenfchen belegert: ook deden de Noordt-Hollanders toe- fegging van hondert laften rogge, aen die van Sierikfee te fenden, en de koften daer van te verfchieten. Den 15 December, eneenigedaegendaeraen , ftondtdit geweft in 't uiterfte gevaer, om door een fchrikkelijkenftorm onder te vloeyen. Defchade Grooteftorm aenomgeworpe molens wierdt gefchat op vijf en twintig,aenom- noodt?"" geworpen huifen, op dertig, en aen de binnenin buiten dijken, Wviit. op twee hondert duifent guldens. Men hadt ook nu eengroot **« *«• verfchil met die van 't platte landt; die groote klagten tegens diJ^>tZ"t. de fteden van Weft-Vneflandt, daer fij hunnes bedunkens te te landt. feer door belaft wierden, inbragten; verfoekende aen den Prins SutBorvm, van Oranje, dat'er vijf uit het landt mogten gemagtight worden, ^*c> li'~ om met de Gecommitteerden der feven fteden, aen 't beftier der faeken te fitten. Dit verfoek en de reden van dien wierdt bij de fteden met grooten ernft wederleit. De Prins, die de faek focht te middelen, en die van't landt eenig genoegen te geven, heeft ernftelijkbegeert, datdeStaetenvan Weft-Vrieflandteenuithec landt fouden toelaeten, tot welken einde eerft Täte Gerrits van Schagerr f, en daernae Klaes Janfz, uit Hoog-karfpel daer toe Cf ^ml , genomineertisgeweeft. Hoewel't den Staeten niet nae den fin I? c'^ was, en ook, foo ik gelove, niet lang duurde. Den tienden 157<»» van April des jaers vijftien hondert fes en tfeventig, heeft men ^ . t' Enkhuifen de keure * van geen timmeringe op vijftig roeden "?'" i°1*" f' na aen de ftadt of haere veften te mogen maken, weer vernieuwt. £ .f ^ Stad[s Inden jaere vijftien hondert en feven en tfevenftig den eerften ou'it j^«,.«, Februarij, wierdt de ftadt bij brieven van handtveft op den naeme QrimiiuelSuk, des Prinien van Oranje, als Stadthouder, toegeftaen, datmen, . totontlaftinge der Burgermeeiteren, voortaen alle jaerenuitde *5?7»
vroedtfchap of voornaemfte burgeren foude kiefen een of twee • perfonen tot de bedieninge van 'tTreforierfchap, en een of twee Privilegien
tot Fabrijkmeefters en andre nodige bedieningen, ter befchei- e^Fabriik-™ denheit van de vroedtfchap, en tot fulke redelijke weddens als de M«eft«i te lelvehun fou toeleggen; ondereede en borgtocht van getrouw- kiefen. heit: ook foude de vroedtfchap de geftelde perfonen alle jaer in hun bedieninge mogen continueren, ofteandrein hunne plaetfe ftellen. Daernevens verkregen fe ten fel ven dage het recht, dat fe, ' . - dewül de ftadt feer toenam door de fchipvaei t en koophandel, be- halve de week-markt op elke Donderdag van oudts ingeftelt,noch wetk^narktd= een vrije week-markt t' eiken Woenfdage ten eeuwigen dage fou- 0j> woenidag. X i den
|
|||||
|
i i WII.I.H!
|
||||||||||||
|
i6z Hiftorie
j$77i den mogen houden. Defe brieven wierden tot Middelburg ge-
geven. Want de Prins van Oranje onthieltfichtedefertijdtin Seelandt, om defaeken van Vlaenderen en Brabant nader te fijn, daermen fich te defertijdttegensdeSpanjaerden ( die weer aen 'c muiten waeren, en landen en lieden met onverdraeghclijke tnoedtwil plaegden) in de wapenen hadt begeven: ookhadtmen fich, ontrent drie maenden geleden, met die van Hollandt en hunne bondtgenoten, bevredigt en verbonden; welke vrede de t Siet jwix , Pacificatie f van Gent werdtgenoemt, dewijlfe daer was gefloten.
'?i, 1si- Hier door, en door andre handelingen daer op gcvolgt, hadt
men hier te lande fijnen meeften nood: overwonnen. Ook heeft men federt den ftoel des oorlogs in d' andere geweften van Neder- landt geplant. In den fomer van dit jaer deedt de Prins van Oranje een reife door Hollandt en Weft-Vrieflandt, van ftadt tot ftadt, om ordre te ftellen op verfcheide faeken. Hij quam van Alkmaer tot Hoorn, en van Hoorn tot Enkhuifen, enwierdtalommebe- welkomt met ongelooftclijke vertooning van gunft en eerbiede- De Prins v*n niiTe. Elkhieldt fich gelukkig die hem maerkonde komen te fien. wtEtlkh^rcn! S*i hielden hem naeft Godt voor den eenigen Verlofïêr uit alle
yeiiKif. 154.' hunne ellenden, en dat hij feuit deilavernije der Spanjaerdcnen
vremdelingen hadt verloft, 'T gemeene volk van't Noordcr
?eweft , en Weft-Vrieflandt, noemde hem niet dan Willem
rader. Elk y verd' 'er om 't feerfte, en d' een riep den andre toe; tot den vrins, Willem Vader is gekomen: met foo vierig een'genegentheit, datfe ihoft^xH, f. tenaenfchijnuitblaekte. Wat hij voorfloeg, het fmaekte; wat 154*1:. " ' hijriedt, 'twerdtgevolgt. Ook was hij niet in gebreke; fpraek- Sijngefpraek- faem, acnminnig, foo wel tegens den minften als meeften: facmheit. en maekte geen werk van alle man te gemoet te gaen, tot het uiterfte der rede toe. OokgetuigtJ.Berclaius, dat de Prins door ■Kfhmmï'Tart. defekonftenarijen de Spaenfche magt meerafbreuks heeft gedaen jTjcaf.v./>.4o8. dan door fijne legers: met eene verhaelende, dat de gemeene luiden in dit geweft van den ploeg en uit de fchepen welvoorts- quamen om hem aen te fpreken, die hij vriendelijk ontfingen met geen grootsheit verbaefde. Ja hij verheugde fich met een diepe loosheit wanneer hem't flechte volk met geen hooge tijfels eerde en niet dan Willem noemden: en als hem eenige vleyers over fijne vriendelijkheitberifpte, gaf hij fe dit antwoordt, daer alle Wethouders op te letten ftaet: Dat hij een menfehegoedt koop kudde, |
||||||||||||
|
1578.
|
die hemflechts een groete quam te kofien. Niet lang daerna, den acht-
|
|||||||||||
|
ftenjanuarij desjaers vijftienhonderten achten tfeventig,.wierdt
het verdragtuffchen de Staeten van Hollandt en Seelandt, en die van Amfterdam getroffen, wacr door men die ftadt van de Spaen- jaerden heeft afgetrokken, Ontrent het fluiten van dat verdrag - 18
|
||||||||||||
|
4 .
|
||||||||||||
|
van Enkhuifen. i6%
is ook fwaerigheit gemaekt over het ftuk van de Paelkift, en 't leg- IJ^.
gen der tonnen, tuflchen die van Amfterdarn en Enkhuifen. Am- fterdam verftondt, dat fe dat recht voor den tij dt der beroerte ge- ,Gpfch,i1' ?ver hadt hadden, en dat haer 'tfelve wederom behoorde te volgen: e ae ' die van Enkhuifen als dat recht ftaende defen oorlog van fijn Prin- %m,' v"* celijke Excellentie onder behoorlijke brieven verkregen hebben- de, hielden ftaende dat het fel verecht, gebruik, en voordeel der Paelkift behoorde te blijven tot hacren of haeren ftede behoef. Hier over wierdt goedt gevonden in het dertiende artijkel van 't verdrag te ftellen , dat aengaende 't gefchil van de Faelkifl die twee "Zor xii, 6, « fleden elk op bun goedt recht fottden blijven, fonder daer in aen d' eene of andre fijde verkort te fijn bij dat verdra-g, volgende de Pacificatie van Gent. Doch om dien van Enkhuifen, die voor de vrijheit foo veel gedaen hadden, toen Amfterdarn met de Spanjaerden tegens het vader- landt acnfpande, te vergenoegen, verftonden en verklaerden de Staeten: Dat Enkhuifen foude mogen blijven in't gebruik van't gemelde Verklaering recht der f'aelkiHe, en''tfelve om'fangen van de fchepen daer in gehouden > foo 'Jer *ta.<:teI\ welgaende of Amfterdarn als tot Enkhuifen, Hoorn ofte andre havens aenko- tot voorc)cei mende: en indienden ontfangk, ophefof'inning binnen Amfterdarn met toe- van Enkhui- gelaten foude mogen werden, dat dan'tfilve bij die van Enkhuifen, op de ^en* Suiderfee ofte't X foude mogen afgenomen warden, met behulp vond? oorlog- *5L**T'1"" fchepen derStaeten, ofte diefe ten [elven einde tot bedwangk van d'onwilligen ten koften van 'tgemeene landt fouden mogen Hitrußen. Met defe verklaering waren fc te vreden, en verfochten dat hun daer van behoorlijke acte, of fchriftelijk blijk foude werden verleendt. dit wierdt hun den ïeften Februarij toegeftaen. In de May-maendt daernaheeft men de geheele regering tot Amfterdarn omgekecrt, eri den godtsdienft der Gereformeerden in de kerken geplant* Sedert die tijdt begoft die ftadt weer te btoeijen entegroeijendoorden koophandel, tot groot nadeel van Enkhuifen, Hoorn en andre Noordt-Hollandtfche fteden , want de Amfterdammers die fich federt den jaere tfT* in dit geweft hadden opgehouden, en Sitt vdi*s f. hunnen handel gedreven» trokken weder t'huis met het gevolg 2]i' van hunne fchepen en neering. Gedwirende den oorlog van defeventien Nederlanden tegens des KooingsStadthouders, Dön JanvanOoftenrijk en den Prins van Parma, buken HoUandt ge- voert, leedt Enkhuifen weinig laftvan de vijanden: ook had- den fe, dewijl geheel Vrieflandt aende fijde derStaeten gebraghc was, van die kant geen ongemak te wachten . Evenwel hadden de Spaenfchen noch altijdts gedachten na defe ftadt, wetende hoe grootelij ks hu n daer aen was gelegen. Men ging den Wethoude- ren nu en dan met fchoone woorden aen. Na den afval des Gra- ven van Rennenberg , met het vermeefteren van Groeningen » X ij en
|
|||||
|
■v
|
|||||
|
164 Hiftorie
enéenige voorfpoedt fijner wapenen daer op gcvolgt , fchreef hij
1580. nun inden jaere vijftien hondert en tachtentig, geduurende de belegenngc van" Steenwijk, defen brief: 5eob^w$wr£ *&** LaUing Cjrave *van Rennenberg,
de Alagiftraet Vrijheere tot ViUe &c. Koningklijke Majefieit s Stadt houder ende Capiteijn
fen " U>" Generael vanVriefiandt, Overyffel, Groningen, Drente ende Zingent "£°rw, Mjif. Overfle Veltheere, fampt ürefident ende Raden Koninkltkke Majefieit in Vriefiant. |
|||||||||
|
K
|
rfaemen, Achtbaren, WufenendeVoorfichtigen , GunfligenNabuiren
nde Vrunden, Wij twijffelen niet dat u lieden wel bemufi is, hoe dat |
||||||||
|
Godt almachtigh ons tot deefen dach toe veele ende diverfcheplaetfen -van onfen
Gouvernement e op der zeekant liggende, wederomme onder fubjeBit van Koninklijke Majefieit' onfen aldergenadtghßen Heerê te reduceeren vergunnet heeft, niet twijffelende van daghe tot daghe meer anderen te recouvereren, endenaedien wij lofweerdelijk verftandigetfyn, dat gij luyden gefinnet foudt ypefen den Pacificatie van Gent bij Hoogh. Koninklijke Maje/leitgeapprobeert, t' onderhouden , gelijk wij infgdijks in alle fijnepuntten te doen gerefolveert fijn, ende niet lievers firn finden, dan dat ergwaen wegh genomen ende tuffchen «!■"IngcfetenenvanonfenGouvernementeendeuluyden, neffens anderen bena- buirde Steden ende Landen, goede getrouwe nahuerfchap, vruntfihap, ende cor- refpondentie onderhouden moghte worden, hebben wij deefe tegenwoordige aen uluyden wel willenfchrijven, ten eynde ghij luyden aen ons wilt verklaren, ■wesgij in defen te koenegemeent, omme ons verder daer na te weten te regu- leren : Ende bij alfoo verre gij luyden die aengeboodene goede nabuurfchap, vruntfihap, ende correfpondentie. naevolgende die voorfihrevenVacificatit van Gent , foudt willen onderhouden, mocht gij lieden defe tegenwoordige met a nabuir-Steden ende Staten van Noort-Hollant communiceeren, ten einde ghij luiden t' famenderhant ofte de goedtwilligen eenige iierftandige per/ionen tot ons finden, omme in der voorfchreven faeken eint lijken tefluiten ende refolvceren, die wij vrij ende veiligh geleide in''t hoornen endeweder- keeren mits defen toefeggen ende beloven : Begeeren in allen gevalle op defe onfit vrundelijke eerbiedinge een toeverlatigh fèhriftelijke antwoorde. Eerfame , achtbaere, wij [e ende voorfschtige gunftigen nabuiren ende
vrunden, onfe Heere Godt fij met u. Datum in Koninklijke MajefieitsVelt- leger voor Steenwijk, den feftenDecembris, Anno duifent vijf hondert tuchten- tich, onderitont uw goede vrunt, foo gij wilt, onderteikcnt Georg van Lalaing. Het opfchrift was, Den eerfaemen, achtbaeren, wijfen ende voorfiehtigen Schalt, Burgermee/leren, Schepenen ende Kaedt derfiadt van Enkhuifen, onfen goeden nabuur en ende vrunden. ?ƒ"'• In den jaere vijfcienhondert ecnentachentig verrneefterde Phi- lips de Koning van Spanje het rijk van PortugaeWaer hem een ge-
le- |
|||||||||
|
van Enkhuiferu 16f
legentheit door voorquam) om een nieuwen aenflag op Enkhuvfen t$8i?
te maeken. Dan eer wij 't beleidt en beloop van dien verhaelen, ftaet ons aen te tekenen dat Don Antoni Koning van Portugael, D°nAntom<» uit den velde geflagen, naer 't uitftaenlvan mecnigerley gevaer op °"n' EnThuhfc een fchip van Enkhuifen ontquam : daer hem noch een magtig fchip. ooilogfchip op fee ontmoete , en 't karveel, 't welk gelijk de #«/<*vüj749* Spaenfche wijfeis, daer nevens ging, aen boordt fondt; Doch, dathetdefchipper, genaemt Cornelis van Egmondt, hun ont- leide meteen tijdige leugen, feggende,dathijvanCalisin Anda- lufie afgevaeren, en de peil onder 't boots volk was. Dus quam hijtotCalis in Vrankrijk. Als nu Koning Philips den negen- entwintigften Junij fijne inkomfte tot Lisbondede, enKoning van Portugael gekroont wierdt, lagen daer veele Nederlandtfche fchepen van Enkhuifen en Hoorn op hun vertrek. De Koning De KonJng ditverttaendedeedtdefchippersfeerfeftercn , en goedt onthael van Spanje en gerief doen: ja fommige ten hove noodigen, en fecr mildae- doet d' Enk. delijk onthaelen, met toefeggingc, dat hen t' hunner wederkomft dre^HoUand^ allegocdt onthael foude werden gedaen. Dus werdt hun door fcheschipper» fekerenEnkhuiferdiehemwel twintig jaeren voor trauwant ge- totLisbonbe- dient, en noch een broeder t' Enkhuifen in't leven hadt, feer h""ftlgen •" groote en buiten gewoonlijke vriendtfehap, met des Konings nen, bewilliging, bewcfen. De fchippers weert'huis gekomen »wiften Bwxvit,i$df niet genoeg te fpreken van des Koningsgoedertierenheit, en van #<>«ƒ'*«*.***. de groote vriendtfehap, die hun en allenfchipperen defer landen te Lisbon was aengedacn. En geviel defe t'huiskomfte juift ten _ Ä tijde alsmen t' Enkhuifen den Koning, volgcnshet befluitf ftaets ^."xvji/slj gewijs genomen, foude verwerpen en affweren. De Wethouders vreelende, dat defer luiden opge v en de gemoederen mogten fchuw van't affweren enafkeerigvan de tegenwoordige regering maken, verfochten in 't left van Auguftus van den Overöe Sonoy, toen De Wetfiorn. tot Alkmaer fijnde, een vaendel goede foldateninbefetting, en eensveef°dkiea voornaemelijk dat van Hopman Jan Gerbrantfz. hunnen mede- fóidawn? e burger, enof'tfaekwaeredathijdaerfwaerigheitin maekte» foq 2»rxvu,sa«i, fouden fij door Doclor Franc/ois Maelfon,die den tweden van Sep^ tember naerSuidt-HolIandt itondt te vertrekken, de redenen van 'toverfenden defer foldaten aen de Staeten van Holkndt doen verklaeren: foo dat dan bij de felve daer in geen fwaorigheit foude werden gemaekt. Als hun Sonoy te wil was, fcheen men voor dien tijdtverfekert te fijn. Maer de Koni ngfondt weinig maen- De Kom'agfc. den hier naden felfden Helbardier,om, foo'theete, fijnen broe- n^e^die- der tot Enkhuifen te befoeken, hem mede gevende fekre brie- ren een Enk-" ven , vol fchoone beloften,yamgenade en vergelding voor de huiterind« geenen die fich wederom onder,dps Konings gehoorfaemheic fou- ftadt* "X iij den
|
||||
|
i66 'r Hiftorie
|
|||||
|
Ij8r. den willen begeven. Dees' tot Enkhuifen gekomen, daer hij in
langejaeren niet was geweeft, wierdt van fijn broeder en voor- naemelijk van de Schippers die tot Lisbon geweeft waren, mee fijnhandcling groote genegentheit ontfangen. Hier wilt hij fijn boodtfchap binnen de wej glimpig voor te dragen , des Konings goedertierentheit en fiwxvii io*. genade hoog op te fetten, en fulks op te geven van fijns Meefters ' genegentheit tot de Nederlanderen jdat hij veele inwoonders,dien hij de gemelde brieven vertoonde > door de felve, en door den fchijnderaengebodebeloningen, in'c heimelijk aen fijn koorde kreeg. En hing nu de ftadt groot gevaer over't hooft bij aldien defen handel niet in't licht waer gekomen, dat dus toeging : Se- , Wouter ver- jj-er jnW0Onder van Enkhuifen genaemt Wouter Verhee, broeder gefocht. aCn van Jan Verhee Schepen der ftadt Amfterdam (beide fijn 't man- Hooft^mjit; nen gefproten uit der Goude, en van wakker verftandt geweeft) Birx.Yii.2oa. wierdt ook nevens anderen tot dit werk aengefocht: men gaf hem des Konings brief te lefen, daer hij dubbelt van nam, meer uit finlijkheitom dekonft vanden ftijl, dan met wille om fich met de faeke te moeyen, ookwaerfchuwendeverfcheide fijner vrien- den , dat fij fich daer meê niet mengen fouden. Maer 't felve den Wethouderen te openbaeren, en eenige van fijne bekenden in laft te brengen, washemtegensdeborft; waerinhijditforgelijk geheim een tijde lang verborgen hieldt. Daer'na komende door he'rtkri^°t°rn" Paedem gereift, en fijnen ouden vriendt DirkVolkhertfz, Koorn- kenniiie "van hert aenfprekende, quam onder anderen in gemeenfaeme kout denaenflag, tefpreken van de handeling des Helbaerdiers en van des Konings A»i"XVix'8°2ï" krief, Koornhert, een groot liefhebber der vaderlandtfche vrij- heit, die 't bekende Liedt Wilhelmus van NafTouwen hadt ge- maekt > hem uitgehoort hebbende, en 't gevolg dieper infiende, fcide: Dat die handel gevaerlijk roas, dat hij 't fijne Magißraet hadt behoo- ren aen te diene» > en fulks niet ge daen hebbende, dat hij, Koornhert, felfs •van meening toas, noch dien avondt naer den Haeg tegaen, om het den Sta- • ten aldaer vergaedert, aen te geven, teneinde fij daer in ttjdts tegens verfien mogten-i eer daer fwaerigheit van quaeme. Verhee was hier door feer verflaegen, en badt Koornhert dat hij't niet foude doen , daer was geen fwaerigheic, want daer lag een goedtvaendelfoldatcn in de ftadt. D' ander bleef bij fijn opfet, fcggende: al vsaert gij mijn *ige broeder ik foude fulks niet laten t' openbaeren daer 't behoort. ik weet rvat ik'tVaderlandt uit kracht van mijn burger- eedt fchuldig ben: voorts eifchte hij't affchrift van's Konings brief j en verplichte fich, fijn beft te doen, omdefaekfulkstebeleiden, dat fij niemants bloedt 3uaem te koften. Hier op beloofde hem d'ander het affchrift,
at hij niet bij fich hadt, des anderen daegs 's avonts, met yemant daertoeafgefondcn^efcnden.Dit'.wlerdtbij Koornhert aengeno- men,
|
|||||
|
van Enkhuifen. 167
|
|||||
|
men, dieevenwelfonderdaernaertetoevenfijn reis overnacht ij8r.
vorderde, en 's morgens in den Haege komende, de faek aen
Niklaes van der Laen, Burgermeefter van Haerlem, ontdekte;
met verder verklaering hoe men fijns bedunkens in dit ftuk foude en ontdektft
mogen handelen > tot vefekering vandeftadt en't landt, en ten d«n Staetea.
einde daerom niemandt moghte werden gedoodt, met verfoek van
die alles den Staeten te kennen te geven. Van der Laen, hier
van wegen de ftadt Haerlem ter dagvaertfijnde, bragtdefe wacr-
fchuwing in de vergaederingder Staeten. Ookwierdthun 't af-
fchrift des briefs met den eerften gefonden, die van delen inhoudt
was :
BY DEN KONINGK.
Lieve en bemind«', wij laten ongetwijjfelt ons voorftaen, gij fultnuover .
allangk en breedt verft aen hebben bij wat manierenGodt de almoogende, Koningks van
heeft de faeken van herwerts over alfo verordent ende gevoegt, dat het ver- Spanje aen die tnaerde Koningkrijk van Portugael, met allefijnlidtmaten>foo weite water vanlinkhui- als te lande ons deur wettige fuccefpe aengeerft, ende ten deelgevallen, niet Eer XV1I -or. aUeen heeft merkelijk ver/lerkt, onfe andere rijken va» Spangien ende Italien, meter ook degantfche ende geheele Weftvaertfchefchipvaert , onder ons gebiedt ende heerfchappije gebracht: waer deur dan ook nootwendig volgen fal , dat gij voort aen dageliks meer ende meer onfe havenen ende rifeken van herwerts fult te befoeken hebben. Soo is 't dat wij in onfe btyde inkomfle alhier binnen onfe ftadt van Lisbonen aldaer gevonden hebben eenmerkdtjkgetal van Hol- landtfche fchepen , de welke ter vollergetuigeniffe van ons aengeboren vader- lik gemoet, tot uwer aller ruft, voordeel en welvaren , wij hebeen ten eerften. met feer goede oogen aengefien, ende daerenboven ook m der maten- doen han- delen ende gerijven, van aft geen watJij van noodengehadt hebben , dat wij niet en twijfelen of'fij ende gij te famen met hoer fult oor faeken geliadt hebben ons derhalven niet weinig te bedanken, alfooook voor Godt almachtig, ken. ner van alle herten, ende voor degantfehewereh, wij u mits deßn verklaren dat wij van de eerftt uure af der tegenwoordige beroerten tot allen tijden fijn. meer als willigh ende bereit gewet/l, om allemisverftant en. [warighedenmet vruntfehap en alle vromigheit neder te leggen , te fliehte» ende wederom te verfoenen, gelijk als tuffchen oprechte Chriftcn-menfchen-, Godt den Heer* vreefende, ook betamelijk is tegefchien. Het is weimeer gefien dat ter oor- faekevaneenigevnbequaemo officiers ofte anders, tuffchen, onderßten ende' heuren Prinfe eenig gefchil is opgerefen: Des niettemin foo- fijn de faeken- nae- derhant met ter vruntfehap wederom opgericht ende verfoent gewteft, waer toe wij niet alleen te meermael uit vaderlikke liefde ons gofttwUlig erbodt-n heb- ben; maer ook met ter daedt ons Commiffarïffen »erft tot Breda, naemaels tot Luxenborg onfen in Godt verftorven eentgen broeder, endeten. beften ook te Colen voor des Keifers fooftatelijke gedeputeerden aldaer gefonden, endt boven •
|
|||||
|
i68 Hiftorie
|
||||
|
15 81. hoven elfmaenden tijdts aldaer gehouden, fiaende ter gtte'iffer hopenmge va»
een vrucht baergoedt einde, dies aengaende te genieten : gelijk als ook ter oor- deel van een yegelijk wel foude gefchiedt fijn , ten vaere datdePrinfevan Btr XYI1, »o d. Qrmgie1t metfijne uitlantfiche aenhangers (anders nietfioekende dan met bloedt ende fiweet van onfe arme endeflechte onderfiaten haer onbehoorlijke dominant te verflerken ) fitlks met alle liflen > lagen ende ftout opfiet hadden onderfiaen nacht ende dagh te beletten ende om te floaten'. het welke wij u altcfdmenfioo in'tgenerael als in't particulier niet en hebben willen verfwijgen; op dat gij in tijdts overdenkende het felveprofijt watgij tot defien dagh toe met de wape- nen gewonnen hebbet, ende die andere fichaden, unochaenftaende, wiltufel- ven bedenken.mits beerende op den ouden wegh,ende latende den voorlx.. Oran- gien met fijn voorgenomen boosheit voortvaren, foo hij dat verftaet, ons la- tende ongetwijfelt dunken , dat gij nu ter tijdt meer als met handengetafi hebt, uit wat meninge, gemoedt ende gronde, hij u dus langk (Godt betert) foo jammerlijk verleidt , omgefleept , ende foo menige vrome van ons goedt enderfaten in den graeuwen gront bedorven heeft. Het is nu al over lang klaer ende openbaergenoegh waer hij altoos naegeftaen ende toegearbeit heeft, als te weten: om ons ten fpijt ende hooghmoetu alt e famen onder fijn klaeuwe te krijgen, ende naermaels met u omtefipringen, (00 ds hem ende fijn uitheem- fche aenhangers dat luflenfal. Daeromfiet noch voor u, want het is onge- lijk beter ten halven gekeert dan heel verdwaelt : Nademaelgij u moogt boven maten fier wel verfeekert houden , dat gij tot allen tijden onsfult vinden hertgrondelijk geneigt, om de Stadt van Enkhuifen met alle de bergers klein tn groot wederom te entfangen in onfe oude goede gratie ende befchermenijfe, fonder ten eeuwigen dagen eens te gedenken het minftepoinü van alle 't geen nu verleden is, ende daerenboven, füllen u alle uwe privilegiën, vrijheden endt oude gebruiken, voortaen onverbreekelik onderhouden, ja foo verre u des noodig dunkt, füllen wederom vernieut, verfterkt, ende verbetert worden, mitsgaders ook den tienden penninkgantfeh vergeten , ende die Spangtaerts uit de landen blijven , gelijk ah ook de placeaten op 't feit van de religie füllen in der gefialtenijfen bij de generaele Staten, tot gelegener tijt, alfoo verfacht, ver/oet endegetempert worden, dat een yegelijk (al meer als reden hebben, om hem te laten genoegen , alfoo wij doch (dat ken Godt almachtig) anders niet van H en begeeren , dan dat gij ufilfs wederom tot rufte , vrede , endeeen- draghte begeeft, om uw koopmanfehap , neeringe ende welvaert wederom te hrengen op den ouden voet , waer toe wij dan wel eyndelijk bij ons gefloten heb- ben u met Godts hulpe , alfoo te befchermen tegens 't gewelf des Prinfen van Orangien , ende voorts in alles bij te ft aen ende te handelen , dat gij ende die uwe nakomelingen fult reden hebben ons eeuwelijk te bedanken: des moogt gij « alle te famen ende eenyeder van ufich wel verfeekert houden , nadeptaelwif ep ons Koninklijke woorden ende onfie hoog ft e eer e , ende Chriftelijke trouwe u fulks wel vaftelijk toefeggen, ende met defen brieve bij ons onderteikent, ende , ep Am rugge verfegelt, tok belovtn tt daerenbovtnftergoedtrtierlijk waer- fchti'
|
||||
|
van Enkhiüfern 169
fchuwende, dat gij u in geenderhande maniere laet wijs maeken, dat de/i IJ 8/«
vtorfz. van Orangien u metier herten meent, of dat hij eenig vermogen heeft tm utebcfchermen tegen onfe maght, foo verre wij ten leßengedrongen voorden (ttlks aentegrijpen met ernjt, om ons oudt patrimonie niet te verlaten , endede onderfaten wederomme te brengen tot onfe gehoorfaemheit, gelijk als gij tefamen, niemant uitgefondert , fulks aen Godt ende fijn Heiligen hier voormaels goet- wiliich gelooft endegefwioren hebt, ons latende voorflaen, dat gij recht ende reden plactfe gevende > fidt op 'tfpoedelijkfl ons laten toekomen alfoodanige ant- woort ah wij va'i uwer allerdifcretieenderedelickheit verwachten. Lieve tndebemvnde, Godt den Heereßj met tt, ende mits hw oogen opendoende, wil u tefamen verleenen 't geen u alderfalight is. Gefchreven in onfe fiadt van Lijfebonne denecrflen vun OBober, 1581. ende was geparaphreert v*. Fonk: ondertcykent Vhilifpe. De S.aetenuat affchrift gefien hebbende, deeden terftondt een Dtftadtwert
vendel knechten , dat tot Edam en Monnikedam verdeelt lag, ™"i,j.g°1td*tCB t'Enkhuifen komen; denhelbardier op het ftilfte in hechtenis, nemen; enandeieninhunnehuifcn verfekcren. Eenigemaek- ten fich t'foek voor een tijdt. Want ditftukwierdt gehandelt H<»ßxix,tMi. metfeldtfaemegevoegh'ijkheit; enfelfdetrauwantontilagen (al- hoewel na lans fitcenj doch midts dat hij 'c landt moeft ruimen: 't fij de bede van Verheegoldt: en dat menoorbaoil'jker vondt, ari- de; en , hierdoor, bij gelijke gelegentheit, onbekommert in 't melden te maken , dan de quaedtwilligen door fcherpheit van ftrafte verbluffen; of dat men fchroomde, door ftrengheit te plegen aen eenen die uit Spanje quam, de vrij heit te verliefen , die d' onfen daergenoten. Maerop, deCe fachtigheit fcheen ge- fondigt te worden. Want als men alles in ruft en verfekering waendetefijn, heeft men vernomen, dat'er nieuwe brieven van den Koning gefonden waeren , aen de lxxii Hoofden van de burgerij binnen Enkhuifen , getekent tot Lisbon den twaelfden dag van Mey des jaers 1581, en dat die in't heimelijk onder de 158V Roomfchgeünde Schippers, enanderen inSpanjeen Portugael handelende, om gingen en gelefen wierden. Dit, nevens 't goedt onthael in Portugael maekte foo 't fcheen infommigegrootege- negentheit tot verandering : waer over de Staeten van Hollandc vrefende dat'er noch meer onder fchuilde dat uaemaels mögt uit- berften , Sonoy laft gaven om de ftadt met drie vendels elk van hondert vijftig koppen re befetten, van de bcquaemfte en ge- trouwfte, die binnen Noordt-Hollandt waeren. Defe laft was * Een ^ den tienden van Herfftmaendt getekent« Daerna*fchreef de temt. Prins aen Sonoy: Dat hem menigvuldige waerfehouwingen, hoe D!-'.s P«ofe» langs hoe meervan verfcheideplaetfen en geloofwaerdigeperfoo- fono"" *c* nentocquamen, noopendedeliftige lagen en aenflagen, die de 2«rjcvu.ii*. Y vijand*
|
||||
|
iyo ,' Hiftorie •
I582» vijandt over Noo-dt-Hoüandt en vdoTnaemelijkoverEnkhuifen
voorwende, in meerung foo als hii fich bero mde mee'er tijde, enaleer hij Prins het meende, tot fijn voornemen te komen : dat hij fich infonderheit ten opfitht van Enkbuifen beroemde niet weinig verftanuts daer binnen te hebben : 't welk bij wel niet hoop- te, maer ten aenfien van lekre blijken hem voorgekomen, ook aenmerkendehetdaegeüjksaenlokkcn, löometfchrijven als an- ders, bij den Koningvan Spanje geplecgc, gelijk uit het dubbelt van 's Koningslaetiten brief, 't welk h<\ hem, Sonoy, toefondt, fou mogen fien, beval hij hem de verforgmg en veriekering der ftadt op het allerhoogfte ; met uitdrukkelijke laft , fich aldaer voor een tijdt, immers den aenftaenden winter, in perfoon t'onC- houden: ook bovendien de drie vendels daer in befetting leggen- de eerftdaegs te verfterken , elk tot twee honden mannen. Dit felve beval hem de Prins weinig daegen daerna andcrmaels in een tweeden brief, met bevel van geftaedig in de ftadt te blijven en. pen z 08oh. daer nietuittefcheiden, maer dag en nacht folgte dragen. Het affchrift van des Konings tweeden brief, aengeleidt, foo wel als d' eerfte, om 't volk tegens hunne Wethouders en tegenwoordige regering op te maeken, en mee groote beloften tot fich te trekken, luidegelijk volgt: BY DEN KONINGK.
Brief des Ko- "1 ' ^eve m beminde, mij hebben indefe verledelefle jaeren, te meirmneU
»lings van |__^welemftelijk ende vruntltjk aen uw Burgermeefiersg~fchreven vanfaekert
Spanje aen de cjaerUaltefaemengrootelijk oen gelegen was , mits verhopende dat foodaenige
«fen der bur- onfi brieven de gemeine burgerij mede gedeih en tot dienfl des gemeene vrede en.
gerije t' Enk- welvaeren, fiude voorgelefén hebben geweefl. Soo is nochtans fulks altooi
huiftn. belet, ende verhindert bij fommige (foo wij verft aen) eigen baetfoekers ,
pnX7lï,lIc. anders (Godt betert) niet foekende, dan met het fweet en fuuren arbeit der
arme fchaemele gemeinte, heurblaeuwe fokken tevullen, waer door wij da»
ver ootfaekt fijn nochmaels ende ten overvloedt u mitfdefen te verklaeren, end«
M alle eere en vroomtgheit u te verwittigen, dat wij voor meenige jaeren ,
hebben uit den grondt van ons vaderlijkgemoedt > tot uwer aller ruft en fae~
ligheit goedtwiüig geprefenteert, ende noch tegenwoordig mits defen prefen~
teren u alt e f atmen foo wel de minfte als de meefte, wederommet' ontfangen in
enfe oude goedegratie, gunft endevriendtfehap, mitsgantfchelijk vergetende
inde te ruggeftellende al 'tgeene wes door mtfverftandt hier voormaels ter beide
fijden, tot huidendaegs toe, gebeurt is, het ftj dan groot of kleen, weinig of
viel: ende daerenboven fijn wij noch bereidt u metterdaedtteverlojfenvanal
dit [chatten, fcheeren enfihuimen, het welk fondereenigtwijffelgefchapenh
luw leven lang te duur en; ten waere dat gij » ten behoorlijken ruftte vrede»
/lellende, u wederom verfoenttnvftémlik vereenigtmetonntvunouderstot
ouder/
|
||||
|
van Enkhuifem ijj
tuiert aengehorenTrinfe en Heere; gelijk ook fulks niet allem Godt den Heer« lAZZk
boven maeten feer aengenaem, maer ook bij alle nabuir. landen, ja over de gantfchewerelt, tl falgerekent worden totgrooteeere, lofenprtjs: nademael gijb.jufelfs welovermerken kont, dat wij en alleredelijkeChrisien-menfchen fchuldigfijn de ecne den anderen tegemoette gaen, en alletwiß, mifverftandt en mishandel te vergeven en te vergeten . Het fijn (Godt betert) nu volle tienjaeren, dat door het boos ingeven van [ommige onruft ige geeft en, ende befonder uitlandcrs, noch U, noch ons metter herten meinende dit gefchil . \ tuffihtn ons gedu:irt heeft; ende daeromme is meer dantijdt enreden, dat gif
in tijdis uw oogen open doende > wij malkanderen nu beginnen te verflaen, ende degemsinc (aikcnmetvruntfchap wederom daer heen richten , dat» de voorfx, koftelijken fchaedeltjk oorlog mag ee;is vooral neêrgeleit, geflecht endegefoent wordennaer Lehöoren, nacr toe gij ons tot allen ftonden fult boven moeten feer 7jwxv,f rug geneigt ende bereit vinden , alfoo wij Godt dm almagtigen kenner van alle herten ten getuigen nemen, dat wij geen faeke ter werelt meer en begeren noch toit begeert hebbent dan alle voorgaend: fwaerigheden ut de grondt des her- ten, eens voor al vergetende, u tegens alle vijanden foo wel buitenlandtfche ulsbinnenlandtfchetebefchermen, befchutten ende voor te ft,ten: mits ook de regeeringe des landts wederom /lellende op den oitd-sn voet en maniere, gelijk die wel eertijdts gewceft is, b.j tijde des generaelen vrede des landts, als ook (laens voeis en metter dacdt affiellende alle nieuws fchattingen, impoften» licenten, pafporten, ende andere Iaft en: ende daer en boven noch alle voor" gaende Privilegien, rechten en vrijheden , het fij ook hoedaenige die mogen we/en, wederom op nieuws te beveftigen, te befegeleti en voortsaenonver-', breeke'iPjk te onderhouden, ende dien achtervolgen s ons ut erft e b.fte domende tnaght daer toe befi.gen, dat gij ook moogt defgeiijks ontflagen en gantfcheltjk ontlaft blijven van alle andere nieuwe en onbehoorlijke tollen en brandtfchat- tingen , daer gij nu daegelijks foo wel buiten als Linnens landts , tegens alle recht en reden mede belaft wordt. niet fönder ons groqt verdriet en letdtwefen* dat kent GoUt: waer uit dan ook fpruiten ende volgen fat, dat gij fonder eehig acht er denken fult voort aen mogen u l. neeringe ter fee én lande drijven,ende con- - tinueren,ook vrtjmoedelijk rei jen af en aen,door alle onfe andere rijken vanSpanje enFortugael, van Italië, ende andere landen ons toebehorende. Ende over* mits dan uw gemeen welvaeren, rijkdom en verfekeringe van eere, naeme* fame en goedt hier aen gelegen is, foo willen wij verhopen, dat gij ten aen- fchouwevanuwvoorgaendeneedt, ons foo eendragtelijk wel eertijdtsgedaen, fulthet feker voor het onfeker verkiefende, welftoutelijktefaemen fpanrien* ende malkanderen bijftaen, om uw Commiffarifen alhier bij ons inperfoon over tt fenden , dewelke ons niet alleen füllen wellekom wefen, maer ook alfoo beleef- delijk bij ons ontfangen en gehandelt worden, in al'tgeene fij van ons füllen •van uwent wegen begeren en verfoeken, datfijengij, alt' fasjnen, fultmeer als reden hebben, ons derhalven grootelijks te bedanken > ende daerenboven füllen frj ongetwijjfelt ook met banden taften engewatr worden, dat gij tot de- Y'ij /«
|
||||
|
lyt Hiftorie
|
|||
|
t$o2. fendagtoe jammerlijk fijt bedrogen, omgefleept, en uitgeputgeweeft, alleen
om de vreemde hongerige en onzierj'aedige oorblafers rijk te maken. Lieve en beminde onfe Heere Godtfij met u . Gefchreven binnen onfefladt van Lisbonen denxlldag van Mey 1582. v'. Foncq, en was onderteykent Philippe. Dit was de brief, die men dooi 't verfterken der befetting, en de tegenwoordigheit van Sonoy volgens de ordre des Prinfen krachteloos maekte. Dus heeft men hier den noodt verwonnen , Hmftxixp.iiu enfulkeengevaerhjk vuirvanoproendatfooltftelijkwasgeftookc, eerft voorfichtelijkbeftelpt, en ten laetfte volkomeiijk gefmoort. In die felve jaer fijn'er twee gebroeders Jan en Pieter Jacobfz poorters der ftadtEnkhuifen, die eeniglins verdacht wacren we- gens den aenflag, i n den Hage voor 't hof van Hoilandt > geroepen met dufdaenigen brief: Twee gebroe- f~? Erfaeme feer difcrete, Alfoo u.l. tegenwoordigheit alhier hoognodig il ders in den ~l_jtot vordering van de juftitie om getutgheniffe der waerheit te geven 'm ho/'C V<o"r n fokere gewichtige fiteke ons voorgekomen, foo laflen wij en ordonneren wij u lui-
den van wegen de hooge overigheit van Hoilandt datgij l. uvan ftondenaen, gefien 's briefs met alle mogelijke vlijt fult laeten vinden alhier bij ons in de» Hage ten fine als boven. Wij füllen u l. van uw koHen ende moepen doen con- tenteren naer behooren. Van welke te doen en weefi ingeenen gebreke , fo» hoog als gij den toorn en ongenade van de hooge Overigheit duchtende fijt. Ende hiermede, Eerfaeme feer difcrete blijft Godt almagtig bevolen. Gefchreven inden Hage den III Aprilanno 1582, en was onderteikent Ernft. Het epfehrift was: Eerfaeme feer difcrete Pieter Jacobfz, enjanjacobfzgebroe- ders Poorters der ftede Enkhuifen . De gebroeders vrefende dat dit op een arger lag, maekten fich
t' foek, en verkregen daerna, op aenbieding van binnen de ftadt te
recht te willen ftaen, van de Burgermeefteren de volgende belofte:
M«er de Bur- Alfoo Jan J'acobfz, enPietet■ Jacobfz, gebroederen en burgeren deferftedege.
Eermeefteren r'oepm K:n y» gefloten miffive omme in den Hage voor die van den Rade te com-
eloven niette r v , J,, ■ 1 ■*• 1 1 ■■ j j ri 1 lullengedo- pareren, endealdaergetmghenijjederwaerheittegeven, ende de felve gebroe-
gen dat uien fe deren deur vrefe van aldaer gehouden te worden hen lauteren , foo hebben wij
naer den Hae- Burgermeefleren der ftede Enkhuifen belooft en beloven bij defen,dat wij niet toe -
ren oiulèr00" fMn »oebte confenteren en füllen, dat de voorfzgebroederen uit oorfaeke voorfz,
borgtocht van buiten defer ftede gevoert füllen worden, maer foo mijn Heeren van den Raedt
fich roor de van hoilandt ofte yemant anders eenige getuigheniffe van den felven gebroe-
fchaer té recht ^eren begeeren ofte actie op den felven pretenderen, dat fij dat felve alhier in
te ftelltn. . loco en met kenniffe van Schepenen defer ftede doen füllen. Noch beloven wij
dat den felven gebroederen niet anders aengedaen ofte voorgeleit fal worden >
dan 'tgeene Schepenen defer ftede daer inne kennen füllen nae recht te behoren.
Op welke beloftehis ende toefeggenjan Arentfz. en Claes Reynerfz Rijk weder-
emme belooft hebben» ende beloven bij defen , dat fij de gebroederen voorfz, tot
vemaeninge van mijne Heeren van den Raede ofte Schepenen defer ftede i»
ferfimt
|
|||
|
van Enkhuilen. 173
ferfoone füllen doen compareren voor de vierfchaere alhier.om te aenhoren 't gern I ƒ ° *•
men hen afvragen ofte te laße leggen fal willen, alle arg en lift hier buitengeftc- ten. In oirkonde foo hebbm wij Burgermeefleren voorfz, onfer ftedefignet hier beneden op't fpaüum van defen gedrukt op dem<)m Mey anno 1581, onder- ftontgctekent Jacob J ooft ens, en was beveiligt met een opgedrukt fegel in groenen waiïche. Wat daer verder op vo]gde,is mij niet ge- bleken. Ëenigentijdtdaernaden veertienden Maertdesjaers I5"8}, ,5°3» onderftondtfekeringefeté,genaemt Pieter Wiggers Moller,etlijke Pieterwigger» oproerige Woorden onder de predikatie tefpreeken, en tegens ce- Q>reekt .°'ldCE nïge te ieggenlMlt gij den leugenfprekercokhooren? Hierover voorrecht t^t oproer, getrokken, toonde mij uit vreie voor verdiende ftraffe, ofteander- fins,berouw, en verwierf door fijn ouderdom, en voorbede van fij- ne huifvrouwe en bloetverwanten,genade: macr moeft bekennen fich fwaerlijk ontgaen te hebben,tegens den eedt als burger bij hem Si:n fchuidt- gedaen, enwaerdigtefijn als meineedigenmuitmakeraenlijfen bekentenis e» goede geftraft te wordemmet eenen heeft hij moeten beloven voor- belofte- taenin'tminftegeenoproerigeofteandereredenen, totoproerof- vit d". tfad'* te nadeel der ftede ftrekkende, in 't heimelijk ofte openbaer tegens 1"efCrm'"" yemant te lullen fpreken ofte handelen, op pene van foo wel over fijn voorgaende als toekomende mifdaedt gelijk een muitmaker en verrader geftraft te worden. Defe fchuldtkenning en belofte wierdtinhetftadtsGerichts-boekopgefchrevcn, en den xxvin Maert met fijn eigen handt-teken of merk getekent. Ken ander, .„ e;yiiramfij JanSybrantfzgeheten, dorftdaernaophetNoordteyndederftadt ,verdt om fijn opentlijkfeggenrdat hetgemeene landtsgeldt verduiftertwierdt,en quaedtfpreken wegbleef: dat het de Staten en Burgermeefteren in hunne fakkeu ft^'" verwed ftaeken. Men nam hem op dat feggen gevangen, enverwecshem fcn. den vierden September op fijn berou, dathij de juftitie en Burger- uh het fladtr meefteren,om vergift enifie foude bidden,en in ftaende vierfchaere o«4tc<mi>>«h wederroepen't geen hij den Heeren Staeten en Burgermeefteren *•** valfchelijk hadt naegefeit: voorts dat hij gevangen hebbende om fijn hals de tonne van juftitie bij dedienaers van den Officier ge- leidt foude worden>de kerk-ftraet in, en de koomen-ftraet deur,en wederin'tftadthuis. Ditwaseen ftraffe van fmaedtheit diehier ter ftede gebruiklijk was , ook leeftmen in 't Gerecht-boek dat fommige des ftadts huike gedragen hebben; daer men die tonne door verftondt. Dit gebruik is hedendaegsin het draegen van een' fteen verandert. In de maendt van November kregen de Wethou- ders van Amfterdam kundtfehap uit Luik,dat de vijantop Enkhui- Hnflx«, l7f. fen loerde.Ook wierdt de Prins vanüranje hier af verwittigden dat het niet min op Hoorn gemunt was. T'Enkhuifen greep men eenigeperfoonen bij den hals; maer vondt geen klaerheit t'hunnen iafte. Den xx ui. deler maendt hadt de gemelde Prins aen de fteden Y üj van
|
||||
|
174 Hiftorie
158 3. van Enkhuifen en Hoorn gefchreven, dat fe goede wacht hadden
Des Prinfen te houden, a!foo hij geloofwaerdelijk onderrecht was van fekeren wfn»aenEnk- aenflag die de Spaenfchen tegenshaer voor hadden , enin'tkorte huilen en meenden tewerk te ftelien. Ditwasdelaetfteforgedie men leeft Hoorn. fat de Prins voor Enkhuifen droeg, federt wierdt hij den tienden Veiittsp. i?7. Inlij des jaers vijftien hondert en vierentachentig tot Delf: door-
1584. fchoten . Drie dagen na fijn moordt vergaeJerde de Staeten van D; Pnns van Hollandt tot Delft om ordre te ftelien tot 's landts verfekering. Oranje wcrdr Maer als de meenigte en't gewicht der faekendiehierte verrich- vcrmaordr. tenwaeren , te kennen gaven dat tot d'afhandeling een langen tijdt behoefde , foo nacmen omkoftentefpaerenin defebenacu- teerjcneVan" de tijden, deGemagtigden vanEdam, Monnikedam, Meden- tnkhuifenne- blik, Purmerendt en andre kleenefteden , met bewilliging der men jna tle andre leden hun affcheidt. Daerna vertrokken ook die van dèrprinTom Enkhuifen,Hoorn en Alkmacr (nevens GeertruidenbergJ te ken- kofteutefpae- ncn gevende, dat hunne gelegentlich geen langer uitblijven lij— renj hun af- den kon, met verdre verklaeriiige , dit fij niet van meening cUgvaerffon! waerer> te fcheiden van de Unie of Vereeniging tuflehen derfekere'ver- Hollandt en Seelandtgemaekt, dat fefich ook verbonden hielden klaring. aen de verecnigingtuflehen d' andre Provinciën geQooten, vafte- HMftxxi,4a. 'ijk belovende in alles te füllen nakomen, wat, volgensde gemel-
de verbintcniiTen , op het ftuk der regeering en fchatting , tot 's landts behoudeniffe tegens demoordaedigcaenilaegenen'tge- _ .... ' weidt der vijanden (oude werden'befloteu. Weinig daegen Gefehlt tul- j • 1 , , r 1 1 rri j- xi - ■
fchenNoordt- daerna wierdt er een Iwaer verfehlltuilchsn die van Noorut-en
enSuidt-Hol- Suidt-Hollandt over 't heffen der fchattingen , door vier héeren land vereffent. f,jj de Staeten daer toe gemagtigt met fwaere moeite vereffent f. t "Borxix, 3 <-. Ontrent het einde des jaers gaven de Staeten van Hollandt laft aen Sonoy om eenige fijner vendelen te verfterken; en tot Enkhuifen, daer geduurig goede wacht diende gehouden , boven de tegen- woordige befettinge, bij goedtdunken van Burgermeefteren noch waerteeWers'5 een en v'Jft'o mannen aen te nemen , uit de vroomfteen ver- »engenomen. trouwtftevandeborgerije, op tien gulden ter maendt, cnonder eede van fich te quijten als andre foldaten des landts, en infonder- heitdes nachts op de veften der ftadt, ter plaetfc daer 't hun belaft "Borxix 50 d; foudc werden , te waeken *. Men hadt na de doodt van Prins Booft xxi, 4«. 'Willem in 's landts grootftc verlegentheit de hooge ü verheit cerft aen den Koning van Vrankrijk , en daerna aen de Koninginne van Engelandt te vergeefs opgedragen, om befchermt te worden. Doch bij de Koninginne wierdt op het ernftig aenhouden der - G£fant.fcIl*P Nederlandtfche Gefanten (Dodror Francois Maelfon te dier tijde clrxxf J7 °. Rae(fr en Penfionaris van Enkhuifen was 'er een af) noch ingewil- 4-f, ' ligt, datfede Nederlanden met duifent ruiters en vier duifent voet-
|
||||
|
van Enkhuifen» xyf
voet-knechten foudebij ftaen, welk getal daerna noch met duiferit i«?4„:
foldaeten wierdt vermeerdert. Sij deedt de Stacten der Neder- landen feer hooglijk bedanken voor d* aenbiedinge der hooge Overheit, en infonderheit de Heeren van Hollandten Seelandt, feggende : Ik noeme befonder Hollandt, en Seelandt » om dat fij over lan- gentijdt ßofiandtvaßi%engetroufi>nge-a>eefl , die ook hunne middelen den an- °' deren medegeieelt hebben.cm ontflagen en ontrokken te fyn van de onderworpin- ge da vijandts. Defe hulpe ftondt den ftaet fcer dier,niet alleen door 't verpanden van Vliflingen, Rammekens en den Briel in de han- den derEngelfen(tot verfekeringe van debetaelingshunner onko- ften) maer allermeeft door de Leicefterfche faótie, die feer gevaer- lijk en fchadelijk was. Want den Graeve van Leicefter ,van de Ko- ninginnetot Overfte haerer hulptroepen geftelt, was het Gouver- i?8c. nement Generael over defe Nederlanden bij de Staeten lbo haeft niet opgedragen, of hij trachte na hooger authoriteit dan hem toe- Lciceftcrfchs |
|||||||||
|
Faflic
|
|||||||||
|
quam. Hij waseen Perfonagie in't eerft bij de Politijken in hooge r^~n~~
waerde, en bij de Kerkdijken, als eenvoorftanderen voefter-heer van Chrifti kerke noch in meerder achting. Soodathiibij ver- fcheide Regenten, als voornaemelijk bij de meefte Kerkelij ken,en daer door mede genocgfaem bij de gantfche gemeente fij n fteunfel heeft gevonden. In fekre Deductie, van wegen de Noordt- Hollandtfche Synode in denjaere 1631 totEdamvergadert, ia- geftelt, en aen de Staeten van Hollandt overgelcvcrt, werdt ge- tuigt: Dat Leicefter onder fchijn van religieeenige onder de ker- kenraeden tot hem trak, tot nadeel van de politie, waer uit jalou- fientuffchen de kerkdijken en Politij ken ontftonden. Hierdoor is het landt in d' uiterfte verwerringe vervallen, provinciën tegens d»aL d'rst'L provinciën, ftedentegens Heden, onderdaenen tegens d'Overig- ten van Heil. heit in oneenigheit, verfchillen, fcheuringen, ja in beginfelen •»«««*«• van wapenen geraekt f- Geduurende defe twifthieldt Sonoy de 'f** s"°"f fijde van Leicefter,en demeefte Wethouders vanEnkhuifen ijver- Enkhuifen den voor 't gefagh der Staeten, tot handthaving van 's landts vrij - houdt fich aen heden en gerechtigheden. Eenige ingefetenen , die 't anders dc tyde der verftonden , wierden te dier tijdt Engehche Geufen + geheten. ÏjSLu,,- Men focht Sonoy te bewegen dat hij fich den Staeten louw onder- v,„ dJ^ti^t werpen en fij n laftbrief van Prins Maurits, als Stadthouder, ont- &■<•<&-£«•*. va» fangen, maer hij hadt daer geen ooren na : en floot den Prins, J^r««*,** voor Medenblik gekomen, om hem onder den eedt te brengen, cM.rp.Pr'ooß. de poort voor't hooft *. Daerna verftaende dat men meende de j»g_ befettingen binnen Enkhuifen en Hoorn te veranderen, ontboade. Sonoys weêri hij twee vendels van fij-nregement uit O verijlld, en fchreef aen de fp*nnighéit. twee ftèden dat fij fe van Leicefters wegen hadden in te nemen.. *,H°^'XXV? Die van Enkhuifen antwoorden, den negen en twintigften Maert». ji'j.. sr***** ('cwelk
|
|||||||||
|
176 Hiftorie
f587« ('twelktoenPaesdagwasJdatdeLuitenantvanHohcnloos vaen-
del dien morgen aldaer voor de poorte met vijfenveertig mus- quettiers was aengekomen > maer dat fij, voor'tontfangen van fijnen brief j beiloten hadden, nochtedie, nochce eenige ande- re foldaetcn , wie hen ook fondc, binnen telaeten ; met ver- foek dat hij defe weigering, die om vredens willegefchiede, ten ./f/rxJtI1' beften naeme ^. Die van Hoorn toen in een forgelijke beroerte fijnde , wilden ook geen meer foldieten ontfangen. Korts te Pieter Buiskcs vooren mackte Prins Mauritsden Burgermeefter PieterLuytges wert Admirad Buislces Admirael van de oorlogfchepen in 't Vlie , om den ooHoefchepen ^aeC aen dien feekant, doordefen man, daermen vaftopging, inr,tViie. te verfekeren. Sijn fchriftelijke Commiffie, diebij fijneerfge- naemen werdtbewaert, was van defen inhoudt: Commiffie Tl ICAuritsgeboren Vrinfe van Oranje, GravevanNajfau, Catzenellen-
Tan Prins ^\\_bogen, Vianden, Dietz &c. Marquis van der Vere ende Vlijßngen, hein focven. Heere van S'.Vjt, Daesbourg , defiadt Grave ende den lande van Cuik, Gou- verneur Kapiteingenerael over Holland:, Zeelandt, Weft ■ Vriefiandt ende Ad- mirael gener ael van der fee, allen dengeenen die defen fien füllen faluit. Al- foo mij tot vorderinge vandegemeene faeke, bevrij dinge der feevaert endede- fent ie defer landen nodich gevonden hebben , een getrou wen ende vroomenper- foon te committeren, om over de fchepen van oorloch tegenwoordich leggend* in't Vlie, of die dan noch füllen ge fanden worden , als Admirael te commande- ren , ende opficht te hebben op alle koopvaerders en koopmanfchapfen, aldaer faserende, doentewetene ; Dat om goet rapport om gedaen van denperfoon van Pieter Luytgefz. Buy hes , Borgermee/ler derjleue Enkhuifin ende van fijn ervarentheit endegetrouwicheit, wj den felven gefielt endegecommitteert heb- ben, ßeäenende committeren mits dsfen inden ft aet van AdmtrJelover de voorfchreven fchepen van oorloge, gevende hem volcomen macht, auttoriteit endefpeciael bevel omme o ver defelve in der voorfchreven qualiteiten te ge- bieden , den vijanden defer landen daar mede te krenken ende befchadigen èij alle middelen hem mogeijk fijnde, goede opficht te hebben op de koopvaerders ende koopmanfc happen, aidaerpafferende; ofte defelve de licenten eu convoyen ach- tervolgende de placcaten daer op gemacht, behoorijken betaelt hebben . Alle frauden te ontdekken ende aen te bringen, omme dejeive bij ds Radenvander admiraliteit na behooren geßraft te worden. Goede ordre en crijgs difciplint ever den voorfchreven fchepen te doen houden, met om ende den Heer van War- mom onfen Lieutenant Admirael in HolLandt goede correfpondenlie te houden^ tnde voorts alles te doen, dat een getrouwen Admirael van di voorfchreven fchepen fchuldichis te doen, achtervolgende denarticulcn , ordonnantien en inflruBien, daer ep gemaekt of noch temaken, (00 wel beroerende onfepaert tnde gerechticheit van allen buiten ende prjfen als allen anderen fatken den krijtbandel ter fit acngaende. Op fulkegafien en traüammt, al* hem toe- |
||||
|
van Enkhuifen. 177
gekit fal worde», welverßaende, dat den voorfchreven Admirael onder dexel 15 ^7>
•viCn dien niet en [al mogen beschadigen de Keiferlijke Majefleit ofte andere Heeren en onderfat en des Roomfchen Rijkx, noch de Coninklijke Majefleit -van Engelant, Vrankrijk, Denemarken, Steeden, Schotlant, noch ook eenigeonfe bontgenooten en wunden, ten vaare datfe heurl.als vijanden defer landen ge- dragen hadden, waerop ende van hem wel ende deugdelijk te quijten den voor- fchreven Piet er Luitgefz Buiskes gehouden wort den behoorlijken eedt te doen in handen van de Gecommitteerde Raden ter Admiraliteit in Noor t-Hollandt, ende van de voorfchreve Heer van Warmont onfen Lieutenant Admirael behoorlijke brieven van attaché te lichten. Verfoeken daeromme allen Coningen, Prinfen, Vorften, Heeren, heureßadthouderen ende landen onfes geallieerden den voorfchrevenPieter Luitgejfen Buiskes,in'tgene den dienfi defer Lande ende defe fijne Commijpe aengaet, alle goede voordering en affiftentie te vertoonen. Gebieden ende bevelen ook allen O verft en, Colonellen , Capiteinen, Bevel- hebberen, fchippers, boo tfgefeilen, en allen anderen foldaten, te wat erende te lande den voorfchreven Pieter Luitgefz. voor Admirael van de voorfchre- ven fchepen van oorloge te bekennen en gehoor f amen, een)'egelijk foo 't hem aen- gaenfal , want der landen dienft fulks is vereiffchende. Des' t oirconden heb- ben wij defe met onfe name getekent, ende ons gewoonlijk cachet daer op doen drukken-, was ondertekent Maurice de Naffau, laeger ftondt •• Ter or- donnantie van fijne Excellentie Milander. De Brief van attaché aen defe Commiflïe gehecht, luide als volgt: IK Johan van DuvenvoirdeendeWoude, Heere totWarmondt, Luitenant
Admirael over Hollandt endeWefi-Vrießandt, geften hebbende de brieven van Commijfie bij dm Hooghgeboren Vorft ende Heere Mauïits, geboren Prinfe van Oranje, Gr ave van Naflau, &c, als Admirael generael van de veree- nigde üederlandtfche Provinciën, verleent op Pieter Luitgefz, Buiskes Burger- meefier der fiadt Enkhuifen, bevele ende ordonnere infgelijks, dat defelve brieven van Commijpe, daer aen defegehecht is, naer haer e forme ende in- houden füllen werdtngeobedieert, naegekomen ende achtervolgt. Aldus ge- daen onder mijn handt, enfegel hier opgedrukt in denHage den feffentwintigilen Martij XVC. LXXXVIIct,ßilo novo. L. S. fohan van Duvenvoirde ende Woude.
In't najaer maekte Lcicefter een reife naer verfcheide fteden van Hollandt om fij nen aenhang te ftijven, en fich van fommige lieden te verfekeren, met naemen van Amfterdam, daer fijn toeleg door * , ■%™*' de Wethouders wierdt verhindert +. Daerna toog hij op Uitrecht, Leice'fter daer hij de wet na fijn fin verfette: en hoopende, naer dien 't hem tracht naer met de kerke*, foo noemden fijn aenhangers Amfterdam, gemift Enkhuifen. was , ten minftede Kapelle *,, met welken naem Enkhuifen ge- * v* xxxir, m,Änt wier<fr ' te vermeefteren , quam op den veertienden van **'• OctobertotNaerdcn, voornemens fijnde naerNoordt-Hollandt *»»■»»'. te reifen. De Staecen van Hollandt was defe reife feer verdacht, #«.%., a,„. Z te^
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
ljtö
|
|||||||
|
I587. te meer nadien fij witten dat Sonoy fijnekomfte feerernftig hadc
gevordert; en die van Enkhuifen geloofden, hoe fich Sonoy hadc laten ontvallen,dat hij met de komfte vanLeicefter het vendel van Hopman Arentvan Duivenvoorde/twelk in de ftadt was gebragt, daer fich de Staeten geheel op verlietea , en onder Sonoys rege- ment niet behoorde,weluit Enkhuifen (oude krijgenya d'Enkhui- fers vreefden dat hij door middel van fijn ttcrk hofgefin en 't ven- del vanlacobKriftal, Sonoys OverfteLuitenant, 'tweü&binnen de ftadt lag, en hem aenhing , geweldt fou gebruiken. Om die voor te komen» en Leicefter hier in tegens te gaen , wierdtdoor heimelijke ordre of aenraeding der Staeten van Hollandt goedt- sevonden, hem den ingang beleefdelijk te weigeren. Eerft is hem van ftadts we^en een brief tegemoet gefonden, die hem de reife welernftelijkafriedt, opdefewijfe, en met defc woorden: doorluchtige, Hooghgeboore Vorß, genaedige
Heere,
Brief van de A L&o »$ mm daege " dae2e m ho' lmgf, h°' T" "*" *lle!>oorde?
Burgermee- f\ verfckeide advertentie» krijgen van diverfche perfonen van qualiteit, d»
ft"en,Vroedt- taeVe Chriflelijk, religie ende't welvaeren van den lande van herten toege-
piÄ vaKn doen, dat de Overfte Sonoy bij alle maniere en vegen tracht en arbeidt,omm*
Se fchutterije rlihvande fladt Enkhuifen te verfekeren, ende t vendel van Hofman Dm-
SÄhnf venvoorde daer uit te doen trekkë, ende een ofte mee andere vendelen vanfinen
Ä«: regementemplaetfevandientedoenleggen Ende ten einde hi, tfevefoud*
ft«. * te wege brengen, werdt met alleenlijk bH veelegoedepatriottengefre-
** WMf , fiLrt, moer opentlijk verklaert, dat de voorf*. Overfte, foo door fyne mi-
„ifiers ofte Bienaers, ah in eigene perfoon uwe Excellentiefoude hebben ge-
terfuadeert, omme eens deftedenvanWeft-VrieflandtoftevandenNoorder-
Jartieretebefichfigen, ende door 't middel van dien, ds naementlijk door
deprefentie en amhoriteitvanuw Excellentie, hemalfdan teftabilterenende
te beveiligen in 't Gouvernement van Weft-Vrieflandt, twelk buiten alk
twutfel direBeluk is ft rijdende tegens de gerechtigheden van de landen, ende
d»t noch te meer, aengemerkt fijn Excellenüe van Kafta» lang voorde^
komslevnuwe Excellentie in defe landen is aengenomen, ende ook na ouder
aewoonte folemnelyk gemtroduceert als Gouverneur en Kapt ein Generael over
Hollandt, Seelandt, en Weft-Vrieflandt. Endealfoo vi) defe advertentie«
naer behoren in naerder deliberatien hebben geleit, ende overdenkende dat w»
nevens d' andre fleden, met den Ridderfchappe ende Edelenvan Hollandt uit
kracht van de unie fin verbonden de privilegiën en gerechtigheden vanden
lande van Hollandt en Weft-Vrieflandt te handthouden ende voor te ftaen.
foo en konn-n wij van ampts en eedts wegen niet verftaen, dat bij dufdaemg»
manieren 't Qouvemmmt van W$- Vrießandt foude werdengefifarent van
|
|||||||
|
van Enkhuifen, ijg
't Gouvernement va» Hollandt enZeelandt > ende confequentelijk fijn Excel- X
lentie van Najfau onbehoorlijk ontrokken. Ende «engemerkt defe voorfz ende andere verfcheidegeruchten onder onfe burgeren worden gefemineert engeftroit, cauferende veel onderlinge mifverfianden, waer uit apparentelijk groote in- convenientengefchaepenfijn terijfen, Joo hebben wij nu verfcheide communictt- tien met den anderen hier op gehouden, ten leflengeen naerder noch expedienter middel können bedenken, omme onfe borgeren ende gemeente in vrede en eenig- heit , met confirvatie van de watre Chriftelijke religie te houden, ende in egeene haf ard ïht evident prijkel de felve te fielten, dan uwer Excellentie uit gunt (eher herten te bidden, ende met alle reverentie ernflelijk te verfoeken, dat de fetve in defe conjun&ure alleenlijk voor defe reife fijne komfte alhier binnen tiefer fiede, tot eenen anderen gelegener en bequaemer tijdt uit teflellen, tegen den welken wij verhopen door Godesgenade met goede voorfichtigheit fulke or- dre teflellen, ende de faeke in fulke verfekertheit te brengen, dat uwer Excel- lentie alhier met een eendragtig gemoedt en votkomengencegen van d? burgerij, na de hooge ende heroicque qualiteit van deperfbone van uwe Excellentie, end* na 't vermogen deferfiede blijdelijk mag ontfangen werden. Ende aengemerkt ons ten vollen bekent is de naturele en ingeboorene goetheit van uwe Excellentie, foo hebben wij een vaft betrouwen, dat uw Excellentie defe onfe nodige excufa- tie ende rechtvaerdige onfchuldf ten befte fal beduiden > ende ons niet quaelijk afnemen, dat wij voor defe tijdt noodtfnekelijk om alle prijkel te verhoeden f-^Sa, hier toe gedrongen fijn geweeil, biddende daeromme uwe Excellentie hertgron- delijk dat de felve gelieve ons bier inne te accommoderen , ende geenfins ter contrarie door eenigen te laeten veranderen, 't welk anderfins tot onfengreoten leefpefen, foude mogen ftrekken,tot verminderinge van de reputatie en authori- teit van uwe Excellentie, tot ondienft van den lande, ende tot irreparabt. fèhade defer onfer fiede, al'twelk Godt almagtig gelieve door uwe Excellentie finguliere wijsheit ende voorfichtigheit te verhoeden. Wij können uwe Excellentit ook niet verfwijgen, dat wij boven andere verfcheide confideratien ons move- rende , ook geen kleine fufpitie hebben van de voorfz. Overße, ende dat bijfonder, evermidts fekere propooften, dewelke de Overße tegens ons, ook niet fonder communicatie heeft gehouden. Wu fouden defe onfe jegenwoordige gelegentheit uwe Excellentie wel breder
hebben gededuceert, maer hebben uwer Excellentie met ons langer fihrijven met moeylijk willen wefen , biddende uwe Excellentie't felve in 't goede te willen •verftaen.ende defer fiede faeken ingunftige recommandatie te houdenMer mede Doorluchtige, Hooghgcboren Vorfi, genadige Heere, bidden wij Godt al-
magtiguweExcellentietenemenin fijne heilige hoede, ende uwer Excellentie heroieque voornemen, tot Codes eer e ende defer landenwelvaeren te figenen. gefchreven t' Enkbuifen den veertienden Oilobris 1587. onderftondt, Uwer Excellentie onderdaenen, dienaeren, Burgermeefteren, Vroedtfihappen, Ka- fiteinen van de fchutterije, ende wijken der ft ede Enkhuifen, endeterordon- nantievan de felve, bij mij onderteikem'JacobJooftenfz.. 't opfehrift was: > Z ij Voor-
|
||||
|
i8o Hiftoric
|
|||||
|
I5S7. doorluchtige, HooghgeBoreVorfl en Heere , Heere Robert Grave van Lei-
cefter, Sanderheere van Denbig, opper/Ie Hofmeefter ende Luitenant van haere Majefteit van Engelandt, Gouverneur ende Kapitein generael van dt geünieerde Nederlandt/che provinciën, &c.onßn genadigen Heere. Dees brief quam den Grave totNaerde den vijftienden, foo als
hijopfijn vertrek ftondt> ter handen. Jvlaer hoewel hem de taele 4<r«,XXIII> der Enkhuifers vremdt voortquam en ten hoogften mifnoegde, merkende datfijnaenflagen niet voort wilden, en hoefijngefach Lekefter verminderde, nochtans liet hij daerom niet over te fchepen op komt tot Hoorn, daer hij eerlijk ontfangen en wel onthaelt wierdt, blijven- uuZ"p'. 111. de echter de Magiftraetaen defijde en bij de meeninge der Staten , fchoon'er onder de gemeente feertegens wierdt gewroet. Hier van daen antwoordde hij dien van Enkhuifen fachtelijk, met kla- gen over't wantrouwen op hem gevat, verfchooning ja lof van Sonoy; niet fonder den Stactcn over dwers een fchrab te geven. De brief felfs luide van woordt tot woordt aldus: Sijn brief Kolen Grave <z>dn Leycefier 3 Saron^/c.
aen die van ■» ^ J ^
Enkhuifèu. 1* Rentfefte, eerfaeme, lieve, befondere, Uwe mißve van den veertienden
S«r xxi 11, £_jdefir maendt, was ons gifleren behandigt tot Naerden, alfoo wij op ons 4* *t vertrekken waeren naer defen quartiere, enftjn niet weinig verwondert geweeft te verftaen den inhouden van dien, alfoo wij nooit eenige occafie gegeven heb-
ben van fuik e diffidentie en mifvertrouwen tegen ons, veel min ooit gedacht het vendel van Kapitein Duivenvoorde of eenig ander uit deftadt Enkhuifen te doen vertrekken i want wij altijd t rondelijk hebben verklaert, dat foo mijn dienft den landen niet aengenaem waere, ofte dat de landen deurfaute van genoegfaeme middelen de fwaere laften der oorloge niet langer konden continue- ren, dat wij gedacht waeren te vertrekken, met die reputatie en goede con- fcientie, daer mede wij herwaerts o ver gekomen fijn, om den landen dienft te doen, laetende de provinciën, haere /leden, fterkten, en plaetfen foo ons die geduurende onfen Gouvernemente in defe landen vertrout fijn geweeft: u luiden verfekerende, dat wij noch om het beraeden van den Heere van Sonoy ( hoe- wel fulks nooit voorgedragen oft verfocht is geweeft) nochte door perfu aften noch inductienvaniemant anders, daer van fouden wijken. Ende foo gij u veelhadtlaten onderrichten, foudt können merken hebben, dat hetkleenge- volg van Edelluiden en dienaeren, daer mede wij in defteien onfen perfoonfeer geerne onder de burgerije vertrouwen, niet en kan dienen om eenige ft eden in te nemen ofverfekeren, foo de voor fin brieven fchijnen te vermelden; verklae- rende, dat ons voornemen nochte meininge nooit fulks geweeft is, ende dat men ons in dien deele, met fulkeprefumtien, onderrichtingen, enfaemftroyin- ge niet weinig ongelijks doet, ende niet weiniger den Overße Sonoy , die u luiden welkenlijk is met wat eene ncerftigheit en getrouwigheit hij fich in den eerften
|
|||||
|
van Enkhuiferu 181
|
|||||
|
terften aenvangk bij u luiden voor allen anderen gevoegt, ende tot noch toe
ftandtvaftelijk ende onbeweeglijk is draegende; en können anders niet vermer- ken of u luiden verden hier toe geperfuadeert vanden geenen die niet ändert foeken, dan door de onrechte befchuldinge ende befwaeringe fijns perfoons, eok haere Majefieit ende ons daer mede voordachtig te maken, om alfoo te komen tot haere verborgene intentien, die fij met den naeme van religie en andre pretexten bekleden. Ten anderen fijn wij verßandigt dat depropofitie onlangs gedaen ter vergaederinge van de generale Staeten bij den Raedtsheerevan haere Majefieit Killegrey, u luiden ook eenig quaedt nadenken foudegeven > danfoo gij indachtig fijt ''tgeene daer van wij den Staeten hier bevorens hebben gedaen onderrichten, ende daerna felf ten diverfiheftonden hebben vertoogt, naemelijk, foo de landen fich niet en erklaerdcn, ende een kort befiuit ofte refolutie maekten op't continueren en uitvoeren van de oorloge, daer mede haere Majefieit mogte contentement gegeven geweefi fijn, dat haere Majefieit foudegedwongen werden den naefien middel te verfoeken, fiult bevinden, dat die voor fix. propofitie niet contrarie is der Staten meeninge ofte voornemen, anderfins fouden fiij devoir gedaen hebben, om binnen behoorlijken tijde te re- folveren, ende fich te verklaeren op 'tgeene nodig was tot behoudinge der lan- den ende confervatie van de reputatie van haere Majefieit. Ende foo de Ma- jefiei t nu verfoekt op het ernftig aenhouden en prefentatien van den Prinfê van Parma, nevens de Staeten ofte haere gecommitteerden te treden in commu- nicatie, met vaft toefeggen, dat Jij voor defit landen handelen fal met fulke forgvuldigheit, verfekertheit engetrouwigheit, als (ij doen fal voor haer eigen rijke, ft aet van dien, en haer onderdaenen en inwoonderen, of te foo de landen tot fuiken redelijk accoort niet geraeken en können, dat fij defilve niet en fal vtrlaeten, wat ongelijk ge fehlet in defen den landen ofte den Staeten van dien, want fitlks is hier bevoorens diverfchelijk verfocht geweefi, als daer meerder perijkel in gelegen was , dan nu jegenwoordelijk; alfoo de Majefieit fulks doen kan fonder eenig gevaer der landen: ende foo Godt fitlks nu niet gelieft defilve handelinge te fegene, ende tot eenengelukfiteligen einde te bren' gen, prefenteert haere Majefieit de landen niet te verlaeten, fulks dat de voorfix, prefientatie niet en behoort eenige diffidentie te maeken onder den volhe> ende inwoonderen van dien, maer veel meer de landen te bewegen om haere Majefieit met dankbaerheit te bejegenen, foo eenen yegelijken het gemeene befte voor oogen hadde, foo het fihijnt endegepretendeert wordt, verfoekendt daerom dat gij alle mifverftandt ende diffidentie wilt te rugge fteüen, ende laeten vaeren, op dat de gemeenten mogen in beter rufte ende ftiüigheitge- ht uden, ende alle nieuwigheden ende inconvenienten voorgekomen werden, ende fal ons welgevallen hier aen gefchieden, hier mede, Erentfefte, Eerfaeme, lieve, befundere blijftGodt bevolen, gefchreve»
uit der ftadt Hoorn defen fifiienden OÜobris, 1587. In defen brief repte Leicefter van fijn komfte niet: maer ach-
tende» datd'Enkhuifersj fiendehemonverfettelijkinfijn voor- Z üj nemen.
|
|||||
|
ï8i Hiftorie
T587. nemen, 't hert niet hebben fouden fijnfpijt, met het fluiten de?
Leicefter poorte voor 't hooft onverfoenliik te maeken, floeg voorts op iTki f11" *[eê^erwaertsaeri» endeeden hem die van Hoorn een ftuk weegs Haof™xx"i\ u'tgeley met een deel van hunnefchutterije. D'Enkhuifer Wet- ajï,- houders lieten ondertuffchen de Kapiteinen van de fchutterije en £°r XXI11* deovrige lxxii hooftmannen van de burgerij bij een verfaemelen,
Watdaerde en Meeden daer dit voorfteh Alfoo men onder de bürgerte vaft met noor- Wcthouders den befaifte, ofmende Craef/oude binnenlieten, of niet, foovieldevraege ondertuffchen 0ffij dat ß uk den Wethouderen niet in banden gaven. Älsnudeftem- Vitde Acntck, men DÜ tweeuitde Magiftraetvergaedert waeren, bevondt men : tan j. s, '-hoe de twee-en tfeventig hooftmannen, twee alleen ui tgefondert, SUcuhulk. gelijkelijk ftemdeil , Hat men 't den Burgermeefieren finde in banden fiel- ten, om den Graef binnen te laeten of buiten te houden: fulksftj'ttot meefien corbaer en dien/l van den fiaet van't landt en in't befonder derfiadt fouden goedtvinden. Toen heeft mende Hooftmannen bedankt, ennadac fe van 't Stadthuis vertrokken waerer/ordre gefreit dat de poorten rondtsom met fchutters wierden befet. De Werter of Streeker poort dcedt men met vliegende vaendelen dag en nacht bewaeren: de klinketten liet men vallen, foo dat'erin eenigen tijdt geen wagens in de ftadtkonden. Midlerwijlquam'ertijding, hoede Graef met fijn gevolg vafl; weg vorderde, en alreedts in de Streek, ontrent Grootebroek, een uure gaens van de ftadt, was aenge- Belending aen komen . Maer hier fijn hem eenige Heeren van ftadts wegen te Leicefter. gemoet gekomen; die, hoewel met beleefde woorden, hemden. fr**XHioft befchoorenhoon, endennaedrukvan dien, die hun, feidenfe, xxvi',ayj,ij<j. leedt fou fijn, foo klaer en ruftig voor oogen ftelden, dat hij, vrefendeal'toverfchotfijnerachtbaerheit tevens te wagen, fich Hijftaektiijn eindelijkliet gefeggen , fijn opfet glijen, en in de Streek bleef reife. vernachten. Men heeft ook te dier tijdt verhindert dat'er meer -als twee of drie perfoonen van 's Graven gevolg te gelijk in de
BUeuhl't'1""' ftadt gingen ^ ten welken einde bij iemandt van de Wethouders op de valbrugge der poorte de wacht wierdt waergenomen. Bin- nen de ftadt hadt Sonoy laft gegeven dat fich 't vendel van Hop- man Kriftal rondtsom de Wefterkerk en in 't Paters hof, toen de woonplaetfe des Gouverneurs, foude leggen, om foo men ver- moedt te nader aen de Wefterpoort te fij n en des Graven toeleg te ftijven. Hier tegens hadden de Burgermeefteren door beleidc het vendel van van Jacob Sieuwertfz. Blaeuhulk, denBurgermecfter des voorle- j. Kriftal. den jaers, het fchip de Melknap groot ontrent derd' half hondert Biat»h. jitn- iafl. ( >t y,^ ;n fen flag tegens Boffu was gebruikt, leggende recht *** nevens't Paters hof, met veel bootsvolk onder Hopman Pieter Semeyns doen verfien, die tgefchut gereedt maekten en vaerdig
hielden, om foo't noodt gedaen, endefoldatenfichopgemaekt hadden,
|
||||
|
van Enkhuffern 183
hadden,dacr onder te fchieten.Ter felver tijdt quam de voornoem- , ^g7>
de-Blaeuhulk ontrent het fchip daer hem Hopman Kriftal ont- Gefprc'k tnf- moete, enmethevigewoordenafvraegde : mat het beduide, dat men fch"i ]• Bbea- den Melknapfoo ten oorlog toe ruße en -van -volk verfug, en dat binneß de haven ^n i^jftai3. der ftadt* Blaeuhulk antwoorde: Dat fij, Wethouders, dat had- dengoedtgevonden , vermits degelegentheit des tijdts fulks vereifchte ; hem Bltcnlmlk, raedendeals vriendt (icbfliltehouden, om vordre moeyte te verhoeden. Daer fich de Hopman tegens liet hooren : dat hij wel merkte wat men voor hadde , maer dat [e doch niet [ouden doen 't geen hen naemaels mögt rouwen. Onder defe woorden merkte de Burgermeefter dat Hopman Se- meynsop het fchip de handen valt jeukten tegens Kriftal, waer over hij tot hem feide : Laet mij ongemoeit gaen. gactgtj uwen wegh en houdt n/til. Waer mede fij malkanderen verlieten. UitdeSrrcek vertrok Leicefter naer Medenblik ; al waer hem Sonoy etlijke da- Leicefter ver- ?en fefteerde ; en veele redenen tulTchen hen beide omgingen. trekt naer Mc-
foch verloor Sonoy fijnehoopenietomvanEnkhuifenmeefter £"£'*• teworden, enfterktcfichuitdebefettingenvanKampen, Blok- x$b%%uu Z,ijl, Kuinder en andere , die alle van fijnen regemente waeren, 4S '<t. in fulker voegen , dat hij uit Medenblik eenige honderden tot eenen haeftigen aenflag kondc gebruiken. Die van Enkhuifen daer over bevreeft lijnde, dewijl't niet meer als twee kleine mijlen van daer was, en fij niet alleen Kriftal met fijn gantfeh vendel, 't welk Sonoy ten dienft ftondt, binnen de ftadt hadden, maer be- nevens dien noch veele ingefetenendie Leiceftersgefint waeren, hielden leer fterk bij Prins Maurits aen , om van Kriftals vendel, waer tegens fij feiden alle nacht fterk te moeten waeken , verloft te werden , waer in hij haer, geriefde , en den feftienden of v^'kj^^ fesemwintigften van November Kapitein van der Aa daer in moer vertrek. voerde. Hier mede was de ftadt voor de Staeten ten volle verfe- ken. kert. Sedertfijn'ereenigeuitdeMagiftraet, Leiceftersgefindt, f^xm'sVL* van hunne bedieningen verlaeten , of buiten dienft gehouden. Ysbrant lacobfz, een Oudt Burgermeefter, feer misnoegt fijnde, EnkJ>. Jiemtei, voernaerWeft-Indien, daer hij overleedt. Ook heeft men Cor- nelis Pietcrfz ftadts Wachtmeefter uitfijnamptgefteltomdathij Borxxiv,iSa. Sonoy en Leicefter al tegunftig was. Daerna trok Prins Maurits, na verfcheide onderhandelingen , met Sonoy en fijne muitende 1588. foldaten te vergeefs onderleidt, den feven en twintigften Februarij ^*S Y*11 .Me* des Jaers vijftienhondert en achtentachtig met weinig foldaten en %]} X'XIV; twee vaendelen burgers van Enkhuifen, twee van Hoorn,en noch 37 r, &c eenige fchutters uit d' andre Noordt-Hollandtfche fteden voor &££"»,"* |
|||||||||
|
Medenblik; om dat rondtsom tefieleggen. D' Enkhuifers lagen Je'ntU:
|
van
|
||||||||
|
op den feedijk, daer, foo wel aen d' Ooft-als wefter fijde, eenige Blaeuhulk,
belchaofing tegens 'c uitvallen van die van binnen wierdt opge- worpen. |
|||||||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
184
|
|||||||
|
l y 88. worpen '• Ook heeft men de fee met oorlogfchepen ,-en de vliet
binnensdijks metfehuitenbefet. Na eenige weeken heeft men d' Enkhuifers en andre burgers afgevoert, en hunneplaetfe met foldaten vervult. De burgers van Medenblik weken meeft al te famen uit dè ftadt, en namen hun verblijf tot Enkhuifen en elders, foo lang de belegering duurde. 't welk was ontrent feven weeken, want den negen en twintigften van April wierdt het verdrag tulTchendeStaetenen Sonoy getroffen,cn de ftadt daerna overge- Banke Cor- gever* • Weinig dagen te vooren was 'er iemant t' Enkhuifen neus werdt ter Banke Cornelis genaemt, die (ich liet ontvallen: Het is -vrede overal. faeke van op. De geheele werelt fal Geus worden, waer füllen nu de Wolven hunne luji kenof vanden' koelen, nu hun defihaepkens van Medenblik ftjn ontgaen f Dit feggen wierdt vu het flau,] quaelijk genomen, en Banke gevangen. Hij moeft bekennen Oujt crimi- dat fij ne woorden tot oproer ftrekten en ftrafwaerdig waeren, bid- B%jn°fdiuldt- dende Godten't gerecht om vergiffenhTe , met belofte , die met kenning en " fijn handtteikeningin het Stadts Crimineel-boek wiert beveiligt, belofte. van fich namaels voor fulks te wachten, op pene dat het oude met het nieuwe fonder genade foude werden geftraft. Dit was den
groot°7on" xxv April ondertekent. Daerna hebben die van Hollandt ver- gun«: van de klaertdoor monde van Mr. Iohan van Oldenbarnevelc, Advocaet Sraeten van van den lande van Hollandt, datfedendienft vandenOverfte 3*Mcstr*o« b Sonoy niet langer begeerden. Die van 't Noorder-quartier en enin'tbefo ' Def°nderdievan Enkhuifen, fchrijft P. Bor , waeren hem feer der" v'an0 dk degens. Of fij eenige bijfondre redenen tegens hem hadden , van Enkhui- foude ik niet weten te feggen , dan ik hebbe befondre brieven ge- &n' fien van Do&or Francois Maelfon van den vijfden Iulij 1588, ge- Schrijven $ fchreven aen den Advocaet van Hollandt, inhoudende , dat hij
van f. MaeU verfcheideadvertentien hadde , dat die van Uitrecht fecretelijk ie\ aen ?'" pradtifeerden om hem te maken Luitenant van den Graef van f.^bV*C' Meurs. U.E. heeft te confidereren tot wat einde, naemelijk, dac • Alrbêdrff. de Graef foude weien een O in 't fijffer, en hij fac totum *. Wilt doch, fchrijft hij verders , maeken, dat hij gelicentieert werde, want hij fijn leven langk geen dienftfal doen ten voordeele van 'C vaderlandt. Hij fchrijft ook : wilt doch daer toe arbeiden > dat hij geen commandement in Overijffelbekome. Ik heb nu gefien en bevonden wat van hem te verwachten is, Et vide ne quid Re/pub. detrimenti capiat. willende feggen , Sie voor u dat het gemeene beft geen fchade lijde. Ook waeren eenige verwondert dat d' Advocaet Ol- denbarneveldt Sonoys partije foo fèer fcheen te fijn , nademael Sonoy en hij maegfehap aen den anderen rekenden : want het is kennelijk dat de felve Heere Advocaet het beleidt der faeken te- gens Sonoy meeft gehadt heeft. Daerna feit Bor , niet te willen 9 '' onderfoeken wat befondie redenen d'Advocaet tegens Sonoy an- ders
|
|||||||
|
van Enkhuifen. ï8?
|
|||||
|
ders mag gehadc hebben > dan hij felf ineenigefijnebrieven en 1588,
gefcunften verhaelt, naementlijk , den welltandt des Vader- landts ende beveiliging van fij n Excellentie van NaiTau in't Gou- vernement van Hollandt en Seehndt, 't welk hij, en veele met hem , boven al in defen tijdt , voor'slandts welftandt hielden nodig te wefen. Sedert heeft men Sonoy in voldoening van 't geen g„ XX]r hij op den ftaet eifchte, te vreden gefteltj met een lijfrente van dui- 100 c d. fent gulden 's jaers, voor lijn en fijn dochters leven. Ditwashet sut verder vt» einde der Leicefterfche fadiein Weftvrieflandtcn ontrent Enk- ^,oj**' huifen. Doch dewijl vandefeinlandtfchetwiftbij veelefoover- fcheidelijk wierdt en wordt geoordeelt, foo acht ik mij verplicht den Leier mede te deelen 't getuigeniffe van den Engclfchen Geraigenifle Hiftorie fchrijver W. Camdenus in fijnejaer-boeken door bevel van Camde- van de Koninginnc Elizabeth gefchreven y daer hij van Lei- nus Koningin cefter en de Hollanders op dele. wijfe fpreekt : Wanneer hij fto^fthriu'' ( Leicefier ) gewaer wierdt dat- fijn aiithoriteit ..van dag tot dag meer ver tegensLei- en meer afnam , beeft bij ficb tot bcdrogb gekort , e» -voorgenomen niet ccitcr en tot alleen fachen onder't voll; te voed ■. kteyden en andre fteden onder '(> "Y^HoI- Jijne i?jagt te brengen, Docb als hifivan defe bó'ope door deftraf van fommige fatldtiche re-
verfieken xeas, enfwaere aenfloot hadtgÉgcveji,A beeft hij , van de Koningin geringe. in Emelandt teruggeroepen, het eotiverneißent afqeßaen, enden Staeten f*' Ca"">ea'
,..,..,»■■'■■, • ■ j jtmuUt P' 472> der provinciën de vrije fieflicring..svergrLwte3, en een weinig daerna, 47J-
Men heeft ook niet te fwijffelenoj i ■■•»finde: heerfchappijeacnfich te
trekken. Doch defe volkeren hebbe>. s de magt der Spanjacrden,
die ficb op''t oorlogvoeren ma lacn; maer ook tegens de fcbalk-
heden der Franfchen én Engelj'cbgh mjwné.aeloudeen vaderlijke vrijheit
niet alleenlijk door hunfibmnderl/eleidtüehouden , maer door de toeneygende
gunfle der nagebueren boven, alle^gclove vermeerdert. Het gewicht van
dit loffelijk getuigenifle toe réchtv'aerdiging en eere van de Hol-
landtfche regeering, fal mij , vertrou ik, dit afwijken van defae-
ken tot Enkhuifen voorgevallen, doen ten goede houden. Al-
daer wierdt in't begin van Julijdci'esjaefsiètontdekt datdeftadt
en ftaet, indien 't vooitgangk gehadt hadde > grootelijks (oude
hebben befchadigt. Eenigen, en daer onder Koenraedt Reinerfz voornemen
van Gotha, hadden aengenomen, de fchepen die t'Enkhuifen omdefchepen
laegen , foo weluitlandtfchealsinlandtfche, inbrandt tefteeken. t'Enfchwftn
Dit wierdt ontdekt en Aüjdt Lucas fijn vrouwe gevangen. De fielen.
Schout Luitgen Sieuwertfz, ley haer te laft, dat fe van dien moor- Alijdt Lucas
daedigenenverradifchenaenflag geweten, ja haeren man daer toe daer over 8e~
geraeden hadt: daer foo veel bekentenifle op volgde, dat fe ver- rf^xt ßadu
wefen wierdt, om bij de dienaers des gerichts met een fchip op de o*Jt c*'™»-
borft rondtsom de ftadt geleidt te worden, meteenen heeft men »«Wwfc
fe voor den tijdt van twaelfjaeren gebannen. Dit vonnis wierdt
A a den
|
|||||
|
ïSé Hiftorie
f 588. den feften Julij uitgefproken. Of dees aenflag van d'aenleggers
was bedacht om ecnig befonder gewin, of ten gevalle van de ipan- jaerden werdt nietgemeldt. 'T wasalujdtfulksdatmcndeiche- pen te deler tijdt ter gemeener befcherming door d'acnkomfte Mcnftehor- van ^e Spaenfche vloote hooglijk van noden hadde. Omdaer drc tegens tegetis ordre te Hellen fijn den negenden Julij eenige Hollandtfche d' aenkomite en Seeuwfche Heeren in den Haegevergaedert, en onder de fel ve der Spaenfche jacobSieuwertfz. Blaeuhulk, nevens Sieuwert Janfz. Krommen- Êorxxv,«, 7 a. dijk van Enkhuifen. Defe overleyden wat fchepen men in elk geweft konde uitvinden, om op de kuftcn van "Vlaendere te wer- den gebruikt, en 't geen 'er verder tegens de komfte der vijanden Borxxr. 7 a. ftondt te beforgen. Doótor Francois Maelfon van Enkhuifea wierdtinderijluitden Hagenaer het Noorder quartier afgevacr- digt, om d' ordre die Prins Maurits verftondt dat men tegens het landen der Spaenfche te volgen hadde,bekent te maken. Men ffel- de Mr. Adriaen Anthonifz, een ervacren Knjsboumeefter, nevens Willem Cornelifz,Pieter Hermanfz,en Remmit Nanningfz Biir- Ewxxv,7*. germeeftcren tot Alkmaer, Enkhuifen, Hoorn, en Medenblik, om op de wachten langs alle de fee-ftranden ordre te ftellen, ook te letten op de veftinge van de fchantfe tot Huisduinen, eu het af- en weg-nemen van de bakens, tonnen, kapen en andre kente- Jan Ger- kenen der ftroomen, diepten en ondiepten. HetVice-admiracl- Vit"dtadini-rt ^CnaP van Weft-Vrieflandc en't Noorder quartier wierdtaen die rad van 't van Enkhuifen gegeven,en wasjan Gerbrantlz vanEnkhuifen,een Noordcr cjuar- feer ervaere en dapper Krijgsman, d' eerfte die dat ampt bediende. X^n'nnk, tan ^ct Vice-admiraelfihap van Suidt-Hollandt wierdt te defer tijde Biaenbntk, bij Pieter van der Does, en 't Luitenant Admiraelfchap van gants - . Hollandt door den Heere van Warmondtbekleedt , gelijk wij te voren hebben gemeldt. Defe hebben met hunne fchepen de
Hor xxv,t » d, Vlaemfche havens befet, en den Hartog van Parma, Gouverneur I3°*iR"dy"'' der Spaenfche Nederlanden, verhindert fich bij de Spaenfchcn te vervoegen , die midlerwijl door de Engelfchen fijn bevochten, en daernadooreenverfchriklijkonweder,uitdenhemel, verftrooir> en mceftendeel ten gronde gedreven- In 't begin des volgenden 1589. jaers wierdt bij de Wethouders t' Enkhuifen goede gevonden,door twee uit den haeren feffie in alle kerkelijke vergaederingen te ne- men : 't welk de Kerkenraedtfondertegenfeggen heeft tocgeftaen. De rcfolutietcdiertijdtgcnomen, metdeverwillinge, cnCom- Rcfülutieop miflïe daer op gevolgt, luiden aldus: Ter vergadering-van de vroedt- het ftok der fehap derflede Enkhuifen op dem."] J anuarij 1589 isgerefilveert, ende vpor- kerkenraedt den Burgermeefleren geatitborifeert, om twee perfoonen uit de vroedtfehap , t'JEnkhuifea. wefende in de gemeente, te committeren, dewelke, -volgens het 34 Artifkel van de Kerkenordeninge in de nationale Synodus in 'sGravenhage op den 10 Jmjj
|
||||
|
van Enkhuifen* 3 87
Juni; 1586, hmfuUen laeten vinden ende compareren in alle kerkelijke ver- 1<8'9,
gaderinge, om mede te helpen refolveren 't geene tot meefien welftandt van de ■religie fal bevonden teerden te behoren. Verwillinge van de Kerkcnraedt. Vewfflinge.
Op huiden den 27 Januari] anno 1589 fijn voor BurgwmeeBeren gekomen
Harmanjanfz. ende fan Dirkfz,, ende hebben van wegen de kerkenraedt ge confenteert in de voorfz, Refolutie. Commiilïe voor de twee Commiflarifen.
Wij Bttrgermeefteren ende vroedtfihap der ß e de Enkhuifen doen kondt eenen Commiffie. y egelijken dien 't behoort, ende defe onfe opene letteren vertoont [uilen roerden , hoe dat wijgecommitteert hebben ende committeren mitsdefen de eerfaeme Jan Ihijfz. ende Jan Bieterfz. onfe medeburgers in Baede,-ende lidtmaet en der Ge- reformeerde religie, om uit onfen naeme ende van onfent wegen, te compareren in alle kerkelijke vergaderinge, om aldaer volgende het 34 artijkel van de Ker- kenordeninge, gefielt in de Nationale Synode bij laft van fijn Excel, gehouden in 's Gravenhage den z O Jun'ij I f 86> ende de verwillinge ende confent van de kerkenraedt daer opgevolgt, te aenhooren ende mede bij voorvallende faeke te delibereren . In oorkonde foo hebben wij Burgermcefleren en vroedtfehappen voornoemt der voorfchreven ft ede fegel ter faeke hier beneden op 't/pat turn van defen gedrukt op den 3 Vebruarij 1589. Van de reden die de Magiftraet t'Enkhuifen gehadt heeft om
feflïe in de kerkenraedt te nemen, is mij in geen Enkhuifer aentei- keningen iet voorgekomen. Doch in fekre Deduótie geftclt van wegen de Noordt-Hollandtfche Synode gehouden binnen Edam in den jaere \6% 1, werdt gefeit>dat defe ferne tot Enkhuifen is inge- voertbijoccafievande Leicefterfche fa&ie. Den feventienden September, des felven jaers 1589 , is deHeerevanThuillerye Dg G . Gefante des Konings van Navarre , die hier te lande van de Stae- fcs Ko'nings ten eenig geldt ten behoeve fijns meefters te leen hadt verfocht} van Navarre tot Enkhuifen t'fcheep gegacn : Hij wasdoord'Enkhuifersvan J.°* Enkhui- alle behoefte wel verfien. Acht of negen dagen daerna, naemen 3,,,' xxvr J4> de Spaenfchen van Steenwijk , die meteen potfchipopdeSuider fee, waren gekomen , het veerfchipvanSwol : maerdievan D'Enfchui- Enkhuifen daer kundtfchap van krijgende , hebben feterftondt *=". vervolge« meteenwelbefeiltfchip, bemant met eenigc fee-vaerende luiden, van^ jreen- en een groot getal foldaeten vervolgt: doch de rovers fij n terftondt wijk. met de potaen landt gevaeren , en met het volk dat fe gevangen Bor xxvi,54i« hadden naer Steenwijk getrokken. De Duinkerkers waeren ia defe tijdt, niet tegeniiaende dat men de geenen diein handen quaemen als rovers ftrafte , noch in fee , en hadden wederom etlijke Enkhuifer Haringk-buifeningejaegt. Hier over deden die van Enkhuifen hun beklag : en dewijl daer eenige Duinker- kers gevangen faeten , wilden fe dat m'er een einde met maekte. 1 Aa ij Sij |
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
i88
|
|||||||
|
1J89. ^ij fchfeven door den PenfionarisMr. Francis Maelfondatfe Je
gemeente niet konden paeyen, en bij aldien de Provooft van 't hof door authoriteit van fijn Excellentie niet derwaei ts quame > foo Eenige Duin- fouden fe de gevangens cerftdaegs in den Hagefenden . Doch ger^rs tot weinig dagen daerna wierden fe met de koordegedoot. Ontrentde gehangen?°P~ felve tijdt was'ereen groote twift in't Noorder geweft van Hol- Borxxvi, J4 b. landt »tuffchen de fteden van Weft-Vrieflandt, die hier uit fcheen ontftaentewefen , dat Dodor Frangois Maelfon gemaektfijnde Tlvij. wf- Syndicus, ofte Penfionaris van Weft-Vrieflandt, fekre redenen de/van \veft- na<^c voorgeftelt, wacromme gearbeidt behoorde te worden tot Vrieflandc en handthaving van hetfouverain recht van Weft-Vrieflandt, ende 't Noorder regalia van dien : op dat hetlichaem van Wcft-Vneflandt in fijn liïtnaai iCd. Sencel J end'eigeleden vandienordentlijkenongefcheidenbij 1 ' een mogten blijven , fulks Medenblik inde feffie of fitting Enk- huifen foude volgen. Dat men wel foude mogen gedogen , dat Edam en Monnikedam, hoewel eigentlijk geen leden van Weft- Vrieflandt } om de nabijheit, en dewijl fe van den aenvang des oorlogs met die van Weft-Vrieflandt waerengeweeft, cenColle- gie fouden blijven, maerdatPurmerendt, als bchoorende onder een befonder Heere, den Graeve van Egmondt, moefteuitge- monftert worden. Die van Alkmaer wilden geen Weft-Vrie- fen fijn, en fterkte fich met Edam, Monnikedam en Purmerendt, overtreffende d' andre drie in getal. D'Enkhuifers en hunne medeftanders wilden daertegens het Collegie tot Hoorn brengen tot een minder getal , en men fprak van een afgefondert Collegie als van den lande van Weft-Vrieflandt opterechten. Hiertoe meenden fe voor 't landt van Weft-Vrieflandt foogoedt recht te hebben als die van Hollan dt ofte andere Provinciën, nadien de fouverainiteit van Weft-Vrieflandt foo wel vervallen was aen den lande van Weft-Vrieflandt, als die van Hollandt aen Hollandt, en van Seelandt aen Seelandt. Op welk recht ook het oprechten der munte van Weft-Vrieflandt was gegrondt &c. Daer tegens meenden die van Alkmaer, Edam, Monnikedam en Purmerendt, dat alles behoorde te blijven in den ftaet foo als't was volgens d'acte die wijlen Prins Willem ten verfoeke van Dodtor F. Maelfon in den jaere 1583 den 16 Novemb.hadde vernieuwt,bij welke belooft was dat fijn Excellentie die van den Noorderquartiere van Hollant geduurende de gemeene oorloge foude handthaven in de poffeffie van't Collegie hunner gecommitteerde Raden ende den gevolge van dien. Mendcedeverfcheidebefendingen vanhoogerhandt om dit verfchil, dat aen alle fijden feer hert gedreven wierdt, neer te leggen. Tevergeefs. Derhalven is ten laetften bij de Stae- ten van Hollandt goedtgevonden hunne daghvaerc den vijftien- den |
|||||||
|
van Enkhuifen» 189
den van O&ober binnen Alkmaer te leggen,cn dat men daer onder 1589.
anderen defefaeke in tegenwoordigheit van Prins Maurits foude Dagvaen tot trachten af te handelen. Komende dan op het punt van't ge- Bw^n,'^ i. fchil, is eerft verftaen: vvataengingdat het icheen dat die van'e Noorder quartier fich tot een Provincie apart wilden maken, fulks niet lijdelijk was, en met alle middelen moeft tegen geftaen wor- den , aengefien fij luiden van de Graven van Hollandt aengewon- ƒ. 5 7 <■, nen en onder Hollandt gebragt waeren. Men begoft ook het recht der munte van Weft-Vrieflandt in gefchil te trekken, en 'tilondtgefchapendatuitd'eene twift verlcheide andere fouden hebben gefproten : dan om fülks voor te komen is bij den Prinfe en d'andre Heeren foo verre gearbeidt, dat'er befloten is: dat _ ._ het Gollegie bij provifie foude blijven als 't was, maer dat van toen vcr(w °"ut voortaen de drie ftemmen van Weft-Vrieflandt foo veel fouden fchen de fte- gelden , als d'andre vier: dat ook voortaen alle ordonnantien «fenvan weft- in't Collegie fouden getckent werden bij een uit de drie, en een ^No^der.6" uit d'andre vier lieden; oftedatd' ordonnantien anders uitgege- quartier, ven krachteloos fouden fijn. Hier bij, hoewel 't alleen bij maniere ^hti, 571. van voorraedt geordonneert was , is het gebleven : te meer om dat Doctor F. Maelfon daernae gemaekt wierdt Raedt van fijn Excellentie, waer mede fijnecommiflie als Penfionaris quam op te houden. Terwijl de Heere Staeten en fijn Excellentie in't Noordcr quartier en daerna ook tot Enkhuifen quaemen, wierdt aldaer bij de Predikanten geklaegt over de beroeping van Tako Gefchil over Sybrantfz predikant tot Medenblik,en beweert dat fijn beroeping Je fcer°<-pi"g onwettig was, als alleen gefchiet bij de Magiftraet; de Burgermee- bramfz. ° y" fiers daer tegens verdedigden de beroeping en vcrhaelden hoe (e Berrx«, 57«-. gefchiedt was. De Heeren, en de Prins, hen gehoort heb- s'" vcrdcrs bende, verflonden de beroeping wettig te fijn, en verboden die 7cTttf;X,'V** meer in gefchil te trekken. Doch eenige jaeren daerna wierdt Tako niet alleen te laft geleidt dat fijn beroep onwettig was, maer ook onfuiverheit in de leere; daer verfcheide handelingen over voorvielen, diede Hiftorien elders verhaelen. In den jaere vijf- « tienhondert en tnegentig begoft men de ftadt Enkhuifen weer te '° vergroten. Eerft wierdt de nieuwe havefi gemaekt, welker in- vergrooting vaert fijn aenvangk nam tuffchen de Keten-poort en d'eerfte der ftadt. Soutketen, ftrekkende meeft Ooft en Weft. In den aenvangk bi^mC"' van 't delven is 'er bij weiten de haeringpakkerij van wijlen P.Janfz.Swaeroogeen gat door de ftadts muur gebroken en een kleine brugge over de gracht geleit. Dit wierdt het Water- Eoortken geheten: daer federt deftraete haeren naem van behielt.
)efe nieuwe uitlegging en vergrooting heeft fich uitgeftrekt van de oude Wefterpoort daer nu de nieuwe Vifchmarkt is, tot de A a üj tegen.
|
||||
|
loo Hiiïone
'590.
tegenwoordige nieuwe Wefter of koepoort; en van d'oudeNoor-
Snkh Aentej^, derpoort, dieredier tijdtftondt op het einde van de Viffchersdijk, tot de tegenwoordige Noorder poort* en voorts van d' oude Kcte- poortontrent het blokhuis Deenenburg, tot de tegenwoordige Keete-poort en veiling toe. Behalven de nieuwe haven heeft -men ook eenige flooten of binnengrachten gegraeven, en mee de aerde, die dacr uit wierdt gedolven, de erven gehoogtjdaer men 15-91. de huifen op boude, en tuinen op plantte. Den derden Julij DeCommifla- defes jaers vijftien hondert en een en tnegentig quaemen t' Enk- riiirn der Stac- huifen de Heeren Willem van Nieveldt en de Raedtshcere Borle, d^érftTtnael Commiffarifen der Heeren Staeten vanHollandt, met 1 aft om Jïcplaets in <le in deSynode van Noordt-Hollandt, die daerterfledctedicrtijdt Synode tot gehouden wierdt, fitplaets te nemen en bij de Synodale handc- inkhmieii. üngen tegenwoordig te fijn. In defe Synode was Clemens Martini Predikant tot Hoorn Preefes, Johannes Damius Predikant tot Haerlem, Afleffor, en Petrus Cornelii Predikant tot Alkmaer Scriba> of Schrijver. En wierdt hier aengaendede komfte der Commiffarifendit volgende te boek geftelt: Acia den 3 f ulij. Wat desacn- Sijn op huiden in defen Synode verfchenen twee Commiffarifen vanden Hove gaende in de £er £ £_ Heere Staeten van Hollandt, met naeme de E. Heere Willem van node wierdt hevelt ende de E. Raedtsheere Borle, dewelke verklaerdenmetfekereCom- aengetekent. mijfie van de E. E. Heeren Staeten aen defen Synodum gefonden te wefen , ende dat om bij ons te fitten, ende alle onfen handel aen te horen, ende daer in te verhoeden, dat niet anders als kerkelijke faeken in den Synodo gehandelt en ■%>erden,en van geen politijkefaekenfouden werden gefproken.Daer beneffens dat fij ons van wegen de E. E. Heeren Staten fouden aenjeggen, als ook van wegen ftjn Excellentie, dat haer E.E. ende fijn Ex'*. defe SynodaleVergaderingvoor goedt en hun aengenaem advoyeren : verklaerende voorts haer laß en Commif- fie te fijn, ons aen te feggen, datmen voort aen geen Synodum particularem f al houden fonder voorgaende weten en confent van de E. E. Heeren Staeten en fijn Excellentie, 't welk als wij henlieden E. E. met behoorlijke eerbieding ende dankbaerheitin defen haere Commiffie ontfangen hebben, foo is hun luiden •voorgele fen de ABa des Synodi des voorgaenden daghs, daer tegen fij »iet hebben Een die fich ietgefproken, maer hebben't hen wellaetengevallen, uitgeeft voor Ontrent drie maenden daernais in defe fladtuit Engelandtaen- een Periikh gekomen feker perfoon die fich uitgaf vooreen Prins uit Perfien, totEnkhnifen. ja voordes Konings broeder. Defe reifdedenfeftenvanÖöober Bor xxvii t van Enkhuifen naer den Hage om Prins Maurits tefpreken. Doch 40(^,41 abc men merkte wel haeft uit fijne woorden, en onwaerfchijnlijke .vertellingen, dathijnieten was, diehijfichfeidetcwefen. Ter Gerrit Evenfz ^ver tijdt was hier yetop handen dat breder vertelling vereifcht. ipreekt met Sekcr burger een fee vaerendt man van Enkhuifen > genaemt Ger- rit |
||||||
|
__._.. .-
|
|||||
|
van Enkhuifeit. igt
ritEvertfz, was in Spanje geweeft, en hadt daer metden Koning i£9r.
felf gefproken. Of dit ter begeerte des Konings of ten verfoeke des dl=n Koning Enkhuifersgefchiedtwas,werdtnietgemeldt; maer wel., dat hem Vim sPa"Jc* veelgoedts wierdt toegefeit indien hij eenigen goeden aenflag_wift fefoLkt'hê*' uit te vinden om de iladt Enkhuifen aen des Konings fijde te tot eenigen brengen.Hij quam foo verrcdat hij eenige middelen om yet tegens aenflag op de (ladt te beftaen voorfteldejdoch daer bij voegde,hoefuIks niet te Enkhmfen to doen was, dan met lankfaemheit, en meteenig geldt ce wagen, tot we&°' omkoping van eenige perfoonen, die men daer toe van noden had. °rx*IX<i '• de. En dewijl defe faeke vol gevaers en fwaerigheits was, meende hij, dat om te veiliger daer van te fchrij ven en te handelen, iiilks bequaemelijkft foude können gefchieden onder dekf'el van koop- handel, van graenen, boter, kaes, ofte diergeiijke. De Ko- ning de faek inoverleg gebragt hebbende,deedt hem eenige pen- ningen toe tellen, en gaf hem brieven aen den Hartog van Parma, die breder met hem handelen en hem verder van geldt verfien foudej om andre Kapiteinen en luiden tot fijnen aenflag te bewe- Gerrit Evertfe- f en. Doch in Hollandt gekomen fijnde heeft hij 't ftuk aen Doftor ?"'^k\ Jc
'rancois Maclfon te kennen gegeven, verfoekende dat hij't felve Maelfou" eii in't heimelijk aen Prins Maunts foudeopcnbaeren,met aenbieding door hem aen van fij nen dienft ten befte van den lande, en afbreuk der vijanden. Pnm M»°»ts. Sedert is'er over defen aenflag langen tijdt fecr heimelijltgehan- delt, foo tuffchen Gerrit Evertfzcn D'. F. Maelfou , den Prins iJS^en* en den Advocaet 01denbarneveldt;als ook tuflchen Gerrit Evcrtfz, om d^' Spaen« cn eenen Pieter Dirkfz onder fchijn van koopmanfehap. De ("chen te be- brieven die in groote meenigte over en weer gingen, waeren feer "'8?"- dubbelfinnigenduiftcr, voor de geenen die in diergeiijke faeken onkundig of ongeofFent waeren: ook fcheen eene De la Faelge genoemt, met defefactoriegemoeittewefen, gelijk de gemelde ÏXMaelfon aen den Advocaetfchreefden i5Ódtoberdefesjaers. B • cn Nopende de toeficht, fchreef hij in dien fel ven brief, hooft ik mei jjr Maeh'on op de hoede te wc/en . Ik hebbe Gerrit Evertfi, gefeit, dat hij fuldubbelt.aen den Advo- houden van 't gerne hij aen nieter Dirkfz. fchrij ft, om op alles naerder te eaetOldenbar- letten. &c. Hij is gifieren bij mij geweefl , en heeft mij verklaelt ftuk gelchre- lOOpiftolettenopdeboterontfangente hebben. In eenen anderen brief ven. van den %\ Öclober fchrij ft hij aen den felvenOldenbarnevelt. ßt>fxxix.t8c<& ■ beroerende de faeke -van Gerrit Evertfz.., hoope :k door Godes. hulpe feker tegaen , en op alle faeken te letten naer behooren. "volgende XJE. advijs. Bc» langende cenig volkyeuwers te doen komen . enfoudeikomverfcheideconfide- ratien niet goedt vinden » maer eenige perfonagie te bedriegen ( indien fulks met praäijke feker foude kannen gefchieden) foude ik geraedtfaemer vinden; niettemin fal gaerne hooren wat diesaengaendt bij de praiiifijns f al werden geadvifeen; hij verwacht noch aoo pißoletten, alsdan, meent |
|||||
|
192 Hiftorie
1591. bij eens derwaerts te g/te». In eenen anderen vanden lï November
fchreef hij aen den Advocaet. Pieter Dirkfz. heeft op den ijoüober wederom aen Gerrit 'Evertfz, gefchreven, dat hij vermacht fijn komfte aliiaer, om haere arlijkelen te fchrijven , daer bij voegende dat hij al gereedt is , e» hem behlaegt dat de koopmanfchap geen voortgangk heeft, &c. Nudefekoopmanfchapbeflondthierin; Dat Gerrit Evertfz in'c heimelijklafthaddeomfijnftukfoo te beleggen dat hij denüver- ften binnen Steenwijk foude diets maken en doen geloven , dat 'er op een avontftondt in 't begin van Mey eenige fchepen mee foldaten van Steenwijk in't heimelijk foudent'feil gaen, om on- der't gebiedt van etlijke omgekochte Officieren naerEnkhuifen tevaeren, en de haven in te nemen: en dat fich ter felvertijdt binnen de ftadt van gelijken openbaeren fouden, die hij quanfuis ook omgekocht hadde. Dus fou men fich, gafhij voor, meefter van de itadt maken. Eindelijk fchreef Gerrit Evertfz, dat alles in deftadtfoo verre gereedt was, dat'ernietenfchorttedand'artij- kelen te fluiten j dendagenuirewaer te nemen. Hij foude felf met eenige waerenenkoopmanichap, om niet verdacht te fijn, derwaerts komen en fich in hunne handen ten onderpandt Hel- len, fich felven fulke ftraffe als hun geliefde onderwerpende, bij aldien't niet wel gelukte, als fij lijn beleidt volgden. Als nu d'andre ten antwoordt fchreven, dat alles aen hunne fijde van gelijken gereedt was, en daer niet ontbrak dan fijn overkom (te om alles te befluiten, liet hij dit door Doöor Maelfoen aen den Ad- vocaet o verfchrij ven, en trok naer Steenwijk, om 't bedekte voor- 1592. nemen te vorderen: doch hij quam den negentienden April des
jaersvijftienhondert en twee-entnegentig te rug tot Hoorn, bij Doctor Maelfon dien hij verfcheide fwaerighed j welke tot Steen- wijk bij den Heere van Waterdijk (die den aenilag van 's Koning« fijde beleiden foude) gemaekt wierden, en bij gefchrift geftelt wa- ren, te kennen gaf. Defe tegenwerpingen wierden met Mael- fon en den Heere van Warmondt L. Admirael van Hollandt ten dien einde tot Hoorn gekomen, overleit, en op ieder een bequaem middel en antwoordt uitgevonden, en Gerrit Even fz genoegen gegeven: foodatfenictentwijfFeidenol men foude het voorne- men van Prins Maurits buiten alle forge en met goede verfekert- heit tot een gewenfehteindegebragt hebben tot fonderlingedienft Wat men voor van den lande, en tot groot nadeel, fchacdeen fchandc der vij-
hadJe. anden: want men meende al het volk dat de haven innemen foude 2«-xxix,iy«. in handen en gevangen te krijgen, endatfulks wel doenlijk was,
nadien de haven met een laeg waeter droog valt. Voorts foude Prins Maurits met het Staeten-lcger, daer toe gereedt gemaekt , terftondt op dien flag voor Steenwijk fijn gerukt, om dat te bele- geren : |
||||
|
van Enkhuifen, 193
geren; met dreigementen , foofijden gemelden Gerrit Evertfz ^S9Z'
niet ftraks vrij en los leverden, dat hij al 't gevangen volk met hun- ne Overften foude doen hangen, ofte fulke ftraffe doen lijden als fij dien Genk fouden aendoen . Hier op is Gerrit Evertfz den fe- Venentwintigften van de felve maendt weer van Enkhuifen afge- vaeren, enquamdesavontsinde Kuinder, meteen voornemen om naer Steenwijk te trekken endeSpaenfthen op alle gemaekte fwaerigheden t'onderrechten. Maer dien felven dag quam de Krijgsboumeeilcr Jooft Mattheuwfz van Aelft totBlokfijl,en toog den aenlraenden nacht meteenigcfoldaeten naerSteenwijk,om de gelegentheit der ftadt, uit laft van Graef Willem van Naflau, i00D'?enfl*S Stadthoudervan Vrieflandt, te befichtigen: 't welk hij dede, en kleen^oorfce* toog terftondt weer naer Vrieflandt. Dit brak den geheelen toe- ke te nier. leg. Want Gerrit Evertfz verftaende 'tgeen'ergefchiedt was, fl« xxix, iy. en dat 'er door dat befichtigen een groote roep door gants Vrieflant * *• liep, van 't voornemen om Steenwijk met den aldereerften te be- legeren , heeft groote fwaerigheit gemaekt in fijne voorgenome reife, vrefende dat hem de Spaenfchen daer fuude vaft houden, hoewel fij hem ontboden hadden. Hij trok dan te rug en quam den eerften Mey weer t'Enkhuifen , vertoonende aen Doctor Maelfon het laetfte fchrijven van Waterdijk, die hem berifpte en fijn ongenoegen toonde, vermits hij fich op het laetfte fchrijven niet weder binnen Steenwijk hadt begeven; de roep van belegert te worden wierdt bij de Spaenfchen niet geacht: want fij maekten fich felven diets dat Prins Maurits iet op Geertruidenberg in den fin hadde. Ook verhaelde Gerrit Evertfz dat de bode tegens hem bij monde feide, van oude Mey, fonder meer te feggen; daer hij uitbefloot, hunne mcening te fijn, dathijopdien tijdt daer fou- de komen om 't Iefte befluit met den anderen te nemen. Dit al- les fchreef Do&or Maelfon aen den Advocaet, op dat die met den Prins overleide, of men noch iet foude doen: doch de Prins vohdt niet geraden dat men iet verder op dien aenflag, dien hij eerft foo feker hadt gehouden, foude handelen. Dus liep die dobble toe- leg vruchteloos af, door 't geene bij Mr. Jooft van Aelft uit laft van Graef Willem, dien men 't voornemen niet hadt bekent gemaekt, ter handt was genomen. Niet lang daerna is het Coliegieder Admraliteu van Weft- Vrieflandt en 'tNoorder-quartier, dat een tijdt lang te Hoorn geweeft was, van daer tot Enkhuifen geko- men, om geduurende't beleg van Steenwijk, dat noch defen fo- mer gefchiede, op alle voorvallende faeken te beter acht te nemen. Maer als het federt weer vertrok, is 'erbij de Wethouders door Do- ctor F. Maelfon foo veel te weeg gebragt dat het felve Collegie foo Hct c ]; . wel tot Enkhuifen als tot Hoorn, beurt om beurt, t' elkens voord-r A&ninS£ B b den
|
||||
|
19+ Hiftorie
15:9a. den tijdt van drie maendenfoude gehouden worden: dienvolgens
tch werdt ge- fijn de Raeden ter Admiraliteit den eerften Maert des volgenden ordineert bij jaerstot Enkhuifen aengekomen:daerfijtedier tijdt voorde eerfte to "Enkhuifen re^e naere felïie hebben genomen. In 't felve jaer van twee- alstot Hoorn cn-tnegentig heeft men hier t'Enkhuifen een-treffelijke loterij gehouden te opgerecht, om daer uit te vervallen de koften tot het fliehten W^enuk. tan vaneen nieuw fickhuis, 't welk daerna gebout is achterde We- fier kerk, op de plaetfe van't Weiter kloofter. D'oudeSuider D'oudeSiiider haven wierdt te defer tijdt in de nieuwgemaekte haven doorge- haven in de dolven , om te bequacmer van d' eene in d' andre haven te mo- eédoUCend00r" Sen vaeren . Dit gefchiede ontrent de plaetfe daer't Admirael- •jïentek, van fch'P lag, daer men Boffu door hadt verovert, naer welk fchip "iiaeuhuikj, den valbrug den nacm kreeg van des Admiraels brugge. In den ,593« Jaerc vijftienhondert drie en tnegentig begoft men de nieuwe De nieuwe wa^en en bolwerken, die alle de foutketens binnen deftadtbe- fortificatie floten , aftepaelen en aftefteken. Voor eerft ftrekte fich de werdt begon- vefting tot aen d' Oude Gouws vaerr, en bleef eenigen tijdt onge- JftmuL van noten ^aen • Dit werk wierdt afgebaekent en afgefteken volgens tiamhuik. 't ontwerp end'ordre van Mr.Adriaen Anthonifz. Burgermeeiter *»dievaaM.p. totAlkmaer, die den Staeten een geruimen tijdt voor Veftbou- fZ!jvtt£ne' meefter, of Sterktebouwer, hadt ten dienftgeftaen- Te defer Enty. i» het tijdt nam de vaert op Guinea een aenvang, en warend'eerfte die stede-hte^ van uit defe landen derwaerts voeren van Enkhuifen, en voorts van y. Biaeuw. Medenblik en Hoorn , daerna van Amfterdam . Barent Erikfe Va«t op Gm- van Enkhuifen,een ervaerefeeman,was in den jaere 1590 den eer- w ften van November met het fchip S'.Pieter van Medenblik naef leiding^toef1" Hamburg gevaeren, van Hamburg naer Mafagant in Barbarijen,
gaf! van daer naer Brafiel: doch komende onder de Linie, was de windt afe"k*tt 1"" nun teSen » f°° ^at ^e ^aer wc* ^rie maenden bleven drijven,
* fonderde felve te können pafferen. Ondertuffchen vervielen fij op heteylandt van de Prins, ontrent tweegraeden benoorden de linie, 'twastoendeni7Septemb.enmenbevondthetfchipmeeft van den worm gegeten, vermits het loodt daer men 't mede be- kleedt hadde op verfcheide plaetfen was afgefloten. Dus moefl men hier 't fchip verfien, maer toen 't byna gereedt was wierden fedoor dertig mannen van S'. Tomé in der nacht overvallen en gevangen. Men bragt de Schipper met fijn volk ontrent fes en dertig koppen naer S'.Tomé, daer hieldt men fe ontrent ander- half jaer gevangen , tot dat de meefte, ontrent dertig in getaele ftorven. Hier fittende quam'er eindelijk een fcheepken van Am- fterdam, en rechtdaernaeenbarkvan'tkafteeldeMijne, inheb- bende twee Franfche (laven, die bij Barent Erikfz in de gevangke- aiffe quaemen, en hem de gelegen theit van de goudtkuft ontdekte» en
|
||||
|
«r
|
||||||
|
van Enkhuifen» ipy
|
||||||
|
en te kennen gaven wat waeren men daer moefte brengen om te 1593.
handelen. Dit gefchiede in den jaere 1fo 2. Daerna los geraekt,door wat middel werdt niet verhaelf, quam hij in den maendt van Maert dssjaers 159 3 alleen t' huis : daer hij foo veel opening deede van 't geen hem de Franfche flaven haddé geopenbaert,dat men door fijn Barent Erikft beleidt t' Enkhuifen een fchip van veertig laft, genaemt de Maegdt vanEnkhuüèn van Enkhuifen, verfien met acht gotelingen, fes fteenftukken, en SïfdefelStoa vijf en twintig mannen,heefttoegeruft. Hier medeis hij achterom na Guinea, gefeilt naer Guinea, fonder in twee en dertig weken feilen te fien. ^"'»«t •»«• Defe reife wierdt binnen den tijdt van negen maenden gelukkelijk '2,aeH'mlk- volvoert. Hij quam in de maendt van Maert des jaers 1 ƒ94 weder t' huis,mede brengende een deel goudts, acht of negen laften grein, en ontrent tuflchen de feven en acht hondert ponden olyfants tan- nlimf den. Dirk Veldemuis een vermaerdc Schipper van Hoorn was in'tfelvejaervandrie en tnegentig naer Guinea g'evaeren: maer hij verviel in de handen van eenige Francoifen die hem met fijn Atntek, ■?** volk om den hals braghten. Daerna heeft de gemelde Barent Erikfz ïAk«**4 wel elf reifen in Guinea geweeft, en eens van daer in Weftindien, medebrengende 10200 huiden, In 't felve jaer (van drie-en tne- gentig) quam Schipper Cornelis Freekfz Vrijer van Medenblik uit ?^ 6«ndel Angola,voor die van Enkhuifen;Gjnde d' eerfte die uit defe landen ulJfe,^,a,,4l daer ter plaetfe was geweeft om te handelen. Het einde defes jaers 2/««wv was feer ongelukkig voor die van Enkhuifen en andre fee-fteden, door de groote ftorm dieopkersavontinTexelwel veertig fche- pen te berften ftiet, daer verdronken wel vijf hondert bootfge- form en feilen. Do&or Frangois Maelfon fchreef van dit onweder, den fchip-breukin 12 Januarij uit Hoorn aen den Ad vocaet Oldenbarnevek: Ik ben feer Texel- "verflagen geweeft teroorfaeke van de groote en ongehoorde fchaede die in Mars- ^'rxxx^ia i, diep isgefchiet, en is diergelijke bij menfchengeheugheniffe nooit gehoon gemeefi, ja niet gebeurt foo lang het landt het landt geweeft is; en is defchaede voor als noch niet te waerdeeren, want daer noch veele fchepen gebleven fijn , daer men noch geen tijding van heeft, en krijgen, Godt betert, daegelijks noch tijdinge va» meerderfchaede en ongeluk. Daerftjn veele treffelijkefeeluidengebleven,en onder anderen ook defion van onfeBode, die inPefchora is geweeft; een fchadelijke doodt.8cc.ln de maendt van April des jaers vijftienhondert vieren- '594* tnegentig wierdt de haring in deSuiderfee in fogrooten overvloedt gevangen, dat men t' Enkhuifen het tal, 't welk een getal van twee „^Harlng'in hondert is, kon kopen om twee duiten, en tot Hoorn om eenen de Suiderfee. ftuiver. Men voer t Enkhuifen met fchuiten op de reê en fchepte ■**?**> v*? den haring met manden. D" arme luiden haeldenfe van de vif- ^ti^'^T-i. fchersom niet. Tedefertijdtwierdthier te lande bij verfcheide ' " Koopluiden overleg gemaekt om nieuwe en verre vaerten te be-
föeken. Hier heeft hun 't gevaer der Spaenfche vaerten toe aen- B b ij gedre-
|
||||||
|
Ä
|
|||||
|
196 Hiftonc
15^4. gedreven, om'tbcflag der fchepen en andre fwaerigheden, die
hun daegelijks voorquaemen, t'ontgaen. Men begon ook ce trachten nae een vaert bij Noorden om, naerChina, Cathay, en Ooftindië. Defe toeleg wierdt feer gedreven door Doctor B»rxxxi,*;>£. Francois Maelfon van Enkhuifen, eninSeclandt door den Tre- forierjacob Valk,nevensBakhafar Moucheron Koopman totMid- dclburg. P, Bor verhaelt dat hij van Valk en Maelfon verfcheide brieven gefien heeft daer toe dienende, en met naemen eenen van Maelfo^aeni Maelfon daer hij in fchreef: Verllaen te hebben uit eenen gekomen-van gaende de S?. Michael of Ar ch angel, dat twee dagen voor fijn vertrek van daer een Loe/ge vaert benoor- Van Colmogro aldaer gearriv eert was uit China, /eggende dat f ijl. met fes China, *naCr Loejges van Colmogro gevaeren waeren door de Waigats na China, ende dat '&vxxxi,6yc, defeLoefge alleen wederom door de Waigats gekomen was, ende dat d' andre vijf volgden; diefe alle daegs waeren verwachtende: en het fcheeffvolk van de felve Loefge verklaerde dat die vaert feer hecjuaem , gemakkelijk en excellent was; en nae 'tfeggen va» denfluirman, foo foude daer geen bequaemer vaert wefin in de weielt.min tempeeften enßormen onderworpen,want deLoefges langs de kuflen vaeren,ontrent vijf ofte fes voetendiepaen 't landt,ende fomtijdts wat ?neerder,na degroote vant landt, de voorJz,LoeJge hadde ofgehadt feflig manne. &t. Door defë en andre inlichten hebben de Staeten ingewilligt dat men twee vlieboots foude toeruften, van tuflehen de vij ftig en tfe- ftig lallen groot > verfien van oorlogsbehoefte en lijftogt voor acht maendenmetvolknabehooren, 'teene wierdt toegcruft binnen Enkhuifen door Doftor Maelfon nevens d' Admiraliteit vanWeft- Vrieflan t, en 't ander in Seelandt door Moucheron, Valk en d' Ad- ttr xxxi, tfy, miraliteit aldaer. Daerisnochbijgevoegtophet aenraedcn van c * Petrus Plancius Predikant tot Amfterdam, feker fchip tot Amfter- dam toegeruil ,omtebefien of men boven Nova Semlaonderde
Noordtpool door konde, want defen weg beweerde hij dat gantfeh feker,gewis en fonder twijffel goet was, en dat den weg tuffche No- Va Semlaen'tvafte landt van Tartarie ondoenlijk was. Defe Plan. cius was een feer vermaerdtCofmographusof Wereltbefchrijver en Paskaertmaker, wiens wetenfehap in defen veel wierdt toége/chre- D'eerfte reife ven. Op het Sceuwfche fchip was Schipper CornelisCornelifz, naer Nova Naey, die Admirael van de reife wierdt gemaekt, fijn Stuirman was £0 AdÄ Pieter Dilkfz Strikbolle, beide burgers van Enkhuifen. Op het Corndis Cor- fchip van Enkhuifen, de Mercuriusgenaemt, was Schipper Brandt nelifzNayge- Ysbrantfz, anders Brandt Tergalen, een feer kondig en oudtbe- Enkr"iufenaa dreven feeman, en fijn ftuirman Claes Cornelifz, beidevan Enk- £orxxxi,«5>rf. huifen,noch was op dit fchip voor Commijsde welervaereen veel- Sict o,k gnt. verfochtejan Huigen van Linfchoten, die lang in Indië verkeert *#•« v,*}iJrc- hadde. Op 't fchip van Amfterdam was Schipper en ftuirman Wil- lem Barentfzjfeer bedreven m de konft der fecvaerc. 'T Enkhuifer fchip
|
|||||
|
van EnkhïUifen. 197
fchip liep, nevens den Seeu w, den vijfden Junij uit Texel. D' Am- t cn^,,
fterdammer vokdeterftondt. Den een-en twintigftenjulijfaegen D d Enkhuilers en Seeuwen teylanatwaygats bijvoerende engte wel in, die fe de Straet van Naffau noemden, maer het geweldt van Komen in den ijfgangk heeft fe wcêruitdeStraetgedreven.DenlaetftenJulij de Straet van voer jan Huigen van Linfchoten nevens anderen met het jacht om ~affau' d' uitkomite van de Straet t' onderfoeken. Sij voeren die ten einde, ïnaer hadden veel binders van de.milt, die hun belette op alles be- hoorlijk achttegevenj eindelijk faegen fij de geheele fee van uit den Noordt-Ooften en Noordt-Noordt-Ooft afkomen, geheel met ijs bedekt: ook kregen fij aen d' Oofterwal bij 't landt komende volk in't geücht,dacr fij mede te fpraek quaemen.Sij vraegden hen, 't waeren Samoyten of Tarters, na de gelegentheit defer Straete en der Tartarifche fee. D' andre feiden, dat dit een kleenefee was: maer £»rxxxi,7i c rf. daer deur fijnde hadt meneengroofje wijde fee: aengaendehet ijs -verklaerden fe dat 'er na tien oftwaelfdaegen geen ijsfottde wefen . en datmen in geen fes wer- ken van eenige vorft faude weten, maer daerna foudt weder vriefen . Den eerden van Auguftus feilden de fchepen weer Straet-waerts in, en quaemen die ten einde, tot aen den uiterften hoek van de Oofter- wal, en bevonden dat de hoek fich van 't vafte landt affcheide, mae- kendealfoo een hoog eylandcken, van een vierendeel mijlsgroof; Maelfons Ey- Dit noemden fe Maelfons Eylandt,ter eeren van Dr.F.Maelfon,<dje landt. defeuitruftingfoofeerhadtbeneerftigt. Komende buitendeStraet £»rxxxi7icj. in de ruime Tartarifche fee, die fe de nieuwe Noordtfee noem- Komen in d* den, kregen fe wederom groote mift, die hun't geficht benam, en gj?£lee feearta~ feergcvaerlijkwas. Daer benevens dreef de fee noch vol ijs, doch Bn xxxt' , anders was'teen fchoonekuft, maer fonder havens of revieren, d'-jia. ' 7 ' 't water was foo klaer datfeop feven en acht vademen diepte de grondt konden fien, ja dat meer is de krabben daer op lopen, 't geen Jan Huigen van Linfchoten getuigt bevonden te hebben. Den -tweden van Auguftus naemen fij hier de hoogte van tfeventig vervallen im graden, en vervielen ten dien dage in fuiken gevaer door de mift groot gevaer. en 't ijs dat fe de feilen ftreken,en onder, en met het ijs heenen dre- *w*xxi,7a r. ven. Des anderen daegs begoft het ijs te minderen, ook ontdekten fij een haven en eylandt daer fij fich voor 't ijs bergden. Dit eylandt .,Sta"cn gaven fe den naem van't Staetcn Eylandt, 'twas owtrent twee 'a ' mijlen groot, en lag van de Straet van Nafiau ftijf viej mijlen beoo- ften Maelfons eylandt. Op defe twee ey landen vonden de boots- gefellen veel ftukskens bergkriftal, tuffchen de fteenrotlèn 5 fchij- nendegeflepe diamanten te fijn, etlijke als taeffels, andre als pun- ten. Den vierden van de maendt voer Jan Huigen nevens anderen bij een fandtbay, gelegen in't midden van dit kanael aen landt. Menfag hier geen fchijn van menffhenofhuifèn:dochmenvondt *"xai,i*di B b iij 'er
|
||||
|
Hiftorie
|
|||||||
|
19S
|
|||||||
|
1594, 'c twee houte afgoden, gewendt met het aengeficht tegen 't Oo-
Honts afeoda ^en' met een Rinnen hoorn of twee, die daer foo 't fcheen voor geoffert lagen. Men heeft ook hier en daer geklooft en ook half verbrandt hout gevonden, en fpoor van flcden; 't geen te kennen gaf dat'er fomwijlen menfchenquaemen. Aen de ftrandt van defe fandtbaey lagen feer veel boomen en drifthout, hoewel'er geen boomen op 't landt waeren. Men vondt hier rotganfen > berg-eyn- den, veldt-vinken, berg-kriftal Jan Huigen nam een van de hout« afgoden,welken hij t'huiskomendeaenDr.Paludanus,die al wat on- gemeen was, in fijnenkonftkamerverfaemelde, vooreen vreem- Het ij» Ter- digheit vereerde. Onder dit Staten eylandt laegen fij vijf dagen ftil, fmelten ver- en faegen 't meefte ijs voor hunne oogen met koudt weder fmelten, Suf,-™ ,,j vermorfelen en verdwijnen. Sedertgingen fij weder onder feil in een ruime klaere fee, met opheffende baeren, (onder grondtea fonder ijs, fich verfekerende dat defe kufte ftrekte voorbij den hoek van Tabijn, en van daer naer China 5 en wenfchende dat fe daer op a«r***i 7 a Ver^en waeren geweeft om de vaert naer China te mogen volbren- "' gen.Sij voeren dan tfeewaert in,en dan weder na't landt houdende, ontdekten de riviere Obij en andre kleener rivieren, na hunne gif- finge feilden fe ontrent vijftig mijlen van Waygats, door ofte 'teinde derStraetefeewaert in,en noemden de laetft ontdekte rivie- ren na de naemen van hunne fchepen , d' eene Mercurius, d' andre deSwaen, tot een gedachtenilfedatfijd'eerftctotdaertocgeko- mer?omDweer men waeren • Sij hadden verftonden fij nu hun onderfoek vol- riaer huis te braght, de gelegenthcit der kullen en doortogtgefien, en opens ge- feilen als hou- noeg gevonden, dies beflooten fij dewijl de tijdt vaft verliep weer omdeiüün^ terugtekeeren. Ditbefluitwierdtgevolgt. Sij quaemen den vcer- »oor volbragt. tienden aen de Ooftfijde van Waygats. daerna feilden fe weder Borxxxt,7i a. door de Straet van NaflTau, en ontdekten on trent twaelf mijlen bij weiten Waygats drie eilanden, daer fij 't Amfterdamfche fchip . SutBjrxxxt, c'twelkgeendoortogt hadt konnen vinden, en niet verder dan'c I »74« . ejjan(jt Oranje het uiterfte en Noordelijkfte boven Waygats was geweeft) met het jacht dat het bij fich hadt > fij n gemoet .Hier ver- vielen fij gefaemelijk in groot gevaer,door onkunde van de droog- te, tuflchen defe eylanden, daer fij met een hakkelend feil op drie en derdehalf vadem diepte overftreeken. Ditgefchiedealsde fche- pen naer malkanderen toe voeren, en elk fich vopr liet ftaen, dat d'ander kenniffë van diepten hadde. Hier wierdt weer goedtge- vonden t'faemen naer huis te vaeren. Doch een harde windt uit den Noordt-weften dwong hen naer d ontdekte eilanden te keeren en daer een rede tefoeken. Den feftienden voeren fij aen 'tNoorderfte eylandt aen landt. Jan Huigen ging hetrondtom '• om dat af te tekenen. Hier vondt men veel kruüen, en een dat bo- vea
|
|||||||
|
van Enkhuifen» IP9
ven d'andereuitftak,en vanJanHuigen met de vremde letteren die I<94*
daer opgefneden waeren, wierdt afgemaek. Dit Eylandt noemden feMaurits eylandt, ter eere van Prins Maurits: het middelftega- ven fc den naem van Oranje »het derde of Suidelijkfte, datfij niet wiften oft een eylandtwas of valt landt, noemden fij Nieuw Wal- cheren, ter memorie van die van Seelands als medehulpers en ge- noten van defe ontdekking: ook noemden fe het tandt befinden de Straet van Naflau, tot den omwijk van Obij, Nieu Hollandt, ter gedachteniffe van hun vaderlandt; en dat van voorbij den inwijk, 't welk fij op den laetften tocht ontdekten, Nieu Weft-Vrieilandr, Ni«uw weft. als ook het landt van Waygats t'Enkhuifer eylandt. Den ach- vïïl^fe / tienden gingen fij van Mauritius eylandt t' feyl, en quaemen den fer Eylandt"*" veertienden September op Doggers-fandt, hier nam d'Admi- £w xxxi,73». rael Cornelis Cornelifz, fijn affcheidt, fettende fijn kours naer Seelandt, d' andre naer Texel , daer fij den feftienden aen- quaemen. Daerna deeden fe verflag van hun wedervaeren aen de Staetenen Prins Maurits; onder anderen is Jan Huigen van jan Huïgea Linfchoten in den Hage ontboden, daer hij fijn wedervaeren aen ^ wérdthin fijn Excellentie en den Advocaet Oldenbarnevelt mondeling den Hage om- heeft verhaelt, en meteenen aen den Prinfe overgelevert het ver- bodenom rap- hael bij gefchrifte, met de afteikeningen der eilanden, kullen en Porttedoen- ftrekkingen bij hem gemaekr. verklaerende dat het hem , ten *»rx30"»74*« aenfien vanfoogoeden beginfel een geraedtfaemeen doenlijke en gewiffe vaert of paffagie dacht te wefen. Derhalven heeft men de Faeke nad,er overleidt en op nieu goedtgevonden, tegens het naefte jaer weer eenige fchepen derwaerts te fenden,om d'ontdekte paffa- gie nader te beproeven en te gebruiken. Tot dien einde heeft 159 f. men in den jaere vijftien hondert vijf en tnegentig een vloote van Tweede rei* feven fchepen toegeruft. Het Admiraelfchap wierdt wederom "aer Nuva .. bij Cornelis Cornelifz Naey bekleedt, en 't Viceadmiraelfchap bij Noorden™» die van Enkhuifen,door Brandt Ysbrantfz, of Tergalen, voerende te vaeren. het fchip de Hoope , ook wierdt het jacht van 't verleden jaer bij sUt Borxxxis, die van Enkhuifen toegeruft.Ian Huigen van Linfchoten en Fran- '«. '7> > gi c,ois de la Dale waeren Oppercommijfen van wegende Heeren ^L2n?iSf* Staeten en fijn Excellentie, die ook nevens andere tojp Commijfen ut tap.xxii van wegen de Compagnie der koopluiden waeren geftelt. Defe vloote liep den tweeden Iulij uit Texel. Doch de reife hadt geen voorfpoedt, door belet van 't ijs, nadien't daer toen ter tijdteen feer harde en lange winter was geweeft. Dies vonden fij fichge- noodtfaekt, naer huis tefeilen , naer dat fe door Ian Huigen van Linfchoten een gefchrift, vervaetende de redenen, en noodtwen- digheit van 't ftaeken hunner reife, in. de Straete van Naffau had- den doen inftcllen , dat bij al de bevelhebbers der fchepen wierdt onder-
|
||||
|
20© * Hiftorie
|
|||||
|
1595. onderteikent. Op defe reife vonden eenige op het ftrandt van de
gemelde Straete, eenen dooden walvifch, hebbende Kaekebeenen
Walvis-kake- van fes en twintig voeten langk. Een van defe bragt Ian Huigen
H nvanbLinJan van Linlchoten tot Enkhuifen , 't welk daer in de doelen ter eeu-
fchoten acn wige gedachteniffe van defen tocht is opgehangen : Het ander
die van Enk- fondt hij naer Haerlem, fijn geboorte ftadt, daer't op de groote
HMri'èm ver- faele tot een gedenkteken van hunnen inboorling ten toon hangr.
ce.t. " ' Ontrent het midden van Novembcrfijnfij, na't uitftaen van veel
3«xxxu,iSc gevaers, ftormen, vorft, hagelvlagen , fneeuwjacht, verdoo-
S.AmpfingB*- iinge van malkanderen, mceft altcfacmen krank van fcheurbuik,
fiJtiiLkm in 't vaderlandt behouden aengekomen , niemant achterlaetende,
?• i'5. behalven twee mannen dse op het Staeteneylandt door een groote
De suider beer wacren gedoodt. In ditjaerwerdt de toorn der Suider kerk»
toomgerecht. dieboven welfesoffeven voeten overhing, met groote behen-
^^•""digheit en konft recht gefet: Men hadt hem onder doorbikt, en
<jM.T>"'Protfl. daer hout ingewikt4-. Te defér tijdt leedt men hier te lande groote
beöuinker-fchade van de Duinkerkers, die veel fchepen enharingkbuilen
kers doen naemen*. Daerwas nugeen goede ordre op het veiligen der fee
groote fchade. en de jcu{)-en <jes landts. Men hadt cenige fchepen van de wacht
Borxixu, voorDuinkerkenendeMacsnaervrankrijkgefundenemd'oude
Prinfeffe van Oranjeover te haelen ,'t geen de rovers gelegentheit
gaf om uit te komen. Ook was't feer befwaerlijk hunne kleene
fchepen in te houden, met naeme bij donker weder en lange nach-
WatdeVice- ten: 'tgeen jan Gerbraritfz, van Enkhuifen,Vice-Admiraelvan
Admiraei jan Hollandtover't Noorderquartier,die'tverledenjaereenigemaen-
MnrdreaRaédZen den 't bevelhadt gevoert over 's landts oorlogfchepen voor Duin.
terAdmirali- kerken, tediertijdtaendeRaedenter Admiraliteit tot Enkhui-
»eit hadt ver- fen en Amfterdam hadt bekent gemaekt. Hun met eenen ver-
t0BnorLxi toonende dat het in den herfft beft fou fijn, met vier of vijf fche-
ïo cd. pen te kruiffen ontrent Duinkerken, om foo veel als doenlijk was
het inkomen van groote fchepen,die fe mogten genomen hebben,
te beletten: d'andre oorlogfchepen, meende hij, moeften fich
onder feil houden,tuffchen 't Voorlandt.deMafeéndeWielingen,
fich verdeelende in twee of drie vlooten, die altijdts heen en we-
, derlopende, d' eend' ander in 't geficht dienden te houden, om
Is £ de malkanderen bij noodt te mögen bijftaen, en de vijandt te beter
tochtlüerCa-f achterhaelen. JSjaersdaeraen wasde Vice-Admirael JanGer-
•»• brantfz van Enkhuifen, nevens andre Hollanders en Seeuwen
Bor*** 1«= met de Engelfchen op de vermaerde tocht naer Cal is in Spanje ,
Gefandtfchap daer de ftadt verovert, geplondert, en, tegensdenraedtderNe-
naer Dene- derlanders, verlaeten wierdt. Weinig weken daerna fonden de
marken. Staeten der'vercenigde Nederlanden eenige Gefanten, daerD".
„4 %.* Francois Mäelfoneenvan w^,naerDenemarken,orndenKoning
Chri-
|
|||||
|
van Enkhuifen, 201
|
|||||
|
Chriftiaen den vierden geluk te wcnfchen met fijne krooning: met 1596,
verder verfoek>dat hij de vrijdommen en privilegiën bij fijne voor- faeten den gcmeenen Nederlanden en eenigc befondre fteden van dien, in fijnelanden van Denemarken en Noorwegen verleent, en van over eenige hondert jaeren genoten, naer luidt der brieven en Tractaeten daer van fijnde, beliefdegoedt te kennen, te beve- iligen , en te vermeerderen: waer tegens ook de Staeten de vrientfehap defer landen deeden aenbieden. Op dit voordel heeft de Koning alle de verbonden,vrijheden en rechten, voordefen gc- maekt en gegeven, toegeilaen en beveiligt, en in'tbefonder de privilegiën aen die van Amfterdam verleent, en bij fijn Vader EesKoningks goedtgekent en beveiligt. Macr belangende de vrijheden van die aenga^endc^e van Enkhuifen en Schiedam, verklaerde hij f vermits hij bevondt privilegiën bij dat die bij fijnen Vader nooit waeren gcapprobeert noch beveiligt) »Jn voorlaten voor dien tijdt fonder verder beraedt niet te können toeilemmen e"!^^*11 en bevsftigen:maer dat de felve fteden fulks aen hem mogten doen verleent. verfoeken, en hij dan daer in doen foude al't geen de reden foude tïirmiir, können lijden en toelaeten f-Ontrent defe tijdt heeft men de nieu- $£ ^ly? V°* we Noorder. poorte gebout. Inden jaere vijftien hondert feven iSj. en tnegentig hadt Karel Roorda aen de Eurgermeefteren van 1*07, Enkhuifen , en aen Jacob Jooftenfz Secretaris der felve ftadt fekren r>e meuwe brief gefchreven, ftrekkende tot fijner ontfchulding, ter faeke van Noorder poort de twift die hij, Roorda, tegens Graef Willem den Stadthouder ge^^i van Vrieflandt hadde: daer nevens vermaende hij fe tegens de cm'v.'Pn^. defieynen of voornemens van 't huis van NaiTau op hunne hoede Roordaes te wefen. Defen briefin de vergaedering der Staeten van Hollandt fchrijven aen febragtfijnde, wierdt feercjüalijk genomen. Men verftondtdat ^ißn" E"k~
Loordafoo wel Prins Maurits als Graef Willem verongelijktte, en s* x'xxi v, fijn fchrijven aen die van Enkhuifen te ftrekken,om de Provinciën n i>. en fteden in oneenigheit en onderling mifvertrouwen te bren- 'Twerdtlujde gen. Die fchreven die van Hollandt aen die van Vrieflandt, met Hollandt qua- verfoek van daer op te letten, en daer tegens ordre te (lellen. Mid- lijk genomen. lerwijl ging ment'Enkhuifen, met de uitlegging en verflerking ?• '7*«<*. der ftadt noch voort .De Nieuwe Keeten-poort wierdt in den jaere J. £9? • vij ftien hondert acht en tnegentig geflieht; als ook de ileene pijp- f«, .jjöoh «e- brugge die daer nevens leit. Doch3tleedt nochweltwaeif jaeren bout. eer de kap op defe poort werdt gefet. In den jaere negen en tne- ^V?'^' Ya gentig deeden de Duinkerkers weer grootefchade ter fee. Ook jfslBiaTJlJit viel'er te dier tijdt met een Enkhuifer koopvaerder iet voor dat '1590. vertellens waerdig is. Vijf Duinkerkers hadden dit fchip, daer Jan Dapperheic Reynertfz, een Enkhuifer Schipperop was, aenboordtgeklampt, va".-ce". Enk" en het bo venfte van 't fchip alreedts ingenomen,; doch d' Enkhui- vaërdêr. °°P" fers weerden fichfoo dapper, dat fe de vijanden, diehetbovenfte rmWxï'i^jj, C c vafl'c
|
|||||
|
2Q3 Hiftorie
|
|||||||||||||
|
van't fchip hadden ingenomen, weder affloegen en'tgevaeront-
feilden, hebbende met fonderlinge voorfichtigheit de groote raa aen een keten gehangen, tegenshetaffnijden, en het boven-net met lange fpijkersdoornagek, de fcherpe einden om hoogftekcn- de tegens het o verkiimmen. In dit fel ve jaer,gefchiedc de fee-tocht naerde Canarien, daer de Vice-Admiraeljan Gerbrantfz de Witte vlaggs voerde. Nae 't veroveren en verwoeften van Groot Cana- rien en Gomera, heeft de Generael Pieter van der Does de Ne - derlandtfche vloot in tween verdeelt, en vijf en dertig fchepen> onder't bevel van Jan Gerbrantfz naer 't vaderlandt gefonden. Van der Does feilde met fes en dertig fchepennaer S'.Tomè, on- der de linie, daer fij de Spanjaerden overvielen; maer door de landtfiekte wierden aengetaft,diebem nevens vijftien of feventien. Kapiteinen, en wel twaelf hondert, foo krijghs-als bootfvorkj binnen weinig dagen weg nam: 't geen de vloot te rug dreef, mi£> fende toen fê t' huis quam, de twee derden-deelen van 't volle, Met beter geluk quam een Enkhuifer fchip met fout geladen, uiteen eylandtnabij Weft-Indiën, op de hoogte van Canarie, hebbende niet meer dan feftien weken uitgeweeft, welken cijdt men tot Ga- dixfouthaelendeplagtoetebrengent. Een iegelijk verblijde fich, om dat men Spanjein dit ftuk mögt miflen: te meer, dewijl men 't in Spanje moeft betaelen, en hier voor niet van de ftrandt fchepte, en't was een derde deel beter dan 't Spaenfche fout, Derhalven heeft men terftondt dertig groote fchepen uitgeruft om derwaerts te gaen. Aen de Spaenfche fijde focht men ondertuffchen den Ne- derlanderen hunne feevaert met allerley lift, en geweldt te verhin- deren: ook hadt men 't op den haeringkvangeren|gemunt,die;in de nae-fomcrdesjaersfeftien hondert, vantien Duinkerkers onder Noorwegen wierden overvallen, Vier oorlogfchepen die fe toe hunne befcherming bij fich hadden, hielden op verfcheide gewe- ften de wacht,fo dat'er alleen twee den eerften aenval moeften we- derftaen, en 't eene in de grondt wierdt gefchoten, eer d' andredaer bij quaemen. Seftien buifien fijn 'er verovert*eenigedaer van ver- brandt , eenige met al de viflehers, die onder in de buiffen genagelt wacren, inden grondt geboort. tweeSchippcrs of Stuirluiden > die niet onder in't (chip wilden gaen, om ahoo verfmoort te worden, naemenfij en nagelden fe dwars kruiswijs over den anderen, door hunne handen en voeten, en lieten fealfoo fin ken : 'twelk eenige defer fee-rovers korts daerna onder de galge in Seelandt hebben be- kent. Defebuiflên wierden vaneenige Duinkerkers genomen, terwijl d'andre vochten. 'tgeen te lichter gefchieden konde, de- wij 1 de viflehers geen gefchut voerden, en een groot getal Menno - nilten wieren» die doch geene wapenen gebruiken; foo dat de vijan.
|
|||||||||||||
|
H99-
|
|||||||||||||
|
See-toc'r.t na
ds Canarilêhe eylauden , en St. Thomè. hor xxxvl3 41- KeU.xv 1,6^0,
xvïiy G^^ht. CJrot.tltp.Slll, 373- &'■ |
|||||||||||||
|
Kisnwe Sont-
eylanden. Reid.xvl,614- Siet ook. Vellus W> »75; 159.
|
|||||||||||||
|
l600'
|
|||||||||||||
|
Groote
wrcedthcit te- gcns de buis- 1uiden ge- Plcegt. '.*«■ »rullij , |
|||||||||||||
|
Van Enkhuifen. 203
Vijanden onder defe meenigte van fchepen woedde, gelijk een 1600.
wolf onder een kudde fchaepen. Maer de twee verfche oorlogfche- pen fiende, naemen fij de wijk. Twee hondert ledige Buiffcn, niet of weinig gevifcht hebbende quaemen weder in Hollandt. Hier bij leedt Enkhuifen na de grootehaererhaeringk-nceringgroote fchaede. Menfondtterftondtoorlogfchepeninfee, om dé Duin- kerkers te foeken, met eenen wierdt aen alle kocpluiden 't gebruik der fee voorden tijdt van veertien daegen verboden. Eenigc Duinkerkers heeft men bevochten, verovert, engeftraft; d'an- deren fijn 't ontfeilt.In dit jaer heeft men t' Enkhuifen op't noordt- Stetne teef einde der ftadt, aen de Noordcr dijk denfteenen beergemaekt, gemaft, om'tbinnen-enbuiten-watervaneentefcheiden. 'Sjaers daerna j^'f/^JI? begoft men de muur van den beerafinfee om deftadt te leggen; ' "* * daer ruim achtjaeren aen wierdt gebout. In dat jaer, andre feggen **Ol. tweejaerenlaeter, begeerden d'Enkhuifers de Munte van Weft- »f««*, va* Vrieilandt,die nu ontrent vijftien jacren na den anderen totHoorn "B/"«k*/k- geweeitwas, tot haerent te hebben, welk verfoek hun toe wierdt D geftaen, onder beding dat fe voortaen beurtom beurt, dan tot komftMtnk« Hoorn drie jaeren, en dan weer tot Enkhuifen foude fijn. Defe iiui/èn. tijdt wierdt daerna verlangt op feven jaeren, en 'tfelve recht aen v^ias tv- *7k die van Medenblik ingewilligt. Den derden Jamiarij desjaersfe- 1 '' ftienhondert en twee, een vierendeel uurs voor den middag, was'er *00i. t'Enkhuifen een aerdtbevteg, die de huifen dcedt fchuddenen w"^h"^f kraeken ,* tot groote ontftekeniffe der ingcfetenen; dewijl de- ^ ««£. rm fe laege landen bij nae geen aerdtbevingen onderworpen fijn. M.p.rprooflen Men ftondt hier dit felve jaer in groot gevaer door een fwaere '• 'ßUath*lk* ilorm en waternoodt: een ftuk van de nieuwe muur , die van de water-nood Noorderdijkgemaekt wierdt, floegom verre j de nieuwe dijk Enkjmif°°Äcn- liep gevaer ; de Noorder fluis begoft te berften, doch de burgers "4? deeden fop veel weers , dat het door Godts genade daer bij bleef. Te dier tijdt begoft men de haegdoorn buiten om den voet des De haegdoor» wals te planten. In dat jaer fijn hier een en twintig Duinkerkers gep'anc aen de galge gehangen , die bij den Kapitein Cornelis Pieterfz *xi Duinkcr- Weidewaerenopgebragt. Men hadt nu federt den jaere vijf en k^s Sehan- tnegentig met eenige Koopvaerdij fchépen , die ook ten oorlog 8e^««4 ««, waeren toegeruft , op Ooft-Indiën gevaeren , om t' ontbeeren Ki<K«hui\ <■* der Spaenfche vaert met rijker winft te boeten: maer't getal der ^'T-Troß. koopluiden die hunne toeruftingen in Compagnien verdeelden wierdt foo groot, dat men daer verfcheide ongemakken en veel tweedragts ontrent het drijven hunner handelingen in Indien te gemoet fag: 't welk de hooge Overheden bewoog om door hun beleidt de Compagnien in een te fmelten. Toen verkregen die van Enkhuifen en Hoorn t' faemen een achtften-deel in de Com- C c ij pagnie,
|
||||||
|
™"------
|
|||||
|
204, Hiftorie
1602, pagnie, yder een feftiendedeel^. D' eerfte Bewinthebbers
Enkhuifen defer Compagnie" fijn tot Enkhuifen geweeft> Lucas Gerritfz, vcrknjgt een Willem Cornelifz.deJonge, Jan PieterfzSchram, Hendrik Grui-
todcötflS ter, Jan Lourenfz Looien, Dirk Dirkfz Pelfer, Gijsbert van fche Compa- Bercfteyn , Barthout JanfzSteenhuifen, JacobJacobfz Hinlopen» g"ie- Francjoisdu Gardijn en Willem Braffer. Doch eenige vandefe wrtmhebbers? aflijvig werdende, mogtendaergeen anderen inde plaets geftelt
* j. 1. Tont. worden totdat het getal gekomen waere op feven perionen. Ten
Wtt. Amfferd. behoeve van defe Bewinthebbers heeft men den üuider of Engel- Veiiiu'p. 280.' fchen toorn met een hooge kap opgemaekt j daer fij eenigen tijde 3 Acnt'ek_.ya>t hunne vergaederinge en kamer hielden*. Korts daerna, in de biacnhntk. maendt van Mey des jaers feftien hondertdrie, wierdt de ftadt verfien met het gerief van een Drukkerij, die hier door den Boek-
1603. drukkerJafperTournay wierdt opgerecht*. Inditfelvejaerin 'c
ïnkhuiSiop- 'e^e van Auguftus '*> de ftaketting nevens de foutketen volmaekt. gerecht." Men heeft ook te diertijdthctMunnikenkloofter, bijdeSuider * Ettk- Aeutekf kerke tot een nieuw Weeshuis, om daer vremde kinderen op te
voeden, gemaektj. Ontrent het einde des jaers ontmoete Jan
Nieuw Wees- Rey nertfz, die d rie jaeren geleden vijf Duinkerkers affloeg, voe-
l^Eni&ÏAtntek, rende't fchip de Bonte-koe, en komende met fout uit Vrankrijk,
een Duinkerker Rover met achtien ftukken wel verfien van volk ,
die hem bij nacht aenboordt ley: maer hij vocht tot den lichten
dag, en deedt foo veel tegenftandts, dat de vijandt des morgens
feer befchadigt en met verlies van veel volks van hem afwende •
Klockmoe Jan Reynerfz hadt noch twee fchepen ontrent hem , welke hij met
jan Reycerfz. ^Jn kloekmocdigheit bewaerde, en die nevens hunne befchermer
£»4/. jentzi behouden binnen quaemen. In den jaere feftien honderten vier
i6o+. heeft men, naedat'ereennieuwuirwerkopdegroote toorn was
Aeniek.van gemaekt, het oude werk op her klokhuis bij de Wefter kerk ge-
tiaeuhuikf bragt. Den vier en twintigften van Maert , des felven jaers,'
'T eerftefchip J« hier voord'eerftcmael een fchip uit Ooftindiën aengekomenj
uit oott-in- genaemt de Maegt van Enkhuifen; daer Cornelis Pieterfz, een
«hén. Enkhuifer burger, fchipper op was. In de maendt van Oclober
»/^'T«1"** fondt Prins Mauritseen van de tien Spaenfchegaleyen, langkon-
Een van de trent hondert Heftig voeten, in defen lomer met de ftadt oluis ver-
veroterdc ga- overt, tot Fnkhuifen : daer de felvc door laft van de Raeden der
iiuiitn0t'efon* Admiraliteit wierdt opgemaektj onder fijn wandt gebragt,, en..
dcn,\nopge- tot een gedenkteken van overwinning, voor inde haven nevens
leidt. Deenenburg geleidt, tertijdttoedatfeverging. Menbragtin't
TiÉeuML""" Jaer feftienhöndert en vijf noch een uirwerk ofklokgeflagopde
1607' Suider of Engelfchen toorn, die men nu den Ooftindiichen toorn
begofttenoemen,nadien'erdeBewinthebbershunnebijeenkom-
iten hadden. In do voortijdt van dit jaer verlooren die van Hoorn
hunnc
|
|||||
|
van Enkhuifen. aof
hunne markt van Deenfche, Sweedtfche en andre Noordtfche i6o?i'
offen, die aldaer van't eerfte begin dei ftadt af ,altijdtgeweeft was : De mnktvad
enhunbiidie van Enkhuifen,.foo Dr. Veliusfchriift, nu onder- *•_De«"fch«
■ . o t>i i ii • j i i_ i j • ■ Oflen komt gaen wiertj. S. Blaeuhulk getuigt dat het noch wel drie jaeren aen- van Hoorn
liep eer fij defe offemarkt volkomen verkregen, en dat men om f Enkhuü*en<
die vaft te ftellen veele gelegenthedcn van ftallingen en ftandt- VsUus 'Y 284» plaetfen daer voor maekte. Sedert is defe offemarkt hier langen BiJnluik.V" tijdtgehouden en feer toegenomen*, tot dat fe ten laetften, wei- • inctenjaera nig jaeren geleden, naer Amfterdam is overgegaen. Met de '^H/p*"" Duinkerkers hadt men nochveelftriidtsenmoeitensom de fee te "^kKkt'a-jè!* veiligen. Daer liepen den tienden van December drie oorlog of offen. rooflchepen uit Duinkerken, welker Admirael op hebbende hon- uu de Aentek.. dert achtentwintig koppen,van Kapitein Lambert van Rotterdam *■»BA»««*«/*« met grootekloekmoeuigheit wierdt aengetaft. De Duinkerkers ^^ukik^i weerdefichdapper: maertoen hun Jan Gerbrantfz, d'Enkhuifer Ken werdt Admirael aen boordt hadt geklampt,en dat fe hun Admirael Adri- verovert, aen Dirkfz nevens drie-endertig mannen, hadden verlooren, 9"'' H,P' *'T> ontviel hun de moedt, foo dat fe fich op hoope van genade opga- vaentek r*» ven. Hetfchipwierdtt'Enkhuifen gebragt Van't volkfijn'et Blaenhaik, ontrent tfeftig foo tot Enkhuifen als tot Rotterdam gehangen : ee- nigc weinige fijn om hunne ouderdom verfchoont,fommige fijn't toen fe ter doodt geleidt wierden ontlopen, fonder dat hun iemant focht te weerhouden , dewijl het meenigvuldig ftrafFen de gemoe- deren tot medelijden hadt bewogen.Naderhandt heeft men't Ichip, dat t'Enkhuifen bleef en federt ten oorlog wierdt toegcruft, met het gefchut en 't ander tocbehooren , tuffchen de Raeden der Admiraliteit van Weftvrieflant en de Gemaghtigden van d'Admi- raliteit tot Rotterdam gedeelt. 'S jaers daerna den fes en twintig- 1606. ften September is de Kruidtmolen die dicht buiten Enkhuifen EenKrnidt- beweften de kalk-ovens lag , met veel bofkruidt gefprongen . molen opgo- Hier verongelukten twee fwagers van den eigenaer des molens, 'F011!*1-'"- Roemer lacobfz. vroedtfehap der ftadt. Door de (lag van dit on- bUhML """* geluk fchudde de halve ftadt, als of fe door een aerdtbeving wierdt aengetaft. J n den jaere feftien hondert feven heeft men 't water 1607. beooften de Monnikenkerk, en voorts de tooren-ftraet ten einde, van de melkmarkt af, tot aen de fluis bij de beuls brugge , met fteen overwelft, en daer te vooren een feer vuil water was , een Aentek. ™» wijde ftraete gemaekt. Door dat verwulft kan men 't feewater M- 'p- Prmß in't binnenwater doen lopen. Men begoft ook de ftraeten der enmaenhnlh> ftadt te verhogen. Daerna volgde in 't begin des jaers feftien , hondert en acht, geduirende de ftilftandt van wapenen met den ^o?« vijand.t en de handeling van 't beftandt,' fuik een harde winter die Hiogelijk nooit fijns gelijken in ftrengheit hier te lande gehadt Cc iij heeft.
|
||||
|
1*6 Hiftoric
|
|||||
|
I6"ó8. heeft. DeSuiderfeewierdtdoordevorftfoovaftmetijsgefloten
Harde winter. ^at men met fleden door paerden getrokken van Staeveren , van an Harlingen , en uit de Jouwer , ook van Wefep en Hacrlem'op BiJuhaikJ"" Enkhuifen liep: ja met vijftien en twintig fleden achter malkande- teitxjiv, 2Ï8. ren , fommige met menfchen , fommige met bier, fommige met turf en andre waeren gelaeden . Op eenen dag fag men hon- derten tweeentfêventig paerde-fleden op de fee voor Enkhuifen, die met tenten en hutten , alsofteenjaermarktgeweeftwaere, befet was. Defe winter foude de vijanden groote gelegentheden verfchaft hebben om over de diepfte ftroomen in 't herte des landts tevallen : maer de ftilftandt der wapenen die men met hun geflo- ten hadtom in onderhandeling te treden, wederhieldt het geweldt fijner wapené,dat anders veele jaeren op fuik een winter te vergeefs De fchecps- hadtgehoopt. Te defer tijdt nam de fcheepsbouwerij tot Enk- bonwerij huifen feer toe» foo dat men ontrent het uitgaen van Maert tachen- r.eemt toe. tig fchepen telde , die binnen weinig maenden waeren gebouwt. Aentek. na» In de volgende fomer viel 'er in fee iet voor , dat feer feldtfaem en BUnnbuikf wonderlijk was. SekerStuirman Gerben of Gerbrant Willemfz anders Makker genaemt, was met een dogboot» gelijk'er toen noch veele van Enkhuifen uitvoeren, in fee. Hier is 't gebeurt dat feven van fijne bootsgefellen in de maendt van Auguftus met Een Meirman de dog-fchuit van boort voeren om 't wandt in te haelen: en dat 'er sen"a8e-an" terw'jl fij daerj mee doende waeren > een meerman voor den dag vit'dcAentek. quam, die den hoekindenmondthaddeenbeidefijnhandenop ma <M. T, het boort van de dog-fchuit üoeg. Waer op de feven mannen "Prüft. hem fiende foo verfchrikten dat fe achter over in de fchuit neervie- len . Ondertuffchen raekte de hoek los, en men fag dat fe bebloedt
was. Toen fwom de meerman die roodt van baerdt was, en lang roodthairhadde, weer van hun af. Aen boordt komende, vraeg- dedeStuirman , hoe dat wandt inhaelen fooJanggcduurthadde. D' anderen vertelden wat hun bejegent was, wat fij gefien, en den fchrik dien fij gevat hadden. Daer de Stuirman op feide: Ik wilde dat gij hem in de fchuit hadt gekregen > dan waeren wij al te fae- men rijk genoeg geweeft. De meening was dat men hem als iec wonders fbude nebben door 't landt gevoert , en voor geldt laeten fien. Marten Pieterfz Prooft, een man van bekendegeloofwaer- digheit onder deburgersjvan Enkhuifen , uit wiens Aenteike- ningen dit verhaeUsgetrokken, fchrijftdat de Stuirman fijn Neve was, diedefegefchiedenifïeaenhemfelf, in'tbijwefenvanfijn vader en moeder en van Pieter Walichfz Prooft naderhandt Bur- germeefter defer ftede , bij den haerdt met eigen monde hadt vertelt. Met eenen verhaelt hij dat Cornelis P, Gijfen een Neve van den gcmclden JBurgcrmeeitcr 's jaers te vooren in de maendt va«
|
|||||
|
van Enkhiufen» 207
van Julius,rijdende meteen wagen, vergefelfchapt met eenen Tij- 160&
men Lubbertfz, met vrou en kinderen,op het ftrandt ontrentHaer- lem een meerminne hadt geilen en aen 'tgefelfchap gewefen, die nae 't fcheen, fich in de fon vermaektc : dat hij, de voerman, hardt aenfloeg om voor haer over te komen» maer dat fe ontrent dertig voeten voor hem in fee was,dat fe fich toen noch omkeerdejen hun aenfag gelijk fij haer deden, foo lang als fe konden. Defe vertellin*- gen fijn om hunnefeldtfaemheit feer wonderlijk, en bij fommigen ongeloofFelijk. Doch gelijk ik defelve niet vaft cierf verfekeren, */■«», Bat ca* foo derfik die niet tegen fpreken : wetende wat de hooghgeleerde xvn.'jo^W Hadrianus Junius S van Hoorn ,en L. Guicciadin f op het verhael f L- G»ucimds van de Meerminne des jaers veertienhonderc en drie getuigen: en f's;ït"mi j i. 'tgeenookbij den Predikant Samuel Ampfing * uit Guicciardin, 'Pont.Amfie'rJ. van diefelvefee-vrouwe en noch van eenfeeman, in de Vriefche Hiß.Lü.ii,eap. fee en een ander ontrent Noorwegen bij de ftadt Elepag gevangen, "»"J'££$'„ werdt aengeteikent. Ontrent het einde van ditjaer, in December, fthrijving va» heeft men de fchilderijen aen 't geweift van de Suider kerke,die nu uaeri. p. 37?. ontrent hondert en vier en twintigjaeren geftaen hadden, met een 1609. geelc verfquaft overgeftreken en uitgewifcht^. In den jaere feftien .. D«-*. fchilde- hondert negen,wierden de boomen rondtfom de ftadt geplant,niet JJJf,£ '3,.^;* alleen op de wal, maer ook aen de fee-kant en op den wierdij k. Ter jecr let"e oï£ fel ver rijdt deedtmen het klokhuis een vierkant verhogen, opdat gewifcht. het geluidt derklokken te beter in de nieuwe ftadt foude werden l£"£fl *"* gehoort.Daer op volgde ten laetften een opfehorting van den bloe- digen oorlog door hettwaelfjaerig beftandt, 'c welk den negenden Beftandt voor van April wierdt befloten, op ieer vorderlijke en eerlijke voor- twaelf jacren. waerden, van den Koning van Spanje, en de Aertshartogen Al- brecht en Ifabelle bedongen j. die de vereenigdeJanden moeften erkennen voor.vrije landen, op de welke fij rechtfwegen nieten hadden tefeggen: toteindelofen roernder Hollandtfche wapenenj voor al van Godt,diefe hadtgefegent,die'tgrootgeweldt vanSpan- jedoorkleene middelen hadtgeftuit, ons van de flavernije desli- chaemsengemoedts verloft, endevrijheitdesvaderlandts geplant enbeveftigt,in weerwil van de trotfte heerfchappije des aerdtbo- dems. Dit beftandt heeft men den vijfden Mey tot Enkhuifen ver- 't wordt tot kondigt,en daer over met het affchieten van 't gefchut en 't vertoo- Enkhuifen af- nen van allerleij vreugdetekenen geviert. In't affchieten is'er op *ewf,»w| ««, het blokhuis Willegenburg een half karton van yfer geborften,met Vlaimlmlk, groot gevaer van den geenen dïe'taenftak, en die daer ontrent waeren,fonderiemant tebeferen. Het begin van dit beftandt fij hier het einde van defe Hiftorie, in welke de voornaemfte faeken, federt het begin der ftadt voorgevallen, fijn begrepen: van voor- nemen fij nde, dit werk, foo wij nader kennifle bekomen van de volgende gefchiedeniflen, met'er tijde noch verder te brengen, • en te vervolgen.. Tat. , |
||||
|
£ói
|
|||||||
|
TOt een lefluityandit VerhaelderEnk?
huifer Qefchiedenißen yinden yyij gera- den hier noch bij te voegen, met yyat yy oor den en lof-redenen etlijke '-vreemdelingen, en Schrt/yers buiten de ßadtgebooren, Enkhui- fen hefchrijyen : mitfgaders een kprt ontyyerp ijdn de tegenyyoordigegelegentheit defer fladt, kaereflerkte, grootte 3 gefliehten, rege er ing, "yyehaeren: en eindelijkj enige xAentekeningen Van de yermaerde Schippers 3 ftrijdtbaere fee- helden , Reyfers, engeleerde mannen, die Enk? huif en heeft <-voortgebragt. |
|||||||
|
BESCHRIJ-
At*. cuixitA/; yWm**v• • \)
|
|||||||
|
• BESCHRYVING EN LOF
der Stadt
E NKHUISEN.
E ftadt Enkhuifèn (het fij dat feharen naem
, heeft van d' eerfte Enkele huifen buitens dijks gebout,of-
te van het eindt of eindtken der Streek, welk woordtin Endke of Endge en verder in Enk en Eng verandert) gele- gen in Weft-VrieflandtofNoordt-Hollandt, aendc engte der Suiderfee > over Staveren, is foo feer niet vermaerdt <loor haere eerflc ftichters, ofte door eenigen ouderdom, daer haer verfcheide Hollandtfche fteden in te boven gaen, als wel door haere goede gelegentheit, fpoedige opkomfte, feevaert en kloekheitderinwoonderen. In d'oude Kaert-boeken der fteden bij L. Guicciardin, en anderen uitgegeven, werdt Enkhuifèn meeft alrijdt benevens Amfterdam, en voor Rotterdam, Hoorn Bemfyoglios |
||||||
|
gemeenlek voorden gebout, 't geen haer maekttot een van debpfte en meefl ge- anära/iv.vi,
Achtfie wapenhuifinvan geheel Hollandt. HenricUS Geldorpius be- i*Jv •• • fchrijft Enkhuifèn met defe woorden : 'Tis een ftadt , feit hij, die vL'h.'gcI?8 fierk ter feevaert> waer door fij de waerdigße koopmanfthappen van overal dorpius. uit alle de vervetten der werelt , tot gerief van geheel Duitfchlandt bij denan- ,/~Z~*.. i i f J i , ■ a ■ f i tltftlut 'Itaardt
lieren haelt; aie bequaem is om vlooien uttterujten , en ervoeren in jcheeps- Tapp. ApttinC
ßrijden , 't geen de Franfoifen, Gelder/eben , Schotten en Oofterlingcn, dik- f. 4»- tnaels metgroote nederlaegen van de hunne hebben bevonden . Hadrianus van Hadr. Junius van Hoorn fpreekt van Enkhuifèn op defe wijfe: Deefeftadt Juni"*- foude met recht een fee-voogdejfegenoemt mogen worden, dewijl fij als door een cap"xvit t noodtwendige en gelijk als een onveranderlijke en geduurige wet van ordre een 179. fikre heerfchappije over de fee e» vlooten heeft gevoert: geholpen door de gunft en ijver van Ketfer Karel den vijfden en Koning Philips den tweden, die hun le- ven in geen andre dan Enkhuifer febepen plagten te wagen, Daer toefchijnt ook •hoer wapen van oudts een gelukkig voorteken gegeven te hebben: want fij voe» ren een blaeuwe jchtldt (gelijk men leeft dat Sextus Pompeius een wapenrok van die Ci leur met denbijnaemvan Neptunus hadt aengenomen) met drie baerin- gen en daer titjfchen tweefterren,als offijfiggen wilden,datfegelijk als haerin- gtn door de feefouden fwemmen, en dat metfekre kennijfe vanéeide de polen, en ubbo E« den loop derfterren. De Hiftone - fchrijver UbboEmmius noemt mitt*.- d. Enk«
|
||||||
|
2 Befchrijving en lof
Rer. Frif Hifl. Enkhuifen 5 een groote (ladt die onlangs door nieuwe vergrootingen feer wits
'J> li> toegenomen: en feit, dat fe magtig is door haere fee-uaert, daer haere
gelegent heit, als ficb in den boefem der fee verre uitflrekkende, ten hoogßen
_ bequaemtoe is. Doctor Dirk Velius, die fijn geboorteftadt Hoorn,
Dr. Dirk Ve - en Vaderlandt Weft- Vrieflandc door fijne Chronijke en Latijnfch
uweil.tr Lofgedicht foo hooglijk heeft vereert, gedenkt Enkhuifen met
f. ii. " r' deefe veerfen:
.......An vivida ponti
Te domitrix EUCHUSA , potens armisque virisque
Et ratibus l latam muris ingentibus urbem
ff$u& complexa tenes , fuper & Garamantas & Indos
Cognita per tot urn dijfufis mercibus orbem,
Tifiatuque tuo > longoque immune Salmit
Difpofitu, crudi fervet noUefque diefque
Jghteü cociura falis ?
'T geen wij dus vertaelen:
Sou ook mijn Lofgedicht van uwen lof niet fingen
Gij kloek EnkhuISEN, die de woefle fee kont dwingen, Die magtig ftjt door flael , door helden finder tal, Door fchepen wijds en fijds f die in uw ruime weil XXw groote fladt befluit > bekent in vremde landen, Daer Indiaen en Moor de fierke fin voelt branden, J-a 't heele aerdtrijk door, foo ver het open fiaet, Soo ver uw vijfcherij, foo ver uw handel gaet! In uwe ketels werdt het graeu tot wit gefoden; Die fieden nacht en dagh, H.Grotiai: Hugo Grotius noemt defe ftadt,
Grot. "Poema*.
f«4I- .....potens Enc H US.A mart.
Dat is,
..... D' Enkhuifir fladt, die magtig is ter fee.
hoe7vea.G0Ut* Willem van Gouthoeven feit dat Enkhuifen de voornaemfie haven en
fee-fladt is vangantfih Hollands j daer den lande meefl oen gelegen is; leg' ».,7. gende half oen de diepe Suider fee en halfaen fchoon weylandt, met floot en en
waterfoo doorbroken dat de plaetfi onwinbaeris, foo lang als de burgerij van
Sterlete der binnen eenigheit, en buiten defeevaert vrij kan behouden. 'Tis, feit de
*«*» befchrijving in't Stedeboek van den HeereJ.Blaeu, een fierke fladt
vim natuurt tn kmfl om hatregotdegelegentbcit >mdt vtrfoolt fanden in dt
|
||||
|
der Stadt Enkhuifen. y
fit, die-als verborge bolwerken legen 't aenketnen der vijanden leggen: Want
de diepten tuffeben de fanden ftjn met dan metgroote bebendigheit te hefeilen, tn moet met keerenen wenden gefchieden^ foo dat het voor d' onbedrevenen feergevaerlijkis. Sij ismedetegens'tgeweldtderfeemetfterkedij- ken voorfien, infonderheit met den Wierdijk, die d' Oofterha- ven, met een vallen muur, uit de fee opgchaelt, befluit en ver- fekert: een werk van feer groote koften , nuttigheit en treffe- lijkheidt. Voorts is fe aen de landtfijde met feven bolwerken naer de nieuwe wijfegeveft engefterkt. Nae de laetfte uitleg- ging werdt de ftadt bevonden in haeren omring groot te wefen Haeregroote. dertien honderten vijftig Enkhuifer roeden.. De mcefte huifen der ftadt fijn groot en ruim met fteene gevels gebout en met pan- defftadthWn nen gedekt, om 't gevaer des brandts te meer voor te komen. Onder de groote gefliehten verdienen de SuiderenWefter kerken Kerken, d' eerfte plaetfe, twee gebouwen , dienadcgelegentheitvande ftadt ter tijdt toen fe geflieht wierden, feer voortreffelijk fijn, in- fonderheit de toorn der Suider kerke. In defe Kerk fiet men 'c graf en 't graffchrift van den wijdtvermaerde Doótor Bernardus Paludanus van wien wij daerna in de befchrijving der geleerde mannen, die tot Enkhuifen geboren of geftorven fijn, denken te fpreken. Aen de fijde van de Werter kerk is des ftadts boek- kamer geplaetft, verfien juift niet met veele, maer meeft uicgele- fe en treffelijke boeken. Behalven defe kerken fijn 'er in de ftadt K|ooft geweeft vijf Kloofters , een voor d'Auguftijner Monniken (de Francifcaners of Minrebroeoers hadden hier geen Kloofter, maer alleen een Terminaris huis f, gelijk men't noemde, datis, t 'GtMtiutm- een verblijf-buis daer fij alleen voor fekeren geftelden tijdt hun p. uj, verblijf hadden) d'andre vier waeren vrouwe-kloofters, als dat van S'. Urful; van S'. Clara, of't Barrevoeters; dat van S'. Csecilie, en van S'. Agnes. Defe gebouwen fijn federtde tijdt derRefor- matie door ordre der Overheit tot ander gebruik gekeert. Het Kloofter van S'. Urful, anders het Suider kloofter, is gebruikt tot de vergrooting van het Weeshuis der burgers kinderen : het Augu- Wceshuifen ftiner Monnike-klooftertot een Wees-huis voorburgers kinde- v'°0'' Jj"*!*"* ren boven de tien jaeren oudt fijnde, en oök voor vreemde kinde- kinderen. ren: het kloofter van S'. Clara tot een Oudemannenhuis: dat van S'.Cascilieofte't Wefter Kloofter tot een Bayerd, Siek-en Peft- Bayerd, sick- huis.Het Kloofter van S'. Agnes is in woonhuifen verandert. Heten p-fthu«- Paters Hcfgelcgen aen't Suider Kloofter werdt voor een gedeelte gebruikt tot de Munterij van Weft-Vrieflandt,en't ander gedeelte teri)* tot het hofoftedeVergaderplaetfcvan deHeeren Raeden ter Ad- .T Hof der
iTiiraliteit. Op de plaetfe van dit hof, ftaet een metael ftuk gefchuts, Admiraliteit. een flang genaemc, uit een overwonnen en in de lucht gevloogen A ij Duin-
|
||||
|
4; Befchrijving en lof
Metade flang Duinkerker in 't fchip van den verwinner, Kapitein Volkaert
aldaer ten Kanonnijk, overgefprongen. Ook leeft men daer twee Gedich-
toongeiteit. tentereeren van des Ênkhuifers dapperheit, en totgedachtenifle
van dit voorval, gcrijmt door den vermacrden J. V. Vondel, en in
een taeftreel, ten dien einde opgerecht, met goude letteren aldus
gefchreven:
KLINK-DICHT
Op het Roode Paert met fijn metaelen Kanon, uit
oen overwonnen Duinkerker, onder den zeeftrijdt, in
Hopman Volkaert Kanonijx oorlogsfchip overfprongen,
indenjare léxx.. denjin Wijnmaendt.
Fätalis equus faltu fuper ardua venit.
\y At beeft de fioffery der ouden ons vervaert
Met Perfeus, en Pegaes, die, over zee gevlogen, De werelt floeg voor 't hooft met een gedichte logen, Zen logen , in 'tgeflarnt gefieigert hemelwaert!
Het brave Enkhuifen draeft. volmoedts, of 't Roode Paert,
Met fijnen kopren mondt, dat gloènde blixems braekte, Zn donderklooten > daer Noordtz.ee en lucht af kraekte, Een Paert, op'tPrinfenhofin eeuwigheit bewaert.
Met quam, toen Volkaert dien Duinkerker hadt gedrongen, Uit 's mee/Iers zeekafleel, in 't Hollandtfch fiot gefprongen. De zeeheldt greep het bij den zee toom fonder laß.
Het opent met fijn hoef een Bronaêr voor den zanger. Wij drinken op Parnas noch Helikon niet langer. Dit is ons paerdebron. hier is geen droom oen vaft.
ANDERS.
Het Roode Paert fpreekt. J_K holp op zee Duinkerken oorelogen:
Maer Volkaert leerde ons Hollandtfch fchutmuzijk.
Mijn meefier quam ten hemel opgevlogen. Toen koos ik 't fchip des vijandts tot een wijk.
Laet Grieken met Pegazen elk verguizen t , Het Roode Paert, dat heldendichters teelt,
Verwekt een bron in'twijdt befaemde Enkhuifen'. * Dm bloeit Harnas '< mdt Grieken fit mifdeeldt. j.Y. VotfrjEi.:
Schuins |
||||
|
der Stade Enkhuiferv f
|
|||||
|
Schuins over \ Klooft« van S* TTrful, ftondt de Kapel vanS«.
Eucherius, die federt verbout en gemaekt is tot een Gcmeene- Landts gevangen-huis. Het Stadthuis dat op de Brede-ftraetge- Het Stadthui* fienwordt, isdoorlïjngeringheitenbouvalligheitaenmerkelijk. Dit vertoont noch oude tekenen van des ftadtsvoorige kleenheit. Doch men verwacht dat de Wethouders, die tot noch toe de ver- grooting en verbetering der ftadt hebben bevordert, ook eindelijk hunne eige vergaederplaets en Stadthuis, füllen vernieuwen, of na gelegentheit der ftadt herbouwen. Op den Wierdijktcrfijde van d'Oofter haven, hebben de Bewinthebbers der Ooftindifche Ooftindifche Compagnie hunnen kaemer of vergaderplaets en magafijn-huis kamer, geflieht, een fwaer en treffelijk gebouw. Ind'oudeWefterftraet .. fietmenookhetLatijnfche Schoolhuis, een gebouw van den ou- schoole. dentijdt, dat aenfienlijk is. De regeering van defe ftadt beftaet Re8erin d in twintig Raeden, die men Vroedtfchappen noemt en altijdts ftalt""2 blijven, nevens vier Burgermeefteren en feve Schepenen, diejaer- oft de Be- lijks afgaen, uitgefondert een der Burgermeefteren, die twee fë^'j»*** jaeren regeert. Als 'er iemant van de Vroedtfchappen fterft, dan r^„ee"va»de werdt 'er een ander burger door d' overige Raeden,bij meerderheit fflede» d» »er- van ftemmen tot vroedtfehap verkoren. De Burgermeeftcren kieft 'j^i'*l'fer£ men-op defe wij fe: Den laetften dag van December werden door dé °°rJ' *"*" Schout, Thefaurier en Secretaris twee-entfeventig cedulen, op elk drie naemen van de ecrlijkfte en gegoetfte burgeren gefchrevé fijn- de) na dat fe van de Burgermeefteren befichtigt,verbetert en goedt- gekent fijn,toegevouwen,en in des ftadts kifte tot den aenftaenden dagh opgeflotenen bewaert. Den eerften dag van Januarij wer- den , naer de Predikatie op den middag de gemelde naemen in een overdekte kop,door denSchout,denSchepenen aengeboden,en dan bij ijder der fevenSchepenen een briefken uitgetrokken,ende wiens naemen daeropgelchreven ftaen, vanftondenaengehaelt. Defe kiefen uit de overige feftien Vroedtfchappen, met de meefte ftem- men drieBurgermeefteren,die daerna den vierden uit de afgaenden « kiefen en met den.felven hunne regeering aenvangen. De Schepe- nen plagten van den Schout op den felven dag uit veertien perfoo- nen, bij de Burgermeefteren van't verleden jaer daegstevooren genomineert, verkoren te werden. -Doch in den jaere 1666 hebben de Wethouders der ftadt van haere Ed. Gr. Mog. de Stae- ten van Hollandt verkregen, datdeSchepenen voortaeninplaets •van dóór den Schout door de nieuwe Burgermeefteren füllen • werderi geköfen. Defe ftadt reprefenteert hedendaegs, nevens v;t het &f/fcj d'andreWeft-Vriefchefteden,indevergaderingevandeEd,Gr* faekv*» J. Mog. Heeren Staeten van Hollandt en Weft-Vrieflandc, deföu- Bl4e»> vcraioitcit van'tilivc laadcfchap j en heeft als een groote ftadt m |
|||||
|
6 Befchrijving en lof
al1<»H<»fcr>og*»0>11'»gif>n , fnovan IIollandt,aIs vau JeGeneraliteic
der vereenigde Provinciën,haereGecommitteerden; befittende in de bijeenkomfte der Staeten van Hollandc de veertiende plaet- Neering en ^e" ^e v<Jornaemfte neering, en 't meefte welvaeren der ftadt, wclvaercn. beftaetj gelijk te vooren eenigfins is aengewefen, in't reden of toeiuften van fchepen, om koopmanfchappen te vervoeren, en infonderheit tot de Haering- vangft; die hedendaegs voor de hooft- Haeringk-Tif. neering der ftadt werdt gehouden. Ookis'ergeen ftadt in Hol- icherij. landt, die jaerlijks foo veelhaeringk-buiffen in fee brengt. In fekre korte befchrijvingover de Haering-viffcherij inHoIlandt,
ingeftelt bij den Heere Mr. Meynert Semcyns> Rechtsgeleerde -■ g van Enkhuifen, leeft men dat die van Enkhuifen bijna de helft ' '"* 'meer Buyffen alsd'andre fteden van de Groote Viffcherij, ofte Haering-vangft, met malkanderen uit reden; te weten, als Delft, Rotterdam, Schiedam, en den Briel: Dat die van Enkhuifen gemeenlijk viffchen, met tu ffchen de vier en vijf honden Buyffen, en die van de Maefe met tuffchen de twee en drie hondertBuyffen. f. V. Dat ijder Buis gerekent groot te fijnfeftien laften, voor een jaer en om drie reifen te doen, uitgeruft lijnde, komt te koften boven defeven duifent vijfhondert guldens; het fchip met fijn opftaende Wandt drie duifenteen hondert en vijftig, en d' uitreding vierdui- fent, drie hondert en tachentig guldens. Hier uit beweert hij dat f, A y. die van Enkhuifen, meerder gefach in 't ftemmen ter vergaedering van de groote viffcherij toekomt dan d'andre leden : dewijl het meerder en minder gedeelte en waerdigheit der goederen daer over feftemt werdt, de refpeótive ftemmen vergrooten en verkleinen.
Iet bewint van defe Groote Viffcherij, wasaltijdsden Rederen eigen geweeft, en ter oorfaeke vandetoeneeming der neering, de refpec"live Magiftraeten opgedraegen . Defe Overheden dan t- >A y» hadden alleen hunne magt in de Vergaedering der Viffcherij, van en naer het getal derBuyffen onder hen behoorende; overmits buiten dat ftuk in die vergaederinge niets wierdt verhandelt, en derhalven aldaer niet als Overheden vandefteden, maer alleen Van de particuliere Redersder Buiffen, ennadatfeveele Buyffen reprefenteren behoordenaengemerkt te worden. Defe Viflcheiij gefchiet van S'.Jan tot Sc.Jacob, ontrent Hitlandt en Fairhil, in deNoordtfee; vanS'.Jacob tot Kruis-verheffing, ontrent Boe- kene? ofte Sevenjot; en van Kruis-verheffing totS'. Catrijnin't • Diep water, ontrent ten Ooften van Jarmuiden. Men vangt fe met netten fonder acs, dewijl fe, tegens de natuure van andre
viflehen, haer voedtfel neemt van 't water. In geen andere feën van de geheele werelt werdt de haeringk gevonden : behalven dat'er ontrent de winter > na dat het buiteavifichen, door d' on- |
||||
|
der Stadt Enkhuifen. 7
ftuimigheit der fee en flrengheit des luchts , wcrdt verhindert,
meenigte van haeringen binnen defeegaeten van Texel, opde Suiderfee, en ontrent Enkhuifen haeren loop hebben; daerdie van Enkhuifen met ontrent hondert en tfeventig fchepcn , van feven of acht lalten groot, Stael-evcrs genaemt, onder viflchen. Hierdoor komt men hier duifenden van laften haeringk, jaer op jaer, binnen de zeegaeten te vangen. Defe werden meeft in den rook, na dat fe eenigfins gefouten fijn, gedroogt, en Bokking BoWö"i» genaemt: die foo wel als de fomer- haeringk, als feer lekker van fmaek fijnde, de geheele werelt door werdt vervoert, verkocht en verhandelt. Enkhuifen dand' andre fteden in'tftuk der hae- ring-vifleherij te boven gaende, voert met groote reden onge- kaekte haeringen in haer wapen: welke haeringen in fommige oude afbeeldingen, onder anderen in't flede-boek van Guicciar- din, met kroonen werden verheelt. Ook feit men met een oudt HoJlandtfch fpreek-woordt: AL IS DE SALLEM SCHOON,
DE HAERING SPANT DE KROON. Marcus Zuerius Boxhorn,noemt defe haeringkviffcherij den mee- Iit ,..n Tcoa^
ften grondt van den Hollandtfchen rijkdom. 'T is byna niet om me/ y"» miï. uitte fpreeken, hoe veel duifenden van menfchen hierbij leven, <•«ƒ-• v. p. n- en de winft die hier door gefchiet. 'T getal der bootfgefellen, „,{^1 efTïan- diedaertoegebruikt weiden, is fwaerlijk te noemen: veeledui- del die uit d» fenden geneeren fich met het breiden der netten, het draeijen haringkvmgit der touwen, kuipen der tonnen, toemaeken der fchepen, en voo"komt. andre toeruftingen die daeraenvaft fijn. De Staeten van Hol- landt noemen in eenige plakkaeten defe Haeringk-viffcherij de hooft-neering, de welvaert en voornaeme Mijne defer landen : alle neeringen, ja de geheele fchipvaert beftaen door defe neering, en fonder defe fouden fe weinig te beduiden hebben. Daerom noemt fe M. Semeyns de hooitneering der werelt; dewijl des T^t-S"»<y>>* werelts koophandel fonder Hollandt, en Hollandts neering fon- ahJ^^E* der den haeringk niet veel te achten fij, en dat de haering Hol- vijjhherij. landt, en Hollandt.de geheele werelt handelendemaekt. Ten ?"2 3- tijde van L. Guicciardin ontrent het jaer 1566 beliep de winft, die G»»«*»4D«- in Nederlandt met den haeringk gedaen wierdt, het eene jaer door '"^'' f'Pa}* het ander, ter fomme van vierhundert en tnegentig duifent pon- . den groot. M. Semeyns rekent dat Hollandtalleen, volgens het
getuigheniffe der oude hiftorien, jaerlijks van dènharingk alleen, f, b, 4.' oehalven de uitredingen, heeft genoten meer dan dertig tonnen goudts. Welke fomme met den aenwas des handels en duurte des haerings in defe tijden f merkelijk is vermeerdert. On- trent |
||||
|
8 Befchrijving en lof
trent defen haering-handel werdt ook aengemerkt, hoe Godts
goedertierenhek defen feegen aen die van Hollandt, en met ar. Semeim naeme aendievan Enkhuifen, foo fchijnt ge-eigent te hebben, Tratf. vande dat andre volkeren defe viffcherij nooit hebben ter handt geno- r»>1"j. '* men fonder hunne fchaede : gelijk infonderheit ontrent dejae- ren feftien hondert fe ven en dertig en acht en dertig aen d' Engel- SHtf verder fan. fchen was gebleken. want hoewel die nevens de Hollanders op dtHating--vif een en de felve plaetfe hadden gevifcht, en hunne vangft naer eiarï.^'fs"iy, <*' Ooftfeeen Dantfik verfonden, foo moeiten fe nochtans fien, j 8,39;' ' dat de Hollandtfche haering goedt, en de hunne tot de laetfte ton Had. j«n. toe, quaedt wierdt bevonden . Óf het bij 't kaeken, of inleg- zoj'^iól'102' Sen» °f fcmten, of bij andre verborgene oorfaeken toequam, mogen de geenen die daer aen gelegen is, onderfoeken. Van defc Haering-viiTcherij laet fich D'. Velius in fijn Lofdicht van Weft-Vrieflandtop dele wijfe hooren: £>uid memorem innumerHs> cum primum fervida Cancrr,
Sidera Sol tettgit > »aves fe furniere in &quor Captur& Halecum fludio l tum linea late Oceani toto difpergere retia fundo l Has ENCHüSA potent , vaat as cum mißt in alt um, T. Velii (Namque hanc pr<t reliquis htc cura potifßma tangit Wi/ljr. f. it. Vrbibus)innumero ßipatas pifce recept at» •
Et tandem falfo fudantta dolia tabo
Spe Uteri b&c eadem tot um dtjfundtt in orbem • Wacrvandefmis:
Wat voll ik in mijn Dicht van al de kielen, [preken.
Die alt de fin den Kreeft genaekt, van ßrandt affteken, Uit luft der haeringvangft . en vaeren dief in fee l Wanneer men't gaeren werpt en vifcht vanfleê tot ßei, Als 't net den gantfchen grondt der fee kan overtaflen, Wanneer ENKHUISENj foo grootmagtig door haer maßen* Uaer Buijfen, die fe tot den haering uit het reen, {Want defe forg betreft haer boven d' andre fleén) Eerjl in dat groote nat heeft ledig uitgelaten, Dan krijgt fe die weer t' huis met meenigte van vaten Vol vifch in 't fout gepakt , en fendt f' in 't endt weer voort
Op hoop van winfi, naer Ooft, naer Weß, naer Suidt en Noordti Sotifrieetlog. Door defe haeringvaert, daer men veel fouts toe van noden heeft,
Siubn,» bloeidet'Enkhuifenvanoudtsdenhandelvan'tfout, ende nee- f. tv. ring der foucketens, die hier noch te dcfer tijdtin merkelijken ge« — taele
|
||||
|
der Stadt Enkhuifen.
|
|||||||
|
9
|
|||||||
|
taele aen de feekant tuffchen'tblokhuisDeenenhurg, en de Ke-
ten poort werden gevonden. De dogh- viffcherij plagt hier voor defen feer gefegent te fijn, foo dat 'er, gelijk eenige burgers hebben aengetekent, in den jaere 1578 noch acht en tfevcntig dogboöte'n van Enkhuifen uitvoeren naer Texel en Vlielandt; doch met'er M.T.Tmff, tijdt is die viffcherij verlaeten of bij anderen ingenomen. Aen de landtfijde binnenfdijks heeft men verfcheide binnewateren en viiTchcrijen , waer van fommige , het groote Slag genaemt , bij die van de Stadt en die van Grootebroek jaerlijks worden verpacht: welke verpachting binnen Bovenkarfpel gefchiedt. D'Inwoondersdeferftadtwaerent'allen tijdt mannen van groote Kloekmoedig. kloekmoedigheit > die fich in verfcheide oorlogen ten dien fte der Jj|£ der bur" voorgaende Graven treffelijk queten. Ook is de ftadt federt dat fe tnet wallen ofmuurenis verfterkt, van geen vijanden overwon- » nen,maeraltijdtbefchermt. Daerom voertfe, tot een teken dat haere vrij heit aen niemant is overgegeven, noch van niemant vermeeftert, een Maegdt bij haer Waepen. Benevens dien is het afwerpen van 't jok van Spanje, en der I nquifitie, geen minder bewijs van de manhaftigheithaerer burgeren, onder de welke Pie- terBuiskes, Dirk en Cornelis Brouwer, Jacob Dirkfz, Brouwer, Jacob Florifz, Jacob Erikfz Bok, Jacob in 't Hof, Cornelis Pieterfz Riedt-luts, en anderen, welker naemen, beleidtendaedeninde f"'^***' Hiftorien gelefen worden, te dier tijdt uitftaeken. Defe leiden hier den eerften fteen aen 't gebouw der vryheit. Een feer groot ge- deelte der burgerij geneert fich met defeevaert. D'inwoonders Kloeke feelui- werden bijna feeluideti gebooren ♦ Meenigte van vermaerde den. Schippers en ftrijdtbaerc feehelden, fijnuitdefeftadtgefproten : daerons eenige befonderheden van ftaen aenteteikenen. Van den Burgermeefter en Ridder Gerrit Entfz, getuigend'oude bur- G<;rrit Entfz. gersdathij een kloek feeman was, en't Vice-Admiraelfchap van E"£t hZT?. Nederlandt heeft bekleedt. . Ten tijde van Keifer Karel, en van 30, &c. Koning Philips fijnenfoone, leefde hier een vermaerdt Groot- Schipper FredrikSymonfzd' Oude, anders Rijke Freek Symonfz *«** sy- genaemt, die den Keifer op een tijdt met fijn fchip uit Hollandt £»£ ^„„.j. bragt, en van hem geboden dachij ietfoude eifchentoteen ver- s'üt toreuf' eeringe, niet dan de meer bij de Noordcr dijk begeerde; diehem »*?> *7'- gefchonken wierdt. Men leeft ook dat Willem Janfz, eertijdts I0S''11' Burgermeefter deferftede, ten tijde van d'uitrufting der fchepen Willem Jarifz, en vloote, waer mede den felven Keifer, mitfgaders fijne fufters, de Koninginnen, weduwen van Vranferijk en Hongarien, in den jaere 1556 naer Spanje voeren, grooten dienftdede, en felf ook mede trok; en noch ten tijde van de uitrufting der Oorlogfchepen in den jaere i558jdienacr Bretanjetogen, Defe is in den jare jyóo j8 tot
|
|||||||
|
jo Ecfclirijving en lof
tot Admirael en Overfte van de vloot geftelt, daer men de
drie duifent Spaenfche foldaeten, die hier eenigen tijdt in den oorlog tcgens Vrankrijkgebruikt waeren, mede naer Spanjebragt. Van welk Admiraelfchap hem Commiffiegegeven wierdt, bij den Heere Adolf van ßorgonje,.Heere van Wackene, Viceadmirael generacl van der fee, befegek met het fegel des Graven van Hoorn, Admirael en Kapitein generael van der fee, welke Commiffie wij ter eeren defes mans hier in voegen, luidende als volgt: ICk Adolf van Bourg"'". Ridder, Heere van Wackene, Capelle, &c.
Hoog-Bailiiuder ftedevanGendt, ende Vite-AdmiraelGenerael van der Zee; Doel e reet ene, dat al/o de Co: M'. vanSpaengnen, heeft doen toe-ru- ften ende efijuiperen, zekere Schepen, omme het uitvoeren ende tranfportf- J ren, uit deze Landen -van herwaerts over e naer Spaengnen' t getal van drie dufent Spaenfche foldaten , wezende in diende van de voorfz. Co: M'. Ende dat om't belect , ende gouvernement e van den meefiers, Schipperen, endeden fcheeps-volke , wefende op de voorn, [diepen van noode es ycmandt te ordon- neren, dievan den zelven fchepen, met den volke daer op soezende , lafl ende gouvernement hebben zal, mij te vullen betrauwende in de experientie ende neerftigheit wezende in denperfoon van Willem Janfz , Burgermeeftere iianEnchufe», hebbcdenz-elvengeordonneertendegecommitteert, ordonnere ende committere bij de-fin, omme als Admirael ende Overfte van de Vlote> 't laß ende Gouvernement van dier t' hebbene ende.dragem, hem gevende macht ende authoriteit 't voorn, volk in goede Politie en ordene te houden over hen-luiden met zijne Vice- Admirael , ende Meefters van den anderen . fchepen, zulk recht ende wet te doene. alshthooren zal. Bevelende daer omme den anderen fehipperen ende Jcheepsvolke , wezende onder zijn regiment, den zelven Willem Janfz. als haer-lieder Admirael ende Overfte gehoor tege~ vene, ende gheoorzaem te zijne, z.onder hem te verlatene in eeniger manieren, makende alftdke ordonnantie ende chijnen, als hij bevinden zal behoorlijk ■me- nende ; verzoekende daeromme zeer ernflelijk.van wegen de Co: M'. aen allen Coningen , Frincen, Vorften, ende alle andere vrinden ende.geallieerde der voorfz, Co: M'. te water endetelandc , dat zij den voornoemden .Willem Janfz. in de qualiteit als vooren van alle't inhouden van defin laten ende gedoogen vuikommelik genieten ende gebruicken, ende, eysl noodt, hem doen allehulpe, hyftant ende trooft, Gigeven te Middelburgh in Walcheren, onder mijnhandt-teken, ende zegele der Admiraliteit, defin XXIItn. dag van OäobreW. i.eftigh. Adolf de Bourgonje. Tenacnfienvan defe dienften heeft-de Koning hem en fijnen erf- genaemenhetaengeworpc mollem, aen de Noordcfijdederftadt onder fekere voorwaercle gefchonken, bij feker Odtroy den jjanuarij Tf&j.gcgeven. Ontremde felveajdtof weinig laeter, UtrmanEntft. heeft ook gelceft Herman Entfz, naderhandt Fabrijk, en einder l>jk.
|
||||
|
der Stadt Enkhuifen,. 11
|
|||||
|
lijfc Burgermeefter der ftadt, van wiens däpperheit regerrsde *■»**•»*??.■
Francoifenin d'Enkhuifer Pliftorie wordt gefproken : Daerna £*&■ cwcm. getuigt de Hiftorievande klockmoedigheit der Enkhuifer Kapi- deuflT^ween« teinen , in de flag tegens ßoflu : ook van Jan Gerbrandtfz van Boflü.° Enkhuifen, Vice-admirael van Weft-VriefiandtenNoo:dt-Hoi- jan Ger. landt, een feer kloekhertig feeman: en van Jan Reynertfz een brantfc. koopvaerder, dié de Duinkerkers, tottweemaelen toe, meton-: l*a Rcinertfr. gemeenekloekmoedigheitafweerde. Ooder-defe Seeheldenbe- 'Jan Pictcrfi; hoort ook geftelt te worden Jan Pieterfz Prooft Grootfchipper, l3r0ürt- die, in den jaerc 1611, nevens Schipper Corneas Adriaenfz Brouwer van Mcdcnblik, tegens vijf groote Galeycn van Tunis ingevechtgeraekt, hun manlijk affloeg, en't volk van't Meden-; bliksfchipdat in brandt vloog, in'tfijnebergde: ookJacobPie- JacobPieterfz» terfz van Enkhuifen die in Ooftindien, in deh jaere idoj, in plaetfe van Siebak de Weerdt het Vice-admiraeltcbapbediende: £n Wijbrant Schram Admirael van een Ooftindifche vloot > die SciarV"'rai" fich, in den jaere 1627, methet fchip Hollandia ,en 't jacht Groo- tebroekj tegens den Rover Kompaen en fijn vier groote roof- fchepen, van welke hij wierdt aengevochten, treffelijk queec. In defe ftadt zijn ooi gebopren Freek Freekfz, Rijx > en Hendrik ^"k ^h^" Ianfz. Schram, Groot-Scbippers, dieeenige jaeren geleden, fich in dnk' janfz."" Ooftindiën door hare kloeke oorlogs daeden vermaerdt hebben ge- Schram, maekt: als ook HillebrantGerbrantfz Quaft, in den jaere i6z% Vi- H- G- Qu»1*- ceadmirael van Noordt-Hollandt geworden: van gelijken Volkert G _ Kanunnik; Gerrit van Swol; Cornelisde Seeuw; lijnfoonLieven en auderenT°
de Seeuw;zeek,apiteinen vangroote ftrijdtbaerheit, en meer ande- ren, welker naemen en daeden,onder de burgers in eerlijke gedach- tenifle werden gehouden: Ook hebben d'Enkhuifers hunne kloek- Njcmvc vacr. hertigheit in'tbeftaen van nieuwe en vremdevaerten dikwils be- ten bij hen be- toont, Sijwaerend'eerfte die uit defe landen na Guinea fijn gevae- e0"""1- ren,en den handel in Angola hebben geopent. Sij waeren van d'al- ,?4'"9f/a ?' lereerften die in't gefclfchap van den vermaerden Jan Huigen van Sijn onder Linfchoten,te dier tijdt hunne inwoonder en burger,tottweemae- d'ccrfte die len toe de vaert benoorden om, naer China en Ooftindien fochten senJa voeren. te vinden. D'Admirael van de drie, en daeinavandefevenfche- Sict boven p. pen, die ten dien einde d'eerfteefi tweede reife haer No va Semla 'S* voeren,was Cornelis Cornelifz Naey,een Enkhuifer van geboorte. ^'Yhü'cno- De ftraksgenoemde Jan Huigen van Linfchoten , van Haerlem, ten inwoon- heeft binnen Enkhuifen , (als een feeftadt die met fijn aerdt over- dcr en Trefo- eenquam, die hij lief hadde en hem met het Trcfórierfchap vereer- ['„[j-JJJEnk" de) na dat hij twaelfjaeren in Ooft-Indië , en nu twcemaelen in L.J.w%en#r Nova Semla hadtgeweeftjhetoverfchot.van fijn leven willen door- «'» * n*mi. brengen, en fijne daegen eindigen. Hij overleedt hier in den jaere ^"Lf^i. ■ 30 £ ij feftiea |
|||||
|
ii Be fch rij ving en lof
t s.jrmtfings feftjen honderten elfden achtften Februärij, oudt acht en veertig
H«sr/.^ 11*" i*151^11 • Onder d'Enkhuifers, die vremde landen befochten, Meynerdt Pil- teltmen ook Meynerdt Pilgromfz een burger defer ftadt, die in gromi'z. de jaeren 15*55 en 1563 uit een ijver van dien tijdtteRomenen tejerufalemwasgeweeft, en met den tijtel van Kruisheer en Rid-
der te rug keerendc , door die van het Weitende en Enkhuifen , met het luiden van alle de klokken, in de ftadt wierdt gehaelt, rhaï'cn Naderhandt heeft ook Frederik Wéftphalen een inboorling en burger tot Enkhuifen j dedriedeelen des werelts Europa, Afiaen
Africa op fijne eigen koften, uit enkle luft en genegentheit om de wereldt te fien, meeft, te lande doorreift, en den tijde van twaelf of dertien jaeren in dat reifen doorgebraght: meenigte van landen en fteden befocht, ende kennüTe van verfcheide vremde faeken en taelen bekohlen. In den jaere 1620 quam hij binnen Alkaijr, voer daernaoverden'NijI, en reedt naerd'Egiptifche Pyramiden. Ook kocht hij vand: Arabieren, fich daer ontrent onthoudende, een vergulde voet en handt, gebalfemt, van de Mumien,diealdaerin d'onderaerdtfche graven gevonden waeren. Defe heeft hij in den jaere 164.3 aen d' Anatomie of Ontledingka- merder Hoge Schöole te Leiden vereert: gelijk fulks in de groote kaflederfeïve kamer, uiteen Op&hriftvanden Profeflor Otho Heurnius, kan werden gehen . In den jaere 1617 is hij te Weenen, en in den jaere 1620 tot Jerufalem Ridder gemaekt. Hij overleedt in denjaere 1653 ^en tweden Oclober tot Alkmaer, daer hem den Heere Adriaen F. Weftphalen, Rechtsgeleerde, fijn foon dit graffchrift, in de groote kerk, heeft opgerecht: OSSA HIC EXPECTANT RESURRECTIONEM.
FREDERICUS WESTPHALEN
ENCHUSANÜS,
SAC. ROM. IMP. EQUES ALTRATUS
NEC NON HIEROSOLYMITANUS :
POST PERAGRATAM EUROPAM, ASIAM,
ATQJJE AFRICAM
DIEM EXTREMUM CLAUSIT ALCMARI/E
ANNO yETATIS SU JE LXXII,
A CHRISTO NATO MDCLIII,
DIE II MENS. OCTOB. Defe
|
||||
|
der Stadt Enkhuifen. 13
Defe ftadt heeft ook burgers voortgebragt en inwoonders gehadt, Befcbrijvinge
diefichfelven door verfcheide foorten van geleerdtheiten weten- Yan d- sel"r" fchappen eenen naem hebben gemaekt, welker befchrijving dit ftedT'EnlThuii verhael fal befluiten. fen. D' eerfte die ons hier voorkomt, isM'.RuARDUsTAPPER, Mr- Ruard
in fijn leven Profeffor in deTheologie, Deekenvan S'. Pieters TaPPer' kerk, en Cancelier van d' Academie tot Leuven, als ook Opper- Inquifiteur over geheel Nederlandt ; een foone van Nanning Tapper, Burgcrmeefter der ftadt Enkhuifen. Delen, die den vijftienden februari) des jaers 1485, of foo anderen willen, 't geen mij waerfchijnlijkft is, in den jaere 14-87 wierdt geboren, denken wij den Lefer in twederley taeffreelen voor oogen te Hellen, eerft gelijkhemfommigebefchrijven, dienietdan hooge deugden en groote gaeven in hem aenmerkten: daerna op een andre wijfe, en met de woorden der geenen die hem met andre oogen aenfa- gen, en ook gebreken van hem te boek Helden. Valerius Andreas, Profeffor in de Rechten tot Leuven, fpreekt Befchrijving
van hem infijn werk genaemt de Nederlarjdtfche Bibliotheek of van Mr.RaarS Boek-kamer op defe wijfe: „ Ruardus Tapperus van Enkhuifen, ^^"'"j . „een Hollander, heefttot Leuven in fijne jeucht na dat hij fijne Roomfch-°e- „naerftigheidtfoowelindeTheologiealsin de Philofophie hadt finden. „ befteedt, de hoogde eertijtel van Meefter in die wetenfchappen fi?'- ,A"^\B" j TM 1 T 1 c 1 1 • bltoth. Belg.
„ ontlangen; en de Iheologiiche bchoole xxxix jacren met L<na»a typt*
„ mondt en pen; endekerkexxivjaerenmet het voorbeeld: fij- jac.Segcrs ,5 nes levens en fonderlingegodtvruchtigheitbefticrdt, Mctde- «s43.f- 9ox> „fen heeft Keifer Karel de vijfde wegens de heiligheidt fijner fe- „ den gemeenfaem geweefl:; delen heeft het hof wegens de vroo- „migheit fijns levens, en niet uit vleyfucht, in waerdegehouden; „ van defen heeft het, als'ervandegewigtigfte faeken gehandelt „wierdt, raedt gevraegt. Stervendeheeft hij fijne Bibliotheek, „die feer groot was, aen'tCollegie der Theologanten achterge- laten. Ter welker plaetfe dit opfehrift, vervatende een kort „begrip van fijn leven en lof, in't Latijn wordt gelefen: Ditis de Bibliotheek van Ruard Tapper van 'Enkhuifen , Meefler der [even konflen , vermaerdt ProfeJJ'or der Heilige Theologie, en Deken vanS'.Pieters kerke, weinig min dan vierentwintig jaeren, als ook in voortijden een feer waerdig Kancetier van defe bloeiende Academie. Die gelijk hij in fijn leven met leven- de fiemme en onvergelijkelijkegcleerdtheit de Studenten der Theologie negen en dertig jaeren lang heeft onderwefen: al foo ook denfelven leerlingen met defe fij- ne achtergelate rijke Bibliotheek noch nae fijn doodt heeft willen vorderlijkfijn. Ben man die voorwaer een onflerffelijke en eeuwigegedachteniffe waerdig is, die niet alleen de Theologanten, maer ook de Chriflelijke Bef ublijkefeer hoog- lijk heeft verplicht. Hij heeft niet voor fich felven geleeft> maer voor Chrifli B tij kerke:
|
||||
|
14 Befchrijvlng en lof
kerke : om welker wille hij fich flehen metgeduurigen arbeidt heeft gebroeken,
en den haet der boofen en veelerleygevaerlijkheden onderworpen, ja eindelijk fichfelven door bekommeringen en quellingen afgemat. Ten heeft niet können ■verborgen blijven wat hoogwaerdige ampten dat hij is ontweken. Van fijnen arbeidt en neerßigkeit heeft fich Keffer Karel de V dikwils gefocht te dienen , van gelijken Philippus de Koning van Spanje, ookfilfsde Paus. Definishrt ampt van Kettermeefter, om fijn vaderlandt van ketterijen te fuiveren, be- volen. En hoe kloekelijk hij fich daer in gedraegen heeft, hoefeer hem die faekter herten ging, können £ Overfien der kerke getuigen; dat futten getui- gen , foo lang als de Chrißelijke Religie in wefen blijft, d' Uitleggingen der Artikelen van Leuven, die met foo groot en arbeidt, als lof en graege ver- wachting van allen in 't licht ftjn gegeven. Hefe door bevel van de Koningin- ne Marie Landtvoogdefie deferNederlandengeperfl , van Leuven tot Tremen gev ordert, heeft daer, onderde Nederlanderen d' eerfie plaetfe bekledende, het Concdium niet alleen grootelijks vercierdt, maer ook kloekelijk voort gefit t Hoegrooten ijver hij daer voor't Catholijk en rechtfinnig gelove betoont heeft, weten de fier heilige en geleerde Vaders, die fijne toeflemmers waeren . Ten laetfte tot een fier hoogen trap van ouderdom, van godtvruchtigheit, en wijsheitgekomenfijnde, is hij waerlijk in Chrifto en fijne gemeente gefiorven, Want ter faeke van fier gewichtige handelingen, door welke de Koning van Spanje in cnlede wierdt gehouden, van Leuven tot Bruß'el geroepen, is hij, onder de vergeef "(che Verfluchungen van alle vrootnenfijn leven en moeilijkheden afleggendcen den Koning van Spanje daer laetende.in dm Raedt des allerhoog- flen Godts en eeuwigen Koningsgewilliglijk opgevoettdn denjaere Cl0.10. LIX. denllMaertf in het LXXifttjaerfijnes ouderdoms, D'armen heeft hij gefielt tot erfgenaemen van allefijne goederen. Dusverre dat opfehrift. Noch yai.Aair.TaJI. heeft hij behalven fijn Bibliotheek en andre erfgaven» die tot ver- Aiad.f.is*, meerdering der gemeene goederen, aen 't Theologifch Collegie en andre plactièn fijn achtergelaten, eenTheologilche beursin- geftelt, die dacraa het kleene Collegie is toege-eigent. Ookfijn Ejus Faß, >cr bjj yiCm twee beurfen gemaekt aen 't Collegie van Paus Adriaen t-3° ,307. jenVI, begeerendedatmen'toverfchottoteeuwigerentenfoude uitdeelcn aen arme Studenten der Theologie van een deught- faem leven, goedt verftandt en neerftigheit, om hun van boeken en andren noodtdruft te verforgen. Sij n lij k wierdt naer Leuven gevoert, en in 't Koor van S'. Pieters Kerk bij't hoog altaer ter aerde gebragt. S ij ngraffchrift op een kopere plaet gemeden;, luide als volgt: •Sïjn graf- Dominus RU AR DUS TAPPER, ab Enchufia ,
lchrirt. S.Theol. ProfelTor celeberrimus > Decanus , Canccllarius,
Val- An<lr, t ,.,. ê n • A ■ a •
Faß.f.iQi' [ua tncomparabilt doctrma , mtegrttate , auaorttate,
b/m Chorum annis xxiv. Stholam xxxix rexit, docttit-
|
||||
|
der Stadt Enkhuifèn ♦ 15
Supremus Tidei Inquifitor, patriam feclis pur gare,
falntaribus doBrinis , etiam libris ad hoc edstis, complere fluduit.
Catholicam Religionem h&refiéus vexatam ,
ad Trideminum Concilium e Belgio primus evocatus >
conftanter defendit.
Sui temporis Pontifibus , Carclo V. Cafari
Vhilippo Hifpaniarum Regi , non immerito , cartjjimus.
Obiit BruxelU an. Dom. CID. 13. LIX, Martij It. dtatis vero LXXI.'
Tauperibus omnium bonorum h&redibus inßitutis,
Eius anima pacem precemur.
Datis.-.
Heer Raard Tapper van "Enkhuifen, vermderdt Vrofefjor der heilige Theologie,
Decken en Cancelier, heeft deefe kerke den tij dt van XXIV jaeren en de Schoole XXXI X jaeren metfijn onvergelijkelijkegelcerdthcit, oprecht igheit en authoriteit beßierdt en ondertvefen. Tot Opper-lnquifiteur des gelooft gefielt, heeft hij fijn vlijt gcdaen om-t Vaderlandt van feilen tefuiveren, en met heilfaeme lee- ringen , ook boeken daer toe uitgegeven te vervullen . Den Kat holijken Godts - dienft met ketterijengequeltJ"jnde, heeft hij, d'eerfie die uit Nederland! tot het Concilie van Tremen was geroepen , ftandtvaftelijk verdedigt. Den Taufen fijnes tijdts, KeifirKarel den vijfden, en Phihppus den Koning van Spanje, is hij, niet fonder reden, feer liefgevoeefi. Hj overleedt tot Bruffel in hetjaerdes Heeren l^^denz Maertdn 't LXXifijjjes oitderdoms, hebben- de d' armen tot erfgenamen van alle fijne goederen gefielt. Lact ons bidden voor de ruft fijner fiele . Mattheus GäFenus van Weftkappel prees hem meteen lijkrede'. »•f?/,L*/ï*" ai ia- ■ j r j i j ,./•'• j BMioth. Beb,
Aubertus Miraeus getuigt onder anderen van hem , üatluj door ^Soj.
d' uitgegeve Leuvenfche Artijkelen gelijk als den ftandaert hadt as.-üuw« opgefteken om de ketterijen te bevechten ent'overwinnen: dat E/"s\ Bsl&' hij de lcffen van Adrianus Florentius, naderhandt PausAdriaen ?' de VI, metgeduurfaemeneerftigheithadtgehoort: dat hem Kei- fer Karel als voor fijn Vader hieldt: dat hij met Koning Philips den II feer gemcenfaem was : dat fijn huiseen orakel van geheel Nederlandtfchijntgeweefttefijn. Want Keifer Kareldevijfde hadt dikvvils Petrus Soms, en ook Petrus Malvendus Spaenfche Godtsgeleerden, enN. Berfiquius Henegouweren andere, om raedt te vraegen, tothem-gefonden. Dat hij ook meenigmae- len als'er over de beftellinge van 't gemeene beften herftclling der religie in Duitfchlandt en Walfch-Nedcrlandt gehandelt wierdt> tot Bruffel was geroepen. Hij was op het Concilie van T renten bij de Voorfittcrs en al de Biflchoppen in foohooge achting ge- weeft,' |
||||
|
i6 Befchrijving en lof
weeft, dat men hem een uitgelefe en eerlijke fitplaets toevoegde,
Hij heeft, feit ook Mi raus, den Prinfen geraeden, datmen'tge- tal der Biffchoppen in Nederlandt foude vermeerderen . Hij overleedt door overval van een beroerte , en was altijdts gefondt, Ka* Sed«l. en fterk van hchaem geweeft. De Minrebroedcr Henricus Sedu- Mfl. Seraph, üus noemt hem een feer vermaerdt burger van Enkhuifen, een f. 666. fcherpfinnig Philofooph, een feer groot Theologant en een feer p-al Andr Faß ge^reDge voorvechter van 't rechtfinnig geloof. Hij was in den
t. loj. ' 'jaereiyipden i4van Auguftus tot Leuven Do&or in de Theolo- Boeken door gie geworden j en heeft federt defe boeken gefchreven, en in 't hem g'^'ire-licht gebragt: Explicationes in Arüculos, circa Ecclefiaftica dogmata Val'. Jn.ir.Bi- koe facnlocontroverfa> a FacultateTheologica Academie Lovanienfis Caro-
hlinth. %elg. liVlmp.juffucoUeclos. Lovanii, IJJJ.fol Tom. II. dat is, Vitlcg- ' 3' gingen over de kerkelijke leerfl'ukken die in defe eeumein -ver■fchilft'-aen, van de Theologifche 'Faculteit der Academie tot Leuven, door bevel van Keifer Kar el
den vijfden bifeen vergadert. tot Leuven in 'tjaer 1555 i»fol. in twee ft uk- ken . Orationes Tbeologicas varias: una cum Corroliario De veris cala- mitatum Belgii caufts at([ue remediis, ad Carolum V, & Ferdinandum I. Impp. o. Guil. Lindano vulgatas. ColonU, 1577« 8. typis Lud, AleUorii. dat is, Verfcbeide Theologifche Oratien: met een Bijvoeg fel Vandetnaerach- tige oorfaken en remedien der Nederlandtfche fwaerigheden aen de Keifet■} Karel den v en Ferdinand den I. door Wilhelmus Lindanus aen den dag gegeven. Ook fijn al fijne Werken tot Keulen bij een gedrukt door.. Birk- Ejusd.Bi. man !^g2 in fol, Noch heeft hij gefchreven Een Tradtaet van biwtk.f.ioa. ^g Vborfienigheit Godts en Praedeftinatie , 't welk noch onge- drukt in 't groote Theologifch Collegie tot Leuven werdt bewaert, en niemandt, wegens het flecht gekrabbelt fchnft en't verkorten derletteren, tot noch toe heeft können lefen. Korts naer fijn doodt is 'er een Latijnfch boeksken uitgekomen
met defen tijtel D. Ruardi Tappert Enchufani Apotbeofis.dat is,D. Ruard •BMoth.Tseig. Tappers Hcmelvaert, geitelt, foo Valerius Andreas getuigt*, *"' 3* door Henricus Geldorpius, dien G. Caffander, in een fijner brie- fje«^ w.o/w. ven *, een feer geleerden Reótor noemt. In dit Gefchrift wer-
{•lli°- deneenigefaeken vanRuard Tapper vcrhaelt, die ons den man in een andregedaente afmaelen, en hier kortelijk ftaen aen te teke-
Een andre be- nen: De Schrij ver doet hem hier in een t' faemen-fpraek fich felve van^ltaud befchrijven en anderen van hem getuigen. Hij werdt befchreven Tapper. als een perfoon die van fijner jeucht aen kleen van verftandten fwak van geheugeniffe was; een grootvijandt van geleerdtheit;
Sijn plompig- valfch en wreedt tegens luiden van andre gefintheit. Toen hem 7t«ardi Tan ^Jnmoeder eerft opdehooge Schoolebragt, vertelde fij dat haer A}tdetft-1*> ^oon ' tw?e jaeren te vooren, feftien jaeren oudt fijnde, geen j j. onderfcheidt wift te maeken tuffchen een koe en korenmolen, en dat
|
|||||
|
•
|
|||||
|
der Stadt Enkhuifen. 17
|
|||||
|
dat hij geen paerdt van een vrachtfchuit kon onderkennen. Ook
is't gefchiedt dat hij , toen men hem naer Leuven gelcyde, tot Dielïop een paerdemarkt komende, fijn moeder als iet wonders' koeijen toonde, die geen hoornen hadden, niet bemerkende dat het pacrden waeren. Ja Martinus Dorpius hadt dikmaelsin open- bacre vergaedcringeder School leeraeren van hem gefeit, dat hij 4Pw*,*fMï« veel meer tot de korenmolen of baktrog geboren was, dan om in eenige geleerdtheit, veel min godtgeleerdtheit , geoeffent te worden. Elders noemthem Geldorpius een feer lomp en boerfch Jp*'t"»Pt' 41- menfche; feer kleen van memorie f, foo dat hij weinig woorden l-dftheof.f.tf. kon fpreken fonder behulp van fchrift. Daerom voerde hij wel enl^Q' twee wagens met boeken met fichop het Concilie van Tremen, 't welk oorfaek gaf, dat felfs de jongens op de reife met hem den fpot dreven; roepende met gemeenerltemme: Te vergeefs veert gij Amheor p _$. de boeken met u, indien gij geen wijsheit hebt in trwherte. Dat felfde de- den ook de Thcologanten der Proteftanten . Tot Leuven heeft sijn Leermee- hij fich in de Philofophie geoeffent, gebruikende d'uitleggingc fteri. van Thomas Scotus, iEgidius van Romen, Holcot, en Bncor, ^"'"'f-t^*' tot dat hij Meefter der feve vrije konden wierdt gemaekt. Daerna is hij van Johannes Briardus van Aet, Nicolaus van Egmondt, Godtfchalk Rofemondt, en andre Leermeefters door de leeringen . „ van Petrus van Taranten, Bonavontura, Gabriel Biel, Thomas en Scotus, tot het heilig Doótoorfchap der Theologie verheven. Hij wierdt voornaemelijk geprefen omdathijdefchriftenvande Heydenfche Poëten en Orateuren, maer infonderheitde boeken van Erasmus, die toen de verftanden der kinderen overal beto- verde, meer als de peft haette: én dat hij in fijn jonkheit de be-' tekeniffe der woorden, en de fuivevheit van't kerkelijk Latijn, niet uit Terentius of Cicero , hadt geleerdt, maer uitGemma ^/""W^-s*. gemmarum en Catholicon * Hij wasgantfehonverfien van wel- . fpreekenthcit, een groot ftaemeracr*, die ook de letter R niet jÄf,!'!,' uit kon fpreken * , en dienvolgens niet bequaem was om te predi- ken en Miffe te doen. Wanneer hij op een tijdt Maximiliaen, toen Koning van Bohemen, naderhandt Keifer, den tweeden van dien naeme , tot Leuven met een Lofrede fou begroeten, voerde hij't woordt op fuik een wanfchikkelijke wijle, dat hem de . Konmgheetefwijgen, feggende: Ik falu foo weinig -uerfloen in''tgeen Atoth.t.». gij feggen fult , als ik u -ver/laen hebbe in't geen gij gefegt hebt. Op het Concilie van Trenten wierdt hij van de Spaenfche Doctoren we- ■<*/«*. ƒ.?ƒ• gens fijne ongeleerdtheit en plompheit over een kleene oratie, Helpt Jan van diehijdede, befpot. Tevooreninden jaere 1515 heeft hij als woerden ter Affeffbr of Bijfitter van den Inquifiteur Nicolaus Montanus, ne- £,°nodt verwi^ vens Godtfchalk Rofemondt» en anderen, Jan van Woerden een Jfithf-t^u C Prie-
|
|||||
|
iS Befchrijving en lof
Priefter, die een vrouwe hadt getrouwt ter doodt en ten vyere
helpen verwijfen. Ook plag Ruard dikwils in de Schoole valt te ftellen : 'Tis inde kerke beter te verdraegen dat een Priefler twee hondert btj- <£p°i>'-P-1s- fitten heeft, dan een echte ■vrouwe. In den jaere 15+3 , weinig dagen Sijn wreedt- naer dat Marten van Roffutn door de kloekheitder burgeren van heit tot Leu- Leuven was afgeweert, heeft M'. Ruard Tapper verfcheide inge- *en: ^ fetenen met ketterij beticht , eenige in geldtboeten verwcfen, f f. .9. jömmige tot wederroeping gedwongen : andere acn ftaeken doen verbranden, etlijke doen onthoofden, en ook eenige vrouwen van de voornaemfte der (ladt levendig in d'aerde laeten bedelven tekens Perfe- en fmoren. Ter felvertijdt heeft hij Perfevald van Brugge , een TaklvanBrug- Redenaer, dielijn mondt wat te veel roerde tegens de Doftoren £<■'• van Leuven voor recht gedaegt. Maer alfoo de meeften mede- vfpt ,f. 110. ]jj<jenmetdengedaegden hadden , en dat hij fijn onfchuldt veel-
licht betoont fou hebben , heeftmenhem, een blindt mismaekt menfche, met Sodomie beticht, endaerdoorfijnegoedtgunners van fijne verantwoording afgefchrikt. Voorts heeft hem Ruard toen hij geen fchuldt wilde bekennen, of berouw toonen, tot een eeuwige gevangkeniffe gedoemt. Maer daerna vernemende, hoe de gevangen van honger vergingen dat fijn verkochte Biblio- theek nietgenocg wasom hem daegelijks te voeden , heeftRuard een anderen raedt gefocht. Om geen fchade te hebben van fijn leven , noch geen lchande wegens fijn doodt , heeft hij hem aen een Edelman, die voor hem badt , ten einde hem die bewaeren foude , gefchonken , doch in fulker voegen , dat hij dien Edel- man , door dit werk naderhandt verdagt fijnde) geperlt heeft daer over te recht te ftacn , enhemcindelijkalseen voorftander van ketterij al lij n goedt heeft benoomen. 'T was hem feer tegens de borft dat de plakkaeten van Keifer Karel en Koning Philips op het . ituk der religie gemaekt niet noch ftrenger wierden te werk geltelt. Hij riedt den Koning dat hij defiadt Antwerpen , die wegens haeren koop- handel d'Inquifitietcgenftondt , met ruiters en knechten in dier voegen foude Am te" ofnr'nZen • dat 'ergeen uitkomß open bleve, het fij om t' ontvluchten het fij peru om genade te bidden; daerna mocfl hij daer 't vier in fchieten : den Vorft ver- lAfoth. p. 60. fektrmde , dat dit voorbeeldt d' andre fledenfoude affchnkken, wanneer fij
fitegen dat de Koning foo weinig werks machte van£ allergroot ft e. Van het' De bediening Concilie tot Trenten weer t'huis gekomen, enmethetOpper- teurfchapl Inquifiteurfchap verfien fijnde, begoft hij overal door het landt te tAfoth.f. iio, trekken en de parochièn t' onderfocken. Veele Paftoren nae- ,I1« mendevlucht. Hijtoogind'AuguftijncrenReguliersKloofters, want dit flag van Monniken hadden't overlang met Luther en
Erasmus, die van hunne ordens waeren, gehouden. Daerheeft hij terwijl de broeders in de kerken fangen 7 de floten van hunne celles.
|
||||
|
der Stadt Enkhuiferu 19
Cellen gebroken^n fich ecn toegangk gemaekt tot hunne allerdiep-
ste verborgentheden. Alwieinfijnhanden vielen wierdenfelden - ongefchendt onttlagen. 'T einde van't pleit was gemeenlijk de J°"'*',3,# doodt, of andre feer fwaere ftraffen. In d'inqmfitieen't pleit sijn handel tegens Heer Engel de Merle ofMerula, Paftoor tot Heen vliet, tegens Engel was hij ook een voornaem werktuig, en een aendrij ver fijnes doots, Meruia. door wegen die weinig Chriftelijkwaeren, hem met grooteonbil- £.ƒ"*''?'llt' lijkheit, geveinftheit, valfcheit, en fclheit te keer gaende: 't geen wij voor defen in een ander boek in 't brede hebben verhaelt f. + '■'« Verhoef Op fekeren tijde heeft Heer Engel tot Leuven (daer hij toen uit ^vi^T"' *" Hollandt was vervoert) over Mr. Ruard, ten aenhooren van ver- ij.s-[ü&^' fcheiden, geklaegt, heminfijnaengefichtaenfeggende, Dat hij, fi««<.Afli- Ruard, veele Articulen tegens hem hadt verdicht, en eenige met bedrog ver- ■'""." va^ff'jrT ändert, en vermindert: dit hij hem > gevangen , in groote en onnodige kaften f, 89 &c. ój hadt geworpen (want Ruard fich vcinfende met de faeke des gevan- s6- 97 fa. 101. gens den gantfehen tijdt bekommert te fijn, was op des felfs koften j °'- '' 8>' * '• naer Enkhuifen gereift, om daer cthjke dagen met fijn vrienden ,46' !*£ J*£ goedt cier te maeken) dat hij een valfih vonnis in''t hofvan Hollandt 149. 155, ijff. hadt doen uitfpreken ; dat hij hem fijne goeden en fchriften dikwils met l5*',ï8, '*8* groote bitterhett hadt doen benemen; eindelijk , dat hij van hem en fijne medeftanders met veel bedrogs -was omringt en overvallen. Op wel- u,a van jK- ke aenfegginge Ruardus niet een woordt antwoordc , maer hij Mer.p. i5s. gaf met fijn ftilfvvijgen en groote befchaemtheit getuigeniffe ■Ap°'!>-t-13*- tegens fich felven. Men focht Ruards toorn en ongenadigheit .„ door het tuffchenfpreeken en bidden van groote perfoonen te ftil- ü*ftr.»!*i«i"?" len, of te verfachten. Doch hij wilde na geen fachte voorflagen i6s.' luifteren. Dan echter wierdt hij op fekeren tijdt in fijn gemoedt foo beweegt en aengetaft, dat hij den Paftoor van S'.Jacob te Leu- ven aen den gevangen fondt, om een verdrag te treffen tuffchen hen beiden, behoudens yder fijne eere. Maer 't was vergeefs, Mr. Ruard wilde gebeden fij n, en verftondt niet dat in 't maeken van't verdrageenig gewag fou gemaekt werden van de Haegfchc treken, die 111 't itellen en uitfpreken van 't vonniswaerenge- bruikt. AIsmenooktotLeuvenfooveelkenniffekreegvan des gevangens onfchuldt, dat onder anderen een Doctor en Profeflbr in de Theologie veel goedts van hem fprak, wierdt defe voor Mr. Ruard ontboden en heftig overgehaelt : ja Ruard feide tot fijn medebroeder*. Alfoo gij veelverkeert bij de befte en meeflgcachtfte luiden de- l^/l'v*'* ~i*&' ferftadt, en veel goedts hebt geftrooit onder de menfehen, en veel lofs hebt '"'"' •verbreidt van defen gevangen Angelus, foo hebt gij daerinqualijkgedaen. Hu beveelen wij u, ten fij gij verdacht wilt gehouden fijn van ketterij, dat gij foo veel quaedts van hem ftrooit, en fegt bij't volk, en anderen daer gij mede Dicm fich vat! verkeert, als gij goedts van hem gefegt hebt. Hij maektc eenen M'. Floris Mr. Floris Eg- C ij Egbertfz.
|
||||
|
2o Befchrijving en lof
bertfz voor Egbertfz van Haerlem, Paftoor van d' oude Kerke c' Amfterdam,
fitcurVnïïol-" totiïirienOncler-InquifiteurofKettermeefter, die hem voor een Ian*. verfpieder in Hollandtverftrekte. Dit was defelvedieden Schout Aftik. p. ijs. van Amfterdam Willem Dirkfz Bardes met valfche getuigen het
*■'■ ftukder Wederdoperij focht te lalt te leggen , en dele befchuldi- SietT c Hoohs 8'n&aen ^' Ruard overfchrecf, diefetotBruflelaen'thofbragt:
Hifl.iutf'&c. maer de valfcheidt wierdt ontdekt en der Kettermeefteren aenflag Verhud^erKe. belet. Dit was Ruards laetfte (trijdt: overal heeft hij d'ovcr- f°rm.inïudtri. handt gehadt, hier fchoot hij te kort. Indatfelfdeboeksken van ?«*?!• '• Geldorpius hoort men Mr. Ruard, over het doodenterfaeke van vfpoth.p.iSv. religie, aldus fpreken : Vaer is niet veelaengelegen of'de geenen die dus ftervenfchuldig of' onfchuldig fitjn , wanneer flechti het volk door het voorbeelt afgefchrikt teerde: 't welkmeeftgefihiedt met het dooden van luiden die door geleerdtheit, rijkdom, en overhelt summten of adeldom uitHeken . dit teierdt Siin vcrTol- tot Amfterdam voornaemelijk vereifebt. Gelijk hij een Vervolger was ging tegens Uc van menfehen , foo was hij 't ook van boeken, die de Roomfche boeken, kerke te nae gingen . Hij focht nevens d' andre Schooldoftoren oifoth. 8 . tQt Leuyen alle boeken die na hun oordeel ketterfch waren te doen
en haet tegens verbieden. En hoe wel dat fe in dit ftuk al veel verwierven, noch- Erafmus. tans konden fe tegens Erafmus, wiens fchrifcen fij vooral wilden oft'th. p.86, uitroeijen, hun fin niet krijgen . Metal hunne cenfuren, diefe den Koning in 't heimelijk ter handt (lelden , wierdt niet uitge- recht. D'eenetijdtwaeren hen des Konings Raedtsheeren te- gen; opcenandertijdtde Kancelier van Brabandt; op een an- der tijdt de BilTchopvan Atrecht, Antonis Perenot van Gran vei- le, die in hun oog een groot Erafmiaen was, Dan korts daerna Afth. p. 88. bragten de Leuvenfche Doctoren door den Paus te weege dat men ook de boeken van Erafmus verboodt. Van de drie boeken bij Van fijn boe- Mr. Ruard onder deil naemvan Uitleggingen over de Leuvenfche Artij- k«> kelen uitgegeven, werdt getuigt, dat fe den tijdt van veertig jaeren ^rpt>t.p-°4, onc)erhanden waeren , en van alle Doctoren , Licentiaeten ,
Baccalauren, in dien langen tijdt op fijnen naeme bij een fijn ge- flantft. In defc boeken waeren gehecle Capittelen uit de fchriften van Calvinus en Melanchton : foo dat men 't geen men met Plak- kaeten hoog en dier hadt verboden, nuveiliglijk in Ruards boe- ken kon lefen , en door het vergelijken met fijne wederleggingen ge-waer wierdt, dat de redenen daer hij met (treedt feer fwak wae- ren. Van dit verftandt was ook de Prefident Viglius, een feer Sijngefprek geleerde en wijsman. Want als Doftor Ruard op fekeren dagh ■Kt Viglius. beklaegSgewijSCOthemfeide: Dat d' onacht faemheit derPolitijken in,t Uenr. Ant. uitvoeren der Plakkaeten, op het Huk van dengodtsdienft uitgegeven, een Trjfat sTltan. eorfae^ v",s dat de ketterijen in Nederlandt toenaemen, ontkende dit de 77;«/. f. B 3. Prefident, feggende» datfulks door fijne en fijner medebroederen fchuldt ge- fihiedt |
||||
|
der Stadt Enkhuifen. ai
|
|||||
|
fihiede, en wanneer Tapper dit hevig tegcnfprak, gaf hem Viglius
tot antwoordt : De Ketterfche leeringen, die wijop fwaerepeene verbieden telefen, maekt gij in uwe boeken ■> die met Privilegie fijn verfien, gemeen. En als d'ander dacr op kidc,de wederleggingen voeg ik daer bij, foo voer • de Prefldent daer dus op in : Ik weet dat wel, maer de Lefers diefeer naeu letten op d' argumenten der partijen , liefen de wederleggingen met geen ttendacht, offijverßaen fe niet genoeg. Met fulkeaenfpiaekenom ver- volging te verwekken heeft Mr- Ruard voor defen fijn Landtshee- ren dikmaels moeylijk gevallen, met naemen Keifer Karel. Doch fijnftouteyverishem eindelijkquaelijk bekomen . 'Tgefchiede indenjaere i55pdathijtot Brultel gekomen, wegens d' Acade- mie van Leuven, gehoor verfocht bij den Koning Philips den tweeden. De boodtfchap was om een bloedig Plakkaet te verfoe- ken. f lij dacht den toegangk dien hij bij den Keifer hadde, hier bij den Koning fij nen Soon te vinden. Doch hij moeft eerft bui- ten ftaen: daerna is hij midden door de wacht in des Konings bin- nenften kamer gedrongen. Hier kreeg hij geen antwoordt nae fijnen fin, en de Koningdeedthemuitftootcn. Dit ontftelde Sijndoodr. hem dermaeten, dat hij al kijvende op de Raedtsheeren,fchielijk jlP°'h- ?■ 2?» nederftortc, fchuimb'ekte enopdetandenknerfle, fonder meer \1'^°')'106' tefpreeken, ofweêrtotfichfelvenoftotdefijnentekeeren. Dus gaf hij den geeft ten huife van den Prefident Viglius. Op fijne beekeniffe, die voor defe befchrijving geftelt is, heeft men na- derhandt dit gedicht gepaft : Vees' heeft bet Vaependom met, ijver voortgeplant.
Dees' Kettermeeßer fiak de mutfaerden aen brandt, Maer d' ajch ftoof overal, in winkelen en hoeken . Syn Inquißtie fchoot te kort in 't onderfoeken, De terwe trok bij uit in plaets van 't boofe faedt. Moe onvaft ftaet de kerk. die op dees'gronden Jlaet l Binnen Enkhuifen is ook geboren Wilhelmus Segerus, Wilhelmus
die van W. Goudthoeven in het Bijvoegfel der oude Hollandtfche egerus- Chronijke!, onder de Hollandtfche Geleerden wordt geftelt. +;.jji. Valeruis Andreas fpreektook van Reinerus Johannis Reinerus io-
van Enkhuifen 5 Prooft van S'. Marie tot Walkourt. Defe was hannis. Do&or in beide de rechten, en overleedt in den jaere vijftienhon- ^jf"^^' dertnegen-enveertig. p,iSi'. Defe ftadt heeft ook voortgebraght Theodorictjs Langius, Theodoricw
een man van treffelijke geleerdtheit, diedeGriekfchetaeletien ^g"1*» jaeren lang in de hooge Schoole tot Bordeeux heeft onderwefen. In welken tijdt hij met de geleerde mannen, die toen indatge- c i$j weft
|
|||||
|
'ujijfc^w. iLMMVM^iiji.u - -
|
|||||
|
22 Befchrijving en lof
Xèninltctln weftwaeren> **eergemeenfaeraevriendtfchapliielt, infonderheic
■Jmtbi'j.iuïi m.et dien grooten Iulius Casfar Scaliger, den Prinfe der geleerden Fr. Szeeertii ' fij ner eeuwe. Daerna wierdt hij in den jaere vijftien hondeit drie i'hTo-Be'*' en Vlfitla biJ die van d' Academie tot Leuven, in 't Buileidfche \a<a. 'iMirti Collegieder dricfpraeken, totProfeflbr der Griekfche taele be- Ei°z.Bei&.p.iiii roepen , welk ampt hij bedient heeft tot fij nenhoogen ouderdom, Swä"*! tot dat hij de krukmoeft gebruiken en fijne oogen fchemerden. >. 282; ejusd. Hij ovcrleedttot Leuven in den jaere vijftien hondert acht en tfe- Biuhtb. Belg. ventig, den achtilen van Iunius, fooFr. Sweertius, ofdentien- ***SiPe&!ip~ den, foo Valerius Andreas getuigt. Sij ne boeken heeft hij gemaekt tas fZ l?' aen 'c Bufleidtfche Collegie. Tot noch toe fij n "er geen fchriften Gtticciardiu, van hem uitgekomen: alleenlijk heeft hij de lactfte Uitleggingen. ?• gJ- van Petrus Nannius over de Landt-gedichten van Virgilius Maro in 't licht gcbragt. Thcodorus Vclius gedenkt hem onder de ge-
leerde mannen van Wed-Vrieflandt met defe woorden : TW, velii 6^id daram Enchufe, faculam te c art Me LAN Gl f
Wtfifr, ptlz. ^~ J J
Waer van de fin is:
En hoe gedenk ik u , en prijs u in mijn dicht,
Oprechten LANG lUS , Enkhuifens helder Licht t * p- 90. M. Z. Boxhorn noemt hem in fijn TooneelvanHollandtpon-
der de vermaerdtfte Leermeefters van die tijden.
Mr.Heenjen Bij fijnen tijdt heeft ook geleeft H e R1T1 u s Isbrandi Vsbrantfz. anders Heertjen Ysbrantfz. van Wijdenes,een ingeboren tot Enk-
huifen. Hij was met den naem van Meefter vercierdt > en ook begaeft met den geeft der Poëfijej 'tgeen eenige fijner Latijnfche gedichten (die in den boek-kamer van Mr. Adriaen Weftphalen Rechtsgeleerde van Enkhuifen , tot Alkmaer bewaert worden) getuigen, Nadat hij den naem van Baccalaureus in de Rechten, tot Leuven hadt bekomen > heeft hij, wcêr t'huis gekeert, fijn geboorte-ftadtingerechts-faekentendienftgeftaen, en hetSche- penfehap tot verfcheide maelen bekleedt : onder anderen _, 'tgeen 0 mij uit een oudtftadts boek is gebleken, inde jaeren 15^7,1560, 1562, i?6+, en 1570. Hij overleedt in den jaere 1611, den 4.denIanuar.oudt 88 jaeren. Dr.Francis Franciscus Maelson, foonvanPieterMaekfchoon, Maelfon. welke bijnaem in Maclfon is verandert, Doftor in de Medicijne,
die ook tot Enkhuifen is gebooren , verdient hier door fijn uit- nemende geleerdtheit een fcer eerlijke plaetfeen gedachteniflc; want hij was in verfcheide taelen ervaeren, en foo geoeffent in 'c Grieks, dat'er noch veele van fijn brieven in die tacle aen den ver-
|
|||||
|
der Stadt Enkhuiien. 2 3
vermaerden Gemma Frifius gefchreven met Gemmaesantwoor-
den in wefen fijn , welke bij den Heere Diednk van Wijdcnes, gefeit ßaens , beruften. In denjaere i^fJz. wierdthij tot Stades Do&or aengenomen. doch hjwiiceft defe bedieninge niet lang geoeffent : want nae de veranuefing in den jaerc 1571 totEnk- huifen , eningantfchHollandt, voorgevallen > begaf hij fichin dienft van 't vaderlandt; en toonde federt foo groote bequaem- heit in't verhandelen vanfaeken vanftaet, dat hij met reden ge- acht werdt voor een van de voornaemfteftichters van 't gebouw der vrijheit. Hij beklede het ampt van Penfionarisder ftadt Enk* huifen, en verkreeg foo groot een aenfien bij die van Weft. Vrief- landten'tNoorderquartier inde vergadering van de Staeten. daer hij lange jacre na den anderen ordinans Gedeputeerde Raedt is ge- weeft j dat hem veeleden Scven-fiem noemden. Ook was hij Raedt van Prins Willem van Oranje, cndaernaPenfionarisvan Weft- Vrieflandt ; eindelijk Raedt nevens Prins Maurits wegens haere Ed: Gr: Mog. Verfcheide gefandtfehappen heeft hij tot genoegen van fijne Meefters helpen uitvoeren : in de jaeren 1575 * en 1585 f aen de Koninginne Elizabeth in Engelandt; en in G.TamJn?' denjaere 1506 aen den Koning van Denemarken Chriftiaen den .^r»w. EU/at, vierden ■$. In denjaere 1787 was hij een der voornaemften, P-2H- die Leiccfters voornemen tot Eukhuifen hielp ftuiten *. In l^ZcTbnlt' denjaere 1^91 fat hij , nevens den Predikant AndreasCaftrico- p. 1-4. mius vanEnkhuifen, en noch dertien foo Politijken als Kerkelij- **»tmxiiï, ken, doorlaftderStaetcnvanHollandt, overhetinftelleneener sLtuZ boven Kerkenordeningej-» die naer een ontwerp van denjaere 1^83 in p. 200,201. ordre gebracht en voltrokken lijnde , echter geen voortgangk 'B'r "»"i 3 nam: dewij leen ige fteden ter eenre fijde die verwierpen , bewee- ^£ukh^e rende dat de kerken met defe ordening in verfcheide faeken teveel 1 2»"xxvmi was toegegeven; en dat vecle Predikanten ter andre fijde verfton- 2l i &c- den, dat de kerken daer in teveel benomen was; foo dat eenige lieten ver'uiden, dat men de Predikanten die daer over geftaen hadden, behoorde te cenfureren, als offij't recht der kerken weg gegeven, jafooeenigenfpraeken(doch met groot onrecht foo een yderwift) hadden verkocht*. Hij was ook een voorn aem Voor- *7?.,-xxvm ilandercn begunftiger van alle feevaerende luiden, enhadtfon- »5 d. derlinge kenniffe van de feevaert en denaenklevenvandienf. t£./.w«5j»«er Ookdeedthij, in denjaere 1594, feer groote neerftigheit om de "'atTE»kfi' vaert naer Nova Semla of benoorden om naer China en Ooftin- Zeeh^en-Uek, dien t'onderfoeken en te bevorderen, gelijk wij in de Hiftorie Sittp, tSy. Van Enkhuifen hebben verhaelt. Lucas Ianszoon Wagenaer , een geboore bur* tucaiianfz,-
gcrderftadcEnkhuifen, mag ook met groote reden onder de ge- Wa8CIia«r' leer-
|
||||
|
24 Befchrijving en lot
leerden defer ftadt werden genoemt; niet om fijne geleerdtheit
in Latijn of Grieks, maer in een konft, daer naeft Godt Hollandts welvaeren aen hangt; de Konfluier Stierluiden en wetenfchap derfeevaert. Door fijne meeni{3kjdigc reifen terfee,engcduin« ge opmerking en onderfoek vanravens, killen, kuilen, ftran- den , fanden, banken , klippen en gronden, was hij een feer er- vaere Piloot en Stuirman geworden; en ftelde met 'er tijde eenigebefchrijvingen, enkaertcnvan fijn waernemingen en on- dervindingen op papier; die hij ten dienfte van alle féevaerders in denjaere i^^en Sftot Leydenbij C. Plantijn op fijne koften deedt drukken. Dit boek droeg den tijtel van Spiegel der See- Vaert en hadttwee deelen: het eerfte wierdt den Prinfe van Oranje en 't tweede den Staeten van Hollandt opgedraegen, in defe werken hadt hem, getuigt hij felf in de Opdracht aen de Staeten van Hollandt, DodrorF. Maelfonmetraedtendaedtgoedehulpe gedaen. Ook heeft hij niemantongemoeytgelaeten, doorwiens wetenfchap en verfochtheit hij verhoopte, dat het fijne foude mo- gen verbetert worden. Valerius Andreas, die defe Wagenaer val And ia- wegens dit werk onder de Nederlandtfche geleerden rekent, um. *Beig. f. noemt het een nut boek,niet alleen voor de feev aerders, maer ook «f23. voor de onderfoekers der Hiftorien. lanus Doufa Heer van Noordtwijk heeft defen Spiegel met dit klinkdicht vercierdt:
Waer is 't dat gij mij voert, o Typhis finder flauwen
Deur 't élan - geverfde velt, deur d' ongebaende plas Des woefien Oceaens; mij, die te vooren was Voor 't fieylgaen oyt befebreumt, en voor Neptunus grauwen ? O LUCAS wijdt verficht , op U , foo wil ik bauwen ,
Ook altijdt volgen op de fireek van uw Compas. Welk hebbend' in 't geficht, ik op geen banken pas '■> Al -waer 't dat mifi en fneeu ook Tethim quam benauwen. Wat wil ik treuren doch, fio lang gij mij verfielt,
En fionder eenig noot op uw Taneel gefielt Mag feylen over al , vrij van 't verloop der fanden, Siend' al de backen juifi wel over een gebragt,
End' op wat klip , oft blink hij wefien moet verdacht,
Die niet foekt met fijn Schip aen C harons kufi te ftranden. I. Douza;
In denjaere 1592 wierdt fijn tweede Seeboek,, genaemt het Thre-
foor der Seevaert, gedrukt en uitgegeven, Toen heeft lanus
. Doufa de Jonge, het boek en fijnen Schrijver met een Lofdicht
geprefen, welker fes lelie regelen dus luiden;
• OKoße-
|
||||
|
der Stadt Enkhuifen. 25
O Koßelijk ThRËSOOR, 't melk uit de faaerte baerin
Van Charon meenig haelt . en uven wem , vermaerdt, Van de Vergetel- vloeit f cd eeurvelijk bevaeren:
Daerom gij die van Weft tot d' Oofltr fanden vaert >
Heit gij niet dit Tbrefoor. gij foeken fult verloren,
Hen Indiaenfchen fchat en d' Oofierfche Tkreforen,
In den jaere 1598 heeft hij ter oorfaeke dat de tweegemelde boe-
ken den gemeenen zeevaerende luiden te hoog in geldt waeren lopende, defelveineenkleenboekin 8 bondiglijkbijeengetrok- ken:om door fuik gerijf en de kleene korten van dien ook den aller- geringsten zeevaerdér te dienen . Ditgefchiede, fchreef hij in de Voorreden , befonder door de begeerte en crnftige vermaeninge van den Heere D'.F. Maelfon fijnen waeren en waerden Meccenas en Patroon die hem ook in delen de behulpfaeme handt hadt ge- boden. Ook getuigt hij goede hulpe genoten te hebben van Jan Huigen van Linfchoten , te dier tijdtTreforier der ftadt Enkhui- fen j en van vcele andere Enkhuifer burgeren , feer ervaerene en vermaerde Stuirluiden , waer van hij hun allen van herten ten hoogften bedankte. Dit boek droeg den naem van Enkbuifer Zee- kaertboek. Van defen Spiegel, van dit Threlbor en Zeekaertboek heeft fich naderhandt de vermaerde Willem Blaeu (die in 't be- fchrijven en verbeelden desfienlijken hemels, desaerdtrijksender fee met onvermoeide naerftigheit fij ne daegen heeft doorgebraght,) met vrucht gedient in 't bijeenftellen van fijn bekent See-boek in den jaere 1608 uitgegeven , onder den naeme van 't LhhtderSee- ■vaert. Ook fchrijft de gemelde Blaeu op het tijtcl-bladt, 't geen wij hier ter eeren van den Enkhuifer bij voegen , dat bij dat Licht uit deallerbe/le Seebefchrijvers gefchriften (als Lucas fanfz.. Wagen «eren meer andere,) eensdeels hadt vergadert, maer van alle verlopen uit veele ervaerene Seevaerders fchriften enmondelijkeverklaeringenhadc gebeterr, en feer vermeerdert. In den jaere 1577 heeft L. Wage- naerd'afbeelding van Enkhuifen, fijne vaderlijke ftadt, getekent en in print uitgegeven : ook is'er noch een kleene kaerte in den jaere 1598 bij hem in 't licht gebragt, daer de felve ftadt met hacr laetftc vergroting , mitsgaders haerc rede , Trindel, en andre fanden in wierdt vertoont. Dr. Bernardus ten Broeke anders Paludanus, piudlnuV.
die geleerde onderfoeker en keurige verfaemer van de wonderen der natuurc en vremdighedendefer werclt» werdt ook met groot recht onder d' Enkhuifers gerekent: is het niet door 't recht der ge- boorte, daer Steenwijk op roemt , het fij ten minfte door 't recht O der
|
||||
|
2 6 Befch rij ving en lof
deraennecmingjweldaedigheitenlangduurigeinwooningc; want
dat is ruim foo feer ons vaderlandt daer wij verblijf vinden > daer men ons aen- en op-neemt» en koeftert tot het einde onfes Ievens, dan daer wij worden geboren. In het grafteken 't welk hem fijne kinderen en erfgenaemen in de Suider Kerke hebben opgerecht, werdt fijn lof en leven in fwarte marmorfteen en guldeletteren , met dele woorden kort en bondig befchreven: D. O. M. S.
JET ER-N JE MEMORIE
D. BERNARDI PALUDANI
VIRI PIETATE ERUDITIONE ET MORUM
CANDORE SPECTATISS. DEO AC HOMIN1B.
EXTERIS CIVIBUSQ. ^EQUE CHARI
COM. PALATINI CAESAR. ANTÏQUARI. MEDICI
SUMMI AC REIPUBL.ENCHUSAN. PRIMARII.
Q_U I
POST ASIAM. EUROPAM. AFRICAM
FERE UNIVERSAS LUSTRATAS
NATURAM TOTAM INDEFESSA CURA
CUrUOSITATE ARCIS INCLUSAM
LXXXIII AN. CURSUM NEMINI GRAVEM
QJJAMPLURIMIS UTILEM DEO DUCE
PERACTUM.
AD BONA PATRIA VISU MAJORA ET
PERENNIORA VOCATUS SACROS CINERES
HIC DEPOSUIT.
LIBERI AC HAtREDES MOESTI
MONUM. HOC POSUER.
ANNO M. DC. XXXV.
Heu lubricas mortalium nimis vices!
J£ui cunBaPonti, quav ellniicum quatit Herent, vel Af rum littus, aut Mgyftiumt Qui cunBa Terra atqi JEtberU folut fuis Congefia thecU clauferat mir acuta > Nunc ipfe coeco faxeóqi buk carceri; Non ultimum orbts clauditur mir acutum. Natus Stenovici Anno
MDL. Odtob. x x v 111. Denatus Enchufae Anno M DC xxxin. April, in. 'T geen
|
||||
|
der Stadt Enkhuifen. 27
'T geen wy aldus overfetten:
T>en goeden engrooten Qodt fij dit geheiligt.
Ter eeuwiger gedachtenijfe van den Heere Bernardus Faludanta, een man van
groote achtbaerheit wegens fijne godtfaligheit,geleerdtheit en ofrechtigheit van feden; Gode en den menfchen, uitlanders e» burgers, even aengenaem; vereert met den tijtel van Comes Falatintu Cafareut, een onderfoeker en verfaemer van oude en ongemeene dingen ; de trejfelijkfie Medecijn-meefler derfladt Enk - huifen. De -welke, na dat hij Afia> Europa en Africa bijna in 't geheel had doorreifl en doorfien, de gantfche natuure , met onvermoeiden arbeidt en neerßigeßnlijkheidt, in fijne kiften opgeftoten, endenloopvan LXXXin jae- ren tot niemandts verdriet en veeier nut met Godt hadt voleindigt, tot de va- derlijke goederen, diegrooteren beftendigerfijn dan defienlijke, ftjnde geroe- pen , fijn lichaem hier heef: afgeleidt. Wien fijne bedroefde kinderen en erfgt- naemen dit graf teken hebben opgerecht in denjaere 16 Jy. Hoeongeftadig fijn de menfchelijke dingen ,
Hoe werde men omgevoert door hun veranderingen ! Die al de wonderen der I ndiaenfche fee, Van 't Africaenfche ftrandt en van Egyptens ree , Die al de wonderen der aerd' en locht vergaerde, En in fijn kiften floot, werdteind'lijk indees'aerde, Daer hij ons felfs weleer een Wonder hadt verftrekt > Door fijne Kift en fark befloten en bedekt. Hij is geboren tot Steenwijk in n rot% q>Kmi
denjaere l^odenzSOftob. f. zy6.
en geftorven tot Enkhuifen in
denjaere 1633 den 3 April. 1 De wijdtvermaerde Hugo Grotius heeft hem weleer met dit Lof-
dicht vereert: Ad
PALUDANUM,
de ejus Admirandis,
Thefaurus Orbis > Totius compendium,
Area univerfi, facra Natura penus, Templumque Mundi, Vanos hic facrarium eft, Coeli quod inftar unico penetralium Claudit recefj'u quicquid ae'r partum , Edaxque flamma nutrit, aut foeemdior D ij Vk'
|
||||
|
28 Befchrijving en lof
Vis circulamis obfletricatur fali,
ïuerperxque fertilis Terra labos.
Verum fatebor, o Paludane, ifidos
Magna f acerdos, magno Myfle, fingulis
Mens -vifta hebefcit; quod Jimul mtraeul*
Sunt cunSa, cunBis majus boe miraculum eft,
AbrahamusOrtelius, die geleerde Wereltbefchrijver, befchrij- vende Enkhuifen , en gewach makende van delen inwoonder, noemt hem: urbis ocellum.Hetogelijnder fiadt. Door fijnen Konft- kamer en de meenigvuldige vremdigheden, die hij daer hadt ver- gadert, is Enkhuifen veel vermaerder geworden dan voorhenen . Veelen van de grootften en geleerdtften des wereldtsreifden al- leenlijk derwaerts, om hem en fijnen wonderfchat te fien . De meeften en aenfienlijkften fochten fijne Wonderheden uit gunft te vermeerderen > en iets vremts bekomende , fonden 't hem t'huis, hem begunstigende met hunne vriendtfehap, handtreke- ningcen brieven ;die na fijn doodt ten grooten decle dooronacht- faemheit en onkunde van eenige fijner magen fijn verfcheurten verloren. Onder defe vondt men brieven van grooce Vorften, en Lichten van geleerdtheidt, van Koningen , Keurvorften , Hartogen , onder anderen van Wirtenberg en Aerfchot ; van Maurits Landtgrave van Heffen; van Lodowijk Philips Paltsgraef aen den Rijn; van Lodewijk Vorft van Anhaldt; van Maurits Prins van Oranje; vanErnftCafimierGravevanNaffau , Stadt- houder van Vrieüandr; van fijne Gemaelinne Sophie van Bruins- wijk; van Maria van Briemen Hartoginne van Aerfchot; vanjo- handenjongen, GravevanNaffau; van Philips Grave van Ho- henlo; van Frediik, Burggravevan Dhona; vanG. Rantzouw; vanH.Offolinus; vanl.Gilpin; vanC.Suriano; vanlofephus Scaliger;van loachimusen Ludovicus Cameranus;van Aggasus de Albada;vanJeremiasBaftingius; van Hugo Grotius; van Daniel Heinfius; van P. Meliffus; van Petrus Foreftus; van Carolus Clu- lius; van Petrus Hogerbeets; van Matthias de Lobcl; van Petrus Pauv^van Eu. Vorftius;van J. Bauhinus;van Poitevinus; van Pan- cratius a Caftrichom, van Sixrus Arcerius; van Damafus van Blyen- burg en anderen te lang om te verhaelen: waer van noch eenige toe Enkhuifen,bij Johan ten Broek fijn broeders foons foon,gevonden worden. De lijfte van de vremdigheden of Rarieteitendiebij hem plagten gefien te worden, van wonderlijke, en vremdedingen, van planten,ktuiden,vruchten, geneesmiddelen, bloemen, metae- Icn, oude penningen, fchelpcn, hoorens, ftrandt-en fee-gewaffen, mumien, dieren , viffchen, vogelen, uit alle de gedeelten der aerde, fee en locht bijeengebragt, en andere uitheemfchefae- |
||||
|
der Stadt Enkhuifen ♦ 2 9
|
||||||||||
|
ken , beruft noch tegenwoordig bij den eerwaerdigen en geleerden
lohannesvanNieuwenhuifen, Predikant tot Amfterdam, fijnen neve , uiteen fijner dochteren geboren. In den jaere i^8o wierdthij tot Padua Doctor der Philofophie en Medicijne , en Verkreeg den tijtel van Protonotarius, ofOppcr Notarius. De waerdigheidt van Comes Palatinus is hem van den Keifer gege- ven . Ook vindt men brieven in den jaere 1579 aen hem gefchre- ven , in welker opfehriften hij geheten wordt Ridder vanjerufilem. Nae't volbrengen fijner reifen in Afi-:, Europa, en Africa, woon- de hij eenigen tijdt tot Zwol, daer hij tot ftadts Dodtor wierdt acngenomen : vanwaer hij etijke jaeren dacrna naerEnkhuiien verhuifde , om 't felvc ampt te bekleden. In den jaerc 1^91 wierdt hij tot het Profefforfchap te Leyden beroepen , 't geen hij ook aennam , maer die van Enkhuifen hielden delen man in foo hooge waerde , dat fij alle krachten inlpanden om hem te behouden , en maekten eindelijk dat het beroep geen voortgangk hadde. Hij was feer gelukkig van verftandt, fcherp van oordeel, feer welfprekent, en vroomhertigh. Van fijne fchriften is niet tot mijne kenniffé gekomen , behalvcn de geleerde Aenteike- ningen op de Reisbefchrijving ofte Schipvaert van Jan Huigen van Linlchoten in den jaere 1596 in't licht gebracht : vervae- tendedeverklaeringevanverfchcidclanden, lieden, feden,ge- woontens, konden» kruiden, vruchten, fappen , geneesmid- delen , wonderenen verborgenthcden der natuure. De gemel- de Linfchoten heeft de kaerte van de afbeeldinge van't Eilandt Afcenfio, ofte Hemelvaert in 't genoemde Reisboek* tot een teiken |
||||||||||
|
/•»4*.
|
||||||||||
|
Van vriendtfchap aen hem opgedragen. Sijn afbeelding heeft
de feer geleerde G. van Nieuwcnhuifen, fijnfehoonfoon, voor- defenRe&or der Latijnfche Schoole t'Enkhuifen , en daerna te Haerlem, meteenGriex, en S. Ampfing met een Latijnfch Ge- dicht verciert: welk Griex in dit boek onder fijne printe wordt gelefen, Het Latijnfch was van defen inhoudt: Ora Paludani cernis> quanti fenis ora!
Magnus Afoüinea DoBor in arte viget.
Principibus charus : fic Protonotarius audit: J§W<e non auli usquam regnaque -vifa viro!
Gaudet ab extremis gaza Antiquarius orist lüius baud quemquam f am» latere foteft.
Johannes Antonides vander Linden, onlangs
Profcflbr der Medicijne in de Hooge Schoole tot Leyden , is Doöor Jo- de laetfte, om dat hij foo laet geleeft heeft, daer wij van te fpre- nfaeTvaa'^cx ken hebben : hoewel hij veefiicht ten aenfien van fijne hooge Liuden. D üj gc-
|
||||||||||
|
3<3 Befchrijving en lof
Jok. Cöcceü geleerdtheit een van d' eerfte plaetfen verdient. Defe is in den
Orat.ftmei. in jaere feftien hondert negen , den dertienden Ianuarij tot Enk- °v"nll°hLmd. huifen geboren, een foone van Antonius van der Linden, Rector f, ei, ' der LatijnfcheSchoole tot Enkhuifen; daerna Doóbor in de Me- j.CocceiiOrat. dicijne, eerft tot Enkhuifen en eindelijk tot Amfterdam. Sijn fia.f.B 4. grootvader is geweeft Henricus Antonides van der Linden, tot Naerden gebooren > die het predik-ampt den tijdt van feven jaeren, federt het jaer van 1578 tot Enkhuifen heeft bekleedt, tot dat hij in den jaere 1585 wegens fijne geleerdtheit en vroo- migheit tot Profeffor der Theologie te Franeker wierdt beroe- pen. In welke bedieninge hij fijne dagen in den jaere 1614 heeft ge-eindigt. Johannes Antonides van der Linden wierdt in den jaere 16x9 tot Franeker, na dat hij fich federt denjacre „ . 1625: tot Leyden in de Philofophie , in de Mathematifche kon- fm."i>"l.4."'' ften, dochallermeeft in de Medicijne , hadt geoeffent, Doctor
der Medicijne vefklaert; en in den jaere 1639 te Franeker tot Orat.ftm.p.-D. de Profcflie der felve konft beroepen. In den jaere 1649 wierdt 't.p.Uz&E. hij Profeffor der Medicijne inde Accademie tot Leyden. Hier heeft hij fijn ampt met groote naerftigheit en lof bedient. Want hij was feer groot van verftandt, van oordeel, van memo. T'&e""'*'1* rie' en van ervaerentheit: oprecht van feden, deftig, endeught- faem van wandel. De Schriften die hij heeft naegelaeten fijn defe : Vahrit m ir Univerfg. Mediane Compendium, centuriis V Franeker& publice* exxm'mi ■Bibiioth. Belg, propofitum. t- 449. Centuria inauguralis Pofitionum Medico-prafficarum de virulentia vene-
rea , ibidempropofita&dtfenfa . Franek.Ulrik.Ballt, 163 o.
OratioaufpicalisDeMedicofuturonecejfariis, habitaannoMDCXXXIX,
VII Kal, Decembris < Manuduilio ad Medic'ms..
Meduü» Mediana . 1 (142. De Script is Medici s Commentatius, 1637. J.CocceiiOrat. Medicina Vhyfiologica. futt.f.D.2. Selecta Medica & Meletemata. Conftlium de Hem'tcrania.
Hij heeft ook verfcheide fchriftcn van anderen uitgegeven : A. Spiegels Anatomie, ofte Ontledinge ; Cardanus van 't nut dat men uit tegenfpoedt moet trekken. Ook heeft hij Celfus, dren hij den LatijnfchenHippocraet plagt te noemen, met grootevlijc van veele mifftellingen gefuivert, Eindelijk heeft hij Hippocra- tes felf, dien oudtften en prijswaerdigftenLeermeefter der Me- dicijne of Genees-konfte nae veele van de befte foo gedrukte als ongedrukte boeken verbetert, en onder de pers gebragt; welk werk
|
||||
|
der Stadt Enkhuifen.
|
||||||||||||
|
31
|
||||||||||||
|
werk eerft na fijne doodt kon uitkomen. Hij ovcrleedt in den Cra'- f*«- p-
jaere 1664. den vijfden van Maert, des naemiddags ontrent ten D 3' drie uuren , aen een geduurigc koortfe. De Profeffor J. Coc- ceius heeft hem naerfijnebegraeffeniffe, den elfden van Maert, met een lijkrede, en kort verhael van fijn leven, gaven en deug- den , geprefen. Binnen Enkhuifen is ook geboren Cornelis Boissens,
een feer treffelijk Schrijver en konftig Plactfnijder , op wiens af beelding de hooghgeïeerde Johannes Ifacius Pontanus het vol- gende Gedicht heeft gemaekt: |
||||||||||||
|
Aspice quam fimili fe pinxit imagine BoISSENS,
Cui fenna & caelo efl ingeniofa manus.
Mirabar facties , ubi libera linea dutlus , Nunc mage felices miror in &re not as ;
Mirabar vanos hominum depingier aBus , Nunc etiatn artifici vivere vet ba flylo.
Maüe viris Encbufa , illo tibi gloria alumno Surjget ab Eoo , furget ab Hefperiis.
At fit parce aurem vates lacerare Bttavam , £hi& ftupeas , pr&ßat ecce Batava manus.
|
||||||||||||
|
J. I. Tont.
Taemttt. Lik.
XI. f. 103,104. |
||||||||||||
|
Naemen
|
||||||||||||
|
32
|
|||
|
23
|
|||||||||
|
Naemen van de
WETHOUDEREN
der Stadt
ENKHUISEN.
|
|||||||||
|
Dirk Rieuwertrz.
Harkejanfz. Sieuwertjacobfz. Blaeuhulk.
Sieuwert Meynertfz. Thijs Pieterfz. Vroedtfchappen
des jaers 1534.
Freek Segerfz. Noorman, anders
Crab.
Willemjanfz. Seger Jacobfz. Aps. Albert Albertfz. Albert Janfz. Willem Andriefz. Gijfbert Janfz. Rieuwert Luitgifz. Albert Wouterfz. Dirk Volkertfz. Pieter Thijfz. ReijnerReijnerfz. Sieuwert Reijnerfz, Olfert Blaeuhulk. Freek Jacobfz. Jacob Albertfz. Jan Albertfz. Freek Harmenfz. Mr. Seger Dirkfz. Arcnt Symonfz, x Naemen
|
|||||||||
|
Rijkdommen
des jaers i 5 1 }.
Rent Symonfz.
Claes Claefz.
Reiner Reinerfz.
Fredrik Segerfz,
Pieterjanfz.
Thijs Reinerfz. Allertjacobfz. Pieter Segerfz. Oucger PietcrfR Jacob Janfz. JVlaerten Piererfz. Willem Luitgifz. PouwelsDoedtfz. Pieter Symonfz. MeijnertMeijnertfz. Sieuwerc Luitgifz, Fredrik Segerfz. Crab. Pouwels Pieterfz. Jan Albertfz. Willem Arife. Egbert Pieterfz. Dirk Pieterfz. Ysbrantjanfz. Garbrant Pieterfz. Gerrit Gerritfz. Gerrit Sieuwertfz, Jacob Albertfz. Dirk Heertgifz. |
|||||||||
|
34
Naemen van alle de Heeren Raeden
ende Vroedtfchappen der Stadt Enkhuifen , federt den
Jaere 15-77 tot defentegenwoordigenjaere. |
||||||||
|
Iacob Sieuwertfz. Schipper, in plaets
van Lucas Sieuwertfz. Cornelis Ianfz. in plaets van Ysbrant
Ianfz. 1588.
Theunis Volkertfz. in plaets van
Theunis Simonfz. 1589. Roemer Iacobfz. in plaets van Maer-
ten Dirkfz. Harko Ianfz. Koomen, in plaets
van Albert Claefz. Schroor. M96.
Ian Pieterfz. Schram, in plaets van Claes Dirkfz. Mantges.
Meynert Simonfz.%emeyns , in plaets van Ian Gerritfz. Bootshaek. 1 i 9 7* '
Wijbrandt Gerbrandtfz. Grota» in
plaets van Albert Pieterfz. 15 9 8. Ian Nantfz. Crijtman, in plaets van
NanneCornelifz. Seger Dirkfz. Scharlaeken, in plaets
van Iacob Florifz. 1599-
Hero Allertfz. in plaets van Fredrik
Siblefz.
Fredrik Ianfz. in plaets van Ian Thijfz.
Pieter Iacobfz. Maelfon , in plaets van Albert Luytgefz. te Ludfes.
1 6 o 1.
Erik Iacobfz. in plaets van Theunis
Volkertfz.
Ian
|
||||||||
|
* 1 1 /•
COrnelis Volkert Klaefz.
Theunis Simonfz. Fredrik Siblefz. Jan Adriaenfz. Kijk, NanneCornelifz. Jan Janfz. Schoenmaeker. Jan Fredrikfz. CornelisJanfz. Abbego, ClaesDirkfz Mantgcs. Pieter Luytgefz. Buyf kes. Albert Pieterfz. Albert Claefz. Schroor. Iacob Sieuwertfz. Simon Iacobfz. Schroor. Maerten Dirkfz. Ian Gerritfz. Bootshaek. Yfbrandt Iacobfz. FlorisT-hijfz. Harko Melifz. Kopges. Albert Luytgefz. te Ludfes. 1584..
Lucas Gerritfz. in plaets van Corne- lis Ianfz. Abbego. Willem Com elifz.de Ionge,in plaets
van Cornelis Volkert Claefz.
Ian Pieterfz. Ludous, in plaets van Ian Adriaenfz. Kijk.
Lucas Sieuwertfz. in plaets van FlorisThijfz.
1586.
lanThijfz, in plaets van Ian Ianfz- Schoenmaeker.
1H7.
Iacob Florifz. in plaets van Ian Frediikfz.
|
||||||||
|
37
|
|||||||
|
I 6 1 8.
Harko Claefz. Prakker , in plaets
van Willem Cornelifz. de Jonge. 1 6 i 9. Mr. Jan Franfz. Homan , in plaets van Fredrik Janfz. Seilmaker. 1620. Pieter Willemfz Potter, in plaets van Pieter Jacobfz. Maelfon. 1621. Sieuwert Janfz. Kort, inplaetsvan Ian Jacobfz, Blokemaker. 1 6 2 2. Floris Herofz. Veft, in plaets van Lucas Gerritfz. 1623.
Quirijn Taekefz. Ofle-koopcr , in plaets van Wijbrant Gerbrantfz. Grota. 1 6 2 5.
Hendrik Fredrikfz. Druif, in plaets van Jacob Sieuwertfz, Schipper.
Willem Willemfz. Houtkooper, in
plaets van Harko Claefz. Prakker,
1 6 2 6.
Sieuwert Freekfz. in plaets van
Wijbrantjanfz. Schram.
Gerrit Lucafz. in plaets van Corne- lis Pieterfz Landtman. 16x7. Wijbrandt Simonfz. Semeyn, in plaets van Pieter Leenerdtfz. Pa- lenfteyn. 1(29.
Willem Wiggerfz. Blaeu, in plaets van Jan Nantfz. Krijtman.
CorneHs Hendrikfz. Haek, in plaets van Gcrricjacobfz. Trompet. i «> 3 3-
Hendrik Gerritfz. Moefkoker > in plaets van Jan Franfz. Homan.
1634. Heertjen Janfz. Nelcdoe, in plaets van Floris Herofz Veft, M ij Har-
|
|||||||
|
Ian lacobfz. Blokemaker > in plaets
van Ian Pieterfz. Ludous.
i dof
Ian Cornelifz. Huig, in plaets van
Simon lacobfz. Schroor.
1606.
Iacob Maertfz. Vefterman, in plaets
van Pieter Luytgefz. Buyskes.
Albert Albertfz. Cról, in plaets van Meynert Simonfz. Semeyns. 1607. Clacs Cornelifz. Apotheker,in plaets van Harkolanfz. Koomen. 1610. Simon Ianfz. Timmerman,in plaets van Cornelis Ianfz. Brouwer. i 6 1 1. Lucas Albertfz. Brouwer, in plaets van Iacob Sieuwertfz. Blaeuhulk. Gerrit lacobfz. Brouwer, in plaets van Albert Albertfz. Cról. 1 6 1 x. Pieter Leendeftfz. Palenftein , in plaets van Claes Cornelifz. Apo- theker. Pieter Walichfz. Prooft. , in plaets van Hero Allertfz. 1 6 1 3. Wijbrandtjanfz. Schram i in plaets van Harko Melifz. Copges.
Jan Simonfz. Blaeuhulk , in plaets van Roemer Jacobfz.
Cornelis Cornelifz. Butterkooper, in plaets van ErikJacobfz.
Cornelis Pieterfz. Landtman > in plaets van Jan Pieterfz. Schram. 1615. Willem Sijbrantfz.Groes, in plaets van Jan Simonfz. Blaeuhulk. 'i 6 1 7. Jan Cornelifz. Loots , in plaets van Jan Cornelifz, Huigh, |
|||||||
|
^
|
|||||||
|
1 6 $ i.
Herman, Outgerfz. Bok;,*in plaets
van Frans Roemerfz. Kant. Claes Iacobfz Wits, in plaets van
Herman Willemfz. 1 6.y 3. Hendrik van Loofen, in plaets van
Ian Ianfz. van Loofen. Mr. Dirk Haga , in plaets van Hen-
drik Gerritfz. Moef koker. 1654. Adam Cortleven , in plaets van
Harko Ianfz. Noordtlandt. Pieter Allertfz. Semeyn , in plaets
van Iacob Hendrikfz. Gulden- arm. Roemer Franfz. Kant, in plaets van
Iohan Compoftel. i 6 f ?.
Pieter Florifz. in plaets van Pieter
Hardenból. Pieter Hilbrantfz. Vis, in plaets van
Floris Ianfz. Kamerlingh. 1 6 f 6. Volkert Lucafz. in plaets van Claes
Lucafz. Schuit. Mr. Adriaen Iongh-knecht» in plaets
van Cornelis Freckfz. Lakenman.' 1657. Cornelis Ianfz. Riem, in pläets van
Volkert Lucafz. 1658.
Hendrik Huigh, in plaets van Her-
man Outgerfz Bok. 1 6 5 9. DirkQuirijnfz. in plaets van Quirijn
Taekefz OfTe-kooper. Iohan Ham, in plaets van Willem
Pieterfz. Potter. Fredrik Queink, in plaets van Thijs
Pieterfz. Timman. 1660. Jacob Pieterfz. de Wit, in plaets van
Fredrik Queink, Maer- |
|||||||
|
i 6 ? 6.
HarkoJanfz.Noordtlandt, in plaets
ran Seger Dirklz. Scharlaken.
Claes Lukjefz. Schuit, in plaets van Wijbrandt Simonfz. Semeyn. 1637. Thijs Pieterfz. Timman , in plaets van laccb Maertfz. Veit. 1 6 3 8. Jan Janfz. van Loofen, in plaets van Hecrtjcn Janfz. Neledoe. 1 6 ? 9. Ianlanfz. Kamerlingh, in plaets van Sieuwcrt Ianfz Kort. 1640, Frans Roemerfz. Kant, in plaets van Lucas Albertfz. Brouwer.
Cornelis Pieterfz. Biens, in plaets van Ian Cornelifz. Loots- 164 1. Iacob Hendrikfz. Gulden-arm , in plaets van Hendrik Fredrikfz. Druif. 1642.
Herman Willemfz, in plaets van Pieter Walighfz Prooil. 1644. Gerrit Segerfz. in plaets van Corne- lis Cornelifz. Butterkooper. 1 6 4J'. Gerrit Iacobfz. Glas, in plaets van Cornelis Pieterfz. Biens. 1 64 8. Pieter Hardenból, in plaets van Willem Sijbrandtfz.Groes.
Cornelis Freekfz.in plaets van Sieu- wertFreekfz. Laekenman. 1649. Floris Ianfz. Kamerlingh, in plaets van ian Ianfz. Kamerlingh. 1650. Iohan Compoftel , in plaets van Gerrit Lucafz. |
|||||||
|
37
|
|||||||||||
|
i 6 6j.
Volkert Evertfz. Teerkooper , in
plaets van Hendrik van Loofen. Gerrit Claefc. vander Nyenburgh,
in plaets van CornelisJanfc.Riem. |
|||||||||||
|
t 66t.
Maerten Roos, in plaets van Simon
Janfz,, Timmerman.
1663. Gerbrandt Blaeuhulk, in plaets van Willem Wiggerfz, Blaeu.
|
|||||||||||
|
ANNO 1666,
|
|||||||||||
|
De
|
|||||||||||
|
38
|
||||
|
Wmmm
|
||||
|
r
|
||||||||||||||||||||||||||
|
39
|
||||||||||||||||||||||||||
|
De Naemen
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Van de Heeren Schouten , Burgermeefteren ende
Schepenen der ftadc Enkhmfen, ledert hetjaer 1438, |
||||||||||||||||||||||||||
|
1438.
Schout, Burgermeefteren,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
»45 3.
Schout. ♦ • •
Burgermeefteren.
Willem Fekkenfz.
Claes Gerritfz. ♦ » ,
Schepenen,
♦ * •
I4f6.
Schout, ♦ ■ ♦
Burgermeefteren.
Claes Gerritfz.
Outger Sweers. Luitgen Gerbrantfz. Schepenen,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Schepenen,
Pieter Pieterfz.
Ente Widmerfz. |
||||||||||||||||||||||||||
|
144a.
Schout, Burgermeefteren,
• * »
Schepenen.
Albert Thadenfz.
Ian Gcrritfz. |
||||||||||||||||||||||||||
|
HP'
Schout, Burgermeefteren,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
1458.
Schout,
Fredrik Willemfz, Burgermeefteren.
Volkert Gerbrantfz, Outger Sweerfz. Ian Feijntfz. Schepenen.
Seger Reijnerfz. Moerman. Ian Rcmmitlz. |
||||||||||||||||||||||||||
|
> * •
• ♦ ♦ |
||||||||||||||||||||||||||
|
Schepenen.
Gerrit Fokken.
Yf brandt Claefz. Fredrik Willemfz. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Wou-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
4°
Wouter Mieufz.
Doede Garbenfz» Gerrit Fockefz. Albert Meynertfz. Fïedrik Ianfz. Ian Iacobfz. Dirk Gerritfz, Hier en op andere plaetfen vinden vjjj fom-
Toijlen acht of meer Schepenen te boek geßelt , 't geen ontdoet denkin , datdugefchicdtjij hij 't overlijden Tan een der andcrefeveni 14 5 9-
Schout»
Fredrik Willemfz.
Burgermeefteren.
Ysbrandt Pieterfz.
Gerrit Dirkfz. Hoek. Luitgen Garbenfz. Schepenen.
Ian Gerritfz.
PieterThadifz. Gerrit Iacobfz. Dirk Gerritfz. Broeder Willemfz. Matthijs Pieterfz. Fredrik Garbrantiz. 1460.
Schout.
Fredrik Willemfz.
Burgermeefteren.
Outger Sweerfz. Fredrik Iacobfz. lanFeijntfz. Schepenen.
IochemReijnfz.
Claes Gerritfz. Doede Gerbenfz. |
||||||||
|
Fredrik Outgerfz.
Pouwels Ianfz. Albert Dirkfz. Albert Gerritfz. 1 4. 6 1.
Schout.
Fredrik Willemfz.
Burgermeefteren.
Ysbrandt Pieterfz, Volker Garbenfz. Gerrit Dirkfz. Hoek, 1 4 6 4.
Schout.
Fredrik Willemfz.
Burgermeefteren,
|
||||||||
|
Schepenen.
Gerrit Jacobfz.
Olfert Ianfz. Broer Willemfz. Olfert Fredrikfz. Rijchout Pieterfz, Pieter Willemfz. Herkc Sieuwertfz. 1 4 6 8.
Schout.
Fredrik Willemfz. Burgermeefteren,
Volker Garbenfz.
Ysbrandt Pieterfz. long Claes Ianfz. Schepenen.
Iacob Ariaenfz.
Arent
|
||||||||
|
-
|
||||||||
|
4*
Burgermeefteren^.
Luitgen Garbenfz,
Floris Pieterfz; Sijmon Garbenfz. • . • Schepenen-».
Seger Feintfz. . . .
Claes Gerritfz. . , ,
Schout.
Fredrik Willemfz.
Burgermeefteren.
Iacob Abfz. of Apfz. Ian Feyntfz,. Rijchout Pieterfz. Rijcx. * • •
Schepenen,
Reiner Pieterfz. Pieter Symonfz. Iacob Ianfz. Pieter Nanfz. Maerten Fredrikfz, • • •
ï 47 3.
Schout. ">
... Burgermeefteren,
.:.
... • • ►
Schepenen,
Broeder Willemfz.
Ian Feintfz, Maerten Fredrikfz. Reiner Pieterfz, .dtdj»M -Schout
|
||||||||||
|
Arent Pieterfz,
Pouwels Ianfz. Pieter Tadifz. Fredrik Outgcrfz. |
||||||||||
|
i 4 6 9,'
Schout.
Fredrik Willemfz. Burgermeefteren.
Fredrik Iacobfz.
Luitgen Garbenfz.
Floris Pieterfz. van wijdenes.
Schepenen, j.
Clacs Claefz. |
||||||||||
|
1 + 70.
Schout,
Fredrik Willemfz. Burgermeefteren." *
Ian Feyntfz,
lacob Arifz. Rijchout Pieterfz, Rijpf. , Schepenend
Ian Gerritfz.
Pieter Tadifz. Arent Pieterfz. Vlamingh. Harke Sieuwertfz. Olfert Fredrikfz. Pouwels Ianfz. Albcrt Pieterfz. Pouwels Willemfz: 1 + 7 1.
Schout.
Fredrik Willemfz. |
||||||||||
|
4>
|
||||||||||||
|
i 48 $.
Schout.
Luytjen Gerbrantfz. Burgermeefteren.
Yfbrandt Freekfz.
Nanne Tapper. Barent Gerritfz. Schepenen.
Arent Pieterfz.
Widmer Matthijfz» Gerrit Janfz, Maerten Pieterfz. Symon Jacobfz. Claes Ianfz,. Albert Iacobfz, 1486.
■Schout. Burgermeefteren,
'■'.r'. :. >'■■> :.tu-
♦ « ♦
Schepenen.
Wigger Harijpac. , ,.r Yfbrandt Dirk'fz. Evert Claefz.. . . ... • • •
1487-
Schout»
Burgermeefteren. • • • - »
♦ ♦ ♦
Schepenen.
Willem Entefz,
lacob Freekfz. Fente Dirkfz»; |
||||||||||||
|
~"-'ji*4''{^"*''-'" ■■''
|
||||||||||||
|
- !
|
||||||||||||
|
Schout, I; , n
Luitjen Gerbrandtfz.'
Burgermeefteren. • • •
Simon Gerbrandtfz» ..vim: -nyZ
... .; : tr-ü . .. . Schepenen.
Pouwels Janfz. ' ' '
Volkert Klaefz.
Yfbrandt Reinerfz.
Seger Pieterfz. ....T.......
i 4 8 i.
Schout»,
Luitjen Gerbrantfz. Burgermeefteren« • •
Schepenen* ■'.
Fredrik Sybrandtfz. •" '-',,
Volkert Fredrikfz. .', • • ♦
Schout.
Luitjen Gerbrantfz. Burgermeefteren, . . .
Jan Feijntfz.
Ysbrant Freekfz. . . .
• • • . . ,
.Schepenen.
Albert Freekfz.
Albert Pieterfz. Nanne Tapper» . Symon Luitgifz» . ! j.. '•'.-. Reijner Janfz. . . . Symonjacobfz. . . .
Widmer Matthijfc.
|
||||||||||||
|
..,!
|
||||||||||||
|
JH
|
||||||||||||
|
Schout
|
||||||||||||
|
.....
Schepenen»
Symon Yfbrandtfz.
Volkert Symonfz» i 5 o 6,
Schout» Burgermeefteren.
Nanne Tapper.
Härmen Nanfz. , .
Arent Sijmfzj ^ ; i
Schepenen»
i s o 8. ■A 'SchöilO' :-
« * «
BurgenH,ee$eren»
Nanning Tappen
Härmen Nanfz. Arent Symonfz. Schepenen»
• • * ... Schöufc
«♦. .. Eurgermeefteren»
Nanningk Tapper, . . ,
Volkert Fredrikfz.
Francifcus Frerikfz»j[;; Fredrik Symonfz. Schepenen.
Gerrit Dirkfz. Hoek. Pieter Luitgifz. . . , Evert Tapper^ s ? i
Luitgen Élbertfz. Claes Harkfz.:f;oii 8 Willem Hendrikfz, . . 1 Dirk Martenfz. I <)' Schout
|
||||||
|
Schout.
ï • ♦
Burgermeefteren. „3va
Symon Pieterfz;. , .;.-_,.■<
Seger Pieterfz.
Nanne Tapper. ■ : , lr
Schepenen»
1 f ?. ?f
Schout» p |
• • • ....'■, ..........,. •
Burgermeefteren.
Barent Gerritfz./,' Volkert Freekfz. ; ,.,,."■} - Feynte Dirkfz. . .' - , j/~n; ,q i
Schepenen.
Heyn Heynfz.
Volkere Arentfz.. . ' '
'•AtÊfSS
Schepenen» Iacob Dirkfz.
Gerbrandt Freekfz. Maertijn Pieterfz. , . . -n«.ri lf|
* »
Schout»
Burgermeefteren» Nanningk Tapper.
Herman Nanfz, --uf[ Barent Gerritfz.' < ,;•.-.,.•»
Schepenen» ' ..u
»• • * • • I |
||||||
|
44
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Burgermeefteren,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schout»
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schepenen. • *
Evert Tapper.
Fredrik begerfz. Noorman , alias
Krab.
Adriaen lanfz. Weftphalen. IJ27-
Schout.
Burgermeefteren. Albert Jacobfz.
Francifcus Fredrikfz. Fredrik Segerfz. Krab. Pieter Symonfz. Schepenen.
Evert Tapper.
Arent Symonfz. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Burgermeefteren.
Albert Jacobfz. ,
Jacob Janfz. Luitgen Elbertfz. Schepenen»
. . . .-:v;qtX ssci
Schout, '
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
5 • • • ■ ' 1
Burgermeefteren.
•-•Scheinen; .'.
Dirk Symonfz.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Frans Fredrikfz.
|
! : 1
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pieter Nannifz.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 5- 29.
Schout,!
•»» Burgermeefteren.
• ■ •
• • *
Schepenen.
Adriaen lanfz. Weftphalen. » • »
15 3 i.
Schout»
... Burgermeefteren.
Jacob Janfz.
Fredrik Segerfz. Krab-.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
» * ♦
• » *
|
♦non/se] jftj w
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schout.
Burgermeefteren. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
» •
» ♦
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schepenen»
Maerten Luytgefz.
Reylof Pieterfz. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1
v -
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
UM'
.Ai'
Schout. -
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i:;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sehe;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'...nx
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
47
|
|||||||||||||||||||||
|
Albert Wouterfz,
Olfert Jacobfz, Blaeuhulk.
1 f 3 6.
Schout.
M'. Pieter van Blaeuvelc. Burgermeefteren. Vrerik Zegerfz. Krab. Zeger Jacobfz. Jacob Albertfz. Albert Albertfz. Schepenen»
Cornelis Hermanlz. IJ3 7-
Schout.
Mr. Pieter van Blaeuvclfc
Burgermeefteren.
Hillebrant Ruyloffz. Jacob Aelertfz. |
|||||||||||||||||||||
|
Schepenen»
Evert Tapper.
Pieter Thijfz. Frans Fredrikfz. |
|||||||||||||||||||||
|
* 5 3 3-
Schout.
• ♦ ♦ Burgermeefteren.
Adriacn Janfz. Weftphalcn. |
|||||||||||||||||||||
|
Schepenen.
|
|||||||||||||||||||||
|
i 5 ? 4-
Schout. M'. PieterBlaeuvelt, anders Blaeu- fcuit. Burgermeefteren.
Freek Segerfz. Noorman,alias Krab. Willem Ianfz. Seger Iacobfz. Aps. Albert Albertfz. Schepenen.
...
1 7 ? f-
Schout.
Mr. Pieter van Blaeuvek. Burgermeelteren.
Willem Janfz. Sieuwerc Reynerfz» -„ •• -r
Jacob Allertfz.
Freek Harmcnfz. .Schepenen»
Gijfbert Janfz. .•
|
|||||||||||||||||||||
|
Schepenen»
Albert Wouterfz.
Jacob Aelertfz. Luytgen Matthijfz. Aelert Arentfz. Wouter Willemfis. |
|||||||||||||||||||||
|
IJ 3 8:
Schout.
M'. Pieter van Blaeuvelr» Burgermeefteren. |
|||||||||||||||||||||
|
Willem Janfz,
Hilbrant Roeloffz. |
|||||||||||||||||||||
|
Iicob
|
|||||||||||||||||||||
|
%\
|
|||||||||||||||||||||
|
46
Iacob Albertft.'
• • •
Schepenen.
Willem Andriefz.
Albert Wouterfz. Iacob Albertfz. Allert Arentfz. |
||||||||
|
Burgermeefteren,
Claes Janfz. Bootshaek.
Ian Groote Albertfz. Fredrik Plermanfz. Luytgen Dirkfz. Hoeck. Schepenen,
Symon Willemfz.
Olfert Jacobfz. Blaeu-hulk. Albert Arentfz. Cornelis Pieterfz. Pieter Gerbrantfz, Pieter Jonge Allertfz. Volkert Segertfz. I ƒ 4 2.
Schout,
Volkert Fredrikfz. Canonnik.
Burgermeefteren, lan Albertfz. Seger Iacobfz. Pieter Gerbrantfz. Pieter Jonge Allertfz, Schepenen.
Pieter Matthijfz. Freek Pieterfz. Iacob Ianfz. Ian Iacobfz. Dirk Albertfz. Ian Yfbrantfz. Symon Alertfz. IJ4 3-
Schout,
Volkert Fredrikfz. Canonnik,
Burgermeefteren. Pieter Gerbrantfz.
Luytgen Dirkfz. Hoek.
Claes Ianfz. Bootshaek.
Evert Fredrikfz. Sehe-
|
||||||||
|
Schout.
Burgermeefteren, Jan Groote Albertfz.
Iacob Albertfz. Seger Iacobfz. Luytgen Dirkfz. Hoek. Schepenen. Luytgen Iongklaefz, Outger Allertfz. Evert Reynerfz. Symon Olfertfz, Olfert Fredrikfz. Fredrik Pieterfz. • ♦ •
i 9 4 o.
Schout*
Volkert Fredrikfz.Canonnik. Burgermeefteren. Hillebrant Roeloffz. Seger Iacobfz. Albert Albertfz. Claes Ianfz. Bootshaek. Schepenen, • • ♦
Schout»
Volkert Fredrikfz, Canonnick,
|
||||||||
|
47
Schepenen»
Sieuwert Gerritfz.
Albert Reinierfz.
Dirk Albertfz.
Jan Yfbrandtfz.
Cornelis Dirkfz. Dól.
Adriacn Fredrikfz. Weftphalcn,
• » •
M4 9.
Schout.
Hans van Oldenburgh. Burgermeefteren»
Evert Fredrikfz.
Luytgen Dirkfz. Hoek. Albert Arentfz. Willem lanfz. Schepenen.
Jacob Janfz.
Fredrik Jacobfz. Cornelis Pieterfz. Meyncrt Symonfz;. Reyner Dirckfz. Volkert Zegerfz. Fredrik Symonfz. . ! ÜiW i.i.1 :U
, £:**%
Schout.
M'. Jan Willemfz. Burgermeefteren»,
Willem Janfz.. , ... |..
Pieter de Jorige Albertfz» Dirk Albertfz. Jan Ysbrantfz. Schepeneff.1
Pieter Matthijfz. •'■•■
Sieuwert Gerritfz. Albert Reynerfz. Fre-
)
|
||||||||||||||||
|
Schepenen.
Iacob Albertfz,
Sieuwert Gerritfz, Fredrik Iacobfz. Fredrik Volkertfz. Pouwels Dirkfz. Outger Dirkfz. Dirk Symonfz. Schout.
Willem Hendrikfz.
Burgermeefteren.
Albert Arentfz Vries. |
||||||||||||||||
|
Schepenen.
|
||||||||||||||||
|
i 5 4 6.
Schout.
Hans van Oldenburg. Burgermeefteren»
Luytgen Dirkfz. Hoek. Claes lanfz Bootshaek. Volkert Fredrikfz. Evert Fredrikfz. Schepenen.
|
||||||||||||||||
|
i 54 8.
|
||||||||||||||||
|
IJ' i;
|
||||||||||||||||
|
Schout.
Hans van Oldenburgh. Burgermeefteren.
Pieter de Jonge Albertfz. Pieter Matthijfz. Evert Fredrikfz. Volkert Fredrikfz, - W ■ |
||||||||||||||||
|
48
Fredrik Claefz.
Claes Harkfz,
Adriaen Fredrikfz. Wcftphalcn.
Hendrik Outgerfz.
* 5 * »•
Schout.
Mr. Ian Willemfz.
Burgermeefteren.
Ian Ysbrantfz. Cornelis Pieterfz, Luytgen Dïrkfz. Hoek. Evert Freekfz. Schepenen»
Pieter Allertfz. Freek Volkertfz. Frans Iacobfz. Ysbrant Lambertfz. Sieuwert Ianfz. |
||||||||||||
|
Schout.
M', Jan Willemfz.
Burgermeefteren.
Lucas Dirkfz. Hoek. Dirk Albertfz. |
||||||||||||
|
Schepenen.
Allert Arentfz.
Jan Jacobfz.
Pieter Sieuwertfz;
Sem Claefz.
Reiner Dirkfz.
Cornelis Janfz. Swaegh.
Adriaen Vredrikfz. Weftphalen.
i $ $ 4.
Schout.
Mr. Jan Willemfz. Burgermeefteren,
Pieter de Ionge.
• • •
Schepenen*
Sieuwert Gèrritfz.
Albert Reynerfz. Coman Volkertfz. Yfbrant Lambertfz. Sieuwert Ianfz. |
||||||||||||
|
Schout.
M'. Ian Willemfz. Burgermeefteren.
Evert Freekfz.
Willem Ianfz. Pieter de Iongc Allertfz. Antonis Ianfz. Schepenen.
Sieuwert Gèrritfz.
Albert Reynerfz. Herman Enteflöon. Dirk Albertfz. Fredrik Claefz. Claes Harkfz. Fredrik Syraonfz," ... |
||||||||||||
|
»*5 $
Schout,
U[. Ian Willcmfc. Bur-
|
||||||||||||
|
Mr. Heertjen Yfbrandtfz.
Arent Allertfz. Pieter Heynfz. Rieuwert Jacobfz. i 5 5 8.
Schout»
Mr. Ian Willemfz. Burgermeefteren»
Fvert Frederikfz.
Willem lanfz.
Pieter de Jonge Albcrtfz.
■ • •
Schepenen»
Sieuwert Gerritfz.
Albert Reynerfz.
Cornelis lanfz. Swaegh.
Dirk Symonfz. Dol,
Wouter Symonfz.
Mr. Heertjen Yf brantfz.van Wijd«-
nefle.
Volkert Harkfz. 15 5 9.
Schout»
Dirk Symonfz. Dol. Burgermeefteren.
Lucas Dirkfz. Hoeck.
Wouter Symonfz, Willem lanfz. ♦ . . Schepenen,
Meynert Symonfz.
. . . Vefterman.
Ian Gerritfz.
Arent Allertfz.
lacob Pieterfz. Sampfon.
Antonis lanfz.
♦ • •
G Schout,
|
||||||
|
Burgermeefteren.
Evert Frederikfz.
Lucas Dirkfz. Hoeck. Yfbrandt Lambertfz. • • • Schepenen.
Seger Pieterfz.
Albert Frederikfz. Symon Willemfz. Lucas Gerritfz. Reyner Dirkfz. Freocrik Claefz. Fredrik Symonfz. ï S 5 *■
Schout.
Mr. Ian Willemfz. Burgermeefteren,
Pieter de Jonge.
Ian Ysbrandtlz. Antonis lanfz. Willem Janlz. Schepenen.
Sieuwert Gerritfz.
Albcrt Reynerfz» Claes Harkfz. Ian Vefterman. Dirk Symonfz. Sieuwert Pieterfz. Pieter Cornelifz. Schout»
Mr. Jan Willemfz. Burgermeefteren,
Evert Frederikfz.
... Schepenen.
Reyner Dirkfz.
Fxederik lacobfz. |
||||||
|
5©
l $ 6 o.
Schout.
Dirk Clerk. Burgermeefteren»
Yf brandt Lambertfz.
Evert Frederikfz. Ian Gerritfz. Vefterman. Pieter de Jonge Allertfz. Schepenen.
Frederik Claefz. Gerbrandt Reynerfz. Cloeten. Mr. Heertjen Yfbrantfz. van Wijde- neflTe, i 5 6 i.
Schout.
• • «
Burgermee lieren»
• ♦ •
♦ ♦ ♦
Schepenen.
Frederik Symonfz.
Arent Alertfz. |
|||||||||
|
Pieter Heynfz.
Pieter Symonfz, 1563.
Schout»
Reynier Feyntfz,
Burgermeefteren,
Willem Ianfz.
Evert Frederikfz. |
|||||||||
|
Schepenen»
Volkert Frederikfz.
Cornelis Ianfz. Swaegh.
Rieuwert Iacobfz.
Iacob Pieterfz Maekfchoon.
Meynert Symonfz.
Härmen Ianfz.
Sieuwert Pieterfz.
1 $ 6 4.
Schout.
Reyncr Feyntfz.
Burgermeefteren.
Pieter de Jonge Allertfz. overleden.
• • •
Schepenero.
Ian Yfbrandtfz.
Volkert Harkfz. Antonis Ianfz. Fredenk Cornelifz. Pieter Heynfz. Iacob Pieterfz. Sampfon. Mr.Heertjen Yfbrantfz. van Wijde- nefle. 1 f 6 y.
Schout»
Reynier Feyntfz. Bar-
|
|||||||||
|
Schout.
Seger Frederikfz. Burgermeefteren.
♦ ♦ ♦
Schepenen»
M'. Heertjen Yfbrantfz. van Wijdc- nefle.
Mr. Gerbrandt Reynerfz, Cloeten, Frederik Cornelifz. Olfert Gerbrandtfz. |
|||||||||
|
Schepenen.
Rieuwert Jacobfz.
Arent Allertfz. Pieter Pieterfz. Cruyf. Pieter Heynfz. Willem Matthijfz. Pieter Symonfz. Wouter Iacobfz. i + <J 8.
Schout.
Reynier Feyntfz. Burgermeefteren,
Willem Janfz.
Volkert Harkfz. |
||||||||||||
|
Burgermeefteren.
Willem Ianfz.
Wouter Symonfz. Ian Yfbrandtfz. ■ « •
Schepenen,
Cornelis Ianfz. Swaegh.
Willem Matthijfz. Pietcr Symonfz. Arent Allertfz. Wouter lacobfz.- Pieter Pieterfz. Cruyf. Frederik Symonfz. i f 6 6.
Schout.
Reynier Feyntfz.
Burgermeefteren.
Antonis Ianfz.
Willem Ianfz. Evert Frederikfz. Frederik Claeiz. Schepenen.
Antonis Gerritfz.
Mr. Garbrandt Reynerfz. Cloetcn.
Frederik Cornelifz.
Iacob Sampfön.
Marten Dicrikfz. Schrivere.
|
||||||||||||
|
Schepenen.
Cornelis Dirkfz.
Jan Yfbrandtfz.
Jacob Pieterfz. Sampfon.
Jan Adriaenfz.
Jan Cornelifz.
|
||||||||||||
|
1 5 6 9.
Schout»
Reynier Feyntfz. Burgermeefteren»
Willem Janfz.
Jan Ylbrandtfz. Wouter Symonfz. Pieter Cornelifz. Schepenen.
Meynert Symonfz.
Gerrit Mcynertfz. Abbas, Notaris.
Rieuwert Jacobfz.
Frederik Cornelifz,
G ij Schout.
|
||||||||||||
|
i y 6 7-
Schout.
Reynier Feyntfz. Burgermeefteren.
Evert Frederikfz.
Jan Veiterman Gerritfz. Pieter Cornelifz. Wouter Symonfz. |
||||||||||||
|
13
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Naemen
|
|||||||||||||||||||||||||
|
-:
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Van de Ed: Achtb:Heeren,Schouten,
Burgermeefteren en Schepenen, federt de Reformatie in
denjacre 1572, met aenwijfinge hoe veel Jaèien de voor- noemde Heeren haere ampten hebben bekleedt. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Schepenen.
Maerten Dirkfz.
Harke ianfz, Ian Frederikfz. Meynert Simonfz. Herman Cornelifz. Albert Luytgefz. Claes Hille Mantges. |
|||||||||||||||||||||||||
|
1 S 7 2.
Schout.
Reinier Feyntfz. Burgermeefteren.
Theunis Symonfz.
Jacob Eiikfz. Pieter Hcynfz. Pieter Luytgefz. Buyskes. Schepenen.
Frederik Cornelifz.
Sieuwert Ianfz. Crommedijk.
Nanne Cornelifz,
Gerrit Schroor.
Ian Otfz.
Frederik Pieterfz. Maekfchoon.
Meynert Simonfz. uit Wcileind.
1573.
Schout.
Reinier Feyntfz. fijn laetfte Crimi-
nele eifch is geweeft den 14. Maert. En den 20 Junij de eerfte eifch bij Jacob Florifz. 1 Burgermeefteren,
Theunis Symonfz. a Herman Entfz. 1
Fredrik Syblifz. I
Frednk Pieterfz. Maekfchoon obiit. 1
Albert Pieterfz. in loco, I |
|||||||||||||||||||||||||
|
1
1
1
1 1 1 |
|||||||||||||||||||||||||
|
1*7 4-
Schout*
Jacob Florifz.
Burgermeefteren.
Albert Pieterfz.
Jacob Erikfzi Cornelis Janfz. obiit. Pieter Luyrgefz. in loco, Jacob Sieuwertfz. Schepenen.
Frederik Cornelifz. Willem Hendrikfz. lan Claclz. Claes Luytgefz. Cornelis Ianfz. Pieter lacobfz. Kok, Floris Thijfzi |
|||||||||||||||||||||||||
|
2
x 1 3 1 a
1 * 1
1 1 1 |
|||||||||||||||||||||||||
|
M7r-
Schout, |
|||||||||||||||||||||||||
|
Jacob Florifz.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Bur-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
G %
|
|||||||||||||||||||||||||
|
*4
|
||||||||||||||||||||
|
lan Fredrikfz,
Albert Lucafz. Ysbrant Iacobfz. Schepenen.
Pieter Heinfz. Nanne Cornelifz. Harke Ianfz. Dirk lanfz. Brouwer. Dirk Pouwelfz, Iacob Ianfz. in 't Harts-hooft, Albert Claefz. Schroor. >"5 7 8.
Schout.
Iacob Florifz, Burgermeefteren,
Ysbrant Iacobfz. Frederik Syblefz. Theunis Symonfz. Albert Pieterfz. Schepenen,
Frederik Simonfz. de longe, Meynert Simonfz, Floris Thijfz. Harke Melifz. Copges, Simon Antonifz. Sibele Dirkfz. lan Dirkfz. Puyt. I5 7S».
Schout.
Iacob Florifz, Burgermeefteren.
Albert Pieterfz.
lan Frederikfz. Iacob Sieuwertfz. Floris Thijfz. Schepenen. .
|
||||||||||||||||||||
|
Burgermeefteren.
Jacob Erikfz. obiit. 3
Ysbrant Iacobfz. in loco. i
lan Fredrikfz. i
Picter Gerbrantfz. obiit. Theunis Symonfz. in loco. 3
Albert Luytgefz. i
Schepenen.
Maerten Dkkfz. 2
Nanne Cornelifz. 2
Harke Ianfz. 2
Dirk Ianfz. Brouwer. i
Eirk Pouwelfz. I
cob lanfz in 't Harts-hooft. i
Dirk Pieterfz. Tjallis. i
i 5 7 6.
Schout.
Iacob Florifz. 4 Burgermeefteren.
Theunis Symonfz. 4 Fredrik Syblefz. z
Iacob Sieuwertfz. 2
Albert Pieterfz. 3
Schepenen,
fredrik Cornelifz. 3 Claes Dirkfz. Mantges. 2
Floris Thijfz. 2
lan Frederikfz. Moey-fieps obiit.
Simon Antoni in loco. Wouter Claefz. Harke Melifz. Copges. Pietcr Pieterfz, de longe. 1 5 7 7-
Schout* Iacob Florifz; 5"
Burgermeefteren.
Iacob Sieuwertfz, ..... 3. |
||||||||||||||||||||
|
2
2 2
|
||||||||||||||||||||
|
3
5
x
2
2 I
|
||||||||||||||||||||
|
3
3 5 4 1
2 3
z
z
I
I
|
||||||||||||||||||||
|
5
3 4
1
|
||||||||||||||||||||
|
Maerten Dirkfz.
|
3
Harke
|
|||||||||||||||||||
|
£
|
||||||||||||||||||||
|
*f
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
158 .2.
Schout*
Iacob Florifz. 10
Burgcrmeefteren.
Albert Pieterfz. 7
Theunis Symonfz. 7
Pieter Luytgefz, .3
Floris Thijfz. a
Schepenen*
Maerten Dirkfz. 4
Meynert Simonfz. Semeyns. 3
Harke Melifz. Copges. 4
Simon Anthonifz. " 4
Ian Dirkfz, Puyt. . 3
Frederik Gerritfz. 1
Evcrt Simonfz. Tapper, 1
1 5 8 3.
Schout.
Iacob Florifz. 11
Burgermeeiteren.
Floris Thijfz. 3
Ian Frederikfz. 5
Iacob Sieuwertfz. 6
Albert Luytgefz. 4
Schepene n_..
Fredcrik Simonfz. de longe. 3
Ian Ianfz. Schoenmaker. ' I
Pieter Ianfz. Hardebol. 3
Simon lacobfz. Schroor. 2
Willem Cornelifz. de longe. 2
Ian Pietevfz. Ludous. I
Ian Cornelifz. Leyen. I
Schout.
Iacob Florifz. Ti
Burgermeefteren.
lau Frederikfz. 6
Theu.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Harke Ianfz. '."• 4 \
Piecer Pieterfz. de longe. %
Pieter Ianfz. Hardebol. 1
Pieter Erikfz. I
Simon Volkertfz. Canonnik. 1
Luytgen Gerritfz. , 1
1580.
Schout,
Iacob Florifz. 8
Burgermee fleren.
Floris Thijfz. 2
Theunis Symonfz. 6
Albert Luytgefz. 3
Ysbrant lacobfz. 4
Schepenen*
Frederik Simonfz de longe, . % Harke Melifz. Copges. 3
Wouter Clacfz. 2
Simon Antonifz. 3
Ian Dirkfz. Puyt. z
Simon lacobfz. Schroor, 1
Willem Cornelifz. de longe. I
1 5 8 1.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schout.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
56
|
|||||||
|
Theunis Simonfz. 8
Pieter Luytgefz. Buyskes. «i
Albert Pieterfz. 8
Schepenen»
Maerten Dirkfz. 5
Harke Melifz. Copges, §
Simon Antonifz, 5
Albert Claefz. 2
Ian Dirkfz. Puyt. 4
Cornelis lanfz. 2
Ian Nanfz. Crijtman. i
1585.
Schout.
Iacob Florifz. 13
Burgermeefteren.
Albert Pieterfz. 9
lacob Sieuwertfz- 7
Marten Dirkfz. 1
Floris Thijfz. obiit. 4
Herke Copges in loco. 1
Schepenen.
Harke lanfz. 6
Ian lanfz. Schoenmaker. 2
Luytgen Gerritfz. 3
Simon lacobfz. Schroor. 3
Willem Cornelifz. de Ionge. 3 Ian Pieterfz. Luduus. Z
Pieter lanfz. Swaer-oogh. 1
1586.
Schout,
Iacob Florifz. 1+
Burgermeefterenj,
Iacob Sieuwertfz. 8
Jan Frederikfz. 7
Albert Luytgefz, 5
Lucas Gerritfz. l
|
Schepenen*
Frederik Simonfz. de Ionge. 4
Meynert Simonfz. Semeyns. 4.
Jan Dirkfz. Puyt. 7
Albert Claefz. $
Frederik Gerritfz, z
Cornelis Janfz 3
Wijbrandt Gerbrandtfz, 1
M87.
Schout.
Jacob Florifz. 15
Burgermeefteren,
Lucas Gerritfz. z
Pieter Luytgefz. Buyskes. 5:
Jan Thijfz. 1
Albert Pieterfz; 10
Schepenen.
Maerten Dirkfz. 6
Harke Janfz. 7
Jan Pieterfz. Ludous. 3
Jan Laurentfz. 2
Ian Nanfz. Crijtman. z
Ian Cornelifz. Leyen, z
Hero Allertfz. I
I f 8 8.
Schout.
Lucas Sieuwertfz. 1
Burgermeefteren.
Ian Thijfz. 2
Iacob Florifz. I
Willem Cornelifz. 1
Cornelis Janfz. 1
Schepenen.
Simon Antonifz. 6
Albert Claefz. Schoor. 4
Simon Volkertfz. Canonnik. 3
Pieter lanfz, Hardebol. +
Si-
|
||||||
|
57
|
|||||||||||||||||||||||
|
Simon Iacobfz. Sdiroor.
Frederik Ianfz. Seylemaker. Cornelis Picterfz. Heins, 1589.
Schout.
Lucas Sieuwcrtfz. Burgermcefteren.
Iacob Florifz,
Pieter Luytgefz. Buyskes.
Albert Picterfz.
Lucas Gerritfz.
Schepenen»
Harke Ianfz.
Harke Melifz. Copges.
Ian Pieterfz. Ludous.
Jan Laurentfz. van Loofcn.
Jan Nantfz. Crijtman.
Lambert Claefz. Delman.
Pieter Cornelifz. in de Parfle.
1590.
Schout.
Pieter Cornelifz. Burgermeefteren,
Lucas Gerritfz.
Ian Thijfz. Willem Cornelifz. Cornelis Janfz. Schepenen.
Frederik Simonfz. de Jonge.
Meynert Semeyns. Albert Claefz. Schroor. Simon facobfz. Schroor* Pieter Janfz. Swaeroogh. Ian Cornelifz. oude Jan. Claes Willeme. Somer. |
|||||||||||||||||||||||
|
1 J9 1,
Schour.
Pieter Cornelifz.
Burgermeefceren_v
Ian Thijfz.
Iacob Florifz.
Pieter Luycgefz. Buyskes.
Ian Pieterfz. Ludous.
Schepenen.
Harke Janfz. Harke Melifz. Copges. Simon Volkertfz. Canonnik. Ian Dirkfz. Puyt, obiit. Waligh Pieterfz. in loco. Jan Nantfz. Krijtman. Lambert Claefz. Delman. Jacob Sieuwertfz. SchippcT. 1 <; p 2.
Schout.
Pieter Cornelifz. Burgermeefteren.
Iacob Florifz.
Lucas Gerritfz. Willem Cornelifz. de Jonge. Jacob Sicuw: Schipper. Schepenen. Albert Claefz, Sdiroor. Simon Iacobfz. Schroor. Pieter Ianfz. Hardebol. Ian Laurentfz. van Loofen. Ian Cornelifz, oude Jan. Hemmet Sieuwertfz. Dirk Claefz. in de Spiegel, 1593.
Schout.
|
|||||||||||||||||||||||
|
4
1 1
|
|||||||||||||||||||||||
|
4
3 7
1 9
7
4 5 1
4
2
|
|||||||||||||||||||||||
|
2
6
11
3
8
6 +
3 3 1
1
|
|||||||||||||||||||||||
|
4
5 ? 9 6
6 9
4-
2
1 1 |
|||||||||||||||||||||||
|
4
3 2
2 |
|||||||||||||||||||||||
|
5
5 J 5 2 1 1 |
|||||||||||||||||||||||
|
Pieter Cornelifz.
H
|
|||||||||||||||||||||||
|
4
Burr
|
|||||||||||||||||||||||
|
53
|
|||||||
|
Schepenen»
Harke Ianfz. io
Simon Anthonifz. 7
Lambert Claefz. Delman. 3
Dirk Claefz. Spiegel. 2
Iacob Giifbertfz. Brouwer. 2
Roemer Iacobfz. 1
lan Burritfz. Blokemaker. 1
1 5 9 6.
Schout.
Pieter Cornelifz. 7
Burgermeeftercn.
Lucas Gerritfz. 8
Iacob Florifz. 6
lan Pieterfz. Ludous. 4
Iacob Sieuw: Schipper, 11
Schepenen.
Meynert Simonfz. Semeyns, 7
Simon Iacobfz. Schroor. 8
Simon Volkertfz. Ganonnik. 5
lan Cornelifz. Huygh. 4
Wij brandt Gcrbrandtfz. 3
lan Pieterfz. Schram. 2
Wijbrant Albertfz. Dubbelde-kop. 1 1 f 9 7-
Schout.
Pieter Cornelifz. 8
Burgermee fleren.
I.m Pieterfz, Ludous. ^
Willem Cornelifz. 6
lan Piererfz, Schram. 1
Pieter Luytgefz. Buyskes. 10
bchepenen.
Lambert Claefz. Delman, 4
Dirk Claefz. Spiegel. 3
Cornelis Dirkfz. 2
Remmer. Sieuwertfz. 2
lan
|
|||||||
|
Burgermeefteren.
Lucas Gerritfz. 6
Harke Ianfz. Koomen. i
fan Pieterfz. Ludous. z
Pieter Luytgcfz. Buyskes. 8
Schepenen.
Meynert Simonfz, Semeyns. 6
Harke Melifz. Copges. 8
Pieter Ianfz. Swaeroogh. 3
Wijbrant Gcrbrandtfz. 2
Cornclis Dirkfz. 1
lan Pieterfz. Schram. 1
Jacob Gijfbcrtfz. Brouwer. 1
1594.
Schout.
Pieter Cornelifz. 5
Burgermecftercn,
lan Pieterfz. Ludous. 3
Iacob Florifz. 5
Willem Cornelifz. 4
Iacob Sieuweitfz. Schipper. 10
Schepenen.
Simon Jacobfz. Schroor. 7
lan Laurentfz. van Looien. ƒ
Jan Nanfz. Crijtman. 5
Jan Cornelifz. Timmerman. 3
Hero Allertfz. 2
Luytgcn Ianfz. Lakenkooper. 1
lan Claefz. Noordtlandt. 1
'59J-
Schout«
Pieter Cornelifz. 6
Burgermeefteren, Willem Cornelifz. 5
Pieter Buyskes. 9
Harke Copges.« 1
Luytgen Gerritfz. 7
|
|||||||
|
59
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
1600.
Schout.
Pieter Baertfz. Burgermeefteren.
Ian Pieterfz. Ludous.
Willem Cornelifz. Iacob Sieuw: Schipper, Hero Allertfz. Schepenen.
Harke Janfz. Ian Laurentfz. van Loofen.
Frederik lanfz, Ian Burritfz, Sybrandt Groes , obijt. Roemer Iacobfz in loco, Huybert lanfz. Knoopemaker. Gerrit Egbertfz. Haes. 1 6 o 1.
Schout, Albert Philipfz.
"tien 17- CMacrt.
Burgermeefteren.
Willem Cornelifz.
Lucas Gerritfz. Ian Pieterfz. Schram. Pieter Iacobfz, Maelfon. Schepenen, Frcderik Gerritfz. Druyf,
Lambert Claefz. Delman. Ian Cornelifz. Huygh. Seger Dirkfz. Pieter Dirkfz, de longe. Theunis Albertfz. Lakenkooper, Matthijs Sieuwertfz, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Ian Iacobfz. Blokemaker.
Frans Schatter. Gerbrandt Nanfz. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
8.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
i ? 9
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
7
8 *3
1
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Schout.
Pieter Cornelifz, 9 Burgermeefteren.
Willem Cornelifz. 7
Lucas Gerritfz. 9
Jacob Sieuw: Schipper. ii
Meinert Jacobfz. *
Schepenen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
\i
7
3
3
1 3
1 |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Harke lanfz.
Ian Laurentfz, van Loofen.
Wijbrandt Gerbrandtfz,
Frederik lanfz. Seylemaker,
|
ii
6 4
2
2 |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Roemer Iacobfz.
Pieter Dirkfz. de longe. i
Theunis Albertfz. Lakenkooper. i
i 5 9 9'
Schout«
Pieter Cornelifz. io
Burgermeefteren.
Lucas Gerritfz. ïo
Ian Pieterfz. Ludous. 6
Ian Pieterfz. Schram. 2
Wybrandt Gerbrandtfa. i
Schepenen.
Harke Melifz. Copges, 9
Simon Volkertfz. Kanonnik. 6 Hero Allertfz. Brouwer, 3
Frans Pieterfz. Schatter, 2
Scger Dirkfz. 1
Dirk Maertfz. 1
Pieter Iacobfz, Maelfon, ï
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
9
ii 3
1
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
z
z
%
2 I
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
1602.
Schout,
Albert Philipfz. i H ij B*ir.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
6c
|
|||||||||||
|
Burgermecikren.
Lucas Gerritfz. 11
Iacob Sieuw: Schipper. 14
Hero Allertfz. 2
Wijbrandt Gerbrandtfz. 2
Schepenen.
Simon Volkertfz. Kanon nik, 7
Erederik lanfz« Seylcmaker, 4
Roemer Jacobfz. 4
Ian Jacobfz. Blokcmaker. 4
Gerbrandt Nantfz. 2
Gerrit Egbertfz. Hacs. 2
Huybert lanfz. Knoopemaeker. 2 1603.
Schout.
Albert Philipfz. 3
Burgermeefteren.
Iacob Sieuw: Schipper. iy
"Willem Cornelifz. 10
Seger Dirkfz. 1.
Ian Pietcrfz. Schram. 4
Schepeneru.
Harke Mclifz. Copges* to
Ian Laurentfz, van Loofen. 8
Ian Cornelifz. Huygh. 5
Cornelis Dirkfz. 3
Gijfbert van Beerenftein, 1
Jacob Janfz. Kalkman. 1
Fan Simonfz Blaeuhulk. 1
1,6 af
Schout,
Albert. Philipfz. 4
Burgermeefteren,
Jan Pietcrfz. Schram, y
Lucas Gerritfz. 13
Hero Allertfz, 3
Wijbrandt Gcibrandtfz. 3.
|
|||||||||||
|
Schepenen.
Frederik Gerritfz. Druyf.
Frederik lanfz. Seylemaekcf,. Roemer Iacobfz. Ian Iacobfz» Blokemaker. Pieter Dirkfz. de Ionge. Matthijs Sieuwertfz. obiit. Gerrit Iacobfz. in loco. Lutgen Albertfz. |
|||||||||||
|
2
5 5" i
3
2
1
|
|||||||||||
|
1 6 o 5.
Schout»
Albert Philipfz. y.
Burgermee (leren.
Hero Allertfz. 4
Willem Cornelifz de Ionge. ji
Iacob Sieuw: Schipper. 16
Pieter Iacobfz. Maclfon,. 2
Schepenen.
Jan Nantfz. Crijtman. 6
Cornelis Dirkfz. Keetman. 4
Seger Dirkfz. Lakenkoopcr. 3
Huybert lanfz. Zijde-Kramer. 3
Ian Simonfz» Blaeuhulk. 2
HefTel Pieterf/.. Bierfteker. 1
Cornelis Pietcrfz. Merken. 1
160 6.
Schout.
Albert Philipfz. &
Burgermeefteren:
Willem Cornelifz. 12
Lucas Gerritfz. 14
Ian Picterfz. Schram. 6
Wijbrandt Gerbrandtfz- 4
Schepenen.
Harke Mclifz.. Copges, W
Frederik Gerritfz. Druyfi £
Frederik lanfz. Seylemaken 0>
Gerbrandt Nantfz. £
Theunis Albertfz, 5
Jan
|
|||||||||||
|
6i
Burgermeeiieren.
Willem Cornelifz. de longe, 14
Seger Dirkfz. Scharlaken. 1
Ian Pieterfz. Schram. 8
Iäcob Sieuw: Schipper. 18
Schepenen,
Lambert Claefz. Delman. 6
Gerbrandt Nantfz. Seylemaker. 4 Ian Symonfz Blaeuhulk. 4
Cornelis lanfz. Schoenmaker. *
Iacob Maertfz. Vefterman. %
Pieter Leonardtfz. Palenfteyn. I
Gerrit Frederikfz. Druyf. 1
1 6 1 o.
Schour.
Albert Philipfz. 10
Burgermeefteren,
Iacob Sicuw : Schipper. 19.
Lucas Gerritfz. \6
Frederik lanfz. a-
Pieter lacobfz. Maelfon; 5
Schepenen.
Frederik Gerritfz. Druyf. $
Cornelis Dirkfz. Keetman« &
Gerrit lacobfz. Brouwer. 2
HelTel Pieterfz. Bierfteker. 3
Claes Cornelifz. Apotheker. &
Cornelis lanfz. Taenman. i
Cornelis Cornelifz. ft
16 1 1,
Schout.
Albert Philipfz, U
Burgermeefteren»
Lucas Gerritfz. 17
Willem Cornelifz. de longe. 15;
Seger Dirkfz. Scharlaken. st
Hero Allertfz. 6
h 4 Schte- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jan Baertfz. i
Cornelis lanfz, Huygb. i
1607.
Schour»
Albert Philipfz. 7
Burgermeefteren.
Tan Pieterfz. Schram. 7
Hero Allertfz. 5
Jacob Sicuw: Schipper. 17
Pieter lacobfz. Maelfon. 3
Schepenen.
Tan Nantfz. Crijtman. 7
Huybert lanfz. Tack. 4
Ian Symonfz. Blaeuhulk. 3
Lucas Albertfz. Brouwer. 2
Heffel Pieterfz. Bierfteker. %
Iacob Maertfz. 1
Pieter Pieterfz. Kock. !•
160 8.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schout».
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1609.
Schout,
Albert Philipfz. 9 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
6l
Schepenen,
Ian Nantfz. Crijtman. 8
Wijbrandt Gerbrandtfz. f
Cornelis Pieterfz. Heyns. a
Pieter Jongh Dirkfz. 4
Lucas Albertfz. Brouwer. 3
Ian Cornelifz. Neledoe. 1'
Wijbrandt Ianfz. Schram. 1
161 2.
Schout.
Albert Philipfz. li
Burgermeefteren,
Seger Dirkfz. Scharlaken. 3
Iacob Sieuw: Schipper. 20
Frederik Ianfz. 3
Pieter Iacobfz. Maelfon, 6
Schepenen»
Cornelis Dirkfz. Keetman. 7
Huybert Ianfz. Tack. 5
Ian Symonfz. Blaeuhulk. 5
Heflel Pieterfz. Bierfteker. 4
Gerrit Frederikfz. Druyf. 2
Allert Meynertfz. Semeyns. 1
Olijf Anthonifz. 1
161 3.
Schout,
Albert Philipfz. 13
Burgermeefteren,
Frederik Ianfz. 4
Willem Cornelifz. de Ionge. 16
"Lucas Gerritfz. 18
,Wijbrandt Gerbrandtfz. 5
Schepenen,
Frederik Gerritfz. Druyf. 6
Pieter Dirkfz. de Ionge. 5
Anthonis Albertfz. Sleutel, 4
Cornelis Ianfz. Taenman, 2
|
||||||
|
Cornelis Cornelifz. Buttcrkooper. %
Pieter Walighfz. Prooft. 1
Ian Franfz, 1
l 6 1 4.
Schout.
Albeit Philipfz. 14
Burgermeefteren.
Willem Cornelifz. de Ionge, 17
Seger Dirkfz. Scharlaken. 4
Pieter Iacobfz. Maelfon. 7
Gerrit Iacobfz. Brouwer. 1
Schepenen.
Ian Nantfz. Crijtman. 9
Ian Symonfz. Blaeuhulk. 6
HefTel Pieterfz. Bierfteker. 5
Ian Cornelifz. Neledoe. 2
Olijf Anthonifz. 2
Cornelis Pieterfz. Landtman, 1
Meynert Egbertfz, van Heusden.i 161;.
Schout.
Albert Philipfz. 15
Burgermeefteren.
Seger Dirkfz. Scharlaken. 5
Lucas Gerritfz. 19
Frederik Janfz. ƒ
Wijbrandt Ianfz. Schram. 1
Schepenen,
Cornelis Dirkfz. Keetman. 8
Lucas Albertfz. Brouwer. 4
Pieter Leonardtfz. Palenfteyn. 2 Allert Meynertfz. Semeyns. 2
Pieter Walighfz. Prooft. %
Jacob Volkertfz. Seylemaker. 1
Ian Cornelifz, Loots. 1
Schout.
|
||||||
|
^
|
|||||||
|
Burgermeefteren.
Frederik Ianfz. 7
Lucas Gerritfz, s 2r
Pieter Iacobfz. Maelfon. 8
Gerrit Iacobfz. Brouwer. 3
Schepenen. Frederik Gerritfz. Druyf. 8
Pieter Jongh Dirkfz, 6
Heflèl Pieterfz. Bierfteker; 6
Olijf Anthonifz. 4
Cornelis Pieterfz. Landtman. j'.
Symon Janfz, Timmerman, 1
Jan lanfz. Camerlingh. 1
1619.
Schout.
Albert Philipfz. 19
Burgermeefteren.
Lucas Gerritfz. 22
Seger Dirkfz. Scharlaken. 7
Wijbrandt lanfz. 3
Lucas Albertfz. Brouwer; 1
Schepenen_>.
Ian Nantfz. Crijtman. 10
Cornelis Janfz. Huygh. 3
Pieter Leonardtfz. Palenftéyn. 4.
CornelisCornelifz Butterkooper, 4 Ian Cornelifz. Kruyckes. 2,
Willem Sybrandtfz. Groes. 1
Albert Cornelifz. Rueil. 1
1 6 % o.
Schout.
Sirp Ouckama. Den 7, CMaert. »
Burgermeefteren.
Wijbrandt lanfz. Schram. 4.
Pieter Iacobfz. Maelfon, obiit. 9
Wijbrandt Gerbrantfz. Groota in
loco. i
|
|||||||
|
i 6 i 6.
Schout.
Albert Philipfz, i6
Burgermeefteren.
Lucas Gerritfz. ao
Willem Cornelifz. de Ionge. i8
Gerrit Iacobfz. Brouwer. 2
Pieter Walighfz. Proolï. I
bchepenen.
Frederik Gerritfz. Druyf. 7
Wijbrandt Garbrandtfz. 6
Cornelis Cornelifz. Butterkooper. J Olijf Anthonifz. 3
Cornelis Pieterfz. Landtman, i
Willem Sybrantfz. Groes. i
FJoris Heeitgefz. Veft. i
Doch Willem Sjbran-Jtfz, Groes , is verlaten
om 't na-macgkfchap met Frederik.Gerritßt, 1)ruyf, en in fijn p/aets verhoren 'Jan Qor-
nelifz. r\ru]ckjtsn I (f I 7.
Schout,
Alberc Philipfz. 17
Burger meefteren.
Willem Cornelifz. de Ionge. 19
Seger Dirkfz. Scharlaken, 6
Frederik Ianfz. 6
Wijbrandt lanfz. Schram. 2
Schepenen.
Cornelis Dirkfz. Keetman. 9
Lucas Albertfz. Brouwer. 5
Pieter Leonardtfz. Palcnßcyn. 3
Jan Kranfz. Chirurgijn. %
Jacob Volkertfz. Seylemaker. z
Jan Coineiifz. Loots. %
Gerrit Cornelifz. Keyfers-kint. 1
I 1 6 1 8.
Schout»
Albert Philipfz. 18
|
|||||||
|
64.
|
||||||
|
Iacob Vblkertfz. Seylemaker. 4
lan Cornelifz. Loots. 4
Evert Albertfz. Hopman. 2
Sieuwert Ianfz. Kort. I
Quirijn Taekefz. Oflekooper. 1
t 6 2 3.
Schout.
Sirp Ouckama. 4
Burgermeefte ren.
Pieter Walighfz. Prooft. 4
Gerrit Iacobfz. Trompet. 3
Wijbrandt Ianfz. Schram. 5
Cornelis Pieterfz. Landtman. ji
Schepenen«
lan Nantfz. Krijtman. 11
Pieter Leonardtfz. Palenftcyn. 6
Jan Cornelifz. Kruyckes. 4
Gerrit Cornelifz. Keifers-kindt. 2 Pieter Willemfz. Potter. 2
Meynert Luytgefz. Buyskes. 1
Dirk Janfz. Uyl. 1
1624.
Schout.
Sirp Ouckama. y
Burgermeefleren. Wijbrandt Ianfz. Schram. 6
Lucas Albertfz. Brouwer. 4
lan Franfz. Homan. 2
Floris Heerefz. Veft. t
Schepenen.
Cornelis Dirkfz. Keetm3n. 11
lan Cornelifz. Loots. y
Symon Ianfz. Timmerman. z
lan Janfz. Kamerlingh. 2
Harke Ianfz. Noordtlandt. 1
lan Dirkfz. Hagen. 2
Quirijn Taekefz. Oflekooper. 2
Schout.
|
||||||
|
Gerrit Iacobfz. Trompet. 1
Pieter Walighfz. Prooii. 1.
Schepenen.
Cornelis Dirkfz. Keetman. -10
Heffel Pieterfz. Bierftekcr. 7
Allere Meynercfz. Semeyns. 3
Jacob Volkeitfz. Seylemaker. 3
lan Cornelifz. Loots. 3
Everc Albcrtfz. Hopman. 1
Jacob Iacobfz. Hof, obiit. 1
Harke Janfz. Noordtlandt. 1
j6u,
Schout.
Sirp Ouckama. 2
Burgermeefte' en. Gerrit Iacobfz. Trompet. 2
Lucas Gerritfz. in de Krooaen. 23
Seger Dirkfz. Scharlaken. 7
Lucas Albertfz. Brouwer. 2
Schepenen.
Cornelis Ianfz. Huygh. 4
Pierer Leonardtfz. Palenftcyn. 5
Cornelis Butterkooper. 5
Jan Cornelifz. Kruyckes. 3
Floris Heerefz. Vcft. 2
Jan Hagen. 1
Pieter Willemfz. Potter. 1
1 6 2 z.
Schout.
Sirp Ouckama. 3
ßurgermeefteren.
Lucas Albertfz. Brouwer. 3
Wij brandt Gerbrandtfz. Groota. 1 Pieter Walighfz. Prooft. 3
lan Franfz. Homan. 1
Schepenen.
Pieter Dirkfz. de Jonge. 7
AUert Meynertfz, Semeynj. 4
|
||||||
|
*
|
|||||||
|
Seger Dirkfz. Scharlaken. 9
Lucas Albertfz. Brouwer. 6
Quirijn Taekefz. 1
Schepenen.
Allert Meynertfz. Semeyns. 6
Jan Cornelifz. Kruyckes. 6
Gerrit Cornelifz. Keyfers-kint. <f
lan Dirkfz. Hagen. 3
Frans Roemerfz. Kant. I
Pieter Dirkfz. Tjalles. I
Sieuwert Frederikfz. 1
1628.
Schout.
Sirp Ouckama. 9
Burgermeefteren.
Lucas Albertfz. Brouwer. 7
Gerrit Jacobfz. Trompet. 6
Jan Cornelifz. Loots. 2
Pieter Willemfz. de Jonge. 2
Schepenen.
Pieter Dirkfz. de Jonge. 9
lacob Volkertfz. Seylemaker. 6
Symon Ianfz. Timmerman. 3
Evert Albertfz. Hopman, obiit. 4 Sieuwert Ianfz. Cort in loco. Willem Willemfz. Houtkooper. z
Willem Willemfz.de Jonge Seylm. 1 Jan Ianfz. Wagenaer. 1
1629.
Schout.
Sirp Ouckama. '0
Burgermeefteren.
Gerrit Jacobfz. Trompet > obiit. 7
Willem Sybrandtfz. Groes , in
loco. -3
Quirijn Taekefz.Offekooper. z
Cornelis Cornelifz. Butterkooper. 1 Wij brandt Symonfz. Semeyns. I
J 1 Sehe- |
|||||||
|
I«1J.
Schout.
Sirp Ouckama. 6
Burgermeefteren.
Lucas Albertfz. Brouwer. $
Seger Dirkfz. Scharlaken. 8
Gerrit Jacobfz. Trompet. +
Cornelis Pietcrfz. Landtman. 2
Schepenen»
Cornelis Ianfz. Huygh. ?
Allert Meynertfz. Semeyns. f
Ian Cornelifz. Kruyckes. 5
Gerrit Cornelifz. Keyfers-kint. 3
Albert Cornelifz. Rueil. z
Mcynert Luytgefz. Buyskes. z
Dr. Allert Vefterman. 1
1 6 2 6.
Schout.
Sirp Ouckama. 7
Burgermeefteren»
Gerrit Jacobfz, Trompet. 5
Willem Sybrandtfz.Groes. 1
Jan Cornelifz. Loots. 1
PieterWillcmfz.de Jonge. 1
Schepenen.
Pieter Dirkfz. de Jonge. 8
Hefïel Pieterfz. Bierftcker. 8
lacob Volkertfz. Seylemaker. 5:
Evert Albertfz. Hopman. 3
Quirijn Taekefz. Oflekooper. 3
Willem Willemfz. Houtkooper. 1 Albert Arentfz. Koomen. 1
16x7.
Schout.
Sirp Ouckama. 8
Burgermeefteren»
Willem Sybrandtfz.Groes. 2
|
|||||||
|
6$
|
|||||||
|
Ian Pieterfz. Bolle. 1
Evert Wiggerfz. Koomen obiit. 1 Freek Wiggerfz. Pels, in loco. 1 Cornelis Hendrikfz. Haek. 1
1 6 3 2.
Schout.
Sirp Ouckama. 13
Burgermeefteren.
QnirijnTaekefz. Offekooper. 4
L u cas Albertfz. B rou wer. 9
Wijbrandt Symonfz. Semeyns. 3
Hendrik Frederikfz. Druyf. 1
Schepenen.
OüjfAnthonifz.vanderOort. 5
Jan lanfz. Kamerlingh. 4
Frans Roemerfz. Kant, 3
Sieuwert Fredrikfz, %
Adriaen Pieterfz. Bolle. 2
Cornelis lanfz. Noortlandt. 1
Pieter Pieterfz. HardeboU 1
1 6 } 3.
Schout.
Sirp Ouckama. . 14
Burgermeefteren,
Wijbrandt Semeyns. 4
. Ian Cornelifz. Loots. 4
Pieter Willemfz. Potter? de Ionge. 6
Gerrit Lucafz. 1
Schepenen.
Iacob Maertfz. Vefterman, 1
Ian Cornelifz. Kruykes. 8
Gerrit Cornelifz. Keyfers-kindt. 6
Albert Arentfz. Koomen. 4
lan Pieterfz. Bolle. 2
Ian lanfz. van Loofen; 1
Hülebrandt Jacobfz. Schuytemae- ker, 1
Schout. |
|||||||
|
Schepenen*
Cornelis Dirkfz. Keetman. 12
Heflel Pieterfz. Bierfteker. 9
Jan Dirkfz. Hagen. 4
Alberc Arentfz. Koomen. z
Adriaen Pieterfz. Bolle. 1
Hendrik Frederikfz. Druyf. 1
Thijs Pieterfz. 1
1630.
Schout.
Sirp Ouckama. 1-1
Burgermeefteren.
WijbrandtSymonfz.Semeyns. z
Lucas Albertfz. Brouwer. 8
Jan Cornelifz. Loots. 3
Pieter Willemfz, dejongc, 4
Schepenen.
Iacob Volkertfz. Seylemaker. 7
Gerrit Cornelifz. Keyfers-kint. 5
Ian lanfz. Camerüngh. 3
Frans Roerherfz. Kant. 2
Hendrik Gerritfz. Moeskoker.- 1 Gerrit Lucafz. 1
Heertgen lanfz. Neledoe. t
1 6 i T.
Schout..
Sirp Ouckama. 2
Burgermeefteren.
Bieter Willemfz. de Ionge. f
Willem Sybrandtfz. Groes. 4
QuirijnTaekefz. Offekoopcr. 3
Cornelis Cornelifz. Buuerkooper. 2 Schepenen*
Pieter Dirkfz. de Jonge.. 1.0
lan Cornelifz. Kruyckes. 7
Mcynert Luytgefz. Buyskes. 3
Älberc Arentfz» Koomen» 3,
|
|||||||
|
*7
|
|||||||
|
Burgermeefteren.
WijbrantSimonfz. Semeyns obiit. 6
Jan Cornelifz. Loors, in loco. 6 t Quirijn Taekefz. OfTekooper. 6
Gerrit Lucafz. 2. Hendrik Gerritfz. Moeskoker, 2
Schepenen.
Iacob Maertfz. Vefterman. x Iacob Volkertfz. Seylemaker. 8
Albert Arentfz. Coomen. obiit. £ Frans Roemerfz Kant. in loco. 4 Sieuwert Frederikfz. 3 Ian Pieterfz. Bolle. 5
Abraham de Velaer. x
Theunis lanfz. Copges, obiit. 1
Pieter Lambertfz. in loco. I « 6 3 7-
Schout,
Sirp Ouckama. 18 Burgermeefteren.
Hendrik Gerritfz. Moeskoker. 3 Lucas Albertfz. iz Heertgen lanfz. Neledoe. 2
Iacob Maertfz. Vefterman, obiit. 1
Hendrik Fredrikfz. Druyf, in loco. J Schepenen,
Olijf Anthonifz. van der Oort. 7 Ian lanfz. Camerlingh. 6 Dirk lanfz. Uyl. z
Thijs Pieterfz. 3
Pieter Pieterfz. Hardebol. %
Clacs Luytgefz. Schuyr. 1
Sieuwert Cornelifz. Heynfius. I
1 6 3 8.
Schout,
Sirp Ouckama. 19 Burgermeefteren,
Lucas Albertfz, Brouwer, 1$ I >j Ian
|
|||||||
|
i 6 3 4»
Schout.
Sirp Ouckama. i$
Burgermee fleren.
Jan Cornelifz. Loots. $
Lucas Albertfz. Brouwer. i o
Quirijn Taekefz. OfTekooper. 5
Hendrik Gerritfz. Moeskoker. 1
Schepenen.
Olijf Anthonifz. van der Oort. 6 Jan lanfz. Camerlingh. 5
Willem Willemfz. Houtkooper. 3
Thijs Pieterfz. 2
Heertgen lanfz. Neledoe ■ z
Frederik Pels. 2
Maerten van Roflen. 1
1 6 3 5.
Schout.
Sirp Ouckama. 16
Burgermeefteren,
Lucas Albertfz,Brouwer, n WijbrandtSimonfz. Semeyns. 5
Hendrik Frederikfz. Druyf. z
Heertgen lanfz. Neledoe. 1
Schepenen.
Cornclis lanfz Hiygh. 5
Gerrit Cornelifz. Keyfers-kint. 7
Meynert Luytgefz. Buyskes. 4
Adriaen Pieterfz. Bolle. 3
Barent Pieterfz. ten Broeck. r
Willem Wiggerfz. Blaeu. j
Iacob Hcndrikfz. Gulden-arm. 1
1 6 3 6.
Schout,
Sirp Ouckama. 17
|
|||||||
|
68
|
||||||||||||
|
Willem Willemfz. Houtkooper. 4
Adriaen Pieterfz. Bolle. 5 Abraham de Velaer. 3
Volkert Lucafz. 2
Pieter Swaeroogh obiit. 1
Eninfijn pUets tsgekptnen Sieutvert Veßtr-
man,die benevens denfelven iveleerß daer toe genomen , e doch om de na-maeghfehap verlaten, en yoor hem gefielt h Foppc van Gent. 1
1 6 4 1.
Schout,
Sirp Ouckama. 22 ßurgermeefteren.
Ian Janfz. Kamerlingh. %
Pieter Walighfz. Prooft. 6
Quirijn Taekefz. Oflekooper. 9
Harke Janfz. Noordtlandt. 1
Schepenen.
Olijf Anthonifz. van der Oort. 9 Symon Ianfz. Timmerman. 4
Pieter Pieterfz. Hardebol. 4
Maerten van Roffen. 2
Iacob Hendrikfz. Gulden-arm. j
Gerrit Iacobfz. Glas, *
Albert Lucafz. 1
164*.
Schout.
Sirp Ouckama. Z*
ßurgermeefteren.
Pieter Walighfz. Prooft obiit. 7
Harke Janfz. Noordtlandt in loco. 2 Gerrit Lucafz. $ Hendrik Gerritfz. Moeskoker. 6
Ian Janfz. van Loofen. 2 Schepenen,
Adriaen Pieterfz. Bolle. 6 Abraham de Velaer. 4-
Claes
|
||||||||||||
|
Ian Cornelifz. Loots. 7
Quirijn Taekefz.üfTekooper. 7
Gerrit Lucafz. 3
Schepenen,
Iacob Volkercfz. Seylemakcr. 9
Adriaen Pieterfz. Bolle. 4
Ian Ianfz. van Loofen. z
Iacob Hendrikfz. Gulden-arm. 4
Abraham de Velaer. 2.
Volkert Lucafz. 1
Gerrit Iacobfz, Glas. I
1639.
Schout*
Sirp Ouckama, ao
ßurgermeefteren.
Quirijn Taekefz.Offekooper. 8
Pieter Walighfz. Prooft. $
Hendrik Frederikfz. Druyf. 4
Hendrik Gerritfz. Moeskokcr. 4
Schepenen»
Olijf Anthonifz, van der Oort. 8
Cornelis Ianfz. Noordtlandt. 2
Pieter Pieterfz. Hardebol. 3
Claes Luyrgefz. Schuyt. x
Hendrik van Gent. I
Pieter Cornelifz. Huygh. 1
Pouwels Volkertfz. Muller. 1
I 6 4 o.
Schout.
Sirp Ouckama. »i
Burgermeefteren.
Hendrik Gerritfz. Moeskoker. f
Lucas Albertfz, Brouwer, obiit. 14
Jan van Loofen, in loco. 1
Gerrit Lucafz. 4
Jan Ianfz. Kamerli ngh. x
Schepenen.
|
||||||||||||
|
10
|
||||||||||||
|
Iacob Volkertfz, Scylemaker.
|
||||||||||||
|
69
t 64. 5.
Schout.
Sirp Ouckama. atf
Burgermeefteren.
Gerrit Lucafz. 7
Hendrik Gerritfz. Moeskoker. 8
Harke lanfz. Noorddandt. 3
Iacob Hendrikfz. Gulden-arm. 2
Schepenen. Adriaen Pieterfz. Bolle. 7
Maerten Dirkfz. van RoiTen. 4
Claes Luytgefz. Schuyt. 4
Volkert Lucafz. 3
Gerbrandt Dirkfz. 2
Mr. Sieuwert Heynfius. 3
Dirk Sipkeiz. t
1645.
Schout;
Mr. Joan Mook. 1
Burgermeefteren.
Jacob Hendrikfz. Gulden-arm. 3
Ian lanfz. Kamerlingh. 5
Willem Wiggerfz. Blaeu. 2
Cornelis Hendrikfz, Haek. 1
Schepenen*
Olijf van der Oort. 11
Matthijs Timman. 5
Gerrit Jacobfz. Glas. 4
Pieter Huygh. j
Iacob Wiggerfz. 2
Hendrik Willemfz. Schagen, 1
Ian Prooft. X
1 6 4 7.
Schout.
M, Ioan Moók. »
f «il B«*?, |
||||||
|
Claes Lucafz. Schuyt. 3
Hendrik van Gent. 2
Willem Heerfz. Veft. ï
Gerbrandt Dirkfz. ï
Ian Pouwelfz. Olypot. i
ï 6 + }.
Schour. Sirp Ouckama. 14
Burgermeefteren. Hendrik Gerritfz. Moeskoker. 7
Quirijn Taekefz,. Offekooper. 10
Ian lanfz. Kamerlingh. 3
Iacob Hendrikfz. Gulden-arm. 1
Schepenen.
Willem Willem Houtkooper. 5
Frans Roemerfz. Kant. 4
Ivlatthijs Pieterfz. Timman. 4
Jvlaerten Dirkfz. van RoiTen. 3
M'. Sieuwert Heynfius. 2
Iacob Wiggerfz. 1
Floris lanfz,. Camerlingh. I
1644.
Schout,
Sirp Ouckama. 2$
Burgermeefteren.
Ian lanfz. Kamerling. 4
Gerrit Lucafz. 6
Ian lanfz. van Loofen. 3
Willem Wiggerfz. Blaeu. 1
Schepenen.
Olijf Anthonifz. van der Oort. 10
Pieter Pieterfz. Hardebol. $
Abraham de Velaer. 5
Gerrit Iacobfz. Glas. 5
Hendrik van Gent. 3
Pieter Cornelifz. Huygh, 3
Herman Willemfz. 1
|
||||||
|
70
Burgermeefteren_>.
Ian Ianfz. Kamerlingh. 6
Pieter Willemfz. Potter. 7
Gerrit Lucafz. 7
Hendrik Gerritfz. Möeskoker. 9
Schepenen»
Willem Willemfz. Houtkooper. 6 Maerten van RoiTen. 5:
Glaes Lucafz. Schuyt. 5
Hendrik van Gent. 4
Floris Huygh. 1
Mr. Ian van Zeiler. 1
lan Compoftel. - 1
x 648.
Schout.
M'- Ioan Mook. 3
Burgermeefteren. Hendrik Gerritfz. Moeskoker. 10
Harke Ianfz. Noordtlandt. 4
lacob Hendrikfz, Gulden-arm. 4
Cornelis Hendrikfz. Haek. 2
Schepenen.
Adriaen Pieterfz. Bolle. 8
Hilbrandt lacob/z. 2.
Vplkert Lucafz. .4
Gerbrandt Dirkfz. 3
Floris Camerlingh. 2
Herman Willemfz. 7.
Jan Prooft. 2
Schout.
Mr. Ioan Mook. 4
Burgermeefteren.
Cornelis Hendrikfz. Haek. 3
Pieter Willemfz. Potter. 8
Willem Wiggèrfz. Blaeu. 3
Thijs Pieterfz, Tirfiman, ' -r'
|
||||||
|
Schepenen.
Olijf van der Oordt. H
Claes Lucafz. Schuyt. 6
lacob Wiggèrfz. 3
Dirk Sipkefz. *
Mr. Ian van Zeiler. 2
Iohan Kompoftel, t
Mr. Dirk Haga. I
1 6 5 O;
Schout.
Mr. Joan Mook. 5
Burgermeefteren,
Thijs Pieterfz. Timman. z.
Hendrik Gerritfz. Moeskoker, ir
Ian Ianfz. van Loofen. 4
Floris Ianfz. Kamerlingh. 1
Schepenen.
Maerten Dirkfz. van RoiTen. 6
Volkert Lucafz. . 5
Pieter Huygh- 4
Hendrik Willemfz, Schagen. z
Pieter Florifz. 1
Gerrit Segerfz. . , *
Sybrandt Groés. 1
1 6 5 1.
Schout.
Mr. Ioan Mook. 6
B urgermeefteren.
Floris Ianfz. Kamerlingh. 2
lacob Hendrikfz. Gulden-arm. 5
Willem Wiggèrfz. Blaeuw. 4
Cornelis Hendrikfz. Haek. 4
Schepenen.
Olijf van der Oordt. 13
Pieter Hardebol. - ; 6
Mr. Sieuwert Hcynfius. 4
Gerbrandt Dirkfz. 4
Ian
|
||||||
|
7*
|
|||||||||
|
Cornelïs Fredërikfz. Lakenman. 1
Johan Coiripoitel, 1 Schepenen.
Pieter Hardebol. 7
Claes Lucafz. Schuyt. 7
Foppe van Gent. 4.
Sybrandc Groes. %
Yfbrandt Halfhoorn. z
M'. Waligh Prooft. 1
Mr. Claes van Nek. 1
De Trxßdent Hardebol is Hurgertneeßer ge*
veorden dtor 't overlijden van Burgcrmeeßer C^Joefkoker j en Ttetcr Allertp^. Semeynt is in plactivan Hardebol Schepen geworden . i 6 5 4.
Schout.
Frederik Lakenman. de»\oa0ber. I
Burgermeefteren.
Cornelis Fredërikfz. Lakenman. 2 lacob Gulden-arm obüt. 7
Hendrik van Loofen in loco, 1
Thijs Pieterfz. Timman. 4
Mr. Dirk Haga, 1
Schepenen»
Willem Willemfz. Houtkooper. 7 Freek Wiggerfz. 3
Dirk van Steenbergen. z
Mr. Adriaen Jonghknechr. 2
Simon Allertfz. Semeyns. 1
Gerrit van Loofen. 1
Roemer Franfz. Kant, 1.
1 65 5..
Schout,
Frederik Lakenman. 2
Burgermeefteren.
Thijs Pieterfz. Timman, y
Floris Camerlingh obiit. 3
Willem Wiggerfz, Blaeu in loco. 5
Pie,
|
|||||||||
|
Ian Pouwclfz. Oly-pot. 2.
Jacob Symonfz. Timmerman., i
Yfbrandt Half-hoorn. l |
|||||||||
|
1652.
Schout,
Mr. Ioan Mook. 7
Buro-ermee fleren,
lacob Hendrikfz. Gulden-arm, 6
lan Ianfz. van Loofen. ?
Herke lanfz. Noordtlandr, 5
Thijs Pieteifz. Timman. 3
Schepenen,
Pieter Huygh. 5
Herman Willemfz. 3
Ian Prooft. 3
Mr. Ian van Zeiler. 3
Iohan Compoftel. 3
Mr. Dirk Haga. Z
Pieter Florifz. 2,
r^(otal 'jan van Zetter heeft geweigert den ■ eedt
te doe * y en iidaerom verlaten t en in flaets ian aten 'jan Tietrrflj. Bolle verheten. Pieter Huygh obiiti
In loco. Dirk van Steenbergen. 1 Herman Willemfz. obiit. In loco Ian Veft, medeobiit. 1 In loco Pieter Andriefz.van V'offen,
mede obiit. I In loco Mr. Adiiaen Ionghknccht. 1
1 6 f 3-
Schout.
Mr. Joan Mook. 8
Burgermeefteren.
Herke Ianfz. Noordtlandr. 6
Hendrik Moeskoker obiit. la
Pieter Hardebol in loco» 1
|
|||||||||
|
72
|
|||||||||||||
|
Pieter Pieterfz. Hardebol obiit.
Gerrit Segerfz, in loco. Pieter Semeyns. Schepenen»
Pieter Florifz.
Sybrandt Groes. Mr. Waligh Prooft. Mr. Claes van Nek. Symon Freckfz,. Semeyns. Adam Iacobfz. Cortleven, Cornelis Moffel. 1656.
Schout.
Frederik Lakenman. Burgermeefteren.
Willem Wiggerfz. Blaeu. Adam Iacobfz. Cortleven, Roemer Franfz. Kant. Pieter Florifz. Schepenen.
Volkert Lucafz.
Dirk van Steenbergen. Mc. Adriaen Jonghknecht. Simon Allertfz. Semeyns. Simon Dirkfz. Semeyns, Wijbrandt luwel. Pieter Vis. 1657.
Schout.
Frederik Lakenman. Burgermeefteren,
Roemer Franfz. Cant. Pieter Vis. Volkert Lucafz. obiit.
Pieter Semeyns in loco. Mr. Adriaen Jonghknecht. Schepenen-». Willem Willemfz. |
|||||||||||||
|
Ysbrandt Half-hoorn. 3
Mr. Waligh Prooft. 3
Cornelis Ianfz. Moffel. 2
Pieter Ianfz. Bas. 1
Goffèn Montanus. 1
Ian Druyf obiit. 1
Ian Ham in loco. 1
1658.
Schout.
Frederik Lakenman. f
BurgermeeftererLj.
Pieter Vis. 2
Willem Wiggerfz. Blaeu, 7
Hendrik van Loofcn. 2
Pieter Florifz. 2
Schepenen.
Ian Prooft. 3
Mr. Nicolaes van Nek. 3
Simon Allertfz. Semeyns, 3
Simon Freekfz. Semeyns. 2
Cornelis Sweers obiit, 1
Freek Qijenk in loco, 1
Claes Iacobfz. Wits. t
Leonardus Licochthon. 1
1 6 J 9.
Schout.
Frederik Lakenman. 6
Burgermeefteren.
Willem Wiggerfz. Blaeu. 8
Adam Cortleven. 2
Roemer Cant. 3
Mr, Adriaen Ionghknecht. 2
Schepenen.
Willem Willemfz. 9
Mr. Waligh Prooft. +
Pieter Bas. 2
Simon Dirkfz. Semeyns. 2
Iohan
|
|||||||||||||
|
1
1 1
3
2 i
2
I I I |
|||||||||||||
|
6
1
1 1 6
3
3 2
I I
I |
|||||||||||||
|
1
I I 2 I |
|||||||||||||
|
73
|
|||||||||||||||||||||
|
i 6 6 2.
Schout.
Frederik Lakenman.
Burgermeefteren.
Willem Wiggerfz. Blaeu. Roemer Cant. Pieter Florifz, Pieter Vis. Schepenen.
Gerrit Glas.
M'. Waligh Prooft. Cornelis Moffel. Leonardus Licochthon. Jacob de Wit. Gerbrandt Blaeuhulk. Mr. Iohan Homan. i 6 6 3,
Schout,
Frede/ik Lakenman, Burgermeefteren.
Pieter Florifz. Cornelis Haek. Pieter Semeyns. Adam Cortleven. Schepenen«
Yfbrandt Half-hoorn. Dirk van Steenbergen, Simon Dirkfz. Semeyns. Pieter Bas. L>, Thomas Montanus.
Maerten Roos, Mr. Pieter de Velaer. 1664.
Schout.
Frederik Lackcnman.
K
|
|||||||||||||||||||||
|
Iohan Ham,
Cornclis Ianfz. Riem. Mr. Adolf de lager. i 6 6 o.
Schout.
Frederik Lakenman.
Burgermeefteren,
Roemer Cant.
Cornelis Haek. Pieter Florifz. Piecer Vis. Schepenen«
Yfbrandt Half-hoorn, Cornelis Moffel. Goffen Montanus. Claes Wits. Leonardus Licochtbon» Dirk Quirijnfz. ■Iacob de Wit, i 6 6 i.
Schout.
Frederik Lakenman. Burgermeefteren.
Cornelis Haek.
Willem Wiggerfz. Blaeu. Hendrik van Loofen. Pieter Semeyns. Schepenen.
Willem Willemfz.
Simon Allertfz. Semeyns, Simon Dirkfz. Semeyns. Pieter lanfz. Bas. Mr. Adolph de Jager, Lucas Kant. Hendrik Huygh. |
|||||||||||||||||||||
|
2
i
i
|
|||||||||||||||||||||
|
10
5
4
4 4
%
1 I
|
|||||||||||||||||||||
|
4
5 3
3 4
2
Z
z
1 I |
|||||||||||||||||||||
|
5
7 ? 3 5
4
4 4 1
t E
|
|||||||||||||||||||||
|
6
9 i
|
|||||||||||||||||||||
|
10
4
i 3
i i
i
|
|||||||||||||||||||||
|
10
Bur-
|
|||||||||||||||||||||
|
74
|
|||||||||||
|
Simon Aliertfz. Semeyns in loco. 5
Cornelis Moffel, 5
Jacob de Wit. 3
Gcrbrandt Blaeuhulk. 2.
Mr. Pieter de Velaer. 1
Cornelis Boelis. 1
Cornelis van Loofen. 1
1 6 6 6.
Schout,
Dirk Haek. Den 5. cvranj/. 1
Burgermeefteren.
Adam Cortleven, e
Cornelis Haek. ö
Pieter Semeyns obiit, 5
Claes Wits in loco, 1
Pieter Florifz. 6
Schepenen,
Yfbrandt Half-hoorn, 6
Iohan Ham. 3
Lucas Cant. 2
Hendrik Huygh. 3
Meyndert Moffel. 2
Volkert Evertfz. 1
Mr. Florentius Florifz. 1
|
|||||||||||
|
Burger/meetteren.
Pieter Semeyns. 4
Mr. Dirk Haga. 2
Hendrik van Looien. 4
Roemer Canc 6
Schepenen.
Mr. Waligh Proolt. 6
Leonardus Licochthon. 4
Hendrik Huygh. 2
Mr. Iohan Homan. a
Pouwels Freekfz. Semeyns. 1
M'. Goffewinus Exken. 1
Mr. Dirk Simonfz. Semeyns. 1
1 6 6 5.
Schoutv
Frederik Lakenman. Il
Burgermeeiteren.
Roemer Canr. 7
Adam Cortleven. 4
Piecer Vis. 5
Mr. Adriaen Iongknecht, 5
Schepenen.
M'. Nicolaes van Nek obiit. 4
|
|||||||||||
|
O 1667.
|
|||||||||||
|
ANN
|
|||||||||||
|
Nacmen
|
|||||||||||
|
■
|
|||||||||||||
|
H
Naemcn
Van de Heeren Wees - Meefteren,
zedert den jaere i y 8 o.
|
|||||||||||||
|
1580
Rans Cornelifz.
Willem Hendrikfz. Pieter Simonfz. dejonge, Jacob Picterfz. Maek- fchoon. |
|||||||||||||
|
I J85.
Frans Cornelifz.
Iacob Pieterfz. Sampfon. Simon Anthonifz. Wijbrandt Gerbrandtfz. 1586.
Frans Cornelifz.
Iacob Pieterfz. Sampfon. Simon Anthonifz, Frederik lanlz. 15 8 7.
Frans Cornelifz,
Iacob Pieterfz. Sampfon, Simon Anthonifx. Frederik lanfz. 1 j 8 8.
Frans Cornelifz.
Iacob Pieterfz. Satnpfoa. Meynert Simonfz. Ian van Lcycn. 1 ƒ 8 9.
Frans Cornelifz.
Iacob Pieterfz. Sampfon. Meynert Simonfz, Semeyns. Ian van Leyen. |
|||||||||||||
|
1 5 8 1.
Frans Cornelifz.
Willem Hendrikfz. Pieter Simonfz. dejonge. Jacob Picterfz. Sampfon. Frans Cornelifz.
Willem Hendrikfz. Pieter Simonfz. dejonge. Jacob Picterfz. Sampfon. 1583.
Frans Cornelifz.
Willem Hendrikfz. Pieter Simonfz. dejonge. Jacob Pieterfz. Sampfon. MM-
Frans Cornelifz.
Iacob Pieterfz. Sampfon. Willem Hendrikfz. lan Claefz. Noordtlandr. |
|||||||||||||
|
Frans
|
|||||||||||||
|
'
|
|||||||||||||
|
76
Frans Cornelifz.
lacob Pieterfz. Sampfon. Ian van Lcyen. Cornelis Dirkfz. » 5 9 i.
Frans Cornelifz,
Jacob Pieterfz. Maelfon. Seger Pieterfz. Coningh. Meynert Simonfz. Semeyns. * 5 9 *♦
Frans Cornelifz.
Iacob Pieterfz. Sampfon. Seger Pieterfz. Coningb. Cornelis Dirkfz. i 1 9 ?•
Iacob Pieterfz. Sampfon.
Seger Pieterfz. Coningh. Pieter lanfz. HardeboL Allere Pieterfz. Jonghs. 1594.
Ian Pieterfz. Sampfon.
Seger Pieterfz. Coningh, Pieter lanfz. Hardeböl. Allert Pieterfz. Ionghs. 1 5 9 9 ■
Iacob Pieterfz. Sampfon.
Seger Pieterfz, Coningh. Pieter lanfz. Hardeböl. Allert Pieterfz. Ionghs, 1 ff 5? 6.
Iacob Pieterfz. Sampfon,
|
||||||
|
Seger Pieterfz. Coningh.
Pieter lanfz. Hardeböl. Allert Pieterfz. Ionghs, 15 9 7-
Iacob Pieterfz. Sampfon.
Seger Pieterfz. Coningh. Pieter lanfz. Hardeböl. Allert Pieterfz. Ionghs. 1 5T $> 8.
Dirk Pelfer.
Seger Pieterfz. Pieter lanfz. Hardeböl. Allert Pieterfz. Ionghs. Seger Pieterfz.
Pieter lanfz. Hardeböl.
Dirk Pelfer.
AJlert Pieterfz. Ionghs.
1600.
Pieter lanfz. HardeboL
Dirk Pelfer. Allert Pieterfz. Ionghs. Simon Volkertfz. Canonnik. 1 6 o t.
Pieter lanfz. Hardeböl,
Dirk Dirkfz. Pelfer. Allert Pieterfz. Ionghs. Simon Volkertfz. Canonnik; i 6 o 2.
Dirk Dirkfz. Pelfer.
Allert Pieterfz. Ionghs. Pieter Iacobfz. Maelfon. Luytgen lanfz. Dirk |
||||||
|
77
|
|||||||
|
Simon Volkertfz, Kanonnik.
Pieter Iongh Dirkfz.
D'. Maerten Meynertfz, Semeyns.
1 6 1 o.
........;■• vj .. .,* ,• - . -'AjQ
Simon Volkertfz. Kanonnikj oblir.
Mr. lacob Iooftenfz. Lookman in loco. . . ,.,,.,.,. .
Pieter Iongh Dirkfz,
Dr. Maerten Meynertfz. Cornelia Dirkfz. Baenman, i 611.
Dr. Maerten Meynertfz.
Cornelis Dirkfz. Baenman, M'. lacob Ioofterifz. Ian Simonfz, Blaeuhulk. 1-.6-1 2.
Dr. Maerten Meynertfz. Semeyns.
Cornelis Dirkfz. Baenman. Mr. Jacob Jooftenfz, Lookman. Anthonis Albertfz. 1 6 1 3.
Dr. Maerten Meynertfz,
lacob Iooftenfz. Lookman, Jan Simonfz. Blaeuhulk. Ian Clacfz. Noordtlandt, 1 6 14.
Dr. M aerten Meynertfz. .
Ian Claefz, Noordtlandt. Pieter Iongh Dirkfz. Dr. Cornelis Willernfz. 1 6 1 5.
Dr. Maerten Meynertfz.
Ian Claefz, Noordtlandt. k Oj Pieter
|
|||||||
|
i 6 o 5.
Dirk Dirkfz. Pelfer.
Allere Pieterfz. Ionghs. Luytgen Janfz. Simon Volkertfz, Kanonnik, 1604.
Dirk Dirkfz. Pdfer.
Luytgen lanfz. Simon Volkertfz. Kanonnik. Theunis Albertfz. 1605.
Dirk Dirkfz. Peher.
Luytgen Janfz. Simon Volkertfz. Kanonnik, Theunis Albertfz. 1 6 o 6,
Dirk Dirkfz. Pelfer.
Luytgen lanfz. Simon Volkertfz. Kanonnik, Pieter Iongh Dirkfz. 1 6 o 7,
Dirk Dirkfz. Pelfer.
Luytgen lanfz. Simon Volkertfz. Kanonnik. Pieter Iongli Dirkfz. , , 1 i .:•
I o O o. Diik Dirkfz. Pelfer.
Simon Volkertfz. Kanonnik.
Pieter longh Dirkfz.
Dr. Maerten Meyncrtfz. Semeyns..
i 6 o 9.
Dirk Dirkfz, Pelfer. |
|||||||
|
78
|
||||||||||
|
Frederik Gerritfz. Druyf.
Wybrandt Gerbrandtfz. GroU. Dr. Cornelis Wijnhuyfen.'
Seger Dirkfz. Scharlaken. Cornelis Dirkfz. Sout-zieder. Cornelis Maertfz. 1623.
D'. Cornelis Wijnhuyfen.
Seger Dirkfz. Scharlaken. Cornelis Dirkfz. Sout-zieder. Cornelis Maertfz. 1624.
Dr. Cornelis Wijnhuyfen.
Seger Dirkfz. Scharlaken. Cornelis Maertfz. Cornelis Pieterfz. Landtmaa. 1 6 2 j.
Mr. Cornelis Wijnhuyfen.
Cornelis Maertfz. Iacob Maertfz. Vefterman. Hendrik Freekfz. 1626.
M'. Cornelis Wijnhuyfen.
Cornelis Maertfz. Iacob Maertfz. Vefterman. Hendrik Freekfz. Druyf. 1 <? 1 7»
Mr. Cornelis WilIemfz.Wijnhuyfen.
Cornelis Maertfz. Jacob Maertfz. Vefterman. Hendrik Freekfz. Druyf. Mr. Cor-
|
||||||||||
|
Pieterlongh Dirkfo,
Dr- Cornelis Willemfz, i 6 i.6,
Dr. Maerten Meynertfz. Semeyns.
Pierer Jongh Dirkfz.
Dr. Cornelis Willem fz.
Luyrgen lanfz inde Paeuw,
Alfoo Dr, Maerten Meynertfz. Semeyns
Hytter Stadt is vertrokken,!! inßjnflaets gefielt Wjbrandt fanfz.,Schräm. i 6 tf.
Pieterlongh Dirkfz,
Dr. Cornelis Willemfz. Luytgen lanfz, in de Paeuw, Pieter Walighfz. Prooft, I 6 i'S.
D'. Cornelis Willemfz.
Luytgen lanfz. in de Paeuw. Pieter Walighfz. Prooft. Wybrandt lanfz. Schram. i 6 i 9.
D*. Cornelis Willemfz.
Pieter Walighfz. Prooft. Cornelis Dirkfz, Sout-zieder. Pieter Iacobfz. Maelfon. 1620.
D1. Cornelis Wijnhuyfen.
Seger Dirkfz. Scharlaken. Lucas Albertfz. Brouwer. Pieter Iongh Dirkfz. i 6 % 1.
|
||||||||||
|
Dr. Cornelis Wijnhuyfen.
Pieter Iongh Dirkfz. |
||||||||||
|
/
|
||||||||||
|
•*?
|
|||||||||||
|
y
|
|||||||||||
|
79
|
|||||||||||
|
Cornelis Hendrikfz. Hack,
Floris Heerefz. Veft. 1635.
Mr. Maerten van Zeil.
Cornelis Hendrikfz. Haek. Iacob Maertfz, Vefterman. Thijs Pieterfz. 1636.
Mr. Maerten van Zeil.
Cornelis Hendrikfz, Haek. Thijs Pieterfz. Hendrik Freekfz, Druyf. i 6 3 7.
Mr. Maerten van Zeil.
Hendrik Freekfz. Druyf. Pieter Walighfz. Prooft. Meynert Cornelifz. Huygh obiit, Floris Huygh in loco. 1638.
Mr. Maerten van Zeil,
Pieter Walighfz. Prooft. Floris Cornelifz. Huygh. Pieter Pieterfz. HardeböL 1635»,
M'. Maerten van Zeil,
Floris Cornelifz. Huygh, lan Cornelifz. Loots. Harke Ianfz, Noordtlandt. 1640.
Mr. Maerten van Zeil.
Floris Cornelifz. Huygh. Jan Cornelifz. Loots. Harke Ianfz. Noordtlandt. Mr. Maerten
|
|||||||||||
|
1628.
Mr Cornelis Willemfz.Wijnhuyfen.
Cornelis Maertfz. Jacob Maertfz. Vefterman, Hendrik Freekfz. Druyf. 1 6 z <j.
M'.Cornelis Willemfz.Wijnhuyfen.
Cornelis Maertfz. Iacob Maertfz. Vefterman, Willem Wiggerfz. Blaeuw. 11(30.
Cornelis Maertfz.
Jacob Maertfz. Vefterman. Willem Wiggerfz. Blaeuw. Dr. Maerten van Zeil. 1631.
Cornelis Maertfz.
Iacob Maercfz. Vefterman. Willem Wiggerfz. Blaeuw. Dr. Maerten van Zeil. 1632.
Cornelis Maertfz.
Iacob Maertfz. Vefterman. M'. Maerten van Zeil. Cornelis Hendrikfz. Haek, « 6 3 3-
Cornelis Maertfz.
Mr, Maerten van Zeil. Cornelis Hendrikfz. Hack, Floris Heerefc. Veft. 1634.
Cornelis Maertfz.
Mr. Maerten van Zeil. |
|||||||||||
|
So
i 6 4 x.
Mr. Maerten van Zell.
Floris Cornelifz. Huygh. Ian Ianfz. van Loofen. Claes Lucafz. Schuyt. i 6 4. 2,
Mr, Maerten van Zeil,
Floris Cornelifz. Huygh. Harke Ianfz,, Noordtlandt. Oluf Anthonifz, van der Oorr, 1(43.
Mr. Maerten van Zell.
Floris Cornelifz, Huygh. Olof Anthonifz. van der Oordt. Ian Ianfz. van Loofen, 1644.
Mr. Maerten van Zell.
Floris Cornelifz. Huygh. Iacöb Hendrikfz. Gulden-arm. Simon Ianfz. 1 64 ƒ.
Mr. Maerten van Zell.
Floris Cornelifz. Huygh. Ian van Loofen. Olof Anthonifz. van der Oordt. 1646.
Floris Cornelifz, Huygh.
Ian van Loofen. Pieter Willemfz. Potter, Maerten van Rolfen, '1647,
Ian van Loofen.
Harke Janiä, Noordtlandt,
|
||||||
|
Gerrit Glas,"
Iacob Wiggerfz. . ;
164-8.
Ian van Loofen.
Iacob Wiggerfz. Pieter Willemfz, Potter. Olof van der Oort. 1649.
Ian van Loofen,
Jacob Hendrikfz. Guldenarm, Gerrit Jacobfz. Glas. Sybrandt Groes. i(!jo,
Iacob Hendrikfz. Guldenarm.
Floris Huygh. Pieter Willemfz. Potter. Hendrik van Gent de oude. 1 6 5 1.
Floris Huygh,
Pieter Willemfz. Potter. Hendrik van Gent de oude. Harke Ianfz. Noordtlandt. 165*.
Floris Huygh.
Pieter Willemfz. Potter. Hendrik van Gent de oude. Hendrik Gerritfz. Moefkokcr, 1673.
Pieter Willemfz. Potter.
Ian Janfz. van Loofen obiit, Quirijn Taekefz. in loco. Matthijs Picterfz. Timman. Jaa Pieterfc. Bolle, Pieter
|
||||||
|
8i
|
|||||||
|
'6jf
Pieter Willemfz. Potter.
Qui ijn Taekefz. Harke Janfz. Noordtlandt. Pieter Pieterfz. Hardebol, i 6 5 5-
Pieter Willemfz. Potter,
Quirijn Taekefz. Willem Wiggcrfz. Blaeu. Mc. Dirk Haga. Willem Wiggerfx.. Blaeu is in fhets
•van Floris Kamerling Burgermeefier geworden , en Gerrit Segerfz. is in flacts van Willem Blaeu Weefmeefter geworden. Gerrit Segerfz. is in flaets van Bic
ter Hardebol Burgermeefier geworden, en Simon Semeyns is in flaets van Gerrit Segerfz.. Weefmeefier 'geworden. i 6 5 6.
Pieter Willemfz. Potter.
Quirijn Taekefz, Mr. Dirk Haga. ï>. Thomas Montanus. Pieter Willemfz. Potter.
Quirijn Taekefz.
IA'. Dirk Haga.
D'. Thomas Montanus.
i 6 f 8.
Pieter Willemfz. Potter,
Quirijn Taekefz.
Mr. Dirk Haga.
D^. Thomas Montanus,
|
|||||||
|
i 6 s 9.
Pieter Willemfz. Potter.
M'. Dirk Haga. Pieter Florifz. D*. Thomas Montanus. i 6 6 o.
Mr. Dirk Haga.
Dr. Thomas Montanus. Adam Jacobfz. Cortleven» Fredcrik Outgerfz. Quenk. i 6 6 i.
Mr. Dirk Haga.
Dr. Thomas Montanus. Adam Iacobfz. Cortleven. Pieter Florifz. i 6 6 a.
Mr. Dirk Haga.
Dr. Thomas Montanus. Adam Cortleven. Hendrik Huygh. 1663.
Mr. Dirk Haga.
Hendrik Huygh. Gerrit Glas. Roemer Cant. 1664.
Gerrit Glas. Gecommittttrt terGtm-
raliteyt.
Ysbrandt Halfhoorn in loco, Adam Cortleven. Iacob de Wit. D*. Thomas Montanus. Mr. Nicolaes van Nek, I Dr. Tho-
|
|||||||
|
S2
|
|||||||||||
|
1666.
Mr. Dirk Haga.
Pictcr Vis.
Iacob de Wit.
Simon AUertfz,. Semeyra.
Ioan de Vries,
|
|||||||||||
|
i 6 6 f.
|
|||||||||||
|
Dr. Thomas Montanus.
Ysbrandc Halfhoorn, Mr. Dirk Haga. Cornelis Ricm obüt. Hendrik Huygh in loco. Volkert Evertfi,, Teerkooper, |
|||||||||||
|
ANNO 1667.
|
|||||||||||
|
Naemen
|
|||||||||||
|
*s
|
|||||||||||||
|
Naemen
Van de Heeren Commiflarifen van
de Bank van de kleyne Saekcn, diehaer begin
genomen hebben van den jaere 1647, |
|||||||||||||
|
1 64- 7-
Lof van der Ooit.
Pieter Hardcbol. Pieter Huygh. Gerbrandt Dirkfz. Pieter Florifz. |
|||||||||||||
|
Mr. Dirk Haga.
Ian Vefterman.
lan Dirkfz Bootfhaek.
1 6 5 1.
Gerbrandt Dirkfz.
Mr. Sieuwert Heynfius obiit. laques du Bois in Iocq. Dirk Sipkefz obiit. < Claes Wits in loco. Härmen Outgerfz. Cornelis Crap. 1 6 5 l-
Mr. Dirk Haga.
Simon Semeyns.
Dirk van Steenbergen.
Ian Theunifz. long.
Ian Willcmfz. Houtkooper'obiit.
Wij brandt luwel in loco,
1 654.
Sybrandt Groes,
Cornelis Crap. laques du Bois. Mr. Nicolaes van Nek, Iacob Admirael. Ysbrandt Halfhoorn.
Pieter Dol, L jf Ian
|
|||||||||||||
|
I 6 4 8.
Pieter Hardebol.
Hendrik van Gent. Mr. lohan van Zeiler, lan Ianfz. Noordtlandt. Mr. Dirk Haga. |
|||||||||||||
|
i 6 4 9.
Pieter Huygh.
Pieter Florifz. Volkert Lucafz. Albert Pouwelfz. Sybrandt Groes. Olof van der Oort.
Sieuwert Vefterman. Simon Semeyns. Iacob Simonlz. Timmerman. Ysbrandt Halfhoorn, 1651,
Pieter Huygh.
Mr, lohan van Zeiler.
|
|||||||||||||
|
84
Ian van Loofen de Ionge,
Ian Druyf. Meyncrt Moffel. ï 6 y 6.
Iacob Simonfz. Timmerman.
Jan Theunifz. Iongh, Simon van Loofen. Goffen Montanus, Hendrik Huygh. i 6 ? 7.
Dirk van Steenbergen. Simon Frederikfz. Semeyns. Meynert Moffel. Pieter Simeè. Frederik Quenk. i 6 i 8.
Simon Dirkfz. Semeyns.
Hendrik Huygh. Hendrik Halfhoorn. Dirk Meynertfz. Mul. Jacob de Wit. i 6* 9-
Ysbrandt Halfhoorn,
Pieter Simeè. Pietcr Melcherfz. Verbrugge.
Iacob Meyndertfz. Buyskes. Mr. Goffewinus Exken. i 6 6 o.
Ian Theunifz. Iongh.
Meyndert Moffel. Maerten Roos. Cornclis Kickert. Dirk Haek. I 6 6 r.
Goden Montanus.
~A N N
|
||||||
|
Pieter Simeè.
Dirk Meyndertfz. Mul. Gerbrandt Blaeuhulk. Mr. Ian Homan. i 6 6 l.
Ysbrandt Halfhoorn,
Meyncrt Moffel. Mieuws Pieterfz. Rooleeuw. Cornelis van Loofen. Mr. Pieter de Velacr. 1663,
Pieter Simeè.
Cornelis Kickerc. Frans Krijtman. Mr. Hendrik Guldenarra. Mr. Dirk Semeyns. 1 6 6 4.
Dirk Haek.
Mieuws Pieterfz. Rooleeuw.
Jan Hendrikfz. van Loofen,
Francoys Vallareè.
Mr, Timotheus ToJI.
1 6 6 J.
Meynert Moffel.
Frans Crijtman. Ian Cant. D'. Elias Codde. M'. Wiggcr Blaeuw. 1 6 6 6,
M'. loan Homan.
Pouwels Offeweyder. Dr. Hendrik van Schaek, Ian Corneüfz. Riem , obiit. Simon Haek in loco. M'. Cornelis Huygh, Naemen
|
||||||
|
n„._..„-^7_._. ....... ,............. .. _ .. .. -......-_.........- - -............. .. —. . ......... ..__........ ... , - ..-....,,
Nacmen
Van de Heeren Secretarifen.
|
||||||||||
|
LTJytjen Mathijfz. van Adel,
van den jaere 1522 tot den jaere 152?. ReynierReynerfz.Ludfis , vanden jaere 1537 tot den jaere 1542.
Ian Willemfz.Suermondt j vanden jaere i^o rot den jaere 1570.
Mr. Dirk Tjallis, van den jaere 1575 tot den jaere 1604.
Iacoblooïtenfz, van den jaere 1577 totdcnjaererdo6.
Mr, Cornelis Tjallis, van den jacre 1604 tot den jacre . . . Defe navolgende Secretari-
fen hebben hare eedt gedaen op de onderftaende datums. Albert Bruning 1606, den 24 De-
cember. Mr, Jacob Reynerfz, iii7 den ti A-
prii. |
Mr. Maerten Meynertfz» i6r8> den
22 Mey. Mr. Jan Codde van der Burgh 1619,
den ?Junij. Dirk Codde van der Burgh 1636 >
den 20 November. Simon Semeynsi6j<5 > den 30 De-
cember. Mr. Seger Tjallis 1640, den 8 Sep-
tember. Mr. LucasTimman i&j.6,den 12 Fe-
bruari;. Mr.Jan Codde van der Burgh 1646,
den izFcbruarij. Mr. Fredcrik Lakenman 1650» den
joAuguftus. SieuwertKoekebackenóyj, den 31
December. Mr. Iohan van Gent 1655, den 31
December. Mr. Cornelis Hardebol 1657 , den
ióFebruarij, |
|||||||||
|
Naemen
|
||||||||||
|
!
|
||||||||||
|
»6
|
||||||||||
|
Nacmen
Van de Heeren Commiflarifen van
den Echtcn-ftaet, zedcrt den jacre 1581.
|
||||||||||
|
Simon Jacobfz.
Harke Melifz. Kopgcs. Harke Janfz. 1587.
Pieter Janfz. Hardebol.
Simon Jacobfz, Harkc Melifz. Kopges. Alberc Claefz. Schroor, 1588.
Harke Melifz. Kopge*.
Lucas Gerritfz. Harke Janfz. Jan Dirkfz. Puyt. 1589,
Pieter Janfz. Hardebol,
Simon Jacobfz. Albert Claefz. Cornelis Pieterfz. 1 5 9 o.
Pieter Janfz. Hardebol.
Harke Janfz. Jacob Sieuwertfz. Schipper.
Jacob Sieuwertfz. Blaeuhulk, 1 5 9 I.
Pieter Janfz. Hardeböl.
Hero Allertfz.
Simon Jacobfz.
Simon Anthonifz. Simon
|
||||||||||
|
1 5 8 1.
ALbert Claefz. Schroor«
Huygh Cornelifz. Floris Thijfz. Theunis Simonfz. 1 f 8 x.
Albert Claefz. Schroor.
Huyge Cornelifz. Jan Frederikfz. Pieter Janfz. Hardebol. 1583.
Hugo Cornelifz.
Albert Claefz. Schroor. Luytgen Gerritfz. Theunis Simonfz. 1584.
Floris Thijfz.
Pieter Janfz. Hardebol. Simon Jacobfz. Sibie Dirkfz. 1 * 8 f.
Pieter Janfz. Hardebol.
Sible Dirkfz. Theunis Simonfz. Jan Dirkfz. Puyt. 1586.
Pieter Janfz,, Hardebol.
|
||||||||||
|
/
|
||||||||||
|
«7
|
|||||||||
|
Simon Volkertfz. Kanonnik.
Lambert Claefz. Delman. Dirk Claefz. Spiegel. M99-
Lambert Claefz.
Dirk Claefz. Spiegel. Harke lanfz. Gerrit Egbertfz. 1 6 ó o*
Lambert Claefz.
Dirk Claefz. Spiegel. Frederik Gerritfz. Wybrandt Gerbrantfz. 1 6 o 1.
Dirk Claefz. Spiegel.
Wybrandc Gerbrantfz. Heero Allertfz. Frederik Janfz. i 6 o 2*
Frederik Gerritfz.
Simon Theunifz. Matrhijs Sieuwertfz. Iacob Dirkfz. Brouwer, 1 <J o 3.
Simon Theunifz.
Matthijs Sieuwertfz. Iacob Dirkfz. Brouwer« Dirk Claefz, Spiegel. 1604.
Simon Theunifz.
Iacob Dirkfz. Brouwer. Dirk Claefz. Spiegel. Comelis Dirkfz, Frederilc
|
|||||||||
|
Simon Anthonifz,
Heero Allercfz. Harke Janfz. Jan Nantfz. Krijtman, * 5 9 3-
Simon Anthonifz.
Heero Allertfz. Jan Nantfz, Krijtman. Simon Jacobfz. Schroor. 1594..
Simon Anthonifz,
Harke Melifz. Copges. Jacob Gijsbertfz. Brouwer. Jan Pieterfz. Schram. Jan Pieterfz. Schram.
Simon Jacobfz. Schroor, Heero Allertlz. Pieter Bartfzt Heero Allertfz.
Pieter Bartfz.
Jan Dirkfz. Schoenmaker,
Willem Cornelifz.
.159 7-
Heero Allertfz.
Ian Dirkfz. Schoenmaker. Simon Volkertfz, Canonnik. Iacob Sieuwertfz. Schipper. |
|||||||||
|
Heero Allertfz»
|
|||||||||
|
88
i 6 o f.
Frederik lanfz. Seylemaker,
Theunis Oloffz. Wybrandc Gerbrancfz. Iaa Claefz. Noordtlandr. 1606.
Ian Claefz. Noordtlandr.
Cornelis Dirkfz. Lambert Claefz. Delman. Matthijs Sieuwertfz, I 6 o 7-
Ian Claefz. Noordtlandt.
Lambert Claefz. Delman, Matthijs Sieuwertfz. Simon Anthonifz. Gerbrandt Nantfz.. 1(108,
Lambert Claefz,
Matthijs Sieuwertfz. Simon Anthonifz. Gerbrandt Nantfz. Anthonis Oloffz. 1609.
Matthijs Sieuwertfz.
Simon Anthonifz. Blaeuw. Anthonis Oloffz. Jan Nantfz. Crijtman. Pieter Olphertfz. Dol, 1 6 1 o.
Matthijs Sieuwertfz.
Simon Anthonifz. Pieter Olphertfz, Dol. Ian Claefz. Noordtlandt, Ian Sijmfz. ßlacuhulk. |
||||||
|
1 6 1 r:
Simon Anthonifz. Blaeuw.1
Pieter Olphertfz. Ian Claefz. Noordtlandt. Claes Cornelifz. Apothekar. Pieter Lenardtfz, 1 6 1 2.
Pieter Olphertfz. Dol.
Ian Claefz. Noordtlandr. Claes Cornelifz. Apothekar. Pieter Lenardtfz. Anthonis Oloffz. 1 6 1 3.
Pieter Olphertfz. Dol,
Anthonis Oloffz. Cornelis Dirkfz. Keetman. Thijs Sieuwertfz. Frederik Simonfz, Dijk, 1 6 1 4,
Pieter Olphertfz. Dol.
Anthonis Oloffz, Corne'is Dirkfz. Keetman, Frederik Simonfz. Dijk. 1 6 1 5.
Pieter Olphertfz. Dol.
Anthonis Oloffz. Frederik Simonfz. rDijk. Ian Borritfz. 1 6 16.
Pieter Olphertfz. 'DoL
Anthonis Oloffz. Jan Nantfz. Crijtman, Cornelis Maertfz. Pieter
|
||||||
|
1 6 2. j,
Iacob Lenardtfz. Meyn,
Cornelis Ianfz. Huygh. Olphert Frederikfz. Druyf. Evert Alberrfz. Hopman. Quirijn Taekefz. Oflekooper. 1624.
Cornelis Ianfz. Huygh.
Olphert Frederikfz. Druyf. Evert Albertfz. Hopman. Ian Cornelifz. Kruyckes. Meyncrt Luytgefz. Buyskes. t
1 6 2 y. Olphert Frederikfz. Druyf. Evert Albertfz. Hopman. Pieter Lenartfz. Palenfteyn. Quirijn Tackefz. Oflekooper. Albert Arentfz. Kooman. 1 6 2 6.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Cornelis Janfz. Huygh. Ian Cornelifz. Kruyckes. Meynert Luytgefz. Buyskes. Evert Wiggerfz Blaeuw. 1 6 2 7.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Cornelis Ianfz. Huygh. Meynert Luytgefz, Buyskes, Heffcl Pieterfz. Bierftekcr. Gerrit Lucafz. 1 6 2 8.
Olphert Frederikfz. Druyf,
Cornelis Ianfz. Huygh. Meynert Luytgefz. Buyskes. HefTel Pieterfz. Bierfteker. Harke Janfz, Noordtlandt. M Olpheft
|
||||||
|
t 6 i 7.
Pieter O'phertfz. Dol,
Anthonis Oioffz. Ian Nainfz. Crijtman, Cornelis Maertfz. i 6 r 8.
Pieter Olphertfz. Dol.
Anthonis Oioffz, Ian Nancfz. Crijtman. Cornelis Maertfz. 1619,
Cornelis Maertfz.
Frederik Gerridz. Druyf. Pieter Iongh Dirkfz. HefTel Pieterfz. x 6 a o.
Cornelis Maertfz.
Frederik Gerritfz. Druyf. Iacob Lenartfz. Meyn. Cornelis Janfz. Huygh. Frederik Simonfz. Dijk. 1 6 x t.
Cornelis Maertfz.
Iacob Lenartfz. Meyn.' Frederik Simonfz. Dijk. HefTel Pieterfz. Rierfteker. Iacob Maertfz. Vefterman, 1 6 i a.
Iacob Lenardtfz. Meyn.
Frederik Simonfz. Dijk. Iacob Maertfz. Vefterman. Cornelis Ianfz. Huygh, Olphert Frederikfz. |
||||||
|
Iacob Lucafz. Ontfanger.
1 6 3 5.
Olphert Frederikfz, Druyf,
Harke Janfz. Noordtlandt. Sieuwert Lakenman. Jacob Lucafz. Ontfahger. Willem Willemfz. Houtkooper. 1636.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Harke Ianfz. Noordtlandt. Sieuwert Lakenman. Iacob Lucafz. Ontfanger. Willem Willemfz. Houtkooper. 1637.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Harke Ianfz. Noordtlandt. Sieuwert Lakenman. Jacob Lucafz. Ontfanger. Willem Willemfz, Houtkooper. 1638.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Harke Ianfz, Noordtlandt. Sieuwert Lakenman. Jacob Lucafz. Ontfanger. Willem Willemfz. Houtkooper. 1639.
Olphert Frederikfz. Druyf,
Sieuwert Lakenman obiit. Jacob Lucafz. Ontfanger. Willem Willemfz. Houtkooper. Cornelis Biens. M'. Evert Hiddingh. 1 6 4 o,
Olphert Frederikfz. Druyf.
Iacob Lucafz,. Ontfanger, Cor-
|
||||||
|
i 6 z'fi
Olphert Frederikfz. Druyf.
Cornelis Janfz. Huygh. Meyndert Luytgefz. Buyskes. Harke Ianfz. Noordtlandt. ^Willem Willemfz. Houtkooper. 1650.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Cornelis Ianfz. Huygh. Meynert Luytgefz. Buyskes. Harke Ianfz. Noordtlandt. ^Willem Willemfz. Houtkooper. 1 6 3 1.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Cornelis Ianfz. Huygh. Harke Ianfz. Noordtlandt. Willem Willemfz. Houtkooper. Sieuwert Luytgefz. Lakenman. 1631.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Cornelis Ianfz. Huygh. Harke Ianfz. Noordtlandt. Willem Willemfz. Houtkooper. Sieuwert Lakenman, 1633.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Cornelis Janfz. Huygh. Harke Ianfz. Noordtlandt. Willem Willemfz. Houtkooper. Sieuwert Lakenman. I 6 3 4-
Olphert Frederikfz. Druyf,
Cornelis Ianfz. Huygh. Harke Ianfz. Noordtlandt, Sieuwert Lakenman, |
||||||
|
Cornelis Biens.
]vlr. Evert Hiddingi Pieter Huygh. 1641!
Olphert Frederikfz. Druyf,
Mr. Evert Hiddingh. Pieter Huygh. M'. Volkert de Iongh. Cornelis Sweerfz. Olphert Frederikfz. Druyf.
Mr. Evert Hiddingh. Pieter Huygh, Mr. Volkert de Iongh. Cornelis Sweerfz, 1 643.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Mr. Evert Hidding. Pieter Huygh. M'. Volkert de long, Cornelis Sweerfz. 1644;
Olphert Frederikfz. Druyf.
Mr. Evert Hiddingh. M'. Volkert de Iongh. Cornelis Sweerfz. M'. Sieuwert Heinfius. 164*
Olphert Frederikfz. Druyf.
M'. Evert Hidding. Pieter Hardebol. Iacob Ianfz. van Loofen, Ian Piecerfz. Prooft. |
||||||
|
i 6 4 6.
Olphert Frederikfz. Druyf,
Mr. Evert Hiddingh. Pieter Hardebol. Iacob Ianfz. van Loofen. Dirk Sipkefz» «647,
Olphert Frederikfz. Druyf.
Mr. Evert Hiddingh. Iacob van Loofen. Dirk Sipkefz. Ian Prooft. 1648.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Mr. Evert Hiddingh. Iacob van Loofen. Dirk Sipkefz. lohan Compoftel. 1649.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Mr. Evert Hiddingh. Iacob van Loofen. Ian Pieterfz. Prooft. Albert Maertfz. Roos. 1 6 5 o.
Olphert Frederikfz. Druyf,
Mr. Everc Hidding. Ian Prooft. Albert Roos. Simon van Loofen, 1 6 5 1.
Olphert Frederikfz. Druyf,
M', Evert Hiddingh. M <i |
||||||
|
92
|
||||||||
|
* 6 f T»
Olphert Frederikfz. Druyf,
Mr. Evert Hiddingh. Lucas Cant. Jacob de Wit. Leonardas Licochthon, 1658.
Olphert Frederikfz. Druyf»
Mr. Evert Hiddingh. Lucas Cant. Mr. Waligh Prooft. Goflen Montanus» 1 6 5 9-
Olphert Frederikfz. Druyf»
Mr. Evert Hiddingh. Lucas Cant. . , Goflen Montanus. Iacob de Wit. I 6 6 o.
Olphert Frederikfz. Druyf.
M[. Evert Hiddingh.
Lucas Cant.
M'. Waligh Prooft.
Simon Frederikfz, Semeyns.
1 6 6 1.
Olphert Frederikfz. Druyf,
Mr. Evert Hiddingh. M'. Waligh Prooft. Simon Frederikfz. Semeyns»' Dirk Haek, I 6 6 %,
Olphert Frederikfz. Druyf.
Simon Frederikfz. Serneyns,'' |
||||||||
|
Ian Pieterfz. Prooft.
Albert Roos. Simon van Loofen. i 6 5 2.
Olphert Frederikfz. Druyf.
]V4r. Evert Hiddingh. Alberc Roos. Simon van Loofen. Jan Janfz, Noordtlandt, i 6 5 3.
Olphert Frederikfz. Druyf,
Mr. Evert Hiddingh. Albert Roos. Simon van Loofen. Cornelis Crap. 1654.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Mr. Evert Hiddingh. Albert Roos, Simon van Loofen. Jan Theunifz, Iongh. 1 6 5 f-
Olphert Frederikfz. Druyf.
Mr. Evert Hiddingh, Simon van Loofen» Ian Theunifz. long. Lucas Cant, 165*.
Olphert Frederikfz. Druyf,
Mr. Evert Hiddingh» Lucas Cant. Sybrandt Groes. Mr. Waligh Prooft. |
||||||||
|
Pi*
|
||||||||
|
Cornelis Van Loofen.
Mr, Pieter de Velaer. 1 6 tf $.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Simon Frederikfz, Semeyns, Lucas Cant. Pieter Simeè. Mieuws Rooleeuw« i 6 6 6.
M'. Waligh Prooft.
Simon Frederikfz, Semeyns. Pieter Simeè. Mieuws Rooleeuw. Mr. Iohan de Velaer. |
||||||||||
|
Dirk Haek.'
Lucas Cant.
Pieter Bas. '
i 6 6 3.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Simon Frederikfz. Semeyns.
Dirk Haek.
Lucas Cant»
M'. Waligh Prooft.
1664.
Olphert Frederikfz. Druyf.
Simon Frederikfz. Semeyns, Lucas Cant. |
||||||||||
|
ANN
|
||||||||||
|
O KJ67.
|
||||||||||
|
Nacmcn
|
||||||||||
|
/
|
|||||
|
9*
|
||||||||||||
|
Naetncti
|
||||||||||||
|
Van de Kerk - Meefteren, zedert
|
||||||||||||
|
den jaere i ƒ 8 o.
|
||||||||||||
|
Gerrit Gerbrandtfz.
Heere Allertfz. Albert Barentfz. Kuyper. Ian Thijfz. Luytgen Sieuwertfz,
Ian Claefz, Bootihaek. Pieter lacobfz. Muens, Heere Allertfz. Albert Claefz. Ian Thijfz. Ij8«, !
Luytgen Sieuwertfz.
Pieter lacobfz, Muens*' Heere Allertfz. Ian Thijfz. 1 5 8 7;
Albert Luytgefz.
Ian Claefz. Bootshaek. Waligh Pieterfz. Frederik Gerritfz. 1588.
Albert Luytgefz.
Ian Claefz. Bootshaek^ Waligh Pieterfz. Frederik Gerritfz. 1589.
Albert Luytgefz.
Ian Claefz. Bootshaek,
|
||||||||||||
|
M 8 o,
Simon Adriaenfz.
Cornelis Janfz. Brouwen Seger Brandtfz. Lucas Ianfz. Wagenaer. Luytgen Sieuwertfz. Ian Claefz. Bootshaek. i $ 8 i.
Simon Adriaenfz.
Cornelis Luytgefz, Ludfis. Pieter Fokfz. in't Weft-einde. Lucas Janfz. Wagenaer. Luytgen Sieuwertfz. Jan Claefz. Bootshaek. M8 2.
Lucas Janfz. Wagenaer. Luytgen Sieuwertfz. Simon lacobfz. Ian Claefz. Bootshaek, Gerrit Gerbrandtfz, Cornelis Luytgefz, Ludfis, x $ 8 3.
Luytgen Sieuwertfz.
Ian Claefz. Bootshaek, Gerrit Gerbrandtfz. Cornelis Luytgefz, Ludfis. Heerc Allertfz, Albert Barentfz. Kuyper. 1584.
Luytgen Sieuwertfz.
Ian Claefz. Bootshaek, |
||||||||||||
|
Waligh
|
||||||||||||
|
*6
Waligh Pieterfz.1
Frederik Gerritfz.' « 5 9 o;
Albert Luytgefz.
Ian Claefz. Bootshack. Waligh Pieterfz. Frederik Gerritfz. i 5 9 i.
Albert Luytgefz.
Ian Claefz. Bootshaek, Waligh Pieterfz. Frederik Gerritfz, i 5 9 i."
Ian Claefz. Bootshaek.
Waligh Pieterfz. Frederik Gerritfz. Lucas lanfz. Wagenaer. i S 9 3-
Ian Claefz. Bootshaek.
Waligh Pieterfz. Frederik Gerritfz. Lucas lanfz. Wagenaer. Ian Claefz. Bootshaek»
Waligh Pieterfz. Frcderik Gerritfz. Lucas lanfz. Wagenaer, * 5 9 5*
Ian Claefz. Bootshaek.
Waligh Pieterfz. Frederik Gerritfz. Lucas lanfz. Wagenaer, |
|||||||||||||
|
ï i 9 6.
Ian Claefz. Bootshaek.
Waligh Pieterfz» Frederik Gerritfz. Lucas lanfz. Wagenaer.' IJ9 7-
Ian Claefz. Bootshaek.
Waligh Pieterfz. Frederik Gerritfz. Lucas lanfz. Wagenaer. Ian Claefz. Bootshaek,
Waligh Pieterfz. Huybert lanfz. Iacob Lenartfz. i s 9 9-
Ian Claefz. Bootshaek.
Waligh Pieterfz. Huybert lanfz; Iacob Lenardtfz. |
|||||||||||||
|
6 o
|
|||||||||||||
|
o.
|
|||||||||||||
|
Ian Claefz. Bootshaek.
Waligh Pieterfz. Iacob Lenardtfz. Seger Diikfz. i 6 o i."
Ian Claefz. Bootshaek,
Waligh Pieterfz., Iacob Lenardtfz. Huybert lanfz. I (! o i."
Ian Claefz. Bootshaek-
Waligh Pieterfz, |
|||||||||||||
|
•'■•
|
|||||||||||||
|
97
|
|||||||
|
Ian Lenardtfz.
Thcunis AlbertfZ. 1602.
Jacob Lenardtfz,
Theunis Albertfz. Huybert Janfz. Jan Jacobfz, Blokemaeker, 1604.
Jacob Lenardtfz.
Huybert Janfz. Jan Claeiz. Bootshaek. Erik Jacobfz. 1605.
Jacob Lenardtfz.
Jan Clacfz. Bootshaek.
Erik Jacobfz.
Jan Jacobfz. Blokemaker.
i 6 o 6.
Jacob Lenardtfz.
Jan Claefz. Bootshaek, Erik Jacobfz. Seger Diikfz. 1 6 o 7.
Jacob Lenardtfz.
Jan Claefz, Bootshaek. Jan Cornelifz. Huygh, Jan Baertfz. 1608.
Jan Cornelifz. Huygh,
Jan Baertfz. Huybert Janfz. Gerrit lacobfz. Brouwer. |
|||||||
|
1 6 o 9.
Tan Cornelifz. Huygh.
Ian Baertfz. Huybert Ianfz. Gerrit lacobfz. Brouwer. 1 6 I o.
Ian Cornelifz. Huygh,
Huybert Ianfz. Tak. Seger Dirkfz. Gerbrandt Nantfz. 1 6 1 1.
Ian Cornelifz. Huygh.
Gerbrandt Nantfz, Seylemaken Gerrit lacobfz. Brouwer. Albert Franfz. Bruyningh, I 6 1 X.
Ian Cornelifz. Huygh.
Gerbrandt Nantfz. Seylemaker. Gerrit lacobfz. Brouwer. Albert Franfz. Bruyningh. i 6 1 3.
Ian Cornelifz. Huygh.
Gerbrandt Nantfz. Seylemaker, Gerrit lacobfz. Brouwer. Albert Franfz, Bruyningh. 1 6 1 4,
Ian Cornelifz. Huygh.
Gerbrandt Nantfz. Albert Bruyningh, Meynert Thomafz. Buyskes. 1 6 1 5.
Ian Cornelifz. Huygh. Gerbrandt Nantfz. N Albert
|
|||||||
|
9$
Albert Bruyningh.
Meynert Thomafz. Buyskes. i 6 i 6.
Jan Cornelifz. Huygh.
Gerbrandt Nantfz, Albert Bruyningh. Meynert Thomafz. Buyskes. i 6 i 7.
lan Cornelifz. Huygh.
Gerbrandt Nantfz. Albert Franfz. Bruyningh. Meynert Thomafz. Buyskes, 1 6 1 8.
Gerbrandt Nantfz.
Albert Franfz. Bruyningh. Meynert Thomafz. Buyskes. Pieter Lenartfz. Palenfteyn, 1 6 1 9,
Gerbrandt Nantfz.
Meynert Thomafz. Buyskes. Jan Cornelifz. Loots. Mr. Jan Homan. 1 6 2 o.
Gerbrandt Nantfz.
Meynert Thoma/z. Mr. Jan Franfz. Homan. Pieter Lenartfz. Palenfteyn. 1 6 Z x.
Gerbrandt Nantfz.
Meynert Thomafz. Jan Franfz. Homan. ian Cornelifz. Loots. |
||||||
|
1 6 2 2,
Gerbrandt Nantfz.
Meynerdt Thomafz. Pieter Lenartfz, Palenfteyn. Albert Cornelifz. Ruyl. 1623.
Gerbrandt Nantfz. Seylemaker.
Meynerdt Thomafz. Buyskes. Ian Cornelifz. Loots. Iacob Volkertfz. Seylemaker. 1 6 i 4.
Gerbrandt Nantfz,
Meynert Thomafz, Buyskes.
Jacob Volkertfz.
Cornelis Cornelifz. Butterkooper,
1625,
Gerbrandt Nantfz.
Meynert Thomafz,
Jacob Volkertfz.
Cornelis Cornelifz. Butterkooper.
1626.
Gerbrandt Nantfz.
Meynert Thomafz.
Cornelis Cornelifz. Butterkooper.
Albert Cornelifz. Ruyl.
1 6 x 7.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Cornelis Cornelifz. Butterkooper. Albert Cornelifz. Ruyl. Iacob Volkertfz. Seylemaekcr. 1628.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Cornelis Cornelifz, Butterkooper. Albere
|
||||||
|
99
Iacob Volkertfz. Seylemaker.
Seger Fieterfz. Potter. Pieter Cornelifz. Huygh. 1 6 3 6.
Meynert Thomafz. Buyskes,
Seger Pieterfz. Potter. Pieter Cornelifz, Huygh. Willem Wiggerfz. Blaeuw. 1637.
Meynert Thomafz, Buyskes.
Seger Pieterfz. Potter. Pieter Cornelifz. Huygh. Willem Wiggerfz. Blaeuw. 1538.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Seger Pieterfz. Potter. Pieter Cornelifz. Huygh. Willem Wiggerfz. Blaeuw. 1 <J 3 9-
Meynert Thomafz, Buyskes.
Willem Wiggerfz, Blaeuw. Iacob Volkertfz. Gerrit lacobfz. Glas. 1640.
Meynert Thomafz. Buyskes,
Willem Wiggerfz- Blaeuw. Gerrit Jacobfz. Glas. Claes Lucafz. Schuyt. 1 6 4 1.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Willem Wiggerfz. Blaeuw. Sieuwert Frederikfz, Lakenman^ Volkert Lucafz, N ij Mey-
|
||||||
|
Albert Cornelifz Ruyl.
Sieuwert Frederikfz. 1619.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Albert Cornelifz. Ruyl. Sieuwert Frederikfz. Iacob Volkertfz. Seylemaker. Meynert Thomafz. Buyskes.
Albert Cornelifz. Ruyl. Sieuwert Frederikfz. Ian Cornelifz. Kruykes. 1 6 3 1.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Sieuwert Frederikfz. Iacob Volkertfz.- Seylemaker. Gerrit Lucafz, 1 6 3 x.
Kerk-Meefters alhier in dit
jaer niet gevonden. 1633.
Meynert Thomafz. Buyskes»
Iacob Volkertfz. Seylemaker, Seger Potter. Heertjen Ianfz, Neledoe. 1 6 3 4.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Iacob Volkertfz. Seylemaker, Seger Pieterfz. Po: ter. Pieter Cornelifz. Huygh, 1 6 3 y.
Meynert Thomafz. Buyskes,
|
||||||
|
lOO
|
|||||||
|
Sieuwert Frederikfz. Lakenman.
Gerrit Segerfz. Claes Lucafz. Schuyt. 1649.
Meynert Thomafz.
Gerrit Segerfz. Willem Willemfz. Hendrik Willemfz. Schagen. 1 6 5 o.
Meynert Thomafz.
Willem Willemfz.
Iacob Wiggerfz.
Pieter Cornelifz. Ionkers-hooft.
ï 6 5 1,
Meynert Thomafz,
Willem Willemfz.
Iacob Wiggerfz.
Pieter Cornelifz. Ionkers-hooft,
i6ji,
Meynardt Thomafz.
Willem Willemfz. Iacob Wiggerfz. Gerrit Segerfz. 1655.
Willem Willemfz.
Gerrit Segerfz.
Adriaen Heynfz. obiit.
Evert Glaefz, Abbekerk in loco»
Gerrit van Loofen.
1654.
Gerrit Segerfz.
Evert Claefz. Abbekerk«
Claep
|
|||||||
|
i 6 + 2.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Willem Wiggerfz. Blaeuw. Sieuwert Frederikfz. Lakenman. Volkert Lucafz. i 6 4 3.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Willem Wiggerfz. Blaeuw. Sieuwert Frederikfz. Lakenman. Volkert Lucafz, 1644.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Sieuwert Frederikfz. Lakenman. Volkert Lucafz. Iacob Wiggerfz. Blaeuw. 1645.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Sieuwert Frederikfz. Lakenman. Iacob Wiggerfz. Blaeuw. Pieter Cornelifz. Huygh. 1 6 4 6.
Meynert Thomafz. Buyskes.
Sieuwert Frederikfz. Lakenman. Claes Lucafz, Schuyt. Volkert Lucafz. 1647,
Meynert Thomafz. Buyskes.
Sieuwert Frederikfz. Volkert Lucafz. Gerrit Segerfz, 1648.
Meynert Thomafz, Buyskes.
|
|||||||
|
tol
Commandeur Willem Kodde.
1 6 6 1.
Claes Iacobfz. Wits.
Evert Claefz. Abbekerk. Lenardt Aerdtfz. Blokemaker. Willem Kodde van.der Burgh. 166«.
Claes Wits.
Evert Abbekerk.
Lenardt Aerdtfz,
Willem Kodde van der Burgh.
1663.
Claes Wits.
Evert Abbekerk.
Lenardt Aerdtfz.
Willem Kodde van der Burgh.
1664.
Claes Wits.
Evert Abbekerk.
Lenardt Aerdtfz
Willem Kodde van der Burgh.
1665.
Claes Wits.
Evert Abbekerk.
Lenardt Aerdtfz.
Willem Kodde van der Burgh.
1666.
Claes Wits.
Evert Abbekerk,
Lenardt Aerdtfz.
Willem Kodde van der Burgh.
|
||||||||||
|
Claes Jacobfz. Wits.
Lenardt Aerdtfz. Blokemaker. »6 5 5>
Gerrit Segerfz.
Evert Claefz. Abbekerk. Claes Iacobfz. Wits. Lenardt Aerdtfz. Blokemaker. i 6 j 6,
Evert Claefz. Abbekerk.
Claes Iacobfz, Wits. Lenardt Aerdtfz. Blokemaker. Cornelis lanfz. Riem. i 6 f 7.
Evert Claefz. Abbekerk.
Claes Iacobfz. Wits. Lenardt Aerdtfz. Blokemaker, Cornelis lanfz. Riem. 1658.
Evert Claefz. Abbekerk.
Herman Outgerfz. Bok, Lenardt Aerdtfz. Blokemaker, Cornelis lanfz. Riem. Evert Claefz. Abbekerk.
Commandeur Willem Kodde. Lenardt Aerdtfz. Blokemaker. Hendrik Huygh. 1 6 6 o.
Hendrik Huygh.
Evert Claefz. Abbekerk. Lenardt Aerdtfz. Blokemaker. |
||||||||||
|
ANN
|
||||||||||
|
O 1667.
|
||||||||||
|
Nit*.
|
||||||||||
|
lOZ
|
||||||||||||
|
Nota. Namen van eenige Kerck-
Mccftcrs die in verfchcydcn oude Schriften
na-gevonden zijn. |
||||||||||||
|
i y i 6*.
Van St. Gommers-Kerk, Evert Tapper.
Luytgen falberriz.
Dirk Heertgefz.
Meynert Outgerfz.
Frederik Elbertfz.
Frederik Segerfz. Noorman.
i f ƒ o.
lan Pelgromfz,
Reynier Dirkfz, Frederik Claefz. Iacob Outgerfz, Dirk lacobfs. |
||||||||||||
|
* S 5 Ö.
|
||||||||||||
|
Reynier Dirkfz.
Pieter Fentfz. Frederik Claefz.
Harke Pieterfz. Van St. Pancras-Kerk«
Arent Allerriz,
Maerten Dirkfz. |
||||||||||||
|
Nacmeri
|
||||||||||||
|
/
|
||||||||||||
|
IOJ
|
|||||||||||||||
|
Naemcn
|
|||||||||||||||
|
Van de Aelmoefleniers-Vooghden,
zedert den jaere i f 8 o.
|
|||||||||||||||
|
Cornelis Gerbrandtfz,
lacob Sieuwertfz. Zeepfieder.
Pieter Cornelifz.
Frederik Gerritfz.
Harke Ianfz.
Simon Meynertfz.
1584.
Pieter Dirkfz,
Krijn Krijnfz. Cornelis Gerbrandtfz. Jacob Sieuwertfz, Schipper, Pieter Cornelifz. Frederik Gerritfz, Harke Ianfz. lacob Dirkfz. Puyt. Krijn Krijnfz.
Cornelis Gerbrandtfz, Jacob Sieuwertfz. Schipper. Pieter Cornelifz. Frederik Gerritfz. Pieter Dirkfz. Puyt. Pieter Theunifz. Heertje Janfz. Pan. 1 j 8 6.
Krijn Krijnfz.
Cornelis Gerbrandtfz. lacob Sieuwertfz; Schipper. Pieter Cornelifz. Pieter Dirkfz. Puyt. Heertjen Ianfz. Pan. |
|||||||||||||||
|
x 5 8 o.
F Reek Gerritfz.
Pieter Dirkfz. Krijn Krijnfz. Cornelis Gerbrandtfz. Gerbrandc Gerritfz, Zeewolf, Piecer Cornelifz. Pieter Janfz. Hardebol. Harke Ianfz. i 5 8 i.
Freek Gerritfz.
Pieter Dirkfz. Krijn Krijnfz. Cornelis Gerbrandtfz. Gerbrandt Zeewolf. Pieter Cornelifz. Pietje Nelepiets, Herke Melifz. Pieter Dirkfz.
Krijn Krijnfz. Cornelis Gerbrandtfz. Gerbrandt Zeewolf. Pieter Cornelifz. Seger Pieterfz, Konink, Harke Ianfz, Simon Meynertfz. |
|||||||||||||||
|
1583.
|
|||||||||||||||
|
Pieter Dirkfz,
Krijn Krijnfz» |
|||||||||||||||
|
Dirk
|
|||||||||||||||
|
i«4
Dirk Outgerfz.
Ian Wijbrandcfz. I f 87.
Krijn Krijnfz.
Cornelis Gerbrandtfz. Iacob Sieuwertfz. Schipper, Pieter Cornelifz. Pietcr Dirkfz. Puyt, Heertjen lanfz. Pan. Dirk Outgerfz. Ian Wijbrandtfz. 1588.
Krijn Krijnfz.
Cornelis Gerbrandtfz. Pieter Cornelifz. Dirk Outgerfz, lan Pieterfz. Cornelis Dirkfz, lan Nantfz. Krijtman. Heero Allertfz. 1589.
lan Thijfz,
Krijn Krijnfz.
Cornelis Gerbrandtfz.
Dirk Outgerfz.
Gerrit Egbertfz.
Heero Allertfz.
Frederik lanfz. Seylemaker.
Erik Iacobfz.
1590.
Krijn Krijnfz.
Cornelis Gerbrandtfz.
Gerrit Egbertfz.
Heero Allertfz,
Frederik lanfz. Seylemaeker.
Erik Iacobfz.
•
|
||||||
|
Andries Andriefz.
Rieuwert lanfz. Krijn Krijnfz,
Lucas Sieuwertfz. Albert Claefz. Schroor. Gerrit Egbertfz, Frederik lanfz. Seylemaker. Erik Iacobfz. Andries Andriefz, Rieuwert lanfz. 1 5 9 *•
Krijn Krijnfz.
Lucas Sieuwertfz. Gerrit Egbertfz. Frederik lanfz, Erik Iacobfz. Rieuwert lanfz. Ian lanfz. Glas. Pieter Dirkfz. Iongh, 1 f 9 3<
Krijn Krijnfz.
Lucas Sieuwertfz. Gerrit Egbertfz. Frederik Janfz. Seylemaker. Erik Iacobfz. Ian lanfz. Glas. Pieter Dirkfz. Iongh, Meynert Meynertfz, i ? 9 4-
Krijn Krijnfz,
Lucas Sieuwertfz. Gerrit Egbertfz, Frederik lanfz. Erik Iacobfz. Ian lanfz. Glas> Pieter
|
||||||
|
•10«
|
|||||||
|
Gerrit Egbertfz.
Cornelis Dirkfz. Baenman,
1599.
Ian Thijfz.
Simon Anthonifz* Frederik Gerritfz. Cornelis Dirkfz. Luytjen lanfz. Fredenk Janfz, 1 6 o o.
Luytjen lanfz.
Cornelis Dirkfz, lacob Dirkfz. Theunis Oloffz. 1 6 o 1,
lacob Dirkfz,
Theunis Oloffz. Cornelis Dirkfz, Baenman» Mekke Evertfz. 1 6 o 2.
Cornelis Dirkfz, Baenman.
Mekke Evertfz.
Seger Dirkfz.
Lambert Claefz. Delman,
1 6 o 3,
Lambert Delman.
Frederik Gerritfz. in plaets van
Seger Dirkfz.
Theunis Oloffz, Claes Frederikfz, Blaeuhulk. 1504.
Theunis Oloffz.
Claes Frederikfz. Blaeuhulk,
O Wil-
|
|||||||
|
Pietcr Dirkfz. Iongh.
Pieter Claefz. Krijn Krijnfz.
Lucas Sieuwertfz. Gerrit Egbertfz. Frederik lanfz. Erik Iacobfz. Ian lanfz. Glas. Pieter Dirkfz, Iongh. Pieter Claefz. » f 9 6.
Krijn Krijnfz.
Gerrit Egbertfz, Frederik Janfz. Erik Iacobfz. Ian lanfz. Glas. Pieter Dirkfz. Jongh, Pieter Claefz, Herke lanfz. 15 9 7-
Krijn Krijnfz.
Gerrit Egbertfz. Frederik lanfz. Erik Jacobfz. Ian lanfz. Glas. Pieter Dirkfz. Iongh, Pieter Claefz, Herke lanfz. 1598.
Ian Thijfz.
Herke Melifz. Simon Iacobfz. Simon Theunifz. Frederik Gerritfz. Ian Dirkfz. |
|||||||
|
io6
|
|||||||
|
Willem Cornelifz.
Matthijs Sieuwertfz. i 6 o ;.
Matthijs Sieuwertfz.
Jacob Dirkfz. Brouwer» Simon Anthonifz. Blaeuw. Aucke Albertfz. Smit, i 6 o 6.
Iacob Dirkfz. Brouwer.
Simon Anthonifz Blaeuw. Ian Jacobfz. Blokemaker. Anthonis Oloffz. 1607.
Ian Jacobfz. Blokemaker.
Anthonis OlofTz. Seger Dirkfz. Cornelis Dirkfz. Keetman. 1608.
Simon Theunifz.
Claes Frederikfz. Seylemaker. Jacob Dirkfz. Brouwer. Luytgen Ianfz. 1605,
Simon Theunifz.
Claes Frederikfz..
Ian Outgerfz.
Cornelis Corneiifz. Swaegh.
1 6 1 o.
Ian Outgerfz.
Cornelis Cornelifz. Swaegh,
Thcunis Oloffz.
Ian Nantfz. Krijtman.
|
|||||||
|
1 6 t i.
Theunis Oloffz.
Simon Theunifz. Iacob Maertfz. Matthijs Sieuwertfz. x 6 1 Z.
Iacob Maertfz. Vcfterman.
Matthijs Sieuwertfz, Jan Iacobfz. Blokemaker. Cornelis van Marken. I 6 1 j.
Ian Jacobfz. Blokemaken
Sieuwert Janfz. Pieter Lenardtfz. Pieter Iacobfz. Maelfon, 1 6 1 4,
Sieuwert Janfz.
Pieter Lenardtfz.
Thijs Sieuwertfz.
Ian Outgerfz. Blokemaker»
1615.
Thijs Sieuwertfz.
Ian Outgerfz. Blokemaker, Gerrit Cornelifz. Keyfers-kindt, Evert Hopman. 1 6 r 6.
Gerrit Cornelifz. Keyfers-kindt,
Evert Albertfz. Hopman, Ian Borritfz. Sieuwert lanfz. i 6 i 7»
Ian Borritfz.
Sieuwert Janfz, Simon
|
|||||||
|
Ï07
1 6 z 4.
Iacob Maertfz. Vefterman.
Willem Sijbrandtfz. Grocs. Reyner Gerritfz. Ysbrandt Ianfz. Wittevoet. 1 6 2 j.
Reyner Gerritfz.
Yibrandt Ianfz. Wittevoet, Iacob Dirkfz, Simon Ianfz. 1626.
Iacob Dirkfz. Brouwer.
Simon Ianfz. Timmerman» Simon Anthonifz. Ian Ianfz. Camerlingh. 15 27.
Simon Anthonifz.
Ian Ianfz. Camerlingh. Bartel Bartelfz. Willem Wiggerfz. Blaeuw. 1 6 Z 8.
Bartel Bartelfz.
Willem Wiggerfz, Blaeuw*" Reyner Gerritfz. Olivicr Mafquerier. t 6 z 9.
Reyner Gerrkfz. . iJ
Olivier Mafquerier.
Simon Theunifz. Cornelis Pieterfz. Biens, 1 6 i o.
Simon Theunifz.
Cornelis Pieterfz. Biens, •' ' - o jf Albert
|
||||||
|
Simon Theunifz,
Bartel Bartelfz, i 6 i 8,
Simon Theunifc,
Bartel Bartelfz. Wybrant Gerbrantfz. Reyner Gcrritfz, i 6 i p,
Wybrändt Gerbrandtfz.
Reyner Gerritfz. Jacob Maertfz. Vefterman. Mr. Cornelis Dirkfz. Tjallis. i 6 % o.
Iacob Maertfz. Vefterman.
Mr. Cornelis Dirkfz. Tjallis. Gerrit Cornelisz. Keyfers-kindt; Sieuwcrt Ianfz. i 6 7. I.
Gerrit Cornelisz. Keyfers-kindc.
Sieuwert Ianfz. Ian Nantfz. Crijtman, Simon Theunifz. x 6 % %.
Ian Nantfz. Crijtman.
Simon Theunifz. Simon Ianfz Timmerman. Bartel Bartelfz. Hoedemaeker. i 6 2 3.
Simon Ianfz. Timmerman.
Bartel Bartelfz. Iacob Maertfz. Vefterman,. Ian Hagen. .a >H ■i):-y.j-.-l a ■
-i J
|
||||||
|
io8
Albert Arentfz. Coman,
Adriaen Pieterfz Bolle, i 6 3 i.
Adriaen Pieterfz. Bolle,
Jan lanfz. KamerÜngh. Heeregen Janfz. Neledoe. Hillebrandc lacobfz. Heertgen lanfz. Neledoe.
Hillebrandc lacobfz. ' Frederik Heertgefz, Claes Luytgefz. Schuyt. I 6 i 3,
Frederik Heertgefz.
Claes Luytgefz.. Schubt. Frans Roeme'rfz- Canr. Adriaen Pieterfz., Bolle. i 6 3 4-
Frans Róemerfz. Cant.
Adriaen Pieterfz. Bolle. Simon lanfz. Timmerman. Willem Heerefz. Veft. Simon lanfz. Timmerman..
Willem Heere&s Ypft. Albert Arentfz. Coman.. Claes Luytgefz, Sohtiyt' '' " i 6 3 6. ■■>■
Claes Luytgefz. Schuyt,
Ian lanfz Caraeriingb»
Frans Roemcrfz.' Cant.. J^ccqfSy-.-
Ian lanfz, van Loofen, , ,.<-AUK,\ •,
Qorijclis Frederikfz. L'akënfnan,
|
||||||
|
l637.
Ian lanfz. van Loofen.
Cornelis Frederikfz. Lakenraan. Simon lanfz. Ian Pieterfz. Bolle. 1638.
Simon lanfz.
Ian Pieterfz. Bolle. Cornelis lanfz. Noordtlandt. Willem Heerefz. Veft. 1639.
Willem Heerefz. Veft.
Ian lanfz. van Loofen.
Dirk lanfz. Uyl, Is vertrokken.
Iacob Gulden-arm.
Gerrit Cornelifz. Keyfers-kindt,
1 l»4'o,
Jacob Gulden-ärm.
Gerrit Cornelifz. Keyfers-kindt.
Simon lanfz.
Ian Pieterfz. Bolle.
1 6 4 1.
Ian Pieterfz. Bolle. ,-
Cornelis Pieterfz. Biens.
Albert Pouwelfz.
Iacob Meynertfz. Büyskes. . <
Albert Pouwelfz.
Iacob Meynertfz> Buyskes,
Simon lanfz.
Iacob Gulden-arm," ."
c ■''
t.r^X && 3'v. ; Simon lanfz. ,„•;:. il ,ihj. Adriaen Pieterfz. Bolle.
Hen»
|
||||||
|
. 4
|
||||||
|
10$
|
|||||||
|
Hendrik van Gent.
Jan Pouwelfz. Oly-pot, 1644.
Adriaen Pieterfz. Bolle.
Ian Pouwelfz. Oly-pot. Willem Heerefz. Veft. Willem Willcmfz.' 1 6 4 y.
Willem Willemfz.
Willem Heerefz. Veft. Gerrit Segerfz. Albert Paulufz, 1646.
Gerrit Segerfz.
Albert Paulufz. Frans Roemerfz. Kant. Hendrik van Gent. 1 <5 4 7.
Frans Roemerfz. Kant.
Allert Meynertfz. Semeyns. Willem Heerefz. Veft. Abraham de Velaer. 1648.
Willem Heerefz. Veft. .
Abraham de Velaer. Simon tanfz. Floris Huygh. Ï 6 4 9.
Simon Tanfz.
Frans Roemerfz. Kant, Gerbrandt Dirkfz. Hillebrandt Iacobfz.' 1' 1 «Vi
|
|||||||
|
1 6 5 ov
Gerbrandt Dirkfz.
Hillebrandt Iacobfz. Dirk Sipkefz. Albert Pouwelfz. Dirk Sipkefz.
Albert Pouwelfz. Ian Pieterfz. Bolle. Gerrit van Loofen. 1 6 ? u
Ian Pieterfz. Bó[\e,is Schepen geworden.
Frans Roemerfz. Kant in loco. Gerrit van Loofen. Ian Pouwelfz. Oly-pot. Lucas Volkertfz, Ian Pouwelfz. Oly-pot.
Lucas Volkertfz, obiit. Cornelis Kikkert in locoi- Floris Huygh, Albert Pouwelfz. r.
1 6 ƒ 4,
Albert Pouwelfz,
Simon Ianfz. Reynier Bartfz. Cornelis Moffel. Simon Ianfz. ♦
Reynier Bartfz,
Volkert Lucafz, Pieter Tadefz. O «jj Pieter
|
|||||||
|
HO
165 6:
Pieter Thadefz.
Cornelis Moffel, Jan van Loofen. Cornelis Kickerf. Ian van Loofen.
Cornelis Kickert. Pouwels Freekfz. Semeyn». Volkert Evertfz. 1658.
Pieter Thadefz.
Cornelis Moffel. Pouwels Freekfz. Semeyns. .Volkere Evertfz. 1 6 5 9>
Pieter Thadefz.
Cornelis Moffel. Cornelis Kickert. lob Pieterfz. 1660,
Iohan Ham.
Job Pieterfz.
Pouwels Freekfz. Semeyns,
.Volkert Evertfz.
1 6 6 1.
Pouwels Freekfz. Semeyns,
Volkert Evertfz. |
|||||||||||
|
Pieter Thadefz."
Cornelis Kickert. |
|||||||||||
|
1 6 6 »,'
Maerten Roos.
Cornelis Kickert. Pieter Thadefz, lob Pieterfz. 1 6 6 3.'
Dirk Quirijnfz.
lob Pieterfz.
Volkert Evertfz.
Meynert Moffel, «Schepengevordtnl
Gerrit Claefz. in loco.
1 6 6 4.
Maerten Roos.
Volkert Evertfz.
Gerrit Claefz. van der Nyenburg.
Pieter Thadefz.
1 6 6 7.
Maerten Roos.
Pieter Thadefz, Stoffel Slijper. Dirk van Bergen. 1 6 6 6,
Cornelis Moffel.
Pouwels Freekfz. Semeyns.1 Stoffel Slijper. Dirk van Bergen. |
|||||||||||
|
A IM M O 1667.
|
|||||||||||
|
Nacmen
|
|||||||||||
|
/
|
|||||||||||
|
III
|
||||||||||
|
Naemen
Van de Vooghden van't oudeanne
WEESHUYS,
zedert den jaere 1580.
|
||||||||||
|
Jan Reynerfz. Bäcker.
Jan Lourenfz. van Loofen, Cornelis Outgerfz. Jan Crijtman» Pieter Swaeroogh. Ian Cornelifz» «58+»
Ian Reynerfz. Bäcker.
Ian Lourenfz. van Loofèn. Cornelis Outgerfz. Pieter Ianfz. Swaeroogh. Ian Cornelifz. Ian Ianfz. Frederik Simonfz. de Ionge.'
Ian Piecerfz. Ludous» I 5 8 7.
Frederik Simonfz. de Ionge.
Ian Reynerfz. Jan van Loofen. Jan Cornelifz. Cornelis Outgerfz. Ian Nantfz. Crijtman» Harco Melifz. Copges. Hugo Cornelifz. lager. 1 5 8 <J.
Ian Reynerfz.
Ian van Loofèn-
Ian Cornelifz. Timmerman»
Cornelis Outgerfz.
Ian Nantfz. Crijtman.
|
||||||||||
|
1580.
T^Vert Cornelifz.
filan Janfz. Schoenmaker.
Ëruyn lacobfz.
Ian Pieterfz. Ludous.
Gerbrandt Vuyffz.
Nanne Cornelifz.
Simon Canonnik.
Ian Lourenfz.
1 5 8 r.
Evert Cornelifz.
Jan Ianfz. Schoenmacker. Ian Reynerfz. Bäcker. Ian Piecerfz. Ludous. Gerbrandt Vuyffz. Nanne Cornelifi». Evert Tapper. Pieter Swaeroogh. 15-81.
Evert Cornelifz.
Jan Ianfz. Schoenmaker» Ian Reynerfz. Bäcker, Ian Pieterfz. Ludous» Gerbrandt Vuyffz. Nanne Cornelifz. Pieter Ianfz. Swaeroogh. Wouter Blaeuhulk. 1 f 8 J>
Evert Cornelifz.
Harke Melifz. Copges. |
||||||||||
|
Hugo
|
||||||||||
|
112
|
|||||||
|
Hugo Cornelifz, Jager.
Pieter Ianfz. Swaeroogh, Cornelis Pieter Heynfz. i f 8 7.
lan Reynerfz,
lan Cornelifz, Timmerman,
Cornelis Outgerfz. Huge Cornelifz. lager. Pieter Ianfz. Swaeroogh. Cornelis Pieter Heynfz. Frederik Simonfz. Wijbrandt Gerbrandtfz. i y 8 8.
lan Reynerfz.
lan Cornelifz. Timmerman.
Cornelis Outgerfz. Hugo Cornelifz. Iager. Pieter Janfz. Swaeroogh, Jan van Loofen. Frederik Simonfz. Wijbrandt Gerbrandtfz, 1589.
lan Reynerfz.
lan Cornelifz. Timmerman,
Cornelis Outgerfz. Hugo Cornelifz. Jager, Pieter Ianfz. Swaeroogh. Frederik Simonfz. Wijbrandt Gerbrandtfz, Evert Cornelifz. 1590.
lan Reynerfz.
lan van Loofen. Cornelis Outgerfz. lan Pieterfz. lan Crijtman. |
|||||||
|
Jan Wijbrandtfz.
Wijbrandt Gerbrandtft. Evert Cornelifz. 1 5-9 r.
Jan Reynerfz.
Jan van Loofen. Cornelis Outgerfz» lan Wijbrandtfz. Wijbrandt Gerbrandtfz. Evert Cornelifz, Pieter Ianfz. Swaeroogh. Mekke Evertfz. 1592.
lan Reynerfz.
Cornelis Outgerfz, lan Wijbrandtfz. Wijbrandt Gerbrandtfz. Evert Cornelifz. Pieter Janfz. Swaeroogh. Mekke Evertfz. lan Wijbrandtfz, 1 f 9 ?•'
Jan Reynerfz.
Cornelis Outgerfz. lan Wijbrandtfz, Evert Cornelifz. Mekke Evertfz. lan Wijbrandtfz. lan van Loofen. lan Cornelifz. 1594.
lan Reynerfz.
Cornelis Outgerfz. lan Wijbrandtfz. Evert Cornelifz. Mekke Evertfz. |
|||||||
|
nj
|
|||||||
|
Heffel Pieterfz;.
Frans Schatter, Pieter Maertfz,' * 5 9 9-
Cornelis Outgerfz,
lan Wijbrandtfz.
Mekke Evertfz.
Pieter lanfz. Swaeróoglw r
Evert Cornelifz.
lan van Looien,
Heffel Pieterfz.
Pieter Maertfz.
i 6 c p i
CorneKs Outgerfz.
lan Wijbrandtfz. Mekke Evertfz. Evert Cornelifz. Heffel Pieterfz. Pieter Maertfz. Pieter Janfz. Swaeroogh.' Frans Schatter. i 6 o i.
Cornelis Outgerfz,
lan Wijbrandtfz. Heffel Pieterfz. Pieter Maertfz. Pieter lanfz. Swaeroogh, lan van Loofen. Gerrit Egbertfz. Hacs, lan Evertfz. i <J o i.
Cornelis Outgerfz.
lan Wijbrandtfz, Heffel Pieterfz. Pieter' Maertfz. Pieter Janfz. Swaeroogh, f lan
|
|||||||
|
fan Wijbrandtfo.
Pierer Swaer-oogh.' Wybrandc Gerbrandtfz. i S 9 5'
lan Reynerfz.
Cornelis Outgerfz.
lan Wybrandtfz.
Evert Cornelifz.
Mekke Evertfz.
lan Wijbrandtfz. in de Engel.
Pieter Swaer-oogh.
Wij brandt Gerbrandtfz»
i J 9 6.
lan van Loofen.
Cornelis Outgerfz. Jan Wijbrandtfz» Mekke Evertfz. Pieter Swaer-oogh, Evert Cornelifz. Frans Schatter. Heffel Picterfz, i S 9 7-
lan van Loofen.
Cornelis Outgerfz» Wijbrandt Gerbrandtfz, - Mekke Evertfz. Jan Wijbrandtfz. Pieter lanfz. Swaeroogh. Evert Cornelifz. Heffel Pieterfz. 159 8.
Cornelis Outgerfz.
lan Wijbrandtfz, Mekke Evertfz. Pieter lanfz. Swaeroogh» Evert Cornelius. |
|||||||
|
ii4
|
|||||||||||||||
|
Ian van Loofen. ".
lan Evertfz. Tappe/. Cornelis Dirkfz. i 6 o j.
Cornelis Outgerfz.
Jan Wijbrandtfz. HefTel Pieterfz. Pieter Macrtfz. Pieter lanfz, Swaeroogh. Ian Evertfz. Tapper. Allere Meynertfz. Gerrit Egbertlz.Haes. r 6 o 4.J
Cornelis Outgerfz,
Ian Wijbrandtfz. HefTel Pieterfz. Pieter Maertfz. Pieter lanfz. Swaeroogh. Ian Evertfz. Tapper. Allert Meynertfz. Jan van Loofen. i 6 o 5
Cornelis Outgerfz.
Jan Wijbrandtfz. Pieter Maertfz, Pieter lanfz. Swaeroogh, Ian Evertfz. Tapper, Allert Meynertfz. lan van Loofen. Frederik Dirkfz. i *tf o 6.
Cornelis Outgerfz»
Jan Wijbrandtfz. Pieter Maertfz. Pieter Janfz. Swaeroogh. Allert Meynertfz. |
|||||||||||||||
|
Ian van Loofen.
Frederik Dirkfz. Mekke Evertfz. 1607.
Cornelis Outgerfz.
Jan Wijbrandtfz'. Pieter lanfz. Swaeroogh. Allert Meynertfz.' Ian van Loofen. Frederik Dirkfz. Mekke Evertfz. Gerrit Frederikfz, Cornelis Outgerfz,
Jan Wijbrandtfz. Pieter lanfz. Swaeroogh. Allert Meynertfz, Jan van Loofen. Frederik Dirkfz. ' Mekke Evertfz. Gerrit Frederikfz. i 6 o '9.
Cornelis Outgerfz.
Ian Wijbrandtfz. Pieter Janfz. Swaeroogh, Allert Meynertfz. lan van Loofen. Frederik Dirkfz. Mekke Evertfz. Heffel Pieterfz. |
|||||||||||||||
|
r 6
|
|||||||||||||||
|
1 o.
|
|||||||||||||||
|
Jan Wijbrandtfz.
Pieter lanfz. Swaeroogh. Allert Meynertfz. Ian van Loofen. Frcdcrik Dirkfz. |
|||||||||||||||
|
• v
|
|||||||||||||||
|
Paulus
|
|||||||||||||||
|
Ilf
Gerrit Arifz. Botman.
Allert Meynertfz. Willem Sybrandtfz. Groef, 1615.
Ian Wijbrandtfz.
Pieter Ianfz. Swaeroogh, Frederik Dirkfz, Non, Simon Janfz, Iacob Lenardtfz, Meyn. Gerrit Arifz. Botman. Willem Sybrandtfz. Groe*. Thijs Pieterfz. 1616,
Ian Wijbrandtfz.
Pieter Janfz. Swaeroogh, Frederik Dirkfz. Non. Simon Janfz. Jacob Lenardtfz, Meyn, Gerrit Arifz. Botman. Willem Sybrandtfz. Groes. Thijs Pieterfz. 1 6 17.
Jan Wijbrandtfz.
Pieter Ianfz. Swaeroogh,
Frederik Dirkfz. Non.
Simon Ianfz.
Iacob Lenardtfz. Meyn.
Gerrit Arifz., Botman. . \-r
Willem Sijbrandtfz. Groe»,
Thijs Pieterfz.
1 6 1 8,
Ian Wijbrandtfz.
Pieter Janfe. Swaeroogh. riH
i Frederik Dirkfz, Nön. : linoD
! Iacob Lenardtfz. Meynv Gerrit Arifz, Bötmaat £1
] p y wu-
|
||||||
|
Paulus Pieterfz.
Wijbrandt Janfz. Schram. Sieuwert Janfz. I 6 i i.
Jan Wijbrandtfz.
Pieter Ianfz. Swaeroogh. Allert Meynertfz. ian van Loofen.
'rederik Dirkfz, Non. Paulus Pieterfz. Sieuwert Janfz. Heflel Pieterfz. • i 6 i 2.
Ian Wijbrandtfz.
Pieter Ianfz. Swaeroogh, Ian van Loofen. '.: ,,', Frederik Dirkfz. Non, Y , Sieuwert Janfz. Simon Janfz, Jacob Lenardtfz. Meyn. Gerrit Arifz. Botman. *-&*< 3t
Ian Wijbrandtfz.
Pieter lanfz. Swaeroogh. Frederik Dirkfz. Non. Simon Janfz. Jacob Lenardtfz. Meyn. Gerrit Arifz. Botman. Heflel Pieterfz. Allert Meynertfz. i-j6 i 4«
Ian Wijbrandtfz.
Pieter Ianfz. Swaeroogh/;/ Fredchic Dirkfz. Non, ;1' ; > Simon Ianfz. ^ ' ■ Jacob Lenaftkfij' Meyn.
|
||||||
|
ii6
|
|||||||||
|
Willem Sijbrandtfz. Groes.
Yfbrandt Janfz. Haringhkooper. Pieter Claefz. i 6 2 J.
Pieter Ianfz. Swaeroogh.
Gerrit Arifz. Botman.
Thijs Pieterfz.
Cornelis Ianfz. Noordtlandt.
Willem Sijbrandtfz. Groes.
Ysbrandt Ianfz.
Pieter Cla«fz.
Allert Meynertfz. Semeyns. *
i 6 a 4.
Pieter Ianfz. Swaeroogh.
Gerrit Arifz. Botman. Cornelis Ianfz. Noordtlandt, Pieter Claefz. Allert Meynertfz. Semeyns.
Iacob Lenardtfz. Meyn. Willem Willemfz. Houtkoopcr. Pieter Pieterfz. HardeboL v 6 i' f.
Pieter Ianfz.. Swaeroogh;
Gerrit Arifz. Botman. Cornelis Ianfz, Noordtlandt. Pieter Claefz. Iacob Lenardtfz. Willem Willemfz. Pieter Pieterfz. HardeboL Sieuwert Lakenman. I 6 2 &.
Pieter Ianfz. Swaeroogh.
Gerrit Arifz. Botman. Cornelis Ianfz. Noordtlandt. Pieter Claefz. Iacob Lenardtfz. Meyn« |
|||||||||
|
Willem Sijbrandtfz.
Thiis Pieterfz.
Cornelis Ianfz. Noordtlandt,
i 6 ij.
ïan Wijbrandtfz. Graeuwert.
Piecer Ianfz,. Swaeroogh. Frcderik Dirkfz. Non. lacob Lenartfz. Meyn. Gerrit Arifz. Botman. Thijs Pieterfz. Cornelis Ianfz. Noordtlandt. Evert Albertfz. Hopman. • i 6 i o.
Jan Wijbrandtfz. Graeuwert.
Pieter Ianfz, Swaeroogh. Frederik Dirkfz. Non. Gerrit Arifz. Botman. Thijs Pieterfz. Cornelis Ianfz. Noordtlandt, Willem Sijbrandtfz, Groes, Ysbrandt Ianfz. i £ 2 r.
ïan Wijbrandtfz. Graeuwert.
Pieter Ianfz. Swaeroogh. Gerrit Arifz. Botman. Thijs Pieterfz. Cornelis Ianfz, Noordtlandt?. Willem Sijbrandtfz. Groes; Ysbrandt Ianfz. Pieter Claefz» I 6 2 a.
Jan Wijbrandtfz. Graeuwert^ \
Pieter Janfc. Swaeroogh* Gerrit Arifz.Botman.' . ...•*' Thijs Pietffrfz« ' -,.v . ,i ,.',. Comclis Janfz, Noordtlandt,
|
|||||||||
|
il;
|
|||||||
|
Pieter Pieterfz, HardebcJ,
Sieuwert Lakenman» Ian Thijfz, i 6'.% 7,
Pieter Ianfz. Swaerooghv
Gerrit Arifz. Botman.
Cornelis lanft. Noordtlandt.
Pieter Claefz.
Pieter Pieterfz.
Sieuwert Lakenman.
Jan Thijfz,
Evert Albertfz, Hopman»
i 6 1 &
Gerrit Arifz. Botman.
Pieter Claefz.
Sieuwert Lakenman.
Ian Thijfz^
Adriaen Pieterfz. Bolle»
Gerrit Outgerfz.
Pieter Dirkfz. Tjallis.
Hendrik Jacobfz. Harts-hooft.
i 6 2 9-i
Gerrit Arifz. Botman.
Pieter Claefz. Sieuwert Lakenman, Gerrit Outgerfz. Pieter Dirkfz, Tjallis. Hendrik lacobfz. Harts-hooft. Sieuwert Janfz. Cort. Ian Ianfa. Wagenaer, 1630.
Pieter Claefz.
Sieuwert Lakenman» Gerrit Outgerfz. Pieter Dirkfz. Tjallis. Hendrik lacobfz. Harts-hooft. |
|||||||
|
Sieuwert Ianfz. Gort.
Ian Ianfz. Wagenaer. Iacob Simonfz. Domke. 1 6 3 1.
Pieter Claefz.
Gerrit Outgerfz. Pieter Dirkfz Tjallis. Hendrik lacobfz. Harts-hooft. Sieuwert Ianfz. Cort. Ian Ianfz. Wagenaer. Allert Meynertfz. Semeyns, Iacob Simonfz. Domke. I <f 3 *,
Gerrit Outgerfz.
Pieter Dirckfz. Tjallis. Hendrik lacobfz. Harts-hooft». Sieuwert Janfz. Cort. Ian Janfz. Wagenaer, Allert Meynertfz. Semeyns, Iacob Simonfz. Domke. Albert Arentfz, Cooman. Gerrit Outgerfz.
Hendrick lacobfz. Harts-hooft.
Sieuwert Ianfz Cort.
Ian Janfz. Wagenaer..
Allert Meynertfz, Semeyns..
Iacob Simonfz. Domke.
Anthonis lacobfz,.
Maerten Dirkfz, van Roflum,
1634.
Gerrit Outgerfz.
Hendrik lacobfz. Harts-hooft.
Sieuwert Ianfz. Kort.
Ian Ianfz. Wagenaer.
Allert Meynertfz, Semeyns.
P iij Iacob
|
|||||||
|
ii8
|
|||||||
|
Iacob Simonfz. Domke.
Anthonis Jacobfz. Herman Willemfz. » * 3 *.
Gerrit Outgerfz.
Hendrik Iacobfz. Harts-hooft. Sicuwert Ianfz. Cort. Ian Ianfz. Wagenaer. Allere Meynertfz. Semeyni. Iacob Simonfz. Domke. Anthonis Iacobfz. Herman Willemfz. 1636.
Gerrit Outgerfz.
Hendrik Iacobfz, Harts-hooft. Sieuwert Ianfz. Cort. Ian Ianfz. Wagenaer. Allert Meynertfz. Semeyns. Iacob Simonfz. Domke. Anthonis Iacobfz. Herman Willemfz. 1637.
Hendrik Jacobfz. Harts-hooft.
Sieuwert Ianfz. Cort, Ian Ianfz. Wagenaer. Allert Meynertfz. Semeyns. Iacob Simonfz. Domke, Anthonis Iacobfz. Herman Willemfz. Pieter Pieterfz. Swaeroogh, 1638.
Hendrik Iacobfz. Harts-hooft.
Ian Ianfz. Wagenaer.. Allert Meynertfz. Semeyns. Iacob Simonfz. Domke. Authoni Iacobfz. /
|
|||||||
|
Herman Willemfz.
Pieter Pieterfz. Swaeroogh.
Pieter Cornelifz. lonckers-hoofo
1639.
Hendrik Iacobfz. Harts-hooft.
Ian Ianfz. Wagenaer. Allert Meynertfz. Semeyns. Iacob Simonfz. Domke. Anthoni Jacobfz. Herman Willemfz. Pieter Pieterfz. Swaeroogh, Pieter Cornelifz, Ionckers-hooft» 1640.
Hendrik Iacobfz. Harts-hooft.
Ian Ianfz. Wagenaer. Allert Meynertfz. Semeyns, Iacob Simonfz. Domke, Anthoni Iacobfz. Herman Willemfz. Pieter Pieterfz. Swaeroogh. Pieter Cornelifz. Jonckers-hooft. 1 64 1.
Hendrik Iacobfz. Harts-hooft,
Allert Meynertfz. Semeyns. Iacob Simonfz. Domke. Anthoni Iacobfz. Herman Willemfz. Pieter Cornelifz. Ionckers-hooft, Theunis Janfz. longh. Cornelis Fredenkfz. Lakenman, i 6 + *♦
Hendrik Iacobfz. Harts-hooft.
Allert Meynertfz. Semeyns. Iacob Simonfz. Demke. Anthoni Iacobfz. Hemian Willemfz. Pic-
|
|||||||
|
"9
|
|||||||
|
» Theunis Ianfz. Jongh.
Cornelis Frederikfz. Lakeimun»
I Ebel Ouckama. 1 6 4 7.
j Iacob Simonfz. Domke.
Anthoni lacobfz. iieter Cornelifz. Ionckers-hooft. Theunis Ianfz. Iongh. Cornelis Frederikfz. Lakenman, Ebel Ouckama is vertrocken. Willem Pieterfz. de longe in loco» Adriaen Pieterfz. Bolle. Dirk Ianfz. Dol. 1648.
Pieter Cornelifz. Jonckers-hooft;
Theunis Janfz. Iongh. Cornelis Frederikfz. Lakenman. Willem Pieterfz. de longe. Dirk Ianfz. Dol, Pieter Freekfz. Landtman. Maerten van Roffum. Simon lacobfz. Domke» 1649,
Pieter Cornelifz. Ionckers-hooft.
Theunis Janfz. Jongh. Cornelis Lakenman. Willem Pieterfz. de longe. Dirk Ianfz. Dol. Pieter Freekfz. Laijdtman. Maerten van Roflfum. Simon lacobfz. Domke. 165 o.
Theunis Janfz. Jongh.
Cornelis Lakenman. Willem Pieterfz. de longe. Dirk Ianfz, Dol. Pic-
|
|||||||
|
Pieter Cornelifz. Ionckers-hooft.
Theunis Ianfz, Iongh. Cornelis Frederikfz. Lakenman, 1643.
Hendrik lacobfz. Harts-hooft,
Allert Meynertfz. Semeyns, Iacob Simonfz. Domke« Anthoni Jacobfz. Herman Willemfz. Pieter Cornelifz. Ionckers-hooft, Theunis Ianfz. Iongh. Cornelis Frederikfz. Lakenman. 1644.
Hendrik lacobfz. Harts-hooft.
Allert Meynertfz. Semeyns. Iacob Simonfz. Domke. Anthoni lacobfz. Herman Willemfz., Pieter Cornelifz. Ionckers-hooft, Theunis Ianfz. Jongh. Cornelis Frederikfz. Lakenman. i 6 4 5.
Hendrik lacobfz. Harts-hooft.
Allert Meynercfz. Semeyns. Jacob Simonfz. Domke. Anthoni lacobfz. Herman Willemfz. Pieter Cornelifz. Ionckers-hooft. Theunis Ianfz. Iongh. Cornelis Frederikfz, Lakenman. 1 64. 6.
Hendrik lacobfz. Harts-hooft.
Allert Meynertfz. Semeyns. Iacob Simonf7. Domke. Anthoni lacobfz. Pieter Cornelifz. Ionckers-hooft. |
|||||||
|
120
|
|||||||
|
Hendrik Dominicus.,
Maerten Hooghtwoudt. Meynert Moffel. Mr. Waligh Prooft. 1 6 jr s •
Hendrik van Loofen.
Theunis Iänfz. Iongh. Pieter Simè, Herman Nantfz. Hendrik Dominicus. Maerten Hooghtwoudt. Iacöb Pieterfz. Brouwer. Claes Ianfz. Uyl. ia j6.
Hendrik van Loofen.
Theunis Ianfz. Iongh, Pieter Simè. Herman Nantfz. Hendrik Dominicus. Maerten Hooghtwoudt, Jacob Pieterfz. Brouwer. Claes Ianfz. Uyl. I 6 s 7-
Pieter Florife,
Herman Nantfz. Hendrik Dominicus. Maerten Hooghtwoudt. Claes Janfz. Uyl. Simon Allertfz. Semeyns. Simon Dirkfz. Semeyns. Abraham Pijl. 1658.
Pieter Semeyns.
Herman Nantfz. Hendrik Dominicus. Maerten Hooghtwoudt. Claes
|
|||||||
|
Pieter Landtmarïï
Simon Iacobfz. Domke. Herman Outgerfz. Pieter Lambertfz. Simè. i 6 5 i.
Theunis Janfz. Iongh.
Cornelis Frederikfz. Lakenman; Willem Pieterfz. de Ionge. Dirk Ianfz. Dol. Pieter Landtman. Simon Jacobfz- Domke. Herman Oatgerfz. Pieter Lambertfz. Simè. i <J 5 a.
Theunis Ianfz. Jongh.
Cornelis Frederikfz. Lakenman. Willem Pieterfz. de Ionge. Dirk Janfz. Dol. Simon Iacobfz. Domke. Pieter Lambertfz. Simè. Maerten van Roflïim. M'. Waligh Prooft. Theunis Ianfz. Iongh.
Pieter Simè.
Frederik Sieuwertfz. Lakenman.
Herman Nantfz.
Hendrik Dominicus.
Pieter Semeyns,
Maerten Hooghtwoudt.
Meynerdt Moffel.
1 6 $ 4t
Theunis Ianfz, Iongh.
Pieter Simè. Frederik Sieuwertfz. Lakenman.
Herman Nantfz. |
|||||||
|
121
|
|||||||||
|
Claes Janfz. Uyl.
Abraham Pijl.
Pieter Bas.
Dirk Cornelifz, van den Bergh.
1659.
Pieter Semeyns.
Herman Nantfz. Hendrik Dominicus. Maerten Hooghtwoudt. Claes Ianfz. Uyl. Abraham Pijl. Dirk Cornelifz. van Bergen, Leonardt Lycochthon. 1660.
Pieter Semeyns.
Herman Nantfz. Hendrik Dominicus. JMaerten Hooghtwoudt, Claes Ianfz. Uyl. Dirk Cornelifz. van Bergen. Pieter Bas. Iacob Wits. 1 6 6 s.
Pieter Vis.
Herman Nantfz. Maerten Hooghtwoudt. Claes Ianfz. Uyl. Dirk Cornelifz. van Bergen, Iacob Wits. Leonardt Lycochthon; Ian Thijfz. 1 6 6 Z.
Iohan Ham.
Herman Nantfz. Maerten Hooghtwoudt. Claes Ianfz, Uyl. Dirk Cornelifz. van Bergen. Jacob Wits. |
Jan Thijfz.
Frans Krijtman. 1663.
Johan Ham,
Herman Nantfz.
Maerten Hooghtwoudt.
Claes Ianfz. Uyl.
Di rk Cornelifz. van Bergen.
Iacob Wits.
Ian Thijfz.
Gerbrandt Blaeuhulk.
I 6 6 4.
Iohan Ham.
Herman Nantfz.
Maerten Hooghtwoudt.
Claes Ianfz. Uyl.
Dirk Cornelifz. van Bergen.
Iacob Wits.
Ian Thijfz.
Gerbrandt Blaeuhulk.
1665.
Iohan Ham.
Herman Nantfz. Maerten Hooghtwoudt. Claes Ianfz. Uyl. Iacob Wits. Ian Thijfz. Dirk Haek. Fran^oys Vallare. 1666.
Gerrit Claefz. van der Nyenburgh.
Herman Nantfz.
Maerten Hooghtwoudt.
Claes Ianfz. Uyl.
Iacob Wits.
Ian Thijfz.
Dirk Haek.
Franjoys Vallare,
^ Not*.
|
||||||||
|
122
|
||||||||||||
|
Nota, Namen van cenige Voogh-
den van 't oude Arme Weeshuys, be-Ooften %
St. Urfelen Kloofter, die,in verfcheyden oude
Schriften na-gevonden zijn.
|
||||||||||||
|
i y 5 2.
IAn Ysbrandtfz.
Cornelis Dirkfz. Dol. Kooman Volkert Segerfz. Adriaen Frederikfz, Weftphalen» |
||||||||||||
|
Nanne Pieterfz.
Jacob Ysbrandtfz.
Pieter Iacobfz. Maekfchooa»
Sieuwcrc Ianfz,
|
||||||||||||
|
Nacmcn
|
||||||||||||
|
"3
|
||||||||||||
|
Naemeti
Van de Beforgers van 't Ambacht ,
zedert den jaere i6of.
|
||||||||||||
|
i 6 o 5.
F Rans Pieterfz. Schatter.
Frederik Gerritfz. Uartel Bartelfz. 1 6 o 6.
Frans Pieterfz. Schatter.
Bartel Bartelfz. Hu ybert lanfz. 1607.
Frans Pieterfz. Schatter.
Bartel Bartelfz. Frederik Gerritfz, 1 6 o S.
Frans Pieterfz. Schatter.
Bartel Bartelfz. Jacob Lenardtfz. 1 6 o 9.
Frans Pieterfz. Schatter.
Bartel Bartelfz. Iacob Lenartfz. Sybrandt lanfz. 1 6 I o.
Bartel Bartelfz.
Jacob Lenardtfz. Sybrandt lanfz. Freek Simonfz. Kotter. |
||||||||||||
|
1 6 r r.
Sybrandt lanfz.
Freek Simonfz. Kofter. Huybert Janfz. Tak. Pieter ten Broeke. 1 6 1 z.
Pieter ten Broeke.
Reyner Gerritfz. Frederik Gerritfz. Druyf. Cornelis Pieterfz. 1 <> 1 3.
Cornelis Pieterfz.
Huybert lanfz. Bartel Bartelfz. Pieter Dirkfz. Tjallis. 1 6 1 4.
Huybert lanfz
Bartel Bartelfz. Theunis Albertfz, Reyner Gerritfz, 1 6 1 5.
Bartel Bartelfz.
Reyner Gerritfz. Pieter Dirkfz. Tjallis. Cornelis Pieterfz. Landtman.' |
||||||||||||
|
1 6 1 6t
Pieter Dirkfz. Tjallis.
|
||||||||||||
|
Huybert
|
||||||||||||
|
124
|
|||||||
|
Frederik Simonfz. Dijk.
Floris Heerefz. Veft, 1624.
Frederik Simonfz. Dijk.
Thijs Pieterfz. Pieter Dirkfz. de Ionge. Iacob Cornelifz. Mentcn, Pieter Dirkfz. de Jonge.
Iacob M enten. Ian Haga. Frederik Heertgefz. 1626.
Ian Haga.
Frederik Heertgefz.
Thijs Pieterfz.
Heertgen Janfz. Neledoe,
Bartel Bartelfz.
Iacob Ianfz, Vetjes.
I 6 Z 7, ;
Frederik Heertgefz,
Thijs Pieterfz.
Iacob Janfz. Vetjes.
Heertgen Ianfz. Neledoe.
Reyner Gerritfz,
Ysbrandt Ianfz, in de Wittevoet.
1628.
Frederik Heertgefz.
Thijs Pieterfz. Iacob Ianfz. Vetjes. Heertgen Ianfz. Neledoe. Ysbrandt Ianfz. Ian Haga. Fre-
|
|||||||
|
Huybert Ianfz. Tak.
Freek Simonfz. Kofter. Albert Cornelifz. Ruyl. IÜI7.
Freek Simonfz.
Albert Cornelifz. Ruyl, i 6 i 8.
Freek Simonfz,
Huybert Ianfz. i 6 I 9.
Huybert Ianfz.
Cornelis Pieterfz. Landtman.
Pieter Dirkfz. Tjallis.
i 6 z o.
Huybert Ianfz.
Cornelis Pieterfz. Landtman. Pieter Dirkfz. Tjallis. Albert Cornelifz. Ruyl. i 6 x i.
Cornelis Pieterfz. Landtman.
Albert Cornelifz. Ruyl. Reyner Gerritfz. Dirk Ianfz. Uyl. Kin.
Reyner Gerritfz.
Dirk Ianfz. Uyl. Gerrit Lucafz. Cornelis Cornelifz. Swaeg. f 6 2 j.
Gerrit Lucafz.
Cornelis Cornelifz. Swaegh,
|
|||||||
|
X2f
|
|||||||
|
I 6 } 4.
Jacob Vetjes.
Ysbrandt lanfz. Claes Brouwer. Jacob Gulden-arm. Pieter 'tOogh. Hillebrandt lacobfz. Jacob Vetjes.
Ysbrandt lacobfz, Claes Brouwer. Pieter 'tOogh, Hillebrandt lacobfz. Frederik Wiggerfz. Pels-. 1636.
Jacob Vetjes,
Claes Brouwer. Pieter 'tOogh, Hillebrandt lacobfz. Frede:ik Wiggerfz. Pels* Jacob Gulden-arm. 1 6 3 7.
Iacob Vetjes.
Claes Brouwer. Pieter 'tOogh. Hillebrandt lacobfz. Frederik Pels. Jacob Gulden-arm. Iacob Vetjes.
Claes Brouwer.
Pieter 'tOogh.
Hillebrandt Jacobfz.
Frederik Pels.
Pouwels Volkertfz. Muller.
jj>_»j' Jacob
|
|||||||
|
i 6 % 9.
Frederik Heertgefz,
Iacob Janfz. Vetjes. Heertgen lanfz, Neledoe. Ysbrandt Janfz. Claes Pieterfz. Brouwer. Ian Pieterfz. Bolle. 1 6 1 o.
Frederik Heertgefz.
Jacob lanfz. Vetjes.
Ysbrandt Janfz.
Claes Pieterfz. Brouwer.
Ian Pieterfz. Bolle.
Jacob Hendrikfz. Gulden-arm.
Frederik Heertgefz,
Jacob lanfz. Vetjes. Ysbrandt lanfz. Claes Pieterfz. Brouwer. Jacob Gu!den-ärm. Pieter 'tOogh. 1632.
Jacob Vetjes.
Ysbrandt Janfz. Claes Brouwer. Iacob Gulden-arm. Pieter 'tOogh. Jan Pieterfz. Bolle. 1633.
Iacob Vetjes.
Ysbrandt lanfz. Claes Brouwer. Jacob Gulden-arm. Pieter 'tOogh. Thijs Pieterfz. |
|||||||
|
«6
|
|||||||
|
i <J 3 9.
Iacob Vetjes.
Claes Brouwer. Pieter 'tOogh. Hillebrandt Jacobfz. Frederik Pels. Ian Bartelfz. 1 6 4 o.
Claes Brouwer,
Pieter 'tOogh. Hillebrandt lacobfz. Frederik Pels. Ian Bartelfz. Sieuwerc Vefterman. 1641.
Claes Brouwer.
Pieter "tOogh, Hillebrandt lacobfz. Frederik Pels. Ian Bartelfz. Sieuwert Vefterman. 1 6 + z»
Claes Brouwer.
Pieter 'tOogh. Hillebrandt lacobfz. Frederik Pels, Jan Bartelfz. Sieuwert Vefterman. 1643.
Claes Brouwer.
Pieter 'tOogh. Hillebrandt lacobfz, Frederik Pels. Ian Bartelfz. Sieuwerc Vefterman. |
1644.
Claes Brouwer.
Pieter 'tOogh. Hillebrandt lacobfz, Frederik Pels. Ian Bartelfz. Sieuwerc Vefterman. 1 6 4 5.
Claes Brouwer.
Pieter 'tOogh. Hillebrandt lacobfz. Frederik Pels. Ian Bartelfz. Sieuwert Vefterman. 1 64 6.
Claes Brouwer.
Pieter 'tOogh. Hillebrandt lacobfz. Frederik Pels. Ian Bartelfz. Sieuwert Vefterman, 1 6 47.
Claes Brouwer.
Pieter 'tOogh. Hillebrandt lacobfz. Frederik Pels, Ian Bartelfz. obiit, Goflen Montanus. in loco. Sieuwert Vefterman, 1648.
Claes Brouwer.
Pieter 't Oogh. Frederik Pels. Goflen Montanus. Sieuwert Vefterman» Jan Bootshaek, |
||||||
|
Claei
|
|||||||
|
i2:
|
||||||||||||||
|
i 6 f 4-
Pieter 'tOogh.
Goffen Montanus,
Ian Wiggerfz.
Pieter Dol.
Ian Hendrikfz. van Loofen.
Pieter Wijntgefz.
1655.
Pieter 'tOogh.
Goffen Montanus.
Ian Wiggerfz.
Iacob Simonf/..
Jacob MeynertfV. Trompet
|
||||||||||||||
|
i 6 4 >
Claes Brouwer.
Pieter 'tOogh, Frederik Pels. Goffen Montanus. Sieuwert Veftermanf lan Bootshaek. Claes Brouwer.
Pieter 'tOogh. Frederik Pels. Goffen Montanus. Ian Bootshaek. Ian Wiggerfz. i <J 5 i.
Pieter 'tOogh.
Frederik Pels. Goffen Montanus-. Jan Wiggerfz. Pieter Dol. Pieter van Voffen, Pieter 'tOogh,
Frederik Pels. Goffen Montanus.. Ian Wiggerfz. Pieter Dol. Pieter van Voffen. i6 s l.
Pieter 'tOogh.
Frederik Pels.
Goffen Montanus.
Jan Wiggerfz.
Pieter Dol.
Pieter Meynertfz. Buyskefc
|
||||||||||||||
|
6 s 6»
|
||||||||||||||
|
Pieter 'tOogh.
Ian Wiggerfz. Ian van Loofen* Iacob Trompet. Ian Druyf. lan Ham. |
||||||||||||||
|
1 6 f 7.
|
||||||||||||||
|
Jan Blaeuw.
Ian van Loofen. Jacob Trompet. Ian Ham. Hendrik Huygh. 165 8.
Pieter 't Oogh.
Ian Blaeuw. Ian van Loofen. Iacob Trompet. Ian Ham. Gerbrandt Blaeuhulk. |
||||||||||||||
|
Pieter
|
||||||||||||||
|
123
|
|||||||||
|
1663.
Pieter 't Oogh.
Ian van Loofen. Pouwels Offeweyden lacob Simonfz. Eleazar Franfz. Gerrit Pieterfz. 1664-
Pieter 't Oogh.
Pouwels OlTeweyder. lacob Simonfz. Eleazar Franfz. Gerrit Pieterfz. Ian Cant. 1665.
Dirk Quirijnfz,
Pouwels OlTeweyder.
lacob Simonfz.
Eleazar Franfz.
Gerrit Pieterfz.
Gerrit Claefz. van der Nyenburgh.
1 6 6 6.
Dirk Quirijnfz.
Ian van Loofen. lacob Simonfz. Eleazar Franfz. Gerrit Pieterfz. Ysbrandt Moffel. |
|||||||||
|
» 6 5 9«
Pieter 't Oogh.
Ian Blaeuw. Jan van Loofen. Gerbrandt Blaeubulk. Pouwels Offeweydcr. Dirk Admirael. i 6 6 o,
Pieter 't Oogh.
Jan Blaeuw.
lacob Simonfz. in loco,
lan van Loofen.
Gerbrandt Blaeuhulk.
Pouwels OfTeweyder.
Dirk Admirael.
I 6 6 i.
Pieter 't Oogh.
Ian van Loofen. Pouwels OlTeweyder. lacob Simonfz. Eleazar Franfz. Gerrit Pieterfz. i 6 6 2.
Pieter 't Oogh.
Ian van Loofen. Pouwels Offeweydcr. lacob Simonfz, Eleazar Franfz. Gerrit Pieterfz. |
|||||||||
|
ANNO 1667.
|
|||||||||
|
Naemen
|
|||||||||
|
tig
|
||||||||||||||
|
Naemcn
Van de Vooghden van 't Proven-
huys , zedert den jaere 1580.
|
||||||||||||||
|
Cornelis Frederikfz.
Sieuwert Krommedijk, Dirk Brouwer. Dirk Simonfz. Ian Dirkfz, Puyt. Simon Canonnik. Albert Krol.
Luytgen lanfz. Cornelis Frederikfz. Sieuwert Krommedijk, Dirk Brouwer. Dirk Simonfz. Simon Canonnik, Albert Luytgefz. Albert Krol,
Luytgen lanfz. _ Cornelis Frederikfz^ Sicuwert Krommedijk. Dirk Brouwer. Dirk Simonfz. Simon Canonnik. Albert Luytgefz. 1586.
Albert KroL
Luytgen lanfz. Cornelis Frederikfz. Sieuwert Krommedijk, Dirk Simonfz. Simon Canonnik. v Ä |
||||||||||||||
|
158a
ALbert Albertfz. Krol.
Frederik Syblefz. Cornelis Frederikfz. Sieuwert lanfz. Kromaiedijk, Dirk Outgerfz. Dirk Brouwer. Luytgen Gerritfz. Pieter Erikfz. x 5 8 1.
Albert Krol.
Luytgen Janfz. Cornelis Frederikfz. Sieuwert Krommedijk. Pieter Pieterfz. Dirk Brouwer. Egbert van Heusden. Pieter Erikfz. 1 J 8 1,
Albert Krol.
Luytgen lanfz. Cornelis Frederikfz. Sieuwert Krommedijk. Dirk Brouwer. Dirk Outgerfz. Albert Luytgefz. Simon Canonnik, |
||||||||||||||
|
1 s 8 3
|
||||||||||||||
|
Albert Krol.
Luytgen lanfz. |
||||||||||||||
|
Dirft
|
||||||||||||||
|
*3°
|
||||||||||
|
Cornelis Pieterfz.
lan Dirkfz. Puyt. 1 5 9 1.
Albert Crol.
Luytgen Ianfz. Meynert Meynertfz. Dirk Claefz. Coomen, lan Claefz. lan Cornelifz. Cornelis Pieterfz. Heyns. Wijbrandt Dubbelde-kop, 1 591.
Albert Crol.
Luytgen Ianfz,
Pieter Claefz,
lan Claefz.
Cornelis Pieterfz. Heyns.
Wijbrandt Dubbelde-kop,
Aucke Albertfz.
Sybrandt Groes.
Albert Crol.
Luytgen Ianfz. lan Claefz. . Cornelis Pieterfz Heyns. Pieter Claefz. Wijbrandt Dubbelde-kop, Aucke Albertfz. Sybrandt Groes. |
||||||||||
|
Dirk Claefz. Koomen.
Willem Cornelifz. Jonge Willem,
1587.
Albert Krol.
Luytgen Janfz. Sieuwert Krommedijk. Dirk Simonfz, Dirk Brouwer. Simon Canonnik. Dirk Claefz. Koomen. Willem Cornelifz. 1 j 8 8.
Albert Krol.
Luytgen Ianfz. Sieuwert Krommedijk. Dirk Simonfz. Dirk Brouwer. Dirk Claefz. Koomen. Maerten Dirkfz. lan Claefz. 1589-
Albert Krol.
Luytgen Ianfz, Dirk Simonfz. Dirk Claefz. Koomen. Jan Claefz. Simon Canonnik. Willem Cornelifz. lan Dirkfz, Puyt. 1590.
Albert Crol.
Luytgen Ianfz. Dirk Simonfz. Dirk Claefz. Coomcn. lan Claefz. Simon Canonnik» |
||||||||||
|
I5 9 4-
Albert Crol.
Wijbrandt Dubbelde-kop,
Aucke Albertfz. Sybrandt Groes. Cornelis Pieterfz. Heyns. Meynert Meynertfz. |
||||||||||
|
Simon
|
||||||||||
|
Ian Doedtfz/
Ian Claefz. Noordtlandt.
1599.
Albert Krol.
Aucke Albertfz. Sybrandt Groes. Outger Meynertfz. Wijbrandt Albertfz. Cornelis Heyns. Ian Doedtfz. Ian Noordtlandt. 1600.
Albert Krol.
Aucke Albertfz. Ian Doedtfz. Outger Meynertfz. Wijbrandt Dubbelde-kop. Cornelis Heyns. Dirk Maertfz. Gerbrandt Nanfz. 1 6 o 1..
Albert Krol
Aucke Albertfz. Jan Doedtfz. Outger Meynertfz. Wijbrandt Dubbelde-kop. Cornelis Heyns, Dirk Maertfz, Gerbrandt Nanfz. 1 6 o 1.
Albert Krol.
Aucke Albertfz. Jan Doedtfz. Ou'ger Meynertfz. Wijbrandt Dubbelde-kop.' Cornelis Heyns. |
||||||
|
Simon Canonnik.
Meynert Simonfz. Semeyn*. M9J.
Albert Crol.
Wijbrandt Dubbelde-kop,
Aucke Albertfz. Sybrandt Groes. Cornelis Pieterfz, Heyns, Meynert Meynertfz, Simon Canonnik. Meynert Semeyns, i y 9 6.
Albert Crol.
Aucke Albertfz.
Sybrandt Groes.
Meynert Meynertfz.
Luytgen Ianfz.
Cornelis Pieterfz. Heyns.
Jan Doedtfz.
Ian Claefz, Noordtlandt.
i f 9 7-
Albert Crol.
Aucke Albertfz. Sybrandt Groes. Outger Meynertfz. Wijbrandt Albertfz. Cornelis Pieterfz. Heyns, Ian Doedtfz. Jan Claefz. Noordtlandt, 1598.
Albert Crol.
Aucke Albertfz. Sybrandt Groes^ Outger Meynertfz. Wijbrandt Dubbelde-kop. Cornelis Pieterfz. Heyns, |
||||||
|
*
|
|||||||
|
1}Z
Pieter Iongh;
Reyner Gerritfz. t 6 o }.
Albert Krol.
Aucke Albertfz. Ian Doedtfz. Outger Meynertfz, Wijbrandt Dubbelde-kop, Cornelis Heyns. Pieter Iongh. Reyner Gerritfz. i 6 o <f.
Albert Krol.
Aucke Albertfz. Ian Doedtfz. Outger Meynertfz, Cornelis Heyns. Reyner Gerritfz. Gerbrandt Nanfz. Wijbrandt Dubbelde-kop, i 6 o J,
Albert Krol.
Jan Doedtfz. Outger Meynertfz. Cornelis Heyns. Reyner Gerritfz. Gerbrandt Nanfz. Wijbrandt Dubbelde-kop» Pieter Iongh. 1 6 o 6.
Albert Krol.
Jan Doedtfz. Outger Meynertfz, Cornelis Heyns. Reyner Gerritfz, Wijbrandt Dubbelde-kop. |
|||||||
|
Heflel Pieterfz.
Laurens Pieterfz. van Vecht.
i6o7-
Albert Krol.
Ian Doedtfz. Outger Meynertfz. Cornelis Heyns. Reyner Gerritfz. Wijbrandt Dubbelde-kop» Laurens van Vecht. Oluf Anthonifz. ï 6 o 8.
Albert Krol.
Ian Doedtfz. Outger Meynertfz. Cornelis Heyns. Reyner Gerritfz. Wijbrandt Dubbelde-kop» Laurens van Vecht, Olof Anthonifz. i 6 o jk.
Albert Krol.
Ian Doedtfz, Outger Meynertfz. Cornelis Heyns. Reyner Gerritfz. Wijbrandt Dubbelde-kop. Olof Anthonifz. Gerrit Keyfers-kindt. i 6 i o,
Albert Krol.
Jan Neledoe. Outger Meynertfz. Cornelis Heyns. Reyner Gerritfz. Olof Anthonifz. |
|||||||
|
'3*
|
||||||||||||||||||||||
|
Pieter de Boer. > ,
Iacob Vefterman. x 61 $•
Cornelis Maertfz,
Ian Gerritfz. Schuyt, Willem Pieterfz. Cornelis Dirkfz. Tjallis. Pieter Pieterfz. de Boer» Jacob Vefterman, Olof Anthonifz. Gerrit Ianfz, i 6 i 6,
Willem Pieterfz. Barcquier.
Cornelis Tjallis..'; ■ - Pieter Pieterfz. de Boer, Jacob Vefterman. Gerrit Ianfz. Iacob Volkertfz. «^ Maerten Pieterfz. Pieter Jongh .Ianfz* 1 1 6 1 7.
Willem Pieterfz. Barcquier.
Cornelis Tjallis, Pieter Pieterfz. ., Iacob Maertfz. Vefterman,
Gerrit Ianfz. Maerten Pieterßr. . 1.6 1 8.
|
||||||||||||||||||||||
|
Gerrit Keyfers-kindt-
Cornelis Maêrtfz. Outger Meynertfz,
Reyner Gerritfz. Olof Anthonifz. Gerrit Keyfers-kindc. Cornelis Maertfz» Frederik Ianfz, Meynert Thomafz» Gerrit Schuyt. i 6 i 2.
Outger Meynertfz,
Gerrit Keyfers-kindt. Cornelis Maertfz. Frederik Ianfz, Meynert Thomaia, Ian Schuyt. Ian Neledoe. Willem Barcquier. • i <> i 3-
Outger Meynertfz.
Gerrit Keyfers-kindt. Cornelis Maertfz. Ian Schuyt. Ian Neledoe. Willem Barcquier.. Cornelis Tjallis. Iacob Volkertfz. 1614,
Gerrit Keyfers-kindt.
Cornelis Maertfz. Ian Schuyt, Willem Backer. Cornelis Tjallis, Iacob Volkertfz. |
||||||||||||||||||||||
|
1
'i |
||||||||||||||||||||||
|
' >
|
||||||||||||||||||||||
|
surD
■ I
\ 'it.SO
|
||||||||||||||||||||||
|
Willem Barcquier»
Cornelis Tjallis.. |
||||||||||||||||||||||
|
Pieter de Boer.
|
||||||||||||||||||||||
|
<:>
|
||||||||||||||||||||||
|
Iacob Vefterman,
Gerrit Ianfz. Maerten Pieterfz. Pieter longh Ianfz. |
||||||||||||||||||||||
|
Oäl
|
||||||||||||||||||||||
|
Ian Cornelifz. Neledoe.
R Ȇ Wil-
|
||||||||||||||||||||||
|
«34
i 6 i f
. i .... i.i. j (
Willem Barcquier.
Pieter Pieterfz, iBoeiv
Gerrit lanfz.
Maerten Pieterfz.
Pieter Iongh lanfz.
Ian Cornelifz. Neledoe./ "
Olof Anthonifz.-
Allert Meynértfz. Serri«y*is?
i 6 2 o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ï6 i Ï2
Gerrit lanfz.
Pieter Iongh -lanfz. :
Olof Anthonifz.
Pieter Segerfz. Coningh.
Heffel Pieterfz.
Dirk Simonfz..
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jacob Ysbrandtfz.
|
. W[
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sicuwert lanfz. Cort.,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1624,
Gerrit lanfz.
Pieter Jongh lanfz', Olof Anthonifz.. ;; •■ Pieter Coningh. : Heffel Pieterfz. . Dirk Simonfz. lacob Ysbrandtfz. ;,> Sieuwert Cort. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Willem Barcquier. ,
Pieter Pieterfz. Boer, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gerrit lanfz.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
«liSfci<ï ,•;■ •?
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
a
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I 6 1 f,
Gerrit lanfz.
Pieter Jongh lanfz. Olof Anthonifz. Pieter Coningh. Heffel Pieterfz. Dirk Simonfz. lacob Yfbrandtfz. ,; Sieuwert Cort. 1626.
Gerrit lanfz. '
Pieter Iongh lanfz. Olof Anthonifz. Pieter Coningh. Dirk Simonfz, lacob Ysbrandtfz. Oüvier Masquerier. Bruyn Gerbrandtfz. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■. t ■ t
1 ,..■•
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ger-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*3f
|
||||||||||||||||||||||
|
I <J 2 %
Gerrit Ianfz.
Pieter Jongh lanfz. " Olof Anthonifz. ƒ, Pieter Coningh. Dirk Simonfz, lacob Yibrandtfe. Olivier Mafquerier, Ian Cornelifz, i 628.
Gerrit Ianfz.
Pieter Jongh Janfz. Olof Anthonifz. • Pieter Coningh. Dirk Simonfz. lacob Ysbrandtfz. Roemers. Cornelis Noordtlandt. , :,, Pieter Hardebol. ..,.:: 1 6 Z 9;
Gerrit Ianfz.
Pieter long lanfz. .
Olof Anthonifz. ■■:■.':'.
Pieter Coningh.
Dirk Simonfz.
Cornelis Noortlandt«
Pieter Hardebol.
Ian lanfz. Camerlingb. .
1.26 3 ö. t
Gerrit Ianfz.
Pieter Iongh Ianfz. Olof Anthonifz, Pieter Coningh. Dirk Simonfz v; h. Cornelis Noordtlandt., ■; Pieter Hardebol, ; Hendrik van Gent.
|
||||||||||||||||||||||
|
1 6 i 1.
Gerrit Ianfz.
Pieter Iongh lanfz, Olof Anthonifz. ,; Pieter Coningh. Dirk Simonfz; Cornelis Noordtlandt. Pieter Hardebol. Hendrik van Gent. Gerrit Ianfz,
Pieter Iongh lanfz. Pieter Coning. Dirk Simonfz. Hendrik van Gent. Floris Heerefz. Veftv Cornelis Biens.. Ian van Looferi. • ^ 1 6 3 3.
Gerrit Ianfz,
Pieter Iongh lanfz. Pieter Coningh. .f; ' Dirk Simonfz. Hendrik van Gent. Olof Anthonifz. Cornelis Noordtlandt» Pieter Hardebol. .. 1 |
||||||||||||||||||||||
|
':
|
||||||||||||||||||||||
|
. ..- :
|
||||||||||||||||||||||
|
1., ■
|
||||||||||||||||||||||
|
■ : ;
|
||||||||||||||||||||||
|
I ! ,l)K:
|
||||||||||||||||||||||
|
n
|
||||||||||||||||||||||
|
K* 3 M
Gerrit Ianfz.
Pieter Jongh lanfz, Pieter Coningh. Dirk Simonfz. Hendrik van Gent. Cornelis Noordtlandt. Pieter Hardebol. Pieter Walichfz. Prooft. |
||||||||||||||||||||||
|
• :
: [O I
I '
' ...
|
||||||||||||||||||||||
|
Ger.
|
||||||||||||||||||||||
|
136
Gerrit Janfz.
Pieter Iongh Ianfe. Pieter Coningh. Dirk Simonfz. Hendrik van GenrJ Cornelis Noordtlandt. Pieter Hardebol. Pieter Walighfe, Prooft. 1636.
Gerrit Ianfz.
Pieter Iongh Ianfz. Pieter Coningh. Dirk Simonfz. Hendrik van Gent. Cornelis Noordtlandt. Pieter Hardebol. Pieter Walighfz. Prooft, 1637,
Gerrit Janfz.
Pieter Iongh Ianfz, Pieter Coningh. Dirk Simonfz. Hendrik van Gent. Cornelis Janfz, Noordtlandt. Cornelis Huygh. Albert Lucafz. 16 3 8,
Gerrit Ianfz.
Pieter Iongh Ianfz. Pieter Coningh. Dirk Simonfz. Hendrik van Gent. Cornelis Huygh. Albert Lucafz. Siewert HeynfiüsV |
|||||||
|
Gerrit Ianfz.
Pieter Iongh Ianfz.' Pieter Coningh. Dirk Simonfz. Albert Lucafz. Sieuwert Heynfius.1 Volkert Iongh. Herman Entfz. I tf 4 O.1
Pieter Iongh Janfz.
Pieter Coningh. Dirk Simonfz. Albert Lucafz. Sieuwert Heynfius.' Volkert Iongh. Herman Entfz. Hendrik van Gent. 1 6 4 1.
Pieter Iongh Ianfz.
Pieter Coningh. Dirk Simonfz. Sieuwert Heynfius. Herman Entfz. Hendrik van Gent. Harke Reynerfz, Ian Ianfz. Noordtlandt, 1642.
Pieter Zegerfz. Coningh.'
Dirk Simonfz.
Mr. Sieuwert Heynfius.
Harke Reynerfz.
Ian Janfz. Noordtlandt.
Cornelis Biens,
Foppe van Gent. •
Ian Heerefz. Veft.
|
|||||||
|
•
|
|||||||
|
1*4 £
Harke Reynerfz.
lan Janfz. Noordtlandt. Foppe van Gent. 'Wigger lanfz. Herman Willemfz. Albert Lucafz. Egbert Haes. Iacob Simonfz. 1 6 4 8,
Harke Reynerfz.
Foppe van Gent. Wigger Janfz. Herman Willemfz. Albert Lucafz. Egbert Haes. Iacob Simonfz. Sieuwert Heynfius. 1. 6 + 9..
Harke Reynerfz.
Foppe van Gent. Herman Willemfz; Albert Lucafz. Egbert Haes. Iacob Simonfz. . M'. Sieuwert Heynfius. lan Engelenburgh, x 6 y.o,
Harke Reynerfz.
Foppe van Gent.
Albert Lucafz.
Egbert Haes.
Jan Engelenburgh.
Claes Schuyt.
lan Cornelifz. Weyde,
Pieter lanfz, Bas,
|
||||||||
|
* * * h
Pietcr Coningh.
Dirk Simonfz. Harke Reynerfz. lan Janfz. Noordtlandt,' Cornelis Biens. Foppe van Gent. Jan Heerefz. Veft. Wigger Janfz. i 6 4. 4~
Pieter Coningh.
Dirk Simonfz. Harke Reynerfz. Jan lanfz. Noordtlandt. Cornelis Biens. Foppe van Gent. Jan Heerefz. Veft. Wigger lanfz. 1 6 4 $.
Pieter Coningh.
Dirk Simonfz. Harke Reynerfz. lan lanfz. Noordtlandt. Cornelis Biens. Foppe van Gent. ïan Heerefz. Veft. Wigger Janfz. 1 6 4. 6.
Dirk Simonfz.
Harke Reynerfz. lan lanfz. Noordtlandt,' Foppe van Gent. Wigger lanfz. Herman Willemfz. Albert Lucafz. Pieter Florifz. |
||||||||
|
,il n:
|
||||||||
|
IJl
|
||||||||||||||||
|
t 6 j (,
Harke Rcynerfz.
Foppe van Gent. Albert Lucafz. Egbert Haes. Jan EngelenbuFgh. Claes Schuyt. Jan Cornelifz. Weyde. Pieter lanfz. Bas. i 6 $ u
Harke Reynerfz.
Foppe van Gent. Albert Lucafz, Egbert Haes. Ian Engeknburgh. Claes Schuyt. Ian Cornelifz. Weyde, Pieter Bas. '; Ian Engelenburgh.
Ian Cornelifz. Weyde obiit. Mieuws Pieterfe. in loco. Pieter Bas. Egbert Haes. Floris Camerlingh. Hendrik van Loofen. Simon Allertfz. Semeyns. Jaques Du Booys. i 6 $ +.'
Jan Engelenburgh;
Mieuws Pieterfz. Pieter Bas. Egbert Haes. Floris Camerlingh. Hendrik van Lqofctu Pieter Allertfz. Sème'ynsT, Simon Dirkfz. Sririèyns. |
||||||||||||||||
|
* « f f-
Ian Engelenburgh.
Mieuws Pieterfz.
Pieter Bas.
Egbert Haes.
Simon Dirkfz. Semeyns,
Claes Schuyt.
Simon Semeyns.
Ian Prooft.
|
||||||||||||||||
|
r 6 5 6.
Claes Schuyt.
Ian Engelenburgh, Mieuws Pieterfz. Pieter Bas. Ian Prooft. Ysbrandt Half-hoorn. Taeke Quirijnfz. Jacob Hillebrandtfz. 1657.
Hendrik van Loofen,
Ian Engelenburgh. Mieuws Pieterfz. Jan Prooft. Jan Theuntfz. Jongh. Jacob Menten. Taeke Quirijnfz. Iacob Hillebrandtfz. 165 8.
Willem Willemfz.
Jan Engelenburgh. Mieuws Pieterfz. Frederik Quenk. Ian Theunifz. Jongh. Iacob Menten. Taeke Quirijnfz. Iacob Hillebrandtfz. |
||||||||||||||||
|
Willem
|
||||||||||||||||
|
• ■
|
||||||||||||||||
|
»
|
||||||||||||||||
|
ll9
|
||||||||
|
t « 5 » :
Willem Willemfz.
lan Engelenburgh. Mieuws Pieterfz. Frederik Quenk. lan Theunifz Iongh. Iacob Menten. Taeke Quirijnfz. Jacob Hillebrandtfz. i 6 6 o,
Willem Willemfz.
lan Engelenburgh. Mieuws Pieterfz. Iacob Menten. Tacke Quirijnfz, Iacob Hillebrandtfz. Simon Dirkfz. Semeyns. Hendrik Half-hoorn. i 6 6 i.
Willem Willemfz.
lan Engelenburgh. Mieuws Pieterfz. Roo-lceuw, Iacob Menten. Taeke Quirijnfz. Jacob Hillebrandtfz. Hendrik Half-hoorn. Ysbrandt Half-hoorn. i 6 6 %,
Willem Willemfz.
Jan Engelenburgh. Iacob Menten. Taeke Quirijnfz. Iacob Hillebrandtfz. Hendrik Half-hoorn. Simon Dirkfz. Semeyns. Pieter Sirné. |
||||||||
|
Willem Willemfz.
lan Engelenburgh, Taeke Quirijnfz. Jacob Hillebrandtfz. Hendrik Half-hoorn. Simon Allertfz. Semeyns. Pieter Verbrugge. Frane,oys Vallare. 1664.
Willem Willemfz.
Simon Dirkfz. Semeyns. Taeke Quirijnfz. Iacob Hillebrandtfz. Hendrik Half-hoorn. Simon Allertfz. Semeyns. Pieter Verbrugge. Mr. Hendrik Gulden-arm. 1665.
Willem Willemfz.
Simon Dirkfz. Semeyns. Taeke Quirijnfz. Jacob Hillebrandtfz. Hendrik Half hoorn. Simon Allertfz. Semeyns, Pieter Verbrugge. Mr. Hendrik Gulden-arm, 1 6 6 6.
Willem Willemfz.
Simon Dirkfz. Semeyns. Taeke Quirijnfz. Iacob Hillebrandtfz. Hendrik Half-hoorn. Pieter Verbrugge. Mr. Hendrik Gulden-arm. Mr. Wigger Blaeuw. |
||||||||
|
s ij ANNO
|
||||||||
|
14°
|
||||||||
|
ANNO 1667.
|
||||||||
|
>U.'
|
||||||||
|
77 - ' II
I |
||||||||
|
'. •
|
||||||||
|
i4i
Naemen
Van de Vooghdenvan'tSieck-huys,
zedert den jaere i f 8 o.
|
||||||||||
|
1580.
Outer Luytgefz.
Piecer Meynertfz.
Sybrandt Albertfz. Iacob Dirkfz, Brouwer. Meynert Meynertfz, Bart Lucafz. Iacob Ianfz. . ■-, t Cornelis Janfz, 1 5 8 r.
Wouter Luytgefz.
Pieter Meynertlz. Sybrandt Albertfz. Jacob Brouwer. Meynert Meynertfz. Bart Lucafz. Iacob Ianfz. Simon Theunifz. t 5 8 &
Wouter Luytgefz.
Pieter Meynertfz. Sybrandt Albertfz, Iacob Brouwer. Meynert Meynertfz; ■ : Willem Cornelifz. Corneüs Ianfz. Ian Cornelifz. Leyen. 1 f. 8 3-
|
Simon Anthonifz.
Jacob Brouwer. Meynert Meynertfz. Pieter Roeloffz. Cornelis Ianfz. Evert Tapper» 1 j8 4.
Wouter Luytgefz.
Iacob Brouwer. Meynert Meynertfz. Pieter Roeloffz. Evert Tapper. Willem Cornelifz. Ian Cornelifz. Leyen. Olof Ianfz. Smit. 1585.
Wouter Luytgefz.
lacob Brouwer. Meynert Meynertfz. Pieter Roeloffz. Evert Tapper. Cornelis Ianfz. Ian Cornelifz. Leyen. " Olof Ianfz. Smit. l'f 8 6.
Wouter Luytgefz.
Iacob Brouwer. Meynert Meynertfz« ■ Pieter Roeloffz. Olof Ianfz. Smir. • S tjf AI«
|
|||||||||
|
Wouter Luytgefz.
Pieter, Meynertfz. • I;
|
||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*43
Outger lanfz.
lan Brouwer, lan Crijtman. I 5 9 *
Pieter Roeloffz,
Olof lanfz. Smit. Iacob Brouwer. Theunis Volkertfz. Outger lanfz. Jan Brouwer, lan Crijtman, Cornelis Brouwer. 1.6 o »1
Pieter Roeloffz,
. Olof Janfz. Smit. Theunis Volkertfz. Outger lanfz. Jan Brouwer, lan Crijtman. Cornelis Brouwer. Theunis Albertfz. . 1 6 o 1,
Pieter Roeloffz.
Olof lanfz. Smit. Theunis Volkertfz,. Outger lanfz. lan Brouwer, lan Crijtman. Luytjen Albertfz. Pieter Olphcrtfz. 1 6 o 1.
Pieter Roeloffz.
Olof Janfz. Smit. Theunis VoJkeitfia» Outger lanfz. lan Brouwer. h
|
||||||
|
Theunis Volkcrtfz,
Outger Ianfe. Lambert Delman. Pieter Roeloffz.
Olof lanfz. Smit, Seger Dirkfz. Iaaob Brouwer. Theunis Volkertfz» Outger lanfz. lan lacobfz. Brouwer, lan Nanfz. Crijtman. X 5 9 6.
Pieter Roeloffz.
Oiof Janfz. Smit. Seger Dirkfz. Iacob Brouwer. Theunis Volkertfz» Outger lanfz. lan Brouwer, lan Crijtman. i f 1 7-
Pieter Roeloffz.
Olof lanfz. Smit. Seger Dirkfz. Iacob Brouwer. Theunis Volkertfz. Outger lanfz. lan Brouwer. Jan Crijtman. 1598,
Pieter Roeloffz,
Olof lanfz. -Smit. Seger, Dirkfz. Iacob Dirkfz. Brouwer.; Theunis Volkertfz. -ir' i .
|
||||||
|
144.
Jan Crijtman.
Luytgen Albertfz; Pieter Olphertfz. i 6 c } J
Olof Ianfz. Smit,
Outger lanfz. Ian Brouwer, lan Crijtman. Luytjen Albertfz. Pieter Olphertfz. Frederik Simonfz. Kofter, Allen Allercfz. Vuyft. I 6 o 4.
Olof Ianfz. Smit.
Outger Ianfz, Ian ßrouwer, Ian Crijtman. Pieter Olphertfz. Frederik Simonfz. Kofter, Allert Vuyft. Pieter Roeloffz, 1 6 <j j.'
Olof Ianfz. Smit.
Outger Janfz. Ian ßrouwer. Pieter Olphertfz. Frederik Simonfz. Kofter.' Allert Vuyft. Pieter Roeloffz, Luytjen Albertfz. Brouwer. 1 6 o 6.
Outger Ianfz. 4
Pieter Olphertfz.
Frederik Simonfz. Kofter. Pieter Roeloffz. Luytgen Albertfz. Brouwer. |
||||||
|
Ian Crijtmah?
Ian Huygen van Linfchoreri.
Cornelis Pieterfz, van Merken.'
1 6 o 7.
Outger Ianfz.
Pieter Olphertfz;.
Frederik Kofter.
Pieter Roeloffz.
Ian Huygen van Linfchoten.'
Cornelis Pieterfz. van Merken.
Theunis Albertfz.
Frederik Ianfz.
1608.
Outger Ianfz.
Pieter Olphertfz. Frederik Kofter. Pieter Roeloffz. Jan Huygen van Linfchoten. Cornelis van Merken. Theunis Albertfz, Cornelis Ianfz. 1 6 o $>.
Outger Ianfz.
Frederik Kofter.
Pieter Roeloffz.
Ian Huygen van Linfchoten.
Cornelis van Merken,
Theunis Albertfz.
Pieter Pieterfz. Kok.
Albert Dubbelde-kop.
1 6 I o.
Outger Ianfz.
Ian Huygen van Linfchoteri.
Cornelis Pieterfz. van Merken.
Theunis Albertfz.
Luytgen Albertfz.
Hen-
|
||||||
|
Hendrik van Loofen.
Lucas Albertfz, Outger Ianfz. Iacob Brouwer, Hendrik Harts-hooft.
Cornelis Huygh. Cornelis Swaegh. Hendrik Frederikfz. Hendrik van Loofen. Iacob Brouwer. Reyner Reyloffz. Cornelis Ianfz. Vernira i 6 i 6,
Hendrik Harts-hooft.
Cornelis Huygh. . Cornelis Swaegh, Hendrik Frederikfz. Hendrik van Loofen. Iacob Brouwer. Reyner Reyloffz. Cornelis Vernim, i 6 i 7.
Hendrik Harts-hooft,
Cornelis Huygh, Cornelis Swaegh. Hendrik Frederikfz. Hendrik van Loofen. Iacob Brouwer. Reyner Reyloffz. Cornelis Vernim. i 6 i 8.
Hendrik Harts-hooft.
Cornelis Huygh. Cornelis Swaegh. Hendrik Frederikfz. r |
||||||
|
Hendrik Harts-hooft.
Cornelis Janfz. Jacob Maertfz. i 6 i i,
lan Huygen van Linfchoten, obiit.
Hendrik van Loofen in loco. Cornelis Pieterfz. van Marken. Theunis Albertfz. Hendrik Harts-hooft. Cornelis Ianfz. Rieuwert Claefz. Cornelis Swaegh. Hendrik Frederikfz. I 6 I 2.
Hendrik Harts-hooft.
Cornelis Huygh. Cornelis Swaegh. Hendrik Frederikfz. Hendrik van Loofen. Wybrandt Gerbrandtfz. Lucas Albertfz. Outger Ianfz, I ÄIJ.
Hendrik Harts-hooft»
Cornelis Huygh. Cornelis Swaegh. Hendrik Frederikfz. Hendrik van Loofen. Lucas Albertfz. Outger Janfz. Olof Theupifz. ïóif
Hendrik Harts-hooft.
Cornelis Huygh.. Cornelis Swaegh. Hendrik Frederikfz, |
||||||
|
Ï46
Hendrik van Looien.
Iacob Brouwer. Reyner Reyloffz, Cornelis Vernim. x 6 1 9/
Hendrik Harrs-hoofr.
Cornelis Swaegh. Hendrik Frederikfz. Hendrik van Looien. Iacob Brouwer, Reyner Reyloffz. Cornelis Vernim. Frans Roemerfz, 1620.
Hendrik Harts-hoofr.
Cornelis Swaegh* Hendrik Frederikfz. Hendrik van Loofen. Jacob Brouwer. Cornelis Vernim, Frans Roemerfz. Simon Meynertfz. ,1 62 1.
Hendrik Harts-hoofr.
Hendrik Frederikfz. Hendrik van Loofen, Iacob Brouwer. Cornelis Vernim, Frans Roemerfz. Allert Meynertfz. SemeYns, Simon Meynertfe, |
||||||||||||||||||
|
Cornelis Verarm.
Frans Roemerfz, Simon Meynertfz, Luytgen Erikfz. 1613.
Hendrik Harts-hoofr,
Hendrik Druyf, Hendrik van Loofen, Jacob Brouwer, Cornelis Vernim. Frans Roemerfz. Canr. Simon Meynertfz, Luytgen Erikfz. 1 6 z +.
Hendrik Harts-hoofr,
Hendrik Druyf. Hendrik van Loofen, Iacob Brouwer, Cornelis Vernim. Frans Roemerfz. Cant. Simon Meynertfz. Luytgen Erikfz. |
||||||||||||||||||
|
16
|
||||||||||||||||||
|
z f.
|
||||||||||||||||||
|
Hendrik Harts-hoofr.
Hendrik van Loofen. Cornelis Vernim. Frans Roemerfz. Cant. Willem Mekkefz. Gerrit Luytgefz. Gerrit Sybrandtfz. Groes. Ian Pouwelfz. Oly-pot. 1626,
Hendrik Harts-hoofr,
Cornelis Vernim. Frans Roemerfz. Cant. Willem Mekkefz, |
||||||||||||||||||
|
162
|
||||||||||||||||||
|
z.
|
||||||||||||||||||
|
Hendrik Harts-hoofr.
Hendrik Frederikfz, Hendrik van Loofen, Iajcob Brouwer. |
||||||||||||||||||
|
QcTtit
|
||||||||||||||||||
|
Evert Wiggerfz.'
Frederik Pronk,
Andries Annefz. Oudewagen.'
Simon Freekfz, Semeyns.
1 6 } \.
Cornelis Vernim.
Gerrit Groes. Ian Oly-pot, i Floris Huygh. Frederik Pronk, Andries Oudewagen.' Simon Freekfz, SemeynsJ Willem Willemfz. de longo. 1 6 3 a,
Cornelis Vernim.
Gerrit Groes. Ian Oly-pot. Floris Huygh. Frederik Pronk; Andries Otjdewagen.' Simon Freekfz. Semeyns.' Willem de Ionge. 1 6 3 3.
Cornelis Vernim,
Gerrit Groes. Ian Oly-pot. Floris Huygh. Frederik Pronk.' Andries Oudewagen.' Simon Semeyns. Willem de Jonge. Cornelis Vernim,
Gerrit Groes. Ian Oly-pot. Floris Huygh. |
||||||
|
Gerrit Lrjytgefz.'
Gerrit Sybrandtfz, Groes, Ian Oly-pot. Claes Brouwer. i 6 z 7.
Hendrik Harts-hooft.
Cornelis Vernim. Willem Mekkefz. Gerrit Sybrandtfz. Groes. Ian Oly-pot. Claes Brouwer» Floris Huygh. Evert Wiggerfz. i 6 l 8.
Cornelis Vernim^
Willem Mekkefz. Gerrit Sybrandtfz. Groes. Ian Oly-pot. Claes Brouwer. Floris Huygh. Evert Wiggerfz." Freek Pronk. i 6 i 9.
Cornelis Vernim.
Willem Mekkefz. Gerrit Sybrandcfz, Groes, Jan Oly-pot, Floris Huygh. Evert Wiggerfz.' Frederik Pronk. Hendrik Moeskoker, 1
1 6 3 o,' Cornelis Vernim,
Gerrit Groes. Ian Oly-pot. Floris Huygh; |
||||||
|
i48
Frederik Pronk.
Andries Oudewagen. Simon Freekfz. Semeyns, Willem Willemfz. de Jonge, 1635,
Cornelis Vernim,
Gerrit Groes. Ian Oly-por. Floris Huygb. Frederik Pronk, Andries Oudewagen. Simon Freekfz. Semeyns. Willem Willemfz. de Jonge, r 6 3 6.
Cornelis Vernim.
Gerrit Groes. Floris Huygh. Frederik Pronk. Andries Oudewagen. Simon Freekfz. Semeyns. Willem Willemfz. de Ionge, Ian Oly-pot. 1637,
Cornelis Vernim.
Gerrit Groes.
Floris Huygh.
Pietcr Flonfz. in loco.
Frederik Pronk.
Andries Oudewagen.
Simon Freekfz. Semeyns.
Willem Willemfz. de ionge,
Ian Oly-pot.
1 6 } 8,
Cornelis Vernim.
Gerrit Groes. Frederik Pronk. |
||||||
|
Andries Oudewagen.
Simon Freekfz. Semeyni. Willem Willemfz. de Ionge, Pieter Florifz. Jan Oly-pot. 1639.
Cornelis Vernim,
Frederik Pronk,
Andries Oudewagen.
Simon Fredcrikfz. Semeyns.
Willem Willemfz.
Pieter Florifz.
Ian Oly-pot.
Volkert Corneüfz, Hooghlandt,
1640.
Cornelis Vernim.
Frederik Pronk. Andries Oudewagen. Simon Freekfz. Semeyns. Willem Willemfz. de Ionge. Pieter Florifz, Ian Oly-por. Volkert Hooghlandt, 1 6 4 1.
Cornelis Vernim.
Frederik Pronk. Andries Oudewagen. Simon Freekfz, Semeyns, Willem Willemfz. de Ionge. Pieter Florifz. Ian Oly-pot. Volkert Hooghlandt. 1642,
Cornelis Vernim.
Frederik Pronk, Andries Oudewagen, Simon
|
||||||
|
1^9
|
|||||||
|
Doede Hendrikfz.
Floris Camerlingh. Ian Oly-pot. Jan Vefterman. Lucas Graef. 1 6 47,
Frederik Pronk.
Simon Freekfz. Semeyns.
Willem Willemfz. de longe,
Doede Hendrikfz.
Floris' Camerlingh.
Ian Oly-pot.
Ian Vefterman»
Lucas Graef,
1648.
Freek Pronk.
Simon Freekfz. Semeyns.
Willem Willemfz. de longe'
Doede Hendrikfz.
Ian Oly-pot.
Ian Verterman.
Lucas Graef.
Pieter Melchiorfz.
1 6 4 9
Frederik Pronk.
Simon Frederikfz. Semeyns,
Willem Willemfz. de longe.
Ian Oly-pot.
Ian Vefterman. .
Lucas Graef»
Pieter Melchiorfz.
Floris Camerlingh,
i 6 5 o.
Simon Frederikfz. Semeyns.
Willem Willemfz. de longe. Ian Oly-pot. r iif Jan
|
|||||||
|
Simon Frederikfz. Semeyns.
Willem Willemfz. de longe. Pieter Florifz. Volkere Hooghlandt. Doede Hendrikfz, 1643.
Cornelis Vernim.
Frederik Pronk. Andries Oudewagen. Simon Freekfz. Semeyns. Willem Willemfz. de longe. Pieter Flovifz. Volkere Hooghlandt. Doede Hendnkfz. 1 6 4 4.
Frederik Pronk.
Simon Frederikfz. Semeyns.
Willem Willemfz, de longe.
Pieter Florifz.
Doede Hendrikfz.
Gerbrandt Dirkfr,
Floris Camerlingh.
Ebcl Ouckama.
1 6 + 5-
Frederik Pronk.
Simon Frederikfz. Semeyns.
Willem Willemfz. de longe,
Pieter Florifz
Doede Hendnkfz,
Floris Camerlingh.
Ebel Ouckama.
Ian Oly-pot.
1 6 4 6,
Frederik Pronk- .
Simon Frederikfz. Semeyns.
Willem Willemfz. de longe.
|
|||||||
|
*r0
|
||||||||
|
Ian Vefterman»
Lucas Graef.
Pieter Melchiorfz.'
Ian van Loofen de Jonge.
Piecer Thijfz. Timman.
i 6 5 i.
Simon Frederikfz. Semeyns.
Willem Willemfz. de Jonge. Lucas Graef. Pieter Melchiorfz. Ian van Loofen de Ionge. Pieter Thijfz. Timman. Sieuwerc Vefterman,' Ysbrandc Oly-pot. i 6 5 z.
Simon Frederikfz. Semeyns.
Willem Willemfz, de Jonge, Lucas Graef. Pieter Melchiorfz, Ian van Loofen de Ionge, Sieuwert Vefterman. Ysbrandt Oly-pot. Ysbrandc Half-hoorn. i <* 5 3-
Simon Frederikfz. Semeyns.
Willem Willemfz. de longe.
Lucas Graef.
Pieter Melchiorfz.
Ian van Loofen de Ionge.
Ysbrandc Oly-poc.
Ian Prooft.
Gerrit Moeskoker»'
i <5 $ 4.
Simon Frederikfz. Semeyns.
Willem Willemfz, de Ionge, Lucas Graef. Pieter Melchiorfz.. ] |
||||||||
|
I Ian ïanfz. van Loofen'
Ysbrandt Oly-pot. Ian Prooft, Gerrit Moeskoker.' Willem Willemfz, de Jonge,
Piecer Melchiorfz. Ysbrandc OJy-pot. Gerrit Moeskoker, Roemer Franfz. Canc, Hendrik Half-hoorn. Claes Thymonfz. Pieter Hoek, 1656,
Gerrit Segerfz.
Willem Willemfz. de Ionge,' Pieter Melchiorfz. Ysbrandt Oly-pot, Gerrit Moeskoker. Hendrik Half-hoorn, Claes Thymonfz, Pieter Hoek, 165 7'.
Gerrit Zegerfz,
Willem Willemfz. de Ionge^ Pieter Melchiorfz. Ysbrandt Oly-pot. Gerrit Moeskoker. Hendrik Half-hoorn." Claes Thymonfz. Pieter Hoek. 1 6 $ 2.
Gerrit Zegerfz.
Willem Willemfz. de Ionge^ Pieter Melchiorfz. Ysbrandc Oly-pot. Gerrit
|
||||||||
|
t
|
||||||||
|
>*>«i>i,i iillJiW,lffl?^^W^p«"0 ' ■
|
|||||||
|
Wybrandt Keyfers-kindt,
Albert lacobfz. 1663.
Gerrit Zegerfz.
Willem Willemfz. de Jonge,
Ysbrandt Oly-pot.
Claes Thymonfz. Waterman.
Pieter Hoik.
Gerbrandt Semeyns.
Wybrandt Keyfers-kindt.
Albert Jacobfz.
1664,
Gerrit Zegerfz.
Willem Willemfz. Ysbrandt Oly-pot. Claes Thymonfz, Waterman, Pieter Hoek. Gerbrandt Semeyns. Wybrandt Keyfers-kindt. Albert lacobfz. 1 6 6 f,
Gerrit Zegerfz.
Ysbrandt Oly-pot.
Claes Thymonfz, Waterman.
Pieter Hoek.
Gerbrandt Semeyns.
Wybrandt Keyfers-kindt
Albert Jacobfz.
Iacob Palenfteyn.
ï 6 6 6.
Gerbrandt Blaeuhulk.
Ysbrandt Oly-pot. Claes Thymonfz. Waterman. Pieter Hoek. Gerbrandt Semeyns. Wybrandt Keyfers-kindt. Albert lacobfz. Jacob Palenfteyn. ANNO
|
|||||||
|
Gerrit Moeskoker..
Gerbrandt Simonfz. Semeyns. Claes Thymonfz. Pieter Hoek. 1659.
Gerrit Zcgerfz,
Willem Willemfz. de Jonge.
Ysbrandt Oly-pot.
Claes Thymonfz.
Pieter Hoek.
Gerbrandt Simonfz. Semeyns,
Simon Allertfz. Semeyns,
Wybrandt Keyfers-kindt.
1660.
Gerrit Zegerfz.
Willem Willemfz. de Ionge.
Ysbrandt Oly-pot.
Claes Thymonfz, Waterman.
Pieter Hoek.
Gerbrandt Simonfz. Semeyns,
Simon Allertfz. Semeyns.
Wybrandt Keyfers-kindt.
1661.
Gerrit Zegerfz.
Willem Willemfz. de Ionge.
Ysbrandt Oly-pot.
Claes Thymonfz. Waterman.
Pieter Hoek.
Gerbrandt Simonfz. Semeyns.
Wybrandt Keyfers-kindt.
Cornelis van Loofen.
1 6 6 Z.
Gerrit Zegerfz.
Willem Willemfz. de Ionge.
Ysbrandt Oly-pot.
Claes Thymonfz. Waterman.
Pieter Hoek.
Gerbrandt Semeyns.
|
|||||||
|
Ifx
|
||||
|
ANNO 1667.
|
||||
|
*n
|
|||||||||
|
Naemen
Van de Vooghden van 'tLeprofen-
huys of Gulden-hooft, zedert den jaere 1580.
|
|||||||||
|
Seger Janfz.
Dirk Mekfz. 1 5 8 6.
Jacob Pieterfz. Soet.
Dirk Mekfz. Oom Claes Cornelifz. Gerrit Cornelifz. Kraker. 1587.
Iacob Pieterfz, Soet.
Dirk Mekfz. Iacob Ianfz. Pieter Jacobfz. 1588.
Iacob Pieterfz, Soet.
Dirk Mekfz. Jacob Ianfz. Pieter Jacobfz, 1589:
Iacob Pieterfz. Soet.
Dirk Mekfz. Iacob Ianfz. Pieter Iacobfz. IJ90»
Jacob Pieterfz. Soet.
Dirk Mekfz. Iacob Ianfz. Pieter Iacobfz. v Meynerfc
|
|||||||||
|
1580.
GErrit Meynertfz.
Iacob Pieterfz, Pos. Seger Janfz. Dirk Mekfz. 1 5 8 1,
Gerrit Meynertfz.
Iacob Pos. Seger Ianfz. Dirk Mekfz. 1 y 8 ï.
Gerrit Meynertfz.
Iacob Pos. Seger Janfz. Dirk Mekfz. 1 y 8 3;
Gerrit Meynertfz.
Jacob Pos. Seger lanfz. Dirk Mekfz. 'fM.
Gerrit Meynertfz, Iacob Pos. Seger Ianfz. Dirk Mekfz. Gerrit Meynertfz,
Jacob Pos, |
|||||||||
|
1/4
I * 9 »♦
Jvleynert Frederikfz.
Iacob Pieterfz. Soet, Dirk Mekfz, Iacob lanfz. 15 9 2-
Meynert Frederikfz.
Jacob Pieterfz, Soet. Dirk Mekfz. Iacob Janfz. Mcynert Frederikfz.
Jacob Pieterfz, Soet. Dirk Mekfz. Iacob lanfz. 15 9 4»
Meynert Frederikfz,
Jacob Pieterfz. Soet, Jacob lanfz. Oom Thijs Gerbrandtfz. '59 5v
Meynert Frederikfz.
Jacob Pieterfz. Soet, Jacob Janfz. Oom Thijs Gerbrandtfz. »f 9 *•
Meynert Frederikfz.
Iacob Pieterfz. Soet. Jacob Janfz. Oom Thijs Gerbrandtfz, » y 9 7-
Meynert Frederikfz.
Iacob Pieterfz. Soet. |
||||||
|
Jacob lanfz.
Oom Thijs Gerbrandtfz»'
1598.
Meynert Frederikfz,
Iacob Pieterfz. Soet. Jacob lanfz. Oom Thijs Gerbrandtfz. 15 9 9-
Meynert Frederikfz.
Iacob Pieterfz. Soet* Jacob Janfz. Oom Thijs Gerbrandtfz.' 1600.
Meynert Frederikfz.
Iacob Pieterfz. Soet. Iacob lanfz. Oom Thijs Gerbrandtfz.' x 6 o 1.
Mcynert Frederikfz, '
Jacob Pieterfz, Soet. Iacob lanfz. Oom Thijs Gerbrandtfz. 1 6 o z,
Meynert Frederikfz.
Jacob Pieterfz. Soet» iacob Janfz. . Oom Thijs Gerbrandtfz,' 1603.
Meynert Frederikfz.
Jacob Pieterfz. Soet. Oom Thijs Gerbrandtiz.' Ian Iacobfz. |
||||||
|
i 6 o 4?
Meynert Frederikfz.
Iacob Soet. 0>)tn Thijs Gerbrandtfc.
lan Iacobiz. i 6 o $.'
Meyncrt Frederikfz,
lacob Soec. Oom Thijs Gerbrandtfz.
lan lacobfz. i 6 o 6.
Meynert Frederikfz.
Jacob Soet lan lacobfz. Iacob Janfz. Kalkmand i 6 o 7-
Iacob Soet.
lan lacobfz. Jacob Ianfz. lan te Iooften. i 6 o 8'
Iacob Soet.
lan lacobfz. Iacob Ianfz. Jan te Iooften. i (5oy.'
Iacob Soet.
lan lacobfz. Iacob Ianfz. lan te Jooften. i 6 x o,
Iacob Soet.
lan lacobfz. |
||||||
|
. Iacob Ianfz. .T
lan te Iooften. i 6 i ü
lan lacobfz.'
lacob Ianfz. • lan te Iooften. lan Arentfz. Chalon," t 6 i t.
Jan lacobfz.
lan te Jooften, lan Chalon. Pieter Dirkfz.' i 6 i 3.
lan lacobfz.
lan te Iooften,; lan Pieterfz. Bernardus Montanusi 1 6 1 4-.
Jan te Iooften.
lan Pieterfz. ! Bernardus Montanus. Pieter ten Broek. ' 1(1 5.
lan te Iooften» <
lan Pieterfz. Bernardus Montanus. Pieter ten Broek. 1616.
lan te Jooften.
lan Pieterfz. Bernardus Montanus^ Pieter ten Broek. VU |
||||||
|
H<
|
|||||||
|
Bernardus Montanus»
Pieter ten Broek. 1624.'
Ian te Iooften.
Ian Pieterfz. Bernardus Montanus* Pieter ten Broek. 1625.
Ian te Jooften.
Ian Pieterfz. Bernardus Montanus. Pieter ten Broek. 1 6 2 6,
Ian te Iooften.
Jan Pieterfz. Bernardus Montanus. • Pieter ten Broek. 1 6 2 7.
Ian te Iooften.
Bernardus Montanus,
Pieter ten Broek.
Willem Dirkfz. van Tongerveldtt
1628.
Ian te Jooften.
Bernardus Montanus. Pieter ren Broek. Willem van Tongerveldt, I 6 z 9.
Ian te Iooften.
Bernardus Montanus*
Pieter ten Broek.
Willem van Tongerveldt» ,'■
Un
|
|||||||
|
i (f i 7:
Ian te Iooften.
Ian Pieterfz. Bernardus Montanus,' Pieter ten Broek. 1 6 r 8.
Ian te Iooften.
Ian Pieterfz. Bernardus Montanus» Pieter ten Broek. 1 6 1 g,
Ian te Iooften,
Ian Pieterfz. Bernardus Montanus. Pieter ten Broek. 1 6 2 o,
Ian te Iooften,
Jan Pieterfz. Bernardus Montanus. Pieter ten Broek. 1 6 2 1.
Ian te Iooften. .,
Ian Pieterfz. Bernardus Montanus. Pieter ten Broek. 1 6 % x.
...-.: • r:
an te Tooften.
an Pieterfz. ; ;,•_;, -/*■;.
Bernardus Montanus.
Pieter ten Broek. 1613.
Ian te Iooften, •
Jan Pkterfz., |
|||||||
|
Thamis van Duivenvoorde.
Ian lanfz. i63 7.
Pieter ten Broek.
Thamis van Duyvenvoorde. Jan Janfz. Jan Bartelfz. Pieter ten Broek.
Thamis van Duyvenvoorde. Ian lanfz. Jan Bartelfz. 1639.
Pieter ten Broek.
Thamis van Duyvenvoorde. Jan Janfz, Ülof Stevenfz. 1640.
Thamis van Duyvenvoorde.
Ian lanfz, Olaf Stevenfz. Mr. Pieter Gerritfz. 1641,
Thamis van Duyvenvoorde.
Ian lanfz. Olof Stevenfz, Mr. Pieter Gerritfz, 1642.
Thamis van Duyvenvoorde.
Ian lanfz. Olof Stevenfz. Mr. Pieter Gerritfz. v iij Th*-
|
||||||
|
i s 3 o:
Ian te Iooften.
Bernardus Montanu». Pieter ten Broek. Willem van Tongerveldt, i 6 j i.
Ian te Iooften.
Bernardus Montanus. Pieter ten Broek. Willem van Tongerveldt. 1632.
Ian te Jooften.
Bernardus Montanus. «Pieter ten Broek. Willem van Tongerveldt. Ian te Iooften.
Bernardus Montanus. Pieter ten Broek. Willem van Tongerveldt. 1 6 3 4.
Bernardus Montanus.
Pieter ten Broek. . - Willem van Tongerveldt. Thamis van Duyvenvoorde. 1 6 3 5.
Bernardus Montanus.
Pieter ten Broek. Thamis van Duyvenvoorde. Ian lanfz. Apothekaf. 1636.
Bernardus Montanus«
Pieter ten Broek, |
||||||
|
ij8
|
|||||||
|
Jan Janfz.'
Olof Stevenfz« Freek Poort. 1 6 f o:
Thamis van DuyvenvoofdeJ
Ian Janfz. Olof Stevenfz. Freek Poort; 1 6 ï 1,'
Thamis van Duyvenvoorde,'
Ian Ianfz. Olof Stevenfz. Freek Poort. 1 6 f t.
Thamis van Duyvenvoorde.
Ian Ianfz. Freek Poort. Roemer Cant. 165-3.
Thamis van Duyvenvoorde.'
Roemer Cant. Albert Kluppel, Cornelis Uoclis. 1 654."
T&amis van Duyvenvoorde.'
Cornelis Boelis. Pieter Brouwer. Freek Quenk. 1 6 f f.
Thamis van Duyvenvoonde.
Cornelis Boelis, Pieter Brouwer. Freek Quenk. Tha-
|
|||||||
|
i 6 4 3-
Thamis van Duyvenvoorde.
Jan Janfz. OJof Stevenfz. M'. Pieter Gerritfz. 1644..
Thamis van Duyvenvoorde.
Ian Ianfz.
Olof Stevenfz.
M'. Pieter Gerritfz,
j 6 4 5. v
Thamis van Duyvenvoorde.
Ian Ianfz. Olof Stevenfz. Mr, Pieter Gerritfz. 1646.
Thamis van Duyvenvoorde.
Ian Ianfz. Olof Stevenfz. M'. Pieter Gerritfz. 1 64 7.
Thamis van Duyvenvoorde.'
Ian Ianfz. Olof Stevenfz. 2vlr. Pieter Gerritfz. 1^48.
Thamis van Duyvenvoorde.
Ian Ianfz. Olof Stevenfz. M'. Pieter Gerritfz. 16+9.
Thamis van Duyvenvoorde.
|
|||||||
|
' Pieter Brouwer.
Pieter Duynkamp. Adriaen Licochthon, i 6 6 2.
Cornelis Boelis.
Pieter Brouwer, Pieter Duynkamp. Adriaen Licochthon. i 6 6 3.
Cornelis Boelis.
Pieter Brouwer. Pieter Duynkamp. Adriaen Licochthon. 1664.
Cornelis Boelis,
Pieter Brouwer. Pieter Duynkamp. Adriaen Licochthon," 1 6 6 $»
Pieter Brouwer.
Adriaen Licochthon. Egbert van den Hoof, Eclke Gerritfz. Spilleman.' 1666.
Pieter Brouwer.
Adriaen Licochthon. Egbert van den Hoof. Eelke Gerrite, Spillemaiv |
|||||||
|
i 6 5 &
Thamis van Duyvenvoorde.
Cornelis Boelis. Pieter Brouwer. Freek Quenk." Thamis van Duyvenvoorde,
Cornelis Boelis. Pieter Brouwer. Pieter Duynkamp. i 6 y 8.
Cornelis Boelis.
Pieter Brouwer. Pieter Duynkamp, Dirk Haek. Cornelis Boelis.
Pieter Brouwer. Pieter Duynkamp, Dirk Haek, i 6 6 o,
Cornelis Boelis.
Pieter Brouwer. Pieter Duynkamp. Adriaen LicochthonJ i 6 6 i.
Cornelis Boelis;
|
|||||||
|
ANNO 1667.
|
|||||||
|
1
|
||||||
|
tóo
|
||||||
|
.-';
|
||||||
|
i6i
|
|||||||||
|
Regiftet
Van de Bedienaren des Godlijken
Woordts, die federt de Reformatie van tijdc
tot tijdt in de Gereformeerde Gemeente Jefu
Chrifti binnen Enchuyfen fijn beroepen engedient
hebben, |
|||||||||
|
1 A Ndreas Theodori Caftrico-
jr^mius : in Vrießandt door Jacob Sieuvoertfz. en Jacob Florißc. ver-
focht en overgekomen, om in defi Stadt 't Euangelium Chrifii te verkondigen, 1566. maer omde fware vervolginge met andre Bur- gers na Embden gevlucht 1567. doch van daer wederom alhier Èe- roepen en gekomen 1571. 2 Rijket Claefz.
3 Antonius Claefz.
4 Theodoricus Haerfius,
5 Cornelis Ielifz. die in den jaere
1581. fijn affchep van de Ge-
meente genomen heeft. 6 Henricus Antonides, beroepen va»
de Staten van Vrießandt tot de
JheolcgifchefrofeJJie tot Franeker, en gedtmitteert den 2.3- May 7 Gerhardus Iacobi Vefterman.
8 Jacobus Bafllius , beroepen van
Bergen op Zoom, ende rvederom
vertrokken If8f. 9 Petrus Haritius , van fijn dienft
alhier ontßagen den 2.J ■ Augufii
IO Petrus Alberti, beroepen van Scha-
gen 1589. en van fijn dienft ont- ßagen 1628. 115 'Hermannus Gerardi, beroepen van
|
|||||||||
|
Hensbroek en Opdam den 29.Mar-
tij 159Z. en in fijn Dienfi gefior- venden^O.May 162$. 12 Petrus Corneli, beroepen en in fijn
dienfi alhier beveßight 1592. in
fijn dienfi gefiorven ... 13 Albertus Oofterwijk , beroepen
1598» en na Delft vertrekken
1602. 14 IohannesBogermannus,i'/w»s»«fc
in Vrteßant beroepen, den I ?• Junij
1602, beveßight den 1Z. fanuarij
1603, en -wederom na LeeHwaer-
den vertrokken 1604. 15 Abrahamusa Doreflaer>'vanoude
üieuwdorp beroependen 19. April
en beveßight den II. September 1605. en in fijn dienfi gefiorven den IC),Mar tij 1655. 1(5 Iohannes Puppius , beroepen van Ooßhuyfen enWarder.den 14. May 16 2.O. bevtflight den ,,. en gefiorven in den dienfi lof I* den 16, May. 17 Iohannes Pauli Hartenbcrgius,
van Stavoren beroepen den ^.Mar-
tij 1612. envertrokkennaLeyden den 2$. April 1630, 18 Henricus Weftius, van Calans-
oogh beroepen den 19. Februari]
1624. en van fijn dienfi ontßagen den }I,Juiij 1646. X 19. Ifa-
|
|||||||||
|
iC%
|
||||||||
|
■ï$ Iiaacus a Doreflaer, "beroepen <om
Hensbroek en Opdam, tien 22. fa- nuarij, en beveftigt den ï.1. Au- .gufti 162%, en m fijn dienftgeftor- ven, den 8. September 1&$%. 20 Hieronymus Vogellius j beroepen
•van HaJfelden%o.May, beveftigt
den 25. J'ulij 1630. van fijn dienft ontßagen, en Emeritus geworden, den 24. September 165 2. 21 Martinus Ubbenius> vanWarfum,
beroepen, enbeveftigtdenj. lulij
16461. en vertrokken tot den dienft der Kerke tot Leydtn,den 13. Ofto- ber lóyo. 12 Johannus Rolcfenus > van Ommen
beroepen, en beveftigt den 12. De- cember 1647. a 3 Theodorus Brouwer, van Swaegb
beroepen, en beveftigt den 13. De- cember 1650. 24 Iohannes Urfinus, van Groote-
broek beroepen, dmi$.September |
||||||||
|
t» teveftight den 19. November
16J2. 2$ lacobus Hovius, van Wormer be-
roepen den 19, tfovember, en be- rueßigbtden ij. December 1652. %6 LaurentiusHomma, van Monni-
kedam beroepen, den %%. oBober l6f5- en wederom vertrokken na Amfterdam in December 1661. 27 GuielmusSaldenuSj beroepen van
Rokkengendenl^fulij, beveftigt
den ai. September 1655. en we- derom vertrokken na Delfin Mar- tio 1664. 28 GuielmusWäflenbergh, beroepen
van Medenblik denlb.Ianuarij-,
en beveftight den J. September \662. 29 Conftantinus Hartman, beroepen
van Rijfivijk den i6.0B ober, en
beveftight dm 25. november 166$. |
||||||||
|
Nacmcn
|
||||||||
|
Naemciï
Van de Heeren Bewindchebberen.»
van de Ooft-Indifchc Compagnie, federt
den jaere 1602. |
|||||||||||
|
I 6 o 2. ï tf o 4.,
Ucas Gerritfz. Seger Dirkfz. Scharlaken?
_ Willem Cornelifz. de Jonge,
|
|||||||||||
|
Ian
|
Pieterfz. Schram. , . .
|
||||||||||
|
Hendrik Gruyter. 1 6" 2 2
Ian van Looien. Dirk Dirkfz. Pelfer. Wybrandt Schram.
Gijlbert van Beerenfteyn»^ Piecer Walighfz. Prooft.
Barthouc Ianfz. Steenhuyfem Iacob Maertfz. Vefterman*
Iacob Ianfz. Hinloopen. Eacob Dirkfz. Brouwer.
Fran$ois du Gardijn. _ Iacob Ysbrandtfz,
Willem Braflèr*. . Jan Cornelifz. Loots.
Defe onderftaende Heeren Bewint-
hebberen hebben haren eedt gcdaen ten tijde
als volght_> :
IAcob Dirkfz. Brouwer den 13 Ianuarij 1622.
Ian Cornelifz. Loots den 24 Ianuarij i6zt, Iacob Ysbrandtfz. den 27 Februarij 1622, Ian Haga den 10 May 1627. Gerrit lacobfz. Trompet den 27 May 1627. Lucas Gerritfz. den 17 Februarij 1620. Ian Simonfz. Blaeuhulk den 5 lulij 1631. Wybrandt Scmeins den 13 May ldj3. Hendrik van Loofen den ij November i6}f. * Hendrik van Gent 1 , „ _. . ,
Albert Lucafz. f den 29 December s6iT- Hendrik Moeskoker >
Herke Noordt-landt J> den 29 December 1640.
Pieter Huygh._ j 2 <i Tiin
|
|||||||||||
|
16*4
|
||||||||
|
lan Prooft den 31 December 1640^
lan van der Nieuburgh Gerritfz,. den 15 Ianuarij i<S 7.
Mr. lan van der Nieuburgh den 30 Macrt nSf2.
ïacob Guldenarm x
lan van Loofen t , , VT , ,
Thijs Pièrerfe. Timmanf den 3° November i6fi,
Wybrandt Iewel ■*
M'. Dirk Haga den 7 April i6yi.
Pieter Hardebol den 23 December 16^.
Simon Serneyns den 3 t December 1654.
Mr. Adolf de lager den 31 December 1656.
Pieter Florifz.. den 27 Fcbruarij i6?8.
lan de Vries den 22 Februarij 1661.
|
||||||||
|
Het Capitael van de Ooftindilche
Compagnie is als volght:
["Amfterdam - - ? 674915
iZeelandt - - - - 133^82
DeKrav^gSerdM» " / ". : J55S
j Hoorn - 266868
l^Enchuyfen - - . 536775
Te famen 64598+0
|
||||||||
|
Vy,.
|
||||||||
|
V
|
||||||||
|
i*5
VytdeeUngt gedaen ly de Ooß-Indifihe Compagnie , fidtrt de» jaere löio.
Iguld. fl. f,
N Peper uytgedeelt ten hondert - - - jo o » 1612 In geldt -- - - - 7 lo 0 tóiz In Noten - - - - - 3° o 0
|
||||||||||||||||||
|
IZ IO o
o
o
|
||||||||||||||||||
|
itfi5 .... - - - - -
1618 In geldt - - - 6
|
||||||||||||||||||
|
1610 In geldt -- - - • - -- - • 37 10
1623 Den 15 November in Nagelen f _ •/, - - 25 o 0
1625' Den ik Auguftus in geldt > - . - 20 o «
|
||||||||||||||||||
|
—-■3 — - -., t-
|
||||||||||||||||||
|
o
|
||||||||||||||||||
|
i<Ji7 Den 1 Maert in geldt - - - - 12 10
1619 Den 1 Januarij in geldt - - i - 27 o Q
163,1 Den I Januarij in geldt - - - 17 10 0
1632 Den 31 December in geldt - - - ik lo
1633 Den 1 December in geldt - - 20 o
1634 Den 1 Maert in geldt - - - - 20 o
1635 Den 14 May en den 20 Auguftus in i. reyfen aen Nagelen 2? o
1636 In 2 reyfen aen Nagelen - _ - 37 10
1637 In 2 reylen aen Nagelen - » 40 o o
1638 In Capilette en geldt - - . 35 o D
1639 Deo 1 December in' Nagelen - - - .15 o 0
1640 Den 1 November in geldt - '-* >• -1. a» 0
1641 Den 10 Februarij in Nagelen - - 15 o o
1641 Den 1 November aen Nagelen - . • 25 o o
1642 Den 15 December aen geldt - . <o o o
1643 Den 1 Februarij in gcfifce Nagelen . - If o «
1644 In 2 reyfen aen Nagelen en geldt - . - 45 o o
1646 In 2 reyfen aen gelde - -- - - 47 10 o 1648 Den 1 Januarij in geldt - - V, » '; if o o
1649 Den 1 Januarij in gelde ' '. '.. ..■■..-.■.» 30 o 9
|
||||||||||||||||||
|
1650 Dito in geldt - - - « . - 20
1651 Dito in geldt - - . - - 15*
l6f2 Dito in geldt - - - - zy 1(^53 Dito in geldt - - , 12 1 |
o o
O o
O o o
o o
|
|||||||||||||||||
|
1674 Dito in geldt - —' - - - . j* o
1657 Dito in geldt - . - . - - 12 10 o |
||||||||||||||||||
|
___ _ o
1658 Dito in geldt " - - - - 40 00
1679 Dito in geldt - - - -12 10 o
1660 Den 1 November - - - - 40 o o
1661 Den 15 November in geldt - - - 15 o o
166i Den 15 November in geldt - - - 30 o o 1665 Den 15 Ianuarij in geldt -_ ________ *? '° ° Somma is uytgedeelt loïj o o
Is '* Jaers ten hondert iy 14 9
|
||||||||||||||||||
|
'
|
||||||||||||||||||
|
IOÓ
|
||||||||||||||
|
JNaemen
Van de Heeren Bewindthebberen«*
dex Wcft-Indifche Compagnie, federt
den jaere 1628. |
||||||||||||||
|
1 6 3 o.
Cornelis Sweerfz.
Iacob Volkertfz. Seylen. 1635.
Dirk Kodde van der Burgh. |
||||||||||||||
|
1628»
|
||||||||||||||
|
IAcob Menten.
Pieter Hardebol, Jvleynert Thomifz. |
||||||||||||||
|
Defe onderftaende Heeren Bewindt-
hebberen hebben haren eedt gedaen ten
tijde als volght;
Pieter Huygh 1637.
lan van Loofen den 31 December 1640» Jacob Volkertfz. I. „ T ... . Simon Semeyns. f den 8 Iull> '641. Floris Huygh den 30 December 1644. Herman Willemfz. den 31 December 164.$. Albert Roos den 5 December 1651. Simon Dirkfz. Semeyns den 31 December lóf j» lan van Loofen den 16 lanuanj 1654. Pieter Dol den 19 Januarij 1655. Maerten Roos den 2& November 1660. Willem Kodde van der Burgh demi. lul ij 1661. |
||||||||||||||
|
Hoe
|
||||||||||||||
|
i67
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hoe veel yeder Stadt en Kamer in de
Weft-Indifchc Compagnie hack ingeleide.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Enkhnyfeo -
Alkmaer
Hoorn
Edarn
Munnikedam Mcdcnblik
Het Noorder - quartier
De Staten Generael
Amfterdam •
Zcclandt •
Maefe -
Groeningen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Beliep t'faracn 7108084 10 o
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
REGISTER.
De letter h achter het cijfergetal geeft tc kennen ,
dat de faeken daer gemeldt 5 in het Bijvoegfel der Hiilorie j genaemt Befchrijving en Lof der ftadt Enkhuifen
ftaen te foeken. |
||||||||
|
fflWmvkk Delheidt Gravinne van
i|^/§^W'$ Admiraels brug. 70.
Adriaen Anthonis Burgermeefter
van Alkmaer , een ervaren Sterktebou- wer. 186. Maekt bet ontwerp daer de nieuw veflen van Enkhutfen na worden afgefteken. 194- Adriaen Erikfz. Bok. 151.
Aenflag op Enkhuifen van die van
Grootebroek. 20. van de Gelder (eben. 34. 40. 6l. Aenflag om defladt den Spanjaer- dent' onttrekken. 103. (J»r. Aenflag van Billy. 148. 157. Van den Koning door een Helbardier l6f. &c. Wordt door D. V. Koornhert ontdekt, lóf. &c. Nieuwe atnflag op de ftadt , die men tot nadeel der Spaenfchen tracht te doen uitvallen. lyl.&c. looptteniet. 193. AerdtvanSchuilenburg, iyo.
Aerdtbcving t' Enkhuifen. zoj,
Aflaeten. 48. 49.
S'. Agnes Convent. 46. 3. b.
Albert Claefz. Ioo.
Albert Reinicrfz. een groot krijter
voor Alva. 121. Albert Tonifz. ioi, iox.
Albrecht Hartog van Beyeren wordt
sXuwaert van Hollant.ll. WortGraef,13. Begunftigt Enkhuifen. 13. en geeft de ftadt veele Privilegien. Siet Privilegien. Oor- logt met de Vriefen. 13,14. Sterft I J, Albrecht Hartog van Saxen onder-
drukt die van Weftvrieslandt. 38. |
||||||||
|
Alijdt Lucas. 18?.
Aldegonde. 135. Alkmaer. 38. 79. 132. 146. 148.
149 ifo. 153. 162. 174. 188. 189. Alva komt in 't landt 99 een groot
Ttjran en krtjsman. 99. 100. 103. Ver- fuimt Enkhuifen te verfekeren. 10f. De ftadt valt hem af. 111 Wort hij de Staetm van Hollandt voor vyandt verklaert. 135* Amfterdam 10.29. 34.47.64.66. 69. 77. 96. 132.135.137. 144 161. »63.173- 177- aoy. Andries Dirkfz. van Caftricom Va-
ftoor van S'. Pancras kerk begint fich tegens het Pausdom te kanten. 92. Wordt tot Hoorn gevangen , maer van eenige Enk- huifers verloß. 92. Komt weert' Enkhui- fen. 97. Sijn moeder wordt gevangen. Io2. Wordt daer tot Predikant beroepen, in, Wordt nevens andre Predikanten en eenige Politijken gebruikt over het inflellen eener kerkenordeninge. 23. b. Angola. 195.
Ankers aen den Engelfchen toorn gehan-
gen. 63. AnnaCornelisin'tHof. lof,
Antonis Ianfz. 67.
Antoni Koning van Portugaelontkomt
met een Enkhuiferfchip, 167. Antoniusvan der Linden. 30. b.
Antonis Symonfz. 113. 13J,
S'. Antonis Kapel. 13.
Aris Dirkfz. 117.
Aubertus Miraeus. if, b.
Auguftijner Kloofter. 26. 3. b.
t Baert |
||||||||
|
R E G I
JjAerdt Luitgefz. 117,
Bagijnhof. 14.
Bayerdt. 3. b.
Ballingen komen in. 110. T22.
Balthafar Moucheron. 196.
Banke Cornelis. 184.
Barent Barentfz.van Kampen. 106.
Barent Erikfz.vaertd'eerfteuit defe
landen naer Guinea. 194» 195. ßarrevoeters Kloofter. 24.29.
Beden. 20. Siet Schatting.
Dr. Bernard Paludanus bekomt een
boute afgodt van Jan Huigen van Linfcho- ten. 198. Sijn graffihrift %6 > ZJ. b. Gedicht van Hugo de Groot aen hem ge- fchrevcn. 27. b, Sijne Rarieteitkamer maekt Enkhuifen vermaerder. 27. b. Werdt van de grootficn en geleerdtften der werelt begunfligt. 28 b. Veile brieven •van treffelijke mannen aen hemge/chreven ■vcrwaerloojl en verloren. 18. b. Was Doftorder Philofophie en Medicijn«; Proto- notariits ; Conus Patat mus Cafarius; Ridder van Ierufalem 2$. b. Tot Leiden beroepen. 29, b. Sijne Aenteikeningen op de Reiseefchrijving van lan Huigen van Tjnfchoten. 29, b. Gedichten op fijn af- beelding gemaekt. 29. b. Beroerte in Wcftvrieslandt. 37. &c,
tot Enkhuifen. 107, eye. Befchrij ving en lofderftadt ünkhuifen
met de woorden van G. Bentivoglio, H. Gel- dorpius , Had. Juniut > Ubbo ümmim > D.Velins, Hugo Grot'ms, enWdkmvan Gouthoeven. 1. b. &c. Beflag van de fchepen om tegens den
Turk te dienen. 66. Bellandt met de Lubekers. 43. Met
Denemarken en Vrankrijk. 66. Mei Spanje. 207. Bewinthebbers 204,
Bodtdrager. 17. 57. Boekkamer derftadt. 3. b. |
STER.
Boer van Schellinkhout. i$r.
Bokking. 25. 142. 7. b.
Bontcrokken. 24.
Boffu. 119. 120. 149. ifo. 152.
Brandt tot ünkhuifen. 44.
Brandt Ysbrandtfz. anders Terga-
len. 196. Brandewijn verpacht 1749. ƒ>. 72.
Brief aen die van ünkhuifen van de
Magiflraet van Kampen 13 9. Des Prin- fen van Oranje. 14'» Van Hartog Erik, 154. Van Billy. 158. Van Rennenberg. IÓJ. Van den Koning van Spanje Philips - denl\,p. 167. Van den Koning aen de LXXII hoof 'den der burgerij. 170. Van de MagiftraetacnLeice/ler.fjB, 17$. Van Leicefler aen de Magiflraet. 180. Van F. Maelfon. 184. I91. &c. 196. Bnefbrengers gevangen, 139. 155.
gepijnigt. 159. Broekerhaven£«(/o/w». 24.
Brouwerijen. 91.
Burgermecfters op faers dag te kie-
fen.l^, Hoe die werden verkoren. 5. b. Eerß drie in getal daerna vier. 44. Soeken de fiadt voor deSpanjaerdenteverfekeren. lOJ.&c. Hunne lift omfoldaeten in telae- ten. 1085 I09. IIO. Socken tijdt te winnen. 113. Maeken een verdrag met de burgeren. 115. Doen hetgraen vervoe- ren 113. Vinden raedt om Boshmfen los te krijgen. 114. Trachten een verbrandt fchip te vergoeden. Il6. Hemen burgers in foldij. 117. Soeken een oorlogfchip uit te brengen, lij. Hunne onvoorfigtigheït en hevigheit, II7. Sonden Gecommit- teerden aen Boffu 118. Ontdekken hunnen grondt aen de burgeren, I19. Doen hetge- maekt verdrag te niet. 120. Worden van de burgers gevangen. lil. Ontflagen.122. Weer op nieu verfekert. 122. Andere Burgermee/leren in hunne plaets geßelt. 123. Wordenlosgelaten. 137. Bar-
|
|||||
|
REGISTER»
|
|||||||||
|
Cornelis Ianfz. Brouwer. 100.
10?. in. 117. Cornelis Dirksfoon Burgermeefter
van Monnikendam Admirael van de, Noordt-hollandtfche vloot. 150, Cornelis Fredrikfz. 137,
Cornelis van Grindt, ioi.
Cornelis Kooltuin van Alkmaer,
Tafkoor tot Enkhuifen predikt tegens het Pausdom. 83. Wordt oen Mr. Ruard be- klaegt, en m den Hagegedaegt. 84. Vindt de rechtbank verdacht. 84« Sijn uitvlucht. 84. Wordt door d' Enkhuifers aen Mr, Ruard verbeden. 84» Wordt met fchoone woorden aengevochten, 84- Komt weer t'Enkhuifen. 85. Wordt op nieu befchul- digt. 85. Onthoudt fich van prediken, 85. Wort bij E.Sonniut verdacht engedaegt. 8 y. Moet vertrekken , of fich naer 't Pausdom voegen. 85, Hem werdtgeraden te vein- fen. 8$. ' Tgeen hij weigert. 26. Sijn reden aen eenige Enkhuifcr burgers. 85. Vertrekt weernaer Alkmaer.26. Daerhij Paft oor wordt. 87. Men foekt hem te vangen. 87. Vlucht naer Emden, 87, Men tracht door fijne vlucht fijne leere valfch te maken. 87, Of hij gehouden was fijne leeringen tegens d' Inquifiteuren te verantwoorden. 88. Of hij gehouden was voor fijne leeringe tefter- ven als hij de vervolgers ontgaen konde,%<), Boeksken bij hem uitgegeven. 87.89- Hij wil fijn belijdenijfe na de Schrift ge oordeelt hebben, 89. Sijn goederen worden aenge- tuft. 89, 90. Wordt Predikant tot Em- den. 90. Brengt te weeg dat 'er verfcheide Predikanten naer Hollandt worden gefon- den. 97. Cornelis Cornelifz. Naey Admi-
rael naer Nova Semla. 196. 199. II, b. Cornelis Pieterfz. Riedtlus houdt verftandt met den Prins van Oranje. IOJ. Spreekt voor de burgers. 109. Sijn groote vrymoedigheit IIO, Wordt aen Burger- y ij mee- |
|||||||||
|
Burgermeefters na de verandering
verkoren. 12J. doen huneedt. 11$. Die- nen fich van de gelegentheit des tijdtstot desftadtsbefte. 143. Drie der felve wor- den voor verraders gefcholden. 148. Wor- den van eenige bedieningen ontlaft. lol, Vcrfoeken foldaeten tot ftadts verfekering, l6>). De Koning van Spanje feekt de ge- meente tegens hen op te hit fen. 170. Hunne belofte acn twee burgers van niet te füllen gedogen dat men f in den Hagefoude voe- ren > onder borgtocht van fich in defladt te recht teftellen. 172. Watfij doen om Lei- cefters voornemen teftuiten, l8z. &c. |
|||||||||
|
S'. V^i Valien Kloofter. 24. 19.
44. 3. b. Camdcnus Koningin Elizabeths Hifto-
riefchrijvtrs getuigheniffe tegens Leicefter, en tot rechtvaerdiging der HoUandtfcht regeeringe, I 85. Chriiliaen de II Koning van Dene-
marken. 41. Chriftiaendellll.Zoi, Claes Cornelifz,. 196.
Claes lanfz. 103.
Claes Iacobfz. in 't Hof. 99,
S'.Clären Klooiter. 24. 29. j.b.
Cluverius. 4.
Collegie der Gecommitteerde Raeden
van Wefivrieslant neemt een aenvang.l^.6. Wordt geduurig. 153. der Admiraliteit komt ook 't Enkhuifen, 193 ■> 194. Commiffarifen der Staeten nemen
feffie in de Noordt- hollantfche Synode. 1 c o, Commiffieop PieterBuiskes. ui. Op
Sonoy. iz$. 0pV.Buiskes.lj6. voor twee Stadts Commiffarifen om te fitten in den Kerkenraedt. 187. Op Willem Janfz.. 10. b. Cornelis BoilTens Schrijver en Plaet-
fnijder. 31. b. Cornelis Boom, 147.
|
|||||||||
|
STER.
|
|||||||||||
|
R E G I
|
|||||||||||
|
Maekt dat fich verfcheide ballingen der-
waerts fpoeyen. IIO. Komt tot Enkhui- fen.ïiq. Vertoont fijn CommiJJie. I2$.en In" ftruäie. 126.127. &c. Wordt voor Overfte aengenomen. 130. Verdeelt de ftadt in Quartieren en fielt ordre. 131. Heeft twifi met de ßeden. 145-14^- fyn verfiek aen- gaende Enkhuifen. 147- Ontfangtfchrij- vens van den Prins van Oranjc.lóy. Houdt het met Leiceflcr. 175V Sluit Prins Maurits tot Medenblik de poort voor't hooft, 175. Soekt meer befittmg binnen Enkhuifen en Hoorn te brengen. 175. Wordt van heicefier geprefen, 180,181. Sijnlaft aen Hopman Krtfial. 182. FefieertLeicefter.1%3. Ver. flerktfich binnen Medenblik 183. Wordt belegert, 18 3. Maekt fijn verdrag met de Staeten. 184. Is in groote ongunft bij de Staeten,en die van Enkhuifen. 184. Watr- om Barnevelt hem foofeer tegen was. 185. Dirk Veldemuis. 195.
Dr. Dirk Velius. x. b. 8. b.
Dirk Willemfz.. iai.
Doede. ij2.
Doelens. 78.
Dogvifïcherij. 9, b, zo<J.
Domkens. jp,
Doopsgefinden. 83.102, 106.
Drecht 3. Drechterlandt. 3.9.13.39.
Drechtiger Ambacht. 8. Drecht er Vrie- fen. f, 6. Drukkerij opgerecht. 204.
Duinkerkers doen groote fihaede. 201.
202. hunne wreedtheit.Zo^. Worden ge- hangen. 188.203.205,303. Duncanus. 83.
|
|||||||||||
|
meeftcren ge finden. 113. Soekt ten beften te
fpreken. 114, Kant fich tegens oude Fre- drikSymonfi.. 115, II6. Wordt Kapi- tein, lil. Cornelis Pieterfz. Wacht mee ft er af'
gefet. 183. Corne'is van Rijswijk. 131,
Cornelis Frecklx. Vrijer vm Me-
denblik , d' eefte Schiffer uit defe landen op Angola. 19v Cornelis de Zeeuw. 11. b.
Crifpinusvan Arendonk Reftordtr
Latijnfche Schoole, 72. Ly Aeken van riedt verboden,^, 54-
David loris. 19.
Deeken van Weftvrieslandt inge-
toomt. 14. 15, 17. 22. 50. 56. Verdrag met hemgemaekt, 56. 90. Dierentijdc. 81. 97.
Dijk belaft temaken- 9. verhoogt,tf.
Dijkgraeffchap van Drechterlant .$.0.
Dirk de III Graef vanHoüandt. 2.
Dirk de vii./>. 5. Dirk lanfz. Brouwer vlucht uit de
ftadt. IOO- Komt weder. Iio. ƒ«ƒ»/» houttuin wordt een vergadering van bur- gers gehouden. II 3. Wordt nevens Pieter Buiskes aen Burgermeefteren ge finden. 117. Nuc/> «»* aen Burgermeefteren gefonden. 119. Do« een Tromßager voor Spanje en Oranje flaen, 120. Is Overfte en aenleyder van de burgers bij de blaeuwe poort. 120. Voertfenaer'tStadthuis. 121. Voet de deur oplopen. 121. Voert eenige vrijwillige burgers naer denftag tegens Bojju. 152. Dirk Volkertfz,. Koornhert *«/£*
kennijfe van een aenftag op Enkhuifen , en tntdekt fe denStaeten. 166. Dirk Pouwelfz. 100. 106.
Dirk Simonfz. klokftelder. I20.
Dirk Sonoy treedt met eenige Enkhui-
fer burgeren in onderhandelinge. 103. |
|||||||||||
|
JHjDam. 27. 33, 34.79.132.136.
146. 153. 188. Eedt der nieuwe Burgermeefteren. 123,
I24. Eedt bij de Wethouders en ingefetenen te doen, 128. En-
|
|||||||||||
|
REGISTER«
|
||||||||
|
ten 't Kaesenbroots fpel. 3 8. Bidt voor Bo-
venkarfpelen Lutkebroek. 39.4z. Draegt fich kloekelijk tegens de Gelderfchen.^. 4 5- Aldaer werden excijfen ingeftelt ten be- hoeve der fladt. 45- Verkrijgt verlichting vanfehatttnge. 45, Wordt met een befet- ting van 1500foldaten belaft. 49. Aen de Noordtfjde met toorens en muuren ver- fterkt.^.^8. Dient den Keifer met 4. Sche- pen op den tocht naer Tunis. 59- Lijdtgroote fchade ter zee. y9- 6o> 01* Verkrijgt quijt- Jchelding in een gedeelte van de fchattm- ge. 62. Aenflag van de Gelderfchen op de ftadt- 62. De ftadt werdt aen de Suidtfyde uitgeleit.66.6j. Dient den Keifer met vier fchepen op den tocht naer Algiers. 67, Werdt verder bemuurt.J O. Verkrijgt het recht van 't laftgeldt. Ji. Heeft wel tfeftig groote fchepen , tweehondert wynvaerders en veel haringbuifen. j"i,J$. Lijdt groot e fchaede. 73. Vertoont haer noodt en !a{ien aen den Keifer. f] Verkrijgt verhooging van ftadts excij/èn. 77. Heeft twiftmet Amfterdam. 77 • Heeft 12O. haeringbui- fen tn zee. 78. Daer wordt befloten een nieu Stadthuis te bouwen. 80. De leere der Reformatie aldaer gepredikt. 82, &c. [ Siet Reformatie. ] Menfoekt daer de burgers, geduurende de vervolging ter faeke van Religie , te verfchonen. 83. De ftadt at» de Noordtfjde uit geleidt. 91. Wordt in heimelijke brieven Triton geheten. 104» Raekt in groote beroerte. 107« &c. Wordt van de burgers bemagtigt. 121, 122.. Ver- klaert fich tegens de Spanjaerden. 122. Neemt Sonoy aen voor Overfte. 130. Krijgt fitplaets ter vergaderinge der Staeten van Hollandt. 135. Verkrijgt het recht van 't paelgelt. 143. Van krijsvolk ontbloot, 173. Verkrijgt het recht om drie leermarkten te houtien, 160. Wordt met foldaten verfs- kert. 169. Eenigeburgers aldaer gevan- gen. 173. De ftadts Gedeputeerden ne- f tij men |
||||||||
|
Erigelfche Toorn. 14.. 104..
Engelfche Geufen. 175.
Enkhuifen. Haer begin. Oorfprongk
des natms. ■ Waer haer eerfle hülfen vierden gebaut. 2. Haere eerfle inwoonders, 3,4. Wordt verbrandt engeplondert. 7. Hetere inwoonders vallen nevens anderen inVries- landt. 8. WortVande Vriefenb'efchadigtf). Haere gelegentheit ontrent hetjaer 13x6. f. 9, Houdt het met de Kabeljau/eben en Hartog Willem van Baijeren. 10. In 'tjaer IJ54- noch een dorpgenaemt.lo. Wordt met Gommerskarspel tot een ftadt ge- maekt. IO. Verkrijgt verfcheide Vrivile- gien. \_fiet Privilegien] Met houtepoorten verfien II. Eerfle haven aldaer gemaekt. 1 2. Vergroot ing derftadt. 12, 13. Haere vrij- heiten ban wordt vergroot, 13, Haer Schout het tappen verboden. 13, Wage aldaer geflieht > als ook een Gaflhuis en Kapel. 13, Rommelhaven aldaer ge- macht. 15, De ftadt wordt verfterkt. 16. Kloofler aldaer geflieht, [Siet Kloofters.J Haere zeevaert neemt toe. 17. Kerken al- daer gebout, 18, &c- De ftadt is tegen s Vrou Iacoba. 20. Aenflag daer op ge- tnaekt. 20. Klaegt met die van Groote- broek over Weftwoude.ZZ, Heeft verfchil tnet Grootebroek. 14. Wordt met reprefa- liegequtlt. 2$. Brengt een Baerdfe in nee tegens deroverij. JI. Verfcheide vanhaere fchepen door de Franfoifin genomen. SI. Blijft geduurende de beroerte ten tijde van Vrou Maria van Borgonje in ruft.%2, Haere trouwhertigheit tegens die van Hoorn. 3 3. Van de Gelderfchen tot ontrolt aenge- focht. 34. Houdt twee fchepen en twee tn twintig mannen tegens die van Uit' recht. 34. Wordt verfterkt. 3f. 36. Trekt met acht en twintig mannen tegens Rotter- dam. 36. Houdt befetting ten koften van 't gemeen. 36 > 37. Wordt van de Hoekfchen belaegt. 37. Houdt fich bui- |
||||||||
|
. 1
|
||||||||
|
R E G I
|
|||||||||||
|
STER.
|
|||||||||||
|
tuen hun affcbeidt van de Dagvaert om
koften tefpaeren , onder fikre verklaering, 174- Enkhuifin houdtfich in de Leicefter- fche Faftie aen de fijde der Staeten. 175. Wordt van de Leicefterfchgefinden de Kapel- Ie genoemt. iyj. Wordt wederom uitge- leidt. 189? 160. en met nieuwe wallen verfterkt. 194. Haer befihrijving met de woorden van G.Bentivoglio en anderen. I.b. Haer wapen. I.b. Voert een Maegt bij haer wapen. 9. b. d' Enkhuifers brengen Hartog Karel
■van Borgonje in Zeelandt. 29. Brengen Karel van Ooftenrijk naer Spanje. 47, 5 O. ook Philips den II, 4.7 , en Anna van Ooftenrijk. loy. Vinden de maniere van ftengen door te fchieten. IOf. Overtreffen hunnegebuuren in magt vanfehepen en ge- eeffent bootsvolk. 149. Beginnen nieu- we vaerten. 194, I9Ö. ére ZQl. ére. Hunne kloekmoedigheit, i.b. 9.b. Sijn kloeke zeeluiden. 9. b, Enkhuifer Eylandc. 199.
Ente Iacobfz. 99.
Erasmus. 17. b. ao. b.
Erik in de Bok. 63.
Erven ut een helling verhuirt. 72.
Euangelie der armen, door C', Kool-
tuin gefchreven. 89. 87. Evert Cornelifz. 99. 103. 104.
Everc Florifz. 100.
Excijfen ïngefttlt. 47, 91. Ver-
hoogt. 77. Jr Abrijk derßadt. 78. l6l.
Flevo. 4.
Florisde II Groef van Hollandt. 4.
Floris de V. p. 6,
Franciscus Cardinael van St. Su-
fanna. 14. Franciscus Frederikfz. van der
Hulk Burgermeefter tot Enkhuifin wordt vermoordt. 44. |
|||||||||||
|
Francois van Boshuifen Admiratl
van Amfterdam, ic<53 107. Komt lin- nen Enkhuifen. 109. Wordt gevangen. 109. Op de Ketenpoort gebragt. 114« Ontfia- gen. 114. Komt met fijn vloot voor Enkhui- fin. 131. Brie van fijn fchepen voegenfich met deftadt. IgZ. Hij vertrekt. IJl. Komt weer voor Enkhuifen. 136. Wijkt uit de zee. 137. D'. Frangois Maelibn tot ftadts
Medicijnmeefter aengenomen. 95. Raedt en Penfionartt van Enkhuifin. 174, Gefant in Engelandt. 174 Sijn fihrijven aen den Advocaet Oldenbarnevelt tegens Sonoy. 184. Werdt uit den Hage naer Noordt- Hoüandt afgevaerdigt. 186. Syndicus of PenfionarisvanWeftvrieslandt. 188. Sijn voorftel, daer twift uitontßaet tujfchende fevenfteden, 188. Wordt Raedt van Prins Maurits.1%9. Hem werdt een aenßag, die de Spanfihen voorhadden, ontdekt. 19 r. Hij foekt den vyandt te bedriegen. 191« Sijn fihrijven over datftuk aen den Advo- caet Oldenbarnevelt. 191 5 192. 193. Brengt te weeg dat het CoUegie der Admi- raliteit ook tot Enkhuifen komt. 194. Soekt de vaert bij Noorden om naer Ooftindiëte vorderen. 196. Gaet ingefandtfehapnaer Denemarken. 200 > ZOI. Sijngeleerdtheit. 22.b. Sijnamptenengrootedienftenaen't vaderlandtbewefen. 2%. b. HelptLucat fanfz. Wagenaer in het uitgeven fijner xeeboeken. 24 j af, b. Frans Wiggerfz. gebannenom'tiefen
van Mennoos boeken. 9°- Francjoifen befihadigen de Hollanders
terz.ee. ?I, 59. Fredrik Pieterfz. Maekfchoon.
lij. I2f. Freek Freekfz. Rijx. n. b.
Fredrik Symonfz. d' Oude loochent
Boshuifen. 109. Wordt een van de Kapi- teinen der burgerij. II3. Sijn aenfpraek aen
|
|||||||||||
|
REGISTER,
|
|||||||
|
Men de burgers om hen neer te fetten. 11$.
Wordt wederfproken. I 1$. Trekt 'er veelen tot fijn gevoelen. II5. 116. Waseenver- maerdt Groot-Schipper. die op een tijdt de» Keifir voerde. 9 b. Fredrik Symonfz. de Jonge. 113.
Fredrik Thomafz. iyi.
Fredrik Weftphalen. 11. b.
Fuis. 123.
G
Ala van Galema. 4.
Gafthuis. 13. 22.
G eeitel ij ken moeten ook fchattinge en
ongelden betaelen. 25. Sijn dikwils quaede raedtgevers infiteken buiten hun beroep. 37. Leven feer ergerlijk. 97, Gelderichen raeken in vjandtfehap
met de Hollanders. 33. Soeken Enkhuifen met verraedt te vermeefleren. 34,. Hun aenflag op Enkhuifen. 42. Maeken de Sui- der z.eeonveüig 43. Spannen met Vriefen aen. 46. &c. Macken noch een aenflag op Enkhuifen. 6l, (Sc. Geleerde mannen van Enkhuifen,
13 b. &c. Gerbrandt Cloeting. 64. 80. 93,
Gerbrandt Egbertfz. 99. 100.
Gerbranc Willemfz.Makker.206.
Gerbrandt Zeewolf door een Vriefier
doodt gefeit, komt weer te voorfchijn. 97. Gerrit Entfz. Burgermeefier van
Enkhuifen eengunftgenoot van de Hartogen Philips en Karel van Borgonje. 30. Werdt Ridder.lo.NaerVrieslant gefonden.30.Sijn goedertierenheit. 30. Werdt HeervanUrk, Ens en Emeloordt. 30. Sijn Wapen. 3O) 3 ï. Was Vice- Admirael van Nederlandt. <■). b. Gerrit Evertfz. 103. 123.
Gerrit Evertfz. fpreekt met den Ko-
ningk van Spa nje. 191, Men verfoekt hem tot een aenflag op Enkhuifen. 15)!. Ontdekt defaek aen Dr. Mailfon > enfoekt de Spaen- |
fihen te bedriegen. I9T •, 192,
Gerrit Femfz. Jj7.
Gerrit Prins. 78.
Gerrit van Zwol. II. b.
Gefandtfchappen. 174. 200.
Gefchil met eenige dorpen. 74. met
Amflerdam. 77. met Sonoy. 147, met die van't platte landt, l6l, over de Paelkifi. 163. Tuffchen Noordt- en Suidt-hollandt, 174- Tuffchendefteden vanWefivrieslandt en't Noorder-quartier. 188. Gefliehtenderfladt. 3. b. 5- b.
Gevecht tot Nietiwendam. 138.
Gijsbert van Ewijk. 74.
Gommerskarspelee»</cr/>. 3. Wordt
met Enkhuifen tot eenfiadtgemaekt. IO. Gommers kerk. 19.
Gou , of water. 54-
Grootte der ftadt. 3. b.
Grootebroek. 16, 20. 131. i}6.
Groote Pier. 46. 47.
Guido Bentivoglio. 1. b.
Guilielmus van Nieuwenhui-
fen. 29. b. Guinea. 194.
J_ X Adrianus Iunius van Hoorn,
2. Ji. 64. i.b. Haegdoorn om de wal geplant, 203.
Haering: bij wie eerfigevangen enge-
fouten. 17, In gr ooten overvloedt gevan- gen. 195. Waer diegevifcht wordt. 6.b. D» binnelandtfche wordt tot bokking ge- droogt. 7.b. Is dehooftneeringvanEnk' huifen. 6. b. Groote winfl en handel daer uit voortkomende. 7. b. Haeringviffcherij begint t' Enkhui-
fen toe te nemen. 17. Geduurende den oorlog met Vrankrijk 1536. wederfijds toe- gelaten. 59* Toerufting om die te be* fchermen. Jl. 78. 8cw Lijdt groote fchade. 2CQ. 202. TT
|
||||||
|
REGISTER»
|
|||||||
|
Weert bloedtftorting. Il8. Voert het vaert-
del. 121. Wordt Kapitein. 122. RWt het uitvallen af. 136. Wordt Schout en daerna Burgermee fier. 125. Iacob in't Hof. 120. 121. 123.
132. 141. ■ Iacob Kriital Scno)'/ Luitenant, 178.
182. 183. Iacob Pieterfz. Maekfchoon. 103.
lacob Pieterfz. 11. b,
lacob Pieterfz. Samfon. n3.
Jacob Til. 150.
Iacob Valk. 196.
Iacobavan Baijeren. 16.19.2o 21.
Iacoba Fredrikfz. 106.
Iaermarkt. 10. 96.
Jan Arentfz. van Alkmaer Predi-
kant onder de Gereformeerden, IIO. Ian Brouwer van Wieringen. 146.
Ian Buidelmaker gebannen wegens
het verkopen van feker boekiken van C. Kooltuin. 90, Janus Douza. 24. b.
Ian Fredrikfz. 110.
Jan Fredrikfz. Flutske. 121.1 'i,
Ian Gerbrantlz. 152.
Ian Gerbrantfz. 165.
Ian Gerbrandtfz, wordt Vice-Admi-
rael. 186. Sijn vertooning aen d' Admira- liteit tot beveiling der zee. 20o. Is op de tocht naer Cadix.2oo.naer Canarii'n.ioz. Verovert met Moy Lambert den Admirael van Duinkerken. 205. Siet ook 11, b. Jan GraefvanHollandt. 6,7.
Jan Groot Albertfz. Burgermeefier
van Enkhuifen. 63, 82, Ian Haring. 151.
Ian Iacoblz. en Bieter fijn broeder'm
den Haege voor't Hof geroepen, 172» Ian te Iooften. 99,
Ian Huigen van Linfchoten Com'
mijs wegens die van Enkhuifen op den tocht naer JSova Semla, 196, Onderfoekt d' uit- komfi
|
|||||||
|
Havens gemaeit. 12,15.67,91.98*
189.194. Havenmeefter. 72.
Heilige-Geefthuis. 27.
Helbardier binnen Enkhuifen gefon-
den.\6^,Sijnhandeling binnen defiadt 166. Wordt ontdekt. 166. en gevangen. 169. Henricus Geldorpiusu de Schrijver
•van het boeksken genaemt Ruardi 1'stpperi Apotheofis. 16 b. Prijfi Enkhuifen. I.b. Henricus Antonides van der Lin-
den. 90. 30. b. Henrik Rapefilver. 23.
Hendrik Janiz. Schram. Ii.b.
Heritus Isbrandi. 22. b.
Herk Meynfche. 118. 15*»
Herman EntlZ. dient den Kei/ervoor
Algiers, 67, Sijn dapperheidt tegens de Franfoifen. 73. Fabrijkmeefier, III. ■Belet onder de fildaeten te fchieten, III. Burgermeefier. 148. IOj II. b. Herman Vater of Biechtvader van
St.Urfulskloofter. \6. Herman Windelfz. 116.
HillebrantGerbrantfz.Ciiaft. 1 i.b
Hoeks en Kabeljaus. 9. 10.
Hoogmoedt en mjdt. 24.
Hoorn. 16.20.27.29. 33.4.1.4f.
56. 79. 82. I04. 152. 135, 136 146.
H2. 153. 160, 162. 174- 175' 176'
180. 183. Huig Broerfz. ijl.
Hugo Grotius. 2. b. 27. b.
J.AcobSieuwertfz. Blaeuhulk. 182,
183.186. lacob Harkfz. Bobbert. i?2.
Iacob Erikfz.in de Bok.99.100.111.
Iacob Dirkfz, Brouwer. 117.
J20. 121.
Iacob Florivz.vlucht uit deßadt.io o.
Mtukt de Vißchers of, 118. S j» j'x/w, 118. |
|||||||
|
REGISTER.
|
|||||||
|
Inquifitie wordt tegengefiam. $6.
Inftructie voor Sonoy. 127, fre,
lob Franfz. lor.
Iochem Nieuvink. 140,
IoHan Bafius. 104.
Jehan Kolterman. 100. 119.
122. 131. Johannes Antonides van der Lin-
den tot Enkhuifen geboren 29 , 30.b. Wort Vrofeffor der Medicijnen tot Franiker, en daerna tot Leiden. 30, b. Sijn lof en fihriften. 30. b. Iohannes van Nieuwenhuifen,
29. b. Iohan van Oldcnbarnevelt. 184.
191. 192. 193. 195. looft Matcbeuwfz. van Aelft. 193.
looft van den Vondel, 4. b.
K
Aes- en broodts-fpel. 57. 38.
Kapellen geflieht. 13, 18.
Kapel van 't Goß huis gebruikt om
recht in te houden. 21, 21. Karcl Boyfot. 146.
Karel Hartog van Borgonje , Graef
van Hollandt. 29. }Z. Karel Hartog van Gelder, 41, 62»
63. 64. 66. Karel van Ooftenrijk. 41. Wordt
van d' Enkhuifers naer Spanje gtveert. 47. 50. Wordt Keifer. 48. Karel Roorda. ici.
Karfpel. 3.
Kerken gehont. 18. &(.
Kerkdieverij. 18.
Keuree/» dedaeken. 40.44. 54. Van
defiadt niet te na te betimmeren. 73, l6l, totdesfladts verfekering. 73. tegens bet befchenken der genen dit tot ampten worden verkoren. 77, Klaes Blaeuhulk. 63.
Klacs Janfz. uit Hoogkar/iel. 161.
tt Klaes |
|||||||
|
tmß van Je Straet Naffau. 197. Sijn
bevinding. 197. Vaert aen landt, iqj. Vindt twee afgoden. 198. Vaert aen een tylandt. 198, 199. Wordt in den Hage »ntboden om rapport te doen. 199« Sijn twedereifcnaerHovaSemla.199. Vereert ten Walvifch-kakebeen om die van Enk- huifen > ab ook een aen die van Haerlem. 200. IsThreforier tot Enkhuifen. II. b.
Helpt Lucas lanfa.. Wagenaer in het maken van 't Enkhuifer zeekaertboek. 2$. b. Sterft. II, 12. b. Heeft fijne Koert van 't eilandt Afcenfio aen Dr. Paludanut tocgeeigent, 29. b. Ian Pa/loor tot Enkhuifen beftraft de
ïauffelijke doolingen. Si. Ian Picterfz.Prooft. 11. b.
Ian Reinerfz. Burgermee/Ier van
Znkhuifen. 107. III, Ian Reinerfz. ten Koopvaerder.
201. 204.
Ian Sybrandtfz. ten quaedtfprektr
geflraft. 173. Ian Claefz. Sloot. 103.
Ian Willemfz. Suurmondt. 78.80.
Ian Thijfz. en Elorisfyn broeder. 90.
ioo. Ian Trijntges. 151.
Ian Vefterman Burgermee/Ier. 80.
107. 114. ' Ian Veft doorfleken. 150. Ian Martfz. Viflcher. 14Ó.
Ian Volkerfz. 15:2.
Ieronymus vanden Borre, Raets-
Ireer, 190. Ysbrandt Iacobfz. 103.117.183.
Ysgang. 95.
Yflel , eertijdts Nabel. 4.,
Impoften. siet Excijfen.
Informatie van 'sKeifen wegen op dt
fthaedetnlaftenderßadt. 60. Inkomfte en belafting dtrßait in
vterlede tijden. 61, 68, 41. |
|||||||
|
R E' G I S! T E R.
|
|||||||||
|
Liften o»» krijgsvolk in de ftadt te hen-
gen. 108. Lof der ftadt met de woorden van G.
Bentivoglio e» anderen. I } 2, b. Loterij t' 'Ènkhuifen. 194.
Lucas Ianfz. Wagenaer van Enk-
huijen ervaeren Piloot en Stuirman. z 3. b. geeft den Spiegel , en het Threfoor der Zee- vaert in 't licht. 14. b. Als ook het Enk- huifcr_ Zeekaertboek, 2?. b. Wordt vat* Ianus Doufa enfjnfoongeprefen. 14,2^ .b. Maekt koer ten van de ftadt Ènkhuifen. 15. b. Luitgen Gerricfz. 101.
Luit Pelfer een groot Moorder. 79.
Lumey verovert den Briel, 107. Sendt
eenigefoldaten naerÈnkhuifen. lij, Luther. 48.
|
|||||||||
|
Klacs Kroes. 13t. 141.
Kloekmoedigheid der burgen. 9. b.
Klokfpij$ en koperwerk verfamelt. J+f.
Klooitèrs geflieht. 16. z4. 26. 46.
Worden tot een ander gebruik gekeert, 3. b. Koenraedt Rcinerfz. 185.
Konftapel der ftadt. 81.
Kooltuin. siet Cornclis.
Kreil. 4. <;.
Krijn Wouterfz. vinder -van het
doorfchietenderßengen. lof. . Kruidtmolen geffrongen, 2öj.
Kruis van hout. 45,
JL_jAndflotvanBredcrode. iof.
Landttochten der Spanjaerden in't
Noorder-Jjhtartier. IfJ. Laftcn derftadt in verleden tijden 41.
61. 68.
Laftgcldt. 71,
Latijnfche Schoole. <f, b.
Laurens Zas. 87.
Lecndert Jacobfz. Mein. 103,
Leermarkten. 160.
Leicefter komt in 't landt. 17?. Sijn
Tacii: 17 5. Tracht fich meefler te maken van Enk hui fen. 177. Ontfangt een brief van de Magifiraet van Ènkhuifen. 178. Komt tot Hoorn. 180. Schrijft een brief »en die van Ènkhuifen. 180. Komt inde Streek ontrent' Grootebroek > daer hem d'Enkhuifersl/efenden. 181. Stockt fijn reife. 181. Vertrekt naer Medenbhk. 18 J. J^Wf i><»» Camdentts in 't ongelijk ge- fielt. i8f. Lieven de Zeeuw. 11. b.
Lijnbaenen. 71.
Lijfle ix»» <fc Groot-Schippers tot Ènk-
huifen in denjare 1476. f. J2, K<»»J* yi»<ty *«« Oorlog/chips in 't jaer 1555. ƒ. 79. Van de verloore fchepen. 68» 69. K»n 'tf*fibut, 8l > S*t |
|||||||||
|
J\{|_ Aegdt gevoert tij 't wapen va»
Ènkhuifen. 9. b. Maelfon. siet Francois Maellbn.
Maelfons Eylandt. 197,
Maenfchutten. 91.
Markt van Deenfche offen komt va»
Hoorn t' Ènkhuifen. 2o$. Marten Femfz. 151.
Martinus Dorpius getuigheniffc van
Ruard Tapper. 17. b. Martinus Duncanus. 83.
Matthijs Hollanders, ioo.
Maurits Eylandt. 199.
Medenblik. 6. 17. 33. 132. ufi,
146. Itf. 160. 183. 184. Meirman bijna gevangen. 206,
Meirminnc gtfien. 207.
Meynert Pilgroms. n.b.
Melchior Priefter t' Ènkhuifen. 4«
Melkpoortje. 66,
Minrebroeders^fA/i»^*». I31, &c.
Moeyte mttdtü'miurgers, zS. met
Den*-
|
|||||||||
|
register;
|
|||||||
|
Compagnie federt den jaere j6i8 .p.ï66. b-
Nannc Cornelifz, 99.
Nanning Tapper Burgermeefier. 41,
13. b. Nicolaus de Caftro. 87.
Nieuwe Sout-eylanden. aoi.
Nieuwe ftraet gemaekt. 69.
Nieuwe vaerten. 194. i$6, &c,
202. &c. Nieuw-Weftvrieflandt. 199.
Nijdt binnen defiadt. 14. Tuffchtn
Gommers- en Pancras-Karjpei. 48. Ndorder poort. 19.
Noordchollandt : vat daer nu door
verßaen wordt> en van oudts door ver- flaen wer At. 3. V^/ Nkóften van misuren, toorens &c,
5+- 55-58,59- 60.61.67. Onkoilelijkhcit des verleden tiidts.
28.72.80.81. Onordc veroorfaekt fihaede. 31.
Onorde ontrent de munt. 37.
Omfanger der eXcijfen, 78.
Oorlog met d'Ooflerlingen, 22. ij.
met Vrankrijk. 31. met die van Uitrecht. 34« met de Gelder fchen. 41. met de Lubekers. 43, met de Gelderfche Vrie- fen. 46. Met de Gelderfche». 69. mét Denemarken. 55 »3« Vrankrijk. 59, met Spanje. 132. &c- Oorlogfchepen tot befeherming der
haringèuifen. 71. 78.80. Toegerußte- gens de Franfoifen. 82. Tegens d? Am- fierdamfche en Spaenfche Scheepsmagt. 136.149. ij(J. iêo. Wordenuit hei ijs ■wonderlijk verlofi. 140, I-JI, Ooiier-baliufchap van Wefivrief-
landt.id, Oófter haven, 98.
Öoftindifche Compagnien in een
|
|||||||
|
Denemarken. Jt. met de Lubekers en
Oo/ierlingen. 41. met Denemarken. 47.54.
Monniken. 26. 37. 99. 13a. é*-
Monnikendam. 17. 33. 79. 131.
136. 153. 160. 169. 174. 188,
Munte quaelijk beleit, 37,
Munterij. J03. 3.b.
X > Abel nu YJfel genoemt. 4.
Naemen dir burgen terfaeke van Re-
ligie befchuldigt. 99, der geenen die ter faeke van Religie fyn gevlucht. IOO. der geenen die verflandt bielden met den Prins i/anOranje, 103» Naemen der ZeekapiteinenvanZnk-
huifen tegens d'Ooflerlingen. 13, derZee- kapiteinen tegens Bojfu. IJ2. Naemen der Rijkdommen des'jaérs
1513. p. 33. b. der Vroedtfchapptn des jaers I$ 34 />. 3 3. b. der Vroedtfchappen federt den jaere 1577. p. 34. b. Ó**. der Schouten, Burgermeefleren en Schepenen fe- dert hetjaer 14.38. p. 39. b. derWeef- meefteren federt den jaere 15 80. j>. 7 f- b. lier Commijfarifen van de Bank vande kleine faeken federt den jaere IÖ47- p. 83. b. der Secretarifen. ƒ>. 85. b. der Commijfarifen van den Echten-ßaet, fe- dert den jaere 1581. p. 86. b. der Kerk- Meeßeren federt den jaere 158c p-9ï- °^ ^*r Aelmoejfeniers - Vooghden federt den jaere 1580. p. IOJ. b. <kr Vooghden van 't oude Atme Weeshuis federt den jaere I f80. p.lOI. b. <kr Vooghden van 't Provenhuis federt den jaere 1580. p. I2.9. b, <fer Toof- den van''t Stekhuis federt den jaere 1580. p. 141.b. der Vooghden van'tLeprafen- huit federt den jaereIJ 80. /». 15 3. t>. der Predikanten 161 b. der Beivindthebbe- ren van de Ooß - Indïfche Compagnie fe- dert den,jaere l6o2. p. 163. b. 'der ïtwindthtbbertn van dt Weß - Indifcht |
|||||||
|
>k Ê G 1
Óöftindifche Kamer. 7. b.
Ordonnantie over het vieren van
fommigegenaemde heilige dagen. ejo. Op d' excyjen. 52. Tot des fiadts ver/ekerin- ge. 6f 73. Op de Binne/chepen, 78. Ord re tegens d' aenkomße der Sfaen/che
vloot e. 186. Overbecd 17.
Outger Pelfcr. i2j.
JL ___ van Wormer. 83,
Pakhooft. 35.
Palctuinen. 91.
Paludanus. siet Bernardus.
Paters hof. 26. 122. 3, 4. b.
Paulus van Loo. in.
Pausdom tot Enkhui/en befinden,
82. &c. Petrus Plancius. 196.
Pefthuis. 14.7. 3. b.
Plakkaet iaer dit va» Enkhui/en en
Grootebroek wierden buitengelaten 69,70. Tegens het uitvoeren van haering. 82. Te- gens het uitvoeren van lijftocht. 14-1. On- trent de» haering en bokking ingetrok- ken. 142. Philips Hartog va» Borgonje, 2o. 21.
2». 27. 29. Philips van Oofienrijk. 40.
Philips de II Koning van Spanje,
GraefvanHollandt, geef 't de fteden Enk- hui/en , Hoorn . Alkmaer, Edam, en Mon- nikendat» /ekere Privilegie. 79. Doet a" Enkhui/er en andre Hollandtfche Schif- fers tot Lisbon begunfiigen om hen te vin- nen, 165. Sendt een/ijner Helbar diere», ten Enkhui/er, in defiadt. 165. Sij» brie/ oen de Wethouders der /ladt. 167. &c. Schrij/t aen de I.xxit Hoo/den der bur- gerij. 170. SoektdoortenenGerritEvert/z,, *en aenfiag op de ßadtte maken 191. Erkent de veretnigd» Hedtrlandt» voor vrijt Un- dm, 207. |
||||||
|
STER.
Pieter Bak. i?i,
Pieter Luitgefz. Bakkes houdt ver-
ft andt met den Prins van Oranje. 103. Krijgt CommiJJie om Enkhui/en in te ne- men. 111 > 112. Steltfich tegens 't inbren- gen van foldaeten. lil. Wordt nevens an- deren aen Burgermee/leren ge/onden. II7. II8. II9. Is Overfte en aenleyder der burgers op het Noorder Sfuy. 120. Voert/e naert 't Stadthuis. 121. Begee/t fich op 't Stadthuis > en fielt ordre totftadts ver- fikcring. 122 j 123. Ver/ch a/t geldt. 12 3. Wordt Burgermeefier. 123. Wordt Admi* rael vand' Oorlog/chepen in 't Vlie, 176. Pieter Cornelifz. Opperman, 102.
Pieter Cornelifz. 103.
Pieter Cornelifz. Burgermeefitr.
117.
Pieter Frcekfz. 172.
Pieter Groes. 121.
Pieter Heynfz. 103,113.121.123.
Pieter Cornelifz. Hooft. 24.
Pieter Janfz. van Middelburg et»
quaedtdoender verbrandt, 98. Pieter Landtman.47. 74.
Pieter Pieterfz, Ketelboeter. 102.
loy. Pieter Prooft. 152.
Pieter Symonfz. Scmeyns. 103,
110. Pieter Semeyns. i<2.
Pieter Dirklz. Strikbolle. 196,
Pieter Wiggerfz. /preekt onder d*
predikatie tot oproer. 173, Sijn/chult bf ktnteni/fe en belo/te. I73. Pontus Toorn. 29.
Poortmeefters nu Burgermeefiers. 14
Predikatien der Gere/ormeerden wor-
den openbaerltjk ontrent Enkhui/en inge- voert.96.97. Wordengefiaekt. 99, Bin- nen de /ladt ingevoert, 12 2. Privilegien gegeven van Graef Ia*
den I. p. 8, Va» Keifirm Margnete. 9. va»
|
||||||
|
REGISTER,
|
|||||||||
|
heeft gefchil met de Magiftraet. tf% De
ßbotfialltge fchulden fijner moederlijke goe- deren worden hem quijtgefeholden. 52. Si$ over de faeke van Cornelis Cooltuin. 84. Laetfich verbidden. 84 : flerft. 90. Wordt befchreven onder de Geleerde mannen va* Enkhuifen. 13. b.' Wat de Roomfihge- finden van hem fihrijven. 13. b. Sijn graffehrift. 14, 15. b. Boeken door hem gefchreven. \6.b. Een andre befchrqving vanden/elvenRuard, i6.b. Sijn plom- pigheit. 16. b. Sijn Leermeefters. 17. b» Wordt van Koning Maximiliaen veracht. 17. b. Helpt Ian van Woerden verwijfin,
17 > 18. b. Sijnwreedtheidt tot Leuven. 18. b: tegens Perfevald van Brugge. 18.b»
Sijnraedt tegens Antwerpen. 18. b. Sijn Inquifiteurfibap. 18. b. &c. Sijn handel tegens EngelMerula. 19. b. Dient fieb van Mr. Floris Egbert/z., voor Onder-in- auifttcur in Hollandt. 19-, 20. b. Sijn vervolging tegens de boeken en haet tegens Erasmus. 2o. b. Van 't moeken fijner boeken. 2o. b. Sijn gefipreh met Vigliut. 2o ,21. b. Sijn doodt. 21. b. Veert op fijn afbeelding. 21. b. Rudolphus Strakmans. 92.
^Amuel Ampfing. 207. 29.be
Schade ter zee door hoogmoedt enoif
voorfichtigheit. J-I.. Schatting opgebracht. 20.29.146.
Schepen verloren. 68 j 69.
Scheepsbouwerij neemt toe. 206.
Scheepsdieverij gefit aft. 27.
Scheepsmaght van Enkhuifen ontrent
het jaer 1476. ƒ>. J2. ontrent bet jaer lS<i.p.JZ,7V
Schepens eerfi bij den Schout verkoren.
3?. 39 j 40. Maer nu ter,tijdt deer de Burgermeefierm. «. b. tt # Sehet
|
|||||||||
|
van Willem de V. -van Hartog Albrecht.
12. 13. 14. Van den Proofi 11 an Weß- vrieslandt 14. Van Wiüemde vp. if. Van lan van Beyeren. 16. 17. KW Philips van Borgonje. 22. 25. Va» <fc» Koning van Denemarken. 24. K<»» K<w«/ Graefvan Cbarlets. 29. Van AertshartogMaximi- liaen. 3f, 59, 40. K»n Philips van Ooßen- rijk. 40. f^»» Chrifliaen den II. Koning •van Denemarken. 42. Ptf» X«rW o/a» Ooßenrijk. 4 4.4?. 49 > 50. Ta» P/W»/>* W« II. 79. &>f verder, p. 161. Provenhuis. 22.
Purmerendc 132. 146. *5J.I54>
174. 188. |
|||||||||
|
\7 Uaedtfpreken.j«/?»*/*, 27.148.
^»^_ 172. 184. Quikkel. 108. 109. J\.Eformatie tot Enkhuifin gepre-
dikt. 82. 83. &e. 92.96. 97. 122. Regeringe der {ladt. y. b.
Reymerigh Luytges. 106.
Reinerus lohannis. 21. b.
Reinier Evertfz. fcheldt fijn Over-
heit en vor dt geflraft. 148. Reinier Feintefz. Schont der ߻dt.
I02. 10a. 124. Reinier Scouting. 108.
Requeft bij de kleene ßeden vantiol-
landt um den Keifer overgetevert. 7jf, Refolutie op bet uittrekken der Bur-
germeeßeren, £8, Over het verkiefen van een Burgermeeßer buitens tijdts, 9^» Richardt Claefz. Predikant onder de
Gereformeerden. IOJ, II/. Rijkert Claefx. 100,13$.
Rijkhoudt Piererfz. Burgermeeßer
derßadt. JJ. Rijfenhooft. 25;,
Ruixd Tapper wordt geboren. 35.
|
|||||||||
|
S T E R.
6«//?» «?/w^re kleeneftedenfttplaets nemen
in hunne vergaderinge, 135". Verklaerm de Spanjaerden vijandt en den Prins va» Oranje Stadthouder. Ijy. Soeken den Oofterfchen handel op Enkhuyfen en andre ft eden te brengen, 135. Hunne verklae- ring op het ft uk der religie, 135' Verga- deren tot Rotterdam om geldtmiddelen tt vinden. Ijöj 157. Hunne verklaering tot voordeel van Enkhuifen over de Poel- kift. 163. Hun bileidt en regeering wordt van Camdenm den Engelfthen Hiftorie- fchrijver geprefen, 185. Vergaderen tot Alkmaer. 189. Stadthuis, xj. 80. y. b,
Supdrcchi van de zeevifth. I47. Sterkte derftadt. 2, 3.b. Suidt-Hollandt. 3. Suider dijk doorgebroken, 95"- Suider kzrke geflieht. 18. Haere toorn gebout. 15.48, 53. gerecht, zoo. J_ AemsFredrikfz.Gcldtfak. 150,
Tamme Ianfz. 101.
Täte Gerritfz. 161.
Texel. 5.
Theodoricus Langius Profejfor der
Griekf che taele. 21, ZZ. b. Tien burgers aengeklaegt over't ver-
loften van den Paftoor der Pancras Kerkt. qZ.Wbrden in eengeldtboete veracfen.yj. Tijdtdicht. 64,
Tijs Pieterfz. 9?.
Tl\ra.nnij over Weftvrieslandt. 38.
Toe/iender van de haven. 81.
Tonne van juftitie. 173.
Toorn der Suider kerke, xy.48.f3.
200. Trijn lans Moeder van AndreatTheod.
van Caftricom gevangen en weer ontfta- gen, 101. Twift. Sitt Gefehil m Moeyte.
Vaert
|
||||||
|
R E G I
Schelden op <T Overheden. Sist
Quaedtfpreken. Schellinkhout, 16.
Schellinkhouters in de» Slag tegens
Softit. 152. Schilderijen der Suider Kerke uitgt-
wiftht. 207. Schipbreuk 'm Texel. 195".
Schoole. 71. 93. f. b.
Schuilenburg. 107. 108.
Schutting van wateren. 17.
Scoetgen ofte Oortken. 56.
SegerFredrikh. Schout der/ladt. 92.
Seger Albertfz. Ram. 123.
Seffie van wegen de Magiftraet in de
Xerkenraedt tot Enkhuifen. 186, 187. Van wegen de Staeten in de Hoordthoüandt- fche Synode, 190. Siekhuis. 194. 3. b.
Sieuwerc Mein.ertfz.oon Bokgeeft
Surgermeefter. 83. Sieuwert Ianfz. Krommedijk. 97.
99. 113. ui. 146. 185. Sieuwert Reinerfz. 59.
Sijbele Dirkfz. 103.
Sijrnen Baertfz. 103.
Simon Blaeuhulk. 25. yo. 5$.
SijmenMeinertfz.Semeyns. 100.
Slag tegens Bojfu. I$o , 151.
Sluifen gemaekt. iy. 74.
Sondtgeftoten. $4.55. $6. f9. 69.
Sonoy. Siet Dirk.
Soudij 1/4» defoldaeten 'm 'tjaer 1481.
ƒ.34.- in'tjaer 1489. f. 37. van het volk eens Oorlog fchips in' t jaer If5f • />. 79. Soutneringf'E»Jfc6«j/ê».yi. 8.b.Ho«
»»/* voorouders fout plagten tt maken. £ I. Spanjaerden befchempen de Noordt-
Hollanders. 149. Wordengeflagen. 153. Spits v*» «f* Pancras toorn. 48.
Spijtbroek. 2o.' 36.
Staeten v^n Hollandt vergaderen tot Dordrtch^ 13 5. £a#f» 4/« v/w £»*- |
||||||
|
REGISTER.
|
||||||||
|
\f Aert begonnen op Gumt». 15)4. Op
Angola. 197 • Geficht bij Noorden om naer Oofiindien. l<)6. &c. Begonnen op Oofi- indien. 203. Ubbo Emmius. 1, a.b.
Ven huilers komen dit van Enkhui/en
te hulp. 41 , 41. Verbande en Willekeure bij d' Enkhuifer
Schippers over 't opbrengen van eeniggeldt men dtn Koning van Denemarken gemaekt. 31. Tujfchen Enkhmfen en Monniken- dam. 94* Verdrag over het Dijkgrae/fchap van
Drechterlandt. 41. Tujfchen de Wethouders en de Soutfieders. 5 3. Met den Deeken van Wefivrieslandt.<)6.yo. Meteenigedorpen. 74. Tujfchen de Wethouderen en burgeren. 115. Dat wordt te niet gedatn. 120. Vergadering dergrooteVijfcherij. 80,
6. b. Vergrooting derfiadt.Iz, 13.66,
67. 91. 189,190, Vcrkiefing van Burgermeefleren. 14.
J.b. VanVroedtfchappen.^,^O.^.b. Van Schepenen. 3 5. 39, 4°- 5» 6. b. Verraedt op Enkhui/en. 34.
Verfamelmg van geldt. io}.
Vierdagen. 5-0.
VI ie. 7, .
Vluchtelingen 100. Eenigen komen
in. 110. Worden ingeroepen. 122, Vonniflen. 90.91.9 }. 95.98. iot.
106. 148. 173. 184. Volkert Harkfz. Burgermeefier. 110.
Volken hnfi.Seilemaker .99.100.111
Volkert Kanonnik. 4. b.
Vrieslandt. 3.
Vrouwe voor een Tovenaerfier gefihol-
den. 100. io2. Vrouwen op vermoeden van verraedt
gevangen. 137. Onder borgtocht ontfin- gen. 137. S'. Uifuls Kloofter. 16. 44- i-b. <
|
||||||||
|
Ab Eriks. 100.
Wacht op de dij ken 1^6. 160.
Wael, wiel, diep water. 54.
Waerdtgelders. 174,
Wage. 13. 81.
Wapen der fiadt. i. b. 9, b.
Watergeuien 107.116.12J,
Watermolens. 25.
Waternoodt. f. 6. iz. 14, 17. 42.
44.4Ï« 55- 95M°4-161.203. Waterfteden. 27. 33.
Weekmarkt op Donderdag. 40. 0»
Woensdag. 161. Weeshuis. 71.204. 3. b.
Wefterkerk. 19.
Wefter kloofter. 14.19. j.b;
Weiler poort. 55.
Weftvrieslandt. 3. ftrijdt voor dt
vrijheit ttgens dt HoUandt/che Graven. 5. 6. 7. Begeeftfich onder de Graven. 7. 8« Verkrijgt ttnige witten en vrijheden. 8. Wordt door fichattingen uitgemtrgelt. 37» Kant fich tegens detijrannij 38. Krijgt vergiffenijfe. 38. Wordt onderfihijn van genade fwaerltjk geftraft. 38. Wierdijk in zee gefiaqen. 98.
Wijbrandt Frednkfz,. 99.
Wijbrandt Schram.5 11. b.
Wijdeneffers/'»<&»ƒ<*£ tegensBofiU,
152. Wilhelmus Segerus. 21. b.
Willem Bardeuus. 154.
Willem Barents. 196.
Willem Beukelfz. eerftt haring/off
ter. 17. Willem Blaeu. 25. b.
Willem van Gouthoeven. 2. b.
Willem de II Graefvan Hollandt. 6.
Willem de IV. p. 9. Willem de V geeft Enkhuifien hantveßen.io. Maekt Enk- hui/en m Gommerskarsfel tot een fiadt ta geeft/.
|
||||||||
|
i
|
||||||||
|
R E G I S T E R*
|
||||||||||||||||||
|
te» vlootfehepen. IO.b» SijnCommljft*.
IO. b. Willem Pieterfz. Ketel&teter. loy.
Willem Veft. 151.
Willem Vefterman. 118. 137.
Wraek en weêrwraek. 8. 21.
Wonderlijke verloflinge der Otr-
logfchepen. 14O) I4L Wouter Simonfz. 108,
Wouter Verhee. 166.
XjEeman. 206.
Zeerovers gerecht. %6. Verdreven, 51 »ja.
Zenen. Zetnftoel. Ztenptnning. 14,
56. 90. |
||||||||||||||||||
|
gteft (é frlviUgien, IO. 11. Wordt krarik-
finnig. 11. flerft. i}. Willem de VI, Willem Prins van Oranje neemt de
»openen oen voor degemeene vrijheit. I o 3. Soekt Enkhuifen te vermeefteren. 104. Si/n fthrijven oen f. Bafius. 10Ó. Geeft oen Heter Luitgefz-.Buiskes Commijjïe om Enk- huifen in te nemen > en d oorlogfchepen al- dttertenemen.nl »Hl. Komt tot Enk- huifen. 138. Siinbrief oen denMagifiratt. 141, Sijnfchriftelijk antwoordt of de voor- fiellingen des Magiflraets. 143. Komt »eer t' Enkhuifen. I<$i. Sijn konft om. menfihen te winnen. t6l. Sijn fchrijven men Sonoy. »69. Waerfchout Enkhuifen en Hoorn. I74. Willem lanfz. de Rijke Burgermee-
fier van Enkhuifen. I o 7.118. Si/ndien- ßmurxtt. 9, b. Werdt Admirael over |
||||||||||||||||||
|
De Printen op defe plaetfen te (lellen.
Jacob Dirkfz.. Brouwer tuflchen pag. 12o. en 121.
Dr. Wrancois Maelfon tuflchen pag. 184. en 18 7.
Kaerte van de Sadt Enkhuifen tuffchen p. 190, en 191,
FredrtkWefiphalen tuffchenp. i2.en 13.S.
D1. Kuardut Tapper tuflchen p. 13. en 14. b.
V.BernarAusVdudanus tuflchen p. 24. en 27. b.
Wapens van de Achtbare Wethouderen tuffchen p. 74. en 75. b.
|
||||||||||||||||||
|
Drukfauten en misftellingen dus te verbeteren
|
||||||||||||||||||
|
P
Pag
|
||||||||||||||||||
|
Ag.i, de lefte regel, leeftamgewefen. Pag. 76. acn de kant leeft ApoftiUe.
77.aendekantinplaetsvanpag. 114.leeftp.73. Pag. 123.ün. 39. leeft |
||||||||||||||||||
|
na lacob Erikft. in de Bok Pieter Heinfz. Pag. 190. lin. 10. en 22. leeft Borre.
Pag. 36. b. ia 't laer 1659, ftaet Willem Pitterfx,. Potter, leeft Pitter Wiilmfx.. Pttttr, |
||||||||||||||||||