TWEE-EN-TWINTIGSTE DEEL.

VEREENIGDE NEDERLANDEN,

Uit de geloofwaardigfte Schrijvers en egte
Gedenkftukkeu zamenge�leld.

TWEEEN- TWINTIGSTE DEEL.

BEGINNENDE MET DEN JAARE I752 EN EINDIGENDE MET

DEN JAARE I758 , BEVATTENDE HET TYDPERK VAN HET

GOUVERNANT- EN VOOGDESSCHAP VAN HAARE

KONINGLYKE HOOGHEID ANNA.

TEN ONMIDDELYKEN VERVOLGE VAN
<'1 WAGENAARS VADERLANDSCHE
HISTORIE.

^>^SM9 Te AMSTERDAM, by

EEN EN TACHTIGSTE BOEK.

Schikkingen op de Regeering, naa den LXKXtl
Dood van w. c. H. friso. Bepaalingen boe K»
hy Holland gemaakt, indien dcGouvernan* �
te, ftaande de Minderjaarigbeid eens Op-
volgers overleedt. Schryffioffe van dit Tyd-
perk. Befluit om den Stadhouder op kosten
des Lands te begraven. Het Lyk gekist.
De Begraafenisfe bepaald. Waarom noch
de Buitenlandfche Gezanten, noch de Raad
.van Staaten , in de Lykflatie komen. De
Begraafenisfe zelve. Lykredenen en Lyk-
gedickten. Rouw alhier, en vervolgens op
Batavia aangenomen, jacob mossel,
Gouverneur Generaal vanNe�rlands Indiet
De Gouvernante neemt Zitting in de Hoe-
ge Vergaderingen. Haar voorflel by Staa*
ten van Holland , tot vermindering vaii
't Krygsvolk. Befluit daar op genomen-,
Voordeelen gehegt aan een Plan van d�

suiii. deev* A Gou-

Lxxxr. Gouvernante omtrent het Krygsvolk ingele*
boek. verd. Schikkingen op de Kleeding der Mi-

-------■ Utairen. Waarom voor de Landmagt zo

zeer gezorgd en de Zeemagt onvoorzien ge-
laat en zverd. De Uitvoer van 't ^een tot
de Houtzaagery behoort verboden. Bepaa-
ling by Holland omtrent, de Dykwerkers.
'Vryheden aan de Handelaars op Spanje
verkend. De Rekenkamer van het Noor-
derkwartier uit Hoorn na 's Haage overge-
bragt. Willem de V. lot Ridder van
de Kousfeband verheeven. Plegtigheden te
dier gelegenheid. Liefddaadige Onderfleu-
ning der Franfche Flugtelingen. Inzame-
lingen ten hunnen behoeve hier gedaan.
Schipbreukelingen van Capitein stenis,
. '■ e;i anderen, uit de Moorfche Slaaverny, ge-

lost. De Vrede met de Maroccaantn ge-
floaten. Zorg door hunne Hoog M�genden
voor in Groenland gelaatene Schepen ge-
draagen. Oprichting van de Hollandfche
Maatfchappy der Weetenfchappen te Haar-
lem. De Hooge School te Groningen
herfleld. Inflelling van den Heer wal-
t E R S E N s E R F te Rotterdam. De Nieu-
we Kerk te Bergen op Zoom ingezvyd. De
Overblyfzels van het Huis te Britten ver-
ioonen zich drie dagen agter den anderen.

JOHAN VAN COLLEMA begiftigt, het

Burgerweeshuis ie Breda. Gefchil tusfchen
de Hollandfche en Zeeuwjcbe admiralitei-
ten , door haare Koninglyke Hoogheid be-
flist. Het voorgevallene < eswegen. Twist
tusfchen de Staaten van Friesland, en het
Hof Provinciaal, over het te Regt fiellen

ti 1 5 T � R I. �s g

van misdaadig� Militaire Perfooneh, do�r Lxxxi2
de Gouvernante bemiddeld. De vy f de Jaar- boek,

dag van Willem den V. inden Haa------�«■

ge en elders gevierd' Een nieuwe Stede- ..,,,
penning in Friesland vervaardigd. Ds
openbaare Intrede van den Franjehen Af-
gezant , den Marquis de bonac, in den
Haage. Zyn eerfle openbaar Gehoor h^fj
hunne Hoog M�genden. Willem de V.
voegt zich aan 't hoofd der Haagfche Schut-
ierye. Deeze met een Gouden Beker, van
wylen Willem denIV.haartoegefchikt,
befchonken. Vrugtlooze Poogingen om d�
Binnenlandfche Fabryken ie begunfligen*.
Handelverdrag met den Koning der beide
Sicili�n. De Prins Bisfchop van Luik krygt
hier den Tytel van Doorlugiige Hoogheid.
Het Dok te FUsfingen hetjield. De Haven
ie Middelburg vet bet er d. Oogmerk omA�
Speelkaarten en Dobbel�eenen te belasten j
niet volvoerd. De Heer chardon opent
in den Haage ecne Militaire Kweekfchool.
Hei B�roeringszverk in de Kerken , door
een Be fluit der Clas�s van Schiel and tegen
gegaan, en gefluit. Het geval der Gebroe-
ders M E R K e s, die men, ter oorzaake van
Vrymetzelaary _s tot geen Leden der Kerke
wilde aanneemen. Ongeregeldheden in ds
Ommelanden * by het Inwyen van eek
Kerkhuis gepleegd. De Inflelling van jan
Stolp te Leyden. Johan ge�rtsema ie
Groningen in zyne eer her�eld. 't Voorge-
vallene van j, j. MAURicius op Surinaame_ien hier te Lande. Verandering der Regee-
A 2- ring

lxxxi. ring op Surinaame. De zaaken gaan in ds
boek. Oost ■ Indien voorfpoedig.

Scbikkin. \Jp de zo woelige tooneelen des buiten»
^n op de lairdfchen Krygs, door den Vrede te Aken
_rin^e|^ee_naage�indigd; op de landberoerende onlusten,
den'dooddie de verheffing des Prinfen willem

van w. C. C A II E L HENDRIK F R I S O tOt hooger

H. FKiso. _en uitgeftrekter Waardigheden, dan immer
een zyner Voorzaaten bekleedde, opvoer-
den, begon 'er eene ftilte in de Vereenig"
de Gewesten te heerfchen, die rustige-da-
gen beloofde, voor den vervallen Handel,
de kwynende Zeevaard, en de zugtende
Handwerken, zo gunftig. De vroegtydi-
ge Dood diens Vorften, in den Jaare,
MDCCLi C*), zou het Gemeenebest on-
getwyfeld blootgefteld hebben aan nieuwe
binnenlandfche beweegenisfen, indien de
Erfopvolging , die zo veel voeten in de aar-
de hadt( \), niet bepaald geweest, en het
Volk, over de nieuwlings ingevoerde Re-
geeringsvorm , niet wonder in den fchik

geweest ware. ----- Thans viel 'er nietS'

meer te doen dan, overeenkomftig met de
beraamingen, in den Jaare mdccxlvii
gemaakt-, wanneer zyne Hoogheid iet
mensehlyks over kwam, de Prinfesfe We-
duwe, haareKoninglykeHoogheid anna,

(*) Wagena'ar Vaderl. Hist. XX. D. bl.448.
(t)CeEisiEE Taferee) van de Qejeh. der Ver-
ein. Neder/. X. D- bl. 402.

by het beklaagen van den Rouw, den Eed lxxxi.
af te neeraen, als Gouvernante en Voog- boek.
desfe van den minderjaarigen Heere w i l» ��
LEM den V. Prins van Oranje en Nas-1752.
fau, en Erfftadhouder van Holland; dit
gefchiedde, door Staten van Holland, ten
eigenden dage des overlydens, zonder dat
men 't noodig oordeelde, vooraf, last van
de Steden te haaien. Eene dergelyke Be-
zending uit de Algemeene Staaten vervoeg-
de zich, kort daar op, by die Vorft�me,
haar, als Gouvernante en Voogdesfe, we-
gens het Erf-Capitein-en Admiraal Gene-
raalfchap, en het Erfftadhouderfchap over
de Generaliteits Landen, in den Eed nee-
mende. De andere Gewesten , en het
Landfchap Drente, hadden de leedmaare
van 's Stadhouders overlyden niet verno-
men, of zy volgden dit zelfde fpoor, en
de Regeering fchikte zich eerlang op den
voet j als de Reglementen ten aanziene van
het Erfftadhouderfchap bepaald hadden (*).

Het onverwagte Sterfgeval des Stadhou- Bepaaiin-
ders deedt de heilzaamheid zien van de^^J
voorafgemaakte fchikkingen op de Regee-_ge°_m*"_kt,
ringsgefteltenisfe, zo dat 'er niets anders indien de
noodig was, dan het beraamde in trein te Gou ver-
brengen. De Ridderfchap van Holland^^^
leverde daarom in Wintermaand, ter Staats- Minder,
vergadering een voorflag in , betreffende jaarigheid
eene nadere Voorziening, waar van ge- eens Op.

fproo-^vo!S^ers^r over-
leed:.
(*) Wagenaar Faderl. Rist. XX. D. 449
en breeder in de NederJ, Jaarb. 1751. bl. 1031 enz.

�,xxxr. fprooken was in de Opdragte van het Erf*
boek. ftadhouderfchap op den Negentienden van

.------- Slachtmaand des Jaars mdccxlvii; om

l7-$z* naamlyk vast te {lellen, hoe te handelen₃wanneer het der Voorzienigheid behaagde,
de Vrouwe Gouvernante ujt dit leeveii
weg te neemen, geduurende de Minder-
jaarigheid van de Vbrsdyke Spruiten, ter
Erfopvolging benoemd. Het beraamde
door hun �d. Groot M�genden veranderde
men in een Befluit. IJet Ontwerp haare Ko?
ninglyke Hoogheid ter overweeginge aan-
geboden , droeg, in Sprokkelmaand deezes
Jaars, haare goedkeuring weg. Hoofdzaak-
lyk merkte zy 'er op aan, dat de benoer
roing der Perfoonen over de Opvoeding,
'eene zaak van 'tmeeile gewigt zynde, veel
overlegs vorderde : zo ras zy daar omtrent
bepaaling gemaakt hadt, zou zy eenige
Perfoonen den Staaten van Holland vooi>
draagen ; doch vertrouwde, dat, indien
zulks niet m�gt gefchied zyn, eer de dood
dit belette , hun Ed. Groot M�genden
geene zwaarigheid zouden rnaaken , daar
toe tegelasten dePerfooneq, door haar,
by eene beflootene Acte, onder handteke-
ning, benoemd, ten ware als dan op die
benoemde Perfoonen zulke welverdiende
aanmerkingen mogten vallen * da,t zy, des
kennis gehad hebbende, ten tyde van het
oplleJlen der Acte, dezelve, tot welzyn der
Vorsflyke Kinderen, zou zyn voorbyge-
gaan.-----Wyders gaf zy in overweegin-
ge, of hun Ed. Groot M�genden het niet
ilicnlb'g en riqodig vonden.:, om, daar dit

BeQuit niets minder dan de Regeeririgs» _LXxxi.
vorm ten voorwerpe hadt, den last van boek.

Raadpenfionaris te verbreeden , en, gelyk ,-------

hy thans verbonden was, naar zyn uiter- 1752.
fte vermogen , te bezorgen, dat de Pri-
vilegien , Geregtigheden , Costumen en
Ufantien van den Lande van Holland en
Westfriesland, mitsgaders de �ppermagt
en Gezag van de Staaten en hunne tegen-
woordige Regeeringsvorm , en byzonder
hunner Ed Groot Mogenden �eiluit van
den zestienden van Slachtmaand des Jaars
MX>ccXLvil, in allen deele bewaard
wierden, hy desgelyks, naar zyn uiterfte
vaimogen, op het naakomen van deeze
fchikking , wanneer het geval daar was,
zou letten. Eindelyk merkt zy nog op,
dat, om de Overweeging deezer zaake ter
Algemeene Staatsvergaderinge te brengen,
met de uiterfte voorzigtigheid zou behoo-
ren gehandeld te worden , om alvoorens
te kunnen te wegebrengen, dat men daar
op voorbereid zou weezen (*).

(*) Re lel. van Holland. 10 Feb, 1752. Wy beb.
ben, dit weinige hier van opgetekend, en de Voor-
ziening zelve agter wege gelaaten : eensdeels om.
»iet vooruit te loopen 't geen andere Gewesten, in
't vervolg, ten deezen opzigte, beraamden, 't welk
geichiedde sils of 'er by Holland niets op bepaald
was, en anderdeels om dac wy, by 't overlyden der
Gouvernante , eer de Vorftelyke Kinderen Meer-
derjaarig waren , daar van breeder zullen moeten
fpreeken, end�s, zo veel mogelyk, herhaalingea 1«
vermyden.

Lxxxi. 't Zyn de Lotgevallen en Gebeurtenis?
Boek.fen onzes Vaderlands, onder deeze Gou«
*-■■■~~■ g~~ vernante en Voogdesfe van den nog Kin-
I75�. derlyken Erfftadhoiider, welke ons ftaan
Schryf- te boeken. Deeze zyn, in den beginne,
ffoffe van noch vreemd- noch veelvuldig, zy mis-
d" ^Ty^d-fen dat treffende en uitlokkende, *t welk
?^? - het blad der Gefchjedenisfe, met greetig«
heid doet leezen. Wy zouden, 't zelve
met kleinigheden opvullende, in ftaat zyn,
van dit Tydperk een dik Boekdeel te maa-
ken ; doch juist hier door de verveeling
vergrooten : zo veel mogelyk zuljen wy
die wegneemen, door de keuze der geval-
len, en derzelver fchikking. De Gefchied-?
kunde, zal ze haare waardigheid behou-
den , en eene getrouwe Verhaalfter, zo
wel als eene Leermeesteresfe des leevens
zyn, moet het weezenlyke optekenen,het
waare zich ten doelwit ftellen, en zo veel
aangeqaams, als daar mede beftaanbaar is,,
*er by voegen; 't geen meest en best zal
kunnen gefchieden door eene voeglyke be-
handeling , naar 't belang der zaaken ge-
fchikt, door verfcheidenheid en eenheid,
zo goed mogelyk, te paaren. De Leezer
zal zich der fchaarsheid, in dorre Tydper-
|ten,moeten getroosten, en dit ligtst doen,
wanneer zyne aandagt niet lang wordt op-
gehouden, en de menigte varj gebeurt�-
nisfen, die om derzelver zamenhang met
$e voorgaande, of het verband met de
yqlgende, niet onverhaald mogen blyven.,
$erzejver klein gewigt vergoedt,

gehoon onze Voorganger wagenaar, lxxxi,
met een kort woord, van de Begraafnisfe boek.
des overleden Stadhouders, ten flot zyns��
Werks, gewaagd hebbe(*;, zullen wy, _Be��]t'er iets breeders van melden, als eene Ge-om den
beurtenisfe vallende in den aanvang onzes Stadhou-
Tydperks, en van eenen ommeflag, die�^er °P
aanduidt, welk eene hoogagting 's Lands Re- a^Land-j
geerders den overleden Vorst toedroe^tebegraa-
gen. � De Voorzitter in de Algemeene ven-
Staatsvergaderinge , de Heer van lan-
den van RESSEN, hadt, in 't laatst der
jongstverftreeke Wintermaand , het voor?
ftel niet gedaan, om, ten betoon van lief-
de en agting voor de nagedagtenisfe des
Stadhouders, zyn Lyk, op gemeene kos-
ten der Gewesten, ter aarde te beftellen,
of het droeg de onmiddelyke goedkeuring
van hunne Hoog M�genden, in allen op-
zigte, weg; gelyk ook de Prinfes Wedu°
we, van dit beiluit verwittigd, die vriend-
lyke aanbieding wel gaarne aannam , als
een uitwerkzel en bewys der Liefde en
Agtinge van hunne Hoog M�genden voor
*t Huis van Oranje.

Het Vorstlyk Lyk van den vyf en twin- Het Lyk
tigften van Slachtmaand tot den achtften gekist,
van Wintermaand, op een Praalbedde ten
toon gelegen hebbende, werd den tienden
van Louwmaand gelegd in eene Kist, gegoo*
ten van eene (toffe, zo men wil duurzaamer
dan metaa.1 en van zodanig eene gedaante,

(«) Waoehaar ah boven bl. 450»

lxxxi. dat het Lichaam als te eenemaal beflooten
boek. daar in ligt. De Kunstbeeldgieter van Zy-

-------� ne Hoogheid hadt het bovenftuk of dekzel

1752. derwyze vervaardigd, dat het een van 't
hoofd tot de voeten gewapenden Veldo-
verften, in laagverheeven beeldwerk ver-
beeldde , laatende in 't gezigt van het Hei-
met eene ronde opening, met een glas,
waar door men 't aangezigt van den Vorst
zien kon. Deeze Lykbusfe belloot ook
een zilveren en tinnenkistje, de Harsfenen,
het Hart, en de verdere Ingewanden, be-
vattende.
De Be- Haare Koninglyke Hoogheid liet, door
graafenis eene Bezending van twee haarer Raaden,
^^ej?°' haar voorneemen by hunne Hoog Mogen»
?^aB ' den bekend maaken , om de Lykftaatie
van haaren Gemaal, zo ras doenbaar , te
laaten voortgaan, en hun verzoeken, de-
zelve met hunne tegenwoordigheid te ver-
eeren , 't welk zy aannamen; en voorts de
Heeren Griffier fa gel, den Raad en
ThefaurierrjE la bas sec o ur, en den
Secretaris hop, benoemden om, met den
Hofmeester en Domeinraad der Vorftinne,
hier toe door haar gelast, de noodige
fchikkingen dierftaatlykeUitvaardte beraa«
men; den Hofmeester o c kers e bevee-
lende om,, wanneer hy daar toe verzogt
werd, den drie Heeren , van wegen de
Staaten aangefteld, in het volvoeren van
dit werk, de behulpzaame hand te bieden.
Waarom De vierde van Sprokkelmaand beftemde
noch de _men _tot d_en fag ^_er Begraafnisfe, en had-

Undfche ^^cn ^de H'^eEne^^e Heeren, welken de bezor-
ging

ging was aanbevolen, in verfcheide byeen- lxxxi«
k�pften, beraadflaagd, hoe dezelve, met boer,

den meesten luister, eer en agting voor den .------*

Staat, teffens ecne behoorlyke zuinigheid 175s,
in 't oog houdende, zou kunnen gefchikt _Af-_?ezatl.
worden (*). Zy leverden een plan in van ten, noch
de Orde op de Lykftaatie. In dezelve, de Raad
vondt men, noch de Afgezanten van bui- ^van .^Staf"

tenlandfche Mogenheden , toen m den LykflatiQ
Haage zich bevindende, noch den Raad komen,
van Staaten; de uitlaatjng van de eertge-
melden gefchiedde om verfchillen over
den rang te voorkomen ; en hadden zy
den Raad van Staaten 'er niet op kunnen
brengen: dewyl deeze oordeelden onmid-
delyk op de Algemeene Staaten te moeten
volgen, waar toe de Staaten van Holland
niet konden verftaan (f).

Hunne Hoog M�genden keurden de op- De Be-
gegeeve Orde goed, als mede eenige daar graafenis
by gevoegde Schikkingen c§)i en gaven JJJJjjJ�
den Hofmeester ockek.se last, om, zo _der<veel de Vergadering van hunne Hoog Mo-
genden betrof, de noodige bevelen ter
volvoeringe te geeven: dit werd ook door
anderen werkftellig gemaakt , en reeds
met het aanbreeken van den bepaalden Be-

(*) De kosten deezer Vorftelyke Begraafnisfe be-
rekende iren eerlang op, acht en zestig duizend Gul-
dens. Ref'ol. Hqll 21 April 1752. bl. 642-

(t ) Refol. Holl- 14. 22. 27 Jan. 1. 12. Feb. 175?.
bl. 33. 62. 73. 99. 166.

(§ ) Zie deeze Lyst en verdere Schikkingen in dfc
Ne(lei;l. Jaarb. 1752. bl. 89 enz,

ia VADERLANDSCHE

hxxxi. graafnisdag, begon zich alles, wat eenige
boek. post by deLykftaatie moest bekleeden, te

�-----~ haasten. Ten zeven uuren vergaderde de

J752. Schuttery van 'sGravenhaage en fchikte
zich in ryen, langs de ftraaten, door wel-
ke de Lykftaatie heen zou trekken : de
Schutters prefenteerden het geweer , zo
ras de Opper OjQicieren de weet kreegen,
dat de Lykftaatie op de Plaats genaderd
was, zy bleeven in dien ftand tot dat zy,
dezelve geheel voorby getrokken zynde,
opflooten , met Snaphaanen verkeerd en
gedekt onder den linker arm. By het Zie-
ke genaderd, hielden zy halte en kreegen
bevel het Geweer verkeerd op Schouder te
brengen , en de oude ftandplaats weder
te betrekken , en de Vaandels t' huis ge-
bragt zynde , uit den anderen te gaan,
als verrigt hebbende wat hun, te deezer
treurige gelegenheid, te doen ftondt. ��
Het Krygsvolk, tot de Lykftatie beftemd,
beftaande in de Garde Dragonders, de Gar-
de Zwitzers, de Garde te Voet, de Cent
Suisfes, en de Garde du Corps, was om-
trent gelyktydig met de Burgers in de wee-
re om, op de aangeweeze post, plaats te
neemen

Reeds voor negen uuren werd het Vorst-
lyk Lyk, uit de Zaal van het Stadhouder-
lyke Hof na beneden gebragt , en op de
Lykkoets gefteld, en ving de marsch, be-
geleid door den Lieutenant Colonel van
nusler, volgens het plan aan, deeze
werd, den Haag verdatende, voortgezet tot
Delft, waar de Officiers der Schutterye, en

de Schutters zelve, allen in ftaatig zwart, L,xxxi<
gedoscht, voorzien van in zwaaren Rouw boek,

geftooken, Vaandels, Spontons en Trom--------

mels, zich eenigen tyd voor de aankomst 1752-
der Lykftaatie, op de Markt fchaarden, en
bereids een treurig vertoon maakten : 't
welk vermeerderde toen in den naamiddag,
omtrent drie uuren, de Regimenten Gar-
des, Dragonders, Gardes te Paard, Gar-
des Zwitzers, en Gardes te Voet, alle in
hunne beste monteering ter Stad in en op
de Markt kwamen, onder het fpeelen van
Treurmuzykj de Vaandels ^ Standaarden,
Spontons, en Heibaarden, met Krip voor-
zien , werden fleepende en de Snaphaanei*
van het Voetvolk verkeerd onder den flin-
ker arm gedraagen j de Ruitery hadt de
Carabynen in den Schoe, en de ontbloote
Palasfen onder den rechter arm na achte-
ren gekeerd.

Op het Plein buiten de Haagfche Poort
flapten veelen , die de Lykftaatie vorm-
den , uit de Koetzen, en anderen uit de
Schuiten , en fchikten zich in dezelfde
Orde als zy door den Haag waren getro"k-
ken, de Stad om half vier uuren ftaatig in*
treedende , over de Markt, tusfchen de
Schuttery heen, tot in de Nieuwe Kerk,
die van banken en geftoeken ontleedigd*
met zand en planken bedekt en geheel ge-
lyk van grond gemaakt was. Onder het
dof geluid der met zwart Karfay bekleed-
de Trommels,bromde het gelui van alle de
klokken der Stad: ��n en twintig ftukken
Kanon balderden driemaalen tusichen bei-
den,

LxxXr. den; losgebrandt, eerst toen het VorstlyM
boek. Lyk aan de Poort kwam , voorts toen het
■ � aan de Kerk genaderd was, en eindelyk
1/52. toen het in de Grafkelder werd nedergelaa-
ten, iiaa dat het de Kerk een en andermaal
was omgedraagen , op dat de Heeren en
Edellieden, die de Vorstlyke Cieraaden in
den trein gehouden , of de Paarden geleid
hadden, nevens de Bedienden, met die
Cieraaden en Paarden, in het Choor, zich
regende muur, op de beflemde plaatzen
moesten fchikken. Ruim zeven honderd
fluks Waschkaarsfen op de Kerkkroonen
en Hairgblaakers en Kandelaars geplaatst $
verlichtten het Kerkgevaarte op eene wyz�
die aller goedkeuring wegdroeg. Het ftaa*
tig bedryf der Begraafenisfe zelve werd een
weinig voor zes uuren volvoerd, en, narri
de ftaatie, onder het licht van ontelbaar�
toortzen, en flambouwen, te rug trekken*
de, ten zeven uuren een einde.

De Delfifche Regeerihg hadt alles aan-
gewend om de ongelukken te dugten uit
een zo onbefchryflyk grooten toevloed van
Menfchen, alls te wagten was, te voorko-
men, buiten de Haagpoort en in de Stad,-
ftaketzels opgerecht; aan den waterkant
binnen de Stad waren hier toe tusfchen dei
dertien en veertien honderd paaien , zes
voeten van elkander, in den grond geflaa-
gen, vier voeten hoog boven den Water-
kant , van onder en boven met planken aan-
eengehegt; boeten gefield op het komen
tusfchen dezelve, op het leggen van vaar-
tuigen in de gragten of wateren j waar de

Lykftaatie voorby moest, op het beklim- lxxxt,
men van Luifels en andere ongelchikte boek*

plaatzen, en op het heen en wederloopen, .------

het dringen, en wat dies meer zy; dit al-1752*
les bragt te wege, dat het zonder eenig
ongeluk afliep, terwyl de opgevulde Ka-
mers, en ftelladien, voor veel gelds ver-
huurd, met de opgepropte ftraaten, eene

allerontzaglykfte vertooning maakten.-----

's Volgenden daags bedankte de Regee-
ring van Delft de Officieren en Hoofdlui«
den der Burgerye, voor hunne wakker-
heid, trouwe, hulpe, goede orde , ende
betoonde ftaatlykheid der rouwkleedye,
met verzoek om de Schutters desgelyks
uit haaren naam, dank te zeggen: en ont-
ving elk Schutter , naderhand , tot eene
gedagtenis, een Afdrukzel van de Dankbe-
tuiging haarer Koninglyke Hoogheid voor
't beleid der Magiftraat en het gedrag der
Schutterye (*). � Het dof gebrom der
Klokken, die acht dagen naa het overly-
denagtereen, en drie dagen voor en op
den dag der Begraafenisfe, volgens hoog
bevel,moesten luijen, vervulde al het land
met eene doodfche treurigheid.

Op den dag deezer Uitvaard, en kort Lykrede-
daar naa , deeden , in meest alle Hooge "^en ^e»
Schooien des Vaderlands, de Hoogleeraars ^tenf"
plegtige Lykredenenj de Gehoorplaatzen
en de Geftoelten, waren met zwart bekleed,
de Hoogleeraars en Curatooxen verfchee*

(*) N. Nederl. Jaarb. 1752. bl. 123,

i� VA��RLANDSC��

ixxxi. nen in diepen rouw, een deftig Treurmite
boek. zyk opende en floot dit rouwftaatig bes

------- dryf. In meest alle Steden, en op ver-

I752. fcheide Dorpen, hielden de Leeraars, z�
op aanzoek der Eerkenraaden, als uit ei-
gen verkiezing, deftige Lykredenen, die
der Augsburgfche Belydenisfe $ der Doops-
gezinden en Remonfiranten betoonden hief
in niet min yvers dan anderen. De gedruk-
te Lykredenen, die men zomtyds in ��n
bundel aantreft, kunnen hier van nog ge-
tuigen. Dat de Dichters niet in gebre*
ke bleeven om Lykcypresfen te ltrooi-
jen behoeft nauwlyks te worden aangete-
kend, geheele Lykdichtverzamelingen ko*
men nog menigwerf voor, behalven de
Treurzangen in de Werken der Dichteren
en Dichteresfen van dien tyd.
Rouw ' Gelyk in deeze Gewesten het draagen
hier, en _van d_en touw voor Staatsperfoonen en Mi-
ge�⁰^ Htairen bepaald was, zo bereikte de tyding
op Bata- van 's Vorften dood de Hoofdplaats van
via aan* Nederlandscb Indie niet of de Raad maak-
genomen._te^ i_n dit wydafgeleegen Gewest, fchikkin-
gen op den Rouw over den Opperbewind'
hebber, Opper - Gouverneur Generaal der
Nederlandfche Oost' Indifche Maatfchap*
pye (*).
Jacob Aldaar was, door het overlyden van
�iossELjjen Gouverneur Generaal gustaaf wil-«
neu"^Ver" LEM Baron van Jimhoff« Stedehouder van
Generaal zyne Hoogheid Cf), op den eerlren vari

vmNeer- Sla�ht-

foditn. C ) Nederh Jaarfr 1753. bl. 548.

(f) Zie het Leeven deeze» Heers in de Leevens-

ft � S f O R I �» «I

Slachtmaand des J�ars mdcgl. deeze hoog- LxJt�f»
aanzienlyke Bediening opengevallen. De boek»

Heer jacob mossel, van Enkbuizen-------

geboortig', doch in zyn vroegfte jeugd op ^52»
Batavia gekomen, en van Waardigheid
tot Waardigheid opgeklommen ₄ intus-
fchen, by voorraad, in Ned�rlandscb In-
die tot diens Opvolger aangefteld, in af-
wagting der goedkeuringe van zyne Hoog^
heidj als Opper-Gouverneur Generaal, en
van de Edele Hoogagtbaar� < Heeren Be-
windhebberen der Compagnie, ontving de*
zelve i en gefchiedde den vier ea twintig-
ften van Hooimaand de inhuldiging �p d�
plegtigfte wyze ■, onder het betoon van de
daar gebruiklyke Eeretek'enen, die meel:
dan een zweem van Vorstlyke grootheid
hebben. De onlangs aangekome rhaar�
van het overlyden des Stadhouders _t en de
daar door veroorzaakte rouwe, verbande
alle luidrugtige vre�gdebetooningen. (*).

Hoewel reeds op den achtften van De G��»
Slachtmaand des voorleden Jaars eene pleg- vernante
tige Bezending uit hunne Hoog Mogenden "?^e�^m_in ^�
aan de Prinfes Gouvernante was afgeva�r- Hooge
digdj om haar den Eed af te vorderen, Vergade«
wegens het neemen van Zittinge in den ringen.
Raad van Staaten (f)» liep het tot den
(eenentwintigden van:. Wintermaand dee-
zes Jaars aan eer haare Koniriglyke Hoog-
heid,

lefchrjvtng van eenige voortm�m'e meest Nederland*
fch'� Mannen en Vrouwen. III Deel bl. 274.

( *) Nederl. Jaarb. 175a. bl. 549 enz.

(t) Nederl. Jaarb. IJ%H bl. 1036*

Lxxx�."-heid, fn die Vergadering, zittinge narn'j
B�EKv zonder eenige plegtigheden, wordende
�� deirwaards alleen vergezeld door den Op-
175a.. perhofmeester den Generaal van buRmania,
den Opperftalmeester Luitenant Generaal
vAn^; GRov�NsTeiNs j en den Kamer-
heer van Voigt. Zy vertoonde zich
dien eigen dag in de andere Hooge Verga*
dering�ri: want, naa eenigen tyd toevens in
den Raad van Staaten, liet zy zich in een
Draagftoer n�a het Collegie van Heereri
Gecommitteerde Raaden van Holland eri
Westfriesland brengen, en begaf zich van
daar naa de Vergaderplaats der He�rea
Staaten van Holland en Westfriesland,
waar de Raadpenfionaris stein haarjuic
naam van hun Edele Groot M�genden, met
eene w�lgepaste Redenvoerihg begroette,
welke door haar minzaam beantwoord werd.
Haar Inden Stadh�uderlyken Stoel gezeten',

Voorftei leverde zy,^:oiid�r betuiging, dat zy altoos
byStaaten fcedagt wasv �j�ft�d� bezwaarde Finantien
Wtot '^der Gewesten j 'z� veel rnbgelyk, te v�rV
vermin- ligten, een Plan over, 't welk zy hadt doen
deri�g .ontwerpen, tot vermindering van de Gar-
^van des du Corps, als mede van de Holland/ehe
voilT" ^en Zwitserfcbe Gardes, 't geen 'sjaarlyks
eene f�mme van 110480 Guldens zou b�-
f paaren f*), niet twyfelende of bun Ed;
Groot M�genden zouden 't zelve aanzien
als een blyk van haaren yver voor het Ge-
meenebest, en byzonder voor Hollands

(») Zie dit Plan ia AeNtderi.Jaari.i7S2' bl.10.

«�k \ zelve met hunne goedkeuring ver- lxxxi.
eeren, en voorts alles te werk ftellen, wat boek«

ten beste van den Lande kon ftrekken; 'er-------

by voegende, dat zy niet kon naalaaten, 1759.
te deezer gelegenheid aan te bevelen, dat
in de zaak raakende de Ampten, met al-
len mogelyken fpoed , een befluit m�gt
genomen worden. Naa dankbetuiginge,
werd zy te rug geleid door alle de Leden
dier Vergaderinge, en door eenige Leden
van de Ridderfchap, vergezeld tot in een,
der vertrekken van de Heeren Staaten Ge-
neraal , waar zy eene Raadpleeging by»
woonde met Gedeputeerden van hun Hoog
M�genden en den Raad van Staaten ge-
houden. Eindelyk nam de Gouvernante
ook zittinge in de Vergadering van hunn&
Hoog M�genden , wordende, naa het
fcheiden der Vergaderinge, door drie Ede-
len, benevens den Griffier fa gel, tot.
aan de koets uitgeleid.

Geen wonder, dat het Voorftel in de rjefluic
Staatsvergaderinge van Holland gedaan,daar op
en vervolgens ter Algemeene Staatsverga- genomen,
deringe overgeleverd, daar eene algemee« ^^or ^"
ne goedkeuring vondt, en in een Befluit t,_egtaan'c
veranderde, om 'er den Staat van Oorlog, Pisn van
voor het toekomende Jaar , volgens te de Gou-
fchikken (*). In Wintermaand des voor- ^v*�^f
leden Jaars was reeds het Befluit genomen, hetKrygs-
om met Grasmaand 's Lands Krygsvolk volk in-
aoo8 Man te verminderen ( f ). Ook badt geleverd.

CO Nederl. Jaarb. I753. bl. 12.
U) Nederl. Jaarb. 1752. bl. 3.

i/xxxi. de breedvoerige Voorflag van de Gouver*
boek. nante, om de Troepen van den Staat op

------- een meer vasten en min kostbaaren voet

1752. dan tegenwoordig, te brengen, in't Voor-
jaar medegedeeld (*), de bewonderende
goedkeuring van 's Lands Hooge Magten
weggedraagen, als zodanig ingerigt, � dat,
naar voordragt van den Raadpenfionaris
stein, de volvoering van dat Ontwerp,
met den tyd , zou geeven een voordeel
van meer dan vyftien Tonnen Gouds, en
van nu af aan eene baate van ruim acht
Tonnen Gouds, terwyl de Arm� van den
Staat, in getal van gemeene dienstdoende
Manfchappen, niet meer dan ruim zestien
honderd zou verminderen. � Dat, daar-
enboven, by 't zelve, verfcheide nieuwe
en noodzaaklyke voordeden aan de over-
blyvende Militie waren toegevoegd, ge-
fchikt om de Compagnien te zuiveren van
menigvuldige gebreken, thans in dezelve
plaats vindende, als mede dat 'er een voe-
gelyk middel was aangeweezen, om de
Troepen voortaan, zonder uitftel, te be-
taalen. � Dat voor de zodanigen, die
hunne Posten zouden verliezen, gezorgd
was op een wyze, welke, aangemerkt de
volftrekte noodzaaklykheid eener groote
Hervorminge , geene wettige reden van
klaagen overliet, en alomme aan de Re-
publiek eere zoude moeten aandoen. ��
Dat, hoe wonderfpreukig en ftrydig het

(§) Zie dit Ontwerp Nedcrl. Jaari. 1752. U,
263 enz, -v

gezegde, in den eerften opflage , m�gt lxxxs. -
voorkomen , men alles, by een nauwkeu-b o e k.
rig onderzoek van het Ontwerp , en de - - ■>
daarby gevoegde ftaaten zou bewaarheid 1752.
vinden. � Voorts hadt men alle Partydig-
heid en Onregc vermydt, en was niet
aangegaan tegen eenige Capitulatie, uitge-
zonderd met opzigt tot de drie Battaillons
van Oranje Nas/au, en de twee Battaillons
van den Heere Vorst van waldeck hier
te Lande, by dit Ontwerp behandeld op
den voet van Nationaale Troepen, fchoon
ze eigenlyk overgenomen Corpfen waren;
doch dat haare Koninglyke Hoogheid, ten
opzigte van de eerstgemelden, gaarne haa-
re toeftemming daar toe hadt gegee-
ven j en dat zy, met betrekking tot de
laatstgenoemden , den Vorst van wal-
deck alvoorens hadt laaten polsfen, en
uit diens antwoord, by den Voorflag over-
geleverd , gezien dat deeze, op eene edel-
moedige wyze toeftemde, dat zyne twee
Regimenten, in dienst van den Staat, en
hier te Lande zynde, zouden worden za-
mengevoegd om maar ��n Regiment te
maaken, en ten dien opzigte gelyk te ftaan
met de Nationaale Troepen, onder eene
zeer aanneemelyke voorwaarde , thans me-
de opengelegd. � Dat, wanneer het
voordeel van dit Ontwerp gevoegd werd
by het voordeel der reeds by voorraad ge-
daane Afdanking, de geheele fom dier bei-
de, met den tyd, meer dan achttien hon-
derd acht en zeventig duizend Guldens
sou bedraagen _? en van nu af aan boven de

LXXxi. elf honderd vyf en dertig duizend Gul-
boek. dens: een voordeel nimmer te verwerven

-------. door eene vermindering der Troepen op

1/52. de gewoone wyze, of de Afdanking van
Corpfen, of van Onder - Qfficieren of Ge«
fneenen , zonder de Krygsmagt van den
Staat tot die langte te brengen , dat het
even veel zou zyn of zy dezelve hadt, dan
niet C*).
SchikkJn. Haare Koninglyke Hoogheid, die eene
S.� j?^d,^enuttige voorziening gedaan hadt, ten op-
der^MlH. ^zi�^t& ^van de Schuld bekentenisfen der Of-
»airea. ficieren: dewyl deezen, in verlegenheid
om geld op te neemen, de flegte ilreeken
van baatzugtigen opvolgden, en zich, te-
gen een hoogen Intrest, voor meerder Pen-
ningen fchuidig ftelden, dat de Schulde-
naars waarlyk genooten hadden: waar uit
wederzydfche ongelegenheden reezen ( f ),
maakte eene nieuwe Schikking op de Mon-
teering der Troepen van den Staat. De Re-
gimenten Dragonders zouden in 't Blaauw
gekleed blyven ; de Regimenten Cavallery,
uitgezonder.i de Gardes te Paard, die de
blaauwe Kleeding bleeven behouden, zouden
allen in 't Wit gekleed worden; uitgeno-
men de Schotfihe Brigade, welke in't Rood
bleef, zouden de Regimenten Infantery al-
le in't Blaauw worden uitgedoscht. Voorts
liet zy het aati de Hoofden der Regimen-
ten over, om zodanige Opflagen, verdere
U�rnonlteringen ₃ en Kamifoolen te gee«

(*) Neder/. Jaarb. J753. bl. 31�,
(f) Nederi. Jaarb, 175a. bl. 5,

ven, als deezen zouden goedvinden; uit- lxxxi.
gezonderd dat 'er geen Goud of Zilver, zelfs bo e k.
geene van goud of zilverdraad gewerkte ��
Knoopen, hoe of op wat wyze het zou 1752.
mogen weezen^ m�gt voorgeichreeven
worden , behalven by de Gardes Dragon-
ders , Gardes te Paard, Gardes te Voet,
en de Zwitzerfche Gardes; dan ftondt het
den Hoofden vry, om aan de Hoeden der
Officieren zodanige Boordzels en gewerkte
Knoopen, 't zy van Goud of Zilver, te
geeven als zy verkoozen: eo kreegen alle
Krygsofficieren, van den Colonel af tot den
Vaandrig ingeflooten, teffens last om aan
het Hof van haare Koning�yke Hoogheid
niet te verfchynen , dan in hunne Regi-
ments - monteeringe (*)

Baart het eenige verwondering, dat de Waarom
Gouvernante, zo van den aanvang haars voor de
Beftuurs^als by haar eerfte Verfchyning in ^LandHollands Raadzaal, het oog meest fcheen ^f/j^
gevestigd te hebben, op de Landmagt van zorgd, en
den Staat, en het maaken van Hervormin-deZee
gen in dezelve ,deeze zal fpoedig verdwy* ^mas^c .^on-nen als wy ons herinneren, dat lodewyk, geiaat�rf
Hertog van Brunswyk, in den Jaare mdccl, _werd.
in dienst van 't Gemeenebest getreeden,
aangefteld was, om, het algemeen Opper-
bevel te voeren over de Troepen van den
Staat, geduurende den tyd van 's Stad-
houders Minderjaarigheid. Wat hy daar-
omtrent voorftelde, droeg de toeftemming

(*) Nedsrl. Jaarb, 1752. bl. 6 en 362.
B₄

lxxxi. van haare Kaninglyke Hoogheid weg_% ®a?
boek. wat deeze voorfloeg, kon niet misfen te-

------- behaageu , in de Hooge Vergaderingen _%

17$\. zodanig als dezelve toen gefield warenJ
Hoe breedvoerig ook en uitgewerkt een
Plan omtrent de Landmagt werd ingele-
verd, en geheel omhelsd, fchoon 'er niet;
weinig op zou hebben kunnen worden aan--
gemerkt, van de Zeemagt repte men zo»
min als of dezelve in ons Gemeenebes.tgeea
beftaan altoos hadt.
De uit- Hadden 's Lands Vaders, met het afloo».
voer vanp_en _van ^_et voorgaande Jaar, zich ge-
de^�eHout- drongen gevonden, om, door een geftreng
za.agery Plakaat , de baatzugt tegen te gaan van'
behoort, zommigen, die den pligt hetVaderland fchuk
velden, ^jg vergeetende, zich niet ontzagen om da
goede Ingezetenen, het Houtzaagen, Touw-
flaan, Weeven, Twynen, en dergelyke Han-
teeringen verftaande, te verleiden en door
fchoohichynende beloften en hooge geld-,
belooning�n uit te lokken, ten einde dee-.
ze Landen te verlaaten, en met hunne
Kundigheden, in dje Handwerken, na el-
ders te vertrekken, tot groot nadeel der-
zelven in deeze Gewesten, zy vonden dit
niet genoegzaam, althans nietten opzigte
van de Houtzaagerye, zede« veele Jaaren
zulk een voordeelige Trafiek. Buitenlanders,
dien het gelukte Werkvolk te krygen tot de
Houtzaagerye in ftaat, bleeven verlegen
p,m Houtzaagmolens., en wat tot dezelve
noodig was, te bekomen, zonder ze van
hier te ontbieden; 't welk gelegenheid ga�
igt lastgeevingen om Molens en de voor-.

naamfte gedeeltens tot de Zaagerye behoo- lxxxi,
rende, of afbraken van Molens, te koopen, E o e jc.�

tot welker uitvoering onbedagte en baat*-------

zoekende Ingezetenen zich lieten gebrui* 1752,
ken. Zy gingen dit tegen, door een ftreng
Plakaat, teffens de vervoering zeer be-
zwaarlyk maakende (* ).

Nood is de Moeder veeier Kunften, geen Bepaa-
wonder dat ons Land, 't welk zich zon- 'JM^by ,
der Rivier-Sluis-of Dyk-werken, niet bo-�nf
ven water kan houden, uitmunt in Lieden de Dyk-
daar op afgerigt, en van de noodige Werk- werkers,
tuigen voorzien. De kundigfte Aannee-
mers en bekwaamde Werklieden te Wet'
kendam,Hardingsvel.d_iQn daar om ftreeks,
woonagtig, hadden, van tyd tot tyd,zich
verbonden om buiten de Landen van den
Staat, dergelyke Werken aan te neetnen,
het Werkvolk, de Schuiten, en de Werk-
tuigen derwaards heen te voeren. Dit on-
begrensd zynen gang gaande, kon niet
dan ten nadeele van den Lande ftrekken;
immers ftondt het gefchaapen, by opko-
menden nood , deeze bekwaame Lieden, ,i

met de benoodigde Werktuigen te misfen;
waarom Staaten van Holland goedvonden,
zodanige Aanneemingen, buiten den Staat,
te verbieden; nogthans wilden zy de Na-
buuren van derzelver hulpe niet geheel
verftooken laaten, uit welken hoofde het
hun vry ftondt, uitdruklyk verlof van Heer
ren Staaten te verzoeken ( f }.

(*) Nederl. jfaarb. 17J2. bl. 5. 74.
ff) Nederl. Jaarb. 1752. bl. 360.

LXXXi. De Kooplieden, op Spanje handeldryven-
B o e K. de, verwierven by de Algeraeene Staaten, op
� ' ■ hun verzoek, voor den tyd van twee Jaaren,
1752, vrydotn van alle Regten , als mede van
Vryheden het buitengewoone Veilgeld $ wegens
aan de vreemde Linnens, Gaarens, Yzerwerk en
Hande. Kooperdraad, in deeze Landen gebragt,
&M«/'e^P ^ora dezelve ^na Spanje over te voeren; zul-
verieend. lende de Linnens en Gaarens, x�tDuitsch-
land komende, ten einde geen nadeel toe
te brengen aan de Binnenlandfche Hand-
werken ₃ hier niet verkogt mogen worden.
Alles onder de behoorelyke voorzorgen op
dat de voorfchreeven Goederen na geene
andere Plaatzen of Ryken , dan Spanje
mogten gaan (*).
DeRe- Zints de oprichting van het Gemeene-
kenkamer best, hebben de zeven Steden van het
van het Noorder ■ Kzvartier of Noord - Holland,
jSZi-er ^Hoorn-> E>nkhuizen,Medenblik, Alkmaar,
uhffo�rti' Edam ₃ Monnikendam en Purmeretide, de
n^sHaa Steden van Westfriesland, Kennemerland
ge over. en Waterland uitmaakende, een byzonde-
gebragc. _re Rekenkamer gehadt, waar toe elke Stad
een Lid uit haaren Raad, voor twee Jaa-
ren , afvaardigde ₃ onder den naam van
Rekenmeester ; alles behandelde men 'er
omtrent op dezelfde wyze, als in delle-
kenkamer van Holland, in 'sHaage. Te
Hoorn , waar de Gecommitteerde Raaden
van het Noorderkwartier vergaderen, werd
ook deeze Rekenkamer gehouden (-f)i

( * ) Nederl. Jaarb. 1752. bl. 207.

Q) Tegenw.StaatderFer��n.Nederl.V, D. bl.374.

dezelve nam, met Bloeimaand deezesjaars, lxxxi.
aldaar een einde, wordende na 's Graven' b o e l.

haage overgebragt, om met de Rekenka--------

mer van Holland te gemaklyker en een-1753.
ftemmiger te kunnen handelen (;*).

De Hofplaats 'sGravenhaage, meer en Willem
meer, naa de verheffinge des Stadhouders,�?y'^t01het middelpunt van verrigtingen, die naa_va^l_ndgjj
Vorstlyke Grootheid fmaakten, aanfchouw- Kousfe-
de thans de volvoering eener Plegtigheid,baod ver-
om derzelver zeldzaamheid, eene omftan- Zeeven,
dige melding waardig. Hadt zyne Maje-
fteit de Koning van Groot - Brittanje, zyn
Schoonzoon met het uiterfte genoegen tot
de hooge Waardigheden in deeze Landen
zien verheffen, dit aangemerkt als een by-
komenden band van Vereeniginge tusfehen
zyne Ryken., en den Staat der Pereenigde
Gewesten: ₉ en , by diens affterven den
Staatfecretaris Lord holdernes her-
waards afgevaardigd , om by de Prinfes
Weduwe den rouw te beklaagen, wegens
het verlies van haaren Vorstlyken Gemaal,
en haar in deeze treurige omftandigheden
met raad en daad re onderfteunen,'sKonings
genoegen by de Algemeene Staaten betui-
gende over het vaardig ten uitvoer bren-
gen der fchikkingen op de Erfopvolging
inden Jaare mdccxlvii beraamd, hy
was, ten deezen Jaare, zynen Kleinzoon
byzonder gedagtig, en betoonde zulks
door hem met de Ridder Orde van den

(*) Nederl. Jaarh. 1732. bl. 145.

lxjoc�. Kousfeband te vereeren. Deeze is de oud-
B o e K. fte onder alle Wereldlyke Ordes , door

-------1 Koning eduard den III. ingefteld,

1752. en welker Leden nooit het getal van zes
en twintig overtreffen , altoos beftaande
uit Perfoonaadien van den eerften rang.
Acht Keizers van het Duitfche Ryk, ne-
gen en twintig Koningen van andere Ryken
in Europa, vyf Prinfen van Oranje, be-
nevens verfcheide Paltsgraaven, Keurvor-
ften en Hertogen, buiten Engeland, wa-
ren Medegenooten geweest van deeze Rid-
der Orde. Onder de Prinfen van Oranje,
daar mede vereerd, was ook de jongst
overleden Stadhouder. De Grootvader
van Willem den V. dagt hem deeze
eere toe, en liet ze op de ftaatlykfte wyze
opdraagen, naa dat hy hem, jn een Ca-
pittel van die Orde , plegtig tot Ridder
hadt verklaard.

De vyfde van Zomermaand was beftemd
tot de volvoering van de Ridderlyke In*
huldiging in het Huis de Oranjezaal* Der-
waards hadt zich, in den voormiddag het
aanzienlykftegedeelte der Gardes, allein
hunnne groote monteeringen, vervoegd, en
zo gefchikt als den meesten luister kon
byzetten aan de op handen zynde plegtig-
heid. In het voorhuis ftonden alle de Li-
verybedienden van het Hof, op 't kost-
baarfle uitgedoscht, benevens een Stal-
meester, binnen de Vertrekken bevonden
zich de Pages : alle de Officieren van de
Regimenten Hollandfche en Zwitzerfche
Gardes waren in hunne groote monteering,

20 op het Bordes als in de Vertrekken, omLxxxi;
de Plegtigheid by te woonen; van tyd totBOEK.

tyd vloeide een ongelooflyk aantal Perfoo--------

nen van rang van beiderlei Sexen toe, die 175a.
boven , beneden , en in het Voorhuis ,
plaats namen , zo als zy oordeelden het
vreemde Schouwfpel, 't geen nu op het
punt ftondt van geopend te worden, best
te kunnen zien.

Niet lang werd der Aanfchouweren ver«
wagting uitgefteld. Voor ��n uuren ver-
fcheen de Colonel yorke, Afgezant des
Konings van Groot-Brittanje, by deezen
Staat, met den Heer ans tin , eerfte
Wapen - koning van dien Monarch, over-
gekomen om den jongen Vorst tot Rid-
der in te huldigen, gezeten in eene zeer
kostbaare koets met zes paarden befpan-
nen, door een Looper voorgegaan , en
van vier Liverybedienden vergezeld. De
Officieren en het gefchaarde Krygsvolk be-
toonden de gewoone eerbewyzingen, en
werden die Heeren beneden aan de Koets
ontvangen, door alle de Hooge Officieren,
Edellieden, en Generaal-Adjudanten van
haare Koninglyke Hoogheid. De Prins
Erfftadhouder ontving hun op het bordes
van de (toep, (taande tusfchen den Opper-
hofmeester Generaal Baron van burma-
nia en den Opperftalmeester en Lieute-
nant Generaal grovesteins, en ge-
leidde ze na het vertrek der Gouvernante.
Kort daar op kwamen in twaalf Koetzen,
voorafgegaan door Staatenboden en te we-
derzyden omftuwd met Liverybedienden,

r,xxxi. de Afgevaardigden zo van hunne Hoog
boek. M�genden, als van den Raad van Staaten,

------- tot het bywoonen deezer Plegtigheid be-

175a. noemd: zy werden met dezelfde eerbetoo-
ningen ontvangen, en door Zyne Hoog-
heid na een Vertrek geleid.

De Afgezant en Wapen-koning aan de
Prinfes Gouvernante vporgefteld, over-
handigden haar hunne Geloofsbrieven ,
en het Boek der Wetten van de Ridder-
orde. Die Vorftin leverde hun een Ge-
fchrift over met handtekening en zegel
bekragtigt, waar in zy beloofde � te zul-
� len tragten, dat de Prins, haar Zoon,
� wanneer hy tot rypere Jaaren zou geko-
� men weezen, zou nakomen alle de Ar-
� tykels dier Wetten, welke niet ftreeden
� tegen den Godsdienst, waar van hy Be-
� lydenisfe zou doen, noch ,ook tegen de
� Regten en Vryheden van de Republiek
� der Vereenig�e Nederlanden, waar van
� hy Erfftadhouder was, noch tegen den
� Eed , dien hy naderhand , ingevolge
� van die Waardigheid, zou moeten doen."
Deeze uitzondering was uitdruklyk door
den Koning aan zyn Kleinzoon ver-
gund (*>

(*) De gewoone Eed, dfe een Ridder voorgelee-
zen en door hem afgelegd wordt, is van deezen in.
houd: Gy, verkooren zynde tot een Medegenoot dee»
zer Hoog Edele Ridder-Orde van den Kousfeband,
belooft en zweert, by de Heilige Euangeliiten, daar
hier uw hand op ligt , dat gy , willens of'weetem ,
nooit eenig Reglement van dee** Orde, of eenige

Hier op ging men ter Inhuldiginge zei- lxxxiJ .
ve over. De groote Zaal van 't Lusthuis b o e k.'
was tot die Plegtigheid gefchikt. In het -��."
Opperfte gedeelte hadt men dfcn grond der- 175 a,
wyze opgehoogd , dat dezelve twee tre-
den boven den gemeenen vloer verheeven
was, om dit verheven gedeelte ftondt eene
baluflrade, en kostbaare tapyten bedekten
't zelve. Te midden van dien verhoog-
den grond was een Koninglyk geftoelte
geplaatst, overdekt met een verhemel-
te, beftemd om ledig te blyven, en te
verbeelden, als of de Koning van Groet-
Brittanje zelve tegenwoordig was , ten
welken einde het verhemeJte met de Ko-
ninglyke Wapenen van Groot- Brittanje
praalde. Ter flinker hand was een ander
dergelyk Geftoelte voor den Jongen Prins
van Oranje, met de Voistlyke Wapenen
vercierd, waar by twee andere Stoelen ge-
plaatst waren , een voor den Afgezant
York e, en een voor den Wapen-koning
ANSTiN. Tegen over dezelve (tonden
verfcheide Armftoelen onder een verhe-
melte, voor de Afgezondenen uit de Al«
gemeene Staaten, en den Raad van Staa-
ten , naby de baluflrade was een Geftoelte
gezet voor dePrinfes Carolina. Eerst

Artikelen daar in vervat, brzeken zult, behoudens
dat zy overeenkomen en niet flrydig zyn, met de
Wetten van god Almag'tig, of van dit Koningiyk,
zo veel van 'U afhangt en U toebehoort, Zo ~help U
god en zyn Heilig Woord! Tegenw, Staat van Groot-
Brittanje. I. D. bl, 324.

�& VADERLAND3CH�

lxxxi. werden di� Heeren Afgevaardigden, �'oot
�o EK.twee Edellieden, afgehaald, ter Zaale in-

_____ geleid, om plaats te neemen op de voor

1752. hun gefchikte ftoelen, onmiddelyk daar
op verfcheen Prinfes Carolina, ver*
gezeld door eenige Edellieden, en alle de
Staatdames van het Hof, en nam plaats.
De Intrede van zyne Hoogheid zelve, met
de Inhuldigers, ging op deeze wyze toe*
Vooraf de Generaale Adjudanten twee aan
tweej agter deezen de Edellieden mede by
paaren, en naa dezelven de Kamerheer Ge-
neraal Major bigotj hier op volgde de
Wapen-koning in zynPlegtgewaad, draa-
gende den Koninglyken Lastbrief, opper-
gament gefchreeven , liggende het Zegel
in eene kostbaare doos, benevens de Gie«
raaden van de Orde op een rood fluweel
kusfenj de Afgezant yorke vergezelde
hem," en onmiddelyk daar op vertoonde
zich de aanftaande Ridder, gaande tus-
fchen den bovengemelden Opperhofmees-
ter en Opperftalmeester, gevolgd door de
Officieren van Ordonnantie, zo van de
Gardes du Corps als van de CentSuisfest
Alle de Perfoonen, die tot deezen optocht
behoorden, maakten, de Zaal intredende,
drie Eerbewyzingen voor het Geftoelte
van zyne Oroot - Brittannifcbe Majefteit,
by het inkomen, in het midden, en als
zy plaats namen. Zyne Hoogheid met
den Afgezant en Wapen- koning gingen
zitten. Naa het eindigen van een onge-
meen fraay Muzyk reezen de twee laatst*
gemelde Heeren op. Dit deedt ook zyna

�oogheid, en de Heeren Afgevaardigden, lxxxi;-
Terwyl zy dus op hunne plaatzen overeinde boek*

ftonden , maakte de Heer yorke �ene-------- ;:

diepe buiging voor 't Geftoelte van zynq 1752.
Groot - Brittannifche Majefteit,. vervolgens!
voor zyne Hoogheidy en hem met deezS
Aanfpfaak, in de Franfche taal, begroe-
tende. � ■ ; � V

� Monseigneur! Het is op bevel
*, van den zeer hoogen, zeer uitmunten-
5, den en zeer vermogenden Monarch *
,., uwenKoning�yken Grootvader, geor-
� ge den II., door Gods Genade Ko-
i, ning van. Groot - Brittanje , Fratikryk
*, en Ierland, den Verdeediger des Ge*
,j loofs, dat wy de eere hebben tot Uwe
₅-, Doorlugtige Hoogheid te naderen , en
,, denzelven, uit naam des Konings, als
5, Souverain der zeer edelen en roemrug-
i, tige Urde van St. Joris, genaamd de
5, kousseband, kennis te geeven, dat
>, het zyne Majelteit behaagd heeft, in
jj een Capittel in deszelfs tegenwoordig-
t, heid den vierentwintigften van laatstle*
3, den Maart gehouden, Uwe Doorlugtige
s, Hoogheid , met toeftemming van alle
j, Mede-ridderen, toen tegenwoordig, te
jj verkiezen, om Ridder dier roemrugtige
� Orde te weezen, en dat zyne Majefteit
,i ons naderhand belast heeftj de TekenS
,-, daar van aan U te bezorgen. Wy ver-
� zoeken Uwe Doorlugtige Hoogheid*
� �ns te willen vergunnen om te openen*
_9t en aan dezelve voor te leezen de Aan-
» ftelling, waar mede ons zyne Majefteit.

xxu. deel. C � heeft

Lxxxi. � heeft gelieven te vereeren, en volgens
boek. � welken wy, overeenkomftig met de be-
�� velen van zyne Majefteit, zullen voort-
1/52. � gaan om uwe Doorlugtige Hoogheid,
� met de Cieraaden van die zeer edele
_w Orde te bekleeden."

Met eene buiging beantwoordde de jon-
ge Vorst deeze Aanfpraak. De Wapen-
koning ans tin nam daar op de Aanftel-
ling, gaf ze aan den Afgezant, die ze aan
zyne Hoogheid overhandreikte, uit wiens
hand de Secretaris horst dezelve ter
voorleezinge ontving. Onder dit leezen
ftonden alle de aanweezenden overeinde,
Zyne Hoogheid dezelve weder ontvangen
hebbende, gaf ze te rug aan den Wapen-ko-
ning, wanneer een ieder zich nederzette. �
Andermaal hief het Muzyk aan, en ree-
zen naa 't zelve de Afgezant en Wapen-
koning weder op, maakten hunne Eerbe-
tooningen; laatstgenoemde Heer nam den
xousseband (*), dien overgeevende
aan yorke, welke dit hooge Ordeteken
aan 't flinker been van zyne Hoogheid
gespte, terwyl de Wapen- koning het For-
mulier las. Voorts reikte hy het Blauwe
Lind, met een daar aan hangenden Gouden

(*) Deeze Kousfeband is een Band van blaauw
Fluweel, ornboord met fyn Gouddraad, gemeenlyk
met de Letters van de Zinfpteuk der Orde, bobt
soit Qui mal YJPEHSE, {Het gaat hem kwa-
lyk, die ^,er kwaad van denit") beftikt, vercierd met
«en Goudea Gesp j, en zomtyds mee kostbaars Gs-
ftserue».

H I S f � R I �. <B5

Penning, Waar op St. Joris te paard is ver- iMMl
Beeld, den Draak met een Speer doorftoo- boek*
tende, �an den Afgezant over, die't zelve �■��
den jongen Vorst omhing* otider het ten 1752s
tweede maal leezen van liet Fdrniulief.
Vervolgens werd de Purperen Mantel ± de
Halsband,. de Degen, het Boek der Statu-
ten en d� Muis met Pluimen, op dezelfde
%vyze, aan den Afgezant overgehandigdi
die deeze Ordes-Cieraaden aan zyn� Hoog-
heid Vertoonde ; doch van wegen zyne
jonge Jaaren, niet aandeedt, de Wapen«
koning lag ze weder op het Kusfeti neder.
De Ridder werd, door den Groot - Brittan-
nifeben G�zarit, in \Fmnsch₉ op deezeri
Want a�ngefpro�ken;

� Gy zyt tegenwoordig bekleed, M�n->
j, seigneur! Gy zyt Ridder g�wordeii
_if van �ehe Orde* die, buiten tegenfpraakj
i, alle de andere Militaire Orden van 't
i, Heelal in Oudheid overtreft, en tot nu
a t�e haar�n Adeldom �n haar� Zuiver-
,,- heid, zonder eenige fmet of wraaking *
,, behouden heeft; �� Op U, mon-
j(, seigneur! zyh de Hoope, de Ver-
j, wagtirtg, en alle de Wenfchen van een�
i, gro�t� �n wyze Republiek gegrond;
99 De Loopbaan, welke aldaar voor U ge-
,j opend is, verdient uwe zorgen, �n ik
i, kan niet twyfelen of Uwe D�orlugtig�
g Hoogheid zal, als dezelve, onder de
3, oogen i en onder de wyze �n voorzigti-
a ge zorgen* van haare Roninglyke Hoog-
�, heid de Prinfes uw� Moeder �n Vo�g*
ij desfe^ tot ryper ouderdom gekomen is*
C a j,, zich

ixxxi.*," zich waardig maaken, om, inde Histo*
boek. � rie van deeze Orde, onder het getal der

-------■ � Helden , die aan dezelve den uitmun-

1752. j, tendften luister hebben toegebragt,eene
� plaats te vervullen.

� Ik, eenyverig en getrouw Dienaar van
� mynen Koning en rnyn Vaderland, op-
� regt en met de daad in het Geluk van
� de Republiek der Vereenigde Nederlan-
� den belang neemende , en een Vriend
� zynde der Vryheid, die het Voorwerp
� der gemeene zaak tusfchen die beide
� Volken is, ftort de kragtigfte wenfchen
� uit, dat de roem van Uwe Doorlugtige
� Hoogheid evenaare, den roem der Hel-
� den," welke met deeze Orde, zints haa-
� re'eerfte Inftelling ₃ zyn vercierd ge-
� weest, en welker gedagtenis nooit zal
� worden uitgewischt. � Schoon ik wilde
� ik zou geen Loopbaan kunnen openen,
� die heerlyker en den naayver van uwe
� Doorlugtige Hoogheid waardiger is dan
� het Leeven en de Daaden van alle die
� Christen Ridders , welke deeze edele
� Tekenen, waar mede gy werklyk be«
� kleed zyt, gedraagen' hebben. Zinne-
j, beeldige Tekenen van een Orde , die
� byna vyf honderd Jaaren geleeden, door
� den. zegenryken Koning eduard den.
� III. van Engeland ingefteld , en door
� een volgende reeks Brittannifcbe Ko-
� ningen , tot onze dagen , zonder ver-
� breeking gehandhaafd en gedraagen is.
�Ten deez�n opzigte moet ik tot de
� goedheid van uwe Doorlugtige Hoog-

. H I S T O R I E. 7 37

� heid toevlugt neemen. De paaien, wel- lxxxi.
j, ke ik my dien voor te fcliryven, verr boek.

� bieden my ergens anders , dan in de-------

� Jaarboeken van het zeer. oude en door- 1752«
� lugtige Huis van Oranje voorbeelden
�te zoeken, wegens 't geen ik de eer
� heb voor te draagen. De.MAURH-

� SENj de FREDERIK HENDRIKKEN,

� de willemen LILIII. enIV, Stich-
� ters of Befchermers van deezen Onaf-
� hangelyken Staat, zyn Naamen, die nooif
�zullen ophouden'van aan waare Bemin-
� naars der Vryheid dierbaar te zyn. �
� Hunne voorbeelden mogen het weezen,
� waar door het jonge en tedere Hart van
� Uwe Doorlugtige Hoogheid aangedree-
,,, ven en vuurig worde ; hunne Daaden
� moeten uwe Studie zyn; hunne Helden-
� (lukken, hunne Wysheid, uw Leevens-
� richtfnoer uitmaaken 1 Erfgenaam hun-
� ner Eertytelen! wees teffens Erfgenaam
� hunner Deugden!

�.Met welk een vermaak en genoegen
� zal zich uwe Doorlugtige Hoogheid
� niet,ten eenigen dage , dit aanmerke-
� lyk Tydftip te binnen brengen, toen
� de Koning, myn Metster, aan dezelve,
� in een zo tederen Ouderdom, dat daar
� van bykans geen voorbeeld is, de Eer
� opgedraagen heeft van de Orde, welke
.�. hy zelve draagt; terwyl zyne Majefteit,
� door zulks te doen, een der fterkfte be.
� wyzen heeft gegeeven , van ^yne Ko-
� ninglyke Genegenheid jegens uw Door-
i> lugtig Huis, zo als ook jegens deezc
C 3 "" ' » R⁽>

LXJfxi. � Republiek , waar van de Vriendfchap

bo�|c. � aan denzelven, ten allen tyde, lief en

�ij� ,, waard geweest is, en waar van de Be-

l$S$ *> houdenis en Onaf hangelykheid fteeds

�met die van zyne eigene Koningryken

,, pp een eenpaarigen yoet, en van eyen

� Deeze Bedenkingen, monseigneur!
,, beq ik verzekerd, en 't zy rny geoor-
� loofd zulks, te voorzeggen , zullen ,
�ten eenigen tyde, uwe Dporlugtige
j, Hoogheid aanfpooren, om door alles,
3, wat in zyn vermogen weezen zal, tot
� de handhaving en bevestiging van de
_i9 gelukkige Eendragt, met dien zo na-
� tuurlyken Bondgenoot van de Republiek,
� mede te werken: eene Eendragt, van
�welke de veiligheid der Prpteftantfche'
,, Religie en de Befcherming der Vryheid
� van Europa afhangt."

De Qpperhofmeester Baron van bu^-
man ia, beantwoordde deeze zweilende
Aanfpraak, welke gepast raogt heeten, iq
zo verre zy op den Ridderlyken toon ge-
ftemd vvas.� De Wapenkoning anstin
befloot de Inhuldiging met de Tytels van
den Jongen Ridder uit te roepen, onder
Welker aanhoorett elk over einde ftpndtl
"jTen derden maale hief hetMuzyk aan, en
de Verrigters met de AanfchoUwers van
dceze Ridderlyke Plegtigheid , verlieten
de Zaal. De � Prins met de Qrdetekens,
Vfelke hy draagen kon , omhangen, ver-
voegde zich na 't vertrek van zyne Vrouw.
Bloeder, om dezelve te laaten zien. Zy

omhelsde, wel voldaan over de beweezene lxxxi;
Eere, naaren Zoon, tefFens last geevende, boek,
dat hy zich op 't bordes zou vertoonen ��
aan de menigte van aanfchouweren, van al-1752.
lerlei rang, omtrent het Lusthuis, verga-
derd. De Heeren, die zyne Hoogheid, te
deezer ftaatlyke gelegenheid, (leeds opge-
past hadden, traden met hem buiten, ver-
gezeld van zyne Zuster Carolina. De
lugt weergalmde van het vreugdegeroep
der ontelbaare menigte; de jonge Ridder
bedankte met buigingen , en kushanden.
Elk was in zyn fchik over de voegelyk-
heid, waar mede de vierjaarige Prins zich
gedraagen hadt geduurende deeze Plegtig-
heden, vry omflagtig voor een Kind. Op
een Prinslyk Middagmaal van veertig bor-
den onthaalde men ten Hove den Afgezant
YORKE, den Wapen-koning ans tin,
de Afgevaardigden der Algemeene Staaten
en uit den Raad van Staaten, en andere
Perfoonen van rang, aan 't zelve bevondt
zich mede de jonge Ridder, en 's avonds
gaf de' Engelfche Afgezant aan de Heeren
van de Regeering, aan Heeren van 't Hof,
den Buitenlandfchen Gezanten, en andere
aanzienlyke Perfoonen van de beide Sexen,
een voortreflyk Avondmaal en Bal. Eene
toepasfelyke Gedenkpenning vereeuwigde
vervolgens deeze Gebeurtenis (*),
Toen omtrent half Wintermaand de

(* ) Nederl, Jaarf. 175a. bl, 457. van 't Jaar
�75J, bl, ?4,

Lxxxi. Fxanfche A/gezant, de Marquis deeonac^
boek. van Parys in den Haage was aangekomen,,

------- liet hy, kort daar op, aan 't Hof van haa<*

�/52. re Koninglyke Hoogheid vraagen , wan-?
neer het, den Prins Erfftadhouder best ge-

fchek�' *^e�^en ^zou k^on*^en > ^om > den volgenden dag,
ge?.amr>E^een Bezoek van hem te ontvangen. De tyd
lioKAc werd op drie uuren 's namiddags bepaald,
legt een De ftaatlykheid van dit Bezoek en van hel
xsezo�k tegenbezoek vordert, dat een en ander _%jl ,o|. door eene eenigzins omftandige befchry-
h�id a� "vinge, bewaard blyve. Een Kamerdienaar,
twee Pagies en eeri Stalmeester reeden te
paard voor op, gevolgd van twee Loopers i
een koets met zes paarden befpannen, voer-
de vier Edellieden van den Marquis, en,
een tweede met een zelfde fpan, den Afge-
zant, vergezeld van zyn Broeder den Rid-
der de �onac, den Heer mahi a n en
den Heer durajs*. Aan 't Huis de �ran-
'jezaal genaderd., bejegende de Wagt hem
trier Krygseere, en kwam zyne Hoogheid,
tusfehen denOpperhofmeester va,n uur-
jyiANiA en den Opperftalmeester van
�grovesteins, vergezeld door eenftoet
Edellieden , tot aan de Koets den Af-
gezant tegen, en geleidde hem door ver-
Fcheide vertrekken; waarin de gewapende
Manfchappen , Officieren , Generaals en
andere Perfoneu van aanzien zich bevon-
den, tot in het Kabinet: hier begroette de
Afgezant den Erfftadhouder met weinig
woorden, 't welk hy zelf kort beantwoorde
de: waar op zyne Hoogheid, op gelyke
wyge als by de ontmoeting, den Marquis

tot aan de Koets'te rug leidde. Deeze, met Lxxxt.
zyn gevolg tot aan de Hof brug gereeden,' b o e r.
keerde weder, en hadt een byzonder Ge- ��-
hoor, onvergezeld van plegtigheden, by 175a»
de Gouvernante, en Prinfes Carolina.

Den volgenden dag deedt de Erfftad« Tegenbe-
houder, naa voorgaan Ie beletvraaging, een zoek des
Tegenbezoek iri volle ftaatie. Voor af (�J;
ging een Trompetter ; naa 'deezen kwa- t,_y de no-
men de Luitenant van slingelan» uac,
en vier en twintig Man , benevens een
Wagtmeester van 't Regiment Gardes te
paard; daar op twee koetzen niet zes paar-
den befpannen, zittende in de eerfte koets
de Heeren Generaals Adjudanten cron«

STROM, CRETSMAR �n 'd'a U B O N N E,

in de tweede de 'Adjudant en Luitenant
Generaal r.ou se, mit den Baron wulk*
Nitz; toen volgde een Officier en acht
Lyfwagt-en; voorts de Stalmeester gro�s
en vierPagies te paard; na� d�zelveri twee
Loopers, en vervolgens de Koets van zy-
ne Hoogheid met acht paarden befpannen ^
hy zat 'er in met de bovengemelde Opper-
hof- en Opperftalmeester , voor op ftonden
twee Pagies, achter op zes Lakeien, aan
de portieren gingen de Heidukken, en aan
elke zyde acht van de Cent Suis/es. Daar-
op vertoonden zich weder een Trompet-
t�r, een Officier en zestien Gemeenen van
de Lyfwagt; en twee'koetzen ieder met
zes paarden befpannen, zittende in de eer-
fte de Kamerheer Baron van voigt,
de Heer lassara, Capitein der Cent
§ui$fes, met den Graaf de mars in, Ka-

Lxxxi. merheer van haare Koninglyke Hoogheid;
boek. in de tweede de Heeren Colonel ren-

------- gers en Baron van heyden, Edellie-

$752. den; de trein werd geflooten door den
Cornet loos, met vier en twintig Man
en een Wagtmeester van het Regiment
Gardes te paard. In deeze fchikking ging
die ftaatlyke ftoet van de Oranjezaal na
het Hotel des Franfcben Afgezants, op de
Prinfesfe Gragt. Met een talryk gevolg
tradt d,e Marquis debonac, op het
aannaderen, den Erfftadhouder te gemoet
tot aan het portier der Koetze, geleidde
hem na het Kabinet; en,naa eenige oogen-r
blikken toevens in 't zelve, weder tot aan
de koets te rug: wanneer de ftaatlyke te
rugtocht andermaal het oog der Aanfchou-?
weren verlustigde ("*).
Liefdaa. Ten deezen Jaare vonden de Ingezete-
ne �n nen deezer Gewesten gelegenheid, om, op
^d?^r(lej^U"_r nieuw, blyk te geevert , dat hun Geluk
IfranfcL ⁿ*^ets grootfcher hadt, dan dat het hun in
viugte-' ftaat ftelde, om aan veelen wel te doen,
iingen. en dat hun Inborst niets beter bezat, dan
dat zy zulks wilden, Schoon dit betoon
van Liefdaadigheid meerendeels flegts in
't voorbygaan gefchiedde, mag het egter
niet vergeeten worden. De Vervolging
om den Godsdienst, zints omtrent een
Jaar, in Frankryk, voornaamlyk in Lan-
guedoken Dauphine, haare voor eene ver-
lichte Eeuw zo fchandelyke rolle, met
toeneemende woede, fpeelende, hadt een

(*) Netlerl. Jaarb 175?. bl. I2�<J,

g�oot getal dier arme verdrukten in Zwit- r.xjun,
zerland , dat geweld ontvlugtende, lyf-BoEK«
berging gezogt, en gevonden; doch kon ��
dit Land , om verfcheide radenen , hun 1752.
tot geen beftendige fchuil en verblyfplaats
ftrekken. Zy zagen n$ elders uit, om
deeze aan te treffen,� Eenige �isfchop«
pen, voornaame Heeren, en andere Lief-
daadige Perfoonen,in Ierland werden, met
het arlqopen des voorleden Jaars, te raa-
de, een Fonds te verzamelen, tot onder-
houd van de zodanigen dier Vlugtelingen ₉welken zich op hun Eiland zouden willen
nederzetten. In Engeland bragten eenig^n,
met deeze menschlievenden in Ierland
briefwisfeling houdende, het hunne toe,
om dat Fonds te vergroot�n« Schoon de
IConipg van Groot-Brittanje-, eenigen tyd
geleden , aan de Regeering van Ierland.
liet weeten, dat liy vyf duizend Ponden
Sterlings gefchikt hadt tot onderfleuning
van buitenlandlche Proteflanten,₉ die zich
in Ierland zouden willen nederzetten (*)»
bleek het niet, dat de Hooge Regeering
Zich, tot hier toe, deeze zaak aantrok.

De Vlugtelingen in Zwitzerland kreegen
zo ras geen kondfchap, van dit treffelyk en
hun heilzaam oogmerk, of een aantal van honr
derd en veertien beflooten, met een Predi-
kant aan 't hoofd, zich van daar en na Ierland
te begeeven. Omtrent het einde van Zo-
mermaand namen zy den optocht aan. In het
doortrekken van Zwitzerland, en op reis,

had-
CO Tegenw. Staat van Groet- Brittanie. II.De�l.
W' 576.

�-xxxi. hadden zy de voortduurende blyken van
boek. hulpvaardige Menschlievenheid, en mogten
- Holland zo beroemd door deeze Deugd, na-

1752. derende^ zich een ruim betoon daar van be-
looven. Te Rotterdam zouden zy zich ont-
fchepen, om van daar met een Schip,door het
liefdaadigGenootfchap in Ierland uitgerust,
afgehaald te worden. De Gouvernante, met
het lot deezer zwervende Ballingen be-
woogen, die allen in Frankryk een eerlyk
beftaan gehadt, en zommigen zelfs zeer
voordeelige Kostwinningen gedreeven had-
den, maakte na Rotterdam eene aanzien-
lyke geldfomme, te hunner onderfteunin-
ge, over. De Regeering dier Stad deedt
niet alleen een fraay gefchenk , ten dien
zelfden einde; maar liet, in een der open-
baare Gefliehten , voeglyke verblyfplaat-
zen voor die ongelukkigen bereiden. Het
milddaadig hart en de ruime hand van vee-
Ie byzondere Perfoonen te dier Stede, be-
kend van wegen hun hulpryk mededoo-
gen aan Landgenooten en Vreemden, ont-
iloot zich, tegen hunne aankomst. Wan-
neer zy in Hooimaand aankwamen , ver-
wekte het gezigt dier Vlugtelingen , by
groot en klein, eene algemeene deernis.
Alles watmogelyk was, werd aangewend,
om hun allen gerak en gemak te bezorgen;
behalven Huisvesting, Spys en Drank, ont-
vingen zy, Kleederen, Gadsdienftige Boe-
ken, andere behpeften en verkwikkingen,
geduurende een verblyf van twaalf dagen,
wanneer zy dus beweldaadigd fcheep gin-
gen , om de Zee oveifteekende, aan te

H 1 ST�R I E. '." M

landen bv de Befchikkers, van hunnen op-lxxx�. i
tocht Vier Huisgezinnen bleeven hier,boek,

vervolgens door haare Koninglyke Hoog-------

heid, te Breda, van eene behoorlyke ver-1752.
felvfplaats en kostwinning bezorgd.

Nauwlvks waren deezen in Holland ge- Inzame-
komen, of een aantal van ��n en zestigJgjj.^
verliet Zwitzerland, en genoot te Rotter- _nen _be.
dam een zelfde onthaal, waar men een hoeve.ge.
Schip vervaardigde, om ze na Ierland over daan.
te voeren, 't Was zeer ligt te voorzien,
dat de Geloofsverdrukking aanhoudende,
het getal der Vlugtenden zeer zou verme-
nigvuldigen, en dat veelen, gelyk weleer,
zich in deeze Gewesten , zouden willen
nederzetten. Dit bewoog den Kerkenraad
der Franfche Kerke in Utrecht tot het doen
eener Inzamelinge voor de Gereformeerde
Franfche Vlugtelingen, deeze beliep bo-
ven de twee duizend Guldens; en ging de
gifte vergezeld van de belofte eener ryke
gaave', indien zy in Utrecht hunne woo-
ning verkoozen. In de Waalfche Kerk te
Deventer ', aan de Huizen van den Predi-
kant, Ouderlingen en Diakenen dier Ge-
meente , zamelde men een fom van twee
duizend en ruim acht honderd Guldens in,
ten behoeve der Franfche Gereformeerden,
die, ter oorzaake van hunne Godsdienst-
belydenisfe, op de Galeien gebannen, ia
de Gevangenisfen geworpen, of na andere
Landen gevlugt waren. � De Vervolging
en het vlugten aanhoudende, liet ook de
Milddaadigheid niet af de hand-te openen.

Middelburg, Vlisfmgen, Zierikzee en Goes,

ixxxi. waren* eenigen tyd laater, hier in voor«
So BK. beeldeiyk, en reikten de Doopsgezinden iri
�� dit Gewest, het hunne rykelyk toe (*}.
1752. Strekte men dus hoogstloflyk de hulp-
Schip- biedende hand uit aan Vreemdelingen, 'er
breuke- waren Landsgenooten, die derzelver to�-
iingen reiking niet minder behoefden, ongeluk-
sTkiu s ^ki^ z�gtende , onder de harde Slaaverny
wande- ^® MmareH. 's Lands Capitein hen-
renuitdeDRIK COR�ELIS StENIS, 't Fregat
Moorfcke het Huis in 't Bosch voerende, was in Win-
Siaverny _terraaand des voorleden Jaars, op de Moor-
fcb� Kust, by harden itorm geftrand 5
van de honderd twee en dertig Zielen,
waar mede het bemand was, kwamen 'er,-
met lyfsgevaar, honderd zeven en twintig
aan land. Een HoUan�sch Koopvaardy Fre-
gat beliep, dien zelfden dag, 't zelfde on«
geluk, negenMenfchen bleev�n behouden;
De aanbreekende dag ontdekte deez�
Schipbreukelingen, wier Schepen, korten
tyd naa het verlaaten , geheel aan-ftukken
floegen ■$ dat zy zich op de Moorfche Kust
bevonden j zonder �eten en alleen voorzien
van het weinige, 't geen zy, in de v�ugt, had-
den k�nnen by zich fteeken. Op 't ftrand,
en dieper landwaards in, den weg vervor-
derende, om Csuta te bereiken, kwam een
hoop Mooren toefchieten, die deezen ge-
heel weerloozen gevangen nam, als bees-
ten voortdreef, na een Kasteel, waar de'



			VAD �RLA NDS CHE

HISTORIE,

		EEN EN TACHTIGSTE BOEK.

	I N H O U D. Schikkingen op de Regeering, naa den LXKXtl Dood van w. c. H. friso. Bepaalingen boe K» hy Holland gemaakt, indien dcGouvernan* � te, ftaande de Minderjaarigbeid eens Op- volgers overleedt. Schryffioffe van dit Tyd- perk. Befluit om den Stadhouder op kosten des Lands te begraven. Het Lyk gekist. De Begraafenisfe bepaald. Waarom noch de Buitenlandfche Gezanten, noch de Raad .van Staaten , in de Lykflatie komen. De Begraafenisfe zelve. Lykredenen en Lyk- gedickten. Rouw alhier, en vervolgens op Batavia aangenomen, jacob mossel, Gouverneur Generaal vanNe�rlands Indiet De Gouvernante neemt Zitting in de Hoe- ge Vergaderingen. Haar voorflel by Staa* ten van Holland , tot vermindering vaii 't Krygsvolk. Befluit daar op genomen-, Voordeelen gehegt aan een Plan van d� suiii. deev* A Gou-



	HISTORIE.
	HISTORIE.	23
		23

ven, als deezen zouden goedvinden; uit- lxxxi. gezonderd dat 'er geen Goud of Zilver, zelfs bo e k. geene van goud of zilverdraad gewerkte �� Knoopen, hoe of op wat wyze het zou 1752. mogen weezen^ m�gt voorgeichreeven worden , behalven by de Gardes Dragon- ders , Gardes te Paard, Gardes te Voet, en de Zwitzerfche Gardes; dan ftondt het den Hoofden vry, om aan de Hoeden der Officieren zodanige Boordzels en gewerkte Knoopen, 't zy van Goud of Zilver, te geeven als zy verkoozen: eo kreegen alle Krygsofficieren, van den Colonel af tot den Vaandrig ingeflooten, teffens last om aan het Hof van haare Koning�yke Hoogheid niet te verfchynen , dan in hunne Regi- ments - monteeringe () Baart het eenige verwondering, dat de Waarom Gouvernante, zo van den aanvang haars voor de Beftuurs^als by haar eerfte Verfchyning in ^LandHollands Raadzaal, het oog meest fcheen ^f/j^ gevestigd te hebben, op de Landmagt van zorgd, en den Staat, en het maaken van Hervormin-deZee gen in dezelve ,deeze zal fpoedig verdwy ^mas^c .^on-nen als wy ons herinneren, dat lodewyk, geiaat�rf Hertog van Brunswyk, in den Jaare mdccl, _werd. in dienst van 't Gemeenebest getreeden, aangefteld was, om, het algemeen Opper- bevel te voeren over de Troepen van den Staat, geduurende den tyd van 's Stad- houders Minderjaarigheid. Wat hy daar- omtrent voorftelde, droeg de toeftemming . van () Nedsrl. Jaarb,* 1752. bl. 6 en 362. B₄



		VADERLANDSCHE
	3°	VADERLANDSCHE
	3°

r,xxxi. de Afgevaardigden zo van hunne Hoog boek. M�genden, als van den Raad van Staaten, ------- tot het bywoonen deezer Plegtigheid be- 175a. noemd: zy werden met dezelfde eerbetoo- ningen ontvangen, en door Zyne Hoog- heid na een Vertrek geleid. De Afgezant en Wapen-koning aan de Prinfes Gouvernante vporgefteld, over- handigden haar hunne Geloofsbrieven , en het Boek der Wetten van de Ridder- orde. Die Vorftin leverde hun een Ge- fchrift over met handtekening en zegel bekragtigt, waar in zy beloofde � te zul- � len tragten, dat de Prins, haar Zoon, � wanneer hy tot rypere Jaaren zou geko- � men weezen, zou nakomen alle de Ar- � tykels dier Wetten, welke niet ftreeden � tegen den Godsdienst, waar van hy Be- � lydenisfe zou doen, noch ,ook tegen de � Regten en Vryheden van de Republiek � der Vereenig�e Nederlanden, waar van � hy Erfftadhouder was, noch tegen den � Eed , dien hy naderhand , ingevolge � van die Waardigheid, zou moeten doen." Deeze uitzondering was uitdruklyk door den Koning aan zyn Kleinzoon ver- gund (> . Hier () De gewoone Eed, dfe een Ridder voorgelee- zen en door hem afgelegd wordt, is van deezen in. houd: Gy, verkooren zynde tot een Medegenoot dee» zer Hoog Edele Ridder-Orde van den Kousfeband, belooft en zweert, by de Heilige Euangeliiten, daar hier uw hand op ligt , dat gy , willens of'weetem , nooit eenig Reglement van dee* Orde, of eenige* Ar-



		VADERLANDSCH1
	fa	VADERLANDSCH1
	fa

Lxxxr. ning, zints zo lang genooten, en op do boek, wettigde wyze verkreegen : en ftonden - gereed, om zich terftond by de Staaten te 1753. beklaagen. Doch oordeelden het yoege^ lykj, met eenen Brieve, van dit hou voor-, neemen , aan zyne Hoogheid kennis te geeven, en te verzoeken, dat hy met zyn Gezag wilde tu&fchen beide treeden, om,, op de voegelykfte wyze , de intrekking van dit Befluit te bewerken. De Stadhou- der verzogt dat hem Gelastigden mogten gezonden worden, eer hy zich verklaarde op de ingeleverde bedenkingen , om met, hun te fpreeken. �� Twee Gelastigden, keerden weder met verflag, dat zy niets, ter beoogde veranderinge, hadden kunnen te wege brengen : zyne Hoogheid hadt hun te verflaan gegeeven: _t, dat hy niet ,, alleen was het eerfte Lid van de refpec- ,, tive Collegien * maar ook teffens het � Eminente Hoofd van de Militie en Ca^ � pitein Generaal van de Unie, dat nie? � uit proflueerde , en dat het altoos van �,een conliant gebruik geweest was, da.t ,_? in die Provinci�n, waarvan de Heeren � Stadhouders te gelyk waren Capitein � Generaal van de Unie, de Militaire Per-! � foonen , omtrent allerlei foorten van De- � lieten hadden geftaan, ter judicature van _aj den Militairen Regter, De Provincie �, Friesland, nu nimmer een Stadhouder _M' gehad hebbende, die te gelyk bekleed _w was geweest met het Characier van Ca- _J9 pitein Generaal der Unie, dan alleen _s, {egeuwaordigj �xtx..^ derlialverj, billyk t, m



		VA.DERLANDSCHE
	74	VA.DERLANDSCHE
	74

lxxxi. kende, doch betwiste Staatsbefluit, gevon- BOEK. nist te worden. � Het Hof gaf by eenen ------- Jjrieve kennis aan den Stadhouder van dit 1753' g^ev�U% zeer zonderling in de daad: dewyl deeze Perfoon in Friesland, zo veel Jaa- ren, onder 't oog der geheele wereld ge- rust verkeerd hadt, en zyn naam reeds "uit de Rolle was uitgedaan,- en deeze Gemee- ne Misdaad door hem zou bedreeven zyn, jaarejj , v��r dat het Staatsbefluit, het Jicht zag: zy maakten des zwaarigheid, om de gevorderde overgave te doen, en verzogten, in deezen Brief, teffens ant- woord te mogen erlangen op den voorigen, aandringende op de gunstryke verklaaring van 's Vorften genegenheid, om aan het Hof eenig genoegen te geeven ; dan, tot hun leedweezen, veritonden zy , uit het gezondene antwoord, dathy, eensdeels, geen genoegen nam, in de gedaane Voor- llagen, en anderdeels, zich volftrekt aan het genomene �efluit houdende, het Hof raadde den Perfoon in gefchil, aan den Militairen Regter over te leveren. Dit bragt hun in de volftrekte nood- zaaklykheid, om de redenen van hun be- klag , in Gefchrifte te ftellen, en den Staa- ten ter overweeginge aan te bieden; doch het tusfchen komende overlyden van den Stadhouder baarde een uitftel, om dit voomeemen te volvoeren, tot den zesen- twintigften van Grasmaand des Jaars MBccLii, wanneer zy een breedvoerig Vertoog aan 'Staaten van Friesland inle- verden. Een Vertoog, in 't welke zy, naa



	/

VADERLANDSCHE HISTORIE. TWEE-EN-TWINTIGSTE DEEL.

		I



		2 VADERLANDSCHE Lxxxr. Gouvernante omtrent het Krygsvolk ingele* boek. verd. Schikkingen op de Kleeding der Mi- -------■ Utairen. Waarom voor de Landmagt zo zeer gezorgd en de Zeemagt onvoorzien ge- laat en zverd. De Uitvoer van 't ^een tot de Houtzaagery behoort verboden. Bepaa- ling by Holland omtrent, de Dykwerkers. 'Vryheden aan de Handelaars op Spanje verkend. De Rekenkamer van het Noor- derkwartier uit Hoorn na 's Haage overge- bragt. Willem de V. lot Ridder van de Kousfeband verheeven. Plegtigheden te dier gelegenheid. Liefddaadige Onderfleu- ning der Franfche Flugtelingen. Inzame- lingen ten hunnen behoeve hier gedaan. Schipbreukelingen van Capitein stenis, . '■ e;i anderen, uit de Moorfche Slaaverny, ge- lost. De Vrede met de Maroccaantn ge- floaten. Zorg door hunne Hoog M�genden voor in Groenland gelaatene Schepen ge- draagen. Oprichting van de Hollandfche Maatfchappy der Weetenfchappen te Haar- lem. De Hooge School te Groningen herfleld. Inflelling van den Heer wal- t E R S E N s E R F te Rotterdam. De Nieu- we Kerk te Bergen op Zoom ingezvyd. De Overblyfzels van het Huis te Britten ver- ioonen zich drie dagen agter den anderen. JOHAN VAN COLLEMA begiftigt, het Burgerweeshuis ie Breda. Gefchil tusfchen de Hollandfche en Zeeuwjcbe admiralitei- ten , door haare Koninglyke Hoogheid be- flist. Het voorgevallene < eswegen. Twist tusfchen de Staaten van Friesland, en het Hof Provinciaal, over het te Regt fiellen van



		ti 1 5 T � R I. �s g van misdaadig� Militaire Perfooneh, do�r Lxxxi2 de Gouvernante bemiddeld. De vy f de Jaar- boek, dag van Willem den V. inden Haa------�«■ ge en elders gevierd' Een nieuwe Stede- ..,,, penning in Friesland vervaardigd. Ds openbaare Intrede van den Franjehen Af- gezant , den Marquis de bonac, in den Haage. Zyn eerfle openbaar Gehoor h^fj hunne Hoog M�genden. Willem de V. voegt zich aan 't hoofd der Haagfche Schut- ierye. Deeze met een Gouden Beker, van wylen Willem denIV.haartoegefchikt, befchonken. Vrugtlooze Poogingen om d� Binnenlandfche Fabryken ie begunfligen. Handelverdrag met den Koning der beide Sicili�n. De Prins Bisfchop van Luik krygt hier den Tytel van Doorlugiige Hoogheid. Het Dok te FUsfingen hetjield. De Haven ie Middelburg vet bet er d. Oogmerk omA� Speelkaarten en Dobbel�eenen te belasten j niet volvoerd. De Heer* chardon opent in den Haage ecne Militaire Kweekfchool. Hei B�roeringszverk in de Kerken , door een Be fluit der Clas�s van Schiel and tegen gegaan, en gefluit. Het geval der Gebroe- ders M E R K e s, die men, ter oorzaake van Vrymetzelaary _s tot geen Leden der Kerke wilde aanneemen. Ongeregeldheden in ds Ommelanden * by het Inwyen van eek Kerkhuis gepleegd. De Inflelling van jan Stolp te Leyden. Johan ge�rtsema ie Groningen in zyne eer her�eld. 't Voorge- vallene van j, j. MAURicius op Surinaame_ien hier te Lande. Verandering der Regee- A 2- ring



			4 VADERLANDSCHE

		lxxxi. ring op Surinaame. De zaaken gaan in ds boek. Oost ■ Indien voorfpoedig. Scbikkin. \Jp de zo woelige tooneelen des buiten» ^n op de lairdfchen Krygs, door den Vrede te Aken _rin^e\|^ee_naage�indigd; op de landberoerende onlusten, den'dooddie de verheffing des Prinfen willem van w. C. C A II E L HENDRIK F R I S O tOt hooger H. FKiso. _en uitgeftrekter Waardigheden, dan immer een zyner Voorzaaten bekleedde, opvoer- den, begon 'er eene ftilte in de Vereenig" de Gewesten te heerfchen, die rustige-da- gen beloofde, voor den vervallen Handel, de kwynende Zeevaard, en de zugtende Handwerken, zo gunftig. De vroegtydi- ge Dood diens Vorften, in den Jaare, MDCCLi C), zou het Gemeenebest on- getwyfeld blootgefteld hebben aan nieuwe binnenlandfche beweegenisfen, indien de Erfopvolging , die zo veel voeten in de aar- de hadt( \),* niet bepaald geweest, en het Volk, over de nieuwlings ingevoerde Re- geeringsvorm , niet wonder in den fchik geweest ware. ----- Thans viel 'er nietS' meer te doen dan, overeenkomftig met de beraamingen, in den Jaare mdccxlvii gemaakt-, wanneer zyne Hoogheid iet mensehlyks over kwam, de Prinfesfe We- duwe, haareKoninglykeHoogheid anna, by () Wagena'ar Vaderl. Hist.* XX. D. bl.448. (t)CeEisiEE Taferee) van de Qejeh. der Ver- ein. Neder/. X. D- bl. 402.



		HISTORIE. � by het beklaagen van den Rouw, den Eed lxxxi. af te neeraen, als Gouvernante en Voog- boek. desfe van den minderjaarigen Heere w i l» �� LEM den V. Prins van Oranje en Nas-1752. fau, en Erfftadhouder van Holland; dit gefchiedde, door Staten van Holland, ten eigenden dage des overlydens, zonder dat men 't noodig oordeelde, vooraf, last van de Steden te haaien. Eene dergelyke Be- zending uit de Algemeene Staaten vervoeg- de zich, kort daar op, by die Vorft�me, haar, als Gouvernante en Voogdesfe, we- gens het Erf-Capitein-en Admiraal Gene- raalfchap, en het Erfftadhouderfchap over de Generaliteits Landen, in den Eed nee- mende. De andere Gewesten , en het Landfchap Drente, hadden de leedmaare van 's Stadhouders overlyden niet verno- men, of zy volgden dit zelfde fpoor, en de Regeering fchikte zich eerlang op den voet j als de Reglementen ten aanziene van het Erfftadhouderfchap bepaald hadden (). Het onverwagte Sterfgeval des Stadhou- Bepaaiin- ders deedt de heilzaamheid zien van de^^J voorafgemaakte fchikkingen op de Regee-_ge°_m"_kt, ringsgefteltenisfe, zo dat 'er niets anders indien de noodig was, dan het beraamde in trein te Gou ver- brengen. De Ridderfchap van Holland^^^ leverde daarom in Wintermaand, ter Staats- Minder, vergadering een voorflag in , betreffende jaarigheid eene nadere Voorziening, waar van ge- eens Op. fproo-^vo!S^ers^r over- leed:. () Wagenaar Faderl. Rist.* XX. D. 449 en breeder in de NederJ, Jaarb. 1751. bl. 1031 enz.



		_; o VAPERLAMDSCHE �,xxxr. fprooken was in de Opdragte van het Erf* boek. ftadhouderfchap op den Negentienden van .------- Slachtmaand des Jaars mdccxlvii; om l7-$z* naamlyk vast te {lellen, hoe te handelen₃wanneer het der Voorzienigheid behaagde, de Vrouwe Gouvernante ujt dit leeveii weg te neemen, geduurende de Minder- jaarigheid van de Vbrsdyke Spruiten, ter Erfopvolging benoemd. Het beraamde door hun �d. Groot M�genden veranderde men in een Befluit. IJet Ontwerp haare Ko? ninglyke Hoogheid ter overweeginge aan- geboden , droeg, in Sprokkelmaand deezes Jaars, haare goedkeuring weg. Hoofdzaak- lyk merkte zy 'er op aan, dat de benoer roing der Perfoonen over de Opvoeding, 'eene zaak van 'tmeeile gewigt zynde, veel overlegs vorderde : zo ras zy daar omtrent bepaaling gemaakt hadt, zou zy eenige Perfoonen den Staaten van Holland vooi> draagen ; doch vertrouwde, dat, indien zulks niet m�gt gefchied zyn, eer de dood dit belette , hun Ed. Groot M�genden geene zwaarigheid zouden rnaaken , daar toe tegelasten dePerfooneq, door haar, by eene beflootene Acte, onder handteke- ning, benoemd, ten ware als dan op die benoemde Perfoonen zulke welverdiende aanmerkingen mogten vallen * da,t zy, des kennis gehad hebbende, ten tyde van het oplleJlen der Acte, dezelve, tot welzyn der Vorsflyke Kinderen, zou zyn voorbyge- gaan.-----Wyders gaf zy in overweegin- ge, of hun Ed. Groot M�genden het niet ilicnlb'g en riqodig vonden.:, om, daar dit



	HISTORIE.
	HISTORIE.	7
		7

BeQuit niets minder dan de Regeeririgs» _LXxxi. vorm ten voorwerpe hadt, den last van boek. Raadpenfionaris te verbreeden , en, gelyk ,------- hy thans verbonden was, naar zyn uiter- 1752. fte vermogen , te bezorgen, dat de Pri- vilegien , Geregtigheden , Costumen en Ufantien van den Lande van Holland en Westfriesland, mitsgaders de �ppermagt en Gezag van de Staaten en hunne tegen- woordige Regeeringsvorm , en byzonder hunner Ed Groot Mogenden �eiluit van den zestienden van Slachtmaand des Jaars MX>ccXLvil, in allen deele bewaard wierden, hy desgelyks, naar zyn uiterfte vaimogen, op het naakomen van deeze fchikking , wanneer het geval daar was, zou letten. Eindelyk merkt zy nog op, dat, om de Overweeging deezer zaake ter Algemeene Staatsvergaderinge te brengen, met de uiterfte voorzigtigheid zou behoo- ren gehandeld te worden , om alvoorens te kunnen te wegebrengen, dat men daar op voorbereid zou weezen ().* 't Zyn () Re lel. van Holland.* 10 Feb, 1752. Wy beb. ben, dit weinige hier van opgetekend, en de Voor- ziening zelve agter wege gelaaten : eensdeels om. »iet vooruit te loopen 't geen andere Gewesten, in 't vervolg, ten deezen opzigte, beraamden, 't welk geichiedde sils of 'er by Holland niets op bepaald was, en anderdeels om dac wy, by 't overlyden der Gouvernante , eer de Vorftelyke Kinderen Meer- derjaarig waren , daar van breeder zullen moeten fpreeken, end�s, zo veel mogelyk, herhaalingea 1« vermyden. A 4



	�! VADERLANDSqHE

Lxxxi. 't Zyn de Lotgevallen en Gebeurtenis? Boek.fen onzes Vaderlands, onder deeze Gou« -■■■~~■ g~~ vernante en Voogdesfe van den nog Kin- I75�. derlyken Erfftadhoiider, welke ons ftaan Schryf- te boeken. Deeze zyn,* in den beginne, ffoffe van noch vreemd- noch veelvuldig, zy mis- d" ^Ty^d-fen dat treffende en uitlokkende, t welk ?^? - het blad der Gefchjedenisfe, met greetig« heid doet leezen. Wy zouden, 't zelve met kleinigheden opvullende, in ftaat zyn, van dit Tydperk een dik Boekdeel te maa- ken ; doch juist hier door de verveeling vergrooten : zo veel mogelyk zuljen wy die wegneemen, door de keuze der geval- len, en derzelver fchikking. De Gefchied-? kunde, zal ze haare waardigheid behou- den , en eene getrouwe Verhaalfter, zo wel als eene Leermeesteresfe des leevens zyn, moet het weezenlyke optekenen,het waare zich ten doelwit ftellen, en zo veel aangeqaams, als daar mede beftaanbaar is,, er by voegen; 't geen meest en best zal kunnen gefchieden door eene voeglyke be- handeling , naar 't belang der zaaken ge- fchikt, door verfcheidenheid en eenheid, zo goed mogelyk, te paaren. De Leezer zal zich der fchaarsheid, in dorre Tydper- \|ten,moeten getroosten, en dit ligtst doen, wanneer zyne aandagt niet lang wordt op- gehouden, en de menigte varj gebeurt�- nisfen, die om derzelver zamenhang met $e voorgaande, of het verband met de yqlgende, niet onverhaald mogen blyven., $erzejver klein gewigt vergoedt,

		§Qhom



		lo VADERLANDSCHE lxxxi. dat het Lichaam als te eenemaal beflooten boek. daar in ligt. De Kunstbeeldgieter van Zy- -------� ne Hoogheid hadt het bovenftuk of dekzel 1752. derwyze vervaardigd, dat het een van 't hoofd tot de voeten gewapenden Veldo- verften, in laagverheeven beeldwerk ver- beeldde , laatende in 't gezigt van het Hei- met eene ronde opening, met een glas, waar door men 't aangezigt van den Vorst zien kon. Deeze Lykbusfe belloot ook een zilveren en tinnenkistje, de Harsfenen, het Hart, en de verdere Ingewanden, be- vattende. De Be- Haare Koninglyke Hoogheid liet, door graafenis eene Bezending van twee haarer Raaden, ^^ej?°' haar voorneemen by hunne Hoog Mogen» ?^aB ' den bekend maaken , om de Lykftaatie van haaren Gemaal, zo ras doenbaar , te laaten voortgaan, en hun verzoeken, de- zelve met hunne tegenwoordigheid te ver- eeren , 't welk zy aannamen; en voorts de Heeren Griffier fa gel, den Raad en ThefaurierrjE la bas sec o ur, en den Secretaris hop, benoemden om, met den Hofmeester en Domeinraad der Vorftinne, hier toe door haar gelast, de noodige fchikkingen dierftaatlykeUitvaardte beraa« men; den Hofmeester o c kers e bevee- lende om,, wanneer hy daar toe verzogt werd, den drie Heeren , van wegen de Staaten aangefteld, in het volvoeren van dit werk, de behulpzaame hand te bieden. Waarom De vierde van Sprokkelmaand beftemde noch de _men _tot d_en fag ^_er Begraafnisfe, en had- Undfche ^^cn ^de H'^eEne^^e Heeren, welken de bezor- ging



		ia VADERLANDSCHE *hxxxi.* graafnisdag, begon zich alles, wat eenige boek. post by deLykftaatie moest bekleeden, te �-----~ haasten. Ten zeven uuren vergaderde de J752. Schuttery van 'sGravenhaage en fchikte zich in ryen, langs de ftraaten, door wel- ke de Lykftaatie heen zou trekken : de Schutters prefenteerden het geweer , zo ras de Opper OjQicieren de weet kreegen, dat de Lykftaatie op de Plaats genaderd was, zy bleeven in dien ftand tot dat zy, dezelve geheel voorby getrokken zynde, opflooten , met Snaphaanen verkeerd en gedekt onder den linker arm. By het Zie- ke genaderd, hielden zy halte en kreegen bevel het Geweer verkeerd op Schouder te brengen , en de oude ftandplaats weder te betrekken , en de Vaandels t' huis ge- bragt zynde , uit den anderen te gaan, als verrigt hebbende wat hun, te deezer treurige gelegenheid, te doen ftondt. �� Het Krygsvolk, tot de Lykftatie beftemd, beftaande in de Garde Dragonders, de Gar- de Zwitzers, de Garde te Voet, de Cent Suisfes, en de Garde du Corps, was om- trent gelyktydig met de Burgers in de wee- re om, op de aangeweeze post, plaats te neemen Reeds voor negen uuren werd het Vorst- lyk Lyk, uit de Zaal van het Stadhouder- lyke Hof na beneden gebragt , en op de Lykkoets gefteld, en ving de marsch, be- geleid door den Lieutenant Colonel van nusler, volgens het plan aan, deeze werd, den Haag verdatende, voortgezet tot Delft, waar de Officiers der Schutterye, en



		HISTORIE. ig de Schutters zelve, allen in ftaatig zwart, L,xxxi< gedoscht, voorzien van in zwaaren Rouw boek, geftooken, Vaandels, Spontons en Trom-------- mels, zich eenigen tyd voor de aankomst 1752- der Lykftaatie, op de Markt fchaarden, en bereids een treurig vertoon maakten : 't welk vermeerderde toen in den naamiddag, omtrent drie uuren, de Regimenten Gar- des, Dragonders, Gardes te Paard, Gar- des Zwitzers, en Gardes te Voet, alle in hunne beste monteering ter Stad in en op de Markt kwamen, onder het fpeelen van Treurmuzykj de Vaandels ^ Standaarden, Spontons, en Heibaarden, met Krip voor- zien , werden fleepende en de Snaphaanei* van het Voetvolk verkeerd onder den flin- ker arm gedraagen j de Ruitery hadt de Carabynen in den Schoe, en de ontbloote Palasfen onder den rechter arm na achte- ren gekeerd. Op het Plein buiten de Haagfche Poort flapten veelen , die de Lykftaatie vorm- den , uit de Koetzen, en anderen uit de Schuiten , en fchikten zich in dezelfde Orde als zy door den Haag waren getro"k- ken, de Stad om half vier uuren ftaatig in* treedende , over de Markt, tusfchen de Schuttery heen, tot in de Nieuwe Kerk, die van banken en geftoeken ontleedigd* met zand en planken bedekt en geheel ge- lyk van grond gemaakt was. Onder het dof geluid der met zwart Karfay bekleed- de Trommels,bromde het gelui van alle de klokken der Stad: ��n en twintig ftukken Kanon balderden driemaalen tusichen bei- den,



		�4 VAD�RLANDSCH LxxXr. den; losgebrandt, eerst toen het VorstlyM boek. Lyk aan de Poort kwam , voorts toen het ■ � aan de Kerk genaderd was, en eindelyk 1/52. toen het in de Grafkelder werd nedergelaa- ten, iiaa dat het de Kerk een en andermaal was omgedraagen , op dat de Heeren en Edellieden, die de Vorstlyke Cieraaden in den trein gehouden , of de Paarden geleid hadden, nevens de Bedienden, met die Cieraaden en Paarden, in het Choor, zich regende muur, op de beflemde plaatzen moesten fchikken. Ruim zeven honderd fluks Waschkaarsfen op de Kerkkroonen en Hairgblaakers en Kandelaars geplaatst $ verlichtten het Kerkgevaarte op eene wyz� die aller goedkeuring wegdroeg. Het ftaa* tig bedryf der Begraafenisfe zelve werd een weinig voor zes uuren volvoerd, en, narri de ftaatie, onder het licht van ontelbaar� toortzen, en flambouwen, te rug trekken* de, ten zeven uuren een einde. De Delfifche Regeerihg hadt alles aan- gewend om de ongelukken te dugten uit een zo onbefchryflyk grooten toevloed van Menfchen, alls te wagten was, te voorko- men, buiten de Haagpoort en in de Stad,- ftaketzels opgerecht; aan den waterkant binnen de Stad waren hier toe tusfchen dei dertien en veertien honderd paaien , zes voeten van elkander, in den grond geflaa- gen, vier voeten hoog boven den Water- kant , van onder en boven met planken aan- eengehegt; boeten gefield op het komen tusfchen dezelve, op het leggen van vaar- tuigen in de gragten of wateren j waar de



		HISTORIE. tS Lykftaatie voorby moest, op het beklim- lxxxt, men van Luifels en andere ongelchikte boek* plaatzen, en op het heen en wederloopen, .------ het dringen, en wat dies meer zy; dit al-1752* les bragt te wege, dat het zonder eenig ongeluk afliep, terwyl de opgevulde Ka- mers, en ftelladien, voor veel gelds ver- huurd, met de opgepropte ftraaten, eene allerontzaglykfte vertooning maakten.----- 's Volgenden daags bedankte de Regee- ring van Delft de Officieren en Hoofdlui« den der Burgerye, voor hunne wakker- heid, trouwe, hulpe, goede orde , ende betoonde ftaatlykheid der rouwkleedye, met verzoek om de Schutters desgelyks uit haaren naam, dank te zeggen: en ont- ving elk Schutter , naderhand , tot eene gedagtenis, een Afdrukzel van de Dankbe- tuiging haarer Koninglyke Hoogheid voor 't beleid der Magiftraat en het gedrag der Schutterye (). �* Het dof gebrom der Klokken, die acht dagen naa het overly- denagtereen, en drie dagen voor en op den dag der Begraafenisfe, volgens hoog bevel,moesten luijen, vervulde al het land met eene doodfche treurigheid. Op den dag deezer Uitvaard, en kort Lykrede- daar naa , deeden , in meest alle Hooge "^en ^e» Schooien des Vaderlands, de Hoogleeraars ^tenf" plegtige Lykredenenj de Gehoorplaatzen en de Geftoelten, waren met zwart bekleed, de Hoogleeraars en Curatooxen verfchee* ren- () N. Nederl. Jaarb.* 1752. bl. 123,



		i� VA��RLANDSC�� ixxxi. nen in diepen rouw, een deftig Treurmite boek. zyk opende en floot dit rouwftaatig bes ------- dryf. In meest alle Steden, en op ver- I752. fcheide Dorpen, hielden de Leeraars, z� op aanzoek der Eerkenraaden, als uit ei- gen verkiezing, deftige Lykredenen, die der Augsburgfche Belydenisfe $ der Doops- gezinden en Remonfiranten betoonden hief in niet min yvers dan anderen. De gedruk- te Lykredenen, die men zomtyds in ��n bundel aantreft, kunnen hier van nog ge- tuigen. Dat de Dichters niet in gebre* ke bleeven om Lykcypresfen te ltrooi- jen behoeft nauwlyks te worden aangete- kend, geheele Lykdichtverzamelingen ko* men nog menigwerf voor, behalven de Treurzangen in de Werken der Dichteren en Dichteresfen van dien tyd. Rouw ' Gelyk in deeze Gewesten het draagen hier, en _van d_en touw voor Staatsperfoonen en Mi- ge�⁰^ Htairen bepaald was, zo bereikte de tyding op Bata- van 's Vorften dood de Hoofdplaats van via aan* Nederlandscb Indie niet of de Raad maak- genomen._te^ i_n dit wydafgeleegen Gewest, fchikkin- gen op den Rouw over den Opperbewind' hebber, Opper - Gouverneur Generaal der Nederlandfche Oost' Indifche Maatfchap* pye (). Jacob Aldaar was, door het overlyden van �iossELjjen Gouverneur Generaal gustaaf wil-« neu"^Ver" LEM Baron van Jimhoff«* Stedehouder van Generaal zyne Hoogheid Cf), op den eerlren vari vmNeer- Sla�ht- foditn. C ) Nederh Jaarfr 1753. bl. 548. (f) Zie het Leeven deeze» Heers in de Leevens- *b�>*



		iB VADERLANDSCHE Lxxx�."-heid, fn die Vergadering, zittinge narn'j B�EKv zonder eenige plegtigheden, wordende �� deirwaards alleen vergezeld door den Op- 175a.. perhofmeester den Generaal van buRmania, den Opperftalmeester Luitenant Generaal vAn^; GRov�NsTeiNs j en den Kamer- heer van Voigt. Zy vertoonde zich dien eigen dag in de andere Hooge Verga* dering�ri: want, naa eenigen tyd toevens in den Raad van Staaten, liet zy zich in een Draagftoer n�a het Collegie van Heereri Gecommitteerde Raaden van Holland eri Westfriesland brengen, en begaf zich van daar naa de Vergaderplaats der He�rea Staaten van Holland en Westfriesland, waar de Raadpenfionaris stein haarjuic naam van hun Edele Groot M�genden, met eene w�lgepaste Redenvoerihg begroette, welke door haar minzaam beantwoord werd. Haar Inden Stadh�uderlyken Stoel gezeten', Voorftei leverde zy,^:oiid�r betuiging, dat zy altoos byStaaten fcedagt wasv �j�ft�d� bezwaarde Finantien Wtot '^der Gewesten j 'z� veel rnbgelyk, te v�rV vermin- ligten, een Plan over, 't welk zy hadt doen deri�g .ontwerpen, tot vermindering van de Gar- ^van des du Corps, als mede van de Holland/ehe voilT" ^en Zwitserfcbe Gardes, 't geen 'sjaarlyks eene f�mme van 110480 Guldens zou b�- f paaren f), niet twyfelende of bun Ed; Groot M�genden zouden 't zelve aanzien als een blyk van haaren yver voor het Ge- meenebest, en byzonder voor Hollands* (») Zie dit Plan ia *AeNtderi.Jaari.i7S2'* bl.10.



			HISTORIE. 19

		«�k \ zelve met hunne goedkeuring ver- lxxxi. eeren, en voorts alles te werk ftellen, wat boek« ten beste van den Lande kon ftrekken; 'er------- by voegende, dat zy niet kon naalaaten, 1759. te deezer gelegenheid aan te bevelen, dat in de zaak raakende de Ampten, met al- len mogelyken fpoed , een befluit m�gt genomen worden. Naa dankbetuiginge, werd zy te rug geleid door alle de Leden dier Vergaderinge, en door eenige Leden van de Ridderfchap, vergezeld tot in een, der vertrekken van de Heeren Staaten Ge- neraal , waar zy eene Raadpleeging by» woonde met Gedeputeerden van hun Hoog M�genden en den Raad van Staaten ge- houden. Eindelyk nam de Gouvernante ook zittinge in de Vergadering van hunn& Hoog M�genden , wordende, naa het fcheiden der Vergaderinge, door drie Ede- len, benevens den Griffier fa gel, tot. aan de koets uitgeleid. Geen wonder, dat het Voorftel in de rjefluic Staatsvergaderinge van Holland gedaan,daar op en vervolgens ter Algemeene Staatsverga- genomen, deringe overgeleverd, daar eene algemee« ^^or ^" ne goedkeuring vondt, en in een Befluit t,_egtaan'c veranderde, om 'er den Staat van Oorlog, Pisn van voor het toekomende Jaar , volgens te de Gou- fchikken (). In Wintermaand des voor- ^v�^f leden Jaars was reeds het Befluit genomen, hetKrygs- om met Grasmaand 's Lands Krygsvolk volk in- aoo8 Man te verminderen ( f ). Ook badt geleverd. de CO Nederl. Jaarb. I753. bl. 12. U) Nederl. Jaarb. 1752. bl. 3. B a



			zo VADERLANDSCHE

		i/xxxi. de breedvoerige Voorflag van de Gouver* boek. nante, om de Troepen van den Staat op ------- een meer vasten en min kostbaaren voet 1752. dan tegenwoordig, te brengen, in't Voor- jaar medegedeeld (), de bewonderende goedkeuring van 's Lands Hooge Magten weggedraagen, als zodanig ingerigt, � dat, naar voordragt van den Raadpenfionaris stein, de volvoering van dat Ontwerp, met den tyd , zou geeven een voordeel van meer dan vyftien Tonnen Gouds, en van nu af aan eene baate van ruim acht Tonnen Gouds, terwyl de Arm� van den Staat, in getal van gemeene dienstdoende Manfchappen, niet meer dan ruim zestien honderd zou verminderen. � Dat, daar- enboven, by 't zelve, verfcheide nieuwe en noodzaaklyke voordeden aan de over- blyvende Militie waren toegevoegd, ge- fchikt om de Compagnien te zuiveren van menigvuldige gebreken, thans in dezelve plaats vindende, als mede dat 'er een voe- gelyk middel was aangeweezen, om de Troepen voortaan, zonder uitftel, te be- taalen. � Dat voor de zodanigen, die hunne Posten zouden verliezen, gezorgd was op een wyze, welke, aangemerkt de volftrekte noodzaaklykheid eener groote Hervorminge , geene wettige reden van klaagen overliet, en alomme aan de Re- publiek eere zoude moeten aandoen. �� Dat, hoe wonderfpreukig en ftrydig het ge? (§) Zie dit Ontwerp Nedcrl. Jaari.* 1752. U, 263 enz, -v



		HISTORIE. ai gezegde, in den eerften opflage , m�gt lxxxs. - voorkomen , men alles, by een nauwkeu-b o e k. rig onderzoek van het Ontwerp , en de - - ■> daarby gevoegde ftaaten zou bewaarheid 1752. vinden. � Voorts hadt men alle Partydig- heid en Onregc vermydt, en was niet aangegaan tegen eenige Capitulatie, uitge- zonderd met opzigt tot de drie Battaillons van Oranje Nas/au, en de twee Battaillons van den Heere Vorst van waldeck hier te Lande, by dit Ontwerp behandeld op den voet van Nationaale Troepen, fchoon ze eigenlyk overgenomen Corpfen waren; doch dat haare Koninglyke Hoogheid, ten opzigte van de eerstgemelden, gaarne haa- re toeftemming daar toe hadt gegee- ven j en dat zy, met betrekking tot de laatstgenoemden , den Vorst van wal- deck alvoorens hadt laaten polsfen, en uit diens antwoord, by den Voorflag over- geleverd , gezien dat deeze, op eene edel- moedige wyze toeftemde, dat zyne twee Regimenten, in dienst van den Staat, en hier te Lande zynde, zouden worden za- mengevoegd om maar ��n Regiment te maaken, en ten dien opzigte gelyk te ftaan met de Nationaale Troepen, onder eene zeer aanneemelyke voorwaarde , thans me- de opengelegd. � Dat, wanneer het voordeel van dit Ontwerp gevoegd werd by het voordeel der reeds by voorraad ge- daane Afdanking, de geheele fom dier bei- de, met den tyd, meer dan achttien hon- derd acht en zeventig duizend Guldens sou bedraagen _? en van nu af aan boven de B 3 elf



		te VADERLANDSCHE LXXxi. elf honderd vyf en dertig duizend Gul- boek. dens: een voordeel nimmer te verwerven -------. door eene vermindering der Troepen op 1/52. de gewoone wyze, of de Afdanking van Corpfen, of van Onder - Qfficieren of Ge« fneenen , zonder de Krygsmagt van den Staat tot die langte te brengen , dat het even veel zou zyn of zy dezelve hadt, dan niet C). SchikkJn. Haare Koninglyke Hoogheid, die eene S.� j?^d,^enuttige voorziening gedaan hadt, ten op- der^MlH. ^zi�^t&* ^van de Schuld bekentenisfen der Of- »airea. ficieren: dewyl deezen, in verlegenheid om geld op te neemen, de flegte ilreeken van baatzugtigen opvolgden, en zich, te- gen een hoogen Intrest, voor meerder Pen- ningen fchuidig ftelden, dat de Schulde- naars waarlyk genooten hadden: waar uit wederzydfche ongelegenheden reezen ( f ), maakte eene nieuwe Schikking op de Mon- teering der Troepen van den Staat. De Re- gimenten Dragonders zouden in 't Blaauw gekleed blyven ; de Regimenten Cavallery, uitgezonder.i de Gardes te Paard, die de blaauwe Kleeding bleeven behouden, zouden allen in 't Wit gekleed worden; uitgeno- men de Schotfihe Brigade, welke in't Rood bleef, zouden de Regimenten Infantery al- le in't Blaauw worden uitgedoscht. Voorts liet zy het aati de Hoofden der Regimen- ten over, om zodanige Opflagen, verdere U�rnonlteringen ₃ en Kamifoolen te gee« ven₉ () Neder/. Jaarb.* J753. bl. 31�, (f) Nederi. Jaarb, 175a. bl. 5,



		4 VADERLANDSGHE lxxxi. van haare Kaninglyke Hoogheid weg_% ®a?* boek. wat deeze voorfloeg, kon niet misfen te- ------- behaageu , in de Hooge Vergaderingen _% 17$\. zodanig als dezelve toen gefield warenJ Hoe breedvoerig ook en uitgewerkt een Plan omtrent de Landmagt werd ingele- verd, en geheel omhelsd, fchoon 'er niet; weinig op zou hebben kunnen worden aan-- gemerkt, van de Zeemagt repte men zo» min als of dezelve in ons Gemeenebes.tgeea beftaan altoos hadt. De uit- Hadden 's Lands Vaders, met het afloo». voer vanp_en _van ^_et voorgaande Jaar, zich ge- de^�eHout- drongen gevonden, om, door een geftreng za.agery Plakaat , de baatzugt tegen te gaan van' behoort, zommigen, die den pligt hetVaderland fchuk velden, ^jg vergeetende, zich niet ontzagen om da goede Ingezetenen, het Houtzaagen, Touw- flaan, Weeven, Twynen, en dergelyke Han- teeringen verftaande, te verleiden en door fchoohichynende beloften en hooge geld-, belooning�n uit te lokken, ten einde dee-. ze Landen te verlaaten, en met hunne Kundigheden, in dje Handwerken, na el- ders te vertrekken, tot groot nadeel der- zelven in deeze Gewesten, zy vonden dit niet genoegzaam, althans nietten opzigte van de Houtzaagerye, zede« veele Jaaren zulk een voordeelige Trafiek. Buitenlanders, dien het gelukte Werkvolk te krygen tot de Houtzaagerye in ftaat, bleeven verlegen p,m Houtzaagmolens., en wat tot dezelve noodig was, te bekomen, zonder ze van hier te ontbieden; 't welk gelegenheid ga� igt lastgeevingen om Molens en de voor-.



			HISTORIE. 25

		naamfte gedeeltens tot de Zaagerye behoo- lxxxi, rende, of afbraken van Molens, te koopen, E o e jc.� tot welker uitvoering onbedagte en baat------- zoekende Ingezetenen zich lieten gebrui 1752, ken. Zy gingen dit tegen, door een ftreng Plakaat, teffens de vervoering zeer be- zwaarlyk maakende (* ). Nood is de Moeder veeier Kunften, geen Bepaa- wonder dat ons Land, 't welk zich zon- 'JM^by , der Rivier-Sluis-of Dyk-werken, niet bo-�nf ven water kan houden, uitmunt in Lieden de Dyk- daar op afgerigt, en van de noodige Werk- werkers, tuigen voorzien. De kundigfte Aannee- mers en bekwaamde Werklieden te Wet' kendam,Hardingsvel.d_iQn daar om ftreeks, woonagtig, hadden, van tyd tot tyd,zich verbonden om buiten de Landen van den Staat, dergelyke Werken aan te neetnen, het Werkvolk, de Schuiten, en de Werk- tuigen derwaards heen te voeren. Dit on- begrensd zynen gang gaande, kon niet dan ten nadeele van den Lande ftrekken; immers ftondt het gefchaapen, by opko- menden nood , deeze bekwaame Lieden, ,i met de benoodigde Werktuigen te misfen; waarom Staaten van Holland goedvonden, zodanige Aanneemingen, buiten den Staat, te verbieden; nogthans wilden zy de Na- buuren van derzelver hulpe niet geheel verftooken laaten, uit welken hoofde het hun vry ftondt, uitdruklyk verlof van Heer ren Staaten te verzoeken ( f }. R� () Nederl. jfaarb.* 17J2. bl. 5. 74. ff) Nederl. Jaarb. 1752. bl. 360. B₅



		VADERLANDSCHE
	3.6


LXXXi. De Kooplieden, op Spanje handeldryven- B o e K. de, verwierven by de Algeraeene Staaten, op � ' ■ hun verzoek, voor den tyd van twee Jaaren, 1752, vrydotn van alle Regten , als mede van Vryheden het buitengewoone Veilgeld $ wegens aan de vreemde Linnens, Gaarens, Yzerwerk en Hande. Kooperdraad, in deeze Landen gebragt, &M«/'e^P ^ora dezelve ^na Spanje over te voeren; zul- verieend. lende de Linnens en Gaarens, x�tDuitsch- land komende, ten einde geen nadeel toe te brengen aan de Binnenlandfche Hand- werken ₃ hier niet verkogt mogen worden. Alles onder de behoorelyke voorzorgen op dat de voorfchreeven Goederen na geene andere Plaatzen of Ryken , dan Spanje mogten gaan ().* DeRe- Zints de oprichting van het Gemeene- kenkamer best, hebben de zeven Steden van het van het Noorder ■ Kzvartier of Noord - Holland, jSZi-er ^Hoorn-> E>nkhuizen,Medenblik, Alkmaar, uhffo�rti' Edam ₃ Monnikendam en Purmeretide, de n^sHaa Steden van Westfriesland, Kennemerland ge over. en Waterland uitmaakende, een byzonde- gebragc. _re Rekenkamer gehadt, waar toe elke Stad een Lid uit haaren Raad, voor twee Jaa- ren , afvaardigde ₃ onder den naam van Rekenmeester ; alles behandelde men 'er omtrent op dezelfde wyze, als in delle- kenkamer van Holland, in 'sHaage. Te Hoorn , waar de Gecommitteerde Raaden van het Noorderkwartier vergaderen, werd ook deeze Rekenkamer gehouden (-f)i de- ( * ) Nederl. Jaarb. 1752. bl. 207. Q) Tegenw.StaatderFer��n.Nederl.V, D. bl.374.



		HISTORIE. 7 dezelve nam, met Bloeimaand deezesjaars, lxxxi. aldaar een einde, wordende na 's Graven'* b o e l. haage overgebragt, om met de Rekenka-------- mer van Holland te gemaklyker en een-1753. ftemmiger te kunnen handelen (;). De Hofplaats 'sGravenhaage,* meer en Willem meer, naa de verheffinge des Stadhouders,�?y'^t01het middelpunt van verrigtingen, die naa_va^l_ndgjj Vorstlyke Grootheid fmaakten, aanfchouw- Kousfe- de thans de volvoering eener Plegtigheid,baod ver- om derzelver zeldzaamheid, eene omftan- Zeeven, dige melding waardig. Hadt zyne Maje- fteit de Koning van Groot - Brittanje, zyn Schoonzoon met het uiterfte genoegen tot de hooge Waardigheden in deeze Landen zien verheffen, dit aangemerkt als een by- komenden band van Vereeniginge tusfehen zyne Ryken., en den Staat der Pereenigde Gewesten: ₉ en , by diens affterven den Staatfecretaris Lord holdernes her- waards afgevaardigd , om by de Prinfes Weduwe den rouw te beklaagen, wegens het verlies van haaren Vorstlyken Gemaal, en haar in deeze treurige omftandigheden met raad en daad re onderfteunen,'sKonings genoegen by de Algemeene Staaten betui- gende over het vaardig ten uitvoer bren- gen der fchikkingen op de Erfopvolging inden Jaare mdccxlvii beraamd, hy was, ten deezen Jaare, zynen Kleinzoon byzonder gedagtig, en betoonde zulks door hem met de Ridder Orde van den Kous- () Nederl. Jaarh.* 1732. bl. 145.



		s8 VADERLANDSCHE lxjoc�. Kousfeband te vereeren. Deeze is de oud- B o e K. fte onder alle Wereldlyke Ordes , door -------1 Koning eduard den III. ingefteld, 1752. en welker Leden nooit het getal van zes en twintig overtreffen , altoos beftaande uit Perfoonaadien van den eerften rang. Acht Keizers van het Duitfche Ryk, ne- gen en twintig Koningen van andere Ryken in Europa, vyf Prinfen van Oranje, be- nevens verfcheide Paltsgraaven, Keurvor- ften en Hertogen, buiten Engeland, wa- ren Medegenooten geweest van deeze Rid- der Orde. Onder de Prinfen van Oranje, daar mede vereerd, was ook de jongst overleden Stadhouder. De Grootvader van Willem den V. dagt hem deeze eere toe, en liet ze op de ftaatlykfte wyze opdraagen, naa dat hy hem, jn een Ca- pittel van die Orde , plegtig tot Ridder hadt verklaard. De vyfde van Zomermaand was beftemd tot de volvoering van de Ridderlyke In* huldiging in het Huis de Oranjezaal* Der- waards hadt zich, in den voormiddag het aanzienlykftegedeelte der Gardes, allein hunnne groote monteeringen, vervoegd, en zo gefchikt als den meesten luister kon byzetten aan de op handen zynde plegtig- heid. In het voorhuis ftonden alle de Li- verybedienden van het Hof, op 't kost- baarfle uitgedoscht, benevens een Stal- meester, binnen de Vertrekken bevonden zich de Pages : alle de Officieren van de Regimenten Hollandfche en Zwitzerfche Gardes waren in hunne groote monteering, ZO-



		HISTORIE. f$ 20 op het Bordes als in de Vertrekken, omLxxxi; de Plegtigheid by te woonen; van tyd totBOEK. tyd vloeide een ongelooflyk aantal Perfoo-------- nen van rang van beiderlei Sexen toe, die 175a. boven , beneden , en in het Voorhuis , plaats namen , zo als zy oordeelden het vreemde Schouwfpel, 't geen nu op het punt ftondt van geopend te worden, best te kunnen zien. Niet lang werd der Aanfchouweren ver« wagting uitgefteld. Voor ��n uuren ver- fcheen de Colonel yorke, Afgezant des Konings van Groot-Brittanje, by deezen Staat, met den Heer ans tin , eerfte Wapen - koning van dien Monarch, over- gekomen om den jongen Vorst tot Rid- der in te huldigen, gezeten in eene zeer kostbaare koets met zes paarden befpan- nen, door een Looper voorgegaan , en van vier Liverybedienden vergezeld. De Officieren en het gefchaarde Krygsvolk be- toonden de gewoone eerbewyzingen, en werden die Heeren beneden aan de Koets ontvangen, door alle de Hooge Officieren, Edellieden, en Generaal-Adjudanten van haare Koninglyke Hoogheid. De Prins Erfftadhouder ontving hun op het bordes van de (toep, (taande tusfchen den Opper- hofmeester Generaal Baron van burma- nia en den Opperftalmeester en Lieute- nant Generaal grovesteins, en ge- leidde ze na het vertrek der Gouvernante. Kort daar op kwamen in twaalf Koetzen, voorafgegaan door Staatenboden en te we- derzyden omftuwd met Liverybedienden, de



		HISTORIE. 3* Hier op ging men ter Inhuldiginge zei- lxxxiJ . ve over. De groote Zaal van 't Lusthuis b o e k.' was tot die Plegtigheid gefchikt. In het -��." Opperfte gedeelte hadt men dfcn grond der- 175 a, wyze opgehoogd , dat dezelve twee tre- den boven den gemeenen vloer verheeven was, om dit verheven gedeelte ftondt eene baluflrade, en kostbaare tapyten bedekten 't zelve. Te midden van dien verhoog- den grond was een Koninglyk geftoelte geplaatst, overdekt met een verhemel- te, beftemd om ledig te blyven, en te verbeelden, als of de Koning van Groet- Brittanje zelve tegenwoordig was , ten welken einde het verhemeJte met de Ko- ninglyke Wapenen van Groot- Brittanje praalde. Ter flinker hand was een ander dergelyk Geftoelte voor den Jongen Prins van Oranje, met de Voistlyke Wapenen vercierd, waar by twee andere Stoelen ge- plaatst waren , een voor den Afgezant York e, en een voor den Wapen-koning ANSTiN. Tegen over dezelve (tonden verfcheide Armftoelen onder een verhe- melte, voor de Afgezondenen uit de Al« gemeene Staaten, en den Raad van Staa- ten , naby de baluflrade was een Geftoelte gezet voor dePrinfes Carolina. Eerst wer- Artikelen daar in vervat, brzeken zult, behoudens dat zy overeenkomen en niet flrydig zyn, met de Wetten van god Almag'tig, of van dit Koningiyk, zo veel van 'U afhangt en U toebehoort, Zo ~help U god en zyn Heilig Woord! Tegenw, Staat van Groot- Brittanje. I. D. bl, 324.



		�& VADERLAND3CH� lxxxi. werden di� Heeren Afgevaardigden, �'oot �o EK.twee Edellieden, afgehaald, ter Zaale in- _____ geleid, om plaats te neemen op de voor 1752. hun gefchikte ftoelen, onmiddelyk daar op verfcheen Prinfes Carolina, ver* gezeld door eenige Edellieden, en alle de Staatdames van het Hof, en nam plaats. De Intrede van zyne Hoogheid zelve, met de Inhuldigers, ging op deeze wyze toe* Vooraf de Generaale Adjudanten twee aan tweej agter deezen de Edellieden mede by paaren, en naa dezelven de Kamerheer Ge- neraal Major bigotj hier op volgde de Wapen-koning in zynPlegtgewaad, draa- gende den Koninglyken Lastbrief, opper- gament gefchreeven , liggende het Zegel in eene kostbaare doos, benevens de Gie« raaden van de Orde op een rood fluweel kusfenj de Afgezant yorke vergezelde hem," en onmiddelyk daar op vertoonde zich de aanftaande Ridder, gaande tus- fchen den bovengemelden Opperhofmees- ter en Opperftalmeester, gevolgd door de Officieren van Ordonnantie, zo van de Gardes du Corps als van de CentSuisfest Alle de Perfoonen, die tot deezen optocht behoorden, maakten, de Zaal intredende, drie Eerbewyzingen voor het Geftoelte van zyne Oroot - Brittannifcbe Majefteit, by het inkomen, in het midden, en als zy plaats namen. Zyne Hoogheid met den Afgezant en Wapen- koning gingen zitten. Naa het eindigen van een onge- meen fraay Muzyk reezen de twee laatst* gemelde Heeren op. Dit deedt ook zyna Hoog-



		HISTORIE. 33 �oogheid, en de Heeren Afgevaardigden, lxxxi;- Terwyl zy dus op hunne plaatzen overeinde boek* ftonden , maakte de Heer yorke �ene-------- ;: diepe buiging voor 't Geftoelte van zynq 1752. Groot - Brittannifche Majefteit,. vervolgens! voor zyne Hoogheidy en hem met deezS Aanfpfaak, in de Franfche taal, begroe- tende. � ■ ; � V � Monseigneur! Het is op bevel , van den zeer hoogen, zeer uitmunten- 5, den en zeer vermogenden Monarch ,., uwenKoning�yken Grootvader, geor- � ge den II., door Gods Genade Ko- i, ning van. Groot - Brittanje , Fratikryk , en Ierland, den Verdeediger des Ge ,j loofs, dat wy de eere hebben tot Uwe ₅-, Doorlugtige Hoogheid te naderen , en ,, denzelven, uit naam des Konings, als 5, Souverain der zeer edelen en roemrug- i, tige Urde van St. Joris, genaamd de 5, kousseband, kennis te geeven, dat >, het zyne Majelteit behaagd heeft, in jj een Capittel in deszelfs tegenwoordig- t, heid den vierentwintigften van laatstle* 3, den Maart gehouden, Uwe Doorlugtige s, Hoogheid , met toeftemming van alle j, Mede-ridderen, toen tegenwoordig, te jj verkiezen, om Ridder dier roemrugtige � Orde te weezen, en dat zyne Majefteit ,i ons naderhand belast heeftj de TekenS ,-, daar van aan U te bezorgen. Wy ver- � zoeken Uwe Doorlugtige Hoogheid* � �ns te willen vergunnen om te openen* _9t en aan dezelve voor te leezen de Aan- » ftelling, waar mede ons zyne Majefteit. xxu. deel. C � heeft



		34 VADERLANDSCHE Lxxxi. � heeft gelieven te vereeren, en volgens boek. � welken wy, overeenkomftig met de be- �� velen van zyne Majefteit, zullen voort- 1/52. � gaan om uwe Doorlugtige Hoogheid, � met de Cieraaden van die zeer edele _w Orde te bekleeden." Met eene buiging beantwoordde de jon- ge Vorst deeze Aanfpraak. De Wapen- koning ans tin nam daar op de Aanftel- ling, gaf ze aan den Afgezant, die ze aan zyne Hoogheid overhandreikte, uit wiens hand de Secretaris horst dezelve ter voorleezinge ontving. Onder dit leezen ftonden alle de aanweezenden overeinde, Zyne Hoogheid dezelve weder ontvangen hebbende, gaf ze te rug aan den Wapen-ko- ning, wanneer een ieder zich nederzette. � Andermaal hief het Muzyk aan, en ree- zen naa 't zelve de Afgezant en Wapen- koning weder op, maakten hunne Eerbe- tooningen; laatstgenoemde Heer nam den xousseband (), dien overgeevende aan yorke, welke dit hooge Ordeteken aan 't flinker been van zyne Hoogheid gespte, terwyl de Wapen- koning het For- mulier las. Voorts reikte hy het Blauwe Lind, met een daar aan hangenden Gouden Pen- () Deeze Kousfeband is een Band van blaauw Fluweel, ornboord met fyn Gouddraad, gemeenlyk met de Letters van de Zinfpteuk der Orde, bobt soit Qui mal YJPEHSE, {Het gaat hem kwa- lyk, die ^,er kwaad van denit") beftikt, vercierd met «en Goudea Gesp j, en zomtyds mee kostbaars Gs- ftserue».



		H I S f � R I �. <B5 Penning, Waar op St. Joris te paard is ver- iMMl Beeld, den Draak met een Speer doorftoo- boek* tende, �an den Afgezant over, die't zelve �■�� den jongen Vorst omhing* otider het ten 1752s tweede maal leezen van liet Fdrniulief. Vervolgens werd de Purperen Mantel ± de Halsband,. de Degen, het Boek der Statu- ten en d� Muis met Pluimen, op dezelfde %vyze, aan den Afgezant overgehandigdi die deeze Ordes-Cieraaden aan zyn� Hoog- heid Vertoonde ; doch van wegen zyne jonge Jaaren, niet aandeedt, de Wapen« koning lag ze weder op het Kusfeti neder. De Ridder werd, door den Groot - Brittan- nifeben G�zarit, in \Fmnsch₉ op deezeri Want a�ngefpro�ken; � Gy zyt tegenwoordig bekleed, M�n-> j, seigneur! Gy zyt Ridder g�wordeii _if van �ehe Orde* die, buiten tegenfpraakj i, alle de andere Militaire Orden van 't i, Heelal in Oudheid overtreft, en tot nu a t�e haar�n Adeldom �n haar� Zuiver- ,,- heid, zonder eenige fmet of wraaking * ,, behouden heeft; �� Op U, mon- j(, seigneur! zyh de Hoope, de Ver- j, wagtirtg, en alle de Wenfchen van een� i, gro�t� �n wyze Republiek gegrond; 99 De Loopbaan, welke aldaar voor U ge- ,j opend is, verdient uwe zorgen, �n ik i, kan niet twyfelen of Uwe D�orlugtig� g Hoogheid zal, als dezelve, onder de 3, oogen i en onder de wyze �n voorzigti- a ge zorgen* van haare Roninglyke Hoog- �, heid de Prinfes uw� Moeder �n Vo�g* ij desfe^ tot ryper ouderdom gekomen is* C a j,, zich