W' JT
'f ^
_ . rj.i-i'i..,'
f â– â–
,â– â– gt; â– â–
'■V . ’'•';
;
I'
/ nbsp;nbsp;nbsp;DE
gevolgd naar het hoogduitsch
VAN DEN heer GRAAF
VON BRU HL,
gouverneur van zyne koningklyke
HOOGHEID DEN KROONPRINS VAN PRÜISSEN.
MDCCLXXXIX. bibliotheek DER RIJKSUNIVERSITEITnbsp;UTRECHT.
-ocr page 6- -ocr page 7-By den boekhandelaar «ïtENBROEK,te AmfteWant; is gedrukt en te bekomen;
N. S. van Winter, en L. W. van Merken, Tooneel-
poiizy, 2de deel, 4to. . nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ƒ 4 • * ! -
---, op Wattier, 4to. . nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - : a ? -
J. Lutkeman, Poëzy, 4to. . nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 3 * •¦ gt; *
grootp. . . - 5 ! -B. Huydecoper, Gedichten, 410. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 4 •• 10
grootp. . . - 6 : *
F. van Steenwyk, Gedichten en andere Gefchrif-
ten, 4to. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 2 ; 5
grootp. . . - * : 15
—gt;-—— Leven van S. Feitama, 410. met'
het pourtr. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - : 10
„ j nbsp;nbsp;nbsp;grootp...... 15
J. Nomsz, Willem de Eerfte, 4to. met twee pourt. - 5 : -
grootp. . . - 7 : 10
--Mengelwerken, 4to. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- S ; -
grootp. . . - 5 : nbsp;nbsp;nbsp;-
F. de Haas, Gedichten, 4to. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- a i -
grootp. . . - 5 ;
Lykzangen op L. Pater, 4to. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - : to
grootp. . . - - ; j6 Lykdicliten op B. de Bosch, 4to. met het pourtr. - i :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--
grootp. . nbsp;nbsp;nbsp;. - r : to
Beaufobre en L’Enfant, Aanteek. over ’t N. T.
2 deelen, 4to. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- r8 t *
B. nbsp;nbsp;nbsp;Bekker, Betoverde Waereld, 410.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5
J. de Bucquoy, Zestienjarige Reize naar de Indian,
4to. met pl. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- r : fS
C. King, Koophandel van Groot Brittanje, 2 deelen , 4to. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 2 : 10
A. Titfmg, Cypria, a deelen, 4to. , nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 5 ;
Een ftel Kunstprinten tot de Tooneelpoëzy van
S.Feitama, 4to, lylhiks, door Buys en'Vinkeles -10; ïö
grootp. . . -15: t5
Kleine Dichterlyke Handfchrifteiï, 2 fchakeerin*
gen, gr. Svo. • nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 2 : 10
-ocr page 8-bestp. . .
. nbsp;nbsp;nbsp;Edipus , Koning van Athene , en
Brief, gr. 8vo. ....
ft |
: - |
• |
- I |
ï 10 |
• |
- 1 |
: 4 |
- |
- - |
lO | |
- - |
i5 | |
- - |
: ló | |
- 1 |
• 5 | |
- 2 |
ï 4 | |
- 2 |
; | |
. . |
: | |
r quot; |
: 6 | |
: 10 |
Deiikalion en Pyrrha, gr. 8vo. Verioogen van Salomo, gr. 8vo.
Elius, gr. 8vó.
Bloenitjens, gr. 8vo.
Mijn Verlustiging, gr. 8vo. .
I--^- Bijvoegfel, gr. 8vo. - -
' Tyrtdus Krijgszangen, gr. 8vo.
Lazarus Opwekking, gr. 8vo.
Ü. C. F. Hoffliain,Theorie der Nederduitfche Poëzy,
bestp. . . - 2 :
----- ¦ ¦— Hckelfcliriften, gr. 8vo. . nbsp;nbsp;nbsp;- - :
. nbsp;nbsp;nbsp;.....—— Slaapdichten, gr. 3vo. . nbsp;nbsp;nbsp;- - :
bestp......
• ¦¦ ¦ nbsp;nbsp;nbsp;' —— Al ftond’er de Galg op ! gr. SVo. - - :
bestp. . . - J : ¦ De Broek, gr. 8vo. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - s
W. Imme, De Dankbare, gr. 8vo. ¦---Martin, gr. 8vo.
bestp. . . - - :
bestp.
- 2 ;
. nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• I
bestp. . nbsp;nbsp;nbsp;. • 2 :
P. Le Clercq, Huwelyksmintafercel,gr.Svoonetpl. - i
bestp. . . - 2
J. Fortman, Dichtliev. Mengelingen, enz. gr. 8vo. - i P. Langendyk, Levensloop der aartsvaderen, gr. 8vo.
met pi. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- I
Lykzangcn op Ds. Deiman, gr. 8vo. nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• * '
M. L. Griethuizen , geb. Carelius, Kweekfchool,
gr. 8vo. nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ • !
P. J. Kasteleijn, Losfe vaerzen, gr. 8Vo.
A. Vereul, Losfe vaerzen, gr. 8vo.
J. F.'Helmers, Befpiegeling, gr. Svos nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -
----—--op Wattier, 8vo. • nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. - -
H. J. Ronlland, La Teinpüte, gr. 8vo. . nbsp;nbsp;nbsp;. - -
L. Vv. van Winter, née van Blerken, Germanicus, poëine, 12VO.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 2
bestp. . . - 3
A. J. Zubli, Bybelfche Dichttafereelen , 3vo.
¦ ¦ nbsp;nbsp;nbsp;“¦ Losfe vaerzen, 8vo.
W. Haverkorn, WZ. Hilverbeek, 8vo. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -
Lykzang op Pater nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• - •
Ilouwklagt van Ada . nbsp;nbsp;nbsp;- * ’
-ocr page 9-P, J. Uylenbroek, Brief wegens Fedra, kl. 8vO. . ƒ - : 4 ;
giootp. . . - - : 8
. nbsp;nbsp;nbsp;———nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Losfs vaerzen.
Ondervvyzing in den Godsdienst, gr. 8vo. . nbsp;nbsp;nbsp;. . : 15
bestp. ...1:5 De Kosmopoliet of Waereldbiirg. 2 deel. gr-. 8vo. - 8 : -
G. nbsp;nbsp;nbsp;Adams , Gronden der Starrekunde,gr. ovo. met pl. - 2 : lo
bestp. . . - i :
J. Hill, Proeve der Natuurlykc Historie, gr. Seo. - i :
'i. Nomsz, Moliamined,2dcel.kI. 3vo. met een pourtr. - r : 1
grootp. . nbsp;nbsp;nbsp;. - 2 : :
--Aajiteekcningen op alle zyne ïooneelftiik-
ken, kl. üvo. , nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- I :
grootp. . . - 2 :
-— V'ertelfels, 3 Hukken, kl. 8vo. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- l ; .
grootp. . . - 3 :
grootp. . . - 3 :
----Triomf der Teekenkunst, kl. .Svo. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - :
— --Befcheiden Aanmerkingen , kl. 8vo. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - ;
__-- Verhandeling over Het Weeskind van
China, kl. 8vo. . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - ;
grootp......
— - Losfe vaerzen.
J. G. Doornik, Levensfehets van Pedro de wreede,
kl. 8vo. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - : 4 : -
Lykzangen op L. Pater, kl.8vo....... 6 : -
grootp. . . - - : 12 ; •
H. nbsp;nbsp;nbsp;Ogelvvight, Junior, aan Wattier, wegens de
Lyst van nieuwe tooneelftukken, zo als die afzonderlyk by gemelden boekhandelaar te bekomen zyn.
W, Bilderdijk, Edipus, treurfpel, en brief over den
zclven nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ1:4:-
---De dood van Edipus, treurfpel . * i : - : -
j ~ — Deukalion en Pynha, tooneellfiik . . j 15 -
treurfpel
I. nbsp;nbsp;nbsp;de Clercq, IJ. z. Meriones, koning van Krete,
Ednard en Eleonora, treurfpel
M. A. de Clercq , Montrole en Amelia , tooneelfpel - -
-quot;¦ nbsp;nbsp;nbsp;Vanglenne , of de karaktertoets,
tooneelfpel nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - s
10 :
-ocr page 10-A. A. Gaignan de rAtni, E!ize, treurfpel ;
O. nbsp;nbsp;nbsp;C. F. Hoffliam, A1 ftond ’er de galg op ! blyfpel
— nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' De Broek , voorfpel
j. Houtman, Thz. Irene, treurfpel
----Montrofe en Amelia, tooneelfpel
¦]:. Hugli, Willem Tell, treurfpel W. Inline, Delia en Adelaide, tooneelfpelnbsp;__De Weldadige, tooneelfpel
P. nbsp;nbsp;nbsp;J. Kasteleijn , De Marquis de Botiïllé ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lieldenfpcl
------- De Jtilferlijke Kamerdienaar, nbsp;nbsp;nbsp;blij-
f\gt;el nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
... nbsp;nbsp;nbsp;—--Elfride, treurfpel
----Codrus, treurfpel
T. Lutkcman, Codrus, treurfpel , nbsp;nbsp;nbsp;.
i---Canut, treurfpel
P. F. Lynflager, Zoé, tooneelfpel . nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
J. Nomsz, De Graaf van Warwik, treurfpel ——nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Bajazeth , treurfpel .
---De Cid, treurfpel
¦ --- Athalia, treurfpel
¦ nbsp;nbsp;nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Amelia , treurfpel
' nbsp;nbsp;nbsp;-¦ Sotiraan de tweede, blyfpel . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
' ' nbsp;nbsp;nbsp;- Cora , treurfpel, pi-
.....— Coralli, treurfpel, pi- ¦ nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
-------De Verbeterde Dwaas, blyfpel -
——-— Waldheim, tooneelfpel
---- De Graaf van Comminge, of de ongelukkige gelieven, tooneelfpel
--Laufus en Lydia, treurfpel, pl.
J. Starrenburg, Apollo in Dordrecht, en Do (Zangberg, twee divertisfementen •
F. van Steeiiwyk, Leonidas , treurfpel . nbsp;nbsp;nbsp;,
L. W.---- Louize d’Arlac, treurfpel . nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
———- Sebille van Anjou, treurfpel . . -
— -— --Gelonide, treurfpel • nbsp;nbsp;nbsp;•
Non datiir ad mufas, amp;c. Esther, treurfpel
Vlijt doet vorderen , De. Gcwaende Philofooph,bl. -
De Burgemeester, tooneelfpel , nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;
-ocr page 11-Hoe mild is niet een ftad gezegend ,
Die mannen in 't gebied bejegent,
Wier voorbeeld, als een blinkend licht,
Het al in de oogen ftraalt, en ’t volk tot deugd verpligt!
K. fiB BOSCK.
«LASDORF, burgemeester. - nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
DESTADSSCHRYVER.
DE LIEUTENANT VONBRITZSTEIN, Wrfqfflder. HELLES., foldaat. ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
KASPER, lyfknecht van Blasdorf. ^ nbsp;nbsp;nbsp;_
gotthelf, bedelaar. ^ nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
HENDRIK, syn 200M, oucL vecrtkn jaar. _ BEISKORBjT -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
J; roevers.
BLUTICERjJ _ nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
^EEN GERECHTSDIENAAR¦
MeVrOUW BLASDORF.
JULIA, haare docher. _ nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
lt; zwygende.
dienders,J
^f /?*' gt; ¦* / /
- /: \ *
* - lt;ct: rA%
,¦/ nbsp;nbsp;nbsp;/ ,gt;'^ v .
¦ 4 ^ V h nbsp;nbsp;nbsp;' *» ' - gt;‘ V' - ¦ *
/“
'^^Z' nbsp;nbsp;nbsp;•V
' X' \\ w. 'X \'^
\_ A/f it ‘ ' lt;/V// / nbsp;nbsp;nbsp;^¦
-ocr page 15-eerste t o o jv e e l.
Het tooneel verbeeld eene openbaare plaats in het verfchiet ziet men eene kerh Het is nacht.
beiskorb, blutiger, roovers; hendrik, in armmoedige kleeding, eene lantaarn draagende. Sommigen der roovers houden Hendrik vast, anderennbsp;zetten hem gelaaden pistoolen op de borst.
HENDRIK.
aarom floot gy my zo, goede heeren ? Waai'* om dreigt gy niy den dood? Ik wil immers gaarnenbsp;lichten.
BLUTIGER, tegen Beiskorb.
Ik weet ook niet, waarom gy den lummel hebt opgeraapt ? ware het niet om ’t geraas, ik fchoot toe.
BEISKORB.
Gy zyt waarlyk toch een rechte bloedhond: geen ^ ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buit
-ocr page 16-buit fmaakt u, ten zy die van bloed druipt. Myne handen zyn daarvan nog zuiver.
Bi U TIGER.
Daarom zyt en blyft gy ook een ellendige fukkel-Maar, lustig aan ’t werk.
B eiskorb.
Neemt de breokyzers, kameraafö 1 Gy, Klos, pas op aan den hoek van de hoofdflraat; gy, Strobel , aan den anderen hoek, waar men van de halnbsp;komtj en, zo ras gy onraad merkt, gefloten;
HENDRIK.
Lieve hoeren, erbarmt u! laat my gaan! ik heb een’ ouden kranken vader, en. den gantfeben dagnbsp;geen ftukje brood voor hem gehad. Hy ligt niet verre van hier op de bloote fteenen. Wy zyn laat innbsp;den nacht aangekomen. Ik was van zins juist eennbsp;afdakje voor hem op te zoeken.
BEISKOKB.
Biyf! uw gelukllar voert u tot ons. Waarlyk, het zal u niet berouwen.
HENDRIK.
Maar myn vader zegt: Geld, door zonde verwor-ven, ontfteekt dén vloek des Heeren. Neen,liever honger geleden.
BLÜTIGER.
Schurk, hou terftond uw’ fmoel, of ik...! Licht', voort! fcheerje!
Zy gaan allen naar de kerk, breeken de deur open, en fluipen 'er in.
twee-
-ocr page 17-T o o N E E I S P E L t TWEEDE T O O N E E L.
Het toofieel verheeld eene Jlraat.
GOTTHELFj de bedelaar, ter zyde van ,een huis, eti
Zyne krukken naast hem , liggende. 11 e l l E R, iets befchonkm, de Jlraat langs komende, en nietnbsp;den Jcéel zwaai emie.
HELLER.
En al heb ik in ’t geheel geen’ diiit meer, evenwel blyf ik vrplyk! hoezee! Dat is een leven, op werving! Ha, ha, hu! en de ftadsfol-^aaten, die fehurken! Wat! vastzetten? Hellernbsp;vastzetten? Ha, ha, ha! de lust zal hen vergaannbsp;zyn, voor altoos, hoop ik. Nu, nti, van daagnbsp;maar één groeizaamc regen, dan zullen tporgen iieti-zen, ooren, vingers, en al zulke kleinigheden njeer,nbsp;genoeg voortfpruiten; want gezaaid heb ik rykelyk.nbsp;Maar, het is tyd; ik moet gaan flaapen. Marsch'nbsp;naar huis.
Hy Jloot in ’t voortgaan tegeii GottJtelf.
Wie daar? wie daar?
G o T T H E L F.
Eerst een foldaat, nu een bedelaar.
HELLER.
Wel de duivel! Kameraat , heb ik u ook zeer geftooten ? het zou my leed doen. Wilt gy dienstnbsp;hebben ?
A 2 nbsp;nbsp;nbsp;GOTT-
-ocr page 18-^ de burgemeester,
GOTTHELF.
Goede man! dienst? Ik heb reeds cen-en-twintig jaarcn gediend, zeven wonden aan myn ligchaam,nbsp;en geen ftukje brood.
HELLER.
Geen brood! en by welke honden, by welke heidenen hebt gy dan gediend? Foei! zulk een vorstnbsp;is niet waard’...
GOTTHELF.
Zagt wat, myn vriend! De vorst weet niets van mync armoede. Een edel mensch! Hy ftond dichtnbsp;by my, toen een kogel my ’t been vermorfeldc.nbsp;„ Men zorgc voor dien man!” riep hy, en, metnbsp;den degen in de vuist, ftortte hy zich midden in denbsp;vyanden, en bevocht de heerlykfte zege. Ik vergatnbsp;niyne llnart, en liiicekte den Hemel, alleen om zy-ne behoudenis,
HELLER.
En gy zyt toch nu een bedelaar.? Moord en hel! ik heb nog maar met kruid gepaft, maar als ik eensnbsp;kogels zal hooren gonfen, zal my de gedachte;nbsp;„ Eerst een kreupele, dan een bedelaar,’’ verdoemdnbsp;bekoelen.
Hy zoeh in zyne zakken, m Jlaat zich niet de vuist voor ’{ hoofd.
een lompert! een
Ik onzinnige! ik ben
beest!
GOTT.,
'!i'
-ocr page 19-TOONEELSPEL. s
GOTTHELF.
Wat deert u, myn vriend ?
heller.
Ik had nqg vier ftuivers; ik heb ze vervreeten, verzopen , verzwierd: Had ik ze nog, met blydfchapnbsp;gaf ik ze u.
ffy zoekt 'Weder iii de zakken.
Ha! daar glimt nog iets. Een ftuiver ! Daar, goede man, neem dat: vergeef my, dat het nietnbsp;meer is. Morgen is het geldjesdag, dan zoek ik unbsp;weder op. Heller zal zich verbeteren. En al moestnbsp;ik ook een’ kreupelen, een’ bedelaar worden, iknbsp;zal toch als een rechtfehapen kaerel leeven!
Hy gaat heen.
GOTTHELF.
Goede, edele ziel! gy hebt alles om een’ held te Worden, Hechts eene kleinigheid ontbreekt u: gelegenheid en geluk. Maar wat zyn dat voor lieden,nbsp;die zo yllings de flraat doorftormen?
-ocr page 20-g p E burgemeester,
VIERDE T O O N E E L.
BEISkorb, bl utige r, R 00 ver s , met pakken belaaden-, gottheef, ter z^e.
BEISKORB.
Laat ons hier een weinig tot adem komen! Nu, jongens, dat is cen vette buit! goud, zilver, paer-!en, jtiweeten in overvloed.
B L U ï I G E R.
Ha, ha, ha! Maar, ’t is jammer, jammer!
BEISKORB.
Wat is jammer?
Dat ik niet een paar dikke paapen by hunnen mammon heb kunnèn flachtch'! De knuppclflagcn,nbsp;die zy my in fchool gaven, branden my nog opnbsp;het hart,
BEISKORB.
Ei, laat uwe pa-apen daar: wy hebbeh hun geld.... Maar ’t had ons haast. kunnen opb'recken. Hoordenbsp;gy, dat zy reeds dö vroegprcék inluidden.? De dagnbsp;begint: fpoedig zal alles ontdekt .worden. Nunbsp;voort; door verfchcideii ftraatcii uit elkander; allennbsp;naar Schnappsdorf, in de ftrooperskroeg; en morgen avond ter decliug.
Zy gaan langs verfcheiden Jlraaten heen.
• GOTT-
-ocr page 21-GOTTHELF.
Dat Zyn volflagen aartsfcheimcri! kerkroovers !... Maar wacht! In Schnappsdorf hebben zy hunnever-zamelplaats ? Goed! Zodra het dag is, zal ik hennbsp;by de overheid aangeeven. God dank, dat iknbsp;myne vaderflad, die ik zo fchandelyk had vergce-ten, nog als bédelaar dienst kan doen !... Maar,nbsp;waar niag myn Hendrik blyven ? De honger plaagtnbsp;my. Het begint licht te worden. Komt hy gindernbsp;niet ? Hendrik !' Hendrik !
V V F D E f O O N E E L.
- nbsp;nbsp;nbsp;HÉNDRIK, GOTTHELF.
HENDRIK, «iet een' gmideei kelk in de hand, zich naast zjii’ vader nederzettende.
Hier, myn vader, ryfcdom en zonde.
GOTTHELF.
Hoe, fchurk! kerkgoed in uwe handen!
H E N D R I K.
Ja; doch, God weet, binten myne fchuld!
GOTTHELF.
Stel my gerust.
HENDRIK.
Ik verliet u, vader, om, gelyk gy weet, u, waar’ ’I mogelyk, een verblyf op te zoeken. Is dat gevonden, dacht ik, dim zal God ook een Huk broodnbsp;A 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;be-
-ocr page 22-,8 DE BURGEMEESTER,
bezorgen. Ik zag licht in een verafgelegen huis, en liep vrolyk daar naar toe. Toen bejegende my eennbsp;zv/erm gewapende lieden. „ Halt! waarheen ? neemnbsp;die lantaarn!” brulden zy. Zy ftieten my, zettennbsp;my gelaaden pistoolen op de borst, en ik moest hennbsp;naar de groote kerk voorlichten, ginds op de opennbsp;plaats. Zy braken de deur der fakristy open: alles , wat heilig is, wierd gefchonden; de kostbaarheden geroofd; en, toen zy gereed waren, wierpnbsp;my een hunner deezen kelk voor de voeten:nbsp;„ Daar, fchurk, neem, en help uw’ vader. Wynbsp;„ berooven hen, wien de rykdommen onnut zyn,nbsp;,, en helpen gewillig hen, die nood lyden.” Metnbsp;deeze woorden ftoven zy weg. Ik flond geheelnbsp;roerloos, en wist niet, of ik den kelk zou opnee-nien , of laaten liggen. Eindelyk dacht ik: brengnbsp;dien aan uw’ vader: hy zal best weeten, wat tenbsp;doen.zy. Ja, nog meer: een hunner liet dit Huknbsp;brood uit zyn’ knapzak vallen; en ik raapte het metnbsp;blydfchap op. Daar is het, lieve vader!
ii!.:
GOTTHELF.
Dank voor beiden, goede Hemel!
Hy breekt het brood aan twee Jiukken, en geeft zyti’ zoon het eene.
Dit brood, onfchuldig verkregen, zal ons tot zegen verftrekken, lieve jonge. Den kelk moet gy, met het aanbreeken van den dag, aan de overheid
bren-
-ocr page 23-TOONEELSPEL. 9
brengen ; dan moet gy alles vcrhaalcn, en verzoeken , dat men my ontbiedc. Ik weet, waar de roevers hunne verzamelplaats hebben.
HENDRIK.
Cy weet dat, lieve vader ?
GOTTHELF.
Ja. Toen zy van hunne fchenddaad weder kwamen, Honden zy dicht by my, zonder my te bemerken. Zy beraadflaagden zich, en noemden hunne verzamelplaats.
HENDRIK.
Maar, lieve vader, ik weet niet waarom, doch ik ben zo bang. Men heeft ons reeds onderwegnbsp;gezegd, dat de overheid hier zeer geftreng met denbsp;arme lieden omgaat. Als zy my nu niet wilden ge-looven, en my eens in de gevangenis bragten?
GOTTHELF.
Dat is niet te vreezen. Is de overheid hier ge-Hrcng, zy zal ook rechtvaardig zyn. Mera kan eenige achterdocht tegen u opvatten, en u veellichtnbsp;vasthouden; maar het onderzoek zal uwe onfchuldnbsp;doen blyken. En dit is juist wat ik wensch. Mennbsp;Zal in u een’ inboorling dezer Had vinden, wieiinbsp;onverdiende armoede drukt. Gy hebt recht opnbsp;de befcherming en de zorge der overheid ; wantnbsp;het is pligtmaatig en wettig, dat ieder plaats zynenbsp;armen onderhoud.
A s HEN
-ocr page 24-,o de burgemeester,
HENDRIK.
Hoe, rayii vader! zyn wy uit deeze ftad!
G o T T H E L F.
Ja, kind. Ik, inyne ouders eii voorouders fpro-ten uit eene der aanzienelykfte femiliêii deezer ftad.
HENDRIK.
Ei, ontdek u dan toch, vader.
G o T r H E L F.
Gy kent nog- dé grootheid onzer éllèndé niet. Tot nu heb ik u myne gefchiedenis verzwegen. De-wyl men u echter voor de overheid naar uwe afkomst zal vraagen, zal ik u, zo veel noodig' is,nbsp;verhaalén. Kunt gy u nog uwe moeder herinneren ?
HENDRIK.
Naauwelyks', beste vader.
GOfTHEhF.
Ik gelbof het. Gy waart nog geen vier jaai'en, toen zy ftierf. Zy bragt onfchuldig het haare totnbsp;ons verval toe. Myn vader liet zynen beiden zoonen een aanzienelyk vermogen na. Myn jonge broeder, wél twintig jaareii jonger dan ik, was innbsp;zyne geaarthéid hèt tegendeel van my. Hy wasnbsp;iacht en goedaaru'g; ik wild en opvliegend. Hynbsp;had al zyn genoegen in de letteroefening; ik, innbsp;het foldaatenleéven. Toen nu, by de deeling onzer erfenis, twist ontllond, die ihy het bloed aannbsp;Jiei gisten bragt, verwenschte ik vaderland, broeder.
-ocr page 25-II
der, gerecht, en naastbeftaanden, maakte myneerfenis tot geld, en ging daarmede naar Frankrylc. Hier behaagde het my, en dewyl ik middelen had,nbsp;oni iets te verteeren, kostte het my niet veel moeite als vaendrig in dienst te komen.
HENDRIK.
Ik bezin my, als in een’ droom, dat myne moeder my cens verhaalde, dat gy in Frankryk had gediend.
COTTHE LF.
Het wicrd oorlog. Ik bewees, dat dapperheid en moed my niet vreemd' waren, en ik bekwam reedsnbsp;toenmaals nvee wonden, een in het hoofd, de andere hier in den arm; Nu dacht ik; ecrepostennbsp;en liet kruis van Lodewyk kunnen my niet ontgaan; Ik liet het aan fmeekingen eh aanbeveelingennbsp;niet üialen; doch onze oveVfte was een flraf, eergierig man. Eens toen ik my, zeker met woestheid, over partydigheid en naTaatighoid beklaagde*nbsp;liet hy niy in arrest zetten, en beval niy meerder cei'bied. Nu was ik geheél bniren mjlzelven»nbsp;nam myn affeheid, beklaagde my ten hove, vondnbsp;geen gehoor, en veifpilde te Parys aahzienely-kc fommen. 'Met naauw’Iyks de lielft mynsnbsp;vermogens meer, ging ik naar Holland * gal’ hetnbsp;overige myner gereede penningen in een’ aanziene-lyken handel, en wierd mer uwê moeder bekend. Zy was de doehter van een’ gevlochten
Fran-
-ocr page 26-Franfchen edelman, arm , maar deugdzaam. Ik nam hier weder dienst, ten oorlog, en wierd, na veelenbsp;jaaren, eindelyk kapitein. Inmiddels lieten wy’tonsnbsp;aan niets ontbreeken. Ik wilde, dat myne vrouw innbsp;tooi en pronk zou uitmunten, en zy had reeds uitnbsp;zicbzelve eene neiging daartoe. Onze renten waren niet meer toereikend; ik begon de hoofdfom aannbsp;te tasten, en ecus op een’ trciirigen morgen ontvingnbsp;ik de tyding, dat myn koopman bankeroet was.nbsp;Op dit ongeluk volgde het geen in de wacreld altydnbsp;volgt. Onze vrienden vloden. Myne anders toe-geevende gunstelingen, die myn’ disch en mynenbsp;beurs nooit hadden veiTinaad, wierden ftroef, meesterachtig, onverdraaglyk. Myn geduld brak, ennbsp;toen ik hoorde, dat de kryg in Duitschland uitgeborsten was, nam ik myn aflcheid, en begaf mynbsp;onder een vrycorps. Uwe moeder ging als hofmeesteres in dienst. Eén jaar daarna verfcheurde het naberouw haar hart: zy ftierf, en liet u over aan een’nbsp;armen weever, die u uit barmhartigheid tot zichnbsp;nam. Ik gedroeg my dapper; trok de aandacht vannbsp;myn’ vorst; Wierd dikweif gewond; doch ten laat-fte doodelyk getroffen, en gevangen, In deeze gevangenis bekwam ik de; tyding der vrede, en datnbsp;ons geheele corps afgedankt was.
HENDRIK.
6 Hemel 1 Beste vader'
GOTï-
-ocr page 27-13
gotthelf.
donder redding verloren, van myne wonden nog niet geheel herftcid, verliet ik de gevangenis. Iknbsp;ging om u op te zoeken; u, de eenigc band, dienbsp;niy nog koude dwingen myn leven te rekken. Denbsp;laatfte armmoedige rest van myn goed viel in denbsp;handen van ontmenschte rooveren; zy lieten myai^nbsp;leen deeze vodden. Ik vond u eindelyk; ik zag metnbsp;blydfchap, dat deugd en vroomheid uw hart ingé-prent waren. Het overige weet gy. Wy ylden naarnbsp;myne gcbooncftad , helaas! het waren Hechts traagenbsp;fchreden der ellende.' Hier zyn wy nu; en mynnbsp;fiuurscii gedrag verdient de finaad, dat ik my my-nen naastbeftaanden, die ik eertyds verachtte, alSnbsp;een’ bedelaar moet vertoonen.
HENDRIK.
Licffte vader! üw broeder, myn oom, zal ons niet verlaaten. Weet gy welk een’ eerepost hy bekleed, en den toelland van zyn geluk?
GOTTHELF.
Niets weet ik. Sims omtrent twintig jaaren heb ik niet meer naar hem vernomen, 'l'oevallig hoordenbsp;ik cens van een’ foldaat, uit onze ftad van geboorte, dat Blasdorf raadsheer ware.
HENDRIK.
En zal hy wcl, zonder zyn hart vermurwd te gevoelen, u in deeze ellende kunnen zien verfmach-ten? 6, Hy redde Hechts u; want ik ben tot alles
bereid; ik ben de, armoede gewoon, kan wecven, en wil gaarne door myner handen werk...
G o T T H E L F.
En ik kan niets, goede jonge! niets, dan u tot last verftrekkcn. Gerechte Hemel, eindignbsp;fpoedig myn lyden, en zegen myn kind, dat zeker...
ZESDE T O O N E E L. een gerechtsdienaar, dienders,
DE VOORIGEN.
DE gerechtsdienaar.
I'Jiet anders! het moet ten twee uuren zyn go-Weest. Alles hebben zy medegenomen uitdefakristy en uit de fchatkamer. Een oud moedertje, dat naarnbsp;de apotheek wilde gaan, had zich, uit vrees, toennbsp;de fchurken aanrukten, achter ceiic kraam ver-ftoken; zy zegt ons, dat zy zeven in getal waren,nbsp;en een jong knaapje, met eene linnen kiel en ronden hoed, hen vooruit gelicht had. Dit zyn reedsnbsp;Zekere kenteekenen. Verdeelt u allen rondom by denbsp;ftadsmuuren j de poorten zyn nog gefloten; en pastnbsp;wel op, of zy niet hier of daar een flulphol hebben. Komt, komt!
Zy gaan heen.
T o o N E E L S P E JL. 15 Z E F E N D E T O O N E E L.
GOTTHELF, HENPRIK.
G O T T H E L F.
Hebt gy het gehoord, myn zoon ? zelfs weet men reeds, dat gy gelicht hebt. Loop des fpoe-dig: meld ii aan het raadhuis, by den marktmeester: die zal u wel te recht helpen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
HENDRIK.
Maar, lieve vader, zal ik u hier laaten ?
GOTTHELF.
Bekommer u mynentvvege niet : zy zullen my-zelven welhaast laaten haaien. En bovendien, bhv nen één uur word het klaar dag, en dan vind gynbsp;my weder op de groote markt, by de fontein.
Lfy flaaC net behulp van Hendrik op, neemt zyne krukken tot zich, en beiden gaan zy heen.
ACHTSTE T O O N E E L.
Het tooneel verheeld eene kamer in eene herberg.
DE lieutenant von BRITZSTpIN»
heller.
HELLER.
’t Is op zyn best vier uuren, heer lieutenant. DELI eutenant.
¦Maak my den ftrop een weinig vaster. Zo genoeg !
-ocr page 30-noeg! Apropos, kaerel, waar hebt gy gisteren avond geftokcn ? he ? zeker 'gezwierd! Ik zal u eensnbsp;op de ribben komen!
H E L L E R.
Mynheer lieutenant, zo als het op de werving gaat; men moet wynhuizen bezoekenj men drinkt;,nbsp;men maakt anderen befchonkcn, en eindelyk wordnbsp;men het zelfs mede. En dewyl hier, in de ftad,nbsp;geen^'taptoe is, en de klok zo dof Haat..,
DE LIEUTENANT.
Zo weet men niet, hoe Iaat het is. Maar hoe ftaat het met de werving ? Hebt gy iets goeds opnbsp;Hok?
HELLER.
Ja, doch ’cr is een maar by. Gy kent Kasper wel, den bediende van den burgemeester?
DJ3 LIEUTENANT.
Kaerel, zyt gy dol ? Laat dien ongemoeid. Ik durf den burgemeester niet aan de kleêren komen.nbsp;Gy weet, ik wensch zyii fchoonzoon te worden.
HELLER.
Droom «iet, heer lieutenant! de burgemeester is veel te leep, om zyne dochter aan een’ foldaat te geeven; vooral daar hy zulk een ryknbsp;man is.
DE lieutenant.
Gek I ik moet my den toegang tot zyn huis fieelits niet fluiten; het overige is zo goed als klaar.
Het
-ocr page 31-T O ONE E L S P E L. Xf
Het meisje bemint my, en de moeder flaapt met ons onder eene deken.
I-l ELLER.
Dat is iets anders.
JDE LIEUTENANT.
Kyk: dee2en morgen gaat het oudje met haare dochter in de vroegpreêk; dan moet ik daar ooknbsp;Weezen: daar zal alles worden afgefproken, en iknbsp;geloof zeker, eene gelukkige ontvoering zal het einde der gefchiedenis zyn.
heller.
Nu, dat laat zich hooren! Maar by de ontvoering, kon ik immers monfieur Kasper ook ontvoeren ? watnbsp;dunkt u ?
DE LIEUTENANT..
Goed, maar vooraf moet myne ontvoering volkomen gelukt zyn. Ik ga.
HELLER.
Lieve heer lieutenant, zoud gy de goedheid voor my willen hebben, en my nu myn loon geeven?
DE lieutenant.
Waartoe dat zo fpoedig, monfieur Heller! Gy zult zeker weêr vroeg willen beghinen, waar gy ’c vannbsp;nacht hebt gelaaten.
heller.
• Neen, waarachtig niet! Ik wil my aanftonds vyf-tig ftokfiagen laaten geeven, indien ik niet een vet-fiapdig voornemen heb. - nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
B nbsp;nbsp;nbsp;DE
DE LIEUTENANT.
Gy, een verftandig voornemen ? Hoe zoud gy daaraan komen ?
HELLER.
Toen ik gisteren avond, of willen wy liever zeggen , heden tegen den morgen, maar het was waarachtig nog pikdonker, naar huis marcheerde, ftietifc tegen iets, dat zich beweegde; het was een oudenbsp;geblesfeerde foldaat, zonder dak of vak, die op denbsp;fteenen lag als een hond. Hy had den gantfchennbsp;dag nog geen ftukje brood gezien, en ik was diknbsp;en vol. Ik dacht hierover, en fchaamde my voornbsp;myzelven, dat ik den armen man niet dan een’ enkelen ftuiver kon gpeven. Nu, heer lieutenant, hebnbsp;ik, aan beloofd verval en aan gereed uitgefchotennbsp;geld , vyf guldens en elf Huivers by u te goed ,nbsp;meer dan ik voor de loopende maand noodig heb;nbsp;derhalve wil ik myne acht Huivers verdiend loonnbsp;aan myn’ armen kameraar brengen.
D E L I E U T E N A N T.
Gy zyt zo weekhartig als een oud wyf! wie Weet, wat landiooper de kaerel is, die uwe waldaad niet verdient.
heller.
Wel nu 1 de Hemel vergeeve het hem, 2o hy my bedriegt. Doch ik hoop, dat myn goede engel,'nbsp;hier boven, uit het zwart zondenregister , het wellc
de
-ocr page 33-de duivel van my houd, iets zal uitveegeli. Maar, neen: de man fprak te eerelyk, te redeiyk.
DE LIEUTENANT.
Daar, neem: hier is loon, verval, en uitgefchoten geld. Maar kom niet vódr den tyd my weder omnbsp;Verfchot plaagen; anders , monfieur Heller , isnbsp;hier de munt, waarmede ik u rykelyk zal betaa-len.
HELLER.
Ik ben daarmede te vrede, het zou de eerfte rei-Ze Zyn, maar ik had het verdiend.
DE LIEUTENANT.
Ik ga. Huur my een’ wagen met vier goede paar-,den, die ik alle uuren kan krygen. In één uur zyn wy/op vreemden grond, en dan mogen zy my metnbsp;hun geheel leger nazoeken.
iJy gaat Iieen.
NEGENDE T O O N E E L.
HELLER.
Een’ wagen met vier paarden? best! die zullen wy ras opfcharrelen, en dan, goede reis! Maar dienbsp;ontvoering fchynt my geen zeer eerelyk fiukje. Dochnbsp;waarom beelden zich ook de heeren ftadbeftierdersnbsp;20 veel in, dat zy een’ edelman,en nog daarenboven een’ foldaatv,oor niet goed houden? Ei,ko’^''»nbsp;B a
-ocr page 34- -ocr page 35-TOONEELSPEL^ ar
Het toontel verbetld lenc kamer in het huis des burge-meesters.
eerste t o o n e e l.
BLASDORF, in nachtgewaad eene muts op het hoofde
eene fchryfpen achter het oor. Hy leest eene aSe.
KAS PER, achter hem, een’ kop koffy hou.-dende.
BLASDORF.
Schoone verdediging! arme hals! gy wilt hem 't leven redden, ha, ha, ha! en gy brengt hemnbsp;tien el hooger aan de galg. Eene inbraak, en tenbsp;zeggen, hy heeft maar aan het flot gewriggeld, ennbsp;het is aanftonds van zelf opgegaan, daar toch hetnbsp;gewelf met breekyzers..,
KASPER.
Heer burgemeester, de koffy word koud.
BLASDORF.
Geef hier! Is myne vrouw nog niet te huis ?
KAS PER.
Mevrouw kan naauwelyks weg zyn. Het is eerst zes uuren, en ’er is pas ten dcrdemaale geluid geworden.
B 3 nbsp;nbsp;nbsp;blas*
-ocr page 36-23 D F »’ü R G E M E E-S T E R,
BL ASDORF.
Ook a! eene kwaade fchikking, die al te vroege godsdienstoefeningen.
K ASPE R.
Ja, daar heeft de heer burgemeester wel gelyk in een arme dienstbode gaat, uit vrees van zich te vér-llaapen , vroeg uit, en komt in kwaad gezelfchap,nbsp;Waar men aan het grootfte gevaar bloot ftaat, gelyknbsp;het my van nacht ging.
BLASDORF.
Zo ! Dus zyt gy by nacht uitgeloopen ? Ik W'enscli’ te dat men u braaf toegedekt had.
KASPER.
De hagelfche wei-vors wilden my oppakken, ó , Tegen ftokflagen ben ik wel veilig! Hier in de ftadnbsp;vergrypt zich niemand aan uwe livrey. Men vreestnbsp;u te veel, heer burgemeester.
beasdorf.
Zo! Men vreest my-alléén ? Zeg my, zonder omweg , wat zegt men van my in de ftad ?
K A s P E R.
Gy zyt een verftandig, braaf, en rechtfehapen man, maar ftraf,hard,cn geftreng,' ja, teftreng! Gy hebtnbsp;federt anderhalf jaar reeds vyf kaerels laaten ophangen en rèbraaken ; dit- is by menfehengeheugen nietnbsp;gebeurd. En nog zit de markmelfpeeler Klaus in 'cnbsp;hok, die zeker wel onfchuldig moet zyn, want he^nbsp;is zulk een vrindelyk en aartig mensch.
blas-
-ocr page 37-blasdorf.
Een roover, die niet alleen zelf geftolen, maar ook anderen gelegenheid tot fteelen heeft gegeeven*nbsp;Ja! zo God wil, zal hy hangen, de fchelm!
KASP E R.
Ach, heer burgemeester! ach, vergeef het my! maar ik zou denken, als ik een doodvonnis moestnbsp;onderteekenen,... ach, heere jee! ik zou flaauwnbsp;worden.
BLASDORF.
Gelooft gy dan, dat het my aangenaam is ? Neen 1 God weet, het hart bloed my. Maar hier, in onsnbsp;klein gewest, van zo veel heerenlanden omgeeven,nbsp;wat zou ’er, zonder de geftrengfte rechtsoefening ennbsp;¦regeering, van onze ftad worden? Een moordhol. Ennbsp;nqg daarby al die vreemde wervers, die zich allesnbsp;veroorloofd achten, en geene wetten gehoorzaamen.nbsp;Ach! hoe word my het leven dagelyks verbitterd!nbsp;Dag en nacht te arbeiden ben ik myn vaderland alsnbsp;een’ pligt verfchuldigd, en zou my niet drukken ;nbsp;maar in huis geen oogenblifc rust, gepynigd van hen,nbsp;die my het leven moesten verlichten; dit, dit maaktnbsp;my het hoofd warm: het zou my... Men klopt;nbsp;^ie wie ’er is.
Kasper gaat heen.
Gerechte Hemel. ’t is u best bekend, hoe zeer ik verlang altoos alleen te bcloonen, en nooit telïraf-fenl M)'n geweeten is zuiver...
B4 nbsp;nbsp;nbsp;Kas-
-ocr page 38-K A s P E R, wder binnen komende.
Het is de gereclicsdieiiaar.
B L A S D o R F.
Laat hem bjniten komen.
Kasper vertrekt.
De dagelykfche bode van alle onheil! Neen, ifc leg nog myn ampt neder.
TWEEDE T O O N E E L.
DE GERECHTSDIENAAR, DE VOORIGEN.
DE GERECHTSDIENAAR,
' _ Ik kom u, heer burgemeester, melden, dat ’er van nacht een ontzagiyke dieffial gepleegd is. Men heeftnbsp;in dc Laurens kerk ingebroken, ailes geroofd, ennbsp;geplonderd.
blasdorf.
Wie heeft de ronde gehad ?
DE GERECHTSDIENAAR.
De onderofficier Herbert.
BLASDORF.
Hy zal ’er drie wecken voor op water en brood 'zitten. Ik zal u leoren waakzaam te zyn. Zo gynbsp;uw’ piigt behoorlyk in acht naamt, zoud ge ooknbsp;op dat volkje pasfen.
de gerechtsdienaar.
Heer burgemeester, het is met respedigezegd,onze fchuld niet. De onderofficier Herbert is ook niet
in
-ocr page 39-m cMfpw; wy hebben wegens de wervers geen oogen-blik rust. Juist wierd Herbert van een’ geheelen zwerm overvallen; zy jaagden zyn volk uit elkander, en hem hieuwen zy een’ vinger af.
blasdorf.
De dappere helden zyn laffe bloodaarts! doch ik zal hen allen hun affeheid gceven. Het is niet meer' alsnbsp;Voorheen, toen men by den burgemeester de amp-ten kocht: neen, ik begeer en wil niets; ik wil veelnbsp;liever wakkere kaerels koopen, dal wil ik! en dar»nbsp;zal ’er rust zyn, daar fta ik voor in.
DE G E R-E C H T S D I E N A A R.
Wy hebben heden vroeg by ’t nazoeken alles ten naauvvkeurigfte naargegaan, en een jong knaapje innbsp;arrest genomen, die een’ gouden kelk in de handnbsp;had; juist den zelfden, die de huisbraakers heeftnbsp;voorgelicht. Hy lochent het ook niet eens, ennbsp;offehoon hy al veel defendationibus tot zyne ,ont-fchuldiging voorprevelt, het is toch zeker vuilenbsp;visch.
blasdorf.
Dien gy niet onderfcheideii kunt. Men brenge den knaap by my, en de ftadsfchryver moet ook ter-ffond hier zyn. Ga, en zoek verder na, of gy nognbsp;iets kunt uitvinden.
Ds gerechtsdienaar gaat heen.
-ocr page 40-26 de BURGEMEESTER,
' DERDE rOONEEL,
BLA5D0RP, KAS PER.
BLASDORF.
Nu , Kasper, ik ben te hard, te fcherp.
K A p E R.
Die booze menfchen!
BLASDORF.
Neenik zal niet rusten , voor ik myn vaderland rust en veiligheid heb verlchaft. Dit hoop ik nognbsp;te verwerven. Maar rust in myn eigen huis! ó Opnbsp;die moet ik al myn leven lioppen! Is myne vrouwnbsp;al te huis .=
K AS PER.
Nog niet, heer burgemeester.
BLASDORF.
Dan zwygt de ftorm nog, om daarna met ver. dubbeld geweld te woeden.
KASPE,R.
Verfclioon my, heer burgemeester, ik verwonder my dikwyis over uw geduld; w'ant veelryds gaatnbsp;het te verre. Voor ons,... ei, wy worden hetbe-flendig gekyf en gefchreeuw gewoon ; maargy, metnbsp;zo veel arbeids belaaden...
BLASDORF.
Is myne zaak! Maar toch, zeg my eens. Kas. per, hebt gy niets bemerkt.’ Her menigvuldig be.nbsp;zoek des lieutenants verontrust mj.
kas-
-ocr page 41-TOONEELSPEL^ 27
KASPER.
J?» heer burgemeester, ik weet wel iets, maat men ièhrikt om van zulke dingen te l’preeken.
B I, A s D o R F.
Spreek vry 1
K A S P E R.
Mevrouw en juffrouw Julia zaten gisteren nog laat onder de linden. Ik ging'voorby. Zy hoordennbsp;het, denk ik. ,, Julia,” fprak mevrouw, „ zie wienbsp;daar is.” Ik verftak my in de heining; juffrouwnbsp;Julia kwam te voorfchyn, en keek. „ ’Er is nie-.nbsp;mand,’’ antwoordde zy, „ het is de wind.” Goed,nbsp;zet u weder neêr. Nu, toen ging ’t op u los,nbsp;heer burgemeester. Gy waart wonderlyk, korfelig,nbsp;knorrig, en wat weet ik het al. Maar Julia is tochnbsp;een recht lief' meisje: zy voegde ’er geen woordnbsp;by, en bad mevrouw; haar’ waarden vader te ver-fchoonen. Hierna noemden zy den lieutenant Britz-ftein. Heden vroeg zou men in de kerk affpree-ken, wegens het uur hunner afreize.
E LASD ORF.
Hunner afreize, zegt gy ?
K A s P E R.
Ja, zeker! en waren zy maar eens op vreemden grond, gy zoud wel moeten, heer bur...
BLASDORF.
Genoeg, Kasper! Éi, eene ontvoering! Goed,
daar
-ocr page 42-2» P E burgemeester,
daar zullen \vy wel een Ichot voor ïchieten. Laat niets biyken, en maak Haat op myne erkentenis.
Kasper gaat heen.
vierde t o o n e e l.
DE STADSSCHRYVER, BLASDOKF.
PE STADSSCHRYVER.
Ik wensch u een’ fchoonen en besten goeden morgen, hooggeëerde heer burgemeester! Ei, ei, iknbsp;ben geheel perplex. Aliud ex allo malum Het heilig-fte blyit niet meer veiTchoond. Een Sodoma ennbsp;Gomorra is uit onze flad geworden. De ftraffe desnbsp;Hemels kan niet langer te rug worden gehouden. Iknbsp;voorfpel ongeluk, brand, en verwoesting,
BLASDORF.
Dus zullen eenige fchurken, die naar allen fchyn zelfs vreemdelingen zyn, maar zo eensflags uit onze ftad een Sodoma en Gomorra maaken ?
DE STADSSCHRYVER.
Het zwaard der gerechtigheid moet zonder uitftel de godloozen flraffen.
BLASDORF.
Recht ZO! doch men moet ze eerst hebben.
DE STADSSCHRYVER.
Ei, ei, dat fpreekt vanzelf; ’t is ook zeer zeker te vertvachten : want men heeft, naar ik hoor, fter-
ke
-ocr page 43-39
Ice indicia. Eon knaapje met bet corpora deliüi zit reeds in cie gevangenis.
BLASDORF.
DF, STADSSCHRY VER.
Wy hebben ze immers wel uit harder blokken gekregen. ’Er is zo een zekere modus procedetidi, een remedium dc vraagen te verwarren en in elkander te fchuiven, dat ik door lange oefening beetnbsp;heb. Neen, hy zal fpoedig biegten. Wy zoudennbsp;echter de zaak irevi manu en gemaklyker kunnen afdoen , wanneer gy wilde verooiiooven dat door toe-dealing eeniger geesfelftreeken...
BLASDORF.
Een onfchuldige bekennen moest, wat hy nooit had gedaan ? Neen, heer ftadsfchryver! zo lang iknbsp;nog magt heb, zal daar niets van worden. Denbsp;knaap zal aanftonds hier worden gebragt, en ik zalnbsp;hy zyn verhoor zelf tegenwoordig zyn.
DE STADSSCHRYVER.
Zo als gy ’t beveelt. Maar wy zullen Zien, wat de heer burgemeester met zyne groote zachtmoedigheid zal uitrichten; want, helaas 1...
-ocr page 44-MeV. BLASDORF.
Neen, het is niet uit te ftaan. Zulk onachtzaam lomp volk !nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦
BLASDORF.
Tegen wien hebt gy ’t nu weder?
'Mev. BLASb ORF.
He! men zou zich de keel wel aan Huk fchreeu-wen! noch Kasper; noch Door; noch keukenmeid; noch fterveling! Zo weinig ontzag! eene vrouw van mynen rang te voet te gaan! zelvfe hetnbsp;boek te moeten draagen! Neen, het is niet uit tenbsp;houden!
BLASDORF.
Waar is dan uw Johannes ? nbsp;nbsp;nbsp;*
Mev. BLASDORF.
Ik heb hem weggezonden, om my na twee uu-ren weder af te haaien. Maar de godloozc flimgel zou my zeker tot morgen hebben laaten wachten,nbsp;Zo dra hy komt, moet hy aanftonds uit den huize.
BLASDORF.
Maar waarom den bediende niet aan de kerk laaten wachten, als men niet alleen wil gaan?
Mev. BLASDORF.
Omdat men geen hard harte heeft als andere lieden.
-ocr page 45-3»
TO O NE E L S P E L.
den. Neen, het is gruwzaam, een’ armen dienstbod zo'lang in de koü te laaten ftaan. De vlegel had nogthans ten rechten tyde moeten wederkomen.
BLAS DORF.
Na, haal hem lustig door, en hou uw volk beter in orde.
MeV. BLAS DORF.
Dat raakt u niet, heer gemaal ! Hou gy de ftad maar beter in orde, dat ’er geen roofnest van worde : het huis zal ik wel regeeren.
BLASDORF.
Ik ben daarvan overtuigd, wyfjelief! Maar ik zal ook zorg draagen, dat het voortaan in mynnbsp;huis even zo ordcntelyk toega, als in de ftad. Innbsp;de ftad laat ik, naar ’t voorfchrift der wet, ophangen ; en te huis...
MeV. BLASDORF.
Wat zal daar dan gefchieden?
BLASDORF.
Zal ik my geene wetten laaten voorfchryven! Eers-telyk, tot een begin, vermaan ik, alle vroegpreeken te myden.___ Geen woord! daarby blyve hetj an
ders I... Genoeg Kom , heer ftadsfehry ver.
Zy gaan hem.
ZES.
-ocr page 46-3» D Ë B U R G E M B E S T E R, zesdenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T o o N E E L.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦
Mevrouw blasdorf,,julia.
Mev. BLASD ORF.
ïk lla gelyk een zoutpilaar! Hebt gy het gehoord, Julia? wat duivel is den kaerel in ’t hoofd gekomen ? Zo met my te' fpreeken! My zo te mishandelen ! 'Jk zou barsten !
JULIA.
Lieve moeder I ik heb vader nög nooit zo gram-ftorig gezien. Zou hy iets merken ? dan zyn wy verloren.
Mev. BL A S D o R F.
Eide oude domkop zou iets merken ! En zo hy het wist ? wat zou ’t zyn ? Ik zeg u, meisje, gynbsp;moet den lieutenant huuwen. Laat my zorgen...
JULIA.
Ik ontken niet, lieve moeder, dat ik den lieutenant bemin; maar tegen den wil myns vaders...
Mev. blasdorf.
Zo! fraai! Word gy ook gek ? Ei, dat lieve dochtertje! Ben ik uwe moeder niet? wilt gy het beter weeten dan ik, juffertje? De jongens bchooren aannbsp;de vaders; maar ons moeders behooren de meisjes.nbsp;Het geld komt van myn’ kant; en wil hy veel geweld maaken? kostelyk! dan zyn wy gefcheiden.
« nbsp;nbsp;nbsp;JU-
-ocr page 47-TOONEELSPEL. S3
JULIA.
Maar wanneer men ons op de vlucht betrapt? aanhoud ?
MeV. BLASDORF.
ik u niet zo lief, meisje, ik liet u loopen; Wat al bedenkingen! Weet Hechts, dat voor allesnbsp;'^en bestcnis gezorgd. Niets is te vreezen. Het werf-^offlmando gaat met ons 5 en daarvoor moeten alnbsp;ftadsfoldaatcnlummels ontzag hebben. Ha, Hel-ier komt.
zevende t ó o n e e l.
HELLER, DE VOORIGEN.
heller.
Is het veroorloofd ?
MeV. BLASDORF.
Wat is ’t ?
HELLER,
Myn heer de lieutenant laat zyn kompliment maaien , en berichten, dat het rytuig gereed is. Heden avond tegen zeven uuren, zo dra het donker Word rnbsp;zal de wagen aan de achterdeur ftaan. Gy Haptnbsp;daarin; aan de poort wacht het commando metnbsp;den heer lieutenant; en daarmeê.., goede reis.
MeV. BLASDORF.
Voortreffelyk
Q nbsp;nbsp;nbsp;HÉL-
-ocr page 48-34 DE BURGEMEESTER,
HELLER.
Ik moet naar den heer burgemeester gaan, en hem, als gewoonlyk, melden, dat wy heden aftrekken, opdat de lladspoort tot na acht uuren wordenbsp;bpengelaaten.
MeV. BLASDORF.
Doe dat. Inmiddels zal ik alles tot de reize gereed maaken en inpakken. Myne echte paerlen, myne twee ringen, alles geef ik u mede, Julia;nbsp;maar wees getroost en gehoorzaam; anders,... Gynbsp;kent myl Ik kan geene tegenfpraak verdraagen.
JULIA.
Ik wil immers gaarn méégaan. Maar, lieve moeder, het fmart my toch, myn’ goeden vader zulk een hartzeer aan te doen.
Mev. BLASDORF.
’t Is hem gezond! Nog eenmaal zeg ik u, meisje: geene flaters, dat verzoek ik. Hy moet niet denken, dat hy heer in huis zal zyn; ik zal hemnbsp;toonen, wie ik ben!
Zy gaat heen.
acht-
-ocr page 49-TOONEEL SPEL. 3ó ACHTSTE T O O N E E L.
JULIA, HELLER.
JULIA;
'ö God! ó God!
HELLER.
Wat fcheelt u, juffertje? Gy zyt zo bleek, zo
JULIA.
Hebt gy het niet gehoord? Ik fidder voor den Uitdag deezer gebeurtenis.
HELLER.
Ja, ja, ik moet het zelf bekerfnen: het is een kittelig ding, eene ontvoering!
JULIA.
En licht zal de vloek myns vaders...
HELLER.
Nog op de kindskinderen beklyven.
Julia, de handen 'wringende.
God zy my genadig! Slechts de gedachten daar-'‘'3n... Ik ben des doods! Heller, gy zyt een eer iyk man...
HELLER.
Dat ben ik, en zal het fteeds blyven!
JULIA.
Wat raad gy my?
heller.
. Ja, dat is eene andere vraag! want, kyfc:ge' C 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boor-
-ocr page 50-35 Igt; E B U R G Ë M É E S T E R,
hoorzaamen moet ik blindeling. Ik durf tegen den wil myns officiers niets d oen,niets fpreeken, nieWnbsp;raaden. En wanneer my myn officier beveelt;
„ Steek het huis in brand, en ftort den burgemees-„ ter in de vlammen!” dan zou ik weenen, doch vonkelen moest het, waarachtig 1nbsp;JULIA.
En gy wilt toch een eerlyk m.an zyn ?
HELLER.
Toch, en daarmeê afgedaan; en ik zal het eeuwig blyven; want, kyk, lief juffertje, als gy iemand met eene naald ftaaktj (nu, ik zeg maar zo, wantnbsp;ik weet, dat gy het niet op uw hart zoud kunnen vcrkrygen O Wanneer gy iemand met eene naaldnbsp;Haakt ? wie zou de kWaaddoenfter zyn ? de naald,nbsp;of gy ? Even eens is ’t met my. Ik moet het bevelnbsp;volbrengen; ik heb het gezworen; zeker niet goedwillig ; maar zweeren biyft zweeren. Dus ben ifcnbsp;eigentlyk maar de naald. Nu, wat kan het denbsp;naald helpen ?
JULIA.
Dus, wanneer...
HÉLLER.
Myn offider my iets beveelt, doe ik *tblindeling. De koning had hem zeker niet tot myn’ officier gemaakt, my niet met eede tot gdioorzaamhcid Jegensnbsp;hem verbonden, indien de *man niet meer verftand
had.
-ocr page 51-iiad, dan üc. GevolgJyk, als gelegd U: blyf de knyptang, maar by knypt,
]uniA.
Evenwel kan een eerlyk man. als gy, tny een’ goeden raad geeven.
HELLER-
Daar my de heer lioitenant dat niet yitdrukkelyk heeft verboden, wys ik u , lief juffertje, aiaar hetnbsp;vierde gebod. Wat is ’er verder veel raads noodig ?nbsp;Het heet niet alleen; De moeder; maar; Vader ennbsp;moeder j en de vader ftaat zelfs nog vooraan. Nu,nbsp;weet gy myne meening. Verraad gy my, dan Haatnbsp;my de lieutenant bont en blaauw. Het zy zonbsp;’t will’! myne meetiing is goed, Maak u die tennbsp;nutte, naar gy *t beter verftaat. Ik ga naar dennbsp;burgemeester, i^ojut gy van avoijd niet, het zalnbsp;my aangenaam zyn; want ik beklaag u. Komt gy,nbsp;en wil men ons ophouden, wel, dan zal het ’ernbsp;frisch op losgaan, en ik zal myne patronen raak ver-fchietetu Vaar wel.
Jffy g0; hen.
negende t o o n e e l.
JULIA.
ixechtvaardigo Hemel! wat vreeslyk licht heeft die man in myn hart ontdoken! Ik, het voorwerpnbsp;van den vloek myns vaders? myus vaders, die mynbsp;C 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;van
-ocr page 52-van myne kindsheid af met zo veel tederheid heeft behandeld, zo innerlyk lief heeft gehad, wien ikzelfnbsp;ZO hartelyk bemin; hem, hem zal ik misleiden?hemnbsp;de bitterfte beleediging aandoen ? ’t Zal mogelyk denbsp;aanleiding tot een bloedbad zyn. Neen, nimmer'.nbsp;Ik zal hem te voet vallen; hem alles bekennen; hynbsp;zal zich vertederen, zich laaten vermurwen; inynbsp;wellicht Britzllein en zynen zegen daar en bovennbsp;fchenken, en alsdan... ben ik de gelukkigfte my-ner kunne!
TIENDE T O ON EE L.
KASPER, JULIA.
JOLIA.
Waar is myn vader, Kasper!
KAS PER.
In de rechtzaal. ’Er is een knaapje, van omtrent veertien jaaren, opgebragt, dat tot de rooversbendenbsp;moet behooren, die heden nacht de St. Laurens kerknbsp;heeft ingebroken, 't Is jammer, eeuwig jammer !nbsp;Een jonge, zo fchoon als een beeld' De ecriykheidnbsp;ziet hem de oogen uit.
JULIA.
Kn toch zou het oog misleiden ?
K4.SPER.
Naauwlyks geloof ik het, want hy ging geheel ^)nver^chrokken en gerust.
JU'
-ocr page 53-rOONEELS pel.
JULIA. .
Zou het verhoor lang duuren?
KAS PER.
Drie dagen en drie uuren, ais de ftadsfchryver aüeen ware; maar met uw’ vader gaat het fpoedig.nbsp;Hy weet het daadelyk aan ’t rechte einde aan tenbsp;Vatten. Hy ziet tot in het hart.
Met veel beduidende gebaaren.
En geene veinzery kan , het by hem uithouden.
JULIA.
Hoor, Kasper, zo dra Hiyn vader alleen is, moet gy het my terftond komen zeggen. Ik moet hemnbsp;Ipreeken.
KASPER.
Ik zal niet in gebreken blyven. Maar zeg my toch, lieve juffrouw, wat is ’er te doen ? Mevrouw,nbsp;uwe moeder, heeft door Johannes twee koffers vannbsp;den zolder naar beneden laaten brengen. Ik ontmoet--te hem aan de achterdeur... Ei, ei, als' de heer burgemeester het ontdekt, zal hét een geweld gceven.
'jULIA.
Juist daarom wil ik myn’ vader fpreeken. '\tah my zal hy ’t verneemen. Maar zwyg toch ftil, lie.nbsp;ve Kasper !
KASPER.
AJs een mol.
JULIA.
, Ik ga in myne kamer. Kom toch terftond niy Zeggen, waanneer myn vader alleen is.
KASPER.
Allerliefst meisje! het zou my zeer hebben gedaan» zo het goede kind zich van haare lieve ma. ma had laaten vervoeren. Dat is eene draak! eennbsp;verdoemd galgenaas! Nu, ik zeg het nog, ik weetnbsp;niet hoe ’t mynheer uithoud ? Ware ik in zynenbsp;plaats, ik liet haar in ’t fpinhuis plakken.
Mevrouw blasdorf, kasper.
Mev. BLASDORF, de laatjls woorden gehoord heb-iende.
Wien liet gy in ’t fpinh^is plakken?,
K A S P E R , mjield.
KASPER.
Mev. B LAS DORF.
fiy!..-
JKAS-
-ocr page 55-KASPER.
Ik Zeg immers, het gold u niet! Ik erger my zo over... over... over eene moey van my! Eene duivelin van een wyf; een draak, die haar’ armennbsp;nian nog in ’t graf zal helpen.
MeV. BLASDORF.
Zo!
KAS PER.
Kunt gy ’t u verbeelden; den godgantföhen dag gromt en kyft zy met hem en met hot volk. Zynbsp;wil volftrckt heer in huis wcezen; en nog onlangsnbsp;heeft zy hem eene verdoemde pots willen fpeelen,nbsp;en zyne ecnige dochter aan een’ lompen kaerel wil,nbsp;len iiitkoppelen.
Met fterke gebaaren tegen nievrouw Blasdorf.
6 Galgenbrok! d ongedierte! de geesfelroede... aan de galg... en dan met u naar ’t fpinhuis.
MeV. BLASDORF.
Als mogelyk de man een domme witkwast is, en zy meer verftand heeft dan de eenvouwdige ful.. ^
KASPER.
Hei wat! hei wat! Braaf karvvatièn en naar ’t fpinhuis' daar blyf ik by.
Mev. BLASDORF.
2wyg, lummel! wat raakt my uw bedelgellacht?,
K A s P E R.
Verfcaoon my, mevrouw! myn vader zat meda C s
-ocr page 56-4a de BURGEMEESTER,
in den raad. Het is myne fchuld niet, dat zyn geleeden ongeluk zyne kinderen dwingt te dienen.nbsp;MeV. B L ASD o R F.
En dewyl zy dienen, moeten zy zwygen. Maar genoeg met uwe kuuren. Gy moet aanftonds naarnbsp;den fmft gaan. Zeg hem, dat hy gereedfehapnbsp;brenge, om een paar lloten op te fteeken.
KASPER.
Het zal mogclyk niet noodig zyn, Ik heb alle de lleLitels van de koffers, die op zolder Haan, in my-2]e bewaaring.
MeV. BLASDORF.
. Wat koffers! De kaerel droomt.
K A s P E R.
’t Kan weèzen, mevrouw, doch ik zal my den droom door den heer burgemeester laaten uitleggen.
MeV. BLASDORF, 7jy zichzelve.
Wat, duivel 1 meent de kaerel ? Zou hy wel ... ? Neen, het is niet mogelyk. 'Ik moet den doipöornbsp;niaar in de luieren leggen.
Overluid.
flraft
die niemand benadeelen kan, en my veel vermaak zal verfchaffen; ftuic gy my daarin, ly dan ook denbsp;gevolgen. In een woord, heer Kasper, hier zyn
Hechts
Als gy de grap, die ik met myn’ man heb voorgenomen , wilt verbrodden, ga dan heen en klap, ik bcq tc vrede; maar weet ook dat ik my niet onge-laat verraaden. Ik heb eene pots bedacht,
-ocr page 57-Hechts twee wegen: met my, of tegen my. In het eerfte geval nu een Louis d’or en maandolj'ks tweenbsp;daalders verval, anders uit den huis, op het oogen-blik. Licht heb ik bovendien nog invloed op mynanbsp;Vrienden, om monlieur Kasper een’ hlaauwen roknbsp;te laaten ineeten. Nu, te belluiten.
KAS PER.
Dat is niet moeijelyk. Ik bedank u voor den Louis d’or, en voor het verval. Kyk, mevrouw; iknbsp;tvas wat korsfclig, dat gy in Johannes meer betrouwen ttan in my flelde. Ik bon volkomen tot uwnbsp;bevel met alle mync lleutcls. Ik ry meè, al warenbsp;hot tot aan het einde der waereld.
Mev. BLASDOEF.
Gy zyt een galgenbrok! gy wist dus ons geheel voornemen?
K A s P E R.
Mev. BLASDORF.
Gy hebt wel niet reeds gebabbeld ?
KASPER.
Ei, bewaar niy ! Ik ben te flim, om den vinger tuslchcn de deur en den ftyl te fteeken.
Mev. blasdorf.
t Zal uw nadeel niet zyn. Spoed u maar; ik wacht u, inet de fleutels^ in myne kamer.
Zy gant heen.
-ocr page 58-DE burgemeester,
dertiende t o o n e e l.
KASPERi daarna heller.
K A s P E R.
VoortrefTdyk! U te bedriegen, is eene verdienste in den hejnel. Wacht, wy zullen den grendel welnbsp;met een toefchuiven.
HELLER.
Hoor, Kasper, ik wacht reeds een halfuur voor de deur; ik moet den burgemeester fpreeken, ennbsp;kan niet binnen komen. Dien my aan.
KAS PER.
Heeft het dan zo veel haast ?
HELLER.
Veel haast!
K A S P ER.
Zou ik het voor u niet kunnen doen’
HELLER.
Dat gaat niet aan.
KASPER.
Nu, zo ga dan mede. Ik zal zien, of de deur by 't verhoor gefloten is.
heller.
En zo zy gefloten is, kan men kloppen. Ik heb frder, ik moet inet hem fpreeken; en wanneer iknbsp;order heb, zal de deur ontfloten worden, al zoudennbsp;alle bindtcn barsten.
K A s P E R. nbsp;nbsp;nbsp;,
ïCom maar, dat zal niet noodig zyn.
Einde van het tweede hedryf.
DER.
-ocr page 59-toONÉELSPSL. 45
E\E R s T É T O O N E E L.
Het tooneel verbeeld eene rechtzaal, in het huis van Blasdorf.
BLESDOR F, in het zwart gekleed, aan eene tafel zittende;DE sTadsschr YveR, aan de anderenbsp;zyde des tomeels, fchryvende; voor hen, opnbsp;eenigen afjlaiid, HENDRIK.
DE ST ADSSCHRYVER.
Hier helpt geen ontkennen, jonge! Gy zyt een aankweekeling der rooversbende; beken dit maavnbsp;vry uit; want zo gy ’t niet in ’t goede wilt bekennen, dan hebben wy hier garden en fterke ar.nbsp;men.
HENDRIK.
Mynheer, ik heb u de waarheid, en alles wat ik Weet, openhartig gezegd.
^ nbsp;nbsp;nbsp;DESTADSSCHRYVER.
Ei wat! fprookjes, cn anders niet. Ik zal den diender binnen roepen.
HENDRIK nbsp;nbsp;nbsp;n
Dat ftaat in uw believen; ik ben in uw geweld ï maar, God weet, myn geweetenis zuiver.
D'B
-ocr page 60-46 DE B U R G E M'E E S T E R,
De staiiSschryvêr.
^dldheamus alium modum, verberibus optime l Pertcr-ritus omnia Jlatim confitehitur.
B L A S D o R F.
Ja, ik weet het wd; het is uw lyfniiddcl, ihaar het myne niet. Kom hier, kindlief, gy zyt jong;nbsp;het zou jaiaincr zyn, indien kwaade zeden u in ellende ftorttcn. Beken iny, oprecht, alies wat gy vannbsp;de rooversbende weet. Ik beloof u, al zyt gy nietnbsp;önfchuldig, u zal todli geen hair bezeerd worden.
HF.NDRIK.
Het geen ik heb gezegd kan ik herhaalen, en anders niets. De roovers hebben iny den dood gedreigd, en my met Hagen gedwongen, hen te lichten. Den kelk heeft een hunner my voor denbsp;voeten gegooid. Ik heb een’ vader, die my on-ophondelyk vroomheid en deugd leert. Wy zynnbsp;arm; doch liever lyden wy honger, dan dat wynbsp;dien door ondeugd zouden ftiücn.
DE STADSSCHRYVER.
Fahulam narrat!
Bt ASDOR F.
Geduld, heer ftadsfchryver!
Tegen Hendrik.
Wie is u\v vader?
HENDRIK.
Èertyds een foldaat, nu een betielaar.
BL AS-
-ocr page 61-bLAsdorf.
Hebt gy niet aan onze grcnspaalen aangeflaagcn §2vonden, dat alle vreemde tedelaars hier in hetnbsp;werkhuis opgefloten, en, na verloop van zes wecken, weder over de gcenzen gebragt worden?
HENDRIK.
Ja, zeker; en juist daarom zyn wy hier gekomen, dewyl de waarfchouwing alleen vreemde' bc-delaaren betreft.
BLASDORF.
Recht’. En gy zyt...?
HENDRIK.
¦Wy quot;zyn afkomstig uit eene goede familie van hier.
BLASDORF.
¦Van hier, zegt gy, kind? van hier? Gy hebt dus nog wel naastbeftaanden ?
HENDRIK.
Hat weet ik niet. Myn vader zal u dat alles zeggen, en te meer, daar hy door een gelukkig toéval heeft vernomen, waar de kerkroovers hunne verzamelplaats hebben.
B LAS DORf-
Waar is uw vader?
H ENDRIK.
Hy zal op de plaats, by de groote fontein, Op ftraac liggen.
BLASDORF.
Nu, heer ftadsfchryver, eene voortreffelyke poli.
tier
-ocr page 62-tie! Vreemde bedelaars betreedcn onze Rad; iy liggen 'op ' de ftraaten; niemand bekommert ’er zichnbsp;över; niemand zegt my een woord daarvan. Wienbsp;heeft daarover het opzicht? Gy, heer ftadsfchryver,nbsp;gy!... Maar ik zal orde Rellen ; ik zal het metnbsp;geweld doen, dewyl men niet anders wil.
De s t a dsschry ver.
Qtiae, qaalis, quanta! F.n gy wilt zulk een godloos gebroedfel een woord gelooven?
BEASDORF.
Is ’er nog reden tot twyfëling ? Het bewys Raa immers hier voor uwe oogen ?
HENDRIK.
Ach, laat myn’ vader het niet misgelden dat by arm is! Hy was het niet altyd; hyhceft getrouwnbsp;gediend, en vecie wonden. Zyn broeder moet nogtnbsp;leeven, en een aanzienelyk man zyn.
DE STADSSCHRYVER.
Satans, zo het eens een myner broederen ware! Ik heb vyf zulke zwervers, die in de waereld ronddwaalen. Maar doezen zoude ik levenslang ihnbsp;het rasphuis laaten opfluiten, om de fchande...
BLASDORF.
Die hy den aanzienelyken man zou aandoen! Ik verRa u. Het is toch zonderling, heer Radsfchry-ver, dat wy in alle dingen geheel vcrfchillend denken.nbsp;Ik had één’ éénigen broeder; de Hemel weet watnbsp;fints twintig jaaren van hem geworden is; doch
dit
-ocr page 63-TO O NE E L S P E L.' 49 ¦
dit zeg ilj u, vond ik hem heden in den ami-ften toeftand op den Jilisthoop, ik zou de beste klt;i-mer in niyn huis naauwlyks goed genoeg voor hem ' houden. Wat my deeze knaap heeft gezegd gt; verontrust my reeds.
DE STADSSCHRYVER.
My ook, waarde heer burgemeester BLASDORF.
Ja gt; maar uit een ander beginfel. Men klopt. Gelieft het u eens de deur te openen ?
DE STADschryver, i» het opjlaan, by stickselven.
Die man is niet voor onze eeuw gefchapen. Maar zeggen en doen is tweederJei. Indien het zyn broeder ware, zou hy zich wel bedenken.
Hy opent de deur-. Overluid.
Het is Kasper, uw bediende.
BLASDORF.
ïii» Iaat hem binnen komen.
TWEEDE T O O N E É L.
voorigen, KA.SPER; vervolgens heller.
BLASDORF.
at is ’er?
K ASPÏR.
’Er is iemand van den haer lieutenant. Hy zegt# hy moet u noodzaaklyk fpreeken, heer blirgemees*nbsp;ter; hy wil zich niet laateii afwyzen.
D nbsp;nbsp;nbsp;rlas*
-ocr page 64-BLASDORF.
Döe hem dan binnen komen.
KAS PER.
Kom maar binnen, monfieur Heller;
Kasper gaat heen.
U ELLER.
Uw dienaar, heer burgemeester en ftadsfchn--vcr. Het kompliment van den heer lieutenant BriiZ-ftein. Hy laat u, naar gewoonte, melden, dat ly heden avond eene nieuw aangeworven bende krygs-volk wil uitgeleiden. In alles zyn ’er met den onderofficier zes en dertig man, en eene koest metnbsp;yjer paarden.
BLASDORF.
Ook met aangeworvenen ?
Helle*.
Daarvan is roy niets bekend. Een onderofficier en zes man bijven ’ev nog te rug. De heer lieutenant verzoekt den heer burgemeester, om het ge-woone getuigfchrift van goed gedrag, en om metnbsp;bet poortfluiten. tot iets na acht «uren te laatennbsp;wachten; dewyl hy wegens den toevloed des volksnbsp;niet gaarne by dag zou aftrekken,
BLASDORF.
Myne gebiedenis aan uw’ heer officier. Zeg hem, dat ik zyn’ aftogt geenszins zal hinderen; doch,nbsp;wat het getuigfchrift van goed gedrag betreft, dat
bet
-ocr page 65-het my leeij ^ (Jat jjt hem zulks ronduit af moet Haan. De uitfpoorigheid, heden nacht gepleegd, zalnbsp;^ hem waarfchynlyk niet onbekend zyn. Een zwermnbsp;van zyn volk heeft de nachtwacht aangegrepen, ennbsp;den onderofficier een’ vinger afgehouwen.
heller.
Waren ’t dan veelen van ons volk?
BLASDORF.
Het moet eene groote menigte zyn geweest.
Heller.
Met verlof gezegd, heer burgemeester, dat is uitgedacht en gelogen ! Een, een eenige, was het;nbsp;en die eenige, die dat domme ftuk beftpnd, wasnbsp;ik, Adam Heller.
BLASDORF.
Maar, waarom hebt gy dat gedaan ?
HELLER.
Heer burgemeester, dat luid zo wat verhoorüch-dg, en alleen myn officier kan my verhoeren. Maar veel moet ik 11 zeggen, dat myne uitfpoorig-heid my leed doet, en dat uwe ftadslbldaaten eer-looze Ichurken zyn.
de s t a dsschr yveR.
Ei, ej, een homo tiequatn Ö’ iwprohus 1
BLASDORF.
Stil, heer ftadsfchryver! Myn vriend, waarom ^cheld gy dat volk?
D H Ktr-
-ocr page 66-52
HELLER.
Zie, heer burgemeester; ik zal ’t u vrywillig ver.-haalen, net zo ’t was. Ik kwam uit een wynhuis, had een weinigje verteerd, was vrolyk, ging echternbsp;ftil naar huis, en hield my dicht aan de huizen,nbsp;om niemand dwars in den weg te loopen; toennbsp;kwam de onderofficier met acht man. Wie daar?nbsp;riep hy. Wel nu: Goed vriend ! Ha, ha, voer hynbsp;voort, weder zo een falm venia, bezopen hondsvotnbsp;der wervers I Dit ergerde my. Naauw’ was ditnbsp;gezegd, (gy verftaat my reeds, heer burgemeester,;)nbsp;of alle die kaerels op my los. Ik, niet lui, 'er uitnbsp;met den vochtcl! Swip fwap, rips, raps; en...nbsp;neen, geloof my, het was om zich dood te lag-cheni alle die negen kaerels fcheurden uit elkaêr alsnbsp;fchaapsvel. Zy waren voort, en banjonetten, hoeden, en vingers, lagen op den grond. Nu, heernbsp;burgemeester, zend iemand met my, om toe tenbsp;zien, dat ik tot voldoening flrips bekome; want iknbsp;klaag my by myn’ officier aan: Eraf heb ik verdiend ; kyk, de overheid moet geëerbiedigd tvor-den.
DE STADSSCMRYVER.
Omnino. ¦
ELASDORF.
; Goede vriend, al had gy hen-allen de neuzen afgehouwen 1 Voor een’ enkel’ man te loopen •' Dis bloodaarts 1
HEL-
-ocr page 67-T o o IV
HELLER.
Het tnaar eene kleinigheid vóór niy geweest, ik moet geftrafc worden, en zal niet pruilen.
DE STADSSCHRYVER.
Rscte dixistil en wel ingepekcld.
B L A S D o R F.
Geen woord meer, vriend! Hy is een eerlyke kac-J'ei •, waren maar alle foldaaten hem gelyk! Daar, neem dit klein gefclrenk, als een bewys, dat iknbsp;braave lieden weet te waardeercn.
HELLER.
Ik dank u, heer burgemeester! ik verdien het niet. Doch verfchoon my van uwe goedheid tenbsp;fpreeken.' Niemand moet ’er van weeten, hoe gaat-ne ik ieder zou verhaalen, dat gy al te goed zyt;nbsp;want, kyk, het zon maar anderen lokken, om ooknbsp;zulke Ilukjes te waagen, en dat ware verkeerd.
B LA SDO RF,
Nog eens, gy zyt een weldenkend man. Ifc ^iischte, dat gy vry waart, aanlionds maakte ik u
ft* ds wach tmeester.
heller.
Het ware niet kwaad, doch'het kan niet zyn. want, Tchoon ik reeds twaalf jaaren dien, hebnbsp;ik toch nog--geen hoen gefchoten, en nu, daarnbsp;men van oorlog mompelt, ware ’t fchande, als iknbsp;myn vaandel wilde vcrlaaten. Ja, al wierd ik kreu-D 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pel
-ocr page 68-54 DE BURGEMEESTER,
pel of doorwond, en myn vorst deed niets voor my, dan zou ik komen en zeggen ; Heer burgemeester , hier is een kacrel, dien gy eens, op zulknbsp;cene onverdiende wyze, zo goedgunstig waart.
BLASDORF.
En dan zoud gy altoos in my een’ vriend vinden.
DE STADSSeilRYVER.
Het zou thans ook niet kunnen zyn: wy hebben reeds een’ ftadswaclitmccster.
B L A S D o R F.
Ja., een’ ellcndigcn kacrel, die voordoezen, God weet wat, was: myn’ voorgangers knecht, die welriekende pomade maakt,vogelnestjesknutfclt,fchoot-hondjes kunsten, en vogeltjes fluiten leert.
HELLER.
Ik verzoek nu om mync afvaardiging. Ik kan niet langer wachten.
BLASDORF.
Aanftonds. Maar nog eens; gy fpraakt van een’ wagen van vieren; gy zult u wel verfproken hebben , en een’ compagniewagen inccncn ?
heller.
Niet verfproken. Eenc toegemaakto koet*.
BLASDORF.
Dat kan ik toch niet recht verllaan.
HELLER.
Heer burgemeester, ik verzoek, my niet meer ic vraagen, dan ik beantwoorden mag.
BL A s-
-ocr page 69-SS
BLASDORF.
braave man, ik begryp nu alles.
, nbsp;nbsp;nbsp;HELLER.
Wel, als men de zaaken begiypt, kan men ook ®laatregelen neemen.
BLASDORF.
Ik zal u aanftonds het getuigfchrift laaten fchry-ven. Doch wees voor eerst zo goed, heer ftads-fchryver, en zeg den diender dat hy den bedelaar, die, op de plaats, aan de fpringbron toeft, hiernbsp;brenge.
HELLER.
Wacht, dat zal ik doen: ik heb hem opgezocht en deezen morgen in myn quartier gebragt', het is een braaf man. Hy is vol gaten, als eenenbsp;zeef; de maan zou hem kunnen doorfchynen.nbsp;Aanftonds zal hy hier zyn.
BLASDORF.
Doe dat, dan zult gy ook het getuigfchrift gereed vinden. Stel het op, heer ftadsfchryver. heller.
Ik Zal niet lang uitblyven. ]k bedank unogmaals, heer burgemeester. Vaar wel!
Hy gaat heeii,
K A s p E R gt; hinnenkomendc.
Heer, burgemeester, mejuffrouw Julia laat verzoe ken, een oogcnblik met u te mogen fpreeken.
D 4 nbsp;nbsp;nbsp;B I. A «•
-ocr page 70-BL ASDORF,
Wat is dat nu weder?
KASPER.
Ik denk, heer burgemeester, het zal u niet berouwen.
BLASDORF.
Denkt dat? Mogelyk heeft haar hart gefpro-kcn; mogelyk wil zy haar’ vader niet bedroeven.
KASPER.
Angstvalligheid en traanen waren genoeg op haar gelaat...
BLASDORF.
Laat zy my in haare kamer verwachten,zeg haar dat. Nog iets! Ga dan ftraks naar het posthuis eAnbsp;naar de overlieden der voerlui en ftalmeesters, ennbsp;zeg hen uit myn’ naam, dat zy aan niemand,nbsp;wie het ook zy, paarden verhuuren of uitleencn,nbsp;ais hen geen billet, door my eigenhandig ondertee-kend, vertoond worde. Ga.
Kosjer gaat heen.
En gy, heer Radsfchryver, breng deeze orde aan-ftonds op papier, ten einde zy overal kan bekend worden gemaakt. Om de haast, heb ik ze by voorraad maar mondeling laatcn aanzeggen,
DE .STADSSe H R Y VER.
«LAS-
-ocr page 71-57
' B L A s D o R F, fchsUende, tegen den gerechtsdienaar , die binnen komt.
, Breng deczen knaap op uwe kamer, en verzorg hem vvel: daar moet gy verder bevelen afwachten.nbsp;De gerechtsdienaar gaat met Hetidrik heen.
blasdorf, de stadsschryver.
db stadsschryver, fchryvende en fpreekende binnen 's monds.
Geheel byzonder! my niet eens de oorzaak mede te deelen. In alles zo geftreng, zo eigendunk-lyk! Geheel niet collegialiter! Ik heb ’t wel de hee-
Jyndicis, fenatoribus en raadsvr.cnden gezegd ;gy zult u eene roede op den hals haaien.
blasdorf, die intusfehen onbejïuitbaar achter op het tooneel heen en weder gewandeld heeft.
Een netelige toeftand, en toch geen ander middel. Nu, heer ftadsfchryver, hebt gy gefchreven? DE stadsschryver.
Ik ben gereed, op de oorzaak na.
BLASDORF.
Oorzaak! Wat meent gy daarmede?
tgt;E stadsschryver.
Het is toch zo gebruikelyk , dat men by een ver-D 5 nbsp;nbsp;nbsp;bod
-ocr page 72-bod eene oorzaak, ten minste eene waarfchynelyke, opgeeft.
blasdorf.
By hoog en laag, dat zou fraai zyn! Myn wil is de oorzaak. Ik zal myn gedrag by allen, wiennbsp;ik het fchuldig ben, verdedigen. Oorzaak! Eennbsp;kluchtig gebruik! Ik ftaa voor de veiligheid dernbsp;ftad.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
DE stadsschryver.
Maar toch zo willekeurig! buiten den tyd eener raadsvergadering I Daar zou oproer uit kunnen ont-ftaan.
blasdorf.
Wel, dat wou ik wel eens zien! Heer ftadsfchry-ver, ik ken ons volk, en voornaamlyk hen, die te onvreden zyn , dat ik my niet, als niyne voorzaa-tcn, van hen aan leibanden laat voeren. Zeg deezenbsp;te onvredenen, zo gy hen kent, dat, wanneer maarnbsp;iemand het woord oproer uitfpreekt, hy van datnbsp;oogenblik af als den belhamer des oproers zal worden aangezien, en, eer de wyze raad veigadert,nbsp;zal hy geen woord meer durven Ipreeken. Heeftnbsp;iemand iets tegen my, hy moge het voor dennbsp;vollen raad inbrengen j ik leg myn ampt neder ^nbsp;en vordedige my tegen den minsten myner medeburgers. Maar, by God, zo lang my het heil my-ner ftad nog toebetrouwd is, ftel ik myn hoofd daarvoor te pande. Nu gefchrevenl
S9
quot;^OoNEELSPEL.
Hy zegt hem voor.
» Hiermede word, zo wel den postmeester als ook ' ’5 alien en een’ iegelyk, die paarden uit te leenennbsp;» of tc verhiiuren hebben, op verbeurte van vyftignbsp;» daalders geld, of ook wel lyfllraf, ernstelyk ver.nbsp;)gt; boden, aan iemand , wie het zy, van heden af,nbsp;gt;, tot overmorgen toe, paarden te verhuuren, of uitnbsp;» te leenen, ten zy een van my eigenhandig ondcr-» teekend verlolTchrift kan worden vertoond.”
OTukneekem het gefchrift.
Goed, ga nu heen en laat het afleezen, en voor. taan verzoek ik gcene aanmerkingen meer.
De ftadsfchryver raapt zyne papieren Jlilzyvygende faamen, en gaat met veele buigingen heen.
’t Is om duivels te worden'. Neen, 'er komt niets van. Ga maar, huichelaehtige fchurk! Ik heb zwaa-rc aanklagten tegen u in petto: kan ik klaarnbsp;komen, dan moet gy fpringen, gy, cn allen die unbsp;gelyken en die hunn’ pHgt verwaarloozcn, en gelyknbsp;motten aan het heil der Had knaagen. Thans wilnbsp;ik alles vergeeten, om alleen vader te zyn. Vader!nbsp;?oeto naam , maar ook menigmaal de bron van ’tnbsp;bitterst leed! Doch, dat zal hy voor my niet zyn.nbsp;Myne Julia is een goed kind.
Dy gaat heen.
r I E R'
-ocr page 74-Het tooneel verbeeld de kamer van Julia,
J VLIA, weenend aan eene tafel zittende, en een' brief in de hand houdende-, vervolgensnbsp;B L A S D o R F.
JULIA.
Ta., het is befloten; alles, alles zal ik hem ontdekken , al zou het ook myn leven, en, dat nog meer is, mync liefde kosten. Waardfte Britzftein, denbsp;Hemel weet, dat myn hart u behoort; ben ik ftraf-Ichuldig, omdat ik dit gefchenk, zonder voorkennis myns vaders, heb gedaan, ik onderwerp my liever alle kastydingen, dan een’ zo goeden, zo edelen vader langer te boleedigen.
BLASDORF, de laatjle rede van zyne dochter, on-
gemerkt, gehoord hebbende, en met open armen naar haar toeloopende.
Neen, dierbaar kind, met zulke gevoelens zult en kunt gy hem nooit beleedigen. Verfchrik niet! Vreesnbsp;niets: Schep moed. Is uw liefderyke vader u hiernbsp;nog te veel, verbeeld u dan alleen in my dennbsp;trouwften, den oprechtften vriend te zien, die unbsp;met den krachtdaadigflen raad als by de hand wilnbsp;leiden.
-ocr page 75-6ï
JULIA, zich aan zyne voeten werpende.
Neen, de vriend, zonder den vader, is niet ge-voor myn hart. Maar zal hy dan nog dezelf-gevoelens behouden, als zyne ftrafbaare dochter, die hem kon misleiden, aan zyne voeten alles, alles heeft beleeden?
BLASDORF.
Sta op, Julia! kus my. Kom, zet u naast iny. Kind, gy hebt my niet misleid, want ik weet alles»nbsp;en uwe bekentenis, die ik u met blydlchap wil be-fpaaren, maakt my gelukkig; dewyl zy my het aan-genaamfte bewys is, dat ik my omtrent uw verltandnbsp;eit hart niet heb bedrogen. Gy waart niet in Haatnbsp;om uw’ vader, die u zo inncrlyk bemint, op hetnbsp;gevoeligfte te bedroeven.
JULIA,
En nogthans heb ik het gedaanj ik bemin...
BLASDORF.
En de liefde, de zoetfte en edelfte aller driften, zou ik u als eene misdaad toerekenen ? Neen, kind,nbsp;neen i Maar gy hebt een’ vriend noodig, die u, opnbsp;deezen moeijelyken weg, met verftand en ondervinding geleid. Gy wierd tot hiertoe kwalyk beftuurd;nbsp;nu zal ik uw vriend zyn... Gy bemint den lieute-
Jiant Bristzftein?
JULIA,
Hemel t oX ik hem bemin 5
SLAS.,
-ocr page 76-6a de BURGEMEESTER,
B i,ASDORF.
De eerfte indruk der liefde is altyd de hevigfte. Gelukkig, als men zich wegens het voorwerp nietnbsp;behoeft te fchaamen.
JULIA.
Zou ik my behoeven te fchaamen Britzftein te beminnen ?
BLASDORF.
Beoordeel het zelf uit zyn voornemen. Zyn’ lief-ftes vader, een’ man, dien men toch eenige hoogachting behoorde te betoonefn, zyne dochter te willen ontrooven; haar te willen wegvoeren, zonder eerst onderzocht te hebben, of zy hem zou wordennbsp;afgeflaagen; de vergenoegdheid des vaders, het geluk en de rust van de dochter, in eene weegfchaalnbsp;te zetten, waarby zy alles, hy niets waagt: zegnbsp;my, Julia, kan dit een man doen, die gevóélens vannbsp;eer, van weldenkendheid, en van waare liefde bezit ?
JULIA.
Neen, vader! Maar bedenk ook, dat gy hem als een onhandelbaar man zyt afgefchilderd; als eennbsp;vyand des adels; den foldaatenftand haaiende j on-gefchikt om aan een’ armen edelman uwe dochter en uw vermogen over te laaten.
BLASDORF.
En wie heeft my zo afgefchilderd.? Maar neen,
ij... van
-ocr page 77-TOONEELSPEL. 63
van u wil ik niets weeten; pligten jegens uwe ouderen beklemmen van weêrzyden uwe tong.nbsp;Doch hoor my, Julia. Vlt;(^or- eerst gebiede ik u uwenbsp;moeder, onder geengigt;lei voorwendiel van onze te-g^iWoordige onderhandeling’ één woord te zeg-ëen; niet één woord, boos
Ik zal gehoorzaam zyn^
Blf^DORP.
Laat haar alle toebereidfelen maaken; ja, maak Zelf voorbereidlelen tot uw vertrek, wanneer zynbsp;het beveelt. Nu verder: fchryf aanllonds een’ briefnbsp;aan uw’ lieutenant,... het zal de eerfte toch nietnbsp;zyn.
JULIA.
Alles, heb ik gezegd, wil ik bekennen.
ELASDORF.
Ln ik alles verfchoonen! Schryf, hem, dat hy aan-^onds by u moet komen-, dat gy wegens de afreize ’’og iets met bem hebt te overleggen.
JULIA.
Ln als hy komt?
blasdorf.
al ik by y ^yn;... verftandig met hem Tprec-
dan... dan... Laat uw’ vader, die
u bemint, zorgen; hy wil u maar gelukkig zien; geen voorwerp is hem heiliger j geen adel,
^ nbsp;nbsp;nbsp;geen
-ocr page 78-geen rykdoni; uw geluk alleen!... Schryf, Julia. Ik zal u Kasper zenden: hcin kunt gy uw’ brief gee^nbsp;Ven. Hy zal van my wel hooren, wat hy ’er me;nbsp;de doen.moet. Vaar wel, en wees gerust.
Hy kust haar, en gaat heen.
vr F D E T O O N E E L.
JULIA.
Wees gerust!... Was het dit niet, wat hy niy beval ? Maar laat zich de rust gebieden ? en gehoorzaamt zy?... Goede, beste vader, wist gy watnbsp;thans het hart uwer dankbaare Julia beklemt! Zynbsp;vreest dat Britzftein voor den ftrengen rechter nietnbsp;beftaan zal, en dan... voor altyd u vlieden; voornbsp;eeuwig van u fdieiden... 6 God 1... Maar hy isnbsp;immers vader, en tevens myn beste mcdelydendUenbsp;vriend. Hy zal my niet in wanhoop Horten; hy zalnbsp;myn trooster, myn redder zyn!
Zy zet zich aan de tafel en fchryft.
„ Mynheer lieutenant!” Hoe, niet meer licffte Britzftein ? Reeds fchroomt myne hand den geliefdennbsp;naam te fchryven, licht voor de laatfte maal. Vloeit,nbsp;traanen eener zachte weemoedigheid! ach! finartely-ker traanen zullen U mislchien welhaast volgen!. • •nbsp;Doch, hy zou immers niets merken, zeidemyn vader? dus Wyft het als gewoonlyks
Zy veifcheurt den begonnen brief, droogt de oogen, en fchryfi een’ anderen.
»gt; Lieffte Britzftein! kom toch fpoedig by my, ik ’gt; ’er u om; want ik heb nog noodwendig metnbsp;” V te fpreekon, eer wy ons aan ons noodlot ge-’gt; keel overlaaten.” Dit koele briefje is nu gefchre-gt; en hy... Hoor ik myne moeder niet ? ja, zynbsp;is ’t;
Zy Jieekt den brief fchielyk weg.
ZESDE T O O N E R L.
Mevrouw bLASdorf, jutiA.
Mev. blasdorf.
Nu ja, daar zit zy al weder, dat bandeloos nufje! de arme moeder moet inpakken, flooven, al-^es doen, alles bezorgen, en het lieve dochteitjenbsp;2itdaar, in Siegwartfche gevoelens verzonken. E.n-.nbsp;^elyk zal ik haar nog moeten dwingen,
Sunstig aan te neemen, wat ik voor haar tFat ik haar fchenk.
Niet dan tc veel, HefTte moeder, doet gy voor bet geluk uwer dochter; doch ik moet.bekennen,nbsp;dat my niets kan gerust ftellen , als ik bedenk, datnbsp;ik den besten vader zal bedroeven.
Mev.
-ocr page 80-MeV. BLASDORF.
Zingt gy weder den ouden zang? goed! Voor my,, w-Jrd de vrouw van een’ fchepen of van een’nbsp;advocaat; maar dit zeg ik u, kom my niet wedernbsp;onder de oogcn.
JULIA.
MeV. BLASDORF.
De heer lieutenant Britzftein is veel te goed, zich ZO te vernederen om een eenvouwdig burgermeisje te trouwen. Waarop zyt gy toch trots ? opnbsp;uw weinigje geld? honderd andere meisjes kan hynbsp;vinden.
JULIA.
Bedaar, lieve moeder! ik lochen niet, dat de hand des lieutenants my gelukkig kan maaken; datnbsp;ik hem bemin; maar de vcrfchrikkclyke vloeknbsp;cens vaders, en, indien hy ons op de daad betrapt,nbsp;^yn toorn ; daarenboven de fchande, het voorwerp'nbsp;van openbaare fmaad te weezen...
MeV. BLASDORF.
Zyn allen louter hersfenfehimmen ! honderd anderen vóór u hebben den zelfden hap gedaan. Men heeft ze in den beginne berispt, in het einde geprezen. En uw vader! ó die moet zwygen, als hynbsp;hoort, dat ik alles zo heb beheld. Laat u tochnbsp;door de grillen en vooroordeelen van ’t eenvouwdig
ge'
-ocr page 81-gepeupel niet verfchrikken; Heden avond na acht uuren wandelen wy naar de laan en van daar naarnbsp;poort; wy klimmen in den wagen en ryden denbsp;ftad uit; dan neemt de heer lieutenant met zyn commando u over; ik ry’ in eene huurkoets wedernbsp;tiaar huis, en gy zyt binnen ’t uur op veiligen ennbsp;vryen grond. En wilt gy alsdan den kostelykennbsp;zegen van het lieve vadertje hebben, dan fchryftnbsp;gy hem: „ Omftandigheden, die niet te veranderennbsp;Waren , hadden tot deezen ftap...
JU 1,lil.
Hoe, ik zou eene fchande bekennen, waaraaia ik onfchuldig ben!
MeV. BLAS DORF.
¦ Ei, zottinnetje'. Hechts zo lang, tot hy ja zegt; dan ontdekt men hem, na het huwelyk, dat alle.?nbsp;maar eene onlchuldige list der liefde geweest is.nbsp;Egt;e oude heer word aangedaan; eindelyk volgt denbsp;zo dierbaare zegen , en de roman is ten einde. Maarnbsp;ht: kwam hier, om de fleutels van uwe kleêrkasttenbsp;haaien.
JULIA.
Hier
zyn ze.
MeV. BLASDORF.
Goed , kind. Ik zal alles inpakken. De vier paarden zullen zwaar genoeg « trekken kvygen: na Hechts geene nieuwe bedenkelykheden, of weetnbsp;E 3
-ocr page 82-de vloek der moeder niet lichter is, dan de vloek des vaders!
Zy gaat heen.
ZEVENDE T O O N E E L. JULIA; daarna kasper.
JULIA.
Jn dit geval, arme, verblinde moeder, ware my uw vloek niet verfchrikkelyk. Maar, gerechte Hemel I waarom moet ik beftemd zyn, om het groot-fte onheil tusfchen myne ouderen te verwekken ?...nbsp;Ha, hier is Kasper.
KASP ER.
]k weet alles, lieve juffrouw! ik heb heden myns ondanks alles aangehoord. Gy zyt het beste, edelffenbsp;kind, ’c welk ooit een braaf man kan hebben ; maar
uwe moeder, ó, die is eene...
JULIA.
Zwyg, Kasper, vergeet niet, dat gy met haare dochter Ipreckt.
K A S P E R.
Verfchoon my: ik zal zwygen. Maar ik weet wat ik denk, en gedachten zyn tolvry.
JULIA.
Hou u niet langer op, en beftel doezen brief.
Zy gaat heen,
KAS-
-ocr page 83-KAS PER.
Ik weet het reeds; ik weet het re^ds... Edh allerliefst meisje! en de vader een dood braaf man! hiaar mevrouw de moeder! hagel, weerlicht en donder! een helfche draak! d Mogt ik u! hoe zou iknbsp;u! Nu kan ik toch myne ga! ter deeg uitflorten: nle-fnand hoort my.
Het tooneel verleeld de Iierbergjiamer, tdt het eerjle hedryf.
Egt;E LIEUTENANT,aantafel Zittende; heller, inpakkende.
DE lieutenant.
zo! om liet afgehouwen vingertje wilde de burgemeester het noodig getuigfchrifc niet gee-Ja, ja, zes ducaaten duimkruid voor het volkje, dan ware het ftraks gevonden.
HELLER, mg inpakkende.
Ik geloof het niet, heer lieutenant; want toen ik hem ronduit zeide, dat ik-allecn de woeste hoopnbsp;geweest was, dig ^et naclitgeweld had gemaakt,nbsp;en dat ik in kwartier gaan en my gevangennbsp;geeven zou, opdat hy fatisfacüe kon bekomen, heeftnbsp;E 3
-ocr page 84-70
hy het my niet alleen vergeeven, maar my nog daarenboven met een’ daalder befchonken.
DE LIEUTENANT.
Zo! voortrelTelyk! ha, tot dien prys willen wy hem vingers en neuzen genoeg leveren. Hy heeft welnbsp;gedaan; want al had hy ook op ’t hoofd gaan ftaan,nbsp;hy zou van my toch geene fatisfactie bekomen hebben. Ja, beloofd had ik ze hem wel; maar beloo-ven en houden is twccderlei. Vooral heden, nu iknbsp;van Juliaas hand verzekerd ben, en u hoogst noo-dig heb. Maar goed, dat gy het getuigfchrift hebtnbsp;bekomen.
HELLER.
Zo gy ’t my flcchts wilde toeftaan, heer lieutenant, zou ik gaarne een woordje fpreeken.
DE LIEUTENANT.
5'preek, jonge!
HELLER.
Zie, heer lieutenant, ik denk zo in myn dom ver-ftand, dat, daar de vorst bevolen heeft^ dat ieder officier, die van de werving te rug komt, een fchrif-telyk bewys van zyn goed gedrag mede moet brengen, het zyn wil M'^el zal moeten zyn dat mennbsp;zich inderdaad goed gedraage.
DE LIEUTENANT.
Kacrel, ’t is uw geluk, dat ik heden niet driftig ben; anders... maar, verder met uw hakmoes.
.;v nbsp;nbsp;nbsp;hel-
-ocr page 85-7t
TOqnE ELSPEL
HELLER.
Van de voorige burgemeesters kon men dergelyk getuigfchrift door geld of vrees afpersfcn j maarnbsp;van deezen! als gy hem eens recht kendet, heernbsp;1'éutenant! van hem is, waarachtig! niets af tenbsp;tiwingen. Dus is ’t immers beter, dat wy het opnbsp;eene goede wyze hebben bekomen ? en ik weet niet jnbsp;maar, maar, het fchimmert my zo voordcoogen, alsof onze fchaak-historie bellobbcrd zal afloopen.
DE LIEUTENANT.
Domoor! hun geheel leger zal zich aan ons niet waagen; en zo het hen lustte, zou... Mennbsp;klopt: zie wie ’er is.
Heller gaat heen.
Ik moet echKr zelf bekennen, dat ik zonderling aan eene Ichoone ryke vrouw kom. Zo aartig, zanbsp;goed als het meisje is, zo eene onverdraagelyke zot-is de moeder. Omdat ik haar uit tydverdryfnbsp;¦hyn hof maak, geefix^zy my haare dochter, opnbsp;¦'''ier bezit ik nooit rekening had durven maaken;nbsp;ja «y dwingt my die plegtig op !
Heller komt te rug.
Heller, wie was ’t?
HELLER.
De ftalmeester zegt, dat hy u de gehuurde paarden niet mag geeven.
DE
-ocr page 86-72 D E B U R G E M E E S T E R’,
DE LIEUTENANT.
Waarom niet, kaerel ? nbsp;nbsp;nbsp;'
HELLER.
De heer burgemeester heeft op den post en overal een fcherp verbod gezonden geen een eenig paard, zonder een verloffchrift van hem, te mogen verhuu-ren.
DE LIEUTENANT.
Blikfem en donder! dat zou eene verdoemde pots zyn!
HELLER.
Het is zo: geen paard; zelfs voor geen’ baga-giewagen. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
DE LIEUTENANT.
Hier fchuilt verraad. Kaerel, zyt gy het geweest, zo...
HE LEER.
Zo mogt gy tl wreeken; ik zou uwe wraak echter niet afgewaclit hebben. Ik zweer u by dennbsp;Hemelik heb myn’ mond dichtgehouden. De oude vleermuis moet elders lucht daarvan hebben gekregen.
de lieutenant, woedend opjiaande.
Ik ga naar hem toe! wacht, ik zal hem de hel h^et ftooken 1
1'OONEELSP el. 73 legende t o o N E e L.
KASPER, DE VOORIGEN.
' nbsp;nbsp;nbsp;KASPER.
Ik heb last dit briefje over te geeven.
DE LIEUTENANT, gekezeii hebbende.
Ik kom oogenbJiklyk by uw’ heer. Hy is immers •t’lniis?... Ha, zulk eene beleediging!... de dondernbsp;Zal hem...
Hy vertrekt ylUngs.
TIENDE T O' O N E E L.
KASPER, HELLER.
HELLER.
Kyk, vriend, menigeen klaagt dat ’er iets voorgevallen is, doch mynheer de lieutenant zegt, dat er niets voorvallen kan.
K A s P E R.
Alles raadfel.
HELLER.
Even zo veel raadfel als dat gy, en niet Jóhan-nes, den lieutenant een briefje brengt.
KAS-
KASPER.
Dat raadfel zal zich ten laatfte wel oplosfen.
HELLER.
Myn raadfel kan ik gemakkelyk verklaaren. Zo even heeft de llalmeester, die reeds geld vooraf ontvangen heeft, ons laaten zeggen, dat het verbodennbsp;is, paarden te geeven.
K AS PE R.
Het is waar. Ikzelf moest dat verbod overbrengen: gevolgelyk verklaart zich uit uw raadlel het myne.
HELLER.
Een jonge vos gaat licht in ’t yzer; een oude ruikt het, al legt gy hem ook het beste aas voor. Kom,nbsp;nu moet ik met myn’ ouden gewonden makker ooknbsp;naar u hompelen. Gy kunt my hem helpen geleiden, en verdient een godsloon.
Einde van het derde ledryf.
VIER-
-ocr page 89-^^ONEELSJPEL. 75
Het tooneel verbeeld eene kamer in het huis des bur- ' gemeesters,
EERSTE tooneel.
DE BURG E!M eest ER, heeii-cn y/edergaande.
quot;Nog niet hier? vry traag voor een’ minnaar!.. Rechtvaardige Hemel! gelei iny: laat my niet enkel denbsp;baatzuchtige vader zyn, die gaani een’ ryken, wel-gefteldcn fchoonzoon, een’ zoon van zynen rang had';nbsp;maar laat my ook een verftandig vader zyn, dienbsp;zyn kind gelukkig maaken, en hetzelve een’ braatnbsp;man wil fchenken. Naar allen fchyn, is de jongman ruw, en heeft Hechte begrippen van de rccht-fchapenheid. Zyn het gevolgen cencr kwaade opvoeding, die myne onwaardige vrouw in werkingnbsp;heeft gebragt, geduld! liefde en eer kunnen hemnbsp;verbeteren. Maar is zyn hart reeds befinet, ó dan...nbsp;dan krygt hy myne dochter niet. Ik hoor iemand:nbsp;hy is ’t,
TWEEDE TOONEEL. ®Ua.SDORF, de lieutenant.
/-p nbsp;nbsp;nbsp;blasdorf.
ree binnen, heer lieutenant. Gy dacht zekee niet, my hier te vinden; echter...
DB
-ocr page 90-DE lieutenant.
Ja, dit oogenblik wilde ik u juist fpreeken, heer bui’gemeestet!
//y fluit de deur toe, enjleekt den Jleutel in de zak. BLASDORF.
Gy wilt my onverhinderd fpreeken, naar ik zie. Ik had de kamer ook tocgelloten, zonder u lastignbsp;te vallen.
DE lieutenant.
Is ’t waar ? maar ter zaake... Weet gy, mynheer, dat, zo gy een’ degen droegt, ik u...
BLASDORF.
Gy zyt zeer driftig, heer lieutenant! Ik verzoek _u van toon te veranderen.
DE LIEUTENANT.
Mynheer, het is myn toon, en gy kunt ’er naar . dansfen.
BLASDORF, koelzimiig, mar eene bureau gaande, twee pistoolen daaruit neemende, en die op eene tafelnbsp;leggende, waaraan zich zet.
Heer lieutenant, bier heb ik de fourdine op uw’ toon. Hier is een doel; gelief' nu te fpreeken.
DE L I E U TE NA N T.
Wat beduid dat, heer burgemeester?
BLASDORF.
Alles, zo gy wilt, of ook niets, naar uw welgevallen. '
-ocr page 91-DE lieutenant.
Nu, ik begeer ’er eenigen.
BI-ASDORF.
Zy zyn tot uw’ dienst, zo dra gy my gezegd zult heoben, of het redelyk gehandeld is, een’ vadernbsp;zyne dochter te ontvoeren?... Gy verfchrikt? Om unbsp;eens uit de onzekerheid te helpen, moet ik unbsp;^’“ggen, dat ik alles weet, en wel uit den mondnbsp;'’an myne dochter zelve. Kom, zet u neer. Gynbsp;zyt een edelman; maar ftel een oogcnblik liet vooroordeel ter zyden dat geboorte of kleedy alleennbsp;kloekm edigheid geeft, en oordeel dan zelf, wienbsp;'¦au ons beiden de belcedigde is.
-ocr page 92-B L A S D o R F.
Ja, mync dochter, die u hartelyk bemint, en die vast gelooft, alleen met u gelukkig te kunnen loeven.
D E LI E U T E N An T.
Dat zou zy; ja, waarachtig, dat zou zy.
BL ASDORF.
Dit te hcüisfcn vertrouwt zy zichzelve niet toe; zy heeft het alleen aan my ovcrgelaaten. Nog eens,nbsp;heer lieutenant, daar ons gefprek het geluk van ee-ne derde perfoon, die ons beiden, my als vader,nbsp;u als minnaar, even dierbaar moet zyn, bellisfennbsp;zal, zo moet weêrzyds bedaardheid ons geleiden.
DE LIEUTE NANT.
Heer burgemeester, uw toon brengt my geheel bulten myzclven. Zoud gy licht met my willennbsp;fchertfen , verzoek ik...
BLASDORF.
Neen, waarachtig! nimmer was ik minder ge-fehikt tot fchertfen. Ik zei u zo even, wy zouden het geluk myner dochter beflisfen, en in zulk eennbsp;geval komt, by oen’ vader , geenc fcherts te pas. Maarnbsp;ik verzoek, neem plaats.
De lieutenant gaat zitten.
Gy zyt van adel, en ik wécf wat eerbied ik uwer geboorte verfchuldigd ben.- ' Ik ben maar uit hetnbsp;gcflacht van een’ der edelflc regenten dezer vrye
ryks-
-ocr page 93-ryksftad gefproten, en deezen hebben tnogclyk het vooroordeel, geen’ adelykcn in den omtrck hunsnbsp;gebieds den voorrang af te liaan.
DE LIEUTENANT.
weet ik; en dat zy hunne dochters iliet gaarn aan een’ adciyken geeven.
blasdorf.
Het kan waar zyn, wyl vvy moeten vreezen, en, helaas 1 reeds hebben ondervonden, dat»nbsp;als adelyken in onze geflachten huwen, zy het alleen om het vermogen doen, en eigcniyk ons ennbsp;hunne vrouwen verachten.
delieutenant.
Dit kan ik naauWelyks gelooven. Het ware fchan-delyk voor een’ edelman hen te verachten, met wie hy in verbindtenis treed.
blasdorf.
der.
Wel gedacht ,¦ heer lieutenant; doch boor my ver-Gy Zyt voor omtrent een half jaar hier op Werving gekomen. Dewyl ik niets ftrafvvaatdigsnbsp;Cverfchoon my deeze uitdrukking) in uw gedragnbsp;^efpeurde, liond u myn huis open...
DE LIEUTENANT.
‘^arin ik met beleefdheden oveiiaaden wierd.
BLASDORF.
eroorloof voleinden, eer gy my in de re-e valt. Daar gy jus gelegenheid had niyne dochter
-ocr page 94-go D E B U R G E M E E S T E R, ter dikwyls te zien, zo is het my in’t geheel nietnbsp;vreemd, dat haare bevalligheid indruk op u heeftnbsp;gemaakt; even zo als gy haar onfchuldig en gevoelignbsp;hart niet onvcrCchiilig zyc gebleven. Nu brengt denbsp;liefde natuurlyk het verlangen des genots mede, ennbsp;by een eerbaar en deugdzaam meisje kan dit nietnbsp;anders dan door het huwelyk worden voldaan.nbsp;'Er ontftonden dus duizend bedenkingen. Ik wierdnbsp;u, zelfs door hen, die my best hadden moeten kennen, als een hard, ongevoelig man afgcfchilderd;nbsp;vol van vooroordeelen; den adel haatende; den fol-daatenftand verachtende; en derhalve wierd u ge-raaden, niet eens den voorflag om myne dochternbsp;by my te waagen, maar liever aanflonds haar tenbsp;ontvoeren; en dan zou ik toch ten laatfle, als hetnbsp;niet meer te veranderen waar’, myne toellemmingnbsp;moeten geeven.
DE LIEUTENANT.
Waarachtig, woord voor woord ! voeg ’er nog by myn eigen bewustzyn myner netelige omftandig-heden. Ik ben van adel; myn vader liet zeven zoonen en geen vermogen na; ik heb niets dan mynnbsp;¦jaargeld; toen my nu zulk een onverwacht geluknbsp;aangeboden wierd...
blasdorf.
Had het waarlyk grootezclfverwinninggekost, het af te Haan. Maar uwe bekendtenis, dat gy niet
ryk
-ocr page 95-2' o o N E E L S F E L 8i
zyt, ftrekt u tot eer; zo fpreekt de redelyke man. Doch, veroorloof my nog eene vraag aan uwnbsp;geweeten te doen. Kost gy, indien gy ook alle denbsp;voordeelen, die men u by deeze onderneeming voorspelde , in den hoogften trap bereikte, kost gy, innbsp;binnenile van uw hart, uwe onderneeming voornbsp;voor God en menfehen, verantwoordelykenbsp;^3ad houden, een’ vader zyne eenige geliefde doch-te ontvoeren ? Voelt gy by het voordel zelf ee-Waare inwendige gerustheid?
DE lieutenant.
6 God! neen.
blasdorf, hsm in de rede vallende.
^oiidiii
licht
En ware u deeze daad gelukt, M'at waren de gevolgen geweest? Ik ben moedig, daarvan zyt gy, hoop ik, overtuigd; misfcliien zelfs, wanneer te rug
ig met meer mogdyk is, woedend. Ik had myne arme dochter vervloekt;
Almagtigen op haar afgefmcckt; dan ha ’
gewaagd, om haar Hechts weder m myt fe bekomen. Geene rechten beveiligen L,.:-ennbsp;ver. alihans niet by uw’ vorst, diennbsp;den troon befchouwd, als den waard.gften manbsp;eerbiedig, iknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^vedergekregen, myne doch-
ter; liever gerchonden te rug genomen, dan haar m de handen des roovers gclaaten. Zy bad haarenbsp;,dwaasheid haar leven lang mogen beweenen- denbsp;Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fmart.
-ocr page 96-82 D Ë B U a (I E M E E S T E R,
defmart, het verwyt,’en de wroeging, zouden het ras ' genoeg verkort, en licht nog aan geene zyde des graft 'nbsp;haar’geest gedrukt hebben. Ik had haar niet overleefd»,nbsp;Dc dwaaze ongelukkige raadgeeffler liad haare feilnbsp;tusfehen vier muuren ihoeten. boetenen wat ware.nbsp;van deze algemeene ellende op uwe rekening geko- ¦nbsp;men, heer lieutenant, in geval gy myne dochter'nbsp;bemint, zo als ik toch vtmarlyk geloof? Met één.nbsp;woord-, gy had u en eene geheele onRhuldige-'nbsp;maagfehap in het verderf geftort.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:
DE LIEU-TENANT..
Niet meer, waardige man'. Gy verfcheurt mylt hart! Ik verfinclt van fchaamte! Vergeet myn be-dryf, ja, myn’ naam ! Ik verlaat u-, uw huis, uwenbsp;beleedigde docliter,.,. voor eeuwig! Ik ben nietnbsp;waardig____
blasdorf.
Hou op, jongeling! hou op! Is uw hart in de daad getroflèn,.. wel my! wel myne dochter! en. ••nbsp;wel u, geliefde zoon! Julia is de uwe.
DE LIEUTENANT, vol verbaasdJieüL
Is het mogelyk!
BLASDORF.
. En waarom twyfclt gy neg? Ik zoek een’ man» wiens halt myne dochter waardig is. Het uwe waSnbsp;verblind; maar het is redclyk; en meer verlang ^nbsp;niet.
¦t
-ocr page 97-T o o 37 E E L S P E L. S'z
D E LI EUTE NANT.
. vol fchul-
Hebt gy vergeeten, dat ik niets bezit, den ben?
, nbsp;nbsp;nbsp;BLASDORF.
zal ik met genoegen betaalen. , bE lieutenant, hem om den hals vallende.
Ik vind gcenc woorden.., myn hart is vol; vol gevoel, vol erkentenis! Grootmoedige man! zo ooitnbsp;myn gedrag dit gevoel vcrlochent, zo verfocije mynbsp;de geheele wacreld als den verachtclykflen allernbsp;menfehen I
BLASDORF.
zich alles ontdek-
Dat ducht ik niet. Maar laat het nu zo wel zyn. Ik ben van alles, wat gy niet in ftaat zyt uit tenbsp;drukken, volkomen overtuigd. Genoeg, wy zynnbsp;mannen, en hebben elkander verftaan. Van nu af.nbsp;^efehouw ik u als myn’ zoon; maar wy moetennbsp;maatregelen neemen. Gy zyt in krygsdienst: nunbsp;van oorlog word gefproken, kunt gy nietnbsp;¦gevoeglyk uw ontflag eischen vóór alles beflist zy ,
en binnen weinig wecken nbsp;nbsp;nbsp;zo blyf
ken. Daar uwe reize nu geen P nbsp;nbsp;nbsp;,,prlof tot
by «.gt;, » vx«oek ««• bcclhebb» bdof t»t huwen. Ik'begeer bovendien nog, dat gy mynenbsp;dochter nu niet fpreekt; myne vrouw niets laat bly-ken; maar dcezen middag by my eet; dan zalnbsp;alles ontwikkelen. Moet op zulk een’ gelukkigennbsp;F 2
dag my mync vreugd door het onverantwoordelyli gedrag myner vrouw worden verbitterd!
DE LIEUTENANT.
Vergeet, lieffte heer vader! vergeef...
B L A S D o R F.
Ach, ik ben een ongelukkig mensch; doch ik hoop dat gy ’t met mync Julia niet zyn zult. Ja,nbsp;mynheer, zy was rcdcjyk genoeg, haare moeder ennbsp;haarc liefde te wederftaan, en my alles te ontdekken ; deeze trek moet voor de voortreffclykheid haarsnbsp;harte u borg zyn. Nu een ktisch, die den eeuwigen band onzer vriendfehap zal bevestigen. Laatnbsp;ons nu eenige oogenblikken fcheiden. Van nu afnbsp;ben ik uw vader, ik begeer dus uw onbeperkt vertrouwen, en ben bereid, u in alle gevallen met raadnbsp;en daad te dienen.
DE lieutenant.
Gcliefdfle, beste, edelfic vader! gy Iiebt hem, die gereed was u den dolk in het hart te ftooten,nbsp;van de affchuwelykfte daad te rug gehouden, en,nbsp;in ftede van het flaal tegen zyne borst te keeren,nbsp;maakt gy hem den gelukkigften der menfehen ! Hadnbsp;ik ooit het affchuwelyke deezer daad overdacht, iknbsp;ware te rug gefchokt. Jeugd., liefde, verblinding.,nbsp;dwaasheid...
BLASDORF.
Verdien ik van u vriendfehap en erkentenis, dao
ver-
-ocr page 99-T o onEELSPEL. Ss
verzoek ik, voortaan geen woord meer van alles te reppen! nu, tot wederziens.
Hy omarmt hem.
^ioutenairt, met beleefdheid, naar de dettr gaan^.
gt; en die gefloten vindende, verfchrikt, keert te rug, .en geeft befcltaamd en ftilzwygend dennbsp;fleutel, dien }iy in den begimie der onderkantnbsp;deling geborgen had, den burgemeesternbsp;ever.
Ha, ha, gy had vergeetcn uw ’ gearresteerden weder op vrye voeten te Hellen! wacht, Julia zal my wreeken; zy zal u voor eeuwig boeijen. Maaknbsp;open; ga Ipoedig heen; en ik zal even zo Ipoedignbsp;myne pistoolen weder wegfluiten. Tot wederziens,nbsp;te middag.
De lieutenait gaat heen. derde t o o N E E L.nbsp;blasdorf, daarna julia.
¦p. nbsp;nbsp;nbsp;BLASDORF.
-L/ank, goede Hemel! Dat heet midden in de eene plank grypen, en daarmede gc-edci*^ ^’aven inzwemmen. Het mensch denktnbsp;231 mjne juüa gelukkig maaken. Maar, gy,nbsp;verachtelyk, ftrafwaardig fchep'
gt;êy»die, u\ve e|gg|-) dochter... Doch, waartoe bekJa^.’ Draag, bedrogene! het kruis, dat u innbsp;F 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uwe
-ocr page 100-Sff DEBURGEMEESTER,
HWC jeugd zo bevallig fchcen! Hola! is ’er nier mand ?
JULIA, fchklyk aetfikomemk.
Roeptgy, lieve vader? ’Er is niemand by de hand-
B LASDOR'F.
En door een gelukkig geval hebt gy my juist gehoord ? Gy moét niet verre van de deur zyn geweest, Julia!
JULIA.
Licffte vader!
BL ASD ORF.
Wat zyn de meisjes toch nieuwsgierig! De goede Julia niogt gaani weeten, of vader, die oude groni-mert, haar’ vryer niet verlcheurd, ofwel het huisnbsp;geheel verboden heeft?
JULIA.
Kunt gy, lieffte vader, op deezen voor inyn lot ZO twyfeiachtigen dag, my dus...
BLASDORF.
Plaagen ? meent gy? Neen, Julia, nietplaagen! Maar ik wenschtc toch ten minste, dat gy de wee-zenstrekken mvs vaders leerde beoordeclen. Wynbsp;hebben heden middag gasten. Draag zorg, dat allesnbsp;in orde zy. Dan, dan zult gy uw lot verneemeii.
Lagchende,
. Beef!
/ nbsp;nbsp;nbsp;Hy gacK ktn,
I Beefl en dat lagchend op den toon der liefde gesproken ! ó Neen! dit woord flortte gelukzaligheid in 'Myne ziel. Goedhartige vader! Britszftein! maar,nbsp;Waarom heeft hy my niet gefproken, alshy niy goede tyding had kunnen mededeelen? Treurige twy-Jel! Doch, wie Jsomt zo maar regelrecht hier in denbsp;kamer ?
heller, met behulp van Kasper, Gotthelf Mrir nen brengende.
Nu recht toe, oude man. Niet gevreesd! hy heeft het bevolen. Ha, ba, lief juffertje, neem het nietnbsp;kwalyk, dat wy zo zonder komplimenten in denbsp;kamer treeden. Wy hadden het, by myne ziel! nietnbsp;gedaan, zo ’t mynheer uw vader niet had geboden; hy .^yij gaarn deezen ouden krygsman hoorennbsp;fpreeken.
Kasper vertrekt.
GOTTHEEF-
Ik fchaam my, in deeze plunje voor u te komen, doch zy is gelieelc lykdom. Ik kom op bevelnbsp;van den heer burgemeester, hoofdzaakelyk echternbsp;|Om myn’ zoon van een ongegroird verdenken tenbsp;tevrydca
P 4
-ocr page 102-88 Igt;E BURGEMEESTER,
JULIA.
Hoe, is die j'onge knaap, die daar even in het verhoor wierd gebragt, uw zoon ?
G o T T H E L F.
Ja, een goede jonge, tot gecne misdaad bekwaam. Hy heeft het kwaad leeren verdraagen, maar nooit zyne pligten vergeeten.
JULIA.
En wat zyt gy, myn goede man’
GOTTHELF.
Niet wat ik fchyn; helaas, wat ik nu ben, be-wyst u myn voorkomen. Eens diende ik met eer. Ik 'ben uit deeze Had van geboorte.
JULIA.
Hoe, uit deeze ftad! hoe is uw naam ?
GOTTHELF.
Myn naam en myn doop-cedul zal ik alleen dan eerst vertoonen , wanneer men van de onfchuJd mynsnbsp;zoons zal overtuigd weezen; en ik hoop dat Godnbsp;my en myn’ zoon daardoor een recht ter verzorgingnbsp;in een armenhuis en weeshuis alhier zal doen erlangen. ..
JULIA.
Maar misfehien hebt gy naastbeftaanden, die u nog beter zouden kunnen helpen.
G o T T H E l'f.
Ofzich myner zouden fchaamen ! naastbeftaanden '. ach, inyne goede juflïouw , de bedelaar vind zelden
naast.
-ocr page 103-naastbeflaanden. De bloedverwantfchap verdwynt met bet geluk. Verachting en verlaating zyn de
•raastbeftaaiidcn des bedelaars.
JULIA.
quot;Niet zonder uitzondering. De droerheid maakt u •tienschhaatcnd. Doch ik wil u niet drukken. Daar,nbsp;heem dit, en bezoek my alle weeken eens.'
GOTTHELF.
Duizend, duizendmaal dank, lieve juffrouw! der bedelaaren zegenwenschen zyn waterbellen: zy biddennbsp;zonder aandacht, en zegenen met den mond. Maarnbsp;de redelyke bedelaar, die beter dagen heeft gezien,nbsp;en de hand, die weleer gewoon was te geeven, metnbsp;fmarte tot ontvangen uitfleekt, ó de zegen van zulknbsp;een’ is de volkomenfte : hy ftygt tot God op. Och,nbsp;kon ik u zeggen, hoe fterk iny uwe weldaad treft!
KASPER, weder binnen komende.
Wy zyn verkeerd gegaan. De heer burgemeester VTacht in de rechtzaal.
HELLER.
Niet verkeerd, Kasper, want de lieve juffrouw, ^ior, heeft haarc milde hand opengedaan.
K A s P E R.
_ Kan Zy anders dan goed doen.^ dit is haar zo eigen als haar leven. Maar kom, ik zal u by dennbsp;heer burgemeester brengen. De ftadsfchryver heeftnbsp;reeds de pen in de hand en trekt gezigten alsnbsp;een Spaanfehe inquifiteur. Mynheer in tegendeelnbsp;F 5
-ocr page 104-is opgeruimd -en vrolyk. Kom maar! als gy op deiï rrohten weg zyt 'hebt gy waarlyk niets te vreezen.
Zy willen heen gaan.
V T F D E T O O N E E L.
X
Mcv. blasdorf, de voorigen.
•; Mev- beasDorf, hen te gemoet komende.
“Zjo ! dat is fraai! bedelaarsgefnor, foldaaten-gefpuis in myne beste kamer ? foei! fatans! wat ziet het ’er uit! wat ftinkt het! dat is zeker monfieurnbsp;Kasper geweest, die vlegel, die ze binnen gebragtnbsp;heeft ?
kasper.
Ja, op bevel van mynheer.
Mev. blasdorf , fehimpende.
Zo! op bevel van mynheer! ik weet in ’t geheel niet, wat men zich thans al aanmaatigt.!* ’t Is om dol te worden. Maar, wat wilt gy lieden dannbsp;hier ? zeker weer van het voorige gaauwdievenge-broediel. Hy kan het op het raadhuis neemen en my-nent wegen ondervraagen en kerkeren zo lang hynbsp;wil. Maar hier in huis,... men is immers zyn leven niet zeker.
GOTTH EL F.
arm,
-ocr page 105-T o o n E t L S P Ê L. §i
arm, doch ook ecrlyk; en dit kan myn plunje zeker niet bevestigen.
Mev. BLASDOEF.
ga maar, ga! men waet wel, dat gy eerlyk Gy lieden hebt duizend ongelukkige gevalletjes aan de hand, en zyt toch allen door liederlyk Ie-^en zelf de oorzaak van uwe ellende.
gOtthelf.
Loop toch het oordeel van deh Almagtigeil niet vooruit! ’t is ftrafs genoeg, uit den top des geluksnbsp;tot den bedelftand nedergeftort te zyn. ó, Niemandnbsp;is daarvoor beveiligd, mevrouw.
Mev. BLASDORF.
Zei ik het niet? een historietje! nu, laat tóch hoi?-ten!
GOTTHELF.
Niet één woord! en de penning, mevrouw, die van uwe hand het leven zou redden, zou mynbsp;haatlyk zyn, zou als vuur uit den afgrond op m)menbsp;ziel branden. Ik zou dien niet aanneemen; waar-achtig neen! Komt, vrienden, geleid my naar dennbsp;burgemeester.
Recht
HELLER.
'• kom , oude man.
Hy en Kasper geleiden Gottbelf weg.
-ocr page 106-92 DE BURGEMEESTER, ZESDE T O O N E E L.
Mevrouw blasdorf, juua.
Mev. ELA SDORF.
Dat is wel een vlegel van een kaerel! een hoogmoedige bedelaar is een misfelyk mengelmoes.
JULIA.
De man zag ’cr nogthans, in de daad, zeer eer-Ij’k uit.
Mev. BLASDORF.
Dat meent gy, dewyl gy een hart hebt zó week als pap; maar zo ’cr iets goeds aan den kaerel ware, behoefde hy niet te bedelen. Hoe het zy, ik hebnbsp;u veel gewigtigs te Zeggen : weet gy reeds, dat onsnbsp;een duivelfche dwarsftreep door onze .rekening isnbsp;gehaald ? De ftadsfchryver ontmoette my zo even,nbsp;en zeide, dat myn heer gemaal een verbod heeftnbsp;laaten uitgaan, om niemand, zonder zyn weeten,nbsp;huurpaarden te doen bekomen. Dus is voor hedeii:-avond het kwaad zeker niet te fluiten.
JULIA.
Gy ziet, lieve moeder, dat alles ons voornemen tegen is. Ik dacht, wy lieten...
Mev. blasdorf.
Ik dacht 1... Neen, neen 1 wacht maar! list tegen list! de paai weet zeker niets, anders had hy hetnbsp;lang uitgebulderd. Gy kent hem: hy maakt het allen
ver-
-ocr page 107-vertrckkendeii werfofBcieren moei j el yk, en kwel then, om hen te doen gevoelen, dat hy hier een rechtnbsp;ëtoot tiran is. Maar hy zal ons, zelfs tegen zyn’'nbsp;wij, behulpzaam zyn. ik heb den lieutenant eennbsp;^'^¦efje aan myne zuster. Mulder, gezonden, omnbsp;inorgen-avond haar’ wagen met vier paardennbsp;3an de waterpoort te zenden. Dat zal myn heernbsp;gemaal niet gisfen, en dan kan hy alle zyne paardennbsp;behouden en inzouten.
JULIA.
Maar, lief fte moeder, men kan niet weeten .• als hy nu in de daad ons voorneemen vermoedde, dan...
Mev. BLASDORF.
Als maar het ei niet wyzer wilde zyn dan het hoen! ik zal hem bewyzen dat ik het gezag in huisnbsp;heb. Ga nu meê, Julia, en bezie alles, wat ik unbsp;meègeeve. Kom.
Vlet tootieel vsïhssld esiiê rechtzcicil j in het huis vun Blasdorf.
®lasdorf, de .stadsschrver, vervolgens
'HEULER, KASPER, GOTTHELF.
Tgt;ESTADSSCHRYVER.
Jii, ja, heer burgemeester, de diefflal kan greeter propter, volgens overdag, dien ik in ’t ruwe
heb
-ocr page 108-54 P E B U R G E M E E S T E R ,
heb gemaakt, op 10,000 daalders worden begrodt. Alle gouden kerkgeraedfchappen, de edele liaenen,nbsp;de veele paerlen...
BLASDORF.
Een diefftal van zulk een aanbelang ban niet ven-borgen blyven; vroeg of laat komt die aan den dag, en des te eer, daar de kleine jonge zegt, datnbsp;zyn vader de verzamelplaats der gaauwdieven weet.
DF. STADSSCHRTVER.
Ach, waarde heer burgemeester, geloof toeh ai 'dat gefpuis niethet zyn praatjes, louter praatjes!nbsp;dc oude kaerel zal zeker niet te vinden zyn. Alsnbsp;gezegd, vergun maar, dat men hardigheid gebruike,nbsp;dan zal hy ras anders piepen, dat knaapje!
BL ASD ORF.
Goede Hemel! ligt u dan het pynigen-alléén aan het hart ? hebt gy dan het voorbeeld dier groote vorsten niet voor oogen, die niet alleen vaders hunnernbsp;landen heeten, maar ook zyn willen? deezen hebben de pynbank afgefchaft, wyl zy het voor men-fchelykcr hielden fomtyds één’ booswicht te laateiinbsp;doorflippen, dan onder de hevigfle folteringen tiennbsp;«nfchuldigen de bekendtenis van nooit begaanc mis-daaden af te persfen. Zyn ’er buiten dat geene verharde menfehen, die de folteringen niet achten ?
DE STADSS C H RY VE R.
Kom, kom! ZO men ze maar recht weet aan te
wenden.
/ nbsp;nbsp;nbsp;SEAS-
-ocr page 109-VS
BLASDORF.
Deeze kunst verfta ik niet, en wil ze ook niet leeren.
' nbsp;nbsp;nbsp;DE STADSSCHRYVER.
' Is echter een hoogst noodig ftuk, de pynigende ^¦Idervraaging! Ik heb bet cajum dikwyls in terminisnbsp;Sehad, waar zy gelreel onontbeerïyk M^as; vooi;-haanilyk 'in pleidooijen tegen tooverhekfen. Doch,nbsp;zie, heer burgemeester, dat ik het wel had:,donbsp;oude kaerel komt niet. Hy zal niet gek zyn.
BLASDORF, tegen Kasper, die binnen hoint.
Nu, Kasper, is de man ’er?
KASPER.
Ja, met Heller.
BLASDORF.
Laat hen binnen komen.
Kasper gaat heen.
Ga zitten, heer ftadsfchryver, en breng alles ad ^'’gt;tacollum.
Heller, met Kaspers hulp, Gotthelf binnen brengetide.
Hier breng ik u den braaven krygsknecht, heer
^''¦gemeester; maar hy kan op zyne krukken niet
Lng flaan.
Zet , vriend.
BLASDORF.
deezen ftoel... en Iaat ons nu alleen.
heller. nbsp;nbsp;nbsp;^
Goed, heer burgemeester 1 Doch ik zal voor de
deur
-ocr page 110-96 D E B U R G E M E E S T E R,.
deur wachten; want als hy klaar is, neem ik hem mede aan tafel.
Heller en Kasper gaan heen, de stadsschryver, Heller naroepende.
Het zal niet kunnen zyn: dc inquijiet komt in de boei jen.
BLASDORF, geduurende dit tooneel op en neder wande-lende , tenOyl de Jladsfchryver protocolleert.
Gy hebt een’ zoon mede hier gebragt?
GOTTHELF.
Ja, heer burgemeester: denzclfdcn, die in de ge-vangenis zit, en geheel onfchuldig is.
B L ASDOR F.
Dat zal moeten blyken. Zeg my uw’ naam,, en van waar gy zyt?
GOTTHELF.
* Deeze vraagen kan ik naderhand bcantwoorden-Eersc het noodzaakelykfte. Toen ik heden tegen den morgen, op ftraat, aan den hoek van een hu'snbsp;lag, hoorde ik, ojibemerkt, van de moveren, dienbsp;de kerk hebben geplunderd, dat zy met hunn’ buitnbsp;in de ftrooperskroeg te Schnappsdorf verzamelen-,nbsp;en het geroofde daar verdeden zouden. Dus is ’ernbsp;geen tyd te verliezen.
BLASD ORF.
Ik dank u voor uw bericht: is het gegrond, dan zal het u niet berouwen.
Hy Jchelt: de gereehsdknaar komt binnen.
ps DE BURGEMEESTER,
de stadsschryver, ter t^de.
Satans; zo het een myner broederen ware!
BLASDORF.
Gy hebt in krygsdienst geweest, a]s...
gotthelf.
Ik verzoek u, heer burgemeester, ondervraag my niet verder. Ik zal vergeeten, wat ik was, en opnbsp;den rand myns levens te vreden zyn, als God mynbsp;flechts zo veel geeft, dat ik niemand meer om aal-moesfen behoeve aan te fpreeken. Genoeg, ik hebnbsp;onverfchi okken en getrouw gediend; dit getuigen denbsp;lidteekenen, waarmede myn lyf overdekt is en dienbsp;my in meer dan een’ veldflag met den dood hebbennbsp;bekend gemaakt.
DE STADSSCHRYVER, ter Zyde.
Juist! myn oudfte broeder wierd Ibldaat. Had men u maar kapot gefchoten!
B I. A S D O R F.
En tot belooning uwer getrouwe diensten laat men u gebrek lyden.
GOTTHELF.
Helaas! en wat my nog ongelukkiger maakt,doof mync eigen fchuldl Had ik in tyds verzocht, ehnbsp;wat ik zocht, niet getrotfeerd, licht... Maar,nbsp;noeg. Nu is het te laat. Ik beii alleen hier gek^quot;nbsp;men , om in het armenhuis en weeshuis myner vader'nbsp;flad eene plaats voor my en myn’ zoon te verzoekei’quot;
-ocr page 113-^ o O ^N E E L S P E L. 99
,DE sta dsschr Y ver, ter- zyde.
Jagt; eerst in de boeijcn, en dan aan dc galg. ,
„ nbsp;nbsp;nbsp;BLASDORF.
'jy heet ?
' nbsp;nbsp;nbsp;GOTTHELF.
Gotthelf heet ik.
stadsschryver, verfchrikkende, ter zyde.
¦üüivels! zo heet myn oudfte broeder.
BLASDORF.
Dat is uw doopnaam.
GOTTHELF.
Myn’ familienaam zou ik gaarne verzwygen, tot ik weet, of’er nog vrienden van my in leeven zyn,nbsp;en tot ik by geruelite en uit hunne karakters kan.nbsp;oordeelen, of zy zieh niet zouden fchaamen, een’nbsp;ellendigen bedelaar tot naastbeftaanden te hebben;nbsp;Want, in dat geval, ben ik vast voornemens, mynbsp;himmer aan hen l^ekend te maaken.
DE SADSSCHRYVER, verluugd, ter zyde.
Eecte hene'. Waaraehtig, de kaerel heeft verlland.
BLASDORF.
hoe kan dat gaan, goede man, daar ik be-'Vyzen hebben moet, of gy waarlyk van hier geboor-zyt, eer ik uw verzoek gehoor kan verleenen.
DE STADSSCHRYVER, W»quot;
Myn God! wat al ondeivraagen tot in het oneindige
Overluid.
Laat het nu zo wel zyn, heer burgemeester.
, nbsp;nbsp;nbsp;G 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BLAS-
-ocr page 114-BLASDORF, tegen den Jtadsfchryver,
Ik weet niet, wat gy wilt!
Tegen Gotthelf.
Dus, myn vriend, uw naam; ik moet ’er op aandringen.
GOTTHELF.
Uwe woorden zyn zo gunstig,- zo liefderyk; gy Hort zo veel troost en vertrouwen in myn hart, datnbsp;ik u alles, alles zal ontdekken; zelfs myn’ doopce-dul, het eenig overblyffel van myn voorig geluk,nbsp;zal ik u vertoonen. Maar mag ik zo vry zyn u tanbsp;verzoeken, dat ik my Hechts aan u - alléén mogenbsp;openbaarcn ?
DE STADSSCHRYVER, geefgcrd, ter zyde.
Waartoe dat ?
BLASDORF..
Zeer gaarne , vriend.
By zichzelven.
Deeze man beweegt my; ik weet niet waarom.
Hard op.
Heer ftadsfchryver , gelieft het u ons een oogen-blik alleen te laateti?
DE STADSSCHRYVER.
Cave Domine Procmful, ne Joïus remmeas cum iU* homine! Habet faciem nequisjimam.
GOTTHELF.
Mynheer, dat verfta ik. 6 Dat grieft! dat grieft! Dus kunnen oude lappen alleen booswichten bedekken?
-ocr page 115-ken? neen, mynheer! armoede is dikwerf de kapél, waarin het hart word gezuiverd. Hebt gy het min-fte Wantrouwen tegen my, heer burgemeester, zonbsp;laat'my en myn’ zoon in de boeijen brengen: daarnbsp;zullen wy ons aan het fcherpst onderzoek onderwer-en afwachten, wat de Hemel over ons zal be.,nbsp;^^üiten.
BLASDORF.
eens, heer fiadsfchryver, laat ons alleen.
ÖE stadsschryver, met veelbeduidende gebaa-ren langzaam heen gaande, ter zyde.
En Zo het al myn broeder ware, dat niet bewamp;. Zen is, by my moet hy niet komen 1 niet over dennbsp;drempel! my niet aanraaken!
BLASDORF, GOTTHELF.
Vriend, nu zyn wy alleen.
Neen, heer burgemeester, want Hy, die de waar-heid van het fynfte bedrog onderfcheid, hoort ons, 11 zal Voor myne onfchuld en myn waarheidlpree-en inftaan. Mag ik vraagen, of hier nog iemandnbsp;Mit den huize Blasdorf leeft ?
„ nbsp;nbsp;nbsp;blasdorf.
Blasdorf?
G ^ nbsp;nbsp;nbsp;r. o T T.
-ocr page 116-gotthelf.
Ja, zo heete myn vader. Hy had twee zoonen ; myn jonger broeder heet Christiaan, ik Augustus;nbsp;en hier is tot bewys myn doopgetuigenis.
Hy geeft hem een papier; Blasdorf leest het.
Ook zelfs myn’ doopnaam heb ik veranderd , om onbekend eerst flechts te verneemen, of myn broeder nog leeft; en, zo hy nog loeft, ook dan waagcnbsp;ik het niet, voor zyne oogen te komen, want iknbsp;heb hem zwaar beleedigd, en breng, helaas! na zonbsp;veel jaaren, niets ter verzoening dan myne armoede,nbsp;fmart en fchande. Ik fmeek u, edele man, wieiinbsp;myn ramp, zo als ik met verwondering zie, totnbsp;¦weenens toe treft, ontferm u over my, ellendigen!nbsp;ik ben verhaten; eenzaam in de ruime waereld; hulpeloos in myne vaderftad. Laat my flechts zo veelnbsp;genieten, dat ik myn behoeftig leven, zo lang het
Gode behaagt, met droog brood kan onderhouden; maar myn’ Hendrik bid ik u aan te neemen! (Jodsnbsp;eeuwige belooning zultgy u daarvoor hierboven doennbsp;wegleggen. En als myn lyk in de aarde rust, ontdek dan eerst, maar ook dan eerst, aan myn’ broeder myn geheim: meld hem dan myn berouw, ennbsp;myne liefde, die my in het graf, en in de eeuwigheid verzelt: vertoon hem zyn’ onfchuldigen neef;nbsp;zyn vader heeft ’er voor geboet, en diens onfterflykenbsp;geest bezweert hem, den jongeling niet te verlaa-ten!,. • Maar... 6 myn God 1 wat komt my over ?...
ZüU
-ocr page 117-Zou het oogenblik... reeds zyn gek5men?..._ Ik zie niets meer... Hendrik!... myn zoon \ ...nbsp;blasdorf.nbsp;hei, Kasper! Kasper!
Kasper en Heller felüeten toe.
Help! hy valt in onmagt! ongetwyfeldgeen voed-
HELLER.
Zeker, in drie dagen weinig of niet gegeeten. blasdorf.
Hy is flaauw. Vat aan ! op het eerste beste bed ! hreng wyn, van den oudftcn; wittebrood.. - 6 God!nbsp;''erbitter myne blydfchap, myne zo groote, onverwachte blydfchap niet.
,04 D E B U R G E M E E S T E R,
Het tooneel verleeli etne kamer in het huis des Mr~ gemeesters.
eerste tooneel.
BLASDORF, KASPER.
BLASDORF,
Nu. Kasper! hoe maakt het de oude man ?
KASPEB.
Nadat hy een’ goeden flok w)’ns had .genuttigd, herftelde hy zich allengs, zag vreesachtig rond, ennbsp;vraagde: Waar ben ik? Toen ik hem verzocht zichnbsp;gerust te Hellen, trad de kleine in de kamer, vloognbsp;in zyne armen, en traanen bevochtigden beurtelingnbsp;hunne wangen. Ik fprong trouw by, en nu eerstnbsp;heb ik hen verlaaten.
BLASDORF.
Goed. Ga heen, en zorg, dat deezen middag alles in de eetzaal op de beste wyze in orde zy : zeg de keukenmeid, dat wy met klokflag van éénnbsp;uur zullen eeten.
kasper.
Voor hoe veel perfoonen zal ik dekken»heer hur-gemeester ?
blaspoïif,
Voor zes.
KAS-
-ocr page 119-105
KASPEB.
Moeten wy de zondagfche livrei aandoen ?
BLASDORF.
Vooral! Nog iets: haal hier de ftads muzykanten-. zy moeten uit de vengfters blaazen, dat al de voor-'’ygangers vraagen : Wat is ’er toch by den ffillennbsp;'iWn, den burgemeester te doen ? en dan verneemen ,nbsp;dat de Hemel my heden een’ dag van vreugd en gelukzaligheid heeft gefchonken.
KAS PER.
De drinktafel moet zeker ook wel voorzien wot^ den , heer burgemeester!
BLASDORF.
Dat fpreekt van zelf. De wyn ftroome uit volle glazen! Doe alles, zeg ik, alles om myne blydfchapnbsp;opentlyk bekend te maaken, en elk, die daarin wilnbsp;deelen, zy my heden een welkomen gast. ^
KASPER.
Ha! dat zal recht hemelhoog gaan! fchoon ik niet kan begrypen...
BLASDORF.
^y Zult het tyds genoeg verftaan. Ik ga nu een oogenblik uit, naar mynheer Kirsten» den notaris,nbsp;en ben daodelyk weder te huis.
-ocr page 120-I06 d e burgemeester,
TWEEDE T O O NE E L.
KASPER, daaniR Mevrouw b la sdorF,
K A S F £ R.
, Nu wou ik dat iemand my uit den dut hielp!.. als ik mynheer niet kende , wist ik waarlyk niet.,nbsp;Ik dacht dat hy wat met my dolde... Maar zacht,..nbsp;daar kry^ ik de kaart; de ruiters zyii uitgetrokken..nbsp;zckerJyk om een’ vreemd’ groot’ heer in te haaien !,nbsp;da ftraaten zyn bezet;... men zegt wel, dat bet is omnbsp;den dielïïalte onderzoeken;... doch houd jelui menbsp;maar dom ; ’t is vast om den grooten heer inco^mto. ...nbsp;De drinktafel; de muzyk; de zondagfehe livrei;...nbsp;Ei, ei, dc paai is flim !... Hoezee!... Kasper, daarnbsp;zulicn vervalletjes zwaaijen!
Mev, BLASDORF.
Is de oude gaauwdief met zyn jong gebroedfel nog in huis, Kasper ?
K A s P E R.
Ja, mevrouw! zyn grootachtbaare trekt zich de zaak dier lieden fterk aan.
Mev. BL'ASDORF.
Hy is een grootachtbaare zot! het is om te barsten ! alles wat mogelyk is gefchied heden om my te tergen! maar wacht, ik zal dat boêltje wegboenennbsp;eer de middag in het land komt. Waar is uw heer,nbsp;Kasper ?
KAS-
-ocr page 121-KASPER.
Oin affaire uitgegaan,' mevrouw!... Maar groot gcwigtig nieuws! weet gy reeds, dat wy beden eenenbsp;prachtige fmulparty met trompetten en pauken hebben ?
MeV. BLASDORF.
Kaerel, zyt gy raazend of is het uw heer ?
K A s PER.
Ik niet; want ik beb bevel tot alles. Ik zal aan-Honds myne zondagfche livrei aantrekken ; en fchoon mynheer een geheim van de zaak maakt, heb ik zenbsp;toch gcraaden, denk ik! ja, ik heb het Zeker weg.
MeV. BLASDORF,
Nu, laat hooren!
kasper.
Een groot heer incognito komt hier, en Zal by ons ceten.
MeV. BLASDORF.
Een groot heer! en hy zegt my niets daarvan! en by wil my niet daarby hebben! Zeker, ik mag nietsnbsp;weeten, om my niet te kunnen aanklceden. Ikzeihetnbsp;Wel; alles gefchied heden om my te tergen. Dochnbsp;Wacht maar, het gelukt u niet. Ik loop heen: jfcnbsp;zal my zo bcminnelyk als op myn’ bruiloftsdag ver.nbsp;toonen.
Heen gaande, roept 5^ overluid:
Doortje; Regine! ras in de kleedkamer.
KAS.
-ocr page 122-io8 DE burgemeester^'
K A S p E R, haar naroepende.
Maar, verraad my niet, mevrouw! om 's Hemels wil!... Nu, 'ik zie juist geen kwaad daarin, alszynbsp;cans een weinig uitbuldert. Het moet mynheer zeker ontgaan zyn, haar iets te zeggen. Doch, zonbsp;beminnelyk als op haar’bruiloftsdag?... hm, hm,nbsp;het zal wel een beetje fcheelen, denk ik.
DERDE T O O N E E L.
KAS PER, JULIA.
JULIA.
Hoe vaart thans de arme zieke man. Kasper?
KAS PER.
Hy word beter: mynheer neemt veel deel in zyn’ toeftand. Het moet een goed man zyn.
JULIA.
Hy heeft zulk een openhartig en eerlyk voorkomen.
KASPER.
Dat is waar. Maar, juffrouw Julia, zult gy u niet wat opfchikken? wy krygen gasten.
JULIA.
Myn vader heeft het my gezegd; doch daar hy my verder niets heeft belast, blyf ik in myn huislyknbsp;gewaad.
KASPER.
Nu, zo als gy goed vind ;... maar... toch.. •
-ocr page 123-quot;^OONEELSPEL. log
JULIA.
Ik volg alleen den wil myns vaders.
K.ASPER.
2eer goed. Maar ik moet heen: ik hsb nog lian-^6n vol werk!
VIERDE T O O N E E L.
JULIA, daarna hendr i k.
JULIA.
Mogelyk wil vader met zyne gasten alleen bly. ven. Dit is my des te liever. Ik ben tot g«ene vreugdnbsp;gefchikt. Myn lot ligt nog in een twyfelachtige fche-mering. Hoop heb ik wel, maar hoop misleid evennbsp;zo licht als zy woord houd.
Hendrik kam befchroomd binnen, en maakt eene buiging.
Arme jonge, uw toeftand treft my. 6 Hoe fterk vermeerdert gedrukte liefde het medelyden met eensnbsp;auders rampen!
Tegen Hendrik,
Wat wilt gy , lieve kleine?
HENDRIK.
Ach, ik bid om verfchooning! ik weet hier geen 'Veg in huis, en zoek een’ knecht.
JULIA.
HENDRIK.
Myn vader zou door hem mynheer den burgemeester
-ocr page 124-no D E burgemeester,
ter laaten verzoeken, de goedheid te hebben heffl maar één oogenblik gehoor te verleenen.
JULIA.
Myn vader is uitgegaan; maar komt aanftonds weêr. Hoe gaat het nu uw’ vader?
HENDRIK.
Ach, God dank, weder zeer goed 1 Utv heer vader heeft ons zo veel goeds gedaan, dat het niet uit te fpreeken is. Op ’t oogenblik is de kleêrmaakcrnbsp;hier geweest, en heeft ons de maat genomen.
JULIA.
Waart gy eerst niet reeht verfchrikt, lieve kleine, toen gy in het verhoor kwaamt?
HENDRIK.
Waarvoor zou ik verfchrikken ? ik was immers on-fchuldig ? en toen mynheer de burgemeester met my fprak was het heel wel; maar die andere heer, die
¦ nbsp;nbsp;nbsp;het eerst met my fprak, ó dat was een leelyk mensch!nbsp;hy had zulk een paar vreesfelyke oogen, en dreigdenbsp;my met garden. lt;.
JULIA.
Arme jonge 1
HENDRIK.
En met de gaauwdieven heb ik degelyk angst uit-geftaan. Ach, hadden zy my eens doodgefchoten, wat ware dan van myn’ armen vader geworden!nbsp;want, fchoon ik hem nog wel weinig kan helpen,
¦ nbsp;nbsp;nbsp;bedel ik toch menig een’ duit voor hem.
HT
JULIA.
Daar, neem dit.
n E N D R I (c.
Wat ?... Ach, te veel! een heele gulden ! God ''^stgelde het u !... Doch, misfchieii is het heden denbsp;Jaatlle maal; want myn vader hoopt zyne verzorgingnbsp;lil een armenhuis te vinden, en dan ga ik op werk.nbsp;Groote God, hoe zal iic my verblyden, als ik nietnbsp;meer behoef te bedelen!
JOLIA.
Wat werk kent gy dan, lieve kleine?
HENDRIK.
Zeer goed., mooi weeven. ó Ik zal zeer vlytig zyn, en myn’ armen vader van myn loon iets tenbsp;goed doen.
JULIA.
De Hemel zal uwe kinderlyke liefde zegenen en beloonen!
HENDRIK.
Het is nechts blydfchap, en geene verdienste, ge-lükkig genoeg te zyn om zyne ouderen te kunnen helpen. Gy moest nu myn’ armen vader eens zien,nbsp;hoe hy verkwikt is!
JULIA.
^mds komt dc man, dien gy zoekt.
-ocr page 126-13 DE BURGEMEESTER,
VI F D Ë T O O N E E L.
BLASDORF, DE VOORIGEN.
HEN D RIK, mar him toe kopende en hem de hard kusjchende.
Duizendmaal dank, weldaadige heer! gy hebt myn’ vader het leven behouden, en my de vryheidnbsp;gelchonken, om hem wieder te kunnen helpen.
B LASDORF.
Wel, is hy hu beter?
HENDRIK.
God dank, ja: doch hy wilde gaarne het genoegen hebben, u zelf te kunnen bedanken.
BLASDORF.
Zo aanftonds, kleine! Maar zeg my, zoud gy blyd zyn , als ik u by my behield ?
HENDRIK.
Als ik wist dat het myn’ vader welging, dan met al myn harte.
BLASDORF.
Hem zal het ook welgaan, dat beloof ik u. HENDRIK, op de kniën vallende.
ö Genadigfte heer, ik dank u duizendmaal voor uwe goedheid. Ik zal my zeer goed gedraagen. Gebruik my waartoe het u zal behaagen...
BLASDORF, hem oprichtende en kusjchende.
Goede jonge, God zegene u! myn eigen kind zult
gy weezen. Gy zult my ook vnder noemen. Julia, zult gy boos zjm, als ik hem tot uw’ broeder aanneem ?
. nbsp;nbsp;nbsp;JULIA.
Kan myn vader deeze vraag aan my doen? Als •hyn hart niet reeds met deezen jongeling ware in-êenomen, dan ware toch uw geringst bevel mynbsp;^ne heilige wet.
blasdorf.
En myn wil gt; myn waardfte wensch, daarentegen, %, u, myn kind! gelukkig te zien. Verheug ^!... daadelyk.. Ga in uwe kamer, Julia: ik zalnbsp;^ laaten roepen.
Uy drukt haar in zyne armen, en zy gaat heen».
ZESDE T O O N E R L.
BLASDORF, HEMDRIK.
Hendrik Jiaat diep in gedachten in een’ h»ek.
BLASDORF.
Wat fchéelt u, Hendrik, dat gy daar zo diep gedachten ftaat?
HENDRIK.
gt; goedgunstig heer, neem het my toch niét .kwalyk! gt;er gaat zo veel ia myn hoofd om. Denbsp;•goedheid,, die gy „ly gelieft te bewyzen, is Zeernbsp;groot; maar, zo ik myn’ waarden vader moest ver-\^^aten, zou ik liever...
H nbsp;nbsp;nbsp;«LAS-,
-ocr page 128-T-I4 DE BURGEMEESTER,
B LAS DOR F.
Neen, myn zoon, dat zult gy niet. Ook deeze vrees vergroot mync liefde tot u. Ons beiden, beiden, zeg ik, zult gy te gelyk beminnen. Uw eigennbsp;hart zal het u tot een’ pligt maaken. Doch, genoeg voor het tegenwnotdige. Ga naar uw’ vader,nbsp;en zeg hem, dat ik Irem welhaast-by my zal laaiennbsp;verzoeken.
HENDRJ K.
Hy kapt. huppelende weg. et
ZEVENDE T O O N E E L.
BL-ASDORFi daarna DE STADSSCHRYVER»
blasdorf.
Een goede jonge! Neen, hy zal niet onaan-zienlyk blyven hy moet befchaafd worden. Als het verftandig gedeelte der ftad zich eens mynernbsp;herinnert, en lang na myne dood my nog de getuigenis geeft, dat Blasdorf een eerlyk en oprechtnbsp;mensch was, dan ook zal men in myn’ neef dezelfde eigenfchappen waardeeren en bewonderen.. -Wat is ’t, heer ftadsfchryver ?
DE STADSSC HRYVER.
Ik heb de eere uw’ grootachtbaaren eerbiedigst t* melden, dat men, naar alle waarfehynlykheid, eennbsp;hoofcl-gaauwdief der rooversbende heeft gevangen-
^'0 0 NEEL S P E 1. US
Hy had zicti in een bosch voor de Had opgehouden, en by hem zyn paerlen, juweelen en meer fterk aanduidende indicia gevonden. Het is eennbsp;hoogstberuchte, befaamde en ftoute kaerel, en heetnbsp;Blutiger. In vcrfcheiden heerenlanden zyn reeds pry-^211 op zyn hoofd gefield. Hy weerde zich by zy.
He gevangenneeming als een leeuw» heeft verfchei-dé'n gewond, en is zelf zwaar gewond geworden. blasdorf.
Wel niet döodelyk?
DE S TAD SSC H R Y VE R.
Men kan het nog niet weeten. De ftadsheelmees-ter onderzoekt de wonde. Maar, ik dacht, geheel Onder welneemen, quia periculum in mora est, mennbsp;moest hem terftond tegen de twee andere booswichten in verhoor brengen.
BLASDORF.
Welke twee booswichten meent gy?
DE STADSSCHRYVER.
Den ouden bedelaar en zyn’ zoon j want zy zyn zeker ni fallor complices facti.
BLASDORF.
Zo Zeer zeker?
DE STADSSCHRYVER.
Daar is in »t geheel geen twyfel aan!
blasdorf.
Nu, als dat zg is, moeten wy hen zeker tegen Hanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;el-
-ocr page 130-ii6 DE BURGEMEESTER,’
«llcandcr verhoeren; doch eerst na den middag. Hebt gy de eerste vcrhoorgefchriften by u?
DE STADSSCHRÏVER.
ö Ja! beveelt gy die voor te leezen ?
BLASDORF.
Nu niet. Maar ik verzoek u deezen middag by my te eeten, wanneer zich denkelykgebeurdtenisfeiinbsp;zullen ontwikkelen, die uwe fchranderheid op hetnbsp;klaarfte zullen bekrachtigen.
DE STADSSCHRYVER.
Ei, ik verzoek zeer onderdaanig om verfchooning: te veel eer! tc veel eer! Maar als men zo een veertig jaar in bediening zit, en aanhoudend met zwaa-re onderzoek- cn ondervraagzaaken tegen boos ge-fpuis te doen heeft, leert men eindelyk zulke phifio-nomiën wel degelyk onderkennen. Exemplia gratia!nbsp;Den ouden bedelaar,... gy wilde my wel niet geloo-
ven, maar de volllagen booswicht ftraalt hem uit de oogen: een duivelsch gelaat; trekken der afgericht-fte boosheid; mogelyk zelfs een moordenaar! Ei,nbsp;ei , uw grootachtbaare heeft zich ftraks ten uiterftenbsp;gewaagd, zo alleen by den fchurk te blyven.
BLASDORF.
Ik verwonder my over uw fcherp doorzigt. Zeker had ik my niet zonder u by hem moeten op-Irouden.
DE STADSSCHRYVER.
Zou ik wel eerbiedig mogen vraagen, waar dat
volkje naar toe is ? want men heeft tny uit de gevangenis gemeld, dat de zoon ook tot u gebragt Ware.
blasdorf.
Heèft nien u dat gemeld ? Men heeft u niet voor-gelogen. Hy is tot mynent gebragt; en wat wel ^''ec byzonderst is, ik zal u dceze lieden nog vóórnbsp;tafel voorfteilen. Ik verzoek u een oogenblik ge-duld.
In het heengaan.
Ha, ha, ha, wat fcherpzigtig man!
ACHTSTE T O O N E E L.
DE STADSGHRYVER, daarna de lieutenant.
DE S TA D S S C H RY VE R.
Objlupui! ware my dit in de daad pryzen,of behaagde het den heer burgemeester my te hekelen ?nbsp;Waarfchynlyk het laatfte. Ei, ei, met dien fatan-fchen kaerel is in ’t geheel niets te beginnen; ner-gends geeft hy zich bloot I Ik loer met myne vrienden reeds lang op hem, want hy is tegen ons alsnbsp;de pest. Ieder dag heeft hy wat nieuws, offl onzenbsp;welgegronde rechten, voorrechten en excurmtia tenbsp;beknibbelen. De val Haat open; hy neemt nietnbsp;eens de moeite om uit den weg te wyken; maarnbsp;met reuzenfchredeft vertreed hy dien.... Ei, zeernbsp;gehóorzaame dienaar, waarde heer lieutenant! Mis-H 3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ichien
-ocr page 132-ïi8 D E B 'U R G E M E E S T E R,
fchien zult ,gy misnoegd zyn ; ik verzoek u ootmoedigst om vergeeving; het is myne fchuld niet...
DE LIEUT E NA N T.
Waarover misnoegd , heer’ ftadsfchryver ? Ik verda u niet.
de stadsschryver.
Ei, ei, het was zeker eene groote beleediging, u de paarden te verbieden.
DE lieutenant.
Hoe! zou het dan alleen op my zyn gemunt ?
De stadsschryver.
Op niemand anders! en de heer burgemeester heeft, by deeze gelegenheid, nog zekere reden...nbsp;doch ik ^ou niet gaarne de oorzaak van tweefpaltnbsp;zyn.
de LI E0TE N ANT.
Wie had dat gedacht! Doch Ipöt gy ook een beetje ?
Di: STADSS,CHRyVER.
Ei, iemand als ik durft met geen’ edelman fpot-ten.
DE lieutenant.
En wat zult gy zeggen, heer ftadsfchryver, als ik u in vertrouwen ontdek, dat ik federt den heernbsp;burgemeester heb gefproken; dat ik zyne beginfelennbsp;goedkeur; dat hy de beste mensch op Gods wae-reld is; maar dat gy, mynheer 1 het ellendigfte,nbsp;laaghartigfte, en eerlooste fchepfel onder de zon. ••
D E
-ocr page 133-T O O iV’
DE STADSSCHRYVER.
Eigt; ei, heer lieutenant, dat heet fpotten'.
DE LIEUTENANT.
Ja? dat gy eeue lastertong, en een vaifchc fchurk ik, als ik'iiiyne handen niet vreesde tever-DDtreinigen, armen en beenen aan Hukken zou flaan.
DE STADSSCHRY VER.
„ Ik moet bydraaijen.’’ Uwe genade verfiaat my kwalyk.
DE lieutenant.
Maar al te goed verlla ik u, mynheer! ik weet ook van uwe gaauwdieveryen... Wat is ’t, Heller?
HELLER, DE V O O R I G E N.
HELLER.
¦ Ik heb u in uw kwartier gezocht, heer lieutenant ; ik wilde u goed nieuws brengen. De heer burgemeester is , by myne zié! 1 de edelfte en bestenbsp;mensch ter waereld.
EE lieutenant.
Zo! -de heer ftadsfchryver wil my hier nogthans het tegendeel bevi^yzen.
HEL EER.
Heer lieutenant-, dat-wihzeggen,/alva -venM , een...
DE ST-A-DSSCHRY VER.
Ik-lieb de-eer u-onderdaanigst te greeten.
H 4 nbsp;nbsp;nbsp;de
-ocr page 134-DE LIEUTENANT.
Blyf, mynheer, tot de burgemeester komt.
DE STADSSCHRYVER.
Ei, ei, uwe genade zal my, uit hoofde myncr goede raeening jegens u, toch by den burgemeesternbsp;wel niet zwart willen maaken ?
DE LIEUTENANT.
Zwart maaken? Dat is zo veel als lasteren? Neen, dat niet. Maar de waarheid zal ik den burgemeester zeggen : dat de heer ftadsfchryver eennbsp;fchurk, een logenaar, een onbefchaamde kaerel isjnbsp;cn nog daarby voegen, dat hy op pand leent,nbsp;woeker dryft,..
DE STADSSCHRYVER,
Wel, wel! Ik? Neen, heer lieutenant!
DE lieutenant.
-Zwyg! ikw eet alles. Myn zilveren degen is op den naam van den jood Israël by u verzet... Maarnbsp;Eleller, wat had gy my te zeggen ?
HELLER.
Gy herinnert u nog wel den kreupelgefchoten invalide t van wien ik u van daag vroeg fprak, en wiens zoon vastgezet is? Ik bragt dien gryzaart bynbsp;den burgemeester, die eene lange poos met hemnbsp;fprak. De oude man wierd flaauw. De burgemeester was zeer met hem begaan, liet hem op een da-(Tiast ledikant brengen, gaf hem wyn, en heeft .daarna
-ocr page 135-T o o N E E L S P E L. lit
na hem en zyn’ zoon nieuwe kleederen laaten mee-ten,
^ nbsp;nbsp;nbsp;DEHEUTENANT.
Een zeker bewys, dat liy in hem een’ braav’ man heeft gevonden.
HELLER.
Kyk, heer lieutenant, dat zelfde zeide ik aan-ftonds. Ik bemin den ouden man als myn’ vader. Wel, hagels, hy had, even van te voren, mevrouwnbsp;hier, die hem toelhaauwde, zo rond geantwoord,nbsp;dat ik my voor haar in myn hart moest fchaamen...nbsp;Daar komt de goede heer burgemeester.
Bt,-4iSD0RF, DE VOORIGEN.
de stadsschryver.
Ik heb de eer uw dienaar te zyn...
DE LIEUTENANT.
B!yf, mynheer, of...!
üy trekt hem te rug. blasdorf.
Reed.s hier, waarde heer lieutenant? wees welkom !
Hy geeft hem een papier over.
Daar, lees; is het zo goed?
DE lieutenant, n% hy het doorgezien heeft. Beste man!
* nbsp;nbsp;nbsp;tl 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BLAS-
-ocr page 136-122 D E burgemeester,
BLASDORF.
Genoeg. Het blyft tot nader. Ik ben zelf by den notaris geweest. Het gaat fpoediger en beter,nbsp;als men het zelf doet, dan wanneer men het doornbsp;een’ derden laat bezorgen.
DE lieutenant.
-Is mynheer de ftadsfchryver ook niet notarius pu-blicus ?
BLASDORF.
'Ja, zeker, juratus et immatriculatus. Maar wat is ’er voorgevallen ? Gy ziet en vraagt zo veel be-teekenend: de heer ftadsfchryver ilaat deoogen -ternbsp;aarde, als of hy fpelden wilde zoeken.
DE LIEUTENANT.
Niets is -gebeurd, dan dat ik ontdekt heb, dat deeze man u hartelyk bemint.
BLASDOR F.
Niets anders? kom, dat weet ik reeds. Hy bemint my zo hartelyk, dat hy my gaarne in een glas water verdronk.
DE -stad SS C H R Y V E R.
Nequaqumn, grootachtbaar heer burgemeester !
BLASDORF.
Gedachten zyn tolvry; beminnen en haaten zyn het even zeer; dodi inen kan gerust zyn, wanneernbsp;men by zichzelven bewust is, geene oorzaak tot bil-Jyken haat te hebben gegeeven; en dat heb ik zeker niet. Morgen iets meerder. Welhaast zult gy
fa-
-ocr page 137-famen getuigen van myn genoegen, en... van het Tcherp doorzigt van mynheer den ftadsfcfiryver zyn,
Mevrouw blasdorf, prachtig opgejchlkt; d E
VO o K I G EN.
BLASDO R F.
Wat is dat nu weer voor byzonders, mevrouw ?
Waartoe die ftaatic, die pronk?
En gy vraagt het nog? Gy wilde my de fmaad, de fchande aandoen, een’ groot’ heer te onthaaJen,nbsp;en my van het gezelfebap uit te fluiten?
E G ASD O R P.
Wat groot’ heer?
Mev. blasdqrf.
Ga, maar, ga: ik weet alles. Ik ben zo flim ais gy. Maar gy bereikt inv oogmerk niet; zeker niet!nbsp;Ei, kyk, mynhccr fchaamt zich over zyne vrouw!
KL ASD ORF.
Niet over myne vrouw, maar over uw gedrag amp;iiaam ik my wd honderdmaal daags.
MeV. BLASDORF.
’E‘0! fraai! Myn gedrag!- wat raakt myn gedrag toch aan mynheer? Wie .Iieeft hem tot een’ mannbsp;gemaakt? Wie? Wie? Maar, wat zie ik? Gy hier,
heer
-ocr page 138-BL A SDORF.
Nu ja, als gy het toch zo hebben wilt, dan zal ik u hem aanftoixis vertoonen.
Ga, vriend, haal den grooten heer met zyn’ jongen prins hier. Gy verftaat my wel ?
heller.
Ha, ha! Aanftonds zullen zy hier zyn.
Hy gaat heen.
De Jiadsfchryver wil heimelyk wegfluipen. HELLER, Imn te rug Jlootende.
Blyf, in ’s duivels naam!
Mevrouw bl as d o rf, A'e geduurende dittomelal. tyd op een' veelbeduiden toon met den lieutenantnbsp;/preekt.
Nu, wanneer gaat dan de reis voort? de lieutenant, gejiadig zeer koel antwoordende-Die gaat niet meer voort.
Mev. BLASDORF.
Van daag niet, maar morgen. Alles is ingepakt, zo ik hoor.
D E
TOONEELSPEL. i^s
DE lieutenant.
Morgen ook niet!
MeV. BLASDORF.
Morgen ook niet.
DE LIEUTENANT.
Neen, ik reis geheel niet meer.
BLASDORF.
Gy zyt zeer welleevend. Het fchynt, als of gy mynheer den lieutenant wilt wcgjaagen.
DE LIEUTENANT.
Ik zou niet weeten, waarmede ik het ongenoegen van mevrouw verdiend had.
Mev. B lasdorf.
Geheel en al niet. Maar ik dacht, uwe reis Ware noodig.
BLASDORF.
Ik zou niet weeten waartoe? Zie, ik zal u eene gelykenis geeven. hi een’ vyver is een fchoonenbsp;viseh, dien ik gaarne wilde vangen. Doch ik bennbsp;bevreesd voor den heer van den vyver: het net,ech-' ter ligt aan den oever, en ik kan de verzoeking nietnbsp;Wederftaan, het net uit te werpen. Inmiddels komtnbsp;de heer ’er by; hy is met my ingenomen, en zegt:nbsp;Waarom wilt gy moeite neemen ? Ik fchenk u dennbsp;vyver met alles wat ’er in is. Wat zegt ge ’ernbsp;van ?
Mev. BLASDORF.
Myn heer gemaal gelieft thans alles in raadfelen in te kleeden.
BLAS-
-ocr page 140-E H S D o R F.
Het kan zyn; doch ik beloof u de oplosfing: nog maar één oogenblik geduld.
Kasper komt binnen^
K A s P E R.
Alles is gereed. Gy hebt maar te beveelen, Wanneer men zal opdisfchon.
BLASD o R F.
Goed; maar breng ons eerst nog den inktkoker en pennen.
Kasper gaat heen.
Ke Jiadsfchryver wil hem volgen,
K A s P £ R , hem te rug duwende.
Blyf, heer ftadsfchryver; daar is voor u ook gedekt.
MeV. B LAS DORP.
Maar wanneer komt dan de vreemde heer?
B L A S D o R F.
Aanftonds, aanlïonds! hy kan juist niet gaauW loopen; hy is kreupel.
-ocr page 141-SPEL. 127
blasdorf.
Ja? meisje! Gy moet heden op onze fmulparty de fpys fausfen. Ik ben grootsch op u, kind.
Mev. BLASDORF.
^laar, zo flecht aangekleed!
BLASDORF.
Zo is zy juist goed: wy kykeil niet naar de klee-dy; niet waar, mynlieer Britzftein ?
De lieutenant buigt zich.
Mev. BLASDX)RF.
Wat beduid al dat apenfpel ? nbsp;nbsp;nbsp;•
BLASDORF.
Stil, ftil! daar komt de .verklaaring.
LAATSTE TO-ONEEL.
OOTTHELF, door HENDRIK «« HELLER
geleid; de voorigen.
BLASDORF.
Kom, maar binnen, waarde heer Blasdorf! ALLEN, verwonderd.
Blasdorf!
BLASDORF.
Ja, ja! mynheer Augustus Blasdorf, de pudlïc' zoon van den overleden heer regent Blasdorf.nbsp;gotthelf.
Ach, heer burgemeester, heb ik u daarom myne
ge-
-ocr page 142-I2S 'D E BURGEMEESTER,
geboorte omdekt, opdat gy my, in het byzyn van ¦zo veele pcrloonen, zond belpotten? en als mynnbsp;broeder niet...
BLA SDORF.
Hem heb ik gefproken. Hy verwacht u met o-pen armen, is geheel verheugd u weder te hebben, en drukt u' thans aan zynen boezem.
Hy valt hem om den hals,
GOTTH ELF.
Heer burgemeester...!
BLASDORF.
Weg met dien koelen naam; een’-zoeter’ naam verlang ik van u! Ik ben uw Christiaan, uw broeder, die zo lang naar u heeft verlangd, die u bemint, en nooit... nooit weder van u zal fcheiden.
e o T T H E L F.
Goede Hemel!. . . Hce! dierbaarc Christiaan ! hoe! Gy vergeet den bedelaar, die zich door hoogmoed,nbsp;door trotsheid, zo zwaar aan u heeft verzondigd!nbsp;Gy fchaamt u cens broeders niet!...
BLASDORF.
Zwyg, waarde Augustus! ik bid hetu. Wy hebben beiden in de lotery gedaan; gy greept een kwaadnbsp;lot, ik een beter. De Hemel heeft my in Baat gc-Reld , dat ik u der ellenden en den nood voor al-tyd kan ontrukken. Julia heelt uw’ Hendrik reedsnbsp;als broeder aangenomen.
JU
-ocr page 143-JULIA.
Dierbaarfte oom ?
ml hem de hand kusfchen; hy oinmnt haar.
Welk een dag voor my! Kom, Hendrik, waard-fte broeder, kom in de armen uwer zuster!
Hendrik, van Uydjchap wetienck.
Ik zou gaarne... ik kan geen woord uitftamclcn...
Hy vak Blasdorf aan de hiiên.
Oom! Vader! en, meer dan dat alles, redder van '^lyn’ vader! Myn a! te krachteloos dankgebed.--
BLASDORF.
Wel, zyt gy nu te vreden my vader te noemen ?
Hy reek hem op, en kuscU hem.
HENDRIK.
Lieffte vader!
GOTTHELf.
Hendrik! Hendrik! ziet gy nu, kindlief, dat Alinagtige nooit de pligten, door de kinderen jc-ë^rts hurme ouderen betracht, onbeloond laat?...nbsp;^eve broeder, het gaat my als myn’ Hendrik; denbsp;Erkentenis fmoort de woorden op mync tong...
BLASDORF.
Gy kunt my Hechts op eene enkele wyze uwe dankbaarheid betuigen, wanneer gy, naamlyk, geheel daarvan zwygt, en my belooft uw’ overigennbsp;tyd met my in tust door te brengen, en de blyd-fchap met niy te deelen van onzen Hendrik totnbsp;®®n’ rcchtlchapen en bekwaam’ mart op te voeden,nbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;waar.
-ocr page 144-130 DE BURGEMEESTER,
waartoe God in hem een’ vooitreffelyken gfond-flag gelegd heeft. Ach, waarom zyt gy toch niet eer te rug gekomen, wreedo broeder!... Maar,nbsp;mevrouw, zal het u niet behaagen, om den vreem’nbsp;den grooten heer ook welkom te heeten ? hoe zytnbsp;gy zo Uil?
Mev. B las DOR F.
Denk niet dat ik uwe kuuren zo licht geloof. Alles, gefchied alleen om my te farren ; maar ik lagchnbsp;’er wat meê,
BLASDORP.
Gy zyt niet waardig in onze verrukkingen te deelcn. Ga uit myn gezigt, monster!.. Broeder,nbsp;alleen het vergenoegen u weder te hebben gevonden kan my het hartzeer over haar gedrag ver-draaglyk maaken. Hoor, en ontzet u. Deeze haarenbsp;eigc'! dochter heeft zy aan dien heer op eone laaghartige wyze willen uitkoppclen, en hem willennbsp;verleiden, haar weg te voeren; maar verneem ook,nbsp;dat ik ze hem vrywillig geef, dewyl hy een edelnbsp;en achtingwaardig man is... Vrouw, uw boos ennbsp;fchandelyk opzet is ontdekt en verydeld.
JULI.V.
Eicffte vader, ontzie...
BLASD ORP.
Stil! Geen woord meer!
Mev. blasdorf.
Hs» ha, ha! Ik lagch ’er om! Ik benader liet
door
-ocr page 145-door nbsp;nbsp;nbsp;niy ingebragte, ennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kan mynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;heer geniaal»
met zyn’ bedelbroeder eii opperverftandig dochter-huishouden» zo als by wil. Heelt mynheer veigeeten, van waar het geld komt ?
B L A S D O R F.
Dit laaghartig, en des te laaghartiger vcrwyt, daar het volftrekt onverdiend is, hoor ik thans voornbsp;de laatfte reize. Gy, gy fdiynt te willen vergee-dat myne middelennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uwen dubbel te boven
gaan. nbsp;nbsp;nbsp;Maar, voor allesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;isnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gezorgd.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ga op uwe
hauler, mevrouw, en weet, dat, ik van geheel uwe ’^aagfehap fchriftelyke toeftemming en volmagr heb,nbsp;nin u voor al uw léven in een klooster op te fluiten.nbsp;Doch, ik wil nog geduld oefenen. Ga, op uwenbsp;hamer, zeg ik. Uwe tegenwoordigheid zou onsnbsp;hechts het tegenwoordig genoegen verbitteren. Verbeter u: word weder de goede echtgenoote, denbsp;hefderyke moeder, de verftandige huishoudfler, dienbsp;gy voordeezen waart, en waarvan dwaaze trotsheidnbsp;verachtelyke adelzucht u hebben doen vervallennbsp;^an zal ik weder de liefderyke man zyn, die iknbsp;ibeeds was. Blyft gy echter by uwe gevoelens,nbsp;dan blyfiij all^.en de rechtvaardige burgemeester, die
hl zyn eigen huis liet eerste voorbeeld zal goeven , dat ongevoelige moeders, die zelve baare kinderennbsp;tot fchandc willen verleiden, uit de meiifchelykenbsp;D‘tieiliecving moeten worden verbannen,
132 D E B U R G E M E E S T E R,
Zy gaat Jlilzwygende heen. De fladsfchryver wil mede weg; Kasper gaat voor de deur Jlaan.
GOTTHELF.
Liefllc broeder!
BLASDORF.
Geen woord 1 Ik zweer u allen, dat myn befluit onherrocpelyk is. Het is pligt, harde pligt, wat iknbsp;doe; maar echter het is pligt, en dien heb ik nooitnbsp;gcichonden.,. Nu, nog iets tot u,heer ftadsfchryver !nbsp;Gy ziet, of de man, met het duivelfchc gelaat, denbsp;man, in wiens gezigt gy trekken der afgerichtftenbsp;boosheid hebt gevonden, dat oordeel verdient, welknbsp;gy zo liefdeloos, zo boosaartig, over hem velde. 'nbsp;Gelukkig is hy myn, en niet uw broeder; en totnbsp;uw geluk heb ik hem juist nu weder gevonden;nbsp;want de blydfehap, die my deeze onverwachte ge-beurdtenis verwekt, laat my niet toe u ZO onge-lukkig te maaken, als gy verdient. Volg myh'nbsp;raad. Leg oogenbüklyk utv ampt neder. Van daagnbsp;raad ik het u uit medclyden; morgen zou ik uWnbsp;aanklaager moeten zyn. Alle uwe Rukjes zyn inynbsp;bekend. Uw meer dan joodlche woeker; uwe af-perfingen van gefchenken; uwe on verantwoorde]ykenbsp;aantasting van de Rads kasle; uwq diefachtige fee-ftiering van het geld uwer onmondigen; uwe... gvnbsp;«oeg, gy verftaat my.' volg dus myn’ raad, wantnbsp;morgen... waarachtig, morgen ben ik alleen denbsp;burgemeester! Nu ligt het aan u, ofgy deezen.middag
-ocr page 147-T o o E E L S p E L. m
dag myn gast ^yn, dan of gy u liever naar uw huis begeeven wilt?
d.e stad sschhy ver. groet u zeer ondcrdaanig, en wensch bet aan-Zienlyk: paar oudertrouwden ftccds voorlpoed en eennbsp;beftenciig welvaaren.
Kasper maakt de deur open en duwt ‘er hem JliL» letjes uk.
BL AS D OR F.
Die rampzalige!... Nu, kinderen, nu wil ik alleen ''ader, vriend en broeder zyn. Neem de pen, waar-''ö Augustus: gy moet’ het eerst het geluk mynearnbsp;Jolia onderteekenen; hier is de verbindtenis.
GOTTHELF.
broeder, wat mcnsch zyc gy !
ffy omkrjchryjt.
God zcgene u beiden! zyt de troost van zulk reehtfcljapen vader!
de LIEUTEPfajvt.
Al myn leven.
blasdorf.
Golchreven, myn zoon!... Verlaat u op my: ik alles ingericht, om u, myne kinderen:, geluk--'g te rnaahen... Nu uwe beurt, Julia!
hem weenende om den hals vallende.
niyi,
BL AS DORP.
* quot; gt;quot;yne beurt. Geef my nu uwe handon. I 3
-ocr page 148-134 BUilÖElVIÈEStËRj Och, of de wensch van een’ vader, die u op hetnbsp;tederfte bemint, den zegen des Almagtigen op unbsp;kon doen nederdaalen! Ja; ontfangt dien! Bemintnbsp;elkander beftendig; zyt verftandig en deugdzaam, ennbsp;in de deugd gelukkig. Dit fchamel gewaad mynSnbsp;broeders, dit gedenkteeken zyner armoede en zynernbsp;deugd, zal als een heiligdom.tot uwe kindskinderen overgaan, ten einde zy zich leevendig mogennbsp;herinneren, dat het lot den ryken uit den top zyner aardfche grootheid nederftooten, maar dat hetnbsp;de deugd nooit verpletteren kan... Nu, Kasper, laatnbsp;opdisfchen... Ha, daar ftaat ook nog een braaf man !nbsp;Schaam u over uwe traanen niet, goede Heller: zynbsp;doen uw hart eere aan.
HELLER.
Neen, waarachtig, ik fchaam my niet geweend te hebben als een kind. De gcheele M^aereld is mynbsp;niet zo veel waard’, als van daag hier geweest tenbsp;zyn. Myn’ arm gaf ik ’er om, dat ik u in deugdnbsp;en grootmoedigheid evenaarde.
B L A s D o R F.
Zo ik u, myn zoon, drie recriiutcn voor deezcii man gaf, zoud gy my zyn ontflag wel kunnen bezorgen ?
DE L IE UTE NAN T.
Zeer zeker.
BLASDORF, tegen Heller.
Dan word gy ftadswachtmeester.
HEt-
heller.
Inderdaad, dit verdien ik niet.
BL ASDOR F.
Geene tegenfpraak, of gy bedroeft my, vriend;., Komt nu allen, komt, met harten, vervuld van denbsp;vuurigfte dankbaarheid voor de menigte weldaadennbsp;Welken de Hemel ons heden fchenkt, komt aan ta-, om den fchoonften dag, die ons ooit heeft beschenen , verder, in onderlinge vreugd door te bren-Sen,
Ï-
'S -i •
!:V»‘v.
•¦h r ’if
tA
Vlt;f-i
¦- ,•¦*!«¦¦
»'•'•.)N
aV -’i i X. nbsp;nbsp;nbsp;jm. ‘ ;M,
.-V quot;i ,.• ,v-.'.-gt;7^'.-1;!'^»-'''!-’’^ V . ' nbsp;nbsp;nbsp;V**”,
.1 ‘ v“ »'“, nbsp;nbsp;nbsp;‘ lt; gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.' • : w 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 * ‘‘X’*;
-ocr page 153- -ocr page 154-