-ocr page 1- -ocr page 2- -ocr page 3- -ocr page 4- -ocr page 5-

AN ENGLISH-WELS�� PEONOENCING WCTIONAEY

|rBELrMlNAEY OBSERVAi'�ONS ON THE ELEMENTARY SOUNDS OF THE'ENGLISH , language, A copious vocabulary of the roots of ENGLISH

! nbsp;nbsp;nbsp;WORDS, AND A LIST OP SCRIPTURE PROPER NAMES.

{geiriadur cynaniaethol

I

I nbsp;nbsp;nbsp;SEIS�NEG A CHYMEAE6

YKO HQHTD A

STLWADAU BHAGARWEINIOL AK SEINIAU EQWYDDOKOL YR lAITH SEISONEG, LLECHRES o�l GWREIDDEIRIA U, A GEIRFAnbsp;O ENWAU PRIODOL YSGBTTHTROL.

WILLIAM 8PUERELL

[P�MM�D ABOEAFFIAD.]

OAEBFYRDDIN: W. SPURRELL A�l FAB

MDOOCCV.

-ocr page 6- -ocr page 7-

PREFACE TO THE FOURTH EDITION.

Advantage has been taken of this edition to make considerable additions to the number of words, and tonbsp;make several modifications in pronunciation, in ordernbsp;to keep in touch with the changes that are constantlynbsp;taking place in the accepted usage. The new list ofnbsp;foreign words and phrases in common use will nonbsp;doubt he found of service.

^lt;^Tmarthmy January^ 1903.

-ocr page 8-

PREFACE TO THE FIRST EDITION. nbsp;nbsp;nbsp;�

Ik coinpilingr the Work now oflPered to the public, the principal object aimed � at has been to compress into the volume as much useful matter as the limitsnbsp;contemplated would admit of. The formation of a complete vocabulary ofnbsp;English words has not been attempted. Indeed, as every living language is in anbsp;state of transition, some of its words becoming obsolete, and new terms beingnbsp;constantly added, such a production if desirable would be impossible.

It would have been an easy task to extend the Work to double its present size, without in any material degree increasing its utility, by the insertion of largenbsp;classes of derivatives presenting no difficulty or irregularity in their orthography,nbsp;pronunciation, or translation. By the omission of such words, space has been leftnbsp;for the introduction of a great number of modem terms, and for a careful noticenbsp;of numerous anomalies in etymology and orthoepy, a feature which distinguishesnbsp;the present Work from those which have preceded it. The compiler has alsonbsp;availed himself of various typographical expedients which have enabled him tonbsp;comprise in 435 pages matter which would otherwise have occupied about 470.

In the preparation of this, the only English-Welsh Pronoxmcing Dictionary that has appeared, twenty-one dictionaries of authority have been constantlynbsp;referred to; and in eases of disputed pronunciation, a general but by no meansnbsp;a servile deference has been paid to the authority of Smart, whose elaborate andnbsp;comprehensive work is undoubtedly the best reflex of the customary pronunciationnbsp;of educated English speakers, the true criterion of correct English orthoepy.

Carmarihen^ August l^th, 1850.

PREFACE TO THE SECOND EDITION.

The favourable reception given to the first edition of this Work has induced the compiler to issue a second, revised with much care and labour.

The system of condensation adopted in the former volume has been carried out to a much greater extent in that now before the reader, which, though lowernbsp;in price, and of a size more suitable for a manual, is much enlarged as regards itsnbsp;contents, and comprises, besides a copious list of Scripture Proper Names nownbsp;appended, several thousand useful additions interspersed through its pages.

Carmarthen^ Feh, 12thy 1861.

PREFACE TO THE THIRD EDITION.

Tur interval which has elapsed since the publication of the second edition of this Work has afforded opportunities for the collection of numerous useful terms,nbsp;which have been inserted in their proper places throughout the volume. On anbsp;minute examination of its pages, it wiU be found that a very considerable numbernbsp;of both English and Welsh words have been added, for which space has beennbsp;found by a further resort to those technical contrivances which a practical acquaintance with the art of printing has suggested.

Carmarthen, July Is^, 1872.

-ocr page 9-

ELEMENTARY SOUNDS

OF THIS

ENGLISH LANGUAGE.

� 1. The elementary sounds of the English language are thirty-eight In Dumber.

� 2. The English alphabet used to represent these sounds contains only twenty .�Six letters, and exhibits the following imperfections:�

(1.) A great many English letters have more than one sound each; as, c in and cell; 8 in ao, w, sure, and measure.

Frequently different letters stand for the same sound; as, c in cat, Ic in q in quick,

(d. J Sometimes two letters represent a single sound; as, sh in shall^ th in thin �ud this, ng in sing.

. (4.) Sometimes two sounds are represented by a single letter; as, u in ivne^ x fox, j in jar,

tu.) Letters are often mute, that is, they are found in the written words, but *u the spoken: as, 6 in lamb, c in victuals, g in signup and I in psalm.nbsp;ch^^�^ Occasionally sounds are heard in words which, when written, have nonbsp;^facter to represent those sounds; as, g in stronger (strong^er).

^ s d. Hence, it will be convenient to employ in the following pages a few dis-ctive marks not found in the English alphabet, chinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;following is a list of the English elementary sounds, with the


'�ucters which will be here used to represent them.

�xamples of

Charac- Examples of

Charac- Examnles of

__the sounds.

ters.

the sounds.

ters.

the sounds.

00 in cool

(14.) u

rin /are

(26.) d

d in done

00 in cook

(15.) h

h in hot

(27.

s

8 in so

0 in more

(28.

z

z in zone

i in pique

(16.) p

p in nut

(29.�

n

n in name

* m pin

(17.) b

b in had

(30.�

sh

sh in shall

� in there

(18.) wh

wh in where

(31.

zh

z in azure

c in then

(19.) w

io in well

(32.)

1

1 in law

o in father

(20.) m

m in man

(33.)

r

r in row

Ob in fat

(21.) f

f in for

(34.

yh

hu (yhiV) in humid

0 in cord

(22.) T

V in vow

(35.)

y

y in yes

(23.) th

th in thick

(36.)

k

k in kiU

u in curve

(24.) TH

th in this

(37.)

g

9 iu 9W

V, in cut

(2o.) t

t in ton

(38.)

�g

ng in sing

m other wort-----I- nbsp;nbsp;nbsp;particulars irom t�e arrangements adopted

*Dy of thp nbsp;nbsp;nbsp;the subject, the writer being unable to acquiesce entirely in

systems hitherto propounded.

-ocr page 10-

ELEMENTARY J^OUNDS

� 6. The sounds are here arranged in a natural order, beginning in each division with those sounds produced in the anterior part of the mouth, and ending with those formed most internally.

� 7, The sounds are usually divided into two classes: vowels and consonants.

. The first thirteen sounds in the list are vowels; the last twenty-three are consonants. The sounds r and h, however,are anomalous; h being an nnarticulated aspiration, and r an obscure sound partaking of the nature of both vowel andnbsp;consonant (� 23).

VOWELS.

� 8. The vowels1 are clear open sounds of the voice alone. They are very irregularly represented in the established system of orthography. The following examples of the various letters and combinations employed for this purpose willnbsp;give an idea of the perplexity arising from this source:�

Soimd


Represented by


Sound


Represented by


in leopard, ei in heifer, ie in friend, a in many, ae in Michael,nbsp;ai in said, ay in saysnbsp;a in father, au inJaunt, ea in heart,nbsp;e in clerk

a in fat, ai in plaid 0 in coiY?, a in all, au in cawse, awnbsp;in awl, aw in awe, oa in broad,nbsp;ou in ought

0 in cot, a in wash, au in laurel, ou in trough, ow in knowledgenbsp;u in curve, e in serve, i in bird, ynbsp;in myrrh, ea in learn, eu in amateur, o in work, ou in scmirgenbsp;u in cut, 0 in son, oe in does, ou innbsp;tough, 00 in ^flood, wo in twopence; in conjunction with w, onbsp;in one


^ 00 in cool, o in to, ou in through, eu in rheumatism, ew in threw, u innbsp;sure, ue in true, ui in cruise, oe innbsp;shoe, ceu in manoeuvre, wo in twonbsp;^ 00 in cook, u vapull, ou in could, onbsp;in wolf

5 o in more, oa in roar, oo in door, ou in pour

t i in pique, e in me, ee in seen, ea m sea, ei in seize, ie in feld, or innbsp;CoRsar, OR in phoenix, y in any, aynbsp;in quay^ ey in key, eo in peoplenbsp;i � in pin, e in England, u in busy,nbsp;y in system, ui in build, ee innbsp;breeches, ie in sieve, o in womennbsp;e in there, a in mare, ai in stair, eanbsp;in pear, ei in heirnbsp;e in then, ea in head, u in bury, eo


' nbsp;nbsp;nbsp;� 9, There are two classes of vowels: open and stopped. Open vowels are

those which have a full uninterrupted sound. Stopped vowels are those the sound of which is interrupted or stopped by a succeeding consonant. Withnbsp;the exception of 5, which has no corresponding stopped sound in English, thenbsp;vowels may be arranged in pairs; thus:�

Open ... ^ cool... 5 more... 1 pique ... � there... a far ... o north... ii curve Stopped..Wcook ... -... i pick ... e then ... a fat ... onot ... u cut

� 10. Of these vowels 8 is the most open, and i the most confined; w partakes most of the labial character, and � most of the guttural; t requires the greatestnbsp;effort in pronouncing it, and � the least, the organs when in a state of rest

1

In the first edition of tliis ilietionary, the characters

a����w, a����w, 6, aiou were employed to represent the vowels where the following are now used�nbsp;a � i 6 � a e i 0 n w, 5, a � � �.

The present plan has the technical advantage of necessitating the use of fewer accented letters, and those used are available for other purposes. The lettersnbsp;a, e, i, o, u, too are used in it to represent their usual sounds, whue the dieeresis doesnbsp;not unnaturally suggest the complex nature of the diphthong which it marks {\ 15).

-ocr page 11-

OF THE ENGLISH IJINGUAGE, nbsp;nbsp;nbsp;7

being in the position requirM for pronouncing it: hence � is not unfitly called the natural vowel.

� 11. The vowel � is net yly allied to w; but the passage at the lips is more confined in the latter, � '^nd i have a similar resemblance, the passage betweennbsp;the tongue and the palate being more contracted in pronouncing 1.

� 12. In pronouncing w and 5, the interior of the mouth is in just the same state as in pronouncing 8 and S, but the lips are brought closer together. Thenbsp;b�rench u and eux, which so much puzzle Englishmen, bear the same relation,nbsp;the former to I, and the latter to � or perhaps to u.

� 13. The stopped vowel a, as it is usually pronounced by Englishmen, is not the exact correllative of a, but rather of a peculiar pronunciation of the Welshnbsp;a heard in Montgomeryshire, and intermediate between � and a.

� 14. Orthoepists differ much in their opinions as to the vov;el sounds, and as to the relations of those sounds to each other. Their disagreement very frequentlynbsp;Msec from the fact that the sounds of the different pairs are often representednbsp;by different letters. Thus, the relationship between o and o, is often lost sightnbsp;of when they are respectively represented by aio and o, as in bawl and not; butnbsp;U is quickly recognized when both sounds are represented by the same letters,nbsp;in the words north and not, walnut and wallet, quarter and quality. Undernbsp;fhese circumstances an error of an opposite nattre is often committed. Reid,nbsp;instance, makes no distinction between the open vowel sounds represented bynbsp;� in the words quarter, squall, and walnut, and the stopped sounds representednbsp;by the same letter in quality, squat, and wallet, and in many other similar casesnbsp;which the distinction is marked by Smart, Walker, Knowles, Sheridan, Wor-oester, and other authorities. Craig pretty nearly coincides with him, but henbsp;distinguishes between the sound of a in squat and that of a in wattle, where nonbsp;difference exists. The sounds � and e, and i and i, are for the same reason liablenbsp;be improperly classified.

DIPHTHONGS.

� 15. When two vowels coalesce, and are sounded together in one syllable, the Combination is called a diphthong. There are six diphthongs (� 27), which willnbsp;do thus represented here:�a, i, 5, �, 8i, uw (� 8, note). Four of them are thenbsp;Barnes of four letters usually supposed to represent so many simple sounds.

. � 16. (1.) a is represented by a in mate, ai in pail, ei in eight, ay in pay, au Gauge, ea in great, ao in gaol, ey in survey. This diphthong is by Englishnbsp;orthoepists generally treated of as a simple sound. The distinction they makenbsp;otween stayer (one who stays) and stare (to gaze) is simply making onenbsp;C ^ord of two syllables and the other a word of one syllable. The sound 1,nbsp;owever, is heard in stayer as in stay, while it is not in words like stare, flare.nbsp;Ware, and other syllables ending in air and are. This diphthong is anbsp;ompound of a in mare, or e in there, and e in me, or 8, i, in the foregoing list,nbsp;anHnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;identical with a (�) in mare. The sound � is found cnly before K,

that position it is in pronouncing dictionaries confounded with the

.� 17. (2.) � is represented by imflne, etin height, te in hie,uy\r\ buy,eye in eye, b6 compounded of �, �, but it may be questionednbsp;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti I are not its true components. For instance, the word pine seems

mpounded rather of pu in purse, and ine in mixchine, than of pa in path, we in machine.

�o' nbsp;nbsp;nbsp;is considered a simple sound. It is represented by o in twie

-pi nbsp;nbsp;nbsp;oe in toe, ou in soul, ow in tow, eati in beau, ew in sew, oo in brooch,

alik nbsp;nbsp;nbsp;^ the verb owe are by Englishmen torrectly pronounced

of th* pronouncing these words, there certainly is a change in (.no position ^ 1�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ihat change if carefully examined will be found the sar.*� as

g j be required to pronounce � (or perhaps 8 1^) in succession. Of thfge ods the name sound of the English o is lormed. Writers on this subject

-ocr page 12-

8 nbsp;nbsp;nbsp;ELEMENTARY SOUNDS

make no distinction between this diphthong and the vowel 5, which latter is the same as the long o in French and Welsh. The only difference they noticenbsp;between the words tnower^ sower, slower, and more, sore, store, is that theynbsp;make the first three to consist of two syllables; thus, mo-ur, so-vr^sto-itr; andnbsp;the last three of one syllable; thus, mor, sor, stor, or, what is the same thin^,nbsp;more, sore, store, with the final c silent, and the o long in each case. But itnbsp;seems undeniable that there is a diflerence besides that pointed out by their plannbsp;of pronunciation. The sound w certainly occurs in motcer, sower, slower, asnbsp;it does in mow, sow, stow; but it is not heard in more, sore, store. In othernbsp;words, the diphthong � exists in one case, and the long � in the other, o, likenbsp;$, occurs only before e.

� 19. (4.) The diphthong � is formed of i and w. It is represented by �in mwas, �W in mew, ue in sue, ui in suit, ieu in lieu, iew in view, eu iu therapeutic, eaunbsp;in beauty, ewe in ewe. The long or name sound of the letter u is undoubtedlynbsp;a diphthong when preceded by a consonant in the same syllabic. When, however, it commences a syllable, it is by some persons rraolved into iytr, by othersnbsp;into yVi�, who say an �mon, an unit, amp;c., or a union, a unit, amp;c., according tonbsp;the sound they give the letter in question.

� 20. (�.) The diphthong 6i is composed of 6 i. It is seldom, if ever, represented by any other letters than otVas in coin, and oy, as in boy. In lawyer, y is a consonant, and forms part of the second syllable, aw (6) Being pronounced innbsp;the first.

� 21. (6.) The diphthong fiw is represented by ow in cow, ou in bound. It is supposed to consist of a and w. in the case of the diphthong �, this isnbsp;questionable. The if heard at all, is so very imperfectly formed that it cannbsp;scarcely be distinguished from fi; � and w are here considered the elements ofnbsp;this diphthong.

� 22. The influence of accent on unaccented vowels and diphthongs is worthy of notice. Accent not only affects the syllable on which the stress is laid, butnbsp;by rendering that syllable more distinct, it necessarily occasions more or lessnbsp;obscurity in the unaccented syllables of the word. This will appear on comparing the vowels in the following words, in each of which the same vowelnbsp;occurs twice:�ajar (�-ftri), extend (eks-tend'), repeat (ri-pit'), hangmannbsp;(hang'man), tenets (ten'ets), feasibly (fj'zi-bli). This effect of the accent isnbsp;particularly observable in words having o unaccented, which in many casesnbsp;might be marked indifferently u or o; as in compel Often, too, the same wordnbsp;has u or 0 according as the word is used colloquially or otherwise. In thenbsp;pronunciation of Scripture proper names and in solemn discourse in general,nbsp;the unaccented vowels are sounded more distinctly. Diphthongs under thisnbsp;secondary influence of the accent are often compressed into simple sounds; as, ai,nbsp;into e in again, and � in combine into t in combination. The i in this last wordnbsp;�would by some orthoepists be marked i, but this arises from the error notnbsp;unfrequently fallen into of confounding an unaccented open vowel with its relativenbsp;stopped sound. A similar error is observable in such words as delicate, thenbsp;last syllable of which is sometimes marked ket. H following an accentednbsp;syllable is subject to the influence referred to; as Wrexham, Durham, in whichnbsp;h cannot be produced without an effort. Instances of the different opinionsnbsp;formed of sounds thus obscured occur in the words orange and villain, in thenbsp;former of which the a is pronounced i by Walker, e by Smart, and a bynbsp;Knowles; in the latter ai (equal to a) is pronounced i by Walker and Smart,nbsp;and e by Knowles. The c iu barrel is marked as i by Walker, Sheridan, andnbsp;Craig, and e by Smart and Reid. Some of the phonographers would in thenbsp;three words resolve the unaccented vowel into u. According to Latham, therenbsp;is a difi�erence in spelling only between the words pitied pitied: an opinionnbsp;of doubtful accuracy.

-ocr page 13-

OF THE ENGLISH LANGUAGE.

�k� OBSCUEE and �h\

� 23. These sounds are classed with the consonants. There is, however, an ambifTuity in their character which renders a separate notice of them desirable.

� 24. The sound h is a simple aspiration. It is essentially distinct from the vowels; but in uttering it, there does not appear to be any contact or contraction of the organs, which is a leading characteristic of the consonants. Thenbsp;seat of its formation is the glottis: perhaps it might be rightly designated anbsp;glottal consonant. It is uniformly represented by the same letter; but thenbsp;letter is sometimes found in the written word when the sound is not heard innbsp;the spoken; as in Aowr, honour^ honest; and it is often used with another letternbsp;to represent a sound quite distinct from h; as, th in this, gk in cough, ph innbsp;physic, sh in show.

� *25. The letter r has two distinctly different sounds in English. When beginning a syllable, its sound well serves to convey the ideas expressed by thenbsp;^ords rough, rigid, rugged, rude. When it is preceded by an open vowel innbsp;the same syllable, it has an obscure sound partaking largely of the nature of anbsp;Vowel, and it is by some speakers incorrectly pronounced like farther andnbsp;fo.ther, tor instance, being by such persons pronounced alike: a high authoritynbsp;has sanctioned this CTave impropriety. This sound, which may be termed Rnbsp;obscure, is represented by r in fur, rr in err, rrh in myrrh.

� 26. When b obscure is preceded by i or w, the sound of d is heard in connection w'ith R; fear, poor, being pronounced fiuR, pw�R. It is questionable, howerer, whether the 1i precedes the r, or whether both are sounded together.nbsp;When R is preceded by � and �, these sounds contrasting less with the u, the (Inbsp;*3 more obscured; and after % and 6, the ff is scarcely distinguishable, if heardnbsp;all; as in �an�,/or77l. The vowels t, 6, and u seem almost modified by r, asnbsp;�onie of the French vowels are by the nasal �. In words like payer, flayer,nbsp;and slower, the diphthongal sounds S and o, terminating respectively innbsp;* and w, are heard before �r, which constituting a separate syllable, thesenbsp;^ords are dissyllables: but in words like pair,flare, more, and store, havingnbsp;same final sound as those in the first-named aeries, the simple vowels � andnbsp;are heard, and the words are monosyllables. Prayer, a supplication, is anbsp;J;ord of one syllable, and pronounced pr��R; prayer, one who prays, has thenbsp;^�phthongal a, and is pronounced pra �r, the fi being more distinct on accountnbsp;its being preceded by ��, (� 1). All the other vowels flow easily into b, ifnbsp;'Allowed by that sound; as in lord, far, curd. Indeed fi does not exist in English,nbsp;�Xcept as an element of the diphthong � in fine, and in cow, and when followednbsp;7 R, or united with it; for, as said before, the two sounds seem to be pro-o^nced together. In the word murmur, for instance, the tongue is kept curvednbsp;P^ards from first to last, before the m is pronounced, and after the sound hasnbsp;but in pronouncing or and ar, the vowels in which coalesce easily withnbsp;^ there is a sinking of the lower jaw, which brines the tongue a little farthernbsp;the palate, as will be observed in the first syllable of former and farmer,nbsp;j, hicu motion is not observable in murmur and tlie like. In the long syllablesnbsp;5 the R is continuous as well as the �,

\ nbsp;nbsp;nbsp;words lixegear [tmr),poor tpwur), mare tmeur), store

other diphthongs occur; for these wo.'^ds are monosyllalgt;les, and Samnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coming together in the same syllable form a diphthong. On the

triphthongs must exist in fire (fuifir), fiour (fiu^ur), pwre 0quot; these words must be dissyllables.

^ obscure does not stop the vowel preceding it, but the vowel often is or . P ars to be shorter when followed by a spirate consonant, and longer when

Th It has been said (_� 15) that the number of English diplithongs is six. it ^�^�^tion requires qualification. If � and r are pronounced consecutively,nbsp;that in words like fear (fihr), poor (p�A^fir), mare (meur), store

-ocr page 14-

10

ELEMENTARY SOUNDS

followed by a vocal consonant, than when not followed by either; as in curse, cur, curve; hurt, her, heard,

� 29. When the letter r, preceded by a long vowel, ends a syllable and is followed by a vowel, both R and r are heard in the pronunciation; as hearing,nbsp;pronounced hi�R'ring.

� 30. Orthoepists are divided in their opinions of the sounds of certain vowels when preceding r in accented syllables. Walker rnarks the sound representednbsp;by the e in mermaid, i in virtue, and y in myrrh, as if it were identical with thatnbsp;of c in merry and met; and he distinguishes these sounds from that of u in murder,nbsp;hurt. It is generally acknowledged that e, i, and y in mermaid, virtue, myrrh,nbsp;are merely different ways of writing the same sound; but there is an obviousnbsp;distinction between that sound and that of e in merry and met. The difference,nbsp;however, between that of e in mermaid, and u in murder is not so clear, and it isnbsp;questioned by some authorities. In the words mermaid, dr, ferment, myrrh,nbsp;and the like, the tongue takes the ^sition requisite to mrm the r, while thenbsp;lips form m and f, as before noticed with respect to the word murmur 26); butnbsp;in ferry, merry, and the like, the tongue does not assume that position till theynbsp;and m are pronounced. The distinction, if any, between er and ur in mermaidnbsp;and murder, or between the words Jir and fur, is so slight that writers of thenbsp;best authority disregard it.

CONSONANTS.

amp; 31. Consonants are generally defined as �letters which cannot be sounded by themselves,� or � cannot be perfectly sounded without the help of a vowel.�nbsp;These definitions are founded in error; for all the consonants may be pronounced alono. The sounds p, b, t, d, c, and g indeed cannot be continuouslynbsp;pronounced, either with or without a vowel; because in forming these soundsnbsp;the passage of the breath is perfectly closed.^ Most, if not all, of tiie other consonants may be continuously pronounced without a vowel; of which fact anynbsp;person may convince himself, by pronouncing words ending in th, s, z, f, as innbsp;^nth, miss, size, stiff, and dwelling on the last sounds. A familiar instance ofnbsp;pronouncing a consonant alone is found in the action called hissing, which isnbsp;nothing more than a continuous pronunciation of the sound s. The word sizenbsp;in the above example may be supposed to terminate in a vowel; but vowels arenbsp;here spoken of as sounds, not as letters, and in this case e is mute.

� 32. It must also be remembered that the name of every one of the consonants contains a vowel; and a distinction must be made between things so differentnbsp;as the name and the thing named. The sound s, for instance, though called essnbsp;(es), has no ein it; but is merely the hissing sound which begins so and terminates vlt;,iss, and which is auite detached from a vowel in the words scribe andnbsp;acts. Not attending to this obvious distinction has been the cause of manynbsp;misconceptions with respect to the nature and power of consonants.

� 33. It is strange to find Englishmen assert that a consonant cannot be pronounced without a vowel, when we find four, five, six, and even seven cousonants in the English language without an intervening vowel. Examples:��

4 consonants, exclaim, k, s, k, 1

k, n, d

darkened, r,

postscript, s, t, s, k, r nbsp;nbsp;nbsp;cor^:s\^cio, r, k, s, k, r

6 nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;large spray, r, d, zh, s, p, t dimpl'd cheek, m, p, 1, d, t, sh

7 nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trampl�d straw, m, p, 1, d, s, t, r

7 nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sharpen'd spleen, k, p, n, d, s, p, 1

7 nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parch'd scroll, h. t, sh, t, s, k, r

7 nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jilcKd strawberries, I, t, sh, t, s, t,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

� 34. Not only can consonants be pronounced alone, they in many instances form distinct syllables in the English language, without the assistance of any

-ocr page 15-

11

OF �;IE ENGLISH LANGUAGE.

vowel. The e being mute in the last syllable of the words able, trijle, heaven, f'attles, that syllable is in these words destitute of a vowel. Chasm, schism,nbsp;rhythm, though usually considered monosyllables, are really dissyllables. Innbsp;prism, triple, lighten, m, 1, n, constitute separate syllables; whereas in prismatic,nbsp;triplet lightning, they are attached to the succeeding vowel. Compare brokennbsp;ice, brokert nice; settle and. set land, schism attic, schismatic.

� 35. As in the case with vowels, scarcely any of the consonants are uniformly represented by the same character. An idea of the irregularity of the Englishnbsp;system of orthography, in this respect, may be obtained from the followingnbsp;Illustrations:�

^und nbsp;nbsp;nbsp;Represented by nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jSoundnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Represented by

p in put, pp in stopped, ph in n diphthongnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| sh

b in bad, bb in e5amp;, pb in cupboard* toh in where

w in well, u in quick; in conjunction with u, o in one m in man, mm in rammednbsp;f in for. ph in physic, ff in off,nbsp;qh In laugh

V in vow, f VO of, u in li^tenant,^ ph in nephewnbsp;th in thick, ttk in Matthewnbsp;th in this

t in ton, d in pressed, th in thyme, tt in butt, z in mezzotinto; innbsp;conjunction with sh, c in vermicelli, ch in chairnbsp;d in done, dd in add; in conjunction with zh. j in jar, g innbsp;gin, gq in exaggerate, de innbsp;grandeur, d in verdure, di innbsp;soldier

8 in so, c in ice, ss in nUss, waltz, sc in scene, sch in schism;'nbsp;in conjunction with k, x m foxnbsp;z in zone, s in cries, c in �acri^e, gnbsp;sc in discern, ss in scissors, xnbsp;in xebeck, zz in buzz; in conjunction with g,xiD example ng

n in name, nn in inn sh in shall, ch in ch,aise, ti innbsp;motion, ssi in missuyn, ce innbsp;ocean, ci in social, si in mansion, s in sure, sci in conscience; in conjunction with t,nbsp;c in violoncello, t in nature, chnbsp;in charge; with k, xi innbsp;anxious

zh

z in azure, s in measure, g in rouge, si in hosier, ssi in abscission, zi in brazier; in conjunction with d,y in jam, g innbsp;age ( See d )

I in law, ll in all r ill row, rh in rhyme, rr in.nbsp;hurry

in conjunction with w, hu in humid (yh^'mid)nbsp;y in yes, i in onionnbsp;c in can, k in kill, ck in lick, chnbsp;in stomach, qu in quay, que innbsp;pique; in conjunction with s, xnbsp;in box; in conjunction withnbsp;sh, X in anxious; with w, qnbsp;in quilt

g in gig, gg in rigged, gh in ghost; in conjunction with z, a; innbsp;exalt

ng in sing, n in ink

� 36. The consonants are capable of four distinct classifications:�

(!�) They may be classed according to the organs by which they are formed. Those in pronouncing which the lips are used are called labials.

Those formed by means of the action of the tongue are called iinguals,

� labials are capable of subdivision: into pure labials, p, b, wh, w, and m; dento-labials, faad V.

3^ nbsp;nbsp;nbsp;cd^hoard, one consonant only ia heard; the p is silent,

�the nbsp;nbsp;nbsp;as manner and sinning, the vowel in the first syllable is stopped by

^ oasoQant that beg^ins the second syllable; two consonants are not pronounced, �^hiehnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a-ttributes the anomalous pronunciation of this word to the practice

Craiiar nbsp;nbsp;nbsp;prevailed of using u and v indifferently in the spelling of words, the

wons in the oorr�aption from lieutenant being Hevtenant, llvten'ant, livten'ant.

-ocr page 16-

12

ELEMENTARY SOUNDS

The Iinguals may be subdivided into dentals^ in forming; which the tongas touches or approaches the teeth; they are th and th ; dento-palatals, t, d, s, z,nbsp;sh, �h, and n; palatals, formed near the roof of the month, r, 1, yh, and y; andnbsp;gutturals, formed in the throat, k, g, and ng.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. u- n k �.tk

� (2.) They may he classed according to the channel through which the breath

ntt�ses in pronouncing them.

1 Those in pronouncing which the breath passes through the mouth are oral�s. They are p, b, t, d, k, g, wh, w, f, v, th, th, s, z, sh, zh, 1, r, yh, and y.

2. Those in pronouncing which the breath passes through the nose are nasals. They are m, n, and ng.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;....nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.i.

( S.) They may be classed according to the manner of prononncing them.

1. nbsp;nbsp;nbsp;Those which are incapable of being pronounced continuously, the br^thnbsp;being stopped in its passage, may be called shut consonants. They are p, b, t,

2. � ThoM in pronouncing which the breath passes continnonsly may be callednbsp;open or continuous consonants. Most of them have more or less of a hissing ornbsp;buzzing sound. They are wh, w, f, v, th, th, s, z, sh, zh, 1, r, yh, y, m, n, and ng.

The open consonants are divisible into two sub-classes, central and lateral; that is those in which the oral pas.sage is divided by the interposition of thenbsp;tongue�or teeth, and those in which it is not so divided. The central are wh,nbsp;w s z sh zh, r, yh, yi the lateral are f, v, th, th, 1.

'(4.)'The consonants may again be classed into those which are formed with the vibration in the larynx, and those which are formed withont it; that is,nbsp;those in which the voice is heard, and those in which the breath is heard alone.nbsp;They may be ditinguished by the terms spirate. and vocal.

1. The spirate consonants are p, t, k, wh, f, th, s, sh, and yh.

2! The vocal consonants are b, d, g, w, v, th, z, zh, 1, r, y, m, n, and ng. k W The following table exhibits the fonr classifications at one view:�

,

ORAL.

NASAL.

Shut.

Open.

Opeh.

1

iSpirate.

Central.

Lateral.

Vocal,

Spirate.

Vocal.

Spirate.

Vocal.

Pure Labial

p

b

wh

w

m

Labial

Dento-labial 1

f

V

Dental

th

TH

Dento-palatal

t

d

s

sh

z

zh

n

Lingual

Palatal

yh

r

y

1

Guttural

k

E

ns


� 38. Of these sounds z and zh are not found in the Welsh language, the other hand, the Welsh langnage possesses the spirates of 1 and r, in ll andnbsp;rh- and a spirate open oral guttural ci, which has no corresponding vocal innbsp;either Welsh or English. Probably the vocal sound in question did exist atnbsp;one time in the Welsh language; for where g now disappears in Welsh mutations on account of the absence of this sound (which by analogy would benbsp;the vocal mutation of g), a letter found amongst the characters called � Coelbrennbsp;y Beirdd� was used, which is a presumption in favour of the existence of thisnbsp;vocal sound. Aspirating 1 or r, or pronouncing them forcibly with the breathnbsp;alone, is the secret of uttering the Welsh sounds ll and rh. The idea of thenbsp;simple character of rh has not occurred to writers on Welsh grammar (1850),nbsp;who uniformly treat of it as a compound of r and h. It is, however, quitenbsp;distinct from v which is a vocal consonant, while rh is essentially spirate.


-ocr page 17-

13

or THE ENGLISH LANGUAGE.

� 39. The sound zb never begins a purely English word, and never ends one Except in conjunction with d, as in age (adzh): ng also is never found at thenbsp;beginning of a syllable, which is the only situation the sound h occupies.

� 40. All the nasal consonants are vocal* and continuous. The breath passing through the nose, without the voice, would be either inaudible, or incapable ofnbsp;?ariation. In Welsh, however, they are followed by an aspiration; but they arenbsp;�ot altered in sound, the voice is not omitted as it is in converting th into th.nbsp;bib, nh, and ngh, used in Welsh, are really compounds of m, n, ng, r.nd h: thenbsp;combined sounds are nttered consecutively.

� 41. All the vocal oral consonants may be considered as compound, inasmuch ^ they consist of breath and voice. This is quite evident in th, z, zh, and v,nbsp;which the voice (in the throat) and the breath (in the mouth) are distinctlynbsp;cudible. In b, d, and g, in which the passage of the breath is stop^d, tlmnbsp;^oice may be continued for a short time, and heard as a murmur, which ceasesnbsp;J^hen the breath is allowed to pass. Grammarians who class s as a semi-vowelnbsp;lose sight or are not aware of the distinction between spirates and vocals.

� 42. The vocal consonants approach very nearly to vowels in character, which Coconuts for their being in some cases capable of forming syllables without thenbsp;of a vowel. As in other subjects which natnre presents for our investiga-^on, there is here an almost insensible gliding of one class into the other. Thenbsp;close which is the greatest departure from the open 6, is by many considerednbsp;^ontical with y. AgaSn w in wet is considered identical with ^ (oo in good),nbsp;both these consonants are more compressed than the vowels they so muchnbsp;^�semble, and both are found in words of one syllable followed by the soundsnbsp;^th which they are said to be identical, as in yeasty woody while it is generallynbsp;jjniitted that it is impossible to repeat the same sound consecutively in one andnbsp;same syllable. Besides this, w and y, like most of the other consonants, arenbsp;�cpable of being converted into their corresponding spirates, as in whety humidnbsp;^J'v-mid), which is a farther reason for classing them with the consonants.

� 43. It is strange that this fact has entirely escaped observation.f Walker �^ys, � xhe Saxons, as Dr. Lowth observes, placed the h before the w; as hwatsnbsp;this is certainly its true place: for, in the pronunciation of all words begin-with wh, we ought to breathe forcibly before we pronounce the Wy as if thenbsp;^opds were written hoo-at, hoo-iley amp;c.* It is surprising that while thus dis-the situation of the aspiration, he did not ooserve that the aspiration isnbsp;Cither before nor after the sound w, that neither w nor w exists in the soundnbsp;foil�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;really a simple spirate sound, the voice not being heard till the

vowel is commenced._

Latham, indeed, asserts that ng, the only nasal sound he ooncedes to the is a vowel of a peculiar character, that is, a nasal vowel. The propriety ofnbsp;do� it a vowel depends of course on liie meaning attached to the word. Henbsp;to m however, assign any reason for this classification which would not applynbsp;n ^ does he show why m and n should be classed with his liquids, anunbsp;The three sounds unite with equal readiness with other consonants: somenbsp;are difficult; angp for instance; but this is not more so than amk.nbsp;the three belong to the same class and are nasals, is obvious; as the breathnbsp;Q^J�^i^ouncing eacly)asse8 through the nose, which is not the case with any of thenbsp;anvnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Riis may be readily shown by continuing the pronunciation of

of h nbsp;nbsp;nbsp;three nasals after a full inspiration of the breath, when the next act

will be an inspiration; whereas attempting to continue any other that closes the oral passage, as b, d, g, results in an expiration, shewingnbsp;f dop f breath has not passed. His dictum that sh bears the same relation to s asnbsp;e}j ^ P. is equally arbitrary and erroneous, as will be seen by comparing theirnbsp;.f^wnstics exhibited in the table (} 87).

Dec^vf opinion of the simple nature of wh and yh was advanced by the writer, in 1849� in a letter in the AthencBum; and it appeared in a reply from anbsp;gt;0 hisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;existence of these sounds had been asserted by Mr. Elllia.

*ef^i '�*1*^*�^* of Phonetics, a work the writer had not had an opportunity oi '^^ng to at the time of writing these introductory remarks.

-ocr page 18-

14 nbsp;nbsp;nbsp;ELEMENTARY SOUNDS

� 44. There is an important affinity between the consonants, which ou^ht to be attended to. Spirate sounds g;eneraUy unite more easily with spirates, andnbsp;vocals more readily with vocals, than either do with one of the other class. Thisnbsp;is the case to so great an extent that a spirate is often in English convertednbsp;into a vocal when following a vocal consonant, and mc-t versa. The letter s, innbsp;the third person singular of verbs, and in the plural of nouns, is pronounced asnbsp;s or z, accordingly as it is preceded by a spirate or a vocal consonant; andnbsp;ed in verbs when the e is mute, is subject to the same law. The following arenbsp;examples:�

Final consonant spirate.

s and ed pronounced s and t.

Fiual consonant vocal.

s and ed pronounced z and d.

top

tops

tops

tub

tubs

tubz

rot

rots

rots

load

loads

lodz

book

books

bwks

bag

bags

bagz

muff

muffs

muffs

glove

gloves

gluvz

miss

Blissed

mist

seize

seized

sizd

�walk

walked

w6kt

wag

wagged

wagd

wash

washed

wosht

wage

waged

�wlijd


� 45. It matters not how the sound is represented, whether alone, as in k, c. ss, s, z, sh, or zh, or in combination with another sound, as in cA, 5', which are composeanbsp;of tsh, dzh. These compounds also show the operation of the same principlenbsp;in themselves as well as in their union with the terminations before mentioned:

X is another instance, which is pronounced ks in execute, gz in example; never kz or gs, in the English language at least.

� 46. 0r. Latham goes so far as to say that it is impossible to pronounce combinations of spirate and vocal (or as he terms them, sharp and flat) sounds; but he does not appear to be aware that all consonants are either spirate ornbsp;vocal, and that r and 1, in particular, are vocal (flat) consonants, having corresponding spirate (sharp) coosonants, though not in the English language. Thesenbsp;vocal sounds (I and r) are in English often united to spirate sounds, as, /aise,nbsp;malt, true. In Welsh, on the contrary, the tendency is to join the spirate �nbsp;and t, and 1 and d, as in lollt, a \io\t,gaUt, a cWk.gwallt, \\B.\v,gu3ellt, straw,nbsp;gwylU, wild, hallt, salt, holU, a slit, moUt, a wether, swllt, a shilling; ffald, anbsp;fold, mold, a mould; but it would be absurd to argue from this that the vocalnbsp;1 and the spirate t cannot be united.

� 47. The difficulty is much less when a spirate consonant follows a vocal than when it precedes it; and less after some vocal consonants than after others.nbsp;Hence, It, rs, mt, ns, ngk, in salt, uerse, exempt, once, and ink, are easily pronounced; egs, ads, ebs, would be nearly as easy. Few Welshmen would find itnbsp;an insurmountable difficulty to pronounce stags with the g vocal and s spirate,nbsp;which is one of the combinations l)r. Latham considers it impossible to pronounce ; and in width, breadth^ such a combination as he describes actually doesnbsp;exist, according to all authorities ou the subject the writer has been able tonbsp;consult, though witth, bretth, would perhaps be easier.

� 48. The difficulty of combining consonants of opposite characters, and the impossibility of pronouncing the same consonant twice consecutively in the samenbsp;syllable, account for the different ways of pronouncing, and consequently ofnbsp;writing, some of the affixes of the English language. When a noun or verbnbsp;ends in any one of the sounds s, z, sh, and zh, the possessive termination's, thenbsp;plural termination es, and the termination es in the third person singular presentnbsp;tense of verbs, are pronounced iz. But when the primitive word ends in anynbsp;other consonant, there is no vowel in the affix; but the's or s is pronounced asnbsp;8 or z accordingly as the primitive word ends in a spirate or a vocal consonant;nbsp;unless, as is sometimes the case, the final consonant of the primitive word undergoes a change.

-ocr page 19- -ocr page 20-

KEY TO THE PEOK�KCIATION,

AS MARKED IN THE DICTIONART.

Charac

ters.

Examples of the Sounds.

Corresponding Welsh Sound.

a

a in path, father

a in tad, father; cas, hateful

a

a in/ot, an

o in^jan, when; cant, a hundred

a

a in fatex=.t i

No similar Welsh sound

b

h in bad^ tub

h in hwyd, food �, pah, pope d in dea, ten; tad, father

d

d in done, sad

g

e in ere, a in fare e in met, end

e in pell, far; ser, stars

e

e in pen, head; er, though

f

f

_/1in for,jf in muf g in give, mg

A in had. hoio

ffinffordd, way; cyf, a block g in gallu, power; gwag, emptynbsp;h in haid. swarm; hawdd, easy

1

% in machine

i in tr,juicy; hi, she

i

% in pin, in

i in sicr, sure

i in 2in�=h i

ei colloquially in ei, his, her

No similar Welsh sound c in cof memory; cnwc, a lump

1 in tawel, calm; hawl, a claim

1

j inyWec=dzh k in kiu, ck in ricib

1 in law, U in all

m

m in man, am

m in min, edge; mam, mother

n

n in name, in ng in sing, long

n in newydd, new; man, a place

ng

ng in angel, angei

0

0 in ore, fore

0 in modd, manner; coch, red

d

0 in orb, aw in atol

No similar Welsh sound

0

0 in on, cot

0 in ffon, stafl'; pot, a pot

o in no, ode^zo w

ow in rhotcn, I would give

p

p in put, sup

p inpren, stick; hwp, a push

r

r in row, rigid

r in pur, pure; trej, town

s

s in so. this

8 in saitk, seven; 9iras, servant

sh

sh in she, wash

si in sionc (S. Wales), brisk

t

t in to. not

t in ton, wave; at, to

th

th in thin, pith

ih in athrist, very sad; peth, thing

TH

ih in this, breathe

dd in addftcyn, meek; pridd, earth

a

u in curve

like y in dy, thy

n

u in Up, cut

y in llmcu, to swallow iw in lliw, colour

u in mutez^ i w or y w

V

V in vow, eve

J in fel, so; nef heaven

00 in too, ooze

w in sum, sound

00 in took, cook

w in cwm, dingle; wrth, by

wh

wh in where, what

chw (in South Wales1) in chwaer, sister

w

w in irell. work

w in yn wyn, white

y

y in yes. yet

like i in lor, the Lord

Z

z in zone, gaze

No similar Welsh sound

zh

z in azure

No similar Welsh sound

�r

r in poor

No similar Welsh sound

1

Dr. Davies, in his learned grammar, published in 1621, notices the substitutioa of vgt;h for chw by the inhabitants of South Wales, in the pronunciation of suchnbsp;�words as cAw-rt.fr, a sister, chwertkitiy to laugh, cAwiM, sinister, amp;c., a local peculiarity'nbsp;which prevails at the present day1

-ocr page 21-

17

KEY TO THE PRONUNCIATION.

The letters a, �, o, u, and j, representing compound sounds, are used for typo-^aphical conrenience. Bearing in mind that the first four stand for the nam* ^^nds of the letters, and j for dzh (its usual sound), no error can arise fromnbsp;^eir introduction.

At the commencement of a syllable, u is by some authorities pronounced y w, V others t ^ (� 19). The use of the adjective � or an before words begin-with this compound sound, is regulated by the opinion the speaker formsnbsp;its elements; as, a union (S /w'di-ud), or an union (an i^'ni-un). When �nbsp;preceded by h, the compound sound is resolvable into yh\V or hiw (�42).nbsp;^0 these cases � and hu are used in the Dictionary, and the determination ofnbsp;Sounds left to the reader�s discretion.

No mute or silent letter^ are used in marking the pronunciation. Thus,/ate, nte,/Kgt;j?e, tune, rougre, are marked fat, mit, s�t, pop, tun, r^^zh.

When r follows an open vowel in the same syllable, it represents the obscure, �ound R, described in � 25, � 26; as, f^rm=faRm.

Accented syllables spelt with er, tr, yr (as in the words mercy, jir^ myrtle\ marked ur in the pronunciation, are by Walker, Sheridan, Knowles, andnbsp;^thei^ pronounced er, like er in merry^ which is undoubtedly an error. Smartnbsp;^jkes a nice distinction between the sound in question and that of ur in /ur,nbsp;^hich ^delicacies of pronunciation,� he remarks, �even the more refined classesnbsp;p Society� disregard in common words. Worcester observes, that �there isnbsp;little or no difference* in the vowel sounds of � Aer,^r,/ur, myrrh' They arenbsp;treated as identical. (See � 30.)

^ apostrophe (�) used before r in the pronunciation, implies the presence of ^ ^ conjunction with r obscure, and indicates that the sound �R does not formnbsp;��parate syllable. Poor, p^��r, is equivalent to pw�r (� 26).

The acute accent (�), besides marking the accentuation, indicates the ternu-^^'on of a syllable.

The mark = used in the foregoing table, and in the head-lines of the Die-means, * equivalent to*

ERRORS COMMITTED BY WBI^HMEN.

Welshmen are apt to fall into the following errors in pronouncing English

Using S for 6; as, lord, north, �l, for lord, north, $1 (lord, north, all). Using a for o; as, kwal�i-tJ, wasp, for kwol'i-tl, wosp (quality, wasp).nbsp;Using � for a; as, let, plen, we, for lat, plan, wa (late, plane, way).

A Using � for �; as, not, r�z, sop, for not r�z, sop (note, rose, soap).

Confounding the sounds � and a; as, m�, sfir.vf, riz, for ma, s�r.va�, rSz '* survey, raise) -, or la for I'l (Ztc).

Omitting w before w or as, wnd, ^d, for wwnd, w^d (wound, wood). ' Omitting y before i or w; as, i�r, �th, for yi�r, ywth (year, youth).

^ Using r instead of r in such words as far, mar, mortar, y' Tutting emphasis on the consonant after a long vowel, instead of on thenbsp;Pronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generally dwelling longer on consonants than Englishmen do: thus

^:x?�^cin�^ntte, moching, nearly as an Englishman wouldfine night, mach hing^ u the emphasis on^ae and mock.

ow *i nbsp;nbsp;nbsp;^ habit of shortening open vowels, and lengthening stopped

-ocr page 22-

IRUEGIJLARITIES IN ETYMOLOGY.

The irregular formation of plurals of nouns, comparatm and superlative degrees of adjectives, and past tenses and past participles of verbs, are markednbsp;between parentheses after primitive words in the Dictionary. When the regularnbsp;inflection is also used, the irregular form is printed in italics.

The regular formation are as follows:�

NOUNS.

1. nbsp;nbsp;nbsp;Nouns ending in s, sh. cA, x, and o (not ib), takes es in the plural. (See � 43.)

2. nbsp;nbsp;nbsp;Nouns ending in'y preceded by a consonant, change y into ies.

3. nbsp;nbsp;nbsp;Nouns with any other termination take s.

ADJECTIVES.

There are four regular formations of the comparative and superlative degrees of adjectives.

1. nbsp;nbsp;nbsp;By adding r and st to positives ending in e; as, white^ whiter^ whitest; free,

freer, freest.

2. nbsp;nbsp;nbsp;By omitting y and adding ier and iesst to positives ending in y preceded by

a consonant; as, dry^ drier., driest.

3. nbsp;nbsp;nbsp;By doubling the final consonant of positives (of one syllable, or accented

on the last syllable) ending in a single consonant preceded by a single vowel, and adding er and est; as, hoi, hotter, hottest.

4. nbsp;nbsp;nbsp;By adding er and est in all other cases; as, black, blacker, bltxckest.

Regular or weak verbs are those the past tense and past participle of which end iu ed. All others are termed irregular or strong. For the principles regulating the pronunciation of some other inflections of regular verbs, see � 48 to � 51,

There are five conjugations of regular verbs distinguished by the termination of the infinitive mood. An example of each conjugation is given in the Tablenbsp;in which the verbs be, have, do, will, shall, can, and may, called auxiliaries*nbsp;from their being used with other verbs to convey ideas which cannot be otherwise expressed, are added on account of their frequent occurrence.

1. nbsp;nbsp;nbsp;Verbs ending in e; as, love.

2. nbsp;nbsp;nbsp;Verbs ending in a, ch, o, s, sh, x, z; as, vex.

3. nbsp;nbsp;nbsp;Verbs ending in y preceded by a consonant; as, try.

4. nbsp;nbsp;nbsp;Verbs of one syllable, or accented on the last syllable, ending in a single

consonant, preceded by a single vowel; as, ft.

6. Verbs having any terminations other than those enumerated; as,/ear.

Be is the only verb that has the hypothetical mood. The past indicative of other verbs is used instead.

Be and have are used as auxiliaries in all their moods and tenses: he with the present and past participle, have with the past participle only.

Do. auxiliary, is used in the indicative and imperative moods, and will, shall, can, and may in the indicative only, with verbs in the infinitive.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

As principal verbs, will is regular, of the 5th conjugation, and do irregular, having done for its past participle.

-ocr page 23-

TABLE OE VERBS.

1 nbsp;nbsp;nbsp;UOODS.

TEN8EB

SVMBER.

riio-

REdULAU UR WKAK VHKllS,

AUXILIAKY VEPB8.

11.

III.

IV.

V.

SOMETIaMES

PRINCIPAL.

ALWAYS AUXILIARY.

iNDlCATlViS

Present

Hmyular

lut i

love

vex

try

tit

lear

am

have

do

will

shall

can

may

2nd thou

luvest

vexest

triest

tittest

fearest

art

hast

dost

wilt

shalt

caust

ma^ est

drd he

loves

vexes

tries

tits

tears

IS

tias

does

will

shall

can

may

Plural

Ist we

love

vex

try

lit

tear

are

have

do

will

shall

can

may

2nd you

love

vex

try

tit

tear

are

have

do

will

shall

can

may

3rd tliey

love

vex

try

fit

fear

are

have

do

will

shall

can

may

Past

Singular

1st I

loved

vexed

tried

fitted

feared

was

had

did

would

should

could

might

2nd thou

lovedst vexed st

triedst

fittedst

tearedst

wast

hadst

didst

wouldst shouldst

couldst mightesl

3rd lie

loved

vexed

tried

fitted

feared

were

had

did

would

should

could

might

Plural

1st we

loved

vexed

tried

fitted

feared

were

had

did

would

shouhi

could

might

2nd you

loved

vexed

tried

fitted

feared

were

had

did

would

shuakl

could

might

3rd liiey

loved

vexed

tried

fitted

feared

were

had

did

would

feli'jaid

could

might

Hypothetical

Present

Singular

1st I

were

2nd thou

wert

3rd he

were

l*lural

1st we

were

2nd you

were

3rd they

were

Imperative

love

vex

try

fit

fear

be

have

do

Imfinitiye

love

vex

try

fit

fear

be

have

do

Pakticiples

Present

loving

vexing

trying

fitting

tearing

being

having

doing

Past

loved

vexed

tried

fitted

feared

been

had

done

-ocr page 24-

ABBllEVlATlOKS.-TALPyBlADAir.


ad

c

cd

d

def

f


pp

pr

pt

px

8

sd

V

vi


adjective adverbnbsp;conjuBcticnnbsp;comparative degreenbsp;diminutivenbsp;detective ...nbsp;femininenbsp;interjection ...nbsp;masculinenbsp;noun

plural ... pronounnbsp;past participlenbsp;preposition ...nbsp;past tensenbsp;prefixnbsp;singular

superlative degree verb active and neuternbsp;verb neuter or intransitivenbsp;verb active or transitive


entc gtcan, ansoddair

rhagferf, gorair

cyssylUiad

gradd gymkarol

oychaniy

fjppiol

oeriyu�ol

ebyckiad

givrywol

enw cadam. sylweddair

Ihiosog

rhagenw

cyfraniad gorphenol arddediadnbsp;amser gorphenolnbsp;blaenddo�ia�nbsp;xmigol

gradd eiihaj'ol

pencyddiadgweitkredol a rhydd pertcyddiad canolig,perwyddiad rhyddnbsp;pencyddiad gweithredol


A.......

Arabic ... nbsp;nbsp;nbsp;. .

Arabaeg

C.

Celtic.........

Celtaeg

Co.......

Cornish .........

Cernyweg

D.

Dutch.........

Jsalmaeiieg

Da.......

Danish ... nbsp;nbsp;nbsp;......

Daeneg

�.

Drench.........

Ffrancaeg

G.......

Greek nbsp;nbsp;nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......

Groeg

Ga.

Gaelic (Scotch)

Gaelegyr Alban

Ge.......

Geniian .........

A Imaeneg

Go.

Gothic.........

Gothaeg

H. ......

Hebrew .........

Hebraeg

I.

Italian.........

Jtalaeg

Ic.......

Ir.

Icelandic.........

Irish .........

Islandaeg

Gwyddefaeg

L.......

Latin nbsp;nbsp;nbsp;.........

Lladin

0.

Old English or Anglo-Saxon

Hen Saesoneg neu Sacsotieg

Iquot;.......

Portuguese nbsp;nbsp;nbsp;......

Porivgaeg

Pe.

Persian nbsp;nbsp;nbsp;......

Persiaeg

Sa.......

Sanscrit ... nbsp;nbsp;nbsp;......

Ben iaith Hlnd�aidd

Sp.

Spanish nbsp;nbsp;nbsp;......

Yspaeneg

Sw.......

Swedish .........

Swedaeg

T.

Teutonic

Teiiionaeg

Tur.

Turkish

Tyrcaeg


-ocr page 25-

ENGLISH-WELSH PRONOUNCING DICTIONARY.

GEIRIADUR CYNANIAETHOL

SEISONEG A CHYMRAEG.

path, fat, ere, met, m^-rtnc, pin, 6rb, on, carve, cut, t^=too, twk=took; �re; late, Tine; no, m�te; she, zh=z azure; thin, THis; j=dzh.

A ansoddair heb un gair Cymraeg yn cyfateb iddo. Fe�i cynenir fel a ynnbsp;late, pan byddo�r pwyslais amo, ac felnbsp;S. pan heb y pwyslais. Arferir an onbsp;flaen llafar^ain; megys, An owl, Annbsp;uncle, An hour; ac o flaen h pan bo�rnbsp;acen ar yr ail sillaf; megys, An historical account. Arferir a ym mhobnbsp;sefy'llfa arall; megys, A man, A union,nbsp;A house. Such a one, y cyfryw un.nbsp;A penny a yard, ceiniog y Hathnbsp;A, a px, talfyriad o at. To go a-walk-ing, myned i rodio, A-bed, ar y gwelynbsp;A-, Ab-, Abs- px, oddi wrtb, ymaithnbsp;A-, An- px, di-, an-, am-, af-, hebnbsp;Aback, a.bak' ad, yn ol, yn wysg y cefnnbsp;Abacus, ab'�..kus n, bwrdd cyfrifnbsp;Abaddon. I.bad'un n, y diafol, dinystryddnbsp;Abaft, S..baft' ad, yn ol, wrth y llywnbsp;Abaisance, ^.ba'sans n, y mddarostyngiadnbsp;Abalieuate, ab.ali.en.at vi, trosi, arallunbsp;Abalienation, ab.a.li.en.a'shun n, trosnbsp;iad, araliiad; estronoliadnbsp;Abandon, a.ban'dun vt, rhoi i fyny, gadaelnbsp;Abandonment, a.ban'dun.ment n, rhodd-iad i fyny, gadawiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[i lawr

Abase, ^.bas' vt, darostwng, iselu, taflu Abasement, a.bas'inent n, iseliadnbsp;Abash, a.bash' vt, cywilyddionbsp;Abashment, a.bash�ment n, cythrudd,nbsp;braw; cywilydd; delwadnbsp;Abate, amp;.bat' v, gostwng; lleihau; collinbsp;Abatement, S.bat'ment n, gostyngiadnbsp;Abb, ab n, yr edau yng ngwennol gw�yddnbsp;Abbacy, ab'S.si n, abadaethnbsp;Abbess, ab'es n, abades, penfynachesnbsp;Abbey, ab'i n, abatty, mynachlognbsp;Abbot, ab'ut �, abad, penfvnachnbsp;1

Abbreviate, a.bri'vi.atri, byrhau, cwtogi, talfyrn, toli; geirdorinbsp;Abbreviation, a.bri.vi.ashun n, talfyr-iad; geirdoriad; darnair [cwtogwrnbsp;Abbreviator, a.briVi.a.t�r n, talfyrydd,nbsp;Abbreviature, a.bri'vi.a.tsh�r �, bj^r-nod, talfymodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hometaidd

Abdest, ab'dest n, puredigaeth Ma-Abdicate, ab'di.kat vt, gadaw; rhoi i fyny Abdication, ab.dtk�,'S]un n, Ilysiant;

ymadawiad, rhoddiad i fyny Abditive, ab'di.tiv a, a eill ymguddionbsp;Abdomen, ab.do'men n, bol, ceudodnbsp;Abdominal, ab.dom'i.nal. Abdominous,nbsp;ab.dom'i.nus a, perthynol iT bolnbsp;Abduce, ab.diis' vt, tynu ymaith; neill-duo, gwahanunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tyniadwy

Abducent, ab.dii'sent a, gwahanadwy; Abduction, ab.duk'shun n, tyniad yn olnbsp;Abductor, ab.duk'tur n, treisddygwrnbsp;Abecedarian, k.bt.8i.de'r'i.an n, dysg-awdwr yr egwyddor; llythyrenwrnbsp;Abecedary, d.bi.sfdur.i a, egwyddorolnbsp;Aberrance, ab.er'ans n, cyfeiliornad,nbsp;crwydradnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crwydrol

Aberrant, ab.eriant a, cyteiliornus, Aberration, ab.e.ra'shun n, cyfeiliom,nbsp;gwyrad, crwydradnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[attegu

Abet, i.bet' vt, cefnogi; cynnorthwyo; Abetment, k.bet'ment n, cefnogaeth;

cynnaliaeth nbsp;nbsp;nbsp;[nogwr

Abettor, a.bet'flr n, cynnorthwywr; an-Abeyance, a.ba'ans n, gorddysgwyliad Abgregate, ab'gri.gat vt, didolinbsp;Abhor, ab.horitJi, ffieiddio, casaunbsp;Abboi-rence, ab.hor'ens n, casineb,nbsp;flieiddiad, casAd

Abhorrent, ab.hor'ent a, aJgas, maidd, 1


-ocr page 26-

ABS p^th, fat, 0re, met, mS-rIne, pin, 6rb, on, c�rve, tw=too, twk=:took;


Abide, �.b�d' (abode) v, aros, cylan-

neddu; goddef. I cannot abide it, nis gallaf ei oddefnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cymbwysder

Ability, S.bil'i.ti w, gallu, nerth, medr; Abintestate, ab.in.tes'tat n, etifedd ynbsp;neb ag sydd yn marw heb ewyllysnbsp;Abject, ab.jekl'vi, bwrwymaith.gwrthodnbsp;Abject, abject a, distadi, gwaelnbsp;Abjectness, abjekt.nes n, gwaeleddnbsp;salw'edd,� iseleddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rbyddban

Abjugate, ab'j�.gkt vt, gollwng, di-ieuo, Abjuration, ab.j�.ra'shun n, ymwadiad,nbsp;diofryd; ymwrthodiad; anudoniaethnbsp;Abinre, ab.j��r' vt, gwadu ar Iw; rhoi inbsp;iyny, ymwrthod S

Abiactate, ab.lak'^t'al vt, diddy�in [iad Ablactation, ab.lak.ta'shun ft, diddvfnnbsp;Ablaqneation, ab.lak.wi.a'shun ft, dadnbsp;briddiad, gwraiddnoethiad ^ [aitbnbsp;Ablation, ab.lamp;'ghun n, cymmeriad ym-Abiative, ab'Ja.tiv a, tarddiadol, deilliognbsp;Able, a�bl a, galiuog, medrus; dawnus,

I am able, gallaf, medraf Ablegate, ab'lt.gat vt, anfon oddi cartrefjnbsp;ar genadwrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[medreddl

Ableness, abl.nes n, cryfder, nerth; Ablepsy, ab'lep.sl �, tywyani, dallinebnbsp;Abligurition, ab.lig.�.rish'un n, afrad-loiidebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[golchai

Abluent, ab'l�.ent a, golchiadol: n, Ablution, ab.i�'sbun n, golchiad; pur-edigaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diarddelwi

Abnegate, ab'ni.gat vt, nacaa, pallu; Abnegation, ab.n�.ga'shun n, gwadiad,nbsp;nacad, pallnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[doriad

Abnodation, ab.n�.da'shun n, ysglin-Abnormal, ab.n�r'mal a, afreolaidd;

a�uniaidd nbsp;nbsp;nbsp;[anferthwch

Abnormity, ab.nor'mt.tt n, afreolaeth; Aboard, 3..b��rd'arf, arfwrdd,mewn llongnbsp;Abode, �.b�d' n, annedd, trigfa, cartrefie,nbsp;haddef; arosiad, preswyliad, cartref-inbsp;iad: pt amp; pp.�Aoidenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argoelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Abodenjent, a.bod'ment n, rbagarwydd, Abolish, a.borish vt, diddymn, dileunbsp;Abolition, ah.o-lish'un tt, dilead, di-ddymiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffiaidd

Abominable, ^.bom'i.na.bl a, adgas, cas, Abominableness, a.bom'i.n^.bi.nes n,nbsp;adgasrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cas'au

Abominate, 4.bom'i.nat vt, fbeiddio, Abomination, ^.bom.�.na'shtin n, �ieidd-dra; esgymmun-beth; bryntninbsp;Aboriginal, ab.�.rij'i.Dal a, cyntaf, cys-sefinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ion

Aborigines, ab.�.rij'i.niz np, cyndrigol-Abortion, S-boKshun n, erthyiiad; erthy^j

Abortive, a.bor'tiv a, annhymmig, er-

thylog; anfibdiog

Abound, S.b�wnd' vi, cael gwala. tneddu digon; bod yn Iluosog, bod yn Ilawnnbsp;About, ^.biiwt'yjr, perthynol; ger Ilaw;nbsp;yng nghylch,o ddeutu; am; tua; ad,nbsp;yn ol, o amgyich. Eound about, am-gylch ogylch. To send round about,nbsp;cylcbanfon. To spit about, amboerinbsp;Above, S-.buv'pr, uwch, goruvch, uwchnbsp;law, uwch ben: ad, fry [gyfareddnbsp;Abracadabra, ab.ramp;.kd.dabTE n, cryd-Abrade, a.brad' vi, treulio ymaith,nbsp;rhasglionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ rhasgUad

Abrasion, d.bra'zhunn, rhwbiad ymaith, Abreast, S,.brest' ad, ochr yn ochrnbsp;Abr^ge, St.brij' vt, taliyru, crynoinbsp;Abridgement, a.brij'ment n, talfyriadnbsp;Abroach, fi.brotsh' ad, ar ollyngiadnbsp;Abroad, amp;.br�d' ad, allan, ar led, arnbsp;daen; ar wasgar; oddi cartrefnbsp;Abrogate, ab'r�.gat vt, diddymu, dileunbsp;Abrogatiou, ab.ro.ga'shun n, diddymiadnbsp;Abrupt, ftb.rapt' a, disymmwth, byr-bwyll; serth; anamserol [sertheddnbsp;Abruptness, ab.rupt'nes n, byrbwylldra;nbsp;Abscess, aoses n, comwyd, dargodnbsp;Abscind, ab.8md' vt, rhwygo, tori ymaithnbsp;Abscission, ab.si zh'un n, rhwy giad ,tot\adnbsp;Abscond, ab.skond' vi, ymguddio, ym.nbsp;geiu, llechu, encilio

Absence, ab'sens ft, absennoldeb, absen Absent, ab'sent o, absennol; ar goll*nbsp;anystyriol, disylwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Absent, ab.sent' vt, asswyno, absennoli Absentee, ab.sen.tf n, ymabsennwrnbsp;absennolwr, anghywladnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edig

Absinthiated, ab.sm'thi.a.ted a, chwerw-Absist, ab.sist' vi, peidio Absolute, ab's�.l�t a, cwbl, hollol; di-ammodol; hanfodol; annibynolnbsp;Absolutness, ab's�.l�t.nes n, diderfyn.

oldeb, tra-awdurdod, arbenigrwydd Absolution, ab.stU�'shun n, gollyngij^d.

niaddeuant nbsp;nbsp;nbsp;t^^^^iddeuoi

Absolutory, ab.sol'u.tur.i n, rhyddhaol Absolve, ab.zoV vt^ rhyddhau. goUwng jnbsp;nmddeunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[g^rthuu

Absonant, ab'so.nant a, anghysson Absorb, ab.sorb' vt, llyncu, sugno, sychunbsp;Absorbent, ab.sbr'bent n, sugnyddnbsp;sychydd: a, sugnol, sychol, llyncolnbsp;Absorption, ab.s�rp'shun n, 1'lynciad,nbsp;sugniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ynigadw

Abstain, ab.stan' vi, ymattal; dirwestu* Abstemious, ab.sti'mi.us a, cymmedcol,nbsp;sobr, ymattalgar

-ocr page 27-

�rc; late, l�ne, n�, m�te; she, zh=2 azfirc, thin, ruis; j=:dzh, ACO Abstemiousnefjs, ab.sti'mi.us.De8 n, jAccend, ak.send� vl. tanio, gosod ar dSn

cynimedroldeb; ymattaliad nbsp;nbsp;nbsp;lAccension, ak.sen'shun n, taniad, fiagl-

Abstentien, ab.sttin'i^hun n, gocheliadj iad, ennyniad

ymogeliad, ymocheliad Absterge, ab.st�rf glanhan. sychnnbsp;Abstergent5ab.stur'jenta,glaiihaoI,purolnbsp;AbsterticD, ab.st�r'shun n, glanhad,nbsp;aychiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[attaliad

Abstinecce. ab'stJ.necs n, dirvest, ym-Abstinent.ab.sti'nent a, cymmedrol. sobr Abstract, ab.strakt' vt. neillduo; crynoi.

talfym [nwysiad; a, dansc^dol Abstract, ab'strakt n. crynodcb, cyn-Abstraction. ab.strak'shun n, dansodd-iad. neilldnad: diystyr^^ch am y bydnbsp;Abstruse, ab.stril's' a, ananilwg. tywylj;

dyrys; annealladwy nbsp;nbsp;nbsp;[anhawsder

Abstruseness, ab.strws'nes n, tywyilni, Absnme, ab.s�m' vt, diia, dinystrionbsp;Absurd, ab.s�rd' a, afresymol; gwrthun:nbsp;ynfyd, ffol

Absurdity, ab.snr'dl.t�. Absurdress. ab-s�rdV.es n, afresymoldeb, ynfydrwydd, fi�oleddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amider. llawnder

Abundance, S.bun'dans n, digonedd, Abundant, �.buii'dant a, helaetn, cyf-lawn, llawn, toreithiog, fflwchnbsp;Abuse, d.biis' n, camdriniaeth; am-mharch: difr�ad; Ilygriad; traisnbsp;Abuse, �.b�z' vt, camarfer, caxn-ddefnyddio; dif�nwi, difr�o; treisionbsp;Abusive, k.b�'siv a, eullibaidd, tra-hliuB, sarhausnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mharch

Abi'siveness, �.b�'siv.nes n, enllib. am-Abut, a.but't��, cydio. cyfiinio: cyfarfod Abutment, a.but'ment n, ffin, cyi�iniadnbsp;Abuttals. i,buta]2 np, minion, cyffiniau;;nbsp;terfynau; pentanan

Abysm, a.bizm', Abyss, ^.bis' n, eigion. gagendor, ancddfVn

Academian, ak.S.(ii'mi.an, Academie, ak.ldem'ik, Academician, ak.a.dl-mish'an, Academist, k.kad'i.mist n,nbsp;ysgolhaig, prif' yggolwr, aelcd o rvwnbsp;Drifysgolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[golaidd

Academical, ak.S.dem'i.kal n, prifys-Academy, �.kad'l.mi n, prif ysgol, athrofanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blaeulJym

Acanacious, ak.amp;.nashus a, pigog. Acanthus. Oan'thus �, tioed yr arthnbsp;Acatalectie, S.kat,amp;.lek'tik �, gwersnbsp;ddiwallnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gejaidd, annealladwy

Acataleptic, �.kat.S.lep'tik c, tra dir-Accede, ak.sid' vi, cytuno. cydsynio Accelerate, ak.sel'�r.at vt, prysuro.

brysio; ffrystio [nriad, brysiad Acceleration, ak.8el,n.rashun n, prys-

Accent, ak'sent n, acen, pwyslais ar sill Accent, ak.sent' vt, acenunbsp;Accentuate, ak sen'tsh�.St vt, acenu;nbsp;dynodi acen gair [eniad; acenyddiae�inbsp;Accentuation, ak.sen.tsh�.a'shun n, ac-Accept, ak.sept' vt, derbyu (yn gym-meradwy)

Acceptable, akjsep'ta.bl a, derbyniol, cymmeradwy. croesawus, boddlawnnbsp;Acceptance, ak.sep'tans n, derbyniad;

tanysgrifeniad; ysgrlfenrwym Acceptation, ak.sep.ta'shun n, cymmer-iad; yr ystyr y cymmerir gair ynddonbsp;Acceptilation, ak.sep.ti.la'shun n, ma-ddeuant o ddyled neb dderbyn ariannbsp;Access, ak.ses'n, dyfodfa,nesdd, agosiadnbsp;Accessible, ak.ses'�.bl a. hygyrchjnbsp;mwynaidd, hawdd nesu atonbsp;Accession, ak.sesh'un n, dyfodiad; y-chwanegiad

Accessory, ak'ses.nr.i o, cynnorthwyol, cyfranogol: n, cyfranogwr. cefnogwrnbsp;Accidence, ak'sl.dens n, mabddysg,nbsp;rbaglith, gramadeg

Accident, ak'si.dent n, dygwyddiad, damwain; priodolder anhanfodolnbsp;Accidental, ak.si.den'tal a, damweiniolnbsp;Accipient, ak.sip'yent n, derbyniwrnbsp;Accite, ak.s�l' vt, gwysio, dylynunbsp;Acclaim, a.klam', Acclamation, ak.Iamp;-ma'sbun n, bloedd, banllefj moliant,nbsp;gorfoledd, uchelglodnbsp;Acclamatory, a.klam'S.tur.1 a, banllefol;

gorfoleddol nbsp;nbsp;nbsp;[rhiw, gorifyny

Acclivity, a.kliv'i.tl n, esgyniaa. gallt, Accloy,a.kl6i't7jgorlenwi,llarUjdiwallunbsp;Accoil. a.k�il' vi, ymdrafferthu, ft'rystio,nbsp;flwdanu; ymwthionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[addas

Accommcdable, a.kom'�.dS.bl a, cyf-Accommodate, a.kom'�.dat vt. divalluj cymhwyso: o, addas, cyfaddasnbsp;Accommodation, a .kom.�.da'shun n, cyf-addasiad, cymhwysiad; diwalliad;nbsp;cyinmod; llettynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydfyDediad

Accompaniment, a.kum'pa.n�.ment n, Accompany, a.kum'pa.n� vt, cydym-deitbio; hebrwngnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfranogwr

Accomplice, a.kom'nlis n, cyfrinacbwr, AccoD'nlish, a.kom^plish vt, cytlawnu,nbsp;cwblnau, gorphen, perffeithionbsp;Accomplished, a.kom plisht a, perffeith-lawn; doniog, dawnwych; dillynaiddnbsp;Accomplishment, a.kom'pH8b.meDt n,nbsp;cwblhUd, cyflawniad; addumnbsp;S

-ocr page 28-

ACQ path, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb, on. c�rve, cut. t\\=:too, twk=took; Accomptf a k�i^nt' �, Accomptant, a-kiiAn'tant n.�Account, Accountantnbsp;Accord, a.k6rd' n, cydfod, cydsyniad;nbsp;bodd: v,cytuno,cydweddu,cyd-daro.

According to, yn ol, yn gyfatebol i.

With one accord, o unfyd, yn eytOn Accordance, a.kot^dans n, cy^yniad,nbsp;cydweddiad, cvtundebnbsp;Accordant, a.kor^dant a, cydsyniol, cyt�nnbsp;Accorporate, a.k6r'p�.rat vt, cydgt^orinbsp;Accost, a.ko6t' vt, cyfarch, anerchnbsp;Accostable, a.koe'ta.bI a, cyfeillgarnbsp;Accoucheur, a.kiStsh.iir' n, colwynyddnbsp;Account, a.kuwnt' vt, cyfrif: n, rhif,nbsp;cy^f;cymmeriad. AccountSjCyfrifon;nbsp;rhifyddiaetb, rhifyddeg. Of no account, dibarch, dinod. To accountnbsp;for, rhoddi rheswni am. To give annbsp;account, rhoddi cyfrifnbsp;Accountable, a.k�^nT�.bl �, cyfrifol,nbsp;atebolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhityddwr

Accountant, a.k���lrn'tant n, cyfrifydd, Acconple, a.kup'1 vt, cyssylltu; cydio^nbsp;ieuo; cymharu

Accourt,a.kS�rt'ft,croepawu yn garedig Accoutre, a.k^'t�r vt, taclu, trwsiadu,nbsp;arfogi, amwisgo, addurnonbsp;Accoutrements, a.ki^tur.mentB np, offer,nbsp;arfau, taclau, gwisgoeddnbsp;Accredit, a.kred'it rt, coelio, credunbsp;Accretion, a.kd'sbun n, cynnydd, tyfiantnbsp;A ccretive, aAri'tiv a, tyddfolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ bachquot;)

Accroach, a.krotsh' vt, tynu (megys a Accrue, a.krw' vi, chwanegu, tarddu,nbsp;deillio, codinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Accubaticn,ak.u.ba'sbun n, Uedorwedd-Accumbent, ^.kum'bent a, lledorweddol Accumulate, a.kii'mii.]litr, casglu, pen-tyru, tyru, yinhelaethunbsp;Accumulation, a.kn.m�.l�.'shun n, tyr-iad, pentyriad, cyfiawndernbsp;Accumulative, a.kfi^mu.la.tiv a, cyn-nyrchiol, pentyrol, cynnulliadolnbsp;Accumulator, a.k�'r:;ii.Ia.t�r n, casglwr.

pentyrydd nbsp;nbsp;nbsp;[cywirdeb; gofal

Accuracy, ak'n.rg.8l n, cywreindcb; Accurate, ak'�.rat a, cywir, celfgar,nbsp;gofalus, cYwrain

Accuree, a.kur6' vt, meJJtithio, rhegu;

esgyromuno nbsp;nbsp;nbsp;[beius

Accusable, a.k�'zamp;.bl o, achwynadwy, Accusant, a.k�'zant #i, cyhuddwr, a-chwynwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcwyn

Accusation, ak.�.sA'shun n, cyhuddiad, Accusative, a.k�'zl.tiy a, cyhuddolnbsp;Accusatory, a.k�'r�.tur.! a, cyhudd-adwj, beius

Accuse, a.k�z' vt, cyhuddo, beioj

achwyn ar

Accuser, a.ku'z�r n, cyhuddwr, athrodwr Accustom, a.kus'tum vt, arfer, ymarfer,nbsp;cynnefino. Accustomed, arferedig,nbsp;cyffredin, defodol, cynnefinnbsp;Accustcmable, a.kus'tum.S.bl a, defodol,nbsp;arferolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyffredin

Accustomary, a.kus'tum.ur.i a, arferoL Ace, Sa n, nod yr un; Slsnbsp;Acephalous, amp;.sef S.lus a, pen-goll, dibennbsp;Acerb, k.snrb'a, sur, chwerw; sarignbsp;Acerbate, S,.8�r'bat vt, sure, chwerv�inbsp;Acerbity, ^s�r'bi.tt n, surni, chwibledd:

sangrwydd, chwerwedd Acervate, AsurVat vt, crugio, pentyrunbsp;Acervation, as.fir.va'shun n, errgiadnbsp;Acescent, Ases'ent a, surol, ch� iblaiddnbsp;Acetose, S-si.tos^, Acetous, li.si'tus anbsp;egr,ciiwibl,8nr. Acetic acid, sur surignbsp;Ache, Sk n, dolur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcen, cur* �

gw^mo,pocni nbsp;nbsp;nbsp;fadwy

Achievable, amp;,tshi^v�,.bl o, gwueutbur-Achieve, a.tshiv' vt, cyflawv.u, gorphen' cwblhaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^ailh, goK'hest

Achievement, a.tshiv'ment n, gorchest-Achor, a'k�r n, math o grugdardd Achromatic, a.kro.mat'ik a, diliwiadolnbsp;Acid, as'id a, sur, egr,cl)wib]: n. surynnbsp;Acidify, a.sidi.fT, Acidulate, Isid'ti fatnbsp;et, suro, chwiblo, egrunbsp;Acidity, a.sid'i.tl, Acidness, as'id nes n.

surni, chwibledd, egredd nbsp;nbsp;nbsp;^

Acluiowle4ge, ak.noPej vt, cjdnahod cyftddefnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, .[labyddiaeti

Acknowledgment, ak.nol'ej.ment n evd-Acme, ak'mt n, nchradd; cithaf � ^ Acolothist. k.kol'o.thist m, isweinyddnbsp;Aconite, ak'�.n�t n, llysian�r blaiddnbsp;Acorn a'kSrn �, mesen [ieinddyg-Aconstics, a.k�ws tiks np, Bwniada�lfnbsp;Acquaint, a.kwant' vt, hysbysn, amlTirn ��nbsp;arfer. Acquainted with, adnabyddnanbsp;a; cynnefin 4

Acquaintance, a.kwan'tans n, cyfaill cydnabyddiaeth; cynnefindra ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Acqneat, a.qwest', Acquiat, a.kwist' n.

cyrhaeddiad, ennilliad nbsp;nbsp;nbsp;^

Acquiesce, ak.wJ.es' v, ymostwng, ym-

lonyddn;cydsTnio,cydBynied; eoddef Acquiescence, ak.wJ.c6'ens n, cydsvnnbsp;lad; goddefiad

Acquirable, a.kwrr'a.bl a, cyrhaedd-Acqnire, a.kwi�r' vt, cyrhaedd, cafiael cael; caegln, ennillnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Acquirement, a.kwiVment, Acquisition ak.wS.zish'un n, ennilliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�


4

-ocr page 29-

late; line, n*d, miite; she, zh=z azure; thin, this; j=d2h. ADI

Adamantine, ad.a.man'tin a, adamant-aidd; anhydraidd, caled [hyweddu Adapt, t.dapt' vt, cymhwyso, addasu,nbsp;A daptation,ad.ap.ta'sbun7i, cyfaddasiadnbsp;Add, ad vt, cynnodi,,cyssyiltu, cbwanegunbsp;Addecimate, a.des'�.mat vt, degymunbsp;Addeem, a.dim' vt, tybio, cyfrif; dyfr�onbsp;Addendum, a.den'dum {p addendanbsp;a.den'da) n, attodiad, atddodiadnbsp;Adder, ad'ur n, neidr, gwiber, sarflf.

Adder�s stone, maen glain Addible, ad'i.bl a, chwanegadwynbsp;Addice, ad'is n, neddyf, bwyell gamnbsp;Addict, a.dikt' vt, ymroddi, diofiydunbsp;Addicted, a.dik'ted o, chwannog, ym-.

roddgar, tueddol nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Addictedness, a.dik'ted.nes n, tuedd-Additament, a.dit'a.mentra, cynnodiad Addition, a.dish'un n, ychwanegiad;

attodiaeth nbsp;nbsp;nbsp;[ychwanegol

Additional, a.dish'un.al a, cynnodol, Addle, ad'1 a, gwag, clwc, gorllyd.nbsp;Addle-pated, Addle-headed, penwan,nbsp;syfrdan, hurt, ffbl, diymenyddnbsp;Address, a.dres' vt, aneren, eyfeirio;nbsp;ymosod; n, cyfarchiad; cyfarwyddyd;nbsp;erfyniad; medr; deheurwyddnbsp;Adduce, a.diis' vt, dwyn ym mlaennbsp;Adducent, a.dii'sent a, attynolnbsp;Addulce, a.duls' vt, melusu, pereiddionbsp;Ademption, a.dem'shun n, difeddiad,nbsp;dygiad ymaitb [ar y chwarenaunbsp;Adenography, ad.i.nog'rS.fi n, traithnbsp;Adenoid, a�'i.noid, Adenose, ad'i.nosnbsp;a, chwarenaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ineb

Adepbagia, ad.i.fa'ji.a n, duwies glyth-Adept, a.dept' n, celfyddwr; un hyddysg Adequate, ad'i.kwat a, cyfartai, cystal,nbsp;cymmesur, cyfaddas, digonolnbsp;Adequateness, ad'i.kwat.nes �, cyfartal-wch, addasrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ansawdd

Adfected, ad.fek'ted a, cymmysg; eyf-Adbere, ad.bi�r' vi, ymlynu, glynu with Adherence, ad.hi�r'ens n, ymlyniadnbsp;Adherent, ad.hi�r'ent a, unol; glynol,nbsp;yng nglfn: n, dilynwr, canlynwr, di-lyniedydd; pleidiwr [gyssylltiadnbsp;Adhesion, ad.ni'zhun �, glyniad, ym-Adhesive,ad.hi'siva, ymlynol, gafaelgarnbsp;Adhibit, ad.hib'it ri, cymhwyso; defii-yddionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cymhwysiad

Adhibition, ad.lii.bish'un �, defnydd, Adhortation, ad.hor.ta'shun n, cynghor,nbsp;annogaeth

Adhortatory, ad.hSr'ta.tffr.i a, anno^ol Adiaphorous, ad.i.af�.rufi a, amnihleid-gar, ammhleidiol

Acquisitive, a.kwiz'i.tiv a, ennilledig Acquit, a.kwit' ri, rhyddhau, cyfiawn-liau, gollwng. To acquit of blame,nbsp;difeio

Acquitment, a.kwit'ment, Acquittal, a.kwit'al n, rhyduhad, dieuogiadnbsp;Acquittance, a.kwit'ans n, rhyddhSd;nbsp;ysgrifen rhyddhad, addefiad o daled-igaeth

Acre, a'kur n, erw, cyfar Acreage, a'kur.aj n, mesnr, maintiolinbsp;Acrid, ak'rid a, sur, chwerw, llymsurnbsp;Acrimonious, ak.ri.m�d'ni.us a, sarig,nbsp;sariglym, chwerwedignbsp;Acrimony, akTi.mun.i n, surni, llymder,nbsp;tester; sarigrwydd [archwaeth surnbsp;Acritude. ak'ri.t�d, Acrity, ak'ri.ti n,nbsp;Acroamatic, ak.ro.a.raat'ik a, gor-ddysgeidiol

Across, a.kros' ad, yn groes, ar draws Acrostic, S.kros'tik n, penenwadnbsp;Act, akt V. gweithio, gweithredu; chwar-eu: n, gweithred, gorchwyl; deddf.nbsp;A great act, gorchest. A noble act.nbsp;rhagorgamp. A wicked act, cyflafan.nbsp;To act vainly, gwageddunbsp;Actinolite, ak.tin'�.l�t n, rheiddfaeunbsp;Action, ak'shun n, gweithred; cwyn,nbsp;cynghaws, hawl, dadl; brwydr, cadnbsp;Actionable, ak'shun.a.bl a, cospadwy;

holadwy, dadleuadwy Active, ak'tiv a, bywiog, gweithgar,nbsp;esgud, heinif; sionc; gweithredolnbsp;Activen^s, ak'tiv.nes. Activity, ak.tiv'-t.ti n, hywiogrwydd, sionceddnbsp;Actor, ak'turn, gweithredwr ;chwar�yddnbsp;Actress, ak'tres n, chwareyddes [diaunbsp;Actual, ak't8hti.al a, gweithredol, gwir,nbsp;Actuary, ak'tshii.ur.l n, ysgrifenyddnbsp;Actuate, �k'tsh�.at vt^cynhyrfu, cyffroi:nbsp;a, cynhyrfiedig

Acuate, ak'ii.at vt, blaenllymu, golymu Acuity, S.k�'i.ti n, llymder [blaedllymnbsp;Aculeate, ak.ii'li.at a, pigog, colynol.nbsp;Acumen, E.k�'men n, llymdra; craffder,nbsp;synwyr, cyfrwysdranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pigfeinio

Acuminate, a.kii'mi.nat vt, blaenllymu, Acute, S.k�t'a, llym; synwyrol, deallus;nbsp;cywrain. Acute accent, acen feinlais,nbsp;acen ddyrehafedig (')

Acuteness, ^..k�t'nes n, llymder; syn-wyroldel), craffder

Ad-, Ac-, Af-, Ag-, Al-, An-, Ap-, Ar-, As-, At-, px, wrth, at, inbsp;Adage, ad'aj n, diareb, direb, gwirairnbsp;Adagio, a.da'gi.� n, gair am amser arafnbsp;Adamant,ad'a.mantKjd�emwnt,adamant

6

-ocr page 30-

h, fat, �r�, met, ma-rtne, pin, orb, on, cflrre, ent, tlt;t�=:too, twtmtook;

Admit, ad.mit' vt, derbyn; caniatau,

goddef, addef nbsp;nbsp;nbsp;[addefiad

Admittance, ad.mit'ans �, derbyniad*, Admix, ad.miks' vt, cymmysgunbsp;Admixture, ad.miks'tsh�r �, eymmysg-iad, cymmysgedd

Admonish, ad.mon'ish vt, rbybuddio;

ceryddu, cynghori; dwyn ar gof Admonition, ad.m�.nish'un n, rhybudd,nbsp;cynghor, ceryddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iol

Admonitory, ad.mon'i.tur.i a, rhybudd-Admove, a*d.mi^v' vt, nesu, dynesu Adnounjad'nuwnnjansoddairjCnwg�iyaiinbsp;Ado, a-dw' n, trafferth, cynhvsrf, terfysgnbsp;Adolescence, ad.�.les'ens n, blodaunbsp;ieuenctyd; ieuenctyd [iau�rcwsgnbsp;Adonis, S,.d�'nis n, blodau�r gwynt, llys-Adopt, ^.dopt't;^, mabwysiadu [mabwysnbsp;Adoption, S.dop'shun mabwysiad,

Adi�eatTai'�.gat vt, ie�o wrth nbsp;nbsp;nbsp;Mop �v a mabwjsa^d

ASct, aiWkt�. attodiad [cydiad AdoraWo, a.dora.bl a addoladw Xdixgt;�tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cysByDtiad, parchad^nr _ J^^rch anrhydeid

Adjurate, aj'�.rat vt, cynnorthwyo Adjuration, aj.�.ra'shun n, tyngediadnbsp;Ad,jure, a.j�r vt, tyngedu [trefnunbsp;Adjust, ajust' vt, cymhwyso, addasu,nbsp;Ajustment, a.jusVraent n, addasiad,nbsp;trefniad, uniawniad [northwyolnbsp;Adjutant, aj'�.tant n, isgadben; a, cyu-Adjute, a.j�t' vt, cynnorthwyo, helpunbsp;Adjutor, a.j�'t�r n, cynnorthwywrnbsp;Adjutory, aj'�.tur.i o, cynnorthwyolnbsp;Adlegation, ad.li.g^-'shun n, cynghen-adaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mesuriad

Admeasurement, ad.mezh'ur.ment n, Administer ,ad.mm'is.tur vt, gweinyddu;

dirprwyo nbsp;nbsp;nbsp;[gweinyddiaeth

AdministraticL, ad.min.i8.tra'shun n, Administrator, ad.min'is.tra.t�r n,nbsp;gweinyddwr

Administratorship, 8d.mm'is.trS,.tur-ship n, swydd weinyddol Administratrix, ad.min'is.tra.triks n,nbsp;gweinyddeenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[da; rhagorol

Admirable, ad'mtr^.hl a, rhyfeddol; Admiral, ad'mi.ral n, Ilyngesydd, llyng-eswrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ m6r-ly wiant

Admiralty, ad^mf.ral.tf n, m�r-lys, Admiration, ad.mi.ra'shun �, rhyfeddod,nbsp;syndod; hoffder. hiote of admirationnbsp;(1), rhyfeddnod [hofS, edmygunbsp;Admire, ad.m�V 2?t,rhjfeddn,mawrygn;nbsp;Admirer, ad.m�r'�r n, mawrygwr;

serchwr, carwr nbsp;nbsp;nbsp;[goddefadwy

Admissible, ad.mis'l.bl a, (lerbyniadwy; Admission, ad.mish'un w, derbyniad;nbsp;caniat^d, addehad

ADUi

Adiaphory, od.i.afnr.i ammbleidgar-wch, didueddrwydd Adieu, ^.d�' i, bydd wjch! yn iach!nbsp;Adipose, ad'i.p�s, Adipous, ad'i.pus a,nbsp;seimlyd, tew

Adit, ad'it n, mynedfa dan y ddaiar Adjacency, a.ja'sen,si n, a^osrwyddnbsp;Adjacent, a.ja'sent a, cyfagos, ger Ilawnbsp;Adject, a.jext' vt, cyssylitu, ychwanegunbsp;Adjection, a.jek'samp;un �, cynnodiad;

ychwanegiad nbsp;nbsp;nbsp;[soddair

Adjective, aj'ek.tiv n, enw gwac, an-Adjoinj a.jcin' vt, cydio, cyssylitu, uno Adjoining, a.joi'ning a, yn ymyl, cy-DghyffWrdd, nesaf, cyssyJItiolnbsp;Adjourn, a.j�rn' vt, goMrio, oedi [oediadnbsp;Adjournment, a.jurn'ment n, gohiriad.nbsp;Adjudge, a.jnj' vty dytarnu, bamunbsp;Adjudicate, a.j�'d).kat barnu, dyfarim

A A.'.,---- ioim H7r h

Adoration, ad.�.ra's�iun n, addoliad; Adore, a.d��r' vt, addoli; caru; mawrhau,nbsp;anrhydeddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trwsio

Adorn, ^.d�rn' vt, addurno, barddu, Adornment, a.d�rn'ment n, addurniadnbsp;Adown, ^.d�^n' ad, i lawr, i waerednbsp;Adread, a.dred' ad, yn ofnus, yn ofuognbsp;Adrift, ll*drift' ad, gyda�r dwlr, gyda�rnbsp;Uifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hyfedr

Adroit, a,dr6it' o, medrus, debeu, hylaw, Adroitness, a-dr�it'nes n, medrusrwydd,nbsp;hylawdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [benthycol

Adscititious, ad.si.tish'us o, ffugiol, Adstriction, ad.strik'shun n, cydglym-iad, cydrwymiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[truth

Adulation, ad.�.la'shun n, gweniaith Adulator, ad'�.la.tiir n, gweuieithwr,nbsp;truthiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[truthgar

Adulatory, ad'�.la.tur.i a, gwenieithns Adult, ^.dult' n, un mewn oedran: anbsp;cyfandwf, mewn oedrannbsp;Adulterate, a.dul'tur.at v. Hygru, cymmysgu; rhithio: a, halogedig, cym-mysgedig; ffugiol [iad; cymniysgiad.nbsp;Adulteration, ^.dul.tu.ra�shun n, Hygr-Adulterer, d.dul'tur.�r n, godinebwrnbsp;Adulteress, S.dul'ter.es n, godineb-wraig, godinebes, putainnbsp;Adulterine, Adul'tur.�n n, basdarddnbsp;Adulterous, ^.dul'tur.us o, godinebus,nbsp;puteiniol, puteinig ^ [dranbsp;Adultery, a.dul'tur.i n, godineb, putein-Adumbrate, ad.um'biat vt, cysgodi*nbsp;braslunionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[odiad

Adumbration, ad.um.bra'shuu u, cyss-6


-ocr page 31-

ore: late: line, no. m�te; she, zh=z azure; thin, THis; j=dzh. AFF

Adiination,ad.ii.na'shun n, undeb, uneJ, undernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, gwyrni

Aduncity, a.dun'si.ti n, camedd, crym-Aduncous, a.dung'kus, Adunque, a-dungk' a, gwyrgam Adure, a.dur' ri, deifio, golosgi, crasunbsp;Adust, a.dust' a, golosgedig, erasnbsp;Adustible, S.dus'ti.bl a, hylosg, llosg-adwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deitiad

Adustion, S,.dust'shun n, goddeithiad, Advance, ad.vans' n, mynediad; cyn-nydd: r, myned ym mlaen; dyrehafu;nbsp;gwellau; cynnyg, gosod allan; talunbsp;ym mlaen Haw, rhagdalu. Advancednbsp;m years, oedranus, hen. Advance-guard, y fyddin flaen, cynnhorfnbsp;Advancement, ad.vans'ment dyrehaf-iad, gwelliant

Advantage, ad.van'taj n, budd, lies, mael, elw, mantais; goruchafiaeth;'nbsp;blaenafiaeth: vt, llesau, manteisionbsp;Advantageous, ad.van.tajus a, buddiol.

llesol nbsp;nbsp;nbsp;[buddioldeb. llesoldeb

Advantageousness, ad.van.ta'jus.nes n, Advectitious, ad.vek.tish'us a, tramornbsp;Advene, ad.vin' vi, dyfod at, cyfarfodnbsp;Advenient, ad.vi'ni.ent a, dynesolnbsp;Advent^ ad'vent n, dyfodiad; yr Adfentnbsp;Adventine, ad.ven'tin, Adventitious, ad-ven.tish'us, Adventive, ad.ven'tiv a,nbsp;damweiniol,arddyfodol;ammherthyn-asoinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Adfent

Adventual,ad.ven'tsb�.al a.perthynol i�r Adventure, ad.ven'tshur n, antur; en-byd waith: r, beiddiol, llyfasu, ymanturnbsp;Adventuresome, ad.ven'tshur.sum a,nbsp;eofn, dibrydernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[by, difygwl

Adventurous,ad.ven'tshu.rus a,anturiol. Adverb, ad'vurb n, rhagferf, gorairnbsp;Adverbial, ad.vur'bi.al a, rhagferfol,nbsp;goreiriolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ adwy

Adversable,ad.vur'sa.bl a, gwrthwyneb-Adversaria, ad.v�r.s�r'i.a �, nod-lyfr Adversary, ad'vur.sur.i �, gwrthwyneb-wr, gelyn

Adverse, ad'vurs o, adfydig, anfFodns, gwrthwynebus,croes. Adverse party,nbsp;gwrthblaid. An adverse saying, gom-meddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[drygfyd, ing

Adversity, ad.vur'sl.ti n, adfyd, cyni, Advert, ad.vurt' vi, ystyried, dal sylwnbsp;Advertence, ad.vur�tens, Advertency,nbsp;ad.vur'ten.sl n, ystyriaeth, sylwad.nbsp;daliad sylw, golygiad arnbsp;Advertise, ad'v�r.t�z vt, hysbysu, cy-hoeddi.mynegu, [bysiad, cyhoeddiadnbsp;Advertisement, ad.vur'tiz.ment n, hys-

Advesperate,ad.ves'pur.atW,prydnawnio Advice, ad.vis' n, cynghor; mynegiad;

hanes nbsp;nbsp;nbsp;[as; call

Advisable, ad.v'i'za.bl a, cymhwys, add-Advisableness, ad.v�'za.bl.nes n, cy-mhwysder, addasrwydd Advise, ad.v�z' vt, cynghori, annog;nbsp;hysbysu. Ill-advised, annoeth; an-ystyriol. Well-advised, synwyrol, call;nbsp;pwyllognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn ystyriol

Advisedly, ad.v�'zed.li a, yn bwyllog; Advocacy, ad'vo.ka.si, Advocation, ad-vo.ka'shun n, dadleuyddiaeth, eiriol-aeth, amddiffyn, arddadlnbsp;Advocate, ad'vo.kat n, eiriolwr, am-ddi�ynwr, dadleuwr, arddadlwr: vt,nbsp;eirioli, dadleu

Advolation, ad.vo.la'shun n, ymdyniad Advolution,ad.v�.l�'shunra, ymdreigliadnbsp;Advoutry, ad.vuw'tri n, godinebnbsp;Advow, ad.vuw' vt, haeru, gwirionbsp;Advowee, ad.v�w.i' n, glwys tadognbsp;Advowson, ad.vuw'snn n, hawl i gyf-Iwyno offeiriad i eglwysnbsp;Adze, adz n, bwyell, bwyell gam; neddyfnbsp;Aerial, a.i�r'i.al a, awyrol, wybrol; uchelnbsp;Aerie, fr'i n, nyth adar ysglyfaethgarnbsp;Aerolite, �r'�.lit n, awyrfaen [olaethnbsp;Aerology, �r.ol'�.ji n, awyrddysg, awyr-Aeromancy, e�r'b.man.si n, awyrgoelnbsp;Aerometer, �r.om'i.t�r n, awyrbwysainbsp;Aerometry, �r.om'i.tri ra, awyrfeidraethnbsp;Aeronaut, e�r'�.n�t ra, awyrydd, awyr-deithiwr

Aeroscopy, �r.os'k�.pi n, awyrnodiad Aerostatic, �r.os.tat'ik a, awyriaethoinbsp;Aerostation, e�r.os.ta'shun ra, awyrydd-iEsthetic, is.thet'ik a, deiniolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Afar, a.far' a, pel), hirbeil, anghysbell Afeard, a.fl�rd' a, brawychus, ofhusnbsp;Afer, a'fur n, gwynt y de-orllewinnbsp;Affability, af.a.biri.ti. Affableness, aF-^.bl.nes n, mwynder, tiriondeb, hy-nawseddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[foes

Affable, af'a.bl a, mwyn, addfwyn, hy-Affabrous, a.fd'brus a, cyfan, perffaith Affair, a.f�r' n, gorchwyl; achos;nbsp;perwyl. An affair of importance,nbsp;mater o bwys

Affear, Affere, a.f�r' vt, sicrhau, sefydlu Affect, a.fekt'ra, sereh, teimlad; naws;

nwyd: ri, eyfi'roi; ceisio; ffoantu Affectation, af.ek.ta'shun, Affectedness,nbsp;a.fek'ted.nes ra, cymhendod, mursen-dod, coegni; coegdybnbsp;Affected, a.fek'ted a, coegaidd [gamp;rnbsp;Affecting, a.fek'ting a, cynhyrtiol; rhith-7


-ocr page 32-

AGG p^th, fat, �re, met, mi-nne, pm, orb, on, cnrve, cut, tw=:too, twk=took;


Aforetime, a.f�Vt�m ad, o'r blaen, gynt

Afraid, a.frad' a, dychrynedig, ofnus. I am afraid, mae ofn arnaf, ofnaf. To

_eto, tracbefn Afresh, ^.fresh' ad, o�r newydd, eilwaith,nbsp;Afront, a..frunt' ad, cyferbyn, o ffaeunbsp;Aft, aft ad, yn ol, with y llywnbsp;After, aTtur pr, gwedi, ar ol. Afterbirth, olysgar, y brych. After-math,nbsp;adladd. After-pains, poenau wedinbsp;esgor. After-wit, olsynwyr. Afternbsp;this manner, fel hyn. To go afternbsp;him, myned ar ei ol, dilyn, canlynnbsp;Afternoon, af.tur.m^n' n, echwydd, pryd-nawn

Afterwards,aftffr.w�rdz arf,gwedi hyny Aga, a'gS n, swyddog milwraidd ynnbsp;Nhwrci

Again, fi.gen' ad, eilwaith, drachefn, eto hefyd. Again and again, drachefn anbsp;tbrachefn. As big again, cymmaintnbsp;arall. Over again, or newydd. Tonbsp;repeat again, ailadrodd. To raise ornbsp;rise again, adgyfodinbsp;Against, ^.genst pr, erbyn, yn erbynnbsp;cyferbyn ;rhag-, g wrth-. Against one�snbsp;consent, yn groes i ewyllys un; o�inbsp;Agape, ^.gap' ad, yn safnrwth [anfoddnbsp;Agaric, ag'a.rik madarchnbsp;Agast, a.gast' a, syn, brawychusnbsp;Agate, ag'at w, maen mnehuddnbsp;Age, aj n, oed, oedran; oes, einioesnbsp;boedl, cenedlaeth. Of age, un arnbsp;bugain oed. Old age, henaint. Personsnbsp;of the same age, cyfbedionnbsp;Aged, a'jed a, hen, oedranus, oedionnbsp;Agency, a'jen.si m, goruchwyliaethnbsp;Agent, a'jent n, goruchwyliwr, dirprwy;

achos nbsp;nbsp;nbsp;Ti^

Aggelation, aj.e.lashun n, clymiad yr Aggeneration, a.jen.u.rashun n, cyd-genedliad

Aggerate, aj'nr.at vt, pentym [sypio Agglomerate, a.glom'ur.at v, pellenunbsp;Agglutinate, a.glii'ti.nat v, cydlyffio 'nbsp;Aggrandise, ag'ran.diz vt, urddasunbsp;anrhydeddu, mawrhau, dyrehafu codinbsp;Aggrandisement, ag'ran.d�z.ment nnbsp;dyrehafiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[herio, cyffroi

Aggravate, ag�ra.vat vt, mwyhau bai-Aggravation, ag.ra.va'shun n, mwyh^d hai; cyflroad

Aggregate, ag'ri.gat a, cydgryn�edig rhefawl: n, crynoad, cyfanswm: vtnbsp;cydgor1ana;casglu,cynnuU [casgliadnbsp;Aggregation, ag.ri.ga shun n, cynnodiad,nbsp;8

Affection, a.fek'shun n, cariad, sereh;

affeithiad, tuedd; clefyd, haint Affectionate, a.fek'shun.Ut a, serchog,nbsp;car�aidd, ijnernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fir�us

Affective, a.tek'tiv a, teimladwy, cy-Affettuoso, a.fet.�.�'s� ad, yn dyner a pheraidd

Affiance, a.f�'ans n, ymddiried, cred, goglud: vt, ymddiried, dywedd�onbsp;Amdation, af.�.da'shun, Affidature, afi-da.tshhr �, cyfammodiadnbsp;Affidavit, af.f.daVit n, Jlw cyboeddnbsp;Affiliation, a.fil.i.a'shun n, mabwysiadnbsp;Affinaee, afknaj n, parad, coethiadnbsp;Affinea, a.f�nd' a, yn perthynnbsp;Affinity, a.fin'i.t� n, perthjnas trwynbsp;briodas; tebygoliaetbnbsp;A ffirm, a.furm' vt, haeru; sierhau, gwirionbsp;Affirmable, a.f�r'ma.bl a, haeradwynbsp;A ffirman t, a.f�r'maDt n, sierha wr, hon wrnbsp;Affirmation, af.�r.ma'shun n, cadarnhadnbsp;Affirmative, a.f�r'md.tiv n, sicrhaol,nbsp;cadarnhaolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyssylltu

Affix, a.fiks' vt, cydio, sierhauj hoelio Affix, afiks n, cyssawd, olddodiadnbsp;Affiation, a.fia'shun n, anadliadnbsp;Afflict, a.flikt' vt, gofidio, trallodi, drygunbsp;Affliction, a.flik'shun n, cystudd, adfydnbsp;Afflictive, a.flik'tiv a, tralJodus, gofidusnbsp;Affluence, afl�.ens -n, llawnder, cyfoethnbsp;Affluent, af'I�.ent a. goludog, gorlawnnbsp;Afflux, afluks, Affluxion, a.huk'sbunnbsp;n, IJanw, llifeiriad

Afford, a.f��rd' vi, rhoddi, gweini; cyn-nyreha; galJu nbsp;nbsp;nbsp;[breinio

Affranchise, airan�tshiz vt, rbyddhau Affray, a.f*a' n, ymryson, terfysg, ym-ladd: vt, brawychu, dychrynunbsp;Affriction, a.frik'shun n, rhathiadnbsp;Affright, a.fr�t', Affrightment, a.friV-meet n, braw, dychrynnbsp;Affront, a.frunt' �, sarhad, anfri, am-lnbsp;mbarch: �;t, difr�o, sarhau; digio Inbsp;Affrontive, adfun^tlv a, sarhausnbsp;Affuse, a.f �z' vt, tywallt un peth ar arallnbsp;Affusion, a.f �'zhnn n, ty walltiad ar bethnbsp;Affy,a.f�f vt, dywedd�o; hyderunbsp;Afield, S.fild' ad, i�r maea, yn y maesnbsp;Aflat, S.flat' ad, yn wastadnbsp;Afloat, a.fl�t' a, ar nawf; yn symmudnbsp;Afoot, a.f^rt� ad, ar draed, ar droednbsp;Afore, S.fb�r' pr and ad, rhag, cyn, onbsp;flaen, o�r blaen

Aforehand, SioV'hand ad, ym mlaen Ilaw, o�r blaen, rhag Ilawnbsp;Aforesaid, ^.f��r'sed a, rhagddywededig,nbsp;rbagenwedig, a enwyd ot blaen

make one afraid, brawychu un, peri iddo ofni, dychrynunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� '�


-ocr page 33-

ore; lat�, line, no, miite; she, zh=z azure; thin. Tins; j=dzh. ALE

Aha, a.ha'wfft! ba Ahead, S.hed' ad, ym mlaen, o flaennbsp;Ajar, ^.jS.r' ad, banner agcrednbsp;Aid, ad vt, cynnorthwyo, nerthu, helpunbsp;Aid, ad, Aidance, a'dans n, porth, cy-mhorth, nawdd

Aidant, a'dant a, cynnorthwyol Aid-de-camp, e.du.kong' n, gweinyddnbsp;cadflaenwr

Aidless, adies a, digymhorth, diborth Ail, al V, dolurio, poeni, gofidio [usnbsp;Ailing, a'ling a, dolnriol, clafaidd, clwyf-Ailment, al'ment n, dolur, afiechydnbsp;Aim,amv, annelu, amcanUjCyfeirio: n,nbsp;amcan, cyfeiriad, nodnbsp;Air, �'r n, awyr, awei; dygan, alaw: vi,nbsp;awyro, awyru; twymo, heulo. Air-built, disail, ffugiol, dychymmygol.nbsp;Air-gun, awyrddryll. Air-shaft, my-nedta i awyr, mwndwllnbsp;Airiness, e�r'i.nes n, llonder, awyriadnbsp;Airless, �Yles a, di-awyr, cauedignbsp;Airling, eVling n, cocgyn, ysgentynnbsp;Airs, �rz np, p�r donau; coegddulHannbsp;Airy, � r'l a, awyroi, awelog: coegfFolnbsp;Aisle, �l n, rhodfa mewn eglwysnbsp;Ait, at n, ynysig mewn afonnbsp;Akin, d.kin' a, perthynolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mynor

Alabaster, arS,.bas.tur n, math o taen Alack, S.lak', Alackaday, ^.lak'a.da t,nbsp;oeh fi!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rodrwydd

Alacrity, a.lak'ri.ti n,bywiogrwydd, pa-Alamode, t.la.mod' ad, yn ol yr arfer Alarm, d.lamp;rm' vt, dychrynu; galw atnbsp;arfau; n, ofn, dychryn; rhybudd,nbsp;gwaedd, bloeddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhybudd

Alarum, S.lar'um n, gwaedd perygl, Alas, ^.las' i, och ! och fi! aha!

Alb, alb n, gwenwisg Albeit, dl.bi'it c, er, er hyny, anllai, etonbsp;Albion, al'bi.un n, hen enw Prydainnbsp;Alcaic, al.ka'ik n, pennill Alcaeusnbsp;Alcaid, al.kad' n, enw swyddog yr His-paennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Hispaen

Alcavala, al.kav'a.la n, toll a delir yn yr Alchemist, al'kem.ist n, un yn honi ynbsp;gall droi meteloedd yn aur, uchfferyllnbsp;Alchemy, al'kem.i n, uchfierylliaethnbsp;Alcohol, al'ko.hol w, gwirf [gwirfiadnbsp;Alcoholization, al.ko.hol.i.za'shun n,nbsp;Alcoholize, ark�.h�.l�z vt, gwirfionbsp;Alcoran, al'ko.ran n, Beibl y Mahomet-iaidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fwd

Aggress, a.gres' vi, dechreu cynhen, ymosod, cynhenu

Aggression, a.gresh'nn n, ymosodiad, dechreuad cynhennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[y gynhen

Aggressor, a.gres'urre, ymosodydd, cwd Aggvievance, a.gri'vans n, gofid, gor-mes, alaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[poeni

Aggrieve, a.griv' vt, blino, gormesu, Aggronp, a.grwp' vi, crynoi, cydgasglunbsp;Aghast, a.gast' a, syn, dychrynedignbsp;Agile, aj'il a, ystwyth, esgud, heinif,nbsp;sioncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[twythder, bywiogrwydd

Agility, a.jiri.ti, Agileness, aj'ihnes n, ys-Agio, aj'i.o n, y gwahaniaeth mewn cyfnewidwriaeth arian tramornbsp;Agist, a.jist' vi, cymmeryd anifeiliaid inbsp;bori; casgln arian

Agistage, �Ljis'taj, Agistment, a.jist'-ment n, tir porta nbsp;nbsp;nbsp;[dadleu

Agitate, aj'i.tat vt. cynhyrfu, aflonyddu; Agitation, aj.i.tashun n, cynhyrfiad;

afionyddwch, cyiihwrf [aflonyddwr Agitator, aj'i.ta.tur n. cynhyrfwr,nbsp;Aglet, agOet n, pwyntel, olpainbsp;Agminal, ag'mi.iial a, byddinolnbsp;Agnail, ag'nai n, com; ewinor, ewin-wasgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tad

Agnation, ag.na shun n, carenydd o du Agnition, ag.nish'un n, cydnabyddiaethnbsp;Agnize, ag.n�z' vt, cydnafiod, addefnbsp;Agnomination, ag.nom.i.na shun n, cyf-atebiad geiriau

Ago, S.go ad, cyn hyn, yn ol [awyddus Agog, a.gog' ad, yn chwannog, ynnbsp;Agonize, ag'�.n�z vi, dirboeninbsp;Agonistes, ag.o.niz'tiz n, ymdrechwr:nbsp;cleddyfwr

Agony, ag'�.ni n, gloes, ing; ymdrech Agrarian, amp;.gr�yi.an a, arddwriaethol.

maesyddaidd, tirol, gwledig [cyfateb Agree, ^.gri' vi, cytuno, headycbu;nbsp;Agreeable, a.gri'a.bl a, cyfatebol;

boddus; cysson [rwydd; hyfrydwch Agreeableness, ^.gri'a.bl.nes n, addas-Agreement, �.grfment n, cytundeb;

cyfatebiad, cyssondeb Agrestic, �.gres'tic o, gwledig; taiogaiddnbsp;Agricultural, ag.ri.kurtshii.rai a,nbsp;maethyddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yddiaeth

Alcove, al.kov' n, ystafell nenfwd, cell-Tertianquot;quot;ague, cryd t�ridiau [aidd! Alder, dl'd�r n, gwernen nbsp;nbsp;nbsp;[eddwr

uish, a'gii.ish a, crydol, crynoi, oer-'Alderman, ol'd�r.man n, henadur, sen-, ^ i, �! och! aha! wb nbsp;nbsp;nbsp;lAle, al n, cwrw, died, beiddlyn, bir

d

Agriculture, ag'r�.kul.tsh�r n, amaeth -Agriculturist, ag.r�.kul'tsh�.rist n, 11a-farwr, amaethydd, ffermwr Aground. S..gr�^nd' ad, ar lawr, ar dirnbsp;Ague, a'g� n, y cryd, y deirthion.

Agi

An.

-ocr page 34-

ALL path, fat, ere, met. m^-rfne, pin, 6rb, on, curve, cut, t^^=too, twk=took;


Aleberry, al'ber.i n, math o ddiod gymgt;|

mjsgedig nbsp;nbsp;nbsp;[cwrw;

Aleconner, al'kon.ur rt,golygwr mesurau Alectryomancy, ^.lek'tri.o.man.si �,nbsp;ceiliog-ddewiniaethnbsp;Alegar, aVi.gar n, cwi*w surnbsp;Alehouse, afhuws (alehouses, arhui^-1nbsp;ziz) n, cwrwfdy, diotty, tafarn [lestrlnbsp;Alembic, S..lem'bik n, math o ddistyll-'nbsp;Alength, ^.length' ad, yn ei hydnbsp;Alert, ^.lurt'fl, bywiog, heini, gwyliad-wrus. On the alert, ar wyliadwriaethnbsp;AlertnessA.lurt'nes n, hoewder.l^'wiog-Alewife, al'wif n, tafarnwraig [^rwyddnbsp;AJesandrine, al.eg.zan'drin n, llinell ynnbsp;cynnwys deuddeg sillnbsp;Aleacipharmic, al.eks.t.fdr'mik, Alex-itenc, al.eks.i.ter'ik a, cyfareddol rhagnbsp;gwecwyn [llythyrenol, alsawddnbsp;Algebra, al'g�.bra n, ^soddeg, rhifyddegnbsp;Al^^ebraic, al.ji.bra'ik, Algebraic^, ahnbsp;Ji.bra'l.kal a, aJsoddolnbsp;Algebraist, aV^i.bra.ist n, alsoddegyddnbsp;Algid, al'jid a, oerllyd, fferllydnbsp;Algidity, ahjid'i.fci, Algor, algdr n, oer-fel, oerni, annwyd

Algorithm, al'g�.rithm n, rhifyddiaeth Alias, a'li.as ad, neu, yn amgennbsp;Alibi, al'i.bi n, lie arall. To prove annbsp;alibi, profi absennoldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hyfaeth

Alible, alT.bl a, maethJawn, maethus. Alien, aTi.en n, allwlad, alltud, estronnbsp;Alienable, a'li.en.amp;.bl a, trosglwyddadwynbsp;Alienate, a'li.en.at vt, dyeithro; trosi,nbsp;araJIu: a, estronol, dyeithrnbsp;Alienation, a.li.en.a'shun n, aralliadnbsp;troraad, gwerthiadnbsp;Alight, vi, disgyn, dyfod i lawrnbsp;Alike, AJyk' ad, yn dehyg, yn gyffejyb,nbsp;unddull, cymmaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[b-wyd

Aliment, arhment n, maeth, Duniaeth, Alimental. al.f.men'tal, Alimonious, al-i.ro�'ni.ns a, maetholnbsp;Alimony, ari.mun.i �, maeth; rhannbsp;gwraig wedi ysgar heb achos cyfreitb-Aliquant, al'i.kwant a, anghydrif [lawnnbsp;Aliquot, al'i.kwot n. cydnilernbsp;Alish, ^'lish a, cwrAaiddnbsp;Alive, d.l�v' a, byw, yn fy w, bywiog, sioncnbsp;Alkahest, al'ka.hest n, ardrwythnbsp;Alkali, al'ka.li n, gwrthsurnbsp;Alkaline, al'k^.lin a, gwrthsuraiddnbsp;Alkermes, al.kfir'miz n, cyffaith o�r enwnbsp;All, 61 a, oil, hoU, pawb, y cwbl. Allnbsp;of us, ni i gyd, pawb o honom. Nothing at all, dim yn j bjdnbsp;AUatrate, al'^.trat vt, cyfarth, dih�o

Allaudable, a.lo'da.bl a, camnoladwy, gwiwglod, clodwiw

Alay, a.la' vt, tymmeru; cymmysgu; llinaru: n, adwyn, cymmysgedig agnbsp;un mwy gwerthfawr [deniad, llithiadnbsp;Allectation, al.ek.ta�shun, n, hudiad,nbsp;Allegation, al.t.ga shun n, haeriad; dadlnbsp;Allege, a.lej' vt, honi, haeru, gwirionbsp;Allegeable, a.lej'a.bl a, traethadwynbsp;Allegiance, a.li'ji.ans n, ffyddlondeb i�rnbsp;llywodraethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dammegol

Allegorical, al.i.gor'hkal a, arallegol, Allegory, aVi.gor.t n, aralleg, cyftelyb-Allegro, al.fgro a, yn fywiog Haethnbsp;Alleluja, al.i.lti'y^ n, moliant i Dauwnbsp;Alleviate, a.lt'vi.at vi, ysgafnhau, es-mwytho, esmwythau, llinarunbsp;Alleviation, a.li'vLa'shun n, ysgafnhSdnbsp;Alley, al'i n, rhodfa; heol gul, heolannbsp;Allhallowtide, bl.haV�.t�d ra, calan gauafnbsp;Alliance,a.I�'an8ra,cyfathrach,cynghrairnbsp;Alliciency, a.lish'en.st n, attyniad, Bwynnbsp;Allied, a.l�d' a, cyfathrachol, cynghreir-jol, cyfunedig

Alligation, al.i.g^'shan n, cydglymiad Alhgate, ari.gfit vt, cydglymu [afancnbsp;Alligator, al'i.ga.tur n, crocodil, addanc,nbsp;Allision, a.lizh'un n, cyd-daro, cyttaronbsp;Alliteration, a.lit.u.ra'shun n, cydlyth-yreniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyd-ddodiad

Allocation, al.o.ka'shun n, gosodiad. Allocution, al.o.kii'shun �, cyfarchiad inbsp;arallnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhydd

Allodial, a.lo'di.al a, breninol, annibynol, Allodium, a.lo'di.um n, rhydd-feddiantnbsp;Allonge, a.lunj' ra, gwth neu gais ag arfnbsp;Allot, a.lot' vt, gosod, penodi, eyfranunbsp;Allotment, a.lot'ment ra, cyfrau, dawg,nbsp;darn o dirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftwng

Allow, a.lu�^'vf, caniatau; goddef, gos-Allowable, a.luvVa.bl a, goddefol, can-iataol, goddefadwy

Allowance, a.luw'ans n, goddefiad; dogn Alloy, a.lot' n, adwyn o is werth yn gym*nbsp;mysgedig ag aur, arian, amp;c., er eunbsp;caledu; vt, cymmysgu meteloeddnbsp;Allnbescency, al.u.bes'en.si ra, parod-

rwydd...... [ifelybu

Allude, a.l�d' vi, cyfeirio, awgrymu, cy-Alluminate, a.lumi.nat vt, addurno, gwyebunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[liiwydd

Alluminor. a.l��mi.n�r n, paentiwr, Allure, a.lii�r' vt, hudo, denu, llithionbsp;Allurement, a.Ul�r'ment ra, hudoliaethnbsp;Allusion, a.lii'zhun ra, eyfeitiad; aw-grym

lAllusive, a.lU'siv a, cyffelybol; cyfeirio) 10

-ocr page 35-

�re; Yamp;ie, line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, this; j=d2h. AMB

A iluviuii�, a.l��vi.um �7yabwri^ a gludir

gan ddwfr nbsp;nbsp;nbsp;ymgyfathrachu

Ally, a.lfn, cynghreiriad; c^alll; car: Almacaiitar. al.ma.kau't�r n, cylch ynnbsp;cyfochroli�r terfyngylchnbsp;Almanac, �l'ma.nak n, amseroni, dydd-lyfr. Almanac-mato, amseronyddnbsp;Almandine, al'man.dm n, math o faennbsp;gwerthtawr

Almiglity. oi.m�'ti a, Hollallnog: n, Duw Almond, a'mund n, fFrwyth y prennbsp;almon. Almonds of the throat, chwar-enau y gwddf

Almoner, al�'mun.iir n, elusenwr Almonry, armun.r�, Almry, am'ri n,nbsp;elusenfa

Almost, �rm�st ad, ym mron, agos, braidd, o fewn jchydjg, prinnbsp;Aims, amz n, elasen, cardod, cardawd,nbsp;Alms-deeds, elusenau. Aims-house.nbsp;elusendy, yspyttynbsp;Aloes, al'�z n, sudd pren alwsnbsp;Aloetic, al. �. et'ik a, alwsaiddnbsp;Aloft, a.loft' ad, yn uchel, fry, i fynynbsp;Alogy, ar� ji n, afresymoldeb, ynfyd-rwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hun

Alone, amp;.l�n' a, unig, unigol, wrtno ei Along, a.long' ad, ym mlaen; bellach.

Along-side, wrth ochr, yn ymyl Aloof, a.lwf' ad, o bell, o hirbellnbsp;Alopecy, al'o.pi.st n, syrthiad y gwalltnbsp;Aloud, a.luwd' ad, yn uchel, yn grochnbsp;Alpha, ai'fa n, y Jiythyren gyntet jn yrnbsp;egwyddor Koeg

Alphabet, al'fa.bet n, yr egwyddor Alphabetical, al.fa.bet'i.kal a, egwydd-Alpine, al'p�n a, niynyddig [oraiddnbsp;Already, oi.red'� ad, eisoes, yn barod,nbsp;cyn hyn, o'r blaennbsp;Also, �i's� c, hefyd, jti yr un moddnbsp;Altar, ol't�r n, allor, bwrdd y cymmunnbsp;Altarage, ol'tur.aj n, yr offrwmnbsp;Alter, crthr v, newid, arailunbsp;Alterable, �l'tur.d.bl a, newidiadwynbsp;Alterant, �rtur.ant a, newidiolnbsp;Alteration, 61.tu.ra,.'shun n, newidiad,nbsp;cyfnewidiad [gweithio yn raddolnbsp;Alterative, �l'tu.ra.tiv n, cyffer ynnbsp;Altercate, 6^t�r.katt?^, ymeirio, ymgecrunbsp;Altercation, �l.t�r.kashun n, ymryson,nbsp;jmddadleuad

Alternate, �l.t�r'nSt a, cylchynol, bob yn ail: v, newid bob yn ailnbsp;Alternation, 61.t�r.na'shunw.cylchyniadnbsp;Alternative, ol.t�r'na.tiv n, dewisiad onbsp;un o ddau beth, dewisnbsp;Althea, al.thi'a n, prysgen flodeuawl

Although, ol.TH�' ad, er, pe, cyd bo Aliiloquence. al.til'�.kwens n, chwydd-iaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[uchfesuriad

Altimetry, al.tim'i.trt n, uchfeidraeth, Altisonant, al.tis'�.nant a, uclielseiniolnbsp;Altitude, al'ti.t�d n, uchder, ucheldernbsp;Altogether, ol.tw.gexu'�r ad, yn hollol,nbsp;i gyd, yn llwyr, yn gyfan-gwblnbsp;Aludel,alu.del n, math o lestr a arferirnbsp;mewn Iferylliaethnbsp;Alum, alum n, allawg, alwmnbsp;Aluminus, ad�'mi.nus a, allogaidd, al-ymaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwenynfa

Alveary, al'vi.ur.i n, gardd wenyn, Always, ol'waz ad, yn wastadol, bobnbsp;amsernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sennolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Be)

Am, am vi, wyf, ydwyf. (Amser pre-Amability, a.ro^.biri.ti�, hawddgarwcb, anwyldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;egn�ol

Amain, a.man' ad, a�r holl egni, yn lew, Amalgam, h.mal'gam n, cor�briad, ad-wynaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gu adwynau

Amalgamate, 6,.mal'g^.raat vt, cymmys-Amand, a.mand' vt, anfon, gyru ymaith Amandation, 3..man.da'shun n, cenad-wriaeth [enydd geiriau un arallnbsp;Amanuensis, a.man'�.en.sis n, ysgrif-Amaranth. am'a.ranth n, blodau ammor,nbsp;anfarwaintnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Amaranthine, am.S.ran�thin a, ammor-Amaritude, S..mar'i.t�d n, chwerwder Amass, a.mas' vt, casglu, croni, pentyrunbsp;Amassment, ^..mas'ment n, pentyriadnbsp;Amate, a.mat' vt, dychrynu, arswydonbsp;Amateur, i.ma.t�r' n, carwr y celfydd-Amatory, am'6..tur.i a, serchlawn [ydaunbsp;Amaurosis, am.o.r�'sis n, gwendid golwgnbsp;Amaze, �.maz'vt,synu,rhyfeddu; braw-ychu, irdangu

Amazement, h.maz'ment n, syndod, ar-uthredd, braw nbsp;nbsp;nbsp;[garwen

Amazon, am'a.zun �, gwraig wraidd. Ambages, ain.ba'jiz n, cylchymadroddnbsp;Ambassador, am. bas'd.d�r n, prif gen-adwr, negesydd

Ambassage, am'bas.aj n, cenadwri Amber, am'bur gwefr, elydr, ambernbsp;Ambergris, am'bur.gris n, ambyrnbsp;Ambidexter, am.bl.deks't�r w, un de-heuig o bob Ilaw; un deuwynebog;nbsp;dyhiiyn

Ambidextrous, am.bi.deks'trus a, cyf-lawiog; deuwynebog Ambient, am'bi.ent a, amgylcholnbsp;Ambigu, am'bi.g� n, djsglaid o gym-mysgedd dyeithr [aeth; mwysdernbsp;Ambiguity, am.bi.g�'i.ti n. ammheu-

li


-ocr page 36-

ANA path, fat, �rc, met, mS-rfn^, pin, 6rb, on, curve, cut, t^=too, twkastook;


Ambiguous, am.big'ii.us o, ammheas;|

mw^s; arbetrusol nbsp;nbsp;nbsp;j

Ambiguousness, ara.big'u.us.nes n, an-nilysrwydd, mwysder [petrusiaethi Ambiloquy, am.bil'b.kwi 7i, annilysiaeth,'nbsp;Ambiloquous, am.bil'o.kwus a, am*inbsp;mheuol, petrusolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Ambit, ani'bit �, amgylchedd, cylchyn-Ambition, am.bish'un, Ambitiousness, am.bish'os.nes �, acheJgais, uchei-drem, uchelfrydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[awyddus

Ambitious, am.bish'us ucbelfrydig Ambitude, am'bi.t�d n, cyich, cyrmpasnbsp;Amble, am'bl vi, rhygyngu: ii, ^�bygyng-iadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[duwiau

Ambrosia, am.br�'zhiA �, owyd y Ambrosial, am.br�'zhi.al a, per, hyfrydnbsp;Ambry, am'brf n, bwytty, cardottynbsp;Ambulation, am.bu.la'shun n, rhodiad,nbsp;cerdd edi adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ aramredol'

Ambulatory, am'b�.Ia.tur.l a, rhodianol, Ambury, am'bu.ti u, dafaden waedlydlnbsp;ar gertyl

Ambuscade, am.bus.kad', Ambush, am'-bwsh cynliwyo, cynilwynfn, rhag-odfa; cadbwll nbsp;nbsp;nbsp;[gwlyb-losgiad

AmbustioD, am.bus'tsbun llosgiad, Amel, am'ei n, ariiw, barnaisnbsp;Amekorn, am'el.kornnygwenithFfreng-ignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwellau

Ameliorate, S.mi'li.o.rat vt, diwylUo. Amen, a'men' ad, yn wirj boed fellynbsp;Amenable, d.mi'na.bl a, atebol, cyfrifolnbsp;Amenance, am'en.ans n, ymddygiad,nbsp;agweddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diwygio

Amend, a.mend' v, adgyweirio, gweilSu, Amendment, ^.mend'ment�, diwygiad,nbsp;gwellad, gwelliantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Amends, ^.mendz' 7?p, iavm, boddlon-Amenity, a.menXti �, hyfrydwch lie i Amerce, a.murs' vt, dirwyonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Amercement, a.m�rs'ment dirvry, camlwrwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fawr

Amethyst, am'i.thist n, maen gwerth-Amiable, ami.a.bl o, hawddgar, pryd-weddol, serchns nbsp;nbsp;nbsp;[ystinos

Amianthus, am.t.an'thus n,math o faen Amicable, am'i.kS.bl a, caredig, hygar,nbsp;bynaws, cyfeillgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[grys

Amice, am'is �, pilyn isaf yr offeren-Amid, S.mid', Amidst, fi.midst'jor, yng nghanol, ym mhlith, plith, yin mysg,nbsp;rhwngnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[warthus

Amiss, S.mis' ad, ar fai, yu teius, ynj Amission, ^.mish'un n, colled, coU, di- �nbsp;fuddiad

Amit, a.mit' vt, gollwng ymaith

Amity, am'i.ti n, cariad, cyfeillach

Ammonia, a.mo'ni.a n, math o wrthsur Ammonium, a.m�'ni.�m n, math o ad-wynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhyfel

Ammunition, am.u.nisb'un �, ariwy Amnesty, am'nes.ti n, deddf ebargofiadnbsp;troseddau

Amomum, ^.m�'mum �, math^o firwyth Among, a.mung', Amongst, ^.mungat'nbsp;pr, ym mhlith, ym mysg, rhwngnbsp;Amorist, am'�.rist n, cariad-fabnbsp;Amorous, am'o.rus a, careugar; anlladnbsp;Amort, ^.mort' a, digalon, trwm, pruddnbsp;Amount, ^.mu^nt' n, cyfanswm, swm:

vt, cyrhaedd, cynnyddu [nwyfwaitb Amour, S,.mwV n, anlladwaith, sercb,nbsp;Amove, S.. rawv'ut, symmud; diswyddonbsp;Amphi-, Amph-jja;, yn arwyddonbsp;Amphibious, am.fib'yus a, deu-elfenog,nbsp;cyntehn

Amphibology, am.R.boVo.jt �, mwys-iaith. mwysair nbsp;nbsp;nbsp;[ieithol

Amphibolous, am.tib'o.lus a, mwys-Amphisbasna, am.fis.bi'nH n, auwibou Amphiscii, am.fish'yi n, trigolion y cyichnbsp;poethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[reudy, chwareufa

Amphitheatre, am.fi.thi'At�r n, chwa-Arophora, am'fo.r^ �, math o ddiodlestr Ample, am'pl o, helaeth. mawr, eang;

cydawn nbsp;nbsp;nbsp;[llawnder, digonedd

Ampleness, am'pl.nes n, helacthder. Ampliation, am.pli.a'shun, Amplification. am.plif.i.ka'shun n, helaethiadnbsp;Amplify, am'pli.f� vt, chwanegu, eangu,nbsp;taenu,lledunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eangder

Amplilnde, am'pli.tud n, helaethrwydd, Amputate, am^pii.tat vt, tori aelod,nbsp;amdorinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[jad

Amputation, am.pU.ta'shun n, amdor-Amulet, am'U.let n, swyn-gvfaredd Amuse, a.miiz'v^, dif'yru; hudfoddionbsp;Amusement, a.muz'ment n, difyrwch,nbsp;digrifwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[boddhaus

Amusive, k.mu'siv a, difyrol, hyfryd, Aroygdalate, a.inig'da.iat a, almonaiddnbsp;An, an a.�A

ADabapti8t,an.a.bap'tiatn,ail-fedyddiwr Anacamptic, an.a.kamp'tik a, adiamol,nbsp;adlewyrchiol

Anacathartic, an.a.k^.th^r'tik n, medd-yginiaeth gyfogol

Anachorete, an.ak'o.ret, Anachorite, an-ak'b.r�t n, meudwy nbsp;nbsp;nbsp;[arfrudiaeth

Anachronism, an.ak'ro.nizm n, cam-Anaclastics, an.a.klas'tiks n, pelldrem-iaeth nbsp;nbsp;nbsp;[d'iU Anacreon

Anacreontic, an.ak.ri.on'tik a, yu ol 12

-ocr page 37-

5re; lat�; line, no, mute; she, zh:=z azure; tlnn, Tuis; j=dzh. ANI

Anadiplosis, an.^.di.pl(5'8is n, aiUddybU lad; ail-roddiad

Analogical, an.a.goj'i.kal a, dirgelaidd Anagram, an'a.gram n, traws-symmud-iad llythyrenaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[awduron

Analects, an'I.Iekts n, pigion o amryw Analeptic, an.amp;.lep'tik a, adferol, cryf-haol, cyfnerthol

Analogical, an.^loj'l.kal, Analogous, a.nal'�.gU8 a, cyfatebol, tebygnbsp;Analogy, a.nar�.ji n, cyffelybiad; cyf-atebiad, cyfaledd

Analysis, ^.nal'i.sis (analyses, ^.nal'i-siz) n, dadansoddiad, dadglymiad, dosraniad, dosbarthiadnbsp;Analytic, an.^.lit'ik, Analytical, an.a-litxkal a, dosranolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyfynu

.Analyze, an'ad�z vt. dattod, dansoddi, Anamorphosis, an.3..mor't'(5.sis n, an-fFurfedigaeth

Ananas, ^.na'nas n, afal pinwydden Anapaest, an'^.pest n, math o fydr cerddnbsp;Anaphora, E.nafo.ra n, brawdd-addurnnbsp;Anarch, an'ark, Anarchist, aa'ar.kist n,nbsp;terfysgwr, anllywodwrnbsp;Anarchy, an'ar.ki n. terfysg; annhrefn,nbsp;aftywodraeth, gwrthdeyrneddnbsp;Anasarca, an.a.sSr'kd n, dyfrgiwyfnbsp;Anastrophe, Lnas'tr�.f� n, newidiad trefnnbsp;naturiol geiriaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[melltith

Anathema, a.nath'i.ma n,esgymm uniad Anathematize, a.nath'i.ma.t�z vi, es-gymmuno; melltithio, rhegu [arlognbsp;Anatocism, 4.nat'().sizm n, Hog ar log,nbsp;Anatomical, an.a.tom'i.kal a, difyn-iadol, difynolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[difynwr

Anatomist, ^natUmist n, difynydd, Anatomy, A.nat'o.mi �, difyniaeth j's-gerbwd [tors, hynafiaid, teidiaunbsp;Ancestor, aQ'8e8.tilr n, cyndad. Ances-Ancestral, an.ses'tral a, hynafaidd, cen-edlawlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwelygordd

Ancestry, an'ses.tri n, achau, bonedd. Anchor, ang'k�r n, angor; vt, angori,nbsp;bwrwangor. Anchor-smith, gofang-orionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[angordreth

Anchorage, ang'ko.rai �, angorfa; Anchoret, ang'k�.ret, Anchorite, ang'-k�.rit n, meudwy, aucr [bychainnbsp;Anchovy, an.tsho'vi n, math o forbysgnbsp;Ancient, ^'shent a, hen, hirhoedlog;nbsp;oesol: n, llumanwr. Ancients, hynafiaid, hyDaif,ta(lau. Ancient of Days,:nbsp;Hen Ddihenydd

Anciently, an'sheat.W ad, gynt, yn y cynfydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bonedd, achau

Ancientry, au'shen.tri �, hynafiaeth,

Ancillary, an'sil.ur.l a, gwasanaethol Ankle, ang'kl a, tier, migwrnnbsp;And, and c, a, acnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eglur

Andante, an.dan'ti ad, yn gymmedrol ac Andiron, aii'd�.�rn n, hrigwn, gobednbsp;Androgynal, an.droj'i.nal a, deury.violnbsp;Anecdote, an'ek.dot n, hanesyn, cliwedlnbsp;Anemography, an.i.mog'ramp;.fi n, gwyni-graffiad

Anemone, a.nem'o.ni n, llysiau�r gwynt Anemoscope, a.nem'�.6k�p n, gwynt-fesurydd

Anent, a.nent' ad, gyferbyn, ar gyfer Aneurism, an'ii.rizmn,eangiad,rhedwelynbsp;Anew, a.nii' ad, oV newydd, eilwaithnbsp;Anfractuous, an.frak'tsh�.us a, troedig,nbsp;d3rrys

Angel, an'jel n, angel; cenad; ansawd hardd; hen ddarnoarian gwerth 10s,nbsp;Angelic, an.jel'ik, Angelical, aa.jel'�.kalnbsp;a, angylaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cerdd

Augelot, an'ji.lot n, math o offeryn Anger, ang'gur n, dig, digter, gwg, Uid;

vt, digio, llidio, anfoddloni Angiography, an.j�.og'rS.t� �,darluniadnbsp;o lestri y corff

Angle, ang'gl n, ongl, congl, cornel;

genwair: v�. genweirio, pysgota Anglicise, ang'gli.s�zTJi, Seisnigo, troi i�rnbsp;Seisoneg

Angliscism, ang'gli.sizm n, Seisnigaeth Angober, ang'g�.o�r n, math o berannbsp;Angry, ang'gri a, dig, llidiog, digllawn.

To be angry, digio nbsp;nbsp;nbsp;[cystudd

Anguish,ang'g wish n, ing, gloes, dirboen, Angular, ang'g�.lhr, Angulous, angf-gii.lus a, onglog, conglognbsp;Angulated, ang'gu.lk.ted a, ongledignbsp;August, ang.gust' a, cul, cyfyngnbsp;Angustation, ang.gus.ta'shun n, culni,nbsp;cyfvngdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diffyg anadi

Anhelation, an.hi.la'bhun n, dyheuad, Anhelose, an'hi.los a, allan o anadinbsp;Aniented, an'yen-ted a, diddymiedignbsp;Anility, d.nin.tl n, gwracheiddrwydd;nbsp;ail fabandod

Animadversion, an.i.mad.v�r'shun n, sylwad, ystyriaeth, beirniadaeth; cer-yddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ol, sylwiadol

Animadversi ve, an.t.mad .vWsi v a, barn-Animadvert, an.l.mad.v�rt' vt, barnu, sylwi; ce-ryddu, beionbsp;Animal, an't.mal n, anifail, mil, milyn:

a, eneidiol, bywiol, nwvfol Animalcule, an.t.malTctil n, milyn an-wcledig i�r llygadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[malcule

Animalcula, an.i.markii.lt np,�AnU

13

-ocr page 38-

ANT pSth, fat, �re, met, mamp;-rtn�, pin, 6rb, on, curve, cut, tw=:too, twk=:took;


Animality, an.i.mal'i.tl n, eneidiolrwydd,

bywyd

Animate, an'i.mat a, bjw, bywydog:

vt, bywhau, cefnogi, calonogi Animation, an.t.mashuii n, bywh^d,nbsp;bywiogrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nogaethol

Animative, an'i.ma.tiv a, bywhaol, an-Animose, an'�.m�s a, poethlyd, gwresog Animosity, an.l.mos'i.ti n, gelyniaeth,nbsp;casineb, dygasedd

Aniseed, an'i.sid n, gwewyrlys, had anis Anker, aag'kdr n, barilan deg galwynnbsp;Ankle, ang'kl n, migwrn, ff�r, asgwrn ynbsp;ffer

A nnalist, an'al.istn, hanesydd blynyddol Annals, an'aiz np, biwyddol hanesionnbsp;Annats, an'ats np, blaenffrwythau, cyn-gnwd

Anneal, a.nir !Jt,tymmeru gwydr; jwbi Annex, a.neka' vt, cyssylltu, cynnodinbsp;Annexion, a.nek'shun, Annexation, an-ek.sS'shun n, cyssylltiad, cyfrwymiad,nbsp;atddodiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dinystrio

Annihilate, a.ni'hi.lat diddymn, Annihilation a.n�.hi.la'shun n, diddym-iad, diddymiant

Anniversary, an.t.vdr'sur.i n, cylchwyl:

a, blynyddol, biwyddol nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Annolis, an'o.lis �, ymlusgiad Americ-Annotation, an.o.ta'shun n, nodau eg-lurhaol, sylwadau nbsp;nbsp;nbsp;[esboniwr

.A.nnotator, an'�.ta.t�r n, nodiedydd, Announce,a.nuwns' vt, dadgan, cyhoeddinbsp;Annoy, a.noi' vt, drygu, niweidio; blinonbsp;Annoyance, a.ndi'ans n, aflonyddwch,nbsp;sarh^d

Annua), an'ii.al a, blynyddc^ biwyddol Annuitant, a.n�'i.tant n, an ^ hawlnbsp;ganddo i ddl blynyddol 1 [yddolnbsp;Annuity, a.nti't.ti n, dogn nA dSl blyn-Annui, a.nur vt, diddymn, dneu, dirymunbsp;Annular, an'ii.lar a, crwn, njodrwyaiddnbsp;Annulet, an'ii.let n, modrwyfe; addurn-gerfiad bychan o gylch oolofn archnbsp;Annumerate, a.nu'mdr.at vt, rhifo, cyfrifnbsp;Annunciate, a.nun'shi.St vt, hysbysu,nbsp;dwyn cenadwrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[archiad

Annunciation, an.Tm.8i.a'3hun n, cyf-Anodyne, an'b.d�n n, esmwythaydd, ilinarydd: a, esmwythaol, Ilonyddolnbsp;Anoint, i.n�int' vt, iro, eneinionbsp;Anomalism, ^.nom'^.Uzm, Anomaly, amp;-nom'a.l� n, anghyfartaleddnbsp;Anomalous, Anom't.lns a, angfaydredol,nbsp;anbafal; direol, afreolaiddnbsp;Anomy,an'�.m� n, anghyfraith, annhrefnnbsp;Anon, a. non' ad, yn fyr, yn fuan, yn y man

Anonymous, S.non'i.raus a, anadna-byddos, dienw

Anorexy, an'o.rek.si n, anchwant at fwyd Another, an.uTa'�r a, arall, ua arali,nbsp;nid yr un

Ansated, an'sa.ted a, dolenog, camog Answer, an'sdr vt ateb; cyfateb: n, ateb,nbsp;atebiad; dadbrawf

Answerable, an's�r.S.bl a,ateboljCyfrifol Ant, ant n, morgrugyn, mywionynnbsp;Antagonist, an.tag'o.nist n, gwrthwy-nebwr, gwrthblaid [hanol eiriadnbsp;Antanaclasis, ant.an.amp;.kla/sis n, gwa-Antarctic, an.t^rk'tik a, debeuol. Antarctic pole, pegwn y denbsp;Ante- px, cyn, o fiaen, rhag- [tiaennnbsp;Antecede, an.ti.sid' v, blaenori, rhag-Antecedence, an.ti.si'dens�, blaenafiaethnbsp;Antecedent, an.tnsi'dent n, rhagfiaenornbsp;blaenor: 0, blaenorol, blaenfed *nbsp;Antechamber, an'tt.tsham.bur n, rha?-ystafell

Antecessor, an.tl.ses'hr n, rhagarwein-Antedate, an'ti.dat vt, rhagddyddio Antediluvian, an.tf.dt.lii'vi.an a, cyn tnbsp;dylif, cynddiluwiol, o�r cynfvd [ bychannbsp;Antelope, an'ti.lbp n, math 0 garwnbsp;Antemeridian, an.ttmi.rid'yan w cvnnbsp;nawn, borenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r�

Antemundane, an.tt.mun'dan a, 0 flaen Antepast, an'ti.past n, blaenbrawf bvr

, nbsp;nbsp;nbsp;[onddwy

Antepenult, an.ti.p-.nult' n, j sill olif Antepileptic, ant.ep.i.lep'tik a, gwrth-ddirgrynawl

Anterior, an.ti�r'l.flr a, blaenorol cvn

Anteriority ,an.ti�r.i.or'i.tin,blaenonaeth

Antnem, an them n, mawlgan Anthology an.thol'S.ji n, blodengerddnbsp;blodeulyfrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pddvs '

Anthropology, an.thr�.pol'�.ji n, difrn^

Anthropophagi,an.thr�.pof'a.j!n�bwrt-

awyr dynion nbsp;nbsp;nbsp;r j

Anthroposophy,an.thr�.pos'�.fi� dynol?

Anthypnot^c, an.thip.not�ik a, emth-gysgawl nbsp;nbsp;nbsp;' ^

Anti-, Ant-p� gwrth-, yn erbyn

vCntv�' ^^rif-gwatwaraidd :

n, ysgentyn, ystumiwr Antics, cast-lau dignf, munndiau Antichrist, an�tt.kr�st n, anghristnbsp;Antichnatian, an.tt.kris'tshan o, gwrth-gnstiol, anghristaiddnbsp;Anticipate, an.tis'i.pat vt, rhagachubnbsp;dysgwyl, blaenbrofi, rhagwelednbsp;Antic�tion, an.ti3.�.pa'3liun n, blaen-brofiad, rhagfwynhSd, dysgwyliadnbsp;14


-ocr page 39-

ore; late; l�ne, no, mute; she, zh=z az�re; thin, thIs; j=dzh. APO


Anticlimax, an.ti.ki�'maks a, gradd-ddisgyniad

AnticoDTulsive, an.ti.kon.vursiv a gwrthddirgrynol

Anticor, an'ti.kor n, clwyfyr ysgyfaint Antidotal, an'ti.do.tal a,gwrthwenwynolnbsp;Antidote, an'ti.d�t n, meddyginiaethnbsp;rhag gwenwyn, amp;c.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ynol

Antifebrile, an.ti.feb'ril a, gwrthdwym-Antilogy, an.til'�.ji n, gwrthddywed-iad mewn awdwr [gwrthdeyrniol Antimonarchical, an.ti.mo.nar'ki.hal a,nbsp;Antimony, an'ti.mun.i n, math o adwynnbsp;Antinomian, an.ti.no'mi.an n, anti-nomiad, gwrthddeddfiadnbsp;Antinomy. an'ti.nom.i n, gwrthddywed-iad rhwng dwy ddeddfnbsp;Antipathy, an.tip'a.thi ?i, gwrthnaws;

casineb nbsp;nbsp;nbsp;[gwrth-heintiol

Antipestilential, an.ti.pes.ti.len'shal a, Antiphone, an.tif o.ni n, atebgerdd, ateb-gannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwrthair

Antiphrasis, an.tifra.sis n, gwrtheiriad, Antipodes.an.tip'o.dizn.gwrthdraedwyrnbsp;Antipope, an'ti.pop n, gwrthbabyddnbsp;Antiquarian.an.ti.kwe�r'i.an,Antiquary,nbsp;an'ti.kw�T.in,hynafiaethydd [ddymunbsp;Antiquate, an'ti.kwat vt, heneiddio; di-Antique, an.tik' a, henaidd, oedranus,nbsp;ben, hynod: n, henbeth, gorhenynnbsp;henwaith

Antiquity, an.tikVi.ti w, hynafiaeth, yr amsergynt. Antiquities, hynafiaeth-au, hynafionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyhydedd

Antiscii, an.tish'y�n, trigolion dau du y Antiscorbutic, an.ti.skor.h�'tik a, danbsp;rhag y llwg, neu glefri�r mornbsp;Antiseptic, an.ti.sep'tik n, gwrthfraenolnbsp;Antispasmodic, an.ti.spaz.mod'ik a,nbsp;gwrthwrystaidd

Antisplenetic, an.ti.splen'i.tik o, da rhag y dduegwstnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cerdd

Antistrophe, an.tis'tr�.f� n, ail bennill Antistrumatic, an.ti.str^.mat'ik a, danbsp;rhag y manwynau, gwrthfanwynnbsp;Antithesis, an.tith'i.sis {p antitheses,nbsp;an.tith'i.siz) n, cyferbyniaethnbsp;Antitrinitarian, an.ti.trin.i.t�r'i.an n,nbsp;gwrthdrindodiad: a, gwrthdrindodaiddnbsp;Antitype, an'ti.tip n, gwrthlun, gwrth-gysgodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[y fresh losg

Antivenereal, an.ti.vi.niVi.al n, da rhag Antler, ant'lur np, cangen o gyrn y carwnbsp;Antoeci, an.ti's� n, gwrthdrigolionnbsp;Antonomasia,an.t�.n�.ma'zhi.an,gwrth-enwad

Antre, an'tur n, ogof, Uoches, �fau

Anvil, anVil n, eingion. Anvil-stock, cyfF eingion

Anxiety, ang.z�'i.tJ, Anxiousness, angk-shus.nes n, pryder, gofal, anesmwyth-der, trymfryd nbsp;nbsp;nbsp;[awyddus

Anxious, angk'shusa, pryderus, gofalus, Any, en'i a, un, unrhyw, neb, rhyw,nbsp;nebawd, dim

Anywise, en'i.w�z ad, mewn rhyw dduil Aorist, a'o.rist n, en w amser ammhenodolnbsp;Aorta, a.or'ta n, y rhedwely fawrnbsp;Apace, ^.pas'arf, y n fuan, ar flr wst, ar frysnbsp;Apagogical,apA.goj'i.kaia,gwyrgyrchiolnbsp;Apart, �.pS,rt' ad, o�r neilldu, ar wahSnnbsp;Apartment, S.part'ment n, rhandy, ys-tafell

Apathetic, apA.thet'ik a, dideimlad Apathy, ap'i.thi n,annheimlad; syrthninbsp;Ape, ap n, ab, epa, gwrab; dynwared-ydd; vt, dynwared, amredunbsp;Apepsy, a.pep'si n, treuliad afreolaiddnbsp;Aperient, a.pi�r i.ent a, rhyddhaolnbsp;Apertion, a.pur'shun n, agoriad,mynedfanbsp;Aperture, ap'�r.tsli��r n, bwlch, twllnbsp;Apetalous, a.pet'^.lus a, heb ddail blodaunbsp;Apex, a'peks (apices) n, blaen, pwynt,nbsp;pen, copa, crib

Aphelion, a.fi'li.un n, y rhan bellaf oddi wrth yr haul o gylchdro y planednbsp;Aphorism afo.rizm n, gosodedigaeth,nbsp;prif-reoJ, call-chwedlnbsp;Apiarian, a.p�.�V�.an a, cadwr gwenyn,nbsp;gwenynwr

Apiary, a'pi.ur.J n, gwenynlle, gwenynfa Apices, ap'i.siz np.�Apexnbsp;Apish, a pish a, gwrabaidd; dynwaredol,nbsp;fFolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[digrifwch

Apishness, a'pish.nesn,coegead, ffbledd, Apo-, Ap-px, oddi wrth, ymaithnbsp;Aplustre, a.plus't�r n, math o fanernbsp;Apocalypse, a.pok'a,lips n, dadguddiad,nbsp;gweledigaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[guddiadol

Apocalyptical ^.pokAJip'ti.kal a, dad-Apocope, �..pok'�.p� n, toriad ymaith y sill olaf fmheas, yr Ajiocryphanbsp;Apocrypha, a.pox'ri.fa np, llytVau am-Apocryphal, S.pok'ri.fal a, anawduredig,nbsp;ammneusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[osiadol

Apodictical, a.po.dik't-i.kal a, arddang-Apodixis, apo.dik.sis n, prawf, arddang-osiad

Apogee, ap'�.ji n, y rhan bellaf o gylchdro yr naul neu blaued oddi wrth y ddaiarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^^d

Apogiatura, S.po.ji.a.tii�r'a n, addurn-Apologetical,ap.ol.�,jet'i.kalfl!,e8gusodol^ amddi%nol, yrnddiffynol

15

-ocr page 40-

APP pSth, fat, �re, met, ma-rtne, pin. orb, on, curve, cut, tw=too, twk=took;


Apologist, S..poro,jist n, diheurydd, am-ddiffynydd; esgusodwr nbsp;nbsp;nbsp;I

Apologize, ^i.por�.j�z vi, amddiffyn, di-hearo,- esgusodi

Apologue, ap'�.log n. chwedl, moeswers Apology, a.por�.ji n, diffyniad, esgusawdnbsp;Apomecometry, ap.�.mt.kom'i.tri n, pell-fesuriaeth [tynu ymaith lysnafeddnbsp;ApopbJegmatic, ap.�.fleg.mat'ik a, jnnbsp;Apoplithegm, ap'�.them �, doethair, di-arebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lys mud

Apoplectic, a.p�.plek'tik a, o natur par-Apoplexy, ap'�.plek.si n, parlys mud Apostacy, a.pos'tA.si n, gwrtbgiJiad.

gwrthgwymp nbsp;nbsp;nbsp;[gwymp'wr

Apostate,A.pos'tatn,gwrthgiliwr,gwrth-Apostatize, A.pos'tA.t�z vi, gwrthgi�o Aposteme, ap'os.t�m n, math o gornwydnbsp;neu grawQzadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [casglu

Apostemate, a.pos'tl.mat vt, crawnu. Apostle, a.pos') n, apostol, cenadnbsp;Apostleship, d.pos'i.ship n, apostoliaethnbsp;Apostolic, a.pos.tol'ik a, apostolaiddnbsp;Apostrophe, A.pos'tr�.fi n, sillgolJ (�)nbsp;Apothecary, A.poth'i.kurd n, cyffer�wrnbsp;Apothegm, ap'�.them n, dcethair, diarebnbsp;Apotheosis, ap.�.thf�.sis n. dwyfgys-segriad

Apozein, ap'�.zem n, trwyth, isgell, diod Appal,a.pol'�t, dychrynUjdigaloni.synunbsp;Appalment, a.pol'ment n, arsvryd, braw,nbsp;dyddelwad

Apparatus, apA.ra'tua (^p apparatus) n, ofier, arlwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[engaf

Appanage, ap'a.na] n, tir i�r plant ieu-Apparel, a.par'el n, dillad, gwisgiad, trwsiad: vt, dilladu, Irwsio. addurnonbsp;Apparent, a.p�r'ent a, ymddangosiadol;nbsp;amlwg, eglur

Apparition, ap.A.rish'un n, drychiolaeth;

ysbryd; ellyll nbsp;nbsp;nbsp;[wr

Apparitor, a.par'l.t�r n, rhingyll, gwys-Appay, A.pa' vt, talu, gollwng ymaith Appeach, a.pltsh' vt, cyboddo, acbwyn,nbsp;ceryddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ailfam: ri, appelio

Appeal, A.pil' n, appeliad, cais am Ap^ar, a.pi�r'tJ�, ymddangos; bod ynnbsp;debyg, dyfod i�r goiwgnbsp;.Appearance, a.pfr'ans n, ymddangosiad,nbsp;goiwg, dull, rhith, agwedd, tebygol-laeth; cyrchfa

Appease, a.p�z' vtj gostegu, dystewi, dybuddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dystewiad

Appeasement, a-plz'ment n, diddigiad, A^ipellant, a.pel'ant n, appeliwr; beidd-iwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iV erbyn

Appellate, a.pel'at n, y neb yr appelir

Appellation, ap.e.la'shun n, enwad, galwad; enw, teitl

Appellative, a.peVa.tiv n, enw cyfFredin:

a, enwedigol, galwedigol Append, a.pena vt, crogi wrth, cydio;

cymmodi, attodi nbsp;nbsp;nbsp;[attodiad

Appendage, a.pen'daj n, ychwanegiad, Appendant, a.pen'dant n, cydiad: a,nbsp;glynolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[attodi

Appendicate, a.pen'di.kat vt, cyssylltu, Appendix, a.pen diks (p appendices, a-pen dl.siz) n, attodiad, ychwanegiadnbsp;Appertain, ap.�r.tan'm, perthynu.deirydnbsp;Appertinent, a.pur'ti.nent a, perthynolnbsp;Appetence, ap�i.tens n, awydd, blysnbsp;Appetibility, ap.et.i.bil'i.tt n, awydd.

cnwennycboldeb nbsp;nbsp;nbsp;[munol

Appetible, ap'i.t�.bl a, chwennychol, dy-Appetito, np'i.t�t n, awydd; chwant bwy�, bwydflys [fori, mawrygunbsp;Applaud, a.plod' vt, canmol, moli, c�od-Applause, a.ploz' n, clod, caninoliaeth,nbsp;Tftoliani

Apple, ap'1 Tl, afal. Apple of the eye, canwy 11 Ilygad. Apple-yard, perllan,nbsp;afallach

Applicable, ap'li.ka.bl a, cymhwysiadol Applicant, apli.kant n, gofynwr, deisyf-wr; cymhwysydd

Application, ap.li.ka'shun n, cymhwys-iad, cyfaddasiad, cyfiead, cais; ym-road nbsp;nbsp;nbsp;[ymroawl

Applicative, ap'ii.ka.tiv a, cyiaddasol; Apply, a.pl�' V, cymhwyso; ymosod,nbsp;ymmi ^ [penodi, dogni, penunbsp;Appoint, a.p�int' ri, gosod, trefuu, nodi,nbsp;Appointment, a.^int'ment n, gosodiad,nbsp;trefniad, penodiad; cytundebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Apportion,a.p��r'shun vt, dogni, cyfranu Appose, a.p�z' vt, holi, chwilionbsp;Apposite, ap'�.zit a, cymhwysiadol, cyf-addasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ ^ [cyfladdiad

Apposition, ap.�.zisVtm n, ard�odiad � Appraise, a.priiz' vt, prisio, cywerth-yddio

Appraisement, a.praz'ment n, prisiad Appreciate, a.pri'shi.at vt, inawrliaunbsp;gwerthfawrogi; prisio. iuwnbrisio *nbsp;Apprehend, ap.ri.hend' vi, diniad: tybio �nbsp;ofni; dal; cymmeryd i fynynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Apprehension, ap.ri.hen'shun n, am-gyffred; deall; ofn

Ap'f)rehensive, ap.ri.hen'sW a, ofnus, pryderus; synwyrolnbsp;Apprentice, a.pren'tis n, bi-eintwas,nbsp;dysgiadur, egwyddorwas: vt, rhwymonbsp;yn freintwas

16

-ocr page 41-

�re; late. lYne, n�, in�te; she, zhsrz ^z�re; thin, thIs; j=(izh. ARD

Apprenticeship, a.pren'tis.ship n, dysg-iadwriaeth. breintwasaeth Apprise, a.priz' vU hysbysu, rhybuddionbsp;Approach, a.pr�tsh' �, dynesiad, nes^d:

vty dynesu, nesau nbsp;nbsp;nbsp;[adwyaeth

Approbation, a.pr�.ba'shun n, cymmer-Approof. a.pr^^f n, prawf; cymmerad-wyad, cymmeradwyaeth Appropriate, a.pr�'pri.at vt^ neillduo:

priodoli: a, neillduol; addas, priodol Appropriation, a.pr�.prt.a'shun n, pri-odoldeb, cyfaddasiad [ derbyniadwynbsp;Approrable, a.prA'Va.bl a, profadwy,nbsp;Approval, a.prw'val n, cymmeradwy-aeth, ymfoddlonrwydd mewn pethnbsp;Approve, a.prwv' ri, cymmeradwyo:

profi, dan^os nbsp;nbsp;nbsp;[ymlynu

Approximate, a.prok'sf.tnat vi. dynesu. Approximation, a.prok.si.m^'shuu n,nbsp;dynesiad. ymlyniad, nesiadnbsp;Appulse, a.puls' n, taravfiad wrthnbsp;Appurtenance, a.p�r'ti.nans n, perth-ynas, darymsawdd. Appurtenances,nbsp;pertbynolion

Apricot, ap'ri.kot n. bricyllen April, a'pril n, Ebrill, mis Ebrillnbsp;Apron, a'prun, a'pum n, ffedog, arffedog;

barclod, balog nbsp;nbsp;nbsp;[brydlawn

Apropos, apV�.p� �J, i�r perwy],* yn Aj�is, ap'sis n, y rhan hwnw mewnnbsp;cylchdro planed ag sydd bellaf oddinbsp;wrth neu agosaf at yr haul neu�rnbsp;ddaiarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mhwys, parod

Apt, apt a, chwannog, hyddysg; cy-Aptituae, ap'tt.t�d �, cymnwysder;

tueddrwydd nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Aptness, apt'nes n, addasrwyod; deheu-Aptote, ap't�t n, sylweddair k dim ond nn terfyniad iddo

Aquafortis, a.kwa.f�r'tis �, sur blorig Aquarius, �.kwCVi.us n, y Dyfrwrnbsp;Aquatic, a.kwat'ik a, dyfrol, dyf'rognbsp;Acuavita:, a,kwa.v�'ti n, dwfr y hywyd;

orandi nbsp;nbsp;nbsp;[dyfrffos

Aqueduct, ak'wi.dukt �, dyfrJwybr, Aqueous, a'kwi.us a, dyfrllyd, dyfraiddnbsp;Aquiline, ak�wi.lin a, eryraidd; hacbognbsp;(fel gylfin yr eryr)

Arabic, ar'a.hik a amp; n, Arabaeg Arable, ar'a.bi a, arddadwy, aradwynbsp;Araneoos. k.ra'ni.us a, fel gwe copynnbsp;Aratio�, a.ra'shun �, arddwriaethnbsp;Arbalat, kr'ba.lat, Arbalist, kr'ba.list n.nbsp;bwa croes; albrys

Arbiter, kr'bi.t�r, Arbitrator, kr'bi.tra-t�r n, dyddiwr,canolwr,cyflafareddwr; athrywynwrj rhaglaw

Arbitrariness, ar'bi.trur.i.nes n, traws-edd, Irahausder nbsp;nbsp;nbsp;[gormesol

Arbitrary, ^r'bi.trur.i a, tra-a wdurdodol, Arbitrate, Sr'bi.trat v, dyddio, cyflafar-eddc, barnu rhwngnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfiafaredd

Arbitration, ar.bi.tra'shun n, barn, Arboreous, ar.b�Yi.us a, gwyddwasg-Arboret, amp;r'b�.ret n, manwydden [odolnbsp;Arborist, a/b�.rist n, naturiaethwv coednbsp;Arbour, ar'b�r n, gwasgodfa, deildynbsp;Arbuscle. Sr'bus.kl n, manwyddennbsp;Arbute, ^r'b�t n, mefusbren, pren syfinbsp;Are, Srk n, bwa. archnbsp;Arcade, ar.kad' mwdrodfanbsp;Arcanum, ar.kanurn {p arcana, ^r.ka'-na) n, peth dirgel, dirgeleddnbsp;Arch, artsh n, bwa; mwdd, mwd; nen:nbsp;a, ysmala: vt, bwau, gwneyd bwSu;nbsp;mydu: px, prif-, arch-Arch�ology, ar.ki.oJ'�ji w, hynafiaethnbsp;Archaism, ar'ka.izm n, hen eiriadnbsp;Archangel, ^rk.an'jel n, arangel, �rch-angel

Archbishop, artsh.bish'up n, archesgob Archdeacon, Ert8h.di''kn n, piifddeon,nbsp;archddiaconnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddeoniaeth

Archdeaconry, artsh.di'kn.rf n, arch-Archduke. krtsh.d�k' n, archddug Archer, kr'tsh�r n, saethydd, saethwrnbsp;Archery, �r'tshur.� r�, saethyddiaethnbsp;Archetypal, Ir'kl.tT.pal a, argynddelw-aiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cynddelw

Archetype, �r'ki.t�p n, argynddelw, Archidiaconal, S.r.kl.d�.ak'�.nai a, arch-ddiaconawlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[esgobaidd

Archiepiscopal, ar.kl.i.pis'k�.pal o, arch-Archipelago, fir.ki.pel a.g� n, mor yn-ysol, Uuos-ynys-fSr nbsp;nbsp;nbsp;[prifsaer

Architect, kr'ki.tekt n, saer, peiisaer, Architecture, amp;r.ki.tek*t8h�r n, pen*nbsp;saern�aetb, adeiladaethnbsp;Architrave, ar'ki.trav n, prifdrawet,nbsp;capan colofnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ lyfrdy

Archives, kr'k�vz np^ cofnodiadau; cof-Archprelate, krtsh.prel'at n. archesgob Archwise, artsh'w�z ad, yn fwaog, ynnbsp;fwaol, fel bwanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[caetbiwed

Arctation, krk.ta'shuu n. carchariad, Arctic, Srk'tik a, eogleddol. Arcticnbsp;pole, pegwn y gogledd [mydiadnbsp;Arcua�on, Sr.k�.ashun n, crymiad,nbsp;Ardency, �r'den.sJ, Ardentness, ir'dent-nes n, taemi; aidd j trymder; poethoi,nbsp;angerdd, gwresnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[og, poeth

Ardent, ^r'dent a, taer, awchus; gwres-Ardour, ar�d�r n, awyddfryd; taerni, aiddj gwresogrwydd


17

-ocr page 42-

ABT path, fat, �re, met, m^-r�n�, pin, 6rb, on, c�rve, ent, t\V=too, twk=:iooki


Arduous, ar'd�.us a, anhawdd, caled,

afrwrdd, dyrjs, anbyddring, uchel Area, iVlA n, gwynefafesur, arwyueb;

llanerch, cUwr, buarth, cadlas, ewrt Aread, Areed,^l.rid'tJlt;, cynghori, cyfar-wyddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crasiad

Aretaction, ar.�.fak'shun �, sychiad, Arenacious, ar.l.na'shus, Arenose, ar.i-n�s' a, tywodlyd

Areotics, �r.i.ot'iks n, meddyginiaethau agorol neu ryddhaol, carthoiionnbsp;Argent, Urgent o, arianaidd, arianlbwnbsp;Argil, �,r'j� n, clai y croehenyddnbsp;Argillaceous, ir.jil.a'shus, Argillous,nbsp;Sr j�.us a, cleiog

Argol, Sr'gol �, halen gwaddod gwin Argosy, ar'g�.si �, llestr masnach fawrnbsp;Argue, ar'g� v, dadleu, rhesymu, profinbsp;Argument, Sr'g�.ment n, dadl, rheswm,nbsp;cyfreswm; testyn dadlnbsp;Argumentation, Sr.g�.men.ta'shun n,nbsp;rhesymiad, dadleuadnbsp;Argumentative, Sr.g�.men'tS.tiv a.

rnesyroegol; dadleugar Argute, Sr.giit' a, ilyra, craff; arebawlnbsp;Arian, �Vi.an ^ysgybl Arius, Ariadnbsp;Arianism, er'i.an.izm �, Ariaethnbsp;Arid, ar'id a, sych, erin, eras, gwywnbsp;Aridity, a.rid'i.ti n, sychder [Hwrddnbsp;Aries, �Vi.iz n, yr Hwrdd, arwydd yrnbsp;Arietate, �Vl.i.tat vt. hyrddio, gwthionbsp;Arietation, �'r.i.t.ta siiun n, hyrddiadnbsp;Arietta, S�r.i.et'S �, can neu don fernbsp;Aright, S.r�t' ad, yu iawn, yn gywir, ynnbsp;ei Ie, fel y dylai fodnbsp;Ariolatiou, �'r.l.�Ja'shun n, dewiniadnbsp;Arise, S.riV (arose, S.r�z'; arisen, S.riz'u)nbsp;VI, codi, cwnn, esgyn, ymddyrehafunbsp;Aristocracy, ar.is.tok'rS.si �, pendefig-lywiaeth; pendefigionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Aristocratic, ar.is.t�.krat'ik a, pendefig-Arithmancy, ar'ith.man.st n, rliifddar-ogan nbsp;nbsp;nbsp;[rhifyddeg, rhifiaeth

Arithmetic^ar.ith'inet.ik n.rhifyddiaeth, Arithmetician, arith.met.ish'an n, rhif-yddwr, rhifyddegwrnbsp;Ark, Srk n, arch; llong; cawell; eistnbsp;Arm, Srm n, braich; cainc; adwy dwfr;nbsp;nerth; arf; arfogi. Armed, arfog.nbsp;Arm-pit, cesail, twlJ y gesailnbsp;Armada, Sr.raa'dS �, Uynges arfognbsp;Armadillo, Sr.mS.dif� n, math o anifailnbsp;Armament, Sr'mS.ment n, llu neu lyngesnbsp;arfogol; arfiad

Armature, Sr'ma.tsh��r n, arfogaeth Armigerous, Sr.mij'ur.us a, arfognbsp;Armgaunt, Srm'gSnt a,egwaD, gwana

Armillary, S/mil-urj a, breichrwyoi Arminian, ar.min'yan n, Arminiadnbsp;Arminianism, kr.min'yan.izm n, Armin-iaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dewr-arfog

Armipotent, Sr.mip'o.tent a, rhyfeigryf, Armistice, ar'mi.stis n, byr gynghrair,nbsp;arf-attaliad

Armlet, armlet n, breichled [bonedd Armoria), Sr.m�Vi.al a,perthynol i arfaunbsp;Armory, Sr'inurl �, arfdy; pais arfaunbsp;Armour, ar'm�r n, arfogaeth, rhyfelwisg.

Armour-bearer, yswain, cludydd arfau Armourer, Sr'mur.�r n, arfwr, gof arfaunbsp;Army, Sr'mi w, Hu, byddin, cadlunbsp;Aromatic, ar.�.inat'ik a, peraroglaiddnbsp;Aromatics, ar.�.mat'iks n, peraroglaanbsp;Aromatize, a.r�'mS.t�z vt, peraroglinbsp;Arose, S.r�z' pL�Arise [tu, o ddeutunbsp;Around, S.r�wnd' ad, o amgyleh, o bobnbsp;jArouse, a.r�wz' vt, deffroi, dihuno;

cyffroi nbsp;nbsp;nbsp;[hwnt

Aroynt, ^.rbint' ad, ffwrdd, ymaith, Arquebus, ^rkwi.bus n, llawddryllnbsp;hendduHjog, gwn Ilaw [enau cocoanbsp;Arrack, ar'ak n, gwirod a wneir o�rnbsp;Arraign, a.ran' vt, cyhuddo o flaeunbsp;brawdle; galw i gyfrifnbsp;Arraignment, a.ran'ment n, cyhuddiadnbsp;Arrange, a.ranj'trefnu, rhesu,rhestrunbsp;Arrangement, ^.ranj�ment n, trefniadnbsp;Arrant, ar'ant a, hysbys, hynod; cywil-yddus, gwarthus; cam *

Arras, ar'as n, teisban, eurlen Array, a.ra' n, gwisg, trwsiad; trefii:

vi, addurno; trefnu; byddino Arread, Arreed, a.rid' vC, cyfarwyddo,nbsp;Arrear, a.riV n, olddyled [cynghorinbsp;Arrest, a.rest' vt, dal, dal yu gaveharor;

attal: n, dalfa; attaliad Arret, a.ret' n, deddf, barn; vt, penodinbsp;Arriere, a.ri�V w, rlian olaf byddinnbsp;Arrival, a-rtval n, dyfodiad; tiriadnbsp;Arrive, a.r�v vi, dyfod, cyrhaedd; tirionbsp;Arrode, a.rbd' vt, cnoi, difanbsp;Arrogance, ar��.gans n, balchder, trahlnbsp;hunangaisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[haus

Arrogant, ar o.gant a, uchelfrydig, tra-Arrogate, ar'�.gat vt, rhyfyp, ymhoui; Arrosion, a.r�'zhun n, cuoad fhunanunbsp;Arrow, ar o n. saethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdwfr

Arsefoot, arsY^t n, math o aderyu y Arsenal, ^risen.al n, arfdy, ystordynbsp;arfaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wenwyn cryf

Arsenic, Urisl.nik n, aur bibau: math o Art, amp;rt n, celf, celfyddyd; crefft; cyw-Teinrwydd,medrusrwydd; medr; cyf-rwysdra; manylwaith

18

-ocr page 43-

ASS

ore; late, line, no, miite; she, zh=z azfire; thin, Tiris; jrsdzh.

Arterial, ar.ti�r'i.al a, rhedweli'ol Arteriotomy, ar.ti�r.i.ot'�.mi n, gwaednbsp;iad o�r rhedweli trwy doriad.

Artery, ar'tur.i n, rhedweli [hyfder Artful, arffwl a, dichellgar, ystrywgar;nbsp;Arthritic, ar.thrit'ik a, cymmalwstognbsp;Article, ar'ti.kl n, banned, nod bannognbsp;ammod, erthygl, pen: vf, arnmodinbsp;Articulate, ir.tik'�.lat a, cymmalog;nbsp;cydseinicl; croew, eglur: v, Jlefarnnbsp;yn groew, cynanu

Articulation,ar.tik.ii.ia'shun n,cyminal-iad; cynaniad; clymaucoed; cydsain Artifice, ar'ti.fis w, hoced, ystry w, dichellnbsp;Artificer, ^r.tifi.sur n, creffiwr, celf-yddwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[waredol

Artificial, ar.ti.fish'al a, celfawl; dyn-Artillery, ar.til'ur.i n, offer rhyfel, mag-nelau nbsp;nbsp;nbsp;[yddwr

Artisan, ar'ti.zan n, crefftwr, llawgelf-Artist, S.r'tist ji, celfyddwr, manyl-weithydd nbsp;nbsp;nbsp;[didwyll

Artless, art'Ies a, anghelfydd; syml, Artlessness, art'les.nes n, symledd, di-dwylleddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[grymus

Artuose, ar'tsh�.�s a, cadarn, cryf, Arundinaceous. a.run.di.na'shus a, cors-Aruspice, a.nis'pis �, perfeddgoel [enognbsp;As, az c, megys, fel, mal; tra; cyn, mor;

a, ag; cy-, -ed [drewllyd, baw y diawl Asafoetida, as.a.fet'i.da n, math o suddnbsp;Asbestos, az.bes'tos n, maen ystinos,nbsp;uraelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[annifaol

Asbestine, az.bes'tin o natur ystinos. Ascend. a.send' vi, esgyn, dnngonbsp;Ascendant, a.sen'dant n, tichder; gor-uchafiaeth; a, uwch, trech, goruwchnbsp;Ascendency, a.sen'den.si n, awdurdod,nbsp;goruchafiaetb, blaen, blaenafiaethnbsp;Ascension,a.sen'shun n, esgyniad,dyrch-afiad. Ascension-day, Dydd Dyrch-afael, Dydd lau Dyrchafael [ilethrnbsp;Ascent,a.sent'n,esgynfa,rhiw,tylau(^j:)),nbsp;Ascertain, as.ur.tan'vi. sierhau, gwirio,nbsp;mynu gwybod; sefydlunbsp;Ascertainment, as.lir.tan'ment �, sicr-had, cadarnhad; sefydliadnbsp;Acetic, a.set'ik n, meudwy: a, meu-dwyaidd; hunanymwadolnbsp;Ascites, amp;,8!quot;tiz n, dyirglwyf y bolnbsp;Ascitic, a.sit'ik, Ascitical, a.sit'i.kal o.

dyfrglwyfus nbsp;nbsp;nbsp;[wanegiadol

Ascititious, as.i.tish'us o, attodawl, ych-Ascribable, as.kr�'ba.bl a, cyfrifadwy Ascribe, as.kr�b' rt, eyfrif i (fel achos).nbsp;priodoli, rhoddi

Ascription, as.krip'shun �, priodoliad

Ash, ash n, onen, on, onwydden. Ground ash, onen y ddaiar. Mountain ash,nbsp;cerddinen, cerdinen

Ashame, a.sham' vt, cywilyddio. He is ashamed, mae cywilydd arnonbsp;Ashen, ash'n n, onenaidd, o onennbsp;Ashes, ash'iz lludw, ulw, ulwynnbsp;Ashlar, ash'lur n, careg nadd arw o�rnbsp;gloddfanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ar Ian

Ashore, S.sho�r' ad, ar dir, ar y traeth, Ashwednesday, ash.wenz'dS �, Dyddnbsp;Mercher Lludw, Mercher y Lludwnbsp;Ashy, ash'i a, o liw yr onen, llwydwynnbsp;Aside, S^si'd'ac?, o�r neilldu, o'rnaill ochr,nbsp;ar osgo; ar wahan; heibionbsp;Asinary, as'i.nur.i, Asinine, as'i.n�n a,nbsp;asynaidd; hurt

Ask, ask v, gofyn, holi; deisyf, ceisio Askance, as.kS.ns', Askant, as.kant' ad^nbsp;yn llygad-draws, yn gamnbsp;Askew, as.k�' ad, ar osgo, yn ^yrgamnbsp;Aslant, i.slant' ad, ar ogwydd, ar ystlysnbsp;Asleep, l.slip' ad, yng nghwsg, yn cysgunbsp;Aslope, S,.sl�p' ad, ar lechwedd, ar wyr,nbsp;ar leddf, ar osgonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yr asp

Asp, asp. Aspic, as'nik �, math o sarff. Asp, asp n, aethwyddennbsp;Aspect, as'pekt a, ymddangosiad, golyg-iad; edrychiad; tremnbsp;Aspectable, as.pek'ta.bl a, gweladwynbsp;Aspen, as'pen n, aethnen, aethwyddennbsp;Asper, as'p�r n, bath Tyrcaidd gwerthnbsp;flyrlling: a, garw

Asperate, as'pur.at vt, garwhau: a, garw Asperity, as.per'i.ti n,gerwindeb, sarig-rwydd, llymdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diofalwch

Aspemation, as.pur.nU'shun n, dirmyg; Asperse, as.pdrs' vt, taenellu; gwarad-wyddo, gwarthruddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[friad

I Aspersion, as.pur'shun n. taenelliad; di-' Asphaltic, as.fartik a, glydiog, pygaidd Asphaitum, as.fal'tum n, math o bygnbsp;Aspirant, as.piVant n, un uchelfrydignbsp;Aspirate, as'pi.rat vt, seinio yn arw-gryf,nbsp;seinio ag anadl gref: n, llythyrennbsp;arw-sainnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ anadl-gy naniad

Aspiration, as.pi.ra'shun n, gorawydd, Aspire, as.p�r' vi, ucbelgeisio; ymgeisionbsp;Asquint, E.skwint' ad, yn llygad-drawsnbsp;Ass, as n, aeyn, haw; asen, hawfsnbsp;Assail, a.sal' vt, ymosod ar, rhuthro ar,nbsp;taro, bwrwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Assailable, a.sa'lamp;.bl a,rhuthradwy.cur� Assailant, a.sa'lant n, ymosodwr, taraw-Assart, a.sdrt' vt, chwynu coed [yddnbsp;Assassin, a.sas'in n, dirgel-lofruddnbsp;Assassinate,a.sas'i.natv/.cudd-Joiruddionbsp;19

-ocr page 44-

AST path, fat, �re, met, ma rine, pin, 6rb, on, curve, cut, tw=too, tvi'k=tookj


Assassination, a.sas.i.nii'shun 71, brad-1

laddiad, cuddlofruddiad nbsp;nbsp;nbsp;I

Assation, a.sa'shun n, rhostiad, crasiad Assault, a.s�lt' n, rhuthr; ymosodiad;

sarhSd: vt, taro, ymgyrchu, ymosod ar Assay, a.sa' n, cais, cynnygiad; prawf:

ft, profi adwynau; ceisio; cynnyg Assectation, a.sek.ta'shun n, gofaJnbsp;Assecution, as.i.kii'shun n, eyrhaeddiadnbsp;Assemblage, a.sem'bliij n, cydgynnull-iad, casgliad; cynnulleidfanbsp;Assemble, a.sem'bl v,ymgynnull,casglu,nbsp;crynoi, cynnull, galw yng nghydnbsp;Assembly, a.sem'bll n, cynnulleidfa,nbsp;cymmanfa, cyfarfodnbsp;Assent, a.sent' �, cydsyniad, cytuniad:

vi, cydsynio, cytuno Assert, a.surt' vt, haeru, honi, gwirio,nbsp;dywedyd, taeru, dadgan, mynegunbsp;Assertion, a.s�r'shun n, haeriad, honiadnbsp;Assess, a.ses' vt, trethu, gosod trethnbsp;Assessment, a.ses'raent n, trethiad; ys-griflytr y dreth; trethnbsp;Assessor, a.ses'�r �, trethwr, dognwrnbsp;teyrngednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[telir dyledion

Assets, assets n, meddiannau o�r rhai y Asseverate, fi.sev'ur.at vt, gwirio, haeru,nbsp;honi. tyngu, sicrhau trwy Iwnbsp;Assiduity, as.l.dii'i.ti n. diwydrwydd.

dyfalwch, astudrwydd nbsp;nbsp;nbsp;[astud

Assiduous, a.sid'�.us a, dyfal, gofalus, Assiento, as.�.en't� n, cytundeb amnbsp;gaethweisionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[glwyddo

Assign, a.s�n'vi, pena,rhoddi; trosi, tros-Assignable, a.s�'nS.bl a, trosiadwy Assignation, a.sig.na'shun n, trosiad;nbsp;penodiad; eilwydd

Assignee, a.s�.ni' n, dirprwywr, rhaglaw Assignment, a.sm'ment n, neillduad;

aralliad, trosiad, trosglwyddiad Assimilate, a.sim'i.lat r, gwneyd neunbsp;droi yn debyg; corfforaethunbsp;Assimulation, a.sim.�.la'shun n, tebyg-iad, dynwarediadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[asynwr

Assinego, as.i.nfgo n, ceidwad asynod, Assist, a.sist'r^, cy nnorthwyo. amddi0ynnbsp;Assistance, a.sis'tans n, porth, nawdd,nbsp;cymhorth, cynnorthwynbsp;Assistant, a.sis'tant n, cynnorthwywrnbsp;Assize, a.s�z' n, brawdlys, gorsedd, eisteddfod barn; penodiad pris: vlt;, pen-odi pris, mesur, a phwysaunbsp;Associate, a.s�'sm.at v, cymdeithasunbsp;cyweithasu: n, cydvmaithnbsp;Association, a.so.sbta^shnn n, cymman-fa; cymdeithasiad, cyweiihasiad [dodnbsp;Assoil, a.86ir vt, rhyddhau 0 esgymmun-

Assonance, as'o.nans �, adsain, cydsain Assort,a.sort' vt, cymmathu,cyhafalhau,nbsp;cy d- drefnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ pigion

Assortment, a.s�rt'ment�, cymmathiad; Assot, a.sot' vt, ynfydu, penwanunbsp;Assuage, a.swaj' vt, llonyddu, llinaru,nbsp;esmwthau, dofi [ad; dyhuddiantnbsp;Assuagement, a.swaj'ment�, esmwyth-Assuasive, a.swa'siv a, esmwythaol,nbsp;lUnarol, dyhuddol

Assubjugate, a.sub'j�.gat vt, darostwng Asbuetaction, a.su.i.fak'shun n, cyn-nefindra [us;cymmerydynganiataolnbsp;Assume, a.siim'ut, cymmeryd ynrhyfyg-Assumption, a.sum^shun n, cymmeriad,nbsp;cymmyraeth, tybiaethnbsp;Assumptive, a.sum'tiv a, a ellir ei gym-meryd neu ei feddiannunbsp;Assurance, S.shw�r'ans n, sicrwydd; hy-der, hyfder; cytundeb; haerllugrwyddnbsp;Assure, a.sh^Y vt, sicrhau, gwarantu,nbsp;yswirio; digolledu

Asterisk, as'tur.isk n, serenig, seren (*) Asterism, as.tur'izm n, sergynnulliad,nbsp;cydsernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwerthfawr

Asterites, as.ter'i.tiz n, math 0 faen. Astern, as.turn' ad, ar ol y Hong, tua�inbsp;phen olnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tniogfa

Asthma, ast�ma n, diffyg anadl, mygfa Asthmatic, ast.mat'ik o, anadl-fyr �nbsp;Astonish, as.ton'ish vt, brawychu, synunbsp;Astonishment, as.ton'ish.ment n, syn-dod, rhyfeddod; braw, dychryn [ synunbsp;Astound, as.t�wnd' vt, peri rhyfeddod,nbsp;Astraddle, as.trad'1 ad, troed 0 bobtunbsp;Astragal,as'tra.gal n, ff�r; addurn-gylchnbsp;i ben colofn

Astral, as'tral a, serenog, dysglaer Astray, as.tra' ad, ar gyfeiiiorn, arnbsp;grwydr, ar ddidrawnbsp;Astrict, as.trikt' vt, cylymu, rhwymonbsp;Astriction, as.trik'shun n, cydglymiadnbsp;cylytniad, rhwymiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Astride, as.trid' ad, a r traed ar led Astrmge, as.trin]' vt, rhwymo, cylymunbsp;Astringent, as.trin'jent a, argaeol, bol-rwymolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[luniad

Astrography, as.trog'r�.fl n, serddar-Astrolabe, as'tr�.lab n, offeryn seryddol Astrologer, as.trol'�.j�r n, serddewlnnbsp;Astrology, as.tr0r0.ji n, serddewiniaethnbsp;Astronomer, as.tron'�.m�r n, seryddwrnbsp;Astronomical, as.trb.nom'i.kal a, seryddol, serenol

Astronomy, as.tron'o.mi n, seryddiaeth Astrotheology, as.tr�.thi.ol'�.ji n, ser-dduwinyddiaeth


20

-ocr page 45-

�re; late: l�nc, n�, m�te; she, zh=z az�rc; thin, thIs; j=f]zh. AUF

Astute, as.t�t' n, ffalst, call nbsp;nbsp;nbsp;j

Asunder, a.sun'dur ad, o�r neilldii, ar| ddidol, ar wahan, yn wahanredol jnbsp;Asylum, amp;.s�'ium n, noddfa, nawddle |nbsp;Asymmetry, amp;.sim'i.trln,anghymmesur-1nbsp;olaeth, a�uniaethnbsp;At, at pr, yn, wrth, ger, ar; yn olnbsp;Atabal, at'a.bal n, math o dabwrddnbsp;Ataraxy, at'^.rak.sl n, llonyddwch, es-mwythder

Ataxy, at'ak.si n, annhrefn, hylldrefn Atheism, a'thi.izm n, didduwiaeth, a-theistiaelh

Atheist, a'tht.Lst n, nn didduw, un annuw Atheistical, a.thi.is'ti.kal a, annuwiaidd.nbsp;Athirst, a.th�rst' a, sychedig [didduwnbsp;Athlete, ath'lit n, ymdrechwr mewnnbsp;campau, un hofF o gampwaith corfforolnbsp;Athletic, ath.let'ik a, pybyr, cadarn,nbsp;cryf, grymus, nertholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[drwodd

Athwart, a.thw�rt' ad, ar draws, ar i^yr. Atlantes, at.lan'tiz n, Iluniau dynionnbsp;neu anifeiliaid yn cynnal adailnbsp;Atlas, at'las n, darlunlen-lyfrnbsp;Atmosphere, at'mos.f�V n, awyrgylchnbsp;Atom, at'um n, mymryn, brycheuyn.

gronyn nbsp;nbsp;nbsp;[manwl

Atomical, amp;.tom'i.kal a, gronyriaidd; Atone, ^.t�n' r, rhoi iawn; cymmodinbsp;Atonement, �.t�u'ment n, iawn, cymmodnbsp;Atop, a.lop' ad, ar ben, ar gopanbsp;Atrabilarian, at.ra.bi.l�r'i.an, Atrabilnbsp;arious, at.rji.oi.l�r'i.us a,pruddglwyfusnbsp;Atramental, at.ra.men'tal, Atramentous.

ac.ra.men'tus n, du, incaidd Atrocious, a.u�'shus a, creulawn. er-chyll, ysgeler, echryslawn, anfad,nbsp;echrydus, earnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gelerder

Atrocity, d.tros'i.ti n, creulondeh, ys-Atropby, at'r�.tl n, didyciant ymborth Attach, a.tatsh' vt, dal, attafaelunbsp;Attachment, a.tatsh'ment n, ymafliad;

yinlyniad, sereh, cariad Attack, a.tak' n, rhuthr, ymosodiadnbsp;cyreh: t�f, ymosod arnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gafael

Attain, a.tan' vt, ennill; cyrhaedd; cael Attainable, a.tan'a.bl a, cyrhaeddadwynbsp;Attainder, a.tan'd�r n, collfarniad;

gwarlh [dawn, dysg, gwybodaetb Attainment, a.tan'ment n, cafFaeliad;nbsp;Attaint, a.tant' vt, euogfarnu; llygrunbsp;Attemper, aAem^pdr, Attemperate, a-tem'pur.at vt, tyrnmeru, cyd-dym-meru; cymmedroli

Attempt, a.temt' vt, anturio, ceisio, cynnyg, ymdrechu: n, anturiaeth,nbsp;ymgais, cynnyg, ymdrech

Attend, a.tend' v, gweii�; gofalu, gwran-do, ystyried; canlyn, heilio Attendance, a.ten'dans n, gweiniad,nbsp;gwasanaeth, gweinyddiaethnbsp;Attendant, a.ten'dant n, cydymaith,nbsp;gwas, gweinydd; a, dilynol,cydfynedolnbsp;Attention, a.ten'shun n, clust-ymwran-dawiad, sylw; ystyriaeth; dyfalwchnbsp;Attentive, a.ten'tiv a, gwrandawgar;

ystyriol, gwyliadwrus, astud Attentiveness, a.ten'tiv.nes n, gwran-dawiad, dyfalwch, astudrwyddnbsp;Attenuate, a.ten'�.at a, teneu: vt, ten-euo; Ileihaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Ileihdd

Attenuation, a.ten.�.a'sbun n, teneuadj Attest, a.test' vt, tystio, gwirionbsp;Attestation, a.tes.ta shun n, tystiolaethnbsp;Attic, at'ik a, hardd, dillyn: n, uwch-ystafell, nenlof�l

Attire, a.tiVn, gwisg, dillad ,* cyrn carw;

vt, gwisgo, trwsladu, addurno [safiad Attitude, at'i.t�d n, ystum, agwedd,nbsp;Attinge, a.tinj' v, cyffwrdd yn ysgafnnbsp;Attolient, a.tol'ent a, dyrchafadwynbsp;Attorney, a.t�r'ni n, dirprwywr^ cyf-reitbiwr, canllaw; vt, dirprwyo thudonbsp;Attract, a.trakt' vt, attynu, denu, liithio,nbsp;Attraction, a.trak'shun n, attyniadnbsp;Attractive, a.trak'tiv a, denol, hudolaiddnbsp;Attrahent, at'r^.bent a, tyniadol, attynolnbsp;Attributable, a.trib'�.ta.bla, cyfrifadwynbsp;Attribute, at'ri.b�t n, priodoledd, priod-oliaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ar, cyfrif i

Attribute, a.trib'�t vt, priodoli, gosod Attribution, at.ri.bu'shun n, priodoliadnbsp;Attributive, a.trib'�.tiv a, a briodolanbsp;Attrition, a.trish'un n, treuliad, rh wbiad,nbsp;rhathi^; tristweh am bechodnbsp;Attune, a.t�n' vt, hwylio, cyweirionbsp;Auburn, 6'bdm a, gwineu [cynnyddolnbsp;Auctifical, 6k.tif i.kal, Auctive, ok^tiv a,nbsp;Auction, �k'shun n, arwerthiad, gwerth-iad i�r cynnygiwr uchaf [arwerthwrnbsp;Auctioneer, ok.shun.i�r' n, arwerthydd,nbsp;Aucupation, o.k�.pa'shun n, daliad adarnbsp;Audacious, o.da'shus a, digywilydd,nbsp;haerllug, hyf, rhyfygus, eofn, anturusnbsp;Audacity, d.das'i.t� n, eondra, hyfdranbsp;Audible, 6'di.bl a, hyglyw,eglur; clyw-edig; soniarus, crotli, uchelnbsp;Audience, 6'di.ens n, gwrandawyr;

cynnulleidfa; clywedigaeth: gosteg Audit, 6'dit vt, chwilioa phrofi cyfrifon:

n, prawf cyfrifon, holiad tystion Auditor, �'d�.tur n, gwrandawr; golyg�nbsp;wr cyfrifon �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nuileitfa

j Auditory, �'di.tur.i n, gwrandawle, cyn-21

-ocr page 46-

AVO piith, fat, Ire, met, ma-rtne, pin, 6rb, on, c�rve, cut, t^=too, t^k=tQok;


�.tom'a.tS ) n, peiriant Ai allu sym-| Avolation^^ av.�.la'shun n, ehediad ym-mudolynddoei hun; hunanysgogydd^ Avouch, Av�wtsh' vt, gwirio, haeru;

Automatons, S.tom'Atua a, hunau-ys-' arddelwh n,arddelw,tystiad,gwiriant gogol, hunan-symmudolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Avow, a.vdw' vt, addef; arddelwi

Auf, of n, ffwl, hurtyn, Ileban

Auger, 6'g�r �, cbill, taradr, trwyddewl Aught, 6t n, un peth, unrhyw beth, dimnbsp;Augment, �g.ment' vil, ychwanegu, cyn-nyddu, amlhaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[todiad

Augment, Ig'ment �, cynnyddiad; at-Augmentation, �g.men.ta'shun n, he-laethiad, amihM nbsp;nbsp;nbsp;[ogan

Augur, o'^ftr n, dewin: r, dewino, dar-Augury, o'gii.ri n, dewindeb; adargoel August, 6'gust�, Awstnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eddog

August, o.gust' a, ardderchog, inawr-Augustuess, d.gust'nes n, urddasrwydd, bri, ardderchogrwyddnbsp;Aulic, �'lik rt, Ilysof breiniolnbsp;Auln, on n, mesur llathen a chwarternbsp;Aunt, ant �, modrybnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Aurelia, �.ri'Ii.d u, chwiler Auricle, 6'ri.kl re, clusten, godreuV glust;nbsp;rhan o�r galon

Auricula, �.rik'�.ld n, math o flodau Auricular, �.rik'�d�r a, clustaidd, dirge!. Auricular confession, clust-gyffesnbsp;Auriferous, l.rifur.us a, eurddwyunbsp;Aurist, d'rist n, clustfeddygnbsp;Aurora, �.r��r'a n, gwenddydd, seren-ddydd; y wawr-ddydd, y wawr.nbsp;Aurora-borealis, y goieuni gogleddolnbsp;Auscultation, ds.kuLtii'shun n, gwran-dawiad

Auspice, os'pis �. adargoel; nawdd, Had Auspicial, �s.pisn'al a, argoelaiddnbsp;Auspicious, 6s,pishquot;us a, llwyddiannus.

ffodicg nbsp;nbsp;nbsp;[iant, ifawd

Auspiciousness, 6s.pish'us.nes n, ffyu-Anstere, ds.ti�r' 0, gerwin, creulawn, tost, sarig, garwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[igrwydd

Austerity, Os.ter'i.ti w, gerwindeb, sar-Austral, os'tral a, deheuol, deheubarthig Authentic,d.then'tik a, awduredig, dilys,nbsp;gwir [gwirio, proti, awdurdodinbsp;Authenticate,o.then'ti.kat vt, gwarantu,nbsp;Authenticity, o.then.tis'i.t! n, dilys-rwydd. awdurdodiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[awdur

Author, 6'th�r w, gwneuthurwr: awdwr, Authority, d.thor'i.ti n, awdurdod, gallunbsp;Authorize, �'th�.r�z vt, awdurdodinbsp;Authoritative, b.thor'i.ta.tiv a, awdur-dodol; meistrolaidd, gorchymmynolnbsp;Autocracy, o.tok'ra.si n, unbenaethnbsp;Autograph, o't�.graf n, llawysgrifennbsp;Automath, 6't�.math n, hunanddysgwrnbsp;Automaton, d.tom'a.tun (p automata,

Autopsy, d'top.st n, prawf golygol Autoptical, �.top'ti.kal a, canfyddolnbsp;Autumn, o'turu �, hydref, cyuauafnbsp;Autumnal, d.tum'nal a, hydrcfolnbsp;Auxesis, dg.zi'sis n, helaethiadnbsp;Auxiliar, og.zU'yur a, cynnorthwyolnbsp;Auxiliary, Sg.zil'ynr.i a, cynnorthwyol;nbsp;n, cynnorthwywr, helpiwr. Auxiliaries, byddinoedd cynnorthwyolnbsp;Avail, Aval' n, lies, budd, ennill:

llesau, cynnorthwyo [cyrhaeddadwy Available, a.va'la.bl a, hesol, efibithiol;nbsp;Availment, ^.val�ment n, budd, llesadnbsp;Avale, Aval' v, gostwng, iselu, suddo,nbsp;Avant, l..voug' a, blaenrf [arlethunbsp;Avantguard, Avong'g^rd �, olaenlu,nbsp;blaenfyddinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwant

Avarice, av'^.ria �, cyhydd-dod, tra-Avaricious, av.^.rish'us o, cybyddlyd;

crintach, ariangar nbsp;nbsp;nbsp;[aros

Avast, S.vast'�, gan bwyli, dal dy law, Avaunt, a.vont' *, ymaith, ffwrdd [aithnbsp;Avel, Avel', Avulse, Avals'vi, tynu ym-Ave-Maria, S.vi.md.r�'l, �, gweddi arnbsp;Avenge, d.venj' vt, dial, ymdd�al [ Maitnbsp;Avengement, Avenj'ment n, dialeddiad,nbsp;dialeddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhodfa

Avenue, av'en.ii nbsp;nbsp;nbsp;dyfodfa; cyntedd;

Aver, a.vur' vt, gwirio, haeru, sicrhau Average, av'ur.aj n, canolbris, canolrifnbsp;Averment, ^.vhr ment n, haeriadnbsp;Avernat, S.vur'nat n, math 0 rawnwiunbsp;Averruncate,av.u.rung'k'atvt,diwreiddio,nbsp;chwynunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nebiad, annhuedd

Aversatton, av.dr.sa'shun n, gwrthwy-Averse, a.vurs' gwrthwynebol, gelynol Averseness, a.vdrs'nes n, anewyllysgar-wch, casnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[casineb

Aversion, a.v�r'aliun n, gwrthwynebiad Avert, ^.vurt' vt, ciriach, troi heibio*nbsp;gochel, rbagdaenu, dattroinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Aviary, Avt.ur.i n, adardy, adargell Avidity, a.vid'i.ti n, awydd; gwanc,nbsp;rhaib, ainc, trachwantnbsp;Avocate, av o.kat vt, galw ymaithnbsp;Avocation, av.o.ka'shun n, galwad ymaith, gorchwyl achlysurolnbsp;Avoid, a.vdtd' vt, gochel, cilio, diancnbsp;Avoidable, d.vSi'd^.bl a, gocheladwynbsp;Avoidance, Avbi'dans n, gocheliadnbsp;Avoidless, Avdid'les a, anocheladwynbsp;Avoirdupois, av.hr.d�.p�iz' n, j pwysaunbsp;16 wnsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aith, diangiad


-ocr page 47-

�rc: liite; line, no, miitc^ she, zh=z az�re; thin, this; j=dzh. BAI


Avowable, a.v�w'a.bl a, arddeladwy Avowal, �.v�^X'aln. cyff^es; arddelwadnbsp;Avowee, S..v�\v.i' n, tadog eglwysnbsp;Avowry, t.v�wr'i�, rhydd gyfi'es; dy-beurad

Avowtry, a. v� w'tri n,godineb, pnteindra Avulsion, a.vul'shnn n, gwahan-dyniadnbsp;Await, S.wat' vt^ dysgwyl, aros; gweininbsp;Awake, S,.wak' {awoh�) r, deffro, di-bnno, defiroi: a, effro, ar ddihunnbsp;Awaken, ^.wa'kn u, defiVo, dihunonbsp;Award, a.w6rd' tJt, dyfarnu, rhoddi bam:

n, barn, cyflaf'aredd, dedfryd Aware, ^.we r' a, rhagystyriol, yn rhag-ganfod, arwybodus. To be aware of,nbsp;gwybod am

Away, S.wa' ad^ ymaith, ifwrdd, hwnt Awe, 0 n, arswyd, ofn, parchedig ofn:

vt, dychrynu, peri arswyd Awful, 6'f^l a. ofnadwy, arswydusnbsp;Awfulness, 6'f^l.nes ti, arswydolrwyddnbsp;Awhape, a.whap' vt, taro, euro: dyrysunbsp;Awhile, a.wh�l' ad, encyd, ennydnbsp;Awkward, dk'wurd a, trwsgl, chwithig,nbsp;lledchwithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Awkwardness, ok'wurd.nes �, anneheu Awl, 61 n, mynawydnbsp;Awless, o'les a, diofn, diarswyd; dibarchnbsp;Awm, Cm n, mesur o 36 galwynnbsp;Awn, on col ydnbsp;Awning, 6'ning n, g wasgodlen; cysgodfanbsp;Awoke, ^.wok' pt.�Awakenbsp;Awry, C.ri' ad^ ar ^yr, ar lettraws, ynnbsp;lledgam, yu lleddfnbsp;Axe, ^s n, bwyell, cymmynainbsp;Axes, ak'siz Tip.�Axisnbsp;Axillary, ak.sil'ur.i o, ceseilaiddnbsp;Axiom, aks'yum n, gwireb, arwiredd,nbsp;gosodiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwerthyd

Axis, ak'sis {p axes) n, echeli, pegwn, Axle, ak'sl, Axletree, ak'sl.trl n, echel,nbsp;Ay, ai ad, ienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[echel men

Aye, a arf, yn wastadol, byth, pyth Azimuth, az'i.muth n, cyfeirle. Azimuth-compass, math o beiriantnbsp;Azote, az'ot n, blorainbsp;Azure, a'zhur n, asur, nefliw, glas,nbsp;goleulas, lliw�r wybrnbsp;Azymous, az'i.mus a, croew

B.

Baa, bC, vi, brefi fel dafad Baal, ba'al n, un o eilunod Canaannbsp;Babble, bab'l vi, baldorddi,nbsp;dwyndro: n, ffregawd, ffiloregnbsp;Babe, bab. Baby, ba'bi n, baban, maban

Babery, ba'bur.i n, ffriliau i foddhau

plant nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Babish, ba'bish a, babanaidd, plentyn-Baboon, ba.b^n' n, math o epa Bed fawr Babyhood, ba'bi.h^d n, babandod, mab-andodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ierid

Baccated, bak'a.ted a, addurnedig, myr-Bacchanalian, bak.S.na'li.an n, medd-wyn, gloddestwr [oedd, wttresau Bacchanals, bak'C-.nalz np, gwinwledd-Bacciferous, bak.sif'ur.us a, eirinognbsp;Bachelor, batah'i.ldr n, mab ieuanc;nbsp;mab gweddog, dyn gweddw, hen lane,nbsp;henfab. Bachelor of arts, gwyryf ynnbsp;y celfyddydau

Back, bak n, cefn; gwegil, cil: v, cefn-ogi, cynnai; myned yn wysg cefn: ad, yn ol, yn y gwrtholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[enllibio

Backbite, bak'bit ut, absenu, athrodi, Backbone, bak'bon n, asgwrn y cefnnbsp;Backdoor, bak'do�r n, drws y cefnnbsp;Backfriend, bak'frend n, cyfaill gaunbsp;Backgammon, bak.gam'un �, chwarenbsp;gwyddbwyll j chware ffristial a thawl-fwrdd

Backslide, bak.sl�d' (pi backslid, bak-slid'; pp, backslidden, bak.slid'n) vi, gwrthgilio, encilionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hwylbren

Backstay, bak'sta w, rhaff i ddiysgogi Backsword, bak'so�rd n, cleddyf unfin,nbsp;cleddyf gwegilog

Backward, bak'wurd nd, yn ol, yn wysg y cefn; a, hwyrfrydig, anewyllysgar,nbsp;ammh a rodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ y sgar w ch

Backwardness, bak'wurd.nes n, anewy 11-Bacon, ba'kn n, cig moch hallt sych Bad, bad (worse, worst) o, drwg, dryg-ionns; niweidiol; gwael, sal. As bad,nbsp;Bade, bad pt.�Bidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cynddrwg

Badge, baj n, arwydd, nod, nodeb; vt, nodi, arwyddnodinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[byr-hwch

Badger, baj'ur n, daiarfochyn, edwiewr, Badinage, oad'i.nazh n, araith ddigrifblnbsp;Badness, bad'nes n, drwg,drygedd, aryg-ioni; bai, anhwyldeb; drwg gywairnbsp;Baffle, baf'i vt, dyrysu; siomi; trechunbsp;Bag, bag n, cwd, cod, ffetan, sach, ye-grepan: vt, cydu, ysgrepanu; hel inbsp;gwdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwaelbeth

Bagatelle, bag.^.tel' n, ffril, ffiloreg, bag'aj n, clud, celfi, llu ;nbsp;dybiren. Bag and baggage, cod anbsp;cbelfinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trythylldy

Bagnio, ban'yo n, ymolchdy, twymdy; Bagpipe, bag'pip n, codbibnbsp;Bail, bal n, mechn�aeth; meichai, mach:nbsp;vt, mechn�o, ymwystlo


-ocr page 48-

BAK path, fat, ere, met, m^-rtne, pin, �rb, on curve. cut,tVV=too, t^rk=took;


Bailable, bii'la.bl a, mechn�adwj

Bailiff. balifn,inaer; maeron; hafodwr;

ceisbwl; ceisiad; gwysiwr, rhingyll Bailiwick, ba'li.wik n, maerdref, cantrefnbsp;cwinmwd

Bait, bat n, llith, hud; abwyd; byr-bryd: nbsp;nbsp;nbsp;abwydo; adwledda; baeddu,

Baize, baz n, brethyn cedenog [eirthio| Bake.bak tJ,pabi,crasu. Baking-trough,nbsp;toesog, noe

Bakehouse, bak'h�ws (p bakehouses, bak'h�vv.ziz) �, pobdy, fFyrndynbsp;Baker, ba'k�r n, pobwr, pobydd, tylinwr.

Baker-legged, coesgam Balance, bal'ans �, dorian, tafol; cydnbsp;bwysedd; mantolaeth; vtj pwyso;nbsp;cy�bwyso; mantoli; gwastataunbsp;Balcony, bal'k�.ni n, ystlysnennbsp;Bald, bold a, moei, gwalltgoll. Bald-headed, penfoelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[baldordd

Balderdash, b�l'd�r.dash n, ffregawd. Baldness, b�ld'nes n, moelni, moeleddnbsp;Baldric, bOl'drik w, gwregys; y sidyddnbsp;Bale, bal n, trwsa, bwrn; corn, ystwc;nbsp;trallod: vt, byrnio, byrneidio; syp-ynunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[galarus

Baleful, bal'f^l o, alaethns, gresynol, BalegoodSjbal'g^dz n, nwyddau pynerognbsp;Balk, b8k n, siom; trawst, tylath; bale,nbsp;male: vt, siomi; balcio, twyllonbsp;Ball, b61 n, pel, pellen, bw); dawnsnbsp;gymmanfa; tor y Ilawnbsp;Ballad, bal'ad �, can gyffredin, baled.nbsp;Ballad-singers, canwyr baledau, can-wyi� pen ffair, der y dom [sarnnnbsp;Ballast, bal'ast n, balasarn: vt, bala-Ballatry, bal'at.r� n, llamddawDS^ cannbsp;Ballet, bal'e n, math o ddawnsnbsp;Balloon, ba.lwn' n, awyrennbsp;Ballot, bal'ut n, coelbren, y tugel: vt,nbsp;de wis trwy goelbren, tugelunbsp;Balm, b^m n, triagl; y wenwynognbsp;Balmy, bam'� a, adfywiol; peraroglaiddnbsp;Balneary, bal'nt.ur.i n, ymolchdy, ymnbsp;drochdynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymdrochiad

Balneation, bal.ni.a'sbun �, ymolchiad. Balsam, b�l'sam n,enamt; math o brennbsp;bychannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adfywio]

Balsamic, bol.sam'ik a, iachaol, adferol. Baluster, bal'us.t�r n, cledren, canllaw,nbsp;canbost, colofnignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[canllaw

Balustrade, bal'us.tvad n, inanbyst. Bam, bam n, twyll, siom; vt. twyllo,nbsp;siominbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Indiaidd

Bamboo, bam.bw' n, corsen neu fesur Bamboozle, bam.bw'zl vt, twyllo, rhith-dwyilo, siomi

Ban, ban n, cyhoeddiad; rheg; gosteg; esgymmundod: v, rhegu. Ban-dog,nbsp;cadwyn-gi, cystawccinbsp;Banana, ba.na'na n, math o blanigynnbsp;Band, band n, rhwymyn, caw; cwlwm;

myntai; cor o berorwyr [rwym Bandage, ban'daj n, rhwymyn, gwasg-Bandbox, band'boks n, cistan ysgafiinbsp;Bamp;ndelet, ban'di.let n, addurn-gerffad,nbsp;amdorchen; arch

Bandit, ban'dit (p banditti, ban.dit'i) n, ysbeiliwr, earn leidr dinawddnbsp;Bandoleer, ban.d�.liV n, ysgwyddrwymnbsp;i ddal ergydrolau

Bandy, ban'di vt, ymryson, ymbleidioj taenu chwedlau: a, camfachog: n,nbsp;ffbn belgib. Bandy-legged, coesgamnbsp;Bane, ban n, andwyad; gwenwynnbsp;Baneful, bUn'lwl a, dinystriol, marwoljnbsp;andwyol, niweidiol; gwenwynolnbsp;Bang, bang n, ergyd, dyrnod, llab, llach,nbsp;dul: vt, pwyo, ffusto, baeddu, euronbsp;Banian, ban'yan fi.pren Indiaidd; boreu-Bariish, ban'ish vt, alltudo, deol [wisgnbsp;Banishment, ban'ish.ment n, alltudaeth,nbsp;alltudiaeth, deoliad

Banister, ban'is.t�r, Baluster, bal'us-t�r n, cledren, colofnig; canllaw Banjo, ban'j� n, math o offeryn cerddnbsp;Bank, bangk n, glan, torlan; bryncyn,nbsp;twmpath; clawdd; ariandy, cedfa!nbsp;Banknote, ysgrifdocyn arianyddnbsp;Banker, bang'kur n, sylitydd, arianyddnbsp;Bankrupt, bangk'rupt n, metlidalw?.

torged nbsp;nbsp;nbsp;^ [aeth, methdaj

Bankruptcy, bangk rupt.si n, toredig-Banner, ban'ur n, Human, baner, bauiar Banneret, ban'ur.et n, marchog y fanernbsp;Bannerol, ban'ur.�l n, Human bychannbsp;Bannock, ban'uk n, teisen geirchnbsp;Banquet, bang'kwet n, gwledd, cyfedd-ach, gwestla: v, gwledda, cydwleddanbsp;Banshee, ban'shi �. ellyll, Hedrithnbsp;Bansticle, ban'stik.1 n, crothell; pnbsp;crethyllnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ceUwaw

Banter, ban^tur �, gwawd; vt, gwawdio BantUng, bant'ling fi, llencyn; baban *nbsp;Baptism, bap'tizm n, bedyddnbsp;Baptizmal, bap.tiz'mal a, bedyddiolnbsp;Baptist, bap'tist, Baptizer, bap.t�'zur nnbsp;bedyddiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bedyddta

Baptistery, bap'tis.tur.l n, bedyddfan, Baptize, bap.t�z' vt, bedyddionbsp;Bar, bdr n, bar, bollt, trosol; rhwystr;nbsp;traethell; ban; He carcharor mewnnbsp;brawdlys; ystafell weini taf�arndy; vtnbsp;bario, bolltioj attal, rhwystronbsp;24


-ocr page 49-

Src: late; line, n�, m�te; sh�, zh=z azure; thin, this; j=(lzh. BAS

Barb, barb n,ceffylo Barbaria; bart'; ad-fach: i7lt;. eillio; adfachu [glawdd Barbacan, brir'b�..kan n, rhagfur, rhag-Barbarian, har.be�r'i.an n, barbariad.

dyn diddysg: a, creulawn, anfoesog Barbaric, bar.bar'ik a, estronol, tramor,nbsp;alltud; anwar; creuJawnnbsp;Barbarism, bar'bur.izm n, anfoes: an-nysg; llediaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cieidd-dra

Barbarity, bar.bar'i.ti n, creuloiideb, Barbarous, bar'bur.ua a, anghywrain,nbsp;diddysg, trwsgl, anfoesgar; creulawn, ffyrnig; gwyllt, anwareiddiedignbsp;Barbecue, bar'bi.c� n, mochyn wedi einbsp;drin yn gyfan

Barbed, barbd c, barfog; adfachog Barbel, bar'bel n, barfogyn (pysgodyn)nbsp;Barber, bar'b�r n, eilliwr, bart'wrnbsp;Barbican, b�,r'bi.kau n.�Barbacannbsp;Barbies, bar'blz n, y llyfanwst, Ilyfan.nbsp;Bard, bSrd �, bardd, prydjdd [dafodnbsp;Bare, b�r a, noeth, llwm, moei, unig:nbsp;V, noethi, l]ymhan,moeli, Bare-boiied,nbsp;teneu iawn, trachul. Bare-faced, di-gywilydd; wynebagored. Bare-foot,nbsp;Bare-footed, troednoethnbsp;Bare, b�rpf.�Bearnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[prinder

Bareness, b�r'nes n, llymder, moelni; Bargain, b^r'gan n, cytundeb, ammod:

r, cytuno, cyfammodi nbsp;nbsp;nbsp;[ysgraff

Barge, barj n, bad neu gwch mawr, Barger* an, barj'man n, badwr, cychwr,nbsp;ysgrafiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[math o wrthsur

Barilla, ba-ril'a n, Iludw coed a Ilysiau, Bark, bark n, rhisgl, rhisg; math onbsp;long: r, dirisglo, rhisglo; cyfarthnbsp;Barley, bar'll n, haidd, barlys. Barleycorn, beiddennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ewyn diod

Barm, barm n, burym, berem, swyf nen Barn, bam n, ysgnbornbsp;Barnacle, b3,r'n^.kl n, genfa; math onbsp;wyddau gwylltion; gwyrainnbsp;Barometer, ba.rom'i.t�r n, awyrbwys-ydd, awyrbwysal, tywyddfesuryddnbsp;Baron, bar'un n, br�yr, tarwnnbsp;Baronage, bar'un.aj, Barony, bar'un.inbsp;n, br�yriaeth, barwniaeth [ferchnbsp;Ba roness, bar'un.es n, br�yres, baron-Baronet, bar'un.et n, br�jrfarchog,nbsp;baronig, barwnig

Baroscope, bar'�.sk�p n, awyrbwysydd Barracan, bar'a.kan n, brethyn garwnbsp;Barrack, bar'ak n, lluest neu fwth milwrnbsp;Barrator, bar'a.tur n, ymgyfreithiwrnbsp;Barrel, bar'el n, baril, celwm: vi, barilonbsp;Barren,bar'en a,anfrrwythlawn, diffaeth;nbsp;ammhlantadwy; hysp, afiithj gwag

Barrenness, bar'en.es n, anffrwythlon-deb, hysprwydd, diifrwythder Barricade, bar.i.kad' n, argae, attalgae,nbsp;argae-waitli, amgaer: vt, argaunbsp;Banier, bar'i.�r �. attalta, terfyn, cyfRn,nbsp;rhwystrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nghawsydd

Barrister, bar'is.t�r n, dadleuwr, cj-Barrow, bar'o n, berfa, carthglwyd; crug, gwyddgrug. Barrow-hog,mochyn dysbadd

Barshot, b3,r'shot n, bwled ddeuben Barter, bar't�r v, cyfnewidio: n, newid-Barton, bir'tun n, tai allanol [wriaethnbsp;Barytes, bS.r�'tiz w, daiar dromnbsp;Basalt. ba.s61t' n, math o faen mynornbsp;Base, bas a, brwnt; gwrthun; gwael,nbsp;dirmygus; isel; gau,flugiol; cymmysg:nbsp;n, sylfaen, gosail; sylwedd: bonnbsp;Baseborn, bas'born a. basdarddaiddnbsp;Baseless, bas'les �, disylfaen, disailnbsp;Baseness, biis'nes �, gwaelder, diffeith-der; bryntni; lledryw, basdarddiaethnbsp;Bases, ba'siz np.�Basisnbsp;Bashaw, ba.sho' n, rhaglaw ym mysg ynbsp;Tyrciaidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwylaidd

Bashful, bash'fM a, cywilyddgar, yswil, Bashfulness, bash'f^l.nes n, cywilydd-dra, gwladeidd-dra

Basil, baz'il n, j breninlys; osgo-fiu otferyn; llecir o groen Honbsp;Basilic, ba.zil'ik a, yn perthyn i wyth�ennbsp;yr afunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[esgobdy

Basilica, b�.zil'ik.S. n, gwyth�en yr afu; Basilicon, ba.zil'ik.un n, math o elinbsp;Basilisk, baz'i.lisk n, sarfFgribog; mathnbsp;o fagnelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crwnlyn

Basin, ba'sn n. cawg; prydfan, nawfle, Basis, b�'sis (bases) �, sail; gwaelodnbsp;Bask, bask v, bronheulo, yinheulonbsp;Basket, bas'ket n, cawell, basged, mwys�nbsp;Basket-maker, basgedwrnbsp;Bass, bas n, islais, isalawnbsp;Bass, bas �, math o bysgod; matnbsp;Basset, bas'et n, math o chwareu cardiaunbsp;Bassoon, ba.swn' n, math o offeryn cerddnbsp;Bassrelief, bas.ri.Iif n, goysgythriadnbsp;Bassviol, bas.v�'ul n, crwtli yr isalawnbsp;Bastard, bas't�rd n, basdardd, plentynnbsp;gordderch: o, basdarddoi, lledrywiolnbsp;Bastardize, bas't�r.d�z vt^ basdarddionbsp;Bastardy, bas'tur.di n, bastarddiaethnbsp;Baste, bast vt, iro; brasbwytho; ffonodio-Bastile, bas.til' w, carchar yn Paris gyntnbsp;Bastinade, bas.ti.nad', Bastinado, bas-ti.na'd� vi, ffonodio gwadnau y traed;nbsp;dwys guronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[glawdd

Bastion, bast'yun �, rhagfur, gwrth-25

-ocr page 50-

BEC path, fat, vve. inot. mfi-nne. pin, orb, on. ciirve. ent, hV=too, t\^k=took;


Bat, bat �, ystlum; cwlbren, humog.

Bat-fowling, daliad adar yn y nos Batch, batsh n, pobiad, ffyrnaidnbsp;Bate, hat.v, Ileihau, colli, gostwng, suddonbsp;Bateful, bat'f^i^l a, cynhenllyd, cecrusnbsp;Bath, bath (baths, baTHs) n, ymdrochfa,nbsp;badd, baddon; mesur luddewig 7^ gal.nbsp;Bathe, baxn v, ymdrochi, ymolclhnbsp;Batoon, b^.twn' n, berllysg; llawfFonnbsp;Battailous, bat'a.Ius a, milwraiddnbsp;Battalia, ba.ta'ii.i n, brwydr-drefnnbsp;Battalion, ba.talVun n, b^ddin o 500 inbsp;1000 0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^gwrteithio: ymdreiglo

Batten, bat'n n, murais; vt, tewychu; Batter, bat'ur n, defnydd cremog; vt,nbsp;euro, dyrnodio, pwyo. Battering-ram,nbsp;hwrdd dyrnodiol, hwrdd-beiriantnbsp;Battery, bat'ur.i n, magnelfa, gwn-glawdd; rhuthr-gyreh [golchffonnbsp;Batting-staff, bat'ing.staf n, golchbren,nbsp;Battle, bat'1�, cad, ymladd. brwydr, aer,nbsp;rhyfel: v, ymladd, brwydro, ymwrio.nbsp;Battle-array, trefn brwydr, aerdrefnnbsp;Battleaxe, bat'l.aks n, bwyell, eunilleg,nbsp;arf-fwyell, cadfwyellnbsp;Battledoor, bat'l.do�r n, pelgip; llyfr cornnbsp;Battlement, bat'l.mentw, canllaw,gwalcnbsp;Battology, ba.tors.jt�, ffladreddnbsp;Banbee, b�.bi' n, dimai Albanaiddnbsp;Bauble, bO'bl n, ffril, tegannbsp;Bavaroy, bav'S.roi n, arwisg, hugan inbsp;Bavin, bav'in n, fiagoden, ysgubell jnbsp;Bawbling, bo'bling a, gwael, diwerthnbsp;Bawd, b�d n, earn bu�in, llattainbsp;Bawdry, bo'drt n, anlladiaeth, sertheddnbsp;Bawdy, bo'di a, anniwair, serth, aflan.

Bawdy-house �, puteindy [bloeddio Bawl, b81 VI, gwaeddi, crochlefain,nbsp;Bawrel, b�'fel n, math o guryllnbsp;Bay, ba n, morgilfach, angorfa; cwlas;nbsp;a, gwineu, gwinen goch: vt, eyfarthnbsp;To keep at bay, peri sefyll, attalnbsp;Bayard, ba'yurd n, ceffyl gwineunbsp;Bayonet, ba'ynn.et n, gwnfidog,bidogannbsp;Baysalt, b�'solt n, math o halennbsp;Baytree, ba'tri n, llawryf, llawrwyddennbsp;Bazaar, bS.zar'n, nodachfa, nodachdynbsp;Bdellium, del'yum n, sudd peraroglusnbsp;Be, bi (am, was, been) vi, bod, hanfod.

To be about to, bod ar fedr Be-, px, oddi arngylch, rhag-Beach, bitsh n, traethell, tywyn, beisdonnbsp;Beacon, bi'kn n, gwylfa, golendynbsp;Beaconage, bi'kn.aj n, treth gwylfanbsp;Bead, bid n, glain. Beads, gleiniau; ynbsp;paderau

Beadle, bi'dl n, rhingyll, plwyfwas

Beagle, bt'gl n, olrhead, olrhein-gi Beak, bik m, pig, gylfin,gyBant; durynnbsp;Beaker, bi'kur n, diodlesir [hongnbsp;Beal, bil n, llynoryn, pendd�yunbsp;Beam, him n, trawst, tylath, swmer;

pelydryn, paladr: vt, pelydru Bean, bin n, ffaen. Bean-pods, codaunbsp;ffa. Bean-shells, plisg, masgl, neunbsp;gibau ffa. Bean-stalks, gwellt ffa,nbsp;callodr ffa

Bear, b�r n, artb; arthes: vt (bore, bare; borne, bom), dwyn, cludo, cyn-nal, carlo; goddef, dal. To bear with,nbsp;cyd-ddwyn ymaros To bearnbsp;witness, tystiolaethu, tystionbsp;Beard, bi�rd n, barf, col yd, adfach: vt,nbsp;barfu, sarhau; blaendocio [moelnbsp;Beardless, bi�rd'les a, difarf, heb farf,nbsp;Bearer, beVur �, cludwr, cariwr [fysglenbsp;Beargarden, be�r'g�,r.dn n, artbfa; ter-Beast, bist n, anifail, mil, bwystfflnbsp;Beastliness, bist'li.nes n, anifeildra;

budreddi, bryntni, mochyneidd-dra Beastly, bist'li a, anifeilaidd, aflan,nbsp;mochynaidd, brwnt, fSaiddnbsp;Beat, bit Qpt beat, het;^p beaten, bi'tn)nbsp;vt, euro, baeddu, pwnio, taro: n, cur;nbsp;tic oriawr; rhodfa gwyliwr. To beatnbsp;a drum, canu neu chwareu tabwrdd.nbsp;A beaten path, llwybr sathredignbsp;Beatific, bi.^.tifik, Beatifical, bi.a.tif'i-kal a, gwynfydlawn, gwyntydusnbsp;Beatification, bi.at.i.fi.ka shun n, gwyn-fydedigrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fydoli

Beatify, bi.at'i.fi vt, gwyneithn, gwyn-Beatitude, bi.at'i.tiid n, llawn wynfyd, dedwyddwch. Beatitudes,ygwynfydaunbsp;Beau, be n, coegyn, coegddyn, pefrynnbsp;Beauish, bo'ish a, coegaidd, eoegynaiddnbsp;Beaumonde, bo.mond n, y byd Hun-ieiddwychnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hardd

Beauteous, bu'tt.us a, glan, prydferth, Beauteousness, bii'ti.us.nes n, legwch,nbsp;harddwch, gwychdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hardd

Beautiful, b�'t�.fvvl a, glln, prydferth, Beautify, b�'ti.f� vt, harddu, prydferthunbsp;Beauty, oii'ti n, glendid, prydferthwch,nbsp;gwychder, harddwch; creiries, manonnbsp;Beaver, bi'vur n, ffrancon, llostlydannbsp;Becafico, bek.^.fi'ko n, aderyn tebyg i�rnbsp;eos ag sydd yn ymborthi ar ffigysnbsp;Becalm, bi.kS.m' vt, Honyddu, llinarunbsp;Because, b�.k�z' c, o herwydd, o blegid,

0 achos, 0 ethryb; gan, am Beck, bek n, amnaid, awgrym; gofernbsp;Beckon, bek'n v, amneidio, rhoi amnaidnbsp;Beclip, bi.klip'cofleidio [neu awgrymnbsp;26

-ocr page 51-

�re; latfi, line, no, m�tc; she, zh=z azure; thin, this; j=dzh. BEL


Become, bi.kum' {pt became, bi.kam', pp become) vt, gweddu, perthynu;nbsp;dyfodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eidd-dra

Becomingness, bi.kum'ing.nes n, gwedd-Bed, bed n, gwely, gorweddfa Bedabble, bi.dabl vt, gwlychu, taenellnnbsp;Bedaggle, bi.dagl, Bedraggle, bi.drag'1nbsp;vt, caglu. diblonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwlychu

Bedash, b�.dash' vt, taenelln, ysgeintio, Bedaub, bi.dob' vt, diwyno, dwbio,nbsp;priddo, tomi, cleionbsp;Bedazzle, bi.daz'1 vt, dallu, tywyllunbsp;Bedchamber, bed'tsham.bur n, ystafellnbsp;wely, cuddigl

Bedclothes, bed'kloTHz np, dillad gwely Bedeck, bl.dek' vt, addurno, trwsionbsp;Bedebonse,bid'hdwsn,yspytty,elusendynbsp;Bedew, bi.dii' vt, gwlitho, gwlychunbsp;Bedfellow, bed'fel.�n, cywely, cydwelywrnbsp;Bedight, bi.d�t'a. trwsiedig, ymbinciedignbsp;Bedim, bi.dim' vt, dallu, tywyllunbsp;Bedizen, bl.diz'n vt, addurnonbsp;Bedlam, bed'lam n, gwallgofdy, bedlemnbsp;Bedlamite, bed'lam.�t n, dyn gorphwyll-og, ynfyd-ddyn, ynfytynnbsp;Bedrid, bed'rid a, gorweddiognbsp;Bedrop, bi.drop' vt, taenelln, ysgeintionbsp;Bedstead, bedsted n, pren gwely, ochrnbsp;gwely, erchwyn gwelynbsp;Bedtime, bedVim n, amser cysgunbsp;Bedung, bi.dung' vt, tomi, teilionbsp;Bedust, bi.dust' llychwino, llychionbsp;Bee, hi n, gwenynennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffawydden

Beech, bitsh, Beech-tree, bitsh'trl n, Beechen, bitsh'n a. o fikwydd [ffawyddnbsp;Beechmast, bitsh'mast n, ffrwyth ynbsp;Beef, bif {p beeves) n, cig eidion; ychnbsp;Beehive, bi'h�v�, cwch gwenyn, bodrydafnbsp;Been bin pp,�Benbsp;Beer, bi�r n, heiddlyn, cwrw, diodnbsp;Beet, bit n, beatws, betysennbsp;Beetle, bi'tl n, chwilen; gordd bren: vi.nbsp;hoDgian allan, pwyso ym mlaen.nbsp;Beetle-headed, hurt, pendewnbsp;Beeves, Mvz np, ychain [meryd lienbsp;Befall, bi.fol' v, dygwydd, darfod, cym-Befit, bf.fit' V, gweddu, ymweddunbsp;Befool, bi.fwl' vt, twyllo; gwatwarnbsp;Before, bi.fo�r'j^r, o flaen, ger bron. cyn:

ad, gynt, o'r blaen nbsp;nbsp;nbsp;[Haw

Beforehand, bl.f�Vhand ad, ym mlaen Befoul, bi.fuwl' vt. diwyno, haloginbsp;Befriend, bi.fTend' vt, gwneyd cym-mwynas, cedunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[neu eddi

Befringe, bi.frinj' vt, addurno ^ sider Beg, beg vt, erfyu, deisyf, ymbil; cardotanbsp;Began, bi.gan'j?lt;.�Begin

Beget, bi.get' begat, bi.gat', begot;

pp begotten) vt, cenedlu, eppilio Beggar, beg'ur n, cardotyn, crefwr: vt,nbsp;llymhau, tlodi; rheiduso [fawaiddnbsp;Beggarly, beg'ur.li a, angenog: ad, ynnbsp;Beggary, beg'�r.i ra, tlodi, angenoctyd,nbsp;eisieunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[reu, cychwyn

Begin, bi.gin' (began; begun) vt. dech-Begird,bi.g�rd' vt, gwregysu; cylcbynu Beglerbeg, beg'lur.begra, ilywodraethwrnbsp;ar dalaith yn Twrcinbsp;Begone, bi.gon' i, ymaith ! ffwrdd Inbsp;Begot, bi.gol'|?f.�Begetnbsp;Begotten, b�.got'nyip.�Begetnbsp;Begrease, bi.griz' vt, iro, seimio; ymironbsp;Begrime, bi.gr�m' vt, duo, pardduonbsp;Beguile, bi.gil' vt, hudo, llithio. denu,nbsp;Begun, bi.gun'yyj.�Beginnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[twyllo

Behalf, bi.h�.f' n, plaid, rhan, achos, tu Behave, bi.hav' vt, ymddwyn, ymar-weddn, gwneyd. To behave one�snbsp;self, ymddwyn vn addas, ymddwynnbsp;Behaviour, bi.ha'vi.�r n, ymddygiad,nbsp;ymarweddiad, moesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tori pen

Behead, bi.hed' vt, dibenu, torfynyglu, Behemoth, bi'hi.moth n, afonfarchnbsp;Behest,bi.hest'ra,addewid,gorchymmyn;

arch, archiad nbsp;nbsp;nbsp;[cefn, y tu ol i

Behind, bi.h�nd'or, ar ol, yn ol, y tu Behindhand, bi.n�nd'hand ad, yn olnbsp;Haw, ar ol

Behold, bt.hold' (p^ beheld, bi.held'; pp beheld, beholden) vt, edrych,nbsp;gweled, golvgu, tremionbsp;Beholden, bi.hold'n a, rhwymedig, dannbsp;ddyled: pp.�Beholdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lies

Behoof, bi.hwf n, mantais, elw, budd, Behoovable, bi.hw'vS.bl a, gweddns;

llesol, addas nbsp;nbsp;nbsp;[addas

Behoove, Behove, bi.h^v' vi, bod yn Being, bi'ing n, hanfod, bodnbsp;Belabour, bi.la'bur vt, dwys guro, baeddunbsp;Belamy, bel'a.mi ra, cyfaiH, cyfeillachwrnbsp;Belated, bi.la'ted a, diweddar, hwyrnbsp;Belay, bi.la' vt, cynllwyn, rhagod;nbsp;sicrhau rhafF

Belch, belsh vi, bytheirio: n, bytheiriad Beldam, bel'darn n, hen wrach, hen fallnbsp;Beleague, bi.lig' vt, cylchynu, gwarch-au, amgylchynunbsp;Belfry, bel'fri n, HofFt y glochnbsp;Belial, bi'li.al n, y fall, diafol; drygioninbsp;Belie, bi.I�' vt, athrodi, enllibio, cam-gyhuddo; celwyddu [coel; credonbsp;Belief, bLlif n, ffydd, cred, crediniaeth,nbsp;Believable, bi.U'va.bl a, credadwy, hy-goel, coeliadwy


27

-ocr page 52-

BES pSth, fat, �re, met. ma-rine, pin, �rb, on. c�JTe, cut,tT^=too, t^k=took;


Believe, bi.iiv' vt, credu, coelio, ym-ddiried nbsp;nbsp;nbsp;[loniad

Believer, bi.liV�r n, credadyn, fFydd. Belike, bi.l�k' ad, ysgattydd, tebygolnbsp;Bell, bel n, doch; p, clych, clychau.nbsp;Bell-metal, clychfetel, clychadwyn.nbsp;Canterbury bells, clych y perthlnbsp;Belle, bel n, coegeiddferch, gianferchnbsp;Belles-lettres, bel.et'r n, tlws-ddysgnbsp;BelU�under.berf�wn.d�rn, clycn-dodd-BelJhanger, beJ'hang.�r?�, clychwr [yddnbsp;Bellied, bel'id a, boTiog, crothognbsp;Belligerent, bel.ij'ur.ent a, rhyfelognbsp;Bellipotent, be.lip�o.tenta, cadarn mewnnbsp;rhyielnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyhoeddwr

Belhnan, bel'man n, clochydd, cr�wr, Bellow, bel'o vi, rhuo, bret'u, buguno, bu-Beliows, bel'us n, ineginnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gunad

Belluine, bel'�.�n a, bwystfilaidd, creu-lawn. gwyllt, anwar Belly, bel'! n, bol, bola; ceudod, eest,nbsp;tor; croth, bru; vi, bolio, chwyddonbsp;aJlannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[coluddwst

Bellyache, bert.iik n, bolwst, dolur bol, Bellybouncl, bej'i.b�wnd a, bolrwymnbsp;Bellyful, bel'i.f^l n, bolaid, gwalanbsp;Belong, b�.long' vi, perthynu, perthynnbsp;deiryd, bod yii feddiant inbsp;Belout,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt, difr�o

Beloved, bi.luvd' a, anwyl, cu, hoff, car-iadus; n, anwylyd, anwylddyn, cariad Beb'W, bi.l�'yjr amp; ad, ia, is law, isod,nbsp;obry, oddi tanoddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bocsachwrj

Belswagger, bel'swag.�r n, rhodreswr,] Belt, belt n, gwregys, rhwymyn Inbsp;Belwether, bel'weTH.�r n, �wdn y gloch,nbsp;yr arweinyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwyddo

Bemire, bi.m�r' vt, diwyno, tomi; gwar-Bemoan, bi.mon' vt, cwyno, galaru;

ymofidio, cwynfan, cwynfanu Bemoil, bz.mojl' vt, budreddu, anurddonbsp;Bemourn, bi.morn' vt, galaru, cwynonbsp;ar; arwylo; hiraethu aranbsp;Bench, bensh n. mainc, eisteddle; gor-seddf�a, brawdie; eisteddfod; y cyd-eisteddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gyfreithiol

Bencher, ben�shtlr n, ael^ athi'ofa Bend, bend {ptamp;pp bent v, plygu, dolenu; gwyro; camu, anneiu, cyfeirio;nbsp;ymblygu: n, plyg, camedd, crymedd.nbsp;To bend a bow, annelu bwanbsp;Bendable, ben'd^.bl a, plygadwy, hyblygnbsp;Bendlet, bend'let n, taleithignbsp;Beneath, bi.niTH' pr Sc ad, tan, is, isnbsp;law i, is law, goris, isod, obrynbsp;Benedictire, ben.i.dik'tin a, yn perthynnbsp;i fynachod o urdd Benedict

Benediction, ben.i.dik'shun n, bendith,

bendithiad [mwynas, haeledd, ced Benefaction, ben.ifak'shun n, cym-Benefactor, ben.i.fak�tur n, cymmwyn-aswr, noddwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mwynaswraig

Benefactress, ben.i.fak'tres n, cym-Benefice, ben'i.fis n, bywoliaeth eg-Iwysig nbsp;nbsp;nbsp;[wch, haelioni

Beneficence, bi.nef i.sens n, mwynasgar-Beneticent, M.nef'i.sent a, hael,^ hael-ionus, haelfrydig, llawrvdd, daioims Beneficial, ben.i.fish'al o, Wddiol, Ileaolnbsp;Beneficiary, ben.i.fish'ur.1 a, glwysfudd-og; yn dal bywoliaeth dan arallnbsp;Benefit, ben'i.fit n, budd, lies; cym-rnwynas: v, llesau, peri budd. Benefitnbsp;of clergy, braint eglwyswyrnbsp;Benet, bi.uet' vt, maglu, rhwydonbsp;Benevolence, bi.iiev'o.lens n, ewyllys da,nbsp;daioni, caredigrwyddnbsp;Benevolent, bi.nev'�.lent a, daionus. car-edig, car�aiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hael

Benign, bt.n�n' a, tirion, tnwyn, gwdr, Benignant, b�.nig�nant a, hynaws, rhad-lawn; danbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[.mwyneidd-dra

Benignity, bt.nig'ni.ti n, hynawsedd, Benison, ben'i.zn n, bendithiadnbsp;Bent, bent n, ystumiad, plygiad; tuedd,nbsp;gogwyddiad:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bend

Benumb, bi.num' vt, merwino, fi'eru Benzoin, ben.z�in' n, math o ystornbsp;Bepaint, bi.pant' vt, amViwio, arViwionbsp;Beplume, b�.pl�m' vt, addurno I phlyfnbsp;Bequeathe,bi.kwiTiT vt, cymmynu, rnoinbsp;mewn ewyllys

Bequest, bi.kwest' n, cymroyn, cymmyn-rodd, rhodd mewn ewyllys Bereave, bi.riv' {pt Sc pp bereft, bt.reft.')

vt, difuddio, difeddu; amddifadu Bereavement^, bi.riv'ment n, difeddiadnbsp;Bergamot, bur'g^.mot n, p�r-brennbsp;Bergmaster, bfirg'mas.t�r n, goruch-wyliwr ar fwngloddwyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wyr

Bergmote, b�rg'm�t n, llys mwnglodd-Bergotnask, bur'g'd.mask n, math o ddawns ^wledig gyntnbsp;Berlin, burlin n, math o gerbydnbsp;Bernardine, b�r'n�r.din n, tnynach onbsp;urdd Sant Bernard [cyrawel, aeronnbsp;Berries, ber'iz (s berry, ber^i) np, grawn,nbsp;Bertram, bur'tram n, pelydr gwylltnbsp;Beryl, ber'il n, y maen berylnbsp;Beseech, bi.sitsh' (pt amp; pp besought^nbsp;vt, atolygu, deisyf, erfyn, ymbil, crefunbsp;Beseem, bi.sim' vi, gweddu, cydweddunbsp;Beseemingness, bi.sim'ing.nes n,gwedd-eidd-dra, gweddusrwyddnbsp;28

-ocr page 53-

ore: Isitfi. l�nf. no. n �te: she. zh=z iizurc; thin. Tiris: j=�zh. BID

Beset, bi.set' vt, c^nllwyn; amgylchynu Beshrew, bi.shrw�^ri, difr�o, senu, rhegunbsp;Be.'^ide, bi.s�a', Besides, bi.sidz'^, gernbsp;Haw, wrth, yn ochr, yn ymyl, yn agOFnbsp;at; heb law, gyda. Beside one�s self,nbsp;gwallgofus, ynfyd, maes o�i bwyllnbsp;Besiege, bi.sij'r^, gwarchae, amgylchunbsp;Besmear, bismiV p/, iro, dwbionbsp;Besmoke, bi.sm�k' vi, mygu, mygsychunbsp;Besmut, bi.smut' vi, pardduo, huddyglonbsp;Besom, bi'zwm n, ysgubell, ysgubnbsp;Besort, bi.sort' vi. gweddu, hyweddunbsp;Besot, bi.sot'V�, lled-feddwi; syfrdanunbsp;Besought, bf.isot'amp; pp.�Beseechnbsp;Bespangle, bi.spang gl vt, serenu, dy-Irithionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[enllibio

Bespatter, bi.spat�ur vt, diblo, diwyno; Bespawl, bt.spol' vt, poeri, amboerinbsp;Bespeak, bi.spik' (bespoke, bi.spok'; bespoken, bi.spo�kn) vt, rliagerchi,nbsp;rnagofyn. rhagddangos [frithonbsp;Besppckle, bi.spek'l vt, amliwio, man-Bespew, bLspii^pt, chwydu arnbsp;Bespot, bi.spot' vt, manu, britho, brychunbsp;Bespread, b�.spred' (^pt amp; pp bespread)nbsp;vt. taenu, Iledu, gorchuddionbsp;Besprinkle, bt.spring'kl vt. taenellunbsp;Bespatter, bi.sput'�r vt, taenu poernbsp;Best, best a, goreu: ad, yn oreu: id.�nbsp;Good, Well. To the best of my knowledge, hyd eithaf fy ngwybodaethnbsp;Bestial, bes'ti.al a, anifeilaidd, bwyst-filaidd; ffiaidd, brwnt, afiannbsp;Bestow, bi.sto' vt, rhoddi, anrhegu;

cytleu nbsp;nbsp;nbsp;[mhwyllog

Bestraught, bi.strot' a, gwallgofus, ara-Bestrew, bi.strw' vt, gwasgaru, taenu Bestride, bi.str�d' (bestrode, bi.str�d';nbsp;bestridden, bi.strid'n) vt, myned goesnbsp;0 bob tu, marchaunbsp;Bestud, bi stud' vt. boglynunbsp;Bet, bet n, cyngwystl; vt, cyngwystlonbsp;Betake, bi.tak' vt, ymosod, ymroddinbsp;rhoi bryd; cyrchu atnbsp;Beteem, bi.tim' p�, anrhegu [adgofionbsp;Bethink, bi.tbingk' vi, ystyned; pwyllo;nbsp;Betliral, bi.thr�l' vt, caethiwo, darostwngnbsp;Betbump, bi.thump' vt, dyrnodio, pwyonbsp;Betide, bi.t�d' p, damweinio, dygwyddnbsp;Betimes, bi.t�mz' ad, yn brydlawn, ynnbsp;gynnar, yn forenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhagddangos

Betoken, bi.to'kn vt, arwyJdo, argoeli. Betray, bi.tra' vt, bradychu, dadguddio,nbsp;cyhuddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hoewi

Betrim, bi.trim' vt, trwsio, cyiiihenu. Betroth, bi.troth' vt, dywedd�o, ymgredunbsp;Betrust, bi.trust' vt, ymddiried *

Better, bet'ur o, gwell, rhagorach: ad, ynwell: cd�Good, Well: pi, gwell-au. So much the better, goreu gyd.nbsp;To get the better of, gorchfygu. Tonbsp;get better, to make better, gwella,nbsp;gwellaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trwy ddrwa

Betty, bet'i n, math o offeryn at dori Between, bi.tw�n', Betwixt, bi.twikst'^r,nbsp;rhwng (dau), ym mysgnbsp;Bevel, bev'I n, conglyn, pedror, pedrydnbsp;Beverage, bev'ur.aj n, diod, gwirodnbsp;Bevy, bev'i n, haid o adar; myntai,nbsp;deadellnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[galaru, alaethu

Bewail, blwal' vt, cwyno, cwynfan, Bewailable, bi.wamp;'l^.bl a, gwiw-gwvn,nbsp;alaetholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ymogalyd

Beware, bl.w�V' vt, gochel, gwylio, ym-Bewet, bi.wet' Pi, gwlychu, mwydo Bewilder,bi.wil'dur pi, dyrysu,annhrefnunbsp;Bewitch, bi.witsh' vt, rheibio, llygad-dynu, hudo; swyno; tynu sereh, denunbsp;Bewray, bi.ra' pi, dadguddio, bradychunbsp;Bey, ba n, llywydd ym mysg y Tyrciaidnbsp;Beyond, bi.yond'jjr, dros, tra, tu hwntnbsp;1, tu draw i; ym mhellach; uwchlawnbsp;Bezantler, M.zant'Iur n, ail gangen cornnbsp;carwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weddol rhag gwenwyn

Bezoar, bi.z��r' n, math o gareg rin-Bezonian, bi.z�'n�.an n, dyhiryn, adyn Bezzle, bezT vi, gloddesta, diotanbsp;Biangulous, bi.an'gii.lus a, dwyonglognbsp;Bias, b�'as n, tueddiad, gwyredd: pi,nbsp;tueddu, lledochri; denunbsp;Bib, bib n, bronliain: p, llymeitian, diotanbsp;Bible, b�'bl n, y Beibl; yr Ysgrythyrnbsp;Lan;yLlyfrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yrol

Biblical, bib'U.kal a, beiblaidd, yagryth-Bibiiography, bib.li.og'ra.fi n, llyfrydd-iaeth, llyfroniaeth nbsp;nbsp;nbsp;[wr

Bibliopolist, bib.li.op'o.list n, llyfrwerth-Bibliotheca, bibTi.�.thi.kamp; n, llyfrgell Bibulouw, blb'ii.lus a, ysbwngaidd, maswnbsp;Hicapsular, b�.kap's�.I�r a, deuranolnbsp;Bice, bis v, math o liw glasnbsp;Bicipital, b�.sip'i.tai, Bicipitous, b�.sip'-i.tus a, deubeijognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymgecru

Bicker, bik'ur vi, ymryson, ymrafaelio, Bickering, bik'ur.ing n, cynhennbsp;Bickern, bjk'urn �, haiarn blaenfainnbsp;Bicorn, b�'korn, Bicornus, b�.k�r'nusnbsp;a, deugorniog

Bicorporah b�.kor'p�.ral a, deugorffog Bicycle, b�'si.kl n, dwy-olwyn, deugylchnbsp;Bicyclist, b�'si.k�st n, dwy-olwynwrnbsp;Bid, bid (bade; bidden) vt, erchi; gwa-hodd; cynnyg. To bid farewell, canunbsp;yn iach


29

-ocr page 54-

BIV path, fat, �re, met, m^-rine, pin, orb, on, curve, cut, tgt;^=too, t^k=tooki


Bidden, bid'n pp.�Bid Bidder, bid'ur w, archwr, cynnygiwrnbsp;Bide, bid i^pt amp; pp bode) vi, aros, trigonbsp;Bidental bi.den'tal a, deuddeintiognbsp;Biennial, b�.en'yal a, dwyflwyddolnbsp;Bier, bi�r elor, elonvyddnbsp;Biestings, bis'tingz np, llaeth tornbsp;Biferious, b�.f�r'i.us deublyg, dyblyg^nbsp;ammheus

Biferous, bifur.us deugnydiog Bifid, b�'fid, Bifidated, bifi.da.ted a,nbsp;Bifold, b�'f�Jd a, dyblyg [fforchognbsp;Biformed, bfformd a, deuffurliognbsp;Bifurcated, b�.f�r'ka.ted a, deubigognbsp;Big, big a, mawr; braisg, beichiog;nbsp;torog. As big, cymmaint. Big-bellied,nbsp;boliogjcrothog; beichiog. Big with calf,nbsp;cytio. Bigger, mwy. Biggest, rawyatnbsp;Bigamist, big'a.mist n. dwywreigwrnbsp;Bigamy, big'a.mi n, dwywreigiaeth _nbsp;Biggin, big'in taleithgap babau; pisernbsp;Bight, b'it n, cylchdorch rhaff angornbsp;Bigness, big'nes n. maint, maintiolinbsp;Bigot, big'ut w, dallbleidiwr, lt;^n pen-boeth, penboethynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[boethni

Bigotry, big'ut.ri w, dallbleidiad, pen-Biiander, biran.diir�,matholongfechai] Bilberries, birber.iz np, llus, llus duonnbsp;bach. Bilberry-tree, lluswyddennbsp;Bilbo, bil'bo �, cleddyfnbsp;Bilboes, bil'boz n, cyffion llongwyrnbsp;Bile, bil �5 geri, llyn y bustl; pendduynnbsp;Bilge, bilj n, lied gwaelod Uong: r, ym-dolchi, ymddryllio

Bilingual, b'l.ling'gwal a, dwyieithog Bilinguous, b�.ling'gwus deudafoaognbsp;Bilious, bil'yus, Biliary, bil'yur.t a, ger-Bilk, bilk vt, siomi, twyllo f ibg, geriaiddnbsp;Bill, bilc-aifft; dyleb, ysgrifen-rwym;nbsp;rhybudd cyhoedd; pig, gylfant, gylfin.nbsp;duryn: vt, pig-gusanu, anwesu; cy-hoeddi. Bill-hook, giaif. Hedging-bill, gwddi, cryman caunbsp;Billet, bil'et�, llythyr byr, nodyn, cipyll;

vt, rhoi lletty-Iythyr Billetdoux, bil.e.dw' n, llythyr earnnbsp;Billiards, bil'yurdz n, math o chwareu ^nbsp;phelau iforinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iynau

Billion, bil'yun biliwn, miliwn o fil-Billow, bil'o n, ton, gwaneg, morgaseg, Billowy, bii'o.i a, tbnog, tbnol [morynnbsp;Bin, bin w, cist, c^t ystyfflognbsp;Binary, brnur.i a, dyblyg, deuolnbsp;Bind, bind {pt amp; pp bound) vt, rhwymo,nbsp;clymu, ymylwisgonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wisgiad

Binding, binding n, rhwymiad, ymyl-Binnacle, bin'a.kln, compawd-gist Hong

Binocle, bin'S.kl n, syllddrych i�r ddau

lygad

BinoenUr, b�.nok'�.l�r o, deulygeidiog Binomial, b�.nb'mi.al a, deuenwolnbsp;Biograpber, Vi.og�ra.fbr n, buebdraeth-ydd, bugraffyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[buchdraethiad

Biography, b�.og'ra.fl n, bywgraffiad, Biparous, bip'ar.us a, gefeillddwynnbsp;Bipartite, bip'ar.t�t of, dwyran, deurannbsp;Biped, b�'ped m,creadxir dwydroed [ droednbsp;Bipedal, bip'i.dal a, dwydroediog, dwy-Bipennated, b'i.pen'd.ted a, dwyadeiniognbsp;Bipetalous, b�.pet'd.lus a, dwyddalenognbsp;Biquadrate, b'i.kwod'rat, Biquadraticnbsp;bi.kwo.drat'ikn, pedrysawdd: a, pedr-ysoddognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bedwen

Birch, burtsV n, bedw. Birch-tree, Birchen, hhrtsh'n a, o tedwnbsp;Bird, burd n, aderyn, edn, edynnbsp;Birdlime, h�rd'l�m n, glud, ysgrawlingnbsp;Birgander, b�r'gan.dnr n, Ilwynogwyddnbsp;Birt, hurt n, lieden y mor, tafod yr hyddnbsp;Birth, bdrth n, genedigaeth; esgoriaeth.nbsp;Of good birth, boneddig. Untimelynbsp;birth, erthyl. Second birth, aden-

edigaeth

Birthday, burth'dii n, dydd genedigaeth Birthright, b�rth'r�t n, genedigaethnbsp;fraintnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[galed

Biscuit, bis'kit n, bara caled, teisen Bisekt, b�.sekt' vt, denharthn, rhanunbsp;Bishop,bish'up�,esgob,golygwr; math onbsp;Bishopric,bish'ap.rikn,esgobaethQddiod

Bisk, bisk re, cawl, isgell, potes Bismuth, biz'muth re, math o adwyn,nbsp;ystaenwydc

Bison, b�'sun re, ych gwylit, bual Bissextile, bi.seks'til re, blwydcWn naidnbsp;Bisson, bis'un a, dall, tywyll [fforchognbsp;Bisulcous, b�.sul'kns a, fforchog, ewin-Bit, bit re, tamaid, safnaid, difyn,demyn-.nbsp;Bitch, bitsh n, gast, gasten [genfanbsp;Bite, bit re, cnoad; brath; tamaid; hoced;nbsp;hocedydd; vt (ygt;t bit; pp bitten, bit'n�nbsp;bit), cnoi; brathu; pigo; twyllonbsp;Bittacle, bit'd-kl re, onglyrgist, com-pawdgist

Bitter, bit'nr a, chwerw, bustlaidd, tost Bittern, bit'urn re, aderyn y bwn, bwmpnbsp;y gors ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bnstledd

Bitterness, bit'nr.nes re, chwerwder, Bittervetchjbit��r.Tetsh re,pys y garanodnbsp;Bitumen, bi.tii'men re, pyg-glai, pyglSyn,nbsp;dyglist

Bituminous, bt.tii'mt.nns a, dyglistaidd Bivalve, bl'valv, Bivalvular, b�.val'vU-l�r a, deufasglog; dwygragenognbsp;30

-ocr page 55-

ore; late; line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, Tuis; j=dzh. BLI

Bivouac, bi'vw.ak vi, bod dan arfau trwyV nos: n, cadwyliadnbsp;Bizantine, biz'an.t�n n, darn o aurnbsp;gwerth pymtheg puntnbsp;Blab, blab vt^ digelu chwedl, clepian;

ffladru: n, clepiwr, hauwr chwedlau Black, blak a, du; tywyll, erchyll, dy-bryd: n, dyn du: vt, duo, duliwio.nbsp;To beat black and blue, cleisio, dy-gleisio. Black art, y gelfyddyd ddu,nbsp;dewiniaeth

Blackamoor, blak'a.mw�r n, dyn du Blackberries, blak'ber.iz np^ mwyarnbsp;duon. Blackberry-bush, dyryslwyn,nbsp;mierinllwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aderyn du

Blackbird, blaklDurd n, mwyalchen, yr Blackcap, blak'ap n, penloyn, y lleiannbsp;Blackcock, blak'ok n, ceiliog du, ceiliognbsp;y mynydd

Blacken, blak'n vt, duo, gordduo; ty-wyllu nbsp;nbsp;nbsp;[ddyn

Blackguard, blag'ird n, dyhiryn, dryg-Blacking, blak'ing n, du esgidiau; duad Blackish, blak'ish a, lied ddu, duaidd,nbsp;tywyll; hyllnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[duder

Blackness, blak'nes w, d�wch, duedd. Blacksmith, blak'smith 71, gof, gof dunbsp;Bladder, blad'ur 71, pledren, chwysigennbsp;Blade, blad �, llafn, llain; eginyn;nbsp;paladr; pefryn, brolyn; llefnyn, llenc-yu: W,llafnu,ymwychu. Blade of annbsp;oar, palf rhwyfi Blade of grass, glas-welltyn,blewyn glas. Blade-bone, as-gwrn y balfais, crafel) yr ysgwyddnbsp;Blain, Wan n, penddiiyn; chwisigl;

llynoryn, gweli, malaith Blamable.bla'ma.bl a,ceryddadwy,beiusnbsp;Blame, blam n, bai, cwl; gwyd: vt,nbsp;beio, ceryddu; dwrdionbsp;Blameless, blam'les a, difai, difeius, di-argyhoedd, dieuog [gochelyd; diolinbsp;Blanch, blansh vt, cknu; dirisglo;nbsp;Bland, bland a, mwyn; afiaethusnbsp;Blandiloquence, blan.dilo.kwens nnbsp;gweniaith, hudiaithnbsp;Blandish, blan'dish vt, gwenieithionbsp;mwythddenunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwenieithiad

Blandishment, blan'dish.ment n, afiaeth; Blank, blangk n, gwagle, siom-gwtwsnbsp;a, gwelw-lwyd, gwyn; syn. Blanknbsp;verse, mesur diodinbsp;Blanket, hlang'ket n,brycan, gwrtbbannbsp;Blare, bi�rtJ�, rhuo; ennyn, tfaglunbsp;Blaspheme, blas.fim' vt, cablu, difenwinbsp;Blasphemous, blas'fi.mus a, cableddus,nbsp;caol aiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ difen wad

Blasphemy, blas'fi.mi n, cabledd, cabl.

Blast, blast n, chwa, pwti�, gwynt; chwyth; malldod, deifiad, rhwd: vt,nbsp;deifio; anafu; seithugionbsp;Blatant, blatant a, yn W*efu [dorddnbsp;Blatter, blat'ur vi, rhuo, buguno; bal-Blay, bla, Bleak, blik 7i, math 0 wyniadnbsp;Blaze, blaz n, fiiam, ffagl; seren wennbsp;yn nhalcen march: vi, fflamlo: vt,nbsp;cyboeddi [arwydd-farddoniaetlinbsp;Blazon, bla'zn. Blazonry, blazn.ri n,nbsp;Blazon, bla'zn vt, egluro arwyddion arnbsp;bais arfau; gwychu, addurno; cy-hoeddi; dathlunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[glaswellt

Bleach, blitsh vt, cknu yn yr haul ar y Bleak, blik a, oer, oerllyd, annwydog;

gwelw; n, gwyniad nbsp;nbsp;nbsp;[rhyndod

Bleakness, blik'nes �, oerni; fferdod, Blear, blfr vt, cilgochir llygaid; cib-ddallu; a, gwlyb, molog, tost, gwan.nbsp;Blear-eyed, llygadwlyb, llygadgocbnbsp;Bleat, blit n, brefiad: vi, brefunbsp;Bleed, blid {pt h pp bled) v, gwaedu,nbsp;gollwng gwaed; colli gwaednbsp;Blemish, blem'ish n, anaf, bai, mefi,nbsp;gwrthuni: vt, anafu, anharddu, ni-weidio, gwrthuno

Blench, blensb vi, tynu yn ol, ymrwystro Blend, blend v, cymmysgu, cydgym-mysgu; cyd-dymmeru; cyssoddinbsp;Bless, bles vt. bendithio, Had u. Blessed,nbsp;gwynfydedig. bendigedig, gwyn ei fydnbsp;Blessing, bles'mg n, bendith. Hadnbsp;Blessedness, bles'ed.nes n, bendigedig-rwydd, dedwyddyd, gwynfydnbsp;Blew, blUy)i.�Blownbsp;Blight, blit n, golosgiad, deifiad; cawod:

vt, golosgi, deifio; difwyno Blind, blind a, dall, tywyll: vt, dallu,nbsp;tywyllu; mygydu; bwrw hud ar; n,nbsp;caeadlen, gorchudd, mwgwd. Blindnbsp;man�s buff, chwareu mwgwd. Blindnbsp;side, ochr ddall, ffaeleddnbsp;Blindfold, bl�nd'f�ld vt, mygydu y llygaid: a, a�r llygaid wedi eu cuddionbsp;Blindness, bl�nd'nes n, dallineb, delluinbsp;Blindworm, bl�nd'w�rm n, dallneidrnbsp;Blink, blingk vi, ysmicio, amrantunbsp;Blinkard, bling'kurd n, ysiniciwr, cil-ly gad wrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorhoen

Bliss, blis n, gwynfyd, dedwyddyd, Blissful, blis'f^l a, gwynfydedig, ded-wyddlawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wch

Blissfulness, blis'f^l.nes n, dedwydd-Blister, blis'tur n, chwydalen, pothell;

chwysigl,coden: vt, potheIIu,chwydaIu Blithe, bl�TH, Blithsome, bliTHsumnbsp;ilawen, lion, digrif, hoenusnbsp;31

-ocr page 56-

�30L path, fat. ere. met, mS-rine, pin, orh, on, c�rve, cut, t^=too, t^k=took;


Bloat, blot V, chwyddo; chwythu i tjny 1

Bloatedness, bl�'ted.nes n, chwyddiant I Blob, blob, Blobber. blob'ur n, chwys-igen, bwrlwm: Blob-cheeked, boch-'nbsp;deWj bochog; [can i fyny, gwarchaunbsp;Block, blok n, cyff. boncytf, ci'pyli: vt,nbsp;Blockade, blt)k.ad' n, argae, gwarchae,nbsp;cyicJiyniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hurtbgen

Blockhead, blok'hed n, penbwl, hurtyn, Blockhouse, blok'huws n, argaebortnnbsp;Blockish, blok'ish a. hurt, penglogaiddnbsp;Jilomary. blo'mur.l n, tawdoffwrn haiarnnbsp;Blood, blud u, gwaed, crau; tras;nbsp;wttjpswr

Bloodshed,blud'shed �,ty walltiad gwaed Bloodshot, blud'shot n, y fiiameg: a,nbsp;gwaedgleisiognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[am waed

Bloodthirsty, blud'th�rs.t� a, sychedig Bloodvessel, blud'ves.el n, gwaed lestr,nbsp;rhedweli, gwyth�en

Bloody, blud't a, gwaedlyd, creulawn.

Bloody flux, gwaedlif, gwaedlifiant Bloom, bliA-m n, biodau; glasbaill, glesni,nbsp;gwrid: vi, blodeuo, blaguro; ffynunbsp;Blossom, blos'um n, blodeuyn, bJodyn;nbsp;vi, blodeuo, blaguro

Blot, blot �, du, dunod, dufan; anaf; anair: vt, duo, diwyno. To blot out.nbsp;diJeu. Blotting-paper, sugn-bapyrnbsp;Blotch, blotsh n. crugdardd; llynorynnbsp;Blouse, blu^s n, cot ysgafnnbsp;Blew, bio n, dyrnod, ergyd, cnoc, flFat.nbsp;llab, cernod: v (pt blew, blii; ppnbsp;blown, blon), chwythu; blodeuonbsp;Blowze, bl�gt;Vz n, Dances fochgochnbsp;Biowsy, biuw'zi o, gwynebgoch, swganbsp;Blubber, blub'�r n, brasder y morfil: vt,nbsp;wyio nes chwyddo�r bochaunbsp;Bludgeon bluj'un n, ewlbren, pastwnnbsp;Blue, bill n, iliw glas, glas, nefliw: a.

glas, asurliw: vt, glasu, lliwio yn las Blueness, blu'nes n, glesni; claisliwiadnbsp;Bluff, bluf a, traw'sfalch, cnchiognbsp;Blunder, blun'dOr n, aniryfusedd, cam-gymmeriad.camsyniad; coll: tJt,cam-syniednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddryJJ, gwn byr

Blunderbuss, blun'ddr.bus n, rhwth-Blunclerhead, blun'd�r.hed n, hurtyn Blunt, blunt a, pwl; difoes, trwsgl, lled-arw: vt, pylu, diawchunbsp;Bluntness, nlunt'nes n, pylni; difoeseddnbsp;Blur, blur n, duad, brycheuyn; anaf;

magi: vt, ysbrychu; diwyno Blurt, bldrt �, digelu chwedl, baldorddnbsp;Blush, blush vt, gwrido, cochi, yswiiio:

n, gwrid, gwyledd; gwridiad Bltuhet, blush'et n, geneth wylaidd

Bluster, blus't�r n,rhuad, trwst, terfysg:

vi, trystio, dadwrdd, gwagfygwth Blusterous, blus'tur.us a, tymmestlog,nbsp;trystfawr, broclius [ymguddiadnbsp;Bo, bo t, hot bolol! Bo peep, mig-Boar, bo�r n, baedd, tremyniadnbsp;Boarish,bQ'r�i8h a, baeddaidd; taiogaiddnbsp;Board,bord n,eisteddfod; astell,plane;nbsp;bwrdd: v, byrddio, byrddu; t^l-westu.nbsp;Board-wages, dogn at ymborthnbsp;Boarder, boVdur n, byrddiwrnbsp;Boardyard. b�Vd'y^rd a, astellfanbsp;Boast, bost n, ffrost, ymffrost, bocsach,nbsp;bost, brol: vt, ymffrostio, boesachu,nbsp;bostionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffrostgar. bostgar

Boastful, Vdst'fM, Boastive. bos'tiv a, Boat, bot n, bad, cwch. Ferry-boat,nbsp;ceubal; ysgraffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ysgraffwr

Boatman, b�t'man n, badwr, cychwr, Boatswain, bo'sn n, penbadwrnbsp;Bob. bob n, dyrnod ysgafn, cnith; croes-air: a, byr, cwta: vt,taroyn ysmala;nbsp;gwawdio; twyllo; maeddunbsp;Bobbin, bob'in n, math o linyn gwyn;

plethwaell nbsp;nbsp;nbsp;[plant

Bobclierry.bob'tsher.i ti.mathochwareu Bobtail, bob'tal n, cynffon gwtAnbsp;Bobwig. bob'wig n, gwallt-gapan cwtanbsp;Bode, bod vt, darogan, argoefi, rhagar-wyddo: pthpp.�Bidenbsp;Bodement, bod'ment n, daroganiad, ar-Bodice, bod'is n, gwasgrwym merchnbsp;Bodiless, bod'i.les a, digorff, anghorffolnbsp;Bodily, bod'i.li a, corffol, corfforolnbsp;Bodkin, bod'kin n, gwaell; mynawyd;

nodwydd nbsp;nbsp;nbsp;[paladr; llu

Body, bod'i n, corff; un; swm, crynodeb; Bog. bog n, cors, mignen, siglen, pyd-wernnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Uygaeron, llygeirin

Bogberries, bog'ber.tz (s bogberry) np, Boggle, bog'1 vi, petruso; tynu yn ol;

cloffsiarad^ nbsp;nbsp;nbsp;[nenog

Boggy, bog'i a, corsog, siglenog, mig-Bohea, bo.hi' n, math ode garw [berwi Boil, boil n, penddiiyn, llynoryn: v,nbsp;Boiler, boi'lurn.callawr, pair,berwedyddnbsp;Boisterous, bois'tur.us a, terfysglyd,nbsp;bloeddgar [aetb, ystwr, terfysgnbsp;Boisterousness, bois'tur.us.nes n, afreol-Bold,bold a, hyf, eon,diarswyd,anturiol,nbsp;hyderus, dewr; ehud; gwastadlyfn.nbsp;To make bold to,cy mmeryd ar,beiddio,nbsp;hod yn hyf, ymeoni

Bolden, b�rdnv,eoni,ymeom,yinhyfhau

Boldness, bold'nes ft, hyfder, eonder, dewredd; haerllugrwyddnbsp;Bole, bol n, priddell; mesur o 12 cibyunbsp;S2

-ocr page 57-

ore: late, line, no. m�te: she, zh=:z az�re; thin, thIs; j=dzh. BOT


Bolis, bo'lis n, pelen o dan a deflir i�r awyr

Boll, bol n. paladr; calaf; bolltad; v, corsenu. hadanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\vt, attegu

Bolster, b�l'st�r n, gobenyda, clustog: Bolt, bolt n, bollt, bar, trosol, gefyn: v.nbsp;bolltio; saethu; traflyncn; gogrynu,nbsp;peillio. Bolting-house, peilldynbsp;Boltsprit, bn^'sprit n, hwylbren ynnbsp;fflureg Hong,�Bowspritnbsp;Bolus, bolus n, pelen feddygolnbsp;Bomb, bum, Bombshell, bum'shel n,nbsp;pelen hylosg neu fFrwydrol [hylosgnbsp;Bombard, hum.bard' vt, ergydio pelenaunbsp;Bombardier, bum.bar.di�r' n, triniwrnbsp;gynau tan-beleninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mysgwe

Bombasin, bum.ba.zin' n, math o gym-Bombast, bum.bast' n, y pren cotwin math 0 frethyn cytymog; chwyddiaithnbsp;Bombastic, bum.bas'tik a, chwyddedig.

gorwag nbsp;nbsp;nbsp;[trwst

Bombilation, bum.bi.la'shun n, swn, Bomketch, bum'ketsh n, Hong i daflunbsp;pelenau hylosgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[putain

Bonaroba, b�.na.r�'bS n, gordderch, Bonassus, bo.nas'us n, bual, ych gwylltnbsp;Bond, bond n, rhwymyn, cadwyn, tid;nbsp;rhwymedigaeth, rhwymiad, ysgrifennbsp;rwymnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[carchar

Bondage, bon'daj n, caethiwed, caethfyd, Bondman, bond'man n, caethwasnbsp;Bondservice, bond'sur.vis n, caethwas-anaeth, caethwasaeth, gwarogaethnbsp;Bondwoman,bond'w^m.an(bonawomen.

bond'wim.en) �, caethwraig Bone, bon n, asgwm: vt, diasgyrnn.

Bone-setter, gosodwr esgyrn Bonelace, bon'las n, ysnoden linnbsp;Boneless, bonles a, diesgym, diasgwrnnbsp;Bonfire, bonl�fr n, coelcerth, bonffaglnbsp;Bongrace, bong'gras n, heulrod,cysgod-dalaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[guwch, capan merch

Bonnet, bon'et n, cwcwH. penwisg, pen-Bonny, bonl a, hoew-wych, dillyn;

hoenus; difyr nbsp;nbsp;nbsp;[enwyn sur

Bonnyclapper, bonl.klap.ur n, Haeth Bony, bo'ni a, esgyrniog, esgyrnjg; cryfnbsp;Booby, bw'bi n, hurtyn, drelyn, penbwl;

aderyn mawr o�r enw Book, b^k n, Hyfr, A little book,nbsp;llyfryn, Hyfran. Book-keeper, cyfrif-ydd, Hyfrwr. Book-keeping, Hyfr-yddiaeth, cyfrifyddiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wr

Bookbinder, b�Ji^k'b�n.d�r n, llyfrrwym-Bookcase, b^k as �, llyfrgist, Hyfr-gloer Bookish, b�^v^klsh a, Hyfrgar; astndnbsp;Bookmate. bA^k'mat n, cydysgolhaignbsp;3

Bookseller, b^k'sel.iir n, llyfrwerthwr Bookworm, b^k'wurmn.llyfrbryf; dar-Henydd diflin [rhuthro; ymgyrchunbsp;Boom, bwm n, hwyl bawl; trw'st: v,nbsp;Boon, bwn �, arch, deisyfiad; rhodd,nbsp;ced: a, llawen, difyr, cellweirusnbsp;Boor, bw�r n, drelyn, delffyn, taiogddyn,nbsp;gwerinwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd, delflaidd

Boorish, bw�r'ish a, taiogaidd, gwdad-Boorishness, b^�rlsh.nes n, taiogrwydd Boose, b\vz n, cor mewn beudy, presebnbsp;Boot, bwt n, botasen, cwran, coesarn;nbsp;cist cerbyd; mantais, elw, ennill, an-rhaith: vt. el wa, ennill; gwisgo botasaunbsp;Booth, bwth ?i, bwth, lluestty, cabannbsp;Bootjack, bwt'jak n, botasbrennbsp;Bootless, bwtles a, anfuddiol, diles, ofernbsp;Booty, bi^'ti n, ysglyfaeth, anrhaith,nbsp;caffaeliad, ysbailnbsp;Borax, bo'raks n, math o halennbsp;Bordel, bor'del n, puteindynbsp;Border, bdr'd�r n, fiin, cyffin, cyfflniad,nbsp;terfyn; bargod; ymyl; godre; ymyl-waith: v, cyfiinio, terfynu; ymylunbsp;Borderer, bor^dnr.ur n, cyjffiniwrnbsp;Bore, bo�r n,twH; twll clo; ceud wH; cyth-ruddwr: vi, tyllu, ebillio; cythruddo,nbsp;peri blinder: pt.�Bearnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gogleddol

Boreal, b��r'i.al, Borealis, bo r.i.alis a, Boreas, b�V'i.as n, gogleddwyntnbsp;Bom, born ganedig.�Bear. Firstborn, cyntaf'anedignbsp;Borne, bo�rn pp, cynnaledig.�Bearnbsp;Borough, bur'o n, bwrdeisdrefnbsp;Borrow, bor'd vt, echwyna, benthycanbsp;Boscage, bos'kaj n, coedwig; gwig-iFrwythau

Bosky, bos'ki a, coediog, garwaidd Bosom, b^Vz'um n, mynwes, monwes,nbsp;cilfach: vt, mynwesu; cofleidio, col-eddu. Bosom friend, cyfaill anwylnbsp;Boss, bos n, boglyn; bogeilglwm, oddfnbsp;Botanic, bo.tan'ik, Botanical, bo.tanl-kal a, Hysieuaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ydd

Botanist, bot'a.nist n, H^sieuwr, Hysieu-Botanology, bot.a.nol'o.ji�, Hysieudraith Botany, Dot'a.ni n, Hysieuaeth, Hysieu-wriaeth, Hysieuyddiaethnbsp;Botch, botch n, pylory n, llynoryn, crach-en; braswaith: vt, brasdrwsio, hagr-glytio; trysglweithio; anafunbsp;Both, both a, dau, dwy, deuoedd, dwy-oedd. Both of us, ni ein daunbsp;Bother. boTH'�r n, syfrdandod, baldordd,nbsp;dyryswch; blinder: vt, syfrdanu,nbsp;byddaru, trallodi, dyrysu; peri helbulnbsp;Bote, bote np, euon, gwyrn, pryfigeddnbsp;33


-ocr page 58-

p^th, fat, �re, met, m�-rlne, pin, orb; on. curve. cut. tvl-^too, tCvkrrtook;

BKA

Bottle, bot'1 n, potel, costrel: vt, potelu,

costrelu. Small bottle, costrelan, costrelig, potelan

Bottom, borum n, gwaelod, sail, sylfan; sawdd, llawr; godre; pant, dyffrjn,nbsp;ystrad. Bottoms, gwaelodionnbsp;Bottomless, bot'um.les o, diwaelod.

Bottomless-pit, uffern, annwfn, annwn Bottomry, bot'um.ri n, llong-wystl, ariannbsp;echwyn ar long

Boud, b�i^d n, pryfyn yd, yd-ysydd Bouge, bwj V. treiddio, trydyliu, tyllu:nbsp;chwyddoalian

Bough, b�^ n, cainc. cangen, gwrysgep, clofen, osgl. A little bough, cangenignbsp;Bought, bot pt hpp.�Buy: n, camedd,nbsp;cwlwm; fton dannbsp;Bougie, bw'zhi w, trwyddewnbsp;Bounce, b�wns �, naid, ysbonc: vi.

neidio; trystio; bocsachu, bostio Bound, b�^nd n, terl'yn, ffin, cyffin: i?,nbsp;cyffinio; neidio: pihpp.� Bindnbsp;Boundary, b��^n'd�r.i n, terfyn, cyffinnbsp;Bounden, b�wn'dn a, rhwymedignbsp;Boundless, b�wnd'les a, annherfynolnbsp;Bounteous, b�wn'ti.us, Bountiful,nbsp;b�wn'ti.f^l a, hael, rhoddgar, cedawl,nbsp;haelionus, cymmwynasgarnbsp;Bounty, b�^n'ti, Bountifulness, b�wn'nbsp;ti.fvV'l.nes n, haelioni, rhadloneddnbsp;Bourgeois, b�r.jois' �, math o argraff-lylhyrennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blaguro

Bourgeon, b�r'jun w, tarddu, egino, Bourn, b��rn n, terfyn, cyffin; nant.nbsp;Bouse, bwz meddwi [cornantnbsp;Bousy, bw'zl a, brwysgawl, lleafeddwnbsp;Bout, huwt tl, tro; prawf, cais, ymgais;

ffrwgwd nbsp;nbsp;nbsp;[dro rhosb

Boutade, blt;*/.tad' n, mympwy, chwidr-Bow, b� n, bwa. Fiddle-bow, bwa crwth, ffiloryn. Bow-legged,coesgam.nbsp;Bow-window (neu Bay-window),nbsp;cromffenestr

Bow, b�w w, ymgrymiad, C3rfarchiad; fflureg llong:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ymgrymu, plygu;

ymostwng; camu

Bowel, bu^�'el vi^ diberfeddu fdosturi Bowelless, b�w'el.es a, dideimlad, di-Bowels, bdw'elz np, ymysgaroedd, col-uddion, perfeddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[angor

Bower, b�iV'�r �, deildy, gwasgodta; Bowery, b�w'ur.i a, gwasgodolnbsp;Bowl, b�l n, cawg, mail; bwl, pelen,nbsp;cnapen, cronell, peldreigl: vt^ pel-dreiglo. Bowling-green, bwlgamlasnbsp;Bowline, b�'l�n n, rhaffyng nghanol hwylnbsp;Bowman, b�'inan n, saethydd

Bowman, b�w'man n, rhwyfwr wrtli fflureg cwch

Bow.shot, b�'shot n, ergyd bwa Bowsprit, b�w'sprit n, yr hwylbren og-wyddedig yn y ffluregnbsp;Bowssen, b��i''sn vt, gwlychn, mwydonbsp;Bowyer, bo'y�r n, bw�ydd, saer bwaunbsp;Box, boks n, blwch, golwrch, eisten;nbsp;�oeys: yt. dyrnodio, dwrn-guro, paffio-A box in the ear, bonciust. Boxing*nbsp;match, dymodfa, dymoJwaith. Boxtree, bocysen, pren boes. Coach-box,nbsp;eisteddle cerbydwr, Christmas-box,

Boxen,^ bok'sn a, wedi ei wneultur^o Boy, boi u, bachgen, liane. Ilencyn, hog-yu. A little boy, bachgenyn, erwt.nbsp;erwtynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Boycott, boi'kot vt, boicotio, cospi trwy attal cynnorthwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Boyish, b�i'ish a, bachgenaidd [rwydd Boyishness, boi'ish.nes n, bachgeneidd-

Brabble,brab'In,ymgecraeth,ymgiprys-VI, ymgegu, ymeirio, vmdaeru

Brace, bras w, craff, rhwymyn � cwnl � cyplysnodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt, cydii, cyf-

rwymo,rhwymo; tynhau, cryfhau Bracelet, br^'let n, breichled. breichrwynbsp;Bracer, bras ur n, cyfrwymydd; tynhawrnbsp;Braces, brasiz hwylraffau; crog-gareiaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faidd

Brachial, braid al �, breichiol, breich-Brachygraphy, bra.kig'ra.fi n, berys-gnfen. berysgrif nbsp;nbsp;nbsp;^

Brachylogy, br� kilUjl n, byrdraith Brack, brak n breg, agen, toriadnbsp;Bracket brak et a, yspwyddyn, goben-yddind; oromfuch [Jnbsp;Brackish, brak'ish a, hallt, bel�aiddnbsp;Brad, brad n, boel fain heb glopanbsp;Brag brag n, ymffrost, bocsach, rhodres �nbsp;OT, broho, ymfirostio, gwagfostionbsp;Bragger, brag'�r, Braggart, brag'�rt.nbsp;Braggadocio, brag.a.d�'sh� n ymnbsp;Ifros�wr, bocsachwr, broliwr � ^nbsp;Bragget brag et n, bragod, bragodlynnbsp;Braid brad n, pleth, penbleth; cudynnbsp;modrwyog; sidanbleth: vt, plethnnbsp;crychu, modrwyonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thw i

Brails, brah np, rhaffan i gymklygn Bram, bran �, ymenyddj deall; vtdi-ymenyddio. Brain-pan, penglog, siadnbsp;siol creuan Brain-sick, p^wan!nbsp;syfrdan, gwallgofns. Hair-Erainednbsp;penifol, ansefydlog, ammhlwyllognbsp;Brainless, branies o, diymenydd disynnbsp;wyr, ffol, ynfyd, hurt, penwag ^ 'nbsp;31


-ocr page 59-

BRI

�rc; late; line, n�. m�te; she, zh=zz azure; thin, THis; j=dzh.

Bread, bred n, bara. Bread-chipper, gwas pobydd. Bread-corn, vd oara.nbsp;Bread-winner,cynDalydd,ennillwr baranbsp;Breadth, bredth n, lied, Ilydander; eang-der, helaethder, helaethrwyddnbsp;Break, brak (broke, broken) v, tori (nidnbsp;ag offeryn awchus), dryllio, briwio,nbsp;darnio; dofi, hyweddu: n, toriad,nbsp;metbiad, agoriad. Break of day, toriad y dydd, gwawr. Broken-ooned,nbsp;asgwrndwn. Broken-backed, cefn-dwn. Broken-bellied,boldwn. Brokenhearted, calon friw, digalon. Broken-winded, wedi tori ei wynt, torwyntnbsp;Breakers, bra'k�rz np, beisdon, beis-dbnau, mordbnau

Breakfast, brek'fast n, boreubryd: vi, tori ympryd, cymmeryd boreufwydnbsp;Breakwater, brak'wo.t�r w, noddfurnbsp;Bream, brim n, math o bysg; vi, golosginbsp;ysgarthion gwaelod llongnbsp;Breast, brest n, bron, dwyfron; mynwes.nbsp;Breast-bone, asgwm y ddwyfron.nbsp;Breast-cloth, bronliain, Breast-knot,nbsp;bronglwm. Breast-plate, dwyfroneg,nbsp;broneg. Breast-plough, gwtharadr.nbsp;Breast-work, bronglawddnbsp;Breath, breth n, anadl, �Fnn, chwyth,nbsp;awel; awyrgyrchiadnbsp;Breathe, briTH �j,anadlu; by w; gorphwysnbsp;Breathless, breth'les a, allan o anadl,nbsp;maes o anadl; dianadl; marwnbsp;Bred, bred jji amp; pp.�Breed. Well-bred,nbsp;moesgar, moesog. 111-bred, anfoesgar,nbsp;drwg ei foes

Brede, brid n, pleth, penbleth; lied Breech, britsh �, cyfeistedd, tin, bontin;

bon. Breechloader, bonddryll Breeches, britsh'iz np, llodrau, dos.

Breeches-maker, llodrwr Breed, brid n, rhyw, rhywogaeth, epil,nbsp;hil; r (bred), epilio, hilio,planta; magu,nbsp;Breeze, briz n, awel ysgafn [maethunbsp;Breezy, bri'zi a, awelog, oeraiddnbsp;Bret, bret n, lieden y m�rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ther

Brethren, breiH'ren np, brodyr.�Bro-Breton, bret'un n, Llydawiad Breve, briv n, manig; gwyslythyrnbsp;Breviary, bri'vi.ur.i n, llyfr gwasanaethnbsp;eglwys Khufain

Breviate, bri'vt.at n, crynodeb, talfyriad Breviature, bri'vi.a.tshu�r n, byrnodnbsp;Brevier, bri.vi�r' n, math o argraff-Brevity, brev'i.ti n, byrder [lythyrennbsp;Brew, brw vt, mysgu, darliaw. Brew-house. darllawdy

Brewis, brw'is �, brywes, micas, potes 35

Brait, brat n, diemwnt aughaboiedig Brake, brak �, dyryslwyn, gwyddle,|nbsp;heislan, cardden; genfa ffrwyn; braichnbsp;sugnbeiriant llong:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�Break

Braky, bra'ki n, dreiniog; perthlawn i Bramble, bram'bl n, miaren, dyrys�en Inbsp;Brambling, bram'bling n, gwincnbsp;Bramin, bra'min n, ofi�iriad yn yr Indianbsp;Bran, bran n, rhuddion, eisin. Bran-new, tanlli, newydd tanllinbsp;Branch, bransh n, cangen, gwrysgen,nbsp;cainc. osgl: v, ceincio, cangenunbsp;Branchless, bransh'les a, diwrysg, di-gainenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[og, brigog

Branchy, bran'shi a, ceinciog, cangen-Brand,brand n,tewyn,pentewyn; diinod; haiamgt;nod; vt, haiarn-nodi; gwarad-wyddo. Brand-iron, haiarn nodi.nbsp;Brand-goose, math o aderyn gwylltnbsp;Brandish, bran'dish vt, chwyrnellu, ys-gwyd, chwyfio

Brandling, brand'ling n, pryf y gwlitb, abwyd i�r britbyllnbsp;Brandy, bran'di�, poethlynnbsp;Brangle, brang'gl v�, ymdaeru, ymgecrunbsp;Brank, brangk n, gwenith yr hyddnbsp;Brass, bras n, pres, efydd, elydrnbsp;Brassy, bras'! a, o bres, efyddaiddnbsp;Brat, brat n, bretyn; erwtyn, crotennbsp;Bravado, bra.va'd� n, gwagymffrostnbsp;Brave, brav o, dewr, glew, calonog,nbsp;mawrfiydig, hy; taclus; ardderefaog ;nbsp;vt, gofyn gwaethaf, herio; ymwycbunbsp;Bravery, bra'vnr.i n, glewder, gwroldeb;

dewrder, hoewder; mawrfrydigrwydd Bravo, bra'vo n, hurlofrudd, dyhirwasnbsp;Bravo, bra'vo *, da ia wn I da 'mechgyn i lnbsp;Brawl, brol n, cecraeth, cynben, ym-ryson: vi, ymdaeru, ceern, clewtiannbsp;Brawler, br�'i�r n. cecryn, ymdaerwrnbsp;Brawn, brdn n, oaeddgig; cyhyrgigiinbsp;grym, cryfder

Brawny, br�'n� a, cyhyrog; gewgt;nog,; Bray, bra v, pwyo, briwio, malario;^nbsp;brefu nen ruo fel asyn; pwywr;'nbsp;offeryn at falurio

Braze, braz vt, efyddu, c^anu, asio Brazen, bra'zn a, efyddaidd; baerllug,nbsp;hyf, iiyfaidd. Brazen-faced, wyneb-galed, digywilydd, baerllugnbsp;Brazenness bra'zn.es n, haerllugrwyddnbsp;Brazier, bra'zhur n, gof pres, gof copr,nbsp;efyddweithiwr

Brazil, bra.zil' n, gwlad yn America Ddeheuol; math o goed lliwio o�r wladnbsp;b�nonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[angbydfod

Breach, britsh n, adwy, breg, rhwyg;

-ocr page 60-

BRO path, fat, ^re, met, m^-rine, pin, orb, on, curve, cut, t^=:too, twk=took;


Bribe, br'ib w, fj;wobr, llygrwobr; dobr:

vt, Ilygrwobrwyo; dobrwyo, hurio Bribery, br�'bur.t n, budrwobraeth, hud-wobraeth, liygrwobrw^yaethnbsp;Brick, brik n, priddfaen, priddlechnbsp;Brickbat, brikoat n, dam o briddfaennbsp;Brickdust, brik'dust n, llwch priddf'eininbsp;Bricklayer, brik'Ja.�r w, saer priddfeininbsp;Brickmaker, brik'ma.k�r ra, priddellwrnbsp;Brickwork, brik'wurk ra, priddteiuwaithnbsp;Bridal, bridal ra, neithior, priodas: a,nbsp;neithioraidd, priodasolnbsp;Bride, br�d ra, priodferch, priodasferch,nbsp;y wraig ieuanc. Bride-cake, teisennbsp;briodas. Bride-bed, gwely priodas.nbsp;Bridesmaid, morwyn priodas. Bridesman, gwas priodasnbsp;Bridegroom, br�d'grwm ra, priodfabnbsp;Bridemaid, br�d'mad ra, morwyn priodasnbsp;Brideman, br�d'man ra, gwas priodasnbsp;Bridewell, br�d'wel ra, carchar-weithdynbsp;Bridge, brij ra, pont

Bridle, br�Mlra, firwyn, genfa; attaliad:

vt, ffrwyno, attal, arafu Brief, brif a, byr, cryiio, cwta: ra, cryn-oad; gwyslythyr; dyfynlythyrnbsp;Briefness, brifnes ra, byrder, byrdra,nbsp;crynoder, cwtogrwyddnbsp;Brier, br�'�r ra, miaren, dyiys�en [brennbsp;Brig, brig ra, llong ysgafn t dwy Swyl-Brigade, bri.gad' ra, un fyntai mewn liu,nbsp;byddindorf yn cynnwjs o � i 30nbsp;squadron o wfr meircn, neu o 4 i 6nbsp;battalion o droedfilwyrnbsp;Brigadier, brig.^.diY n, llywydd y fathnbsp;fyntai; byddinwr

Brigand, brig'and tt,ysbei�wr, carnteidr Brigandage, brig'an.daj ra, llcdrad, an-rhaith, ysbailnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [baii

Brigandine, brig'an.d�n ra, llurig; cad-Brigantine, brig'an.tln ra, math o long ysgafn [ian, Uachar, ysblenyddnbsp;Bright, br�fc a, cJaer, gloew, cknaid, eir-Brighten, bri'tn vt, dysgleirio, gloewinbsp;Brightness, br�t'nes ra, gloewder, dys-gleirdeb, llewyrch, can, eirianwclinbsp;Brigose, bri.g�s'a, ymrysongar, cecrusnbsp;Brigue, brig ra, ymrafael: rt, erfyn,nbsp;gotyn pleidleisiaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wychder

Brill, bril ra, math o bysgodyn Brilliancy, bril'yan.si ra, gloewder, gor-Brilliant, bril'yant a,c]aerwych, Uachar;

ardderchog: ra, diemwnt tryloew Brim, brim ra, glan, yroyJ, min, cwr, ocbr:

vt, llenwi; llodi nbsp;nbsp;nbsp;[gorlawn

Brimful, brim'f^l a, llawn hvd yr ymyl. Brimless, brim'les a, diymyi

Brimmer, brim'�r ra, cwpan llawn Brimstone, brim'st�n ra, mygfaen, llosg-faen, melynfaennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f brych

Brindled, brin'dld a, brith, amryliw, brine, brin ra, heli; dwfr hallt. Briue-pit, pwll heli, heleddnbsp;Bring, Dring (brought) vt, dwyn, cyrchu,nbsp;cludo, cywain, arwain, arweddu. Tonbsp;bring about, dwyn i ben, achosinbsp;Brink, bringk n, ochr, min, ymyl, cwr,nbsp;Briny, br�'ni a, hallt, hel�aidd [glannbsp;Brisk, brisk a, bywiog, heinyf, sionc,nbsp;gwisgi, cy�ym, hoenus, hawnnbsp;Brisket, bris'ket ra, y barwyddennbsp;Briskness, brisk'nes n, bywiogrwydd,nbsp;sioncedd, cytiymder, hoewdernbsp;Bristle, brisl ra, gwrychyn, rhawnyn:

vi, codi gwrychyn, gwrychio, ymhylln Bristly, bris'li a, gwrychog, rhawnog,nbsp;blewog, garw

Brit, brit n, math o bysgodyn [deinig British, brit'ish a, Prydanaidd, Pry-Briton, brit'un ra, Brython, Prydeiniadnbsp;Brittle, brit'l a, brau, breuol, bregus,nbsp;brecus, gwannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[older

Brittleness, brit'Lnes ra, breudcr, breu-Brize, br�z ra, clyryn, cacynen y meirch Broach, br�tsh ra, ber: vt, agor baril,nbsp;gollwng; taenu ar led, mynegunbsp;Broad, brod a, llydan; eang, helaeth.nbsp;As broad, lleted. Broader, lied, llet-ach. Broad day, dydd goleunbsp;Broadcast, br�d'kast n, llawdaeniad,nbsp;llawhauad: a, llawheuol, llawdaen-iadol

Broadcloth, brdd'kioth ra, brethyn denied Broaden, hrb'dn v, llydanu, helaethunbsp;Broadness, brdd'nes ra, lied, llydander,nbsp;llydandra, eangder

Broadside, br�d's�d n, ystlys-ergydion;

wyneblen argraffedig nbsp;nbsp;nbsp;[lydan

Broadsword, br�d's��rd n, cleddyf Uafn-Broadwise, br�d'w�z ad, ar draws, ar led Brocade, bro.kad' n, sidanwe: vt, eur-blethu

Broccoli, brok'o.li ra, math o fresych Brock, brok ra, daiarfochyn, byrhwch.nbsp;Brocket, brok'et n, carw dwyflwyddnbsp;Broggle, brogT vi, dal llyswodnbsp;Brogue, brog ra, math o esgud; llediaithnbsp;Bxoid, broid, Broider,br61'd^r vt,plethu,nbsp;brodio, crychu

Broil, broil ra, terfysg, cynhwrf; ym-ryson: vt, rhostio uwch tSn, golosgi Brokage, bro'kaj, Brokerage, bro'kur.ajnbsp;ra, gwobr cytiogwerthydd, maeldal;nbsp;masnach mewn nen nwyddaunbsp;36


-ocr page 61-

�re; late; line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, this; jrrdzh. BUL


Broke, brok �Break Broken, br�'kii a, toredig; pp.�Breaknbsp;Broker, br�'k�r n, cyfiogwerthydd, dir-prwy-fasnachwr, rhyngfasnachyddnbsp;Brome, brom w, gwlybwr tra phwysignbsp;Bronchial, brong'ki.al a, mynyglaiddnbsp;Bronchitis, brong.k�'tis n, fiiameg ynbsp;freuant

3ronchotomy,brong.kot'6.mi n, breuant-doriad, toriad y com gwynt Brontology, bron.tor�.ji n, traith arnbsp;dyrfau; tarandraith [bathodynnbsp;Bronze, bronz �, pres; liiw pres,*nbsp;Brooch, br�tsh n, tlws, glain gwddfnbsp;Brood, br^d�,hil; deorjad,nythiad: vi,nbsp;eistedd, gori, deor; trwm fyfyrionbsp;Broody, brw'di o, gorllyd; yn deor; ynnbsp;dwys fyfyrio

Brook, br^k n, nant, comant, gofer, afbnig: rt, goddef, cyd-ddwyn 4nbsp;Broom, b^^^m n, banadi; ysgub fanadlnbsp;ysgnb. ysgnbellnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ysgubell

Broomstick, brwm'stik n, pren neu goes Broth, broth n, notes, cawl, isgell, sewnbsp;Brothel, broth'el n, puteindy, trythylldynbsp;Brothelry, broth'el.ri n, puteiudra, an-IJadrwydd, serthedd, trythyllwchnbsp;Brother, bruTH'�r (brethren) n, brawd.nbsp;Brothers, brodyr o�r nn teulu. Brethren, brodyr o�r un gymdeithasnbsp;Brotherhood, bruTH'�r.h^d n. brawdol-iaeth; cymdeithasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[olrwydd

Brotherliness, bruTH'iir.li.nes n, brawd-' Brotherly, bruTH'�r.li a, brawdol; sereh-og: adf fel brawd. Brotherly love,nbsp;hrawdgarwch

Brought, brot nbsp;nbsp;nbsp;amp; pp.�Bring

Brow, br�tV n, ael; tal, talcen; ellael.

Brow-sick, prudd, digalon, athrist Browbeat, bruw'bit vt, bygylu; cuch-ddwrdio; cuchio

Browless,br�w'les a,talgryf,digywilydd Brown,br�wn, o, llwyd ;gwineu,gwineu-goch. Brown-black, gwineuddu.nbsp;Brown study, myfyrdod dwfhnbsp;Brownish^ bruwn'ish o, lied wineu,nbsp;llwydwineu

Browse, br�^z vi, brigbori, difrigo: n, glasgoed, pawrfrig, pawrddailnbsp;Bruise, brwz n, ciais, yssigad; anafod:

t;lt;,yssigo,cleisio; pwyo,malu; dryllio Bruit, brwt n, son, swn, gair, chwedl ;

vt, taenu chwedl, rhoi gair allan Brumal, brw'mal a, gauafaidd, oer, llymnbsp;Brunette, br^.net^ n, gwineuen, merchnbsp;wineuUwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[1^�

Brunt, brunt n, rhutbr, hyrddiad; aryg-

Brush, brush n,gwrychrugl, gwrychell; carfa: vt, ysgubo, rhuglo, crafellu;nbsp;rhoi curfa

Brushwood, brush'w^d n, manwydd, gwyw-wydd, gosgymmon [fygylunbsp;Brustle, brusT vi, rhugldi7stio; croch-Rrutal, brw'tal o, anifeilaidd; creulawnnbsp;Brutality, brw.tel'i.ti n, anifeildra;

creulondeb; bryntni [ymgreuloni Brutalize, brw'ti.l�z vt, anifeileiddio;nbsp;Brute, brwt n, anifail, mil, milyn, ys-gruW: a, anifeilaidd; afresymol, anwarnbsp;Brutish, brw'tish o, anifeilig; anfoesgarnbsp;Bub, bub n, diod gadamnbsp;Bubble, bubl n, morwysiad, bwrlwm,nbsp;doch y dwfr; gwaelbeth siomiant,nbsp;meddalddyn: �, bwrlymu, boglynu,nbsp;crychferwi, clochi; twyllo, bocedn,nbsp;Bubby, bubl n, bron benyw [siominbsp;Bubo, D�'b� n, Ilynoryn arffednbsp;Buccanier, bnk.tl.niV 7i, morleidr ynnbsp;America, morwiiliadnbsp;Buck, buk n, bweh; y gwryw oV geifr,nbsp;cwningod, amp;c.; Ileisw coed, trwytb:nbsp;V, golchi a Ileisw

Bucket, buk'et n, ystwc, celwm, erwe Buckish, buk'ish a, gwych, balchnbsp;Buckle, buk'1 n, boglwm, bwcl, gwaeg:

vt, boglyrau; ymosod ar; ymostwng Buckler, buk'l�r n, bwcled, tarian, as-Buckram, buk'ram n, sythliain [talcbnbsp;Bucolic, b�.kol'ik re, bugeilgerdd,bugeil-eg; bugeilfardd: a, bugeilaiddnbsp;Bud, bud re,blaguryn, eginyn, bywullyn:

t?i,blaguro.egino,blaendarddu,bywullu Buddle, bud'1 re, golchle, mwnolchfa: vt,nbsp;golchi neu ddadfysgu mwnnbsp;Budge, buj vi, syflyd, ymsymmud; n,nbsp;oen-gen: a, sarig; hoenusnbsp;Budget, bud'jet a, cwd, coden, bwlgannbsp;Buff, bufre, bualgcn; hyddgennbsp;Buffalo, buf'4.10 re, bual, ych gwyllt,nbsp;bittolws

Buffet, buffet n, ceraod, bonclust, cera-hep: nbsp;nbsp;nbsp;cernodio, bonclustio

Buffet, bu.fet' n, onglgell, llawgell Buffle, buf'1 vt, posio, dyirsu, pen-ffwdanu:n,ych gwyllt. Buffle-headed,nbsp;pendewnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[croesau

Buffoon, bu.fgt;Xn' n, digrifwas, ysgentyn, Buffoonery, bu.fw'nur.i re, croesanaethnbsp;Bug. bug n, drewbryf, bwgnbsp;Bugbear, bug'b�r n, bwgan, bo, bw,nbsp;bwbach, hwdwg, bweinbsp;Bugie, bu'gi n. buelin, bual, ych gwylltnbsp;Buglehorn, b� gUborn n, bualgorn, cornnbsp;hela. helgom


37

-ocr page 62-

BUS path, fst, he, met, ma-rine, pin, 8rb, on, ciln^e, cut, tA'=too. t\Vk=took;

BUS path, fst, he, met, ma-rine, pin, 8rb, on, ciln^e, cut, tA'=too. t\Vk=took;

Build, bild {pt amp; pp built, bilt) vt, adeiladu, adello; murio; seilio. Tonbsp;build upon, pwyso ar, ymddiried ynnbsp;Building, bil'ding n, adail, adeilad,nbsp;adeiladaeth, !�

Bulb, bulb n, crwnwreiddyn, llor Bulbous, bul'bus a, crwnwreiddiognbsp;Bulge, bulj n, tolc, hollt, twll: vt tolcio,nbsp;agenu, ymddryllio

Bulimy, buli.mi n, y wane, y newyn-Bulk, bulk n, swm; maint, corfFolaeth;

corff; clamp; bwlg, rhagfwrdd [braisg Bulky, bul'ki a, helaetb; mawr, corfFoJ,nbsp;Bull, bv^vl �, tarw, bwla; gwrthiaitb,nbsp;trosgliaith; cyhoedd lythyr y pabnbsp;Bullace, b^l'as n, eirin perthi ot fathnbsp;fwyafnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lythyrau y pab

BuIIary, b^I'ur.i n, casgliad o gynoedd Bulldog, b^l'dog n, ci tarw, cystawccinbsp;Bgt;ullet, bVvl'et n, pelen gwn, pelennbsp;Bulletin, b^l'i.tin n, byrhanes swyddolnbsp;0 newyddion cyhoeddus, byrfynegnbsp;Bullfeast, b^l'fist n, gwyl ymladd teirwnbsp;Bullfinch, b�^rfinsh n, coch y berllannbsp;Bullhead, b^l'hed n, peubwl, crothellnbsp;Bullion, b'^l'yun n, aur neu arian yn ynbsp;clamp heb ei fathunbsp;Bullition, b^.lish'un w, berwadnbsp;Bullock, b^l'uk �, bustach, eidion, ychnbsp;Bullrushes, b\Vrrush.iz n/?, llafrwyn, ynbsp;mOi' hesg. Bullrush, llafrwynennbsp;Bullstag, b^l'stag n, adfwl, attarwnbsp;Bulltrout, b^rtru^t n, brithyll mawr,nbsp;brithyll gwryw

Bully, b^rl'i n, bygylwr, ymgeerwr: vt, hyilddwrdio, boesachu, tan-boerinbsp;Bulwark, b^lVurk n, gwrthglawdd.

arnddiff^nfi; uchochrau Hong, nawdd-Bum, bum n, bontin, fFolen [g^wyd Bumbailifif,bum.ba'lifn,ceisbwl,gwysiwrnbsp;Bumblebee, bum'bl.bi�, gwenynen wylltnbsp;Bumboat, bum'b�t n, porthgwchnbsp;Bump, bump n, dyrnod; chwydd, enwe:

V, dyrnodio; codi yn gnwc Bumper, bum'pfir n, Hawn gwpanaidnbsp;Bumpkin, bum'kin �, delfF, drel, lleban,nbsp;Bun, bun �, cliwiogen, bara miod [llabinbsp;Bunch, bunsh n, swp, sypyn; cwiwm;nbsp;oddf; chwydd, hwrwg; vi, chwyddonbsp;allan. Bunchback, cefn erweanbsp;Bundle, bun'dl n, sypyn, sopen, bwrn,nbsp;bwrnel, rhwymf'aich; vt, sypynu, sop-enu, cydrwymonbsp;Bung, bung r?, bwng-geuadnbsp;Bunghole, bung'hol n, twll baril, bwngnbsp;Bnngle, bung'gl n, bonglerwaith ;trysgl-edd; r�, bonglera, trwsglweithio

Bungler, bung'glur n, bongleryn, bon y gler; anfedrusyn, gweithiwr anfedrusnbsp;Bunt, bunt n, ceuedd neu chwydd hwylnbsp;gan wynt: vi, chwyddo gan wyntnbsp;Bunting, bun'ting 7^, aderyn bras yr yd.

Bunting-line, rheffyn hwyl Buoy, bot 71, nofhod mewn porthladd,nbsp;nawf ddangosydd; vt, cynnal, dal inbsp;fyn^, codi i fyny. To buoy one up,nbsp;codi calon unnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[duedd

Buoyancy, boi'an.si Ti.hynawfedd, nawf-Buoyant, boi'ant a, nofil, esgynol, ysgafn Burbot, bur'bot n, llotenbysg, llofenannbsp;Burden, bur'dn vt, beichio, pynio, pyn-orio, llwytho: n, baich, pwn; llwyth,nbsp;clud, pwys; gair cyrch, adgof cannbsp;Burdensome, b�r'dn.sum a, trwm, pwys-fawr, beichioi, dirwasgolnbsp;Bureau, b�.r�' ysgriten-gist; swyddfanbsp;Burgage, bur'gaj 7�, ammodau pertbynolnbsp;i fwrdeisdrefi

Burgamot, Bergamot, bur.ga.mot' n, math 0 ellaig; math 0 beraroglnbsp;Burganet, bur'ga.net n, helm, penffestinnbsp;Burgess, b^r'jes n, dinesydd, bwrdaisnbsp;Burgess-ship, bur'jes.ship 7gt;, bwrdeis-iaeth, dinasfraint

Burgh, burg n, bwrdeisdref; corfForiaeth Burgher, bur'gur n, bwrdais, dinesyddnbsp;Burghmote, b�rg'm�t n, llys bwrdeisdrefnbsp;Burglar, burg'lur n, torwr yn y nosnbsp;Burglary, bur'gl�r.i n, toriad annedd-dynbsp;yn y nos, ty-doriad

Burgomaster, b�r'g�.mas.tdr n, maer tref yn yr Iseldiroedd [Almaennbsp;Burgrave, bur'grav n, llywydd yn yrnbsp;Burial, ber'�.al n, claddiad. Burial-place, beddrod; mynwent, claddfanbsp;Burine, b�Yin n, eerf-offerynnbsp;Burlesque, bur.lesk' n, gwatwargerdd,nbsp;gogerdd, gwawdiaith: vt, gwatwar,nbsp;goganu ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I cerddgan

Burletta, b�r.let'S v, coegchwareu, Burly, b�r'li a, chwyddedig, mawrnbsp;Burn, burn n, llosg, llosgiad: (burnt) v,nbsp;llosgi, golosgi; goddeithio, deifio. Tonbsp;burn one�s fingers, cael colled. Burning-glass, llosgwydrnbsp;Burnish, bur'nish vt, caboli, llathru,nbsp;gloewi, yslipanu, lluganunbsp;Burnt, burnt pt amp; pp.�Burnnbsp;Burr, bur n, llabed y glust; oddf ar fonnbsp;corn bydd; cefndedyn Honbsp;Barrel, bur'el n, peren, gelleigennbsp;Burrow, bur'i) v, tyllu, daiaru: n, twUnbsp;cwningen; cwning-gaernbsp;Bursar, bur'sur n, trysorydd mewn colegnbsp;38

-ocr page 63-

�re; i2te. line, no, miite; she, zhrrz azure; thin, this; jrzrdzh. CAD

Burse, burs, Bourse, bw�rs n, marchnad-yddfa, cyfhewidfa Burst, burst �, ymdoriad; rhwyg;nbsp;rhuthr; trwyd: v {pt amp; pp burst),nbsp;ymdori; dryllio; rhuthronbsp;Burt, hurt n, math o bysgodnbsp;Burthen, btir'xHn n amp; vt.�Burdennbsp;Bury, ber'i vt, ciaddu; daiaru [ffon cadnonbsp;Bush, b\frsh n, perth, Ilwyn, twyn; cyn-Bnshel, bwsh'el n, pwyseJ, mesur wythnbsp;galwyn. Imperial Bushel, y mesur anbsp;ddefnyddir yn bresennol ym Mhryd-ain, yn cynnwys 2218.192 o fodfeddinbsp;trytesur. Winchester Bushel, yr hennbsp;fesur yn cynnwys 2150.42 o fodfeddinbsp;tryfesur

Bushy, biVsh'i a, pertho^, dreiniog; cud-ynog nbsp;nbsp;nbsp;[ lafur

Busiless, biz'i.les a, dlwaith, segur, di-Business, biz''nes n, galwad, ceifyddyd, crefft, gwaithjgorchwyl, swydd, neges,nbsp;achos; ffwdan, trafferthnbsp;Busk, bosk n, bronatteg, bronbren: v,nbsp;parotoi, ymwisgonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llopan

Buskin, bus'kin n, gwentas, coesam, Buss, Ws n, math o gwch pysgota;nbsp;cusan: vt, cusanu

Bust, bust n, penddelwedd; hannerlun Bustard, bus'turd n, gwerniarnbsp;Bustle, bus'1 n, godwrdd, terfysg, fFrwst,nbsp;ffwdan, trafferth: vi, trafferthu, ffwd-anu, ymdrafferthunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[prysur

Busy, biz'! a, diwyd, gweithgar, liafurus, Busybody, biz'i.bod.i n, ymyrwrnbsp;But, but c, ond, eithr, er hyny: pr,nbsp;oddi eithr, heb law: n, ffin, terfynnbsp;Butcher,b'^t'sh�rn,cigydd: rt,cigyddio,nbsp;lladd. Butcher�s broom, celyn Mairnbsp;Butcherly,b'�s't'�sh�r.Ka,cigyddiyd,creu-lawn, gwaedlyd, llawrudd, galanasolnbsp;Butchery, b^t'sh�r.t n, cigyddiaeth,nbsp;gwaitheigydd; cigyddfa; galanasdranbsp;Butler, but'lffr n, trulliad, heilyn, gwall-Butment, buVment n, mydatteg [ofiadnbsp;Butt, but n, nod; gwawd-nod; targed;

llestr 0126galwyn: vt, cornio, hyrddn, Butter, but'ur n, ymenynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gyrddu

Butterfly, bot'ur.fli w, eiKr, gloyn byw, gloen fyw, iar fach yr hafnbsp;Butteris, but'ur.is n, math o offeryu gofnbsp;Buttermilk, but'ur.milk n, Uaeth enwynnbsp;Butterspoon, faut'ur.spwu o, crafell ymenynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llydan

Buttertooth, but'�r.twth �, rbagddant Buttery, but'ur.i n, ymenyn-gell, bwyd-gell: o, ymenynog, ymenynllydnbsp;Buttock, but'uk n, ffolen, pedrain

Button, but'n o, botwm, boglwm: vt, botymn, boglymu. Button-hole, twllnbsp;botwmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nalfur: v, attegu

Buttress, but'res n, atteg, canbost; cyn-Butyraceous, b�.ti.ra'shus, Butyrous, bii'ti.rus a, ymenynaiddnbsp;Buxom, buk'sum a, bywiog, siooc,nbsp;liawen, gwis^i, hoenus, nwyfusnbsp;Buxomness, buk'sum.nes n, bywiog-rwydd, gorhoen; aulladrwyddnbsp;Buy, b� (wught, b6t) vt, prynunbsp;Buzz, buz n, su, sis, sisial, hasting, swnnbsp;gwenyn: v, suo, sisiaiu, hastingnbsp;Buzzard, bnz'urd �, bwncath, bod ynbsp;gwemi. Bald buzzard, bod tlnwyn,nbsp;i2r dinwen

By, biygt;r, gan, wrth, trwy, gcr, ger Haw: ad, beibio; yn agos: px, yn arwyddonbsp;dirgeiwch, heibio, ar naill oebr. By-and-by, ar fyr, yn y man, allan o law,nbsp;maes o law, yn ddioed. By-blow,nbsp;celddymod. By-end, cam ddyben,nbsp;gau amcan. By-gone, gynt, gorpben-edig. By-law,deddfgartrefol, eyfraithnbsp;neillduol. By-name,llysenw. By-path,nbsp;By-walk, coeglwybr. By-place, diar-ffordd, llechfan. By-road, fforddgoeg.nbsp;By-room,ystafell ddirgel. By-stander,nbsp;edrychwr, sefyllwr. By-street, heednbsp;gefn, coegheol. By-view, hunan-les.nbsp;By-way, ffordd ddidramwy. By-word,nbsp;gwawd, diareb, gwatwargyffnbsp;Bye, b� (hen air) n, trigfa, pentref, tref.

Good bye (God be wi� ye), yn iach Byzantine, biz'an.tin �, darn o aur onbsp;wertb pymtheg punt

c

CAB,kab�, mesur luddewigodri pheint;

hargerbyd un ceffyl Cabal, kAbal' n, cydgynghor, cydgyfrin-ach: vi, cydlunio, cydfwriadu, cyfradunbsp;Cabala, kab'a.la n, y traddodiadaunbsp;luddewig

Gabalist, kab'a.lisfc �, rbinddysgawdwr CabalisticaJ, kab.^.lis'ti.kal a, traddod-iadol, dirgel, cyfrinacholnbsp;Caballine, kab'a.l�n n, math o aloes garw:

a, ceffylaidd,ceffylog, perthynol i ge%I Calmret, kab'2.r� n, tafarndy, gwindynbsp;Cabbage, kabaj n, bresychen, bresychnbsp;caw]; vt, darnladratanbsp;Cabin, kab'in n, caban, cell, cuddigl,nbsp;lluest, twlc. Cabin-boy, morlancnbsp;Cabinet, kab'i.net n, cloergell, amgu-eddgist, tlysgist: eyffin-gynghornbsp;39

-ocr page 64-

CAL path, fat, 6re, met, ma-rine, pin, 6rb, on, curve, cut, t^=too, t^i'k=tocki


Cabinetmaker, kab'i.net.ma.k�r n, cist-Cable, ka'bl n, rhaif angor [anwr Cabriolet, kab.ri.�.l�' n, math o gerbydnbsp;Cachectical. kt.kek'ti.kal a, auniwygiolnbsp;Cachexy. kS.kek.'si n, anniwyg; drwgnbsp;ansawdd corffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iniad uchel

Cachination, kak.i.na^shun �, chwerth-Cackerel, kak'ur.el n, math o bysgodyn (�aekie, kak'! vi, cl-wcian, creeiannbsp;Cacochymy, kak'�jcim.t n, drwg ansawdd y gwaednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cythraul

Cacodsemoa, kak.�.di'mun �, ysbiyd Cacograj^y, ka.kog'ra.f� n, ysgritwaitb

Cacophony ,ka.kofquot;'�.nl�,drygsain[drwg

Cadaver, kS..d3.'vCir n, celan, corft Cadaverous, ka.dav^ur.us a, celanaiddnbsp;Caddis, kad'is n, ysnoden; abwydynnbsp;Cade, kad n, llestryn, barllan: vt, llaw-faethu: a, tyner. dof, gwar. Cade-lamb, oen llawfaeth. Cade of herrings, mwys o benweignbsp;Cadence, k�^dens n, disgynsainnbsp;Cadene, ka.din' n, liawrlen Dyrcaiddnbsp;C^ent,k�a dent a, ar osty ngiad, gosty ng-Cadet, ka.det'�, cadlancnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ol

Cadge, kaj t;t,cludo, dwyn baich; Ilwy tho Cadger, kaj'�r n, edwicwr, adwerthyddnbsp;Cadi, ka'di n, pen-swyddog Tyrcaiddnbsp;Cadillack, kldil'sk �, math o ellaignbsp;Caducity, ka.du'stti n, breuder, gwen-di�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[y Persiaid

Caftan, kaftan n, math o wisg ym mysg Cag, kag n, barilan, llestrynnbsp;Cage, kai n, cawell; adardy; gwialgellnbsp;Caisson, ka'son n, eist o bylor neu belaunbsp;rhvfelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[caethwas, adyn

Caitiff, ka'tif n, dyhiryn, diffeithiwr; Caiole, ka.jdf vt, twylloj gwenieithio;nbsp;nudo; twyllfoddio

Cake, kak n, teisen, afrlladen, chwlogen:

V, teisenu, torthi; glynu yng nghyd Calabash, kafa-bash n, math o gicaionnbsp;Calamanco, kal.S.inang'k� n, math onbsp;wlanwe

CaUmary, kar^.mur.i�, morgyllell Calamine, kal'a.minnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mwn afryttel

neu sinc

Calamint, kal'a.mint n, mintys y gath Calamitous, ka.lam'i.tus a, adtydus,nbsp;trallodus, blin, truenus, tryebinebusnbsp;Calamity, k^.lam'i.ti n, adfyd, blinfyd-helbul, trallod, trueni, drygfyd, trych-ineb, cystuddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[beraroglaidd

Calamus, kal'a.mus n, math o gorsen Calander, kafan.dur n, pryf yr ydnbsp;Calash, kS.Iash' n, cerbyd agoredj mathnbsp;o benwisg

Calcareous, kal.k�r'i.us a, calchaidd,

Calces, kafsiz np.�Calx [calchog Calcination,kal.si.Dashun n, calchlosg-iadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iosgi

Calcine, kal.s�n' vt, calchlosgi, gwyn-Calcinatory, kal.sin'a.tur.� �, calcb-losglestr, tawddlestr [gythriaeth Calcography, kahkog'r^.f� n, caJehys-Cakulate, kal'k�.lat v, cytirif, bwrwnbsp;cyfrif; olrhain; addasu, cymmesuronbsp;Calculation, kal.kti.la'shnn n, cyfrifiad,nbsp;cyfrif, amcan, amcaniadnbsp;Calculose, kal.k�J�s', Calculous, kal'k�-Ins a, graianog, caregognbsp;Calculus, kal'k�.lus (calculi, kal'k�.l�)

n, nbsp;nbsp;nbsp;y gareg yn y bledrcn; dull o gyfrifnbsp;Caldron, kol'drnn n, pair, callawrnbsp;Caledonian, kal.i.db'ni.an n, Ysgotyn:

o, nbsp;nbsp;nbsp;Ysgotaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, poethiad

Calefaction, kal.i.fak'shun n, gwresog-Calefactory, kal,i.fak'tur.i a. gwresog,

poethiannol nbsp;nbsp;nbsp;[gwresogi

Calefy, kal'i.f� v, twymo, poethi, Calendar, kal'en.dhr n, dyddlyfr, dydd-iadur: vt, cymmeryd cyfrif, coffaunbsp;Calender, kafen.d�r n, llathrwasg lliein-

iau; t�lt;,llathru,llyfnwasgu,twymwa�gu Calends, kal'endz n, calan-ddyddiaunbsp;Calenture, kal'en.tsh��rn,twymy n boetii,

morgryd [croth esgair. In-calf, cyfio Calf, kSf (p calves) n, llo; croth y goes.nbsp;Calibre, kal'i-bur n, mesur ceuedd gwnnbsp;Calico, kal'Lk� n, cotymwe [poethnbsp;Caiid, kal'id a, tanllyd, tanbaid, twym,nbsp;Calidity, ka.lid'l.tt n, poethdernbsp;Caligation, kal.i.ga'shun n, tyvyllni,nbsp;caddugnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[og, anamlwg

Caliginous, kS.ln'Lnus a, tywyll, niwl-Caligraphy, kLli^ra.fi n, ysgrifeniad teg, Ilaw degnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[metiaid

Caliph, kalif n, archoffeiriad y Maho-Galiver, kal'i.vur n, llawddryll Calix, kal'iks �, cwpaanbsp;Calk, kok vt, can agenan llong a charthnbsp;Call, kol n, galwad; gcfyniad; gwa-hoddiad: v, galw; gwysio; enwi. Tonbsp;call often, gelwain, mynych aiw. Tonbsp;call to mind, cofio, adgofionbsp;Callet, kal'et n, cyffoden, diffeithwraignbsp;Callid, kafid o, eyfrwys; ystry^vgarnbsp;Callidity, ka.lid'i.ti n, cyfrwysdra f crefftnbsp;Calling, k�l'ing �, galwad, c-elfyddyd.nbsp;Callipers, kafhpurz n, math o gwmpasnbsp;neu gwmpawd coesgamnbsp;Callosity, ka.los'i.ti n, caledwch, chwyddnbsp;caled; annheimladrwydd pealednbsp;Callous, kafus o, croendew; dideimlad,nbsp;40


-ocr page 65-

�re: late; line, no, m�te; she, zh=z azQre; thin, THis; j=dzh. CAN

Callow, kal o a, dibln, noeth, croenllwm Calm, kam v^,tawelu,gostegu; dyhuddo:nbsp;n, tawelwch, tegweh, hindda; a, dys-taw, tawel, llonydd, digyfFro, arafnbsp;Calmness, kSm'nes n, tawelwch; llar-ieidd-dranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[byw

Calomel, kar�.rael n, darpariad o anan Calorie, ki.lor'ik n, defnydd gwres,nbsp;^res

Calorific, kal.�.rifik o, poethiannol, twymynol, gwresogolnbsp;Calotte, kE..lot' n, math o gwpan; ceu-dwll erwn

Caltrop, kal'trop �, math o ysgall;

oflferyn rhyfel nbsp;nbsp;nbsp;[ camgyhuddo

Calumniate, ka.lum'nl.at vi, enllibio, Calumniator, ka.lum'nt.a.t�r �, athrod-wr, enllibiwr, absenwrnbsp;Calumny, kal'ammi n, anair, enllib,nbsp;cabl, athrod, drwff absennbsp;Calve, k2.v vi, dyfoa amp; Ho, bwrw Honbsp;Calves, kavz np.�Calfnbsp;Calvinism, kalVin.izm n, Calfiniaethnbsp;Calvinistic, kal.vi.nia'tik a, Calfinaiddnbsp;Calx, kalks (o calces) n, calchnbsp;Calycle, kal'i.Kl n, blagnryn, bywullynnbsp;Calyk�, kal'iks n, deilwal blodeuyn [ognbsp;Cambering, kam'bur.ing a, bwaog, myd-Cambi.-t, kam'bist n, cythewidydd, ariannbsp;gyfnewidydd

Cambrian, kam'bri.an n, Cymro: o. Cymraeg, Cymreig, Cymreigaidd, per-thynoi i Gymru

Cambric, kam'brik n, sindal, meinlliain Came, kam pL�Comenbsp;Camel, kam'ei w, cammarch, cawrfarchnbsp;Cameleopard, kam'el.ep.�rd n, cawr-lewpard, camel-lewpardnbsp;Camelot,kam'i.lot n,math o gymmysgwenbsp;Cameo, kam'y� n, math o onycs; arlnnnbsp;o un Hiw

Camera obscura, kam'ur.^ ob.sk�V'� �, ystafell dy well; math o beiriant tremo)nbsp;Camerate, kam'ur.at vt, bwau, mydunbsp;Cameration, kam.u.ra'shun n, mydiad,nbsp;bwadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[plygein-gyreh

Camisado, kam.i.sa'd� n, nosruthr; Camlet, kam'let n, math o ddefnyddnbsp;gwlanaidd

Camomile, kam'o.m�l n, camri, mil wydd, gawmilnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ysmwt

Camous, ka'mus a, trwynlydan, trwyn-Camp, kamp n, gwersyli, gwersyllfa Campaign, kam.pan' n, gwastattir;nbsp;rhyfel-dymmor

Campaigner, kam.pa'n�r �, hen filwr Oampanel, kam'p^.nel n, clych y perthi

Campestral, kam.pes'tral a, maesaidd; Camphor, kam'f�r n, oamphyr [gwylltnbsp;Camphorate, kam'fur.at a, mysgedd anbsp;champhyr

Campion, kam'pi.un n, rhos, campan, Ilysiau yr ychaia

Can, kan {pt conld) vt, gallaf, gelli,

fall, amp;c., medraf, medri, medr, amp;c., ichon: �, piser, cwpannbsp;Canakin, kan^d.kin n, cwpan, diodlestr,nbsp;pisernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[y bobl

Canaille, kamp;.na'il n, gwerinos, gwehilion Canal, ka.nal' n, dyfrffos, dyfrglawdd,nbsp;camlasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Canaliculated, kan.t.lik'�.la.ted a, fibs-Canary, kd.n�r'i n, math o ddawns: vi, dawEsio, campio, rhonta. Canary-bird, ymelynogmwrn. Canary-grass,nbsp;glaswellt y cgt;^d. Canary-wine, gwinnbsp;oV Ynysoedd Dedwyddnbsp;Cancel, kan'sel vt, dil�u, dirymu, di-ddymunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diddymiad

Cancellation, kan.se.la'shun n, dilead, Cancellated, kan'sel.a.ted a, groes-yng-nghroesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cranc

Cancer, kan's�r n, dafaden wyllt, cancr, Cancerate, kan'sur.at vi, cancru, crancunbsp;Cancerous, kan'sur.us a, cancraiddnbsp;Cancrine, kang'krin a, morgranciaiddnbsp;Candent, kan'dent a, poeth, tanbaid,nbsp;Hacharnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hynaws

Candid, kan'did a, teg, gonest, didwyll, Candidate, kan'dt.dSt n, ymgeisydd;

swydderlynwr, swyddgeisiwr Candify, kan'di.f� vt, cknu, gwynunbsp;Candle, kan'dl n, canwyllnbsp;Candleberry-tree,kan'dl.ber.i.trin,mathnbsp;o helyg p�rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[canwyllau

Candlemas, kan'dl.mas n, gwyl Fair y Candlestick, kan'dl.stik n, canwyllbren,nbsp;canwyllyr, canwyllarnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Candour, kan'd�r n, tegweh, rhywiog-Gandy, kan'di v, crawanu 8. siwgr Cane, kan n, calaf, corsen, corsffon: vt,nbsp;ffonodio, ffonio, Cane-reed, cawnen,nbsp;corsennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blawT

Canescent, ka,nes'ent a, llwyd, henaidd, Canicular, ka.nik'�.l�r a, perthynol inbsp;seren y ci; poeth. Canicular days,nbsp;dyddiau�r cwn

Canine, ka.n�n' a, c�aidd, cystogaidd. Canine tooth, ysgythrddant. Caninenbsp;madness, y gynddareddnbsp;Canister, kan'is.t�rn, blychyn, blwch t�nbsp;Canker, kang'k�r n, cancr, rhwd, rhyd-ni, ysiad: v, rhydu, cancro, ysu.nbsp;Canker-worm, pryf y rhwdnbsp;41


-ocr page 66-

CAP path, fat, �re, met, m3,-rinc, pin, orb, on, curve, cut, tgt;^=too, tifrk:=took;

Cannel, kan'el w, pibell baril. Cannel-bone, corn breuant, corn gwddf. Can-nel-coal, math o lo nbsp;nbsp;nbsp;[breuad

Cannibal, kan'i.bal n, dynfwytawr. Cannon, kan'un n, niagnel, cyflegr.

Cannon-ball, pelen magnel Cannonade, kan.un.ad' n, magneliad:

vt, magnelu, cyflegru [cyflegrwr Cannoneer, kan.un.i�r' �, magnelwr,nbsp;Canny, kan'i a, call, cyfrwysnbsp;Canoe, kl.n'sVn, ceubal, cwrwgl, cwchnbsp;Canon, kan'un n, canon, rheol, deddf;

math 0 argraff-lythyren Canonical, kS.non'f.kal a, canonaidd,nbsp;awdurdodedig, rheolaiddnbsp;Canonicals, ka.non-'i.kalz o, y gwisg-oedd offeiriadol

Canonist, kan'un.ist n, cyfreithiwr eg-Iwysig; canonwr nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Canonization, kan.un.i.za'shun n, seint-Canonize, kan'un.�z v(, seintio, santioli Canonry, kan'un.ri n, canoniaethnbsp;Canopy, kan'�.p� n, gortho, mwdlennbsp;gorchuddlen; vt, gwrthoi, mwdlenunbsp;Canorous, kS.n�Vus a, llafar, soniarus,nbsp;cerddgar

Cant, kant n, truthiaith, iaith ffugiol; iaithddisylwedd ;rhagrith: r^jffregodinbsp;truthio, gwagsynio; rhagrithionbsp;Cantata, kan.ta ta n, adroddgannbsp;Carnation, kan.ta'shun �, caniad, cy-nghaniad

Canteen, kan.tin' n, gwirodlestr milwr; tafarndy inilwraidd

Canter, kan'tur vi, gogarlamu: w, rhygyngiad; rhagritniwrnbsp;Cantharides, kan.thar'l.diz np, cylionnbsp;Paradwyfc^ cylion Yspaennbsp;Canthus, kan'thus n, cil y llygadnbsp;Canticle, kan'tt.kl n, canig, can, caniad,nbsp;cathl; Camp;n Solomon [dryll, rhannbsp;Cantle, kan'tl vt, darnio, dryHio: n, darn,nbsp;Cantlet, kant'Jet �, darn, dryll, talpnbsp;Canto, kan'to n, c^n. dosbarth o gannbsp;Canton, kan'tun n, rnandir, talaeth, ar-dal, tiriogaeth; dinas yn Chinanbsp;Canton, kan'tun, Cantonize, kan'tun.�znbsp;vt, rhanu, dosbartbunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tiriogaeth

Cantonment, kan'tun.ment n, rhandir, Cantred, kan'tred n, cantref, cwmmwdnbsp;Canvas^ Canvass, kan'vas n, sachliain,nbsp;brasliain, cywarchlennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ceisio

Canvass, kan'vas vt, holi, chwilio; gofyn, Cany, ka'nl a, corsenognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fer, canig

Canzonet, kan'z�.net n, erddygan, camp;n Caoutchouc, kw'tsh^k �, math o ludnbsp;ystwyth, India rvhher

Cap, kap n, cap, capan, heulrod, cwflen;

vt, capio. Cap-a-pie, o�r pen i*r traed Capability, ka.pa.bil i.ti n, gallu, gallu-ogrwydd, cymhwysdernbsp;Capable, ka'pamp;.bl a, galluog, cyfaddas,nbsp;digonol

Capacious, k^.pa'shus a, helaeth, eang, cynnwysfawr

Capaciousness, ka.pashus.nes n, he-laethrwydd nbsp;nbsp;nbsp;[cyfaddasn

Capacitate, k^.pas'i.tat vt, galluogi, Capacity, ka.pas'i.tt n, medr; gallu,nbsp;cymhwysder; sefyUfa, cyflwrnbsp;Caparison, kS,.par'i.sun n, seirch; add-urnwisg march: vt, addurno, trwsiadunbsp;Caparisoned, ka.par'i.sund a, mewnnbsp;seirch, llurigog, seirchiognbsp;Cape, kiip n, penrhyn, penarth, pentirnbsp;Caper, ka�pur n, llamsach, crychhimiad:

tJt, rhonta, brychneidio, crychlamu Capers, ka'purz n, math o gyffaitiinbsp;Capias, ka'pi.as n, dienwys [torwynnbsp;Capillaire, kap.i.l�V n, sew o wallt ynbsp;Capillament, klpil'�l.ment it, gwreidd-iach; briger

Capillary, kap'il.ur.� n, man, gwalltaidd brigeraidd. Capillary veins, mannbsp;wyth�enau

Capital, kap'i.tal a, prif,penaf,arbenig: n, argyffre; cyfalaf, arian treigljnbsp;penglwm, penyn, heiliog; prif-ddinas;nbsp;prif-lythyren. Capital punishment,nbsp;prilgosp, dienyddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[penau

Capitation, kap.l.tS'shun n, treth y Capitol, kap'i.tol n, cabidwl, cabidyldynbsp;Capitular, ka.pit'ii.lur ft, corffo ddeddfaunbsp;Capitulate, kLpit'ii.lat vi, ymroddi arnbsp;ammodau [roddiad ar ammodaunbsp;Capitulation, kS.pit.�.la'shun n, ym-Capon. ka'pn n, ceiliog dysbaidd, capwlltnbsp;Capouch, k^.pwtsh' n, cwcwll, cwnnbsp;Caprice, kE.prfs' n, chwidredd, mympwy,nbsp;gwammaldyb

Capricious, k^.prish'us a, gwammal, an-wadal, penchwiban, chwidr Capricorn, kap'ri.korn w, arwydd yr Afrnbsp;Caprifole, ka'pri.tbl ft, gwyddfidnbsp;Capriole, ka'prl.ol n, gafrlam, carlamnbsp;Capstan, kap'stan n, dyrwynlath llongnbsp;Capsular, kap's�.liar a, ceuaidd, cistan-aiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edigrci, cau

Capsulate, kap's�.lat a, mewn cist, cau-Capsule, kap'siil n, hadlestr, cibyn Captain, kap'tan n, cadben, blaenornbsp;Captaincy jkap'tan .si, C aptainship, kap'-tan.ship n, cadbeniaethnbsp;Caption, kap'shun n, daliad, gafaeliadnbsp;42

-ocr page 67-

ore; late, line, no, ngt;�tc; she, zh=z azure; thin, this; j=:dzh. CAR

Captious, kap'shtis a, ymrafaelgar, cec-rus, croes nbsp;nbsp;nbsp;[denu

Captivate, kap'ti.vat ri, caethiwo; nudo, Captive, kap'tiv n, caethglud, carcharor:

a, caeth nbsp;nbsp;nbsp;[caethiwed

Captivity, kap.tivXtl n, caethgludiad, Captor, kap'tur �, ysgyfaelwr, caeth-gludwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cymmeryd, dal

Capture, kap'tshur n, ysglyfiad: vt, Capuchin, kap.�.shin' �, cycyllfrawd;

math 0 fantell; math o golomen Car, kSr car, cerbyd; certwyn, mennbsp;Oarac, kar'ak n, math o Iwythlong Ys-paenaidd

Carat, karat n, pwys o bedwar gronyn Caravan, kar.amp;.van^�, myntai o fasnach-wyr; men d�edig

Caravansary, kar.a.van'sur.t n, Hetty cyfiredin yn y Dwyrainnbsp;Caraway, kar'k.wa n, y garddwynbsp;Carbine, kamp;r'b�n, Carabine, kar'�i.bm n,nbsp;dryll byr, corddryll, carbinnbsp;Carbineer, kar.bl.niY n, marchfilwr ys-gafn; milwr byrddryllnbsp;Carbon, k^'bun n, goslosg, ulyf, ulwyn,nbsp;prif elten yr adamant; coed llosgedignbsp;Carbonade, kir'b�.nad vt^ rhostio cig ynnbsp;ddamau ar farwor

Carbonic, kar.bon'ik a, ulyfig. Carbonic acid gas. nwy sur ulyhg, tagnwynbsp;Carboy, kar'boi �, costrel tawr mewnnbsp;gwaith gwiail

Carbuncle, kar'bung.kl n, carbwncl;

llynoryn dugoch nbsp;nbsp;nbsp;[gleiniol

Carcanet, kar'kh.net n, gwddfgylch Carcase, kar'kas, Cascass, kar'kas n,nbsp;ceJain, celan, abwy, ysgerbwd, corfl�nbsp;marw, abod, buria, ysgrwdnbsp;Card, kard n, cerdyn: r, cardio, cribonbsp;gwian; chwareu cardiau [Paradwysnbsp;Cardamoms, k^r'd^.mumz np, grawnnbsp;Cardiac, kSr'di.ak m, cryfbaol,adtywiolnbsp;Cardinal, kar'di.nal a, prif, arbenig: n,nbsp;penadur cochl; cochi benyw. Cardinal points, gogleddjdeheu, dwyrain,nbsp;gorllewin. Cardinal signs, arwyddionnbsp;y sidydd.�Zodiac

Care, k�r n, gofal, pryder, care, ystig-rwydd: rt, dawr, gofalu, gwyho, carcio. pryderu; maehonbsp;Careen, ka.rin'diddosi Hong, cyweirionbsp;Career, ka.riV'�, gyrfa, rhedfa, helynt,nbsp;hynt, rhediad; hedfa aderynnbsp;Careful,ke�r'f�^l a, gofalu8,gwyIiad wms,nbsp;carcusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[care

Carefulness, k�r'f^l.nes n, gofal, pryder, Careless, k�VJes a, diofal, esgeulua

Carelessness, k�Vles.nes n, diofalwch^ esgeulusdra, esgeulnsdod [dodinbsp;Caress, kk.res' ui, anwesu, Hochi, mal-Caret, k�r'et n, gwallnod, diifygnod (a)nbsp;Caretaker, k�r'ta.k�r n,un mewn gofal,nbsp;gotalwr, ceidwad

Cargo, kar'go �, llwyth Hong, liong-Iwyth nbsp;nbsp;nbsp;[digriflun

Caricature, kar.i.k^.tiiV n, anferthlun, Caries, ke�r'i.iz, Cariosity, ke�r.i.os'Ltlnbsp;n, pydmi esgyrn

Carious, k� r'i.us a, pwdr, ysedig Cark, kark ui, gofalu, rhyofalu, pryderunbsp;Carlcat, k^rl�kat n, gwreath, cath wrywnbsp;Carle, karl n, ceriyii, bawddyn, crinwaanbsp;Carman, kar'man �, certwynwr, certiwr.

gyrwr nbsp;nbsp;nbsp;[brawd o urdd Carmel

Carmelite, kar'mel.it n, Carmeliad, Carminative, kar.min'^.tiv n, meddyg-iniaeth i chwalu gwynt; a, gwyntyrolnbsp;Carmine, kamp;r'm'in n, sylwedd mwnawlnbsp;0 liw goleugoch

Carnage, khrYaj n, galanasdra, lladdfa Carnal, kkr'nal a, cnawdol; aniaiiolnbsp;Carnality, kar.nal'i.ti n, cnawdoirwyddnbsp;Carnation, k^lr.na'shun n, blodeuyn tegnbsp;cigfaennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cigliw

Carnelion, kar.ni'li.un ft, math o agat, Carneous, kar'ni.us, Carnous, kdr'nus a,nbsp;cnodiog, cifflyd

Camify, k^Yi.fi vi, tewychu, brasau, pwyntionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wyl

Carnival, karYi.val n, gloddestwyl, cig-Carnivorous, kar.niv'o.rus a, cigysol, ciglwnc, cigreibus, rheibusnbsp;Carnosity, kar.noa'i.ti ft, cnodigrwyddnbsp;Caroebe, ka.rosh'�, pleser-gerbydnbsp;Carol, kar'ul �, mawlgerdd Nadolig: r,nbsp;canu; moli, canmol; mawrygunbsp;Carousal, kd.ruw'zal n, gloddest, eyf-eddach. wttres

Carouse, aa.r�wz' rt, gloddesta, wttresa Carp, karp n, llynbysg: v, cnoi, senu,nbsp;pigo beiau, beio, cecrunbsp;Carpenter, kar'pen.tur ft,saer, saer coed.nbsp;Master carpenter, pensaer. Carpenter�s line, iiinyn saer. Carpenter�snbsp;shop, gweithd^ saernbsp;Carpentry, k^rjwn.trt n, saern�aeth,nbsp;saerwaith, gwaith saer coednbsp;Carpet, kamp;r'pet �, llawrlen, carped;nbsp;b wrddlen, To bring a thing upon thenbsp;carpet, dvt'yii peth dan sylwnbsp;Carriage, kar'aj n, clud, cludai, cerbyd;

cludiad; ymddygiad, ymarweddiad Carrier, kar'i.ur n, cariwr, cludydd, ar-weddodwr, cyweiniwr


48

-ocr page 68-

CAT path, fat, ere, met, mS-rine, pin, �rb, on, c�rvc, ctit, t*=too, t^k=:took;

Carrion, kar'i.un n, bur^yn, llurgyn, celain, celan, buria, abwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[byr

Carronade, kar.un.ad' n, cyflegr haiarn Carrot, kar'ut moronen: p, moron,nbsp;moron cochion. Wild carrota, llysiaunbsp;y meddyglynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[moronliw

Carroty, kar'ut.i n, coch, pengoch, Carry, kar'i v, cario, arwedd, cywain;nbsp;ymddwyn. To carry the day, ennillnbsp;y dydd. To carry away a mast, collinbsp;hwylbren. To carry through, cwblhaunbsp;Cart, k^rt �, men, certyn, troJ, car.nbsp;Dray-cart, car Ilusg. Cart-wright,nbsp;mensaer, saer meni

Carteblanche, k^rt.bldnsh' �, papyr gwyn iV lenwi; trwyddednbsp;Cartel, kar'tel n, cy tundeb i newid carch-arorion rhyfel

Cartilage, kar'tl.laj n, madruddyn Cartilaginous, k^.ti.la3T.nus a, madr-nddognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bapyr

Cartoon, kSr.twn' n, bras gynllun ar Cartoucli, kar.twsh' n, cod i godi pelenaunbsp;Cartridge, kSrt'rij n, papyraid o by lor;nbsp;ergydrol. Cartridge-oox, cod i gadwnbsp;ergydroliau

Caruncle,kar'ung.kl n, difyn o gig, cigyn Carve, k^rv vt, cerfio, ysgythru, naddunbsp;tori bwyd, bwyd-ranunbsp;Carver, kar'v�r w, cerfluniwr; bwyttorwrnbsp;Cascaie, kas'gM n, rhaiadr, dyfir-gwymp; eirwy

Case, kas n, cyfiwr, ansawdd, helynt; amwisgjgorchudd ;mater,peth; achos,nbsp;treigl; vt, gorchuddio, gweinio, am-wisgo. A hard case, cyfiwr caled.nbsp;In case, os, pe. Book-case, llyfrgist.nbsp;Nominative case, achos enwedigol.nbsp;Put the case, gadewch, caniatewchnbsp;Gaseharden, k�s'hlir.dii vt^ durgaledu,nbsp;durfingo

Caseknife, kas'njf n, cyllell fawr Casemate, kUs'mat �, gwaith bwaognbsp;Casement, kUs'ment n, rhwyll; colofn-gapnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhyfel, cod belau

Caseshot, kas'shot n, sypyn o fan belau Cash, kash n, arian parod, mwnainbsp;Cashew, ka.shw' n, math o bren cnaunbsp;Cashier, kS.shiV w, arianwas: vt, di-C/Hsk, kask n, baril, barilan [swyddonbsp;Casket, kas'ket TijCistan, preufol, blwch,nbsp;goiwrch; gemflwchnbsp;Casque, kask 7i, helm, penfiestinnbsp;Cass, kas, Cassate, ka.sat' vtj dil�u,nbsp;dirymu, diddymunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Cassation, ka.sa'shun n, dilead, dirym-Cassia, kash'yS n, rhisgl per

Cassidony, kas'i.dun.i n, math, o flcdeu-yn ,* maen myrierid

Cassock, kas'uk n, crysbais offeiriad;

hugan nbsp;nbsp;nbsp;India

Cassowary, kas'�.w�r.i n, aderyn mawr Cast, kast {pi amp; pp cast) vt, bwrw,nbsp;lluchio, ergydio; toddi, bathu, tawdd-lunio; trethu; cyfrifo; collfamu: n,nbsp;tafliad,ergyd; prawf,prawen; cynnyg;nbsp;gwawr,gwedd*,bath. Tocastabroad,nbsp;gwasgaru. To cast down, gostwng,nbsp;iselu. To cast up, cyfrif. Casting-voice, terfynlais. Casting-net, rhwydnbsp;fwrw. A cast in the eye, traws yn ynbsp;llygad

Castanet, kas.tAnet' n, dwylawrugl dawnswyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[collddyn

Castaway, kast'^.wa n, un gwrthodedig, Caste, kast n, llwyth; graddnbsp;Castellan, kas'tel.au �, ceidwad castellnbsp;Castellany, kas'tel.an.i n, rhandir castellnbsp;Castellated, kas'tel.a.ted a, castellognbsp;Castcllet, kas'tel.ct n, castell, castellannbsp;Caster, kas't�r n, tafiwr, ergydiwr;

toddwr; troellig, rhodan Castigate, kaa'tt.gat vt, cwyddu; cys-twyo, euro

Castigation, kas.ti.ga'shtm n, cospedig-aeth, cystwyad

Castle, kas'1 n, castell, t^r, amdditfynfa Castling, kast'ling n, erthyl, peth an-nhymmignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llostlydan

Castor, kas't�r �, yr afanc, firaucon, Castrametation, kas.tr^.mi.ta'shun �,nbsp;gwersylliaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anafu

Castrate,kas'trkttgt;�,dysbaddu; cyweirio; Castration, kas.tra'shun �, dysbaddiadnbsp;Castrel, kas'trel n, y cndyll coch, cu-dyll, ceinlly goch

Casual, kazh'ii.al a, damweiniol, dy-gwyddol, achlysurol Casualty, kazh u.al.ti n, damwain, dy-gwyddiad [mheuon cydwybodnbsp;Casuist, kazh'u.ist n, dattodwr am-Casuistry, kazli'u.is.tri n, beimiadaethnbsp;achosion cydwybod

Cat, kat n, cath. To turn cat in the pan, chwareu�r ffbn ddwybig. Cat-o�-nine-tails, ftrewyll naw llinyn, cathnbsp;naw cynffon

Cata-, Oat-ygt;�, i lawr: gwrth-, erbyn Catabaptist, kat.a.bap'tist n gwrthwyn-ebwr bedyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rny bell o air

Catachresis, kat.�.krfsis n, arferiad Catachrestical, kat.a.kres'ti.kal a, rhynbsp;bell, treisiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[goilif

Cataclysm, kat'a.klizm n, Hit, dylif,

U

-ocr page 69-

�re; late, line, no, miite: she, 2h=z az�re; thin, this: j=dzh. CED

Catacombs, kat'a.komz n, claddgell-oedd, claddogofejdd ('atalepsy, kat'�.lep.si to, pang-glefydnbsp;t atalogne, kat'a.log n, rhestr, cofrestr,nbsp;llechres, rhifres [bryntni, bryntwasnbsp;Catamite, kat'a.m�t to, llanc at drinnbsp;Cataphract, kat'a.frakt n, marchogwrnbsp;Hawn arfognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[meddaiai

Cataplasm, kat'^.plazm to, sugaethan, Catapult, kat'a.pult to, taflbeiriantnbsp;t.ataract, kat'a.rakt n, rhaiadr; sechnbsp;bilen ar y llygadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mwyth

Catarrh, ka.tSr' w, pen ddyferwst. gor-t.'atarrha],ka.tar'al, Catarrbous, ka.tar'-us a, gormwythig

Catastrophe, ka.tas'tr�.f� to, gwrthdro; troad a diweddiad; drwg ddiwedd;nbsp;damwain, anhap, trychinebnbsp;Catcal, kat'kol �, math o cbwibanoglnbsp;Catch, katsh (caught) vty dal, gafaelu,nbsp;ymaflyd yn, cipio, cymmeryd; bodd-liau: TO, bach, clicied; dalfa, ysglyf;nbsp;difyrgan. Catch word, dangosair. Anbsp;catching disease, haint lynolnbsp;Catchfly, katsh'H� to, glydlys. Bladdernbsp;catchfiy, liysiau poernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eeisiad

Catchpoll, katsh'pol to, ceisbwl,rningyll, Catchup.katsh'upTO, math o gyflfaith ^ignbsp;Oatechetical,kat.i.ket'i.kal a,�gwyddor-Catechism, kat'i.kism to, holwyddoreg,nbsp;egwyddorlith, holiadlith [gwyddorwrnbsp;Catechist, kat'i.kist n, egwyddorwr,nbsp;Catechize, kat'i.ki�z egwyddori; holinbsp;Catechumen, kat.i.k�'men �, dysgyblnbsp;egwyddorig

Categorical, kaki.gor'i.kal a, pendant, penodol, eglurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddrychau

Category, kat'i.gnr.l to, trefn meddyl Catenarian, kat.i.n�Vi.an a, cadwyn-aiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfrwymiad

Catenation, kat.i.na'shun to, cadwyniad, Cater, ka'tdr v, darparu neu brynunbsp;lluniaeth, arlwyo [p^yf cadachognbsp;Caterpillar, kat'�r.pil.�r to, llindys, ynbsp;Caterwaul, kat'�r.w�l vi, cathericanbsp;Cates, kats np, danteithion, anewynionnbsp;Catgut, kat'gut to, tant telyn, tannaunbsp;erwthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadol

Cathartic,kamp;.thar'tika,rhyddhaol,earth-Cathedral, ka.thi'dral to, eglwys gadeir-iol: a, esgobawl, henaidd, hybarch Catholic, kath'o.lik a, eylFredinol, cath-olignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[inedd

Catholicism, kS.thol'i.sizm to, cyfl'red-Catholicon, ka.tbol'i.kun to, meddyg-iuiaeth holliachaol nbsp;nbsp;nbsp;[dwddf

Catkins, kat'kinz n, cenawon cyli, coed-

Catling, kat'ling to, cyllell llawfeddyg Cat�s-paw, kats'po to, pawen cath, un fonbsp;yn offeryn yn Haw arallnbsp;Cattle, kat'1 np, anifeiliaid, gwartheg,nbsp;da byw. Cattle-dealer, porthmonnbsp;Caucus, k�'kus to, clymblaid wleidyddolnbsp;Caudle, ko dl to, Hymeidfwyd; sucaunbsp;Cauf, kof' TO, cistan dyllog at bysgodnbsp;Caught, \^o\,ptBcpp.�Catchnbsp;Cauk, kok to, math o wydrfaen garwnbsp;Caul, k61 TO, gweren fol; rhw'ydennbsp;Cauliflower, kol'i.fluw.ur to, hlodfresychnbsp;Causal, ko'zal a, achosol, achlysurolnbsp;Causation, ko.za'shun to, achosiadnbsp;Cause, koz to, achos, ethryb, achlysur;nbsp;cynghaws, bawl, dadl: vt, peri, achosi,nbsp;effeithio, achlysuro

Causeless, koz'les o, diachos; dechreuol Causeway, koz'wa, Causey, kd'zi to, sarn,nbsp;Uwybr troednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[poethnaws

Caustic, kos'tik a, osgol, difaol: to, eli Cautelous, k�'tel.us a, pwyllog, gochel-gar, cyfrwys

Cauterize, k�'tnr.�z vt, serio; Ilosgysu Cautery, ko'tur.i n, haiarn poeth; seriadnbsp;Caution, k�'shun to, pryder, pwyll, goch-eliad; rhybudd: vt, rhybuddio, rhag-rybuddio

Cautious, ko'shus a, gocbelgar, pwyllog, gofalusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[garwen, pwyll

Cautiousness, k�'shus.nes to, gochei-Cavalcade, kav.ahkad' to, gosgorddiad;

marchogdaith nbsp;nbsp;nbsp;[marchfilwr

Cavalier, kav.a.liV to, marchogwr, Cavalierly, kav.a.li�r'li a, yn uchelfalchnbsp;Cavalry, kav'al.ri np, marchoglu, gw^rnbsp;meirch, marchfilwyrnbsp;Cavation, ka.va'shun to, daiargafniadnbsp;Cave, kav to, ogof, gogof, ceudwH, ffau,nbsp;cell, daiargell

Caveat,ka'vi.at TO,rhybudd.gwaharddiad Cavern, kav'urn to, ceudwll, ogof, llechfanbsp;Cavernous. kav'ur.nusa,ogofawg, tyllognbsp;Cavesson, kav'es.un to, trwyngaw marchnbsp;Caviare, kav.ye�r' w, cyffaith o rawnnbsp;pysg

Cavil, kav'il to, coeg wrthddadl, traws-ddadl: nbsp;nbsp;nbsp;ymgecru. ymeirio

Cavity, kav'i.ti n, ceuaod, ceudwll, ogof Caw, ko vi, craweian, creu, crefunbsp;Cawl, kol to, penre, ptnrwym, rhwydennbsp;Cease, sis v, peidio, gadael, gorphwys,nbsp;ymattalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[phwys, didawl

Ceaseless, sis'les v. dibaid, didor, dior-Cecity, si'si.ti to, dellni, dallineb Cedar, si'^dur to, cedrwydden, pren cedrnbsp;Cede, sid vt, ymroi, rhoi i fyny, trosinbsp;45

-ocr page 70-

CES p^th, fat, �re, met, m^-rJne, pin, �rb, on, c�rve, cut, tA�=:too, t^k=took^


Cedrine, si'drin a, cedraidd, o gedr Ceil, sil vt, cronglwydo, nenfydu, mydunbsp;Ceiling, sil'ing n, mwd, nen^wd; myd-iad; cronglwyd

Celandine, sel'an.din n, llysiau�r clefyd melyn; llvsiau'r llygaidnbsp;Celature, sila.tshܒr n, cerfiaethnbsp;Celebrate, sel'i.brat vt^ dadgan; dathlu;nbsp;cadw gwyl; gweini. Celebrated men,nbsp;gwyr enwog, enwogionnbsp;Celebration, sel.l.bra'shun �, cadwadnbsp;gwyl; dathliad; clodforeddnbsp;Celebrious, st.li'bri.us 0, enwog, nodedig, hyglod [clodforedd; gwrenwognbsp;Celebrity, si.leb'ri.ti �, enwogrwydd,nbsp;Celerity, si.ler'i.tlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buander, cyflym-

dra,l)ry8 nbsp;nbsp;nbsp;[celery, helogan

Celery, sel'ur.t �, bwydlysiau. Wild Celestial, si.les'ti.al a, nefol, nefolaiddnbsp;Celibacy, sel'i.bamp;.si n, gweddwdod,unig-

rwyddjannywedd�aethjanweddogaelh

Cell, sel n. cuddigl, cell, celfa, llechfa Cellar, sel'lir n, diodgell, trull, selernbsp;Cellarist, sel'ur.ist �, trulliad, diodwasnbsp;Cellular, sel'�.l6r a, ceilog, ceuolnbsp;Celsitude, sel'sU�d n, uchder, ucheldernbsp;Celtic, sel'tik, keVtik a, Celtaiddnbsp;Cement, si.ment' �, cymmrwd, syth,nbsp;glud; cymmrydu, cydludio, cydionbsp;Cemetery, sem'f.tur.l n, beddrod, myn-went, claddle, claddfa, corfflannbsp;Cenatory, si'nS.tur.i a, swperaiddnbsp;Cenobitic, si.no.bit'ik o, cymdeithasolnbsp;Cenotaph, sen'�.taf �, urddwyddfa, coeg-feddrod

Cense, sens w, perarogl: vt, perarogli Censer, sen'sur n, padell d^nnbsp;Censor, sen's�r n, beimiad; hyfeiwrnbsp;Censorious, sen.s��r'i.us a, hyfam, en-IJibus, goganus, hyfai, cyhuddgarnbsp;Censoriousness, sen.sS�r'i.us.nes n, cy-huddgarwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[beius

Censurable, sen'shii.rS.b] a, ceryddad wy Censure, sen'sh�r n, sen, barn, gogan;

cerydd: vt., bamu, beio, ceryddu, senu Census, sen�sus �,cvfrifiad ybobl,gwerin-gyfrif, gwerinrif, niferiadnbsp;Cent, sent, Centum, sen'tum n, cantnbsp;Centaur, sen'tor anghenfil dvcbym-mygol; y Saethyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fddaiar

Centaury^ sen'td.ri w, arlladlys, bustl y Centenanan, sen.ti.n�Vl.an n, can-mlwyddog, canmiwyddwr, un can-mlwydd oed

Centenary, sen'ti.nur.i�, cant; cylchwyl ganmiwyddol: a, canfedrifolnbsp;Centesimal, seo.tes'i.mal a, canranol

Centifidous, sen.tifi.dus a, canranol, candryllnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[og

Centifolius, sen.ti.f�'li.ns a, canddalen-Centipede, sen'ti.pid �, cantroedyn (math o bryf)

Cento, sen't� n, di7llbryddest Central, sen'tral a, canolbarthaiddnbsp;Centre, sen't�r canol, canolharth,nbsp;cymmherfedd,perfeddbwnc:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cym-

mherfeddu, canolgyfeirio; cydgyfarfod Centric, sen'trik a, canolaidd, canolawgnbsp;Centrifugal, sen.trif�.gal a. canol-ochelnbsp;Centripetal, sen.trip'i.tal a, canolgyrch-ol, canolgais

Centumvir, sen'tum.v�r (centumviri, sen.tum.v�Vi) n, canwriadnbsp;Centuple, sen't�.pl a, canplyg, can cym-maintnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn gannoedd

Centuriate, sen.t��r'i.at rt,canrifb, rhann Centuriator, sen.t��r'�.a.tTar n, oesfrud-iwr, oesbanesydd

Centurion, sen.tti�r'i.un n, canwriad Century, sen'tsh�.ri n, canrif, can mlyn-edd, canmlwydd; oesnbsp;Cephalalgy, serai.al.ji n, dolur pennbsp;Cephalic, si.fal ik a, da rhag dolur pennbsp;Cerastes, si.ras'ttz n, sarff gymignbsp;Cerate, si^rat n, eli cwyrog, cwyrelinbsp;Cere, sfr vt, cwyro, gludio, pygunbsp;Cerebrum, ser i.brum w, yr ymenyddnbsp;Cerecloth, st r kloth, Cerement, si�r^mentnbsp;n, pygliain, cwyr�ain, sugliainnbsp;Ceremonial, ser.i.m�'ni.al n, llyfr def-odau: a, defodolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Ceremonious, ser.�.m�'nl.us a, fiurfiol, inoesgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[��hwysg, rhodres

Ceremony, seri.mun.i n, delod, ffurf-Certain, s�r'tan a, sier, diau, dir� diam-mheu, dilys, gwlr;'rhyw, rhai. A certain person, rhyw unnbsp;Certainty, sfir'tan.ti, Certitude, s�r'tl-t�d n, sierwydd, dir, dilysrwydd, dieu-rwydd, hysbysrwydd, diammheuaethnbsp;Certihcate, s�r.tifi.kat n. ysgrifendyst

Certify, s�r't�� vt, hysbysu, ardystio, gwino^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[canghell-lys

Certiorari, sur.shi.�.r�r'i n, gwfr o�r Cerulean, slr^'li.aD, Ceruleons, strw-1�.US a, brithlas, nefiiwnbsp;Cerumen, sf.r^'men n, ewyr y glustnbsp;Ceruse, si'r^s n, gwynblwm puredignbsp;Cervical, s�r'vl.kal a, gyddfolnbsp;Cesarian, 8�.s�V'i.an a, Cesaraidd. Cesarian operation, crothdoriad [ trethunbsp;Cess, ses w, treth; tasg: vt, trethddogni.nbsp;Cessation, ses.a'shun n, paid, tor, gor-pbwysiad, seibiant, ymattaliadnbsp;46

-ocr page 71-

ore: late; line, no, miite; she, zh=:z azure; thin, this; j=dzh. CHA

Cessible, ses'i.bl a, ymolljngadsrj Cession, sesh'un n, ymollyngiad, ym-roddiad; trosiad

Cessment, ses'ment n, treth, trethiad Cesspool, ses'pwl n, ceubwii, drewbwll,nbsp;ysgarthbwll

Cestus, ses'tus n, gwregys Gwener Cesura, si.zu�r'a n, toriad gair neunbsp;iinell mewn barddoniaethnbsp;Cetaceous, si.ta'shus a, morfilaiddnbsp;Chace, tshas n, helfa; gwigfa: vt, hela,nbsp;Chad, shad n, math o bysgodyn [ymlidnbsp;Chafe, tshaf�, digder, soriant, cynddar-edd: vi, poeth rwbio; brydio; cyffroi.nbsp;Chafing-dish, tanddysgl, padeDig dannbsp;Chaff, tshaf n, us, rnanus, peiswyn,nbsp;hedion, mwl

Chaffer, tshaf'ur vi, marchnata, edwica:

�, marchnatwr, masnachwr [fraith Chaffinch, tshafinsh n, gwinc, asgell-Chaffy, tshafi a, Hawn us, manusog;nbsp;ysgafn

Chagrin, sha.grin' n. cythrudd,gofid: vt, blino, gofidio, anfoddloninbsp;Chain, tshan n, cadwyn, torch, tid, syg,nbsp;tres: vt, cadwyno, tido. Chain-cable,nbsp;Chain-shot, tidbelen

. Chair, tshe�r n, cadair; eisteddfa: sedd Chaise, shaz n, cerbydan, teithgerbydnbsp;Chalcedony, kal.sed'omi n, math o faennbsp;gwerthfkwr

Chalcography, kal.kog'ra.fi n, pres gerfiadaeth

Chaldron, tshofdrun n, callawr; pair; calloraid

Chalice, tshal'is n, cwpan y cymmun Chalk, tshok n, priddgalch, sialc, inarmnbsp;vt, marmu, priddgalchu. Chalk-cutter, codwr marmnbsp;Challenge, tshal'enj n, baidd, heriad;nbsp;arddelw; hawl; nam: vt, beiddionbsp;berio; arddelwi; liysunbsp;Chalybeate.ka.lib'yata,duraidd,durllydnbsp;Cham, kam n, penadur Tartar!nbsp;Chamade, shk.mad' n, sain tabwrdd inbsp;ofyn cyflafaredd

Chamber, tsham'bur n, ystafell, llofft Chambering, tsham'bur.ing n, wttres;

trythyllwch nbsp;nbsp;nbsp;[ydd

Chamberlain, tsham'b�r.lan n, ystafell-Chambermaid, tsham'bur.mad n, ystaf-ellyddes

Chameleon, kamfli.un n, math o fad-fall newidliw

Chamfer, tsham'fffr n, rhigol, rhych pannel: vt, rhigoli, rhychu, pannelunbsp;Chamois, sha.mdi' n, math o afr

Chamomile, kam'�.m�l n.�Camomile Champ, tshamp vt, cnoi, dygnoinbsp;Champagne, sham.pan' n, math o win;nbsp;gwastadedd, rhos, bro; tir digoed;nbsp;a, gwastad

Champion, tsham'pl.un n, campiwr; or-nestwr, penymladdwr; cawr Chance, tshans n, damwain, dygwydd-iad, hap: vi, damweinio, dygwyddo.nbsp;Chance medley, damwain-laddiadnbsp;Chancel, tshan'sel n, canghell, llogawdnbsp;Chancellor, tshan'sel.ur n, canghellyddnbsp;Chancellorship, tshan'sel.ur.shipnbsp;canghellwriaeth, canghellyddiaethnbsp;Chancery, tshan'sur.1 n, llys cydwybodnbsp;Chancre, shang'k�r n, Hynoryn drwgnbsp;Chandelier, shan.di.liV n, canwyllyrnbsp;Chandler, tshand'lur n. canwyliyddnbsp;Change,tshanj n,newid,newidiad, arall-iad, tro: vt, cyfnewid, arallu, troinbsp;Changeable, tshan'jS.bl, Changeful,nbsp;tshanj'f^rl a, cyfnewidiol, newidiolnbsp;Changeling, tshanj'ling a, anwadalynnbsp;Channel, tshan'el n, cyfyngfor; rhedle;nbsp;dyfrlle; rhych, ffos: vt, cwyso neunbsp;rychu colofn

Chant, tshant vt. canu, corganu; pyncio Chanticleer, tshan.ti.kli�r' n, crochgein-iad; y ceiliog

Chantry, tshan'tri 7i, corgafell, corgapel Chaos, kk'os n, annhrefn, cymmysgeddnbsp;Chaotic, ka.ot'ik a, didrefn, afluniaiddnbsp;Chap, tshop 71, gen, bochgern. Chapfallen, bochlaes, �aeswe�; digalonnbsp;Chap, tshan vt, agenu, ymagor, hollti:nbsp;n, agen, nolltiad

Chape, tshap n, daliedydd, gafaelydd Chapel, tshap'el w, addoldy, cyssegrfa,nbsp;capel, ty cwrdd, ty gweddinbsp;Cbapelry, tshap'el.ri n, terfynau addoldynbsp;Chaperon, shap'ur.on ti, math o gap neunbsp;gwfi; vt, gweini ar foneddigesnbsp;Chapiter, tshap'i.tur n, heuliog neu ben-cwlwm colofn

Chaplain, tshap'lan n, caplan, capelwr Chapless, tshop'l^ a, cegnoeth, diweflnbsp;Chaplet, tshapHet n, coronig, coronbleth,.nbsp;talaith

Chapman, tshap'man n, maeler, masnachwr

Chapter, tshap'tur n, penned; senedd eglwys gadeiriol: vf, trethu; cyhuddo;nbsp;ceryddu. Chapter-house, cabidwl;nbsp;cadeirdy

Char, tsh�r ti, dyddorchwyl, byrwaith t vi, dyddweithio

Char, tshar m, torgoch: vt, golosgi

47

-ocr page 72-

CHE path, fat, �re. met, ma-rine. pin. orb, on, curve, cut, t\V=too, t^�k=:took;

Chatter, tshat'hr vi, llolio, trydar, ym-ddadwrdd, gwagsiarad; vt, rhincian, deintrincian

Chatterbox, tshat'ur.boks clebryn, Chavender, tshav'en.dur n, y peneinbsp;Ohawdron, tshb'drun n, pertedd, coludd-ion, coluddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[werth

Cheap, tship a, Thad,isel, iselbris; di~ Cheapen, tshi'pn vt, lleihau gwerthnbsp;Cheapness, tship'nes n, iswerth, newid,nbsp;rhadedd, rhadloneddnbsp;Cheat, tsMt w, hoced, dichel], twyll;nbsp;twyllwr: vt, t-wyllo, hocedu, hudo,nbsp;siomi, colledu

Check, tshek n, rbwystr; gwastalid cyfrif, archeb: vt, attal; ceryddu, arafunbsp;Cheek, tshik n, grudd, boch, cernnbsp;Cheer, tshir n, hoen, llonder; arlwy:nbsp;V, lloni, sirioli; ymhyffaau. Be ofnbsp;good cheer, cymmerwch gysurnbsp;Cheerful, tshi�r'fwl a, Hon, hoenus,nbsp;llawen, dyddan,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^sivioldeb

Cheerfulness, tshi�r'f^l.nes w,llawenydd, Cheerless, tshi�r'les a, annyddan, trist,nbsp;annifyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lion, go Ion

Cheerly,tshiVlij Cheery, tshiVi a, siriol, Cheese, tshiz n, caws [werthyddnbsp;Cheesemonger, tshiz'mung.gur n, caws-Cheesepress, tshiz'pres n, gwryt' cawsnbsp;Cheeselip, tshiz'iip n, gwracli y lludwnbsp;Chely, ki'Hn,crafanc pysgodyn cragenognbsp;Chemical, kem'i.kal o, iferyllaiddnbsp;Chemist, kem'ist n, fferyllydd, fferyllydnbsp;Chemistry, kem'is.tri n, fferylliaethnbsp;Cheque, tshek n, brithliain, lliainnbsp;croesreng

Chequer, tshek'ur vi, amryliwio, britho.

Chequer-work,croeswaith,amrywaitli Cherish, tslier'ish vi, meithrin, achlesu,nbsp;mynwesu. yrageleddu, cefnoginbsp;Cherry, tsher'i n, ceiriosen, surain.

Cherry-cheeked, rhuddfochog, boch-Chert, tshurt n, math o gallestr [goch Cherub, tsher'ub {cherubim) n, cerub,nbsp;cerubyn, angel

Cherubic, tshi.rw'bik, Cherubical, tshi-rw'bhkal a,cerubaidd,angylaid(l,nefol Cherubim, tsher'�.bim up.�Cherubnbsp;Chervil,tshur'vilwjsierfel. Wildchervil,nbsp;nodwydd y bugailnbsp;Chess, tshes n, gwyddbwyllnbsp;! Chessboard, tshes'bo�rd n, tawlfwrdd,nbsp;clawr y wyddbwyll [wyddbwyll

Character, kax'ak.tur n, gair, enw, cym-meriad, nodweddiad; enw da; nod, arwydd; coelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deb

Characterism, kar'ak.tur.izm n, nodol-Characteristic, kar.ak.tur.is'tik a, nod-weddol; n, nodwedd, nodweddiad Characterize,kar'ak.tur.�zt*i,nodweddu.

nodi; hynodi, priodlunio Charcoal, tshar'k�l n, golosgnbsp;Chare, tsh�r n, heolan, 16nnbsp;Charge, tsliarj n, gorchymmyn, archiad,nbsp;annogaeth; gofaJ, cadwraeth; cwyn,nbsp;cyhuddiad; traul; rhuthr: vi, erchi,nbsp;gorchymmyn; cyhuddo; rhuthro, ym-osod at; gofyn tal; llwythonbsp;Chargeable, tshlr'ja.bl a, treulfawr; cy-huddadwy. Chargeable to, i�w dalunbsp;gannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[march rhyfel, cadfarch

Charger, tshSx'jur n, cawg, dysgl;

Chariness,tsh�r'�.nes n, gocheliad, gofal, cynnildeb, crintachrwyddnbsp;Chariot, tshar'i.ut n, cerbyd, cludainbsp;Charioteer, tshar.i.u.ti�r' n, gyrwr cerbyd, cerbydwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[elusengar

Charitable,tshar'i.tl.bl a, cariadus,hael;

('harity, tshar'i.ti n, cariad; tosturi;

cardod, elusen nbsp;nbsp;nbsp;[gwagymhonw.

Charlatan, shSr'Ja.tan �, crachi'e�dyg;

(Jharlatanical, shar.la.tan 'i.kal a, g wag-ymhonawl

Charm, tsharm n, swyn, swjngyfaredd; swynserch: vt, swyno; rheibio; llygad-dynu ;boddio; ennill sereh; hudo, denu.

Charming weather, hiu hyfryd Charnel, tshai-'nel a, yn cynnwys cig neunbsp;gelanedd. Charnel-house, esgyrndynbsp;Chart, tshart n, darlunlen, argrafflennbsp;Charter, t?har't�r n, breintlen, breint-ysgrif: vt, awdurdodi, breinionbsp;Charwoman. tshe�r'wgt;Vm.an n, hurwraignbsp;Chary, tsh�r'i a, gofalus, gociielgar.

cynnil; dyfal; crintachllyd Chase, tshas w, helwriaeth; erlyniad;nbsp;coedwig: vi,hela; ymlid,erlid,erlyn.

Beast of chase, anifail hela [adwy Chasm, kazm n, agen, gagendor.cyfwng,

Ch.aste, tshast a, diwair, dihalog, pur, dilwgrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ceryddu, cospi

Chasten, tsha'sn, Chastise, tshas.t�z' vi,

Chastisement, tshas'tiz.ment n, cerydd, cosp, cystwyad

Chastity, tshas'ti.ti n, diweirdeb, purdeb Chat, tshat n, debar, cogor, siaradach;|

vi, bragaldio, baldordd, pepru nbsp;nbsp;nbsp;j Chessmen, tshes'men np, gwerin y

Chattellany, tshat'ei.an.i n, tiriogaeth Chest, tshest n, cist; cledr y ddwyfron.

castell nbsp;nbsp;nbsp;[symmudolj Chest of drawers, cist logellog. Pain

Chattels, tshat'elz n, daoedd, da, daoeddl in the chest, bronwst

48

-ocr page 73-

ore�; )�t(?. l�ne. n�. n �te: slic. zh=z azure; thin. Tiiis; j= 'zh. CHO

ore�; )�t(?. l�ne. n�. n �te: slic. zh=z azure; thin. Tiiis; j= 'zh. CHO

Chestnut, tshes'nut n, castan,pibgneuen.

Chestnut-tree. castanwydden Chevalier, shev.a.li�r' n. inarchognbsp;Chevaux. de frise, shev.�.d�.friz' w,nbsp;difiynwrycli

Cheveril, tshev'ur.il n, mjn, mjnyn; croen myn

Chevin, tshev'in n, pysg penfawr, y peneinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[y cil

Chew, tsh� vt, cnoi. Chew the cud, cnoi Chicane, sh�.kan', Chicanery, shi.ka'-nur.i n, cecraeth, twyll, geubwyll,nbsp;ystrywddadl, ystrancnbsp;Chick, tshik n, ydbys man cochionnbsp;Chick, tshik, Chicken, tshik'in w, cyw.nbsp;Chicken-hearted. digalon,llwfr,ofnus.nbsp;Chicken-pox. brech yr ieirnbsp;('hickweed, tshik'wid n, gwlyddnbsp;Chicory, tshik'ur.i n, math o ddant ynbsp;llew a gymmysgir a choffinbsp;Chide, tsh�d {pt chid, tshid; pp chidden, tshid'n, chid) vt^ senu; ceryddu,nbsp;dwrdio, dondio

Chief, tshit a, pen, penaf, arbenig, prif;

n, nbsp;nbsp;nbsp;pen,penaeth, blaenor,udd, llywyddnbsp;Chiefdom, tshifdum n, blaenoriaeth

( 'hiefly, tshifli ad^ yn benaf, gan mwyaf Chieftain, tshif'tan n, blaenor, penadur.nbsp;tywysog

Chiffonier, shif.on.iV' n, math o ddodrefn Chilblain, tshil'blan n, llosg eira, cibwstnbsp;malerthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[maban, baban

Child, tsh�ld {p children) n, plentyn; Childbearing, tsh�ld'be�r.ing a, plantog,nbsp;yn planta: n, esgoriad, dygiad plantnbsp;Childoed, tsh�ld'bed, Childbirth, tsh�ld'nbsp;b�rth n, esgorfan, gwelyfod, gwely-esgornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mabanoed, mabolaeth

Childhood,tsh�ld^^^d w,Tnebyd,maboed, Childish, tsh�ld'ish, Childlike, tsh�ldTik

o, nbsp;nbsp;nbsp;plentynaidd, mabanaidd [diblantnbsp;Childless, tsh�ld'les o, ammhlantadwy,nbsp;Children, tshil'dren np.�Childnbsp;Chiliad, kil'yad n, mil o rifedi canlynoinbsp;Chiliahedron, kil.ya.hi'druD n, dull

milochrog nbsp;nbsp;nbsp;[milwriad

Chiliarch, kil'yark �, llywydd ar fil. Chiliast, kil'yast�, milflwyddiad, credwrnbsp;yn y mil o flynyddoeddnbsp;Chili, tshil n, fferdod, rhyndod: o, an-nwydog, oer: vt, fferu, rhynu, oerinbsp;Chillness, tshil'nes n, anuwyd, oeminbsp;Chilly, tshil'i a, rhynllyd, annwydog,nbsp;oer, oerllyd, fferllyd, oeraiddnbsp;Chime, tsh�m n, cynghaneddglych,nbsp;cydsain: vt, cynghaneddu, cytunonbsp;Chimera,ki.mi�r'a n,gwag ddychymmyg

Chimerical, ki.mer'i.kal a, dychym-mygol, mympwyol, fi'ugiol Chiminage, shim'i.naj n, gwigdollnbsp;Chimney, tshim'ni n, siindde, simnai,nbsp;sawell, mygdwll, ffumer. Chimney-piece, cladde

Chin, tshin �, g�n; elgeth. Chin-cloth, miswrn, genain. Double-chin, tagell.nbsp;Double-chinned, tagellog [Chinanbsp;Chinaware, tsh�'na.we�r n, priddlestrinbsp;Chincough, tshin'kof n, sych besweh, pasnbsp;�hine, tsh�n n, llain y cefn, cefnddryllnbsp;Chink, tshingk n, agen, hoJit, holltiad:

V, tincian; agenu, ymagor, hollti Chinky, tshing'ki a, agenog, holltognbsp;Chintz, tshints n, math o gotymwenbsp;Chip, tship vt, asglodi; hacio, naddu:

1, asglawd, asglodyn nbsp;nbsp;nbsp;[ydd

Chirographer, k�.rog'ra.f�r n, ysgnfen-Chirographist, k�.rog'ra.fist n, ysgrifen-ydd; llawddewin nbsp;nbsp;nbsp;[ysgrifwaith

Chirography, k�.rog'r^.ii n, ysgrifeniad, Chirology, k�.rol'�.ji n, amneidiaethnbsp;Chiromancer, k�'r�.man.s�r �, llawddewinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iniaeth

Chiromancy, k�'r�.man.si n, Ilaw-ddew-Chirp, tshurp vi, try dar, clochdar, grill-ian, gwichleisio, cathlu, pyncio Chirper, tsh�r'p�r n, cethlyddnbsp;Chirurgeon, k�.r�r'jun n, llawfeddygnbsp;Cliirurgery,k�.rur'jur.in,llawfeddygaethnbsp;Chisel, tsniz'1 n, gaing, c^n cerfionbsp;Chit, tshit n, coryn; eginyn, blaguryn;

vi, egino, blaendarddu nbsp;nbsp;nbsp;[Hol

Chitchat,tshit'tshat w, trydar,siaradach, Chitterlings, tshit'�r.lingz n, coludd;nbsp;plethaddurn

Chitty, tshit'i o, brych, brycheulyd ChivalrVjShiv'al.rin, urddas milwraidd;

marc�wriaeth; camp, gwrolgamp Chives, tsh�vz np, cenin y gwinwydd,nbsp;cenin syfi; canoldwf blodaunbsp;Chlorosis, kl�.r�'sis n, y glasglwyfnbsp;Chocolate, tshok'�.lat n, math o foreulynnbsp;Choice, tshois n, dewis, dewisiad; am-rywiaeth: a, dewisol, rhagorol, odiaethnbsp;Choiceness, tsh�is'nes rhagoriaethnbsp;Choir, kw�r w, c6r, cafell; coraid onbsp;gantorion

Choke, tsh�k vt, tagu, llindagu; mogi Choky, tsh�'ki a, Uglyd Hlidnaws, mdnbsp;Choler, kor�r n, geri, bustl; digter,nbsp;Cholera, kol'ur.a n, geri, ger�wst, gerinbsp;marwolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nawswyilt

Choleric, kol'ur.ik a, ger�og; digofhs, Choose, tsh wz (chose, chosen) vt, dewis,nbsp;etbol, dethol, pigo, dichlynunbsp;49

-ocr page 74-

CIN path, fat, �re, met, mS-rine, pin. �rb, on, curve, cut, tv^=too, t�^^k=took,

Chop, tshop vt, dryllio, darnio, briwo; cyfnewid; llewa: dyrnod, holltiad,nbsp;dernyn, dryll. Chop-house, bwytty.nbsp;Chopping-knife, cyllell friwo [Albannbsp;Chopin, tsh�.pin' �, chwart gwin yn yrnbsp;Choppy ,tshop'i n, agenog, tyliog, holltognbsp;Choral, k��r'al a, coraidd, cafellaiddnbsp;Chord, k6rd n, tant; gafael, cyssain: vi.

cyduno, cydseinio nbsp;nbsp;nbsp;[corgeiniad

Chorister, kor'is.t�r, Chorist, k� r'ist n. Chorographer, k�.rog'ra.f�r n, parth-ddarluniwr, gororgralFyddnbsp;Chorography, k�.rog'r^.fi �, partb-ddarluniad, gororgraf�iaethnbsp;Chorus, ko�r'us n, cydgor, cydgaunbsp;Chose, tsh�znbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�Choose

Chosen, tsh�^zn^.�Choose Chough,tshuf w, coegfran, cawci, palorevSnbsp;Choule, tshuwl n, crombil; cernnbsp;Chouse, tsh�wz n, ffwl, gwirionyn; hud.

hoced: vt, hocedu, twyllo, siomi Chrism, krizm n, eneiniad; yr olew cys-segredignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[flwch

Chrismatory, kriz'ma.tura w, yr enein-Chrisom, kriz'um n, y lliain sanctaidd Christ, kr�st n, Cri�st, Eneiniog. Christ-cross-row, kris'kros.r�, yr egwyddornbsp;Christen, kris'n vt, bedyddio, Cristionoginbsp;Christendom, kris'n.dum n, gwledyddnbsp;Cred, y byd Cristionogolnbsp;Christian, krist'yan n, Cristion; cred-adyn: a, Cristionogol. Christian name,nbsp;enw bedyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ogaeth

Christianity, krist.yan'�.ti �, Cristion-Christianize, krist'yan.�z vt, Cristionogi Christianlike, krist'yan.l�k a, Cristion-ogaidd [mas-box, calenig; cyfarwysnbsp;Christmas, kris'mais n, NadoUg. Christ-Chromatic, kr�.mat'ik a, perthynol inbsp;liwiau neu beroriaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[barhaus

Chronic, krou'ik a, hen, parhaol, bir-Chronicle, kron'i.kl n, brud, brut, coflyfr, oeslyfr, hanes: vt, cofrestru, brudionbsp;Chronicler, kron'i.kl�r n, brudai, am-seryddwr, cofrestrydd, hanesyddnbsp;Chronogram, kron'�.gram n, cofargraftnbsp;Chronologer, kr�.nor�.j�r n, amserydd-wr, oesrestryddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[restrol

Chronological, kron.�.loj'i.kal a, oes-Chronology, kr�.nol'�.ji n, brudiaeth, amseryddiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fynag, oriawr

Chronometer, kr�.nom'i.t�r n, avrr-Chrysalis, kris'a.lis (chrysalides, kri-sari.dis) n, chwileryn; elindys (j?) Chrysanthemum, kris.an'thi.mum n,nbsp;gold, aban

Chrysolyte, kris'�.l�t n, yr curfaen

Chub, tshub n, y pysg penfawr, y penei, dellf. Chub-cheeked, bochdewnbsp;Chubby, tshub'i a, penfawr, pendew, tewnbsp;Chuck, tshuk v, clwcian; taro dan ytnbsp;�n: n, clwciad; dyrnod dan yr �nnbsp;Chuckle, tshuk'l v, crechwenu; hoff-lochi, clwcian; chwerthinnbsp;Chud, tshud vt, cnoi, dygnoinbsp;Chulf, tshuf n, dellf, drel, drelyn, llebannbsp;Chum, tshum n, cywely, cydymaithnbsp;Chump, tshump n, boncyff, cipyll, cyffnbsp;Church, tsh�rtsh �, eglwysj Ilan: vt,nbsp;rhyddhau gwraig

Churchman, tsh�rtsh'man n, eglwyswr, eglwysydd; gwr eglwysignbsp;Churchwarden, tsh�rtsh'wor.den w, gol-ygydd eglwys [beddlan, beddro.lnbsp;Churchyard, tsh�rtsli yard n, mynwent,nbsp;Churl, tsh�rl n, delfF,drel; cybydd, carl,nbsp;cerlyunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�[cvbyddlyd

Churlish,tsh�r'lisha.drelaidd.taiogaidd; Churlishness, tshiir'lish.nes n, taiog-rwydd, anfoes; cybydd-dranbsp;Churme, tsh�rm n, swn, trwstnbsp;Churn, tsh�rn n. buddai: vt, corddinbsp;Chylaceons, k�.la'shus a, ceulaiddnbsp;Chyle, k�l n, caul

Chylifaction, k�.li.fak'shun n, ceulad Chyme, k�m n, sudd ymborth treuliedig,nbsp;maethsudd

Cibarious, si.be�r'i.us a, bwytadwv Cibol, sib'ul, Cihoul, si.b\\l', Chiobol,nbsp;tshib'ul n, sibolen

Cicatrice, sik'a.tris n, craith. craeben Cicatrize, sik'a.tr�z v, creithio, crachenunbsp;Cicerone, sis.�r.o'ni n, eyfarwya^Uvrnbsp;dyeithriaidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weddu

Cicurate, sik'�.rat vt, dofi, aralu, hv-Cicuration, sik.�.ra shun n, dofiad araf-Cider, s�'d�r n, afalddiod, osai [iad Cigar, si.gSr' n, cegljs, mygrolennbsp;Cigarette, sig.ar.et' n, myglysen, ceg-Cilery, sil'ur.i ra, deilgertiad [lysennbsp;Ciliary, sil'yur.i a, amrantiadnbsp;Cilici�us, s�.lish'us a, blewog, garwnbsp;Cimmerian, si.miVi.an a, erchyllddunbsp;caddugol, tywyll, dudewnbsp;Cimmerii, si.mi r'i.� np, trigolion dyffrynnbsp;Italaidd, 11e y dywedir na thywynaiyrnbsp;haul bythnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhwymyn

Cincture, singk'sh�r ra, gwregys, Cinder, sin'dur ra, marworynnbsp;Cineritious, sin.ur.ish'us. Cinereous, s�-niVi.us a, Iluddwaidd, ulwaiddnbsp;Gingl, sing'gl ra, cengl [delid cochnbsp;Cinnabar, sin'^.bar ra, mwn arian hyw.nbsp;Cinnamon, sin'a.mun ra, canel, synamwnnbsp;50


-ocr page 75-

�re; late; l�ue, ;.�, m�te; she, zli=rz Uziire; thin, xnis; j=iizh.

Cinque, singk n, pump. Cinque-pace, math o daplas neu ddawns. Cinquenbsp;ports, pum porthladd, Dover, Sandwich, Hastings, Romney, a Hythe, atnbsp;y rhai ych wanegwy d W inchelsea, Rye,nbsp;a Seaturd

Cion, stun M,blaguryti,impyn,ysbrigyn Cipher, si'fur n, goddim (U); dirgelnod;

vi, bwrw eyfrif, cyfrilo Ciphering, s�'fur.ing n, cyfrifyddiaethnbsp;Circean, s�nsi'an a, budol; gwenwynignbsp;Circinate, sur'shnat vt, crynhau, gwneydnbsp;cylch, amgylchynu, cwmpasunbsp;Circle, sur'kl n, cylch, cylchwy, cant,nbsp;cwmpas: vi, cylchynu; cantionbsp;Circlet, sur'klet 71,cylchig,cylchyii,torchnbsp;Circuit, sur'kitTi, amgylchedd,'cylchen,nbsp;cyrehyd; cylchdaith: vt, cylchynunbsp;Circuiteer, sur.khti�r' 7�, cylchdeithiwrnbsp;Circuitous, s�r.k�'i.tus a, cwmpasognbsp;Circular, s�r'k�.l�r a, cylchol: t�, cylch-lythyr, cylchnodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Circularity, s�r.k�.lar'i.ti n, cylchog-Circulate.s�r'k�.lat r, amdroi,cylchdroi, ymdrqi, cylchgerdded; cylchanfonnbsp;Circulating, sur'kii.la.ting a, cylch-redawlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cylchrediad

Circulation, s�r.k�.lashun ti, amlifiad, Circum- px, cylch-, am-Circumambiency,sur.kum.am'bi.en.si7t,nbsp;cylchyniad [amreaol, cylchynolnbsp;Circumambient, sur.kum.am'bi.ent a,nbsp;Circumambulate, sur.kum.am'bii.lat vi.

cylchrodio, ainrodio Circumcise, sur'kum.s�z vt, enwaedunbsp;Circumcision, sur.kum.sizh'un 71, en*nbsp;waediadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amredol, cylchredol

Circumeurrent, sur.kum.kur'ent a, ar-Circumduct, sur'kum.dukt vt, cylch-arvrain; amluddio, gwrthdrin Circumduction, sur.kum.duk'shun n,nbsp;cylcharweiniad

Circumference, sur.kum'fur.ens ti, am-gylchedd, cylchedd, cwmpas Circumferentor, 8ur.kuin'fur.en.tur n,nbsp;cylchedydd

Circumflex, sur'kum.fleks fi, nod hir don; fibrehnod (^) [lifiad, amlifiadnbsp;Circumfluence, sur.kum'^ii.ens n, cylch-Circumfluent, sur.kum'fiii.ent. Circumfluous, sur.kum'fl�.us a, cylchlifiol,nbsp;amlifiol, cylchlifeiriolnbsp;Circumforaneous, s�r.kum.f�.ra'nt.us a,nbsp;yn myned 0 ddrws i ddrwsnbsp;Circumfulgent, sur.kum.ful'jent a, am-dywynolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tywallt 0 bob tu

Circumfuse, s�r'kum.t�z rf, amdywalit,

CIT

Circumtusion, sur.kum.fii'zhun ti, am-dywalltiad nbsp;nbsp;nbsp;[dreigJo, cylchdroi

Circumgyrate, sur.kum'ji.rat rf, am-Circumition, sur.kum.isfi'un n, cylch-fynediad nbsp;nbsp;nbsp;[gyniniol

Circumjacent, s�r.kum.ja'sent a, ar-Circumligation, sur.kum.li.ga'shun 71, cylchrwymiad, amrwymiadnbsp;Circumlocution, s�r.kum.l�.k�'shun t�,nbsp;cylchymadrodd, amgylchiaith, cylch-ddywediad, cylcheiriadnbsp;Circumnavigate, sur.kum.nav'i.gat rf,nbsp;cylchfordwyo, amfordwyonbsp;Circumnavigation, s�r.kum.nav.t.ga'-shun 71, amfordwyad, cylchfordwyadnbsp;Circumnavigator, s�r.kum.nav''i.ga.t�rnbsp;71, amfordwywrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cylchosodiad

Circumposition, sur.kum.po.zish'un 71, Circumrotation, su.kum.ro.ta'shun 71,nbsp;cylchdroad, amdreigliadnbsp;Circumrotatory, s�r.kum.r�'ta.tur.i a,nbsp;cylchdroawlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[argyfyngu

Circumscribe, s�r'kum.skr�b vt, amgau, Circumscription, sur.kum.skrip'shun n,nbsp;cylchysgrifeniad

Circumspect, sur'kum.spekt a. amwel, gochelgar, gwyliadwrus, gofalus, callnbsp;Circumspection, sur.kum.spek'shun t�,nbsp;gwyliadwriaeth, gofalnbsp;Circumstance, sur'kum.stans 7i, am-gylchiad, dygwyddiad, achos, sefyllfanbsp;Circumstantial, sur.kum.stan'shal a,nbsp;amgylchiadoi, manwl, manolnbsp;Circumstantiate, sur.kum.stan'shi.at v(^nbsp;manwl ddangos, profinbsp;Circumvagant, sur.kum.va'gant a,nbsp;cylchgrwydrol, amgrwydrolnbsp;Circumvallation, sur.kum.va.la'shun 7i,nbsp;gwrachglawdd, amglawddnbsp;Circumvection, s�r.kuin.vek'shun t�,nbsp;cylchddygiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorymestyii

Circumvent, sur'kum'vent vt, twyllo, Circumvention, sur.kura.ven'shun t�,nbsp;siomiant, hocedwaithnbsp;Circumvest, sur'kum.vest vt, amwisgo,nbsp;amddilladu

Circumv(dution, s�r.kum.v�.l�'shun t�, amdraill, amrod, cylchdroad, cylchrediadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cylchdroi

Circumvolve, sur'kum.volv v, amdroi, Circus, sur'kus t�, cemmaes, maes ynbsp;campau, campasfa, chwareulenbsp;Cist, sist 7�, gwain,cod; ceuad; penddigednbsp;Cistern, sis'turn n, dyfrgist, cerwyn;nbsp;pydew, ffynnon

Citadel, sit^a.del n, castell, amddiffynfa, difFynfa, caerfa, twr

51

-ocr page 76-

CLE path, fat, �re. met, mS-rine, pin, 6rb, on, curve, cut, txVzstoo, t-^kisitook;

eglwysig; Ilythyr dytyn; dyfyniad, dyfyn; geiradroddiadnbsp;Citatory, s�'tS.tur.i a, dyfynol, gwysiolnbsp;Cite, s�t vt, gwysio; dytynu, geiradroddnbsp;Cithern, sith'um n, math o hen delynnbsp;Citicism, sit'i.sizm n, dinas-foesaunbsp;Citizen, sit'i.zn, Cit, sit n, dinesydd,nbsp;bwrdaisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[maen crisialaidd

Citrine, sit'rin a, melynliw, eurliw: n, Citron, sit'run n, afal euraidd, eurafalnbsp;City, sit'� n, dinas, dinasdref, din, caernbsp;Civet, siv'et n, perarogi tebyg i fwsg.

Civet-cat, catn fwsg, cath Peru Civic, siv'ik o, dinasaidd; gwladol.nbsp;Civic crown, coronbleth a roddid gyntnbsp;yn wobr am orchestwaith gwladolnbsp;Civil, siv'il a, ^wledig; dinasol, gwladol;nbsp;moesgar. Civil law, y gyfraith wladol.nbsp;Civil war, rhyfel cartrefolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wr

Civilian, si.vil'yan n, cyfreithiwr; dinas-Civility, si.viri.tl n, moes, moesgarweh, hynawsedd, mwyneidd-dranbsp;Civilization, siv.il.i.za'shun n, moesol-iad, gwareiddiad

Civilize, siv'il.�z vt, moesoli, hyweddu, gwareiddio, dynoU

Clack, klak n, dec, dep, debar, degr:

vi, ciecian, clepio, clepian, degyr Clad, klad pt amp; pp,�Ciothenbsp;Claim,klam n, hawl,arddelw,arddelwad:

V, arddelwi, honi hawl, hawlio; ceisio Claimable, kla'm3,.bl a, arddeladwynbsp;Claimant, kla'mant �, arddelwydd, ym-honwr, hawlwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sythu

Clam, klam glynu, gludio; Iluddio; Clamber, klamTi�r vi, dringo, ymgribonbsp;Clamminess, klam'i.nes n, gludedd,nbsp;gwydneddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [toeslyd

Clammy, klam't fl, gludiog, gwydn. Clamorous, klam'�.rus a, trystfawr,nbsp;bloeddfawr, gwaeddgar, ystwrllydnbsp;Clamour, klam'�r n, dadwrdd, gwaedd,nbsp;trwst, twrf: vi, croch rwgnach, diaspadnbsp;Clamp, klamp n, darn o bren neu haiarn;nbsp;vt, cyssylitu astellod trwy ^ rychu.nbsp;Clamp of bricks, odynaid o briddfeininbsp;Clan, klan n, tylwylh, cenedlnbsp;Clancular. klang'k�.l�r a, celgar, dirgel,nbsp;dan guddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dan law

Clandestine, klan.des'tin a, lledradaidd, Clang, klang v, croebseini^ cloncio:

n, swn croch, clone nbsp;nbsp;nbsp;[crochsain

Clangor, klang'g�r n, swn croch, dec, Clangous, klang'gus a, crochseiniol ^nbsp;Clank, klangk vt, clewtian, ciecian,nbsp;crasdincio: n, crochsain, clone

Cital, b�'tal, Citation, s�.ta'shun n,gwj?s Clap, klap n, twrf, trwst: v, euro, taro,

.......' nbsp;nbsp;nbsp;j-.i-�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dulio, bwrw; ciecian, clepian, clebran

Clapboards, klap'b��rdz n, estyll barilau Clapper, klapur n, curwr dwyiaw; cleb-ren; dep melin; tafod doch; ystwtlwlnbsp;Clapperclaw, klap'ur.klo vi, ditr�o, tafodinbsp;Clarencieux, klar'ens.yvv n, yr ail ar-wyddfardd

Clare-obscure, kl�r.ob.sk�V n, goleu a gwyll mewn lluuiadaethnbsp;Claret, klar'et n, gwin coch Ffrengignbsp;Clarichord, klar'i.k�rd n, math o otferynnbsp;cerdd, glaerdantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gloewad

Clarification, klar.i.fi.ka'shun n, teriad Clarify, kiar'l.f� Pt, teri, gloewi, puronbsp;Clarion, klaFi-nn n, udgom, Ilugornnbsp;Clarionet, klar'i.�.net n, math o delgomnbsp;Clarisonous, kla.ris'�.nus a, daerseiniolnbsp;Claritude, klar'i.t�d, Clarity, klar'i.ti nnbsp;gloewder, claerder, terdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Clash, klash v, mawrdrystio; gwrthdaro.

anghytuno, anghydsynio nbsp;nbsp;nbsp;�

Clasp, klasp n, gwaeg, boglwm, craff-glwm; vt, tytwymo, boglymu; cofi-eidio; eau. Clasp-knife, cyllell yn eau yn y cam

Class, klas n, trefn, gradd, dosbarth rhes: vt, trefnu, rhestru [awdurolnbsp;Classic, klas ik n, prif awdur: a, prif-Classical, klas'i.kal a, awdurol, uchel-raddol, dysgedig, prifawdurolnbsp;Classification, klas.Lfi.ka'shun n, dos-barthiad, rhestriad [rhesu, trefnunbsp;Classify, klas�.f� vt, dosbarthu, rhestrunbsp;Clatter, klat'�r n, clewt, twrddglep, bal-

dordd: v, clewtian, clochddadwrdd

Clause, kloz n, adnod, adran, erthygl Ciaustral, kld'stral a, mynachol [gwers

Clausure, kl�'sh�rn,canedigaethjcarch-

Clave, klavjaf.�Cleave nbsp;nbsp;nbsp;[ariad

Clavicle, klav'i.kl n, trybedd yr ysgwydd Claw, kI6 n, crafanc, ewin, palf: ri,nbsp;crafu, crafangu, cripio

Clawback,kl6'bakn,gwenieithwr,truth-

Clay, kla n, clai, priddgist. Clay-cold, difywvd, marwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deiog

Clayey, kla'i, Clayish, kla'ish a, cleilyd Claymore, kla'm��r n math o gleddy}nbsp;mawr dwy law

Clean, klin a, glan gloew, glanwaith; pur: vt, glanhau, gloewi, puro: otLnbsp;yn gwbl, yn hoUolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edd

Cleanliness, klen'li.nes n, glendid, pur-Cleanly, klen'l� o, glSn, pur Cleanness, klin'es n, glendid, gloewdernbsp;purdeb; glanweithdranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Cleanse, klenz vt, glauhau, puro* coethJ 52

-ocr page 77-

Cling, kling (clung) vi, giynu, cydio, cynghafu, ymlynunbsp;Clinic, klin'ik n, dyn gorwedd�ognbsp;Clinical, klin'i.kal a, gorwedd�og, clafnbsp;Clink, klingk vi, tincian, tincionbsp;Clinquant, kling'kant n, brodiad: a,nbsp;dysglaer, gwych

Clip, klip vt. cneifio, brigdori, tocio.

Clippings, cueifion; ciniach Clipper, klip'iir n, tociwr arian bathol;nbsp;math 0 long

Cloak, klbk n, mantell, cochl, hug, hugan, coban, casul: vt, mantellu;nbsp;dirgelu, cuddio, celiinbsp;Clock, klok n, awriais. cloch, clocnbsp;Clockmaker, klok'ma.kur n, orleisydd,nbsp;awrleisiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[clocwairh

Clockwork, klok'wurk n. pwyswaitli, CJod,kIod7�,tywarchen, priddell.mawnennbsp;Cloddy, klod'i a, tywarchog, priddellognbsp;Clodpate, klod'pat, Clod pole, klod'p�l n,nbsp;un pendew, hurtyn, taiogddynnbsp;Clog, klogw, attal, lludd, rhwystr; pren-esgid,ffbl]ach; Ilyffethar: ri.gorlwytho,nbsp;lluddias, rhwystro; llyffetheirionbsp;Cloister .kldis'tur �,mynachdy; lleiandy;nbsp;rhodfa golofnog, cyntedd colofnog: vt,nbsp;cau i fyny mewn mynachlognbsp;Cloisteral, klois'tur.al a, mynachaidd,nbsp;Cloke, klbk.�Cloaknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[unigol

Close, klos n, cae: a, cauedig, tyn; cyfagos,agos; tawedog. Close-stool,nbsp;troethlestr. Close-fisted,Close-handed,nbsp;llaw-gauad, crintacb. Close-hauled,nbsp;ar y gwynt. Close by, yn ymyl, gernbsp;Haw. Close weather, tywydd inwrnnbsp;Close, kloz V, cau; terfynu; dybenu;

cyssylltu: n, terfyn; do, diweddglo Closeness, klos'nes n, agosrwydd, nes-rwydd; tynder; anhaelder, crintach-rwydd; tawed ogrwydd; durfingrwyddnbsp;Closet, kloz'et n, cell, cuddigi, llogawd;

llogell: vt, cau mewn cell; cuddio Closure, klo'zhur n, cae; cloadur, gen-glo, diweddglo, terfyn ar ddadlnbsp;Clot, klot n, tywarchen; tolchen 0 wacd:

vi, tolchi, tolchenu, ceulo Cloth, kloth �. brethyn; lliain. Tablecloth, bwrdd-len; lliain bordnbsp;Clothe, kloTH {clad) vt, dilladu,nbsp;gwisgo, trwsiadn. Well-clothed,Well-clad, trwsiadus, taclusnbsp;Clothes, kloTHz np, dillad, gwisgoeddnbsp;Clothier, kl�'THi.�r n, brethynwr, dill-edydd ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trwsiad

Clothing, kl�'THing n, dillad, gwisgiad, Clotty, klot'i a, tolchenog

�re; late; l�nc, n�, m�te; she, zh=2 azure: thin, this; j=lt;lzh. CLO Clear, kii�r a, amlwg, eglur; glan, gloew; lt;nbsp;gloew,claer;rhj'dd, dieuog ;croew: ad^nbsp;yn llwyr, yn gwbl, yn lan; vt, glanhau:nbsp;dieuogi, rhyddhau. Clear of debt,nbsp;allan o ddyled. Clear-sighted, craff,nbsp;cralFolwgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhyddhad

Clearance, klir'ans n, gollyngdod.

Clearness, kli'r'nesn, eglurder; croewder Cleave, kliv (cleft; cleft, doven) vt,nbsp;hollti, ysgyrioni; fforchogi: vi {ptnbsp;clave), glynu, ymlynu [^ydd, asgainbsp;Cleaver, kli�vnr 71, holltwr; bwyell cig-Clef, klef�, allweddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{,PP��Cleave

Cleft, kieft n, hollt, agen, rhigol; pt amp;

Clemency, klem'en.si n, tynerwch, hy-nawsedd, tiriondeb, trugarogrwydd Clement, klem�ent a, gwar, mwyn, tir-ion, trugarog, hynawsnbsp;Clench, klensh vi, rhybedio, gwrth-hoelio. To clench the fist, cauV dwrnnbsp;Clepe, klip vt, galw, enwinbsp;Clergy, klurji n, gw^r lien, ofieiriaid.

Benefit of clergy, braint eglwyswyr Clergyman, kl�rji.man n, offeiriad,nbsp;gweinidog yr egJwysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ig

Clerical, kler'i.kal a, offeiriadol, eglwys-Clerk. klark �, ysgolhaig; offeiriad, gwr lien; ysgriIVnydd; ilyfrwr; cyfrifwas.

Parish clerk, cioehydd Clerksliip, klark'ship ji, ysgolheigdod;

swydd ysgrifenydd nbsp;nbsp;nbsp;[god

Clerornancy, kler'o.man.si n, coelbren-Clever, klevhir a, medrus, bylaw, hyfedr Cleverness, klev'�r.nes n, deheuder, de-heurwydd, medrusrwyddnbsp;Clew, klU n, pellen edafedd; hyfforddiad,nbsp;awgrym: vt, codi yr hwyliaunbsp;Click, klik vi, ciecian. tincian, clepiannbsp;Clicker, klik'ur n, drwswahoddwrnbsp;Clicket. h.lik'et n, clicied, ystwfiwlnbsp;Client, klfent n, nawdd-ddyn, huriwrnbsp;cyfreithiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[clogwyn, gallt

Cliff, klit, Clift, klift n, dibyn, clegr,

Cliffy, klifi, Clifty, klifiti a, clegrog, serth, clogwynog

Climacter, kl�.mak'tur, Climacteric, kl�-mak.ter'ik n, pob saith mlynedd 0 einioes dyn. Grand climateric, ynbsp;drydedd fiwyddyn a thrigainnbsp;Climate, kl'f'mat n, hinsawdd [iaithnbsp;Climax, klfmaks n, gradd-deb, gradd-Climb, kii'm v, dringo, esgyn; ymgodinbsp;Clime, kl�m n, gwlad, parthran; bin,nbsp;hinsawdd

Clinch, klinsh vt, can; gwrthblygu, gwrth-hoelio; sicrhau; tynafaelu: n,nbsp;cwlwm

53

-ocr page 78-

COC path, fat, �rc, met, ma-rJnc, pin, �rb, on, c�rve, ent, t^=too, t'^ks=took|


Cloud, kl�wd n, cwmwl, nifwl: vt^ cy-mylu; tywyllu, gorchnddio. Cloud-capped, ben yn y cymylan CloudDerries, kl�wd^ber.lz np, mwyarnbsp;berwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[claer

Cloudless, klu^d'les a, digwmwl, eglur, Cloudy, kl�w'di a, cymylog, tywyll;nbsp;cuchiog

Clough, kluf 71, dibyn, ^allt, clegyr Clout, fcl�wt 71, clwt, bril, bretyn, cad-ach:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clwtio; hoelionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Clouterly ,cldw'tur.lia,annliaclus; llab-Cloye, kl�v n, ewin garlleg; saith nwys o wlan; grawn per o�r India: pi, cleavenbsp;Cloven, kl�Vn n, pp.�Cleave. Clovenfooted, fforchog ei ewin, ewinfforchognbsp;Clover, kl�V�r n, meillion. Clover-grass, meiUion-wairnbsp;Clown, kl�wn w, drel, lleban, buach,nbsp;drelyn, taiog, taiogyn; croesan, ffAdnbsp;y ffair, digrifwas

Clownish,kl�w'nisha,trwsgl,gwladaidd Clownishness, kldw'nish.nes n, gwlad-eiddrwydd, taiogmyddnbsp;Cloy, kl�i vt. digoni, llenwi, arddigoninbsp;Cloyless, kloi'les a, nas gellir ei ddigoninbsp;Cloyment, klofment n, digoniant,gwala,nbsp;llawndid, arddigoniantnbsp;Club, klub �, cnwpa, pastwn; cym-deithas gydranol; r, pastynu; cyf.nbsp;uno i dm. Club-footed, troedgam,nbsp;troedglwp. Club-headed, penfawr,nbsp;pendew. Club-law, cyfraitn arfau,nbsp;nerth arfau. Club-room, ystafell cym-deithas, vstafell c^frinfanbsp;Cluck, klut vt, clwcian, clochdarddainnbsp;Clue, kl� �, pellen, edefyn; godreu hwylnbsp;Clump, klump w, cnwff, clamp, cyffnbsp;Clumps, klumps �, delff, llebannbsp;Clumsiness, klum'zi.nes n. anneheu-rwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fUedchwith

Clumsy, klum'zt n, trwsgl, anfedrus, Clung, klung j)t amp; pp.�Cling; anbsp;gwystyn, celfain

Cluster, klus'tdr n, s^, sypyn, pwn bagwy: tgt;, cydymsypio, bagadunbsp;Clutch, klutch n, crafanc, pawen; craf-angiad: vlt;,crafangu,ysbachu [trwstnbsp;Clutter, klut'�r �, dadwrdd, cynhwrf,nbsp;Clyster, klis't�r chwistrell, rhefrolchnbsp;Coacervate, k�.a.s�r'vat v(j crugionbsp;Coach, k�tsh n, cerbyd, Coach-box,nbsp;cerbydgist. Goach-house, cerbyttynbsp;Coachmaker, k�tch'ma.k�r n, saer cer-bydau

Coachman, k�tsh'man n, cerbydwr Coact, k�.akt' vi, cydweithredu, cyduno

Coaction, k�.ak'shun n, cydweithrediad;

gorfod nbsp;nbsp;nbsp;[weithredol

Coactive, k�.ak'tiv o, cydweithiol, cyd-Coadjutant,k�.aJ'�.taiita,cynnorthwyol Coadjutor, k�.a.j�'t�r n, cynnorthwywr,nbsp;cytherthwr, cydweithredwrnbsp;Coadjutress, k�.a.j�'tres, Coadiutrix,nbsp;k�.a.jii'tri^ n, cynnorthwyes funiadnbsp;Coadunition, k8.ad.�.nish'un n, cyd-Coagent, ko.a'jent n, cydweithredwr,nbsp;cydweithiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ludio, cydio

CoagmentjkoAg'mentvt, cyttyru; cyd-Coagnlate, k�.ag'itlfit ceulo, troi yn geuladnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tolcheniad

Coagulation, k�.ag.ti.la'shun �, ceulad. Coal, k�l 71, gl�yn; glo. Burning coals;nbsp;marwor, marwor tanllyd. Anthracitenbsp;or stone coal, glo caled. Bituminousnbsp;or soft coal, glo rhinc, glo rhwym.nbsp;Coal-pit, pwli glo, globwll. Coal-black, du iawn, du fel y glonbsp;Coalery, k�'lur.1 ti, gwaith glo, glowaithnbsp;Coalesce, ko.S.Ies' vi, cydymuno, cydunonbsp;Coalescence, k�.d.les'ens n, cyduniadnbsp;cyssylltiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Coalescent, kd.a.Ies'enta,cyfunol;undwf Coalition, ko.S.lish'un n, undeb, eyf-uniad, evdiad; cynghreiriadnbsp;Coaly, k�'li a, fel glo; yn cynnwys glonbsp;Coaptation, ko.ap.ta'shun n, eyfeddas-iad, cymnwysiad

Coarct, k�.arkt', Coarctate, ko.irk'tat vt, cyfyngu; tynhau, gwasgunbsp;Coarse, koVs a, garw, bras, braisg;

trwsgl; gwael nbsp;nbsp;nbsp;[mhurdeb

Coarseness, ko�rs'nes 72, garwedd* am-Coast, kost n, arfordir, glan, goror, cyffin: vi, hwylio gyda�r tirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Coat, kot n, cochl, coban, amwisg, peis-wisg, cot. Great coat, e6b uchaf, hngan. Coat of arms, pais arfau,nbsp;arfbais. Coat of mail, pais ddur, cad-bais, Uurignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hudo

Coax, koks vt, twyll-foddio; gwenieithio, Cob, kob 72, gwyIan Iwyd; cy bydd. Cob-horse, ceffyl byr cryfnbsp;Cobalt, k�'b�lt n, math o adwynnbsp;Cobble, kob'1 vt, trwsio, clytio, bras-glytio, trysglglytio _ [brasglytiwrnbsp;Cobbler, kob'lur n, eyweiriwr esgidiau;nbsp;Cobcal, kob'kal n, math o esgidnbsp;Cobiron, kob'�.�rn n, brigwn, bogednbsp;Cobnut, kob'nut n, math o gneuenjnbsp;chwareu bechgyn

Cobswan, kob'swan 72, yr alarch blaen Cobweb, kobVeb n, gwe�r cor [lliwionbsp;Cochineal, kotsh.i.nir n, math 0 bryfnbsp;54


-ocr page 79-

5re; lat�, l�nc, n�, m�te: she. zh=z azure; thin, this; j=:(lzh.

Cochlear, kok'li.�r n, troell Archimedes Cochleary, kok'li.ur.i a, ar ddull troellnbsp;neu granc malwodennbsp;Cock, kok n, ceiliog; dwsel; mwdwl;nbsp;gwale: vt^ gwalcio; codi, syth-godi;nbsp;mwdylu, clo-drecio. Cock-brained.nbsp;penchwiban. Cock-grass, dail troednbsp;y ceiliog. Cock-sure,cwblsicr. Heath-cock, ceiliog du

Cockade, ko.kad' n, cernbleth, het-rosyn Cockahoop, kok'a.hwp a, gorhoenusnbsp;Cockatrice, kok'a.tris n, sarff ddy-chymmygol

Cockboat, kok'b�t n, cweh llong, bad Oockcrowing, kok'r�.ing n, caniad ynbsp;ceiliog; y plygain

Cocker, kok'�r vi, cocru, anwesu, llochi Cockerel, kok'ur.el n, cyw ceiliog,nbsp;ceiliogyn

Cocket, kok'et n, tolUysgrifeu: a, bywiog Cocktighting, kokTi.ting �, ymladdfanbsp;ceiliogodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fuddugol

Cockhorse, kok'h�rs ad, yn falch; yn Cockle, kokl�, Her, gith, ydig, bulwg,nbsp;lieren: r, crychu, tolcio, crebachu.nbsp;Cockles, cocos, cocs,rhythion. Cockle-stairs, grisiau nydd-dr�ellognbsp;Cockloft, kok'loft n, croglofFt [ceiliogodnbsp;Cockmatch, kok'matsh ymladdfanbsp;Cockney, kok'ni n, un o Lundainnbsp;Cockpit, kok'pit n, twmpath ceiliogodnbsp;ystafell y clwyfedig mewn llong ryfelnbsp;Cockroach, kok'r�tsh n,math o chwilennbsp;Cockscomb, koks'k�m �, crib ceiliog;

coegddyn nbsp;nbsp;nbsp;[prydnawn; nos

Cockbmut, kok'shut n, hwyr, ucher, Cockswain, kok'sn n, badlywyddnbsp;Cocoa, k�'k� n, math o rawn neu graw-el; diodlyn o�r unrhyw. Cocoa-nut,nbsp;math o gneuen o�r Indianbsp;Coctible, kok'ti.bl a, hyferw, berwadwynbsp;Coction, kok'shun n, berwadnbsp;God, kod n, cibyn, plisgyn; y penfrasnbsp;Coddle, kod'1 vi, berwi, goferwi, lledferwinbsp;Coddling, kod'ling n, math o afal berw-Gode, k�d �, Ilyfr; deddf-lyfr [adwynbsp;Codex, k�'deks n, deddf-lyfr eglwysignbsp;Codicil, kod'i.sil �, ychwanegiad atnbsp;ewyllysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[effeithiad

Coefficacy, k�.efi'ka.si n, cytallu, cyd-Coefficiency, k�.e.fish'en.si n, cyfachos-iaeth, cydeffaith

Coefficient, k�.e.fish'ent a, cvweithiol Coemption, k�.em'shun �, ollbryniadnbsp;Coequal, k�.i'kwul a, gogystal, go^yf-uwch, cydraddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deb

Coequality, ko.i.kwol'i.ti n, cydraddol-

COH

Coerce, k�.urs' vt, cymhell, gorfodi [deb Coercion, k�.�r'shun n, cyinhelliadnbsp;Coercive, k�.�r'siv a, gorfodolnbsp;Coessential, k�.e.sen'shal a, cydhan-fodolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydoed, unoed

Coetaneous, k�.i.ta'ni.us a, cyibed, Coeternal, k�.�.tur'nal a, cyd-dra-gwyddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[a, cyfoed

Coeval, k�.iVal�, cyfoedydd,cyfoesydd: Coevous, k�.iVus a, cyfoed, cyfoesnbsp;Coexecutor, k�.eks.ek'�.t�r n, cydwein-ydd cymmyn, cydgyramyniadurnbsp;Coexist, ko.eg.zist' vi, cydfbd,cy dhanfodinbsp;Coexistence, k�.eg.zis'tens �, cydfod,nbsp;cydhanfodiad

Coexistent, k�.eg.zis'tent a, cydhanfod-Coextend, k�.eks.tend' vi, cynedu [ol Coffee, kofi n, coffi

Coffer, kof�r n, eist, coffor, trysorgist Coffin, kof'in n. arch corff marw; prenial,nbsp;ysgrin: vt, dodi mewn archnbsp;Cog, kog �, hudo, siomi, twyllo, ffuantn:

n, dant olwyn, cocus [grym, nerth Cogency, k�'jen.si �, dirni, effeithioldeb,nbsp;Cogent, k�'jent a, grymus, effeithiolnbsp;Cogitate, koi'i.tat vi, meddylio, ystyriednbsp;Cogitation, koj.i.tashun n, argynghyd,nbsp;myfyriad, rayfyriaeth, ystyriaethnbsp;Cogitative, koj'i.ta.tiv a, meddylgarnbsp;Cognate, kog'nat a, cyfathrachol, perth-ynasol, cydryw

Cognation, kog.na'shun n, tras.carenydd Cognisee, kog.ni.zi' ra, derbyniwr dirwynbsp;Cognisor, kog'ni.z�r ra, gorchymmynwr,nbsp;dirw^wr

Cognition, kog.nish'un n, adnabydd-iaeth, gwybodaeth nbsp;nbsp;nbsp;[i�w brofi

Cognizable, kog'ni.zamp;.bl a, noladvry. Cognizance, kog'ni.zans ra, gwybydd-iaeth, chwiliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[enw

Cognomen, kog.n�'men ra, cyfenw, Ilys-Cognominate, kog.nom'i.nat vt, cyfenwi, Ilysenwinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wybod, chwiliadwy

Cognoscible, kog.nos'i.bl a, a ellir ei Cogue, k�g n, llestryn prennbsp;Cohabit, k�.hab'it vt, cydfy w, cyd-drigo,nbsp;cydwelyanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wr

Cohabitant, k�.hab'i.tant ra, cydannedd-Cohabitation, k�.hab.l.ta'shun ra, cyd-dyaeth, cyd-drigias; cydwelyaeth Coheir, k�.�V ra, cydetifeddnbsp;Cohere, k�.hi�r' vt, ymlynu, cydlynu;

cytuno nbsp;nbsp;nbsp;[sondeb

Coiierence, k�.hi�r'ens ra, cydlyniad; cvs-Coherent, k�.hi�r'ent o, cydlynol; cytun;

cysson nbsp;nbsp;nbsp;[rwymiad, yml^n

Cohesion, k�.hi'zhun ra, cydlyniad, cyf-55

-ocr page 80-

COM p^th, fat, �re, met. m�.-rtne. pin, 6rb, on, cilrve, cut, t^srtoo, t'0yk=took;


Cohesive, ko.hi'siv a, cydiynol, glynol, gludiognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffrwyno

Cohibit, ko.hib'it attal, Tiuddias, Cohobate, k�'h�.bat vt, ad-ddistyllionbsp;Cohort, k�'h�rt n, myntai o filwyr (500)nbsp;Coif, k�if�, moled, penwisg, capnbsp;(.'oigne, k��n n, conglnbsp;Coil, kOil ?!, rhaff'dorchedig; torch: v,nbsp;torch! rhaff; cylchddyrwyn; ymdorchinbsp;Coin, koin n, arian bath, mwnai: vt,nbsp;bathu; iFugio; ffurfionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bathol

(/oinage, koi'naj n, bathiad; yr arian Coincide, k�.in.s�d' vi, cytuno; cydgyfar-fod; cyd-daro, cyfatebnbsp;(^incidence, ko.in�si.dens n, cytnndebnbsp;Coincident, ko.in'st.dent a, cyd-ddyg-wyddol; cydredol

Ooistril, kois'trii n, cachgi, annewryn;

cudyil, curyii, hebog Coit, k�it rj, coetennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, uniad

Coition, ko.ish'un n, cyd�dueddialt;i,cyd-Oojoin, k�.j�in' vt, uno, cytuno, eyfuno Coke, kok n, golosg, golosglo, marwor:nbsp;V, troi yn olosg

Colander, kul'an.dur �,hidl,gwagr, gogr' Oolation, ko.la'shun, Colature^ ko'Ia-tshii�r n, hidJiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[noden

Colbertine, kol.bur.tin' n, math o ys-Oold, kold a, oer, annwydog, oerllyd; diawydd: n, oerni, oerfel; annwyd,gor-mwyth. To catch cold, cael annwydnbsp;Coldish, kold'ish a, oeraidd, lied oernbsp;Coldness, kold'nes �, oerni, oerfel, oerdernbsp;Colic, kol'ik n, bolwst, coluddwstnbsp;Collapse, ko.Iaps'ri, cydsyrthio; adfeilionbsp;Collar, kofur n, torch, gyddfdorch;

mynci; penffestin: vt, llindagu Collate, ko.lat' vt, cymharu; chwilio;

cyheu, rhoudi nbsp;nbsp;nbsp;[ystlys

Collateral, ko.lat'iir.al a, cyfochrol, cyf-Collation, ko.la'shun n, cymhariad; cyf-Iwyniad; gwledd nbsp;nbsp;nbsp;[Iwynwr

Collator, ko.la'tur n, cymharwr; cyf-Coileague, ko.Iig' n, cy^swyddwr, cyd-was, cydweithredwr; cyfaili Collect, ko.lekt' v, casglu, cynnull, cryn-oi; ymgasglu, ymgynnullnbsp;Collect, kol'ekt n, gweddi fernbsp;Collection, ko.lek'shun n, casgl, casgliadnbsp;Collective, ko.lek'tiv a, cryno, casgliadolnbsp;Collector, ko.lek'tamp;r n, casglwr j tollwr,nbsp;cyllidwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[goldy, clasgor, coleg

College, korej n, brawdoliaeth; prif ys-Collegian, ko.li'ji.an n, aelod o orif ys-goldy; ysgolwr nbsp;nbsp;nbsp;[ysgoldy

Collegiate, ko.li j�.at a, pcrthynol i brif Collide, ko.l�d' v, gwrthdaro, cyd-daro

Collier, kol'yfir n, gl�wr; glolestr Colliery, kol'yur.i n, gwailh glo, pwUnbsp;glo, glowaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Colligation, kol.i.ga'slmn n, c^dglym-Colliquate, kol'i.kwat v, toddi, c^d-doddi; meddalhau [cyd-darawiad Collision, ko.lizh'un n, gwrthdarawiad,nbsp;Collocate, kol'o.kat vt, cyfl�u, gosod,nbsp;setydiunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gosodiad

Collocation, kol.o.kU'shun n, cyflead, Collocution, kok�.k�'shun n, ymddydd-an, cyflafaredd

Collogue, ko.l�g' vi, mwynlithio, llithio Collop, kol'up n, golwytnnbsp;Colloquial ko.lo'kwi.al a, cydymddy-ddanol, gwerinolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nadledd

Colloquy, kol'o.kwt �, cyflafaredd, cyn-Collow, kol'o n, parddu, huddigl Coliuctation, kol.uk.ta'shnn n, cydym-drechiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bradychu

Collude, ko.liid' vi, cyd'wneyd twyll, Collusion, ko.l�'zhun a.cyd-dwyll, hocednbsp;Collusive, ko.lii'siv a, cydftuantus, twyll-odrus, cydhocedusnbsp;Colly, kol'i vt, pardduo: n, parddunbsp;Colon, ko'iun n, gorwahannod (:); y coUnbsp;uddyn mawr

Colonel, kur'nel n, milwriad Colonize, kol o.niz vt, trefiannn, pobloginbsp;Colonnade, kol.o.nad' n, colofhedd, eol-ofn-res

Colony, koVomi n, trefedigion; trefedig-aeth, gwladychfa nbsp;nbsp;nbsp;[fawr

Colophonite.kol'o.fon.it 7i,maen gwerth-Colophony, koi'o.fon.i ystor du, pyg Colorate, kul'ur.at a, llwiedig, goliwiolnbsp;Colossus, ko.los'us n, delw fawrnbsp;Colour, kuVur n, lliw, eiliw; gwawr;nbsp;flag, rhith; Human, baner; r, lliwio;nbsp;ymliwio, cochi, gwrido; ffugionbsp;Colourable, kuVur.S.bl a,golygus, hardd-deg; tebygol

Colt, kbit n, ebol; llwdn, ffilog. Colt�s foot, llysiau earn vr ebol [lotneunbsp;Columbine, korum.Lin n, troed y go-Columbary, koTum.buri n, colomendynbsp;Column, koHum n, eolofn, cynnalbost,nbsp;post, piler

Coma, ko�mil n, cwsg, gorchwsg; blew pianigyn; pelydrau planednbsp;Comate, kS.mat' n, cyaymaith, cyfailinbsp;Comate, kom'at a, blewog, pelydrognbsp;Comatose, k�'ma.t�s a, cysgiadolnbsp;Comb, kom n, crib; ysgrafell: vt, cribonbsp;Combat, kum'bat n, trin, ymgyreh, ym-rysoD, omest, trafod: vt, ymladd,nbsp;, gwrthsefyll


56

-ocr page 81-

�re; late; line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, this; j=dzh. COM

Combatant, kum'ba.tant, Combater, kum'ba.tur n, ornestwr, rhjswr, ym-drechwr, ymladdwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhwystr

Comber, k�m'�r n, cribydd, cribwr; lt; ombinable, kum.b�'namp;.bl a, cyfunadwynbsp;Combinate. kom'hi.nat a, dywedd�ol,nbsp;sefydledignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdeb, cydfwriaci

ComSination, kom.bi.na shun n, cytun-Combine, kom.b'in' v, cydymgyssyiltu;

cyssoddi, cyssylltu, cymmysgu Combustible, kom.bus'ti.bl a, hylosgnbsp;t�ombustion. kom.bus'tshun n, llosgiadnbsp;Come, kum (came, come) vi, dyfod,nbsp;dynesu. To come near, nesau. Tonbsp;come to pass, dygwydd, dygwyddonbsp;Comedian, Kom.i'di.ann, digrifcliwareu-ydd, cymwawdyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cymwawd

roinedy, kom'i.di n, chwardd-draeth, C omeliness, kum'ii.nes re, glendid. pryd-ferthwch, harddwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hardd

Comely, kam'li a, glan, gweddus, teg. Comet, korn'et re, seren gynffonog, serennbsp;wibnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[feiusion

Comfits, kum'fits rep, anewynion, sych-Comf'ort. kum'furt re, cysur; hyfrydwch: cysuro, dyddanu

Comfortable, kum'turt.a.bl a, cysurus.

dyddanus; hyfryd nbsp;nbsp;nbsp;[annyddan

Comfortless, kumfurt.les a, digysur, Comic, kom'ik. Comical, kom'i.kal a,nbsp;digrif, arabeddus, ysmala, ffeinignbsp;Comitia, ko.mish'^ rep, cymmanfaoeddnbsp;Comitial, ko.mish'al a, cymmanfaolnbsp;Comity, kom'i.ti re, moesgarwchnbsp;Comma, kom'a re, gwahannod (,)nbsp;Command, ku.mand' re, arch, archiad,nbsp;gorchymmyn ;awdardod,llywodraeth;nbsp;vt, erchi, llywio, rheolinbsp;Commandant, kom.an'dant re, pen-llywydd gwarchodlunbsp;Commandeer, kum.an.diV vt. cymmerydnbsp;meddiant, hawlio, mynunbsp;Commander, ku.man'dur re, penaeth.nbsp;penciwdod. Commander-in-chiel�,cad-lyw, penllywydd [chymmyn, archnbsp;Commandment, ku.mand'inent re, gor-Commark, ku.mark' re, cyffin, terfynnbsp;gwladnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[defnydd

Commaterial, kom.a.ti�r'i.al a, o�r un Commemorable,ku.mem'�,ramp;.bl a, gwiw-gofnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cadw coffa, cofio

Commemorate, ku.mem'o.riit vt, co�au. Commemoration, ku.mem.o.ra'shun re.

cofiadwriaeth; cofwyl nbsp;nbsp;nbsp;[wyii

Commence, ku.mens' re, dechreu, cych-Commencement.ku.mens'ment re, dech-reuad, cychwyniad

Commend, ku.mend'rei.cyfiwyno, canmol Commendable, ku.men'd^.bl a, canmol-idwy, clodwiwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eglwysfudd

Commendam, ku.men'dam re, gwag Commendation, kom.en.da'shun re, can-moliaeth, clodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[moliaethol

Commendatory, ku.men'da.tur.i a, can-Commensurability,ku.men.shii.ra.biri.ti re, cymmesuroldeb [cymmesurolnbsp;Commensurable, ku.men sh ii.ra.bl a,nbsp;Commensurate, ku.men'shii.rat vt, cym-mesurOjCyfartalu; a,cyfartal,cyfaddasnbsp;Commensuration, ku.men.shii.ra shun re,nbsp;cymmesuriad

Comment, kom'ent vi, sylwi, esbonio, oglurhau, arnodi: re, nod, sylwad,nbsp;sylwnod, esboniad

Commentary, kom'en.tur.i re, eglurhad, agoriad, sylwad, esboniadnbsp;Commentator, kom'en.ta.tur re, esbon-iwr, sylwedydd, beirniadnbsp;Commentitious, kom.en.tish'us a, dy-chymmygol, ffugiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyweithas

Commerce, kom'�rs re, trafnidiaeth, Commercial, ku.mur'shal a, trafnidol,nbsp;masnacholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[symmud trigias

Commigrate, kom'i.grat vi, cydfudo, Commination, kom.�.na'shun re, bygyth-iad, bygyliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iol

Comminatory, ku.min'a.tur.i a, bygyth-Gornniingie, ku.ming'gl re, cymmysgu, cymhlithonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[urio

Comminute, kom'l.n�t vt, manfalu, mal-Comminution, kom.i.n�'shun re, man-faliad, llychiad nbsp;nbsp;nbsp;[iadwy

Commiserable, ku.miz'ur.^.bl a, tostur-Commiserate, ku.miz'ur.at vt, tosturio.

trugarhau [tostur, cydymdeimlad Commiseration, ku.miz.u.ra'shun re,nbsp;Commissariat, kom.i.se�r'i.at re, y swydd-wyr mewn byddin sydd yn edrych arnbsp;ol y bwyd a defnyddiau rhyfel, cad-ddarparwyr, cad-ddirprwywyrnbsp;Commissary, kom'is.ur.� re, rhaglaw,nbsp;dirprw^wr, arsw^ddognbsp;Commission, ku.mish'un re, gorchym-myniad, negesiaeth, archiad; dirprwy,nbsp;dirprwyaeth, arswyddogaeth; gwneu-thuriad: re, awdurdodi, swyddonbsp;Commissioner, ku.mish'un.iir re, dir-prwywr, dirprwyadur, negesyddnbsp;Commissure, ku.raish'�r re, cymmal,nbsp;gwn�ad, cysswllt

Commit, ku.mit' vt, gorchymmyn; eyf-lawnu, gwneyd; traddodi; cyflwyno; bwrw inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[carchar-warrant

Commitment,ku.mit'mentre.traddodiad;


67

-ocr page 82-

COM path, fat, ere, met, ma-riue, pin, orb. on, curve cut. tvV=too. tv^k=took;

Communicatiye, ku.m�'n�.ka.tiv o, cyf-langar, rhydd feddwl [cymmundeb Communion, ku.m�'ni.un n, cymman,nbsp;Communist, kom'�.nist n, cydfeddianwrnbsp;Community, ku.m�'ni.ti n, gweriniaeth,

gwladwriaeth, y cyffredin Commutable, ku.m�'t^.bl a, newidiadwvnbsp;Commutation, kom.ii.ta'shan n, cyf-newidiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymaith gosp

Commute, ku.m�t' vt, cyfnewid; prynu Compact, kom'pakt n, cytundeb, cyf-ammod, cyngnrair

Compact, kum.pakt' a, cryno, taclus, cynnwys, cysoell, cymhen; cadarn-gryf: tgt;, cytuno; cyfuno: cyfammodinbsp;Compactness, kum.pakt'nes n, crynoder,nbsp;cynnwysder; ffyrder, cadernidnbsp;Compacture, kum.pak'tshur �, cyd-gyssylltiad, cysswllt [cyfddesebnbsp;Compages, kum.pa'jiz {p compages)?},nbsp;Compagination, kum.paj.i.na'sbnn n,nbsp;cyfunedd, uniant [cyfaill, cydwrnbsp;Companion, kum.pan'yun n, cydymaith,nbsp;Company, kum'pa.ni n, cymdeithas,nbsp;cymdaith; cymdeithiou; cydgyfuniadnbsp;Comparable, kom'par.a.bl a, cymhar-adwy; iV gystadlu, tebyg, cyffelybnbsp;Comparative, kum.par'a.tiv a, cymhar-iaethol, cymharol

Compare, kum.peV n, cyrnhariaetb, cystadliad; cymharu, cydraddunbsp;Comparison, kum.par'i.sn n, cymhar-iaeth, cyffelybiaeth

Compart, kum.part' vt, p^thu, rhanu Compartition, kom.pdr.tish'un n, dos-barthiad, rhaniad, dosraniadnbsp;Compartment, kum.part'ment, Compartiment, kum.pdr'ti.ment n, rhannbsp;Campass, knm'pas �, cwmpas, cwm-pawd, cylch,amgylchedd; onglyr: vt,nbsp;amgylchu, cwmpasu; dwyn i ben; caelnbsp;Compassion, kum.pash'un n, tosturi,nbsp;trugaredd, cydymdeimladnbsp;Compassionate, kum.pash'un.at a, tost-uriol, trugarog: vt, tosturionbsp;Compatibility, kum.pati.biri.ti n, cyd-weddoldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydunol

Compatible, kum.pat'l.bl a, cydweddol, Compatriot, kum.pa'tri.ut n, cydwleid-iad, cydwladwr, cywladwrnbsp;Compeer, kum.pi�r' n, cyfurddor, cyd-raddwr: v, cydraddio, cystadlunbsp;Compel, kum.per vt, cymhell, dirgy-mlieil, gorfodinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfarchiad

Compellation, kom.pe.la'shun n, dull Compendious, kum.pen'di.us a, cyn-nwysfawr, byr, cryno

Committee, ku.mit'in.cyfeistedd, pwyll-gor. Members of a committee, cyf-eisteddwyr Commix, ku.miks' r, cydgymmysgu,nbsp;cymhlitho; cydymgyminysgunbsp;Commixion,ku.mik'shunn, cymmysgiadnbsp;Commode, ku.mod' n, math o ben-wisgnbsp;benyw; troethstol

Commodious, ku.mo'di.us a, cyfleus;

cyrahwys, cyfaddas, defnyddiol Commodiousness, ku.mo'di.us.nesnbsp;cymhwysder, helaethder, eangdernbsp;Commodity, ka.mod'i.ti n, ced, lies,nbsp;buddioldeb, elw; nwyf, nwydd, daoeddnbsp;masnacholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[islyngesydd

Commodore, kom'�.d��r �, mor-raglaw, Commoigne, kom'din n, cydfynachnbsp;Common, kom'uu n, tir cyffredin, cyttir:nbsp;a, cyfiredia; gwael; arferol, cynnefinnbsp;cydfwyta; cydbori. Common law,nbsp;y gyfraith draddodiadol. Common-pleas, yr ail lys gwiadol. Commonplace, cyffredin, arferol. Commonplace book, nodlyfr, coflyfr. Booknbsp;of Common Prayer, Llyfr Gweddinbsp;Gyffredinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ bori

Commonage, kom'un.Sj �, hawl i gyd-Commonalty, kom'un.al.ti w, y werin, y cyffredinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyffredinwr

Commoner, kom'un.ur n, gwrengwr; Commonition, kom.b.nish'uu n, rhy-buad, cynghor [edd; cyfraniadnbsp;Commonness, kom'un.es �, cyflredin-Commons, kom'unz n, cyfymborth;nbsp;cyffrediniaid.�Common. House ofnbsp;Commons, !� y Cyffredinnbsp;Commonwealth, kommn.welth n, gwlad-wriaeth; gweriniaethnbsp;Coramorance, kom'o.rans n, anneddnbsp;(�ommorant, kom'o.rant a, trigiannoinbsp;Cominot, kom'ut n, cwmmwdnbsp;Commotion, ku.mo'shnn n,aflonyddwch,nbsp;cyffro, cyffroad, cynhwif, terfysgnbsp;Commove, ku.mwV vt, cyffroi, ^on-yddu, terfysgu

Commune, ku.miin' vi, ymddyddan, chwedleua; cymmunonbsp;Communicable, ku.mii'ni.ka.bl a, cyf-ranadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[w, hygyrchedd

Communicableness, ku.mii'ni.kk.bl.nes Communicant, ku.mii'ni.kant �, cym-munwr; 9yfranwr, cyfranogwrnbsp;Communicate,ku.miimi.kat�,cymmuno;

cyfranu; hysbysu, mynegu Communication, ku.m�.n�.ka'shun n.nbsp;cyfranogiad, cydymddyddan; rhydd-dramwy; ffordd, tramwyfa

58

-ocr page 83-

ore; late, line, no. mute: she, zh=z azure; thin, this; jrsdzli. COM


Compendium, kum.peu'di.um n, crvn-odeb, talfyriad

Compensate, kom'pen.sat, Compense, kum.pens' vt, talu, gwneuthur iawn,nbsp;gwobrwyo; iawnu

Compensation, kom.pen.sa'shun tal, iawn, boddloniad; iawn-d^l. cyfar-bwysiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gohirio

Conjperendinate, kom.pur.en'di.nSt vt, Compete, kum.pit' vt, cydymgeisio, cyd-geisio; cystadlu, ymgystadlunbsp;Competence, kom'pi.tens, Competency,nbsp;kom'pi.ten.si cyfraid, cyfaddas-rwydd, gweddeidd-ran; digoneddnbsp;Competent, kom'pi.tent o, cymhwys,nbsp;digonol, addasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gweddus

Competible, kum.pet'i.blo, cydweddawl, Competition, kom.pi.tish'un n, cydgais,nbsp;cytymrysoD, cystadlenaeth [geisiwrnbsp;Competitor, kum.pet'i.tur �, cydym-Compilation, kom.pi.la'shun n, casgliadnbsp;Compile, kum.p�l' vt, casglu, cyfansoddinbsp;Complacency, Kum.pla'sen.si, Complacence, knm.pla'sens n, ymfoddloniad,nbsp;addfwynder, ymhyfrydiad, cymmod-loneddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfoddus, boddlawn

Complacent, knm.pla'sent a, hynaws, Complain, kum.plan'vi, achwyn, cwyno;

beio, grwgnach [wr; hawlblaid' Complainant, kum.pla'nant n, achwyn-Complaint, kum.plant' n, achwyniad,nbsp;cwyn, cyhuddiad; dolur, clefydnbsp;Complaisance, kom.pla.zans' n, moes-garwch, hynawsedd [boneddigaiddnbsp;Complaisant, kom.pla.zant' a, hynaws,nbsp;Complanate, kum.pla'nat, Complane,nbsp;kum.plan' vt, llyinhaunbsp;Complement,kom'pli.ment n, cyflenwadnbsp;Uawnrifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lenwol

Complemental, kom.pli.men'tal a, cyf-Complete, kum.plit' a, perfFaith, hollol. cydol, cwbl, cyfan: vt, perffeithio,nbsp;cwblhau, cyflawnu ^

Completeness, knm.plit'nes n, perfFeith rwydd, cyflawnder [perfFeithiadnbsp;Completion, kum.pU'shun n, cwblhad,nbsp;Completory, kom'pli.tur.l �, y weddinbsp;olafnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rys; cymhlyg

Complex, kom'pleks a, amrywiog; dy-Ccmplexion, kum.plek'shun �, hoen, gwedd, pryd, gwawr, gwynebliwnbsp;Compliance, kum.pl�'ans n, cydsyniad,nbsp;ymroddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ufudd, hyblyg

Compliant, kum.pl�'ant a, cydsyniol Complicate, kom'pU.kat o, cymhlyg,nbsp;cymhleth; dyiys: vt, cymhlygu.nbsp;cymhlethu; cymmysgu; dyrysu

Complication, kom.pli.ka'shun n, cy-mhlygiad, cyinhlethiad Complice, kom'plis n, cyfranogwrnbsp;Complicity, kom.plis'i.ti n, cy franogaethnbsp;Compliment, kom'pli.ment n, moesair,nbsp;cyfarchiad: v, moesgyfarch; truthionbsp;Complimental, kom.pli.men'tal a, moes-awg, moesgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anerchol

Complimentary, kom.pli.men'tur.i a, Compline, koin'plin n, y weddi olafnbsp;Complot, kom'plot n, cydfwriad, cyd-frad: v, cydlunio, cydfwriadunbsp;Comply, kum.pli'W, cydsynio, ymroddinbsp;Component, kum.p�'nent a, ansoddol,nbsp;cytansoddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weddu

Comport, kum.p��rt' v, cytuno; ym-Comport, kom'purt, Comportment,kum-p��rt'ment�, ymddygiad Comportable, kum.p��r'ta.bl o, cy-ngweddol, gweddus, cydunolnbsp;Compose, kum.poz' vt, cyfansoddi;

cyssodi; llonyddu, tawelu Composedness, kum.po'zed.nes n, taw-el wch, arafwch, llonyddwchnbsp;Composition, kom.po.zish'un n, cyfan-soddiad; cymmysgiad; cymmodnbsp;Compositor, kum.poz'i.tur n, cyssodyddnbsp;Compost, kom'pust, Composture, kum-pos'tshur �, tail, gwrtaithnbsp;Compost, kum.post' vt, teilo, gwrteithionbsp;Composure,kum.p�'zh�m,trefn,agwedd;

tawelwch nbsp;nbsp;nbsp;[yfed, cyfeddach

Compotation, kom.po.ta'shun n, cyd-Compound, kom'puwnd n, cyssawdd; gair cyfansawdd: a, cymmysg, cyfan-sawdd. Compound interest, adlognbsp;Compound, kom.puwud' v, cymmysgu;

cyirandalu nbsp;nbsp;nbsp;[amgyffred, dirnad

Comprehend, kom.pri.hend' v, cynnwys; Comprehensibility,kom.pri.hen.si.bil'i.tinbsp;n, amgyffrediad, amgylFredoldebnbsp;Comprehensible, kom.pri.hen'si.bl a,nbsp;dirnadwy, amgyffredadwynbsp;Comprehension,]�om.pri.hen'sbnn�, amgyffred, dirnadaeth, cyrhaeddiadnbsp;Comprehensive, kom.pri.hen'siv a, cyn-' nwysfawr, Hawn, helaeth, eangnbsp;Compress, kum.pres' vt, gwasgu, dir-wasgu, cydwasgunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[feddyg

Compress, kom'pres n, gwasgdusw Haw-Compressible, kum.pres'i.bl a, cydwasg-adwy nbsp;nbsp;nbsp;pad, cyngwasg

Compression, kum.preshun �, cydwasg-Compr^sive, kum.pres'iv a, gwasgiadol Compressure, kum.presh'ur �, gwasg-iad, cydwasgiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dealliad

Comprisal, kum.pr�'zal n, cynnwysiad, 59

-ocr page 84-

CON p�.th, fat, ere, met, niA-rme, pin, orb, on, c�rve, cut, t^=:too, t�^^ksstook?

Concentre, kon.sen't�r v, cydgyfarfod Concentric, kon.sen'trik, Goncentrical,nbsp;kon.sen'tri.kal a, cymherfeddolnbsp;Concentual, kon.sen'tsh�.al a, cjsson,nbsp;cynglianeddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dirnadadwy

Conceptible, kon.sep'ti.bl a, dealladwy, Conception, kon.sep'shnn n, amgyfired,nbsp;dirnadaeth; beichiogiadnbsp;Concern, kon.s�rn' n, neges, gorchwyl,nbsp;achos, tra�erth, gofal; dyddordeb; cur,nbsp;gofid: vt, perthynu, deiryd, traffertbu.nbsp;To be concerned at, bod yn flin am.nbsp;Concerning,am,yn achos,yngnghylch,nbsp;mewn perthynas i [deb; gorcWylnbsp;Concernment, kon.s�rn'ment w, dyddor-Concert, kon'sfirt n, cydgynghanedd,nbsp;cyngherdd; cydgynghornbsp;Concert, kon.siirt' vt, cydlunio, cyd-drefnu, cydbwyso, cydgynllunionbsp;Concession, kon.sesh^jn n, addefiad,nbsp;caniatad, goddefiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[goddefbl

Concessive, kon.ses'iv a, caniataol. Conch, kongk n, cragen pysgodyn [yddnbsp;Conchologist, kong.kol'o.jist n, cregyn-Conchology, kong.kol'o.ji n, cregyniaethnbsp;Conciliate, kon.sil'i.at vt, boddioni dv-huddo, heddychu, cymmodinbsp;Conciliation, kon.sil.i.a'shun n, cym-modiad, heddychiad [dyhuddwrnbsp;Conciliator, kon.sil'i.a.t�r n, cymmodwrnbsp;Conciliatory, kon.sil'y^.tur.i a, cym-modol, dybuddo)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydweddiad

Concinnity, kon.sin'i.tf n, dillynedd Concinnous, kon.sin'us a, cryno, gwedd-us, destlusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fawr

Concise, kon.siV a, byr, cryno, cynnwvs-Conciseness, kon.s�s'nes n, byrder, cvn-nwysder, crynodeb Concision, kon.sizh'un n, cyd-doriadnbsp;Concitation, kon.si.ta'shun n, twrf, cy-nhyrfiad_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[floedd, banlief

Conclamation, kong.kU.ma'shun n, cyd-Conclave, kong'klav n, cymmanfa yr is-babyddion; cyfarfod dirgel, cyfarfodnbsp;dan glo

Conclude, kon.kliid'v, diweddu, dybenu, cwblhau; penderfynu, barnunbsp;Conclusion, kon.kiii'zbun n, diweddglo,nbsp;cload, terfyniad; canlyniadnbsp;Conclusive, kon.klii'siv a, penderfynol,nbsp;diymwadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydgeulo

Concoagulate, koiig.k�.ag'�.lat vt, ceulo, Concoct, kon.kokt' vt, treulio yn y cylla;

berwi; llunio, dyfeisio [cydferwad Concoction, komkok'shun �, treuliad;nbsp;Concomitance, kon.kom'i.tans n, cyd-fynediad, cyd-darawiad

Comprise, kum.pr�z' vt, amgyffred, cjn-nwys, dal nbsp;nbsp;nbsp;[brofiad, arwiriant

Comprobation, kom.pro.ba'shun n, cyd-Compromise, kom'pr�.m�z n, cyfadd-awd, cytundeb: vt cyfaddaw, cylatar-Compt. komt a, hoew, sionc; tlws [eddu Comptrol. kon.tr�l'.�Controlnbsp;Compulsjr ivejkum.pursa.tivrt.cymhell-iadolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mhelliadol, gorfodol

Compulsatory, kum.puVsa.tnr.i a, cy-Compulsion, kum.pul'shun n, dirdrais.

dirgymhelliad, gorfod, gorfodaeth Compulsive, kum.pul�siv a, gorfodolnbsp;tJompulsory, kum.pursur.i a, gorfodol.nbsp;cyinheiliadol

Compunction,kum.pungk'shun ?j,dwys-bigiad; edifeirwch; cnoad cydwybod Compupii, kum.pii'pil w, cydysgolor,nbsp;cydysgolhaignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad dros arall

Compurgation,kom.pur.gii'shun n.tyst-Computable, kum.pii'ta.W a, cy/fifadwy Computant, kum.p�'tant n, cyfrifwrnbsp;Computation, kom.pU.ta'shun n, cyfrif,nbsp;cyfrifiad; amcangyfrifnbsp;Compute, kum.p�t' vt, cyfrifo; bwrwnbsp;cyfrifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[filwr

Comrade, kom'rad n, cydymaith; cyd-CoD-, Co-, Cog-, Col-, Com-, Cor- px, o�r un ystyr ^ cy-, cyd-, cyf-, cyn-, cys-Con, kon vt, efrydu, myfyrio; dirnadnbsp;Concaraerate, kon.kam'ur.at vt, mydu,nbsp;cronglwydonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wyno

Concatenate, kon.kat'i.nat vt, cydgad-Concatenation, kon.kati.na'shun �, cyd-gadwyniad; rhes olynol Concause, kon.koz' n, cyfachosnbsp;Concave, kong'kav a, cau, ceuol; rhoncanbsp;Concavity, kon.kav'i.ti n, ceuedd, ceudodnbsp;Conceal, kon.sil' vt, cuddio, celu, celcio,nbsp;dirgelunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[celadwy

Concealable, kon.sil'I.bl a, cuddiadwy, Concealment,kon.sirmentWjCeledigaeth;

cuddfa nbsp;nbsp;nbsp;[addef

Concede, kon.s�d'2;^, cysbeidio; caniatau, Conceit, kon.sit' n, tyb, coe^dyb; bunan-dy b, balchder: v, tybio; dychymmygu.nbsp;Conceited, hunan-dybus, mympwyolnbsp;Conceivable, kon.si'va.bl a, tebygol; am-gyffredadvry, dirnadwynbsp;Conceive, kon.siv' tj,amgyffred,deall,dirnad ; tybied; dychymmygu; beichioginbsp;Concent, kon.sent' �, cynghanedd, cys-sondeb, cydaain

Concentrate,kon.sen'tratvfjCanolgasglu, cymberfeddu; coethinbsp;Concentration,kon.sen.tra'shun n,canol-gasgliad, canoldyniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

60

-ocr page 85-

5re: late; l�ne. n�. m�tc; she, zh=z iiz�re: thin. Tiiis; j=lt;lzh. CON

Concomitant, kon.kom'i.tant a, cydfod-awl, cydredol, cydfynedol: n, cyd-ymaith, cyd-deithiwr Concord, kong'kord n, cydgord, cyfun-deb; cyssonedd, cydweddiadnbsp;Concord, kon.k�rd' ffi, cydfod, cytuno,nbsp;cydgordio

Concordance, kon.kor'dans n, cytun-iaeth; mynegai, mynegeir, dangoseg Concordant, kon.kor'dant a, cytunol,nbsp;unf�ddwl, cysson, cydgordiolnbsp;Concordate, kon.k�r'dat n, cyfammodnbsp;Concorporate, kon.kor'p�.rat vt, cyd-gorfforinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydgasgliad

Concourse, kong'k�Vs n, tyrfa, cyrcbfa, Concreate, kon.kri.at' vt, cydgreunbsp;Concrete, kon.crit' v, cyd-dyru, casglunbsp;Concrete, kong'krit a, cydgorfforedig: n,nbsp;cymmrwd, motter

Concretion, kon.krfshun n, cydgorff-oriad nbsp;nbsp;nbsp;[dra

Concubinage, kon.k�'btnaj n, putein-Concubine, kong'k�.b�n n, gordderch, cyffoden, putain. gordderchfun, meir-ion es, cariadferch, cariadwraignbsp;Conculcate, kon.kul'kat sathru, samunbsp;Concupiscence.kon.kii'pis.ensn,chwant;

anlladrwydd, trythyllwch [anllad Concupiscent, kon.k�'pls.ent a, trythyll,nbsp;Concur, kon.k�r' vi, cytuno, cydsyniednbsp;Concurrence, kon.kur'ens �, cydrediad.

cyduniad, cydsyniad nbsp;nbsp;nbsp;[unol

Concurrent, kon.kur ent a,cydredol,cyd-Concussion, kon.kush'un n, ysgydwad, ysgytiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cynhyrfiol

Concussive, kon.cus'iv a, ysgytiol, Condemn, kon.dem' vt, euogfarnu, dy-famu, collfarnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[damnio)

Condemnable, kon.dem'nS..bl a, beius; Condemnation, kon.dem.na'shun n, coll-farniad, collfarn, dyfarniad [farnolnbsp;Condemnatory, kon.dem'nS.tur.i a, coll-Condensate,kon.den'sati?lt;,cyd-dewychu.

cyd-ddwyso [dewychiad, dwysiad Condensation, kon.den.sa'shun n, cyd-Condense, kon.dens' v, tewychu, tewhaunbsp;dwysau: a, tew, dwysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edd

Condensity.kon.den'sktirt,tewedd,dwys-Conder, kon'd�r n, arweinydd pysgotwyr Cond^cend, kon.dt.scnd' vi, ymostwngnbsp;Condescension, kon.di.sen'shun n, yni-blygiad, iselfrydedd, hynawsedd, di-faicheddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iannol, rhyglyddol

CondigDj kon.d�n' a, dyledus, naedd-Condignitj, kon.dig'ni.ti n, gwiwdeb rhyglyddiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cytfaith

Condiment, kon'di.ment n, cyneithiad;

Condite, kon.d�t' vt, cyffeithio; halltu Condite, kon'd�t a, cyffeitliiedignbsp;Condition, kon.dish'un n, cyfiwr, helynt,nbsp;sefyllfa; ansawdd, tuedd; gradd;nbsp;ammod: tgt;$, ammodi [dan ammodaunbsp;Conditional, kon.dish'un.al a, ammodol,nbsp;Conditionary, kon.dish'un.ur.i o, am-modedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydofidio

Condole, kon.d�l' v, cydalaru, cydgwyno, Condolement, kon.d�l'ment n, cydym-deimiad, cydgwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydofidiad

Condolence, kon.i�'lens n, cydalaeth, Condonation, kon.d�.na'shun n, madd-enad, maddeuant

Condone, kon.d�n' vt, madden, pardynu Condor, kon'dur n, aderyn tra mawr ynnbsp;cartrefu yn America Ddeheuolnbsp;Conduce, kon.dtis' vi, cydarwain, cyd-dueddu; bod o les [cynnorthwyolnbsp;Conducible, kon.d�'si.bl a, Ilesiadol,nbsp;Conducive.kon.d�'siv a, gwasanaethgar,nbsp;gweinyddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arweddiad

Conduct, kon'dukt n, ymddygiad, ym-Conduct, kon.dukt'r�, ymarweddu; ar-wain; trefnn nbsp;nbsp;nbsp;[cyfarwyddwr

Conductor, kon.duk't�r n, arweinydd; Conduit, kun'dit n, dyfrle, dyfrbibellnbsp;Cone, k�n n, cyfangorff cyfddull finbsp;thorth siwgr, c�n; hirgrwnellnbsp;Coney, k�'ni n, cwningen, ffiogennbsp;Confabulate, kon.fab'�.lat vi, siarad,nbsp;chwedleua, cydymgomio, ymddyddannbsp;Confabulation, kon.fab.ii.la'shun n, ymddyddan, siaradachnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tfeithio

Confect, kon.fekt' vt, cymmysgu, cy-Confect, kon'fekt, Confection, kon.fek'-shun n, cyffaith; ancwyn [ffeithiwr Confectioner, kon.f�k'sbun.�r n, cy-Confectionery, kon.fek'shun.�r.t n, cy-ffeithiau, ancwyn, ammeuthynnbsp;Gonfectory, kon.fek'tur.i n, cyffeithdynbsp;Confederacy,kon.fed'ur.a.si �,cynghrair,nbsp;cydfwriadj cyfundebnbsp;Confederate, kon.fed'ur.at n, cynghreir-iwr, cynghreiriad, cysswynwr: v, cy-nghreirio, cydfwriadu, cydbleidio: a,nbsp;cydbleidiol, cynghreiriolnbsp;Confederation, kon.fed.u.ra'shunnbsp;cynghreiriad, cynghrairnbsp;Confer, kon.f�r' v, cynnadlu, ymgomio;

anrhegu, cynnysgaethu; cymharu Conference, konYur.ens n, cynnadledd,nbsp;cydymddy ddannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ cy dn abod

Confess, kon.fes' v, cyffesn, cyfaddef, Confessary, kon.fes'ur.i n, ^ffeswr, cyf-addefwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyffesiad, cyffes

Confession, kon.fesh'un n, cyfaddefiad,

�1

-ocr page 86-

CON path, fat, er�, met, ma-rtne, pin, orb, on, c�rve, cut, t^=too, twk=:took,

Confessional, kon.fesh'un.al n, cyfFesfa, cyfFesgell [cyfFesiadau, cyffesyddnbsp;Confessor, kon.fes'ur gwx�andawyddnbsp;Confidant, kon.fi.dant' n, cyfrinachwr,nbsp;cyfaill mynwesolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfeilles

Confidante, kon.ti.dant' n, cyfrinaches, t'onfide, kon.fid' v, hyderu, ymddiriednbsp;Confidence, kon'fi.dens n, ymddiried,nbsp;hyder; eondernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hyf

Confident, kon'ti.dent a, hyderus; eon, Confidential, kon.fi.den'shal a, ym-ddiriedus, ffyddlawn, cyfrinacholnbsp;Configuration, kon.fig.u.ra'shun w, cyf-laniad, cyfddulliad

Configure, kou.fig ur vt, cydffurfio, cyf-lunio nbsp;nbsp;nbsp;[goror, ymyl

Confine, konTm �, cyffin, terfyn, fiin, Confine, kon.fin' cyfBnio, gosod terfyn ; attal,carcbaru,caethiwo; cyfyngunbsp;ar; gwarchiiu

Confinement, kon.f�n'ment n, attaliad;

caethiwed, carchariad; carchar Oonfinity, kon.fin'i.ti n, cymmydogaethnbsp;Confirm, kon.ffirm' vt, sefydlu, cadarn-hau; awdurdodi; rhoddi bedydd esgobnbsp;Confirmable, kon.f�r'ma.bl a, profadwy.

arddangosadwy, sefydladwy Confirmation, kon.ffir.ma'shun n, cad-arnhad; bedydd esgobnbsp;Confirmative, kon.fur'm^.tiv a, cyf-nerthol, cadarnhaol

Confi'-cate, kon'fis.kat vt, attafaelu, an-rheithio; dirwyo: a, attafaeliedig Confiscation, kon.fis.ka'shun w, attafael-iad, dirwyad. aurhaith [meuthynnbsp;(Confiture, kon'fi.tshii�r n, ancwyn, am-Confix, kon.fiks'tJ^,sicrhau i lawr, cyssodinbsp;Confiagrant, kon.fla'grant a, cydfSamiolnbsp;Conflagratici;, kon.fla.gra'shun n, cyd-Josgiad; goddaith, tanllwythnbsp;Conflation, kon.fla'shun �, cydchwythnbsp;iad; toddiad delidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymdrech

('onflict, kon'flikt n, ymladd, brwydr, Conflict, kon.flikt' vi, ymdynu, ymryson,nbsp;ymornest. Conflicting statements,nbsp;gwrthddywediadau, croeshaeriadaunbsp;Confluence, kon'flii.ens n, cydlif; tyrfanbsp;cyrchfa; abernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydredol

Confluent, kon'fl�.ent a, cydJifeiriol, Conflux, kon'fluks n, cydffrydiad; cyd-gyrchiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcydlFurfio

Conform, komfdrm' v, cydymffurflo; Conformable, kon.for'mS.bl a, unffurf,nbsp;cydffurfiol, cytun, cyfatebol; unolnbsp;Conformation, kon.fSr.ma'shun n, eyf-luniad, cydweddiadnbsp;Conformist, kon.fdr'mist n, cydffurfiwr

Conformity, kon.for'mi.ti n, cydfiurfiad, cyfaddasiad, cyfweddiad [cryfhamp;dnbsp;Confortation,kon.f6r,ta'shun n,nerthiad.nbsp;Confound, kon.futVnd' vt, cymmysgu;

dyrysu; gwaradwyddo [frawdoliaeth Confraternity, kon.frS.tur'ni.ti n, cyd-Confront, kon.frnnt' v, gwynebu; gwrth-wynebu; cymharu; cyfarwynebunbsp;Confuse, kon.fiiz'vlt;, cymmysgu, dyrysu;

cywiJyddio; didrefnu, rhwystro Confusion, kon.fii'zhun n, annhrefn, ter-fysg; syndodi araryfusedd [adwynbsp;Confutable, kon.f�'ta.bl a, gwrthbrof-Confutant, kon.f�'tant�, gwrthbrofwrnbsp;Gontutation, kon.fii.ta'shnn n, dad-brawf, gwrthbrofiad, gwrthbrawfnbsp;Confute, kon.fiit' v, dadbrofi, gwrth-brofi; dyrysu

Conge, konjt n, moesblygiad; moes-

genadiad: vt, moesblygu; ymado.

ong�-d��lire,k5ng�zhi.d�.liy, cenad i ddewis esgob

Congeal, kon.j�' v, rhewi; tewychu,ceulo Congealable, kon.ji'la.bl a, hyrew;

cydgeuladwy nbsp;nbsp;nbsp;[cyd-dewychiad

Congelation, kon.ji.la'shun n, rbewiad; Congenerous, kon.jen'ur.us a, cydryw,nbsp;cydrywiol [gynneddf, cyfnawsnbsp;Congenial, kon.ji'ni.al a, cydnaws, cyd-Congeniality, kon.ji.ni.al'i.ti n, cyd-rywiaeth, cyfnawselt;idnbsp;Congenital, kou.jen'i.tal a, cydanedignbsp;Congeniture, kon.jen'i.tshii�r n, cyd-darddiad

Conger, kong'gur n, mor-lysWen, pen-doll nbsp;nbsp;nbsp;j^betbeuach

Congeries, kon.jiV'i.iz n, crug o amryw Congest, kon.jest' vt, crugio, pentyru;

croni nbsp;nbsp;nbsp;[gasgliad, croniad

Congestion, kon.jes'tshun n, crawn-Congiary, kon'ji.ur.i n, rhodd i�r bobl Rhufeinignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhewi

Conglaciate, kon.gla'shi.at v, troi yn ia, Conglobate, kong'glo.bat vt, peJlenu,nbsp;pelenunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pelen, clobyn

Conglobation, kong.glo.ba shun �,pellen, Conglobulate, kon.glob'�.lat vi, ym-bellenu

Conglomerate, kon.glom'ur.it vt, pell-enu, sypio, crugio: a, pellenddnll, pelenog: n, careg gymmysgedignbsp;Conglomeration, kon.glom.u.ra'shun n,nbsp;pentyrisd, crugiad, sypiadnbsp;Conglutination, klon.glii.ti.na'shun n,nbsp;cydludiad, glndiad

Congo, kong'go, Congou, kong'gw ti, math 0 d� du Chineaidd


62

-ocr page 87-

5re; iSte. l�ne, n�, m�te; she, zh=:z az�re; thin, Tiiis; jr=dzh. CON

Congratulate, kon.grat'�.lat vt, cyd-lawenhau; llon-gyfarch Congratulation, kon.grat.�.la'shun n,nbsp;cydlawenychiad, Ilon- gy tarchiadnbsp;Congratulatory, kon.grat'�.la.tar.f a,nbsp;llon-gyfarchiadol

Congree, kon.gri' vi, cyduno, cydfwriadu Congreet, kon.grit' vi, cydanerch, cyd-gyfarchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crynoi

Congregate, kong'gn.gat yrag/nnuli, Congregation, kong.gri.ga'shun cyn-nulleidfa, tyrfa [cynnulleidfaolnbsp;Congregational, kong.gri.gashun.al a,nbsp;Congregationalist, kong.gri.ga'shun.al-ist n, cynnulleidfawr; annibynwrnbsp;Congress, kong'gres cymmanfa; cyd-henuriaeth; cydgyfarfod; cyngresnbsp;Congressive, kon.greslv o, cydym-gyrchol, cyfarfbdolnbsp;Congrue, kon.griV' vi, cyfunonbsp;Congruence, kong'grw.ens, Congraitj,nbsp;kon.gr wi.ti w, cydnawseddiad,cysson-deb, cyfundeb, cyfaddasrwyddnbsp;Congruent, kong'grw.ent. Congruous,nbsp;kong'grNV.ns a, cyfaddas, cydred,nbsp;cymhwys, cytunol

Conic, kon'ik, Conical, kon'i.kal a, conol. bonbrafF a blaenfainnbsp;Conjectural, kon.jek'tsh�.ral a,tebygolnbsp;dychymmygol.amcanadwy, tybiadwynbsp;Conjecture, kon.jek'tshur �, amcan, tyb,nbsp;dychymmyg: v, tybio, dyfalunbsp;Conjoin, kon.j�in' v, cyssylltu, cyd-rwymo, cyfuno, cydio *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[asol

Conjugal, kon'j�.gal a, dywedd�ol,priod-Conjugate, kon'j�.gat cydieuo;

treigJoberf,cyfjmredu [ad; treigliad Conjugation, kon.j�.ga'shun n, cydieu-Conjunct, kon.jungkt' a, cyssylltedig,nbsp;cyfunedig ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^cyssylltiad

Conjunction, kon.jungk'shun n, undeb; Conjunctive, kon.jungk'tiv a, cjssylltiol,nbsp;cyfunol, cyflyniadol

Conjuncture, kon.jungk'tshur n, cyfnod, arfod; trefn, ansawdd, amgylchiadnbsp;Conjuration, kon.j�.ra'shun w, cyfrad;

dewiniaeth, swyngyfaredd Conjure, kon.j�'r'tyngedu; cydfradunbsp;Conjure, kun'j�r vt, dewino, swyno,nbsp;chwareu�r Ilaw ysgafnnbsp;Connascence,ko.nas'ens�,cyfenidrwyddnbsp;Connate, ko.nat' a, cyfenid, cydrywnbsp;Connatural, ko.nat'sh�.ral �, cydanian,nbsp;greddfol, cydnawsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydio, uno

. Connect.ko.nekt' cyssylltu,cyfrwymo. Connection, ko.nek'shun n, cyssylltiad,nbsp;cydiad; perthynas

Connivance, ko.n�'vans n, goddefiad;

esgeulusiad nbsp;nbsp;nbsp;[ddwyn; gwincio

Connive, ko.n�v' ui, ymoddef a, cyd-Connoisseur, kon.a.s�r' w, beirniad, un cyfarwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arddangosiad

Connotation, kon.�.ta shun �, cyfnodiad, Connote, ko.n�t' dynodi, arwyddo, ar-ddangosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ priodasol

Connubial, ko.n�'bi.al a, cydweddog, Conoid, k�'n�id n, ffurf tebjg i g8n,nbsp;conaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[siglo, symmud

Conquassate, kon.kwas'at vt, ysgwyd, Conquer,kong'kw�r vlt;,gorchfygu,gores-gyn, trechunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fygadwy

Conquerable, kong'kwur.a.bl a, gorch-Oonquerer, kong'kwur.�r n, gorchfygwr, goresgynydd, goresgynwr, gorf'odwrnbsp;Conquest, kong'kwest n, gorucliafiaeth,nbsp;buddugoliaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydwaed

Consanguineous, kon.sang.gwin'yus a, Consanguinitjjkon.sang.gwin'i.ti n, car-enydd, cydwaedolaethnbsp;Conscience, kon'shens n, cydwybodnbsp;Conscientious, kon.shi.en'shus o, cyd-wybodol, cywir, gonest, fiyddlawnnbsp;Conscientiousness, kon.shi.en'shus.nesnbsp;n, cydwybodoldeb, cydwybodolrwyddnbsp;Conscionable, kon'shun.^.bl a, cydwy-bodol, rhesymolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydwybodus

Conscious, kon'shus o, ymwybodol, Consciousness, kon'shus.nes �, ymwy-bodolrwydd

Conscript, kon'skript a, rhestredig Conscription,kon.skrip'shunn,rhestriad,nbsp;cofrestriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[neillduo, urddo

Consecrate, kon'si.krat vt, cyssegru; Consecration, kon.si.kra'shun �, cys-segriad; urddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lyniadol

Consectaneous, kon.sek.ta'ni.us a, can-Consectary, kon.sek'tur.i n, canlyniad, casgliad, cload

Consecution, kon.st.k�'shun n, olyniad, dilyniad, oliantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[olynol

Consecutive, kon.sek'�.tiv a, canlynol, Conseminate, kon.sem'i.nat vt, haunbsp;hadau cymmysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bodd

Consension, kon.sen'shun n, cydsyniad, Consent, kon.sent' vi^ cydsynio, cytuno:nbsp;n, cydsyniad, bodd, caniatad. Againstnbsp;one�s consent, o�i anfoddnbsp;Consentaneous, kon.sen.ta'n�.us, Consentient, kon.sen'shent a, cydsyniol,nbsp;cysson, unfryd, cyt�D, cydunol [pvrysnbsp;Consequence, kon'si.kwens n, canlyniad;nbsp;Consequent, kon'si.kwent a. arlynol, ar-lyniog, canlynol: n, arlyniad, dir-darddiad


63

-ocr page 88-

CON path, fat, �rg, met, mS,-rtng, pm. 5rb, on, curve, cut, tw=too, twk=to()k;

CON path, fat, �rg, met, mS,-rtng, pm. 5rb, on, curve, cut, tw=too, twk=to()k;

Consequential, kon.si.kweii'shal a, can-lyniadol; o fawr bwys, pwysfawr; uchelfrydignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfaddasiad

Consertion, kon.sur'shun n, cyfluniad, Conservancy, kon.sur'van.si w, cyrtiaunbsp;a gedwir er diogelu pysgod yu afonnbsp;Tafwysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wraeth

Conservation, kon.sur.va'shun n, cad Conservative, kon.s�r'v3..tiv a, cadwr-iaethol, noddawl: w, ceidwadwr, cad-wriaethwr, gwrthwynebwr cyfnewid-iadau byrbwyll yn yr eglwys a�rnbsp;wladwriaeth

Conservator, kon'sur.va.tur �, ceidwad, noddwr [le, nawddle; llysieufanbsp;Conservatory, kon.sur'v^.tur.in, maeth-Conserve, kon'surv �, cyffaeth, ancwynnbsp;Conserve, kon.surv' cadw, noddi,nbsp;achlesu, amddifFyn; cyffeithionbsp;Consider, kon.sid'ur v, ystyried,pwyllo;

meddyliedj edrych ar, crafFu ar Considerable, kon.sid'ur.d.bl a, haeddolnbsp;0 ystyriaeth, cyfrifol; mawr. pwysfawrnbsp;Considerableness, kon.sid'ur.d.bl.nes n,nbsp;cyfrifolder; mawrder [pwyllognbsp;Considerate, kon.sid'ur.at a, ystyriol,nbsp;Considerateness, kon.sid'ur.at.nes n, ys-tyrioldeb, pwylledd

Consideration, kon.sid.ur.a'shun n, ystyriaeth, myfyriad; pwyll, dysbwyll; parch, bri; iawn, tdlnbsp;Consign, kon.s�n' vt, trosi, trosglwyddonbsp;Consignable, kon.sx'na.bl a, trosiadwynbsp;Consignation, kon.sig.na'shun n, trosiad^nbsp;trosglwyddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iddo, trosiadai

Consignee, kon.s�.ni' n, yr hwn y trosir Consignment, kon.s�n'ment n, da tros-glwyddedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bod; cynnwys

Consist, kon.sist' vt, seTyll, cydsefyll; Consistence, kon.sis'tens, Consistency,nbsp;kon.sis'ten.si n, cyssondeb, cydsafiad;nbsp;tewedd, sylwedd, tewdernbsp;Consistent, kon.sis'tenta, cysson, cyfun-fod, tewychol

Consistorial, kon.ais.t5�r'i,al a, goraedd-faol, eglwyslysol nbsp;nbsp;nbsp;[eglwyslys

Consistory, kon.sis'tur.i n, cwrt yr esgob, Consociate, kon.so'shi.at v, cydgyfeill-achu; n, cyfaelod, cydymaithnbsp;Consolabie,kon.s�'ia.bl a, dyddanadwy,nbsp;cysuradwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyddanwch

Consolation, kon.s�.l^'shun n, cysnr, Consolatory, kon.sol a.tur.i a, cysurus,nbsp;dyddanol, lionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sirioli

('onsole, kon.sol' vt, cysnro, dyddanu, Consolidant, kon.sol'i.dant a, iachaol:nbsp;n, eli iachaol

Consolidate, kon.sol'i.dUt v, cyssylltu, cyfrwymo; cryfhau, fFyrfhaunbsp;Consolidation, kon.sol.i.da'shun n, cyf-aniad ; cryf hadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[syniad

Consonance, kon'so.nans w, cydsain, cyd-Consonant, kon'so.nant a, cyssain; cysson, cytuii: n, cydsain; cydsyniad ConsoDous, kon'sb.nus a, cydseiniol,nbsp;cynghaneddoi

Consort, kon'sort n, gwr neu wraig; cydwedd; cyfeiD-long. Prince Consort, Tywysog Priod, Tywysog Cyd-weddognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[priodi

Consort, kon.sdrt' v, ymgyfeillachu, Conspersion, kon.spur'shun n, taeneliiadnbsp;Cynspicuity, kon.spi.k�'i.ti �, eglurdeb,nbsp;amlygrwydd

Conspicuous, kon.spik'ii.us a, amlwg, bywel,hysbys,eglur;banog [cydfradnbsp;Conspiracy, kon.spir'a.si n, cydtwriad,nbsp;Conspirator, kon.spir'a.tur n, cydfradwr,nbsp;bradwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fwriadn

Conspire, kon.spiV v, bradfvvriadu, cyd-Constable, kun'sta.bl n, heddgeidwad, heddwas [fFyddlondeb; parhadnbsp;Constancy, kon'stan.si n, gwadalwch,nbsp;Constant, kon'stant a, dianwadal, gwas-tadol; dyfal; ffyddlawnnbsp;Constellation, kon.ste.la'shun n, cydsernbsp;Consternation, kon.stur.na'shun n, braw,nbsp;dychryn, syndod, arswydnbsp;Constipate, kon'sti.pat vt, rhwvmo, tyn-hau, cyssychunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bolrwymiad

Constipation, kon.sti.pa'shun w, tynhdd, Constituency, kon.stit'ii.en.si ra, cyfan-soddiad; ethoUadaethnbsp;Constituent, kon.stit'ii.ent a, elfenol,nbsp;ansoddol; hanfodol: �, cyssail. elfen;nbsp;etholydd, anfonwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[soddi

Constitute, kon'sti.t�t vt, arosod, cyfan-Constitution, kon.sti.tii'shua n, cyfan-soddiad; fFurflywodraeth; tymmer, ardymmer, naws, ansawddnbsp;Constitutional, kon.sti.tii'shun.al a, cyf-ansoddiadol, gwreiddiol; cytreithlawnnbsp;Constitutive, kon'sti.tii.tiv a,sefyd]adwvnbsp;Constrain, kon.stran' vt^ dirgymhell,nbsp;gorfodinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Constrainablejkon.stra'nS.bl a, cyinhell-Constraint, kon.strant' n, cymhell, trais, dir, gorthrechnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwymiad

Constriction, kon.strik'shun n, cyd-Constringe, kon.strinj' vt, cydwasgo, tynrwymonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadol, bolrwymol

Constringent, kon.strin'jent a, rhwym-Construct, kon.strukt' vt, ffurtio, adeilo, adeiladu; cyfansoddi

64

-ocr page 89-

ore; late, line, no, in�te; she, zh=z azure; thin, this; jmdzh. CON

Construction, kon.struk'shun ti, adeilad; cytansoddiad; deongliad, ystyr; cys-trawiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adaeth, cydosodiad

Constructure, kon.struk'tshur �, adeil-Construe, kon'strw vt, deongli; cyfieithu Constuprate, kon'stii.prat vi,treisio, di-ibrwyno, llathruddo

Coustupration, kon.stii.pra'shun n, treis-iad. llathruddiad, ditbrwyniad Consubstantial,kon.sub.stan'shal a,cyd-sylweddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ cydsylweddu

Consubstantiate, kon.sub.stan'sln.at vt, Consuetude, kon'swi.tiid n, arferiad,nbsp;defodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[masnachol

Consul, kon'sul n, uchelfaer; negesydd Consular, kon's�.l�r a, uchelfaeronolnbsp;Consulate, kon'sii.lat, Consulship, kon'-sul.ship n, uchelfaeroniaeth [resymunbsp;Consult, kon.sult' vi, ymgynghori, ym-Consultation, kon.suf.ta'shuu n, ym-gynghoriad; ystyriaethnbsp;Consumable, kon.sii'ma.bl a, difrodad-wy. difadwy, ysadwynbsp;Consume, kon.siim't), dyfetha, treulio,nbsp;difa, distry wio, ysu; afradloni; nychu.nbsp;dyhoeni, edwi; llosgi; gwneyd defn-ydd 0, defhyddio

Consummate, kon.sum'at a, perfFeith-iedig, cyflawn; v, gorphen, perffeithio Consummation, kon.su.ma'shun w, cwbl-hM, diweddiad

Consumption, kon.sum'shun n, treuliad; defnyddiad; darfodedigaeth, ysgytein-wstnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[darfodedigol

Consumptive, kon.sum'tiv a; nychlyd, Consumptiveness, kon.sum'tiv.nes �,nbsp;darfodedigrwydd

Contabulate, kon.tab'�.lat vt, llorio ag estyll, astellu, plancionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Contact, kon'takt n, cyffwrdd, cyfFyrdd-Contagion, kon.ta'jun �, haint, heintnod Contagiou8,kon.ta'jusa,heintus,llygrol.nbsp;A contagious disease, clefyd heintus,nbsp;clefyd cael, haintnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gyffred

Contain, kon.tan'rC cynnwys, dal; am-Contaminate. kon.tam'i.nat vt, halogi, llygru.diwyno: fl,halogedig,llygredignbsp;Contamination, kon.tam.i.na'8hunnbsp;lialogedigaeth, llygriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[difr�o

Contemn, kon.tern'vCdiystyru, dirmygu, Contemperate, kon.leDi'pur.at vt^ cyd-dymmerunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tyrnmer, aniaii

Contemperament, kon.tem'pur.a.men t n, Contemplate, kon.tem'plat tgt;, myfyrio,nbsp;ymsynied, ystyried yn ddwysnbsp;Contemplation, kon.tera.plashun n,nbsp;myfyriad, myfyrdod, meddyliadnbsp;5

Contemplative, kon.tem'pla.tiv a, my-fyrgar, meddylgar [ydd, myfyriwr Contemplator, kon'tem.jua.tur ?i,efryd-Contemporary, kon.tem'po.rur.i, Co-temporary, k�.tem'p�.rur.i n, cyfoes-wr, cyfoedyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[oesi, cyfoesi

Contemporize, kon.tem'p�.r�z vt^ cyd-Contempt, kon.terat' w, dirmyg, diystyr-wch, anfri, sarhad

Contemptible, kon.tem'ti.bl a, dirmyg-adwy, dirmygus, yn haeddu dirmyg Contemptuous, kon.tem'tshii.us a, tra-haus, diystyrllyd, dirmygus, yn dir-mygu, uchelfalch

Contemptuousness, kon.tem'tshii.us.nes n, diystyrwch, dirmygnbsp;Contend, kon.tend' v, amrafaeho, ym-dynu; ymdaeru; ymryson, cynhenu,nbsp;ymwrial, ymladd, ymdrechunbsp;Content, kon.tent' n, boddlonrwydd:nbsp;a, boddlawn; esmwyth; pared: vt,nbsp;boddloni, rhyiigu bodd. To be content,nbsp;cytuno. Contented, boddlongarnbsp;Contention, kon.ten'shun n, cynhen, ymryson, cecraeth, anghydfod; aiddnbsp;Contentious, kon.ten'shus a, ymryson-gar, cecrus, cyndyn, amrafaelgarnbsp;Contentiousness, �:on.ten'shus.nes n,nbsp;ymrysongarwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anfoddlawn

Contentless, kon.tent'les a, anfoddog, Contentment, kon.tent'ment n, bodd-londeb, rhaneboddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfanswm

Contents, kon.tents' np, eynnwysiad; Conterminus, kon.tur'mi.nus a, eyf-agos, cyffiniol, cytterfynol [cynhennbsp;Contest, kon'test n, ymdrech, ymryson,nbsp;Contest, kon.test' v, gwrthdaeru, ym-dynu, ymdrechunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[annilys

Contestable,kon.tes't^.bl a, dadleuadwy, Context, kon'tekst n, cyd-destyn, eyf-adnodaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mhleth

Context, kon.tekst' a, cydweol, cy-Contexture, kon.teks'tshur n, cydwead, cymhlethiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Contignation, kon.tig.na'shun n, cledr-Contiguity, kon.ti.gu'i.ti n, eyfagos-rwydd, cyfnesafedd, agosrwydd Contiguous, kon.tig'�.us o, c.yfagos,nbsp;cynghyfFwrdd, wrth eu gilydd, eyf-unol, cydiol

Continence, kon'ti.nens, Continency, kon'ti.nen.si �, diweirdeb, ymattaliadnbsp;Continent, kon'ti.nent a, diwair, ymat-talgar, dihalog: n, cyfandirnbsp;Continental, kon.ti.nen'tal a, cyfandirolnbsp;Contingence, kon.tinjens, Contingency,nbsp;koQ.tin'jen.8i n, damwainnbsp;65


-ocr page 90-

CON path, fat. �re, met, ma-rine, pin, �rb, on, curve, cut, t^=too, t^k=took;

Contrast, kon.trast' v, cyferbynu, gwrth-lt;�od, gosod mewn cyferbyniad Contravallation, kon.tr^.va.la'shun n,nbsp;gwrthgaernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhwystro

Contravene, kon.trS.vin' vt, gwrthdrin; Contravention, kon.trS.ven'shun n, di-fuddiad, dieffeithiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[drethol

Contributary, kon.trib'�.tur.i n, cyd-Contribute, kon.trib'�t v,rhoddi,cyfranu Contribution, kon.tri.bii'shun n, cyd-daliad, casgliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wyadwy

Contributive, kon.trib'ii.tiv a, cynnorth-Contributor, kon.trib'�.t�r n, cyfranwr, cyfroddwr; gohebydd,cydysgrifenyddnbsp;Contributory, kon.trib'u.tur.i a, cyd-roddawl, cynnorthwyol [pruddhimnbsp;Contristate, kon.tris'tat vt, tristaa,nbsp;Contrite,kon'tr�t a, briwedig, cystuddiol,nbsp;cystuddiedig, edifeiriol, edifamsnbsp;Contrition, kon.trish'un n, rhwbiad;

edifeirwch, cystudd calon Contrivance, kon.tr�'vans n, dyfais,nbsp;trefn, dychymmygnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trefnu

Contrive, kon.triV v, dyfeisio, llunio 5 Control, kon.trol' n, rheolaeth, awdur-dod: vt, ffrwyno, rheoli, cyfattal,nbsp;goruchwylionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ffrwynad wy

Controllable, kon.tro'la.bl a, attaliadwy, Gontrolment, kon-trol'ment n, attal-iaetb, rheolaeth

Controversial, kon.tr�.v�r'shal a, dadl-euol, ymddadleuol nbsp;nbsp;nbsp;[dadleuwr

Controversialist, kon.tr�.v�r^halast n, Controversy, kon'tr�.v�r.si n, dadl,nbsp;ymrafael, cynghaws [gwrthddy wedydnbsp;Controvert,kon'tr�.v�rtvlt;,gwrthdlt;iadlu,nbsp;Controvertible, kon.tro.vur'ti.bl a, dadl-euadwy, ammheas

Controvertist, kon'tro.vur.tist �, dadleuwr, cystadlwr [dyn, ystyfhig Contumacious, kon.t�.tna'shus a, cyn-Contumacy, kon't�.mlsl n, gwrth*nbsp;nysigrwydd [Ilibus, dirmygusnbsp;Contumelious, kon.tii.mi'li.us a, en-Contumely, kon.t�'mi.li n, anfri, sarhSd,nbsp;diystyrwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pwyo

Contuse, kon.t�z' vt, briwo, dryllio, Contusion, kon.t�'zhtm n, cymmriw;

pwyad; dais, briw, clwyf Conundrum, ko.nun'drum n, mwysairnbsp;cellweirus; posnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[holiad

Conusance, kon'ii.sans n, gwybyddiaeth. Convalescence, kon.va.les'ens n, gwell-iant, gwell^dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ar welled

Convalescent, kon.vS.les'ent a, gwellaol^ Convenable, kon.vi'n^.bl a, cydweddol,nbsp;cymhwys

Contingent, kon.tin'jent n, dygwyddiad;

dogttjCyfrau. *. a,dygwyddol,damwemiol Continual, kon.tin'ii.al a, dibaid, gwas-tadol, didawl, parhaus [arosiadnbsp;Continuance, kon.tin'ii.ans n, parhad;nbsp;Continuate, kon.tin'�.at a, didor, dibaid,nbsp;digyfrwngnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[estyniad, gohiriad

Continuation,kon.tin.�.a'shunn,parhad, Continuator, kon.tin'�.a.t�r n, gores-tynydd, estynydd [estyn, hirionbsp;Continue, k-'.'U.tin'ii t?, parhau, aros;nbsp;Continuity, kon.ti.nii'i.ttparbausder,nbsp;cydolrwydd, parhad didor, gorestyniadnbsp;Continuous, kon.tin'�.us a,parhausj par-haoi; dibaid, diaros, didornbsp;Contort, kon.t�rtquot; Vi, nydd-droi; dirdynunbsp;Contortion, kon.tor'shun n, nydd-droadnbsp;Contour, kon.tw�r' n, cylchlinellnbsp;Contra, p�, gwrth-, croes-Contraband, kon'tra.band a, gwahardd-Contract, kon'trakt n, ammod, cyfam-mod; cytundeb, ymgrednbsp;Contract, kon.trakt' v, ammodi, cyfam-modi, cytuno; dyweddio, cyfaddaw,:nbsp;byrhau, cwtogi. To contract a debt,nbsp;rhedeg i ddyled. To contract a habit,nbsp;dysgu arfernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ammodadwy

Contractible, kon.trak'ti.bl a, byrad\^; Contractile, kon.trak'til a, crebachaiddnbsp;Contraction, kon.trak'shun w, byrh�d,nbsp;cwtogiad; crebachiad [cymmerwrnbsp;Contractor, kon.trak'tur n, ammodwr;nbsp;Contradict, kon.tri-.dikt' vi, gwrthddy-�wedyd, croesddadleu; gwadunbsp;Contradiction,kon.tr^.dik'shunWjgwrth-ddywediad, gwrtheiriadnbsp;Contradictory, kon.trS.dik'tur.i a, croes,nbsp;gwrthwynebol; cecrusnbsp;Contradistinct, kon.tr^.dis.tingkt' a,nbsp;gwrthddynodol, gwrthwahanolnbsp;Contradistinction,kon.trS.dis.tingk'shunnbsp;n, gwrthddynodiant, gwrthwahaniadnbsp;Contradistinguish, kon. trS. dis. ting�nbsp;gwish vf, gwrthwahanunbsp;Gontramure, kon'trS.mii�r n, gwrthfur,nbsp;gw�-thglawddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwrthgyflead

Contraposition, kon.tra.po.zish'nn n. Contrariant, kon.tr�r'i.ant a, croes.

anghysson [wedd, gwrthdarawiad Contrariety, kon.tru.r�'i.ti n, gwrth-Contrariwise, kon'tru.ri.w�z ad, yn ynbsp;gwrthwyneb, oV tu arall, yn bytracnnbsp;Contrary, kon'tru.ri a, gwrthwyneb,nbsp;anghytunoi. Contrary wind, gwrth-wynt. Contrary witness, gwrthdyst.nbsp;On the contrary, i�r gwrthwynebnbsp;Contrast, kon'trast n, cyferbyniad

66

-ocr page 91-

ore; late; Ime, no, innte; she, 2h=z azure: thin, this; jsrdzh. COP

Convene, kon.vin' vt, galw yng nghyd, cydymgynnuli [dra, odfa, egwylnbsp;Convenience, kon.vi'ni.ens n, cyfleus-Convenient, kon.vi'n�.enta, cyfl�us; cyf-addas; tymmorolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mynacbdy

Convent, kon'vent n, cyfaint, my nachlog, Convent, kon.vent' r, gwysio, galw i farnnbsp;Conventicle, kon.ven'ti.kl �, cyfarfodnbsp;by channbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfammod; cymmanfa

Convention, kon.ven'shun �, cytunde�; Conventional, kon.ven'shun.al a, cym-manfaol; cymdeithasol, moesddefodolnbsp;Conventionality, kon.ven.shun.alXt�nbsp;ffiirfioldeb, moesddefodnbsp;Conventual, kon.ven'tsh�.al n, mynach:

a, mynachlogaidd nbsp;nbsp;nbsp;[gyfeirio

Converge, kon.vurj'tn, cyd-dueadu, cyd-Convergent, kon.v�r'jent a, cydgyfeiriol Conversable, kon.v�r'samp;.bl a, siaradwy;

cyfeillgar nbsp;nbsp;nbsp;[cynnefin

Conversant, kon.vdr'sant a, cytarwydd; Conversation, kon.vur.sa'shun n, ym-ddygiad ; ymddyddan, ymgomnbsp;Conversationalist, kon.vur.sa'shun.al.istnbsp;n, siaradwr hyawdl, camp-siaradwrnbsp;Conversazione, kon.vur.sat.si.�'ni n, cyfarfod i gydsiarad; cydchwedleuaethnbsp;(gwyr lien) [io; ymgyfeillachunbsp;Converse, kon.vurs' vi, siarad, ymgom-Converse, konVurs a, gwrthwynebol,nbsp;croes: n, y gwrthwyneb; cyfeillachnbsp;Conversion,kon.vur'shuDT�jtr�edigaeth,nbsp;dycbweliad, proselytiaethnbsp;Convert, kon'v�rtn, dychwelwr, dysgyblnbsp;Convert, kon.vurt' vt, troi, dychwelyd;

newid nbsp;nbsp;nbsp;[newidiadwy

Convertible, kon.vur'ti.bl a, troadwy, Convex, konVeks a, crwm, cynghrwm.

amgrom; n, crwmach [crymeda Convexity, kon.vek'sl.tl n, amgrymedd.nbsp;Convey, kon.va'tJt,cludo; cywain; trosinbsp;C(Miveyance, kon.va'ans n, trosglwydd,nbsp;cyweiniad; trosiad, aralliad [f^oswrnbsp;Conveyancer, kon.va'an.s�r w, arallydd,nbsp;Convict, kon.vikt' vt, euogbrofi, euog-farnu, bamu yn euognbsp;Convict, kon'vikt n, collddyn, un wedinbsp;ei euogbrofinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[argyhoeddiad

Conviction, kon.vik'shnn n, euogbrofiad; Gonvictive, kon.vik'tiv a, euogbrofolnbsp;Convince, kon.vins' vt, argyhoeddinbsp;Convincement, kon.vins'ment n, argyhoeddiad; sarhadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Ctmvincible, kon.vin'si.bl a, argyboedd-Convive, kon.viV' v, gwledda; gwesta;

difyru nbsp;nbsp;nbsp;[cydymlonol

Convivial, kon.viv'yal a, cydweddol.

Convocate, konVo.kat vt, gwysio yng nghyd, cydalw, cydwysionbsp;Convocation, kon.vo.kS'shun n, cymmanfa eglwysig; cydwys [cydalwnbsp;Convoke, kon.vok' vt, gwysio, cydwysio,nbsp;Convolute, kon'v�.l�t a, ymdorchedignbsp;Convolution, kon.vo.lusbuu n, cyd-amdoad, dyrwyniad [nydd-droinbsp;Convolve, kon.volv' v, amdroi, dyrwvn,nbsp;Convolvulus,kon.vorv�.lusWjCynghafog,nbsp;tagwydd, taglys. Wild convolvulus,nbsp;cwlwm y coed, clych y perthinbsp;Convoy, kon'vdiM, canymdo; amddiffynnbsp;Convoy, kon.v�P vt, canymdoi; noddinbsp;llongau

Convulse, kon.vuls' vt, dirgrynu, dir-Convnlsion, kon.vurshun n, dirgryniad, dirgryd, dirdyniadnbsp;Convulsive, kon.vul'siv a, dirgrynolnbsp;Cony, k�'ni�,cwmngen,ffiogen. Cony-warren, cwning-gaer. Cony-wool,nbsp;manflew cwningodnbsp;Coo, kw vi, lleisio fel colomennbsp;Cook,k^kn,cog,cogyddjCeginwr; coges,nbsp;ceginwraig: vt, arlwyo, trin bwyd.nbsp;Cookshop, bwytty, bwydlenbsp;Cookery, k^Fk'ur.l n,cogyddiaeth,arlwy-aeth, ceginiaeth, bwyd-driniaethnbsp;Cool, kwl V, oeri, llygoeri, tawelu: a,nbsp;oer, lledoer; llariaidd, arafaiddnbsp;Cooler, kwl'ur n, oeriedydd, Jlestr oerinbsp;Coolish, k^l'ish a, lledoer, go-oer, oer-aiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wch

Coolness, kwl'nes n, oerfelgarwch; araf-Coom, k\^m n, huddygl Coomb, k\vm n, mesur sycb o bedwarnbsp;pwyselnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[argau, cutio

Coop, kwp n, adardy, cut leir: vt, cau, Coopee, kiV.pi'n, ysgogiad taplasolnbsp;Cooper, kw'pur n, cylchwr, cwper, hwpernbsp;Cooperage, kvv'pur.aj n, cylchweithfanbsp;Co-operate, ko.op'ur.at vi, cydweithionbsp;Co-operation, ko.op.ur.a'shun n, cyd-weithiad, cydweithrediadnbsp;Co-opt, ko.opt' vt, cydethol, cyd-ddewisnbsp;Co-optation, ko.op.tS'shun n, cyfabwys-iad; cydetboliad, cyd-ddewisiadnbsp;Co-ordinate, ko.or'di.nat a, ^dradd,nbsp;Coot, kgt;Vt n, corsiar, dyfriar [cystadinbsp;Cop, kop ft, coryn, copa; brig, crib, cobnbsp;Copal, ko'pal m, math o ystornbsp;Coparcenary.k�.par's�.nur.i, Coparceny,nbsp;ko.par'si.nl, Copartnership, ko.plrt'-nur.ship n, cydgyfranogaeth, cyd-fasnachnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wr, cydranwr

Copartner, k�.part'n�r n, cydgyfranog-Copatriot, kd.pa'tri.ut n, cydwladgarwr 67


-ocr page 92-

COR p4th, fat, �re, met, ma-rlne, pin, 3rb, on, c�rve, cut, tw=too, t^krrtook;

Coriander, k�'r.t.an'dur n, ilysiau�r bara, brwysgedljs. Coriander of� Rome, bul-wg Rhufain

Corinthian. ko.rin'thi.annjCorinthaidd. The Corinthian order, pedwaredd reolnbsp;adeiladaeth, Corinthddull [vt, corcionbsp;Cork, kork w, core, corcyn, inadarch:nbsp;Cormorant, kor'in�.rant�, mulfran.mor-fran; gloddestwr, un a Iwnc lawernbsp;Corn, korn n, yd, ydau. grawn yd, llafur;nbsp;com, oddf: vt, sychu, halltu, caledu anbsp;haleunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ werthwr yd

Cornchandler, kora'tshand.lur n, ad-Cornel-tree, k�r'nel.trl �, cwjros, cwyr- -wialen

Cornelian, kor.ni'Il.an n.�Carnelian Corneous, k�r'ni.ns a, cornai ld, calednbsp;Corner, kor�nur n, congl, ongl, cornel;nbsp;lloches, llechfa, dirgelfa, cilfach. Corner-stone, conglfaen. Comer of thenbsp;eye, cil y llygad

Cornet, k�r'net n, llumanwr marchoglu;

udgornwr; math o udgorn Cometcy, k�r'net.si n, swydd llumanwrnbsp;Cornice, k�r'nis n, addurndalaithnbsp;Cornicle, kor'm.kl n, cornyn, cornig.

corn bach nbsp;nbsp;nbsp;[coraiog

Coraigerous, k�r.nij'ur.us a, cyrnig, Cornish, kSr'nish a, Ceraywaidd. Thenbsp;Cornish language, y Gernywaeg [dernbsp;Cornucopia, k6r.nu.kd'pi.Sn, corn llawn-Coraute, kor.niit' vt, cywalltu, diwrionbsp;Cornuto, k�r.n�'t� n, cornicyllnbsp;Corny, kor'ni o, cornaidd; grawnaiddnbsp;Corollary, kor'ol.ur.� n, casgliad, can-lyniad, cload, penderfyniadnbsp;Coronal, kor'o.nal �, gwyrlen, coron-bletu: a, corynolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[onol

Coronary, kor'o.nnr.i a, coronaidd, cor-Coronation, kor.o.na'shun n, coroniad Coroner, kor'�.n�r n, coronwr, trenghol-ydd. Coroner�s jury, trengholwyr.nbsp;Coroner�s inquest, trengholiadnbsp;Coronet, kor'un.et n, coronig, talaithnbsp;Corporal, kor'p�.ral n, dengwriad; a, ynnbsp;perthyn iV corfF, corf�brolnbsp;Corpora�lity, kor.p�.ral'i.tl�, corfFolaethnbsp;Corporate, kor'po.rat a, corfforedignbsp;Corporation, kor.p�.ra'shun n, corffor-aethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[a chorff ganddo

Corporeal, kor.po r'i.al a, corffog, corffol, Corporealist, kor.po�r'i.al.ist n, corfF-olwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corflfeg

Corporeity, kor.po.ri'i.tt n, defnyddiol-Corporify, kOr.por'iii vt, corffori Corps, k��r {p corps, ko�rz) �, byddin-ran, catrawd

Cope, k�p �, c�chl; mwd, crib: Vy inydu; ymgystadlu. brwydro, ymwrionbsp;Copernican, k�.p�r'ni.kan a, perthynolnbsp;i gyfundraith aeulog Copernicus, Co-pernicaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aill

Copesmate, kops'mat n, cydymaith, cyf-Conious, ko'pi.us a, helaetb, dibrin, iJawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[digonedd

Copiousness, k�'pi.us.nes w, helaethder,

Coppel, kop'el n, math o dawddlestr Copper, kop'ur w, copr, efydd, elydr;nbsp;pair, croclian. Copper-plate, argraff-Jafn. Copper-smith n, gof copr.

Coppers, dimeiau

Copperas, kop'ur.as n, copras, du�r crydd Coppice, kopis, Copse, kops �, coedwig;

glasgoed, prvsgoed nbsp;nbsp;nbsp;[ymrewyddu

Copulate, kop^u.lat r, cy�io, ymreain,

Copulation, Kop.�.la'shun n, cydiad, cydgnawd, ymreadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sylltiol

Copulative, kop'�.la.tiv a, cydiol, cys-Copy, kop'i n, adysgrifen; cynysgrifen, arluu, cynllun, eilun, copi: vt, adys-grifenu; efelychu, cynnelwi. Copy-hold, daliad tir wrth adysgrif rheol ynbsp;llys. Copy-right, meddiant o lyfr,nbsp;ysgrifhawlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ysgrifydd

Copyist, kop'i.ist n, adysgrifeuwr, ad-Coquet, ko.ket' v. rhithgaru, hoedena Coquetry, ko.ketTi n, hoedenwaithnbsp;Coquette, ko.ket' n, chwidwen, croesen.

hoeden, rhithgares nbsp;nbsp;nbsp;[cwrwgl

Coracle, kor'a.kl a,corwg,corwgl, cwrwg,

Coral, kor'al n, gwylar, cwrel, lluchochr Coraline, kor'al.in a, lluchochraiddnbsp;Corant, ko.rant' n, math o ddawns fuannbsp;Corb, korb n, cawell, basged globwllnbsp;Corban, kdr'ban n,elusen-gawell; rhodd,nbsp;elusen

Corbel, k�r'bel n, corbed, ysgwyddiad Cordjkord �, cord, cort, rhefiyn, tennyn;

taut; vt, cortio, rheffynu-, cludeirio Cordage,k6r'daj n,rhefiynwaith, rhaffiadnbsp;Cordelier, kor.di.liV n, mynach o urddnbsp;St. Francis

Cordial, kdr'di.al a, calonog, gwresog, diffuant, caredig: �, meddyglyn, ad-nerthydd, cysur, dyddanwchnbsp;C ordiality, kor.di.al'J.ti ?i,caredigrwydd,nbsp;sereh; gwresogrwydd, calouogrwyddnbsp;Cordon, k�r'dun n, rhestr o geryg neunbsp;filwyr

Cordwain, kord'wan, Cordovan, kor'do-van n, Jledr Cordofa^n Yspaen Cordwainer, kord'wa.nur �, cryddnbsp;(�ore, k��r n, bywedyn, calon; crawnnbsp;Coiiaceous, k��r.i.a^hus a, Iledraidd

-ocr page 93-

�rc; iSte, line, no, m�tc; she, zh=:z azure; thin, tuis; j=dzh. COT

Corpse,korps n, corff marw,burgyn,celan Corpulence, kor'pii.lens n, corftogrwydd,nbsp;tewdranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^nawdog

Corpulent, kor'pii.lent a, corffog, tew, Corpuscle.k�r'pus.kln.mymryn.corffilynnbsp;Corpuscular,kor.pus'k�.l�ra, myrnrynolnbsp;Corrade, ko.rad' vt, cydrwbio, cydgrafunbsp;Corradiation, ko.rS.di.a'shun n, cyd-lewyrchiad, cydbelydriadnbsp;Correct, ko.rekt' a, cywir, manol, cyw-rain: vt, cospi, ceryddu; diwygio,nbsp;cywiro, gwellau

Correction, ko.rek'shun n, diwygiad, cyweiriad; cerydd, cystwynbsp;Corrective.ko.rek�tiv a.diwygiadol; tym-merol: n, ardymmerydd, cyweiryddnbsp;Correctness, ko.rekt'nes n, cywirdeb,nbsp;manylrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cystwywr

Corrector, ko.rek'tftr n, diwygiwr; cosp-Corregidor.ko.rej'i.dorn.ynadynYspaen Correlate, kor'i.lat n, gwrthberthynasnbsp;Correlative, ko.rel'a.tiv a, cydberth-ynasolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gyhoeddiad

CorreptioD, ko.rep'shun n, cerydd, ar-Correspond, kor.J.spond' tn, cyfateb;

gohebu nbsp;nbsp;nbsp;[atebiad; gohebiaeth

Correspondence, kor.t.spon'dens n, cyf-Correspondent, kor.i.spon'dent a, cyf-atebol, addas; n, cyfatebwr, gohebydd Corridor, k�r'i.dur n, oriel o gwmpas tf,nbsp;amrodfa

Corrigenda, kor.i.jen'da no, pethau i�w diwygionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ldiwygiadwy

Corrigible, kor'i.jl.bl o, ceryddadwy: Conival, ko.rTval n, cydymgeisiwrnbsp;Corrivation, kor.i.va'shuu n, cydfFrydiau,nbsp;abernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cryfhaol

Corroborant, ko.rob'o.rant a, cyfnerthol, Corroborate, ko.rob'o.rat vt, cyfnerthu,nbsp;cadarnhau: o, setydledig, sicrnbsp;Corroborative, ko.rob'o.ra.riv a, cyfnerthol, cadarnhaolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfysu

Corrode, ko.rod' v, ysu, difa, amgnoi, Corrodent, ko.ro'dent a, ysol, difaolnbsp;Corrodible, ko.r�'di.bl a, ysadwynbsp;Corrosion, ko.ro'zhun n, amdraul, ysiadnbsp;Corrosive, ko.r�'siv a, ysol, cyfysol, di-feol: n, eli cyfysolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crebachu

Corrugate, kor'�.g^t t?lt;, crychu, rhychu, Corrupt, ko.rupt'a, lly gredig, h alogedig,nbsp;pwdr, nadl; anonest: v, haiogi, diwyno.nbsp;pydru; gwobri [oldeb, hylygreddnbsp;Corruptibility, ko.rap.ti.biri.tl n, ilygr-Cormptible, ko.rup'ti.bl o, llygradwy,nbsp;pydradwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crawn, gor

Corruption,ko.rnp'shunn.llygredigaeth; Corruptive, ko.rup'tiv a, llygrol, hylwgr

Corruptness, ko.rupt'nea �, llygredd, halogrwydd; anonestrwyddnbsp;Corsair, kor.s� r' n, morleidrnbsp;Corse, kors n, celan, ysgerbwd, abwynbsp;Corselet, kors'let n, dwyfronegnbsp;Corset, kSr'set n, bron-genglnbsp;Cortes, k�r'tez np, seneddwyr Yspaennbsp;Cortex, kor'teks n, rhisgl, rhisgnbsp;Cortical, kor'ti.kal, Corticose, k^riti-kos tt, rhisglog, rhisglyd [fel rhisglnbsp;Corticated, kor'ti.ka.ted o, rnisglaidd,nbsp;Coruscant, ko.rus'kant a, dysgleiriolnbsp;Coruscate, ko.rus'kat vi, llewyrchunbsp;Corvette, kor.vet' n, llon^ rhyfelnbsp;Corvine, kor'vin a, branaiddnbsp;Corvizor, k�r'v�.z�r n, cryddnbsp;Cosey, k�'si a, chwedleugarnbsp;Cosier, k�'zhi.�r n, bongleryn: a, trwsglnbsp;Cosmetic, koz.met'ik a, tecaol, addurnol:nbsp;n, meddyginiaeth a bair degwch pryd,nbsp;tegolch, tlysolch

Cosmical, koz'mi.kal a, perthynol i*r byd; yn codi neu fachlud gyda�r haulnbsp;Cosmogony, koz.mog'o.nt n, cread neunbsp;haniad y bydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddarluniwr

Cosmographer, koz.mog'ra.f�r n, byd-Cosmography, koz.mog'r2,.ti �, byd-ddarluniad nbsp;nbsp;nbsp;[ bydyssawd

Cosmolatry, koz.mol'a.trt n, addoliad y Cosmopolitan, kos.mo.pol'i.tan, Cosmopolite, kos.mop'�.l�t n, dinasydd y bydnbsp;Cossack, kos'ak n, milwr yn Khwssianbsp;Cosset, kos'et n, oen llawfaethnbsp;Cossick, kos'ik a, alsoddolnbsp;Cost, kost (pt amp; pp cost) vt, costio, bodnbsp;yn werth: n, traul, cost, pris; ais,nbsp;eisen. It cost me a shilling, mae ynnbsp;sefyll i mi swllt

Costal, kos'tal a, eisawl, eisenawl [masw Costard, kos't�rd n, pen; math o afalnbsp;Costive, kos'tiv a, bolrwym, rhwymnbsp;Costiveness, kos'tiv.nes n, bolrwymiadnbsp;Costless, kost'ies a, digost, rhadnbsp;Costliness, kost'II.nes n, gwerthfawr-ogrwydd

Costly, kostni a, gwerthfawr; costfawr Costume, kos'tiim n, dullwisgiad [twlcnbsp;Cot, kot n, bwth, lluest, caban, bwthyn,nbsp;Cote, kot vt, gadael ar ol: n, corlan, Hocnbsp;Cotemporary, k�.tem'p�.rur.t n, cyf-oedydd, cyfoesydd: a, cyfoesolnbsp;Coterie, k�d'tur.I n, Uon-gymmanfa,nbsp;cymdeithasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ion merched

Cotquean, kot'kwln w, ymyrwr ^ mater-Cottage, kot'aj n, bwth, cabandy, twlc Cottier, kot'ajur, Cotter, kot'ur, Cottier, kot'y�r n, bwtbynwrnbsp;69


-ocr page 94-

COU pamp;th, fat, �re, met, ml-rine, pin, 6rb, on, c�rve, cut, t'^=too, t^k=took;


cy.

nghanedd [bwyso: ra, gwrthbwp Counterpoise, ku'^n'tur.poiz vt, gwrth-^Courtesy, kurt'si ra, glinostyugiad

70

Cotton, kot'n n, cotwra, ceden. Cotton-tree, cotymwydden Cottony, kot'n.t a, cotymaiddnbsp;Couch, kuwtzhn, glwthfainc,trwl,gwal,nbsp;gorweddfainc; v, gorwedd, cynnwys,*nbsp;tynu pelenau oddi ar lygaid; annelu.nbsp;To couch a spear, rhoi gwaewffon arnbsp;anneinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[orweddol

Couchant, kftw'tshant a, yswatiol, tor-Couchee, kw'shl n, ymweliad nosawl Cough, kof n, peswch: v, pesychu.

Hooping-cough, Chin-cough, y pas Could, kwdpt.�Cannbsp;Coulter, k�l't�r n, cwlltyrnbsp;Council, kuwn'sil n, cynghor, cynghorfanbsp;Councillor, ku\Vn'sil.hr n, aelod cynghornbsp;Counsel,kuwn'sel�, cynghor; dadieuwr,nbsp;cynghorwr: v�, cynghori; hyfibrddinbsp;Counsellor, kuwn'sel.ur �, cynghorwr,nbsp;cynghawsydd, dadieuwrnbsp;Count, k�^nt n, iarll; cyfrif: v, rhifo,nbsp;cyfrifo. Counting-house, cyfrifdynbsp;Countenance, ku^n'ti.nans n, gwyneb,nbsp;gwedd, gwynebpryd; nawdd, cefnog-iad; vt, noddi, cefnogi. Keep yournbsp;countenance, na wridwchnbsp;Counter, k�^n't�r n, ffug arian; bwrddnbsp;cyfrif; uwchlais, uchaiaw: a, croes,nbsp;gwrth, gwrthwyneb; ad, yn groes, ynnbsp;erbyn, yn y gwrth t px, gwrth-Counteract, ku^n.tur.akt' vi, gwrth-sefyil, gwrthweithredu [gwrthbwysonbsp;Counterbalance, k�\Vn.t�r.barans vt,nbsp;Counterbalance, kuwn'tur.bal.ans n,nbsp;gwrtbbwys, cydbwysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwym

Counterbond, k�wn't�r.bond n, gwrth-Countercharge, k�^n't�r.tshi�j n, gwrthgyhuddiad j^attaliad; ceryddnbsp;Countercheck, khwn'tur.tshek n,gwrth-Counterfeit, kftwn'tur.ht a, gau, ffugiol,nbsp;ffuantus; vt, ffugio; dynwared: n,nbsp;fiugbeth, rhith, twyll. Counterfeitnbsp;money, arian drwg

Countermand, kui^n.tur.mand' vt, gwrthorchymmya [gwrfchgyrchunbsp;Countermarch, khwn.tur.martsh' vi,nbsp;Countermarch, ku^n'tur.martsh n,nbsp;gwrthgyrch

Countermine, k�^n't�r.m�n ra, gwrth-giawdd: vt, dadymchwelyd Counterpane, kuwn't�r.pan n, teisbannbsp;Counterpart, k�wn't�r.p^rt n, gwrthrannbsp;Counterplea,kuwn'tur.pKn,gwrthddadlnbsp;Counterplot, k�wn't�r.plot ra, gwrthfradnbsp;Counterpoint, k�^n't�r.p�int

Counterscarp, ku^n'tur.skirp n, g wrth-glawdd nbsp;nbsp;nbsp;[wyddo

Countersign, k�wn'thr.s�n vt, llawar-Countertide, k�wn'tur.t�d �, gwithlif Countervail, kuwn.t�r.vaJ' cyfartalujnbsp;cyfiawnu; cyferbynunbsp;Countervail,ku^'tur.val n,cydbwyseddnbsp;Countess, k�^n'tes ra, iarllesnbsp;Countless, kuwnt'les a, aneirif, dirifnbsp;Countrified, kun'tri.f�d a, gwladaiddnbsp;Country, kun'tri n, gwlad; bro, goror,nbsp;ardal; tir: a, gwladaidd, gwledig.nbsp;To dwell in a country, gwladychunbsp;Countryman, kun'tri.man ra, gwladwr,nbsp;dyn o�r wlad; cydwladwrnbsp;County, kfiwn'ti ra, sir, swydd, rhandir;nbsp;iarllaeth; a, siryddol, perthynol inbsp;sirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llamsach

Coupee, ki^-p�' n, ysgogiad taplasol; Couple, kupT n, par, dau, cwpl; magi:

vt, cyssylltu, cymharu, cydieuo, priodi Couplet, kup'let ra, pennill dwy fraichnbsp;Courage, kur'Sj n, dewrder, glewder,nbsp;calondid, gwroldeb [dewr, calonognbsp;Courageous, ku.ra'jus a, gwrol, glew,nbsp;Courageousness, ku.ra'jus.nes ra, gwroldeb, gwrhydri, dewredd, glewdernbsp;Courant, kw.rant' n, math o daplasnbsp;Courb, k-^�rb vt, ymblygu, crymu, camu:

a, cam nbsp;nbsp;nbsp;[wr, cenad

Courier, k^r'i.ur n, brysgenad, rhedeg-Course, k��rs ra, ystod, gyrfa; rhedegfa; cylch, chwyl; helynt, hynt; llwybr;nbsp;haen, rhes: v, hela; rhedeg; erlyn, ym-lid. Courses, misglwyf. Of course,nbsp;wrth gwrs, wrth reswmnbsp;Courser, k�Vs�r ra, rhedegfarchnbsp;Court, k��rt n, llys, brawdlys, neuadd;nbsp;barnwr neu ynadon mewn llys; bren-indy; teulu breninol; cwrt; cyntedd:nbsp;vt, earn; adolwyn, erfyn. Bankruptcy Court, Torgedlys. Court ofnbsp;Arches, Llys yr Archau. Court ofnbsp;Common Pleas, Oeflys. Court of Exchequer, Cyllidlys, Court of Queen�snbsp;Bench, Llys Maine yFrenines. Small-debts Court, County Court, Manddy-ledlys. Court-leet, Llys Pentrefol.nbsp;Court Martial, Cwrt Milwraidd.nbsp;Court-hand, llawysgrifen a arferir inbsp;gofrestru

Courteous, ko�rPtshus a, moesog, carii-aidd, mwyn nbsp;nbsp;nbsp;[deb, mwynder

Courteousness, koVtshus.nes ra, tirion-Courtesan, kur.ti.zan' ra, putain [edd Courtesy, kur'ti.si ra,tirionfoes, hynaws-


-ocr page 95-

ore; late; J�ne, no, m�te; she, zh=z azure; thin, thIs; j=dzh. CRA

Courtier, ko�r'ti.ur n, gwr llys, llyswr;

carwr nbsp;nbsp;nbsp;[^hyfoesedd

Courtliness, koWltnes n, moeswychedd, Courtly, k�rt'Ii, Courtlike, k��rt'l�k a,nbsp;moeswych; dillyn; gwenieithusnbsp;Courtship, ko�rt'ship �, carwriaethnbsp;Cousin, kuz'n n, car; cefnder (� eyf-nither). Second cousin, cyfyrdernbsp;Cove, kov n, cil, cilfach, ebach, lloches;nbsp;Hanc, llencyn

Covenant, kuv'i.nant n, cyfammod, cy-nghrair; r, cyfammodi, cytuno Covenanter, kuv'i.nan.tur n, cyi'ammod-wr, ammodwr, rhagammodwrnbsp;Cover, kuv'dr n, clawr, caead, croeg;nbsp;gorchadd; to; cwrlid; vt, gorchuddio,nbsp;cysgodi, toinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[caead

Coverde, knv'�r.kl w, gorchudd, hulier, Coverlet, kuv'ur.let, Coverlid, kuv'ur.lidnbsp;n, huling, teisban, torsed, brecannbsp;Covert, kuv urt�, gwasgawd, cuddlwyn,nbsp;cudded, cuddfa; a, cudd, dirgelnbsp;Covertness, kuv'�rt.nes n, dirgelrwyddnbsp;Coverture, kuv'ur.tshiiV n,cyflwrgwraignbsp;dan nawdd ei gwr; cysgodnbsp;Covet, kuv'et vt, chwennychu, deisyfunbsp;Covetous, kuv'i.tus a, trachwantus, cy-byddlydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ariangarweb

Covetousness,kuv'i.tus.nes�,trachwaut, Covey, kuv'i n, haid, nythlwyth o adarnbsp;Covin, kuv'in n, cyd-dwyll, cydfradnbsp;Covinous, kuv'i.nus a, twyllodrusnbsp;Cow, kuw n, buweb, buch; bon: vt, di-galoni, pruddbau. A cow near calving,nbsp;buweb ddowydd. A young cow, an-neirfuwch. Cow-wbeat, y gliniogai.nbsp;Cow-grass, buchlaswellt. Cow-herd,nbsp;bugaii, heusor, grewr. Cow-house,nbsp;bendy. Cow-blake, gleiad. Lady-cow, y fuwch gota

Coward. k�w'�rd.�, anwr,llwfrgi,cachgi, annewrynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[annewredd

Cowardice, ku^V'ur.dis n, llwfrdra, ofn, Cowardize, ku^ ur.diz vi, llwfrhau. dinbsp;galoninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd, llwfr

Cowardly, k�^'tird.li a, digalon, cacbg�-Cowbane. kuw ban �, cegid y dwfr Cower. ku^V'ur vi, cwrian, ewreydunbsp;Cowish, ku^^'ish a, ofnus, iiwiV, digalonnbsp;Cowl, kuwl n, cwcwll, cwfl. Cowl-staff,nbsp;pawl, berllysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn, pefryn

Coxcomb, koks'kom n, coegyn, ysgoeg-Ooxcomical, koks.kom't.kal a, coegen-aidd, cymhen nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Coy, koi a, mursenaidd, osgoilyd, gwyl-lt;-oyness, kdi'nes n, mursendod, gwyledd Cozen, kuz'n vt, twyilo, budo, siomi

Cozenage, kuz'n.aj n, twyll, dichell Crab, kralj n, crane, morgranc; afal sur,nbsp;cogwrn. Crab-tree, afallen surnbsp;Crabbed, krab'ed a, sarig, anfoddognbsp;Crabbedness, krab'ed.nes n, surni; sar-igrwydd, anfoddlondeb; astrosinbsp;Crabber, krsb'ur ft, llygoden y dwrnbsp;Crack, krak n, breg, agen. holJt; trwst;nbsp;bost: V, hoUti; crochdrystio; broUo.nbsp;Crack-brained, penchwiban, penwannbsp;Cracker, krak'ffr n, fflamyg; gwagfost-iwr. Nut-cracker, Retail gnau[lwgachnbsp;Crackle, krak'1 vt, clindarddach, ysgwr-Cracknel, krak'nel n, teisen galednbsp;Cradle, kr�.'dl n, cryd; cawell, alch: v,nbsp;siglo cryd, crydsiglonbsp;Craft, kraft n, celf, crefft; ystryw, eyf-rwysder; celfi pysgota; Hong fechannbsp;Craftiness, krafti.nes n, cyfrwyseddnbsp;Craftsman, krafts'man n, celfyddwr,nbsp;celfyddydwr, crefFbwrnbsp;Crafty, krefti a, cyffwys, dichellgarnbsp;Crag, krag n, craig, clegyr, clogwynnbsp;Cragginess, krag'i.nes n, garwdernbsp;Craggy, krag'i a, ysgythrog, sertb,garwnbsp;Cram, kram v, gorlenwi, bol-lwythonbsp;Crambo, kram'bo n, rbosb, rhosbchwareunbsp;Cramp, kramp n, yr wrwst, cwlwmnbsp;gwythi; creffyn: v, caetbiwo; creff-ynu; dirwasgu: a, anhawdd, caled,nbsp;rhwystrus. Cramp-iron, craff, creffyn,nbsp;gafaelfachnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wern, crygly�

Cranberries, kran'ber.iz np, ceirios y Crane, kran n, garan, creyr, crychydd,nbsp;cregyr; dyrwynlatb, dyrwynyddnbsp;Cranebill, kran'bil n, mynawyd y bugaii.

Stlnkiug-cranebill, llysian'r ilwynog Cranium, kra'nt.um n, penglog, iadnbsp;Crank, krangk n, offeryn bacbog; dy*nbsp;rwynlath: a, heinif,bywiog, iacbus,cryfnbsp;Crankle, krang'kl v, dolenu fel afem: ft,nbsp;crychiad; doleniad

Crankness, krangk nes w, bywiogrwydd Cranny, kran'i n, agen, hollt, agenignbsp;Crape, krap n, galarwenbsp;Crapulence, krap'ii.lens n, afiechyd trwynbsp;anghymmedroldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[meddw-glaf

Crapulous, krap'�.lus a, glwth, meddw, Crash, krash n, grom, grill, rhino, tor-drwst^ V, cbwilfriwio, gremionbsp;Crasis,kra'sisn,ardymmer,cymmysgeddnbsp;Crassitude, kras'i.tiid n, tewedd, praff-der, trymdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[oediad

Crastination,kras,ttna'sbun n, gohiriad, Cratch, kratsh n, preseb; rhesel; cafnnbsp;ebran neu ludw

Crate, krat n, cawell i gario priddlestri 71

-ocr page 96-

Clil pSlh, fat, �r6, met, ml-rine, pin, arb, on, curve, cut. txl--too, tvVkrrtook;


Crater, kra�t�r w, safn mynydd taiiilyd;

twll; adwy nbsp;nbsp;nbsp;[dirgnoi

Craunch, kransh vt, rhygnu dannedd, Cravat, kra.vat' n, math o wddf-liainnbsp;Crave, krav vt, crefu, deisyf, chwennychnbsp;Graven, kra'vn n, ceiliogyn digalon;

llwfrwas, annewryn Craw, kr� w, crombil, cromil, cropanbsp;Crawfish, kr�'fish, Crafish, kra'tish n,nbsp;ceimweh coch, ceimweh Mair [gripiannbsp;Crawl, krol vi, ymlusgo, cropian, ym-CrayoD, kra'un n, pwyntel sialcnbsp;Craze, kraz vt, syfrdanu, gwallgofinbsp;Craziness, kra'z�.nes n, methiant; am-mhwyll, gwallgofrwydd, penwendidnbsp;Crazy, kra'zi a, methedig, yssig; penwannbsp;CreaK, krik vi, grillian, gwichian,creciannbsp;Cream, krim n, hufen; vi, hufenunbsp;Creamy, kri'mi a, hufenog, hufenllydnbsp;Crease, kris �, ol plygiad, crychiad: vt,nbsp;crychiadu, peri crychiadnbsp;Create, kri.aC creu, peri; urddonbsp;Creation,kr�.a'shun n, cread,creadigaetbnbsp;Creative, kri.a'tiv a, creadawl, creawlnbsp;Creator, kri.at�r n, cr�wr, creawdwr,nbsp;creawdydd, cr�ydd

Creature, kri'tsh�r w, creadur; dynyn Crebritude, kreb'ri.t�d n, mynychdranbsp;Crebrous, kri'brus a, mynychnbsp;Credence, krl'dens n, cred, coel, ffyddnbsp;Credent, kri'dent a, credus, crediniolnbsp;Credentials, kri.den'shalz n, credlythyr-an. liythyrau canmoliaethnbsp;Credibility� kred.t.bir�.t�, Credibleness,nbsp;kred'i.bl.nes n, crededd, coeledd, coel-edigaeth, tebygoliaeth [hygoelnbsp;Credible,kre(i'i.bl a,credadwy,coeladwy,nbsp;Credit, kred'it n, coel, cred; cymmeriad,nbsp;cyfrifiad, bri, parch, enw, ymddiried:nbsp;vt, credu, coeho, ymddiried i [asolnbsp;Creditable, kred i.ta.bl a, cyfrifol, urdd-Oreditableness, kred'i.ta.bl.nes n, cymmeriad, brinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iwr, achretor

Creditor, kred'i.t�r n, gofynwr, coel-C.redaliiy, kri.d�'li.ti n, hygoeledd Credulous, kred'�.lus a, coelgar, hygred,nbsp;hawdd ganddo goelionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[garweh

Credulousness, kred'�.lus.nes n, coel-Creed, krid n, pynciau Ifydd, credo Creek, krik n, cilfach, crigyll, ebach : vi,nbsp;gwichian, grillio

Creeky. kri'ki a, cilfachog, bachog Creep, krip (crept) vi, ymlusgo, cropian,nbsp;ymgreinio [neuad; corff-losgiadnbsp;Cremation, kri.ma^shun n, llosgiad, cyn-(.3remor, kri'mSr n, sylwedd hufenognbsp;(�renated, kn'na.ted a, bylchog, garw

Crepitation, krep.i.ta'shun n, eJindardd-Crept, krept pt amp; pp.�Creep [acli Crepuscule, kri.pus'k�l n, cyfnos, cyf-ddydd, cyflychwyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dywyll

Crepusculous, kri.pus'k�.lus a, llwyd-Crescent, kres'ent n, cefniloer, banner lleuad; banner eyleh, cilgantnbsp;Crescent, kres'ent, Crescive, kres'iv a,nbsp;cynnyddol, tyfol

Cress, kres n, berw, berwr, berwy.

Water-cress, berw�r dwfr Cresset, kres'et n, tdn-fwdwl, trybeddnbsp;Crest, krest n, crib, cribyn, copa; mwng ;nbsp;helm gribog, arfau bonedd. Crestfallen, digalon, iselnbsp;Crested, kres'ted a, cribog, cobynognbsp;Crestless, krest'les a, diarfog, digrib;

pen-isel nbsp;nbsp;nbsp;[farm, marmog

Cretaceous, kri.ta'shus a, sialcaidd, o Crevice, krev'is n, agen, hollt, rhigolnbsp;Crew, kr^ n, cydfbrwyr, llongwyr, gw^rnbsp;Hong; haid o ddyhirwyr: pt.�Crownbsp;Crewel, kn^'el n, edau fain o wlannbsp;Crib, krib n, preseb; rhesel; bwthyn:

vt, dam-guddio, celcio; caethiwo Cribbage, krib'aj n, math o chwareunbsp;Cribble, krib'1 n, gogr, gwagr tronbsp;Cribration, kri.bra'sbun n, gogryniadnbsp;Crick, krik n, grill, sythdod y gwddfnbsp;Cricket, krik'et n, criciad, criciedyu,nbsp;grilliedydd; chwareu pel a chlwpanbsp;Cricoid, kr�'kdid a, cylchaidd, modrwy*:nbsp;Crier, kr�'�r n, cr�wr, cyhoeddwr [aiddnbsp;Crime, kr�m n, bai, trosedd, camwedd,nbsp;pechod, euogrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[niwed

Cnmeless, krim'les a, dieuog, difai, di-Criminal, krim'i.nal n, troseddwr, drwg weithredwr: a, camweddus, beiusnbsp;Criminality, krim.i.nal'i.ti n, camwedd,nbsp;euogrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn erbyn

Criminate, krim'i.nat vt, cyhuddo, rhoi Crimination, kim.tna�shun n, cyhudd-iad, achwyniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[og

Criminatory, krim'i.na.tur.i a, cyhudd-Crimp, krimp a, crychj crimpiol, bran, Crispin: v, crychunbsp;Crimple, krim'pl v, crychu, crimpionbsp;Crimson, krim^zn n, coch dwfh, porffornbsp;Crinated, kr�'na.ted a, gwalltiedig,nbsp;gwalltlaes, S gwallt neu flew hirnbsp;Crincum, kring'kum n, chwip, creffynnbsp;Cringe, krinj vi, cynfibni. iseldruthio:

n, truthblygiad, gwaseiddfoes Crinigerous, kri'.nij'ur.us, Crinose, kr�'-n�s a, gwalltog, blewog, garwnbsp;Crinkle, kring'kl n, crych, plyg: v,nbsp;crychu, rhychu, toicio


72

-ocr page 97-

�re; late; line, do, miitc; she, zhi=z azure; thin. Tuis; j=dzh. CRU

�re; late; line, do, miitc; she, zhi=z azure; thin. Tuis; j=dzh. CRU

Crinoline, krin'�.lin n, defnydd o flew ceflfyl, blew-we; peisgylch neu gylch-bais (o�r cyfryw)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[der

Crinosity,kri.nos'i.ti w. gwalltedd,garw* Cripple, krip'1 n, un doff, efrydd, dynnbsp;baglog: vt, efryddn, cloffinbsp;Crisis, krfsis (j? crises, kr�'siz) �, uch-der clefyd; cyfrwng o berygl neunbsp;fawr ddysgwyliad, dwys gyfrwngnbsp;Crisp, krisp a, Crispin, sychgras: r,nbsp;crispinio,sychgrasa; crychu. Crisp-ing-pin,Crisping-iron,crychnodwydd,nbsp;haiam crychu, crisppinnbsp;Crispation,kris.pa'8hunn, dwysgrasiadnbsp;Crispness, krisp'nes rgt;, sychgrasdernbsp;Criterion, kr�.ti'r'�.un (p criteria, kri'nbsp;tt�r'l.S.) n, prawf, maen prawfnbsp;Critic, krit'ik n, beimiad, llenfeimiad,nbsp;arholwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[enbyd, perygius

Critical, krit'i.kal a, beirniadol, manwl; Criticalness, krit'i.kal.nes �, manyldeb,nbsp;enbydr wyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ arholiad

Criticism, kriChsizm �, beirniadaeth. Criticise, krit'i.siz v, beirniadu; arholi,nbsp;manwl farnu; beio [beirniadaethnbsp;Critique, kri.tik' �, manwlsylwad;nbsp;Croak, krok vi, crygleisio, grymial: n,nbsp;cryglais llyffant neu fr^nnbsp;Croceous, kr�'shus o, saffyraidd, melynnbsp;Crochet, kr�'sh� �, cxymfachwe, crygwenbsp;Crocitation,kros.i.ta'shun w, crygleisiadnbsp;brS.nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crochan: V�, pardduo

Crock, krok w, crochan, y parddu ar gefn Crockery, krok'ur.1 n, llestri priddnbsp;Crocodile, krok'�.d�l v, afanc, addancnbsp;Crocus, kro'kus n, saffyr, saffrwmnbsp;Croft, kroft n, cae bychan, erw, cadlasnbsp;Croisade, kroi.sad' �, rhyfel y groesnbsp;Croise, kr�is n, rhyfelwr y groes, pererinnbsp;Crone, krbn n, hen ddafad, hen wrachnbsp;Crony, kro'ni �, cyfaill, cyf'eillesnbsp;Croot, kr^k �, crwbach, crwbachffon,nbsp;ffon gnwpa, baglan; bugeilffon: v,nbsp;crwbachu, crymu; gwyrdroi. Crook-backed, cefngrwm, gwargam [bachognbsp;Crooked, kr^rk'ed a, crwca; gwyrdra ws;nbsp;Crookedness, kr^k'ed.nes �, camedd,nbsp;gwymi, crymedd [gyddfwst, crygwstnbsp;Croop, kr^p n, cletyd yn y gwddf.nbsp;Crop, krop �, cnwd, adgen, ffrwytb,nbsp;cynnyrcn; cropa, cromil: vt, tocio,nbsp;biaendori; difrigo, ysgythru; blaen-bori; cneifio; medi: a, cwta, cwtog.nbsp;Crop-sick, clai trwy loddestnbsp;Crosier, kr�'zb�r n, ffon esgob, bugeilnbsp;fionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[babai

Croslet, kroslet u, croesig; talaith

Cross, kros n, croes, crog, crwys; adfyd,.

blinder, rhwystr: a, croes, traws; an-ynad: V, croesi; gwrthwynebu. Crossbow, aibrys, bwa croes. Cross-examine, gwrth-holi, croesholi. Cross-grained,trabluddus,anynad [adrwydd Crossness, kros'nes �, croesineb, anyn-Crosswise, kros'wiz adL, croeswedd, arnbsp;wedd groes, ar draws [fforchbrennbsp;Crotch, krotsh �, bach; ffwrch, flbrch,nbsp;Crotchet, krotsh'et n, corfanig, penddu;

coegdy b nbsp;nbsp;nbsp;[ girenieitb io

Crouch,kruilHsh f?i,iselgrymu,ymblygu^ Croup, krwp n, pedrain, ff�oleii, clorennbsp;Croupade, krw.pad' �, uchel-lam; naidnbsp;dros y pen

Crow, kro n, bran; trosol haiarn: w {creic, crov:n\ canu fel ceiliog; yrn-ffrostio. A nock of crows, haid onbsp;train, branes. Crow�s foot, cral'anc ynbsp;fran. Carrion-crow, breuan, cigtfan.nbsp;Young crows, branosnbsp;Crowd, kruwd n, torf, tyrfa, tyndorf,nbsp;lluaws: v, ymdyru; ymwasgunbsp;Crowder, kruw'dlir n, crythor, crythwrnbsp;Crown, kruwn �, coron, coronrwy; talaith; coronbleth; coryn, copa; coron,nbsp;pum swllt, 5s.: vt, coroni; addurnanbsp;Crown, kron pp.�Crownbsp;Crucial, kr^^shal a, croes, traws, croes-awlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[jdio, poeni

Cruciate, krw'shl.at vt, arteithio, poen-Crucible, krw'sLbl n, tawddlestr Crucifix, kr^�'si.fiks n, llun Crist ar ynbsp;groes; crog, crog weddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hoeliad

Crucifixion, kr^.si.fik'shun n, croes-Crucify, krw'si.f � vt, croeshoelio [addfed Crude, krwd a, llymrig, ammrwd; an-Crudeness, krwd'nes, Crudity, krw'di.tinbsp;n, llymrigi'wydd; anaddfedrwyddnbsp;Cruel, kr^''el a, creulawn, ffymig, c�aidd,nbsp;didosturi, dideimladnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feindra

Cruelty, kn^'el.ti n, creulondeb, mil-Cruentous, kr^'en.tus, Cruentate, krA'-en.tat o, creuled, gwaedlyd Cruet, krw'et�, eostrelignbsp;Cruise, krwz 71, gwylfordwyaetb; cwpan,nbsp;costrelan: vt, gwylfordwyo, gwib-fordwyo, gwibhwylionbsp;Cruiser, krw'ziir n, gwiblongnbsp;Crumb, krum n, mwydionyn; difyn,nbsp;briwsionyn; bywynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[main

Crumble, krum'bl v, briwsioni, briwioni, Crumby,Crummy,krum'ia,mwydionog,nbsp;bywynog, briwsionllydnbsp;Crump, krump a, cam, crwm, crwcanbsp;Crumpet, krum'pet n, teisen fwythnbsp;73

-ocr page 98-

quot;CUN pamp;th. fat, �rc, met, mS-rlne, pin, 8rb, on, c�rve, cnt, t^=too, t^k=took;

Crumple, krum'pl v. crychu; annhrefnu:

n, crych, crycniad [malurio, grillian Crunch, kruncli vt, dirgnoi, deintrygnu.nbsp;Crunk, krungk, Crunkle, krung'ki vi,nbsp;lleisio fel cr�yr

Cruor, krit'ur n, g�r, gwyar [^pystylwyn Crupper, krup'ur n, pedram, bontm,nbsp;Crural, krw�r'al a, coesaidd, esgeiriolnbsp;Crusade, krw.sad' n, rhyfel y groes;

darn arian a chroes arno Cruse, kri^z n, cwpan, costrelannbsp;Cruset, krw'zet w, tawddlestr gof aurnbsp;Crush, krush w, gwasgiad, ilethiadnbsp;dinystr: v, ysigo, malurio, dyfethanbsp;Crust, krust �, crawen; crafen, crystyn,nbsp;cramen: v, crawenu; crestenunbsp;Crusfcaceous, krus.ta'shus a, crawen-wdd; cragenaidd, cragenognbsp;Crustiness, krus'ti.nes n, crawenog-rwydd; swri, sarigrwydd [sarignbsp;Crusty, krus'ti a, crawenog; afrywiog,nbsp;Crutch, krutsh n, bagl, ffonfagl [croesnbsp;Crux, kruks n, dyryswch, dyrysbeth;nbsp;Cry, kr� n, bloedd, gwaedd, lief, dolef,nbsp;cri: fj,wylo,llefam, gwaeddi,cyiioeddi.nbsp;To cry aloud, goralw, llefain yn grochnbsp;Crier, krTtir n, criwr, cyhoeddwrnbsp;Crypt, kript n, cafell, cell dywellnbsp;Cryptography, krip.tog'ri,ff n, celys-grifennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaith

Cryptology, krip.tor�ji n, celiaith, nod-Crystal, kris'tal w, crisial, crisiant, gloew-wydrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ tryloew

Crystalline, kris'tal.in a, crisialaidd, Crystallization, kris.tal.i.za'shun n, cris-laledd, tryloewadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iannu

Crystallize, kris'tal.�z r, crisialu, cris-Gub, kub n, ceneu, cenaw; colwyn Cubation, k�.ba'shun n. gorweddiad,nbsp;gorphwysiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gorweddol

Cubatory, kli'bfl.tur.i a, lledorweddoi, Cube, k�b n, cub, cyfan-gorff chwenbsp;chyfochrol. Cube-root,trysawdd ;try-soddiaeth [chwechochrog, trifesurnbsp;Cubic, k�'bik, Cubical, ku'bi.kal a,nbsp;Cubit, kii'bit n, cufydd, cyfelin (38nbsp;modfedd)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[drochi

Cucklngstool, kuk'ing.stwl n, ystdl Cuckold, kuk'uld n, cymicyll, gwanwr;

vt, diwirio, godinebu Cuckoldorn, kuk'ul.dum n, godinebiad;

godineb nbsp;nbsp;nbsp;[dirmygauwy

Cuckoldy, kuk'ul.di a, salw, gorwael, Cuckoo, k-^pk'w n, cog, cethlydd, cwcw;nbsp;hurtyn. Cuckoo-pint, pidyn y gog.nbsp;Cuckoo-spittle, poer y gog [_lennbsp;Cucquean,k�^k'winn, chwidwen,inwyg-

Cucullate, kii.kul'at a, cwflaidd Cucumber, k�'kum.b�r n, y chwerw-ddwfr, chwerwddyfrlys; cucumernbsp;Cucurbit, k�.k�r'bit n, math o lestrnbsp;fferyllaidd

Cud, kud n, cil boch; bwyd cilfoch. To chew the cud, cnoi�r cil, cilgnoi;nbsp;myfyrio, hoffgofio

Cuddle, kud'l v, llechu, yswatio; cofl-eidio nbsp;nbsp;nbsp;[mewn Hong

Cuddy, kud'tw, ystafellfechan neu gegin Cudgel, kuj'el n, ffon, cwlbren, llach-bren, pastwn: vt, ffonodio, pastynunbsp;Cudweed, kud'wid �, llysiau�r gynddar-edd; yr adafeddog, llwyd y norddnbsp;Cue, kii n, awgrym; diwedd, cynffon;

tymmer; gwthbren, ffon belfire Cuff, kuf n, torch Hawes; dyrnod, cern-od; V, torchi; dyrnodio, cernodionbsp;Cuirass, kwi'ras n, dwyfroneg, Hurignbsp;Cuirassier, kwi.ra.si r' n, milwr Hurigognbsp;Cuisse, kwjs n, morddwyd-arfogaethnbsp;Culinary, kii'li.nar.i a, ceginaiddnbsp;Cull, kul vt, cwlio, dewis, pigonbsp;Cullender, kuVen.dur n, hidlnbsp;Cullion, kul'yun n, dyhiryn, adynnbsp;Cully, kul'i n, dyn a dwyllwyd gannbsp;fenyw: vt, siomi, twyllo, hudonbsp;Cnlm, kulm n, glo man, cwlwmnbsp;Culminate, kul'mimUt vi, ucheddu, bodnbsp;mewn entrychnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weddus

Culpable, knl'p^.b! a, beius, cylus, cam-CuJprit, kuKprit n, drwg weithredwr Cultivate, kurti.vat vt, diwyllio, a-maethu, Haftirio, gwrteithio, cyn-uyrchu; meithrin, coleddunbsp;Cultivation, kul.tt.va'shun, Culture,nbsp;kuVtshur n, amaethiad, diwylliant,nbsp;gwellineb; addysgiad; coleddiadnbsp;Culver, kul'vur n, colomen; ysguthannbsp;Culverin, kuVvur.in n, cyflegr mawrnbsp;Culvert, kul'vurt n, crymia, ceuffosnbsp;Cumber, kum'bur vt, rhwystro, beichio,nbsp;gorlwythonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tra��rthiad

Cumberance, kum'bur.ans n, afrwydd-Cumbersorae, kum'bur.sum, Cumbrous, kum'brus a, llwythfawr, rhwystrol;nbsp;Hedchwith; gorthrwmnbsp;Cumin, kum'in n, llysiau yr ehedyddnbsp;Cumulate, k�'m�.lat vt, crugio, pentyru,nbsp;earned d unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ pen ty riad

Cumulation, k�.m�.la'shun n, casgliad, Cunctation, kungk.ta'shun n, oediad,nbsp;gohiriad

Cuneal, kii'ni.al, Guneated, kii'ni.a.ted, Cuneiform, kii.ni'i.form a, tel colpes,nbsp;cynaidd, cyniol

74

-ocr page 99-

ore; late, line, no, mute; she, zh=:z azamp;re; thin, this; j=dzh. CUT

Cunning, kun'ing o, cyfrwys, call, di-chellgar, iselgraff; cywrain, medrus: n, cyfrwysder, dichell; medrnbsp;Cup, kup �, cwpan; cib, cibyn: vt, cib-waedu. lnhiscups,Cup�shot,meddw.nbsp;Cup-bearer, heilyn, trulliadnbsp;Cupboard, kub'boVd it, llogawd, clogell,nbsp;cwpan-gell, nester, cwppwrddnbsp;Cupel, kii'pel n, coethlestr. Cupelnbsp;dust, Ilwch i lanhau adwynaunbsp;Cupid, k�'pid n, duw cariad [trachwantnbsp;Cupidity, k�.pidT.ti n, ananchwant,nbsp;Cupola, k�'p�.iS. n, cromennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Cupreous, k�'pr�.us a, efyddaidd, copr-Cur, kur n, corgi, costog nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Curable,k��r'^.bl a, meddygadwy,gwell-Curableness, kuys..bl.nefl n, iachaol-Curacy, k��r'�.si n, curadiaeth [rwydd Curate, k��r'at n, curad, periglornbsp;Curative, kiiVa.tiv a, iachaol, meddjgolnbsp;Curator,k�,ra't�rn,cyfeiriwr;arolygyddnbsp;Curb, kdrb vt, ffrwyno, attal, cadv?

mewn : �. genfa, attaliad; rhwystr Curd, kurd n, caul, ceulfrannbsp;Curdle, kdr'dl t?, ceulo, ceuledu, cawsionbsp;Curdy, kur'di a, ca^vsog, ceuledawgnbsp;Cure, k��r n, iachid, gwellad; periglor-iaeth: tgt;, iachau, meddyginiaethunbsp;halltunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iachaol

Cureless. kiiVles a, anfeddygiaethol, an-Curfew, kdr'fii n, dyhuddgloch: tan-orchudd

Curiosity,kii�r.�.os't.ti n,manylwcb; cy w-reinbeth. Curiosities, cywreinion Curious, kiir'tus a, manol, cywrain,nbsp;chwiltfydig; celfydd; tlwsnbsp;Curl, kurl n, crychgyden; doleniadnbsp;gwallt. V, crychu, modrwyo, dolenunbsp;Curlew, k�r'l� n, y gylfinhir, chwibannbsp;ogl y mynydd [ bawddyn, cybyddnbsp;Curmudgeon, k�r.muj'un n, ceriyn,nbsp;Currants, kur'ants �, rhyfon, grawnnbsp;Corinth. Currant-tree, rhyfwyddennbsp;CuiTency, kur'emsi n, hydreigledd,nbsp;rhwydd-rediad, cylchrediad; ariannbsp;neu werth derbyniolnbsp;Current, kur'ent n, ffrwd, cerhynt,nbsp;i hoewal: a, derbyniol, cymmeradwy,nbsp;j presennol. A current of air, awelnbsp;! Curricle, kur'i.kl�, cerbydan dwy olwynnbsp;; Currier, kur'i.iir n, lledrwr; ysgrafellwrnbsp;\ Currish, kur'ish a, corgiaidd, sarignbsp;Curry, kur'i vt, trin lledr; ysgratellu;nbsp;cribo; gwenieithio; n, cyffaitho�r enw.nbsp;Curry-comb, ysgrafell, crafellnbsp;Curse, k�rs n, melltith, rheg; blinder;nbsp;r (cwrei), melltithio, rhegu; gofidio

Cursitor, k�r'si.t�r n, swyddwr yn llys cydwybodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ar fFrwst, buan

Cursory, kur'sur.i a, esgeulus, byrb wyll, Cursoriness, kur'sur.i.nes n, brys, cyf-lymedd, diofalwchnbsp;Curst, kurst^t amp; pp.�Cursenbsp;Curt, kurt a, byr, cwtanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[o^

Curtail, kur.tal�vi, byrhau, gofyru, cwt-Curtain, kur'tan n, lien, croglen, caead-len. Curtain-lecture, llenlith Curtilage, k�r'ti.laj �, cadlas, buarthnbsp;Curvated,kurVa.teda, cam,crwca,crwmnbsp;Curvation, kur.va'shun n, crymiad,nbsp;doleniad, camiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ystum

Curvature, khr'v�.tsh��r n, camedd, d(^-Curve, kdrv v, camu, gwyro: n, cemi, crymder, crymedd, camedd, camdernbsp;Curvet, kur'vet n, naid, crychnaid, car-lam: vj, carlamu, neidio [eilaiddnbsp;Curvilinear, k�r.viJin'ydr a, crymlin-Curvity, k�r'v�.ti n, camedd, gwyrninbsp;Cushion, k'^sh'un �, gobenydd, clustognbsp;Cusp, kusp �, cyrn y Jloer; blaen, pignbsp;Cuspidate, kus'pi.dat vt, blaenllymu,nbsp;pigfeinio, blaenfeinionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fwyd

Custard, kus'turd n, ceulfwyd, melus-Custodial, kus.to'di.al a, cadwrol, ceid-wadol nbsp;nbsp;nbsp;[carchar

Custody, kus'to.di n, cadwraeth; dalfa, Custom, kus'tum n, defod, arfer, moes;nbsp;masnach, cysmeriaeth; toll, ariannbsp;porth, cyllid, treth. Custom-house,nbsp;tolldy, tollfanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arferedig

Customable, kus'tum.Abl a, tolladwy; Customary, kus'tum.ur.i a, defodol, ar-ferol, cyffredin [meriad; masnachwrnbsp;Customer, kus'tum.iir n, prynwr, cys-Custumary, kus'tii.mur.i n, llyfr cyf-reithiau a defodau

Cut, kut {pt amp; pp cut) vt, tori fag offeryn miniog); naddu; archolli;nbsp;trychu; gwahanu: u, toriad, archoll,nbsp;briw; argrafflun, Hun; dyfrglawdd.nbsp;To cut in pieces, dryllio, tori yn ddarn-au. To cut capers, carlamu. To cutnbsp;teeth, cael dannedd. Cut-throat,nbsp;llofradd, bradwr, torgeg. Cut-purse,nbsp;lleidr, codleidrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Cutaneous, kii.ta'nhus a, croenaidd Cute, kut a, call, cyfrwys [hysbysnbsp;Cuth, kuth 7i, gwybodaeth, medr: o,nbsp;Cuticle, kii'ti.kl 11, croen, uchgroennbsp;Cuticular, k�.tik'�.l�r o, croenaiddnbsp;Cutlass, kut'las n, bidog, cleddyf byrnbsp;Cutler, kutHur �, cylleliwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aeth

Cutlery, kut'lur.i n, offer awch, miniog-Cutlet, kut'let n, darn teneu 0 gig 75

-ocr page 100-

OAN path, fat, ere. met, m^-rine. pin, 6rb, on, curve, cut, t\v=to('- tvVk=:took;

Cutter, kut'�r �, llong ysgafn; torwr Cuttle-fish, kut'l.fish n, ysdifilog, mor-gyllell, bron alarch

Cycle, s�'kl n, cylch, cylchwy, olwyn: vi, deugylchu, marchau y ddwy-olwynnbsp;Cyclical, s�'kli.kal a, cylchol, cylchaiddnbsp;Cyclist, s�'klist n, dwy-olwynwr, deu-gylchwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llinell ledgylchol

Cycloid, s�'kloid �, Hun lledgylchol, Cyclometer, s�.klom'i.t�r n, cylchdro-adur, cylch-fesuryddnbsp;Cyciopasdia, s�.kl�.pi'di.^ n, cylch gwy-bodaetb, cylch y celfyddydau, Ilyfr ynnbsp;cynuwys pob math o wybodaeth, corfFnbsp;wybodaeth, gwyddoniadurnbsp;Cygnet, sig'net n, cyw alarch, alarchennbsp;Cylinder, sil'in.d�r n, rhol, trol; crwn-geueddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crwn-geuol

Cylindrical, sf.lin'dri.kal a, rholaidd; Cymar, si.mar' �, ysgwyddwisgnbsp;(�ymbal, sirn'bal n, symbalnbsp;Cymbiform, sim'bi.form a, cychaiddnbsp;Cynegeticks,s�.ni.jet'iksn/?.helyddiaeth,nbsp;y geltyddyd o ddysgu c^n i helanbsp;Cynic, sin'ik �, dilynwr Diogenes;

chwyrnwr nbsp;nbsp;nbsp;[sarig

Cynic, sin'ik Cynical, sin'i.kal a, c�aidd, Cyaorexy, sin'�.rek.si n, y rheibglwyfnbsp;Cynosure, siV�.shu r �, seren y gogledd,nbsp;yr arth leiaf, seren y morwyrnbsp;Cypress, s�'pres n, cypreswydden, fFyll-wydden; arwyddgalar. Field cypress,nbsp;troed y gath ball [Gwener, putainnbsp;Cyprian, sip'ri.an �, gwasanaetnyddesnbsp;Cyprus, s�'prus n, ysnoden Fair, brwynennbsp;Gyriologic,s�.ri.�.loj'ik a,bra8-lythyrcnolnbsp;Cyst, sist n, coden, crawn-goden ^

Czar, zar n, ymherawdwr Bhwssia Czarina, za.ri'nS. ti, ymherodres Rhwssianbsp;Czarevitch, zar'�.vitsh n, mab henafnbsp;ymherawdwr Rhwssia

D.

Dab, dnb Heden y llaid, Ilyth�en;

cnith; celfyddwr: vt, ysgafn daro Dabble, dab'! v, sicio; tryboil; ymyraethnbsp;Dabbler, dab'l�r n, ymdrybaeddwr;

gwanymyrwr, bwngler Dabchick, dab'tshik n, math o adar dwfrnbsp;Da capo, da ka'p� ad, eto, eilwaithnbsp;Dace, das n, brwyniad [hir a dwy fernbsp;Dactyl, dak'til n, mesur o dair sill, unnbsp;Dad, dad, Daddy, dad'i n, tad, tatanbsp;Dadd�ck, dad'uk n, pren gwyn, prennbsp;pwdrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfrwys, dyrys

Dsdal, dfdal, Daedalian, di.da'li.an a,

Daffodil, daf�.dil �, cenin y gwinwydd Daft, daft a, gorphwyllog; meddwnbsp;Dag, dag vt, blaen-gneino; dwbio, di-wyno. Dag-lock�, blaen-gneifionnbsp;Dagger, dag'�r n, dagr, cleddyf byr;

bidog (f). Double dagger, b�r (|) Dahlia, dali.li n, blodeuyn ysblenyddnbsp;Daggle, dag'1 v, diblo, budro, diwynonbsp;Daily, da'li a, beunyddiol, dyddiol: ad,nbsp;beunydd, o ddydd i ddydd [dichlyneddnbsp;Daintiness, dS,n'ti.nes n, moethusder;nbsp;Dainty, dan'ti n, dantaith, danteithfwyd,nbsp;ammeuthyn: a, danteithiol, dichlynnbsp;Dairy, d�r'i n, hafod, llaethdy, maerdy.nbsp;Dairy-maid, Ilaethwraig. Dairy-man,nbsp;hafodwr, hafotwr

Daisy, da'zi n, Ilygad y dydd, sensigl Daker, da'kur n, deg o rifedi. Daker-hen, creciarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[doldir

Dale, dal n, dy�fyn, glyn, ystrad, ddl, Dalliance, dal'yans n, maldod, maswedd;

cudeb; oediad nbsp;nbsp;nbsp;[talp

Daliop, dal'up n, twff, cnw�T, crynswth, Daily, dal'i vi, maldodi; gohirionbsp;Dam,damn,mam; arglawdd,cronfa: vt,nbsp;argau, croni, Ilynio

Damage, dam'aj n, niwed, colled; ad-daliad, iawn: v, eolledn, gwaethu, ar-gyweddu, gwaethygu. Damage-fea-sant, niweidio anifail nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Damageable, dam'aj.a.bl a, gwaethyg-Damascene, dam'S,.sin a, Damascaidd:

n.�Damson nbsp;nbsp;nbsp;[a, blodeuwedd

Damask, dam'ask n, lliain blodeuwedd: Damaskeen, dam'as.kin vt, brithosodnbsp;haiarn ag aur neu ariannbsp;Damaskin, dam'as.kin n, cleddyf Ilydannbsp;Dame, dam n, meistres; benywnbsp;Damn, dam v, dy farnu; melltithio, rhegunbsp;Damnable, dam'nS.bl a, barnadwy; ys-geler, echryslawn, melltigol [aethnbsp;Damnation, dam.na'shun n, bamedig-Damnatory, dam'nl.tur.i o, collfarnolnbsp;Damnify, dam'ni.fi vt, colledu, niweidionbsp;Damp, damp a, llaith, tarthlyd, gwlyb:nbsp;n, lleithder, gwlybnaws; tarth, myg-darth; gwan-galondid: vt, lieithio,nbsp;IJedwlychu; Ilwfrbau, digaioninbsp;Dampish, dam'pish, Dampy, dam'pi a,nbsp;lledlaith; prudd

Damsel, dam'zel n, geneth, herlodes, llances, bun, morwyn, merchnbsp;Damson, dam'zn n, eirynen ddunbsp;Dance, dans n, dawns, taplas: v, taplasa,nbsp;crychneidio, llemain, llamsachu. Dan-cing-master, dawns-ddysgwrnbsp;Dandelion, dan.di.l�'un w, dant y llewnbsp;76


-ocr page 101-

ore; late, line, no. m�te: she. zh=:z az�re; thin, this: i=(lzh. DEA

Dandiprat, dan'di.prat�, coryn Dandle, dan'dl vi, dorlota, mwynfoddionbsp;Dandriff, dand'riff, Dandruff, dand'ruffnbsp;n, marwdoD, mardon, can [Daniaidnbsp;1'anegelt, dan'gelt w, treth a delid i�rnbsp;Danger, dan'j�r w, perygl, pyd, enbyd-rwydd. To expose to danger, per-yglu, pydionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ogel

Dangerless, dan'jur.les a, dibery^, di-Dangerous, dUn'jur.us a, peryglus, en-bydus nbsp;nbsp;nbsp;[bydrwydd, perygl

Dangerousness, danjur.us.nes �, en-Dangle,dang'glt;,rhydd-grogi,hongian;

llusgo ar ol, ymganlyn, dilyn Dank, dangk a, gwiyb, llaithnbsp;Dankish, dang'kish a, go wlyb, lledlaithnbsp;Dapper, dap'ur a, bach a bywiog, crynonbsp;i)apperling,dap'ur.ling n, dynyn, corynnbsp;Dapple, dapl a, amryiiw, mknog, brith-liw. Dapple-gray, brithlas, brithlwydnbsp;Dare, d� r {durst) v, beiddio, anturionbsp;Daring, d�r'ing a, hyf, eon, rhyfygus,nbsp;anturiol: n, eondra, hyfdernbsp;Dark, dark a, tywyll, gwyll, caddugol;

aneglur, anaralwg nbsp;nbsp;nbsp;[caddugo

Darken, dar'kn v, tywyllu, duo, nosi, Darkish, dar'kish a, go dywyll, llwyd-dywyll, anoleunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[magddu

Darkness,dark'nesn,tywyllwch,caddug; Darksome, dark'sum a, ty wy ll,dilewy rchnbsp;Darling, dar'iing a, anwyl, hoff, gorhoff,nbsp;cu: n, anwylyd; anwylddyn; anwylesnbsp;Dam, darn vt, darn-wn�o, cyweirionbsp;Darnel, dS.r'nel n, drewg, efre, efraunbsp;Darrain, da.ran' rt, byddino i ftwydr;nbsp;Darrein, dar'an a, diweddaf [beiddionbsp;Dart, dkrt �, picell, pilwrn, gaflfach,nbsp;saeth: r, picio, ymsaethu; piceliu.nbsp;Dart-fish, brwyniadnbsp;Dash,dash n,ergyd,tarawiad ;cymmysg;nbsp;Uineil (�); tJ, taro, chwyrndaro;nbsp;maiurio; cymmysguj arwlychu, ys-wilio; synu; dileu

Dastard, das'turd n, auwr, cachgi, baw-ddyn, cilgi, Uwfrwas Dastardly, das'turd.ii a, an^raidd, llwfrnbsp;Data, da'ta ?3p.�Datumnbsp;Date, dat �, dyddiad; math o firwythnbsp;per: tJ#, dyddio, dyddnodi [ddyddionbsp;Dateless, dat^es a, annyddiedig, heb einbsp;Dative, dS'tiv a, rboddedigolnbsp;Datum, da'tum {p data) n, gwirioneddnbsp;addefedig; sylfaen ymadrodd[truthionbsp;Daub, d�b vt, dwbio; priddo, cleio; iro;nbsp;Daughter, d�'t�r �, merch. Daughter-in-law, merchyng nghyfraith, dawes,nbsp;gwaudd. Step-daughter, llysferch

Daunt, dant t�f, digaloni, brawychu, llwfrhau; synu, peri ofnnbsp;Dauntless, dant'les a, calonog, hyf, di-ddychryn. difraw, eofhnbsp;Dauphin, do'fin n, edlin coron Ffraincnbsp;Dauphiness, do'fi.nes n, gwraig y Dau-Daw, do n, corfran, cawci, palores [phinnbsp;Dawdle, do'dl ui, llercian, ofera, setylliannbsp;Dawk, d8k n, toriad; v, tori, asglodinbsp;Dawn, don n, gwawr, dychlais, gwawr-ddydd, cyfddydd, glasddydd, glasiadnbsp;dydd; vi^ gwawrio, dyddio, goleuonbsp;Day, da w, diwrnod, dydd, dwthwn;nbsp;goleu, goleuni. This day, heddyw.nbsp;Every day, beunydd. Next day,nbsp;tranoeth. The day before yesterday,nbsp;echdoe. The day after to-morrow,nbsp;trenydd. Day-book, dyddlyfr. Daybreak, toriad dydd, gwawr. Day-labourer, dyddweithiwr. Day-light,nbsp;goleu�r dydd, dydd wawl. Day�s-man,nbsp;dyddiwr, cylatareddwr, cyfryngwr.nbsp;Day-spring, gwawr. Day-star, y serennbsp;ddydd; Gwener. Day-time, amsernbsp;goleu�r dydd, y dydd. Day-work,nbsp;gwaith wrth y dydd, dyddwaith[dallunbsp;Dazzle, daz'1 r, gorddysgleirio, serenu.nbsp;Dazzling, dazling a, llachar, gorddys-De-^a;, i lawr; oddi wrth, at- [glaernbsp;Deacon, dfkn n, diacon, dyweinyddnbsp;Deaconess, di'kn.es n, diacones, dy wein-yddesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ship n, diaconiaeth

Deaconry, di'kn.ri, Deaconship, di'kn-Dead, ded a, marw; difywyd; diflas; gwjw, gwywedlg; trwm. Dead ofnbsp;night, canol nosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwanhau

Deaden, ded'n vt, marweiddio, lladd, Deadly, ded'ii a, marwol, angeuol, di-nystriol

Deadness, ded'nes n, marweidd-dra Deaf, def a, byddar; trymglyw; diglyw.

Deaf-mute, un mud a byddar Deafen, defn vt, byddaru, syfrdanunbsp;Deafness, def'nes n, byddardra, bydderinbsp;Deal, dil �, rhan, cyfran: v {pt amp; ppnbsp;dealt), cyfranu; masnachu, delio;nbsp;ymdrin, trin. A great deal, llawer,nbsp;amledd, helaethder. Dealings, ymar-feriad; masnach; triniaeth. Doubledealing, dauwynebedd. Deal-tree,nbsp;ffawwydden, pinwydden [cknadnbsp;Dealbation, di.al.bS^shun n, gwynh^d,nbsp;Dealer, di'lhr n, cywerthydd, maeliwr,nbsp;masDachwr; rhanwrnbsp;Dealt, delt pp amp; pt.�Deal [ymdeithiolnbsp;Deambulatory, di.am'bii.la.tur.i a, gor-Dean, din n, deon; corflaenornbsp;77

-ocr page 102-

DEC p^th, fat. ere. met, ma-rin^, pin, orb, on, c�rve, cnt, tw=too, t^ksstook;

[)eanery, di'nur.i n, deoniaeth; deondy Dear, di�r n, anwyl, cu, hofiF; drud, prin.nbsp;Dear-bought, wedi ei hrynu yn ddrud.nbsp;My dear, fy anwylyd, fy Dghalon. Toonbsp;dear, rhy ddrud, rhy bridnbsp;Dearness, diT'nes n, anwyledd, cudebnbsp;drudaniaeth, prindernbsp;Dearth, d�rth n, prinder, drudaniaeth;

newyn; anffrwythlondeb [malu Dearticulate, di.ar.tik'u.lat v(, dadgym-Death, deth n, angeu, dylaith, marwol-aeth, tranc, dien. Death-bed, gwelynbsp;angeu. Death-Uke, llonydd, digyffro,nbsp;tawel. Death-watch, ticbryf. At thenbsp;point of death, ar ddarfod am danonbsp;Deathless, dethTes a, anfarwolnbsp;Deauration, di.d.ra'shun n, goreuradnbsp;Debar, dt.bEr' vt, lluddias, llesteirio,nbsp;can allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Iwytho

Debark, dl.birk' v, tirio, glanio; dad-Debaae, di.bas' vt, iselui gwaethu; di-brisio, difr�o nbsp;nbsp;nbsp;1^*^? llygriad

Debasement, di.bas'ment n, gwaethyg-i)ebatable, di.bS't^.bl o, dadleuadwj Debate, dtbat' v, ymresymu, dadleu,nbsp;amrafaelio; n, dadl; ymrysonnbsp;Debauch, di.botsV v, wttresu, halo^,nbsp;llygru; treisio, diforwyno: �, gor-modedd, rhysedd, wttres, gloddestnbsp;Debauchee, deb.o.shi' n, meddwyn, cyf-eddachwr, anlladfab, gloddestwrnbsp;Debauchery, di.bo'tshur.i n, rhysedd-waith, bryntninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, llygriad

Debauchment, di.botsh'ment halog-Debel, di.bel' Debellate, dl.bel'at vt, goresgyn, gorchfygu [am ddyiednbsp;Debenture, d�.ben'sh�r �, hawlysgrifennbsp;J)ebil, deb'il a, gwan, eiddil, llesgnbsp;Debilitate, di.biri.tSt vt, gwanychu,nbsp;llesgaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nychdod

Debility, di.bil'i.ti n, gwendid, llesgedd, Debris, d�'bri malurion creigiaunbsp;Debonair, deb.�.n�rquot;a,moesgar; hoenusnbsp;Debt, det n. dyled, dyl; gofynnbsp;Debtor, detW n, dyledwrnbsp;Deca-, Dec-, px, degnbsp;Decade, dek'ad n, deg; degaid; degnosnbsp;Decadence, di.k�a dens n, adfeiliadnbsp;Decadist, dek'd.dist n, hancsydd deng-mlwyddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ochrog

Decagon, dek'^.gun n, darlun deng-DecaJogue, dek'i.log n, y deg gorchym-myn, y dengair deddf [mudo, ffoi Decamp, di.kamp' vi, dadwersyllu;nbsp;Decampment, di.Kamp'ment �, dad-:

wersylliad; mudiad, ftbad Decant, di.kant' vt, araf dywallt, tywallt

Decanter, di.kant'ur n, gwallofydd;

gwydrel nbsp;nbsp;nbsp;[dibenu, tori pen

Decapitate, di.kap'i.tUt vt, torfynyglu, Decapitation, di.kap.i.ta'shun n, diben-iad, torfynygliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lliiiell

Decastich, dek'a.stik n, penniu deg Decay, di.kS' n, adfeiliad, methiimt,nbsp;nychdod; vi, nychu, dihoeni, gwanhaunbsp;Decease, di.sis' n, ymadawiad, trengiad:

v%, marw, trengu, ymado Deceased, d�.sist' o, trancedig, marw,nbsp;ymadawedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hud

Deceit, di.sit' n, twyll, hoced, geudeb, Deceitful, dt.sit'f^rl a, twyllodrus, ys-tryw-ddrwg, gau, hudol, dichellgarnbsp;Deceitfttlness, di.sit'f^l.nes n, twyll,nbsp;ffalsder, hudoliaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dwyll

Deceivable, di.siVamp;.bl a, dichellgar, hy-Deceivableness, di.si'va.bl.nes n. dicheil, hydwylleddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hocedu

Deceive, di.siv' vt, twyllo, siomi, hndo, December, dl.sem'bdr �, Rhagfyr, y m�nbsp;du bachnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Decemvirate, di.sem'vi.rat n, dengwr-Decency, di'seu.st n, gweddusrwydd, gweddeidd-dra, iawnfoes, cymhwys-der, prydferthwch

Decennial, di.sen'yal a, dengmlwyddol Decent, di'sent a, gweddaidd, moesgar,nbsp;prydferthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hudadwy

Deeeptible, dl.sep'tl.bl a, twylladwy, Deception, di.sep^shun n, twyll, hud,nbsp;siom; dicheilnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gar

Deceptive, di.sep'tiv a, twyllodrus, siom-Deceptwy, df.sep'tur.i a, hudol [edig Decerpt, di.s�rpt^ a, dydoledig, gwahan-Decerptible, dt.surp'ti.bl a, gwahanad wynbsp;Decerption, dl.s�rp'shun n, gwahaniad,nbsp;tyniad ymaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, cynheu

Decertation, di.siir,ta'shun n, ymryson-Decession, dl.sesh'un n, ymadawiad, gadawiad ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwrth-hudo

Decharm, di.tahdrm' vt, gwrthswyno, Decide, di.s�d' v, penderfynunbsp;Deciduous, di.std'U.us a, syrthiadolnbsp;Decimal, desT.mal a, degawl, degymawl.nbsp;Decimals,degiadau; degiadaeth. Duodecimals, dauarddegiadaethnbsp;Decimate, des'i.mat vt, degymu, degunbsp;Decimation, des.i.mS'shun n, degymiad,nbsp;degiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{_dynodi

Decipher, dus�'fdr vt, deongli, egluro, Decision, di.sizh'un n, bam, barniad;

penderfyniad, diofryd Decisive, di.s�'siv a, terfynol, dybenolnbsp;Decisiveness, dt.sfsiv.nes n, terfynol-rwydd, penderfynolrwyddnbsp;78

-ocr page 103-

�rc; IStc; line, n�. m�te: she, zh=:z az�re: thin, thIs; j=dzh. DEE.

Deck, dek n, bwrdd llong: vi, taclu, trwsio, addurno,� ymbincio, Gun-deck, gynfwrdd, magnelfwrdd [feionbsp;Declaim, di.klam'w, ymadroddi; dwys-Declamation, dek.lS,.ma'shun n, areith-floedd, areithiad

Declamatory, di.klam'S.tor.i a, croch-siaradol nbsp;nbsp;nbsp;[gwiriadwy

Declarable, di.kl�r'S.bl a, traethadwy, Declaration, dek.l^j-a'shun n, adrodd-iad, ardystiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rmynegol

Declarative, dhklar'S.tiv c, nysbyaol, Declaratory, di.klar'amp;.tnr.i a, dadganol,nbsp;cadamhaol, adroddolnbsp;Declare, dl.kl�V vt, mynegu, dadgan,nbsp;adrodd, cyhoeddi; dangos, ardystio,nbsp;gwirio; cy^su

Declension, di.klen'shnn w, gogwyddiad, adfeiliad, dirywiad; treigliadnbsp;Declinable, di.kri'namp;.bl a, hydreigl;

gocbeladwy nbsp;nbsp;nbsp;graddbellder

Declination, dek.lf.na shun n, gogwydd-Declinator, dek'li.na.t�r n, offeryn at wneyd deial

Decline, di.kl�n' n, darfodedigaeth, ys-

fyfeinwst,adfeiliad: t?, nychu, gwan-au; gochelyd, gwrthod; gogwyddo; treiglo gairnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wedd, llethr

Declivity ,di.kliv'i,tl �,goriwaered,llech-Declivous. di-kliVus o, llethrog, serth Decoct, di.kokt' vt, berweddu, trwytho;

treulio nbsp;nbsp;nbsp;[treuiiadwy

Decoctibje, di.kok'tl.bl a, berwadwy, Decoction, di.kok'shun n, berwad, dy-ferwad, trwyth, meddyglynnbsp;Decoctnre, dt.kok'tshhr n, trwyth, isgelinbsp;Decollate, di-koEat vt, torfynyglu, torinbsp;pennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dibeniad

Decollation, dek.S.la'shun n, pendoriad, Decompose, di.kum.p�z', Decompound,nbsp;di.kum.pui^nd' v, adgymmysgu, dad-ansoddinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sawdc

Decomposite, di.kum.po8'it a, adgyfan-Decorate, dek'�.rat vt, addurno,gwychu, harddn, trwsionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ trwsiad

Decoration, dek.o.ra'sbnn n, addurniad. Decorous, di.ko'rus a, gweddus, gwedd-aidd, prydferth, hawddgarnbsp;Decorticate, di.kor'tl.kat vt, dirisglonbsp;Decortication, di.k8r.ti.ka'shun �, di-risgliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[harddwch

Decorum, dl.korum n, gweddeidd-dra, Decoy, di.k�t' vt, hudo, denu, llithio;nbsp;twyllo: n, hud, deniad; hudlyn. Decoy-duck, hnd-hwyadnbsp;Decrease, diJcris' v, lleihau, treio,nbsp;cilio: n, lleih^d, treiadj cil y lloer

Decree, di.kri' v, deddfu; lluniaethu, arfaethu, gosod gorchymmyn; n, gor-chymmyn, deddf; arfaethfiad; traulnbsp;Decrement, dek'ri.ment n, lleihad, treul-Decrepit, di.krep'it a, melhedig, cleir-iach, egwan, llesg [darddiad, crinelliadnbsp;Decrepitation, di.krep.i.tS'shun n, din-Decrepitude, di.krepi.t�d n, methiant,nbsp;llesgeddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[treiol

Decrescent, di.kres'ent a, lleihaol,. Decretal, dl.kri'tal n, gosodiad; deddf-lyfr y Pab: a, gorchymmynol, gosod-edigolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[terfynol

Decretory, dek'ri.tur.1 a, barnedigol; Decrial, di.kri'al n, difenwad, goganiadnbsp;Decry, dt.kri' vt, goganu, beio; difr�onbsp;Decumbence, di.kum'bens n, gorweddiadnbsp;Decumbent, di.kum'bent o, gorweddol?

isel nbsp;nbsp;nbsp;[orweddiad

Decumbiture, di.kum'bi.tshii�r n, claf-Decuple, dek'�.pl a, degplyg Decurion, di.kuW.un n, dengwriad Hadnbsp;Decursion, di.kur'shun n, dy lifiant, rhed-Decurtation, di.kur.tl'shun v, cwtogiadnbsp;Decussate,di.kus'at vt, croesijcynghroesinbsp;Decussation, di.ku.sa'shun n, cy-nghroesiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fgwaradwyddo

Dedecorate, di.dek'o.rat vt, sarhau,. Dedecoms, di.dek'o.ms c, gwarad-wyddusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dannedd

Dedentition, dt.den.tish'un n, colliad Dedicate, ded'i.kat vi, cyssegru, cyf-Iwyno, priodolinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyflwymad

Dedication, ded.i.ka'shnn n, cyssegriad. Dedicatory, ded'J.ka.tur.1 a, anrhegol,nbsp;cyflwynol. Epistle dedicatory, llythyrnbsp;cyflwyn

Dedition, dt.dish'un n, ymroddiad, ym-Deduce, di.dUs' vt, casglu nbsp;nbsp;nbsp;[road

Deducement, di.dus'ment n, casgliad Deducible, di.d�'sl.bl a, casgladwynbsp;Deduct, dl.dnkt' vt, tvnu allan, erthynunbsp;Deduction, di.duk'shun �, casgliad;

erthyniad, tyniad allan [erthynol Deductive, di.duk'tir a, easgiiadol,nbsp;Deed, did n, gweithred, gorchestwaifch;

gwaith,gorcnwyl,ffaith; ammod -ysgrif Deedless, did'les a, diweithred; nwrth,nbsp;segnrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[barnu, cyfrif, ystyried

Deem, dim vt, tybied, meddwi, medaylio, Deemster,dim^sturn,barnwrym Manawnbsp;Deep, dip a, dwfh, dofh, gorddwfn: n,nbsp;dyfnder. eigion, anoddyfn, affwys,nbsp;De�p-mouthed, crochieisioi. Deep-musing, prudd, trist, meddylgar.nbsp;Deep ^eep, trymgwsg. Deep sorrowjnbsp;tristwch mawr, goiid blinnbsp;79


-ocr page 104-

DEG path, fat, ere, met, m�-r�ne, pin, 6rb, on, c�rve, cut, t^=too, t^ifk=took;


J)eepen, di'pn v. dyfnhau, trymhau Deepness, dip�nes n, dyfnder, dyfneddnbsp;Deer, dfr ( p deer) n, danas, ewig, hydd;

carw, eiion, Male deer, bwch danas Deface, di.f^' vt, haem, gwrthuno. an-harddu; dileu

Defacement, di.fas'ment n, afluniad, an-ferthiad; dilead nbsp;nbsp;nbsp;[byrdra

Defailance, di.fa'lans n, meth, difFyg, Defalcate,di.fal'kat vt, blaendori; cwtoginbsp;Defalcation,di.fal.ka'shun n. brigdoriad;

collgyfrif nbsp;nbsp;nbsp;[cabl, gogan

Defamation, def.a.ma'shun n, difenwad, Defamatory, di.ftim'a.tur.i a, athrodus,nbsp;enllibus, aneiriolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cabin

Defame, dLfam' vt, absenu, athrodi, Defatigate, di.fat'i.gat vt, blinonbsp;Defatigation, di.fat.i.ga'shun �, Uudd-ediad, blindernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[daliad

Default, di.folt' n, diffyg, gwall; pall-Defeasance, di.ffzans �, dirymiad; dad-ymrwymiad

Defeasible, di.fi'zi.bl a, diddymadwy Defeat, di.fit' n, gorchfygiad; maedd-iad; curfa: �i,gorchfygu,gorthrechu,nbsp;dymchwelyd; dirymunbsp;Defeature, di.fi'tshur n, gweddnewidiadnbsp;Defecate, def'i.kat vt, diwaddodi, puro.

teru nbsp;nbsp;nbsp;[iad, puredigaeth

Defecation, def.i.kashun n, diwaddod-Defect, di.fekt' n, byrdra, diffyg, coll, gwall, methnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[raherffaith

Detectible, di.fek'ti.bl a, difiygiol, am-Defection, di.fek'shun n, gwrthgiliad Defective, di.fek'tiv o, gwallus, beius,nbsp;anafus, doff, byr [gwallusrwyddnbsp;Defectiveness, di.fek'tiv.nes n, byrdra,nbsp;Defence, di.fens' n, amddiffyn, diffyn,nbsp;amnaw'dd, cysgod. City of defence,nbsp;dinas gadarn. Self-defence, ymddi-ffyniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amddiffyn

Defenceless, di.fens'les a, dinodedd, di-Defend, di.fend' vt, amddiffyn, diffyn, diogelu, noddi, difreidio. 'fo defendnbsp;one�s, self, ymddiffynnbsp;Defendant, di.fen'dantn,diffyn wr,diffyn-blaidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[achubadwy

Defensible, di.fen'si.bl a, diffynadwy, Defensive, di.fen'siv a, amddiffynolnbsp;Defer, di.f�r' v, oedi, gohirio; cyfeirionbsp;at, ymroinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ostyngiad

Deference, def'ur.ens n, parch, bri; ym-Deferent, def'ur.ent n, dygiedydd, dyg-wr, cludydd nbsp;nbsp;nbsp;[her, aws

Defiance, di.fi'ans n, beiddiad, heriad, Deficiency, di.fish'en.si n, diffyg, byrdra,nbsp;eisieu; yr hyn sydd fyr

Deficient, di.fi8h'ent a, diffygiol, byr, anorphen, yn eisieunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Deficit, defi.sit diffyg, ammherffeith-Defile, di.fil' n, culffordd, llwybr, coeg-Iwybr: vt, halogi, diwyno, difbrwyno Defiler, di.fi'Hir n, halogwr, llygrwrnbsp;Defilement, di.f�l'ment n, halogedi gaeth,nbsp;llygriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deflSniadwy

Definable, di.fi'nS.bl darluniadwy, Define, di.f�n' vt, penodi, deffinio; am-lygu, darlunionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sicr

Definite, defi.nit a, penodol, pendant., Definiteness, defi.nit.nes w, penodoldeb,nbsp;sicrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[beniad

Definition, def.i.nish'un n, defliniad, dos-Definitive, di.fin'I.tiv a, penodol, ter-fynol, pendant; eglur Daflagraole, defla.gra.bl a, llosgadwynbsp;Deflagrate, def ia,.grat vt, tanionbsp;Deflagration, def.la.gra'shun n, llosgiadnbsp;Deflect, di.flekt' v, gwyrgamu, cam-Iwybro, troi heibionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wyrad

Deflection,di.flek'shun n, gwyrad,traws-Defloration, di.flo.ra'shun n, treisiad, difbrwyniad; dewisiad [diflodeaonbsp;Deflour, di.flu^^V vt, treisio, llathruddo,nbsp;Defluous, defl�.us a, llifiannaidd, syrth-iannaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[syrthiad gwallt

Definvium, di.fiuvi.um n, cwympiad, Defluxion, di.fluk'shun n, llifiad, llitiant;

dyferwst nbsp;nbsp;nbsp;[aflanhad

Defoedation, def.i.da'shun n, nalogiad, Deforcement, di.f��rs'ment n, treisattal-iad, treisfeddiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hagru

Deform, di.form' vt, anffurfio, gwrthuno, Deformity, dt.for'mi.ti n, anferthwch,nbsp;gwrthuni, aflunieiddrwyddnbsp;Defraud, di.frod' vt, twylio, camgolledu;

siomi, hocedu nbsp;nbsp;nbsp;[gost

Defray, di.fra' vt, talu, dwyn traul neu Deft, deft a, prydferth, hardd, medrusnbsp;Defunct, di.fungkt'a,marw[marwolaethnbsp;Defunction, di.fungk'shun n, tranc,nbsp;Defy, di.fT vt, beiddio. herio; dirmygunbsp;Degeneracy, di.jen'ur.a.si n, dirywiad;nbsp;llygredigaeth

Degenerate, di.jen'nr.at vt, dirywio, af-rywiogi: a, dirywiol, llygredig, afryw Degenerateness, di.jen'ur.atnes n, di-rywiaeth, llygriad [diffaith, gwaelnbsp;Degenerous, di.jen'ur.us a, dirywiog,nbsp;Deglutinate, di.gl�'ti.nat vt, diludionbsp;Deglutition, deg.lii.tish'un n, llynciad,nbsp;llwncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, diraddiad

Degradation, deg.r^.da'snun n, difrein-Degrade, di.grad' vt, diraddu, diarddo, difreinio, isela


80

-ocr page 105-

�re: late; l�nc, n�, m�te; she, zh=:z az�re; thin, thIs; )=dzh. DKM.

Degree, di.gri' gradd, urdd; mesur.

By degrees, yn raddol, yn araf Degustation, d�.gus.ta'shun n, blasiad,nbsp;archwaethiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[galoni

Dehort, di.hort' vt^ gwrthgynghori, di-Dehortation, di.h�r.ta'shun n, gwrth-gynghor nbsp;nbsp;nbsp;[hoeliad

Deicide, di'i.s�d n, duwladdiad, y croes-Deification, di.i.fi.ka'shun n, dwyfoliad Deify, di'i.fi vt, duwioli, d^ryfbli, gwneydnbsp;yn dduwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wiw gan

Deign, dan v, teilyngu, caniatan, bod yn J )einotherium,da.n�.thi�r'i.um �,erchyll-Deint�grate, di.in'ti.grat Ileihau [filnbsp;Deism, di'izm n, duwiaeth; anghristiaethnbsp;Deist, di'ist n, anfiyddiwr, duwgredyddnbsp;Deistical, di.is'ti.kal a, rhydd-dybiol,nbsp;anfFyddol

Deity, di'i.ti w, duwdod, duwdeb; Duw Deject, di.jekt' vt, digaloni, llwfrhau,nbsp;tristau. [galondid, ymollyngiadnbsp;Dejection, di.jek'shun n, trymfryd, di-Dejecture, di.jek'tshur n, ysgarth, tornnbsp;Dejeration, dej.u.ra'shun n, dwysdyniadnbsp;Delactation, di.lak.ta'shun re, dilaethiad,nbsp;diddyfniad

Delapse, di.laps' vi, llithro i lawr Delate, di.lat'r^, dwyn, dygyd, cludo;

cyhuddo nbsp;nbsp;nbsp;[cyhuddiad

Delation, di.la'shun re, trosglwyddiad. Delay, di.la' re, oed, aros, attreg, godrig,nbsp;gohir: v, addoedi, gohirio; arosnbsp;Dele, di'K vt (gorchymmynol), dileanbsp;Delectable, di.lek'ta.bl a, hyfrydlawn,nbsp;dymunol, maws, tirionnbsp;Dekctableness, di.lek't�..bl.nes re, hy-frydwch, tirionwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dywenydd

Delectation, di.lek.ta shun re, fFawg, Delegacy, deri.ga.si re, dirprwyaethnbsp;Delegate, del'i.gat anfon yn genad;nbsp;rhoi mewa swydd: re. cenad, dirprwy ;nbsp;rhaglawnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ swyddogaeth

Delegation, del.t.ga'shun n, dirprwyad, Delete, di.lit' vt, dil�unbsp;Deleterious, di.li.ti�r'i.us a, gwenwynig,nbsp;niweidiol, dinystriol, marwolnbsp;Deletion, dtli'shun re, dilead, dinystriadnbsp;Delf, delf re, cleddiwig, cloddfa; liestrinbsp;priddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[prawf, cynnyg

Delibation, di.ll.ba'shun re, chwaethiad; Deliberate, di.lib'ur.at v, arystyried,nbsp;pwyso, petruso: a, pwyllog; dwys-fyfyrgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ogrwydd

Deliberateness, di.lib'ur.at.nes re, pwyll-Deliberation, di.lib.u.ra'shun re, ystyr-iaeth, dysbwyll nbsp;nbsp;nbsp;[p^yllus

Deliberative, di.lib'ur.a.tiv a, 'ystyriol,

6

Delicacy, del'�.ka.si re, manylwch, cyn-nilwch; moesgarwch; meindra; am-meuthyn. Delicacies, danteithion Delicate, delTkat a, moethus, cynnilnbsp;Delicateness, del'i.kat.nes re, manylder;

tynerwch nbsp;nbsp;nbsp;[moethus; per

Delicious, di.lish'us a, danteithiol, Deliciousness, di.lish'us.nes re, pereidd-dranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[i fyny

Deligation, del.J.ga'shun re, rhwymiad Delight, di.l�t' re, hyfrydwch. dywenydd;

boddh3,d: tJlt;,difyru; ymhof�i; ymserchu Delightful, di.l�t'f^l a, dyddan; hyfrydlawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lonedd

Delightfulness, di.l�t'f'^l.nes re, hyfrj^d-Delineate, di.lin'i.at vt, arlunio, llunio Delineation, di.lin.i.a'shun re. Hun, ffurf,nbsp;brasluniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ beiusrwy d d

Delinquency, di.ling'kwen.si re, bai; Delinquent, di.ling'kwent re, troseddwr,nbsp;camweddwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dadlaith

Deliquate, del'i.kwat v, toddi; ymdoddi; Deliquation, del.i.kwa'shun re, toddiad,nbsp;ymdoddiad f tylliad, llesrreiriadnbsp;Deliquium di.lik'wi.um re, poethddis-Delirious, di.lir'i.us a, nensyfrdan; gor-phwyllus, ammhwyliognbsp;Delirium, di.lir'i.um re, penysgafnder,nbsp;gwalIgofjCoIIbwyll. Delirium tremens,nbsp;haint y meddwon

D'^�ver, di.liv'�r vt. traddodi; gwaredu, rhyddhau. To deliver one�s self, ym-waredu, dianc. To deliver a speech,nbsp;traethu ymadrodd, areithionbsp;Deliverance, di.liv'ur.ans re, achubiaeth,nbsp;gollyngdod,ymwared, rhyddhad; ym-adroddiad [esgorfa; traddodiadnbsp;Delivery, di.liv'ur.i re, rhyddhad; tymp,nbsp;Dell, del n, glyn, pant, dyffryn, cwmnbsp;Delta, del'ta re, D Groeg (A); fir yngnbsp;nghanol aber

Deltoid, del tSid a, tebyg i delta. Deltoid muscle, un o gyhyrau yr ys-gwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hu(5adwy

Deludable, di.lii'da.bl a, twylladwy, Delude, di.liid' vt, twyllo, hudo, llithionbsp;Deluge, del'�j re, dylif, diluw, gorlif, llif-eir�ant*. vt, dylifo, llifeirio, gorlifonbsp;Delusion, di.lii'zhun re, twyll, siom,nbsp;hudoliaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[a, twyllodrus

Delusive, di.lii'siv, Delusory, di.lusur.i Delve, delv re, ffos. clawdd, twll, pwll,nbsp;pydew; V, cloddio, palu, agor, chwilionbsp;Demagogue, dem'a.gog re, blaenor ym-bleidiaeth, corn y gynhen, terfysgwrnbsp;Demand, di.mand'^re, gofyniad, holiad^nbsp;arch, galwad: vt, gofyn, holi, ceisionbsp;81


-ocr page 106-

DKP path. fat. �r^. met. m/l-rine. pin. orb. on, curve, cut, t\V=too tCvk=took.

DKP path. fat. �r^. met. m/l-rine. pin. orb. on, curve, cut, t\V=too tCvk=took.

Demandant, di.man'dant n, gofynydd, hawlblaid, hawlwr

Demean, di.min' vtj ymddwyn, ymar-weddu; dibrisio nbsp;nbsp;nbsp;[ymddygiad

Demeanour, di.mi'n�r n, ymarweddiad, Dementate, di.men'tat a, gwallgofus.

ynfyd nbsp;nbsp;nbsp;[bwyll, marwerydd

Dementation, di.men.ta sliun coll-Demeritjdi.mer'it n, anhaeddiant. dryg-edd nbsp;nbsp;nbsp;[suddiant

Demersion, di.m�r'sliun n, suddiad, Demesne, di.min' w, treftadaeth, tir-iogaeth; maerdref

Demi- px, banner nbsp;nbsp;nbsp;[banner duw

Demigod, dem'i.god w, lled-dduw. Demigrate, dem'i.grat vi, mudonbsp;Demilance, dem'i.lans n, b�r, rhaiddnbsp;Demise, di.m�z' n, marwolaetb, ymnbsp;adawiad: v, cymmynu, rhoi mewnnbsp;ewyllysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorgrycbyn

Demisemiquayer,dem.i.sem.i.kway�r ra, Demission,di.misb'un ra, iseliad,diradd-Demit, di.mit' v, darostwng, iseiu [iadnbsp;Democracy, di.mok'ra.si ra, gweriniaethnbsp;Democrat, dem'�.krat, Democratist, di-mok'ra.tist ra, gweriniaethwr [aiddnbsp;Democratie, dem.�.krat'ik a, gwerin-Demolisb, di.mol'ish vt, dymcbwel^d,nbsp;distrywionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dadymcbweliad

Demolition, dem.�.lisb'un ra, dinystriad, Demon, di'muu ra, cythraul, ysbrydnbsp;drwg, ellylinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [ynddo

Demoniac, di.m�'nt.ak ra, un a chytbraul Demoniacal, dem.�.n�'a.kal a, cythreulignbsp;Demonology, dem.cn.or�.jt ra, cytbreul-draethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[profi

Demonstrate, di.mon'strat vi, arddaugos, Demonstration, dem.on.strU'shun ra,nbsp;arddangosiad, oglurbS.d, prawfnbsp;Demonstratiye, di.mon'stra.tiv a, ar-ddangosiadol, eglurolnbsp;Demoralization, di.mor.al.i.za'sbun ra.

anfoesoliad, Ilygredigaeth [Hyg^u Demoralize, di.mor'al.�z vt, anfoesoli:nbsp;Demulcent, di.mul'sent a, esmwythaol.

meddalhaol, llinarol Demur,di.m�r' ra, pyernsder, attreg; oed-iad: v, petruso; gN\: thddadlu; oedinbsp;Demure, di.m��r' a, yswil, rhithyswil.

mursenaidd nbsp;nbsp;nbsp;[gwepddifrifwch

DemurenesS; di.m��r'nes ra, yswilder, Demurrage, di.mur'iij ra, dogn am attalnbsp;llongaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyngbaws

Demurrer, di.mur'�r ra, att^iad mewn Demy, di.m�' -f, papyr 22^ modfedd onbsp;hyd a 18 modfedd o lednbsp;Den, den ra, ogof, ffku, gw^l, llochea

Denary, den ur.i a, deg; yn cynnwys deg Denegation, den.i.ga'shun ra, gwadiad,nbsp;nacad, nadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hywad

Deniable, di.n�'a.bl a, gwadadwy, Denial, di.n�'al ra, gwad, gwadiad; neg-yddiad, nacd.d, nag, gwrtbodiadnbsp;Denigrate, den'i.grat vt, duo, ardduonbsp;Denizen, den'i.zn ra, dinesydd, bwrdais:

vt, breinio, rbyddf'reinio [enwi, galw Denominate, di.nom'i.nat vt, enwi, cyf-Denomination, di.nom.i.na'shun ra, enw,nbsp;enwad, cyfenwad, plaidnbsp;Denominational, di.nom.i.na'sbun.al a,nbsp;enwadol, sectyddol, pleidiol [ytiinbsp;Denominator, di.nom'i.na.t�r ra, enwed-Denotation, di.n�.ta'shun ra, penodiad,nbsp;dynodiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f dynodi, bynodi

Denote, di.nSt' vt, arwyddo, darnodi. Denounce, di.n�wns' vt, argybuddo,nbsp;arddadgannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ythiad

Denouncement, di.n�wns'ment ra, byg-Dense, dens a, tew, dwysedig; durfing Density,den'si.ti ra, tewycbder, cynnwys-edd; durfingdra

Dent, dent ra, bwlcb, tolc, rbigol, rbint:

vt, gylfu, bylchu, rbigoli Dental, den'tal a, deintiol, danneddol.

Dentals, deintolion nbsp;nbsp;nbsp;[iog

Denticulated, den.tik'�.la.ted a, deint-Denticulation, den.tik.�da'sbun ra, dan-neddiad, deintiad Dentifrice, den'ti.fris ra, deintlwchnbsp;Dentist, den'tist ra, deintydd, dantfeddygnbsp;Dentition, den.tish'un ra, deintiad [iadnbsp;Denudation, den.�.da'shun ra, dynoeth-Denude, di.n�d' vt, noethi, dihatrunbsp;Denunciate, di.nun'shi.at vt, argybuddo,nbsp;arddadgannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fddadganiad

Denunciation, di.nun.si.a'^nn ra, ar-Deny, di.n�' vt, gwadu, dad-ddywedyd j gomraedd, pallu, gwrthodnbsp;Deodand, di'�.dand ra, duwinrodd, dirwy,nbsp;diofrydbeth j'rbwyddhau tforddnbsp;Deoppilate, di.op'i.fat vt, digaregu,nbsp;Deosculate, di.os'k�.lat vt, cusanunbsp;Depaint, di.pant' vt, arlunio, darnodinbsp;Depart, di.part' vi, ymadaei, cefnu ar;

ymwabanu; ra, yniadawiad Department di.part'ment ra, 11e, dybartb,nbsp;aosbarth, swydd

Departure, di.par'tsh�r ra, ymadawiad Depasture, di.pas'tsh�r vi, pori, porfaunbsp;Depauperate, di.p�'pur.at vt, tlodi, llym-hau; andwyo

Depectible,di.pek'ti.bi a,gludiog,gwydn, toeslydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hoeddladrad

Depeculation, di.pek.�.la'sbun ra, cy-82

-ocr page 107-

fire: late, line, no, miite: she, zh=z azure; thin, THis; jrrrdzh. DES

Depend, di.pend' vi, ymddibvnu; hy-aeru. g-orphwys nbsp;nbsp;nbsp;[dibynol

Dependant, di.pen'dant a, ymddibynol, Dependence, di.pen'dens, Dependency,nbsp;ai.pen'den.si n, ymddibyniaeth, dibyn-iad, ymorphwysiad, goglud, hyder,nbsp;ymddiried; atteg

Dependent, di.pen'dent n, ymddibynydd Deperdition, di.pur.dish'un n, coil, cyfr-golledigaeth

Dephlegm, di.flem', Dephlegmate, di-fleg'mat dilysnafeddu Depict, di.pikt' vt, darlunio, darliwionbsp;Depilation, dep.i.la'shun ?i, diwalltiad,nbsp;moeliad; moeledd, moelninbsp;Depilatory, di.pil'a.tur.i o, moelnawsolnbsp;Depilous, dep'i.lus o, moel, diflew, di-walltnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rienwad

Depletion, di.pli'shun n, gwaghad, dad-Deplorable, di.pl��r'S.bl a, galarus, trist Deplorableness,di.pl�'r'a.bl.nes n, trueni.

gresynder, gresyndod nbsp;nbsp;nbsp;[galaru

Deplore, di.ploV ri, tosturio, gofidio, Deplume, di.pl�m'i;^, dibluo; pluonbsp;Deponent, di.po'nent n, tyst ar Iw, ar-dyst, tyngedyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[difrodi

Depopulate, di.pop'�.lat vt, diboblogi; Depopulation, di.pop.ii.la'shun di-boblogiad, difrodiad, anghyfanneddiadnbsp;Deport,di.pfi�rt' vi, ymddv^n, bucheddu tnbsp;�, ymddygiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth, deoliad

Deportation, di.pfi�r.ta'shun �, alltud-Deportment, di.pS�rt'ment ti, ymddygiad Depose, di.poz' vt, tystio ar iw, tyngu;nbsp;diswyddo, diraddio

Deposit, di.poz'it n, adneu, gwystl, cyngwystl; gwaelodion: ri,dodi i lawr;nbsp;gwystlo; tystio [ddaliwr, Haw gadwnbsp;Depositary, di.pozl,tur.i w, gwystl-Deposition, dep.o.zish'un n, tystiad arnbsp;Iw; difreiniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sorfe, ystorfa

Depository, di.poz'i.tur.i re, cronfa, try-De'pot, de.pfi' n, cronfa, ystorgell, try-sorfa ^ [gwaethygiad, diwyniad Depravation, dep.ra.va'shun �, llygriad.nbsp;Deprave, di.prav' llygru, haloginbsp;Depravity, di.prav'i.ti re, drygioninbsp;Deprecate, dep'ri.kat vt, gwrthymbil.

gwrtherfyn, gwedd�o rhag Deprecation, dep.ri.ka'shun a, archan,nbsp;gwrthymbiliad, gwrtherfyniadnbsp;Depreciate, di.pri'shi.at vt, difr�o, iselu,nbsp;bychanunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^glyfio

Depredate, dep'ri.dat vt, preiddio, ys-Depredation. dep.ri.da'slmn re, difrodiad.

anrheithiad nbsp;nbsp;nbsp;[ dadguddio

Deprehend, dep.ri.hend' v^, dadenhuddo,

Deprehension, dep.ri.hen'shun re, dad-guddiad nbsp;nbsp;nbsp;[iselu

Depress, di.pres' vt, arlethu, gostwng. Depression, di.presh'un re, pwysiant;nbsp;goriseliad; iselder

Depressor, di.pres'ur re, gorthrymwr;

un o gyhyrau y llygad [diraddiad Deprivation,dep.ri.va'shun re,difuddiant.nbsp;Deprive, di.pr�v' vt. difeddu; diraddunbsp;Depth, depth re, dyfnder, dyfneddnbsp;Depucelate, di.pii'si.lat vt, diforwynonbsp;Depulsion, di.pvil'shun re, ymlidiadnbsp;ymaith, gyriad ymaithnbsp;Depurate, dep'ii.rat a, pur, glan: vt,nbsp;puro, coethinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[coethiad

Depuration, dep.�.ra'shun re, puriad, Deputation dep.�.ta'shun re, cenadwr-iaeth; dirprwywyr; penodi dirprwynbsp;Depute, di.piit' vi, anfon dirprwy; rhoinbsp;swydd i unnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cenadwr

Deputy, dep'�.ti re, dirprwywr, rhaglaw, Dequantitate, di.kwon'ti.tat v, lleihaunbsp;swmp, lleihau, bychanunbsp;Deracinate, di.ras'i.nat vt, diwreiddionbsp;Deraign, di.ran' vt, proh; cyfiawnhaunbsp;Derange, di.ranj' vt, annhrefnu, an-hwylio. Deranged, inaes o bwyllnbsp;Derangement, di.ranj'ment re, annhrefn;

annhrefniad; gwallgofrwydd Dereliction, der.i.lik'shun re, gadawiad,nbsp;ymwrthodiad; esgeulusiadnbsp;Deride, di.r�d' vt, gwatwar, gwawdionbsp;Derision, di.rizh'un re, gwatwar, gwawdnbsp;Derisive, di.r�'siv a, gwatwarusnbsp;Derivable, di.r�'vS..bl a, tarddadwy, delll-iadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyrchiad, deilliad

Derivation, der.i.va'^un re, tarddiad, Derivative, di.riv'^.tiv a, tarddedig,nbsp;deilliol, hanedig: re, tarddairnbsp;Derive, di.r�v' v, cyrchu; oirheinio;

tarddu, hanu, deillio [ol, diweddaf Deniier, dur'ni.ur (der'ni.e) a, olaf, unig-Derogate,der'�.gatvlt;,dirmygu,bychanu;

tolio; a, gwaethygiedig, niweidiedig Derogation, der.�.ga'shun re, lleihad,nbsp;iseliad; anfr�adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwarthus

Derogatory, di.rog'd.tur.i a, anfr�ol, Dervis, durVis re, mynach Tyrcaiddnbsp;Descant, des'kant re, traethiad; pynciad,nbsp;tonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[byncio, traethu

Descant, di.skant' vi, ardraethu, ar-Descend, di.send' vi, disgyn, ymostwng;

hanu nbsp;nbsp;nbsp;[hil, epil, hiliogaeth

Descendant, di.sen'dant re, disgynvdd; Descendent, di.sen'dent a, disgynol, Kan-iadolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diraddiad

Oescension, di.sen'sbun re, ai.sgyniad;


83

-ocr page 108-

DES Tgt;it.h. fat, ere. met, m^-rine. pin, orb. on, c�rve. ent, t^=:too. t\Vk=took,


Descent, di.sent n, dis^ynfa; goriwaer-ed; rhuthr; ach. Of high descent, boneddig. Of low descent, lledrywnbsp;Describe,di.8kr�b'ut,darlunio,arddangosnbsp;Description, di.skrip'shun w, darluniad.nbsp;darnodiad, arddulliad; eilun, delw,nbsp;dull, bathnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyflawn

Descriptive, di.skrip'tiv a, darluniadol; Descry, di.skr�' vt. cantod, dirnad, digelunbsp;Desecrate, des'i.krat vt, digyssegru, hal-oginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, halogiad

Desecration, des.i.kra'shun n, digyssegr-Desert, di.z�rt' n, haeddiant, gobryn, rhyglydd: v. gadael, ymadael S.;nbsp;encilio; gwrtnod; fFoinbsp;Desert, dez'�rt n, anialwch, diffeithweh:

�t, anghyfannedd, di�aith; anial Deserter, di.z�r'tur n, ffoadur, enciliwrnbsp;Desertion, di.z�r'shun n, enciliad, fFoad -gadawiad

Desertless, di.z�rt'les a, diwerth, diles Deserve, di.z�rv' vt, haeddu, teilyngunbsp;Desiccate, di.sik'at v, dysjehu, agerddnnbsp;Desiccative, di.sik'a.tiv a, dysycholnbsp;Desiderata,dl .sid.u.r�'t^.�Desideratumnbsp;Desiderate, di.sid�ur.at vt, chwennyehunbsp;Desideratum, di.sid.u.ra'tum (p desiderata) n, peth dymunolnbsp;Design, di.z�n' n, arfaeth, aincan, bwr-iad; cynllun, arfel: vt, arfaethu, ar-ofyn; cynllunio. A designing personnbsp;un dichellgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dynodi; enwi

Designate, des'ig.nat vt, nodi allan, Designation, des.ig.nashun n, llunieith-iad; dynodiant; enwnbsp;Designative, des'ig.na,tivfl,arwyddhaol ;

darluniadol nbsp;nbsp;nbsp;^ [iad

Designment, di.z�n'ment n, dyfais, bwr-Desinence, des'i.nens n, terfyn, clo, cload Desirable, di.z�r'S..bl a, dymunol, hy-fryd, ceiswiw, i�w chwennychnbsp;Desire, di.z�r' �, dymuniad, erfyniad;nbsp;chwant, hiraeth: vt, chwennych,nbsp;ewjllysio; bod �. chwant arno; erchi.nbsp;gofyn, deisyf; blysio, hiraethn am.nbsp;I desire no more, digon yw genyfnbsp;Desirous, di.z�r'us a, chwannog, awydd-us, hiraethusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[heibio

Desist, di.sist' vi, ymattal, peidio, rhoi Desistance, di.sis'tans n, peidiad, paidnbsp;Desk, desk n, darllenfa; areitbfa,* osg-Iwrdd, ysgrifenfwddnbsp;Desolate, des'�.lat a, anrheithiedig;nbsp;anghyfannedd; amddifadt vt, an-rheithio, difFeithio, difrodinbsp;Desolation, des.o.la'shun n, anghyfan-nedd-dra; difrodiad, ditrod

Despair, di.speV n, anobaith: vi, an-obeithio, gwan-obeithio; gwan-galoni Despatch, dt.spatsh' n, brys, dyfrys,nbsp;brysgenadwri: vt, brysio; anfon; gor-phen; dybenunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ysgelerddyn

Desperado, des.pu.ra'do n, direidwas, Desperate, des'pur.at o, diobaith; byr-bwyll, ffyrnig, gorwyllt [ wyllteddnbsp;Desperateness, des'pur.at.nes gor-Desperation, des.pu.ra'shun n, anobaith;

gorwylltiad nbsp;nbsp;nbsp;[salw, gorwael

Despicable, des'pi.k�.bl a, dirmygadwy; Despicableness, des'pi.ka.bl.nes n, diel-wigrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[difnol

Despisable, di.spi'za.bl a, salw, dielwig, Despise, di.sip'iz' vt, dirmygu, diystyrunbsp;Despite, di.sp'it'vt, sarhau, ammharchu,nbsp;trallodi: n, dirmyg, diystyrwch; cas,nbsp;sarhad, malais

Despiteful, di.sp�t'f^l a, trahaus, dy-gasog; sarhaus nbsp;nbsp;nbsp;[dygasedd

Despitefulness, di.sp�t'fM.nes n, trahS, Despoil, di.spoir vt, anrheithio, ysbeilionbsp;Despoliation, di.sp�.K.a'shun n, an-rheithiad, difudaiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[galoni

Despond, di.spond' vi, anobeithio, gwan-Despondency, di.sponden.si n, digalon-did, gwanobaith nbsp;nbsp;nbsp;fdigalon

Despondent, di.spon'dent a, diobaith, Desponsate, di.spon'sat vt, dywedd�onbsp;Despot, des'put n, archdeyrn; gorthrym-wr, gormeswrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaethol

Despotic, di.spot'ik a, tra-arglwydd-Despotism, des'po.tizm n, tra-awdur-dod, teymiaetb unbenaethol Despumate, di.8p�'mat vt, diewynu,nbsp;puronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad; swyf

Despumation, di.sp�.ma'shun n, diewyn-Dessert, de.zurt' n, hail o ffrwythau Destination, des.ti.na'shun n, amcan,nbsp;lluniaethiad, pen taith [frydunbsp;Destine, des'tinwijpenu; bwriadu; ded-Destiny, des'ti.ni n, tynged, tyngedfennbsp;Destitute, des'ti.tiit o, angenus, am-ddifad, amdlawd, mewn eisieu, heb,nbsp;di-. Destitute of friends, digeraintnbsp;Destitution, des.ti.tii'shun n, angen,nbsp;amddifedi, angenoctydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lladd

Destroy, di.stror vf, distrywio, dytetha; Destructible, di.struk'ti.bl a, dinystr-ad wynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ colledigaeth

Destruction, di.struk'shun n, distryw. Destructive, di.struk'tiv a, dinystriol,nbsp;difrodol, distrywgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falrfawr

Desudation, des.li.dU'shun n, cliwysiad Desuetude, des'wi.tud n, anghynnefin-dra, anarferiad

U


-ocr page 109-

�re; late, line, no, in�te� she, zh=z azure; thin, Tiris; i=dzh. UEW

Desultory, des'ul.tur.i a, ansetydlog, ammherthynolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wrth, bentiiyca

Desume, di.s�m' nbsp;nbsp;nbsp;cymmeryd oddi

Detach,di.tatsh' vt^ neillduo,dydoli,gwa-hanu; gwahan-anlbn �^lu, gwahanrit Detachment, di.tatsh'ment n, gwahan-Detail, di'tal n, adroddiad manol, adnod-Detail, di.tar vt, adrodd yn fanol [iadnbsp;Detailer, di.ta'lur manol adroddwrnbsp;Detain, di.tan' vt, dal, attal, caethiwonbsp;Detainder, di.tan'dur n, ysgriten i attalnbsp;mewn carcharnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dal

Detect, di.tekt' vt, dadguddio, diargelu, Detection, di.tekshun n, dynoethiad,nbsp;daliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[taliad

Detention, di.ten'shun n, carchariad, at-Deter, di.tur' vt, rhwystro; brawychu Deterge, di.turj' vt, glansychu, glanhau,nbsp;carthunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lanhaol, glanbarol

Detergent, di.tur'jent a, glanhaol, clwyf-Oeteriorate, di.tiVi.o.rat v, gwaethygu Determent, di.tur'ment n, rhwystr, lluddnbsp;Determinable, di.tur'mi.na.bl a, tertyn-adwy; penderfynadwynbsp;Determinate, di.tur'mi.nat v, terfynu;

sefydlu. gosod: a, penderfynedig Determination, di.tur.mi.na'shun n, pen-derfyniad; diofrydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dertynol

Determinative, di.tur'mi.na.tiv a, pen-Determinator, di.tur'mi.na.tur. Determiner, di.tur'mi.nur n, terfynwr, pen-derfynydd

Determine, di.tur'min v, terfynu, pen-derfynu, penodi; bwriadu, liwyr-twr-iadu; ymroi

Detersion, di.t�r'shun ra, glanhdd archoll Detersive, di.tur'siv a, clwyflanhaol,nbsp;glanhaolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fllwyr gasau

Detest, di.test' vt, ffieiddio, casau, Detestable, di.tes'ta.bl a, ffiaidd; adgas.

dygas nbsp;nbsp;nbsp;[gasrwydd, ffieidd-dra

Detestableness ai.tes'tS-.bl.nes �, ad-Detestation, di.tes.ta'shun ra, ffieiddiad, casinebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffreinio

Dethrone, di.thron' vt, diorseddu; di-Dethronement, di.thron'ment ra, dior-seddiad nbsp;nbsp;nbsp;[erbyn camattaliwr

Detinue, det'i.nii n, cwyn cyfraith yn Detonate, det'o.nat v, swnio fel tarannbsp;Detort, di.tort' vt, gwyrdroi, gwyronbsp;Detract, di.trakt'vi, bychanu; athrodi,nbsp;enllibo, absenunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[absen, absenw

Detraction,di.trak'shun ra, enllib, athrod. Detractor, di.trak'tur n, athrodwr, ditr'i-wr, enliibiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ati.rodus

Detractory, di.trak'tur.i a, eiillibus, Detriment, det'ri.ment ra, coiled, niwed

Detrimental, det.ri.men'tal a, mwcioioi, Detrition, di.trish'unra,treuliad[coliedusnbsp;Detritus, di.tr�'tus w, man falurion anbsp;olchir i lawr gan afonydd; llitwaddodnbsp;Detrude, di.trA-d' vt, gwthio i lawr, iselunbsp;Detruncate, di.trung'kat vt, brigdorinbsp;Detrusion, di.trw zhun ra, gwthiad i lawrnbsp;Deuce, dUs ra, carden deulygad; y fall,nbsp;y diawl, y diafolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[briodas

Deuterogamy, dii.tu.rog'^.mi ra, ail-Deuteronomy, d�.tu.ron'�.mi ra, Deuter-onomium; eilddeddt Deuteroscopy, d�.tu.ros'k�.pi n, ail-amcan, ail-fwriad

Devastate, dev'as.tat vt, diffeithio,diffodi Devastation, dev.as.ta'shun ra, ditrodiad,nbsp;di�eithiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amlygu; dadbiygu

Develop, di.vel'up vt, dynoethi, egluro, Devexity, di.vek'si.ti ra, gwyredd, llethr-edd; llethr [gwibio, gadael fibrddnbsp;Deviate, di'vi.at vi, gwyro, ymgrwydro,nbsp;Deviation, di.vi.a'shun ra, gwyrad;

trawsgiliad � nbsp;nbsp;nbsp;[dyfeiswaith

Device, di.v�s' ra, dyfais, aychyinmyg, Devil, dev'l ra, diawi, diafoi, hen was,nbsp;hen lane; cythraul, andras: vt, gor-boethi a phubyr. Devii's-fish, mor-lytfantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ cy threulig

Devilish, dev'l.ish a, diawlaidd, dieflig, Devilkin, dev'l.kin ra, dietlynnbsp;Devious, di'vi.us a, diartfordd, gwyrog,nbsp;cyteiliornus

Devise, di.v�z' vt, dyfeis o, dylunio; dychymmygu; cymmynu: ra, cyin-myniad; ewyllysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gymmyneg

Devisee, dev.i.zi' w, derbyiiiwr trwy Devitable, dev'i.ta.bl a, gocheladwynbsp;Devoid, di.void' a, gwag, llwyr wag,nbsp;amddifadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwasanaeth

Devoir, dev.war' w, parcliddangosiad; Devolution, dev.o.lushun n, disgyniad,nbsp;symmudiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[syrthio

Devolve, di.volV vi, disgyn, treiglo; Devoration, dev.o.ra'shun ra, ysiad,nbsp;liynciadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diofrydu

Devote, di.vot' vt, cyssegru, cyflwyno; Devotee, dev.o.ti' ra, ymgyiiwynwr;

coelgrefyddwr nbsp;nbsp;nbsp;[ hewyd

Devotion, di.v�'shun ra, duwlolder; dy-Devotional, di.v�'shun.ai a, crelyddus, crefyddol, jmroddol, defoslynol [difanbsp;Devour, di.vuwr' vt, gwancio, trafiyncu.nbsp;Devout, di.v�\Vt' a, duwioi; cret'yddol,nbsp;defosiynolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deb, duwiollryd

Devoutness, di.vuw�t'nes ra, crefyddol-Dew, dii ra, gwlith; arien: of, gwlitho Dewberry, dii'ber.i ra, math y iwyarennbsp;85


-ocr page 110-

DIG pith, fat, �re, met, mi-rin�, pin, �5rb on. curve, cut, t\V=too, tvVk=took*

Dewdrop, dii'drop �, gwlitnyn Dewiness, du i.nes n, gwlithogrwyddnbsp;Dewlap, dii'lap n, tageil [arienognbsp;Dewy, dii'i o, gwlithog, gwiithlawn,nbsp;Dexter, dek'stur a, deheu [ usrwyddnbsp;Dexterity,dek.ster'i.ti 71,deheuaer,medr'nbsp;Dexterous, dek'stur.us a, deheu, hylaw,nbsp;medrus, hyfedr, cellyddnbsp;Dey, da w, prit lywydd Algiersnbsp;Dia-par, trwy. try-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyfrlif

Diabetes, d�.i.bi'tiz n, trwythlif, trochlif, Diabolic, d�.a.boVik, Diabolical, d�.a-bol'i.kal a, dieflig, diawlaiddnbsp;Diachylon, d�.ak'i.lun n, math o elinbsp;Diaconal, d�.ak'�.nal a, diaconaiddnbsp;Diacope, d�.ak�.pi n, rhyngsang; matlinbsp;0 bysgod; cysswilt yr iadnbsp;Diacoustics, d�.a.k�vVs'tiks np, seinydd-iaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcoronbleth

Diadem, d�M.dem n, coron; talaith, Diaeresis, d�.er'i.sis {p diaereses, d�.er'i-siz) 71, dydoleg, dydolnod (�)nbsp;Diagnostic, d�.ag.noe'tik n, arwyddnbsp;brawf, argoelnod, arwyddnodnbsp;Diagonal, d�.ag'�.nal n, croeslinell onbsp;gongl i gongi: a, goleddl, croesnbsp;Diagram, di a.gram n, dyfais arddang-osyddol, argrafftunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[luniad

Diagraph, d�'a.graf n, cynllun, dar-

Dial rlY'oi � Hoinl nmsprfVnoor

Dial, d�'al n, deial, amserfynag Dialect, d�'u.lekt n, tafodiaith, priod-iaith, cangeniaith; geirwedd ( oinbsp;Dialectical. d�.a.lek'ti.kal a, rhesymeg-Dialing, d'i'aUng 7i, deialiaeth [dadinbsp;Dialogue, d�'a.log n, cydymddy�dan;nbsp;Diameter, d�.am'i.t�r n, tryfesurnbsp;Diametrical, d�.i.met'ri.kal a, tryfesurol,nbsp;canoldraws

Diamond, d�'a.mund �, diemwnt, adamant; math 0 argralflythyren Diapason, d�.u.p^'zun n, cyfan-gerddnbsp;Diapente, d�.a.pen'ti n, math o f'edd-yginiaeth yn cynnwys pum sylweddnbsp;gwahanolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[euwe

Diaper, d�'d.p�r w, lliain caerog, blod-Diaphanous, d�.af'a.nus a, tryloew.gloew Diaphoretic, d�.Si.f�.ret�ik a, chwysbarolnbsp;Diaphragm, d�S..fram n, y liengignbsp;Diarrhoea, d�.2,.ri'^ 7i, y dolur rhydd,nbsp;rhyduglwyt, rhyddni, y bibnbsp;Diary, d'i'ur.i n, dyddlyfr, dyddiadurnbsp;Diastole, d�.as't�.li ti, estyniad; ym-lediad y galon

Diatonic, di.�,.ton ik a, trydonol[ v, planu Dibble, dib'171, plaubren, haiarn plaiiu;nbsp;Dice, d'is np.�Dienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[canol

Dichotomy, d�.kot'�.mi n, rhaniad yn y

Dicker, clik'ur ti, deg Dictate, dik'tatir, ymadroddi; addysgu,nbsp;penodi: n, cyfarwyddyd; rlieolroddiadnbsp;Dictator, difc.ta'tur n, penrheolwr,nbsp;archwr [dik'ta.tur.i a, meistrolaiddnbsp;Dictatorial, dik.t�.t�Vi.al, Dictatory,nbsp;Dictatorship, dik.ta'tur.ship n, pen-rheoJaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[roddiad

Diction, dik'shun ti, ieitliwedd; ymad-Dictionary, dik'shun.ur.i n, geiriadur, Did, did pt.�Donbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[geirlyfr

Didactic, di.dak'tik a, addysgiadol, addysgedigol, eirchiol; athrawiaetholnbsp;Didapper, did'ap.ur n, tindroed fechannbsp;Diddle, did'! vt, honcian; twyllonbsp;Die, d� (p dice) ti, ffristyn, ffrist: tjnbsp;(p dies), bath, nodbeiriant: vt, marw,nbsp;trengu, diffodd. Dying, yn marw;nbsp;marwoiaeth, tranc. Dice-box, ffristial,nbsp;ffristiol. To throw dice, ffristialunbsp;Diet, d�'et n, ymborth, lluniaeth penodol;

eisteddfod tywysogion Differ, difur vi, amrywio; anghytunonbsp;Difference, difur.ens n, gwahaniaeth;

amrafael nbsp;nbsp;nbsp;[hanol; amgen

Different, difur.ent a, amrywiol, gwa-Difficile, difi.8il. Difficult, difi.kult a, anhawdd, caled, rhwystrus, cyfyngnbsp;Difficulty, dif i.kul.ti n, dyryswch,caledi,nbsp;astrusi, cyfyngdranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ddiried

Diffide, di.fid' vt, gwan-gredu, anym-Diffidence, difi.dens n, anymddiried, anhyder ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[petrusgar

Diffident, difi.dent a, anghoelgar; Diffluence,diflii.ens n, hylifedd, amlifiadnbsp;Oifform, di.form' a, anghytiunnbsp;Diffranchisement, di.fran'tshiz.ment n,nbsp;difreiniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amdaenu, tywallt

Diffuse, di.f�z' vt, taenu, lledwasgaru, Diffuse, di.f�s' a, anghryno; helaethnbsp;Diffusible, di.fii'zi.bl a, gwasgaradwy.

taenadwy ^ nbsp;nbsp;nbsp;{taeniad

Diffusion, di.fii'zhun n, gwasgariad, Diffusive, di.fii'siv a, helaeth daenedig,nbsp;helaeth, ymledolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edd

Diffusiveness, di.fu'siv.nes ti, gwasgar-Dig, dig(p^ amp; pp dug) V, cloddio, ceibio, palunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[addtedu

Digest, di.jest' v, lawndrefnu; treuiio; Digest, d�'jest n, crynodeb (raegys onbsp;ddeddfau gwladol) [trefnadwynbsp;Digestible, di.jes'ti.bl a, treuiiadwy,nbsp;Digestion, di.jes'tshun n, treuliad; cyd-doddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ treulhar

Digestive, di.jes'tiv a, a b^r dreuliad, Dight, d�t vt, trwsio, addurno: a,nbsp;trwsiedig


86

-ocr page 111-

5re; iate; line, no, mute; she, zh=z azure; thin, THis; i=dzh. L)li�

Digit, ciy'it n, lied bys, i modledd; miigrif, sel afo is law deg; deuddegtednbsp;ran o drytesur yr haui neu�r iloernbsp;Digital, dij'i.tal a, perthynol i�r byseddnbsp;Digitalis, dij.i.talis n, bysedd y c^nnbsp;Digitated, dij'i.ta.ted a, byseddolnbsp;Digladiation, di.glad.i.ashun �, ym-gieddyfiad

Dignification, dig.ni.fi.ka'shun n, urdd-asiad, dyrchatiad nbsp;nbsp;nbsp;[asu

Dignify, dig'ni.fi vt, anrhydeddu, urdd-Dignitary, dig'ni.tur.i ft, eglwyswr urddasolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ardduniant

Dignity, dig'ni.ti ft, bonedd; urddas, Digraph, di'graf n, deugrafl'; dwy lyth-yren ag nn sain

Digress, di.gres' vi, gwyro, gadael, osgoi Digression, di.gresnun n, dywaniad;nbsp;osgoad, gwyrad

Digressive, di.gres'iv a, ymhelaethol Dijudicate, d�.j�'di.kat vi, barnu rhwng,nbsp;cylafareddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ eddiad

Dijudication, d�.jii.di.ka'shun n, cylafai*-Dike, d�k n, clawdd,fibs; arg.ae Dilacerate, d�. las' ur. St vt, dryllio,nbsp;llarpio, rhwvgonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, darniad

Dilaceration, d�.las.u.ra'shun n, rhwyg-Dilaniate, d�.lan'i.at vt, cigyddio, dryllio, damionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liad, drylliad

Dilaniation, d�.lan.i.a'shun ft, distryw-Dilapidate, di.lap'i.dat v, adteilio, ym-syrthio nbsp;nbsp;nbsp;adfeiliad

Dilapidation, di.lap.i.da'sEun n, difur-Dilatable, di.Ia'ta.bl a, lledadwy, ym-ledol nbsp;nbsp;nbsp;[laethu ar

Dilate, diMat' v, ymhelaethu, lledu; he-Dilatoriness. dil'a.tur.i.ues n, hwyrfryd-igrwydd, diogrwydd Dilatory, dii'a.tur.i a, oedgar, hwyr-frydig, gohiriog, diognbsp;Dilemma, d�.iem'a n, astrusi, cyfyngdernbsp;0 bob tu; anhawsder; rheswra dwybignbsp;Diligence, dil'i.jens �, diwydrwydd, dy-faiwch ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[difiin, eorth

Diligent, diri.jent a, diwyd, ystig. Dill, dil ft, fienigl, llysiau�r gwewyrnbsp;Dilucid, d�.l�'sid a, eglur, gloew, tryloewnbsp;Diiucidate, d�.l�'si.dat vt, egluro, am-lygu, goieuo

Diluent, dil'ii.ent ft, teneuydd Dilute, di.liit' vt, teneuhau; cymmysgunbsp;a dwfr; gwanhau: a, teneu, gwaunbsp;Dilation, di.iushun ft, teneuhad, gwan-had, tymmeriad

Diluvial, di.iu'vi.al a, dylifbl, llifeiriol Diluvium, di.lU'vi.um �, gwaelodiou arnbsp;ol Hit, llitwaddod

Dim, dun a, tywyll, p\vi, auoleu; gwan:

vt, tywyilu, cymyiu nbsp;nbsp;nbsp;[^ioli

Dimension.di.men'shua n, mesur, maint-Diminish, di.min'ish v, lleihau, bychanu; treio, cilio; toli

Diminution, dim.i.nii'shun ft, tollant, lleihad, bychaniad, treiad, prinhadnbsp;Diminutive, di.min'�.tiv o, bychanig,nbsp;lieiedigol; bychanigair, eiddilairnbsp;Diminutiveness, di.min'ii.tiv.nes fi,nbsp;bychander, eiddilwchnbsp;Dimissory, dim'i.sur.i a, gollyngolnbsp;Dimity, dim'i.ti n, math o gotwm mainnbsp;Dimness, dim'nes n, pylni, tywyllninbsp;Dimple, dim'pl n, pannwl, bochd wll, pantnbsp;Din, din n, djar, twrdd, dadwi�dd, trwst:

vt, syf'rdanu, byddaru Dine, din vi, ciniawa, bwyta ciniaw.

Dining-room, ciniawfa, ciniawgell Dinetical, di.net'i.kai a, cylchdroawl,nbsp;hydroawl

Ding, ding v, taro; trystio, rhuo; syfr-danu: ft, dymod, dyrn-gnith,tarawiad Dingle, ding'gl n, cwm, glyn, dyffrynnbsp;Dingy, din'ji a, tywyll; budr, brwnt, aflannbsp;Dinner, din'ur n, ciniaw, canolbrydnbsp;Dint, dint ft, ergyd, ol; grym, nerth,nbsp;awch: ri, tyllu, pantio, nodi [rifiadnbsp;Dinumeration, d�.n�.mu.ra'shun ft, un-Diocesan, d'i.os''i.zan n, esgob: a, esgob-Diocese, d�'�.sis ft, esgobaeth [aetholnbsp;Dioptrical, d�.op'tri.kal a, pelldremiolnbsp;Dioptrics, d�.opgt; triks ft, pelldremiaethnbsp;Dip, dip ff, trochi; gwlychu; braschwilionbsp;Diphthong, dip'thong ft, deusainnbsp;Diploma, di.plo'ma n, graddlythyr,nbsp;graddf'raint

Dipsas, dip'sas n, math o sarff Diptote, dip'tot ft, enw deudreiglnbsp;Diptych, dip'tik n, cofrestr o terthyronnbsp;Dire, dfr a, arswydus, echryslawnnbsp;Direct, di.rekt' ft, cyfeirnod: a, uniawn-gyrch, uniawn, cywir; dioed; vt, cyf-arwyddo, addysgu; cyteirionbsp;Direction, di.rek'shun ft, hyfforddiad,nbsp;tywysiad, trefniad; arch; gorchym-myn; cyfeiriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ wysol

Directive, di.rek'tiv a, hyfforddiadol, ty-Directness, di.rekt'nes n, unionder, cyf-eirioldeb nbsp;nbsp;nbsp;[llywydd

Director, di.rek'tur n, cyfarwyddwr; Directorial, dl.rek.t�'r'l.al a, cyfarwydd-ol; addysgolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadur; rheol

Directory, di.rek'tur.i a, cyfarwydd-Directress, di.rek'tres n, hyftbrddes Direful, d�r'fwl a, echryslawn, erchyllnbsp;Direness, diVnes ft, echrysloneddnbsp;87

-ocr page 112-

UlS p3.th, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, t^=too, t^k=took;

igt;ireption, d�.rep'shun n, anriieithiud, trais

Dirge d�rj n,galarnad,marwnad,galar-Dirk, d�rk n, math o glcddyf byr, bidog Dirt, d�rt �, baw, torn, llaca, llaidnbsp;Dirtiness, d�r'ti.nes n, bryntni, budreddnbsp;Dirty, d�r'ti a, budr, brwnt, s-wga,nbsp;bawaidd, aflan: vt, diwyno, budreddu,nbsp;Ileidio. A dirty woman, brontennbsp;Diruption, d�.rup'shun n, ymdoriad, ym-rwygiad

Dis-, Di-, Dii-, px, yn arwyddo nacad, dadwneuthunad, neu wabaniadnbsp;Disability, dis.a.biH.ti �, anallu, gwennbsp;Disable, dis.a'bl vt, analluogi [didnbsp;Disabuse, dis.a.b�z' vt, didwyllo, iawnunbsp;Disaccommodation, dis.a.kom.�.da'shunnbsp;anghyfleusdra

Disaccord, dis.a.k�rd' vt, anghytuno Disacknowledge,dis.ak.no^ejr^,anaddef,nbsp;gwadu

Disadvantage, dis.ad.van'ta) n, coUed, anfantais, afles: v, colledu, drygunbsp;Disadvantageous, dis.ad.van.ta'jus a,nbsp;anfanteisiol, anesolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyeithro

Disaffect, dis.a.fekt v, peri anghariad, Disaffection, dis.a.fek'snun n, anserch,nbsp;anfoddlonedd ^ [brofiad, gwadnbsp;Disaffirmance, dis.a.fur'mans n, gwrth-Disaftbrest, dis.a.for'est vt, digoedwigonbsp;Disagree, dis.a.gri' vi, anghytunonbsp;Disagreement, dis.a.gri'ment n, am-ratael, anghytundeb. anghydwedcliad,nbsp;anghydtodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ffyddiawn

Disalliege, dis.a.lij' vi, myned yn an-Disallow, dis.a.l�^' vt, anghymmerad-wyo, gwrthod, gwrthneu Disanchor, diz.ang'k�r vt, diangorinbsp;Disanimate, diz.an'i.mat vt, digaloni;

dieneidio, lladd nbsp;nbsp;nbsp;[dirymu

Disannul, dis.a.nul' vt, dil�u, diddymu, Disappear, dis.a.pi�r' vi, diflanu, llifanunbsp;J^isappoint, dis.a.p�int' vt, siomi, seith-ugio, twyilonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[siomiant

Disappointment, dis.a.pdint'ment n, Disapprove, dis.a.prvVv' vt, anghymmer-adwyo, gwrthod, beionbsp;Disarm, diz.arm' vt, dadarfogi, diarfu,nbsp;diarfoginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ansefydlu

Disarrange, dis.a.ranj' vt, dadrestru, Disarray, dis.a.ra n, adwisg; terfysg,nbsp;annhrefn: v^.dadwisgo; annhrefnunbsp;Disaster, diz.as't�r a, anhap, trychineb,nbsp;dryglamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anftbdus

Disastrous, diz.as'trus c, trychinebus, Disavow, dis.a.vdw' vt, diarddelwinbsp;Disavowal, dis.a.vuvv'ai �, gwad, nag

Disband, dis.band' vt, ��yddmo; goll-wngymaith; gwasgaru Disbark, dis.bark' vt, dadlwytho, glanionbsp;Disbelief, dis.bi.lif' n, anghoel, anffydd-iadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anghoelio

Disbelieve, dis.bi.liv' vt, anghredu, Disbench, dis.bensh' vt, dieisteddlodinbsp;Disbranch, dis.bransh' vt, digangenu,nbsp;digeincionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Iwytho

Disburden, dis.b�r'dn vt, difeichio, dad-Disburse, dis.b�rs' vt, gwario, treulio, talu ariaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[talad; cost

Disbursement, dis.burs'ment n, traul, Discalceate, dis.kal'shi.at vt, diesgidionbsp;Discandy, dis.kan'di vi, toddi, dadleithionbsp;Discard, dis.kSrd' vt, diswyddo, diar-Discarnate, dis.kar'nat a, dignawd [ddelnbsp;Disceptation, dis.ep.ta'shun n, dadl; ym-resymiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwahaniaethu

Discern, di.zurn' vt, canfod, dirnad, Discernible, di.z�r'ni.bl a, amlwg, deall-adwy, dirnadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dirnadaeth

Discernment, di.z�rn'ment n, cra֒der, Discerptible,di.surp'ti.bl a, gwahanadwynbsp;Discharge, dis.tsharj' �, gollwng, rhydd-hau;talu; cyflawnu; ymarllwys; di-Iwytho, diswyddo; saethu, ergydio:nbsp;n, gollyngdod; talnod; taliad; ergydnbsp;Discinct, di-singk-t'a, llaes, rhydd, llacnbsp;Discind, di.sind' vt, gwahaniu rhanu,nbsp;darnionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dilynwr

Disciple, di-si^pl n, dysgybl, ysgolhaig, Disciplinable, dis'i.plin.a.bl a, athrylith-gar, llywodraethus

Disciplinarian, dis.i.pli.n�Vi.an n, dysg-yblwr; carwr trein [dysgyblaidd Disciplinary, dis'i.plin.ur.i a, trefhus;nbsp;Discipline, dis'i.plm n, dysgybiaeth;nbsp;rheoiaeth; vt, dysgybiu, addysgu,nbsp;iawn drefhu; hyfforddi; ceryddunbsp;Disclaim, dis.klam' vt, diarddel, diar-ddelwi, gwadu, gwrthod [amlygunbsp;Disclose, dis.kl�z' vt, dynoethi, digelu,nbsp;Disclosure, dis.kl�'zh�r n, dynoethiad,nbsp;dadguddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[liwio

Discolour, dis.kul'�r vt, diliwio, dryg-Discomfit, dis.kum'fit vt, gorchfygu, dymchwelydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fygiad

Discomfiture, dis.kum'fi.tshti�r n, gorch-Discomfbrt, dis.kum'f�rt vt, tristiiu, go�dio, anghysuro, aflonyddu: n,nbsp;anghysur, tristwch, gofid, a�onydd-wchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anghaumol

Discommend, dis.ku.mend� vt, beio, Discommendable, dis.ku.men'da.Dl a,nbsp;beiiis, ceryddusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lonyddu

Discommode, dis.ku.mbd' vt, blino, af-

88

-ocr page 113-

DIS

�re; late; l�ne, n�d, mute: she, zh=z aziire: thir, this; i=(]7.h.

Discommodioas, dis.ku.m�'di.us a, anghyd�usnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aimhrefnu

Discompgt;ose, dis.kum.p�z' vt, aflonyddu; Discomposure, dis.kura.p�'zh�r w, an-nhret'niad; cynhwrf, aflonyddwchnbsp;Disconcert, dis.kon.surt' vt, siomi, ter-fysgu, cyffroinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anghydffurfiad

Discqntormity, dis. kon. for' mi. ti n, Discongruity,dis.koii.gr^'i.ti n, anghys-sondeb, anghydweddiadnbsp;Disconsolate, dis.kon's�.lat a, prudd,nbsp;anghysurus, trist [foddlonrwyddnbsp;Discontent, dis.kon.tent' n, tristyd, an-Discontented, dis.kon.ten'ted a, anfodd-og, anesmwythnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anfbddlondeb

Discontentment, dis.kon.tent'ment n, Discontinuance, dis.kon.tin'�.ans�, am-mharhad, peidiant, dysbeidiad, foliantnbsp;Discontinue, dis.kon.tin'� v, peidio, di-barhau; rhoddi heibio; attalnbsp;Discontinuity, dis.kon.ti.nui.ti n, di-barhad; anghyfandernbsp;Discord, dis'k�rd n, anghydgord; gwrth-sain, anghydsain [anghydgerddnbsp;Discordance, dis.k�rdans n, anundeb,nbsp;Discordant, dis.k�r'dant a, anghytun,nbsp;anghysson, anghywair [gynghorinbsp;Discounsel, dis.k�vvn'sel vt, gwrth-Discount, dis.k�wnt' vt, erthynu, tynunbsp;allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tawigyfrif

Discount, dis'k�wnt n, erthyniad, toliad, Discountenance, dis.k�wn'ti.nans vt,nbsp;anghefnoginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[galoni

Dbcourage, dis.kur'aj vt, llwfrhau, di-Discouragement, dis.kur'aj.ment �, di-galondid, anghefnogiad Discourse, dis.ko�rs' n, ymddyddan,nbsp;traethawd: vi, ymresymu; traethu;nbsp;areithio. Introductory discourse,rhag-draithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anfoesgar

Discourteous, dis.ko�r'tshus a, anfwyn. Discourtesy, dis.kur'ti.si n, anfwyn-eidd-dra, anfbesgarwciinbsp;Discous, dis'kus o, fel dysgl, fel coetennbsp;Discover, dis.kuv �r vt, dadguddio, dar-ganfod, digelu, canlbdnbsp;Discoverable, dis.kuv'ur.a.bl a, dir-nadwy, olrheinadwynbsp;Discovery, dis.kuv'ur.i n, dadguddiad,nbsp;dadenhuddiad, darganfyddiadnbsp;Discredit, dis.kred'it n, gwaradwydd,nbsp;anghlod, drygair: vt, anghoelio;nbsp;gwaradwyddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pwyiiog

Discreet, dis.krit' a, call, synwyrol; Discrepance, dis.krep'ans. Discrepancy,nbsp;dis.krep'an.si n, anghydtbd Lbarlhedignbsp;Discrete, dis.krit' a, gwahauedig; dos-

Discretion,dis.kresh un n, dys�wyll,cail-ineb, pwyll; synwyr. At discretion, heb ammodau [gyfyngol, diammodolnbsp;Discretionary, dis.kreshun.ur.i a, di-Discretive, dis.kri'tiv a, dosbarthusnbsp;Discriminable, dis.krim'i.na.bl o, gwa-hanadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^haniaethu,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dynodi

Discriminate, dis.knm'i.nat v, gwa-Discrimination, dis.krim.i.na'shun n, gwahaniaethiad; dynodiadnbsp;Discriminous, dis.krim'i.nus a, enbydusnbsp;Discubitory, dis.k�'bi.tur.i a, lled-or weddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ orweddiad

Discumbency, dis.kum'ben.si n, lled-Discumber, dis.kum'bur vt, diddyrysu;

dadr wystro nbsp;nbsp;nbsp;[ amrediad

Discursion, dis.k�r'shun n, amwibiad, Discursive, dis.kur'siv a, amredol, gwib-iog, crwydrol, ammherthynolnbsp;Discursory, dis.k�r'sur.i a, rhesymiadolnbsp;Discus, dis'kus n, tafi-lech, coetennbsp;Discuss, dis.kus' vt, holi, chwilio, trin;

eglurhau; chwalu [ymchwiliad, dadl Discussion, dis.kusnun n, arholiad,nbsp;Discutient, dis.k�'shent a, gwrthweitli-iol: n, meddyginiaeth wrthweithiolnbsp;Disdain, dis.dan' n, dirmyg, ffieiddiad;nbsp;traha; ysgorn: z;,diystyru; �ieiddio;nbsp;ysgornionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diystyrllyd

Disdainful, dis.dan'fWl a, ffroenuchel. Disease, diz.iz' n, clefyd, dolur, clwyf,nbsp;afiechyd; anesmwythder, poen: vt,nbsp;aflonyddu, poeninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[poenedig

Diseased, diz.izd' a, claf, afiachus; Disedged, diz.ejd' a, difin, diawch, pwlnbsp;Disembark, dis.em.bark' v, tirio, glanio,nbsp;dadlwytho [ddyrysu, dadrwystronbsp;Disembarrass, dis.em.bar'as vt, dad-Disembitter, dis.em.bit'�r vt, melusu,nbsp;dadchwerwinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edig

Disembodied, dis.em.bod'id a, anghorft-Disemboweljdis.em.biiw'el vi,diberfeddu Disembogue, dis.em.b�g' v, ymarilwys;

aberu nbsp;nbsp;nbsp;[dad-ddyrysu

Disembroil, dis.em.br�il' vt, difeichio, Disenable, dis.en.a'bl vt, analluogi; an-addasunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dadswyno

Disenchant, dis.en.tshant' vt, dadreibio, Disencumber, dis.en.kum'b�r vt, dadrwystro, dileichio

Disengage, dis.en.giij' vt, gollwng; diddyrysu; nbsp;nbsp;nbsp;rhyddhaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[urddasu

Disennobie, nbsp;nbsp;nbsp;dis.e.n�'blnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diraddu, di-

Disentangle, dis.en.tang'gl vt, dad-ddyrysu; nbsp;nbsp;nbsp;rhyddhaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwaredu

Disenthral, nbsp;nbsp;nbsp;dis.eii.throl'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riiyddhau,

Diseuthroue, dis.en.thr�n' vt, diorseddu

�y


-ocr page 114-

DIS path, fat, ere. met, ina-rine, pin, �rb, on, curve, cut, tH�=too t\vk=took;

Disentrance, dis.en.trans' vt. de�roi o berlewygjdadlesmeir io, dadebru [ ysgarnbsp;Disespouse, dis.es.p�wz' vt, gwahanu,nbsp;�isesteem, dis.es.tim' n, dibarchiad,nbsp;anfri: vt, difr�o, dibarchu, bychanunbsp;Disfavour, dis.fa'v�r n, anghymmeriad:

vt, anghefnogi; anhoffi Disfiguration, dis.fig.�.rashun n, an-flurfedigaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[harddu; hagru

Disfigure, dis.fig'ur vi, anffurfio; an-Disfigurementjdis.fig'ur.mentw, hylHad, anfiurfiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[difuddio

Disfranchise, dis.fran'tshiz vt, difreinio; Disfurnish, dis.f�r'nish vt, diosg, dy-noethinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diosg

Disgarnish, dis.gar'nish vt, diaddurno; Disglority, dis.gl��r'i.fi vt, darostwng,nbsp;iselu, diogoneddu, gwaradwyddonbsp;Disgorge, dis.gorj' v, dadlyncu, chwydu,nbsp;ymarllwys, arliwys

Disgrace, dis.gras^ vt, gwarthruddo; gwaradwj^ddo: n, gwaradwyddj sar-had, cywilydd; dianrhydeddnbsp;Disgraceful, dis.gras'fwl a, cywdyddus,nbsp;ammharchus, gwarthus [autwvnnbsp;Disgracious, dis.gra'shus a, angharedig.nbsp;Disguise, dis.g�z' n, lledrith, ffuant:nbsp;twyllwisg: v, ymddyeithrio, fiuantu,nbsp;ffugio, ^wedd-ddullio, lledrithio. Disguised m liquor, meddwnbsp;Disgust, dis.gust' n, difiasrwydd; ffieidd-rwydd: vi, diflasu, anfoddhaunbsp;Disgustful, dis.gust'f^l a, diflas, ffiaidd,nbsp;adgas, cas; gwrthwyneblyd; ffinionllydnbsp;Dish, dish n, dysgl, ysgudell; dysglaidnbsp;Dishabile, dis.a.bil' n, boreuwisg, an wisgnbsp;Dishabit, dis.hab'it vt, bwrw o gartrefnbsp;Disharmony, dis.har'm�.ni n, anghys-sondeb, anghynghanedd [gwangaloninbsp;Dishearten, dis.b^r'tn vt, digaloni,nbsp;Dishevel, di.shev'el vt, dyijsu gwalltnbsp;Dishonest, diz.on'est a, an�yddlawn, an-onest, anghywir, twyllodrusnbsp;Dishonesty, diz.on'es.ti n, anonestrwydd.

anghyfiawnder; anniweirdeb Dishonour, diz.on'�r n, dianrhydedd,nbsp;ammharch, ammraint; gwarth: vt, di-anrhydeddu,gwaradwyddo; diforwynonbsp;Dishorn, dis.horn' vt, digornionbsp;Disincarcerate, dis. in. KS.r' sur. at vi,nbsp;rhyddhau, dlgarcharunbsp;Disinclination, dis.in.kli.na'shun n, an-nhueddiad; gwrthwynebiadnbsp;Disincline, dis.in.kl�a' vt, annhueddunbsp;Disincorporate, dis.in.kor'p�.rat vt, di-gorfibri, gwahanunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wcii

Disingenuity, dis.in.ji.u�'i.ti n, anniieg-

Disingenuous, dis.in.jen'�.us a, hocedus^ dichellgar; annheg, anonestnbsp;Disinherit, dis.in.her'it vi, didreftadu,nbsp;dietiteddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddaiaru

Disinter, di.in.t�r' vt, dadgladdu, dad-Disiiiterested, diz.in'tur.est.ed a, an-hunanol; diduedd, teg Disinterestedness, diz.in'tur.est.ed.nes n,nbsp;dihunanedd, tegweh [uno, ysgarnbsp;Disjoin, disjoin' vt, dadgyssylltu, dad-Disjoint, dis.j�int' vt, dadgymmalunbsp;Disjudication, dis.j�.di.ka'shun n, pen-derfyniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sylftiad

Disjunction, dis.jungk'shun n, dadgys-Disjunctive, dis.jungk'tiv a, dadgys-sylltiadol: n, gwahaniedydd. Disjunctive conjunction, cyssylltiad gwa-haniadol

Disk, disk n, gwyneb gweledig yr haul, y lleuad, neu�r ser; coeten, tan-lechnbsp;Dislike, dis.l�k' n, anhofTedd, fiieiddiad,nbsp;casad: vt, anhoffi, angharu, casUunbsp;Disliken, dis.l�'kn vt, anghyffelybu,nbsp;annhebygu

Dislinib, dis.lim' vt, diaelodi, dryllio Dislocate, dis'l�.kat vt, dadgymmalunbsp;Dislocation, dis.l�.kashun n, dadgym-maliad ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tarfu

Dislodge, dis.loj' vt, diloebesu, didyo, Disloyal, dis.loi'al a, anffyddlawn,nbsp;anghywir; gwrtljfreiniolnbsp;Dismal, diz'mal �, cethin, erchyli,nbsp;echryslawn; hyll; galarus, gresynol;nbsp;tywyll; ansiriql, chwith. A dismalnbsp;moan, oerlef [hyllder, chwithrwyddnbsp;Dismalness, diz'mal.nes n, erchyllder,nbsp;Dismantle, dis.man'tl vt, difurio' dad-furio, digaern; difantellu, diosgnbsp;Dismask, dis.mask' vt, digelu, dihatrunbsp;Dismast, dis.mast' vt, tori liwylbren,nbsp;dadhwylbrenu

Dismay, dis.ma' n, braw, ofn, dychryn, arswydf vt, brawychu, ofni, digaloninbsp;Disme, dim n, .degwrnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[darnio

Dismember, dis.mem'bur vt, diaelodi. Dismiss, dis.mis' vt, gollwng ymaith;

rhyddhau; diswyddo Dismissal, dis.misal, Dismission, dis-mish'un n, diswyddiad, gollyngdod;nbsp;anfoniad ymaith; rhyddhad [wystlonbsp;Dismortgage, dis.m�r'gaj vt, dadar-Dismount, dis.m�\Vnt' v, disgyn, dyfodnbsp;i lawr; tafiu i lawr, dadymchwelyd;nbsp;didrwylio cyfiegrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dod

Disobedience, dis.�.bi'di.ens n, anutudd-Dis�bedient, dis.�.bi'di.ent a, auliydyn, gwrthnysig, anutudd, anhyweddnbsp;90


-ocr page 115-

i)lS

�re; late, line, no, m�te; she, zh=2 az�re; thin, this; �j=dzh.

Disobey, dis.�.ba' vt, anutuddhau, tros eddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[digio; drygu

Disoblige, dis.�.bl�j' vt, anfoddhau; Disorder, diz.or'dur annhrefn, ter-fysg; afiechyd; vi, annhrefnu; an-hwylionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[penrydd, didrefn

Disorderly, diz.�r'd�r.li a, afreolus Disordinate, diz.or'di.nat a, afreolaidd,nbsp;anghymmedrolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fweirio

Disorganize, diz.�r'ga.n�z vt^ aadgy-Disown, diz.�n' gwadu, gwrthod, diarddel, diarddelw�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L^mledu

Dispand, dis.pand' vi, lledu alian, taenu, Dispansion, dis.pan'shun n, amlediad.

ymlediad nbsp;nbsp;nbsp;[bychanu, dif'r�o

Disparage, dis.par'aj ammharchu. Disparagement, dis.par'aj.ment n, anfri,nbsp;. gwarth. gogan, dirmygnbsp;Disparate, dis'pa.rat a, anghyfartalnbsp;Disparity, dis.par'i.ti ?i, anghyfartalwchnbsp;Dispart, dis.part' vt, rhanu, gwahanunbsp;Dispassion, dis.pash'un n, diddigrwydd,nbsp;llarieidd-dranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ pwyllus

Dispassionate, dis.pash'un.at a, araf'aidd. Dispel, dis.pel' ��, cbwalu, gwasgarnnbsp;Dispensable, dis.pen's�..bl a, gwariadwy,nbsp;treuliadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^meddygdy

Dispensary, dis.pen'sur.i n, cyfFerdy; Dispensation, dis.pen.sa'shun w, goruch-wyliad, trefniad; goddetiad, esgusod-iad; trwydded

Dispensatory, dis.pen'sa.tur.i w, cyffer-Dispense, dis.pens'ti, rhanu gweinyddu �, esgusodi, gwneyd hebnbsp;Dispeople, dis.pi'pl tJlt;, dibobli, difrodinbsp;Disperge, dis.p�rj' vt, taenellu, taenunbsp;Disperse, dis.p�rs' v, gwasgaru, chwalunbsp;taenu, haunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwasgariad

Dispersion, dis.p�r'shun n, gwasgarawd, Dispirit, dis.pir'it vt^ digaioni, anwroli,nbsp;llwtrhaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�le, symmud

Displace, dis.plas' anghyfl�u; troi o Displacency, dis.pla'sen.s� n, anfoddlon-edd; anfoeseddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blanu

�isplant, dis.plant' vt, diwreiddio, dad-Displantation, dis.plan.ta'shun �, di-wreiddiad, dadwreiddiad, dadblaniad Display, dis.pla n, dadblygiad, arddang-osiad: vt, gosod allan, arnlygu, taenunbsp;ar led, arddangos. To display a banner, dyrchafu banernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adgas

Displeasant, dis.plez'ant a, anhyfryd, Displease, dis.pliz' vt, anfbddio, digio,nbsp;ditiasu. To be displeased, digio, sorinbsp;Displeasure, dis.plezh'�r n, anfodd, sor-iant, digternbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gy^a thwrJ

Displode, dis.pl�d' nbsp;nbsp;nbsp;goiiwng allan

Displosion, dis.pl�'zhun n, traisruthriad Dispoil, dis.p�ii' vt, anrheithio, ysbeilionbsp;Disport, dis.p��rt' n, difyrwch: v, dityrtr,nbsp;chwareu; anlladu [rheoliad; aralliadnbsp;Disposal, dis.p�'zal n, trefniad, triniad,nbsp;Dispose, dis.p�z' vt, tueddu; addasu;nbsp;trefnu, dosbarthu; cy��u; defnyddio.nbsp;To dispose of, gwerthu; rhoddi; caelnbsp;gwared o. To be disposed to, bod a�inbsp;fryd ar, clywed ar ei galon. To benbsp;disposed of, ar werth, iV werthunbsp;Disposition, dis.po.zish'un n, trefniad,nbsp;dosbartliiad; liywiad; gogwyddiad,nbsp;cymhwysiad, tuedd, hwyl, tymmer,nbsp;ansawdd, aniaetb, greddfnbsp;Dispossess, dis.po.zes' vt, difeddiannu;

difeddu, dadteddiannu nbsp;nbsp;nbsp;[moiadwy

Dispraisable, dis.pra'za.bl a, anghan-Dispraise. dis.praz'w, anghlod, anioliant, anair: vt, anfoli, goganu, beio; cabinnbsp;Dispread, dis.pred' vt, taenu ar led, lled-aenunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.[coiled

Disprofit, dis.profit n, afles, anfudd, Disproof, dis.pr^�f n, gwrthbrawfnbsp;Disproportion, dis. pro. po�r shun n,nbsp;anghymmesuriaeth, anghyfartaledd;nbsp;anghymmedroldeb: vt, anghydranu,nbsp;anghymmesuro; anghyfartalunbsp;Disproportionabie, dis.pro.pG�r'shun.a.bl,nbsp;Disproportionate, dis.pr�.p��r'shun.atnbsp;a, anghydran, anghyfatebolnbsp;Disprovable, dis.prw'va.b] a, gwrthbrof-adwy, a eilir ei ddadbrofi [broilnbsp;Disprove, dis.prwv' vt, dadbrofi, gwrth-Dispunishable, dis. pun' ish . a . bl a,

Dispurse, dis.p�rs'gwastrafFu, treulio Disputable, dis.pii'ta.bl a, dadleuadwy,nbsp;ammheusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[resymwr

Disputant, dis.pu'tant n, dadleuwr, ym-Disputation, dis.p�.ta'shun n, dadleuad, ymddadleuad, ymresymiadnbsp;Disputatious, dis.pu.ta'shus, Disputa-tive, dis.p�'ta.tiv o, dadleugar, cecr-aidd, ymrysongar, croesnbsp;Dispute, dis.piit' n, dadl, ymryson, am-rafael: v, ymbyncio, dadleu, ymryson;nbsp;gwrthwynebunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bynciwr

Disputer, dis.p�'t�r n, dadleuwr, ym-Disquality, dis.kwol'i.f� vt, anaddasu, anghymhwysonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trallodi

Disquiet, dis.kwi'et vt, aflonydd'u, blino. Disquiet, dis.kw�'et, Disquietude, dis-kw�'i.t�d n, anesmwythder, adouydd-wch,anorphwysdraj cynliwrf, blindernbsp;Disquisition, dis.kwi.zisii'un n, arholiad,nbsp;ymchwiliad, dadleuad


91

-ocr page 116-

DIS path, fat, ere, met, ma-rine, pin, �rb, on, curve, cut, t^V=too. t^k=took.

Dissimulation, di.sim.�.lii'shun �, rhag-rith, ffugiad, lledrithiant Dissipable, dis'i.pa.bl a, gwasgaradwynbsp;Dissipate, dis'i.pat vt, chwalu, gwasgaru,nbsp;afradloni, gwastra�unbsp;Dissipation, dis.i.pa'shun n, gwasgar-iad; gwastrafi, atradlondebnbsp;Dissociate, di.s�'shi.at vt, digyfeillio, di-gyfieuonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwahaniad

Dissociation .di.s�.shi.a'shun n,ysgariad, Dissolute. dis'�.l�t a, penrydd, afrad-lawn, (lifFaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[of�redd

Dissoluteness, dis'�.l�t.nes n,penryddid, Dissolution, dis.o.l�'shun n, ymddattod-iad, toddiad, ymdoddiad; marwolaeth;nbsp;gollyngiad; diddymiad, dadgorfforiadnbsp;Dissolvable, di.zol'va.bl, Dissoluble, dis'-�.l�.bl a, dattodadwy, dadmeradwynbsp;Dissolve, di.zolv' v, toddi, dadleithi�,nbsp;ymollwng; dattod; digorffori, dad-gorlfori, dadgyssylltu; diweddu. Tonbsp;dissolve parliament, gollwng ymaithnbsp;y seneddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dadieithydd

Dissolvent, di.sol'vent n, dadmerydd. Dissonance, dis'�.nans n, anghydseiniaanbsp;Dissonant, dis��.nant n, anghydsain,nbsp;gwrthsainnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwrthannog

Dissuade, di.swad' vt, gwrthgymhell, Dissuasion,di.swazhunn,gwrthgynghornbsp;Dissyllable, di.sil'S-.bl n, gair dwysillnbsp;Distaff, dis'taf n, cogail, cogeilynnbsp;Distain, dis.tan' vt, ystaenio, goliwionbsp;Distance, dis'tans n, pellder, pelldra;nbsp;cyfrwng: vt, pellau, gadael ar ol. Anbsp;great distance, liirbell. At no distance, neppell, yn agos, ger Hawnbsp;Distant, dis tant a, pell,pellenig,anghys-bell. blot distant, nid yin mhellnbsp;Distaste, dis.tast' n, diflasrwydd; vt,nbsp;difiasu; casau; alarunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adgas

Distasteful, dis.tast'f^l ft, ffiaidd, didas. Distemper, dis.tem'pur n, gwst, anhwyl,nbsp;saldra: vt, annhymmeru; annhrefnunbsp;Distemperate,dis.tem'pur.at a, anghym-medrolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[annhymmerusrwydd

Distemperature, dis.tem'pur.a.tsh��r n, Distend, dis.tend' vt, arledu, arlydanu,nbsp;Iledu, eangunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eangiad

Distention, dis.ten'shun n, arlediad, Distich, dis'tik n, pennill dwy fraich;nbsp;cywydd deuair

Distil, dis.til' v, distyllio; dyhidlo Distillation, dis.ti.lashun n, distyiliad,nbsp;defnyniad, distyllyddiaethnbsp;Distillery, dis.til�ur.i n, distylldynbsp;Distinct, dis.tingkt' a, eglur, amlwg;nbsp;gwahannodol; croew

Disregard, dis.ri.gard' n, diystjrwch, anfr�ad: vt, diystyru, bychanunbsp;Disregardful, dis.ri.gard'f^l a,esgeulus,nbsp;anotalus; dirmyglawnnbsp;Disrelish, dis.rel'ish n, diflasder; fSeidd-rwydd: vi, diflasu; anhoffinbsp;Disreputable, dis.rep'�.tS..bl a, anghlod-wiw,dibarch,gwaradwyddus,gwarthusnbsp;Disrepute, dis.ri.p�t', Disreputation, dis-rep.�.ta'shun n, anfri, anghlodnbsp;Disrespect, dis.ri.spekt' w, ammharch,nbsp;drygfoes: vt, ammharchu, dirrnygu,nbsp;diystyrunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gar, dibarch

Disrespectful, dis.ri.spekt't^l a, anfoes-Disrobe, dis.r�b' vt, dadwisgo, diosg, dihatru

Disruption, dis.rup'shun n, ymdoriad, ymrwygiad; gwahaniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[foddloni

Dissatisfy, di.sat'is.fi vt^ anfoddio, an-Dissect, di.sekt' vt, ditynio, gwahan-ranu; manwl-chwilio nbsp;nbsp;nbsp;[fyniaeth

Dissection, di.sek'shun n, difyniad; di-Disseize, di.siz'zj^, difeddiannu, difeddu Disseizee, dis.i.zi' n, un difeddiannedignbsp;Disseizin, di.si'zin n, difeddiad, trais-ddifeddiad

Disseizor, di.si'zur n, difeddiannwr Dissemblance,di.sem'blans n, annhebyg-rwydd

Dissemble, di.sem'bl vi, fFugio,lledrithio argelu. Dissembling, deuwynebog,nbsp;rhagrithiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ar led, iledu

Disseminate, di.sem'i.nat vt, hau, taenu Dissemination, di.sem.i.na'shun w, beunbsp;ad, taeniad; cylioeddiadnbsp;Dissension, di.sen'shun n, anghydsyniadnbsp;Dissensions, di.sen'shus a, cynhenusnbsp;Dissent,di.sent'n,anghytundeb; anghydsyniad; ymneillduaeth, neillduad: vi,nbsp;anghytuno, anghydsynio; ymwahanu,nbsp;ymneillduo; gwrthdybio. Dissenting-chapel, ty cwrdd Ymneillduwyrnbsp;Dissentaneous, dis.en.ta'ni.us a, anghyt-unol. anghydsyniolnbsp;Dissenter, di.sen't�r w, Ymneilld�wrnbsp;Dissentient, di.sen'shent a, angliydsyn-iol: w, ymneilld�ydd, nacawrnbsp;Dissertation, dis.�r.ta'shun n, traith;

ymresymiad nbsp;nbsp;nbsp;[drygu

Disserve, di.surv' vt, a�esu, niweidio. Disservice, di.s�r'vis n, anghymmwynasnbsp;Dissever, di.sev'dr vt, dadgyssylltu, dy-ranu, daduno

Dissidence, dis'i.dens n, anghytundeb Dissilition, dis.i.lish'un n, ymdoriadnbsp;Dissimilar, di.sim'i.lur a, annhebyg, am-ryfal, amryfeilryw, anghyffelyb

92

-ocr page 117-

�re; latc; l�ne, n�, m�te; she, zh=z azure; thin, Tiiis; j=dzh. DIV

Distinction, dis.tingk'shun �, gwahan-iaeth; rhagoriaeth nbsp;nbsp;nbsp;[iaethoi

Distinctive, dis.tingk'tiv a, gwahan-Distinctness, dis.tingkt'nes n, eglurder, manwl nodiad, amlygrwyddnbsp;Distinguish, dis.ting'gwish v, gwahan-iaethu, dosbarthu, dynodi; hynodi;nbsp;enwoginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gwahanadwy

Distinguishable, dis.ting^gwish.a.bl a. Distort, dis.t�rt' vt, gwyrgamu, cam-ystumio, anffurfionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[croesdroad

Distortion, dis.tor'shun n, camystum Distract, dis.trakt' vt, aflonyddu, blino;nbsp;gwallgofi. Distracted, ynfyd, gwall-gof, gwallgofus

Distraction, dis.trak'shun n, annhrefh;

gwaJlbwyil, gorphwylliad Distrain, dis.tra.n' vt, gataelu, attafaelunbsp;DistrainabJe,dis.tra'na.bla,attafaeladwynbsp;Distraint, dis.trant' n, attafaeliadnbsp;Distream, dis.trim' ri, ilifo,dylifo, fFrydionbsp;Distress, dis.tres' n, cyfyngder, ing, blinder,trailed, adfyd, helbul; attafaeliad:nbsp;vt, arwasgu, gorthrymu, blino, cys-tuddio, trallodi

Distressful, dis.tres'fM c, gofidus, ad-fydus, gorthrymderus, helbuius, blin Distribute, dis.trib'�t vt, rhanu, dosbarthu; cyfranu, cyfl�u; gwasgarunbsp;Distribution, dis.tri.bu shun n, rhaniad;

cy�ead; iawndrefniad; dosbarthiad Distributive, dis.trib^�.tiv a, cyfraned-igol; haelionusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ardal

District, dis'trikt n, tiriogaeth; rhandir. Distrust, dis.trust' n, auhyder, anym-ddiried: vt, anymddiried, drwgdybionbsp;Distrustful, dis.trust't^l a, drwgdybus;

pryderus nbsp;nbsp;nbsp;[thruddo; terfysgu

Disturb, dis.t�rb' vt, aflonyddu, cy-Disturbance, dis.t�r'bans n, terfysg.

cynhwrf, cyffro,afionyddwch, cythrudd Disuniform, dis.�'ni.f�rm n, anunffurf,nbsp;anunweddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gariad

Disunion, dis.�'ni.un n, anghydtbd; ys-Disunite, dis.�,niV v, gwahanu, ysgaru, dadunonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[oliaetli

Disunity, dis.�'ni.ti n, anundeb, anun Disusage, dis.uzaj, Disuse, dis.�s' n,nbsp;anghynnefindra, anarferiadnbsp;Disuse, dis.�z' vt, anarferu, diarferunbsp;Disvaluation, dis.val.�.a'shun n, dibris-iad, sarhadnbsp;Disvalue, dis.vai'� vt, dirmygu, bychanunbsp;Disvouch, dis.vu^tsli vt, gwrthbrofi,nbsp;anwirio, gwadu

Ditch, ditsh n, ciawdd, ffos, camlas: v, cloddio. Ditch-dock, tafel Mair

Ditcher, ditsh'�r n, cloddiwr, ffosiwr Dithyramb, dith'i.ram n, gwin-gerddnbsp;Ditto, dit'� ad, eto, yr un, yr un pethnbsp;Ditty, dit'i n, can, canig. A sorrowfulnbsp;ditty, cwyn-gerddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trwythbar

Diuretic, d�.�.ret'ik a, troethbar, Diurnal, d�.�r'nal n, dyddlyfr: a, dydd-iol, beunyddiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Diuturnity, d�.�.t�r'ni.ti n, parhaus-Divan, di.van' n, y prif gynghor yn Twreinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hanranu

Divaricate,d�.var'i.kat v, fforchogi, gwa-Divarication, d�.var.i.kU'shun n, floreJa-ogiad; ymraniad

Dive, d�v vi, ymsuddo, dwfndreiddio, olrhain. Diving-bell, suddglochnbsp;Diver, d�V�r n, ymsuddwr; dwfn-dreiddiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lledwyro

Diverge, di.v�ij' vi, ymbellau, osgoi, Divergent, d�.v�r'jent o, ymbeilaol,nbsp;osgoawlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llawer

Divers, di'vurz a, amryw, amryfal, ami. Diverse, d�'v�rs a, gwahanol; annhebygnbsp;Diversification, di.vur.8i.fi.ka'shun n,nbsp;amrywiad, tryfrithiad [hanredunbsp;Diversify, di.viir'si.fi vt, amrywio; gwa-Diversion, di.vur'shun n, difyrwch, ad-loniad; gwyrad; troad o�r neilldunbsp;Diversity, di.vur'si.ti n, amryfeiliant,nbsp;amrywiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[difyru, Jloni

Divert, di.vurt' vt, troi o�r neilldu; Divertive, di.vur'tiv a, difyrus, difyrgarnbsp;Divertisement, di.vur'tiz.ment n, difyrwch, adloniad

Divest, di.vest' vt, dihatru, diosg, di-feddiannu nbsp;nbsp;nbsp;[ dif uddiad

Divesture, di.ves'tshur n, diosgiad; DividabJe, di.vi'd^bl, Dividant, di.viquot;nbsp;dant a, rhanadwv

Divide, di.v�d' v, rhanu, cyfranu; dosbarthu; gwahanu nbsp;nbsp;nbsp;[talgyfran

Dividend, div'i.dend n, rhan, rhandwy; Divider, di.v'i'dur n, rhanwr, dosbarthwrnbsp;Dividual, di.vij'u.al a, rhanedig, dos-barthedig

Divination, div.i.na'shun n, dewiniaeth Divine, di.v�n' n, duwinydd, dewinydd:nbsp;a, duwiol, duwinyddol, dewin: v,nbsp;dewino, darogan; dyfalunbsp;Diviner, di.v�'n�r n, dewin, daroganwrnbsp;Divinity, di.vin'i.ti n, duwdod; Duw;nbsp;duwinyddiaeth

Divisibility, di.viz.hbiri.ti n, hyranedd Divisible, di.viz'i.bl a, rhanadwynbsp;Division, di.vizh'un �, rhan, cyfran;nbsp;rhaniad; cytraniaeth; ymraniad. Signnbsp;of divisionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eyfraneb, eyfrannod

ya

-ocr page 118-

DON p^th. fat, ere, met, ma-rine, pin, orb on cui've cut, t^=too, t'X^k=took;

Divisor, di.v�z�r �, cylranydd, rlian-iedydd [ysgariaeth; iiythyr ysgar Divorce, di.v��rs' vt, ysgar, gvra�anu: n.nbsp;Divorcement, di.vo�rs'ment n, ysgariadnbsp;Divulgate, di.vul'gat, Divulge di.vuljnbsp;vt, cyhoeddi, dadgelu [dattodiadnbsp;Divulsion, di.vul'shun n, dadgyssylltiadnbsp;Divuisive, di.vul'siv a, gwahandynolnbsp;Dizen, d�'zn vt, taclu, addurno, gwychunbsp;Dizzard, diz urd w, ftol, cadaf'ael, hurth-gen, hurtynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[madrondod

Dizziness, diz'i.nes w, penysgat'nder. Dizzy, diz'i a, pensyfrdan, difeddwlnbsp;Do, dgt;V (did, done) v, gwneuthur,nbsp;gwneyd, gwnelyd. I have done, yrnbsp;wyt wedi dybenu. How do you do?nbsp;sut yr ydych chwi? That will do,nbsp;gwna hwna y tro. Do not, peidiwch a.nbsp;Do I? a ydwyf h? To do well,nbsp;llwyddo. Doings, gweithredoedd;nbsp;traiFerth; ysti^r. Did 1, thou, he, Sec. ?nbsp;a ddarfu i mi, i ti, iddo ?

Docible, dos'i.bi, Docile, dos'il a, hydrin, hyddysg, hydyn [fryd; gwareddnbsp;Docility, do.siri.ti r?, hyddysgedd, eorth-Dock, dok n, llongborth; cloren march;nbsp;tafoi: vt, tori. Dock-leaf, dail tafol.nbsp;Dock-yard, llongorsaf. Sour dock,nbsp;surain y maesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eyfeirnod

Docket, Doquet, dok'et w, hyfForddnod, Doctor, dok'tur �, cadeirdraw, dysg-awdwr, athraw, doethawr; meddygnbsp;Doctrinal, dok'tri.nal a, athrawiaetholnbsp;Doctrine,dok'trin n, athrawiaeth,athron-ddysg, athroniaeth [ysgrifenbrawlnbsp;Document, dok'ii.ment �, addysgiad;nbsp;Documental, dok.ii.men'tal a, hyftbrdd-iadol; ardystiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fochrog

Dodecagon, do.dek'^.gun w, dull deuddeg Dodge, doj v, traws-ddadJeu, cecru,nbsp;Doe, do n, ewignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[geirdroi

Doff, dof vt, dadwisgo, dihatru; gohirio Dog, dog w, ci; cian: vt, dirgel-olrhain.nbsp;Dog-briar, mieri Mair, rhos Mair.nbsp;Dog-cheap, rhy isel bris. Dog-days,nbsp;dyddiau�r cwn. Dog-fish, morgi,nbsp;penei, ci coeg. Dog-kennel, cynhordy,nbsp;cyndy, ty c^n. Dog-sleep, ffuant-gwsg, cwsg ci. Dog-star, seren y cinbsp;Doge, doj n, penllywydd Venice gyntnbsp;Dogged, dog'ed a, ystyfnig; c�aidd, sarignbsp;Doggedness, dog'ed.nes ti, ystyfhig-rwydd; c�eidd-dra, anhynawseddnbsp;Dogger, dog'ur n, ysgoren, Hong fechannbsp;Doggerel, dog'ur.ei a, gorwael, salw,nbsp;angheltydd, crach: n, pryddest waelnbsp;neu afreolaidd

Doggish, dog'ish a, c�aidd, creulawn, brathlydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pwnc athrawiaethol

Dogma, dog'ma w, egwyddor sefydledig; Dogmatic, dog.mat'ik, Dogmatical, dog-mat'i.kal a, hunan-gryf, cyndyn,nbsp;haeriadol, honawlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddysg

Dogmatism, dog'ma.tizm n, meistrol-Dogmatist, dog'ma.tist ti, awduriaeth-wr; dysgawdwr pendant Dogmatize, dog'ma.t�z vt, awduriaethu.nbsp;Doily, doi'li ti, math o liain [sicr-haerunbsp;Doit, doit n, darn o ariannbsp;Dole, dol n, cyfran, dogn; ewynfan,nbsp;alaeth: vt, cytranu, rhanunbsp;Doleful, dol'f'X'l, Dolesome, dol'sum a,nbsp;galarus, trymllyd [rwydd, iradeddnbsp;Dolefulness, dolT^irl.nes ti, alaethus-Doll, dol delwan plentynnbsp;Dollar, dol'ur ti, darn arian gwerth yngnbsp;nghylch 4s. 2c.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[alaeth

Dolorj d�'l�r n, gofid; poen; galar, Dolorific, dol.�.rifik a, yn achosi poennbsp;neu offdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gofidus; dolurus

Dolorous, dol'o.rus a, alaethus; galarus, Dolphin, dol'fin n, morhwch, dolffynnbsp;Dolt, dolt w, delff, penbwl, hurthgennbsp;Doltish, d�l'tish a, delffaidd, hurt, pen-bylaidd, ffbl

Domain, do.man' n, treftadaeth, etifedd-iaeth, tir meddiant; arglwyddiaeth Dome, dom n, croraen, t^r bwaognbsp;Domestic, do.mes'tik a, tyaidd, teulu-aidd, cartrefol: n, teulu was, gwas,nbsp;gweinyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cartref

Domicil, dom'i.sil n, anneddle, trigfa. Dominant, dom'i.nant o, yn llywodr-aethu, a�r llywodraeth ganddo, ynnbsp;rheoli; arglwyddiaethol: n, y pum-med nod (mewn cerddoriaeth)nbsp;Dominate, dom'i.nat w, gorthrechu, dar-ostwng; arglwyddiaethunbsp;Domination, dom.i.na'shun T�, rheoliad,nbsp;arglwyddiaeth [ arglwyddiaethunbsp;Domineer, dora.i.niT' v, rhwystro, tra-Dominical, do.min'i.kal a, perthynol i�rnbsp;Arglwydd. Dominical-letter, llyth-yren y Suinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Dominic

Dominican, do.min'i.kan a, o urdd Dominion, do.min'yun t�, llywodraeth,nbsp;arglwyddiaeth, rheolaeth, awdurdodnbsp;Domino, dom'uno Ti, cwcwll mynachnbsp;Don, don �, enwad uchelwr yn yrnbsp;Hispaennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[doniad

Donation, do.na'shun ti, rhodd, anrheg; Donative, dou'Ativ n, rhodd; rhodd ddi-gyfrwng: a, rhoddedig, rhoddiannolnbsp;Done, dunpp.�Do

94

-ocr page 119-

ore; late, l�ne, no, iniite; she, zh=z azure; thin, Tills; j =.(izb. i)RA

Donee, d�.m' n, derbyniwr riiodd Donor, d�'n�r n, anrhegwr, rhoddwrnbsp;Doodle, dw'dl w, diogyn; oierwr, liurtynnbsp;Doom, dwm n, dedt'ryd, barn, brawd:nbsp;vt^ barnu, dyfamn, colifarnu. Doom's-day, dydd y farn, dydd brawd.nbsp;Doom�s-day Book, cofrestr o etitedd-iaethau a wnaed ar arch Gwilym ynbsp;Concwerwr. Doom's-man, barnwrnbsp;Door, do�r n, drws, dor; porth. Doorframe, attegwisg drws. Door-keeper,nbsp;drysor, porthor. Door-post, gorsin,nbsp;gorsing, post drws. Upper door-post,nbsp;capan drws, gwarddrwsnbsp;Doree, do'ra n, yr eurgetn. Gelwir ynnbsp;gyfiredin John Doree (jaune dore)nbsp;Doric, dor'ik a, Doraiddnbsp;Dormant, dor'mant a, yn cysgu; dannbsp;gudd, o�r golwg. Dormant tree, prit-drawst, swmer drwsnbsp;Dormer, dor'mur n, ffenestr yn nennbsp;Dormitive, dor'mi.tiv n, meddyginiaethnbsp;cwsgbar [ hundy; hunfa y meirwnbsp;Dormitory,dor'mi.tnr.i w, ystafell gysgu,nbsp;Dormouse, dor'miiws n, pathewnbsp;Dorn, dorn n, math o bysgodynnbsp;Dorp, dorp re, pentref, cordretnbsp;Dorsal, dor'sal a, cefnolnbsp;Dorser, dor'sur re, cefn-gawell, banernbsp;Dose, dos re, dogn: vt, dogninbsp;Dot, dot re, man, nod: re, manu, nodinbsp;Dotage, do'taj re, penwendid, lledfryd-edd, gwallgof, plentynrwydd henaintnbsp;Dotal, do'tal a, gwaddolognbsp;Dotard, d�'t�rd, Doter, do'tur re, tra-serchwr; un penwannbsp;Dote, dot vz, gorhoffi, ffolserchu; ynfydunbsp;Dottard, dot'urd re, coeden a docir ynnbsp;barhaus

Double, dub'1 a, dyblyg, deublyg, deu-ddyblyg: re, plygu, dyblygu, deu-blygu; rhedega gwrthredeg.- re, plyg, dyblygiad, dill; cymmaint arall.nbsp;Double-meaning, mwysder [parnbsp;Doublet, dub'let re, math o wasgawd;nbsp;Doubloon, dub.l^nquot; re, bath Hispaen-aidd (�3 4s.)

Doubt, duwt re, ammheu, petruso, rhuso:

re, ammheu, ammheuaeth; dadl Doubtful,duwt'fwl a,ammheuol,annilys,nbsp;petrusol, anghredinioi [ddiammheunbsp;Doubtless, duwt'les arf, yn uwch, ynnbsp;Douceur, dw.s�r' re, gwobr; budrwobrnbsp;Dough, do re, toesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dewr

Doughty, duw'ti a, gwych, dewrwych, Doughy, do'i a, toeslyd, tel toes [trochinbsp;Douse, duws re, trochiad: re. ceruodio;

Dove, duv re, colomen. Dove-cot, col-omendy. Ring-dove, ysguthan gad-wynog. StocK-dove, cuddan, ysguthan. Turtle-dove, turtur, colomen Fairnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[niwed, gwirion.

Dovelike, duvTik a, colomenaidd, di-Dovetail, duv�tal re, math o gysswlit mewn gwaith coed: vl, cyssylitunbsp;Dowable, d�w'a.bl a, gwaddoladwynbsp;Dowager, dhw'a.jur re, gwraig weddw.

Queen dowager, brenines waddolog Dowcets, duw'sets re, ceilliau carwnbsp;Dowdy, duvv'di re, benyw annhaclus einbsp;Dowel, duw'el re, hoelbren,ebillenLgwisgnbsp;Dower, duAr'ur, Dowery, duw'ur.i,nbsp;Dowry, d�wV'i re, gwaddol, cjrnnysg-aeth, agweddi

Dowerless, d�w'�r.les a, digynnysgaeth Dowlas, dui^'las re, math o liain cryfnbsp;Down, duvVn re, manblu, pan, plucan,nbsp;goflew, plu�r gweunydd; gwastadedd,nbsp;rhos: ad, i lawr, i waered, obry, tua�rnbsp;llawr. Downs, uoethdir, gwastattirnbsp;Downcast, duwn'kast a, prudd, digalon,nbsp;crymedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dinystr

Downfall, duwn'fol re, cwymp, codwm, Downhill, d�vvn'hil re, gwaered, gori-waered, llethr, llechweddnbsp;Downright, d�wn'r�t a, noeth, amlwg;

didwyli, gonest, pendant Downward, du^n'wurd a, tua�r llawrnbsp;Downward, duwn'wurd, Downwards,nbsp;duvvn'wurdz ad, i lawr, i waered, tuagnbsp;i waered, tua�r llawrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^esmwyth

Downy, du^n'i a, pluaidd, raanbiuog;^ Dowse, d�gt;^s re, cernod, dyrnod, bon-clust: ret, cernodionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wers

Doxology, doks.ol'o.ji re, mawlgan, mawl-Doxy, dok'si re, cyfFoden, putain, dyhiren Doze, doz ref, huno, lledgysgu, hepian:

n, cwsg vsgatn, gogwsg, amrant-hun Dozen, duz n re, deuddeg, dwsin [syrthninbsp;Doziness, dozi.nes re, cysgadrwydd,nbsp;Dozy, do'zi a, cysglyd, syfrdannbsp;Drab, drab a, Ihvydwyn: re, budrogennbsp;Drachm, dram re, wythfed ran o wnsnbsp;Drachma, drak'ma re, hen dflarn ariannbsp;gwerth wyth ceiniog [gwaddodnbsp;Draff, draf re, soeg, gweisgion, golchion,nbsp;Dratty, drafi a, soeglyd, gwaddodlydnbsp;Draft, draft re, cynllun, cynysgrif j hawl;nbsp;ysgrif, arianysgrif

Drag, drag re, car Husg; tynfach: re, llusgo, dylusgo; tynu, rhwyd-dynunbsp;Draggle, drag'1 re, diblo, dylusgo.nbsp;Draggle-tail, yslabi, brontennbsp;Dragnet, drag'net re, ilusgrwydnbsp;Vo


-ocr page 120-

DRO p^th, fat, ere, met, ma-rtne, pin, �rb, on, curve, cut, tA-=too, t^k=took;

Dresser, dres'nr n, ceginfwrdd, seld; Dressy, dres'i a, gwisgwych [gwisgwr

Drew, dr^ Draw Dribble, drib'11?, (

Dredge, drej �, rhwyd llymeirch; cym-otio �

Dragon, drag'un n. draig. Snap-dragon, trwyn y llo. Dragon-fly, gwas ynbsp;neidrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dirgyraheil, gort�di

Dragoon, dra.gwn^w, marchfilwr: vL Drain, drlin w, dyfrffos, soch: v, dy-hyspyddu, sychu, cwterunbsp;Drainable, dra'na.bl a, dyhyspyddadwynbsp;])rainage, dra'naj dyhyspyddiaethnbsp;Drake, drak w, ceiliog hwyad, adiadnbsp;Dram, dram n, traflwnc o wirod; wyth-fed ran o wns

Drama, dra'ma n, chwareu dyn^aredol Dramatic, dr�,.rnat'ik a, chwar�yddolnbsp;Dramatist, dram'a.tist n, awdwr chwar-Drank, drangk pt.�Drink [euwaithnbsp;Drape, drap v, gwneyd brethynnbsp;Draper, dra'p�r brethynwrj llieiniwrnbsp;Drapery, dra'p�r.i n, brethyniaeth,nbsp;brethynau; llieiniaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^iol

Drastic, dras'tik a, cryfj nerthol, effeith-Draugh, draf n, golchion, soeg, sorod Draught, draft n, traflwnc, Ilymaid;nbsp;Ilynciad; arloesdy, geudy; tyn, tyn-iad, tynfa; arlun, cynllun; bras-gynllun; cynysgrif; gwahanlu.nbsp;Draught-horse, march tynunbsp;Draughts, drafts n, math o chwareunbsp;Draughtsman, drafts'man n, cynlluniwrnbsp;Draw, dr� (drew, drawn) v, tynu, llusgo;nbsp;arwain; Ilunio, llinellu. To draw near,nbsp;agosau, nesiiu, dynesu [anfantaisnbsp;Drawback, dr�'bak n, ad-d^l, ad-daliad;nbsp;Drawbridge, drd'brij n, ysgrogellnbsp;Drawers, drorz np, llodrau. Chest otnbsp;drawers, llogellgistnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^darluniad

Drawing, dro'ing n, tyniad; arlun, Hun, Drawl, drol v, liusgo geiriau, trwm-Drawn, dron pp.�Drawnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[siarad

Dray, dra n, car. car hir, car trol Drayman, dr�'man n, cariwr, gyrwr trolnbsp;Drazel, draz'1 w, budrogen, dynirennbsp;Dread, dred n, otn, arswyd, braw, dy-chryn: a, ofnadwy, arswydus, dy-chrynllyd:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ofni

D read ful,dred'f ^ 1 a, erchy 11, echry slawn, Dreadless, dred'ies a, diotn, diarswyd,nbsp;ditraw, eonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[�, breuddwyd

Dream, drim {dreamt) v, breuddwydio: Dreamer, drim'ur w, breuddwydiwrnbsp;Dreamless, drirn'les a, dif'reuddwydnbsp;Drear, dri�r, Dreary, driVi a, hyll,nbsp;erchyli, echrysolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ dra

Dreariness, dri�r'i.nes n, tywyllni, hyll-

mysgedd : vt, treiliio; gotlodio,gonodi, blodio bwyd yn rhostio. Dredging-box, blawdilwch, treilitlwch

Dreggy, dreg'i a, gwatldodiyd^gweiiilion Dregs, dregz np, gwaddod, gwaelodion;nbsp;Drench, drensh n, meddygiyn i farch:

vt, mwydo; trwytho; trochi Dress, dres n, gwisg, gwisgiad, dillad,nbsp;trwsiad; addurniad: v, gwisgo,nbsp;diiiadu; addurno, trwsio, trin; gwr-teithio; cyweirio, cyffeithio. Well-dressed, trwsiadusnbsp;defnynu; dyboerinbsp;Dribblet, drib'let n, manddylednbsp;Drier, dr�'�r n, sychydd: a, sychachnbsp;Drift, drift �, amcan, nwyd, tuedd;nbsp;lluchfa; cluder; croeslwybr: v, lluchio,nbsp;lluwchio; gyru

Drill, dril n, trwydden, ebill, trul; cor-nant; epa; ymarteriad milwrol: vt^ treulio; dysgumilwyr; goferunbsp;Drink, dringk rt, diod, llyn, gwirod: vnbsp;(drank, drunk), yfed; traflyncu- ym-ddiodi. Sour drink, chwiblen [yfednbsp;Drinkable, dring'ka.bl a, yfadwy, i�wnbsp;Drip, drip n, dyteriad; vi^ dyferu,nbsp;defnynu. Dripping, toddion, dyferion.nbsp;Dripping-pan, padell y toddionnbsp;Drive, driV (drove, driven) v, gyru,nbsp;gwthio, ymlid. Driven snow, man odnbsp;Drivel, driv'l n, glafoerion, ymboer;

ynfydyn: vi, ymboeri; yntydu Driveller, driv'l. ur �, glatoerwr; un pen-wan, ynfydyn

Driver, dr�'v�r n, gyrwr, gyriedydd Drizzle, driz'1 vi, defnynu, gwiith-wiawio. Drizzling weather, ileith-hinnbsp;Drizzly, driz' ii a, manddetnynog,nbsp;defn�og, m�n-wlawiognbsp;Droil, dr�il viy arat weithio; n, diogynnbsp;Droll, droi n, ysgentyn, digrifwas: a,nbsp;digril, cellweirus, ysmalanbsp;Drollery, dro'lur.i n, arabedd, cymweddnbsp;Dromedary, drum'i.dur.i to, math onbsp;gammarchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diogyn

Drone, dron to, begegyr, bychygyr; Dronish, dro'nish a, diog, cysglydnbsp;Droop, drwp vi, dihoeni, lUpau, methunbsp;Drop, drop �, dyferyn, dafn, defnyn;

clusttlysyn: v, dyferu, defnynu; Droplet, drop'iet n, defnyn [syrthionbsp;Dropsical, drop'si.kal a, dyfrglwyfusnbsp;Dropsy, drop's! w, dytrglwyfnbsp;Dropwort, drop'w�rt to, crogedyf, crog-edeunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sinidi

Dross, dros n, sorod, sotliacJi; gorierw; Drossy, dros'i a, sotUaciilyd, uimnhur

yb


-ocr page 121-

�re; late, line, no, mute; she, zhssz azure; thin, this; j=dzh. DUNquot;

lgt;rought, dr��t, Drouth, druwth n, sychder, gwres; sychednbsp;Droughty, drdw-'ti a, sych-hinog, tesog,nbsp;sychedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[myntai: pi.�Drive

Drove, drov re, gyr, deadell, centaint, Drover, dr�'v�r n, porthmon, gyrwr,nbsp;gyriedyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trochi

Drown, drui^n boddi, suddo, soddi, Drowning, dru w'ning re, bawdd, boddiad.

Drowning-place, boddia nbsp;nbsp;nbsp;[syrthni

Drowsiness,drui^'zi.nes re, cysgadrwydd. Drowsy, druw'zi a, cysglyd, marwaiddnbsp;Drub, drub re, fionod, Jlaeh, dyrnod,nbsp;llab: vU llabio, llachio, dulio, ffustionbsp;Drudge, druj re, cystogwr, cystegwr;nbsp;cystoges: vL gwneyd gwaith gwael,nbsp;cystoginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[waith, cwst

Drudgery, druj'ur.i re, caledwaith, budr-i^rug, drug re, cyffyr meddygol; gwaeJ-Drugget, drug'et n,math o lawrlenLbeth Druggist, druglst re, cyfFer�wrnbsp;Druid, drw'id re, derwyddnbsp;Druidical, dr^.id'i.kal 0, derwyddolnbsp;Druidism, drv^' id.izm n, derwyddiaeth,nbsp;derwyddoniaeth

Drum drum n, tabwrdd, rhuglen: v. tabyrddu. Drum-major, prltdabyrdd-wr. Drum-stick, tabyrddffonnbsp;Drummer, drum'dr re, tabyrddwrnbsp;Drunk, drungk a, meddw, brwysg: pp.

�Drink nbsp;nbsp;nbsp;[bwysgyn, diotwr

Drunkard, drung'kurd re, meddwyn. Drunken, drung'kn a, meddw, brwysgnbsp;Drunkenness, drung'kn.es n, meddw-dod, brwysgedd

Dry, dr� o, svch (� sech), bysp hesp), sych�yd, sychedig; eras; v!nbsp;syciiU; crasu; dyhyspyddu. Dryeyed, llygadsych; dideimiad. Drynbsp;land, sychdir, tir sych. Dry-salter,nbsp;cighalltwr. Dry-shod, troedsychnbsp;Dryness, dr�'nes n, sychder, crasdernbsp;Dual, dii'al a, deuol, perthynol i ddaunbsp;Duality, dii.ari.ti re, deuadnbsp;Dub, dub vt, urddo, urddasu, dyrehafunbsp;Dubious, dii'bi.us a, ammheus, petrus,nbsp;annilys, ansicrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^nsicr

Dubitable, d�'bi.ta.bl a, ammheuadwy, Dubitation, dii.bi.ta'shun re, ammheu-aeth, petrusder, ansierwydd [iolnbsp;Ducal, d�'kal a, perthynol i ddug, dug-Ducape, d�.kap' re, math 0 sidanwenbsp;Ducat, dukat re, bath tramor, gwertlinbsp;mewn arian tua 3s. 4c.; mewn aur,nbsp;9s. 4c.

Duchess, dutsli'es re, duges [iaeth O�lchv, dutsh'i re, tiriogaeth dug, dug-;

Duck, duk re, hwyad, hwyaden: v, trochi, ymsuddo, taflu dan ddwfr.nbsp;Ducking-stool, ystol drochinbsp;Duckling, duk'ling re, hwyad ieuancnbsp;Duckweed, duk'wid re, bwyd yr hwyad,nbsp;y gyfiafan, llinos y dwtrnbsp;Duct, dukt re, pibeli; ffordd, llwybr[ blygnbsp;Ductile, duk'til re, hydyn, ystwyth, hy-Ductility, duk.tilXti re, ystwythdranbsp;Dudgeon, duj'un re, bidogau; drygnwyd,nbsp;Jlid, dig

Due,dii re,dyled; iawn; eiddo; haeddiant;

a, dyledus, dyladwy; iawn; addas Duel, dii'el re, ornest, ymladdiad rhwngnbsp;Duellist, dii'ehist re, ornestwr [daunbsp;Duenna, dii'en.a re, hen iywyddes, hynaf-wraignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddeulais

Duet, d�.et', Duetto, du.et'b re, cin Dug, dug re, teth; diden, did, bron:

pt amp; pp.�Dig Duke, diik re, dugnbsp;Dukedom, d�k'dum re, dugiaethnbsp;Dulcet, dul'set a, melus, hylryd, per,nbsp;chwegnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eiddiad, melusiad

Dujcification, dul.si.ti.ka'sbun re, per-Dulcity, d�l'si.t�, Dulcorate, dul'ko.rat re, melusu, pereiddionbsp;Dulcimer, dul'si.mur re, dwsmelnbsp;Dull, dul �, hurt, sytrdan, synwyrbwl,nbsp;dwl; marwaidd, swrth; difias; di-awch, p^l, difin: re, hurtio, syfrdann;nbsp;pylu; trymhau

Dullard, dul'�rd re, penbwl, hurtyn, dellF Dulness, dul'nes re, hurtrwydd, dyldod,nbsp;dylni; pylni; tywyilni [aeth caethionnbsp;Dulocracy, dii.lok'ra.si re, goruchreol-Duly, dti'li ad, yn ddyladwy, yn addasnbsp;Dumb, dum a, mud, aflatar; dystaw,nbsp;tawelog. A dumb person, mudannbsp;Dumbness, dum'nes re, afiafaredd, mud-aniaeth, mudanaethnbsp;Dumfound, dum'fuwnd, Dumfounder,nbsp;dura'f�wn.d�r vt, dystewi, dyrysunbsp;Dumous, dii'mus a, liawn perthi,mier�ognbsp;Dampish, dum'pish a, dystawddig, go-sarig

Dumpling, dum pling re, rholen, poten. Dumps, dumps re, ysmigwst [torpellnbsp;Dun, dun c, gwineuddu, llwyd-ddu: re,nbsp;ceisbwl: vt, dirgymhell, mynych ofynnbsp;dyled. Dun-bee,Dun-tiy,clyryn llwyd,nbsp;cacynen y meirch

Dunce, duns re, brebwl, delff, penbwl Duncery, dun'sur.t n, hurtrwyddnbsp;Dung, dung re, tom, baw, tail, biswail,nbsp;ebod: re, teilo, tomi, bisweilio; gwr�nbsp;teithio, ebodi

�7


-ocr page 122-

HjAti path, fat, �re. met, m�,-rlne, pin, �rb, on, curve, cut, tw=too, t\Vk=took;

Dungeon, duiijuu n, daiardy, �yt'n-geli Dunghiii,dnng'hii w, tomen dail[carciiarnbsp;Dungy, dung'i o, teilog, tomiyd; budr,nbsp;aflannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddegiaeth

Duodecimals, d�.�.des'i.malz np, deu-Duodecimo, d�.�.des'i.m� (12mo) a, deu-ddegplyg, l�plyg Duoglot, d�'�.glot a, dwyieithognbsp;Dupe, d�p n, dyn hydwyll, symlyn,nbsp;gwirionyn: vt, twyilo, siomddenunbsp;Duple, d�'pl a, deublyg, dyblygnbsp;Duplex, dii'pleks o, dyblyg, cytansawddnbsp;Duplicate, d�'pli.kat n, adysgrifen, ad-lythyr: a, deublygol, dyblygnbsp;Duplication, d�.pli.ka'shun n, deublyg-iad; adluniad [iaeth, dyblygeddnbsp;Duplicature, dii'pli.ka.tsh��rn,deublyg-Duplicity, d�.pUs'Lti n, dybiygrwydd;

deuwynebedd, dicheil, rhagrith Durable, du�r'S,.bl a, parhaus, parhaol,nbsp;safadwy, dalus, crytnbsp;Durability, d��r.a.bil'i.ti n, parhausdernbsp;Durance, d�Vans n, carchariad; caeth-iwed, dalfa

Duration, dli.ra'shun �, parhad; arosiad Dure, d��r vi, parhau, aros, sefyll, dalnbsp;Dureiess, dii�r'les a, dibara, dartodedignbsp;Duress, d��r'es �, carchariad; traisddai-iad, caethiwed; caledinbsp;During, d�'r'ing pr, yn parhau, tranbsp;parhao, cyd ag, hyd, tranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wch

Durity, d�'r'i.ti n, caiedrwydd, caled-Durst, durst pt.�Dare nbsp;nbsp;nbsp;[y nos

Dusk, dusk n, cyfnos, cyflychwyr, gwyil Duskiness, dus'ki.nes n. ty wyllni, gwyilnbsp;Duskish, dus'kish, Dusky, dus'ki a, go-dywyll, lled-dywyil

Dust, dust n, llwch, pylor; meilon fFylor t w, llychwino, Ilychiannunbsp;Dusty, dus'ti a, Ilychlyd, Ilychwinnbsp;Dutch, dutsh a, �salmaen. The Dutchnbsp;language, yr Isalmaeneg. Dutch-myrtle, mordywydd

Duteous, d�'tshus, Dutiful, dii'ti.fwl a, uludd, gostyngedig [wch; ufudd-dodnbsp;Dutifulness, d�'ti.twl.nes n, dyledgar-Duty, d�'ti n, dyled, dyledswydd; gwas-anaeth; cyllid, toll, teyrnged, treth.nbsp;�n duty, yng nghyfiawniad ei swyddnbsp;Duumvirate, dii,nm'vi.rat n, lly wodraethnbsp;ddeuol

Dwarf, dwarf n, cor, cbryn (/ coren cores), nar; pegor: a, cbraiddnbsp;Dwarfish, dwar'fisU a, coraidd, naraidunbsp;Dwell, dwel {dwelt) vi, anneddu, trigo,nbsp;trigiaunu, byw; aros; ymhelaetuu.nbsp;Dwelling, Dwelling-place, annedd,

aniieddle, aune�dia, trigla, preswyi-fod, preswyita, ty, cartref Dwelt, dweltnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�Dwell [gwywo

Dwindle, dwin'di vi, dyhoeni, gwanhau, Dye, d� n, liiw, grie: vt, liiwio, liiwo.nbsp;Dyehouse, liiwdy. Dyeing, yn liiwio.nbsp;Dyer�s weed, banadlos, eurfanadlnbsp;Dyer, d�'�r n, lliwydd, liiwiwrnbsp;DynamicSjdi.nam'iksn^jgrymofyddiaethnbsp;Dynamite, din'^.m�t n, didlfwydrainbsp;Dynamometer, din.a.mom'i.tur w, nerth-fesurai

Dynasty, din�as.ti n, Hin o freninoedd;

teyrnach; rheolaeth [ansawdd corff Dyscracy, dis'kra.si n, anhawnt, drwgnbsp;Dysentery, dis'en.tur.i w, cletyd y gwaednbsp;Dysnomy, dis'n'd.mi n, anghytraith;

drwglywiad nbsp;nbsp;nbsp;[n, byr olwg

Dysopsia, dis.op'shi.^, Disopsy, dis.op'si Dyspepsia, dis.pep'shi.S, Dyspepsy, dis-pep'si n, gwalldreuiiad, aunhreuiiadnbsp;Dyspeptic, dis.pep'tik a, un a gwalldreuiiad arno: �, un gwan ei gyilanbsp;Dysphagia, dis.fa gi.a n, anhawsder cnoinbsp;Dysphoiiia, dis.to'ni.a, Dysphony, dis'-f�.ni n, attal dywediadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| anadl

Dyspnoea, disp.ni'a n, diffyg anadl, byr Dysuria, dis.ii�r'i.a, Dysury, dis'�.ri w,nbsp;y tostedd, attal dwtr, dwir-attaliad

E.

Kach, itsh a, pob. pob un, yr un. Each other, y naiil y liall, eu giiydd. Onnbsp;each side, o�r ddeutu, ar bob ochrnbsp;Dager, i'gdr a, taer, awyddus; awchus;nbsp;^ gwancus; iuerilugnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwant

Dagerness, i'gur.nes awydd; dir-Dagle, i'gi n, eryr (� eryres). Eagle-eyed, llygadiym, llygadgraff. Eagle-stone, eryrai, eryilaea Eaglet, i'glet n, eryran, cyw eryrnbsp;Ear, i�r n, dust, ysgyfam; twysen;nbsp;dolen: v, twysenu, iiedeg; hadu. Tonbsp;give ear, ymwrando. About one�snbsp;ears, am ei ben. Having ears, clust-iog. Within ear-shot,yng nghyrhaeddnbsp;y glust, mewn clyw. Ear-ring, clust-dlws, clustfodrwy. By the ear.n, peu-^ bennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[og milwrol

Earl, dri n, iarll. Earl-marsbal, swydd-Karidom, url'dum n, iarliaetb Earless, I�rTes a, diglust, heb glusfcnbsp;Eariiness, urTi.nes ��, cynnarwch, boren-eddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyn: ad, yn tore

Early, urTi a, cynnar; prydlawu; bore; Earn, �rn vt, enniil, eiwa

�8


-ocr page 123-

�re; Jate; line, no, miite she, 2h�z aznre; thir, this; j=dzh. EDG


Earnest, ur'nest o, aitrit, prysur; drwyd,

taer: �, ern, ernes, gwystl. In ea est, 0 ddif'rif, yn brysurnbsp;Earnestness, ur'nest.nes n, dyfalwch,nbsp;awyddtryd, taerineb, difritwchnbsp;Earnings, �r'nings np, enniilion [fodrwynbsp;Ear-ring, ir'ing n, clustdlws, clust-Earshot, i�r'shot w, ergyd y giustnbsp;Earth, lirth n, daiar, tir, pndd; y llawr;nbsp;daiaren: v, priddo, claddu; daiaru;nbsp;ymddaiaru. Earth-born, ganedig o�r

�ridd. nbsp;nbsp;nbsp;Fuller�s earth, priddgalch.

larth-worm, abwyden {p abwyd), amwydynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[priddiyd, priddin

Earthen, ur'thn a, ar pridd, priddol. Earthenware, ur'thn.we�r n, llestri priddnbsp;Earthliness, urth'li.nes re, daiaroldebnbsp;Earthling, urth'ling re, bydolddynnbsp;Earthly, urth'li a, daiarol, bydolnbsp;Earthquake, urth'kwak re, daiargrynnbsp;daiargryd, daiar gr^n [ammhurnbsp;Earthy, ur'thi a, daiaraidd, priddiyd;nbsp;Earwig, i�rwig re, pryt y giustnbsp;Ease, iz re, gorphwysdra, llonyddwch,nbsp;esmwythdra; rhwyddineb; es-mwytho; llinaru; rhwyddhau, haws-au; cysuro. At ease, esmwyth arno,nbsp;mewn hawddfyd, taw el, difraw. Withnbsp;ease, yn hawdd, yn esmwyth. To givenbsp;ease, esmwythau. Chapel ot ease,nbsp;capel anwes, capel cynnorthwyolnbsp;Easel, i'zl re, attegwydd paentiwrnbsp;Easement, iz'ment re, esmwythamp;d, ys-^ gafnhad; braint rydd; fibrdd ryddnbsp;Easily, i'zi.li ad, yn hawdd, yn esmwyth,nbsp;^ Easily pleased, diddig, hyfoddnbsp;Ijasinessji'zi.nes re,rhwydd-deb,rhwydd-ineb, hwyiusder; hynawseddnbsp;East, ist re, dwyrain, codiad haulnbsp;Easter, is'tur re, gwyl y Paso, y Pasonbsp;Easterly, is'tur.ti a, dwyreiniol: ad,nbsp;tua�r dwyrain

Eastern, is'tum a, dwyreiniol Eastward, ist'wurd ad, tua�r dwyrainnbsp;Easy, I'zi a, hawdd, esmwyth, rhwydd;nbsp;hynaws; meddal. Ot easy temper,nbsp;hynaws, araf, dyoddefgarnbsp;Eat, it {^pt ate, eat; pp eaten, i'tn)nbsp;vt, bwyta, ymborthi; dita, treulio, ysu.nbsp;Eating-house, bwyttynbsp;Eat, et pt, bwytaodd.�Eatnbsp;Eatable, i'ta.bl a, bwytadwy: re, bwydnbsp;Eater, i^tur re, bwytawr; dyn glwthnbsp;Eaves, ivz np, bargod, bondo [fargodnbsp;Eavesdrop, ivz'drop vi, clustfeinio dannbsp;Eavesdropper, ivz'drop.ur re,gwrandawrnbsp;chwedlau; clepiwr

Ebb, eb re, trai, adlit, mordral, ertrai, distyll: VI, treio, adlito; lleihaunbsp;Ebionite, eb'yun.�t re, caniynwr Ebion,nbsp;yr hwn a wrthyd bob Etengyl ondnbsp;eiddo IVIatthew

Ebon, eb'un, Ebony, eb'un.i re, math o bren du caled o�r Indianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ edd

Ebriety, i.bri'i.ti n, meddwdod, brwysg-Ebriosity, i.bri.os'i.ti re, ymroddiad i t'eddwdodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crychias; cynhwrf

Ebullition, eb.n.lish'un re, gorferwad, Eccentric, ek.sentrik a, gwyrog, ynnbsp;cilio oddi wrth ycanolbwynt; afreol-aidd; ammhwyllog; pengamnbsp;Eccentricity, ek.sen.trisxti re, gwyrog-

Ecclesiastes, e.^i.zi.as'tiz re, Llytr y Pregethwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwreglwysig

Ecclesiastic, e.kli.zi.as'tik re, eglwyswr, Ecclesiastical, e.kli.zi.as'ti.kal a, eg-Iwysaidd, eglwysig

Echinated, i.k�'na.ted a, dreiniog, gwrychognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddraenog

Ecninus, e.kTnus re, draenog; y mor-Echo, ek'o re, adsain, dadsain, adiet, adlais,careg ateb: re,adseinio,dadseinio,nbsp;adleisionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flygiad, eglurhad

Eclaircissement, e.kl�T.sis'mong re, am-Eclat, a.kl�', e.kla' re, dysgleirdeb; clod, urdduniantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f i ddewis

Eclectic, ek.lek'tik a, dewisol * a bawl Eclipse, i.klips' re, diffyg; cil, cwmwl;

V, peri dittyg; cymylu, tywyllu Ecliptic, i.klip'tik re, cylch y diffygionnbsp;Eclogue, ek'log re, bugeilgerddnbsp;Economical, ek.o.nom'i.kal a, teul�-wriaethol; cynnil; diwastraffnbsp;Economist, i.kon'o.mist re, cynnilwr;

lawndrethwr, tretnydd [cynnilo Economize, i.koii'�.m�z v, tretnyddu;nbsp;Economy, i.kon'�.mi re, teul�yddiaeth;

cynnildeb; cyfundretn Ecstasy, ek'sta.si re, perlewyg, gorawennbsp;Ecstatic, ek.stat'ik a, perlesnieiriol, per-lewygol

Ectype, ek't�p re, adysgriten; arlun Edacity, i.das'i.ti re, gwanc, glythninbsp;Edder, ed'ur re, cauad penclawddnbsp;Eddy, ed'i re, cylchdroad dwfr neu wynt;nbsp;gwrthlif: a, cylchdroawl; chwyrn-droawlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dytrglwyfus

Edematus, i.demA.tus a, chwyddedig, Edentated, i.den'tS.ted o, diddanneddnbsp;Edge, ej re, min; awch; ymyl, cwr,nbsp;ochr, goror: v, minio, awchu, hogi;nbsp;cilio ymaith. To set the teeth onnbsp;edge, peri�r ddeincod. Edged tools,nbsp;99


-ocr page 124-

EIG path, fat, ore, met. ma-rine, pin, orb, on, cfirve, cut, t^=too, tOpk=took;

otterynau awch, ceiti min. A two edged sword, cleddyf deufiniog. Tonbsp;take off the edge, diawchunbsp;Edged, ej'ed a, awchus, miniog; ymylognbsp;EdgeJess, ej'les a, pwi, difin, diawchnbsp;Edgewise, ej'w�z arf, gerfydd y minnbsp;Edible,i'di.bl a,b wytadwy,a ellir ei twy tanbsp;Edict,i'diktn,deddfgyhoedd,cyhoeddiadnbsp;Edification, ed.i.fi.ka'shun �, adeilad-aeth; addysgiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[waith

Edifice, ed'i.fis n, adail, adeilad, adeil-Edify, ed'i.f� vt, adeiladu, addysgu ^ Edile, i'd�l n, enw swyddog Khufeinignbsp;Edit, ed'it vt, darparu gwaith i�r wasgnbsp;Edition, i.dish'un n, argrafliadnbsp;Editor, ed'i.t�r n, golygyddnbsp;Editorial, ed.i.t��r'i.al a, arolygolnbsp;Educate, ed'�.kat vtj ineithrm, dwyn inbsp;tyny; addysgu, dysgu, hyfiorddinbsp;Education,ed.ii.ka'shun n, dysg, addysg,nbsp;addysgiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dangos

Educe, i.d�s' vt, dwyn neu dynu allan, Eduction, i.duk'shun n. dygiad allan,nbsp;amlygiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, pereiddiad

Edulcoration, i.dul.k�.ra'shun n, melus-Eel, il n, lijsten (p llyswod)

Effable, ef'a.bl a, hydraeth, traethadwy, hysonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdileu

Efface, e.f^' vt^ dinystrio, diddymu; Effect, e.lekt' n, effaith, canlyniad; lies,nbsp;budd ;^styr,amcan, dyben, perwyl: vt,nbsp;effeithio,achosi; arlwyddo ;awyn i ben rnbsp;digoni; cyflawnu, cwblhau. Effects,nbsp;da, daoedd, eiddo, meddiannaunbsp;Effectible, e.fek'ti.bl a, effeithiadwynbsp;gwneuthuradwy, dichonadwynbsp;Effective, e.fekTiv a, effeithiol; galluog,nbsp;grymusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[difudd

Effectless, e.fekt'les a, dieffaith, dirym, Effector, e.fek'tur n, effeithiwr, achosyddnbsp;Effectual, c.fek'tshii.al fl,effeithiol, gorol,nbsp;achosol; digonol [achosi, dwyn i bennbsp;Effectuate, eiek'tsn�.at rt, effeithio,nbsp;Effectuation,e.fek.tshii.a'shun effeith-iolaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dra, mwythusder

Effeminacj, e.fem'i.nM.si �, maswedd-Effeminate, e.femi.nat a, merchaidd, benywaidd:t7lt;,masweddu,gwreigeiddionbsp;Effervesce, ef.�r.ves' vL dyterwi, ym-gynhyrfunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymgynhyraad

Effervescence, ef.�r.ves'ens n, dyferwad. Effete, e.fit' a, methianllyd, gwanllydnbsp;Efficacious, ef.i.ka'shus �, effeithiolnbsp;Efficacy, efi.ka.si n, effeithioldebnbsp;Efficience, e.fi.ih'eu8 n, effeithiad, achos-iad; gryrnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nerthog

Efficient, e.fi8h'eni a, effeithiol, achosol.

Effigy, ei'i.ji �, ilun, eilun, deiw, dy-luniad nbsp;nbsp;nbsp;1 tarddiad.

Efflorescence, ef.lo.res'ens n, olodeuad; Effloresent, ef.i�,res'ent a, blodeuog,nbsp;blodeuweddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tarddiad

Effluence, eflii.ens n, dylifiad, deilliad, Effluent, etlii.ent a, dylitol, ffrydiol,nbsp;tarddiadol, rhediadolnbsp;Effluvium, e.fliiVi.um (p effluvia, e.fl�'-vi.S,) n, drygsawr, chwyshedion,nbsp;chwysdarth, aroglhedion, sawrhedion,nbsp;mws, drewchwa

Efflux efiuks �, ffrydiad, dylifiad, rhed-iad, deilliad nbsp;nbsp;nbsp;[gwthio

Eftorce, e.to�rs' vt. dirio, dirgymhell; Effort, ef'urt n, dyrawr, cais, hwp,nbsp;hypynt, ymdrech, egni. To make annbsp;effort, cynnyg; ymdrechu, ymegn�onbsp;Effortless, efurt.les a, diymdrech,(liegninbsp;Effbssion, e.iosh�uD n, cloddiad, paliadnbsp;Effrontery, e.lrun'tur.1 n, digywilydd-dra, anfoesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llewyrchiad

Effulgence, e.ful'jens n, arddysgleirdeb; Effulgent, e.ful'jent a, gloew, dysglaer,nbsp;ilewyrehus, llacharnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ colli

Effuse, e.fiiz' v, tywallt ar led; gollwng j Effusion, e.tii'zhun n, tywalltiadnbsp;Ett, ett n, geneugoeg, budrchwilennbsp;Egestion, i.jes'tshun n, carthiad y corffnbsp;Egg, eg n, wy; vt, cyffroi, annog, cy-mhell, symbylu, gwthio, gyru, cy-nhyrtu. Addled egg, wy clwc, clwc-wy. Egg-shell, plisgyn wy, cibynnbsp;^ wy, _ Mest-egg, wy addawdnbsp;Eglantine, eg'lan.t�n n, mieri Mair,nbsp;dyrys�en b�r. Eglantine berries,nbsp;egroes. Wild eglantine, rhos v c^nnbsp;Egotism, eg'o.tizm n, myt�aeth, hunan-oliaeth, hunanoldeb [ganmolyddnbsp;Egotist, eg'o.tist re, myfiwr, hunan-Egotistical, eg.o.tis'ti.kai a, hunantalchnbsp;Egotize, eg'�.t�z vi, myt�o, hunanfolinbsp;Egregious, i.gri'ji.us a, nodedig, hynod;

gwrthun nbsp;nbsp;nbsp;[^rwydd, aruthredd

figregiousness, i.gri'p.us.nes re, hyuod-Egress, i'gres, Egression, i.gresh'un re, mynediad allan, ymadawiad, alianlanbsp;Egret, I'gret re, aderyn y bwnnbsp;Egriot, i'gri.ut re, math o surianennbsp;Egyptian, i.jip'shan re, Aipbtwr, Aipht-iad: a, Aiphtaidd. Egyptians, Aipht-iaid, Aiphtaid, Aiphtwyrnbsp;Eh, a ^ ow ] och fi I ha 1nbsp;Eight, at a amp; re, wyth, 8 [ar bymthegnbsp;Eighteen,a.t in a amp; re, deunaw,tri (/ tair)nbsp;Eighteenth, a.tinth' a, deunawled, 18lednbsp;Eighth, at th a, wythted, 8tednbsp;100


-ocr page 125-

�re; Jatc; line, no, m�te; i'ne, nbsp;nbsp;nbsp;azure; thin, XHis; j=dzh. �LM

�re; Jatc; line, no, m�te; i'ne, nbsp;nbsp;nbsp;azure; thin, XHis; j=dzh. �LM

diafol. Elf-lock, cudyn yr ellyll ........ ........� quot;ylla*

Eightieth, h'ti.eth a, pedwar-ugeinled Eighty, a ti a amp;, n, pedwar ugain, �0nbsp;Eigne, a ni a, cyntafanedignbsp;�sel, i'sel n, gwinegr, aesei, surbethnbsp;Either, i'xHur a, un o�r ddau, y naillnbsp;near ilail: c, naill ainbsp;Ejaculate, i.jak'�.iat�, saethu, ergydio;

saethwedd�o; gwaeddi Ejaculation, l.jak.�.ia'shun n, gwaedd,nbsp;saethweddi; ergydiad [diragfyfyrnbsp;Ejaculatory, i.jak �.la.tur.i a, saethol;nbsp;Eject, i.jekt' vt, bwrw ailan, taflu allan;

didyo, troi allan nbsp;nbsp;nbsp;[dldyad

Ejection, i.jek'shun n, bwriad allan; Ejectment, i.jekt'ment n, ysgrifen didyadnbsp;Eke, ik vt, estyn allan; cytienwi: ad,nbsp;hetyd, heb law hyn, ym mhellach,nbsp;gyda hyny, yn yr un moddnbsp;Elaborate, i.lab'�.rat a, cywrain, manwl;

llaturtawr: vt, Ilaturio, ymboeni [allan Elance, i.lans' vt^ bwrw allan, saethunbsp;Elaphine, el'a.fin a, perthynol i�r carwnbsp;Elapse, i.laps' vi, myned heibio, dianc,nbsp;ymlithro, fFoi

Elastic,i.las'tik a.gwrthneidiol ;twythol, ystwyth: �, ysnoden ystwythnbsp;Elasticity, i.las.tis'i.ti n, ystwythdernbsp;Elate, i.lat' o, dyrchafedig, uchelfrydig,nbsp;^enachei:r(,dyrchat�,baich�o[chwyddnbsp;Elation, i.la'shun n, ymfalch�ad, ym-Eibow, el'b� n, penelin, elin; plyg; ongl.nbsp;Elbow-chair, cadair ddwyfraich. Elbow-room, ile i drol; rhyddidnbsp;Elder, el d�r n, henuriad, henadur,nbsp;hynafgwr; ysgawen: a, h^n, hynach,nbsp;heneiddiach: erf.�Old, Dwarf elder,nbsp;ysgaw Mair

Elderly, el'dur.li a, henaidd, oedranus Eldership, erdur.ship n, henaduriaethnbsp;Eldest, ei'dest a, hynat, heneiddiai,nbsp;henaf: erf.�Old [mawr, marchaJannbsp;Elecampane, el.i.kam.pan' n, clafrilysnbsp;Elect, i.lekt' vt, ethol, dewis: o, ethoi-edig, detholedig. The elect, yr ethol-edigionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edigaeth

Election, i.lek'shun w, etholiad; ethol-Elective, i.lek'tiv o, etholiadol, dewis-iadol. Elective franchise, etholfraint Elector, i.iek'tiir n, etholwr, dewisyddnbsp;Electoral, i.lek't�.ral a, etholyddolnbsp;Electorate, i.lek't�.rat n, ardal etholydd;

etholyddiaeth nbsp;nbsp;nbsp;[elydr

Eiectre, i.lek'tur �, gwefr, ystor coeth; Electric, i.iek'trik a, trydanol, gwetr-eiddiol, gwetrol. Electric Huid, lluchnbsp;iasan. Electric telegraph, gwetr-hys-Eiectrical, i.iek'tri.kal a, trydanolLbysai

Electi'Jcian, i.lek.trish'an n, trydanwr Electricity, i.iek.tris'i.ti n, trydaniaethnbsp;Electrify, i.lek'tri.t� vt, trydanu. Electrifying machine, peiriant trydanolnbsp;Electromotor, i.lek'tro.m�.t�r n, trydan-ysgogyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cymniysgedd tew

Electuary, i.lek'tshu.ur.i n, cyffaith; Eleemosynary, el.i.moz'i.nur.i a, eiusenolnbsp;Elegance, el'i.gans n, dillni, tlysni, pryd-ferthwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ wych; hyawdl

Elegant, el'i.gant a, aillynaidd, gor-Elegiac, el.i.j�'ak a, alaeLhol, galarnadol Elegiast, el.l.j�'ast, Elegist, el'i.jist n,nbsp;ysgnfenydd marwnadau, galarnadyddnbsp;Elegy, el'i.ji n, marwnad, galarnadnbsp;Element, el'i.ment n, elfen; egwyddornbsp;Elemental, el.i.men'tal, Elementary, el-i.men'tur.i a, elfenol, ellyddol; eg-wyddorol; dechreuoi, gwreiddiolnbsp;Elench, i.lengk' n, dadl gyfrwysnbsp;Elephant, el'i.fant n, elephant, cawrSlnbsp;Elephantine, el.i.fan'tin a, cawrfiiaiddnbsp;Elevate, el'i.vat vt, dyrehafu, urddasu;

lloni: a, dyrcliatedrg, uchel [uchder Elevation, el.i.va'shun n, dyrchafiadjnbsp;Eleven, i.lev'n a amp; n, un ar ddeg. Elevennbsp;times, unwaith ar ddegnbsp;Eleventh,i.lev'nth a,unfed arddeg, llfednbsp;Elf, elf (elves) n, ellyll, anysbryd,

Elfin, el'fin, Elfish, el'fish a, ellyllaidd Elicit, i.lis it vt, dwyn i oleuni, eglurhaunbsp;Elicitation, i.lis.i.ta'shun n, egiurhadnbsp;trwy weithrednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ geirdrychu

Elide, i.li'd' vt, chwilfriwio, dinystrio; Eligibility, el.i.ji.bil'i.ti a, dewisoldeb,nbsp;dymunoldeb, rhagoriaeth [munolnbsp;Eligible, el'i.ji.bl a, dewisadwy; dy-Eliminate, i.lim'i.nat vt, gollwng ynnbsp;rhydd, rhyddhau [gwrthodiadnbsp;Elimination, i.lim.i.na'shun n, deoliad;nbsp;Elinguid, Lling'gwid a, mud, dilafar,nbsp;afiafarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wahaniad

Eliquation, el.i.kwa'shun n, tawdd-Elision, i.lizh'un n, toriad ymaith. Mark of elision, or apostrophe (�), sillgoli.nbsp;Elite, �.lit' np, dewisolion [toTnodnbsp;E fixation, i.lik.sa'shun n, araf-ferwadnbsp;Elixir, i.lik'sur n, syiweddlyn; med^g-Elk, elk n, math o garw mawr [lynnbsp;Ell, el n, llathen a phedwarannbsp;Ellipsis, e.lip'sis (ellipses, e.lip'stz) n,nbsp;dull hirgrwn; diflyg, agennbsp;Elliptical, e.lip'ti.kal a, hirgrynoijnbsp;diftygiol; byreiriol

Elm, elm n, llwyf, llwyfan, claswydden. Witch-elm, llwyfen lythddail


101

-ocr page 126-

KME pdth, fat, ere, met, ma-rinc, pin, �rb, on, curve, cut, t^=too, twk=took;


Klocution, ei.�.k�shun n, itVaethoneg, parabiedd; areithyddiaeth; iiyawdleddnbsp;quot;Slocutionist, el.�.kii'shun.ist �, ti'raeth--Slodes, i.l�'diz n, chwysglefyd [onyddnbsp;Elongate, i.long'gat vt, hwyhau, estyu;

dychwelyd nbsp;nbsp;nbsp;| hwyhad, pellad

Elongation, i.long.ga'sHun n, estyniad. Elope, i.l�p'Vi, dianc, encilio: ffoi neunbsp;redeg ymaith jn ddirgelnbsp;Elopement, i.l�p ment �, enciliad, ffoad,nbsp;diangiad, ymadawiadnbsp;Elops,i'lopsn,mathobysgodyn;morneidrnbsp;Eloquence, el'�.kwens hyawdledd,nbsp;firaethineb, llithrigrwydd [hyawdinbsp;Eloquent, el'�.kwent a, parablus, ffraeth,nbsp;Else, els a, all, arall: ad, os amgen, penbsp;amgen, onid e, oni bai hynynbsp;Elsewhere, els'wh�r ad, mewn 11e arallnbsp;Elucidate,i.l�'sLdatt?lt;,eglurhau,amlygunbsp;Elucidation, i.l�.si.da'shun n, eglurhadnbsp;Elucidator, i.l�'si.da.t�r n, eglurhawrnbsp;Elucubration, i'l�.k�.brashua m, nos-gyfansoddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ochel

Elude, i.l�d' vt, gochelyd, cyirwys-Eludible, l.l�'di.bl a, gocheladwy Elumbated, i.lum'ba.ted a, gwan yn yrnbsp;arenaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ystryw

Elusion, i.l�'zhun n, cyfrwys ocheliad, Elusive, i.lii'siv, Elusory, i.l�'sur.i a,nbsp;gochelus, hocedus, twyilodrusnbsp;Elute, i.l�t', Elutriate, i.l�'tri.at vt.

golchi ymaith, glanhau, puro; hidlo Eluxate, �.luk'sat vt, dadgymmalunbsp;Elvers, el v�rz np, man lyswodnbsp;Elves, elvz np.~�\� [hyfrydlawnnbsp;Elysian, i.lizh'yan a, paradwysaidd,nbsp;Elysium, i.lizh'yum n, hyfryd-ddolyddnbsp;Emaciate, i.ma'shi.at teneuo, culhau,nbsp;curio; gwastionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[firydioi

Emanant, em a.nant a, deilliol, tarddiol, Emanate, em'^.nat vi, deillio, dylito,nbsp;tarddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tarddiad

Emanation, em.S,.na'shun n, deilliad, Emanative, em'3..na.tiv a, deilliolnbsp;Emancipate, i.man'si.pat vt, breinio.

digaethu,rhyddhau, gollwngyn rhydd Emancipation,i.man.si.pa'shunw.rhydd-freiniad; gwarediadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anwrio

Emasculate, i.mas'kii.lat vt, dysbaddu, Emasculation, i.mas.k�.l�'shun n, an-wriad, anwrywiad, dysbaddiad [sypionbsp;Embale, em.bal' vt, cydrwymo, cyd-Embalm, em.bS.m' vt, perarogli, per-eneinionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hwylio

Embargo, em.bar'g� n, gwaharddiad i Embark, em.bark' v, myiied neu osod arnbsp;long; hwylio; ymrwymo

Einoarkaticn, ein.bar.Ka'sbun n, ar-hwybad, cychwyniad nbsp;nbsp;nbsp;[dyrysu

Embarrass, em. bar' as vt, rhwystro, Embarrassment, em.bar'as.raent n, cyf-, yng-gynghornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l_diraddu

Embase, em.bas' vt, Ilygru, gwaethu, Embassador^ em.bas'a.d�r, Embassy,nbsp;em'bas.i n, cenadwriaetb, cenadwri,nbsp;cenadaeth.�Ambassadornbsp;Embattle, em.batl vi, byddino, llueddunbsp;Embay, em.ba' vt, ilochi, cornelu, cil-facbu; trochi [harddu, gwychunbsp;Embellish, em.bel'ish vt, addurno,nbsp;Embellishment, em.bel'ish.ment n,nbsp;addurn, hardd wisgiad, gwychiadnbsp;Embers, em'b�rz np, marwor, mar wydos,nbsp;Iludw, iiiw, Ember-days, Dyddiau'rnbsp;Lludw. Ember-week, Wythnos ynbsp;Oydgoriau

Embezzle, em.bez'1 vt, celcio, darn-guddio, dwyn y peth a roddwyd dan ymddiried iddo ^guddiad, atradiadnbsp;Embezzlement, em.bez'l.ment n, darn-Emblaze, em.blaz'. Emblazon, em biii znnbsp;vt, addurno; hunio artau boneddnbsp;Emblem, em'blem n, arwyddlunnbsp;Emblematical, em.bli.mat'i.kal a, ar-wyddJuniol,arwyddol [llaturair, cnwdnbsp;Emblements, em'bli.meius np, �rwythnbsp;Embody, em.boiVi vi, cor�brinbsp;Embolden, em.b�l dn vt, hyfhau, eoni,nbsp;calonoginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_gorymddwyn

Embolism, ein^b�.lizm n, dysoddiad, y Emboss, ein.bos' vt, boglynu; amgaunbsp;Embow, em.bb'crymu, bwau; mydunbsp;Embowel, em.b�w'el vt, tynu perfedd,nbsp;diberteddu

Embrace, embras' vt, cofleidio, breich-eidio: n, cnfleidiad, gwasgiad Embrasure, em bra'zh�r n, saethdwllnbsp;Embrocate, em'br�.kat vt, twymolchi,nbsp;twymrwbio, twymtwydonbsp;Embrocation, em.br�.ka shun n, twym-Iwydiad, golchdrwythnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[brodio

Embroider,em. br�i'd�r vi, br wy d wei t n io, Embroidery, em.broi'dur.i n, brodiad,nbsp;brwydwaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L^^onyadu

Embroil, em.broil' vt, ennyn tertysg, Embryo, em'bri.� n, cynfFurf, milrith,nbsp;Ilysrith, aneiwig ddefnydd, gwaednbsp;cyn deiwad; peth anorphen [diwygiadnbsp;Emendation, em.en.da'shun n, gweilad,nbsp;Emendator, em'en.da.t�r n, gweilawr,nbsp;diwygiwr, adgyweiriwrnbsp;Emerald, ein'ur.ald n, gwyrddfaen,nbsp;gwerddem. The Emerald Isle, yrnbsp;Iwerddon, y Werddon

102

-ocr page 127-

ENC

6re; liite, l�ne, n�, mUle; shlt;?, zh=z az�re; thln, Tiiis; j=(izh.

Emerge, i.in�rj' vt, deillio Emergency, i.m�r'Jen.si n, deilliad; dir-dro, dirni, diffyg, angen sydynnbsp;Emergent, i.m�r'jent a, deiihol; dtsyfydnbsp;Emerods, em'ur.odz n, clwyf y march-ogion, lledewigwst

Emersion, i.m�r'shun n, dadsuddiant Emery, em ur.i n, mwn yn cynnwys clai,nbsp;callestr. a haiarnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[a, cytogoi

Emetic, i.met'ik ?i. cyfbgydd, carthlyn: Eiiiication, em.i.kasnun n, gwreichiantnbsp;Emigrant, em'i.grant w, ymfudwr, ym-giliwr: a, crwydrol, mudolnbsp;Emigrate, em'i.grat vi, symmud trigfan,nbsp;ymtudo, mudonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mudiad

Emigration, em.i.gra'shun n, yrntudiad. Eminence, em'i.nens w, rhagoriaeth,nbsp;hynodedd, enwogrwydd; uchedd, ar-ucheledd; copa, pen, bannbsp;Eminent, em'i.nent a, uchel, enwog,nbsp;hynod, ardderchog, clodfawrnbsp;Emissary, em'i.sur.i �, cenadwr; cel-genad, ysb�wrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_fwriad allan

Emission, i.mish'im n, anfoniad neu ,�En)it, i.mit' rhoddi neu fwrw allannbsp;Ennnet, em�et n, inorgrugyanbsp;Emmew, e.m�' vt, eau i mewn, argaunbsp;Emolliency, i.mol'yen.si n, mwythedd,nbsp;meddaleddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tynero*

Emollient, i.mol'yent a, meddaihaol, Einoliition, em.o.lish'uu n, tynenad,nbsp;ystwythiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[elw, ennill

Emolument, i.mol'�.ment n, budd, eed, Emotion, i.m�'shun n, cy�road, ysgog-iad, cynhyrfiad, teimiad dwysnbsp;Empeople, em.pi'pl vt, pobli, pobloginbsp;Emperor, em'pur.ur n, ymherawdwr,nbsp;amherawdwr, unben, archdeyrnnbsp;Emphasis, em'ld.sis (p emphases, em�-fa.siz) n, pwyslais, dirlaisnbsp;Emphatic, em.tat'ik, Emphatical, em-fat'i.kai a, amodol, arbenodol, tra-phwysig;grymus,nerthoi[chwyddedignbsp;Emphysematous, em.ti.si'ma.tus anbsp;Empire, em'p�r w, ymherodraethnbsp;.Empirie, em.pir'ik �, coegteddyg, crach-teddygnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crachteddygol

Empirical, em.pir'i.kal a, coegteddygol, Empiricism, em.pir'i.sizm crach-ied�ygiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{^dwbio, cymrydu

Emplaster, em.plas'tur vt^ piastre, Emplastic, em.plas tik a, glynoJ, el�ol,nbsp;giydiognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[huddo

Einplead, em.plid' v, arddadleu; cy-Empby.em.pl�i'vi, rhoi gwiuth i, huno. 4^urcliwylhau; art'eru, detiiyddio. i unbsp;vemploy ones time, treuiio ei auiser

Employ, em.pl�i', Employment, em-ploi'meni n, gorchwyl, galwad, gwaith; gwasanaeth, galwedigaeth, swydd;nbsp;Employ b, em.ploi'a n, un huriedig, gwas-anaethwr, cydogwr [detnyddiadnbsp;Employer,em.pl�i'�r n, rhoddwr gwaith;nbsp;Empoi�on. cm.poi'zn vty gwenwynonbsp;Emporium, em.p��Ei.um �, prit-tarch-Empress, em'pres n, ymherodres [nadfanbsp;Emprize, em.pr�z' n, anturiaethf wageddnbsp;Emptiness, em'ti.nes gwagder, gor-Emption, em'shun -n, pryniad; rhyddh^nbsp;Empty, em'ti a, gwag, gorwag, coeg; v,nbsp;arllwys, gwaghau* dyspyddu; di-fuddio; aberu. Empty-nanded, gwag-law. Empty-headed, penwag [ wybrolnbsp;Empyreal, em.pir'i.al a, uchwybrenol,nbsp;Empyrean, em.pi.ri'an n, nef y net�oedd:

a, uchwybrenol, wybrol, netolaidd Empyrosis, em.pi.r�'sis n, goddaith, cyd-Emu, i'in� n, estrys y deheu [losgiadnbsp;Emulate, em'iiJat vt^ cydorchestu; cen-figenu; efelychunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydymdrech

Emulation, em.�.la'shun w, cydymgais, Emulator, em'�.la.t�r �, cydymgeisiwrnbsp;Emulgent, i.mul'jent a, dyhyspyddol,nbsp;sugnolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trechgeisiol

Emulous, em'�.lus a, awyddus i ragorij Emulsion, i.mul'shun n, ineddyglaethnbsp;En-,Em-,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yn arwyddo gwneuth-

uriad; am-

Enable, en.a'bl vt^ nerthu, galluogi Enact, en.akt' vt^ deddtu, setydlu, gosodnbsp;Enallage, i.nal'a.ji n, newidiad geiriaunbsp;Enambush, en.am'b�Jysh vt, cynllwynnbsp;Enamel, en.am'el vt, arliwio, amiiwio,nbsp;calchu: n, arliw, amliwiadnbsp;Enamour, en.am'�r vt, ennyn cariadnbsp;Enarration, en.a.ra'shun n, mynegiad,nbsp;adroddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[caethiwo

Encage, en.kaj' vt, eau i fyny, argau; Encamp, en.kamp' v, gwersyllunbsp;Encampment,en.kamp'ment n, gwersyll,nbsp;gwersyllt, iluesttynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ beichiog

Enceinte, on.sant' a, dan ei gofal, Encephalgia, en.sef.al'ji.a n, dolur yn ynbsp;pennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eyffroi

Enchafe, en.tshaf' vt, llidio, cyrihyrfu, Enchain, en.tshan' vt, cadwyno, tido,nbsp;rhwymonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hudo

Enchant, en.tshant'?;^, swyno,cyfareddu, Enchanter, en.tshan'lur n, swynwr, hud-olwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ledd, hudoliaeth, sereh

Enchantment, eu.tshant'ment n, cytar-Eiichantress, en.tshan'tres n, dewines, hudolesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mewn aur, gordlysu

iiincnase, emtshiis' vt, gosod tlysau

103


-ocr page 128-

ENG path, fat, ere, met, m�.-rme, pin, orb on curve, cut, tw=too, t^k=took;

Encircle, en.s�r'kl vt, cyichynu, ain-gylchu nbsp;nbsp;nbsp;[yn, modrvryig, torch

Encirclet, en.s�r'kiet n, cylchig, cylch-Knclitic, en.klit'ik n, gair ymiyn Encloistcr, en.kloi'st�r vt^ eau mewiinbsp;mynachdynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyichynu

Enclose, en.kl�z' amgau, gwarchau, Enclosure, en.kl�'zh�r n, cae, cadlas,nbsp;centaes, caeadlenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[moiydd

Encomiast, en.k�'mf.ast gwawdydd, Encomium, en.k�'mi.um n, clod,molawd,nbsp;arwyrain

Encompass, en.kum'pas vt^ cwmpasu, amgylchunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amgylchymad

Encompassment, en.kum'pas.ment ��, Encore, ong.k��r' ad, eto, unwaith eto:nbsp;vt, galw am ail-ddadganiad neu ail-adroddiad

Encounter, en.kuwnt�r �, ymgyrch, gwrthdrin, brwydr: vt, cyfarfod; ym-ladd,- gwrthwynebu; brwydronbsp;Encourage, en.kur'aj vt, cetnogi, calon-ogi, gwroii

Encouragement, en.kur'aj .ment n, an-riogaeth, cetnoctyd; calondid Encroach, cn.kr�tsh� vi, cyfyngu, gor-mesu; treisleddiannunbsp;Encroachment, en.kr�tsh'ment n, gor-mes; trawsymwthiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[beichio

Encumber, en.kum'b�r vt, gonwytho, Encumbrance, en.kum'brans n, ariudd,nbsp;rhwystr, baich, arlwyth. Au encumnbsp;brance on an estate, dyled ar dirnbsp;Encyclical, en.sik'ii.kal a, cyJchaiddnbsp;Encyciopa3iiia, en.s� kl�.pi'di.a n, eylehnbsp;y celtyddydau, corfF o wybodaeth neunbsp;addysg, gwyddoniadurnbsp;End, end n, diwedd, tertyn, pen; dyben;nbsp;amcan, bwriad: v, gorphen, terfynu,nbsp;cwblhau, diweddu. To the end that,nbsp;er mwyii, f�l. Never ending, diderfynnbsp;Endamage, en.dam'aj vt, niweidio, coJl-edu, aSesunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bydu; aiiturio

Endanger, en.dan'jur vt, peryglu, en-Endangerment, en.dan'jur.ment n, en-bydrwydd, perygl

Endear, en.diT vt, anwylhau, anw^ylo Endearment, en.di�r'ment n, anwylder.

carueiddwch, anwylh3,d Endeavour, en.dev'ur n, cais, egni, ym-drech, ymgais; llatur: v, egn�o, ymnbsp;egn�o, ymdrechu, ymgeisio, ceisionbsp;Endemial, en.di'mi.al, Endemic, en-dem'ik a, perthynol i ryw wlad, lie,nbsp;neu genedl; lleol

Endenize, en.den'iz, Endenizen, en.den'-i.zn vt, rhyddhau, breinlo

Endive, eu'div n, ysgali y meirch Endless, end'les a, diddiwedd, diderfyn,nbsp;didranc, anniierfynol, bytholnbsp;Endorse, en.ddrs' vt, arysgrifenunbsp;Endorsement, en.dors ment n, arysgrifnbsp;Endow, en.duw' vt, gwaddoli, cynnys-gaethu; donio

Endowment, en.duw'ment to, gwaddol, arddawn, dawn, rhodd; gwaddoiiad,nbsp;doniad, rhoddiad

Endue, en.dii'tJi, donio; cynnysgaethu Endurable, en.dii�r'a.bl a, goddefadwynbsp;Endurance, en.d�T'ans n, parhad, go-ddetiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aros

Endure, en.d�V v, parhau; goddef, ym-Endwise, end'wi'z ad, gerfydd ei ben, ar ei ben

Enema, i.ni'ma (enemata, l.nfma.ta) to, chwystrell, rhefrolch; chwystrelibibnbsp;Enemy, en'i.mi to, gelyn, gwrthwyueb-wr, cas, casawr; andrasnbsp;Energetic, en.ur.jet'ik a, grymu3,nerth-ol, effeithiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ bywiogi

Energize, en'�r.j�z vt, grymuso, nerthu; Energy, en'dr.ji to, grym, galiu, yni, 'nbsp;nerth ^ ^ [dinerthu, gwanhaunbsp;Enervate, i.nurVat, Enerve, i.nurv' vt.nbsp;Enervation, en.ur.vashun to, llesgad,nbsp;llethiad, dinerthiad

Enfeeble, en.fi'bl vt, gwanhau, llesgau, eiddilonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lant

Enfeoff, en.fef vt, gosod mewn medd-EnfeofTment, en.fefment w, gosodiad ^ mewn meddiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f wyno, tido

Enfetter, en.fet'iir vt, llyfFetheirio, cad' Enfilade, en.f i.lad' to, cydres, cyclresiad:

vt, cydresu; saethu am draws cydres Enforce, en.t��rs' vt, rhoi mewn grym anbsp;gweithrediad; cyfnerthu, grymuso ;nbsp;dirgymheil, dirio, gorfodinbsp;Knforcement, en.f��rs'ment n, gorfodiadnbsp;Enfranchise, en.fran'tshiz vt, breinioli;

rhyddhau [ breiniad; rhyddhad Enfranchisement, en.fran'tshiz.ment n,nbsp;Engage, en.gaj' v, ammodi, rhwymo,nbsp;ymrwymo; ymgyduno, addaw; denu;nbsp;ymosod ar; ymladd, brwydro. To engage one�s affections, ennill ei serclinbsp;Engagement, en.giij'ment to, cytundeb;nbsp;rhwymedigaeth;ymrwymiad,ammod;nbsp;gorchwyl; brwydr, cadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yddu

Engarrison, en.gar'i.sn vt, gwatchlii-Engender, en.jen'dur vt, epilio, cenedlu; magu; achosi, peri

Engine, en'jin to, peiriant; offeryn. Fire-engine,ditfoddyr,dwfrbeiriant. bteain-engine, agerbeiriant

m


-ocr page 129-

ffrg: latf*. line. nfi. m�t�: she. zh=z azure; thin, this; nbsp;nbsp;nbsp;KNT

Engineer. en.ji.niV n, peiriannydd. Civil engineer, cvnllunydd rheilftyrdd. amp;c.nbsp;Enginery,en'iin.rin,peiriar.nau, peirian-waith; maznelaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wregysu

Enijird, en.gurd' vt, amrwymo, am-English, ing'fflish a, Seisonig, Seisnig; Lloegraidd. English language, Seis-oneg, Seisneg, Seisonaeg, Saesonaeg.:nbsp;To translate into English, Seisnigo.nbsp;Englishman, Sals (p Seison, poblnbsp;Lloftgrquot;). English cheese, caws Lloegr.nbsp;�lb iSnglisb, ilythyren ddunbsp;Englut, en.glut' vt, ymrythu, gorlenwi;nbsp;glythu; gwancio

Engorge, en.g�r}^ vt, bolrythu, ilyncu Engraft, en.graft' vt, imp'Onbsp;Engrail, en.gral' v(, ymylMchunbsp;Engrain, en.gran' vt, dwfnliwio, adliwionbsp;Engrave, en.grav'vt, cerfio, crifellu, ys-gythrunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ydd

Engraver, en-graVur n, cerfiwr. crified-Engraving, en.gra'ving n, cerfiad, ys-gytliriad; darlun nbsp;nbsp;nbsp;| feddiannu

Engross, en.gros' vt, ysgrifenu; llwyr-Engrossing, en.gro'sing n, ysgrifeniad;

rhagbryniad nbsp;nbsp;nbsp;[hau; codi

Enhance, en.hans' vt, ychwanegu, inwy-Enhancement, en.hans'ment n, mwyhad, ychwanegiad; codiad [dychvinmygnbsp;Enigma, i.nig'ma n, dammeg, cymmyg,nbsp;Enigmatical, i.nig.mat'i.kal a, aneglur,nbsp;dammegolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ cyfarwyddo

Enjoin, en.ioin' vt, gorchymmvn, erchi; Enjoy, en.joi' vt, meddu, mwynhau, ym-nyfrydu yn. To enjoy one�s self, bodnbsp;wrth ei fodd, ymfwynhaunbsp;Enjoyment, en.joi'ment n, mwyniant,nbsp;pleser, meddiant. amwes [cynneunbsp;Enkindle, en.kin'dl vt, ennyn, ennynu,nbsp;Enlarge, en.larj'vi, ychwanegu; eangu,nbsp;helaethu, ymhelaethu; rhyddhaunbsp;Enlargement, en.larj'ment n, helaethiad;

eangiad; gollyngdod, rhyddhM Enlighten, en.l�'tn vt, goleuo; egluronbsp;Enlink, en.lingk' vtj cadwyno, tidonbsp;Enlist, en.list' v, rhestrn, ymrestrunbsp;Enliven, en.li'Vn vt, adfywio, bywiogi,nbsp;bywiocau; siriolinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bywhSd

Enlivening, en.l�'vn.ing n, bywioc^d, Enmesh, en.mesh' vt, rhwydo, maglunbsp;Enmity, en'mi.ti n, gelyniaeth, dygas-edd, casineb, chwerwfustleddnbsp;Ennoble, e.no'bl vt, urddasu, arddercb-ogi, nrddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, uchraddiad

Ennoblement, e.no'bl.ment n, urddas-Ennui, on.wi' n, lludded. blinder; teim-lad anghysurus ar ol gorfwyta

Enodation, i.n'd.da'shun n, dattodiad, dadglymiad [gelerder; dirfaintnbsp;Enormtty, i.ndr'mi.ti n, anfadrwydd, ys-Enormous, i.nor'mns a, anfadlawn, ys-geler; dirfawr,drosfesur, difesur; an-wedd, anferth

Enough, i.nur n, digon, digonedd, gwala; a amp; ad, digon. Large enough,nbsp;digon mawr, digon o faint. To givenbsp;one enough, digoni, llenwi, boddlonlnbsp;Enrage, en.raj' vt, gwylltio, cynddeir-iogi, ilidionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| wyllt

Enraged, en.rajd' a, llidiog, gwyllt, gor-Enrapture, en.rap'tsh�r v, gorloni, gor-toddhau nbsp;nbsp;nbsp;flonder, perlewyg

Enravishment, en.rav�ish.ment n, gor-Enrich, en.ritsh'cyfoethogi; brasau Enring, en.ring' vt, cylchynu, modrwyonbsp;Enrobe, en.rob' vt, dilladu; harddwisgo,nbsp;arwisgonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rolio

Enrol, en.rdl vt, cofrestru, coflyfru; am-Enrolment, en.r�l'ment n, cotrestriad, Enroot, en.rwt' vt, gwreiddio f rhestriadnbsp;Ens, enz n, bod, hanfod, bodolaeth [llunnbsp;Knsample, en.sam'pi n, enghraifft, cyn-Ensanguine, en.sang'gwin vt, llychwinonbsp;a gwaed

Ensconce, en.skons' vt, amgloddio, dio-Enseam, en.sim' vt, cydwn�o, gwn�o i fynynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnoddi

Enshield, en.shild'rf, gorthoi, amddiffyn, Enshrine, en.shr�n' vt, coffri; creirgadwnbsp;Ensign, en'sm n. Human, baner; ilum-anwr, banierydd

Enslave, en.slav' vt, caethiwo, caethu Enslavement, en.slav'ment n, caethiwed,nbsp;caethiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[byddaglu, rhwydo

Ensnare, en.sneV vt, maglu, bacheliu, Ensnarer, en.sn�r'ur n, byddaglwr,nbsp;majlwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ldichellgar

Ensnaring, en.sne�r'ing a, bachellgar; Ensteep, en.stip' vt, mwydo, sicio, sicioninbsp;Ensue, en.sii' vi, dilyn, canlyn, arganlyn,nbsp;dyfod ar ol

Ensuing, en.sii'ing a, canlynol, nesaf Ensure, en.sh^ r' vt, diogelu, sicrhaunbsp;Entablature, en.tab'IS,.tshU�r, Entablement, en.ta'bl.ment n, capan colofnnbsp;Entail, en.tal' n, rhwymiad anaralladwynbsp;ar etifeddion: vt, sicrhau etiteddiaetnnbsp;lei nas gellir ei harallu; anarallunbsp;Entame, en.tam' vt, dofi, hyweddunbsp;Entangle, en.tang'gl vt, dyrysu, maglu,nbsp;rhwydo, clymu, nidronbsp;Enter, en'tur v, myned neu ddyfod inbsp;mewn; ysgrifenu mewn; cychwyn.nbsp;To enter into a bond, ymrwymo. Tonbsp;105


-ocr page 130-

�EPl p4th, fat, ere, met, ma-rine, pin, �rb, on, ciirve, cut, t^Vrsrtoo t^k=took;

enter iiilo conversation, �eenreu ym-ddyddan. To enter into covenant, ain-modi, cytuno. To enter into service, cyflogi, ymgy�o^i i

Enterology, eii.tu.rol'�.ji �, coluddiaeth Enterparlance, en t�r. par.lans �, cyf-lafaredd, cylafareddnbsp;Enterprise, en t�r.pr�z w, arfelddiad, an-turiaeth:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anturio, arfeiddio

Entertain, en.t�r.tan' vt^ llettyo, gwestu;

dityru, lioni, dyddanu Entertaining, en.tur.ta'ning a, dyddan,nbsp;difyrus; croesawgarnbsp;Entertainment,en.t�r.tan'ment n, lletty-ad; cynnaliaeth; gwledd; difyrwch,nbsp;chwareunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chafu

Enthrone, en.thr�n'gorsedduj dyr-Enthusiasm, en.th�'zi.azm n, penboeth-der; gwyntydiaeth, brwdfrydedd Enthusiast, en.th�'zi.ast �, gwylltym-dorwr; gwynt'ydwr, coegdybiwrnbsp;Enthusiastic, en.th�.zi.as'tik a, brwd-frydus; penboet�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lammherffaith

Entnymeme, en'thi.mim w, cyfreswm Entice, en.t�s� vt, hudo, denu, liithionbsp;Enticement, en.t�s'ment n, llithiad, hud-oliaeth, deniad

Entire, en.t�V a, cyfa, cyfan, cyflawn, cyfan-gwbJ, hollol, liwyrnbsp;Entitle, en.t�'tl vt, enwi, rhoi enwad;

rhoi hawl nbsp;nbsp;nbsp;[aeth

Entity, en'ti.ti n, hanfbd, bod; bantod-Entoil, en.toil' vt, dyrysu, maglu; ym-rwystro nbsp;nbsp;nbsp;[bedd, daiaru

Entomb, en.twm' vt, claddu, dodi mewn Entomology, en.t�.moi'�.ji n, trychbryt-draethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fedd, ymysgaroedd

Entrails, en'trSlz np, coluddion, per-Entrance, en'trans?i,mynediad i mewn;

drws; porth; cychwyniad; derbyniad Entrance, eu.trans' vt, rhoi mewn llewygnbsp;Entrap, en.trap' vt, magiu, dal mewnnbsp;magl, bachellu, rhwydo; dyrysunbsp;Entreat, en.trlt'v, atolygu, deisylu,ym-hwedd, ymbil, erfyn, dymunonbsp;Entreaty, en.tri'ti n, erfyniad, ymbiliad,nbsp;deisytiad, gweddinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[coelio

Entrust, en.trust' vt, ymddiried, hyderu; Entry, en'tri n, cyntor, cyntedd, porth:nbsp;mynediad i mewn; meddiant, gor-esgyn; cofnodiad,llyfriad; mewniadnbsp;Entwine, en.tw�n' v, cytrodeddu, am-droi, cordeddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hinonairld

Enubilous, i.n�'bi.lus a, digwmwl, teg, Enucleate, i.nukii.at vt, dignewullu,nbsp;eglurhau

Enumerate, i.n�'mur.at vt, cyfril', rhifo

Enumeration, i.n�.mu.rashun n, cyt-rifiad, rhitiad

Enunciate, i.nun'shi.at vt, dadgan, ad-* rodd, hysbysu, iletaru, cynanunbsp;Enunciation, i.nun.shi.a'shun n, ad-roddiad, hysbysiad, cynaniad (_amlenunbsp;Envelop, en.vel'up vt, cuddio, enhuddo,nbsp;Envelope, en'vi.lop n, gorchudd; amlen,nbsp;liythyrglawr; gorth�yddnbsp;Envenom, en.ven'um vt, gwenwynonbsp;Enviable, en'vi.3..bl a, centigenadwynbsp;Envii^r, en'vi.�r n, cenfi^enwrnbsp;Envious, eu'vi.us a, cenhgenus, dygasnbsp;Environ, en.v�r'un vt, amgylchu; am-wregysu; gwarchaunbsp;Environs, en.v�r'unz np, amgylchoedd,nbsp;y wlad o amgylehnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[negeswr

Envoy, en'voi n, cenadwr, cenad, lierodr, Envy, en'vi 7i, cenfigen; vt, cenligenunbsp;Enwomb, en.wvvm' vt, ffrwythloni;

cuddio, celu nbsp;nbsp;nbsp;[amdoi

Enwrap, en.rap' vt, amblygu, aiiiwisgo, Epact, i'pakt n, y gwalianiaeth (un di-wrnod ar ddegj rhvvng y tlwyddynnbsp;heuiaidd a'r uu leuadolnbsp;Epaulet, ep'�.let n, ysgwydd-addurnnbsp;Epaulment, i.p�l'inent n, ystiyswaith,nbsp;amddiiiynfanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j torol

Epenetic, ep.i.net'ik a canmolawl, clod-Epenthesis, i.pen'thi.sis n, chwanegiad ^ Ilythyren pg nghanol gairnbsp;Ephemera, i.tem'ur.a np, cylion neunbsp;bryled un dydd; cryd diwrnodnbsp;Ephemeral, i.tem'ur.al a, dyddiol; drosnbsp;ddiwmod,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fplanedau

Ephemeris, i.fem'ur.is n, dyddlytr y Ephemerist, i.fem'ur.ist n, serolygyddnbsp;Eniiialtes, ef.i.al'tiz n, yr hunllet, yrnbsp;hunllewyg

Ephod, ef udn, ysgwyddliain, ysgwydd-Epi-, Ep-, px, ar

Epic, ep'ik a, hanesiol, ar^Taidd; n, pryddest hanesiol, cerdd anvraiddnbsp;Epicede,ep�i.sid,Epicedium,ep.i.si'di.umnbsp;n, galargau, marwnadnbsp;Epicene, ep'i.sin a, deurywiol, deurywnbsp;Epicure, ep'i.ku r n, glythyn, ancwynw,

^ moethyn, giwth

Epicureanjep.i.k�.ri'an a, blysig, moeth-gar, glwtii nbsp;nbsp;nbsp;[blysigrwydd

Epicurism, ep'i.k��r.izm �, glythineb, Epidemie, ep.i.dem'ik n, haint ilynol,nbsp;hamt liyn, haint glynol neu ymdaenolnbsp;Epidemie, ep.i.dem'ik, Epidemical, ep.I-dem'i.kai a, cy�redm, ymdaenol, liyn,nbsp;Jiynoinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[groen

Epidermis, ep.i.dur'mis �, y r�wyd-106


-ocr page 131-

late; line, no, m�te; she, SziVe: thin. thIs; i-nr^lzh. EQTJ

Epigastric, ep.i.?9s'tnk a, perthynol i r rhan uchaf o�r bolnbsp;Epiglottis, ep.i.glot'is n, ardafodnbsp;Epigram, ep'i.gram �, englyu. pemiillnbsp;Epigrammatic, ep.t.gra.mat'ik a, cng-lynaidd; digriflym, sylweddlawnnbsp;Epigrammatist, ep.i.gram'a.tist n, eng-Ivnydd. englvnwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lech

Epigraph, ep'i.graf n. argraff, argrafF-Epilepsy, ephMepsi n, vr haint dygwydd, hesmeirglwyf [i�r haint dygwyddnbsp;Epileptic, ep.i.lep'tik a, darostyngedignbsp;Epilogue, ep'i.log n, diweddglo. olaraithnbsp;Epiphany, i.pifa.ni n, yr ystwyllnbsp;Episcopacy, i.pis'k�.pa.si n, esgobaeth;

esgobyddiaeth nbsp;nbsp;nbsp;(gobaidd

Episcopal, i.pis'k�.pal �, esgobol, es-Episcopalian, i.pis.k�.pa'ii.an n, esgob-aethwr, esgobvdd j swydd esgob Episcopate, i.pis'k�.pat n, esgobaeth,nbsp;Episcopy, i.pis'k�.pi n, arolygiaeth;nbsp;goruchwyliad

Episode, ep'I.sbd n, adgan, ystlysgan Epispastic, ep.i.spas'tik a, tyniadol.

pothelibarol, sugnol: n, chwydalen Epistle, i.pis'1 n, Ilythyr, epistolnbsp;Epistolary, i.pis't�.lur.i a, Ilythyraidd,nbsp;Ilythyrol, epistolaiddnbsp;Epitaph, ep'i.tat n, beddargrafF, beddlithnbsp;Epithalamium, i.pith.a.Ia'mi.um n.nbsp;^ priodasgerdd, cerdd briodasnbsp;E�ithem, epi.them n, golch, golchiadnbsp;Epithet, ep i.thet n, addasair, enw dodi.

gair doai; cylymair [fyriad, crynoad Epitome, i.pit'�.rai n, crynodeb, tal-Epitomist, i.pit'�.mist�, cryn�wrnbsp;Epitomize, i.pit'�.m�z vt^ crynoi, talfyrunbsp;Epoch, ep'uk n, cyft� cyfrif, amsernodnbsp;Epode, ep'�d n, trydyud pennill cerddnbsp;Epopee, cp.�.pr n, pwnc cerdd ar\Vraiddnbsp;Epulary, ep'�.lur.i a, gioddestolnbsp;Epulation, ep.n.la'shun n, gwledd, cyf-eddach; llonder [glytlii, gloddcstnbsp;Epulosity, ep.�.los'i.ti n, glythiueb,nbsp;Epulotic, ep.�.lot'ik a, clwvfiachaolnbsp;Equability, ek.wa.bil'i.ti n, cymhwys-dra, cyfartaleddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwastad

Equable. ek'wa.bl a, cyfartal, cymhwys. Equal, i'kwul n, cyfartal, cystal, cystadl,nbsp;cydradd, cyd-; n, un cydradd. cyd-raddolwr: vt, cystadlu, cyilraddu,nbsp;cymmeintio. bod yr un faint ag. Otnbsp;equal breadth, height, length weight,nbsp;cyfied, cvfuwch, cyhyd, cydbwysnbsp;Equality, i.kwol'i.ti n, cydwastadrwvdd,nbsp;cydracidoldeb. Sign of equality (=),nbsp;cyfartaleb

Equalization, i.kwul.i.za'shnn n, cyfar-taliad, cydraddlad, cydraddoliad Equalize, i'kwul.i'z ri, cyf'artalu, cy-mhwyso; cydraddoHnbsp;Equangular,i.kwang'gii.lur ajCyfonglognbsp;Equanimity, i.kwa.nim'i.ti n, cymmedr-oldeb, tawelfrydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[boddlawn

Equanimous, i.kwan'i.mus a, tawel, Equation, i.kwa'shun n, cyfartaliad,nbsp;cymmedriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ canolgvlch

Equator, i.kwa't�r n. y cyhydedd, y Equatorial, ek.wa.t��r'i.al a, cyliydeddolnbsp;Equerry, ek'wur.i n, marchwr, gwas-trawd [a. marchogol, urddasolnbsp;Equestrian, i.kwes'tri.an n, marchog:nbsp;Equiangular,ek. wi .ang'g�.l�r a, cyfbnglnbsp;Equicrural, ek.wi.krw�r^ai a. cyfystlys,nbsp;cvnghoesolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[un pellder

Equidistant, ek.wi.dis'tant a, cydbell. o�r Equiform, ek'wi.torm a, cyflun, gogyfiunnbsp;Equiformity,ek.wi.f�r'mi.ti7i,cyfluneddnbsp;Equilateral.ek.wi.lat'ur.al a, cytochrognbsp;Equilibriate, ek.wi.lib ri.at vt, cydbwysonbsp;Equilibrium, ek.wi.lib'ri.um n, cyd-Dwysedd, cydbwysiad, cydbwysnbsp;Equmal, i.kw�'nal a, perthynol i�r ceffyl,nbsp;marcholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[reidiol, cyfreidiol

Equinecessary, ek.wi.nes'e.sur.i a, cyd-Equinoctial, ek.wi.nok shal a, cyhyd-eddol. The equinoctial line, cyhydedd. cylch y cyhydedd, cyhydlin Equinox, ek'wi.noks n. cyhydedd dyddnbsp;a nos, cyhydnos. Vernal equinox,nbsp;alban eilir, Mawrth 21fed. Autumnalnbsp;equinox, alban elfed, Medi 21fednbsp;Equmumtrant, ek.wi.nii'mur.ant a, cyd-rifolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[seirchio

Equip, i.kwip' vt, taclu, ofFeru, trecio, Equipage, ek'wi.paj n, taclau, tree,nbsp;seirchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[treciad, seirchiad

Equipment, i.kwip'ment n, tacliad, Equipoise, ek'wi.poiz n. cydbwyseddnbsp;Equipollency, ek.wi.pol'en.si n, eyf-alluedd, cydnerthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyf'rymus

Equipollent, ek.wi.polent a, cydnerthol, Equiponderance, ek.wi.pon'dur.ans n,nbsp;cydbwyseddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cydbwys

Equiponderant, ek.wi.pon'dur.ant a, Equiponderate, ek.wi.pon'dur.at vi, cyd-owysonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I cyfiawn, cymhwys

Equitable, ek wi.ta.bl a, lawn, uniawn, Equity, ek'wi.ti n, eyfiawnder, uniondeb;nbsp;eywirdeb. Court of equity, llys cyd-wybodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I edd, cywerth

Equivalence, t.kwiv'Alens n. eyfVerth-Equiv.iient, i.kwiv'a.lent n, cydwerth, cywerthydd; a, cywerthol, cylwertholnbsp;107


-ocr page 132-

ESS path tat, ere, met, ma-rine pin orb, on, curve, cut, tw=too, twk=took;


Equivocal, i.kwiv'o.kai a, amwys, am-mheus, mwys, deueiriol Equivocate, i.kwiv'�.kat vi, mwyseirio,nbsp;deueirioj dywedyd celwyddnbsp;Equivocation, i.kwiv.o.ka'shun n, mwys-eiriad, amwysedd; celwydd Leiriwrnbsp;Equivocator, i.kwiv'�.ka.t�r n, nydd-Equivoke, Equivoque, ek'wi.vbk n, geir-dro, mwysair, mwysdro [amsernodnbsp;Era, i�r'�i w, cyff cyt'nf, prifnod amser,nbsp;Eradiation, i.ra.di.a'shun w, pelydriad,nbsp;gwreichioniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dadwreiddio

Eradicate, i.rad'i.kat diwreiddio, Eradication, i.rad.i.ka'shun n, dad-wreiddiad; dinystriadnbsp;Erase, i.ras' vt, dileu, crafu ymaith; difanbsp;Erasement, i.ras'ment n, dilead; dit�adnbsp;Ere, �'r pr, cyn. Ere long, cyn bo hir.nbsp;Ere now, cyn hyn. Ere while, ynnbsp;ddiweddar, gynneu fachnbsp;Erect, i.rekt' a, syth (� seth\ union-syth; uniawn: vtj adeiladu, cqdi,nbsp;sythu, sythgodinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sythgodiad

Erection, i.rek'shun n, adeiladiad; Erectness, i.rekt'nes n, uiiiawnsafiad,nbsp;Eremite, er'i.m�it n, meudwy [ sythuernbsp;Eremitical, er.i.mit'i.kai a, meudwyolnbsp;Ergo, ur'go c, am hyny, gan hyny, onbsp;herwydd pa ham

Eringo, i.ring'g� n,celyn y mor, boglynon Eristic, i.ris'tik a, dadleuolnbsp;Ermine, ur'min n, pali, cath bali; croennbsp;manfiewog y gath bali [groen cath balinbsp;Ermined, ur'mind a, mewn dillad onbsp;Erode, i.rod' vt, amgnoi, ysu, difa, rhydunbsp;Erogation, er.o.ga'shun w, rhoddiadnbsp;Erosion, i.ro'zhun n, ysiad, amgnoadnbsp;Err, dr vi, ymgrwydro, gwibio, diar-tiorddi; camsynied, cyteiliorni; cam-wneuthur; dotio

Errand, '.-'and n, neges, cenadwri, her-odraeth. Errand-boy, negeswas Errant, er'ant a, crwydraidd, gwibiognbsp;Errantry, er'ant.ri n. crwydredigaethnbsp;Errata, e.ra'td np.�Erratumnbsp;Erratic, e.rat'ik a, crwydraidd. Erratic stars, ser gwibiognbsp;Erratum, e.ra turn (errata) n, bai, gwallnbsp;mewn ysgriteniad neu argraffiadnbsp;Erroneous, e.r�'ni.us a, cyteiliornus,nbsp;amryfus, beius, gwallus, gaunbsp;Erroneousness, e.r�'ni.us.nes n, geu-olrwydd, bai, beiusrwyddnbsp;Error, er'ur �, cyteiliornad; geugred;

bai, camgymmeriad, amrytuseua Erse, urs n amp; a, Gaelegnbsp;Erst, urst arf, gynt, cyn bya

Erubescence, er.�.oes ens n, gwnd-

goclnad; ymwriaiad nbsp;nbsp;nbsp;[eirio

Eructate, i.ruk'tat vi, darlyncu, Dyth-Eructation, i.ruk.tii'shun n, darlynciad;

bytheiriad nbsp;nbsp;nbsp;[heigaidd

Erudite, er�.d�t a, dysgedig, ysgol-Erudition, er.�.dish'un n, dysgeidiaeth, ysgolheigdod, dprsgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhydlyd

Eruginous, i.rw'ji.nus a, etyddaidd; Eruption, i.rup'shun n, ball, crugdarddjnbsp;chwyrndarddiad, rhuthriad ailan, tor-iad allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ruthrol

Eruptive, i.rup'tiv a, ymdorm; ym-Erysipelas, er.i.sip'i.las n, tSn iddwf Escalade, es.k^.lad' n, mur-ddringiad,nbsp;mur-ysgoi [lam, crychnaid; bainbsp;Escapade, es.kll.pad' n, carlam, crych-hscape, es.kap' v, dianc, ciiio, fifoi;

gochelyd: w, diangta, ymwared, ffoad Escargatoire, es.kar.ga.twar' n, nyth-iwyth 0 iaiwod

Eschalot, esh.a.lot' n, math o wynwyn Eschar, es'kar n, craithnbsp;Kscnarotic, es.ka.rot'ik a, llosgol, ysol,

^ difaol nbsp;nbsp;nbsp;[arddelwi

Escheat, es.tshit'n, diarddelwad: v, di-Escheator, es tshi tur n, dirwywr [ftbi Eschew, es.tshii' vt, gochel ciiio rhag,nbsp;i�lscort, es'kort n, canymdo, gosgorddlu;

porth, cymhorth j gosgorddi; noddi Escort, es.kort' vt, cahymdoi, nebrwng,nbsp;Escritoir, es.kri.twar' n, ysgriten-gistnbsp;Esculent, es'k�.lent a, bwytadwy; n,nbsp;bwydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Yspaen

Escurial, es.kii'r'i.al n, llys brenin Escutcheon, i.skut'shun n, artgwnsallt,nbsp;pais arfau, art bais

Esox, i'soks n, y penhwyad [gangenog Espalier, es.pary�r �, coeden wastad-Especial, i.spesn'al a, arbenigj neill-duol} enwedigol; prif,penat; priodolnbsp;Especially, i.spesii'al.i ad^ yn enwedig,nbsp;yn benodol, yn anad dim [ysb�adnbsp;Espial, i.sp�'al n, syiwad, ardremiad;nbsp;Espier, i.sp�'ur n, ysbiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ iaeth

Espionage, es'pi.o.naj n, gwyliedydd-Espousal, i.spuw'zal a, dywedd�ol, pri-odasol: w, dywedd�ad, priodas Espouse, i.spuwz' dywedd�o; priodi;

noddi nbsp;nbsp;nbsp;[gwylio

Espy, i.sp�' V, selu, canfod, ysbio, syilu; Esquire, i.skw'iV n, yswain, cludyddnbsp;arlaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[traethawd, byrdraeth

Essay, es'a n, cais; prawt, cynbrawt; Essay, e.sa' vi, gwneyd prawt neu gais,nbsp;ymgeisionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[odydd

Essayist, es'a.ist n, traethodwr, traeth-

108


-ocr page 133-

lt;5r�; iHte, lYne, n�, m�te; sh�, zh=z azuw; thin, Tuis; i=dzb. EVA

fad

ICssence, es ens �i, anian, syiwedd, cyn-ryw; nantod; perarogl; perarogU Essential, e.sen'shal a, hanl�doi, syi-weddol, anhebgorol: n, bod, bantod,nbsp;bantodaetb. Essentials, petbau an-bebgorol, anhebgorolionnbsp;Essoin, e.s�in' n, asswyn, esgnsawdnbsp;Establish, Establish vi, selydiu, gosod,nbsp;cadarnhannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^aw duredig

Established, i.stablisht a, sefydledig; Establisiiment, Establish.ment set-ydiiad; cytnerthiad. The establishment, yr eglwys sefydledignbsp;Estate, i.stat n, etifeddiaeth, treftad-aeth; golud; cyflwr, ansawdd. Man�snbsp;estate, oedran gwr, cyflawn oedrannbsp;Esteem, i.stim' n, cymmeriad, cyfrifiadnbsp;bri, parch: vt, parchii, dytr�o; cylrit;nbsp;prisio, gwerthtawrogi [gwerthfawrnbsp;Esteemable, es.ti'ma.bl a, hybarch;nbsp;Esthetics, es.thet'iks np, deinofyddiaethnbsp;Estimable, es'ti ma.bl a, gwerthfawr,nbsp;hybarch, parchns, gwiwbarchnbsp;Estimate, es'ti.mat vt^ pnsio; cyfrif;

n, prisiad, cylrit, gosod pris ar Estimation, es.ti.ma'shnn n, parch,nbsp;bri, cymmeriad; cyfrifiadnbsp;Estival, es'ti.val a, hataidd, hafolnbsp;Estivate, es'ti.vat vi, treulio�r hafnbsp;Estrade, es.trad' n, ystrad, gwastadle,nbsp;dyfirynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pellau

Estrange, Estranj'rt, estroni, dyeilhrio; Estrangement, i.stranjment w, estron-^ iad, dyeithriad; pelladnbsp;Estray, i.stra' n, amfail crwydr, crwydr-�nbsp;yn: m, crwydronbsp;^treat, i.strit' n, adysgrifennbsp;Estuary, es'tsh� ur.i�, ceincfor, culfornbsp;Estnate, es'tsh�.at vi, berwi, tarddellu,nbsp;chwyddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^chwyddiad

Estuation,^ es.tsh�.a'shun �, berwad, Esurient, i.z�'r'i.ent a, newynognbsp;Esnrine, ez'�.r�n a, ysol, ditaolnbsp;Etch, etsh �t, dariuuio a surainbsp;Etching, etshlng n, math o gerfiadaeth,nbsp;snrddarlnniad

Eternal, i.t�r'nal a, tragwyddol, tra-gywyddol, bythol, aunnerfynoi Eternalize, i.t�r'nal.�z, Eternize, i.tur'-n�z tragwyddoli, bythoii, anfarwolinbsp;Eternally, Et�r'nal.i od, byth, bythnbsp;bythoedd, yn oes oesoedd, yn dra-gwyudoi, yn dragywydd [oldeonbsp;Eternity, i.t�r'ni.ti n, byth, tragwydd-Etesian, i.ti'zhan a, blynyddol, amseroinbsp;Etiier, i't�ur n, uwcuawyr, awyr bur,nbsp;uwcliwy�r; nytei

Ethereal, i.thi r i.al a, awyrol, wybrenoi, nefoi, netolaidd, pur, coethnbsp;Ethic, eth'ik, Ethical, eth'i.kal fl,moesol,nbsp;moesai ddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ athroniaeth

Ethics, eth'iks np, moesaddysg, moes-Ethnic, ethnik o, cenedlig: n, pagan, cenedlddyn, ethnig [cenedldraethnbsp;Ethnology, eth.nol'�.ji �, cenedlddysg.nbsp;Ethology, i.thol'�.jin, moesogaeth,moe8-draethawdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddefod

Etiquette, et'i.ket n, arf�r, detod, ar-Etui, et.wi' n, ofFerwain Etymological, et.i.m� loj'i.kal a, cyf-iachol, cyfachol, tadogaethol, tarddolnbsp;Etymologicon, et.i.m�. loj'i.kon n,nbsp;gwreiddeiriadur, cyneiriadur, cyn-eirlytrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^iachydd

Etymologist, et.i.mol'�.jist n, cyf-Etymology, et.i.mol'�.ji n, geiryddiaeth, cytiachyddiaeth, geirdarddiad, cyfiachnbsp;Etymon, et'i.mon n, gwreiddair, cynair,nbsp;Eu- px, danbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tadogair

Eucharist, �'kl.rist n, cymmun; cofia diolchusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_munol; diolchus

Eucharistical, �.ka.ris'ti.kal o, cym-Euchology, �.kol �.ji n, flurf o wedd�au Eucrasy, ii'kra.si n, ardymmer iachusnbsp;y corffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sudd y corff

Euchymy, �'ki.mi n, ardymmer iachus, Eulogist, �'l�.jist n, molwr, canmolwrnbsp;Eulogy, �l�.ji n, clodair, molawdnbsp;Eunuch, �'nuk n, dysbaiad; ystafellyddnbsp;Eunuchate, �'nuk.at vt, dysbaddunbsp;Eupathy, �'pa.thi n, teimlad danbsp;Eupepsy, �.pep'si �, cydf�rwad neunbsp;dreuhad da

Euphonical, �.foni.kal a, perseiniol Euphony, �'t�.ni �, pereiddsain, er-ddygannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| ogleddwynt

Euroclydan, �.rok'li.dun n, dwyrein-Europe, �V�p n, Ewropa, Ewrop European, ur.�.pi'an a, Ewropaidd: n,nbsp;Ewropiad

Eurus, ��r'us n, dwyreinwynt [weddiad Eurythmy, �'rith.mi n, iawndrefn, cyd-Eutaxy, �tak.si �, trefn sefydledignbsp;Euthanasy, �'than.a.zi n, marwolaethnbsp;ddedwydd

Eutrophy, �'tr�.fi w, iawnfaethiad Evacuate, i.vak'�.at v, arioesi, gwaghau,nbsp;dyspyddu; gadaelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arloesiad

Evacuation, i.vak.�.�'8hunn, gwaghad, Evade, i.vad' vt, cilio, gochelyd; mwys-

Evagation,i.va.ga'shun n,gwib ;crwy(lr-Eva^ination, i.vaf.i.nashun 7i, tyniad. dadweiniad

m


-ocr page 134-

EX A path, fat, �re, met, mi-rine, pin, orb, on, cnrve, cut, t^=too, t^k=took;

Evauescence, ev.a.nes'ens �, difianedd, edwinedd, didant

Evanescent, ev.a.nesent a, diflanol, ditanol, edwinoi, darfodol [aiddnbsp;Evangelical, ev.an.jeri.kal a, efengjl-Evangelism, i.van'jel.izm n, et'engyl-iaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[efengyles

Evangelist, i van�jel.ist n, etengylwr; Evan:elize, i.van'jel.�z vt, efengyiunbsp;Evanid, i van'id a, gwanaidd, diflanol,nbsp;difianusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anweddu

Evaporate, i.vap'o.rat v, mygdarthu, Evaporat'on, i.vap �.ra'shun n, myg-darthiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mwyseiriad

Evasion, i.vazhun w, cyfrwys-ocheliad, Evasive, i.vii'siv a, gochelus, cytrwysnbsp;Eve, iv n, min nos, noswyl, nos o flaennbsp;gwyl. Un the eve of departure, arnbsp;tynediad, ar fin mynediadnbsp;Even, i'vn a, gwastad, cydwastad, gwas-tadlyfn; llyfn; cyfartal, gogymmaint;nbsp;tawel: arf, hyd yn oed; yn ddiau,nbsp;set; yn yr un modd. To be evennbsp;with a person, talu�r pwyth i un. Tonbsp;make even, gwastatau, gwastadunbsp;Evening, i'vn.ing. Even, i'vn n, pryd.nbsp;nawn, rain nos, yr hwyr, ucher, ech-wydd, godechwydd, diwedd-dydd,nbsp;diwedydd. Evening-prayer, pryd-nawnol weddi, gosper [_dra; tawelwchnbsp;Pllvenness, i'vn.es n, cylurtaledd, ilyf'n-Event, i.vent' n, dygvvyddiad; canlyn-iad, diwedd. At all events, beth bynagnbsp;Eventerate, i.ven'tur.iit vt, rhwygo neunbsp;atrorybol; diberfeddu [pwys'gnbsp;Eventful, i.vent'fWI a, dwysganiyniadol.nbsp;Eventide, i'vn.t�d n, ucherddaw, pryd-nawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chwilio ailan

Eventilate, i.ven'ti.lat vt, nithio, gwynt-Eventual, i.ven'tsh�.al a, dygwyddol;

camyniadol; diwedool Ever, eviir ad, bob amser, yn wastad,nbsp;erioed, byth, yn dragywydd. Fornbsp;ever and ever, byth bythoedd, yn oes-oesoedd

Evergreen, ev'dr.grin a, bythddeiliog. bythwyrdd: �, pren neu lysieuynnbsp;bythwyrdd

Everlasting,ev.flr.las'ting a,tragwyddol, bythoi, didranc; oesol: n, bythnbsp;Everlastingness, ev.ur.las'ting.nes n,nbsp;byth, tragwyddolrwydd, bythoirwyddnbsp;Everlastingly, ev.ur.las ting.li ad, vnnbsp;dragywydd, bythnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lbythfodol

Everlivmg, ev.dr.liv'ing a, anlarwol, Evermore, ev.ur.mo�r� ad, yn ddiUawi,nbsp;yn ddidranc, yn oes oesoedd

Eversion, i.vur'snun ii, dadymchweljad Evert, i.vurt' vt, dymchweiyd; didrefnunbsp;Every, ev'ur.i a, pob. Every other day,nbsp;bob ail ddydd

Everybody, ev'ur.i.bod.! n, pawb, pob dyn, pob unnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pobpeth

Everything, ev'ur.i.thing n, pob peth, Everywhere, ev'ur.i.whe�r ad, ym mhobnbsp;lie, ym mhob mannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[olrhain

Evestigate, i.ves'ti.gat vt, chwilio ailan, Evict, i.vikt' vt, diteddianuu, dileddu;

taflu allau o d^, didyo [diteddianniad Eviction, i.vik shun n, prawf; dyfarniad;nbsp;Evidence, ev'i.dens n, tyst, tystiolaetti;

eglurder: vt, tystio, profi; amiygu Evident, ev'i.dent a, amiwg, goleu, eglurnbsp;Evil, i'vi (worse, worst) a, drwg, bhn,nbsp;drygionus, anfad; n, drwg, drygioni,nbsp;niwed, afiwydd, anft'awd; abred.nbsp;King�s evil, clefyd y brenin, manwyn.nbsp;Evil-doer, drwgweithredwr, drygddynnbsp;Evilness, i'vl.nes n, drygioninbsp;Evince, i.vins' vt, arddangos; profinbsp;Evincible, i.vin'si.bl a, arddangosadwynbsp;Eviration, ev.i.ra'shun n, anwrywiad,nbsp;anwriad; dysbaddiadnbsp;Eviscerate, i.vis'ur.at vt, diberfeddunbsp;Evitable, ev'i.t3,.bl a, gocheiadwynbsp;Evitate, ev'i.tat vt, gochel, ciiio rhag,nbsp;dianc rhagnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| gwysiad o

Evocation, ev.o.ka'sliun n, galwad ailan, Evoke, i.vok' vt, galw ar, ymbil, gwysionbsp;Evoiation, ev.o.la'shun n, ehediad ym-aithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ltroellysgogiad

Evolution, ev.�.l�'shun n, dadblygiad; Evolve, i.volv' v, dadblygu, esgori;

treiglo; rhoddi ailan; ymagor Evulgate, i.vui'gat vt, cyhoeddinbsp;Evulsion, i.vul'shun n, tyniad ailan, di-wreiddiad

Ewe, � n, daf�ad; mamog. A young ewe, hespin, datadan. An ewe withnbsp;young, mamogiadnbsp;Ewer, ii'ur n, dytrlestr, ystennbsp;Ex-, E-, Ef- px, ailan onbsp;Exacerbation, eg zas.ur.ba'shun n, ger-winder, uchder clefydnbsp;Exact, eg.zakt' a, manwl, cywraint,nbsp;cryno; llym; cywir: vt, mynu, dir-geisio, trawsfynu, gormesunbsp;Exaction, eg.zak'shun n, cribddail,nbsp;gorthrymdreth, gormesnbsp;Exactness, eg.zakt'-les n, cywirdeb,nbsp;cywremrwydd, manyldra Ltryinhaunbsp;Exaggerate, eg.zaj'ur.at vt, luwyhau,nbsp;Exaggeration, eg.zaj.u.ra'shuii n, ych-wanegiad, lielaetuiad, inwyh^dnbsp;110

-ocr page 135-

�re; late; line, no, mute; she, azure; thin, th�s; j�dzh. EXC

Exalt, e^.zolt' vty inawr�au, iiiawrygu dyrchatu, codinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyrchatiad

Exaltation, eg.zol.tashun arwyrain; Examination, eg.zam.i.nashun n, ar-holiad, chwiliad, profiad, prawf; ym-ofyniad, ymholiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chwilio

Examine, eg.zam'in holi, arholi, Examiner, eg.zam'in.iir n, holydd, ar-holwr, chwiliwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llun, esampl

Example, eg.zam'pl n, enghraitFt, cyn-Exanimate, eg.zan'i.mat a, dienaid, di-fywyd, diysbryd: vt, dieneidio; di-galoni nbsp;nbsp;nbsp;digalondid

Exanimation, eg.zan.i.ma'shun w, treng-Exarch, eks'ark n, rhaglaw, llywydd; cenadwr

Exarchate, eks'ar.kat n, rhaglawiaeth Exasperate, eg.zas'pur.at vt, cyflroi,nbsp;chwerwi, llidio, cythruddo (_ddigiadnbsp;Exasperation, eg.zas.pu.ra'shuu n, gor-Exauctorate, eg.z�k't�.rat vt, dituddio onbsp;blwyfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^troednoeth

Excaiceated, eks.kal'shi.at.ed a, diesgid. Excandescence, eks.kan.des'ens w,poeth-ni, gwres; gwylltinebnbsp;Excarnate, eks'kar.nat, Excarnificate,nbsp;eks.kar.nif'i.kat vt, dignawdio; cig-yddionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_cloddio

Excavate, eksTta.vat vt, cafnn, ceudyllu, Excavation, eks.ka.va'shun n, tirdoriad,nbsp;tirgioddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( myned tu hwnt i

Exceed, ek.sid' vt, rhagori, blaenori, Exceeding, ek.si'ding a, yn rhagori;

rhagoroi; dirtawr iawn nbsp;nbsp;nbsp;Lben

Exceedingly, ek.si'ding.li ad, tra, dros Excel. ek.ser v, blaenori, rhagori; trechunbsp;Excellence, ek'sel.ens n, rhagoriaeth,nbsp;ardderchogrwydd, godidogrwydd,�nbsp;wogrwydd; urddasnbsp;Excellent, ek'sel.ent a, rhagoroi; od-godidog; gwiw; ardderchognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Except, ek.sept' pr, eithr, oddi eithr,^ ond, onid, namyn, heb law, oddi gerth:nbsp;c, oddi eithr; oni, onid, oni bai; penbsp;na, os na, pe nad, os nad: v, eithro,nbsp;iiysu, gadael allan; gwrthddadleunbsp;Exception, ek.sep'shun n, eithriad,nbsp;eithrad, gwrthddadl, nam, ardroadnbsp;Exceptionable, ek.sep'shtin.S..bi a, eithr-adwy, gwrthodadwynbsp;Exceptious, ek.sep'shus a, hyfeiol, cecrusnbsp;Exceptive,ek.sep'tiv a,lly8iannol,eithrioinbsp;Excern, ek.s�rn' vt, hidio allan, gwasgunbsp;allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^llolhad; detholiad

Excerption, ek.surp'shun n, pigiad, Excess, ek.ses' ra, gormodedd, anghym-medroideb, rhysedd

Excessive, ek.ses'iv a, gormoaol, rHy, dirlawr. Excessively large tra mawrnbsp;Excessiveness,eks.es'iv.nes w,gormodeddnbsp;Exchange, eks.tshanj' n, newidwnaeth,nbsp;cyf'newitty: vt, cyfnewid, newidnbsp;Exchequer, eks.tshek'ur n, sylltty, ynbsp;trysorlys; argedlysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Excisable, ek.s�'za.bl a, tolladwy, treth-Excise, ek.s�z' n. toll, cyllid, treth: vt, gosod toll. Exciseman, to.iydd, cyll-idwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dinystriad

Excision, ek.sizh'un n, trychiad, cym-Exclte, ek.s�itVi, cynhyrfu,annog,cy�roi Excitement, ek.s�t'ment n, cytlroad, an-nogaeth, annosiad, cynhyrtiadnbsp;Exclaim, eks.kliim' vt, crochlefain,nbsp;gwaeddi, bloeddio; wlFtionbsp;Exclamation, eks.kla.ma'shun n, ban-llet, cri; rhyteddeb. Note ot exclamation, rhyfeddnod (1}nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{ leisiol

Exclamatory, eks.klam a.tur.t a, crocn-Exclude, eks kliid' vt, cau allan, bwrw allan; gwrthod, gwaharddnbsp;Exclusion, eKs.kliizhun n, gwrthodiad,nbsp;ilysiant, cauad allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_duol, dydol

Exclusive, eks.ki�'siva, llysiannol, neill-Excogitate, eks.koj'i.tat vt, dyfeisio;

cael allan nbsp;nbsp;nbsp;I dychymmyg

Excogitation, eks.koj.i.ta'shunn, dyfais, Excommunicat^ eks.ku.miini.kat vt,nbsp;esgymmuno [shun n, esgymmundodnbsp;Excommunication, eks.ku.m� ni.ka-Excoriate, eksk�Vi.at vt, digroeni,.

blingo, dirisgio; pilio nbsp;nbsp;nbsp;[ lad

Excoriation, eks.k��r.i.a'shun w,digroen-Excorticate, eks.kdr'ti.kat vt, dirisgio Excrete, ekskrit vt, hochi, hochboerinbsp;Excrement, eks'kri.ment n, ysgartli, tomnbsp;ExcrementHl,eks.kri.men tal a, ysgarth-ol, tomolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ atwt, oddt, hwrwg

Excrescence, eks.kres'ens n, gorthwfiad, Excretion, eks.kri'shun n, ysgarthiad,nbsp;ymgarthiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[kri'tur.i a, arloesoi

Excretive, eks.kri'tiv, Excretory, eks-Excruciate, eks.krw'shi.at vt, arteithio, dirboeninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gusodi

Exculpate, eks.kul'pat vt, difeio, es-Exculpation, eks.kul.pa'shun n, diteiad, digyhuddiad, esgus [daith; gwibiadnbsp;Excursion, eks.kur'shun n, gwibym-Excursive, eks.kur'siv a, gwibdeithiolnbsp;n.xcusable, eksJcii'za.bi a, esgusadwy.

maddeuadwy nbsp;nbsp;nbsp;[diheurol

Excusatory, eks.kii'za.tur.i a, esgusol. Excuse, eks.k�s' n, esgus, esgusawa,nbsp;diheurad. Without excuse, aiesgusnbsp;Excuse, eks JcUz vt, esgusoai; diheuronbsp;111


-ocr page 136-

EXO path, fat, ere, met, ma-nne, pin, orb, on curve, cut, t^=too, t^k=took;

Execrable, eks'i.kra.bl a, ailgas, raeiit-igedig, ysgeler nbsp;nbsp;nbsp;[ffieiddio

Execrate,eks'i.kriit vt, melltithio, rhegu, Execration, eks.i.krashun w, melitith,nbsp;riiegla, rheg; fheiddiadnbsp;Execute, eks'i.kutt'f, cytiawnu, cwblhau,nbsp;dienyudio. To execute judgment,nbsp;gwneuthur barnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cytiawnwr

Executer, eks'i kli.tur n, gweithredydd, Execution, eks.i.kii'shun n, cyfiawniad;

dienycldiad nbsp;nbsp;nbsp;^dienyddwr

Executioner, eks.i.kii'shun.ur �, crogwr; Executive, eks.ek'ii.tiv a, gweithred-ladol; llywiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weinydd

Executor, eks.ek'�.t�r n, cymmyn-Executrix, eks.eku.triks n, cymmyn-weinyddes nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Exigesis, eks.i.ji'sis �, eglurhM, esbon-Kxegetical, eks.i.jet'i.kai a, eglurhaoi Exorapiar,eg.zem'plur n, enghraifl�t, cyn-llun, deongUadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_enghreifftiol

Exemplary, eg.zem'pluri a, dilynwiw, Exemplitication, eg zein.pli.ti.ka shun n,nbsp;aradangosiad, cyiiddelwad; eglurhadnbsp;Exemplify, eg.zem'pli.l� vt, egluro, ad-ysgnfenu, dangos, rhoddi esamplnbsp;Exempt, eg.zemt'^?^, rhyddhau,dirwymo,nbsp;esgusodi: a, rhydd, esgusodolnbsp;Exemption, eg.zem'shun n, trwydded,nbsp;rhyddtraint, esgusodiadnbsp;Exenterate, eks.en tur.at vt, diberfeddunbsp;Exequies, eks'i.kwiz n, arwyliant, arwylnbsp;Exercent, eg.zur'senfc a, arfenaethoi, ynnbsp;ymarter a

Exercise, eks'ur.s�z n, ymarferiad, gor-cpwyl, gwaith, liamr, golafur; ym-arial, ymysgwyd; ymdrechwaith; dognwaith: v, arleru, ymarfer, profi,nbsp;trinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arteriad

ExerCitatlon, eg.zur.si.tS'shun m, ym-Exert, cg.zurt' vt, ymegn�o, ymdrechu, yinorchestu. To exert an influencenbsp;on, efleithio arnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j_egn�ad, ymdvech

Exertion, eg.zur'shun n, ymroddiad, ym-Exesion, eg.zi'shun n, bwytad trwodd, treiddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_ferwad, crychias

Exestuation, eg.zes.tsd�.ashuQ n, go-Extohate, eks.to'li.at vi, delltio, pilio, delitenu, ysgyrioni

Exhalation, eks.ha.la'shun �j Jnyg-darthiad; ager, tawch (^darttiu Exhale, eg.zal' v, anadlu allan; inyg-Exhaust, eg.z�st' vt^ gwaghau, gwan-hau; dyliyspyddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwaniiad,

Exiiaustion, eg.zos tsbun n, gwaghad, ExhaustJess, eg.zost'les a, an�yapy��*nbsp;adwy, annyspydd, didrai

HiXmbit, eg.zioit vty uangos, aariunio, gosod aiian, darddaugos, arddangosnbsp;Exhibition, eg.zi.bish'un n, arddangos-lad; haeddwobr i ysgolheigionnbsp;Exhibitioner, eg.zi.bis�'uo.�r n, ysgoUnbsp;haig gwobrwyedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^bywiogi

Exhilarate, eg.zil'ur at vt, Horn, sirioii. Exhort, eg zort vt, cynghori, annog,nbsp;cymhellnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i annogaeth, rhybudd

Exhortation, eks.hor.ta'shun n, cynghor. Exhortative, eg.zor'ta.tiv, Exhortatory,nbsp;eg.zor'ta.tur.i a, annogaethoinbsp;Exhumation, eks.h�.ma'shuu n, sym-mudiad cortt o�r bedd, dadgiaddiadnbsp;Exigence, eks'i.jens n, angen, gotyniad;

achos nbsp;nbsp;nbsp;[enrhaid; dirachos

Exigent, eks'i.jent Ti, dirangen; ang-Exiguous, eg.zig �.US a, bychan, eiddil Exile, eks �1 alitud; alltudes; alltud-aeth, alitudedd, herwriaeth, deoliad:nbsp;vt, alltudo, allwladu, deol, difroinbsp;Exilement, eg.zil'ment n, aJltudaethnbsp;Exility, eg.zil'i.ti n, eiddilwch, meindernbsp;Exmanition, eg.zin.a.nish'uii n, gwag-had; diddymiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ bod yn tyw

Exist, eg.zist' vi, bodoli, hantodi, byw, Existence, eg.zis'tens n, bod, bodolaeth,nbsp;hantodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_mewn bod

Existent, eg.zis'tent a, bodol, hantodol, Exit, eks'it n, mynediad allan; ymadaw-iad; marwolaeth. He made his exit,nbsp;aeth allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lymadawiad

Exodus, ekso.dus, Exody, eks'o.di n, Exogenous, eks.oj'i.nus a, elltyfol, es-tytol; alltwt ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tyflys

Exogens, eks'o.jenz np, estyfion, es-Exomphalos, eg.zomTa.lus n, bogeil-rwyg, toriad llengig Exonerate, eg.zon'ur.'at vt, esmwythau,nbsp;^ diteichio; difeio [iad, �adiwythiadnbsp;Exoneration, eg.zon.u.ra'shun n, dileich-Exoptable, eg.zop'ta.bl a, uyinunoinbsp;Exorable, eks'o.ra.bl a, cymmodadwy,nbsp;hyblyg, hynawsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[medroJdeb

Exorbitance, eg.zdr'bi.tans n, anghym-Exorbitant, eg.zor'bi.tant a, anwedd, gormodoi. Exorbitant price, crogbrisnbsp;Exorbitate, eg.z�r'bi.tat vi, trawswyro,nbsp;diar�orddinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(eddu

Exorcise, eks'or.s�z vt, tyngedu, cyfar-Exorcism, eks'or.sizm n, swyngytaredd, tyngediaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^swynwr

Exorcist, eks'6r.si8t n, tyngehydd, Exordium, eg.zor'di.um n, rhaguraetb,nbsp;rhagymadrodu, rhagatli (_^udurnialt;inbsp;ExornaCion, eks.or.na'shun n, adUorn;nbsp;Exortive, eg.zor'tiv a, dwyremiol, cy todolnbsp;112


-ocr page 137-

orc; late, l�ne, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, thIs; j=:dzh. EXP


Expert, eks.p�rt' a, cyfarwydd, hvfedr, hyddysg, medrus, hylaw [un deheuignbsp;Expert, eks'purt n, campwr, medruswr,nbsp;Expertness, eks.p�rt'nes n, deheurwydd,nbsp;deheuedd, medrusrwydd fdileadwynbsp;Expiable, eks'pi.a.bl a, maddeuadwy,nbsp;Expiate, eks'pi.at vty gwneyd iawn; dy-huddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mod; iawniad

Expiation, eks.pi.a'shun n, iawn; cym-Expiatory, eks'pi.S,.tur.l a dyhuddol, cymmodroddol

Expiration, eks.pi.ra'shun w, anadliad allan; ymadawiad; terfyniadnbsp;Expire, eks.p�r' v, anadiu allan; trengu,nbsp;darfod, diweddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [agor

Explain, eks.plan' vty egluro, deongii, Explanation, eks.pla.na'shun n, eglur-had, amlygiad, deongliadnbsp;Explanatory, eks.plan'a.tur.i a, eglur-haol, amlygiadol, esboniadolnbsp;Expletive, eks'pU.tiv n, gair llanw, gairnbsp;diangenrhaid, addurn-air [llenwinbsp;Expletory, eks'pli.tur.i a, cyflenwol, ynnbsp;Explicable, eks'pli.ka.bl a, egluradwy;

deongladw�y nbsp;nbsp;nbsp;f dattod, egluro

Explicate, eks'pli.kat vt, dadblygu, Explication, eks.pli.ka'shun n, dad-blygiad, deongliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[agoriadol

Explicative, eks'pli.ka.tiv a, eglurhaol, Kxplicator, eks'pli.ka.t�r n, eglurhawrnbsp;Explicit, eks.plis'it a, amlwg, eglur;

penodol, manwl, pendant Explode, eks.pl�d' v, llrwydro: hwtio,nbsp;gwrthod yn ddirmygus. The theorynbsp;is exploded, mae�r dyb wedi ei dadbronnbsp;Exploit, eks.pl�it' n, gorchest, gwrol-waith, gorchestwaith, campwaithnbsp;Exploration, eks.pl�Ta'shun �, ftoriad,nbsp;cnwiliad allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fforio, olrhain

Explore, eks.pl�V vty chwilio allan, Explosion, eks.pl�'zhnn n, ffrwydriad,nbsp;ysgortiad; ergyd [ruthroJ, fFrwydrolnbsp;Explosive, eks.pl�'siv a, ysgortiol, tan-Export, eks'p��rt n, nwydd tramoredignbsp;Export, eks.p�rt' vt, anfon allan, tros-glwyddo, allgludo [iad, mordrosiadnbsp;Exportation, eks.p��r.tashun n, tramor-Expose, eks.p�z' vty amlygu, dynoethi,nbsp;dangos allan; gwaradwyddo; peryglunbsp;Exposition, eks.p�.zi8h'unn,agoriad,eg-InrhSd, deongliad; sefyilfa [arnodyddnbsp;Expositor, eks.poz'i.t�r �, deonglwr,nbsp;Expostulate, eks.pos'tah�.lat vi, ym-liwied, ymddadleu, ymresymunbsp;Expostulation, eks.pos.tsb�.la'shun n,nbsp;ymresymiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymliwaidd

Expostulatory, eks.pos'tsh�.la.tur.i o, 113

Exosseous, eg.zosh'us a, diesgyrn [us

Exoteric, eks.�.ter'ik a,allanol; cyhoemi-Exotic, eg.zot'ik o, dyeithrol, estronol, pellenig, tramor: w, peth tramornbsp;Expand, eks.pand' r, taenu, lledu; ym-ledu, ymagor; darledu; dadhlygunbsp;Expanse, eks.pans' n, eangder; ymlediadnbsp;Expansion, eks.pan'shun n, taeniad,taen,nbsp;eangiad, llediad, chwyddiantnbsp;Expansive, eks.pan'siva, ymdaenol, ym-ledolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymledu

Expatiate, eks.pa'shi.at vi^ ymhelaethu, Expatriate, eks.pa'tri.at vt^ allwladu,nbsp;alltudo, difr�i

Expatriot, eks.pa'tri.ut n, anghywleid-iad; alltud nbsp;nbsp;nbsp;| edrych am

Expect, eks.pekt' ri, dysgwyl, aros, Expectancy, eks.pek'tan.si n, dysgwyl-iad'; etiteddiaeth ddysgwyliedignbsp;Expectant, eks.pek'tant a, dysgwylgar �nbsp;��, dys^yliwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad; ymarosiad

Expectation,eks.pek.ta'shunn,dysgwyl-Expectorant, eks.pek'f�.rant a, poer-^ garthol

Expectorate, eks.pek't�.rat vi, poeri.

peswchboeri nbsp;nbsp;nbsp;[peswchboeriad

Expectoration, eks.pek.t�.ra'shun n, Expedience, eks.pi'di.ens, Expediency,nbsp;eks.pi'di.en.si n, cytaddasrwy�d, cy-^ mhwysder ^ Hes

Expedient, eks.pi'di.ent a, addas, cy-mhwys, cyfl�us; liesol, buddiol;

^ dytais, ftbrdd addas Expedite, eks'pi.d�t vt, dirwystro.nbsp;rhwyddhan, prysuro: a, rhwyddol.nbsp;parod, ebrwydd

Exp^ition, eks.pi.disVun n, prysuriad, cyflymedd, brys; hynt filwraidd, cad-gyrch, ymgyrchiad [cy�ym, esgudnbsp;Expeditious, eks.pi.dish'us o, ebrwyddnbsp;Expel, eks.pel' vt, bwrw allan, gyrunbsp;ymaith, tarfunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwario, treulio

Expend, eks.pend' vt, dita, atradu; Expenditure, eks.pen'di.tsh��r n, traul,nbsp;cost; treuliad

Expense, eks.pens' traul, cost Expenseless, eks.pens'les a, didraul,nbsp;digost: rhadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[costus; drud

Expensive, eks.pen'siv a, treulfawr, Experience, eks.piVi.ens prawt,nbsp;profiad; hirbrawf, ymbrawf, ymarfer-lad; cyfarwyddyd: vt, profi; teimlo,nbsp;ymbrofinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfarwydd

Experienced, eks.pi�r'�.enst a, profedig; Experiment,eks per'i.ment n,prawf; cais.

cynnyg: vi, gwneuthur prawf [iadol Experimental, eks.per.i.men'tal a, prof-

S

-ocr page 138-

EXT path, fat, �re, met, mS,-rine, pin, �rb, on, curve, cut, t\V=too, t'^�?k=took;


Exposure, eks.p�zh�r n, dyuoethiad;

gwaradwycldiad nbsp;nbsp;nbsp;[ deong�

Expound, eks.pdwnd' vt^ egluro, egon, Expounder, eks.p�^n'd�r �, deongiydd,nbsp;iladmerydd, egiurhawrnbsp;Express, eks.pres' vt^ mynegu, dywedyd,nbsp;adrodd; dadgan, traethu; darlunio;nbsp;gw^gu aUan, gwrytio: a, penodol,nbsp;eglur, hysbysol, gwir; �, brysgenadnbsp;Expressible, eks.pres'i.bl o, traethadwynbsp;Expression, eks.presh'uu �, gair, ym-adrodd, dywediad; dull yinadrodd;nbsp;gwasgiad allan. Expression of countenance, dull gwynebprydnbsp;Expressive, eks.pres'iv a, mynegol; dar-luniadol; dwysddywedol, grymus;nbsp;cynnwysfawr

Expressly, eks.pres'il od, wrth ei enw, yn benodol, yn eglur [dadganiadnbsp;Expressure, eks.presh'�r �, mynegiad,nbsp;Exprobrate, eks'pro.brat edliw, ym-iiw, dannod i, wlFtionbsp;Exprobration, eks.pro.bra'shun n, ed-liwiant, dannodiaeth, cyhuddiad dir-mygusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f trosi

Expropriate, eks.pr�'pri.St araliu; Expugn, eks.piin' gorthrechu, gorcii-fygu; goresgyn; tarfanbsp;Expugnable, eks.pug'na.bl a, goresgyn-adwy, enniliadwy [lygiad, trechiadnbsp;Expugnation, eks.pug.na'shun n, gorcb-Expugner, el�.p�'n�r n, gorthrecbwrnbsp;Expulsion, eks-puKshun n, tarfiad; troadnbsp;neu fwriad allan, gyriad ymaithnbsp;Expulsive, eks.pursiv a, a yro allannbsp;Expunction, eks.pungk'shun n, dilead,nbsp;tyniad ymaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[allan

Expunge, eks.punj' vty dilen; croesi Expurgate, eks.p�r'gUt vt, carthu; puro,nbsp;gianfaaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[puredigaeth

Expurgation,eks.p�r.ga'shunn,glanhad, Expurgatory, eks.p�r'gS.tur.l a, ys-garthol, glanweithiol, glanhaolnbsp;Exquisite, eks'kwi.zit a, rhagorol, od-iaethj godidog, dethol; perfiaith, eithafnbsp;Exquisiteness, eks'kwi.zit.nes n, man-ylrwydd, cywreinrwydd, destlusrwyddnbsp;Exsanguious, ek.sang'gwi.us a, diwaednbsp;Exsibilate, ek.sibXlSt vt, hysio neunbsp;hwtio ymaith

Exsiccant, ek.sik'ant a, sychaidd Exsiccate, ek.sik'St vt, sychu, dysychunbsp;Exsuccous, ek.suk'us a, sychlyd, disuddnbsp;Exsuction, ek.suk'shun n, sugniad allannbsp;Exsudation, ek.sii.da'shun n, ch-wysiad,nbsp;Exsude, sk.s�d' v, chwysa [dyhidladnbsp;Exsuscitate,ek,sus'i.tatflt;,dihaao,cyifroi

Extancy, eks'tau.si n, bod, bodoideb Extant, eks'tant a, yn bod, mewn bod,nbsp;Extasy, eks'th.si.�Ecstasynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[i�w gael

Extemporaneous, eks, tem. po. ra'ni .us, Extemporary, eks.tem'po.rur.i a, di-ragfyfyr, difyfyr, disyfydnbsp;Extempore, eks.tem'po.ri ad, heb fyfyr-dod, yn ddifyfyr, yn ddiattregnbsp;Extemporize, eks.tem'p�.r�z vi, llefarunbsp;yn ddiragfyfyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eangu, arledu

Extend, eks.tend' v, estyn, cyrhaedd, Extensible, eks.ten'si.bl a, estynadwy,nbsp;iiedadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iediad, eangiad

Extension, eks.ten'shun n, estyniad, ar-Extensive, eks.teu'siv a, eang, helaeth, maithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[baeddiad, eaugder

Extensiveness, eks.ten'siv.nes n, amgyr-Extent, eks.tent' n, cyrhaedd, beiaetb-der, eangder, maint, hyd L^alnbau Extenuate, eks.ten'� at vt, lleihau, vs-Extenuation, eks.ten.u.a'sbun 7i,lleibad �nbsp;esgusodiad, goguddiadnbsp;Exterior, eks.ti�r'i.ur a, allanol, oddinbsp;allan, o faes: n, tu faes, tu allan,nbsp;ymddangosiad aiianolnbsp;Exterminate, eks.t�r'mi.nat vt, llwyrnbsp;ddyfetba, diwreiddio [wreiddiadnbsp;Extermination, eks.tur.mi.na shun n, di-External, eks.t�r'nal a, nesaf allan,nbsp;aiianol, o�r tu allannbsp;Externals, eks.tur'nalz np, allanolionnbsp;Extersion, eks.tur'shun n, dilead, rhwb-iad ymaith ^ [dyferu, defnynunbsp;Extil, eks.tif vi, dynidlo, dystyJiio,nbsp;Extillation, eks.ti.ia'shnn n, dyhidliadnbsp;Extinct, eks.tingkt' a, difloddedig, wedinbsp;dariod, difianedig

Extinction, eks.tingk'shunn, diffoddiadj llwyr ddytethiad; dileadnbsp;Extinguish, eks.ting'gwish vt, diffoddjnbsp;diddymu, dileu; liwyr dditanbsp;Extinguishable, eks.ting'gwish.a.bl a,nbsp;diftbddadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[�oddyr

Extinguisher, eks.ting'gwish.ur n, di-Extirpate, eks.tur'pat vt, diwreiddio;

dinystrio nbsp;nbsp;nbsp;[^*^1 distrywiad

Extirpation, eks.t�r.pS'shun w, diwreidd-Extol, eks.tol' vt, mawrygu, dyrchafu, arwrain, canmoi, clodfbri [ddeilaiddnbsp;Extorsive, eks.tor'siv o, treisiol, crib-Extort, eks.t�rt' vt, cribddeilio, edwica,nbsp;gwasgunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorthrymiant

Extortion, eks.tor'shun n, cribddail, Extortionate, eks.t�r'shun.at a, treisiolnbsp;Extortioner, eks.tbr'shun.ur n, cribddeil-iwr, gortlirymwr, gormeswrnbsp;Extra- px, allan o, tu hwnt inbsp;114


-ocr page 139-

Cre; late; line, n�, m�tc; she, 7h=7: az�re; thin this; i=dzh. FAB


Extract, eks.trakt'ui, dethoi, gwasgu, I Exuberate, eg.z� bur.at vi, gorlenwi.


tynu neu bigrallan nbsp;nbsp;nbsp;' �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot; � goriito, rhylenwi

Extract, eka'trakt -n, dethoUad, dewis- Exuccotts, ek.suk. us. Exsucco�s ran, s^iweddran. Extracts, pigion, Exude, ek s�d Exsudenbsp;detholion, dewision, dytyniadaunbsp;Extraction,eks.trak'shun n,tyniad allan;

jExulcerate,

ilynori

gwelygordd, bonedd, cyff. �t low Exulceration, eg.zul.su.ra shun n, gwel extraction, lledryw. Of high extrac- Exult, eg.zult' tn, gorfoleddu, llawen

Fabaceous, fa.ba'shus a, o natur ff Sen,

ft'aenaidd

Fable, fa'bl n, ffugchwedl, rhith hanes, dammeg, ftugeh; tfalsedd: u, ffug-iunio, tiugio, chwedlu [waith, cydwenbsp;Fabric, fab'nk w, adaii, adeilad, adeil-Fabricate, tab'ri.kat vt, adeilo; llunio;

,-----I fiurfio, gwneuthur; ilyfelu; ��gio

[gormodol Fabrication, fab.ri.ka'shun n, adeilad-

^ edd; gordyhant Exuberant, eg.z�'bur.ant a, rhylawn,

tion, diledryw, boneddig Extractor, eXs.trak t�r n, tjniedyddnbsp;Extrajudicial, eks.tra.jii.dish'ai a, allannbsp;o reol cyfraith, afreolaidd [terfynaunbsp;Extralimitary,eks.tra.liiu i.tur.i a,dros ynbsp;Extramission, eks.tr^.misb'un �, anfon-iad allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bydol

Extramundaue, eks.trS.mun'dan a, tra-Extraneous, eks.tra'ni.us o, estronaidd, arallaidd, allanol, diberthynas, am-mherthynol, dyeithrnbsp;Extraordinary jcks.tror'di.nur.i a, hynod,nbsp;anghyffredin, od, odiaeth, anarferolnbsp;Extraparochial,eks.tra.pa.r�'ki.al a,aTn-^ mhlwyfol, allan o�r plwytnbsp;Extravagance, eks.trav'a.gans n, afrad,nbsp;gwastraff� gormodedd, difrodaeth, af-radlonedd; atresymoldebnbsp;Extravagant, eks.trav'^.gant a, gormod,nbsp;gwastraffus, ditrodus, didrefn, afres-ymoi; afradlawn, treulgar, treulfawrnbsp;Extravagate, eks.trav'a.gat W, yntyd-^ siarad, ffladrunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_o�i briod lestr

Extravasated, eks.trav'^.sa.ted a, allan Extravenate, eks. tra. vi' nat a, wedinbsp;tarddu or gwyth�enaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[allan

Extraversion, eks.tra.v�r'shun n, tafliad Extreme, eks.trim' n, eithafedd, terfyn,nbsp;y nod pellaf: a, eithaf^pellaf,diweddaf;nbsp;dirfawr, rhyt'awr, gor-, tra-. Extremenbsp;heaviness, tratbrymder. Extreme age,nbsp;gorhenaintnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| ddirfawr, gor-, tra

Extremely, eks.trlm'li ad, dros ben, yn Extremity, eks.trem'i.ti n, pen pellaf,nbsp;eithaf, cwr eithaf', cyfyngder, gwasgta;nbsp;enbydrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddyrysu; dadfaglu

Extricate, eks'tri.kat vt, rhyddhau; di-Extrication, eks.tri.ka'shun n, diddyrys-iad, dirwydiad nbsp;nbsp;nbsp;[allanol

Extrinsic, eks.trin'sik a, ammhnodol, Extrude, eks.trVVd' vt, gwthio ymaith;

bwrw allan nbsp;nbsp;nbsp;[ymaith

Extrusion, eks.trw'zhun n, gwthiad Extuberance, eks.t�'bur.ans n. oddt,nbsp;hwrwg, twddfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [chwyddiad

Extumescence,eks.t�.mes'ens n,chwydd, Exuberance, eg.z�'bur.ans n, arddigon-eg.zul'sur.at vi, gwel�o,nbsp;^�ad, crawniad

ychu, ymffrostio 'Exultation, eg.zul.ta'shun n, gorfoledd,nbsp;gorhoen, ymorfoleddiad, ymfirostnbsp;Exundation, eks.un.da'shun n, gorllif,nbsp;llifeiriantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{gorbwys

Exuperance, ek.8�'pur.an8 n, traphwys, Exustion, eg.zus'tshun n, llosgiad, try-iosgiad

Exuviie, eg.z�V�.i np, crwyn a fwrir Eyas, i'as n, hcbog ieuancnbsp;Eye, � n, Ilygad; goiwg, trem, gweled;nbsp;blagnryn; rhwy 11; nythiad o goed ieir rnbsp;vt, Ilygadu, tremio, edrych, gwylio.nbsp;Eye-ball, canwyll y Jlygad. Eyebrow, ael y Ilygad. Eye-drop, deigryn.nbsp;Eye - glass, drychwydr. Eye - lash,nbsp;blew yr amrant. Eye-lid, amraut,nbsp;caead Ilygad, Eye-service, goiwg-wasanaeth. Eye-shot, cipolwg, trem-yn. Eye-sight, goiwg. Eye-sore,nbsp;peth cas i�r goiwg. Eye-string, giWinbsp;Ilygad. Black-eyed, liygad-ddu,nbsp;llygeittu. Blear-eyed, llygadwlyb.nbsp;Blue-eyed, llygadlas. Evil-eyed, eidd-igus. Goggie-eyedjllygadtawr. Moon-eyed, cibddal. One-eyed, unllygeidiog.nbsp;Squint-eyed, llygadgam. Wall eyed,nbsp;llygadfrith. To cast sheep�s eyes,nbsp;edrych ar wyrgam. Eye of a needle,

crai nr*�----�

Eyeless,

[Eyelet, i' -.-v, nbsp;nbsp;nbsp;^

olpai, twll olpai lEyeot, �'ot n, ynysan, ynysig [cyichlysnbsp;[Eyre, eV n, ilys barnwr ymdeithiol,nbsp;^ Eyry, i�r'i n, nythle adar ysglytgar

iad, gwneuthuriad; anwiredd

115


-ocr page 140-

FAL pAih. fat, ere. met, mA-Hne, pin. Arb on ci^rve, cut, t^=too, t�^k=tnok;

Fabulist, fab'�.list n, chwedlydd, dam-meg^NTT, chwedleuydd Fabulous, fab'�.lus a, dychymmygol,nbsp;ffueiol, disailnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ rwydd

Fabulousness, fab'�.lus.nes n. ffugiol-Fa^ade, fA.saa n, gwyneb adei�ad Face, fas n, gwyneb, gwynebpryd; ar-wyneb: v, wynebu, gwynebu, gwrth-wynebu. Bare-faced, digywilydd.nbsp;Double-faced, deuwyneoog, rhagrith-iol. Pale-face, wyneblwyd, piglas,nbsp;gwyneblas. Shame-faced, cywilyddus,nbsp;gwylaidd. A wry face, gwep. Facingnbsp;a person, gyferbyn ag un. To makenbsp;faces, gwepio

Facet, fas'et n, arwyneb bychan Facetious, fa.si'8has a, cellweirus, arab,nbsp;arabeddus, digrif [edd, digrifwchnbsp;Facetiousness, fa.si'shus.nes n, arab-Facial, fa'shal a, gwynebol. Facialnbsp;angle, ongl a ffurfir gan linellau o�rnbsp;dust i�r geneu, ac o�r geneu i�r talcennbsp;Facile, fas'il a, hawdd, rhwydd, hyblyg,nbsp;hy^dynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwyddo

F acj litate, f A.sil'i .tat vt^ rh wy ddhau, hy-Facility,fa.siri.ti n,hwylusdod,rhwydd-ineb, rhwydded nbsp;nbsp;nbsp;[fad, diried

Facinorous, fa.sino.rus a, ysgeler, an-Fact,faktre,gweithred; ffaith. Intact, mewn gwirionedd

Faction, tac'shun re, plaid, terfysgblaid, ymblaidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bleidgar

Factious, tak'shus a, terfysgus, ym-Factitious, fak.tish'ns a, gwneuthuredig Factor, fak't�r re, goruchwylydd, dir-prwy, rhyngfaelydd [dros arallnbsp;Factorage, fak'tur.aj n, marchnadaetlinbsp;Factor.ship, fak'tur.ship re, goruchwyl-iaeth, marchnadaeth dros arallnbsp;Factory, fak'tur.i re, gweithfa; triglenbsp;neu gymdeithas masnachwyr dir-prwyolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gwaith

Factotum, fak.to'tum re, gwas pob Faculty, fak'ul.ti re, medr, gallueddnbsp;braint; cynneddf; y gymdeithas tedd-ygol, y meddygon

Facundity, fa.kun'di.ti re, hyawdledd, ffraethinebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[siarad

Faddle, tad'1 rt, ofera, tfwdanu, ofer-Fade, fad re, edwi, difanu, diflanu, di-hoeni; gwywo. Apt to fade, dinan-adwy. Never-fading, anniflanol Fady, fa'di a, diflan, gwywedig, edwinnbsp;Fseces, ti'siz re, ysgarthion, tomnbsp;Fag, tag re, baeddu, curo; ymfiino, ym-boeni, ilesgau. Fag-end, gobed breth-yn, y pen gwaethat

Fagot, fag'ut re, ffagod, ffasgell, cedysen, cidysen: vlt;,fFagodi, cydrwymo, cedysionbsp;Fail, fal vi, ffaelu, methu, diffygio, pallu;

tori i fyny. Never-failing, diball Failure, fa'l��r re, ffaeliad, methiant, pall,nbsp;gwalliad, diffyg, bai: toriadnbsp;Fain, fan a, awyddus, chwannog, ewyll-ysgar: arf, yn chwannog, tan orfod.nbsp;I fain would, chwennychwn, da fyddainbsp;genyf, dymunwn

Faint, fUnt 0, egwan, methedig, llesg, llwf'r; aneglur: ret, llesmeirio, llew-ygu; Ilesgaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flyd

Faintish, f an'tish a, gwanllyd, gwanych-Faintness, fant'nes re,gwendid, llesgedd, nychdod; llwfrder, llwfrdranbsp;Fainty, lan'ti a, llesmeiriol, llwfr, egwannbsp;Fair, fe�r re, ffair; y rhyw fenywaidd:nbsp;a, teg, glAn, prydf'erth, telaid, mwyn-aidd; gloew, claer; cyfiawn, didwyll.nbsp;Fair or foul, teg neu annhegnbsp;Fairing, f�r'ing re, ffeiryn, rhodd 0 ffairnbsp;Fairness, feVnes re, tegwch, glendid;

uniondeb, cyfiawnder Fairy, f�r'l re, ellyll, anysbryd: a,nbsp;perthynol i�r tylwyth teg. Fairies, ynbsp;tylwyth teg, bendith eu mainaunbsp;Faith, fath re, ffydd, crediniaeth, cred,nbsp;coel; hyder, ymddiried; ffyddlondeb.nbsp;To break one^s faith, tori ei airnbsp;Faithful, fath'f^l a, ffyddlawn, cywir,nbsp;didwyll. The faithful, y fiyddloniaid,nbsp;y credinwyr

Faithfulness, fath'f\^l.nes re, ffyddlondeb, cywirdebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffyddlawn

Faithless, fath'les a, diffydd, digred j an-Fake, fak re, torch rhaff, un tro ar raff Fakir, fa'k�r re, plaid 0 grefyddwyr pen-boeth yn y dwyrainnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| bachog

Falcated, fal'ka.ted a, crymanaidd; Falcation, fal.ka'shun re, gwyrni, crym-eddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crwmgleddyf

Falchion, fol'tshun re, cryman-gledd. Falciform, farsi.form a, bachog, crwm,nbsp;crymanddull

Falcon, fo'kn re, math 0 hebog, curyll Falconer, fo'kn.ur re, hebogyddnbsp;Falconet, fal'ko.net �, cyfiegr bychannbsp;F'alconery, fo'kn.ri re, hebogyddiaethnbsp;Faldstool, fold'stwl re, maen a ddefia-yddir i goroni

Fall, fol (fell, fallen) ret, cwympo, syrthio; traingwyddo; dygwyddo; re, cwymp,nbsp;cwympiad, codwm; disgyniad, s^rth-iad; dygwydd.syrth ^ dinystr. To fallnbsp;in with, cyfarfod, cytuno. To fall out,nbsp;ymryson, cwympo maes; dygwydd.


116

-ocr page 141-

Cr�; lat�; I�nc,-n�, m�U; shtf, zh=z az�re; thin, THis; i=(lzh. FAR


To tail back, cilio yn ol, encitio. Fali-

iwg sickness, yr haint dygwydd Fallacious, fa.lashus a, twyllodras,nbsp;twyllgar, ffugiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Fallacy, fal'a.si �, twyll, hoced, hudol-Failen, fol n pp.�Fall nbsp;nbsp;nbsp;[gwendid

Fallibility, fal.i.bil'i.ti �, hydwylledd, Fallible, fai'i.bl a, hyball. hysiom, hyfethnbsp;f'allopian, f'a.l�'pi.an a, Faliopiaiddnbsp;Fallow, fal'o n, braenar, adwydd: v,nbsp;braenaru: c, hyddliw, gwineugoch;nbsp;braenarliw. Fallow-deer, danys, gafrnbsp;danys, danas, bydd

False, fols a, anwir, ffugiol, gau, cel-wyddog, twyllodrus. False oath, geulw. anudon, llw anudon. False belief,nbsp;geugred. False teeth, dannedd gosodnbsp;Falsehood, iSls'h^d, Falsity, fol si.ti n.

ffalsedd, geudeb, anwiredd, celwydd Falsifier, foi'si.fi.ur n, fi'ngiwr, geu-eiriwr, celwyddwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[brofi

Falsify, f'61 si.fi v, ffugio; llygru; gwrth-Falter, fol'tur rj, petruso; bloesgi, methu Faltering, fol'tur.ing n, bloesgninbsp;Fame, tarn n, bri, clod, enwogrwydd.

enw; gair, son, chwedl, newydd Famed, f amd a, enwog, clodfawr, hyglodnbsp;Fameless, fam'les a, anenwog, anhynodnbsp;Familiar, fa.mil'yur a, cyfeillgar, cyf-eillaidd; adnabyddus; teuluaidd: tj,nbsp;cytaill, cydnabod. Familiar spirit,nbsp;ysbryd dewiniaeth

Familiarity, fa.mil.i.ari.ti n, cydna-^ byddiaeth; cyfeillach; cynnefindra 1 amiliarize, ta.mil'yur.�z vt, cynnefino;

ymgynnefino, cydnabyddu ( edlaeth Family, famXli n, teulu, to; ach, cen-Famine, tam'in n, newyn, difFygymborthnbsp;Famish, tam'ish r, newynu; marw onbsp;newynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(hyglod, nodedig

Famous, fa'mus a, clodfawr, enwog. Fan. fan �, gwyntyll, nithlen:

gwyntyllio, puro, nithio Fanatic, fa.nat'ik n, penboethiad; cref-yddwr penboethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwallgofus

Fanatical, fa.nat'i.kal a, penboeth. Fanaticism, fa.nat'i.sizm n, penboethni,nbsp;gwallbwyllnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iedig

Fancied, fan'sid a, dychymmygol, ffug-Fanciful, fan'si.f^l o, dychymmygus, coelgar, ffoldybusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pwyaeth

Fancifulness, fan'si.f^�^l.nes n, mym-Fancy, fan'si n, dychymmyg, darfelydd; oferdyb, mympwy, llettyb; hoffedd,nbsp;sereh: v, dychymmygu, tybio; serchunbsp;Fandango, fan.dang'go n, math o daplas

Fane, fan n, teml, addoldy, eglwys, llanj eithafig: sd,�Far

Fanfaron, fan'fa.run n, bygylw'r, gwag-ymffrostiwr nbsp;nbsp;nbsp;f bocsach, ffrost

Fanfaronade, fan.fa.ro.nad' n, rhodres, Fang, fang n, ysgythr; crafanc, ewinnbsp;Fanged, fangd a, ysgythrog, ysbagognbsp;Fangled, fang'gld o, coegffurfiedig,nbsp;ffugiedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f grafanc

Fangless, fang'les a, diysgythr, di-Fanlight, fan'iit n, ffenestr uwch ben drwsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwyddrwyll offeiriad

Fannel, fan'el, Fanon, fanSan n, ys-Fantastic, fan.tas'tik, Fantastical, fan-tas'ti.kal a, ffoldybus, coegfalch, penchwiban; mympwyol, anwadalnbsp;Fantasticalness, fan.tas'tiJ^al.nes n, an-wadalwch, penchwibandodnbsp;Fantasy, fan'ta.si �, mympwy, oferdybnbsp;Far, far (farther, further; farthest,nbsp;furthest) a, pell, pellenig, anghys-beil; hirbell: ady ym mhell, pell.nbsp;By far, o lawer. He is not farnbsp;off, nid yw efe ym mhell. As far,nbsp;cybelled. Thus far, hyd ynia. Farnbsp;better, llawer gwell, gwell o lawernbsp;Farce, fars n, coegchwareuj esgusbeth,nbsp;lliw 0 bethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ digrifol

Farcical, far'sf.kal a, coegchwareuol; Farcy, far'si n, y clefri mawr, gwahan-glwyf y meircb. Water farcy, ynbsp;clefri dyfrllyd

Fardel, far'del ??, sypyn nbsp;nbsp;nbsp;f erw

Fardingdeal, far'ding.dil n, chwarter Fare, fe�r n, lluniaeth, bwyd; ymborth;

cludlog; vi, bod, byw; ymborthv Farewell, f�r.wel'i, bydd wych, yn iach:nbsp;n, cyfarchiad ymadawol, caniad ynnbsp;iach. To bid farewell, canu yn iachnbsp;Farinaceous, far.t.nS'shus a, blodwy,nbsp;blodiog, blawdog, blawdaiddnbsp;Farm, farm n, tyddyn, syddyn, fferm:

vty amaethu; llafurio�r tir [ ffermwr Farmer, far'm�r n, amaethydd, nwsmon,nbsp;Farmost, fSr'most eithaf, pellatnbsp;Farness, far'nes n, pellder, pelleddnbsp;Farraginous, fa.raj'i.nus a, cymmysgnbsp;Farrago, fa.ra'go n, cymmysgeddnbsp;Farrier, far'i.ur meddyg meirch,nbsp;meddyg anifeiliaid; pedolwr [iadaethnbsp;Farriery, far'i.ur.i n, meirch-feddyg-Farrow, far'o v, bwrw perchyll, dyfod amp;nbsp;pherchyll: ra, torllwyth, A sow innbsp;farrow, hwch dorog. A farrow cow,nbsp;myswynog

Farther, far'xH�r a, pellach: ady ym mJiellach; eto hefyd: cd.�Farnbsp;Farthest, farTHeat a, pellaf, eithaf,

U7

-ocr page 142-

FEA p4th, fat, �ra, met, m^-rine. pin orb, on, curve cut, tvi�=too, t'X'ksrtook;

Farthing, famp;r'THing n, ffyrlling, fFyr-ling. A penny three farthings, dwy ond ffyrJling, Sixpence farthing,nbsp;chwech a ffyrilingnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[peisgylch

Farthingale, far'THing.gal cylchbais, Fasces, fas'iz n, ysgub o wiail a ddygidnbsp;0 flaen hen lywiawdwyr Rhufainnbsp;Fascia, fash'a n, addurn dalaithnbsp;Fasciated, fash'i.a.ted a, rhwymedig �.

gwiail nbsp;nbsp;nbsp;(rhwymiad

f asciation, fash.i.a'shun n, cyfrwymiad, Fascicular, fa.sik'�.l�r a, rhwymynolnbsp;Fascinate, fas'i.nat vt. rheibio, hudo,nbsp;swynonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f dyniad, llithiad

Fascination, fas.i.na'siiun n, llygad-Fascine, fa.sin' tfegoden, cidysen Fasinous, fas'i.nus a, rheibiol, swynolnbsp;Fashion, fash'un n, dull, gwedd, dull-wedd, ffurf, ffunud, llun; ffordd,nbsp;modd; arfer, defod: vf, ffurfio, llunio,nbsp;agweddu. In this fashion, fel hyn.nbsp;To fashion alike, cydlunionbsp;Fashionable, fash'un.E.bl a, dullwiw;

dillynaidd; moddgar, harddfoes Fast, fast n, ympryd, dirwest, cythlwng:nbsp;vi, ympryd io, dirwestu, ymattal: a.nbsp;tyn, sicr, diysgog, diogel, safadwy;nbsp;buan, cyflym, clau, ffest, chwai: arf,nbsp;yn dyn; yn fuan. Fast-asleep, mewnnbsp;trynigwsg. Fast-day, dydd ympryd.nbsp;To plajr fast and loose, chwareu�r ffi^nnbsp;ddwybignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gafaelu, rhwymo

Fasten, fas'n v, sicrnau; cadarnhau; Fastidious, fas.tid'yus o, cymhenfalch.

flfroenuchel nbsp;nbsp;nbsp;[hausder

Fastidiousness, fas.tid'yus.nes n, tra-Fastigium, fas.tij'i.um �, talog, talfa Fastness, fast'nes n, sadrwydd; diogelfa;

sicrhad nbsp;nbsp;nbsp;fnchei,Dalch

Fastuous, fas'tshu.us a, trahaus, flroen-Fat, fat n, brasder; mehin; gwer; blon-eg: a, bras, tew; ffrwy thlawn; gwerog, blonegog. To grow fat, tewhau,nbsp;brasau. To make fat, pesgu, brasau.nbsp;Fat beasts, pasgedirion. Fat-witted,nbsp;penbylaidd, synwyrbwlnbsp;Fatal, fa'tal a, tyngedfenol; angeuol,nbsp;marwol; dinystriolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Fatalism, fS'tal.izm n, tyngedfenydd-Fatalist, fa'tal.ist n, tyngedfenydd Fatality, fa.tal'i.ti n, angeuolrwydd;

tyngedfen nbsp;nbsp;nbsp;f anochel

Fatally, fa'tal.1 ady yn angeuol; yn Fate, fat n, tynged; anffawd, aflwydd,nbsp;dinystr, dyrraith; dedtrydnbsp;Fa.ted, fated a, arfaethedig, rhaglun-iedig. Ill-fated, anffodiog

Father, faxHur n, tad: vty tadu, tadogi, inabwysiadunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f tadogaeth

Fatherhood, fa'THur.h^rd �, tadaeth, Fatherland, fS'xHur.land n, tadwladnbsp;Fatherless, fa'xHur.les a, didad, am-ddifadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| tad, yn dadol

Fatherly, f�'xH�r.li a, tadol: ady fel Fathom, faxifum n, gwrhyd, chwechnbsp;troedfedd: vt, gwrhydio; plymio; ara-gyffrednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| anntrnadwy

Fathomless, faxa'um.les a, diwaelod; Fatidical, fa.tid'i.kal a, tyngedfynegol,nbsp;prophwydolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[euol

Fatiferous, fa.tiTur.us a, marwol, ang-Fatigue, famp;.tig'n, lludded, blinder: vty peri lludded, biino, lluddedunbsp;Fatling, fafling n, anifail pesgedignbsp;Fatness, fat'nes �, tewder, brasder;

ffrwythlondeb nbsp;nbsp;nbsp;[tewychu

Fatten, fat'n �, tewhau, pesgu, brasau. Fatuity, fl.tii'l.ti n, ffolineb. hurtrwyddnbsp;Fatuous, fat'sh�.us a, delffaidd, ynfydnbsp;Faucet, fo'set n, dwselnbsp;Fault, folt n, bai; trosedd; amryfusedd,nbsp;cwl; anaf. To commit a fault, tros-eddu. To find fault, beio, bwrw bainbsp;Faultiness, fol'ti.nes n, beiusrwydd;

drygedd nbsp;nbsp;nbsp;_ I nam, perffaith

Faultless, foltles a, difai, diddrwg; tli-Faulty, fol'ti a, beius, ar fai, o le, cylus, unaddas, gwallog, amryfusnbsp;Faun, fon n, duw gwledig, gwyddannbsp;Fauna, f�'na np. anifeiliaid ardalnbsp;Favillous, fa.vii'us a, lludiVaiddnbsp;Favour, fa'vur n, hoffedd, sereh, cym-meriad, ewyllys da, hawddgarwch,nbsp;cymmwynas, ffafr; ysnoden rodd: rlt;,nbsp;hoffi, cymmwynasu, fFafrio; derbynnbsp;wyneb. Ill-favoured, hagr, anferth.nbsp;Well-favoured, prydweddolnbsp;Favourable, fa'vur.a.bla, hynaws; ffafr-iol, cymmwynasol

Favourableness, fa'vur.Abl.nes n, tirion-deb, rhadlondeb nbsp;nbsp;nbsp;[cefnogwr

Favourer, fU'vur.�r n, hoffwr, noddwr, Favourite, fa'vur.it a, cu, hoff; n, hoff-ddyn, anwylyd

Fawn, f�n n, elain,rhydain, carw ieuanc:

viy llydnu; truthio, gwenieitho Fay. fa n, ellyll, anysbryd: v, eyssyiltunbsp;Feaberry, fi'ber.i n, eirynen Mair, grwys-wyddennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f aeth

Fealty, fl'al.ti fi, ffyddlondeb; gwiriog-Fear, fi�r n, ofn, arswyd, braw, dychryn; arynaig: v, ofni. dychrynu, arswydo.nbsp;To put in fear, brawychti, peri ofn ar.nbsp;Without fear, diofn, hyf, dewrnbsp;118


-ocr page 143-

�re; lat�, l�ne, n�, mlitc; she, zh=z azure; thin, this; )=dzh. FEM

Fearful. ti�r'fWl a, ofnus, brawyciius ofnadwy, dychrynllyd, arswydusnbsp;Fearfulness, fi�r f�^l.nes n, ofnusrwydd;

llwfrdra; echrysionrwydd Fearless. f�Vles a, diofn, dibryder, di-arswyd, difraw, dewr, calonognbsp;Fearlessness, fi�r'les.nes n, eender, di-ofnusrwydd, dewrdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hawsedd

Feasibility, fi zi.bil'i.ti n, hywneledd. Feasible, ti'zi.bl a, hawdd ei wneyd;nbsp;dichonadwy, posibl

Feast, fist n, gwledd; cyfeddach; gwyl V, gwledda; gloddesta, wttresu. Wed-ding-feast, neithior. Feast-rite, defodnbsp;gwledd. A solemn feast, uchelwyl,nbsp;arwyl, prif wyl, cylchwylnbsp;Feaster, fis'tur n, gwleddwr; wttreswr,nbsp;bolerwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(gwledda

Feasting, fis'ting n, cyfcdda^: v, yn Feat, fit n, camp, gorch^st, rhagorgampnbsp;Feather, feTH'ur n, pl�yn, plufyn, plnen,nbsp;plufen ( p plu, piuf): vt, pluo; dibluo;nbsp;addurno a phluf. Feathered fowls,nbsp;ehediaid, adarasgellog. Feather-bed,nbsp;gwely plu. Feather-dresser, plufwr,nbsp;pl�wr

Featherless, fexH'�r.les a, diblu Feathery, fexH'ur.i a, piuog, plufognbsp;Featly, flt'li a, deheuig, hytedr, tlwsnbsp;Featness, fitnes �, destledd, delieuaernbsp;Feature, fi'tshar n, gwynebpryd, gwedd-nod, gweddnodiad, goly^jweddnbsp;Feaze, fiz vt, dattroi, dadblethunbsp;Febricuia, feb.rik'ii.lS n, twymyii ysgafnnbsp;Febrific, fi.brifik a, crydbaVnbsp;Febrifuge, feb'ri.t�j meddygiaethnbsp;wrthgrydol: a, gwrtiigrydol, tarf-grydoinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crydol

Febrile, feb'ril a, crydbar, twymynol, February, feb rw.ur.i n, Chwetror, Misnbsp;Bach, ail fisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aeth

Februation, leb.r^V.a'shun n, huredig-Feculence, fek'�.lens n, gwaddodiyd-rwydd; gwaddod, gwaelodion Feculent, fek'�.lent a, gwaddodlydnbsp;Fecund, fek'und a, �rwythlawn, tor-eithiog, ffaeth, cyonyrchiolnbsp;Fecundate, fek'un dat vt, ffrwythloninbsp;Fecundity, fi.kun'di.ti n, firwythlondeb;nbsp;Fed, fed pt amp;/gt;�gt;.�Feednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[toraeth

Fedary, t�d'ur.i, Federary, fed'ur.ur.i n, cytranogwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ inodol

Federal, fed'ur.al a, cyfammodol, am-Fee, fi n, gwobr, t3,l, cy�og: vt, cyfiogi; ( gwobrwyo; ilwgr wobrwyo. Fee farmnbsp;! tir cydnabod. Fee siinp'e, hawl rydd.nbsp;Fee-tail, bawl ammodol

Feeble, ti'bl a. gwan, egwan, eiudii, llesg. To make feeble, to wax feeble,nbsp;to grow feeble, gwanhau, llesgaunbsp;Feebleness, fi'bl.nes n, gwendid, eiddil-wch, llesgedd, egwandernbsp;Feed, fid (fed) v, porthi, bwydo; tewhau,nbsp;pesgu; ysbori: n, ebran,ceirchddogn;nbsp;porthiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( bwy tawr

Feeder, fi'dur n, porthydd; niaethydd; Feel, fil (felt) v, teimlo, clywed; proti;

ymdeiinlo nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Feeling, tiTing n, teimlad; profiad; syn-Feet, fit np, traed.�Foot Feign, fan v, dychymmygu; fFuantu;

ymrithio nbsp;nbsp;nbsp;(rhithiol

Feigned, fand a, gau, ffugiol, nuantus, Feint, fant n, rbith, lledrith, lliw: a,nbsp;gau, gwag, ffugiol, flalsnbsp;FeliciUte, fi.lis'i.tat vt, llwyddiannu,nbsp;dedwyddo; dymuno llwyddiant, Hon-gyfarchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddymuniant

Felicitation fi.lis.i.ta'shun n, llwydd-Felicity, fi.lis'i.ti n. dedwyddwch, ded-wyddyd, gwynfyd, llwydd Feline, fi I'in a, cathaidd, fel cathnbsp;Fell, fel a, creulawn, gwaedlyd, Ifymig:nbsp;n, croen, bling-groen: vt, tori i lawr,nbsp;taro i lawr; cymmynu: pt.�Fallnbsp;Feller, fel'ur n, cynnnynwr, torwr coednbsp;Fellmonger, fel'mung.gur ?i, crwynwr,nbsp;ci'wynfaelwr, crwynwerthwrnbsp;Fello, fel � 11, cameg, cylch olwynnbsp;Fellow, fel'o n, cytaill, cydymaith, cy-inhar, cydradu, cydwr, brodor; cy�-:

cymharu, cyfieuo; cytielybu. Fellow-creature, cydgreadur. Fellow-feeling, cyd-deimlad. Fellow-soldier, cydfilwr. A wicked fellow, dyhiryn,nbsp;A little fellow, dynyn, crwtynnbsp;Fellowship, felo.ship n, cymdeithas,nbsp;cydgyfeillach, cyfranogaethnbsp;Fellwort, fel'w�rt� chwerwlysnbsp;Felly, fel'i ad, yn fl'yrnig, yn greulawntnbsp;n, cylch olwyn, cameg, camognbsp;Felo de se, fi.lo.di.si' n, hunanleiddiadnbsp;Felon, fel'un n, lleidr, cyflafanwr, drwgnbsp;weithredwr, drygweithredwr; bystwn,nbsp;gwrllys: a, ffyrnig (radol; ysgelernbsp;Felonious, fi.lo'ni.us a, cyfiafanol, lled-Felony, ferun.i n, cyfiafan, lledradnbsp;Felt, felt n, brethyu llawban, brethynnbsp;hetiau: vt, llawbanu: pp.�Feelnbsp;Feltre, fertur n, dwvfronegnbsp;Felucca, fi.luk'a n, bad a chwech rhwyfnbsp;Female, tVmal a, benywaidd, benywol:

�, beny w, dynes, merch, bun, gwraig Femecovert, firn.ko.vurt^�, gwraig briodnbsp;119


-ocr page 144-

FET path, fat, ere, met, m^-rine, pin, orb, on, ciirve. cut, t^=too t^krstook;

Femesole, fim.s�r n, benyw weddw Feminality, fem.i.nal'i.ti n, benyweidd-Feminine, fem'i.n�n a,beny waidd [ rwyddnbsp;Femorol, fem'�.ral a, morddwydoinbsp;Fen, fen n, corsdir, cors, gwaen wleb;nbsp;morfa. Fen-berries, ceirios y waen.nbsp;Fen-cricket, rhinc y tes. Fen-duck,nbsp;corshwyad

Fence, fens v, eau, caeru, amgau, am gaeru, argau; amddiffyn; chwareunbsp;diffyn a�r cleddyf; w, givrych, cJawdd,nbsp;cae, pawlgae; diogelfa. A fencednbsp;city, dinas gadam, dinas gaerognbsp;Fencible, fen^si.bl a, araddiffynadwy,nbsp;diffynadwy: n, amddiffynwrnbsp;Fencing, fen'sing n, cleddyfyddiaethnbsp;cauadwaith, cauad, amgaernbsp;Fend, fend v, cadvr draw; dadJeu;

gwrthresymu nbsp;nbsp;nbsp;(wydgyleh

Fender, fen'd�r w, gwale aelwyd, ael-Fenestral, fi.nes'tral a, ffenestrol [erllog Feneration, f�n.u.ra'shun w, oer, ocraeth,nbsp;Fenugreek, fen'�.gnk n, y grogwyrannbsp;ti�ennel, fen'el�, ffeniglnbsp;Fenny, fen'i corsog, corslyd [dan araljnbsp;Feodal, fu'dal a, gwriogaethol; a ddaliernbsp;Feodary, f�'dur.i n, deiliad dan wriog-Feoff, fef vt, rhoi llwyr feddiant [aethnbsp;Feoffee, fe.fi' n, meddiannydd cyflawnnbsp;Feoffer, fef'ffr n, rhoddwr mewn medd-iant

Feoffment, fef ment �, llawn meddiant Feracious, fi.rashu3 a, ffrwythlawn,nbsp;cnydiol, cnydfawr, toreithiognbsp;Feracity, fi.ras'i.ti w, ffrwythloneddnbsp;Feral, fi�r'al a, alaethus, galarus; marwolnbsp;Feriation, fl�r.i.a'shun n, cadwad gwylnbsp;Ferine, fi�r'�n a. gwylitfilaidd, an war,nbsp;ffyrnignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nigrwydd

Ferineness, f�.r�'nes,Ferity,fer i.ti n,ffyr-Ferment, fdr'ment �, eples, berem, burym, ymwaith; cynhwrfnbsp;Ferment, f�r.ment'V, gweithio; eplesu,nbsp;lefeinio, burymu; bragodi; cynhyrfunbsp;Fermentation, f�r.men.ta'shun n, ym-weithiad, ymferwad, yragynhyrfad;nbsp;ymlefeiniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ lefeiniol

Fermentative, fhr.men'ta.tiv a, eplesol, Fern, turn w, rhedynennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rhedyn)^

Ferny, fu/ ni a. rhedynog, rhedynaidd Ferocious, fi.r�^shus o, ffyrnig, gorwyllt,nbsp;creulawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[creulonedd

Ferocity, ft.ros'f.tf o, mileinrwydd, Ferreous, fer'i.us a, haiarnaidd, o haiarnnbsp;Ferret, fer'et n, ieugen, ffured: vt^nbsp;olrhaiu, hela, ffuredu: chwilio allannbsp;Ferriage, fer'i.aj w, porthlog, porthdal

Ferruginous, fe.r^'ji nus a, haiarnaidd Ferrule, fer'il n, amdorch, amgarn: vt,nbsp;amgarnu, amdorchinbsp;Ferry, fer'i �, porth, porthfa, ceubalfa:nbsp;V, croesi�r borth, trosglwyddo. Ferryboat, ceubal, ysgraff, trosglwyddfad.nbsp;Ferry-man, porthwas, ysgrafiwrnbsp;Fertile, fur'til a, ffrwythlawn, cnydfawr,nbsp;ffaeth, toreithiog, cynnyrchiolnbsp;Fertility, fur.til'i.ti n, firwythlondebnbsp;Fertilize, f�r'tiJ�z vt^ fffwythloninbsp;Ferula, fer'w.14 n, crafell i guro Ilawnbsp;Fervency, f�r'ven.si, Ferventness, f�r-vent.nes w, gwresogrwydd, awyddtryd,nbsp;taerni, taerinebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tanbaid; taer

Fervent, f�r'vent a, brwd, gwresog, Fervescent, f�r.ves'ent o, poethol,nbsp;twymnolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwresog

Fervid, f�rVid o, brwdfrydus, poeth; Fervour, f�r'v�rw, gwresogrwydd; taerineb, brwdfrydedd

Fescue, fes'k� w, cyfeirbin, dangosbin Fessitude, f�es'i.t�d n, Iludded, blindernbsp;Festal, fes'tal a, gwleddol, Jlon, gor-hoenusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[braenu

Fester, fes'tffr vi, crawnu, gori, madru, Festinate, fes'ti.nat a, buan, ffrystiog,nbsp;brysgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffrystiad

Festmation, fes.ti.na'shun w, brys, brys-Festival, fes'ti.val n, gwyl, gwledd; dydd gwyl: a, gwleddol. High festival, uchel wyl. Principal festival,nbsp;prif wyl, gwyl arbenig [hoenusnbsp;Festive, festiv o, gwleddol, gwestfaol,nbsp;Festivity, fes.tiv'i.ti w, llawenydd, di-fyrwch; gwleddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I �odau

Festoon, fes.t^^n' n, addurnbleth o Festucous, tes't�.kus a, o wellt, gwelJtognbsp;Fetal, fi'tal a, milritholnbsp;Fetch, fetsh vt, cyrchu, ceisio, hol, nol;nbsp;dwyn, cywain, cludo; cyrhaeddyd;nbsp;dwyn pris: n, ystryw; dichelldro;nbsp;ystranc. Far-fetched, annaturiol,nbsp;maes o Ienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[brwnt

Fetid, fet'id a, drewllyd; adgas, tfiaidd, Fetidness, fet'id.nes n, drewi, drewsawr,nbsp;^ drewdod, drygsawr ^ [lawnnbsp;Fetiferous, fi.tifur.us o, firwyth-Fetish, fi'tish n, eilun Indiaiddnbsp;Fetlock, fet'lok egwyd, swrn, mwydle,nbsp;cudyn; deilw, meilwn [arogl casnbsp;Fetor, fi't�r �, drygsawr, gwynt neunbsp;Ketter, fet'ur n, IJvfiethair, haal, gefyn,nbsp;burwy: vt, Ilyffetheirio, hualu, troedoginbsp;Fettle, fet'1 vi, simera, ofera; gwagnbsp;daclunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gwaed cyn delwaa

Fetus, fVtua n, milrith anelwig ddefn-

-ocr page 145-

5re; late. l�nc, n�, iD�te; she, zh=2 azure; thin, this; j=dzh. KIL

Feud, t�d n, dygasedd, cynlien, ymryson Feudal,t�'dala,gwriogaethol[wriogaethnbsp;Feudatory, f�'da.tur.i a, deiliad dannbsp;Kever, fi'vlir n, cryd, twymyn, lluch-eden, poethgryd; teithion. Intermittent fever, cryd dysbeidiol. Anbsp;continual fever, cryd diddysbaid. Inflammatory fever, y cryd poeth.nbsp;Nervous fever, twymyn nychlyd.nbsp;Putrid or Typhus fever, twymynnbsp;fraenol. Scarlet fever, eiriosglwyfjnbsp;twymyn goch. Yellow fever, twymyn felennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amranwen

Feverfew, fi'v�r.f� �, Hvsiau�r fam, Feverish, fi'vur.ish a, crydol, poethnbsp;Few, f� a, ychydig, bychydig; anaml.nbsp;In few words, mewn byr eiriau. Therenbsp;are but a few of them, nid oes nemawrnbsp;o honyntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bychandra

Fewness, fti'nes n, anamledd, anamlder, Fiat, fi at n, y gair Bydded; gorchym-myn, deddf; gosodiadnbsp;Fib, fib �, fiug, geudeb, anwiredd, cel-wy dd: vi, dvwedyd celwydd, celwyddu,nbsp;celwyddo, ffugio

Fibre, f�'b�r n, m^n edefyn (p min edafedd, man wraidd)

Fibrous, fi brus a, manwreiddiog Fickle, fikl a, anwastad, anwadal, an-safadwy, ysgoew, oriog, gwammalnbsp;Fickleness, fik'l.nes n, anwastadrwydd,nbsp;gwammaidra, anwadalwchnbsp;Fictile, tik'tii a, o bridd, clelog, priddinnbsp;Fiction, flk'shun w, ffugchwedi, flugiad;

anwiredd, celwydd [us a, ffugiol Fictions, fik'shus, Fictitious, fik.tish'-Fiddle, fidl n, crwth: vi, crythorio.nbsp;Fiddle-faddle, coegwaith, oferedd.nbsp;Fiddle-stick, bwa crwth, fiiloryn.nbsp;Fiddle-string, tant crwth. Scotchnbsp;fiddle, y cratn.

Fiddler, fid'lur n, crythor, ffilor Fidelity, ti.del'i.ti n, fiyddlondeb, cy-wirdeb, uniondeb

Fidget, fij'et vi, ofer hela, ffwdanu;

.sygogi: n, fiwdan; un ftwdanllyd Fidgety, fij'eLi a, aflonydd, anesmwythnbsp;Fiducial, fi.dii'shal a, ymddiriedus,nbsp;ffyddiadolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[olwr; a, hyderus

Fiduciary, fl.dii'shur.i n, ymddiried-Fie, fi i, ffei I ffi I bach !

Fief, fif ra, maenor gwriogaethol Field, fild n, cae, maes, maesan; cad-faes, cadfa. Field-book, llyfr tir-fesurwr. To take the field, mynednbsp;allan i ryfel, meio. The field oinbsp;blood, maes y gwaed, erw�r gwaed

Fieldfare, tild'fe�r n, socan eira, socan iwyd, caseg y ddryglunnbsp;Fiend, find n, cythraui, diafl, ellyll, deranbsp;Fiendlike, findTik a, dieflig, ellyllaiddnbsp;Fierce, fi�rs a, fi'yrnig, gerwin, gorwyltt,nbsp;ci'eulawn. To grow fierce, cynddeir-iogi [cynddeiriogrwydd, cieidd-dranbsp;Fierceness, fi�rs'nes n, ffymigrwyiirl,nbsp;Fiery, fiVi o, tanllyd, tanbaid, o dan,nbsp;poeth, eirias

Fife, f�f w, pib feinllais, chwibanogl Fifer, fi'fur n, pibydd, chwibanyddnbsp;Fifteen, fif.tin' a amp; n, pymtheg, 15, xv.nbsp;Fifteenth, fif.tinth' a, pymthegfed, lofednbsp;Fifth, fifth a, pummed, 5med j 50tednbsp;Fiftieth, fif'ti.eth a, degted a deugain,nbsp;Fifty, fit'tl a amp; �, banner cant, deg anbsp;deugain, 50, 1.

Fig, fig 71, fiigysen (p ffigys). Fig-tree, ffigysbren, ffigyswydden Fight, fit (^pt fought) V, ymlaJd,nbsp;ymwrio, ymbamo; rhyfela: n, ym-iaddta, brwydr, cad, aernbsp;Figment, fig'ment n, ffugchwedi, fiugnbsp;ddyfais, dychymmygnbsp;Figulate, fig'ii.lat a, priddgleiog, priddinnbsp;Figurability, fig.�.rfi.bil'i.ti n, hymneddnbsp;Figurable, fig'ii.ra.bl a, lluniadwy, hyiunnbsp;Figurai, fig'�.ral, Figurate, fig'ii.rat a,nbsp;oarluniadolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ lluniad

Figuration, fig �.ra'shun n, fiurfiad, Figurative, fig'ii.ra.tiv a, cysgodol;nbsp;arddangosol; ail-ystyriaethol; traws-fudol; allegol

Figure, fig'ur n, Hun, dull, ffurf, ffunud, ystum, gwedd, agwedd, Hunwedd;nbsp;ffugr, ffugryn; eiiun, delw; rhith,nbsp;cyffelybiaeth; alleg, aralledd, troell-ymadrodd; rhifnod, rhifeb: e?, llunio,nbsp;llunweddu, ffurfio; rhifnodi; cysgodi.nbsp;Figure-head, addurn yn fiiureg Jiong.nbsp;To cut a mean figure, bod S, golwgnbsp;wael arno. bod yn wael ei ddrychnbsp;Figwort,figw�rt?�, gomerth [wreiddiolnbsp;Filaceous, fi.la'shus a, edafeddog, man-Filacer, fil'a.sur n, swyddog cyfreithiolnbsp;Filament, fii'a.ment n, mtn edefyn;nbsp;manwreiddyn

Filbert, fil'burt n, cneuen y gerddi Filch, filtsh vt^ chwiwo, chwiwbigo,nbsp;chwiwledrata, ysgipionbsp;File, fil n, durlif; rhes; rhestr; llinyn:nbsp;r, durlifo; rhencio; llinynu. File-cutter, gof durlifiau. P'ile-dustjblawdnbsp;durlif, durlifion [edig, melynlwydnbsp;Filemot, fil'i.mot 7i, liiw daien wyw-Filial, lil'yal o, maboi, mabaiddnbsp;121


-ocr page 146-

FIL pamp;th, fat, �re, met, mamp;-rine, pin. orb, on, ciirv6, ent, nbsp;nbsp;nbsp;t'^k-=took;

Filiation, fii.i.a'shun n, mabwysiau Filigree, fil'i.gri n, gwaith edafog agnbsp;aur nen arian, eurwe, arianwenbsp;Fill, fil V, llenwi, diwallu, digoni; cyforio;nbsp;n, llonaid, gwala, digo�i, digonedd.nbsp;To take one s fill, ymlonwi, ymddigoninbsp;Fillet, fil'et n, ysnoden, fihinen, rhwym-yn; eirion-gylch; raorddwyd-ddryll:nbsp;vt^ rhwymo; addurn-gylchunbsp;Fillibeg, fil'l.beg n, gwisg yn yr Alban,nbsp;math o bais feenan

Fillip, fil'ip n, enipws, cnocell: r, rhoi enipws neu gnocell, cnipysunbsp;Filly, fil.inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eboles, ffilog

Film, film nbsp;nbsp;nbsp;pilen, pilionen, cronen

Filmy, fil'ml a, pilenog, croenynaidd Filter, fil't�r n, nidlydd: v, 1 ''

Light-fingered, Long-lingered, iiad-ronaidd. Finger-post, mynegbost. Having fingers, bysog, byseddognbsp;Finial, fin'yal a, gorphenwaith, tertyniadnbsp;addurnol pinaclnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ynaidd, pine

Finical, fini.kal a, cymhenlfol, coeg-Finicalness, fin'i.kal.nes w, coegeneidd-Finis, ffnis n. diwedd, tertyn [rwydd Finish, fin'isn v, diweddu, gorphen,nbsp;cwbihau, cwpla; perffeithio: �, cwbl-hSrd; perfFeithiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ benwr

Finisher, fin'ish.ur �, gorphenwr, dy-Finite, ffn�t a, terfynol, mesurol, meidrolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[meidroideb

, hidio, glan-hidio nbsp;nbsp;nbsp;[torn

Filth, filth 71. bryntni, budredd; baw, Filthiness, fil thi.nes n, bryntni, budr-eddi, aflendidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffiaidd, aflan

Filthy, fil'thi a, brwnt, bawlyd, budr, Filtration, fil.tra'shun n, hidladnbsp;Fimbriate, fim'bri.at vt, ymylweithionbsp;Fin, fin n, aden nen asgell pysgodynnbsp;Final, tt'nal a, diweddaf, terfynolnbsp;Finale, ti.na'le n, diwedd cerdd [fynolnbsp;Finally, t�'nal.i ad, o�r diwedd, yn der-Finaiice, fi.nans' n, ardreth y deyrnasnbsp;Financial, fi.nan�shal o, ardretholnbsp;Financier, fin.an'si�r n, trvsorydd, gol-ygydd y sylltty; cyllid-ddaincanyddnbsp;Finch, finsh ti, pine, pincyn, pila, telornbsp;Find, find (^pt 8c jgt;p fonnd) t;^, cael;nbsp;deall: n, caffaehad. To find fault,nbsp;beio. To find an excuse, llunio esgnsnbsp;Fine, fin a, main, manwl; mS,n,' pur,nbsp;coeth, ter; tlws, pine, lluniaidd,nbsp;gwych, teg, hardd: 7t, dirwy,camlwrw,nbsp;ffortfed: vt, dirwyo; coethi, pnro,nbsp;glanburo. Fine-spun, cywreiniol.nbsp;Fining-house, coethdy, terdy. Fining-pot, t-awddlestr, coethlestr. In fine,nbsp;yn olaf, yn y diweddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fanwl

Finely, fin'li ac?, yn wych, yn dlws; yn Fineness, fines n, meinder; purder;

gwychder nbsp;nbsp;nbsp;[hawr

Finer, fi'nur n, purwr, coethwr, glan-Finery, fi'nur iti, gwychder, harddwisg;

coethfFwrn, coethefail nbsp;nbsp;nbsp;[dicheil

Finesse, fi.nes' n, ystryw, ystranc, Finew, fin'U n, braenllwydninbsp;Finger, fing'gur n, bys {p bysedd): vt,nbsp;bysio, bysdeimlo; ymdrafod. Forefinger, bys blaen, mynegfys. Middle-

Finiteness, f�'n�t.nes n, terfynoldeb, Finless, fin'les a, diesgyll, diedynnbsp;Finny, fin'i a, adeiniog (f�l pysg)

Fiord, fyord n, cyfyngf�or, culfor, IFrith Fir, f�r n, fieinidwydden, ffynidwydden,nbsp;ffawwydden, pin

Fire, fi�r n, t^n; ufel; goddaith, tan� llwyth: V, tanio; goddeithio; ufelu.nbsp;Fire-arms, arfau tan. Fire-brand, pen-tewyn, tewyn; flaglydd. Fire-damp,nbsp;tanchwa, tanfa. Fire-drake, awyrdan.nbsp;Fii*e-engine, tan-ddiffoddyr. Firefly, math 0 Iben. Fire-proof, tan-brawf. Fire-wood, tanwydd, coed tan.nbsp;St. Anthony�s fire, tan iddwf. To setnbsp;on fire. To set fire to,tanio, gosod ar dannbsp;Fireman, fiVman n, tan-ddif'oddwrnbsp;Fireside, fTrVid n, aelwyd, simdde; teulunbsp;Firing, fi�r'ing n, cynnud, tanwydd;

taniad; goddeithiad Firk, furk vt, fflangellu, cystwyonbsp;Firkin, f�fkin n, llestr o naw galwynnbsp;Firm, furm a, eadarn, dianwadal, di-ysgog, saladwy, sad, cryf, fiyrf: n,nbsp;enw'au cydfasnachwyr: vt, cadarn-hau, sefydlu, cryfhau, ffyrfhaunbsp;Firmament, f�r'ma ment n, flurfafen,nbsp;awyren, entrychnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wybrenol

Firmamental, l�r.m^.men'tal a, awyrol, Firmness, f�rm'nes n, cadernid, cryfder,nbsp;disigledd, diysgogrwydd, flyrfdernbsp;First, tflrst a, unted, cyntaf; biaenaf;nbsp;prif, penal; cyn-: ad, yn gyntaf.nbsp;First-oorn, cyntafanedig, cynblentyn.nbsp;First-fruit, blaenffrwyth. First-milk,nbsp;cynllaethjcynlaeth: sd.�Fore[anedignbsp;Firstling, fursfling n, anilail cyntal-Fiscal, fis'kal a, perthynol i gyilid ynbsp;deyrnas, cyllidol

finger, hirfys, canolfys. Ring-finger, | wear, cored.' Fish-market, ma�rchnad bysylodrwy. Little-finger, bys bach, i bysgod. Fish-pond, pysgodlyn. Fish-

Fish, fish n, pysg, pysgodyn: v, pysgota; treillio, rhwydo. Fish-garth, F�ish-

122

-ocr page 147-

fire; late. line, no, in�te; she. zh-=z azure: thin, this: j=cl7.n. KLA

spawn, grawn pysgod. Cod-fish., penfras. Cray-fish, ceimwch coch.nbsp;l)og-fish, penei. Flat-fish, lieden,nbsp;Ilyth�en. Needle-fish, mornodwydd.nbsp;Saw-fish, morlif, Sword-fish, cledd-bysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[n, pysgotwr. pysgodwr

h isher, fish'ur, Fisherman, fish'ur.man Mshery, fish'ur.i w, pysgodfa, pysgodlenbsp;hishing, fish'ing n, pysgota. Fishing-rod, gwialen bysgota, genwair [pysgodnbsp;Fishmoneer. fish'mung.gurn, gwerthwrnbsp;Fishy, fish'i a, pvsgodol, pysgodaiddnbsp;f issile, fis'il a.holltadwy; nyhoUt[agenunbsp;Fissure, fish'ur n, hollt, agen: vt, hollti,nbsp;iist, fist n, dwrn. Close-fisted, arian-gar, cybyddol.cynnil, llawgauadforynnbsp;fis'tshii.la n, pibglwyf, piblyn-Fistulous, fis'tsh�.lns a, pibellog; pib-glwylusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ladd �. dyrnau

Fisty. Ss'tf n, dyrnol. Fisty-cuff, ym-Fit, fit ?i, llewyg, gloes; cyrch y cryd. chwiw; a,addas, cyinhwys, cymmesur,nbsp;cyfiadd, gweddus, rhesymol. uniawn:nbsp;V, cyfaddasu, cyttaro; cytateb, cyd-weddu; darparu, parotoi; eyweirio.nbsp;To fit out, trwsio

Fitch, fitsb, P'itchet, fit'shet n, fFwlbart, gwichyll, gwichydd, gwichyn [llygodnbsp;Fitches, fit'shiz n, gwygbys. pys ynbsp;Fitful, fit'f^i a, anwadal. gwammalnbsp;Fitness, fit'nes fi, addasrwydd, cyrnhwysnbsp;Fitting, fit'ing a, cvfaddas, addas [dernbsp;Fitz, fits n. raah. ab, apnbsp;Fire, a amp; n. pump, pum, 5, v.nbsp;i* ivefold, tTv'f�ld a, pumdyblyg.pumplygnbsp;FivM, f?yy. np, chwareu p�l humog;nbsp;afiechyd ar feirch

Fix, fiks V, sicrhau, sefydlu, gosod;

caledu; ymsefydlu; ymgaledu [^adal Fixed, fikst a, setydledig, sicr, dian-Fixedness, fik'sed.nes ra, diysgogrwyddnbsp;Fixidity. fik.sid'i.ti, Fixity, fik'si.ti n,nbsp;tync^sodiad

Fixture, fiks'tsh�r n, dodrefh anghyffro Fizgig. fiz'|:ig n, trjfer morwyrnbsp;Fizz, fiz. Fizzle, fizT vi, s�onbsp;Flabbiness, flab'i.nes n, lliprynrwydd,nbsp;meddalwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j llibin, llac

Flabby, fiab'i a, llipa, meddal, masw. Flaccid, flak'sid a, nychlyd, llibin, llipa;

gwyw nbsp;nbsp;nbsp;[twythder

Flaccidity, fiak.sid'i.ti n. llipryndod; ys-Flag, flag n, Human, baniar, penwn; llechf'aen, fflag; hesgen: vt, llechu;nbsp;llipau. llesgau. diffygio. Flag-ship,nbsp;llumanlong. Flag-staff, Ilumanbrennbsp;Flagellant, fiaj'e.lant �, dilynwr y meu-

dwy Rainer, yr hwn a ddaliai fod fflangelliad mor rhinweddol a bedyddnbsp;neu�r cymmun; fiiangellwr, ffrewyll-yddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yllio, ffonodio

Flagellate, flaj'el.at vt, fflangellu, ffrew-Flagellation, flaj.e la'shun n, fflangelliad Flageolet, fla-j'o.let n, pibell, chwibanoglnbsp;Flagginess, flag'i.nes n, lliprynrwydd,nbsp;llacrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diflas

Flaggy, fiag'i a, llipa, llibin, ymollyngol; Flagitious, fli.jish'us a, antad, drwg,nbsp;ysgelernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wch, anfadrwydd

Flagitiousness, fla jisn'us.nes ??, dyhir-Flagon, fiag'un n, ewpan crothog, costrel Flagrancy, fla'gran.si n, fflamiad; hy-nodrwydd; ysgelerder, gwarthusrwyddnbsp;Flagrant, fiii'grant a, gwresog, brwd,nbsp;llachar, fflamiol; hynod; cyhoedd;nbsp;gwarthus, ysgeler, cywilyddusnbsp;Flail, flai w, ffast. Flail-handle, troednbsp;ffust. Flail-yard, gwial ftustnbsp;Flake, flak n, tafell, fflochen, clwyden;

gwanaf: vi, fflochenu Flaky, fla'ki a, clwydenog, fflochenognbsp;Flam, flam n, chwedl, celwydd. siom:

vt. siomi, twyllo; chwedia[canwyll byg Flambeau, flam bo n, carthganwyll.nbsp;Flame, flam n, fflam, ffagi, gwenfflam:

vt, flflamio, ffaglu; ennyn [gy^t Flamen, fla'men n, offeiriad paganaiddnbsp;Flamingo, fiAming'go n, aderyn a gwddfnbsp;a choesau hirionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ft'agliad

Flammation, fla.ma'shun n, fflamiad, Flammeous, flam'yus a, fflamaiddnbsp;Flammiferous, fia.mifur.us a, fflam-ddwyn

Flammivomous, fla.miv'u.mus a, mam-Flamy, fla'mi a, fflamllyd, fflamiog Flank, flangk n, tenewyn; adeinlu,nbsp;ystlys, ochr: v, ymylu. Flank-work.nbsp;Flannel, flan'el �, gwlanen [asgellwaithnbsp;Flap, flap?i,palfod; llipddarn,gwerchyr;nbsp;cantel: v, palfodio; IHprynu. Thenbsp;flaps, afiechyd ar wefiau meirchnbsp;Flapdragon flap'drag.un �, math onbsp;chwareu

Flare, fle�r v, difa; gwanoleuo; serenu Flash, flash n, Ilucheden, mellten, fflach;nbsp;fflamiad, mellteniad; gwagfostiad : v,nbsp;melltenu. lluchedenu. fflachio fdifiasnbsp;Flashy, flash'i a, disylwedd, bostgar;nbsp;Flask, flask n, costrel, fflasg; pylorfiwchnbsp;Flasket, flas'ket n, cawell, basgednbsp;Flat, flat a, gwynebwastad, gwastad,nbsp;llyfn, Heddf: diflas: n, beisle! traeth-ell. To lay flat, rhoi yn ci orwedd.nbsp;To lie fiat, gorwedd yn ei hvdnbsp;123''


-ocr page 148-

TLA path, fat, �re, met, ma-rine, pin, 6rb, on, c�rve, cut, tw=too, t^k=took;

Flatfish, fiat'fish n, lieden h�latness, flaFnes n, gwastadrwydd; di-flasrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eiddio, pylu

Flatten, fiat'n v, gwastatau; marw-Flatter, fiat'ur vt, gwenieithio, truthio Flatterer, flat'ur.ur n, gwenieithwrnbsp;truthiwr, truthfolwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[glaffiad

Flattery, flat'ur.i n, gweniaith, truth, Flattish, flat'ish a, iTedwastad; lled-ddiflas, diflasaidd

Flatulence, flat'�.lens. Flatulency, flat'-ii.len.si n, gwyntchwydd, gwynt yn y cylla, bolwynt, gwyntogrwyddnbsp;Flatulent, flat'ii.lent a, gwyntchwyddol,nbsp;gwyntog, bolwyntognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ei wyneb

Flatwise, fiat'w�z ad, ar ei wastad, ar Flaunt, flSnt vi, ymrodresu, coegym-drwsio: n, balchdro; ymlediadnbsp;Flavorous, fla'vur.us a, blasus, sawrus,nbsp;aroglbernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arogl

Flavour, fla'vur n,archwaeth, blas,sawr, Flavous, fla'vus a, melynnbsp;Flaw, fi6 n, agen, gagen, fflaw, hollt,nbsp;rhwyg, breg, bradwy; bai,ditFyg,gwall,nbsp;meth: vt, fliawio,agenu,hollti,rhwygonbsp;Flawy, flo'i a agenog, fflawiog; gwallusnbsp;Flax, flaks 7i, llin. Flax-comb, heislan.nbsp;Flax-dresser llinwr. Flax-raiser,nbsp;codwr llin

Flaxen, flak'sn a, o lin, llinaidd. Flaxen hair, gwallt goleu, gwallt melynwynnbsp;Flay, fla vt, pilio, digroeni, blingonbsp;Flea, fli n, chwanen (p chwain) ; v,nbsp;chweina. Flea-bite, brath chwanen;nbsp;mymryn. Flea-bitten, wedi ei ffathunbsp;gan y chwain; manog; gorwaelnbsp;Fleabane. fii'ban n, ammhrydlwydnbsp;Fleak, flik n, cudyn, edefynnbsp;Fleam, Aim �, fflaimnbsp;Fleawort, fii'wurt �, llysiau�r lludwnbsp;Fleck, flek, Flecker, fiek'ur vt, manu,nbsp;britho

Fled, fled pt 8c pp.�Flee Fledge, flei vt, pluenu, magu plu, rhoinbsp;Fledged, nejd a, pluenog, pluog, llawnnbsp;Fledgling, nej'ling n, cyw pluognbsp;Flee, fli {pt amp; pp fled) vi. ffoi, cilio,nbsp;diancnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cneifio; ysbeilio

Fleece, fiis n, cnu, cnuf, cnaif: vt. h'leecy, fli'si a, cnuog, gwlanognbsp;I�Jeer, fliF n, gwawd: v, gwatwor,nbsp;gwawdio

Fleer, fli'ur �, flfoadur Fleering, fli�r'ing a, gwatwarus, gwawd-Fleet, flit n, liynges, mortyddin; crigyll:nbsp;a, cyflym, buan, buandroed: vi, diflanu,nbsp;cyflymu

Fleeting, fli ting a, diflanedig, ynmyned heibio, prysurol. Fleeting-dish, ysgalnbsp;hufen, mol deneu

Fleetness, flit'nes n, buander, cyflymder Flesh, flesh n, cig, cigtwyd, cnawd;nbsp;cyhyr: vt, annog; caledu; gorlenwi.nbsp;Flesh-brush, croen-ysgrafell, croen-wrychell. Flesh-colour,cigliw; gwyn-goch. Flesh-fly, cyhyryn. Flesh-fork,nbsp;cigwain. Flesh-hook, cigfach. Proudnbsp;flesh, cig marw

Fleshiness, flesh'i.nes n, cigogrwydd, ciglydrwydd, cnodigrwyddnbsp;Fleshless, flesh'les a, dignawd; teneunbsp;Fleshliness, flesh'li.nes �, cnawdolrwyddnbsp;Fleshly, flesh'li a, cnawdol; cnawdwylltnbsp;Fleshmonger, fleshhnung.gur n, cigydd,nbsp;cigwerthwr; llatai

Fleshy, flesh'i a, cigog, cnawdog, tew Fletch, fletsh vt, pluo fel saethnbsp;Fletcher, flet'sh�r n, saer saethau;

paledrydd nbsp;nbsp;nbsp;[dagrau

Fletiferous, fli.tif ur.us a, yn achosi Flew, flii n, gweflau bytheuad: pt.�Flynbsp;Flewed, fliid a, gwefiog, llaeswefinbsp;Flexibility .flek.si.bil'i.ti n.hyblygrwydd.

hyblygedd, ystwythder Flexible, flek'si.bi a, hyblyg, ystwyth,nbsp;plygadwy; hydro; hydrin, ystumgarnbsp;Flexion, flek'shun, Flexure, flek'shiir n,nbsp;plygiad, iroad, ystumiad; camedd,nbsp;ceminbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[camedig

Flexuous, flek'shii.us a, cam, ystumiol. Flicker, flik'ur vt, ysgwyd adenyddnbsp;Flier, fl�^�r n, ehedydd; ffoadur; ciliwrnbsp;Flight, flit n, hedfa; encil, ffoad. Flightnbsp;of steps, rhes o risiau. To put tonbsp;gvru ar fib, ymlid [ gwylltnbsp;Flighty,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a, ansefydlog; ysgafn,

Flimsy, flim'zi a, masw, gwan,gwael;

distadl ^ nbsp;nbsp;nbsp;[yinollwng

Flinch, flinsh vi, olgilio; ymlacau; Fling, fling {pt 8c pp flung) vt, laflu,nbsp;bwrw, ergydio, lluchio: n, tafliad ergydnbsp;Flint, flint n, caliestr, caliestren, cellt,nbsp;careg d^n. Flint-hearted, dideimlad.nbsp;Skin-flint, cybydd, cerlynnbsp;Flinty, Ain't! a, callestrol, celltaiddnbsp;Flip, flip n, math o ddiod gymmysgnbsp;Flippancy, flip'an.si n, llatar sionc, gor-^acthdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sionc

Flippant, flip'ant a, firaeth, tafodrydd; Flirt, fl�rt n, ysbonc; hoeden, mwvglen:nbsp;V, taflu gwawd; sioncneklio; chwyfionbsp;gwynt; anwadalu: hoedeuanbsp;Flirtation, fl�r.ta'shun n, sioiu-ysgogiad,nbsp;mursendod


124

-ocr page 149-

�rc; late; line, no mute; she. zh=z azure; thin, this; l=lt;izh. FOA

Flit, flit ri, symmud; hedef; heibio; di-flanu nbsp;nbsp;nbsp;[ystlys mochyn

Flitch, flitsh 71, hannerob, hannereg,' Flitter, flit'dr n, dernyn cremop. Allnbsp;to flitters, yn yfflon, yn chwilfriw.nbsp;Flitter-mouse, ystlum, ystlumynnbsp;Flittiness, flit'i.nes anwadalwchnbsp;Float, fl�t nofio ysgafn nofio, nofio arnbsp;wyneb: n, cludair; llif, Ihfiant, dylitnbsp;Flock, flok n, deadell, praidd; llu; ha'd;nbsp;myntai, tyrfa; casnach,cneiflon gwlan:nbsp;vi, cyd-dyru, cydymgasglu, ymdyrunbsp;Flog, flog vt, fiiangellu, ffrewyllio;nbsp;cystwyno, fibnodio

Flood, flud n, Jlif, ilifddwfr, llifeiriant, fFrydlif, rhyferth�^^y; cefnllif, dylif;nbsp;llanw, gorilanw; rf, llifo; gorlifonbsp;llifeirio, dyfru. Fiocd-gate, dyfrddornbsp;bala llyn. Flood-mark, ol grym llifnbsp;Flook, fl^i'kn, gataelfach angor,�Flukenbsp;Floor, fl��r n, llawr: v, Jlorio; llechlorio.

Floor-cloth, llawrlen, ilorleu Floral, flo�r al a, blodeuaiddnbsp;Floret, fl��r'et re, blodennbsp;Florid, flor'id a, blodeuog, godidog,nbsp;harddwych; tirf, ireiddlawn; gwrid-goch, gwndognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llysni; tirfder

Floridness flor'id.nes re, gwridgochder; Floriferous. flo.rif'ur.us a, blodeufag,nbsp;a ddwg flodau

Florin, flor'm re, darn arian 0 werth dau swill, fflwring

Florist, flor'ist re, blodeuwr, blodeuydd Flosculous, flos'kii.lus a, blodeuognbsp;Floss, flos re, manblunbsp;Flota, flo'ta, Flotilla, flo.til'S re, llyngesnbsp;Yspaenaidd f eu gyru hyd y mdrnbsp;Flotson, flot'sun re, nwyddau yn caelnbsp;Flounce, fluwns re, addurn ymyl gwisgnbsp;sider; v, sideru; ymdaflu, ymddigionbsp;Flounder, fl�^Vn'd�r vi, ymluchio; ym-soddi: re, lledan, lieden, Ilyth�ennbsp;Floui, fluw'r re, blawd, peillied, peillion,nbsp;paill, fflwr, can; vi, blodionbsp;Flourish, flur'ish re, blodeuwaith; blaennbsp;gerdd, rhagchwareu; gwagfost, ym-ffrost: V, blodeuo; addurno; llwyddo,nbsp;ffynu, rhagchwareu; ffrostio, gwag-fostio; ysgwydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llwyddiannus

Flourishing, flur'ish.ing re, blodeuad; a Flout, fluA-t r, gwawdio: re, gwawdnbsp;Flow, flo vt, dylifo; tardou, deillio;nbsp;rhedeg; re, llif, ffrwd, llanw; rhediad,nbsp;llifiant. To flow again, adlifo. Tonbsp;flow back, gwrthlifo. To flow out.nbsp;llifo allaij, tarddu. A flow of spirits,nbsp;llawndid 0 ysbryd

Flower, fluw'ur re, lilodeuyn, blodyn, blaendardd: vi, blodeuo, gwullio.nbsp;Flowers, gwull. Flower-de-luce,nbsp;camined, elestr

Floweret, fluw'ur.et re, bloden, blodionyn (p blodionos')nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lawn

Flowery, flu^'ur.i a, blodeuog. biodeu-Flown, fion pp.�Fly nbsp;nbsp;nbsp;[safadwy

Fluctuant, fluk'tshii.ant a,anwastad, an-Fluctuate, fluk'tsh�.at vi, bwhwman, anwadalunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ydlog; petrusol

Fluctuating, fluk'tsh�.^.ting a, ansef-Fluctuation, fluk.tshu.a'shun re, anwadalwch; ysgogiad. newidiad; ym-doniad nbsp;nbsp;nbsp;[pibell, simdden

Flue, flli re, manbluf, manflew, pan; Fluency, flii'en.si re, rhugiedd, hyawdl-edd, ffraethdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[parablus, rhugl

Fluent, flii'ent a, hyawdl, ffraeth, Fluid, tiii'id re, aw, gwy, llifnodd, gwiyb-wr: a, hylif, ffrydiol, rhedegog, llifian-naiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Fluidity, flii.id'i.ti re, hylifedd, fl'rydiol-Fluke, fliik re, adfach, gafaelfach angor;

Heden, lledan, Ilyth�en (p llythi) Flummery, fium'ur.i re, llymru, llym-ruwd, uwd, sucan. mwdran. Flum-niery-stufF, bwyd sucannbsp;Flung, flung pi amp; pp.�Fling [fFwdannbsp;Flurry, flur'i re, chwa 0 wynt; ffrwst,nbsp;Flush, flush a, iawn; gorlawn; balch:nbsp;n, gwridliw; gwrid; haflug, amledd:nbsp;V, gwridgochi, cochi; gorlenwi, gorloninbsp;Fluster, fius'tur re, cynhwrf, terfysg,nbsp;fFwdan: v, annhrefnu; fFwdanunbsp;Flute, fliit re, pibell, chwibanogl; rhych;

vi, rhycnu, rhigoli Fluted, flu'ted a, rhychog, rhigolognbsp;Flutter, flut'ur v, ymhedfan, ymchwyf-ian; ymddyrysu.yiuderfysgu,fFwdanu;nbsp;re, ysgydwad adenydd; curiad y galon;nbsp;cyffroad, ffwdan

Flux, fluks re, llif, dylif; gwaedlif;

llifeiriad; dolur rhydd, y bib, darymred Fluxibility, fiuk si.bil'i.ti re, hylifeddnbsp;Fmxion, fluk'shuu re, darlifiad, rhediad,nbsp;ffrydiad, llifiad

Fly, fl� re, gwybedyn, cylionyn, ednogyn, clyryn, deren: vi (new, flown), ehed-eg, ehedfan; fFoi; ymhollti. Fly-blows,nbsp;chwyth y cylion. To Jet fly, saethu,nbsp;ergydio. Dragon-fly, gwas y neidr,nbsp;gwaell neidr, chwiidarw. Span.sh-flies, cylion paradwys fhedegognbsp;Flying, fl�'ing re, ehediad; flbad; a,nbsp;Foal, foi re, eboi ( /'eboles), llwdn: r,nbsp;liydnu, bwrw ebol. In foal, cyfebolnbsp;125


-ocr page 150-

FOA path, fat, ere, met, m^-rine, pin, orb. on. curve, cut, t\V=too, t^k=took,*

Foodful, t^Vd'f^l a, maethlawn, Hawn lluniaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fheb luniaeth

Foodless, fwd'les a, difwyd, diymborth, Fool, f\vl re, ynfyd-ddyn, ffwl, ffolwas,nbsp;hurtyn: v. siomi, twyllo; of'era,nbsp;afradu. To make a fool of, siomi,nbsp;twyllonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwegi

Foolery, fi^'lur.i re, ffoledd; ffiloreg, Foolish, fw'lish a, ffol, annoeth, ynfytl,nbsp;anghallnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[annoethineb

Foolishness, fw'lish.nes re, ffolineb. Foolscap, fiA'lz'kap re, math o bapyr 17nbsp;fodfedci o hyd a 13| o lednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fion

Fooltrap, f\Vl'trap re, magi i ddal ynfyd-Foot, fwt (feet) re, troed, ped, pedd; troedfedd: v, troedio, pedestru, sathru,nbsp;cerdded. Four-footed, pedwarcarnol,nbsp;pedwartroediog. Light-footed, gwisgi,nbsp;ysgafndroed. Nimble-footed, buan-droed. Splay-footed, troedgall. Surefooted, diasgendraed. Web-footed,nbsp;^fan-droed. Bare-foot, troednoeth.nbsp;To set on foot, gosod ar draed, rhoinbsp;dechreuad i beth

Football, f^Vt'bol re, pel droed [bren Footbridge. fvVt'brij re, pont droed, pont-Footing, t^t'ingre.cerddediad; pedestrig,nbsp;He troed; ymsefydliad; sefyilfa, cyflwr,nbsp;ammod; satie

Footman, f^t'man re, pedestrydd, gwr traed. Running-footman, rhedegwasnbsp;Footmark, f^^^t'mark, Footprint, fv^t'-print re, ol troed, arlwybr [pen fforddnbsp;Footpad, fwt'pad n, lleidr traed, lleidrnbsp;Footpath ,f ^t'p^th 'n,troed-ffordd,llwybrnbsp;F ootpost, f'^t�post re,traedredeg wr [ troednbsp;Footstep, fiVt'step re, cam, camre; olnbsp;troed, arlwybr

Footstool, f^t'st'^1 re, troedfainc, lleithig Fop, fop re, ysgoegyn, mursyn, coegynnbsp;Foppery, fop'ur.i re.mursendod, balchdernbsp;Foppish, fop'ish a, coegynaidd, coegwychnbsp;Foppishness, iop'ish.nes re, coegffoledd;

coegddull, coegwychder For, f�r jor, tros, yn lie, rhag, er, o blegvd:nbsp;c, canys, o blegid, o herwydd, gan,nbsp;am, 0 blald, o achos, o ethrybnbsp;Forage, for'aj re, gogor, ebran, porthiant : V, casglu porthiant; anrheithionbsp;Foraminous, fo.ram'i.nus a, tyllognbsp;Forasmuch, for.a2.rautsh' c, yn gym-maint, gan, o herwydd, amnbsp;Forbear, f�r.b�r' (pt forbore, fSr.bsV;nbsp;pp forborne, fdr.b��rn') v, ymattal,nbsp;peidio; goddef, cyd-ddwynnbsp;Forbearance, f�r.b�r'ans re, dyoddef-garwch, ymaros

Foam, f (5m n, ewyn, ysgai, swyf, burym. berem; dystrych: �?*, malu ewynnbsp;bwrw ewyn, ewynu; glafoerinbsp;Foamy, f �'mi a, ewynog, ewynllydnbsp;Fob, fob n, coden oriawr: vt, siomi,nbsp;twyllo, dichellu; ilogellunbsp;Focus, f o'kus (�gt; toci, f�'s�) w, cynnull-fan pelydrau; aelwytj, fiocnbsp;Fodder, fod'ur re, porthiant, gogor: vtnbsp;porthi, ebranu, gogorionbsp;Foe, f � re, gelyn, casddyn, gwrthwynebwrnbsp;Foetus, fi'tus re, anelwig (idefnydd, mil-rith,gwaed cyn delwad, ebruad [adladdnbsp;Fog,fog re,niwl, tarth, mwrDwch, caddug;nbsp;Fogage, fog'aj re, myngwellt, porfa sechnbsp;Foggy, fog'i a, niwlog; godywyllnbsp;Foible, foi�bl re, gwendid, y man gwannbsp;Foil, foil vt, cilwthio, maeddu, gorch'nbsp;fygu: re, gorchtygiad; prawfgledd;nbsp;gwrthlunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwanu, brathu

Foin, foin re, ysgwd, ysgvvth, gwan: u. Foison, foi'zn re, helaethrwydd, liigoneddnbsp;Foist, foist vt, ffugddodi, ffugosodnbsp;Fold, fold re, cail, corlan; ffald, Hoc;nbsp;plyg, dyblygiad: v, corlanu, ffaidio;nbsp;plygu, dyblygu. A hundred-fold,nbsp;canplyg. Kasily folded, hyblygnbsp;Foliage, fo'li.Hj re, dail; deilfrig. deil-iantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(deilio

Foliate, fo'li.at a, deiliog: v, dalenu, Foliation, f�.li.a'shun re, daleniad;nbsp;blodeuddail

Folio, f�'U.� re, dalen lawn: a, unplyg llawnddalen, dalenlawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ion

Folk, fok, Folks, foks np, pobl, dyn-Foikiore, f �k'l�V n, li�n y werin Follicle, fol'i.kl n, hadgoden; cibynnbsp;Follow, fofo V, canlyn, dilyn; erlyn,nbsp;erlid, ymlid

Follower, fol'�.�r re, canlynwr [flfolineb Folly, fol'i n, ynfydrwydd, ffoledd,nbsp;Foment, fo.ment' vt, cynhesu, twym-dwyro; twymolchi; achlesu; magu,nbsp;cefnogi. To foment a quarrel, chwythunbsp;marwor anghydfodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[olchiad

Fomentation, fo.men.ta'shun re, twyra-Fond, fond a, hoff. maldodus; ysmala;

ffol nbsp;nbsp;nbsp;[lota

Fondle, fon'dl vt, gorhoffi, llochi, dor-Fondhng, fond'ling re, anwylyd, hoffddyn;

maldod nbsp;nbsp;nbsp;[faldodus; yn ffol

Fondly, fondli ad, yn anwresog; yn Fondness, fond'nes re, gorhoffedd, cudebnbsp;Font, font re, bedyddfaen, bedyddfannbsp;Fontanel, fon'tl.nel re, agen yn y siolnbsp;Food, fwd re, bwyd, ymborth, maeth,nbsp;lluniaeth

126

-ocr page 151-

�re; llite: l�nc. n�, m�te; she, zh=z azure; thin, tfiis; i=:(izh, FOR


Forbid, for.bid forbade, t�r.bad';

pp forbidden, f�r.bid'n) v, gwahardd gommedd, God forbid, na ato Duwnbsp;Force, f��rs w, gryin, gallu, nerth, egni,nbsp;dirni; trais, gorthrech, gorfod; byddinnbsp;llUjinilwyr: v,dirgymbeli; gwthio ;gor-esgyn. Physical force, nerth braichnbsp;ac ysgwydd, gallu anianol. To losenbsp;force, gwanhau, gwanychu [diallunbsp;Forceless, fors'les a, dirym, dinerth,nbsp;Forceps, fdrseps w, gefaii llawfeddygnbsp;Forcible, f��r'si.bi a, cadani, grymus.

nerthol nbsp;nbsp;nbsp;[rhydio, beisio, croesi

Ford, f��rd 7i, rhyd, rhydle, bais; vt, Fore, fb�r (former; foremost, first) a,nbsp;blaen, blaenaf: atf, ym mlaen: px,nbsp;cyn-, rhag-, blaen-

Foreapwiut, f�r.a.pdint' vt, rhagbenodi Foreboae, f��r.b�d' vt, darogan, rhag-argoeli, rhagarwyddonbsp;Forecast, f��r.kast' (pf amp; forecast)nbsp;V, rhagddarbod, rhaglunionbsp;Forecast, fo�r'kast n, rhagddyfais, rhag-weliad, rhagfynegiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Hong

Forecastle, f�'r'kas.1 n, fflureg, blaen Forechoose, fb�r.tshwz' (pi forechose;

pp forechosen) vt, rhagddewis Foredeck, f��r'dek n, arfwrdd blaennbsp;Hongnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhagbenu

Foredoom, f�V.dwm' vt, rhagarfaethu, Forefather, f�VfS.TH�r n, hynaf, cyndadnbsp;Forefend, t��r.fend' vt, rnagddiogelu;

troi heibio; rhwystro Forego, fbV.go' (pi forewent; pp foregone) vt, rhoi i fyny; rhagfyned;nbsp;goHwng gafaelnbsp;Forehead, for'ed n, tal, takennbsp;Foreign, for'in a, estronol, tramor,nbsp;pellenignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyeithriad, tramoryn

Foreigner, forin.ur n, ailtud, estron. Forejudge, fo�r.juj' vt, rhagfarnunbsp;Foreknow, f�r.n�' (pi foreknew; ppnbsp;foreknown) vt, rhagwybod; rhagddealinbsp;Foreknowledge, f��r.norej ti, rhagwy-bodaeth, cyn-adnabyddiaethnbsp;Foreland, foVland n, penrbyn, pentirnbsp;Forelay, f� r.la' vt, cynllwyn, rhagodinbsp;Forelock, fo�r'lok �, taidrwch, cudynnbsp;talcen. To take time by the forelock,nbsp;brysio, achub yr adegnbsp;Foreman, f�Vman n, blaenor; by-fiord dwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I gry bwylledig

Foreinentioned, fo'r.men'shund a, rhag-Foremost, t��r'm�st a, blaenaf: ad, ym mlaenaf: sd.�Forenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anterth

Forenoon, f�'r'nwn n, bore, rhagnawn, Forensic, f�.rea'sik o, cyfreithiol

Foreordain, fo�r.�r.dan' vt, rhagdretnu,.

rhagarfaethu nbsp;nbsp;nbsp;[blaea

Forepart, fo�r'p3.rt n, rhag flaen, pen Forerun, f��r.run' (pi foreran, pp forerun) vt, blaenredeg, rhagredegnbsp;Forerunner, fo�r.run'ur n, rhagflaenydd-rhagredwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blaenhwyl

Foresail, fo�r'sal n, hwyl flaen llong, Foresee, fo�r.si' (foresaw, foreseen) vt,nbsp;rhagweled; rhagwybodnbsp;Foreshow, f��r.sh�' vt, rhagddangos?

darogan nbsp;nbsp;nbsp;[welediad

Foresight, f��r's�t n, rhagolwg, rhag-Foreskin, f��r'skin n, blaen-groen Forest, for'est n, coedwig, fforest ,gwigfa,.

celli: vt, fforestu, gwigio Forestall, f��r.stoi' vt, rhagbrynu, edwica,nbsp;rhagy strancnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ fforestwr

Forester, for'ss.tur n, ceidwad coedwig,. Forestry, for'es.tri n, fibrestiaeth, coed-wigaeth

Foretaste, foVtast n, blaenbrawf, rhag-flas nbsp;nbsp;nbsp;[chwaethu

Foretaste, fo�r.tast' vt, rhagbrofi, cyn-Foretell, f��r.tel' (pi amp; pp foretold) vt.

rhagfynegu, darogan [cynbwylL Forethought, fo�r'thot n, rhagfwriad.nbsp;Foretoken, f�Vt�.kn n, rhagarwydd,.

argoel nbsp;nbsp;nbsp;[argoelio

Foretoken, f��r.t�'kn vt, rhagarwyddo, Forewarn, fo�r.w�rn' vt, rhagrybuddionbsp;Forfeit, tor'fit n, camlwrw, dirwy; colled;:nbsp;penyd: vt, fibrffedu, fforfletio, colH,.nbsp;talu camlwrwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffbrffetiad

Forfeiture, for'fi.tshii�r n, collediad,. Forfex, for'feks n, gwellaifnbsp;Forficula, t�r.fik'�.Ta n, pryf y glustnbsp;Forge, fo�rj n, fiwrnweithdy, morth-wylfa; fiw�rn; gefaii: vt, morthwylio;nbsp;ffugio, ffugfathu, ffuglunionbsp;Forger, foVjur n, ffugluniwr, ffugiwrnbsp;Forgery, f��r'jur.� n, ffugiad; ffug-ysgrifeniad; twyllfathiadnbsp;Forget, f'�r.get' (pi forgot, for .got';nbsp;pp forgotten, f�r.got'n) vt, ebargofio,.nbsp;anghofio. gollwng yn anghofnbsp;Forgetful, for.get'f^l a, anghofus, gwannbsp;ei gof, esgeulus, anofalus [ebargofiadnbsp;Forgetfulness, for.get'f^Vl.nes n, anghof,.nbsp;Forgive, fSr.giv' (pi forgave, for.giiv';nbsp;pp forgiven, for.giv'n) vt, madden i;nbsp;rhyddnau. Ready to forgive, maddeu-garnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gollyngdod

Forgiveness, for.giv'nes n, maddeuant,. Fork, fork n, fforch, pigflbrch; cigwaia-Tuning-fork, cyweii^orchnbsp;Forked, fbrkd a, flbrchog, deubigognbsp;127

-ocr page 152-

FOR path, fat, ?rc. met. ma-rfnc, pin. (5rb, on. cfin�e. cut, tw=too, t^7k=took;


Forlorn, for.lorn' a, diymgeiedd, di-gyfaiil, amddifad, truan^ gwrthod-edig.colledig, diobaith. Forlorn-hope, tamaid angeu, myntai a osodir arnbsp;orchwyl tra enbydusnbsp;Forlornness, tor.lor'nes n, amddifedinbsp;Form, form n, fFurf, dull, agwedd; modd.nbsp;trefn, ystum; gwal ysgyfarnog: vt^nbsp;fFurfio, llunio, ystumionbsp;Form, f8rm n, mainc, gorseddfanbsp;Formal, for'mal a, fFurfiol; rheolaidd,nbsp;trefhus; fFurfgar [iolwr, arddefodwrnbsp;Formalist, for'mal.ist�, un ffurfiol, f�urf-Formality, for.mal'i.tf n, fFurfioldeb;

tref�nusrwydd, arddefod, urddfoes formalize, for'ma.liz v, fl^rfio; ffurfiol!nbsp;Formation, for.ma'shun n, ffurfiad, Hun-iad, ardumiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadwy

Formative, f�r'ma.tiv a, ffurfiadwy, Hun-Former, for'mur n, ffurfiwr, lluniwr, Huniedydd; a, cynt, blaenorol: cd.�nbsp;Fore

Formerly, fSr'm�r.H ad, gynt, cyn hyn, er ys talm, er ys liawer dydd, o�r blaennbsp;Formic, for'mik a, morgrugaiddnbsp;Formidable, for'mi.da.bl a, arswydus,nbsp;brawychus, ofnadwynbsp;Formless, f'orm'les a, dilun, afluniaiddnbsp;Formula, f�r'mii.ia n, ffurf-reol, fFurfnbsp;Formulary, for'm�.lur.i n, ffurflyfr;

rheol nbsp;nbsp;nbsp;f inebu

Fornicate, for'nt.kat vi, puteinio, god-Fornication, for.ni.ka'shun n, puteindra, anniweirdebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gordderchwr

Fornicator, for'ni.ka.t�r n, puteiniwr, P'ornicatress, f�r'ni.kS.tres n, putain,nbsp;anlladferch, gordderchwraignbsp;Forsake, f8r.8^k' {pt forsook, f�r.sf^k';nbsp;pp forsaken, for.sS'kn) vt, gadael.nbsp;gadu, ymadael gwrthodnbsp;Forsooth, t�r.swth' ad, yn wir, yn ddiaunbsp;Forswear, for.swe�r' (plt; forswore, ppnbsp;forsworn) v, anudoni, tyngu anudonnbsp;Fort, f�Vt n, caer, castell. amddiffynfanbsp;Forte, for'te n, lleisiad llawn-gryfnbsp;Forted, fo�r'ted a, caerog, castellognbsp;Forth, fo�rth ad, allan, ym mlaen, rhagnbsp;Haw, i maes. To set forth, cychwyn;nbsp;gosod allan. To bring forth,dwyn allannbsp;Forthcoming, fo�rth.kum'ing a, parod inbsp;ymddangosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blaen

Forthright, f�Vth'r�t ad, yn uniawn, Forthwith, fS�rth.wiTH ad,yn ddiattreg,nbsp;yn ddioed, ar y gair, yn uniongyrchoinbsp;Fortietlj, for'ti.eth a, deugeinfed, 40tednbsp;Fortification, fSr.ti.fi.ka'shun n, am-ddififynfa, amgaer

Fortify, for'ti.fi vt, cadarnhau. cryf hau:

caeru, amgaeru nbsp;nbsp;nbsp;(castellyn

Fortilage, fo�r'ti.laj, Fortlet, fo�rt'let n. Fortitude, fdr'ti.tiid n, gwroldeb, calon-did, mawrfrydedd, glewder j cadernid,nbsp;grym, dewrdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nos

Fortnight,fortVit n,pythefhos,pymtheg-Fortress, for'tres n, amddiffynfa, caer, cader; castellnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ dygwyddoi

Fortuitous, f6r.tfi�'i.tUB a, aamweiniol, Fortuity, for.t�'i.ti n, damchwaen, dy-gwyddiad, hap, damwainnbsp;Fortunate, for'tsh�.nat a, ffyniannus,nbsp;hylwydd, ffodiog, liwyddiannus, ffodusnbsp;Fortune, for'tshtinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyngedfen; hap,

damwain; ffawd, ffyniant; gwaddol; cynnysgaeth. Fortune-hunter, gwa-ddolgeisiwr. Fortune-teller, adroddwrnbsp;tesni, darllenwr tesni, tesn�wrnbsp;Forty, f or'ti a Sen, deugain, dau ugain, 40nbsp;Forum, f��r'uin (p fora, f�VS,) n,areithle,nbsp;brawdle

Forward, f�r'wurd a, eon, eofn, hyfaidd; awyddus; cynnar: ad, ym mlaen,nbsp;rhagddo: vt, anfon ym mlaen; hy-rwyddo; hwyluso, eyfarwyddo, pry-suro: i, ym mlaen. From this timenbsp;forward, o hyn allannbsp;Forwardness, fdr'wurd.nes n, parod-rwydd, awyddfrydedd; digywilydd-dra; haerllugrwydd; cynnarwchnbsp;Forwards, fSr'wurdz ad, ym mlaen, yn ynbsp;blaen, rhag blaen, rhagddo, rhagonbsp;Foss, fos n, fibs, clawdd [fyny, mwnolnbsp;Fossil, fos'il n, mwn; a, a gloddir inbsp;Fossiiist, fos'i.list n, casglwr mwnaunbsp;Foster, fos'tur vt, magu, maethu, meith-rin; annog, cefnogi. Foster-father,nbsp;tad maeth. Foster-brother, brawdnbsp;maeth, brawd unfrounbsp;Fosterage, fos'tur.aj n, meithriniad,nbsp;maethiad, arffedogaethnbsp;Fought, fot pt amp; pp.�Fightnbsp;Foul, fuwl a, afian, brwnt, budr, ffiaidd;nbsp;ammhur; annheg, anonest; afiach:nbsp;vt, diwyno, budreddu. Foul rope,nbsp;rhaff ddyryslyd. Foul wind, gwyntnbsp;croes. To run foul of, gwrthdaro,nbsp;rhedeg ar draws

Foulness, fu^Tnes n, bryntni, budreddi, brynti; gwrthuni; annhegwchnbsp;Found, fu^nd vt, seilio, sylfaenu, sef-ydiu, gosod sail, berthogi; bwrw:nbsp;pi Sc pp.�Find

Foundation, fu^n.dashun n, sail, syl-fan, gwaelod. Foundation-stone, syl-I taen, careg .sylfan


128

-ocr page 153-

Cre; late; line, no, m�te; she, 2h=z aznre; thin, THis; js=dzh. FRE


Founder, t�wn'ddr n, seiliwr, sylfaenwr; sefydlwr; bwriwr, toddjdd: v, suddo,nbsp;dryllio, ymddryllio; cloffinbsp;Foundery, f�wn'dur.i, Foundry, fu^n'-dri n, tawdd-dy, tawddlenbsp;Foundling, fdwnd'ling n, plentyn cael,nbsp;plentyn diarddel

Fount, fuwnt, Fountain, famp;il'n'tan n, ff^nnon, fFynnonell. Fount of types,nbsp;nifer cyfrdro o argrafflythyrenau.nbsp;Fountain-head, Ilygad y ffynnonnbsp;Fountful. t�^nt'f^i^l a, llawn fFynnonaunbsp;Four, f��r a amp; n pedwar (� pedair), 4.nbsp;Four-cornered, pendronglog. Fourfold, pedwarplyg; ar ei bedweryddnbsp;Four-score, pedwar ugain. By fours,nbsp;yn bedwarau, bob yn bedwarnbsp;Fourbe, fw�rb n, dichellwr, twyllwrnbsp;Fourchy, fwYshi n, fforch, pigfforchnbsp;Fourteen, f��r.tin' a amp; n, pedwar ar ddegnbsp;Fourteenth, fo�r.tinth' a, pedwerydd arnbsp;ddeg, 14ydd [edd): n, pedeirannbsp;Fourth, f��rth a, pedwerydd ( � pedwar-Fowl, t�A^l n, aderyn, edn, ehedyn,nbsp;ebediad: vt, adara, saethu adar.nbsp;Water-fowl, adar y dwfr, adar cyfan-droed. Fowling-piece, adarddryll,nbsp;dryll adara

Fowler, f�w'l�r n, adarwr Fox, foks cadno, llwynog, gwyddgi.nbsp;Bitch-fox, cadn�es, llwynoges, llwyn-ogast. Fox-case.croen-llwynog. Fox-chase, helfa llwynog. Fox-hunter,nbsp;heliwr llwynog

Foxglove, foks'gluv n, bysedd y cwn bysedd ellyllon, bysedd cochionnbsp;Foxlike, foks'l�k a, cadnoaidd, llwynog-aidd; cyfrwysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffyddlondeb

Foy, f�i tj, gwledd gychwynj �ydd, Fracas, fra.ka' n, ymryson, cecraethnbsp;Fract, frakt vt, tori, damio, trawsdorinbsp;Fraction, frak'shun �, toriad, rhwygiad;nbsp;twnrif, dam o rif

Fractional, frak'shun.al c, twnrifol Fractious, frakshus a, ceintachlyd,nbsp;cecrus, croes [ineb, ceintachrwyddnbsp;Fractiousness, frak�shus.nes n, croes-Fracture, frak'tsh�r n, toriad, gorthor-iant; bwlch: tgt;i, tori, dryllionbsp;Fragile, fraj'il c, brau, breuol, hydornbsp;Fragility, fra.jil'i.ti n, breuder, breuoldernbsp;Fragment, frag'ment n, dryll, dam,nbsp;cetvn, cilcyn, biwionyn, briwsionynnbsp;Fragmentary, frag'men.tur.i a, o fannbsp;ddarnau [gran.si n, perarogleddnbsp;Fragrance, fra'grans, Fragrancy, frS'-Fragraot, fra'grant a, perarogiusnbsp;9

Frail, fral a, brau,

anwadal;

gwan; iiygwymp, daros!nbsp;wendidau: n, basged frwyn; brwynnbsp;Frailty, fral'ti n, breuolder, breuoledd,nbsp;breuder; gwendid, llesgeddnbsp;Frame, fram n, ffurf, ansawdd, agwedd,nbsp;trefn; cyfansoddiad, adeilad, cyd-osodiad, cyd-drefniad, swydd, llwyf,nbsp;attegwydd, gwalc, ystram: vt, ffurno,nbsp;Ilunio, cyfansoddi, cyd-drefnu; dy-feisio; amgylchu [werth deg ceiniognbsp;Franc, frangk n, darn arian Ffrengig onbsp;Franchise, fran'tshiz n, braint, ethoUnbsp;fraint, rhyddfraint: tgt;f,breinio, rhydd-haunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Francis

Franciscan, h'an.sis'kan a, o urdd St. Frangible, fran'jLbl a, hydor, breuol,nbsp;brau, toradwy

Frank, frangk n, Ffrencyn; rhyddb^ llythyr: a, fi'ranc, bywiog; rhwydd-galon, hael; didwyil:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rhyddfreinio

Frankalmoigne, trang.kalm�in' n, eius-endir, cardottir

Frankincense, frang'kin.sens n, thus Frankly, frangk'li ad, yn rhydd, o fodd,nbsp;yn rhwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[claufrydedd

Frankness, frangknes n, rhydd-der, Frantic, fran'tik a, gwallgofus, gorwyllt,nbsp;ynfyd, llerthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gwallgof

Franticness, fran'tik nes �, gorphwyll, Fraternal, ffa.t�r'nal a, brawdol, brawd-garnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[brodoriaeth

Fraternity, framp;.t�r'ni.t� n, brawdoliaeth, Fraternization, frat.�r.ni.za'shun n, bro-doriad, brawdoliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[brodori

Fraternize, frat'�r.n�z vt, brawdoli, Fratricide, frat'ri.s�d n, brawdladdiad;

brawdleiddiad nbsp;nbsp;nbsp;t ystryw

Fraud, fr�d n, twyll, hocedwaitn, siom, Fraudless, frod'ies a, didwyilnbsp;Fraudulence, fro'd�.lens, Fraudulencv,nbsp;fr8'd�.len.8i �, dichell, twyll, hoced-iaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fi^rl a, twyllodrus

Fraudulent, fr6'd�.lent, Fraudful, fr�d'-Fraught, fr�t a, llwythog, llawn: n, llwyth. Fraught with danger, per-yglus, llawn perygl, enbydusnbsp;Fray, fra n, ymryson; ymgiprys, ym-laddfa: v, ymdreilio, ymrwbio; dy-chrynunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mympwy: vt, britho

Freak, frik n, chwidr-aro, ysmal-dro, Freakish, fri'kisb a, penchwiban, penwannbsp;Freakishness, fri'kish.nes n, penwendid,nbsp;penchwidreddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| fon

Freckle, frek'1 n, brych, brychyn, brych-Freckled, frek'ld a,brychedig. bryclilyd Freckliness, frek'li.nes n, brychninbsp;129

-ocr page 154-

FRO path, fat, �re, met, m^-rine, pin. orb, on, curve, cut, tw=too, t^vk�took;

Freckly, frek'li a, brychlyd Free, fri a, rhydd, breiniol; hael, parod,nbsp;rhwydd, eon, hy: vt, rhyddhau,nbsp;breinio, breinioU. To set free, rhyddhau, gollwng yn rhyddnbsp;Freebooter, fri'bw.tur n, ysbeiliwr, ys-glyfaethwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| rhydd

Freeborn, fri'born a, wedi ei eni yn Freedom, fri'dum n, rhyddid, rhydd-did,nbsp;braint, dinasfraint

Freehold, fri'hold n, rhydd-ddaliad, rhyddfeddiant: a, diardreth, rhyddnbsp;Feeholder, fri'h�l.d�r n, rhydd-ddeiliad,nbsp;uchelwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| hael

Freely, fri'li ad, yn rhydd, yn rhodd, yn Freeman, fri'man n, dinesydd, bwrdais;nbsp;gwr rhydd

Freeness, fri'nes n, rhwydd-deb, haeledd Freestone, frl'ston n, careg nadd, mathnbsp;0 dywodtaennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ dybiwr

Freethinker, fri'thing.kur n, rhydd-Freeze, friz (froze, frozen) v, rhewi, fferu, oergeulonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llwytho llong

Freight, frat n, llwyth Hong; hur Hong: French, frensh a, Ffrengig. Frenchman, Ffrancwr. French language,nbsp;Ffrancaeg. French woman, Ffrancesnbsp;Frenchify, fren'shi.fi vt, Ffrengigionbsp;Frenetic, fri.net'ik a, gwallgotus, gor-wyllt, ynfVd, ffyrnig [gwailgofrwyddnbsp;Frenzy, fren^zi n, gorphwyll,cynddaredd,nbsp;Frequency, fri'kwen.si n, mynychdernbsp;Frequent, fri'kweut a, mynych, ami,nbsp;cyffredin

Frequent, fri.kwenF vt, mynychdramwy, mynychgyrchu,mynychu, cyuniwairnbsp;Frequented, fri.kwen^ted a, mynychedig,nbsp;hygyrch. � path, llwybr sathredignbsp;Frescade, fres.kad' n, cysgodfa [arliwiadnbsp;Fresco, fres'ko n, cysgod, oerawel; ir-Fresh, fresh a, newydd, crai, cri; ffres,nbsp;croew. gwyrf; bywiog; gwridog, tirf;nbsp;go-oer: w. llif, llifeiriantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[creio

Freshen, fresh'n v, croewi; bywiogi; Freshlet, fresh'let n, llyn o ddwfr croewnbsp;Freshness, fresh'nes n, croewder, crei-der, newydd-der; bywiogrwyddnbsp;Fret, fret v, rhuglo, rhwbio; digio,nbsp;blino, chwerwi, aflonyddu: n, cythr-udd, soriant; treuliad [digofusnbsp;Fretful, fret'fWl a, anfoddog, anynad,nbsp;Fretfulness, fret'fijyl.nes n, ffromder,nbsp;drygnawseddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f rhwyll

Fretwork, fret'w�rk n, rhwyllwaith. Friable, fFfa-bl a, hyfriw, briwsionllydnbsp;Friar, frT�r n, mynach, crefyddfrawdnbsp;Friarlike, fr�'�r.l�k a, mynachaidd

Friary, fri'ur.i m, niynachlog, mynachdy Fribble, fribl n, flrityn, ffrilyn, eiddilyn:

vi, ffritian, oferchwareu, ofera Fricassee, frik.a.si' w, manfwyd [rhwtiadnbsp;Friction, frik shun n, rhathiad, rhwbiad,nbsp;Friday, tr�'da n, dydd Gwener. Goodnbsp;Friday, dydd Gwener y Croglithnbsp;P'riend, frend n, cyfaill, cydymaith, cS.r;nbsp;cyfeilles. To make friends, cymmodi,nbsp;adgymmodi; ymgymmodi [amddifadnbsp;Friendless, frendTes a, digyfaill, diborth,nbsp;Friendliness, frend'li.nes n, cyfeillgar-wch, caredigrwydd, hynawseddnbsp;Friendly, frend'li a, cyfeillgar, caredig,nbsp;cariiaidd, hynaws

Friendship, frend'ship n, cyfeillach;

caredigrwydd, anwylyd Frieze, Frize, friz n, brethyn tewban;

addurndalaith pen colofn Frigate, frig'at n, Hong rhyfei ysgafnnbsp;Fright, frit n, arswyd, echryn, ofh, braw,nbsp;orn, dychryn: vt, arswydo, dychrynunbsp;Frighten, fr�tn vt, brawychu, dychrynu,nbsp;peri ofn ar, arswydonbsp;Frightful, fnt'f^l a, dychrynllyd, hagr,nbsp;erchyll. anferth, ofnadwy, arswydusnbsp;Frigid, frij'id a, oer,rhewHyd: marwaidd,nbsp;egwan. Frigid zone, rhewgylchnbsp;Frigidity, fri.jid'i.ti n, oerni, fferdod,nbsp;ft�rdra; marweidd-dra; gwendidnbsp;Frigorific, fr�.g�.rifik a, oeriadolnbsp;Frill, fril y, crynu: n, crychddili, fMlnbsp;Fringe, frinj n, sider, ymylwe, amaerwy:

vt, eddi�o, sitrachu, sideru Fripperer, ffip'ur.ur n, gwerthwr hennbsp;ddillad; bragaldiwr; oferwrnbsp;Frippery, fripquot;ur.i n, gwerthle hennbsp;bethau; hen ddillad; baldordd, gwag-^ siarad: a, gwael, dirmygusnbsp;Friseur, fri.zur' n, gwallttrwsiwrnbsp;Frisk, frisk n, crychnaid, rhont: vi,nbsp;crychneidio, crychlamu, rhontanbsp;Frisket, fris'ket n, llengylch, haiarn-gylch argraffwasgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhontns

Frisky, fris'ki a, cnwareugar, nwyfus, Frit, frit n, lludw i wneyd gwydrnbsp;Frith, frith n, cyfyngfor, cainc o fornbsp;Fritinancy, frit'i.nan.si n, ysgrech, crechnbsp;Fritter, fritur n, cremogen, mioden,nbsp;crammwythen; vt, manddryllio. Tonbsp;fritter away, Ueihau, gwastrafiunbsp;Frivolity, fri.vol'i.tt n, gorwaeledd,nbsp;coegedd, ffolineb, oferedd fdisylweddnbsp;Frivolous, frjv'o.lus a, dibwys, gorwag,nbsp;Frizz, friz, Frizzle, ffizl vt, crychu,nbsp;Fro, fro ad, yn olnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j modrwyo

Frock, frok n, twyg, hugan, arwisg

130


-ocr page 155-

�re; ]ate, line, no, m�t6; she, zh-=z azure; thin, thIs; f=dzh. FUL


Frog, frog w, llyfFant melyn, firoga; bywyn earn ceffyl. Frog-spawn,nbsp;griffl, griffyll, penbyliaidnbsp;Froise, froiz n, cremog, crammwythnbsp;Frolic, froi'ik w, gwammalwch, eellweir-gamp, ystranc: a, chwareugar: vi,nbsp;masweddu, prancio, chwareunbsp;Frolicsome, frol'ik.sum a, gorhoenus,nbsp;nwyfus, chwareugar; difyrnbsp;From, from pr, o, oddi, o with, oddi wrthnbsp;Front, frunt n, tal, talcen; gwyneb, tunbsp;blaen; blaen: v, gwynebunbsp;Frontal, fron'tal n, taladdurn; talaith:nbsp;a, perthynol i'r talcen. Frontal bone,nbsp;asgwm y talcennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyffiniol

Frontier, fron'ti�r n, cyffin, terfyn: a, Frontiniac, fron.tin.yak' �, math o winnbsp;Ffrengignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ addurn, wyneblun

Frontispiece, fron'tis.pis n, wyneb-Frontless, frunt'les a, talgryf, haerllug Frontlet, front'let n, talaith, rhactalnbsp;Frost, frost n, rhew. Frost-bitten,nbsp;deitiedig gan rew. Hoar-frost, barug,nbsp;llwydrew, arien

Frosty, fros ti a, rhewlyd, rhewllyd Froth, froth n, ewyn, ewyngant, burym,nbsp;broch: vi, ewynu. To skim oflF froth,nbsp;diewynunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gafnder, gwagder

Frothiness, froth'i.nes n, ewynedd; ys-Frothy, troth'i o, ewynog; disylwedd, ^ gwag, ysgafhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crychu

Frounce, fniwns n, annhrefn; dafaden: Froward, fr�'w�rd a, cyndyn, anhydyn,nbsp;anhywaith, ystyfhignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Frowardness, fro'whrd.nes n, evndyn-Frower, fr�'�r n, delltgyilell, holitydd brown, fr�-^ro n, cuch, cnwch, gwg.

cilwg: vi, cuchio, cuwchio. gygu Frowning, fr�^'ning a, cuchiog, digus,nbsp;cilygusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdrewllyd; tywyll

Frowzy, fruw'zi, Frowy, fruw'i a, mws, Froze, froz pt.�Freezenbsp;Frozen, fro'zn pp.�Freeze [iol, cnydiolnbsp;Fructiferous, fruk.tif'ur.us a, cynnyreh-Fructity, fruk'ti.fi v, enydio; flrwyth-iannu, ffrwythloni [ffrwythlawnnbsp;Fructuous, fruk'tsh�.us a, cnydf'awr,nbsp;Frugal, frvv'gal a, cynnil, ymarbedus,nbsp;diwastraff; anhaelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_falwch

Frugality, frw.gan.ti n, cynnildeb; dy-Frngiferous, frw.jifur.us a, cnydiol, ffrwythol, ffrwythddwyn [aeronnbsp;Frugiverous, frw.jiv'ur.us a, yn owytanbsp;Fruit, frwt n, ffrwyth, enwd, cynnyrch;nbsp;toraeth: aeroTi. Fruit-bearing, ynnbsp;dwyn ffrwyth, cnydiol Fruit-tree,nbsp;pren ffrwythau

Fruitage,frw'tajn,ftrwythau,ffrwythydd Fruiterer, frw'tur.ur n, aeronwerthydd,nbsp;ffrwythwerthwr, ffrv^thwr Lgellnbsp;Fruitery, frw'tur.l n, nrwythfa; aeron-Fruitfui, fr^t'f^l a, ffrwythlawn, enyd-fawr, toreithiog; ffaethnbsp;Fruitfulness, frwt'f^l.nes n, ffrwythlon-deb, ffrwythloneddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[meddiant

Fruition, fr^�.ish'un n, mwyniant, Fruitive, fr^'i.tiv a, mwynhaol, medd-iannol

Fruitless, frwt'iss cr, diffrwyth; ofer, seithug, diles, difudd, anfuddiolnbsp;Frumentaceous, fr^.men.ta'shus a, onbsp;yd; tebyg i yd

Frumentarious, frAv.men.te�r'i.us a, y^dol Frumenty, fr^'men.tl n, cawl gwenithnbsp;Frump, frump w, ceilwair, gwawd: vt,nbsp;gwawdio, gwatwar

Frush, frush �. bywyn earn ceffyl: vt, tori, yssigo, malurionbsp;Frustrable, frus'tra.bl a, siomiadwynbsp;Fmstrate, frus'trat vt, seitliugo, siomi;

diddymn: a, ofer, difudd, diles Frustraneous, frus.tra�ni.us a, seithug,nbsp;otex, a�esolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[siomiant

Frustration, frus.tra'shun n, seithugiad, Frustrative, frus'tra.tiv a, seithugiol,nbsp;twyllodrus

Frustrum, frus'trum n, dernyn toredig Frutescent, frw.tes'ent a, manwyddognbsp;Fry, fri n, grawn pysgod; pysghaig;nbsp;manbysg; vt, crasoobi, ffr�o. Frying-pan, padeli ffr�o

Fub, fub vt, bwrw heibio, oedi; siomi Fucate, f�'kaft a, rhithliwiedignbsp;Fucus, f�'kus n, golchliw, arliw; mor-lysieuyunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffeddwi; cyfeddwogi

Fuddle, fud'I m, ymyfed, diota, ym-Fuddled, fud'ld a, meddw, brwysg Fuddler, fud'lur k, meddwynnbsp;Fudge, fui n, ffug, ffngbetn, ffugwaithnbsp;Fuel, fu'sl V, tanwydd, cynnud, tanwentnbsp;Fugacious, f� ga'shus a, hedegol, ffoad-urus, difianol

Fugacity, f�.gas'i.ti w, ffoadusrwydd Fugitive, fuji.tiv n, ffoadur, enciliwr;nbsp;a, ffoadurus, iFoawI, erwydrus, hyfTo;nbsp;ysgafn, difyfyr, hedegolnbsp;Fugue, fug n, canned mewn cerdd [attegnbsp;Fulciment, turs�.ment n, cyimalbost,nbsp;Fulcrum, ful'krum n, gwifrwyninbsp;Fulfil,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt, cyfiawnu, dybenu,

gorphen, cwblhau Fulfilment, f'^rl.firinent w, cwblhadnbsp;Fulgency, fui'jen.si n, dysgleirdeb,nbsp;gloewder


131

-ocr page 156-

FUR p^th, fat, ere, met, m^-rine, pin, 6rb. on, curve, cut, tvv-=:too tOyk�took;

Fulgent,furjenta,dysgiaer,lJachar,fjloew Fuliginous, fii.lij'i.nus a, huddyglyd;nbsp;Fulimart, f�'l�.mart w, ffwlbart | myglydnbsp;Full, a, Hawn, cyfiawn; cyfan; per-fFaith: n, llonaid: vt, panu. Full ofnbsp;sorrow, gofidus. Full moon, Hawnnbsp;lleuad, cyfanlloer, Hawn Hoernbsp;Fuller, f\Vl �r n, panwr, golchyddnbsp;Fuller's earth, gogarth, pridd y panwrnbsp;Fullery, f^l'ur.i �, pandy, melin banunbsp;F'ulling, fv^rl'ing n, pan, panf�a, paniadnbsp;Fully, f^v^l'i ad^ yn gyfan, yn hollol, ynnbsp;gwbl, yn Hawn, yn gyflawn | bygylusnbsp;Fulminant, ful'mi.nant a, taranllya.nbsp;Fulminate, ful'mi.nat v, taranu; bygwthnbsp;Fulmination, ful.mi.na'snun n, taran-iad; bygythiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bygythiol

Fulminatory, ful'mi.na.tur.i a, taranol: Fullness, f'Oifrnes n,Hawnder, cyflawnder;

gwala nbsp;nbsp;nbsp;[brwnt; truthtwyn

Fulsome, ful'sum a, chwydlyd, ffiaidd, Fnlsomeness, ful'sum.nes �, bryntni,nbsp;ffieiddrwydd; gorfwyndernbsp;Fulvid, fulVid a, melyngoch, rhuddfelynnbsp;Fumado, f�.ma'd� n, pysgodyn coch,nbsp;pysgodyn mygiedig

Fumble, fuml�l u, Hawweithio, trin yn chwithignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hylaw

Fumbler, fum'bl�r n, bongler, un an-Fume, flim n, tarth, ager, mwg; digter:

�, mygu; sori, digio, brochi, fFromi Fumet, f�'in� n, cagl hydd [tarthlydnbsp;Fumid, fii'mid a, myglyd; tarthiol.nbsp;Fumigate, fii'mi.gat vt, mygdarthu,nbsp;mygunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[darthiad

Fumigation, fii.ml.ga'shun n, myg-Fumitory, fii'mi.tur.i r�, cwd y niwg pwfF y mwg. Hedge-fumitory, mwgnbsp;Fumy, fii'mi a, mygdarthiol [y perthinbsp;Fun, fun n, digrifwch, ysbleddach, cell-wair, difyrwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddawnsio

Funambulate, f�.nam'b�.lat ri, rhaff-Funambulist, f�.nam'b�.list n, rhaff-ddawnsiwr nbsp;nbsp;nbsp;[igaeth

Function, fungk'shun n, swydd, galwed-Functionary,f'ungk'8hua.ur.i n,un mewn swydd, swyddog

Fund, fund n, cyff arian-gyflf, trysorfa Fundament, fun'd^.ment n, yr eisteddfod, y cyfeistedd, y rhefr, y cwthrnbsp;Fundamental, fun.dl.men'tai a, sylfaen-ol; gwreiddiol, hanfbdol; arbenig;nbsp;prif, penaf: n, gwreiddbwnc, egwyddornbsp;Funeral, fii'nur.al n, angladd, cladded-igaeth; arwyl; cynhebrwngnbsp;Funereal, fti.niVi.al a, angladdol; ga-larus, trist, gresynolj tywyll

Fungous, fung'gus a, madarchaidd, ys-

byngaidd; masw

Fungus, fung'gus (fungi, fun'j�) ��, meddalgig; madarch, bwyd ellyllon,nbsp;called, ffwng, bwyd y bodanbsp;Funicular, fii.niku.lur a, man-edefyno^nbsp;Funk, fungk n, drewdawch, tagfwff: vi^nbsp;drewi trwy ofn; llwfreiddin [fFumernbsp;Funnel, fun'el n, ffynel, twinffed, pibell,nbsp;Funny, fun'i a, digritol, arabeddus,nbsp;difyr, ysmala, cellweirusnbsp;Fur, fur n, mS.n flew, pan, fFwrwr; cen:

panu; cenu; crestenu Furacity, f�.ras'i.ti n, lladraethnbsp;Furbelow, fur'bi IS n, sider, ainaerwynbsp;Furbish, fur'bish vt^ gloewi, caboli,nbsp;llathru, trwsionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{trwsiwr

Furbisher, furbish.ur n, llugenydd; Furcate, fur'kat a. fforchognbsp;Furcation, tur.kii'shun n, fforchogrwyddnbsp;Furious, liiVi.us a, cynddeiriog, ffyrnignbsp;Furiousness, fii�r'i.us.nes n cynddaredd,nbsp;fFyrnigrwydd, cynddeiriogrwyddnbsp;Furl, f�rl vt^ crychio, plygu, cymhlygunbsp;Furlong, fur'long n, ystaden, wythfednbsp;ran milltir, 220 Hathnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[miiwr

Furlough, fur'lS n, ysgrifen ymabsenniad Furmenty, fur'men.ti n.�Frumentynbsp;Furnace, fur'nas n, fFwrn, ffwrnais, ffoc;

odyn, cyl, cylyn; creisier Furnish, furnish vt, dodrefnu; diwallu,nbsp;digoni; cynnal, cynnysgaeddu, dar-paru, arlwyonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[parwr

Furnisher, f�r'nish.�r n, diwallwr, dar-Furniture, f�r'nl.tsh��rn, dodrefn,Ilestri, taclau,trec,celfi, offer, arfau; addurnaunbsp;Furrier, fur'i.urn, gwerthwr pin, panyddnbsp;Furrow, fur'S n, cwys, rhyefa; rhigol;

ffos, ffynegl: vt, cwyso, rhychu; Furry, fur'i a, panog; cenog [ffyneglunbsp;Further, fur'xHur a, peliach: ad, ymnbsp;mhellach, eto, hef�yd, heb law hyn;nbsp;mwy: vt^ rhwyddhau, hyrwyddo, dwyunbsp;ym mlaen; cd.�Farnbsp;F urtherance, f'ur'xHur.ans n,rh wyddhid,nbsp;cynnorthwyad, dygiad ym mlaennbsp;Furthermore, f�r'xH�r.m�'r ad, ymnbsp;mhellach, heb law hyn. hefydnbsp;Furthermost, f�r'xHdr.m�st, Furthest,nbsp;fur'XHest, pellat,eithHf',olaf: sd.�Farnbsp;Furtive, fur'tiv a. lladradolnbsp;Furuncle, fur'ung.kl n, llynorynnbsp;Fury, f�Vi n. cynddaredd, ffvrnigrwydd,nbsp;gorphwyll; cythr-'ules. Furies, plantnbsp;y tall, cethyrn, cytlireuliaidnbsp;Furze, lurz n, eilhin, aithnbsp;Furzy, fur'zi a, eithinog


132

-ocr page 157-

5re; late, Vine, no, mute; she, zhrrz az�re; thin, this; j=dzh. GAM


Fuse, f�z V, toddi; ymdoddi

Fusee, Fusil, f�.zi' n, dryll ysgafn Fusible, f�'zi.bl toddadwy, bydawddnbsp;Fusilier, f�.zi.li�r n, milwr yn carlonbsp;dryll ysgafn

Fusion, i�'zhun n, toddiad, dadleithiad Fuss, f'us 71, tFwdan, dadwrdd, gwagnbsp;helynt, fFrwstnbsp;Fust, fust n, paladr colofhnbsp;Fustian, fus'tshan ti, math o frethyn;

iaith chwyddedig, chwyddiaith Fustic, fus'tik n, math o bren Iliwionbsp;Fustilarian, fus.ti.l�r'i.an n. bawddynnbsp;Fustiness, fus'ti.nes n, drewiant; mysninbsp;Fusty, fus'ti a, llwyd; drewllyd* mwsnbsp;Futile, fU'til a, gwag, coeg, siaradus;

diles nbsp;nbsp;nbsp;[ffladredd

Futility, fii.til'i.ti n, gwageda, oferedd; Future, fu'tshur a, dyfodol, dyfodadwy, inbsp;ddyfod: �, yr amser i ddyfod. Fornbsp;the future, o hyn allan [fod, dyfodiantnbsp;Futurity, f�.t�Vi.tl n, yr amser i ddy-Fuzz, fuz n, lluwchion: vi, lluwchio;

dadwau. Fuzz-ball, cwd y mwg Fy, Fie, fi i, ffei! fh 1 hach! wflft 1

G.

Gab, gab, Grabble, gab'1 vi, clebran, bragawthan; n, gwagsiarad, baldorddnbsp;debarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mantell werddonig

G-abardine, gab.ur.din' �, bugeilwisg. Gabel, ga'bel �, treth, ardrethnbsp;Gabion, ga'bi.un n, cawell Hawn o briddnbsp;Gabionade, ga.bi.un.ad' n, amddiffyn-waith 0 gewyll Hawn o briddnbsp;Gable, ga'bl n, piniwn, talcen tynbsp;Gaby, ga'bi n, hui-tyu, delfF, clwpanbsp;Gad, gad n, Hath o aur; crifell.* vi,nbsp;crwydro, gwibio, rhodiena. Gad-fly,nbsp;cacynen y meirchnbsp;Gaelic, ga'lik �, Gaelegnbsp;Gaff, gat' n, math o fach pysgotanbsp;Gaffer, gat'ur n, hen wrj uchlafuriwr,nbsp;uchweithiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^bardyn

Gaffle, gaTl n, gaflach; tynfach; ys-Gag, gag n, safn-glo: vi, cau y safn Gage, gSj n, gwystl, arwystl, adneu; vi.nbsp;gwy3tlo,arwystlo. Green gage,eirynennbsp;wen (p eiryn gwyn)

Gaggle, gag'l t?*.�Cackle Gaiety, gai.tl n, gorhoen, Uonder,nbsp;hoewder, llonwychdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lla'W''n

Gaily, ga'ii ad, yn hoew-wych; yn Gain, gan n, elw, budd, ced, mael,nbsp;mantais: v, elwa, ennill, manteUionbsp;cyrhaedd

Gainable, ga'n�.bl a, ennilladwy; c^-haeddadwy nbsp;nbsp;nbsp;[manteisiwr

Gainer, ga'nur n, ennillwr, ennillydd, Gainful, gan'f^la, ennillfawr, buddfawr,nbsp;cedlawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dielw

Gainless, gan'les a, difudd, diennill, Gainsay, gau'sa (pi amp; pp gainsaid,nbsp;gan'sed) vt, g wrthddy wedy d, ammheunbsp;Gait, gat n, rhodiad; agweddfoesnbsp;Gaiter, ga't�r n, brocsen, amgoes, coes-Gala, ga'la n, prif wyl [arn, socasnbsp;Galaxy, gal'ak.si n, y llwybr llaethog.nbsp;eirianrod, Caer Gwydion,galaeth, heolnbsp;y gwynt; cynnulliad gorwychnbsp;Gale, gal n, awel, chwa; buelyn, adfwlnbsp;Galeated, gal'i.a.ted o, helmognbsp;Gall, g61 n bustl, geri; dygasedd,nbsp;chwerwfustledd; oddfyn neu ^euennbsp;yn tyfia ar dderwen: v,digroeni,aoluno,nbsp;poeni. Gall-stones, cerygynybledren.nbsp;Gall-bladder, coden y oustlnbsp;Gallant, gal'ant a, gwrol, dewrwychnbsp;Gallant, ga.lant' n, cariad-ddyn, gor-dderchwr: a, careugar [dewrdernbsp;Gallantness, gal'ant.nes %, gwrolder,nbsp;Gallantry, gal'ant.ri n, dewredd; gwych-der; nwyf'neges; anlladrwyddnbsp;Galleas, gal yas n, math o rwyflongnbsp;Galleon, gal'yun n, Hong Yspaenaiddnbsp;Gallery, gal'ur.i n, oriel, uchlawrnbsp;Galley, gal'i n, rhwyflong; offerynnbsp;argraffydd. Galley-foist, math o gwchnbsp;neu fad mawr [ddawns, corelwnbsp;Galliard, gal'yurd n, hoewddyn; Ham-Gallic, gal'ik a Ffrengignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Galilean, gal i.kan a, Ffrengig, Ffrainc-Gallicism^ gaHi.sizm n, llafarddull Ffrengignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lodrau, rhyddglos

Galligaskins, gal.i.gas'kinz np, uch-Gallimaufry, gal'i.md.fri n, cymmysg-fwyd, cyminysgedd Gallinule, gal'i-nUi n, corsiarnbsp;Galliot, gal'yut n, Hong ysgafnnbsp;Gallipot, gai'i.pot n, blwch enaintnbsp;Gallon, gal'un n, galwyn, galwynaid,nbsp;wdwar chwartnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Galoon, ga.l^n' n, ysnoden gref Gallop, gal'up n, carlam, gwilhobain:

vi, carlamu, gwilhobain Gallow, gal 0 vi, dychrynu, brawychu.

Gallow-glass,hendroedfilwr Iwerddou Galloway, gar�.wa7�,crynfarch[dyoddefnbsp;Gallows, gal'us n, crogbren, prennbsp;Galvanic, gal.van'ik a, irydanolnbsp;Galvanism gal'vd.nizm n, trydaniaethnbsp;fferyllaidd, neu heb rwbiadnbsp;Gambado, gam.ba'd� n, math o fotasennbsp;133


-ocr page 158-

GAU path, fat, �r�, met, mil-rin�, pin, orb, on c�rv�. cut, t^=:too, t^k=took;


Gamble, gam'bl vi, chwareu am anan Gambler, gam'blur w, twyllchwareuyddnbsp;Gamboge, gam.bwj' �, math o suddnbsp;Ilysieuaidd o'liw melynnbsp;Gambol, gam'bul w, chwydawiaetli.

crychnaid,praiic: vt,crychlamu,rhont� Gambrel, gam'brel w, coes ol march: vt,nbsp;clymu wrth y goes

Game, gam w, chwareu, chware, camp; asgafaeth, helwriaeth: vi, chwareu.nbsp;campio; gwawdio, cellwair. Gamecock, ceiliog ymladd. Game-keeper,nbsp;ceidwad helwriaeth. Gaming-house,nbsp;chwareudy; chwiredfan. Game-leg,nbsp;coes glymedig, coes gamnbsp;Gamesome.gam'sum a,chwar�us ;nwyfusnbsp;Gamester, gam'st�r w, chwar�yddnbsp;Gammer, gam'�r n, hen fenywnbsp;Gammon, gam'un n, cnuch mochynnbsp;Gamut, gamut n, seinradd, graddeg,nbsp;egwyddor cerddoriaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wydd

Gander, gan'd�r ?j, ceiliogwydd, clac-Gang, gang �, myntai, torf, haid: vi, hyntio, myned

Ganglion, gang'gli.un n, chwydd y g�au Gangrel, gang�grel n, lleban, llabwstnbsp;Gangrene, gang'grin n, madredd, cignbsp;marw, braenedd; v, magu cig drwgnbsp;Gangrenous, gang gri.nus a, braenedig.

mallus, madreddog Gangway, gang'wa n, rbodfa ar longnbsp;Gannet, gan'et n, gwylan Iwyd, hucannbsp;Gantlet, gant'let, Gantlope, gant'l�p n.

dyrnfol, gwialgosp Ganza, gan'za n, math o ^ydd wylltnbsp;Gaol, jal w, carchnr, carchardynbsp;Gaoler, ja'l�r n, ceidwad carcharnbsp;Gap, gap �, bwlch, adwy; agen, agendornbsp;Gape, gap vi, dylyfu gen; agenu, ym-agor; Ilygadrythu

Garb, garb n, gwisg, trwsiad, arddull Garbage, gar'baj �, syrth, ysgarthionnbsp;tripanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[difrychu

Garble, gar'bl darnbigo, dethol; Garboil, gar'boil nf cynhwrt, ymgiprys,nbsp;terfysg, cyffroad

Garden, g^r'dn n, gardd: v, garddu.

Kitchen-garden, arbawr, ceginardd Gardening, gar'dn.ing n, garddwriaethnbsp;Gare, g�r n, gwlan garw; cedennbsp;Garhsh, gir'fish w, y mornodwydd, ynbsp;cornbignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ceglyn

Gargarism, gar'gar.ism n, golch safn, Garget, gariet n, math o haint arnbsp;anifeiliaidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[n, gwddfolch

Gargle, g^r gl vt. golchi�r safn aV gwddf: Gargol, gar'gul w, haint ar foch

Garish g�r'ish a, hoewych, coegwych, nwyflawennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[talaith

Garland, gir land n, coronbleth, gwyrlen, Garlic, gar'iik n, garlleg, eraf y gerddi.nbsp;Chive garlic, cibellys. \V'ild garlic,nbsp;troed yr asennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f gwisg, achre

Garment, gar'ment n, dilledyn, twyg, Garner, gar'nur n, ysgubor, ydie, vdlofft,nbsp;ytty: vt, ysguborio, ystorio, ydgellunbsp;Garnet, gSr'net w, maen coch gwerth-fawr, rhuddem, gwenithlaennbsp;Garnish, gS.r'nish vt, addumo, harddu,nbsp;trwsiadu: n, addurnnbsp;Garniture, gUr'ni.tsh��r n, addurniadnbsp;Garret, gar'et n, nenloflt, uchystafell,nbsp;uchlofft, nenawr; taflawdnbsp;Garreteer, gar.et.iV n, a lo byw mewnnbsp;uchlofft, nenorydd

Garrison, gar'i-sn n, gwarchodlu, mil-wrfa; gwersyll.gwersyllta r vi, gwarch-l�yddu, gosod llu i warchod, amdaiffyn Garron, gar'un w, coriarch, crynfarchnbsp;Garrote, ga.r�t' vt, llindagunbsp;Garrulity, ga.rw'li.ti n, dywedgarweh;

baldordd, siaradgarweh nbsp;nbsp;nbsp;[us

Garrulous, gar'�.lus a, tafodrydd,siarad-Garter, gar't�r n, gardas, gardys: v, gardasu. Garter king - at - arms,nbsp;arwyddfardd y gardys. Knight ofnbsp;the garter, marchog y gardys aurnbsp;Garth, garth n, cored bysgota; dosnbsp;Gas. gas n, nwy; llosgnwynbsp;Gasconade, gas.k�.nad' n, bocsach, eoeg-folach, brol: vi, broiio, gwagtostionbsp;Gash, gash n, archoll, dylndoriad: vt,nbsp;archolli, hacio, trychunbsp;Gaskins, gas'kinz np, uchlodrau, rhydd-Gasp, gasp n. tyiiiad anadl; chwyth,nbsp;ffun; vi, tynu anadl mewn Iludded;nbsp;dyh�u; hiraethu

Gate, gat n, porth, talddrws, llidiart, clwyd. Gate-house, cynhordy, porth-dy, tolldy. Gate-keeper, porthor;nbsp;drysor. Tumpike-gate, tollborthnbsp;Gather, gaTH'�r v, casglu, cynnull,nbsp;crynoi, pentyru; crawnu, gori; tew-ychu; plygu: n, plygiad, casgliadnbsp;Gaud, god n, eoegaddum; tegannbsp;Gaudiness, g�'di.nes n, coegwychder,nbsp;gorwychder, ceineddnbsp;Gaudy, go'di a, coegwych, gorwych,nbsp;hoewffol, fflawnt: �, gwleddnbsp;Gauge, gaj n, cyfartalai; mesurai;nbsp;mesur: vt, mesuro, ft�nfesuro; cyfar-talunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tollwr

Gauger, ga j�r �, mesurydd, ffonfesur-Gaunt, gEnt a, cul, achul, culfain, teneu 134


-ocr page 159-

T)rfi[ late; l�ne. u�. m�te; she. 2h=z iiz�re: thin, thIs; j=dzh. GEN

Gauntlet, gant let n, dyrnfol, maneg duur Gaul, g�l n, Ffrainc; Ffrancwr[niwlwenbsp;Gauze, goz n, teneuwe o lin neu sidan,nbsp;Gave, gavpi.�Givenbsp;Gavel, gav'el n, treth, teyrrvged; ardreth.nbsp;Gavel-kind, rhaniad tir yn gyfartalnbsp;rhwng meibion

Gaveloc, gav'i.lok n, trosol haiam Gavot, ga.vot' n, t�n fywiog; chwai-daplas

Gawic, g�k, Gawky, g�'ki n, yslebog, yslebryn, hurtyn, clwpa [barilaunbsp;Gawn, g�n n, baril. Gawn-tree, trestlnbsp;Gay, ga a, gwych. dillyn, fflawnt; hoen-Gayety, ga'i.ti.�Gaietynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[us, dyddan

Gaze, gaz ??, syiliad; ar�drem; hylldrem: vi, syllu, ardVemio, llygadrythn. Gaz-ing-stock, gwawdgyffnbsp;Gazelle, ga.zel' n, gatrewig f methdal wyrnbsp;(tazette, ga.zet' n, newyddiadur; rhestrnbsp;Gazetteer, gaz.e.ti�r' n, llytr daiaryddolnbsp;Gear, gi�r n, eer, seirch, tree, taclau,nbsp;trefnau, tresi, offer, trwsiadnbsp;Geese, gis Goosenbsp;Gelable, jel'a.bl a, ceuladwy, hygaulnbsp;(ielatine, jel'a.tin n, glydgeuled, ceulednbsp;Gelatinous, ji.lat'i.nus a, ceuledignbsp;Geld, geld vi, dysbaddu, tori; cyweirio:nbsp;�, treth. Gelded bull, adfwl, attarw.nbsp;A gelding (horse), march dysbaidd,nbsp;adfarch

Gelid, jel'id a, fferllyd, rhewedig, oer Gem, jem �, glain, geen, em, tlws; cyn-fiaguryonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(biygiad, adblygedd

Gemination, jem.LTia'shun n, ad-ddy-Gemini, )em'i.nT n, arwydd y Gefeilliaid GemiTK)us,jem'i.nus a,dyblyg,gefeillaiddnbsp;Gemmary, jom'nr.1, Gemmy, jem'i a,nbsp;gomog, gleiniog; dysglaer, Hacharnbsp;Gender, jwi'd�r n, rhyw, ystlen; math:nbsp;V, cenedlu, epilio, hilio; magu. Neuternbsp;gender, y canolrywnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ofyddol

Genealogical ji.m.a.loj'i.kala,ac�ol,ach-Genealogist, ji.ni.ar�.jist n, achwr, achofydd, hanesydd achaunbsp;Genealogy, ji.ni.al'�.ji n, ach, cenedl,nbsp;llinachj achyddiaeth; boneddnbsp;Genera, ien'ur.a np.�Genus [epiliadwynbsp;lt;Jenerable, jen'ur,a.bl o, cenedladwy,nbsp;General, jen'ur.al a, cyffredin, mynych,nbsp;cyffredinol; n, cadflaenor, cadtridog,nbsp;llueddwr

Generalissimo, jen.ur.al.is'i.m� n, pen-eiwdod, catteyrn, wnllywydd [rwydd Generality, jen.u.ral i.ti �, cyftrediuol-Generalization, jen.ur.al.i.z��shun n,nbsp;�dosbarthiad, rhestriad

Generalize, jen'ur.al.iz vt, dosbarthu Generally, jen'ur.al.i ad, yn gyffredin,nbsp;yn gyffredinol, yn fynychaf, gannbsp;mwyaf, yn amlafnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiaeth

Generalness, jen'ur.al.nes n, cyffredin-Generalship, jen'ur.al.ship n, cadfiaenor-iaeth; medr ll�yddol nbsp;nbsp;nbsp;[magu

Generate, jen'ur.at vt, cenedlu, epiho; Generation, jen.u.ra'shun n, cenealiad,nbsp;hiliad; cenedlaeth, hiliogaeth; gened-igaeth; oes; to. The rising generation, y to ieuanc, y to sy�n codinbsp;Generative, jen'ur.a.tiv a, hiliol, epiliolnbsp;Generic, ji.ner'ik, Generical, ji.ner'i.kalnbsp;a, rhywogaetholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tirionweh

Generosity, jen.u.ros'i.ti n, haelioni; Generous, jen'ur.ns a, hael, haelionus;nbsp;rhyddfrydig, rhwyddgalon, llawagor,nbsp;boneddigaidd; rhywiognbsp;Genesis, jen'i.sis n, cenedliad; Ilyfinbsp;cenedliad, llyfr cyntaf Mosesnbsp;Genet, jen'et n, math o ferch cyflym;

math o wenci nbsp;nbsp;nbsp;[merywin

Geneva, jen.l'v� n, gwirod meryw, Genial, ji ni.al a, genedigol, naturiol,nbsp;hiliogaethol; rhywiol, rhywiog; llon,nbsp;gorhoenus

Genialness, ji'ni.al.nes n, rhywiogrwydd Geniculate, ji.nik'�.lat a, cylymog,nbsp;Genii, ji'nl.� np.�Genius [clymognbsp;Genista, jen.is'ta n, banadlos, eurlanadlnbsp;Genio, ji'ni.� n, dyn o feddwl neillduolnbsp;Genital, jen'i.tal a, cenedlol, hiliolnbsp;Genitals, jen'i.talz np, rhanau cenedliadnbsp;Geniting, jen'i.ting n, afal cynnarnbsp;Genitive, jen'i.tiv a, hiliol, tarddiadol.

Genitive case, aebos meddiannol Genius, ji'ni.us n, ysbryd da neu ddrwgnbsp;{p genii); athrylith, anian, awen,nbsp;anian-duedd; dyn athry�thfawr (pnbsp;geniuses)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dlws, boneddigaidd

Genteel, jen.til' u, moesog, gwedcleidd-Genteelness, jen.t�'nes n, boneddig-eiddrwydd nbsp;nbsp;nbsp;[lys

Gentian, ien'shan n. crwynllys, chwerw-Gentianella, jen.shan el'a n, math o Gentil, jen'til n, math o hebog [lysieuynnbsp;Gentile, jen't�l n, cenedlddyn, ethnig:

a, cenedlig nbsp;nbsp;nbsp;[wch

Gentilesse, jen.ti.les' �, moes, moesgar-Gentilizm, jen'ti.lizm n, eilunaddoliaeth, paganiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[uchelradd

Gentility, ien.tiri.ti n, boneddigaeth; Gentle, jen tl a, boneddig; tirion, rhad-lawn, mwynaidd, esmwyth; gw^r. dof,nbsp;araf: n, cynronyn; hebog [boneddwrnbsp;Gentleman, jen'tl.man n, gwr boneddig,nbsp;J35


-ocr page 160-

GIN pS.th, fat, �rc. met. ma-r�ne. pin. orb, on c�rve, cut, tw=too, twk=:took;

Gentleness, jen tl,nes n, addfwynder, tiriondeb, hynawseddnbsp;Gentlewoman, jen'tl.w^m.an (g;entle-women, jen'tl.wim.en) ra, gwraig fon-eddig, boneddiges

Gently,jent'li ac?, yn dirion, yn addfwyn;

gan bwyll, yn araf nbsp;nbsp;nbsp;[mawr

Gentry, jen'tri ra/j, boneddigion; gw;0r Genuflection, jen.�.flek'shun re, plygiadnbsp;yglin ^

Genuine, jen'�.in a, digymmysg, dilwgr.

diledryw, pur; cynnwynol [cywirdeb Genuineness, jen'�.in.es ra, purdeb;nbsp;Genus, ji'nus (genera) n, math, rhyw-ogaeth, tylwyth, teulunbsp;Geodsesia, ji.�.di'zha ra, wynebfe.suriaetlinbsp;Geognost, ji.og'nost n, daiaregydd,daiar-ofydd, daiarwyddwrnbsp;Geographer, ji.og'ra.f�r re, daiaryddwr.

daiarddarluniwr, daiarydd Geographical, ji.� grafi.kal a, daiar-yddol, daiarddarluniolnbsp;Geography, ji.og'ra.fi re, daiaryddiaeth,nbsp;daiarddariuniad [draith, daiaregnbsp;Geology, ji.or�.ji ra, daiarddysg, daiar-Geomancy, }i'�.man.si ra, daiargoelnbsp;Geometer, ji.om'i.t�r, Geometrician, ji-om.i.trish an re, daiarfesurydd, meidr-ofyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(egol, meidrofyddol

Geometrical, ji.�.met'ri kal a, mesur-Geometry, ji.om'i.tri ra, mesureg, daiar-lesuriaeth, meidrofyddiaeth Geopomc, ji.�.pon'ik a, amaethyddolnbsp;Geoponics, jl.�.pon'iks np, garddwriaeth.

amaethyddiaeth [yddiaeth, llafureg Georgic, ji.or'jik ra, pryddest ar amaeth-Geranium, Ji.ra'ni.um re, math oflodeuynnbsp;Germ, j�rm, Germen, j�r'men ra, bragur,nbsp;blaguryn, impyn, eginynnbsp;German, j�r'man ra, Allman: a, All-manaidd; cyfnesaf; unwaed. Brother-german, brawd undad unfara. Cousin-german, cefnder unwaed. Germannbsp;Ocean, y Mor Tawchnbsp;Germander, j�r'man.dur re, derwennbsp;Caersalemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[braguro

Germinate, jur'mi.nat vi, blaguro, egino. Germination, jur.mi.na'shun re, blaen-darddiad, blaendwf [iadol. cyfrediadnbsp;Gerund, jer'und re, sylweddair cylran-Gest, jest ra, arddangosiad, gweithrednbsp;Gestation, jes.tii'shun re, dygiad yn ynbsp;groth, cyfebriad

Gesticulate, Jes.tik'�.lat vi, ystumio Gesticulation, jes.tik.ti.la'shun ra, ys-^ tumiad^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( ystum

Gesture, jes'tshur ra, agwedd, arddull,

Get, get {pt 8c pp got) v, cael, cafl'ael; ceisio; darparu; ennill; myned, dy-fbd. To get up. codi, cyfodi. To getnbsp;a foal, cylebru [tyrmant; a, diwerthnbsp;Gewgaw, g�'g� ra, coegbeth; tegan; ys-Geyser, gi'sur ra, ffynnon ferw (Iceland)nbsp;Ghastliness, gast'li.nes ra, hyllrwydd,nbsp;erchylldod; truanwedd, gwelweddnbsp;Ghastly, gast'li a, ellyllaidd, erchyll,nbsp;irad, girad, cethin, gwelw, hyll | iedignbsp;Gherkin, gur'kin w, cucumer gyffeith-Ghost, gost ra, ysbryd; ellyll, bwbach,nbsp;bwgan, gwyll. Holy Ghost, Ysbrydnbsp;Gldn. To give up the ghost, marwnbsp;Ghostly, gost'li a, ysbrydol; ellyllaiddnbsp;Giant, j�'ant ra, cawr: a, cawraiddnbsp;Giantess, j�'ant es ra, cawresnbsp;Gibber, gib'�r vi, ifregodi, baldorddinbsp;Gibberish, gib'ur.ish re, ftreg. iFregawd,nbsp;baldordd, gwagedd, gwagsiaradnbsp;Gibbet, jib'et ra, crogbren, crogwydd,nbsp;pren dyoddef: vt, crogosod, croginbsp;Gibbosity, gi.bos'i.ti, Gibbousness, gib'-us.nes re, crwmddull, crymeddnbsp;Gibbous, gib'us a, crymaidd, cefn-grwnnbsp;Gibe, ji'b re, gwawd, gwatwar; v, goganu,nbsp;gwawdionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hwyaden

Giblets, jib lets ra, syrth gwydd neu Giddiness, gid'i.nes re, penddaredd,nbsp;madrondod, pendro; anofaleddnbsp;Giddy, gid'i a, syfrdan, penchwiban;

anwadal, diofal, anotalus, byrbwyll Gift, gift re, rhodd, dawn, anrheg, gwobrnbsp;Gitteci, gifted a, doniol, dawnusnbsp;cerbydan; trodegan

Gigantic, j'l.gan'tik, Giantlike, jfant-l�k a, cawraidd, dirfawr [chwerthin giggle, gig'1 vi, cilchwerthin, fFol-Giglot, gig'lot ra, mwyglen, coegen,nbsp;trythviles, cyffoden, hoedennbsp;Gild, gild {ffiU) vt, euro, goreuronbsp;Gilder, gil�dur ra, goreurwr, eurwrnbsp;Gill, gil ra, cyffoden, cymmones, putain,nbsp;tagell, crogen [eiddew�r ddaiarnbsp;Gil], jil ra, pedwaran peint; dail eidral,nbsp;Gillyflower, jii'i.fi�w.ur ra, blodeuynnbsp;Gorphenaf, llysiau�r Haw, mur-flodynnbsp;Gilt, gilt^^ amp; pp.�Gildnbsp;Gilthead. gilt'hed ra, eurben, banwesnbsp;Gimbal, jim'bal ra, modrwy drWblygnbsp;Gimcrack, jim'krak ra,tegan, ftril, ffrilynnbsp;Gimlet, gim'let re, ebill, taredrynnbsp;Gimp, gimp re, eirionwe o sidaiinbsp;Gin, jin ra, magl.croglath, annel, byddagl;

meryw-wirod nbsp;nbsp;nbsp;[sinsir

Ginger, jin'jur n, poethwraidd tramor, Gingerbread, jm'j�r.bred ra, bara sinsirnbsp;13a


-ocr page 161-

�ie; liite; l�nc. n�. m�te; zh'zzz �zure; tbin, Ti-iis; i=dzh. GLO

Gingerly, jinjiir.li ad, yn arat, yti esmwyth, yn bwyllog [rhengognbsp;Gingham, ging'am n, math o gotymwenbsp;Gingival, jin'ji.val a, perthynol i gig ynbsp;dannedd, deintgigolnbsp;Gingle, jing'gl n, tinc, tincian, rhinc:

Vf tincio, cyd-dincio, tincian Ginnet, jin'et n, ceffyl bach cyflym;nbsp;Ginshop, jin'shop n, gwirotty [cortarchnbsp;Gip, jip vt, tynu perfedd ysgadannbsp;Gipsy, jip'si n, crwydryn, crwydriadnbsp;Giraffe, zhi.rar n, cawrlewpard [mawrnbsp;Girandole, zhi�r'an.d�l n, canwyllbrennbsp;Gird, g�rd i^girt') vt, amwregysu,nbsp;gwregysu, gwisgo; cenglu; gwatwar:nbsp;�, pang, poennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bren, llogail

Girder, g�r uur n,rhwymdrawst, rhwym-Girdle, gur'dl n, gwregys, rhwymyn, cengl; plane; sidyll. Girdle-cake=nbsp;Griddle-cake

Girl, g�rl n, geneth, bacbgenes, herlodes, liances, hocrell. A little girl, crotennbsp;Girlish, g�r'iish a, genethaidd, plentyn-Girrock, eir'uk w, mornodwydd [aiddnbsp;Girt, g�rt pt amp; pp.�Girdnbsp;Girt�, giirtii n, cengl; cylchfesur,nbsp;cwmpas: y=Girdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fsylwedd

Gist, jist n, prit bwnc mewn daal, ergyd, Give, giv (pinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gav; pp given,

giv'n) V, rhoddi, anrhegu, donio; ym-roddi. To give way, cilio. To give advice, cynghori. To give offence,nbsp;anfoddhau. To give m, rhoddi i f'yny.nbsp;To give battle, brwydro, ymladd. Tonbsp;give over, peidio Given to laughing, chwerthingar. Given to drinking, diodgar, ytedgar, llymeidgarnbsp;Giver, giv'dr n, rhoddwr, doniwr, deon.

eyfranwr nbsp;nbsp;nbsp;[afu gias

Gizzard, giz'�rd �, glasog, giasgylia, Glacial, gla'shal a, iaidd,rhewllyd [yn ianbsp;Glaciate, glii'shl.at vi, ceulo, rhewi,troinbsp;Glaciation, gla shi.a'shun n, troad yn ianbsp;Glacier, gla'shur, glas'yur 7i,alprew, laennbsp;Glacis, gl�'sis, gla.sis' n, llethrglawddnbsp;Glad, glad a, llawen, lion, siriol, hoenus.

I am glad, mae yn dda genyf Gladden, gladn v. Horn, llawenhau.

cysuro; vmlawennau, ymloni Glade, glad w, goieufwlch, llanerchnbsp;Gladiator, glad'i.a tur n, cieddyfwr,nbsp;ymladdwr, ornestwr Rhufeinig [eddnbsp;(jladness, glad'nes �, llawenydd, gortoi-Gladsome, giad'sum a, dydaanus, dityr,nbsp;lion, llawen, sinol, hoenusnbsp;Glair, gle�r n, gwyn wy; math o waew-hbn; vt, arddwbio a gwyn wy

Glance, gmiis cipolwg, tremyn; pei-edryn: v, ciledrych, tafia cipolwg; ysgatn-gyffwrdd; pelydrunbsp;Gland, gland n, chwaren, cilchwyrnnbsp;Glandage, glan'daj n, porthiant ar fesnbsp;Glanders, glan'durs np, ciwyf yr ysgyf-aint, clwyt y chwarenau [meslawnnbsp;Glandiferous, glan.dif'ur.us a, mesog,nbsp;Glandular, glan'dii.lur a, chwarenognbsp;Glandulosity, glan.dii.losT.ti �, chwa-reniaeth

Glare, gle�r n, gorddysgleirder t v, arwyn-ygio, serenu, dysgieirio, arddysgleiria Glass, glas n, gwydr; gwydryn; gwydr-aid, gwydriad, gwydrynaid [tryloewnbsp;Glassy, glas'i a, o wydr, gwydraidd;nbsp;Glaucous, gl�'kus a, gwyrddlwydnbsp;Glave, glav n, cleddyt ilydannbsp;Glaze, glaz vt, gwydro; caboii, llathru,nbsp;arliwio: n, bernais

Glazier, gla'zhur n, gwydrwr, gwydrydd Gleam, glim n, llygeidyn, pelydryn^nbsp;fflach: vi, tywynu, pelydru, lluchionbsp;Glean, glin v, lloffa, casglu lloffionnbsp;Gleaner, gli'nur n, lloffwr; casglwrnbsp;Glebe, glib n, clasdir, tir egiwys; ty-Glede, glid n, barcutan [warchennbsp;Glee, gli n, llonder, llawenydd, gorawen;nbsp;cydgan, canig

Gleek, glik n, cynghanedd; cerddor;

gwawd: vi, cellwair* gwawdio Gleen, glin vi, poethdywynu, llewyrchunbsp;Gleet, glit n, hadred, liadiif; dytrlifnbsp;Gleety, gli'ti a, crawnaidd; hadlifaiddnbsp;Glen, glen n, glyn, cwm, dyffrynnbsp;Glene, glin n, twll y llygadnbsp;Glib, glib a, Hyfn, ysdp, iLthrig, hylithrnbsp;Glibness, glib'nes 7i, llytnedd; parod-rwydd, yslipannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_lifo

Glide, gild vi, ymlithro, ymlusgo; llyfh-Glimmer, ghin'ur vi, godywynu, gwan-lewyrchu [cipolwg: vi, ciledrych Glimpse, glimps n, golewyrch; lledolwg,nbsp;Glisten, glis'n. Glister, glis'tur vi, claer-lewyrcnu, gorddysgleino, echdywynunbsp;Glitter, glit'ur vi, dysgieirio,tywynu, serenu: n, gorddysgle;rdeb [hofl-syllunbsp;Gloat, glot vi, trawsedrych, llygadrythu;nbsp;Glooe, glob cronen, cronell, pel, pellennbsp;Globose, glo. bos Giobous, glo' bus,nbsp;Globular, glob'�.l�r, Globulous, glob'-ii.lus a, cronellog, erwn, cyfrgrwn,nbsp;amgrwn ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gryinedd

Globosity, glo.bos'i.ti n, croneiliad, ara-Globule, glob'd! n, crynyn; defnyn Glomerate, gloin'ur.at vt, cronellu, pell-enu: a, cronelledig


107

-ocr page 162-

GOL path, fat, �re, met, ma-rine, pin. �rb, on. cnrve, cut, t'Vsstoo, tvVk=took;

Gloom, giwm, Gloominess, glvv'mi.nes ?i, cadfiug, tywylini, gwyll; gorbrudd-der, trymder meddwlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorbrudd

Gloomy, gl^'mi a, caddugol, cymylog; Glorification, gio'r.i.ti.kashun n, go-gonedoiad, dygiad i ogoniantnbsp;Glority, gl��r'i.t� vi, gogoneddu; clodfori,nbsp;mawrygu, n.oiiannunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j dderchog

Glorious, gl�r'i.us o, gogone�dus; ar-Glory, gl�r'i n, gogoniant; godidog-rwydd; clod, bn, mawi, molawd; an-rhyaedd; urddas: vi, ymogoneddu, vmfFrostio; bostio; gorfoleddunbsp;Gloss, glos n, wynebliw, dysgleirdebnbsp;arwynebol, bernais; egluriad, agoriad;nbsp;rhith-ddeongliad: vi, arlathru, caboli,nbsp;berneisio; deongli, eglurhaunbsp;Glossalgia, glo.sal ji.a n, poen yn y tafodnbsp;Glossary, glos'ur.i n, geirddeonglydd;

geireglureg, esboniadur, geirlyfryn Glossiness, gios'i.nes n, llathreiddrwyddnbsp;Glossographer. glo.sog'r^.t�r, Glossolo-gistj glo.sor�.jist n, geirddeonglwrnbsp;Glossograpiiy, glo.sog'ra.fi n, geirdde-

onglyddiaeth

Glossy, glos i a,claerlyfn, llathr, dysglaer Glottis, glot'is n, beudaglwlchnbsp;Glout, gl�\vt V, edrych yn gucliiog, gygunbsp;Glove, gluv n, maneg, amlaw, dyrnfolnbsp;Glover, gluv'�r n, menygwr, �yrntoJyddnbsp;Glow, gl� vi, twymwrido; gwyniasu,nbsp;eiriasu, ymboethi: n, twymwrid;nbsp;poethias, eirias. Glow-worm, y gyf-arwydd, mag�en, gl�en tywnbsp;Gloze, gl�z vi, gwenieithio; wynebliwionbsp;Glue, gl� re, gluu, ysgrawling, syth: vt,nbsp;gludio, ysgrawlingo; asio. Glue-boiler, gludiwr. Giue-pot, gludlestrnbsp;Gluey, gl�'i a, gludiog, hylud, gwydnnbsp;Glueyness, gl�' i. nes re, gludrwydd,nbsp;gludiogrwydd, gwydneddnbsp;Glum, glum a, an�ylon, diserch, sarignbsp;Glut, glut vi, gorlenwi, arddigoni,nbsp;gwancio, glythu, giythinebu: re, gor-modedd, arddigoneddnbsp;Gluten, gluten re, glud Ilysieuolnbsp;Glutinous, gl�ti.nus a, gludiog, ys-grawlingaidd [rythwr, rhemmwthnbsp;Glutton, glut'n re, giwth, gewai, bol-Gluttonize, giut'n.�z vi, ymrythu, glythunbsp;Gluttonous, glut'n.us a, bolrwth, rneibusnbsp;Gluttony, glut'n.i re, glythineb, bolryth-ni, giythni, gwancnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwyrnu

Gnar, nar, Gnari, narl vi, grymial. Gnarled, narld a, cylymog, cygnog; garwnbsp;Gnasa,nash v, rhincian; ysgyrnygu [ynnbsp;Gnat, nat re, gwybedyn, ednogyn, cylion-

Gnaw, no v, cnoi, deintio; amgnoi �, dita, Gno�, nof re, cybydd, crinwas [ysunbsp;Gnome, n�m re, ysbryd dychymmygol ynnbsp;trigo yng nghanol y ddaiarnbsp;Gnomon, n�'mun re, mynegtys, bys deialnbsp;Gnomonics, n�.mon'iks np, y gelf o ddei-alunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn y ganrit gyntaf

Gnostics, nos'tiks np, plaid o grefyd�wyr Gnosticism,nos'ti.sizm re,Gwybodigaeth,nbsp;Gnu ,n� re,math o garw[ Gwybody ddiaethnbsp;Go, g� [went, gone) vi, myned, cychwynjnbsp;cerdded, rhodio. To go back, dy-chwelyd. To go with, cydfyned a.nbsp;To Jet go, gollwng ymaith, gadael ynnbsp;rhydd. To go well with, bod ynnbsp;llwyddiannus. A go-between, cyt-ryngwr. To go beyond, twyllo, siominbsp;Goad, g�d re, garthon, swmbwi, irai,nbsp;ierthi: vt, symbylu, pigo; gyru, annognbsp;Goal, g�l re, gS,l, cyrchnod, y nodnbsp;Goat, got re, gafr, cidws, llill. Goatherd, bugail geifr. Goat-sucker,nbsp;troellwr (aderyn). Gelded goat, hyfr.nbsp;He-goat, bwch gafr. She-goat, gatrnbsp;fenyw, llillen. Young goat, etyrnignbsp;Goatish, g�'tish a, gatraidd, fel bwchnbsp;gafr; mws; trytbyllnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sat'naid

Gob, gob. Gobbet, gob'et re, tamaid, Gobble, gob'1 v, cegu, bochlwytho, traf-lyncu, ceglyncunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mail

Gobblet, gob'let re, ffiol, cwpan, gwn, Goblin, gob'lin re, ellyll, gwyllnbsp;Groby, go'bi re, hud, siom, twyll, rhithdronbsp;God, god re, Duw, Duw Celi, Nal, Ner,nbsp;Ion, lor: vt, dwyfoli, duwioli, ad�oli.nbsp;God-tather,alltraw, tad beaydd. Godmother, mam bedydd, ailtrawes. Godson, mab bedydd

Goddess, god'es re, duwies [duwiaeth Godhead, god'hed re, duwdod, duwdeb,nbsp;Godless, godles a, didduw, annuwiolnbsp;Godlike, god'l�k a, duwiaidd, dwytolnbsp;Godliness, god'li.nes re, duwioldeb, dwyf-oldernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ yddol

Godly, god'll a, duwiol, dwytol, cret-Godward, god wurd ad, tuag at Diiuw Godwit, god'wit re, aderyn hirgoes. Common godwit, chwiogen y mynyddnbsp;Goggle, gog'1 vi, llawnrythu, edrych ynnbsp;iTygadgam. Goggle-eyed, llygadtawrnbsp;Gold, gold re, aur. Gold-beater, aur-ddalenwr. Gold-finer, eurydd, purwrnbsp;aur, aurgoetnydd

Golden, g�l'dn a, euraid, euraidd, eurin Goldfinch, gold'finsh re, telor, eurbinc,nbsp;peneurynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aur

Goldsmith, gold'smith re, eurych, got 138


-ocr page 163-

�re; late- line, no nniite: she, zh.-=z azure; thin, this; ^nrdzh. GRA

lt;jolt, goii n, inatli o cliwareu a piiei a phastwnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[digonedd.�Galore

�Golore, g�.lsY n, Uawnder, cyflawnder, Golosh, Goloshe, g�.losii' n, aresgid,nbsp;esgid ar esgid.�Galoshnbsp;Gome, gom n, cymmjsg iraidnbsp;Gondola, gon'd�.la n, math o gwchnbsp;Gondolier, gon.do.lfr' n, ysgrafifwr,nbsp;Gone, gon pp.�Gonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[badwr

Gonfalon, gon'fa.lon n, Human, baner Gong, gong n, math o symbalnbsp;Gonorrhoea, gon.o.ri'a n, hadred, hadlifnbsp;Good, g�Jvd (better, best) a, da, daionus,nbsp;mad; Hesol, buddiol; n, da, daioni,nbsp;budd, lies, mad, Had. Goods, nwydd-au. Household goods, dodrefn. Goodnbsp;bye, yn iach. Good-natured, hynaws.nbsp;As good, cystal. A good way off, ymnbsp;mhell, encyd o ffordd. A good while,nbsp;encyd o aoiser, cetyn o amser. Asnbsp;good as his word, cystal a'i airnbsp;Goodliness, g�^d'li.nes w, tegwch, pryd-ferthwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lcain

Goodly, gad'll a, hardd, teg, prydterth. Goodness, g^d'nes n, daioni, tosturi,nbsp;madedd. Have the goodness to, bydd-wch gystai a, atolwgnbsp;Goosander, gw san.dur n, math o \vyddnbsp;Goose, g^s (geese) n, g\vydd. Wildnbsp;geese, elcys. Wild goose chase, ym-drech fiol ac oler. Goose-pen, ffroncnbsp;gwyddau, cut gwyddaunbsp;Gooseberry, g^z'ber.1 n, eirynen Mair,nbsp;grwysen. Gooseberry-bush, eur-ddraenen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gooseberry-fool, grwys

twyd nbsp;nbsp;nbsp;t potenog

Gorbellied, gSr'bel.id a, cestog, holrwth. Gordian, gor'di.an a, dyrys, rhwystrusnbsp;Gore, g��r n, gor, gwyar, gwaedgrawnnbsp;ewysed: vt, cornio; gorinbsp;Gorge, gorj n, com gwddf, corn port,nbsp;setnig: tgt;, gorlenwi, dyslyncu, gwancionbsp;Gorgeous, gor'jus a, hoew-wych, claer-wych, gorwych, mawrwych [dernbsp;Gorgeousness, g6r'jus.nes n, gorwych-Gorget, gor'jet�, broneg, brondor, dwy^nbsp;froneg, mynygiwisgnbsp;Gorgon, gor�gun n, anghenfil, hyllynnbsp;Gorgonzola, gor.gan.zo'la w, hjilgawsnbsp;Gormandize, g�r'man.d�z vi, bolrythu,nbsp;gorlwyta, glythinebu, glythunbsp;Gorse, gors �, eithin, aithnbsp;Gory, go'r'i a, gwaedlyd, gorllydnbsp;Gosdawic, gos'holr gwyddwalchnbsp;Gosling, goz'ling n, gwyddan,cy w g^yddnbsp;Gospel, gospel n, eteugyl, newyda danbsp;Gossamer,gos a,murft,gosymertli,g wawii

Gossip, gos'ip n, cdwedJai, oiepwraig, clecai; clap, dec: vi, clecian, clepian,nbsp;Got, got pt amp; pp.�Get [chwedleuanbsp;Gothic, goth'ik a, Gothaidd, henddulliognbsp;Gouge, gw), guwj n,gamg gau, c^n llwynbsp;Gourd, g��rd n, math o gostrel; cicaionnbsp;Gourdy, go�r'di a, 3. choesau chwyddedignbsp;Gout, gu^t n, cymmalwst. Gout-weed,nbsp;llysiau�r gymmalwsfcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(anllyfh

Gouty, gu^'ti a, troedwstog; cnyciog, Govern, guv'urn v, Hywodraethu, rheoli,nbsp;llywionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( hydrin, rheoladwy

Governable, guv'ur.na.bl a, hylyw, Governance, guv'ur.nans n, Hy w'odraeth,nbsp;Hywodri, Hywiedigaethnbsp;Governante, gnvur.nant, Governess,nbsp;guv'ur.nes n, IJywiodres, athrawe-snbsp;Government, guv'urn.ment Hyw-odraeth, llywyddiaeth, gwledwchnbsp;Governor, guv'ur.nur n, llywydd, liyw-odraethwr, llywiawdwr, rheolwrnbsp;Gown, guwn n, gwn, ysgin, hug, twyg.

Gownsmen, ysginogion, gynogioii Gowned, guwnd a, gynog, ysginognbsp;Grabble, grab'I vi, pallalu, chwilotanbsp;Grace, gras n, gras, rhad, Had, rhadion-edd; ced, caredigrwydd; bendith;nbsp;gweddusrwydd: vt, urddasu; pryd-ferthu, addurno. Graces, grasusau,nbsp;rhadau; taleidion; inoesdcluwiesau,nbsp;y tair chwaer delediw [cam, tegnbsp;Graceful, gras'f^l a, prydferth, telaid,nbsp;Gracefulness, gr�s f\Vl.nes �,harddwcb,nbsp;prydferthwch, gweddusder [anfadnbsp;Graceless, griis'les a, diras, aorasol,nbsp;Gracile, gras'il a, main, eiddilnbsp;Gracious, grU'shus a, graslawn, grasol,nbsp;rhadlawn, trugarog, tirion [rwyddnbsp;Graciousness, ^ra'shus.nes n, graslon-Gradation, gra.da'shun n, graddiad,nbsp;gradd, esgyniad

Gradatory, grad'a.tnr.i n, rhes o risiau Grade, grad n, gradd. Of low grade, isel-radd [gradd esgyniad, llethreddnbsp;Gradient, gra'di.ent a, graddfynedol: n,nbsp;Gradual, grad'ii.al a, graddolnbsp;Graduate, grad'u.at n, graddolwr, gradd-og, graddor, urddog: n, graddio,nbsp;graddoli, graddogi [aetli, graddiantnbsp;Graduation, grad.ii.a'shun n, graddedig-Graff, graf, Graft, graft n, imp, irnpyn:nbsp;vt, impio. Grafting-stock, coettrycn.nbsp;To cleft-graft, holltimpionbsp;Grail, grai n, llyfr yr offeren; mymrynau,nbsp;gronynau man; rhan o waed Crist ynnbsp;erwydro ar hyd y byd, yn lachaunbsp;clefydau (chwedi y Breiiui Arthur)nbsp;139

-ocr page 164-

lt;jRA path, lat, �re. met, ina-rlne, pin, orb, on, c�rve, cut, tw=too, t\Vk=:took:

Grain, ^riin n, gronyn; teinig; mymryn; yclen, �edyii; gruen, gran: v, graeiiu,nbsp;lliiiarhwio, liiiibaentio. Grain ot wood,nbsp;ilin, ilinon. Grains (brewer�s), soegnbsp;Grained, grand a, garw, anwastad,nbsp;graenedig. Cross-grained, croeslinog;nbsp;amoddog, sarig, alrywiognbsp;Grainer, gra n�r n, graenor, graenw^nbsp;Graining, gra'ning �, bylchiad, gyihadnbsp;lliiiarliwiad

Gral latores, gral.a.to�r'iz np, rliydyddion, hirgoesion, adar coeshir [coeshirnbsp;Grallic, gral'ik a, tudfachog, liirgoes,nbsp;Gramineai, gra.min'yal, Graminous,nbsp;gram'i.nus. Graminaceous,gram.i.na'-shus a, glaswelitog (bwyta glaswelltnbsp;Graminivorous, gram.i.niv'o.rus a, ynnbsp;Grammar, gram'ur n, gramadeg, ieith-adurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yd.d, ieithydd

Grammarian, gra.me�r'i.an w, gramadeg-Grammatical, gra.mat'i.kal a, gra-madegol nbsp;nbsp;nbsp;[madegwr

Grammatist, gram'Atist n, crach ra-Gramophone, gra'm�.f�n dadseinur, swniadur

Grampus, gram'pus n, mdr-hwch, morfil Granary, gran'ur.i n, ystordy yd, ydle,nbsp;ydloft't, heiniardy

Grand, grand a, mawrwych, mawreddus. prif, arbenig, uchel, dyrchatedig, ar-dderchog, godidognbsp;Grandam, gran'dam n, nain; hen fenywnbsp;Grandchild, grand'tsh�ld n, \Vyrnbsp;Grand-daughter, gran'do.tur ?i, wyres.

Great grand-daughter, gorwyres Grandee, gran.di' �, pendefig, uchelwrnbsp;Grandeur, gran'dur mawrwychder,nbsp;rhwysg, rhialtwch

Grandfather, grand'ia.TH�r, Grandsire grand's'i�r n, taid, tad cu, hendad.nbsp;Great grandfather, hendaid. Greatnbsp;grandfather�s father, gorhendaidnbsp;Grandiloquence, gran.d�'�.kwensnbsp;chwyddiaithnbsp;Grandiloquent, gran.dil'o.kwent, Gran-diioquous, gran.dil o.kwus a, chwydd-'nbsp;edig, chwyddieithognbsp;Grandmother, grand'muTH.ur �, nain,nbsp;mam gu. Great grandmother, hen-nain,gorhenfam. Great grandmother�snbsp;mother, gorhennain

Grandson, grand'sun n, wyr. Great grandson, gorwyr. Grandchild�snbsp;grandson, goresgynyddnbsp;Grange, griinj w, inaerdy, hafotty; ydJannbsp;Graniterousjgra.nit ur.usa,grawnduwynnbsp;Granite, gran'it gronynlaen, itlifaen

Granitic, gra.nit'iR a,ithfeimg ^ur rawn Granivorous, gra.niv'o.rus a, yn bywnbsp;Grant, grant rhoddiad, anrheg; go-ddefiad; cenad, caniatad: vt, rhoddi,nbsp;cenadu; uddei, cyladdef; caniataunbsp;Grantee, gran.ti'w,aerbyniwr,derbynyddnbsp;Grantor, gran.tdr' n, rhoddwr, caniatawrnbsp;Granuiary, gran'ii.lur.i a, gronynol,nbsp;graianoinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ynu

Granulate, gran'ii.lat vt^ graianu, gron-Granulation, gran.ii.la'shun n, gronyn-iad, graianiad

Granule, gran'�l n, gronyn, graianen Granulosity, gran.�.ios'i.ti n, graiandernbsp;Granulous, gran'�.l�s a, graianoi, gron-ynog, gronynol, graianliydnbsp;Grape, grap n, gwinronyn (p grawnnbsp;gwin, gwinrawn). Grape-shot, mathnbsp;0 beleni cyflegr [cywraint, manwlnbsp;Graphic, graf'ik a, argraffol, darluniadol;nbsp;Grapnel, grap'nel n, gafaelfach, angorynnbsp;Grapple, grap'i v, bachu, bachgydio;

craWio; cydymgydio: n, gafaelfach Grapy, gra'pi a, Hawn gwinrawnnbsp;Grasp, grasp v, gafaelu, tynafaelu,nbsp;cratangu; n, crafangaid, dyrnaid;nbsp;dwrnwasgiad, gataeiiad; affiau, gafaelnbsp;Grass, gras n, glaswellt, gwelitglas,nbsp;porfa las, porta, gwellt. Cock�s-footnbsp;grass, dant y ci. Hound-grass, glaswellt y cwn. Latter-grass, aethwellt,nbsp;adladd. Reed-grass, cawn [rhedynnbsp;Grasshopper, gras'hop.ur n, ceiiiog ynbsp;Grassy, gras'i a, glaswelitog, irlasnbsp;Grate, grat n, alcb; graded: v, rhathellu,nbsp;rhygnuj gofidio, antoddhaunbsp;Grateful, grat'tvVl a, diolchgar; boddus,nbsp;derbyniol, blasusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wch

Gratefulness, griit'f^s'l.nes n, diolchgar-Grater, gra'tur n, rhathell, crafell Gratification, grat.i.fi.ka shun n, bodd-h3.d, boddloniad; taliad; digoniadnbsp;Gratify, grat'i.fi vt, boddloni, Doddhaunbsp;Grating, gra'ting a, garw, anliyfryd,nbsp;ilym: n, alchwaith; eiswaith; cledriacinbsp;Gratis, gra'tis adj am ddim, yn rhad,nbsp;yn rhoddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lolwch

Gratitude, grat'i.tiid w, diolchgarwch, Gratuitous, gra.tui.tus a, anrUegol;

rhad; gwirfoddol; �ibrawf Gratuity, gra.tii'i.ti n, rbodd, gwobr;

cydnabyduiad nbsp;nbsp;nbsp;[llon-gyfarcii

Gratulate, grat'ii.lat vt, cyiarcli gweli, Gratulation, grat.ii.la'siiun n, cyo-lawenhad, liawddaminawr, iiwydu-anercliiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_ol, cyiarcniadoi

Gratuiatory, grat'ii.ia.tur i a, anerch-H(J


-ocr page 165-

lt;5re; l�tc. l�nf, n� m�te; she, zh-=rz az�re; thin, this; j=dzh. GUI

Grave, grav a, ditrit, dwys, sobr; i^o-dywyll: n, bedd, baddrod: v (^graven), cerfio, crilellu; crafu. Grave-clothes,nbsp;amdo. Grave-stone, careg beddnbsp;beddfaen, beddiech. Grave accent,nbsp;acen ddlsgynedig, acen drom (')nbsp;Gravel, grav'd n, graian, marian, gro;

grut; graianwst; vi, graianu Gravelly, grav'el.i a, graianog, graian-Graven, gra'vn pp.�Gravenbsp;Graveness, grav'nes n, difrifoideb, dwys-der, sobrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( crii�li

Graver, gra'v�r n, cerfiwr; cyn cerfio, Gravidity, gr�,.vid'i.ti w, beichiogrwyddnbsp;Graving, graving n, cerfiad, crifelliad;

cerfwaith; argraffiad Gravitate, grav i.tat vi, dysgyrchu, dym-gvrchu, creiddio

Gravitation, grav.i.tashun n, dym-gyrchiad, dysgyrcbiad, dysgyrchiant, creiddiad

Gravity, grav'i.ti n, gobwysiad, dys-gyrchiad; pwysigrwydd; dilrifwch. Centie ot gravity, craiddnbsp;Gravy, gra'vi w, sudd cig, irnodd cig tewnbsp;Gray, gra a, llwyd, biawr, llwydwyn.nbsp;Gray-beard, henddyn, iienwr. Blackish gray, raven gray, llwyd-ddu,nbsp;duiwyd. Gray mare, caseg lasnbsp;Grayish, gra'ish a, llediwyd, golwyd,nbsp;llwydaidd. Grayish blue, llwydlas.nbsp;Grayish white, llwydwynnbsp;Grayling, gra'Ung n, teimbysg, gwyniadnbsp;Graze, graz v, pori, porf au, porfelu;

gogyffwrdd, cjnwrd�. yn ysgatn Grazier, gra'zhur �, portawr, porthwrnbsp;anifeiliaid, porthmonnbsp;Grease, gris n, ir, iraid, saim, mehinnbsp;Grease, griz vt, iro, seimio, ireidionbsp;Greasiness, gri'zi.nes �, seimlydrwydd;

brasder nbsp;nbsp;nbsp;(^llytnnig

Greasy, gri'zl n, seimlyd, ireidlyd; Great, grat a, mawr, mawreddus; cyf-rinachol. As great, cymmaint. Hownbsp;great soever, pa faint bynag. Infinitely great, anfeidrol o taint. Tonbsp;make great, mawrhau, mawrygu. Anbsp;great swelling, gorchwyddnbsp;Greatness, grat'nes �, maintioli, maint;

mawredd; rhwysg, bonedd Greave, griv n, coesarn, coesarf, botasnbsp;Grebe, grib n, tindroed [Groegwrnbsp;Grecian, grishan a, Groegaidd:nbsp;Greci8m,.gri'sizm n, Groegyddiaethnbsp;Greed, grid, Greediness, gri di.nes n,nbsp;ainc, awydd, trachwant, gwanc, rhaib,nbsp;bolrylhci, boirythi

Greedy, gri'di a, chwannog, awchus, rheibus, trachwantus, gwancus, bol-rwthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^Groegwr

Greek, grik n, Groeg; Groegaeg; Green, grin a, gwvrdd; llysieuol; gwir-ion. Green cheese, caws newydd.nbsp;Greenfinch, llinos werdd. Greennbsp;gage, eirynen werdd. Green grass,nbsp;glaswelli. Green horn, gwirionyn.nbsp;Green-house, llysieudy. Green-sickness, y glasgiwyf. Greens, bresychnbsp;cawl. Green trees, gJasgoed. Bluishnbsp;green, gwyrdd las. Sea-green, moriiw.nbsp;The green-eyed monster, eiddigeddnbsp;Greenish, gri'nish a, gwyrddaidd, lled-wyrdd. Greenish blue, gwyrddiasnbsp;Greenness,gri nes n. gwyrddedd,gwyrdd-lesni; jrder; anaddledrwyddnbsp;Greet, grit vl, anerch, llwyddanerch,nbsp;cyfarchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ anerchiad

Greeting, gri'ting n, anerch, cylarch, Gregarious, gri.g�Vi.us a, deadellog,nbsp;Grenade, gri.nad' w, tanbeien ^mynteiognbsp;Grenadier, gren.a.di�r' n, taltilwr; tan-Grew, grvtp^.�Grownbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L^elenydd

Grey, gra.�Gray

Greyhound, gra'h�^nd n, mllgi, hyddgi.

Greyhound-bitch, milast Grice, gr�s ??p, gnsiaunbsp;Griddle, grid'1 n, greidell, gradell, plane.

Griddle-cake, bara plane Gridelin, grid'i.lin a, symmudliw,gwyD-gochnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_greidyll

Gridiron, grid'�.�rn n, alch, greidell, Griet, grif n, gofid, tristwcii, dolur, trym-der, tristyd, cystudd, blinder, alaeth,nbsp;galarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sarhad; cwyn

Grievance, gri'vang n, gofid, gormes, Grieve, griv v, gotidio. doJwio, trist2u,nbsp;blino; galaru, hiraethu, ymboeninbsp;Grievous, gri'vus a, trwin, gorthrwm,nbsp;gofidus. poenus, blin, trallodus, galarusnbsp;Grievousness, grivus.nes n, trymder;

adgasedd, blinder [grufft, egrutit GriflSn, grifin, GritFon, grifun n, gruff,nbsp;Grig, grig n, corlyswen; ysgentynnbsp;Grill, grii vi, rhostio ar alch [alchnbsp;Grillade, gri.lM' n, bwyd rhostiedig arnbsp;Grim, grim a, cuchiog, gerwin, hyilnbsp;Grimace, gri.ra^' n, mingamiad, hyll-drem. To make a grimace, mingamu,nbsp;gwneyd gwep, gwepionbsp;Grimalkin, gri.mal'kin n, hen gathnbsp;Grime, grim n, parddu; budreddi, baw,nbsp;llaid: vt, budreddu, pardduo, dwbionbsp;Grimness, grim'nes n, cuchiogrwydd,nbsp;gerwindeb, hyllder, hylidranbsp;U1


-ocr page 166-

GUA pS,th, fat, ere, met, m^-nne, pin, (Vb on, curve, cut, t'V=too. t^k=:took;

Grin, grin vf, ysgyrnygu; coegchwerth� in: n, dysgyrniad, esgyrnygiadnbsp;Grind, grind (ground) v, malu, chwil-friwio; breianu, llifo; gort�Tymu. Tonbsp;grind on a griad-stone, llifo. To grindnbsp;the teeth, rhincian y dannedd.nbsp;Grinder, gr�n'ddr n, malwr, lUfiannwr;

cilddant. Grinders, dannedd malu Grindery, grin'du.ri n, o�er cryddnbsp;Grindstone, gr�nd'st�n n, maen hogi,nbsp;hogtaen, maen llif, maen llifanunbsp;Grinning, grin'ing a, dysgyrnolnbsp;Grip, grip n, gafael, crap, crafangiad:

vt, gafaelu, crafangu, cydio Gripe, grip n, crafangiad; tynwasgiad;nbsp;crafanc: vt, crafangu; tynwasgu;nbsp;cribddeilio; cnoi. Gripes, cnofa, bol-gnofa, bolwst, gwaewnbsp;Grisamber, gris.am'b�r n, gwefrnbsp;Grise, gr�s n, porchellynnbsp;(Jrisette, gri.zet^ n, merch, genethnbsp;Griskin, gris'kin n, glain cefn mochynnbsp;Grisly, griz'li a, erchyll, hyll, tFyrnig,nbsp;ofnadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arfal

Grist, grist n, mil, maliad; yd iV falu; Gristle, gris'l n, madruddyn, mwythan.nbsp;The gristle between the nostrils, teis*nbsp;ban y ddwyfFroennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ynog

Gristly, gris'li a, madrnddog, madrudd-Grit, grit n, grut, graianlwch, grutfaen Grittiness, grit'i.nes n, graianogrwydd,nbsp;graiandde, grutnawsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[grutiol

Gritty, grit'i a, graianllyd, tywodlyd, Grizzled, griz'ld a, liwyd, dulwyd,nbsp;llwydwyn, broc, broglanbsp;Groan, gron n, och, erthwch, griddfan,nbsp;ochenaia, cwyn; vi, ocbneidlo, ochain,nbsp;griddfan, tuchan, erthychainnbsp;Groat, gr�t n, pedair ceiniognbsp;Grocer, gro'sur n, perlysieuwr, chweg-nwyddwr. Green grocer, bresychwrnbsp;Grocery, gro'sur.i n, perlysiaunbsp;^�TOg, grog n, gwirod a dwfrnbsp;Grograin, grog'ram n, math o sidannbsp;cyfrodeddwe [yr arffed, gwerydnbsp;Groin, gr�in n, cesaii morddwyd, cylchnbsp;Groom, grwm n, marchwas, gwastrawdnbsp;Groove, gr\vT n, rhigol, rhych. ceurigol;

rhigo, rhigoli, rhychu Grope, grop vi, paifalu, palfu, ymbalfalunbsp;Gross, gros a, tew, bras; braisg; gwrtli-un; aminhur;' hurtbwl: n, cyfanrif;nbsp;deuddeg dwsin. In the gross, yn einbsp;grynswth, y cyfan drwyddo. To makenbsp;gross. To become gross, brasaunbsp;Grossbeak, gr�s'bik n, y gylfinbraffnbsp;Grossness, gros'nes n, tewedd, brasdernbsp;(irot,grot,Grotto,grot'�?i,ogofdy,addurn-Grotesque, gr�.tesk.' a. (iigrifdduU (gellnbsp;Ground, gru\Vnd n, llawr, daiar; sail,nbsp;sylfaen; gwaelod; testyn, cynddefn-ydd: vt, seilio, sylfaenu; sefydlu: ptnbsp;amp; pp.�Grind. Ground-colour, cyn-iliw. Ground-work, aail, gosail. Tonbsp;gain ground, cryfhau, cynnyddu, en-nilltir. Grounds, seiliau; gwaddodionnbsp;Ground less, gru vvnd'les a, disail,direswmnbsp;Groundling, gruwnd'ling n, pysgodyn anbsp;driga yng ngwaelod dwfrnbsp;Groundsel, gr�wnd'sel n, hiniog, gosailnbsp;Group, grwp n, twr, crug, liuaws, swp:

vt, cydosod, cydgrynoi Grouse, gr�ws n, ceiliog du, ceiliog ynbsp;mynydd; giar y rhos [breisgionnbsp;Grouts, gruNvts np, rhynion, rhynflawd,nbsp;Grove, grov n, llwyn, cell, celii, gwigfanbsp;Grovel,grov'el vi, yinlusgo; ymiaweiddionbsp;Grow, gro {pt grew, pp grown) v,nbsp;tyfu,priho;chwanegu; codi. To grownbsp;bold, ymhyfhau. To grow day, dydd-hau. To grow fat, tewhau. To grownbsp;oldjheneiddio. To grow worse,gwaeth-ygu. To grow together, cyttyfunbsp;Growl, gruwl vi, chwyrnu, grymial,nbsp;grwgnach, rhochi, conachnbsp;Grown, gron pp.�Grownbsp;Growth, groth n, twf, tyfiant, tyfiad,nbsp;cynnydd; cynnyrch, adgennbsp;Grub, i^rub n, corbryf; cynronyn: v,nbsp;diwreiddio, dadwreiddio; chwynunbsp;Grubble, grub'I v, ymbalfalu; ymgribonbsp;Grudge, gruj n, dygasedd, cenfigen,nbsp;Hid, bet: v, gwarafun, grwgnach. Tonbsp;owe a grudge, dal gwg, dal bet, cadwnbsp;lliil, dwyn malais

Gruel, grw'el n, cawl, grual, isgell. Barley-gruel, heiddgawl. Water-gruel, cawl dwfr, dytrgawlnbsp;Gruff, gruf, Grum, grum a, sarig, di-serch, garwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| fwynder

Gruffness, gruf'nes n, sarigrwydd; an-Grumble, grum'bl vi, grwgnach, conach, tuchan, grymialnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ceulwaed

Grume, grvvm n, gwaed tolchenog; Grumous, grw'mus a, tolchenog, ceulognbsp;Grunt, grunt �, rhoch, grydwst: vi,nbsp;rhochi, rhochain, erthrychain fel mochnbsp;Grunter, grun'tur rhochwr; math onbsp;bysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edd

Gryphosis, gr�.f'�'sis n, clefyd yr ewin-Guaiacum, gwa'ya.kum n, matn o goed tram or

Guano, g�.l'n� n, adardom, ysgarthion mor adar; gwrtaith oelfyddydolnbsp;142


-ocr page 167-

ore; late, line, no, miitc; she, zh=z azure; thin, thIs; j^dzh. GUT

glythi, glythedd, glythineb lulp, gul

Guarantee, gar.an.ti', Guaranty, gar'an-ti n, gwarantydd, mec�uiyd�; mach, mechui: vt, ateb dros; mechn�onbsp;Guard, gard n, gwyliadwriaeth; gocliel-iad; gwyliwr; gwarchodlu, gos-gorddlu: v, cadw, ainddiftyn, diogelu,nbsp;gwarchadw; gwylied, gwartu. Fireguard, cylch aelwyd. Lite-guards,nbsp;gosgorddlu breninol. Kear-guard, ol-tyddin. Van-gpiard, blaentyddinnbsp;Guardian, gar'di.an n, gwarcheidwad,nbsp;arfiedogwr, gwarchodydd, ymgeledd-wr, noddwr,golygwr: a, gwarcheidw-adoi. Board ot Guardians, bwrddnbsp;gwarcheidwaidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[clieidwadaeth

Guardianship, g^r'di.an.ship n, gwar-Guardless, gard^les a, diwyiiadwnaetii, diofal, penrydd; dinoddednbsp;Gubernation, gii.bur.na'shun n, rheol-aeth, gofal, ilywiaethnbsp;Gudgeon, gujuu n, gwyniad, symlynnbsp;Guerdon, gur'dun n, gwobr, gwobrwy,nbsp;tai, iawn, talwobr

Guess, ges n, amcan, dyfaliad, tybiaeth, dychymmyg; v, dyfalu, bwrw amcan,nbsp;lled-dybio, dychymmygunbsp;Guest, gest n, gwestai, gwestwr, osbnbsp;Guests, gwahoddedigionnbsp;Guggle, gug'1 vif bwrlymu, boglymunbsp;Guidage, g�'daj n, gwobr hytforddwrnbsp;Guidance, gi'dans n, hyftbrddiad, ar-weioiad, tywysiad, cylarwyddiadnbsp;Guide, g�d n, hyfforddwr, cytarwyddwr,nbsp;cyteiriadur; arweinydd: vt, cytar-wyddo. tywys, arwainnbsp;Guideless, gid'les a, diliyfiforddiadnbsp;Guidon, g�'dun n, liumanwr, banerydd ;nbsp;Human, baner

Guild, gild n, cymdeithas, brawdoliaeth, corfforiaeth; dirwy, treth, ardreth.nbsp;Guildhall, bwrdeisdy, llys y drefnbsp;Guile, gil n, twyll, dichell, hoced, ystrywnbsp;Guileful, gil'f�Jv'l a, hocedus, dicnellgarnbsp;Guiletulness, giTlwl.nes n, twyllgarwchnbsp;Guileless, gi'les a, didwyll, aniiicnellgarnbsp;Guillotine, gil'o.tin n, peiriant i donnbsp;pen cytlatanwr, peiriant dienyddol,nbsp;torben: vt, tori pennbsp;Guilt, gilt n, euogrwydd; bai, pechodnbsp;Guiltiness, gil'ti.nes n, euogrwyddnbsp;Guiltless, gilt'les a, dieuog, difai, di-Guilty, gini a, euog, beius [bechodnbsp;Guinea, gin'i n, gwlad yn AfFrica; darnnbsp;aur 0 werth un swllt ar hugainnbsp;Guise, g�z n, modd, dull, sut, llun,nbsp;gwedd, rhith; defod, arter; gwisgiadnbsp;Guitar, gi.tar' n, math o o�eryn cerdd

Guicli, gultsh n, boierwr, ymrylhwr, glwlh, trahyiicwr

Gules, giilz a, rhudd, coch, rhuddgoch Gull, gult n, morgainc, morgerwyu;

cadduglyn, llynclyn; gagendor Gulfy, guTli a, ilynclynognbsp;Gull, gul n, gwylan; gwirionyn, symlyn:

vt, twyllo, hudo, siomi, hocedu Gullet, guTet n, setnig, com pori, corn ynbsp;gwddt, breuant, cegennbsp;Gullibility, gul.i.biTi.ti n, hygoeledd^nbsp;gwiriondeb

Gully, guTi rt, cegleisio, gorlyncu: n, math 0 fFos. Gully-hole, iibsdwllnbsp;Gulosity, gii.los'i.ti n, gwanc, rhaib.

Gulp, gulp n, trahwnc, darlwnc, cegiadr vt, tradyncu, darlyncu, cegunbsp;Gum, gum n, glud, gwyddlud, mol: vt,nbsp;sythu, gludio, glud-ddwbio. Gums,,nbsp;gorchfannau, cig y dannedd. Gumboil, llynoryn yng nghig y danneddnbsp;Gummy, gum'i a, giudiog; molog^gofalnbsp;Gumption, gum'shun n, deall; medrfnbsp;Gun, gun n, gwn, cytiegr; dryil tanio*nbsp;Great gun, cyflegr mawr, magnelnbsp;Gunnel, Gunwale, gun'el n, trawst Hongnbsp;Gunner, gun'ur n, gynwr, cyflegrwrnbsp;Gunnery, gun'ur.i �, gynyddiaethnbsp;Gunpowder, gun'puA.dur n, pyior gwnnbsp;Gunshot, gun'sliot n, ergyd gwnnbsp;Gunsmith, gun'smith n, gy nwertli wr, gofnbsp;Gunstock, guu'stok n, bon gwn | gynaunbsp;Gurge, gurj n, llynclyn, pwJi tronbsp;Gurgion, giir'iun n, blawd garwnbsp;Gurgle, guf'gl vi, bwrlymu [pengernynnbsp;Gurnet, gur'uet, Gurnard, gur'nurd Uynbsp;Gush, gush n, ffrwd, gorlit, lliteiriad:

vi, firydio; llifeirio, pistyllio Gusset, gus'et w, cwysed, Hain, dernynnbsp;Gust, gust n, awel, chwa, hyrddwyntfnbsp;chwaeth, biasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blasiad

Gustation, gus.ta'shun n, archwaethiad, Gustatory, gus'ta.tur.i a, archwaethoinbsp;Gustful, gust'twi a, archwaetnus, biasusnbsp;Gusto, gus'tb n, sawr, chwaetn, biasnbsp;Gusty,gus'ti a, chwaol, ystormus, awelognbsp;Gut, gut n, perteddyn, coluddyn, mon-ochent vt, diberteddu, tynu perfedd.nbsp;Guts, pertedd, coludd, ymysgaroeddnbsp;Gutta-percha, gut.a.pur'tsha n, gwyddlud OT enw

Gutter, gut'�r n, IFos, dyfrglawdd, cwter,.

rhewyn: v, fibsi, cwteru Guttle, gut'1 V, cegu, ymddyfoli, bolera,nbsp;giytliinebu, trahyncu; Hyncunbsp;Guttler, gut'iur n, bolerai, boirytiiwrnbsp;lid


-ocr page 168-

HAL path, fat, �re, met, ma-rine, pin, orb, on, c�rve, cut, t'v=too, t'^^k=took;

Guttural, gut'ur.al a, ce^aidd, garw-seiniol, sefnigol. Gutturals, sefnigoi-Guy, g� n, dyrwynraft' llong nbsp;nbsp;nbsp;[ion

Guzzle, guz'1 viy ymyfed, cofftio, Dol-rythu, traflyncu, glythinebu Guzzlen guz'i�r n, traflyncwr, cofFtiwr,nbsp;glwth[ swyddog gwrolgampau (Groeg)nbsp;Gymnasiarch^ jim.na'zhi.ark pen-Gyinnasium, ]im.na'zhi.uiii n-, ymdrech-le, gorchestfa, campfanbsp;Gymnastic, jim.nas'tik a, gorchestolnbsp;noethymdrechol. Gymnastics, ym-drechwaith; gwrolgampau [iasolnbsp;Gymnotus, jim.n�'tus a, ilysvven luch�nbsp;Gynecocracy, jin.i.kok'ra.si n, ilywodr-aeth y bais, ilywodraeth benywodnbsp;Gypsura, gip'sum n, glytaen[cylchdroadnbsp;Gyration, j�.ra^shun �, chw�droad.nbsp;Gyre, j�r n, cylchwy; chwildro: vt.

chwiidroi nbsp;nbsp;nbsp;j ddewiniaeth

Gyromancy, j�r'�.man.si w, math o Gyve, j�v n, gefyn, hual, Uyffethar

H.

Ha, f, ha I och!

Haak, hak n, y cegddu.�Hake Habeas-corpus, ha.bi.as.kor'pus n, gwysnbsp;neu iythyr dyfyn i ddwyn carcharornbsp;i�r trawdle

Haberdasher, hab'�r.dash.dr gwerth-wr nwyddau min, rnannwyddwr Haberdashery, hab.�r.dash'�r.i �, man-nwyddaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_ei halltu a�i sychu

Haberdine, hab'hr.dm n, penfras wedi Habergeon, hab'dr.jun n, dwyfroneg,nbsp;brondor, Uurig

Habiliment, ha.birt.ment n, dillad, trws-iad, gwisg, gwisgiad nbsp;nbsp;nbsp;[mhwyso

Habilitate, hi.bili.tat vt, addasu, cy-Habihty, ha.bil'i.tt n.�Ability Habit, nab'it n, cyfiwr, ansawdd; defod,nbsp;arter; greddf, tuedd; agwedd, dull,nbsp;moes; gwjsg, gwisgiad; acen: vt,nbsp;gwisgo, dilladu, trwsiadunbsp;Habitable, habi.ti.bl o, preswyliadwynbsp;Habitant, hab'Ltant n, trigwr, cyfan-neddwr, preswylydd, preswyliwrnbsp;Habitation, hab.i.ta'shun n, trigfan, trig-ta, annedd, cartret, preswylfanbsp;Habitual, ha.bit'sh�.aia,arf�rol,detodol;

cysson; ansoddol nbsp;nbsp;nbsp;[ymarfer

Habituate, ha.bit'8h�.at vt, cynncfino, Habitude, hab'i.t�d n, greddf'duedd;

ymarfer, cynnetindra; perthynas Habnab, hab'nab ad, yn fyrbwyUnbsp;Hack, hak v, hacio, tori; hurio allan

Hack, hak, ilackney, hak'ni n, yr hyn a logir neu a arlerir yn tynych. Hack-horse, ce�yl Ilog, llogfarch. Hack-servant, gwas i bawb. Hackney-coach, cerbyd Ilog

Hackle, hak'1 w, heisyllt, crib llin, heis-lan: vt, cribo. heislanu Had, had pt 8c pp.�Havenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ forbysg

Haddock, had'uk n, corbenfras, math o Hades, ha'diz n, cartref ysbrydion ym-adawedig; uffern

Haemorrhoids, hem'or.oidz np, clwyf y marchogion, liedewigwstnbsp;Haft, halt n, earn, said, coes, dwrn: vt,nbsp;carnio, gosod earn neu ddwrnnbsp;Hag, hag n, gwiddanes, hen wrach,nbsp;hudoles: vt, aflonyddu, poeni, blino.nbsp;Hag-ridden, a flinir gan yr hunlletnbsp;Haggard, hag'�rd o, gwrthun; truan,nbsp;cul; gwyllt: n, gweirlan, ydlannbsp;Haggis, hag'is n, selsigen o friwgignbsp;Haggish, hag'ish a, gwiddanaidd, hagr,nbsp;hyll, gwrachaidd

Haggle, hag'1 vi, gwrthundori; edwlca Hagiocracy, ha.ji.ok'ra.si n, Ilywodraeth ofteiriadol

Hagiographer, ha.ii.og'ra.fhr n, ysgrii-enydd sanctaidd nbsp;nbsp;nbsp;[au�r saint

Hagiology ha.ji.ol o.ji n, hanes bywyd-Hail, hal n, cenllysg, cesair: i, croesaw I henfiych well r vi, bwrw cenllysg,nbsp;ceseirio; cyfarchalw. Hail-stone, ces-eiryn, careg genllysgnbsp;Haily, ha'li a, cenllysgog, ceseirlognbsp;Hair, h�r n, gwallt; briger; blew. Anbsp;single hair, blewyu; blewyn o wallt.nbsp;Hair-brained, pen�bl.�Hare, Hairbreadth, trweh blewyn. Hair-cioth,nbsp;earthen rawn. Horse-hair, rhawn.nbsp;Red-haired, pengoch, gwalltgochnbsp;Hairiness, h�ru.nes n, blewogrwyddnbsp;Hairless, h�r'les a, moei, diflew; penfoelnbsp;Hairy, h�Vi a, biewog, gwalltog; garwnbsp;Hake, hak n, y cegddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[flbn

Halberd, haVburd n, hbnfwyell, gwaew-Halberdier, hal.bdr.di�r' n, nonfwyellwr Halcyon, hal'shun a, tawel, teg: �,nbsp;math o aderyn, pioden y dwfr. Halcyon days, y saith niwrnod cyn anbsp;gwedi Alban Arthan; dyddiau ciod-fawr

Hale, hdl a, iach, iachus, cryf; pybyr:

vt, llusgo, ilurgynio, dirdynu Half, hafnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;halves) n, banner,hannereg:

vi, tori neu ranu yn hanner, hanneru. Half-bred, cymmysgryw, liedryw.nbsp;Half-dead, hanner marw, adtyw.


144

-ocr page 169-

Cre; V�te: line, no, m�te; she, zh=z azure; thin, this; j=rizh. HAP


Hand-cuff, Hawdorch,]lyffethar,gefyn. Hand-maid, llawforwyn. Hand-mill,nbsp;breuan, Hawfelin. At hand, ger Haw,nbsp;yn agos. Hand in hand, Haw yn Haw.nbsp;Off hand, ar unwaith, maes o law, ynnbsp;ddioed. To get the upper hand,nbsp;gorthrechu. Even-handed, cyfiawn.nbsp;One-handed, unllaw. Open-handed,nbsp;llaw-agored, hael, haelionusnbsp;Handful, hand'l'^l n, dyrnaid, llaweth,nbsp;llonaidllaw; crafangaid [yd, crefftnbsp;Handicraft, han'di.kraft n, Ilawgelfydd-Handicraftsman, han'di.krafts.man n,nbsp;llawgelfyddydwr, Hawweithiwrnbsp;Handiness, han'di.nes n, deheurwydd,nbsp;hylawder, parodrwyddnbsp;Handiwork, han'di.wurk n, llawwaith,nbsp;gorchwylnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fllawfoled, llawliain

Handkerchief, hang^k�r.tshif n, cadach, Handle, han'di n, earn, said; coes;nbsp;troed; dolen, dust, dwrn, dyrnddol;nbsp;vt, llofi, dylofi, dariiofi; trin; teimlonbsp;Handsel, hand'sel n, goseb, honselnbsp;Handsome, hand'sum a, hardd, glan,nbsp;tlws, prydferth, teg, telaid, gweddus,nbsp;gweddaidd, golygus; haelnbsp;Handsomeness, haiid'sum.nes n, teleid-rwydd, tegwch, prydferthwch, hardd-wch, gweddeidd-dranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trosol

Handspike, hand'sp�k n, trosolbren, Handwriting, hand'ri.tmg n, llawysgrif,nbsp;Ilawysgrifen

Handy, han'di a, bylaw, deheuig, parod, medrus. Handy-dandy, ininddu man-ddelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymddibynu

Hang, hang (hunff) v, crogi; dibynu; Hanger, hang'ur re, bidog, cleddyf byr.

Hanger-on, truthymlynwr, dibynydd Hanging, hang'ing re, croglen, caeadlennbsp;Hangman, hang'man re, crogwr, dien-yddiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cenglu edau

Hank, hangk re, cengl; cloffrwym: vi, Hanker, hang'k�r vi, chwantu, blysio.

To hanker after, hiraethu am Hansel, han'sel re, goseb, honsel, calenignbsp;Hap, hap re, hap, damwain, damchwaen:

vi, hapio, dygwyddo, dygwydd Hapless, hap'les a, anhapus, anffodiognbsp;Haply, hap'li ad, o dd am wain, ysgatfydd,nbsp;ef allai, nid hwyrach, hwyrachnbsp;Happen, hap'n vi, damweinio, cymmerydnbsp;lie, dygwyddo, dygwyddnbsp;Happiness, hap'i.nes re, dedwyddwch,nbsp;dedwyddyd, hapusrwydd, gwynfyd,nbsp;gwynfydedigrwydd; ffawdnbsp;Happy, hap'i a, dedwydd, gwynfydedig,nbsp;gwya ei fyd

145

Half-moon, banner lieuad. Half-

naked, banner noetb. Half-pike, gwaewffon fer. Half-seas-over, bannernbsp;roeddw, brwysg. Half-witted, bannernbsp;call. Half-way, ar banner fforddnbsp;Halfpenny, ba'pen.i halfpence, ha'nbsp;pens) n, dimai. Three halfpence,nbsp;ceiniog a dimai. Seventeen pencenbsp;halfpenny, deunaw ond dimai. Havenbsp;yon halfpence ? Oes genych ddimeian ?nbsp;Halfpennyworth, ha'pen.i.wurthnbsp;gwerth dimai, dimeiwerthnbsp;Halibut, hal'i.but n, lieden y m6rnbsp;Hall, hoi n, Hys; neuadd; dadleudy;

eisteddlys. Town hall, Hys y dref Hallage, hol'aj w, toll marchnattynbsp;Hallelujah, hahe.lw'yd vi, molwch yrnbsp;Arglwydd; n, mawlgan, mawlwersnbsp;Halloo, ha.lw' v, bloeddio, gawri: n,nbsp;bloedd, gwaedd; dolefnbsp;Hallow, hard vt, cyssegru, sancteiddionbsp;Hallowed, hal'o.ed a, sancteiddiedig,nbsp;bendigedig, cyssegredig, cyssegrlan,nbsp;glwys [camsyniad; gwaligofrwyddnbsp;Hallucination, ha.l�.s�.na^hun n, gwall,nbsp;Halm, h�m n, callod, gwellt, cyrsnbsp;Halo, ha'l� n, gnotai, cylch o ddeutu�nbsp;haul neu�r planedaunbsp;Halse, Hawse, hos n, rhafFdwll Hongnbsp;Halser, Hawser, ho'sur n, tynraff atnbsp;lusgo Hong

Halt, hdlt n, cloffni, heciad; gorphwys-iad; a, doff: vi, hecian, cloffi; sefyll, aros

Halter, hol'tur w, cebystr, penrheffyn; tennyn, cortyn, corden: vt, cebystru;nbsp;teunyan

Halve, hSv vt, hanneru, deubarthu Halves, havz np.�Half [maerdynbsp;Ham, ham n, nblen, morddwyd; y gar;nbsp;Hamated, ha'ma.ted a, �. bachau ynddonbsp;Hame, ham n, mynci [pentref, cordrefnbsp;Hamlet, ham'let n, maesdref, rhandir;nbsp;Hammer, ham'ur n, morthwyl; gordd;nbsp;V, morthwylio; pwyo. The yellownbsp;hammer, melyn yr eithin [ welynbsp;Hammock, ham'uk n, gwely crog, crog-Hamper. hara'p�r n, cawell, fiiasg: vt,nbsp;dyrysu, rhwystro, maglu. A smallnbsp;hamper, cawellan

Hamstnng, ham'string n, Hinyn y gar:

vt, tori llinyn y gar nbsp;nbsp;nbsp;[balleglys

Hanaper, han'a.p�r n, sylltty, trysorfa, Hand, hand n, Haw; Hed Haw, dyrnfedd,nbsp;pedair modfedd: v, estyn; arwainnbsp;gertyddy Haw; trosg;iwyddo;traddodi.nbsp;Hand-breadth, dyrnfedd, lied Haw.

10

-ocr page 170-

HAS path, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb on. curve, cut, tw=srtoo, nbsp;nbsp;nbsp;took;

Harangue, ha.rang' n, araeth, arawa;

chwedl hir: areithio; hirchwedleua Harass, har'as vt, aflonyddu, dyrysu,nbsp;blino; anrheithionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blaenredwr

Harbinger, har'bin.jur n, rnagredegwr. Harbour, har'b�r n, porthladd, llong-borth; angorfa; Hetty: v, Hetty a;nbsp;croesawu, arfolli; llochesu; noddinbsp;Harbourage, h^r'bur.aj n, Hetty, Hochesnbsp;Harbourless, hir'bur.les a, diborth; di-nodded, diloches, diamgeleddnbsp;Harbour-master, har'bur.mas.tur n, pen-porthladdwr, porthfeistrnbsp;Hard, h^rd a, caled, durfin, durfing, tyn.nbsp;cynnil, crintach; annhyner; ad. ynnbsp;agos. Hard by, ger, ger Haw. Hardnbsp;of hearing, trwm ei glywed. Hardhearted, creulawn, calon-galed. Hardnbsp;to learn, anhawdd. Hard-mouthed, 3,nbsp;phen anhydyn. Hard-ware, nwyddaunbsp;naiani, dur-nwyddau, dur-gelfinbsp;Hardiness, hRr'di.nes, Hardihood, har'-duh^vd n, eonder, hyfder, gwroldeb.nbsp;dewredd; haerllugrwyddnbsp;Hardish, h^r'dish a, gogaled, lied galednbsp;Hardly, hard'li ad, yn galed; yn anhawdd; yn orthrymus; prin, braiddnbsp;Hardness, hard'nes n, caledwch; an-hawsdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorthrymder

Hardship, hard'ship n, caledi, cam. Hardy, har'di a, caled, cadarn, cryf; hy,nbsp;calonog, hyfaidd, dewr, eofn. Foolhardy, rhyfygus, ynfyd-ddewrnbsp;Hare, he�r n, ysf^ytarnog, ceinach, cathnbsp;eithin: vt, brawychu ; aflonyddu.nbsp;Hare - bell, cloch yr eos. Harebrained, pcnchwiban, anwadal, bralog.nbsp;Hare-hearted, ofnus, digalon. Hare�snbsp;foot, meillion cedenog. Hare-lip,nbsp;bylchfin, gwefus fylchog. Hare-pipe,nbsp;yslepan,magi. Buck-hare, ysgyfarnognbsp;wryw. Doe-hare, ysgyfarnog fenywnbsp;Harem, h�r'em n, ty�r gwragedd neu�rnbsp;gordderchadon yn y Dwyrainnbsp;Hariolation, heV.i.o.la'shun n, dewiniadnbsp;Hark, h^rk i, hai! ho I gwrando I cly w !

vi, gwrando, clustfeimo Harlequin, har'H.kin n, ysgentyn, digrif-wasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyhiren, huren

Harlot, h^r'lut n, putain, mwyglen. Harlotry, hdr'iut.ri�, puteindra, godinebnbsp;Harm, harm ri, niwed, drwg; sarhad;

colled; cam: vl, niweidio, drygu HarmiuI.harm'f'Ji^l a,iuwcidiol,dryglawnnbsp;Harmless, liarm'ies a, diniwed, diddrwg,nbsp;diadwythnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Hannlessness, harm'les.nes n, diniweid-

Harmonic, har. mon' ik, Harmonious, har.mo'ni.us a, cynghaneddol, cy-nghanol, cydseiniol

Harmonics, har.mon'iks np, cynghan-ddysg, athrawiaeth cynghanedd Harmoniousness, har.m�'n�.us.nes n,cyd-seiniolrwydd; cyssondranbsp;Harmonist, h3.r'm�.nist n, cynghanedd-wr, cerddor; cyssonyddnbsp;Harmonize, h^r'm�.n�z v, cynghanu,nbsp;cynghaneddu, cydseinio; cyssoninbsp;Harmony, har'mo.nt n, cynghanedd,nbsp;peroriaeth; cyssondebnbsp;Harness, har'nes n, harnais, cer, seirch,nbsp;tree; arfogaeth, rhyfelwisg: vt, har-neisio, seirchio; arfogi. Harness-maker, harneisiwr

Harp, harp n, telyn; vi, telynorio, telynori, chwareu ar y delyn; mynychnbsp;son, mynych daro

Harper, har'pur, Harpist, hitr'pist n, telynor, telynwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\_vt, tryferu

Harpoon, har.pwn'w, tryfer morfeirch: Harpooner, har.pvv'n�r, Harpooneer,nbsp;har.pw.niV n, tryferwr, tryferyddnbsp;Harpsichord, harp�si.k6rd n, math onbsp;offeryn eerdd

Harpy, hS,r'pi n, aderyn aflan; rheib-ddyn, cnbddeiliwr. VVhite-headed harpy, cath y wern, y penwyn^butainnbsp;Harridan, har'i.dan n, hen^ butain, earnnbsp;Harrier, haFi.�r n, helgi, ceinachgi;nbsp;bwncath, bod y gwerni. Hen-haiTier,nbsp;hebog Ilwydlas

Harrow, har'o n, og, oged: vt, llyfnu, ogi. To harrow up the feelings,nbsp;argyffroi neu ddwysbigo�r teimladaunbsp;Harsh, harsh a, garw, afrywiog, llym,nbsp;sarig, gerwinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sarigrwydd

Harshness, harsh'nes n, gerwindeb, Hart, hamp;rt�, hydd, carw; eilon; elainnbsp;Hartshorn, h^rts'hom n, com yr hyddnbsp;Harvest, harvest n, cynauaf: vt, cyn-auafu, cywain. Harvest-home, cyn-auafwledd. Harvest-lord, blaenor ynbsp;fedel. Harvest-moon, cynauafloernbsp;Has,haz,Hath,hath vt.�Have [friwo cignbsp;Hash, hash n, briwgig; vt, briwo, man-Haslet, has'let, Harslet, hars'Iet nnbsp;syrth mochyn, perfedd mochynnbsp;Hasp, hasp n, cloig, cloigyn^ hespen:

vt, cloigynu, hespenu Hassock, has'uk n, iiesor, clustog benlinnbsp;Hast, hast vt.�Havenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Haste, hast n, brys, fl'rwst, prysurdeb: V, brysio, prysuro, dyfrysio. In haste,nbsp;ar frys. Make haste, brysiwchnbsp;14()


-ocr page 171-

fire; late l�np, no mute; she, zh � z iizrre; thin, this; j-;dzh. HKA


Hasten, hU'sn i�. brysio, pryauro Hastiness, ha'sti.nes n, fFwdan, byr-bwylldra

Hastings, ha'stingz np, pys cynnar ffrwythau cynnar

Hasty, ha'sti a, brysiol, ffrystiol, buan, brysgar; byrbwyil, nawswyllt, an-ystvriol, dibwyll; rhy gynnar. Hasty-pudding, gwynawd, brysbotennbsp;Hat, hat n, het; heulrod, capan. Hatband, llinyn het, rhwyinyn hetnbsp;Hatch, hatsh n, deoriad, nythlwyth, haidnbsp;0 gywioii; gwarddrws; p, deor, deori;nbsp;dyfeisio, Ilunio

Hatchel, hat'shel n, heisyllt, heislan, crib, Jiin: vf, cribo, heisianunbsp;Hatcher, hat'shur ti, (iyteisiwr, liuniwrnbsp;Hatchet, hat'shet n, bwyell, cymmynai.

A cut with a hatchet, bwyeliawd Hatchment, hatsh'ment n, marwgwn-salltnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I glawrddorau IJong

Hatchway, hatsh'wji n, fiordd dros Hate, hat vt, casau, ffieiddio: n, cas,nbsp;casineb, dygasedd. I hate, cas genylnbsp;Hateful, hat'f�Jrl a, cas, adgas, dygas,nbsp;ffiaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dygasedd

Hatefulness, hat'fwl.nes n, dygasrwydd. Hatred, ha tred n, cas, casineb, dygaseddnbsp;Hatter, hat'ur n, hetwr, hetiwrnbsp;Hattock, hat'uk n, ysgub o yd; cogwrnnbsp;Haughtiness, ho'ti.nesn, balchdei,traha,nbsp;balchedd |^ffroenuchel, trahaus, uchelnbsp;Haughty, ho'ti a, balch, uchelfrydig,nbsp;Haul, hoi vt, tynu, dirdynu, llusgonbsp;Haum, horn n, callod, gweJlt, cyrs[dunnbsp;Haunch, h�ntsh n, morddwyd, nolen,nbsp;Haunt, hant n, cyrchfa, cynniweirfa,nbsp;cyrchle: vt, cynniwair, mynych-gyrchu; aflonyddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[metusen

Hautboy, ho'boi n, rhibib, telgorn, Hauteur, ho.tur' n, balchder, trahausdernbsp;Have, hav (had) vt, cael, meddu, medd-iannu; dwyn. I havtj, mae genyf,nbsp;mae i mi. I have (thou hast, he has)nbsp;been, yr wyf (yr wyt, y mae) wedinbsp;bod. To have mercy, cyinmeryd tru-garedd, trugarhau f aber, ciltachnbsp;Haven, ha'vn n, porlhlada llongborth,nbsp;Havoc, hav'uk n, difrod.anrhaitn, hafog:

vtj difrodi, hafogi, anrheithio Haw, hS n, pilen ar lygad cedyl; grawnnbsp;y ddraenen wen, cyrafoi y inochnbsp;Hawk, hok n, hebog, gwaich, cudjll,nbsp;curyll; V, bebcga; hochboerl; gwica.nbsp;Hawk�s beard, ilysiau�r gwalch. Sparrow-hawk, cudyii coch. Hawk-weed,nbsp;Uysiau yr hebog

Hawker, h� k�r n, hebogydd; gwicawr, gwicwr, edwicwr [draenen wennbsp;Hawthorn, ho'tliom n, ysbyddaden,nbsp;Hay, ha n, gwair, gweirwellt, gwyran.nbsp;Hay-cock, mwdwl gwair. Hay-field,nbsp;gweirglawdd, cae gwair. Hay-loft,nbsp;taflod wair. Hay-maker, cyweiriwrnbsp;gwair. Hay-rick, tas wair. Hay-yard, hay-guard, hay-garth, or haggard, ydian, gweirlannbsp;Hazard, haz'urd n, enbydrwydd, perygl;nbsp;antur; damwain; hap: vt, anturio,

g'�dio, peryglu, arberyglu, enbydu. ap-hazard, damwain noeth [yglusnbsp;Hazardous, haz'ur.dus a, enbydus, per-Haze, haz n, niwi, tarth, tawchnbsp;Hazel, hazi n, collen: a, gwineu goleu,nbsp;fei collen. Hazel-grove, collwyn, coll-wydd,celli,ceiliwig, llwyn c^ll. Hazelnuts, cnau cyll, collgnaunbsp;Haziness, ha'zi.nes n, niwlogrwyddnbsp;Hazy, ha'zi a, niwlog, godywyllnbsp;He, hi pn, efe, ef, e; efo, fo, o. He also,nbsp;yntau. He-goat, bwch gafrnbsp;Head, hed n, pen; copa; clopa; clop;nbsp;talcen; blaen; bJaenor, penaeth: vi,nbsp;blaenori, llywio; dybenu. Head-band,nbsp;penrwyinyn. Head-borough, maernbsp;Dwrdeisdref. Head-covering, diddos-ben. Head-land, penarth, pentir,nbsp;penrhyn; talar. Head-piece, helm,nbsp;penffestin; deall. Light-neaded, pen-vsgafn,sy^dan, ehud. Thick-headed,nbsp;hurt, pendew, pengam. Back of thenbsp;head, gwegil. Forepart of the head,nbsp;iad. Side of the head, cern. Top ofnbsp;the head, coryn, siad. To make headnbsp;against, gwrthsefyll, llwyddo yii erbynnbsp;Headache, hed'ak w, dolur neu gur pennbsp;Headily, hed'i.li ad, chwidrwylltnbsp;Headiness, hedi.nes n, ehudrwydd;nbsp;cryfder diod

Headless, hed'les a, diben, heb ben Headlong, hed'long ad, pendramwnwgl;nbsp;a, chwyrnwyllt, byrbwyil, ffromfol;nbsp;serthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[biaenoriaeth

Headship, hed ship n, penaduriaeth, Headstrong, hed'strong a, anhywedd,nbsp;cyndynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I brwysgaidd

Heady, hed'i a, ehud, byrWyll; cryf, Heal, hil v, iachau, meddyginiaethunbsp;Health, helth n, iechyd, pwynt. Innbsp;health, iach, yn iach. Your health,nbsp;iechyd da i chwi

Healthful, helth'f^I, Healthy, hel'thi a, iacn, lachusolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Healthfulness, helth'fWl.nes n, lachus-

147


-ocr page 172-

HEI p3.th, fat, ere. met, ma-rine, pin, 6rb, on. c�rve, ent, tw=too, t\Vk=took;

Heap, hip n, crug, twr, pentwr, carnedd, twmpath; tJi,crugIo,pentyru, cludeirionbsp;Hear, ni�r (^pt amp; pp heard, h�rd) v,nbsp;clywed,erglywed; gwrando; clywed sonnbsp;Hearer, hi�r'�r re, clywedydd, gwrandawrnbsp;Hearing, hiVing re, clyw, clybod, clyw-edigaeth; gwrandawiad; achlust,nbsp;gostegnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[clustfeinio

Hearken, har'kn v, gwrandaw, andaw. Hearsay, hiVsa re, son, swn, siarad, gairnbsp;Hearse, h�rs re, elor feirch, elorgerbydnbsp;Heart, hart re, calon? canol; rhuddinnbsp;madruddyn pren. Heart-ache, dolurnbsp;calon, trallod. Heart�s ease, y feidiognbsp;drilliw. y blodau ofergaru. Heartfelt, teimledig yn y gydwybod. Heartrending, torcalonus. Heart-strings,nbsp;gewynau�r galon. Broken-heart, calonnbsp;doredig. Broken-hearted, calonfriw,nbsp;weditori ei galon. Faint-hearted, llwfr,nbsp;llesg. False-hearted, twyllodrus, an-fifyddlawn. Great-hearted, mawrfryd-ig, dewr. Hollow-hearted, rhagrithiol.nbsp;Light-hearted, llawen, hoenus. Open-hearted, calon rwydd, hael. Truehearted, pur, ffyddlawn. Of little heart,nbsp;gwan ei galon. To learn by heart,nbsp;dysgu ar ei dafodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[loes

Heartburn, hd,rt'burn re, llosg cylla, ing-Hearten, hS,r'tn vt, calonogi, cefnogi. Hearth, htrth re, aelwydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sirioli

Heartiness, har'ti.nes re, diffuantrwydd;

calonogrwydd, yni, dyfalwch Heartless, hart'les a, digalon, dideimlad;

diysbryd, ann-'wr [_gwresog, difFuant Hearty, harHi a, calonog; iachus;nbsp;Heat, hit re, gwres, brydaniaeth; poeth-der, twymder; cynhesrwydd; ias,nbsp;angerdd; rhedfa, gyrfai tgt;, twymno,nbsp;twymo, poethi; cynhesu; ymdwymonbsp;Heath, hith, Heather, hi'th�r, heTH'�rnbsp;re, grug, myncog; grugos; rhos. Heath-berries, gruglys, grygon. Heather-bell, blodau�r grugnbsp;Heathen, hi'THn re, cenedlddyn, ethnig;

pagan? c, cenedlig, digred Heathenish, hi'xHn.ish a, cenedlig, digred, paganaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anghred

Heathenism, hi^xnn.izm re, paganiaeth; Heathy, hi'thi a, grugognbsp;Heave, hiv r, codi, dyrehafu; chwyddo;

dyheu: re, dyrchafaelj codiad Heaven, hev'n re, nef [nefolrwyddnbsp;Heavenliness, hev'n.li.nes re, nefolder,nbsp;Heavenly, hev'n.li a, nefolaidd, nefolnbsp;Heaviness, hev'i.nes re, trymder, trist-wch, gorthrymder; pwys

Heavy, hev'i a, trwm, pwysfawr, dwys, pwysig; cysglyd; hwyrdrwm; trist,nbsp;athrwm, athrist, prudd. Heavy-laden,nbsp;llwythog, trymlwythog. Top-heavy,nbsp;pendrwm; meddwnbsp;Hebdomad, heb'do.mad re, wythnosnbsp;Hebdomadal, heb.dom'a.dal, Hebdomadary, heb.dom'd.dur.i a, wythnosolnbsp;Hebetude, heb'i.t�d re, pylni, hurtrwyddnbsp;Hebetate, heb'i.tat vt, hurtio, pylu,nbsp;marweiddionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Hebreaidd

Hebraism, hi'bra.ism re, priod-ddull Hebraist, hi'brd.ist, Hebrewist, hi'brw-ist, Hebrecian, hi.brish'an re, Hebrewrnbsp;Hebrew, hi'brw re, Hebrewr: a, Hebr�ig,nbsp;Hebreaidd. Hebrew language,Hebraegnbsp;Hecatomb,hek'a.tom re,aberth can anifailnbsp;Hectic, hek'tik a, gwastadol, dibaidnbsp;Hectolitre, hek't�.li.t�rre, mesur Ffreng-ig, yn cynnwys 22.009668 o alwyni,nbsp;neu 2.7512085 o bwyseli Prydeinignbsp;Hector, hek'tdr re, bygylwr, ymffrostiwr:

V, bygyiu, bwgwth, bocsachu, fFrostio Hederaceous, hed.u.ra'shus, Hederal,nbsp;hed'ur.al a, eiddewognbsp;Hedge, hej re, gwrych, gwydding, perth,nbsp;clawdd: v, cau, bidio, cloddio. Hedging-bill, cryman cau, gwyddlifnbsp;Hedgehog, hej'hog re, draenog, ballog,nbsp;armell. Sea-hedgehog, morddraenognbsp;Hedger, hej'�r re, caewr, gwrychwr [caenbsp;Hedgerow, hej'ro re, gwydding, gwyddi,nbsp;Heed, hid re, gofal, pwyll, gwrandawiad,nbsp;ystyriaeth, gocheliad; v, ystyried,nbsp;pwyllo, ymgadwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\_ gwagelog

Heedful, hid'!*??! a, gofalus, gochelgar, Heedfulness, hid't^l.nes re, ymogeliad,nbsp;gwageliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[esgeulus

Heedless, hid'les a, anochelgar, diotal, Heel, hil re, sawdl, ffal, tap: v, sodli;

gogwyddo, taplasu nbsp;nbsp;nbsp;fre, tepyu

Heelpiece, hil'pis v, tapio, trwsio sawdl: Heft, heft re, pvrys.�Haft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I etiaid

Hegira, hej'i.r^ re, cyfF eyfrif v Mahom-Heifer, hef ur re, anner, treisiad; meinoles Heigho, h�'h� i, hoho I haiho!

Height, h�t re, uchder, uchelder Heighten, M'tn vt, uchelu, dyrehafu,nbsp;codi yn uwch; mwyhaunbsp;Heinous, ha'nus a, �echryslawn, anfad,nbsp;ysgeler, cyflafanaidd, gwaedfawrnbsp;Heinousness, hanus.nes re, erchylldra,nbsp;drygedd, ysgelerder, anfadrwyddnbsp;Heir, �r re, etifedd, treftadog; edlin.nbsp;Joint-heir, cydetifedd. Heir-apparent,nbsp;edlin, edling

Heirdom, �r'dum re, etifeddiant 148

-ocr page 173-

5re; late: l�ne, n� m�te; she, zh=2 azure; thin, this; j=dzh. HEE


Heiress, �r'es n, etileddes, treftadoges Heirless, �r'les a, dietifeddnbsp;Heirship, �r'ship n, treftadogaethnbsp;Heliacal, hi.l�'a.k^ a, heulaidd, ynnbsp;gadael neu yn dytod i mewn i oleuninbsp;yrhaulnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[droellog

Helical, hel'i.kal a, nydd-dr�edig, nydd-Heliocentric, hi.li.�.sen'trik a, gweledig o�r haul

Heliograf, hi'Ii.�.graf w, heulgraff [haul Heliolatry, hi.li.oi'S..tri n, addoliad yrnbsp;Helioscope, hi'U.�.sk�p n, heulddrychnbsp;Heliotrope, hi'ii.�.tr�p n, blodeuyn yrnbsp;haul; gwaedfaen

Helix, hel'iks n, lUnell nydd-droellog Heil, hel n, uffeni, alis, afagddu, annwfn,nbsp;annwn. Hell-black, erchyllddu. Heil-born, dieflig. Hell-cat, hen wrachnbsp;Hellibore, hel'i.bo�r n, pelydr Yspaennbsp;Hellish, hel'ish a, ufl'emol uffernignbsp;Hellishness, hel'ish.nes n, uffernolrwyddnbsp;Helm, helm n, llyw; helm, penawrnbsp;Helmet, hel'met n, helm, penwisg ddur,nbsp;penffestinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[naint y chwys

Helodes, hi.l�'diz n, cryd chwyslyd, Helot, hel'ut w, caethwas Spartaiddnbsp;Helotism herut.ism n, caethwasanaeth,nbsp;caethwasaeth, caethrawd, caethiwednbsp;Help, help n, porth, cynnorthwy; ym-geledd: v, cymhorth, cynnorthwyo,nbsp;cyfnerthu, helpio. So help me Godnbsp;Hn oaths), fel yr atebaf i Dduwnbsp;Helpful, help'f^l a, cynnorthwyol, ym-geleddgar [ nodded, diymgeleddnbsp;Helpless, help'Ies a, digymhorth, di-Helpmate, help'mat�, cydymaith.cyfaillnbsp;Heiterskelter, hei.tur.skei^t�r ad, didrefnnbsp;Helve, helv n, coes bwyell, troed, earnnbsp;Helvetic, hel.vet'ik a, perthynoi i�rnbsp;Swissiaid

Hem, hem �.hem, gwrym, gwa]d,haech :

vt, hemio, gvrrymio; amgv'lchynu Heinatoid, hi'ma.t�id a, gwaedlydnbsp;Hematosis, hi.ma.tosis n, gwaediif'nbsp;Hemi- px, banner

Hemiplegy, hem'Lplej.i ?i, parlys lleol, parlys mewn un banner ot corfFnbsp;Hemisphere, hera'i.sfi�r n, hannergrwn,nbsp;arddrychnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[erwn

Hemispherical, hem.i.sfer'i.kal a, banner Hemistich, hem'i.stik n, banner llinellnbsp;Hemlock, hem'iok n, cegyd, cegyr.

Water-hemlock, brelwg Hemorrhage, faem'or.aj n, gwaedlif,nbsp;tarddelliad gwaed

Hemorrhoids, hem'or.oidz np, clwyf y marchogion, lledewigwst

Hemp, hemp n, cywarch. Fimble-hemp, cywarch benyw [warch, cartholnbsp;Hempen, bem'pn a, cywarchog, o gy-Hen, hen n, il,r, giar, dicen. Henpecked, tan gnwc gwraig. Heath-hen,nbsp;lar y mynydd. Moor-hen, cotiar,nbsp;corsiarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_llewyg yr iS.r

Henbane, hen'ban n, fFa�r moch, y hela, Henchman, hensh'man n, gwas, dilynwrnbsp;Hence, hens ad, oddi yma, odd yma: �,nbsp;ymaith ! ffwrdd ! i bant I chwi!nbsp;Henceforth, hens't�rth, Henceforward,nbsp;hens.for'wurd ad, bellach, rhag ilaw,nbsp;mwyach, o hyn allannbsp;Hendjhend vi, gafaelu, dal; amgylchynunbsp;Hepaticai, hi.pat'i.kal a, afuol, afuaiddnbsp;Hepatitis, bep'a.t�.tis n, ennynfa yr afunbsp;Heptagon, hep't^.gun n, dull seithochrnbsp;Heptagonal, hep.tag'�.nal a, seithochroinbsp;Septangular, hep.tang'g�.l�r a, seith-onglognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Heptarchy, hep'tar.kl n, aeithlywydd-Her, hdr j?�, ei; hi. Hers, eiddi. Her also, hithau

Herald, her ald n, achydd, achwr, ach-ofydd; cyhoeddwr; herodr: vt, cy-hoeddi; herodri. Herald king at arms, brenin pen beirddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[odrig

Heraldic, hi.raVdik a, achofyddol, her-Heraldry, her'ald.ri n, achyddiaeth, achofyddiaeth, arwyddfarddoniaeth,nbsp;herodraeth

Herb, h�rb n, llysieuyn, glaswelltyn Herbaceous, hur.ba'shus a, llysieuaidd,nbsp;llysieuol; llysieugarnbsp;Herbage, hur'baj w, porfa, tir porfa,nbsp;llysiau; degwm porfa; rhyddid i gyd-bori. Fresn herbage, irwelltnbsp;Herbal, hur'bal n, llysieulyfrnbsp;Herbalist, hur'bal.ist n, llysieuyddnbsp;Herbivorous, hur.biv'�.rus o, yn bwytanbsp;llysiau, llysfwyta

Herby, hur'bi a, llysieulyd, Hawn o lysiau Herculean, h�r.k�'li.an o, cawraidd,nbsp;gorchestol, arwrolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Ercwl

Hercules, hhr'kii.liz n, Ercwlff, 'Ercwlf, Herd, hhrd n, gyr; myntai, cenfaint,nbsp;gre, deadell; v, cydymdyru, deadellunbsp;Herdsman, hurdz'man n, bugail, gr�wr,nbsp;dsf^dellwr, buelydd, bugeilwrnbsp;Here, hi�r ad, yma, yn y lie hwn, yn ynbsp;fan yma, yn y fan hon; dyma, llyma.nbsp;Here he is, dyma fenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yma

Hereabouts, hi r'S b�wts ad, o ddeutu Hereafter, hi�r.afiur ad, wedi hyn, arnbsp;ol hyn, 0 hyn aiiasi, rhag Haw; n, ynbsp;byd i ddyfod, y byd a ddawnbsp;149


-ocr page 174-

HIG path. fat. ere, met, ma-rine, pin, 5rb, on curve, cut, tw=too. t\Vkr=tnok;

Hereat, hi�r.at' ac?, ar hvn. wrth hyn Hereby, hi�r.b�' ac?, wrth hynnbsp;Hereditable, hi.red't.tS.bl, Heritable,nbsp;her'i.t^.bl a, etifeddadwynbsp;Hereditament, her.i.dit'amp;.ment �, danbsp;etifeddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ treftadol

Hereditary, hi.red'i.tnr.i a, etifeddol, Herefrom, hi�r.from' ad, oddi ymanbsp;Herein, hi�r.in', Hereinto, hi�r.in't\V ad,nbsp;yn hyn; yma; i hynnbsp;Hereof, hfr.ov' ad, o hyn; einbsp;Hereon, hi r.on' Hereupon, hi�r.up on'nbsp;ad, ar hyn [ gi'^d, archwrthgredwrnbsp;Heresiarch, her'i.si.ark n, blaenor geu-Heresy, her'i.si n, geugred, gwrthgred,nbsp;geugrefydd, geuTith, camgred, geu-ffydd, cyfeiliornad, geuatnrawiaeth.nbsp;Heresy and schism, geugred a rhwygnbsp;Heretic, her'i.tik n, geugrefyddwr, cam-gredwr, geuffyddiwr, geugredwrnbsp;Heretical, hi.ret'i.kal a, geilgrefyddol,nbsp;# geufFyddiol, cyfeiliornusnbsp;Hereto,hi�r.tw',Hereunto, hi'r.un.tw'ad',nbsp;i hyn, at hyn, wrth hyn; hyd yn hynnbsp;Heretofore, hi�r.t^V.f�V ad, gynt, cynnbsp;hyn, o�r blaen

Herewith, hi�r.wixH ad, gyda hyn. efo Heriot, herii.ut n, ebediw [tadaethnbsp;Heritage, her'i.taj n, etifeddiaeth, tref-Hermaphrodite, hur.maf'r�.d�t n, deu-rywyn; ceiiiogiar: a, deurywiolnbsp;Hermaphroditicaljh�r.maf.r�.dit'i.kal a,nbsp;deurywiol, deuryw

Hermetic, h�r.met'iJc, Hermetical, h�r-met'i.kai a, iferyllaidd nbsp;nbsp;nbsp;^ [elaig

Hermit, h�r'mit n, meudwy, didrytwr, Hermitage, h�r'mi.taj n, meudwyfod,nbsp;meudwyfan, cell meudwy [didrytnbsp;Hermitical, h�r.mit'i.kal a, meudwyol,nbsp;Hernia, h�r'ni.S n, rhwyg; bolystyn,nbsp;torgest, toriad llengig [dewrynnbsp;Hero, hiV� n, arwr, gwron, gwrolddyn,nbsp;Heroic, Jii.r�'ik, Heroical, hi.r�'�.kalnbsp;a, gwronaidd, mawrfrydig, tragwrol.nbsp;arwrol. Heroic verse, mesur deg-troednbsp;Heroine, her'�.in n, arwraig, arwresnbsp;Heroism, her'�.izm n, arwredd, arwr-

iaeth,gwroliaeth,dewredd,gwroniaeth

Heron, her'un n, creyr, crychydd Heronry, her'un.ri n, cr�yrfa [iddwfnbsp;Herpes, h�r'piz �, tarddwraint; tannbsp;Herring, her'ing n, penwag, ysgadenynnbsp;Herself, h�r.self pn, hi ei hunan, einbsp;hunannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^mheuaeth. oediad

Hesitancy, hez'i.tan..si n, petrusder, ara-Hesitate, hez'i tat vi, petruso, gohirio oedi; ammheu; geirdagu

Hesitation, hez.i.tashnn n, petrusder; geirdagiad; ammheuaeth. Withoutnbsp;hesitation, dibetrusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mheuol

Hesitative, hez'i.ta.tiv a, petrusol, am-Hesperian, hes.pi�r'i.an a, gorllewinol Heteroclite, het'ur.�.kl�t n, sylweddair,nbsp;peth neu ddyn afreolaidd: a, afreol-aidd. Heteroclites, amrydreigliaidnbsp;Heteroclitical, het.ur.� klit'i.kal a, af-reolus, gwyrolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iol, geuol

Heterodox, het'ur.�.doks a, gwrtndyb-Heterodoxy, het'ur.�.dok.si n, allfam, geuddysg. geufl'ydd, geuathrawiaethnbsp;Heterogeneal, het.ur.�,ji^ni.al, Heterogeneous, het.ur.S.ji'ni.us a, allryw,nbsp;amryfeilryw, brithrvwnbsp;Hetman, het'man n, llywydd [mynunbsp;Hew, h� (Jiewn) vt, naddu, tori, cym-Hewn, h�n pp�Hewnbsp;Hexagon, hek'sS. gun n, chwechochrnbsp;Hexagonal. heg.zag'�.nal a, cfawech-ochrol, chwechongi, chwechonglognbsp;Hexameter, heg.zam'i t�r n, chwebanog,nbsp;mesur chwetroed

Hey, ha, Hey-day, ha'da i, ha! wi! oi 1 oian ! oio! haio! hai!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ffosp

Hiation, h�.a'shun n, dylyfiad g�n; agen. Hiatus, h�.a'tus n, agen, gagendor, gagennbsp;Hibernal, h�.b�r'nala,gauafol,gauafaid(lnbsp;Hibernate, h�'b�r.nat vi, gauafunbsp;Hibernation, h�.b�r.na'shun n, gauafiadnbsp;Hibernian, h�.b�r'ni.an n, Gwyddyl,nbsp;Gwyddel: a, Gwyddelig, Iwerddonignbsp;Hiccup, Hiccough, hik'up n, ig, yr ig;nbsp;V, igian, eigian

Hickwall, hik'w�i, Hickway, hik'wa n, caseg y ddryghin, delor y derw, cym-mynwr y coed

Hide, h�d (pt hid; pp hidden, hid'n, hid) V, cuddio, celcio, celu, dirgelu:nbsp;n, croen, een, biing-groen. Mesur am-mhenodol o dir, o 60 i 120 erw. Hide-and-seek, migymguddiad, chwareunbsp;chwiw. Hide-bound, croenrwymnbsp;Hideous, hid'yus a, hyll, erchyll, echrys-lawn, hyllgrych (� hyllgrech)

HIe, h� vi, brysio, prysuro, ffrystio.

Hying, yn prysuro; prysuriad Hierarch, m'i.rark n, penadur eglwysignbsp;Hierarchy, h�'i.rar.ki n, llywodraethnbsp;eglwysig, alsantaethnbsp;Hieroglyph, h�'i.r�.glif, Hieroglyphic,nbsp;h�.i.r�.glif'ik n, nod arwyddol, ar-wyddlun. Hieroglyphics, batheiriaunbsp;Hieroglyphical, b�.i.r�.glif'i.kal a, bath-eiriol, arwyddol, arwyddluniolnbsp;Higgle, hig'1 vi, edwica, tynfasnachunbsp;150


-ocr page 175-

Higgledy-piggledy, hig'l.di.pig'l.di ad. hlith draphlith, yn ddidrefn, yn ben-dramwnwgl

High, hi* a, uehel, ban,banog, tal; balch; drud; Hawn; croch; mawr. High-flown, nchelfalch. High-mettled,nbsp;ffroenuchel; bywiog. High-minded,nbsp;nchelfrydig. High road, y fforddnbsp;fawr, cefhflbrdd. High sea, cefnfor.nbsp;High-spirited, calonog, hy. Highnbsp;time, Hawn bryd, eithaf pryd. Tennbsp;feet high, deg troedfedd o uchder. Asnbsp;high, cyfrwch. It is high time, maenbsp;yn llawn bryd. To set on high,nbsp;dyrchafu. From on high, oddi uchodnbsp;Highland, Vi'land n, ban, ucheldir,nbsp;mynydd-dir f �cheldirwr Albanaiddnbsp;Highlander, hTlan.d�r n, mynyddwr;nbsp;Highly, h�l'li ad, yn fawr; yn falch; ynnbsp;uchel. Highly-seasoned, poeth i�rnbsp;chwaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bJaenal

Highmost, h�'m�st a, uchaf; cyntaf, Highness, hfnes n, uchder, uwchder,nbsp;ucheider, uchelradd. His Royal Highness, ei Ucbelder Breninol | lanwnbsp;Highwater, h'i'w�.t�r ti, gorllanw. gor-Highway,h�'wa n, ffordd fawr, prif-fforddnbsp;Highwayman, h�'w�.man n, lleidr per.

ffordd nbsp;nbsp;nbsp;[nsrwydd, hyfrydwch

Hilarity, hi.lar'i.ti n, llawenydd, hoen-Hilarious, hi.leVtus a, llawen, lion, siriol Hilary, hiTur.t �. yn agos i \vyl Hilarynbsp;(lonawr 13). Hilary-term, un o dym-moran�r gyfraith, yn dechreu ynnbsp;lonawr

Hilding, hirding n, bawddyn, cachgi Hill, hu 71. bryn, moel, cefn, garth, trum.

Ant-hill, myrdwyn, mordwyn [path Hillock, hil'uk n, bryncyn, pone, twra-Hilly, hil'i a, mynyddig, bryniognbsp;Hilt, hilt n, Qarn cleddyf [also, yntaunbsp;Him, him pn, ef, efe, fe, e, efo, fo, o. Himnbsp;Himself, him.self pn, ei hun, ei hunan.nbsp;He is beside himself, inae efe allan o�inbsp;bwyllnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f taiogyn, taiog: a, ol

Hind, h�nd ti, ewig; llafurwas, gwas, Hinder, h�n'd�r a, olnbsp;Hinder, hin'd�r v, rhw^stro, attal,nbsp;rhagod, lluddias, llesteinonbsp;Hinderance, hin'd�r.ans, Hindrance,nbsp;hin'drans n, rhwystr, llestair, lluddnbsp;Hindermost, h�n'd�r.m�st Hindmost,nbsp;h�nd'm�st a, olaf, diweddaf; bonolnbsp;Hinge, hinj n, colyn drws. colfacb; tgt;,nbsp;coifachu; dibynu. ymddibynunbsp;Hint, hint n. amnaid. awgrvm, arwydd:nbsp;Pt, amneidio, crybwyll, crybwyllo

�rc; late, l�n�. n�, miite; zh=z azfire; thin, xms; i=dzh. HOA Hip, hip n, dun. pen uchaf v glun;nbsp;duegwst. pruddglwyf; ogfaen; ffrwythnbsp;marchfieri, egroesen; vi, llaesu cym-mal pen y glun. Hip-shot, wedi yssigonbsp;pen y ginn. clunlaes [pruddglwyfusnbsp;Hippish, hip'ish o, isel o ysbryd, trist,nbsp;Hippishness, hin'ish.nes n, defyd ynbsp;ddueg, pruddglwyf; iselder ysbrydnbsp;Hippocentaur, hip.�.sen't�r ��, math onbsp;anghenfil, dynfarch [dychymmygolnbsp;HippogritF, hip'�.grif n, march asgellognbsp;Hippopotamus, hip.�.pot'S..mus n, yrnbsp;afonfarch, behemoth yr Ysgrythyrnbsp;Hire, hfr n, cyflog, hur, llog; vt,nbsp;cyfiogi, hurio, lloginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hurwas

Hireling, h�r'ling n, gwas cyfiog; Hirer, h�r'�r w, cyfiogwr, huriwrnbsp;Hirsute, h�r.s�t' a, blewog, cedenog;nbsp;His, hiz pn, eiddo et, ei eiddo, ei [garwnbsp;Hiss, his n, chwitbrwd, chwythlais, si;

hwt: V, chwythleisio, s�o, hwtio Hist, hist t, ust! tewch! taw!nbsp;Historian, his.t��r'i.an n, hanesydd, ys-tor�awrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ tor�ol

Historical, his.tor'i.kal a, hanesol, ys-Historify, his.tor'i.f� vt. hanesu, adrodd Historiographer, his.t�.ri.og'ra.f�r n,nbsp;haneswr; brudainbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fyddiaeth

Historiography,his.t�.ri.og'ra.fin,hanes-History, his'tur.i n, hanes, brud, vstori; edrybod, hanesyddiaeth. Naturalnbsp;history, anianyddiaeth, mildraethnbsp;Histrionic, his.tri.on'ik a, chwar�yddolnbsp;Hit, hit n, ergyd, tarawiad; damwain:nbsp;V (pt Sc pp hit), taro, cyfFwrdd;nbsp;dygwyddo [cwlwm; gafaelfachnbsp;Hitch, hitsh v, gafaelu, bachu; n,nbsp;Hitchei, hit'shel n, heisylltnbsp;Hithe, h�TH n, porthladd bychan [ymanbsp;Hither, hixH'ur ad, yma, hyd yma, tuagnbsp;Hithermost, hixH'�r.m�st a, nesaf ymanbsp;Hitherto, hiTn'ur.tlt;V ad, hyd yma, hydnbsp;yn hyn, hyd hyn

Hitherward, hixH'�r.word ad, tuag yma Hive, hi�y n, cwch gwenyn, bodrydaf:

cychu, llestru gwenyn Ho,* ho t, ho! hai! clyw! clywch!

Hoar, hs�r o, llwyd, llwydwyn, blawr.

Hoar-frost, llwydrew, barug, arien Hoard, h��rd n, cuddfa, cuddgrug;

cronfa; v, casglu, tyru, croni [llwydni Hoariness, ho�r'i.nes n, llwydedd; pen-Hoarse, hs�rs a, cryg, cryglyd. Tonbsp;grow hoarse, crygu, myned yn grygnbsp;Hoarseness, hS�rs'nes n, crygni, crygi,nbsp;crygiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[penllwyd

Hoary, ho�r'i c, llwyd, blawr, arienog;

15J

-ocr page 176-

HON pS,th, fat, �rc, met, ma-rine, pin, �rh, on. curve, cut, t\V=too. t^k=took;

iheddyw

cawldeb

Hoax, h�ks w, twyll, hoced, siom; vt, twyllo, siomi, hudo

Hoaxer, h�k's�r hocedydd, hocedwr, twyll wr, castiwrnbsp;Hob, hob n, pentan, pentanfaennbsp;Hobble, hob'1 n, herciad; dyryswch,nbsp;magi, trailed: vi, hercian, cloffgerddednbsp;Hobby, hob'i n, corfarch �, math, o hebognbsp;hurtyn; anwylbeth, hoffbethnbsp;Hobgoblin, hob'gob.lin w, ellyll, anys-ysbryd, bygwydd, bo, bvgel nosnbsp;Hobnail, hob'nal w, hoel glopanbsp;Hock, hok w, coesgyn, gar, coesddarnnbsp;blaen o gig mochyn; math o winnbsp;Hock, hok, Hockle, hok'1 vt^ tori gewynnbsp;7 gar

Hocus-pocus (hoc est corpus, hwn yw�r corff), h�'kus.p�kus w, hud, hud anbsp;ffug, hud a lledrith. hoced, twyllnbsp;Hod, hod �, cafn cymmrwd, hawcnbsp;Hodful, hod'f'^i n, hawcaidnbsp;Hoddy, hod'i a, cryf, lachusnbsp;Hodgepodge, hofpoj, Hotchpotch, hotsh'nbsp;potsh n, cymmysgedd didrefn, cybolfa,

dyw

Hodiernal, ho.di.hr'nal a, perthynol i Hodman,hod'manw,cymmrydwr,hawcwrnbsp;Hoe, ho n, chwynogl, caib, cribyn-gaib:

vt, chwynogli, cribyn-geibio Hog, hog n, mochyn, llwdn hwch, twrch.nbsp;Hog�s lard, bloneg. Hog-cot, Hog-sty, cwt, twic mochynnbsp;Hoggerell, hog'ur.el n, hespwrn, hespinnbsp;Hoggish, hog'ish a, mochaidd; drelaiddnbsp;Hoggishness, hog'ish.nes n, mocheidd-dra, mochyneidd-dra, bryntninbsp;Hogherd, hog hurd n, celdwad mochnbsp;Hogo, ho'go n, drewiant, drewdodnbsp;Hogshead, hogz'hed n, myddi, baril fawr;

54 galwyn o ddiod neu gwrw Hoiden, hoi'dn n, hoeden, hobinbsp;Hoist, h�ist vt, codi, dyrchafunbsp;Hoity-toity, hoi'ti.toi'ti i, hai, haio, hanbsp;Hold, hold n, gafael, dalfa; amddiffynfa;nbsp;lloches; ceudod Hong: v {pt heldjnbsp;pp held, holden, h�l�dn), dal gafael;nbsp;attal; cadw: i, dalj arosl paid Inbsp;To lay hold of, ymaflyd yn. To holdnbsp;one�s peace, tewi, tewi S- sonnbsp;Holdfast, holafast n, gafaelt'ach, dalbrennbsp;Hole, hoi n, twll, bwt; ffaunbsp;Holidam, hol'i.dam n, sancteiddfamnbsp;Holiday, Holyday, hol'i.da n, dydd gwylnbsp;Holiness, ho li.nes n, sancteiddrwyddnbsp;Holloa, Hollo, ho.lo' i, hai 1 clyw!nbsp;gwrandaw! vi, galw, gwaeddi; n,nbsp;gwaedd, galwad

Hollow, hol'd n, ceule, ceudwll, cau, ceuedd: a, cau, cafnog, ceuol; di-waelod: v ceuo, cafnu; ad, hollol,nbsp;trwyadl. Hollow sound, clone rhoncnbsp;Hollowness, hol'o.nes n, ceuedd, ceudodnbsp;Holly, hol'i n, celynen, pren celyn.

Holly-grove, celynog, celynllwyn Hollyhock, hol'i.hok n, hoejs bendigaidnbsp;Holm, holm n, prinwydden, y dderwennbsp;fythddeiliog, glasdonen; maran, mar-ian, marianedd; ynys mewn afon neunbsp;gilfach; gwastattir bras ar Ian afonnbsp;Holocaust, hol'o.kdst n, llosgaberth,nbsp;poethoHfwmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| �Help

Holpen, hol'pn a, cynnorthwyedig: pp. Holster, h�l'st�r n, gwain llawddrylinbsp;Holy, ho'li a, sanctaidd, gl5.u, cyssegr-edig; pur. The holy of holies, cys-segr sancteiddiolaf

Homage, hom'aj n, yraostyngiad, addol-iad, gwriogaeth nbsp;nbsp;nbsp;[warogaeth

Homager, hom'a.jur �, deiliad dan Home, horn n, cartef, tref, trigfa, haddef;nbsp;ad, adref, i dref: at y pwnc. Atnbsp;home, gartref. Home thrust, gwthnbsp;hyd adref. Home-spun, cartrefig, anbsp;wnaed gartref; diaddarn [rwyddnbsp;Homeliness, hom'li.nes n, cartrefeidd-Homely, hom'li a,cartrefaidd; gwladaiddnbsp;Homer, h�'m�r n, mesur Hebreaidd onbsp;gylch tri pheint

Homestead, hom'sted n, cartrefle [adref Homeward, h�m'w�rd ad, adref, tuagnbsp;Homicide, hom'i.sid n, lleiddiad dyn,nbsp;iiofrudd, Uawrudd ;lloffuddiaeth, dyn-laddiad, galanasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wriaeth

Homilectics, hom.i.lek'tiks np, pregeth-Homily, hom'i.li n, byrdraeth, byr-draethawd, pregeth fer nbsp;nbsp;nbsp;[ gallt

Horamoc, hora'uk n, bryncyn, garth, Homocentric, h�.m�.senTrik a, cy-mherfeddol, cynghraiddnbsp;Homceopathy, ho.mi.op'^.thi n, y gelf-yddyd o iachSu ^ dognau o anfeidrolnbsp;fyehander [rywiog, cyfiinrhywnbsp;Homogeneous, h�.m�.ji'ni.us a, cyd-Homogeneousness, h�.m�.ji'ni.us.nesnbsp;cydrywiaeth, unrhywiaethnbsp;Homologous, h�.mol'�.gus a,g^ymmedr,nbsp;gogyfartal, cyffelybnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^mmh�us

Homonymous, ho.mon'i.mus a, mwys, Homophonous, h�.mof'�.nus a, unsain,nbsp;gogydsainnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[unseinedd

Homophony, h�.inof'�.ni n, cydseinedd, Homotonous, h�.mot'�.nus a, unweddnbsp;Hone, hon n. hogfaen, ellynfaen, hogalen:nbsp;vt, hogi, llyrnu ar hogfaennbsp;152


-ocr page 177-

(^re; late: line, n�, m�te; she. 7.h=z azure: thin, this; i=dzh. HOB

Honest, on'est a, cj^awn, eywir, di^ dwyll, gonest, addwyn, uniawnnbsp;Honesty, on'es.ti n, uniondeb, addwyn-der, gonestrwydd, cywiredd, eywirdebnbsp;Honey, hun'i n, mel. Honey-bag, cwdnbsp;y me], cylla gwenyn. Honey-comb,nbsp;dil mel, erwybr. Honey-dew, mel-wlith, melgawod. Honey-moon, misnbsp;yr afaeth, mis mel, mis cyntaf ar olnbsp;priodi. Honey-mouthed, mwyndatodnbsp;Honeysuckle, hun'i.suk.1 w, gwyddfid,nbsp;gwyddwydd, blodau�r melnbsp;Honeywort, hun'i.wurt n, llysiau�r melnbsp;Honied, hun'id a, Hawn mel, melusnbsp;Honorary, on'0.rur.i o, mygedol; anwobr-wyedig, heb ei daluj anrhydeddusnbsp;ilonorificabilitudinity, on.o.rif'i.kS-.bil.i-tii.din'i.ti n, anrhydeddusrwydd (ynbsp;gair hwyaf yn yr iaith Seisonig)nbsp;Honour, on'ur anrhydedd, bri, parch,nbsp;enw, ardduniant, urddas, ermyg, ed-myg:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anrhydeddu, parchu. With

out honour, dibarch, dianrhydedd Honourable, on'ur.a.bl a, anrhydeddus,nbsp;parchus. Right Honourable, Gwir Anrhydeddusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhydeddusrwydd

Honourableness, on'ur.a.bl.nes n, an-ICood, hiVd w, cwfl, cwcwll, penguwch Hoodwink, hWd'wingk vt, mwgydu, gor^nbsp;Hoof, hwf cam, ewingarn [chuddionbsp;Hoofed, h\vft a, carnog, carniog, carnol.

Hoofed animals, carnolion Hoofless, h\Vfles a, digarnnbsp;Hook, h\Vk n, bach, bechyn; v, bachu.nbsp;bachellu, dyfachu, dal. Bill-hook,nbsp;glaif. Fish-hook, bach pysjota.nbsp;Pruning-hook, gwyddlif. Reaping-hook, cryman. By hook or by crook,nbsp;rhyw ffordd neu gilydd. Hook andnbsp;eye, bach a llygad, bach a dolennbsp;Hookah, hgt;V'k2i n, math o bib hirnbsp;Hoop, hgt;Vp n, cylch, cylchyn, cant: vt.

cylchu, cantio. Hooping-cough, y pas Hoot, h\vt r, hwtian, hwtionbsp;Hop, hop n, gonaid, hwp, dylam, hec,nbsp;here, llamundroed: v, llemain, hec-ian; hopysu. Hop, skip, and jump,nbsp;hwb a cham a naid

Hope, hop n, gobaith, goglud, hyder: v, gobeithio, hyderu, ymd^diried. Hope-deserted, diobaith. Forlorn hope,nbsp;tamaid angeu

Hopeful, h�p'f^l a, gobeithiol; golygus Hopefulness, h�p'iM.nes �, gobeithiol-rwydJnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(dihyder

Hopeless, hSp'ies a, diobaith, anobeithiol, Hopelessness, hop'les.nes n, anobaith

Hopper, iiop ur n, hopran melin; basged Hopple, hop'I vt, cydrwymoV traednbsp;Hops, hops np, llewyg y blaidd, hopysnbsp;Horal, ho�r'al, Horary, Iho�r'ur.i a, awrol,nbsp;oriol, pertbynol i oriaunbsp;Horde, ho�rd n, tylwyth, torf, myntainbsp;Horehound, ho�r'huAVnd n, morddanadl.

White horehound, Uwyd y cwn [wel Horizon, h�.r�'zun n, terfyngylch, gor-Horizontal, hor.i.zon'tal a, gwastad;

terfjngylchol; gorweddol, llorwedd Horn, horn n, corn. Horn-book, llyfrnbsp;corn. Hunting-horn, helgorn. Innernbsp;horn, mab gorn. Without horns,nbsp;moel, digom. Green horn, gwirionynnbsp;Hornblende, hora'blend n, math o garegnbsp;Horned, h�rn'ed a, corniog, cyrnignbsp;Hornet, hor'net n, cacynen y meirch,nbsp;chwiliores, gwenynen y meirchnbsp;Hornpipe, h�m'p�p n, math o daplasnbsp;Horny, horn'i a, cornaidd, cyrnaiddnbsp;Horologe, hor'o.lqj n, awrtynegyddnbsp;Horology, hor'o.lo.ji re, awroniaethnbsp;Horometer, hor.om'i.tur n, awrfesuryddnbsp;Horometry, ho.rom'i.tri re, awrfesuriaethnbsp;Horoscope, hor'�.sk�p re, cyd-dremiadnbsp;y planedaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dychrynllyd

Horrent, hor'ent a, gwrychog, garwj Horrible, hor'i.bl a, erchyll, ofnadwy,nbsp;hyll, dychrynllyd, echryslawn, echrysnbsp;Horribleness, hor'i.bl.nes re, echryslon-edd, erchylldranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anferth

Horrid, hor'id a, erchyll, echrydus, Horrific, hor.if'ik a, dychrynllyd, ar-swydus, brawychus, yn peri ofnnbsp;Horrisonous, ho.ris'o.nus a, erchyll-seiniolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[erchylldod

Horror, hor'�r re, arswyd, dyenryn, braw, Horse, hors re, march; cefiyl: vi, rhoi arnbsp;farch; marchogaeth. Horse-block,nbsp;caregfarch.esgynfaen. Horse-breaker,nbsp;torwr meirch. Horse-cloth, hws,nbsp;cefnlliain. Horse-dealer, porthmotnbsp;meirch. Horse-fly, cacynen y meirch.nbsp;Horse-laugh, crechwen. Horse-race,nbsp;marchred, marchredegfa. Horse-shoe,nbsp;pedol ceffyl. Horse-trappings, seirch.nbsp;Entire horse, march. Hobby-horse,nbsp;ceffyl-pren. Pack-horse, pynfarch.nbsp;Race-horse, rhedfarch, rhedegtarch.nbsp;Stalking-horse, cefFyl brethyn. War-horse, cadfarch, rhyl'elfarch. On horseback, ar gefn cefFyl, yn raarchocau, ynnbsp;marchgau, yn marchaunbsp;Horseman, horsman re, marchwr, gwrnbsp;march, marchognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wriaeth

Horsemanship, hors'man.ship re, march-153

-ocr page 178-

HUL path. fat. ere. met, mfi-rinc. pin. �rb, on. c�rve. ent. t\v=too, t^k=r:took;

Hortation, h�r.ta'shun n, annogaeth. cvn^yhor

Hortative. hor'tS,.tiv, Hortatory, h�r't^-tur.i a, annogaethol, rhybuddiol Horticultor, h�r'tt.kul.tur ti, garddwrnbsp;Horticulture, h�r'ti.kul.tsh�r n, ^ardd-wriaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gardd

Hortulan, hor't�.lan a. gardcTol, fel Hosanna, h�.zau'fi. n, gair Hebraeg ynnbsp;arwyddo �Achub, atolwg�

Hose, li�z {p hose, h�z, hozen, ii�'zu) �, hosan; pib hyblygnbsp;Hosier, h�'zb�r n, hosanydd, liosaneuwrnbsp;Hospitable, hos'pl.ta.bl a, llettygar,nbsp;croesawgar, hael

Hospital, lias'pi.tal n, yspytty, clatdy Hospitality, hos.pi.tal'i.ti �, llettygar-wch, ysbyd, haelioninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ospi

Hospitate, hos'pi.tat v, llettya, gwesta, Host, host ti. Hu, byddiiij llettywr;

tafarnwr; aberth yr offeren [ddyn Hostage, hos'taj n, raach, gwystl, gwystUnbsp;Hostes.s, h�s'tes n, llettywraig; tafarn-wraignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhyfelgar

Hostile, hos'til a, gelyniaethus, gelynol; Hostility, hos.til'i.ti �, gwrthryn, gelyn-iaeth, gelynolrwydd; rhylel; casinebnbsp;Hostler, os'l�r. hos Ifir n, marchwas.ostlernbsp;Hostel h�s'tel, Hostelry, h�s'tel.ri, Host-ry, h�st'ri n, marchdy cyffredin=Hotelnbsp;Hot, hot o, twym, gwre.sog, brwd, poeth.nbsp;Hot-brained, penboeth, ffrochwyllt.nbsp;Hot-lieaded, penboeth, ffyruig, gor-wyllt. Burning hot, poeth angerddol.nbsp;Red hot, gwynias, yn dan cochnbsp;Hotbed, hot'bed �, gwely brwd [ostlnbsp;Hotel, h�.tel'�, Hetty cyiTredin, gwesttynbsp;Hothouse, hot'li�vvs n, twymdynbsp;Hotspur, hot'sp�r n, dyn nwyiiwylltnbsp;Hottentot, hoten.tot �, brodor Fenrhynnbsp;Gobaith Da; dyn gwylltnbsp;Hough, hok n, gar: v(, tori Hinyn y garnbsp;Hound, h�wnd n, bytheuad, nuad,nbsp;huadgi, helgi. BIood-hound,gwaedginbsp;Hound-bitch, bytheuades. Hound-fish, y pysg piewd, penei. Houndgt;tree,nbsp;pysgwyddennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[awrwydryn

Hour, �^�r n, awr. Hour-glass,awrwydr, Hourly, hwVli ad, bob awr: a, oriolnbsp;House, h�vvs (p houses, h�Vziz) n,nbsp;ty. House-warming, gwiedd cynhes-iad t^. Dwelling-house, t^ annedd,nbsp;trigtan. Pest-house, heintty. Playhouse, chwareudy. Public-house, taf-arn. Summer dwelling-house, hafoil,nbsp;hafotty. Mean paltry houses teiactinbsp;House, huwz tgt;, llettya, dwyn i dy, tyo

Housebreaker, liAws'bra.k�r n, tydorwr Housebreaking, hi^ws'brii.kinff n. ty-doriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11^; tyaid

Household, h�ws'h�ld n, teulu, tylwyth; Householder, h�^s'h�l.d�r n, gwr tf,nbsp;perchen t^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ teul�yddes

Housekeeper, h�ws'ki.p�r n, perchen tf, Houseless, huws'les a, didf, dianneda,nbsp;digartref, digysgodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[luaidd

Housemaid, h�ws'mad n, morwyn deu-Housewife, huz'wif (p housewives, huz'wivz) n, teul�yddes, gwreigannbsp;Housewifery, huz'wif.ri n, teul�yddiaethnbsp;Housing, huw'zing n, hws, huiing marchnbsp;Hovel, hoy el re, penty, bwthyn, clertynbsp;Hover, hov'ur vt, chwyfio, hiofio, hofian,nbsp;cyhwfanu, chwylo, ehedfannbsp;How, hu^ ad, pa, mor, pa mor, pa gyn,nbsp;pa fodd, pa sut. How old is he?nbsp;beth yw ei oedran?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( oil

Howbeit, buw.bi'it ad, er hyny, er hyn However, h�^.ev'�r, Howsoever, h�w-s�.ev'�r ad, pa fodd bynag, bethnbsp;bynag; er hyny, enllainbsp;Howitzer, h�iV'it.z�r re, math o gyflegrnbsp;Howl, h�^l, Howling, h�w'ling re, ud,nbsp;udiad, udfa; oernad, drygnadnbsp;Howl, hu^l vi, udo, udain; oernadunbsp;Howlet, h��V'let n, dylluan ieuancnbsp;Hox, hoks vt, tori llinyn y garnbsp;Hoy, hoi re, math o long fechannbsp;Hubbub, hub'ub n, gwag derlysg, da-dwrdd, godwrdd, iwbwbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bras

Huckaback, huk'a.bak re, math o liain Huckle, huk'1 re, gafael y glun. Hucklenbsp;backed, cefngrwm. Huckle - bone,nbsp;asgwrn y glnnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wr

Huckster, huk'st�r n, edwiewr, ad werth-Huddle,hud'l vt, brysdyru; brysguddio;

tyru blith draphlith: re, cymmvsgfa Hue. h� n, lliw, eiliw, gwawr, gwedd,nbsp;gno, gorne? gwaedd, iwbwb. Hue-and-cry, gwaedd ac ymlidnbsp;Huff, haf n, anfoddlonedd, soriant;

sarhad: v, senu; sardio, bygyluffalch Huffish, huf'ish a, anniddig; tranaus-Hug, hug vt, cofleidio, breicheidio; re,nbsp;cofleidiad, breicheidiadnbsp;Huge, h�j o, dirfawT, enfawr, erfawr,nbsp;aruthrol, amrosgo, anf�rthol [fawreddnbsp;Hugeness, h�j'nes re, aruthredd, gor-Huguenots, h�'gi.nuts, h�'gn� re, lly sen wnbsp;ar y Protestaniaid Calfinaidd ynnbsp;Ffrainc

Hulk, hulk re, corff llong, cvff llestr Huil, hul re, cor� llong; cibyn, piisgynnbsp;H�lly, hul'i a, cibynog, plisgog, eisinognbsp;154

-ocr page 179-

?5re; late. line, no, m�tc; she zh=z az�re; thin, this; i=:dzh. HUS

Hum, hum n, si pwenyn, si; sibrwd

V, mwneial, mudleisio, m^mial Human, h�'man a, dvnol, dyniadol.

Human nature, dynoliant, dynoliaeth Humane, h�.man' a, hynaws, tirion.

tyner. dyngaroi nbsp;nbsp;nbsp;f madegydd

Humanist, hii'man.ist n, ieithydd, ^ra-Humanity, hii.man'i.ti n, dynoliaeth, dyngarwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eiddio

Humanize, h�'man.�z vt, dynoU, gwar-Humble, hum'bl a, difalch, gostyngedig. iselfrydig, ufudd, utyll; gwael, iselnbsp;tiawd: rlt;, iselu, darostwng, gostwng.nbsp;Humble-bee, gwenynen wyllt. Tonbsp;humble one�s self, ymostwngnbsp;Humbles, np.�Umblesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftwyllo

Humbug, hum'bug n, twyll, twyllwr: vt, Humdrum, hum'drum a, pendrwm: n,nbsp;delfFnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_lleithio

Humectate, h�.mek'tat vt, gwlychu, Humeral, hii'mur.al a, ysgwyddolnbsp;Humid, h�'mid a, gwlyb, llaith, irnbsp;dytrllyd, gwlyborllyd, gwlybyrognbsp;Humidity, hii.mid'i.ti n, gwlybrwydd,nbsp;gwlybaniaeth, lleithdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[jrog

Humific, hii.mif'ik a, lieithbar, gwlyb-Humiliate, hii.miTi.at darostwng, iselu, gostwng

Humiliation, h�.mil.i.a'shun n, iseliad, darostyngiad, ymostyngiadnbsp;Humility, h�.mil'i.ti n, iselfrydedd, gos-tyngeiddrwydd, difalcheddnbsp;Hummingbird, hum�ing.b�rd n, aderynnbsp;bach y si, siedyn

Humour, �'m�r vt^ boddhau, mwyndrin: n, irnaws, sudd, llyn, gorlif; tuedd,nbsp;tyramer, hwyl. mympwy; arabedd,nbsp;celiwair, digrifwch. Good-humoured,nbsp;hynaws, addfwyn. Ill-humoured, an-fwyn, sarignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwammalddyn

Humourist, �'mur.ist n, digritwr; Humourous, �'mur.us a, penchwiban,nbsp;gwainmal \ digrif, hoenus, cellweirus,nbsp;ysmala; irnawsaidd, llynorolnbsp;Humoursome, �'m�r.sum a, gwyniog,nbsp;anloddog, anniddig, anynad, dryg^awsnbsp;Hump, hump n, crwmacn. Hump-back,nbsp;cefn crwm. Hump-backed, cefngrwm,nbsp;crwca, cefngam

Hunch, hunsh n, penelinawd; crwmach: f?lt;, penelino, dymodio. Hunchbacked, ysgwyddgam, cefngrwmnbsp;Hundred, hun'dred n, cantref: a 8c n,nbsp;cant, 100. Hundred times, canwaith.nbsp;The 111th Psalm, yr unfed Salm arnbsp;ddeg ar ol y cant

Hundredth, bun'dredtb a, caufed, lOOfed

Hung, hune ryf 8c pp.�Hang Hunger. hungVOr n, newyn, chwantnbsp;bwyd: v. newynu, dwyn newyn, bod Snbsp;chwant bwyd arno

Hungriness, hung'gri.nes n, newyndod Hungry, hung'gri a, a chwant bwyd ar,nbsp;uewynog, gwancusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ was

Hunks, hungks n, cerlyn, cybydd, crin-Hunt, hunt n, helyddiaeth; helfa, bela; haid 0 helgwn: v, hela, hely, hel,nbsp;helcyd; asgafaethu; erlyn, ymlid, er-lid; olrhainnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[farch

Hunter, hun'tdr �, heliwr; helgi; hel-Hunting, hun'ting n, helwriaeth; helfa Huntress, hun'tres n, helyddes, helwraignbsp;Huntsman, bunts'man n, helwr, heliwr.

cynydd nbsp;nbsp;nbsp;[heiwriaethol

Huntsmanship, hunts'man.ship n, medr Hurden, hur'an n, math o liaiu brasnbsp;Hurdle, hdr'dl n, clwyd, clwyden, llid-iart, pleideu; vt, clwydo, gwialglwydonbsp;Hurds, h�rdz np, breision llinnbsp;Hurl, hurl v, tafiu, ergydio, chwymellu,nbsp;cbwyrndafiu: n, chwyrndafliad, ergydnbsp;Hurlbat, hurl'bat n, maneg ddyrnodionbsp;Hurlwind, h�rl'wind n, trowynt, corwyntnbsp;Hurly, bur'll n, trwst. Hurly-burly,nbsp;cynhwrf, terfysg, ffwndwrnbsp;Hurrah, h^.rS' i, hwra!

Hurricane, hur'i.kan n, gyrwynt, rhuthr-wynt, tymmestl, hyrddwynt, corwynt Hurrier, hur'i.�r n, ffrystiwr, brysiwrnbsp;Hurry, hur'i n, firwst, brys, tfwdan, ffull;

V, prysuro, brysio, ystuno, ffwdanu Hurst, h�rst n, coed, gwig, coedwignbsp;Hurt, h�rt n, niwed, afles, drwg; anafod:nbsp;vt {pt 8c pp hurt), niweidio, colledujnbsp;gwneyd dolur i, doiurio; drygunbsp;Hurtful, hurt'f'�i^l a, niweidiol, anafolnbsp;Hurtle, hur'tl vt, hergydio, gwrthdaro.

Hurtle-berries, llus duon bach Hurtless, hurt'les a, diddrwg, diniwednbsp;Husband, huz'band n, gwr priod, gwr,nbsp;priod; vt, iawndrefnu; amaethu.nbsp;Ship�s husband, dirprwywr perchen-ogion Hongnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gweddw

Husbandless, huzlaanddes o, heb wr, Husbandman, buz'band.man n, arddwr,nbsp;amaethydd, llafurwrnbsp;Husbandry, hnz'band.ri n, llafuriaeth,nbsp;arddwriaeth, amaethyddiaeth; cyn-nildeb, iawn drefn

Hush, hush t, ust! taw! vstawl v, dystewi, gostegu; dyhuddo. Hush-money, arian taw, cyflog tewinbsp;Husk, husk n, plisgyn, usyn, eisinyn, cib,nbsp;cibyn, coden, mesgJyn


155

-ocr page 180-

HYS path, fat, �re, met, m:Wine, pin, �rb, on. curve, out, tw=tno, twk�took;

Husky, h�s'ki a, usog, eisinog, cibog Hussar, h^.zar'n, marchfilwr ysgafn, yrnbsp;ugeint�d wr. [ Cod wyd un o bob ugainnbsp;teulu yn Hungariquot;]

Hussv, huz'i w, dyhiren, maden, cecren Hustings,lius'tingz up, esgynlawr,taflodnbsp;areithio, areithfa etholiadnbsp;Hustle, hus'1 vt, cydysgwyd, ysgytiannbsp;Huswife,huz'wif'Ujteul�yddes.�Housewifenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffronc, cut

Hut, hut n, bwth, Iluestty, caban, twlc, Hutch, hutsh ydgist, eist; cwningennbsp;Hux, huks vi, pysgota penhwyaid % bachnbsp;Huzza, h�v.za �, bloedd, bloddest, ban-llef; Vi, bloeddio: �, hwra!

Hyacinth, hr^.sinth w, math o faen gwerthfawr; cenin y brain. Wildnbsp;hyacinth, glas y llwyn, botasen y gognbsp;Hyades, h�'^.diz, Hyads, h�'adz np, ynbsp;pum seren siriol (ym rahen Arwydd ynbsp;larw)

Hyaline, h�'a.lin a, gwydraidd, crisial-aidd, tryloew

Hybrid, h�'brid �, milyn neu lysieuyn cymmysgryw: a, cymmysgrywnbsp;Hydra, h�'dra w, ffugsarff amlben a ladd-wyd gan Ercwlfi; cydrif o ser deheuolnbsp;Hydragogue, h'fdrd.gog n, meddygin-iaeth i garthu y lliflynoeddnbsp;Hydraulic, h�.dr�'lik a, aweWaiddnbsp;Hydraulics, h�.dr�'liks np, awelliaethnbsp;Hydrocele, h�'dr�.sil n, dytrglwyf y gaillnbsp;Hydrocephalus, h�.dr�.sef'a.lus n, dyfr-giwyf yn y pennbsp;Hydrogen, h�'drb.jen n, ulainbsp;Hydrographer, h�.drog'ra.f�r n, mor-ddarluniwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ddarluniad

Hydrography, h�.drng'ra.fi n, mor-Hydrology, h�.drol'�.ji n, dyfrdraeth Hydromancy, h�'dr�.inan.si n, dyfrogan,nbsp;dyfrgoelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fddwlr

llydromel, h�'dr�.mel n, medd, mel-Hydrometer, h�.drom'i.t�r n, dyfr-f�surydd, dyfrbwysai Hydropathist, h�.drop'd.thist n, gwlyb-yrydd, meddyg sy�n gwella a dwf�r oernbsp;Hydropathy, h�.dropa.thi n, dyfrfedd-ygiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fddaredd

Hydrophobia, h�.dr�.f�'bi.a n, y gyn-Hydropical, h�.drop'i.kal a, dyfrglwyfus Hydropsy, h�'drop.sl n, dyfrgiwyfnbsp;Hydrostatics, h�.dr�.stat'iks n, dyfr-bwysiant, awsafiaeth [glwyf�y fronnbsp;Hydrothorax, h�.dro.th��r aks n, dyfr-Hydrotic, h�.drot'ik n, raeddyginiaeth inbsp;symraud ymaith ddwfr neu iysnafeddnbsp;Hydrous, hi'drus a, dyfrol

Hyemal, h�.i'mal a, gauafaidd, gauafol Hyena, h�.i'na n, udfil, udflaiddnbsp;Hygeian, h�.ji'an et, iechydol [lechydnbsp;Hygiene, h�'ji.in n, iechyd; ffordu i gadwnbsp;Hygrometer, h�.grom'i.t�r, Hygroscope,nbsp;h�'gr�.sk�pn, offeryn i fesur Ileitndernbsp;vr awyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[y bilen forwynol

Hymen, h�'men n, duw priodas; priodas; Hymeneal, h�.me.ni'al, Hymenean, h�-me.ni'an a, priodasol: w, priodasgerddnbsp;Hymn, him n, emyn, cathl, mawlgerdd:

V, canu mawl, dyganu, emynu Hymnist, him'nist n, emynydd, hymnwrnbsp;Hymnoiogy, him.noi'�.ji n, casgliad onbsp;hymnau; emynyddiaethnbsp;Hyper-pa:, yn arwyddo gormodaethnbsp;Hyperbole, h�.pur'b�.ii n, gormodiaith,nbsp;gorwireb

Hyperbolical, h�.p�r.bol'i.kal n, dros ben gwir, tu hwnt i�r gwir, gormodolnbsp;Hyperbolize, h�.p�r'b�.l�z v, mwyhaunbsp;Hyperborean, h�.pur.b�'r'i.an o, uch-ogleddig, gogleddol: n, gogleddwrnbsp;Hypercritic, h�.p�r.krit'ik n, beirniadnbsp;rhy fanwlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ieirniadaeth

Hypercriticism,h�.p�r.krit'i.sism n, gor-Hyphen, h�'fen n, cyssylltnod, cyplys-nod, anorphennod (-) f cwsgbar Hypnotic, hip.not'ik n, meddyginiaethnbsp;Hypo- px, tan-, rhag-, go-, lled-Hypochondria, hip.�.kon'dri.�. n, clefydnbsp;y ddueg, gwyntglwyf; iselder ysbryd,nbsp;pruddglwyf

Hypochondriac, hip.�.kon'dri.ak a, claf or ddueg, pruddglwyfus: n, unnbsp;pruddglwyfusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rith,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffug

Hypocrisy, hi.pok'ri.si re, rhagrith, lled-Hypocrite, hip'�.krit re, rhagrithiwr, ffuantwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ rithiol, �uantus

Hypocritical, hip.�.krit'i.kal a, rhag-Hypostasis, hi.pos'ta.sis re, hanfodoldeb, personoldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[todol; sylweddol

Hypostatical, hip.�.stat'i.kal a, han-Hypotiiesis, hi.poth'i.sis (hypotheses, hi.poth'i.siz) re, amcansail, llettyb,nbsp;tybiad, amcandyb [tybseiliedignbsp;Hypothetical, hip.�.thet'i.kal a, tybiol,nbsp;Hyrax, h�r'aks re, cwningen y creigiaunbsp;Hyson, h�'sun re, math o de gwyrddnbsp;Hyssop, his up re, isopnbsp;Hysterie, his.ter'ik, Hysterical, his.ter'-i.kal a, mamwstaidd, mamystog, dir-grynol. Hysterie ball, llewyg beiennbsp;Hysterics, his.ter'iks np, y famwst,nbsp;clefyd y famnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[y groth

Hysterotomy, his.ti.rot'�.mi re, difyniad Hystrix, his'triks re, balasc, draenognbsp;156


-ocr page 181-

ftre; late, line, no, m�te; she, zh�z li^��re; thin, this; i=dzh. ILL


I, � pn, mi, myfi; i. I also, minnau lamoic, �.am'bik n, math o tydraeth, ynnbsp;cynnwys sill fer a hir bob yn ailnbsp;Iambus, �i.am'bus n, corfan talgrwnnbsp;Ibex, �'beks n, math o afr wylltnbsp;Ibis, Tbis n, aderyn Aiphtaiddnbsp;Ice, �S n, ia; caenrewnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Pharaoh

Ichneumon, ik.nii'mun �, Ilygoden Ichnographer, ik.nog'rH.f�r n, seilddarnbsp;luniwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adai

Ichnography, ik.nog'r^.fi n, cynllun Ichor, �'k�r n, cornwydlif, sudd y corffnbsp;Ichorous, �'kor.us a, noddlif'ol, dytrllydnbsp;Ichtbyolite, ik'thi.�.l�t n, pysgodyn wedinbsp;ei droi yn gareg

Ichthyologist, ik.thi.ol'o.jist n, pysgydd Ichthyology, ik.thi.ol o.ji w, pysgydd-iaeth

Ichthyosis, ik.thi.o'sis n, pysg-groen Icicle, �'si.kl 71, cl�yn ia, doch ianbsp;Iciness, �'sx.nes n, iaeth, iaedd; oerdernbsp;Icon, i'kun �, cywirlun, liun, darlunnbsp;delwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[doriad

iconoclasm, �.kon'�.klasm n, delw-leonoclast, �.kon'�.klast n, delwdorwr IcoDolater, �.k�.nora.tur n, eilunaddolwr,nbsp;delwaddolvrrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ochrog

Icosahedral, �.k�.sd,.hi'dral a, ugain-Icosahcdron, �.k�.sa.hi'drun n, corff ugainochrog cytartalnbsp;Icteric, ik.ter'ik �, dat oV cryd melynnbsp;Icterus, ik'ti.rus �, y clelyd melynnbsp;Icy, �'si a, llawn ia, rhewllyd, iaiddnbsp;Idea, �.di'd 91, meddylddrych, meddy irith,nbsp;dychymmyg, amgyffred, cyffred, tyb,nbsp;delwad pelh yu y meddwl [ffaithnbsp;Ideal, �.dPal a, dychymmygol, tybioi, per-Idealism, �.di'al.izni �, ansylweddiaeth,nbsp;meddylddrychiaeth, cred y rhai anbsp;haerant nad oes sylwedd corfforolnbsp;Identic, �.den'tik, Identical, �.den'ti.kalnbsp;a, yr un, unrhywiol, hwnw ei hunnbsp;Identify, �.den'ti.f� Pt, profi mai efe einbsp;hunan yw, profi unrhywdeb, hunan-iaethunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deb, hunaniaeth

Identity,�.den'ti.ti ti, unrhywdeb, hunan-Ides, �dz np, enw a roddid gynt ar am-ryw o ddyddiau�r flwyddyn; sef y 15fed o Fawrth, Mai, Gorphenaf, a Hydref,nbsp;aV I3ydd o�r misoedd ereillnbsp;Idiocy, quot;id'yo^i, Idiotcy, id'yut.st n,nbsp;gwailgolrwydd, ynfydrwyddnbsp;Idiom, id'yum n, priod-ddull iaith,,nbsp;icithwedd, ebddull, Ihfarwedd !

Idiosyncrasy, id.y�.sin kra.si n, tym-mer briodol, priod-ddull meddwl Idiot, id'yut n, ffol geni, ynfydyn, unnbsp;soeg, hurtyn, gwirionynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaith

Idioticon, id.i.ot'i.kun w, geiriadur un-Idiotism, id'y�.tizm n, gwallgof; ynfydrwydd; priod-ddull iaith, ebddull Idle,�'dla, diog, seguf, diogiyd; diwaith,nbsp;gwag, coeg: vi, diogi, segura, oferanbsp;Idleness, 'fdknes w, diogi, segurdodnbsp;Idler, �d'I�r n, diogyn, segurwr, segur-ddyn, seguryn, diogddynnbsp;Idol, �'dul n, delw, eilun, eilundduwnbsp;Idolater, �.dora.tdr n, delwaddolwr,nbsp;eilunaddolwr, geuaddolwrnbsp;�dolatrize, �.dol'a.tr�z vi, deiwaddolinbsp;Idolatrous, �.dol'a.trus a, eilunaddolgarnbsp;Idolatry, �.dol'a.tri, Idolism, �'d�.lizm n,nbsp;eilunaddoliaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[addoli

Idolize, �'d�.l�z vt, gorhoiB, gorbarchu, Idoneous, �.d�'ni.us a, addas, cymhwysnbsp;Idyl, � dil n, bugeilgerdd; eau f�r, canignbsp;It, it c, os, od, o, pe, ped, pes. If not, osnbsp;ni, os na, onid, onid enbsp;Igneous, ig'ni.us a, tanllyd, tanol, llacharnbsp;Ignis fatuus, ig'nis tat'�.us (p ignesnbsp;fatui, ig'niz fat'�.�) 7i, llewyrn, mall-dan, ellylldan, tanwedd, tanwynbsp;Ignite, ig.n�t' v, ennyn, tanio, cynneunbsp;Ignitible, ig.n�'ti.bl a, llosgadwy, cyn-neuol, ennynol, fflamadwynbsp;Ignition, ig.nish'un n, tandawd. ennyniadnbsp;Ignivomus. ig.niv'�.mus o, yn bwrwnbsp;allan dan, tanboerolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[salw

Ignoble, ig.n�'bl o, anenwog; gwael, Ignominious, ig.n�.min'yus a, gwarthus,nbsp;cywilyddus, gwaradwyddus [ gwarthnbsp;Ignominy, ig'n�.min.i n, gwaradwydd;nbsp;Ignoramus, ig.n�.ra'mus n, dyn anwy-bodus, hurthgen, penbwl [ annysgnbsp;Ignorance, ig'n�.rans n, anwybodaeth,nbsp;Ignorant, ig'n�.rant a, anwybodus, an-neallus anhyddysg, anhytedr, diwybodnbsp;Ignore, ig.noV vt, gwrthod, gwadu;

dil�u; hbni anwybodaeth o beth II- px, di-, an-, heb

Iliac, il'yak a, coluddaidd, coluddol.

Iliac passion, ymbleth y coluddion Iliad, il'yadn, cerdd arwraidd gan Homernbsp;111, il (worse, worst) a, drwg; claf, sal,nbsp;salw, afiach, drwg ei hwyl, anhwylus;nbsp;beius: ad, yn ddrwg: n, drwg, niwed,nbsp;anhap, adfyd, trueni. Ill-advised,nbsp;disynwyr, drygbwyll, haerllug. 111-affected, drygnawsus. Ill-bred, an-f�esog, anfbesgar. Ill - contrived,nbsp;afluniaidd, anghryno, annhaclus. 111-157

-ocr page 182-

IMM p^h, fat, �re, met, m^-rine, pin, �rb, on, c�rve, cut, t^'=too, t^k=took;


fated, aflwyddiannus. liJ-looking, salw, cas ei olwg. Ill-manners, an-foes. Ill-natured, drwg - anwydus,nbsp;anfoddog. Ill-sorted, anghymhar,nbsp;anghydwedd. Ill-starred, anffodus,nbsp;anhapus. Ill-timed, allan o amser,nbsp;anamserol. Ill-will, dygasedd, ewyll-ys ddrwg. As ill, cynddrwg. Ill atnbsp;ease, dat'; anesmwyth [mherffaithnbsp;Illaborate, i.lab'�.rat a, diiafurj am-Illacerate, i.las'ur.at, Illacerable, i.las'-urA.bl a, anhyrwyg, anrhwygadwynbsp;Illachrymable, i.lak'ri.m^.bl a, di-ddagrau, diddeigr

lilapse, i.laps'-n, arlithrad; rhuthrad Illaqueate, i.lak'wi.at vt, maglu:. dyrysunbsp;Illation, i.la'shun ti, casgliad, canlyniadnbsp;Illative, il'^.tiv a, caniyniadol, casgl-iadol, casgledigol

Illaudable, i.l�'dd.bl a, anghanmoladwy, anhyfawl, anhyglod [anghyfreithiolnbsp;Illegal, i.li'gal a, anghyfreithlawn,nbsp;Illegality, il.i.gal'i.ti �, anghytreith-londebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd, aneglurdeb

Illegibility, i.lej.i.biTi.ti n, annarllenol-Illegible, i.lej'i.bl a, annarllenadwy, an-eglur [iaeth; anghyfreithlondeb Illegitimacy, i.li.jit'i.ma.si n, basdardd-Illegitiraate, il.i.jit'i.mat a, basdardd-aidd; anghyfreithlawnnbsp;Illeviable, i.lev'y^.bl a, anghasgladwynbsp;Illiberal, i.lib'ur.al a, anhael, bawaidd,nbsp;crintach, anhvged; anfbneddigaiddnbsp;Illiberality, i.lib.u.ral'i.ti �, anhaelder,nbsp;crintachrwydd; anfoneddigrwydd; an-syberwydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nheg

Illicit, i.lis'it a, anghyfreithlawn, an-Illighten, i.l�'tn vty goleuo.�Enlighten Illimitable, i.lim'i.tS.bl a, annherfyn-adwy, -innherfynoi, didenynnbsp;Illiterate, i.lit'ur.at a, diddysg, an-llythyrenog, annysgedignbsp;Illness, ifnes n, atiechyd, clefyd, selni,nbsp;anhwy�deb, anhwyl; bai; drygioninbsp;Illogical, i.loj'i.kal a, annadlol, afres-ymegolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwawdio

Illude, i.l�d' v% twyllo, siomi, cellwair, Illume, i.l�m'. Illumine, i.l�'min, Illuminate, i.lu'mi.nat vty goleuo, eglur-hau, llewyrcbu. llewychu; harddunbsp;Illumination, iJ�.mi.n�'shun w, goleu-ad, llewyrchiad, claeroleuad; canwyll-iadj egluriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Illusion, i.lu'zhun n, twyll, hud, hudol Illusive, i.lii'siv, Illusory, i.lii'sur.i a,nbsp;hudol, lledrithiog, siomgar, ffals,nbsp;twylloirus, gau, hudoliaethus

Illustrate, i lus'trat vty gloewi, egluro,

amlygu, goleuo; darlunio Illustration, il.us.tra'shun n, eglurh^d,nbsp;agoriad, amlygiad; darlunnbsp;Illustrative, i.lus'tra.tiv a, eglurhaol,nbsp;agoriadolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[enwog, godidog

Illustrious, i.lus'tri.us a, ardderchog, Image, im'aj w, delw,eilun, Hun, darlun;nbsp;rhith, cyffelybiaeth, arddull; tyb: vt,nbsp;llunio, darfelyddu, tybied. Image-worship, eilunaddoliaeth [iaethnbsp;Imagery, im'a.jur.i n. delwant, arlun-Imaginable, i.maj'i.nS..bl a, dychymmyg-adwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol, tybiol

Imaginary, i.maj'i.nur.i a, dychymmyg-Imagination, i.maj.i.na'shun n, dy-chymmyg, meddwl, tyb, amgyfifed, darfelydd, dirnadiadnbsp;Imaginative, i.maj'i.na.tiv a, darfel-yddol, crebwylius, dychymmygolnbsp;Imagine, i.maj'in v, dychymmygu, tybionbsp;Iman, �'man n, offeiriad Muhometaiddnbsp;Imbank, im.bank' vt, amgloddio, amgaunbsp;Imbecile,im.bi.sil' a, gwan, dial]u,dirym ,*nbsp;penwan; n, un gwan o gorff neu feddwlnbsp;Imbecility, im.bi.sil'i.ti eiddilwch,nbsp;gwendid, penwendidnbsp;Imbibe, im.b�b' vt, sugno, derbyn, llyncunbsp;Imbitter, im.bit'ur vt, chwerwinbsp;Imbody, im.bod'i vt, corffori, cynnwysnbsp;Imbolden, im.bol'dn vt, hyfhau, eoni;nbsp;calonogi, cefnogi

Imbosom, im.b^i'zmm vt, mynwesu Imbound, im.bu^nd' vt, amgaunbsp;Imbow, im.bo' vt, bwSu, mydunbsp;Imbower, im.b�w'�r vt, gwyddwasgodi,nbsp;gwyddguddionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[doriad ceuol

Imbrication, im.bri.ka'shun n, bwlch-Imbrue, im.br^' vt, trochi, gwlychu, mwydonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anifeilbau

Imbrute, im.bnVt' vt, anifeilyddio, Imbue, im.b�' vt, tryliwio; egwyddorinbsp;Imburse, im.bhrs' vt, dwyn cost; edrydnbsp;arian dyledus, ad-dalunbsp;Imbursement, im.burs'ment n, cost, traulnbsp;Imitabie, im'i.ta.bl a, dilynadwy, dyn-waredadwy, efelychadwy f ycholnbsp;Imitary, im'i.tur.i a, dynwaredol. efel-Imitate, im'i.tat vt, dynwared, efelychu,nbsp;arddullionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[efelychiad

Imitation, im.i.ta'shun n, tebygiad. Imitative, im'i.ta.tiv a, arddulliog,nbsp;eify ddognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ waredydd

Imitator, im'i.t2.tur n, efelychwr, dyn-Immaculate, i .mak'�.lat a, difrycheulyd, dianaf, difai, pur, glannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

,Immalieable, i.mal'yi.bl a, anforthwyl-

158


-ocr page 183-

^ve: late: line, no m�tc: she, zh=z azure; thin. Tiris: f -lt;lzh IMP

Immanacle. i.man'a.kl vt, llyffetlieirio Immane. i.man' a, dirfawr, creuiawnnbsp;Immanent, im'a.nent a, mewnol, priodolnbsp;hanfodol, naturiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^anamlwg

Immanifest, i.man'i.fcst a, aneglur, Immanity, i.man'i.ti n, creulonedd,nbsp;cieidd-dranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[flanedig

Immarcessible, im.ar ses'i.bl a, anni-Immartial, i.mar'shal a, anfilwraidd Immask, i.mask' vt, mygydu, cuddio,nbsp;celu, gorchuddio; ffugionbsp;Immaterial, im.S..ti�r'i.al a, anghorfForol.nbsp;ansylweddol, annefnyddiol; dibwys,nbsp;disylwedd, diwerth

Iminaterialism im. S. ti�r' i. al. izm n, anghorfFolaeth, ansylweddoliaethnbsp;Immateriality, im.a.ti�r.i.al'i.ti n,nbsp;anghorfForoldeb; annefhyddioldebnbsp;Immature, im.a.t�V o, anaddfed, am-mhrydlawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rveydd

Immaturity, im.ltu�r'i.ti n. anaddfed-Immeasurable, i.mezh'ur.�.bl a, an-fesurol, difesur. anteidrol Immediacy, i.mi'di.a.si ?i, annibyndodnbsp;Immediate, i.mi'di.at a, digyfrwng;

diattreg, dioed, uniongvfcliol, diaros Immedicable, i.med�i.ka.bl a, anfedu-yginiaethol, aniachaol 'nbsp;Iminemorable, i.mem'o.ra.bl a, anhygofnbsp;Immemorial, im.i.m�Vi.ai a, dros bennbsp;cof; hen, angtiofadwy [dirfawrnbsp;Immense, i.mens' a, anfeidrol, tramawr,nbsp;Immensity, i.men'si.ti �, ant'eidroldebnbsp;Immensnrable, i.men'shii.ra.bl a, an-fesuroi, anfeidrol, difesurnbsp;Immerge, i.mhrj' v, suddo, trochinbsp;Immerit, i.mer'it n, annheilyngdod.nbsp;Immerse, im'urs vt, trochi [ anwiwdebnbsp;Immersion, i.mur'shun n, trochiadnbsp;Immethodicai, im.i.thod'i.kal a, an-nhrefnus, didrefh, direolnbsp;Imminence, im'i.nens n, agosrwyddnbsp;Imminent, im'i.nent a, ymwng, cyfagos,nbsp;agos, bygythiol, yn crogi uwch bennbsp;Imminution, im.i.n�'shun n, lleihadnbsp;bychaniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Immiscible, i.mis'i.bl a, anghymmysg-Immission, i.mish'un n, tafliad i mewn Immit, i.rait' vt, taflu i mewnnbsp;Immix, i.miks, Immingle, i.ming'gl vt,nbsp;cymmysgunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

ImmixaBle, i.raiks'a.bl a, anghymmvsg-i Immobility, im.o.biri.ti n, ansymtnud-oldeb, anghyffr'dedigaeth, diysgog-rwydd, disigledd, diymmodrwyddnbsp;Immoderate, i.mod'ur.at a, anghym-medrol, anghymmesur, anweddol

Immoderateness, i.mod ur.at.nes, Immoderation, i.mod.ur.a'shun n, gor-modedd, anghymmedroldeb Immodest, i.mod'est a, anweddol, an-niwair, digywilydd, anliadnbsp;Immodesty, i.raod'es.ti n, anweddeidd-dra, anweddusrwydd, anniweirdebnbsp;Immolate, im'o.lat vt, aberthu, offrymunbsp;Immolation, im.o.la'shun n, aberthiad,nbsp;offrymiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eddol

Immoral, i.mor'al a, anfbesol, anfuch-Immorality, im.o.ral'i.ti n, anfoesoldeb Immortal, i.m�r'tal a, anfarwol, didrancnbsp;Immortality, im.�r.tal'i.tianfarwoldebnbsp;Immortalize, i.mor'tal.i'z vt, tragwyddoli,nbsp;anfarwoli, bytholi

Immovable, i.mwVa.bl a, diysgog, di-ymmod,ansymmudol,dianwadal,disigl, digytfro; cadarn, safadwy, selydlognbsp;Immunity, i.m�'ni.ti n, breiniolaeth,nbsp;trwydded, rhyddid

Immure, i.m��r' vt, caethiwo, amgaeru Immusical, i.m�'zi.kal a, angherddgarnbsp;Immutability, i.mii.ta.bil'i.ti ti, dian-wadalwch, anghyinewidioldebnbsp;Immutable, i.mii'ta.bl a, anghyfnewidiol,nbsp;digyfnewid, sicr

Imp, imp n, imp, impyn; dieflyn, mab y tall: vt, impioj helaethu; estyn,nbsp;hwyhaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wasgu

Impact, im.pakt' vt, gyru yn agos, taer Impaint, im.pant' vt, arliwio, darlun-liwionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[niweidio

Impair, im.peV v, lleihau; gwaethygu, Impale, im.pal' vt, argau, pawlgau,nbsp;pawlwanunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ pawlwaniad

Impalement, im.pal'ment n, argauad, Impalm, im.pam' vt, llawafaelunbsp;Impalpable, im.pal'pa.bl a, annheim-ladwy; man, tra mannbsp;Impalsy, im.pol'zi vt, taro 3.V parlysnbsp;Impanuel, im.pan'el vt, tyngu rheithwyrnbsp;Imparadise, im.par'a.d�s vt, rhoi mewnnbsp;gwynfyd, paradwysonbsp;Imparity, im par'i ti n, anghyfartaleddnbsp;Imparlance, im.par lans n, cynnadledd,nbsp;cyflataredd, oedgaisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhoddi

Impart, im.part' vt, cyfranu, cyfroddi, Impartance, im.pdr'tans n, eyfraniadnbsp;Impartial, im.par'shal a, diduedd, am-mhleidgar, teg, cyfiawn, didderbyn-wynebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mhleidgarwch

Impartiality, im.par.shal'i.ti a, am-Impartible, im.parti.bl a, cylranadwy Irnpartment, im.part'ment n, eyfraniad,nbsp;rhoddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anhydraidd

Impassable, im.pas'a.bl a, anhyffordd,

159


-ocr page 184-

IMP path, fat. �re met, ma-rine, pin. 6rb, on. c�rve, cut, tw=too, t?vk=took;

Impassible, im.pas'i.bl, Impassive, im-pas'iv a, anhyboen nbsp;nbsp;nbsp;(^mhoeniad

Impassibility, im.pas.i.bil'i.ti n, am-Impassion, im.pash'un vt, ennynu Impatible, im.pa'ti.bl a, annyoddefolnbsp;Impatience, im.pa'shens n, anamyneddnbsp;Impatient, im.pa'shent a, diamynedd,nbsp;anamyneddgar, anoddefgar, anym-arous, dibwyll, awchus, gwylltnbsp;Impatronize, im.pa'tr�.n�z vi, rhoddinbsp;mewn meddiant o fywoliaeth eglwysignbsp;Impawn, im.pon' vi, arwystlo, gwystlonbsp;Impeach, im.pitsh'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cyhuddo, achwyn

ar, argyhuddo, dwyn cwyn yn erbyn Impeachment, im.pitsh'ment n, cyhudd,nbsp;cyhuddgwyn, cyhudded,achwyn; at-talfanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hybechedd

Impeccability, im.pek.i.bil'i.ti n, an-Impeccable, im.pek'd.bl a, anhybech dibechodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ lluddias, lluddio

Impede, im.pid' vi, attal, rhwystro, Impediment, im.ped'i.ment n, attalfa,nbsp;rWystr, lludd, goludd, attal. Impediment in one�s speech, attal dywedydnbsp;Impel, im.pel' vt, cymhell, annog, gyru,nbsp;hyrddio. gwthio ym mlaennbsp;Impellent, im.pel'ent a, dirgymhellolnbsp;Impend, im.pend' vi, crogi uwch bennbsp;Impendent, im.pen'dent, Impending,nbsp;im.pen'ding a, yn crogi uwch ben,nbsp;bygytniol, agos, ger Haw, ar ddyfodnbsp;Impenetrability, im.pen.i.tra.bil'i.ti n,nbsp;annhreiddadrwydd, anhydreiddeddnbsp;Impenetrable, im.pen'i.tra.bl a, an-nhreiddiadwy, anhydraiddnbsp;Impenitence, im.pen'i.tens �, anedifeir-wch, calongaledwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diedifar

Impenitent, im.pen'i.tent a, anedifeiriol, Impennous, im.pen'us a, diedyn, diesgyll,nbsp;anadeiniog

Imperate, im'pur.at it, gwirloddol Imperative, im.per'a.tiv a, gorchym-mynol, archedigol

Imperceivable, im.pur.si'vd.bl, Imperceptible, im.pur.sep'ti.bl a, anweU adwy, annirnadwy, anhysyn, anhywelnbsp;Imperfect, isn.pur'fekt a, ammherfFaith,nbsp;dittygiol, anghyfan, anorphenolnbsp;Imperfection, im.pur.fek'shun n, am-mherfteithrwydd, diffyg, gwall, bai,nbsp;meth, ffael, anafnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(i^dig, didwll

Imperforate, im.p�r'f�.rat a, annhreidd-Imperial, im.pir'i.al a, amherodrol, ymherodrolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;awdrydd

Imperialist, im.pi�r'i.al.ist n, ainher-Imperious, im.pi�r'i.us a. meistrolgar, trahaus, tra awdurdodaidd

Imperiousness, im.pi�r'i.us.nes �, ar-glwyddeiddrwydd, trahausder Imperishable, im.per'ish.a.bl a, diddar-fod, didranc [sonol, annynsoddolnbsp;Impersonal, im.p�r'sun.al ct, ammher-Impersonate, im.pur'sn.at v, personoli,nbsp;personogi

Imperspicuous, im.p�nspik'�.us a, an-amlwg, aneglur [narbwylladwy Impersuasible, im.pdr.swa'zi.bl a, an-Impertinence, im.pur'ti.nens n, diberth-ynasedd; coeghyfder; trawsymwthiadnbsp;Impertinent,im.pur'ti.nent a,ammherth-ynasol; ymyrgar; coegffol, haerllug;nbsp;ymwthiol, digywilyddnbsp;Imperturbable, im. p�r. tur' bi, bl a,nbsp;anghyffroadwy, tawel, llonydd, dystawnbsp;Impervious, im.pur'vi.us a, annhry-wanadwy, anhydraidd, anhygyrehnbsp;Irapetrate, im'pi.trat vt, cael trwy erfynnbsp;Impetuosity, im.pet.sh�.os'i.ti w, tan-beidrwydd, angerdd. fiyrnigrwyddnbsp;Impetuous, im.pet'sh�.us a, egn�ol, gor-wyllt, poetlilyd, ftromwyllt, ffyrnig.nbsp;brysgar, angerddol [7^^� ysgogiaanbsp;Impetus, im'pi.tus n, egni, rhuthr, Jluch-Impiety, im.pi'i.ti n, annuwioldeb, dryg-ioninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arwystlo

Impignorate, im.pig�no.rat vt, gwystlo, Impinge, im.pinj' vi, tori yn erbyn,nbsp;gwrtndaronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ tewhau, brasau

Impinguate, im.ping'gwiit vt, pesgu. Impious, im'pi.us a, annuwiol, anfad,nbsp;anwir, diras, rhyfygusnbsp;Impish, im'pish a, impaidd, dieflignbsp;Implacability, im.pla.ka.biri.ti n, an-nyhuddianl angliymmodloneddnbsp;Implacable, im.pla'ka.bl a, anghym-modlawn, anfaddeugarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^planu

Implant, im.plant' vi, impio; gwreiddio, Implausible, im.pld'zi.bi a, anweddol,nbsp;annhebygol, afresymol, anolygus,nbsp;gwrthuunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwyno

Implead, im.plid' vt, argyhuddo; hawl-Implement, im'pU.ment n, trecyn, offer-yn, peiriant, arf {p cer, tree, ofter, celfi, peiriannau; arfau; dodretn)nbsp;Tmpletion, im.pli'shun n, IJenwadnbsp;Implex, im'plefcs a, cymhlethedig, dyrysnbsp;Implicate, im'pli.kat vt, cymhiethu;

cydgynnwys. Implicated, eyfranog Implication, im.pli.ka'shun n, cydym-bleth; cydgasgliad; dirganlyniadnbsp;Implicit, im.plis'it a, cuddgasgliadol,nbsp;canlynol; dibynol ar arail, diyra-chwiliad, cymhlethnbsp;Implicitly, im.piis'it.li ad, o ganlynUdnbsp;160


-ocr page 185-

5re; late, line, no, m�te; she, zh=:z az�re; thin, this; ]=dzh. IMP

Implore, im.pl�V v% atoljgu, ymbil, erfyn, erchi, ymh^edd, crefu, taernbsp;Implumous, ira.pl�'mus a, dibluf [geisionbsp;Imply, im.pl�' vi, cynnwys; dal ailannbsp;arwyddo, arwyddocau.

Impoison, im.poi'zn vt, gwenwyno Impolicy, im.poi'i.si n, anghalhneb, an-noethedd, annoethineb, �oleddnbsp;Impolished, im.pol'isht a, anghaboledignbsp;Impolite, im.p�.l�t' a, anfoesgar, difoesnbsp;Impolitic, im.pori.tik a, anghyfrwys,nbsp;anghall, annoeth

Imponderable, im.pon'dur.S,.bl a, am mhwysig, dibwys. Imponderables,nbsp;sylweddau ammhwysig (gwres, goleu-ni, a thrydaniaeth)

Imponderous, im.pon'dur.us a, dibwys, ammhwysig, na ellir ei bwysonbsp;Imporosity, im.po.ros'i.ti n, dwysder,nbsp;dnrfingrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[annhyllog

Imporous, im.pS�r'us lt;1, durfing, didwll, Import, im'p�rt n, cynnwysiad, Hawn-ystyr, arwyddocM; defhyddnbsp;Import, im.port'vi, arwyddo; cynnwysnbsp;Import, im.p��rt' vt, dwyn neu dros-glwyddo i mewn, adgludo, dadf'orinbsp;Imports,im'po�rts n;?,dadforion. Importsnbsp;and exports, dadforion ac allforionnbsp;Importance, im. p�r'tans n, pwysig-rwydd, pwys, dwysder, canlyniadnbsp;mawr; cynnwysiad, ystyr; grymnbsp;Important, im.por'tant a, pwysfawr,nbsp;pwysig, dirfawr; dwysganlyniadolnbsp;Importation, im.p��r.tk'shnn n, dygiad inbsp;mewn 0 wledydd tramor, adgludiadnbsp;dadforiad

Importer, im.p��r't�r n, trosglwyddydd i mewn, dadroriwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[werth

Importless, im.p�rt'les a, dibwys, di-Importunate, im.p�r'tsh�.nat a, taer, deisyfgar, ymbilgar, cethrusnbsp;Importune, im.p�r.t�n' vt, dyfal geisio,nbsp;taer erfyn, erfyn, ymhwedd, cethrunbsp;Importunity, im.p�r.t�'ni.ti n, taerni,nbsp;taeredd, taergais; haerllugrwyddnbsp;Imposable, im.po'za.bl a, arddodadwynbsp;Impose, im.poz' vt, gosod ar, trethu. Tonbsp;impose upon, twyllo, dodi arnbsp;Tmposer, im.po'zur a, arddodwr; twyllwrnbsp;Imposition, im.po.zish'un n, arddodiad,nbsp;gosodiad; ararethiad; gormes; siom,nbsp;twyll, hoced. Imposition of hands,nbsp;arddodiad dwylaw

Impossibility, im.pos.�.biTi.ti n, anallu, analluoldeb, annichonolrwyddnbsp;Impossible, im.pos'i.bl a, analluadwy,nbsp;annichonadwy, anhyall, ammhosiblnbsp;11

Impost, im'post n, toll, treth, ardreth, cyllidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[casglu

Imposthumate, im.pos'tii.mat v, llynori, Imposthurae, im.pos'tiim 71, llynoryn,nbsp;llynor, addwyd, gorgasgliad, cornwydnbsp;Impostor, im.pos'tur n, twyllwr, hudwr;

siomwr, dyhiryn nbsp;nbsp;nbsp;[twyll

Imposture, im.pos'tshur n, hudoliaeth, Impotence, im'po.tens, Impotency, im'-p'd.ten.si n, analluedd, annerth, diallu-edd, gwendid, analluogrwyddnbsp;Impotent, im'po.tent a, analluog, di-rym, dinerth; heb allu ymreainnbsp;Impound, im.puwnd' vt, gwarchau,nbsp;caetbiwo; rhoi mewn fialdnbsp;Impoverish, im.pov'ur.ish vt, tlodi, di-gyfoethogi; llymhau, difFrwytho,nbsp;gwaghaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llymhM

Impoverishment, im.pov'�r.ish.ment n, Impower, im.puw'ur vt, galluoginbsp;Impracticability, im.prak.ti.ka.bil'i.ti n,nbsp;annichonoldeb, anarferolrwyddnbsp;Impracticable, im.prak'ti.kSi.bl a, au-wneuthuradwy, anhywnel, anarfer-adwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhegu, melltithio

Imprecate, im'pri.kat vt, deisyfu drwg, Imprecation, im.pri.ka'shun n, rheg,nbsp;rhegiad, melltitniadnbsp;Imprecatory, im'pri.ka.tur.i a, drwg-erfyniol, melltithiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Imprecision, im.pri.sizh'un n, anfanyl-Impregn, im.prin'. Impregnate, im. pregnat vt, beichiogi, ffrwythloni Impregnable, im.preg'nS..bl a, cadarn,nbsp;anoresgynadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fam

Imprejudicate, im.pri.jii'di.kat a, dirag-Impress, im'pres 71, argraff, gwasg nod Impress, im.pres' vt, argraffu, nodi;

dirgymhell, argymhell Impressible, im.pres'i.bl a, argraffadwynbsp;Impression, im.presh'un n, argrafiiad;

argraff, nod, ol nbsp;nbsp;nbsp;[cyffious

Impressive, im.pres'iv a, argraffiadol, Impressment, im.pres'ment n, dirgy-mhelliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lad

Impressure, im.presh'ur 71, gwasg-graff-Iraprimis, im.pr�'mis ad, yn y He cyntaf Imprint, imprint n, argratfnod; enwnbsp;argraff^dd wrth argraffwaithnbsp;Imprint, im.print' vt, argraffunbsp;Imprison, im.priz'n vt, carcharu.nbsp;Imprisonment, im.priz'n.ment n, car-chariadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nhebygolrwydd

Improbability, im.prob.a.bil�i.ti ?i, an-improbable, im.prob'a.bl a, annhebygol Improbate, im'pro.bat vt, gwrthod,nbsp;anghymmeradwyo


161

-ocr page 186-

INA pith, fat, �re, met, ma-rine, pin, 6rb, on, c�rve, cut, t'i^=too, t^ks^took^

Improbation, im.pr�.ba'shun w, ilysiant, gwrthodiad, anghymmeradwyaethnbsp;Improbity, im.prob'i.ti n, anpnestrwydd,nbsp;anghywirdeb, anuniondeb [loninbsp;Improliticate, im.pr�.lit'i.kUt vt, fFrwyth-Impromptu, im.promp't� a, difyfyr, di-ragfytyr, byrfyfyr: ad, yn ddifyfyrnbsp;Improper, im.prop'ur o, anghymhwys,nbsp;anaddas, anghyfaddas, ammbriodol;nbsp;anweddusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[neillduoli

Impropriate, im.pr�'prl.at vt, priodoli, Impropriation,im.pr�.pr�.a'shun n, priod�nbsp;oliad; bywoliaeth neu diroedd eg-Iwysig yn nwylaw gwr Ileygnbsp;Impropriator, im.pr�'pri.a.tur n, gwrnbsp;Ileyg yn meddiannu tiroedd eglwysignbsp;Impropriety, im.pr�.pr�'i.ti n, ammhriod-older, anghymhwysdernbsp;Improsperous, im.pros'pur.us a, anfiFyn-iannus, aflwyddiannus, dilwyddnbsp;Improvable, im.pr^'va.bl a,diwygiadwy,nbsp;gwelladwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diwygio, diwyllio

Improve, im.prwv' v, gwellau, gwella, Improver, im.prw'v�r n, gwellawrnbsp;Improvement, im.prwv'ment n, diwyg-iad, gwelliant, gwellad {_bodaethnbsp;Improvidence, im.prov'i.dens n, atinar-Improvident, im.prov'i.dent a, aunar-bodus; diragddarbod, diddarparnbsp;Imprudence, im.prw'dens n, annoeth-ineb, anghallineb, ffoledd, drygbwyllnbsp;Imprudent, im.prw'dent o, anghali.

anhybwyll nbsp;nbsp;nbsp;[dra

Impudence, imp�.dens n, digywilydd-Impudent, im'pii.dent a, haerilug, di-gywilydd nbsp;nbsp;nbsp;[ymosod ar

Impugn, im.p�n' vt, gwrthwynebu, Impuissance, im.p�'i.sans n, annerth,nbsp;gwendid. llesgedd

Impulse, im'puls n, gwthiad, cynhyrfiad, cymhelliad, diriad, cyffroad [gyrawdnbsp;Impulsion, im-pul'shun n, ffwyrad,nbsp;Impulsive, im.pul'siv a, dirgymhellolnbsp;Impunity, imp�'ni.tt n, angherydd,nbsp;anghosp. W ith impunity, heb gospnbsp;Impure, im.p�V a, ammhur, brwnt,nbsp;budr, a�an, anghoeth, halogedignbsp;Impurity, im.p��r'i.tl n, ammhuredd,nbsp;atiendid, budreddi, bryntninbsp;Impurple, im.p�r'pl vt, glasgochinbsp;Imputable, im.p�'ti.bl, Imputative, im-p�'ta.tiv a, cylrifadwy; cyfritolnbsp;Imputation, im.p�.ta'shun n, cyfrifiadnbsp;Impute, im.p�t' vt, cytrif i; priodoli jnbsp;gosod yn erb^n, bwrw arnbsp;Imputrescible, im.p�.tres'i.bl a, anllygr-adwy, ammhydradwy

In, in pr amp; px, yn, mewn, o tewn. In that, am, o herwydd, o achosnbsp;In-, Ig-, II-, lm-, Ir-, px, di-, an-, hebnbsp;inability, in.a.bil'i.ti n, anallu, gwendidnbsp;Inabstinence, in.ab'sti.nens n, diym-arbediad, anymattaliadnbsp;Inaccessible, in.ak.ses'i.bl a, anhygyrchnbsp;Inaccuracy, in.ak'�.ra.si n, anghywir-deb, antanylrwydd; camsyniadnbsp;Inaccurate, in.ak u.rat a, anghywirnbsp;Inaction, in.ak'shun n,an waith ;seguryd,nbsp;diogi, segurdod, syrthninbsp;Inactive, in.ak'tiv a, anweithgar, diog,nbsp;anfywiog, dioglyd, swrth, dieguinbsp;Inactivity, in.ak.tiv'i.ti n, diogi, syrthni,nbsp;gorphwysdra, segu�yd, segurdodnbsp;Inadequate, in.ad�i.kwat a, anghyiaddas,nbsp;ang�rtal, anghyfatebol, di�ygiolnbsp;Inadmissible, in.ad.mis'i.bl a, annerbyn-adwy, aunerbyniol

Inadvertence, in.ad.v�r'tens n, ansylw, ansyniad, anystyriaeth. diofalwchnbsp;Inadvertent, in.ad.vur'tent a, ansyniol.

anofalus, anystyriol nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Inalienable, in.a'li.en.^.bl a, anarall-Inalimental, in.al.i.men'tal n, difaeth Inamissible, in.a.mis'i.bl a, anhygollnbsp;Inamorato, in.am.�.ra^t� n, carwr, caresnbsp;Inane, in.an'a, gwag, diddetnydd, ofernbsp;Inangular, in.ang'g�.l�r a, anongiognbsp;Inanimate, in.an'i.mat a, dify wyd,antyw,nbsp;dienaid, marw[ioldeb, antywiogrwyddnbsp;Inanimation, in.an.i.ma'shun n, anfyw-Inanition, in.a.nisfa'un, Inanity, in.an'-i.ti n, gwagdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anflys

Inappetence, in.ap'i.tens n, ancOwant, inapplicable, in.ap'li.ka.bl a, angliy-mhwysiadol, anghyfaddasolnbsp;inapplication, in.ap.li.ka'shun n, an-ymroddiad, anghymhwysiad f anaddasnbsp;Inapposite, in.ap'�.zit a, anghyfaddas,nbsp;inapt, in.apt' a, anghymhwysnbsp;Inarable, in.ar'Abi a, anarddadwynbsp;Inarticulate, in.�r.tik'�.lat a, angfaroew,nbsp;aneglurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ aneglurdeb

inarticulation, in.^r.tik.�.Ia'shun n, Inartihcial, in.^r.ti.fish'al a, anghelf-ydd, anghreti'twraidd; naturiolnbsp;Inattention, in.a.ten'shun n, anwran-dawiad, diofalwch. esgeulusdodnbsp;Inattentive, in.a.ten'tiv o, diofal, es-geuius, anystyriol, disylwnbsp;Inaudible, in.�'di.bl a, anhyglyw, disainnbsp;Inaugurate, in.�'g�.rat vt, urddfreinio,nbsp;urcidedigo,cy8segru,gosod mewn swyddnbsp;Iiiaaguration, in.�.g�.ra'shuii n, urdd-iad, urddeiniad, cyssegriadnbsp;162

-ocr page 187-

�rc; late; line, n�, m�te; she, zh=z fizftre; thin, this; j=dzh. INC

Inaurate, in.o'rat v�, goreuro Inauspicious, in.os.pish'us a, anfibdus,nbsp;drwgargoeius, aa�odiog, trwstaunbsp;Inbeing, m'bi.iiig n, anwahanolrwyddnbsp;Inborn, in'born a, cynhenid, mewnolnbsp;Inbred, in'bred �, greddt�l, naturiolnbsp;Incalculable, in.kal'k�.la.bl a, anghyf-rifadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lad

Incaiescence, in.kA..les'ens n, gwresog-Incandesceuce, in.kan.des'ens n, gwyn-iasiad, gwynboethni Incandescent, in.kan.des'ent a, gwyn-boeth, gwynias [gan, cyfareddgannbsp;Incantation, in.kan.ta shun w, swyn-Incapability, in.ka.pa.bil'i.ti n, anallu,nbsp;anaddasrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anaddas

Incapable, in.ka'pa.bl a, analluog, Incapacious, in.ka.pa shus a, anhelaeth,nbsp;aneang, cyfyng [asu, analluoginbsp;Incapacitate, in.kl.pas'i.tat vt, anadd-Incapacity, in.ka.pas'i.ti 7i, analluedd;

anghyrahwysder, anf�dr [caethiwo Incarcerate, in.kar'sur.at vt, carcharu.nbsp;Incam, in.k^n' vt, cnawdio; cnawdoiinbsp;Incarnadine, in.kar'nS.din a, cigiiw,nbsp;rhuddgoch: vt, cochliwionbsp;Incarnate, in.kar'nat a, cnawdolnbsp;Incarnation, in.kar.nashun �, cnawd-oliaeth, cnawdiad, ymgnawdoliadnbsp;Incarnative, in.kar'ni.tiv a, cnawdbarnbsp;Incase, in.kas' vt, amwisgo, gweinionbsp;Incautious, in.ko'shus a, anochelgar,nbsp;anofaius, dibwyll [ceuog, ceuolnbsp;Incavated, ing'ki.va.ted a, cafhog,nbsp;Incendiary, in.sen'dl.ur.i n, f�glydd,nbsp;ffleimiad; terfysgyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[darth

Incense, in'seus �, arogldarth, myg-Incense, in.seus' vt, digio, cyffroi, liidio Incensement, in.sens'ment n, digternbsp;Incension, in.sen'shun n, cynneuad,nbsp;ennyniad, taniad; fhamiadnbsp;Incensor, in.sen'sur n, cyfi�r�wr, ennynwrnbsp;Incensory, in.sen'sur.� n, llestr arogldarth, thuser

Incentive, in.sen'tiv n, cynhyrfiad, an-nogiad; a, annogol, cynhyrfiol Inception, in.sep'snun n, dechreuadnbsp;Incertitude, in.s�r'ti.tiid n, ansicrwydd,nbsp;ammheuaeth, anniiysrwydd [didawlnbsp;Incessant, in.ses'ant o, dibaid, didor,nbsp;Incest, in'sest �, llosgach, yinlosgaclinbsp;Incestuous, in.ses'tsh�.us a, euog onbsp;losgach, ach-odinebusnbsp;Inch, insh n, modfedd, lied bawdnbsp;Inchipin, in'tshi.pm ?i, herwth hyddnbsp;Inchoate, mg k�.at vt, dechreu [dechreunbsp;luchoation, in.k�.a shun n, dechreuad,

Inchoative, ing'ko.a.tiv o, dechreuedigol Incident, in'si.dent, Incidence, in'si.densnbsp;n, damwain, dygwyddiad, hap, dam-chwaen, dychwaen

Incident, in'si.dent, Incidental, in.si-den'tal a, damweiniol, dygwyddiadol incinerate, in.sin'ur.at vt, llosgi yn ulvrnbsp;Incipient, in.sip'yent a, dechreuolnbsp;incircurnspection, in.s�r.kum.spek'shunnbsp;71, diamwelediad, anghal�nebnbsp;Incise, in.s�z' vt, tori, parthu, trychunbsp;Incision, in.sizh'un, Incisure, in.sizh'�rnbsp;n, haciad, toriad, trychiadnbsp;Incisor, in.s�'s�r n, biaenddantnbsp;Incite, in.s�t' vt, annog, cyftroi, cynhyrfunbsp;incitement, in.s�t'ment, incitation, in.s�-tashun n, annogiad, cynhyrfiadnbsp;Incivility, jn.8i.viri.ti n, anfoesgarwch,nbsp;anfoes, anfwyneidd-dranbsp;Inclasp, in.clasp' vt, tynafaelu, cofleidionbsp;Inclemency, in.kJem'en.si n, atrywiog-rwydd, garwder, gerwindeb; creulon-edd; oerder; annhyminoreiddrwyddnbsp;Inclement, in.klem'ent a, gerwin, garw,nbsp;afrywiog, annhymmoraiddnbsp;Inclinable, in.kl� na.bl a, tueddol, parodnbsp;Inclination, in.cli.ua shun n, tueddiad,nbsp;tuedd, gogwyddiad, lledawydd; ew-yllys; tueddfiyd

Incline, in.kl�n' v, tueddu, gogwyddo, ileddfu; n, osgo. To be inclined,nbsp;cly wed ar ei galon, bod yn chwannog inbsp;Inclip, in.klip' vt, amgau, eau i mewnnbsp;Inclose, in.kl�z' vt, eau i mewn, am-gylchu, amgylchynunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[�dig

Inciosure, in.kl�'zhdr n, cae, maes cau-lucloud, in.kl�wd'tywyllu, cymylu Include, in.kl�d' vt, eau i mewn, cyn-nwys, cymmeryd i mewnnbsp;Inclusion, in.kl�'zhun n, cynnwysiadnbsp;Inclusive, iu.kl�'siv a, cynnwysedig,nbsp;cyfritedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[angheuladwy

Incoagulable, in. k�. ag' �. Ja. bl a, Incogitancy, in.koj'J.tan.si n, aaleddyl-garwehnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gar

Incogitative, in.koj'i.ta.tiv a, anfeddyl-Incognito, in.kog'ni.t�, Incog, in.kog' ad, anadnabyddus, dirgel, dan geinbsp;Incoherence, in.kb.hi�r'ens, Incoherency,nbsp;in . k�. hi�r' en. si n, anghydlyniad,nbsp;anghyssondeb, anghytundebnbsp;Incoherent, iii.k�.hi�r'ent a, anghysson,nbsp;anghytunol, anghydweddolnbsp;Incolumity, in.k�.i�'mi.ti n, diogelwchnbsp;Incombustible, in.kuin.bus'ti.bl a, an-hylosg, anliosgadwy [cyllid, inewmnbsp;Income, ing'kum n, derbyniadau, rhent,nbsp;163


-ocr page 188-

INC path, fat, ere, met, mi-rine, pin, orb, on, c�rve, cut, tw=too, t^k=:took;

Incommensurable, in.ku.men sh�.rS.bl a, anghymmesuradwynbsp;Incommensurate, in.ku.men'sh�.rSt anbsp;anghyfeidrol. anghymmesurnbsp;Incommiscible, in.ku.mis'i.bl a, anfysg-adwy, anghymmysgadwynbsp;Incommode, in.ku.m�d' vt, rhwystro,nbsp;peri anghyfieusdra, blino [anghyfi�usnbsp;Incommodious, in.ku.m�'di.us a,nbsp;Incommunicable, ia.ku.m�'ni.k�,.bl a,nbsp;anghyfranadwy; annhraethadwynbsp;Incommunicative, in.ku.m�'ni.ka.tiv a,nbsp;anghyfranol; taw, tawedognbsp;Incommutable, in.ku.m�'tl..bl a, anghyf-newidiadwy, anghyfnewidiolnbsp;Incompact, in.kum.pakt' a, anghrynonbsp;Incompactness, in. kum. pakt'nes n,nbsp;anghrynodeb, annhaclusrwyddnbsp;Incomparable, in .kom'pur.^. blnbsp;angnymharol, digyffelyb, digymhar,nbsp;digynnyg, digystal, rhagorolnbsp;Incompassionate, in.kum.pash'un.at a,nbsp;annnrugarog, annhosturiolnbsp;Incompatibility, in.kum.pat.i.bil'i.ti nnbsp;anghydweddiad, gwrthwynebrwyddnbsp;Incompatible, in.kum.pat't.bl a, anghyd-weddol, anghydweddnbsp;Incompetence, in.kom'pi.tens n, anghy-mhwysder, anghyfaddasrwyddnbsp;Imcompetent, in.kom'pi.tent a, anaddas,nbsp;annigonol, anghyfaddas, anfedrusnbsp;Incomplete, in.kum.plit' a, anghyfan,nbsp;angbwbl, ammherffaith, anghyfiawnnbsp;Incomplex, in.kum.pleks' a, anghy-mhlyg, anghymmysg, syml [syniolnbsp;Incompliable, in.kum.pl�'a.bl a, anghyd-Incompliance, in.knm.pl�'ans �, anghyd-syniad, anghydagweddiadnbsp;Incomposite,in.kum.poz'it a, digymmysgnbsp;Incomprehensibility, in.kom.pri.hen.si-bil'i.ti n, anamg/ffrediadnbsp;Incomprehensible, in.kom.pri.hen'si.blnbsp;a, anamgyffredadwy, annealladwy, an-nirnadwy, anhydyb [n, anamgyffrednbsp;Incomprehension, in,kom.pri.hen'8hunnbsp;Incompressible, in. kum. pres' i. blnbsp;anghydwasgadwy, anghyfyngadwynbsp;Incomputable,in. kum.pii'ta.bla,angnyf-riladwy, aneirifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Inconcealable, in.kon.si'la.bl a, anghel-Inconceivable, in.kon.sfv^.bl, Inconcep-tible, iD.kon.8ep'ti.bl a, annirnadwy, annealladwy, anhydybnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[usrwydd

Inconcinnity, in.kon.sin'i.ti�, annhrefn-Inconcludent, in.kon.klii'dent a, anghan-lyniadol[anorphenol,ainmhenUerlynol Inconclusive, iD.Koa.klu'siY a,annybeQol,

Inconcoct, in.kon.kokt' a, annhreul-iedig, anaddfed nbsp;nbsp;nbsp;[annhreuliant

Inconcoction, in . kon. kok' shun �, Inconcurrence, in.kon.kur'ens n, anghy-tuniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[red

Inconcurring, in.kon.kur'ing a, anghyd-Inconcussible, in.kon.kusi.bl o, an-ysgwydadwy

Incondite, in.kon'dit o, aflathraidd, anghydwedd, annhrefnns, trwsglnbsp;Inconformable, in. kon. for'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. bl a,

anghydffurtiol, anghydffurf Incongealable, in.kon.ji'12..bl a, angheul-adwy, anhyrew

Incongruity, in.kon.grw'i.ti, Incongruence, in.kong'gr^.ens n, anghysson-deb, anghydweddiad, gwrthwynebrwydd, anghytundeb Incongruous, in.kong'grw.us a, anghjs-son, anghydwedd, anghytunnbsp;Inconsciousness, in.kon'shus.nes n, an-ymwybyddiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anghanlynol

Inconsequent, nbsp;nbsp;nbsp;in.kon'si. kwent a,

Inconsiderable, nbsp;nbsp;nbsp;in.kon.sid'ur.a.bl a,

anghyfrifol, bychan, dibwys InconsiderabienesSjin.kon.sid'ur.E.bl.nesnbsp;�, anghyffifoldeb, bychandernbsp;Inconsiderate, in.kon.sid'ur.at a, anys-tyriol, byrbwyl], diofal, disylwnbsp;Inconsiderateness, in.kon.sid'ur.at.nes,nbsp;Inconsideration, in.kon.sid.u.ra'shunnbsp;n, anystyriaeth, byrbwylldranbsp;Inconsistency,in.kon.sis'ten.si71,anghydweddiad, anghytundeb, anghyssondebnbsp;Inconsistent, ia.kon.sis'tent a, anghyd-weddol, anghysson, anghyt�nnbsp;Inconsolable, in.kon.s0'l3..bl a,annyddan-adwy, anghysuradwynbsp;Inconsonancy, in.kon'so.nan.si 71,nbsp;anghynghanedd, anghyssondebnbsp;Inconsonant, in.kon'so.nant a, anghyd-lais, anghyflafar [hywel, anamlwgnbsp;Inconspicuous, in.kon.spik'�.ua a, an-Inconstancy, in.kon stan.si n, anwadal-wch, anrtyddlondeb

Inconstant, in.kon'stant a, ansefydlog, anwadal,anwastad, anffyddlawn [ adwynbsp;Inconsumable, in.kon.sii'ma.bl a, annif-Inconsummate, in.kon.suin''at a, ammherffaith, anghyfiawn [anfyfyrgarnbsp;Incontemplative, in.kon.tem'pla.tiv a,nbsp;Incontestable, in.kon.tes'tS.bl a, an-nadleuadwy,' diammheuolnbsp;Incontiguoas, m kon.tig'ii.us a, anghyff-wrdd, anghydol, anghyfagosnbsp;Incontinence, in.Kon'ti.nens ti, anni-weirdeb, aalladrwydd; godiiiebnbsp;164


-ocr page 189-

Cre; lat�, l�nc, n�, m�tc; she, zh=:z az�re; thin, this; }=dzh. IND


Incontinent, in.kon'ti.nent a, anniwa�r, anymattaius, trythyli, anllad, go-dinehusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy, anattaliadwy

Incontrollable, in.kon.tr�'la.bl a, af'reol-mcontrovertible, in.kon.tr�.vur'ti.bl a, anymchweiadwy, annadleuadwynbsp;Inconvenience, in. kon. vi' ni. ens n,nbsp;anghyfleusdra [addas, anghyfleusnbsp;Inconvenient, in.kon.vi'ni.ent a, an-Inconversable, in.kon.v�r'sl.bl a, di-y mddyddan, anymadroddus, anhyfwy nnbsp;Inconvertible, in.kon.v�r'ti.bl a, an-hydro, annhroadwy, annychweladwynbsp;Inconvexity, in.kon.vek'skti n,anghrym-der, angnrymedd

Inconvincible, in.kon.vin'si.bl a, anar-gyhoeddadwy nbsp;nbsp;nbsp;[cyfuno, nno

Incorporate, in.kor'p�.rat v, corf�ri, Incorporation, in.k�r.p�.ra'shun n, cyd-gortioriad, corfforiadnbsp;Incorporeal, in.kdr.p��r'i.al, Incorporal,nbsp;in.k�r'p�.ral, Incorporate, in.kor'p�-rat a, anghorf�bl, digorff; ysbrydolnbsp;Incorporeity, in.k�r.p�.ri'i.ti n, anghorfF-oldeb

Incorrect, in. ko. rekt' a, anghywir, gwallus. Incorrect diction, cameiriadnbsp;Incorrectness, in.ko.rekt'nes n, anghy-wirdebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;padwy, anwelladwy

Incorrigible, in kor i.ji.bl a, anniwyg-Incorrupt, in.ko.rupt' a, anllygredig, dilwgr, pur, glan, purlannbsp;Incorruptibility, in.ko.rup.tlbil'i.tt n,nbsp;anljygradwyaeth, anllygredigaethnbsp;Incorruptible, in.ko.rup'ti.bi a, an-llygradwy, ammhydradwynbsp;Incorruption, in.ko.rup'shun n, anllygredigaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ lly gredd

Incorruptness, in.ko.rupt'nes w, an-Incrassate,in.kras'atW,tewhaa, tewychu Incrassation, in.kra.sa'shun n, tewhad,nbsp;tewychiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaetli i dewhau

Incrassative, in.kras'a.tiv ?i, meddyg-Increase, ing'kris n, cynnydd, mwyhad, pritiant, cynnyrch, chwanegiad, tyf-iant, twf, eangiad

Increase, in.kris' v, cynnyddu, tyfu, cynnyrchu, pritio, chwanegu, mwyhau,nbsp;estyn, arledu, eangunbsp;Increate, ing'kri.at a, digr�edignbsp;Incredibility, iL.kred.i.biri.ti n, an-hygoeleddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hygred

Incredible, inJtred'i.bl a, anhygoei, an-Incredulity, in.kri.d�'li.ti n, anghred-iniaeth, anghoelgarwch Incredulous, in-kred'�.ius a, anghred-i�iol, anghoelgar, anhygred

incremable, in.kri'ma.bl a, anhylosg Increment, ing'kri.ment n, cynnydd,nbsp;cynnyrchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dio, senu

Increpate, ing'kri.pafc vt, ceryddu, dwr-Increpation, in.kri.pa'shun n, seniad;

ceryddiad, sen nbsp;nbsp;nbsp;[mwyhaol

Incresent, in.kres'ent a, cynnyddol, Incriminate, in.krim'i.nat vt, cyhuddo,nbsp;euogi, cydeuogi [crot�nu, caenunbsp;Incrust, in.krnst' vty crestenu, crawenu,nbsp;Incrustation, in.krus.ta'shun n, crestiad,nbsp;craweniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eistedd ar wyau

Incubate, ing'kii.bSt vi, deor, deoraiu; Incubation, in.k�.ba'shun n, deoriadnbsp;Incubus, ing'k�.bus n, hunllefnbsp;Inculcate, in.kul kat vt, hyfforddi;

mynych rybuddio, addysgu Inculcation, in.kul.ka'shun n, addysg.nbsp;iad, hyfibrddiad

Inculpable, in-kul'p^.b! a, difeius, dif^ Incult, in.kult' n, anniwylliedig, didrin-iaeth, diwrtaeth[ wylliad, an wrteithiadnbsp;Incultivation, in.kul.ti.va'shun n, annUnbsp;Incumbency, in.kum'ben.si n, meddiantnbsp;o fywoliaeth eglwysig, perigloriaeth;nbsp;rhwymedigaeth, dyledswyddnbsp;Incumbent, in.kum�bent n, perchenognbsp;bywoliaeth eglwysig, periglor: o,nbsp;perthynol i, yn go^hwys ar, dyladwy,nbsp;dylednsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyfod dan, haeddu

Incur, in.k�r' vt, rhedeg i, tynu amo, Incurable, in.kii�r'd.bl a, anwelladwy,nbsp;anfeddyginiaethol, anaelenbsp;Incurious, in.kii�r'i.us a, anfanwl, an-ymofyngar, anghywrain [rhuthriadnbsp;Incursion, in.kur'shun n, ymgyrch,nbsp;Incurvate, in.kur vat vt, plygu, camu,nbsp;cry munbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[plygiad

Incurvation, in.kur.va'shun n, crymiad, Incurvity, in.kur'vi.ti n, camder, cemi,nbsp;gwyrni, crymiad, crymdernbsp;Indagate, in'da.gat vt, chwilio, olrhainnbsp;Indagation, in.da.ga'shun n, chwiliad,nbsp;olrheiniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f arholwr

Indagator, in'dS.ga.t�r n, Mwiliwr, Indart, in.d^rt' vt, picellu i, picio inbsp;Indebted, in.det'ed a, mewn dyled,nbsp;dyledns; rhwymedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdra

Indecency, in.di'sen.si n, anwedd�dd-Indecent, in.di'sent a, anweddaidd, an-weddus, diaddwyn, anhardd Indeciduous, in.di.8id'ii.us a, annhy-walitoi ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[derfyniad

Indecision, in.di.sizb'un a, ammhen-Indecisive, in.di.sfsiv a, ammhender-tynol nbsp;nbsp;nbsp;I nhreigladwy

Indeclinable, in.di.kl�'na.bl a, an-

165


-ocr page 190-

jND pdth, fat, �re, met, m^-rine, pin, �rb. on, curve, cut, t^V=too, t^k=:took;


Indecorous, in.di.k��r'us a, anweduus, anweddaidd, gwrthun, anaddwynnbsp;Indecorum, in.di.k��r'um n, anweddus-der, anharddwch, anweddeidd-dranbsp;Indeed, in.did' ad, yn wir, yn ddiau,nbsp;yn ddios, mewn gwirionedd, yn sier.nbsp;Indeed ? aie yn wir ? yn eich gwir ?nbsp;Indefatigability, in.di.fat'i.gS.biPi.ti n,nbsp;diflinder, diflinedd, glewdernbsp;Indefatigable, in.di.fat'i.g�..bl a, diflin,nbsp;dyfal, anhyflin, diludded, glewnbsp;Indefeasible, in.di.f'i'zi.bl a, anniddym-adwy, anniddjrmol

Indefectibility, m.di.f�k.ti.bil'I.t� n, an-hyballedd, anniffygrwydd Indefectible, in.di.f'ek'ti.bl a, anhyball,nbsp;anniffygiad'wy, diballnbsp;Indefensible, in.di.fen'si.bl a, anym-ddiffynadwy, annifiynadwynbsp;Indefinable, in.di.f�'n^bl a, anneffiniad-wy, annarluniadwy, annysgrifiadwynbsp;Indefinite, in.del'i.nit a, ainmhenodolnbsp;ladeftniteness, in.det'i.nit.nes n, an-nherfynedigaeth, annherfynoldebnbsp;Indeliberate, in.di.lib'ur.at a, byrbwyll,nbsp;diragtwriad, ammhwyliognbsp;Indelible, in-del'i-bl a, anniieadwynbsp;Indelicacy, in.del'i.ka.si �, annestledd,nbsp;annillynedd, anfoesgarwehnbsp;Indelicate, in.del'i.kat a, annestlus, an-nhyner; anfoesgar; anghoethnbsp;Indemnification, in.dem.ni.fi.ka'shun n,nbsp;digollediad, diogeliad rhag collednbsp;Indemnify, in.dem'ni.f� vt, digolledu,nbsp;sierhau, diogelu

Indemnity, in.dem'nl.tf n, digollediad; diogeliad. Act of indemnity, gweith-red ebargofiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mnrofadwy

Indemonstrable, in.di.mon'stra.bl a, am-Indent, in.dent' v, ininfylchu, bylchu;

ammodi, ymrwymo: n, bwlch Indentation, in.den.ta shun n, bylchiadnbsp;Indenture, iii.den'tsh�r �, bylchiad,nbsp;byichdoriad; cyfammodnbsp;Independence, in.di.pen'dens n, anni-byniaeth, anymddibyniaethnbsp;Independent, in.di.pemdent a, annibyn-ol: n, annibynwr, anymddibynwrnbsp;Indescribable, in.di.skr�'ba.bl a, annysgrifiadwy, annhraethadwy, annarluniadwy

Indesert, in.di.z�rt' n, annheilyngdod Indesinent, in.des'i.nent a, dibaidnbsp;Indestructible, in.di.struk'ti.bl a, an-nyfethadwy, diddinystriadwynbsp;Indeterminable, in.di.t�r'mi.n3..bl a, an-nherfynadwy, ammhenderfynadwy

Indeterminate, in.di.t�r'mi.nat a, an-sefydlog, aininhenodol, annherfynedig, annherfynolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Iryd

Indevotion, in.dt.v�'shun n, annuwiol-Indevout, in.di.vdwV a, annef�siynol Index, in'deks n, dangoseg, mynegai,nbsp;mynegres; mynegfys (tST): m (pnbsp;indices, in'dl.siz), mesur alsoddolnbsp;Indexterity, in.deks.ter'i.ti n, anneheu-der, anneheuedd, anneheurwyddnbsp;Indicant, in'di.kant a, mynegol, amlygolnbsp;Indicate, in'di.kat vt, dangos, mynegu,nbsp;hysbysu, arnodinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^arwydd, nod

Indication, in.di.ka'shun dangosiad. Indicative, in'di.ka.tiv a, dangosiadol;nbsp;arwyddol; mjnegol

Indicative, in.dik'a.tiv a, dangosol, mynegol. Indicative mood, modd mynegol Indict, in.d�t' vt, achwyn ar, cyhuddonbsp;Indictable, in.d�'ta.bl a, cyhuddadwynbsp;Indiction, in.dik'shun n, cyhuddwys;

eyleh o amser yn cynnwys 15 mlynedd Indictment, in.d�t'ment n, cyhudd, cy-huddgwyn; ysgrit cyhuddiadnbsp;Indifference, in.difur.ens n, diofalwch,nbsp;annhueddgarwch, difaterweh, oerfel-garweh, anofaledd

Indifferent, in.dif'ur.enfc a, anofalus, diofal; annhueddgar; diawydd; onbsp;ychydig bwys; canolig; diddrwg diddanbsp;Indigence, in'di.jens n, angenoctyd, tlodi,nbsp;eisieu, angen

Indigene, indi.jin n, priodor [cynenid Indigenous, in.dij'i.nus a, genedigol,nbsp;Indigent, in'di.jent a, angenus, tlawd,nbsp;rheidusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nhreuliedig

Indigested, in.di.jes'ted a, didrefn; an-Indigestible, in.di,jes'ti.bl a, anhydraul Indigestion, in.di.ies'tshun n, diffygnbsp;traul bwyd, annnreuliad, gwalldreul-iad, malldrauinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[brofi

Indigitate, in.dij'i.tat vt, bysnodi, eglur-Indign, in.d�n' a, annheilwng, anwjw Indignant, in.dig'nant a, digllawnnbsp;Indignation, in.aig.na�shun n, dig, Hid,nbsp;digofaint, soriant, digllonedd, barnbsp;Indignity, in.dig'ni.ti n, ammharch,nbsp;sarh^d, antrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[India: a, dulas

Indigo, in'di.g� n, lliw glas, glas yr indiligent, in.dil'i.jent a, annyfai, diog,nbsp;anniwyd, segurliyd

Indirect, in.di.rekt' a, anghyfeiriol, gwyrgyrchol; annheg, anuniongyrcholnbsp;Indirectness, in.di.rekt'nes n, anghyf-eiriolrwydd; anunionrwyddnbsp;Indiscernible, in.di.z�r'ni.bi a, anhywel,nbsp;anweledig, anamlwg


166

-ocr page 191-

Cr�; late, l�ne. n�, m�tc; she, zh=z az�re: thin, this; 7=dzh. INE

Jndiscerptible, in.cli.surp'ti.bl a, anhy-dor, annrylliadwy

indiscreet, in.dis.krit' a, ansynwyrol, anghail, annoeth, drygbwyllnbsp;Indiscretion, in.dis.kresh'un n, anghall-ineb, llolinebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wahamp;n, didrefn

Indiscriminate, in.dis.krim'i.nat a, di-Jndiscrimination, in,dis.krim.i.nashun w, anwahaniaeth, diwahaniaethnbsp;Indispensable, in.dis.pen's^.bl a, anheb-gorol, anhebgornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^garadwj

Indispersible, in.dis.p�r'shbl a, anwasgt; Indispose, in.dis.p�z' vt, anaddasu; an-nhueddu, anhwylo

Indisposed, in.dis.p�zd' a, annhueddol;

anhwyius, afiachus, lledglaf Indisposition, in.dis.p�.zish un 7i,anhwyl.nbsp;annhuedd, atiechyd

Indisputable, in.dis p�.ta.bl a, diddadl annadleuadwy, diammheuolnbsp;ladissolubiUty, in.dis �.l�.bil'i.ti w, an-nattodrwydd

Indissoluble, in.dis o.l�.bl, Indissolv-able, in.di.zol'va.bl o, anhydawdd, an-nhoddadwy, annattodadwy Indissolvent, in.di.zorvent a, annattodolnbsp;Indistinct, in.dis.tingkt' a, aneglur, an-hyglyw, anamlwg

Indistinction, in.dis.tingk'shnn, Indistinctness, in.dis.tingkt'nes n, aneglur-der, anamlygrwydd

Indistinguishable, in.dis.ting'gwish.a.bl a, diwahS,n, anwahanolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wch

Indisturbance, in.dis.tur'bans n, tawel-Indite, in.d�t' vt, cytansoddi, ysgntenu Individual, in.di.vid'ii.al a, diwahan;nbsp;neiilduol: n, un, un dyn, un neillduol,nbsp;unigolynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ todaeth neillduol

Individuality, in.di.vid.�.al'i.ti n, han-Individually, in.di.vid'�.al.i ad^ bob yn unnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hybarthedo

Indivisibility, in.di.viz.i.bil'i.ti a, an-Indivisibie, in.di.viz'i.bl a, anhyran, anhybarth, anrhanadwynbsp;Indocible, in.dos'i.bl, Indocile, in.dos'ilnbsp;a, anhyddysg, annysgadwy, anhydrin,nbsp;anhywaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Indocility, in.d�.sil'i.ti �, anhyddysg-Jndoctrinate, in.dok'tri.nat vt^ athraw-iaethu, dysgu, addysgu Indolence, in'dixlens ra, seguryd, syrthni,nbsp;diogi, segurdod, annylaiwchnbsp;Indolent, in'd�.lent a, swrth, dioglyd,nbsp;esgeulus, annyfalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Indomitable, in.dom'i.t�.bl a, annol-Indorse, in.d�rs' vt^ arysgriteuu, cetn-ysgritenu

Indorsee, in.��r.si' ra, aerbyniwr arysgrif Indraught, in'draft ra, ffrydle, inynedta inbsp;mewnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trwytho

Indrench, in.drensh' vt. mwydo; trochi, Indubious, in.d�'bi.us, Indubitable, in-d�'bi.tR.bl a, ammhetrus, diammhou-ol, diau, dios, dilys [denu; cymhellnbsp;Induce, in.d�s' vi^ tueddu, darbwyllo;nbsp;Inducement, in.diis'ment ra, annogaethnbsp;Induct, in.dukt' vt, arwain i mewn;nbsp;gosod mewn raeddiant o eghvys, rhoinbsp;goresgyn

induction, in.duk'shun ra, gosodiad mewn meddiant, dygiad i mewn, rhoddiadnbsp;goresgyn; tynwyddyd, casgiiad [ iadolnbsp;Inductive, in.duk'tiv a, arweinlol; casgi-Indue, in.d�' vt, cynnysgaethu, donlonbsp;Indulge, in.dulj' v, boddhau, mwyth-Ibddio, liochi, maldio, cocri, anwesu;nbsp;caiiiatau

Indulgence, in.dul'jens ra, anwes. lloch-iad, cyd-ddygiad; tynerwch, hynaws-edd; maddeuant-lythyr y Pab Indulgent, in.dul'jent a, anwesgar, tynernbsp;Indult, in.dult'', Induito, in.durt� ra,nbsp;braint, trwydded

Indurate, in'd�.rat �, caledu, haiarnu Induration, in,d�.ra''shun ra, caledwchnbsp;Indure, in.d�V parhau, yinaros; dy-oddef [ddiwydrwydd, gweithiolnbsp;Industrial, in.dus'tri.ai a, pertliynol inbsp;Industrious, in.dus'tri.us a, diwyd, dytal,nbsp;llaturus, gweithgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ialwch

Industry, in'dus.tri ra, diwydrwydd, dy-Inebriate, in.i'bri.at vt, meddwi, brwysgo Inebriation, in.i.bri.�'shun, Inebriety,nbsp;in.i.br�'i.ti ra, meddwdtxl j diolygedignbsp;Inedited, in.ed'i.ted a, anghyjiof?ddedig,nbsp;Ine�'able, in.ef'a.bl a, anhyclraeth, an-nhraethol, anhyson, anobraethadwynbsp;Ineffective, in.e.tek'tiv, Ineffectual, in-e.fek'tsh�.al a, aneffeithiol, dietfaith;nbsp;ahesol �dirym, dinerth, dirinweddnbsp;Inefficacious, in.ef.i.ka'.'shus a, egwan,nbsp;inefficacy, in.et'i.ka.si ra, aneffeithioi-deb, gwendidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anaJluedd

Inefficiency, in.e.fish'en.st ra, anallu, Inefficient, in.e.tish'ent o, analluog, di-effaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ystwyth

Inelastic, in.i.Ias'tik a, anhydwytb, an-Inelegance, m.ei'i.gans ra, annhlysni, an-niilynder, anwychder Inelegant, in.el'i.gant a, anghymhen,nbsp;annhlws, ammhrydterth [haeddwiwnbsp;Ineligible, in.eri.ji.bl o, annewisol, an-Ineioquent, in.ei'�.kwent a anffraeth,nbsp;anhyawdl

1G7


-ocr page 192-

INF p^th, fat, �re, met, m^-rine, pin, orb, on, curve, cut, t^=too, t^k=took;

inextricable, in.eks'tri.x�,.bl a,annattod-adwy, annadrysadwy, anesgorol, dyrys Ineye, in.�quot; vi, llygadimpio, impionbsp;Infallibility, in.tal.i.biri.ti n, anffaeled-igrwydd, anhydwyiledd, anfethiant,nbsp;anghyteiliornadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ball

Infallible, indal'i.bl a, anlfaeledig, anhy-Infame, in.tam' enliibo, difr�o, athrodi Infamous, in'fi.mus a, gwaradwyddus,nbsp;gwarthus, cywiJyddus[enlIib, gwarthnbsp;Intamy, in'ta.mi n, anair, gwaradwydd.nbsp;Infancy, in'ian.si mabandod, mebyd,nbsp;maboed. From his infancy, o�i faban-dod, er yn blentyn

Infant, in'fant n, maban, baban, mebai? mebyn, dyn bach; vn ol cyfraithnbsp;Lloegr, UD dan un ar hugain oednbsp;Infanta, in.fan't^ n, enwawd ar dywys.

ogesau Portugal ac Yspaen Infanticide, in.fan'ti.s�d n, babanladd-iad, mabanladdiad^ babanleiddiadnbsp;Infantile, in'fan.til, Infantine, in'fan.tianbsp;a, babanaidd, mabanaidd, plcntynaiddnbsp;Infantry, in'fan.tri n, milwyr traed,nbsp;traedfilwyr, pedyd, peddydnbsp;Infatuate, in.fat'sh�.at vt^ ^nfydu, pen-wanu, gorphwyllo; rheibio, llygad-dynu; a, penwan, ynfydnbsp;Infatuation, in.fat.tsh�.a'shun w, ynfyd-iad, ammliwylliadj ammhwyllineb,nbsp;penwendid, ynfydrwyddnbsp;Infeasible, in.fi'zi.bl a, anwneuthuradwynbsp;Infect, in.fekt'�^i, Ilynu, adwytho, heintio,nbsp;gwenwyno; liygru, halogi [glynolnbsp;Infection, in.fek'shun w, llwgr, haintnbsp;Infectious, in.fek'shus a, heintus, ad-wythig, heintddwyn, heintiolnbsp;Infecund, in.fek'und a, anfirwythlawn,nbsp;diffaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[londeb, difFaethder

Infecundity, in.fi.kun di.ti w, anffrwyth-Infelicity, in.fi.lis'i.ti n, annedwyddwch Infer, iniiiri vi, casglu, tynu casgliadnbsp;Inference, in'f�r.ens n, casgliadnbsp;Inferior, in.fi'r'i.�r a, is, iselach, gwael-ach; Ilai: n, isafiad, israddwrnbsp;Inferiority, in.li�r.i.or'i.ti n, israddiad,nbsp;isgyflwr, gwaelder, iseledd, isdernbsp;Infernal, in.t�r'nal o, uffernol, die�ignbsp;Inferrible, inier'i.bl a, casgliadwynbsp;Infertile, in.t�r'til a, anfirwythlawn, di-firwyth, diffaeth, digpnyrch [londebnbsp;Infertility, in.f�r.til'i.ti n, anhrwyth-Irit�st, in.t�stquot; vt^ afionyddu, blinonbsp;lutestive, in.fes'tiv a, anlion, dilon, aflonnbsp;infidel, in'ti.del n, angnredadyn, an-llyddiwr, anghrediniwr, difiydd: a,nbsp;anghrediniol, digred

Inept, in.ept' a, anaddas, tfol, oler, au-etrydiol, d�es, ditudd Ineptitude, in.ep'ti.t�d n, anaddasrwydd;

�oledd nbsp;nbsp;nbsp;[artaiedd

Inequality, in.i.kwol'l.ti n, anghyf-Inequipollent, in.ek.wi.pol'ent a, anghyf-rymus nbsp;nbsp;nbsp;j^iawn

Inequitable, in.ek'wi.tS..bl o, anghyt-Inequivalve, in.ek'wi.valv a, a chragenau anghyfartalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_ wreiddiol

Ineradicable, in.�.rad'i.ka.bl a, annad-inergetic, in.�r.jet'ik a, hwyrdrwm, antywiogj marwaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^adwy

Inerrable, in.er'^.bl o, anghyfeiliorn-Inert, in.urt' a. swrth, antywiog, diegni inertia, in.�r'sna n, anegni; syrthninbsp;Inertness, in.�rt'nes n, anfywiogrwydd,nbsp;syrthni, dioginbsp;Inestimable, in.es'ti.m^.bl a, anhywerth,nbsp;ammhrisiadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aneglur, anhywel

Inevident, in.ev'i.dent a, anamiwg, inevitable, in.ev'i.t3..bl a, anocheladwynbsp;Inexcitable, in.ek.s� t�,.bl a, anghyffronbsp;Inexcusable, in.eks.k�'za.bl a, diesgus,nbsp;anesgusodol

Inexhaiable, in.eg.za'ia.bl a, dianwedd-adwy

Inexhausted, in.eg.z�s'ted cf, annyspydd-Inexhaustible, in.eg.z�s'ti.bl a, diudar-tod; annyspyddadwy Inexistence, in.eg.zis'tens w,anfodolaethnbsp;Inexistent, in.eg.zis'tent a, difod, dihan-fod, dihanfoool, anhantodolnbsp;Inexorable, in.eks'�.ra.bl o, annyhudd-adwy, anghymmodlawn, diysgognbsp;Inexpansible, in.eks.pan'si.bi a, an-nhaenolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[asrwydd

Inexpedience, in.eks.pi'di.ens n, anadd-Inexpedient, in.eks.pi'di.ent o, anghyf-addas; anghyfl�'us; anfiiddiol, atlesol Inexpeditious, in.eks.pi.dish'us a, an-frysgar, oediog

Inexperience, in.eks.piVi.ens n, anym-arteriaeth, ammhro�ad Inexpert, in.eks.p�rt' a, anghyfarwydd,nbsp;antedrus, anhylaw^adwy, annileadwynbsp;Inexpiable, in.eks'pi.d.bl a, aniawn-Inexplicable, in.eks'pli.ka.bi a, annat-todol, anegluradwy

Inexplicit, in.eks.plis'it c, aneglur, ty-wyll nbsp;nbsp;nbsp;[nhraethadwy

Inexpressible, in.eks.pres'i.bl a, an-Inexpugnable, in.eks.pug'n^.bl a, anor-esgynadwy [tyniad, anhelaethiau Inextensiqn, in.eks.ten'shun n, anes-Inextinguishable, in.eks.ting'gwish.a.binbsp;a, annidbddadwy

168

-ocr page 193-

�re; latc; line, no, route; she, zh=z azure; thin, THis; j=dzli. ING-

Infidelity, inii.del i.ti n, anghrediniaetii, andyddiaeth; an�yddlondebnbsp;Infinite, inli.nit a, anteidrol, aneirif,nbsp;annherfynol; afrifed, dirit, diderfynnbsp;Infiniteness, in'fi.nit.nes, Infinitude, in-fin'i.t�d, Infinity, in.fin'i.ti n, anfeidr-oldeb, annhertynoideb, afrifoldeb[fachnbsp;Infinitesimal,in.tin.i.tes'i.mal o, anfeidrolnbsp;Infinitive, in.fin'i.tiv a, annhertynadwy.

Infinitive mood, modd annherfynol Infirm, iroturm' a, egwan, gwan, claf,nbsp;methianllyd, llesg, dinerth, dirym,nbsp;cymhercyn: vt, gwanhau, llesgaunbsp;Infirmary, in.f'ur'mur.i n, yspytty, clafdynbsp;Infirmity, in.fur'mi.ti n, gwendid, llesg-edd; atiechyd, clefyd; meth, methiantnbsp;Infirmness, in.turm'nes n, eiddilwch,nbsp;llesgedd, gwendid

Infix, m.fiks' vt, gyru i mewn; sicrhau Inflame, in.flam'v, ennyn, ffiamio; cyfF-roi, llidio. Inflamed, llidusnbsp;Inflammability, in.fiam.a.bil'i.ti n, fflam-^drwydd, hylosgrwydd [ yciiadwynbsp;Inflammable,in.flam'a.bl a, hyl�sg,fflam-Inflammation, in.fla.ma'shun n, fflameg,nbsp;brydaniaeth; ennynfa, tandde, llosgfanbsp;Inflammatory, in.flam'a.tur.i a, fflam-egol, ennynol, llidiol; cyfrr�us[balch�onbsp;Inflate, in.flat' vt. chwyddo, chwythu i;nbsp;Inflation, in.fiii^shun n, chwyddiad;

gwyntchwydd, gwyntogrwydd Inflect, in.fiekt' vt, plygu; treiglo, troi,nbsp;newid, amrywio, amrywioiinbsp;Inflection, in.flek'shun n, plygiad inbsp;mewn; croesogwyddiad; newidiad, cy-weiriad; treigliad

Inflexibility, in.flek.si.bil'i.ti n, anys-twythder, anhyblygedd, diblygedd Inflexible, in.flek'si.br a, anhyblyg, an-ystwyth, anystumgar; diysgognbsp;Inflict, in.flikt' vt, rhoddi cosp, cospinbsp;Infliction, in.flik'shun n, cosproddiad,nbsp;cospedigaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadol

Inflictive, in.flik'tiv a, cospedigol, cosp-Influence, in'fiii.ens n, effeithioldeb, dy-lanwad; rhinwedd: vt, dylanwadu; cynhyrfu, annognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dylifol

Influent, in.flu'ent a, yn llifo i mewn, Influential, in.flu.en'shal a, dylanwadol,nbsp;cynhyrfol, cymheliol, annogolnbsp;Influenza, in.tiu.en za n, annwydhaint,nbsp;annwydwst, haint annwydnbsp;Influx, in'fluks n, dylifiad, ymlanwad,nbsp;rhediad i mewn, ymiifad [amblygunbsp;Infold, in.toid' vl, dybiygu; amwisgo,nbsp;Infoliate, m.t�'ii.at vt, deiiiannu, deilio,nbsp;Intorce, in.fd�rs',�Enforcenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ dalenu

inform, in.torm' v, nysbysu, addysgu, cyfarwyddo, adrodci, mynegu. To inform upon, achwyn ar, cyhuddonbsp;informal, in.for'mai a, atreolaidd, af-reolusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^cyhuddwr

Informant, informant n, mynegwr; information, in.for.ma'shun n, hy^ys-rwydd, hysbysiaeth, hanes; addysg;nbsp;achwyniad, cyhuddiadnbsp;Informer, in.f�r'm�r n, hysbyswr; cy-huddwr, achwynwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arswyd

Intbrmidable, m.f�r'mi.d3,.bl a, di-Informity, in.for'mi.ti n, aflunieidd-dra;

annhrefn nbsp;nbsp;nbsp;[dori

Infract, in.frakt'tori, dryllio; man-infraction, in.frak'shun n, toriad infralapsarian, in.fra.lap.se�r'i.an a, arnbsp;ol cwymp Adda: n, tan-gwympiedyddnbsp;Intramundane, in.fra.mun'dan a, istydolnbsp;Infrangible, in.tran'ji.bl a, annhoradwy,nbsp;anhyffiwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anfynychder

Infrequency, in.fri'kwen.si n, anamledd, Infrequent, in.fri'kwent a, anaml, an-fynych, anarferoinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhewi

Infrigidate, in.ffij'i.dat vi, oeri, fi'eru, Infringe, in.frinj' vt, tori, troseddunbsp;infringement, in.fnnj'ment n, toriad,.

trawsdoriad, troseddiad nbsp;nbsp;nbsp;[lawn

Inlructuose,in.fruk'tsh�.�s a, anfi'rwyth-Intrugiterous, in.trw.jit'ur.us a, di-flrwyth, heb ddwyn ffrwyth Infucate, in.fii'kat vt, arliwionbsp;Infumate, in.fii'mat vt, mwgsychunbsp;Infuriate, in.fii�r'i.at a, cynddeiriog-wyllt, gorwyllt, fiyrnig, llidiognbsp;Infuscate, in.fus'kat vt, duo, pygdduonbsp;Infuse, in.tuz' vt, tywallt i mewn;

mwydo, trwytho, sicio Infusible, in.fii'zi.bl a, annlioddadwynbsp;Infusion, in.fii'zhun n, ty walltiad,mwyd-iad; mwydlyn, isgell, dyferwadnbsp;Infusive, in.tii'siv a, trwythol, mwydolnbsp;Ingeiable, in.jel'a.bl a, angheuladwynbsp;Ingeminate, in.jem'i.nat vi, dyblu, ail-adrodd, ailddywedydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Ingemination, in.jem.i.na'shun n, dybi-Ingenerate, in.jen'ur.at, Ingenerated, in-jen'ur.a.ted, Ingenite, in.jen'it a, na-turiol, cynhenid, greddfol Ingenious, in.ji'ni.us a, athrylithgar,nbsp;cywrain, ceifyddgar, dyfeisgarnbsp;Ingenuity, in.ji.nii'i.ti n, cyw�reinrwydd,nbsp;cywreindeb, athryiith, cellyddgarwchnbsp;Ingenuous, in.jen'�.us a, didwyll, teg,nbsp;rhydd, rnwydd, annicheligarnbsp;Ingenuousness, m.jen'li.us.nes a, dUnbsp;Ifuantrwydd, tegwch, didwyileddnbsp;IGy


-ocr page 194-

INN path, fat, lt;*re, met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, tw=too, t^krrtook,

Ingest, in.jest' vi, tatlu I'r cylla Inglorious, in.gl��r'i.us a, anghlodfawr,nbsp;anenwog, dianrhydedd, gwarthus, di-glod, dirymusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[neuarian;

Ingot, ing'gut n, clamp neu dalp o auri Ingraft, in.graft' vt, impio, dwtnsefydiu'nbsp;Ingrain, in.gran' vt, dwfnosodnbsp;Ingrate, ing'grat n, ann�olchyn, dyn di-!

ddiolch: a, ann�olchgar, diddiolch Ingratiate, in.grii'shi.at vt^ ennill boddnbsp;da, ymlusgo i gymmeriad [garvpchnbsp;Ingratitude, in.grati.tiid n, aiin�oich-Ingravidate, in.gra'vi.dat v, beichiogi;

epilioj llenwi [ydd, cymmysgran Ingredient, in.gri'di.ent n, cyffyr, defn-Ingress, ing'gres ?i, dyfodiad i mewnnbsp;Ingression, in gresh'un mynediad inbsp;mevs^n; porth

Inguinal, ing'gwi.nal a, arffedol [llyncu Ingull, in.guit' vt, sugno i iynclyn;nbsp;ingurgitate, in.gur'ji.tat v, rheiblyncunbsp;Ingustable, in.gus'lit.bl a, anarchwaeth-adwy, diflas

inhabile, in.iiab'il a, anfedrus Inhabit, in.hab'it v, cartrefu,cyfanneddu,nbsp;trigo, preswyiionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyt'anneddoi

Inhabitaole, in.hab'i.tlbl a, trigiannol, Inhabitant, in.hab i.tant n, trigiannydd,nbsp;cyfanneddwr, preswyiiwr, cartretwr,nbsp;gwladychydd; brodor. Inhabitants ofnbsp;the same place, cyd-drigolionnbsp;Inhale, in.har vt, tynu i mewn gyda�rnbsp;anadl, anadlu i mewn, atanadlunbsp;Inharmonious, in.har.mo'nl.us ^nbsp;anghynghaneddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[feirch

tnhearse, m.h�rs' vt, amgau mewn elor Inhere, in.hi�r' vi, dwfn ymlynu, glynunbsp;Inherence, in.hi�r'ens w, glyniad, ym-Ijniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ [lynoi

Inherent, in.hi�r'ent a, cynhenid; dyfn-Inherit, in.her'it vt, etifeddu; medd-iannu, perchenogi nbsp;nbsp;nbsp;[etifeddol

Inheritable, in.her'l.ta.bl a, treftadol, Inheritance, in.her't.tans n, etifeddiaeth.

Paternal inheritance, treftadaeth inheritor, in.her'ht�r n, etiteddnbsp;Inheritress, in.her'i.tres, Inheritrix, in-her'i.triks n, etifeddesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lyniad

Inhesion, in.hi'zhun n, greddfiad, ym-inhibit, in.hib'it vt, gwahardd,gwaraf�un, lluddias, rhwystro, attal [iad, attaiiadnbsp;Inhibition, in.hi.bish'un n, gwahardd-Inhospitable, in.hos'pi.ta.bl a, anlletty-gar, anghroesawgar [anllettygarwchnbsp;Inhospitableness, in.hos'pi.ta.bl.nes nnbsp;inhuman, in.hii'man a, annynol, creu-lawn, dideimiad, didrugaredd

inhumane, in.hu.maii' a, auhynaws, annhyner, annhirion, annyngarnbsp;Inhumanity, in.hii.rnan'i.ti n, creulon-deb, cieidd-clra, annhiriondebnbsp;Inhumate, in.hii�miit, Inhume, in.h�m'nbsp;vt, claddu, daiarunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wynebus

Inimical, in.iin'i.kal a, gelynoi, gwrth-Inimitable, in.im'i.ta.bl n, anefelych-adwy, digyffelyb, rhagorol Iniquitous, in.ik'wi.tus a, drygionus,nbsp;angityfiawn, traws, pechadurnsnbsp;Iniquity, in.ik'wi.ti n, drygioni, anwir-edd, camwedd, anghyfiawuder, troseddnbsp;Initial, in.ish'ai a, dechreuol, egwyddor-oL Initial letters, dechreuoiionnbsp;Initiate, in.ishi.at vt, egwyddori; der-byn i mewn; dechreunbsp;Initiation, in.ish.i.a'shun n, cycbwyn-iad, egwyddoriad, gosodiad mewnnbsp;swyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadol

Initiatory, indsh'y^.tur.i a, egwyddor-Inject, in.jekt' vt, chwistreilu i, taffu i mewnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mewn

Injection, in.jek'shun n, chwistrelliad i injudicable, in.jii'di.ka.bl a, autarnadwynbsp;Injudicial, in.j�.dish'ai a, anghyfreith-iolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ ^ [sjnwyrol, annoeth

Injudicious, in.j�.dish'us a, difarn, an-Injunction, in.jungk'shun n, gorchym-myn, arch, archiad; gwanarddiad; gwaharddebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwneyd cam i

Injure, in'jur vt, niweidio, coiledu, drygu, Injurious, in.j�Vi.us a, niweidiol, cam-weddus, sarhaus, trawsnbsp;Injuriousness, injii�r'i.us.nes n, niweid-ioldebj camweddusrwydd [collednbsp;Injury, m'jur.i n, cam, sarhSd, niwed,nbsp;Injustice, in.jus'tis n, anghvfiawnder,nbsp;cam, camwrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[grifenlyn

Ink, ingk n, du, inc, du ysgrilenu, ys-Inkhorn, ing'k�rn n, corn du, dugorn Inkle, ing'kl n, llinynwe gul [arwyddnbsp;Inkling, ingk'Iing n, awgrym, amnaid,nbsp;inky, ing'ki a, duog, dunbsp;Inland, in'land a, diartor, canoldirog:

n, canoldir nbsp;nbsp;nbsp;[ gyfraith

Inlaw, m.lo' vt, dwyn dan nawdd y Inlay, in.la' (^pt amp; pp inlaid, in.lad') vt,nbsp;brithaddurno, brithosodnbsp;Inlet, in'iet �. ffrydie, adwy, mynedfa i.

Sea-mlet, morgiitach, angoria Inly, in'li a, mewnol, tutewnol [cyttywrnbsp;Inmate, in'raat n, ilettywr, gwesttai,nbsp;Inmost, in'most a, nesat i mewn, dytnafnbsp;Inn, ill n, tatarn. tatarndy, ostl, Hetty,nbsp;gwestty, gwestfa, gwestle. Inns ofnbsp;Court, ysgoidai cylreitliwyrnbsp;170


-ocr page 195-

^re; late; line, no, m�te; she, 2h=z azure; thin, this; ^=rdzh. INS

Innate, in.at' a, cynhenid, naturiol, cvn-nwynol, mewnol [adwy, difordwyol Innavigable, in.av'l.ga.bl a, anfordwy-Inner, in'ur a, tufewnoi, ne*� i mewnnbsp;Innermost, in'�r.m�st a, nesaf i mewnnbsp;Innerve, in.�rv' vt cryfhaunbsp;Innings, in'ingz np, tiroedd a ennillwydnbsp;o�r m�rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tywr

Innkeeper, in'ki.pur n, tafarnwr, gwest-Innocence, in'o.sens n, diniweidrwydd Innocent, in o.sent a, diniwed, gwirion,nbsp;dienog, glan, diddrwg, difai, pur: n.nbsp;un diniwed; gwirionyn. Innocents*nbsp;Day, Gwyl y Gwirioniaidnbsp;Innocuous, in.ok'�.ns a, diniwed, di-ddrwg, diberygl

Innominate, in.om'i.nat a, dienw[detod Innovate, in'o.vat v, newyddu, newidnbsp;Innovation, in.�.va'shun n, dygiad defodnbsp;newydd i mewn, defodnewidiadnbsp;Innovator, in'�.va.t�r newyddiwrnbsp;newidiwr, defodnewidiwrnbsp;Innoxious, in.ok'shus a, diddrwg, diniwednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[awgrym

Innuendo, in.�.en'd� n, lledarwydd, Innumerable, in.�'mur.a.bl a, aneirii,nbsp;afrifed, dirif, dirifedinbsp;Innutritioua, in.�.trish'us a, anfaethlawnnbsp;Inobservable, in.ob.zurVa.bl a, annod-adwy, anhynod, anweladwynbsp;Inoculate, in.ok'u.lat vt, impio; llygad-impio, byw^llu; gosod y trech wennbsp;Inoculation, in.ok.�.la'shun n, llygad-impiad; ffordd o roddi y frech wennbsp;Inodorous, in.�'dur.us a, diarogl, an-sawrusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddrwg, didramgwydd

Inoffensive, in.o.fen'siv a, diniwed, di-Inofficial, in.o.tish'ai a, answyddol Inofficious, in.o.fish'us a, anymyrgarnbsp;luopinate, in.op'i.nat a, annysgwyliedignbsp;Inopportune, in.op'or.tiin a. aminbryd-lawn, anamserol, anghy��usnbsp;Inoppressive, in.o.pres'iv a, anorthrymolnbsp;Inordinate, in.�r'ai.nat a, anghynhes,nbsp;afreolus, anweddol, gormodus. Inordinate desire, trachwantnbsp;Inorganic, in.or.gan'ik a, anermigol,nbsp;ammheiriannol, anghyfluniol, anar-dumignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyssylltu

Inosculate, iikos'kiidat tgt;, C3rfuno, uno, Inosculation, in.os.k�.la'shun �, cusannbsp;Inquest, ing^kwest n, chwiliad, rheith-holiad, holiad, rheithbrawf. Coroner snbsp;inquest, trengholiad [der, aflonyddwchnbsp;Inquietude, in.kw�'i.t�d n, anesmwyth-Inquinate, ing'kwi.nat vt, halogi, liygrunbsp;Inquination, m.kwl.na'shun n, halogiad

Inquire, in.kw�'r' v, ymofyn, holi, gotyn Inquiry, in.kwi�r'i n, vmofyniad, holiadnbsp;Inquisition, in.kwi.zi8h'un n, chwiliad;

chwii-lys nbsp;nbsp;nbsp;[holgar

Inquisitive, in.kwiz'i.tiv a, ymofyngar, Inquisitor, in.kwiz'i.tur n, cliwiliedyddnbsp;Inquisitorial, in kwiz.i.t��r'i.al a, chwil-iedyddaidd, chwil-lysaidd [reilionbsp;Inrail, in.ral vt, amgledru, cledru, am-Inroad, in'rod n, ymgyrch, rhuthrgyrchnbsp;Insalubrious, m.sa.lii'bri.us a, afiachus,nbsp;afiachnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[laethol

Insanable, in.san'a.bl a, anfeddygin-Insane, iu.sau' a, gwallgofus, ynlyd, ammhwyllog, gorphwyilognbsp;Insanity, in.san'i.ti w, ynfydrwydd, gor-phwyll, gwallgofrwyddnbsp;Insatiable, in.sa'shi.a.bl, Insatiate, in-sa'shi.at a, anniwalladwy, gorwancus,nbsp;annigonol, diwalanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f foddlonrwydd

Insatisfaction, in.sat.is.fak'shun n, an-Insaturable, in.sat'sh�.ra.bl a, anlanw-adwy nbsp;nbsp;nbsp;{Iwyno

Inscribe, in.skr�b'tgt;f, arysgrifenu; cyf-Inscription, in.skrip'shun n, arysgrifen, craifft,argraff; ^fiwyniad, argyflwyn-iadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadwy, anchwiliadwy

Inscrutable, in.skrw'ta.bl a, anolrhein-Insculp, in.skulp' vt, cerfio, crifio, crifellunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lcrifelliad

Insculpture, in.skulp'tshur n, cerfiad, Inseam, in.sim' vt, gwrymwnVo [filynnbsp;Insect, in'sekt n, trychbryfyn, trych-Insection, in.sek'shun n, toriad i, trwchnbsp;Insectivorous, in.sec.tiv'o.rus a, ynnbsp;bwyta trychfilodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiwr trychfilod

Insectologer, in.sek.tol'ojur n, darlun-Insecure, in.si.k�V a, ann�ogel, ansicr, peryglusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ perygl

Insecurity, in.sI.k�V'i.ti n, ann�ogelwcB, Insensate, in.sen'siit a, dideimlad, hurtnbsp;Insensibility,in.sen.si.hiri.tiw,annheim-ladrwydd, dideimladrwyddnbsp;Insensible, in.sen'si.bl a, annheimladwy,nbsp;anweladwy. anamgyffredadwy a�r syn-wyrau allanol; dideimlad [dideimladnbsp;Insentient, in.sen'shent a, disynwyr;nbsp;Inseparability, in.sep.ur.a.bil'i.ti n, an-neillduoldeb, anysgariaethnbsp;Inseparable, in.sep'ur.l.bl a, anwahan-adwy, anysgarolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| mewn

Insert, in.surt' vt, gosod neu ddodi i Insertion, in.sur'shun n, gosodiad inbsp;mewn; yr hyn a osodir i mewnnbsp;Inservient, in.sur'vi ent a, defnyddiol,nbsp;gwasanaethgar, atebol i ddybennbsp;Inshell, in.shel' vt, cuddio mewn cragennbsp;171


-ocr page 196-

3NS path, fat, ere, met, mS.-rine, pin, 6rb, on, c�rve, cut, tw=too, t\Vk=took;


Inside, in.s�id' n, y tu mewn: a, mewnol.

On the inside, o�r tu mewn, oddi tewn Insiduous, in.sid'�.us a, dichellgar,nbsp;twyllgar, bradwrus [dicheil, bradnbsp;Insiduousness, in.sid'ii.us.nes �, twyll,nbsp;Insight, in's�t n, dwfn olygiad, cyfar-wyddyd, golwg i�r tu mewnnbsp;Insignia, in.sig'ni.4 np^ arwyddion onbsp;swyddogaeth neu anrhydeddnbsp;Insignificance, in.sig.nif'i.kans n, an-syiwedd, dibwysedd; anarwyddocidnbsp;Insignificant, in.sig.nif'i.kant a, disyl-wedd, dibwys, diystyrnbsp;Insincere, in.sin.siV a. anghywir, rhag-rithloi, twylJodrus, gau [rhagrithnbsp;Insincerity, in.sin.ser'i.ti n, fFnantrwydd,nbsp;Insinuant, in.sin'ii.ant a, gwenieitholnbsp;Insinuate, in.sin'ii.at v, truthymlusgo,nbsp;gwenieitho; lledarwyddo, amneidionbsp;Insinuation, in.sin.iia'shun n, truth-ymlusgiad, crybwyliiad cyfrwys, lled-grybwylliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[merf

Insipid, in.sip'id a, diflas, ammlasus, Insipidity, in.si.pid'i.ti w, diflasrwydd,nbsp;aaflas, merfdra [wendid, hurtrwyddnbsp;Insipience, in.sip'yens �, ffoledd, pen-Insist, in.sist' vi, sefyll ar 5 haeru; hbni;nbsp;dirgymhell, dal her

Insitiency,in.sish'en.si n, disychedrwydd Insition, in.sish'un n, impiad [rhyseddnbsp;Insobriety, in.s�.br�'i.ti n, meddwdod;nbsp;Insociable, in.s�'�ht.a.bl o, anghyfeill-Insolate, in'so.lat vt^ haulsychu [garnbsp;Insolation, in.so.la'shun n, haulsychiad,nbsp;dynoethiad i beiydrau yr haul; gor-darawiad yr haul, neu glefyd a achosirnbsp;gan ei beiydraunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hyfder

Insolence, in'so.lens n, trahausder, gor-losolent, in'so.lent a, haerllug, traws-falch nbsp;nbsp;nbsp;[anhydawdd

Insoluble, in.sorii.bl o, annhoddadwy, Insolvency, in.sol'ven.si n, methdaliad,nbsp;palldaliad, toredigaeth, torgedaethnbsp;Insolvent, in.sol'vent methdalwr,nbsp;palldalwr, torged: o, analluog i dalu,nbsp;wedi torinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iog

Insomnius, in.som'nt.us a, breuddwyd-losomuch, in.so.mutsh' ad, yn gym-maint, gan, hyd oni, fel, nes Inspect, in.spekt' vt, edrych i mewn i,nbsp;golygunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[olygiad, arolygiad

Inspection, in.spek'shun n, goruch-Inspector, in.spek't�r n, arolygwr, ym-welwr, goruchwyliwr Inspersion, in.spfir'shun n, ardaenelliadnbsp;Insphere, in.sfiV vt, gosod mewn rhodnbsp;lospirable, in.sp�r'a.bl a, anadladwy

Inspiration, in.spi.ra'shun n, anadiiad;

ysbrydoliad, ysbrydoliaeth Inspire, in.sp�V v, tynu yr anadl inbsp;mewn, anadlu; ysbrydolinbsp;Inspirit, in.spir'it vt, bywiocau, rhoinbsp;ysbryd mewn un, calonogi, cefhoginbsp;Inspissate, in.spis'at vt, tewy chu, te whaunbsp;Inspissation, in.spi.sa'shun n, tewychiadnbsp;Instability, in.sta.bil'i.ti n, anwadalwch,nbsp;cyfnewidioldeb, ansadrwyddnbsp;Instable, in.sta'bl a, anwastad, anwadal,nbsp;gwammal, cyfnewidiolnbsp;Install, in.st�l' vt, urddo, graddio;

gorseddu, rhoddi mewn meddiant Installation, in.std.la'shun, Installment,nbsp;in.st�i ment n, urddiad, gorseddiadnbsp;Instalment, in.stol'ment n, rhan-dll,nbsp;rhan-daliad; cytran, dognnbsp;Instance, in'stans n, enghraifFt, cynllun;nbsp;dymuniad, deisyfiad, taergais: v, sonnbsp;am, rhoi cynllun. For instance, ernbsp;enghraifft, er dangos, fel hynnbsp;Instant, in'stant n, cythrym, mynydyn,nbsp;amrantiad, hanner^n: a, taer; di-attreg, ebrwydd. 'The filth instant,nbsp;y pummed dydd o�r mis presennol, ynbsp;pummed cyfisol

Instantaneous, in.stan.tU'nl.us a, cyth-rymol, disytyd, disymmwth Instantly, in'stant.li ad, yn daer^ ynnbsp;ddyfal; mewn mynydyn, yn dioed,nbsp;yn ddiaros, toe, chwapnbsp;Instate, in.stat' vt, gosod mewn rhywnbsp;urdd neu setyllfa, urddasunbsp;Instaurate, in.sto'rat vt, adferu, adgy-weirio, aduewyddu

Instauration, in.st�.rashun n, adferiad Instead, in.sted' ad, yn lie, tros; cystal anbsp;Instep, in'step n, gwar troed, arsangnbsp;Instigate, in'sti.gat vt, cynhyrfu, annog,nbsp;cymhell, annos

Instigation, in.sti.ga'shun n. cynhyrfiad Instigator, in'sti.ga.tur n, cynhyrfiwr^nbsp;annogwr, cymhellwr [egwyddonnbsp;Instil, in,stil' vt, defnynu i mewn;nbsp;Instillation, in.sti.la'shun n, cyfraniadnbsp;addysg, egwyddoriadnbsp;Instinct, in'stingkt n, greddf, anian-duedd: a, bywiog; cymhelledignbsp;Instinctive, in.stingk'tiv a, greddfol,nbsp;anianol, cyngreddtoinbsp;Institute, in'sti.tiit n, egwyddor, cyn-ddeddt, deddt, cynraitli; gosoJiad:nbsp;cymdeithas, celfyddfa: vt, gosod, sef-ydlu; addysgu

Institution, in.sti.t�'shun n, gosodiad, sefydliad: addysgiad; celfyddfanbsp;172


-ocr page 197-

�re; late, line, no, miite; she, zh=z az�re; thin, this; j=dzh. INT

instruct, in^strukt' rt, addysgu, cytar-wyddo, dysgu, hyfforddi Instruction, in.8trak'shun n, addysg,nbsp;hyfforddiad,cytarwyddiad;dysg. Juvenile instruction, mabinoginbsp;Instructive, in.struk'tiv a, athrawaidd,nbsp;addysgiadol, dysgedigol, liyfforddiadolnbsp;Instructor, in.struk'tur n, dysgawdwr,nbsp;athraw, cyfarwyddwr, dysgeoyddnbsp;Instructress, in.struk'tres n, athrawesnbsp;Instrument, in'strw.ment n, offeryn,nbsp;peiriant, trecyn, art, ertyn, diJyr; ys-griten, gweithred, gweithredebnbsp;Instrumental, in^trwjmen'tai a, offer-ynol, defnyddiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[offerynoldeb

Instrumentality, in.strw.men.tal'i.ti n. Insuavity, in.swav'i.ti n, ansirioldebnbsp;Insubjection, in.sub.jek'shun n, annar-ostyngiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ymostyngiad

Insubmission, in.sub.misn'un n, an-Insubordinate,in.sub.6r''dl.nata.a{reolus, terfysglyd, gwrthlywodraetholnbsp;Insubordination, in.sub.dr.di.na'shun n,nbsp;afreoledd, terfysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Insufferable, in.suf ur.S.bl a, annyoddet-Insufficiency, in^u.tish'en.si n, annigon-edd; anallu nbsp;nbsp;nbsp;[anadda:

InsuflBcient, in.su.fish'ent a, annigonol, Insufflation, in.su.fla'sbun n,anadliad arnbsp;Insular, m'sii.lur a, ynysol, ynysognbsp;Insulate, in'su.lat vt, ynysu, neillduo,nbsp;dydoii, unigoli

Insult, in'sult n, sarh^d, dirmyg, traha Insult, in.8Ult't7t, dirmygu, ammharchu,nbsp;difrio, anfr�onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^gwatwarus

Insulting, in.surting 0, diystyrllyd, Insuperable, in.sii�pur.^.bi a, anorch-fygoi, anorfodol ^ [anorfodeddnbsp;Insuperableness, in.supur.a.bknes nnbsp;Insupportable, in.su.p��r't^bl a, an-oddetadwy, anoddetolnbsp;Insuppressible, in.su.pres'i.bl o, an-attaliol, anattaliadwynbsp;Insurance, in.shw�r'an8 w, diogeliad, di-goUediad, digollediant, yswiriant. Insurance-office, diogelfa, digoiledta^nbsp;Insure, in.8hw�r'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diogelu, yswirio,

digolledu; sicrhau Insurgent, in.sur'jent n, terfysgwrnbsp;Insurmountable, in.sur.muwn'ta.blnbsp;anorchtygadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gwrthgodiaa

Insurrection, m.su.rek'shun n, tertysg, Intactable, in.taic'ta.bl fl,annheimladwynbsp;Intaglio, in.tal'yo n, careg geugertiedignbsp;Intangible, in.tan'ji.bi a, digyffyrddadwynbsp;Intastable, in.ta'sia.bl a, anarchwaeth-Int^er, m'ti.jur n, cytanrif, sym [adwy

Integral, in'ti.gral a, cytan, cytiawn: �, y cytan, cyfanbeth

Integrity, in.teg'ri.ti n, uniondeb, cy-wirdeb nbsp;nbsp;nbsp;[croenyn, pilen

Integument, in.teg'�.ment n, croen, Intellect, inte.lekt n, deall, deaiitwr-iaeth; synwyr, meddwl. Men of intellect,gwyr dealt us, dynion meddylgarnbsp;Intellective, in.te.lek'tiv, Intellectual,nbsp;in.te.lek't5hu.al deallol, dealltoJ,nbsp;dealledigol, meddyllolnbsp;Intelligence, in-tei'i.jens �, dealltwr-iaeth, gwybodaeth; hysbysrwydd,hys-bysiaeth, lianesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yddwr, ysb'iwr

Intelligencer, in.tel'i.jen.s�r new-intelligent, in.tel'i.jent a, deallgar, syn-wyrol, deallus, gwybodus Intelligible, in.tel'i.ji.bl a, dealladwy,nbsp;hawdd ei ddeall

Intemperament, in.tem'pur.a.ment n, annhymmer, ansawdd drwgnbsp;Intemperance, in.tem'pur.ans w, annhymmer; anghymmedroldeb, an-nhymmerusedd; meddwdodnbsp;Intemperate, in.tem'pnr.at a, annhym-merus; anghymmedrolnbsp;Intemperature, m.tem'pur.a.tsh�r n, an-nhymmenisedd,annhymmereiddrwyddnbsp;Intenable, in.ten'a.bl o, annaliadwynbsp;Intend, in.tend' vt, meddwl, bwriadu,nbsp;amcanu, bod ar tedr, goiygunbsp;Intendancy, in.ten'damsi n, golygiaeth,nbsp;golygiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[uchwyliwr

Intendant, in.ten'dant n, golygwr, gor-Intendment, in.tend'ment n, bwriad, gwirfeddwl, dybennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tyneru

Intenerate, in.ten'ur.at vt, meddalu, Intense, in.tens' a, angerddol, tanbaid,nbsp;terwyn, tra mawr, tra dwys, dwys^nbsp;Intenseness, in.tens'nes, Intensity, in-ten'si. ti n, tanbeidrwydd, ingder,nbsp;angerddolder; dirfawredd [gofalnbsp;Intensive, in.ten'siv a, dwysddyfal, ilawnnbsp;Intent, in.tent' a, d�i Iryd, llwyrfrydig,nbsp;tra dyfal: n, bwriad, amcan; gwir-fodd, bryd, medr; meddwl; ystyr;nbsp;dyben; golwg

Intention, in.ten'shun n, amcan, bryd, bwriad, gwirfodd, cyngyd [ bwriadolnbsp;Intentional, in.ten'shun.al a, amcanol.nbsp;Intentive, in.ten'tiv a, bwriadlawn, dyfalnbsp;Intentively, in.ten'tiv.li, Intently, intent'll ad, yn dra dyfal, 0 Iwyrfrydnbsp;calon, yn wresognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dytalwch

Intentness, in.tent'nes n, diwydrwydd, inter, in.tur' rt, claddu, daiarunbsp;Inter, px, rhwug; cy-, cyd-173


-ocr page 198-

INT path, fat, �re, mlt;*t, ma-rinc, pin, orb, on, c�rve, cut, t^=too, twk=.took;-

interculaiy, in.tur'ka.lur.i a, ymsangol. Intercalary days, dyddiau ymsang,nbsp;dyddiau gorymddwyn. Intercalarynbsp;stanza, y gair cyrch, ymsang mewnnbsp;cerddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L gorymddwyn

Intercalate, in.tur'k^.lat vt, dodi i mewn. Intercalation, in.t�r.ka.la'shun �, gosod-iad y gorymddwyn [^cyfryngu, eiriolnbsp;Intercede, in.t�r.sid' vt, myned rhwng;nbsp;Intercedent, in.t�r.si'dent a, cyfryng-edigol [rhagod, Iluddias, rhagddalnbsp;Intercept, in.t�r.sept' vt^ rhwystro, attal.nbsp;Interception, in.t�r.sep'shun n, rhagod,nbsp;rhagddaliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dod, eiriolaeth

Intercession, in.t�r.sesh'un n, cyfryng-Intercessor, in.t�r.ses'�r n, cyfryngwr, eiriolwr, eiriolydd

Interchain, in.t�r.tshan'tr^, cydgadwyno Interchange, in.t�r.tshanj' vt^ cydnewid,nbsp;cydgyfnewidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Interchange, in't�r.tshanj n, cydnewid-Interchangeable, in.t�r.tshan'jabl a, cydgyfhewidiol, cydnewidiolnbsp;Interchangement, in.t�r.tshanj'ment n,nbsp;cydgyfnewidiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhwng

Intercident, in.t�r'sf.dent a, yn dyfod Intercipient, in.t�r.sip'yent a, Iluddiol,nbsp;rhagodol:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rhwystr [Iluddias

Interclude, in.t�r.kl�d' vty eau allan, Intercolumniation, in.t�r.k�.lum.ni.a'-ahun n, cyfwng cololnaunbsp;Intercommon, in.t�r.kom'un r, cyd-fwyta; cydburi ar geimlenbsp;Intercommunicate, in.t�r.ku.m�'ni.katnbsp;vi, cydgyfranogi, cydgyfrinachunbsp;Intercommunity, in.t�r.ku.m�'ni.ti n,nbsp;cydf'eddiant, cydgyfranogiad [asenaunbsp;Intercostal, in.tur.kos'tal a, rhwng yrnbsp;Intercourse, in't�r.k5�rs n, rhyddrediad;

cydfasnach; cyweithas; cydgyfeillach Intercur, in.t�r.k�r' vi, dyfod rhwng;nbsp;dygwyddo rhwng

Intercurrence, in.t�r.kur'ens n, dyfodfa rhwng, dygwyddiad rhwngnbsp;Interdict, in.t�r.dikt^ vt, gwahardd, cy-hoedd wahardd; dwys waratun; es-gymmuno

Interdict, in'tdr.dikt n, gwahardd ysgril Interdiction, in.t�r.dik shun n, gwa-harddiad, gwarafuniadnbsp;Interest, in'tur.est n, budd, cy�es, lies,nbsp;llesiant, elw; rhan, hawl, braint; Ilog,nbsp;ocraeth; dyddordcb: vt, bod mewnnbsp;gofal; dwyn dan ofal, peri gofal, cy-nhvrfu. Compound interest, arlog,nbsp;adiog. To feel an interest, teimlonbsp;dyddordeb, teimlo pryder

Interested, in'tur.es.ted a, cytranog Interesting, in'tur.es.ting a, pwystawr,nbsp;tadwys, dyddorolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[7*^� jnihei

Interfere, in.t�r.fiV vi, cyfryngu, ym-Interference, in.t�r.fi�r'ens n, cyfryng-iad; ymyraeth

Interfluent, in.t�r'fl�.ent, Interfluous, in.t�r'fl�.us a, yn llifo rhwngnbsp;Interf�lgent, in.t�r.ful'jent a, yn ty-wynu rhwngnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhwng

Interfused, in.t�r.f�zd' c, tywallteaig Interim, in'tur.im n, cyfamser, cyfrwngnbsp;Interior, in.tiVi.�r a, tufewnol, nesat inbsp;mewn: n, perfedd gwlad, canol gwladnbsp;Interjacent, in.t�r.ja'sent a, yn gorweddnbsp;rhwng, rhyngorweddol [rhwngnbsp;Interject, in.t�rhekt' v, taflodi; taflunbsp;Inteijection, in.tur.jek'shun n, taflodiad,nbsp;cyfryngdafl; cyiiyngair, cyfryngiad,nbsp;eoychiad, ebychairnbsp;Interjective, in.t�r.jek'thr a, taflodolnbsp;Interjoin, in.t�r.j�in' vt, cydgyssylltunbsp;Interknowledge, in.t�r.noTej n, cyd-wybodaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[resu

Interlace, in.t�r.lSs'v^, cymhlethu; cyf-Interlapse, in'tur.laps n, cyfamser, ys-baid rhwng dau bryd nbsp;nbsp;nbsp;[frithn

Interlard, in.t�r.iard'tgt;lt;,brasfysgu, bras-Interleave, in.tur.liv' vt, gosod dail gwynion rhwng y rhai argraffedig,nbsp;rhyngddalenu, rhyngddeilionbsp;Interline, in.t�r.liV vt, rhynglinellunbsp;Interlinear, in.t�r,lin'y�ra,rhynglinellognbsp;Interlineation, in.tur.lin.i.a'shun �,nbsp;rhynglinelliad, adlinelliadnbsp;Interlink, in.t�r.lingk' vt, cydgadwynonbsp;Interlocution, in.t�r.l�.kushun n, cyd-siaradnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ chwedlenwr

Interlocutor, in.t�r.lok'�.tur n, cyd-Interiocutory, in.t�r.lok'�.tur.i a, cyd-ymatebol nbsp;nbsp;nbsp;[rhyngymyru

Interlope, in.t�r.l�p' vi, ymwthio i mewn, Interloper, in.t�r.l�'p�r n, rhyngymyrwr,nbsp;gormes fasnachwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rnwng

Interlucent, in.t�r.l�'sent a, yn tywynu Interlude, in't�r.l�d n, eoegenwareunbsp;Interlunar, in.t�r.l�'n�r a, rhwng yrnbsp;hen leuad aV newyddnbsp;Intermarry, in.t�r.mar'i vi, cydbriodi,nbsp;priodi ym mysg eu gilyddnbsp;Intermeddle, in.t�r.med'1 v, ymyru, ym-heinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhodreswr

Intermeddler, in.t�r.med^�r n, ymyrwr, Intermedial, in.t�r.mi'dl.al, Intermediate, in.t�r.rai'di.at a, cyfryngol, cyt-ryngedig, cyfryngaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwng

Intermedium, nbsp;nbsp;nbsp;n, cyf-

174


-ocr page 199-

Bre; late. line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, this; j=dzh. INT

Interment, m.tur'inent �, claddiad, claddedigaeth, daiariadnbsp;Intermication, in.t�r.mi.ka'shan �, tj-wyniad rhwng [newidiad trigfannbsp;Intermigration, in.tur.mi.gra'shnn n,nbsp;Interminable, in.thr'mi.n^.bl, Intermi-nate, in.t�r'mi.nat o, didertynnbsp;Intermingle, in.t�r.ming'gl v, cydgym-mysgu, cymmysgu

Intermission, in.tur.mish'nn n, dysbaid, paid, hamdden, gorphwysiad, seibiantnbsp;Intermit, in.t�r.mit' v, dysbeidio, peidionbsp;Intermittent, in.tur.mit'ent a, dysbeidiolnbsp;Intermix, in.t�r.miks' v, cymmysgu,nbsp;cydgymmysgu

Intermixture, in.t�r.miks'tsh�r n, cym-mysgedd nbsp;nbsp;nbsp;[fynyddoedd

Intermontane, in.tdr.mon'tan a, rhyng-Intermurai, in.t�r.m�Val a, rhwng iiiur-iau, rhyngfuriol nbsp;nbsp;nbsp;(canolbarthol

Internal, in.tur'nal a, mewnol, tutewnol, International, in.t�r.na8h'un.al a, rhwngnbsp;gwahanol wledydd, rhyngwladolnbsp;Internecine, in.t�r.ni's�n a, marwol,nbsp;angeuoi, cyd-ddinystriolnbsp;Internecion, in.tur.ni'shun n, cyflafan,nbsp;galanasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fgenad

Intemuncio, in.tur.nun'shi.� n, cyirwng-Interpellation, in.t�r.pe.lk'shun a, gwys-iad, galwad nbsp;nbsp;nbsp;[ddadlu

Interplead, in.t�r.plid' W, dadlu, rhyng-Interpolate, in.t�r'p�.lat vt, �ugddodi, chwanegu yn lladradaidd mewn Ilytrnbsp;neu ysgrifen, Ilygrunbsp;Interpolation, in.t�r.p�.la'shun n, gau-yc�wanegiad, Ilygriadnbsp;Interpolator, in.t�r'p�.la.tur n, ffng-gymmysgwr, newidiwr ystyr, ilygrwrnbsp;Interposal, in.tur.p�'zal. Interposition,nbsp;in.t�r.p�.zish'un �, cyfiyngiad, cyi-ryngdod; cy^ngnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cylryngu

Interpose, in.tur.p�z' v, myned rhwng, Interpret, in.t�r'pret vt, deongli; cjt~nbsp;ieithunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [ongliad

Interpretation, in.tur.pri.ta'shun �, de-Interpreter, in.tdr'pret �r n, deonglwr;

cyneithydd, lladmerydd, liadmer Interpunction, in.tiir.pungk'shnn n,nbsp;rhyngnodiad, gwahannodiadnbsp;Interregnum, in.tu.reg'nnm, Interreign,nbsp;in'tu.r�� 71, y cytwng rhwng daunbsp;treninnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^deyrn

Interrex, in'tn.reks 72, rhaglaw, rhyng-1 aterrogate, in.ter �.gat v, holi, gofyn Interrogation, in.ter.�.ga'shun t�, holiad,nbsp;lioiedigaeth, gotyniad. Note of interrogation, gotynnod, holnod (?)

Interrogative, in.tu.rog'a.tiv a, noiiadol, holedigol: n, golyniad; gair holiadoi^nbsp;megys pwy, pa, ai, a, onidnbsp;Interrogator, in.ter'�.ga.t�r 71, holwr^nbsp;ymofynydd, gofynwr, gofynyddnbsp;Interrogatory, in.tu.rog''a.tur.i a, hol-iadol; n, gotymad, holiadnbsp;Interrupt, in.tu.rupt' vt, rhwystro, go-dori, attal, Iluddiasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aflonyddiad

Interruption, in.tu.rup'shun n, rhwystr, Interscind, in.t�r.sind' vt, tori ymaith,nbsp;trychunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fgritenu

Interscribe, in.t�r.skr�b' vt, rnyngys-Intersecant, in.t�r.si'kant a, cynghroes Intersect, in.tdr.sekt' v, cynghroesi,nbsp;croesi eu gilydd, cydgroesinbsp;Intersection, iD.tur.sek'sbun n, cy-nghroesiad, croesdoriad, ymgroesiadnbsp;Interseminate, in.t�r.sem'i.nat vt, haunbsp;ym mysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(rhwng, rhyngosod

Intersert, in.t�r.8�rt^'igt;lt;, gosod neu ddodi Intersertion, in.t�r.s�r'shun n, rhwng-osodiad, rhyngddodiadnbsp;Intersperse, in.t�r.sp�rs' vt, gwasgaranbsp;yma a thraw, rhyngwasgarunbsp;Interspersion, in.t�r.spur'sPun n, mysg-wasgariad, rhyngwasgariadnbsp;Interstellar, in.t�r.stel'ur a, rhwng y sernbsp;Interstice, in.t�r'stis ti, cyfrwng, cyrwngnbsp;Intertexture, in.t�r.teks'tsh�r n, cy-mhlethiad, cydweadnbsp;Intertwine, in.t�r.tw�n' v, cyrohlethunbsp;Interval, in'tur.val ti, cyfrwng, cyfwng,nbsp;cyfwlch, bwich, adwy; hsmdden, seibiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f fdd rhwng

Intervene, in.t�r.vin' vi, cyfryngu, dy-Intervention, in.tur.ven'shun �, cyf-ryngiad, cyfryngdod Intervert, in.t�r.v�rt' vt, gwyrdroi, troinbsp;Interview, in't�r.v� n, cyfrwch, ym-gyfarfod, cydymweliadnbsp;InUrvolve, in.t�r.volv' vt, cyd-ddyrysunbsp;Interweave, in.t�r.wiv' vt, cydwaunbsp;Intestacy, in.tes't^si n, anghymmyneddnbsp;Intestate, in.tes'tat a, heb ewyllvs, di-ewyllys, digymmynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uuddol

Intestinal, in.te8'ti.nal a, perfeddol, co-Intestine, in.tes'tin a, tufewnol, cartref-ol. Intestines, ymysgaroedd, perfedd, coluddion. Intestine war, rhyfel teis-ban, rhyfel cartrefolnbsp;Inthral, in.throl' vt, caethiwo, caetho,nbsp;gorthrymunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[caethtyd

Inthralment, in.thr�rment n, caethiwed, Inthrone, in.thr�n' vf, gorseddu, dyrch-atu i orseddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^nabyddiaeth

Intimacy, in'ti.mH si ti, cyfeillach, cyd-

176


-ocr page 200-

iNV path, fat, �re, met, ma-rlne, pin, �rb, on, c�rve, cut, t\v=too, t^k=took;

Introgression, in.tro.gresh'un ?i, dyfod-

iad i mewn

Intromission, in.tro.mish'un w, anfoniad i mewn, gollyngiad 1 mewnnbsp;Intromit, in.tro.mit' vt^ gollwng i mewnnbsp;Introspect, m.tr�.spekt' ri, edrych inbsp;mewn

Intrude, in.trwd' v, ymwthio i mewn;

traisruthro; gormesu ar; ymyru Intruder, in.trwdur trawsymwthiwrnbsp;Intrusion, in.trwzhun w, ymwthiad,nbsp;trawsymwthiad, gormesiad, gormes,nbsp;trawsfeddianniad

Intrusive, in.trw'siv a, trawsymwthiol Intrust, in.trust' vt^ ymddiried, gosodnbsp;dan otal [adl, treiddiad meddwinbsp;Intuition, in.tu.ish'un �, canfodiad trwy-Intuitive, in.tii'i.tiv a, yn gwybod arnbsp;unwaith, yn amgyffred heb resymu,nbsp;meddylgraffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ dymch wydd

Intumescence, imtu.mes'ens n, chwydd, Inturgescence, in.t�r.jes'ens n, chwydd-iad, dargodiad [chysgodau, cysgodinbsp;Inumbrate, in.um'brat vt^ gorchuddio %nbsp;Inunction, in.ungk'shun eneiniadnbsp;Inundate, in.un'dat vt^ lliteirio a dwfr,nbsp;gorlifo, rhyferthwyonbsp;Inundation, in.un.da'shun n, llifddwfr,nbsp;llifeiript, llifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eiddrwydd

Inurbanity, in.ur.ban^i.ti a, anfoneddig-Inure, in.ii�r' vt, cynnefino, arferu Inurement, in.iiVment n, cynnetindranbsp;Inurn, in.�rn' vt^ claddu, daiarunbsp;Inustion, in.us'tshun �, nodiad than,nbsp;llosgnodiad

Inutile, in.ii'til a, diddefnydd, adesol, diles, annefnyddiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[afles

Inutility, in.ii.tiri.ti n, anfuddioldeb, Invade, in.vad' vt, rhuthro i, ymosod ar,nbsp;crychruthro, traisruthro, rhuthronbsp;Invalescence, in.va.les'ens n, iechyd,nbsp;cryfder, nerth

Invalid, in.val id a, gwan, dirym, dinerth Invalid, in.va.lid n, methfilwr; un clafnbsp;Invalidate, in.val'i.dat vt, gwanhau;

dirymu nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[analiu

Invalidity, in.v4.1id'i.ti n, dirymedd; Invaluable, in.varu.a.bl a, uwch lawnbsp;gwerth, tra gwerthfawr, anhywerthnbsp;Invariable, in.ve�r'i.a.bl a, digyfnewid,nbsp;anghyfnewidiol [osodiad, cadgyrchnbsp;Invasion, in. va'zhun n, rhuthrgyrch, ym-Invasive, in. va' siv a, traisruthrol,nbsp;rhuthrol, cadgyrcholnbsp;Invective, in.vek tiv �, tuchan, gogan-air, enllibiaith; sen: a, goganus,nbsp;enllibus, sengar

Intimate, in'ti.mat a, cyteillgar, anwyl, agos: vt, yngan, crybwyli, arwyddo:

�5 cyf'aill, cyt�illachwr [crybwyiliad Intimation, in.ti.ma'shun �, ynganiad.

Intimidate, in.tim'i.dat vt^ digaloni, peri ofn, brawychunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ychiad

Intimidation, in.tim.i.da'shun braw-Intitle, iii.t�'tl, Intitule, in.t�'t�l vt^ enwi, rhoddi hawl. Intituled, a elwir, a enwirnbsp;Into, in'tW jjr, i, i mewn inbsp;Intolerable, in.tol'ur.a.bl a, anoddefadwynbsp;Intolerance, in.torur.aus w, anghyd-ddygiad, anoddefgarwchnbsp;Intolerant, in.tol'ur.ant a, anoddefgar.

anghydoddef nbsp;nbsp;nbsp;[ seiniadaeth

Intonation, in.to.na'shun n, seiniad;

Intort, in.tort' vt^ dirdroi, plethu Intoxicate, in.tok'si.kat vt^ meddwi,nbsp;brwysgonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dod

Intoxication,in.tok.si.ka'shun n,meddw-Intractable, in.trak't�.bl a, anhywaith, anhydrin, cyndyn, afreolusnbsp;Intractableness, in.trak'tS.bl.nes �, cyn-dynrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yddwch

Intranquillity, in.trang.kwil'i.ti�, aflon-Intransitive, in.tran'si.tiv a, didrosiad. ansymmudol. Intransitive verb, per-wyddiad rbydd neu ganolignbsp;Intranslatable, in. tran . sla' t4. bl a,nbsp;anghytieithadwy, anghyfiaithnbsp;Intransmutable, in.trans.mii'ta.bl oj, an-newidiadwy, digyfnewidiadwy [tyrunbsp;Intreasure, in.trezh'ur vt^ trysori,�pemnbsp;Intrench, in.trensh' v, amgloddio, am-gaeru; gormesu, cyfyngunbsp;Intrenchment, in.trensh'ment �, am-glawdd, amgaer [hy, hyt, dewrnbsp;Intrepid, in.trep'id a, gwroJ, diofn, eon,

Intrepidity, in.tri.pid'i.ti n, gwrolder.

dewrder, dewredd, glewder, eofnder Intricacy, in'tri.ka.si �, dyryswch, as-trusinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[astrus

Intricate, in'tri.kat a, dyrys, rnwystrus.

Intrigue, in.trig' �, cuddneges; dichell-waith; nwyfgyirinach; nwyfheges: t?lt;, cuddnegeseua

Intrinsic, in.trm'sik, Intrinsical, in.trin'-si.kal a, priodoi, hanfodol, gwirberth-Intro- px, i mewn nbsp;nbsp;nbsp;[ynol

Introduce, in.tr�.d�s' arwaiu i mewn, rhagarwain; rhwngosod; cyflwynonbsp;Introduction, in.tr�.duk'shun n, ar-wemiad i mewn 5 rhyngosodiad; cyf-Iwyniad; rhagymadrodd, rhagdraith,nbsp;rhagiith, rhagaraethnbsp;In�'oductor^, in.tr�.duk'tu.ri a, arwein-iol; rhaglithoi

\76

-ocr page 201-

Crc; late; line, no, rnlite; she, zh=z azure; thin, THi's; j=dzh. IRO


Inveigh, in-va' vi, ditrio, cablu, senu, goganu, duchanu

Inveigle, in.vi gl vt, twyllo, llithio, hudo, denunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liaefch, twjlliad, deniad

Inveiglement, in.vi gl.inent n, hudol-Invendibie,in.ven'di.bl a, anwerthadwy Invent,in.ventV^, djteisio, dychymmygunbsp;Invention, in.ven'shun n, dytais, dar-telyddiad, cymmyged; dychymmygnbsp;Inventive, in.ven'tiv a, dyieisgar; ys-trywgar; dychymmygolnbsp;Inventor, in.ven'tnr �, dyfeisiwr, dar-telyddwr, awdwr; lluniwr, dychym-mygwr [^au da a dodrefn; dodrefnresnbsp;Inventory, m ven.tur.i n, llechres o enw-Inverse, in.viirs' a, gwrthdroedig, gwrth-gyfatebolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trawsddodiad

Inversion, in.vdr'shun n, gwrthdroad, Invert, in.v�rt'v t, gwrthdroi; trawsddodinbsp;Invertebral, in.vur'ti.bral a, heb asgwrnnbsp;cefn, heb lain cefn

Invest, in.vest' vt, gwisgo, urddo; gosod mewn meddiant; amgau, gwarchaenbsp;Investigable, in.ves'ti.ga.bl a, olrhein-adwy, a ellir ei chwilio allannbsp;Investigate, in.ves'ti.gat vt, olrhain,nbsp;chwuio allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rheiniad

Investigation, in.ves.ti.ga'shun ol-Investiture, in.ves'ti.tshii'r �, rhoddiad meddiant; urddosodiad, urddwisgiad,nbsp;urddasiad [gylchol; gwisgiadolnbsp;Investive, ia.ves'tiv a, cylchynoi, am-Investment, in.vest'ment �, gwisgad;nbsp;urddiad; rhoddiad meddiant; gwar-chaeadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dynrwydd

Inveteracy, in.vet'ur.a.sl w, canlid, cyn-Inveterate, in.vet'ur.at a, hen, sefVdlog, gwrthny8ig,hirbarhaol[g3rndynrwyddnbsp;Inveterateness, in.vet'ur.at.nes n, hennbsp;Inveteration,in.vet.u.ra'shunn,canlidiadnbsp;Invidious, in.vid'yus rt,cenfigenus; adgasnbsp;Invidiousness, in.vid'yus.nes n, cenfigennbsp;Invigorate, in.vig'o.rat vt, cryf'hau, byw-ioli, ariaiu, nerthu, grymusunbsp;Invincible, in.vin'si.bl a, anorchfygol,nbsp;anorchfygad wy, anorfodad wy, anorfodnbsp;Inviolabrte, in.vi o.U.bl a, annhoradwy;

anhalogadwy nbsp;nbsp;nbsp;[nhoredig

Inviolate, in.v�'�.lat a, dih^og; an-Inviscate, in.vis'kat vt, dwbio; ym-ddwbio nbsp;nbsp;nbsp;figrwydd

Invisibility, in.viz.i.bil'i.ti n, anweied-Invisible, in.viz'i.bl a, anweledig, anwel-adwy, anhywel. Invisible green, du-wyrdd nbsp;nbsp;nbsp;[galwad; deniad

Invitation, in.vi.ta'shuh n, gwahoddiad, Invite, in.v�t' gwahodd, galw; denunbsp;12

Invocate, in'vo.kat vt^ gal^ ar, gwedd�o

ar, ymbil nbsp;nbsp;nbsp;[deisyfiad

Invocation, in.vo.ka'shun n, galwad ar, Invoice, in'vois n. llwythlechres, nwydd-res, cofrestr o Iwyth Hong [ymbilnbsp;Invoke, in.vbk' vt, galw ar, ymoralw,nbsp;Involuntarily, in.vorun.tur.i.li ad, onbsp;anfoddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anewyllysgar

Involuntary, in.voVun.tur.l o, anfoddus, Involution, in.v�.l�'shun n, cymhlygiad,nbsp;dyblygiad, cymhlethiadnbsp;Involve, in.volv' vt, dyrysu, cymmysgu,nbsp;cymhlethu; maglu; cynnwys. involved, mewn dyled; dyrysnbsp;Invulnerable, in.vul'nur.a.bl a, anhy-glwyf, anarcholladwy, anhywannbsp;Inward, in'w�rd, Inwardly, in'wurdJt,nbsp;Inwards, in'wurdz ad, o�r tu mewn, onbsp;fewn,oddi fewn, oddi mewn; yn y galonnbsp;Inward, in'wurd a, mewnol, tutewnolnbsp;Inwards, in'wurdz np,coluddion, perfeddnbsp;Inweave, in.wiv' vt, cymmysgweu, eyf-rodeddu, gwau i mewnnbsp;Inwood, in.w^d' vt, cuddio mewn coed-Inwreathe, in.riTH' vt, amdorchinbsp;Inwrought,in.rdt'a, addurnedig a gwaithnbsp;Ionic, i'.on'ik a, dull mewn adeiladaeth,nbsp;loniaidd [llythyren leiaf yn y Groegnbsp;Iota, �.�'t�i n, iot, mymryn, tipyn; ynbsp;lotacismus, �.�.ta.sis'mus n, gwaJi yn ynbsp;peiriaunau ymadrodd [yn cyfogbarnbsp;Ipecacuanha, ip.i.kak.ii.an'a n, gwreidd-Iv px.�In

Irascible, ijasl-bl a, hyddig, digiadwy, eyffroadwy, gwaedwylltnbsp;Ire, �r n, dig, digter, digllonedd, bar,nbsp;liid, ilidiogrwydd, gwyth, soriantnbsp;Iretul, �'r'twl a, digilawn, llidiog, ffyrnig,nbsp;barog, gwythig, gwythol, gwythognbsp;IrenicaJ, i.ren'i.kal a, heddychol, tang-nefeddusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[enfys

Iridescent, ir.i.des'cnt a, llywiog tel yr Iris, iVis �, yr enfys, bwa�r gwlaw;nbsp;elestr, cammined. Stinking iris, llys-iau�r hychgryg [guage, Gwyddelaegnbsp;Irish, �r'ish a, Gwyddelig. Irish lan-Irishman, I�r'ish.man n, Gwyddel (pnbsp;Gwyddyl, Gwyddelod)

Irk, �rk vt, dygnflino, blino, gofidio Irksome, �rk'sum a, blmderus, gofidusnbsp;Iron, *1 urn n, haiam: a, haiarnaidd: vt,nbsp;haiarnu; llyfnhan. Iron-clad, arlog,nbsp;ilurigog. Iron-mould, ystaen melynnbsp;mewn iliain. Iron-sick, haiarn-glatnbsp;(pan fb llong yn goUwng dwfr am lodnbsp;yr hoelion a�r haiam wedi rhydu anbsp;darfod). Iron-work, gwaith haiam .

177

-ocr page 202-

ISB path, fat, �re, met, rniVrine, pin, �rh, on, curve, ent. tvV=tno, twk=took ; gwawdieithol,

Ironical, �.roni.kal o gwatwaru�, goganolnbsp;Ironmonger, �'�m.mnng.gur haiarn-werthwr, haiarnwr, haiarnyddnbsp;Ironmongery, �. vim. mung' gur .in,nbsp;nwyddau haiarn Liait�, gwawdiaitiinbsp;Irony, �r'un.i n, goganwawd, gsvatwar-Irony, �'�r.ni o, haiarnaidd; caied

IrvesisLiDility, ir.i.Zis.ti.bin.ti ?i, an-

wrthwynebedd nbsp;nbsp;nbsp;[ nebol

irresistible, ir.i.zis'ti.bl a, anwrtnwy-Irresoluble, i.rez'�.l�.Dl a, anhydawdct Irresolute, i.rez �.l�t a, uiymroad, gwan-gaion, anwadaj, animhen�ertynolnbsp;Irresolution, i.rez'�.lu'sJiun n, gwan-galondia, anwadalwch, annewreddnbsp;Irradiance,i.ra'�di.ansn,pelydredd,llew-'Irrespective, ir.i.spek tiv a, heb sylwinbsp;yrch, dysgleirdeb, claerder [dysgleirio aramgylchiadau; ammherthynol, an-Irradiate, nra'di.at vt, pelydru, goleuo, nibynol

Irradiation, i.ra.di.a'shun n, dysgleiriad, Irretrievable,ir.i.triVa.bl a,anadferadwy goleuad, pelydriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Irreverence, i.rev'ur.ens �, ammharch,

Irrational, i.rash'un.al a, direswm, am- antri ^ nbsp;nbsp;nbsp;[ anedmygol, aibarch

mhwyllog, atresymol nbsp;nbsp;nbsp;Irreverent, i.rev'ur.ent o, ammharchus,

Irrationality, i.rasli.un.ai'i.ti n, afres- irreversible, ir.i.vdr'si.bla,diwrlhdroawi ymoideb, gwallbwylinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_iadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Irrevocable, i.rev'�.ka.bl a, anwrthaiw-

Irreclaimable, ir.i.kia'ma.bl a, anniwyg- adwy, diadlam

Irreconcilable,ir.i.kon.s�'la.bla,anghym- Irrigate, ir'i.gat vt, dyfrhan; dyfru, am-modadwy, anghymmodiawn nbsp;nbsp;nbsp;ddyfru, gwlychu; mwy�o

Irrecovera�le, ir.i.kuv'ur.a.bl a, anad- Irrigation, ir.i.ga'shun n, dyfrhad feradwy, cyfrgolledig, anwelladwy, di- Irriguous, i.rig'�.us a, amddyfrol, dyfrolnbsp;adternbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ladwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lrrision,i.rizh'unn,gwawdiad,gwatwar-

Irreducible, ir.i.dusi.bl a, annarostyng- iad nbsp;nbsp;nbsp;fioddus

Irretragable, i.ret'ri.ga.bl a, annhor- Irritable, ir'i.ta.bl a, hyddig, digus, an-adwy, anwrthwynebadwy, diymwad Irritate, ir'i.tlit vt, ystuno, cynhyrlu, Irrefutable, ir.i.t�'ta.bl a, anwrthbrof- herio, gwytho; digio, llidio

adwy nbsp;nbsp;nbsp;[son, annhretnus Irritation, ir.i.ta shun n, anfoddogiad,

Irregular, i.reg'�.l�ra,atreolus,anghys- cyffroad, ystuniad nbsp;nbsp;nbsp;[gwlycliiad

Irregulate, i.reg'�.l�t vl, annhrefnu ' Irrelative, i.rel'u.tiv a, diberthyuasnbsp;Irrelevant, i.rel'i.vant a, ammherthynolnbsp;Irreligion, ir.i.lij'un n, anghretydd, an-nuwiaeth, annnwioldebnbsp;Irreligious, ir.�ij'ns o, anghrefyddolnbsp;Irremeable, i.ri'mi.A.bl a, annychwel-adwy, diadlam

Irremediable,ir.i.mi'd'.a.bl a, anfeddyg-miaethol, anfeddygol, diymwared, an., weiladwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Irremissible, ir.l.mls'i.bl a, anfaddeu-

rhuthrgyreh Is, iz vi, mae, sydd, yw, ydyw, oes; am-ser presennol Be. There is, mae.nbsp;There is not, nid oes. Is there? anbsp;oes? There is, oes. Is there not?nbsp;onidoes? There is not, nac oes. Jtnbsp;is, mae. It is not, nid yw. Is it?nbsp;a ydyw? It is, ydyw. Is it not? onidnbsp;yw ? It is not. nac ydyw. He is tonbsp;go, mae ele i tyned. Who is to go?nbsp;pwy sydd i lyned ? It is he is to go,nbsp;efe sydd i tynednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blaenorol

irregularity, i.reg.�.lar i.ti n, annhretn- Irroration, ir.�.rii shun n, gwlithiad, edd, atreoledd, annhretnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Irruption, i.rup shun rhuthrlil;

Irremovabie,ir.i,m\v'va.bla,ansymmud- Isagogical, �.sa.goj'i.kal a, arweiniol, adwy, satadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[obrwyadwy Isatis, �.sa'tis n, glasiys, llysiau�r lliw

Irremunerable, ir.t.mU'nur.a.bl a, an- Ischury, is'k��r.i ?i, attaliad y dwfr Irreparable, i.rep'ur.a.bl a, anadgy- Isinglass, �'zing.glas n, pysglud

weiriadwy, anwelladwy nbsp;nbsp;nbsp;Island, Tland, Isie, il n, ynys. A little

Irrepealable, ir.i.pi'la.bl a, anniddym-' island, ynysig, ynysan

aciwy nbsp;nbsp;nbsp;( adwy Islander, � lan.dur n, ynvswr, ynysydd

Irrepleviable, ir.i.plev'ya.bl a, anadter-Islet,�Tiet w, ynysan, ynysig. Islet-iiole, Irreprehensible, Lrep.ri.heu'si.bl a, di-i olpai, olp, rhwyll.�Eylet-holenbsp;^ teius, diargyhoeddjditai [anattaiadwy �sochronal, �.sokT�.nal a, cydbarhaolnbsp;Irrepressible, ird.pres'i.bl a, anattaiioi, Tsolate, Tso.liit vt, neiliduo, gwahan-Irreproachable, ir.i.prb'tsha.bi a, ditefl, j ddodi, unigo, umgoli, ynysunbsp;diwarth ^ ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hyiaii Isosceles, i.sos'i.iiz a, deugytochrog

Irreprovable, ir.LprwVa.bl a, ditai, an- Israelite, iz'ra.elat Israeiiad; luddew

m

-ocr page 203-

ore; iU��e line, no m�te; she zb=z azure; thin, this; j=(lzti. JAV

ore; iU��e line, no m�te; she zb=z azure; thin, this; j=(lzti. JAV

Jackaient, jaka.ieut n, dynyii yswii Jackanapes, jak'an.aps n, epa, gwrab;nbsp;coegyn

Jackdaw, jak'dd n, cogfran, coegfran, cortran, cawci, paloresnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[siaced

Jacket, jak'et n, hugan, hugyn, toryn, Jacooin, jak'o.bin n, plaid chwildrousnbsp;yn Ftrainc

Jacobite, jak'�.b�t n, pleidiwr lago II. Jaculation, jak.u.la'shun n, tafliad, er-gydiad

Jade, jad n, dyhiren, budrogen; salferch, diogterch: v, blino, ystrancio,llwtrhaunbsp;Jadish, ja'dish a, dioglyri; castiog; anlladnbsp;rhint, rhwgn, bwlch: vtynbsp;sitrachu, rhygnfylchunbsp;J aggy, jag'i a, sitrachog, rbintach, llarp-iog, rhygnfylchog

Jaguar, jag'�.ar n, teigr Americaidd Jah, ja �, Arglwydd, Duw, lor, lehofahnbsp;Jail, jal n, carchar, carohardy. Jailbird, carcharor, carchares [geidwadnbsp;Jailer, jU'lur n, ceidwad carchar,carchar-Jakes, jiiks n, ysgothta, �eudy, ty bachnbsp;Jalap, jal'ap n, gwreiddyn carthiadol,nbsp;earth wreiddyu

Jam, jam n, aeron-gyfFaith: vt, tyn-wasgu, tyn-gynio, liethu, briwio Jamb, jamb n, ystlysbost, gorsinnbsp;Jangle, jang'gl n, ymgecraeth. baldordd;

swn diderfyn; vi, ymdaeru. vinryson Janitor, jan i.turn, ceidwad drws, porth-or, drysornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Nhwrci

Janizary, jan'i.zur.1 n, traeddlwr yn January, jan'�.ur.i w, lonawrnbsp;Japan, ja.pan' n, gwlad yn y Dwyrain;

barnais: v^,ariiwjo,barneisio, claerliwio Jar, jar n, costrel, costrelan; anghyd-sain; anghyatod: v, ysgortio, gwrth-eirio; gwrthdaro; costrelu. Ajar,nbsp;cilagored. Jarring, ciogyrnognbsp;Jarful, jar tiVl n, costreiaidnbsp;J argon, jar'gun n, ft'reg, ftregod, ffiloreg,nbsp;brithiaith, briwiaith, boiysothachnbsp;Jargonelle, jar.go.nel' n, math o elleigennbsp;Jasey, ja'zi n, gwalltgapannbsp;Jasmine, jas'min �.�Jessaminenbsp;Jasper, jas pur �, maen gsverthtawcnbsp;Jaundice, jan'ai.s u, y melyni, y crydnbsp;melyn. To look at a thing with anbsp;jaundiced eye, earych yn rnagfarnllydnbsp;ar bethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwibrodio, darymred

Jaunt, jant n, darymred, hytynt; vi, Jauntiness, j an' ti.nes n, ysgatnder,hawntnbsp;Jaunty, jaii'ti a, trwsiauus, hoenusnbsp;Javelin, jav iiu �, piceli, gwaew, gwaew-doD, satwy

Issue, isii'ii n. myne�iad alian; �iwead, cauljniad; tar�diad, tarddeli, tijnnon-ell; ilynor, iiitweii, gorddm, dytrlit;nbsp;hilio^aeth, hil, epil, had: v, tori, codi,nbsp;tarddu, oeiilio, neu ttrydio alian; cy-hoeddi, danton aliannbsp;Issueiess, ish'ii.les a, diepil, diblantnbsp;Isthmus, ist'mus n, cytyngdir, culdir,nbsp;Ileindir, llain o dir rhwng dau tornbsp;It, it pn, ete, te, e, et, eto, to, o; hi.nbsp;It IS I, myti yw. It is I that speak,nbsp;myti sydd yn lletaru. It iS so, telly ynbsp;mae. Is it not so? onid telly y mae?nbsp;It is cold, y mae hi yn oer. It dawns,nbsp;y mae hi yn gwawrionbsp;Italian, i.tal'yan a, Italaidd: n, Italiadnbsp;italic, i.tal'ik a, Italaiddnbsp;Italics, i.tal'iks np, ilythyrenau Italaiddnbsp;Itcn, itsh m, ysu, cosi, bwyta: �, y cratu.

yr ymgraiu, y cosi nbsp;nbsp;nbsp;[tan

Itcning, itsh'ing w, cos, cosfa, ysfa, ys Item, I'tem ad^ hetyd: n, amnaid, aw-grym; pen, peth, pwnc, darnnbsp;Iterant, it'ur.ant a, ad-ddywedolnbsp;Iterate, it�ur.at vt, ailddywedyd, ad-wneuthurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwneuthuriaeth

Iteration, it.u.rashun n, ailtynegiad, Itinerant, �.tin'ur.ant a, teithiol, am-deithiol, cyichdeithiol, crwydrol; n,nbsp;teithiwr, ymdeithiwr, cylchdeithiwrnbsp;Itinerary, �.tin ur.ur.i n, teithljtr; inbsp;crwydrol, yindeithiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deithio

Itinerate, �.tin'ur.at vi, teithio, cylch-Itseit, it.seit'p�, ei hun, ei hunan Ivory, �v�.ri �, dant y cawdil, ifori.nbsp;Ivory-biack, ifon llosgedig, milddunbsp;losg, ^olosg esgym

Ivy, i'vi n, lorwg, eiddiorwg, eiddew. Ground-ivy, Ly^iau yr esgyrn, y gan-wraiad las, bydiog las

J.

Jabber, Jab'ur bragawthan, gwag-siarad, baidorddi: �, baldordd, debar Jabberer, jab'ur.ur w, baldorddwr, llolynnbsp;Jacent, ja'sent a, yn ei orwedd, gorwedd-ol, estynedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tawr

Jacinth, jii'sinth n, math o faen gwertb-Jack, jak n, berdroydd; marchbren llito; y penhwyad; ceiliog heoog. Jack-a-dandy, coegyn. Jack-a-lantern, eilyli-dan, malldan. Jack-ketch, dienyddiwrnbsp;cytiredin, crogydd. Jack-pudding,nbsp;digritwas, ysgentyn. Boot-jack, boi-asyn, botaswasnbsp;Jackal, jak oi w, gwas y Uew

179

-ocr page 204-

JOU path fat, �re. met, ma-rine, pin, �rb on. curve, cut, t\v-=too. t^k=::took;

JOU path fat, �re. met, ma-rine, pin, �rb on. curve, cut, t\v-=too. t^k=::took;

Jilt, jilt ra, cariadterch dwyllodrus, twyll-

odres, dyhiren: v, siomi mewn cariad Jingle, jing'gl ra, toncio, tincio, tinciannbsp;Job, job ra, tasg, gorehwyl; ergyd,nbsp;dyrnod: ra, gorchwylio; tasguj er-gydio, taro

Jobber, job'�r ra, prynwr a gwerthwr, masnachydd, porthmon, tasgiedydd,nbsp;tasgwr. Stock-jobber, arianfasnachwrnbsp;Jockey, jok'1 n, marchogwr; porthmonnbsp;ceffylau} torwrceffylau,marchdorwr;nbsp;vtj siomi, twyllo

Jocose, j�.k�s', Jocular, jok'�.l�r a, llawen, digrif, cellweirus, arabnbsp;Jocularity, jok.�.lar'i.ti ra, cellweirgar-wch, digritwch, arabeddnbsp;Jocund, jok'und a, llonwych, difyrlawn,nbsp;digrif, llon, chwar�us, hoew, arabnbsp;Jok. joggt; JoKgle, jog'1�, lledysgydwad,nbsp;honc: ra, Uedwthio, peueiino; ysgwyd,nbsp;ysgytio; goduthio; honcian. A jognbsp;trot, goduthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ cydrwymo

Join, j�in ra, cydio, cyssylltu, uno, asio, Joinder, j�in'd�r ra, cyssylltiad, cydiad.

asiad nbsp;nbsp;nbsp;[saer coed

Joiner, j�in'�r ra, cyssylltydd, asiedydd; Joinery, joi'nur.i ra, saern�aethnbsp;Joint, joint ra, cysswllt, cymmal, cwgn;nbsp;dryll: ra, rhanu, gwahauu; cyfuno:nbsp;a, cyd-. Joint heir, cydetif�dd. Joint*nbsp;surety, cydfechn�wrnbsp;Jointer, join't�r ra, Ilyfniedydd, saer coednbsp;Jointress, join'trea ra, gwraig waddolognbsp;Jointure, join'tsh�r n, cynnysgaetb, ag-ioist, joist ra, dist, trawst, ceibr [weddi

Jaw, j�, Jawbone, jo.b�n' �, gen, car yr �n, cern, bochgern, mant, aelgerth,nbsp;elgeth. Locked jaw, ymgauad yr �n,nbsp;ciefyd y g�au a effeithia er analluoginbsp;asgwrn yr �n, gengioad. Low�er jaw,nbsp;istant. Upper j aw, gortant. Toothlessnbsp;jaw, mantach L^aseg y ddryghinnbsp;Jay, ja n, piogen y coed, ysgr�ch y coed,nbsp;Jazel, jazel n, maen glas gwerthfawrnbsp;Jealous, jel'us a, eiddigus, drwgdybusnbsp;Jealousy, jeTus.i n, eiddigedd; drwgdybnbsp;Jean, jan �, math o gotymwenbsp;Jeer, ji'r n, gwawd, gwatwariaeth: v,nbsp;gwawdio, gwatwar, chwerthin am bennbsp;Jehovah, ji.h�'va n, lehofah, Duw,nbsp;Arglwydd, lor, Ion, Nernbsp;Jejune, jej'�n a, sychlyd; difudd, diflasnbsp;Jejuneness, jej'�n.es n, diflasrwyddnbsp;Jelly, jel'i n, ceulfwyd, ceuled [bychannbsp;Jennet, jen'et n, march Yspaenaiddnbsp;Jenneting, jen'et.ing n, math o afalnbsp;cynnar, atal minswynnbsp;Jeopard, jep'�rd, Jeopardize, jep'�r.d�znbsp;vt, peryglu, enbydunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bydus

.Teopardous, jep'ur.dus a, peryglus, en-Jeopardy, jep'ur.dt n, perygl, enbyd-Jerboa, jer.bo'a n, pathew Syria [rwydd Jerk, jurk n, ysbonc, Ham, naid; tafliad:

V. ysboncio; taflu dan fraich Jerkin, j�r'kin m, hugan; math o hebognbsp;J ersey,) ur'zi n, math o frethyn [ aroglusnbsp;Jessamine, jcs'a.min w, biodeuyn per-Jest, jest n, cellwair, digrifair; gwatwar:

vi, cellwair, cellweirio; gwatwar Jester, jes't�r n, cellweiriwr, digrifwasnbsp;Jesuit, jes'�.it n, pleidiwr Pabyddol,nbsp;aelod o gymdeithas yr lesunbsp;Jesuitical, jes.�.it'i.kal ti, dichellgar,nbsp;cytrw^s, lesuitaiddnbsp;Jesus, ji'zuz n, lesii, y Gwaredwrnbsp;Jet, jet ra, muchudd, maen muchudd;nbsp;ffrydiad, pistylliad: vi, cwbeln, ta�unbsp;alian, ysgwyddo, tarddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Jetsam, jet'sam ra, daoedd o longddrylJ-Jetty, jet'i a, du, muchuddolfysturmant Jew, j� n, luddew, Iddew. Jew�s harp,nbsp;Jewel, j�'el �, gem, em, glain, tlwsnbsp;Jeweller, j�'el.�r n, gemydd. ceinionyddnbsp;Jewellery, jtfel.ur,f, Jewelry, ju'el.rinbsp;ra, gemyddiaeth, gemwaithnbsp;Jewess, j�'es ra, luddewes, Iddewesnbsp;Jewish, j��ish a, luddewaidd, luddewignbsp;Jewrj, jii'ri ra, gwlad yr luddewon, Iw-Jib, jib ra, y gjnhwyl mewn llong Idaianbsp;Jiboya, ji.boi'a �, sarfF Americaidanbsp;JiflyiJitT ra, mynydyn [liamddawnsionbsp;llamddawns: v, cr/chlamu,

Jollity, jol'�.ti ra, hoewder, hoenuarwydd.

llawenydd, llonder; cy feddach, rhysedd Jolly, jol't �, llonwych, hoew-wych,nbsp;llawen; boliog. Jolly-boat, iolfadnbsp;Jolt, jolt ra, ysgytiad,ysgydwad, hupynt;nbsp;ra, ysgytio, honcian, haidian. Jolt*nbsp;head, penbwl, delft, clwpanbsp;Jordeu, lor'dn ra, pot, llestr, troethlestrnbsp;Jostle, jos'1 rai, herwthio, ysgytio: ra,nbsp;ysgwyddiad, hergwdnbsp;Jot, jot ra, mymryn, tipyn, iot: vi, cofhodinbsp;Jotting, jot'ing n, cotnod, cofnodiadnbsp;Journal, j�r'nal ra, dyddlyfr; teithlyfrnbsp;Journalism, j�r'nal.izm ra, newyddi^ur-iaeth

Journalist, j�r'nal.ist ra, ysgrifenydd dyddlyfr, newyddiadurwrnbsp;Journey, j�r'ni ra, taith, ymdaith, helynt,nbsp;siwruai: vij teithio, ymdeithio, byntionbsp;180


-ocr page 205-

�re; late, line, dg. m�te; she, 2h=z azQrc; thin, thIs; J=dzh. JUS


Joorneyman, j�r'ni.man n, dyddweith-iwr, hurweithiwr, gweithiwr Journeywork, j�r'ni.w�iic n, dyddw:�thnbsp;Joust, jast n, math o ritiiymjaddfa arnbsp;f'eirchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llon. llawen

Jovial, J�Vi.al a, digriflon, llonwych Jovialness, j�'vi.al.nes n, digritweh,nbsp;Houder, ilawenwch [ochr yn ochrnbsp;Jowl, j�i n, pen, cern. Cneek by jowl,nbsp;Joy, j�i �, llawenydd, gort�ledd: v.

lloni, llawenychu, sirioli, gorfoleddu Jojd'ul,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a, llawen, gorfoleddus,

lion, hoenus nbsp;nbsp;nbsp;[jdd

Joyfulnessjoi'f^l.nes n,lloniant,llawen-Joyless, j�iles a, annyddan, aflawen, prudd, dilawenydd, dihoennbsp;Joyous, jdi'us a, llawen, dyddanua,nbsp;hoenus, gorfoleddusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[foleddus

Jubilant, j�'bi.lant a, gorfoleddol, gor-Jubilee, j�'bi.lf n, gwyl gyhoedd;

blwyddyn gollyngdod [^luddewaidd Judaic, j�.da'ik, Judaical, j�.da'i.kai a,nbsp;Judaism, j�'da.izm n, luddewaethnbsp;Judaize, j�'da.�z v, luddeweiddionbsp;Judge, juj ft, bamwr, brawdwr, ynai,nbsp;yngnad; beirniad: v, barnu; dimad;nbsp;cjdrit, iawnddeall

Judgment, juj'ment n, bam, brawd, bamedigaeth; dedfryd; iawnfarn; ty b,nbsp;ineddwl. Juogment-day, dyddy fam,nbsp;dyddbrawd. Judgment-seat, gorseddnbsp;barn, brawdlenbsp;Judicatory, j�'di.ka.tur.t n, brawdle,nbsp;brawdlys, Drawdwriaeth; a, bamol,nbsp;cytreithiol

Judicature, j�'di.ka.tsh�r n, yngneid-iaeth; brawdwriaeth; awdurdod i farnu; brawdlys

Judicial, j�.dish'al a, barnol, hrawdwr-aidd, bamedigol; cytreithiol Judiciary, j�.dish'yur.i �, brawdlys,nbsp;brawdle; brawdwriaeth: a, barnol,nbsp;cyfreithiol

Judicious, j�.disVus a, call, deallns, synwyrol, doeth; medrus, cyfarwyddnbsp;Jug, jug n, ysten, piser, diodlestrnbsp;J ugal, j �'gal a, tebyg i iau. Jugal bone,nbsp;asgwrn y rudd

Juggle, jug'1 w, hud, siom, twyll: v, budo, hocedu, chwido, twyllonbsp;Juggler, jug'iur �, ystranciwr, chwidw,nbsp;hudolwr, twyllwr, hocedyddnbsp;Juggling,jug'ling�, chwidogaeth ;hocednbsp;Jugular, ju'g�.ltir o, perthynoi i�r gwddf.

J ugular vein, gwyth�en y gwddf Jugfulate, j�'g�.Ut vt, tori gwyth�en ynbsp;gwddf, Hadd trwy dori�r gwddf

Juice, j�s ft, Bug, sugn, sudd, nodd. Gastric ^uice, sudd y cyllanbsp;Juiceless, jus'ies a, sych, disudd, dinoddnbsp;Juiciness, jii'si.nes ra, irder, ireidd-dranbsp;Juicy, j�'si a, noddlyd, iraidd, suddlawnnbsp;Jujube, j� j�b ra, math o sudd cyffeith-Julep, jii'lep ra, meddyglyn melus (_iedignbsp;July, j�.l�' ra, Gorphenatnbsp;Jumble, jum'bl ra, cymmysgfa, mwchwl:

vt, cymmysgu, didretnn Jump, jump n, naid, Ham: m, neidio,nbsp;iiamu, crychneidio, llamsachnbsp;Jumper, jum'pur ra, neidiwr.llamsachwr.nbsp;Jumpers, Llam wyr, plaid o grefyddw3rrnbsp;penboeth

Juncate, jung�kat ra, ammeuthyu Juncous, jung'kus a, ilafrwynognbsp;Junction, jungk'shun ra, cydiad, cyfttn-iati; undeb. Junction of rivers, abernbsp;Juncture, jungk'tshum,cydiad icysswUt,nbsp;cytwlch, cyfwng, cyfrwng; agweddnbsp;June, j�n n, Mehefinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[coedwigfa

Jungle, jung'gl ra, coedwal, coedwig, Junior, j��ni.�r a, iau, ieuengach; ieuafnbsp;.7uniper, j�'ni.p�r ra, meryw ^hen rahaunbsp;Junk, jungk ra, llong fechan Chineaidd;nbsp;Junket,jung'ketra. ammeuthyn: vi, dir-gelwledda [blaid, cydtwriadwyrnbsp;Junto, jun't� n, cydgyfrinachwyr; ym-Jupiter, j�'pi.tur, Jove, j�v ra, Iau, lounbsp;JuppoD, ju.pon' ra, math o hugan ternbsp;Jurat, j�r'at ra, heddynadnbsp;Juridical, j�.rid'i.kal a, cyfreithiol,nbsp;brawdfaolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gynghorwr

Jurisconsult, jii�r�is.kon.suit ra, rteddf-Jurisdiction, j��r.is.dik'shun ra, awdur-dodaeth, rbaglawiaeth, brawdwriaeth Jurisprudence, jii�r.is.prw'dens ra, gwy-bodaeth yn y gyfraith, deddtwybod-aeth

Jurist, j��r'ist ra, cyfreithiwr gwladol Juror, jii�r'�r, juryman, j�'r'i.man �,nbsp;rheithiwr

Jury, j��r'i ra, rheithwyr. Coroner�s jury, trengreithwyr. Grand jury,nbsp;uchreithwyr. Petty jury, isreithwyr.nbsp;Special jury, rheithwyr neillduol.nbsp;Trial by jury, rheithbrawf. Jury-mast, hwylbren amserolnbsp;Just, just a, iawn, cytiawn, uniawn,nbsp;gmr, cywir, cyfartal, teg, rhinweddol,nbsp;didwyll: ad, yn uniawn, yn gywir,yunbsp;gymhwy8;ynagos;prin,braidd. Justnbsp;now, ar y tynyd, yr awrhon, yr awron,nbsp;^ awran; gynneu fach. Just published, newydd ei gyhoeddi. Just so,nbsp;�e, telly. To just mention, goswiionbsp;181

-ocr page 206-

KIM path, fat, �re, met, m�-rine, pin, �rb, on, curve, cut, tw=ztoo, t'^k=:took;

Kalendar, kaVen.d�r n, amseroni Kail, Kale. kai n, math o fresychnbsp;Kali, kaJi n, gwyg, gwymounbsp;Kam, kam a, cam, gwyrgam, plygedignbsp;Kaw, k� vt, creu, crawcio, cogor fel brannbsp;Kayle, kal n, ceiiys, chwareu ceilysnbsp;Keek, kek vi, hachio, ymchwydunbsp;Kecicle, kek'1 vt, amgortio rliaff; hachionbsp;Kecks, keks, Keeksy, kek'si re, cegid,nbsp;Kedge, kej, Kedger, kej'�r re, angornbsp;bvehan, llusg-angornbsp;Keel, kil n, trumbren, gwaelod llongnbsp;Keelfat, k�'fat re, cerwyn, ilestr oerinbsp;Keelhale, kifhal, Keelhaul, kirhdi vi,nbsp;llusgo dan y trumbren [bren llongnbsp;Keelson, kil'sun re, y pren nesaf at drum-Keen, kin a, craff, llym, awchlym,nbsp;awchus, miniog; cyffwysgall, synwyr-lym. Keen-eyed, Uygadlymnbsp;Keenness, kin'es re, craf�der, Ilymder,nbsp;awchlymedd; gorawyddnbsp;Keep, kip {pt amp; pp kept) v, cadw, dal,nbsp;cynnal; gwarchad,gwarchad w; magu;nbsp;n, diogelfa, cadarnf^castell, daiargell;nbsp;c^irraeth* To keep silence, tewi,nbsp;^ gostegu

Keeper,ki'pdr re. ceidwad, gwarcheidwad

To kiln-[pais

Justice, jus'tis cyhawnaer, baru; rhesymoldeb; ynad, yngnad, ustus.nbsp;Justice of the peace, ynad yr hedd-wch, heddynad. Chief-justice, prif-ynad. Lord chief-justice, arglwyddnbsp;brit-ynad. Court of justice, brawdiysnbsp;Justiceship, jus'tis.ship n,ynadaeth,yng-neidiaetnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nad, barnwr

Justiciary, jus.tish'ynr.i ?i, ynad, yng-.Justitiable, jus'ti.f�.a.bl a, cyfiawnadwy, amddiffynadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iawnhad

Justification, jus.ti.fi.ka'shun n, cyf-Jastificator, jus'ti.fi.ka.t�r, Justifier, jus'ti.f�.�r �, cyfiawnhavrrnbsp;Justify, jus'ti.f� vt, cyfiawnhau, dieuogi,nbsp;amddihyn, diheuro

.lustle, jus'1 y, gwthio, hyrddio, hergydio Justness, just'nes n, cyfiawnder, union-deb; rhesymoldebnbsp;Jut, jut vi^ corbedu, taflu allannbsp;Jutty, jut'i n, ysgwyddiad; crogiadnbsp;drosodd: v, corbedunbsp;Juvenile, j�'vi.nil o, mabin, mabinog,nbsp;ieuanc. Juvenile game, mabolgampnbsp;Juvenility, j�.vi.niri.tin,mabinogrwydd,nbsp;ieuenctyd [erbyniad, cyfosodiadnbsp;Juxtaposition, juks.ta.p�.zish'un �, cyf-

K.

Keeping, ki ping �, cauwraeth Keepsake, kip'sak re, rhodd er cadwnbsp;coffadwriaeth y rhoddwr, cofroddnbsp;Keg, keg re, barilan

Kelp, kelp re, Uudw gwymon, gwrthsur Ken, ken re, golwg, trem, tremyn: vt,nbsp;canfod, gweied; dirnad, gwyb^nbsp;Kennel, ken'el re, ty cwn, cyndy, cyn-llwst; enud o gwn hela; ceuffosnbsp;Kept, keptyit 8c pp.�Keepnbsp;Kerbstone, k�rb'st�n re, maen yn ymylunbsp;llwybr, ymylfaennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[neisiad

Kerchief, kdr'tshif re, cadach, moled, Kern, k�rn re, milwr Gwyddelig; breu-an: vi, graenu, gronynunbsp;Kernei, k�r'nel re, cnewullyn, bywynnbsp;Kersy, k�r'zi re, math o trethyn caerognbsp;Kestrel, kes'trei re, curyll, cudyll cochnbsp;Ketch, ketsh re, llong fawr drom. Jack-ketch, crogydd, dienyddwrnbsp;Kettle, ket'1 re, cailawr, crochenyn.

Kettle-drum, tabwrdd pres Kex, keks re, cegid

Key, ki re, agoriad, allwedd; ebill; cy wair. Key-note, cyweirnod, cyweir-sain. Master-key, allwedd i agornbsp;amryw gloau, prif allwedd. Flat key,nbsp;cywair lleddf. Sharp key, cywairnbsp;Keyage, ki'aj re/porthladd-doll [Hounbsp;Key-hole, ki'h�l re, twll y clonbsp;Keystone, ki'st�n re, careg clo [tywyllnbsp;Khaki, k^'ki a, priddliw, iliw melynnbsp;Kibe, k�b re, malaith, cibwst, llosgeiranbsp;Kick, kik re, troediad, cic: v, troedio;

gwingo, cicio nbsp;nbsp;nbsp;[eithiou

Kickshaw, kik'sho re, dysglaid o ddant-Kickshoe, kik'shxV n, digrif wr, dawnsiwr Kid, kid re, myn gafr; cidysen o eithinnbsp;Kidder, kid'ur re, edwiewr ydnbsp;Kidnap, kid'nap vt, lladrata plant neunbsp;ddynionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ plant-leidr

Kidnapper, kid'nap.ur re, lleidr dynion, Kidney, kid'ni re, aren, elwlen; math,nbsp;rhyw. Kidney-beans, ffa Ffrengignbsp;Kilderkin, kil'dur.kin re, mesur gwlyb onbsp;18 galwyn, banner baninbsp;Kill, kil vt, lladd, dieneidio, Ilofruddio.nbsp;The killed and wounded, y liaddedig-ion a�r clwyfedigionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llofrudd

Killer, kii��r re, liaddwr, ileiddiad, Killow, kil'� re, pridd dulasnbsp;Kiln, kil re, odyn, cyi, cylyn.

dry, crasu ar odyn Kilt, kilt re, math o wisg Albanaidd,nbsp;Kimbo, kim'b�re, cam, plygiedjg, erwm.nbsp;With his arms a-kimbo, a�i ddwylawnbsp;ym. mhen ei glun


182

-ocr page 207-

rgt;re: late; l�ne. n�. m�te; she. zh=:z Hzfire: thin thIs; i-=:(lzh. KNO


Kliek, kJik vi, ciecian. tincian Knab. nab vt, bvr gnoi, trystfrathunbsp;Knack, nak n, vstranc, ystryw; medrnbsp;Knacker, nak ur n, prynwr hen gefFylaunbsp;Knacky, nak'i a, castiog, cyfrwysnbsp;Knag, nag re, cwlwm, cwgnnbsp;Knaggy, nag'i a, clymog, cygnognbsp;Knap, nap re, cnap, telpvn, twmpath,nbsp;crug: vt, brathu, cnipgnoi, gwringainnbsp;Knappy, nap'i a, cnapiognbsp;Knapsack, nap'sak re, ysgrepan milwrnbsp;Knapweed, nap'wid re. pengalednbsp;Knar, nar, Knarl, narl re, clwra, cwlwmnbsp;Knarled, narld a, clymog, cylymognbsp;Knave, nav n, dyhiryn. crogyn, twyllwrnbsp;Knavery, na�vur.i re. dyhirwch, antad-rwydd, twyll, hoced, anonestrwyddnbsp;Knavish, na'vish a, anfad, anonestnbsp;Knead, nid vt, tylino. Kneading-trough,nbsp;cafh tylino, noe

Knee, ni re, glin, pen y lin, pen y glin. Knee-deep, hyd y gliniau. Knee-pan,nbsp;padell pen y glin, penlin f glin-gamnbsp;Kneed, nid a, gliniog. Knock-kneed,nbsp;Kneel, nil {pt amp;pp knelt, nelt) vi, pen-limo, myned ar liniaunbsp;Kuell, net re, cnul, cnull, cluinbsp;Knew, nii plt;.�Knownbsp;Knick-knack, mk'nak re, tegannbsp;Knife, n�f (p knives) re, cyllell, twea.nbsp;Bowie-knite, brathgvllell. Prunmg-knife, cyllell ysgythru. Scooping-knife, cyllell gam

Knight, nit re marchog. Knigiit-errant, crwydrfarchog. Knight of the Garter,nbsp;marchog o Urddas y Gardas. Knight-service, cadweini

Knighthood, n�t'hvVd re, marchogiaeth XCnightly, nWIi a, marchogaiddnbsp;Knit, nit {pt amp; pp knit) v, gwau;

clymu; cyssylitu. To knit the brows,

I gygu, cuchio, talgrycliu gweuydd (Knitter, nit�r re, gwewr, gweydd,nbsp;Knittle, nit'1 n, llinyn rhedegnbsp;Knives, nivz np.�Knitenbsp;Knob, nob re cnap, cwgn, enwe, oddfynnbsp;Knobby, nob'i a, cnapiog, cnyciognbsp;Knock, nok re, cnoc, flat, dyrnod, llab:

V, cDOcio, taro, euro, dulio Knocker, nok �r re, tarawydd: ystwflwlnbsp;KnoJ, nol v, canu enuil, cnuliionbsp;Knot, not re. clwm, cwlwm; cymmal,nbsp;cwgn: V, clymu; uuo; dyrysu. Bow-knot, cwiwm dolen. Gordian knot,nbsp;cwlwm annattodadwy; cwlwm pnodasnbsp;Knotgrass, not gras re, canclwm, can-clawdd, clymlya

Kin, kin w, car. perthvnas, cydrvw.

carennydd. Next ot kin, cyfnesafiad Kind. k�nd n, rhyw, rhywogaeth, math,nbsp;ystlen, natur; a. cymmwynasffar.nbsp;car�aidd, hynaws,mwyn, mwynasgar,nbsp;cn, caredig. Be kind enough, danbsp;chwi. If' you will be so kind, os gwel-wch yn dda. The same kind, cydrywnbsp;Kindle, kin'dl v, ennyn, ennynu. cynneunbsp;Kindly, k�nd'li ad, yn gymmwynasgar.

vn hynaws: a, rhywioj; addfwyn, teg Kindness, k�nd�nes n, mwynas, rhadlon-edd. cymmwynasgarwch, caredig-rwydd. liynawsedd

Kindred, kin'dred w, cystlynedd, cyfath-rach, carennydd, perthynas, tras, cyd-genedl, ceraint: a, cydry wiol, perthynol Kine, km np^ buch.'buchod, gwartheg.

Milch kine, da blithion.�Cow King, king n, brenin, teyrn, unben, rbi.nbsp;King - at - arms, penarwyddtardd.nbsp;King's evil, clwyf y brenin, clefyd ynbsp;brenin, manwynion. King�s stone,nbsp;math o forbysg

Kingcraft, king'kraft n, teymystryw Kingdom, king'dum n, teyrnas, brenin-iaeth. Animal kingdom, y greadig-aeth aniteilaidd. Vegetable kingdom,nbsp;y greadigaeth lysieuol. Mineral kingdom, y greadigaeth ddifywydnbsp;Kingfisher, king'fish.ur n. glas y doriannbsp;Kingly, king'll a, breninol, arlt;lderchognbsp;Kingship, king'ship n, brenindod. teyrn-edd. brenintraint * au, cydgenedlnbsp;Kinsfoik, kinz tok n ceraint, perthynas-Kinsman, kinz'man (kinsmen, kinz'men)nbsp;n, car, cytnesat; cvfathrach. Kinsmen by the father�s side, tad wys. Kinsmen by the mother s side, mainwysnbsp;Kinswoman, kinz'w^m.an (kinswomennbsp;kinz'wim.en) n, caresnbsp;Kipskm, kips kin n, croen anuernbsp;Kirk, kurk n, addoidy; eglwysnbsp;Kirtle, kur'tl n. arwisg, hugun, g\vnnbsp;Kiss, kis �, cusan: vt, cusanu. Kis*-'nbsp;ing-crust, y crawen lie y cyf�yrddanbsp;dwy dorth a�u gilydd wrth bobi. Tonbsp;kiss one another, ymgusanunbsp;Kit, kit n, crwth bychan^ ystwc llydan.

catb fechan; ysgrepan milwr Kitchen, kit'sben re, cegin. Kitchen-maid, ceginferch. Kitchen-iStufF,bras-der y crochan

Kite, k�t n, barcut, barcutan, bovl, ben, beiri. Frog-kite, bod y gwerninbsp;Kitten, kit'n n, mabcath, nath fechan:nbsp;vij bwrw cathod

183

-ocr page 208-

LA[ pilth, fat, �rc, met, mamp;-nne, pin, orb, on, curve, cut, t\V=s:too, tOvk=tciok;

Knotted, not'ed, Knotty, not'i a, clym-dyrys nbsp;nbsp;nbsp;f Rhwssia

Knout, n�vvt n, fflanf^ell a ddetnyddir yn Know, n� (knew, known) v, gwybod,nbsp;deall, dirnad, adnabod, nabyddu, ad-waen. To know before hand, rhag-wybod. To let one know, hysbysunbsp;peth i un. To make known, hysbysunbsp;Knowing, n�'ing a, gwybodus, deallus;

medrus, cyfarwydd nbsp;nbsp;nbsp;[yn fedrus

Knowingly, no'ing.li ad, trwy wybod; Knowledge, Eol'ej n, gwybodaeth, deallt-wriaeth; adnabyddiaeth; cyfarwydd-yd. Not to ray knowledge, dim am anbsp;wn i. Without my knowledge, hebnbsp;wybod i mi. . To the best of mynbsp;knowledge, hyd eithaf fy ngwybodaetLnbsp;Known, Xionpp.�Knownbsp;Knownothings, n�'nuth.ingz np, dim-wybyddiaid fplaid yn America)nbsp;Knuckle, nuk'1 n, cymmal, migwm,nbsp;cwgn: vi, migyrnu, rhoi migwrn arnbsp;Knuff, nufn, delff, drel, lleban [lawrnbsp;Kokob, ko'kob n, sarff wenwynignbsp;Kop, kop. Kopje, kop'i �, bryn, creig-fryn, mynydd

Koran, k��r'an n, Beibl y Mahometiaid Kraal, krai n, bwthyn neu bentref yrnbsp;Hottentotiaidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ chymmygol

Kraken, kra'ken n, moranghenfil Krout, kruwt n, cawl bresych

La, 18 i, wele! nycha! och fi!

Laager, la'g�r n, amddiffynfa filwrol o hir-feni neu wageninbsp;Labdanum, lab'd^.num n, ystor Gretanbsp;Labefaction, lab.t.fak'.ihun n, gwanh^d,nbsp;adfeiliad, dirywiadnbsp;Label, lii'bel n, llabed, llabedynnbsp;Labent, la'bent n, Ilyfn, llithrignbsp;Labial, la'bi.al a, gwefusol, gweflol.

Labial consonanta, gwefusolion Laborant, lab'�.rant n, fferyll, fferyllyddnbsp;Laboratory, lab'o.ra.tur.i �, gweithfa;

ffer;i^llfa, gweithdy fferyllydd Laborious, la.bo�r'i.us o, liafurus; poen-fawr, poenus, gweithgarnbsp;Labour, la'bur w, llafur, gwaith, trafod,nbsp;trafael, poen, lludded, gox*chwyl;nbsp;gwewyr esgor: v, llafurio, gweithio;nbsp;ymboeni, trafferthu; ymegn�o, ymor-chestu. Labouring man, gweitMwr,nbsp;dydd weithiwr, llafuriwr. Light labour or exercise, golatur[iwr; ceibiwrnbsp;Labourer, la'bur.�r n, gweithiwr, llafur-

Laburnum, la.bur'num n, y drewgoed Labyrinth, lab'i.rinth n, dyrysfa, bach-drofa, dyrysie; dyryswchnbsp;Lac, lak n, math o ystSr meddygolnbsp;Lace, las n, ysnodyn, ymylwe, addumwe,nbsp;sider; plethlinyn, carai: vt, ysnodenu,nbsp;tynbau k cbarai

Laceman, las'man �, ysnodenwr, siderwr Lacerable, las'�r.a.bl a, rhwygadwy,nbsp;hyrwygnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[darnio, dryl�o

Lacerate, las'ur.at vt, rnwygo, llarpio, Laceration, las.u.ra'shun n, rhwygiad,nbsp;llarpiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ynog

Lachrymal, lak'ri.mal a, deigriol, deigr-Lachrymation, lak.ri.mashun n, deigr-iad, dagriad nbsp;nbsp;nbsp;flestr

Lachrymatory, iak.rl.ma'tur.l n, deigr-Laciniated, ll.sin'i.a.ted a, si'derog Lack, lak n, eisieu, diffyg, gwall: v,nbsp;bod mewn angen, bod ag eisieu ar.nbsp;Lack-brain, ynfyd, un disynwyrnbsp;Lackaday. lak'^.da i, och I och h!nbsp;Lacker, lak'ffr n, enriiw, melynliw,nbsp;barnais: vt, eurliwio, melynliwjonbsp;Lackey, lak'i n, gwastrodyn, troedwas,nbsp;gwas troednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fyrog

Laconic, U.kon'ik a, byreiriog, byr, tal-Laconism, lak'�.nizm n, byreiriad, ber-iaith nbsp;nbsp;nbsp;[og

Lactant, lak'tant a, yn rhoi llaeth, llaeth-Lactar^, lak'tur.1 a, llaethoi: n, llaethdy Lactation, lafc.tS'shun n, llaethiadnbsp;Lacteal, lakTi.al, Lacteous, lak'ti.us a,nbsp;llaethog, llaetblyd; llaethliwnbsp;Lactescent, lak.tes'ent, Lactific, lak-tif'ik a, blithognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn, llanc

Lad, lad n, bacbgen, crwt. hogyn, llenc* Ladder, lad'ur n, ysgol, llettringnbsp;Lade, llid (laden) vt, llwytho, pynorinbsp;Laden, la'dn pp.�Lade amp; Loadnbsp;Lading, landing n, llwyth; baich, pwnnbsp;Ladle, la'dl n, lledwad; liwynbsp;Ladletul, la'dl.f^l n, lledwadaid; llwyaidnbsp;Lady, Ti'di n, arglwyddes; pendefiges,

boneddiges,boneddes,gwraigfoneddig,

rhies, rhian. Lady-bird, Lady-cow, math 0 drycbfilyn. Lady-day, Gwylnbsp;Fair y cynydedd, y 26med o Fawrthnbsp;Ladylike, Ja'di.lzk a, rhianaidd, tynernbsp;Lag, lag vi, dyfod yn olaf, llercian; a,nbsp;olaf, diweddat, diocaf: n, yr olafnbsp;Laggard, lag'�rd a, araf, diog: n, diogynnbsp;Lagger, lag'ur n, llercyn; diogynnbsp;Lagoon, la.gwff, Lagune, la.g�n' n,nbsp;morlyn, 11301 bas; cors. morfanbsp;Laic, la'ik n, gwr Ileyg, Ileygwrnbsp;Laic, la'ik, Laical, la'i.kai a, Ileygolnbsp;184


-ocr page 209-

Sre; late. line. no. miite; she zh=z azure; thin, rms; j=sdzh. LAP

Laid, lad pi amp; pp.�Lay Lain, lanpp.�Lienbsp;Lair, l�r n, gorweddle gwylltfilnbsp;Laity, la'i.ti n, Ileygion, gw;^r Ileyg.nbsp;The clergy and laity, y gwyr lien a�rnbsp;gw^r Ileyg; yr ofFeiriaid a�r boblnbsp;Laird, le�rd n, arglwydd niaenornbsp;Lake, iak n, llyn, Ilwch; lliw cochnbsp;LamO, lam tc, oen {^p wyn:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bwrw

oen, dytod ag oen. Little ewe lamb, oenig. Little lamb, oenyn. Littlenbsp;lambs, wynos. In lamb, cyfoennbsp;Lambative, lam'ba.tiv a, i�w leibio,hylaibnbsp;Lambent, lam'bent a, lleibiol, Ilyfoinbsp;Lambkin, lara'kin w, oen bach, oenan,nbsp;oenyn, oenig ( o wynos) fhynawsnbsp;Lamblike, lamTik a, addlwyn, oenaidd,nbsp;J^ame, lam a, clofF, efrydd, anafns, cy-mhercyn; gwan, ammhertiaith: vt^nbsp;cloffi, anafu, etryddunbsp;Lamellar, lam'el.ur a, dalenognbsp;Lameness, lam'nes n, clofFni, cloffinbsp;Lament, IS.ment' v, gaiaru, cwynfan;

alaethn, wylofain, cwyno [gresynol Lamentable, lam'en.ta.bl a, galarus,nbsp;Lamentation, lam.en.ta'shnu w, galar,nbsp;galamad, cwynfan, alaeth, wylofain,nbsp;doloch, cwyn, galargwynnbsp;Lamina, lam'i.n^ (^p lamin�, lam'Ln!)

n, baen, llafn, dalen nbsp;nbsp;nbsp;'

Laminated, lam'i.na.ted a, dalenog, gorcnuddiedig a liafnau teneunbsp;Lammas, lam'as n, y dydd cyntaf onbsp;Awst, dydd Awst, calan Awstnbsp;Lammeret, lam'ur.et n, hebogynnbsp;Lamp, lamp n, llusern. llugom, erllennbsp;Lampas, lam'pas n, y findag (^ddunbsp;Lampblack, lamp'lak n, huddygl, par-Lampoon, lam.pwn' n, gogangerdd,nbsp;tuchan: vt, tuchanu, goganunbsp;Lampooner, lam.pw'nur n, tuchanwrnbsp;goganwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I bendoll

Lamprey, lam'pra n, lleiprog, llyswen Lanarious, la.n�r'i.us a, gwlanognbsp;Lanary, la'nur.i n, gwlandynbsp;Lance, Ians n, gwaew, gwaewffon, bcr,nbsp;satwy, picell, berau, par, rheinen; vt,nbsp;ffleimio, agor dolur; rheinionbsp;Lancet, lah'set n, fflaimnbsp;Lancinate, lan'si.niit vt, rhwygo, llarpio.nbsp;dryllio, darnio

Land, land n, daiar, tir; gwlad: v, tirio, glanio; dadlwytho. Land-forces,nbsp;milwyr. Land-tas, y dreth liawr.nbsp;treth y brenin. Arable land, llafur-dir. Dry land, sychdir, High-land,nbsp;ncheldir. Low-land, iscldir

Landau, Ian.do' n, math o gerbyd Landed, lan ded a, tiriog; wedi tirio.

Landed-pro}gt;erty, tiriogaeth [ Almaen Landgrave, land'grav n, enwad yn yrnbsp;Landholder, land'h�l.d�r n, deiliad tirnbsp;Landing, lan'ding n, porthfa. Landing-place, pen grisiau, glanJenbsp;Landlady, land'ia.di n, meistres tirjnbsp;tafamwraig, meistres tafarnnbsp;Landless, land'les a, didirnbsp;Landlord, land'l�rd n,meistr tir, tirfeistr;

tafarn wr nbsp;nbsp;nbsp;[terfyn

Landmark, land'mwk n, ffin, cy^, Landscape, land'skap n, arl^iaeth, golwgnbsp;ar diroedd. Landscape painting, dar-Inniaeth arbeiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Llesurydd

Landsnrveyor, land'sur.vii.ur n, daiar-Landwaiter. land'wa.tur n, toliwyiiwr Landward, land'wura ad, tua�r tir [Ionnbsp;Lane, Ian n, heolan, heoi gyiyng, wtre,nbsp;Language, lang'gwiij n, iaith; tafbd-iaith, ymadrodd. A strange language,nbsp;anghyfiaith. Barbarous language,nbsp;brithiaith, briwiaith. One�s nativenbsp;language, iaith ei tarn, Welsh language, Cymraegnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[null tafod

Langwet, lang'gwet n, unrhyw beth yn Languid, lang'gwid a, llesg, methedig,nbsp;egwan, digalon, dihoennbsp;Languish, lang'gwish vt, nychu, methu,nbsp;dihoeni, llesgau, gwanhaunbsp;Languishment,Iang'gwish.mentn,nych-dod, dihoeniad, nychnbsp;Languor, lang'gwtir n, gwendid, llcsg-edd, llwfrdra, nychdodnbsp;Laniaiy, lan'yur.i n, cigyddfa, cigyddle,nbsp;Laniaries, ysgythrddanneddnbsp;Laniate, lan'i.at vt, darnio, cigyddionbsp;Laniferous, la.nif'ur.us, Lanigerous, 1^nbsp;nij'ur.us a, gwlanognbsp;Lanifice, lan'i.fis n, gweithfa wlannbsp;Lank, langk a, cul, teneu; llibyn, llipa.

A lank person, llabwst, ilabi, climach Lanknes.s, langk'nes n, teneudernbsp;Lanner, lan'ur n, math o hebognbsp;Lanneret, lan'ur.et n, hebogynnbsp;Lansquenet, lans'ken.et milwr traed;

math 0 chwareu cardiau Lantern, lan't�rn �, llusern. Lantern-jaws, gwyneb teneu

Lap, lap n, arffed; afflau, arffedog: v, llepian; amblygunbsp;Lapdog, lap'dog n, arffedginbsp;Lapful, lap f'^i n, arffedaid; arifedogaidnbsp;Lapicide, iap'i.s�d �, saer cerygnbsp;Lapidary, lap'i.dur.i, Lapidist, lap'i.distnbsp;n, maenydd, niaen-gaoolwr, gemyddnbsp;185


-ocr page 210-

LAV path, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb. on, curve, cut, t'V=too, t Vk=took;


Lapidate, lap'i.dat vt^ liabyuuio, ila�� a cheryg

Lapidation, lap.i.dashun n, llabyddiad LapideouSjla.pid'yus a,caregaidd, careg-Lappet, iap'et n, llipddarn [og, maenolnbsp;Lapse, laps n, llithrad, syrthiad; gwall:nbsp;rf, liithro, cwympo 5 dygwydd. Lapsenbsp;of time, ennydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[heibio

Lapsed, lapst o, syrthiedig; wedi myned Lapstone, lap'ston �, arftedtaen cryddnbsp;Lapwing, lap wing n, cornicyll, cornicell,nbsp;cornciiwigl

Larboard, lar'b�Vd n, yr ochr aswy 1 Larceny, lar'si.ni n, lladrad. Pettynbsp;larceny, cliwiwladradnbsp;Larch, lartsh n, llarswydden, llarwyddennbsp;Lard, lard n, bloneg: v, blonegu; pesgunbsp;liUrder, Idr'dur n, cig-gell, bwydgelinbsp;Large, larj a, helaeth, eang, mawr,maith,nbsp;goriawr. As large, cymmaint. Atnbsp;large, yn rhydd; yn gyfiawn. To setnbsp;at large, rhyddhau, goUwng [dernbsp;Largeness, Jarj'nes n, mawredd, helaeth-Largess, lar'jes anrheg, rhoddnbsp;Lark, lark �, uchedydd, ehedydd, hed-ydd, meilierydd. Wood-lark, eniden.nbsp;Larkspur, lark'spur n, llysiau yr uched-Larum, lar um n, rhybuddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ydd

Larva, lar'va larvae, lilrVi) �, macai Larynx, lar�'ingks w, beudagnbsp;Lascivious, Usiv'yus a, anliad, nwyfus,nbsp;trythyil, anniwairnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Lasciviousness, la.siv'yus.nes n, anllad-Lash, lash n, llach, gwialenod; carai^ fllangell: v, llachio, fflangellu, fffew-yliu; rhwymonbsp;Lask, lask �, y dolur rhyddnbsp;Lass, las w, merch, herlodes, llances,nbsp;geneth. Lass-lorn,wedi colli ei gariadnbsp;Lassitude, las'i.tiid lludded, blindernbsp;Last, last a, olaf, diweddaf: ad^ yn olaf:nbsp;sd.�Late; vi, parnau, para, aros, ym-aros: n, troed bren, esgidbren; rhif neunbsp;bwysau o amryw fath. At last, o�rnbsp;diwedd,yny diwedd. To breathe one'snbsp;last, trengu, marw [satadwy, dalusnbsp;Lasting, las'ting a, parhaus, parhaol,nbsp;Latch, latsh n, elided: cliciedunbsp;Latchet, lat'shetw, carai neu linyn esgidnbsp;Late, VoXilatter, last) a,hwyr, diweddar rnbsp;ad, yn hwyr. Of late, yn ddiweddar.nbsp;To grow late, hwyrhau, myned ynnbsp;hwyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[der

Latency, la ten.si n, tywyllni, aneglur-Lateness, JUt'nes n, diweddarwch Latent, Ja'tent a, dirgei, cudd, anamlwgnbsp;' -ateral, lat'ur.al a, ystlysol, ochrol

Lateran, lat ur.an vi, eglwys yn Knutain

Lath, lath {p laths, laTHz) n, aseth, eisen, dellten; vt, eisio, delltunbsp;Lathe, laxH n, troell, troadurnbsp;Lather, Uth ur n, sebondrwyth: v,nbsp;seboni, sebondrwytho [Lladinaiddnbsp;Latin, lat'in n, Lladin, Lladinaeg: a,nbsp;Latinism, lat'in.izm n, Lladinddull;

Lladiniaeth nbsp;nbsp;nbsp;[wr

Latinist, lat'in.ist n, Lladinydd, Lladin-Latinity, li.tin'i.ti n, Lladiniaeth,Lladin Latinize, lat'iu.i'z v, Lladinio [croewnbsp;Latish, la'tish n, hwjraidd, lied nwyrnbsp;Latitancy, lat'i.tan.si n, celedigaethnbsp;Latitant, lat'i.tant a, cuddiedig, celedignbsp;Latitude, lat i.tiid n, lledred; llydander,nbsp;eangder; pellder oddi wrth y cyhydeddnbsp;Latitudinarian, lat.i.t�.di.n�r'i.an n,nbsp;rhydd-dybiwr, penrhyddiadnbsp;Latrant, la'trant a, cytathrolnbsp;Latten, lat'en n, llatwm, alcan, efyddnbsp;Latter, lat'ur a, olach, hwyrach, diwedd-arach; olaf, hwyraf, diweddarat o�rnbsp;ddau: sd.�Latenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wellt

Lattermath, lat'ur.math n, adladd, aeth-Lattice, lat'is n, dellt; delltwaith, cledr-wy: vt, delltu, eisio, cledrwyo Laud, 16d n, mawl, moliant, clodforedd,nbsp;canmoliaeth; vt, canmol, clodtori, molinbsp;Laudable, l�'da.bl a, canmoiadwy, gwiw-glod, hyglod [weddnaws y pabinbsp;Laudanum, lod'a num n, cysglyn, syl-Laudatory, lo'da.tur.i a, moiiannol, clod-lorol, canmoliaethol

Laugh, V, chwerthin, chwarddu. Laughing-stock, gwatwarnod. Horselaugh, crechwen. To burst out anbsp;laughing, codi crychwen. To laugh atnbsp;one, chwerthin am ben un; gwatwarunbsp;Laughable, lat'a.bl a, chwerthinus,nbsp;digrifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwerthiniad

Laughter, Uf'turn, chwerthin,chwardd. Launch, lansh v, gwthio neu ddisgynnbsp;i�r mor; ergydio, taflu, bwrwnbsp;Launder, lan'our n, dyfrgafnnbsp;Laundress, lan'dres n, golchyddesnbsp;Laundry, Ian dn n, golch�y, golchfanbsp;Laureate, lo'ri.at n, cadeirfardd, pen-fardd, llawrwyddfardd: a, coronedignbsp;a llawrwydd

Laurel, lor'ei n, llawrwydd, llawryf, llor-wydd, pren y gerwin: vt, coroni a llawrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llawrwydd

Lauriferous, lo.rit'ur.us a, yn dwyn Lava, lii'va n, syiwedd gwydrol a ftryd-ia allan 0 losgtynyddoedd, liosgwynbsp;Lavation,la.va'ahunn, goichiad,glanhadnbsp;186


-ocr page 211-

�re; Uite; l�n�, n�, m�te; she, zh=z azure; thin, xnis; j=dzh. LEA

Lavatorj, lav a tur.i j^oicnta; bad�on, ymdrocnle, trociita, trochlenbsp;Lave, lav �, golchi; trochi; dyfrhaunbsp;L.avender, lav en.dur n, llatautnbsp;leaver, la'vur n, noe, golchnoe, osgednbsp;Lavish, iav'ish vt^ atradu, gwastraffu,nbsp;otera, treuUo: a, rhy haei, treuigar,nbsp;atradlawu, gwastrafi'us [ioneddnbsp;LavishnesSjlav'ish.nes corawa, afrad-Law, l� n, cylraith, deddt; rheol. Canonnbsp;or ecclesiastical law, cytrait� eglwys.nbsp;Ceremonial law, cytraith ddetodol,nbsp;cytraith luddewig, cyfraith Moses.nbsp;Civil law, cyfraith y byd, cytraithnbsp;wladol. Common law, cytraith anys*nbsp;gritenedig, cytraith y wlad. Martialnbsp;law, cytraith rhytel. Moral law, ynbsp;ddeddt foesol. Organic law, deddtnbsp;ardumiol. Physical law, deddt natur-ioi. Poor law, cytrai^ y tlodion.nbsp;Statute law, cytraith ysgritenedig,nbsp;cytraith seneddol. Brother-in-law,nbsp;brawd yng nghytraithnbsp;Lawful, l�'tV?! a, cytreithlawnnbsp;Lawfulness, 16't�jrl.nes n, cytreithloneddnbsp;Lawgiver, io'giv.�r n, deudtwr, deddl-roddwr

Lawless, loles a, digyfralth, diddeddf Lawn, Ion �, ilauerch, gwastadfaes;

sindal nbsp;nbsp;nbsp;[raith

Lawsuit, l�'sUt n, cynghaws, cwyu cyf-Lawyer, lo'y�r n, cytreithiwr La^:, laks a, rhydd; llac,ysiac; anghryno,nbsp;anghywraint, didrefn: n, y dolurnbsp;rhydd; math o bysgodyn [IJacadnbsp;Lasation, iak.sas�un n, rhyddhad;nbsp;Lasitive, lak'si.tiv a, rhyddhaol, rhydd-bair: n, carthai, cy�yr rhyddhaolnbsp;Laxity, lak'si.ti, Laxness, laks'nes n,nbsp;rhyddni, darymred, y dolur rhyddnbsp;Lay, la 7i,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cerdd; pruddgerdd;

haen: n, lieygol: vt (^pt Sc pp laid), gosod, dodi, U�u; gostegu; dal, cy-ngwystlo; dodwy: pp.�Lie. Lay-land, gwyndwn, tonair. To lay aboutnbsp;� one, liachio, �bnodio. To Jay aside,nbsp;\ rhoi heibio. To lay out money, treulionbsp;arian. To lay up, ystorio. 1 lay itnbsp;^ down, yr wyf yn ei osod i lawr. I laynbsp;down, gorweddais

Layer, iii'ur n, haen, gwanaf; gwely;

planfrigyn, plangytf; iar ddodwyog Layman, ia'man �, gwr Ileyg, Ileygwrnbsp;Laystall, la'stSl n, tomen, tomlenbsp;Lazar, la'zur n, dyn heintus. Lazar-house, clatdynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yspytty

Xazarette, Jaz.a.ret' n, clafrdy, ciafdy;

Laziness, la'zi.ues n, diogi, syrthni;

seguryd, segurdod nbsp;nbsp;nbsp;[diogiyd

Lazy, la'zi a, diog, musgrell, swrth. Lea, li n, tir caueuig, llawnt, doldirnbsp;Lead, led n, plwm; plyineunbsp;Lead, lid i^pt Sc pp leu) v, arwain,nbsp;ty wys; biaenorinbsp;Leaden, led'n a, o blwmnbsp;Leader, Jidur arweinydd, tywysog,nbsp;blaenor; pen y gad; erthygl arweiniol.nbsp;Leaderette, erthygl fer. Leader of anbsp;faction, corn y gynhen.

Leaf, lit ( p leaves) n, deiien, dalen Leafless, iif 'les a, diddail, heb ddalennbsp;Leafy, li'ti a, deiliognbsp;League, lig cytammod, cyfundeb;

tair milltir: vi^ cynghreirio, cyfuno Leak, lik n, agen, holit, dyferta, dyfer-hoilt: V, goliwng dwtr, gollwug, gyll-wng. To spring a leak, ymagenunbsp;Leakage, li'kaj n, iawn am golled a geirnbsp;trwy ddwfrnolltaunbsp;Leaky, li'ki a, agenog, holltognbsp;Lean, lin a, teneu, cul; v \pt Sc ppnbsp;leant, lent), pwyso ar; gogwyddo atnbsp;Leanness, lin'es n, teneuder, culni, cnlinbsp;Leap, lip n, naid, Ham, crychlam: vnbsp;{pt Scppquot;) leipt, lept), neidio, Jlamu.nbsp;Leap-frog, math o chwareu plant.nbsp;Leap-year, blwyddyn naidnbsp;Learn, lurn {,pt Sc pp learnt, lurnt)nbsp;dysgu, cymmeryd dysg; deall. Aptnbsp;to learn, hyddysg

Learner, l�r'n�r n, dysgwr, ysgolhaig Learning, lur ning �, dysg, ysgolheigdod,nbsp;lien, dysgeidiaeth

Lease, lis n, gafaelrwym, ammodrwym, ammodweithred: vt, gosod dros amsernbsp;penodol, llolfa

Leaser, li'sur n, lloffwr, casglwr Leash, lish �, ilinyn neu garai dywyso,nbsp;cynliyfan; trinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deb

Leasing, li'zing n, twyll, celwydd, geu-Least, list n, lleiaf, bychanaf: ad, yn lleiaf: sd.�Little. At least, o leiafnbsp;Leasy, li'zi o, teneu, ysgatn, disylweddnbsp;Leat, lit �, ffos, dyfrlle, dyfrgronfanbsp;Leather, leTii'ur ?�, lledr croen. Leather-coat, math 0 atal. Leather-dresser,nbsp;cyweiriwr lledr. Leather-seller, lledr-wr. Scraps of leather, lledrachnbsp;Leathern, lexH�urn a, lledrin, o ledrnbsp;Leathery, lexu'ur.i a, lledraidd, fel lledrnbsp;Leave, iiv n, cenad, rhyddid, trwydded,nbsp;caniatad: v (pt amp; pp left), gadael;nbsp;gadu; ymadael. To leave by will,nbsp;cymmynu. To leave off, peidio a.


187

-ocr page 212-

I.EN path, fat, ere met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, t\v=too, t\Vk=took;

Leaved, livd a, dciliog, iklany-leaved, amlddeiliog, amiddalenognbsp;Leaven, iev'n n, surdoes, eples; vt^nbsp;surdoesi, eplesu, lefeinio [dail twrcdnbsp;Leaves, livz np.�Leaf. Park-leaves,nbsp;Leavings, liv'ingz n, gweddillion, ad-Lech, ietsli vt^ liytu [borion, olionnbsp;Lecher, let shiir n, anlladwas, gordderch-wr: vi, puteinio, trythyllunbsp;Lecherous, iet'shur.us a, try thjll, anllad,nbsp;serthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tesach

Lechery, let'shur.i n, anlladrwydd, dyre, Lectern, lek'turn n, darllenta, dodret'nynnbsp;mewn Eglwys i ddal y Beibl tranbsp;byddys yn ei ddarliennbsp;Lection, lek'shun n, darllen, darllenladnbsp;Lectionary, lek shun.ur.i n, llytr gwas-anaeth Fabaidd

Lecture, le^'tshur n, llith, darlith, llen-lith; pregeth, gvrers; sen, cerydd: v, darlien, pregethu, darlithionbsp;Lecturer, iek'tshur.dr n, darlithiwr,nbsp;pregetnwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yddiaeth

Lectureship, lek'tshur.ship n, darllen-Led, led pt 8c pp.�Lead Ledge, iej w, rhes, haen; cefnen; ymylt'anbsp;Ledger, iej ur 72, cyfntlyfr, gorsatlytr.

Ledger-lines, llineilau chwanegol Lee, li w, yr ochr gyterbyn a�r gwynt.

Lees, gwadaod, gwaeiodion Leech, litsU �, gele, geloden, meddygnbsp;aniteiliaid. Cow-leech, gelen bendoU.nbsp;Horse-leech, geler meirch, Leecii-cratt, y gelfyddyd o iachau aniteiliaidnbsp;Leek, lik ?2, ceninen cenin). House-leek, llysiau pen tai, liysiau�r gwaew.nbsp;Leek-porridge, cawl ceninnbsp;Leer, li�r �, cilolwg, cilwen: u, cilolygunbsp;Leet, lit n, llys, llysddydd, maenorlysnbsp;Leeward, li'wdrd ac?, oddi wrth y gwynt,nbsp;gyterbyn a�r gwynt

Lett, lelt a, aswy, chwith, asw: pt 8c pp �Leave. Lett hand, llaw aswy, Jlawnbsp;chwith, dead

Leg, leg Tif coes, dun, esgair, llorp, her. Long-legged, hirgoes, tal. Three-legged stool, yst�l deirtroednbsp;Legacy, leg'a.si n, cyminynrodd, cym-myn, rhodd ewyilys, gwyllysgednbsp;Legal, li'gal a, deddtol, cytreithlawn,nbsp;cyfreithiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[reithlondeb

Legality, li.gal'i.ti n, dedatoideb, cyt-Legaiize, li'gai.'iz vi, cytreitluoni Legate, Jeg at n, cenadwr y Pah [roddnbsp;Legatee, leg.a.ti' n, dorbyniwr cyminyn-Legation, ll.gashun n, cenadwnaethnbsp;Legator, leg.a.tor' n, cyminynwr

Legend, Iej enu n, ilithiyir; coeg chwedl, hanesyn; crai�t ar ddarn aur neunbsp;ariannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iiugiol

Legendary, Iej en.durd a, dychymmygol, Legerdemain, lej.dr.di.man' n, castiaunbsp;llaw ysgatn, huagastiau, chwidogaethnbsp;Legerity, ji.jer'i.ti n, ysgainder, sionc-Legging, leg'ing n, coesarnnbsp;Legible, Iej i.bl a, dariJenadwy, aralwgnbsp;Legion, li'jun ra, lleng, llunbsp;Legionary, h'Jun.ur.i a, llengol; lluosognbsp;Legislate, Iej is.lat vi, gwneyd ueddtaunbsp;Legislation, lej.is.la'shun n, gosodiadnbsp;deddfau, arlywiad, llywodraetliiadnbsp;Legislative, lej�is.la.tiv v, deddtwneuth-urol, llywodraethol

Legislator, lej'is.la.tur n, gwneuthurwr cytraith, deddtwr, rheolwr, seneddwrnbsp;Legislature, lej is.ia.tshur n, llywodr-aeth, deddf'wyr, seneddwyrnbsp;Legist, li'jist n, cyfreithiwr, un dysgedignbsp;yn y gytraith

Legitimacy, li.jitT.ma.si n, cyfreithlon-edd, iawnedd; genedigaeth gyfreith-lawn nbsp;nbsp;nbsp;cytreithloni, breinio

Legitimate, li.jit'i.mat a, cytreithlawn: Legume, leg'iim, Legumen, li.gii men n,nbsp;pys, ffa, ydrawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tel ffa

Leguminous, li.gii'mi.nus a, ydrawnol, Leisureable, lezh'ur.a.bl o, hamddenoinbsp;Leisure, lezli ur �, odla, seibiant, artod,nbsp;iiamdden, ainsernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bwyll

Leisurely, iezh'ur.li ad, yn arat, gan Leman, lein'an cywelywr; gordderchnbsp;Lemma,lem'a n,rhagosodiadLmelyn hirnbsp;Lemon, lem'un n, math o euratal, atalnbsp;Lemonade, lem.un.ad' �, diod eurafalaunbsp;Lemur, li'm�r n, math 0 epanbsp;Lend lend (^pt amp; pp lent) vt, rhoinbsp;echwyn, rhoi benthyg; ilogi. To lendnbsp;an ear, rhoi dust, gwrandonbsp;Lender, len'dur n, rhoddwr echwynnbsp;Length, length n, hyd, hirder, meithder;nbsp;pellder. At length, o�r diwedd, bell-ach, weithian. At his length, ar einbsp;hyd. Of ec[ual length, cyhfdnbsp;Lengthen, lengthn v, estyn, hwyhau,nbsp;hirio, hirhau

Lengthwise, lengthViz ad, gydaV hyd Lenient, li'ni.ent a, tyner, esmwythnbsp;Lenity, len'i.t� vt, tyneru, llinaru, es-mwytho, tirioninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I mwythaol

Lenitive, len'i.tiv n, llinarydd: a, es-Lenity, ien i.ti �, tynerwch, tinondeb Lens, lenz n, gwydr cynglirwn, cryn-wydrynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[,PP-�Lend

Lent, lent ra, y Garawys, y Grawys 8c

188


-ocr page 213-

latp. line no, mlite; she zh-=z a7.virc: thin, this; i=d2h. LIB

Lent, lent, Lenten, ^eu tea a, Grawysoi Lenticular, len.tik'ii.lur a, deugrynolnbsp;Lentils, len'tilz n, manbys, gwygbys,nbsp;pys y llygoQ, pys y wignbsp;Lentigo, len ti.go n, brychninbsp;Lentous, len tus a, gwydn, glydiognbsp;Lentur, len'tur �, gwydnedd; aralwchnbsp;Leod, li'od n, cenedl, pobl, gwladnbsp;Leonine, li'�.n�n a, llewaidd [glwyfnbsp;Leontiasis, h.on.ti'a.sis n, math o wahan-Leopard, lep'urd n, liewpartnbsp;Leper, lep'ur w, un gwahanglafnbsp;Leporine, lep'�.r�n a, ysgyiarnogaiddnbsp;Leprosy, lep ro.si n, gwaUanglwyf^ clefri,nbsp;brech yr luddewon

Leprous, lep'rus, Leperous, lep ur.us a, gwahanglwyfus, gwahanglafnbsp;Leptology, Jep.tol o.ji n, eglurhad manwl'nbsp;o bethau dibwys

Less, les a, llai: ad, yn llai: cd.�Little. Much less, ilawer llai, llai o lawer,nbsp;chweithach. Causeless,diachos. Endless, diddiwedd, diderfynnbsp;Lessee, les.i' n, ammod-ddeiliad [treionbsp;Lessen, les'n v, bychanu, ileihau; tolio;nbsp;Lesser, les'iir a, llai: cd.�Littlenbsp;Lesson, les'n n, gwers, liith, darlith: vf,nbsp;gwersu, rhoi gwers, dysgunbsp;Lessor, les'dr n, rhoddwr ammodysgrif,nbsp;ammodosodwr

Lest, lest c, rhag, fel na, fel nas Let, let n, attalfa, rhwystr, lludd: vtnbsp;(pi amp; pp let), gadael; goddef; attal,nbsp;lluddio; hurio; llogi; rhentu; gosod.nbsp;Let him alone, gad ef yn llonydd; gadnbsp;iddo. Let me hear, moes (par, gad,nbsp;dyro) i mi glywed. Let us go, awn.nbsp;Let God arise, let his enemies benbsp;scattered, cyfoded Duw, gwasgarer einbsp;elynion. To let blood, goilwnggwaed,nbsp;gwaedu. To let off, saethu, ergydionbsp;Lethal, li'thal a, marwol, angeuolnbsp;Lethargic, li.thar'jik a, hunglwyfas, a'r

hunglwyfarno; cysglyd, swrth

Lethargy, leth'ar.ji n, yr hunglwyf; gorgwsg, gorhun

Lethe, li'thi n, ebargof, afon anghof Lethean, li.thi'an a, angnotus(_dinystriolnbsp;Lethiferous, ii.thif'ur.us a, angeuol,nbsp;Letter, let'�r n, llythyren; llythyr: vt,nbsp;Ilythyrenu; llythyru. Letter-bag,nbsp;llythyrgod. Letter-case,llythyrglawr.nbsp;Letter-founder, llythyrenydd. Let-ters-patent, breintlythyrau, breint-ysgnt. lietter-press, argraffwasg, Anbsp;man of letters, dyn dysgedig, dynnbsp;liythyrenog. Capital letters, FKIF

LyXJlYKElSAU. Small capital letters, prif lythyrenau MA^^ Black letter, U^tbigrcn bbunbsp;Lettuce, let is n, gwylaeth. Lamb�snbsp;lettuce, llysiau yr oennbsp;Leuchorraa, iu.ko.ri a n, gwynlifnbsp;Levant, lev'ant a, dwyreiniolnbsp;Levant, li.vant n, arfordiroedd dwyreiniol Mor y Canoldirnbsp;Levee, lev'i n, bwrdd ymdrwsio; boreu-ymweliad neu gyfarchiad; cynnwyrenbsp;Level, lev'el n, gwastadedd, gwastad;nbsp;gwastodyn; cydraddiad; annelfa, cyf-eirfa; cyfeirtios; cyterdwll: a, gwastad, llyfn; cywir; cyfartal: vt, gwas-tatau, llyfnu, llyfelu; annelu, cyfeirio.nbsp;Level with, yn un a. My level best,nbsp;iy ngoreu glas

Leveller, lev'el.ur n, gwastatawr Levelness, lev'el.nes 7i, gwastadrwyddnbsp;Lever, liViir n, trosol, gwif [glasdorchnbsp;Leveret, lev'ur.et n, ysgyfarnog ieuanc,nbsp;Leverock, lev'ur.ok n, hedydd, ehedyddnbsp;Leviable,iev'ya.bl a. trethadwy, codadwynbsp;Leviathan, ii.vj�'d.tiian n, y morfil, neunbsp;ef allai yr afancnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llyfnhau

Levigate, iev'i.gat vi, rhwbio; malu; Levite, liVit n, Lefiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Levitical, li.vit'i.kai a, Lefiaidd, Lefitic-Levity, lev'i.ti n, ysgafnder, maswedd Levy, lev'i vt, trethu, codi dirwy, codinbsp;teyrn-ged: codi gwyr. To levy war,nbsp;dechreu rhyfei [anllad, diffatthnbsp;Lewd, liid a, aiifad, brwnt,8ertli ,trythy 11,nbsp;Lewdness, l�d'nes n, anlladrwyddnbsp;Lexicographer, lek.8i.kog'ra.fur �, geir-lyfrwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iaduraeth

Lexicography, lek.si.kog'r^.ti w, geir-Lexicology, iek.si.koi'o.jl �, geirystyr-iaeth, geirofyddiaeth Lexicon,Tek'si.kun �, geir�yfr, geiriadurnbsp;Liability, i�.k.bii'i.ti n, cytritoldeb,nbsp;rhwymedigaeth, y cyfiwr o fod ynnbsp;agored i beth. Liabilities, dyledionnbsp;Liable, l�'S.bl a, darosfcyngedig, rbwym-edig, agorednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wyddgi

Liar, i�'�r �, celwyddwr, geuwr, cel-Libation, ILba'shun n, diodoffirwm Libel, li bel n, cabledd, athrodiaetb,nbsp;duchan, enllib: v, enllibo, athrodi, go-ganunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[enllibwr

Libeller, l�' bel. �r n, cabldraethydd. Libellous, Ifbehus a, athrodus, enlhbusnbsp;Liberal, lib'ur.al o, hael, syber, cedol;nbsp;rhydd, diragfarn; boneddigaidd. Liberal arts, celfyddydau rhyddedog,nbsp;celfyddydau breiniol ,� sef, gramadeg,

18y


-ocr page 214-

LIK path, fat, ere, met, ma-rine, pin, �rb, on, curv*�, cut, bV �too t\Vk -took;


axeith/ddiaetii, rdesymeg, rditydd-iaeth, meidrotyddiaetn, cerddoriaeth, ac anianddysg. Liberal translation,nbsp;cyfieithad anghaeth neu ryddnbsp;Liberality, lib.u.ral'i.ti haelioni,nbsp;syberwydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[haei

Liberalize, libW.al.�z vt, gwneyu yn Liberate, lib ur.at vl, rhyddhau, goliwngnbsp;vn rhydd, digaethu [gollyngdodnbsp;Liberation, lib.u.ra�shun n, rhyddhad,nbsp;Libertine, lib'ur.tin n, un penrydd, ofer-ddyn; anlladwr: a, penrydd, anghref-yddol, anllad

Libertinizm, lib'�r.ti.nizm n, penryddid Liberty, lib'�r.ti n, rhyddid, trwydded,nbsp;braint; cenadj hytder; cyffin, ffin,nbsp;terfyn. To set at liberty, rbyddhau,nbsp;goliwng. To take the liberty, cym-meryd cenad, bod yn nyfnbsp;Libidinist, ii.bid'i.nist �, anlladwrnbsp;Libidinous, li.bid'i.nus a, anniwair, anllad, gordderchoinbsp;Libra, I'i'bra n, arwydd y Fantolnbsp;Librarian, i�.br�r'i.an w, ilytrgellwr,nbsp;llyfrwr, llytryddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[liyfrgrawn

Library, l�'brur.i to, llyfrgell, llyfrla; Ljbrate, li'brat vt, mantoli, pwysonbsp;Libration, i�.bra'sfaun to, mantoiiaethnbsp;Lice, 1�S np.�Lousenbsp;License, iisens w, trwydded, rhyddid,nbsp;cenad, caniatad: vt, cenadu, trwyddedunbsp;Licentiate, li.sen'shi.at to, trwyddedognbsp;Licentious, l�.sen'shus a, penrydd, af-reolusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fryddid

Licentiousness, l�.senshus.nes to, pen-Lichen, litsh'en �, goferllys, llysiau yr atu, cen y ceryg

Lichen, li'ken n, tarwden, tarddwreinyn Licit, lis'it a, cyfreithlawnnbsp;Lick, lik TO, ilyfiad, llaib: vt, llyfu,nbsp;lleibio, llepio. Liclc-spittle, truthiwr,nbsp;gwenieith wrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ felus

Lickerish, lik'ur.ish a, mwythus, dant-Iricorice, lick'ur.is to, math o wraidd, perwraidd, y gwylysnbsp;Lictor, lik'tur to, ruingyll Rhufeinignbsp;Lid, lid TO, caead, clawr, cwrlid, huliernbsp;Lie, l� TO, celwydd, anwiredd: tgt;2,dy wedydnbsp;celwydd. Lying, yn dywedyd celwydd ; anwir. You tell a great lie,nbsp;ti a ddywedi gelwydd yn d^ ddanneddnbsp;Lie, 1� {pt lay, pp lain) m, gorwedd;nbsp;ymorwedd. Lying down, yn ei or-wedd. To lie in wait, cynllwyno.nbsp;To he in, esgor, A place to lie down,nbsp;gorweddta, gorweddlenbsp;Liet, lit ad, yn ewyllysgar, yu gystal

Liege, iij a, ttyadiawn, cywir, utudd;

gwarogaethoi: to, arglwydd, penadur Lieger, li'jur to, cenadwr trigiannoinbsp;Lieu, 1� TO, lie. In lieu ot, yn lienbsp;Lieutenancy, liv.ten'an.si, Lieutenant-snip, liv.ten'ant.ship to, rhaglawiaeth,nbsp;isgadbeniaeth; dirprwyaethnbsp;Lieutenant, liv.ten'aiit to, rhaglaw, is-gadben. Lord lieutenant, arglwyddnbsp;raglaw

Life, fit (p lives) n, bywyd, einioes, oes, hoedi; bucliedd; bywiogrwydd.nbsp;A long lite, niriioedl. Single lite,nbsp;gweddwdod. Long-lived, long-l�vd,nbsp;nirhoedlog, hir ei^oes. Short-lived,nbsp;short'l�vd, byrhoedlog, byr ei oes;nbsp;dibaranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Lifeless, lif les a, difywyd, marw; marw-Liletime, i�t'tim to, oes, einioes; hoedi Litt, lift TO, codiad; dyrchafiad; hwp,nbsp;hwbiad; vt, codi, dyrchafu, cwnnnbsp;Ligament, lig'a.ment to, rhwymyn,nbsp;gieuyn, gewyn

Ligation, h.ga'shun to. rhwymiad Ligature, lig'a.tshii�r to, rhwymyn,nbsp;cyf'rwym; llythyren ddyblyg, megysnbsp;fl, ffi, X, oe

Lignt, lit (^lit) to, goleu, gole, goleuni, gwawi, liewyrch; canwyll; tfenestr:nbsp;a, goleu, dysglaer; ysgafn; Uisyiwedd:nbsp;V, goieuo; cynneu; disg/n. Light-footed, Light-heeled, gwisgi, ysgafn-droed. Light-horse, marchogiu ynnbsp;dwyn arfau ysgatn. By day-light,nbsp;wrth liw dyddjlliw dyddnbsp;Lighten, li'tn v, llewyrchu, goleuo;nbsp;melltenu, cynneu dreigiau, taflu mellt;nbsp;ysgafnhau; sirioli

Lighter, l�'t�r n, bad ysgafn. Lighterman, cychwr, badwr nbsp;nbsp;nbsp;[dwr

Lighthouse, l�t'h�^s to, goleudj, goleu-Lightness, l�t'nes to, ysgatnder; siouo-edd, sirioider; anwadalwch; goleuder Lightning, l�t'ning to, mellt, lluchednbsp;Lights, Tits np, ysgytaint; goleuadaunbsp;Lightsome, lit'sum a, goleulawn; siriol,nbsp;hoenns, bywiog

Ligneous, iig'ni.us a, prenaidd, o bren Ligure. l�'gii'r �, maen gwerthfawrnbsp;Like, ilk a, tebyg, cyfteiyb, cyfryw,nbsp;cynhebyg, unfath, unwedd; v, caru.nbsp;hoffi; dewis, dymuno, mynu: ad, ynnbsp;debygol, fei, megys; -aidd. Like anbsp;child, plentynaidd. Like a dog, ci'aidd.nbsp;To his liking, i�w ioddnbsp;Likelihood, i�k'li.hiVd, Likeliness, lik'Ii-nes TO, teoygoliaeth, tebygolrwydd

lyo

-ocr page 215-

US

�re; late- line, no mute; she. zh-=:z azure; thin. Tills: j =dzh.

Likely, l�k li a, teoygoi: ad, yn debygol Liken, likn vt, tebygu, cyft'elybu; cy-mharunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deiw, arlun

Likeness, liVnes n, tebygolrwydd; llun, Likewise, l�k'w�z ad, telly, yn yr unnbsp;modd: c, iietydnbsp;Lilac, rriak n, math o brennbsp;Lily, lil'i n, lili, elestr. May lily, Lilynbsp;of the valJey, lili�r dyffrynoedd.nbsp;White water lily, alaw�r dwtr, y fag-wyr wen. Yellow water lily, y bwltysnbsp;Limation, li.ma'shun n, caboliadnbsp;Limb, lim n, aeiod; cetyn, darn: vi,nbsp;diaelodi, darnio, dryllionbsp;Limbec, lim'bek �, disdyil-lestr [twythnbsp;Limber, lim'bur a, llipa, hyblyg, ys-Limberness, lim'bur.nes n, ystwythdernbsp;Limbo, lim'b� �, uffem, purdan; carcharnbsp;Lime, l�m �, calch; glud; vt, calchu;nbsp;gwyn-galchu; gludio. Lime-stone,nbsp;calchfaen. Lime-tree, palalwyf, eur-wemen, gwaglwyf. Lime-twigs, glud-wydd. Slalced lime, calch tawdd.nbsp;Quick lime, calch brwd, calch poethnbsp;Limehound, l�m'h�wnd n, gwaedginbsp;Limit, lim'it n, terfyn, ffin, cyffin, goror:

vt, gosod terfyn ar, penu, cyffinio Limitary, iim'i.tur.i a. cyffiniol, terfynonbsp;Limitation, lim.i.ta'shun n, tertyniadnbsp;Limn, lim vt, paentio,tynu linn, deiweddnnbsp;Limner, lim'nur n, lluniedydd, paentiwrnbsp;Limous, l�'mus a, lleidiog, gludiognbsp;Limp, limp a, llipa, masw, ystwyth, hy-blyg: n, clunhecian, cloffi, selgyngiannbsp;Limpet, lim'pet n, brwiigen, llygadnbsp;myharennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ter

Limpid, lim'pid a, gloew, tryloew, claer. Limpidness, limpid.nes n, gloewder,nbsp;claerdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blygedd, maswedd

Limpness, limp'nes n, ystwythder, hy-Lrmy, l�'mi a, calchaidd; gludiog, gwydnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ f bin

Linchpin, linsh�pin n, gwarbin, echel-Line, l�n n, llinyn; Hin; llinell; ffunen; rhes; amglawdd: vt, ilinellu, ilinynu;nbsp;amresu. rhesu. Line of battle, cadres.nbsp;Line of battle ship, cadreslongnbsp;Lineage, .lin'i.aj n, ach, Ilinach, llin;

hil, tylwyth, hiliogaeth, bonedd Lineal, liu'yal a, unionlin, llin-Iin;nbsp;llinellol, olynol

Lineament, lin'ya.ment n, gwynebwedd, gwynebdduli, pryd, gweddnbsp;Linear, lin'yur a, liinellog, llinellaiddnbsp;Lineation, lin.i.ashnn n, llineliiad, ar-iiniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Linen-draper, llieiniwr

Linen, linen n, Ilian, Uiain, llieiuwe.

Ling, ling 7i, oremnoysg; grug, myncog Linger, ling'gur v, gojiirio, oedi, aros;.

sefyllian, chwariena nbsp;nbsp;nbsp;[nychlyd

Lingering, ling'gur.ing a, gohiriol;. Linget, ling'get n, tatodynnbsp;Lingo, ling'g� n, flregod. iaith drwsglnbsp;Linguacious, ling.gwa'shus o, baldordd-us, tafodrydd, siaradus \ tafodoiionnbsp;Lingual, Img�gwal a, tafodol. Linguals,nbsp;Linguist, ling'gwist n, ieithyddnbsp;Liniment, lin'i.ment n, enaint, iraid, elinbsp;Lining, li'ning n, gwrthlainnbsp;Link, lingk n, dolen, cadwyndorch,nbsp;modrwy; canwyll byg, ffagien: v, dal-gydio, cydfachu, cydgadwyno, cyd-rwymo, cyssylltu, cydio. Link-b(^,nbsp;cariwr canwyllau pyg, flaglenwasnbsp;Linnet, lin'et n, ilinos, ilinosen, aderynnbsp;y llin. Bed-headed linnet, Ilinosnbsp;bengoch. Mountain-linnet, Ilinos- ynbsp;mynydd

Linseed, lin'sid n, had llin, llinhad Linseywoolsey, lin.zi.w�Jvl'zi n, tenlli,nbsp;cymmysgwe o lin a gwlannbsp;Linstock, lin'stok n, ttondanio, tanffonnbsp;Lint, lint n, llieinrwd, naddion Uiainnbsp;Lintel, liri'tel n, gwarddrws, capan drwsnbsp;Lion, l�'un n, Hew, Lion-hearted, dewr-Lioness, I'i'un.es n, llewesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[galon

Lionlike, l�'un.I�k a, liew-eilun; newr Lip, lip n, gwefus, min; gwefi. Large-lipped, Blubber-lipped, gwefusfawr,nbsp;gweflfawr. Lip-devotion, rhithaddol-iad. The lip of an animal, gwefi [iolnbsp;Lipothimous, ll.poth'i.mus a, llesmeir-Lipothymy, U.poth''i.mi n, llew^g, lies-Lippitude, lip'i.tiid n, cibddellni [mairnbsp;Liquation, li.kwa shun n, toddiad, todd-iantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[igaeth

Liquefaction, lik.wi.fak'shun n, todded-Liquefiable, lik.wi.ti'S..bl a, hydawdd,.

toddadwy nbsp;nbsp;nbsp;[loewi, ymdoddi

Liquefy, lik'wi.fi v, toddi, dadmer; ym-Liquescent, li.kwes'ent a, toddiadol Liqueur, li.k�r' n, gwirodlynnbsp;Liquid, lik'wid n, gwiyb, Hyn, gwlybwr;.

toddlythyren; a, gwiyb, llynol, hylit Liquidate, likVi.dat vt, toddi, Ilyneidd-io; talu (dyled)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwirod

Liquor, lik'ur n, llyn, gwlybwr, dioa,. Lisp, lisp V, bloesgi, bloesgsiaradnbsp;Lisping, lisping n, bloesgedd, bloesgninbsp;List, list 71, rhestr, cofrestr, llechres,nbsp;mynegres; eirionyn brethyn; ymdrecli-fa, cam-gychwynfa: v, chweniiychu;.nbsp;gwrando; rhestrunbsp;Listen, lis'n vi, gwrando, clustleinionbsp;191

-ocr page 216-

LOC path, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb, on, curve cut. t\v=too, t^k=took;


Listless, lgt;st'ies a, riinawnt, dia wen, di-ofal, iledfrydig nbsp;nbsp;nbsp;[sylw, syrthni

Listlessness, iist'ies.nes n, diotaiweh, an-Lit, litjoi �epp.�Light nbsp;nbsp;nbsp;LLitani

Litany, htan.i w, gweddi gyffredin; y Literal, lit'ur.al a, llytliyrenoi; cywirnbsp;Literary, iit'ur.ur.i a, llenyddol, llenorol,nbsp;Ilythyrog, llythyriannol. Literarynbsp;man, llenor, lienyddnbsp;Literate, lit'ur.at a, dysgedig, hyddysgnbsp;Literati, lit'ur.a.t� n, dysgedigion, lien-orion, llenyddion, llenogion, gw^r U�onbsp;Literature, lit'ur.ii.tsh�r �, lienyddiaeth,nbsp;Uenoriaeth, ll�n, dysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[plwm

Litharge, lith'arj n, gorferw neu ewyn Lithe, l�TH, Lither, l�TH�r, Lithsome,nbsp;l�TH'sum a, ystwyth, byblyg, anwadalnbsp;Lithographer, ILthog'r^.t�r n. maen-argrafiyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[graffiad

Lithography, l�.thog'rS.fi �, raaenar-Lithomancy, lith'�.man.si n, maengoel Lithontripic, lith.on.trip'ik a, maen-doddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^drychwr

Lithotomist, li.thot'�.mist n, maen-Lithotomy, li.thot'�.mi n, maendrychiad Lithoxile, li.thok'sil w, pren caregedignbsp;Litigant, lit�i.gant n, yragyfreithiwrnbsp;Litigate, lit'i.giit v, cyfreithio; ymgecrunbsp;Litigation, lit.i.ga'shun w, ymgyfreith-iad, cynghawsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[henllyd, cecrus

Litigious, li.tij'us a, cyfreithgar; cyn-Litigiousness, li.tij'us.nes n, ymgytreith� garweh; cecru, cecraethnbsp;Litre, li't�r �, mesur Ffrengig 61.028nbsp;o fodfeddi cyfangorfFnbsp;Litter, lit'�r elor feirch, cludai;nbsp;llaesodjgwasarn; torllwyth, gwaling;nbsp;annhretnj v, gwasarnu; bwrw torllwyth, porchellu, dyfod 4 moch bachnbsp;Little, lit'] (less, least) a, bach, bychan;nbsp;man, ychydig: ra, ychydig, ychydigyn,nbsp;tipyn, ticyn, bychodedd, bachigyn.nbsp;A little fountain, fFynnonell. A littlenbsp;child, pientyn. A little tipsy, gofeddw,nbsp;lledfeddw. As little, cyn lleied. Evernbsp;so little, y tipyn ileiaf. (rive menbsp;a little, rhoddwch i mi ychydig.nbsp;Give me little, rhoddwch i mi ondnbsp;ychydig. Little tnildren, plantos;nbsp;plantach. Little ones, plant, rhainbsp;bychain. Stay a little, aros ronyn. Tonbsp;make little, bychanu, lleihaunbsp;Littleness, lit'l.nes bychandernbsp;Littoral, litUral a, glanol, morlanolnbsp;Liturgy, lit'�r.ji �,gwasanaeth eyflfredin,nbsp;hurt' 0 wedd�au cyhoeddus, flfurfwas-aoaeth, ffurfweddi, golucheg

Live, l�v a, byw, Dywiol, bywiog. A live coal, marworyn (p marwor)

Live, liv vi, byw; bucheddu: oesi, hoedli. To live on, ymborthi ar. While I live,nbsp;yn fy mywyd, tra byddwyf.�Lifenbsp;Livelihood, hVli.hWd to, bywoliaeth,nbsp;bywiolaeth; cynnaliaethnbsp;Liveliness, l�v'li.nes to, bywiogrwyddnbsp;Livelong, liv'long a, maith, hirfaithnbsp;Lively, l�v'ii a, bywiog, bywiol; hoenus,nbsp;hoew, Hon, llawen, heinifnbsp;Liver, Uv'ur n, yr au, yr af'u; bucheddwr.nbsp;Liver-clung, clafo�r ilechau. Pigeon-livered, ofnus, iiwfr. White-livered,nbsp;cenfigenus. Affection of the liver,nbsp;auad, haint yr af'u

Liverwort, liv'ur.wurt to, llysiau yr afd. Leprous liverwort, cen y ceryg, clafr-gen. Wild liverwort, llysiau�r drywnbsp;Livery, liv'ur.i to, rhoddiad neu gadwadnbsp;ineddiant; gosgorddwisg, swyddwisg.nbsp;Livery-man, gwr breiniol, dinesydd.nbsp;Livery-stable, inarchdy eyffredinnbsp;Lives, I'ivz np.�Lifenbsp;Livid, liv'id a, dulas, cleisiognbsp;Living, liv'ing to, bywoliaeth; person-iaelh; a, byw, bywiol, yn fywnbsp;Livre, li'vur n, darn o arian Ffrengig,nbsp;gwerth 0 ddeutu 9^0. [trwythognbsp;Lixiviate, liks.iv'yat a, trwythol,nbsp;Lixivium, liks.iv'yum to, lleisw, trwythnbsp;Lizard, liz'urd to, budrchwilen, madfall,nbsp;geneugoeg, gwedresi' [Ddeheuolnbsp;Llama, la'ma to, cammarch Americanbsp;Lo, 1� i, wele, weia, nychanbsp;Load, lod �, llwyth, pwys, baich, pwnjnbsp;V {pp laden')y llwytho, beichio, pyn-orio. Load-star, seren y gogleddnbsp;Loadstone, l�d'st�n to, ehedtaen, maen-tynu, tynfaen, tywysf'aennbsp;Loaf, lot loaves) to, forthnbsp;Loam, lorn to, tywodglai, marl, priddglainbsp;Loamy, lo'mi a, priddgleiog, marlaiddnbsp;Loan, Ion to, benthyg, echwynnbsp;Loath, loth a, anewyilysgar, anfoddlawn,nbsp;antoddognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Haru, diflasu

Loathe, Ioth vt, ffieiddio, casau, alaru, Loathsome, loXH'sum o, ffiaidd, adgas,nbsp;brwnt, ffinionllyd

Loathsomeness, rdTH'sum.nes to, ffieidd-rwydd, adgasrwydd Loaves, iovz �p.�Loafnbsp;Lob, lob TO, drel, hurtyn, clwpa, penbwlnbsp;Lobby, lob'i to, cyntedd, cynteddfanbsp;Lobe, lob to, demyn, rhaniad; dalennbsp;Lobster, lob'stur to, ceimwch, llegestnbsp;Local, lo'kal a, lleol; cyheol; sefydlognbsp;192

-ocr page 217-

�re; late, l�ne, n�, m�te; she, zh=z az�re; thin, thIs; j=dzh. LOO

Locality, l�.kari.ti w, lleoideb, hantod lleol; sefyUtanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_gosoa

Locate, l�.kat' vt, llehau, ll�u, selydlu, Location, i�.ka'shun n, Uehad, Uead;

gosodiad, sefydliad Loch, lok n, JJyn, llvrch; cyflaithnbsp;Lock, lok n, clo, cloig; cudyn; dylofynnbsp;o wian; argae, argaeddrws; v, cloi:nbsp;eau. Fire-lock, dryll, A lock otnbsp;hair, cudyn o wallt. Locked jaw,nbsp;ymgauad yr �n, gengload.�Jawnbsp;Locket, lok'et �, aadurnglo, gwddfdlwsnbsp;Lockram, lok'ram n, brasliainnbsp;Locomotion, l�.k�.m�'shun n, ymsym-mudiad o Ie i ie, imnansymmudiadnbsp;Locomotive, l�.k�.m�'tiv a, symmudi�ig,nbsp;ymsymmudoi: n, anweddbeiriantnbsp;Locust, l�'kust �, Ilindjs [IJafariaethnbsp;Locution, l�.k�'shun n, ilafarddull,nbsp;Lodge, loj n, iletty, Iluest, hafotty,nbsp;maesdy: v, llettya, trigo; aros; gor-wedd. To lodge one�s self, ymlettyanbsp;Lodgement, lodj'ment n, Iluest, gwersyll;nbsp;setydliad; sefyllfa, gorsaf; cymmeriadnbsp;meddiant o weithiau r gelynnbsp;Lodger, loj'ur liettywr, gwestainbsp;Lodging, loj'ing7t,gwestty (jjgwesttai'),nbsp;Iletty, gwestta

Loft, loft t�, taflod, llwyf, hurtr; llofft Loftiness, lof'ti.nes n, uchder; balchdernbsp;Lofty, lof'ti a, uchel, aruchel, goruchel,nbsp;dyrehafedig; uchelwych, trahausfalch.nbsp;Lofty words, geiriau chwyddedignbsp;Log, log n, cyff, boncy�', cipyll. Logbook, llyfr y cyfrifbill. Log-line,nbsp;IJinyn y cyfrifbill

Logarithm, log'u.rithm n, dirprwyn.

Science of logarithms, dirprwyniaeth Loggerhead, log ur.hed n, delfF, clwpa,nbsp;peiibwl; matn o grwban. At logger-heads, benben brigfrignbsp;Loggerheaded, log'ur.hed.ed a, pendew,nbsp;penbwl, hurt, delffaiddnbsp;Logic, loj'ik n, rhesymeg, arbwyllegnbsp;Logical, loj'i.kal a, rhesymegol, dadl-euyddol, arbwyllegolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[euydd

Logician, lo.jish'an n, rhesymegwr, dadl-Logistic, l�.jis'tik a, alsoddol [feisiwr Logodiedalist, l�.g�.ded'al.ist n, geirddy-Logomachy, l0.gom'3,.ki n, ymryson yngnbsp;nghylch geiriau, geirddadinbsp;Logwood, log'wWd n, coed lliwyddionnbsp;Ix)m, loin n, llwyn, llyfen; arennbsp;Loiter, l�i't�rw,gohirio,ysteIcian,chwiI-bawa, liercio, oedi, sefyIlian, chwarienanbsp;Loiterer, l�i'tur.�r Jlercyn, ystelciwrnbsp;Loll, lol vi ymdrolio, ymddiogi, tordainnbsp;13

Lollards, iol'urdz np, plaid o Brotest-aniaid, canlynwyr Wicklift Lone, Jon,Lonely, lon'ii, Lonesome, lon'-sum a, unig, wrtiio ei hun; didram-wy, disathr; diymgeleddnbsp;Loneliness, J'dn'li.nes n, unigder, unigeddnbsp;Long, long a, hir, maith; parhaus, hir-llaes; vi, hiraethu, chwactu, blysio,nbsp;cbwennychu. Long-boat, hirgwch,nbsp;bad mawr. Long-headed, synwyrol,nbsp;call. Long-suffering, hirymaros;nbsp;goddefgar. All day long, trwy�rnbsp;dydd. As long as, cyhyd ag; tra.nbsp;Longer and longer, hwy-hwy. Longnbsp;hours, oriau meithion. Long soun^nbsp;hirsain. Not long after, cyn neinawr.nbsp;Of long continuance, parhaus. Somewhat Jong, gohir. Long and slender,nbsp;hirfain. To grow long, ymestyn,nbsp;iiirhaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edd, hirymaros

Longanimity, long.g^.nim'i.ti w, amyn-Longe, lunj n, hergwd, hergawd Longer, long'hr n, hiraethwrnbsp;Longer, long'gurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hwy.�^Long

Longest, long^gest a, hwyaf.�Long Longevity, lon.jev'i.ti �, hiroes, hir-hoedj; liiroesiad, hirhoedleddnbsp;Longevous, lon.ji'vus a, hirhoedlognbsp;Longimanous, lon.jim'S.nus a, llawfairnbsp;Longimetry, Jon.jim'i.tri n, mesuriadnbsp;peildernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hydred, hydedd

Longitude, lon'ji.tiid �, hirder, hyd; Longitudinal, Ion.ji.tu'df.naI a, ar ei hyd;nbsp;hydredol, hydol

Longsome, long'sum a, hirfaith, rhyhir Longspun, long^spun a, dygnfaith, an-nyben, Jdir, hirchwedlognbsp;Longways, long'waz, Longwise, long'-W�Z ad, gyda�r hyd, hydredol, ar hyd,nbsp;yn ei hyd f Loo-table, bwrdd erwnnbsp;Loo, Iw n, math o chwareu ar gardiau.nbsp;Loobily, 1 w'bi.lf ad, yn ddrelaidd, yn hurtnbsp;Looby, Iw^bi n, lleban, drelyn, hurtynnbsp;Loot, Ivvf vt, dwyn Hong at y gwyntnbsp;Look, 1'^k n, gwynebpryd, golwg, trera,nbsp;edrych; edrychiad; ymddaugosiad,nbsp;gwedd: v, edrych, syllu; dysgwyl;nbsp;chwilio; �, wela, wele, nycha. Lookout, golygfa. Looking-glass, drych;nbsp;gwydrddrych. To look around, am-dremu. To look for, dysgwyl. Tonbsp;look intently, arsyllu. To look out,nbsp;edrych am, gochel, gwylionbsp;Looker, l^k'ur �, edrychwr, syllwr,nbsp;tremiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn aneglur

Loom, hvm re, gwydd: vi, ymddangos Loon, Iwn re, gwirionyn, delff, dyhirynnbsp;193


-ocr page 218-

LUC path fat, �re, met, TnR-rin�, pin, orh on curve, ent, t'V�too tiVk^-tnofc.

Loop, Iwp n, arwestr, doien; tytniwy: tgt;, arwestru, dolfachn, dolenu. Loophole, dolendwll; esgus, bwlchnbsp;Loose, iws �, rhydd; yslac, Jlac,* pen-rydd: anllad, anniwa�r: vt, gollwng.nbsp;rhyddhau, dattod, llaesu. To loo^enbsp;one�s se.f, ymryddhau, ymddattodnbsp;Loosen, Iw'sn v, gollwng, dattod, rhydd-hau, llacaa, ilaesu, yslacio, dadrwymonbsp;Looseness, Iws'nes n, llaesder, darymred;

diry wiaeth,anniweirdeb; y doiur rhydd Lop, lop vt, ysgythru, brigladd, tocio,nbsp;brigdocio. I^oppings, ysgythrionnbsp;Loquacious, l�.kwa'shus a, siaradus,nbsp;taf�drydd, chwedlog, fFraethnbsp;Loquacity, l�.kwas'i.ti n, dywedgarweh,nbsp;flraetlider, Hol, siaradgarwehnbsp;Lord, l�rd �, arglwydd, meistr; ner,nbsp;muner, rhi, peryf, naf, ior, ion, gwan-ar, udd; gwledig; barwn, br�yr: v,nbsp;arglwyddiaethu, rhwysgo. Lord otnbsp;the manor, maenorydd, arlwyddnbsp;Lordliness, l�rd'lLnes n, arglwyddeidd-rwydd, bonedd; gortalchdernbsp;Lordling, l�rd'lmg n, arglwyddynnbsp;Lordly, l�rd'ii a, arglwyddaidd; baichnbsp;Lordship, l�rd ship n, arglwyddiaethnbsp;Lore, l�T w, athrawiaeth; dysgnbsp;Lorica, lor'i.ka n, llurig, cadbaisnbsp;Loricate, l�r'i.kat dalenwisgo, dalenunbsp;Lorimer, lor'i.m�r �, genfayddnbsp;Lom, l�rn a, gwrthodedig, diymgeledd,nbsp;amdditad. Love-lorn, cariadgo�lnbsp;Lose, l\^�z {pC amp; pp lost) V, colli; caelnbsp;Loser, iw'z�r n, coiledwr, collwr [ collednbsp;Loss, los n, coll, coiled; sarh^d; aflesnbsp;Lot, lot �,coelbren,cwtws; dygwyddiad,nbsp;syrth; tyoged; rhan, cytran, dognnbsp;Lotion, l�'shun n, golchdrwythnbsp;Lottery, lot'ur.i n, chwareu damwain,nbsp;damweiniaeth, hap-chwareu, coelbren-Lotus, l�'tus n, alaw�r dwfr [laethnbsp;Loud, i�\vd a, croch, uchel, bannbsp;Loudness, luwd'nes n, uchder, crochdernbsp;Loughj Jok n, llyn, ilwcJinbsp;Lounge, l�wnj vz, llechu, ystelcian,nbsp;segura, diogi, mewydanbsp;Louse, l�gt;Vs (p lice) n, Ileuen. Hog-louse, horen horod). Sheep-lice,nbsp;heuslau. Wood-louse, gwrach y coednbsp;Louse, l�wz V, hela llau, lleuanbsp;Lousewort, l�ws'w�rt n, melsugn. Pasture lousewort, ilysiau�r cwnnbsp;Lousy, i�^^'zi a, lleuog; bawaidd, salwnbsp;Lout, luwt n, delff', lleban, llabwst, drelnbsp;Loutish, l�w'tish a, delffaidd, drelaiddnbsp;Louver, Ivv'vur n, twll y mwg, mygdwll

Love, luv /t, cariad, sereh, hotlder, cyt-ymserch, cudeb, cuedd, anwylwch; vty caru, hoffi, gorhoffi, serchu. Love-letter, llythyr cyfymserch. Love-sick,nbsp;claf o gariad. Love-song, cerdd cyfymserch. Love - suit, carwriaeth.nbsp;Love-toy, anrheg oddi wrth garwr.nbsp;Loved one, anwylyd (p anwyliaid)nbsp;Loveless, luv'les a, digariad, diserchnbsp;Loveliness, luv'li.nes n, hawddgarwchnbsp;Lovely, luv'li a, hawddgar, cariadusol,nbsp;hofi'ain, hygar, teg, prydferthnbsp;Lover, luv'dr cariad, carwr, cariad-ddyn, A lover of his country, gwlad-garwr. A lover of mankind, dyngarwrnbsp;Loving, luv'ing a, cariadus, caredignbsp;Lovingkindness, luv.ing.kind'nes n,nbsp;sereh, tynerwch; trugareddnbsp;Low, li) a, isel; pnidd; gostyugedig;nbsp;gwael, -ach; gwan, truan: vi, brem,nbsp;rhuo, bugunad, buchio. Low-bred,nbsp;ditoes, hurthol; gwael. Low Sunday,nbsp;Paso bychan. Low in the world,nbsp;tiawd. Lowest ot the people, gwe-hilion y bobl. A low country, iseldir,nbsp;doldir, gwastadedd. The low partsnbsp;of the earth, iselderau'r ddaiarnbsp;Lower, l�'�r v, goliwng; iselu, dar-ostwng, gostwng: a, cd, is. Lowercase type, y llythyrenau man,a, b c,amp;c.nbsp;Lower,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tywylJu, cymylu; �,

prudd-der, trymder golwg; cymyliad Lowermost, l�'�r.m�st a, isat^ iselafnbsp;Lowland, lo'land n, iseldir; morfanbsp;Lowliness, lo li.nes n, gostyngeiddrwycV�nbsp;Lowly, J� li a, isel, gostyngedignbsp;Lown, lu\Vn n, dyhiryn (_gwaeldernbsp;Lowness, Jo'nes w, iselder, iseledd,nbsp;Loyal, loi'al a, ftyddlawn i�r brenin, cy wirnbsp;Loyalist, loi'al.ist n, eywirddynnbsp;Loyalty, loi'al.ti n, ffyddlondeb, eywir-edd, teyrngarwch

Lozenge, loz'enj n, dull pedair ochr ag onglau anghyfartal; chwiogen ledd-Lubber, lub'ur n, diogyn, llabi [ygolnbsp;Lubberly, lub'ur.li a, lledchwith, diognbsp;Lubne, lii'brik a, llithrig, llyfn; anlladnbsp;Lubricate, i� bri.kat vg, Jlitiirigo, llyfn-haunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anwadaledd; anlladedd

Lubricity, l�.bris'i.ti n, llithrigrwydd; Luce, 1�S n, penhwyad wedi Hawn dvfunbsp;Lucent, lu'sent a, claer, dysglaer, goleu,nbsp;gioew, llachar

Lucid, lu aid a, llachar, dysglaer; eglur Lucidity, l�.sid'i.tf n, dysgleirdeb,gioew-der. llachar Laeren ddydd; diafolnbsp;Lucifer, lii'si.fur n, seren y boreu, ynbsp;19^


-ocr page 219-

�rc; lute; line, no, mute; sli/�, zh=z azure; thin THIS; nbsp;nbsp;nbsp;LUX


Luciferous, l�.sil'ur.us a, goieud�wyn, gwawlddwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llwydd

Luck, luk n, damwain, hap, itawd; Luckiness, luk'i.nes n, hspusrv,*ydd,nbsp;ftyniantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[afiwyddiannns

Luckless, luk'les a, anttbdus, anhapus, Lucky, luk i a, Uwyddiannus, ttyniannus.

Lucky bag, fiawagwd Lucrative, lii'kra.tiv a, ennillfawrnbsp;Lucre, l�'k�r n, elw, ennill, maei, buddnbsp;Lucubrate, llikii.brat vi, etrydu wrthnbsp;oieuni canwyll I iad, nosefrydiadnbsp;Lucubration, l�.k�.bra^hun nostyfyr-Lucubratory, l�'k�.bra.tur.i a, a wnaednbsp;wrth oieuni canwyllnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lurder

Lucuience, i� k�. ens n, claerder, eg-Luculent, lii k�.lent a, ciaer, gloew-wych Ludicrous, lii di.krus a, ysmala, digntol,nbsp;digrif. cdwertninus

Ludicrousness, i�'di.krus.nes n, arabedd, chwertnineddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' [wariad

Ludification, lii.di.fi.ka'shun �, gwat-Lu�, lut vtf cadw lloug at y gwynt Lug, lug V, llusgo, tynu: n, dust;

mesuriath; matu o bysg Luggage, lug'aj n, Ciudlwyth, cludgelfinbsp;Lugubrious, l�.g� bri.us a, galarus,nbsp;aiaethus, athrist, iradnbsp;Lukewarm, i�k'wOrm a, clauar, llugoernbsp;Lukewarmness, luk'worm.nes n, clauar-der, JJugdwym, clauarelt;id, clauarinebnbsp;Lull, lul Vi, S�O, canu i gysgu, suo: n, adegnbsp;Lullaby, lui'a.b� n, hungan[ o aawelwchnbsp;Lumbago, lum'ba.go n, llwynwstnbsp;Luinoar, lum'bur a, liwynolnbsp;Lumber, lum our �, hen ddodrefn di-ddetnydd: vt, pentyru, crugio fwawinbsp;Luminary, lii'mi.nur.i n, goleuad, ar-Luminous, iii'mi.nus a, goleu, goleuiawnnbsp;Lump, lump n, clamp, clap, mwl, talp,nbsp;telpyn, cwlft, chwaip, swp; crynswdd,nbsp;crynswth, cyfan: vty cymmeryd neonbsp;gytrif wrth y talp. A little lump,nbsp;teipyn, oddfynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trwm, dwl

Lumpish, lum pish a, clobynaidd, dilun, Lumpy, Jum'pi a, talpiog, clampiognbsp;Lunacy, i�'na.si n, lloerigrwydd, gor-phwylledd, gwallgotrwyddnbsp;Lunar, lii'nur, Lunary, lii'nur.i a, lloer-ol, lleuadol, perthynol I�r Jloernbsp;Lunarian, l�.ne�r'i.an n, iloerdrigwrnbsp;Lunatic, lii'na.tik n, iloerigyn: a, lloer-yntyd, gorphwyllog. Lunaticnbsp;asylum, lloengdy, gwallgofdynbsp;Lunation, lu.na'shun n, lloeriadnbsp;Luncn, lunsh, Luncheon, lunshun n,nbsp;cnwtt, rhagbryd o twyd, canolbryd

Lunette, t�.net' n, hoeren Lungs, lungz np, ysgytaint. (Defnyddirnbsp;y rhit unigoi yn�right lung, left lung,nbsp;ysgytaintdde,ysgyfaint aswy). Lungwort, callod y derw. Disease ol thenbsp;lungs, ysgyleinwst. Lobes of thenbsp;lungs, dalenau yr ysgytaintnbsp;Lunt, Junt �, magdan i danio cyflegraunbsp;Lupine, i�'pin n, math o flodeuynnbsp;Lurch, lurrsh n, aalfa, magi, suddiad;nbsp;dyryswch; v, cynllwyn, maglu,twyiio;nbsp;suddo; liercio. To leave in the lurch,nbsp;gadaei mewn cyfyngder, cefnu arnbsp;Lurcher, lur'tshur n. llerciwr, cynllwyn-wr; glwth, boirythwr; cynliwyn-ginbsp;Lure, l��r �, hud, arhud, llitiiiad: v,nbsp;hudo, denunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[erchyllddu

Lurid, iii�rid o, cethm, erch, tywyll. Lurk, lark vi, cynllwyn, IJercian, ys-telcian, llechu. Lurking-place, cyn-llwynfa, cuddle, cudalannbsp;Lurker, l�r'k�r n, ystelciwr, gwilliadnbsp;Luscious, lush'us a. tra melus, chwegnbsp;Lusc'ousness, lush'us.nes n, gorielusdernbsp;Lusk, lusk a, diog, segurllyd, diddefnyddnbsp;Luskiness, lus'ki.nes n, marweidd-dra,nbsp;syrthninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[digrif, cellweirus

Lusorious, l�.s��r'i.us a, chwareuol, Lust, lust n, chwant, trachwant, anllad-rwydd: vi, trachwantu, chwennychunbsp;Lustlul, lust.fiVi a, cnawdwyJlt, anJiad,nbsp;anniwairnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd, anniweirdra

Lustlulness, lust'fwl.nes n, chwantach-Lustiness, lus'ti.nes n, pybyrwch, cryfder Lustrate, lus'trat vi, glanhau, puronbsp;Lustration, lus.tra'shun n, puredigaethnbsp;Lustre, lus't�r n, gloewder, dysglaerder,nbsp;ysbaid o bum mlynedd. Lick-lustre,nbsp;annysglaer

Lustring, lus'iring n, math o sidanwe Lustrous, lus'trus a, goleuiawn, eiriannbsp;Lusty, lus'ti a, gwrol, heinif, cryf, pybyr,nbsp;grjmus, nerthol, cyhyrog. Lustynbsp;man, clamp o ddynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llaid

Lutarious, lii.ter'i.us a, yn byw mewn Lute, liit n, od'eryn cerdd tantog; llaid;

vt, cleio geneuau ilestri Lutheran, lii thur.an a, Lutheraidd; n,nbsp;Lutheriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Lutheranism, lii'thnr.an.izm n, Luther-Lutulent, l�'i�.lent a, lleidiog, cleiog;

afian nbsp;nbsp;nbsp;[malu, digymmalu

Lux, inks, Luxate, luk'sat vt, dadgym-Luxatiou, iuk.sa'shnn n, dadgymmaliad Luxuriance, lug.zii�ri.ans, Luxuriancy,nbsp;iug.zii'r i.aa.si n, gormodedd, ar-ddigunedd; brasdyhant, daethdernbsp;195


-ocr page 220-

MAG p�.th, fat, ere, met, tna-rine, pin, �rb, on, curve, cut, t^=too. t^k=took;

Luxuriant, lug.z��r'i.aut a, brasdylol, fiaeth, gormodolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[glythu

Luxuriate, lug.z��r't,at vt^ gorthytu; Luxurious, lug.z��r'i.us a, rhyseddgar,nbsp;wttresgar, gwleddgar; rhydytolnbsp;Luxury, luk's�.n �, arddigonedd, glodd-edd, rhysedd, wttres; gorhaeleddnbsp;Lycanthropy, l�.kan'thr�.pi�, cynddar-edd a wna i ddyn udo tei blaiddnbsp;Lye, l� rt, Ileisw, trwyth, llytrodnbsp;Lymph, limf n, dyfrnaws, gwaedlynnbsp;Lymphatic, lim.tat'ik a, dyfrnawsol;

gwailgotus. Lymphatics, dyfrlynoiion Lynx, lingks n, bwystfil brith uygad-graff. Lynx-eyed, Ilygadgrafinbsp;Lyre, l�r telyn, offeryn tannaunbsp;Lyric, lir'ik a, telynaidd: n, telyneg;nbsp;telynwr, telynfardd. Lyric poems,nbsp;telynegionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fardd

Lyrist, l�r'ist n, telynwr, tantawr j tely n-

M

Mab, mab n, ellylles Mac, Mc, mak n, mab, ab, apnbsp;Macadamize, mak.ad'am.�z vt^ cuddio anbsp;man geryg, man gerygonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn

Macaroni, mak.a.ro�ni n, brithyn, coeg-Macaronic, mak.Aron'ik n, brithiaith:

a, brithieithig; coegynaidd Macaroon, mak.a.rwn' �, math o ber-eiddfwyd; coegynnbsp;Macaw, ma.ko' n, math o barotnbsp;Mace, mas �, brysgyll, berllysg; per-lysieuyn. Mace-bearer, brysgyllwrnbsp;Macerate,mas'ur.at r^,teneuhau; mwydonbsp;Maceration, rnas.u.ra'shun �, teneuad,nbsp;teneuhad; mwydiad [rwysddrwgnbsp;Machiavelian, mak.i.a.vni.an a, cyf-Machinal, ma.snl'nal a, peiriannolnbsp;Machinate, mak'i.nat vt, cynllunio,nbsp;cynllwyno, dychymmygu, dyfeisionbsp;Macbmation, makj.nashun �, dyfais,nbsp;dichell, dichellwaith, ystryw [^ermignbsp;Machine, ma.shin' n, peiriant, off�ryn.nbsp;Machinery, ma.shi'nur.i n, peirianwa�tbnbsp;Machinist, m^.shi'nist n, peiriannyddnbsp;Macilent, mas'i.lent a, teneu, truan, culnbsp;Mackerel, mak'ur.el �, macrell, math onbsp;bysgodyu brithog.

Macrocosm, ma'kr�.kozm n, y byd, byd-yssawd nbsp;nbsp;nbsp;[_iad

Mactation, mak.ta'shun n, aberth-ladd-Macula, mak'�.14 {p macul�, mak'�.li) n, man, brych, ysmot, ysmotynnbsp;Maculate, mak'�.lat vt, manu, ysbrychu,nbsp;diwyno: a, brycheulyd, ysmotiog

Macuiation, mak.�.ia�shunn, brycheuad, brychiad, ysmotiad, mkniadnbsp;Mad, mad a, ynlyd, gwailgotus, cyn-ddeiriog. A mad dog, ci cynddeiriognbsp;Madam, mad'am n, meistres, arglwyddesnbsp;Madcap, mad'kap n, penboethynnbsp;Madden, mad'n v, gorphwyllo, ynfydunbsp;Madder, mad'ur, y wreiddrudd. ynbsp;briwydd wen; lliw cochnbsp;Made, mad pt amp; pp,�Make [iadnbsp;Madefication,mad.iii.kashunn,gwlych�nbsp;Madefy, mad^i.f� ui, gwlychu, mwydonbsp;Madhouse, mad'h�ws �, gorphwylldy,nbsp;ynfytty, gwallgofdy [gwailgotusnbsp;M^man, mad'man yntydyn, dynnbsp;Madness, mad'nes �, gorphwyll, cyn-ddaredd, gwallgofnvyddnbsp;Madona, ma.d�'n�. Madonna, ma.don'^nbsp;n, darlun Mairy Forwynnbsp;Madrigal, mad'ri.gal �, bugeilgannbsp;Magazine, mag.a.zin' �, arfdy, gorsaf;

ystordy, cronfa; cylchgrawn, greal Maggot, mag'ut w, cynronyn, macainbsp;Maggotty, mag'ut.i a, cynronllyd; an-wadal, penchwibannbsp;Magi, maj� np^ doethion dwyreiniolnbsp;Magian, maji.an n, athronydd dwyreiniol � o, perthynol i�r Magi [areddnbsp;Magie, maj'ik n, dewiniaeth, swyngyf-Magic, maj'ik. Magical, maj'i.kal a,nbsp;swynol, cyfareddus, denol, hudolaiddnbsp;Magician, ma.jish'an 71, swynwr, dewin,nbsp;gorcheiniad, swyngyfareddwrnbsp;Magisterial, maj.is.ti�r'i.al a, awdurdod-aidd, meistrolgar; uchelfalch, trahausnbsp;Magistracy,maj'is.tra.si ra, llywyddiaeth,nbsp;penswyddogaeth, ynadaethnbsp;Magistrate,maj'is.trat ra, swyddog,liedd-ynad, ynadyr heddweh; penswyddognbsp;Magna Charta, mag.na.kar'ta ra, prifnbsp;freintlen rhyddid y Prydeiniaidnbsp;Magnality, raag.nal'i.ti ra, mawreddnbsp;Magnanimity, mag.na.nim'i.ti ra, mawr-wri, mawrtryd, mawrtrydigrwyddnbsp;Magnanimous, mag.nau'i.mns ra, mawr-frydignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[suraidd

Magnesia, mag.ni'sha ra, sylwedd gwrth-Magnet, mag'net ra, ehedfaen, tynfaen Magnetic, mag.net'ik, Magnetical, mag-net'i.kal a, tryawchol, durdynolnbsp;Magnetism, mag'net.izm ra, tryaweh,nbsp;tryawchedd, durdyniadnbsp;Magnetize, mag'net.�z rai, tryawehunbsp;Ma^nitic, mag.nif'ik, Magnitical, mag-nif i.kal a, mawrwych, ardderchognbsp;Magnificence, mag.mf'i.sens ra, mawredd, ardderchogrwydd, godidogrwyddnbsp;196

-ocr page 221-

�re; late, line, no, m�te; she, zh=z azure; thin, thIs; J=dzh. ^lAL

Magnificent, mag.nit i.sent a, mawr-wych, niawreddog, mawreddus, ar-dderchog, mawrygol, godidog {_ Venice Magnifico, mag.nit'i.k� n, pendetig ynnbsp;Magnify, mag'ni.f� vt, mawrygu, mawr-eddu, moli, mwyhau, mawrhau.nbsp;Magnifying - glass, mwyad - ddrych,nbsp;chwyddwydrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaith

Magniloquence,mag.nil'o.kwens n,iichel-Magnitude, mag'ni.tiid maint, maint-ioli; mawrder nbsp;nbsp;nbsp;LpiogGii

Magpie, mag'p� n, pi, pia, pioden, Mahogany, ma.hog'a.ni n, math o goednbsp;gwerthtawrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LMahometiaeth

Mahometanism, ma.hom'i.tan.izm n, Maid, mad �, geneth, gwyryf, morwyn,nbsp;eigr. Old maid, hen ferch weddwnbsp;Maiden, ma'dn n, gwyryf; offeryn inbsp;ddieuyddio; a, morwynol, gwyryfoi.nbsp;Maiden-hair, briger Gwener, diwlithnbsp;Maidenly, ma'dn.li a, morwynaiddnbsp;Maidhood, mad'hwd, Maidenhood, ma �nbsp;dn.hi^d n, morwyndod, gwyryfdodnbsp;Maidservant, mad'sur.vant n, gwasan-aethferch, gwasanaethyddesnbsp;Mail, mai n, ilythyrgod, codaid o lyth-yrau; man ar bln aderyn; llurig.nbsp;Mail-coach, llythyrgerbyd, llythyr-glud [^n, nam, anaf, anafod; niwednbsp;Maim, mam vt, anatu, briwo, etryddu:nbsp;Main, man a, penaf, prif, mwyaf: n,nbsp;cwbl, y cyfan; crynswdd; y cefnfbr.nbsp;Main-laud, cytandir. Main-mast, yrnbsp;hwylbren mawr. Main-sail, yr hwylnbsp;fawr. Main-sea, ym�r mawr, cefnfor,nbsp;cytanfbr. Main-top, pen yr hwylbrennbsp;mawr. Mam-yard, yr hwyl-lath fawr.nbsp;The main body, y corfl* cyfannbsp;Mainly, manli ad, yn benaf, yn alluognbsp;Mainpernable, maa'pur,na.bl a, mech-n�adwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mach

Mainpernor, man'p�r.nur n, meichai Mainprize, man'priz n, mach gortodognbsp;Maintain, man.tan' vt, dal, cynnal, cadw,nbsp;myntumio, diffyn, amddifiyn, porthinbsp;Maintainable, man.ta'na.bl a, cynnal-adwy, amddiffynadwynbsp;Maintenance, man'ten.ans n, cynnaliaethnbsp;Maize, maz n, gwenith Indianbsp;Majestic,m3..jes'tik a, breninaldd, ty wys-ogaidd, mawrhydig, ardderchognbsp;Majesty, maj'es.ti n, ardderchogrwydd,nbsp;mawriiydi, mawredd, teyrnoidebnbsp;Major, ma'jur a, mwy, mwyaf, penaf,nbsp;prif:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uchgadben

Majority, ma.jor'i.ti n, mwyafrif, mwyaf-iaeth, y rhan fwyaf; Hawn oedrau

Make, mak (made) vt, gwneuthnr, gwneyd; creu; peri; achosi: �, gwnen-thnriad, cyfansoddiad; dull, fturf,nbsp;gwedd. To make a bed, taenu gweiy.nbsp;To make amends, gwneuthur iawn,nbsp;talu am y niwed. To make a noise,nbsp;cadw ystwr. To make away with,nbsp;lladd, ilofmddio. To make friends,nbsp;heddychu, cydgymmodiad, gwneuthur cymmod rhwng. To m^e haste,nbsp;dyfrysio, brysio. To make off, cilio,nbsp;ffoi. To make ready, parotoi. Tonbsp;make sure, sicrbau. To make usenbsp;of, defuyddio. To make war, rhyfela.nbsp;To make way, cilio yn ol, troi o*rnbsp;ffordd. To make words, amlhau geir-iaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[awdwr

Maker, ma'kur n, gwneuthurwr; Cre-Maladministration, mal.ad.min.is.tra'-shuu n, camly wodraeth, camdriniaeth, dryglywodraethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iechyd

Malady, mal'a.di n, clefyd, dolur, af-Malapert, mal'a.purt a, caseiriog, haer-liug, tafodgas, tafodrydd Malar, ma'lur a, bochaiddnbsp;Malazate, m^.lak'sat vt, meddalhau,nbsp;meddalu, lleithio, tynerunbsp;Male, mai n, gwryw: o, gwrywnbsp;Maiecontent, mal'kon.tent a, anfoddog:

n, gwrthryfeiwr, gwrthbleidiwr Maledicted, mal.i.dik'ted a, melltigedignbsp;Malediction, mal.l.dik'sbun n, rheg,nbsp;rhegfa, melltithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[camwedd

Malefaction, maki.fak'sbun n, trosedd, iVlalefactor, mal'i.tak.tur �, drygweith-redwr, drwg weithredwr [weidiolnbsp;Malefic, mS.ief'ilt a, drygionus, ni-Maievolence, ma.lev'o.lens �, drwgnbsp;ewyllys, dryganian, dygaseddnbsp;Malevolent, ma.lev'o.lent a, drwg einbsp;ewyllys, maleisus, gwenwynignbsp;Malice, mal'is n, malais, cenfigen, dygen,nbsp;cynghorfyn. Hid; gwenwynnbsp;Malicious, mk.lish'us a, maleisus, ceu-figenus, dygasognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aniae�i

Maliciousness, ma.lish'us.nes n, dryg. Malign, ma.liV a, maleisus, niweidiol,nbsp;gwenwynig, diny8triol,drygiog,adgas:nbsp;vt, caserlyn, casddrygu, niweidio,nbsp;drygu; enllibio, trawsdduonbsp;Malignancy, ma.lig'nan.si. Malignity,nbsp;ma.lig'ni.ti n, dryganian, drygedd,nbsp;drygamaeth, adwythedd, dygaseddnbsp;Malignant, ma.iig�nant a, athryfar,nbsp;dryganianus, anianddrwg; adwythignbsp;Malkin, mo'kin n, ysgubell ffwrn, mop,nbsp;mopa; bwganadar; budrogeanbsp;197


-ocr page 222-

MAN path, fat, ere met. ma-rinc, pin. orb, on curve, cut, tw=too, t\Vk=:took;

MAN path, fat, ere met. ma-rinc, pin. orb, on curve, cut, tw=too, t\Vk=:took;

Mall, mol M, gorad; chwareu gei-ordd; taiwrn pei-ordd: vt, euro a gordd,nbsp;pwyo, taro, baeddu

Mallard, mal'urd ceiliog-hwyad gwyllt Malleability, mal'ya.bin.ti n, morth-wyledd; hydynedd

Malleable, mal'ya.bl a, morthwylladwy Malleate, mal'I^at vt, morthwylionbsp;Mallet, mal'et �, gordd bren, gorddnbsp;Mallow, mard n, hocys, y feddalai.nbsp;Garden mallows, hocys bendigaid.nbsp;Marshmallows, hocys y morfanbsp;Malmsey, mam'zi n, math o feluswinnbsp;Malpractice, mal.prak'tis n, drygwaithnbsp;Malt, molt n, brag, heiddtrag: v,nbsp;bragu, brago, gwneyd brag. Malt-house, bragdy. Malt-kiln, odyn frag.nbsp;Malt-worm, diotwr. A grain of malt,nbsp;bregynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddrwg

Maltreat, mal'trit vt, cam-drin, trin yn Maltreatment, mal.trit'ment n, cam,nbsp;drygdriniaeth, triniaeth ddrwgnbsp;Maltster, moi'stur n, bragwr [dichelldronbsp;Malversation, mal.vur.sa'shun n, ystry w.nbsp;Mamma, ma.ma'�, mamnbsp;Mammal, mam'al n, anifail sydd ynnbsp;rhoi sugn, anifail tethog [tethogionnbsp;Mammalia,ma.ma'li.a no mammaethion,nbsp;Mammet, mam'et n, delwan, llamddelwnbsp;Mammillary, mara'il.ur.i a, bronol,nbsp;bronaidd, tetholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[n, dryliyn

Mammoc, mam'uk vt, darnio, dryliio: Mammon, mam un n, duw y bydolddyn;

eilon-dduw cytoeth; cyfbeth, golud Mammonist, mam'un.ist n, bydolddyn,nbsp;crinwas, cybydd, cerlynnbsp;Mammoth, mara'uth n, cawrfil y cynfydnbsp;cawrfil cloddiannol, marnmwthnbsp;Man, man(2? men) n, dyu, gwr,gwryw:nbsp;vt, diwallu a i^w^r. Man-eater, dyn-fwytawr, A little man, dynyn. Littlenbsp;men, dynos. Man-of-war, Hong ryfel,nbsp;cadJong. Man of war, milwr, rhyfelwrnbsp;Manacle, man'a.kl n, iiawhual, gefynnbsp;i�r dwylaw, breichrwym: vt, rhwymonbsp;dwylaw, iiawhaalu. gefynu�r dwylawnbsp;Manage, man'aj v, rneoli, trefnu, trin;nbsp;llywodraethu, ilywiadu: n, trefniad,nbsp;triniaeth; marchwriaethnbsp;Manageable, man'a.ja.bl a, rheoladwy,nbsp;hydrin, hywedd, hjdyn, hywarnbsp;Management, man'aj.ment n, trefniad,nbsp;llywiadaeth, triniaeth, rheolaethnbsp;Manager, man'a.jur n, trefnwr, rheolwrnbsp;Manation, m^.na'shun n, deilhad,tardd-iadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i can

Manchet, man'tshet n, bara coesed, bara

Mancipate, man si.pat vt, caethiwo;

trosi meddiant [iwed, caethiant Mancipation, man.si.pa\hun n, caeth-Manciple, man'si.pl �, darparwr liun-iaeth, ariwywr mewn athrofanbsp;Mandamus, man.da'mus n, llysorchym-myn, archwysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[China

Mandarin, man.da.rin' n, pendetig yn Mandate, man'dat n, gorchymmyn, archnbsp;Mandatory, man'da.tur.i a, gorchym-mynol, eirchiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwrn yr �n

Mandible, man'di.bl n, geu, genogl, as-Mandrake, man'drak w, raandragor Mandrel, man'drel n, tyllbill, trobillnbsp;Mandrill, man'dril n, math o epanbsp;Manducate, man'd�.kat vt, cnoi, bwytanbsp;Manducation, man.dii.ka'shun 71, caoadnbsp;Mane, man �, mwng; myngen [raeirwnbsp;Manes, ma nia np, gwyllion, ysbrydion ynbsp;Manful, man'fiivl a, gwrol, dewr, eofnnbsp;Manfulness, man't'^l.nes n, gwroideb,nbsp;dewreddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[liwydwyn

Manganese, mang'gi.niz n, adwyn Mange, man] n, clatr, clefri, brech y cwnnbsp;Manger, man'jur w, preseb. catn ehrannbsp;Mangle, mang'gl vt, cigyddio; anatu;nbsp;ditynio; llytnnau

Mango, mang'g� n, ffrwyth o�r India Mangouse, mang' g^^�z, Mangouste,nbsp;mang'gwst �, hygoden Pharaohnbsp;Mangy, man'ji a, ciatrilyd, ciafrognbsp;Manhood, raan hiVd n, oedran gwr, dyn-deb, dyndod, gwrolaeth, gwroidebnbsp;Mania, ma'ni.a n, gwallgotrwydd, cyn-ddaredd [fydyn: a, gwaligofusnbsp;Maniac, ma'ni.aK 71, gwallgofyn. yn-Manifest, man'i.test a, egiur, goleu,nbsp;amlwg: vt, ainlygu, diargelu, dangos:nbsp;n, llongysgrit, rhestr liwyth ilongnbsp;Manifestation, man.i.fes.ta'shun n, am-iygiad, eglurhadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Manifestness, man'i.fest.nes n, amlyg-Manifesto, man.i.fes't� n, cyhoeddiad, cylchlythyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ami, amrywiol

Manifold, man'i.f�ld a, amryw, iiuosog. Manikin, raan'i.km ti, dynyn, ebrynnbsp;Manilio, ma.nii'yo n. breichlednbsp;Maniple, man'i.pl n, dyrnaid; byddinnbsp;fechan; breichled ofFeiriad Pahaiddnbsp;Mankind, man.k�nd' n, dynoirywnbsp;Manks, mangks n, Manawaegnbsp;Manlike, maii'l�k a, gwraidd, dynolnbsp;Manliness, man'li.nes n, gwroideb,nbsp;gwreidd-dra, dyndeb, dewreddnbsp;Manly, man'll a, gwrol, dewr, dynol,nbsp;gwroiwyciinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wlith

Manna, man a n, manna; awyrfel, mel-

198

-ocr page 223-

�rc; late: l�ne. n� TtilUe; she. zli�z Uznrfi; tVt'n TTT*=t nbsp;nbsp;nbsp;MAR

�rc; late: l�ne. n� TtilUe; she. zli�z Uznrfi; tVt'n TTT*=t nbsp;nbsp;nbsp;MAR

Manx, mangks ra. Manaweg, Manawaeg Many, men'i (more, most) a, llawer,nbsp;aml, Iluosog, tra aml. As many,nbsp;cynnifer. Many-leayed, amlddeiliog.nbsp;Many-coloured, amryliw, amiiwiog.nbsp;Many a time. Many times, yn fynych,nbsp;llawer gwaith, amiwaith, yn ami.nbsp;How many times? pa sawi gwaith?nbsp;Map, map n, darlun, darlunlen, daiarien:

ra, darlunio nbsp;nbsp;nbsp;I math o fasarn

Maple, ma'pl ra, gwinioien, peisgwyn; Mar, mar vt, niweidio, anafu, Hygm,nbsp;gwrthuRO, gwaethygu [ luddewaiddnbsp;Maranatha, mar.a.na�tha ra, melltithiadnbsp;Maraud, ma.rod vi, ysbeilio, anrheithio^nbsp;Marauder, ma.ro dur ra, ysbeiifilwr, an-rheithiwr, ysgiyfaethwrnbsp;Marble, mar'bl ra mynor, marmor, maennbsp;dais: a, marinoraidd, rnynoraidd: vtjnbsp;mynori, mynoriiwionbsp;Marcasite, mar'ka.si't ra, maen tannbsp;Marcescent, mS.r.ses'ent a, gwywolnbsp;Marcescible, mar.sesi.bl a, diflanadwy,nbsp;gwywadwy

March,mSirtsh n,Mawrth ;ymdaitli,hynt, rhyfeigyrch; cyffin, terfyn: vi, cyrchunbsp;Marchioness, mar shun.es ra, ardalyddesnbsp;Marchpane, martsh'pan ra, math o faranbsp;melus, perdeisen

Marcid, mar'sid a, cul, teneu, gwywedig Mare, ine�r ra, caseg, gwilog; yr huniletnbsp;Margarine, mar'gar.in ra, ymenyn hug,nbsp;perl-fenyn

Margarite, mar'ga.r�t ra, maen myrierid Margin, mar'jin ra, ymyl, cwr, gorornbsp;Marginal, mar'ji.nal a, ymylawl, ar yrnbsp;ymyl. Marginal note, ymylnodnbsp;Margrave, mdr gray ra, ardalyddnbsp;Margraviate, raar.gra'vi.at ra, ardalydd-iaeth, ardalaeth

Margravine, mar gra.vin ra, ardalyddes Marigold, mar'i.gold ra, rhyddos, gold,nbsp;goldwyr. Corn marigold, grabannbsp;Marinate, mar'i.nat vt, cyfieithio pysgnbsp;mewn olew

Marine, m^.rin' a, morol, arforol, Hyng-esol: ra, morhlwr. Marines, mor-fyddin, morlu nbsp;nbsp;nbsp;[mordwywr

Mariner, mar'i.nur ra, morwr, llongwr, Marish, mar'ish a. corslyd, siglenog,nbsp;rhoslyd: n.�Marshnbsp;Marital, ma.r�'tal a, perthynol i wr priodnbsp;Maritime, mar'i.tim a, morol, arforol,nbsp;arior. Maritime town, arfordref.nbsp;Maritime country, arfordwy, ari'ordirnbsp;Marjorampnar j j.ram n.eidran. penrydd.nbsp;Wild marjoram, mintys y creigiaunbsp;199

Manner, manur n, modd, dull, gwedd. agwedd, sut, moes; ffordd; arfer;nbsp;delod. Good manners, moesau danbsp;Mannerism, man'ur.izm n, priod-ddullnbsp;Mannerliness, man'�r.li.nes �, moesgar-wch, moesolrwydd

Mannerly, man'�r.li a, moesog, moesgar Manish, man'ish a, dynol, gwraiddnbsp;Manoeuvre, ma.nw'vur n, dyfais, dyfeis-dro, cytr�vyswaith, calldro, ystryw;nbsp;V, callddyteisio, trefnu yn gyfrwysnbsp;Manor, inau'�r n, argiwyddiaeth, maen-or, maenol. Manor-house, maenordynbsp;Mause, mans ra, persondy, ffermnbsp;Mansion, manshun ra, tngfa, trigle,nbsp;cartret, maenordy, preswyitodnbsp;Manslaughter, mansl�.t�r ra, dynladd-iad, liotruddiaeth ddiragfytyrnbsp;Manslayer, inan'siii.ur ?*, dynleiddiad,nbsp;U�truddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_tiriondeb

Maiisuetude man'swi.t�d ra, tynerwch, Manteger, inanti.gur a, math o epanbsp;mantellan

Manteiet, man'tl.et, Mantlet, mant'let Mantelpiece, man'tJ.ois ra, claddenbsp;Maiitie, inan'ti ra, maatell, cochl, fFaling:

�, mantellu; Uedu esgyli Mantology, man,tol'�.ji n. dawn pro-phwydol

Mantua, man t� ra, gwn beny w, ysgin Mantuamaker, man t�.ma.k�r ra, gwn�-adyddes; ysginyddesnbsp;Manual, man'�.al a, perthyupl i�r Ilaw:nbsp;ra, llawlyfr, Ilyfryn, IJyfran. Manualnbsp;labour, gwaith llaw, ilawwaithnbsp;Manualist, man^�.al.ist ra, liawgelfyddwrnbsp;Manubial, md.n�'bi.al o, a ysglyfiwydnbsp;mewn rhyfelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arweiniad

Manuduction, man.�.duk'shun ra, llaw--Manufactory, man.�.f'ak'tur.i ra, gwaith, gweithta, gweithdy

Manufacture, man.�.fak'tsh�r ra, Ilawwaith, gwaith; gwneuthuriad; v, llaw-weithio, gweithio, gwneuthur Manufacturer, man.�.tak'tur.�r ra, llaw-weithiwr, gallofydd; meistr llaw-weithwyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[had, gollyngdod

I Manumission, man.�.misn un ra, rhydd-j Manumit, man'�.mit vt, rhyddhau, di-( gaethiwo, rhyddfreinio, gollwng jManurable, ma.n�Va.bi a, gwrteithnbsp;� iadwy, achlesadwy [amaethiadnbsp;-Manurage, ma.n��r'aj ra, gwrteithiad.nbsp;Manure, ma.n��r n, tail,gwrtaith,achJesnbsp;vtf gwrteithio; teilo, brasaunbsp;Manuscript, man'�.skript �, ysgrifennbsp;Ilawysgnfen,; ysgriflyfr, ysgrifwaith

-ocr page 224-

I\IAS p3,th, fat, �r�, met, mS,-rinc, pin, orb, on, curve, cut, t\V=too, t^k=:took;

Martin, mar'tin, Martlet, m�rt'let ra, math o wennol. House martin, gwen-nolytai. Sand martin, gwennoly mornbsp;Martingale, mar'tin.gal ra, cenglhrwynnbsp;Martinmas, mar tin.mas ra, gwyl Far-thin, Tachwedd llfednbsp;Martyr, martur ra, merthyr, tyst: vt,nbsp;merthyru. The noble army of martyrs,nbsp;ardderchog lu y merthyrinbsp;Martyrdom, mar't�r.dum ra, merthyrdodnbsp;Martyroiogy, mar.tu.rol'�.ji ra, mer-thyraeth, hanes y merthyronnbsp;Marvel, mar'vel ra, myfeddod, syndod,nbsp;eresi: vi, rhyleddu, synu,aruthro, eresunbsp;Marvellous, mar'vel.us a, rhyfeddol,nbsp;aruthr, aruthrol, eres, syn [gwrolinbsp;Masculate, mas'k�.lat vt^ gwrygio,nbsp;Masculine, mas'k�.lin a, gwryw, gwr-ywaidd; gwrol, dynol, dewrnbsp;Mash, mash ra, cymmysg, eisin cym-mysg! v^,cymmysgu; swtrysu, dryllio.nbsp;Mashing-stick, rliodol, ffon gerwynnbsp;Mask, mask 7^, mwgwd:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niygyda,

cuddio, gwynebguddio [cymmysgedig Maslin, maz�lin ra, amyd, brithyd, ydnbsp;Mason, ma'sn ra, saer maen, saer ceryg.nbsp;Free Masons, cymdeithas a elwir felly,nbsp;Maenseiri Rhyddionnbsp;Masonic, ma.sonhk a, perthynol i�rnbsp;Maenseiri Rhyddionnbsp;Masonry, ma'sn.ri ra, maensaemi�aeth,nbsp;gwaith maennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddawns

Masquerade, mas.ku.rad' ra, mygyd-Mass, mas ra, clamp, clap, mwl, taip, crug, twr; corff y bobl; yr offeren:nbsp;vi, offerenu, ofFerena. A round mass,nbsp;crynswdd, crynswthnbsp;Massacre, mas'S.kur ra, galanasdra, eyf-iafan: rf, cigyddio, lladd, cyflafanunbsp;Massiness, mas i.nes, Massiveness, mas'-iv.nes n, trymder, dwysbraftder; gor-faint, mawrswm, pwysfawreddnbsp;Massive, mas'iv, Massy, mas'i a, trwm,nbsp;pwysig, pwysfawr; mawr; cadarn-braff, corffbg, braisgnbsp;Mast, mast ra, hwylbren ;ffrwy tli ffawyddnbsp;a derw. Fore-mast, rhaghwylbren.nbsp;Mam-mast, prif hwylbren. Mizzenmast, hwylbren ol

Master, mas'tur ra, meistr, llywydd; athraw: vt, meistroli, ilywio, Irechu;nbsp;dysgu yn llwyr. Master-hand, pen-gampwr. Master of arts (M.A.),nbsp;athraw yn y celtyddydau (^A.C.)nbsp;Masterdom, mas'tur.duin ra, meislrolaethnbsp;Masterless, mas'tur.les a, direolaetb,nbsp;cildyn, difeistr

Mark, mark nod, arnod, mare, arwydd; amlygyn; man; ol, arlwybr; morenbsp;(sef l�s. 4c.); vt^ nodi, marcio; ed-rych; ystyried; craffu ar; gwahan-nodi. Land-mark, ffin, cyffin. Thenbsp;mark of his feet, oi ei draed. Marknbsp;of elision, ysgythrnod, sillgoli (�)nbsp;Market, mar ket n, marchnad, maelor,nbsp;maeifa: f marchnata; maelera. Market-house,marchnatty. Market-place,nbsp;marchnadfa. Market-price, pris ynbsp;farchnad. Market-town, maeldrei.nbsp;Market-woman, marchnatwraignbsp;Marketable, mar'ket.a.bl a.gwerthadwy.

a ellir ei werthu, hywerth, marchnadol Marksman, marks'man w, annelyddnbsp;Marl, marl n, marl, cleibridd, brasbridd:nbsp;V, marlio, cleibriddo. Marlpit, pwlinbsp;marl, marlbwll

Marline, mar'lin n, llinyn pygedig, pyg-linyn. Marline-spike, twea morwr Marly, mar'ii a, marlaidd, hawn marlnbsp;Marmalade, mar'ma.iad ra, cyffaith aeronnbsp;Marmorean, mar.m��r'i.an a, mynoraidd;

marmoraidd nbsp;nbsp;nbsp;f bychan

Marmoset, mar'm�.zet n, math o epa Marque, mSrk ra, braint i attreisionbsp;Marquee, mar.ki' ra, maesbabellnbsp;Marquis,m^r'kwis ra, ardalydd, ardalawrnbsp;Marquisate, m^r'kwiz.at ra, ardalaethnbsp;Marriage, raar'aj ra, priodas; neithiornbsp;Marriageable, mar'a.ja.bl a, priodadwy,nbsp;mewn oed i briodinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ruddyn

Marrow, mar'� ra, mer, madrudd, mad-Marrowfat, mar �.fat ra, math o bys Marry, mar'i v, priodi; ymbriodi a, dy-wedd�o; gweddogi; gwreica. Married,nbsp;priod, gweddog

Mars, marz ra, Mawrth, duw rhyfel Marsh, marsh ra, morfa; corsdir, mignennbsp;Marshal, mar'shal, Mareschal, maresh-al ra, cadiyw, cadlywydd, penciwdod;

fengwastrawd; byddinwr; trefnydd. 'ield-marshai, maeslywyddnbsp;Marshal,mar'shal vt, iawndrefnu,rhestrttnbsp;Marshalship, mar'shal.ship ra, swydonbsp;byddinwr, cadlywyadiaeth [morfaognbsp;Marshy, mar'shi a, corsog, siglenog.nbsp;Marsupial, mS-r.s�'pi.al a, boigodog: ra,nbsp;anifail boigodognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ogion

Marsupialia, mlr.s�.pi.a'li.^ rap, bolgod-Mart, mart ra, maeifa, maelawr; marchnad, marchnadfa nbsp;nbsp;nbsp;[o wenci

Marten, mSr'ten ra, bele, carlwm, math Martial, mar'shal a, milwraidd, rhyfel-og, rhytelgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[laddwr

Martialist, mar'shal.ist ra, rhyfelwr, ym-,

200

-ocr page 225-

�rc; late; line, no, m�te; she, 2h=z azure; thin, this; j�dzh. MAtJ

Masteny, mas tur.ii a, traciiywram, penigamp, campus; meistrol, meistr-olgar, meistrolaidd

Masterpiece, mas'tur.pis n. campwri, campwaith, prifwaith, prif orchwyinbsp;Mastership, mas'tur.ship �, meistrol-aeth, penogaeth, uwchatiaeth; medr,nbsp;cjwreindeb

Masterwork, mas'tur.wurk n, prifwaith, gorchestwaith, campwaithLddannoddnbsp;Masterwort, mas'tur.wiirt n, llysiau�rnbsp;Mastery, mas�tur.i n, goruchafiaeth,nbsp;gorthrech; cywreindeb. To get thenbsp;mastery over,gorchfygu,meistroiaethunbsp;Mastic, mas'tik n, math o wyddlud, gludnbsp;Masticate, mas'ti.kat dygnoi, cnoinbsp;Mastication, mas.ti.ka'shun n, dygnoadnbsp;Masticatory, raas'ti.ka.tur.i n, meddyg-iaethi�w gnoi: a, dygnoawi [cadginbsp;Mastiftj mas'tif n, gafaelgi, cystawcci.nbsp;Mat, mat n, mat, bannas, rnestog, ys-traill: vt, plethu fel mat, cydblethunbsp;Match, matsh n, tanen, ffiamen, tan-iadur, pabwyryn, fflamiadur, magdan;nbsp;cymhar; priodas; ymdrechfa: vt,nbsp;cymharu; cystadlu; cytartalu; cyd-weddu; cydieno; cyfaddasu. Matchmaker, llumwr priodasau; pabwyryddnbsp;Matchable, mat'sha.bl a, cymharadwy.nbsp;cyfaddasol, cymhwys; gogystal, cyd-raddol, ieuadwy [gyffelyb, digynnygnbsp;Matchless, matsh'les a, digymhar, di-Mate, m^t n, cydymaith; islywydd, is-lyw: Vi, cymharu, cydraddu, cydieuonbsp;Mateless, mafies o, digyfaili, amddifadnbsp;Material, mS.ti�r'i.al a, defayddiol, syl-weddol, corfforol; pwystawr; hantodol:nbsp;71, defnydd, sylwedd, nwydd. Materials, defnyddiau, moddionnbsp;Materialism, m^.ti�r'l.ai.izm n, defnydd-ioldraeth, sylweddoliaethnbsp;Materialist, mAti�rXal.ist n, defnydd-iawdwr, defnyddiolwr, sylweddolwrnbsp;Materiality, mAti�r.i.ari.ti n, detnydd-ioldeb, corfibroldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadu

Materialize, ma.ti�r�.al.�z vi, defnydd-Materially, ma.ti�r'i.al.i ad, o lawer, o gryn bwys, yn fawr; o ddefhyddiau;nbsp;yn hantodol

Materiate, m�.tiVi.at a, sylweddol Materiation, ma.ti�r.i.a'shun n, defnydd-lad, detnyddiant

Maternal, mS.tur'nal a, mamol, mam-aidd; tyner, cariiaidd }_mamogaeth Maternity, ma.tur'ni.ti n, mamwys,nbsp;Math, math n, glaswellt, gweiriadd.nbsp;Latter math, adiadd

MatnematiCaJ, watu. i. mat' i. kai a,

mesuronol, gwyuoonol; arddangos-yddol, diaminheuoi. Mathematical demonstration, eglurbrawf diymwadnbsp;Mathematician, math.i.mAtisn'an Tt,nbsp;gwyddonydd, meidronyddnbsp;Mathematics, math.i.mat'iks np, meidr-oniaeth, mesuroniaeth, gwyddoniaeth,.nbsp;celfyddyd rhif a mesurnbsp;Mathesis, ma.thi'sis n, athrawiaeth,nbsp;gwyddoniaeth, gwybodaethnbsp;Matin, mat'in a, boreuol, boreol, plyg-einioi: n. plygainnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[plygain

Matins, mat'inz np, addoliad boreuol, Matrass, mat ras n, math o ddistyll-lestrnbsp;Matrice, ma'tris. Matrix, mii'triks n,nbsp;croth, bru; mold, llythyrfoldnbsp;Matricide, mat'ri.si�d n, mamladdiad,nbsp;mamlofmddiaeth; mamloirudd, mam-leiddiad [fyned yn aelod o brifysgolnbsp;Matriculate, ma.trik'ii.lat v, derbyn neunbsp;Matriculation, ma.trik.ii.la'shun n, cof-restriad, aelodiant

Matrimonial, mat.ri.m�'ni.al a, priodasol Matrimony, mat'ri.mun.i n, pnodasnbsp;Matron, ma'trun n, hynafwraig, gwreig-dda; meistres

Matronly, ma'trnn.li n, gwreigaidd Matross, ma.tros' n, magnelfilwrnbsp;Matter, matur n, defnydd, sylwedd;nbsp;mater, peth, achos ;g�r, crawn, gwaed-grawn: vi, gori, crawnu; dawr. Anbsp;matter-of-tact statement, adroddiadnbsp;diaddurn. It is no matter of mine,nbsp;ni pherthyn i mi. It matters not, ninbsp;ddawr, ni waeth, nid gwaeth. Whatnbsp;is the matter with you? pa bethnbsp;sydd arnoch?

Mattery, matuur.! a, crawnilyd, gorilyd, Mattock, mat'uk n, caib, matog: v, ceibionbsp;Mattress, mat'res n, matras, gwely gwelltnbsp;Maturate, mat'sh�.rat v, addfedu; gori,nbsp;crawnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[addfediad

Maturation, mat.shu.ra'shun n, goriad, Mature, ma.tii�r' a, addled; mewn oed;nbsp;pwyiJus, ystyrioi; cyflawn, perffaith;nbsp;vt, addfedu; perffeithionbsp;Maturity, mi.tiiVi.ti n, addfedrwydd,nbsp;addfededd; llawndyfiad, Hawn oed,nbsp;perffeithiad, perfFeithrwyddnbsp;Maudlin, mod'iin a, liedfeddw fddiolchnbsp;Maugre, m�g�r ad, er gwaethaf, hebnbsp;Maul, mol vi, maeddu, baeddu, pwyo,nbsp;euro: n, gordd bren, gordd L^otanbsp;Maund, m�,nd n, basged gestog; vi, car-Maunder, man'ddr vi, grwgnach, grym�nbsp;ial; cardota: n, cardotynnbsp;201


-ocr page 226-

MED piith, fat, �re, met, m�-hn�, pin, �rb, on. curve, cut, t'Vsstoo, t^�k=took;

Meaning, mi'nmg n, ystyr, jneduwl, arwjddocad, amcan, bwriad, deall.nbsp;Words of double meaning, mwyseiriaunbsp;Meanness, mFnes n, salwedd, gwaelder,nbsp;dielwedd; crintachrwydd, anhaelder,nbsp;cybydd-dod, cybyddiaethnbsp;Means, minz np, moddion, offerynau;nbsp;cytryngau; meddiant, cyfoeth. Bynbsp;fair means or foul, trwy deg neu trwynbsp;hagr. By all means, trwy bob modd.nbsp;By any means, mewn un modd. Bynbsp;no means, er dim. By what means ?nbsp;Meant, ment pt amp; pp.�Mean [pa todd?nbsp;Meantime, min't�m, Meanwhile, min'-wh'il ad, yn y cyfamsernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cant

Mease, miz n, mwys o benweig, set pum Measles, mi'zlz np, y trech gochnbsp;Measurable, mezb'ur.a.bl a, inesuradwynbsp;Measure, mezh ur vt, mesur, mesuro:nbsp;n, mesur; ineidr, mydr; liestraid;nbsp;tiordd, tref�n; cyfran, dogn. Cubicnbsp;measure, mesur cyfangor�, trytesur.nbsp;Square measure, mesur ysgwar. Tonbsp;devise or adopt measures, llunio tfyrddnbsp;Measureless, mezh'ur.les a, dilesur, an-tesurol, anfeidrol

Measurement, mezh'ur.ment n, mesur-yddiaeth, me'draeth, mesuredigaeth Meat, mit n, ymborth, bwyd; cigtwyd.nbsp;Meat-offering, bwydoffrwm. Meat*nbsp;safe, bwydgell. Fat meat, cig bras.nbsp;Lean meat, cyhyrgig. Meat and dnnk,nbsp;bwyd a diod, bwyd a Ilynnbsp;Mechanic, mi.kan'ik n, liawgelfyddwr,nbsp;cretitwr, gallofydd, llawweithiwr,nbsp;celfyddydwr. Mechanics� institution,nbsp;gwyddonfa crefttwyrnbsp;Mechanic, mi.kan'ik. Mechanical, mi-kan'i.kal a, gallofyddol, llawweithiol.nbsp;Mechaoical arts, llaw-gefyduydau.nbsp;Mechanical power, mud-alluoeddnbsp;AMecbanician, mek.S-.nish'an, Mechanist,nbsp;mek'a.nist n, peiriannydd, gallofydd,nbsp;gallotyddiaet�wr

Mechanics, mi.kan'iks np, gollofiaeth, gallofyddiaetbjllawgelty ddiaeth; gall-ofyddion, y ilawgelfyddydaunbsp;Mechanism, mek'a.nizm n, ilawgelfydd-waith, peirianwaithnbsp;Meconium, mi.ko'ni.um n, sudd y pabinbsp;Medal, med'al n, bathodynnbsp;Medaliic, mi.dal'ik a, batheiniolnbsp;Medallion, mi.dal'yun n, batnodyn mawrnbsp;Medallist med'al.ist n, batheinyddnbsp;Meddle, meu'i vi, ymyru, ymhelnbsp;Meddler, med'lur n, ymyry�d, ymyrwrnbsp;Meddlesome, med'l.sum u. yinwus

Maundy, mdn'di n, carduwd, cylarwys Maundy-Thursday, dydd lau Cablydnbsp;Mausoleum, m�.s�ji'um n, gwyddfa,nbsp;beddgor, beddadailnbsp;Mauve, m6v �, Jiiw porphornbsp;Mavis, ma'vis n, brontraithnbsp;Maw, m� n, crombil, cropa, caul, cylla.

Maw-worm, llyugyren y cylla Mawkish,mo'kisha,difias,mert [neblydnbsp;Mawmish, m�'mish a, yntyd; gwrthwy-Maxiilary, mak's�.ur.i a, perthynol inbsp;asgwrn yr �n uchaf, bochgeruoinbsp;Maxim, maksim n, arwireb, diareb,nbsp;gosodedigaeth, gwirebnbsp;May, ma n, Mai; biodeufis: tgt;, def {ptnbsp;might), gallat, gelli. amp;c.; dichonnbsp;mi, 1 ti, amp;c. May-bloom, blodauVnbsp;drain gwynion, ysbyddad. May-day,nbsp;dydd calanmai. May-pole, bedwennbsp;Fai. May be, et allai. �e what may,nbsp;bydded a fyddo

Mayor, m�r n, maer, penswyddog Mayoralty, m�r'al.ti n, maeronaethnbsp;.Mayoress, m�r'cs n, maeres, maeronesnbsp;Mazard, maz'�rd n, asgwrn yr �n, ceni,nbsp;bochgern, g�n: vt^ cernodionbsp;Mazari�e, maz.ur.in' n, lliw glas tywyllnbsp;Maze, maz n, dyrysfa, bachdrofaj syn-dod, astrusi, petrusi, petrusdernbsp;Mazy, mii'zi a, dyrys, tr�edignbsp;Me, ml pn, myh, mi, fi, i. Me also,nbsp;minnau. F rom me, oddi wrthyfnbsp;Mead, mid �, medd, meddyglyunbsp;Mead, mid, Meadow, med'o n, dol,nbsp;gweirglawdd, gwaen; rhos. Meadowsweet, llysiau�r torwyn, erwaintnbsp;Meagre, mi'g�r a, cul, teneu, truan,nbsp;gwanclydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[culn�

Meagreness, mi'gdr.nes n, truander, Meak, mik n, bach hirdroednbsp;Meal, mil blawd; pryd o fwyd: vt^nbsp;blodio. biota. Meal-beggar, blotai.nbsp;Meal-house, blotty Meal-man, blod-iwr, blawd-werthwr, bloteiwr. Tonbsp;beg meal, biota. To sprinkle withnbsp;meal, blodio

Mealy, mi'll a, blodiog, blodwy. Mealy-mouthed, safofeddal, gwenieithus Mean, min n, cyf'rwng; modd; canol-flfordd: a, canoHg; gwael, gorwael,nbsp;arwaei, isel, salw, -ach: vt {meant'),nbsp;meddwi, tybio, bwriadu, amcanu, ar-wyddocau, arwyddo. The mean time,nbsp;y cytamser. Mean people, poblachnbsp;Meander, mi.an'dur �, dolyscumiad, am-Iwybr, amdroad; dyryswch; vi, am-iwybro, doiystumio, doienu

202'

-ocr page 227-

�re; late, line, no, m�te; she, zhsrz azi^re; thin, thIs; j=-dzh. MEM

Jiyd; pruddgiwvtus Melancholy, meran.kol.i r, prudd-

icotus* bynod,hygof Memorable, memo.r.^.bl

Medial, �ni'di.al a, canoiog; cytryngol Mediate, mi'di.at a, cylryngol; canoi-aidd: u*, cytryngu, eiriol, eiriolinbsp;Mediation. ini.di.a'�hun n, cyfryngdodnbsp;Mediaival, mi.ai.i'vai a, canoiuesol:

pertiiynoi i�r canoloesati[iolwr,canolwr Mediator, mi'�i.a.t�r �, cyiryngwr, eir-Mediatorial, mi.di.a.t�V'i.al a, cytryngoinbsp;Meaiatorship, mL'di.^tur.ship n, cyt-ryngyddiaeth, eirioiaetiinbsp;Mediatrix, mi'di.a.triks n, cyfryngesnbsp;Medicable, med'i.J�a.bl a, meddygadwy,nbsp;iachadwy, gwelladwynbsp;Med.cal, med^.kal, Medicinal, mi.dis'i-nai o, meddygol, meddyginiaethol,nbsp;meddygin, iachaol

Medicament, ined'i.ka.ment n, medd-yginiaetii, meddygiaeth, eli Medicate, med'i.kat vi, meddygunbsp;Medicine, med'i^in �, meddygiaeth,nbsp;meddyginiaeth, cyffer, moddiou meddygolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ banner

Mediety, mi.d�'i.ti n, canoligrwyd�; Mediocre, mi'duo.kur a, canolignbsp;Mediocrity, mi.di.okVi.ti n, canoledd,nbsp;caiioligrwydd, cymmedroldernbsp;Meditate, med'i.t�t Vj myfyrio, meddylio,nbsp;ystyried, darbwyilo; bwriadu; dyteisionbsp;Meditation, med.i.tii'shun �i, mytyrdoa,nbsp;mytyriaeth, ystyriaeth, darbwyil, eiryanbsp;Meditative, mea'i.ta.tiv a, mylyrgarnbsp;meddylgar, mytynol, ystynolnbsp;Mediterranean,med.l.te.ra'ni.an a, canol-dir, canoldirol. Mediterranean Sea,nbsp;Mor y Canoldir

Medium, mi'di.um �, cyfrwng; y canol Medlar, med'l�r n, cer�en, atal tindoll,nbsp;merys. Medlar .tree, meryswyddennbsp;Medley, medli n, cymmysgedd, cym-mysg, cybolfa. Chance medley, dyn-laddiad damweinioi

Medullar, mi.dul'ur, Medullary, mi.duV-ur.i a, meraidd, merol Meed, mid n, gwobrwy, gwobr, tM, rhoddnbsp;Meek, mik a, addfwyn, llariaiddnbsp;Meeken, mi'kn vtj llarieiddionbsp;Meekness, mik'nes n, addtwynder, llar-ieidd-dra, tiriondeb

Meer, mi�r n, Uyn nbsp;nbsp;nbsp;[glai gwyn

Meerschaum, mi�r'sh�m n, marl neu Meet, mit {pt amp; pp met) v, cytarlod,nbsp;cydgwrdd^cy�wrddjtaro wrth; mesuronbsp;a, addas, gweddus, cymtiwys, priodoinbsp;Meeting, mi'ting n, cytartod, cyfiyrddiad.

Meeting-house, ty cwrda, addoidy Meetness, mit'nes n, aaaasrwydd, cynbsp;mhwysder, gweddusdra

Megalonyx, TOeg.a.r�'niks, Megaiosau-rus, meg.al.b.s�'rus. Megatherium, meg.a.thi r'i.um n, anghenfilod y cyn-oesoecid; ainrosgtil

Megalopolis, meg.a.lop'�.lis n, pnlddinas Megrim, mi'grim �, y bendronbsp;Meiosis, m�.�'sis �, lieihad, eiddilebnbsp;Melancholic, mel.an.kol'ik. Melancholy,nbsp;meran.kol.i a, prudd, athrist, tryxn-glwy i, dulyn, dueg, duegwst; cyiiaeth �nbsp;a.�MclancJiolic

Melange, m- .longzh' n, cymmysgedd Meliorate, in. li.�.rat vt, trwsio; gwellUu,nbsp;diwygionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gwelliant, aiwygiad

Melioration, mi.ll.�.ra'shun n, gweliad, Mehilerous, me.lifur.us a, melddwynnbsp;Melliticatioa, mel.i.fi.k�'shun n, gwueu-tburiad m�i, mclwneuthuriadnbsp;Mellifluence, me.lii'i�.ens n, melred,nbsp;nielftrydiad, melreaiadnbsp;Meliiiiueut, me.lii'l�.ent, MellifluoOB,nbsp;me.lit'l�.us o, meldardd, meiredoi;nbsp;parablber, m�l-cncu, melusbernbsp;�Mellow mei'� a, addf�d; meddal; go-leddw: v, addledu; ineddalhaunbsp;Mellowness, mel'�.nes w, addfedrwyddnbsp;Melodious mi.l�'di.us a, peroriaethol,nbsp;perseiniol, hytrydlaisnbsp;Melody, mei'�.ai n, peroriaeth, melus-gerdd, cilw, maws, erddygannbsp;Melon, merun w, incJ wu,pompiwn[ doddinbsp;Melt,meltt;,toddi,dadleitmo,aadmer;ym-Memb�, mom'b�r aelod, aelawd.nbsp;Meuiter of parliament, seneddwr,nbsp;aelod y seneddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcroenyn

Membrane, mem'bran n, pilen, pilionen. Membraneous, mem.bra'ni.us a, pilen-aiod, croenaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cofarwydd

Memento mi.mem't� �, arwydd coftaol, Memoir, mein'wOr n, coliant, dargofiant,nbsp;brudnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

a, cotiadwy, Memorandum mem.o.ran'dum (p memoranda, mem.�.ran'da) n, cotnod,nbsp;cotnodiad. Memorandum-book,coflytrnbsp;Memorial, mi.m�Vi.al �, cofeb, cotiaeth,nbsp;dargofla, cotfa, cofladwriaeth, cofarwydd, cotwyl, deisebnbsp;Memorialist, mi.m��r'i.al.i8t re,dargotiwr,nbsp;cofenwr; deisebydd, golyniedyddnbsp;Memorialize, mi.m�r'i.al.�z vt, erchi,nbsp;Memorize, mem'�.r�z vt, dargo�a[deisytnbsp;Memory, mem'�.ri n, cot; culladwriaethnbsp;Memphian, mem ti.an a, Aiphtaiddnbsp;Memphitis, mem'li.tis n, drewchwanbsp;2�3


-ocr page 228-

MET path, fat, ere, met, m^-rine, pin, �rb, on, c�rvc, cut, t^V=too, t^k=took;

Men, men ?2p, dynion, gwyr.�Man Menace, men'iis w, bwgwl, bwgwth,nbsp;mynas: vt^ bwgwth, bygylu, mynasunbsp;Menage, men.azh' n, miigasgiiad; t?i,nbsp;ton ceftyi i mewnnbsp;Menagerie, men.azh'ur.i n, milfa, milodtanbsp;Mend, mend v, gweiJau, cyweirio, trwsionbsp;MendabJe, men'da.bl a, diwygiedig,nbsp;gwelladwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(.wch, celwyda

Mendacity, men.das'i.ti w, ceiwyddgar-Mendicant, men'di.kant a, cardotol, car-dotlyd: w, cardotai, cardotyn Mendicate, men'di.kat vi, cardotanbsp;Mendicity, men.dis'i.ti ?2, cardoteiaethnbsp;Menial, mi'ni.al a, teuluaidd, cartrefolnbsp;n, gwas, iswas, iswemyddnbsp;Menoiogy, men.ol'o.ji n, misrestriadnbsp;Menses, men'siz np, misglwyf, mislitiantnbsp;Menstrual, men'str^.al a, misglwytolnbsp;Menstruous, raen'strvv.us a, misglwyfusnbsp;Menstruum, men'strw.um n, dadleith-ydd, toddyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j_adwy

Mensurable, men'shii.ra.bl a, mesur-Mensurate,men'sh�.rat vt^ mesur,mesuro Mensuration, men.s�.ra'shun n, mesur-iaeth, mesureg

Mental, men'tal a, meddyliol, synwyrol Mention, men shun n, crybwyll, cor-bwyll, galr: vt^ crybwyllo, coffau, son,nbsp;Above-mentioned, rhagddywededignbsp;Mentorial, men.toTi.al a, cynghoriadolnbsp;Mephitic, mi.fit'ik, Mephitical, mi.ht'i-kal �, drewchwaol, drewedig [ sawrnbsp;Mephitis, mef'i.tis n, drewchwa, drew-Meracious, mi.ra'shus a, pur, gloew,nbsp;digymmysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[masnachoi

Mercantile, m�r'kan.til a, marchnadol, Mercenariness, mur'si.nur.i.nes n, cyflog-eiddrwydd; hnnanedd; gwobrgarwchnbsp;Mercenary, mdr'si.nur.i �, gwobr-chwantus, hunangeisgar, hunanus,nbsp;cytlogaiddj n, cyflogddyn [yddnbsp;Mercer, mhr'sur n, sidanwerthwr, sidan-Mercery, mhr'sur.i nwyddau sidannbsp;Merchandize, m�r'tshan.d�z n, da neunbsp;nwyddau masnach; maeleriaeth, mas-nachaeth, marsiandaeth: vi^ masnachunbsp;Merchant, mur'tshant n, masnachydd,nbsp;tratnidydd, maeiwr, marsiandwrnbsp;Merchantable, mur'tshan.td.bl rt, marchnadol, hywerthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nachlong

Merchantman, mur'tshant.man w, mas* Mercitul, mur'si.t\Vl a, trugarog, trugar,nbsp;tosturiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ogrwydd

Mercilultiess, mhr'si.f'^^I.nes trugar-Merciless, inur'si.les a, didrugaredd, an-nhrugarog, dideimlad, annhosturiol

Mercurial, mur.hii'r i.ai a, a wnaed o arian bywj hoew, bywiog, hoeuusnbsp;Mercury, m�r'k�.ri w, y duw Mercher; ynbsp;blane� Mercher; arian bywnbsp;Mercy, mur'ai n, trugaredd, tosturi;

maddeuant. Mercy-seat, trugareddta Mere, mi�r a, unig, syml, gwir, pur;

moel, noeth; hoiiol: n, liyn, Ilwch Merely, mi'r'ii ad^ yn unig, yn hollolnbsp;Meretricious, mer.i.trish'us a, anllad,nbsp;puteinliyd, budr, budrogaiddnbsp;Merganser, m�r.gan's�r n, hwyadwyddnbsp;Merge, murj v, soddi, suddo, trochinbsp;Meridian, mi.rid'yan n, canolddydd, nen-bwynt, nawn; iJinell canolddyddnbsp;Meridional, mi.rid'yun.al a, deheuol,nbsp;iiawnol I paenaidd; math o wlanennbsp;Merino, mi.rfno n, math o ddafad Ys-Merit, mer'it vt, haeddu, rhyglyddu,nbsp;teilyngu, dirperu: �, haeddiant, teil-yngdodjihygiyddiant, arobryD,arobridnbsp;Meritorious, raer.i.toVi.us a, teilwng,nbsp;haeddiannus, haeddiannol, clodwiwnbsp;Meritot, mer'i.tot n, chwareu siglaethannbsp;Merlin, m�r'iin n, math o guryllnbsp;Mermaid, mur'mad n, moriorwynnbsp;Merriment, meri.ment n, liawenydd,nbsp;digrifwch, hoenusrwyddnbsp;Merry, mer'i a, hylon, hoenus, llawen.nbsp;Merry-andrew, chwydawydd, croesan,nbsp;ttwly hair, digrifyn,ysgentyn. Merrymaking, noswaith lawen. Merrythought, asgwrn y gwenyddnbsp;Mersion, m�r'shun� n, trochiad, suddiantnbsp;Mesenteric, mez.en.ter'ik a, perthynolnbsp;i�r cefndedyn

Mesentery, mez'en.ter.i n, cefndedyn, llengig, llieingig, percini, perfeddlennbsp;Mesh, mesh n, magi, masg, masgl. twUnbsp;Meshy, mesh'i a, masglog, tyllogfrnwydnbsp;Meslin, mez'lin n, brithyd, cymmysgydnbsp;Mesne, min a, cauol [bwyta, cydfwytanbsp;Mess, mes n, arlwy, saig o fwyd: vi,nbsp;Message, mes'aj n, cenadwri, neges, gairnbsp;Messenger, mes'en.j�r n, cenad, neges-ydd, negeswas

Messiah, me.s�'S n, Crist, Eneiniog Messieurs, mesh'urz np, meistri, fynbsp;meistri

Messmate, mes'iniit n, cydfwytawr, cys-Messuage, mes'wiij n, tyddyn, !� a gardd Met, met pt amp; pp.�Meetnbsp;Meta-, pXy tros,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ar-

Metabasis, mi.tab nbsp;nbsp;nbsp;7i, trosfynediad

Metachronism, mi.uic'ro.nizin n, cam-Metage, mi'tiij �, inesunad [ainseriad Metal, met'ai n, metel, delid, adwyunbsp;20'i


-ocr page 229-

�re; late, line, no, milte; she, zh=z az�re; thin, THis; j=dzh. MID

Metalepsis, met.a.iep'sis w, trawsgym-meriad nbsp;nbsp;nbsp;[merol

Metaleptic, met.adep'tik a, trawsgym-Metallic, mi.tal'ik a, metelaidd, ad-wjmoi, delidaidd

Metalline, met'ahin a, metelog, delidog Metallist, met'al.ist, Metallurgist, met'-al.�r.jist n, aelidwr, tierylltnbsp;Metallurgy, met'al.�rji n. meteliaethnbsp;Metamorphic, met.a.mor'fik a, gwedd-newidiol, ffurfnewidiolnbsp;Metamorphose,met.a.m�r'f�s vt^ dull-newidio, gweddnewidnbsp;Metamorphosis, met.a,mor'f�.sis (j?nbsp;metamorphoses, met.d.m6r'f�.siz)nbsp;gweddnewidiad, dullnewidiadnbsp;Metaphor, met'�..f�r n, trawssymmud-iad, trawsymddwyn; cyft�lybiaethnbsp;Metaphorical, met.a.for'i.kal a, traws-symmudol; cyfFelybiaetholnbsp;Metaphrase, met'a.traz n, cyfieithadnbsp;caeth, cyfieithad llythyrenolnbsp;Metaphrast, met'S,.frast �, cyfieithyddnbsp;llythyrenol [soddol, uchaniauolnbsp;Metaphysical, met.amp;.fiz'i.kai a, arddan-Metaphysics, met.a.tiz'iks np, athronau.nbsp;arddansoddau, uchaniaeth, dansodd-iaeth, arddansoddiaethnbsp;Metastasis, mi.tas'ta.sis n, symmudiad.nbsp;trosglwyddiad

Metatarsus, met.a.tar'sus �, gwar j droed; esgyrn bychain y traednbsp;Metathesis, mi.tath'i.sis n, trawsosodiadnbsp;Mete, mit vt^ mesur, mesuro, meidronbsp;Metempsychosis, mi.temp.si.k�'sisnbsp;trawsosodiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ionen

Meteor, mi'ti.ur n, awyrdan, goruch-Meteoric, mi.ti.or'ik a, gomchionllyd. Meteoric stones, ceryg y Iluched,nbsp;ceryg y cythraul; awyneininbsp;Meteorologist,mi.ti.or.ol'�.jist n, goruch-ionyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iondraeth

Meteorology, mi.ti.or.ol'o.ji �, goruch-Meter, mi'tur n, mesurydd [medd Metheglin, mi.theg'lin ti, meddyglyn,nbsp;Methinks, mi.thingks' (pi methought)nbsp;r, \ yr wyf yn tybied, tebygwn,nbsp;tebygaf, tybi^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dull

Method, meth'ud n, treth, ffordd, modd, Methodical, mi.thod'i.kal a, trefnus,nbsp;rheolaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Methodism, meth'ud.izm ^ trefnydd-Methodist, meth'ud.ist n, Trefniedydd Trefnyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ tretnu

Methodize, meth'ud.�z vi^ iawndretnu Methought, mi.th�t' pi,�Methinksnbsp;Metonymy, met'�.nim.i trawsenwad

Metre, mi'tur �, mydr, mesur, meidr; mesur yd Ffrengig, 39.37079 o lod-leddi. Compound metres, adlawiaidnbsp;Metrical, met'ri.kal a, mydrol, mesurol,nbsp;cynghaneddol, ar gannbsp;Metropolis, mi.trop'o.lis mamddinas,nbsp;pritddinas [esgob: a, prifddinasolnbsp;Metropolitan, mi.tro.pol'i.tan n, arch-Mettle, met'1 n, hawnt, bywiogrwydd,nbsp;yni, calon, awch, ysbryd, bywydnbsp;Mettled, met'ld a, bywiog,calonog, ynig,nbsp;hoenus. High-mettled, ffroenuchelnbsp;Mew, mii n, hebogdy, mud, muding;nbsp;gwylan:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mewian; can i mewn;

bwrw pin; bwrw cyrn; bwrw henfiew Mewl, mill v% bloeddian tel babannbsp;Mezzo- px. banner

Mezzorelievo, met.z�.ri.liV(5 w, math o gerfiad yn setyli allan ond ychydignbsp;Mezzotinto, met.z�.tin't� n, math o gerfiad ar elydr neu ddur, hanner-baentnbsp;Miasma, m�.az'ma (p miasmata, m�.az'-ma.ta) n, nwy heintddwynnbsp;Mice, m�s np.�Mousenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ 29fed o Fedi

Michaelmas,mik'hmas n, gwyl Fihangel, Miche, mitsh vi, ilechu, lierciannbsp;Mickle, mik'1 a, llawer: n, cryn lawernbsp;Microcosm, m�'kr�.kozm w, byd bychan,nbsp;by dan; dynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fesur-offeryn

Micrometer, m�.krom'i.t�r n, math o Microscope, m�'kr�.sk�p n, chwydd wydr,nbsp;Mid, mid a, canol, cydbell [mwyadurnbsp;Midday, mid'a n, banner dydd, canolnbsp;dydd, canolddydd, nawnnbsp;Middle, mid'1 n, canol, craidd: a, canol.nbsp;Middle-aged, canoloediognbsp;Middlemost, mid'l.most. Midmost, midmost a, nesat i�r canolnbsp;Middling,mid'ling a,canolig; cymmedrolnbsp;Midge, mij n, gwybedyn, ednogynnbsp;Midget, mid'jet n, corrach, corryn, corrennbsp;Midland, mid'land a, canoldirol [nosnbsp;Midnight, mid'n'it �, canol nos, bannernbsp;Midriff, mid'rif n, liieingig, llengignbsp;Midshipman, mid'ship.man n, is-swydd-og ar long, canol-longyddnbsp;Midst, midst n, canol, banner, craiddnbsp;Midstream, mid'strim n, canolffrwdnbsp;Midsummer, mid'sum.ur n, canol haf,nbsp;alban hefin. Midsummer day, gwyinbsp;loan, 21ted o Fehefinnbsp;Midway, mid'wa banner y fforddnbsp;Midwife, mid'wit (p niidwives. mid'-w�ivz) oydwraig, colwynes, esgor-wraig. Man-midwite, colwynyddnbsp;Midwifery, mid'wif.ri n, bydwreigaeth,nbsp;colwyuyddiaeth

205

-ocr page 230-

MIN path, faf, �re, met, ma-rine, pin. orb, on. c�rve cut t\v=itoo, ti^yk^took;

Midwinter, mid'win.t�r w, canol gauat, byrddydd gauat, albau arthannbsp;Mien, min n, golwg, pryd, gwedd, ag-wedd, edrychiad, tremnbsp;Might, m�t n, nerth, gryra, cademid,nbsp;gallu, galluedd: pt.�Maynbsp;Mightiness, m�'ti.nes n, galluogrwyddnbsp;Mighty, mi'ti a, cadarn, galluog, cryf,nbsp;grymus, nerthol. Mighty in arms,nbsp;dewrarfognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rnudo

Migrate, mi'grat vt, symmud trigias, Migration, mi'.gra'shun n, symmudiad,nbsp;mudiad, trawsiudiadnbsp;Milch, miltsh a, blith, blithog, llaethog.

Milch-cows, gwartlieg blituion Mild, mild a, tyner, tirion, mwynaidd,nbsp;hynaws, llariaidd, gwdr, tawelnbsp;Mildew, mil'd� n, melgawod, melwlith,nbsp;mallder, brychni, llwydninbsp;Mildness, m�ld'nes n, tynerwch, tirion-deb, mwyneidd-dra, llaneidd-dra, hy-nawsedd, addtwyndernbsp;Mile, m'il n, milltir, milldir, 1760 Hathnbsp;Milestone, m�i'st�n n, careg tilltirnbsp;Miliary, mii'yur.i a, bychan, gronynolnbsp;Militant, mil'i.tant a, milwrus, rhytelus,nbsp;milwnaethus

Military, mil'i.tnr.t a, milwraidd, mil-wriaethol, rhyfelgar, llwyddog Militate, mil'i.tat vi, ymegn�o, milwrionbsp;Militia, mi.lish'a n, milwyr cartrelol,nbsp;cartreflu

Milk, milk n, llaeth, blith: vty godro; armeilio. Milk-maid, llaethwraig,nbsp;maerones. Milk-pail, ystwc godro,nbsp;celwrn, cunnog. Milk-pan, padellnbsp;laeth. Milk-porridge, cawl llaeth.nbsp;Milk-sop, mursenddyn. Milk-tray,nbsp;ceulawr; mail. Milk and water, glas-dwr. Destitute ot milk, dilaeth. Firstnbsp;milk, cynliaeth, blaenllaeth. Second-milk, armael. Sweet milk, lletrithnbsp;Milken, mil'kn a, o laeth, llaecnaiddnbsp;Milkiness, mil'ki.nes n, Itaetheiddrwyddnbsp;Milky, mii'ki a, Uaethawl, llaetlilyd.nbsp;Milky-way, y llwybr llaeinog, galacth,nbsp;heoi y gwynt, Oaer Gwydion, eirianrodnbsp;M�ill, mil n, melinj breuan: vt, inalu,nbsp;nielino; ymyl-rigoli. Mill-dam, pwnt,nbsp;argae melin. Mill-race, ffrwd y tenn.nbsp;Mill-stone, maen melin Lyddwrnbsp;Millenarian, mil.en.6�r'i.an n, milfiyn-Millennial, mi.leii'yal a, milhwyddnbsp;Millennium ini.len'yum n, miiflwydd-iant, y mil blynyauoeddnbsp;MiUepeUe, mil i.pid n, milcerdd, mi\-troed, miired, gwrach y lludw

Miller, mii'ur n, meimyad, malwr. Mil-

let�s thumb, penbwl, penbwla Millesimal, mi.les'i.mal a, miltedolnbsp;Millet, mil'et n, miletnbsp;Milliard, mil'yard n, 1,000 000,000 cnbsp;�ranciau=40,000,��0p.; mil o tiliynaunbsp;Milliner, mil'Miiir n, ysgines, penwisg-yddes, gwn�adyddesnbsp;Millinery, mil'i.nur.i n, penwisgoeddnbsp;Million, mil'yun n, miliwn, iniltil, mil anbsp;filoedd, buna, deg rhiallu, 1,000,000nbsp;Millionaire, mil.yun �'r' n, un biau tiliwnnbsp;0 bunnau, dyn cytoethog, miliwniadurnbsp;Millionth, mil'yunth a, m.liyntednbsp;Miit, milt n, grawn pysgod, lleithon,nbsp;lleithban, cleudyt Bieduynnbsp;Milter, mii't�r n, pysgodyn, lleithon,nbsp;pysgodyn gwryw

Mime, mini n, dynwaredydd, digrifwas Mimic, mim'ik n, dynwaredydd, gwat-warydd: vt, dynwaredu, argydgamu,nbsp;mocio, gwatwar: a, dynwaredolnbsp;Mimicry, mim'ik.ri n, dyuwaredyddiaethnbsp;Mimographer, mi.mog'ra.tur n, ysgrif-enyad coegchwareuonnbsp;Minaceons, mi.na'shus, Minatory, min'-�.tur.i a. bygythiol, bygylusnbsp;Minaret, min'ur.et n, pigwn uchelnbsp;Mince, mins vt, manfriwio; goduy wedyd,nbsp;lledguddio; rhygyngu, mursenunbsp;Mind, mind n, meddwl, bryd, gol'eg,nbsp;bwriad; tyb, barn; cof; pwyll: v,nbsp;meddylied, ystyried; gofalu; cofio.nbsp;Double-minded, anselydiog. 1 don�t

mind, nbsp;nbsp;nbsp;ni waeth genyt. Narrowminded, anbael. Out of his mind,nbsp;gorphwyllog, inaes o�i bwyll. Ofnbsp;sound mind, yn ei iawu bwyll, yn einbsp;synwyrau. Presence ot mind, parod-rwydd meddwl, pwyll. Sober-minded,nbsp;ystyriol, pwyliog. To have a mind to,nbsp;bou am, bod a chwant arno, bod a�lnbsp;fryd ar. Time out ot mind, cyn cot.nbsp;To bear in mind, coho. Worldly-minded, bydoitryd, byuoiserchus

Mindful, mindlWi a, gotalus, cohis, meddylgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[garwch

.Mindfulness, in�ndT^l.nes n, gotal; cot-Mindless, mi'na'les a, diotai, anghofus Mine, min pn, ly, man, eiddot: tgt;, mwn-gloddio: n, mwnglawdd, cuUdgiawdd,nbsp;cloddta. A. silver mine, mwn arian,nbsp;arianglawdd, ariangloddta. To springnbsp;a mine, chwythu cuddglawda. Anbsp;frienil ot mine, cytaili i mi. This is

mine, nbsp;nbsp;nbsp;mi biau hwn

Miner, rni'mir �, mwnwr, mwngloddiwr

206

-ocr page 231-

5re; lat�; l�nc, n�, in�t�; she, zhs=:z az�re; thin, this; j=dzh. MTS

Minuteness, mi.niit'nes n, manylrwydd Minutis, mi.nUslii.i np, manion, man^Mischance, mis.tshans' n,nbsp;bynciau, manyiionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| a�wydd, drygddamwaiu

Mineral, mm'ur.ai n, mwu: a, mwnoi Mineralist, mm'ar.al.ist n, mwnyddnbsp;Mineralogist, min.u.ral'�.ji8t n, mwn-yddiaethydd, mwnotyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Mineralogy, min.U-ral'�.ji n, mwnofydd-Mingle, ming'gi fgt;, cymmysgu; britho Miniature, miiry^.tsh�'r n, manddarlnn.

Miniature painting, manddariuniad Minikin, imni.kin n, bychanigyn: a.

bychanig nbsp;nbsp;nbsp;coryn

Minim, min'im n, mymryn, adtaniff, pen-Minimum, min'i.mum �, y gradd ileiat Mining, m�'ning n, mwngloddiadnbsp;Minton, min'yun n, anwyliidyn; gwen-ieithiwr; math o argrafflythyrennbsp;Minish, min'ish v, lleihau, cwtau. tollnbsp;Minister, min'is tiir v, gweini, gweini-dogaethn: ?i, gweinidog, gweinydd.nbsp;Prime minister, prit weinidog, cynwasnbsp;Ministerial, min.is.tiVi.al a, gwemidog-aetholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[swydd

Ministery, min'is.tnr.i n, gwasanaeth, Ministrant, minis.trant a, gweinidogol,nbsp;gweiniolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iad, gweinyddiad

Ministration, min.is.tra'shan n, gwein-Ministry, min'is.tri n, gweinidogaeth, gweinyddiaeth; gwasanaethnbsp;Minnow, min'd, Menow. men's n, pil-codyn, math o bysgodyn bychan [oednbsp;Minor, m� n�r n, bychan; llai: n, un dannbsp;Minorate, min'S.rat vt, lleihau, tolinbsp;Minoration, inin.S.ra'shun n, ileihad,nbsp;toliad, bychaniad

Minority, mi.nor'i.ti n, maboed, mebyd;

isrit, niter Ileiat, lleiafrit, lleint Minotaur,min'�.tdrn,anghenfildychym.

mygol rliwng dyn a tharw Minster, min'stur n, mynachlog; eg-Iwys gadeiriol [teleiddwr, ffilornbsp;Minstrel, min'strel w, clerwr, cerddornbsp;Minstrelsy, min'strel.si n, clerwriaethnbsp;Mint, mint n, bathdy; mintys: v, bathu.nbsp;Pish mint, mintysy dwtr. Spearmint,nbsp;mintys Mair. Wild mint, mintysnbsp;llwydionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tathu

Mintage, min'taj n, bathiad; treth am Mintman, mint'man n, batliwr, bathydunbsp;Minuet, min'u.et n, matn o daplasnbsp;Minus, mfnus a, llai: n, erthyneb 'nbsp;Minute, mi.niit a, bach, bychan, mamp;n ;nbsp;manwi

Minute, minlt n, mynyd, meityn; oof nod: vt, cofnodi, bymodi. Minute-gun, dryll a danir bob mynyd

Minx, mingks n, cuegen, niurseu iVliracie, mir'a.ki n, gwyrth, rhyieddodnbsp;Miraculous, mi.rak ii.lus a, gwyrthiol,nbsp;aruthrol, rhyteddol, goruchaniauolnbsp;Miraculousness, mt.rak'ti.lus.nesnbsp;gwyrthioldeb, rnyfeddolrwyddnbsp;Mirador, mir.a.d�V n, oriel, rhodfanbsp;Mirage, sni.razh' n, hudnwy, twyll-olwgnbsp;Mire, mi'r ilaid, Uaca. tom, bawnbsp;Mirksome, murk'sum, Mirky, mur'kinbsp;tywyll, gwyll, anoleu, gwrmnbsp;Mirror, mir'�r n, drychnbsp;Mirth, m�rth n, llawenydd, digrifwchnbsp;Mirthful, mhrth'twi a, iiawen, hylon,nbsp;gorfoleddus, lion

Miry, m�Vi a, ileidiog, tomlyd, bawlyd Mis- px, yn arwyddo ammhriodoldeb-neufai; cam- {^camgymmeriadnbsp;Misacceptation, mis.ak.sep.ta'shun n,nbsp;Misadventure, mis.ad.ven'tsliur n, aryg-ddamwain, anfiawd, aflwyddnbsp;Misadvice, mis.ad.vis' n, gaugynghornbsp;Misadvise, mis.ad.v�z' vt, camgynghorinbsp;Misaim, mis.am' o, camgyf'eirionbsp;Misanthrope, mis'an.throp u, dyn-gas-awr, casawr dynolrywnbsp;Misanthropic, mis.an.throp'ik a, annyn-Misanthropy, mis.an'throp.i �, dyn-gasedd, annyngarwchnbsp;Misapplication, mis.ap.H.kH'shunnbsp;camgymhwysiad, camddefnyddiadnbsp;Misapply, mis.a.pli' vt, cambriodoli, cam-arfer, camddeftiyddio, camgymhwysonbsp;Misapprehend, mis.ap.ri.hend' vt, cam-ddeallnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ camsyniad

Misapprehension, mis.ap.ri.nen'shun n,. Misanange, mis.a.ranj' vt, camdrefnunbsp;Misascribe, mis.as.kr�b' vt, cambriodolinbsp;Misbecome, mis.bi.kum' vt, drwgweddunbsp;Misbehave, mis.bi.hav' v, camymddwynnbsp;.Misbehaviour, mis.bi.h�'vi.�r n, cam-ymdaygiad, drygtoes, anweddusrwyddnbsp;Misbelief, mis.bi.iil' n, camgoei, geugrednbsp;Misbelieve, mis.bi.liv' vi, cangredufnbsp;angPoeho, ammheu

Miscalculate, mis.kal'kU.lat r, camgyf-rit, camrito, camfwrw Miscall, mi8.k6r vt, camenwi, dilenwinbsp;Miscarriage, mis.kar'aj n, erthyliad,.

twymynwely; aflwyddiant j^anfiyun Miscarry, mis.kar'i vi, erthylu; methu,nbsp;.Miscellaneous, mis.e.la'ni.us a, amryw-iog, amiryw, amrywiol, amrytathnbsp;Miscellany, mis'el.amp;.ni n, amrygasgliad,nbsp;amrywdeb, brithuodach

dryglam.


207

-ocr page 232-

path, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, tgt;V=rtoo, t^k=took;

MIS

Miscniet, mis'tshit w, drwg, drygioni, asbri, camwedd, ysgelerder, anras;nbsp;niwed, dryglam, atiwydd: vt, drygu,nbsp;niweidio. Mischiet-maker, terfysgwr,nbsp;pwt y gynhen, cwd y gynhennbsp;Mischievous, mis'tshi.vus a, dryglonus,nbsp;niweidiol, diraid, asbriol, barusnbsp;Mischievousness, mis'tshi.vus.nes ti, di-reidi, drygedd, anfadrwyddnbsp;Miscible, mis'i.bi a, cymmysgadwynbsp;Miscitation, mis.i.ta'shun n, geuddyfynnbsp;iad, camddyiyniadnbsp;Miscite, mi.s�t' vt^ camddyfynunbsp;Misciaim, mis.klain' �, camhawl, cam-arddelw: v, camofyn, camarddelwinbsp;Misconceive, mis.kon.siv' v, camddeall,nbsp;camdybiednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyb

Misconception, mis.kon.sep'shun n, cam-Misconduct, mis.kon'dukt �, camym-ddygiad nbsp;nbsp;nbsp;[ddwyn

Misconduct, mis.kon.dukt' vt, camym-Misconjecture, mis.kon.jek'tshur w, cam-amcaniaeth: v, camddychymmygu Misconstruction, mis.kon.struk'shun nnbsp;camddeongliad, camgymmeriadnbsp;Misconstrue, mis.kon'strw vt, camdde-ongli, camesbonionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j_rito

Miscount, mis.kuwnt' v, camgyfrif, cam-Miscreance, mis'kri.ans n. geugred Miscreant, mis'kri.ant n, antadyn, adyn,nbsp;ysgelerddyn; anghredadynnbsp;Miscreate, niis'kri.at a, camffurfiedignbsp;iVIisdate, mis.dat' vt, camddyddionbsp;Misdeed, mis, did' n, drygweithred,nbsp;drygwaith, troseddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[synied

Misdeem, mis.dim'camfarnii; cam-Misdemean,mis.di.min'vlt;,camymddv7yn Misdemeanour, mis.di.mi'nur n, cam-ymddygiad, trosedd, camweddnbsp;Misdevotion, mis.di.vo shun n, gau-addoliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wyddo, camgyfeirio

M sdirect, mis.di.rekt' vt, camgyfar-Misdo, mis.dw' {pt misdid, mis.did', misdone,mis.dun') v, camwneuthur.nbsp;iM^Siloings, camwecldau, troseddaunbsp;Mis^loubt, m's.duvvt'i�^, drwgdybio; ofninbsp;Misemploy, mis.em.ploi' vt. camddefn-yddio, camarferu; camosod ar waithnbsp;Miser, m�'z�r n, cybydd, cerlyn, crinwas,nbsp;criiitachwr, bydolddyn,mab y crinwasnbsp;Miserable, mU'ur.a.bl a, gresynol; crin-tach; annedwydd, truan. A miserable person, truenynnbsp;Miserere, miz.i.ri'ri n, enw ar salm 61.nbsp;Misery, miz'ur.i n, gofid; trueni, adtyd,nbsp;drygfyd, gresynij annedwyddwch;nbsp;cybydd-dod, crintachrwydd

Mistashion, mis.tash'nn vt^ camtiurbo, aflunionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fi'urfio

iVlisform, mis.t�rm' vt, dryglunio, cam-Misfortune, mis.fOr'tshun n, anffawd, anhap, drygddamwain, aflwyddnbsp;Misgive, mis.giv' misgave, rais.gav',nbsp;pp misgiven, n^is.giv'n) vt, gwan-gredu; ofni drwg. Misgiving, am-mheuaeth, drygdyb

Misgovern, mis.guv'urn vt, camlywodr-aethu, aflywodraethu, camreoli Misgovernment, mis.guv'urn.ment n,nbsp;any wodraethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ fforddiad

Misguidance, mis.g�'dans w, camhy-Misguide, mis.g�d' vt, camarwain, cam-dywys nbsp;nbsp;nbsp;f aflwydd

Mishap, mis.hap' n, anhap, dryglam, Mishear, mis.hiV (^pt amp; pp misheard,nbsp;mis.h�rd') vt, camglywednbsp;Misinfer, mis.in.fur' vt, camgasglnnbsp;Misinform, mis.in.lorm' vt, camhysbysu,nbsp;camadrodd, camfynegu [ddeongunbsp;Misinterpret, mis.in.tur'pret vt, cam-Misjoin, inis.join' vt, camgyssylltunbsp;Misjudge, mis.juj' vi, camtarnu, traws-Misicin, mis'kin n.�Mixen [farntinbsp;Mislay, mis.la' vt, camosod, camgyfleunbsp;Misle, miz'1 vi, manwlawionbsp;Mislead, mis.lid' {pt h pp misled, misled') vt, camarwain, camdywysnbsp;Mislike, mis.l'ik' vt, anghara, casau: n,nbsp;Misly, miz'li a, manddefnynoi [casinebnbsp;Mismanage, mis.man'aj vt, camdrin,nbsp;camdretnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[camdrefniad

Mismanagement, mis.man'aj.ment n, Mismatch, mis matsh' vt, camgymhaninbsp;Misname, mis.nam' vt, camenwLnbsp;Misnomer, mis.n�'m�r n, camenwadnbsp;Misobserve, mis.ob.zurv' vt, camsylwi,nbsp;camwelednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[priodas

Misogamist, mi.sog'^.mist n, casawr Misogyny, mi.soj'i.ni n, casineb at fen-ywod, gwragedd, neu ferchednbsp;Mispersuasion, mis.pur.swa'zhun n, cam-dyb, geugred ^ ( gyfleu, camddodinbsp;Misplace, mis.plas' vt, camosod, cam-Misprint, mis.print' vt, camargraff'u: n,nbsp;camargraffiad, gwall [ysgornionbsp;Misprise, mis.pr�z' vt, camgymmeryd;nbsp;Misprision, mis.prizh'un n, esgeulusdra,nbsp;dirmyg, diystyrwch; bradgeliadnbsp;Mispronounce, mis.pro.ndwns' vt, cam-gynanunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gymmesuro

Misproportion,mis.pr�.p��r'shun vt, cam-Misquote, mis.kwot' vt, camddyfynu Misrecite, mis.rks�t' vi, camadroddnbsp;Misreckon, mis.rek'n vt, camgyfrifnbsp;208


-ocr page 233-

�re; lat�; l�ne, n�, m�te; she, zh=z azure; thm, this; j=dzh. MOP

Misrelate, mis.ri.lat' vt^ camadrod� Misreport, mis.ri.po�rt' vi^ camfjnegnnbsp;Misrepresent, mis.rep.ri.zent' vt^ cam-ddangos, dywedyd anwireddnbsp;Misrule, mis.rwl' n, annhrefn, aflywodr-aeth, atreoiaeth: vi, camreolinbsp;Miss, mis n, meistresan; cywelyes;

meth, pali. v, daelu, methu, colli Missal, mis'al n, llyfr yr o�erennbsp;Misshape, mis.shap' vt, aflunio, camlunionbsp;Missile, mis'il a, ergydiol, tafladwy,nbsp;hydafl: n, arf tafl

Mission, mish'un re, anfomad; cenad, cenadaeth, cenadwri, cenadwriaethnbsp;Missionary, misb'un.ur.i n, cenadwr,nbsp;cenad: a, cenadol, cenaawriaetholnbsp;Missive, mis'iv a, tafladwy; anlonadwy;

n, cenadwr j liythyr; rhodd Misspeak, mi.spik {pt misspoke, mi-sp�k', pp misspoken, mi.sp�'kn)nbsp;camddywedydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sillafu

Misspel, muspel' vt, camsillebu, cam-Misspend, mi.spend' vt, gwastrafiu ^lisstate, mi .stat' vt, camadroddnbsp;Mist, mist re, mwl, niwien; larth; caddugnbsp;Mistake, mis.tak' re, camgymmeriad,nbsp;camsyniad, gwall, gwalJawd, amry-fnsedd: v {pi mistook, inis.tvVk', ji?/?nbsp;mistaken, mis.ta'kn), camgymmeryd,nbsp;camsynied, amryluseddu. To be mistaken, camsynied, cael ei gamarvvain;nbsp;cael ei gamddeall

Misteach, mis.titsh' {pt 8c pp mis-taught, mis.t�t') vt, camduysgu, cam-addysgu, camatnrawiaethu | aiw Misterm, mis.t�rm' vt, camenwi, cam-Misthink, mis.thingk' {pt 8c pp misthought, mis.tnot') vt, camleddwlnbsp;camdybionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ainseru

Mistime, mis.t�m vt, camamseru, t Mistiness, mis ti.nes re, tywy�ni, niwleddnbsp;Mistitle, mis.t� tl vt, camenwi, camalwnbsp;Mistletoe, miz'l.t� re, uchelfal, ucheltar,nbsp;ucheiwydd

Mistress, mis'tres n, meistres; cariad-terch; gordderchwraig, cywelyes Mistrust, mis.trust' re, drygdyb, pryder:

vt, drygdyb.o, anghoelio [pryderus Mistrustiul, mis.trust'lvtl a, drygdybus,nbsp;Mistrustless, mis.trust'les a, ymddir-iedusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_iiiwiog

Misty, mis'ti a, cymylog, caddugol, Misunderstand, mis.un,d�r.stand' (ptnbsp;8c pp misunaerstood, mis.un.dur-st'^u ) vt, camddeail, camsyniednbsp;Misunderstanding, mis.un.d�r.stan'dingnbsp;re, camudealliad; ymrataelnbsp;U

Misusage, iius.�'saj re, camdriniaeth Misuse, m.s.�s' re, cainarter, sariiadnbsp;Misuse, mis.�z' vt, camarfer, camdrinnbsp;Mite, m�t re, iiatling, mymryn, briwyninbsp;gwytyn, meisgyn, gwiddonyn. Fullnbsp;ot mites, euddonog. To breed mites,nbsp;euddoni, magu gwiddonnbsp;Mithridate, mith'ri.dat re, meddygin-iaeth rhag gwenwyn; cy�aith Damo-crates, meddyg Mithridates, ureiiiunbsp;Ponttis; mwstardd

Mitigate, mit'i.gat vt, esmwythau, llin-aru, ilonyddu, ysgafnhau, lleihau Mitigation, mit.i.ga'shun re, llinariadnbsp;Mitre, m�'tur re, meitr, coron esgobnbsp;Mitred, m�'t�rd a, mei trog; coronognbsp;Mittens, mit'enz np, dyrntolau, menygnbsp;heb lysedd

Mittent, mit'ent a, anfonol, yn anfon Mittimus, mit'i.mus re, carcharwarantnbsp;Mity, m�'ti a, gwyddoneg, euddonognbsp;Mix, miks v, mysgu, cymmysgunbsp;Mixen, mik'sn re, tomennbsp;Mixture, miks'tsli�r, Mixtion, miks-tshun re, cymmysg, cyinmysgiad, cym-mysgedd, mysgiad

Mizmaze, miz'inaz n, dyrysfa, dyrysweh Mizzen, miz'n re, hwyl oi, hwyl y llywnbsp;Mizzle, miz'1 vi, manwlawionbsp;Mizzy, miz'i n, mignen, siglen, corsnbsp;Mnemonics, ni.mon'iks np, cotyddlaethnbsp;Moan, mbn re, cwyn, cwyntan: v, cwyno,nbsp;galaru, ymotidio, cwynfan, griddl'anunbsp;Moat, mot re, amglawdd, ffos, cylchftbsnbsp;Mob, mob re, gwerinos, gwerin, tyrfa,nbsp;gwerindorf, y bileinllu; math o gap:nbsp;vt, cyd-dertysgu; ditr�onbsp;Mobile, m�.bil' a, symmudol; anwadal:

re, y werm, gwermos, pobl gyttredin Mobility, m�.bii'i.ti re, bywiogrvrydd,nbsp;symmudoldeb; anwadalwch; y werinnbsp;Mock, mok re, moe, gwawd; gwatwar-gerdd: a, dynwareuol, gau, rhithiol:nbsp;V, mocio, gwawdio, gwatwar; min-gamuj dynwared, twyllo, cellwairnbsp;Mockery, mok'ur.i re, gwawd, gwatwar,nbsp;dirmyg; chwerthiniad am oen; tfugnbsp;Modal, in�'dai a, damweinioinbsp;xVlode, mod re, ari�r, dull, fl�rdd, treinnbsp;Model, mod'el re, cynllun, cynddelw: a,nbsp;cynddelwig � vt, ilunio, cynliunio, ar-lunio, cynddelwi, ��riionbsp;Moderate, mod'ur.at a, cymmedrol,nbsp;canoiig; rhesymol; hynaws, rhywiog:nbsp;vi, cymmedroli, gweddoli, aratunbsp;Moueration, mod.u.rii'sUuii re, cym-medrolaer, cymmedrolueb; aratwehnbsp;209


-ocr page 234-

MON path, fat, �re, met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, t'V=too, t A k=took;

Moderator, inod'ur.a.tur n, cymmedrol-wr, canolwr

Modern, mod'�rn a, newydd, diweddar Modernize, mod'tir.n�z vt, newydd-dduilio, newyddu Ldiweddariaidnbsp;Moderns, mod'�rnz np, dynion diweddar,nbsp;Modest, mod'est a, gwylaidd, gweddaidd,nbsp;diwairnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| deb

Modesty, mod'es.tt n, gwylder; diweir-Modicum, mod'i.kum n, ychydigyn, tameidyn, tipyn, rhannbsp;Modification, inod.i.ti.kii'shun n, ag-weddiad, dulliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| mhwyso

Modify, mod'i.f � vt, dullio, agweddu; cy-Modillion, mo.dii'yun n, math o ys-gwyddyn nbsp;nbsp;nbsp;[wych

Modish, m�'dish a, moddgar, manol-Modishness, mo'dish.nes n, moddas-rwydd, arfergarwch [cymhwyso Modulate, mod'�.lat vt, cyweirio iiais,nbsp;Modulation, mod.ii.la'sliun cyweiriadnbsp;y iiais neu seiniau, trawsgyweiriadnbsp;Modulator, mod'�.la.t�r n, cyweiryddnbsp;cerdd, cynghaneddwr; graddfa gerdd-Module, mod'iil n, darlun, gwaglun [orolnbsp;Modus, mo dus n, tal yn lie degwm;

dogndal nbsp;nbsp;nbsp;[dostan

Mogul, mo.gur n, amherawdwr Hin-Mohair, mo.he'r' to, blew gatr Tyrciaidd Moidore, m�i'd��r to, darn o aur Portu-galaidd gwerth �1 7s.

Moiety, mo'i.ti n, banner, hannereg Moil, m6il v, Ifwdanu, ystuno, trybaeddunbsp;Moist, mOist a, llaith, iraidd, suddlyd,nbsp;gwlyb, gwlyborliydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwlychu

Moisten, mCi'sn vtj llelthio, ireiddio. Moistness, moist'nes to, lleithder, ireidd-der, gwlybaniaeth, gwlybyrwchnbsp;Moisture, mois'tshur to, irdra, yf, lleith-:

dra, sudd, gwiybwr, gwlych Molar, m�'l�r a, malurlol. Molar teeth,nbsp;danncdd malu, cilddannedd [triaglnbsp;Molasses, mo.lasiz n, gwaddod siwgr,nbsp;Mole, mol to, gwadd, twrch daiar; mannbsp;geni; mwnt, argae, pwnt. Mole-catcher, gwaddotwr, gwaddwr, tyrch-wr. Mole-hill, pridd y waddnbsp;Molecule, mol'i.kiil to, tameidyn, myra-ryn, temig, gronyn

Molest, mo.lest' vtj ystuno, aflonyddu, trailodi, blino, dygnu, molochi, drygunbsp;�lolestation, mol.es.tU'shun n, aflonydd-iad, aflonyddwch, blinder [arolnbsp;Mollient, mol'yent a, esmwythaol, llin-Mollifiable, mol'i.t�.a.bl a, meddaladwynbsp;Mollification, mol.i.ti.ka'shun n, tyner-iad, llinariad, meddalb^d

Mollify, mol'i.fi vt, meddalbau, tyneru, ystwytho, esmwy tho, lliuaru; ilonyodunbsp;MoUusca, mo.lus'ka np, creaduriaidnbsp;meddalion, meddalogionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^meddal

Molluscous, mo.lus'kus a, meddalog, Molten, mo/tn pp.�Melt: a, tawdd,nbsp;toddedig. A molten image, delw dawddnbsp;Molybdenum, mol.ib'di.num to, math onbsp;Mome, mom to, deilF, drel, clwpa [^adwynnbsp;Moment, mo'ment to, mynydyn, meidyn,nbsp;meityn, amrantiad; pwys, mawrbwysnbsp;Momenta, mo.men't^ TOp.�Momentumnbsp;Momentary, mo'men.tur.i a, cythrymol,nbsp;diflanedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dwys

Momentous, mo.men'tus a, pwysfawr, Momentum, mo.men'tum {p momenta)nbsp;TO, egni, e^n�ad, ysgogrymnbsp;Momus, raohnus �, duw y cellwairnbsp;Monachal, mon'S,.kal a, mynacnaiddnbsp;Monacbism, mon'E.kizm to, mynachaethnbsp;Monad, mon'ad �, peth anhyran, unoldebnbsp;Monarch, mon'�rk to, brenm, teyrn, un-ben, penadur, archdeyrnnbsp;Monarcnial, mo.nar'ki.al, Monarchical,nbsp;mo.n^r'ki.kal a, archdeyrnol, unoenolnbsp;Monarchy, mon'ur.ki to, nnbenaeth,nbsp;teyrnedd, breniniaeth, unbenaduriaethnbsp;Monastery, mon'as.tur.i n, mynachlog,nbsp;mynachlys, mynachdynbsp;Monastic, m�.nas'tik, Monastical, mo-nas'ti.kal a, mynachaiddnbsp;Monday, mun'da �, dydd Llun. Ploughnbsp;Monday, dydd Llun gwedi�r Ystwyllnbsp;Money, mnn'i to, arian, arian bathol,nbsp;mwnai. Money-changer, arian-newid-iwr, sylltydd. Pin money, arian llog-ell gwraig. Pocket-money, arian traulnbsp;Moneyed, mun'id a, arianog; goiudognbsp;Moneyless, mun'i.les a, diarian, tlawdnbsp;Moneywort, mun'i.wurt to, canclwyfnbsp;Monger, mung'gur ?i, gwerthwr, mas-nachwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lledryw

Mongrel, mung'grel a, cymmysgryw: a, Monish, inon'ish vt. cynghori,rhybuddionbsp;Monition, mo.nish'un �, cynghor, rhy-budd; addysgiad

Monitor, mon'i.tur to, rhybuddiedydd, rhybuddiwr; is-ysgolfeistrnbsp;Monitory, mon'i.tur.i a, rhybuddiolnbsp;Monk, mungk to, mynach, monach.nbsp;Monk�s hood, llysiau�r blaiddnbsp;Monkery, mung'kur.i to, mynachaethnbsp;Monkey, mung'ki to, ab, epa, simachnbsp;Monicish, mung'kish a, mynachaidd,nbsp;Mono- px, uu-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ mynachol

Monociiord, mon'�.k�fd to, cyweirdant Monocular, m�.nok'�.lur a, unliygeidiognbsp;210


-ocr page 235-

�re; late; Vine, no, m�te; she, 2h=2 azure; thin, this; j^dzh MOR


Monody,mon'o.di n,gaiargan,galargerdd Monogam.st, m�.nog'3..miit n, un a lonbsp;yn erbyn aii bnodas, uuwreigyddnbsp;Monogamy, m�.nog'a.mi n, unbriodasnbsp;Monogram, mon'o.gram n, ilythyrair,nbsp;ilythyrnod, hythyrenau plethedignbsp;Monologue, mon'o.log n, liunaraethnbsp;Monomacby, mo.nom'a.ki n, ornest,nbsp;ymladd benbennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^golrwydu

Monomania, moD.�.ma'ni.ft n, unwall-Monomaniac, mon.o.ma'ni.ak n, un �oJ ar un pwncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ddalenog

Monopetalous, mon.o.petXlus a, un-Monopolist, m�.nop'�.iist n, gorlaelwr edwicwr, rhagbrynwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edwica

Monopolize, m�.nop'�.iiz vt^ gorfaelu, Monopoly, ra�.nop'�Ji �, gortaelaetb,nbsp;marchnad unllaw, edwicaethnbsp;Monoptote, mon'op.tot n, enw ag unnbsp;cytiwr iddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[air, gair unsiil

Monotheist, mon'�.thi.ist n.cred wr mewn un Duw, unduwiadnbsp;Monosyllable, mon.0.sil'a.bl n, unsili-Monotonous, m�.not'�.nas a, undon,nbsp;undonol, unsain, unseiniolnbsp;Monotony, m�.not'�.ni n, undonyddnbsp;iaeth, cyiacen, unseiniad; unrhywiaethnbsp;Monsoon, mon.swn' n, gwynt sydd ynnbsp;chwythu yr un ��rdd am chwecii misnbsp;Monster, mon'stur n, cynfil, anghenfilnbsp;Monstrosity, moa.stros'i.ti n, anterth-edd, gwrtbuni; dirtawreddnbsp;Monstrous, mon strus a, anghenfilaidd,nbsp;gwrthun, anferth, anterthol; dirfawr,nbsp;entawr; hyll, erchyli, aruthrnbsp;Montero, mon.tiYo n, cap marchfilwrnbsp;Monteth, mon'teth n, Uestr i olchinbsp;gwydrau ynddo

Month, munth n, mis, misgwaith. A month old, misyriad, mis oednbsp;Monthly, mnnth'ii a, misol, bob mis.

Monthly publications, misolion Monument, mon^�jnent n, cofadail,nbsp;cotarwydd, cofgoiofn, gwyddfa; bedd-gor, beddndail [^coffadwriaetholnbsp;Monumental, mon.�jneii'tal a, coffaol,nbsp;Mood, mwd n, tymmer, tuedd; moddnbsp;Merry mood, anian lawennbsp;Moodiness, m^y'dimes n, antoddogrwyddnbsp;Moody, mw'dl a, anloddog, digns;

meddyliol; pnidd, trist Moon mwnn41euad,lioer,canaid. Honeymoon, mis yr atiaith, y mis mM. Conjunction ot' the moon, cytrwng dwynbsp;lenad. Crescent of the moon, cefn ynbsp;iJeuad, First quarter ot the moon,nbsp;blaeu iloer. Second quarter, adtau

cynnydd. Halt moon, banner lleuad. Increase ot the moon, cyiinytld ynbsp;lleuad. Last quarter ot the moou, cilnbsp;y Ueuad, adfan cil. Wane of thenbsp;moon, adeg y lleuad, gwendid y lleuadnbsp;Moonbeam, mwn'oim n, iloerbeiydrynnbsp;Mooncalf, mwn'kat n, anghenhl; deiflfnbsp;Moonless, mwn'ies 0, dileuad, dilewyrchnbsp;Moonlight, m^^mTit n, goleu leuad,nbsp;iloergan, goleu�r Ueuad [lewyrchnbsp;Moonshine, mwu'sh�n n, Iloergan, lloer-iVIoony, mw'ni a, lloeraidd, lleuadoinbsp;Moot, m\v�r n, dyn du; morta, rhos,nbsp;corsle: v, angori; deuangorinbsp;Mooring, mw�ring n, angorfa, angorlenbsp;Moorish, mwVrish a, perthynol i�r Mwr-iaid; corsog. Moory, mwVi a, corsognbsp;Moorland, mwViand n, rnosdir, morfanbsp;Moose, m\vs n, math 0 garwnbsp;Moot, mwt vt, dadleunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^vt. mopio

Mop, mop �, mop, mopa, ysgubell eddi: Mope, mop vi, pendrymu; re, diogynnbsp;Moping, m�'ping a, trymllyd, marwaiddnbsp;Moral, moriM re, moeswers: a, moesol;nbsp;bucheddol; deddfoi. The moral law,nbsp;y ddeddt foesol, y deg gorchymmyn.nbsp;Morals, moesau; bucueddiad, ymar-weddiad, ymddygiadnbsp;Moralist, mor'al.ist, Moralizer, morial-�.z�r re, moesolwr, dysgawdwr moesaunbsp;Morality, m�.raVi.ti re, moesoldeb, inoes-older, moesolrwydd, moesddysgnbsp;Moralize, mor'al.iz vi, moesoii, moes-addysgu, moesresymu, moesddeonglinbsp;Morally, mor'al.i ad, yn foesol; yn olnbsp;rheswm, yn debygolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nen

Morass, mo.ras' re, cors siglenydd, mig-Morbid, mor'bid a, atiach, cletychlyd Morbidness, morioid.nes n, atiechyd,nbsp;heintusrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jbarol; hemtus

Morbide,mor.bit'ik o, heintddwyn heint-Morceau, m�rV� n, tameidyn, tipyn *Vlordacious, mor.da^shus a, danneddog,nbsp;llymelnog, brathlydnbsp;Mordant, mor'dant a, brathol, cnoawl:

re, syiwedd a ddetnyddir gan liwyddion More, mo�r a, ychwaneg, mwy; rhagor:nbsp;ad, yn twy; cd.�Much, Many. He isnbsp;no more, mae ef� weai marw, mae wedinbsp;dartod, dartu am dano. More andnbsp;more, mwyfwy. Once more, eto, eil-waith, trachetn, unwaith etonbsp;Moreover, m�r.� vur ad, ym mhellach,nbsp;heb Uw, gyda hyny, ac hetyd, hetydnbsp;Morganatic, mur.ga.nat'ik a, allun 0nbsp;radd. Morganatic marriage, priodasnbsp;amp; beny w aUan 0 radd, sa�e, neu urddasnbsp;211


-ocr page 236-

MOU path, fat, ere, met, m�-rine, pin, orb, on, e�rve, cut, t\V=too, t\Vk=took;

Moribund, mor'i.bund a, ur larw, ar drengunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ufudd, moesol

Morigerous, mo.rij'ur.us a, hynaws, Morion, mS�r'i.un n, penffestin, helmnbsp;Morkin, mor'kin n, burgyn, buria, abwynbsp;Moriing, mor'iing n, gwlan hifio, gwlannbsp;gin, gwlan llwdn marwnbsp;Mormonite, m�r'mun.�t n, dilynwr Joseph Smith, penboethiad Amencaidd;nbsp;tin 0 saint y dyddian diweddafnbsp;Morn, m�rn n, bore, boreu, boreuddyddnbsp;Morning, m�r'ning n, boreu, bore: a,nbsp;boreuol, boreol. Morning-gown, boreu-dwyg. This morning, boreu heddyw.nbsp;Early to-morrow morning, boreu forynbsp;yn fore

Morocco, m�.rok'� n, gwlad yn Affrica;

lledr Morocco nbsp;nbsp;nbsp;[porphor

Morone, m�.r�n' a, coch dwfn, dugoch, Morose, m�.r�s' a, anynad, anniddig,nbsp;anfwyn, sarig [ros'i.ti n, aarigrwyddnbsp;^loroseness, m�.r�s'nes, Morosity, mo-Morphew, mor'f ii n, y clefri gwyn, ysgennbsp;Morphia, mor'fi.a n, cysglys, cysgnurnbsp;Morrisdance, mor'is.dans n, dawns ynbsp;Mwriaid

Morrow, morio n, y fory. On the morrow, tranoeth. The day after to-morrow, trenydd. Three days hence, tradwy. To-morrow,yfory. Tomorrow night, nos y forynbsp;Morse, m��rs n, morfarch.�Walrusnbsp;Morsel, mor'sel n, tamaid, safnaid, tarn,nbsp;tipyn, tameidynnbsp;Morsure, mor'shur n, cnoadnbsp;Mort, mort n, cS.u helwriaethol; cemywnbsp;Mortal, m�r'tal a, marwol; angeuol: n,nbsp;un marwol, dyn. Mortals, marwolion,nbsp;daiarolionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[euolrwydd, marw

Mortality,m�r.tal'l.ti w,marwoldeb, ang-Mortar,m6r'tdr n,cymmrwd,priddgalcn;

breuan, cymmriwei; math o gyflegr Mortgage, morigaj n, arwystl, tirwystl:

vt, arwystlo, marw-wystlo Mortgagee, m�r.gU.ji' �, arwystlwr, tir-wystlwr, achfetawr

Mortgager, mor'ga.j�r n, gwystlroddwr, benthyciwr, echwynwr [angeuolnbsp;Mortiferous, m6r,tif'ur.u8 a, marwol,nbsp;Mortification, m�r.ti.fi.ka'shun n,marw-lygriad, madreddi; siomedigaeth, dar-ostyngiad, dwysofidnbsp;Mortdy, m�r'ti.�' v, marwlygru, marw-eiddio; blino, siomi, gofidionbsp;Mortise, mor'tiz n, mortais, rhwyll; vt,nbsp;morteisio, rhwyllonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aralladwy

Mortmain, mdrt'man n, meddiant an-

Mortuary, mor'tsh�.ur.i n, rhodd ar farwolaeth plwyfwr; claddle: 0, ang-laddol, claddfaoi

Mosaic, mo.za'ik a, Moesenol, Moesen-aidd; britli, amryliw: n, brithwaith Mosqne, mosk n, teml Fahometaiddnbsp;Mosquito, mos'ki,t� n, math 0 wybedynnbsp;colynog neu waedsugnoi tramornbsp;Moss, mos n, mwswg, mwswgl, mwswn,nbsp;migwyn; gweryd; mawndir,cors,mign-wern. Rock-moss, cen y graig. Tree-moss, cen y coed. Mosses, migneintnbsp;Mossy, mos'i a, mwsyglyd, mwsoglydnbsp;Most, most a, mwyal; amlaf: ad, ynnbsp;fwyaf, yn benatj tra:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Much,

Many. Most of all, yn benat. Most wicked, gwaethaf. At most, 0 f'wyaf,nbsp;0 eithaf, 0 bellaf

Mostic, mos'tik n, attegffon arliwiwr Mostly, most'li ad, gan mwyaf, yn fyn-ychafj yn fwyaf^ yn amlatnbsp;Motation, mo.ta'shun n, cynhyrfiad,nbsp;symiuudiad, cyfiroad, ysgogiad [ynnbsp;Mote, mot n, brych, brycheuyn, lluwch-Moth, moth n, gwyfyn, meisgyn, pryfynnbsp;dillad. Moth-eaten, ysedig gan wyfon.nbsp;Full of moths, gwytynognbsp;Mother, muTii'ur n, mam. Mother-in-law, mam yng nghytfaith. Mother-spot, man geni. Mother-tongue,nbsp;mamiaith, prifiaith. Step-mother,nbsp;llysfamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[inammaeth

Motherhood, muTH'fir.h^d n, mamedd, Motherless, muTH'ur.les a, difam, hebnbsp;fam, amddifadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ol

Motherly, muTH'Cir.lt a, mamaidd, mam-Motherwort, muTH'�r.w�rt n, llysiauV famnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[odlyd

Mothery,muTH'ur.t a, blodeulyd, g wadd-Motific, mb.tit'ik a, symmudbair, ys-gogol, ysgogiadol

Motion, m�'shun n, chwyf, chwim, chwiml, chwyfiad, symmudiad, eyffro-ad, ysgogiad, annogiad; cynnygiad;nbsp;ymarllwysiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[symmud

Motionless, mo'shun.les a, digyfffo, di-Motive, mo'tiv n, cynhyrfiad, cymhell-iad, eyffroad; egwyddor; amcan: a, symmudbair, ysgogolnbsp;Motley, mot'll a, amliwiog, amryliwnbsp;Motto, mot'o rt, arwyddair, arwyddwersnbsp;Mould, mold n, pridd, daiar; mold, cyn-liun; llwydni! v, moldio, dylunio,nbsp;llunio; 11 wydo. Mould- board,chwelydrnbsp;Moulder, m�i'd�r v, troi yn Ilwch, mal-nrio; adfeilio: n. moldiwr [llwydninbsp;Mouldiness, m�rai.nes n, llwydedd,nbsp;212


-ocr page 237-

�re; late line, no, mute; she, zhzrz azure; thin, XHis; j=:dzh. ]\IUL

I'loulding, m�i ding n, adaurn-gertiad Houldwarp, m�la'w�rp n, gwauu, twrctinbsp;daiar

Mou.dy, m'dl'di a, llwyd, brithUvyd, mws Moult, molt vt, bwrw plutnbsp;Mound, muwnd �, mwnt, gwarglawddnbsp;clawdd: vt^ amgau, amgioddionbsp;Mount, mdwnt n, mwnt, bryn, esgynfa:

v, esgyn, dringo, dyrchafu Mountain, muwn'tan n, mynydd, moel,nbsp;bryn. A little mountain, mynyddyn.nbsp;A prominent mountain, ban [wrnbsp;Mountaineer, muvVn.ta.ni�r' n, mynydd-Mountainous, muwn'ta.nus a, mynyddignbsp;Mountebank, muwn'ti.bangk n, crwyar-teddyg, crachteddyg, gwagloatiwr,nbsp;llamidydd, digritwrnbsp;Mourn, m��rn v, galaru, cwyno, arwylonbsp;Mourn-��', m�Vn�r n, gaiaiydd. galarwr,nbsp;cwynfanwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trwm, alaethus

Mournful, m��^n'f^Vl a, galarus, trist, Mourning, m��r'ning n, galarwisgnbsp;Mouse, muws {p mice, mis) m, llygoden.nbsp;Mouse-ear, y flewynog. Mouse-trap,nbsp;lly^odtagl, magi llygod. Field-mouse,nbsp;twrlla, liyg. Rear-mouse, ystlum.nbsp;Shrew-mouse,llygoden gocli.chwistlennbsp;Mouse, muwz o, liygota, dal llygodnbsp;Mouser, muw'zur llygotwr, llygotainbsp;Mouth, muwth (p mouths, muwTiiz)nbsp;n, geneu, satn, ceg

Mouth, mu\VTH tgt;, cegu, safnu, gy^cflu; mingamu. Foul-mouthed, drygieith-og, budreiriog, drwg ei datod. Mealy-mouthed, safnteddal, gwenieitlius.nbsp;Open-mouthed, cegagored, rheibus,nbsp;chwedleugar, tafodrydd. Root of thenbsp;�jouth. tatlod y geneu. Wide-mouthed,nbsp;salhrwth. Wry-mouthed, miugamnbsp;Mouthful, mhwth'twl w, satnaid, tamaid,nbsp;cegaid, llonaid pen^

Move, mwv v, ysgogi, symmud, cyffroi, cynhyrlu, cymhell; cynnyg; chwyho,nbsp;chwimio; cyffroi�r teimladaunbsp;Moveable, m\v va.bi a, symmud ad wy,nbsp;hydreigl, symmudoi; n, cyfodedynnbsp;Moveables, mw'va.blz np, da symmudoi,nbsp;da cyflro, cyfodediounbsp;Movement, mw-Zment n, sjTnmudiad,nbsp;ysgogiad, cyhroad; troellwaithnbsp;Moving, mw ving a, cy�r�ns, cynhyrfiol,nbsp;cy�roawl, ymsymmudoinbsp;Mow, rniiw n, mwdwl, das, tas, beis-gawn: v, mydylunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_pladuro

Mow, mo {pp mown, mou) v, il.idd. Mower, m�'ur n, pladurwr, iladdwrnbsp;Jloyle, mdii mul

Much, mutsu (moie, most) a Rawer: ad, yn lawr. As much, cymmaiut.nbsp;Teo much, gormod. Much ado, mawrnbsp;orchest, ystwr mawr, �wdan. Sonbsp;much the better, goreu i gyd. Sonbsp;much the worse, gwaetha�r inoddnbsp;Mucid, m�'sid a, ilwyd, mws, llysognbsp;.Mucidness, mii'sid.nes n, Rwydui, llysni,nbsp;mysmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^llysnafedd

Mucilage, mii'si.laj n, sudd; llyslyn. Mucilaginous, m�.si.laj'i.nus a, iiyslyn-aidd, ilysnafeddog, llyslydnbsp;Muck, muk n, tail, gwrtaeth, tom, baw:nbsp;vty teilo, gwrtcithio. Muck-heap,nbsp;Muck-hill, tomen. Muck-worm, pryfnbsp;y dom; cybyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 cadach

Muckender, muk'en.d^r w, llawlian, Muckincss, muk'i nes n, baweidd-dranbsp;JIuckle, muk'1 a, Rawer: n, sypyunbsp;Mucky, muki a, bawlyd, brwntnbsp;Mucous, mii'kus, Muculent, m�'k�,lentnbsp;a, Ilysnafeddog, llysnalol Lpigognbsp;^lucronated, m�'kr�.na,ted a, blaentain,nbsp;Mucus, mii'kus t?, llysnafeddnbsp;Mud, mud ?i, Raid, Raca, baw: v, lleidio,nbsp;budreddu, budroginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| afloewder

Muddiness, mud'i,nes n, lleidiogrwydd, Muddle, mud'1 vi, lledteddwi; dyrysunbsp;Muddled, inud'ld a, lledfeddw; dyrysedignbsp;Muddy, mud�i a, lieidiog, lleidlyd,nbsp;afloew: vt. lleidionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[glai

Mudwall, mud w61 �, gwal bridd, gwal Muff, mut n, dyrndorch, clydwain [gennbsp;Muffin, mut'in'Ti, math o dcisen, chwio-Muffie, mut'i v, moiedu, cuddio, mygydunbsp;Muffler, muf'liir , moled, wy neborchuddnbsp;Mufti,mufti n, archoft'einad Mahomet-Mug, mug n, diodlestr, cwpan [aiddnbsp;Muggish, mug'ish, Muggy, mug'i a,nbsp;ilwydiyd; llaith, tarthlyd, tarthdrwmnbsp;Mugient, mil ji.ent a, brcfoJ, bugunolnbsp;Mugweed, mug'wid llysiau�r groesnbsp;Mugwort, mug'wurt �, llysiau llwydnbsp;canwraidd Iwyd, bydiog Iwydnbsp;Mulatto, m�.lat'� n, un ganedig o rieninbsp;0 wahanoi iiwiau, un meiyndaunbsp;Mulberry, mul'ber.i n, ffrwyth merwydd.nbsp;Mulberries, mwyar Mair, mwyarnbsp;ffreinig. Mulberry-tree, merwyddennbsp;Mulct, mulkt n, dirwy, camlwrw: vt,nbsp;Mule, m�l n, raulnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dirwyo

Muleteer, mii,le,tiV' n, gyrwr mulod Muliebrity, mii.li,eb'ri,ti n, gwreigdra,nbsp;gwreigeiddrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anhydyn

Mulish, m�'Ush a, mulaidd; cyndyn, .Uull, inul vt, brydio, berwinbsp;Mulleen, mul'in n, canwyil yr adarnbsp;213


-ocr page 238-

MUS p^th, fat, �re, met, mi-rine, pin, 6rb, on, curve, cut, tgt;V=too, t^k=took;

Aluller, muliir n, maiurtaen, liawtaexi malurio

Mullet, mal'et n, barf bysg, penfras Jgt;iulligrubs, mul'i.grubz np, prytigedd,nbsp;yragno'r coluddion; sarigrwyddnbsp;Mulloc, mui'ukn, baw, ysbwrialnbsp;Mulse, muls n, meiwin, bragodwinnbsp;Multangular, mul.tang'g�.i�r a, aml-onglognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gcUog

Multicaps�lar, mul.ti.kap's�.l�r �, aml-Multifarious, mul.ti.t�r'i.us a, amlryw, amrytath, amrywiolnbsp;Multitidus, mul.tif'i.dus a, amryholltnbsp;Multiform, mui'ti.t�rm a, amlddull,nbsp;amryddull, iluosddullnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fath

Multigenerous, mui.ti.jen'ur.us a, aml-Multilaterai, mul.ti.lat'ur.al a, ami-ochrog nbsp;nbsp;nbsp;[eiriog

Multiloquent, mul.til'�.kwent a, ami-Multinomial, mul.ti.n�'mi.al, Multino-minal, inul.ti.nom i.nal a, amlenwog Multipartite, mui.tip'ur.t�t a, amlranog^nbsp;lluosran

Multipede, mui'ti.pid a, amldroediog Multiple, murti.pl o, amlblygog, aml-ritol: n, Iluosrif

Multipliable, mul ti.pVi.S-.bl a, lluosad-wy, a ellir ei iuosogi nbsp;nbsp;nbsp;loga�

Multiplicand, mul'ti.pli.kand w, lluos-Multiplication, mul.ti.pli.ka'shun n, Iluosyddiaeth, Iluosiaeth, Iluosogaeth.nbsp;Mark ol multiplication (X), Huoseb,nbsp;Iluosnod, nod liuosoginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ogydd

Multiplicator, mul'ti.pli.ka.t�r n, iluos-Multiplicious, mul.ti.plish'us a, liuosog Multiplicity, mul.ti.plis'i.ti w, Iluosedd,nbsp;iluosogrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lluosogydd

Multiplier, mul'ti.pl�.�r n, Iluosogwr, Multiply, mul'ti.pl� v, lluosi, liuosogi,nbsp;amlhaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amryalJu

Muiti potent, mul.tip o.tent lt;z, amrynerth, Multitude, mui'ti.t�d n, Iluaws, tori,nbsp;tyrta, myntai; y werin, y werinosnbsp;Multitudinous,mul.ti.t�'di.nus a, liuosognbsp;Multocular, mul.tok'�.l�r a, aml-lygeid-iognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffalu

Multure, mul'tshur n, tM neu doll am Mum, mum n, math o gwrw o fragnbsp;gwenith: i, ust I taw a sou! taw!nbsp;Mumble, mum'bl vi, mantachu, grymialnbsp;Mumbler, mum'blur n, mantacliwr,nbsp;myngialwr, grymialyddnbsp;Mummer, mum'�r n, mudchwareuyddnbsp;Mummery, mura'ur.i n, mudchwareunbsp;Mummy, mum'i�, corff wedi ei beraroglinbsp;Mump, mump v, chwylgnoi, buau-gnoi;nbsp;isel ddywedyd, cardota

Mumper, mum pur 7i, chwylgu�wr, boi-erwr; cardotyn nbsp;nbsp;nbsp;[wst

Mumpish, mnm'pish a, sarig; tawed-Mumps, mumps n, esogryn, y brynsach, y dawedwst, y dwymyn doben; mud-sarigrwydd, antoddogrwydd, soriantnbsp;Munch, munsh n, cnoi, dygnoinbsp;Mund,mund n, tanc.hedd, esmwythder,nbsp;llonyddwch, tawelwchnbsp;Mundane, mun'dan a, bydol [puradnbsp;Mundation, mun.da'shun n, gianhdd,nbsp;Mandatory, mun'da.tur.i o, glanhaol,nbsp;Mundic, mnn'dik n, maen tan [purolnbsp;Mundily, mun'di.f� vt, glanhau, ewynu,nbsp;puronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j_gwoDrwyol

Munerary, m�''nur.ur.i a, anrhegol, Mungrel, mung'grel n.�Mongrelnbsp;Municipal, m�.nis'i.pal a, dinasol, bwr-deisiol, dinasfreiniolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Meisiaeth

Municipality, m�.nis.i.pal'i.ti n, bwr-Munihcence, mti.nif�i.sens n, haelder, haeJioninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cedfaw

Munificent, m�.nif'i.sent a, hael, cedig, Muniment, m�'ui.ment n, amddilfyn;nbsp;caerwaith; hawi

Munishun, mu.nish'un w, amddiffynfa, amgaer, diffynwaith, moddion rhyfelnbsp;Munite, m�.n�t' vt, amgaeru, cadarnbaunbsp;Mnrage, ra�V'aj n, murdrethnbsp;Mural, m��r'al o, muriol, caerolnbsp;Murder, m�r'd�r n, llofruddiaeth, llaw-ruddiaeth, murn, murndwrn; vt, llof-ruddio, murnio. Self-murder, hunan-laddiad, ymdd�enyddiaethnbsp;Murderer, murMurMr n, llofrudd, lleidd-iad. Self-murderer, hunanleiddiadnbsp;Murdero�is, murMur.us a, Uotruddiog,nbsp;gwaedlyd, galanasolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^caeru

Mure, m��r n, mur: vt, murio, gwalio, Muriatic, m�V.i.at'ik a, hel�aidd, hel�olnbsp;Muricated, m��r'i.ka.ted 0, Jlymbigognbsp;Murk, murk n, cibyn, plisgyn; tywyllninbsp;Murky, m�r'ki a, tywyll, cymylog;nbsp;gwrm; cuchiog

Murmur, m�r'mur vi, grwgnach, conach, gythu; godyrddu, godyfur grwm,nbsp;grwyth, grydwst; grwgnach, tuchan;nbsp;goruad, darlwrdd. Murmuring of thonbsp;sea, bwmbwr y mor [grymialyddnbsp;Murmurer, mur'mur.�r n, grwgnachwr,nbsp;Murr, m�r n, annwydnbsp;Murrain, mur'an�, chwaren, pla ar ani-Murrey, mur'i fl, cochddu [teiliaidnbsp;Murrion, mur'i.un n, helm, penwisgnbsp;Musaph, m�'saf n, deddflyfr Tyrcaiddnbsp;Muscadel, mus'ka.del, Muscat, mus'katnbsp;n, math o winrawn per

2U

-ocr page 239-

�re; liite, l�ne, n�, m�t�; she, zh=az�re; thin, Tiiis; i=dzh. MYS

Mascadel, mus ka.del, Muscadine, mus'gt; kamp;.din n, math o win; math o elleigennbsp;Muscle, mus'l n, cyhyr, llywethan, llyw-eth, gwythi; pysg cragen lasnbsp;Muscosity, mus.kos'i.ti ?i, mysoglydeddnbsp;Muscular, mus'k�.l�r a, llywethog, cy-hyrog, cyhyrol, cryfnbsp;Muse, m�a n, awen; cerdd, can, myfyr-dod: �, mytyrio, ystyried, cyngydio.nbsp;Muses, naw duwies dysg neu gerdd,nbsp;anantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gar

Musef�l, m�z'fwl a, myfyrdodol, mytyr-Museum, mU.zf'um ?i, amgueddia; creirfa, amgueddgell, cywreinta. British Museum, y �ywreinta Brydeinignbsp;Mushroom, mush'rWm n, bwyd y barcud,nbsp;maethen

Music, m�'zik n, cerddoriaeth; alaw, eilyw, eilon, cynghanedd, peroriaeth.nbsp;Doctor of music, bardd alaw. Music-master, dysgawdwr cerddoriaeth. Instrumental music, cerdd dannau. Vocal music, cerdd datod. Music andnbsp;dancing, cynghanedd a dawnsionbsp;Musical, m�'zi.kal a, cerddgar, cerdd-orol, cynghaneddol. Musical instruments, otier cerdd

Musician, m�.zisii'an n, cerddwr, cerdd-or, tantor, cynghaneddwr, peror. Chiet-musician, pencerdd

Musk, musk n, mwsg. Musk-melon, ponipiwn peraroglus. Musk-rose,nbsp;rhosyu tra pheraroglusnbsp;Musket, musket n, gwn ilaw, cad-ddryllnbsp;Musketeer, mus.ke.tiV n, saethyddnbsp;Musketoon, mus.ke.twn' n, gwn byrnbsp;Musky, mus'ki o, mwsgaidd, fel mwsgnbsp;Moshn muzlin n, meinwe cotwmnbsp;Musrol, mus'r�l n, trwyn-ffrwyn marchnbsp;Mussel, mus'l n, misgien, pysg cragennbsp;las. Mussels, y cregin gleision, misglnbsp;Mussulman, mus ul.man crefyddwrnbsp;Mahometaidd| diod yn yr il: v, llwydonbsp;Must, must n, gwin neu ddiod newydd,nbsp;Must, must �, defy rhaid yw, dir yw, 1nbsp;must read, rhaid i mi ddarllen. 1nbsp;must not, ni raid i mi; rhaid i minbsp;beidio; nid rhydd i minbsp;Mustache, mus.tash', Mustachio, mus-ta'sh� �, trawsweh, barf y wetus uchatnbsp;Mustard, mus't�rd n, ceddw, mwstardd.

\V lid mustard, berw�r lam, berw�r gauat Muster, mus't�r v, byddino; proti; rhif-restru: n,prawl-olygiad; byadin-ritiad.nbsp;Muster-book, liyir enwau milwyr.nbsp;Muster - master, byddin - restrydd.nbsp;Muster-roll, cofrestr ilu

Mustiness, mus'ti.nes liwydni; mysni Musty, mus'ti a, liwyd; mws; drewilyd.nbsp;To grow musty, ilwydonbsp;Mutability, m�.ta.bil'i.ti n, anwadal-wch, cyfnewidioideb [iol, treigliadolnbsp;Mutable, m�'ta.bi a, anwadal, cyfnewid-Mutation, m�.ta'shun n, newidiad, cyf-newidiad, treigliad

Mute, milt n, mudan; mudsaln, llyth-yren tud; adar-dom: a, mud, tawedog, dilafar; vi, tomi, teilo, ystlominbsp;Mutilate, m�'ti.lat vi, anafu, anharddu,nbsp;llurgynio, tori aelodnbsp;Mutilation, m�.ti.la'shun n, anafiad,nbsp;llurgyniad, anharddiad, toriad aelodnbsp;Mutineer, m�.ti.ni�r' n,terfysgwr, gwrth-godwr, gwrthryfelwr [terlysglydnbsp;Mutinous, m�'ti.nus a, gwrthryfelgar,nbsp;Mutiny, m�'ti.ni vi, terfysgu, gwrth-godi: n, terfysg, gwrthgodiadnbsp;Mutter, mut'�r v, tuchanu, grwgnach,nbsp;mwngial, grymial, conachnbsp;Mutton, inut'n n, cig molit, cig dafad,nbsp;cig myharan; dafad, myharannbsp;Mutual, m�'tsh�.ai a, cy-, cyd-, cyf-,nbsp;cys-, o�r ddwy ochr, y naill a�r Hall.nbsp;Mutual hatred, cydgasad [newidiadnbsp;Mutuality, m�.tsh�.ai'i.ti n, cydgyf-Mutualiy, m�'tsii�.al.i ad, ar gyleh, arnbsp;gyfnewid, o bob ochr, cyd-Mutuation, m�.tsh�.a'shun n, echwyniadnbsp;Muzzle, muz'1 n, geneu, satn, ceg; pen-ffrwyn, penor, penwar: v, penitrwyno,nbsp;safnrwymo, rhoi penor ar drwynnbsp;Muzzy, muz'i a, meddwnbsp;My, m� (heb bwyslais, mi) pn, fy; man.

My own, eiddof, eiddof fi, eiddof fi fy huu Myography, m�.og'ra.fi n, cyhyrydd-Myoiogy, m�.ol'�.ji n,cyhyrdraeth[iaethnbsp;Myope, m�'�p n, un byr ei olwgnbsp;Myopy, m�'�.pi n, byrdra golwg (milnbsp;Myriad, mir'i.ad n, myrdd, 10,000, dengnbsp;Myrmidon, mur'mi.dun n, dyhiryn,nbsp;anfad-ddyn, ysgelerddynnbsp;Myrrh, mur n, myr: a, myrllydnbsp;Myrtle, m�r'tl n, myrtwydd, madwyddnbsp;Myself, mi.seif'mi ty hun, myli fynbsp;hunannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dirgelion

Mystagogue, mis'ta.gog n, deonglydd Mysterious, mis.ti�r'i.us a, dirgelaidd,nbsp;dirgel, tywyll, aneglur, cyfrinolnbsp;Mysterize, mis'tur.�z vt, dirgel ddy wedydnbsp;Myste^, mis�tur.i �, dirgelwch, rhin,nbsp;cyfria, cylriniaeth; mwysder [gelionnbsp;Mystic, mis'tik n, dychyrnmygwr dir-Mystic, mis'tik, Mystical, mis'ti.kal o,nbsp;cyfrinol, cudd, dirgel, dirgelaiddnbsp;215


-ocr page 240-

NAU puth, fat, �re, met, ma-rine, pin, Crb, on, curve, ent, t\v=too, t'?vk=took;

xUysticiam, inis'ti.�izm n, dirgelyadiaeth Myth, mith n, dammeg, chwedlnbsp;Mythic,mith'ik a,dammegol,chwedlonognbsp;Mythological, mith.�.loj'i.kal a, chwedl-aidd, chwedlonog, cytriuiolnbsp;Mythologist, mi.thol'�.jist w, deonglwrnbsp;chwediau, cliwedlonyddnbsp;Mythologize, mi.thoi �.j�z v, trin neunbsp;ddeongli yr hen chwediau paganaiddnbsp;Mythology, ml.thol'�.Ji n, chwedl ddysg,nbsp;chwedloniaeth, chwedldduwinyddiaeth

N.

Nab, nab n, trum craig neu fynydd:

vtf dal yn ddisymmwth Nabob, na bob n, penaeth yn yr Indianbsp;Nadir, na'dur n, j fan dan ein traed,nbsp;isbwynt, gwrthwynebnbsp;Nag, nag n, crynfarch, corfarchnbsp;Naiad, nii'ad n, duwies y dytroedd a�rnbsp;ffynnonau, atondduwiesnbsp;Nail, nUl n, hoel, hoelea, cethr, cethren;nbsp;ewin; ewintedd, 2^ o fodteddi: vl,nbsp;hoelio, cethru

Nailer, nii'l�r n, hoeliwr, got hoeliou Nailery, nli'iur.i n, gweitht'a hoelionnbsp;ISaked, n�'ked a, noeth, llwm. Stark-naked, noethlymun. A naked person,nbsp;noethlymyn, noethlyman. The nakednbsp;truth, y gwir diorchudd. To stripnbsp;naked, dyxioethinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( dra

Nakedness, nii'ked.nes w, noethni, llym-Name, niini 7i, enw, enwad: vt, enwi;

galw. To call names, difenwi, difr�o Nameless, niim'les o, dienw, dienwadnbsp;Namely, nam'li od, wrth enw, yu enw-edigoi; sef, hyny ywnbsp;Namesake, nam'sak w, cyfenwyddnbsp;Nankeen. nan.kiiT w, math o gotymwenbsp;Nap, nap n, bun, hunell, amrant-hun;nbsp;ceden, casnach, pun, gra: Vj huno,nbsp;dargysgu; cedenu. A short nap,nbsp;hunyn. To take a nap cysgu hunnbsp;Nape, niip n, gwar; gwegilnbsp;Napery, nap'ur.i n, bwrddlieiniaunbsp;Naphtha, nap'tha n, gwlybwr hylosgnbsp;Napiform, nap'i.lorin a, ar dduil erhnennbsp;Napkin, napucin n, cedafien, cadach,nbsp;cewyn; llawliain

Napless, nap'les a, digeden, digasnach Nappy, napi a, cedenog, casnachognbsp;Narcotic, n�r.kot'ik a, cysgbarolnbsp;Narcotics, nar.kot'iks np, cysgolionnbsp;Nard, nard n, prysgnen beraroginsnbsp;Nare, n�r �, ilroennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[.adwy

Narrable, nar a.bi a, adroddadwy, iraeth-

Narration, na.ra'shun, Narrative, nar'a-tiVn, adroddiad, traethiad, mynegiad; banes; chwedl

Narrative, nar'a.tir a, hanesiol [ydd Narrator, na.ra'tur n, adroddwr, hanes-Narrow, nar'o o, cul, cyfyng; caeth,nbsp;cnntach, anhaei: v, culhau, cyfyngu.nbsp;Narrow cloth, brethyn unlled. Narrow-minded, culfarn. Long and narrow, hirgul

Narrowly, nar'o.li ac?, yn gyfyng; yn grafi', yn fanwl; prin, o�r braiddnbsp;Narrowness, nar'�.nes n, culedd, culdra,nbsp;culder, culni, culi; cyfyngder; crin-tachrwydd [_sonants, trwynolionnbsp;Nasal, na'zal a, trwynol. Nasal con-Nascent, nas'ent a, cynnyddol, tarddolnbsp;Nastiness, nas'ti.nes w, bndreddi, fiieidd-dranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bawlyd

Nasty, nas'ti a, brwnt, aflan, budr, swga, Natal, na'tal a, genedigol, genolnbsp;Natalitious, na.ta.iish'us a, perthynol inbsp;ddydd genedigaeth

Natation, na.ta'shun w, nofiad, nofiant Natatores, na.ta.to�r'iz wj?, nofiedyddionnbsp;Nathless, nath'les ac?, eto, er hynynbsp;Nation, nli'shun n, cenedl, ciwdod; gwladnbsp;National, nash'un.al a, gwladol, gwlad-wriaethol; cenedlaetholnbsp;Nationality, nash.un.al'i.ti w, cenedlig-rwydd, cenedlgarwchnbsp;Native, nutiv ti, brodor, priodor; a,nbsp;gened-gol, genol; cynnwynol,cynhenid,nbsp;greddfol; dechreuoinbsp;Nativity, na.tiv'i.ti n, genedigaethnbsp;Natural, nat'sh�.ral a, anianol, naturiol,nbsp;cynnwynol; hanfodol: n, symlyn, ffolnbsp;geni, ynf'ydyn. Natural child, anhapnbsp;ei fam, bastardd, plentyn gorddereh.nbsp;Natural philosopher, anianyddnbsp;Naturalism, nat'shu.ral.izm w, aniandernbsp;Naturalist, nat'shii.ral.ist n, anianydd,nbsp;naturiaethwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhyddfreiniad

Naturalization, nat.shii.ral.i.za'shun n Naturalize, nat'sh�.ral.�z vt^ trwydded-ogij cywladu; breinioU, brodorinbsp;Natnre, na'tshur n, anian, natar, nawd,nbsp;naturiaeth; y byd, y greadigaeth:nbsp;rhyw, math, bath. Good-nature,nbsp;mwynder. �Good - natured, mwyn,nbsp;car�aidd. Ill-nature, gwrthuni. Ill-natured, sarig, cas. Ot the samenbsp;nature, unrhyw, unfathnbsp;Naught, not n, dim: o, drwg, brwntnbsp;Naughtiness, no'ti.nes n, direidi, dryg-loiii, anfadrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ionus

Naughty, no'ti a, diriaid, drwg, dryg-

216


-ocr page 241-

5r6; late; l�ne, n�, m�tc; she, zh=z az�re; thin, thIs; j=dzh. NEI

Naumachy, n�'m^.ki n, rhith fbrym-ladd, rhith forgad nbsp;nbsp;nbsp;[loesygiad

Nausea, n�'shi.S n, gwrthwynebedd, ar-Nauseate, n�'shi.at vt^ gwrthwynebu, ffieiddio, gwrthod

Nauseous, n�'shus o, gwrthwyneblyd, ffiaidd, diflas; adgasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Nauseousness, no'siius.nes n, ffieidd-Nautical, n�'ti.kal a, mordwyol, llong-wriaethol, morwriaethol Nautilus, nd'ti.lus n, math ogragenbysgnbsp;Naval, naVal a, Ilyngesol; morol. Navalnbsp;fight, morgad, morfrwydrnbsp;Nave, nUv �, corff eglwys; bogel, both,nbsp;Navel, na'vl �, bogel; y canoi [bwlnbsp;Navelwort, na'vl.w�rt �, dail y gron,nbsp;bogeil-lys, bogail y forwyn. Wildnbsp;navelwort, llysiau�r geiniognbsp;Navigable, nav'i.g^.bl a, mordwyadwy,nbsp;moriadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wrio, llongiadu

Navigate, nav'i.gat vt, mordwyo, llong-Navigation, nav.i.ga'shun n, mordwy-aeth, moryddiaeth, llongiadaeth Navigator, nav'i.ga.t�r n, mordwywr,nbsp;ilongwr; llywydd liongnbsp;Navy, na'vi n. lljnges; morfyddin, Anbsp;little navy, Ilyngesannbsp;Nay, na ad, na, nag e; nid felly; na ddo;

nid hyny yn unig Neaf, Niet, nif, Nieve, niv n, dwmnbsp;Neai, nil v, tymmeru trwy wresnbsp;Neap, nip a, isei; treiol. Neap tide,nbsp;llanw isel, iselfor

Near, ni�r (nearer, next) a, agos, cyf-agos, eiddwng, wng: ad, yn agos, ger Ilaw: v, agosau. To draw near,nbsp;nesau, dynesu. Nearer, nes, agosach.nbsp;Nearest, nesaf, agosaf [tacnrwyddnbsp;Nearness, ni�r'nes n, agosrwydd; crin-Neat, nit a, dillyn, destlus, cryno, tlws,nbsp;twt, hardd, gweddaidd; pur, digym-mysg, glan: n, ych, eidion. Neatherd, bugail gwartheg, heusor. Neat-cattle, da duon, gwarthegnbsp;Neatness, nit'nes n, destledd, tlysni, dill-ynder; digymraysgedd, purdernbsp;Neb, neb n, trwyn, pig, gylfin; ceg, safnnbsp;Nebula, neb'�Ja nebulae, neb'�.li) n,nbsp;niwlen, niwl-ser; pilen ar y Ilygadnbsp;Nebulose, neb.�d�s', Nebulous, neb'�.lusnbsp;a, cymylog, niwlog

Nebulosity, neb.�.los'i.ti, Nebulousness, neb'�.lus.nes n, cymylogrwydd, niwl-ogrwydd, caddugrwyddnbsp;Necessarian, nes.e.s�r'i.an. Necessitarian, ni.ses.i.t�r'ian n, gwadwr rhyddnbsp;weithrediad, angenrheidiwr

Necessary, nes'e.sur.i a, rhaid, rheidiol^ angenrheidiol, dir, anhebgorol: n, petlfnbsp;angenrheidiol; geudy. NecessaneS(nbsp;rheidiau, angenrheidiau, cyfreidiaU|nbsp;bwyd ac ymborth. Not necessary,nbsp;afreidiol, diangenrhaidnbsp;Necessitate, ni.ses'i.tat vt, dirgymhell,nbsp;angenu, dirio, rheidio, angenrheidio,nbsp;gorfod, gorf'odogi {^rheidus, tlawdnbsp;Necessitous, ni'ses'i.tus a, angenus,nbsp;Necessitude, ni.ses'i.t�d n, angen,angen-dod, angenoctyd, eisieunbsp;Necessity,ni.ses'i.ti n, angenrhaid, rhaid,nbsp;rheidedd; dir, dirni. To make anbsp;virtue of necessity, cymmeryd cy-nghor gan angen, gwneyd rhinweddnbsp;0 reidedd

Neck, nek n, gwddf, gwddw, gwddwg, mwnwgl. Neck-band, gwddfdorcK.nbsp;Neck-bone, chwilgorn gwddf. Neckcloth, cadach gwddf, gwddwgen.nbsp;Stiff-necked,gwargaled. Wry-necked,nbsp;gwddfgam. To break the neck, torinbsp;gwddf, torfynyglu

Necklace, nek'las n, mwndiws, gwddf-gadwyn nbsp;nbsp;nbsp;[olaethau

Necrology, ni.krol'o.ji n, cofrestr marw-Necromancer, nek'ro.man.sdr n, gor-cheinwr, swynwr, dewin, dyn hysoys, nn yn fabni cyflafaredd a�r meirwnbsp;Necromancy, nekTo.man.si n, gorchein-iaeth, dewiniaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[esgyrn

Necrosis, ni.kro'sis n, marweiddiad yr Nectar, nek'tur n, diod y duwiaunbsp;Nectarine, nek'tur.in n, math o fifwythnbsp;eirinog: a, melus

Nectarious, nek.te�r'i.ns a, melusber Need, nid n, angen, rhaid, eisieu, eisiwed,nbsp;rheidedd, tlodi: v, rheidio, eisieu,nbsp;angenu, bod mewn eisieunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eisieu

Neediness, ni'di.nes �, angen, tlodi, Needful, nid'fiVl a, rheidiol, angen-rheidiol, dir, rhaid, cyfreidiolnbsp;Needle, ni'dl n, nodwydd, nydwydd;nbsp;gwachell. Needle-maker, nodwyddwr.nbsp;Knitting - needle, gwaell, gwach�ll.nbsp;Needle-woman, nodwyddes, gwn�ad-Needleful,ni'dl.f'Jvlre,nodwyddaid[yddesnbsp;Needless, nid'les a, afreidiol, diachosnbsp;Needlework, ni'dl.wurk n, gwaith nodwydd, gwn�adaeth, nodwyddwaithnbsp;Needs, nidz np, rheidiau; ad, o raid.

He must needs, rhaid iddo Needy, ni'di a, angenog, rheidus, tlawdnbsp;Neese, niz vi, tisio, tisian, trewinbsp;Nef, nef n.�Navenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ionus, ysgeler

Nefarious, ni.fe�r'i.us a, anfad, drygquot;

217


-ocr page 242-

NEW pStli. fat �re, met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, nbsp;nbsp;nbsp;t\Vk=took;

NEW pStli. fat �re, met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, nbsp;nbsp;nbsp;t\Vk=took;

Negation, ni.ga'shun to, nag, gwad, negyf, negyddiadnbsp;Negative, neg'4.tiv n, nag, negyf, nag e.nbsp;negydd: a, nacaol, negyddol, gwadol:nbsp;vt, nacau, gommedd, gwadunbsp;Neglect, neg.lekt' to, esgeulusdra, di-ofalwch: ui, esgeuluso, gwallusonbsp;Neglectful, neg.lektT^i'1 a, esgeulus, di-ofal, gwallusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f wisg

Negligee, neg.li.zh�' to, math o wn; am-Negligence, neg'li.jens to, esgeulusdod, anofaledd, diofalwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fgwallus

Negligent, neg'li.jent a, esgeulus, diofal. Negotiable, ni.go'shi.a.bl a, newidiad-wy, marchnadol, masnachadwynbsp;Negotiate, ni.go'shi.at v,gorchwylio; ne-geseua, trafnidio; marchnadu, march-nata; cyflatareddu, cynnadlunbsp;Negotiation, ni.go.shi.a'shun to, neges-euaeth; cyflataredd, trafnidaethnbsp;Negotiator, ni.g�'shi.Iit�r �, negeseuwr;

cynnadlydd, cyflafareddwr Negro, ni'gro to, dyn dunbsp;Negus, ni'gus �, cymmysg o win, dwfr, anbsp;Neigh, na vi, gweryru: to. gweryriadnbsp;Neighbour, na'bur TO,cymmydog [ogaetlinbsp;Neighbourhood, nabur.h\Vd TO, cymmyd-Neighbouring. na'bur.ing a, cymmydog-aethol, cyfagos. yn y gymmydogaethnbsp;Neighbourly, uU'bur.li a, cymmydogol,nbsp;caredig, cymmwynasgarnbsp;Neither, ni^THur c, na, nac, ychwaith:

a, na�r naill na�r Hall, nid yr un o�r ddau Hemoral, nem'�.ral, Nemorous, nem'o-rus a, llwynolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weddog

Neogamist, ni.og'^.mist �, un newydd-Neology, ni.ol'c.ji n, dyfeisiad geiriau newyddionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[newydd

Neomenia, ni.o.mi'ni.l �, gwyl y Hoer Neophite, ni^o.ft't to, dysgybl ieuancnbsp;Neoteric, ni.o.ter'ik a, newydd, diweddarnbsp;Nepenthe, ni.pen'thi to, eyffyr rhag pobnbsp;poen

Nephew, nev'� TO, nai nbsp;nbsp;nbsp;[g^reg

Nephritic, ni.frit'ik a, da rhag dolur y Nephritis, ni.fr'i'tis n, ennynfa yr arenaunbsp;Nepotism, nep'o.tizm to, neiaintgarwchnbsp;Nereid, ni�r'i.id to, mordduwiesnbsp;Nerve, nurv to, gi, g�en, g�euyn, gewyn:nbsp;vt, cryfhau, nerthu. Affection of thenbsp;nerves, gihaint. Auditory nerve, g�ennbsp;clywed. Cervical nerves, g�au�rnbsp;gwddf. Ganglionic nerves, g�aunbsp;clymedig. Gustatory nerve, g�ennbsp;archwaeth. Olfactory nerve, g�ennbsp;arogli. Optic nerve, g�en golwg,nbsp;g�en gweled

nacSid, Nerveless, nurvlea a, egwan, dirym

Nervous, nur'vus a, g�og, gewynaidd, nerthol, cryf; pruddglwyfus, ofnusnbsp;Nervousness, n�r'vus.ncs n, grymusder,nbsp;cryfder; gwendid, ofhusrwyddnbsp;Nescience, nesh'ens n, anwybodaethnbsp;Ness, nes to, penrhyn, pentir; trwynnbsp;Nest, nest w, nyth, nythyn: v, nythu.

A little nest, nythyn Nestful, nest'fM to, nythaid [fynwesunbsp;Nestle, nes'1 v, nythu; cydgoleddu, ym-Nestling, nes'ling to, nythgyw, cywynnbsp;Net, net n, rhwyd, balleg, rnwyden,nbsp;ballegrwyd: a,glan, disothach. Net-weight, glanbwys. Wear-net, ball-aweg. Net price, pris digoli, glan-brisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyfnach; uffernol

Nether, nein'ur a, is, isach, iselach; Nethermost, neTHur.most a, isaf, iselafnbsp;Netmaker, net'ma.kur �, rhwydweydd,nbsp;rhwydwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(rhwydwaith

Netting, net'ing, Network, net'w�rk to, Nettle, net'1 to, danadl: vt, pigo; llidio;nbsp;cyffroi, cynhyrfu. Blind nettle, Deadnbsp;nettle, danadlen ddall, danadlen farw.nbsp;Nettle-rash, danadl-darddlantnbsp;Neurosis, nu.ro'sis to, clefyd y g�aunbsp;Neuter, n�'t�r, Neutral, nii'tral a, am-mhleidiol: to, ammhleidydd; canolydd.nbsp;Verb neuter, perwyddiad rhydd. Neuter gender, y canolrywnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wch

Neutrality, nu.tral'i.ti to, ammhleiagar-Neutralize, n�'tral.�z vt, dieffeithio, gwrthweithredu

Never, nev'�r ad, ni (nid) ... erioed, ni...un amser, ni.,.byth: px, di-, an-.nbsp;Never-ending, diderfyn, annherfynol.nbsp;Never-failing, dibaid. There nevernbsp;was, ni fu erioed. There never willnbsp;be, ni fydd byth, byth ni fydd. Nevernbsp;being, heb fod erioed, heb fod bvthnbsp;Nevertheless, nev.�r.Tiii.les' ad, nid an-llai, eto, er hyny, er hyn oilnbsp;New, nil a, newydd; diweddar; cri;nbsp;fires. Bran-new, Span-new, newyddnbsp;tanlU, New-fangled, newydd ffurfiog.nbsp;New-year�s-day, dydd calan. New-year�s gift, calenig { ydd-anedignbsp;Newborn, n�'b�rn a. newydd-eni, new-Newel, n�'el to, canolbost grisiaunbsp;Newly, nii'ii ad, o newydd, yn ddiweddarnbsp;Newness,nii'nes to, newydd-deb,newydd-der, newyddrwyddnbsp;News, n�z to, newydd, newyddionnbsp;Newsman, n�z'man to, newyddiadiirwrnbsp;Newsmonger, n�z mung.g�r to, heliwrnbsp;chwedlau, newyddiwr

218

-ocr page 243-

�re; late. i�nc, n�, m�te; she, zh=z az�re; thin, this; J=dzh. NOB

Newspaper, n�z'pa.p�r n, papyr new-yda, newyd�iauur

Newsyender, n�z'ven.d�r n, gwerthwr newy ddiaduronnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ chwileu

Newt, n�t n, madfall, geneugoeg, budr-Nezt, nekst a, nesat: ad, yu nesal:

sd.�Near. nbsp;nbsp;nbsp;[tJf, pwyntio; bjaenu

Nib, niD n, blaen pin ysgnlenu; telpyn: Nibble, nib'lr, deintio; dargnoi; cnithionbsp;Nice, n�s a, moethus; destlus; cain;

manol, gotalus, cy wraint, dichlyn, pert Niceness, n�s'nes n, manylrwyddnbsp;Nicety, n�'si.ti n, cywreinbeth, manyl-waith; manylbwDC; manylder. Niceties, ammeutfayddion, danteithionnbsp;Niche, nitch n, cloer, eiiunta, delwgellnbsp;Nick, nik n, Wlch, rliint: vt, byichu,nbsp;rhygndori; taro�r nod; iawn amseru;nbsp;twyllo, siomi. The nick of time, yrnbsp;iawn bryd, yr adegnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[enwi

Nickname, nik'nam n, Ilysenw: vt, ilys-Nicotine, nik'�.tin n, mwg-lysnar, myg-lys-wenwyn, gwenwyn tybacco Nictate, nik'tat v/, amrantu, ysmicionbsp;Nide, n�d n, nythaid, nythlwythnbsp;Nidification, nid.i.ti.ka'shun n, nythaidnbsp;Nidorous, ni'dur.us a, yn arogli fel cignbsp;rhostnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iant

Nidulation, nid.�.la'shun w, nyt�drig-Niece, nis n, nith nbsp;nbsp;nbsp;[ cerlyn

Niggard, mg'�rd n, cybydd, crinwas, Niggardliness, nig'urd.li.nes n, crin-tachrwydd, cybydd-dodnbsp;Niggardly, nig'urd.li a, cybyddlyd,nbsp;crintach,llawgenad: ad, yn gy byddlyonbsp;Niggle, nigT r*, cydoteranbsp;Nigh, n� a, agos, cyfagos: ad, yn agos,nbsp;ger IIaw, yn yniyl: Vj agosau, nesaunbsp;Nighness, n'Tnes ft, agosrwydd, agoseddnbsp;Night, n�t ft, nos; noson, noswaith.nbsp;Night-faring, nosdeithiol. By night,nbsp;liw ros, ar hyd y nos. Dead ot night,nbsp;dyfnder nos. Last night, neithwyr.nbsp;Night betore last, echnos, ymannos.nbsp;To-night, heno. To draw towardsnbsp;night, nosi; hwyrhaunbsp;Nightcap, n�t'kap �, cap nosnbsp;Nightfall, n�tT�l n, cytnosnbsp;Nightgown, n�t'gnwn n, g\vn nosnbsp;Nightingale, n�'tin.gal n, eos, eaws,nbsp;eosig (d) [ad, bob nos, o hyd nosnbsp;Nightly, n�t'li a, nosol, nosweit�iol:nbsp;Nightman, n�t'man n, carthwr geudainbsp;Nightmare, nit'm�r ft, yr hanliet,g\vylinbsp;Nightshade, n�t shad ft, Ilysiau�r moch,nbsp;inochlys. Deauiy nigntshade, cod-warth. L�cnauter�s nightshade, llys

Btephan, W oody nightshade, man-yglog

Nightward, n�t'w�rd ad, tua�r nos Nightwatch,mVwatslm,gwyliadwriaethnbsp;nos; noswyliadwriaeth [yn duonbsp;Nigrescent, n�.gres'ent o, caadugol;nbsp;Nihilists, ni'hihists ft, plaid wleidyadolnbsp;yn Rhwssia; dimyddwyrnbsp;Nihility, ni.hifi.ti n, dimedd, diddymdernbsp;Niil, n� v,anewyilysio; pallu, gwrthod:

ft, gwreichion elydr toddedig Nimbilerous, nim.bif'nr.us o, tymmestl-ddwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[siono

Nimble, nimTil a, cyflym, buan, heinyf, Nimious, nim'yus a, gorinodol, rhyfawrnbsp;Nincompoop, ning^om.pvvp w, penbwlnbsp;Nine, n�n a amp; ft, naw, 9, ix.

Ninefold, n�n'f�ld a, nawplyg, naw Ninepin, n�n'pin n, ceilysen (ceilys)nbsp;Nineteen, n�n.tin'oamp; n, pedwar [pedair]nbsp;ar bymtheg, 19, xix.

Nineteenth, n�n.tinth' a amp; n, pedwerydd ar bymtheg, 19ydd, 19eddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ugain

Ninetieth, n�n'ti.eth a, degled a ptiedwar Ninety, n�n'ti a amp; ii, pedwar ugain a degnbsp;Ninny, nin'i, Ninnyhammer, nm'i.ham�nbsp;ur ft, penbwl, hurtyn, ciwpanbsp;Ninth, ninth a, nawled, 9feanbsp;Nip, nip ft, cno, cnoad; daif, deifiad;

vt, cnoi; gwasgu; deifio; gwywo Nippers, iiip'�rz np, getail, gefeiliaunbsp;Nipple, nipT w, diden, teth, tithen, penignbsp;bron, bronig

Nisi, n�'s� c, oddi eithr. Nisi prins, gwys, gwarant. Court of nisi prins,nbsp;ilys yr achosion cyffredin. Justices ofnbsp;nisi prius, y barnwyr cyffredinnbsp;Nit, nit ft, nedden, wy lleuen [debnbsp;Nitency, n�'ten.si ft, claerder, dys^eir-Nitid, nit'id a, gloew, dysglaer, claernbsp;Nitre, n�t�r n, halen y graig, creighalennbsp;Nitrogen, n�'tr�.jen ft, blorai, un o ranaunbsp;cyfansawdd yr awyrnbsp;Nitrous, n�'trus a, blorognbsp;Nitty, nit'i a, neddog, ikwa nedd [eiranbsp;Nival, n�'val a, eiryog, Jlawn nyf nennbsp;Niveous, niv'yus a, eiryaidd, purwynnbsp;No, no a, neb, neb rhyw, neb un, dim:nbsp;ad, ni, nid, nis, na, nac, nad, nas; nagnbsp;e, na ddo. At no time, byth. By nonbsp;mear4S, nid mewn un modd, er dim.nbsp;He is DO better, nid yw ef� dipynnbsp;gwell. No person, No one, neb. fionbsp;work shall be done, ni wneir dimnbsp;gwaith. To no purpose, yn ofer, ynnbsp;ddiies. Yes or no, le neu nag enbsp;Nobiiitate, no.bili.tat vt, boneddunbsp;219


-ocr page 244-

X�U p�th, fat, ere, met, ma-rine, pin, �rb, on, curve, cut, t\V=too, t\Vk=took;

Nominally, nom�i.iiai.i a.d^ wrtii ei enw,

N�uihry, no.bil'i.ti bonedd, ucnei-foDedd,dyied�gaetli,uchelwaedogaeth j dyledogion, pendefigionnbsp;Noole, n�'bi a, dyiedog, arddercbog,nbsp;godidog,arwraidd,boneddig,urddasol;nbsp;haetionus: n, peudefig, boneadwr, dy-ledog; bath aur o werth 6^. 8c. Ldengnbsp;Nobleman, n�'bl.mannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dyiedog, pen-

Nobleness, n�'bl.nes n, dyiedogrwydd, bonedd; mawredd, arddercbogrwyddnbsp;Nobless, n�'bies w, ucbelfoneddnbsp;Noblewoman, n�'bl.wVvm.an n, pen-de�ges, dyledoges, pendeddigesnbsp;Nobly, n�'bli ad, yn foneddol; yn ar-dderchog; yn haeiionns; yn rhagorolnbsp;Nobody, n�'bod.i n, neb, neb un, neb-awd, undyn, neb rliyw un, nid...ueb,nbsp;rvid...unnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ niweidiol

Nocent, n�'sent, Nocive, n�'siv a, drygus, Noctambulist, noK.tam'b�.list n, nos-rodiwr, nosgerddwr [dydd a nosnbsp;Noctidial, nok.tid'yal a, yn cynnwysnbsp;Nootiferous, nok.tifur.us a, nosddwynnbsp;Noctiluca, nok.til'�.ka n, nosoieuadnbsp;Noctuary, nok't�.ur.i n, noslyfrnbsp;Nocturn, nok't�rn n, noswasanaeth,nbsp;nosweddinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nosol

Nocturnal, nok.t�r'nal n, deial y nos: a, Nod, nod V, amneidio; hepian, hepio,nbsp;penogwyddo: n, penogwyddiad, hep:nbsp;awgrymnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sioi

Noddle, nod'l n, penglog, clopa, dol, Noddy, nod i n, hurthgen, drelyn; cerbyonbsp;deuoiwynognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ cynghroesiad

Node, n�d cwlwm, clwm, oddf^ cwgn; Nodus, n�'dus a, clymog, cygnognbsp;Noggin, nog'in n, cwpan; cbwarter peintnbsp;Noise, nojz n, swn, twrf, godwrf, sain,nbsp;dadwrdd, twrdd, trwst, diaspadj v,nbsp;dadwrdd; cyhoeddi. A blusteringnbsp;noise, dwndwr. A chattering noise,nbsp;trydar. A rumbling noise, godwrdd.nbsp;Noise of birds, sain adar, trydarnbsp;Noiseless, noiz'les a. diswn, dystaw, di-dwrdd, didrwst

Noisiness, n�i'zi.nes n, twrddusrwydd Noisome, noi'sum a, fKaidd, drewllydnbsp;Noisomeness,n�i'suin.nesu,adgasrwydd,nbsp;ffieiddrwycidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ystyrllyd

Noisy, nOi'zi a, trystfawr, bioeddtawr, Nolition, no.iish'un �, anfyniad, anfoddnbsp;Nombles, nom'blz np, pertedd carwnbsp;Nomenclator, n�'men.klU.fc�r n, enwed-ydd, galwedydd

Nomenclature, n�'men.kla.tsh�r n, enw-lyfr; enwau pethau Nominal, nom'i.nai a, enwol galwed-

erbyn ei enw; o ran enw, mewn dim ond enw, mewn enw yn unig [penodinbsp;Nominate, nom'i.nat vt, enwi, galw;nbsp;Nomination, nom.i.na'sbun n, enwad,nbsp;penodiad, enwedigaetbnbsp;Nominative, nom'i.na.tiv a, enwedigolnbsp;Nonage, non'aj n, anoed, maboednbsp;Nonappearance, non.a.piVans n, pall-ymudangosiad, ammbresennoldeb, ab-sennoldeb

Nonce, nons n, amcan, dyben, bwriad Nonconformist, non. koii .tor' mist, n,nbsp;angbydfturfiwr, ymneilld�wrnbsp;Nonconformity, non. kon. tor'mi .tinbsp;angljydtiurtiaetb; ymneiliduaethnbsp;Nondescript, non'di.skript n, petb neunbsp;berson annavluniadwynbsp;None, nun pn, neb, dim,.dim nnnbsp;Nonentity, non.en'ti.ti n, dibanfodedd,nbsp;diddim, anfodoliaethnbsp;Nonesuch, nun sutsh n, un digymbarnbsp;Nonexistence, non.eg.zis'tens w, antod-olaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[annhyngol

Nonjuring, non.jU�r'ing a, annhwng, Nonjuror, non.jiiV'ur n, annbyngwrnbsp;Nonpareil, non.pa.rel' n, petb digymbar;

math 0 afal; math o argrafflythyren Nonpayment, non.pa'ment n, methdaliadnbsp;Nonplus, non'plus n, dyrysnod, astrusi;

vtj peri taw; gorddyrysu; attal Nonponderous, non.pon'dur.us a, aibwys,nbsp;ainmhwysig

Nonresident,non,rez'i.dentn,annhrigian-nydd: a,aunhrlgiannol |_rynedd Nonresistance, non.ri.zis'tans n,diwrtb-Nonsense, non'sens n, fioledd, ff'regodnbsp;Nonsensical, non.sen'si.kal a, direswm,nbsp;disynwyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^ddattodiad

Nonsolution, non.s�.l�'shun n, meth-Nonsuit, non'siit n, anhawl, bawlgoll:

vL dihawlio nbsp;nbsp;nbsp;I facb

Nook, niVk �, congl, ongl, corner; cil-Noon, nwn, Noonday, n�Jvn'da, Noontide nAn't�d n, nawn, liannerddydd, canol-ddydd: a, nawnol

Noose, nvvz n, byddagl, magi; cwlwm Nor,nQrc,na,nac (^rbedeg; t'f,byddagiunbsp;Normal, ndr'mal a, rbeolaidd, unionsytb,nbsp;syth. Normal school, ysgol athrawonnbsp;Norse, n�rs n, Llychlynaegnbsp;North, north n, gogledd: a, gogleddol.nbsp;North wind, gogieddwyntnbsp;Northerly, n�r'Tiiur.li, Northern, nor-Tiiurn a, gogleddol. Northern lights,nbsp;goleuni gogleddol, gogledawawrnbsp;Northward, nortii'w�rd ac^,tua�r gogleddnbsp;220


-ocr page 245-

�re; liitc; line, no m�te; she, 2h=z azure; ihin, 'JHis; j�dzh. NUM

Novation, n�.va'shun n, newyddiad Novel, nov'el a, newydd: n, newydd-chwedl, fiugchwedl, fFugdraethawdnbsp;Novelist, Dov'ei.ist n, liugchwediwrnbsp;Novelty, nov'ehti n, newydd-der, new-ydd-dra; newydd-beth, peth newyddnbsp;November, no.vem^bur n, Tacbweddnbsp;Novercal, n�.v�r'kal a, llysfamaiddnbsp;Novice, Dov'is n, newyddian, dechreuwrnbsp;Novitiate,no. visa i.at n, newydd laniaeth,nbsp;amser prawf

Now, n�\v ad, yu awr, y pryd hwn, yr awr bon,yrawron: c, bellach, weitbian.nbsp;J ust now, y u awr, gynneu, yn awr lacb.nbsp;Now-a-days, yn y dyddiau byn, yr oesnbsp;bon. Now and then, ambell waith,nbsp;yn awr ac y n y man, yn awr ac eilwaithnbsp;Nowes, nvvz n, y cwlwm priodasolnbsp;Nowhere, no'whe�r ad, dim yn uiiilenbsp;Nowise, n�'w�z ad, dim mewn un moddnbsp;Noxious, uok'bhus a, niweiaiol, drygus,nbsp;afiachnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[megin

Nozzle, Dozl n, trwyn, duryn; trwyn Nubble, nab'1 vt, dyruodio, pwyonbsp;Nubiferous, nii.bii'ur.us a, yn dwynnbsp;cyinyla�

Nubilate, nii'bl.lat vt, cymylu; tywyllu, Nubile, uii'bii a, priodadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ duo

Nubilous, nii'bi.ius a, cymylog, tywyll Nuciferous, uu.sil'ur.us a, cneuddwynnbsp;Nucleus, nii'kli.us n, cnewullyn, bywynnbsp;Nude, nud a, iioeth, 11 wm; diamddifiynnbsp;Nudity, uii'di.ti n, noethni, noetheddnbsp;Nugacity, nii.gas'i.ti n, coegchwedliad,nbsp;gwagsiaradnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[oferwag

Nugatory, nii'ga.tur.i a, gorwag, ofer, Nuisance, nii'sans n, niweidbelh, blin-beth, casbeth, bryntwaitb, bryntninbsp;Null, iiul a, diddim, dirym, oter [grednbsp;Nuilitidiaii, nul.i.tid'yan a, dihyder, di-Nullify, nui'j.fi vt, diudyinu, dirymunbsp;Nullity, nul'i.ti ?lt;, diddymdernbsp;Nullo, DuJ'ii n, gwHgnod (0)

Numb, nura a, merwinlJyd, fierllyd, wedi merwmo: vt, ti'eru, merwinonbsp;Number, num'biir vt, rhifo, cyfrif: n,nbsp;niter, rhif, rhiledi, eirit, rhifed; rhifyn.nbsp;Numbers, cynghanedd, prydyddiaeth.nbsp;A great number, iluaws. Cardinalnbsp;numbers (first, second, amp;c.), rhestr-olion (cyntaf, ail, amp;c.). Ordinal numbers (one, two, amp;c.), rhitoliou (un,nbsp;dau, amp;c.). One ol tneir number, unnbsp;0 nonyni. [aiieirii, dirif, uirif'edinbsp;Numberless, nuin'our.les a, atrit, aimed,nbsp;Numbness, num'nes n, merwiu, inerwin-dod, fierdoUj ewinrew

Nose, n�z n, trwyn: v, trwjno; aro^ii.

To turn up the nose, �roenochi Nosegay, n�zga n, bJodeuglwm, twfi',nbsp;gwullglwm, clwm blodaunbsp;Noseless, n�z'Jes a, didrwyn, heb drwynnbsp;Nostril, nos'tril n, ffroennbsp;Nostrum, nos'trum ti, cylareddnbsp;Not, not ad, na, nac, nad, ni, nid; di-,nbsp;an-, af-. Not many, nemawr. Notnbsp;thankful (unthankful), ann�oichgar,nbsp;diddiolcb. Not knowing, heb wybod.nbsp;Not to do it,pejaio a�i wney d. Whethernbsp;he will come or not, pa an a ddaw efenbsp;nen beidio (hynoQ, enwog; gotalusnbsp;Notable, no'ta.bl a, nodadwy, nodedig.nbsp;Notableness, n�'ta.bl.nes n, hynodrwyddnbsp;enwogrwydd; dytaJwchnbsp;Notary, no'tur.i n, iiodiadur, nodiedyddnbsp;Notation, no.tii'shun n, nodiant, nodiadnbsp;Notch, notsh n, bwJch, rhwgn, rhint.

gwlt: rf, bylchu, bylchdon Note, not n, arwydd, marc, nod,nodiad;nbsp;ysgritnod; sylwnod, eglurnod; tonnod,nbsp;sain-Dod; enwogrwydd, hynodrwydd ;nbsp;vt, nodi, sylwi, dal syiw; cofnodi.nbsp;Marginal note, ymylnod. Note otnbsp;hand, Jt^romissory note, ysgrifenrwymnbsp;Noted, no'ted a, nodedig, bynod, enwognbsp;Nothing, nath'ing n, dim, diddim.

Nothing at all, dim yn y byd Notice, nci'tis n, sylw, rhybudd, hysbys-rwydd. To take notice, dal sylwnbsp;Notification, n�.ti.ti.ka'shun n, rhy-buddiad, hysbysiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(amlygu

Notify, nb�ti.n vt, hysbysu, cyhoeddi, Notion, no shun n, tyb, meddwL barn;

rhithjsyniad nbsp;nbsp;nbsp;_ [mygol

Notiou�d, ��'shuQ.al a, tybvol, dycbym-Notoriety, n�.t�.r�'i.ti, Notorionsness. n�.t�r'i.ns.nes n, hynodrwydd, am-Jygrwydd fhysbys, cyhoedd, hynodnbsp;Notorious, n�.t()V�'j.us a, honaid, earn,nbsp;Nott, not vt, cneifio; pp. cneifiedignbsp;Notus, nd'tus rj, y deheuwyntnbsp;Notwithstanding, Dot.wiTH.stan'ding c,nbsp;er hyny, cto, anllai: pr, er [nod (0)nbsp;Nought, not n, dim, diddim; ffwag-Noun, nuwm n, enw; gair. Noun adjective, enw gwan, ansoddair. Nounnbsp;substantive, enw cadarn. sylweddairnbsp;Nourish, DOr'ish vt, maetbu, meithrin,nbsp;magu, cynnalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[meithrinadwy

Nounshable, nur'ish.a.bi a, hylaeth. Nourishment, nur'ish.ment n, lluniaeth,nbsp;porthiaut; maeth, meithrimaeth; cyu-naiiaeth; ymoonhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iwo

Nousle, nuz'i vt, anwesuj maglu, caeth-

221

-ocr page 246-

OBD p^tb, fat, ere, met, ma-rtne, pin, �rb, on, cflrve, ent, tw=too, t^k=took;

Numerable, n�'mur.a.bl a, rhifadwy Numeral, n�'mur.al o, niferol, rhifol: n,nbsp;rhifno^ rhifeb. Arabic numerals,nbsp;rhifoUon Arabaidd, 1, 2, 3, amp;c. Roman numerals, rhitolion Rhufeinaidd,nbsp;I, II, III, IV; i, li, i�, iv, amp;c.nbsp;Numerary, n�'mur.ur.t a, rhifiannolnbsp;Numerate, n�'mur.at vt, rhifiannu, rhif-nodi, rhifonbsp;Numeration, n�.mu.ra'shun n, rhifiant,nbsp;rhifedigaeth, rhifnodiad, niferiantnbsp;Numerator, n�'mur.a.t�r rhifedydd,nbsp;rhifwr, rhifydd, niferai [niferolnbsp;Numerical, n�.mer'i.kal a, rhifnodol,,nbsp;Numerous, n�'mur.us a, rhifiog, niferog,nbsp;Iluosog, aml, tra aml, ilawernbsp;Numerousness, n�'mur.us.nes n, nifer-edd, iluosogrwydd, amldernbsp;Numismatic, n�.miz.mat'ik c, bath-ofyddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[otyddiaeth

Numismatics, n�.miz.mat'iks 7ip, bath-Numismatist, n�.miz'mat.ist, Nuinis matologist, n�.miz.mAtor�.jist7�, bathnbsp;Nummary, num'ur.i a, arianol [ofydunbsp;Numskull, num'skul n, penbwl, clwpanbsp;Nun, nun n, mynaches, lleiannbsp;Nunchion, nun'tshun n, rhyngfwydnbsp;Nunciature, nun'shi.a.tsh��r �, cenad wr-iaeth

Nuncio, nun'shi.� n, cenadwr y Pab Nuncupative, uung'^k�.pa.tiv a, geiriol,nbsp;cyhoedd-fynegol

Nunnery, nun'ur.i n, lleiandy,gwyryfdy Nuptial^ nup'shal a,prioda3oi, neithioroinbsp;Nuptial feast, gwledd briodasnbsp;Nuptials, nup'sh^z np, priodas, neithiornbsp;Nurse, n�rs n, mammaeth, mag wraig:nbsp;vtf magu; meithrin

Nursery, nur'sur.i �, ystafell fagu;

maethdy, meithrinfa; planfa, planigta Nursling, n�rs'ling w, plentyn maeth,nbsp;maethyn, maethen, maethfabnbsp;Nurture, nur'tsh�r n, maeth, mag,nbsp;maethiad, meithrin, dygiad i fyny: vt,nbsp;meithrin, addysgunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wesu

Nustle, nus'1 vl, m^.ethu; achlesu, an-Nut, nut n, cneuen; gwain hoel dro. Nut-cracker, gefail gnau. Nut-gall,nbsp;afai y derw. Nut-tree, pren enau,nbsp;colien. Earth-nuts, bywi, enau�r ddai-ar, cylor, dor, Slip-shelled nuts,nbsp;enau gwisginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blygiad

Nutation, n�.ta'shun n, ysgogiad; go-Nutliatch, nut'hatsli n, delor y enau Nutmeg, nutmeg n, pergneuen Indianbsp;Nutriment, n�'tri.ment n, maeth, lluu-inbsp;iaeth,ymborth, porthiant}magwriaeth|

Nutnraental, n�.tri.men'tai, Nutritious, n�.trish'us, Nutritive, n�'tri.tiv a,nbsp;maethol, maethlawn, maethus [iadnbsp;Nutrition, n�.trish'un n, maeth, maeth-Nutriture, n�'tri.tsh�'rw, maetholrwyddnbsp;Nutshell, nut'shel n, plisgyn cneuennbsp;Nuzzle, nuzl v, trwyno�r ddaiar felnbsp;hweh; trwyn-haiamunbsp;Nymph, nimf n, duwies y coedydd, ynbsp;gweunydd, a�r dyfroedd; angyles; tlos-ferch, benywen, meinir. Sea-nymph,nbsp;mordduwies

Nymphean, nim^fi.an, Nymphical, nim'-fi.kal, Nymphish, nim'fish, Nymph-like, nimfi�k o, perthynol i dduw-iesau�r coedydd

Nymphomania, nim.f�.ma'niA n, gor-anlladedd nbsp;nbsp;nbsp;[amrantiad

Nystagmus, nis.tag'mus n, gwinciad,

O.

o, � pXf gwrth-: i, O! oio! ha J Oaf, �f ft, delff, hurtyn, penbwl, drelnbsp;Oafish, �'fish a, delfiaidd, penbylaiddnbsp;Oafishness, �'fish.nes �, hurtrwyddnbsp;Oak, �k n, derwen, mesbren; dar. Oak-apple, afal y derw, darafal. Oak-grove, llwyn derw, derwlwyn. Heartnbsp;ot oak, derlin. Jerusalem oak, derwennbsp;Gaersalem. A scarlet oak, prin-wydden. A stately oak, caterwen. Anbsp;stunted oak, cor dderwen. A youngnbsp;oak, glas dderwennbsp;Oaken, �'kn a deri, derw, derwinnbsp;Oakurn, o'kum n, rhafl�aa dattodedignbsp;Oar, ��rn, rhwyfj rhodl [n, rhwyfwrnbsp;Oarsman, ��rz'mau (oarsmen, o�rz'men)nbsp;Oasis, o'a.sis (p oases, 0'3,.siz) �, ynys*nbsp;dir, ffrwythlonfanbsp;Oast, bst n, odyn i sychu hopysnbsp;Oat, ot n, ceirchen. Oats, ceirch. Oatnbsp;cake, teisen geirch. Wild oats, ffeturnbsp;Oaten, o'tn a, o geirch, ceircholnbsp;Oath, oth (p oaths, othz) ?i, llw, twng,nbsp;rhaith;achred. Oath-breaking, llw-doriad, anudon. A vain oath, lledlwnbsp;Oatmeal, ot'mil n, blawd ceirch. Oatmeal bread, bara ceirchnbsp;Oaty, o'ti a, o geirch, ceirchaiddnbsp;Ob-, 0C-, of-, op-, px, yn arwyddo �ynnbsp;y ffordd,� gwrth- [rhodio o amgylchnbsp;Obambulate,ob.am'bii.]at v 8c n,amrodio,nbsp;Ubduction, ob.duk'shun �, gorchuddiadnbsp;Obduracy, ob'dii.rii.si n, caledwch, cyn-dynrwydd; gwargaledrwydd; caion-galedrwyddj ystyfnigrwyddnbsp;222

-ocr page 247-

�re; line, n*�, miite; she, 2h'=z az�re; thin, this; j=d2h. OBS


Obdurate, ob�u�.r�t a, caieU,caion-gaied,

cyndyn, anhybiyg nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Obduration, ob.d�.ra'shuii n, ymgaled-Obedience, �.bi'ai.ens n, ufudd-dod;

gwarogaeth, darostyngedigaeth Obediential, �.bi.di.en'sftal a, ufudd,nbsp;ymostyngolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yingrymiad

Obeisance, �.ba'sans n, moesbiygiad, Obelisk, oVi.lisk n, coloth; bernodnbsp;Oberration, ob.e.ra'shun n, crwydradnbsp;Obese, �.bis^ a, tew, bras; pendewnbsp;Obeseness, �.bis'nes, Obesity, �.bes'i.tinbsp;n, tewder, gordeweddnbsp;Obey, �.ba' tgt;/, ufuddhau, ymostwngnbsp;Obfuscate, ob.fus'kat, Offuscate, o.fas'-kat vt, cymylu, tywyiiunbsp;Obit, �'bit n, arwyl, marwddefodnbsp;Obituary, �.bit'sh�.ur.i n, marwrestrnbsp;Object, ob'jekt n, gwrthddrych, nod;

bwriad f gwrthddadleu, achwyn Object, ob.jekt' vi. eithro, gwrthwynebu,nbsp;Objection, ob.jeVshun n, gwrthddadl,nbsp;gwrthreswm, gwrtheb, gwrthair, bainbsp;Objectionable, ob.jek'shun.S.bl a, eithr-adwy, beiadwy, gwrthwynebadwynbsp;Objective, ob.'jek'tiv a. gwrthddrycholnbsp;Objector, ob.jek't�r w, gwrthebydd,nbsp;gwrthddadieuydd, gwrthddadlwrnbsp;Objuration, ob.j�.ra'sbun n, tyngediad,nbsp;tyngiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ argyhoeddi

Obj'urgate, ob.j�r'gat vi, ceryddu, senu, Objurgation, oo.jiir.ga'shun n, cerydd,nbsp;argyhoeddiad, sen

Oblate, ob.lat' a, gwastad-ben, lledgrwn Oblation, obja'shun �, offrwm, rhoddnbsp;Oblectation, ob.lek.ta'shun w, boddnad;

dilyrwch, dyddanwch Obligate, ob'li.gat vt^ cymhell, rhwymonbsp;Obligation, ob.U.ga'shuu �, dyled,nbsp;rhwym, rhwymedigaethnbsp;Obligatory, ob'li.ga.tur.i c, dyledus;

rh'vymedigol, rhwymedigaethol Oblige, �.bl�j' vt, rhwymo, dwyn dannbsp;rwymedigaeth; dirio; boddio; dir-gymhell, gorfodi. He is obliged to go,nbsp;rhaid iddo fyned, I am obliged tonbsp;you, diolch i chwi

Obligee, ob.li.gi' n, gofynwr, rhwymwr Obligor, ob.li.gor'�, dyledwrnbsp;Oblique, ob.lik' a, lleddf, gwyr, lledbai,nbsp;iiettraws, gwyrdraws, ar osgo; ystlysoinbsp;Obliqueness, ob.lik'nes, Obliquity, ob-lik'wi.ti n, gwyredd, gwyrni, gosgo,nbsp;gogwydd, lledbeiad [dioli, dileunbsp;Obliterate, ob.Ut'ur.at vt, oadlythyru,nbsp;Obliteration, ob.Iit.u.ra'shaa n, dilead,nbsp;dadlythyriad, dadoliad

Oblivion, oD.iiv yun ra, augiioi, eoargot-iant, ebargofiaa nbsp;nbsp;nbsp;[anghofus

Oblivious, ob.liv'yus a, abergoius. Oblong, ob'long a, �irgul, hirgyic�nbsp;Obloquy, ob'l�.kwi n, anair, gwarth,nbsp;gwaradwydd; gogan, enliibnbsp;Obmutescence, ob.mii.tes'ens n, liafar-goliiad

Obnoxious, oh.nok'slius a, darostyng-Obnubilate, ob.nubi.lat vt, cymyiu, tywyllunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[myiiad

Obnubilation, ob.nii.bl.la'shun n, cy-Obreption, ob.rep'shun n, ymiusgiad, ymiithriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ Lthro

Obreptious, ob.rep'sbus a, dirgel ym-Obscene, ob.sin' a, brwnt, aflan, anliad, anniwair, serth, serthoinbsp;Obscenity, ob.sen'i.ti n, bryntni, serthi,nbsp;ffieidd-dra; budriaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Obscuration, ob.skii.ra'shun n, tywylU Obscure, ob.skiiV o, aneglur, tywyll,nbsp;angliiaer; anenwog, anhynod, isei-radd: vt, tywyllu, dyrysunbsp;Obscureness, ob.sku�r'nes, Obscurity,nbsp;ob.skii�r'i.ti n, aneglurder, tywyllni;nbsp;anenwogrwydd, dinodeddnbsp;Obsecration, ob.si.kra'shun n, deisyfiad;

ymbiliad, erfyniaetli Obsequies, ob'si.kwiz np, arwyliant,nbsp;arwyl, defodau anglad�olnbsp;Obsequious, ob.si'kwi.us a, ufaddgar,nbsp;hybiyg, pared i wneyd a fynernbsp;Obsequiousness, ob. si 'kwi. us.nes n,nbsp;ufuddgarwch, gwasanaethgarwchnbsp;Observable, ob.zurVa.bl a, nodadwy,nbsp;hynod, gweladwy, amiwgnbsp;Observance, ob.zurVans �, cadwad,nbsp;parch; manyibarch; cytarchwyliad;nbsp;cyfiawniad; nodiad; trefniad, rheol,nbsp;defodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_ gofalus

Observant, ob.z�r'vant a, gwyliadwrus, Observation, ob.zur.va'shun sylw,nbsp;sylwad, nodiad, ardremiad; cadwadnbsp;Observator, ob'z�r.va.t�r n, arsylJwr,nbsp;nodiedyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tremfa, tremynfa

Observatory, ob.z�r'v�,.tur.i w, arsyllfa, Observe, ob.zurv' v, nodi, arnodi, dalnbsp;sylw; syllu ar; cadw,parchu,ufuddhaunbsp;Obsession, ob.sesh'un �, rhagymosod-iad, gwarchaead

Obsidioual, ob.sid'yun.al a, gwarchaeol Obsolescent, ob.so.les'ent a, yn hen-eiddionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ henaidd, diarfer

Obsolete, ob's0.Kt a, anarteredig, hen. Obstacle, ob'sta.kl n, rhwystr, liudd,nbsp;attalfanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wreigiol, esgoriadol

Obstetric, ob.stet'ni� a, coiwynol, byd-

22iJ


-ocr page 248-

ODD path, fat. �re, met, mri-rme, pin, orb, on, cfirre, cut, t\V=:too, twk=took;

Obstetrics, ob. stet'riks np^ coiwyn yddiaetli, bydwreigiaethnbsp;Obstinacy, ob'sti.na.si n, cildynrwydd,nbsp;cyndynrwydd, ystytnigrwyddnbsp;Obstinate, ob'sti.nat a, cildyn, cyndyn,nbsp;ystytnig, anhydyn, gwrthnysig, pen-gam, gwargaled, gwarsythnbsp;Obstipation, ob.sti.pii'shun n, cauadnbsp;agenau; boirwymeddnbsp;Obstreperous, ob.strep ur.us a, gwrth-floeddgar, dady.rddus, bloeddfawrnbsp;Obstriction, ob.strik'shun w, rhwym-edigaeth, rhwymadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[liuddio

Obstruct, ob.strukt' vt, attal, rhwystro, Obstruction, ob.struk'shun �, rhwystr,nbsp;lludd, lluddiant, attalfanbsp;Obstructive, ob.struk'tiv a, rhwystrol,nbsp;lluddiol, arluddiol, attaliedigolnbsp;Obstruent, ob'strvv.ent rj, rhwystr, attalfa: a, rhwystrol, lluddiolnbsp;Obtain, ob.tan' vi, cael, caSael, cyr-haedd, cyrhaeddyd, ennill; tlynunbsp;Obtainable, ob.ta'na,bl a, cyrhaeddadwy,nbsp;ennilladwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyrhaeddiad

Obtainment, ob.tiin'ment w, cafFaeliad, Obtenebratioa, ob ten.i.brli'shun n, tynbsp;wyllwch; tywylliadnbsp;Obtest, ob.test' v, taer ddeisyf, erfynnbsp;Obtestation, ob.tes.ta'shun re, erfynnbsp;iaeth, ymhvvedanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^gymheil

Obtrude, ob.tr\Vd' vt, ymwthio, traws-Obtruncate, ob.trung'kat vt, diaelodi Obtrusion, ob.trw'zhun n, trawsgy-iniielliad. vmwthiadnbsp;Obtrusive ob.trw'siv a, ymwthgarnbsp;Obtund, ob.tun i' vi, pylu; mawrhaunbsp;Obtuse, ob t�s' a, pwl, difin, anfiniognbsp;Obtuseness, ob.t�s'nes, Obtusion, obnbsp;tu'zhun n, pyliad; pylni, pyleddnbsp;Obumbrate, ob.um'brat vt^ cysgodi, ty-wyllu, cymylu, bwrw cysgod drosnbsp;Obverc, ob.vurt' vty troi tuag atnbsp;Obviate, ob'vi.at vt, rhagflaenu; rhagod,nbsp;troi heibio, llesteirionbsp;Obvious, ob'vi.us a, eglur, amlwg, hywelnbsp;Obviousness, ob'vi.us.nes re, amlygrwyddnbsp;Occasion, o.ka'zhun achlysur; achos,nbsp;ethryb, oedta; cyfle, adeg: vt, pen,nbsp;achosi, achlysuro

Occasional, o.ka'zhun.al a, achlysurol;

dygwyddiadol nbsp;nbsp;nbsp;[dellni, delli

Occecation, ok.si.ka'shun re, dailiad; Occident, ok'si.dent re, gorllewinnbsp;Occidental, ok.si.den'tal a, gorilewinolnbsp;Occiput, ok'si.put re, gwegilnbsp;Occlude, o.kl�d' vi, cau i tynynbsp;Occluse, o.ki�s' a, cauedig

Occult, o.kult a, cuddiedig, dirget, cel

Occultation, ok.ul.ta'shun re, cuddiad, celedigaeth; machludiadnbsp;Occupation, ok.�.pa shun, Occupancy,nbsp;ok'ii.pan.si re, meddianniad, daliad;nbsp;meddiant; galwad, crelftnbsp;Occupier, ok'�.p�.�r, Occupant, ok'ii-pant re, meddiannydd; dahwr, deiiiad;nbsp;goresgynyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dal

Occupy, ok�^�.p� viy meddu, meddiannn; Occur, o.k�r' vi, dygwydd, cymmerydnbsp;lie; dytod i gofnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[damwain

Occurrence, o.kur'ens re, dygwyddiad, Occursion, o.kur shun re, ymgyfarfbdnbsp;Ocean, o'shun re, mor, cetntor, cyfanfor,nbsp;dytntor, gweilgi, eigion. Atlanticnbsp;Ocean, M�r Werydd. German Ocean,nbsp;MorTawch. Pacific Ocean, Mor Taw-Oceanic, o.shi.an'ik a, eigionoi {_elognbsp;Ocellated, �.sel'�.ted a, Jlygeidiog, feinbsp;llygaid; llawn llygaidnbsp;Ocelot, o'si.lot re, math o lewpartnbsp;Ochre, �'k�r re, math o liw priddnbsp;Octagon, ok'ta.gun re, wytnongl, dullnbsp;wythonglog

Octagonal, ok.tag'un.al, Octangular, ok.tang'gii.lur a, wythonglognbsp;Octahedral, ok.ta.tii'drai a, wythochrognbsp;Octahedron, ok.ta.hi'dron re, wythochrnbsp;Octant, ok'tant re, trem vn cynnwys 45nbsp;gradd

Octave, ok'tav re, wythfed dydd o wyl;

wythradd ton. gataelwyth [wyttiplyg Octavo, ok.ta'vo a, wytiiplyg; re, iJyfrnbsp;Octennial, ok.ten'yal a, wythmlwyddolnbsp;October, ok.t�'b�r re, Hydret [lygeidiognbsp;Octonocuiar, ok.t�.nok'�.l�r a, wyth-Octuple, ok't�.pl a, wythplygnbsp;Ocular, ok'iidur a, golygol, llygadolnbsp;Oculist, ok'ii.list w, ineddyg llygaidnbsp;Odd, od a, anghynnifer, angliydrif; anar-ierol, digymhar, anghyfiredin, hynod,nbsp;rhyfedd; tros ben, ychwaneg. Oddfellow, Odydd. Odd glove, manegnbsp;weddw, maneg anghymharnbsp;Oddity, od'i.ti, Oddness, od'nes re,nbsp;anghyffrediarwydd;hynodrwydd. Annbsp;oddity, anwastadyn, gwammalddynnbsp;Odds, odz npy rhagoriaeth, gwahaniaeth;

ymrafael, anghydfod; mantais Ode, od re, awdi, tantgerddnbsp;Odious, o'di.us a, adgas, cas; fSaiddnbsp;Odiousness, o'di.us.nes re, adgasrwyddnbsp;Odium, o'di.um re, cas, casedd; gwarthnbsp;Odoriferous, o.dd.rif'ur.us, Odorous. �-dur.us o, peraroglus, arogiber [sawyrnbsp;Odour, � dur re, arogi, arogledd, sawr,nbsp;224

-ocr page 249-

�re; late; line, no, mute; she, zh=z az�re; thin, this; }=dzh OLI


(Ecumenical, ek.ii.men'i.kal a, cyfi'red-CEdema, i.di'ma n, chwydd gwyn [inol (Eiliad, ili.ad �, amrantiad, gwingnbsp;(Esophagus, i.sot'a.gus �, ceg, sefnignbsp;Ot, ov o; gan; am; yng nghylch.nbsp;Of me [thee, him, amp;c.], o honofnbsp;[honot, hono, amp;c.]. The fleetness otnbsp;the greyhound, cyflymdra�r milgi.nbsp;The mind of man, meddwl dyn. Thenbsp;strength of a horse, nerth cettylnbsp;Off, of ad, ymaith, oddi yma, i ffwrdd,nbsp;draw: pr, oddi, oddi wrth: i, ymaith 1nbsp;ffwrddi hwnti Off hand, allau onbsp;law. To get off, disgyn; dianc. Tonbsp;set offi cychwyn; saethu, ergydio.nbsp;Badly off, yn dlawd arno. Weil off,nbsp;gweddol gyfoethog, da ei fydnbsp;Offal, of'al tij syrth; gweddillion; col-uddion, perfedd

Offence, o.tens' n, trosedd, camwedd;

sarhSd,tramgwydd,rhwy8tr, argawdd Offenceiess, o.tens'ies a, diniwed, di-dramgwydd, diddrwg, difainbsp;Offend, o.fend' v, troseddu, pechu;nbsp;rhwystro, tramgwyddo; sarhau; an-foddio, antoddioni, digio. To benbsp;offended, digionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weithredwr

Offender, o.fen'dur n, troseddwr, dryg-Offensive, o.fen'siv a, adgas, ffiaidd; rhwystrol; tramgwyddol, gormesol;nbsp;ymosodol, rhuthrol

Offer, of'ur n, cpmyg, cais, cynnygiad:

V, cynnyg; offfymu; cyflwyno; beiddio Ofienug, oi'ur.ing n, abenh, offi-wm;nbsp;offrymiad. Burnt offering, poeth-offrwm, abertn llosg. Heave-offering,nbsp;offrwm dyrchataeh Peace-offering,nbsp;aberth hedd, heddoffrwm. Sin-offering, pechaberth, pechoffrwmnbsp;Offertory, othr.tur.i n, offrymiad; off-rymfa; offrwmwasanaethnbsp;Office, of'is n, swydd, swyddogaeth;nbsp;gorchwylfa ;gwasanaeth ;dyledswydd;nbsp;swyddfa. Pay-office, tal-dy. A kindnbsp;office, cymmwynas, tra danbsp;Officer, ot'i.sur n, swyddwr, swyddognbsp;Official, o.fish'al a, swyddol, swyddfaol:

n, is-swyddog; rhaglaw Officiaity, o.fish'al.ti n, is-swyddogaethnbsp;Officiate, o.fish'i.at vi, gweinidogaethu,nbsp;darllen gwasanaeth yr Eglwysnbsp;Officinal, of.i.s�'nal a, raasnacholnbsp;Officious, o.tish'us a, swyddgar, neges-gar; ymyrgar, ymyrus, ymyrolnbsp;Officiousness, o.fish'us.nes n, swyddgar-wch, ymyraethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arfor

Offing, of'ing n, m�r yng ngolwg tir, 15

Ofl'scouring, ol'skuw�r.mg ysgarth,

sorod, ysbwrial, carthion Offset, offset n, ysgewyllyn; blagurynnbsp;Offspring, of'spring n, hiliogaeth, epil,nbsp;hil, plant

Oft, ott, Often, ofn, Oftentimes, of'n-t�mz, Olttimes, of'fimz ad, yn tynych, llawer gwaith, yn ami, amlwaithnbsp;Ogee, �.ji', Ogive, �.j�v' n, math o fold-addurn

Ogle, o'gl vt, llygadu, cilwenu, cipolygu:

71, llygadiad, cilwen, nwyfoiwg Ogre, o'gur n, cawr dynfwytaol dychym-mygolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ddychymmygol

Ogress, o'gres cawres ddynfwytaol Oh, � f, 01 och 1 oho!

Oil, �il n, olew, ul: nbsp;nbsp;nbsp;iro, rhoi olew ar,

ireidio. Oil colour, olewliw, paent olew. Salad oil, olew yr olewwydd.nbsp;Train oil, olew�r morfilnbsp;Oiliness, oi'li.nes n, oleweiddrwyddnbsp;Oilman, oil man n, olewwerthwr, olew-Oily, oi'li a, olewaidd; ireidlyd [yddnbsp;Oint, dint vt, eneinio, iro, elionbsp;Ointment, oint'ment n, enaint, elinbsp;Old, old {elder, eldest') a, hen, oedranus,nbsp;oediog. Old-tashioned, anarferedig,nbsp;henddullaidd. Old age, henaint. Ofnbsp;old, gynt, er ys talm; erioed. Oldnbsp;English, U^tbtrcn bhu, llythyrennbsp;flewog. Two years old, dwv flwyddnbsp;oed. How old is he? beta yw einbsp;oedran ? A child one year old,nbsp;plentyn blwydd

Olden, ol'dn a, hen. Olden times, yr amser gyntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hen

Oldish, oi'dish a, henaidd, go hen, lied-Oldness, old'nes n, header, heneidd-dra Oleaginous, o.ii.aj'i.nus, Oleose, �'ii.�s,nbsp;Oleous, o'li.us a, olewaiddnbsp;Oleander, �.li.an'd�r �, rhoswyddennbsp;Oleaster, o.li.as'tur n, olewwydden wylltnbsp;Olfactory, ol.fak'tur.i a, arogliadol, ym-sawrusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f aroglus

Olibanum, ol.uba'num n, gwydalud per-i)lid, ol id, Olidus, ol'i.dus a, drewllyd Oligarchal, ol.i.gar'kal, Oligarchical, ol-i.glr'ki.kal a, ambeUenigolnbsp;Oligarchy, ohi.g^r.ki n, ambellenigaeth,nbsp;llywodraeth gan ychydig lywiawdwyrnbsp;Olio, �'ii.� n, cymmysgedd [arddnbsp;OUtory, ol'i.tur.i a, perthynol i gegiu-Uiivaster, oi'i.vas.tur a, olewwyddliwnbsp;Olive, ol'iv a, pren olew, olewwydden.nbsp;Olive-berries, Olives, grawn yr olewwydden, olifiaid. Olive colour, olewwyddliw, gwineuwyrdd


225

-ocr page 250-

OPH path, fat, �rc, met, ma-rine, pin, 6rb, on, curve, cut, tlt;V=too, twk=took;

Olympiad, �.limp'yad n, ysbaid peaair biynedd gan y Groegiaid gyntnbsp;Olympic, �.iim'pik a, Oiympaidd. Olympic games, campau mynydd Olympus, a gynnelid bob pedair biyneddnbsp;Omega, �'meg.a n, y Ilythyren oiaf ynnbsp;yr egwyddor Roeg j yr olaf, y diweddafnbsp;Omelet, om'i.let n, cremog wyau, ffroesnbsp;Omen, �'men argoel, arwydd, rhag-arwydd, coel, armes, darogan, rnamantnbsp;Omer, �'m�r �, omer, mesur luddewaiddnbsp;Ominate, om'i.nat vt^ darogan, argoelinbsp;Ominous, om'i.nus a, argoelus, darogan-us, rhagddangosol, rhagarwyddolnbsp;Omission, �.mish un n, gadawiad allan,nbsp;esgeulusiad, arwall, gwall, hebgoriadnbsp;Omit, b.mit' gadael neibio neu allan,nbsp;esgeuluso, peidio a gwneuthur, hebgornbsp;Omnifarious, om.ni.f�Vi.us a, hollfath,nbsp;holJryw, hollrywioi

Omniferous, om.nif ur.us a, hollddwyn Omnific, om.nifik a, hollwneuthuroinbsp;Omniform, om'ni.f�rm a, hollwedd,nbsp;hoilddull, o bob dullnbsp;Omnigenous, om.nij^i.nns a, hollryw,nbsp;hollrywiog, hollrywioi [hollsylwadnbsp;Omnipercipiency, om.ni.p�r.sip'yen.si n,nbsp;Omnipotence, om.nip'�.teus, Omnipoten-cy, om.nip'�.ten'si n, hollalluogrwydd.nbsp;hollalluogaeth, hollallu, hollallueddnbsp;Omnipotent, om.uip'�.tent a, hollallnognbsp;Omnipresence, om.ni.prez'ens n, hoU-wyddoldeb, hollbresennoldebnbsp;Omnipresent, om.ni.prez'ent a, holl-wyddol, hollbresennol, hollwyddfodolnbsp;Omniscience, om.nish'ens n, hollwybod-aeth, hollwybod

Omniscient, om.nish'ent o, hollwybodol Omnivorous, om.niv'�.rus a, hollysol,nbsp;holiysglyfiol, a twytao fwyd o bob mathnbsp;On, on pr^ ar; ar warthaf; ad, ym mlaennbsp;Onager, on'a.j�r n, asyn gwylltnbsp;Onanism, �'nan.izm n, hunanhalogiadnbsp;Once, wuns ad, unwaith; gynt. At once,nbsp;ar unwaith. This once, y waith honnbsp;One, wun a, uaill, un: �, un, rhyw un.nbsp;Great ones, mawrion, rhai mawrion,nbsp;gwfr mawr. Little ones, plant, rhainbsp;oach, rhai bychain. One another, unnbsp;y Hall. One by one, bob yn un. Somenbsp;one, rhyw un. To love one another,nbsp;ymgaru^ earn eu gilyddnbsp;Oneirocritic, �.n�r.�.krit'ik n, deonglwrnbsp;breuddwydionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Oneness, wun'es n, undod, unedd, uuig-Onerary, on'ur.ur.t a, Uwythol, pynol Onerate, on'ur.at vt, llwytho, beichio

Onerous, on'ur.us o, liwythtawr, trwm, pwysig; llafurusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_onions, sibwl

Onion, un'yun n, wynwynyn. Young Only, on'ii a, unig; ad, yn unig; ond. Inbsp;have only one, un [dim ond unj synbsp;genytnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paeth

Onomancy, on'o.man.si n, enwddewin-Onomatope, on'�.ma.t�p, Onomatopy, on'�.ma.t�.pi w, gair ai sain yn arwydd o�i ystyr; megys, murmur, buzz,nbsp;shriek', bwmbior, suo, ysgr�chnbsp;Onset, on'set, Onslaught, on'slot, n, ym-osod, rhuthr, argyrch, yingyrchnbsp;Ontology, on.tol'o.ji n, bodeg, arddan-soddiaeth, bodofyddiaethnbsp;Onward, on'wurd ad, ym mlaen, rhagddonbsp;Onyx, omiks n, math o faen gwerthtawrnbsp;Oolite, �'�.lit n, grawnfaennbsp;Ooze, wz vi, nawsio, dynoddi, godarddu,nbsp;tarddellu, b?jru: �, llaid; nawsiad;nbsp;rhisgflawd, biawd rhisg derwnbsp;Oozy, w'zi a, gwJyb, dynoddol, lleidiognbsp;Opacate, o.pa'kat vt, tywyllu, cymylunbsp;Opacity, o.pas'i.ti n, alloewder, tywyll-ni, anegiurder, annhryloewdernbsp;Opacous, o.pa'kus. Opaque, o.pak' a,nbsp;annhryloew, tywyll, anoleu, cymylognbsp;Opal, 8'pal n, math o faen gwerthtawrnbsp;Ope, op V, agor; ymagornbsp;Open, o'pn v, agor, agori, egori; ymagor: a, agored, anghauad, anghlo;nbsp;amlwg, digel, digudd, cyhoedd;nbsp;rhwydd, rhydd; didwyllnbsp;Opening, o'pn.ing n, agoriad, egoredig-aeth, bwlch, adwy; ymagoriadnbsp;Openly, �'pn.U ad, ar gyhoedd, yn amlwg, ger bron y bydnbsp;Openness, o'pn.es n, anghaeadrwydd;

amlygrwydd; dihocedrwydd Opera, op'ur.^ n, can-chwareu. Opera-house, can-chwareudy. Opera-glass,nbsp;trembeiriant, syllddrychnbsp;Operant, op'ur.ant a, gweithredolnbsp;Operate, op'ur.at v, gweithredu, goberu;nbsp;effeithio, gweithio

Operation, op.u.ra'shun n, gweithrediad;

gweithred; effeithiad; meddygwaith Operative, op'ur.ii.tiv a, gweithredol,nbsp;gweithiol; eflfeithiol: n, gweithiwr,nbsp;crefftwr, ilawgeltyddwr, gweithredwrnbsp;Operator, op'ur.a.tdr n, gweithredai,nbsp;gweithredydd, goberydd; ilawfeddygnbsp;Operose, op'ur.os a, poenfawr, llafurus,nbsp;trafaelus, bliunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�dirgel

Opertaneous, op.�r.ta'ni.us a, celedig, Ophiasis, �.t�'^.sis n, moelni j_ar seirffnbsp;Ophiophagus, of.i.ol'A.gus a, yn bywnbsp;226

-ocr page 251-

�re; late, l�nc, n�. m�te; she, zh=a2�re; thin, this; |=dzh. ORB


Ophites, �.t�'tis n, sar�gare^ Ophthalmia, op.thai'mi.a, Ophthalmy,nbsp;op'thai.mi n, ennynfa neu fflameg ynbsp;liygaid, Ilygadwst |_llygaid, Ilygadolnbsp;Opthaimic, op.thal'mik a, perthynol i�rnbsp;Opiate, g'p�.at n, cwsgf�ddyginiaeth,nbsp;sndd y pabi � a, cwsgbar, yn peri cwsgnbsp;Opificer, �.pit'i.8�r n, crefftwr, ceifydd-wr, celtyddydwr

Opinator, op'i.na.t�r, Opiniator, �.pin�-i.a.t�r, �pinionist, �.pin'yun.ist n, mympwywr, cryfdybiwr, ymgildynwrnbsp;Opine, �.p�n' vif tybio, mympwyo, rhodclinbsp;tyb, liettybio

Opiniated, �.pin'i.a.ted, Opiniative, �-pin'i.a.tiv, Opinionate, �.pin'yun.at, Opinionated, �.pin'yun.a.ted, Opinion-ative, �.pin'yun.a.tiv a, crytdybus,nbsp;mympwyol, tybgar; nnnandybiol,nbsp;pengam, ystyihig, cyndynnbsp;Opiniativeness, �.pin'i.a.tiv.nes, Opinia-try, �.pin'ya.tri, Opinionativeness,nbsp;�.pin'yun.a.tiv.nes n, ystyfnigrwyddnbsp;Opinion, �.pin'yun n, tyb, meddwl, barn;

cred, coel; tybygiad, daliad; mympwy Opiparous, �.pip'^.ms a, mawrwych,nbsp;gorwychnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^cymhorth

Opitulation, o.pit.8h�.la'shnn n, porth, Opium, �'pi.nm n, cysglys, cysgnur,nbsp;sudd y pabi

Opletree, �'pl.tri n, pren cyrafol Opodeldoc, op.o.del'aok n, math o fedd-yginiaeth sebonaidd, sebondrwythnbsp;Oppidan, op'i.dan �, tref'wr, dmesyddnbsp;Oppignerate, o.pig'nur.at vt, gwystlonbsp;Oppilation, op.i.la'shun n, bolrwymiadnbsp;Opponency, o,p�'nen.si n, gwrthwyneb-lad, gwrthwynebrwydd, gelyniaethnbsp;Opponent, o.p�'nent n, gwrthwynebwr,nbsp;gwrthebydd, gwrthblaid, cyf�rbyniad;nbsp;gelyn: a, gwrthwynebns, croesnbsp;Opportune, op.�r.t�n' a, prydlawn, cyf-addas, cytamserol, cyfi�nsnbsp;Opportunity, op.hr.t�'ni.ti n,amsercyf-^das, cyfle, cytamser, cyfiensdra,nbsp;achlysur, odfia, oedta, hamdden, adegnbsp;Oppose, o.p�z' vtj gwrthwynebu,gwrthio,nbsp;gwrthsefyli; gwrthddadleu; cyfer-bynu, gwynebu, rhwystronbsp;Opposite, op'�.zit o, gwrthwyneb, croes;

cyfarwyneb, cyferb^yn; gogyfer Opposition, op.�.zish'an �, gwrthwyneb-iad, gwrthsafiad; cyf�rbyniad, gwrth-osodiad, cyfarwynebiadnbsp;Oppress, o.pres' vt, gorthrymu, gor-threchu, gormesunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_gormes

Oppression, o.presh un n, gorthrymder,

Oppressive, o.pres iva, gortlirymus, gor-mesol, treisiol, gorthrechol Oppressor, o.pres'�r n, gorthrymwr,nbsp;gorthrechwr, gormeiliwr, gormeswrnbsp;Opprobrious, o.pr�'bri.us �, gwarthus,nbsp;enllibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lgwarthusrwydd

Opprobriousness, o.prb' bri. us. nes n, Opprobrium, o.pr�'bri.um n, gwarad-wydd, gwarthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wynebu

Oppugn, o.p�n' vt, gwrthsefyll, gwrth-�ppugnancy, o.pug'nan.si �, gwrthwy-nebiad, gwrthryn, gwrthymdrech Opsimathy, op.sim'a.tiii n, addysg ddi-weddar, hwyrddysg

Optative, op't^.tiv a, dymunedigol, dy-munianoi, eiddunedigol Optie, op'tik, Optical, op'ti.kal �jgolyg-ol, tremol. Optical instrument, trem-beiriant. Optie nerve, g�en gwelednbsp;Optie, op'tik n, IJygad, golwg-beiriant.

Opties, trem^ddiaeth, tremofyddiaeth Optician, op.tish'an n, trembeirianwi*,nbsp;tremiadur, tremofydd. Optician'snbsp;trade, trembeiriannaeth,tremyddiaethnbsp;Optimacy, op'ti.ma.si n, goreug^wyr,nbsp;goreuon, boneddigaethnbsp;Optimate, op'ti.mat w, goreugwr, pen-Optimism, op'tim.izm, Optimity, op-tim'i.ti n, goreuaeth, goreuoldebnbsp;Optimist, op'ti.mist n, gorafiaethwrnbsp;Option, op'shun n, dewisiad, dewisnbsp;Opulence, op'u.lens, Opulency, op'ti.Ien-si n, cyfoeth, golud, cyfoethogrwyddnbsp;Opulent, op'�.lent a, cyf�ethog, goludognbsp;Or, 6r c, neu, ai, ynte, naill ai: n, eur-liw, aurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doeth

Oracle, or'�..kl n, dewinfa; ateb-dduw; Oracular, �.rak'�.l�r a, dwyfol, dewiniolnbsp;Oraison, or'a.zn n, gweddi.�Orisonnbsp;Oral, �Val a, geneuol, geiriol, o enen inbsp;enen, anysgrifenedignbsp;Orange, or'anj n, eurafal, afal euraidd:

a, melyngoch, rhuddf�Jyn [berllan Orangery, or'an.jur.i n, eurafallach, aur-Oration, �.ra'shun n, araeth, arawdnbsp;Orator, or'a,tur ?i, areithiwrnbsp;Oratorical, or.a.tor'i.kal a, areithyddolnbsp;Oratorio, or.a.t�r'i.� �, cyfansoddiadnbsp;cynghaneddol, traethalawnbsp;Oratory, or'a.tnr.i n, areithyddiaeth,nbsp;ffraetheb; cafeil weddinbsp;Orb, �rb n, pel, peilen, bwl, cronen,nbsp;cronell; y Ilygad. Orb of the moon,nbsp;lioergantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_dad

Orbate, 6r'bat a, amddifad; diblant; di-Orbation, �r.ba'shun n, amddifadiad Orbed, �r'bed a, cylchoi, cylchognbsp;227


-ocr page 252-

ORT path, fat. �re niet, ma-rine, pin. �rb, on cilrve, cut, tvv=too, t\Vk=took;

Orbicular, or.bifc'�.lur o, crwn, cytrgrwn Orbit, �r'bit n, cyichlwybr, rhod, cylch-dro, cylcndaith, chwylgylch; pwll ynbsp;Ilygad, twll y Ilygadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_tlodi

Orbitude, �r'bi.t�d n, amddifadrwydd; Orchard, �r'tsh�rd n, perllan, afallach,nbsp;Cherry-orchard, ceinoslannbsp;Orchestra, �r'kes.tr^ n, cerddfanbsp;Orchis, 6r'kis n, caldristnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ordeinio

Ordain, �r.dan' vt^ gosod, sefydlu; urddo, Ordeal, �r'di.al n, tanbrawt; dwfrbrawtnbsp;Order, or'd�r n, trefn, rheol; rhestr,nbsp;trefniant, dull; gorchymmyn, archeb;nbsp;gosodiad; urdd: v, trefnu, trin; gorchymmyn, erchi; urddo. In order,nbsp;trefnns. In order to, er mwynnbsp;Orderless, or'd�r.les o, didretn, didrefnusnbsp;Orderliness, dr'd�r.l�.nes �, trefnoldeb,nbsp;trefnusrwydd, rheoleiddrwyddnbsp;Orderly, or'd�r.li a, rheolaidd, trefnus,nbsp;gweddaidd: ac2, mewn trefn, yn dretnusnbsp;Ordinal, �r'di.nal a, rhestrol, trefn-iadol; w, urddlyfr esgob; rheol-lyfrnbsp;crefydd-dy. Ordinal numbers, rhestr-olion (cyntaf, ail, trydydd, amp;c.)nbsp;Ordinance, orMi.nans n, deddt, cyfraith,nbsp;rheol sefydledig, gorchymmyn; gosod-edigaeth, gosodiad, ordinhS.d, trefned-igaeth, penodiad; defodnbsp;Ordinary, �r'di.nur.i a, cyffredin, arfer-ol;canoiig, lledwael, lledhagr, gwrth-un: n, gweinidog sefydledig, esgob,nbsp;rhaglaw esgob; ciniaw gyfFredinnbsp;Ordinate, �r'di.nat a, trethus, rheolaidd:

trefnu, gosod, penodi Ordination, �r.di.nashun w, gosodiad,nbsp;urddiad, urddiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nelau

Ordnance, �rd'nans n, cyflegrau, mag-Ordonnance, or.don'ans n, iawndrefniad rhanau a�eilaa

Ordure, �r'jur n, tom, baw, tail [edig Ore, �V �, mwn, delid, metel anghoeth-Ortgiid, orf'gild iawu a wna cantretnbsp;am ysbeiliad liw dydd [waddodnbsp;Orgal, �r'gal n, gwaddod gwm, sycli-Organ, or'gan �, organ; o��ryn, peir-iant, ermig. Organ-builder, saer organ. Organs of nutrition, peiriannaunbsp;maeth. Organs of reproduction, peiriannau aaepiiiad. Organs of speech,nbsp;peiriannau llafar, peiriannau yr ym-adrodd, Chylifactive organs, ceul-iadon. Digestive organs, peiriannaunbsp;treuliannoi, peiriannau traulnbsp;Organic, or.gau'ik a, olferynol, ermigol,nbsp;^iriannol; cyfiuniedig, cyfiuniol, ar-uumiol; gwreiddiol

Organism, orga.nizm n, gosodiad peir-iannol, cyd-drefniad rhanau Organist, or'ga.nist n, organwr, organ-Organization, Sr.gan.i.zashun �, tfurf-iad, gosodiad, cyfluniad, cymheiriantnbsp;Organize, or'ga.niz vi, tretnu, ardumionbsp;Organy, or'ga.ni n, llysiau�r coludd.

Wild organy, mintys y creigiau Orgasm, or'ga.zm ysbonc, hwp; calsnbsp;Orgy, 6r'ji n, gloddestwyr, noswyl ynbsp;meddwyu

Orgillous, or'gil.us ce, balch, uchelfalch Orient, oVi.ent �, dwyrain, dwyr: c,nbsp;dwyrain; dwyreol; dysglaernbsp;Oriental, o�r'i.en.tal a, dwyreiniol: n,nbsp;dwyreiniwr

Orientalist, oV'i.en.taUst n, un hyddysg yn yr ieithoedd dwyreiniolnbsp;Orifice, or'htis n, agorfa; safh briwnbsp;Origan, or'i.gan n, mintys y creigiaunbsp;Origin, or'i.jin n, dechreu, dechreuad;nbsp;fiynnon; tarddiad; gwreiddyn; cyn-wraidd; cynnelwad; bonedd; cyffnbsp;Original, o.ry'i.nal n, cynllun, cynysgrif:nbsp;a, dechreuol, gwreiddiol, cyntefig,nbsp;cyssefin, cynenid; hen; cyn-. Original sin, pechod gwreiddiolnbsp;Onginary, o.rij'i.nur.i a, cyntefig, dech-reuoinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[codi, cychwyn

Originate, o.rij'i.nat r, dechreu; tarcldu, Origination, o.rij.i.na'shun n, dechreuad,nbsp;Orison, or'i.zn n, gweddi [deilliadnbsp;Orlop, �r'lop n, llonglofftnbsp;Ornament, or'na.ment n, addurn, dillyn;nbsp;harddwch; tiws: addurno, trwsio,nbsp;harddu, prydferthu. Ornaments, cein-ion, addumaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[addurniadol

Ornamental, 6r.n^.men'tal a, addurnol, Ornate, 6r.nat' a, addurnedignbsp;Ornature, 6r'namp;.tshu�r n, addumiaeth,nbsp;trwsiadaeth [adaryddiaeth, ednogaetbnbsp;Ornithology, or.ni.tboi'�.ji�, adardraeth,nbsp;Orography, o.rog'ramp;.ti n, mynydd-ddar-luniaeth

Orology, �.ror�.ji n, my^nyddyddiaeth Orphan, �r'fan n, amddifad, plentyn am-ddifad: a, amdditad, heb rieni, dir�antnbsp;Orphanage, or'fan.aj n, amddifedi; am-dditattynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bibau

Orpiment, �r'pi.ment n, eurlliw, eur-Orpine, �r'pin �, liysiau Taliesin,canewin Orrery, or'ur.i serddariuneg, cysodellnbsp;Orris, orhs n, cammined, elestrnbsp;Orthodox, �r'th�.doks a, uniongred,nbsp;iawn-fiyddiog, uniondybnbsp;Orthodoxy, or'tho.aok.si n, iawn-ffydd-iaeth, iawn-grededd, iawn-greanbsp;228


-ocr page 253-

�re; iStc; line, no, ra�te; she, zh=z azure; thin, THis; j=dzh. OUT

Orthoepy, �r'th�.i.pi �, liatareg, iiatar-| Otacou8ticon,�.ta.k�w'sti.kon,Otacous-iaeth, iawn-gynauiaeth. nbsp;nbsp;nbsp;�.t�L.kuw'stik n, otieryn i gyn-

Orthoepist, �r'th�.i.pist n, iawn-gynan-j northwyo�r clyw, clywgorn Orthogon, or'th�.gun w, dull uniawn- Other, uTH'urpn, all, arali, Hall, Fromnbsp;onglognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_onglog one end to the other, o ben bwygilydd�

Orthogonal, �r.thog'�.nal o, uniawn- One another, eu (eich, ein) giJydd. Orthographer, �r.thog'rS.ftir n, arddy- Somehow or other, trwy ryw fodd neunbsp;gra�yddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^ddygraftbi gilydd. The other side of, y tu hwnt i

Orthographical, �r.th�.graf'i.kai a, ar* Otherwise, uTH^�r.w�z ad, amgen, os Orthography,6r.thogra.ti n, IJythyraeth, amgen, amgenach, onid e, oni bai hyny,nbsp;llHhyreniaeth, arddygratii orgradj raewn modd aralJ, yn wrthwynebnbsp;silliadaeth, llythyreniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Otter, ot'hr ra, dyfrgi, dwrgi [lechan

Oscitancy, os'i.tan.si, Oscitation, os.i.ta'-shun n, dylyfiad g�nj cysgadrwydd S3rrthni; diofalwcnnbsp;Oscitant, os'i.tant a, cysglydnbsp;Oscitate, os'i.tat vi, dylytu g�nnbsp;Osculate, os'ku.lat vf, cusanunbsp;Osculation, os.kii.ia'shun n, cusaniadnbsp;Osier, o'zhur n, merhelygen. Ozier-holt, merhelygfa [gwalch y weilgi

ddarluniad Ours, u^�rz pn, eiddom, einom, eiddomnbsp;...ni. A friend of ours, cyfaill i ninbsp;Ourselves, fiwgt;,8elvz' pn, ni, nyni, einnbsp;hnnain

Ousel, w zl n, aderyn du, merwys, mwy-alchen. Water ousel, rhegen y dwfr Oust, _ fiwst vf, gwaghau; cymmerydnbsp;ymaith 'bwrw allan, troi allan, diteddu

Ortive, dr'tiv a, cyfodol, dwyreol (_enw Ottoman, ot'�.man a, Tyrciaidd: n,yst61 Ortolan, �rT�.lan n, aderyn bychan o�r, Ought, ot n, un peth, unrhyw beth, dim:nbsp;Orts, 8rts np, gweddillion, gwehilion j u, de/, I [thou, he, amp;c. J ought, dylwn,nbsp;Orvietan, or.vi.i'tan n, gWTthwenwyn dylit, dylai, dyiem, dyiech, dylent. Inbsp;Oscillate, os'il.at m, ymsiglo, sigldaflu ought to have been, dylaswn fodnbsp;yn ol ac ym mlaen fel dringlyn j Ounce, h\vns �, wns; math o wylltfilnbsp;Oscillation, os.i.la'shun n, 8igldafliad,-0aphe, wf n, ellyll, gwagysbrydnbsp;dringlyniad, sigliad o ystlys i ystlys ' Our, �^�r pn, ein; ein...njnbsp;Oscillatory, os'i.la.tur^i a, dringlynaidd �uranography, uw�r.an.ogVamp;.fi n, ser-

Ospray, os'pra n, moreryr, eryr y mOr,iOut, �wt �, allan, i maes: px, rhag-,

tra-, gor-. Out of humour, maes o hwyl. Out ot spite, 0 genfigen. Outnbsp;ot time, ammhrydlawD. Out of use,nbsp;anarteredig. Out of pocket, ar einbsp;golied. T0 put out, troi allan; dyrysu.nbsp;To speak out, llefaru yn groch, siaradnbsp;yn uchel

Osselet, os'i.let n, gargragen march Osseous, osh'us a, esgymog, esgymol Inbsp;Ossicle, os'i.kl n, esgymyn [esgyrniadnbsp;Ossification, os.i.fi.ka'shun n, asgyrniad,!

Ossifrage, os'i.fraj n, gwyddwalch, mor-j eryrmawr; esgym-dorwrnbsp;Ossify, os'i.t� r, esgymu, esg^meiddionbsp;OssivoroQs. o.siv'0.rus a, yn difa esgyrn Outact.�w't.akt'v^gweithredutuhwntinbsp;Ossuary, os'ii.ur.i n, esgymta, esgymdy Outbid, �wt.bid' vt, cynnyg dros ben,nbsp;Ost, �st n, odyn i grasu hopysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j uwch-gynnyg

Ostealgia, os.ti.al'ji.� n, poen yn yr es- Outbound, uwt.bfiiVnd'a, allfordwyol gyrn, esgymwstnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Outbrave, fivvt.brav' vt, dirmygu, trech-

Ostensibie, os.ten'sLbl a, dangosadwyj feiddio nbsp;nbsp;nbsp;Lbaerliugrwydd

ymddangosol nbsp;nbsp;nbsp;[ddangosoi.Outbrazeu, fiwt.bra'zn vt, trechu trwy

Ostent, os.tent' n, ymddangosiad, dull Ostentation, os.ten.ta'shun n, rhodres,nbsp;gwag ymddangosiad, balchder, firostnbsp;Ostentatious, os.ten.ta'shus a, rhodres-gar, dangosiadus, gwagogoneddgarnbsp;Osteocope, os'ti.�.k�p �, esgymwstnbsp;Osteology, os.ti.oT�ji�, esgymdraethnbsp;Ostiary, es'tshi.nr.i �, ceg aton, abernbsp;Ostler, os'idr n, ostler; marchwasnbsp;Ostracism os'tr^.sizm n, alltudiaethnbsp;Ostrich, os'tfitsh n, estrys

Outcast, uwt'kast n, crwydryn, crwrdr-iad, gwibiad, gwibddyn, deolyn. Outcasts ot society, gwehilion y bobl OutcryjUwt'krin, gwaedd, bloedd, dolef,nbsp;arwaeddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trechteiddio

Outdare, ui^t.de�F vt, autuno tu hwnt i, Outdo, uwt.dW' (p^ outdid, uwt,did':ppnbsp;outdone, �vH.dun') rbagori, biaenunbsp;Outer, fiw'tur o, allanol, nes allan (_arnbsp;Outermost, �w'tdr.m�st a, nesaf allan;nbsp;eithaf, pellat

Ostensive, os.ten'siv a, daugosol, ym-: Outbreak, figt;Vt'brak �, toriad allan

-ocr page 254-

OVE path, ht, ere, met, ma-rine, pin, �rb, on, cfirre. cut, tvvsrtoo, twk=took;


Outtace, �wt.tas' vt, taeru allan; gwy-nebu, gwynebteiddio fryson, cynhen Oatfall, uwt'l�l n, pistyil; gofer; ym-Outiit, �i^t'�t n, darpanad i fordaithnbsp;Outtorm, fi^t'form n, ymddangosiadnbsp;allanolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[allanfa

Outgate, �i^t'gat n, mynedfa allan,' Outgeneral, �vvt.jen'nr.al vt, rhagorinbsp;mewn cyfrwysdra

Outgoings, �^t'g�.ingz np, mynediadau allan; costau, cyrau eitbafnbsp;Outgrow, �^t.gr�'^ {pt, outgrew, �wt-grw'; pp, outgrown, �wt.gr�n') vt,nbsp;trech-dyfu, tyfu mwynbsp;Outguard, di^t'gdrd n, blaen-warchawd-wyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ysgelerdra, gorherodi

Outnerod, fiwt.her'od vt, rhagori mewn Outhouse, �.wt'h�^s n, allandy, maesdynbsp;Outlandish, �wt.land'ish a, dyeithr, es-tronol, aiiwladol, allaiddnbsp;Outlast, dVH.last' vt, parhau yn hwynbsp;Outlaw, �wt'16 n, uu allan o nodded ynbsp;gyfraith, dyn nawdd-goll; herwrnbsp;Outlaw, �wt.16' vt, dinoddi 1 noddiadnbsp;Outlawry, �^'l�.ri n, herw-iarn, di-Outlay, �^t'la n, traul, cost [dysgnbsp;Ontleam, �wtd�m' vt, rhagori mewnnbsp;Outlet, h^'let n, gollyngle, allanfanbsp;Outline, �wt'l�n n, amlinell, cylchlinell,nbsp;cynlinell, brasluniadnbsp;Outlive, �wt.liv' vt, byw yn hwy, gcr-fiicbeddu, goroesi

Outlook, uwrt.hVk' vt, gwynebfeiddio: n, rhagolwg, argoel [mewn mesurnbsp;Outmeasure, �wt.mezhur vt, rhagorinbsp;Outmost, �wt'm�st a, nesaf allan; eithatnbsp;Outnumber, �vvt.num'b�r vt, rhagorinbsp;mewn niter, bod yn Iluosocachnbsp;Outpace, �^Vt.pa*�' vt, blaenu arnbsp;Outparish, �wt'par.ish n, allanblwyfnbsp;Outpost, �wt'p�st n, rhagorsafnbsp;Outpour, �wt.p�Y vt, tywallt allannbsp;Outprize, �^^tpr�z' vt, gorbarchu; gor-brisio

Outrage, �wt'raj n, dirdra, trais, dir-drais; terfysgwaith, terfysg; ysgeler-der: vt, dirdreisio, saraau Outrageous, �wt.ra'jus a, drygwyllt,nbsp;ffyrnig; cynddeiriog, gorddrygus, an*nbsp;fad, ysgelernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gelerder

Outrageousness, d^t.ra'jus.nes n, ys-Outreach, �^Vt.ritsh' vt, cyrhaedd yra mhellach; tWyllo

Outrider, �^t'r�.ddr n, rhagfarchogydd Outright, �\vt,r�t'arf,yn gwbi, ynllwyr;

yn ddiattreg, yn ddioed nbsp;nbsp;nbsp;[wreiddio

Outroot, uwt.r^t' vt, diwreiddio, dad-

Outrun, �wt.run' outran, �\vt.ran'; pp outrun) vt, rhedeg yn gynt na,nbsp;gadaei ar ol, rhedeg heibio inbsp;Outsail, �wt,sar vt, hwylio yn gyntnbsp;Outset, �wt'set n, dechreu, decnreuadnbsp;Outshine, �vvt.sh�n' {pt Scpp outshone,nbsp;�u\Vt.5hon' vi, dysgleirio mwy, gor-ddysgleirio; tywynu allannbsp;Outside, �wt.s�d' n, tu allan, arwyneb-edd; clawr; a, nesaf allan, allanolnbsp;Outsit, �wt.sit' i^pt h, pp outsat, �^t-sat') vt, eistedd yn hwynbsp;Outspread) �\vt.8pred' amp; pp outspread) V, ilettaenunbsp;Outstanding, �wt.stan'ding o, dyledusnbsp;Outstretch, �wt.stretsh' vt, estynnbsp;Outstrip, �^Vt.strip' vt, blaenu, rhedegnbsp;yn gynt na

Outs wear, �^t.sw�V (^pt ontswore, �wt-sw�V'; pp outsworn, �wt.swo�rn') vt, trechu trwy dyngu

Outtalk, �w.t�k', Outtongue, �w.tung' vt, trechu amp;�r tafod

Outvalue, �wt.valu vt, rhagori mewn Outvie, �^t.v�' vt, rhagori, trechunbsp;Outvote, �wt.v�t' vt, trechu trwy bieid-leisiannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[na, blaenu

Outwalk, �i^t.w�k' vt, cerdded yn gynt Outwail, �wtV�l n, allanfurnbsp;Ontward, mvt'w�rd a, allanol, nesafnbsp;allan: ad, i barthau tramor, tuag allannbsp;Outwpdly, �wt'w�rd.li yn allanol,nbsp;oddi allan, o�r tu allan, yn arwynebolnbsp;Outwards, �wt'wurdz ad, tuag allannbsp;Outweigh, �wt.wa' vt, gorbwysonbsp;Outwit, �wt.wit' vt, bod yn rhy gall i,nbsp;trechu trwy gytrwysdra, hud*dwyllonbsp;Outwork, \a\Vt'w�rk n, rhagddiffyn-waith, di�ynwaith allanolnbsp;Oval, �'val a, hirgrwn, ar ddull wy, wy-fal; hirgylchol: n, hirgylchnbsp;Ovarions, �.v�r'i.us a, yn magu wyau;nbsp;Ovary, �'vur.i n, hadJestr [ wyaiddnbsp;Ovate, �'viit n, ofydd: a, hirgrwnnbsp;Ovation, �.va shun n, isortoleddnbsp;Oven, uv n n, ttwrnnbsp;Ovenful, uv'n.f�Jpl n, fFymaidnbsp;Over, �'v�rpr, uch, uwch ben, tros: ad,nbsp;rhy, tra: px, gor-, tra-, rhy-. Overanxious, tra gotalus. Over-kind, rhynbsp;dirion. Over and above, heb law,nbsp;dros ben. Spotted all over, tryfrith.nbsp;To be over, bod wedi myned heibio.nbsp;Before the service was over, cyn gor-pben y gwasanaethnbsp;Overact, �.v�r.akt' v, gorwneuthurnbsp;Overarch, �.v�r.artsh' vt, myau, bwaunbsp;230


-ocr page 255-

Src; late, line, n�, m�te; she, zh=:z az�re; thin, Tins; jszdzh. OVE


Overstep, �.viir.step' v, pasio, myned dros Overstock, �.v�r.stok'^ vt,

Overawe, �.v�r.6' vt, cadw dan oin, ar-swydo nbsp;nbsp;nbsp;Lgorbwyso

Overbalance, �.v�r.bal'ans tgt;, gortantoli, Overbearing, �.vur.ber'ing a, meistrol-gar, anghydoddefnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi�r mor

Overboard, �.v�r.b��rd' ad, tros y bwrdd. Overburden, �.v�r.bur'dn vt, gorlwythonbsp;Overbuy, �.v�r.b�' {pt amp; pp overbought,nbsp;�.v�r.bdt�) V, prynu yn rhy ddrud;nbsp;prynu gormodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[beli

Overcarry, �.vur.kar'i vt, cario yn rhy Overcast, �.v�r.kast' {pt amp; pp overcast) vt, taflu yn rhy belJ; cymylu,nbsp;tywyliu; trawsbwytho, trawswn�onbsp;Overcharge, �.v�r.tshdrj' vt, gorlwytho,nbsp;gorlenwi; gorotyn, gotyn gormod: n,nbsp;gorbrisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cymylu

Overcloud, �.v�r.kluwd' vt, caddugo, Overcome, �.vur.kum* (pi overcame, �-v�r.kam'; pp overcome) vt, gorchfygu,nbsp;darostwng, meistroli, trechunbsp;Overdo, �.v�r.d^' (plt; overdid, �.v�r-did'; pp overdone, �.v�r.dun') vt,nbsp;gwneuthUT gormod; gorweithionbsp;Overdress, �.vdr.dres' vt, gordrwsionbsp;Overexalt, �.v�r.eg.z�lt' vt, gorddyr-chatu, tra dyrchatu

Overfeed, �.v�r.t�d' (pi amp; pp overfed, �.vur.ted') ui, gorbesgu, bolrythunbsp;Overfill, �.v�r.fil' vt, gorlenwi [drosoddnbsp;Overflow, �.vfir.fl�' v, gorlito, liifonbsp;Overflow, � v�r.fl� n, arianwnbsp;Overgrow, �.v�r.gr�' (pi overgrew, �-vur.grw ? pp overgrown, �.v�r.gr�n')nbsp;V, gordyfu; gorthyfu, gorchuddionbsp;Overhang, �.v�r.hang' (pi amp; pp overhung, �.vfir.hung') v, gorddibynu,nbsp;crogi drosodd; crogi uwen beunbsp;Overhead, �.v�r.hed' ad, uwch bennbsp;Overhear, �.v�r.hiV (^ptamp;pp overheard,nbsp;�.v�r.h�rd') vt, celglywed, goglywednbsp;Overheat, �.v�r.hit' vt, gorfrydio, gor-dwymo 1 lawenhau; gorlawenychunbsp;Overjoy, o.vur.jdi' vt, gorlawenu, gor-Overlade, �.v�r.lad' (pi overladen, �-v�r.la'dn) vt, gorlwythonbsp;Overlay, �.vdr.l'a' (pi amp; pp overlaid,nbsp;�.vur.lad') vt, arlethu, gorchuddionbsp;Overleap, �.v�r.lip^ vt, neidio drosnbsp;pp overlain, �.v�r.Ian') v, gorwedd arnbsp;Overlie, �.vurdiquot; (pt overlay, �.v�r.la';nbsp;Overlive, �.v�r.�T v, byw ar ol, byw ynnbsp;hwy, goroesi

Overload,�.v�r.i�d' (pi overladen, �.v�r-la'dn) vt, trallwytho, gorlwytho Overlook, �.v�r.lvVk' vt, arolygu, gor-uchwylio; edrych dros; esgeuiuso

Overmaster, o.vur.mas't�r vt, gorch-fygu, gorthrechu 1 drech, trechu Overmatch, �.v�r.matsh^ vt, bod ynnbsp;Overmatch, �'v�r.matsh n, un trech nagnbsp;arall, un rhy gryt i aralinbsp;Overmeasure, �.v�r.mezh'�r vt, mesurnbsp;tros ben; camtarnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blaenaf

Overmost, �'v�r.m�st o, uchat; penaf, Overpass, �.v�r.pas' vt, myned dros;

myned heibio; esgeuiuso Overpay, �.vur.pa' ^pt amp; pp overpaid,nbsp;�.v�r.pad') vt, gordalu, gorbwythonbsp;Overplus, �'v�r.plus n, gweddill, sarid,nbsp;gwarged, rhelywnbsp;Overpoise, �'vdr.poiz n, traphwysnbsp;Overpoise, �.v�r.p�iz' vt, traphwysonbsp;Overpower, �.vur.p�^'�r vt, gorthrechu,nbsp;gorchfygu, trechunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| wasgu

Overpress, �.v�r.pres' vt, gorwasgu, dar-Overprize, �.vur.pr�z' vt, gorbarchu;

gorhoffi; gorbrisio nbsp;nbsp;nbsp;[drethu

Overrate, �'vu.rat' vt, gorbrisio; gor-Overreach, �.vu.ritsh'u, gorhaeddu gor-ymestyn, myned dros; twyllo [ fanwl Overrigid, �.vu.rij'id a, rhy galea; rhynbsp;Overrule, �,vu,r\Vi' vi, gordwvo.goruch-reoli; meistroli; gwrtho-i, �ysu dadlnbsp;Overrun, �.vu.run' (pi overran, �.vu-ran'; pp overrun) v,rhedeg dros, ym-daenu dros; gorchuddio, anrheithio,nbsp;trawsredeg llinellaa argraffwaithnbsp;Oversee, �.v�r.8i' (pi, oversaw, �.v�r.so';nbsp;overseen, �.vfir.sir/) vt, edrych ar ol,nbsp;arolygu, goruchwyiiednbsp;Overseer, �.vtir.si'r' n, arolygwr, golyg-wr, goruchwyliwr, gorwyhwrnbsp;Overset, �.vur.set' {pt amp; pp overset) v,nbsp;dymchwel, dadymchwel, dymchwelydnbsp;Overshadow, �.v�r.shad'�, Overshade,nbsp;�.vur.shad' vt, argysgodi, cysgodi;nbsp;caddugo, tywyliu

Overshoot, �.v�r.shwt' (pi amp; pp overshot, �.v�r.shot') vt, saethu dros y Dod, gorergydio; goranturionbsp;Oversight, �'v�r.s�t n, amryfusedd,nbsp;gwallolygiaeth; arolygiaethnbsp;Oversleep, �.vur.slip' (pi amp; pp overslept, �.vdr.slept') vt, cysgu dros yrnbsp;amser, cysgu gormod, gorhunonbsp;Overspend, �.v�r.spend' (pi amp;pp overspent, �.vur.spent') v, afradunbsp;Overspread, �.v�r.spred' (pi amp; pp overspread) vt, gordaenu; gorchuddio

gorystorio, gorlenwi, prynu gormod [estynnbsp;Overstrain, �.vur.strUa' v, gorthynu,gor-231


-ocr page 256-

PAD path, fat, �re, met, ma-rme, pin, orb. on, curve, cut, tvV:^s:too, t^k=:took:;

Overstride, �.v�r.str�d' v, gorchamu Oversway, �.T�r.swa' vtj goruchreoli,nbsp;meistroli

Overt, �'v�rt a, amlwg, eglur; cyhoedd Overtake, �.v�r.tak' (^pt overtook, o.vur-overtaken, �.v�r.takn) vt,nbsp;gorddiwed, gorddiwes, dal ( dasgunbsp;Overtask, �.v�r.task' vt, gorthasgu, gor-Overtax, �.v�r.taks' vt, gordrethunbsp;Overthrow, �.v�r.thr�' {pt overthrew,nbsp;�.v�r.thrw'; pp overthrown, �.v�r-thr�n ) vt, dinystrio, dymchwel, dad-ymchwel, dadymchwelyd [dinystrnbsp;Overthrow, �'vdr.thr� n.,dadyi�chweUad,nbsp;Overtly, �V�rt.li ad, yn amlwg, yn gy-hoeddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhagori ar

Overtop, o.vur.top' vt^ tyfu yn uwch; Overtrust, o.vur.trust' v, gorymddiriednbsp;Overture, �'v�r.tsh��r n, cynnyg, cyn-nygiad j cytansoddiad cerddorolnbsp;Overturn, �.v�r.t�rn vt, dymchwelydnbsp;Overvalue, �.v�r.val � v, gorbrisionbsp;Overveil, o.vur.viil vt, gorhuddo, gor-chuddionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ arwyUo

Overwatch, �.v�r.watsh' vt, gorwylio, Overweening,�.v�r.wi'ninga,rhyhunan-gar, ucheldybus, gorfalch [^phwysonbsp;Overweigh, �.v�r.wa.' vt, darbwyso, tra-Overwhelm, �.v�r.whelm' vt, gorwasgu,nbsp;gorchuddio, gorlwytho, gorchfygunbsp;Ovitorm. �'vi.l�rm a, ar lun wy, hirgrwnnbsp;Ovine, �'v�n a, perthynol i ddetaidnbsp;Oviparous, o.vip'ur.us a, yn dwyn wyau,nbsp;dodwyol, dodwyog; a tagir owynbsp;Ovipositor, �.vi.poz'i.t�r n, wyosoiiyddnbsp;Ovoid, �'v�id a, hirgrwn, ar ddull wynbsp;Owe, � vt, bod mewa dyled, bod dannbsp;rwymau, dylu

Owl, livvl n, dylluan, cuan, y flodeuwedd. Screech-owl, aueryn y corfF. oungnbsp;owl, coegddylluannbsp;Owler, uvv'lur n, nos-rednwyfwrnbsp;Owlet, uw'let n, coegddylluannbsp;Own, 0npn,e\ddo: a, priod, priodol: vt,nbsp;meddu, perchenogi; arddei, addet, ar-ddelwi,cyfaddet,cydnabod; piau. Mynbsp;own, eiddof, eiddof fi, eiddof fy hun.nbsp;His own, ei eiddo ei hunan, mau �nbsp;Owner, �'n�rra,perchenog, meddiannyddnbsp;Ownership, o'nur.ship, n, perchenogaethnbsp;Oz, oks (p oxen, ok sn) n, ych, eidion.nbsp;Ox-eyed, llygadtawr. Ox-driver,nbsp;cethreawr, cethreinydd. Ox-stall, cdrnbsp;ychen. Oxen, ycnen. A wild ox,nbsp;bual. A young ox, bustaclinbsp;Oxide, oks'ld n, egrid; rhwdnbsp;Oxidize, oks'idJz v, egrido; rhyda

Oxlip, oks lip n, llysiau'r pariys Oxonian, oks.o'ni.an n, aelod neu radd-olwr prifysgol Rhydychainnbsp;Oxter, oks'tdr n, cesail j^egr a dwfrnbsp;Oxycrate, ok'si.kr�t n, cymraysg o win-Oxygen, ok'si.jen n, ufelai ( a meinbsp;Oxymel, ok'si.mel n, cymmysg o winegrnbsp;Oxyphony, oks.it'�.ni n, crochder Ilaisnbsp;Oyer, � yur n, gwrandawiad. Oyer andnbsp;terminer, llys clyw a dosbarth, prawf-Oyes, o'yes i, clywch; gosteg Llysnbsp;Oyster, ois'tur n, llymarch, llymarchen.nbsp;Oyster-wench, Oyster-wite, Oyster-woman, llymeirchwraig; bndrogeanbsp;Ozaena, o.zi'n^ n, llynor yn y �roenau

p.

Pabular, pab'�.l�r, Pabulous, pab-�.lus a, ymborthol, maethoi Pabulation, pab.�.la�shun n, porthiant,nbsp;Pabulum, pab'�jum n, ymborth, bwydnbsp;Pacated, pa.kli'ted a, heddychedignbsp;Pacation, pa.ka'shuTi n, heddychiadnbsp;Pacfe, pas n, cam, camre; mesur cam,nbsp;2^ droedfedd; tuth; v, camu, mesur �,nbsp;chamrau} rhygyngu, cerdded yn araf.nbsp;Geometrical pace, 5 troedteddnbsp;Pacer, pa'sur n, rhygyngfarch, rhygyng-Pasha, pasha n, islywydd yn Nhwrcinbsp;Pachydermata, pak.l.dur'ma.td np, mil-od tewgroen, tewgroenolionnbsp;Pacific, pk.sit'ik a, heddychol, hedd-ychlawa, heddus, dyhuddgar; tawel,nbsp;llonydd. Pacific Ocean, MorTawelog,nbsp;Mor Tawel

Pacification, pa.8ifd.ka'shun n, heddychiad, dyhuddiad, tangnef'eddiad Pacificator, pi.sit'i.kfi.tur, Pacifier, pas-i.fi.�r n, tangneteddwr, heddychwrnbsp;Pacify, pas'i.fi vt, dyhuddo, diddigio,nbsp;heddychu, tawelu

Pack, pak n, swp, sypyn, trwl, breichyn, pwn, baich, byrnaid, bwrnelj cnud:nbsp;V, sypynu, llwytho, pynorio, pynio.nbsp;Pack-cloth, sachliain. Pack-horse,nbsp;pynfarch. Pack-saddle, ystrodur.nbsp;Pack-thread, edau rwymonbsp;Package, pak'iij n, pynordal; sypyniad;nbsp;Packet, pak'et n, sypyn; liythyrgod;nbsp;Hong

Pact, pakt, Paction, pak'ahun n, am-mod, cytammod, cytundeb Pad, pad n, clustogan; cortarch, ceSyl-yn; lieidrtraed: t;, troedio; yabeiho;nbsp;sachellu, clustogi

Padar, pad'uc n, rhynion, brasflawd

232


-ocr page 257-

�re; liite; line, no, miite; slie, zh=:z azure; thin, this; j=dzh. PAL

Paddle, padl n, rhodl; rhwyt: u, rhodli, rhwyto; yslotian

Paddock, pad'uk n, llyffant mawr; llan-erch, cae, rhwyl. Paddock-stool, Lwyd y barcud

Padlock, pad'iok n, do egwyd [oro�an Paean, pi'an n, can o orfoledd, mawlgan,nbsp;Paedobaptism, Pedobaptism, pl.do.bap'nbsp;tlzm n, bedydd babanodnbsp;Pagan, pa'gan n, cenedlddyn, un digred,nbsp;eiliinaddolwr: a, digrednbsp;Pagauism, pa'gan.izm n, paganiaeth,nbsp;anghristiaeth, eilunaddoliaethnbsp;Page, paj ji, tudalen; gvresyn, gwas,nbsp;g'^'astrodyn: tJi,nodi tndalenau;gweininbsp;Pageant, paj'ant n, coeglnn: �, coeg-wych, gwagfaich, rhodresolnbsp;Pageantry, paj'an.tri n, coegwychder,nbsp;rhodres, rhwysgfawredd, gwagym-ddangosiad

Paginal, pU ji.nal n, tudalenol Pagoda, pd.g�'d^ Pagod, pa'god snbsp;eilnn-demi Indiaiddnbsp;Paid, pad pt amp; pp.�Paynbsp;Pail, pal n, ystwc, crwc, celwm, paeolnbsp;Pailful, pui l^l n, ystycaid, celyrnaidnbsp;Pain, plin n, poen; gwaew, gwst, dolnr;nbsp;gohd; poeuedigaeth; llaiur ; cosp: vt,nbsp;poeni, dolurio, blino. Painstaking,nbsp;llafurus, lialargar, divr^d. Pain ofnbsp;the bowels, coluddwst. Extreme pam,nbsp;dirboen. To take pains, ymboeni, ys-tigo, ymdrafierthunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_ llafurus

Painful, pan'fiVl a, poenus, dolurus; Paintulness, pan'fVvl.nes n, poenusrwyddnbsp;Painim, pii'nim n, anghredadyn [hawddnbsp;Painless, piin'les a, diboen; esmwyth,nbsp;Paint, pant n, paent, liiw, darlunliw; v,nbsp;paentio, Uiwio, arliwio; darlunionbsp;Painter, pan't�r n, paentiwr; arliwydd,nbsp;darliwydd, arluniwr _ f darlunnbsp;Painting, pan'ting �, paentiad; llun,nbsp;Pair, p�r �, par, dau, cwpl: v, paru,nbsp;cymham; cydio. Pairs, cymhariaidnbsp;Palace, pal'iis n, llys, plas, neuadd [ crwnnbsp;Paladin, parAain n, marchog y Bwrddnbsp;Palfflology, p�,li.or�.ji n, hynafiondraethnbsp;Palaeontology, pa.li.on.tor�.ji n, clodd-iandraetb, hentodaethnbsp;Palanquin, pal.an.kiV n, math o gludainbsp;a ddygir ar ysgwyddau dynionnbsp;Palatable, par^.ta.bl a, chwaethus,nbsp;blasus

Palatal, pal'^.tal a, gorchfannol. Palatal consonants, gorchfannolion Palate, pal'at n, ta�od y geneu, gorch-t'ant, gorchfaunedd; arciiwaeth, bias

Palatial, pa.la'shal a, llysaidd, llysol, ardderchog; gorchtanneddolnbsp;Palatic, pal'Atik a, gorchtanneddolnbsp;Palatinate, pa.lat'i.nat n, breiniarllaeth,nbsp;breinfa

Palatine, paTa.tin a, breiniarllaidd, breiniog. Count palatine, breiniarllnbsp;Palaver, p^.U'v�r n, gormod-siarad,nbsp;baldordd: rt, bragaldian, gwagsiaradnbsp;Pale, pal a, gwelw, gwelwlas,gwynwelw,nbsp;glaswyn, ilwydaidd; glas: n, pawl,nbsp;cledr, cledrbawl; palls; clawdd;nbsp;awdurdodaeth, rhaglawiaeth; argae^nbsp;caeran, amgaerau: v, cledm, cledr-gau; palisio; gwneyd yn welw. Palenbsp;death, yr ai^eu glas. Pale-eyed,nbsp;llygadbwl. Pale-faced, wynebiwyd.nbsp;To turn pale, gwyneblasu, gwelwinbsp;Palendar, pal'en.d�r n, math o lon^nbsp;fechannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_wyni

Paleness, pal'nes n, gwelwedd; glas-Paleous, pali.us a, eisinog, uslyd, clbog Palette, pallet n, liiwfwrdd paentiwrnbsp;Palfrey, paTfri crynfach, palfre, pal-ffrai, gwilwst

Palinode, palT.n�d n, gwrthgan Paling, palling n, clednad, paliswaithnbsp;Palisade, pal.i.s^d', Palisado, pali.sa'donbsp;n, palis, gwaic, cledrwaithnbsp;Palisade, paU.sad' vt, cledrgau, palisionbsp;Palish, palish a, gowelw, ilwydaiddnbsp;Pall, p6l n, eiorlen: v, diflasu;llwfrhau;

brawychu; cuddio ag eiorlen Palladium, pa.la'di.um n, diogelwch,nbsp;amddidynfa; math o fetelnbsp;Pallet, pal'et n, gwely bychan, glwthnbsp;Palliament, paryamp;.raent n, gwisg, dilled-yn, achre

Palliard, nal'yurd n, godinebydd Palliate, pai'i.at vt, esgusodi; ysgafnhaunbsp;Palliation, pal.i.a'shun n, esgusodiadnbsp;Palliative, pal'i.a.tiv a, esgusol; es-mwythaol: n, esgusodai; llinaryddnbsp;Pallid, pal'id a, gwelw, glaswyn, llwydnbsp;Palimali, pel.mer n, math o chwareu knbsp;phel a gordd; gorddnbsp;Palm, pain n, pal, ilawf cledr Haw; liednbsp;Haw; balalwyt; paimwydden; buddug-oliaeth: vt, paltn; cudd-dwyllo; tadunbsp;ar, Palm-Sunday,Suly blodau. Palm-tree, paimwydden, palmidwyddennbsp;Palmer, pa'm�r n, perenn. Palmer-worm, pryt cadachog [wyddeunbsp;Palmetto, pal.met'� n, math o balm-Paimilerous, pai.mit'ur.us a, a ddygonbsp;balinwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L palfdroediog

Palmiped, pai'mi.ped a, cyfandroeo!

233

-ocr page 258-

PAP p^th, fat. ere, met, m^-rine, pin, �rb, on, curve, cut, tA�zsrtoo, t�X'k=took;

Palmister, pal'mis.tur �, llawddewin, palfswynwr

Palmistry, pal'mis.tri n,palfddewimaeth Palmy, pS.'mi a, palmwyddognbsp;Palpability, pal.pa.bii'i.ti w, hydeimledd,nbsp;eglurder, amlygrwyddnbsp;Palpable, pai'pa.bl a, hydeiml, teimlad-wy; hynodol, eglur, amlwgnbsp;Palpitate, pal'pi.tat vi, dychlamu, euro,nbsp;dyheuo, tysmwyo

Palpitation, pal.pi.ta'shun n, dychlam-iad y galon, calon-guriad, tysmwyad Palsgrave, pdlz'grav n, teyrn-iarllnbsp;Palsical, p�l'zi.kal, Palsied, p�l'zid a,nbsp;parlysaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^gwywhamt

Palsy, p�i'zi n, parlys, hamt y g�au, Palter, p�l't�r igt;, gvrastraffu, ofera;

cecru nbsp;nbsp;nbsp;[ gwaeledd

Paltriness, pol'tri.nes w, aistadledd, Paltroon, Poltroon, p�l.trv^n' w, llwfrginbsp;Paltry, pol'tri a, distad), gwael, gorwaelnbsp;Paludal, pa.l�'dal �, corsog, corsenognbsp;Pampas, pam^paz np, gwastadleoeddnbsp;Deheudir America

Pamper, pam'p�r vt, pesgu, mwyth-borthi, mwythlenwi, gorbesgu Pamphlet, pamt'let n, liyfran, llyfrynnbsp;Pamphleteer, pamt'.le.tiV n, Ilyfrenyddnbsp;Pan, pan n, padell, padellan, pannbsp;Panacea, pan.a.si'^ n, meddyginiaethnbsp;holliacholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 uwd bara can

Panada, pAna'd�., Panado, pAna'd� n, Pancake, pang'kak n, cremog, cremogen,nbsp;crammwyth, crammwythen [usnbsp;Pancratic, pan.krat'ik a, meistrol-gampnbsp;Pancreas, pang'kri.as w, cefndedynnbsp;Pandect, pan'dekt n, cyflawn-draethawdnbsp;Pandemic, pan.dem'ik a, perthynol i�rnbsp;bobl neu�r wlad oli, cyffredinolnbsp;Pandemonium, pan.ui.m�'ni.um �,cythnbsp;reulfa, cythreul-lys, mallgyrchnbsp;Pander, pan'dur n, llatai,ceisydd putainnbsp;vi, gweini, nwytweininbsp;Panderism, panaurJzm �, llateiaethnbsp;Pandiculation, pan.dik.�.la'shun n, ym-ystwyriad, estyniad

Pandour, pan'dw�r n, traedfilwr yn Awstrianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[erwth

Pandurated, pan'd��r.S.ted a, ar ddull Pane, pan w, pedronyn, cwar, cwarelnbsp;Panegyric, pan.i.jer'ik n, canmoliaeth,nbsp;arwyrainnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feiniol, moliannoi

Penegyrical, panXjer^i.kal a, arwyr-Panegyrist, pan.i.jsJ^'ist n, moiiannwr Panel, pan'ei n, pennill, pedronglyn onbsp;estyilwaith; rheithrestr [gvraewnbsp;Pang, pang n, gloes, pang, gwasgfa.

Panic, pan'ik w, dychryn, arswyd, braw, echrys, echryndod, dychryn diachos;nbsp;o, disymmwth, heb achos. Panic-struck, Panic-stricken, dychrynedignbsp;Panicle, pan'i.kl �, panigl ^uriad baranbsp;Paniti cation,paD.i.fi.ka'shunn,gwnenth-Panivorous, p�,.niv'�.rus a, yn bwytanbsp;bara, barafwyta

Pannade, pa.nad' n, carlam, carlamiad Pannage, pan'aj n, mes a chyftetybnbsp;fFrwythaur goedwig; mestraint, hawlnbsp;i fesa ( sadell, pynoreg; cromil nebognbsp;Pannel, pan'ei n, panel, ystrodyr, ystarn;nbsp;Pannier, pan'y�r n, cefn-gawell, ys-borthen, pynoreg

Panoply, pan'o.pli w, llwyrarfogaeth Pansofical, pan.sof 'i.kal a, hoiiddoethnbsp;Pansy, pan'zi n, y feidiog drilliw, ynbsp;blodeuyn ofergarn

Pant,pant vi, dyhen,dychlamn; hiraethu Pantaloon, pan.ta.iwn' n, digrilwas, ys-gentyn. Pantaloons, llodraunbsp;Pantheism, pan'thi.izm n, hollduwiaethnbsp;Pantheon, pan.thi'un �, teml yr hoilnbsp;ddnwiau yn Rhntain ac Athenianbsp;Panther, pan'thur n, math o fwystfilnbsp;rheibus tebyg i�r llewpartnbsp;Pantile, pan't�l n, catnbeithynennbsp;Pantler, pant'iur n, ceidwad y baranbsp;Pantofie, pan.tw'fl n, esgid, nosesgidnbsp;Pantology, pan.tol'o.ji n, holwyddoregnbsp;Pantometer, pan.tom'i.tur n, oll'esuryddnbsp;P antomime, pan't�.m�m n, mudchwareu;

ymystnmiwr, mud-ddynwaredydd Pantry, pan'tri n, bwydgeii, bwyttynbsp;Panurgy, pa.nur'ji n, holifedruseddnbsp;Pap, pap n, uwd; diden, teth, bronnbsp;Papa, pApA n, tad, tada, datanbsp;Papacy, pa'pd.si n, pabaethnbsp;Papal, pa'pA a, pabol, pabaidd I pab�olnbsp;Papaverous, pi.pav'ur.us a, pab�aidd.nbsp;Paper, pa'p�r n, papyr: vt, papyro; rhoinbsp;ar bapyr. Paper-maker, papyrydd,nbsp;papyrwr. Paper-mill, melin bapyr.nbsp;Paper-stainer, papyrliwydd. Blotting-paper, sugnbapyr. Brown paper,nbsp;papyr llwyd

Papery, pa'pnr.i a, papyraidd, fel papyr Papescent, pa.pes'ent a, bywynog;nbsp;meddal

Papier-mach�, pap.l.�.ma'sh� n, defn-ydd cyfansodaedig o bapyr mwydedig Papilio, pApil'yo eiiier, g;�yn bywnbsp;Papilla, pApiKa (p papillce, pa.pil'i) n,nbsp;diden, teth, tethan

Papillary, pap'i.lar.i, Papillous, pap'i-lus a, dideaol, tethol, tethog 234


-ocr page 259-

�rc; late, i�ne, n�, m�te; she, zb=z iizure; thin, this; j=dzh. PAR

Papist, pa'pist n, pabydd nbsp;nbsp;nbsp;(_aidd

Papistical, pa.pis'ti.kal a, pabyddol, pab-Papistry, pa'pis.tri n, pabyddiaeth Pappous, pap'us a, goflewog, panognbsp;Pappy, pap'i a, suddiyd, meddalnbsp;Papyrus, pa.p�r'us (p papyri, pa.pfP�)nbsp;n, math o gawn neu gorsfrwynennbsp;Aiphtaidd, papyrtrwynnbsp;Par, par n, cyfartaledd; cydbwys, cyf-werth, llawn bris, On a par,,yn gyf-Para-pa;, yn agos at, wrth ochr [artalnbsp;Parable, par'a.bl n, dammeg, cy�ely*b-iaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fconawl

Parabola, pArab'�.1^ �, dosbarthran Parabolic, par.Abol'ik, Parabolical, par-�.bol'i.kal a, dammegolnbsp;Parachronism, p2,.rak'ran.izm n, cam-amseriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^en

Parachute, par.a.shwt' n, disgyn-awyr-Paraclete, par'a.klit n, eiriolwr, dyddan-ydd; yr Ysbryd Glan Parade, pa.rad' n, camas, rhodfa, rhodle,nbsp;cammonfa, ymddangosia, rhestrfa;nbsp;ymddangosiad; rhodres, rhwysgnbsp;Paradigm, par'a.dim n, cyuilun; cyd-ieuad [net. Bird of paradise, iar wyntnbsp;Paradise, par'^.d�s n, paradwys, gwynfa,nbsp;Paradisiacal, parA.di.s�'a.kal a, parad-wysaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frydyb

Paradox, par'S.doks n, anghyfdj^, am-Paradoxical, par.Adoksi.kal o, anghyf-dybus, anghysson, amrydybol Paradrome, par'S.dr�m n, oriel agorednbsp;Paragoge, par'a.g�.ji n, argymmeriadnbsp;Paragon, par'a.gun n, peth rhagor-garmjus; un digymhar; math o ar-gramythyren

Paragraph, par'S.graf n, dosbarthran, gwahanran ymadrodd; dosbarthnod,nbsp;g^ahanai (^)

Paraleipsxs, par.Al�p^sis n, crybwylleb Parallax, par'al.aks w, amgenedigaethnbsp;Parallel, par'al.el a,cytochrol, cy tochrog;nbsp;gogyfartal: n, cyf�chriad, cytiinell,nbsp;cytredlin, cyfatebiad, cyfrediad, tebyg-iad. Parallels, dyblin (j|) [betryalnbsp;Parallelogram, par.a.lel'�.gram n, hir-Parallelism, par'al.el.izm n, cytochreddnbsp;Paralogism, pAral�.jizm, Paralogy, pa-rarb.]! n, gauresymiad, twyllreswm.nbsp;geuddadledd, gwrthreswmnbsp;Paralogize, pa.ral'�.j�z vt, geuddadlu,nbsp;twyilresymu

Paralysis, pa.ral'i.sis n, parlys, hamt y Paralytic, par.amp;.lit'ik a, dat o�r parlysnbsp;Paralyze, par'a.riz vt, ciefychu a�r parlys, parlysu

Paramount, paPa.m�wnt a, goruchel, uchaf, penat, o�r urdd uebafnbsp;Paramour, par'S.miV�r n, cariadfab, gor-dderchwr; cariadferch, gordderch-wraig, gordderchfunnbsp;Paranymph, par'Animf n, gwas priodasnbsp;Parapet, par^Apet n, canllawfur, rhag-furnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I iant gwraig

Paraphernalia,par.amp;.f�r.nAli.a7ip,medd-Paraphrase, par'Afraz n, arallair, all-einad, amgenair: v, aralleirio, amgen-eirio, alleirio nbsp;nbsp;nbsp;[ alleiriwr

Paraphrast, par'd.frast n, aralleiriwr, Paraphrastical, par.Atras'ti.kal a, aralUnbsp;eiriol, alleiriolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iwr

Parasite, par'As�t n, gwenieithiwr,truth-Parasitic, par.a.sit'ik, Parasitical, par-Asit'i.kal o, gweuieithgar, truthiol Parasol, par.l.sol' n, heulrodnbsp;Parasynexis, par.Ashnek'sis n, cwrddnbsp;bach; cynnulleidfa ddirgelnbsp;Parathesis, p^.rath'i.sis n, atddodiadnbsp;Parboil, pS.r'b�il vt, goferwi, lledferwinbsp;Parcel, par'sel n, swp, sypyn; cyfran;

twysgen: vt^ rbanu, dyranu, amranu Parcener, par'si.n�r n, cydetif�ddnbsp;Parcenery, par'si.nur.i n, cydteddianniadnbsp;Parch, partsh v, crasu, deifio, golosginbsp;Parchea, partsht a, eras, crasboeth,nbsp;crasedig, golosgedig, wedi ei losginbsp;Parchment, pSrtsh'ment n, crasgroen,nbsp;ysgrifgroen, memrwnnbsp;Pard, pard n, llewpartnbsp;Pardon, pir'dn n, maddeuant, pardwn:nbsp;vt, maddeu, pardynu. 1 beg your pardon, maddeuwch i mi, esgusodweh tinbsp;Pardonable, p4r'dn.a.bl a, maddeuadwynbsp;Pare, p�'r vt, didoni, pilio, digroeninbsp;Paregoric, par.tgor'ik a, llinarol, llon-yddol: n, meddyginiaeth esmwythaolnbsp;Parenchymous, par.en'ki.mus a, ys-byngaidd, meddal. [Parents, rhieninbsp;Parent, p�r'ent n, tad neu fam, rhiant.nbsp;Parentage, p�r'en.taj n, rhieniaeth, tad-ogaeth; gwelygordd, gweheiyth; bon-edd, ach, cytathrachnbsp;Parental, pa.ren'tai a, rhien�ol; tynernbsp;Parenthesis, pi.ren'thi.sis (p parentheses, pa.ren'thi.siz) n, cromtach, ym-sang, gwahansang ( ); ymadroddnbsp;rhwng cromfachau

Parenticide, pArenti.s�d n, rhianladd-iad, tadladdiad, mamladdiad; rhian-leiddiad, tadleiddiaU, mamleiddiad Farer, p�r'�r n, oti�ryn digroeni, pil-iedydd

Farergy, pA*'�r.ji n, peth disylwedd

235


-ocr page 260-

PAR paih, fat, �re, met, mar-ine, pin, �rb, on, c�rvc, cut, t\V-=rtoo, t^ekrstook;


Parget, par'jet n, cymmrwd, plastr Parneuon, par.iii'li.iin, Parhelmm, par-hi'ii.um rhith haul; mab haulnbsp;Parietal, pa.n'i.tal a, ystlysturiol. Parietal bone, asgwrn y siolnbsp;Parility, pS.ril'i.ti n, tebygolrwyddnbsp;Paring, f�r'ing w, piliad, piliant; craw-en. Parings, pihon, naddion, creifion,nbsp;crafionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ol, plwytog

Parish, par'ish n, plwyf, plwy: a, plwyl-Parishioner, p^.rish'un.ur n, piwyiwr, un plwytog (^p plwyto]ion,plwytogion)nbsp;Parisian, pa.rizh'yan n, Pansiadnbsp;Parisyllabic, par.i.si.iab'ik a, cydsillatolnbsp;Paritor, par'i.tur n, rhingyU, gwysiwrnbsp;Parity, par'i.ti n, cymmeiiitiolaetli,cyfar-talrwydd, cydraddolrwydd, cystadleddnbsp;Park.plrk w, pare, cae, hyddgae, ceufaesnbsp;Parley, par'll n,cyhafaredd: ri, cynnadlunbsp;Parliament, pdr'Ii.ment n, senedd, sen-eddr. Parliament-house, senedd-dy.nbsp;Act of Parliament, gweithred senedd-ol. Member ot Parliameiit(M.P.\aelodnbsp;o�r senedd (A.S.), seneddwr [eddolnbsp;Parliamentary, par.li.men'tur.t a, sen-Parnassian, par.nash'an a, awenyddolnbsp;Parlour, parW n, parlawr, gwestgellnbsp;Parlous, par'lus a, llymgraff, cytrwysnbsp;Parochial, pa.ro'ki.ai a, plwytolnbsp;Parochiality, pa.ro.ki.al'i.tl n, plwyf-oliaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trawswawdiad

Parody, par'o.di n, trosglwyddwers; Parol, par'd a, geiriol, ar dafodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Parole, pd.r�l' n. gair; addewid: a, geiriolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gyfenw, argyfenwad

Paronomasia, par.�.n�.ma'zhi.a n, ar-Paronymous, pa.ron'�i.mus a, tebyg i enw neu air arailnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lbychan

Paroquet, par.().ket' �, math o barot Parotid, pa.rot'id o:, poerol, glyfoerolnbsp;Parotis, pa.ro'tis n, glyfoer-chwarennbsp;Poroxysm, par'oks.izm n, cyrch, poeth-gyrehnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ol, tadladdol

Parricidal, par'i.si.dal a, rhianladdiad-Parricide, par'i.s�d n, tadladdiad, rhian-laddiad; tadleiddiad, rhianleiddiad Parrot, par'ut n, yr aderyu parot^nbsp;Parry, paPi w, gochelyd, troi heibionbsp;Parse, pars vt, dosbarth-dreiglo geiriaunbsp;Parsimonious, p^r.si.m�'ni.us a, anhael,nbsp;arbedus, llawgauad, cybyddolnbsp;Parsimony, par'si.mun.i n, crintach-rwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ parsley, troed y cyw

Parsley, pars'll n, perllys, persli. Hedge-Parsnep, pars'nep, Parsnip, pars nip �, panas, llysiau Gwyddelig. Cow-parsnip, efwr, efyrllya

Parson, par'sn w, otteinad, pengior Parsonage, p3.r'sn.aj n, pengionaeth;

periglordy, perigiorfa, persoady Part, pdrt �, rhan, cyt'ran, darn, dryll,nbsp;peth; parth, parthed; tu, plaid, ochr:nbsp;t;,rhanu, parthu; gwahauu; ymranu;nbsp;ymwahanu; ymadael. A man ot parts,nbsp;dyn doniog. Parts of speech, rhaoaunbsp;ymadrodd. Parts, doniau. To partnbsp;with, ymadael a, gollwngymaith. Tonbsp;part the hoof, �brehogi yr ewinnbsp;Partage, par�tUj w, rhaniad, ymadawiadnbsp;Partake, par.tKk' v, cyfranu, cyt'ranoginbsp;Partaker, p^r.ta'khrn, rhanwr, eyfranwrnbsp;Parterre, p�r.t�V w, blodeuta gardd,nbsp;blodeuardd (_pleidioI, untuog, tueddolnbsp;Partial, par'shal a, rhanol, hannerog;nbsp;Partiality, par.shi.aPi.ti n, tueddgar-wch, pleidgarwch, tueddolrwyddnbsp;Partialize, par'shai.�z vt, ochri, pleidio,nbsp;tueddoli, gwyro barnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( ran

Partially, par'shal.i ad, yn dueddgar; o Partible, par'ti.bl, Partable, par'ta.bl a,nbsp;rhanadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[n,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cylranogwr

Participant, p^r.tis'i.pant a, cyfranog; Participate, p�.r.tis'i.pat vt, cyfranogi,nbsp;caelrhannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ranogiad

Participation, pamp;r.tis.i.pa'shun n, eyf-Participator, par.tis'i.pa.tur n, eyfran-ogydd ^ nbsp;nbsp;nbsp;^ [ladol, cytraniadol

Participial,p�lr.ti,sip'yal a,rhangymmer-Participle, pdr'ti.sip.I n,rhangymmeriad, cytfanai

Particle, par'ti.kl n, dryllyn, dernyn, mymryn, dos, tipyn, til, ith; banyu,nbsp;arsill. Broken particles, maiurionnbsp;Particular, par.tifc'�.l�r a, neillduol,nbsp;penodol, hysbysoi, enwedigol, priodol:nbsp;n, pwnc, pen, dosben, peth neillduol.nbsp;Particulars, manylionnbsp;Particularity, par.tik.�.lar'i.ti n, neill-duoldeb, rhaledd, penodoldebnbsp;Particularize, par.tik'�.iur.�z vt, pen-odi, dosbenu |_iad: a, ymadawolnbsp;Parting,par'ting,n,gwahaniad ;yraa(law-Partisan, par'ti.zan n, pleidiwr, pieid-ddyn, cefnogwr; cadbleidydd; ffounbsp;llywydd

Partition, plr.tish'un �, rhaniad; pared, canoltur: vt, gwahanranu, dosbarthunbsp;Partlet, part'let n, gwddfdorch; iarnbsp;Partly, part'ii ad, mewn rhan, o ran,nbsp;yn rhanol; go-, Bed-Partner, part'nur n, cyfaill, cydymaith;

cydwr, cytranogwr, cyd-drmwr Partnership, p^rt nur.ship �, cTtranog-j aeth, cyd-drioiaeth, cymdeithasnbsp;236

-ocr page 261-

�r�; late. l�ne, no, miite; she, 2h=z assure; thin, this; J=dzh. PAT

Partridge, par'trij �, coriar, petrusen, clugiarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ esgor

Parturient, par.tn�r'i ent a, ar esgor, yn Parturition, par.t�.rish'un n, esgoriadnbsp;Party, par'ti n, plaid; un, rhyw unnbsp;person. Party-coloured, amliwiog,nbsp;orithliwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fannau

Parulis, p^.r^'lis Uynoryn yn y gorch-' Parvenu, par'vi.n� w, newyodiannbsp;Parvis, par'vis n, porth eglwysnbsp;Parvitude, par'vi.t�d, Parvity, par'vi.tinbsp;n, bychander, bychaneddnbsp;Pas, pS. n, cara; biaenoriaethnbsp;Pascnal, pas'kal a, perthynol i�r Fasenbsp;Pasquin, pas'kwin, Pasquinade, pas-kwi.nad' n, duchan, gogangerddnbsp;Pass, nas myned heibio, hwntu, pasio;nbsp;ceraded; gwario, treulio; hwylio ymnbsp;mlaen; brathu: n, cy�wr, sefyLfa;nbsp;culffbrdd, bwlch; taith-drwydded,nbsp;mudwarant; brath. To bring to pass,nbsp;dwyn 1 ben. To pass tor, rayned ynnbsp;He. To pass over, gadaei allan,nbsp;esgeuluso. To pass sentence, rhoddinbsp;barn, dedfrydu. To pass away time,nbsp;difyru yr amser. To pass through,nbsp;trwyddedu. Passing-bel), cnul, cnull,nbsp;clul, marw-gloch, dyhuddglochnbsp;Passable, pas'a.bl a, hylwybr; derbyniolnbsp;Passado, pa.sa'd� n, gwth, ysgwthiadnbsp;Passage, pas�aj n, tramwyta, mynedfa,nbsp;fiordd; trosgiwydd-daith, taith; tros-glwydd ;mynediad; ymadrodd, gwers,nbsp;rhau 0 gyfansoddiadnbsp;Passenger, pas'en.jur n, teithydd, tram-wywr, trwy ddedwr^cyflelyb i adar y tonbsp;Passares, pas'ur.iz np, goifanod, adarnbsp;Passerine, pas'ur.in a, o ryw adar y tonbsp;Passibility, pas.i.bil'i.ti n, dyoddeiol-Passible, pas'i.bl a, dyoadefadwy fdebnbsp;Paosion, pasti'un n, dyoddelaint, goddet-iant; gw^n, nwyd; drygnwyd, poeth-W3rn, gwylltineb; traserch, cariad.nbsp;Passion-week, yr wythnos cyn y Pasc.nbsp;Iliac passion, cnofar coluddion mannbsp;Passionate, pash'un.at a, hyddig, nwyd-wyllt, tanllyd; traserchus, chwannognbsp;Passive, pas'iv a, goddefol, goddefgarnbsp;Passiveness, pas'iv.nes n, goddefgarwchnbsp;Passover, pas'�.v�r n, y Pascnbsp;Passport, pas'p�Vt n, teithdrwyddednbsp;Past, past a, wedi myned heibio, yn ol:nbsp;px, wedi. Half-past two oulock,nbsp;Jianner awr wedi dau o'r glochnbsp;Paste, past n, toes; glud; syth: ��, gludionbsp;Pasteboard, past'b�'rd n, papyrtwrdd,nbsp;gittclien

Pastern, pns'turn n, egwyd march, deiiw Pastil, pas'til n, gludbaentnbsp;Pastille, pas.til' n, glud peraroglusnbsp;Pastime, pas'fim w, chwareu, mtyrwch,nbsp;dityrwaith

Pastor, pas'tdr n, bugail; gweinidog Pastoral, pas't(5.ral a bugeilaidd, bugeil-iol: n, buiieilgerdd

Pastorate, pas'to.rat n, swydd gweinidog Pastry, pas'tri n, cySeithfwyd, pastei-yddiaeth. Pastry-cook, cy�eithydd,nbsp;pastei wrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^porfadwy

Pasturable, pas'tshii.ra.bl o, hybawr, Pasturage, pas'tshii.raj n, porfadnbsp;Pasture, pasTshur �, porfa, porfel, am-bawr: v, portau, portelu, porianuu,nbsp;pori. Pasture-ground, tir porfanbsp;Pasty, pas'ti n, pastainbsp;Pat, pat vt, godaro, cnithio, palfio: v,nbsp;paltod, cis, ysgafn-gis, cnith: ad, ynnbsp;dra addas: a, llwyr berthynolnbsp;Pataca, pat'amp;.ka, Patacoon, pat.^.kwn'nbsp;n, bath Yspaenaidd, 4^. 3c.

Patch, patsh n, clwt, clytyn; ysmot: rf, clytio, cyweirio; ysmotionbsp;Pate, pat n, 8iol,pen, copa, iad. Bald-pated, corynfoei, penfoelnbsp;Patefaction, pat.i.f^'shun �, dynoeth-iad, amlygiad, cyhoeddiadnbsp;Patella, pa.tel'S n, padell y benlinnbsp;Paten, pat'en n, cymmunddysglnbsp;Patent, pa'tent, pat'ent n, breintlythyr:nbsp;a, bremtlyth^og; agored, cyhoedd;nbsp;priodolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I iannydd breintlythyr

Patentee, pa.ten.tl', pat.en.ti' n, medd-Pateraal, pa.tur'nal o, tadol, tadaidd, tadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ aeth

Paternity, pS.tur'ni.ti n, tadogaeth, tad-Paternoster, pat.�r.nos't�r n, gweddi yr Arglwydd, pader

Path, path (jopaths, paTHz) n, llwybr, ffordd, rhodle. A beaten path, llwybrnbsp;sathredig

Pathetic, pa.thet'ik, Pathetical,pa.thet-i.kal a, per-wresog; traserchus, serch-gynhyriiol, cynhyrliol, deflrous Pathless, pS.tii les a, dilwybr, diffordd,nbsp;disathr, ansathredignbsp;Pathology, p��thof6.ji n, clefyd-ddysgnbsp;Pathos, pa'thoa n, poethder, teimlad,nbsp;gwres, angerddoldebnbsp;Pathway, pkth'wa n,troedflfordd,arlwybrnbsp;P atible, pat'i.bl a, dygadwy, goddetadwynbsp;Patience, pashens n, amyneddnbsp;Patient, pa'shent a, amyneddgar,goddefgar; n, dyn ciat, claf, goddefyddnbsp;Patm, pat'm �, cymmunddysglnbsp;237


-ocr page 262-

PEC path, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, tw=too, t^k=took;

Peat, pit n, mawn, cleiad, bating, bieting Pebble, peb'1, Pebblestone, peb�i.st�n n,

Patois, pat'w� n, priodiaith y werin, gweriniaeth, llediaith [^dad, patriarchnbsp;Patriarch, pa'tri.Irk n, prifdad, uchel-Patriarchal,pa.tri.ar'kal a,patriarchaiddnbsp;Patriarchate, pa.tri.ar'kat, Patriarchy,nbsp;pa.tri.ar'ki n, patriarchaeth, uchel-dadaeth, prifdadaethnbsp;Patrician, pa.trish'an n, boneddwr; a,nbsp;dyledog, boneddig, boneddigaiddnbsp;Patrimonial, pat.ri.mo'ni.al a, trettadolnbsp;Patrimony, pat'ri.mun.i n, etiteddiaeth,nbsp;treftad, trettadaethnbsp;Patriot, pa'tri.ut n, gwladgarwrnbsp;Patriotic, pa.tri.ot'ik a, gwladgar,nbsp;gwladgaroi

Patriotism, pa'tri.otjzm w, gwladgarwch Patrol, pa.troi' n, cylchwylwyr. nos-wylwyr: vi, cylchwyiio, cylcholygunbsp;Patrology, p^.trol'o.ji n, tadofyddiaethnbsp;Patron, pa'trun �, noddwr, cynneilydd,nbsp;cynneiliadjtadog.ymgeleddwr. Patronnbsp;day, gwyi mabsant[uawdd, ymgeleddnbsp;Patronage, pa'trun.aj n, tadogaeth;nbsp;Patronal, pa'trun.al a, tadogol, noddolnbsp;Patroness, pa'tmn.es n, noddwraignbsp;Patronize, pa'trun.�z vt^ noddi, am-geleddu, amddifiynnbsp;Patronimic, pat.r5.nim'ik tadenwnbsp;Patronless, pa'trun.les a, dinawdd, di-noddednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lpadell

Pattellitorm, pa.tel'i.form a, ar ddull Patten, pat'en n, gwadn colofn; ffollach.

Patten-maker, fFollachwr Patter, pat'ur vi, pwyo, trwstguronbsp;Pattern, pat'urn n, ilun, C3mllan,cynne]wnbsp;Paucity, p�'si.tl n, anamlder, anamleddnbsp;Paunch, pansh n, poten; ceudod, bol,nbsp;perfedd; vt, cestio; diberfeddunbsp;Pauper, po'pur n, tlottyn, rheidusyn,nbsp;un tlawdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^tlodi

Pauperism, po'pur.izm n, rheidusedd, Pause, pdz n, seibiant; ymsahad, satiad,nbsp;peidiad, paid, gorphwysiad, saib: vi,nbsp;gorphwys, aros; ystyriednbsp;Pavan, pa'van n, math o daplasnbsp;Pave, pav vt, paimantu, llono, llasamu,nbsp;llechlorionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liaw, llawr ceryg

Pavement, payment n, palmant, Uech-Pavier, pa'vi.ur n, llasarnwr, lloriwr Pavid, pav'id a, otnusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[babeli

Pavilion, pl.vil'yun n, pabell, teyrn-Pavo, pa'v�, Pavone, pa.v�n' n, paen, pawannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;([aidd

Pavonine, pav'�.n�n a, paenaidd, peun-Paw, p6 n, palf, pawen; crafanc: v, palfu, jawenu, palfchwareunbsp;Pawk, pok n, ceimwch bychan

Pawn, pon n, gwysti, arwysti; un o werin y wyddbwyil: vt, gwystlo, ar-wystlo; pridionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f tasnachwr

Pawnbroker, p��'br�.kvir n, gwysti-Pawnee, pC.ni'�, gwystlwr Pay, panbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paid) r, tain; gwobr-

wyo: n, taJ, cyflog Payable, pa'a.bl a, dyledns, taladwynbsp;Paymaster, pa'mas.t�r n, taliedydd;

pentalwr nbsp;nbsp;nbsp;[aeth

Payment, pa'ment n, tal, taliad, taiedig-Pea, pi n, pysen. Peas-cod, Peas-shell, coden pys. Peas-haulm,callod. Peas-porridge, cawl pys. Chick-peas, pysnbsp;y llygod, Heath-peas, pys y coednbsp;Peace, pis n, hedd, heddwch, tangnefedd,nbsp;tanc, tangnef^ taw: i, nsti gosteglnbsp;Peace-maker, tangnefeddwr. Peace-offering, heddoffrwm, heddaberth.nbsp;Peace-officer, heddswyddog. Clerknbsp;of the peace, ysgrifenydd yr heddwch.nbsp;To swear the peace against, tyngu ofunbsp;un. To hold one�s peace, tewi, tewinbsp;a SOD. Justice of tne peace, hedd-ynadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^dystaw; tangneteddus

Peaceable, pi'sa.bl n, heddychlawn; Peaceableness, pi'sa.bUnes n, heddych-loneddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lawn

Peaceful, pisT^?l a, heddychol, heddych-Peach, pitsh n, eirynen wlanog, afal gwlanog. Peach-coloured, gwynruddnbsp;Peachick, pi'tshik n, cyw pawannbsp;Peacock, pi'kok n, ceiliog pawan, paeunbsp;Peahen, pi'hen n, iSr bawan, paenesnbsp;Peak, piK n, pig; crib, blaenwedd, copa,nbsp;ban, bal: vi, nychu, salweddu; Uechiannbsp;Peal, pil n, cydolsain clych, darystain:

V, cydseinio; darystemio Pean, pi'an n, mawlgannbsp;Pear, p�r n, gelleigen, peran, rhwynen.

Pear-tree, gelleiwydden Pearl, purl n, myrieriden, perl, gem;nbsp;math o argrafflythyren. Mother ofnbsp;pearl, cragen llymarch. Seed-pearls,nbsp;perlau man

Pearly, pur'li a, myrieridaidd; perlaidd Pearmain, pe�r.man' n, math o afal pernbsp;Peasant, pez'ant n, gwiadeiddiwr; tai-ogyn; taioges

Peasantry, pez'ant.ri n, y gwladeidd-wyr, y gwledigion, pobl y wlad, y gwreng, y taiogiaid

groyn, caregan. Pebbles, gro, caregos Pebbly, peb'li a, llawn caregosnbsp;Peccability, pek,a.biri.ti �, nybecheddnbsp;238


-ocr page 263-

�re; laf�?; Vine, n� m�te; she, zh=:z azdre; thin, this; j=dzh. PEN

Peccable^ pv.k a,bl a, a allo becha, hybechnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bychan

Peccadillo, pek.a,dil'� n, beiyn, pechod Peccancy,pek'an.si�, pechadurusrwydd,nbsp;drygnawa��d, drygioninbsp;Peccant, pek ant a, belas, pechadnrusnbsp;Peccavi, pek.aVi t�lt;, pechais: n, dull onbsp;otyn maddeuant

Peck, pek n, pee, pecaid, wyth chwart; cnoc: vty pigo; cnoceilu. To pecknbsp;at, beio ar, ymhei a, biinonbsp;Pecker, pek'�r n, pigwr, cnocellnbsp;Pectinated, pek'ti.na.ted a, cribddullnbsp;Pectoral, pek'tur.ai a, dwylronol: �,nbsp;addum y ddwyfron, dwyfronegnbsp;Peculate, pek'�jat v. twyilo�r wladnbsp;Peculation, pek.�Ja'shun n, celciad,nbsp;lladrad, ysbeiliad trysor cyffredinnbsp;Peculator, pek'�.la.tur �, ysbeiliwr ariannbsp;y cyhoedd

Peculiar, pi.k�'li.�r a, priod, priodol; neillduol, unig; arbenig: n, pethnbsp;neillduol; plw^ gwahan-freiniolnbsp;Peculiarity, pi.k�.li^'i.ti n, neiilduol-rwydd; peth neillduol arian, arianoinbsp;Pecuniary, pi.k�'ni.ur.i c, perthynoi inbsp;Ped, ped �, panelyn, basgedan; pynioregnbsp;Pedagogue, ped a.gog n, athraw plant,nbsp;ysgolteistrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[organ

Pedal, ped'ai a, troedol: n, troedbib Pedant, ped'ant n, crachathraw, crach*nbsp;ysgoihaig, coegathrawnbsp;Pedantic, pi.dan'tik a, coegddysgedignbsp;Pedantry, ped'an.tri n, coegddysgeid-iaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ werthu

Peddle, ped'1 r, ofera, simera; man-Pederast, ped'nr.ast n, gwrywgydiwr Pederasty, ped'ur.as.ti �, gwrywgydiadnbsp;Pederero, ped.i.ri�r'� n, cyfiegr bychannbsp;Pedestal, ped'es.tal n, bonsangnbsp;Pedestrial, pi.des'tri.al a, troedolnbsp;Pedestrian, pi.des'tri.an n, pedestrydd,nbsp;gwr traed; troedol

Pedestrious, pi.des'tri.us fl, pedestraidd Pedicle, peai.kl w, coes neu baiedrynnbsp;aeilennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dik'ii.lus a, lleuog

Pedicular, pi.dik'�.lur, Pediculous, pi-Pedigree, ped'i.gri n, ach, achwedd, gweiygordd, boneddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[coronig

Pediment, ped'i.ment n, talog, talfa, Pedier, ped'iur n, gwicawr, gwiewr,nbsp;taithfasnachyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crachtasnach

Pedlery, ped'lur.x n, crachnwyddau; Pedling, ped'iing n, crachtasnaebaetb:

a, cracblasnacbol, gwicol; gwael Pedobaptism, pi.d�.bap'tizm n, bedyddnbsp;babanod, bedydd plant

Pedobaptist, pi.do.bap'tist to, bedyddiwr plant, pleidiwr bedydd babanodnbsp;Pedometer, pi.dom'i.t�r n, camlesuryddnbsp;Peel, pil ?i, pil, croen, rbisgl; tfwrn-bren, rhawlech: v, pilio, dirisglonbsp;Peep, pip �, cipolwg: vi, cipedrychjnbsp;ysb�o. Peep of day, toriad y wawrnbsp;Peer, pi�r n, pendefig, dyledog, arglwydd;

cyturddor, cydradd: v, ciiymddangos Peerage, pi�r'aj, Peerdom, piVdumnbsp;eyfurddoriaeth, dyledogaeth, pendefig-Peeress, pi'r'es n, pendetiges [aethnbsp;Peerless, pi�r'les a, digymhar, digyffelybnbsp;Peevish, pi'vish a, gwenwynllyd, croes,nbsp;anfoddog, anniddig

Peevishness, pi'vish.nes n, drygnaws, Peg, peg n, boel bren, pin pren; ebillen,nbsp;ebill: vt^ pimo, ebillionbsp;Pegasus, peg'a.sus �, march adeiniog,nbsp;^edlarch yr Awennbsp;Pelf, pelf ?i, mwnws, mwnai; cyfoetbnbsp;Pelican, peVi.kan n, aderyn o�r enw, peli-Pellisse, pi.lis' n, ysgin, pilys L^annbsp;Pell, pel n, croen, croen bwystfil. Clerknbsp;of the pells, swyddwr yn y trysorlysnbsp;Pellage, peVaj n, treth ar grwynnbsp;Pellet, peVet w, pelen, pellennbsp;Pellicle, pel'i.kl n, pilen, tenengroen *nbsp;Pellitory, peVi.tur.i �, pelydr. Pelli-tory of the wall, llysiau�r pared, can-tafod, barthlys

Pelimeli, pel.meV ad, yn llwyr ddidrefn, blith draphlitb, ben draphennbsp;Pellucid, pe.lii'sid o, tryloew, claernbsp;Pelt, pelt n, gin, croen bwystfil, irgroenjnbsp;tarawiad: vt, llucbio, tafiu; baeddunbsp;Peltmonger, pelt'mung.gur n, gin-werthwr, erwynwr

Peltry, peVtri n, irgrwyn, erwyn, ginion Pelvis, pelVis n, gwaelod y bolnbsp;Pen, pen n, pin, pgrifeil; Hoc, ffald,nbsp;clwyd: vt, ysgrifenu; vt {pt amp; ppnbsp;pent), llocio, corlanu, ffaldio, cau inbsp;mewn, argaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ydiol

Penal, pi'nai a, cospol, cospedigol, pen-Penaity, pen'ai.ti ra, poen, cosp; cosp-edigaetb; dirwy, camgwl; penyd Penance, pen'ans n, penyd; cytarcbwelnbsp;Pence, pens �/gt;.�Penny.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eighteen

pence, deunaw. Seventeen pence, deunaw ond ceiniog, dwy geiniog arnbsp;bymtheg. Sixteen pence, pedair grot.nbsp;Twenty pence, pum rotnbsp;Pencil, pen'sil n, pwyntel: darlunionbsp;Pencraft, pen'kratt w, ysgritenyddiaethnbsp;Pendant, pen'dant n, dibynydd; clust-dlws; banerig


239

-ocr page 264-

PER p^th, fat, �re, met, ma-rine, pin, 6rb, on, c�rve cut. tw=too, twk=took;


Pendence, pen'dens �, IJethr,* tueddiad Pendency, pen'den.si w, dibynnvydd;

annhertyniad, oediad, gohiriad Pendent, pen'dent a,dibynol, yng nghrognbsp;Pending, pen'ding a, yn dibynu; ynnbsp;ddiderfynedig, heb ei dertynu; dannbsp;ystyriaeth

Pendule, pen'd�l n, dringlyn [nghrog Pendulous, pen'diidus a, dibynaidd, yngnbsp;Pendulum, pen'd�.lum n, dibynai, pen-dyl, dringlynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dreiddrwydd

Penetrability, pen.i.tra.bu'i.ti w, hy-Penetrable, pen'i.tra.bl a, treiddiadwy, hydraidd; dirnadwy, amgyfi'redadwynbsp;Penetrancy, pen'i.tran.si n, treiddrwyddnbsp;Penetrant, pen'i.trant a, treiddiol, syn-wyrgraff, craffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lamgyfired, dirnad

Penetrate, pen'i.trat v, treiddio,try wanu; Penetration, pen.i.tra'shun r�, treiddiad,nbsp;athreiddiad; cralider, amgyllred, dir-nadaetbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(crati, synwyrgraff

Penetrative, pen'i.tra.tiv a, treiddiol; Penguin, pen'gwin n, aderyn tebyg inbsp;wydd, y terasgell, y pengwyn; math'nbsp;o ffrwyth

Peninsula, pi.nin'sii.li n, meisynys, gor-ynys, goynys nbsp;nbsp;nbsp;[farhad

Penitence, pen'i.tens n, edifeirwch, edi-Penitent, pen'i.tent a, edifar, editarns, edifeiriol: �, editeiriolwr, edifarhawr.nbsp;Penitents, editeiriolioii, edifeiryddioo,nbsp;edileirwyr

Penitential, pen.i.ten'shal a, edifeiriol Penitentiary, pen.i.ter/sbur i n, pen-ydiwr; penydta, edifeirdynbsp;Penknife, pen'if {p penknives, pen'ivzquot;)nbsp;n, pin-gyllell, cyilellan[ n, ysgritenyddnbsp;Penman, pen'man (/gt; penmen, pen men)nbsp;Penmanship, pen'nun.ship n, ysgriten-ddawn; ysgritenwaithnbsp;Pennant, pen'ant n, penwn, banerignbsp;Pennate, pen'at a, adeiniog, asgellognbsp;Penner, pen'ur �, ysgritenyddnbsp;Penniless, pen'i.les a, digeiniog, diariannbsp;Pennon, pen'un n, banerig, penwnnbsp;Penny, pen'i {peuce) n, cciniog. Twopence, dwy geiniog. Two pennies,nbsp;dan ddam ceiniog. A two-penny ioat,nbsp;torth ddwy geiniog

Pennyroyal, pen.i.rOi'al n, llysiau�r col-ndd, llysian�r gwaed, brymlys Pennyweight, pen'i.wat n, 24 o ronynannbsp;Pennywise, pen'i.w�z a. call am geiniognbsp;Pennyworth,pen'i.wurtn�,ceiniogwerthnbsp;gwerth cemiog

Penaiie, pen'sil a, dibynol j Uethrog Pension, pen^shun n, talwobr, segurdal

Pensionary, pen'sjmu.ur.i n, un yn derbyn taiwobr; swyddog diuasaiud: a, ynnbsp;derbyn talwobrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_cyflogddyn

Pensioner, pen'shun.ur n, gwobrwas; Pensive, pen\iv a, at�rist, prudd, trist,nbsp;galarus; meddylgar, mytyrgarnbsp;Pensiveness, pen'siv.nes n, prudd-der,nbsp;tristwch; myty rgarwch^ penty; rhagdonbsp;Pent, pent ptnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pen. Pent-house,

Pentacapsular, pen.t^.cap'sii.liir a, pum-cellog nbsp;nbsp;nbsp;Lotteryn pumtant

Pentacnord, pen'ta.k6rd n, pamtant. Pentagon, pen'ta.gun n, pumochrnbsp;Pentagonal, pen.tag'o.nala, pumochrognbsp;Pentahedrons, pen.ta.hi'drus a, pum-ochrolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I pumbanog

Pentameter, pen.tam'f.tur n, mesur Pentangular, pen.tang'g�.l�r a, pum-onglognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ pura llylr Mosea

Pentateuch, peu't^.t�k n, y Pumllyfr, Pentecost, pen'ti.kost n, y Pentecost;

y Sulgwyn,y oOted dydd gwedi�r Paso Penult, pi'nult, pi.nult', Penultima,nbsp;pi.nul'ti.mi n, y sill olaf ond unnbsp;Penumbra, pi.num'bra n, gogysgiadnbsp;Penurious, pi.nii�r'i.us ^ a, cybyddlyd,nbsp;llawgauad, anhael, crintachnbsp;Penuriousness, pi.nii�r'i.us.nes crin-tachrwydd, cybydd-dranbsp;Penury, pen'ii�r.i n, tlodi, angen, eisieunbsp;Peony, pi'0.ni re,bJodau�rbrenin,coronJiysnbsp;People, pi'pl n, pobl, pobloedd, maon;nbsp;cenedl: v, pobiogi. The commonnbsp;people, gwerin, gwreng, gwerinosnbsp;Pepastick, pi.pas'tik n, meddyginiaeth inbsp;gynnorthwyo treuiiad bwydnbsp;Pepper, pep'ur n, poethiys, poethrawn,nbsp;pubyr. Wall-pepper, clauarilysnbsp;Peppercorn, pep'�r.k�rn n, pupren,nbsp;poethronynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lpoethion

Peppermint, pep'�r.mint n, mintys Peppery, pep'nr.f a, poeth, nawswylltnbsp;Peptic, pep'tik a, treulbarnbsp;Per-, Pel-^a;, hollol, trwoddnbsp;Peracute, pur.il.kiit' a, tra liymnbsp;Peradventure, pur.ad.ven'tshur ad, ys-gatfydd, et allai, ie aiiainbsp;Peragrate, pur.a'grat vt, trawswibionbsp;Peragration, pur.a.gra'shun h, truws-grwydriad, trawswibiadnbsp;Perambulate, ;j;''r,am'bii.lat vt, am-dramwy, amde-thio, cylchrodionbsp;Perambulation, pur.am.bii.lii'shun n,nbsp;amdramwya'i, cylchrocuadnbsp;Perambulator, p�r.am'b�.la.lur )i,cylch-deithiwr; tiordd-lesuryiid; baban-gerbyd, men baban


240

-ocr page 265-

5re; late; l�ne, n�, m�te; she, zh=z liz�re; th'n, thIs; j=V.h PKR

Perceivable, p�r.si'va.bl, Perceptible, p�r.sep'ti.bl a, dirnadwy, cantodadwy,nbsp;gweladwy, ami^yffredadwy, dealladwynbsp;Perceive, pur.siv' vt, diroad, canton,nbsp;gweled, am2;ytiTed, deallnbsp;Percentage, p�r.sen'taj w, canttollnbsp;Perceptibility, pur.sep.ti.bii'i.ti n, can-fodrwydd, dirnadaeth, dirnadwyaeth,nbsp;hyweledd; hydeimleda �^gweladwynbsp;Perceptible, p�r.sep'ti.bl a, dirnadwy,nbsp;Perception, p�r.sep'shun n, dirnadaetli,nbsp;syniad, gwelediad, amgyttrediadnbsp;Perceptive, p�r.sep'tiv a, dirnadol, gwel-ediannol, syniol

Perch, p�rtsh n, gwialen, erwydden, dilerbren, tudlath; ystengiad; traws-lath, clwyd, trawstrigyn; trosten,nbsp;gweilging; math o bysgodyn: zj,disgy nnbsp;neu eisteJd ar drawsbren j_et allainbsp;Perchance, p�r.tshans' ad^ ysgattyddnbsp;Percipient, p�r.sip'yent a, gweliadol,nbsp;cratF, canfyddoi

Percolate, p�r'k�.lat r, hidlo,llwyr-hidlo Percolation, p�r.k�.la'shun n, hidladnbsp;Percuss, p�r.kus' vt, taro, gwrthdaronbsp;Percussion, p�r.kash'un n, tarawiad,nbsp;gwrthdarawiad, ergydiad, targnbsp;Perdition, p�r.disn un n, colledigaethnbsp;Perdue, p�r'd� a, yu geledig, dan gelnbsp;Perdulous, p�r'd�.lus a, coiledig, gwrth-odeJig

Perdurable, p�r'dii.rE.bI a, hirbarhaus Perduration, p�r.a�.ra'shun n, hir-barhad, bythbarhadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crwydro

Peregrinate, per'�gri.nat �i, pererinio, Peregrination, per.i.gri.na shun n, perer-iniad, crwyariad

Peregrine, per'i.grin a, pellenig; dyeithr Perempt, per.cmP vt^ iiadd, dytetha;

gwasgu nbsp;nbsp;nbsp;[diddymiad

Peremption, per.em'shun n, dytethiad, Peremptorily,per'em.tur.i.li ad, pendant,nbsp;dios, dinagnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^meistrolaidd

Peremptory, per'era.tnr.i a, pendant; Perennial, per.en'yai a, trytlvryddol,nbsp;blwydd-barhaol; bythol, gwastadolnbsp;Perennity, per.en'i.ti n, bytholrwyddnbsp;Perfect, pur'tekt a, perffaith, cyfan,nbsp;cylancwbl, digoU; pur; difai; gor-phenol, gorphenedig: ri, perfieitnio;nbsp;gorphen, cwblhau; gwneuthnr ynnbsp;hytedr,addy8guyn ber֒aith, Perfectnbsp;tense, amser gorphenolnbsp;Perfection, p�r.tek'shnn �, perffeith-rwydd, cynawndernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_lfeitliioli

Perf�ctionate, p�r.tek'shun.at per-Perfective, p�riek'tiv a, perffeithiadoi 16

Perfectness, p�r'fekt.nes perlieitnaer; hyfedredd, medredd

Pertidiousness, p�r.fid'yus nes. Perfidy, p�r'ti.din, bradoldeb, bradwrusrwydd,nbsp;bradwch, brad, twyll [ trychwythunbsp;Perflate, p�r'fiat vt, chwytlm trwy,nbsp;Perforate, p�r'f�.rat vt, tyllu, trydyilu,nbsp;amdyllu; trywanunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[treiddiad

Perforation, p�r.f �.ra'shun n, trydyliiad, Perforator, p�r't�.ra.t�r n trydyllyddnbsp;Perforce, p�r.f�rs' ad, trwy draisnbsp;Perform, p�r.f�rm' v, cyflawnu, gorphen,nbsp;cwblhau; gwneyd, gwneuthur; cliwa-reu. To perform one�s promise, cyf-lawnn ei air, talu ei adduned. To perform a service, cyflawnu gwasanaethnbsp;Performance, pur.for'mans n, cyflawn-iad, cwblhad; gorchwyl, gwaith,nbsp;gweithred, gweithrediadnbsp;Performer, pur.for'mur n, cyflawnwr,nbsp;gweithredydd; chwareuydd [ peraroglinbsp;Perfume, pur.fiim' n, pcrarogl: vt.nbsp;Perfumer, p�r.f�'m�r n, peraroglyddnbsp;Perfunctoriness, p�r.tungk't��r.i.nesnbsp;diofalwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[esgeulua

Perfunctory, p�r.fnngk't��r.i a, diofal, Perfuse, p�r.f�z' vt, taenu; ystaeiv�onbsp;Perfusion, pur.fii'zhun �, taeneliiadnbsp;Perhaps, p�r.haps' ad, ysgattydd, ef allmnbsp;Peri- px, amgylch ogylcnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[galon

Pericardium, per.i.kar'di.um n, pilen y Pericranium, per.i.kra'ni.um piien ynbsp;siolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ byd

Periculeus, pe.rik'�.lus a, peryglus, en-Perigee, peri.ji 7i, daiarnesiant, uaiar-nesafiant nbsp;nbsp;nbsp;[haulnesafiant

Perihelion, per.i.hl'li.un n, haulnesiant, Peril, per'ii n, perygl, enbydrwydd, pyd;

V, enbydu, perygln, arberyglu Perilous, per'ii.us a, peryglns, enbydus,nbsp;pydusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cylch, cwmpas

Perimeter, pe.rim'i.t�r n, cylchedd, Period, piVi.ud n, cyfanwersj diwedd-nod, cyfannod (.); pennod; ysbaid,nbsp;cyfnod, chwyl; cylchnodiadnbsp;Periodical, pi�r.i.od'i.kal a, cylchol,nbsp;cylchynol: n, cyhoeddiad cyfnodol.nbsp;Periodicals, cyfnodolion. Perioaicalnbsp;disorder, cyich-giefyd, clefyd cyrchnbsp;Peripatetic, per.i.p4.tet'ik a, amgrwydr-ol. Peripatetics, diiynwyr acldysgnbsp;Aristotle, dargrwydriaidnbsp;Periphery, pe.rit'er.t n, amgylchedd,nbsp;rhygylch, cylch cwmpas, cant [ roudinbsp;Periphrase, per'i.fraz vt, cylchyinad-Penphrasis, pe.rif'ra.sjs n, gogylcniaith,nbsp;cjlchddywediad, cylchymadroddnbsp;241


-ocr page 266-

PER p^th, fat, �re, met, m^-rine, pin, orb, on, curve, cut, t'V=too, twk=took;


Periptirastical, per.i.fras'ti.kal a, cyich-ymadroddol,ameiriol[_cylchforciwyaetJi Periplus, per'i.plus n, cylchf'ordwyad,nbsp;Peripneumony, per.ip.nu'mun.i n, en-nynfa yn yr ys^ylaint, ysgyteinwstnbsp;Perish, per'ish vi, marw, trengu, methu,nbsp;difianu, darfod; braenu, ilygru, mailunbsp;Perishable, per'ish.ft.bl a, dartodadwy,nbsp;brau; malladwy, abailadwynbsp;Perishableness, per'ish.a.bl.nes w, dar-fodoldeb, breuoldernbsp;Perispheric, per.i.sferquot;ik a, cnvnnbsp;Peristaltic, per.i.staVtik a, troedig,nbsp;nydd-droedig

Peristyle, per'i.stil n, cylchres o golofnau Peretoneum, per.i.to.ni um n, llieingignbsp;y bolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[guwch

Periwig, per'i.wig n, fiugwallt, pen* Periwinkle, per.i.wing'kl n, gwichiad;nbsp;ysgarllys bychaa

Perjure, pur'jur vt, tyngu anudon, cam-dyngu, anudoni. To perjure one�s self, To commit perjury, tyngu anudonnbsp;Perjury, pur'}ur.i n, anudon, geu-lw,nbsp;camdyngiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ y mffrwyno

Perk, purk v, hoew-ymsythu, coeg-Perkin, pur'kin n, math o osai Permanence, pur'ma.nens, Permansion,nbsp;pur.man'shun w, parh^d, safeddnbsp;Permanent, pur'ma.nent a, parhSus,nbsp;sefydlog, satadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^hydraidd

Permeable, pur'mi.a.bl a, treiddiadwy, Permeant, pur'mi.ant a, treiddiol ^nbsp;Permeate, piir mi.at vt^ trwyo, treiddionbsp;Permiscible, pur.mis'i.bl o, cymmysg-aawynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[caniatael, goddefol

Permissible, pur.mis'i.bl a, goddefadwy, Permission, pur.mish'un w, caniatad,nbsp;trwydded, cenad, rhyddidnbsp;Permissive, pur.mis'iv o5, caniataolnbsp;Permistion, p�r.mis'tshun, Permixion,nbsp;pur.miksTshun n, cymmysgiadnbsp;Permit, pur.mit' vt, caniatau, goddef,nbsp;gadael, gadaw, cenadunbsp;Permit, pdr'mit w, trwydded-lythyrnbsp;Permittance, pur.rait'ans�Permissionnbsp;Permutation, pur.mii.t^'shun cyfnew-idiaetb, trynewidiaethnbsp;Pernicious, p�r.nish'us a, niweidiol,nbsp;dinystriol, drwgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^eidiolrwydd

Perniciousness, pur.nish'us.nes n, niw-Pernicity, pur.nis'i.ti n, cyfiyrader, cyf-lymdra, buandra

Pernio, pur ni.o n, iUsgeira, cibwst Pernoctation, p�r.nok.ta shun n, arosiadnbsp;dros nosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diweddglo araeth

Peroration, per.o.ra'shun o, cynghlo,

Perpend, pur.pend' oty dwys ystyried Perpendicular, p�r.pen.dik'�.i�r a, un-ionsyth, unionseth, darbenolnbsp;Perpension, pur.pen shun n, ystyriaethnbsp;Perpetrate, pur'pi.triit vt^ gwneyd, cyf-lawnu, drygweithredu Lweithrediadnbsp;Perpetration, pur.pi.tra'shun n, dryg-Perpetua�, p�r.pet'sh�.al a, parhaol, di-baid, gwastadol, tragwyddol, bytholnbsp;Perpetuate, pur.pet'shii.at vt, bytholi,nbsp;tragwyddoli

Perpetuity, p�r.pi.t�'i.ti�, bytholrwydd Perplex, pur.pleks' vt^ dyrysu, petruso;

cythryolu, dwysfiino, trallodi, metfalu Perplexity, p�r.plek'si.ti �, dyryswch,nbsp;astrusi, petrusder; cytyng-gynghor,nbsp;cythruddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I dod

Perpotation, p�r.p�.ta'shun n, gorfeddw-Perquisite, pur'kwi.2it n, adfaei, swydd-fael, elw dygwydd Perry, per'i n, gelleigwin, gelleiglynnbsp;Persecute, p�r'si.k�t vt, erlid, erlyn,nbsp;ymlid, gorthrymu

Persecution, p�r.si.kti'shun n, erlidig-aeth nbsp;nbsp;nbsp;[gorthrymwr

Persecutor, p�r'si.k�.t�r w, erhdiwr, Perseverance, p�r.si.vi'r'ans n, parhad,nbsp;hirbarhad, dytalbaranbsp;Persevere, pur.si.vi�r' vi, parhau, para,nbsp;dytalbarhau, hirbarhaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dom

Persicaria, pdr.si.ke�r'i.a �, llysiau�r Persist, pur.sist' vi^ selyll at, aal at;nbsp;aros; dwys naeru, taeru. To persistnbsp;in an assertion, dula haernbsp;Persistence, pur.sis'tens. Persistency,nbsp;p�r.sis'ten.si �, parhid; haeriad;nbsp;cyndynrwydd

Person, pur'sn n, dyn, gwr neu wraig, un person; ansawd, dynsawd; corffol-aethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[golygus

Personable, phr'sun.a.bl a, prydweduol, Personage, pur'sun.aj n, dynsawd enw-og; agwedd person

Personal, pur'sun.al a, dynsodol, an-sodol, personol, dynweddiadol; priod. Personal property, Personal estate,nbsp;Personals, da symmudolnbsp;Personality, pur.sun.al'i.ti n, ansodol-deb, ansodwedd; difr'iadnbsp;Personate, pdr'sun.at vt, ymrithio fel unnbsp;arall, dynwared, personolinbsp;Personification, pur.son.i,ti.ka'�shun n,nbsp;ansodiad, dynsodiantnbsp;Personify, pur.son'i.ti vty ansodi, dynsodinbsp;Perspective, pdr.spek'tiv a, golygol, gol-ygiadol, arbeiol; n, arhvg, goiygiant,nbsp;deddtau arbaith; ysb�enddrjxUnbsp;212


-ocr page 267-

�re; late, line, no, m�te; she, zh=az�re; thin, this; )=rdzh. PET


Perspicacious, pur.spi.ka'snus a, crat�, Uygadgra�, synwyrlymnbsp;Perspicacity, p�r.spi.kas'i.ti n, craffdernbsp;Perspicuity, p�r.spi.kii'i.ti �, eglurdeb,nbsp;eglurder, amlygrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hywei

Perspicuous, pur.spik'ii.us a, amlwg, eg-Perspicuousness, p�r.splk'�.us.nes n, eglurder, amlygder, eglurdebnbsp;Perspiration, pur.spi.ra'shun �, chwys;

chwysiad; anadliad trwodd [trwodd Perspire, phr.sp�y v, chwysu; anadlunbsp;Persuadable, pur.swa'da.bl, Persuasible,nbsp;phnswa'si.bl a, darbwylladwynbsp;Persuade, p�r.swad' vi, darbwyllo, dy-bwyllo; cynghori, annog, pen, coelionbsp;Persuasion, punswa zhun n, darbwyll-iad; cred, coeledd, barn, tybnbsp;Persuasive, pur.swa'siv a, darbwyllol;

annogaethol, denol nbsp;nbsp;nbsp;[ffrydiad

Persultation, pur.sui.ta'shun n, gwaed-Pert, piirt o, ft'raeth, pert, cliw, cymhen, tatodrydd; bywiog, sioncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deiryd

Pertain, pdr.tan' vi, perthyn, perthynu, Perterebration, p�r.ti�r.i.bra'shun n, try-dyliiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| cyndyn, cildynus

Pertinacious, pdr.ti.na'shus a, ystytnig, Pertinacity, pur.ti.nas'i.ti n, cyndyn-rwydd, ystytnigrwyddnbsp;Pertinence, pur'ti.nens, Pertinency, pur'-ti.nen.si n, cyladdasrwydd, cymhwys-dernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_mnwys, cyladdas

Pertinent, p�r'ti.nent o, perthynol, cy-Pertingent, pdr.tin'jent a, cyhyrddol, cythyrddol; agos

Pertness, purt'nes w, pertedd, ffraethder Pertrusion, pdr.trw'zhun n, treiddiadnbsp;Perturb, p�r.turb', Perturbate, pdr.t^r-bat vt, terfysgu, cynhyrfu, cydroi,nbsp;ationyddu, cythruddonbsp;Perturbation, pur.tur.ba'shuu n, aflon-yddwch meddwl, cymhelrinbsp;Peruke, per'iik n, gwalltgapan, ffug-wallt, gwalltwe

Perusal, pe.rw'zal n, darlleniad Peruse, pe.rwz' vt, darllen, tryddarllennbsp;Pervade, piir.vad' vi, tryddedu, treiddio,nbsp;neinio; myned trwy, trydaenunbsp;Pervasion, pur.va'zbun n, treiddiadnbsp;Pervasive, p�r.va'siv o, tryddedol,heiniolnbsp;Perverse, pur.vurs' a, gvrrthgas, gwrth-uysig, trotiius, gwyrgam, pengam,nbsp;cyndyn, ciidyn; croesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 rwydd

Perverseness, pur.vhrs'nes n, cildyn-Perversion, pur.v�r'shun n, gwyrdro, camwri, liygriad

Pervert, pdr.v�rt' vt, camdroi, gwyrdroi, trawswyro; llygru

Perverter, pur.vur'tiir gwyrdr�wr, camdr�wrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hydro

Pervertible, pur.vur'ti.bl a, gwyrdroad-Pervicacions, phr.vi.ka'stius a, ystytnig, cyndynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j_adwy

Pervious, pdrVi.us a, hydraidd, treidd-Pesade, pez.ad' n, ysgogiad march Pessimist, pes'i.mist n, gwaethaiwr, unnbsp;yn cantod yr ochr waethat o bob pethnbsp;Pest, pest n, pla, haint, mallhaintnbsp;Pester, pes'tur vt, blino, aflonydaunbsp;Pestiferous, pes.tif'ur.us a, heintddygolnbsp;Pestilence, pes'ti.lens n, heintnod, haintnbsp;llyn, cornwyd, pla, pla�r nodau, haintnbsp;y nodau, cowyn, mallhaintnbsp;Pestilent, pes'ti.lent, Pestilential, pes.tt-len'shal a, heintnodol, comwydol,nbsp;heintus, heintiol, heintddwynnbsp;Pestle, pes'1 n, pwyadr, pestlnbsp;Pet, pet n, anwyiyn, maldodyn. Pet-iamb, oen llawfaethnbsp;Petal, petal n, gwullddeilennbsp;Petard, pi.turd' n, peiriant at chwythunbsp;pyrth yn agored

Petechial, pi.tek'yal a, heintfano�.

Petit, pu.tit' a, bychan, bach.�Petty Petition, pi.tish'un n, erlyniad, archiad,nbsp;deisyfiad, deiseb, arch, deisytiaeth:nbsp;vt, ertyn, deisvf, gofyn, erchinbsp;Petitionary, pi.tish'un.ur.i a, erfyniolnbsp;Petitioner,pi.tUn'un.urn. erlyniwr, deis-Petrel, pet'rel n, cas gan longwr [ ebwynbsp;Petrescent, pi.tres'ent a, ymgreigiol,nbsp;ymgaregol; maeneiddiolnbsp;Petritaction, pet.ri.fak'snun n, caregiadnbsp;Petrilactive, pet.ri.fak'tiv a, caregolnbsp;Petrify, pet'ri.fi v, caregu; ymgaregunbsp;Petroleum, pi.tro'li.um n, craigolewnbsp;Petronel, pet'ro.nel n, llawddryli bychannbsp;Petticoat, pet i.k�t n, pais, ambaisnbsp;Pettifogger, pet'i.fog.iir n, crachgyf-reithiwr, cecryn y ilysnbsp;Pettifogging, pet'i.fog.ing a, gwael, iselnbsp;Pettiness, pet'i.nes n, bychander, gwaei-eddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[croes, antwya

Pettish, pet'ish a, anfoudog, anynad, Pettishness, pet'ish.nes rt, antoddog-rwydd, croesineb

Petitoes, pet'i.t�z np, traed perchyll Petto, pet'o n, y tron. In petto, ynnbsp;ddirgel, yng nghadwnbsp;Petty, pet'i a, bach, bychan; gwael, isel.nbsp;Petty jury, isreitliwyr. Petty larceny,nbsp;lladrad o beth gwerth ilai na swllt.nbsp;Petty treason, lledtradnbsp;Petulance, pet'ii.lans n,drygnaws; sarig-rwy ddjOnniddigrwydd; coegni, crasdernbsp;243


-ocr page 268-

PHR path, fat, ere met, m^-rine, pin, orb, on cflrve, cut, t\V=:too, t\Vk=;took;

Petulant, pet'iiJant a, anniddig, dryg-naws; antoddog, craseiriog; anllad, nwyfusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fellow, cydymaith

Pew, pii n, eisteddle, cor, sedd. Pew-Pewit, pi'wit n, comicell y dwfr, corn-chwigl; bran y m�r Pewter, pu'tilr n, fleutur, ystaennbsp;Phaeton, fa'i.tun n, cerbvdannbsp;Phagedena, faj.i.di'na n, ilynoryn ysolnbsp;Pnagedenic, fag.i.den'ik a, ysolnbsp;Phalanges, fa.lan'jiz np, bys-esgyrnnbsp;Phalanx, fal'angks n, llu anhydor o w^r,nbsp;cunell

Phantasm, fan'tazm n, lledrith, geurith, dychymmyg, gwag-ysbryd, drychioi-aeth [chymmygus=Fantasticalnbsp;Phantastical, lan.tas'ti.kal a, fiol-ddy-Phantom, fan'tum n, tremyniad, drych-iolaeth, gwag-ysbryd, eliyll, bygel nosnbsp;Pharisaical, far.i.sa'i.kal a, pharlseaidd,nbsp;defodgar; rhagrithiolnbsp;Pharisee, tar'i.si n, pharisead; lledrith-iwr, defodwr; rhagrithiwr [ffer�olnbsp;Pharmaceutical, tar.ma.sii'ti.kal a, cy-Pharmacologist, far.ma.kol'o.jist n, cy*nbsp;fferiaethwr

Pharmacology, f�.ma.kol'�.jl. n, cy-li�r�aeth, meddygiaeth, cydyrddysg Pharmacopalist, l^r.mS.kop'a.list n, cy-fferiwr, gwerthwr moddion meddygoinbsp;Pharmacopeia, far.ma.ko.pPy^ n, cyfier-lyfr [ddarparu cyfferi; cyffer�aethnbsp;Pharmacy, far'mlsi n, y gelfyddyd onbsp;Pharos, f�Vos n, goleudy, gwyifanbsp;Phase, faz n, ymddangosiad, golwgnbsp;Phasels, fa'zeiz np^ fia Ffrengig, pysnbsp;hirionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fddangosiad

Phasis, fa'sis (p phases, fasiz) n, ym-Phasm, fasm ra, gau ymddangosiad Pheasant, fez'ant ceiliog y coed, iarnbsp;y coed, coediar

Pheese, tiz vt, cribo; ysgrafellu; lleihau Phenomenon, fi.nom�^en.un {p phenomena, ti.nom'en.a) n, ymddangosiad rhyfeddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[costrelu

Phial, fral n, costrelan, costrelig: vf. Philanthropic, tihan.throp'ik a, dyn-garoi, dyngarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[garwr

Philanthropist, fi.lan'thro.pist n, dyn-Philanthropy, fi.lan'thro.pi dyngar-wch nbsp;nbsp;nbsp;[araith

Philippic, fi.Up'ik n, duchan, gogan-Philologer, fi.Iors.jftr, Philologist, fl-lol'o.jist n, ieithydd, ieithofydd, dwa-edwr, llythyregwr, geirofydd, geirydd, gramadegyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ieithofyddoi

Philological, fi.l�.loj'i.kal o, ieithyddol,

Philology, fi.lor�.ji ieithyddiaeth, ieithofyddiaeth, geirotyddiaeth, llyth-yregaeth

Philomath, fiPo.math n, dysggarwr Philomel, tii'o.mel n, yr eos, yr eawsnbsp;Philosophaster, fi.los�'^�.fas.t�r n, coeg-athronydd

Philosopher, fi.los'�.f�r n, athronydd, otydd, gwyddon. Philosopher�s stone,nbsp;eurfaennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ol, athronyddol

Philosophical, fil.�.sof'i.kai a, gwyddon-Philosophise, ti.los'�.f�z vt, gwyddoni, athroniaethu

Philosophy, fi.Wo.fi n, athroniaeth, gwyddoniaeth, athronddysg, ofydd-laeth. Mechanical philosophy, gall-ofyddiaeth. Moral philosophy, moes-ddysg, moesathrawiaeth. Naturalnbsp;philosophy,anianyddiaeth,anianddysgnbsp;Philter, fiPtur n, swyn serehnbsp;Phiz, fiz n, gwyneb, wyneb, wynebprydnbsp;Phlebotomize, fli.bot'�.m�z vt^ goliwngnbsp;gwaed, gwaedunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Phlebotomy, fli.bot'o.ml n, gwaedoUyng-Phlegm, flem n, cornboer, llysnatedd Phlegmatic, fleg.mat'ik a, llysnafeddog;

oerllyd, diegni nbsp;nbsp;nbsp;[chwyddiad

Phlegmon, fleg'mun n, penddiged, Phlegmonous, �eg'mun.us o, fflamegolnbsp;Phieme, dim n, �aim, cyllell waedunbsp;P.biog^ic, fl�.jis'tik a, llosgol, poethnbsp;Phlogiston, fld.jis'tun n, y rhau hylosgnbsp;0 gyrff; llosgyfTyr

Phoenix, fi'niks n, aderyn dychymmygol Phonetic, fo.net'ik a, seindebol, sein-debygolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[seinebiaeth

Phonetics, fo.net'iks nj?, seinyddiaetb, Phonograph, t�'n�.graf n, seingraff,nbsp;seiniadu-, offeryn lefelychu seiniaunbsp;Phonic, fo'nik a, lieisiol [iadaethnbsp;Phonics, fd'niks np, seinddysg, swn-Phonographic, f�.n�.grat'ik a, seinys-gritenol

Phonography, fo.nog'r^.fi n, seiuys-Pnosptiorus, fos'tur.ua n, y seren ddydd;

tantwQ, detnydd fflamilyd, llosgnur Photograph, 1 �'t�.graf �, ffoddgraffnbsp;Photography, t�.tog'ramp;.fi n, ffoddgraff-iaeth

Photometer, f�.tom'i.t�r �, g wawl-fesur-Phrase, fraz n, geiriad, ymadrodd, dy-wediad, broddeg: v. geiriadu, geirio Phraseology, fra.zi.oi�.ji n, ieithiad,nbsp;geiriolaeth, geirweddiad; priodiaithnbsp;Phrenetic, fri.net'ik a, gorwyllt, gor-phwyllognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ydd

Phrenitis, iri.m'tis n, ennynfa yr ymen-

244


-ocr page 269-

�re; late, line, no, iniite; she, zh=z liziire; thin, this; J=Jzh. PIL


Piirenology, trijior�.ji �, ymenddjsg,

meddyiaraeth, ymenyddeg, pengiog-Phrensy, tren'zi Frenzy (_ddysg Phthisis, t�'sis, Phthisic, tiz'ik n, dar-todedigaeth ysgyteiniol, ysgyleinwstnbsp;Phthisical, tiz'i.kal a, dariodedigolnbsp;Phylactery, ti.lak'tur.i n, aarn o lem-rwa ^ geiriau o�r ddeddt arnonbsp;Phylarch, ti'lark n, penaeth llwythnbsp;Physalite, hz'a.i�t n, chwyddtaennbsp;Physianthropy, ti2.i.an'thr�.pi n, dyn-aaiaaaeth

Physic, tizhk n, meddygiaeth, meddyg-iniaeth. Physics, anianyddiaeta, dan-sodaiaetli, natureg, anianeg, aaiaaaeth Physical, fiz'i.kal a, meddygol; aaian-yddol. Physical force, nerth braichnbsp;ac ysgwydd, grym corhbrol (,ygyddnbsp;Physician, fi.zish'an n, meddyg, medd-Physico-taeologv, fiz.i.k�.thi.ol'�.ji �,nbsp;aniandduwiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddewin

Physiognomist. fiz.i.og'a�.mist n, wyneb-Physiognoiny, fiz.i.ogho.mi n, wyneb-goel, wyneb-ddysg j^yddol, anianodol Physiological, fiz.i.�.loj'i.kal a, anian-Physiologist, fiz.i.ol'�.jist �,aniandraeth-yddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anianddysg

Physiology, fiz.i.olUji n, aniandraeth, Phytivorous, t�.ti7'�.rus a, yn bwytanbsp;Uysiau, llysborawlnbsp;Phytoiogy, t�.toio.ji n, llysieuaethnbsp;Piacle, p�'a.kl n, mawrddrwgnbsp;Piacular, p�.ak'�.lar a, ysgeler, tra dryg-ionus; dyhuddol

Pia-mater, p�.d.ma't�r n, isgrefadur Planet, p'i'a.net n, piodea; cnoceli ynbsp;coed, y ddeior fechannbsp;Piano, pi.an'o a, isel, esmwyth, tyner.

Piano-forte, math o offeryn cerdd Piaster, pi.as'tur 7i, darn o arian Ital-aidd o werth 4s. 4c.

Piazza, pi.az'4 n, rhodfa golofhog Pibroch, pi'brok n, math o alaw milwr-,nbsp;aidd yn yr Albannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lytbyren

Pica, p�'ka n, pioden; math o argrad-Picaroon, pik.E.rvvn' n, inorleidr, ysbeil-Piccage, pik'iij n, bwthdo*! nbsp;nbsp;nbsp;[ydd

Pick, pik n, pig-drecyn, pig: v, pigo, dewis, dethoi, dichlynu. To pick anbsp;quarrel, pigo cynhennbsp;Piccaninny, pik.a.nin'i w, baban du,nbsp;baban melynddn neu banner llwythnbsp;Pickaxe, pix'aks n, cytegydd, caibfwyellnbsp;PickbacK, pik'bak a, ar y cetnnbsp;Picked, pik'ed a, p'gog, ilymbigognbsp;Piekeer, pi.ki�r' vi, ysbeilio, lladratanbsp;Picker, pik'iir n, pigwr; cytegydd

Picket, pik'et n, pigbawl; gwyliwr: rt, gosod gvvyiwyr

Pielde, pikT n, cyffaith: r, cyfi'eithio Picklock, pik'iok w, dadgloadur, gannbsp;ailwedd

PicKpocket, pik'pok.et n, codleidr Pickihank, pik thangk n, gweiiieithyddnbsp;Picktooth, pikT\Vth n, dantbigwrnbsp;Picnic, pik'nik 71, cywestacli [lunlolnbsp;Pictorial, pik.t��r'i.al a, dariuniauol, ar-Piet, pikt n, Brithwr, Ffichtiadnbsp;Picture, pik'tshdr n, l!un, darlun, arlun:

v/f darlnnio, paentio nbsp;nbsp;nbsp;j_oi

Picturesque,pik.tsh�,resk' a darluniad-Pie, p� n, pastai; pi, ptoden, piog. Mince-pie, pastai tanfriw [amryliwnbsp;Piebald, pi'b�ld a, brith, amliwiog,nbsp;Piece, pis �, dryli, darn, rhan, cetyn;nbsp;clwt, llain: v, darnio, clytio, lleinio;nbsp;nno. All to pieces, yn cnwiifriw, ynnbsp;ddarnau, yn gandryil, yn gatian, ynnbsp;llarpiau. A small piece, dernyn.nbsp;Field-piece, maes-gyfiegr. Fowling-piece, adarddryll. Shilling a piece,nbsp;swllt yr un. To tear in pieces, dryllionbsp;Piecemeal, pis'mil a, gwahan, gwahanol:

ad, yn ddarnau, yn gatian Pied, p�d a, brith, brithedig, amryliwnbsp;Pieled, pild a, gwallttyr, moelnbsp;Pier, pi�r n, piler, canbost. Pier-glass,nbsp;drych mawr

Pierce, pi�rs vi, gwanu, brathu, tyllu, trywann, treiddio, trwyo, trwyddio,nbsp;ebillio; dwysbigo

Piercing, pi r'sing o, llym, treiddiol Piety, pi'i.ti n, duwioltryd, duwioldebnbsp;P'g �1 niochyn, hob, porch: vt,nbsp;porcheliu, bwrw perchyll. Pig-nut,nbsp;cnenen y ddaiar. A little pig,nbsp;porchell, porchellan. To buy a pignbsp;in a poke, prynu cath mewn cwdnbsp;Pigeon, pij'un n, colomen. Pigeon-hearted, ofnus, annewr. Pigeon-hole,nbsp;rhaniad mewn ysgritengist. Pigeon-house, colomendy. Pigeon-Iivered,nbsp;ilwfr. Wood pigeon, ysguthannbsp;Piggin, pig'in n, picyn, ennnogynnbsp;Pigment, pig'ment n, paent, dwbliwnbsp;Pigmy, pig'mi n, ebr, ebryn; a, ebraiddnbsp;Pignoration, pig.no.ra'shun n, arwystladnbsp;Pike, pi'k n, gwaewlfon; penhwyadnbsp;Pikestaff, p�k'staf n, coes gwaewflbnnbsp;Pilaster, pi.las'tur n, pileryn, colofnignbsp;Pilch, piltsh, Pilcher, piTtshur n, gwisgnbsp;lanliewog

Pilchard, pil'tshurd, Pilcher, pil'tshdr n, math 0 benwag, penwag Mairnbsp;245


-ocr page 270-

PIS pMh, fat, �re, met, ma-rme, pin, �rb on, curve, cut, tw=too, t^k=took;

Pile, p�l n, crug, pentwr, cruglwytti, das; pawl, ciedr; blew, pan: vt,nbsp;crugio, pentjru, cruglwytho. Piles,nbsp;clwyf y marchogion, iledewigwstnbsp;Pilewort, piTwurt n, melya y gwanwyn,nbsp;bronwys, bronwst

Filter, pirtur v, chwiwladrata [leidr Pilferer, pil'fur.�rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chwiwgi, chwiw-

Pilfery, pii'fur.i n, chwiwladrad Lfcei Piigarlic, pii.gar'lik moelyn, un pen-Pilgrim, pil'grimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pererin, teitniwr

crefyddol: vi, pererinio; crwydro Pilgrimage, pil'grim.aj n, pererindodnbsp;Pill, pil �, ^1, pelen, pelenig: v, pilio,nbsp;dirisglo; gwisg�o, blingo, digroemnbsp;Pillage, pil'aj �, ysbail, anrhaith, ys-glytaeth: vty preiddio, anrheithionbsp;Pillager, pil'a.j�r w, anrheithiwr, ysbeil-iwr, ysglyfiwr; cribddeiliwrnbsp;Pillar, pU'�r �, colofn, piler, pilerynnbsp;Pillion, piPyun n, ysgil-gyfrwy, pilynnbsp;Filiory, piPur.i n, riiigod, gwddf-gyffionnbsp;Pillow, pii'� rij gobenydd, ciustog: vi,nbsp;clustogi, gobenyddu. Pillow-bear,nbsp;Pillow-case, tudded ciustog, clustog-orchuddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blewedd|

Pilosity, p�.los'i.tl n, blewogrwydd, Pilot, p�'lut n, llong-lywydd, llong-iywiedydd, cyfarwyddwr iJongaunbsp;Pilotage, p�'lut.aj re, llonglywiaethnbsp;Pimenta, pi.men'ta, Pimento, pi.men't�nbsp;re, math o bubyr Lcarnweinyddunbsp;Pimp, pimp re, ilatai, nwyfweinydd: vi,nbsp;Pimpernel, pim'phr.nel re, ilysiau�rnbsp;cryman, brathlys. Bastard pimpernel,nbsp;Ilysiau yr archoll, bril-iys. Waternbsp;pimpernel, claerllys

Pimple, pim'pl n, pyloryn, cyfoden, pisgwrnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crugynog

Pimpled, pim'pld a, Ilynorog, liytrith, Pin, pin re, pin: vt, pinio, Piii-dust,nbsp;pinlwch, llifion pinau. Pin-inoney,nbsp;arian llogell gwraig, Push-pin, mathnbsp;o chwareu ^lantnbsp;Pincers, pin'surz np, gefailnbsp;Pinch, pinsh v, tynwasgu; gefeilio;nbsp;crimpio; emnwasgu; cynnilio; crib-ddeilio: re, ewinwasg, byseddwasg;nbsp;gwasgfa, cyfyngdernbsp;Pinchbeck, pinsh'bek re, math o efyddnbsp;Pinchers, pin'sh�rz np, gefailnbsp;Pinchfist, pinsh'tist, Pmclipenny, pinsh'-pen.i re, bawai, bawddyn, cerlynnbsp;Pincushion, pin'kvVsh.un, Pincase, pin'-kas re, pin-glustog, ciustog binaunbsp;Pindaric, pin.dar'ik a, Pindaraidd, felnbsp;Pindar (^prydydd Groegaidd)

Pine, p�n re, pinwydden, tiynidwydden, ftawwydden, pin, tteinidwydden: vi,nbsp;dyhoeni; nychu, curio. Pine-apple,nbsp;afal pinwydd. Pine-end, piniwn, tal-Pinery, p�'nur.i re, pinwyddlan j_cen tynbsp;Pinfold, pin'1 �ldre, buarth, buarthfa,ffaldnbsp;Pinguid, ping'gwid a, tew,blonegog,brasnbsp;Pimon, pin'yun re, asgeli; adain, aden;nbsp;hual: vt, rhwymo yr elinoedd, adain-rwymo, hualu, breichrwymonbsp;Pinioned, pin'yunda, adeiniog, asgellog;nbsp;rhwymedig

Pink, pingk re, math o flodeuyn, ceilys; math o long; p�codyn: a, gwyngoch;nbsp;V, gwanu, trydyiiu; ysmicio j_weithiwrnbsp;Pinmaker, pin'ma.kur re, pineuwr, pin-Pinnace, pin'as re, ysgafnlong, badlongnbsp;Pinnacle, pin'a.kl re, pmagl, ncheitaennbsp;adailnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j_weithiwr, pineuwr

Pinner, pin'ur re, math o benwisg; pin Pinnock, pin'uk re, gwas y gog; mor-ffithyllnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pint, dobyn

Pint, p�nt re, peint, banner chwart. Half-Pioneer, p�.�.ni�r' re, byddin-gloddiwr, ar-Pious, prus a, duwiol, crefyddol ! loeswr Piousness, p�'us.nes re, crefyddoirwydd,nbsp;duwioldeb

Pip, pip re, ysmotyn; y big, afiechyd ar dafod aderyn: vi, trydar, grillionbsp;Pipe, p�p re, nib, pibeli; piben; v, canunbsp;pibeil, pibellu, chwibanunbsp;Piper, p�'phr re, pibydd; y cornbignbsp;Piping, piping a, gwan, afiach; cwyn-gar. Piping hot, poethfrwdnbsp;Pipkin, pip'kin re, crochenynnbsp;Pippin, pip'in re, esblydden, math o afalnbsp;Piquancy, pi'kan.sl re, llymder, llymeddnbsp;Piquant, pi'kant a, pigog, llym, tostnbsp;Pique, pik re, soriant; gwg, cilwg; dy-gasead: v, peri soriant; ymtawrygunbsp;Piquet, pi.ket' re, math o chwareu cardiaunbsp;Piracy, p�r'^.si re, morladrad; morys-bail, morherwriaeth; llenladradnbsp;Pirate, p�r'at re, morleidr; lienleidr: v,nbsp;morladrata; llenladratanbsp;Piratical, p�.rat'i.kal a, morladronaiddnbsp;Pirouette, pir.vv.et' re, chwildronbsp;Piscary, pis'kur.i re, pysgodfa, pysglenbsp;Piscation, pis.ka shun re, pysgotiadnbsp;Piscatory, pis'kd.tur.i a, pysgolnbsp;Piscivorous, pi.siv'o.rus a, pysgfwytanbsp;Pish, pish i, pwI w�tl och! [ennbsp;Pismire, piz'm�'r re, morgrugyn, morion-Piss, pis V, piso, gvvneyd dwr [Syrianbsp;Pistaciiio, pis.ta'sho n, matn o gneuen onbsp;Pistil, pis'til 11, paledryn [maluriadnbsp;Pistiiiation, pis.tija'shun re, pwyad,nbsp;246


-ocr page 271-

�re; late: line, no, mute; she, zh=z azure; thin, Twis; i=dzh. PL A

Pistol, pis'tul 71, llawddryil: vt^ saet�u ^ liawddryll

Pistole, pts.tol' ra, darn o aur [lath Piston, pis tun pillfifon, sugnlath, dib-Pit, pit n, twll, pwll, pydcw, ffos; pant:nbsp;Vi, pyllu, pantio. Pit-coal, glo'r pwll.nbsp;Pit-tail, bradbwll. Pit-saw, Hit hir.nbsp;Hollow pit, ceubwll

Pitapat, pit'a.pat n,dychlam,dychlamiad Pitch, pitsh re, pyg; gradd, mesur,nbsp;maint; trumiad, cyflethr; v, taflu,nbsp;uniawudaflu; disgyn ar; gosod;nbsp;penodi. Pitched battle, brwydr or-safol. Pitch-dark, erchyllddu. Pitchnbsp;pipe, graddbib, graddbiben. To pitchnbsp;a camp, gwersyllu

Pitcher, pit'shur re, piser, cunnog, ysten Pitchfork, pitshTork re, pig, piciibrchnbsp;Pitchiness, pit�shi.nes re, pyglydrwyddnbsp;Pitchy, pit'shi a, pyglyd; du, tywylinbsp;Piteous, pit'yus a, truenus, tosturus;nbsp;gwael, distadl

Pith, pith re, mwydyn, mwydionyn, bywyn; mwydion; mer; grym, syl-weddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sych; diystyr

Pithless, pith'Ies a, difywynj disylwedd; Pithy, pith'i a, mwydionog, bywynog;

Dywiog, dwyswresog, sylweddlawn Pitiable, pit'ya.bl a, truan, truanaiddnbsp;Pitiful, pit'i.twi a, tosturus, gresyngar;

gresynol, truenus; gwael, distadi Pitifulness, pit'i.f^^l.nes n, gresynol-rwydd; distadledd, gorwaelder; tru-garogrwydd [garedd, calongaiednbsp;Pitiless, pit'i.les a, annhosturioi, didru-Pitman, pit'man re, pyllwrnbsp;Pittance, pit'ans re, dogn, cyfrannbsp;Pituite, pit'ii.�t re, llysnafeddnbsp;Pituitous, pi.tii'i.tus a, llysnafeddolnbsp;Pity, pit'i re, tosturi, trugaredd, gresyn,nbsp;tynerwch: v, trugarhau, tosturio,nbsp;tynerdeimlonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pegor, pegwn

Pirot, pi/ut re, corddyn, goddyn, coJyn, Pix,piks re, offerenflwch[edd,hynawseddnbsp;Placability, pla.kamp;.biLi.tt re, cymmodlon-Placable, pla'ka.bl a, dyhuddadwy, hy-todd, hynaws, cymmodiawnnbsp;Placard, pla.kard're, hysbysiad argrafF-edig neu ysgrifenedig, hysbyslen: vt,nbsp;gosod hysbysleni [llonyddu, dyhuddonbsp;Placate, pla'kat vt^ cymmodi, heddychu,nbsp;Place, plas re, He, man, mangre,* plas;nbsp;setyllfa; swydd:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lieu, cyheu, gosod,

sefydiu. High place, uchelfa. Hiding-place, cuddta, caddie. Retired place, dirgelfa. Shady place, cysgodJanbsp;Placenta, pU.sen'ta re, brych, oiysgar j

Placid, plas'id a, araf, tawel, ilonydd,

hynaws, diddig nbsp;nbsp;nbsp;[yddwch

Piacidness, plas'id.nes re, arafwch, Ilon-Plagiarism, pla'jur.izm re, llenladrad Plagiarist, pla'jur.ist re, llenleidr [ledradnbsp;Plagiary, pia'jur.i re, llenleidr; ilen-Plague, plag re, pla, haint y nodau, mall-haint; chwaren; dygn-fiinder: v^,taronbsp;a phla; dirboeni, gotidio, aflonyddunbsp;Plaguy, pla'gi a, blin, dygnflin; adwyth-Plaice, pl^ re, lieden, lieden y mor [ignbsp;Plaid, piad brithwe, breitliwenbsp;Plain, plan a, gwastad, llyfn; eglur,nbsp;amiwg, noeth; syml, dihoced, di-addurn; salw, anhardd: re, gwastad,nbsp;gwastadedd, gwastadle, Hanerch,nbsp;Plain-dealing, gonest, didwyll. Plainnbsp;dealing, gonestrwydd. Plain work,nbsp;gwn�adwaith diaddurnnbsp;Plainness, pUiu'es ti, gwastadrwyddjnbsp;eglurder; amlygrwydd; gonestrwydd;nbsp;symleddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fan

Plaint, plant re, cwyn, achwyniad; cwyn-Plaintiff, plan'tif re, cwynwr, achwynwr, hawlblaid, gofynyddnbsp;Plaintive, plan'tiv a, cwynol, cwynfanusnbsp;Plait, plat re, dill, plyg, pleth; vt^ dillio,nbsp;plygu, plethu, crychu, cymhlethunbsp;Plan, plan ?*, rhagtwriad, cynilun: vt^nbsp;rhagtwriadu, cyiiliunio, dyfeisionbsp;Planch, plansh vi, byrddio=Planknbsp;Plane, plan n, canwyr, llyfniedydd;nbsp;arwynebedd, gwastadlain; a, arwyn-ebol, gwastad, as: vt^ caiiwyro, Hyfn-hau. Plane-tree, planwyddennbsp;Planet, plan'et re, seren wib, goruchiad,nbsp;planed. Planet-struck, deitiedig,nbsp;dychrynedig, synedignbsp;Planetary, plan'et.ur.i o, planedoi [ annbsp;Plangent, plan'jent a, yn euro f�l y tbn-Planitolious, plan.i.fo'li.us a, gwastad-ddeiliognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I iaeth

Planimetry, pU.nim'i.tri re, wyneb�esur-Planish, plan'ish v^,liy^nhau,gwastatau; caboli, liathru

Planisphere, plan'is.fi�r re, arwynebgylch Plank, plangk re, astell, estyllen, plane.

Plank-yard, estyllfa Planoconcave, pla.no.kong'kav a, gwas-tadgeuolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tad-gonol

Planoconical, pla.n�.kon'�.kal a, gwas-PJanoconrex, pla.n�.konVeks a, gwas-tadgrwn nbsp;nbsp;nbsp;[ceiti: v, pianu

Plant, plant re, planigyn, pren plan; c�r, Plantable, plan'ta.bl a, planadwynbsp;Plantain, plan'tan re,dail llydainy ffordd,nbsp;Buck�s-horn plantain, llysiau Rfa.


247

-ocr page 272-

PLI p3,th, fat, he, met, ma-rine, pin, 8rb, on, c�rve, cut, tw=too, t^k=:took;


Kibwort plantam, Ilysiau yr ais. JSea plantam, Ilysiau�r defaid. Smallnbsp;plantain, dail llwyn y neidr. Waternbsp;plantain, dyfrlys

Plantal, plan'tal a,pIanig;ol fplanfa Plantation, plan.ta'shun a, planigta,nbsp;Planter, plan t�r n, planiedydd, planwrnbsp;Plash, plash �, corbwll, corlyn; ysgeint-iad; vt, bidio, ysgythrunbsp;Plashy, plash'i a, corbyllognbsp;Plasm, plazm n, mold, cynilunnbsp;Piaster, plas'tdr n, cymrwd, dwb;nbsp;paeled, eli, plastr, sugliain: vt, cy-mrydu, dwbio; rhoi plastr arnbsp;Plasterer, plas't�r.�r n, plastrydd, cy-mrydwr, dwbiwr

Plastic, plas'tik a delwadol,lIuniedyddol Plat, plat n, tyno, darn o dir; v, plethu,nbsp;plethweu, cymhlethunbsp;Plate, plat n, dysgl, dysglan; liestri aurnbsp;neu arian; dariun; llafn: vt, arwisgonbsp;a metel, dalenu

Plateau, pld.t�' �, gwastadle uchel Platen, pm'en �, gwasgf'wrdd argraff-wasgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lawr, banlawr

Plattorm, plat'f6rm n, liwytan; esgyn-Platina, piat'i.na, Platinum, plat'i.num rt, math o fetel gwyn trwmnbsp;Platitude, plat'i.t�d n, Ilydander; diflas-dod; gwagsiaradnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ pur

Platonic, pla.ton'ik a, yn ol dull Plato, Platoon, pla.twn' n, mynteian bedronglnbsp;Platter, plat'dr n, dysgl, noe (_o tilwyrnbsp;Plaudit, pld'dit n, clod, canmoliaeth,nbsp;clodfloeddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[clodforus

Piauditory, pld'di.tur.1 n, darf'oliannol, Plausibility, pl�.zi.bil'i.ti n, golygus-rwydd, tebygolrwydd, wynebdegwchnbsp;Plausible, plcKzi.bl a, ymddangosiadus,nbsp;golygus, wynebdegnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[us

Plausive, plo'siv a, canmoliadol, molach-Play, plii n, chwareu; chwar�yddiaeth: V, chwareu. To play on an instrument, canu. To play the fool, ynfydu.nbsp;To play tricks, gwneyd castiau. Tonbsp;play truant, bod yn absennoi heb genadnbsp;Playday, plii'dii n, chwareuddyddnbsp;Player, plii'ur n, chwareuwr, chwar�yddnbsp;Playlellow, pla'fei.o n, cyd-chwareyddnbsp;Playful, pla'l^yl a, chwareugar,chwareu8nbsp;Playhouse, plii'h�ws (playhouses, pla'-huw.ziz) n, chwareudynbsp;Plaything, pla thing w, tegan, ffrilnbsp;Plea, pli n, arddadl, dadl; hawl; esgus,nbsp;esgusawdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amdditiynu

Plead, plid V, dadleu, ymddadleu; haeru; PleaUaDle, pli'da.bl a, dadleuadwy

Pleader, pii'dur n, dadleuwr, cynghaws Pleasant, plez'ant a, hyf'ryd, teg; lion,nbsp;dyddan, boddhaol, tirion, dilyrlawn,nbsp;maws, difyr, peraidd, siriol; digritnbsp;Pleasantness, plez'antjies n, hylryd-wch; tiriondebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(wair

Pleasantry, plez'an.tri n, digrifwch, cell-Piease, pliz v, boddhau, boddloni, rhvngu bodu; bod yn wiw gan. If you please,nbsp;os mynwch; os gwelwch yn ddanbsp;Pleasing, pli'zing a, boddhaol, hygar,nbsp;hyliwd, tirionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boddhaol

Pleasurable, plezh'ur.�.bla, hytrydlawn, Pleasure, plezh'ur n, hyfrydwch, dywen-ydd; maws; difyrwch; digrifwch;nbsp;oferedd, meluschwant; cymmwynas.nbsp;At one�s pleasure, wrth ei ewyllysnbsp;Plebeian, pli.bi'an n, gwerinwr, gwreng,nbsp;adlaw: a, gwerinol, gwerinaidd,nbsp;gwrengaidd, gwaerol, taiognbsp;Plebiscite, pleb'i.sit n, dedfryd y werinnbsp;Pledge, plej n, adneu, gwystl, ern, ernes,nbsp;sicrwydd; mach: uf, gwystlo, arwystlonbsp;Pledget, plej'et n, llieinrwdnbsp;Pleiades, pli'y^.diz, Pleiads, pli'yadz np,nbsp;y twr ser, y saith seren sinol, y twrnbsp;tewdwsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ perdaith

Plenary, pli'nur.1 a, Hawn, cyfiawn, Plenilunar, plen.i.l�'n�r a, llawnlioerolnbsp;Plenipotence, pli.nip'�.tens n, Hawn-allunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I og

Plenipotent, pli.nip'o.tent a, llawnallu-P ienipotentiary, plen.i.po.ten'shur.i w, llawnallueddwr, cenad iJawnalluognbsp;Plenist, pli'nist n,athronydd a ddeil fodnbsp;yr holl eangder yn Hawn defnydd,nbsp;gwadwr gwagdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llawnder

Plenitude, plen'i.tiid n, cyflawnedd, Plenteous, plen'tshus a, Hawn, helaethnbsp;Plenteousness, plen'tshus.nes n. hel-aethrwydd, digoneddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Hawn

Plentiful, plen'ti.tWi o, helaeth, cyfiawn, Plenty, olen'ti n, helaethrwydd, amlder,nbsp;amledd, llawnder, llawndid; digoneddnbsp;Plenum, pli'num n, halsut, gormnbsp;Pleonasm, pli'o.nazra n, geirlenwad,nbsp;amleinad, gair llanwnbsp;Plethora, pleth'o.ra, Plethory, pleth'o.rtnbsp;71, gorilawnedd gwaed, gorilawnder,nbsp;gorineslyn, ilynorllawneddnbsp;Plethoretic, pleth.o.ret'ik, Plethoric, pli-thor'ik a, gorliawnolnbsp;Pleura, pliiV^ n, piiionen y ddwyfronnbsp;Pleurisy, pl�Vi.si n, eisglwyfnbsp;Pleuritic, plii.rit'ik a, eisglwyfusnbsp;Plevin, plev'in n, rhyddhad, atataelnbsp;Pliable, pl�'�.bl a, ystwytn, hyblygnbsp;248


-ocr page 273-

Cre; late; line, no, m�te; she, zh=:z azure; thin, thIs; jtsdzh. POE


Plunder, pluu'dur n, ysbail, anrhaith, ysglyf'aeth: vt, anrheithio, dif'rodi, ys-glyfaethu, anrheithu [ysbeiiiwrnbsp;Plunderer, plun'dur.ur n, anrheithiwr,nbsp;Plunge, plunj n, trochiad; grawth,nbsp;plwng; tinuafiiad march: v, trochijnbsp;ymdrochi; neidioi; tindaflunbsp;Plunket, plung'ket n, math o lasliwnbsp;Plupertect, plli'pur.tekt a, tragorphenolnbsp;Plural, plur'al a, Uuosognbsp;Pluralist, plii�r'al.ist ti, amleglwysyddnbsp;Plurality, pl�.ral'i.ti n, iluosogedd, llu-oseddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_fedaidcl cotymog

Plush, plush n, math o ddelnydd mel-Pluvial, pluVi.al, Pluvious, pl�'v�.us a, gwlawog, gwlybyrog, gwiawiol,gwIybnbsp;Ply, pl� V, glynu wrLh, ymroddi, dytal-ymarfer; piy^; n, plyg, tro; tuedd,nbsp;gogwydd. The steamer plies, maeTnbsp;agerddlong yu mordwyonbsp;Pneumatic, nii.inat'ik a, chwytholfnbsp;awyrog, awyriadol

Pneumatics, n�.mat'iks np, awyrydd-iaeth, awyrolaeth, awyrogaeth Pneumatology, n�.ma.tol'�.ji n, ysbryd-yddiaeth

Poach, potsh �, herwhela; lledferwi Poacher, po'tshur n, herwheliwr,lladrad-heliwr, troseddwr cytreithiau helwr-Poachy, poTshi a, llaith, corslyd fiaethnbsp;Pock, pok n, emgdardd y frech. rock-hole, craith neu ol brechnbsp;Pocket, pok et n, llogell, llawgell, llaw-god, coden! vt, llogeilu, rhoi yngnbsp;nghadw. Out of pocket, ar golled.nbsp;Pocket-book, codiytr. Pocket-glass,nbsp;Uogellddryll. Pocket-money, ariannbsp;traul

Pockiness, pok'i.nes ti, brechlydrwydd

Pocky, poka a, brechog, brechlyd lier ........

Poculent, pok'�.lent a, yfadwy Pod, pod �, coden, plisgyn, masgl, cibynnbsp;Podagra,po.dagTa, pod'a.gra 7i,troedwst,nbsp;cymmalwst

Podagrical, po.dag'ri.kal a. troedwstol Podge, poj n, lleidbwll; cymmysgeddnbsp;Poem, poem ti, pryddest, cerdd, awen-gerdd, cywydd, caniad, cannbsp;Poesy, p�'i.si n, prydyddiaeth, bardd-oneg, awenyddiaeth

Poet, poet n, prydydd, bardd, awenydd Poetaster, p�et.as.t�r n, crachtardd,nbsp;coegbrydydd, coegtardd, bon y glernbsp;Poetess, po'et.es 7i,prydyddes,awenyddesnbsp;Poetic, po.et'ik, Poetical, p0.eth.kal o,nbsp;prydyudoi, barddol, baruuonoi, aweuol,nbsp;awenyddoi

Plm.bleness, pU'a.bl.nes, Fliantness, pl�'-

ant.nes, Pliancy, pl�an^i n, hyblyg-edd, ystwythder

Pliant, pl�'ant a, hyblyg, ystwyth Plicature, plik'S.tshii r n, plygiadnbsp;Pliers, pl�'�rz gefaii techannbsp;Plight, pi�t 71, cyiiwr, agwedd, gweddnbsp;gwysti; �i, addaw, gwystlonbsp;Plinth, plinth, n, gwadn pedrongl colofnnbsp;Plod, plod �7, ymdrafferthu, llafurio,nbsp;dyfalddilyn, fiwdanu; dwysfyfyrionbsp;Plot, plotcydfrad, cydfwriad; amcan,nbsp;cynliun, darlun; dernyn o dir, tyno,nbsp;llain; V, cydtwriadu; cynllunio, llunionbsp;Plough, pluvv71, aradr, ylltyd: �, aradn,nbsp;aredig, aru. Plough-beam, arnodd.nbsp;Plough-handle, haeddel. Plough-monday, dydd Llun wedi yr Ystwyll.nbsp;Plouffh-wright, saer-erydrnbsp;Ploughland, pldw'land ti, tir ar, tirnbsp;llatur, tir aradwy, tir ydnbsp;Ploughman, pldw'inan n, arad wr,ardd wrnbsp;Ploughshare, plu\v'she�r ti, swch, cwll-tyr, cwlltwr

Ploughtail, pluw'tal n, haeddel fawr Plover, pluv'�r n, cwtiar, rhostog,nbsp;brondduV twyoau. Golden plover,nbsp;chwilgom y mynydd. Grey plover,nbsp;cornicell

Pluck, pluk 71, tyn, tyniad, chwapdyn-iad, chwipdyniad; ymysgar, syrth: vt, tynu, dwysdynu; plufionbsp;Plug, plug n, top, topyn, tywysel, pUl-gyn:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;topio, ystopio, pillgynio

Plum, plum 71, eirynen; �100,000.

Plum-pudding, poten eiryn Plumage, plU'maj n, plu, pluf, pluawrnbsp;Plumb, plum ti, plymen, llinyn blwm:nbsp;vt, plymio, profi % phlymen: a, uoion-syth, darbenol, plwmnbsp;Plumbago, plum.bU'go �, plwm du,nbsp;syiwedd cynnwysedig o haiarn a golosgnbsp;Piumber, plumur plwmweithiwr,nbsp;plymydd, plymwr

Plumbery, plum ur.i n, plymwriaeth Flume, pliim n, pluen, pluteu; pluf-gob^: vt, pluenn, plufio; plufnbsp;drwsio; ymfalch�onbsp;Plumigerous, pm.mij'�r.us a, pluognbsp;Plummet, pluin'et n, plymennbsp;Piumous, plii'mus, Plumose, plii.m�s' a,nbsp;plufol, pluog

Plump, plump a, tew, cnodig; digudd, uidwyll; v, chwyrn-syrthio, tatiunbsp;Plumpness, plump'nes n, tewedd, cnod-igrwydd; gonestrwyddnbsp;Plumy, plii'mi a, plulol, pluol

249

-ocr page 274-

POM path, tat, er^�, met. mii-rine, pin, orb, on, curve, cut, t\V=too, t��vk=:took;

Poetize, p�'et.�z vi, prydyddu, barddoni, cywyadu

Poetry, po et.ri n, prydyddiaeth, bardd-oniaetn, awenydaiaetli, cywyddiaeth Poii^nancy, poi'nan.si n, llymedd, Uym-der, tostiymead, aethlymeddnbsp;Poignant, pox'nant a, liyin, llymdost,nbsp;p'lgog, aelhlawn, aethol, aethusnbsp;Point, point w, pwnc, pen, pwynt: pig:nbsp;blaen; nod: blaeniiymu; pwyntio^nbsp;cyteirio. Point blank, yn uniongyrch.nbsp;At the point ot death., ar tin angeu.nbsp;Point ot a rock, cicgwya. Bluntnbsp;pointed, p\Vl. Cardinal roints ot thenbsp;compass, prif bwyntiau�r cwmpawdnbsp;(gogiedd, de, dwyraiu, a gorllewin).nbsp;On the point ot going, ar ledr myned.nbsp;Sharp-pointed, pigfain, blaeniiym,nbsp;pigoglym, llym. To bring to a point,nbsp;blaeniiymu, pigfeiuio. To point out,nbsp;dangos, hysbysu, mynegunbsp;Pointel, p�in'tel n, pwynti; peth ar flaennbsp;Pointer, poin'turTi, pwyntiwr; cyteirginbsp;Pointing, pOia'ting �, cyteiriad, pwyntnbsp;iad; attainodiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^diystyr

Pointless, point'les a, diflaen, pvvl Poison, poi^zn n, gwenwyn* vt, gwen-w}'DO [gwenwynilyd, gwcnwynolnbsp;Poisonous, poi'zu.us a, gwenwynig,nbsp;Poitrel, pOi'trel n. brongenglnbsp;Poize, poiz n, pwys, cydbwys: vt, pwyso,nbsp;cydbwyso, tatoii, mantoiinbsp;Poice, pok n, pwt; coden, cwd: vt, ym-balfalu, dallgeibio, pwtio ( pwtiedyddnbsp;Poker, p�'k�r n, prociedyJd, tantfon,nbsp;Polar, poTiir a, pegynol, tua�r pegwn.

Polar circle, cyich y pegwn Polarity, pojar'i.ti n, tuedd at y pegwnnbsp;Pole, pol n, pegwn; pawl; pastwa;nbsp;trosten; ystang, crwydd; Pwyliad.nbsp;Pole-axe, tfontwyell. Pole-star, Polarnbsp;star, seren y gogiedd. North pole,nbsp;pegwn y gogiedd. South pole, pegwnnbsp;y de

Polecat, pol'kat w, cath goed, fFwlbart Poledavy, poi'da.vi�, math o liain garwnbsp;Polemic, pb.lem'ik a, dadlwriaeth, Uadl-euolj dadlwr, dadieuwr. Polemics, dadldreithiau, dadleuaethnbsp;Police, po.iis'�, heddlywodraethnbsp;Policeman, po.lis'man n, heddwasnbsp;Policy, poli.si n, llywodraethyddiaeth,nbsp;callineb,cytrwysdjra; ysgriten digoll-ediad, yswireb

Polish, porislj n, caboledd, ilathredd;

caCol: Vf caboli,Uytnhau, llathreiddio, Polish, p�Tish a, Pwylaidd j^gosbeithio

Polished, pol'isht a,moesog,harddtoesog;

cabol, caboledig, llathraidd, llathr Polite, p�.l�p a, boneddigaidd, moesgar,nbsp;moesog, moeswychnbsp;Politeness, p�.l�t'nes �, moesgarwchnbsp;Politic, poi'i.tik 0, cyfrwysgall; gwiadol,nbsp;gwladwriaethol

Political, po.lit'i.kal a, gwladwriaethol, gwleidiadoi, gwladoinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wr

Politician, pol.i.tish'an n, gwladwriaeth-Politics, pol'i.tiks np, ilywod-ddysg, gwladyddiaeth, gwleidiadaeth (aethnbsp;Polity, pol'i.ti n, liywiaeth,tretnllywodr-Poli, pol n, pen; cofres pleidleiswyr: vt,nbsp;cneifio; talgrynu; pleidleisio. Poll-tax, treth y penau

Pollard, pol'�rd n, tocbren, pawlbren;

y pysg penei; rhuddion, gotlawd Pollen, pol'en n, liwchflawd blodaunbsp;Pollute, po.l�t'v^jhalogi, diwyno, ilygru,nbsp;budrhau; ditorwynonbsp;Pollution, po.lii'shun n, halogiad, aflan-h0.d, ammhureddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) Bwyiaidd

Polonaise, p�.l�.naz' w, mata 0 wisg Polonese, p�.l�.niz'n, Pwylaegnbsp;Poltroon, p�l.trgt;^n' n, cilgi, cachmnbsp;Poly- px, ami-, amry-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[seiniol

Polyacoustic, poi.i.a.kmVs'tik o, ami-Polyaathus, poi.i.an thus n, bnallu cocli-ion, briallu amlfiodeuog Polygamist, po.iig'a,mist n, amlbriod,nbsp;amlwreiewr, amlweddog |_wreigiaethnbsp;Polygamy,po.lig'a.mi n, amlbriodas,aml-Polyglot, pol'i.glot a, amliaith, amUnbsp;ieithognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amlochr

Polygon, poTi.gun n, dull amiongiog, Polygonal, po.iig'o.nal a, amryonglognbsp;Polygram, pol'i.gram n, dull aml-linellog _nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wragedd

Polygyny, po.lij'i.ni n, lluosogedd a Polyhedron, pol.i.hi'drun n, amlochrnbsp;Polyhedrons, pol.i.hi'drus a, amlochrognbsp;Polylogy, p0.Ur0.ji n, siaradgarwchnbsp;Polymathy, po.iim'a.thi n, amryddysgnbsp;Polyphonic, pol.i.fon'ik n, amlseiniolnbsp;Polyphylous, pol.it'il.us a, amlddeiliognbsp;Polypous, pol i.pus a, amldroedignbsp;Polypus, pol'i.pus (p polypi, pol'i.px) n,nbsp;amldroed, Hot, morgudynnbsp;Polysyllabic, pol,i.si.lab'ik a, amlsillog,nbsp;amrysillnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^amlsillog

Polysyllable, poTi.sil.a.bl n, amlsiii, gaii Polytechnic, pol.i.tek'nik n, amlgeltnbsp;Polytheism, poi'i.thi.izm n, amidduw*nbsp;iaeth, amrydduwiaeth [amlddnwiadnbsp;Polytheist, polT.thi.ist a, amldduwydd,nbsp;Pomace, p�.mas' n, gweisgion ataiaunbsp;260


-ocr page 275-

�rc; late line, no, mute; she, z\i=z azfire; thin, thIs; j=dzh. FOR


goll. Corn poppy, pabi coch yr yd Populace, popm.las n, y

Po^e, pop Pab; math o bysgodyn.

Pomaceous, po.ma'shus a, ataleuog, ataU Pomade, po.mad' n, enaintnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[og

Pomanuer, p�.raan'd�r n, perbelen Pomatum, po.aia'tum n, gwailtenaintnbsp;Pome, pom vi, crwndytunbsp;Pomecitron, pom sit'ron n, eurafalnbsp;Pomegranate, pom.gran�at n, grawnafalnbsp;Pomeroy, pom roi n, math o atal mawrnbsp;Pomiterous, po.mit'ur.us a, afalddwyn,nbsp;atalog, yn cynn3rrchu afalaunbsp;Pommel, pum'el n, gwarglwm, ysgwydd-glwm; cnap; penglwm cleddyt: vt^nbsp;dymodio, pwyo, euronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhialltwch

Pomp, pomp n, rhwysg; gorwychder, Pompet, pum pet n, inebeien argra�'yddnbsp;Pompion, pum'pi.nn �, pwmpa, pompiwnnbsp;Pomposity, pom.pos'i.ti n, rhwysgfawr-edd, rhodres, �raethtalcheddnbsp;Pompous, pom'pus a, rhwysgtawr, cein-wych, gorwych, �raethtalchnbsp;Pona, pond n, liyn, pwll. Fish-pond,nbsp;pysgodiynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;darbwylio

Ponder, pon'd�f v, ystyried, mytyrio, Ponderable, pon'dur.a.bl a, pwysadwynbsp;Ponderal, pon'dur.al a, a gyfrihr wrthnbsp;bwysaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j rwydd

Ponderosity, pon.du.ros'i.ti n, pwysig-Ponderous, poa'dur.us a, pwysig, trwm Ponent, po'nent a, tua�r gorllewinnbsp;Poniard, pon'yiird n, bidog, byrgleddnbsp;Pontac, pon'tak n, math o winnbsp;Pontage, pon'taj �, treth pont, pontdollnbsp;Pontiti, pon'tit n, archo�eiriad; y Pabnbsp;Pontitical, pon.tin.kal a, archoffeiriad-ol, pabol: n, llyfr detodau�r Pabnbsp;Pontificate, pon.tif'i.kat teyrnasiadnbsp;Pab; Uywodraeth y Pab; Pabaethnbsp;Pontoon, pon'tA^' fi, pont fadaunbsp;Pony, po'ni n, corfarch, ce�ylyn, merlynnbsp;Pool, pwl�, pv?U, llyunbsp;Poop, pwp n, ol ganllaw, llywle Hongnbsp;Poor, pw�r o, tlawd, angenus, rfieidus,nbsp;bycnodog, truan, gwael, s^, distadl.nbsp;Poor-house, tlotty. Poor little thing 1nbsp;druan bach! Poor rate, treth y tlodi.nbsp;A poor eater, un sydd yn bvryta ondnbsp;ychydig. The poor, y tlodionnbsp;Poorly, pvvV'li ad, yn ddiawydd, ynnbsp;sal: a, lledglat, afiach, gwael, clafnbsp;Pop, pop n, fir\rtsain: p, flrwtseinio,nbsp;tfrwyaro, firwtsaethu, ffrwtneidio

rope's eye, cneuen y lorddwyd Popedom, pop'uum n, pabaethnbsp;Popery, po'pur.i. Papistry, pa'pis.tri n,nbsp;pabyddiaeth

Popgun, pop gun �, gwn pren

Popinjay, popfin.ja n, y gaseg wanwyn, cnocell y coed; ysgoegynnbsp;Popish, po pish a, pabaidd, pabyddolnbsp;Poplar, pop'l�r n, poplysen, liathrwydd-en. Black poplar, pwmpleren. Whitenbsp;poplar, aethwydden, peisgwyn (_ gwiannbsp;Poplin, pop'iin n, cymmysgwe o sidan anbsp;Poppy, popT 71, pabi, llysiau cwsg, mab-y cyfiredin, ynbsp;werin, y Iluaws, y cyhoeadnbsp;Popmlar, pop'�.l�r a,enwog,poblogaidd;

gwerinaidd nbsp;nbsp;nbsp;\ poblogrwydd

Popu larity, pop.fi.lar'i.ti n, en wogrwy dd, Populate, popm.lat vt, pooli, pobioginbsp;Population, pop.fi.la'shun n, poblogiad,nbsp;poblogaeth

Populous, pop'�.lus a, pobiog, Uawn pobl Populousness, pop'U.lusnes n, poblogrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I tath oreu

Porcelain, p�'rs'lan n, ilestri pridd o'r Porch, po�rtsh n, porth, cyntor, cynteddnbsp;Porcupine, p�r'k�.p�a n, y ballasg, ynbsp;ddraenog lawr

Pore, po�r n, chwysdwll, twll chwys, mandwH: tJt, syiiu, tremio, crafisyliunbsp;Pork, poVk n, cig mochyn [_�, porchellynnbsp;Porker, po�r'kur, Porkling, po�rk'iingnbsp;Porosity, po.rosi.ti, Porousness, po�r'us-nes, n, tyilogrwydd, amrydylleddnbsp;Porous, po�r us, Fory, pO�r'i a, chwys-dyllog, mandyllog, tyllog, amrydyllognbsp;Porphyry, por'tur.i n, molafon, myldarddnbsp;Porpoise, rorpus, por'pus ?i, morhwch,nbsp;llamidydd, pysgodyn du [ceninwyrddnbsp;Porraceous, po.ra'shus o, gwyrddaidd,nbsp;Porret, por'et n, math o geninnbsp;Porridge, por'ij n, cawl, potes. Milk-porridge, cawl llaeth [gawl, posnednbsp;Porringer, por'in.jfir n, cawlgwpan, ffiolnbsp;Port, p��rt n, porthladd, porthle, porth;nbsp;twll gwn; agwedd, edrychiad, ym-ddygiad. Port-hole, cyflegrdwU.nbsp;Port-wine, gwin Oporto, gwiu cochnbsp;Portability, po'r.ta.bil'i.ti n, hygludeddnbsp;Portable, p�r'ta.bl a, dygadwy, hy-ddwyn, cindadwy

Portage, p��r'taj n, arian clud, porthdal Portal, po'r'tal n, porth, cyntedd, rhag-borth

Portcullis, p��rt.kul'is n, porthgwlas Forte, po�rt n, llys ymherawdwr y Tyro-iaidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhagarwyddo

Portend, por.tend' vt, argoeiio, darogan, Portension, por.ten'shun n, rhagargoel-iad, rhagarwyddiad, darogannbsp;Portent, por.tenP n, rhagargoelnbsp;251


-ocr page 276-

POT path, fat, �re, met, mar-ine, pin, 6rb, on, curve, cut, t\V:=-too t\\k-=took;

Portentous, p�r.ten'tus a, �aroganus Porter, p��r'tur porthor, drysor;

cludydd; math o gwrw Porterage, p��r'tur.aj w, cyflog cludyddnbsp;Porrtolio, p��rt.f �'li.� n, papyrgod, papyr-gwd, papyrglawr

Portglave,p��rt'glav7t|Cledd-ddygiedydd Portico, por'ti.k� n, porthta; pendistnbsp;Portion, p��r'shun w, rhan, cyfran, rhan-dwy; ag'weddi; gwaddol; cynnysg-aet�i; vt, cyfranu, gwaddoli; cynnys-gaethu, cynnysgaeddunbsp;Portliness, p�rt'li.nes n, gweddusrwyddnbsp;Portly, p��rt li a, cryfweddog | gilgistnbsp;Portmanteau, p��rt.man't� n, bolgan, ys-Portrait, p��r'irat n, arlun, Hun, arlelnbsp;ardeb, darlunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j luniad

Portraiture, p��r'tra.tsh�'rn, delwad, ar-Portray, po�r.tra' vt, arlunio, delweddu, tynu ilunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(faer

Portreeve,p��rt'rivn,porthlywydd,porth-Portress, po'r tres w, drysores, porthores Pose, p�z vt, dyrys-holi, dyrysu; posionbsp;Position, p�.zish'un n, cyflead; setyilta,nbsp;sefydliad; ystum; tretniad j rhagosod-iad, gosodedigaeth

Positional, p�.zish'un.al a, gosodiadol Positive, poz'i.tiv a, gwiriol, gwiriedigol;nbsp;gosodedigol; pendant, sier, sicrhaol,nbsp;penodol^ awdurdodol. Positive degree, y radd gyssetin, cyssefinraddnbsp;Positiveness, poz'i.tiv.nes n, dieurwyddnbsp;Posnet, poz'net w, padellan, posnednbsp;Posse, pos'i w, mawrlu, torf, arfoglu.

Posse comitatus, holl allu sir Possess, po.zes' vt, meddu, meddiannu.nbsp;mwvnhau, perchenogi. �o possessnbsp;one�s selt of, cymmeryd meddiant onbsp;Possession, po.zesli'un �, meddiant;nbsp;perchenogaeth, elw; etlfeddiaethnbsp;mwyniant, mwynhdd; goresgynnbsp;Possessive, po.zes'iv, Possessory, po-zes ur.i a, perchenol, meddoi, medd-lannol, meddiannedigolnbsp;Possessor, po.zes'ur n, meddiannydd,nbsp;perchen, perchenog, peichenwrnbsp;Posset, pos�et n, posei, meiddlynnbsp;Possibility, pos.i.�il'i.ti n, gailuedigaethnbsp;Possible, pos'i.bl a, hyail, galiuadwy,nbsp;diclionaawv, posibl; tebygolnbsp;Possibly, pos�i.bli ad, et aiiai, te allai;

ysgattydd, agatfydd Post, post n, post; Ilythyrfa; swydd:nbsp;V, cyfiymdeithio; setydlu; cy��u;nbsp;tretnu cytrilon; postio: px, gwedi,nbsp;ar ol. Post-ooy, Ilythyrwus. Post-chase, brysglu�; hurgerbyd. Post

haste, ar tawrtrys, ar trys, nerth traed. Post-horse, brystarch. Post-man,nbsp;Ilythyrwas, llythyrwr. Post-master,nbsp;penliytnyrwr, ceidwad ilythvrdy.nbsp;Pobt-ofiiee, llythyrdy, Ilythyrfa. Postoffice order, arclieb Ilythyrta. Post-town. llythyrdret

Postage, p�s'taj n, Ilythyrdoll, llythyr-dal. Postage-stamp, ilythyrnod Postdate, p�st.dat' vt, olddyddio, olam-seru; n, olddyddiadnbsp;Postdiluvian, p�at.di.l�'vi.aa a, gwedi'rnbsp;diluw: n, olddylifiadnbsp;Poster, p�s't�r n, brysdeithiwr, rhed-egwr; nysbyslen fawrnbsp;Posterior, pos.ti'r'i.�r a, hwyrach, di-weddarach, olach, ar ol [ israddiadnbsp;Posteriority, pos.ti�r.i.or'i.ti n, olafedd;nbsp;Posteriors, pos.tiVi.�rz np, pen olnbsp;Posterity, pos.ter'i.ti n, cenedlaethau dy-todol; oliaid, olafiaid, adian; hiliogaetiinbsp;Postern, p�s't�rn �, drws bychan, cil-borth, cilddornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[oliaeth

Postexistence, p�st.eg.zis'tens n, olfod-Posthumous, pos't�.mus a, a gyhoedd-wyd neu a aned ar ol claddu yr awdwr neu�r tad; olargraffedig; olanedignbsp;Postil, pos'tli n, ymylnoanbsp;Postillion, pos.til'yun n, rhagfarchogwrnbsp;Postmeridian, p�st.mi.rld^yan a, pryd-nawnol, olnawnol, wedi�r canolanyddnbsp;Postmortein, p�st.m�r tem a, ar ol marw-olaetlinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gohirio

Postpone, p�st.p�n' vt, troi heibio; oedi, Postponement, p�st.p�n'ment n, gohir-iad, oediadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ciniaw

Postprandial, p�st.pran�di.al a, ar ol Postscript, p�st'sknpt yt, olysgriten, oi-ysgrit, olymadrodd

Postulate, pos'tsh�.lat 7i,gosodiad, erfyn-iedig: vt, adrodd heb brawf, cymmeryd yn ganiataol [heb brawt' Postulation, pos.t�.la'shun w, honiadnbsp;Postulatam, pos.tsh�.la'tum {p postula-ta, pos.tsh�.la'ta) w, gosodiad ertyn-iedig, gosodiad dibrawtnbsp;Posture, pos'tsh�r n, munud, ystum,nbsp;setyilwedd, satiad, setyilta; agwedd.nbsp;Posture-master, ystumydd [ modrwynbsp;Posy, p�'zi n, blodeuglwm; arwyddairnbsp;Pot, pot n, pot, potyn; crochan: vt,nbsp;potio. Pot-bellied, cestog, cesttawr.nbsp;rot-companion, cydytwr, cyteddach-wr. Pot-�erbs,llysiauberwadwy. Pothooks, bachau crochan. Pot-house,nbsp;diotty. Pot-metal, math o wydr ihw-iog, Pot-valiant, diod-ddewrnbsp;252

-ocr page 277-

Pre; late, line, no, rniite; she, zh=a2�re; thm, xrds; )=(lzh. PEE


Pounder, puwn'dur n, pwyedydd; cyf-legr. A six pounder, cyflegr cbwe piiwys ei beien

Pour, p�r V, tywallt, gwallaw, gwehynu Pourparty, pw�r.parti, Purparty, pur-par ti n, rban, cyfrannbsp;Pout, pu\vt n, liaes wefl, golwg sarig,nbsp;pwd: vi, llaesweflu, cilwgu, pwdunbsp;Poverty, pov'�r.ti n, tledi, angen, angen-octyd, llymder, llymdranbsp;Powder, p�w'd�r n, Uwch, pylor: v,nbsp;il^chio, meiloni. Powder-chest, pylor-gist. Powder-borUj pylorgorn. Powder-mill, pylor teiin, Gun-powder,nbsp;fbamlwcb, meiion

Potable, po ta.bi a, ylauwy [^o�r India

Potagra, po.tag'ra n, math o gyliaith Potamology, pot.a.moi'o.ji n, afbndraethnbsp;Potash, pot'ash n, goichludw, trwytb-ludw, llys-haleanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ lynciad

Potation, po.ta'shun n, yfediad; trat-Potato, p�.ta't� n, cloronen, taten Potch, potsh vt, gorterwi, liedterwinbsp;Potency, p�'ten.si n, galluedd, nerthedd,nbsp;cadernid

Potent, po'tent a, cadarn, galluog, grym-us, nerthol, nertfiog, cryl j deyrn Potentate, po'ten.tat n, penadur, arch*nbsp;Potential, po.ten shai a, gailuogol, gallu-adwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ogrwydd

Potentiality, p�.ten.shi.al'i.ti n, gaiiu-Pother,poTH'�r�, twrf, dadwrdd,yst\vr:

Vjfiwdanu, yrndratierthnynofer; bimo Potion, po'shun n, llymaid,trancell, iJ wncnbsp;Potsherd, pot shurd n, demyn o bridd-Pottage, pot'aj n, cawl, potes, isgell (_lestrnbsp;Potter, pot'dr n, priddlestrydd, croch-enydd, cregenydd, priddawrnbsp;Pottery, pot'nr.i a, crochenyddiaeth;

llestri pridd; priddweithta Pottle, pot'i n, mesur o banner galwynnbsp;Potu'ent, p�'t�.leDt a, ytadwy; meddwnbsp;Pouch, puwtsh w, cod, coden, cwd;

bola: ri, llogellu, liyncu Poult, polt cyw, cywen, cywynnbsp;Poulterer, pol'tur.ur n, adarwerthwrnbsp;ednwertbwr

Poultice, poi'tis n, sugaetban, meddalai Poultry, pol'tri n, adar dot, ednod dot,nbsp;ieir dot, creaduriaid piufognbsp;Pounce, puwns n. panlwch; crafanc,nbsp;ewin: v, panlycbn; disgyn, syrtbio.nbsp;Pounce^boz, trydyllflwcbnbsp;Pound, nuwnd n, pwys,- punt; fiald,nbsp;gwarcnae; vt, tfaldio, gwarcbau;nbsp;pwyo, pwnio

Poundage, puvVn'daj n, puntdal

pAnnHpT* nbsp;nbsp;nbsp;n T�wvftdvddi

Powoery, p�w'�ur.i a, nyciiog, pylorog Power, pu\v'ur n, gallu, nerth, grym;nbsp;crytder; awdurdod, llywodraetb, rheol-aetbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(.cryf

Powerful, p�w'�r.f'^1 a, galluog, nerthol, Powerless, puw'urjes a, dirym, dinerth,nbsp;dialiu, gw�an, egwannbsp;Pox, poks n, brech. Chicken pox, brechnbsp;yr ieir. Confluent small pox, brechnbsp;las. Cow pox, brech y fuwch. Greatnbsp;pox, poethgiwyt*, y trech losg. Smallnbsp;pox, y trech wen. Swine pox, brechnbsp;y moch

Poy, poi �, pawl, pawl rhafifddawnsiwr Praam, pram �, math o fadnbsp;Practicaoiiity, prak.ti.ka.bil't.ti n, haws-ineb, hawsdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ adwy, hyall

Practicable, prak'ti.kAbl a, gwneuthur-Practical, prak'ti.kal a, ymarterol, gwneuthurol, bucheddol, defnyddioinbsp;Practice, prak'tis n, arter, arteriad, ym-arferiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ dilya

Practise, prak'tis v, arferu, ymarfer; Practiser, prak'ti.sur n, ymarferwrnbsp;Practitioner, prak.tish'un.ur n, arfer-iedydd, ymarferiedyddnbsp;Praeinunire, pri.m�.n�r'i n, gw^s amnbsp;ddwyn i mewn awdurdod tramor;nbsp;rhagrybudd; cosp, dirwynbsp;Pragmatic, prag.mat'ik, Pragmatical,nbsp;prag.mat'i.kal a, ymarterol, gorchest-ol; ymyrgar; rhodresgar [helaethnbsp;Prairie, pre�r'i n, gwastattir, gweunyddnbsp;Praise, praz n, mawl, moliant, canmol-iaeth, clod, dartawl, molawd; gwawd:nbsp;vt, moli, clodtori, moiiannunbsp;Praiseworthy, prax'wur.THi a, canmol-adwy, clodwiw

Prance, prans vi, carlamu, crychneidio Prank, prangk �, cast, ystranc, pranc;

vi, ymbrancio, prancio, ystrancio Prate, prat, Prattle, prat'1 vt, bragaldio,nbsp;bragaldian, Uolio, baldordd, dwndro,nbsp;clebran, brygawthannbsp;Prattler, prat'lur n, bragaldiwr, Uolynnbsp;Pravity, praVuti n,halogrwydd, urygeddnbsp;Prawn, pron n, corgeimwchnbsp;Pray, pra v, gwedd�o, ioli, atolygu, Inbsp;pray you, atoiwg

Prayer, pre�r n, gweddi, deisyfiad, adol-wch, ertyn. Prayer-book, llytr gweddi. The Lord�s Prayer, y Padernbsp;Prayer, pra'ur n, gwedd�wr, ymbiliwrnbsp;Prayerless, pre�r'les a, diweddinbsp;Pre- px, cyn-, rhag-, blaen-Preach, pritch v, pregethunbsp;.Preacher, pri'tshflx n, pregethwrnbsp;253


-ocr page 278-

PRE path, fat, ere, mat, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, twsrtoo, t^k=took;


Preaching, pri'tsning n, pregethiad Preachment, pritsh'meut n, brygawthiadnbsp;Preadamite, pri.ad'am.�t a, cyn Adda,nbsp;cynaddatolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_rhagiith

Preamble, pri'am.bl n, rhagymadrodd, Prebend, preb'end �, corgyfran, cor-ddognnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corberigior

Prebendary, preb'en.dur.i �, corwein-Precarious, pri.k�r'i.us a, ansicr, an-satadwy nbsp;nbsp;nbsp;[sicrwydd

Precanousness, pri.k�Vi.us.ne8 n, an-Precative, prek'a.tiv, Precatory, prek'-a.tur.i a, ertyngar, ymoilgar Precaution, pri.k�snun n, rhagofa.,nbsp;rhagocheiiad: vt^ rhagrybuddionbsp;Precautions, pri.ko'shus a, darboduanbsp;Precedanious, pres.i.da ni.us a, blaen-orol, blaenllawnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^rhagfiaenu

Precede, pri.sid' blaenori, blaenu, Precedence, pri.si'dens n, blaenoriaeth,nbsp;blaenatiaeth, y biaennbsp;Precedent, pri.si'dent a, blaenorolnbsp;Precedent, pres'i.dent �, cynreol, blaen-ddrych, cynilun, enghrai�t [ prifgantornbsp;Precentor, pri.sea'tiir �, blaengeiniad,nbsp;Precept, pri'sept n, gorchymmyn, arch,nbsp;cynraithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L ei^'chioi

Preceptive, pri.sep'tir a, gorchymmynol, Preceptor, pri.sep'tiir n, athraw, dysg-awdwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_rhagfynediad

Precession, pri.sesh'un �, rhagfiaeniad, Precinct, pri'singkt w, cyichran, tertyn,nbsp;cyffinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dru�

Precious, presh'us o. gwerthfawr, prid, Preciousness, presuus.nes w, gwerth-lawredd, gwerthfawrogrwydd Imynnbsp;Precipe, pri'si.pi ysgriteu, gorchym-Precipice, pres'i.pis dibyn, diftwys,nbsp;afi'wys, cfogwyn, serthannbsp;Precipitance, pri.sip'i.tans �, �Frwst,nbsp;byrbwylldra, gortrys Lbyrbwyiinbsp;Precipitant, pri.sip'i.tant a, dibwyll,nbsp;Precipitate, pri.sip'i.tat n, gwaelodion:nbsp;V, chwyrnda�u, �wrw bendramwnwgl,nbsp;gwysgio, gwaelodi; brys��: a, gfwysg,nbsp;ttrystiog, byrbwyll

Precipitation,pri.sip.i.ta'slmn �,chwyrn-datiiad} gwisgiad; byrbwyildra Precipitous, pri.sip'i.tus a, serth, clog-wynog, Jiethrol

Precise, pri.s�s' a, penodol, manwl; taclusfyr, cywir, gorfanwi; destlus,nbsp;tfurfiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lmauyldra

Preciseness, pri.siVnes n, manylrwydd, Precisian, pn.slzh'an n, un gortanoi,nbsp;detodwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ cy wiredd

Precision, prhsiah'uii ti, manylrwydd,

Preclude, pri.ki�c!' vt^ rhagrwystro, rhagattal, rhagtlaenunbsp;Precocious, prkk�'shus a, rhagaddfednbsp;Precocity, pri.kos'i.ti �, rhagaddfed-rwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhagystyrio

Precogitate, pri.koj'i.tat rf,rhagte�dwl, Precogitatiou, pri.koj.i.ta shun n, rhag-teddyliad, rhagystyriaethnbsp;Precognition, pri.kog.nish'un n, rhag-wybodaeth, cynwybo�aethnbsp;Precompose, pri.kum.p�z' vf, rhag-gytansoddinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l.dyb

Preconceit, pri.kon.sit' n, cyndyb, r�ag-Preconceive, pri.kon.siv' v^,rhagddirnad Preconception, pri.kon.sep'shun w,rhag-dyb, rhagddychymmyg, cynrith, cyn-ddealliad, cynddarbodaethnbsp;Preconcert, pri.kon.s�rt' vt^ rhagdrefnunbsp;Precondemnation, pri.kon.dem.na'shunnbsp;?i, rhag-gollfarniad [deb, rhagammodnbsp;Precontract, pri.kon trakt n, rhaggy tun-Precontract, pri.kon.trakt' v,rhaggy tunonbsp;Precurrent, pri.kur'ent a, biaenredolnbsp;Precurse, pri,k�r8' n, rhagrediad, rhag-flaeniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�rhag�aenydd

Precursor, ^pri.kur's�r n, blaenredwr, Precursory, pri.k�r'sur.i a, blaenorol,nbsp;blaenoi, rhagredol

Predaceous, pri.da shus a, ysglyfaethns, rheious, ysgiy�annus, anrheithgurnbsp;Predal, pn'dal a, ysbeilus, ysgiyUu-tholnbsp;Predation, pn.da^shun n, anrheithiad*nbsp;ysglyfiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j_ysgiyiaethus

Predatory, pri'dS.tur.i a, anrheithgur, Predecessor, pred.i.ses'�r n, rhagrodwr,nbsp;cynei�ad, rhagtlaenydd, hynatiodnbsp;Predestinarian, pri.des.ti.n�r'i.?m �,nbsp;rhagarfaethydd

Predestinate, pri.des'ti.n�t vt, rhaglunio, rhagdretnu, rhagariaethunbsp;Predestination, pri.des.ti.na'shun w,nbsp;rhagdreiniad, rhagartaethnbsp;Predestine, pri.destin rhagarfaethunbsp;Predetermination, pri.di.t�r.mi.nU'shunnbsp;n, rhagdertyniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| odi

Predetermine, pri.di.t�r'min v#, rhagben-Predial, pri'di.al a, tyddynol Predicable, pred'i.ka.bl a, a�roddadwy,nbsp;honiadwy: �, peth aciroddadwy, Pre-dicables, adroddolionnbsp;Predicament, pri.dik'a.ment n, cyflwr,nbsp;helynt, setylifa; dosbarth, ansawddnbsp;Predicant, pred'i.Kant n, rhagadroddwrnbsp;Predicate, pred'i.kat n,yr adroduoi, dar-ddelw: vi, darddodi, r�agadrodd, honi,nbsp;haerunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honiad

Predication, pred.i.ka'shun �, darddel-

254


-ocr page 279-

Sre; late: line, no miite; she, 2h=z azure; thin. THis; j -dzh. PRE

Predict, pri.aiKt' vt, aaroganu, rhag-fynegu, rhagddywedyd nbsp;nbsp;nbsp;�iad

Prediction, pri.dik'shun n, rhagddywed-Predictor, pri.dik'tur n, daroganydd Predilection, pri.di.lek'shun n, cyn-hoffder, rfaaghofFder

Predispose, pri.dis.poz' vf, cynddarpam.

rhagdretnu, rhagbarotoi Predisposition, pri.dis.po.zish'un n, rhag-ddarpariad; rhagdueddiadnbsp;Predominance, pri.dom'i.nans n, gor-uchatiaeth, rhagoriaethnbsp;Predominant, pri.dom'i.nant a, penaf,nbsp;trechat, arlywiadol, gortoaolnbsp;Predominate, pri.dom'i.nat vi, goruch-afu, gortodi, tycio, ilwyddo, fiynunbsp;Pre-elect, pri.i.lekt vt^ rhagddewis,nbsp;rhagethol, cynetholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaetli

Pre-eminence, pri.em'i.nens n, rtiagor-Pre-eminent, pri.em'i.nent a, rhagorol.

ardderchog, godidog nbsp;nbsp;nbsp;[bryniant

Pre-emption, pri.em'shun n, rhag-Preen, prin n, gwaell: vt^ trwsio, pincio Pre-engage, pri.en.gaj' vt, rhagrwymonbsp;Pre -engagement, pri.en.gaj'ment n,nbsp;rhagrwymiad, rhagymrwymiadnbsp;Pre-establish, pri.i.stab'lisa vt, rhag-set^dlu, cynsefydlu

Pre-establishment, pri.l.stab'lish.ment n, rhagsetydliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyntoai

Pre-exist, pri.eg.zist' vt, cynhantodi, Pre-existence, pri.eg.zis'tens n, rhag-hantod, cynfod ^ [hanfodolnbsp;Pre-existent, pri.eg.zis'tent a, rhag-:nbsp;Preface, pref'as n, rhaglith, rhagym-adrodd, cynarawd: v, rhaglithionbsp;Prefatory.pret'S.tur.i a,rhagymadroddolnbsp;Prefect, pri'fekt n, rbaglaw, rhaglywyddnbsp;Prefecture, pri fek.tshii�rn,rhaglawiaethnbsp;Prefer, pri.tur' vt, dewis, riiagor-ddewis,nbsp;blaenberchi, dyrchafu; cyflwyno. Henbsp;prefers, y mae yn well ganddo [achnbsp;Preterable, pret'ar.S,.bl a, gwell, rhagor-Preference, pret'ur.ens n, rhagoriaeth,nbsp;blaenoriaeth, y blaen, dewisnbsp;Preferment, pri.fur'ment n, dyrchafiadnbsp;codiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddarinniad

Prefignration, prt.fig.�.ra'shun n, rhag-Prefignre, pri.fig'ur, Prefigurate, pri-fig'�.rat vt, rhagddangos, rhagdaar-iunio, rhaggysgodi, rhagamlygu; cyn-ddullio, arluniaethu Prefine, pri.f'Yn' vt, rhagderfynunbsp;Prefix, pri.fiks' vt, hlaenddodi, rliag-ddodi, darddodi, arddodinbsp;Prefix, pri'fiks n, biaenddod, blaen-ddodiad, rhagddod, arddod

Prerorm, pri.form' vc, rhagfturho, rnag-lunio nbsp;nbsp;nbsp;(rwydd; amarymder

Pregnancy, preg'nan.si 7i, beichiog-Pregnant, pregnant a, beichiog, trom, amdrom, braisg; Hawnnbsp;Pregustation, pri.gus.ta'shun n, rhag-archwaethiad, cynarchwaethiadnbsp;Prejudge, pri.juj' tJlt;,rhagtarnu, cynfarnunbsp;Prejudicate, pri.jti'di.kat v, rhagfarnu,nbsp;blaenfarnu, rhagddedrrydunbsp;Prejudication, pri.jii.di.ka shun n, rhag-frawd, rhagfarniad, blaenf�arniadnbsp;Prejudice, prej'�.dis n, rhagfarn; niwed:

vt, rhagdueddoli; niweidio, colledu Prejudicial, prej.�.dish'al a, niweidiol;

colledus nbsp;nbsp;nbsp;l^esgob

Prelacy, prel'^.si n, esgobaeth; swydd Prelate, prei'at n, esgob, preladnbsp;Preiatical, pri.lat'i.kal a, esgobolnbsp;Prelation, pri.la'shun n, blaenoriaethnbsp;Prelection, pri.lek shun n, rhaglithnbsp;Prelibation, pri.li.ba'shun n, biaenbrawf,nbsp;rhagbrawi, rhagarcUwaethiadnbsp;Preliminary, pri.lim'i.nur.i n, rhag-ammod, rhagsaii: a, rhagflaenorol,nbsp;rhagarweiniol, darpariadolnbsp;Prelude, prei'�d n, rbagchwareu; cynarawd: vZ, rhigchwareunbsp;Prelusive, pri.lii'siv a. rhaglithiolnbsp;Premature, pri.ma.tiir' a, rhagaddfed,nbsp;rhygynnar, ammhrydlawnnbsp;Prematureness, pri.ma.tu�rnes, Prematurity, pri.ma.tiiyi.ti n, ammhryd-lone�dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fyrio, cynarfaethu

Premeditate, pri.med'i.tat v, rhagfy-Premeditation, pri.med.i.ta'shun �,rhag-fyfyrdod, cynarfaeth Premerit, pri.mer'it vt, rhaghaeddunbsp;Premices. prem'i.siz tip, biaenffrwyth-au�r ddaiar

Premier, pri'mi.hr n, cynwas, prif weinidog: a, blaenaf, penaf, prifnbsp;Premise, pri.miV v, rhagosod, cynseilionbsp;Premise, Premiss, prem'is n, cynsail.nbsp;Major premise, y traich gyntaf mewnnbsp;cyfreswm. Minor premise, yr ailnbsp;fraich mewn cyfreswm. Premises,nbsp;tai, tiroedd

Premium, pri'mi.um n, gwobr, gobrwy^ til-ddogn

Premonish, pri.mon'ish vi,rhagrybuddio Premonition, pri.mo.nish�un n, rnag-rybuddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'rybuddiol

Premonitory, pri.mon'i.tur.i a, rhag-Premonstrate, pri.mon'strat vt, rhagddangos nbsp;nbsp;nbsp;(_enwi, cynenwi

Prenommate, pri.nom'i.nat vt, rhag-

255

-ocr page 280-

PRE pS.th, fat, ere, met, ma-rine, pin. orb, on, ciirve ent t\V� too, tvvk=took;

PRE pS.th, fat, ere, met, ma-rine, pin. orb, on, ciirve ent t\V� too, tvvk=took;

shus a, rhagwybodns, prophwydol Prescind, pri.sina vt, ton ymaith

Prenommation, pri.nom.i.na shun �, cyn-enwad, r�agenwad nbsp;nbsp;nbsp;[rhagdyb

Prenotion, pri.n�'shun n, rhagamcan, Prentice, pren'tis n, egwyddorwasnbsp;Prenunciation, pri.nun.si.a'slmn n,rhag-ddywediad, rliagfynegiadnbsp;Preoccupancy, pri.ok'�.pan.si, Preoccupation, pri.ok.�.pa'shun re, rftag-feddiant, cynfeddiant (^rhagfeddianiiunbsp;Preoccupy, pri.ok'�.p� vt, rhagddal,nbsp;Preominate, pri.om'i.nat vt, rhagar-goeli, rhagddangos, rhagarwyddonbsp;Preopinion, pri.�.pin'yun re, rhagdybnbsp;Preordain, pri.Or.dan' vt, rhagdrefnu,nbsp;rhagosod, r�agbenodi, rhagarfaetliunbsp;Preordinance, pri.�r'di.nans re. rhag-osodiad, cynddeddf, cynarfaetkiadnbsp;Preparation, prep.u.ra'shun n, darpar-iad, parotoad, ariwyant, darbodaeth.nbsp;Preparation day, darparwyl, rhagwylnbsp;Preparatory, pri.par'a.tar.i a, darpar-iadol, parotoawl, rbagbarotoawlnbsp;Prepare, pri.p�V v, parotoi, darparu,nbsp;darbod, darmerthu, arlwyo, cytarparnbsp;Preparedness, pri.p�Ped.nes re, parod-rwydd, parodedd

Prepense, pri.pens' a, rhagfwriadol Prepollent, pri.pol'ent a, trechol, fiyn-iannol; goruchaf, penafnbsp;Preponderance, pri.pon'dur.ans re, rhag-orbwys, darbwys

Preponderate, pri.pon'dur.at v, rhagor-bwyso, gorbwyso, darbwyso Pr�pos�, pri.p�z' vt, cynosod, rhagddodinbsp;Preposition, prep.�.zisVnn re, rhagairnbsp;arddodiad [iannu, cynfeddiannunbsp;Prepossess, pri.po.zes' vt, rhagtedd-Prepossession, pW.po.zesh'an re, cyn-feddiant; rhagfarn, rhagdybnbsp;Preposterous, pri.pos'tur.ns a, chwith,nbsp;annhrefnus, chwithig; annaturiol, at-Prepuce, pri'p�s n, blaengroen [^resymolnbsp;Prerequire, prt.ri.kw�r' vt, cynerchi,nbsp;rhaggeisio [rhagofyniad, cynarchnbsp;Prerequisite, pri.rek'wi.rit re, cynraid,nbsp;Prerogative, pri.rog'amp;.tiv re, braint, cyn-traint, ucheltraint, rhagortraintnbsp;Presage, pres'aj, Presagement, pri.saj -ment re, rhagarwjdd, arwydd, coei,nbsp;argoel, rhagargoefnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[argoeli

Presage, pri.saj' vt, darogan, daroganu, Presbyter, prez'bi.thr re, henaduriad,nbsp;hynetydd, offe'riadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ol

Presbyterial, prez.bi.tiVi.al a, henadur-Presoyterian, prez.bi.tiyi.an a, henad-uroi: n, he.nadur, Presbyterians, benadoriaid, plaid o ymneillduwyr

Presbyterianism, prez.bi.ti�r i.an.i2m re, henadnriaeth

Presbytery, prez'bi.tur.t re, henadnriaeth, cymmanfa henaduriaetholnbsp;Prescience, pri'shens re, rhagwybodaethnbsp;Prescient, pri'shent, Prescious, pri'-

Prescribe, pri.skr�b' r, rhagysgiifenu, rhagysgrifio, rhagnedi, cytarwyddonbsp;Prescript, pri'skript re, cyfarwyddyd;

rhagysgnt: a, cytarwyddiedig Prescription, pri.skrip'shun re, rhagys-griten. rhagbenodiad; cyfarwyddiad;nbsp;henfeadiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rhagbenodal

Prescriptive, pri.skrip tiv a, henteddian-Presence, prez'ens re, gwydd, cynwedd, presennoldeb, cynnrychioldeb. Presence-chamber, cytarchfa. Xn thynbsp;presence, ger dy tron, yn dy \vydd, ynnbsp;dy olwg, o�th flaen. Presence of mind,nbsp;meddylnwyll, pwyll, parodrwyddnbsp;Present, prez'ent a, presennol, cynnrych-iol, gwyddfodol; re, anrheg, cy�wyn,nbsp;rhodd, cyfarwys

Present, pri.zent' vt, cyfarwyso, an-rhegu, rnoddi; cyfiwyno; dangos Presentable, pri.zen'ta.bl a, cy�wyn-adwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f iad; rhoddiad

Presentation, prez.en.t�'snun re,cyflwyn-Presentee, prez.en.ti' re, derbyniwr cyt-Iwyn nbsp;nbsp;nbsp;l^rhegydd

Presenter, pri.zen't�r re, cyflwynydd, an-Presentiate,pri.zen'shi.atvf,cynnryehioli Presentiment, pri.sen'ti.meat re, cyn-feddwi, rhagdybiaeth, rhagfeddwlnbsp;Presently, prez'ent.li ad, yn bresennol,nbsp;yn udioea, yn eonvydd, yn luan, yn ynbsp;man, toenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(.iad

Presentment, pri.zenPment n, cyflwyn-Preservation, prez.�r.va'shun re, cadwr-aeth, cadwad, gwaredigaeth Preservative, pri.z�r vH.tiv a, ceidwad-ol: n, cadwedydd, diogelydd; rhag-feddyginiaeth

Preserve, pri.zdrv' vt, cadw, diogeln, noddi, gwaredj cytt'e thio: n, cy�eith-fwydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ldiogelwr

Preserver, pri.zurVdr re, cynnaiiwr; Preside, pri.z�d' vi, rhageistedd, gor-eistedd, rheoli, llywyddunbsp;Presidency, prez'i.den.si, Presidentship,nbsp;prez'i.dent.ship re, arlywyddiaeth,nbsp;rheolaeth, rhaglawiaeth Liiywyddnbsp;President, prez'i.dent re, caueirydd,nbsp;Presidial, pri.sid'yal a, pertliynoi inbsp;warchodln, gwarchl�yddolnbsp;25G


-ocr page 281-

�r�; late, l�ne. no, miite; she, 2h=z az�rej thin, this; j=dzh. PRI

Press, pres n, gwasg, gwryt: tgt;, gwasgu, dwyswasgu, gwrytio; dirgymheli, dir-dreisie. Press-bed, cistwely. Press-gan?, dirdort. Press-man, argratt-wasgyddjgwasg-ysgrifenydd. Tohot-press, twymwasgo. Press-warrant,nbsp;dirwarant. Clothes-press, diliadgloernbsp;Pression, prcsh'un n, gwasgiad, dir-wasgiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fawr

Pressitant, pres'i.tant a, gwasgol, pwys-Pressure, presh'�r n, gwasgiad, gwasgfa, pwysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ benthyg

Prest, prest a, parod: n, arian parod; Prestige, pres'tizh n, hoced, hud; swynnbsp;Prestigious, pri.stij'i.us o, hudoiiaethusnbsp;Prestissimo, pres.tis'i.m� a, buan iawnnbsp;Presto, pres't� ad^ yn^ebrwydd, yn tuannbsp;Presumable, pn.z��ma.bl a, tybiadwynbsp;Presume, pri.z�m' r, tybio, tebygu,nbsp;barnu; anturio, beiddio; rfayfygunbsp;Presumption, pri.zum'shun n, rhyfyg,nbsp;gorhyfder, beiddiad; tebygiadnbsp;Presumptive, pri.zum'tiv a, tebygol,nbsp;tybygol, golygiedigol; trahausnbsp;Presumptuous, pri.zum'tsh�.us a, rhy-fygus, gorhyf, beiddgar, trahausnbsp;Presupposal, pri.su.p�'zal, Presupposition, pri.sup.�.zish'un n, blaendyb,nbsp;rhagdybiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frhagdybio

Presuppose, prt.su.p�z' tgt;lt;, rhagfeddwl, Presurmise, pri.sur.m�z' n, cyndyb, cyn-ddimad: vt, r�agdybio, rhagtwrwnbsp;Pretence, pri.tens' n, cytrith, rhith,nbsp;esgus, fiug; rhith-hawl; yrn�oniadnbsp;Pretend, pri.t-end' i^, lledrithio, ffugio,nbsp;flfuantu; cymmeryd arnonbsp;Pretender, pri.ten'd�r �, twyllhonwr,nbsp;fiugiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;esgus

Pretention, pri.ten^shun �, twyllhoniad, Preter-px, tu hwnt i, ym mhellach nanbsp;Preteriraperf�ct, pri.tur.ira.p�Pt�kt a.

anghynnhertynol, anorphenol Preterite, pret'ur.it, Preterperfect, pr�-t�r.pdr't�kt a, cynnhertynol, gor-pbenol

PreteritioD, pret.u.rish'un, Pretermission, pri.t�r.mish'un n, gadawiad heibio, mynediad heibio [myned heibionbsp;Preterlapsed, pri.tur.lapst' o, wedinbsp;Preterlegal, pri.tur.li'gal a, anghyt-reithlawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f esgeuluso

Pretermit, pri,t�r.mit' vt^ gadael heibio, Preternatural, pri.t�r.nat'8h�ral a,nbsp;gwrthanianol, goruchanianolnbsp;Preterplupertect, pri.t�r.pl�.piir'fekt a,nbsp;gorgynnherlynol, perfiaith orphenolnbsp;Pretez, pri.teks' vt, cuddio, gorchuddionbsp;17

Pretext, pn.tekst n, rhithesgus, esgus cyfrith, ffugnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gynt

Pretor, pri't�r n, ynad, maer yn Rhutain Pretorian, pri.t��r'i.an o, ynadol, maerolnbsp;Prettiness, pret'i.nes n, dillynedd, dillyn-der, tlysni, tlysineb, perteddnbsp;Pretty, pret'i o, pert, pefr, dillyn, tlws,nbsp;cain: o, cryn, go, lied. Pretty large,nbsp;3m weddol o taint. Pretty well, ynnbsp;weddol, yn weddol o ddanbsp;Pretypity, pri.tip'i.t�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rhaggysgodi,

rhagarwyddo [gorfod, gorchtygu Prevail, pn'.vai' vi, tycio, ftynu, ilwyddo,nbsp;Prevalence, prev'a.len8 n, fiyniant, gor-uchafiaeth, cyffredinolrwyddnbsp;Prevalent, prev'S.lent a, gorchfygol;nbsp;cyffredin, ymdaenol

Prevaricate, pri.var'i.kat tgt;i, mwys-ddadleu, ymgroes-ddadleu; cecruso, hocedu, mwysdroi, geirdroinbsp;Prevarication, pri.var.i.ka'sbnn n, hoced,nbsp;mwyseirdra, trawsddadleuadnbsp;Prevenient, pri.vi'ni.ent a, rhagfiaenolnbsp;Prevent, pri.vent' vt, rhagodi, rhag-daenu; attal, lluddias, rhwystronbsp;Prevention, pri.ven'shun n, rhagfiaen-iad; Uuddiad, attaliad, llesteiriadnbsp;Preventive, pri.ven'tiv a, rhagflaenol;

rh wystrol: n, rhagflaenydd; diogelydd Previous, pri'vi.us a, blaenorol, rhag-,nbsp;blaen-, cyn-

Prey, pra n, ysglyf, ysglyfaeth, ysbledd-ach, ysbail, anrhaith; praidd: vi, ys-giytio, ysglvtaethu, anrheithio Priapism, pr�^a.pizm n, llostruddnbsp;Priapus, pr�'a.pus n, llostddolur, duwnbsp;liosttawr y gerddi, duw ffrwythlondernbsp;Price, pri's n, gwerth, pridwerth, pris;

vt, gosod pris ar, prisio Prick^ prik n, pig, pigyn, swmbwljnbsp;pigiad, brathiad; pigdwllj gwyneg;nbsp;V, pigo, symbylu; pignodi, olnodinbsp;Pricket, prik'et n, hydd dwyflwyddnbsp;Prickle, prik'l n, draen, eithen, pigyn,nbsp;tymhigt v, tymhigo j brithyll y domnbsp;Prickleback, prik'l.bak n, crotheil,nbsp;Prickly, prik'li a, pigog; dreiniognbsp;Pride, pfid n, balchder, balcheddt vt,nbsp;balch�o, ymfalch�o

Frier, pr�'�r n, craffchwiliwr, rhygeis-Priest, prist n, ofleiriad; offerenwr, per-iglor. Priest�s office, offeiriadaeth Priestcraft, prist'kraft n, dicheli offeir-Priestess, prist'es �, offeiriades (^iadolnbsp;Priesthood, prist'hid �, offeiriadaethnbsp;Priestliness, prist'li.nes n, offeiriadrwysgnbsp;Priestly, prist'li a, off'eiriadol, ofterenol

-ocr page 282-

PRO p^th, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, t'V=too5 twk=took;

Printiug, prin ting w, argrattyddiaeth. Printing-office, argraftdy. Printing-press, argratiwasg. Printer s devil,

Priestridden, prist'rid.n a, twyiiedig gaii offeiriaid; yn asyn i�r otieiriaidnbsp;Png, prig n, coegyn, pertyn; chwiw-ieidr, manieidr: vt, iiedratanbsp;Priggism, prig'izm n, coegni, coegeddnbsp;Pnii, pril Ilf arlledbysgnbsp;Prim, pnm a, cymhenwych, gorfanolnbsp;Primacy, pri'ma.si n, blaenatiaeth, uch-afiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^liwythdai

Primage, pr�'maj n, arian llwythad, Primary, pr�'mur.i a, prif, penaf, cyntat,nbsp;cyssefin, gwreiddiol, dechreuoi [esgobnbsp;Primate, pri'mat n, pritesgob, arch-Prime, pr�m o, cynt, penaf, prif, cyntat;nbsp;rhagorat, goreu: n, y goreu; y pritjnbsp;per��ithrwydd: vtj cynllychu; cyn-Iliwio, Prime cost, pris cyntat. Primenbsp;of life, biodau bywyd, boreu oesnbsp;Primeness, pri�m'nes �, rhagoroldeb;

biaenoriaeth, cynraddiaeth Primer, pr�'m�r a, cyntafnbsp;Primer, prim'ur n, cynlytr; llyfr gweddinbsp;Pabaiad. Great primer, Long primer,nbsp;enwau argrafflythyrenaunbsp;Primeval, pri.mi'val a, cynoesol, cyn-fydol, cyssefin, cyntefignbsp;Primitive, prim'i.tiv a, cyntefig, cyssefin;nbsp;prif. Primitive ages, prif oesoedd.nbsp;Primitives, cyntefigion, cyneiriaunbsp;Primitiveness, prim'i.tiv.nes n, cyssefin-iaetknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{cymhendod

Primness, prim'nes n, gorddillynedd; Primogenial, pr�.m�.ji'ni.al a, cyntat-enid, cyntenid [cyntafanedigaethnbsp;Primogeniture, pr�.m�.jen'i.tsh��r n,nbsp;Primordial, pr�.m�r'di.al a, dechreuoinbsp;Primrose, prim'roz n, briallunbsp;Prince, prins n, tywysog. Prince�snbsp;metal, math o efyddnbsp;Princedom, prins'dum w, tywysogaethnbsp;Princelike, prins'i�k, Princely, prins'linbsp;a, tywysogol, tywysogaiddnbsp;Princess, prm'ses �, tywysogesnbsp;Principal, prin'st.pal o, prif, penaf,nbsp;arbenig: n, pen, blaenor, penrhaith,nbsp;penadur, arbenor; prif swmnbsp;Pnncipality, prin.si.pal'i.ti n, tywysog-aeth. The Principality, y Oywysog-aeth, Cymru

Principle, prin'si.pl n, egwyddor, dan-aawdd; cynaeddf; gosodedigaeth: v, egwyddori; dysgu

Princock, prin'kok, Princox, prin'koks n, ysgoegyn, ysgentynnbsp;Print, print n, argrafi^ llun, ol: v, ar-grafiu, printio. In print, argratiedignbsp;Printer, prin'thrn, argratiydd,argra�wr

egwyddorwas leuengat argratfyda Printless, print'ies a, diargrati, diolnbsp;Prior, pr�'�r a, cyntat, cynt, blaenorol;

w, pen mynachlog, penfynacti Prioress, pr�'ur.es penfynachesnbsp;Priority, pri'.or'i.ti�, biaenoriaethnbsp;Priory, pr�ur.i�, mynachdynbsp;Prisage, pri'saj n, toll ar winnbsp;Prism, prizm w, gwydryn triongl;

rheiddeJl nbsp;nbsp;nbsp;^ reiddell

Prismoid, priz'm�id n, corlf sylweddol Prison, priz'n n, carchar, carchardy.nbsp;Prison-base, Prison-bars, math onbsp;chwareu gwiedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wr

Prisoner, priz'nur n, carcharor, carchar-Prisonment, priz'n .inent n, carchariad Pristis, pris'tis w, y pysg morlif {^hennbsp;Pristine, pris'tin n, cyntaf, cyntefig;nbsp;Prithee, priTH'i i, atolwg, adolwynnbsp;Privacy, pr�'va.si w, dirgelwch, dirgel-edd; cyfrinach; cytrinfa, dirgelfa, celfanbsp;Private, pr�i'vat o, cytrin, dirgel, cudd,nbsp;cyfrinachol; unig; cuddiedig; neill-duol; anghyhoedd: n, milwyr o�rnbsp;radd iselat. In private, yn ddirgelnbsp;Privateer, pr�.vl.tiV n, herwlong, cad-long briodolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dirgeledd

Privateness, pr�'vat.nes n, dirgelwch, Privation, pr'i.va'shun n, diddymiad,nbsp;dif�ddiad, difuddiad; toliant; coll;nbsp;eisieunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j iedigol, nacaol

Privative, priv'�.tiv a, toliannol, ditudd-Privet, priv'et n, cwyros Privilege, priv'i.lej n, braint, gorfraint:

V�, breinio, breiniogi, breinioli Privity, priv'Lti w, dirgeledd; cyfrin-ach; gwybodaeth

Privy, priv'i a, dirgel, cudd; cyfrin: n, ysgothta, geudy, ty bachnbsp;Prize, pr'iz �, gwobr, gwobrwy, camp-dlws, campwobr; ysbail: vt, prisio;nbsp;gwerthfawrogi. Prize-essay, traeth-awd buddugol, traethawd arobryn.nbsp;Prize-fighter, campymiaddwrnbsp;Pro-, Por-, Pour-, Pur- px, am, rhag,nbsp;cyn-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Probability, prob.a.bil'i.ti tebygol-Probabie, prob'a.bl a, tebygol, tebyg Probable, pro'ba.bl a, chwiiiadwynbsp;l:*robate, pro'batcymmynbrawfnbsp;Probation, pro.ba'sliuu w, prawf, profiad,nbsp;protiant; profedigaeth, holedigaethnbsp;Probationary, pro.ba'shun.ur.i a, prof-edigol, proiiaimol


258

-ocr page 283-

�re; l�tc; line, no, m�te; she, zh=iz az�re; th'n, this; )=dzh. PRO

Probationer, pr�.ba'shun.ur prawt-ddyn, uq ar brawt, newyddian,creiddyn Probe, pr�b 71, protiedyad, chw�iedyadnbsp;vt, chwilio archoU, chwilio; holinbsp;Probity, prob'i.ti n, riiinwedd, gonest-rwyud, cywirdeb

Problem, proo lem n, proten, gofyniad, gofyneb, dwtnaestyn, pwncnbsp;Problematical, prob.lem.at'i.kal a, dy-chymmygol, gorchestol, gorddwln,nbsp;ammh�iis, dadieuol

Proboscis, pr�.bos'is n, duryn^tafodrydd Procacious, pr�.kii'sbus a, haerllug;nbsp;Procacity, pr�.kas'i.ti n, haerilugrwydd,nbsp;sarigrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[orol, cydtynedoi

Procatarctm, pr�.kat.ark'tik a, blaen-Procatarxis, pro.kat.ark sis w, rhagachos Procedure, pr�.si'jur m, mynediad ymnbsp;mlaen, kwyl, hynt; erlymadnbsp;Proceed, pr�.sid' vi, myned ym mlaen;nbsp;erlyn, dilyn; deiliio, tarddu, kanu. Tonbsp;proceed against one, dechreu cylraithnbsp;yn erbyn un _nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorchwyi

Proceeding, pro.sid'ing n, gweitftrediad, Proceeds, pro sidz np, cynnyrckiant,nbsp;cynnyrch, elwant, ennill; deilliadnbsp;Procenty, pro.ser'i.ti n, taidra, uchdernbsp;Process, pros'es �, mynediad ym miaen;nbsp;cyraitn, cynghawsedd. In processnbsp;ot time, ym mhen amsernbsp;Procession, prii.sesii'un Ji, gorymdaith,nbsp;cydgordaitb, ymdeithdorfnbsp;Prochronism, pro'kron.izm n, rhag-ddyddiad, cynddyddiadnbsp;Procinct, pr0.singKt'�, parotoad i weith-Proclaim prd.klam' vt, cyhoeddi [ rednbsp;Proclamation, prok.la.ma'shun n, cy-noeddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_tueddiad

Proclivity, pro.kliv'i.ti n, gogwyddiad, Prociivous, prd.kiTvus a, tueddol; parodnbsp;Proconsul, pro.kon'sui n, israglawnbsp;Proconsuiship, pro.kon'sul.ship 71^ is-raglawiaetunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L gobirio

Procrastinate, pr�.krasTi.nat vi, oedi, Procrastination, pr�.kras.ti.na'shuQ n,nbsp;oediad, gohiriad, addoediadnbsp;Procreant, pr�'kri.ant a, cenediiadolnbsp;epiiaidd, li'rvrythlawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_ceDedlu

Procreate, pr�'kri.at vt, epilio, hilio, Procreation, pro.kri.a'shnn �, hlliad,nbsp;epiliad, cenedliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I.0I

Procreative, pro'kri.a.tiv a, cenedledig-Procreator, pr�'kri.a.t�r n, cenedlydd, epiliwr

Proctor, prok't�r n, dirprwy wr,dadleawr Procumbent, pr�.kuin'be�t a, yn einbsp;orwedd, gorweddol

Procurable, pr�.kur'a.�i a, cyrliaedd-

auwy, catiaeladwy, enniiladwy Procuration, prok.�.ra'shun w, caffael-iad, cyrhaeddiad [ iwr, dirprwynbsp;Procurator, prok'�.ra.t�r n, gorcliwyl-Procure, pr�.k�'r' v, ceisio, cael, caffael;nbsp;ennill; cyriiaedd; prynu; mynu; carn-weinyddu [^ydd; ilatai; carnweinyddnbsp;Procurer, pr�.k��r'�r n, ceisydd, cafiaeUnbsp;Procuress, pro^iiVes Uateies, hud-oles, camweinyddesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorhael

Prodigal,prod'i.gal a,afradlawn,afradus; Prodigality, prod.i.gaTi.ti n, atradlon-deb, atradlonedd, gwastraffnbsp;Prodigious, pro.dij'us a, aruthrol, dir-fawr, tramawr, anlerthol, anferth ( eddnbsp;Prodigy, prod'i.ji ti, rhyfeddod, aruthr-Prodition, pro.dish'un n, bradychiad,nbsp;bradwriaeth, bredychnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^wr

Proditor, prod'i.tdr w, bradvrr, bradych-Produce, pr�.d�s' vt, dwyn allan, dangos j cynnyrchu; estyn; dwyn flrwythnbsp;Produce, prod'iis n, cynnyrch; fimythnbsp;Producent, pr�.d�'sent, Producer, pr�-d�'s�r �, dangoswr, dygwr allannbsp;Producible, pro.dii'si.bl a, dygadwynbsp;Product, prod'ukt n, fi'rwyth, cynnyrchnbsp;Productile, pro.duk'til a, estynadwynbsp;Production,pr�.duk'shunra,cynnyrchiad;

dygiad allan, dangosiad; estyniad Productive, pro.dukTiv a, cynnyrchiol,nbsp;ffrwythlawn; cenedledigol; toreithiognbsp;Proem, pro'em n, rhaglith, rhagymad-rodd, rhagdraeth

Proeinial, pro.i'mi.al a, rhaglithiol Protace, pro.tas' i, croesaw i ti Inbsp;Profanation, prof.a.na'shun n, halogiadnbsp;Profane, pro.tan' a, halog, halogedig,nbsp;diras:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;halogi; ammharchu, liygru*

Profane nistory, hanesiaeth gyfifedin Profanity, pro.tan'i.ti n, halogrwydd,nbsp;drygfuchedd, anedmygeddnbsp;Profess, pr�.f�s' v, proflesu; cyfiesu,nbsp;addef, arddelwi

Profession, pro.lesh'un n, proffes, pro-fl'esiad, aadefiad; galwad, galwedig-aeth nbsp;nbsp;nbsp;[igaethol, proAesol

Professional, pr�.fesh'un.al �, galwed-Protessor, pro.tes'ur n, athraw, entraw, profteswr, cadeirdraw, arathrawnbsp;Professorsnip, pr�.tes'�r.ship n, proffes-wraeth, cadeirdrawiaeth, cadeirswyddnbsp;Proffer, prof'�r vt^ cynnyg, rhoi cais; n,nbsp;cynnyg, cynnygiad

Proticience, pr�.tish'ens, Proficiency, prl3.tish'en.si n, cynnydd, cyrhaeddiad jnbsp;gwelliant, gradcUad


259

-ocr page 284-

PRO path, fat. ere met, m^-rine, pin, orb, on, c�rre, cut, tw=too, t\Vk=took;

Proficient, pro.fish'ent a, iiydaysg: n, dyn dysgedig; graddwr (manteisiolnbsp;Proticuous, pr�.fik'�.u8 a, defbyddiol;nbsp;Profile, pro'fil n, llun cyfarystiys, ys-tlyswyneblun, ystlyslun, ystlysweddnbsp;Profit, prot'it f, buddio, liesau, JJesio,nbsp;elwa, enniil; cedn; manteisio; gweli-au: w, budd, ced, elw, enniil, lies,nbsp;elwant, buddiant; cynnyrch, flrwyth.nbsp;Profit and loss, enniil a chollednbsp;Profitable, prol'i.td.bl a, buddiol, llesol,nbsp;llesiannolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ioldeb

Profitableness, pron.tamp;.bl.nes n, budd-Profitless, prorit.Ies a, difudd, diles, di-enniil, diflrwyth; ofer, gwag Profligacy, prot'li.ga.8i �, anfadedd,nbsp;drygfuchedd, dyhirwch, anfadrwyddnbsp;Profligate, profii.gat a, anfad, dyhir,nbsp;dirinwedd, diras, penrydd, anfuch*nbsp;eddol; ysgeler: n, dyfiiryn, drygfabnbsp;Profiuence, proflu.ens n, rhediad, llifiadnbsp;Profinent, proflii.ent a, darlifol, deilliolnbsp;Profound, pr�.t�ii-nd' a, dwfh, gorddwfn jnbsp;dirgel, cudd; trwyadlnbsp;Profundity, pro.fun'dl.tf, Profoundness,nbsp;pr�.tuwnd^nes �, dyfnder, dyfneddnbsp;Profuse, pr�.f�s' a, trahael, gorhael,nbsp;rhyhael, trahelaeth; atradus, gwas-traffus, treuJgar, dyfetbgar [ alradnbsp;Proluseness, pro.t�s'nes n, gorhaeledd;nbsp;Profusion, pro.fiizhan n, gorhaeledd,nbsp;gormodedd, arJdigonedd, gorddigon-edd; af'radlonedd, gwastraffnbsp;Prog, prog ra, lluniaetfi, arlwy; vi, helanbsp;Uuniaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [cenedliad

Progeneration, pro. jen. u. ra'shun n, Progenitor, pr�.jen'i.t�r n, hynafiad;

cenedlor; hendad, hendaid ^ (^essill Progeny, proj'i.ni n, hil, epil, hiliogaeth,nbsp;Prognostic, prog.nos'tik n, argoel, rhag-arwydd, cyntair, darogan: a, rhagar-goelns, daroganus, arwyddolnbsp;Prognosticate, prog.nos'ti.kat vt, rhag-ddangos, rhagarwyddo; rhagddewinonbsp;Prognostication, prog.nos.ti.kii'shun n,nbsp;rhagddangosiad; daroganiadnbsp;Prognosticator, prog.nos'ti.ka.t�r n,nbsp;dewin, daroganwr, rhagfynegwr.nbsp;Weather prognosticator, hin-ddar-oganwr, rhagfynegwr y tywyddnbsp;Programme, pro'gram n, rhaghysbysiad;nbsp;hysbysien, rhagien

Progress, prog'res n, mynediad ym nuaen, ymdaith, cylchdaithj hyntnbsp;Progress, pr�.gres' vi, myned ym mlaennbsp;Progression, pro.gresh'un n, mynediadnbsp;ym mlaen, graddiaut, cynnyddiant

Progressional, pr�.gresh'un.al. Progressive, pro.gres'iv a, gradd-ddringol, graddoi, graddiannol; cynnyddolnbsp;Progressiveness,pro.gres'iv.nesn, gradd-fynedolrwydd, graddolrwyddnbsp;Prohibit, pro.hib'it vt, attal, gwahardd,nbsp;gwarafunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gwarafuniad

Prohibition, prS.hi.bish'un n, gwahardd-Prohibitory, pro.hib'i.tur.i, Prohibitive, pro.hib'i.tiv a, gwaharddolnbsp;Proin, proin v, tocio, blaendori; ysgy thrunbsp;Project, pro.jekP v, dyfeisio, cynllunio,nbsp;rhaglunio, cynlinellu; ysgwyddo, croginbsp;allan; tafia allan, ergydio (^twriadnbsp;Project, proj'ekt n, dyfais, cynllun, rhag-Projectile, pr�.jek'til a, hydafl, tafled-igol, ergydiol: n, tafledigydd, tafibethnbsp;Projection, pro.jek'shun n, tafliad, er-gydiad; dyfeisiad; cynlluniadj ys-gwyddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_lluniwr

Projector, pr�.jek't�r n, dyfeisiwr, cyn-Projecture, pr�.jek'tsh�r n, tafliad, er� gydiad, ysgwyddiadnbsp;Prolapse, pro.laps' vi, gorestyn allan: n,nbsp;gorestyniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I hirgrwn, fel wy

Prolate, pro.lat' vt, dadgan, adrodd: a, Prolation, pro.la'shnn n, dadganiadnbsp;Prolegomena, prol.i.gom'en.l np, rhag-ymadroddion, rhagnodion, rhagaraethnbsp;(a prolegomenon, proi.i.gom'i.non)nbsp;Prolepsis, pr�.lep'sis n, rhagddimadiad,nbsp;rhaggymmeriad, rhagatebiadnbsp;Proleptic, pro.lep'tik a, rhagddirnadolnbsp;Prolific, pro.lit'ik a, Jiiliog, epiliog, epil-gw; firwthlawn, toreithiognbsp;Prolix, pro.liks' a, hirfaith, maith, hirnbsp;Prolixity, pro.iik'sUi �, meithder; geir-garwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ilelarwr

Prolocutor, proPb.kU.tdr n, rhagletarwr, Prologue, prol'og �, rhagymadrodd,nbsp;rhagaraethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[oedi, gohirio

Prolong, pro.long' vt, estyn, hwyhau; Prolongation, pro.long.ga^shun �, es-tyniad; addoediadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhaglith

Prolusion, pr�.l�'zhun n, rhagchwaren, Promenade, prom.en.ad' n, rhodtanbsp;Prominence, prom'in.ens w, ysgwyddiadnbsp;allan, crogiad drosodd, bargodie; bannbsp;Prominent, prom'in.ent a, yn ysgwyddonbsp;allan, bargodol, darnodol; ban, banognbsp;Promiscuous,pr�.mis'k�.us a, cymmysg-edig, plithdraphJithnbsp;Promise, prom'iz v, addaw, gaddawnbsp;Promise, prom'is n, addaw, aduewid,nbsp;gair. Breach of promise, toraddewidnbsp;Promising, promi.zmg a, gobeithlawn,nbsp;gobeithiol: 7), addawiad


260

-ocr page 285-

lute; l�nc, no, mute; .she, zh^z azure; thm, THis; i=dzh, PRO


Promissory, prom'i.sur.i a, addawedifjol,

addewldiol. Promissory note, addaweb Promontory, prom'un.tur.i �,pentir, pen-arth, penryn, penmaen, morben, twynnbsp;Promote, pr�.m�t' vt^ dwyn ym mlaen;

hyrwyddo; dyrchatu [rhwyddhawr' Promoter, pr�.m�'t�r n, dyrcliafydd,nbsp;Promotion, pr�.m�'shun n, dyrcbafiad,nbsp;codiad, rhaciantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mlaen, codi

Promove, pro.mwv' vt, symmud ym Prompt, promt a, parod, dioed, bylaw,nbsp;buan: vt, totweini, clnstlefaru, clust-weini; annog, cynhyrtu, cymheU.nbsp;Prompt payment, arian parodnbsp;Prompter, prom'tur n, cofweinydd, clust-weinydd; annogwr, cymhellyddnbsp;Promptitude, prom'ti.t�d, Promptness,nbsp;promt'nes n, parodrwyddnbsp;Promptuary, prom tshii.ur.i n, trysorfanbsp;bwydgell, ystordynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{ annogiad

Prompture, proin'tshur n, cymbeiliad, Promulgate, pro.mul'gat, Promulge,nbsp;pro.mulj' vt, cyhoeddi, bysbysu, lied-daenu, taenu, dadgannbsp;Promulgation, prom.ul.ga'shun n, hys-bysiad, cyboeddiad, taeniad ar lednbsp;Promulgator, prom'ul.ga.tur n, adrodd-wr, cyboeddwr, lled-daenwrnbsp;Prone, pron a, gogwyddol, llechweddol;

tueddol, cbwannog, tueddgar Proneness, pro'nes n, gogwyddiad, llech-wedd; chwannogrwydd, tuedd, tuedd-Prong, prong n, tiorcb, pig fforch [iadnbsp;Pronominal, pro.nom'i.nal a, rbagenwolnbsp;Pronoun, pr�'n�i^n n, rhagenwnbsp;Pronounce, pr�.n� wns' v, cynanu, seinio;nbsp;traetbu, llefaru. A pronouncing dictionary, geirlyfr cynaniaethol, geir-iadur cynaniadol neu seiniadolnbsp;Pronunciation, pr�.nun.si.a'shun n, cyn-aniad, cynaniaetb, seiniad; traethiadnbsp;Proot, prwf n, praw, prawf, profiad;nbsp;tystioiaeth; arddangosiad; prawllen,nbsp;protien; arwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(brawl

Proofiess, prwi'les a, ammhroledig, di-Prop, prop n,atteg, annel, canbost, colotn, cynnalbost: vt, attegu, cynnalnbsp;Propagable, prop'a.gU.bi a, cenedladwy;

taenadwy, lluosogadwy Propaganda, prop.a.gan'da n,cymdeith-as genadol Kuteinaiddnbsp;Propagate, prop'a.gat v, epilio, cenedlu,nbsp;lluosogi; taenu, lied-daenu, cyhoeddinbsp;Propagation, prop.a.ga shun n, ceiiedl-iad, cyboeddiad, lled-daeniadnbsp;Propagator, prop'a.ga.tur n, cenedlwr,nbsp;cyboeddwr, bauwr, magwr

Propel, pro.pel' vt, gyru ym mlaen Propend, pro.pend' vt, pwyso ym mlaen,nbsp;tueddu at, gogwyddonbsp;Propendence,pr�.pen'dens,Propendency,nbsp;pr().pen'den.8i n, gogwydd, gogwydd-lad, tuedd, tueddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol

Propens, pro.pens' a, chwannog, tuedd-Propension, pro.pen'shun. Propensity, pro.pen'si.ti n, tueddiad, tueddfrydnbsp;Proper, prop'�r a, priod, pnodol; iawn;nbsp;aada8,cyladdaS,cymhwys,cymmesur;nbsp;gweddaidd; gpsgeiddig, tlws laddaanbsp;Properly, prop^Ji ad, yn briodol, ynnbsp;Propemess, prop'ur.nes n, addasrwydd,nbsp;priodoldeb, gosgeiddrwyddnbsp;Property, prop'dr.ti�, priodoledd, priod-obaeth, cynneddt, cynddawn, cyn-duedd, anianduedd, anianawd; per-chenogaetb, eiddo, meddiant. Realnbsp;property, meddiannau anghyftronbsp;Prophecy, prof'i.si n, propbwydoliaeth,nbsp;darogan, rhagfynegiadnbsp;Prophesy, prof'i.si v, prophwydo, rhag-tynegu, rbagddywedyd, daroganunbsp;Prophet,prof'et w,prophwyd; daroganwr,nbsp;dewinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( daroganes, dewines

Prophetess, pro!'et.es n, propbwydes; Prophetic, pro.fet'ik, Prophetical, pr�-let'i.kal a, prophwydol, prophwydoi-iaethol; daroganolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(oganu

Prophetize, prof 'et.�z v, prophwydo, dar-Prophylactic, prot.i.lak'tik a, rhagtiaen-ol, cadwadol, rhwystrol Propine, pr�.p�n' vt, cynnyg yn gariiaiddnbsp;Propinquity, pr�.ping'kwi.ti n, agosder;

cymmydogedd; perthynas Propitiable, pro.pish'ya.bl a, cymmodad-wyj dyhuddadwy, ooddiouadwynbsp;Propitiate, pr�.pish'i.at vt, cymmodi,nbsp;heddychu, boddloni, dyhuddonbsp;Propitiation, pro.pish.i.a'shun n, dy-huddiant, heddychiad, cymmod, cym-modiad; dadolwch, iawn; boddhadnbsp;Propitiatory, pr�.pish'ya.tur.i n, tru-gareddfa; a, cymmodol, dyhuddolnbsp;Propitious, pro.pish'us a. tosturiol, tiriou,

grasiawn,trugarog,rhadlawn,hynaws,

boddlawn, dyhuddol Proplasm, pro'plazm n, mold, cynlluunbsp;Proponent, pr�.p�'nent n, cynnygiwrnbsp;Proportion, pro.po'r'shun n, cyfartdedd,nbsp;cyfartalwch, cytran: vt, cymmedroli,nbsp;cymmesuro, cyfartaiu, cyweirionbsp;Proportionable, pr�.po�r'shun.a.bl, Proportional, pr�.p��r'shun.al, Proportionate, pro.po�r'stiun.at o, cytartal, cym-mesur, cymmeiniol, cymmedroinbsp;2G1

-ocr page 286-

PRO Tgt;ath, fat, erg. met, ma-rine. pin. 6rb. on, c�rve cnt, t\v=:too, t'vvk=:took; Proportionality,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro.p��r.shun.aPi .ti,} Prospective, pro.spek'tiv a, ardremol, j

so nbsp;nbsp;nbsp;V, 11 nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kai/ilnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10/1 iiKq/gt;i

Proportionateness, pr�.p��r'shun.at-nes n, cjmmedredd, cymmeintiolaeth cymhwyseddjcyfartalrwydd.cyfartal-edd, cymmesuredd [�^yni^^surolnbsp;Proportionally, pr�.p�r'shun.al.i ac?, ynnbsp;I Voposal, pr�.p�^zal w,cynnyg,cynnyffiadnbsp;Propose, pr�.p�z' v, cynnyg; bwriadunbsp;1'roposition, prop.o.zisli'un n, cy nnygiad;

testyn; gosoaiad, gosodedigaeth Propositional, prop.o.zish'un.al a, cyn-nygiadol, testynoi, gosodedigolnbsp;Propound, pr�.p�wnd' vt, cynnyg, gosodnbsp;ger bron, rhoi o flaennbsp;Proprietary, pr�.pr�'i.tur.i w, perchen,nbsp;perctienog, tneddiannydd: a, perchenolnbsp;Proprietor, pr�.pr�'i.tur w, perchenog,nbsp;perchen, percnenydd, meddiannyddnbsp;Propriety, pr�.pr�'i.ti n, priodoldeb,nbsp;priodolder, cymhwysder, addasrwydd,nbsp;l^ropugn, pr�.p�n'ri, amddifFyn, diffynunbsp;Propugnation, pro.pug.nashun n, am-dditi'yniad, diffyniadnbsp;l*ropugner, pr�.p� nur n, amddifiynvddnbsp;Propulsion, pro.pul'shun n, ergydiad,

^�'g'yd, gwthiad, gyriad Prore, pro�r �, fflureg Hongnbsp;Prorogation, pr�.r�.ga'shun n, godoriad,nbsp;oediad, gohiriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gohirio

Prorogue, pr�.r�g' vt^ godori, addoedi,

Proruption, pro.rup'shun n, toriad allan'Prosy, prozi a, rhyddieithog; diflas Prosaic, pro.za'ik a, difydr, rhyddieitliol| Protect, pro.tekp vt, amddiflyn, achlesu,nbsp;Proscenium, pro.si'ni.um �, chwareufa,; noddi, diogelu quot;quot;nodded, nawddnbsp;chwareufwrddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwahardd Protection, pro.tek'shuii amgeledd,

Protectionist, pro.tek'shun.ist n, diflyn-dollwr; amnoddwr nbsp;nbsp;nbsp;[noddol

Protective, pr�.tek'tiv a, amddiffynol, Protector, pro.tek'tur n, amddifFynyddnbsp;Protend, pr�.tend' vt, estyn allan, go-htrionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd, sarigrwydd

Protervity, pr�.t�r'vi.ti n, afrywiog-Protest, pr�.test' v, gwrthdystio, ardystio Protest, pr�'test n, gwrthfarn, gwrthairnbsp;Protestant, prot'es.tant n, gwrthdyst,nbsp;ardystiwr; gwrthbabyddwr: a, ar-dystiol; gwrthbabyddol [babyddiaethnbsp;Protestantism,proPes.tant.izm w,gwrth-Protestatlon, prot.es.ta'ahun n, gwrth-dystiad, ardystiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nodiadnr

Prothonotary, pro.thon'o.tur.i n, prif-Protocol, pro't�.kol n. cotrestr Protomartyr, pr�'t�.mar.tur n, cyn-ferthyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lion

Prototype, pr�'t�.t�p n, cynddelw, cyn-Protract, pro.trakr vt^ oedi, gohirio;

estyn, hwyhau nbsp;nbsp;nbsp;� oediad

Protraction, pr�.trak'shun n, gohiriad, 2�2

Proscribe, pr�.skr�b' vt, dinoddi, difroi; Prescript, pros'kript n, un nawddgollnbsp;Proscription, pro.skrip'shun n,dinoddiad,nbsp;nawddgoll

Prose, proa w, rhyddiaith; rhydd-draith Prosecute, pros'i.k�t v, arganlyn, dilyn,nbsp;erlyn; cyhuddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iad, erlyniad

Prosecution, pros.i.kii'shun �, canlyn-Prosecutor, pros'l.k�.t�r n, canlynwr.

erlynwr, erlynydd, cospwr, cyluiddwr Proselyte, prosh'.l�t n, dysgybl, dychwel-wr: vt, troi, ennillnbsp;Prosodial, pr�.s�'di.al a, mydraiddnbsp;Prosodian, pr�.s�'di.an, Prosodist, pros'-b.dist n, mydrydd

Prosody, pros'o.di n, mydryddiaeth;

acenyddiaeth, touyddiaeth Prosopopseia, pros.�.p�.pi'y^ n, dynsod-wedd, ansodwedd

Prospect, pros'pekt w, ardrem, rhagdrem., rhagolwg, golwg. golygiad, drychiaanbsp;Prospection, pi o.spek'shun n, rhagolyg-iaa, rhagdremiad

beiol nbsp;nbsp;nbsp;rhaglen

Prospectus, pro.spek'tus �, rhaghysbys-Prosper, pros'purv, llwyddo, tycio, ffynu Prosperity, pros.per'i.ti n, llwyddiant,nbsp;ffyniant, hawdafyd, fFawd 'ftbdusnbsp;Prosperous, pros'pur.us a, llwyddiannus,nbsp;Prosphysis, pros'fi.sis w, cyd-djfiad ael-odau

Prostate, pros'tat a, rhagosodedig. Prostate gland, chwareu wrth eneu�r bled-ren nbsp;nbsp;nbsp;prudd-der

Prostemation, pros.tur.na'shun n, isel-Prosthesis, pros'thi.sis n, ychwanegiad 0 lythyren at air

Prosthetic, pros.thet'ik a, rhagosodedig Prostitute, pros'ti.t�t o, ymwerthedig;nbsp;drygionus; n, gwobrferch, putain,nbsp;huren,hoeden, dy Siren, gwraig ilwyn anbsp;pherth; t;i,ymwerthu; camddetnyddionbsp;Prostitution, pros.ti.tii'shun putein-dra, puteinwaith, ymwerthiad, ymlog-iad; camddefnyddiadnbsp;Prostrate, pros'trat a, ar lawr, ar hyd,nbsp;gohyd: vt, bwrw i lawr, iselu, gostwng.nbsp;To prostrate one�s self, syrthio i lawr.nbsp;ymiselu, ymostwng, ymgrymunbsp;Prostration, pros.trivshun n, ymostyng-iad, iseliad, crymiad, ymgrymiadnbsp;Prostyle, pr�'st�l n, rhes o goiofnau


-ocr page 287-

fire; late lYrte, no, m�te; she zh=zflznre; thin, this; i=dzh. PSO

Protractive, pro.trak'tiv a, gohirW.

addoedol nbsp;nbsp;nbsp;f fesurydd

Protractor, pro.trak'tur n, oedwr; cong;!-Protreptical, pr�.trep'ti.kal a, cynghor-ol, annogaethol nbsp;nbsp;nbsp;f gwthio allan

Protrude, pro.tru�d' p, ymwthio allan; Protrusion, pro.trw'zhun a, gwthiadnbsp;allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hwrwg; chwydd

Protuberance, pro.tti our.ans n, oddf, Protuberant, pr�.t�'bur.ant a, hwrygol,nbsp;oddfognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 allan

Protuberate, pro.tii'bur.at vi, chwyddo Proud, pruwd a, balch. Proud �esh,nbsp;cig marw. Purse-proud, arianfalchnbsp;Provable, prw'vd.bl a, profadwy, hy-brawf, a eliir ei brofinbsp;Prove, prwv ( pp proven, prw'vn) vnbsp;profi; arddangos. It proved true,nbsp;trodd allan ei lod yn wir ( porthiantnbsp;Provender, prov'en.dur n, ebrah, gogawr,nbsp;Proverb, prov'urb n, diarebnbsp;Proverbial, pr�.v�r'bi.al a, diarebolnbsp;Proverbialist, pro.vur'bi.^.ist �, diar-ebwr, diarebydd

Provide, pr�.v�d' vt, darpar, darparu darbod, parotoi, arlwyo, darmerthu.nbsp;Provided that, os

Providence, prov'i.dens n, rhagluniaeth, rhagwelediad,rhagddarbodaeth, rhag-1ydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ bodol, darbodus

Provident, prov'i.dent a, cynghorus, dar-Providential, prov.i.den'shal a, rhaglun-iaethol, rhagluniaethus Provider,pr�.v�'d�r�,darparwr,arl\vywinbsp;Province, prov'ins n, talaetli, tiriog-aeth, ardal; swydd; priodorchwyl,nbsp;gorchwyliaeth

Provincial, pro.vin^shal o-, talelthiol;

gwiadol: �, taleithben Provincialism, pro.vin'shal.izin n, llafarnbsp;ardal, llediaith

Provision, pro.vizh'un n, darpariaeth, darbodaeth; ariwy, lluniaeth, ym-borth; cynnaliaeth; ammodnbsp;Provisional, pro.vizJa im.al a, ammodol,nbsp;darbodol, darparoi

Proviso, pr�.v�'z� n, ammod, rhagam* mod, eithriad, rhagddarbodiad; go-cheliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 merthydd

Provisor, pr�.v� z�r n, darparwr, dar-Provisory, pr�.vi'zur.i a, darparoij ammodol, darbodol

Provocation, prov.o.ka shun n, annog-iant, cyffroad; ymrysonta | cynhyrfiol Provocative, pr�.v�'ka.tiv a, cv�roawl.nbsp;Provoke, pr�.v�k' rf, annog, cyth�oi, cy-uhyrfu, blino, llidio, cythruddo

Provoking, pr�.v�'king �, cyl�roawl, blin Provost, prov'ost n, ucheJfaer, arly^vyddnbsp;Prow, pro n. fflureg, pen blaen Hongnbsp;Prowess, pruw'es n. dewrder, grvmusdernbsp;Prowl, pruvpl �31, crwydrhela, crwydronbsp;Prox, proks �, math o garwnbsp;Proximate, prok'si.mat, Proxime, prok-sim a, nesaf, agosat. digytrwngnbsp;Proximity, prok.sim'i.ti n, agosrwyddnbsp;Proxy, prok'si n, dirprwy f adweryddnbsp;Prude, prwd n, mursen, coegen, pincen,nbsp;Prudence, prw'dens n, callineb, callder,nbsp;synwyr, pwyllnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ call, doeth

Prudent, prwMent a, synwyrol, deallus, Prudential pr\V.den'shal a, cynghorus,nbsp;call, pwyllusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| callineb

Prudentials, prw.den'shalz np, rheolau Prudery, pr^IrMur.i n, mursendod. coegninbsp;Prudish, pr^'dish a, mursenaida, coegnbsp;Pruina, prw'i.nS. n, glesni ar eirinnbsp;Prune, pr^n n, erinen sych: v, tocio,nbsp;ysgytnru, digeincio, brigladd; pincio,nbsp;taclunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I teJyngoch

Prunello, prw.nel'o n, llensidan; eirinen Prumterous, prw.nii'ur.us a, eirinddwynnbsp;Prurience, prvvVi.ens. Pruriency, pr w�r'-i.en.si n, vsfa, gorflysnbsp;Prurient, prwVi.ent a, Hawn o ysfa, ysolnbsp;Pruriginous, prw.rij'i.nus a, cratlydnbsp;Prurigo, prvvT'i.go n, y cratu, y cosinbsp;Pry, pr�ivt, chwiiota, craflchwilio, chwil-manta, chwilied

Psalm, sam n, salm, can ddwyfol Psalmist, sam'ist n, salmydd; caniedyddnbsp;Psalmody, sai'mo.di n, salmyddiaethnbsp;Psalmography, sal.mog'ra.fi n, salm-gytansoadiad, salmysgrileniaethnbsp;Psalter, sdrtur n, Hytr salmau, sailwyrnbsp;Psaltery, soi'tur.i n, nabl, saltringnbsp;Psellimus, sel'i.mus n, attal dywedydnbsp;Pseudo-�cc, gau, ftug, anwir [frawdnbsp;Pseudoadelphus, s�.d�.d.derius �, geu-Pseudoapostie, s�.d�.a.pos'i w, geuapos�-tol, geugenadydd

Pseudodox. s�'d�.doks a, anwir, gau Pseudograph, s�'d�.grat, Pseudography,nbsp;s�.dog'ra.li n, twyllysgrifennbsp;Pseuaoiogy, s�.dol'�.ji n, celwyddnbsp;Pseudomartyr, s�.d�.mar't�r n, geu-ferthyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iol

Pseudomorphous, s�.d�.m�r'lus o, afluu-Pseudonyme, s�'d�.nim n, ffugenw Pseudonymous, su.don'i.mus a, ffug�nbsp;enwol, dan fiugenwnbsp;Pshaw, shd �, wSt I pw! och! ffei!nbsp;Psora, so�r'a n, ymgrafu, y crafu, y cosinbsp;Psoriasis, s(),ri'a.sis �, crachen y clafrnbsp;263

-ocr page 288-

PUN path, fat, ere. met, TnA-hn�, pin, orb on curve, cut, t^rsstoo, tiVk=took;

Psychology, s�.kol'�.ji n, traethawd ar

yr enaid: eneid-ddysg Psychomachy, si.kom'a.ki n, ymdrechnbsp;rhwng cord ac enaidnbsp;Psychomancy s�'k�.man.si n, ellyllgoelnbsp;Ptarmigan, tar'mi.gan n, aderyn tebygnbsp;i�r betrysen, yn cartrelu yn y gogleddnbsp;Ptisan, tiz'an n, math o ddiod feddygol;

heidd-ddwr ( ran, plwyn, addfedoed Puberty, pii'bur.ti ti, addfedrwydd oed-Pubescence, pu,bes'ens w, addfediad,nbsp;plwyniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| oed

Pubescent, pii.bes'ent a, mewn addfed-Public, pub'lik a, cyhoeddus; cyffredin: n, cyffredin, gwladwriaeth. Public^nbsp;house, tafarndy, ty tafam. Publicnbsp;opinion, llaia y wlad. In public, arnbsp;gyhoedd, yn gyhoeddus. The public,nbsp;y cyhoedd, y cyffredin, y werinnbsp;Publican, pub'li.kan �, trethgasglwr,nbsp;publican; tafarnwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Publication, pub.li.ka'shun n, cyhoedd-Publicity, puo.lis'i.ti n, cyhoeddusrwydd Publish, pnb'iish vi^ cyhoeddi, gosodnbsp;allan, hysbysunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adroddwr

Publisher, pub'lish.ffr n, cyhoeddwr; Puce, pus a, gwineugoch, chwanenliwnbsp;Pncelage, pii'sel.aj n, morwyndodnbsp;puck, puk ri, ellyll. Puck-ball, codennbsp;fwg, coden hyrednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ crychu

Pucker, puk'ur crych, crychni: vt, Pudder. pud'ur n, ffwdan; dadwrdd,nbsp;dwndwr, dwndriad; v,ffwdanu; dwn-dro, dadyrddu

pudding, pwd'ing n, poten. Pudding-bag, cwd poten, poten-gwd. Pudding-pan, pabell boten. Pudding-time, llawn pryd, yr iawn adegnbsp;Puddle, pud'i n, corbwll, lieidbwll, llacanbsp;Puddly, pud'li o, lleidiog, bawlydnbsp;Pudency, pu'den.si, Pudicity, p�.dis'i.tinbsp;n, diweirdebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| genaidd

Puerile, puur.il a. plentynaidd, bach-Puerility, pii.u.ril'i.ti plentynrwydd Puerperal, p�.�r'pur.ai a, tsgorol [esgornbsp;Puerperous, p�.�r'pur.us u, esgorol, ynnbsp;Puff�, put �, pwft, chwa, chvryth, awel,nbsp;awelan; coden flodio; v, chwythu,nbsp;pyffio, erthychain, bremian, ym-chwyddo; gwagtoli, gwagtostio. Puffball, cwd y mwg, coden eurychnbsp;Puffin, puf'in n, palnbsp;Puffy, puf'i a, awelog, cwthynognbsp;Pug, pug n, ab, epa, gwrab; ci bychannbsp;Pugging, pug'ing n, cymmrwd garwnbsp;Pugh, p\V i, pw I twinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 dyrnaid

^�ugil, pu'jil n, dyrueidyn*, dyrnodiwr;

Pugilism, pii jil.izra n, dyrnymladd, ym-laddiad nbsp;nbsp;nbsp;[ymladdwr

Pugilist, pii'jil.ist n, dymodiwr, pafffwr, Pugnacious, pug.na'shus a, ymladdgarnbsp;Pugnacity, pug.nas'i.ti n, ymladdgar-wch, cecrusrwydd

Puisne, pii'ni o, iau; is nbsp;nbsp;nbsp;fnerth

Puissance, p��is.ans 7i, gallu, grym, Puissant, p�'is.ant a, galluog, grymus,nbsp;nerthoi, nerthog, cadam, crytnbsp;Puke, p�k V, cyfogi, taflu i fyny, gloesi;nbsp;n, gloes; cyfog

Puker, pU'k�r n, cyfog, gloes; cyfoglyn Pulchritude, purkr�.t�d n, harddwch,nbsp;tegid, tegwch, glendid, teleidrwyddnbsp;Pule, pill vt, cwynleisio, cwj^nfannbsp;PuUcose, p�'li.k�s a, chweiniogj^landiaidnbsp;Pulkha, pul'ka �, cerbyd llusg y Lap-Pull, p^l w, tyn, tynfa, tyniad: vf, tynu.

To pull hard, dirdynu nbsp;nbsp;nbsp;( cywes

Pullet, p'PvPet n, cywen, cywenig, iaren. Pulley, p^vPi n, chwertan, troellnbsp;Pullulate, pul'�.lat vi, blaendarddu,nbsp;blaguro, egino, bywyllanbsp;Pulmonary, pul'mon.ur.i, Pulmenic,nbsp;pul.mon'ik a, ysgyfeiniol. Pulmonary consumption, darfodedigaeth, ys-gyteinwstnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn

Pulp, pulp n, bywyn, mwydionyn, myw-Pulpit, pvvTpit n, areithle, pregethfa Pulpv, pul'pi a, bywynaidd, mwydion-aidd, meddal, tynernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[guriad

Pulsation, pul.sa'shun n, curiad, gwaed-Pulse, puls n, cur y galon, curiad y gwaed, gwaedguriant; ydbys, pys, ffanbsp;Pulsion, pul'shun w, gyriad ym miaeunbsp;Pulverable, pul'vur.a.bl a, llychadwy,nbsp;pyloradwy, gronynadwynbsp;Pulverization, pul.vur.i.za'shun n, llych-iad, manbwyad, pyloriadnbsp;Pulverize, pulVur.�z vt, llychu, malu,nbsp;pylori, manbwyo

Pulverulent, pul.ver'ti.lent a, llychlyd Puma, pii'ma n, Hew Americanbsp;Pumex, pii'meks n, chwydfaen, Uosgfaennbsp;Pumice, puin'is chwydfaen, Uosgfaennbsp;Pump, pump �, sugnedydd, sugnai,nbsp;sugubib; esgid ddiwaltas: r, sugn-dynu, sugn-godi

Pumpkin, pump'kin n, pwmpa, pompiwn Pun, pun �, geirdro, mwysair: v�, geir-droi, geirchwareu, mwyseirionbsp;Punch,punsh �, tylliedydd, trydyllydd;nbsp;cymmysglyn; pwt o ddyn; ysgentyn:nbsp;V, trydyilu; tvllu; gwthionbsp;Puncheon, pun'shun tylliedydd, try-dyilydd: gwlybtcs\ir o 120 galwyunbsp;264

-ocr page 289-

�r�; late, line, no, mute; she zh=z azure: thin, this; j=dzh. PUR


Punchinello, pun.tsni.nei o �, jsgeritya P unctilio, pungk.til Vo Tijpyncyn, many 1-bwncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frhytanoi, gorfanwl

Punctilious, puugk.til'yus a, manylaidd, Punctual, pungktsh�.al a, cywir i�rnbsp;pwnc, geirwir, manol, gofalus, many!-aidd; lawnamserol, prydlawnnbsp;Punctuality, pungk.tsh�.ai'i.ti n, man-ylrwydd; prydionrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nodi

Punctuate, pungk'tshu.at vt, gwahan-Punctuation, pungk.tsh�.a'shun w, gwa-hannodiad, gwahannodiaeth Punctulate, pungk'tsh�dat vt, pigfanunbsp;Puncture, pungk'tshur n, pigiad, pig-dwil, pigtan: vt, pigfanunbsp;Pundle, pun'dl n, troien o lenyw, trolennbsp;Pungency, pun'jen.si n, llymdernbsp;Pungent, pun'jent a, Jlyra, irad, tostnbsp;Punic, piinik a, perthynol iV Cartha-giniaid; twyiiodrus, antiyddlawnnbsp;Puniness, pii'ni.nes n, eiddiledd, bych-ander, bychanedd

Punish, pun'ish vt, cospi, ceryddu; poeni Punishab.e, pun'ish.a.bl a, cospadwynbsp;Punishment, pun'ish.inent n, cosp, cosp-edigaeth. Capital punishment, dien-yddiaeth, cosp eithat y gytraithnbsp;Punition, pii.nish'un n, cospiad, ceryddnbsp;Punitire, pu'ni.tiv a, cospol, ceryddolnbsp;Punk, pungk n, putain, hoeden, hurennbsp;Punster, pun'sturn, geirdroedydd [ llyfhnbsp;Punt, punt n, cwch bychan �, gwaelodnbsp;Puny, pli'ni a, egwan, eiddii, bychaunbsp;Pup, pup n, ci bach, ciyn, colwyn, cenawnbsp;ci: VI, dytod t chwn, bwrw c^nnbsp;Pupil,pu'pil n, ysgolhaig, ysgolwr; dysg-yb), dysgadur; canwyll ilygadnbsp;Pupilage, p�'pil.aj n, dysgoed, dysgaeth,nbsp;dysgyblaeth; maboed, inebydnbsp;Pupillary, p� pil.ur.i a, dysgedyddolnbsp;Puppet, pup'et n, delwan, llamddelw.nbsp;Puppet-show, delwiamsach, chwareunbsp;llamddelwaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^ciau; coegyn

Puppy, pup'i ft, ci bach, cynyn, ciyn, Pur, pur vi, chwyrnu: n, gryngiadnbsp;Purana, pii.ra'na n, iiytrau sanctaidd yrnbsp;Indianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddaii, byrwel

Purblind, p�r'bl�nd c, cibddall, coeg-Purblindness, p�r.bl�nd'nes n, cibddellni Purchase, p�r'tshas v^jprynu, pwreasu:

n, pryniad, pwreas j mysg; gwir Pure, pii�r a, pur, glan, purlan; digyra-Pureness, piiVnes n, purdeb, puredd,nbsp;purder, purdranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

P nrgatioujpur.ga'shun n,glanhad,carth-Purgative, pur'ga.tiv n, carthai, carth-iedydd: a, carthedigoi; glauhaol

Purgatory, pur'ga.tur.i n, purdau Purge, purj n, carthiedyda, carthai; v,nbsp;carthu, arllwyso, glanhau, gogarthujnbsp;puro, coetni; rhyddhau. Purging,nbsp;carthiad; rhyddni,ybibnbsp;Purification, piiV.i.fi^Ka'shun n purad,nbsp;puredigaeth, glanhadnbsp;Punficative, pU.rit'i.ka.tir o, pureiddielnbsp;Purifier, pur'i.t�.�r n, purwr, coethwr,nbsp;puryddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[teru

Purify, p�yi.fi v,coethi, puro, pureiddio, Puritan, piiVi.tan n, coethyn, purddynnbsp;Puritanic, p��r.i.tan'ik a, coeg-grefydd-ol, llymgrefyddol, coeLhynol j_dodnbsp;Puritanism, pii�r'i.tan.izm n, coethyn-Purity, p�ri.ti n, purdeb, purdra^nbsp;puredd; glendid; coethdernbsp;Puri, purl n, chwerw-iysyn; eirionwe:

V, fireulo, crychleisio nbsp;nbsp;nbsp;| aeth

Purlieu, piir'iii �, cyfiin, ffin, cymmydog-Purlin, pur'iin n, trawslath, croeslath Purloin, p�r.l�in' vt, darnguddio, twyll-guddio; chwilena; lledrata, dwynnbsp;Purple, pur'pl a, porphor, glasgoch,nbsp;cochlas, rhuddgocn, aulas, gwaedliwnbsp;Purples, pur'plz np, heintnodaunbsp;Purplish, pur'plish a, porphoraiddnbsp;Purport, pur'purt a, ystyr; sylwedd,nbsp;swm, cynnwysiad, ergyd; tueddiad,nbsp;rhediad: vt, arwyddo; cynnwysnbsp;Purpose, pur'pus n, bwriad, meddwl,nbsp;amcan, dyben, perwyl, arfaeth: v,nbsp;amcanu, bwriadu. For this purpose,^nbsp;er mwyn hyn. To no purpose, ynnbsp;ofer, yn ddiles, yn ddieHaithnbsp;Purr, piir n, morhedyddnbsp;Purse, purs n, alwar, amner; cod: vt,nbsp;amneru, cadw. Purse-proud, arian-falch

Purser, pur'sur n, alwerydd, amnerydd Pursiness, pur'si.nes n, byranadleddnbsp;gan dewdra,tordynrwydd,cestogrwyddnbsp;Purslain, purs'ian n, llysieuyn o�r enwnbsp;Pursuable, pur.siia.bl a, canlynadwy,nbsp;erlynadwy ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[erlyniad

Pursuance, pur.sii'ans n, canlyniad, Pursuant, p�r.s�'ant a, canlynolnbsp;Pursue, p�r.s�' v, canlyn, dilyn, erlyn,nbsp;erlid, ymlid; olrhainnbsp;Pursuit, pur.s�t' n, canlyniad, erlyn,nbsp;erlyniad, erlid, ymlid, ymlidiad; ym-lidfa, erlidta; olrhemiadnbsp;Pursuivant, pur'swi.rant n, rhingyllnbsp;arwyddfardd; cenad gwiadnbsp;Pursy, piir'si a, byranadiog gan dewdra;nbsp;tordyn, cestog

Purtenance, pfir'ti.nans n, syrth anifail

265

-ocr page 290-

QUA path, fat. ere, met, mar-ine, pin, orb, on, curve, cut, t'V-=rtoo t�Mc-=took;

i^urulence, pii�r'u.lens, ir�uruieucy, pii�r'-iPuzzle, puz' 1 n, �yryawcn, cytyng-ii.len.si crawniad, madriad nbsp;nbsp;nbsp;| gynghor, petrusdod, astrusi; pos* v,

Puru.ent, pii'r u.lent a, crawnllyd, gor-i dyrysu, pen�wdanu, petruso liya, madreddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� Pygarg, pTgarg n, gwyddatr j yr hebog

Purvey, pur.va' v, darparu lluniaeth I glas, yr eryr tinwyn nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

darmerthu, portfimona; prynu bwyd Pygmean, pig.mi'an a, corddynol, cbr-Purveyance, pur.va'ans n, porthmonaeth l Pygmy, pig'mi re, corddyn, dynyo, cbryn Purveyor, pur.va'ur re, porthmon, dar-j Pyramid, pir'a.mid re, cytangor�pigiaianbsp;merthydd, arlwywrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| bodiad a thair ochr neu ychwaneg; bera,

Pus, pus re, crawn, gor, mad redd Push, p'Pvsh re, gwth, hergwd, ysgwd,nbsp;ysgwth, hwp, hwrdd; ymdrech: vnbsp;gwthio, hyrddio; ymwthio, ymdrechunbsp;Pusillanimity, p�.sil.an.im'i.ti re, gwan-galondid, llwfrdra, annewreddnbsp;Pusillanimous, pii.si.lan'i.mus a, gwan-galon, digalon, annewr, anwrol, Ilwfrnbsp;Puss, pvVs re, cath, titw; ysgyiarnognbsp;Pustule, pus'tshiilre, pendu�yn, llynoryn,nbsp;crugUarddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorynaidd

Pustulous, pus'tshii.lus a, crugdarddlyd, Put, pwt (^pt amp; pp put) vt, gosod, dodi,nbsp;rlioddi, cyfeirio. To put an end to,nbsp;diweddu. To put aside, neillduo. Tonbsp;put asunder, gwahanu. To put innbsp;order, tretnu, cyweirio. To put innbsp;prison, carcharu, rhoi yng ngharchar.nbsp;To put ott, oedi gonirio. To put onnbsp;(to wear), gwisgo, rhoi am. To putnbsp;out, di�odd. To put out the eyes,nbsp;dilygeidio, tynu�r liygaid. To put tonbsp;death, lladd, rnoL i tarwolaeth. Tonbsp;put to silence, gostegu, dystewi. Tonbsp;put together, uno, cyssylltu [cardiaunbsp;Put, put re, drel, lleban; math o chwareunbsp;Putage, pii'tai re, anniweircleb benywnbsp;Putanism, p�Ta.nizm n, puteindra, put-emwaitn

Putative, pii ta.tiv a, tybledig, cylrited-Putid, pii'tid a, ffiaidd, gwael Putretaction, p�.tri.tak shun re,braeniad,nbsp;raallor, liygriad, pydredd, madreddnbsp;Putretactive, p�.tri.tak'ti 7 a, llygrol,nbsp;braenedigol, nadlaidd, madreddolnbsp;Putrefy, pii'tri.t i v, braenu, pydru,mallu,nbsp;hadlu, madreddu, madrunbsp;Putrescence, pii.tres'ens re, malldoJ,nbsp;pydredd, hadledd, madreddnbsp;Putrescent, pii.tres'ent a, yn pydru, ynnbsp;braenu, yn llygru; pwdrnbsp;Putrid, pii'trid a, braenllyd, pwdr, mall,nbsp;ilygredig, hadlog, drewllydnbsp;Putrutness, piitrid.nes, Putridity, p�-trid'i.ti re, braenedd, pydredd, hadleddnbsp;Puttoclc, put'uk re, cutyll, cuayllnbsp;Putty, put'i re, sytiidoes, toeslud

Purview, pur'vii re, ammod; rhagddar-i pigwrn, pigadail, pigdwr

Pyramidical, pir.a.mid'i.kal, Pyramidal, pi.ram'i.dal a, ar ddull bera, beraolnbsp;Pyre, pi'r re, tanllwyth angladdol, coel-certh

Pyretics, pi.ret'iks re, gwrthgryd, medd-yginiaetli riiag twymynon Pyretology, pir.i.tor�.ji re, poethgryd�nbsp;yddiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ tantaen, careg dau

PvTite, pir'�t (p pyrites, pi.r�itiz) re, Pyrogenous, pi.roj'i.nus a, tanolnbsp;Pyrolatry, pi.rol^.tri re, tanaddoliadnbsp;Pyromancy, ptr'o.man.si re, tanddewin-iaeth, tangoel

Pyrometer, pi.rom'i.t�r re, gwrestesury dd Pyrosis, pi.r� sis a, dytrlit, dytr-rednbsp;Pjrrotechnic, plr.o.tek'nik a, tangelf-yddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yd, utelyddiaeth.

Pyrotechny, pir.o.tek'ni re, tangelfydd-Pyrotic, pi.rot'ik a liosgoi nbsp;nbsp;nbsp;| edd

Pyrrhonism, piPo.nizm re, anghoelgar-Pythagorean, pi.thag.�.ri'an re, Pyth-agoraidd nbsp;nbsp;nbsp;j iades Apolo

Pythian, pith'yan a, perthynol i ofieir-Pythoness, pith'o.nes re, cuwilloges Pyx, piks re, cymrnynfiwch pabaidd

Q.

Q�ab, kwob re, y gwyniad pendew QuacK, kwak re, crachleudyg; cyfar-eddwr: a, coegteddygoi: vi, chwareu�rnbsp;coegleddygj lieisio fel hwyad [iaethnbsp;Quackery, kwakur.i re, crachteddyg-QuadragesimaJ, kwod.ra.jes'i.mal a,nbsp;grawysol, perthynol I�r garawysnbsp;Quadrangle, kwodTang.gl re, pedrongl,nbsp;pedrogl, petryal, ysgwar [onglognbsp;Quadrangular, kwod.rangquot;gii.lur a, pedr-Quadrant, kwod rant re, pedwaredd rannbsp;cyich; pedryan; ysgwar cyflegryddnbsp;Quadrantal, kwod.ran'tai a, pedwar-ranol, onglyrol

Quadrate, kwod'rat a, pedwarochrog, ysgwar: n, pedryor, pedrogiyn, ped-ryd: vi, pearydu, pearyoh, pedrori,nbsp;pedru, pearongli; cylateb [pedryorolnbsp;Quadratic, kwod.rai'lk a, pedrydaidd,nbsp;266

-ocr page 291-

�re; late; l�nc, n�, in�te; she, 2h=z azure; th'n, ruls; j=dzh. QUA

Quadrature, Kwoil'ra.ts���r �, pedror-iad, pedrugliad nbsp;nbsp;nbsp;|_biwyddoi

Quadreuniai, icwod.ren'yal a, pedair-Qua�rible, kwod'ri.bl a, pedryadwy Quadri�d, kwod'ri.tid a, pedwarholitognbsp;Qaa�niorm, kwod'ri.t6rni a, pedwar-ddull I waroclirol, pedwarochrognbsp;�Quadrilateral,' kwod.ri.lat'ur.ai a, ped-Quadrilie, ka.drir n, math o daplas;nbsp;math o ddawns; math o chwareunbsp;pedeirllaw ar y cardiau warenwolnbsp;Quadrinornial, kwod.ri.nb'mi.al a, ped-Quadripartite, kwod.rip'Er.tit a, pedeir-ranolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| ddalenog

Quadriphyllous, kwod.ri.firus a, pedr-Quadrisyliabie, jtwod.ri.sil'a.bl n, gair pedwarsili

Quadrivial, kwod.ri/yal a, pedeirffordd Quadrumana, kwod'rw.ma.na np, miiodnbsp;pedeirliawnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deirilaw

Quadrumanous, kwod'r\V.ma.nus a, pe-Quadruped, kwoa'rw.ped n, pedwar-troed, pedwarcarn, pedrybed. Quadrupeds, pedwarcarnolion Quadruple, kwod'rvv.pl o, pedwarplygnbsp;Quadruplicate, kwod.rw'pli.kat a, ped-warddybiyg:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pedwarddyblygu

Quadruplication, kwod.rw.pii.ka'shun n, pedwarddyblygiadnbsp;Quscsita, kwi'si.tS, np, pethau gofynedignbsp;Quahi kwaf n, llawniwuc, tratiwnc: v,nbsp;drachtio, cotftio, gorlyncunbsp;Quagga, kwag'S n, math o asyn gwylltnbsp;Quaggy, kwagl a, siglenog, mignog,nbsp;corslydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mignen

Quagmire, kwag'm�r n, siglen, cors, Quail, kwal n, sofliar, rhinc, rhegeu yrnbsp;yd. Quail-pipe, rhincbib, rhegenhudnbsp;Quaint, Kwant o, cymnen, cymhenllydnbsp;coegwych; ysmala, od [coegeddnbsp;Quaintness, kwant'nes n, cymhendod.nbsp;Quake, kwak vi, crynu, crydio: crynfanbsp;Quaker, kwakur n, crynwr; aelod onbsp;G^deithas y Cyte�lion

Quakerism,kwa'kur.izmn.crynyddiaeth

Qualitication, kwok�.fi.ka'shuu �, cy-mhwysder,cymhwysiad,cynDysgaet)i-iad, ^awn, arddawn

Qualify, kworU� vt, addasu, cymhwyso, tymmeru, cyt'addasunbsp;Quality, kwol'i.ii n, rhinwedd, rhm,nbsp;camp; bonedd, urdd: rhyw, rhywog-aeth, ansawdd; teithi, naws, natur,^nbsp;anian; cynneddfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_gwasgta

Qualm, Kwam n, gloes, llesraair, llewyg Qaalmish, kwam'ish a, gloesog, iies-meiriol, gloesaidd

Quanaary, Kwon.��'r'i (^Quen dirai-je? Fa beth a ddywedat am dano?) n,nbsp;cyfyng-gynghor,petrusdod,dyryswch,nbsp;penbieth, astrusi, aminneuaethnbsp;Quantity, kwon'ti.ti �, dognedd, cyfran,nbsp;rhan; swm, mesur, mamt, memtiol-iaeth; cynnwysiad. A great quantity,nbsp;llawer. A small quantity, ychydignbsp;Quantum, kwon'tum w, doguedd, swm,nbsp;cyiran; cymmaint

Quarantine, kwor'an.tin n, diheinbrawf, deugeinnydd prawt, llongyrtlinbsp;Quarrel, kwor el n, amraiael, cynhen,nbsp;ymryson, amryson, cemtach: vi, ym-ryson, amrat'aeiio, cynhenu, ceintachu,nbsp;cweryiu, ymgiprys, ynigynhenunbsp;Quarrelsome, Kwor'el.sum a, ymryson-gar, cwerylus, cecrus, arnralaeJgarnbsp;Quarrelsomeness, kwor'el.sum.ues n,ym-rysongarwch, cecrusrwyddnbsp;Quarry, kwor'i n, cleddiwig, cloddfa,nbsp;maengloddta, maengiawud; ysglyf-aeth: v, cloddio, maengloddio; ys-glytio, ysglytaethu. Quarry-man,nbsp;chwarelwr, maengloddiwr [galwynnbsp;Quart, kwort n, chwart, pedwaredd rannbsp;Quartan, kwor'tan a, peuwerydd. Quartan ague, cryd bob pedwerydd dyddnbsp;Quartation, kwor.ta'shun n, math onbsp;orchwyi fferyllaidd

Quarter, kwor tur n, pedwaredd ran, pedryran, pedrytan, pedwaran, pedeir-an; He, parth, man, cwr; nawdd,nbsp;arbediad, trugaredd, bywyd; crynog,nbsp;peg, pegaid, t�l, wyth mwysel; Hetty,nbsp;gwestle, gorsat, gwersyliia: v, ped-waru, peueir-rauu, pedryranu; ilettya,nbsp;lluestu,dofri,dofreitnio. Quarter-deck,nbsp;pedryiwrdd. Quarter-master, Uuest-eiwr. Quarter-sessions, brawdiys tri-misol, Quarter-sta֒, Hon bedror, fi'onnbsp;ddwybig. To give quarter, arbednbsp;einioes. Winter-quarter, gauatie, gor-safgauatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luaitrimisol

Quarterage, kwdr'tur.aj n, cyflog neu Quarterly, kwor'tur.li a amp; ad, trimisolnbsp;Quartern, kwor turn n, pedwarannbsp;Quarto, kw�r't� a, pedwarplyg: n, llyfrnbsp;pedwarplyg, 4to, 4plygnbsp;Quartz, kworte n, creig-risialnbsp;Quash, kwosh v, diddymu, llysu, bwrwnbsp;allan; darostwng; dystewi; bwrlymunbsp;(^fel dwtr): n,pompiwn, pwmpa; melonnbsp;Quassia, Kwosh a n, cbwerwbreu |^iognbsp;Quaternary, kw�.t�r'nur.i a, pedweir-Quaterniou, Kwo.Lur m.uu, Quaternity,nbsp;kwo.tdr'ni.ti�, pedwariant, pedwariadnbsp;2b7


-ocr page 292-

Q�l path, fat. ere met, ma-rine, pin. orh, on curve, cut, t\\=too, t\Vk=took;

Quatrain, kwot'ran n, pedair ilineii yn odli bob yn ail

Quaver, kwa'v�r n, crychyn, crychnod;

crycbiad ilaia: vi, cryctileisio Quay, ki n, iiongbortli, llwythia; porthlanbsp;Quean, kwin n, putain, dy�iren, anllad-terch, cyfi'odes, cyftouen j gloesygiadnbsp;Queasiness, kwi'zi.nes n, gwasgta cylla,nbsp;Queasy, kwi'zi a, gwrthwyiieblyd, iiiaiddnbsp;Queen, kwin n, brenines, teyrnes, banon.

Queen-bee, cornor y gwenyn Queenly, kwin'li a, breninesaiddnbsp;Queer, kwi�r a, od, iiynod, digrit, ysmalanbsp;Queerness, kwi'r'nes n, liynodrwydd,nbsp;digritedd, ysmaldodnbsp;Queest, kwist n, ysguthan, cwomennbsp;Quell, kwel v, darostwng, gorthrechO,nbsp;llonyddu; ymlonyddu [tegan, firilnbsp;Quelquechose, kelk'shoz n, rhywbethnbsp;Quench, kwensh v, ditiodd, diffoddi,nbsp;dofi; dyhuddo. To quenck thirst,nbsp;tori syched

Quenchable, kwen'shS,.bl a, dilToddadwy Quenchless, kweiish'les a, anni�odd-adwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j cwyn

Querele, kwi�r'il w, achwyniad wrth lys, Querent, kwi�r'ent n, achwynwrnbsp;Querimonious, kwer.i.mb'ni.us n, cwyn-gar, achwyngar, ceintac�lyd [[hoiyddnbsp;Querist, kwi r'ist 7i, gotynwr, hoiiedydd,nbsp;Quern, kw�rn n, llawtelin, breuannbsp;Querpo, kw�r'p� n, gwasgbais, tynwisgnbsp;Querulous, kwer'�.lus a, achwyngar,nbsp;cwyngar, ceintachlyd, tuchanllydnbsp;Queruiousness, kwer'�.lus.nes n, cwyn-garwch, tuchanrwyddnbsp;Query, kwi�r'i n, holiad, gofyniad, ym-otyniad: v, gotyn, holi; ainmheunbsp;Quest, kwest n, ymofyniad; rheithwyrnbsp;Questant, kwes'tant n, ceisydd, ymotyn-ydd, ceisiwr, ymotynwrnbsp;Question, kwes'tshun n, gofyniad, holiad, holedigaeth; arhav-'l; dadl, os.nbsp;ammheuaeth; v, holi, arholi, gotyn,nbsp;pasio; ymholi, ymotyn, amraheu. Tonbsp;put the question to him, gotyn iddonbsp;Questionable, kwes'tshun.a.bl a, am-mheuadwy, dadleuadwy, dadleuolnbsp;Questionless, kwes'tshun.les a, diam-mheuoi, diddadl, diiys, dibetrusnbsp;Qnestman, kwest'man n, ymotynwrnbsp;Questor, kwes't�r n, trethirysoryddnbsp;Questuary, kwes'tsh�.ur.i a, cybyddol,nbsp;cybyddlyd, rtieibus, gwaucusnbsp;Quib, kwib n, chwip, geirtratli, cecrairnbsp;Quibble, kwibT n, geirdro, mwysair,nbsp;mwysdro: vi, geirdroi, cylrwyscirio

Quibbling, kwib ling a, mwyseiriol: /*, mwyseiriad; amwyseda, amwysiadnbsp;Quick, kwik a, byw, bywiog; ebrwydd,nbsp;cyflym, sionc, heinit, gwisgi, buan,nbsp;clau, pres, prysur, chwib, chwipyn;nbsp;disymmwth, sydyn, dioed, flrystiol;nbsp;crati; n, byw. bywyn brysio, prysuronbsp;Quicken, kwik'n v, bywhau, bywiogi;nbsp;Quickness, kwiknes n, cytlymder, baander, cra�dernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^sugndraeth

Quicksand, kwik'sand n, iraeth byw, Quickset, kwik set n, planigyn byw;nbsp;planddraenen: vi, planu a glasgoed,nbsp;planu a drain: a, planedig a glasgoed�nbsp;A quickset hedge, bid, gwrychyn,nbsp;gwrych, planwrych, coedwrychnbsp;Quicksilver, kwik'sil.vur n, arian bywnbsp;Quiddany, kwid a.ni n, math o gy�aithnbsp;Quiditty, kwid'i.ti n, hantod, sylweddnbsp;Quiescence, kw�.es eus, Quiescency, kw�-es'en.si �, anghyllroad, Uonyddiad,nbsp;llonyddwch, gorpfawysiadnbsp;Quiescent, kw�.es'ent a, dystaw, ilonydd,nbsp;anghy�ro, gorphwysolnbsp;Quiet, kw�'et a, Ilonydd, gorphwysol,nbsp;dystaw, digynhwrf, digy�ro, tawel,nbsp;esmwyth: n, llonyddwch, tawelwch;nbsp;Vi, llonyddu, tawelu, firewynu. Benbsp;quiet, peidiwch, byddwch yn Ilonydd,nbsp;gad�wch eich gwaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Quietism, kw�'et.izin n, gorphwysydd-Quietist, kw�'et.ist n, gorphwysydd Quietness, kw�'et.nes, Quietude, kw�'i-t�d llonyddwch, esmwythdra, tawelwch, dystawrwydd, gorphwysdranbsp;Quietus, kwi.i'tus n, rhyddhad, gollyng-dod; ymadawiad; angeunbsp;Quill, kwil n, boQ asgell, pluenfon,nbsp;dyrwynbin; ysgrifellnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^dichell

Quillet, kwii'et n, ystryw, cywreinbwnc, Qu'lt, kwilt n, teisban: vC, arwnionbsp;Quinary, kw�'nur.i a, pumol, pumpolnbsp;Quince, kwins n, math o bren a�l tirwythnbsp;Quincunx, kwing'kungks �, math o lunnbsp;ar y planedau

Quinquiigesima, kwin.kwS.jes'i.ma n, dydd Bui Ynydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pumonglog

Quinquangular, kwin.kwaiig'gu.lur o, Quinquarticular, kwm.kw�r.tik'�.liir a,nbsp;pumerthyglognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_ pumddeintiog

Quinquedentate, kwin.kwi.den tat a, Quinquennial, kwin.kwen'yal a, pum-mlwyddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^pumranoi

Quinquepartite, kwin.kwi,par'fit o, Quinquina, kwin.kwi'na �, math o risglnbsp;Quinsy, kwin'zi �, ysbmog, thameg yn ynbsp;gwddf, mynyglog

263

-ocr page 293-

�re; late: l�nc, n�, mate; she, zbszz az�rc; thin, this; j=dzh. KAG


wahandro �)

Quote, icw�t vt, dyfynu, cofnodi [ebac Quoth, kwuth vt, def, medd, meddai, eb,nbsp;Quotidian, kwo.tiu'yan o, dyddiol, beu-nyddiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^niterit, deff

Quotient, kwo'shent n, cynniterydd, cyt-

Quiet, kwmt n, cy�rit o bump

Quintain, kwiu'tan, Quintin, kwin'tin n, math o chwareunbsp;Quintal, kwin tal n, canpwysnbsp;Quintessence, kwint.es'ens n, sylwedd;nbsp;rhinwedd, anian

Quintuple, kwin'tiLpl a, pumplyg Quip, Jtwip n, di^itair, ceilweirgnonbsp;Quire, kw�'r n, drefa, 24 Hen o bapyr:

c�r r tn, corganu, cydgynghanu Quirister, kw�Vis.t�r n, corgeiniadnbsp;Quirk, kwdrk n, dichelldro, cyfrwysdro,nbsp;geirdro, dichell, ystrywnbsp;Quit, kwit (pi amp; pp guit) vt, gadaw.nbsp;gadael, ymadaei a, symmud; rhydd-hau; talu, �wyrdalu: a, rhydd| weainbsp;cwbldalu. Quits, yn nnionlaw, ynnbsp;rhydd, wedi talu* Quit-rent, rhydd-dreth, rhydd-rent, rhent cytaddetnbsp;Quite, kw�t ad, cwbl, llwyr,hollolnbsp;Quittance, kwit'ans n,rhyddh�d,rhyddebnbsp;Quiver, kwiv'�r n, cawell saethau, saeth-gawell, gwitr: vi, crynu, crydio, cryd-ain; c^chbyncio | �, celiweirddynnbsp;Quiz, kwiz vt, gwatwar, cellweirddyrysu;nbsp;Quob, kwob rt, dychlamu, tysrawyonbsp;Quodlibet, kwod'ii,bet n, manylbwnc,nbsp;dyrysbwnc, cywreinbwncnbsp;Quodlibetarian, kwod.li,be.t�Yi.an n,nbsp;manylbynciwr, oll-ddadJeuwrnbsp;Quodlibetical, kwod.li.bet'i.kal a, oll-destynol

Qnoin, k�in n, conglfacn; gaing, c^n Quoit, k�it n, tafl-iechen, llechen dafi,nbsp;coeten, eoeton

Quondam, kwon'dam a, gynt, a fu, hen Querum, kwoVnm n, niter cyladoasnbsp;gynnwys pwyllgornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_niter

Quota, kw�'tamp; n, rhan, cyfran, dogn, Quotation, kw�.tashnn n, dytyniad.nbsp;Quotation marks, dytynnodau, rha^-

E.

Babate, ramp;.bat' vi, dwyn hebog yn oi I'r liaw

Raoato, r^bii'to n, math o wddi-dorch KaUbet, rah'et n, cynghwys, rhychgys-swilt; ��, cynghvyyso, rnychgyssyiitunbsp;Raboi, rab'i, BaoDm, rao'in n, aturaw,nbsp;dysgawdwr luauewig, rauhm

Rabbinical, ra.bin i.kal a, athrawaidd,

rabbinaidd lt; nysgeidiaeth y rabbiniaid Babbinist, ra5in.ist n, un hyddysg ynnbsp;Rabbit, rab'it n. cwningen, �iogen.nbsp;Babbit-warren, cwning-gaernbsp;Rabble, rab'i n, gwennos, adlawiaid,nbsp;dynionach, dynos, gwerindorf, bileinllunbsp;Rabid, rab'id a, cynddeiriog, �vrnignbsp;Rabies, ra'bi.iz n, y gynddareddnbsp;Race, ras n, gyrta, hynt, rhedta, rhed-egfa; ach, cenedl, teulu; gwreiddy n: vi,nbsp;Raceme, ras'im n, swp, pwng ^rhedegnbsp;Racer, ra'sur n, gyrleydd, rheuegyddjnbsp;rhedegtarch

Raciness, rasi.nes n, addfedflas gwin Rack, rak n, arteithglwyd, diraynglwyd;nbsp;clwyd, sychglw^d, rhesel; artaith,nbsp;dirboenj arteithiad, dirboeniad: vt,nbsp;arteithio, dirdynu, dirboeni; diwael-odi, diwaddodi. Rack-rent, tynrent,nbsp;eithatrentnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[orwst, clep

Racket, rak et n, humog, peigip; mawr-Racoon, ra.kwn' n, milyn o America Racy, ra'si a, o tins peraddted, addfed*nbsp;Ras; blasus; arab, iFraethnbsp;Radiance, ra'di.ans. Radiancy, ra'di.an-si n, llewyrch, goleuder, claerder,nbsp;dysgleirdebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ llewyrchog

Radiant, ra'di.ant a, dysglaer, pelydrog, Radiata, ra.di.a'ta np, rheiddogion I ionbsp;Radiate, ra'di.at t?,pelydru,peilio,rneiad-Radiation, ra.di.a'shun n, peiyoriadnbsp;Radical, rad'i.kal a, gwreiddiol, cyn,nbsp;cyssetin: n, ymbleidiwr tros gytnewid-iadau gwreiddiol yn ffurt y llywodr-aetb; gwreidd-ddiwygiwr [_debnbsp;Radicalness, raa'i.kal.nes n, gwreiddioi-Radicate, rad'i.kat vL gwreiddionbsp;Radication, rad.i.ka'snun n, gwreiddiadnbsp;Radish, rad'ish n, rhuddygl. Horse*nbsp;radish, rhuddygl y meirch, Wiid-radish, bysedd yr iarnbsp;Raaius, ra'dkus radii, ra'di.i) n,nbsp;banner tryfesur cylch; asgwrn erwn ynbsp;rhan isat o�r traichnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]_seileb

Radix, ra'diks n, gwreiddyn; decHreuad, Rati, rat vt, ysgubo: n, cymmysgedd.

Kiti-rafl, gwehilion y bobl, ysgraglach Raffle, rat'1 n, �ristialiad, chwareu �rist*nbsp;iau! vi, Rristialu, taflu fflristiaunbsp;Raft, ratt n, clwydfad, clucleirtad, Ciudernbsp;Ratter, rat'tur n, ceibr, ceibren, tylathnbsp;Rag, rag n, brat, bral, bril, carp, Harp,nbsp;bretyn, llerpyn, cerpyn, cahechyn.nbsp;Rag-man, carpiwr, cadachwr. Ragstone, hogiaen Iras. Rag-tag andnbsp;bou-tail, ysgraglach, bileinllu


-ocr page 294-

BAN pJth, fat, �re, met, ma-rine, pin, orb, on, cflrve, cnt, t'-V^too, t Vk=took;

Kagamuffin, rag'a.muf.in )i, brelyn,

bretyn, distadlyn

Rage, raj n, cynddeiriogrwyddjllid, cyn-ddaredd, �yrnigrwydd, gwylltineb: vi, gwylltio, creuloni, tertysgu, gorddigio,nbsp;fiyrnigonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_sitrachog, llarpiog

Ragged, rag'ed o, carpiog, ^ bratiog, Raggedness, rag'ed.nes �, carpiogrwyddnbsp;Ragout, r^.gw' �, cigtwyd ucaeltiasnbsp;Ragwort, rag'wdrt n, ilysiau�r gin-groennbsp;Rail, ralcanilaw, cledren, rheilen, car-lau; sofliar: tgt;, cledru, amgledru, car-lanu; difr�a difenwi, gwawdio, sarhau,nbsp;goganu Lcabledd, difenwad, ditr�adnbsp;Railing, ra'ling n, cledrgae, canllawiad;nbsp;Raillery, ral'ur.t n, ditenwad, gogan,nbsp;cabUaith,gwawdfeiad,chwerthinwawdnbsp;Railroad, ral'rod. Railway, ral'wa n,nbsp;rheilfifordd, flordd haiarn, cledrfforddnbsp;Raiment, ra'ment w, dillad, gwisg, trwsnbsp;Rain, ran n, gwlawz tgt;, gwlawio, bwrwnbsp;gwlaw. Heavy-rain, curwlaw. Tonbsp;secure from rain, diddosi. Rains,nbsp;gwlawogydd, cafodydd, cawodyddnbsp;Rainbow, ran'bo ti, enfys, enfysg, bwa�rnbsp;gwlaw, bwa yr arch, bwa�r cwmwlnbsp;Raininess, ra'ni.nes n, gwlawogrwyddnbsp;Rainy, Va'nl a, gwlawog, gwlawiog,nbsp;gwlawlyd, gwlyb, gwlybyrog. Rainynbsp;weather, dihinedd Ldyrchatu, cwnunbsp;Raise, raz vt^ codi, cyfodi, dyrchu,nbsp;Raisin, ra zn n, rhesinen. Raisins, gwin-rawn sychion, rhesinnbsp;Raising, ra'zing n, codiad, dyrchafiadnbsp;Rajah, ra ja n, tywysog Indiaiddnbsp;Rake, rak n, cribyn, rhacan, rhacai,nbsp;crafiedydd; afradyn, oferddyn, wt-treswr, meddwyn: v, cribynio, cratu,nbsp;rhacanu; rhysodi; ofera, wttresunbsp;Rakish, ra'kish o, penrydd, alradlawn,nbsp;dift'aith. wttresgar, gwastrafius, ofernbsp;Rally, rail v, difyrwawdio, gwawdsenu,nbsp;gwawdio; adtyddino, adgynnull; dy-chwelyd, gwella

Rallying, ral'i.ing n, difyrwawdiad; ad-fyddiniad. Kallying-point, cynnullfan Ram, ram w, hwrdd, myharan: vtynbsp;hyrddu, gorddio, tyubwyo. Battering-ram, o�eryn rhytei, blifai, hwrdd rhy leinbsp;Ramage, ram'aj ri, gwibchwilio, gwib-iena: n, ceinciad, ymestyniadnbsp;Ramble, ram'bl n, gwib, gwibfa, gwib-daith: vi, gwibio, gwibiena, gwib-deithio, crwydro,rhodiena; gwibsiarednbsp;Rambler, ram'blur n, gwibiwr, gwib-gerdclwr, crwydrwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ eniad

Ramihcation, tam.t.ti.ka'8han n, cang-

Bamity, ram'i.t� v, cangenu, dosoartiiu Rammer, ram'ur n, byrddiedydd, pwy-edydd; gordd, gordowyn, pwyodrnbsp;Rammish, ram'ish a, drewllyd, mwsnbsp;Ramous, rii'mus a, cangenog, ceinciognbsp;Ramp, ramp n, naid, 11am: vt, chwareunbsp;yr hobi, llamu, neidio [thyfiantnbsp;Rampancy, ram'pan.si n, gorhytder; gor-Rampmt, ram'pant a, cyrneidiol, ar ynbsp;rhuthmaid; atreolus, anliy wodraethus,nbsp;gorwyilt, nwyfus, rhontusnbsp;Rampart, rampart, Kainpire, ram'pTrnbsp;n, gwrthgJawdd, rhagfur, amgaer, am-glawdd, ysgor: vt, amgaeru, caerunbsp;Ramrod, ram^rod n, gwn-wialennbsp;Kan, ran pt.�Runnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I sawrus

Rancid, ran'sid mws, drewllyd, dryg-Rancidness, ran'sid.nes n, mysni, drew-iant, drygsawrusrwydd Rancorous, rang'kur.us a,_ dygasog,nbsp;gwreiddgas, maleisus, centigenusnbsp;Rancour, rang'k�r n, hen lid, dygasedd,nbsp;malais, centigennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f wrym

Rand, rand n, gwaldas; gwrym, ymyl-Kandum, ran'dum n, antur, amcan, atreol, damwain: a, damweiniol, di-annel, didretn, digyfeiriadnbsp;Rang, rang pi.�Ringnbsp;Range, ran] n, rhestr, rhes, haen; rhenc,nbsp;ystre; amgyrhaedd, eangder; gogr,nbsp;rhuwch; paladr cerbyd; crwyarad,nbsp;darymred; v,tretnu,rhestru,cytrestru,nbsp;rhesu, cytrillio, rhodiena, crwydrwibio,nbsp;amredeg, gwibio, amrodionbsp;Ranger, ran'jdr treinwr, rhestrwr,nbsp;trefniedydd, gwibiwr, horestwrnbsp;Rank, rangk n, rhes, rhenc, rheng, rhill,nbsp;rhestr, tretn; gradd, urdd, urddas, bri;nbsp;V, rhestru, rhesu; cytraddu: o, mws,nbsp;drewllyd; gorthytol, braisg, rhytras;nbsp;hysbys, hynod. Rank poison, gwen-wyn pared, gwir wenwynnbsp;Rankish, rang'kish a, arygsawraiadnbsp;Rankle, rang'kl v^, crawnu, gori, madru,nbsp;llygru; ymlidio, maethu neu lagu Hidnbsp;Rankness, rangk'nes n, brasdyliant,nbsp;drygsawr, drewiant, mysninbsp;Ransack, run'sak vt, gorchwilio, chwil-ota, ysglytio, anrheithio, ysbeilionbsp;Ransom, ran'sum n, pridwerth, prisnbsp;gollyngdod; prynwerth; iawn; vt,nbsp;prynu, gwaredu, achubnbsp;Ransomer, ran'sum.ur n, prynwr, pryn-iawawr, gwareoy�d, pryniawdyudnbsp;Ransomless, ran'sum.les a, dibndwerthnbsp;Rant, rant n, coegiiraeth, iiregod, bai-, dordd; vi, coegtrolio, crocnddadwrddnbsp;270

-ocr page 295-

�re; late line, no mute; she, zh�=z az6re; thip, thIs; J�dzh. RAV

Ranter, ran'tur n, tiregodwr, baidorad-wr, penooethiad, pencliwiDanddyn Rantipole, ran'ti.pol a, gwibwyLtnbsp;Rap, rap n, cnoc, dul, cnip, ergyd, cras-ergyd: vt rapt), cnocio, crasdaronbsp;Rapacious, r^.oa'shus a, rheibus, rheib-iog, ysgiytaethol, gwancus, treisgarnbsp;Rapaciousness, ra.pa'shus.nes, Rapacity,nbsp;ra.pas'i.ti n, rheibusrwydd, cipgarwclinbsp;Rape, rap n, trais, anfodd, llathmd�,nbsp;llathmddiaeth; erfin gwyiltion. Tonbsp;commit rape, treisio, llathruddonbsp;Rapid, rap'id a, cyfiym, buan, chwyrn;nbsp;gwyilt, disymmwth: a, firwd, gwyllt-red, firwd wylit

Rapidity, ra.pid'i.tt, Rapidnesa, rap^d-nes n, chwymder, buandra, c^ymedd Rapier, ra'pi.fir n, cleddyf hir cullain.

Rapier-fish, cleddbysg Ltreisiadraa Rapine, rap'in �, trais, ysglylaethiad.nbsp;Rapper, rap'ur n, drwstorthwylnbsp;Rapt, rapt a, perlewygol, gorlawennbsp;Raptor, rap'tm* n, treisiwr; ysbeiliwrnbsp;Raptores, rap.to�r'iz np, adar ysglytaeth-usnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^rnair, gorllonder, gorhoen

Rapture, rap'tshur n, perlewyg, peries-Rapturous, rap'tshu.rus a, perlewygol, meiusber, gorlawen, gorhoenusnbsp;Rare, r�'r a, anghyfiredm, anfynych,nbsp;anaml, prin; godidog; teneunbsp;Rarefaction, re�r.i.tak'shun n, teneuadnbsp;Rarefiable. r�r.ij�'a.bl a, tenenadwynbsp;Rarefy, reT^i.fi v, teneuo, teneutiaunbsp;Rareness, re�r'nes n, anghyfffedinrwydd,nbsp;antynychder, prinder; godidogrwyda;nbsp;teneuder, teneuedd

Rarity, reVi.ti n, anghyffredinedd; an-amlder, antynychder; teneuder; prin-edd, A rarity, ammeuthyn Rascal, ras'kal, Rascaiion, ras.kal'yunnbsp;Qyhiryn, adyn, difieithiwr, bawynnbsp;Rascality, ras.kal'i.ti n, difieithder;

gwehilion y bobi, adlawiaid Rascally, ras'kald a, brwnt, bawaidd,nbsp;dyhir: ac?, yn fawaiddnbsp;Rase, raz vt, crafu, dinystrio, dileu,nbsp;llwyrddinystrio, llwyrddymchwelydnbsp;Rash, rash a, chwidr, ehud, byrbwyll,nbsp;firystgar, disynwyr, brysgar, b^aiol,nbsp;rhull: n, crugdarddiad, llyfrithiadnbsp;Rasher, rash'�r �, teneuddarn, golwyth;

cd.�Rash nbsp;nbsp;nbsp;[chwidread

Rashness, rash'nes n, byrbwylldra, Rasores, rii.zo�r'i2 np, ysgrafiedyddionnbsp;Rasp, rasp n, rhasgl, rhathell: vt,nbsp;rhasglio, rhathehunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 teddyg

Raspatory, ras'pa.tura n, rhath^ liaw-

Kaspoerry, raz'ber.i n, atanen, matonen.

Raspberry bush, alonwyad, malonlwyn Rasure, rii'zhur n, ailead, distrywiad,nbsp;rhatniad, iiwyrlytnhad.

Rat, rat n, llygoden Firenglg, llygoden fawr, llygoden tlreinig: vt^ newid plaid.nbsp;To smell a rat, drwgaybionbsp;Ratable, rii'ta.bl a, prisiadwy, trethadwynbsp;Ratafia, rat.a.fi'a n, matn o wirodnbsp;Ratan, ra.tan' n, math o gorsen Indiaiddnbsp;Ratcatcher, rat'katsh.ur n, llygotwrnbsp;Rate, rat �, pris, gwerth; dogn, dogn-edd, cyfran, rhanowy, maint, dull,nbsp;modd; trethr v, prisio, dogni; trethujnbsp;dwrdio. At a high rate, yn wttresgar;nbsp;yn ddrud. At this rate, lei hynnbsp;Rath, rath n, bryn, crag, moel, garthnbsp;Rath, raTH a, cynnar, rhygynnar: ad, ynnbsp;gynnar, yn brydiawn. Ratner, ofiaen,nbsp;hytracb, yn well, yn enwedig. I hadnbsp;rather, I would rather, gwell geny^nbsp;dewiswn. Rather little, gotychannbsp;Rather, raXH'ur ad. cd.�Rathnbsp;Ratification, raUikka'shun n, cadarn-bad, sierhadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I hau, sierhau

Ratify, rat'i.f � vt, cymmeradwyo, cadam-Ratio, ra'sb� n, dogn, dognedd, cyfran, mesnr, cymmesuriaeth, cyfartaliaethnbsp;Ratiocinate, rash.i.os i.nat tJf,cymhwyllo,nbsp;rhesymu, ymresymunbsp;Ratiocination, rash.t.08.i.na'shun n,rhes-ymiad, ymresymiad, cymhwylliantnbsp;Ratiocinative, rash.i.os'i.na.tir a. rhes-ymiadol, ymresymiadol, cymhwyllusnbsp;Ration, rii shun n, cylran o twyd, saignbsp;Rational, rash'un.al a, rhesymol, ar-bwyllog, synwyrol, doethnbsp;Rationale, ra.8h�.na'ii n, eglurhadnbsp;Rationalism, rash'un.al.ism n, rhesym-oiiaeth; rhydd-dybiaethnbsp;Rationalist, rash'un.al.ist n, rhesymolwrnbsp;Rationality, rash.un.ai'i.ti n, rhesym-olrwydd, rhesymoldeb, cymhwylleddnbsp;Rationally, rasuun.al.i ad, yn rhesymolnbsp;Ratsbane, rats ban n, gwenwyn llygodnbsp;Rattle, rat'I n, rhngl, rhuglan, rhugl-degan: v, rhngldrystio,crochddwrdio;nbsp;clerenu, rhwncian, chwyrnogli. Rattle-headed, trystfawr; penchwiban.nbsp;Rattle-pate, chwaiwrchwedlau. Rattles, eieren, rhwnc, chwymoglnbsp;Rattlesnake, rat'hsnak n, sarff gyn-fiondrwst, rhuglneidrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [ iant

Raucjty, ro'si.ti n, crygi, crygni, cryg-Raucous, ro'kus a, cryg, garw, afrywiog Ravage, rav'aj 7i,anrhaitn, ditrod, hatog:nbsp;vt, anrheithio, hafogi, dilrodinbsp;271


-ocr page 296-

REA path, fat, �re, met, mS,-rine, pin, orb, on, curve cut, tvv=too, t^k=took;


Kave, rav ymleterydd; ^;waligoti, ynfydu; penwanu, penysgatnunbsp;Ravel, rav'1 v, dadweu, dattod, dad-ddyrwyn, edafeddu; dyryau Lduuiinbsp;Ravelin, rav'i.lin n, mur banner lleuad-Raven, ra vn n, ciglran. ^ight-raven,nbsp;math o ddylluan

Raven, rav'n v, gorwancio, gwancio;

jSj'Jy�oy gwandyncu, cigyddio Ravenous, rav'en.us a, rbeibus, gor-wancus, cigwancus, cigfreinignbsp;Ravenonsness, rav'en.us.nes w, gwanc-usrwydd, rheibiaethnbsp;Raver, ra vur n, yniydwr, gwallgofwrnbsp;Ravin, rav'in n, ysbail, ysglwyt, ysglyfiadnbsp;Ravine, ra.vin' n, ceunant, crigyll, cor-nant, olc [wan, fiyrnig, gorwyiltnbsp;Raving, ra'ving v, penwendid: a, pen-Kavish, rav'ish vi, treisio, llathruddo,nbsp;treisddwya, dwyn; gwychfoddio, gor-loninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iwr

Ravisher, rav^ish.�r n, ysglyfydd, treis-Ravishing, rav'ish.ing n, treisiad: a, Uesmeirber, melusber, hyfrydber, per-seiniol; tra hytryd, gorlonolnbsp;Ravishment, rav'ish.ment ra, treisiant,nbsp;treisiad, trais; gorioneddnbsp;Raw, r� a, ir, ammrwd; crai, cri, digroen,nbsp;ilymrig, anaddted; anhyddysg, an-fedrus, Kaw-boned, esgyrniog, teneu.nbsp;Raw flesh, cig byw. Raw silk, sidannbsp;crai. Raw weather, tywydd oerllydnbsp;Rawness, ro'nes ra, irdeb, ammrydedd;nbsp;digroenedd: anhyfedredd, antedrus-rwydd, angnynnefindranbsp;Ray, ra ra, paladr, pelydryn,^ goleuyn,nbsp;golewyrch j morgath, cath fdr, rhaien:nbsp;vty pelydru, rheiddionbsp;Rayless, ra'les a, dibelydr; tywyllnbsp;Raze, raz ra, math o wreiddyn.�Racenbsp;Razor, ra'zur n, ellyn, cyllell eiilionbsp;Razorbill, ra'zur.bil ra, llnrs, gwalch ynbsp;penweig, morgyliellnbsp;Razure, ra'zhur ra, dinystriad, crafiadnbsp;Re-, px^ ad-, ail-; megys: Reaffirm,nbsp;adwino, ailhaeru. Re-elect, ailetholnbsp;Keaccess, ri.ak.ses' ra, ailddylodtanbsp;Reach, ntsh v, cyrhaeddu, estyn; ym-gyrhaedd, ymestyn; aragyfl'red; dir-nad; hercu; cytogi, bwrw i fyny,nbsp;chwydu: ra, cyrhaedd, cyrhaeddiad;nbsp;amgyrhaedd; gailu [diymroaonbsp;Reachless, ritsh'les a, digais, esgeulus,nbsp;React, ri.akt' v, ailweitiireau, gwrth-weithredunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gwrthweitnrediau

Reaction, ri.ak'shun ra, gwrthweithiad, Read, rid [pi amp;pp read, red) r, darllen

Readeption, ri.a.aep'shun ra, adgaliaeiiad

Reader, ri'dur ra, darllenydd, darlleydd Readership, ri'dur.ship ra, darlleniaethnbsp;Readily, red'i.11 yn barod, ynnbsp;ewyllysgar, yn rhwydd; yn hyledrnbsp;Readiness, red'i.nes n, parodrwydd,nbsp;ewyllysgarwch, hwylusdodnbsp;Reading, ri'ding ra, darlleniad: a, dar-JJengar. Reading-room, darllengelJ,nbsp;Reading-desk, darllenfanbsp;Reading, red'ing ra, tret yn Lloegrnbsp;Readjust, ri.a.just' vi, aildretnunbsp;Readmission, ri.ad.mish'un ra, ad-dder-byniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dderbyn

Readmit, ri.ad.mit' ailddeihyn, ad-Keady, red'i a, parod,parot�edig,rhwydd; agos; ewyllysgar; medrus, hyfedr,nbsp;hwyius, bylaw, deheuignbsp;Reaffirmance, ri.a.tur'mans ra, adwiriadnbsp;Real, ri'al a, gwir, gwirioneddol; syl-weddol, diffuant, diledrith; treftadol,nbsp;anghytfro, ansymmudedig: n, anannbsp;bath Yspaenig

Reality, ri.al'i.ti ra, gwiredd, gwirlon-edd, diffuantrwydd, diJedrithedd; syl� weddoldeb, hantodoledd, hantodoldebnbsp;Realize, ri'al.�z ri, gwirio, gwireddu;nbsp;peri bod, hanfodoli, sylweddoli; gwir-orofi; cyflawnu, gwirgyflawnunbsp;Really, ri'al.i arf, yn wir, yn ddiaunbsp;Realm, relm n, teyrnasnbsp;Realty, ri'al.ti ra, teyrngarwch [lenaunbsp;Ream, rim ra, ugain dreta, 480 o oapyr-Reanimate, ri.an'i.mat vi, adtywhau,nbsp;aiitywio, adfywioginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| glymu

Reanuex, ri.a.neks' vi, adgyssylltu, ad-Reap, rip v, medi, cynauatu Reaper, ri'pur w, medwr, medelwr,nbsp;cynauafwr, crymanyddnbsp;Reappear, ri.a.pi r' vi^ ailymddangosnbsp;Rear, ri�r ra, bon, cynffon, pen ol, ol;nbsp;oliaid; v, codi, dyrchafu; ymgodi;nbsp;magn. Rear-admiral, ol-lyngeswr.nbsp;Rear-mouse, ystlumyn. A lamb rearednbsp;by hand, oen liawfaeth, oen swcinbsp;Rearward, ri�r'wurd a, ol: ra, bon, cyn-lion, pen olnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddringo

Reascend, ri.a.send' ri, adesgyn, ail-Reason, ri'zn ra, rheswm, arbwyll, cy-mhwyll; synwyr, deall: v, rhesymu, arbwylio; ymresymunbsp;Reasonable, ri'zn.a.bl a, rhesymol, cy-mhwyllog; teg, cymhwys, synwyrol,nbsp;deallusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymoiueb

Reasonableness, ri'zn.a.bl.nes ra, rhe^ Aveasonless, ri'zn.les a, direswm, di-synwyr, didaeuii


272

-ocr page 297-

�re; late, line, no, mute; she, zh=;z azure; thin, this; j=dzh. KEQ

Receivable, ri.si'va.bl a, derbyniaawy Receive, ri.siv' vt, derbyn, cymmeryd,nbsp;caffaei, caelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ byniedydd

Receiver, ri.siVur n, derbyniwr, der-Recent, ri'sent a, newydd, diweddar Recentness, ri'sent.nes. Recency, ri'sen-si n, diweddarwch, newyddrwyddnbsp;Receptacle, ri, sep' ta. kl n, derbynfa,nbsp;derbynle, cronfanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iedig

Receptary, ri.sep'tur.i n, peth derbyn-Receptibility, ri.sep.ti.bil'i.ti n, hyddal-Receptible, ri.sep'ti.bl a, hyddal (^rwyd'd Reception, ri.sep'sliun n, deroyniad,nbsp;croesaw, croesawiadnbsp;Receptive, ri.sep'tiv a, derbyniedigolnbsp;Recertify, ri.s�r'tii� vt, adwirionbsp;Recess, ri.ses' n, cil, encil; ymadawiad,nbsp;ciliad; ciifach. dirgelfa, ymguddfanbsp;Recession, ri.sesh^un n, enciliaa, ciliad.nbsp;Recharge, ri.tsharj' vt, adJwytho; ail-orchymmyn; adgyhuddo, ailymosod arnbsp;Recheat, ri.tshit' vt, adalw, galw yn olnbsp;Recidivate, ri.sid'i.vat vt, gwrthgydionbsp;Recipe, resXpi n, cytarwyddyd meddygolnbsp;Recipient, ri.sip'yent n, derbyniwrnbsp;Reciprocal, ri.sip'ro.kal a, adgyrchiql,nbsp;cylchgytnewidiol,o�r ddwy ochr,perth-ynol i�r ddwy ochr, cy-, cyf-, cyd-.nbsp;Reciprocal forbearance, cydymarosnbsp;Reciprocate, ri.sip'ro.kat v, cydgyfnewidnbsp;Reciprocation, ri.sip.ro.ka'shun n, cyd-gyfnewidiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_newidioldeb

Reciprocity, res.t.pros'i.ti n, cydgyl-Recision, ri.sizh'un n, toriad ymaith Recital, ri.s�'tal, Recitation, res.i.ta'shnnnbsp;n, adroddiad, dadganiad, traethiadnbsp;Recitative, res.i.ta.tiv' n, adroddgan,nbsp;cynghanadroddiad, traethgannbsp;Recitative, res'i.ta.tiv a, adroddol, dad-ganol, traethiadol; cynghandraetholnbsp;Recite, ri.s�t' v, adrodd, dadgan, traethunbsp;Reck, rek v, gotaiu, gwylio; gotalu amnbsp;Reckless, rek'les a, diotal, diteddwlnbsp;Recklessness, rek'ies.nes �, anofalwchnbsp;Reckon, refc'n v, cylrif, rhifo, dyrifo;

gwneyd cyfrif; barnu, bwrw; prisio Reckoner, rek'n.ur n, cyfrifwr, rhifwr.

Ready-reckoner, cyfrifydd parod Reckoning, rek'n.ing n, cyfrifiant, cyfrif,nbsp;cyfrifiad ; tymp

Reclaim,^ ri.kiam' vt, diwygio, gwellau, di^llio, adferu, dychwelyd; adgeisionbsp;Reclaimable, ri.kla'ma.bl a, diwygiadwy,nbsp;gwelladwy, diwyiliadwy [bawlnbsp;Reclamation, ri.kla.ma'shun n, adteriad;nbsp;Recline, ri.W�n' v, lledogwyddo, go-gwyddo, liedorwedd, gorweddnbsp;273

Keasseinble, ri.a.sem'bl vt^ adgynnull, adgasglu, ad-dyru, ailgynnuli; ailym-gynnull; adwysio

Reassert, n.a.s�rt' vt^ ailhaeru, adhoni Reassign, ri.a.s�n' vt^ ailbenodinbsp;Keassume, ri.a.s�m' vt^ adgymmerydnbsp;Reassure, ri.a.shvv�r' vt^ ailaddo, adwirionbsp;Reaugment, ri.ug.ment' v, adchwanegunbsp;Reave, riv {^pt amp; pp re/t) vty dileddu,nbsp;difeddiannu, amdditadunbsp;Rebaptize, ri.bap.tiV vt, ailfedyddionbsp;Rebate, ri.bat' vt, pylu; toll, erthynunbsp;taldoiio: n, Ileihad, erthyniadnbsp;Rebeck, ri'bek n, erwth trithantnbsp;Rebel, reb'el�, gwrthryfelwrnbsp;Rebel, ri.bel' vt, gwrthrytelanbsp;Rebellion, ri.bel'yun ?i, gwrthryfelnbsp;Rebellious, ri.bel'yus a, gwrthrylelgar;

cyndyn nbsp;nbsp;nbsp;ryieigarwch

Rebelliousness, ri.beryus.nes �, gwrth-Reboation, ri.bo.a'shun n, adruad, adgt; tugunad

Rebound, ri.b�^nd' n, adlam, gwrth-naid: v, adlamu, gwrthneidio, dad-neidio; euro yn ol

Rebuff, ri.buf ' n, nag, nacad, gommedd iad, ateb sarig, gwrtligais: vt, ys-bwyo, euro yn ol, gwrthguro, nacaunbsp;Rebuild, ri.bild' vt, ailadeiiadunbsp;Rebukable, ri.bu'ka.bl a. ceryddad'vynbsp;Rebuke, ri.biik' n, cerydd, ceryddair,nbsp;sen: vt, ceryddu, senunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gar

Rebukeful, ri.b�k'f^i a, ceryddgar, sen-Rebus, ri'bus n, dammeg, dychymrayg Rebut, ri.but vt, gwrthio, gwrthddy-wedyd, gwrthbrofi

Recalcitrant, ri.kal�si.trant c, gwingol, yn cicio 4�r sawdlj wngam, cyndyn,nbsp;gwrthnysignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^sawdl; cildynu

Recalcitrate, ri.kal'si.trat vt, cicio S�r Recaicitration, ri. kal. si. tra' shun n,nbsp;gwingad, sodiiad; pengamrwydd, cyn-dynrwydd | adalw, ailalw, olalwnbsp;Recall, ri.kdl' vt, gwrthalvr, galw yn ol.nbsp;Recant, ri.kant' v, dadgyffesu, dad-brotiesu, dad-ddywedyd; gwrthganunbsp;Recantation, ri.kan.tii'shun n, dadgy-ffesiad, dadgy��s, dadbroffes I oginbsp;Recapacitate, ri.ka.pas'i.tat vt, ailalla-Recapitulate, ri.ka.pit'8hii.lat vt, ailad-roadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ailgymmeriad

Recapture,ri.kap'tshdr vi,ailgymmeryd: Recarnify, ri.kar'ni.fi vt, ail dewychu,nbsp;ail gnawdoli [gwrthgiiio; treionbsp;Recede, ri.8id' vi, encilio, cilio yn ol,nbsp;Receipt, ri.sit' n, derbyoiad; derbyneb,nbsp;tamp;leb; cytarwyddydnbsp;18

-ocr page 298-

REC pSth, fat, �r�, met, md-rinc, pin, 6rb, on, curve, ent, t^sstoo, t^k=took;


Reclude, ri.klii(l vt^ agor, dadgloi Recluse, ri.kl�s' a, cauec�g i fyny, neill-duol, ne�lduedig, meudwyaidd, di-dryfol: n, meudwy, adfonach; Ileiannbsp;Reclusion, ri.ki�'zhun n, neilldueddnbsp;Recognition, rek.og.ni8h^an n, ailadna-byddiaeth, cydnabyddiad, adnabydd-iaeth; ailolygiad, adchwiliadnbsp;Recognizance. ri.kog'ni.zans �, cyd-nabyddiaeth; ymrwymiadnbsp;Recognize, rek'og.n�z vU adwaen, ad-aabod, ailadnabod; aiibroti, ailwrandonbsp;Recognizee, ri.kog.ni.zr n, rhwymedig-aethydd Liedydd^ y rhwyraedignbsp;Recognizor, ri.kog.ni.zor'^ n, ymrwym-Recoil, ri.k�ii' t?, adlamu, gwrthneidio,nbsp;encilio; n, adlam, gwrthnaidnbsp;Recoin, ri.k6�n' vt^ ailiathunbsp;Recoinage, ri.k�i^naj �, ailfathiadnbsp;Recollect, rek.o.lekr vt, cofio. adgofionbsp;Recollect, ri.ko.lekt' vi, ailgynnullnbsp;Recollection, rek.o.lek'shun n, adgodant,nbsp;adteddwl, adfeddyliad, cot, eilgofnbsp;Recollection, rij�0.1ek'shun n, ailgyn-uulliad

Recommence, rj.ku.mens' vt^ ailddech. Recommend, rek.u.mend' vt, canmoJnbsp;arganmol. cymmeradwyo; cymrnynunbsp;Recommendation, rek.um.en.da'sbun n,nbsp;canmoliaeth, cymmeradwyaelhnbsp;Recommendative, rek.u.men'da.tiv, Re-commendatoiT, rek.u.ireD'da.tnr.i c,nbsp;canmoliaethol, cymmeradwyolnbsp;Recommit, ri.ku.mit' vt^ ailwneuthur,nbsp;aUdraddodi; aitantbn i garcharnbsp;Recompence, rek'um.pens vt^ ad-dalu,nbsp;gwobrvryo, talu: n, pwyth. t�). taled-igaeth, taliad, gwobr, gwobrwynbsp;Recompile, ri.kum.p�l' vt, adgasglunbsp;Recompose, ri.kum.p�z' tilt;, aildrefnunbsp;ailgytansodai; adesmwythonbsp;Reconcilable, rek.on.s�'ia.bJ a, cymmodgt;nbsp;aclwy,cymmodlawn[ cymmodlonrwya�nbsp;Reconcilableness, rek.on.s�'la.bl.nes n,nbsp;Reconcile, rek'un.s�l vi, cymmodi, ad-gymmodi, cymmodlonijdyliuddOjtang-neteddu, heddychu

Reconcilement, rek'nn.s�l.ment, Recon ciliation, rek.0D.siJ.i.ii'shun n, bedd-ychiad, cymmod, cymmodiadnbsp;Reconciliatory, rek.on.sil'yd.tur.i a, cym-modol, heddychoJ, adgymmodolnbsp;Recondense, ri.kon.dens^rf, ad-dewychunbsp;Recondite, ri.kon'dit a, dwtn, cudd, cel;

tywyil nbsp;nbsp;nbsp;Ltrysorle

Reconditory, rI,konMi.tar.i n, trysorta, Beconduct, ri.kon.dukt' vt, ailarwam

Keconjoin, ri.kon.j�ia' vt, adgyssylltu Reconnoitre, rek.o.n�i't�r vt, Ilygad-oirhain, cyiarchwylio, adolygunbsp;Reconquer, ri.kong'W�r vt, aiiorchfygunbsp;Reconsecrate, ri.kon'si.krat vt, adgys-segru, ailgyssegru [ ailymgynnullnbsp;Reconvene, ri.kon.vin' v, ailgynnull.nbsp;Record, rek'Crd n, cofiaeth, cofiant, cot-Jyfr; tystioiaeth; coffadwriaethnbsp;Record, ri.k�rd' vt, coffau, cofnodi, cof-lytru, cotrestra, bmdio: n, cofysgrif.nbsp;Court of record, cofiysnbsp;Recorder, ri.kor'd�r n, cofiadur, cof-restrydd, coliawdwr; ofteryn cerddnbsp;Recount, ri.kuwnt' vt, aiigytrif, adgyf-rif, adrito; rhilo, cytrif; adrodd, traethunbsp;Recourse, ri.k��rs' n, adred, adg3rrch,nbsp;cyreh, rhedfa, cyrchfa. To have recourse to, ymgyrehn at, defnyddionbsp;Recover, ri.kuv'ur v, ailgaffael, adennill;nbsp;gwelia, gwellau, dadebru, iaebau,nbsp;adferu ^adwy; gwelladwy, adferadwynbsp;Recoverable, ri.kuv'ur.a.bl a, adennill-Recoverv, ri.kuv'ur.i n, adgaffaeliad;

gwellad, adferiad, iacb^d ^Uwfr Recreant, rek'ri.ant a, gorwael, digalon,nbsp;Recreate, rek'r�.at v, ailgreu; adtywio;

difyru, adloni f difyrwch, adloniad Recreation, rek.rl.a^hun n, ailgreuad;nbsp;Recreative, rek'ri.a.tiv a, adty wiol; difyrnbsp;Recriment, rek'ri.ment n, sorod, ys-garth, sothachnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_lyd, aflan

Recremental, rek.rf.men'tal c, sothach-Kecriminate, r�.krim'i.nat v, gwrtbgy-huddo, adfeio, gwrtbachwyn, cyd-gybuddo, gwrtbleio, adgeryddu Recrimination, ri.krim.i.na'shun n,nbsp;gwrihgybuddiad, gwrthsennbsp;Recriminatory, ri .kriin'i. na. tur .t a,nbsp;gwrthgyhuddol, adteiol [luriadnbsp;Recrudeacence, ri.krvv.des'ens n, ad-ddo-Recruit, ri.krwt' n, adlenwad, adlanw;nbsp;ad�lwr: v, adlenwi, adgyflenwi, ad-gytanu, adwrygio; codi gw^r. Tonbsp;recruit one's strength, adgryl bannbsp;Rectangle, rekt'ang.gi n, cylongl; dullnbsp;pedeir-cyfonglog Longlog, cytonglognbsp;Rectangular, rekt.ang'gii.lur a, union-Kectitiable, rek'ti.f�.S.bl a, diwygiadwynbsp;Rectification, rek.ti.ti.ka'shun n, xm-ioniad, eyweiriad, diwygiad, iawniadnbsp;Rectify, rek'ti.f� vt, unioni, diwygio;

iawnu, cywiro; distyliio ^ Rectilinear, rek.ti.lm'yiir a, tinionlinell-Rectitude, rek'ti.t�d n, uniondeb, un-lawnedd, unionder, cyfiawnuernbsp;Rector, rek'tiir n, periglor; rbeolxrrnbsp;274


-ocr page 299-

�rc; latp, l�iw, no, m�te; shp- zli^Szure; thm, this; Jssdzh. BEE

Redbreast, red'brest n, bronrhuddyn,

brongoch, cochgam, robin goch nbsp;nbsp;nbsp;tyngiad; lieihad; darostyngiad

Redden, red'n v, cochi, rhuddo; gwrido iRedundance, ri.dun'daus, Redundancy,

RectoriPi, �k.l� a, peraoQiaet�ol B�ctorship, rek tiir^hip n, pengloriaethnbsp;Kectory, rek'tur.i n, penglordy, per-sondy; personiaeth, perigloriaethnbsp;Rectum, rek'tum �, cwthrnbsp;Hecubation, rek.�.ba'siiun, Recumbency,nbsp;riJcum'ben.si n, gorweddiad, ymor-phwysiad, gorph'wysdranbsp;Recumbent, ri.kumbent a, gorweddol,nbsp;gogwyddol, Uedorweddolnbsp;Recur, ri^�r' vi, adredeg, attroi, ail-gyrchu, adymgyrchu, adchwelydnbsp;Recurrence, r�ur'ens, Recursion, ri-k�r^shun �, dychweliad, adcbwei,nbsp;dadred, attychweliad, attroadnbsp;Recurrent, ri^ur'ent �, dychweliadol,nbsp;dadredol, adgyrchol, dadred, ad-chwelognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gwrthgamu, adgamu

Recurve, rhkurv^ vt^ gwrthblygu, ad-Recurvous, ri.k�rVns a, gwrthgam, ad-wyraidd, gwrthbiygol, adblygol Recusant, rek'�.zant n, ymwrthodwr,nbsp;angbydiFurfiwr, ymneillduwrnbsp;Recusation, rek.�.za'shun n. ymwr�hod-iad, anghyd�urtiad, ymneUiduaT�nbsp;Recuse, ri.k�z' vi, gwrthod, gwrth-wynebu, ymwrtbod anbsp;Recussion, ri.kush'un n, gwrthdarswiadnbsp;Red,redaamp;n,cocU,rhadd,itija. Brightnbsp;redjgloewgoch. Browandi red,gwineu-goch. Dark red, dugoch. Deep red,nbsp;rhuddgoch. Light rlt;hl, gwyngoch.nbsp;Bed hot, gwynias, purboeth; ffymig.nbsp;Bed lead, plwm coch, cochblwm.nbsp;Red man, Indiad Americaidd� Redgt;nbsp;shank, troedgoch, coesgoch, bodda.nbsp;To become red, cochi, rhuddo. Tonbsp;make red, cochi, cochnodi, rhuddo.nbsp;Yellowish red, melyngoch [brofinbsp;Redargue, ri.dar'g� vt, gwrthbrofi, dad-

Reddish, red'ish a, lledgoch, cochrfu Reddishness, red'ish.nes n, cochdernbsp;Reddition, re.dish'un n, dadroddiad, au-teriad, rhoddiad yn olnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edigol

Redditive, red'i.tiv a, adferedigol; ateb-Reddie, red'i n, mwn coch, cochiwn Rede, rid n, cynghor: tgt;, cynghorinbsp;Redeem, ri.dim' vt, adbryuu, gwared,nbsp;rhyddhau, achub. To redeem time,nbsp;prynu yr amser. The redeemed, ynbsp;gwaredigion, y prynedigionnbsp;Reaeofluhie, ri.cu'ina.bi a, adbrynadwynbsp;Reueemer, ri.ai'inur �, pryuwr, pryn-iawdr, prymawdwr, gwaredwr

Kedeliver, il.dMiv'fir adwareau, ad-ollwng nbsp;nbsp;nbsp;Ladotyu

Keaemand, n.dijnaud' adge^io, Redemptiou. rrdem'shun n, adbryoiad,nbsp;pryniad, prynedigaethnbsp;Redemptory, ri.dem tur.i a, prynedigolnbsp;Redient, ri^di.ent a, aycnweiecugolnbsp;Redintegrate, ri.dm'ti.grat ri, adteryd,nbsp;adnewyddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inewyddiad

Redintegration, n.din.ti.gra.^hun n, ad-Redness, red'nes n, cochder, rhudd-der Redolence, red'o.lens, Redolency, red'*nbsp;�.len.st n, perarogledd, pereldd�dra,nbsp;peraroglnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sawrus, pereiddsawr

Redolent, red'�.lent a, peraroglns, per* Redouble, ri.dub'l v, ad-ddyblygu, ail-ddyblu; adnewyddu; adchwanegunbsp;Redoubt, ri.d�ivt n, rhag*gaernbsp;Redoubtable, ri.du^'ta.bi a, ofuadwy,nbsp;erchgryf, cadamwedd; gwychnbsp;Redoubted, ri.duvv'ted a, otnadwy, ar*nbsp;swydus, erchyil; coegddewrnbsp;Redound, ri.d�vvnd' vi, ymhelaethu,nbsp;gorllenwi, dylenwi, dylito; tueddu atnbsp;Eedpole, reup�l n, math o linosnbsp;Redress, ri.dres' ��(, iawnu, diwygio, at-trefnu, dadlwytho, ysgatnhau, lachau:nbsp;n, esmwyth^; iawniad, taiiadnbsp;Kftdressive, ri.dres'iv a, esmwythaolnbsp;Redstart, red'start n, coch y berllan,

' Uostruddyn, y rhongell goch, y rhawn* goch, tinboeth, tingochnbsp;Redstreak, red'stdk n, math o afal; osatnbsp;Reduce, ri.d�s vt, ennill, adenniil,nbsp;adieru, dwyn yu ol, edtryd; iselu,nbsp;goresgyn; darostwng, dymchwelyd;nbsp;cwtogi, lieihau, bvrhau. To reducenbsp;to ashas, troi yn lludw, llosgi yn ulwnbsp;Redncent, ri.du'sent darostyngolnbsp;Reducible, ri.dii'si.bi a, darostyogadwynbsp;Reduction, ri.dnk's�un n, adienad; gos-

ri.dun'dan.8i �, gormodedd, gorUawu-der, arddigonedd, gorddigou Redundant, rl.dun'daot a, gormodol, ar*nbsp;ddigonolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ailddybiygu

Reduplicate, r!^li'pli.kat vt, adblygu, Reduplication, ri.dU.pll.ka'shua n, ad*nbsp;ddyblygUd, eiiblrgiadnbsp;Redc^licatdve, ri,du pU,ka.tiv a, ail-blygol,adblyg, dyblyg [aderyn yr eiranbsp;Redwing, reaVing �, coch yr adeo,nbsp;Ree,n vi,rhidylXio, gogrynu: n, dernynnbsp;o anan bath Rortugaiaiddnbsp;Re*�cho, n.ekquot;b n, aOsain, aiLadsain,nbsp;aU*adlais: r, aiiddadseuuo, dadaeiuionbsp;275


-ocr page 300-

BBiF pS.th, fat, �re, tigt;�* ~�^-rine, pm, �rb, on, criiT�, ent, t\V=too, til^ksrtook;

Reed, rid n, cawnen, corsen, ceejsen, caJat, peithyn; pibell. Reed graas,nbsp;cawnwelltnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f adeiladu

Re-edify, ri.ed'i.f� nf, ailadeiladu, ad-Reedy, ri'di a, cawnog, corsog Reet, rit n, hwylblyg, plygiad hwyl;nbsp;isel^raig:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cwtogi hwyl, tynu hwyJ-

iau 1 mewn, plygu hwyl Reek,rikn, ager, angerdd, mwg, anwedd,nbsp;tarth:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mygu, tarthu, mygdarthu

Reeky, ri'ki o, myglyd, melynddu Reel, ril �, cengiiadur, ceingliadur, es-tyllod dyrwyn, ceingyll, ceingell; tap-las: Vf cenglu; honcian, hwntiannbsp;Re-elect, ri.i.lekt' vt^ adetbol, ailddewisnbsp;Re-embark, ri.em.bdrk' vL adlonginbsp;Re-enact, ri.i.nakt' vty ailddeddin, ail-ordeinio, ad-ddeddfunbsp;Re-entorce, ri.en.f��rs' ailgyfnerthu,nbsp;adnerthunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| ailrwymo

Be-engage, ri.en.gaj' vt, ailymrwymo; Re-enjoy, ri.en.j�i' vt^ adtwynhaunbsp;Re-enter, ri.en'tur vi, adtyned i mewnnbsp;Re-enthrone, ri.en.thr�n' adorseddunbsp;Re-entry, ri.en'tri n, ailoresgyn; ailgot-nodiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_adsefydla

Re-establish, ri.i.stab'lish vt, ailsetydl�, Reeve, riv n, maer, penswyddog I chwiiionbsp;Be-examine, ri.eg.zamln ailnoU, ad-Betection,ri.fek'shun n,adlonbryd,bwyd;

meddyginiaetb adgryt haol Betective, ri.iek'tiv a, adty wiol, cryfhaolnbsp;Betectory, ri.fek'tur.i n, bwydfa, ym-borthta, bwydgell mynachlognbsp;Betel, rider vt, gwrtbbroti, dadbrofinbsp;Beter, ri.t�r' v, cyfeirio at, gosod ar,nbsp;bwrw at, golygu; gadael ar; perthyn inbsp;Referee, ref.u.ri'�, dyddiwr, cytlafaredd-wr, canolwr, heddwTnbsp;Reference, refur.ens n, cyfeiriad; gol-ygiad; cyfeirnod; perthyniad, perth-ynas. Marks ot reference, cyfeir-nodau.�Asterisk (�), ^ieren; ciaggernbsp;(f), bidog; doable dagger (J), b�r;nbsp;section (�), adrannod; parallels (||),nbsp;dyblin; paragraph (^), dosbarthnod,nbsp;gwahanai ( ailtragodi, ailfuryinunbsp;Beterment, ri.f�r.ment' �, adweithio,nbsp;Referment, ri.tiir'ment n, cyfeiriadnbsp;Relerrible, ri.fer'i.bl o, cyfeiriadwynbsp;Refine, rid�n' �, puro, coetbi, teru, di-wygio, diwyllio; manwldraethunbsp;Refinement, ri.t�n'ment n, parad, eoeth-iad; manyliant, coethusdernbsp;Refiner, ri.t�'n�r �, parwr, coethyddnbsp;Refit, ri.fit' vt, adgyweirio, alldaclo, ail-gycabwyso, ailaddasu

Reflect, ri.flekt' r, adlewyrchu, atty-wynii, tywynu' gwrthlunio, adlunio; adfeddylied, adfytyrio, ystyried; beio,nbsp;goganu, gwarthruddo; gwrthdroinbsp;Reflection, ri.fleVshnn n, gwrthdroad,nbsp;gwrthluniad, adfyfyriad, ystyriaeth;nbsp;gwrthnodiad. Reflections, adtyfyrion.nbsp;To pass reflections on, siarad am;nbsp;beio, goganu, gwarthruddonbsp;Reflective, ri.tiek'tiv a, adlewyrchol,nbsp;attywynol, gwrtblewyrchol; adfytyr-iol; beiol, goganus, achwynol, goganolnbsp;Reflector, ri.flek't�r n, adlewyrchyddnbsp;Reflex, ri'fieks n, adlewyrchiad, gwrtb-dafliad; a, yn taflu yn ol, adlewyrcholnbsp;Reflex^ ri.fleks' rf, gwrthdaflu [blygeddnbsp;Reflexibility, ri.flek.si.bii'i.ti n, gwrth-Reflexible, ri.flek'si.bl a, gwrthdroadwy,nbsp;gwrthdafladwy, attroadwynbsp;Refloat, ri.fl�t' n, adlifiant, gwrthlif,nbsp;adlif: v, ailnofio

Reflorescence, ri.ti�.res'ens n, adflodeuad Reflorescent, ri.fl�.res'ent a, adflodeuolnbsp;Reflourish, ri.flur'ish vt, attyf�, adflod-euo, ailflynunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[liteirio

Reflow, ri.ti�' vi, adlifo, gwrthhfo, ad-Refluent, ret'l�.ent a, adlifeiriol, gwrth-liflol nbsp;nbsp;nbsp;Liifiant

Reflux,-ri'fluks n, gwrthlif, adlif, gwrth-Reform, ri.t�rm' n, diwygiad, adflurfiad: V, diwygio. adfturfio, attrefnu, adlunio,nbsp;gwellau, gwellanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| iad, gwellid

Reformation, ref.�r.ma'shun n, diuyg-Relormer, ri.f�r'm�r n, diwygiwr Refract, ri.trakt' vt, gwrthdori, dad-lewyrchunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ gwrthdoriad

Retraction, ri.frak'shun n, dadlewyrch, Refractive, ri.trak'tiv a, gwrthdoredigoinbsp;Refractoriness, ri.lrak tur.i.nes �, cyn-dynrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atrywiog

Refractory, ri.frak'tur.i a, anhydyn, cyn-Refragable, ref'r4.ga.bi a, hawdd ei ddryllio, hydornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( arbed

Refrain, ri.fran' v, attal, ffrwyno; ym-Refrangibility, rUraa.ji.biri.ti n, gwrth-doradrwydd nbsp;nbsp;nbsp;[adwy

Refrangible, ri.fran'ji.bl a, gwrthdor-Refrenation, ref.ri.na'shun n, attaliad Refresh, ri.fresh' vt, adfywio, adfyw-ioeSu, adtywiogi, dadebru, adloni, di-luddedu, dadflino; adnewyddunbsp;Refreshment, ri.freah'ment n, adfywiad,nbsp;adloniad, cynnaliaeth, Iluniaeth, ad-Refret, ri.fret n, adgof, c�lnnbsp;Refrigerant, ri.frij'ur.ant a, oei'ol, add-oerol: n, meddygioiaeth oerolnbsp;,Refrigerate, ri.frij'ur.at vt, addoeri,

27^

-ocr page 301-

5rff; l�tc, J�nc. no, m�te; she. zh-=z az�re: th�n, mis; j=dzh. REG

Regents�in, ri jent.8hip n, rnaglywyd�-laeth, rhaglawiaeth, rhagdeyrnedd Regerminate, ri.jur'mi.nat vi, adegino,nbsp;adfywyllu,adfiaguro, aildarddu, attyfunbsp;Regermination, ri.j��r.mi.na'shun n, ad-eginiad, adfywylliadnbsp;Regible, rej'i.bl a, llywodraethadwynbsp;Regicide, rej'i.s�d�,teyrnleiddiad,lleidd-iad brenin; teymladdiad, lladdiadnbsp;breninnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_trefniad ymhorth

Regimen, rej'i.men n, rheoldretn j rheol; Regiment, rej'i.ment n, catrawd, byddin,nbsp;ll�yddrawQnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^byddinol

Regimental, rej.i.men'tal n, catrodol, Regimentals, rej.i.men'talz np, byddin*nbsp;wisg, milwrwisg

Region, ri'jun n, ardal, talaeth, parth, goror, gwlad. Lower regions, annwn,nbsp;utfem, gorddytnderau, iselderaunbsp;Register, rejls.tdr n, coflyfr, cofrestr;nbsp;mesurydd: 9^, coamp;estru, cohiodi, cot*nbsp;lyfru ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lyfrwr

Registrar, rej'is.tr�r n, cofrestrydd, cof-Registry, rej'is.tri n, coflyfrfa; cofrestr-iad, coflyfriad; cotrestryddiaeth Regiet, reg'let n, cyfryngiain argra^ddnbsp;Regnancy, reg'nan.si n, teyrnasiad;

goruchwaeth nbsp;nbsp;nbsp;|_fodol

Regnant, reg'nant a, yn teymasu; gor-Regorge, ri.g�rj' vt, adlyncu, adym-lenwi; chwydu nbsp;nbsp;nbsp;j_cilio yn ol

Regrade, ri.grad' vt, ymneilluno, encilio, Regraft, ri.graft' vt, adimpio, aiiimpionbsp;Regrate, ri.grat' vt, adondio, ailumo;nbsp;Regreet, ri.grit' vt, adgytarch Qedwicanbsp;Regress, ri'gres n, mynediad yn ol, at-trwydd, ailfynediad, dychweliad. E-gress and Regress, rhydd*did i fynednbsp;a dyfodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ol, dattramwyo

Regress, ri.gres' vi, dycnwel, myned yu Regression, ri.gresh'un n, mynediad ynnbsp;ol; enclUad, ciliad

Regret, ri.gret' n, gofid, blinder, trist-wch, addiant: vt, gofidio, edifaru, ymofidio, 1 regret, drwg genyfnbsp;Regular, reg u.i�r a, rheolaidd, treamp;us,nbsp;trefngar, cysson. Regular figures,nbsp;dulhau cyfonglog-gyf�chrognbsp;Regularity, reg.�.Iar'i.ti n, rheoleidd-dra, rheolusrwydd; cymmedroidernbsp;Regulate, reg'�.lat vt, trefnu, iawn-dretnu, rheoleiddio, gweddeiddionbsp;Regulation, reg.�.la'shuu n, trefniad,nbsp;rheol, cysswy, trefniadaeth, lawndrefn-iad, rheoleiddiad, rheolaethnbsp;Regulator, reg'�.la.tur n, trefnwr, cym-medrolydd, rheoleiddiwr

Ketrigeration, ri.lr.i.u.ra a�un ?i, add-oeriad, oeriad; ailoeriad f edigol Retrigerative, ri.frj}'ur.a.tiv a, addoer-Refrigeratory, ri.frij'ur.a.tur.i a, oerol:

n, oeriedydd nbsp;nbsp;nbsp;(^hollt

Relt, reft pt amp; pp. Reave: w, agen, Retuge, ret'�j n, nawdd, nodded, noadfa,nbsp;diogelfa, ymguddta, llocbes, celefradnbsp;Refugee, ret.�.ji' n, ymnoddwrnbsp;Refulgence, ri.tuVjens n, dysgleirdeb, ad-lewyrch, attywyn, eirianedd, claerder;nbsp;adlewyrchiad, adlewychiadnbsp;Refulgent, ri.tul'jent a, adiewyrchiol,nbsp;dysglaer, goleulawn, ysblenydd, eiriannbsp;Refund, ri.tund' vt^ ad-dalu, talu yn olnbsp;Refusal, ri.f�'zal n, pall, nag, nacad,nbsp;gommeddiad, gwrthodiad, Ilysiadnbsp;Refuse, ret'iis n, ysgubion, ysgarthion,nbsp;carthion, ysbwrial; olion, gwehilion,nbsp;dyhidlion, mwlwch, mwlwg, sorodnbsp;Refuse, ri.f �z' v, nacau, gommedd, pallu,nbsp;Ilysu, gwrthod

Refutal, ri.f�'tal, Refutation, ref.�.ta'�-shun n, gwrthbrawf, dadbrofiad Refute, ri.t�t' vt, gwrthbrofi, dadbrofinbsp;Regain, ri.gan' vt, adgaffaei, adennilinbsp;Regal, ri'gal a, breninol, teyrnaiddnbsp;Regale, ri.gal' v, gwledda; �, gwledd,nbsp;b^reninwieddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^wledd

Regalement, ri.gal'ment n, gwleddiad, Regalia, ri.ga'li.a np, teymaddumau,nbsp;r�wysgaddnmau, teyrndrecnbsp;Regality, ri.gal'i.ti n, breninoideb, teym-urddas, breninfraintnbsp;Regard, ri.g^d'n, golygiad; ystyriaeth;nbsp;sylw, dawr; golai; parch, bri, perth-ynas: v^, golygn; dal sylw, sylwi,nbsp;syllu ar, ystyried; parchu, perchu,nbsp;hoffi [barch, gwiwbarch, gwiwnodnbsp;Regardable, ri.gar'da.bl a, nodadwy, hy-Regardful, ri.gard'l^l a. ystyriol,gotalusnbsp;Regardless, ri.gard'les a, anystyriol,nbsp;diofal, esgeuius, disylw, anofalus [ wchnbsp;Regardlessness, ri.gard'les.nes n, diofal-Regatta, ri.^at'a n, rhedegT�ydd cychodnbsp;Regency, ri'jen.si n, rhaglawiaeth, rhag-ly wiaeth, rhagdeyrneddnbsp;Regenerate, ri.jen'ur.at vt, adgenedlu,nbsp;aileni, adeni: a, adgenedledignbsp;Regenerateness, ri.jen'ur.at.nes n, ad-enedigaeth, cyflwr adenedignbsp;Regeneration, ri.jen.n.ra'shun n, ad-genedliad, adenedigaeth | edlognbsp;Regenerative, ri.jen'ur.a.tiv o, adgen-Eegent, ri'jent n, llywydd, rhagdeym,nbsp;rhaglyw, rhagiaw, huaii: o, ilywiol,nbsp;UywyddoJ, llywodraetiiol

277

-ocr page 302-

BEL pAth, fat, fre, met, m^rfnc, pin, 6rb, on, c�rve, ent, t\vs=too, t^k=took;

Keprulizb, reg �.l�z rf, coethi, puro Regiilus, reg�.lus �, iarll; rhan bnrafnbsp;detiaaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^daflu

Regurgitate, rl.g�r'jt.tat v, adlyncu, ad-Rehabilitate, ri.ha.bii'i.tat ot, adferyd, edtryd, ailsetydlu

Rehearsal, ri.h�r'sal n, adroddiad, dad-ganiad; prawf�draethiad,cynadroddiad Rehearse, ri.h�rs' vt, dadgan; prawr-draeth�, rhagadrodd; ailadroddnbsp;Reign, rHn rt, teyrnasiad, llywodraeth,nbsp;gwledychiad: vt, teyrnasu, llywodr-aethn, gwiedychu; biaenorinbsp;Reimbody, rijm.bod'i vi, adgorfforinbsp;Reimburse, ri.im.b�rs' talu yn ol,nbsp;attain, adgt;daiunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^taliad

Reimbursement, rf.im.b�rs'ment n, at-Keimpregnate, ri.im.preg'nat vt, adlen-wi, adteichiogi

Rcimpress, ri.im.pres' vt^ adargraffu Rein, ran �, carai, awen, firwyn; arennbsp;elwlen: vt, ffrwyno, attalnbsp;Reindeer, ran'di�r n, carw Llychlynnbsp;Reinforce, ri.in.f�Vs' vt, adgrylhan, ad-gyfnerthn, ailgrythau [gyfnerthiadnbsp;Reinforcement, ri.in.f��rs'ment n, ad-Reinsert, ri.in.s�rt' vt, adosod i mewnnbsp;Reinspire, ri.in.sp�r' vf, adysbrydolinbsp;Reinstal, ri.in.st�i' vt, ailorseddnnbsp;Reinstate, ri.in.stat' vt, aibefydlnnbsp;Reinvest, ri.in.vest' vt, aiisefydlu, ailnbsp;swyddogi, adnrddo (_iocau, adnerthunbsp;Reinvigorate, n.in.vig'�.rat vt, adfyw-Reit, rit n, g^mon

Reiterate, ri.it'�r.at vt, ailadrodd, ad-, draethu; adwneuthnr, ailwnenthur,nbsp;mynychunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[roddiad

Reiteration, ri.it.n.ra'shna n, ailad-Reject, ri.jekt' vt, gwrthod, llysn, bwrw ymaith; anghymmeradwyonbsp;Rejectable, ri,)ek'tamp;.bl a, gwrthodadwy,nbsp;anghymmeradwvnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_ Ilysiant

Rejection, ri.jek'shun n, g'irrthodiad, Rejoice, ri.j�is' v, llawenn, llawenhau,nbsp;llawenychn, gorfoleddn; ymlawenhaunbsp;Rejoicing, ri.j6i'sing n, gorfoleddiad;

ilawenydd, gorlol^d Rejoin, ri.join' v, adgyssylltu, ailgydionbsp;aiinno; gwrthateb, ateb [atebiadnbsp;Rejoinder, ri.j�in'dur n, gwrthatebiad,nbsp;Rejudge, ri.jnj' vt, ailfamn, adfamnnbsp;Ke^nvenescence, ri.j�.vi.nes'ens n, ail-lenangeiddiad; aiiienenctydnbsp;Rekindle, ri.kin'dl v, adennyn, ailennyunbsp;Relapse, ri.laps' vi, adlithro, adgwympo;nbsp;adglafychu, ailwanychn: n, adlithnad,nbsp;e�gwymp, adgwympj adglatychiad

Relate, ri.lat'n, adrodd, traethn,inynegu;

pertnynn, dwyn perthynas Relation, rija'shnn �, adroddiad, traeth-iad, mynegiad; carennydd, perthynas,nbsp;carnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edd, perthynas, tras

Relationship, riJa'shun.snip n, cystiyn-Relative, rei'd.tiv a, perthynol, p�rthyn-asol, ^rthynedigol, cystlynedigol: n, car, perth;raa8, carennyddnbsp;Relax, ri.laks' v, llacan, llacio, llaesn,nbsp;ysgafnhan, llwfrhau, diofalhau, ym-ollwng, rhyddhau

Relaxation, rel.ak.sa'shun n, llacad, llaesder; seibiant, rh^ddiant;dityrwclinbsp;Relaxative, ri.lak'sa.tiv a, ymoUyngol,nbsp;llaesolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwn: nf, aiiosod

Relay, ri.la' n, newidrerch; cynllwyn-Reiease, ri.lis' vt, rhyddhau, gollwng, gwaredn: n, rhyddhad, goilyngdodnbsp;Relegate, rei'i.gat vt, alltuUo, allwiadn,nbsp;deol, anlon ymaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deoliad

Relegation, rel.i.ga'shun n, alitudaeth, Relent, ri.lent' v, editarhan, tostnrio;

tynern, nawseiddio, meddalhau Relentless, ri.lent'les a, annhosturiol,nbsp;didosturi; didynerweh, caiedgalonnbsp;Relevance, rel'i.vans n, perthynasnbsp;Relevant, rel'i.vant a, cytodol, cy-rahorthol; perthynasol, perthynolnbsp;Reliance, ri.l�'ans n, ymddiried, hyder,nbsp;ymddibyniad, goglud; coel, crednbsp;Relic, rel'ik n, gweddill, rhelyw; crairnbsp;Relict, rel'ikt n, gweddw, gwraig wedawnbsp;Relief, ri.lit' �, cymhorth, cynnorthwy,nbsp;porth, gwared, adnerth; cysur; es-mwythfid, ysgafnhamp;dj cyrchfa. Bass-relief, goysgythriad, iselsat, lledinn.nbsp;Bold relief, High relief, nchel saf,nbsp;bansaf

Relieve, rt.Uv' vt, cymhorth, cynnorth-wyo, diwalln, cynnal; symmud; llin-arn 5 eyfnewid. Relieving-officer, gweinydd y cardodan I deb; crednbsp;Religion, ri.lij'nn n, crefydd; dnwioi-Religionist, ri.lij'nn.ist n, crefVddwrnbsp;Religions, ri.lij'us a, crefyddol; dnwiol,nbsp;dnwiolfrydus

Relinquish, ri.ling'kwish vt, gadaw, gad* ael, rhoi i fyny, diataelu, gollwngnbsp;Relinquishment, ri.ling'kwish.ment n,nbsp;gadawiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gell

Reliquary, rel'i.kwnr.l n, creirfa, creir-Relish, rel'ish n, bias, cbwaeth, ar* chwaeth, chwaeg, sawr, sawyr: v,nbsp;blasn, chwaethu, archwaethunbsp;Rehshable, rel ish.a.bl a, blasnsnbsp;Relucent, riJU'seot a, dysglaer, gloewnbsp;278

-ocr page 303-

�r�; lat�; line, no, mute; she, zhrsz az�re; th'n, THis; j=dzh. BEN

Kelnctance, n.lult;�'tan8 n, anewyliysgar-wch, anibdd, annhneddiad, gwrthym* drech, gwrthdyniad, anfod(�ondebnbsp;Keluctant, ri.iuk'tant a, anewyllysgar,nbsp;anfoddog, gwrthymdynolnbsp;Relume, ri.liim, Beiumine, ri.lii'min vt,nbsp;adoleuo, aildywynu ^yrnddibynunbsp;Bely, ri.l�' vi, hyderu, ymddined, pwyso,nbsp;Remain, ri.man' ri, aros; preswylio,nbsp;trigo; parhau, bod yn weddill, bodnbsp;dros Den; crair. Kemains, olion,nbsp;gweddillion; cord y marw. I^mainsnbsp;of a city, adteilion dinasnbsp;Remainder, ri.man dur n,g wed dill,gwar-ged, rheiyw, y rhan ar olnbsp;Remand, ri.mand' vt, gwrthalw, adan-ton, galw yn ol, gwrthanfon, ailanfonnbsp;Remanent, rem'a.nent w, gweddill, cilc,nbsp;cilcyn, rheiyw: a, arose!

Remark, rl.mark' n, nod, nodiad, sylw, sylwad; tr, nodi, sylwi, darsylwinbsp;Remarkable, ri.mar'ka.bl a, nodadwy,nbsp;nodedig, hynod, odnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nodrwydd

Remarkableness, ri.m^'kil.bl.nes �, hy-Remediable, n.mi'di.a.bl a, gwelladwy, meddyginiaethol; diwygiadwynbsp;Remediless, rem'i.di.tes a, anwelladwy,nbsp;anfeddyginiaethol; diddiwygnbsp;Remedy, rem'i.di meddyginiaeth;nbsp;gwellad, gwelliant, iachad, adgyweir-iad:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meddyginiaethu, gwellau

Remember, ri.mem'bur vi, cofio, medd-wl am, cadw mewn cof, adgofio, galw i got; adgofla, cottaunbsp;Remembrance, ri.mem'brans n, cof, ad-gof; ymadgof, adgotiad, cotla, adgofia;nbsp;coffadwriaeth; cofiaethnbsp;Remembrancer, ri.mem'bran.sur n, cof-weinydd, cofiedydd, cofiadnr, coffawrnbsp;Remigrate, rem'i.grat vi, adsymmud,nbsp;adtudonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mudiad, adtndiad

Remigration, rem.i.gra'shun �, adsym-Remind, ri,m�nd' vt, adgofio, ailgofla, adgofian, coffaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^ymadgofiad

Reminiscence, rem.i.Di8'eas n, adgofiad, Reminiscent, rem.ijiis'ent n, adgofiwrnbsp;Remiss, ri.mis� a, esgeulus, dioial, Jlac,nbsp;anniwyd, annyfainbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dileadwy

Remissible, ri.mis'i.bl a, maddeuadwy, Remission, ri.mish an n, maddenant.nbsp;cyreifiant, dilead; gollyngdod; ys-gatnhad, lleihad, gollyngiad, toliaanbsp;Remissness, rumis'nes �, esgealusdra,nbsp;esgeulusdod,diofalwch,anniwydrwyddnbsp;Remit, ri.mit' v, dycliweiyd, gwrthantoc,nbsp;trosglwyddo; madden, cyreitio, dii�u;nbsp;Uacau, ysgatnhan, lleihan

Reinittabie, ri.mit a.bi a, dycaweladwy, maddeuadwy

Remittance, ri.mit'ans n, arian tros-glwydd, trosglwyddswm; gwrthanfon-iad; maddeuant nbsp;nbsp;nbsp;fcilc, rheiyw

Remnant, rem'nant n, gweddill, cilcyn. Remodel, ri.mod'el vt, adlunionbsp;Remonstrance, ri.mon'strans n, gwrth-achwyniad, gwrthresymiad, adgwyn,nbsp;gwrthdystiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dystiwr

Remonstrant, ri.mon'strant n, gwrth-Hemonstrate, ri.mon'strat vi, gwrtb-achwyn, gwrthgwyno, gwrthresymn, gwrthddangosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^sugnbysg

Remora, rem'o.ra n, rhwystr; attalta; Remorse, ri.mors' n, gorbicrwydd, ad-gno�r meddwl, colyn neu gnofa cyd-wybod, dwysoigiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^tyner

Remorseful, ri.mors'fvVl o, tostiriol, Remorseless, ri.morsUes a, diymadgno;nbsp;aneditar, anedifarus, auediteinol; di-dosturi. dideimlad, didrugareddnbsp;Remote, ri.m�t' a, pell, pellenig, anghyf-agos, anghysbelinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^pelledd

Remoteness, ri.mot'nes n, pellder, Remount, ri.m�wnt' r, adesgynnbsp;Removable, ri.miX''va.bl a, symmudadwy,nbsp;mudadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| iad

Removal, ri.mw'val n, symmudiad, mud-Remove, ri.mwv' v, symmud, symmudo, mudo, newid lie: n, symmudiad, sym-mudfa. To remove from office, di-swyddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adwy, gwobrwiw

Remunerable, ri.m�'nur.^bl a, gwobr-Remunerate, ri.mii'nur.at vt gwobrwyo, ad-dalu, talu yn ol

Remunerative, ri.m�'nur.a.ti v a, taliadol, gwobrwyedigol; yn talanbsp;Renal, ri'nal a, arenolnbsp;Renard, ren'ard n, madyn, madog, mad-ryn, cadno, llwynog, gwyddginbsp;Renascence, ri.nas'ens n, aildarddiadnbsp;Renascent, ri.nas'ent c, attarddol, ad-flagurol, aildarddol, attylolnbsp;Rencounter, ren.k�^n't�r n, gwrth-gytarch, gwrthgyrch, ysgarmes, ym-ladd, dychyfaer: v, gwrthgylarch,nbsp;dychyfaeru, gwrthladd, ymosod arnbsp;Rend, rend (pt amp; pp rent) v, rhwygo,nbsp;dryllio, darnio, ilarpio, rhiconbsp;Render, ren'd�r vt, talu, ad-dalu, dych-welj rhoi i tyny j troi, cytieithu; cym-mrydu; n, rhwygwr, drylUwrnbsp;Rendezvous, ren'di.vw n, ymgyrchfa,nbsp;cyrehta, ymgasglfa, ymgynnuillanbsp;Rendition, ren.dish'un n, ymroddiad, ad-daliad; cyfieithad


279

-ocr page 304-

REP path, fat, ere, met, mar-ine, pin, �rb, on, curve, tut, tw=rtoo t^i^kr=took;

Kenegaae, reii'i.gaU, Uenega�o, ren.i.ga' do �, gwrthgiliwr, fljddwadwrnbsp;Pkcnege, n.nij' v, gwadu, gwrthodnbsp;Renew, ri.nii' vt, adnewyddu, adgyweirionbsp;Renewable, ri.n�'a.bi a, adnewyadadwynbsp;Renewal, ri.n�'al n, adnewydaiadnbsp;Reniform, ri'ni.t�rm a, arendduHnbsp;Kenitence, ri.ni'tens, Renitency, ri.n�'-ten.si �, gwrthymegn�adnbsp;Renitent, ri.n�'tent a, gwrthymegn�olnbsp;Rennet, ren'et 7�, math o atai; ceuled,nbsp;caul, ceulonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^wadu, gwadu

Renounce, ri.n�wns' vt, ymwrthod, ym-Kenovate, ren'�.vat vt^ adnewyddu; ad-i t�runbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Renovation, ren.o.va'shun �, adnewydd-Renown, ri.n�wn' n, bri, ciod; enw, an-rhydedd, enwogrwydd: vt^ enwogij Renowned, enwog, clodfawrnbsp;Rent, rent w, ardreth, rhentj rhwyg,nbsp;rhwygiad:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ardrethu, rhentu, cym-

meryd neu osod dan ardreth: pt amp; 'Rend. Rent-charge, ardrethdal,nbsp;rhentdal. Rent-roll, rhentlyfr. Rack-rent, tynrent, rhent eithatnbsp;Rentable, ren'ti.bl a, ardrethadwynbsp;Rental, ren'tal n, ardrethlyfr, rhentlyfrnbsp;Kenter, ren't�r vt^ wynebwn�o: n, ar-drethwr | wrthodiad, gwrthodiadnbsp;Renunciation, fi.nun.si.ashun n, ym-Renverse, ren.v�rs' vt, gwrthdroinbsp;Keordain, ri.dr.dan' vt, ailurddo, adosodnbsp;Reordination, ri.�r.di.na�shun n, adurdd-iad, aiiurddiad

Repaid, ri.pad'pi amp;/�/?.�Repay Repair, ri.pe�r' v, cyweirio, adgyweirir,nbsp;adweiria, taclu, trwsio; cyrchu,nbsp;myned: n,oy weiriad, tacliad; cyrchiadnbsp;Repairable, rt.p�r'al.bl a.�Reparablenbsp;Repandous, ri.pan'du� a, plygiedig, tuagnbsp;i fynvnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwelladwy

Reparable, rep'ur.amp;.bl a, cyweiriadwy, Reparation, rep.u.ra'shun n, adgyweir-lad, cyweiriad; rhoddiad iawa, iawn-had

Reparative, ri.par'S-.tiv a, adgyweiriol Repartee, rep.ar.ti' n, firaethair, ffraeth-ateb, cymhenair, ateb parodlymnbsp;Repass, ri.pas' v, ailgroesi; dychwelydnbsp;Repast, ri.pasP n, pryd o fwyd, adfaeth,nbsp;adgyweirbryd; ymborthiadnbsp;Repay, ri.pa' (plt; amp; pp repaid) vt, ad-dalu, at^lu, talu yn ol 1 attaledigaethnbsp;Repayment,ri.pa'ment n,aa-dal,attaliad,nbsp;Repeal, ri.pil' n,. diudymiad, adfarniad,nbsp;dadreithiad: vt, diddymu, dirymu,nbsp;adfarnu, galw yn ol, gwrthalw

iiepeaiabie, ri.pi'la.bl a, diddymadwy Repeat, ri.pit' vt, ailadrodd, aildraethu;

mynychu; adwneuthur: n, mynychnod Repeater, ri.pi't�r n, adroddwr, ailad-roddwr; oriadur a darawo yr oriaunbsp;Repel, ri.peV v, euro yn ol, gyru yn ol,nbsp;gwrthguro, gwrthdaro, gwrthhyrddionbsp;Repellent, ri.pel'ent a, gwrthgurol: n,nbsp;meddyginiaeth wrthweithiolnbsp;Repent, ri.pent' v, edifarhau, edifaru,nbsp;bod yn edifar gaunbsp;Repent, ri'pent a, ymlusgolnbsp;Repentance, ri.pen'tans n, edifeirwehnbsp;Repentant, ri.pen'tant a, edifeiriol, edi-larus, edifar

Repeople, ri.pi'pl vt, ailbobli, adbobli Repercuss, ri.pur.kus' vt, gwrthguro,nbsp;g^^thdaro, adguro, adlamu, gwrth-�eidionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^guriad

Repercussion, ri.p�r.kush'un n, gwrth-Repercussive, ri.pur.kus'iv a, gwrthgurol nbsp;nbsp;nbsp;trysorfa

Repertory, rep'�r.tur.i n, rhestrlyf'r, cof-Repetitiou, rep.i.tish'un n, aiiwneuthur-iad, mynychiad, adroddiad, ailadrodd-iad. Repetition ot words, adeiriad Repetitional, rep.i.tish'un.al, Repetition-ary, rep.i.tish'un.ur.i o, ailadroddol,nbsp;adeiriol, mynychiadolnbsp;Repine, ri.p�n' vi, ymofidio, anfoddogi,nbsp;ymddigio, grwgnach, centigenunbsp;Replace, ri.plUs' vt, adieu, adsefydlu,nbsp;adosod; ailosod, cymmeryd ile arallnbsp;Replazt, ri.plat' vt, ad-ddillio, adblygunbsp;Replant, ri.plant' vt, adblanu, ailblanunbsp;Replenish, ri.plen'ish vt, diwallu, digoni,nbsp;arddigoni, llenwi, cytlenwi, adlenwinbsp;Replete, ri.plit' a, llawn, cyflawn, gor-lawn, gorllawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorllawnedd

Repletion, ri.pli'shuu n, gorllawniad; Replevin, ri.piev'in, Replevy, ri.plev'i n,nbsp;rhyddhad attafael, goilyngdod, at-tafaelgoll: v, rhyddhau attafael, di-attataelunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ailatebiad

Replication, rep.li.ka'shun n, gwrthateb-Reply, ri.pl�' n, ateb, gwrtheb, gwrth-ateb: vi, ateb; gwrthebu, ^wrthateb Repolish, ri.pol'ish vt, adgaboiinbsp;Report, ri.p��rt' n, chwedl, son, swn,nbsp;adchwedi; gair, enw; swn ergyd,nbsp;ysgort, diaspad; adroddiad, mynegiad,nbsp;hysbysiadjhanes: vt, adrodd, myaegu,nbsp;hysbysu, dywedyd, cyhoeddi, taeuUnbsp;chwedl, rhoi ar led

Reporter, ri.p�Vt�r n, mynegwr, hys-byswr; ysgrifenwr dros newyddiadur Reposal, ri.p�'zal n, gerphwysiadnbsp;280

-ocr page 305-

�re; lat�, line, no, m�te; she, zh^z aznrc; thin, THis; jssdzh. REQ


Repose, ri.p�z' n, esmwythdra, gor-

phwysdra, ilonyddwcn; cwsg, hun; goglud, 3rmd(liried: ti, gorphwyso,nbsp;ymionyddu; cysgu, huno; ymddiried,nbsp;hyderu, rhoi hyder

Reposedness, ri.p�'.2ed.nes n, gorphwys-edigaeth, tawelwch Beposite, ri.poz'it vt, rhoi yng nghadwnbsp;Reposition, ri.p().zish'un adlead, ad-setydliad, adosodiadnbsp;Repository, ri.poz'i.tnr.! n, ystorfa,nbsp;cadwta, cronfa, trysorfa [ berchenoginbsp;Repossess, ri.po.zes' v(, adfeadiannn, aii-Reprehend, rep.ri.hend' vt, argyhoeddi,nbsp;ceryddu, sardio, senu ^ceryddadwynbsp;Reprehensible, rep.ri.hen'si.bl a, beius,nbsp;Reprehension, rep.ri.hen'shun n, beiad,nbsp;cerydd, sennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[geryddoi

Reprehensive, rep.rt.hen'siv a, beiol, ad-Kepresent, rep.ri.zent' v(, arddangos, oangos, gosod alian, dariunio, cyn-nrychioli, adbresennoiinbsp;Representation, rep.ri.zen.ta'shun, Ee-presentment, rep.ri.zent'ment �, ar-ddangosiadjgosouiad alian; darlnniad;nbsp;darlnn, deiw; cynnrychioliadnbsp;Representative, rep.ri.zen'ta.tiv a, cyn-nrychedigol, dangosedigol: n, cyn-nrychiolwr, cronrychiolyddnbsp;Repress, ri.pres'^ vtj attal, firwynonbsp;Repression, ri.presh'un n, attaiiadnbsp;Repressive, ri.pres'iv a, attaledigolnbsp;Reprieve, ripriv' n, gwarant d�enoed,nbsp;oedvrarant, gohiriad: vt, d�enoedinbsp;Reprimand, rep'rhmand n,argyhoeddiad,nbsp;cerydd, sen: vtf ceryddu, beio, senunbsp;Reprint, ri.print' vtj adargraffu, ailar-lieprint, ri'print n, ailargraifiad [graffunbsp;Reprisal, ri.pr�'zal n, adgipiad, attrais,nbsp;attreisiad, gwrthysgafaelnbsp;Reprise, ri.pr�z' n, adgip, attraisnbsp;Reproach, ri.protsh' �, sarhad, gwarth,nbsp;gvfarthrudd, anair, cywiiydd, gwarad-wydd, edliw, liiwiant: vty gwarth-ruddo, gwaradwyddo, edliw, senunbsp;Reproachable, ri.pr�'tsh^.bl a, gwarad-wyddadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wyddus

Reproachful, rl.pr�tsh'f^el a, gwarad-. Reprobate, rep'r�.bat a, gwrthodedig,nbsp;anghymmeradwy, diras, anfad: fi,nbsp;dryg-ddyn, direid-ddyn, dyhiryn: vt,nbsp;gwrthod, Uwyrwrthod; gwrthwynebunbsp;Reprobation, repj*�.ba'snun n, gwrth-odedigaeth, Uwyrwrthodiadnbsp;Reproduce, ri.pr�.d�s' vt. adgynnyrchunbsp;Reproduction, ri.pr�.diik's�un n, adgyu-uyrehiad, adep�iad'

rcepro�uc.ive, n.pr�.auk ttv o, adgyn-nyrchiol. Reproductive organs, peir-iannau epilaidd

Reproof, ri.prwt' n, cerydd, argyhoedd-iad, sen, ceryddair, dwrdiad Reprovable, ri.prw'vS.bi a, ceryddadwy,nbsp;beiadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^hoeddi, senu

Reprove, ri.prwv' vi, ceryddu, argy-Reptation, rep.ta shun n, ymlusgiad Reptile, rep'til n, ymlusgiad, sarddau:

a, ymlnsgol, sarddol Republic, ri.pub'lik n, gweriniaeth,nbsp;gwerinlywodraethj^erinwladwriaethnbsp;Republican, ri.pub'li.kan a, gwerin-laethol: n, gweriniaethwrnbsp;Republicanism, ri.pub'ii.kan.izm n,nbsp;gweriniaeth, gwerinlywodraethnbsp;Republish, ri.pub'lish vi, ailgyhoeddinbsp;Repudiable, ri.p�'di.a.bl a, gwrthodadwynbsp;Repudiate, ri.p�'di.at vt, riioddi ymaith,nbsp;ysgar, gwrthod, diarddeinbsp;Repudiation, rl.p�.di.a'shnn n, ysgariad;

gwrthodiad, ctiarddeliau Repugnance, ri.pug'nans, Repugnancy,nbsp;ri.pug'nan.si n, gwrthwyneOiad [croesnbsp;Repugnant, ri.pug'nant o, gwrthwyneb,nbsp;Repnllulate, rl.pul'�.lat vi, ailflagoronbsp;Repulse, ri.puls' n, cilgwth, gwthiad ynnbsp;ol, gwrthergyd, gwrthgur; nacad,nbsp;pali: vi, gwrthdaflu, dadergydio,nbsp;gwrthdaro, euro yn oi, gwrthguronbsp;Repulsion, ri.pui'shun n, gwrthgunadnbsp;Repulsive, ri.pul'siv, Eepulsory, ri.pul-sur.i a, cilwthiol, gwrthyriolnbsp;Repurchase, ri.pur'tshas vt, adbrynu,nbsp;ailbryuu, prynu yn olnbsp;Reputable, rep'ii.tS.bl a, cymmeradwy,nbsp;parchus, cyfrilol, clodwiw,ystadusnbsp;Reputation, rep.ii.ta'shua n, bri, cym-meriad, cymmeredigaeth, eyfrifiadnbsp;Repute, ri.piit' �, parch, bri, gwiwdeb:nbsp;vt, cy^it, golygu, ystyried, tybied. Ofnbsp;no repute, anenwog [gymmeriadnbsp;Reputeless, ri.p�t'les a, dibarch, di-Request, ri.kwest' n, arch, deis^ad,nbsp;erfyniad, erfyn, dymuniad: vt, deis-yfu, deisyf, erfyn. erchi, dymunonbsp;Bequicken, ri.kwirn vt, adtywhaunbsp;Requiem, ri'kwi.em n, gorpliwysdra;

gorphwysgan, marwgan, angladdgau Bequpable, ri.kwiVa.bi a, gofynadwynbsp;Require, ri.kw�V vt, golyn, ceisionbsp;Requisite, rek'wixit a, angenrheidiol,nbsp;anhebgorol, gofynedig, rheidiolnbsp;Requisites, rek'wi.zits np, angenrheid-iau, anhebgonounbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^gotyuiad

Requisition, rek,wixish'tin n, gwwad,

281

-ocr page 306-

BES p^th, fat, ere, met, m^-rine, pin, �rb, on, c�rve, cut t\v=too, t^ksstook;


Kequ�tal,ri.twi'tal�, gwobr,iawn,a(i-aal Requite, ri.kw�t' vt, taiu, gwobrwyo, ad-Kesule, ri.sal'n, adwerthiant [daiunbsp;Kesalute, ri.s^.liit' vt, adauerchu, ailgt;nbsp;gyfarchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diryma

Rescind, r!,sind' vC, tori, diddymu, Recision, ri.sizh'an n, diddymiadnbsp;Bescribe, ri^kr�b' vt, adysgrifenu, ail-ysgritonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ysgrit

Rescript, ri'skript n, adysgrif, gwrth-Rescue, res'k� n, ewarediad, traisachub-iaeth, rhyddhad: vt, gwaredu, achub, rhagachub, traisryddiiaunbsp;Research, n.s�rt8h' n, adchwiliad, ad*nbsp;gais; vt, adgeisio, adchwilio. Tonbsp;search and research, dyfalchwilionbsp;Reseize, ri.siz' vt, adataelunbsp;Resembiance, ri.zem'bians n, cyflfelyb-rwydd^ tebygoirwydd, tebygrvrydd;nbsp;Hun, eilun, delw, delwedd, duUnbsp;Resemble, ri.zem'bl vt, tebygu, cyflfel-jbu, efelychn, cytalhaunbsp;Resend, ri.send' {_pt amp; pp resent, ri-sent') vt, ailanton [^ad*dalu, atteimlonbsp;Besent, ri.zent' vt, cymmeryd yn ddrwg,nbsp;Resentful, ri.zent't�^l, ResentlFe, ri,zen-tiy a, anfoddog, digofus, hydm^nbsp;Resentment, ri.zent'ment n, dig, digder,nbsp;anfoddlonrwydd; adgt;daxladnbsp;Reservation, rez.ur.va'shun n, darn-geliad, adgadwad, cad^ad yn ol; am*nbsp;modiad. Mental reservation, tawedog-rwydd meddyliolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ltrysorgell

Beservatory, ri.z�rVd.tur.t n, ystordy, Jteserve, ri.z�rv' n, olfyddin; tawedog-rwydd} pwylledd: vt, cadw, rhoi 'nbsp;gadw. in reserve, yn ol, oV neilldunbsp;Beservedness, ri.z�r'ved.nes n, tawedog-rwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fa, dytrgist

Reservoir, rez'dr.wor n, cronfa, cadw-Resiance, rez'yans n.�Residence Besiant, rez'yant Residentnbsp;Reside, ri.z�d' vi, cartretu, preswylio,nbsp;cyfanneddu, trigo, trigiannu, arosnbsp;Residence, rez'i.dens n, cartref, trigfa,nbsp;preswyUod, trigie, trigias; tngiadnbsp;Resident, rez'i.dent n, trigiannydd, cyf*nbsp;arosydd; a, trigiannol, cyfanneddolnbsp;Residentiary, rez.i.den'shnr.i o, trigian-nol, cyfarosol: n, gweinidog cytarosolnbsp;Residual, ri.zid'�.al, Residuary, ri.zid'-�.nr.i a, gwe�dilledigolnbsp;Residue, rez'i.d�, Residuum, ri.zid'�.umnbsp;n, gweddill, gwarged, rheljw; gwadd*nbsp;odnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_roddi

Resign, ria�n vt, rhoddi i fyny, ym* Resign, ri j�n' vt, ailnodi, ail-lawnodi

Resignation, rezjg.nasbun n, rhondiad i tyny, ymrodaiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bynydd

Resignee, rez.i.ni' ti, adgymmerydd, der-Resigner, ri.z�'nur �, rhoddiedjdd, rhoddwr i fyny

Resilah, res'i.la n, matb o hen arian bath Resilience, ri.sii'yens, Resiliency, ri^U'-yen.si n, gwrthneioiad, attwythiad,nbsp;gwrthneidrv^dd ^attwythol, adlamolnbsp;Resilient, ri.sil'yeni a, gwrthneidiol,nbsp;Resin, rez'in, Kosin, roz'in n, ystornbsp;Resinous, rez'i.nus a, ystoraidd [iadnbsp;Resipiscence, res.i.pis'ens n, adsynwyr-Kesist, ri.zi8t' v, gwrthsetyli, gwrthwy-nebu, gwrthymladd, gwrtnionbsp;Resistance, ri.zis'tans n, gwrthwynebiadnbsp;Resistibility, n.eis.ti.bil'i.ti n, gwrth-wynebolrwydd. caiedrwydd [adwynbsp;Resistible, ri.zisli.bl a, gwrthwyneb-Resistive, ri.zis'tiv a, gwrthwynebolnbsp;Resistless, ri.zist les a, anwrthwynebolnbsp;Resoluble, rez o.l�.bi a, attoddadwynbsp;Resolute, rez �.l�t a, liawnlrydig, pen-dertynol, bwriadlawn, diysgog, disigi,nbsp;calonog, gwrol, dewrwychnbsp;Resoluteness, rez'�d�t.nes n,llwyrfwriad,nbsp;diysgogrwydd, gwroldebnbsp;Resolution, rez.�.l�'shun n, bwriad,nbsp;llawnfryd, pendertyniad; dyhewyd,nbsp;calondid, gwroldeb; dattodiadnbsp;Resolutive, rez'�.I�.tiv o, dattodolnbsp;Resolvable, ri.zorv�..bl a, dattodadwynbsp;Resolve, ri.zolv' n, bwriad, ymroddiad,nbsp;llwyrtwriad, pendertyniad: v, bwriadu,nbsp;pendertynu, iiwyrtwriadu; datto^nbsp;dosbarthu, dosranu; toddi, attoddi;nbsp;agor, deongli, egluronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trydedd

Resolvedneas, ri.zol'ved.nes n, llwyr-ReaolventjTi.zol�vent a,dattodoi [seiniad Resonance, rez'�.nans n,adseiniaa,gwrth-Resonant, rez'�.nant a, adseiniol, dad-Resorb, ri.sorb' vt, Ilyncu [seiniolnbsp;Resort, ri.zurt' vi, cynniwair, cyrchu,nbsp;ymgyrchu: n, cynnuliiad, cydym-gasgliad; cyrchta, cynnullfan, cyn*nbsp;nlweirfa, cyrentan, cyrchle [arseimonbsp;Resound, ri.z�wnd' v, dadseinio. adieisio,nbsp;Resource, ri.s�rs' n, adnawda, adgyt-nerth; noddta; dyfais; edryt'

Resp, resp n, cletyd ar ddetaid Respect, ri.8peict' n, cymmeriad, bri,nbsp;paren, edmyg, edmygedd; cytrif ; ys-tyriaetn, ystyr; golygiad; pert�ynw�nbsp;vt, parchu, ystyried, edmygu; perth�nbsp;yn, pert�ynu. To respect persoi^�nbsp;derbyn wyneb. With respect to, gyd�nbsp;golwg ar


282

-ocr page 307-

Bre; line, no, in�te; she, zh=z az�re; thin, THis; j=42h. RET

Respectability,ri^pek.ta.biri.ti usrwyd�, parchaseddnbsp;Respectable, ri.8pek't^bl a, parchns, cyf�nbsp;ritol, haeddbarch, gwiwbarcb, ystadnsnbsp;Respecttol, ri.spekt'lv^i o, parchlawn,nbsp;parchus, edmygus; gostyngedignbsp;Respective, ri^pek'tiv a, priodol, neilldu-ol,priod,perthynol,gwalianol, gwahan-

parch-

Resperse, ri.sp�re' vt, taenellu 1 redol

Respiration, res.pi.rasnnn n, anaoliad Respire, rkspiV tgt;, anadlu, cyrchu anadlnbsp;alann, anala

Respite, res'pit �, oed, oediad, dysbaid, attreg, seibiant, hamdden, hoe; a�engt;nbsp;oed: vt, addoedi, gohirio; d�enoedi, oedinbsp;Resplendence, ri.splen'dens, Resplendency, ri.splen'den.8i n, cyflewyrch-iad, dysgleirdeb, einaneddnbsp;Resplendent, n.spien'dent a, Uewyrcholnbsp;ysblenydd, eirian, dysglaernbsp;Respond, ri^pond' vi, ateb, gwrthebunbsp;Respondent, ri.spon'dent n, atebwrnbsp;Response, ri.spons' n, ateb, gwrthebnbsp;Responsible, ri.spon'si.bl a, atebadwynbsp;atebol, rhwym i atebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{ atebol

Responsive, ri^pon'siv a, atebol, yni-Rest, rest n, gorphwysdra, llonyddwch, esmwytndra, tawelwch, gorphwysta;nbsp;hoe; rhelyw, gweddili, gwarged, ynbsp;rhai ereill, y lle�li; gorphwysnod: v,nbsp;gorphwyso; ymorphwys. Resting-place, gorphwysfa. At rest, yn gor-pbwys, yn sctyli, disymmudnbsp;Restagnant, ri.stag'nant a.-~Stagnantnbsp;Restaurant, res'td.rant n, bwyttynbsp;Kestauration, ri.st�.ra'shQa n, adterlad,nbsp;edtrydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_tawel

Restful, rest'f^l a, Uonydd, esmwytn, Kestiff, res'tit o, rhusog.�Restivenbsp;xiestitution, res.ti.tii'shun �, adferiad,nbsp;edtrydiad, rhoddiad yn olnbsp;Restive, res'tiv a, ystyfnig, anhywaith,nbsp;anhydyn, rhus^yd, ystranclydnbsp;Restiveness, res'tiv.nes �, ystyfnigrwyddnbsp;Restless, rest'les o, adonydd, diorphwys,nbsp;anesmwyth, dinun [der; dihuneddnbsp;Restlessness, rest'les.nes n, anesmwyth-Hestorable, ri.st�Vibl o, adteradwy,nbsp;edtrydadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^iad

Restoral, ri.st�'r'al n, adferiad, edtryd-�Restoration, res.to.ra'shun n, adferiad, edtrydiad, adfereaigaeth, crythMnbsp;Restorative, ri.8t�V'a.tiv a, adteredigol,nbsp;crythaol; n, meddyginiaeth adteriadolnbsp;Restore, ri.8t��r' r�, attroi, adteryd, ad-feru, dadebryd; ad-dalu; adgyweino.nbsp;Xo restore to health, iachau

Rebtrain, ri.striia' vt, attal, �rwyno, twyo, rhwystro; cytyngu, Iluddionbsp;Restrainable, ri.8trti'na.bi a, attaladwynbsp;Restraint, ri.strant' n, attaiiad, rnwystr,nbsp;caethi^, Uudd f tertynu, caetbanbsp;Restrict, ri.strikt' vt, attal, cytyngu,nbsp;Restriction, ri.8trik'8hun attaiiad,nbsp;cytyngiad, tertvniad, rhwymiadnbsp;Restrictive, ri^trik'tiv o,attaliadol rhag-rwymol, terfynedigol, rhwymedigolnbsp;Uestringe, ri^trinj' vt, rhwymo, caethiwonbsp;Restringent, ri.slrinjent a. rhwymol,nbsp;adrwymol ;gwaedattaliadol; n,rhwym-ydd; meddyginiaeth attaliadoinbsp;Resty, res'ti a.�Restivenbsp;Result, ri.zult' n, canlyniad, ffrwyth,nbsp;efiaith: vi, tarddu, deillio, codinbsp;Resume, ri.z�m' vt, adgymmeryd, ail-yma�yd yn, aiiddechreunbsp;Resnmmon, ri.sum'un vt, ailwysionbsp;Resumption, ri.zump'shun n, adgym-meriad, ailgymmeriad; adeiriadnbsp;Resumptive, ri.zump'tiv a, adgymmerolnbsp;Resupinate, ri.s�'pi.nat, Resupine, ri.s�-p�n a, amp;�r gwyneb isat i tyny, gwrth-dr�edig, gwyneb i waerednbsp;Resurrection, rez.u.rek'shun n, adgyfbd-iad, codiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lcortt-ieidr

Resurrectionist, rez.u.rek'shunjst �, Resuscitate, ri.sus'i.tiit v, adfywio, ad-tywhau, adfywioc�u, dadebrunbsp;Resuscitation, ri.sus.i.ta'shun n, adgt;nbsp;tywiad, adiywiocid, adtywh^dnbsp;Retail, rktal' vt, manwerttu, adwerthunbsp;Retail, rftill n, manwerth, adwerthiantnbsp;Retailer, ri.ta'iur n, manwerthydd, man-werthwr, aiiwerthy�d, adwerthwrnbsp;Retain, ri.tiln' v, cadw, dal, dal gafael;

cofio; llogi, cyflogi; hurio dadleuwr Retainable, ri.ta'na.bl a, cadwadwynbsp;Retainer, ri.ta'nur �, llogwr, cytiogwr;

canlynydd, dibynydd,heilyn; cytiogdal Retake, ri.tiik' vt, adgymmeryd, adenniUnbsp;Retaliate, ri.tal'i.at v, gorbwyt�o, ad-dalu, l^u�r pwyth, dlalu l dialiadnbsp;Retaliation, ri.tal.i.a'shun n, aa-daliad,nbsp;Retard, ri.tdrd vt, rhwystro, atrwyddo,nbsp;goluddio,arluddio,Iluddias, attal, dal;nbsp;oedi, hwyrhau, addoedinbsp;Retardation, ri.tar.da'shuu n, attaiiad,nbsp;afrwyddiad,goluddiad; oediad, hwyr-Retch, retsh cylogi, chwydu ^hadnbsp;Retecious*^ ri.ti'sbus o, rhwydolnbsp;Itetention, ri.ten'shnn n, attaiiad, cof-ddaliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inwysol; gataelgar

Retentive, rt.tenXiv a, attaliedigoJ, cyn-Reticence, ret'i.seus n, tawedogrwydd 2S3

-ocr page 308-

KEV pathj fat, �re, met, m^-rine, pin, orb, on, curve cut, t'V=too, t^k=toofc;


Keticent, ret'i.sent a, taweuog, dystaw, yn celu trwy dewi, yn dilyu y ddiarebnbsp;�� Taw a�z piau hi �

Reticie, ret'i.kl n. rhwyden Reticulate, ri.tik'�jat vf, i4wydonbsp;Heticular, ri.tik �.i�r, Beticulated, ri-tik'�.ia.ted a, rhwydognbsp;Reticule, ret'i.k�l n, coden; rhwydennbsp;Retina, ret'i.ni �, rhwydlen y Uygadnbsp;Retinasphalt, ret.in.as�falt n, ystorbyg,nbsp;pygfaen

Retinue, ret'i.n� n, gosgordd, gosgorddlu Retire, ri.t�r' vi, yinneiiiduo, encilionbsp;ciiio, ymado, myned o�r neilldunbsp;Retiredness, ri.trrd'nes n, netllduol-rwydd, dirgeirwvdd, unigrwyddnbsp;Retirement, ri.tiVrnent n, neiliduedd,nbsp;unigedd, encil, ciliad oV neilldunbsp;Retort, ri.tSrt' n, gwrthgis, gwrthsen,nbsp;gwrthgno; ateb fi'raethlym j gwrthdro;nbsp;math o fteryil-wydryn: v, gwrthsenu,nbsp;gwrthgnoi, gwrthateb; ednyddunbsp;Retortion, ri.t�r'shun �, ednyddiadnbsp;Retouch, ri.tutsh' ailgyflwrddnbsp;Retrace, ri.tras' vt^ adolrhain. To re*nbsp;trace one�s steps, dychwelydnbsp;Retract, ri.trakt r, galw geiriau yn ol,nbsp;dad-ddywedyd; tynu yn ol wediadnbsp;Retractation,ri.trak.ta'snunn, dad-ddy-Retractile, ri.trak'til a, gwrthdynolnbsp;Retraction, ri.trak'shun �, tyniad yn olnbsp;Retreat, ri.trit' cil, encil, enciliad,nbsp;gwrthdaith; celfan, adfan, lloches,nbsp;llechfa, diogelfa, dirgelta:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cilio,

encilio, gwrthdcithio; ymneillduo; ffoi Retrench, ri.trensh' t�, Ileihau, cynnilo;

amgloddio, amddiflyn, adgloddio Retrenchment, ri.trensh'ment n, cynnil-iad, cynnildeb; adglawdd, amgaernbsp;Retribute, ri.trib �t vt^ attalu, taiu yn olnbsp;Retribution, ret.ri.b�'shun ad-daliadnbsp;Retributive, ri.trib'�.tir. Retributorv,nbsp;ri.trib'�.tur.� a, attaledigol, ad-daloinbsp;Retrievable, n.tri'va.bl a, adteradwynbsp;Retrieval, ri.triVal n, adferiad, edtrydnbsp;RetrieVe, ri.triv' vt^ adferu, ailennillnbsp;Retriever, ri.triV�r �, math o adarginbsp;Retro- p�, yn ol, yn wrt�ol, gwrth-Ketroaction, ri.tr�.ak'shun gwrth-waith, gwrthweithrednbsp;Retrocession, ri.tr�.sesh'un w, gwrthrod-iad, enciliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^arweinlad

Retroduction, ri.tr�.duk'shun �, gwrth-Retroflex, ri'tr�.fieks a, gwrthblygol Retrograde, ri'tr�.grad a, gwrt�grwydr-ol: �t, myned yn ol [dadcnweliadnbsp;Retrogression, ri.tr�.gresh'un n, olgiliad,

Retrospect, ri tro.spekt gwrtnedrych,

gwrtholwg, ailolwg |_edrycmad Retrospection, ri.tr�.spek'shun ol-Retrospective, ri.tr�.spektiv a, ol-olygolnbsp;Retroversion, ri.tr�.v�r'shun n, gwrth-Retrovert,rl.tr�.vurt'vi,gwrthdroi[droadnbsp;Retrnde, ri.trwd' vt^ gwthio yn oinbsp;Retund, ri.tund' vi, pylti; diawchnnbsp;Return, ri.t�rn' �, dychwel, adchwel,nbsp;dychweliad, adferiad, attaith: dychwelyd ; attain. Returns, atebion, cyt-rifebau. To return an answer, ateb.nbsp;To return thanks, diolchnbsp;Returnable, ri.tur'n^.bl a, dychweladwynbsp;Retnse, ri.t�s' o, pwlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gynnulliad

Rennion, rl.�'ni.un n, adgyssylltiad; ad-Reunite, ri.�.n�t' aduno, adgydio, ad-gyssylltu, ailuno nbsp;nbsp;nbsp;[amlygu

Reveal, ri.vil' vt, dadguddio, egiuro, Revel, rev'el w, gloddest, wttres, cytedd-ach: vij gloddesta, wttresa, gor-wledda. Revel-rout, gioddestdorf,nbsp;Revel, ri.vel' vt, tynu yn ol | terlysglunbsp;Revelation, rev.t.ia'shun n, dadguddiadnbsp;Revelry, rev'ei.ri n, gloddest, gloddest-waith, wttresiad, cyfeddaclxnbsp;Revenge, ri.venj' dial, dialiad, dlal-edd: vt, dial, dialcduu. To revengenbsp;one�s seif, To be revenged, ymdd�alnbsp;Revengeful, ri.venj'fvVi a, dialgar, ym-ddialgar, dialeddusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_garwch

Revengetulness, ri.venj'f^l.nes n, dial-Revenger, ri.ven'j�rn,dialydd,dialeddwr Revenue, rev'en.ii ra, ardreth, cyllidnbsp;Reverberant, ri.vdr'bur.ant a, adseiniolnbsp;Reverberate, ri.vur'bur.at v, gwrthseinio,nbsp;dadseinio, adsemio, gwrthguro, ad-guro, gwrthdaro, adleisionbsp;Reverberation, ri.vur.bu.ra'shun n, ad-sain, amseiniad, gwrthseiniadnbsp;Reverberatory, ri.vur'bur.a.tur.i a, dad-seiniol, gwrthgurol, gwrthseiniolnbsp;Revere, ri.vi�r' vtj parchu, anrhydeddunbsp;Reverence, rev'ur.ens n, parch, erbarcb,nbsp;edmyg, ardduniant, anrhydedd, bri;nbsp;ofa; vt, parchu, perchi, anrhydeddunbsp;Reverend, rev'ur.end a, parchedig, hy-barch. The Right Reverend the Lordnbsp;Bishop of' 7 Gwir Barchedig Ar-glwydd Esgob'

Reverent, rev'ur.ent, Reverential, rev.u-ren'shal a, parchus; gostyngedig^ Reverie, rev.u.ri', Revery, rev'ur.i n,nbsp;hep-hynt, mympwy, gofreuddwyd,nbsp;bfeuddwyd efiro

Reversal, ri.vur'sal n, dymchweliad, di* ddymiad, gwrthiad, gwrchdroadnbsp;281


-ocr page 309-

Bre; late, l�ne, no, mute; she, zh=z azure; thin, this; )=Edzh. EIO

Reverse, ri.vurs n, tro, troa�, cytnewid-iad; gwrthwyneb; auffawd, aflwydd; V, gwrthwynebu, gwrthdroi, galw ynnbsp;ol, dirymunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^gwrthdroadwy

Reversible, rl.v�r'si.bl a, ymchweladwy, Reversion, ri.vur'shun n, gwrthdroad;

ymchweliad, attychweliad; olfeddiaut Reversionary, ri.vur'shun.ur.i a, ym-chweledigol, olfeddiannolnbsp;Revert, ri.vurt' v, troi yn ol, dychwelydnbsp;Revertible, ri.vur'ti.bl a, ymchweladwynbsp;Revest, ri.vest' vt, adwisgo; ailosodnbsp;mewn meddiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^dilladta

Revestiary, ri.ves'tshur.i �, gwisgta, Review, ri.vii' vt, ailystyried, adolygu,nbsp;edlygu: ra, adolygiad. Military review,nbsp;arolygiad milwyr

Revile, ri.v�l' vt, difenwi, cabin, difno, gwaradwyddo, senunbsp;Revisal, ri.vi'zal, Revision, ri.vlzh'un n,nbsp;adchwiiiad, adolygiad, adholiad; ad*nbsp;ddarlleniad

Revise, ri.viV vt, adchwilio, adbrofi, adolygu: n, mlbrofien, eiibrawfnbsp;Revisit, ri.viz'it vt, ailymweled, adofwyonbsp;Revisitation, ri.viz.i.ta'shun �, ailym-weliad, adymweliad

Revival, ri.vi'val n, adfywiad, dadebriad Revive, ri.v�v' v, adfywio, adfywhau,nbsp;by whan, bywiogi, dadebru, dadlewygunbsp;Revivicate. ri.viv'i.kat, Keviviry, ri.viv -i.f� vl, adtywio, adfywioc^u ' [ iadnbsp;Reviviscence, rev.i.vis'ens n, ymadtyw-Revocable, rev'�.ka.bl a, gwrthalwadwynbsp;Revocation, rev.o.ka shun, Revokement,nbsp;ri.vok'ment n, gwrthalwad; galwadnbsp;yn ol, diddymiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diddymu

Revoke, ri.vok' v, gwrthalw; dattroi, Revolt, ri.v�lt' n, gwrthgiliad, gwrth-ryfel, gwrthgynhwrt: v, gwrthgiiio,nbsp;gwrthymgytodi, gwrthryfelanbsp;Revolution, rev.�.l�'shun n, chwyldroad;nbsp;cylchdro, adchwyi, adchwylta, ad-gylchiad, amdreiglad, cylciidaithnbsp;Revolutionary, rev.'�.i�'shun.ur.t a,nbsp;chwyltaol, gwrthryteUarnbsp;Revolve, ri.volv' v, amdroi, cylchdroi,nbsp;amdreiglo, dwysystyried, mytyrio arnbsp;Revulsion, ri.vui'shun n, gwrthdroad.

gwrthdro, gwrthdafllad Reward, ri.word' n, gwobr, gwobrwy,nbsp;tal, taledigaeth: vt, gwobrwyo,g^obri;nbsp;talunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I adwy

Rewardable, ri.w�r'dd.bl a, gwobrwy-Reword, ri.wurd' vt, adeirio, aileirio Reynard, rendrd n, cadno, llwynog,nbsp;gwydagi, madog, madryn, madyn

Keys, raz n, cadben iiong Aiphtaidd

RUabdomancy, rab'do.man.si n, gwialen-ddewiniaeth

Rhama, ra'ma n, geudduw Indiaidd Rhapsodist, rap'so.dist n, firegodyddnbsp;Rhapsody, rap'so.di n, cymmysgdraith,nbsp;gwyiitraith, ftregod; gwylltaraethnbsp;Rheda, ri'd^ n, math o gerbydnbsp;Rhetoric, ret'o.rik n, areitheg, fFraethebnbsp;Rhetorical, ri.tor'i.kal a, areithyddol,nbsp;areithiol, firaethebolnbsp;Rhetorician, ret.�.rish'an. Rhetor, ri'turnbsp;n, areithiwr, arodawrnbsp;Rheum, rwm n, diterwst, lliflyn y pen,nbsp;Rhenm, ri'um n, arianllys ^malystognbsp;Rheumatic, rw.mat'ik a,gwynegol,cym-Rheumatism, rw'ma.tizm n, gewynwst,nbsp;g^ynegau, clefyd y g�au, cryd y cyra-Rheumy, rw'mi a, gormwythig [malaunbsp;Rhexis, rek'sis n. toriad gwyth�ennbsp;Rhinalgia, ri.nal ji.a n, trwynwstnbsp;Rhino, r�'n� n, ariannbsp;Rhinoceros, r�.nos'ur.us n, trwyngornfilnbsp;Rhinsburgers, rinz.bhr'gurz �, plaid onbsp;grefyddwyr heb ofleiriaidnbsp;Rhodium, ro'di.um n, math o adwynnbsp;Rhomboid, rom'boid n, lleddfbetryal ^�rnbsp;ochrau cyterbyniol yn gytartalnbsp;Rhombus, rom'bus, Romb, romb n,nbsp;lleddf betryal a�r 4 ochr yn gytartalnbsp;Rhubarb, rvv'b�rb n, arianllys [droawlnbsp;Rhumb, rumb n, math o iinell nydd-Rhyme, rim n, odi, cynghanedd; rhimp-yn: v, odli, cynghaueddu, cydodlinbsp;Rhythm, rithm �, mydr a cnynghaneddnbsp;Rhythmical, rith'mi.kal a, odlog,nbsp;cynghaneddol, mydraiddnbsp;Rial, rral n, darn o aur gwerth 10s. a 16s.nbsp;Rib, rib n, asen, eisen, cortasen; eis-drawst. Rib-roast, llachio, pwyo, euro.nbsp;Spare-rib, eisglwyd mochyunbsp;Ribald, rib'aid n, croesan, croesaniadnbsp;Ribaldish, rib'al.dish a, serth, anllad,nbsp;croeSanaidd, budreiriognbsp;Ribaldry, rib'ald.ri n, serthedd, budreir-Ribbed, ribd a, eisog, eisedig |_iadnbsp;Ribbon, rib'un n, ysnodennbsp;Rice, r�s n, math o ydrawn, reisnbsp;Rich, ritsh a, cytoethog, goludog;nbsp;gwerthfawr, gwych, godidog, timyth-lawn; costus, helaeth; danteithiol,nbsp;bras. To become rich, ymgytoethogi.nbsp;To make rich, cyfoethoginbsp;Riches, ritsh'iz np, cyfoeth, gelud, da,nbsp;berthedd, alat, aulloedd, meddianuaunbsp;Richness, ritsh'nes cytoethogrwydd,nbsp;goludogrwydd; brasder


285

-ocr page 310-

BIP path, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb. on, curve, cut, tw=too, t�k=took;


Rick, rik �, aas, tas, daswl, aaswrn, bera, helm:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dasu, dasyrnu, deisio

Rickets, rik ets np, y liechau Rickety, rik'et.i o, gwan yn y cymmalaunbsp;Rid, rid (^pt hc pp rid) vt, troi heibio,nbsp;rhyddhau,gwaredu,gyraymaith. Tonbsp;get rid of, cael gwared onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[had

Riddance, rid'ans n, sjwarediad, rhydd-Ridden, rid'n p/�.-�Ride Riddle, ridT n, dammeg, dyfal, cuddhol-iad, p6s; rhidyll, hesgyn: r, rhidyllionbsp;Ride, r�d (rode, ridden) v, marcho^aeth,nbsp;marchocau, marchau; nofio wrthnbsp;angor. To ride behind, ys2;iIionbsp;Rider, r�'d�r �, marchogwr, marchog,nbsp;marchwr, marchoges; chwanegiad,nbsp;attodiad, attodlennbsp;Riaeriess, rTdur.les a, difarchognbsp;Ridge, rij n, grwn, trum, crimp, cefn,nbsp;cnb, esgair, rhych: vt, gr^nio, trumio,nbsp;rhychunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anitail un-gaill

Ridgel, rij'el, Ridgeling, rij'ling n, Ridgetile, rij'til n, peithynen gribognbsp;Ridgy, rij'i a, cribog, trumiog, gryniognbsp;Ridicule, rid'i.kiil n, gwawd, gwatwar,nbsp;chwerthinwawd, chwarddwawd: vt,nbsp;gwawdio, gwatwar, chwerthin am bennbsp;Ridiculous, ri.dik'ti.lu8 a, dirmygus,nbsp;ffol, gwawdwiw; ysmalanbsp;Riding, r�i'ding n, parthran o Sir Efrog,nbsp;set y drydedd ran {iHthing'); march-ogiad. Riding-coat, marchogwisg.nbsp;iSding-habit, gwisg marchoges, Ri-dmg-hood, penwisg marchogesnbsp;Rife, r�t a, ami; cyffredin; rhugl, fflwchnbsp;Bireness. rif'nes amlder, cyflredinol-rwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhychddryll

Rifle, ri'fl vtf anrheithio, ysoeiJio: n, Ritraff, rif'raf gwehilion y boblnbsp;Rift, rift �, agen, holit, rhwyg: a, agen-og: V, hollti, rhwygo; ymagenunbsp;Big, rig n, gwawd; anllades; anifail banner dysbaidd: Vy taclu, gwisgo. Tonbsp;run the rig upon, cellweirio ^nbsp;Rigadoon, rig.d.dwn' n, math o daplasnbsp;Biggish, rig'ish a, anllad, puteinllydnbsp;Riggle, rig^ m',.�Wrigglenbsp;Right, r�t a, iawn, uniawn, cyflawn; cy-wir; addas, cymhwys; teg; syth: ad.nbsp;yn iawn, yn gywir: vt, iawnu, unioni;nbsp;cymmoni: n, iawn, iawnder, def, un-iondeb; braint; hawl: �, o'r goreuinbsp;da! Rights,iawnderau,defion. Rightnbsp;angle, unionongl, cyfongl. Bight hand,nbsp;Haw ddeheu, deheulaw. To set tonbsp;rights, trefnu, iawndreluunbsp;Rignteous, r�'tshus a, cyflawn, union

Rignteousness,ri'tshus.nesn,cytiawnaer,

uniondeD; cywir�eb nbsp;nbsp;nbsp;[l?�

Righttul, ritT^l a, cyfreithlawn, iawn; Rightminded, r�t.m�nMed a, iawnf rydig,nbsp;unionfrydig, iawnfrydnbsp;Rightness, rit'nes n, iawnder, uniondeb,nbsp;unionder, tegwch, cywireddnbsp;Rigid, rij'id a, anhyblyg, tyn, ystyfnig,nbsp;syth, anystwyth; manwlnbsp;Rigidness, rij id.nes �, diblygedd, an-ystwythder, sythder; manyiwchnbsp;Rigmarole, rig'ma.r�l n, Ifregodnbsp;Rigol, rigul �, cylch; coronignbsp;Rigorous, rig'ur.Qs o, garw, gerwin,nbsp;caled, llym, tost, liymdost; oerliymnbsp;Rigour, rig'ur n, gerwinder, llymder,nbsp;toster [aberig: vi, goteru, aberunbsp;Rill, ril 71, cornant, golirwd, gofer, atonig,nbsp;Rillet, ril'et n, cornant, nentignbsp;Rim^ rim n, ymyl, cylch, cant, cantell,nbsp;min; vt, ymylunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ agen, holit

Rime, rim n, barug, arien, Uwydrew; Rimose, r�.m�s', Rimous, ri'mus a, agen-og, holltognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crych, plyg

Bimple, rim'pl vt, crychn, plygu: n, Rimy, r�'mi a, bamgog, llwydrewognbsp;Rind, rind n, pil, pilionyn, crawen. croen,nbsp;Kindle, rin'dl n, cwteran, fibsig f rhisglnbsp;Ring, ring n, rhwy, modrwy; cylch, cant,nbsp;sid, sidyll; clochswn: v (rang, rung),nbsp;canu cloch; seinio. Ring-bone, ewin-or march. Ring-dove, ysguthan gad-wynog. Ring-worm, gwreinyn, taro-oden, marchwreinyn, dwfrwreinyn,nbsp;tarddwreinyn, A little ring, modrwy-ig. Ear-ring, clnstdlws [geiniadnbsp;Ringer, ring'flr n, clychganwr, clych-Ringleader, ring.li'dur n, blaenor, pen-aeth, corner, com y gynhennbsp;Ringlet, ringlet n, cudyn modrwyognbsp;Ringtail, ring'tal 7�, iar dinwennbsp;Rinse, rins vt, golchi, dystreulio, adolchinbsp;Riot, r�'ut n, terfysg, atreoiaeth, rhysedd;nbsp;brythiant, brytnawd, wttres, gloddest:nbsp;vi, terfysgu; gloddesta, wttresanbsp;Rioter, r�'nt.�r ti, terfy sg wr; gloddestwr,nbsp;brythai; wttreswr

Riotons, ri'ut.us a, terfysgnSjterfysglyd; brythain; wttresgar. Riotous hving,nbsp;glythinebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhwyg

Rip, rip V, rhwygo, dattod, dadwnio: �� Ripe, rip a, addted, flaeth: v, addfedunbsp;Ripen, r�'pn v, addfedu, flaethunbsp;Ripeness^ r�p'nes n, addtedrwyddnbsp;Ripier, np'yiir ti, adwerthwr pysgodnbsp;Ripple, ripl n, crychiad dwfr, crych�nbsp;Vt crychu: Ueisiana Ilia

286


-ocr page 311-

�wj late, line, no, in�te; she, ahsz az�re; thin, this; j=dzh, ROM

Bise, r�z ^rose, risen) vt, codi, cylodi, dwyreain, dwyre, cwnu; tarddnnbsp;Rise, r�z n, codiad, cjtodiad, dyrcbafiad,nbsp;esgyniad, dwyre; dechreuad, tarddiad,nbsp;Risen, riz'n^.�Risenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lcychwyniad

Risibility, riz.i.biri.ti n, chwerthinedd Risible, riz'f.bi a, chwarddos, chwerth*nbsp;inus, hychwardd; digrit, digrifolnbsp;Rising, rrzin^ n, codi^, dwyread; esgt;nbsp;gynta. Rising ground, uchelfa, twynnbsp;Risk, risk n, perygl, antur, enbydrwydd;

hap, damwain: vt, perygiu, antnrio Risky, ris^ki a, peryglos, mentruinbsp;Rite, r�t n, detod, arddei'od 1 adgof cannbsp;Ritomello, ri.tdr.nel'o n, aitadroddiad,nbsp;Bitaal, nt'sh�,al �, defodlytr. Ilyfrnbsp;detodaa: a, deibdol, arddelodolnbsp;l�tualist, nt'sh�.al4st n, arddeiodwrnbsp;Rival, rrval w, cydgarwr, cydymgeisiwr,nbsp;cyderlyniwr: r, cydymgeisio, cydym-dyna, gwrthwynebunbsp;Rivalry, r�'val.ri, Rivalship, r�Valjshipnbsp;n, cydymgais; cydgarwriaethnbsp;Rive, r�v rove, r�v; pp riven, riv'n)nbsp;tr, hoUti, delltn, agenunbsp;Rivel, riVl n, crychni: vi, ciychunbsp;River, riv'�r n, afon, dyfifewd; afonig.

River-horse, atonlarch Rivet, rivet�, gwrth-hoel, hoel wrthben,nbsp;gwrthben: vt, gwrth-�oelio, gwrth-bena, gwrthbwyo, rhybedio; sicrhaunbsp;Rivulet, riv'�.let n, corafonj afonig, nant,nbsp;cornant, gofer, tfrwd, rhidys, claisnbsp;^xation, rik.sa'shuu n, cynheniadnbsp;Rkdolier, riks.doi'�r �, dam o ariannbsp;tramor, gwerth o ddentu �s.

Roach, r��tsh n, torgoch, rhufell Road, rod n, dbrdd; angorfa. Bulroad,nbsp;cledrfi�rdd, rheilflordd, ffordd haiarn.nbsp;High road, fl�rdd fawr, prif fforddnbsp;Roadstead, rod'sted n, angorfanbsp;Roadster, r�d'stur n, teithtarchnbsp;Roam, r�m r�, crwydro, gwibionbsp;Roan, r�n a, brych, gwineulwyd, brocnbsp;Roar, r��r vi, rhuo, buguned, croch-floeddio, gorddyaru, oemadu, croch-nadu: w, rhn, rhuad, bugunad, gor-Roary, r�Vi a.�Roralnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^ddyar

Roast, rost a, rhost: v, rhostio; gwawd-io. To roit�t coffee, crasu coffi. To roast potatoes, pobi cloronnbsp;Rob, rob vt, ysbeiiio, liadrata, anrheithionbsp;Robber, rob'iir n, Ueidr, ysbeiiiwrnbsp;Robbery, rob'ux.i n, lladrad, ysbeiliadnbsp;Robe, rob n, ysgin, ffaling, cwnsallt,nbsp;mantell, gwn, gwisg: vt, gwisgo, ar-wisgo, ymwisgo, amwisgo

Robin^ rob'in, Robin-reaoreast, rob.m-rea'^brest n, rbuddog, bronrhuu�yn Roborant, r�'b�.rant a, crytnaoinbsp;Roborean, r�.bo�r'i.an, Roboreus, ro.bsVnbsp;i,us a, derwaidd, o dderwen; cryfnbsp;Robust, ro.bust' a, cadarn, cryf, grymus-Robustness, ro.bust'nes �, pybyrwch,nbsp;grymusder, cademidnbsp;Rocambole, rok'am.bol n, garlleg Yspaennbsp;Rochet, rotsh'et �, torgocn [esgobnbsp;Rochet, rok'et n, o��ren-grys, gwisgnbsp;Rock, rok n, craig, clegr; v, siglo..nbsp;Rock-alum, allog j graig, cochailog*.nbsp;Rock-crystal, creig-grisi^. Rock-oil, creigolew. Rock-raby, rhuddem.nbsp;Rock-sait, halen y graig. Rocking-stone, maeu chwyfannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_deuyn

Rocket, rok'et n, tanbelen; math o no-Rockiness, rok'i.nes n, creigiogrwydd Hockless, rok'Ies a, dlgraignbsp;Rocky, rok'i a, creigiog, clogwynog,^nbsp;clogyrnog. Rocky-place, creiglenbsp;Rod, rod n, gwialen; iiath. Curtain-rod, lleniath. Fishing-rod, genwair,.nbsp;gwialen bysgota

Bode, rod pf.�Ride nbsp;nbsp;nbsp;(np^ cnowyr

Rodentia, ro.den'sh^, Rodents, r�'dents Bodomont, rod'o.mont n, gwagymffrost-iwr, ymffrostiwr: a, ymfirostiolnbsp;Rodomontade, rod.o.mun.tad� n, coeg-fost, gwagfost 2 vi, bocsachu, ffrostionbsp;Roe, ro n, iyrches, ewig; grawn pysgod,nbsp;gronell

Boebnck, ro'buk n, iwrch, carw, eilon Rogation, ro.ga'shun n, gotyniad, erfyn-iad, gweddi. Rogation-week, wyth-nos y gwedd�aunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cardotyn

Rogue,r�gn, hocedwr,twyllwr; crwydrm, Rogueir, r�'gur.1 n, hocedwaith, twyllnbsp;Roguish, ro'msh, Boguy, r�'gi a, hoc-edus, twyllodrus, twyllgar, anonest;.nbsp;castiog, cellweirgar

Boguisnuess, r�'gish.nes �, dyhirwch, twyll,^ anonestrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I gwag�rostio

Kotst, r�ist. Roister, rois'tur rt, trystio, Roll, rol n, rhol, plygiyir, rhestrta, cot-lyfr; rholyn; v, rholio, treiglo, troi,nbsp;trwlio, corni. Roll of cloth I parchment, flannel, amp;c.], com o irethynnbsp;j^memrwn,gwlanen,amp;c.). Rolling-pin,nbsp;rholbren. Rolling eyes, liygaid gwibiognbsp;Roller, r�'i�r n, rholbren, rhoiieuyddnbsp;Homage, rum'aj ti, terfysg, cynhwrfnbsp;Roman, ro'man n, Bhuieiniwr: o, Rhu-feinaidd, Rhnfeinig, Roman catholic,nbsp;pabydd. Roman balance, pwyslath.nbsp;Roman cement, math o gymmrwdnbsp;287

-ocr page 312-

ROT path, fat, ere, met, ma-rine, pin, �rb, on. cfirve, ent. t\v=too, tiVk=took;


Komance, r�.mans' n, tlujjctiwe�i, uug-hanes, rhamant: vi, tiugdreithio, rha-mantu, celwyddu

Romancer, r�.man's�r n, ffugdreithydd, tiugiedydd; celwyddwr, celwyddginbsp;Romanist, r�'man.ist n, pabyddnbsp;Romanize, r�'man.�z tgt;, pabyddu; Rhu-t'eineid�io; Lladineiddionbsp;Romantic, r�.man'tik a, aruthrol, mawr-�wylit; anhygoel, dychymmygol, �'ug-iol, rhamantus; fioidybusnbsp;Romish, r�'mish a, Rhulelnaidd,pabaiddnbsp;Komist, r�'mist n, pabyddnbsp;Romp, romp n, hoeden, hobi, rhonten:

vt^ hoedena, gwilhersu, hob�o, rhontio Rondeau, Rondo, ron'd� n, math o hennbsp;bryayddiaeth gylchganolnbsp;Rondle, ron'dl n, t\vr erwnnbsp;Ronion, ron'yun n, dynes frasnbsp;Ront, runt n, corfilyn.�Runtnbsp;Rood, rwd n, pedwaran erw; y grog, ynbsp;groes. Rood-ioft, iloflft y grognbsp;Roof^ rwf �, nen, cronglwyd, cromglwyd,nbsp;pen ty: vt, toi, gosod nen. Roof of anbsp;house, clwyd ty. Root of the mouth,nbsp;taflod y geneu, gorcharfannedd,gorch�nbsp;fant, ystefaig

Rook, r��vk n, ydfran, bran, bran bigwen, bran dyddyn, bran syddyn; hoced-ydd, twyllwr: un o werin y wydd-bwyll: V, hocedu, twyllo, yvsbeilionbsp;Rookery, riVk'ur.i �, nythfa ydfrain,nbsp;llwyn y brain, liwyn yr ydfrainnbsp;Room, rwm 71, lie; cyfwng; rhandy,nbsp;ceil, ystafell; iiogawd. Room to findnbsp;fault, lie i achwyn, achos i feionbsp;Roominess, rw'mi.nes �, helaethrwydd,nbsp;lie, eangder, lleogrwyddnbsp;Roomy, rw'mi o, eang; helaeth, lleognbsp;Roost, rwst n, clwyd ieir, ieirgiwyd: v{,nbsp;ciwydo, myned i'r glwyd; ilettyanbsp;Root, rwt n, gwreiddyn, bon, dechreuad,nbsp;gwaelod, gwreiddair, cynair: v, bwrwnbsp;gwraidd, gwreiddio. Garden roots,nbsp;gwreiddlysiau. Greek roots, gwreidd-olion Groeg. To root up, diwreidhio,nbsp;dadwreiddio. To take root, bwrwnbsp;Rootlet, rwtTet �, gwreiddyn [ gwraiddnbsp;Ropalic, r�.pal'ik a, clwpddulliog;

ar ddull cnwpa; chwyddog Rope, rdp n, rhalf, cort; rheftyn, cortyn:nbsp;vt, kinynogi,rhwymo; giudiogi. Rope-dancer, rhatfddawnsiwr. Rope-trick;nbsp;ysgeleredd, ysgelerdro. Rope-walk;nbsp;Rope-yard.�^Roperynbsp;Roper, r�'p�r, Ropemaker, r�p'ma.k�Enbsp;n, rhatiwr, rba�weithiwr, rhe�ynwr

Ropery, ro'pur.i n, rhaffle, rhatiroata,

rhaman, rha�weithfa [^gludiogrwydd Ropiness, ro'pi.nes n, tew-wydnedd,nbsp;Ropy,r�'pi a,llinynog; gludiog; rnobinognbsp;Roquelaure, rok.i.l�r' �, hugan gwrnbsp;Rorai, ro�r'al, Rorid, ro�r'id, Rory, r��r'inbsp;a, gwlithognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ogiad

Roration,r�.ra'shun n,gwlithiad,gwlith-Rosary, ro�zur.i n, rhosfa, gwely rhos;

rhosbleth; padergadwyn y Rabyddion Roscid, ros'id a, gwlithog, Hawn gwlithnbsp;Rose, r�z vt.�Rise; n, rhosyn, breila,nbsp;breiiw. Rose-bud, rhos-flaguryn.nbsp;Rose-bush,rhosberth, rhoslwyn. Rose-coloured, rhosliw, gwyngoch, gwridog,nbsp;Rose-noble, darn o aur o werth 6s. 8c.nbsp;Rose-tree, rhoswydden. Rose-water,nbsp;rhosddwfr. Rose-wood, rhoswydd,nbsp;rhosgoed. Corn-rose, pabi coch yrnbsp;yd, bulwg. Dog-rose, rhos y perthi.nbsp;Guelder-rose, corswigen. Rock-rose,nbsp;creigros, corros. Water-rose, bwitys.nbsp;Under the rose, dan gudd, dan gelnbsp;Roseate, r�'zhi.at a, rhosog, gwridognbsp;Rosemary, rSz'mur.i n, rhos Mair. Wildnbsp;rosemary, gwallt y forwynnbsp;Rosenfelders, ro.zen.fel'durz np, plaid enbsp;benboethiaid Almaenaiddnbsp;Roset, ro'zet n, rhosliw, lliw cochnbsp;Rosette, ro.zet' n, rhosglwm, geurosynnbsp;Rosicrucians, roz.i.krw'shanz np, plaidnbsp;0 benboethiaid gynt, Rhosgroesogionnbsp;Rosin, roz'in n, ystor (_gwridgocheddnbsp;Rosiness,ro'zi.nes 7i,gwridgochni,cochni,nbsp;Rostral, ros�tral 0, gylfinaidd, durynognbsp;Rostrated, ros'trli.ted a, gylfinognbsp;Rostrum, ros'trum n, gylf, gylfant,nbsp;gylfin, pig; duryu Hong; pregethfa,nbsp;areithlenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ rhosliw, gwndgoch

Rosy, r�'�i a, rhosynaidd, rhosynog, Rot, rot n, malldod, melini, y pwd: v,nbsp;braena, maiiu, pydru, madru. Drynbsp;rot, sychbydredd

Rotary, ro'tur.i, Rotatory, ro'td.tur.l Of cylchol, cyichdroawl, yn troinbsp;Rotate, ro'tat vi, cylchdroi, chwyldrqinbsp;Rotation, ro.til'-shun n, cylchyniad,nbsp;chwyliad, chweliad, cylchdroad, tronbsp;Rotator, r�.ta't�r n, cyhyryn o�r en^ ^nbsp;Rote, rot ?i, cylchred, tafodleferydd;nbsp;olferyn cerdd: v, dysgu ar daiod-leterydd, mynychadroddnbsp;Rotten, rot'n a, braenllyd, braenedig,nbsp;pwdr, mall, mallain, hadl,

A rotten egg, wy ciwc nbsp;nbsp;nbsp;^

Rottenness, rot'n.es n, malldod, pydrea f Rotund, ro.tund' a, erwn, cylchgrwQnbsp;288


-ocr page 313-

Crff; ]atc, line, no, mute; she zh=z azure: th'n, thIs; ] =dzh. IiUF

Royalist, roi'al.ist n, breninwr, brenin-Royalize, r�i'al.�z vt, breninoU f oiiad Royalty, roi'al.ti n, brenindod, brenin-oliaeth, breninfraint, teyrnolaethnbsp;Rub, rub v, rliwtio, rliwbio, rhathu,nbsp;rhuglo, crafu; n, rhwtiad, rhwb,nbsp;rhwbiad; rhwystr. To rub down anbsp;horse, glanhau cefiyl. To rub out,diIeunbsp;Rubber, rub'ur n, rhwbiwr, rhwbiedyddnbsp;Rubbish, rubbish w, malurion; ysgarth-ion, ysbwrial, gweddillion, sothach,nbsp;sorod; murddyn

Rubble, rub'1 n, ceryg m^n, cerygos Rubicund, rw bi.kund, Bubiform, rw-bi.fdrm a, cochlyd, lledgoch, cochaiddnbsp;Rubitic, rw.bifik a, cochiiwiol, cochoinbsp;Rubify, rw'bi.ti, Rubricate, rw'bri.katnbsp;vt, cochhwio, cochnodinbsp;Rubious, rw'bi.us a, rhuud, cociilydnbsp;Rubric, rw'brik a, coch, rhuddgocb: n,nbsp;rhuddel, rhuddell; cyteirebnbsp;Rubrical, rw'bri.kal a, cocn [cochliwionbsp;Rubricate, rw'bri.kat vf, nodi yn goch,nbsp;Ruby, rw'bi n. rhuddem, cochem; crug-dardd; math 0 argrafflythyren: a,nbsp;rhuddgocb, coch, cochruad. Rock-ruby^ gwenithfaeu

Ructation, ruk.ta'shun n, brytheiriad Rud, rud n, pysgodyn oV enwnbsp;Rudder, rud'ur n, llyw, llyw Hongnbsp;Ruddiness, rua'i.nes �, rhuddni, gwrid-gochni, cochdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^rhuddell

Ruddle, rud'1 n, nod coch, rhuddbr dd, Ruddock, rud'ok n, bronrhuddyn, coch-gam, brongoch

Ruddy, rud'i a, rhudd, coch, rhuddgocb, rhosliw,gwridiiw,gwridgoch j hedgochnbsp;Rude, rvvd a, ditoes, anfoesgar; anghelf-ydd, diddysg, gwladaidd; garwnbsp;Rudeness, rwd'nes n, ditoesedd, antoes,nbsp;antbesgarwch; gwladeidarwyddnbsp;Rudesby, rwdz'bi u, anloesddynnbsp;Rudiment, rw'di.meat n, egwyddor,nbsp;cynbrawf, cynreol, cynsailnbsp;Rudimental,^ rw.di.meu'tal, Rudiment-tary, rvv.di.men'tur.i a, egwyudorolnbsp;Rue, rw v, galaru, gotidio; ymotidio am:

n, llysiau yr echrys-haint Rueful, rwTvVI a, gaiarus, trist, irad,nbsp;gofidus, athrist ( gaiarnsrwyddnbsp;Ruefulness, rw'f^l.nes n, tristwch,nbsp;Ruelle, rw'el n, cymmanta mewanbsp;annedd; cylchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ bysgouyn

Ru�', rut n, crychdorch gwddt; main 0 Ruf^n, ruf'yan n, cytiafauwr, hur-lotrudd. adyn, antad-udvn, gralel: a,nbsp;murniol, liyrnig, creolawn, c�aidd

Rotunda, r�.tun'�a, Kotundo, r�.tun'd� n, tf crwn, cronadail [der; bolawdnbsp;Rotundity, ro.tun'di.ti n, crynedd, cryn-Rouge, rwzh �, cochliw; gruddliwnbsp;Rough, ruf a, garw, gerwin; anllytnnbsp;anwastad; bras; gwyntog, tbnog;nbsp;sarig, antwyn. Rough-cast, braslun,nbsp;brasgynllun; cymmrwd garw. Rough-draw, braslunio, brasdynu. Rough-hew, brasnaddu. Rough-rider, torwrnbsp;ce8ygt;au. To grow rough, gerwino.nbsp;To make rough, gurwhaunbsp;Roughen, ruf^n v, garwhau, gerwinonbsp;Roughness, ruf'nes n, garwder, gerwin-deb, gerwinder; anllyfneddnbsp;Roughshod, ruf'shod a, wedi ei bedolinbsp;d hoelion garw, pedol-arwnbsp;Rounce, ruwns n, braich argraffwasgnbsp;Kounceva), ruwn'si.val n, math o bysnbsp;Round, ruwnd a. crwn, cylchgrwn, cyfr-grwn: n, cylch, tro, cylchdro; ym-drechdro, cwymp: ad, amgylchnbsp;cylch-, am-, dam-: v, crynhau, am-grynu, talgrynu. Rounds, cyichoedd,nbsp;gwylgyichoedd. Round-robin, deiseb.nbsp;Long and round, hirgrwn* Roundnbsp;about, amgylch, amgylch ogylch;nbsp;amieiriog; oddi amgylch. Roundnbsp;about us, o�n hamgylchnbsp;Roundelay, ruwn'di.la n, cylchgannbsp;Roundheads, r�wnd hedz np, Pengryn-iaid, plaid yn amser Siari I.nbsp;Roundhouse, niwnd'huws n, nosgarcharnbsp;Roundish, ruwn�dish a, crynaidd, Ued-Roundlet, ruwndTet 72, cylchen [grwnnbsp;Rounuly, rhwndli ad, yn grwn; yn dal-grwn, yn amlwg, yn rhugl [iawneddnbsp;Roundness, riiwna'nes �, crynder; llyfn-Rouse, rhvvz v, dihuno, defiroi; cyffroinbsp;Rout, ruwt n, mawrdwrdd, tertysghaid;nbsp;terfysg, cythrwtl, aonhrefn; fioedig-aeth: Vjterfysgu; gorchfygu, gyru arnbsp;flo, gorthrechu, ymlidnbsp;Route, r\vt n, ffordd, Uwybr; taith;nbsp;Routine, rw.tin' �, arfer, arferiad, trefnnbsp;Rove, rov v, crwydro, gwibio: pt.�Rivenbsp;Rover, ro'vur n, crwydrad, gwibiad,nbsp;morleidr, herwr

Row, ro �, rhes, rhestr, haen, gwanaf, rhill: i;,rhwyfo,rhodli. Toputinarow,nbsp;Row, riiw n, terfysg, cythrwtl j^rhesunbsp;Rowel, l�w'ei t�, troell ysbardyn; rhol-bren i ddal Uiain i ymsychu, liitweli,nbsp;Uynor: vt, tori Uifweii, ceingorethunbsp;Rower, r�'�r n, rhwyiwr, rhwyfyddnbsp;Royal, roi'al a, breninol, teyrnaidd.nbsp;The royal tamily, y teulu breninolnbsp;19

-ocr page 314-

RUT path, fat, ere, met ma-rine, pin. orb, on c�rvc, cut, t\vr=too. t\Vk=took;

Ruffle, rutl t�, crychu, dillio, addurn-grychu, annhrefnu, anfoddogi, cy�roi, cythruddo: n, addurn-j�rychnbsp;Rug, rug 71, torsed, cwrlid, huling, brecannbsp;Rugged, rug'ed a, garw, gerwiu; an-wastad, auljytn; afrywiognbsp;Ruggedness, rug'ed .nes ti, garwedd;

anwastadrwydd; atrywiogrwydd Rugm, rw'jin rhatheil liawfeddygnbsp;Rugose, rw.g�s' a, rhychog, crychognbsp;Ruin, rw'in 77, distryw, dinystr; adfail,nbsp;adteiliad; distrywio, dinystrio, dy-fetha, andwyo, diadeilo; anafunbsp;Ruinate, rw'i.nat andwyo, dyfethanbsp;Ruination, rw.i.na'shun n.�Ruinnbsp;Ruinous, r\Vi.nus a, adteiliog, adfeil-iedig, dinystriol, distrywiol, andwyolnbsp;Rule, rwl �, rheoi, llywodraeth. rheol-aeth; deddf: z?, llineilu; llywodraethu,nbsp;rheoli. Rule of three, cyrahariaethnbsp;Ruler, rw l�r n, rheolwr, Uyw, iJywydd,nbsp;llywodraethwr, teyrn, muner; llinebai.nbsp;Rum, rum Ti, gwirod o�r enw |_lliQellyrnbsp;Rumble,rum'blvi,treigldrystio,grwytho,nbsp;godyrddio, godyrtu, godwrdd, Rum-bling-noise, treigldrwstnbsp;Ruminant, rwmi.nant a, yn cnoi einbsp;gil, adgnoawl: w, anifail adgnoawlnbsp;Ruininantia, rw.mi.nan'sha np, aniteil-iaid adgnoawl, adgn�oiion.

Ruminate, rw'mi.nat z;, crioi cil, ad gnoi, eilgnoi, cilgnoi; ystyried, adnbsp;ystyried, dwysfyfyrio arnbsp;Rumination, rvv.mi.na'shun n, adgnoad,nbsp;cilgnoad; adfyfyriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwiliach

Rummage, rum'aj v, manol chwilio. Rummer, rum'�r �, diodwydrynnbsp;Rumour, rw'm�r Ti, chwedl, gair, sonnbsp;swn, lledgynt, manson: vt^ taenunbsp;chwedl, cyhoeddinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fconeU

Rump, rump Ti, gwar y gynffon; doren, Rumple, ruin'pl vt^ crychiadu, didrefnu;

Ti, tolc, crychiad, crychni Run, run {pt ran, pp run) v, rhedeg,nbsp;rhedu; dywadnu; ilifo: tz, rhe, rhed,nbsp;rhedeg, rhedfa. In the long run, ynnbsp;y diwedd, yn y pen draw. To run tonbsp;seed, hadu. To run away, fibi, dianc.nbsp;To run through, trywanunbsp;Runagate, run'�.gat, Runaway, run'd-wa Ti, fibadur, enciliwr, cilginbsp;Rundle, ruu'dl tz, troellen, sidell; fionnbsp;ysgol; cawell melin; aden olwynnbsp;Rundlet, rund'iet ?i, barilan, llestrynnbsp;Runlet, runlet n, cornant, afonig;

barilan, mesar 18^ galwyn [ceubren Rung, rung Ring: �, ffon ysgol,

Runic, rvv'nik a, Goth lidd, henddulliog Runnel, run'el Ti, rhean, nant, cornant,nbsp;aber, afonignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cwyrdeb

Runnet, run'et Ti, caul, ceuleu, cywer, Running, run'ing tz, rhediad; IFrydiad,nbsp;llitiad, rhead: a, rhedegog, rhedol.nbsp;Running-match, rhedyindrechnbsp;Runnion, run'yun tz, hen adyn brwntnbsp;Runt, runt n, corfilyn, cor o anifailnbsp;Rupee, rw.pi' tz, darn o arian Indiaiddnbsp;gwerth (yn awr) Is. 4^c.

Ruption, rup'shun tz, breg, toriad Rupture, rup'tsh�r tz, rhwygdoriad;

bolwst, bolystyn, toriad llengig, torgest Rural, rvVrai a, gwledig, gwladol,nbsp;gwladaidd, maesol

Rurality, rw.ral'uti, Ruralness, r�Wal-nes Tz,gwladolrwydd, gwladeiddrwydd Ruricoiist, r^V.rik'�.list tz, gwla�wr,nbsp;gwiadoiwr, taiogyn, gwlad-drigwrnbsp;Ruse, r\Vz ti, dichell, ystrywnbsp;Rush, rush tz, brwynen, pabwyren;nbsp;rhuthr, rhuthrlad: v, rhuthro, ym-ruthro. Rush-candle,canwyli frwynen,nbsp;Ruil of rushes, pabwyrog, brwynog.nbsp;To gather rushes, pabwyra, brwynanbsp;Rushlight, rushl�t tz, canwyll frwynennbsp;Rushy, rush'i a, brwynog, pabwyrognbsp;Rusis, rusk tz, math o fmra caled, baranbsp;eras, teisen gras

Russet, rus'et a, rhuddgoch, rhuddiwyd, gwmeugoch, blawrgocn, liwydgoch*nbsp;Ti, gwisg wledig; math o afalnbsp;Rust, rust Tl, rhwd, rhydni: v rhydunbsp;Rustic, rus'tik, Rustical, rus'ti.kal a,nbsp;gwladaidd,gwledig,gwerinoljdrelaidd,nbsp;^iog, anfoesog, diaddumnbsp;Rustic, rus'tik ti, gwladwr, dyn gwledig jnbsp;taiogyn; lleban, drelyn, cabrotainbsp;Rusticate, rus'ti.kat vi, gwledigo, gwlad-ogi, gwladeiddio

Rusticity, rus.tis'i.ti Ti, gwladeiddrwydd, gwledigr\7ydd, cabrawd; taiogrwyddnbsp;Rustiness, rus'ti.nes n, rhydninbsp;Rustle, rusl vi, chwithrwd, ysgwrlwg-ach, rhugldrystionbsp;Rusty, rus ti a, raydlyd, rhwdognbsp;Rut, rut v, rhidio, cydio: Ti, ol olwyn�nbsp;clais ffordd; rhidiad ncu ymi'eadnbsp;hyddod. Rutting season, hyddfrefnbsp;Rutabaga, rw.tE.bii'ga tz, eidin Swedaiddnbsp;Ruth, rwth ?i, tosturi, trugaredd, cyd-deimladnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tyncr

Ruthful, rwth'fM a, tosturiol, t^ugarog^ Ruthfulness, rwth'f^l.nes n, tostnriaetu,nbsp;tosturinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ creulawn, didostun

Ruthless, rwth'les a, annhostuciol* 290

-ocr page 315-

Kuthlessness, rwth'ies.nes n, annhostur-Rutilant, rw'ti.lant a, dysglaer ^iaeth Rutilate, rw'ti.lat vt, dysgleirionbsp;Euttish, rnt'ish a, anllad, chwantus.

cnawdwyllt, nwyfus Eye, r� n, rhyg. Eve-bread, bara rbyg,nbsp;rhygfara. Kye-grass, rhygwellt

s.

Saads, sa'adz np, plaid o grefyddwyr yn yr India ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foedd

Sabaotb, sa.ba oth wp, byddinoedd, llu-Sabbatarian, sab.At�yi,an n, sahbath-ydd, un a^gadwor sabbath luddewig Sabbath, sab'ath n, gorphwysfa, seibiant.nbsp;Sabbath, sabbotb. Sabbath-breaker,nbsp;torwr Sabbath

Sabbathless, sabath.les a, disabhath Sabbatical, sa.bat'i.kal a, sabbathaidd,nbsp;sabbathol, gorphwysolnbsp;Sabbatism, sab'a.ti2m n, sabbathydd-iaeth, manwl gaowraeth y Sabbath;nbsp;gorphwysdra, seibiantnbsp;Sabian, sa'bi.an n, addolwr llu�r nefoeddnbsp;Sabeilian, 8a.bei'yan w, Sabeliadnbsp;Sable, sa'bl w, bele; croen a blew�r bele:

a, o liw�r bele; du tywyll Sabre, sa bur n, cleddyf llydan: vt, taronbsp;k chleddyfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;graianedd

Sabulosity, sab.ii.Ios'i.ti n, graiander, Sabulous, sab'u.Ius n, graianog, tywod-Saccade, sa.kad' n, ffrwyndyuiad [1ydnbsp;Sacchariieroos, sak.uj-if'ur.us a, ynnbsp;dwyn sugr

Saccharine, sak'u.rin a, sugraidd, melus Sacerdotal, sas.ur.do�tal a, offeiriadolnbsp;Sachem, sa'tshem n, penaeth Indiaiddnbsp;Sack, sak n, sach, ffetan; anrheithiad;nbsp;math 0 win melus: ri, sachu; difrodi,nbsp;anrheithio, ysbeilio. Sack-cloth, sach-len,sachliain, sachwbg. Sack-posset,nbsp;posel gwin a llaeth

Sackbut, sak'but n, math o offeryn cerdd Sackful, sak'f^rl n, sachaid, llonaid sachnbsp;Sacrament, sak'ra.ment n, ymrwymiadnbsp;ar iw; sacrament, y cymmun, y cym-mundebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mentol, cymmunol

Sacramental, sak.ra.men'tal a, sacra-Sacred, sa'kred a, sanctaidd, dihalog, glSn, cyssegredig, cyssegriannbsp;Sacredness, 8d'kred.nes n, cysseCTedd,nbsp;sancteiddrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadwy

Sacrificable, sa.krlf'i.k^.bl a, aoerth-Sacriticator, sa.krif'i.ka.tur, Sacrificer, 8ak'ri.fi.zur n, aberthwr, offrymwrnbsp;Sacrifice, sak'rid�s r, aberth, ofiffwm

�re; late, l�ne, n�, m�te; she, zh�z azure; thin, xnis; j=dzh. SAG

Sacrifice, sak'ri.f�z vt, aberthu, ofFrymu Sacrificial, sak.ri.fish al o, aberthol,nbsp;oftrymedigol

Sacrilege, sak'ri.le/ n, cyssegrladrad, cysse^drais, eglwys-ysbeiliadnbsp;Sacrilegious, sak.ri.li'jus a, cyssegr-ladradol 1 beilivrr, cyssegrleidrnbsp;Sacrilegist, sak'ridej.ist n, eglwys-ys�nbsp;SacriDgjSa'kring a, cyssegrol: �, dyreh-afiad yr ofieren. Sacring-bell, dochnbsp;yr offeren

Sacrist, sa'krist. Sacristan, sa'kris.tan n, ceidwad p^thau cyssegredignbsp;Sacristy, sa'kris.ti n, gwvsgle eglwysnbsp;Sacrum, sa'krum n, asgwrn y glorennbsp;Sad, sad a, trist, athnst, pradd, anhylon,nbsp;galarus; gresynol, trwaa, blin, tostnbsp;Sadden, sad^ v, pruddhau, tnstattnbsp;Saddle, sadl n, cyfrwy, gobell, dibr: vt,nbsp;cytrwyo, gobellu, Saddle-bag, march-god. Side-saddle, cytrwy untu.nbsp;Saddle-tree, pren cyirwy. Pack-saddle, pynoreg, ystrodyr.ystarn,panelnbsp;Saddler, sad'lur n, cylrwywr, dibrwrnbsp;Sadducee,sad'�.si�, anffyddwr luddew-ig a wadai adgytodiad y meirwnbsp;Sadiron, sad'i.um n, haiam golchyddesnbsp;Sadly, sad'li ac?, yn drwm, yn brnddnbsp;Sadness, sad'nes n, tristwch, tristyd,nbsp;prudd-der, trymder, iselder ysbrydnbsp;Safe, saf a, diogel, diangol, diasgen.

iach: n, cell, doer, diogella; bwydgell Safeguard, saf'gard n, amddiliynfa, am-ddiffyniad, canymdo; ambaisj arbais:nbsp;vt, canymdoi, amddiffvnnbsp;Safety, saf 'ti, Safeness, saf 'nes n, diogel-wch, diogelrwydd, A place of safety,nbsp;diogelfa, noddfa

Saffron,saf'run n, saflfrwm, saffr, saffrwn:

a, melya nbsp;nbsp;nbsp;[honciau

Sag, sag V, crogi o�r naiil ochr; llwytho; Sagacious, sa.ga'shus a, call, craff,nbsp;craffus, syn wyrol, synwyrgall; greddf-gail, doetblym; olrheinllymnbsp;Sagaciousness, sa.ga'shus.nes, Sagacity,nbsp;sAgas'i.ti �, craffder synwyr, eyflym-der deall, doethbwyll, synwyroldeb,nbsp;doethder, callder; ffroenlJymdernbsp;Sagamore, sag'a.mo'r w, teyxn, breninnbsp;Sage, saj a, doeth, synwyrol, call: n,nbsp;d^oethwr, doethyn, gwr doeth, athron-ydd, gwyddon; saets, saeds, y geid-wad. Wood-sage, llwyd yr eithinnbsp;Sageness, saj nes n, callder, synw3rroldebnbsp;Sagitta, faj'it.a n, saeth; maen do

SagittariouSjSaj.i.t�Vi.uSjSagittaryjSaj'-i.tard n, j Saethydd.�Zoaiac 291

-ocr page 316-

SAM TJ^th, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut. t\V=:too, t-^krTtook;

Sago, sa'go n, math o gyffaith, sago Sagoin, sa'g�in n, math o epanbsp;Sale, sa'ik n, math o long yn Nhwrcinbsp;Said, sed pi amp; pp.�Saynbsp;Sail, sal n, hwyl: v, hwylio, morio, mor-dwyo. Sail-cloth, liiain hwylio, hwyl-liain. Sail-maker, hwylwneuthurwr.nbsp;Fore sail, hwyl flaen. Jib sail, cyn-hwyl. Main sail, hwyl fawr. Miz-zen sail, dant-hwyl. Top sail, brignbsp;hwylnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(llongwr

Sailor, sailor �, morwr, mordwywr, Saim, sam n, iraid, bloneg, saim [codognbsp;Sainfoin, sanfoin n, gogawr feillion.nbsp;Saint, sant n, sant: vt, santio, seintio,nbsp;Sainted,duwiol. Patron saint,mabsantnbsp;Saintly, sant'li, Saintlike, santTik anbsp;santaiad; sanctaiddnbsp;Saintship, sant'ship w, santaethnbsp;Sake, siik n, acnos, ethryb; mwyn. Fornbsp;my sake, er fy mwyn, erddot finbsp;Saker, sa'kur n, hebog; math o gyflegrnbsp;Salable, sa'ia.bl a, gwerthadwy, hywerthnbsp;Salableness, sa'la.bknes hywertheddnbsp;Salacious, sa.la'shus a, nwytus, anllad,nbsp;try thy 11, anniwairnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[serthedd

Salacity, s^.las'i.tt n, anlladrwydd, Salad, sal'ad �, bwyd-ddaii, bwydlysiau,nbsp;addail. Saiad-oil, olew yr olewwyddennbsp;Salamander, sal.d.man'dur n, pryf y tan,nbsp;tanbryl; geneugoeg [i bryf y tannbsp;Salamandnne, sal.a,maa'drm a, tebygnbsp;Salanx, sal'angks w, penhwyadnbsp;Salary, sarur.i n, cynog, hur, tElnbsp;Sale, sal n, gwerth, arwerth; gwerth-iant, arwerthiad, arwerthiant. Fornbsp;sale, ar werth, i�w werthunbsp;Saiebrous, sal'i.brus a, garw, anwastadnbsp;Salesman, salz'man n, gwerthwrnbsp;Salient, sa'li.ent a, neidiol, ar neidionbsp;Salify, sal'i.f� v, halenu, halltu, hallunbsp;Saligot, sal'i.got n, ysgall y dwtrnbsp;Saline, sa.l�n', Salinous, sd.l'i'nas a.nbsp;hel�aidd, hel�og, halenog, hallt, hall;nbsp;gohailtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I with y goron

Salique, salik a, yn cau benywod oddi Saliva, sa.PV^ n, aliw, haliw, poernbsp;Salival, s^I�'val, Salivary, sal i,vur.i a,nbsp;haiiwog, poerllyd, poerolnbsp;Salivate, sal'i.vSt vtj naliwo, dwynpoer-lit, glytoerionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| haliwiad

Salivation, sal.i.va'shun n, poerlifiant, Saiivoas, sa.liVus a, haiiwog, poerllydnbsp;Sallow, sal'o n, merhelygen: a, lliw mer-helyg, melynlas, melyn; clafaiddnbsp;saiW. Sallow face, gwyneb dimainbsp;Sallowness, sal o.nes /�, melynrwydd

Sally, sal'i n, cyrch, rhnthr, rhuthr-gyreh: vi, cyrehu, rhuthrgyrehu, rhuthro. Sally-port, rhuthrborthnbsp;Salmagundi, sal.ma.gun'di w, math onbsp;gymmysgtwyd o ysgadan a chignbsp;Salmon, sam'un n, eog, gleisiad, gleis-iedyn. Salmon-peel, A young salmop,nbsp;gahaw, eogyn, ffithell. Saimon-net,nbsp;gleisiadeg, gafiaweg. Salmon-trout,nbsp;eogfnthyil, gwyniedyn, brithyll y mdr.nbsp;Spawning saimon, maran. Femalenbsp;salmon, hwyddeli, hwyell, chwiwellnbsp;( p chwiwiaid). Male salmon, cemywnbsp;Saloon, sa.l\vn' n, uchelneuaddnbsp;Salt, soit n, haien: a, baht, hallj cyn-aig: vt, halltu, hallu, halenu. Basket-salt, halen o'r fath decaf. Salt-box, erwth halen. Salt-cellar, halenai.nbsp;Salt-pan, Sait-pit, heledd, pwil heli.nbsp;To go a salting, cwna, cyneica. Tonbsp;turn to salt, halenu

Saltant, sal'tant, Saltatory, sai'ta.tur.i, Saltorious, sal.toVi.us a, neidiolnbsp;Saltation, sal.ta�shun n, neidiad, llamiadnbsp;Salter, sol tur n, halitwr, halenwrnbsp;Saltern, sol'turn �, gwaith halen, heleddnbsp;Saltier, sal'ti.ur, Saltire, sal'tTr n, nodnbsp;ar iun croes Sant Andreas [ X )nbsp;Saltinbanco, sai.tin.bang'ko n, ysgentynnbsp;Saltish, sol'tish o, halltaidd, gohailtnbsp;Saltless, soit'les a, dihalit, croew, crainbsp;Saltness, solt'nes �, halltrwyud, hahtni,nbsp;hailedd, hahtinebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I creighalen

Saltoetre, s�ltpi.t�r n, halen y graig, Salubrious, sa.lli bri.us a, lacliusolnbsp;Salutary, sal'�.tur.i a, iachus, lechydolnbsp;Salutation, sal.�.tashun n, anercliiad,nbsp;anerch, cyfarchiad

Salute, sAliit' vt^ cyfarch, anerch, dv-anerch; cusanu: n, cyfarch, anerch; cusannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I iach, lechyd-duwyn

Salutiterous, sal.�.tif'ur.u3 a, iachus, Salvable.sal va.bl a,achubaawy.gwared-Salva^re, salvaj n, achuodal [adwynbsp;Salvation, sal.va'shun n, iacliawdwr-iaeth, iechyawriaeth. iecnineb, gwar-ed'gaetfa, achubiaeth, ymwarednbsp;Salvatory, salVAtur.! n, cadwia: a,nbsp;achubedigol, gwaredigolnbsp;Salve, sav �, eli enaint: vt, el�o iachan,nbsp;meddygiuiaethu; cyfarch. Eye-salve,nbsp;eli llygaid

Salver, sai'vur n, achubydd; heiiddysgl Salvo, sal'vo n, esgus, cysgod, liochesnbsp;Same, sam a, yr un, nid arali, hwnw einbsp;nun in; uwn, hoiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fru wiaeth

Sameness, sam'nes n, huni.uaeth, ua-

292


-ocr page 317-

�^re; late, line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, thIs; ]=dzh. SAR

Sapient, sa'pi.ent a, doeth, synwyrol,

wyn

cali, dealius nbsp;nbsp;nbsp;(1yd

Sainiet, saui'^et n eogvn, c;iasraruii Samortne sain'pUn n, llon-�: Chineaiddnbsp;Samphire, sa:n fdr n, fi'enigl y m�r, ynbsp;godog, com carw�r m�r Lcyallunnbsp;Sample, sam pl n, golygvn. cynorawf,nbsp;Sampler, s tm pl�r n, cynliun, cynddelwnbsp;Sanab.e,aaii'a.bl a, trwelladwy,iachadwynbsp;Sanative, san'a.tiv a, iachaoi.gwelledigolnbsp;Sanctitication, san^k.ti.ti.ka'shun nnbsp;sancteiddiad,sancteiddhad,sancteiddnbsp;rwydd, purdebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;glanhau

Sanctity, sangk'ti.t� vt, sancteiddio, Sanctimoaicus,sangk.ti.m�'ni.nsa,sant-weddn.'j, ar wedd sant, santweddognbsp;Sanctimony, sangk�ti.mun.i n, santweddnbsp;Sanction, sangk'shun n, cadarnhl,d, aw-dnrdod; nawdd, arnoddiad, diffyniad:nbsp;vt, cadamhau, amddiffyn, noddinbsp;Sanctitude, sangk'ti.t�d, Sanctity,nbsp;sangt'ti.ti n, sancteiddrwydd, dnwiol-deb, pnraebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amddiffyn

Sanctuarize, sangk'tsh�.ur.�z vt^ noddi, Sanctuary, sangk'tsh�.nr.t n, cyssegr,nbsp;cyssegrfa, noddta, nawddlenbsp;Sand, band n, tywod, traeth: v, taenellunbsp;tywoJ. Sand-bank, traethell, tyrwn,nbsp;tywodtanc. Sand-blind,cibddaIl,coeg-ddall. Sand-eei, llyrar�en. Sandpiper, pibydd y traeth. Qnick-sand.nbsp;�ugndraeth. A grain ot sand, tywod-yn. Tolormsand, tywodi. To gathernbsp;sand, tywota

Sandal, san'dal n, math o esgid, carnial ach. Sandal-wood, pren o�r Indianbsp;Sandarac, san'da.rak n, math o ystornbsp;Sanderling, san'diir.ling n, hutan Iwyd,nbsp;hutan y tywod, aderyn o�r enwnbsp;Sandever, S.mdiver, san'di.ver gor-ferw gwydr

Sandish, san'dish �, ty wodaidd, fel tywod Sandix, san'diks n, plwm cochnbsp;Sandstone, sand'ston n, tywodtaen, mathnbsp;o gra'g triwsionllydnbsp;Sandy, san'di a, tywodlyd; melyngochnbsp;Sane, san a, iach; diwailgot, yn ei lawnnbsp;Sang, 8ang^lt;.�Smgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i bwyll

Sangiac, san'ji.ak n, llywodraethwr taleithiol yn Nawrcinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| ddygol

Sanguiferous, san.gwit'ur.us a, gwaed-Sanguihcation sang.gwi.fi.ka^shun n, gwaedogaeth, gwaedogiad \ lifolnbsp;Sanguifluous, san.gwd'lu.us a, gwaed-Sanguity, sang'gwi.f i dwyn gwaed,nbsp;troi yn waednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwaedlydrwydd

Sanguinary, sang gwi.nur.L a, gwaedlyd, creolawn, sychedig am waed

Sanguine, sang'gwin o, gwaedog.gwaed-1yd; llawn gwaed; gwaedwyllt; gwres-og, brwd, hyderus

Sanguineness, sang'gwin.es, Sanguinity, san.gwin'i.ti �, gwaedgochni, gwaed-ogrwydd; gwresogrwydd [gwaedlydnbsp;Sanguineous, san.gwin'yus a, gwaedol,nbsp;Sanguisuge, sang'wi.suj �, gele, gelennbsp;Sanhedrim, san'hi.drim n, prif gynghornbsp;yr luddewon yn cynnwys 70 o henur-Sanicle, san'i.ki n, dust yr arth [iaidnbsp;Sanies, sa'ni.iz n, gor, crawn, madreddnbsp;Sanious, sa'ni.us a, crawnllyd, gorllydnbsp;Sanitary, san'i.tur.i a, perthynol inbsp;iechyd, iechydol

Sanity, san'i.ti ?i, iechyd j iawnbwylledd Sank, sangk^i.�Sinknbsp;Sannah, san'a n, math o fwslin Indiaiddnbsp;Sans, song pr, heb

Sap, sap n, nodd, sudd, sug, gwjniug; tangloddiad, cloddiad tan tar: v, tan-gloddio, diseilio

Sapid, sap'id a, blasus, chwaethus Sapidity, sa.pid'i.ti, Sapidness, sap'id-nes n, blasusrwydd fwyr, callinebnbsp;Sapience, sa'pi.ens n, doethineb, syn-

Sapless, sap'les a, dinodd, disudd, sych-Sapling, sap'ling n, giaswydden, glas-bren, marchwialen

Saponaceous, sap.o.na'shus, Saponary, sap'd.nur.i a, sebonol,sebonaidd,sebon-11yd, sebonog

Saponify, sa.pon'i.fi vt, troi yn sebon Sapor sii'por n, bias, chwaeth,archwaethnbsp;Saporific. sap.�.rit'ik. Saporoaa, sap'o-rus a, blasroddoi, blasusol, blasusnbsp;Sapphire, sat'ur n, gem o�r enw, glasemnbsp;Sappiness, sap'imes n, ireidd-der, irdra,nbsp;ireiddrwydd; hurtrwyddnbsp;Sappy, sap'i a, iraidd, suddlawn, nodd-lyd; penfeddal, delftaidd, penwannbsp;Sapskuil, sap'skul n, clwpa, hnrtynnbsp;Saraband, sar'a.band dawns Yspaen-Saracen, sar'a.seQ w, Saraceniad [ aiddnbsp;Sarcasm, s�.r'kazm n, brathair, ceilweir-gno, celiwair du, gwatwareg, gwawd,nbsp;marw-wawd; dytustleddnbsp;Sarcastic, sar.kas'tik, Sarcastical, slr-kas'ti.kal a, gwawdus, gwatwarus,nbsp;brathgar, pigog, gwartheirioinbsp;Sarcel, sar'sel n, aden curyll [teneuwenbsp;Sarcenet, sars'net n, math o sldannbsp;Sarcle, sar'kl vt, chwynu ydnbsp;Sarcoline, sar'k�.lin a, cigliw, gwingochnbsp;Sarcoiogy, s�.r.kor�.ji n, cigaraethnbsp;293


-ocr page 318-

SAV path, fat, ere, met, ma-rine, nin, orb, on, curve, cut. tw=too, t^vk=took;

�jative, sa'tiva, hauedij; mewn gerddi

barcopliagous, sar.kot'a.gus 'ly cnawu-twytaoi, cigysol, cnawaysoi Sarcophagus, sdr.kot'a.gus (p sarcophagi, sar.kot'Aj�) n, Deddrod careg,nbsp;maenteda, arch garegnbsp;Sarcophagy, sar.kot'i.ji n, cnawdfwytS.dnbsp;Sarcotic, sar.kot'ik a, a fago gnawdnbsp;Sarcuiation, sar,k�.ia'shun n, chwyniadnbsp;Sardan, sar'dan, Sardin, sar'din n, mathnbsp;o ysgadenyn bychannbsp;Sardine, sS.r'din, Sard, strd, Sardiusnbsp;sar'di.us, Sardonyx, sar'd�.niks n,nbsp;math o faen cigliw gwerthfawrnbsp;Sark, sarx n, crysj morginbsp;Sarment, sar'ment n, brigynnbsp;Sarpiier, sar'pli.ur n, brasiiain, sachliainnbsp;Sarsaparilla, sar.sa.pa.ril'^ w, planigynnbsp;meddygol � l^ystram fl�nestrnbsp;Sash, sash. w, gwregys, gwasgrwym;nbsp;Sashoon, sash'wn re, ciustog lledrnbsp;Sassafras, sas'�-.fras n, prea meddygolnbsp;Americaidd

Sassorol, sas'�.rol re, colomen y creigiau Sat, sat pi.�Sit

Satan, sa'tan re. Satan, diaf�l, y cythraui Satanic, sa.tan'ik, Satanical, sE.taQ'i.kainbsp;a, satanaidd, dieflig, cythreulignbsp;Satanist, sa'tan.ist w, cythraui parodnbsp;Satchel, Sachel, satsh'el re, llytrgod,nbsp;trythgod, sachell, cwdya |_ddigoninbsp;Sate, sat vi, digoni, lienwi, diwailu, ar-Sateless, sat'les o, annigonolj diwalanbsp;Satellite, sat'eL�t re, lleuaden, adblanednbsp;seren osgordd. Satellites, gosgorddlunbsp;Satiate, sa'shkat vi, digoni, diwailu,nbsp;llenwi, arddigoni: �, diwall, digonolnbsp;Satiety, sa.t�'i.ti re, digonedd, gwala,nbsp;digon, digonoldeb, diwallrwydd, ar-ddigonedd, llawndernbsp;Satin, sat'in re, math o sidan, pali.nbsp;Satin-wood, sidanwydd, sidangoed.nbsp;Satin-flower, blodau y palinbsp;Satire, sat'�r re, gwatwargerdd, gwawd-iaith, gogan-gerdd, trawsgannbsp;Satiric, sd.tir'ik, Satirical, sa.tir'i.kalnbsp;o, goganus, duchanus, gwawdiolnbsp;Satirist, sat'ur.ist re, duchanwr, gogan-wr, gwatwarwr [wawdio, duchanunbsp;Satirize, sat'ur.�z vt, trawsganu, sen-Satistaction, sat.is.tak'shun re, bodd-lonrwydd, boddineb, boddlondeb, bodd-hS,d, bodd; iawn, ad-daiiadnbsp;Satisfactory, sat.is.fak'tur.i a, boddhaol,nbsp;boddlongar, boddlonol, digonolnbsp;Satisiiable, sat'is.t�.E.bl a, Doddlonadwynbsp;Satisfy, sat'is.f� vt, boddio, boddloni,nbsp;boddhau; diwailu, digoni, digonoli

Satrap, sa'trap re, taleithiywydd Saturable, sat'sh�.rAbi a, diwalladwy,nbsp;llanwadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ digonol

Saturant, sat'sh�.rant a, diwa�liadol, Saturate, sat'sh�.rat vt, llenwi, digoni,nbsp;tryienwi, llwyr lenwi |^llawnienwadnbsp;Saturation, sat.sh�.ra'shun re, llanwad,nbsp;Saturday, sat��r.da n, dydd Sadwrnnbsp;Saturity, sa.t��rXti re, llawndernbsp;Saturn, sat'�rn re, Sadwrn, un o�r geu-dduwiau; un o'r planedaunbsp;Saturnalian, sat.ur.na'li.an a, anfad,nbsp;trythy Unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ thyllwleddol

Saturnian, sa.t�r'ni.an a,dedwyad; try-Saturnine, sat'�r.n'm a, trymaidd, trist, pruad, athrist [trymaidd, Sadyrnwrnbsp;Saturnist, sat'�rn.ist re, un prudd, imnbsp;Satyr, sat'�r re, ellyll; gwyddannbsp;Satyriasis, sat.u.r�'d.sis re, llostgyfodnbsp;Sauce, SOS re, blesyn, blaslyn, cyfl�aith,nbsp;saws: vt, blasuso, blaseiddio, sibraw.nbsp;Saucebox, coegyn, haerllugyn [sewpotnbsp;Saucepan, sos^panre, liawgaliawr,posned.nbsp;Saneer, so's�r re, dysglannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Sauciness, s�'si.nes re, eoegni, haerllug-Sancy, s�'si a, coeg, craseiriog. tafod-rydd, craslyd, gorh�wg; haerllug, dek To be saucy, rhoi ei dafodnbsp;Saunter, san'tur vi, rhodianu, rhodiena,nbsp;esmwythrodio, segura j madtallnbsp;Saurian, so'ri.an a, madfallaidd: re,nbsp;Sausage, s�'saj re, selsig, selsigeunbsp;Savage, sav'aj a, gwylit, anifeilaidd,nbsp;ftymig, creulawn, anwar; anfoes: re,nbsp;dyn gwylit, anwariad: igt;i,anwareiddio,nbsp;creuioninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ creulonedd

Savageness, sav'aj.nes re, gwylltdyfiant; Savagery, sav'aj.ur.i re, gwylitedtf,nbsp;creuloneddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(America

Savanna, sa.van'S re, gwaendir, rhosdir Save, sav v, achub, arbed; cadw, gwared;nbsp;noddi; cynnilo, casglut pr, oddi eithr,nbsp;heb law. Save-all, cyfrachub. Tonbsp;save one�s bacon, dianc a chroen cyfannbsp;Savin, sav'in re, eitiiinfywnbsp;Saving, saVing re, aebubiad, cadwedig-aeth: a, arbedus, oynnii: pr, heb law.nbsp;Savings-bank, c�dfa cynniliounbsp;Saviour, sa'vi.ur re, achubwr, gwaredwr,nbsp;achubydd, iachawdwr, ceidwadnbsp;Savory, sa'vur.i re, math o berlysieuynnbsp;Savour, sa'vur re, sawr, sawyr, satwyr;nbsp;arogl, arogledd, gwynt; bias, chwaetb,nbsp;arcbwaeth; v, sawrio; aroglinbsp;Savoury, sa'vur.i a, sawrus; blasusnbsp;Savoy, sa.vdi' re, math o tresych gauafnbsp;29i


-ocr page 319-

nre; latp, line, no, m�tc; she, zh=a3ure; th-n, this; jrzdzh. SCA

{Saw, s�^^.�See; �, liit: v (^pp sawn son), �itio. Saw-dust, biawd liii.nbsp;Saw-pit, pwll llif. Cross-saw, traws-lit. Hand-saw,llifnnllaw,liawiif. Pit-saw,Whip-saw,liif hir,llif bwll, hesglifnbsp;Sawyer, so y�r n, llifiwr, llitiedyddnbsp;Saxifrage, sak'si.fraj n, tormaen [doroinbsp;Sasitrasous, sak.sit'ra.gus a, careg-Saxon, sak'sun o, Sacsonig, Sacsonaidd:

n, Sais; Sacsonaeg, Sacsoneg Say, sa �, tenllit sidan: vt (pi amp; ppnbsp;said), gwedyd, dywedyd, Uafaru, liei-aru, adrodd, ymadroddi. That is tonbsp;say, hyny yw, set

Saying, saing n, dywediad, ymadrodJ gair, adroddiad; diareb, chwedlnbsp;Scab, skab n, crachen, cramen; ciafrnbsp;Scabbard, skab'iird n, gwaiunbsp;Scabbedness, skab'ed.nes, Scabbiness,nbsp;skab'i.nes crachogrwydd, cracn-lydrwydd, cletrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[clatrllyd

Scabby, skab'i a, crachlyd, cramenog, Scabious, ska'bi.us w, clafrllys, clefryn;

penlas wen; a, clafrllyd, crachlyd Scabrous, ska'brus a, garw, gerwin,nbsp;atrywiognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{gerwinder

Scabrousness, ska'brus.nes n, garwedd Scaffold, skaf'uid n, esgynlawr, esgyn-glwyd, adeilgiwyd, ysgafeil, crogorennbsp;Scaffolding, skat'biddng n, defnyddiaunbsp;esgynlawr

Scalade, ska.lad', Scalado, skS.la'd� n, murddringeaiad, dringediadnbsp;Scald, skoLd n, gwlyblosg, berwlosg,nbsp;goferwad: ri, gwlyblosgi, liaithlosgi;nbsp;poethi, goterwi. Scald-head, pen-grach, crach drwg

Scale, skal n, cen; ciorlau, tafod, mantol; graddtesurfa, graddfa,graddeg; dring-raddau: v,cenu-, digenu, pilio; dringonbsp;mur. Sliding^scale, llithr-raddfanbsp;Scalene, ska.lin' o, anghyfochrognbsp;Scaliness, ska'li.nes n, cenogrwyddnbsp;.Scall, skoi -crach drwg [sibolynnbsp;Scallion, skal'yun w, math o wynwyn,nbsp;Scallop, skol'up n, mintyichiad; mathnbsp;o grageu-bysgodyn; ri, mintylchunbsp;:Scalp, skalp �, croen y pen, cioJgroen,nbsp;pen-groen: f?lt;, iadffingo, penfiingonbsp;Scalpel, skal'pel n, cyileli llawfeddygnbsp;Scaly, ska'll a, cenog, llawn cennbsp;Scamble, skam'bl v, brasredeg; ym-hythau; cratangu

Scammony, skam'un.i n, math o ystor;

math 0 bianigyn, math o gynghatog Scamper, skam'pffr vi^ ffoi ar irys,nbsp;brysredeg, brasgamu

Scan, sKun vt, hob, proh, chwiiio, ar-brofi, manwlcbwilio; mesur penniil Scandal, skan'dal n, tramgwydd; athrod,nbsp;gwarth, gwaradwydd: vf, athrodi,nbsp;gwaradwyddo, gwarthu, enllibionbsp;Scandalize,skan'da.l�zui, gwaradwyddo,nbsp;goganu, gwarthu, enllibionbsp;Scanaalous, skan'dff.lus a, gwarthus,nbsp;gwaradwyddus, cywilyddus, sarhausnbsp;Scanilent, sfcan'dent o, dringolnbsp;Scansion, skan'shun w, pennillfesuriadnbsp;Scansores, skan.s��r'is �p, dringied-yddion, dosbarth o adarnbsp;Scant, skant a, prin, ewta, cyfyng,nbsp;bychan; cul; anaml; cynml; annigon-ol; r, prinhau, cwtogi, cyfyngunbsp;Scantiness, skan'ti.nes n, bychander,nbsp;prinder, annigonedd; tlodinbsp;Scantle, skan'tl v, pailu, bod yn eisieunbsp;Scantlet, skant'Iet �, demyn, cetynnbsp;Scantling, skant'ling n, mesur, maint,nbsp;maintioli,enghrai�'t; dernyn,tameidynnbsp;Scantiness,skan'ti.nes,Scantness,skant'-nes re, prinaer, culni, annigoneddnbsp;Scanty, skan'ti a, prin, cwta, bychan,nbsp;cul, annigonol, rhy fach. To grownbsp;scanty, prinnau, myned yn brinnbsp;Scape, skiip v, aianc, cilio, ffoi:nbsp;diangfa, ymwared. Scape-goat, bwchnbsp;diangoJ. Scape-grace, dyhiryn, adynnbsp;Scaperaent, skap'ment n, diangiadnbsp;Scapula, skap'�.ld re, crafell yr ysgwydd,nbsp;asgwrn y baifais, gwaell yr ysgwyddnbsp;Scapulary, skap'ii.lur.i a, ysgwyddolnbsp;Scar, skar �, craith, dais; ui, creithio,nbsp;cleisionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[digrifwas

Scaramouch,skar'a.mffwtsh re.ysgentyn, Scarce, ske'rs a, prin, anaml, ainbell,nbsp;anghyffredin,anfynych: ad.�Scarcelynbsp;Scarcely, skeVs'ii ad, braidd, yn brin,nbsp;odid, yu anfynych, yn anamlnbsp;Scarceness, ske�rs'nes, Scarcity, ske�r'sUnbsp;ti re, prinder, anamlder; drudaniaethnbsp;Scare, sk�r vt, brawychu, dychrynu,nbsp;tarfu, bwbachu. To scare crows,nbsp;bugeila brain

Scarecrow, sk�r'kr� n, bwgan brain, tarfhutan, bwbach; drych meirionignbsp;Scarf, skarf re, ysgablar, ysgwyddrwynbsp;Scarilication, skar.kf i.ka'shun re, craffin-Scaritier, skar'i.f�.�r re, craffiniwr [iadnbsp;Scarify, skar'i.f� vt, crafiBnio, tori�r croennbsp;ScarietjSkar'letre amp; a,ysgariad, ysgarlla;nbsp;ysgarladliw, purgoch. Scarlet fever,nbsp;eiriosgryd. Scarlet-runner, ffaen goch.nbsp;Scarlet-oak, prinwyddennbsp;Scarp, sKarp re, liethr amddiffyn-glawddnbsp;2^5


-ocr page 320-

SCO path, fat, ere, met, mar-�ne, pin, �rb, on, c�rv�, cut, tvV=too, tvVk�took;

Scale, sKac n, idtiiresgi�; rhwcnwa, rhaien, morgath: vi^ llit�r-redeg ar ianbsp;Scatii, skath vi^ dinystrio, aifroui, uifanbsp;Scathful, skat�'fwi o, niweidiol, di-nystriol, difaol

Scathiess, skath'les a, diniwed, difriw Scatter, skat'ur v, gwasgaru, chwalunbsp;Hed-daenu. Scattered, ar wasgarnbsp;Scavenger, skav'en.j�r n, ysguuwrnbsp;heolydd, heolgarthwr, heolgarthyddnbsp;Scelerat, sel'ur.at w, drygddyn, dyhirynnbsp;ysgelerddyn, milaiunbsp;Scene, sin n, golwg, golygfa, golygiant;

darlunlen, drychien nbsp;nbsp;nbsp;[darluniad

Scenery, si'nur.i n, golygfa; danunieni, Scenic, si'nik, Scenical, sen i.kal ^nbsp;golygfaol, chwar�yddolnbsp;Scenography, si.nogTa.fi n, darluniad-aeth, golygiadaeth

Scent, sent �, arogl, arogledd, gwynt, chwa, sawr; arwynt, adrywedd, ed-rywedd: vt^ arogli, sawrio, gwyntio.nbsp;Sweet-scented, peraroglaiddnbsp;Sceptic, skep'tik w, ammheuwr, rhydd-dybiwr, anghredadyn, anffyddiwrnbsp;Sceptic, skep'tik, Sceptical, skep'ti.kalnbsp;a, ammheugar, ammh�usnbsp;Scepticism, skep ti.sizm n, ammheunbsp;aeth; anghreainiaethnbsp;Sceptre, sep'tur n, teyrnwialeu [teyrno;nbsp;Sceptred, sep't�rd a, teymwiaienog,nbsp;Schedule, shed'�l ra, atien, cofrestrnbsp;Scheme, skim ra, cynliun, darluniad,nbsp;amcan, dyfais, artel, dychymmyg: v.nbsp;dyfeisio, ilunio, dychymmygunbsp;Schemerj ski'm�r, Scheinist, ski'mist ra,nbsp;dyfeisiwr, Iluniedyddnbsp;Schesis, ski'sis ra, greddt^ ansawdd, tueddnbsp;Schism, sizm ra, rhwyg eglwysig, ym-raniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[a, ymraniadoi

Schismatic, siz.mat'ik ra. eglwysr wyg wr: Schismatical siz.mat'i.kal a, ymblei�-gar, ymraniadol [r'^ygOj ymranunbsp;Schismatize, siz'ra^.t�z vi^ eglwys-Schoiar, skoi'�r ra, ysgoihaig, ysgolor;nbsp;dysgadur, efrydydd

Scholarship,skol'�r.snip ra,ysgolheigdod, ysgolfraiQt; llenyd�iaeth, iJenoriaethnbsp;Scholastic, sk�.ias'tik a, athrofaus,nbsp;ysgolheigiol, llenyddol, Uenognbsp;Scholiast, sk�'ii.ast ra, aruoawr, de-onglwr, eglurwrnbsp;Schoiium, sk�'li.ura ra, eglurnodnbsp;School, sksvl n, ^sgol, ysgoldy; vi,nbsp;addysgu,ysgolori; dwruio. Oiiurity-schooi, ysgoi rad. Day-scuo�l, ysgoinbsp;ddyddiol. Elementary-school, ysgoi

egwyauorol. Eree-school, ysgol rydd. Infant-school, mebai-ysgoi, Normal-school, ysgol athrawon. Sunday-school, ysgol Sul. Training-school,nbsp;ysgol hyliorddiadol. Board-school,nbsp;ysgol fyrddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ysgolfab

Schooiooy, skwl'b�i ra, plentyn ysgol, Schoolday, skwi'�U ra, ysgoiddyddnbsp;Schoolfellow, skwl'fel.� ra, cydysgolhaignbsp;Schooling, skw'Jing ra, ysgolheigiadnbsp;Schoolman, skwi'nian ra, ysgoiddynnbsp;Schoolmaster, skwl'mas.t�r ra, ysgol-feistr, athraw ysgol, dysgawdwr,nbsp;addysgwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[feistres, dysgodres

Schoolmistress, sk^n'mis.tres ra, ysgol-Sciagraphy, si'.agTa.fi ra, darluniadaeth Sciatheric, s�.a.tlier'ik a, perthynol inbsp;Sciatic, s�.at'ik o, clunwstaidd [ddeialnbsp;Sciatica, s�.at'i.ka ra, clunwstnbsp;Science, si'ens ra, gwyddor, gwyddor-iaeth, gwyddoniaeth; -eg,-iaeth,-aeth.nbsp;Science of music, peroriaeth, cerdd-oriaeth. Natural science, anianeg.nbsp;A man of science, A scientific person,nbsp;gwyddonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yddydol

Sciential, s�.en'shal a, gwyddorol, celf-Scientific, s�.en.tif'ik a, gwybodus, celf-yddgar, ofyddol [byr crymaidd Scimitar, Scymitar, sim'i.tur n, cieddyfnbsp;Scintillate, sin'til.Ut rai, gwreichioninbsp;Scintillation,sin.ti.la'shunra,gwreichion-Sciolist, si'�.list ra, un baswybodus [iadnbsp;Sciolous, S� o.lus a, arwyneoddoethnbsp;Sciomachy, si'.om a.ki ra, ymladdfa ^nbsp;chysgodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Sciomancy,s�'�.maii.si ra,cy8god-ddewia-Scion, s�'un ra, imuyn, bywuiiyn, brigyn Scirrhosity, ski.ros i.ti ra, chwareniadnbsp;Scirrhous, skir'us a, caledchwyddognbsp;Scirrhus, skir'us scirrhi, skir'i) n,nbsp;caledchwydd, chwaren, dataden [adwynbsp;Scissible, sis'i.bl, Scissile, sis'il a, tor-Scission, sizh'un ra, toriad; holitiadnbsp;Scissors, siz'urz ra, siswrn, gwelleifynnbsp;Seissure, sizh'ur ra, toriad; hoiltnbsp;Sclerotic, skli.rot'ik a, caied; garw; w�nbsp;pilen y llygad

Scoat, skot vt, attal olwyn [gwawdio Sc�֒, skof ra, gwawd: ra, gwatwar,nbsp;Scoffer, skof' ur ra, gwatwarwr, gwawdiwrnbsp;Scold, skold ra, cecren, ciewtan, tafodes,nbsp;benyw dafodrydd, ysgrapen, ysgrad:nbsp;ra, clewtian, tafodinbsp;Scoiiop, skol up ra.�Scallopnbsp;oconce, skons ra, cainc-gaiiwyllyr; ain-ddiffynfa, Qiflynfa; dirwy, Ifurffed;?nbsp;pen: vt^ dirwyo

29d

-ocr page 321-

�rc: late, line, no, mute; she, zh=s2 az�re; thin, this; ]=dzh. SCR

Scoop, sK\vp n, ceueg, ceuraw, cefnraiv, cratiwy, ysfi;au, rhawbal: vt, ceuegu:nbsp;calnu; codi neu grafu allannbsp;Scope, skop n, tuedd, eyfeiriad, bwriad,nbsp;amcan, ergyd; rhydd-did, rhwysgnbsp;Scorbutic, fek�r.b�'tik a, poethglefrognbsp;clafrilyd, crachlvd [clefri poethnbsp;Scorbutus, skor.bu'tus n, y llwg, ynbsp;Scorch, skortsh tgt;, deifio, crasu, poethi,nbsp;rhostio, golosgi. crasboethinbsp;Scorching, skortsh'ing a, deifiol, Uosgolnbsp;Score, sk��r n, ugain: dyled; cyfrif;nbsp;cyfrifbren, eyfrifes; hac, rhygn: vi,nbsp;rhygnu, gorthori, nodi, bwlcbdori;nbsp;cyfnfo. To run up a score, rhedeg inbsp;ddyled. To clear an old score, taiu hennbsp;ddyled. Six-score, chweeh ugain, 120nbsp;Scoria, sk�r'i.a (p scoriae, sk�Vi.i) n,nbsp;sothach, sorod, sindw, sinidr [Jydnbsp;Scorious, sk��r'i.us a, sinidrog, sothach-Scorn, skom n, dirmyg, diystyrwch, ys-gorn: r, dirmygu, ysgomio, gwatwarnbsp;Scorner, skor'nur �, dirmygwr, gwat-warwr, gwawdiwr

Scornful, skorn'f^i a, ysgornllyd, diys-tyrllyd, sarhaiis nbsp;nbsp;nbsp;[iant

Scornfuiness, skdrn'f^vl.nes w, dirrayg-Scorpion, skor'pi.un ti, math o ymlusg-iad gwenwynig; un o ddeuddeg ar-wydd y sidydd nbsp;nbsp;nbsp;[newid

Scorse, sko�rs �, eyfnewidiad: r, eyf-Scot, skot n, gwr o�r Alban, Ysgotiad (p Ysgotiaid, Isgoedogion); rhan onbsp;dal neu o gvfrif, tal, taliad. Scot-free,nbsp;rhydd, didal. Scot and lot, tkl a threthnbsp;Scotch, skotsh v^, hacio; man drychu;nbsp;n, hac, attal olwyn. Scotch-collops,nbsp;goiwythion (o gig Ho)

Scotch, skotsh, Scottish, skot'ish a Ysgotaidd, Albanaidd; n, Albanegnbsp;Scotchman, skotsh'man (Scotchmen.

skotsh'men) n, Ysgotiad, Albanwr Scotomy, skot'�.mi�, pendro, pensyndodnbsp;Scotticism, skot'i^izm �, Ysgotyddiaetbnbsp;Scoundrel, skdwn'drel n, diffaethiwr,nbsp;dyhiryn, anfadyn, adynnbsp;Scour, skuwr gianhau, carthu, arloesi;

ysgwrio, glanrwbio, dirjdu; ysgubo Scourge, skurj n, ffrewyll, fflangell: vi,nbsp;ffrewyliio, fflangellunbsp;Scout, skuvvt n,fforiwr, peithiwr.ysb�wr:nbsp;t;,peithio, blaenchwiJio, olrhain; wfftio,nbsp;gwrthod. Scout-boat, peithfadnbsp;Scovel, skuvT n, ysgubell ffwrn; mopnbsp;Scowl, skui^l n, cuwch, cuch, gwg: v,nbsp;cuwchio, cuchio, gygu [dafodryddnbsp;Scrade, skrad n, ysgra'd, ysgi

Scraffle, skrafT vi, ymgripio, ymbalfalu Scrag, skrag n, cuiddarn, ysgerbwdnbsp;Scragged, s^ag'ed, Scraggy, skrag'i 0,nbsp;garw, ysgythrog, esgyrnllym, teneu,nbsp;cul, truan [salwedd, gerwindebnbsp;Scragginess, skrag'i.nes n, teneuder,nbsp;Scramble, skram'bl vi, cipio, cipgeisio,nbsp;crabino: w, ciprys, ymgiprys, cipgaisnbsp;Scranch, skransa vt, grillgnoi, crasgnoinbsp;Scrannel jSkran'el a,crychleisiol; diwerthnbsp;Scrap, skrap n, tameidyn, dernyn, darn,nbsp;cetyn, dryllyn, dryll, ychydigynnbsp;Scrape, skrap w, crafiad; dyryswch,nbsp;cyiyngder: v, crafu, crafellu, ysgrafu.nbsp;Scraping, crafion, creifion, ysgrafionnbsp;Scraper, skra 'pur crafiedydd, crafell:nbsp;crythwr, ffiior

Scratch, skratsh n, crip, criplad, crafiad, cosiad j V, crafu, crafellu, ysgrafu, cosinbsp;Scratches, skrat'shiz y llyncoes,nbsp;clefyd ar draed cefifyl [mardonnbsp;Scraw, skro �, arwyneb; marwdon,nbsp;Scrawl, skrol n, ysgrifen hagr, ysgraflen tnbsp;V, dwbdduo, hagrysgrifenunbsp;Scray, skra n, morwennolnbsp;Screable, skri'a.bl a, poeradwynbsp;Screak, skrik n, crochwaedd, crech,nbsp;cryglais:ri,grillian,gwicliian.�Creaknbsp;Scream, skrim n, crochwaedd, ysgr�ch,nbsp;dysgyr; crochlais: vi crochwaeddi, ys-garmain,ysgrechain,ballaw,crochleisionbsp;Screech, sWitsh �, oergri, ysgr�ch,nbsp;crochlais: vi, ysgrechain, hwtian,nbsp;crochlelsio. Screech - owl, dylluannbsp;rudd, crech-ddylluan, aderyn y corffnbsp;Screen, skrin �,cysgOfilen, fiedon,gwasg-odfa, achwre; marchridyll: vt, gwasg-odi, cysgodi; marchridyllionbsp;Screw, skrw n, troell, cogwrn tro;nbsp;troellhoel, hoeldro: vt, nydd-droi,nbsp;tyndroi, troellhoelio; troellwasgu, tyn-wasgu. Cork-screw, aliwedd costrel,nbsp;corcvll, corcdroell

Scribble, sknbT n, coegysgrifen, bras-law: vi, brasysgrifenu [coegawdwr Scribbler, skrib�ldr n, coegysgrifenydd,nbsp;Scribe, skri'b n, ysgrifen^dd, ysgrifydd:

vtf ysgrifo, nodi, ysgnfnodi Serine, skr�n n, cist, Jlyfrgioer [grif3mnbsp;Scrip, skrip n, ysgrepyn, llerpyn; js-Script, skript n, llawysgrif [ysg^ifolnbsp;Scriptory, skrip'tur.i a, ysgrifenol,nbsp;Scriptural, skrip'tshu.ral a, ysgrythyrolnbsp;Scripture, skrip'tshur n, ysgrythyr.

Holy Scripture, Ysgrythyr Lan [ydd Scripturist, 8krip'tshii.rist n, ysgrythyr-Scrivener, skriv n.ur n, ysi^rifenyddnbsp;2�7


-ocr page 322-

SEA pS,th, fat, �re, met, m^-rin^, pin, orb, on, curve, cut, t\v=rtoo, tv\k=took;

Scrofula, skrof'�.la manwyn, man-dwyn, clwy�r brenin, clefvd y brenin Scrofulous, skrof'�.Ius a, manwynognbsp;Scroll, skrol w, rhol-lyfr, plyglyfr ys-Scrotum skro turn n, ceillgwd [grifolnbsp;Scrub, skrub w, gelach, gwaelddyn, baw-yn: vt, dwysrwbio, dyrathu, glanhau.nbsp;Scrubbing-brush, rhwbiedyddnbsp;Scrubby, skrub'i a, gorwael, dirmyguanbsp;Scruff, skruf n, gwar, gwegiJ.� Scurfnbsp;Scruple, skrw'pl n, petrusedd; auon,nbsp;pwys 20 gronyn: r, petruso, rhuso,nbsp;ammheunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[petrusgar, gorfanwl

Scrupulous, skrw'pii.lus a, ammheuol, Scrupulousness, skrvv'pii.lus.nes, Scrupulosity, skrw.pu.los'i.ti �, ammheu-garwch, petrusedd, petrusdernbsp;Scrutable, skrw'ta.bl 0, chwiliadwy, ol-rheiniadwy [ymholiad, olrheiniadnbsp;Scrutatiou, skrw'ta'shuu n, chwiliad,nbsp;Scrutator,skrw.ta't�r, Scrutineer,skr\v-ti.niV chwiliwr, adchwiliwrnbsp;Scrutinize, skrw'ti.niz vty adchwilio, ol-rheinio, manwl chwilio [ymholgarnbsp;Scrutinous, skr^'ti.nus a, chwiliadol,nbsp;Scrutiny, skrw'ti.ni n, olrheawd, mauwi-chwiliad, olrheiniadnbsp;Scrutoire, skriV.twar' n, ysgrifengistnbsp;Scud, skud n, cawod, gwyntgawod, ys-guth:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;brysio ymaith, ysgudo

Scuffle, scuf'1 n, ceintach, ymgiprys: vi, ceintachu, ymdynu, ymrysounbsp;Sculk, skulk ui, llechu, golechu, techu,nbsp;godechu: n, ilech, tech, godech;nbsp;cnud o gadnoaid. Skulking-place,nbsp;godechfa, techfa, llechfanbsp;Scull skul n, penglog, iad, clol; llyw-rwyf, rhodl; cwch unrwyf, rhodlfadjnbsp;rhodoli, rhodli. ScuU-cap, nos-gapan, cloigap

Sculler, skul'ur 7i,badwr unrw3rf, rhodl-ydd, rhodoiyddj bad unrwyf Scullery, skul'ur.i n, golchdy, golchfanbsp;Scullion, skul'yun n, cegmferch, cegin-was, golchwr neu olohyddes y llestrinbsp;Sculp, sculp vt.�Sculpturenbsp;Sculptile, skulp'til a, cerfiol, cerhadolnbsp;Sculptor, skulp'tur n, cerfiedydd, cerfiwrnbsp;Sculpture, skulp'tshdr cerfiadaeth;

cerfiad; cerfluniau: cerfio Scum, skum n, ewyu, gorferw, isgal,nbsp;crest, ysgw^, sinid, sinidr; gwehilioa,nbsp;sorod: vi, diewynu

Scummer, skum'ur n, diewynwr, lledwad Scupper, skup'ur �, ystlysdwll Hongnbsp;Scurf, skurf n, cen, crest, mardon, marw-don, ysgen, clafr; crafion

Scurfiness, sktir'fi.nes crestogrwydd Scurfy, skur'fi o, crestog, ysgenognbsp;Scurrile, skur'il, Scurrilous, skur'il.usnbsp;rtjCroesenaidd, bustlaidd, tafod-ddrwg,nbsp;trahaus, caseiriog

Scurrility, 8ku.ril'i,ti, Scurrilousness, skur'il.us.nes w, drwgdafod, bryntiaithnbsp;Scurviness, skurVi.nes n, crachogrwydd,nbsp;baweiddrwydd, bryntninbsp;Scurvy, skiirVi n, y clefri poeth, y 11 wg:nbsp;0, crachlyd; bawlyd, gorwael. Scurvy-grass, llysiau�r Jlwgnbsp;Scut, skut w, cwt, cynffon, conell, ysgwt,nbsp;cloren, llosgwrn, ffwtognbsp;Scutage, sk�'taj n, arian gwasanaethnbsp;Scutate, skii'tat a, cenognbsp;Scutcheon, skut'shun Escutcheonnbsp;Scuttle, skut'1 TO, cawell; cafn glo;nbsp;gwaddeg melinj awyrdwU yn ochrnbsp;llong *, mynediad cyflym, prysuriad: v,nbsp;tyllu ochr llong; prysur hwylio ymaithnbsp;Scythe, s�th to, pladurnbsp;Sea, si to, mor, llyr, gweilgi, cefnfor;nbsp;moryn. Sea-bear, arth gwjn. Sea-boat, morlong, morgwch. Sea-born,nbsp;moranedig. Sea-boy,morlanc,morher-lod. Sea-breeze, morawel, Sea-bnilt,nbsp;a adeiladwyd i r mor. Sea-calf (Seal),nbsp;moelron, morlo. Sea-cob, gwylan.nbsp;Sea-coal, glo cyffredin. Sea-coast,nbsp;arfordir. Sea-cow, morfuwch. Sea-devil, morgath fawr. Sea-dog, morlo,nbsp;moelron; y morgi bychan. Sea-egg,nbsp;morddraenog. Sea-eagle (Ospray),nbsp;moreryr. Sea-farer, morwr, mordwy-wr. Sea-faring, mordwy; mordwyol.nbsp;Sea-fight, morgad, morfrwydr. Sea-fish, morbysg. Sea-fowl, moraderyn.nbsp;Sea-girt, amgylchedig gan y mdr.nbsp;Sea-gull, Sea-mew, gwylan. Sea-fox,nbsp;math 0 forgi. Sea-hen, dybryan, dy-brych. Sea-hog (Porpoise), pysgodynnbsp;du, llamidydd. Sea-horse (Walrus),nbsp;morfarch. Sea-star, pumbys, seren-bysg. Sea-needle, y cornbig. Sea-porcupine, ballasgbysg. Sea-port,nbsp;porthladd. Sea-risk,morberygl, mor-antur. Sea-room, mdr anghaeth,nbsp;morle. Sea-rover, morleidr, mor-herwr. Sea-serpent, momeidr. So*'nbsp;service, mdrwasanaeth. Sea-shore,nbsp;morwerydd, glan y m8r, traeth. Se^nbsp;shell, morgragen. Sea-sick, morglai*nbsp;Sea-sickness, morglefyd, dolur y root�nbsp;Sea-side, arfor, morfin. Sea-spray�nbsp;jnorluwch. Sea-surgeon, llongfeddy^�nbsp;Sea-term, morair. Sea-urchin, mor-298


-ocr page 323-

Brc; late, line, no, m�te; she. zh'=z az�5rc; thin, xnis; f=-�l7.h. SKD

ddraenog. Sea-water, dwfr j mor, morddwfr, Sea-weed, Sea-wrack,nbsp;gwymon, ysnoden y mor. Half-seasnbsp;over, gofeddw. Beyond the sea,nbsp;tramor, The briny sea, y mor heli.nbsp;Main sea, eyfanfor, cefnfor, gweilginbsp;Seal, sil moelron, morlo; sel, insel,nbsp;argraff, bath: r, selio, inselio. Sealing-wax, cwyr selio

Seam, sim n, gwn�ad, gwrym, gwni;

craith: �i,gwrymio, cydwni'o, creithio Seaman, si'man n, morwr, llongwr, mor-dwywrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [llongwriaeth

Seamanship, 8i'man.ship n, morwriaeth, Seamless, sim'ies a, diwn�ad,.diwrymnbsp;Seamster, sim'stnr n, gwn�ydd, gwnied-yddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwn�adyddes

Seamstress, sim'stres �, gwn�adwraig, Seamy, si'mi a, gwrymiognbsp;Sean, sin n, rhwyd, rhwyd bysgotanbsp;Sear, si�r vt, serio, craithlosgi: a, sych,nbsp;crin, sychgrin, dinodd. Sear-cloth,nbsp;pygliain, cwyrliain

Scarce, siirs n, gogr, manogr, gwagr:

vt, gogryn, peUlio, rhuchio, gwegra Search, surtsh w, cais, chwiliad, ymofyn-iad: v, chwilio, ceisio, chwilenanbsp;Searchable, sur'tshLbl a, chwiliadwynbsp;Season, si zn n, tyminor, amser, prydnbsp;adeg: v, tymmem, cyweirio, per-eiddio, blasnso, cyfTeithio; halltu. Innbsp;due season, mewn iawn bryd. Out ofnbsp;season, ammhrydlawn, anamserolnbsp;Seasonable, si'zm^.bl a, tymmoraidd,nbsp;tymmorol, amserol, prydlawnnbsp;Seasonableness, 8i'zn.a.bl.nes n, tym-moreiddwch, amseroldeb, prydiondebnbsp;Seasonably, si'zn.^.bli ad, mewn iawnnbsp;bryd, mewn amser, yn brydlawn, ynnbsp;amserolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^blasion

Seasoning, si^zn.ing n, tymmeriad^ Seat, sit n, sedd, eisteddfa, cadair, mainc;nbsp;anneddta, trigfa, neuadd; swydd; vt,nbsp;gorseddu, gosod mewn eisteddlenbsp;Seaward, si'wurd ad, tua�r mornbsp;Sebundee, seb.un.di', Sebundy, seb'un.dinbsp;n, milwr yn yr Indianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iedol

Sicant, si'kant n, trwchlinell: a, trych-Secede, si.sid' vi, ymneillduo, hanredu, ymwahanu, enciiionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J wahanwr

Seceder, si.si'dur n, ymneilldiiwr, yni' Secern, si.suni' vt, gwahanu, neillduonbsp;Secession, si.sesh'un n, ymneillduad.

ymwahaniad, enciliad Secle, si'kl n canrif, canmlyneddnbsp;Seclude, si.kiiid' vi, cau allan, bwrwnbsp;allan, neillduo, gwrthod

Seclusion, si.klU'zhuu n, cauad allan, darguddiad, ysgariadnbsp;Second, sek'und a. ail: n, ail, ailydd,nbsp;cynnorthwywr, pieidiwr, cefn. cefnog-wr; eiliad: vt, eilio, cynnorthwyo,nbsp;cefnogi. Second-hand, eil-law, eil-werth. Second-rate, eilfaint, eilradd.nbsp;Second-sight, rhagwelediad, eilolwg.nbsp;Second-time, eilwaith, eilchwylnbsp;Secondary, sek'un.dur.i a, ail, oV ailnbsp;radd, eilraddol, adlawiadol: n, rhag-law, ail-raddwr

Secrecy, si'kre.si n, dirgeledd, dirgelwch, dirgelrwydd, cystrin, ceiedigaethnbsp;Secret, si'kret n, cyfrinach, dirgelwch,nbsp;rhin: a, dirgel, cyfrinachol, cyfrin,nbsp;cuddiedig, cudd, rhiniol. A secretnbsp;retold, adrin. Secrets, dirgelionnbsp;Secretariship, sek'ri.tur.i.sbip n, cof-iaduraeth. [ysgrifraglaw, cofiadurnbsp;Secretary, sek'ri.tur.i n, ysgrifenydd,nbsp;Secrete, si.krit' vt, cuddio, celu, celcn,nbsp;dirgelu; dvdoli, rhidio; neillduo [iadnbsp;Secretion, si.ltri'shun n, dydoliad, rhid-Secretist, si'kret.ist n, eyfrinwr, dirgel wrnbsp;Secretitious, si.kri.tish'us a, dydoliadol,nbsp;gwahanedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfrinedd

Secretness, si'kret.nes n, dirgelrwydd, Secretory, si.kri'tur.i a, dydolaiddnbsp;Sect, sekt n, plaid, arblaid, pleidgrefyddnbsp;Sectarian, sek.t�r'i.an a, pleidgrefyddol;

n, pleidgrefyddwr [grefyddiaeth Sectarianism, sek.tc�r'i.an.izm n, pleid-Sectary, sek'tur.i, Sectator, sek.ta't�rnbsp;n, pleidgrefyddwr

Section, sek'shun n, toriad, gwahandor-iad; rhan, adran, dosbarth; adran-

DOd (�)

Sector, sek't�r n, offeryn mesuryddol Secular, sek'�.lur a, bydol, amserol,oesol;

anghvssegrol, Ileygol [Ileygiaeth Secuiarity, sek.ii.lar'i.ti n, bydoldeb,nbsp;Secularize, sek �.iur.�z vt, digyssegru,nbsp;troi at wasanaeth cyffredin [brychnbsp;Secundine, sek'un.di'n n, hemysgar; ynbsp;Secure, si.ku r' a, diangol, diogel; sicr,nbsp;hyderus, diberyglj difraw, diofal: vt,nbsp;diogelu, sierhau, carcharunbsp;Security, si.k��r'i.ti n, diogelwch, diofal-wch; sierwydd; gwystl; macD, mech-ni, meichai, meichiau, ymwystlwrnbsp;Sedan, si.dan' n, cludgadairnbsp;Sedate, sf.dat' a, tawel, llonydd, digy-nhwrf, esmwythnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| wch

I Sedateness, si.dat'nes n, tawelwch, araf-jSedative. sed'a.tiv a, esmwythedigol, i ilocyddol, liinaroJ, esmwytiiaolnbsp;299

-ocr page 324-

SEL path, fat, �rc, met, mS,*rine, pin, �rb, on, cfirve, cut, t'V=:too, t^k=took;

Sedentary, sed'en.tur.i a, eisteddo^, eis-teddol, seddol, lionydd, anghyffr�us Sedge, sej n, hesg, merydd, elest. Sedge-bed, hesglwyn, llwyn meryddnbsp;Sedgy, sej'i a, hesgog, hesgiawnnbsp;Sediment, sed'i.ment n, gwaelodion,nbsp;gwaelod, gwaddodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bradfwriad

Sedition, st.dish'un terfysg, ymblaid. Seditious, si.dish'us a, ymbleidgar, brad-fwriadusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rytelgarwch

Seditiousness, si.disVus.nes n, gwrth-Seduce, si.d�s' vf, Uithio, trawsddeiiu, hudo, trawshudo, twyllarwain, denunbsp;Seducer, si.d�'sur �, twyllwr, denwr,nbsp;llithiedyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiadwy

Seducible, si.d�'si.bl o, hudadwy, llith-Seduction, si.duk'shun m, hudoliaeth, hudiad, llithiad, trawsddeniad [hudolnbsp;reductive, si.duk'tiv a, denol, Uithiol,nbsp;Sedulity, si.d�'li.ti w, diwydrwyddnbsp;Sedulous, sed'�.lus a, diwyd, dyialnbsp;llafums, gofalus, diesgeulus, difiin,nbsp;ystig, astudnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Sedulousness, sed'�.lus.nes n, diwyd-See, si esgobaeth, esgobawd: vi (saw, seen), gweled, canfod, edrych, dirnad;nbsp;ymweled k. To see to, gofalu amnbsp;Seed, sid n, had; hil, epU: r, hadu.nbsp;hedeg, hodi. Seed-cake, had-deisen,nbsp;teisenfelus. Seed-corn, hadyd. Seed-lip, hadlestr. Seed-time, prjd iiau.nbsp;Seed-vessel, cib, hadgib. A singlenbsp;seed, hedyn. To run to seed, hadu, bodinbsp;Seedling, sid'ling n, hadbianigynnbsp;Seedsman, sidz'man �, hadwr, gwerthwrnbsp;Seedy, si'di a, hadog, llawn had [ hadaunbsp;Seeing, si'ing �, gwelediad, y golvvg: a,nbsp;llygeidiog. Seeing that, yn gymmaintnbsp;a, gannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[argeisio, chwilio

Seek, sik {pt 8c pp sought) vt, ceisio. Seel, sil v, troi ar led ogwydd, troi,nbsp;rholio; amrantwn�o, mwgydunbsp;Seem, sim vi, ymddangos, bod yn debyg.

It seems, mae yn debyg, ymddengys Seemingly, si'ming.li ad, i�r goJ wg, mewnnbsp;ymddangosiad, mewn rhithnbsp;Seemingness, si'ining.nes n, ymddangos-iadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[harddwch

Seemliness, sim'li.nes n, gweddeidd-dra, Seemly, sim'Ii a, gwedtlaidd, gweddus,nbsp;hardd, cymhwys, prydferth, addasnbsp;Seen, sin pp.�Seenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[phwyd

Seer, si�r n, gwoledydd, gwelwr; pro-Seesaw, si'sd �, sigldyhoedan, sigldy-hongian: vi, chwareu sigldyhoedan Seethe, sixii (pt sod, vp sodden) v,nbsp;araf-ferwi, poethiasu, berwi

Segment, seg'ment n, dernyn, dam, rhan; rhan cylch

Segregate, seg'ri.gat vlt;,dydoli,pigo allan, neillduo, gwahanunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[neillduad

Segregation, seg.ri.ga^shun dydoliad, Seigneurial, si.n��r'i.al, Seignioral, si-ni^�V'i.al a, awdurdodol, arglwyddaiddnbsp;Seignior, sin'yur n, arglwydd, meistr.

Grand seignior, amherawdwr Twrci SeigniorizejSi'ni.ur.�z vt, arglwyddiaethunbsp;Seigniory, si'ni.ur.i n, arglwyddiaethnbsp;Seine,Sinn,rhwydhir,rhwyd lusg [adwynbsp;Seizabie, si'za.bl a, attafaeladwy, gatael-Seize, si2s v, attafaelu, gafaeiu, cyra-meryd, dal, cipio, goresgyn. To benbsp;seized of, meddiannunbsp;Seizin, si'zin n, attafaeliad, gorosgyniadnbsp;Seizor, si'z�r n, goresgynyddnbsp;Seizure, si'zh�r n, daliad, attafaeliad;nbsp;attafael, galaeliad

Seldom, sel'dum ad, anfynych, nid myn-ych, anaml, ambell waith Seidornness, sei'dum.nes n, anfynychdernbsp;Select, si.lekt' a, dewisol, defholedig,nbsp;pigiedydd: vt, dewis, dethoi, ethol,nbsp;etholi, pigo allan, gorddetholnbsp;Selection,si.lek'shunn, detholiad, dewis-iad; detholrifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yddiaetn

Selenography, sel.i.nogVa.fi �, iloer-Self, self (p selves) n, hun, hunan, hunaniaeth: pn, hun, hnnau: px, ym-.nbsp;Self-approbation, hunan-gymmerad-wyaeth. Self-conceited, hunandybus.nbsp;Self - condemnation, hunanfarniad.nbsp;Self-contidence, hunanhyder. Self-deception, hunandwyll. Selt-delusion,nbsp;hunanhud. Self-denial, hunanymwad.nbsp;Self-esteem, balchder. Self-evident,nbsp;hunandystiol, dlymwad. Self-examination, hunanholiad. Self-existent, hunanfodol. Self-interest, hunan-les, hunanfucld. Self-love, hunan-serch, hunangariad. Self-murdernbsp;(Suicide),hunanladdiad. Self-praise,nbsp;hunanglod, ymffrost. Self-respect,nbsp;hunanbarch. Self-righteous, bunan-gyfiawn. Self-same, yr un, nidnbsp;Self-seeking, hunangeisiol.nbsp;suhicient, hunanddigonol. Self-willed�nbsp;hunanfoddog, cyndyn. To pleasenbsp;one�s self, yinfoddloni, ymfoddhaunbsp;Selfish, sel'fish a, hunanol. hunanusnbsp;Selfishness, sel'fish.nes n, huuaneatjnbsp;hunanoldeb, hunanserchnbsp;Selion, si'li.un n, cefn o (urnbsp;Sell, sel (pt 8c pp sold) v gwerthu,nbsp;arwerthu. Sold here, ar werta yio

300


-ocr page 325-

�rc; late, line, no, mute; she, zh=z azure; thin. Tins; i=:dzh. SEP

Seilander, sel'an.diir n, egwyd-grac�eii Seller, sel'ur n, gwerthwr, arwerthwrnbsp;Selvage, sei'vaj ymylwe, arawenbsp;Selves, selvz pw, np.�Selfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hafal

Semblable, sem'bla.bl a, tebvg, cytfelyb, Semblance, sem'blans n, cyffelybrwydd,nbsp;tebygrwydd, efelwch, ymrith, darym-rith, rhith, eiliw, eilun, llurwnbsp;Semblative, sem'bld.tiv a, tebygnbsp;Semi-, sem'i px, bannernbsp;Semiannular, sem.i.an'U.lur a, hanner-grwn, hannergylcnognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[moel

Semibreve, semi.briv gotanig, pen-Semicircle, 6em'i.sur.kl n, bannergyicli Semicolon, sem'i.k�.lun n, rtiagwahan-nod (;)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nertryfesur

Semidiameter, sem.i.d�.amu.tur n, han-Semiuiaphaneity, sem.i,d�.a.fa.ni'i.ti ?i, banner tryioewder [ner tryloewnbsp;SemidiapbanouSjSem.f.d�.af a.nus a,han-Semifluid, sem'i.tl�.id a, llediilolnbsp;Semilunar, sem.i.l�'n�r a, bannerlloer-aidd, hannergrwn, hannergylchognbsp;Seminal, sem'l.nal a, hadog, hadolnbsp;Seminary, sem'i.nur.i 71, badfa, magfa,nbsp;cymblanfa, atbrofa; ysgol, addyagfanbsp;Semination, sem.i.na'sbun n, hauadnbsp;Seminitic, sem.i.nifik a, hadbarolnbsp;Semiopacous, sem.i.o.pa'kus a, godywyllnbsp;Semipellucid, sem.i.pe.lii'sid a, lledloew^nbsp;Semiperspicuous, sem.i.pur.spik'ii.us a,nbsp;lledeglurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn, gogrycbyn

Semiquaver, sem'i.k\va.vur n. corgrycb-Semitone, sem'i.ton n, banner t�n Semivowel, sem'i.vuw,el n, banner llafar-iad, goladariadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wyrdd

Sempervirent, sem.pdr.v'rr'ent a, byth-Sempiternity, sem.pi.t1ir'ni.ti n, byth-olrwydd, bytbbarb^d [chwechoJ Senary, si'nur.i a, yn cynnwys chwech,nbsp;Senate, sen'at �, senedd, prifgynghor.

Senate-house, senedd-dy [henefydd Senator, sen'a.t�r n, seneddwr, benadur.nbsp;Senatorial, sen.d.toV'i.al a, seneddolnbsp;Senatorship, sea'a.tur.ship w, senedd-wriaetb

Send, send (plt; amp; pp sent) vL anfon, danfon, gyru, bebrwng, hel, b�la,nbsp;^ bebryngu. To send word, anfon atnbsp;Senescenc�, si.nes'ens n, heneiddiadnbsp;l^enescbal, sen'esh.al �, senylll^ pnf-olygydd, penorucbwyliwrnbsp;Senile, si nil a, heneiddiadolnbsp;Senility, 8i.niri.ti �, benaint, bendernbsp;Senior, si'ni.ur o, h^n, benach: n, hynaf,nbsp;hynefyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faint

Seniority, si,nuor'i.ti n, bynaiedd, ny*^�

Senna, sen'd n, dail meddygoi tramor Sennight, sen'it (seven-night) n, wytb-nosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jiol

Senocular, si.nok'�.l�r a, chwechllygeid-Sensation, sen.sa'shun n, syniad, ym-syniad, teimlad; cyffro, syndod Sense, sens n, synwyr, deall, rheswm;nbsp;ystyr, barn, meddwl, arwyddocad. Innbsp;one�s senses, yn ei bwyil. To lose one�snbsp;senses, gwallgofi, ammhwyllo. Common sense, synwyr naturiol, synwyrnbsp;cyffredin [wyr, diddeall; dideimiadnbsp;Senseless, sens'ies a, ynfyd, floi. disyn-Senselessness,sens'les.nes n,ynt7(irwydd,nbsp;disynwyredd, fiblineb, dideimiad-rwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd, tynerwcb

Sensibility, sen.si.bil'i.ti n, teimiad-Sensible, sen'si.bl a, teimladwy, tynerj deallus, call, synwyrolnbsp;Sensitive, sen�si.tiv a, teimladol; by wnbsp;Seusorium, sen.so�r'i.um n, synwyrfa,nbsp;ymdeimlla; yr ymenyddnbsp;Sensual, sen'shu.al a, anianol, cnawdolnbsp;Sensualist, sen'sh�.akist n, cnawdol-ddyn, anianddynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwvdd

Sensuality, sen.sh�.al'i.ti n, cnawdol-Sensualize, sen'sb�.al.�z vt, cnawdoli^ Sent, sentplt; amp; pp.�Send [amanolinbsp;Sentence, sen tens n, barn, dediryd,nbsp;brawd ;ymadrodd, brawdd, brawddeg:nbsp;vty barnu, dedtrydu, dytarun. Sentence of death, barn marwolaeth, coJl-farn. To sentence to death coillarnunbsp;Sentential, sen.ten'shai a, brawdnegoinbsp;Sententious, sen.teu'sbus a, byre.riog.

doetheiriog nbsp;nbsp;nbsp;[eirlogrwyda

Sententiousness, sen.teu'shus.nes n, byr-Sentient, seu'shent a, canfodol, dirnadol, byw; n, canfyddwr

Sentiment, sen'ti.ment n, tyb, barn, meddwl; mympvry; ymadrodd byr,nbsp;doethair, synwyrair

Sentimental, sen.ti.men'tal a, synwyrol, doethdybioJ, dwysgall, meddyjgar, vs-tyriol, mytyrgar

Sentinel, sen'ti.nel, Sentry, sen'tri �, gwyiiedydd, gwyliwr, gwyliadwrnbsp;Separable, sep'ur.a.bl a, dydoladwy,nbsp;ysgaradwy^ gwahanadwynbsp;Separate, sep ur.at a, gwahan, gwahauol,nbsp;neillduol, ae; arwab^: v, gwaJianu,nbsp;dydoii, neiUduo, aeoli, ysgar, esgaru;nbsp;ymwauanunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[olrwydd

Separateness, sep�ur.at.nes �, gwanan-Separation, sep.n.ra'shun n, gwahaniad, dyuol ad, ysgariad; g^ahaniaetb ys-gariaeth, neiilduaeth ^ yinneiiiduaethnbsp;301

-ocr page 326-

SER path, fat, �re, met, ma-rine, pin, �rb, on, curve, cut, tw=too, tvvk=took;

Separatist, sep'ur.a.tist w, ymwahanwr.

ymaeilid�wr [math o liw gwineu Sepia, si'pi.a n, ystifflog, morgyliell;nbsp;Sepiment, sep'i.ment n, ciawddnbsp;Sept, sept n, llwyth, tylwyth, epilnbsp;Septangle, sep'tang.gl n, seithonglnbsp;Septangular, sep.tang'g�.l�r a, seith-onglognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(saith

Septemary, sep'tem.ur.t a, seithol: n September, sep.tem'bur n, Medi. misnbsp;Sledi, y nawfed mis (gynt y seithfed)nbsp;Septennial, sep.ten'yal a, seithfiwyddolnbsp;Septentrion. sep.tenVi.un, Septentrional, sep.ten'tri.un.al a, gogleadolnbsp;Septentrionate, sep.ten'tri.un.at vi,nbsp;tueddu tua�r gogleddnbsp;Septfoil, sept't�il �, melyn yr eithinnbsp;Septic, sep'tik a, malliadol, braenolnbsp;Septilateral, sep.ti.lat'ur.al a, seith-ociirog, seithochrol

Septuageiiary, sep.t�.aj'i.nur.i, Septua-gesimal, sep.t�.a.Jes'i.mal a, yn cyn-nwys deg a thrigain Septuagesima, sep.t�.a.jes'i.m^ ynbsp;trydydd Sul cyn y Grawys (tua 70nbsp;dydd cyn y Pasc)

Septuagint, sep't�.a.jint n, cyfieithad yr Hen Destament i�r Groeg gau ynbsp;deg a thrigain

Septuary, sep't�.ur.i n,wythnos; unrhy w beth cyfansoddedig o�r rhifyn saithnbsp;Septuple, sep't�.pi a, seithplygnbsp;Sepulchral, si.pul'kral a, beddrodolnbsp;Sepulchre, sep^ul.k�r �, bedd, beddrodnbsp;Sepulchre, si.pul'k�r vt, claddu, bedd-rodinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ aeth, claddiad, angladd

Sepulture, sep'ul.tsh��r �, claddedig-Sequacious, sukwa'shus a, canlynol, dilynol; ystwyth, hyblygnbsp;Sequasity, si.kwas'i.ti n, ystwythdernbsp;Sequel, si'kwel �, canlyniad [rhesnbsp;Sequence, si'kwens n, treln-ganlyniad,nbsp;Sequent, si'kwent a, canlyniadolnbsp;Sequester, si.kwes't�r, Sequestrate, si-kwes'trat vt, gortodogi, rhoi mewnnbsp;Ilaw av;.ll, diarddel, neillduo, di-berchenoginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_ duad

Sequestration, sek.wes.tra'shun n, neill-Sequestrator, sek'wes.tra.t�r n, gor-fodogwr nbsp;nbsp;nbsp;I lladfa, puteindy

Seraglio, si.ral'y� n, tyr gwragedd, an-Seraph, ser'af Seraphim, ser'S,.fim) n, seraph, angel, archangel |_aiddnbsp;Seraphic, si.raf'ik a, seraphaidd, angyl-Seraskier, Serasquier, si.ras'ki.ur n,nbsp;cadhaenor ym mysg y Tyrciaidnbsp;Sere, si'r a, gwyw, gwywedig, sychlyd

Serenade, ser.i.nad' w, nosgan, nosgerdd, nosgainc: v, canu nosgaincnbsp;Serene, si.rin' a, tawel, hinonaidd, di-gwmwl, teg, goleudeg,claerdeg,araul tnbsp;vt, tawelu, lloni

Sereneness, si.ri'ne8, Serenity, si.ren'i-ti n, claerdegwch, tawelwch, areuledd, hinonrwydd, sirioldebnbsp;Serf, surf n, caethwas amaethyddolnbsp;Serge, s�rj n, math o frethyn teneunbsp;Sergeant, sar'jant n, is-swyddog, rhing-yll. Sergeant-at-arms, rhmgyll ynbsp;brenin. Sergeant-at-lave, cytreithiwrnbsp;uchraddol

'erlal, si�r'i.al a, rhestrol; mewnrhanail Series, si�r'i.iz n, rhes, cyfres, rhifresnbsp;Serious, si�r'i.us a, prysur, difrit, dwys,nbsp;pwysig, prudd, digeliwairnbsp;Seriousness, si�r'i.us.nes n, difrifoldeb,nbsp;difritwch, prudd-der [areitniwrnbsp;Sermocinator, s�r.mos'i.na.t�r n, coeg-Sermon, s�r'mun n, pregeth; traethawdnbsp;Sermonize, s�r'mun.�e vi, pregethu.

darlithio nbsp;nbsp;nbsp;[gwacd

Serosity, si.ros'i.ti ?i, dyfrllydrwydd y Serous, siVus a, meiddlyd, dyfrllydnbsp;Serpent, s�r'pent n, sarfl, neidr, gwibernbsp;Serpentine, s�r'pen.t�n a, sarflaidd;nbsp;Serpet, s�r'pet w. cawell fdolenognbsp;Serpiginous, s�r.pij'i.nus a, ymlusgolnbsp;Serpigo, sur.pi'g� n, gwreinyn, tarwden,nbsp;marchwreinyn, dwfrwreinynnbsp;Serrate, ser'at. Serrated, ser'a.teda,llil�nbsp;ddanneddog, danneddog, bylchognbsp;Serration, se.ra'shun, Serrature, ser'^nbsp;tsh�'r n, danneddiad, ar ddull Ilifnbsp;Serrous, ser'us a, danneddognbsp;Serum, siVum n, meiddwaednbsp;Servant, surVant n,gwas,gwasanaethwr,nbsp;gweinydd, gwasanaethterch, morwyD�nbsp;gwasanaethyddes, gweinyddes . ,nbsp;Serve, s�rv v, gwasanaethu, gweim�nbsp;gweinyddu, gwasio. Serving-noa-n,nbsp;heilyn, gweinydd. Time-server, dyQnbsp;anwadal. To serve one right, gwneydnbsp;yn iawn ag unnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Service, s�r'vis n, gwasanaeth; had* Eye-service, Uygad-wasanaeth. Service-berries, rhafol, cyrafol. Service-tree, rhatolen, cyratolennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Serviceable, s�r'vis.S.,bl a, g�^asanaetn-gar, buddiol nbsp;nbsp;nbsp;I fh�

Serviceableness, s�r'vis.l.bl.nes n,

Servile,s�r'vii a, gwasaidd,caethwasaid ^ Servility, s�r.vil'i.ti, Servileness, sur-vil.nes n, gwaseidd-dra; gorwaelednbsp;Servitor, sur'vi.t�r �, heilyn, gweiuy^nbsp;302


-ocr page 327-

Cre; late, l�ne, no, m�te; she, zh=z azure; thin. Tiiis; ] �dzh. SHA.

Servitude, surVi.t�d n, gwasanaeth;

caethwasanaeth, caethiwed Sesquialteral, ses.kwi.al'tur.al a, bannernbsp;yn fwy, megys 4 a 6, 10 a 15nbsp;Session, sesh'un n, eisteddfa, eisteddfod.nbsp;Quarter sessions, brawdlys trimisol.nbsp;Petty sessions, profiys bychan, liys yrnbsp;heddgeidwaid, llys yr ynadonnbsp;Sesterce, ses'turs n, darn o arian bathnbsp;Set, set (p� amp; pp set) v, gosod, dodi,nbsp;rhoi; planu; setydlu, sicrhau, lieu;nbsp;machludo, myned dan ei gaerau, gos-twng: n, llawnrif, cydrit, cytanrit:nbsp;impyn, planigyn. To set apart ornbsp;aside, dodi o�r neilldu. To set about,nbsp;dechreu. To set forth, cyhoeddi,nbsp;mynegu, hysbysu; cychwyn. To setnbsp;in order, trefhu. To set a bone, dodinbsp;asgwrn yn ei le. To set on edge, perinbsp;deincod. To set out, cychwyn, cyrchunbsp;ailan, myned. To set to music, rhoinbsp;can i gerdd. To set right, uniawnu.nbsp;To set up, dyrchafu; dechreu crefit,nbsp;codi masnach. To set up a crynbsp;gwaeddi, codi liefnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[og

Setacious, si.ta'shus a, gwrychiog, blew-Seton, si'tun llifweli, ceingoreth Setose, si.t�s', Setous, si'tus a, blewognbsp;Settee, se.ti' n, cadeirfainc; math o longnbsp;Setter, set'ur 7i,planwr, gosod wr; mathnbsp;0 adargi, cyfeirgi; gwas ceisbwlnbsp;Settle, set'1 n, ysgiw, perging: v, sefydlu,nbsp;cadarnhau, sicrhau; penderfynu, peu-glymu, terfyuu; gwastatau; cytuno;nbsp;Uonyddu, tawelu; cartrefu, trigo,pres-wylio.trigiannUjgwladychu; disgyn arnbsp;Settledness, set'ld.nes sefydlogrwydcnbsp;Settlement, set'l.ment �, setydliad;nbsp;cartrefle, preswylfod; gwladychfa*nbsp;rhwymiad agweddi; gwaddodnbsp;Seven, sev'n a amp; n, saith, 7, vii.nbsp;Sevenfold, sev'n.fold a, seithblyg; ad.

ar y seithted, seithwaith Seventeen, sev.n.tin' o amp; w, dau [dwy]nbsp;ar bymtheg, deg a saith, 17, xvii.nbsp;Seventeenth, sev.n.tinth'a, denied [dwy-fed] ar bymtheg, ail ar bymtheg, I7fednbsp;Seventh, sev'nth a, seitnfed, 7fednbsp;Seventhly, sev'nth.li ad, yn seithfednbsp;Seventieth, sev'n.ti.eth a, degfed a thri-gain, 70fednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Ixx.

Seventy, sev'n.ti n, deg a thrigain, 70 Sever, sev'iir v, gwahann, dadgyssylltu.

dydoli, daduno, neillduo, tori ymaith Several, sev'ur.al amryw, amrafael.nbsp;amrai; gwaiianol, gwahanredol, neill-duol; iiawer, ami

Severalty, sev'ur.al.ti n, dy�oliad, gwa-haniad, parthiad, dosbarthiad Severally, sev'ur.al.i ad, ar wahan, pohnbsp;un ar ei ben, yn neillduol, yn wahanolnbsp;Severance, sev'�r.ans w, gwahaniad,nbsp;dydoliad, parthiad

Severe, si.vi�r' a, caled, chwerw, tost, llym, llymdost, ffyrnig, creulawn, ger-win, gerwinol, eras, hallt. A severenbsp;winter, ganaf caled

Severer, sev'ur.tir n, rhanwr, gwahanwr Severer, si.viVur a, caletach, llymachnbsp;Severity, si.ver'i.ti tester, llymder,nbsp;tostedd, gerwindeb, creulondebnbsp;Sew, so V, gwn�io; pwythonbsp;Sewage, sw'Uj n, carthiad ceuffosyddnbsp;Sewer, s�'�r n, gwmwr, gwn�edydd,nbsp;gwn�adyddesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffoseli

Sewer, svv'�r ceufFos, gwehynfifos, Sewer, s�'�r w, swyddog gynt yn iJyw�nbsp;yddn gwledd

Sewerage, sw'ur.aj w, ceufifosyddiaeth Sewin, sii'in n, penllwyd, sewynnbsp;Sex, seks rhyw, rhywogaeth, ystlen^nbsp;ysglennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trigain oed

Sexagenarian, seks.aj.i.ne�r^.an n, un. Sexagenary, seks.aj'i.nur.i a, trigainnbsp;Sexagesima, seks.S,.jes'i.ml n, yr ailnbsp;Sul cyn V Garawys (yng nghylch 60-diwrnod o flaen y Pasc) [geinioLnbsp;Sexagesimal, seks.a.ies'i.mal a, tri-Sexangular, seks.ang'gii.lur a, chweeh-ochrog.�Hexagonalnbsp;Sexennial, seks.en'yal a, chweblwyddolnbsp;Sexifid, seks'i.fid a, chwechranolnbsp;Sextain, seks'tan �, chweban, pennillnbsp;chwebraich [cylch; offeryn at fesuronbsp;Sextant, seks'tant n, chweehed rannbsp;Sexton, seks'tun �,clochydd; bedd-dor-Sextuple, seks't�.pl a, chwephlyg [wrnbsp;Sexual, sek'shii.ai a, rhywiol, ysglenolnbsp;Shab, shab vi, gwaelystrywio [gwaeleddnbsp;Shabbiness, shab'i.nes n, baweidd-dra,nbsp;Shabby,shab'i a, bawaidd,ba wlyd, gwael,nbsp;gorwael, salw, budr

Shackle, shak'i n, hual, gefyn, llyfFethar t vt, huam, llyffetheirio, troedogi, ge-fynn; caethu, rhwystronbsp;Shad, shad n, gwangennbsp;Shade, shad n, cysgod; cysgodfa, gwer,nbsp;goerfa ;gwyll,gwagysbryd: vi.cysgodi,nbsp;gwasgodi; godywyllu [cysgodrwyddnbsp;Shadiness, sha'di.nes w, cysgodolrwydd,nbsp;Shadow, shad'd n, cysgod: vt, cysgodi,nbsp;gwasgodi; tywyllu; gwylied sym-mudiadau unnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ iol, disylwedd

.Shadowy, shad'd,! a, cysgodoL rhith-303


-ocr page 328-

SHR 'natb, fat, ere, met, ma-rine. pin. �rb, on, ci'rve. cut, t%v=too, tvVk=took;

Siiaay, stia'di a, cysgodol, gwasgodol, cauadfrig^. A shady place, cysgodfa;nbsp;Shaft, shaft n, paladr; saeth, picell;

mwndwil nbsp;nbsp;nbsp;i brethyn cedenog^

Shag, shag n, ceden, nirflew; cedenwe, Shaggy, shag'i a, cedenog, hirfiewognbsp;Shagginess, shag'i.nes n, cedenogrwyddnbsp;Shagreen, shS,.^rm' n, croen pysgodynnbsp;o ryw y morhl; croen asynnbsp;Shake, shak {pt shook, sh^k; pp shaken, sha'Kn) V, siglo, ysgwyd, ysgytio;nbsp;crynu: n, sigl, sigliad, ysgydwad, ys-gwydta; cr^n, siglnodnbsp;Shaking, sha'king n, ysgydwad, sigladnbsp;ShaJe, shal cibyn, pJisgyn ,� teneufaennbsp;Shall, shal ( pt should) v, de/, caf, cai,nbsp;caifl', amp;c.�Willnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_tenlli

Shalloon, sha.lwn' n, gwlanwe teneu, Shallop, shahup n, bad ^ dau hwylbrennbsp;Shallot, shAlot n, sibolen, sibylen, mathnbsp;o wynwyn.�Shalot

Shallow, shal'd n, basle, beisle, beisfan, rhydle: a, bas, beisiog; penbylaidd,nbsp;hurtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[der; penbylni

Shallowness, shaV�.nes n, basedd, bas-Shalot, shd.lot' n, math o wynwyn Sham, sham a, ffugiol, gau, rhithiol: n,nbsp;twyll, fFug, ffuant, hud: v, twyllo,nbsp;f�ugio, ffuantu, rhithio [_cigyddlenbsp;Shambles, sham'blz np, cigta, cigle,nbsp;Shame, sham n, cywilydd.gwaradwydd,nbsp;gwarth. achlod; v,cywilyddio,gwarth-ruddo, gwaradwyddo [gwarthusnbsp;Shameful, sham'f^vl a, gwaradwyddus,nbsp;Shameless, sham'les a, digywilyddnbsp;Shamelessness, sham'ies.nes n, digywil-ydd-dra, haerllugrwyddnbsp;Shammy, sham'i, Shamois, shd.m�i' �,nbsp;math o atr wyllt.�Chamoisnbsp;Shamrock, sham'ruk �, meillionen deir-Shank, shangk n, coes, gomach, her,nbsp;garan, gar, esgair, coesgyn; paladrnbsp;Shanked, shangkt a, croesog, beriog.nbsp;Long-shanged, coes-hir, garan-hir.nbsp;Siender-shanked,berfain,main ei goes.nbsp;Thick-shanked, bondew, bonfrasnbsp;Shanty, shan't! n, bwthynnbsp;Shape, shap n, llun, dull, ffurf, gosgedd,nbsp;gwedd, agwedd, ystum: vt (shapen).nbsp;llunio, ffurfio, dulUo, ystumionbsp;Shapeless, shap'les a, afluniaidd, dilunnbsp;Shapliness, shap'li.nes n, gosgeldd-rwydd, gweddeidurwydd, harddlunnbsp;Shapely, shiip'li a, lluniaiddnbsp;Shapen, sha'pnpp, lluniedig.�Shapenbsp;Shard, sliara n, dernyn o briddlestr,nbsp;priddell, cragen j masgi wy

Share, sh�r man, cyfran, dogn; swch afadr: v, rhanu, cyfranu; cyf-ranogi. Share-bone, gwerddyr. Tonbsp;go shares, cyfranoginbsp;Shark, shark n, morgi, morflaidd, deraVnbsp;m6r; rheibiwr, ysglyfiwr, trawsgip-iwr: V, rheibio, gwancionbsp;Sharp, sh^rp a, llym, miniog, awchlym,nbsp;awchus, pigog; crafF; glew; tost; sur,nbsp;chwibl, chwigws; lion, eras: v, hud-ladrata, cyfrwysdwyllo. Sharp andnbsp;flat sounds, seiiiiau eras a lleddfnbsp;Sharpen, shar'pn v, awchu, awchlymu,nbsp;hogi, minio; pigfeinio; blaenllyinunbsp;Sharper, shar'pur n, un cyfrwyslym;

hudleidr nbsp;nbsp;nbsp;[surni, chwibledd

Sharpness, sh3.rp'nes n, liymder, awch; Sharpset, sharp'set a, gwancusnbsp;Shaster, shas'tur, Shastras, shas'tras n,nbsp;ysgrythyrau Hindwaiddnbsp;Shatter, shat'�r v, dryllio, chwilfriwio,nbsp;darmo,yssigo. Shatter- pated, Shatterbrained, penhonc, penwan [teilchionnbsp;Shatters, shat'urs np, yfHon, briwion,nbsp;Shave, shav ( pi amp; pp shaven, sha.'vn)nbsp;V, eillio, difarfu; rhasglio, piho, go-naddu, gorasglio. Shavings, gonadd-ion, gorasglodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[barfwr

Shaver, sha'vur n, eilliwr, eiliiedydd, Shaw, shd n, prysg, prysgoed, coedwignbsp;Shawl, shol n, gwarlen, gwddfgochlnbsp;Shawm, shorn n, chwythgornnbsp;She, shi pn, hi. She also, hithaunbsp;Sheaf, saii n, ysgub: vt.�Sheavenbsp;Shear, shir (pt shore, pp shorn) vt,nbsp;cneifio, gweileifio. Shear-man, cneif-iwr brethyn. Shear-steel, dur atnbsp;wneuthur offerynau awch. Shearwater, gwylan Iwydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lestr

Sheard, shfrd n, dernyn toredig o bridd-Shearer, shi�r'ur �, cneifiwr, gwelleifydd Shearing, shi�r'ing n, cnaif, cneifiadnbsp;Shears, shi'rz np, gwellaif, gwelleitiaanbsp;Sheatfish, shit'fish n, math o lys^^ennbsp;Sheath, shith n, gwainnbsp;Sheathe, shiXH vt, gweinio, rhoi mewnnbsp;gwain; goseilio Hongnbsp;Sheathing.shi'THing w,ambianciad llo^gnbsp;Slieathy, shi'tht a, fel gwain, gweiniognbsp;Shea-tree, shi'tri n, pren ymenynnbsp;Sheave, shiv vt, rhwymo, ysgubonbsp;Shed, shed n, lluest, penty: v (pt ccppnbsp;shed), tywallt; goilwng; colli;nbsp;hynu, dyhidlo, bwrw _ ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Sheen, shin n. llewyrch, eirianedd, ys-bian, gloewder: a, claer, dysgl�� i ysblenydd, cknaid


304

-ocr page 329-

�re; late, line, no, m�te; she, zh=z azure; thin, this; ]-=dzh. SHI

Sheritt, suer it n, skyud. Uuaer-sneriif, rbaglaw siryad, is-siryddnbsp;Shehflaity,sher'it.ai.ti. Sheriffdom,sher-if.dum n, siryddiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;goleu

Sherry, sher'1 n, math o win o Yspaen, Shew, sh�, Shewn, shon.�Show, Shownnbsp;shibboietn, shib'o.leth n,arwyadair plaidnbsp;sh:eid,sbild n,tarian aesawr, rliouawr,nbsp;cadell, ysgwyii, asalar; artien; vt,nbsp;tarianu; gorthoi, amaditiynnbsp;Shilt, shilt n, dychymmyg, dyfais, ys-tryw, ymdro, esgus; crys merch,nbsp;hefys: v, newid, cyinewid; ymuaro,nbsp;glewa,ymddarbod, darparUjgochelvd;nbsp;ayteisio ffordd, tretnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[waualwr

Shitter, shd tur n, giewai, hocedwr, an-Shittless, shift les a, diddarbod, difedr, difibrdd, didoraeth, annhretnusnbsp;Shilling, shil'ing n, swllt. One shillingnbsp;and eleven pence, dau ond ceiniog.nbsp;Two shillings] and nine pence, trinbsp;ond tair, tri swilt ond tair ceiniog, daunbsp;a naw. Two | shillings] and twopence, dau a owy. Ten shillings,nbsp;chweugain.�Pennynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anwaoai

SbiUishalli, shiri.shal.i a, anserydiog, Shin, shin n, crimog, gomachnbsp;Shine, shin {pt amp; pp shone) v, dys-gleirio, llewyrciiu, tywynu,goleuo; �,nbsp;gloewrier claerner, dysgieirdebnbsp;Shmess, sh�'nes n, gwyiedd.�Shynessnbsp;bhingli�, shing'gl n, peithynen; cledren,nbsp;asteli, estyllen, astelido, asteli nolit,nbsp;ysgyren, aserwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| daraa; eryri

Shingles, shing'giz np, math o grug-Shining, sh� ning, Slimy, shi^ni a, claer, dysglaer, gioew, tywynoinbsp;Ship, ship n, llong: vt, dodi roewn Hong,nbsp;liongi. Ship�s husband, pentaiwrnbsp;llong, trelnwr taliadau Jlongnbsp;Shipboard, ship'oo�rd ad, ar fwrdd llongnbsp;Shipbuilder, sbip'bil.our n, licngsaernbsp;hipmaster, shipmas.tur n, ilonglyw-ydd, cadben iiong

Shipmoney, shi|/mun.i n, llongdreth Shipping, sh p'lng n, ilongau, moriestrinbsp;Shipwreck, siiip'rek n, Longdoryliiad,nbsp;llongdoriad: vt, ilongddryllio; llwyr-ddinystrionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) iiongau

Shipwright, shipVit n, llongsaer, saer Shire, shi�r n, sir, swyddnbsp;Shirk, sh�rk vi, gocnei, dianc oddi wrthnbsp;Shirt, shurt n, crys: vt, gwisgo a chrysnbsp;Shirtless, shuri'les a, aigrys, heo grysnbsp;Shittah, siia'i. Shittim, shit'im �, mathnbsp;0 goed gwertulawrnbsp;Shive, shiv n, ysgyren, fflochennbsp;305

Sheep, snip sheep) dataa, llwon datad. Sneep-cot, bnarth defaid.nbsp;deteittj. Sneep-iold, cail, corian,nbsp;caeor. Sheep-hook, bugeilfibn. Sheep-lice, henslan. Sheep-shank, matn onbsp;g�wiwm. Sheep-snearing, amsernbsp;cneitio. Sheep-skin, croen daiad.nbsp;Sneep-walk, oefeiaiog, pordir delaia,nbsp;Uwybr detaid, firiddnbsp;Sneepish, shi'pish a, yswil, dafadaidd,nbsp;gwyiai�d, hurt [rwydd, yswildernbsp;Sheepishness, shi'pisb.nes n, gwyleidd-Sheer, shi'r a, pur, gioew, glan; hollol,nbsp;gwirj p, dianc nen IhystiO ymaith.nbsp;Sheer-grass, hesg

Sheers, shi�rz tip^ peiriant ar lun A i godi hwylbrcnau a phwysau mawrionnbsp;Sheet, snit �, lien, lien gweiy; cynfas;nbsp;hwylra�'. Sheet-anchor, prif angor.nbsp;Sheet ot paper, papynen. VVjnding-sheet, amdo, amwisg. Sheet-iron,nbsp;dalenan haiamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ henliain

Sheeting, shiting n, lliain cynfasau, Sheik, shik n, ofleiriad Mahoraetaiddnbsp;Shekel, shek'el n, darn o arian luddewignbsp;gwerth tua banner coronnbsp;Sheldrake, shel'drak n, hwyad yr eithin,nbsp;hwyad Iraithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^trestltwrad

Sheit, shell n, talfainc, asteli ddal; Shell, shel n, cragen; mesglyn, plisgyn,nbsp;cib^n: p, masglo, diblisgo, gweisg�o.nbsp;Shell-fish, cragenbysg. Snail�s snell,nbsp;cornneugogwmnialwen. The shell otnbsp;a building, magwyren [draenennbsp;Sheileiagh, she.ia la n, pastwn Gwyddel �nbsp;Shelly, snei'i a, cragenog, cibog, masglo*.nbsp;Shelter, shel'tur n, gwasgod, gwasgodfa,nbsp;cysgod, achwre, giver, diddosfa, ce.t,nbsp;nawdd, noddta, ciydtan, cwdd, cwda-yn: v, cysgodi, nodJi, gwasgodinbsp;Shelterless, sbel'tur.les a, dinoodednbsp;She.tic, shei'tik, Sheity, shel'ti w, merlynnbsp;Ysgotaiodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gosod naiil ochr

Shelve, sneiv pt, Ucchweddu, llethru: vt. Shelvy, sheiVi a, beisleog, beisiog, creig-iog. Shelvy shore, creiglannbsp;Shend, shend vt, dytetha, ysbeilio;nbsp;gorchfygu, trechu

Shepherd, shep'urd n, bugail, bugeilydd, areiliwr. Shepherd�s-crook, bngeii-fion. Snepherd's-dog,bugeil-gi. Shepherd�s purse, Uysiau�r bugailnbsp;Shepherdess, shep'ur.des �, bugeiles,nbsp;areilesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwiadaida

Shepherdish, shep'�r.dish a, ougeilaidd; Shepuerdiam, snep'or.dizin bugeil-oherbet, shur'het �, surledd I iaetnnbsp;20

-ocr page 330-

SHO �Sth, ^^t, ere, met, ma-rine, pin, �rb. on, o�rve, cut, t\vz=too, t^k=took;

aotinraff, disynwyr. In short, yn fyr, mewn byr eiriau. To be short of, bodnbsp;inewn eisieu. To fall short of, methunbsp;a. Tos op short, arosynddisymmwthnbsp;Shortly, short'ii ad. yn fyr. ar fyr, toe,nbsp;yn �dioed, yn union, yn chwapnbsp;Shortness, sh6rt nes n, byrder, byrdra.

Shortness of breath, diffyg anadl Shot, shot n, ergyd; gwnbelen; gwn-rawn; ergydiad; eyfrif, cyfrifiadr a,nbsp;symmudliw: ptamp;pp.�Shoot. Shot-free, heb dalu, yn ddigost. Shot silk,nbsp;sidan symmudliw

Shotten, shot'n'a, wedi bwrw ei rawn, dirawn; dadgymmaledignbsp;Shough, shok n, math o gi hirflewognbsp;Should, shvVd p^.�Shall. I should, thounbsp;shouldst, he should, amp;c., dylwn, dylit,nbsp;dylai, dylem, dylech, dylent. If Inbsp;should go, Should I go, pe elwn. If Inbsp;should go (it I should be permittednbsp;to go), pe cawn fyned, I should havenbsp;gone, dylaswn fynod. Lest he shouldnbsp;say, rhag iddo ddyweUyd, rhag dy-wedyd o hono. 1 had [should have3nbsp;fainted, if I had not believed, aiflyg-iaswn pe na chredaswn.�Wouldnbsp;Shoulder, sh�l dur n, ysgwydd, palfais,nbsp;ysgwyddog, ysbawd; vt, ysgwyddo,nbsp;gorysgwyddo; attegu; dal neu wthionbsp;amp;�r ysgwydd; hergydio. Shoulder-belt ysgwydd wregys. Shoulder- biade,nbsp;palfais, gwaell ysgwydd, craleli yr ysgwydd. Shoulder-clapper, ceisbwl.nbsp;Shoulder-knot, ysgwydd addum.nbsp;Shoulder-slip, dadgymmaliad yr ysgwydd.

Shout, shUwiin, bloedd, gwaedd. llefaio, banllef, dolef, crochlef: v, bloeddio,nbsp;gwaeddi, dolefain. crochlefaiunbsp;Shove, ahuv v, gwthio, hergyaio:

gwth, ysgwd, hergwd, hyrddawd , Shovel, shuv�l n, rhaw: vt, rhawio,nbsp;rhofionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Dig. math o aderya

Shoveller, shuVl.ur n, rnawiwr; y Shovelful, shuvH.f^i n, rhawaidnbsp;Show, sho (pp shown) �, dangos, ar-ddangos; dadgan, mynegu, profi; hyquot;nbsp;�orddi: �, golwg, golyglad; danep^quot;nbsp;iad, arddangosiad; dull, rhith, IhW.nbsp;Show-bread, bara gosod, bara daogo��nbsp;To show off, rhodresunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,,

Shower, shuw^ur n, cawod, cawad, cafo Vf cawodi, bwrw cawodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Shower, sh�'�r �, dangoswr Showery, shuw'iir.i a, cawodog,nbsp;IShown, shon po.��Show

Shiver siiiv'�r w, asgri, chwerlan dro delitddarn, ysg^rionyn. yfflyn: vnbsp;crynu, achrethu; ffloclienu, delltio,nbsp;ysgyrioni, tori yn yfflonnbsp;Shivering, shiv'�r.ing n, dellteniad;nbsp;cryndod, achreth

Shivery, shiv'ur.i o, breulyd, hydor, delltenol, anghryno

Shoal, sh�l n, haig, morhaig, haflug Iluaws; basle, beisie, beisla, rliydle:nbsp;a, bas, beisiol: vi, oasSu, beisio; heigionbsp;Shoaliness, sh�'li.nesw, beistaogrwyddnbsp;Shoaliy, sn�'li a, beisieog, beistaolnbsp;Shock, shok n, siglergyd sigiad, ergyd.nbsp;cylergyd, ysgytiad; cogwrn, ystwc:nbsp;vt, brawychu; ysgwyd; cywilyddionbsp;Shocking, shok'ing a, echryslawn, ar-swydus, erchyll, ecnrydusnbsp;Shoe, sh^ n, esgid, archen, pedol:

( amp; pp shod, shod), archenu, pedoli. S�oe- boy,Shoe-bIack glanhawr esgid-iau. Shoe-horn, Shoeing-horn, cornnbsp;esgidiau. Shoe-last, gweddyg, troed-bren. Shoe-string, Shoe-tie, Uinynnbsp;esgid. To shoe a horse, pedoii ceffylnbsp;Shoemaker, sh^V'ma.k�rn, crydd, esgid-iwr, archenwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Shoemaking, shvv'ma.king n, cryddan-Shog, sliog w, cyd-darawiad, ysgydwad:

V, siglo; mvned ymaith Shone, shon pi amp; pp.�Sninenbsp;Shook, sh^k^^.�Shakenbsp;Shoot, shwt n, biaguryn. imp, impyn,nbsp;ysbrigyn, eginyn: v (pt amp; pp shot),nbsp;blaguro,bIaendarddu,tori allaD,tardaanbsp;allan,egino; saethu, ergydio, cyflegru.nbsp;To shoot up, tyfu, codi i fynynbsp;Shooter, shw'tur n, saethydd, ergydiwrtnbsp;boilt donbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fa, siop

Shop, shop n, masnachdy, sylldy, mael-Shopboard, sbop'b�Td bwrdd gweithio Shopkeeper, shop'ki.pdr n, masnachwr,nbsp;maelwr, maelfawr, siopwrnbsp;Shoplifter, Bhop'iif.tlir �, ysbeilyddnbsp;masnachdainbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ maelyn

Shopman, shop'man n, masnachwas, Shore, shor n, gian y m�r, traeth, tywyn;nbsp;atteg, annelbost: vt, attegu, gosod at-tegion; pt.�Shearnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ tra eang

Shoreless, shoV'ies a, didraeth, dilan, Snorling, s��r'ling n, croen dalad gnait,nbsp;Shorn, sh��rn pp.�Shear [cneifgroennbsp;Short, short a, byr, ber, cwta, bychan;nbsp;hydor. Short-hand, Haw fer, byr-ysgrit. Short-lived,byrhoedlog. Shortsighted. byr ei olwg; annoeth. Short-winded, byranadiog. Short-witted,

306

-ocr page 331-

�rc; late. line, no, mute; she, zh=rz Sz�re; thin, this; j=dzh. SID


Showy, sho'idamrosiadus [ysffvthriad

Shra^ shrag vt, brigdori, ysgythruj n, Shrank, shrangkpt.�Shrinknbsp;Shred, shred n, Harp, llerpyn, carp,nbsp;cinyn, difyn, demyn, ciniechyn: vtnbsp;(pi amp; pp\ cinynio, manddamionbsp;Shrew, shrw n, cecren, cecres j math cnbsp;lygoden, llygoden goch, llyg, chwistlnbsp;Shrewd, sbrwd a, cyfrwys, fieJ, hen^all,nbsp;dwfanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[calldra

Shrewdness, shrwd'nes rt, cyfrwysdra, Shrewish, shrw^ish a, cecrus, croes, an-ynadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddigrwydd, croesineb

Shrewishness, shrw'ish.nes n, anni-Shriek, shrik �, ysgrech, crochlais, crochwaedd, ysgri, crech, cryglais: vi,nbsp;crechian, crochieisio, ysgrechainnbsp;Shrieval, shriVal lt;7, siryddolnbsp;Shrievalty, shri'val.ti n, siryddiaethnbsp;Shrift, shrift n, clustgyffesnbsp;Shrike, shr�k n, aderyn o�r enwnbsp;Shrill, shril a, liym, main, uchelseiniol,nbsp;meinlaisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[meinliymedd

Shrillness, shril'nes n, uchelseinedd, Shrimp, shrimp n, bardysen, berdasnbsp;Shrine, shri'n n, creirta, creirgellnbsp;Shrink, shringk( ni shrunk amp; shrank, ppnbsp;shrunk amp; shrunken) igt;, crebachu, swo-achu, ym^ryuoi, tynu yu ol, cilio,nbsp;lleihan telcu, tyrfu, treionbsp;Shrite, shr�t n, tresglen, bronfraithnbsp;Shrive, shr�iv (pt shrove) r, gwrandonbsp;cyffes; cyffesu

Shrivel, shriVl v, crychu, crebachn Shriver, shr�'vur �, gwrandawr cyffesnbsp;Shroud, shruwd n, amdo, amwisg,nbsp;gorchudd; hwylraff; attegion hwyl-bren Hong: 9, amdoi, gwasgodinbsp;Shrove, shrov pt.�Shrive. Shrove-Tuesday, Skrove-tide, gwyl y gyffes,nbsp;Mawrth Ynyd

Shrub, shrub n, prysgen, prys^oeden, gwydden, manwydden, brysgwyddenjnbsp;math 0 ddiod gymmysgedignbsp;Shrubbery, shrub'uri �, prysglwyn,nbsp;prysgle, gwyddfa

Shrubby,shruui a,prysglog,man wyddog Shrug, shrug 9, codi, crebachu, codi yrnbsp;ysgwyddau: �, codiad ysgwyddaunbsp;Shrunk, shrungk pt amp; pp.�Shrinknbsp;Shrunken, shrung'ka pp.�Shrinknbsp;Shudder, shud'ur w, crynu, dychrynu,nbsp;echrydu: n, crynfa, echrydiadnbsp;Shuffle, shufl 9, cyfrwysdroi, cecruso,nbsp;angbywiro; rhithlrwsio; cbwareunbsp;ffon auwybi:: n,rhith-esgus, cyfrwys-gast. Shuffle-cap, math 0 chwareu

Shuffler, shuflur n, hocedwr, twyllwr Shuffling, shuffling hocedwaith ffug-Shun, shun 9, gochel, cochelvd [waithnbsp;Shunless, shun'les a, anocheladwynbsp;Shunt, shunt 9, symmud o�r naiU reil-ffordd i�r Hall

Shut, shut {pt amp; pp shut) t�, cau: a, caead, cau, caued, cauedig. To shutnbsp;in, cau i inewn, argaunbsp;Shutter, shut'ur n, cauad, gwerchyrnbsp;Shuttle, shut'1 n, ewennol gwevddnbsp;Shuttlecock, shut'l.kok n, ehedgorcnbsp;Shy, sh� a, gwagelog, anghyfeillgar,nbsp;gocheigar; gwylaidd, gwyledog,gwyl,nbsp;cywilyddgar, yswil, anhyf, ymgelgarjnbsp;osgoilyd: vi, osgoi

Shyly, shYli ad, yn wylaidd, yn yswil Shyne.s3, sn� nes n, gochelgarwch, ys-wildod. tawedogrwydd, cywilyddgar-wch, gwyledd, gwyldernbsp;Sib, sib a, yn geraint o waednbsp;Sibilant, sib'i.lant a, chwithrwdol, s�oi,nbsp;chwifflol: �, cydsain s�ol [iad, siadnbsp;Sibilation, sib'i.la'shun n, chwythleis-Sibyl, sib'il n. dewinesnbsp;Siccate, sik'at svchu, sychiadu [iantnbsp;Siccation, si.ka'shun n, sycbiad, sych-Siccative, siic'a.tiv a, sycholnbsp;Sicchasia. 8i.k'a'sh^ n, aiar, alariadnbsp;Siccity, sik'skti n, sychdernbsp;Sice, 8�Z n, y rhif chwech ar ffristiaunbsp;Sick, sik a, ciaf, sal, anhwylus, llesg.nbsp;SiCk-brained, ammhwynog. Moon-sick, lloerig. Tbeught-sick, myfyr-glaf. To fall sick, clefychunbsp;Sicken, sik'n 9, clefychu, ciafunbsp;Sickish, sikhsh a, clafaidd, liedglafnbsp;Sickle, sik'i n, crymannbsp;Sickliness, sik'ii.nes n, anhwyldeb,nbsp;ciefyd, clwyhant, dolur, saldranbsp;Sickly, sik'li a, ciafus, clwytus, clafaidd,nbsp;afiach, liedglaf,cleiyca, cletychlyd, anhwylus,salaidd. To be sickiVjCleiyciaunbsp;Sickness, sik'nes n, afiecbyd, ciefyd,nbsp;haint, dolur, saldra. Sickness ot thenbsp;stomach, cyliawst

Side, s�d n, ochr, ystlys; tu, plaid; ymyi: 9, ochri, pleidio, bod o du.nbsp;Side-face, ystJyswyneb. Side-saddle,nbsp;cyfrwy untuog, cytrwy benyw. Onnbsp;one side, o�r neilldu. Side ot a bed,nbsp;erchwyn gwely. Side ot a leaf tunbsp;dalen. The other side ot the river,nbsp;yr ochr draw (tu draw) I�r aton.nbsp;The river side, glan yr alonnbsp;S deooard, s�u'oo�rd n, ystiyslwrddnbsp;Sideling, s�a^iiog a, ystiysgamnbsp;307


-ocr page 332-

SIM path, fat, ere, met, ma-rine, pin. �rh, on cflrve, ent, t\v'=t(W, t\Vk=tnok;

Sideral, sid'ur.al, Sidereal, si.di'r'i.ai, Sideran, sid'nr.an a, serol, yn ol y sernbsp;Siderated, sid'ur.a.ted a, deifiedignbsp;Sideration, sid.n.ra'shun n, tan iddwfnbsp;Siderite, sid'ur.�t n, ehedtaennbsp;Siderography, 8id.u.rog'rd.fi n, cerfiadnbsp;ar ddurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j_warchftidwaa

Sidesman, s�dz'man n, yst�vswr. is-Sideways, s�d'waz, Sidewise, s�d'w�z ad yn gytarystiys, gerfydd ei ochr neunbsp;ystlysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I wynt

Sidewind,s�dVind n, ystlyswynt, asgelJ-Sidie, s�'di vi, cerdded yn wysg ei ochr Siege, si] ra, gwarchaenbsp;Siesta, si.es'ta ra, prydnawn-gwsgnbsp;Sieve, sivn,gogr, gwagr; hesgyn, rhid-yll. Sieve-maker, gogrwr, gwagrwr.nbsp;gwegryddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwilio

Sift, silt vt, gogrynu, nithio, gwegrynu; Sifter, sif't�rn,marchridyli; gogrynwrnbsp;Sigh, s� ra, ochenaid, nchenaid, ebweh;

vi, ocheneidio, ncheneidio, ochain Sight, s�t ra, golwg.gweledjtrem; gwel-ediad.edrychiadi sylw,drych. Quick-sighted. sharp-sighted, llygadgrafi.nbsp;Second-sight, iledrith-olwg. Shortsighted, byr ei oiwg; anghraffnbsp;Signtless, siVles a, diolwg, dall tywylinbsp;Sig�tliness, siVli.nes ra, goiygusrwydd.

narddweh nbsp;nbsp;nbsp;[hardd

Sigiitly, s�t'li rt, golygus, gweddus, teg, Sigil, sij'il ra, sel, inselnbsp;Sign, sin ra, nod, arwydd, arwyddnod,nbsp;arnol, argoel; amnaid, awgrym; v,nbsp;arwyddnodi, nodi, Uawnodi. Signpost, arwydd bost

Signal, sig nal ra, arwydd, awgrym, ar-wyddnodj a,hvnod,nodol,rhyfedd:fgt; arwyddo, rhybnddionbsp;Signaitze, sig'naLIz vt, hynod!, enwoginbsp;Signalman, sig'nal.man n, arwyddwrnbsp;Siguation, sig.na'shun n. arwyddnouiadnbsp;Signatory, 8ig'na.tari �, nodol, perth-ynol 1 sel

Signature, sig'n^l.tshiir ra, arwyddnod, enWjinarCjllaw wrth ysgrifen, liawnou.nbsp;rhestmod j arwyddnod argra�ydd arnbsp;odreu tudalen (fel 20 ar tudaien 305)nbsp;Signet, sig'net ra, sel, insel; selfodrwynbsp;Significance, sig.mf'i.kans, Signl�cancv,nbsp;sig.nif i.kan.8i ra, ystyr, arwyddoc^d;nbsp;pwys, pwysigrwyddnbsp;Significant, sig.nif'i.kant a, arwyddo-caol, arddango3ol; pwvsfawr, pwysig;nbsp;sylweddlawn, cynnwvstawrnbsp;Signification, sig.nif.i.ka'snun n ar-wyddoc4d, arwyddiad, ystyr, meddwl

Significative, sig.nifi.ka.tiv, Significa-tory, sig.nifi.ka fur.i a, mynegol, ar-wyddedigol arvyddocaol Signify, sig'ni.f� j�, arwyddo, arwydd-ocau; hvsbysu, r lynegu, dangos, llesaunbsp;Silence, s�'iens ra, taw, gosteg, dystaw-rwydd; tawedogrwy�djtawe.wch: vt,nbsp;gostegu, dystewi, lawelu: t, gosteg Inbsp;dystawrwydd t To proclaim silence,nbsp;gostegu. To put one to silence, rhoinbsp;taw ar un [mud, disiarad; mudnbsp;Silent, si'lent a, dystaw, tawedog, ter-Silesia, s�.li'sha w, Ilian garw teneunbsp;Silex, s�ieks ra, cailestr, cei*t, careg dan.nbsp;Silicily, si.lis i.f� v, caregu, cailestrunbsp;Silicious, si.lish'us a, caliestraiddnbsp;Siiiquose, sil.i.kw�s', Siiiquous, sil'i-kwus a, plisgog, cibognbsp;Silk, silk n, sidan. Silk-mercer, sidan-ydd. Silk-mercery, sidanau. Silk-weaver,sidanweyad. Silk-worm, pry�rnbsp;sidan, sidanbrvf. Baw-silk, eurlinnbsp;Silken, sii'kn a, sidunog, o sidannbsp;Silky, sirki a, sidauaidd* To makenbsp;silkv, sidanu

Sill, sil ra, trothwy, corbel, careg ffenestr Sillabub, sira.bu� n, ewyngaws, ewya-eaul. surgaul

Silliness, sil'hnes n, ffoledd, ynfydrwydd, gwiriondeo, ffolineb

Silly, siH a. ffol, gwirion, ansynwvrol,

I)euwan, aiighall, ynfyd. A silly fel-ow, ynfyd-ddyn, gwinonyn. A silly female, fiolen, gwirionennbsp;Silt, silt n, gwaelodion afonnbsp;Silures, s�.lu rz' np, pobl Gwent a Morgan wg a�r ardaloedd cymesol, yr Essyil-Silvan, sll'vana, coedo,-^, gwyddelig [wyrnbsp;Silver, silVur ra, arian: ri, arianu.nbsp;Siiver-coloured, ariantliw. Si-yer-mine, ar.anglawdd. Silver-smith,nbsp;ar anof, gof arian. A si ver hue,nbsp;arianellnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arianlliw

Silvery, sil'vur.i a, arianaidd, arianaid, Simar, si.mar* ra, ysgin, gwisg rydd.nbsp;Sim:a, sim'ya ra, math o epanbsp;Similar, sim i.lur a tebvg, cyffelyb, cy-nhebyg, nafal, cytiafal, unfath, cy-fath, unwedd. Similar to, malnbsp;Similarity, sim.i.lar'i.ti n, cyffely^nbsp;rwydd, tebvgoirwydJnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Simile, sim'i.li n. cyfielybiaeth, cymhar-Similitude, 8i.miri,tlid w, cviielybiaeth, cyfieiybiad, dam;neg; cyffei/biwvddnbsp;S.mmer, s m'Cir ci, iiedferwi, sician,nbsp;goferwi, I'-yoirtn iUnbsp;Siiuael, sun�nel ra, chiviogennbsp;308


-ocr page 333-

�r�*; ]Ht�, l�n� nS, Tnrt�; sh#? zli^z a:^�r�: th�n. this; )=:dzh. SIR

Simotiiac, si.iii�'ni.ak, Simonist, s m^tin� ist rt, cjssegjfasiiaciiwr. cyssegt;irbryD-ydd, cyssegrwerthwr, Simoniadnbsp;Simoniacal, siin.�.ui'a.kal a. cvsseg'rfas-nac�oinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Simooiaeth

Siinony, sim'nn.i cysseiTtasnacli, iSimoo n, si.mvVm', Simoon, si.mv\n' n,nbsp;gwynt poeth y i)wyrainnbsp;Sitnous, s�'mus a, gwastad-drwynnbsp;Simper, sim pur � cilwen, glaswennbsp;glasckwerthin: vi, c�wenu, Lonwenunbsp;Simperer, s;m'pur.ur �, glaswenwr, cil-wenwr, ffugwenwr

Simple, sim'pi a, syml seml'); di-adUurn; diciymmvsgjUnigoi; gwirion, aimicheilgar, angnall. vnfyd; n, Dys-ieuyu meddyginiaethol; vi, casgiunbsp;liysiau. A simp*e fellow, symlyn,nbsp;Simple-mindeaness, symledd meddwlnbsp;Simpleness, sim pl.ues n, symledd; di-gymmysgeddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[n, ilysieuydd

Simpler, sim''piiir. Simplist, sim pust Simpleton, sim'pl.tun n, symlyn, drelnbsp;Simplicity,sim.piis i.tin,symjedd, syml-der, symlrwynd; diniweidrwydd;nbsp;gwirioudeb angliallinebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad'

SimpUtication,sim.pli.fi.ka^shan n,syml-Simplify, sim pli.f� vt^ symiio, symlu;

gwneyd yn hawddach Simpiy. sim'pli ad, yn syml; yn unignbsp;Simulate, sim'�.liit vt, tiugio, ftiiantu,nbsp;gwaghoni, rhagrithio [edrith, rhagritnnbsp;Simulation, sim.�jii'shun n, ffugiad,nbsp;Simultaneous, sim.ul.ta'ni.us o, cyd-weit�redol, cydarunwaithnbsp;Sin, sin n, peen, pechod, bai, trosed.l,nbsp;camwedd, gwyd, deddfdoriad: vt,nbsp;pechu, troseddu, camweddu. Sin-offering, pechaberth, pechoffrwm.nbsp;Original sm, peenod Adda, cynbechod,nbsp;pechod gwreiddiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tardd

Sinapism, sin'a.pizm n, sugaethan mws-Since, sins pr, gan, yn gymmamt er, er nan: ad, gwedi hyny, Not longnbsp;since, yn dniweddarnbsp;Sincere, 8iD.siY a, gwir, cywir, diffuant,nbsp;gonest, ciau, diragrith, didwyll, pur,nbsp;dilwgr, digymmysg [ragrithrwydanbsp;Sincerity, sm.ser'i.ti n, cywirdeb, di-Sinciput, sin'si.put n, rhan flaenat y pennbsp;Sindon, sin'dun n, amdwyg o lialn mainnbsp;Sine, s�n n, math o linell fesurol, saethnbsp;Sine-, Sm- px, heb, di-Sinecure, s� ni.^�r n, swydd segur,nbsp;segurswydd, bywoliaeth ddiwaithnbsp;Sinew, si�'� n, gaw, gewyn, cyhyrnbsp;Sinewy, sin'�i a, cryf, gewyuog

S ntul sin'f�Pi^i a, pechadurus ( rwydd Sinfu.neigt;s, sin'lvyl.nes n, pechudurus-Sing, sing {pt sang, pp sung) v, canu,nbsp;catniu, perleisio. Singing, singling,nbsp;yn canu; can iad

Singe, sinj vt, deifio, golosgi. Singeing, sia�'ing, yn deifio; oeitiadnbsp;S nger, sing'ur n, canwr, cantor, can-iedydd, cethlydd, cerddornbsp;Singer, sin'^ur n, de.tiwr, deifiedyddnbsp;Single, sing'gl a, syml, sengl, uaig,nbsp;unigol, gweddw; neillduol: vtj dewis,nbsp;pigo. Single-handed, digynnorthwy.nbsp;Single-hearted, Single-minded, di-dwyil. Single-stick, tion, llachbren.nbsp;A single hair, blewyn, gwelltyn, Anbsp;single person, un gweddw, un am-mhnod. To single out, neillduo onbsp;fysg ereill, pigo i maesnbsp;Singleness, sing'gl.nes n, symledd, S3rml-rwy�d, sengieod

Singular, sing'g�.l�r a, unigol, nnig, od, hynod,neiliduoi,digymhar,digyffeiybnbsp;Singularity, sing.g�.iar'i.ti n, neilidnol-rwydd, unigolder, unigolrwydd, hy-nodrwydd, odrwydd; mympwTnbsp;SmgUit, sing'gult n, ochenaid, eowchnbsp;Sinister, sin'is.tur n, aswy, chwith,nbsp;chwithig: a, gau, annheg, gwrtngasnbsp;Sinistrous, si.nis'trus a, cyndyn, gwrth-nysig, cildyn, chwithignbsp;Sink, singk ( pt sank, pp sunkj r,soddi,nbsp;su�do; treio, Leihau; ymollwng: �,nbsp;ceubwii, ysgarthffos, sugndw�. Sinkhole, ysgartndwli, ysgarthianbsp;Sinless, sinles a, dioechod, anhybechnbsp;Siniessness, siQ'les.nes n, uibechodrwyddnbsp;Sinner, sin'dr n, pec�adur, troseddwrnbsp;Sinoper, sin'�.pur, Sinople, sin'�.pl n,nbsp;math o laen gwerthfawrnbsp;Sinuate, sm'�.at vi, dolenu, dolystumionbsp;SlnuatioD, sia.�.a shun n, doieniad,nbsp;ystumiad, dolystumiadnbsp;Sinuous, sin^�,us a, ooleiiog, ystumognbsp;Sinus, si'nus n, agonadj ceudwUnbsp;Sip, sip vt, ilymeidio, Uymeitians n,nbsp;Ilyraaid, llymeityn

Siohilis, sifi.lis n, y frech fawr, y irech Siphoii, s�lun n, pibell ddyspyadu, ar-ioesbib^ dwsei

Sipper, sip'dr �, ilymeitiwr, Ilymeltai Sippet, sip'et n, tameidyn, sopynnbsp;Sir, sur n, syr, meistrnbsp;Sire, sfr n, tad, tadwys, rhiantnbsp;Siren, siTr'ea n, morforwyn; hudoles: a,nbsp;nudol, denol

Siriasis, si j�'ajsis n, ennynfa yr y meny dd 309


-ocr page 334-

SLA path, fat, �r�, met, ma-rine, pin, orb, on, c�rv�. cut, tvVsztoo, til^k=took;

Sirius, sir i.us n, seren y ci Sirloin. siVi�in n, ilwyn eidionnbsp;Sirname, sur nam �, cvfenw.�Surnamenbsp;Sirocco, si.rok'� ti. poetUwyut de-ddwy-reiniol Svria a Sisiiinbsp;Sirrah, sur'^ n, syr, syrenbsp;Simp, sur'up n, sudd melus.�Syrupnbsp;Sister, sis tur �, chwaer, cliwiawr.

Step-sister Ilysciiwaer, hanner chwaer Sisterhood, sis't�r.hVrd �, chwaeroliaethnbsp;Sisterly, sis'tiir.li a, chwaerol, chwioroinbsp;Sit, s\t{ptBcpp sat) vi, eistedd, seddu.

To sit up, eistedd i fyny j gwylied Site, s�t n, sety�fa, safiad, safienbsp;Sith, sit� c, i^an, er, er pan, gan hynynbsp;Sitiology, s�.ti.Oi'�.ji �, traethawd arnbsp;fwydydd, bwyd-draethnbsp;Sitting, sit'ing w, eisteddiad, eisteddfodnbsp;Situate, sit'�.at, Situated, sit'�.a.tednbsp;a, yn sefyll; yn gorwedd; yn aros^nbsp;cyn�edig [sefyllfan, safle; cyflwrnbsp;Situation, sit.�.a'shun �, lie; setyllla,nbsp;Six, siks a amp; n, chwech, 6, vi. At sixesnbsp;and sevens, yn blith drapulithnbsp;Sixtoi�, siks'f�id a, chwethro,chwephlygnbsp;Sixpence, siks'pens n, chwecheiniog, 6c.nbsp;Sixteen,siks.tin'tt amp; w, un ar bymtheg, 16nbsp;Sixteentu siks.tinth a.unfed ar bymlhegnbsp;Sixtieth, siks'ti.etn a, trigeinted, �Ofednbsp;S.xtb, siksth a, chwec�ed, chwechtednbsp;Sixty, siks ti a amp; u, trigain, 60, ix�nbsp;Sizable, s�'za.bl a, gweodol o laintnbsp;Size, siz n, maint, maintioli; gludnbsp;Sizer, s�z�r w, is-efrydydd ym mhrif-ysgol Caergrawntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( gwydn

Sizy, s�'zi a, gludiog, lledsytha^dd, Skate, shat vf, llithrwadnu, liitbr-redeg:

n, llithrwaun; morgath, rhaien Skean,8kin n,cleddyf byr, bidog; cylleiinbsp;Skegger, Sieg'�r n, eogyn, gahawnbsp;Skein, skan n, cenglyn, deisynnbsp;Skeleton, skel e.tun n. ysgerbwd, ysgr�dnbsp;Skeilum, skel'um w, dyhiryn, adyanbsp;Skep, skep n, caweJ, ydiestrnbsp;Sketen, sketsh n, cyniiun, braslun, bras-iinelliaa: cynddelwi; brasddarluiiionbsp;Skew, sk� cui, ar draws: vt^ trawsdreuiionbsp;Skewer, sk�'ur n. gwaei., pwyniad: v/,nbsp;gwaeiiu, gweillio, pwynionbsp;Skiff, skif n, ceuoai, cweh, badlongnbsp;Skihui, skil'ti^l a, medrus, cyiarwydd,nbsp;hy.edr, cywraint, celtyddgar, deaJlusnbsp;Skiifalness,skirfi^i.nes �,medrusrwyd�,nbsp;hyledredJ, cywreinrwyddnbsp;Skill, skil n, medr, cvmineor, cywreindebnbsp;Skiiled, skil'l a, cyfarwydd, medrusnbsp;Skillet, skn'et n, calioryn, peu'yu, posned

Skim, skim �, d-hiifenu; diewynu; pigo�r goreu; ysgafn redeg dros. Skim-milk. llaeth dihufen. Sk^mming-disb,nbsp;ilestr at ddihufeim, ffiol deneanbsp;Sk'mmer,skim'�r n, hufeuai; morwennolnbsp;Skin, skin w, croen; ton, tonen: tgt;,nbsp;digroeni, blingo; croeni. Skin-flint,nbsp;cybydd. Scarf-skin, y croen uchaf,nbsp;Ttiick-skinned, garw, tewgroennbsp;Skink, skingk n, diod, potes; vi, diodinbsp;Skinker, sking'k�r n, truliiad, hedynnbsp;Skinner, skin �r n, crwynwr; blingwrnbsp;Skinny, skin'i a, croenllyd; teneunbsp;Skip, skip Ui, llamsach, liemain, neidio,nbsp;cryclineidio; rhipio: n, Ham, naid,nbsp;crychnaid, llamsach; Hamwesvn,nbsp;gwastrodyn. Skip-jack,conach. Skip-kennel, gwas troed, rhedegwasnbsp;Skipper, skip'�r n, liamidydd; morwr,nbsp;meistr masnachlong fechan; y cornbignbsp;Ileiaf, mornodwydd

Skirmish, sk�r'mish n, ysgarmes, ym-laddiad: tgt;i, yingiprys, ymgarmesu, Skirr, sk�r v, firystio, brysio [goymladdnbsp;Skirret, skir'et n, panas y dwfr [ylunbsp;Skirt, sk�rt�, godre, cwr, ymyl: vt^ ym-Skit, skit n, anllades; cyfrwysgast;

gogah nbsp;nbsp;nbsp;[us; chwareugar

Skittish, skit'ish a, nwyfns.anllad; ofn-Skittles, skit'lz np, cliwareu naw nod-wydd, ceiiys [at rwymo ilyfrau Skiver, sk�'v�r n, croen dafad teneunbsp;Skreen, skrin n, cysgodlen, ysgrin;

marchridyll: nbsp;nbsp;nbsp;rhidyllio; amd�iffyn

Skull, skul Uy penglog, siol, lad, dol. Skuli-cap, iadgap, paeiedl Thick-skulled, pendew, hurtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Skunk, skungk n math o wend Americ-Sxy, sk� n, wybren, wybr, awyr; banwel. Sky-coloured, o liw yr awyr, asur,nbsp;goleuias. Sky-dyed, awyr-iiwiog,nbsp;Jiiw yr wybr. Sky-lark, uohedydd,nbsp;ehedy�d, meilierydd, Sky - light,nbsp;ffenestr to, nenwawl, nea �enestr.nbsp;Sky-high, tra uchel. Sky-rocxet,

tanbelen. Blue sky, awyr ias, asur

Skyey, sk�'i, Skyish, sk�'isU a, awyroi, wybrenoi; go^iculas, asurnbsp;Slab, slab n. �een, cynasteil [boennbsp;Slabber, slaQ'�r v, soegi; gUfoerio, yffl*nbsp;Slabby, siab i a, gwl^ btudr, gwlyblithnginbsp;llithng; tomlyd, swga, soeglydnbsp;Slack, Slak a, liaes, yslac, rhydd; cs-geulus: n. glo man: v.�Slackennbsp;Slacken, slak'n v, yslaCiO, llacio, liaesu,nbsp;toll, diofaihau [rwyud, esgeuiusdra

Slac�ness, siak'nes n, llaesder, yslac-310


-ocr page 335-

�re; late, line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, thIs; ]=dzh. SLl


Slag, slas n, llosgsorod, sinidr, sindw

Slain, slan pp.�Slay Slake, slak r, rslecio.toddi, tawddwlychunbsp;Slander, slan'd�r n, athrod, absen, eniiib,nbsp;hort, drw^g absent vt^ athrodi, absenu,nbsp;enUibio, cabin, hortio, gwaradwyddo,nbsp;goganu, difr�o [llibiwr, gosjanwrnbsp;Slanderer, slan'uur.�r n, athrodwr. en-Slandering, sian'dur.tng n, athrodiad,nbsp;enllibiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[athrodus, cableddus

Slanderous, slan'�ar.us a, enliibus, Slang, slang n, darn o dir, llaiu; iaithnbsp;isei a gwael, iaith fympwyolnbsp;Slant, slant, Slanting, slan'ting a, arnbsp;osgo, ar ogwydd, osgoawl; llethrognbsp;Slant, slant v. gwyro, agwyro; osgoinbsp;liechweddu, llethrunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| palfodi

Slap, slap �, yslap, palfod: vt. yslapio Slapdash, slap.dasV vt, brithiiwio, arlt;-liwio; ad. ar ergyd, yn ddisymmwthnbsp;Slash, slash n, hac, archoll, ffosawd,nbsp;ffrewylliad, fflangelliad; carai: vt,nbsp;dyfnhacio, ffrewyllio, fflangellunbsp;Slate, slat n, llech, elech, tolech; ysgrif-lech: tl, toi a Uechau, llechdoinbsp;Slater, sla'tnr n, t�wr, liechd�wrnbsp;Slattern, slat'umnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yslebren, hafnai,

budro^en, hafr, soegen Slaughter, sl�'t�r n, lladnfa, aer, aerfa,nbsp;cyhaian, galanas, lladdiad; lladd,nbsp;cyflatanu, cigyddio. Slaughter-house,nbsp;cigydd-dy, liadd-dy. Slaughter-man,nbsp;lladdwr, cigyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[creulawn, aerog

Slaughterous, si�tur,us a, gwaedlyd. Slave. Slav n, caethwas, caethfab, caeth,nbsp;gweurydd; caethferch; caethes: v.nbsp;g weithio yn gaied, poen i, caled weithio.nbsp;Slave-trade, caethiasnachnbsp;Slaver, sla vhr r, glafoeri, poeri, ym-boeri: n, poer, glafoer, glafoerion;nbsp;caethlong; caethfasnachlongnbsp;Slavery, slaVur.i n, caethiwed, caeth-wasanaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(caethwasaidd

Slavish, sla vish a. caethiw, gwasaidd, Slavishness, sla'visb.nes n, gwaseidd-dranbsp;Slay, Sia n, peithyn gweydd; vt (slew,nbsp;slain), lladd, llofruddionbsp;Slayer, sla ur n, lladdwr, llofruddnbsp;Sleave, sliv�, sidan didro: vt, diddyrysunbsp;Sleazy, Sleezv, sli'zi a, teneu, maswnbsp;Sled, sled, Sledge, slej n, car Ilusg.

Sledge-hammer, mortnwyl gof, gordd Sleek, slik, Sleeky, sli'ki �, llyfn, claer-lyfn, llathr. Sleek-bodied, archlyfnnbsp;Sleek, slik vt, ll'-fnliau, claerlyfnhau.

llalliru. Sleek-stone, cuboliaen Sleekness, silk nes n, Uytnedd, llyindra

Sleep, slip n, ewsg, hun: vi (slept), cysgu, huno. A sleeping partner,nbsp;cvdtasnachwr anweithiol. A wink ofnbsp;sleep, amrant-hun. Beep-sleep, trym-gwsg. Light sleep, dargwsg. Tonbsp;sleep slightly, gogysgu,hepian. Causing sleep, cwsgbar, cysgbarnbsp;Sleeper, sU'pur n, cvsgwr, cysgadur,nbsp;cysgiadurj atteg, trawst [cysgrwyddnbsp;Sleepiness, sli'punes n, cysgadrwydd,nbsp;Sleepless, slip�les a, digwsg, dihun, an-hunog, defirous, effronbsp;Sleeplessness, slipTes.nes n, anhuneddnbsp;Sleepy, sd'pi a, cysglyd, swrthnbsp;Sleet, slit n, eirwlaw, odwlawnbsp;Sleety, sli'ti a, eirwlawog, odwlawognbsp;Sleeve. sUv n, Hawes, breichellnbsp;Sleeved, slivd a. llawesognbsp;Sleeveless, sliv'les a, dilawes, dilewys}nbsp;gorwag, atresymol, oternbsp;Sleight, slit n, deheudro, cyfrwysdro.

Sleight-of-hand, chwarea Haw ysgafn Slender, slen'dur a, main, meindlws,nbsp;addiain, eiddil; egwan, gwanaidd;nbsp;pnn, culnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eiddilwch

Slenderness, slen'dur.nes n, meinder, Slept, slept pt amp; 'Sleepnbsp;Slew, sl� Slay

Slice, sl�s n, tafeil, crafell, ysglem; rhaw-iech; vt, tatellu, crafellu, ysgleitio Slide, slid (pt amp; pp slid, slid; pp slid-den, slidrn) v. liithro, ymlithro, ys-glentio: n, llithrfa, Hithrigfa, ysglent,nbsp;Hithred. Sliding-rule, Hithrlathnbsp;Slight, sl�t a, ysgafn, teneu, disylwedd,nbsp;eiddil, gwael, gwan, diwerth; n, dir-myg, diystyrwch, sarhamp;d: vt, dir*nbsp;mygu, diystyrunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[der

Slightness, sliVnes �, eiddilwch; ysgafn-Slim, slim a, main, hirfain, eiddil. A slim fellow, hirian, llabwst, climachnbsp;Slime, sl�m n, llaid. liaca; dyglist, Hysnbsp;Slimy, sli'mi a, lleidiog, lleidlyd; llyslydnbsp;Sling, sling n, fion dafl, taflffon; ar-westr, dolenrwym, dyrwycraff: vtnbsp;(slung), tatiu, ergydio; arwe; tru, dol-rwymo, dolddyrwyn, crogddvrwynnbsp;S.inger, sling'ur n, taflydd, tafliedyddnbsp;Slink, slmgk n, erthyl; Ho ertayl,nbsp;marwlo: v (slunk), erthylu; ymlusgonbsp;Slip, slip n, llithr, Hithred, llithrad*nbsp;camsyniad; llain, cilddernyn, cinvnnbsp;ysbrigyn: v, Hithro, vmlithro; syrthionbsp;dianc. Slip-knot,cwlwm rhedeg. Slip-shell nuts, cnau gweisgi. Slip-shod,nbsp;a i esgid fel yslopan. Slip-slop, swg,nbsp;soegeu; diod ddmas


311

-ocr page 336-

SMA pS.tb, fat. ere, met, mar-ine, pin, orb, on, c�rv^^, cut, t'V^too, tvVlc�took;

Slipper, slip'�r w, llopan, yslopan Slipperiness, slip'uT.i.nes llithrig-rwydd, hrlithreddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anhyddal

Slippery, slip'ur.i llithrig, hylithr; Slit, siit ( pi amp; slit) n, hollt, rhwyjr,nbsp;a2;en: v, holiti, a^enu. rhwygo, trychanbsp;Slive, sliV, Siirer, sl�Vur n, tafe�, ys-glem, ysglaif :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tafeliu, holiti

Sloat, slot n. cyssvlltbren Slobber, slob'�r v, glafoeri, yinboerinbsp;Sloe, sl� n, eirynen ddu fach. Sloe-tree.

draenen ddu. Sioes, eiryn perthi Sloop, slwp �, liong un hwylbrennbsp;Slop, slop n, gwlybvrr, gwael-wlybwr:

vt, budr-wlychu. Siops. golchion Slope, slop n, osi^o, gosgo, liedbeiad,nbsp;liethr, iiechwedd: os^oi, lledbeionbsp;Slopeness, sl�p'nes w, lledbeirwyddnbsp;Slopevrise,sl(gt;p'w�z, S.opingly, si��ping.linbsp;ad, ar osgo, ar ledbai, yn ilettrawsnbsp;Sloping, si�'ping n, lledbeiad, llech-weddiad: o, lledbai, lleddfnbsp;Sloppy, slop'i a, Ileidiog, tomlyd, budrnbsp;Slops, slops r?p, llodrau morwyrnbsp;Siopseller, slop sel.�r n, gwerthwr llodrau, gwerthwr dillad parodnbsp;Slot, slot vt, trwmdaro, chwyrndaro,nbsp;llachio: n, ol carw; agen, twllnbsp;Sloth, si�tb n, dio2;i, diogrwyda, segfur-yd, syrthni, musgreili, musgrellni;nbsp;diogyn, milyu araf-gerddedolnbsp;Slothful, sl�th'fwl a, diog, musgrell,nbsp;swrth [grellni, seguryd, syrthninbsp;Slothlulness. sl�th'f^l.nes n, diogi, mus-Slouch. sl�wtsh liipryn, llipyn: v,nbsp;ilipau, llipanu. Slouched ear, clustnbsp;lipa. Slouched hat, het lipanbsp;Slough, sl�vv n, cors, yslwch, siglennbsp;Slough, slut n, croen neidr wedi ei Iwrw;

crawn, llynor: vi, crawnu, Ilynori Sloughy, sliiw'i a, corslyd, yslwchaidd,nbsp;ffoslyd, sigienog

Sloughy, sluFi crawnllyd, llynorog Sloven, siuv'en �, bawai, swlyn, swgai,nbsp;buurogyn, mus^redyn ^ [rwyddnbsp;Slovenliness, sluv'en.li.nes n, annhaclus-Slovenly, sluv'en.li o, swga, swla, an-nhaclus, annyben, anghrynonbsp;Slow, sl� a, araf, afrys, difrys, hwyr-frydig, hwyr, hwyrdrwm, Siow-worin,nbsp;da�neiflr. Slow of foot, troedtrwmnbsp;Slowly, sl�'li ad, yn araf, yn ddifrys.nbsp;To go more slowly, arafu. To travelnbsp;s.owlv, godeithio [hwyrfrydigrwyddnbsp;Slowness, sl�nes n, arafwch, aratedd,nbsp;Slubber, slup'�r vf, budrddwbionbsp;Sludge, sluj n, Uaid, Ilaca, baw, plwca

Slug,slug n, malwoden, malwen, gwnth-en, gwlithlalwen, malwoden dawdd; pelen hirgron; liong hwyrdrom; diogynnbsp;Sluggard, slug'�rd, Slugabed, slug'a.bednbsp;n, cj^sgadnr, diogyn, segurudynnbsp;Sluggish, slug'jsh a, diog, dioglyd,nbsp;musgrell, swrth, cysglyd, hwyr liusg-enolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_grellni

Sluggishnessjslug'ish.nesw, diogi, mus-Sluice, sl�s n, dyfrddor, dytrargae, ar-gae; vt, agor argae, goUwng Slumber, slum'bur �, hun, huneil, hep-hun, dargwsg: v, huno, hep-huno,nbsp;hepian, dargysgu

Slumberer, slum'bur.ur n, cysgadur, hepianwr, dargvsgwr [ianllyd, hunolnbsp;Slumberous, sium'bur.us a, cysglyd, hep-Slump, slump vi, cwympo i mewn, ym-Slung, s-ung pt amp; pp,�Slingnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[soddi

Slunk, slungkj�^ amp; pp.�Slink Slur, sldr n, gwarthnod, anaf, anair,nbsp;raefi; budrad, budrelddiadj iUthren;nbsp;vt, diwyno, dwbio

Slush, slush n, Ilaca, Ilaid, plwca, baw Slut, slut n, budrogen, bronten, hurennbsp;Sluttish, Sluttish a, swga, annhaclus,nbsp;budr, budrog

Sluttishness, slut'ish.nes n, budreddi Sly, sl� a, cyfrwys, cadnoaidd, celgar,nbsp;cyfrwysgall, Halst. Sly-boots, cyf-xwysddyn, ffelddyn {^dichell, flalsdernbsp;Slyness, si�'nea n, cylrwysdra, calldra,nbsp;Smack, smak n, chwaeth, bias, addas;nbsp;dec; liong leciian; cusan: clecian,nbsp;gwelusgjecian; cusanunbsp;Small, sm�l a, bach, bychan, man, main:nbsp;px, -an, -yn, -en, -ig, cor-, Smail-arms, man-arfau. Small-beer, diodnbsp;fain. Smali-coal, glo man. A smallnbsp;jar, costrelig. costrelan. As small,nbsp;cyn Ileied. The small of the back,nbsp;main y cefn. The small of tne leg,nbsp;main y goes. Smaller, llai. Smallest,nbsp;Ileiafnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gofycban

Smallish, sm�'lish a, bachig, bycnanig, Smallness, sm�rnes n, bychanedd;nbsp;Smalt, smolt n, glaslwch j eidd.lwchnbsp;Smaragd, smar'agd, Smaragdus, sina-rag'dus n, gwyrddfaen, gwyrddemnbsp;Smaragdine, sma.rag'din o, gwyrdd-emaidd

Smart, smirt a, Hym, liylym, b/wiog, hemifj tlws, pinc, twtnaii, dillyo,nbsp;hoew, fiel, pert, flraeth: vi, gwvnio,nbsp;Ilymdeimio : n, anan rhvudhad.nbsp;Smart pain, dolur iJym. Smart girl,nbsp;Tiertea. A smart shower, cawod dromnbsp;312


-ocr page 337-

�rc; late, line, no, mute; she, 2h=az�re; thm, this; j=dzh. SNI

Smartness, s.uiirt'nes 7i, Uii^yoeucl, pert-rwyud, pinerwydd, perteud; cydym-der, ilymder; firaethder (_lriwio Smash, smash vi^ tori yn yfflon, chwii-Smatch, smatsh bias, addasnbsp;Smatter, smat'ur n, blesyn, Dasddysg,nbsp;lleu-ddys�^iad, coegwybodaeth, go-ddysg: vi^ siared yn antedrusnbsp;Smatterer, smat ur.ur �, crachysgolhaig,nbsp;basdrimwr, un oaswyoodus I dwb.onbsp;Smear, smi�r vt, diwyno, llychwino.nbsp;Smeary, smi�r'i a, dwhiol, gluaiog,nbsp;glynol, bawlyd

Smeath, smith �, moraderyn o'r enw Smectite, smek't�t n, pridd y panwrnbsp;Smegmatic, smeg.mat'ik a, sebonaiddnbsp;Smell, smel ti, arogi, gwynt arwynt,nbsp;sawr; edryw:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arogli, sawrio,

gwyntio, ci/wed arogl; drewi. A foul smell, drygsawrnbsp;Smellleast, smei'iist n, hoSwr ei fol,nbsp;giwth, gwenie thwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ iad

Smelline, smel'ing arogliad, arwynt-Smelt, smelt w, brwyniad, morfrithyli vt^ toddi mwn, mwndoddinbsp;Smelter, smel'tur n, toddwr, mwndoddwrnbsp;Smicker, smik'ur rt, cilwenu, glas-chwerthinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hefys

Smicket, smik'et�, crys merch, crysan, Smiie, smi'i n, gwen, arwen, glaswen,nbsp;cilwen: vL gwenu, glaschwerthmnbsp;Smirk, smurk vi, cilwenu, gwenu, glas-wenu

Smite, smit (pi smote, sm�t; pp smitten, smit'n amp; smit) v, taro, cu:� archolii; lladdnbsp;Smith, smith n, gof, gofant P gefail, gofailnbsp;Smithery, smith'ur.i, Smithy, smith'! n,nbsp;Smock, smok n, crys benyw, hefysnbsp;Smoke, smok n, mwg; v, mygu, ys-mygu, ysm wcio; ch wiffio; mwgsychu;nbsp;trytygu. To smoke dry, mwgsychunbsp;Smoker, sm�'k�r �, ysmygwr, chwiffiwrnbsp;Smoky, smok'i a, mygiydnbsp;Smooth, smwTH a, llytn, gwastad, llathr:

Vi, llyfnhau, caboli; gwenieithio Smoothly, smwxH'li a3, yn esmwyth,nbsp;yn rhwydd, gan bwyll [mwythdernbsp;Smoothness, smivTH�nes n, llyfnder; es-Smother,smuTH'�r v.mygu mogi,llethu;

tagu, celdagut n, tawch, mygdarth Smoulder, smoi'dur ri, cuddlosgi, mud-iosgi. Smouldering tire, tan mudnbsp;Smug, smug a, pert, hoew, pine, twtnaisnbsp;Smuggle, smug'1 vt, trosglwyddo pethaunbsp;yn anniioliedig, nwydu-redeg. Smuggled goods, rhednwyddau

Srauggier, sumgiur �, nwyuareuwr Smuggling, smug ling �, celcfasnachnbsp;Smugness, smug'nes n, tlysni, piuc-rwydd, diliynedd

Smut, smut n, parddu, huddygl; duedd, rhwd, liosg; serthedd; t�, duo, llosginbsp;Smutch, smutsh vt, pardduo, dwbionbsp;Smuttiness, smut'i.nes n, pardduedd;

serthedd, budreiriad [au; serth Smutty, smut'i a, huddyglya; brwnt;nbsp;Snack, snak n, rhan, cylran [ffenestrnbsp;Snacket, snak'et n, clicied, cioigynnbsp;Snaffle, snaf'1 n, genta, ffroenfa: vt.nbsp;Snag, snag n, ysgythrddant (ffrwynonbsp;Snail, snal n, malwoden, malwennbsp;Snake, sn^ u, neidr, sarti (meddygolnbsp;Snakeroot, snak'r^t n, math o wraiddnbsp;Snaky, sna ki a, neidraidd, nadreddognbsp;Snap, snap n, byrdoriad, tameidyn; dec tnbsp;V, cnipgnoi, cjpddala; byrdori; gwring-ain, cecru (Uo; math o chwareunbsp;Snapdragon, snap'drag.un n, trwyn ynbsp;Snappish, snap'ish a, brathlyd, pigog,nbsp;sarig, cecrus, sengarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^cecri

Snappishness, snap ish.nes n, cipgarwch, Snapsack, snap'sak n.�Knaps icknbsp;Snare, sn�r n, magi, croglath, telm,nbsp;byddag: vt, maglu, bacheilu, rnwydonbsp;Snarl, snarl ui, ysgyrnygu, chwyrnu,nbsp;swrnachu, ymddantio: n, ysgyrnwg,nbsp;chwyrniad, swrnachnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Snarling, snar'iing a, chwymog, corg�-Snary, sner'i a, twyilodrus, ystrywgar Snast, snast n, Jlosgben canwyllnbsp;Snatch, snatsh v, cipio, ysgipio, crapio,nbsp;cipgeisio: n, cip, crap; cipdamaid.nbsp;Snatch-block, math o chwertannbsp;Sneak, snik viy cuddymlusgo, llechian:nbsp;M, llechianwr, ilechgi, celgi, congiwr;nbsp;bawddyn, bawai, crinwasnbsp;Sneaking, sni'king a, liechaidd, bawaidd,nbsp;gorwael, llechg�aidd, llechwrusnbsp;Sneap, snip vty ceryddu, argyhoeddi,nbsp;dwrdio, senu: cerydd, seunbsp;Sneck, snek n, clicied drwsnbsp;Sneer, sni�r w, gwatwarwen, gwatwar-drem: v, ffroenwawdio, gwawowenu,nbsp;dirmygwenu, canmol yn watwarusnbsp;Sneeze, sniz vi^ trewi, ystrewi, tisian,nbsp;tisio: n, trew, entrew, tisiad, tisnbsp;Snicker, snik tir vi, coegchwerthin,nbsp;chwerthiu dan lawnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^gwyntio

Sniff, snif, Sniffle, snifl v, itroeni, Sniggle, snig'1 v, llyswena, dak iiysivodnbsp;Snip, snip n, gwellaitdrwch, bwlcii, tor-iad; cinyn, dernyn, ciniechyn: vt^nbsp;tori, hoUti; cinynio, trychu, gwelieitionbsp;313


-ocr page 338-

SOI path, fat �re, met, ma-rne, pin, orb, on, curve, cut, t^=too, t^k=took;

Snipe, bnip �, g�acn, ybuid, ysniten; penowi, nurtyunbsp;Snippers, snip �rz gweliaifnbsp;Sn ppet, snip et n, rhan lec�an, cyirannbsp;Sn.te,snit n. g�ach: vt, chwytnu�r trwynnbsp;Snivel, sn v'* n, ilysnafedd y trw^nnbsp;flroenllit; vi, lletain yn. bientyuaida,nbsp;crewtian, gweflo; firoeniii^o, liytionbsp;Snore, snor vi^ chwyrnu: n, chwyrniadnbsp;Snort, sn�rt vi, tiroeni, chwytnu yn ynbsp;Snot, snot n, ilysnafedd y trwyn [�roei-Snout, sn�wt n, trwyn anilaU, durynnbsp;Snow, sn� �, eira, nyt, �d, eirys vi,nbsp;bwrw eira, odi, nyfio. Snow-bali,nbsp;pelen eira. Large snoW'baiK formednbsp;ny rolling,caseg eira. Snow-flake,eir-nyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wen lach

Snowdrop, sn�'drop n, doch maban, lui Snowy, sn� ia,eiryaiud, eiryog; purwynnbsp;Snub, snub �, cwgyn, cwiwiu mewnnbsp;coed.cnwnc; cerydd,8en,dwrdiad; vt,nbsp;ceryddu, dwroio, cystwyo, aiystyrn.nbsp;Snubbed nose, trwvr pwtnbsp;Snuff, snuf �, trewiwch, trwynlwch,nbsp;tisiwch; liosgben canwyll: v, ffroeni,nbsp;vmduigio, trwynsori; cymmerya trewiwch; ton pen canwyJJ; flroensugno.nbsp;Snu�-box, blwch trewiwch, trewflwchnbsp;Snuhers, snuf'�rs np, salltrin, gian-iadur, toriadur pen canwyllnbsp;Snuffle, snuf 1 vi, siarad trwy�r trwyn �nbsp;SnufiQer, snuf l�r n, nyn trwyn gauadnbsp;Snug, snug a, cryno; cynhes, clyd;nbsp;dioge.; dirgel

Snuggie, snug 1 vi, ymgynhesu, ymglydo So s� ad, felly, tei hyny, yr un modd:nbsp;c, fel, felly, felly hefyd, mal, megys,nbsp;mor, cyn. So and so said so and sonbsp;hwn a nwn a ddywedoad nyn a hyn.nbsp;And so forth, ac felly ym miaen.nbsp;Very so-so, yn ddistadl iawn. Sonbsp;much,cymmaint. So much the better,nbsp;goreu i gyd; cymmaint gwell. Sonbsp;much the worse, gwaetha�r moodnbsp;Soak, soktr, j-iwydo, gwlybnawsio, Jiyncunbsp;Soap, sop n, sebon: vt, seboni. Soapboiler, sebonydd, gweitbydd sebon.nbsp;Soap-house, sebondy, seoonweithfa.nbsp;Soap-suds, sicion sebon, sebondrwyth.nbsp;Soap-wort, sebonilysnbsp;Soaplike, sop ilk a, sebonaidd, fel sebonnbsp;Soar, so�r vi, uch-hedeg, ymgodi,nbsp;gwalchu, gwalchio, esgynnbsp;Sob, 80b n, ig, ebwch, uchenaidi vi,nbsp;igian, crych-ucheneidionbsp;Sober, so'bdr a, sobr, anfeddw, cym-medrol; pwyilus; jstyrioi, difrff

0D'-'�i;ea8, s^ bur.nes, Sobriety, sb.br�'. i.li n, Bobrwydd, cymmedroldeb;nbsp;pwyll; oifriiwch

Sobriquet, sob'ri.k� n, llysenw, ffngenw Soccage, sok'aj n, hawi swcn a chwLtyrnbsp;oociauility, s�.sha.bil'i.ti, Sociabieness,nbsp;80'sha,bi.ne8 n, cymdeitbasgarwch,nbsp;cydymaithgarwch, carueiddwchnbsp;Sociable, s�siia.bl a, cyfeillgar, cym-ueitbasol, cariiaidd, cymdeithasgarnbsp;Social, so'shal a cymdeithgar, cyleillgarnbsp;Socialists, Boshal.ists np, cauiynwyrnbsp;Kobert Owen; cyfeiliachwyrnbsp;Society, s�.s�'i.ti n, cymdeithas; cyfeill-ach. Society lor the Promotion otnbsp;Christian Knowledge, Cymdeithas ernbsp;Taenu Gwybodaeth GristionogoLnbsp;Society for the Propagation ot thenbsp;Gospel in Foreign Parts, Cymdeithasnbsp;er Lledaenu yr Efengyl itiewnnbsp;Gwledydd Tramor. British andnbsp;Foreign Bible Society, Y Feibl Gym-deithas Frytanaidd a Thrainor.nbsp;Church Missionary Society, Oym-deithas Genadol yr Kglwys. Religious Tract Society, Cymdeithas ynbsp;Traethodau Crefyddolnbsp;Socmian, so.sin'yan n, undodiad, Sosin-iad, an yn dal athrawiaeth Faustusnbsp;Socinus: a, Sosiniaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Socinianism, s�.sin yan.ism n, Sosin-Sock, sok n. socas, socysen Soc�et, soK et n, twll, mortals; crainbsp;Socratic, so.krat'ik a, yn ol dull Socrates, hoiiadolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Seethe

Sod, sod n, tywarchen, mawnen:

Soda, so'aa n, math o wrtbsur Sodality, so.dalT.ti n, cyfeillach, hrawd-Sodden, sod'n jjo.�Seethe [oiiaetbnbsp;�oddy, sod'i a, tywarchognbsp;Sodomite, sod'�.m�t�, gwrywgydiwrnbsp;Sodomitical, sod.o.mit'i.kal a, gwryw-gydiol, Sodomaiddnbsp;Sodomy, sod'�.mi n, gwrywgydiadnbsp;Soever, s�.ev'ur ad, pynag [seibfiuncnbsp;Sota, sofa n, glwthtainc, esmwytnfainc,nbsp;Soffit, sot'it n, nenfwdnbsp;Soft, soft a, meddal, tyner; masw; 9.T9.Unbsp;Solt language, iaith dirionnbsp;Solten, sot'n ii,meddaihau; esmwythau,nbsp;softness ,sott'nes �,meddal wch,tynerwchnbsp;Soggy, sog'i a, llaithnbsp;Soho, s�.h�' *, haihow 1 cly w I hole Inbsp;Soil, soil n, pridd, tir; tom, taii j^^�nbsp;diwyno, budreddu; teilo. hlight-soil, ysgarthion ysgothtaoeddnbsp;Soir�e, swa're n, ucherwestnbsp;3H


-ocr page 339-

�re; late, l�ne, n�, m�te; she, zh=z liz�re; thin, this; }'^dzh. SON

A nuptial soug, priouasgerua olu

Sojourn, so jum vi^ ymdaith, ymdeitDiO tri^o, arosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^ymaeithydd

Sojourner, s�'j�r.u�r �, aiitud, pererm. Solace, solas n, cysur, dyddanwch: vi,nbsp;cysuro, dyddanu, iloni, lloddinbsp;Solar, s�'l�r a, perthynol i�r haul,nbsp;heulog, haulog. Solar-system, y gyt-undrefn heulog, cyssawd heulognbsp;Sold, sold pt amp; pp.�Sellnbsp;Solaan, sol dan n.�Su.dannbsp;Solder, s�'d�r w, metel asio, iasfetel,nbsp;sawdur: rt, asio, sawdro, sawdunonbsp;Soldier, s�rj�r�, miiwr, sawdiwr, cadwr.

Feiiow-soloier, cydfilwr Soldiery, s�l'jur.i�, liuhlwyr, milwyrnbsp;Sole, s�l o, unig, unigol, un: n, gwadn,nbsp;gosail; mat� o bysg, lieden, talod yrnbsp;hydd: vt, gwadnu, goseilionbsp;Solecism, soi'i.sizm �, ymgroesiaith,nbsp;anghyssoniaith, ammhriodoldernbsp;Solemn, soi^em a, difrifol, edmyg, dwys,nbsp;parenusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[difrifedd, d�rifoldeb

Solemnity, s�.lem'ni.ti n, edmygedd, Solemnization, sol.em.ni.zashun n, dit-rifgadwad, ^elnyddiadnbsp;Solemnize, solemmiz vt, difrifgadw;

difrifweinyddu [ffawr.�Tonic Sol-talst, sol.fa'ist n, sol-fi'aydd, sol-Solicit, s�.�s'it vi, ert^ cretu, deisyfunbsp;Solicitation, amp;�jis.i.ta'shan n, deisytiad,nbsp;ertyniad, ymhweddiadnbsp;Solicitor, s�.lis'i.t�r n, erfyniwr: dir-prwywr; cytreithiwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[falus

Solicitous, sd.lis'i.tus o, pryderus, go-Solicitress, s�.iis'i.tres n, ertynwraig, deisytesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cur

Solicitude, s�.lis'i.t�d �, gofal, pryder, Solid, solid �, cylangorfi; sylwedd; a,nbsp;cale�, syiweddol, ttyrf, durnng; crytnbsp;Solidity, 8().lid'i.f� v, �yrfhau, caledunbsp;Solidity, 88.iid'i.ti, Solidness, solid.nesnbsp;C3rfauder, sadrwydd, fiyrtder, sylwedd,dwysder,caiedrwydd,durfingdernbsp;Solidungulates, sol.id.ung'g�.iats np,nbsp;cytan-gamolioQnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[garn

SoUdungulous,soUd.ung'g�.lus a,cytan-Soliiidiau, 8�.li.fidyan n. unigffyddiad Soliloquy, s�.iii'�.kwi n, hunanymddy-ddau, ymson

SoLped, sol'i.ped n, m�yn cytandroed Solitaire, soi.i.te�r �, meudwy, ancr;

gwddfdlws I unigedd, unigrwydd Solitariness, sol'i.tur.i.De8 n, uulgaer,nbsp;Solitary, 80i'i.tiir.i a, unig; anghytan-neda. A solitary way, ttordd ddisat�rnbsp;Soiituue, Bol'i.t�d n, un.geJd, unigo�uer,nbsp;ymueiilduedd; ausatnrie

Soio, s�'l� n, can unllais |_y g�rr doeth Soiomon, soT�.mun n, Selyt, Solomon,nbsp;Solstice, so/stis n, heulorsat. Summernbsp;solstice, alban hefin, canol hal, hir-ddydd haf. Winter solstice, albannbsp;arthan, canol gauaf, byrddydd gauatnbsp;Solstitial, sol.stish'al a, heuiorsatolnbsp;Solubility, soi.�.bil i.ti n, hydoddeddnbsp;Soluble, sol'�.bi o, toddadwy, hydawddnbsp;Solute, s�.l�t' a, dattodedig, hyliiolnbsp;Solution, s�.lii'shuu n, dattodiad, eg-luriad, esboniaa; toddiantnbsp;Solutive, 8or�.tiv a, rhyddhaol, agorolnbsp;Solvable, soi'va.bl a, toddaawy; dad-ddyrysadwy, esboniaawy [dattodnbsp;Solve, solv vt, agor, egawr, deongli;nbsp;Solvency, sol'ven.si n, gallu i dalu dylednbsp;Solvent, solvent a, galmog i oalu: n,nbsp;trwyth, todd-drwythnbsp;Somatic, s�.mat'ik a, corffolnbsp;Somatist, s�'mi.tist �, detnyddiolwrnbsp;Somatology, s�.ma.toi'�.ji n, cortf^dd-iaeth, sylweddoliaeth.�^Materialismnbsp;Sombre, som'b�r, Sombrous, som'brusnbsp;o, tywyll, caddugol; pruddnbsp;Some, sum a, rhai, rny w, peth, ychydig �nbsp;n, rhywrai, rhywtaint: ad, o ddeutu,nbsp;yng nghylch. Some time, er ys talmnbsp;Somebody, sum'bod.i n, rhywun 1 sutnbsp;Somehow, sum'h�w ad, rhyw todd, rny wnbsp;Somersault,sum'�r.s�lt, Somerset, sum'-ur.set n, math o lamsachnbsp;Something, sum'tbing n, rhywbethnbsp;Sometimes, sum't�mz ad, weitinau, am-bell waith, rhai prydiaunbsp;Somewhat, sum'whot w, rhywbeth: ad,nbsp;i ryw raddau, go-, lied-, -aidd.nbsp;Somewhat awkward, go cbwith, iled-enwith, chwitnaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Somewhere, sum whe�r ad, yn rhywle Somnambulist, som.nam bU.list n, ewsg-grwydrwr, ewsgrodiwrnbsp;Somniferous, som.nif'ur.us, Somnific,

som. nif'ik a, hundawyn, cwsgoarnbsp;Somnimgus, som.nif'ii.gus a, ewsg-

rwystrol nbsp;nbsp;nbsp;' [letarwi

Somniioquist, som.nil'o.kwist n, ewsg-Somnites, som nits np, plaid o Faho-metiaid

Somnolence, som'no.lens n, cysgadrwydd Somnolent, som no.lent a, cys^lydnbsp;Son, sun n, mab, ab. ap, Son-m-law,nbsp;mab yng nghylraith, daw. Foster-

son, nbsp;nbsp;nbsp;mabmaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[onaethol

Sonata, so.na'ta n, cylansodu ad per-Song, song �, can, cauiaa, cath., cerdd.


-ocr page 340-

sou pith, fat, �re, met, ma-rine, pin orb, on, c�rve, cut, tw=srtoo, t^kstook;

Songster, song'stur n, cantwr, cantor, canor, caneuwr, cerddor, cethlyddnbsp;Songstress, song stres n, caniadjddes,nbsp;cantores, cerddores, cantwraignbsp;Sonnet, son'et n, canuan, cenignbsp;Sonneteer, son.e.tiV n, crac�orydjddnbsp;Sonometer, s�.nom'i.t�r swntesuryddnbsp;Sononfic, s�.n�.rifik, Soniterous, so.nif -ur.us a, seiniannol [larus, rnoncnbsp;Sonorous, so.no'r'us o, seintawr, sou-Sonsnip, suu'ship n, mabyddiaethnbsp;Soon, swn ady yn luan, yn ebrwydd, ynnbsp;giau. As soon, cyn gynted. Sooner,nbsp;cynt. Soonest, cyntatnbsp;Soot, sWt n, huddygi, parddu, swtanbsp;Sootd, swth n, gwir, gwireddnbsp;Soothe, swTH vt, boduio, ilinaru; llon-yddu, do�, taweiu; gwenieithionbsp;Soothsay, swth sa vi, dewmionbsp;Sootnsayer, swth'sa.ur n, dewin, dewin-wr, dyn nysbys, cnwiliogynnbsp;Soothsaying, swth'sa.ing n, dewiniadnbsp;Sooty, swt'i o, hudayglyd, pardduognbsp;Sop, sop n, gwiychdamaid: vty mwydonbsp;neu wlycbu

Soph, sot n, ysgolhaig dwyflwydd Sophy, so'fi n, ymherawdwr Persianbsp;Sophism, sof'izm n, twyllddadl, geu-reswm, ftugreswm, cvfrwys reswmnbsp;Sophist, sof'ist �, twyliddadleuwr, geu-ddadiwr, geuresyinwr, twyllofyddnbsp;Sophistical, so.tis ti.kal a, cytrwysddadl-euol, genres ymol

Sophisticate, s�.�s'ti.kat vty ffugresymu, twyhddadleUjgeudaadieu; iiygrn: o,nbsp;twyliddadlenol; aramhur, hwgrnbsp;Sophistication, s�.tis.ti.K�'shnn n, llygr-iaa, anurddiad; twyllgymmysgiadnbsp;Sophistry, sofis.tri �, twyllresymiadnbsp;geuddadleuadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[flwydd

Sophomore, sof�.m��r n, ysgolhaig dwy-Soporate, sop'o.rat W, peri cysgu SoDoriterous, soo.o.nfmr.us, Soporific,nbsp;sop.�.nfiK a, bunbar, cwsgbarnbsp;Soporiteronsness, 80p.�.rifur.us.nesnbsp;cysgadrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| lais

Sopranvst, sli.pra'nist n, cantwr mein-Sorcerer, sor'snr.ur n, swynwr, dewin Sorceress, s�r'sur.es n, bu�oles, swyn-wraig, dewines, chwidogesnbsp;Sorcery, sdr'sni.i n, svyngytareddnbsp;Sord, sord �.�Swardnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ejid

Sordes, sSr diz �, gwaddod, sorod; bndr-Sordid, sor'did a, bawlyu, orwnt, baw-aida, saiw, gwael; crintacb Sornidness, sdr din.nes n, baweidd-dra,nbsp;cybyddiaeth, crintachrwydd

Sore, so�r 7i, analod, arcnoil, onw, aolt;nr, Ciwyt; carw teirblwydd: a, tost, blin,nbsp;doiurus, poenus; ad, yn dostnbsp;Sorel, sor'ei n, carw dwyfiwydd [rwyddnbsp;Soreness, s��r'nes n, tosler, poenus*nbsp;Sorex, S� r'eks n, matti o lygodennbsp;Soror.csde, s�.ror i.s�d n, cbwaeriaddiad;

cbwaerleiuuiad, chwaerlotrudd Sorrel, sor el n, suran y gog: o, gwinen*nbsp;goch, melyngoch. Woc^*sorrei, baranbsp;can y gog, bwyd y gwcwnbsp;Sorrow, sor'0 n, tristwch, tristyd, gofid,nbsp;bl naer, aeth, alaeth, trymder: ri, trist-an, gofidio. Sorrow-stricJten, oiinedig,nbsp;gotidus, galarus, adtydasnbsp;Sorrowful, soPo.tiVl a, trist, galarus,nbsp;cwynlanus. To make sorrowtnl, gofidio, tristau, blino, adtydnnbsp;Sorry, sor'i a, trist; salw; gwael. I amnbsp;sorry, arwg genyt. To be sorry,nbsp;editaru, I am sorry to say, gwaetbaVnbsp;modd, drwg genyf ddyweydnbsp;Sort, sort n, modd; math, bath, rhyw;nbsp;gradd: v, tretnu, cymmathu; dos-bartho. Of many sorts, amryw*nbsp;Of one sort, nnrhyw. Oi the samenbsp;sort, cydryw. Some sort, rhyw tatbnbsp;Sortable, sor'ta.bl a cymmatha�wynbsp;Sortie, sor'ti n, rhnthrgyrchnbsp;Sortilege, sorTi.lej n, bwnad coelbrennbsp;Sortment, sort'ment n, cymmathiad,nbsp;pigion addas o nwyddan amrytathnbsp;Soss, SOS vi, swrthddisgynnbsp;Sot, sot �, diotai, brwysgyn, ymfrwysg-wr, diottwr: v, ymtrwysgonbsp;Sothis, s�'this n, seren y cinbsp;Sottish, sot'isb a, meddw; diodgarnbsp;Sottishness, sot'ish.nes n, dlodgarwcbnbsp;Sou, sw n, bath Ftrengaidd b)'cnaiinbsp;Souchong, sw.sUong' n, math o a� dllnbsp;gwell na congounbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwyffiad

Sough, sof n, flos gudd; chwythiad, Sought, sot pt amp; pp.�SeeKnbsp;Soul, sol n, enaid, ysbrydnbsp;Soulless, so'les a, dienaid, difywydnbsp;Sound, suvvnd �, sain, swu, trwst, llais;nbsp;bastor: v, seinio; plymio; cnwuiotnbsp;a, iach; dianat; cyfan. A confusednbsp;sound, dwndwr. An articulate sound,

s�ar. Sound sleep, trymgwsg Sounding, su^n'ding a, seintawr, soQ-iarus: �, semiad; plymiad; dytnedd.nbsp;Sounding-board, seintwrud, Sound*nbsp;ing-l.ne, llinya plymionbsp;Soundly, sound'll ady yn ddwys, yn ddanbsp;Soundness, suwnd'nes �, iacliusrwydd;nbsp;dianafedd: cadernid; cyxandernbsp;31�

-ocr page 341-

Cre; late, line, no miite; she, zh=rz Kz�re; thin, thIs; 75=dzh. SPB

Soup, sv\p n, isgeil, poles, cagt;vi Sour, su*vr a, sur, chwibi, egr; sang:

Vf suro, chwiblo; sarigo Source, s��rs n, ftynnonell, tarddlad,nbsp;blaen; gwreiddjn, dec�reu, edrytnbsp;Sourish, suwVish a, surllyd, egraiddnbsp;Sourness, suwVnes �, surni, suredd,nbsp;sun, egredd; sarigmyddnbsp;Souse, suws n, surgydaith; cyffeithgig;nbsp;r, cyfieitiijo; rboi chwymdroc�ta,nbsp;chwyrndrochi, chwyrnddisgyn arnbsp;Souter, sw'tur n, cryddnbsp;South, suwth n, deheu, deau, de [tua�r denbsp;Southerly, suTHurJi a, deiieuoi: a�^nbsp;Southern, suTH'um a, deheuol. Thenbsp;southeru dialect, y ddeheubartheg[heunbsp;Southing, suw^THing n, tyniad oua�r de-Southward,suwth'wurd tuaV deheunbsp;Sovereign, sov'ur.in n, penilywydd,teyrn,nbsp;brenin; penadur, punt, 20s.; a, gor-uebat, goruchei; eheithiolnbsp;Sovereignty, sov'ur.in.ti �, arglwydd-iaeth, teyrnedd, breniniaeth, goruennbsp;aiiaetb; efielthioldebnbsp;Sow, S�W n, bwch, cunar. A barrow-sow, banwes. A young sow, bespm-Sow, sonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V, bau, heu [bwch

Sowans, so anz �, liymru, liymruwd Sowbread, sdTiv'bred n, Uysiau�r daidolnbsp;Sower, s�'�r n, bauwr, heuwrnbsp;Sowing, 80'ing n, beuad, hauadnbsp;Sowins, so'mz n, liymru, liymruwdnbsp;Sowish, s�w'ish a, bychaidd, lei hwebnbsp;Sown, son pp.�Sownbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[non feddygo.

Spa, spo n, dwtr meddyginiaethol, Ityn-Space, spas n, encyd, cytwng, ysbaid, y8tod;eaiigder;goJod;gwers. Emptynbsp;space, gwagle

Spacious, spa'shus a, eang, helaeth Spaciousness, spa'shus.nes n, eangder.

belaethrwydd nbsp;nbsp;nbsp;[b^wydu

Spade, spad n, pal, rhaw; hyud teir-Spadiceous, spa.disb'us a, golengoch Spagyric, 8pa.jtr'ik, Spagyrical, spa.jir'-i.kai a, Iteryllol

Spagyrist, spaj'ir.ist n, fferyllydd SpaKe, spak pt,�Speaknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[glodyn

Spall, spol n, ysgwydd; asglouyn, ys-Span, span n, rbychwant, naw modtedd: �1, rbychwantu:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spin. Span

new, newydd grai, newydd tanlli, boUol newydd [claertogiynu; serenunbsp;Spangie, spang'gi n, claertoglyn; vt,nbsp;Spaniel, span'yel n, adarginbsp;Spanish, span'ish a, Ispaenaidd: n,nbsp;Yspaeneg. Spanish-lbes, cyaon f ar-adwys, poethebwUod

Spank, spaogk vt^ taro a cbledr y ilaw Spanker, spang'k�r n, bath bychan; uunbsp;ilydan-gryf, brasgamwrnbsp;Spar, spam, bollt; ceibren; gwydrfaentnbsp;V, boiitio; ymladd o hyd breichiaunbsp;Sparable, spar'a.bl n, boelen adiglopanbsp;Spare, spe�r a,cynnilj tenen; hebgorolinbsp;t^ljCynnilo; aroed; bebgor. Sparerib,nbsp;eisgiwyd mochyn, asen y Iran, culasen.nbsp;Spare man, dyn teneu. Enough andnbsp;to spare, gwa.a a gweddillnbsp;Spareness, sp� r'nes n, tenender, mein*nbsp;der; pnnaer, prmedd [crintachnbsp;Sparing, speVing a, prin, cui, cynnil,nbsp;Sparingness, speVing.nes �, cynniiuebnbsp;Spark, spark n, gwreicbionen, gwreich-lonyn; coegyn, cariadtabnbsp;Sparktul, spara'ivvl, Sparkisli, spar'kisbnbsp;�, dillyn, gwych, gweisgi; nwytusnbsp;Sparkle, spur kl v, gwreich oninbsp;Sparkling, spark'bng a, gwreichionllyd*nbsp;n, gwreichioniad

Sparling, spar'iing n, y pysg brwyniad Sparrow, spar'd �, aderyn y to, goifan.nbsp;Hedge-sparrow, brych y cae, gwus ynbsp;gog, gwrychell, ilwyu y baw[gwasgarunbsp;Sparse, spars a, ar wasgar; teneu: vtjnbsp;Spasm, spazm �, cwiwm gwytbi, yrnbsp;wrwst, gwaewnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ gwryataidd

Spasmodic, spaz.mod'ik a, gwynegol, Spat, spat n, cragenbysg ieuanc: wl.�nbsp;spathic, spatb ik a, oalenog [Spitnbsp;Spatiate, spa'sbi.at vi, erwydro, gwibionbsp;Spatter, spat'ur �, taenwlycbn; oiblonbsp;Spatterdasnes, spat'ur.dash.iz np^ so*nbsp;casau, socysau, brocsenaunbsp;Spatula, spat'ii.la, Spattle, spat'1 n, ys*nbsp;.spavin, spav in n, liyncoes [bodolnbsp;Spawi, spol n, poer: vi, giafoerinbsp;Spawn, spon n, grawn. groned, gronellnbsp;pysgoo; grilit llyhaint, gnilyli:nbsp;silio, bwrw grawn; biUo[groncjlbysgnbsp;Spawner, spo'iiur �, pysgouyn benyw,nbsp;�pay, spa aysbaddu creadur benywnbsp;Speak, spik spoke amp; spake, ppnbsp;syoken) v, Jiataru, lletaru, siarad.nbsp;Evil-speakihg, enilib, orwg absennbsp;Speakable, spi'ka.bi a, lietarolnbsp;speaker, spi kur n, iiefarwr, ymadrodd*nbsp;wr, areitbyda, areithiwrnbsp;Spear, spi�r n, b�r, ysber, gwaewffon;

tryter; d, trywanu Spearmint, spi r'mint �, mint3rs Mairnbsp;opearwort, spi�rVurt �, llysiau'r gwaewnbsp;opecial, spesiial a, neiliuuoi; aroenig,nbsp;peuigoi: �, penodolrwyddnbsp;hpeci^ spi'shi n, arian baiholnbsp;317


-ocr page 342-

SPI path, fat, �re, met, ma-rine, pin, �rb, on, curve, cut, t\v=too, t'^'k=took;

(.pi amp;

Spill, soil re, aernyn, dryllyn pp spilt, spilt), colli, tpwalitnbsp;Spiloma, sp�'i�.mS re, goterliysnbsp;Spiii, spin {pi spaa amp; spun, ppnbsp;y, nyddu. To spin out tune.nbsp;Spinning-wheel, troell nyddunbsp;Spillage, spin'aj �, pigogiys, pigog�nbsp;spinal, sp� nai a, pertnynol i as^wrn ynbsp;cetn. Spinal cord, mauruauyn y ceinnbsp;SIS

Species, spi'sniz species) n, aaryw, rhyw, math, rhywogaethnbsp;Specific, spi-sifikn, priod feddyginiaeth;nbsp;a, priodol, penodol, neillduol, rhyw-ogaethol; partholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 rhywiau

Specifically, spi.sifi.kal.i ad, wrth y Specification, spes.i.ti.ka'shun n, pen-odiad, gwahannoaiadnbsp;Specify, spes'i.f� vt, penodi, gwahannodi,nbsp;dangos yn benodoll enghraifftjCynllunnbsp;Specimen, jpes'i.men �, rhagbrawl,nbsp;Specious, spi^slius a, golygus, rhithioi,nbsp;ymddangosiadus, gwychnbsp;Speek, spek n, magl, man, brycheuyn,nbsp;ysmotyn s v^, manu, brychunbsp;Speckle, spek'! �, man, menyn: vt,nbsp;britho, manfritho, brychu, manunbsp;Spectacle, spek'ta.kl �, drych, golwgnbsp;Spectacles, spek'ta.klz llygeidwydr-au, syllwydrau, golwgwydraunbsp;Spectator, spek.ta't�r n, gweledydd,nbsp;edryciiwr, syllydd, cantyddwrnbsp;Spectatorial, spek.ta.t�Vi.al a, arolygolnbsp;Spectatress, spek.ta'tres, Spectatrix,nbsp;spek.ta triks n, goiygyddesnbsp;Spectre, spek't�r n, drychiolaeth, ellyll,nbsp;iledrith, gwagysbryd, corfi' esgynnbsp;Speculate, spek'�.iat v, rhagtasnachu,nbsp;maeiio ar antur, antur-faeiio; golyg-iannu, brydolygu, anturiaethunbsp;Speculation, spek.�.la'shun n, brydsyll-iad, meddyiiad, goiygiedigaethnbsp;Speculative, spek'u.la.tiv a, goiygiadol,nbsp;golygiannol, anturiaetholnbsp;Speculator,spek'�.la.t�rn, golygiannwr;

damcanwrj syiwedydd Speculum, spek'�.lum specula, spek'-�.la) n, drych

Speech, spitsh w, llafar, lleferydd; ymad-roda, araeth. Organs ot speech, peir-iannau ymadrodd, peirlannau llafar. Parts ot speech, rhanau ymadroddnbsp;Speechify, spi'tshi.f� vi, eoegareithionbsp;Speechless, spitsh'ies a, mud, afiatarnbsp;Speed, spid {^pt Sc pp sped) �, brys,nbsp;brysiad; cyilymder,Duander: v, brysionbsp;prysuro; iiwyddo, ffynu. At fuhnbsp;speed, nerth ei draed, uerth ei garnaunbsp;Speediness, spi'di.nes n, cy�yradra, bu-andra, cyflymedd, cyflyindernbsp;Speedwell, spid'weJ, Speedwort^ spid'-w�rt n, liysiau Llewelyn [chwyrnnbsp;Speeuy, spi'di a, buan, cyflym, eorwydd^nbsp;Spell, spel n, cyfaredd, swyngytaredd jnbsp;sias o waith; v, swyno; siliafunbsp;Spelling, spel'mg n, siliiad, siilafiad.nbsp;Speiiing-ljook, siliiadur

^pelt, spelt 71, math o ydrawn gw.^el Spelter, spel t�r re, math o fetei.�Zincnbsp;bpend, spend {pt 8c pp spent) v, treulio,nbsp;gwario, h�la; atradloui, gwastrafi�.nbsp;To spend and be spent, treulio acnbsp;ymdreulionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[oferddyn, atradyn

Spendthrift, spend'thrift re. gwastraffwr, Spent, spent pt amp; pp.�Spendnbsp;Sperable, spi�r'a.bi a, gobeithiadwynbsp;Sperm, spiirrn re, had, rhith, aniannbsp;Spermaceti, spur.ma.si'ti re,cwyr y morfilnbsp;Spermatic, spur.mat ik a, hadol, hadognbsp;Spermatorrhoea, spur.ma.to.ri a re, hadlifnbsp;Spermologist, spur.moi'o.jist re, un ynnbsp;traethu ar hadau, llysieuwr [chwydnnbsp;Spew, sp� V, cyfogi, gloesi, ymjlt;yfogi,nbsp;Sphacelate, sfas'i.iat re, marwhau, mallunbsp;Sphenoid, sti'noid a, ar dduil efn, cyn-ddull. Sphenoid-bone, cliciea yr ennbsp;Sphere, sfi�r re, cronell, clooynnbsp;Spheric, sfe'rik, Spnerical, ster'i.kal a,nbsp;cyfrgrwn, erwn, cronellognbsp;Sphericity, afi.ris'i.ti re, cryiieddnbsp;Spheroid, sfi.r6id' re, corfThirgrwnnbsp;Spheroidal, sfi.roi'dal a, hirgrwn, lled-Spherule, sfer'�l��, pelen, ciobyn 1 grwnnbsp;Sphincter, sfingK'tur re, cyhyryn cauolnbsp;Sphinx, sfingks {p sphinges, sfin'jiz)nbsp;n, angheiifii chwedlaidd yr Aipht;nbsp;math 0 wyfyn

Sphygmic, stig'iiiik a, gwaedgnrol Spial, sp�'al re, ysbiwr, gwyliwrnbsp;Spice, sp�s re, perlysieuyn: ref, perlysieaonbsp;Spiced, sp�st, Spicy, sp� ai a, ilysieuognbsp;Spicery, sp�'sur.i re, perlysiau; ystordynbsp;perJysiau

Spicosity, sp�.kos'i.ti re, pigfeinedd Spider, sp�'dur n, cor, ebryn, pryfgopyn,nbsp;copyn, cyffiniden. Spider�s weo, gwe�rnbsp;cor, copwe. Gossamer-spider, ebrynnbsp;y gwawn. Water-spider, carw r awfr,nbsp;gatr y dwtr [faucet, ysbigod a aws^nbsp;Spigot, spig'ut re, ysbigod. Spigot andnbsp;Spike, spVk re, pig, ysbig, pwyniad, boelen hir, cetnr, cethren: ret, iioelio,nbsp;cethru; blaenllymu, pigfemionbsp;Spikenard, spik'nurd n, ysbicnard, nardnbsp;�piky, sp�'ki a, blaenllym, pigfain

ipun)

oedi.


-ocr page 343-

Cr�; late, line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, xnis; j=:dzh. SPO


Spindle, sp n'al n, gwerthyd; echel;

canolbost ^rislau; js�igoa, gwae�. Spinaie�shanked, coesfamnbsp;Spine, sp�n n, asgwrn y cetnnbsp;Spinet, sp�'net �, organ dannaanbsp;Spiniterous, sp�.ni�'ur.us a, dreiniognbsp;Spinner, spin �r w, nyadwr, nyddiedyddnbsp;Spinosity, sp�.nos'i.ti �, dreiniogrwydd,nbsp;dyrysni; sarigrwydd [iog, areiniolnbsp;Spinous, sp�'nus, Spiny, sp�'ni a, drein-Spinozism, sp�'n�.zizm n, athrawiaethnbsp;Sp Doza, bolldduwiaethnbsp;Spinster, spin'stdr n, nyddwraig; merchnbsp;weddw, merch anweddog [aroeilognbsp;Spiral, sp�r'al a, fel cogwrn tro, nyda-Spirant, sp�r'ant, Spirate, spfr'at a, an-adlol, sisialaidd, dilaisnbsp;Spire, sp�r n, dyrwyndro; twysen;nbsp;clochdy biaenfain, pigwrn, bera, mein-dwr; V, twysenu; biaenteinionbsp;Spirit, spir'it �, ysoryd, enaid; gwrol-tryd; gwirod. Lowness o� spirits,nbsp;iselder ysbryd, dybyrdod. Party-spirit, pleidwyn. PuDiic spirit, gwlad-garwch, awydd at les y cyhoeddnbsp;Spirited, spir'i.ted a, ysbrydlawn, gwrol.nbsp;High-spirited, hy, caionog. Low-spirited. Weak-spirited, digalon.nbsp;prudd, ilaes, liwfr. Mean-spiritea,nbsp;isel, gwael, gwaelfrydignbsp;Spir.tedness. snir'it.ed.nes, Spiritful-ness, spir it.twi.nes n, bywiogrwyad,nbsp;gwroldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I poethgryt; �oew

Spiritous, spiri.tus a, pur; gwirodol. Spiritual, spir'it.sh�.al a, ysbrydolnbsp;Spiritualism, spir'it.sh�.al. zm. Spiritism, spir'itJzm n, ysbrydiaethnbsp;Spirituality, spir.it.sh�.ai'i.ti n, ysbryd-olrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[brydol.

Spiritualize, spir'it.sh�.al,�z vi, ys-Sp.rituous, spir ic.sh�.us o gw^irodoi Spirt, spurt �, ysDonc: v, ysnoncio;

pistyilio; chwistrellu; �rj^dio, tardau Spiry, sp�Yi a, b.aenliym, p'gtainnbsp;Spissated, spis'a.ted a, tewychedignbsp;Spissitude, spisi.t�d n, tewyc�edd,nbsp;tewead, tewychiant

Spit, spit �, b�r, beran, per: nbsp;nbsp;nbsp;gosod

ar l�r: t? ( pi spat amp; spit, pp spitten amp; spit), poeri. To spit about, dyboerinbsp;Spittal, spit al Hospitalnbsp;iipite, spit n, centigen, malais, mie, dy-gaseud: �i, migio, migusio. In spitenbsp;of one, er ei waet�afnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( aygas

Spite.ui, sp�t'i^l a, migus, maleisus, Spitefulness, SD�t'lwi.nes n, miguseuu,nbsp;dygasead, malais, cenhgeu

Sp tten, spit'npp.�Sp t �pittle, spit 1 n, poer, poeryn, haliwnbsp;Splanchnology, spianglc. nol' �. ji n,nbsp;coiuddiaeth

Splash, splash 9, arwlychu, Ueidio Splashy, spiash'i a, pyllog, ileidlydnbsp;Spiay, spla ri, goieddtu, crioweithlonbsp;gw^; llaesu pailais march: a, cam�nbsp;Splay � footed, troedgam. Splay-mouthed, a gwehau camnbsp;Spleen, splin n, oleddyi Bieddyn; dueg,nbsp;pruddglwyf; drwgewyllys, dyln-gasnbsp;Spleenful, splin'fWi, Spleeny, spli'ni a,nbsp;digilawn, digus

Spleenwort, splin'wurt n, rhedyn y fag-wyr. Scabby-spleenwort, llysiau'r ddueg

Splenalgia, 8plen.al'ji.a n, clefyd y ddueg Splendent, splen dent. Splendid, splen'-did a, ciaer, ysblenydd, dysgleirwychnbsp;Splenaour, splen'dnr w, gwychder, cein-edd; rhialltwch

Splenetic, splen'i.tik a, claf o�r ddueg;

croes, digus, anfwyn, anynad Splenetik, splen.et'ik n, meddyginiaethnbsp;rhag y ddueg

Splenic, splen'ik a, perthyndl i�r ddueg Spienitive, splen'i.tiv a, poethiyd, anynadnbsp;Splent, splent, Splint, splint n, dynoen,nbsp;deliten, fflochen, ysgyren. Splint-bone, asgwrn bychan y goesnbsp;Splice, splis vi, cymhietbu penau rhaflF;.

cydgyssyiltu: �, cymhlethiad Splinter, splin'tur v, deiitu, fflochenu,nbsp;ysgyrioni: n. deliten, esgardennbsp;Split, split (pi amp; pp split) V, hollti;

dOiltu, delitenu, agenu; rhanu Splutter, splut'ur n, godwrdd, ttwdannbsp;Spoil, spoil re, anrhaith, ysoail, ysglyf-aeth: v, anrheithio, ysbeilio, ysglyf-aetbu, rhelbio; diirodi; andwyonbsp;Spoiler, spoTldr re, ditrodwr, anrheithiwrnbsp;Spoiltul, spoil't'^l a, difrodgar, ysbeilgarnbsp;Spoke, spok re, aden olwyn, cartannbsp;gw�ydd: pt.�Speaknbsp;Spoken, spo^kn pp.�-Speaknbsp;Spokesman, spoks'man re, llefarwrnbsp;Spoliate, spo'ii.at vi, anrheithio, ysbeilio; oitroui; andwyo; ysglyiaelhunbsp;Spoliation, spo.li.a shun re, anrheithiadnbsp;Spondee, spon di re, dau sillat hir, cortannbsp;nir

Sponge, spunj re, ysbwng, morfadarch; ooierwr, giwtii: v, ysbyngu, sychunbsp;ag ysowng; bolera, boiryinu, giythu,nbsp;gioddestu ar gost arail. Sponging-nouse, geoiay, biingdy, ty ceisbwlnbsp;319

-ocr page 344-

SPU path, fat, ere, met. ma-rinc, pin, �rb, on, c�rve, cut, tw=too, ti^k=took;

gait, w* nbsp;nbsp;nbsp;J �---^ nbsp;nbsp;nbsp;,

Spurge, spur) n, fflamgoed,

ilaeth, llaeth vr vs^rvlamog. 0^'

aiau, geurywioi nbsp;nbsp;nbsp;� ,

Sporiousuess, spU�r'i.us.ne** �, ffugeo j

Sponger, spun'jur n, ysbvngwr, tm yn byw ar gost arall; bolerwrnbsp;Sponginess, spun'ji.nes n, ysbyngeidd-rwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j meddal

Spongy, spun'ji a, ysbyngaidd, masw. Sponsal, spon'sai a, priodasol, dywedd�o)nbsp;Sponsion, spon'shun ymrwymiad inbsp;ateb

Sponsor, spon's�r n, mach, mechn�ydd;

tad bedydd, mam fedydd; alltraw Sponsorial, spon.s��r'i.al a, meichiolnbsp;Spontaneity, spon.ta.ni'i.ti gwir-toddolrwydd [foddol, o hono ei hunnbsp;Spontaneous, spon.ta'ni.us a, gwir-Spooi, spwi n, gwerthyd, Spooling-wheel, rhod nyddu, troellnbsp;Spoom, sp\Ym v�, myned yn gyflymnbsp;Spoon, spwu �, llwy. Spoon-meat,nbsp;ilwyfwyd

Spoonbill, sp^Vn'bil �, y llwybig [llwy Spoonful, sp^n'fiM n, llwyaid, llonaidnbsp;Sport, sp��rt n, chwareu; digrifwch.nbsp;cellwair; helwriaeth: v, ymddigriio;nbsp;cellwair; chwareu. To make sportnbsp;of, gwatwar, chwertbin am bennbsp;Sportlui, sp�rtT^l, Sportive, sp�V'tivnbsp;a,chwareugar, celiweirus, difyr, digril.nbsp;hoenusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wr

Sportsman, sp��rts'man n, hellwr; adar-Sportule, sp�r't�l n, elusen, rhodd Spot, spot 7�, man, lie, brycheuyn,nbsp;ysmotyn: vt, manu, brychu, ysmotio.nbsp;On the spot, yn y man, yn dd Isymmwthnbsp;Spotless, spot'Jes a, dilrycheulyd, pur,nbsp;glan, diamliw j brycheuiyd, mhnognbsp;Spotted, spot'ed, Spotty, spot'i a, brith,nbsp;Spousal, sp�^V^zal n, priodas; dywedd-�ad; a, dywedd�ol, priodasolnbsp;Spouse, sp�wz n, dyweddi, priodnbsp;Spout, spuwt n, pistyli; ftrwd; gwad-aeth melin: v, pistyilio, ftrydio, dylifo.nbsp;Water-spout, morbistyll [yssigonbsp;Sprain, spran ti, twrt; yssigiad: tyrfu,nbsp;Sprang, sprang pl.�Springnbsp;Sprat, sprat n, morgrothell, corbenwagnbsp;Sprawl, spr�i ui, ymestyn ar lawr, ym-greinio, ymrwyfo j tawch, morysgainbsp;Spray, spra n, prigyn, ysbri.iyn; ewyn,nbsp;Spread, spred ( pi amp; pp spreau) u, lledunbsp;taenu, ystolio; peilio^ ymaaenu: n,nbsp;taenla, taeniad, ymdaeniad. Tonbsp;spread abroad, gwasgaru, llett^enu.nbsp;taenu ar led; cyhoeddinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j gamp

Spree, spri n, cellweirgamp, brwysg-Sprent, sprent a, taenelledig, taenedig:

pp,�Sprinkle nbsp;nbsp;nbsp;| gewyllyn

Sprig, sprig n, brigyn, ysbrigyn, ys�

Spriggy, sprig i a, brigog, brigynog Spright, spr�t n, drychiolaeth, ellyllnbsp;Sprightliness, spr�t li.nes n, hoenus-rwydd, bywiogrwydd, heinifdra, gor-hoen, sioncrwydd

Sprightlv, spr�t'li, Sprightful, spr�t'fW a, bywiog, eidiog, gorhoenus, sioncnbsp;Spring, spring n, ftynnon, tfynnonell;nbsp;tarddiad; ilam crychnaid; gwanwyn:nbsp;u (pi sprang amp; sprung, pp sprung),nbsp;tarddu,egino,blaguro; tiynuoni; dych-lamu. Spring-time, tyminor gwan-wyn. Dav-spnng, codiad y wawr.nbsp;Spring-halt, clunhec'-ant. Spring-tide, gorlif, penllif, uche*for. Spring-water, dwtr liynnon. To spring a leak,nbsp;ymagenu, goUwng dwfr i mewn. Tonbsp;spring out, tarddu allan, rlmthro allannbsp;Springal, spnng'al n, llencyn, giaslancnbsp;Springe, sprinj, Springle. spring'gl �,nbsp;croglath, tagfagl [non; tarddlenbsp;Springhead, sprmg'hed n, l-ygaJ �yn-Springiness, spring'i.nes n, gwrthneld-iolrwydd, ardwythder, twythiantnbsp;Springy, spring'! a, gwrtnneidiol, ar-dwythol, twythig, Hawn ffynnonaunbsp;Sprinkle, spring'kl u, taeneliu, ysgeinionbsp;Sprit, sprit n, blagurynj poiyn. Sprit-sail, yr hwyl flaennbsp;Sprite, sprit n, ellyll, bwgan, mwcinbsp;Sprout, spruwt ut, blaendarddu, blaguro,nbsp;egino. Sprouts, ysgewyli; adfresychnbsp;Spruce, sprvvs a, tlws. dillyn; hoew,nbsp;pine, cryno, sionc, destlus twtnais:nbsp;pelrwyddyn, pyrwyddyn [ni, hoewdernbsp;Spruceness, sprws'nes n, aiilynedd, tlys-Sprucity, sprw'si.f � u, tacluso, twtneisiO;

hoewi, pincio, ymbincio Sprung, sprung pt amp; pp.�Springnbsp;Spud, spud n, darn cyilell; pwtyunbsp;Spume, spiim n, ewyn, gorlerw:

ewynu, maiu ewyn, gorlerwi Spumous, spii'mus a, ewynog; gwagnbsp;Spun, spun pt amp; pp.�-Spinnbsp;Spunge, spun) n.�Spongenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Spunk, spungk n, pren gwyn, pren pwdf sych; aria I, bywyd

Spur, spur n, ysbardyn, barog; swm* bwl; cymheilai; annogaeth:nbsp;bardyno, symbylu; dirgymhell, dif*nbsp;annog. Spur-gall, ol yr ysbardyQ

, llaeth yr ysgyfarnog. spurge, llaeth y fammaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Spurious, spiiVi.us a, aidd, geurywiol


-ocr page 345-

�re; late, line, no, in�te; she, zh=z az^re; thin, this; i=dzh, STA


Squeamish, skwi'mish a, alarllyd, gwrthneugar, gwrthwynebusnbsp;Squeamishness, skwi'mish.nes n, gwrth-wynebrwydd, gwrthwynebnbsp;Squeeze, skwiz re, gwasg: tgt;, gwasgunbsp;Squelch, skweltsh vt, Uethu; re, swrth-godwm [gangerdd, duchan. gwatwarebnbsp;Squib, skwib re, fiug-fellten, fflamig; go-Squiil, skwil re, winwyneu y mor.nbsp;Vernal squill, serenynnbsp;Squinancy, skwin'an.si re, y fynyglog,nbsp;fflaraeg yn y gwddt.�Quinsynbsp;Squint, skwint re, trawsolwg: o, gwyr,nbsp;traws: v, llygadwyro, trawsdremio.nbsp;Squint-eyed, ilygadgroes, llygadwyr,nbsp;�Squinting outwardly, llygadgallnbsp;Squirrel, skwur'el re, gwiwer[chwistrellunbsp;Squirt, skwurtre, chwistrell; v, pistyllio.nbsp;Stab, stab vi, brathu, gwanu, trywanu;

re, brath, gwan, erwan, trywan Stabiliment, sta.bil'i.ment n, atteg, cad-arnhadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcademid

Stability, sta.biTi.ti re, sefydlogrwydd, Stable, sta'bl a, diysgog, diwagl, setydl-og, cadam-giyf, satadwy, ansigladwy:nbsp;re, marchdy, aman, ystablnbsp;Stableness, stabi.nes re, diysgogrwydd,nbsp;setydlogrwyadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liantmeirch

Stabling, sta bling n, cadwad neu borth-Stablish, stab iish vt, setydlu, cadarnhau Stack, stak re, tas, das, mwdwl, twr;nbsp;crug; ystac; vt, dasu, mydylu. Anbsp;stack of chimneys, twr o simneiaunbsp;Staddle, stad'1 re, ystol, mwowl, fibn fagl,nbsp;atteg, bagl; marchwyddnbsp;Stadium, staa'yum {p stadia, stad'yk)nbsp;re, mesur Khufeinaidd yn cynnwysnbsp;606| o droedfeddi[ar yr Isellmyn gyntnbsp;Stadtholder, stau'h�l.d�r n, peullywyddnbsp;Stafi, staf ( p staves) re, fion, llachbren,nbsp;berllysg, brysgyll, pasLwn; pawl; yrnbsp;hoU bengadben.aid mewn llu. Staff-bearer, brysgyllddygydd, dygiedyddnbsp;y ferilysg. Hand-staff (of a flail),nbsp;troedfiust. Walking-staff, llawdonnbsp;Stag, stag re, carw, hydd, cerwyd, cellaignbsp;Stage, staj re, chwareufa, chwareufwrdd,nbsp;esgyuiawr, llwyfan, liwyf,taflod ;graddjnbsp;teithradd. Stage-coach, teith^erbyd.nbsp;Stage-player, dynwaredydd [^iedyddnbsp;Stager, sta'j�r re, dynwaredydd; arfer-Staggard, stag^urd n, carw pedeirolwyddnbsp;Stagger, stag'ur tgt;, honcian, gwaglo;

petruso nbsp;nbsp;nbsp;(pendro, gysp

Staggers, stag'�rz np, dera, penddaredd, Sta.'nancy,sta/nan.si. Stagnation, stagna Shan re, crooiad, llrciad. anghvfffoad

wn

Sporlinf^, ra�r'lin^ n, math o forbyse-

odyn fffwrthwingo: n, gwrthodiad Spnrn, sp�rn v, gwrthod gyda dinnygnbsp;Spurrier, spar'i,fir �, gwneuthurwr ys-bardynaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pistyllio

Sport, sp�rt�, hwp, hep-hynt: tgt;, tarddu, SputatioD, spilta'shun n, poeriadnbsp;Sputter, sput'�r r, poeri with slarad;

n,fifwdaii,godwrdd[cesair; baldorddwr Sputterer, sput'ur.ur w, poerwr; tasgwrnbsp;Spy, sp� n, ysb�wr, ysb�enwr; gwylied-ydd, chwiliedydd; r, ysb�o, ysb�ena,nbsp;chwilio, caniod. Spy-glass, ysb�en-ddrych, syliwydr, syllddrychnbsp;Squab, skwob n, sacbglustog; gorwedd-tiunc; d^ byrdew; trolen, ffwtog:nbsp;viy syithio yn syth

Squabbisb, skwob'ish, Squabby, skwob'i �, bondew, fiblenog, tewlydan; pwtnbsp;Squabble, skwob'1 n, firwgwd, ymgiprys:

vif firygydu, syrthio alian, cynhenu Squadron, skwod'run llyn^es; byddm,nbsp;myntai, Hu, catrawd. Squadron otnbsp;ho^e, marcho^lu o 100 i 200 o wyr.nbsp;Squadron ot ships, myntai o longau,nbsp;Uyngesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[swgtudr

Squalid, skwoTid a, brwnt,bawlyd, budr, Squalidity, skwO.lid'i.ti, Squalidness,nbsp;skwol'id.nes bawlydrwydd, budr-edd, aflendid, gorfudreddnbsp;Squall, skw�l rt, ysg^echain, crech-Jeislo: �, ysgr�ch; awel ddisyfyd,nbsp;chwa, chwythwin | awelog, gwyntognbsp;Sqnally, skw�i'i a, chwaog, cnwawiog,nbsp;Squalor, skwa'lur n, budredd, budreddinbsp;Squamose, skwAm�s', Squamous,samp;wa'gt;nbsp;mus a, cenog, crestognbsp;Squander, skwon'dOr vt, gwasgaru,nbsp;gwastraffu, afradloninbsp;Square, sW�r a, ysgwar, cwar, pedwar-ochrog, pedronglog! n, pedrongi,nbsp;ysgw^, pedryfakpedryal: Vjl'sgwario,nbsp;ped^oii, petryaiu, pedrori; tretnu,nbsp;llonio. Square root, arsawdd; ar-Boddiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ petryaledd

Squareness, skw�r'nes n, pedrongledd, Squarrose,skwo.r�s',Squarrous, skwor-us a, cenog, crestognbsp;Squash, skwosh vt, gwasgu yn deisennbsp;Squat, skwot n, cwrcwd, crwcwd; nunbsp;hyr a Ilydan, cnwff: vi, yswatio,nbsp;crycydu, eistedd ar y garaunbsp;Squeak, skwik vi, gwichio, gwichlan,nbsp;gwichleisio. fflechu, fflichio: n, fflich,nbsp;gunch. gwichlef. A weak squeakingnbsp;voice, Ilais main, llaisdimai| gwichiannbsp;Squeal, skwil rt^ gwilrin, gwicliie,nbsp;21

-ocr page 346-

STA path, fat, ere, met, ma-rine, T�in. �rh, on, c�rve. cut, tvV=:too, t^krrtook;

Staejnant, sta^'nant a, Uonydd, marw disymmud. Stagnant-water, mer-ddwfr, Ilynwvn. marwddwfr | sefyllnbsp;Stagnate, stag'nat vi, croni, jlynio,nbsp;Staid, stad pt amp; pp.�Stay: a, difrif,nbsp;arafaidd, dwys, sobr, rheolaiddnbsp;Staidness.stad'nes n, ditritwch,sobrwyddnbsp;Stain, stan n, ystaen, bryc�euyn, di-wyniadj gwarthnod: v, ystaenio, di-wyno, anurddo, brycheuo, Ilycbwino;nbsp;gwaradwyddo, gwarthruddonbsp;Staircase st�r'kas n, dringtanbsp;Stairs, st�rz np, grisiaunbsp;Stake, stak n, pawl; cyngwystl: vi,nbsp;polioni; cyngwystio, dal, anturio,nbsp;perygln. Cowhouse-stake, buddelnbsp;Stalactite, stS.lak't�t n, cydgorlBadnbsp;caichaidd yn dibynu mewn O2:of�yddnbsp;Stalagmite, st3..1ag'm�tn, defnydd caichaidd yn ymgasgiu ar waelod ogof�yddnbsp;Stale, stal a, hen, henaidd; diflas, egr,nbsp;egraidd: n, trwnc, Ileisw: v, troi ynnbsp;ddi�as; troethi, gollwng trwncnbsp;Staleness, stai'nes hendra, egredd,nbsp;egri, ditiasrwydd

Stalk, st�k vi, paladru, corsenu; rhodio yn benucliel: n, paladr, bonyn, cors-en, gweiltyn, callodryn; rhodiad syth-falch. Stalking-horse, ceffyl adara,nbsp;ceflyl brethynj ffugorchuddnbsp;Stalky, st�'ki a, paladrog, corsenognbsp;Stall, stol n, c6r, preseb; marchnadfaincnbsp;gweithgell; bawdle, bysle; bwth[dalnbsp;Stallage, st6 laj n, ffeirdoll, safdoll, saf-Stall-fed, st�l'fed a, pasgedig, tewnasgnbsp;Stadion, stal'yuu n, march, amws, ys-talwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cryf

Stalworth, st�l'wurth a, cadarn, dewr Stamen, sta'men (p stamina, stam'i.na)nbsp;n, briger bloJeuynnbsp;Stamina, stam^i.na n, syiwedd, grymnbsp;Stamineous, sti.inin'yus a, ilmynognbsp;Stammel, stam'el n, math o liw cochnbsp;Stammer, stam'ur v, bioesgi, bloe.snbsp;siarad, siarad ag attal arno: n, attal-ddywedyd, bloesgni

Stammering, stam ur.ing w, bloesgedd, attal dywediad, bloesgninbsp;Stamp, stamp n, argraff, argraffuod, ol;nbsp;bath, nodbeirlant: v, pwyo, briwo;nbsp;cnocio a thra'jd; nodi, argraffn; bathunbsp;Stanch, stansh a, diddos, cyfan, djys-gog, cadarn: v, attal; sychanbsp;Stanchion, stan'shun n, atteg, uttegbostnbsp;Stanchless, stansh'les o, anattaiadwynbsp;Stanchness, stansh nes n, diddosrwydd,nbsp;diysgogrwydd, cadaruedd

Stand, stand (pi amp; pp stood) v, sefvll, bod, aros: n, safiad; sade, gorsaf;nbsp;petrusdod, dyryswch. Stand still,nbsp;selwch aroswch, sefwch yn Uonydd,nbsp;To stand aghast, synu, brawychu.nbsp;To stand by a person, amddifiyn un.nbsp;To stand in awe, ofni. To stand innbsp;need, bod ag eisien arnonbsp;Standard, stan'dnrd n, Unman, baner,nbsp;safon, safonbrawf; prawtreol: a,nbsp;gosodedig; yn oi prawtreol. Standard-bearer, llumanwr, banerwr [goedennbsp;Standel, stan^del n, pren a hirsatodd, hennbsp;Stander,stan'dur w,hen goeden. Stander-by, edrychwr, nn yn sefyll ger liawnbsp;Standing, stan'ding n, safiad; safie;nbsp;oed; parbad: a. sefydlog. safadwy.nbsp;Standing army, ilu sefydlog. Standing corn, liafur heb ei fedinbsp;Standish, stan dish n, corn du, inc-lestrnbsp;Stang, stang n, ystang, ystengaidnbsp;Stank, stangk pt.�Stinknbsp;Stannary, stan'ur.i n. ystaen-glawdd,nbsp;cioddio plwra gwyn [stanza, englynnbsp;Stanza, stan'za n, pennUl. Aihteralnbsp;Staple, sta'pl n, marchnadta, marchnadnbsp;sefydlog; ystwffwi: a, setydledigjnbsp;penodoi, henat

Star, star n, seren. Star-fish, serbysg, pymbys. Star-gazer, serdremiedydd.nbsp;A shooting star, A falling star, serennbsp;hedegog. Evening star, Grweno, serennbsp;y nos. Morning star, Gwener, serennbsp;y boreu. North star, seren y gogledd,nbsp;seren y pegwn. The seven stars, ynbsp;saith seren siriol, y twr ser.�Pleiadesnbsp;Starboard, star bo'rd n, tu deheu Hongnbsp;Starch, startsh �,syth, iledlud, sythlud:

Vi, sytim. Starched, fiurfgar, gorfanol Stare, st�r v, llygadrythu, sylldremio:nbsp;7i,Uygadrythiad,syildrem; aderyn yrnbsp;eira, drudwy

Stark,stark a, syth,afrywiog,anystwy tn.

Stark-blind, hollol ddall. Stark-naked noetnlymun Starless, stiir'les a, diser, heb oleu sernbsp;Starlight, starTit w, ser-oleunbsp;Starling, star ling n, aderyn yr eira,nbsp;drudwy; atteg, canbostnbsp;Starred, stird a, sertrithedig, serig�nbsp;Ill-starred, anffodus, aflwyddianniisnbsp;Starry, star'i a, serenog, serognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Start. stS,rt n, liam, naid, tort; nbsp;nbsp;nbsp;!

rhuthr: v, swrthneidio, tasgn; ta gt; cychwyn gyrta;dwvnger broa ;Codi.nbsp;get the start,cael y blaen. To start asi j

1 osgoi. TostartaharejCod^sgyfarnog


-ocr page 347-

�r-f; late, line, no, mute; she, zh=z azure; th'n, this; j=dzh.

Starter, star'tur �, tas2;wr, neidiwr cychwynwr: tarfiedydd, codwr; tarfginbsp;Startish, star'tish a, anwadal; hydarfnbsp;Startle, star'tl �j, brawvchu, peri dy-chryn; neidio gan ddychryanbsp;Starve, starv t;, newynu, fferu, rhynunbsp;fiythu. To starve with cold, sythu,nbsp;fferu. To starve with hunger, newynunbsp;Starveling, starveling w, un bolwag: a,nbsp;newyno^. gwag ei gyllanbsp;Starwort, star'wurt w, llysiau�r tenewyn.

Water starwort, brigwlydd Statary. sta'tur.i a, diysgog, sefydlog,nbsp;safadwy; pendertynolnbsp;State, stat n, cyflwr, ansawdd, helynt,nbsp;sefylifa, rhwysg, teyrnwychder; Uyw-odraeth, gwladwriaeth: vt^ adrodd,nbsp;gosod ger bron, mynegu, dad gan;nbsp;sefydlu. State-bed, teyrnwely. To lienbsp;in state, gorwedd dan deyrngrwys.nbsp;United States, Taleithiau Cyfnnolnbsp;Stateliness, stateii.nes n, gorwychedd,nbsp;rhwysgfawredd, mawreddogrwyddnbsp;Stately, stat'li a, uchelwych, balch; ys-tadus [bysiad, adroddiad, haeriadnbsp;Statement, statement n, mynegiad, hys-Statesman,stats'inan gwladwriaeth wr^nbsp;gwladweinydd; ystadegwrnbsp;Static, stat'ik, Statical, stat'i.kal a,nbsp;pwysyddiaetnol, pwysolnbsp;Statics, stat'iks �p, pwysvddiaethnbsp;Station, sta'shun n, sefyilfa, gorsaf,nbsp;rheiiorsat; safle; galwad, safiad: vi,nbsp;sefydlu, gosod mewn lie, gorsafunbsp;Stationarmess, sta sfaun.ur.i.nes n, gor-satoldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorsafol, selydiedig

Stationary, sta'shnu.ur.i a, sefydlog Stationer, sta'shun.iir n, papyr-wertnwrnbsp;Stationery, stashun.ur.i n, papyr, inc,nbsp;a nwyddau o�r lathnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tadegwr

Statist, sta'tist n, gwladwnaethwr; ys-Statistical, sta.tis'ti.kal �, ystadegoi Statistics, st4.tisetiksnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ystadiaeth,

ystadeg, ystadegau

Statuary, stateu.ura �, cerfiwr delwau, delwedydd; delwedyddiaetli, delw-gerfiadaeth; delwgerhadnbsp;Statne, stat'� n, delw, cerfyll, certiunnbsp;Statuette, stat.�.et' n, delwennbsp;Stature, stats� ur n, uchder, taldranbsp;Statutable, stat'�.ta.bl a, cyfreithiolnbsp;Statute, stat lit�, deddf,cyfraith,gweith-redseneddok Statute-book, deddflyfrnbsp;Staunch, stansh.�Stanchnbsp;Stave, stav {^pth-ppnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt, dryllic;

dryliio yn ervrydd, n, erwydden; pomllin cerdd

STE

Staves, stavz np.�Staff amp; Stave Stavesacre, stav'za.kur n, Jlysiau�r llaunbsp;Stay, sta {pt amp;vp staid) v, aros, trigo;nbsp;attegu, da^, attal; n, arosiad, preswyl-iad; atteg. Stay-lace, carai gwasg-rwyin

Stays, staz gwasgrwym merch Stead, sted n, lie. To stand in one�snbsp;stead, ilenwi He un, llenwi ei gyflenbsp;Steadfast, stedTast a, slcr, dianwadal,nbsp;diysgog, disigl, ansigladwy, gorddi-Iwng, diymmod, cywirnbsp;Steadfastness, sted'fast.nes n, dianwad-alwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f rwydd, diysgogrwydd

Steadiness, sted�i.nes n, diwammal-Steady, sted'i o, diwammal, dianwadal, diysgog, gwastad

Steak, stak �, golwyth, dernyn o gig.

Beef-steak, haen eidion Steal, stil {pt stole, pp stolen) v, dwyn,nbsp;iledrata, cipio, ysgipio. To stealnbsp;away, myned ymaith yu ddirgelnbsp;Stealth, steith n, liedrad. By stealth,nbsp;yn Uedradaidd; yn ddirgelaiddnbsp;Stealthy, sterthi a, Uedradaidd; dirgelnbsp;Steam, stim w, ager, agerdd, anwedd;nbsp;tarth: v, anweddu, agerddu; tarthio.nbsp;Steam - boat, agerddfad, agerfad.nbsp;Steam-ship, agerddlong, agerlongnbsp;Steamer, sti'mur agerddlongnbsp;Steed, stid n, march, ceffyl; carnwyd^nbsp;Steel, stii dur, malaen: vt^ durio,nbsp;caledu. Steel-clad, dur-arfognbsp;Steely, stili a, durol, duriol, caiednbsp;Steelyard, stil'yurd n, pwyslath, dnrlathnbsp;ateep, stip n, dibyn, llethr, tyle: a, serth,nbsp;llethrol: vt, mwydo, soegi, sicionbsp;Steeple, sti'pl n, ciochdy. Steeplechase, meirchredegfa dros berthi anbsp;chloddiau

Steepness, stip'nesn, serthedd, llethredd Steepy, sti'pi o, dibynaidd, serth, llethr-ognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[io; cyieirio

Steer, sti�r n, bustach, enderig: v, llyw-Steerage, sti�r aj n, llywiad; llywle Steersman, sti�rz'man n, llonglywyddnbsp;Stegano^raphy, steg.Sr.nog'raJ� n, cel-ysgrifiaeth

Stegnosis, steg.no'sis n, bolrwymiad Stegnotic, steg.not'ik a, bolrwymolnbsp;Stele, stil n, bon, camnbsp;Stelene, stel'in a, colofnaidd, colofnognbsp;Stellar, steTur, Stellary, sterur.i a, serol,nbsp;serenol, seng

Stellate, stel'at a, serenaidd, pelydraidd SteiiatioQ, ste.id shun �, ymlewyrchiad,nbsp;pelydriad sereaiad


323

-ocr page 348-

STI pEth, fat, ere, met, mar-ine, pin, �rb, on, curve, cut, t�^=too, t^k=took;

SteUiierous, �te.iit'ur.us o, serog 1 daull Steiiiiorm, stel'i.torm a, pelydrol, ser-Steliionate, stei'i.�.nat n, gwerthiantnbsp;eiddo arail, geuwerthiantnbsp;Stem, stem �, paladr, corsen, cyff, pill,nbsp;bon; ach; tjJwjt�; pen blaen, durynnbsp;liong: vt, nofio yn erbyn; gwrth-sefyll; attal; darostwngnbsp;Stench, stensh n, drewdod, drygsawr,nbsp;archwa: vt, drewi, drygsawrionbsp;Stencil, sten'sii ariiwio [Ilaw fernbsp;Stenography, sti.nog'ra.fi �, byrysgnf',nbsp;Stentorian, sten.to�r'i.an a, uchelgrochnbsp;Stentorophonic,sten.tur.�.ton'ika,croch�nbsp;leisioi. Stentorophoniotube, liafar-gom, gwaeddgorn, ndgorn llatarnbsp;Step, step n, cam, camre, cerddediad;nbsp;flon ysgol: vi, camu; cerdded. Tonbsp;step aside, troi naili ochr. To stepnbsp;bac^ myned gam yn oi, rhoi adiamnbsp;Steporother, step'bruTH.�r n, liysfrawdnbsp;Stepdaughter, step'd�.t�r n, iiysferch,nbsp;merch wen

Stepfather, step'fS.TH�r �, Ilysdad, tad Stepmother, step'muTH.�r n, liystam,'nbsp;mam wen

Steppe, stepT n, gwastattir diffaeth Stepson, step'sun n, Ilysfab, mao gwynnbsp;Stercoration, st�r.k�.ra'shun �, teiliadnbsp;Stere, sti�r �, mesur Firengig 35.316581nbsp;o droedfeddi cyfangorff [ei dybnbsp;Stereodox, stiVh�.doks a, digyfnewid ynnbsp;Stereometry, sti�r'i.om'i.tri n, cyfan-fesuriaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ystrydebu

Stereotype, sti�r'i.�.t�p n, ptrydeb; vt, Sterile, ster'il o, difl'rwyth, antuddiol;

hysp nbsp;nbsp;nbsp;[diffrwythder

Sterility, ste.ril'i.ti �, anfirwythJondeb, Sterilize, ster il.�z di�rwythonbsp;Sterling, stur'iing arian bath ynbsp;deyrnas: a, gwirfath; cylreithlawn;nbsp;pur, diiwgr; cynnwynoi; rhagorolnbsp;Stern, stam a, sarig, suriym, cuchiog:

n, llyw liong; y pen ol [ddwyfron Sternal, st�r'nai a, perthynol i asgwrn ynbsp;Sternmost, sturnm�st a, olat, nesaf i�rnbsp;.sternness, st�r'nes n, sarigrwyod [IJywnbsp;Sternum, st�r'nura asgwrn y ddwytronnbsp;Sternutation, 8t�r.n�.ta'shun n, trew�nbsp;iad, tisiad

Sternutative, stdr.n�'tamp;.tiv, Sternutatory, st�r.u�Ta.tur.i a, yn peri tisian Stertorious, st�r.t�Vi.us, �tertorous,

^ st�r't�.rus o, chwyrnog Stew, st� n, isgellj twymdy; puteindy:

t�, araf-ferwi nbsp;nbsp;nbsp;[dystain

Steward, st�'�rd n, goruchwyhwr;

Stewaraship, stu'urd.snip goruchwyl-iaeth; dysteiniaeth fgwerth ^c. Stica, st�'ka arian bath Sacsonignbsp;Stick, stik n, pren, ffon, pastwn, llaw-fi'on: V {pt amp; pp stuck), glynujnbsp;gludo; rhuso, petruso; gwanunbsp;Stickiness, stik'i.nes n, giudiogrwyddnbsp;Stickie, stikT i?, ymdra��rthu; ymyr-aeth; ymoleidio [dom, crot�ellnbsp;Stickleback, stikLbak w, brithyil ynbsp;Stickler, stik'i�r n, ymyrwr, giynwrnbsp;Sticky, StikT a, gludiog, glynoinbsp;Stiff, stif a, syth, anystwyth, anhyblyg;nbsp;gwrthnysig, ystyfnig. Sti�' gale, awelnbsp;gref. Stitt with coid, wedi sythunbsp;Stiften, stifn v, sythgaledu; sythunbsp;Stiffnecked, stif nekt a, gwargalednbsp;Stiflness, stifnes n, anhyblygedd, syth-dra, sythni; anhynawseddnbsp;Stifle, st�'� vtf mygu, difloddi; celanbsp;Stigma, stig ma 71, nod haiarn; gwarth-nod, anairnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwaradwyddo

Stigmatize, stig'md.t�z gwarthnodi, Stile, st�l �, camfa, llamtanbsp;Stiletto, sti.lef � n, bidog, cyllellgledd ^nbsp;Still, stil a, llonydd, tawel, dystaw, di-gyfiro: vt, tewi, Uonyddu; dystewi:nbsp;ad, eto, er hyn, er hyny, yn wastadol:nbsp;n, distyilai, Still-born, marw-anedig,nbsp;ertnyiaidd. Stil! life, bywyd ilysieuoinbsp;Stiliatitious, stil.a.tish'us a, distyilaiddnbsp;Stiiiatory, stira,tur.i n, distylldynbsp;Stillness, stil'nes tawelwch, dystaw-rwydd, llonyadwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fairgoes

Stilt, stilt w, tudfach, ystudfach; aderyn Stimulant, 8tim'�.lant a, cyffroawij cy-nhyrfiol: n, cyfir�yddnbsp;Stimulate, stimTi,lat symbyln;

nog, cymhell, cyffroi nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Stimulation, stim.�.ia'shun n, symoyl-Stimulus, stim�.lus (^p stimuli, stim-�.l�) n, cymheliai; swmbwi, yspardun Sting, sting {pt amp; pp stung) 7i, colyn,nbsp;conyn: vi, pigo, brathu a cholyn;nbsp;dwysbigo. Having a sting, colynognbsp;Stinginess, stin'ji.nes n, cnntachrwyddnbsp;Stingless, sting'ies a, digolyn; diniwednbsp;Stingo, sting'g� n, hen gwrw cryfnbsp;Stingy, stinji a, crintach, anhaei, calon-gauad, A stingy one, cledryn; cledre�nbsp;Stink, stingk n, drewi, drewdod, drew-sawr, drygsawr: vi ( pi stank amp;nbsp;pp stunk), drewi. Stinking, drewi^dnbsp;Stinkard, sting'k�rd n, drewgi, dre^lnbsp;Stint, stmt vi, tertynu; dogni, prinhaU,nbsp;cytyngu: n, tertyn, cyffinnbsp;Stipend, st�'pend �, tSl, cyllog; hur


-ocr page 349-

�rc; late, lYnc, n�, m�te; she, 2h=z Uz�re; thin, this; j=dzh. STR

Stipendiary, sti.pen'di.nr.i n, cyflojrddyn.

Stipendiary magistrate,ynad cyflogedig Stippling, stipling n, math o gerfiadnbsp;Stipulate, stip'�.lat Vy ammodi; cytunonbsp;Stipulation, stip.ii.la'shun n, ammod;

ammodiad, cytundeb Stir, stur n, ystwr, cynhwrf, cyffro,nbsp;twrf, dadwrddi v, cyffroi, cynhyrtu,nbsp;annog, cymheli; symmud, ymsym-mud, rhodio. Stir-about, liymru,nbsp;nwd. sucan. To stir up a tumult,nbsp;codi terlysg, peri cynhwrtnbsp;Stirless stiir'les a, digyfiro, disymmudnbsp;Stirp, sturp n, ach, teulu, cenedlaethnbsp;Stirrup, stur'up n, gwarthafl. gwrthafl,nbsp;gwarthol. Stirrups, gwartholion,dwyarnbsp;Stitch, stitsh �, pwyth; gwaew, gwyneg:

vty pwytho, gwni'o Stithy, stith'i n, ein^ion; gofailnbsp;Stive, stxv vtj malldwymno; tynlenwinbsp;Stiver, sfi'vur n, dimai yr EUmynnbsp;Stoat, stct n, carlwm, gwichydd j^iadnbsp;Stoccado, sto.ka do n, brath, cleddirath-Stock, stok n, bon, cyfif, boncyff. coet-trych; tyiwyth, edr^; da, anifeUiaid;nbsp;nwyddau; golud, yst�r; gwddfdorchjnbsp;gwddf-liain: t�lt;, cyffio, bonio: ystoriOinbsp;cyflenwi. Stock-dove,ysguthan. Stockjobber, prynwr neu werthwr dyled ynbsp;deyrnas. Stock-ioc^ do cyfl' gwn.nbsp;Gazing-stock,gwawd-ddrych. Laughing-stock, gwatwamod. Stock-still,nbsp;digyflro. Stock and bit, tr�wr,tyiliad-ur. Stocks, cyflfiou, gefyn; dyledionnbsp;y deyrnas; seiigyffiau Hongnbsp;Stocking, stok'ing n, hosan. Blue-stocking. benyvr ddysgedig [gyfrifiadnbsp;Stocktaking, 8tok'ta.king n, nwydd-Stoic, sto ik n, Stoiciad, un o ddysgybl-ion Zeno, athronydd yn Athen gyntnbsp;Stoical, sto'i^l a, fel Stoiciad, dideimladnbsp;Stoke, stok v, edrych ar oi tinnbsp;Stoker, sto'kur �, tanborthwrnbsp;Stole, stoi n, math o wisg urddasol: ptnbsp;�Stealnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amser hebgor

Stolen, sto'in Steal. Stolen hours, Stolid, sto/id a, ffol, ynfyd, hurtnbsp;Stolidity, sto.lid'i.ti n, fibleddnbsp;Stomach, stum'ak n, cylla; chwantnbsp;bwyd: vt, digio, ymddigio, ffromi.nbsp;Pit ot the stomach, geneu�r cyllanbsp;Stomacher, stum'a.tshiir n, bronfoll,nbsp;dwyfroneg; broneg 1 cronibilaidnbsp;StomachfuJ, stum'ak.f��el a, sang: n,nbsp;Stomachfulness, stum'ak.f^l.nes

igrwrdd [i�r cylla: a, ilesol iV cy*la Stomachic, sto.mak'ik �, meddyginiaeth

Stond, stond n, sefyllta, safle Stone, ston n, careg, maen; 14 pwys;nbsp;8 pwys o gig; cleiyd y maen, y gareg:nbsp;W, llabyddio, baeddu a cheryg: a,nbsp;meinin; o geryg. Stone-bells, clychnbsp;y ceryg. Stone-chat, math o ader5rn.nbsp;Stone mason, saer maen. Blue-stone,nbsp;copras glas. Boundary-stone, maennbsp;ffin. Grind-stone, maen liif, maennbsp;llifo, hogfaen. Precious stone, maennbsp;gwerthfawr. Rocking-stone, maennbsp;chwyf. Stone in the bladder, maennbsp;tostedd. Stone of testimony, coelfaen.nbsp;To cut for the stone, maendrycnunbsp;Stonecrop, ston'krop n, briweg, briwegnbsp;y ceryg, bywlys

Stonewort, st�n'w�rt n, rhawn yr ebol Stony, st�n'i a, caregog, ceryglyd, maen-ol; caled. A stony place, creiglenbsp;Stood, st^dy�lt; amp; pp.�Standnbsp;Stool, stwl n, mainc, yst�l; ymgarthnbsp;Stoop, 8t\^p r, plygu, ymgrymu, crymu;nbsp;ymostwng

Stop, stop V, attai, rhwystro; cau; gor-phwys: n, arosiad, attaiiad; gor-phwysDod [ uttaliedigaeth; arosiad Stoppage, stop'aj n, rhwystr. attaiiad.nbsp;Stopper, stop'ur, Stopple, stop'l n, cau-edyda^ top, topyn

Store, st��r n, yst6r, trysor; amledd;

ystorfa; v�, ystorio; diwaliu; trysori Storehouse, stoyhuws (storehouses,nbsp;st��r'h�^z.iz) �, ystordynbsp;Stork, stdrk n, ciconia, cnwibon, cr^,nbsp;cr�yi- gwyc, er�yr glasnbsp;Storm, st�rm n, ystorm, tmmestl, gyr-wynt; rhuthrgyrch; v, tymmestlu, ys-tormio; tyrddu; rhuthro ar. To takenbsp;by storm, cymmeryd trwv nerth arlaunbsp;Stormy, stor'mi a. tymmestlog, ystormusnbsp;Story, st�V� n, nanes; chwedl; liofft:nbsp;vt, rhoi banes, adrodd. Story-teLer,nbsp;chwedleuwT; celwyddwrnbsp;Stound, st�wnd rf, gofidio: n, gotidnbsp;Stout, st�wt a, mawr, cadarn; talgryf;

dewT, gwrol, glew nbsp;nbsp;nbsp;[der, giewder

Stoutness, stiiwt'nes n, pybyrwch, cryf-Stove, stov n, twymay; tau-gell: pt amp; pp.�Stave

Stow, sto vt, cyfleu, gosod mewn trefn Stowage, sto'aj n, ystorle, ystordy;

cvllead; ystordal nbsp;nbsp;nbsp;f llygaowyrni

Strabism, stra bizm n. trawseurychiad, Straddle, stradl vi, bongamu; setyll,nbsp;Ccrddcd,m;u larcho^auth a�rtr:iedariednbsp;Straggle, strag'i vi, gwahan-grwydronbsp;Straggler, strag'l�r �, crwydryanbsp;325


-ocr page 350-

STR path, fat, ere, met, m3.-rine, pin, �rb, on, c�rve, ent, t\v=too, twk=took;

.Straight, strat a, uniawii, cyinawys: aa.l Streak, strik n, Uineii, ilin, liinelinoa, riiag biaea, ar gyler wyneb, riiagddo. riies; oi, hawc: vt^ rbesu, llinnodi,nbsp;Straigiit-edge, llineliai, llmellyr. llinellu. Ring-streaked, cylchtrith

Straight-forward, didwyll, annicheil-gar, uniawn; cymhwys Straighten, stra'tn vt^ unioni, uniawnunbsp;Straightness, strat'nes unionedd,nbsp;unionaeb, cymhwysdernbsp;Straightway, strat'wa yn unionnbsp;gyrchoi, yn ddiattregnbsp;Stram, stran n, yssigiad, dirdroad, twrf;

tynaer; ymdrech; iaith, t�n, auli: �, * tyrfu, dirdroi. yssigo; ymegn�o; tyn-hau; nidlo. A lofty strain, uchei-d�n.nbsp;To strain a point, ymestyn dros y nodnbsp;Strainer, stramur n, hidl, liiain hidlonbsp;Strait, strat ad, cyfyng, cul, tyn, caeth:nbsp;71, cytyngder; cyfyngtor, cuiior, mein-for. Strait-waistcoat, caethwasgodnbsp;Straiten, stratn cytyngu; tynhaunbsp;Straitness,strat'nes M,cytyngedd; ty ndernbsp;Strand, strand n, traeth, glan dwfr;nbsp;camo (^rhaff): v, lloxio, gyxu neunbsp;redeg ar draeth

Strange, stranj a, dyeithr, estronol, rhy-ledd, anarferoi, newydd, chwith Strangeness, stranj�nes �, dyeithrwchnbsp;.''tranger, stran'j ur �, dyeithriad,dyeithr-yn, alltud, dyn dyeithr, cstron, adweinbsp;Strangle, strang'gl vt, tagu, ystagu,nbsp;llindagu. Strangle-weed, gorfanadl,nbsp;tagwygnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[clwyf yr ysgytaint

Strangles, strang'glz np, ysgyfeinwst, Strangulation, strang.g�.la'shun n, tag-iad, ystagiad, Jlindagiad [lerddwtrnbsp;Strangury, strang'gii�r.i n, tostedd, dy-Strap, strap n, carai; f�rewyll: vt,nbsp;ffrewyllio, IJabio a charainbsp;Strappado, stra.pa'do n, cosp filwraiddnbsp;Strapper, strap'ur �, ilabi; Jlab�esnbsp;Strata, stra't^ wp.�Stratumnbsp;Stratagem, strat'a.jem n, ystranc, ys-tryw, cyfrwysdro, dichell, dichelldronbsp;Stratification, strat. i. fi. ka shun n,nbsp;gweiyaeth, haeniadnbsp;Stratify, strat'i.fi vt, haenn, gwanafunbsp;Stratocracy, stra.tok'ra.si n, cadlyw-odraethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_gwanat, gwely

Stratum stra'tum (p strata) n, haen, Stratus, stra'tus n, niwigwmwlnbsp;Straw, stro n, gwelit; gwelltyn. Straw-colour, Straw-coloured, meiynwyrfnbsp;Strawberry, stro'ber.i n, syf�en, memsennbsp;Strawy, stro'i a, gweiltaiod, gweiitognbsp;Stray, stra vi, erwydro, cyfeihorni: n,nbsp;erwydryn, anifail crwydr: a, crwydrol,nbsp;colledig, ar goll, ar gyleiliorn

Streaky, stn'ki a, rnesog, llineliog Stream, strim n, firwd, ffryaiit, nant;

brwynen afon: v, ffrydio, llifb Streamer, stri'miir n, baner, Human,nbsp;baniarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fi'rydan, comant

Streamlet, strimOet n, corffrwd, gofirwd, Streamy, stri'mi a, ffrydiol, fi'rydiognbsp;Street, strit n, heol, ystryd. Streetwalker, putain gyhoedd. A little ornbsp;narrow street, heolan, hewlannbsp;Strength, strength n, cryfder, nerth,nbsp;grym, gailu, cadernid, gallueddnbsp;Strengthen, streng'thn v, nerthu, cryf-hau, grymuso, cadarnhaunbsp;Strengthener, streng'thn.ur �, cryf hawr,nbsp;cadarnhawr [dirym, gwan, egwannbsp;Strengthless, strength les a, dinerth,nbsp;Strenuous, stren'�.us a, bywiog, pybyr,nbsp;ymdrechgar, ymegniol, gwresog, glewnbsp;Strepent, strep^ent, Streperous, strep'-ur.us a, trystfawr, bloeddgarnbsp;Stress, stres w, pwys, mawrbwysnbsp;Stretch, stretsh v, estyn, dirdynu, tynu,nbsp;tynhau; ymestyn, ymystwyro:nbsp;estyn, tyn, estyniad; ymestyniadnbsp;Stretcher, stret'shur ti, tresti, trawstnbsp;^gt;trew, strw {sirown') vt, gwasgaru, liet-taenu, taenellu, taenu, taenu ar led,nbsp;wynebdaenu, sarnu; chwaJunbsp;Stri�, str�'i np, rhychau mewn creginnbsp;neu golofnaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhychog

Striate, stri'at, Striated, str�'a.ted a. Stricken, strik'n pp.�Strike. Strickennbsp;in years, hen, oedranusnbsp;Strickle, strik'1, Strike, stri'k w, eyfor-bren, gwastadbren, cytoryddnbsp;Strict, strikt a, cytyng, caeth, caethiwus,nbsp;manwl, tyn, hym, tost, tostlymnbsp;Strictness, strikt'nes �, manylrwydd,nbsp;manyledd, manylwch, caethdernbsp;Stricture, strik'tshur n, rhwymiad; byr-sylwad, eyffyrddiad, syiw deilliolnbsp;Stride, strid {pt strode, pp stridden,nbsp;stnd'n) V, rhoi hirgam, brasgamu:nbsp;w, cam, hirgam, brasgam [trwstnbsp;Stridor, str�'d�r n, mawrdrwst, twrf,nbsp;Strife, str�r n, cynhen, ymryson, tertysg,nbsp;amrafael, cecraethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ion (p)

Strigment, strig'ment re, crafiad; creif-Strike, str�k (p^ struck, pp stricken, strik'n) v, taro, euro; gwastatau,nbsp;cylorio; gostwng, iselu: n, cyfor;nbsp;mesur gwastad, pwyseinbsp;Striker, str�'kur n, tarawydd; cyfbrbrennbsp;32tgt;

-ocr page 351-

5rc; late, l�ne. n�, m�t�; she zli=z azure; thin, this; )=dzh. STU

ijtrikin^, str�'king a, hynod, nodedi^.

od : n, tarawiad; cyforiad String, string to, liinyn; tant: vt (^pt hnbsp;pp strung), liinynu; tantio, tenynunbsp;Stringency, strin'ien.si to, caethdernbsp;Stringent, strin'jent a, rhwymol, caeth,nbsp;tyn; bolrwymolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( ar anifeiliaio

Stringhait, string'h�lt a, math o glofni Stringy, string'! a, llinynog; eludingnbsp;Strip, strip TO, llain, llafn, llefnyn: vt,nbsp;diosg, dadwisgo, dynoethi, ysbeilionbsp;Stripe, strip n, gwialenod, fflangeliiad,nbsp;flbnod; Uinellres: vi, brithresu, 11. n-ellresu, rhesu; �rewy�io {^llencynnbsp;Stripling, stripping to, glaslanc, llancnbsp;Strive, str�v (^pt strove, vp striven,nbsp;striv'n) vi, ymegnio, ymdrechu, ym-orchestu, ymgeisio; ymrysonnbsp;Strix, striks n, dylluan, cuannbsp;Strode, strod pt.�Stridenbsp;Stroke, strok to, dyrnod, ergyd tarawiad,nbsp;tone; llinell; vt, llochi, dyioti, gorilytnunbsp;Stroll, strol vi, erwydro, ymwibio, gwibgt;nbsp;grwydro, rhodiena

Stroller, str�'i�r to, gwibiad, gwibddyn, gwili, erwydryn; gwibferch, erwydresnbsp;Strong, strong a,cryf� galluog, grymus,nbsp;cadarn, gwrdd,erddrym,nerthol,pybyr.nbsp;Stronger, strong'gur cc?, trech, cryf-ach. Strongest, strong'gest sd, trec�atnbsp;crylafnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reader, amddiffynfa

Stronghold, strong'hold to, cadarnfa, Strop, strop to, carai hogi, min-garai;

rhaff dorchedig: vt, minio Strophe, strof'i to, pennillnbsp;.Strophes, strofos to, bolwstnbsp;Strout, struwt v, balch-chwyddo, ym-Strbve, str�v;)t.�Strivenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwyddo

�Strown, stron pp.�Strew �Struck, struk^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadol

Structural, struk'tshii.ral a, eyfansodd-Structure, struk'tshur to. adail, adeilad, adeiladaeth; fturf, gosodiad, trefniad jnbsp;�yfansoddiad

Struggle, strug'lw, ymdrech, ymorchest;

tro, ymdrechu, ymryson, ymwthio Struma, strw'ma (p strum�, strw'mi)nbsp;TO. manwyn, mandwyn, clwyf y brenin,nbsp;clefyd y breninnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( dwynog

Strumous, strw'mus a, manwynog, man-Strumpet, strum pet to, putain, cyffoden Strung, strong pt amp; pp.�Stringnbsp;Stmt strut vi, balchrodionbsp;Stub, stub TO, cyff, cippill, bonyn, bon-eyff; vt. codi bonion, dadwreiddio.nbsp;Stub-nail, darn hoeieunbsp;.Stubble, stub 1 to, sod, ceiefeurydd

Stubborn, stub'urn a, ewrthnysig, ys-tvrnig. cyndyn, gwargaled, cildyn Stubbornness, stub'ur.nesn.gwrthnysig-rwydd, ystytnierwydd, cyndynrwyddnbsp;Stubby, stub'i a, Hawn bonau; byrdewnbsp;Stucco, stak'd TO, math o gymmrwdnbsp;gt;tuck, stuk pt amp; pp.�Sticknbsp;Stud, stud TO, haid o feirch a chesygnbsp;maeu, gre, grewys; boglynynj hoeieunbsp;\ chlop mawr: vt. boglynunbsp;Student, stii'dent TO,mytynwr, ysgolhaig,nbsp;astudiwr, efrydydd, efrydwrnbsp;Studious, stu'di.us a, liengar, myfyr-gar, llyfrgar, meddylgar, efrydusnbsp;Study, stud'i to, myfyriad, myfyrdod,nbsp;efryd, astudiaeth,myfyriaeth; mytvr-gell, ilyfrgeil, efrydgeli: v, myfyrio,nbsp;etrydu, astudio, rhagtyfyrionbsp;Stufl', stu� TO, detnydd; dodrefn; cym-mysgwe, tenlh; peth, gwaelbeth,nbsp;ffiaaredd, ffwibri: v. sachu, sengu;nbsp;tynlenwi, gorlenwi; glythu, bolrythunbsp;Stultify, stul'ti.fi vt, ffolbrofinbsp;Stultiioquence, stul.tii o.kwens w, ffol-siarad, baidorad, gwagsiaradnbsp;Stum, stum to, gwin ar waith; vt, ad-newyddu gwin trwy ailymweithiadnbsp;Stumble, stum'bl v, tramgwyddo, ym-rwystro; to, tramgwydd, cam gwag.nbsp;Stumbling-block, maen tramgwyddnbsp;Stump, stump �, bonyn, cyfi', boneyffnbsp;Sumpy, stum'pi a, bonog, boneyffiognbsp;ittun, stun vt, svfrdanu, byadaru, hurtionbsp;Stung, stung pt amp; pp.�Stingnbsp;btunk, stungk/?i amp; pp.�Stinknbsp;Stunt, stunt vt, rhwystro twt, corinbsp;Stupe, st�p TO, meddyginiaeth gynhesol;

hurtyn, drel, penbwl, oelti Stupefaction, st�.pi.tak'shun to, syfrdan-iad, hurtiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sylrdanol

Stupefactive, st�.pi.fak'tiv a, syfrdanus, Stupendous, st�.pen'dus a, aruthrol, rhy-teddol mawrwych, enfawr [dwlnbsp;Stupid, st�'pid a, hurt syfrdan, pendew,nbsp;Stupidity, st�.pid'i.ti to, hurtrwydd, sytr-dandod, syfrdanedd, penfioleddnbsp;Stupefy, st�'pi.f� vt, sylrdanu, hurtionbsp;Stupor, st�'p�r to, hurtrwydd, madron-dod, malldod, syudod, irdancnbsp;Stuprate, stii'prat vt, treisio, halogi,nbsp;llatnruddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ditorwyniad

Stupration, stii.pra'shun n, iiathruddiad, Sturdiness, stur'di.nes to, cyndynrwydd,nbsp;ystyfnigrwydd; crytdernbsp;Sturdv, stiir'di a. ystyfnig, cyndyn, tal-grvf, talgaled, haerxlug; cryt, tewgryt,nbsp;pybyrgryf; caiedsyth


327

-ocr page 352-

SUB p3.th, fat, ere, met, m.^-rine, pin, �rb, on, curve, cut, tw=too, t^k=took;

sub.l�m nes n, uc�eiedd, ardduniant Sublingual, sub.Iing'gwal a, dan y taf�dnbsp;Sublunar, sub.lii'nur, Sublunary, sub'-l�.nur.i a, isleuadol, isloerol, daiarolnbsp;Submarine, 8ub.mS..rm' a, tantbrolnbsp;Submerge, sub.m�rj' v, soddi; trochinbsp;Submersion, sub.m�r shun n, soaaiadnbsp;Submission, sub.mish'un n, ymostyngiadnbsp;Submissive, 8ub.mis'iv a, ymostyngol,nbsp;gostyngedig, isel, ufudd, utuddgarnbsp;Submit, sub.mit' v, ymostwng, ymrod^,nbsp;ymddarostwng, ntuddhaunbsp;Subnascent, sub.nas ent a, isdyfolnbsp;Subordinacy, sub.�r'di.na.si, Subordi-nancy, sub.�r'di.nan.si n, isymblygiad,nbsp;isra�doliaa, israddiadnbsp;Subordinate, sub.�r'di.nat a, Israddolnbsp;Subordination, sub.or.di.nli shun n, is-osodeaigaeth, israddiad, ymostyngiadnbsp;Suborn, sub.orn' vt, hogi dynion i �yngunbsp;anudon neu gyhawnu troseddnbsp;Subornation, sub.�r.na'shun n, tyst-gyflogiad, cyflogiad gau dystion nennbsp;droseddwyr [wys: ri, tystwysionbsp;Subpcena, su.pi'n^ n, gwyslythyr, tyst-Subreptitious, sub.rep.tish'us a, lladrad-ai dd.�Surreptitiousnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ arall

Subrogate, gubT�.gat vt, gosod yn Subscribe, sub.skriV v, tanysgn�o, llaW-nodi, dodi Uaw wrth beth; cydsyninnbsp;Subscriber, sub.skri'b�r n, tanysgnti��^�nbsp;rhagdalwr; cydsyniedyddnbsp;Subscription, sub.sbrip'shun n, tanya-gritiad; rhagdaiiadnbsp;Subsecutive, sub�sek'�.tiv �, dilynolnbsp;Subsequent, sub si.kwent a, canlynol,

gweai, dil3aiol, ar ol nbsp;nbsp;nbsp;wasanaethu

Subserve, sub.s�rv' vt, gwasanaetho, is-Subservience, sub.sfir vi.ens, Subser^-ency, sub.s�r vi.en.si n, iswasanaetn-iad, gwasanaetholrwydd

32S

Sturj^eoa, sc�r jun n, morbysg o r euw Sturk, st�rk n, �ustacP; aaner, treisiad ;

dyniawed nbsp;nbsp;nbsp;(_bioesgi, bloesgni

Stutter, stut �r vi, siarad ag attal arno, Sty, st� n, cwt, twic mocft, cut; lienbsp;brwnt; liylritben, liefrithen, ilefelynnbsp;Stygian, stij'i.aa o, u�ernolnbsp;Style, st�i w, dull, moda; dull ymad-rodd, ieithwedd; awyrlynag, nodwydanbsp;deiai; craffol, pin; enwad; coesignbsp;blodeuyn:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enwi, cylenwi [iaeth

Stylograptiy,st�i.og'r4.fi n, puntrysgrit-Styptic, stip'tik a, gwaedattaliol [olion Styptics, stip'tiks tipy gwaed*ddiados-Suasible, swa'si.bi a, darbwyiiadwy, au-nogaawynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad, deniad

Suasion,swa'zlmn n, annogaeth,cynghor-Suasive, swa'siva, enniiiol, argyhoeddol denol, darbwylliadolnbsp;Suavity, svra^ i.ti n, melusder, pereidd-der, mwynder; boneddigeiddrwyddnbsp;Sub. j?a;, tan-, is-, go-Subacid, sub.as id a, gosur, lied sur: n,nbsp;Subacrid, sub.ak'rid a, lledlym egraidonbsp;Subaction, sub^k'shun darostyngiadnbsp;Subah, sw'ba rhaglawiaeth yn In�ianbsp;Subaltern, sub'ol.t�m n,�is-sw7ddog: o,nbsp;is, tan, israddol |_ar gylch, cylchynoinbsp;Subalternate, sub.�l.t�r'nat a, cyachol 'nbsp;Subchanter, sub.tshan't�r n, isgantornbsp;Subclavian, sub.kla'vi.an a, ceseiliol[gornbsp;Subcommittee, sub.ku.mit'i n, isbwyil-Subcutaneous,sub.k�.ta'ni.tis a, isgroen-.Subdeau, sub.din' ti, isddeounbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o.

Subdecuple, sub.dek'�.pl a, yn cynmvrs un ran o daeg

Subdivide, sub.di.v�d'w, adrann, dyranu Subdivision, sub.di.vizh'un n, adran,nbsp;adraniad, dadrannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwys

Subdolous, sub'd�.lus �, dichellgar, cyt-Suodominant, sub.dom'i.nant isiyw-sain, is-iywnod (vt, tynu ymaith Subduce^ sub.d�s^ Subduct, sub.dukt'nbsp;Subducti ia, sub.duk'shuij dygiadnbsp;ymaith Lgorchtygu, gorthrechnnbsp;Subdue, sub.d� vt. goresgyn, darostwng,nbsp;Subgiobular, sub.glob'�.lur o, gogrwn,nbsp;crynaidd, ileagrwnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[disyfyd

Subitaneous,sub.i.ta'ai.usa,disyinmwth, Subjacent, sub.ja'sent a, isorweddolnbsp;Subject, sub'jekt n, deiliad; pwnc, tes-tyn: a, darostyngedig; caeth; rliwypi,nbsp;rhwymedigj agorednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dan

Subject, suD.jekt' vt, darostwng, dwyn Subjection, sub.jek'shun n, gostyngiad;,nbsp;ymostyngiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pwnc

Subjective, sub.jek'tiv a, perthynol quot;

�uojoin suDjom vt, a�cnwanegu, cys-sylitu, attodi. nbsp;nbsp;nbsp;[ostwng

Subjugate, sub'j�.gat vt^ gwarogi, dar-Subjugation, sub.j�.ga'shun n, dygiad dan lau, gwarogaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iedigol

Subjunctive, sub.jungk'tiv a, cyssylit-Subiapsarian, sub.lap.s�r'i.an n, is-gwympiedydd, un yu dal etholedigaeth wedi�r cwymp: a, isgwympie�yddolnbsp;Subiation, sub.la'shun n, cymmeriadnbsp;ymaith, dygiad ymaithnbsp;Sublimate, sub'U.mat n, unrhyw bethnbsp;fferyiigoethedig: vt, fferyllgoethi;nbsp;ucheiu, dyrctiatunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^arddunog

Sublime, sub.i�m' a, gomchel, arddunol, sublimity, sub.iim'i.ti, Sublimeness,


-ocr page 353-

�re; late, Tine, nS mute; she, zh=rz az�re; thin, thIs; )=:dzh. SUC

�absemciit, sub.s�r'vi.enc a, gwasan-

aethi^ar, isddetnyddiol, cynnorthwyoi, o�erynolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yddu, dartod

Subji�e, sub.s�d' vi, gwaelodi, ymion-�ubsidence, sub.s�'dens n, gwaelodion Subsidiary, sub.sid'7ur.i a, cynnorthwyoi, cymhorthol

Subsidize, sub'si.d�z vt, talu am gy-mbortn; rhoi cymhorth [porthdal Subsidy, subsi.di n, arian cymhorth,nbsp;Subsign, sub.s�n' vt, tanysgritenunbsp;Subsist, sub.sist' v, gorsetyil, parhau;

byw, bod; ymborthi; porthi, cynnal Subsistence, sub.sis'tens n, cjnnahaeth,nbsp;bywoliaeth, bywiolaeth; hanfodiad,nbsp;bodoliaeth; para; arosiadnbsp;Subsistent, sub.sis'tent a, hanfodolnbsp;Substance, sub'stans n, sylwedd, defn-ydd; swra; golud, cyfoetn, danbsp;Substantial, sub.stan'shal a, sylweddol,nbsp;cor�orol, det'nyddiol; cryt; cyloethognbsp;Substantiality, sub^tan.shi.al'i.ti, Snb-stantialness, sub.stan shal.nes n, syl-weddulrwydd; crytdernbsp;Substantiate, sub.stan'shi.at vt, syl-weddu, syiweddoli, profi, gwirionbsp;Substantive, sub'stan.tiv a, sylweddol,nbsp;tansatedigol: n, enw cadarn,sylweddairnbsp;Substitute, sub'sti.tiit n, dirprwywr,nbsp;tannorth; rhagfilwr: vt, rhoi yn lienbsp;Substitution, sub.sti.t�'shun n, dirprwy-osodiad, gosodia� yn 11enbsp;Substratum, sub.stra'tum (/? substrata,nbsp;sub.8tra'ta) n, is-liaennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adeilad

Substruction, sub.struk'shun �, tan-Subsultive, sub-suTtiv, Subsuitory, sub-sul'tur.i o, llamol, dychlamol, ar neid-iau nbsp;nbsp;nbsp;I dan

Subtend, sub.tend' vt, tanledu, ymestyn Subter�uent, sub.tur'll�.ent a, isredegolnbsp;Subterfuge, sub'tur.f�j n, cyfrwys-ocheliad, esgus, diangdwll, gocheigastnbsp;Subterrane, sub'ter.an n, landdaiarfanbsp;Subterraneous, sub.te.ra'ni.us, Subterranean, sub.te.ra'ni.an, Subterrene,nbsp;sub.te.rin' a, tanddaiarolnbsp;Subtile, sub'til a, man, manwy; cyf-rwys, synwyrlym, ffei, craff, dichell-gar, ystrywgar; treiddiol, teneunbsp;Subtileness, sub'til.nes, Subtility, subtil'i,ti n, tnanwye�d; treiddiolrwydd,nbsp;teneuder; cytrwysder, crafider, fieldernbsp;Subtiiization, sub.tiLi.za shun n, teneu-adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfrwys-ddadleu; fiuantu

Subtilize, suD'til.iz v, teueuo, teneuhau, Subtle, sufl a, cylrwys, ystrywgar, fieJ,nbsp;dicheligar, heigrafi'

^uotieueas, sut'i.nes, SuDtiety, sut l.ti n, cytrwysder, dicheUnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ erthynu

Subtract, sub.trakt' vt, tynu ymaith, Subtraction, sub.trak'shun n, tyniadnbsp;adan, erthyniaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[erthynir

Subtrahend, sub'trft.hend n, y rhit a Subandation,sab.un.da'shunn,liifeiriautnbsp;Suburb, sub'�rb n, rhagddinas, maes-drefnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[maesdref�l

Suburban, sfi.b�r'ban a, rhagddinasol^ Subventaneous, sub. ven. ta' ui. hs a,nbsp;gwyntog; gwagnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[porth, help

Suoventlon, sub.ven'shun n, cymhorth, Sut)version,sub.vur snunWjdymchweliadnbsp;Subversive, sub.vfir'siv a, dymchwelol,nbsp;dinystriol, dymchweliadol j gwyrdro-awl (^chwelyd, dinystrio; gwyrdroinbsp;Subvert, sub. vurt'vi, dadymchwel, dym-SubworKer, sub'wfir.kur n, isweithiwrnbsp;Succedaneous, suk.si.da'ni.us a, cyf-l�yddol, yn Uenwi lie peth arall [yddnbsp;Succedaneum, sak.si.da'ni.um n, cyfl�-Succeed, suk.sid' v, olynu, canlyn,nbsp;dilyn; Uwyddo, fiynu, tycio. To succeed to property,etifeddu meddiannau,nbsp;goresgyu

Success, suk.ses' n, liwyddiant, llwydd, �fyniant, fiawd; tyciant, rhwydd-debnbsp;Successtul, suk.ses'l^yl a, ilwyddiannus,nbsp;fiyniannus, fibdusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[liwyddiant

Successfuiness, suk.ses'fwl.nes n, Succession, suk.sesh'uu n, olyniad,nbsp;oiyniaeth, oliant, dilyniad, canlyniadnbsp;Successive, suk.ses'iv a, olynoi, ol-iannol, dilynol, canlynolnbsp;Successless,suk.ses'Jes a, aflwyddiannus,nbsp;diiwydd, anUodus, annhyciannusnbsp;Successor, suk.ses'ur n, olynydd, di-iynydd, goresgynydd; etitedd[gwymponbsp;Succiduous, suk.sid �,us a, parod inbsp;Succinct, suk.singkt'a, amwregysedig;

taclus, cryno, taifyr nbsp;nbsp;nbsp;[byrdra

Succinctness,suk.singkt'nes n, crynodeb, Succour, suk'ur �, porth, cymhorth,nbsp;cynnorthwy, ymgeiedd, amgeledd;nbsp;ymwared: vt, cynnorthwyo, cymhorth; ymgeleddu, amgeieddunbsp;Succourless, suk�ur.les a, digymhorth,nbsp;digynnorthwy, diachles, diamgeieddnbsp;Succulence, suk'�.Iens, Succulency,nbsp;suk'�.len.si n, ireidd-dra, irdernbsp;Succulent, suk'ii.lent a, ireiddiyd, ir,nbsp;iraidd, suddiawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[i lyny

Succumb, su.kum' vi, ymostwng, rhoddi Succussation, suk.u.sa'shun n, ysgyd-wad; tuthiad, trotiad [ysgytiadnbsp;Succussion, amp;u.kiish'tta n, ysgydwad.

829


-ocr page 354-

SUL path, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb, on, c�rre, cnt, t\v=too, t\Vk=took;

Such, sutsh a, cyfryw, y fath, cylieiyo. Such a man as he, gwr o�l �ath eJ.nbsp;SucU and such a place, y fan a�r tan.nbsp;Such a one, y cylryw un. Such asnbsp;these, fel y rhai hyn. To such as donbsp;so, i�r sawl j i�r rhai J a wnant fellynbsp;Suck, suk V, sugno, dyfnu; llyncu, yted;

n, sugn bron, llaeth bron Sucker, suk'ur w, sugnwr, sugnai,nbsp;sugnedydd; 5'Sgewyllyn, impynnbsp;Sucket, suk'et pergymmysg, ancwynnbsp;Suckle, suk 1 ut, rhoi bron, sugnonbsp;Suckling, suk'ling n, plentyn sugno,nbsp;inaethblentyn; creadur sugno; ilaeth-oen, oen sugno; math o teil lion gwynnbsp;Suction, suk'shun n, sugn, sugndyniadnbsp;Sudation,su.da'shunn, chwysiad jchwysnbsp;Sudatory, s�'da.tur.i n, chwysdynbsp;chwysia: a, chwysiol, chwysbairnbsp;Sudden, suden a, disytyd, dirybudd.

disymmwth, sydyn [sydynrwydd Suddenness, sud'en.es a, disymmwthdra,nbsp;Sudoritic, sii.du.rif'ik a, chwysbair,nbsp;chwysbar:�, meddyginiaeth chwycbarnbsp;Suds, sudz np, sebondrwythnbsp;Sue, sii V, rhoi cwyn, rhoi cyfraith,nbsp;cwyno ar; ymbil, yrnh^fedd, deisyf,nbsp;erfyn, cretu. To sue tor peace, yra-bil am headwch[dumpling, torpeii wernbsp;Suet, s�'et n, gwer, swyt, swytedd. Suetnbsp;Suety, sii'et.i a, gwerog, swyfognbsp;Suffer, sufur v, goddet, dyoddef; can-iatau, gadael

Sufferable, suf ur.^.bl a, goddefadwy Sufferance, suf'ur.ans ra, goddefiad;

amynedd nbsp;nbsp;nbsp;[ddefwr

Sufferer, suTur.�r �, dyoddefwr, go-Suffering, suffur.ing �, goddefiad;

dyoddeiaint: a, dyoddetol, dyoddefus Suffice, su.fiV igt;, bod yn ddigon, digoni,nbsp;digouoli, diwallu, boddloninbsp;Sufficiency, su.fish'en.si n, digonedd,nbsp;digonoldeb, digonoirwyddnbsp;Sufficient, su.fish'ent a, digon, digonolnbsp;Suffix, su.fitcs' vt, olddodi, ychwanegunbsp;Suffix, suf ias n, olddodiad, tertyniadnbsp;Sufflate, su.flat'uf, chwythu i tyny[fynynbsp;Sttfflation, su.fla'shun chwythiad inbsp;Suffocate, suf'o.kat vt, raygu, mogi, tagunbsp;Suffocation, sut.o.ka'shun n, mygiad,nbsp;mogiad, tagiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tagiadol

Suffocative, suf^o.ka.tiv a, mygol, Suffragan, suf'rd.gau a, cyunorthwyoi:

n, esgob cyunorthwyoi ( cydsynioi Suffragant, suf'ra.gant a, cynnort�wyol,nbsp;Suffragate, sufra.gat vtf pievuleisionbsp;gyda, pleidio

Suffrage, suTraj n, cymiiortn; etnoi-iraint, pleldlais; gwedUi cynnuileidta Suffumjgate, su.f�'mi.g�t vt, tanfygu,nbsp;twymtygunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tantygiad

Suffumigation, su. f�. mi. gii' shun rt, Suffumige, suf'ii.mij n, mygdarthnbsp;Suffuse, su.fiiz vt, tywaiit, taenellu drosnbsp;Suffusion, su.fii'zhun n, liettaeniad drosnbsp;Sag, sug n, chwanen y mornbsp;Sugar, shi^g ur n, sugr, siwgr: vt, sugro.nbsp;Sugared words, geiriau me , geiriaunbsp;gwenieithus

Sugary, sh^g'ur.i a, sugraidd, melus Sugescent, sii.jes'ent a, sugnolnbsp;Suggest, su.]est' vt, arat-grybwyll,nbsp;sibrwd, dirgel-goffau, crybwyllonbsp;Suggestion, su.jes'tshuu n, crybwylliad,nbsp;cyrbwyliiad, amnaid, awgrymnbsp;Suggestive, su.ies'tiv a. awgrymol, crv-bwylliadolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. [yn las

Suggilate, suj'i.lat v, maeddu yn ddu ae Suggil, sug'il vt, difr�onbsp;Suicide, sii i.s�d n, hunanladdiad, hun-anladd; hunanleiddiad, hunanloiruddnbsp;Suicidal, sii'i.si.dal a, hunanddinystriolnbsp;Suillage, sii il.aj n, budrffos; budreddinbsp;:)uit, silt n, cwyn, cynghaws, hawl;nbsp;delsyfiad, cais; trwsiad, cyflawnwisg,nbsp;par: v, cylatebu, gweddu, cytweddu,nbsp;cyfaddasu, cymmathu; trwsiadunbsp;Suitable, sii'ta.bl a, cytaddas, cyd weddol,nbsp;addas, cytaddas, cymhwys, gweddaiddnbsp;Suitableness, s�'t�.bl.nes n, cytaddas-rwydd, cymhwysder, addasrwyddnbsp;Suite, swit n, cytres; gosgordd, cyna-deithion, cydganlynwyrnbsp;Suitor, s�'t�r n, erfymwr, deisyfwr,nbsp;ymgeisydd; carwr, cariadfabnbsp;Suitress, sii'tres n, ymgeisytides; csif-iadterchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymddigio

Sulk, sulk vi, sarigo, cuchio, sori, cudd-Sulkiness, sul'ki.nes n, sarigrwydfigt; surni, atrywiogrwydd [sur, sarignbsp;Sulky, sul ki a, antoddog, atrywiog,nbsp;Sullen, snl'en a, sarig, anhylon, cucnilt;^nbsp;Sullenness, sul'en.es n, atrywiogrwydd,nbsp;soriant, antoddogrwydd, sarigrwyddnbsp;Sully, sul'i vt, Qiwyno, llycnwinonbsp;Sulphate, sul'fat n, utelawdnbsp;Sulphur, sul'fur n, brwmstan, llosgfaet^nbsp;Sulphuratiou, sul.tu.ra'shua n, vajSquot;nbsp;faemaeth, chniad

Sulphureous, sul.fiiVi.us, Sulphurus, sui'fur.us a, brwmstanaidd, utelaidanbsp;Sulphuric, sui.fii�r'ik a, uteiig

ouipnury, sultur.i �t, brwmstanol

.^uitan, BUl'tan n, ymherawuwr Twrci 330


-ocr page 355-

�r�; late, line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, this; }=dzh. SUP

Sultana, sul.ta'na, Sultaness, sul'tan.es n, ymherodres Twrci [ddwyreinioinbsp;Sultanry, sul'tan.ri �, ymherodraeth'nbsp;Sultriness, sui'tri.nes w, mwmdra,trym-des, mwUdranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tesopj

Sultry, sul'tri n, mwrn, mwll, trwm-Sum, sum n, sum, swm, cyfanritj syl-wedd: vt^ cydi;rynoi, cydgasgiu, symio Sumach, shw'mak n, corn yr hyddnbsp;Sumless, sum'les a, aneirit, dint, afrifednbsp;Summary, sum'ur.i a, byr, cryno;

taclusr n, crynodeb, crynoad Summer, sura'ur n, haf: a, hafol, hefinnbsp;hataidd: r, hatota, treulio yr haf.nbsp;Summer-house, hafdy, hatod, hafotty.nbsp;Summer-time, hatin, amser hafnbsp;Summerset, sum'�r.set n, naid dinbennbsp;drosbcn [cribyn, blaen, ban, bar, coinbsp;Summit, sum'it w, pen, copa, cnb, topnbsp;Summon, sum'un, Summons, sum unznbsp;vt, gwysio, arwysio, dyfynu; gaiwnbsp;Summons, sum unz ra, gwj's, dylyn. Anbsp;general summons, Ihvyrwysnbsp;Sumpter, sum'tur a, pyntarchnbsp;Sumptuary, sum'tsli�.ur.i a, perthyno*nbsp;i gost; traulgymmedryddolnbsp;Sumptuous, sum tsh�.us �, costlawr,nbsp;g^verthtawr; mawrwych, ardderchognbsp;Sumptuousness, sum tshii.us.nes n,nbsp;gwerthtawrogrwydd; mawrwycUeddnbsp;Sun, sun �, haul, huaii; y ghnaid: vi,nbsp;heulo; ymheulo. Sun-dial,deialhaul,nbsp;heu.oriawr, heulfynag. Sun-flower,nbsp;heuitiodeuyn, blodeuyn yr haul.nbsp;Sun-stroke, Stroke of tUe sun, ergyonbsp;yr haul, gordarawiad yr haui.�Insolationnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edyn

Sunbeam, sun'bim n, pelydryn, mych-Snnburnt, sun'burnt a, heuUeijm. mei-ynog nbsp;nbsp;nbsp;[Arglwydd

Sunday, sun'da n, dydd Sul dydd yr Sunder, sun'diir vi, ysgar, gwahanu, dy-dolinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 amrywion, amrywtoiion

Sundries, sun'driz np^ amryw bethau, Sundry, sun'dri a, amryw, amrywiolnbsp;Sung, sung pp.�Smgnbsp;Sunl^ sungk pp.�Sinknbsp;Sunniness, sun i.nes n, heuleddnbsp;Sunny, sun'i a, heulog, tesog, araulnbsp;Sunrise, sun'r�z n, codiad haulnbsp;Sunsec, sunset n, machludiad haulnbsp;Sunshine, sunshin w, heuiead, tywyn-iad haul. Suinmer-sunsnine, hatga-.nbsp;Sup, sup n, liymaid; liymeidyn: w, liy-meitian; cwynosa. swpera, swperunbsp;Super-u wch, goruwch, gor-, tra-, ar-Superable, su pur.a.bi a, gorchiygadwy

Superabound, s�.pur.S.�ugt;Vnd' vi, gor-moai, ardaigom, bod yn orhelaeth Superabundance, s�.pur.a.bun'dans n,nbsp;arddigonedd, gormodeddnbsp;Superabundant, sii.pur.a.bun'dant a,nbsp;gormodol, arddigonol, gorheiaethnbsp;Superadd, s�.pur.ad' vt, arddodi, gor-chwanegu, rhoi dros bennbsp;Superannuate, s�.pur.an'�.iit v, an-addasu gan oedran; oedlreinio, rhydd-hau oddi wrth lafur ar segurdalnbsp;Superannuation, s�.pur.an.�.a'sliun n,nbsp;oedtreiniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eddog, godidog

Superb s�.purb' a, mawrwych, mawr-Supercargo, s�.p�r.kar'g� n, goruch-wyliwr ilwyth iiong Luchwybrol Supercelestial, s�.p�r.si.les'tshalgor-Supercilious, s�.p�r.sil'yus a, balch,nbsp;gorfalch, ucheifalch, ysgoniliyd,nbsp;flroenuchelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorlalchedd

Superciliousness, s�.pflr.sii'yus.nes n, Superconception, s�.pur.kon.sep'shnnnbsp;ailleichiogiad

Supereminence, s�.pur.em'i.nens n, gor-uchragoriaeth nbsp;nbsp;nbsp;[ucbragorol

Supereminent, sU.pur.em'i.nent a, gor-Supererogate, sii.pur.er'o.gat vi, gor-wneuthur, gorgvflawnu Supererogation, s�.pur.er.�.ga'shun n,nbsp;afraid; gorhaeddiant, gorweithrediaanbsp;Superexceileiice, sii.pur.ek'sei.ens n,nbsp;trarhagoriaeth, trarhagoroledd, gor-ragoriaotli [rhagorol, gorodidognbsp;Superesceilent, s�.pur.ek'sel.ent a, tra-:iuper:etate, sU.pur.fi'tat vi, ail-feich-loginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[leichiogiad

Superfetation, su.pur.ftta'shun n, ail-Superrice, sii'pdr.fls �, gwyneh, arwyneb SuperiiciaJ, s�.p�r.tish'al a, arwynebol,nbsp;oas; ansylweddol

Supertic alness, sii.pdr.fish'al.nes n, bas-oer, arwyneOolrwydd; ansylwedd Superiicies, su.pur.flsh'i.iz n, arwyneb-ed�, gwynebtesur, caennbsp;Superiiiie, s�.p�r.f�n' a, meinwych.

dinesig, tecat, goreu [edd, gormodedd SuDerfluity, s�.p�r.tiii'i.ti n, arddigon-' Superfluous, sii.purflii.us a, gormod,nbsp;gormo Id, alraid, arddigon [gormodeddnbsp;Superfluousness, s�.p�r'ttu.us.nesnbsp;Super.nuuce, s�.pur.in.d�s' vi, dwyn inbsp;mewii yn chwaneg; liawndueddunbsp;Superintend, sii.pur.m.tend' vt, aroiygu,nbsp;goruchwylied, golygiadu, earych ar oinbsp;Ouperuitendence, s�.pur.iii.ten'uens n,nbsp;aroiygiad, golygiad, goruchwyiiad;nbsp;goruchwyiiaeth, golygiauaethnbsp;331


-ocr page 356-

SUP path, fat, �r�, met, m�.-rme, pin, orb, on, curve, cut, t^=too, t^k=took;

Superintenaent, s�.pur.in.ten'uent n aroljgwr, goruchwyliwr, golygiedyddnbsp;Superior, s�.pi'r'i.�r o, uwch, uwch law,nbsp;goruwch; trech; ffwell, rhagorach: �nbsp;blaenor, uchafiad, un uchraddol. Superior courts, y llysoedd uchatnbsp;Superiority, s�.pi'r.i.or'i.ti �, uchat-iaeth, biaenonaeth, rhagoriaethnbsp;Superlation, s�.p�r.la'shun �, gor.

d'dyrchatiad, gormoaedd j mwyhad Superlative, s�.p�r'l^.tiv a, uchaf, uch-elat; eithalol; goreunbsp;Superlatively, su.pur'la.tiv.li ad^ yu ynbsp;radd uchat, dro3 ben I uchafrwyddnbsp;Superlativeness, s�.p�r'la.tiv.nesnbsp;Superlunar, s�.pur.l�'n�r a, uchioerol,nbsp;uchleuadolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ly^ol, uwch y byd

Supermundane, sii.pur.raun'dan a, uch-SupernaJ, s�.p�r'nai a, goruchel; nefol Supernatant, s�.p�r.na'tant a, yu nofionbsp;ar y wynebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nofiad ar y wyneb

Supernatation, s�.pur.nd..ta'shuu n. Supernatural, sti.pur.nat'shii.rai a, gor-ucdnaturiol, goruchanianol, gorauian-ol, uchanianoi

Supernumerary, sti.pilr.n�'mur.ur.t n.

un dros ben y rhif: o, goruchritol Superscribe, s�.'p�r.skr�b vt^ arysgritenu,nbsp;arlythyru, ysgriten uwch beunbsp;SuperscnptioD, s�.p�r.skrip'shun ar-ysgrifen, arysgnleniad, arysgritnbsp;Supersede, s�.p�r.sid' vf, diswyddo, di-Jreinio; cymmeryd ei lenbsp;Superstition, sii.pur.stish'uu w, coel-gretydd, otergoei, geugoel, gorgrednbsp;Superstitious, s�.p�r.stish'us a, coel-grefyddol, ofergoeius, gorgredusnbsp;Superstructure, s�.p�r.struk'tsh�r �,nbsp;aradail, goruchadeiladnbsp;Supervene, s�.p�r.vm' vi, dyfod arnbsp;ddamwain, dyfod yn ychwanegoinbsp;Supervenient, s�.p�r.vi'ni.ent a, dam-weitiddytodol, ychwanegoinbsp;Supervention, sii.pur.ven'shun n, dam-weinddyfodiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arolygu

Supervise, s�.p�r.v�z' gorucholfgu,' Supervisor, s�.p�r.v�'z�r n, ucholygwr,nbsp;arolygydd, goruchwyliwrnbsp;Supine, sii.pW a, a�r wyneb i fynyjnbsp;dioglyd, segurilyd, diwaith, digych-wyn, anofalusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�[berfoi

Supine, s�'p�n n, math o enw cadarn Supiueness, s�.p�n'es n, diotal wch, syrth-ni, anofaiwch

Suppeditate, su.ped'i.tat vf, diwalJu Supper, sup'ur n, cwynos, swper, hwyr-Supperiess, sup'ur.ies a, digwynos ^bryd

Supplant, su.piaut' vty Uisodii, twyil-

arechu, gweithio danodd Supplanter, su.plan't�r n, disodlwrnbsp;Supple, sup'1 u, ystwyth, hybljg, Uipa,nbsp;twythig: v, ystwytho, liipaunbsp;Supplement, sup'li.ment n, attodiadnbsp;Supplemental, snp.ii.meD^tal, Supplementary, sup.li.men'tur.i, Suppletory,nbsp;sup'ii.tur.i a, cyflawniadol, cyflawn-edigoi, adchwanegol, attodiadolnbsp;Suppleness, sup'l.nes n, ystwythdernbsp;Supplial, su.pi�'al n, adgyflenwadnbsp;Suppliant, sup'li.ant, Supplicant, supTi-kant n, ymbiliwr, gwedd�wr: a, eriyn-gar, deisytol, ymostyngolnbsp;Supplicate, sup'li.kat v, erfyn, gwedd�o,nbsp;ymbilio, deisyfu, crefu, erchinbsp;Supplication, sup.U.ka'shun n, deisyf-iad, erfyniad, ymbiliad; archiadnbsp;Supplicatory, sup.ii.ka't�.ri a, erfyniolnbsp;Supply, su.pi�' n, porth, cymhortn, cyn-nortWy; adgynenwad: vf, cyfienwi;nbsp;dirprwyo; cynnorthwyo, cynnalnbsp;Support, su.p�'rt' u, atteg, gwrthgefh,nbsp;cynnaliaeth, cefnogaeth: vt, attegu,nbsp;gwrthgetnu, dal i fyny, cynnal, dy*nbsp;borthi, myntumio, cetnoginbsp;Supportable, su.po Vta.bi u, cynnaladwy;

goddefadwy nbsp;nbsp;nbsp;|_tybiadwy

Supposable, su.po'za.bl a, tybygadwyf Supposal, su.pij'zal �, tyb, tybygiadnbsp;Suppose, su.poz' vt, ty bio, tybied, tybygii�nbsp;meddyiiedj cymmeryd yn gamataolnbsp;Supposition, sup.o.zish'un n, tyb,nbsp;meddyliad [chymmygol, tybygolnbsp;Suppositional, sup.o.zisli'un.al a, dy-Supposititious, su.poz.i.tish\is a, gau-twyllddirprwyol, liugiol, ���gicdignbsp;Suppositive, su.poz'i.tiv a, tybiedig*nbsp;Suppositives, goduodolion j^ygiaethnbsp;Suppository, su.poz'i.tur.i it, riielrledd-Suppress, su.pres' vt, cyfarsangu, llethd,nbsp;celu, dirgelu; dystewi, gostegunbsp;Suppression, su.presh'un n, didoymiad,nbsp;Jlethiad; celiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadol

Suppressive, su.pres'iv o, celiadol, heth-Suppurate, sup^�.rat v, crawnu, gori� llynori, madrunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

Suppuration, sup.�.ra'shun n, goriao, crawnrediad, madredd, llynoriadnbsp;Suppurative, sup'�.ra.tiv a, crawnllydnbsp;itupputation, sup.�.ta'shun �, cyfntiadnbsp;Suppute, su.piit^v^, cyfrif, bwrw cjtriinbsp;SupraJapsarian, s�.pra.lap.s�'r'i.aunbsp;uchgwympiedydu; un yn dal etnol-edigaeth cyu cwymp Adua: a, ucn-gwympiedyddol


332

-ocr page 357-

SUS

late, l�nc, no, mute; she, z1i=aziltre; thin, rms; 'j=lt;l7,h.

Saprainundane, b�.pia.mua'daQ a, uca-ddaiarol, nefol nbsp;nbsp;nbsp;[oi

Snpravtii^car,s�.pr^.rurg�r a, nchwerin* Supremacy, s�.prem'3�si n, uchatiaeth,nbsp;gorucLatiaetanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;penat

Supreme, 8�.prim' a, uchat, goruchaf, Sural, suyai a, perthynol i groth y goesnbsp;Surance, shwVans n, sicrwyddnbsp;Surbase, s�r'bas n, eiisail, eilwadunbsp;Surbate, sur.bat' vt, cleisio�r traednbsp;Surcease, s�nsis' n, peidiad: i�, peidio;nbsp;dartod, dybenu

Surcharge, s�r.tsharj' vt^ adfeichio, gor-Iwytho, arlwytho; attrethu Surcharge, sur'tsharj n, adofyniad, eil-faich, ariwyth; attreth, ad-drethnbsp;Surcingle, sur.singgl n, argengl, uch-gengl, cenglnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lmabgaiac

Surcle, sur'kl n, yssewyllyn, br.gyn, Surcoat, sur k�t n, cob, arbais, arhugannbsp;Surcuiate, s�r'k�.lat v#, brigdorinbsp;Surd, surd a, byddar; direswm, ynfydnbsp;Surdity, sdr'di.ti n, byddardodnbsp;Sure, sh^y�r a, sicr, gwlr, dioeel, dilys;nbsp;diammheujdiau; hyderus; ifyddlawn.nbsp;To make sure, sierhau. I am sure,nbsp;diau genyf. To be sure, bid sicr,nbsp;yn ddiaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn ddilys

Surely, shiVVli ad, yn sicr, yn ddiau, Sureness, shwYnes n, sicrwydd, dieu-rwyd(h dilysdodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mechni

Suretiship, shw�r'ti.sbip n, mechn�aeth. Surety, shwYti n, mach, mechn�ydd,nbsp;meichai. To become surety, meichionbsp;Surf, surf n, traethlor, gwarthfor, gorunnbsp;Surface, sur fas n, gwyneb, wyneb, caen,nbsp;arwyneb, y tu allan

SurteitjSur'dt n, alar, corlwyth: v, alaru, lloru, gorlythu, bol-iwythonbsp;Surge, surj n, ton, tonen, garw, gorun,nbsp;niorgaseg: vt, dygrfor, codi yn dbnaunbsp;Surgeon sur jun n, llawfeddygnbsp;Surgery, sdr'jur.f n, llawleddygaeth;

llawteddygfa, difyu-gell Surgical, shr ji.kal a, llawteddygolnbsp;Surgv, sdr'ji a, gwanegog, tbnog, garwnbsp;Sunmess, sur'li.nes n, sarigrwydd, afnbsp;rywiogrwydd, cieidd-dranbsp;Surly, s�r'li a, sarig, surllyd, anhynaws,nbsp;c�aidd. A suny fellow, afrywiogynnbsp;Surmise, sur.miV n. tyb, llettyb, goayb;

vt, ty bio, Letty bio, Iied-dy Died, gody bio Surmount, sur.mdwnt' vt, codi dros,nbsp;myned dros, gorchtygu,trechu,gorfod,nbsp;goresgynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tygaawy

Surmountable, sur.murt�n'ta.bl a, gorch-Surmullet, bur.moi'et n, y barfbysg

Sunnuiot, sur'mii.lot n, Lygo�en tawr Surname, shr'nam n, cyfenw, arenw^nbsp;gorenw: tgt;/, cytenwi, arenwi, gorenwinbsp;Surpass, s�r.pas' vt, rhagori ar, blaenorinbsp;ar, hwntu; trechu

Surplice, sur'plis �, gwenwisg, oSeren-grys, gwisg wen ofteiriad Surplus, sur'plus n, gwarged, gweddill,nbsp;rhelyw, gweilw

Surplusage, sdr'plus.aj n, gormodedd Surprise, sur.pr�z' n, syndod, brawych-iad: vt, peri syndod, dylod ya ddi-rybudd, aruthro, dyrysu [aruthrolnbsp;Surprising, s�r.pr�'z'ng a, rhyleddol,nbsp;Surquedry, e�r'kwed.ri w, balchdernbsp;Surrebutter, sur.i.but'�r n, gwrthatebnbsp;Surrender, su.ren'dvLr �, rhoddiad i fyny:

r, rhoddi i fyny; traddodi; ymroddi Surreption, su.rep'shuii n, ymosodiadnbsp;byrWyli

Surreptitious, sur.ep.tish'us a, lladrad-aidd, hocedus [ law, trwy dwyll Surreptitiously, sur.ep.tish'us.li ad, tannbsp;Surrogate, sur'�.gat n, rhaglaw esgobjnbsp;vt, gosod yn lie un arallnbsp;Surround, su.rii'^nd' vt, cyichynu, cwm-pasu, amgylchu, amgyichynunbsp;Surtout, sur.twt' n, arwisg, hug, cobnbsp;Surveillance, sur.val'yana w, arolygiaethnbsp;Survene, sur.vin'vi, dyfod yn ychwan-egolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^wylio; mesur

Survey, s�r.va' vt, aroiygu, cytarch-Survey, sur'va n, arolwg, golwg, ar-dreinyn, cyfarchwyl; mesur, mesunad Surveyor, sur.va'ur n, mesurydd; ar-olygyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Surveyorship, sur.va'ur.ship n, arolyg-Sumval, s�r.v�'val n, gorfucheddiad Survive, s�r.v�v' v, oesi yn hwy, oioesi,nbsp;gorfucheddu, goroesinbsp;Surviver, Survivor, sdr.viVur n, gor-fucheddwr, goroeswr I tuebeddwriaethnbsp;Survivorship, s�r.v�Vur.sfiip n, gor-Susceptibility, su.sep.ti.bil'i.ti n, der-byngarwch, teimladrwyddnbsp;Susceptible, su.septi.bl, Susceptive, su-sep'tiv a, derbyngar, teimiadoinbsp;Susception, su.sep'shua, Suscipiency, su-slp'yen.si n, derbyniad, cymmeri^dnbsp;Suscipient, su.sip'yent n, derbynydd,nbsp;cymmerwr: a, derbyniadol [annognbsp;Suscitate, sus'i.tat vt, cynhyrfu, cyflroi,nbsp;Suscitation, sus.i.ta'shun n, cyuhyrtiadnbsp;Suspect, sus.pekt' v, drygdybio, tybied,nbsp;meddwi, ainmheu; n, drygdyb, am-mheuadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aminheugar

Suspectful, sus.pektTwl a, drygdybus, 3b3


-ocr page 358-

SWI path, tat, ere, met, ma-rinc, p�n, �rb, on, c�rve, cut, t\v=too, t^k=took;


Suspend, sus.pena vty clib/nu, crog. gohirio, hoedi; diswjddo, dituddionbsp;dros amsernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j oediad

Suspense, sus.pens' n, ammheuaeth, Suspension, sus.pen'shun w, crogiad;nbsp;oediad; dodiad heibio; diswyddiaanbsp;dros amser. Suspension-bridge, crog-bont. Suspension of arms, attaliadnbsp;rhyfel, cadymbaid

Suspensive, sus.pen'siv, Suspensory, sus-pen'sur.i a, crogoi, goiiiriol Suspicion, sus.pish'un n, drygdyb, am-mheuadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lammheuol

Suspicious, sus.pish'us a, drygdybus, Susp ciousness, sus pish'us.nes n, dryg-dybiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^nonell

Suspiral, sus.p�r'al n, awyrdwU; ffyn-Suspiration.sus.pi.ra'shun n,ocheneidiaa Suspire, sus.p�r' vi, dwfnanadlunbsp;Sustain, sus.tan' vi, cynnal, attegn;nbsp;porthi, darborthi; sefyU dan, dwyn,nbsp;goddef. To sustain a loss, cael collednbsp;Sustenance, sus'ti.nans n, cynnaliaeth,nbsp;bwyd, ymborth, porthiant, liuniaethnbsp;Sustentation, sus.ten.ta'sbun re, cynnal-iad, attegiad; cynnaliaethnbsp;Susurration, s�.su.ra'shun re, sibrwd, sinbsp;Sutler, sut'lur re, gwerthwr ymborthnbsp;mevm gwersyll

Suttee, su.ti' re, geudduwies Indiaidd;

offrymiad gwraig ar tygedorth ex gwr Suttle, sut'1 a, iawnbwysol [cydiadnbsp;Suture, s�'tsh�r re, gwn�ad, cyssylit,nbsp;Swab, swob re, mop, mopa: rf, mopio,nbsp;glanhau d mop Lft'unenu, rhwymynunbsp;Swaddle, swod'1 re, fiunen,rhwymyn: vi,nbsp;Swaddling, swod'ling a, rhwymynol.nbsp;Swaddling-bands, cawiau. Swaddling-clothes, cadachau, dillad bachnbsp;Swag, swag vt, soddi wrth ei bwys,nbsp;honcio, trwmsnddo

Swagger, swag'ur re, bolchwyddo, boc-sachu, gwagtrolio, rhodresu Swaggy, swag'i a, honclyd, trwmnbsp;Swam, swan re, iangwr, dyn ieuanc;

dyn gwledig, gwas amaethyddolf difa Swale, swai, Sweal, swil vi, oterlosgi,nbsp;Swallow, swol'� re, gwennol, gwenfol;

llwnc, golf; setnig: vt, llyncu Swam, swam pt,�Swimnbsp;Swamp, swomp re, cors, siglen, mignen:

vt, suddo, soddi; gorchfygu Swampy, sworn'pi a, corsiyd, siglenognbsp;Swan, swon re, alarch. Swan-down,nbsp;manblu alarch; math o frethyn teg.nbsp;Swan-skin, gwlanen esmwytntainnbsp;Swaniike, swon'i�k o, alarchaiddnbsp;^wap, swop re, newidio: re, cytnewid;

tarawiad: ad, yn ebrwydd, yn tuan Sward, sword re, glasdonen, tonen, gwer-yd, tudwed, tudwedd: vt, tywarchnnbsp;Sware, swe�r pt,�Swearnbsp;Swarm, sworm re, haid, hain; torf, tyrfa:

re.heidio, heinio; cyaymgasglu; dringo Swart, swort, Swarth, sworth, Swarty,nbsp;swor'ti a.�Swarthynbsp;Swarthiness.swor thi.nesre,melynddueddnbsp;Swartny, sw�r'thi a, melynddu, cetnin,nbsp;brychddu, cibddu, gwineuddunbsp;Swash, swosh vi, ciecian, dadyrddu,nbsp;tyrddti ? re, dyfrdwrddnbsp;Swath, swoth n, ystod o wair; tyniadnbsp;Swathe, swaTfi vt, �unenu, rhwymynu:

re, riiwymyn, ffunen Sway, swa re, awdurdod, llywodraeth,nbsp;rheolaeth, gallu, rhwysg: re, rheoli,nbsp;llywodraethu, rhwysgo, IJywionbsp;Swear, swe�r (sware, sworn) re, tyngu,nbsp;rheithio, cymmeryd neu roddi liw.nbsp;To swear falsely, tyngu anudon. Tonbsp;swear the peace, tyngu ofnnbsp;Sweat, swet re, chwys; llafur: re {^pt amp;nbsp;pp sweat), chwysu; ilaturio, poeni.nbsp;Sweating-sickness, chwys-haintnbsp;Sweaty, swet'i a, chwysol, chwysiydnbsp;Swede, swid re, Swediad, brodor o Swedennbsp;Sweep, swip (^pt amp; pp swept) re, ysgubo,nbsp;ysgubellu: re, ysgubiad, ysgubeiliad;nbsp;ysgubydd, ysgubwr. Sweep-net, ys-gubrwyd

Sweepings, swi'pingz np, ysgubion [ledd

Sweepstakes,swip'�taksre,cydgy-ngwyst-

Sweet, swjt a, melus, chweg, per, per-aidd. Sweet briar, dyrysien her Sweetbread, swit'bred re, cetndedynnbsp;Sweeten, swi'tn re, meiusn, pereiddionbsp;Sweetheart, swit'hart re, cariad, anwylyonbsp;Sweetish, swftish a, lledfelus, gotelusnbsp;Sweetmeat, swit'mit re, ancwyn, am*nbsp;meuthyn, pereiddfwydnbsp;Sweetness, swit'nes re, melusdernbsp;Swell, swel (^swollen) re, chwyodo, codbnbsp;ymchwyddo: re, chwydd, ymchwyddnbsp;Swelter, swel'tur re, crasu; lluddedunbsp;Swept, swept pt amp; pp.�Sweepnbsp;Swerve, swurv vi, gwyio, troi ymaith�nbsp;crwydro; cyfeiliorninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwy^

Swift, sw'fta.cyflym, bnan, ysgatndroed, Swiftness,swift'nes re,buandra,cyflyni^^�nbsp;Swig, swig V, traflyncu, goryjfed.

Swill, swil re, golchi, botera, ymddyioli* re, goichion; ymddyfoliadnbsp;Swim, swim (pt swam, pp swum)nbsp;nofio, nofied: �, awyrgwd pysgodynnbsp;33�


-ocr page 359-

Cre; late, line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, this; j=dzh. SYN


Swindler, swindliir n, huaieidr, lieidr pen flair, twyilwr, hocedwrnbsp;Swine, sw�n {p swine) n, mochjn.nbsp;Swine-herd, meichiad, mychiad.nbsp;Swine-pipe, aderyn yr eira. Swine-thistle, iiaethysgall, ysgall y moc�.nbsp;Swine-wort, canciwm, gwaedJysnbsp;Swing, swing w, sigiraff; sigl, rhydd-rwysg: v(/7^amp;ppswang),siglhong-ian, siglgrogi. Swinging, swing'ing,nbsp;yn siglhongian

Swinge, swinj vt, ffrewylln, fflangellu. Swinging, Swingeing, swin'jing, ynnbsp;fflangeliU; mawr, aruthrnbsp;Swinger, swing ur n, sigigrogwrnbsp;Swinger, swin'j�r n, fflangehwrnbsp;Swingle, swin'gl v, ymgrogi; cnro llin.

Swingle-tree, cambren Swinish, sw� nish a, mochynaidd, moch-aidd, tyrchaidd, atlan, brwntnbsp;Swipl, swipl n, gwial fiustnbsp;Switch, switsh re, gwialen: gwialen-odio; llamgerdded

Swivel, swiv 1 re, bollttid; math o gyflegr Swollen, sw�'injJh.�Swellnbsp;Swoon, swwn re, llewyg, llesmair: vi,nbsp;Uewygu, Uesmeirio

Swoop, swwp re, disgyniad hebog ar ei 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ysglyfaeth: vt^ disgyn, ymsaethu

Swop, swop vtf newid, cytnewid, newidio Sword, so�rd re, ciedd, cleddyt, cleddeu.nbsp;Sword-exercise, cJeddyfyddiaeth. Anbsp;stroke with a sword, cleddytai. Armednbsp;with a sword, cleddog. To put to thenbsp;sword, ilaad a�r cleddyfnbsp;Swordsman, s��rdz'man re, cleddyfwr,nbsp;Swore, swo�r �Swear [_cleddwrnbsp;Sworn, swo�m pp.�Swearnbsp;Swum, swum pt amp; pp �Swimnbsp;Swung, swung pt amp; pp.�Swingnbsp;Sycamore, sik'a.mo�r w, masarn. Sycamore-tree, sycamorwydden, masarnennbsp;i Sycophancy, sik 0.tan.si re, gweniaith,nbsp;troth, gwaseidd-dranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trutnlwr

Sycophant, sik'b.lant re, gwenieithwr, Syllabic, sLlab'ik a, siilebol, sillafolnbsp;Syllabication, 8il.ab.l.ka'shun re, silliad;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ siliiadaeth, sillebiaeth

Syllable, sil'a.bi re, sill, sillaf, silleb. Words of one [two*) syllables, geiriaunbsp;onsili I dwysiUjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[drem

SyUaous, sii'a.bus re, crynodeb, cynnwys-Syllogism, sil o.jizm re, cyfreswm, cyn-nuil-ddadl

Syllogistic, 8il.�.jis'tik a, cyfresymol Syllogize, sil'o.jiz vi^ cyfresymunbsp;Sylph, silt n, uo p�r tyiwyth teg

Sylvan, sil van a, coedaidd, coedog,

gwyddelig: re, gwyddan, coed-dduw, taiogynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cysgodlun

Symbol, sim'bul re, arwydd; nod, cydnod. Symbolical, sim.bol'i.kal a, cysgodol,nbsp;arwyddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yn debyg i

Symbolize, sim'bul.�z v, arwyddo; bod Symmetrical, si.met'ri.kal a, cydtesuroi,nbsp;cymmesurol, cydluniaidd [cyfatebiadnbsp;Symmetry, sim'i.tri re, cymmesuredd;nbsp;Sympathetic, sim.pa.thet'ik a, cydoddef-ol, cydoddetus; cydymdeimladolnbsp;Sympathize, sim'p�,.th�z vt, cyd-ddy-oddet; cydymdeimionbsp;Sympathy, sim'pa.thi re, cydoddef; cyd-ymdeimiad, cyd-aeimladnbsp;Symphonious, simio'ni.us a, cynghan-eddol, cydseiniolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cytundon

Symphony, sim'fo.ni re, cynghanedd, Symphoresis, sim.fo.ri'sis re, cyfagweddnbsp;Symposium, sim.po'zhi.um re, cydwledd-iad

Symptom, sim'tum re, argoel, arwydd, arhdangosiad, arfynag, mynag, nod,nbsp;arwyddnod, rhagarwyddnbsp;Symptomatic, sim.to.mat'ik, Symptomatica!, sim.t�.mat'i.kal a, cyd-ddygwyddoi, arwyddol, arddangosolnbsp;Symptosis, sim.to'sis re, cyduniad llatar-seiniau, lei yn y gair � gwaewawr �nbsp;Syn-, Sy-, Syl-, Sym-yjx, cyd-SjDseresis, sin.er'Lsis re, aniad dwj sillafnbsp;Synagogue, sin'^.gog re, synagog, cyn-nuilta

Synarcfay, sin'ar.ki re, cydlywodraeth Synaxis, sin.ak'sis re, cynnuileidfa j s wpernbsp;yr Arglwydd, cymmunnbsp;Synchronal, sing'Jrro.nal a, cydamserol,nbsp;cydoesolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[seredd

Synchronism, sing'kro.nizm re, cydam-Syncope, singko.pi re, byrhad gair, canoldrwch; ilesmair, marwlewygnbsp;Syndic, sin'dik re, rhagiaw, barnwrnbsp;Syndicate, sin'di-kat vt^ bamu, beio: re,nbsp;cynghortanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ddylodiad

Syndrome, sin'dro.mi re, cydreuiad, cyd-Synecdoche, sin.eK'do.ki re, cyforddwyn Synod, sin'ud re, cymmanta egiwysignbsp;Synodal, sin'o.dal, Synodical, si.nod'i.kalnbsp;a, cymmantaol, seneddolnbsp;Synonyme, sin'o.nim w, gair cyfystyrnbsp;�ynonymize, sin.on'i.m�z vt, cytystynonbsp;Synonymous, sin.on'i.mus o, cytystyrnbsp;Synopsis, sin.op'sis (p synopses, sin-op'siz) re, cyioiwg, cyfolygiad; cyd-grynoad, crynodebnbsp;Synoptical, sin.op'ti.kal a, cydolygolnbsp;'6'ib


-ocr page 360-

TAL p^th, lt;at, ere, met, mS,-rme, pin, orb, on, ctrve, ent, tw=too, t^?ks5took;

Syntactic, sin.tak tik a, cystrawenol Syntax, sin'taks n, oystrawen, cystraw*nbsp;iaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wybod

Synteresis, sin.ti.ri'sis to, adgno cyd-Synthesis, sin.'thi.sis (/gt; syntheses, sin'-thi.siz) TO, cydoso�iad, cytosodiad Synthetic, sin.thet'ik, SyntheticaJ, sin-thet'i.kalcyfosodolnbsp;Syntex.s, sin.tek'sis n., darfodedigaethnbsp;SypniliS, sif�.lis n,�Siphilisnbsp;Sypnon, s�'lun to, arlloesbib.�Siphonnbsp;Syringe, sirinj to, chwistrell, sugn-bib:

vty chwistrellu, saethu dwfr Syrinx, sir'ingks w, pibglwyt,piblynorynnbsp;Syrtis, sur'tis to, mignen, siglen, corsnbsp;Syrnp, sur'up n, cyfi'aith, snddtelusnbsp;System, sis'tem to, cyfundraith, cyiunnbsp;drefn, dosbarth, cynllun, deseb, trefn-iant. Solar system, y gylundretn heul-og. Starry system, seroiiaeth, seronnbsp;Systematic, sis.tem.at'ik, Systematical,nbsp;sis.tem.at'i.kal a, cyssoOol, rheolaiddnbsp;Systematize, sis'tem.a.t�z, Systemize,nbsp;sis'tem.�z vt^ trefniannu, trefnoli, dos-barthu, iawndrefnu

Systole, sis't�.ii n, ymgrynoad y galon wrth anadlu; byrhad siil hirnbsp;Systyle, sis't�il n, adail dew golofnognbsp;Syzigy, siz'i.ji to, cyssylltiad dau o�rnbsp;cyrfi wybrenol

T.

Tabard, tab'�rd to, tabar, llaeswisg XabOy.tab i to, tonogwe,sidanwe troellog;nbsp;catbi- hen lances: a, troeilog, troeil-weol,tbnog; liwyd-droelJog, brithlwydnbsp;Tabetaction, tab.i.tak'shun to, nychiad,nbsp;dartodiad, darrodedigaethnbsp;Tabety, tab'i.f� vi, nychn; ysgafnban,nbsp;teneubau; difa

Tabernacle, tab'�r.nak.1 to, pabell;

trigfan: v�, pabellu, cyfanneddu Tabes, ta'biz to, darfodedigaeth, nychiantnbsp;l'abid, tab'id a, nychiyd, dariodedigolnbsp;Tablature, tab'la.tshiiT to, dariun ar furnbsp;Table, ta'bl re, bwrdd (N.W.), bordnbsp;(S.W.); llech, llechfaen; tallen, myn-egai, dangoseb, llechre'?: v, byrddio,nbsp;byrddu; ta�enu. Table-beer, ail-d�iod, diod rain. Table-book, nodlyfr.nbsp;Tabie-cioth, bwrddliain, lliain bord 'nbsp;Tabie-d�n�te, t^'bl.d�t re, ciniawla gy-flredin, bwrdd cyffredinnbsp;Tabletul, ta bl.tvVi re, byrddaidnbsp;iableiand, ta'ohand re, uchel wastattirnbsp;tablet, tablet re, Heeften, �ech; tatien

Tabor, Taoour, ta'bur re, tabwrdd: vt, tabyrddu, euro tabwrddnbsp;Tabouret, t^'b�.ret re, tabwrdd bychannbsp;Tabular, tab'�.ftzr a, taflenol, llechresolnbsp;Tabulate, tab'�.lat vt, taflenu, llechresunbsp;Tabulation, tab.�.la'sftun �, tafleniad,nbsp;llechresiad; byrddiadnbsp;Tace, tas a, dystawnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llaw fer

Tachygraphy, ta.kig'rS..fi w, berysgrifj Tacit, taslt a, dystaw, dison, tawedognbsp;Taciturnity, tas.i.t�r'ni.ti re, dystaw-rwydd, termudrwydd, tawedogrwyddnbsp;Tack, tak re, corhoelen; pwyth, bras-bwyth; troad Hong, ftwyJdroad: v,nbsp;corftoelio; brasbwytho; hwyldroi;nbsp;newid yr hynt. Tack-wind, asgeUwyntnbsp;Tacket, tak'et re, boelen fechannbsp;Tackle, takl �, taciau, oli�r, treenbsp;Tact, takt re, teimlad; callder; trefnnbsp;Tactic, tak'tik a, byddinol, iawndrefnolnbsp;Tactician, tak.tish'an re, byddindretnwrnbsp;Tactics, tak'tiks rep, byddindrefniad,nbsp;cadyddiaeth, cadotyddiaethnbsp;Tactile, tak'til a, hydeiml, teimladwynbsp;Taction, tak'shun re, cyfiyrddiad, teimladnbsp;Tadpole, tad'p�l re, penbwl, penbwlanbsp;Tafleta, taf'i.ta, Tanety, taf'i.ti re, mathnbsp;o siaanwe

Tag, tag re, pwyntlj vi, pwyntlo; cydio, brasgydio. Tag-sore, clefyd ar dde-faid. Tag-rag and bob-tail, gwebilioDnbsp;y bobl, mileinlu, ysgraglachnbsp;Tail, tal re, cynfion, ilosgwm, coneU,nbsp;conyn, rhonell, doren; cwt, godrenbsp;Tadlage, ta laj re, treth, ardretft, tollnbsp;Tailor, ta'l�r re, dilledydd, teiliwrnbsp;Taint, tant r, budreddu, Ilygru; naws-eiddio: re, liwgr, Ilygriad, budreddijnbsp;naws; anurddiad

Taintless, taut'ies a, dihalog, dilwgr Take, tak took, t\Vk; pp taken,nbsp;ta'kn) TO, cymmeryd, lerbyn. To takenbsp;care, golalu. Take care 1 gan bwyll Inbsp;To take bight, Hol. ehedeg. Takenbsp;notice! daliwch syiw I To take a tuiB,nbsp;rhoi tro. To take a city, enmilnbsp;dinas. To take delight in, ymhylry^'^nbsp;yn. To take heed, gochelyd.nbsp;take in, twyllo, hocedu. To take oath,

tyngu. To take pity or compassion

trugarhau wrtn, tosturlo wrth. take place, dygwydd. To take onesnbsp;word, credu un, cymmeryd einbsp;To take retuge, ymnoddi. To taknbsp;to the heels, uywadnu, floi. To ta enbsp;up arms, ymarlogi. To take uponnbsp;trust, ehudgoeiio

odd

-ocr page 361-

�re; late, Vine, no, m�te; she, 2h=z azure; thin. Tuis; j^dzh. TAK


Tandem, tan dem ad, y naill geiiyl wedi ei harneisio o flaen y Hall. (Mwys-eiriad o�r gair Lladin tandem, atnbsp;length, o�r diweud)

Tang, tang n, adflas, sawr; swii Tangent, tan'jent n, cyffwrddiinellnbsp;Tangibility, tan.ji.biVi.ti n, hydeimleddnbsp;Tangible, tan'ji.bl a, cyflyrddadwy,nbsp;teimladwy. hydeimlnbsp;Tangle, tang'gl v, dyrvsu, cymlilethu,nbsp;rhwystro: n, dyrysglwm, dyrysu; mathnbsp;Tank, tangk dyfrgist [o wymonnbsp;Tankard, tang'kurd n, diodlestryn, paeoinbsp;Tanling, tan'iing �, un melynddunbsp;Tanner, tan'ur n, barcer, crwyndrwyth-wr. rhisglgyffelthvdd, crwyngyffeith-ydd, lledrvdd, lledrwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fa

Tannery,tan'ur.i �.crwynweithfa,crwyn-Tansy, tan'zi w, ystrewlys. Wild tansy, gwvn y merctied, torllwyd, torllwydamp;gnbsp;Tant, tant n. cbryn coclinbsp;Tantaiism, tan'ta.lizm n, siomyddiaethnbsp;Tantalize, tan'td.l�z vt, blino a gaunbsp;obeithion, twyll aodaw, siominbsp;Tantamount, tan'ta.muwnt a. cyfwerth,nbsp;cyuwerth, cytart.^l, cyfrdal, cystadlnbsp;Tantivy, tan.ttv'i ad, ar frys, ar firwst,nbsp;ar garlam gwvllt, nerth earn ceflylnbsp;Tan, tap n dwsel, twsel; cnith, ergydnbsp;ysgafn, ffat: v, dwselu, twselu, agor,nbsp;gollwng; cnithio, ysgafn-daro, ffatio.nbsp;Tap and spigot, ysbigod a dwsel.nbsp;Tap-house, uiotty, ty cwrw. Tap-root,nbsp;gwreiddyu briglain-bonbraflnbsp;Tape, tap n, Uinynwe, ymylwe, ysnodeunbsp;Taper, ta pur �, canwyll gwyr, cwyren:

V, meinhau brigfeinio Tapering, tiipur. ng a, brigfain, brig.

feiniol, brigfain-borvbraff Tapestry, tap'es.tri teisbaii; crogleui,nbsp;lien fraith; addurno d theisbanau.nbsp;Tapestry-maker, teisbaiiweyddnbsp;Tapeti, tapT.ti n, math o ysgytarnognbsp;Tapir ta pur n, milvn tewgroen o�r enwnbsp;Tapis, tap'i n, llawrlen; bwrddo�*chudd.nbsp;On the tap.s. tan syiwnbsp;Tapster, tap'stur n, gollyngwr diodnbsp;Tar, tar n, ulbyg, pyg teneuwlyb; pyg-lencyn. pyglanc, llongwr, morwr: vt,nbsp;pygu; blino, a�onyddunbsp;Tarabe, ta.rab' n, parot pengochnbsp;Tarantula, ta.ran'cii.ld n. c^ryn mawrnbsp;Tardigradous, tar di.grii.dus, Tardigrade, tdr'di.grad a, aratgerddol, arat-symmudol, ara'gerddedolnbsp;Tarainess, tar'di.nes, Tardity, tar'di.tinbsp;n, hvyyrQer, hwyrdxymead, arafedd

337

Talbot, t�i'but n, math o helgi Tale, tal �, ystori, chwedl, fFu?]ianes,nbsp;finsfchwedl; cyfrif, rhif. Tale-bearernbsp;clapgi, clepiwr, chwedlwr, hustingwrnbsp;Talent, tal'ent n, darn o aur, talent;

dawn, rhodd, galluedd Tales, taliz np, rheithwyr llanwnbsp;Talisman, talTs.man �, swyneimn, swynnbsp;Ta^ismanic, tal.is.man'ik a, swynolnbsp;Talk, t6k vt, siarad, son, chwedleua.nbsp;ymddyddan: w, siarad, ymddyddan,nbsp;ymadrodd. Table-talk, Small-talk,nbsp;siaradach. To talk idlv,gwag-siarad.nbsp;He is much talked of, y mae mawrnbsp;son am danonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cuoj:, tafodrydd

Talkative, to ka.tiv a, siaradas, chwedl-Talkativeness, to'ka.tiv.nes w, siarad-Tall, toi a, tal, hir; uchel [garwcli Tallage, tai'iij w.�Taillagenbsp;Tallness, tot nes n, taldra, taldernbsp;Tallow, ta/� �, gwer. Taliow-chandler,nbsp;cauwyiiwr. Tallow-face, drych meir-ionig, gwyneb dimai. Talxow-faced,nbsp;gwynebfeivn, gwyneblwyd. A cake o'nbsp;tallow, gweren

Tallowy, tai'o.i, Taliowish. tai'o.ish a.

gwerol, gweraidd, gwerliyd Tally, tai'i n, cyfrifbren, rhygnbren: v.

rhygn-gyfrif; cytateb, cytuno Tallyman, taVi.man w, coeiwerthwrnbsp;Tailyshop, tal'i.shop n, coeifaelfa, coel-werthdy, coelfasnachdynbsp;Talmud, tal mud w, liyfr traadodiadaunbsp;yr luddewon [dysgawdwr luddewignbsp;Talmudist, tal'mud.ist 7i,traadodiedydd,nbsp;Talon, tai'un ewin, crafaucnbsp;I�aioned, tal und a crafan^og, ewinognbsp;Taiwood, tai'w'^'d coed tannbsp;Tamarind, tam'u.nnd w, math o aeronnbsp;pereiddsur

Tamarisk, tam'u.risk n, grugbren Tamoourine, tam. bu.rin', Tambour,nbsp;tam'bur n, math o daDwrdd neunbsp;dympan, gogr-dabwrddnbsp;Tame, tam a, dot, gw^r, hywedd; diys-bryd; vt^ doti, ystofi, gwarhau, hy-weddu, gwareiddionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dofaeth

Tameness tam'nes n, gwaredd, dofdra, Tamlny, tam'i.ni, Tammy, tam'i �,nbsp;math o wlan tenlli

�Vamper, tam'pur vi^ ymhel a, ymyru a, rhoi cais ar, ymarfer anbsp;Tan, tan �, cyffaith rnis^l derw; melyn-edd:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciwyn-jyffeithio; llosgi vn

yr haul. Tan-pit, cydeith iwll, crvryn-bwii. Tan-yard, crwynfa, crwyii drwythlanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

22

-ocr page 362-

rJiA path, ht, �re, met, m3,-rine, pin, orb, on, curve, cut, t\v=too, t^k:=took;


Tardy tar'di a, diweddar, hwyr, hwyr-

drwm, irmserell, araf Tare, t�r n, cynnwysgoll. Tares, efrau.nbsp;Tare and tret, cynnwysgoll a thranl-golinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tarfijed, aes

Target, tar'get n, tarian, bwcled, asaiar, Targum, tar'gum n, aralieiriad yn ynbsp;Galdaeg ar lyfrau Mosesnbsp;Tariff, tar'if n, tolldatien, tollrestrnbsp;Tarn, tarn n cors, mignen; IJynnbsp;Tarnish, tar nish v, diwyno, anurddo,nbsp;llychwino

Tarpaulin, tar.p� iin n, pygleu Tarrace, tar'as, Tarras, tar'as, Terras,nbsp;ter'as n, dwfrgymmrwdnbsp;Tarragon, tar'a.gun �, amgwynnbsp;Tarriance, tar'i.ans n, arosiad; oediad;nbsp;trigiad, trigias

Tarry, tar'i vi, aros, oedi; trigo, pres-wylio: a, pyglyd nbsp;nbsp;nbsp;[droed

Tarsal, tar'sal a, perthyuol i wadn y Tarsus, tar'sus n, gwacbi y droed, as-gwm y droed

Tart, tart n, pasta! aeron, pasteian: a, sur, surliyd, egr, Ilyinnbsp;Tartan, t^'tan n, brithwe, breithwenbsp;Tartar, tS.r'tur n, Tartariad; gwaddod-gen, cnwigl; deintgen; chwerwyn.nbsp;To catch a tartar, taro wrth ei drech,nbsp;dal chwerwyn

Tartarean, tar.te�r'i.an a, uffernol Tartarious, tar.t�r'i.us, Tartarous, tar'-tur.us, Tartaric, t^.tar'ik a, chwigl-aidd

Tartarize, tar'tur.iz vt, surgenu, cenu Tartarus, tar tur.us n, ufifern, annwnnbsp;Tartish, tar'tish a, chwiblaidd, go surnbsp;Tartness, tart nes n, auredd, surni, egri,nbsp;egredd Uymnawseddnbsp;Task, task �, gwaithddogn, gorchwyl,nbsp;tasg:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tasgu. Task-master, meiatr

gwaith, tasgfeistr. To take to task, cymmeryd mewn ilawnbsp;Tassel, tas'el�, siob, sioba, tusw, tasel jnbsp;hebog, curyll gwrywnbsp;Tasseled, tas'eld a, siobognbsp;Tasses, tas'iz np, morddwyd-arfogaethnbsp;Taste, tast n, archwaeth, ctiwaeth, bias,nbsp;sawr; chwaethiad j prawt, profiad: v,nbsp;arc�waethu, chwaethu, blasu,' clywednbsp;bias; profi; sawrunbsp;Tasteful, tast't^M a, blasns; dillynnbsp;Tasteless, tast'les a, difiasnbsp;Tasty, tas'ti a, dillyn [bretyn, brelynnbsp;Tatter, tat'dr n, carp, cerpyn, bratnbsp;Tatterdemalion, tat.�r.di.ma/yan n,nbsp;bretyn bratiog, breoin y bratiau

Tattle, tat'i to, baldordd, gwagsiarad,

clebr, clegar: vi, coegsiarad, bragald-ian, baldorddi, lioiian, chwedleua. Tittle-tattle, dec, debarnbsp;Tattler, tat'l�r �, debryn, baldorddyn,nbsp;clepgi, Uolyn, chwedleuwrnbsp;Tattoo, ta.tw'�, seindon ar dabwrdd inbsp;alw milwyr i'w Hetty, tabyrddwys: vt,nbsp;croenliwio, wynebliwionbsp;Taught, t6t pt amp; pp.�Teachnbsp;Taunt, t�nt �, gwawdair, cellweirgno,nbsp;ymliw: vtj gwawdio, dirmygu, dondionbsp;Taunt, t�nt a, tra uchel; tra fairnbsp;Tautological, t�.t�.loj'i^al a, adeiriog,nbsp;adeiriadolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iad, adeiriad

Tautology, to.tol'S.p to, mynychadrodd-Tautophony, t�.toT�.ni to, mynych-adroddiad oV an swn Tavern, tav'um w, tafarn, tafamdy,nbsp;diotty. Tavern-keeper, tafarnwrnbsp;Taw, to TO, mynorbel: vL gwyngyweirionbsp;iledrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwaeiwychder

Tawdriness, t�'dri.nes to, coegwycbedd, Tawdry, t�'dri o, coegdlws, gwaeiwychnbsp;Tawny, t�'ni to, melynddu; cibddu, dwnnbsp;Tax, taks to, treth, ardreth: vt, tretfau,nbsp;codi treth; beichio. Indirect tax,nbsp;treth ar nwyddau. Land-tax, y drethnbsp;fawr. Property-tax, meddian-doUnbsp;Taxable, tak'sa.bl a, trethadwynbsp;Taxation, tak.sa^shun to, trethiadnbsp;Taxer, tak'sur n, trethydd, trethwTinbsp;codwr treth. Tax-gatfaerer, treth-gasglydd, trethwr

Taxidermy, tak'si.d�r.mi to, y gelfyddyd 0 ragddarpar cynlluniau o anifeiliaidnbsp;trwy sychu a llenwi eu crwyn j croen-dretniad, croenluniadnbsp;Taxonomy, taks.on'o.mi to, dosbarthiad^nbsp;Tea, ti n, dail prysgwydden o China, tenbsp;Teach, titsh (^ptamp;pp taught) vt, dysg^tnbsp;addysgu, athrawiaetnunbsp;Teachable, ti'tshl.bl a, addysgadv^�nbsp;hyddysg, hawdd ei ddysgu; gwareidd-

ioi nbsp;nbsp;nbsp;[edd; gwareiddiolrwydd

Teachableness, ti'tsha.bl.nes to, hyddysg' Teacher, ti'tsh�r to, athraw, dysgawdwrnbsp;Teague, tig to, Gwyddel, Gwyddelynnbsp;Teak, tik to, math o bren caled tramornbsp;Teal, til to, corhwyad, chwiws, cracn-Team, tim to, gwedd, adgor [hwya^nbsp;Tear, ti�r to, deigryn, dagr, daigr, deigr*nbsp;To shed tears, tywallt dagraunbsp;Tear, t�r (pi tore, pp torn) v, rfawygo�nbsp;rhico, dryllio, darnio, ilarpio: to, rhwygnbsp;Tearful, tiV'fiVl a, deigrol ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Tearless, tiVles a, diddagrau, diddeigf

338


-ocr page 363-

�re; late. l�nc, n�. m�te; she. zh=z az�re; thin, thIs; 7=lt;lzh. TEN

�re; late. l�nc, n�. m�te; she. zh=z az�re; thin, thIs; 7=lt;lzh. TEN

Temper, tem'p�r n, tymmer, naws. ar-dymmer: vi.tymmeru; cyfnawsu,cym-medroli. Good temper, natur dda. lil temper, natur ddrwgnbsp;Temperament, tem'p�r.a.ment n, tymmer, cyfansawda, cytnawsnbsp;Temperance, tem'pur.ans �, dirwest,nbsp;cymmedroldeb, sobrwydd. Temperance society, cymdeithas ddirwestolnbsp;Temperate, tempur.at a, cymmedrol;

sobr; gweddol; ardymmerus Temperateness, tem pur.at.nes n, naws-eda; cymmedrolder; tymmerusrwyddnbsp;Temperature, tem'pur.a.tsh�r �, ardym-mer, tymmeredd, naws. Degree ofnbsp;temperature, gradd yr hinsawddnbsp;Tempest, tem'pest ft, tymmestl, gyr-wynt, rhyferthwy, enawel, ystormnbsp;Tempestuous, tem.pes'tsh�.us o, ys-tormus, tymmestlognbsp;Templar, tem'plur ra, temlydd, un onbsp;efrydwyr y Demi yn Llundainnbsp;Temple, tem'pl ft, teml; arlais, neid-rwydd, eneidrwyddnbsp;Tempo, tem^� �, amser, awdnbsp;Temporal, tetn'p�.ral a, tymmorol, am-serol; bydol, �eygol, anghyssegrol; ar-leisiol, perthynol i'r arlaisnbsp;Temporality, tem.pb.rari.ti ft, gwyrnbsp;Ueyg, Ileygion. Temporalities, medd-iannau tymmorol, tymmoroiiounbsp;Temporary, tem p�.rur.i a, dros amser,nbsp;amserol, tymmorol

Temporize, tem'p�.r�z vi, oedi; dilyn yr amser, troi gyda�r amser, amseroli,nbsp;nofio gyda�r ffrwd [teintio; profinbsp;Tempt, temt vt, denu, hudo, Ihthio,nbsp;Temptation, tem.tashun n, hndiad;

profedigaeth nbsp;nbsp;nbsp;[oenwr

Tempter, tem'tur n, hndwr, llithiwr, Temulence, tem illens ft, meddwdod,nbsp;Temse, tems n, gwagr [brwysgeddnbsp;Ten, ten a amp; n, deg, deng, 10, x. Tennbsp;times, dengwaithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(wy

Tenable, ten'l.bl a, daliadwy; diffynad-Tenacioas, ti.na'shns a, gludiog; gvyjdn, giynol, gafaelgar

Tenacity, ti.nas'i.ti n, gafaelgarwch, ymlyniad, tyn - ymlyniad, cyndyn-rwydd; cybydd-dod [liawleddygnbsp;Tenacnluin, ti.nak�.lum w, bachynnbsp;Tenancy, ten'an.si ra, deiliadaethnbsp;Tenant, tenant n, deiiiad (ddeiliadnbsp;Tenantable, ten'ant.a.bl a, addas inbsp;Teoantless, ten ant.les o, diddeiliadnbsp;^ n.'intry ten aut.ri n deiliaid, deiUadonnbsp;Tench, tensh ra, gwrachen

Tease, tiz vt, cnwaln gwlan, cribo ^wlan, blino, aflonydau, poeninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[panwr

Teasel, t\*zl n, llysiau�r cribau; cribau�r Teaser, ti'zur n, blinwr, aflonyddwrnbsp;Teat, tit n, teth, tiden; bron [ celfyddusnbsp;Technical, tek'ni.kal a, ceifyddydol,nbsp;Technology, tekjiol'�.ji n, celfyddyd-Techy, tet'shi n.�Touchynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[draeth

Tectonic, tek.ton'ik o, adeilaidd Tod, ted vt, gwasgaru gwairnbsp;Te Deum, ti.ai'um n, Ti Dduw; enwnbsp;Gan Sant Amoros sy*n dechrea, � Tijnbsp;Dauw, a iolwQ �

Tedious, ti'di.us o, hirfaith, gorfaith, dygn; blin, bliDdenis, poenusnbsp;Tediousness, ti'di.us.ues �, meithdernbsp;Tedium, ti'di.nm n, blindernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[heigio

Teem, tim v, esgor, hilio; beichiogi; Teemtul, tim'ftX'l, Teeming, ti'ming n,nbsp;ffrwythlawnj epiliog, beichiog, cyfnbsp;orogj llawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lawn; aflesol

Teemless, tim'ies a,diffrwy th, anffrwy th-Teeu, tin v, cynhyrfu: 7�, gofid, trallod ' Teens, tJnz np, arddegau, o 12 i 20 oednbsp;Teeth, tith np,�Toothnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( neddu

Teethe, tiTH vi, magu dannedd, dan-Tcetotaller, ti.t�'tal.ur n, llwyrymattal-iwr rhag dioaydd meddwol Tegular, teg'�J�r a, priddlechaiddnbsp;Tegument, teg'�,meat n, gerchudd,nbsp;tudded, arwisg, pilyn, croennbsp;Tehee, ti.hi' �i, chwerthin; t, ha-ha tnbsp;Teil, til ft, pisgwydden, gwaglwyfennbsp;Telary, ti^ur.i o, gweol, gweuol [tynegnbsp;Telegram, tei'i.gram ft, pelltyneg, brys-Telegraph, tei'i.graf w, hysbysai, brys-ebyr, brysfynag, telegraff; vt, hysbysunbsp;gwetrhysbysu. Electric telegraph,nbsp;hysbysai gwefrol, gwefrhysbysainbsp;Telegraphic, tel.i.graf'ik a, pellebrolnbsp;Telephone, tel i.f�a n, pellseinurnbsp;Telescope, tel'i.sk�p ra, peilddrych, syil-ddrych, ysb�enddrych, tremiadurnbsp;Telesia. ti.li'zhd ra, maen gwerthfawrnbsp;o�r enw.�Saophire

Telesm, tel'ezm n, math o swyngyfaredd Teil, tel (pt amp; pp told) r, dywedyd,nbsp;dyweyd, gwedyd, gweyd; traethn,nbsp;adrodd, mynegu; cytrif, rhifo [rbitwrnbsp;Teller, terdr n, traethydd, mynegwr*nbsp;Tellnral terii.ral a, daiarolnbsp;Telltale, tel tal n, clepgi, chwedlwr,nbsp;chwedlai, chwedleuwr. Telltale ciocK,nbsp;cleogloc, clep-oriaisnbsp;Temerarious, tem.u.re rXus o, ehu 1,nbsp;byrowyil; rhyfygusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bwylidri

Temerity, tijner i.ti n, rhyfygj byr-

339

-ocr page 364-

TER p�th. fat, ere. met, ma-rine, pin, orb, on, cnrve, cut, tw�too, t^k=took;

Tend, tend v, gweini, keilio, gweinyddio;

tueddu, gogwyddo; arwain; tywys Tendence, ten'dens. Tendency, ten'den-si 71, gweinyddiad; tuedd, gogwyddnbsp;Tender, ten'd�r a, tyner, tirion, tostur-iol, mwyn; mwyth, esmwyth; meddal;nbsp;ieuanc; t�, cynnyg, cynnygiad: vt,nbsp;cynnyg. Tender-hearted, ca�on-dynernbsp;Tenderling, ten'ddr.hng w, anwesyn,nbsp;anwylyn, hoffyn; tyner-gorn hyddnbsp;Tenderness, ten^dur.nes �, tiriondeb,nbsp;tynerwch, mwynder,- meddalwchnbsp;Tendinous, ten'dx.nus a, gewynognbsp;Tendon, ten'dun n, |2;�euyn, gewyn, cyhyrnbsp;Tenaril, ten'dril n, amglymedd, ys-gewyllyn, brigyn main ymlynolnbsp;Tenebrious, ti.ni'bruus, Tenebrous, ten'-i.brus a, tywyll, gwyll, dloleunbsp;Tenebrosity, ten.i.bros'i.ti w, caddug,nbsp;tywyilni, tywyllwch, gwylleddnbsp;Tenement, ten'i.ment n, tyddyn, daliad,nbsp;ty a thir, eisyddyn

Tenemental, ten.i.men'tal, Tenementary, ten.i.men'tur.i a, tyddynolnbsp;Tenesmus, ti.nez'mus �, diffyg ymar-ilwysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i egwyddor

Tenet, ten'et 71, tyb, daliad, barn, Tennis, ten'is n, math o chwareu humannbsp;a ph�l. Tennis-ball, human, parlednbsp;Tenon, ten'un 77, mortais-dafod, tynonbsp;Tenor, ten'ur re, tueddiad, rhediad,nbsp;gogwyddiad; hwyldrefn; ystynlad;nbsp;amcan, ystyr; cyfalaw, canol-lais.nbsp;Counter-tenor, uch-alaw, uchlaisnbsp;Tense, tens re, amser, pryd: a, tyn,nbsp;estynedig, sythnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^estynadwy

Tensible, ten'si.bl. Tensile, ten'sil a Tension, ten'shun, Tensure, ten'shur renbsp;estyniad, ymestyniad; tyndranbsp;Tensive, ten'siv a, anystwythnbsp;Tensor, ten'sor ti, estyniadennbsp;Tent, tent re, pabell, Uuestty, bwth,nbsp;gwersyll; goraeth: tgt;, pabellunbsp;Tentaculum, ten.tak'u.lum tentacu-la, ten.tak'u.la) re, syniad-of�eryanbsp;Tentation, ten.ta'shun ti, profedigaethnbsp;Tentative, ten't�tiv re, prawf, profiad;

cais: a, profol, proliadol; ceisiol Tenter, ten'tur n, deintur, estyniedyddnbsp;Tenth, tenth a amp; re, degled,'lOfed,nbsp;Tenuate, ten'�.at vt, teneuhau [degwmnbsp;Tenuifolious, ten.ii.i,f()'ii.ua a, cul-ddeilenog

Tenuirostral, ten.�j.ros'tral a, culyltog Tenuity, ti.nu'i.ti ti, teneuder, teneueddnbsp;meinder, eiddilwch, bychandranbsp;Tenuous, tea'�.us a, tenen, eiddil, main

Tenure, ten'ii�r re, daiiad, gafael; yr ammod ar ba un y delir tir, tir-amraodnbsp;Tepid, tep'id a, cUuar, mwyglnbsp;Tepidness, tep'id.nes 71, ciauardernbsp;Tepily, tep i.ii vt, ciauaru, twymonbsp;Teratology, ter.a.tol o.ji re, cJiwyddiaithnbsp;Terebrate, ter'i.brSt vt, trydyllu. tyllnnbsp;Terebration ter.i.bra'shun re, tylliadnbsp;Teredo, tl.ri'do re, math o gragenbysgnbsp;Tergeminal, tiir.jem'i.nal, Tergemmate,nbsp;t�r.jem'imat a, triphlyg, tridyblygnbsp;Tergiversate, tur.ji.vur'sat vi. troi ynnbsp;y tresi, troi cefn, cilio, ymgilionbsp;Tergiversation, tur.ji.vur.sa shun n,nbsp;tread cefn, gwrthdroad; geirdroadnbsp;Tergiversator, tur.ji.vursa.tur re, ym-giiiwr, ystranciwr^ croesddadleuwrnbsp;Term, turm re, gair, ymadrodd, enw;nbsp;ammod; tymmor, pryd, adeg. amsernbsp;penodol: vt, galw, enwi. On goodnbsp;terms with one, mewn heddwch ag un.nbsp;To come to terms, cytuno. Terms,nbsp;teleraunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| gecraeth, tafod drwg

Termagancy, tur'ma.gau.si ti, croch-Termagant, tur'mS.gant re, crochgecren, arthwraig, cecres, cecren: a, croch-gecrus, tafod-ddrwg, bioeddgarnbsp;Terminable, t�r'mi.na.bl a, Ifinadwy,nbsp;terfynadwy, gorphenadwy [phennbsp;Terminate, tur'mi.nat v, terfynu, gor-Termination, tur.mi.na'shun re, diwedd,nbsp;diweddiad, dybeniad, gorpheniadnbsp;Terminer, tur'mi.nur re, penderfyniad;

prawflys.�Oyer nbsp;nbsp;nbsp;[terfynfan

Terminus, tur'mi.nus re, tertyn, terfynfa, Termite, t�r'm�t re, morgrugyn gwynnbsp;Termless, turm'les a, diderfyn, an-Tern, turn n, morwennol [nherfynolnbsp;Ternary, t�r'nur.i a, triannol, tnol: re, tnnbsp;Ternate, tur'nat a, triphlyg [rhodfanbsp;Terrace, ter'ras re, uchelsarn, uchelrawd,nbsp;Terraqueous, te.rak'wi.us a, yn cynnwysnbsp;tir a dwfr, dwfrddaiarol, daiardd7fro|nbsp;Terrene, te.rin', Terrestrial, te.res'tri.alnbsp;a, daiarol, daiarog. Terrestrial-world, daiarfyd; daiarennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Terreous, teri.us a, priddlyd, daiarlly^ Terrestrity, te.rea'tri.fi vt, daiarolinbsp;Terrestrious, te.res'tri.us a, daiaro,nbsp;daiarog; daiarllyd, priddlyd

Terrible, ter'i.bl o, dychrynllyd, ar-

swydus, otnad�vy, brawychol, erenv 1 erch, echrydus

Terribleness, ter'i.bl.nes re, erchylio gt; Terrier, ter'i.ur re, daiargi; tir-Jyfrnbsp;Terrific, te.rifik a, dychrynllyd,^-swydus, erciiyil, brawychoi, echryau�

oAO

-ocr page 365-

l�te, Vine, no, miH�; she. zh-=z a^ure; th n. thIs; J �dzh. THA

Terrify, ter'i.f� vt, brawychu. dychrynvi, arswydo, peri braw, peri ofn [daiarolnbsp;Terrigenoas, te.rij'i.nus a, o�r ddaiar,nbsp;Territorial, ter.i.t�'r'i.al a, tiriosjaethoinbsp;Territorr, ter'i.tur.i n, tiriogaeth, ardainbsp;Terror, ter -dr n, dychryn, braw, brawchnbsp;arswyd, echryd. Terror-stricken,nbsp;dychrynediej. Reign of terror, amsernbsp;terfysgol yn Firainc, o Hydref, 1793,nbsp;hyd Gorphenaf, 1794 [dillynaidanbsp;Terse, t�rs c, cryno; llyfn^ glan, hardd,nbsp;Terseness.t�rs'nesra.dihynder ;ffraethdernbsp;Tertian,t�r'shan a,trianaol, bob trydyddnbsp;Tertiate, tur shi.at vt, trioli [dyddnbsp;Tertiary, tur'shur.i a, trydyddolnbsp;Tesselar. tes el.ur, Tesseraic, tes.u.ra'iknbsp;a, brithaddurnedig, brithwaithnbsp;Tesselate, tes'el.at vt, brithweitbionbsp;Test, test n, prawf, profiad, holiadnbsp;moJdion prawf; prawf-lestrnbsp;Testable, tes t2..bi a, cymmynadwynbsp;Testaceous, tes.tashus a, cregynog,nbsp;cregynol, cragenog, cragenaiddnbsp;Testament, tes'td.ment n, liythyr cym-myn, cvmmyniaeth.cvmmvnedigaeth.nbsp;ewyilys. Old Testament, Hen Desta-ment. New Testament Testamentnbsp;Newyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[myniaethol

Testamentary, tes.ta.men'tur.i a, cym-Testate, tes'tat a, cymmya-lythyrog Testation, tes.ta'shun n, tyst, tystiol-aeth, prawf, ardystiad [mynwrnbsp;Testator, tes.ta't�r n, cymmynai, cym-Testatrix. tes.tatriks n, cymmynwraig,nbsp;cymmynesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwecheiniog

Tester, tes'tiir �, cysgodlen, pen gwely; Testern, tesTurn n, chwecheiniognbsp;Testicle, tes'ti.kl n, caill, caregnbsp;Testification, tes.ti.fi.ka'slmn n, tystiol-aethlad, ardystiad [ardystydd, tystnbsp;Testifier, tes'ti.fi.Tir n\ tystiolaethwr,nbsp;Testify, tes'ti.fi v, tystiolaethu, tystionbsp;Testimonial, tes.ti.m��ni.al n, tysteb,nbsp;tystiythyr: �, tystiolaethol; ardystiolnbsp;Testimony, tes ti.mun.i n, tystiolaeth;

tystiad, ardystiad [sarigrwyd� Testiness, tes'ti.nes n, afrywiogrwydd,nbsp;Testy, tes'ti o, anynad, anfoddog, sarig,nbsp;anhynaws, croes, afrywiognbsp;Tetanus, tet'a.nus n, ymganad yr �n,nbsp;geneload, clefyd y g�au a effeithia ernbsp;anailuogi asgwrn yr �n [ffromdernbsp;Tetchiness, tet'shi.nes n, anynadrwydd,nbsp;Tetchy, tet'shi o.�Touchynbsp;Tete, tat n, pen; gwallt gosod. ffug wallt.nbsp;Tete-a-tete, cuiidymddyddan, cyfrin-ach wyneb ya wyueb

Tether, teTu'�r n, ti�raft, budaeirah, tidmwy: vt, tidmwyo, tidrafiu, tidonbsp;Tetrad, tetrad re, y rhif pedwarnbsp;Tetragon, tet'rS,.gun re, pedryled, pedrornbsp;Tetragonal, tet.rag'�.nai a pedrongiognbsp;Tetrahedral, tet.ra.hi'dral a, pedwar-ochrog, pedwarochrol ffiod-ddeiliognbsp;Tetrapetalous, tet.ra.pet'ajus a, pedry-Tetrapod, tet'rApod re, milyn pedwar-carnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[waredd ran, tetrarch

Tetrarch, tet'rark re, llywodraethwr ped-Tetrarchate, tet'rar.kat, Tetrarchy, tet-rir.ki re, pedrylywiaeth nbsp;nbsp;nbsp;[ban

Tetrastich, ti.tras'tik re, pennill pedwar-Tetric, tet'rik, Tetrical, tet'ri.kal, Tet-ricous, tet'ri.kus a, sur, sang; cyn-dyn, anhydyn nbsp;nbsp;nbsp;[dynrwydd

Tetncity, ti.tris'i.ti n, sarigrwydd; cyn-Tetter, tet'�r re, gwreinyn, tarddwreinyn. Tetter-berry, paderau�r gath, y win-wydden wen

Teutonic, t�.ton'ik a, Teutonig, Teuton-aidd: re, Teutoneg [tid, cadwyn Tew, t� V, llusgo, tynu, tido; llafurio: re,nbsp;Tewel, t�'el re, math o bibell halarnnbsp;Text, tekst re, testyn, adnod, adran,nbsp;brawdd. Text hand, Ilaw fras [yddoinbsp;Textile, teks'til a, gweol, gweuol, gw�-Textman, tekst man re, un cyfarwyddnbsp;mewn testynau, testynwrnbsp;Textorial, teks.t��r'i.al o, gweolnbsp;Textrine, teks'trin a, gweol, gweuolnbsp;Textuary, teks tsh�.ur.i re, un cyfarwyddnbsp;yn yr ysgrythyr, ;^sgryt�yrwr: a, tes-tynoi; awdurol

Texture, teks'tsh�r re, pleth, plethiad, gwead, cymOlethiad, cyfansoddiadnbsp;Than, THan c, na, nagnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[br�yr

Tbane, than re, hen enwad o anrhydedd. Thank, thangk vt, diolch, talu diolch.nbsp;Thauk-offering, aberth diolch, aberthnbsp;moliant, aberth mawl. Thank you,nbsp;diolch i chwinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[olch^

Thankful, thangkT^l a, diolchgar di-Thankt�lness, thangk'fiVhnes re, dioich-garweh nbsp;nbsp;nbsp;[diddiolch

Thankless, thangkTes a, ann�olchgar, Thanklessness, thangk'ies.nes re, an-n�olchgarwch

Thanks, thangks np, diolch, diolwch Thanksgiving, thanka'giv.ing re, di-olchiad; diolch

That, THat pre, yr hwn, yr hon, yr hyn: a, hwna, hona, hyna (present); hwnw,nbsp;hb�o, hyny (absent); hwn yna, honnbsp;yna, nyn yna (near); hwn acw, honnbsp;acw, hya acw (at a oistance); c, mai,nbsp;341


-ocr page 366-

THE p3.th, fat. �re, met, mar-ine, pin, orb, on, curve, cut, t'V^too, t^k=took;

taw. mal, fal, tel; am, o b^e^id. Tnat man, y dyn yna. He tnat, y sawl, ynbsp;neb, yr hwa a. 0 that she were here!nbsp;Ona bai niyma! Thatis,Thatistosav,nbsp;hvny y w. Who is that ? pwy yw hwna ?nbsp;It is said that they did not astree, dy-wedir nad oeddynt yn cytuDo. It appears that there was another chief innbsp;the island, ymddengvs tod pendefignbsp;arall yn yr ynys. It is also said thatnbsp;a congress of bards was held in thenbsp;7th century, dy wedir hefyd i eisteddfodnbsp;gael ei chynnal yn y 7fed gannf. Itnbsp;is satd that Lies ab Coel was the firstnbsp;C�ristian king in Britain, dywedir mainbsp;Lies ab Coel oedd y Brenin Cristion-ogol cyntat ym Mhrydain. That thatnbsp;I say is this: that that, that thatnbsp;gentleman has advanced, is not thatnbsp;that he should have proved, y peth anbsp;ddywedat yw hyn: nad ydyw yr hynnbsp;a haerodd y boneddwr acw y peth agnbsp;y dylasai ei Drofi.�Whonbsp;Thatch, tliatsh n, to, to gwellt: vf, toinbsp;gwelltdoi. Thatched roof, to gwelltnbsp;Thatcher, that'shdr w, towr, gwelitdowrnbsp;Thatching, that shing n, toad, gwellt-doad; tonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[uriad peth rhytedd

Thaumaturgy .tho'ma.tur.ji n, gwneuth-Thaw, th� n, dadmer, dadlaith: v, dad-leithio, dadraeru, meirioli, dadrewi, toddi. Thawing, melriolnbsp;The, THi (ammhwysleisiol o flaen cyd-sain, TH�) a, y, yr. The heat of thenbsp;sun, gwres yr haul. The Proverbs ofnbsp;Solomon, Diarebion Solomon. Heaven,nbsp;y nef. Jesus, yr lesunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddyn

Theanthropos, thi.an'thro.pos n, Huw-Thearchy, thi'ar.ki w, duwlywiaeth Theatre, thi'a.tur n, chwareudy, chwar-euta; campfa, cemmaesnbsp;Theatric, thi.at'rlk, Theatrical, thi.at'ri-kal a, chwareyddolnbsp;Theave, thiv hespin flwyddnbsp;Thee, thi pn, ti, tydi; di, dydi. Theenbsp;also, tithau. To thee, atat, wrthytnbsp;Theft, theft w, lledrad, lledradaethnbsp;Their, TH�r pn, eu [eiddynt hwynbsp;Theirs, THe�rz eiddynt, yr eiddynt,nbsp;Theism, thi'iam n, duwiaeth, crefyddnbsp;Theist, thi'ist ra, duwgredydd ( naturnbsp;Theistic, thi.is'tik, Theistical, thUs'ti-kal a, duwiaethol, duwgredolnbsp;Them,THempra,hwy.hwynt,nhw. Theranbsp;also, hwyntau. Them both, ill daunbsp;Theme, thi:n �, testyn, pwQC; gwreidd-traethawd

Themselves, raem.selvz' pn, eu hunain. By themselves, wrthynt eu hunain,nbsp;wrth eu hunain, ar wahan. Of themselves, o honynt eu hunainnbsp;Then, THen ad, y pryd hyny; gwedinbsp;hyny: c, am hyny, ynanbsp;Thence, THens ad, oddi yno, o hyny, amnbsp;Thencelorth, THens'fo�rth, Thenceforward, THens.f�r'wurd ad, o�r amsernbsp;hwnw, 0 hyny allannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[duwioiaeth

Theocracy, thi.ok'r3..si n, duwlywiaeth, Tneocratical, thi.0.krat'i.kal a, dwyfoi,nbsp;duwiolaethol, duwlywiaetholnbsp;Theodolite, thi.od'�.l�t n, omilfesuryddnbsp;Theogony, thi.og'�.ni n, cenedliad ynbsp;duwiaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^dduwinydd

Theologaster, thi.ol'o.gas.tur n, coeg-Theologian, thi.�.l�')i.an �, duwinydd, dewinjdd [yddol, duwiniaethoinbsp;Theological, thi.S.loj'i.kal a, duwin-Theologist, thi.ol'o.iistj Theoiogue, thi'-o.log n, duwinydd

Theology, thi.ol'o.ji n, duwinyddiaeth, difynyddiaeth, duwineb, dwyfyddiaethnbsp;Theomachy, thi.om' a.ki n, duwfrwydradnbsp;Theomancy, thi'�.man.si n, math onbsp;dde winiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ cerdd

Theorbo, thi.�rib� n, math o offeryn Theorem, thi'o.rem n, rheol broladwy;

gwiriedigaeth; pwnc i gael ei brofi Theoretic, thi.o.ret'ik. Theoretical, thi-o.ret i.kal a, golygiadol, golygiannol,nbsp;damcanolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 canwr

Theorist, thi'o.rist n, golygiannol, dam-Theorize, thi'�.r�z vi, damcanu; dyfeisio Theory, thi'�.ri n, damcan, damcaniad,nbsp;damcaniaeth, tyb, llettybiaeth, dy-fais; golygddysg; golygiad fddoethnbsp;Theosophical, thi.�,sof'i.kal a, dwyfoi-Theosophy, thi.os'o.fi n, gwybodaetli onbsp;Dduw; duwioldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[meddygol

Therapeutic, ther.a.pii'tik a, iachaol, There,Tiie�r ad (near ^ yna, (out of si gbt)nbsp;yno, (at a distance) acw, draw; dyna,nbsp;ilyna, dacw. There he is, dyna fCjnbsp;dacw fe. There is. There are, y maOinbsp;mae. There is not, nid oesnbsp;Tnereabout, THeVa.bdwt, TnereaboutSinbsp;THe�r'a.bdwts ad, o ddeutu yuo, yugnbsp;nghylch hyny, yn agosnbsp;Thereafter, THe'r.af'tur ad, gwedinbsp;ar ol hynynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hyny, am �7�/

Thereat, TH�'r.at' ad. yno, wrtho, wtn Thereby, Ta�r.b�' ad, trwyddo, wrtho,nbsp;trwy hyny

Therefore, TH�rif�r c, gan hyny, hyny, o blegid hyny, o herwydd hyuynbsp;oI2


ft

-ocr page 367-

�re; late, l�ne, n�, m�te; she, zh=z az�re; thin. Tuis; i=:(lzh, TH�


Theretrom, TH�r.lrom' ad, odai yno, oddi

wrth hyny, o byny (_ynddo, ynddynt Therein, TH�r.in'ac?, yn hyny, yn hyn,nbsp;Thereinto, TH�r.in.t\^' ad, i mewn inbsp;hyny, i mewn iddo nen iddinbsp;Thereof, xn�r.of' ad, o hono, ei, eunbsp;Thereon, THe�r.on', Thereupon, TH�r-u.pon ad, arno, ar hynynbsp;Thereout, THe�r.uwt' ad, allan o hyny,nbsp;oddi yno, oddi yna

Thereto, Tn�r.tw', Thereunto, xn�r-un.tw' ad, ato, ati, at hyny, i hyny, i hyn, hyd hyny

Thereunder, XH�r.un'dur ad, dan hvny Therewith. XH�r.with', Therewithalnbsp;XHer.with.�i' ad, gyda hyny, gydanbsp;hwnw, gyda hyn; yn ddioednbsp;Therlacal, thi.r� a.kal a, triaglaidd,nbsp;meddygol, gwrthwenwynol [milodnbsp;Tiieriotomy, thi�r.i.ot'�.mi n, difyniaethnbsp;Thermogen, th�r'm�.jen w, syiweddnbsp;gwres, deinydd gwres, gwresnbsp;Thermometer, th�r.mom'i.t�r, Thermo-scope, th�r'ra�.sk�p n, gwreslesurydd.nbsp;g^resfynagnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwresfesurol

Thermometrical, thur.m�.met'ri.kal a, These, XHiz np, y rhai hyn, y rhai yma.nbsp;These and those, y rhai�n a�r rhei�ny,nbsp;y rhai hyn ar rhai hynynbsp;Thesis, thi'sis (^p theses, thi'siz) n,nbsp;gosodedigaeth, testyn, pwnc, sailnbsp;Theurgy, thi'ur.ji n, dewiniaeth, dwyfol-iaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyhyr, gewyn

Thew, th� w, moes, ari�r, ymdclygiad; They, THa pn, hwy, hwynt, hwynt-hwy,nbsp;nhwy, nhw. They also, hwythaunbsp;Thick, thik a, tew, praff, braisg, trwch-ns; jluosog, ami; ad, yn dew, yn ami,nbsp;yn fynych. Thick-skulled, peudew,nbsp;hurt. Thick-set, wedi eu planu ynnbsp;dew; ffolachognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[liuosogi

Thicken, thik'n v, tewhau, tewychu; Thiciiet, thik'et n, tewiwyn, caeadlwyn,nbsp;prvsglwyn, gwyddwal, llwyn dyrysnbsp;Thickish, thik'ish a, lied dew, tewaiddnbsp;Thickness, thik'nes tewder, trwch,nbsp;praffder, breisgedd

Thief, thif n, Ueidr. Thief-catcher, dal-iwr Hadron

Thieve, thiv vi, lladrata, lledrata, dwyn Thievery, thi'vur.i n, lladraeth, lledradnbsp;Thievish, thi'vish a, lladraidd, Hedrad-aiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wch

Thievishness, thiVish.nes n, lledradgar-Thi?n, thi �, morddwyd, bon dun Thill thil �, siafft cart. Thill-horse^nbsp;ceHyl bon, ceHyl siaHt

Thimble, thim'bl n, gwn�a�ur, pwyth-adur, byswain, byseg Thin, thin a, teneu, main, cul; anaml,nbsp;prim; vt, teneuo, teneuhau; prinhaunbsp;Thine, XH�n pn, eiddot, eiddot ti; dy, taunbsp;Thing, thing n, peth, dimnbsp;Think, thingk {^pt amp; pp thought) v,nbsp;meddwl, meddyiied, meddylio, synied,nbsp;tybio, tybied; ystyried [anamiaiddnbsp;Thinly, thmTi ad, yn deneo, yn anaml,nbsp;Thinness, thin'es �, teneuder; meineddnbsp;Tnird thurd a, trydydd, trydedd, SydcLnbsp;Thirdly, thurd'li ad, yn drydydd f 3edanbsp;Thirl, thurl vt, tyllu, trydyllu; treiddionbsp;Thirst th�rst 71, syched: igt;i, sychedunbsp;Thirsty, thurs'ti a, sychedig. To benbsp;thirsty, bod k syched arno, sychedunbsp;Thirteen, thur.tin' a amp; n, tri ar ddeg,nbsp;tair ar ddeg, 13, xiii. [ddeg, 13yddnbsp;Thirteenth, th�r.tinth' a, trydydd arnbsp;T hirtieth, thur�ti.eth a, degted ar hugainnbsp;Thirty, thiir'ti a 8c n, deg ar hugain, 30nbsp;This, XHis (p these) a, hwn, hon, hyn;nbsp;hwn yma, hon yma, hyn yina. Thisnbsp;subject, hyn o bwnc. This day, hedd-yw. This day week, wythnos i hedd-yw. This night, heno. This year, eleninbsp;Thistle, this! n, ysgailen. Bur-thistle,nbsp;raarchysgallen. Carliue-thistle, Silver-thistle,ysgailen wen. Sow-thistle,nbsp;Milk-thistle,ysgailen y moch. Thistle-finch, peneuryn. Thistle-stalks, callednbsp;Thistly, this'll a, ysgallognbsp;Th ther, XHixn'ur ad, yno, tuag yno.nbsp;Hither and thither, yn ol ac ym mlaennbsp;Thitherto, XHiXH'ur.tw ad, hyd yno [ynonbsp;Thitherward, xhIxh lir.wurd ad, tnagnbsp;Tnole, thol V, dysgwyl, dyoddet; n,nbsp;rhwyfbin; nentwd teml Icareionbsp;Thong, thong n, carai. To cat in thongs,nbsp;Thoracic, th�.ras'ik a, bronol, dwyfronolnbsp;Thoral, th��r'al a, gwelyolnbsp;Thorax, tho�r'aks n, y ddwyfron, cledrnbsp;ueu glwyd y ddwyfron, brongledrnbsp;Thorn, thorn n, draen, draenen. Blacknbsp;thorn, draenen ddu. White thorn,nbsp;Hawthorn, draenen wen. Hawthornnbsp;berries, cyrawel y mochnbsp;Thornback, th�ra'bak,Thornbut, th�rn'-but n, cornbig, mornodwyddnbsp;Thornless, thorn'les a, heb ddrainnbsp;Thorny, th�r'ni a, dreiniog, dreinllydnbsp;Thorough, thur'o o, cyflawn, hollol,nbsp;trwyadl, cyfangwbJ, perffaith, digoll,nbsp;difreg: px, try-

Thoroughbred, thur'o.bred a tryryw Thorougnfare, thur �i�'r n, trwyddedfa


-ocr page 368-

THU path fat, �re, met, mii-nnc, pin, orb, on, curve, cut, t�.V=too, t^krstook;

ThoroQghpace�, tuur �.past a, lioiioi, trwyadl, digoll

Thorp, thorp w, pentref nbsp;nbsp;nbsp;[y sawl

Those, TiKz a, y rhai hyny, y rhai yna; Thou, TH�VV pn^ ti, tydi. Thou also,nbsp;tithau. Thou hast, mae genytnbsp;Though, TH� c, er, pe, cyd. As though,nbsp;megys. Ttiough it is so, er ei fod fellynbsp;Thought, thot 71, meddwl; bwriad,nbsp;meddydryd, meddyiiad, sylw: pi amp;nbsp;pp.�Thinknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iol, meddyigar

Thoughtful, thdt'f^l a,myfyrgar, ystyr-Thoughtfulness, thot'f ^vl.nes �, meddyl-garwch, ystyriaeth, gotaledd Thoughtless, thot les a, anystyriol, di-feddwl, diofal, anoralus, disylwnbsp;Thoughtlessness, thot'les.nes n, diofal-wch, esgeuiusora, anofaledti [cantnbsp;Thousand, thuw'zand a amp; mil, degnbsp;Thousandth, thiivV'zandth a, milfednbsp;Thowl, tn�ol �, rhwyfbin [caetbiwednbsp;Tnraldom, thrdi dam n, caethwasanaeth,nbsp;Thrall, throl caethwas, caethfab,nbsp;caethferch, caethes: vi, caethiwonbsp;Thrapple, thrap'i w, breuent anifailnbsp;Thrash, thrash tgt;, dyrnu; �ustio, euronbsp;Thrasonical,thra.son'i.kai a,ymffrostgarnbsp;Thrave, thrav drefa, 24 o ysgubaunbsp;Thread, thred n, edau, edaf, edefyn: vt,nbsp;edatu, dodi edau mewn nodwydd, dodinbsp;ar edefyn. Pack-thread,edaurhwymo.nbsp;Point-thread, edau�r crydd. A singlenbsp;thread, edefyn [Horn, wedi treudonbsp;Thread bare, thred'be�r a, digotwm, llwm,nbsp;Threaden, thred'n a, edafol, fel eoaunbsp;Threap, tkrip vi, ymresymu, yradaerunbsp;Threat, thret n, bygwth, bygythiad,nbsp;bygyliad, dwrd, dwrdiad, dondiadnbsp;Threaten,.thret'n vt, bygwth, bygythio,nbsp;bygylu, dondio, dwrdionbsp;Three, tbri a amp; n, tri, tair, 3, iii.nbsp;Three-cornered, trionglog. Three-leaved, teirddalenog. Three-leggednbsp;stool, ystdl deirtroed. Three-pile,nbsp;math o felted cryf. Three-piled,nbsp;pentyredig; cryf. Three-score, trigain. Three days, tridiau. Threenbsp;hundred, trichant, 300, ccc.

Threefold, thn'foid a, tridyblygitrip^lyg Threepence, thrip'ens w, tair ceiniog, Sc.nbsp;Threepenny, thripen.i a, tair ceiniog.

Threepenny-loaf, torth dair ceiniog. Threne, thrin n, galarnad j^torth dairnbsp;Threnetic, thri.net'ik o, galarus [nadnbsp;Threnody, thren'�.di n, galargan, gaiar-Thresl^thresh dyrnu, �ustio. Threshing-floor, llawr dyrnu

Taresuer, tiireshur n, oyrnwr, �ustiwr Threshold, thresh'old n, trothwy, hiniognbsp;Tlirew, thrwp^.�Thrownbsp;Thrice, thr�s ad, teirgwaith. Thricenbsp;happy, tra dedwydd, dedwydd dros bennbsp;Thrifallow, thri'lai.o vt, aru deirgwaithnbsp;drosod�, triaru: n, trydydd arnbsp;Thrift, thrift, Thriftiness, thrif'ti.nes n,nbsp;cynnildeb, cynnilwch; diwydrwydd,nbsp;dyfalw'ch, gofal [lawn, gwastrafi'usnbsp;Thriftless, thritt'les a, anghynnil, afrad-Thrifty, thrif t! a, cynuil, diwastraff,nbsp;gweithgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[awyrdwll

Thrill, thril V, tyllu, treiddio; tincio: n, Thrive, thr�v {pt throve, pp thriven,nbsp;thriv'nj vi, luvyddo, ffynu, cynnydda,nbsp;Throat, throt n, gwddf, ceg [prifionbsp;Throb, throb vi, dychlamu, euro, yin-guro, dyheu, tysmwyo, gwythonbsp;Throbbing, throb'ing a, dychiamolnbsp;Throe, thro n, dolur, poen, gloes: vi,nbsp;poeni, dolurioj euronbsp;Throne, thron n, gorseddfainc, gorsedd,nbsp;teyrntainc, breninfainc t v, gorseddunbsp;Throng, throng tyrfa, tort, liuaws: v,nbsp;tynienwi, tynwasgu, cyd-dyru, Iluadunbsp;Throstle, throsT n, brontraithnbsp;Throttle, throtl n, corn ygwynt, com ynbsp;geg, breuaiit; vt, llindagu, tagunbsp;Through, thrvV pr, trwy: ad, trwyddo,nbsp;trwyddi, trwodd, trwyo. To go through,nbsp;treiddio. To pierce througn, trydyllu,nbsp;trywanu. To shine through, try-lewychu, tryiewyrchunbsp;Throughout, thrw.uwt'/ir, trwy: ad, onbsp;ben bwygiiydd, trwyddo, yn gwbl, ynnbsp;Throve, thr�v pt.�Thrivenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[holiol

Throw, thro {pt threw, pp thrown) v, tafia, ergydio, bwrw�, lluchio; �, tafl,nbsp;tafliad, ergyd, lluchnbsp;Thrower, thr�'�r, Throwster, thro'stdrnbsp;n, taflwr; dyrwynwr sidannbsp;Thrown, thron pp.�Thrownbsp;Thrum, thrum v, dyrnodio offeryn cerdd:nbsp;n, eddi, edafedd

Thrush, thrush n, hronfraith, tresglen;

liindag, gan, dolur ar blant Thrust, thrust n, gwth, hergwd: v {p'nbsp;amp; pp thrust), gwthio, hyrddu, her-gydio; gwanu, orathunbsp;Thrustle, thrusT n, bronfraith [^bodionbsp;Thumb, thum n, bawd, nawdiys; vt,nbsp;Thump, thump n, dyrnooio, dwrnbwyo,nbsp;ysoancio, pattio: n, dyrnou, cnoc, panenbsp;Thumper, thum'pur n, pafhwr,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h

iwrj clamp, pech mawr [n, dyrnodiau Thumping, tnum'pinga, pafiiol; mawr:

344

-ocr page 369-

TIM

�r�; late, l�nc, no, m�tc; she, zh=a2�re� th'n, Tuis; i=i2h.

Thunder, thun'd�r taran. trwst, try^st-au: V, taranu. Thunder-bolt,meilten taranfollt. Thunder-clap, Clap ofnbsp;thunder, trwst. Tnunder-shower,nbsp;taran-gawod. Thunder-stone, taran-taen. Thunder-struck, djehrynedi^,nbsp;gorsynedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anydd

Thunderer, thun'dur.�rn, taranwr, tar-Thundenng, thuu'dur.ing a, taranliyd bygythiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^taranog

Thunderous, thun'dur.us a, taranddwyn, Thuriferous, th�.rif'ur.us a, yn dwynnbsp;thusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^darthiaa

Thurification, th��r.i.fi.ka'shun n, arogl-Thursday, th�rz'da n, dydd lau. dydd Iou(s=I)ies Joyis). Ascension-Thurs-day, dydd lau Dyrchafael. Maundy-Thursday. dydd lau Cablydnbsp;Thus, THUS ad. lei hyn, yn llynnbsp;Thus, thus n, thus.�Frankincensenbsp;Thwack, thwak vt, taro, paffio, euro,nbsp;llachio: n, patt, ergyd trwm, dyrnodnbsp;Thwart, thwdrt v, croesi; gwrthwynebu,nbsp;rhwystro, attal: a, croes; gwrthwyneb-Thwittle, thwit'1 �, math o gyllell [usnbsp;Thy, Ta� pn, dy, yth, eith, taunbsp;Thyme, t�m n, gruw, gruwiys, teimnbsp;Thymy,t�'mi a, liawn teim, peraroglaiddnbsp;Thyroid, th�r'oid a, tarianaiddnbsp;Thyself, TH�.self' pn, dy hun, dy huuannbsp;Tiara, ti.eVA w, talaith, coron. penwisgnbsp;Tibia, tib'ya asgwrn y grimognbsp;Tibial, tib'yal a, perthynol i asgwrn ynbsp;Tice, t'is vi, hudo.�Entice [grimognbsp;Tick, tik n, twygliain; torogen, heus-leuen; coel,echwyn; dyled; cur oriawr;nbsp;V, prynu ar goel,rhedegi ddyied, coelionbsp;euro fel oriawr; rhygn-nodi, arnodinbsp;Ticket, tik'et n, tocyn, owtysyn, ar-wyddyn: vt, tocynunbsp;Ticking, tik ing n, twygliain gwelynbsp;Tickie, tik'i r, gogleislo, dasmaiu: n,nbsp;goglais

Ticklish, tik'lish a, gogleisiog. Hawn goglais; ansetydlog, anwadal, peryglusnbsp;Ticklishness, tik'iish.nes �, gogleisiog-

rwydd; anwadalwcb, enbydrwydd

Tid, tid a, meddal, tyner; mwythus Tidal, tTdal a, perthynol i�r danvrnbsp;Tiddle, tidT vt, maldodi, hofflochi, llochinbsp;Tide, t�d n, llanw; amser, pryd, gwyl:nbsp;V, llifo allan, fifydiito. All hallow-tide, Hoilontide (=Hailow-e�eii-tide'),nbsp;caian ganaf. Tide-gauge, llanwles-urai. Tide-waiter,porthwyliwr. Neap-tide, llanw isel, isedor. Spring-tide,nbsp;gorllanw, uchelfor

Tidiness, ti'di.nes n, taclusrwydd Tidings, t�'dingz w;o,newyddion;newyddnbsp;Tidy, ti�di a, taclus, twt, twtnais, cryno,nbsp;destlus, glanwaith, trwsiadus, cymhennbsp;Tie, t� n, cwlwm, rhwym, rhwymyti;nbsp;vt, clymu, rhwymo. Tie-bow of anbsp;plough, c6b aradr

Tier, ti�r t�, rhes, rhenc nbsp;nbsp;nbsp;[wyn

Tierce, ti�rs n, llestr yn cynnwys 4�2 gal-Tiff, tit n, diod, gwlybwr; ymgiprys:

V, cynhenu; trwsio nbsp;nbsp;nbsp;niwlwe

Tidany, tif'a.ni n, math o sidanwe ys-Tig, tig n, math o chwareu plant Tiger, t'i'gur ti, teigr, dywalgi. Tiger-cat, math 0 gath wylltnbsp;Tight, fit a, tyn, dwysdyn, cryno, twt,nbsp;dan sang; cyfyng; diddosnbsp;Tighten, fi'tn vt, tynhau; diddosinbsp;Tighter, t�'tur n, rhwymyn: a, tynachnbsp;Tightish, t�'tish a, go dyn, lied dynnbsp;Tightness, t�t'nes n, tynder; crynodernbsp;Tigress, fi'gres n, dywalast, teigresnbsp;Tike, t�k n, ci, corgi; taiogynnbsp;Tilbury, tii'ber.i n, math o gerbydnbsp;Tile, t�l n. llech, pridoiech, peithynen:nbsp;vt, ilechooi, toi a pheithyn, peitnynu.nbsp;Pantile, cainbeithynnbsp;Tiler, tfiur n, peithynwr, llechdcwrnbsp;Tiling, t�'ling n, maenoo, llechdonbsp;Till, til n, cloergell, ariangell: c, hyd,nbsp;hyd oni, hyd pan; pr, hyd, hyd at;nbsp;vt, llafurio, diwyllio, tr^n, amaethu.nbsp;Tillnow,hydhyn. Till then, hyd hynynbsp;Tillage, til'aj n. amaethyddiaeth, IJatur-iaeth, diwylliaeth, triniaeth tir, aradiadnbsp;Tiller, t�'�r ?�, amaethydd, diwyilydd,nbsp;llafurwr, triniwr; llywgoes Hong;nbsp;ariangeil, cloergeil; pren ieuancnbsp;Tilt, tilt Ti, iluestlen, cysgodlen; gwrth-gamp: v, chwareu gwrthgamp; llen-gysgodi, gortboi; dymchwelyd. Tilt-nammer, morthwyl mawrnbsp;Tilth, tilth n, araaetnyddiaeth.�Tillagenbsp;Timbal, tim'bal n, math o dabwrddnbsp;Timber, tim^bur n, coed pren. Tiraber-merctiant, coedfasnachwr, coeawerth-wr. Timber-trees, coed seiri (yn ol ynbsp;gyfraith. y dderwen, yr onen, a�r 11 wyt-anen. Timber-like trees, y flawydden,nbsp;y sycamorwydden, amp;c. Timber-yard,nbsp;cadiascoed. Unseasoned timber,irgoednbsp;Timbrel, tim'brel n, tympan, tabwrddnbsp;Time, t�m n, amser, pryd, tysnmor,nbsp;gwaith, tro; adeg, odfa; tymp: vt^nbsp;ainseru, rheoleiddio. Time-keeper,nbsp;amserycia. At all times, bob amser,nbsp;yn wastad. At no time, enoed, byth.


345

-ocr page 370-

rOA p4th, ere, met, ma-rine, pin orb, on, curve, cut, t\v=too, tv\ks=took;

At that time, pryd hyxiy. At this time, yn awr. Av times, weithiau.nbsp;Aiiy time, rhyw bryd. Every time,nbsp;pt.b tro. In due time, mewn iawnnbsp;bryd. In time, mewn pryd. Manynbsp;limes, i iawer gwait 11awer tro. Muchnbsp;time, llawer o amser. Some time,nbsp;ychydigamser. Sometimes, weithiau,nbsp;ambell waith. Ten times, dengwaithnbsp;Timely, t�m'ii a, amserol, prydlawn,nbsp;cynnar: ad, yn amserol. mewn prydnbsp;Timeous, t�'mi.us a, amserol, prydlawnnbsp;Timepiece, t�m'pis n, oriawr, oriais,nbsp;oriadar, amseriadurnbsp;Timid, tim'id a, ofnus, ofaog*, aneon,nbsp;aneofn, annewr, gwangalon, digalonnbsp;Timidity, ti.mid'i.ti w, ofnusrwydd,nbsp;aneondra, llwtrdranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 annewr

Timorous, tim'().rus a, ofnus, aneon, 'L'imoiousness, tim'�.rus.nes n, ofnusrwydd, iiwfrdra, aneondra f cynnarnbsp;Timous, tTmus lt;55, amserol, prydlawn;nbsp;Tin, tin n, ystaen, alcan. Tin-mine,nbsp;alcan-glawdd, Tin-work, gwaith alcannbsp;'fincal, ting'kal n, math o halennbsp;Tinct, tingkt vt, lliwio, ystaenio, arliwio;

blasu; n. lliw, gwawr, ystaeniad Tincture, tingk'tsh�r n, lliw, arliw.nbsp;adliw, eiliw, fforli w; adflas, adchwaeth ;nbsp;trwyth, issceil, sylw'eddnaws; vi, lliwio,nbsp;jjoliwio; blasu; nawsionbsp;Tinder, tin'd�r n. ilos�liain, golosged,nbsp;goiosg,ma^dan. Tinder-bos, tanflwch.nbsp;German tinder, madaroh magdanolnbsp;Tine, t�n n, dant oged, ewin flbrch: v,nbsp;ennyn, ennynu; argau; llenwi [ftbrestnbsp;Tineman, t�n'man �, noswyliwr mewnnbsp;Tinge, tinj v� Ihwio, arliwio, ystaenio:

n, lliw, lledliw, eiliw, gwawr Tingent. tin jent a, ariiwiolnbsp;Tingle, ting'gl vi, tincian; merwinonbsp;Tink, tingk vi, tincian, tincio, darysteinionbsp;Tinker, ting'k�r n, tinciwr, tincerddnbsp;Tinkle, ting'kl v, tiacial, tincian, tincio,nbsp;darysteinionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiad; darystain

Tinkling, tingkTng?!, tinciad,darystein-Tinman, tin man n, ystaepiwr, alcanydd Tinsel, tin'sel n, fiug-eurwe; gwaei-beth: a, coegddysgiaer: e?t,coegWychunbsp;Tint, tint n, Uiw, arliw, goliw, gwawr:

vt, lliwio, arliwio. goliwio Tintinabulary, tin.ti.nab'�.Iur.i, Tintin-abulant.tin.ti.naV�.lant a, clychseiniolnbsp;Tiny, t�'ni a, bychanig, bychan, mainnbsp;Tip, tip n, top, blaen, pen: v, blaenu,nbsp;ymylu. Tip-toe, biaen y droed. Tiptop, gradd uchaf, pen uchaf

Tippet, tip'et n, torynig, ysgwydd-dorch Tipple, tip'1 V, Ilymeitian, diota, ffrytiannbsp;Tippler, tip'lur n, diotai, meddwynnbsp;Tipstaff, tip'staf n, ffon-ringyll, ceisbwlnbsp;Tipsy, tip'si a, meddw, goteddw, lled-reddw, gofrwysgnbsp;Tirade, ti.rad' n, bloeddaraeth �

Tire, t�r n, rhes, rhenc; penwisg; cylch olwyn: v, blino, Iluddedu; penwisgo,nbsp;Tiring-room, gwisgle chwar�yddiounbsp;Tiresome, t�r sum a, biinderus, blinnbsp;Tiresomeness, t�r'sum.nes n, blinder,nbsp;blinderusrwydd, Ilyfiertheddnbsp;Tirret, tir'et n, Ilyffetharnbsp;Tissue, tisb'� n, cymhlethwe; rhes; vt,nbsp;cymhlethu; eurblethu, arianblethu.nbsp;Tissue-paper, papyr siilaunbsp;Tit, tit n, cortarch; llancesig.�Titmouse. Tit for tat, cast am gastnbsp;Titan, t�'tan n, cawr dychymmygol,nbsp;mat) net a daiarnbsp;Titbit, tib'bit �, tamaid dewisolnbsp;Tithable, ti'THl.bl a, degymadwynbsp;Tithe, t�TH n, degwm: vt, degymu.

Tithing-man, degymwr Titillate, tit'il.at vt, gogleisionbsp;Titillation, tit.i.la'shun n, gogleisiadnbsp;Titlark, tit'lark n, corhedyddnbsp;Title, tTtl n, enw, enwad, cyfenwad;nbsp;hawi, hawltraint; vt, enwi, rhoi enwad;nbsp;rhoi bawl. Title-deed, hawlysgrifnbsp;Titlepage, t�'tl.paj n, gwynebddalennbsp;Titmouse, tit'muws n, penloyn, sywidw;nbsp;yswigw, cap y ileian, glas y pared,nbsp;gwas y dryw, llygodeu j derwnbsp;Titter, tit�ur vi cliwerthin dan ddan-nedd, cilchwerthin: n, cilchwarddnbsp;Tittle, tit l �, pyncyn, tipyn, mymryn;

tip, til nbsp;nbsp;nbsp;[cam gwag

Titubate, tit'�.bat vi, tramgwyddo, rhoi Titubation, tit.�.ba'shun n, tramgwydd-iad; ffwdan, anesmwythdranbsp;Titular, tit^�.lur, Titulary, tit'ii.lur.i Ojnbsp;enwol, mewn enw

Tiver, t�'v�r n, math o liw-bridd [�T� Tivy, tiv'i ad, ar oedwar earn, ar fawr-To, t\Y pr, i, at, hyd, hyd at, ernbsp;wrth, yn. To-day, heddyw. Tomorrow, y fory, efory. To-mght�

heno. To and fro, yma a thraw.

be, bod. To go, myned nbsp;nbsp;nbsp;,

Toad, tod n, hyffant, livffan, IJyffant do, Ilyf�ant dafadenog. Toad-eater,g^�^*nbsp;ieithwr. Toad-flax, v gingroen iecn-an, llin y llyffant. Toad-stool,nbsp;y llyffant, bwyd ellyllon, madalc^nbsp;madarch, bwyd y barcud, bwyd y hooanbsp;346


-ocr page 371-

�re; late, l�ne, no, mute; she, zh=;z azure; thin, this; j=:d2h. TOP

Tobacconist, t�.bak'�.nist n, myglys-

Toady, t� ui n, j^wenicitiiwr, trutUiwr Toast, tost crastara, crasdeisen; cibli,nbsp;llwncdestyn: v, crasu; rhoi cibh.nbsp;Toast-master, cibl�wr, Uwncdestynwrnbsp;Tobacco, t�.bak'� n, myglys, ffwgws,nbsp;tybacco

ydd, ftwgyswr nbsp;nbsp;nbsp;[bydwreigiaeth

Tocology, t�.kor�.ji n, cclwynyddiaeth, Tocsin, tok'sin w, aiarmgioca Lllwynognbsp;Tod, tod n, perth; 28 pwys o wlar;nbsp;Toddle, tod'1 vi, llesg-gerddednbsp;Toddy, tod'i cymmysglyn o wirod,nbsp;dwlr, a sugr

Toe, to n, bys troed. Great toe, bawd troed. A horse�s toe, biaen earn cetiylnbsp;Toft, toft n, llwyn, galit o goed; mannbsp;Toga, to�ga re, twyg, Ikeswisg [lie bu tynbsp;Together, tw.gejH'uj ad, yng nghyd, arnbsp;unwaith, gyda�u giiydd, cyd-, cy-.nbsp;To join together, cyssyiltu. To bindnbsp;together, cydrwymo, eyfrwymonbsp;Toil, toil re, llatur, trafferth; rhwyd,nbsp;magi: v, llafurio, poeni, ymboeni.nbsp;Toilet,toi�let re, trwstwrdd [ymdrafferthunbsp;Toilsome,toii'sum a,ilafuru3,tra0'erthus,nbsp;blinderusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_rwydd

Toilsomeness, t�il'sum.nes re, llafurus-Toise, t�iz re, gwrhyd, hyd gwr, o ddeutu chweeh troedteddnbsp;Tokay, t�.kii' re, math o winnbsp;Token, to'kn re, arwydd, argoel, nod: vt,nbsp;arwyddo, argoeli, arddangosnbsp;Told, told pt amp; pp.�Tellnbsp;Tole, tol vty denu, hudonbsp;Tolerable, tol'ur.a.bl a, goddefadwy;

gweddol, canolig, go dda Tolerance, toi'ur.ans re, goddefgarwch,nbsp;goddefiad, goddefiantnbsp;Tolerant, toiur.ant a, goddefus, go-ddefgar

Tolerate, toi'ur.at vt, goddef, caniatau, Toleration, toi.u.ra'shun re, goddefiant^nbsp;Toll, tol re, toll, maelged, treth: v, toUi,nbsp;codi toil; canu cloch, enuiio. Toll-booth, tolldy, tollfa; carchar. Toll-free, didoli. Toll-gate, tollborth.nbsp;Toil-bonse, toll-dynbsp;Tolsey, toi'zi re, maelfa, marchnadfa ^nbsp;Tolntation, tol.ii.ta'shun re, rhygyngiadnbsp;Tomahawi^ tom'a.hok re, aerfwyellnbsp;Indiaidd

Tomb, tv?m re, bedd, gwyddfa, beddrod: vt, claddu, gosod mewn beddrod.nbsp;Tomb-stone, beddtaen, careg beddnbsp;Tombiess tvvm'les a, difeddrodnbsp;Tomboy, tom'boi re, hoeden, rhontea

Tome, tom re, cyirol Tomentose, t�.men.t�s'a, blewog, man-Tom.tit, tom.tit' re.�Titmouse [flewognbsp;Ton, tun re, tynell, ugam canpwysnbsp;Tonation, to.na'shun re, tonyddiaethnbsp;Tone, ton re, ton, gosiet, acan, acen;

ardwyth, iechya, nerth Toneless, tonTes a, didon, angherddgarnbsp;Tongs, tongz rep, gefailnbsp;Tongue, tung re, tafoQ; tafodiaith, iaith;nbsp;baiog. Tongue-tied,tatodrwym, bloesg.nbsp;Double - tongued, deueiriog, twyll-odrus. Smooth-tongued, tafodiyfn.nbsp;Vulgar-tongue, iaith y werin. Holdnbsp;your tongue, tewch a son. To usenbsp;the tongue. To scold, tafodi [mudnbsp;Tongueless, tong'les a, didatod, dlsiarad,nbsp;Tonic, ton'ik a, tonol; cryfhaol: re,nbsp;meddyginiaethgryfhaol. Tonicsol-fa,nbsp;egwyddor gerddoroi o�r enw, soi-ffanbsp;Tonnage, tun'aj re, tal ar y dyneil,nbsp;tynelldoi.'; cluaallu Hong, mesur liwythnbsp;Tonsil, ton'sil re, chwaren y gwddf [ilongnbsp;Tonsor, ton'sur re, gwalitdorwr, eilliwrnbsp;Tonsure, ton'snurre, coryneiliiad, gwa.lt-doriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[goroesdal

Tontine, ton.tin' re, dogn dal i oroeswyr, Tony, to ni re, symlynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[c, he^d

Too, ad, rhy, yn ormodol, dros ben: Took, tvVkpf.�Take [trecyn, peiriantnbsp;Tool, t*l re, arf, offeryn, celfyn, erfyn,nbsp;Toot, twt V, seinio corn; ysb�o allannbsp;Tooth, twth (/? teeth) re, aant: vt, cyn-nysgaethu a Uannedd; bylchdori.nbsp;Tooth-drawing, tyniad dannedd.nbsp;Tooth-powder, deintbylor. Cheektooth,bochddant. Eye-tooth, ysgythr-ddant. Fore-tooth, rhagadant. Jaw-tooth, bochddant, dant mam, cilddant.nbsp;Chattering of the teeth, deintgryd, Anbsp;little tooth, deintwsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nodd

Toothache, tvvth'ak re, deintwst, dan-Toolhed, twtht a, danneddog, deintiog Toothless, twth'les a, danneadgoH, di-ddannedd, mantach

Toothpick, twth'pik re, danueddbig fns Toothsome,tvvth'sum a,danteitniol,olas-Top, top re, pen, brig, crib, biaen, top,nbsp;cop, copa; cogwrn: tocio, ysgythru,nbsp;ditrigo, blaendori. Top-heavy, peu-drwm.meddw. Top-sawyer, gwr gwarnbsp;y pwll. Top-stone, y gareg uchafnbsp;Toparch, top'ark re, pen ardatnbsp;Toparchy. top'ar.ki re, ardal [^fawrnbsp;Topaz, to'^paz re, maen eurlliw gwerth-Tope, top vi, diota, mecldwi: n, morginbsp;Toper, t�'piir re, diotai, dioiwr, meddwynnbsp;3i7


-ocr page 372-

TOU path, fat, ere, met, m^-rine, pin, 6rlgt;. on. c�rve. cut. tw-=-too, t\lt;�k=fook;

Topgaiiant, top.gai'ant a, uwch na�r uch-hwylbren [fus n, tywodfaennbsp;Toph, tof, Tophin, tof'in, Tophus, t�'-�ophaceous, t�.fa'shus a, tywodlyd,nbsp;Tophet, t�'fet uffernnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[graianlly�

Topic top'ik w, testyn, pwnc, pen Topical, top'i.kal a, ileol, perthynol i Jenbsp;Topnot, top not n, pengiwmnbsp;Topless, top les a, �iben, dlfrignbsp;Topmast, top'mast n, uch-hwylbrennbsp;Topmost, top most or, uchat, penat, prifnbsp;Topographer, t�.pog'ra.f�r n, lleddar-luniwr, lleyddwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Topography, to.pog'ra.fi n, lleddarlun-Toppingly, top ing.li ac?, yn odidog, yn wych, yn hyf

Topple, topT V, syrthio, cwympo; taflu i Topsyturvy, top.si.tur'vi ad, pendra-mwnwgl, a�r gwaelod i fyny a�r wynebnbsp;i lawr, pendraphen, gwyneb i waerednbsp;Tor, tdr n, twrj uchelfan, craig ucheinbsp;Torch, tortsh n, ffaglen, canwyll gwyrnbsp;tawr. Torch-bearer, tfaglen-gludydclnbsp;Tore, t�^T pi.�Tear [aeth, artaith, gohdnbsp;Torment, tor'ment n, poen, poenedig-Torment, tor.ment' vt, poeni, poenydio,nbsp;arteithio, blino fydiwr, arteithiwrnbsp;Tormentor, tor.men'tur n, poenwr, poen-Torn, t��rn pi.�Tearnbsp;Tornado, t�r.na'd� n, gyrwynt, corwyntnbsp;Torpedo, tor.pi'do n, yswythbysg, ynbsp;forgath luchiaso!, pysgodyn yr wrwst;nbsp;peiriant tanforawl i ddinystrio llongaunbsp;Torpent, tor pent a, marwaidd, difywyd,nbsp;cyffiedig, swrth \ dra, merwindodnbsp;Torpescence, tor.pes'ens n, marweidd-Torpescent, tdr.pes'ent a, marweiddiolnbsp;Torpid, tor'pid a, marwaidd, cyfSedig,nbsp;trymaidd, cysglyd, swrthnbsp;Torpidity, tor.pid'i.ti, Torpidness, torpid.nes, Torpitude, t�r'pi.t�d, Torpor,nbsp;tor'p�r n, marweidd-dra, merwindod,nbsp;cysgadrwydd, trymedd, syrthninbsp;Torpify, t�r'pi.f� vt, marweiddionbsp;Torporific, t�r.p�.rifik a, marweiddiolnbsp;Torque, tork n, gwddfdorch, torchnbsp;Torrefaction, tor.i.tak'shun n, poethiad,nbsp;sychiad, deifiad, crasiad ^crasunbsp;Torrefy, tor'i.f� v(, poethi, sychu, deifio,nbsp;Torrent, tor'ent n, cefnliif, cenJlit, ffrwd,nbsp;ffrydlif, llif, rhyferthwy: a, ffrwdlifolnbsp;Torrid, tor'id a, poeth, eras, sychboeth.

Torrid zone, poetkgylch Torridity, to.rid'i.ti n, crasboetheddnbsp;Torse, tors n, toren, pletndorchnbsp;Torsel, t�r'sel n, peth nydd-droedignbsp;Torsion, tor'shun n, nydd-droad

Torso, tor'so n, cork delw , heo v* pen a�r Tort, t6rt M, cam, sarhao, niwed[aeiodaunbsp;Tortile, t�r'til.Tortive, t�r'tiv a, tr�edig,nbsp;nydd-dr�edig, torchognbsp;Tortious, tor'shus a, niweidiolnbsp;Tortoise, tor'tiz w, erwban, llyrynbsp;Tortuosity, t�r.tsh�.os'i.ti w, gwyrgemi,nbsp;dolenogrwvdd, torchogrwyadnbsp;Tortuous, t�r'tsh�.us a, torcnog, gwyr-gam, dolenog, nydd-dr�edignbsp;Torture, tor'tshur n, poen, dirboen, artaith: vt, poeni, poenydio, arteithio,nbsp;dirboeninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^rwydd

Torvity, torVi.ti n, gerwindeb, sarig-Torvous, torVus a gerwin, sarig Tory, tori w, Tori, ceidwadwr, ym-bleidvdd dros yre^rlwys a�r llywodraethnbsp;Tose, toz V, tori neu gribo gwlannbsp;Toss, tos V, tabu, liuchio, bwrw: w, tad,nbsp;tafliad, lluch. Toss-pot, diotai,nbsp;meddwyn. To toss about, gwasgarunbsp;Total, to'tal a, cwbl,cylan, cyian-gwbl,nbsp;llwyr, oil: n, y cwbl, y cyfan, y cylan-swm, crynswth, crynswddnbsp;Totality, t�.tal'i.ti n cwbiedd, crynswth,nbsp;crynswdd, cyfanedd, liwyreddnbsp;Totally, tbTal.i ad, yn gwbl, yn hollol,nbsp;yn llwyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^teJgynti

Totter, tot'ur vi, honcian, siglo, gwegio, Tottery, tot'ur.i, Tottering, tot'ur.ingnbsp;a, serfyil, adteiliedig, gweg�ol, ar y siglnbsp;Touch, tutsh V, telmlo, cyffwrdd, cya-gyffwrdd: n, teiml, teimlad, cyffwrdd,nbsp;cyffyrddiad; ergyd, emth; prawf.nbsp;Touch-hole, tandwil dryll. Touchstone, maen prawf. Touch-wood,nbsp;pren pwdr, pwdrbren. To touch Qp�nbsp;adgyweirio. To touch upon, trin ynnbsp;ysgaln, gosonio am. Touching, mewnnbsp;perthynas i; cyffrous, cynhyrfiolnbsp;Touchiness, tut�shi.nes n, anfoddog-rwydd, croesni, hyddigrwyddnbsp;Touchy, tut'shi a, antoddog, hyddiginbsp;anynad, afrywiog, croesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Tough, tut a, gwydn; ystyfnig. anhydyn �

Toughen, tuf'n v, gwydnu, gwydnhan; Toughness, tuf nes �, gwydnedd; crytdenbsp;Toupee, tvv.pi', Toupet, t^.pa' n,

Tour, tw�r n, cyichdaith, taith ( gudyn Tourist, tw�r'ist n, cylchdeithiwr ^nbsp;Tournament, tw�r'n4.ment

gyrch, camp diwraidd j_attalg'^�' Tourniquet, tur'ni.ket n,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Touse, tuwz, Tousle, tuiv'zl v, ty � llusgo, dyiusgo, rhwygo 1 merianbsp;Tout, thwt V, hela pleidle.swvr neu gws-

a48


i.


-ocr page 373-

�rc; late, line, no, m�tc; she. tT.h=:z azure; thin, thIs; ;-=dzh. TRA

Tow, to n. earth, bre.sgion: vt^ llusgo ilong a rhaft, rhafflusgo, ilongiusgo.nbsp;Tow-rope, llusgraffnbsp;Towage, to a.] n, liusgiad; liusgdalnbsp;Toward, to'uro a. hyarin, iiydyn, naws-aidd,llesoi, buddiol, taeddol, da ar ies:nbsp;pr, tua tuag at

Towardliness, to'urd.li.nes, Towardness, tlt;)'urd.nes n, hydrinedd, hynawseddnbsp;Towar^ly, t�'�rd.ii a, hydnn, hydyn,nbsp;hynaws, utudd

Towards, to lirdz pr, tua, tuag at 'Towboat, t�'b�t n, llusgfadnbsp;Towel, tuw'el �, Uawiiain. lliain ym-syenu, cedatien [hedeg, ymgodi.nbsp;Tower, tuvvur w, t\vr: vi, esgyn, uch-Towering, tuw'ur.iug a, ucli-hedol, uch-Towery, tuw'ur.i a, tyrog [hedegolnbsp;Town, tuwn n, tref, tre. Town-hallnbsp;llys y dref, liysdy�r dref. Town-talk,nbsp;chwedl tref, chwedl gytfredin fdrefnbsp;Townclerk. tuwn kld.rk �, ysgrifenydd ynbsp;Township, tusvn'ship n, trefgorddnbsp;Townsman, tuwnz'man n, tretwr. Fellow-townsman, Cjrttrefwr [^wynllydnbsp;Toxical, tok sutal a, gwenwynig, gwen-Tox.cology, tok.si.l�oi'�,ji �, gwenwyn-draetn, gwenwynddysgnbsp;Toxopholite, tok.sof'�.i�t n, bwiiwrnbsp;Toy, tdi n, tegan, gwaelbeth, oferdlws:nbsp;vi, cfawareu, maidodi, ysbleduacnnbsp;otera,masweddu. Toy-man, gwerthwrnbsp;teganau, teganwr. Toy-shop, tegandynbsp;Toyish, t�i'ish a, teganaiddj maldodusnbsp;Toze, toz vt, llusgo, tynunbsp;Trace, tras n, ol, adrywedd, brisg; tres.nbsp;syg� vtj olrhain, olrheinio, dilyn, oi-dailyn, adryweddunbsp;Traceless, tras'les a, diol, anolrhainnbsp;Trachea,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n, breuant, g wyntgorn,

corn 7 geg, corn chwyth |_drychiad Traciiiotomy, tra.ki.ot'�.mi n, breuant-Trachitis, tra.kiquot;tis n, ennynfa�r Ireuantnbsp;Track, trak n, ol olwyn; arlwybr, brisg,nbsp;hawg: vt, oirhain, arlwybro. Track-boat, Track-scout, Hong neu fad anbsp;lusgirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I sathredig

Trackless, trak'ies a, dioT diiwybr, an-Tract, traKt�, ardal,rhandir; traethody n Tractable, trak't^i.bl a, hydrin, trinadw^,nbsp;ewylivsgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd, hydrinedd

Tractableness, trak'ta.blnes n, hydyn-Tractarian, trak te'r'iAti re, traethodwr Tractate trak'tiit re, llytryn, traethodynnbsp;Tractile, trak'til a, estvnadwy, vstwy^thnbsp;Tract oil, tr ik'shnn n, tyn ad, llusgiadnbsp;Tractive, trak'tiv a, tyniadoi

T ractor, trak tur re, tyniedydd Trade, trad re, masnach, trafnidaeth,nbsp;maeleriaeth; galwedigaetb, crefft,nbsp;celfyddyd: vi, masnachu, marchnata,nbsp;trafnidio, maeleranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[maelwyr

Tradesfolk, tradz'fok np, masnachwyr, Tradesman, traaz'raan (tradesmen,nbsp;tradz'men) re, masnachwr, maelwr;nbsp;celfyddwr, crefttwr f clyw, hengofnbsp;Tradition, tra.dish un re, traddodiad, cotnbsp;Traditional, tra.dish'un.al, Traditionary,nbsp;trAdish'un.ur.i, Traditive, trad'i.tivnbsp;a, traddodiad, o ben i ben, geneuoinbsp;Traduce, tra.d�s' vi, gwaradwyddo, en-llibio, goganunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anair, enllib

Traducement, tra.diis'meut re, diienwad, Traducent, tra.h�'sent a, goganol, en-Ilibus, atbrodol, aneiriolnbsp;Traduction, trd.dukshun re, enllibiad;

trosglwyddiad, deilliad, traddodiad Traffic, trafik re, trafnidiaetli, trafnid,nbsp;marchnadaeth, masnach, inaeieriaeth;nbsp;V, tratnidio, masnacfiu, maeleranbsp;Tragacanth, trag'a.kanth re, math onbsp;ystornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[oydd

Tragedian, tra.ji'di.au re, pruddchwar-Tragedy, traj�i.di re, pruddcbwareu; echiyswaith, galanas, prudd-ddamwainnbsp;Tragic, traj'ik, Tragical, traj'i.kal a,nbsp;pruddchwareuol, galarus, echrysiawnnbsp;Tragicalness, traj'i.kal.nes re, echryslon-rwydd, echrysxondernbsp;Trail, tral re, llusg; godre gwisgj ol:

V, llusgo, tyntt, ymlusgo Train, tran re, gorymdaith, gosgordd,nbsp;canlynwyr; godre, llywgwn; cludres,nbsp;cerbydres, agerdd-glud; rhes. cvfres;nbsp;dilyniad, canlyniad: vf, hyliorddi,nbsp;addysgu, meithnn, dwyn i fyny; ffurf-io, ilunio, ystumio. Train-bands,nbsp;milwyr cartrefol, cartreflu. Train-oil, olew�r morfii. J ii train, mewu trefnnbsp;Trainable, tra^na.bl a, hydrin, trinadwynbsp;Traipse, traps vi.�Trapesnbsp;Trait, tra re, nodiad. arnod [teyrnfradwrnbsp;Traitor, tra'tur re, bradwr, bradychwr,nbsp;Traitorly, trii'tur.ii, Traitorous, tra'tur-U3 a, bradwrus, bradv'chus ( ychesnbsp;Traitress, tra'tres re, bradwraig, brad-Traject, traj'ekt re, ceubalfa, trosglwydd-fanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trwy

Traject, tra.jekt' vi, trosglwyddo, taflu Tralatitious, tra.la.tish'us o, auUythyr-enol, tywyll, cyffelybiaetholnbsp;Tralineate, tra.lm'i.at vi, gwvronbsp;Tram, tram re, cart glo. Tram-road,nbsp;math 0 reil�ordd neu giedrffbrdd


-ocr page 374-

TRA path, fat, erg, met. m^-rine, pin. �rb, on, c�ire, ent, t\v=too, t\Vk:=took;

Trammel, tram el n, rhwystr, Iludd; clotirwym, hual; rhwyd hir; bachnbsp;halam: vt, rhwystro, dal, liuddias;nbsp;cloffrwymo, hualu, g^efynunbsp;Tramontane, tram'un.tan a, tu hwnt i�rnbsp;mynyddoedd; dyeithrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( sathru

Tramp, tramp n, crwydrjm: r, crwydro Trample, tram'pl v, sathru, sangu, my-sangu, damsangu, mathru, darfathronbsp;Tranation, tra.na'shun fi, nofiad drosnbsp;Trance, trans n, llewyg, llesmairnbsp;Tranced, transt a, mewn llesmairnbsp;Trangram, trang'gram n, dyrysbeth, as-tmsbethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llonydd, diderfysg

Tranquil, trang'kwil a, tawel, esmwyth, Tranquility, trang.kwil'i.ti n, taweiweh,nbsp;lloDyddwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llonyddu, tawelu

Tranquilize, trang'kwil.�z vi, esmwytho, Trans-, Tran-, Tra-, px, tros-, tra-, try-,nbsp;traws-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lawnu, gwneuthur

Transact, trans'akt vt, trin, trefnu, cyl-Transaction, trans.ak'shun n, gorchwyl, neges; gwneuthuriad, cyflawniadnbsp;Transactor, trans.ak't�r a, goruchwyi-ydd, trefnwr, tratnidiwr, gwneuthurwrnbsp;Transanimate, trans.an'i.mat vf, traws-eneidionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_blaenori

Transcend, tran.send' �i, trarhagori, Transcendence, tran.sen'dens, Transcendency, tran.sen'den.si �, rhagoriaeth,nbsp;blaenoriaeth

Transcendent, tran.sen'dent a, godidog, trarhagorol, ardderchognbsp;Transcoiate, trans k�.lat vi, hidlonbsp;Transcribe, tran.skr�b' v(, adysgrifo,nbsp;adysgrifenu, ailysgritenunbsp;Transcript, trans'kript w, adysgrif, ad-ysgrilen, ysgrifeniadnbsp;Transcur, trans.kur' vi, trawsredegnbsp;Transcursion, trans.kur shun n, traws-rediad, gwibiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f glwyddiad

Transduction, trans.duk'shun n, tros-Transelementation, trans.el.i.men.ta'-shun n, trawselfeniad, trawssylwedd-Transept, tran'sept n, croes nbsp;nbsp;nbsp;j^iad

Transler, trans't�r n, trosglwyddiad, trosiad, aralliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ arallu

Transter, trans.l�r' vt, trosglwyddo, Transferable, trans. f�r' a. bl a, 'tros-glwyddadwy, araliadwynbsp;Transfiguration, trans.fig.�,ra'shun n,nbsp;gweddnewidiad, dullnewyddiadnbsp;T ransfigure, trans.fig'�r vt, gweddnewidnbsp;Transfix, trans.fiks'v^, trywanu, gwanunbsp;Transform, trans.f�rm' v, cyfnewidionbsp;Transformation, trans.t�r.ma'shun n,nbsp;ffurfnewidiad, duUnewidiad

Transfuse, trans.f�z' vt, tywailt i arall, trosglwyddonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ dy walltiad

Transfusion, trans.f�'zhun n, traws-Transgress, trans.gres' v, troseddu, cam-weddu, pechu, cyfeiliorni Transgression, trans.gresh'un n, tros-eddiad, camwedd, pechod, bainbsp;Transgressor, trans.gres'�r n, trosedd-wr, camweddwr

Transient, tran'shent a, diflanol, dibara Transientness, tran'shent.nes n, ft�edig-rwydd, darfodrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iad

Transilience, tran.sil'yens n, trawsneid-Transire, tran's�'r n, trwydded, ysgrif oddefnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trosiad

Transit, tran'sit �, trawsfud, trawdd, Transition, tran.sizh'un n, trawssym-mudiad, troddiad, trosiadnbsp;Transitional, tran.sizh'un.al a, trosiadolnbsp;Transitive, tran'si.tiv a, trotus, traws-fynedigol. Transitive verb, berf weith-redol, perwyddiad gweithredolnbsp;Transitoriness, tran'si.tur.imes n, di-flanedigrwydd

Transitory, tran'si.tur.i a, ebrwydd-lynedol, dibara, diflanol nbsp;nbsp;nbsp;fadwy

Translatable, trans.la ta.bl a, cyneith-Translate, trans.lat' vt, cyfieithu; eg-luro; trosglwyddo, symmud. To translate into Welsh, Cymreigionbsp;Translation, trans.la'shnn n, cyfieithiad,nbsp;cyfieithad; symmudiad. Free translation. aralleiriad

Translator, trans.la'tfir n, cyfieithwr, cyfieithydd, lladmeryddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edigol

Translatory, trans.la tur.i a, symmud-Translucent, trans.lii'sent, Transiucid, trans.lii'sid a, tryloewnbsp;Transmarine, trans.ma.rin' a, tramor,nbsp;allmyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_tudol: n, mudwr

Transmigrant, trans'mi.grant a, traws-Transmigrate, trans'mi.grat vi, newid trigfau, trawsfudonbsp;Transmigration, trans.mi.gra'shunnbsp;trawsfudiad, erchywyniad. Transmigration of souls, trawseneidiad, abreanbsp;Transmission, trans.mishun �,nbsp;glwyddiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tono

Transmissive, trans.mis'iv a,

Transmit, trans.mit' vi, anfon at, ta�^ drosodd, trosglwyddonbsp;Transmittal, trans.mit'al n, trosglwydnbsp;Transmogrity, trans.mog'ri.f� vt, cy-newidio

Transmutable, trans.miiTa^l a, tra Transmutation, trans.mii.ta shun jnbsp;Uwyrnewidiad, trawssyiweddiad


-ocr page 375-

5re;Jate. line, n�, m�t�; she, 2h=z azure; thin, this; 5=:dzh. TRE


Transmute, trans.m�t'trawsnewld

Transom, tran'sum n, croeslath, croes-drawst nbsp;nbsp;nbsp;[loewder

Transparency, trans.per'�n.si w, try-Transparent. trans.p�T ent a, tryloew Transpierce, trans.pi�rs'trywanunbsp;Transpire, tran.spiVu, anadlu trwodd;nbsp;rboadi, llithro, neu ddianc ar led;nbsp;dyfod i .^lyw

Transplace, trans.plas' vt^ trawsosod Transplant, trans.plant'i*lt;, trawsblanunbsp;Ti'ansport, trans.po�rt'ui, tros^lwyddo;nbsp;alltudo, aliwiaaa, deol; peri liawen-lewyg, tafla i wyniaseddnbsp;Transport, trans'p��rt n, trosg;lwydd-lon^; deolddyn; perlewyg, gwynias,nbsp;gwylltias, gorawen

Transportable, trans,p�Vta.bl a, yn agored i alltudaeth, deoladwynbsp;Transportation, trans.p�T.ta'shun w, de-oUad, alltudaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trawsosodiad

T ransposal, trans.p�'zal �, trawsgyflead, Transpose, trans.poz' trawsddodi,nbsp;trawsosod, trawsgyfleu [ddodiactnbsp;Transposition, trans.po.zish'un re, traws-Transubstantiate,tran.sub.stan'shi.at vi^

trawssylweddu, newid sylwedd Transabstanttation,tran.sub.stan.shi.a�-shun n, trawssylweddiad, trawselten-iad, newid sylweddnbsp;Transude, tran.s�d' vi^ chwysu trwoddnbsp;Transumption, tran.sum'shun re, traws-gymmeriad

Transverse, trans.vdrs' a, croes, traws Tranter, tran tur re, pysgwerthwrnbsp;Trap, trap re, carfagl, yslepian, magi,nbsp;daltagl, teim; math o graig:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dai,

magiu; addurno. Trap-door, brad-ddrws, drws codi nbsp;nbsp;nbsp;[aglwr

Trapanner, tra.pan'iir re, maglwr, bydd-Trapes, traps re, diogen: vi, cerdded a�r dillad yn annbaclus

Trapezium, tr^.pi zi.um re, dull ped-waronglog anghyfochrog Trappings, traplngz rep, seirch, add-urnau meirchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gwehilion

Trash, trash re, sothach, sorod, fifwlbri: Trashy ,trash'ia,sothachlyd ;fiwlbr�aidd;

gorwael, diwerth [ archollion; iachaol Traumatic, tro.mat'ik a, perthynol inbsp;Travail, trav'al ri, bod mewn gwewyrnbsp;esgor, trafaelu, trafaelio, ymboeni: re,nbsp;llafor, trafael; gwewyr esgornbsp;Travel, trav'el v, teithio, yn^eithio: re,nbsp;taitn, ymdaith, hynt. To travel onnbsp;foot, pedestrunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[deithydd

Traveller, travel.ur re, teitkiwr, ym-

Traverse, trav'urs a, traws, liettraws, croesvmgroes, croes: v, trawsdeithio,nbsp;trawsfyned; croesi, croeschwalu: re,nbsp;rhagiad cwyn; gwrthdronbsp;Travesty, trav'es.ti a, gwatwaredig: re,nbsp;gwawdaralleiriad: vi, gwawdaralleirionbsp;Trawl, tr�i re, rhwyd lusg.�Troll [rwydnbsp;Trawler, trd'lur re, llestr pysgota S llusg-Tray, tra re, heilyr; noe, ceulor, ciler,nbsp;mail. Tray-trip, math o chwareunbsp;Treacherous, tret shur.us a, bradus,nbsp;bradwrus, bradycbus, bradwriaethusnbsp;Treachery, tret'shur.i re, brad, bradwch.nbsp;Treacle, tri'kl re, triagl [ bradwriaethnbsp;Tread, tred {pt trod, pp trod amp; trodden)nbsp;V, sengu, sathru, arsangu, troedio,nbsp;mathru; ceiliogi, cocwyo: re, sang,nbsp;sathr; troediad; llwybr; rhithceiliognbsp;Treadle, tred'i re, troedlath gw�ydd;

rhith ceiliog, gorllydd ceiliog Treason, tri zn re, brad, bradwch, bradwriaeth. High treason, teyrntrad,nbsp;ucheltrad.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petit treason, iseltrad,

liedirad nbsp;nbsp;nbsp;[ ol, bradol

Treasonable, tri'zn.a.bl a, bradwriaeth-Treasure, trezh'ur re, trysor: vt, trysori. Treasure-trove, arian cloddiedig o�rnbsp;ddaiar, A golden treasure, eurgrawn.nbsp;To treasure up, trysori [trysorwrnbsp;Treasurer, trezh'ur.ur re, trysorydd,nbsp;Treasurersbip.trezhur.'^.ship re, trysor-yddiaeth, swydd trysorwrnbsp;Treasury, trezb'ur.i re, trysorfa, trysor-dy, syiitty. The public treasury,nbsp;trysorlys, cyllidfa

Treat, trit re, arfoll, rhadwledd; v, rhydd-wledda, gwesta, arfolli, croesawu; ym-drin a, traetbu ar, cylatareddu; cyf-ammodi, cytuno

Treatable, tri'ta.bl a, hydrin, trinadwy Treatise, tri'tiz re, traethawdnbsp;Treatment, trit'ment re, triniaeth, triniadnbsp;Treaty, tri'ti re, cynnadledd; cytundeb,nbsp;cytammodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j v, triphlygu

Treble, treb'1 re, meinllais: a, tripblyg: Tree, tri re, pren, coeden, gwydden, Anbsp;young tree, glasbrennbsp;Treen, trin rep, prenau: a, o goednbsp;Treenail, tri'nal re, coedhoel, gwyddbinnbsp;Trefoil, tri'foil re, meillion gwynionnbsp;Treillage, trel'aj re, coedattegionnbsp;Trek, trek v, symmud, teithio, ymfudonbsp;Trellis, trel'is re, delltwaitii coed, cledr-waith [ echrynu, echrydu, arswydonbsp;Tremble, trem'bl vi, crynu, dychrynu,nbsp;Tremendous, tri.men'dus a, dychryn-ilyd, ofnadwy, arswydus, anaelonbsp;351


-ocr page 376-

TKI path, fat, ere, met, m^-rine, Din, �rb, on, curve cut, tiV=too, ti^'k=took;

Tremor, trem'�r crydiant; crynta;

dychryn, cryndod, dychryndod Tremulous, trem'�.lus a, hygryn, cryn-edig, crynol; otnusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( dod

'l�remulousness, trem'�.lus.nes w, cryn-Tren, tren n. tryfer, b�r Trench, trensh n, ffos, gwyth, rhigol;

clawdd: nbsp;nbsp;nbsp;ffosi, cioddio, rhigoli

Trenchant, tren'shant a, llym, miniog Trencher, tren'shdr n, prenddysgl,nbsp;prenddysglan. Trencher-fiy, truth-folerwr. Trencher-friend,cydfwytawr 5nbsp;gwenieithwr. Trencher - man, bol-rythwr; cogydd [ glanhau gwiannbsp;Trend, trend vi, tueddu, gogwyddo;nbsp;Trepan, tri.pan' w, taredryn, cylchlifnbsp;llawfeddyg; maglt vt, llifo'r sioi,nbsp;taredrynu; maglunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_sioldyllu

Trephine, tri.fin' n, sioldyllieaydd; vt, Trepid, trep'id a, crydus, otnusnbsp;Trepidation, trep.i.da'shun n, cryndodnbsp;Trespass, tres'pas n, trosedd, camwedd,nbsp;trais, gormes: ^;^,troseddu,camweddu;nbsp;peri colled i arali; myned yn anghyf-reithlawn ar dir arallnbsp;Tress, tres n, cudyn gwallfcnbsp;Trestle, Tressel, tres'l n, trestl, attegnbsp;Tret, tret n, pwysgo�l, traul, traulgollnbsp;Trevet, trev'et n.�Trivetnbsp;Trey, trli n, y rhif tri ar gardiaunbsp;Triable, tr�'d.bl a, holiaawy, chwiliadwynbsp;Triad, tr�'ad n, tri. Triads, trioeddnbsp;Trial, tri'al n, prawf, profiad. protedig-aet�; hawl, holiad, arholiad, noledig-aeth, cyngnaws

Triangle, tr�'ang.gl -n, triongl, tryfal. Kquilaterai �, tryfal cytochrog. Xso-celes �, trytal deugyfochrog. Oblique-angled �, tryfal lleddt. Right-anglednbsp;�, trvfal union-onglog. Scalene �nbsp;tryfal anghyfochrognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tryfalog

Triangular, tr�.ang'g�.ldr a, trionglog, Tribe, tr�b n, llwyth, tylwyth, cenedl,nbsp;gweheiyth, edryt [off�ryn gof aurnbsp;Triblet, trib'let, Tribolet, trib'�let w.nbsp;Tribrach, tr�'brak n, corfan trwm, cor-fan o dair sillaf fer

Tribulation, tiib.�.ia'shun n, trallod, ing, cystudd, helbul, cyfyngder, blin-tyd, blinder; erlidigaethnbsp;Tribunal, tr�.b�'nal brawdle, gorseddnbsp;bam, llys barnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[areithfa

Tribune, trib'�n swyddog Rhufeinig: Tributary,trib'�.tur.i a, dan dreth, treth-edig, trethol, teyrngedol: n, un dannbsp;deyrnged; afon yn rhedeg i un aradnbsp;Tribute, trib^iit teyrnged, treth

Tnce, tr�s n, mynydyn, cythrym Trichiasis, tri.k�'^.sis w, dolur y ilygaidnbsp;Trick, trik n, prune, ystranc, ystryw,nbsp;dichelldro, twyll, cast: vt, twyilonbsp;Trickery, trik'ur.i n, dicheilwaithnbsp;Trickish, trik'ish a, ystry wgar, hocedus;

castiog, ystrancus j_llifo, rhedeg Trickle, trik'l vu dyferu, treiglo, dafnu,nbsp;Trickster, trik'st�r n, twyilwr, hocedwrnbsp;Tricksy, trik'si a, bywiog, cyfiym, sioncnbsp;Tricky, trik'i a, hocedus, iselgrafif, ys-trywgar, castiog

Tricolour, tr�'kul.dr n, baner drilliw Ftrainc (coch, gwyn, a glas)

Tricycle, tr�'si.kl n, traed-beiriant tair olwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tryfer

Trident, tr�'dent w, teyrnwialen Neifion; Triennial, tr�.en'yal a, tairblynyddolnbsp;Trifle, tr�'fl n, ychydigyn, gwaelbeth,nbsp;coegbeth, of�rdlws, anober, tegan,nbsp;ffrii, ffado: v, otera, oferdreuiio, simera,nbsp;seguranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ofer gwag

Trifling, tr�'fling a, diwerth, dibwys, Trifoliate, tr�.f�'li.at a, teirdalenognbsp;Triform, tr� f�rm a, teirffurt, tridullnbsp;Trifurcated, tr�.tiirika.ted a, teirttorchognbsp;Trig, trig vt, cloi, cloigynu, daigloinbsp;Trigamy, trig'a.mi n, teirwreigiaethnbsp;Trigger, trig'flr n, ystordyn; clicied:nbsp;Trigon, tr�'gun n, triongl. tryfal [cloignbsp;Trigonal, trig'�.nal a, trionglog, tryfalognbsp;Trigonometry, trig.�.nom'�i.tri n, tryfal-feidraeth, trionglfesuriaeth. trionglaetiinbsp;Trigram tr�'gram, Trigraph, tr�'graf w,nbsp;trigraff, tair llvthyren ag iddynt ondnbsp;un sain (fei sch yn schisrn)

Trilateral, tr�.lat'ur.al a, triochrog Trilithon, tril'ith.un n, cromlechnbsp;Trill, trill n, crychnod, crychlais: v,nbsp;chwibio, crychleisio; dylerunbsp;Trillion, trii'yun a, miiiwn o filiynau onbsp;flliynau, 1,000,000,000,000,000,000nbsp;Trilobite, tri'l�.b�t w, triilabedognbsp;Trim, trim n. gwisg, trwsiad, diwyg.nbsp;trein, addurn: a, trwsiadus, taclusnbsp;dillyn, destlus: ui, taclu, destlu, trwsio,nbsp;addurno; tocio; cymhwysonbsp;Trimmer, trim'�r n, trwsiwr, addurnwr,nbsp;toeiwr; cymhwyswr; un deuwynebognbsp;Trimness, trim'nes n, destiedd, taclus-Trinal, tr�'nal triphlygnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Trine, tr�n a, triol Tringa, tring'gi n, pibydd y traethnbsp;Trinitarian, trin.i.t�r'i.an n, trindodiaojnbsp;tnndolydd: a, trindodol

Trinitarianism.trin.i.t�r'i.an.izm �jtrin-

Trinity triuTti �, trindol nbsp;nbsp;nbsp;[dodaetu

352


-ocr page 377-

5re; lat�, lYne, no, m�t�; she, zh=:z az�re; thin, this; ]=dzh. TR�


Trinket, trmg'Ket n, tegan, oierdiws Triobolar, tri.ob'�.lur o, gwael, diwerthnbsp;Trip, trip n, trip, llithrad; berdaith:nbsp;fgt;, tnpio, ilithro, syrthio, codi sodlau,nbsp;disodii; ysgafn-gerddednbsp;Tripartite, trip'ar.t�t a, teirranognbsp;Tripe, trip n, penyg, tripanbsp;Tripedal, tr�.pi'dal a, teirtroediognbsp;Triphtiiong, trip thong w, trisain, tairnbsp;bogail unsain l_triphlyga, tridyblygunbsp;Trip.e, trip'l a, triphlyg, tridyblyg: vi,nbsp;Triplet, tnp'let n, tnban, triunrhywnbsp;Triplicate, trip'ii.kat a, tribanol, tri-pblyg, tridyblygnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[triphlygiad

Triplication, Irip.ii.kS'shnn n, tribaniad, Tnplicity, tr�.piis'i.ti �, tribaniaethnbsp;Tripod, tr�'pod n, tribedd, trybedd, yst�lnbsp;deirtroednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[o gare^

Tripoli trip'�,lin,gwladyn Affirica; math Triptote, trip't�t n, syiweddair ag iddonbsp;ond tri chyflwr

Trisection, tr�.sek'shnn n, teirraniad 'rristtui, tristTM a, trist, pruddnbsp;Trisyllabic, tris.i.iao�k a, trisiilognbsp;Trisyllable, tri,sil a.bl n, gair tri sillnbsp;'1 rite, tr�t c, cyffredi�, benaidd, arferolnbsp;Triteness, trit'ncs �, cyfl'redinrwydd,nbsp;heodra, header

Tritneism, tr�'thi.izm n, tridduwiaeth Tritheist, tr�'thi.ist�, tridduwyddnbsp;Tnturable, tr�'t�.ra.bl a, maiuriadwynbsp;Triturate, tr� t�.rat vt, manlychu, mal-urio, pylon, pwyo

Trituration, tr�.tii.ra'shnn n, maluriad Triumph, tr�'umf �, gortoledd, cyhoe�d-ortoleUd; buddiigoliaeth: vi, gor-f�ieddu; bnddugoilaethunbsp;Triumphal. tr�.um'lal a, gorfoleddol,nbsp;budouc^olnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[buddugoliaethus

Triumphant, tr�.nmTant a, gortoieddus j Triumvir, tr�,am'v�r (p tnumviri, tr�-um'vi.r�) n, triwyryddnbsp;Triumvirate, tr�.ain'vi.rat n, triwyriaethnbsp;Triune, tr�'�n a, triun, triunol [deirtro^nbsp;Trivet, triv'et n, tribedd, trybedd, yst�inbsp;ITivial, triv'yal a, gwaei, salw, distadl,nbsp;dibwys; bychan; digylrif, diwerthnbsp;Triviality, triv.i.ari.ti, Trivialness, triv-yalmes n, gwaeleddnbsp;Troat, tr�t vi, bretu fel hyddnbsp;f rocar, tr� k�r n, o��ryn llawfeddygolnbsp;1�roc�e, tr�'ki n, pelen feddygolnbsp;trochee, trb'ki n, cortan. rUywiog, cor*nbsp;fan o sill hir a byr [chwyldroawlnbsp;tVochilic, tr�jdl'ik a, cylcndroawi,nbsp;l'rociiilics, tr�.kii'iks w, cyichdr�^nbsp;t'rod, troa pinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tread

23

Trodaen, troo n pp.�Tread Troglodyte, trog'i�.d�t n, ogofbreswyl-ydd; ab, epa, gwrab; math o ddrywnbsp;Trojan, tr�'jan n, brodor Caerdroianbsp;Troll, trol r, rholio, trolio, trolian; pysg-ota. Trolling-net, llusgrwydnbsp;Trollop, trorup n, hafhen, budrogennbsp;Troilopee, trol.u.pi' n, rhyddwisg, llac-Trombone, trom.b�n^�, eddgorn [_wisgnbsp;Tronage, tr�'naj n, toU am bwyso gwlaiinbsp;Tronator, tr�.na't�r n, gwlanbwyswrnbsp;Troop, trwp n, byddin, catrawd; llu,nbsp;tyrta, torf, myntai: ri,ymgasglu,ym-gynnull; cyrchunbsp;Trooper, trvv'p�r n, marchfilwrnbsp;Trope, tr�p n, troell, troellair, cyffelyb-iad, gloes ymadrodd j^cadluddiantnbsp;Trophy, tr�'fi n, arwydd buddugoliaeth,nbsp;Tropic, trop'ik n, trotan, trola, trogyich.nbsp;Tropic ot Cancer, trofa�r Crane, tro-fan Aiban He�n, Tropic ot Capricorn, trofa yr Afr, trofan Alban Ar-thannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaethol

Tropical, trcp'l.kal a, trofanol; cyd�lyb-Tropology, tr�.pol'o.ji n, troelliaith j_trot Trot, trot vi, tulhlo, crotian: n, tuth,nbsp;Troth, troth n, cytnaith; gwir, gwiredd,nbsp;�yddlo�debnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lawa

Trothless, troi�'les o, digred, antfydd-Trotter, trot'iir n, troterth; troed dafad Troubadour, trvi'.bS.dw�r' n, bardd gyntnbsp;yn Ffrainc (o�r llted i�r l�edd ganriOnbsp;Trouble, trub'1�, blinder, gofid, traliod,nbsp;atlonyddwch, oythrudd, helbul, hei-gur, gurthrymder; ilatnr, trafterth;nbsp;vt, blino, poeni, aflonyddu; traflerthu;nbsp;cythruddo, gorthrymu, cy�foi. Tonbsp;trouble one�s self, ymdrafierthunbsp;Troublesome, trub'i.sum a, blin, blin-derus, terfysgus, teriysgiyd, aflonyddnbsp;Troublous, trub lus a, blinedig, helbulus,nbsp;cythrybius, afionyddol, teriysgiydnbsp;Trough, trof n, cafn, noe, ciier, twbanbsp;Trounce, truwns vt, ffonodio; trechunbsp;Trout, truwt n, brithyll, brychyll. Salmon-trout, gwyniedyn, eog-frithyil,nbsp;brithognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iannau attaiiedig

Trover, tr�V�r n, cynghaws am fedd-Trow, tr� vi, tybied, meddylied, credu Trowel, truw'el n, llwyarn, llwyarnbsp;irousers,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;np, Jlodrau

Truant, trw'aut n, godechwr, dydechwr, iiechwr; a, godechiyd, liechlyd. Tonbsp;play the truant, godechialnbsp;Truce, trws �, rhyieibaid, attaliad arfau,nbsp;cadymblaid, byrgynghrairnbsp;Trucidation, trw.8i,da^hun n, lladdiadnbsp;353

-ocr page 378-

TUM path, fat, �re, met, ma-rin�, pin, �rb, on, c�rve, cut, tw=too, t^fcsrtook;

Truck, trok n, newidwnaeth, newiQiaa, trwc; berfa olwynion, troglud: v, cyl-newid, newid, newidionbsp;Truckle, trulc'i ra, troellan, chwerfan,nbsp;trwcl: vi, plygu, ymostwng, Truckle-bed, trwi, trowely

Truculence, trw'k�.lens, Truculency, trvv'k�.len.si ra, �yrnigweddnbsp;Truculent, tr'V'k�.lent a, gwynebgethin,nbsp;fiyrnig, garwguchiognbsp;Trudge, truj vi, trwmgerdded [�yddlawnnbsp;True, tr^ a, gwir, cywir, didwyll, diau,nbsp;Trueness, trw'nes ra, gwirionedd, cywir-Truffle, truf'i ra, cneuen y ddaiar [eddnbsp;Trug, trug ra, hawg, cafnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iwg

Truism, trvv'izm ra, gwirineb, gwir am-Trull, trui ra, cyffoden, budrogen, putam Truly, trw'ii ad, yn wir, yn ddiau, ynnbsp;wirioneddol, yn gywirnbsp;Trump, trump ra, udgornj y cerdynnbsp;buddugol: w, udganu; twyllonbsp;Trumpery, trum'purd ra, gwaelgelfi,nbsp;gwaelbethau; fiwlbri, gwagsiaradnbsp;Trumpet, trum'pet ra, udgorn: vt, ud-ganu, cylioeddi, Ear-trumpet, Hear-ing-trumpet, clywgom. {Speaking-trumpet, ilafargorn, gwaeddgorn.nbsp;War-trumpet, llugorn [genydanbsp;Trumpeter, trum'p�.t�r ra, udganwr, ud-Truncate, trung'kat vt, byrdori, anatunbsp;Truncation, trung.ka'shuu ra, cwtogiad,nbsp;byrdoriad, trychiad

Truncheon, trun'tshun ra, berllysg, brys-gyll, liachbren: vt, �onodio. Uachio Truncheoneer, trun.tshun.i�r ra, ber-liysgyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[treiglo, rholio

Trundle, trundT ra, trolig, trol: r, trolio, Trunk, trungk ra, bon, bonyn, cy�, bon-cyff, paladr; eist, croen-gist, by Ie;nbsp;corff. Elephant�s trunk, duryn cawrtiinbsp;Trunnion, trun'yun n, ystiystogiyn cyt-Trusion, trw'zhun �, gwthiadnbsp;Truss, trus ra, trwsa, sopen, bwrn,nbsp;gwregys: �^, sypynu, byrnio, gwaeliunbsp;Trussel, trus'ei ra, atteg, attegbostnbsp;Trust, trust ra, ymddiried, goglud, cred,nbsp;coel: V, hyderu, ymddiried, goglud;nbsp;coelionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwarenodwr

Trustee, tnis.ti' ra, ymddiriedoiwr, Trustiness, trus'ti.nes n, �yddlondebnbsp;Trustless, trusties a, diymddiried; an-ffyddlawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gonest, haeddgoel

Trustworthy jtmst'wur.THi a,fl�yddlawn. Trusty, trus'ti a, ffyddlawn, cywir; cry!nbsp;Truth, trwth ra, gwir, gwiredd, gwirionedd. Truth-speaking, geirwir. Innbsp;truth, mewn gwirionedd, yn ddiau

Trutntul, tn^t�lvvi a, gwir, gwirion-eddol, geirwir nbsp;nbsp;nbsp;[ga-ii

Truthle.ss,tr\vthles a, anwir,celwydaog; Trutination, tr\V.ti.na'shun ra, dwys-ystyried; pwysiadnbsp;Try, tr� r, profi, holi; cynnyg, ceisionbsp;Tryst, trist ra, cytundeb i gytarlod, mannbsp;cyfarfod, cynnullfannbsp;Tub, tub ra, twba, twb, trwpa, twmel.

Powdering tub, llestr halltu Tube, tub ra, pib, pibell, chwibol, cafnnbsp;T uber, t�'b�r ra, gwraidd oddfog [oddtynnbsp;Tubercle, tii'bur,ki ra, chwydd bychan,nbsp;Tubercular, t�.b�r'kii.l�r a, oddfynog,nbsp;crugynog, gorynog, llynorognbsp;Tuberous, tii'bur.us a, oddtynog, oddfognbsp;Tubipore, t�'bi.p�r n, math o wyiarnbsp;Tubular, tu'bii.iur, Tubulated, t�'b�.la-ted, Tubulous, tii'bii.lus, Tubulitorm,nbsp;t�.biili.f�rm a, pibgeuog, pibgeuol,nbsp;pibeilog, cafnol, hirgau, chwibolog.nbsp;Tubular-bridge, ceubontnbsp;Tubule, t�'b�i ra, pibellan, pibannbsp;Tuck, tuk ra, cledd-dwca, bidogan; plyg,nbsp;crychiad, cwtyn; rhwyden; chwerlan,nbsp;troeil: vt, cwtau; crynoi; plygunbsp;Tucker, tuk'ur ra, bronliainnbsp;Tuesday, tiiz'da n, dydd Mawrth.

Shrove Tuesday, gwyl y gyftes, Tuff, tuf ra, sindw, sinidr[Mawrth �nydnbsp;Tuft, tuft ?i, siobyn, cobyn, tusw, twys,nbsp;twff: vt, siobynu, siobaddurnonbsp;Tufty, tuf'ti a, siobynoi; gwasodnbsp;Tug, tug V, llusgo, tynu: ra, tyn, tyniad,nbsp;dwysdyniad; llusgtad, tynfadnbsp;Tuition, t�.ish'un ra, addysgiaeth, gof^nbsp;athrawaidd, addysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^tiwlip

Tulip, tiilip ra, blodeuyn tra adnabyddus, Tumble, tum'bl v, cwympo; treiglo,nbsp;ymdreiglo; llamidyddio, llamdreiglo:nbsp;n, codwm, cwymp, ymdreigladnbsp;Tumbler, tum'blur n, llamdreiglwr;

diodwydryn nbsp;nbsp;nbsp;[ gadair

Tumbrel, tum'brel ra, teilgart; troch-Tumbni, turn'bril ra, cawell, gwairgawell Tumefaction, tii.mi.fak'shun ra, chwydd,nbsp;Tumefy, t�'rai.f� v, chwyddo^chwyddiadnbsp;Tumid, tti'mid a, chwyadedignbsp;Tumorous, tii'mur.ns a, chwyddedignbsp;Tumour, tii'mffr ra, chwydd; crangennbsp;Tump, tump ra, twyn, twmpath, twmp,nbsp;crug, crugyu: vt, twmpathunbsp;Tumuiar, t�'m�.l�r a, twmpathol ^nbsp;Tumulose, tii'mii.l()s, Tumuious, tiinbsp;lus a, twmpathog, crugynognbsp;Tumult, tii'muit ra, tertysg, cyn�wn:nbsp;, vi, codi terfysg, ymderfyagnnbsp;�5�

-ocr page 379-

�re; late, l�ne, n�, m�te; sbtf, zh=z as�re; thin, rnis; j=dzh. TWA


Tamoltuary, t�.mul'ts��.ur.i, Tumul

tuous, tu.mul'ts��.us a, terfysglyd, terfysgus, afreolus; brochwjlltnbsp;Tumultuousness, t�.murtsh�.us.nes n,nbsp;terfysgedd, afreoleddnbsp;Tumulus, t�'m�jus (tumuli, t�'m�j�)nbsp;n, caru, carnedd, crug, twmp, twm-path; crugfedd, bedd, gwjddtanbsp;Tun, tun n, tynell, 252 galwyn; vt,nbsp;bariio, tyneJu. Tun-bellied, bolfawrnbsp;Tunable, t�'na.bl a, tonadwy, tonyddol,nbsp;cyng^aneddol

Tundish� tun'dish n, fiynel, ffiol geg Tune, t�n n, t�n, erddygan, cywa�r,nbsp;alawon, aiawen, cainc, mesur j v, per-semio, ceincio; cyweirio. Out of tunenbsp;anghydsain, anghydgerdd [eddolnbsp;Tuneful, t�n'f^^l a, perseiniol, cynghan-Tuneiess, t�n'les a, anghynghaneddol,nbsp;digyngbanedd

Tungsten, tungsten n, adwyn o�r enw Tunic, t�'nilc 71, bugan, tynhug, honfiestnbsp;Tunicie, t�'niJ� n, pilen, croenennbsp;Tunnel, tun'el n, �ynel; tryftordd, ceu-fibrdd: vt, trydyilu, gwneyd ceufiorddnbsp;Tunny, tun'i n, morbysgodyn o�r enwnbsp;Tup, tup n, bwrddj v, hyrddunbsp;Turban, tur'Dan n, pendorcb, penrwym-TO, penwisgtrigoiion y dwyrain. Tur-ban-sbell, math o gragen. Turban-top, math o fadarchnbsp;Turbary, tur'burj n, rhyddid i laddnbsp;mawn | mawnta, mawndirnbsp;Turbid, tdr'bid a, a�oew, cymmysglyd,nbsp;tew, lleidiognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Ueidiogrwydd

Turbidness, ^t�r'bid.nes n, afloewaer, Turbinate, tur'bi.nat. Turbinated, t�r'-bi.na.ted a, cogymog, troellognbsp;Turbot, t�r'but�, arlledbysgnbsp;Turbulence, tur'b�Jens, Turbulency,nbsp;t�r'b�.ien.si n, terfysg, atreolaetn,nbsp;annbrefn, cyfeo, tertysgeddnbsp;Turbulent, t�r'b�lent a, terfysglyd, afreolus, direol, tbnognbsp;Turcisim t�rsizm n, crefydd y Tyrc-iaid, T3rrciaethnbsp;Tureen, t�'rin n, cawn isgellnbsp;Turf, tfirt n, mawn, tywarch, ton; v(,nbsp;toi a tbyweirch. The turt, meirch-redegfanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tywarchlyo

Turty, t�r'fi a, tywarchog, mawnog, Turgent, tur'jent a, chwyddol, ofldfognbsp;Turgescence, t�r.jes'ens n, chwyddiad jnbsp;chwyddiaith

Turgia, t�r'jid a, chwyddedig Turgidity, t�r.jid'i.ti, Turgidness, tur'-ji^ues n, chwydcUad

Turk, turk n, Twrc, Tyrciad [enw Turkey, t�r'ki n, twrci, aderyn dot o�rnbsp;Turm, t�rm n, torf, tyrta, Hu, myntainbsp;Turmeric, t�r'mur.ik n, gwreiddynnbsp;meiyn meddygol

Turmoil, tur moil n, tra��erth, ffwdau, cythrwfl, berw: v, ymboeni, ftwdanu,nbsp;ymdrafferthu

Turn. t�m n, tro, trofa; troell: v, troi, dymchwelyd, ymchweiyd, chwelyd,nbsp;newid, cyfnewid; turnio. By turns,nbsp;bob yn ail, y naill ar ol y Hall. It isnbsp;my turn to read, myti sydd i ddarllennbsp;Turncoat, t�m�k�t n, gwrthgiliwrnbsp;Turner, t�r'n�r n, turnwr, tr�yddnbsp;Turnip, tdr'nip n, erlinen, meipen: pnbsp;Turnkey, turn'ki n, allweddwas [raaipnbsp;Turnover, t�rn'�.v�r n, egwyddorwasnbsp;trosglwyddedig; gwargoD, gwarJeunbsp;Turnpike, tum�p�k n, toilborth, toH-glwyd, Turnpike-road, ffordd dollfa,nbsp;prif-fibrdd, ffordd fawrnbsp;Turnsick, t�m'sik a, penysgafn, syfrdannbsp;Turnspit, turn spit 7i, ber-dr�ydd, mathnbsp;Turnstile, tum'st�l n, camfa dro [o ginbsp;Turpentine, t�r'pen.t�n n, twrpantnbsp;Turnith, t�r'pitn n, math o lysieuynnbsp;Turpitude, t�r'pi.t�d n, gwarthusrwyddnbsp;Turquoise, t�r.kwiz'glastaen gwerth-Turret, tur et n, twred, twryn [fawrnbsp;Turtle, t�r'tl n, crwban. Turtle-aove,nbsp;turturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[twt I pw I

Tush, tush, Tut, tut t, ustl tewchj Tusk, tnsk n, ysgythrddant, ysgythrnbsp;Tusked,tuskt,Tusky,tus'ki a, ysgy thrognbsp;Tussle, tus'l n. ymdrech; vi, ymdrechunbsp;Tutelage, t�'ti.laj n, gwarcheidwadaeth,nbsp;ymgeledd, nawdd

Tutelar, t�'ti.l�r, Tutelary, t��ti.lur.i a, noddol, dillynol, ymgeleddolnbsp;Tutor, t�'t�r n, ymgeleddwr; hyffordd-wr, dysgawQwr, addysgwr, athraw:nbsp;vt, addysgu, dysgu, ny�orddinbsp;Tutorage, t�'tur.aj n, �ysgiad, addysg-iaeth; awdnrdod athrawnbsp;Tutoress, t� tur.es, Tutress, t�'tres,nbsp;Tutrix, t�Triks ti, athrawes, nyflorddesnbsp;Tutsan, tut'san n, �ail y twrchnbsp;Twadole, twodl n, gwagsiarad, bal-dordd: vi, gwagsiarad, bragaldiannbsp;Twain, twan n, dau, dwy, ill dau, ill dwynbsp;Twang, twang n, dec, cydsain, se.indonjnbsp;adtias j llediaith, maliacen: v, clecian,nbsp;tantseinio, doiysteinionbsp;TwanX, twangk vi, peri i beth seinionbsp;T wanxay, t wang'ita n, matu o d � g wyrddnbsp;Twattie, twotT vi, baidordu, gwagsiaradnbsp;b5d

-ocr page 380-

ULN p9.th, fat, ere, met, m^-rine, pin, orb, on, curve, cut, tw=too, t^k=took;


Tweak, twik vt^ oyswasgu, tro-wasgu Tweak, twik, Tweag, twig n, astrusi,nbsp;dyryswchj cipdjniad, pliciadnbsp;Tweed, twid math o trethyn gwlanennbsp;Tweedle,twiMl vlt;,godeimlo,gotysio;denunbsp;Tweezers, twi'ziirs np^ blewefail, gefeilannbsp;Twelfth, twelfth rt,deuddegfed. Twelfth-tide, Twelfth-day, dydd gwyl Ystwyllnbsp;Twelve, twelv a amp; n, deuddeg, 12, xii.nbsp;Twelvemonth, twelv'munth w, deuddegnbsp;mis, blwyddyn, blyneddnbsp;Twentieth, twen'ti.eth a, ugeinfed, 20tednbsp;Twenty, twen'ti a amp; w, ugaio, 20, xx.nbsp;TwibiJ, twi'bii n, caib; math o waew�onnbsp;Twice, tw�s ad, dwywaithnbsp;Twiddle, twid i vl, ysgatn gyfFwrddnbsp;Twig, twig n, brigyn, blaguryn, impyn,nbsp;gwialennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[brigau

Twiggy, twig'i a, brigog, brigol, ilawn Twilight, tw�'l�t n, cyflychwyr, llych-wyr. Evening twilight, mm nos, cyf-nos, gwyil y nos. Morning twilight,nbsp;plygain, pylgain, gwawrddydd, gwylinbsp;y boreu, glasiad dydd. Partial twilight, gogyfnosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llallogen ( / )

Twin, twin n. gefell, llallog, llallogan, Twine, twin n, edau gyfrodedd, liinyn:nbsp;V, cvfrodeddu, amdorchi, nydd-ctroi,nbsp;amdroi; ymdroi, ymnyddunbsp;Twinge, twin] v, cnoi, peri cnofa, poeni,nbsp;blino; tynwasgu, arwasgunbsp;Twinkle, twing'kl vi, gwreichioni,nbsp;serenu; amrantu, ysmician: re, am-rantiad, cythrym. in the twinkling ofnbsp;an eye, mewn tarawiad amrant, arnbsp;darawiad llygad, ar amrantynnbsp;Twinhng, twiniing re, gefell-oennbsp;Twire, twTr vi, trydarnbsp;Twirl, twurl v, chwyrndroi, chwyldroi,nbsp;nydd-droi: n, chwyrndro, cylchdroadnbsp;Twist, twist V, nyddu, cymhlethu, nydd-droi, cytrodeddu: re, tro; edaugyfrod-Twit, twit vtf danuod, edliw [eddognbsp;Twitch, twitsh vt, tymmigo; brathgnoi;nbsp;re, tyramig, cipdyniad,* brathgnoad,nbsp;gloesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[trydar

Twitter, twit'�r vi, trydar: re, ffrill, Two, tw a amp; re, dau, dwy, 2, ii. ^nbsp;Twopence, tup'ens re, awy geiniognbsp;Twopenny, tup'en.i a, dwy geiniog.

Twopenny book, llytr dwy geiniog Tymbai, tim'bal re, tabwrdd efyddnbsp;Tympan, tim'pan re, tabwrdd; memrwnnbsp;argraffwasgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[seinlen y glust

Tympanum, tim'pa.num re, tabwrdd; Tympany, tim'pa.ui n, bolchwydd,nbsp;gwyntglwyi

Type, tip re, cysgoa, cysgodiun, rhagar-wydd; argrafflytnyren, argraffnod. Italic type, llythyrenau Italaidd,nbsp;Roman type, hythyrenau cyffredin,nbsp;llythyrenau Rhufeinignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[braenol

Typhoid, t�'f�id a, irdangol, gwanhaol; Typhoon, t�.fwn' re, ystorm droawl,nbsp;corwynt, rhuthrwynt; gyrwynt mor-oedd China; poethwynt y Dwyrainnbsp;Typhus, t'i'fus re, twymyn echryslawnnbsp;OT enw, twymyn Iraenolnbsp;Typical, tip'i.kal a, cysgodol, arwyddolnbsp;Tynify, tip'i.f� vt, cysgodi, arwyddonbsp;Typograpner, ti.pog'ra.tur re, argrafiyddnbsp;Typographical, tip.o.graf'i.kal a, ar-graffyddolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth, argraffwaith

Typography, ti.pog^a.fi re, argraffydd-Tyrannical, ti.ran'i.kal a, gorthrymus, tra argiwyddiaetholnbsp;Tyrannicide, ti.raii'i.s'id re, lladdiad gor-mesdeyrn; lleiduiad gormeswrnbsp;Tyrannize, tir'an.�z vi, gorthrymu, tra-argiwyddiaethu, gormesunbsp;Tyrannous, tir'an.us a, tra-arglwydd-iaetliol, gorthrymusnbsp;Tyranny, tir'an.i re, tra-arglwyddiaeth,nbsp;gormeslywodraeth, gormes, gorthraisnbsp;Tyrant, ti�r'ant re, gormesdeyrn, gor-meihwr, gorthrechwr, gormeswrnbsp;Tyro, tiVo n, newyddian, egwyddorig,nbsp;dechreuwr ieuanc

Tzar, zar re, ymherawdwr Rhwssia,� Tzarina, z�,.ri'na re.�Czarina [Czar

u.

(Jrerous, �'ber.us a, ffrwythlawn, heiaelh, ftaettinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[der

liberty, �'b�r.ti re, ffrwythlonder, ffaeth-lloiquitary, �.oik'wi.tur.i, Ubiquitous, ii.oik'wi.tus a, hoiloresennolnbsp;Ubiquity, �.�ik'wi.ti re, hoiibresennoldebnbsp;Udder, ud'ur re, piw, cadernbsp;Ugliness, ng'ii.nes re, gwrthuni, anferth-wch, hagredd, hagrwch, hylldra [hyllnbsp;Ugly, ug'ii o, fiagr, gwrthun, anterth,nbsp;Ukase, ii'kas re, cyhoeadiad ymnerodrolnbsp;Ulcer, uTsur re, gorta, gorweli, llynoryn�nbsp;crawnddolur, comwydnbsp;Ulcerate, uTsur.at v, liynori, gwel�o, gorinbsp;Ulceration, ul.su.ra'shun re, ilynoriad,nbsp;gweiiad, goriadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crawnll^

Ulcerous, uTsur.us a, llynoro.� gorllyd, Ule, �1 re, dydd iNadoiig.�Yulenbsp;Uiex, ii'ieks re, eithiunbsp;Uliginous, ii-hj'i.nus a, lieidiog; ilysognbsp;Ulna, ui'na /*, esgyrn mawr yr iselinnbsp;35�


-ocr page 381-

Sre; IHte, I�n�, no, mQte; 8h� zU=2 azAre; thin, this; 5=rd2h. (JNA

Ulterior, ai.ci�r i.ur a. tu dj*aw i, tu hwnt i, peliacfiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[oiaf

Ultimate, urti.mat a, diweddaf, eithaf, Ultimatum, ul.ti.ma'tam (ultimata, ul'-ti.mii.ta) n, ateb olat, penuerfyniadnbsp;Ultra, tu hwnt i [olaf, eithataodnbsp;Ultraist, ul'trAist �, eithafwrnbsp;Ultramarine, ul.tra.ma.rin' �, glaaliwnbsp;goleu: a, tramor, tu hwnt i�r m6rnbsp;Ultramontane, ul.trS.mon'tan a, tn hwntnbsp;i�r mynyddoeadjtramynyddol; gwrth-wyneboJ i oruchafiaeth y Pabnbsp;Ultramundane, ui.tra.mun'dan a, tunbsp;draw i'r byd, trabydoi [ewyllysgarnbsp;Ultroneous, ul.tro'ni.us a, gwirfoddoi,nbsp;Ululate, ul'�.lat vi, ubain, udo I oernad,nbsp;Ululation, ul.�.la's�un n, udiad, udfa;nbsp;Umber, um'bdr n, math o liw melyn,nbsp;Umbiiic, um.bil'ik n, bogail [melyntwnnbsp;Umbilical, um.bil'i.kal a, bogeiliol. Umbilical cord, Uinyn y bogailnbsp;Umbilicus, um.bil'i.kus n, bogail [garwnbsp;Umbies, um'blz np, ymysgar hydd neunbsp;Umbrage, o.m�bra) n, cysgod, gwasgod;

drygayb; tramgwydd,antoddlonrwydd Umbrageous, um.bra'jus a, cysgodolnbsp;cysgodaidd, gwasgodolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^cudd

Umbratie, um.brat'ik a, dan gysgod, Umbrella,um.brel'an, gwlawrod, gwlaw-lennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwasgodrwydd

Umbrosity, um.bros'i.ti n, cysgodrwydd, Umpirage, nm'p�.raj n, cyflafareddiadnbsp;Umpire, um'p'fr �, dyddiwr, canolwrnbsp;Un-, px, an-, am-, af-, di-, heb. Gellirnbsp;ei osod o flaen bron pob ansoddairnbsp;berfol, neu sylweddair neu ragferf ynnbsp;tarddu o�r unrhyw; yn neiUduol o flaennbsp;geirian o�r Sacsonegasylweddeiriauynnbsp;terfynu yn iiess; fel, unabased, heb einbsp;iselu; unadorned, anaddurnedig, di-addurn, heb addurn, heb ei addurno *,nbsp;unedifying anaddysgiadol; unavoid^nbsp;able,unvoxdably anocheiadwy,diochel,nbsp;diiys; unavoidableness, dilysdod, an-ocnelrwydd. Uetnyddir in yn gyflredinnbsp;gyda geiriau o�r Lladin a�r Ffrengaeg,nbsp;a syiweddeiriau yn titde, ice, a ty; feinbsp;infallible, anffaeledig, diball, difeth;nbsp;indifference, ditaterwcb, anolaiedd;nbsp;inha��e, antedrus; inaptitude, unapt-ness, anghymhwysder; injustice, un-justness, anghyliawnder; inequality,nbsp;unequatness, anghyfartaledd; infertility, unjertileness, anflrwythiondeb,nbsp;difirwythuernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[byf

Unabashed, un.a.basht' a, digywiiydd, Unabated, un.a.ba'ted a, heb ei leihau

Unable, un.a bl a, anahuog, diallu Unabridged, un.a.brijd' a, annhalfyr-edignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anacenol

Unaccented, uu.ak.sen'ted a, anacen-Unacceptable,un.ak.sep'tS.bla,anghym-meradwy nbsp;nbsp;nbsp;antwyn, gwrthnysig

Unaccommodating, un.a.kom'o.da.ting Unaccomplished, an.a.kom'plisht a, an*nbsp;orphenedig, heb ei orphennbsp;Unaccountable, un.a.kuwn'tS.bl a, an-nirnadadwy, anegiuradwy, dyeithr,nbsp;rhyledd; anatebol

Unaccustomed,nn.a.kus'tumda,anghyn-nefin, anymarler, anarlerol, diymarfer Unacknowledged, nn.ak.noi'ejd a,nbsp;anghyfaddef, anghytaddefedignbsp;Unacquired, un.a.kw�'rd' a, heb ei gael;

cyngreddtol, naturiol [anghymhwys Unadapted, un.a.dap'ted a. anaddas,nbsp;Unadmired, un.ad.mfrd' a, anhoffnbsp;Unadmonished, un.ad.mon'isht a, di-rybnddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dibarch

Unadored, un.a.d��rd' a, anaddoledig, Unadulterated, un.a.dul'tur.a.ted a, di-gymmysg, dilwgr, heb ei lygru, purnbsp;Unadvised, un.ad.v�zd' a, byrbwyilnbsp;Unaflected, un.a.fek'ted a, dideimlad,nbsp;digyffro; anfursenaidd, symlnbsp;Unaffectionate, un.a. tek' shun. St a,nbsp;anghariadus, diserchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_gystudd

Unattiicted, un.a.flik'ted a, diadtyd, di-Unagitated, un.aj'i.ta.ted a, digynnwrf Unaided,un.a'ded a,diborth,digymhorth,nbsp;digynnorthwy [diglwyt, diboennbsp;Unaiiing, un.S'Ung a, diddolur, iach.nbsp;Unalienable, un.a�li.en.a.bl a, anarall-adwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[faethol

Unaiimentary, un.al.l.men'tur.i a, an-Unallied, un.a.l�d'a, diberthynas Unalloyed, un.a.l3id' a, digymmysg, purnbsp;Unalterable, un.dl'tur.S.bl a, digytnewid,nbsp;dianwadal, angbyfnewidioi, satadwynbsp;Unambiguous, un.am.big'ii.us a, an-nhywyil, diamwys, eglurnbsp;Unambitious, un.aro.bish'us u, anym-Uiiamiable, un.a'mi.S.bl a, anhawddgarnbsp;Unamended, un.S.men'ded a, anniwyg-ledig, heb ei adgyweirionbsp;Unaniuaated, un.an'i.ina.ted o, anfyw-iol, marwaidd, ditywyd [cydsyniadnbsp;Unanimity, �.na.nim'i.ti n, uufrydedd,nbsp;Unanimous, ii.nan'i.mus a. untryd, cyd-syniolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ei dymmeru

Unannealed, un.a.nlld'a, didymmer, heb Unanswerable, un.an'8ur.S,bl a, anateb-adwy, anatebol, diateb (mhryderusnbsp;Unanxious, ua^ngk'shua a, diot^i am-357

-ocr page 382-

UNO p3.th, fat, �re, met, mS-rine, pin, �rb, on, c�rve, cut, t^=too, t^ksstook;

Unappalied, un.a.p�ia' a, Uiauyciiryu Unappeasable, un.a.pi'za.ol a, angiiym-modiawn, anheddycnoi, annyhud�ol*nbsp;Unapprehensive, un.ap.n.hen siv a, di-ddirnad, diamgyit'red; anotnus [adwynbsp;Unapproved,un.a.prwvd'a, anghyininer-Unapt, un.apt a,anaddas, anghyinhwys,nbsp;anweddua; diawch, ammharodnbsp;Unarm, un.arm' v, dadarfogi, diarfoginbsp;Unarrayed, un.a.rad' a, annhrwsiadusnbsp;UnasKed, un.askc' a, diofyn, heb ei olynnbsp;Unaspiring, un.as.piVing a, anyrageis-iolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anymosodedig

Unassailable, un.^.sa'la.bl a, diogei, Unassisted, un.a.sis'ted a, di^mhorth,nbsp;digynnorthwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edig, isel

Unassuming, un.a.su'ming a, gostyng Unassured, un.a.shw�rd' o, anhyderusnbsp;Unattainable, un.a.ta'na.bl a, anghyr-iiaeddadwy, angha�'aeladwynbsp;Unattempted, un.a.tem'ted a, heb einbsp;anturio, ammhrofedig, heb ei grnnygnbsp;Unattended, un.a.ten'ded a, digydym-aith; anghyssylitedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dodoi

Unauthorized, un.� th�.r�zda, anawdur-Unavaiiable, un.S.va la.bl. Unavailing, un.a.va'ling a, anfuddiol, dUes, ofernbsp;Unavowed, un.S,.vuwd' a, anaddefedignbsp;Unaware, un.a.w�V, Unawares, un.^nbsp;we�rz' adf yn ddisymmwth, yn ddiar-wybod, yn ddirybudd, yn ddisytyd.nbsp;Unawares to one, heb wybod iddonbsp;Unawed, un.od' a, diotn, dibrydernbsp;Unbag, un.bag' vt, gollwng o�r cwdnbsp;Unbaked, un.bakt' a, heb ei bobi, dibobnbsp;Unbaptized, un.bap.t'izd' a, difedyddnbsp;Unbar, un.bar' vff dadfolltio, dadfarionbsp;Unbashfnl, un.bash'fiVl a, digywilyddnbsp;Unbay, an.ba'tTi, rhyddhau, gollwngnbsp;Unbearaole, Qn.b�ya.bl o, anhyddwyn,nbsp;anoddetadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sathr

Unbeaten, un.bi'tn a, ansathredig, di-Unbeauteous, un.bii'ti.u8 a, anhardd, ammhrydterth, hagr [us, anaddasnbsp;Unbecoming, un.bi.fcum^g a, anwedd-Unbetitting, un.bi.tit'ing a, anghyfaddas,nbsp;anweddaidd, anweddusnbsp;Unbegotten, un.bi.got'n a, anghenedi-Unbeguile, un.bi.g�r ^5^, didwyilonbsp;Unbelief, un.bi.lif' n, anghrediniaeth,nbsp;anghrededd, anffyddiaethnbsp;Unbeliever, un.bi.U'vur n, anghredadyn,nbsp;anghredwr, anftyddiwr, diSyddnbsp;Unbelieving, un.bi.li'ving a, digred,nbsp;anghredmioi, ditiyddnbsp;Unbeioved, un.bi,luvd' a, angharedignbsp;Unbend, umbend' v, dadbiygu, unioai

Unhenamg, un.beading a, auystwych, ystyluig, syth [oiiaeth eglwysignbsp;Unbeneficed, un.ben'l.fist a, heb fyw-LJnbeneficial, un.ben.i.fish'al a, dilesnbsp;Unoenevolent,un.bi.nev'�.lent a, angharedig, anfwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[goleu

Unbenighted, un.bi.n�'ted a, annhywyll, Unbeuign, un.bi.ii�n' a, annhirionnbsp;Unbent, un.bent' a, ammhlygedignbsp;Unbeseeming, un.bi.si'ming o, anweddaidd, anweddus, anaddasnbsp;Unbesought, un.bi.s�t'a, heb ei ofynnbsp;Unbestowed, un.bi.stod' a, anrhoddedignbsp;Unbewailed, un.bi.wald' a, diaiar, dial-aeth, heb gwyn am danonbsp;Unbid, un.bia, Unbidden, un.bid'n a, an-wahoddedig, diwahodd, diorchymmynnbsp;Unbigoted, UQ.big'at.ed a, annallbleidiol,nbsp;diragfarn

Unbind, un.b�nd' vt, dadrwymo, dad-giymu, dattod, rhyddhau [difal Unblamable, un.bia ma.bl a, dii'eius,nbsp;Unbleached, un.oiitsht a, cri, crainbsp;Unblemished, un.biem'isht a, dinam.

dianat, ditefl, ditai, diireg Unblenched, umblensht'a, diwarthruddnbsp;Unblest, un.blestquot; a, difendith, anfendig-aid, meiltigedig; annedwydd, truenusnbsp;Unblown, un.bion' a, heb egori| hebnbsp;hodeuo; heb ei chwythunbsp;Unblunted, un.biun'ted o, miniog, Uymnbsp;Unboiled, un.boiid' a, ammrwd, ammerwnbsp;Unbolt, un.boit' v�j dadfolltionbsp;Unborn, un.born' a, heb ei eni, dianedignbsp;Un borrowed, un.bor od a, diechwyn, di-fenthyg, naturiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dadguddio

Unbosom, un.bVrz'um vi, agor y fynwes, Unbought, un.bot' a, heb ei brynunbsp;Unbound, un.odwnd'a, afrwym, rhyddnbsp;UnOounded, un.bui^n ded a, annhertyn-edig, diderfyn, ditesur; eangnbsp;Unbowel, un.buw'ei vi, diberleddunbsp;Unbrace, un.bras' vi, dadrwymo, dattodnbsp;Unbred, un.brea'n, diddysg; difoesnbsp;UnDribed, un.br�bd' a, diwobr [penryddnbsp;Unoridied, uu.br�'dld a, heb ei flrwyno;nbsp;Unbroken, un.bro'kn a, cyfan, heb �nbsp;dori; heb ei ddohnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fogiyn^

Unbuckle, un.buk'1 vi, dadwaegu, dad-Uuburaen, un.bur'du vl, dadlvrytho, di* feichio, dioynioj ysgafnhaunbsp;Unburied, un.ber'id a, anghiaddedignbsp;UnouttOQ, un.but'a ui, daiifotymunbsp;Uncaded, un.k6id' a, anaiweaig,nbsp;Uncalra, an.kain� vl, a�onyddu [onaiddnbsp;Uucanouical, uu.k4.noa'i.kai a, augnan-Uncase, un.kas'vi, �aaweinio; aynoethinbsp;$5$


-ocr page 383-

�re; late, line, no, m�te; she, zh: tjncaugUt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a, annanedig {|tadoi

Unceasing, iin.sis'ing a, dibaid, gwas-Uncensured, nn.sen'sii�rd a, digerydd Uncertain, nn.s�r'tan a, ansicr, annilysnbsp;Uncertainty, un.sur'tan.ti n, ansicrwyddnbsp;Unchain, nn.tshan' vt, dadgadwynonbsp;Unchangeable, un.tshan'ja.bl a, anghyf-newidiol, digyfnewid, sefydlognbsp;Unchangeableness, un.tshan'ja.bl.nes n,nbsp;anghyfnewidioldeb, dianwadalwchnbsp;Uncharitable, un.tshar'i.tS.bl a, anghar-iadus, annhirion; anelusengarnbsp;Uncharitableness, un.tshar'i.ta.bl.nes n,nbsp;anghariadoldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lgodinebus

Unchaste, nn.tshast' a, anniwa�r, anllad, Unchastity, un.tshas'ti.ti, Unchasteness,nbsp;un.tsh^t'nes n, anniweirdebnbsp;Unchecked, un.tshefct' a, diattalnbsp;Uncheerfnl, un.tshiyfifpl o, pruddnbsp;Unchristened, un.kris'nd a, ditedyddnbsp;Unchristian, nn.krist'yan a, angbrist-ionogolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anghristionogi

�nchristianise, iin krist'yan.�z Uncircnmcised, tin.sur'kum.s�zd a, di-enwaededig, heb ei enwaedunbsp;Uncircnmcision, un.s�r.kum.sizh'un n,nbsp;dienwaediad

Uncircamscribed, nn.s�r'kum.skr�bd a annheriynoi, diderfyn, anattaliedignbsp;Uncircamspect, UD.s�r'kum.spekt a, an-vryliadwrus, ammhwyllognbsp;Uncivil, nn.siv'il a, anfoesgar, anfwynnbsp;Uncivilized, un.siv'iljzd a, heb ei war-eiddio, anwareiddiedignbsp;Unclad, unJriad' a, heb ddillad, noethnbsp;Unclasp, nn.klasp' vt, dadfoglymunbsp;Uncle, nng'kl n, ewytfarnbsp;Unclean, un.klin' a, aflan, budr, brwntnbsp;Uncleanness, un.klin'es n, aflendidnbsp;Unclett, nD.kieft' a, anhollt, anholltognbsp;Unclench, nn.klensh' vt, agornbsp;Unclog, un.klog' vt, dadrwystronbsp;Unclose, nn.kr�z' vt, agor, agorcd, agorinbsp;Unclothe, un.kl�TH' vt^ dadwisgo, diosg,nbsp;dynoethinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. [goleu

Unclouded, nn.klu�A^'ded a, digwmwl; Uncloyed, un.kl�id' a, heb gael gormodnbsp;Uncoagulable, un.ko.ag'�.la.bl a,nbsp;angheulad wynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ dorchi

Uncoil, un.k6ir dad-ddyrwyn, di-Uncollected, un.ko.lek'ted a, anghasgl-edig, heb ei gasglu, ar wasgar Uncombed, un.fc�md'o, heb ei gribonbsp;Uncomely, un.kum'li a, anbardd, an-weddus, aminhrydlerthnbsp;Uncomfortable, un.kum''l�r.ta.bi a,nbsp;anghysuras, annyddan, anhytryd ,

: a7.�re: th'n, this; j�dzh. UXO

Uncommon, un.kom'un a, angbytireoin, anarlerol; dyeithrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tawedog

Uncommunicative, un.ku.m�'ni.ka.tiv a, �ncompact, un.kum.pakt' a, anghryno,nbsp;annhaclusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anghymhellol

Uncompellable, un.knm.pel�a.bl a, Uncomplaining, un.kum.pla'ning a, di-achwyn, amyneddgar, dirwgnachnbsp;Uncomplicated, nn.kom'pli.ka.ted a,nbsp;anghymhletn, annyrysnbsp;Uncomplying,un.kum.pl�'ing a, anghyd-syniol; anhyblyg, gwrthneuolnbsp;�ncompounded, un.kum.p�wn'ded a,nbsp;digymmysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diamgyffred

�ncomprehensive, un.kom.pri.hen siv o, Uncompressed, nn.kum.prest' a, anghyd-wasgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diystyriaeth

Unconcern, nn.kon.shrn' n, diofaJwch, Unconcerned, nn.kon.s�rnd' a, diofal,nbsp;difaternbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anghy mmodol

Unconciliatory, un.kon.sil'ya.tur.i a, Uncondemned, nn.kon,demd' a, anny-famedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ammod, heb delerau

Unconditional, un^on.dish'un.al a, dU Unconlined, un.kon.f�nd' a, anghaethnbsp;Unconfirmed,un.kon.t�rmd'�,heb ei gad-arnhau; ammhrofedig Langhydfi'urfiolnbsp;�nconformable, nn. kon. f�r'm^. bl a,nbsp;UncongealedjUn.kon.jild' a, angheuledignbsp;Uncongenial, un.kon.ji'ni.al a, anghyn-enid, gwrthnawsol, gwrthnawsnbsp;Unconjugal, un.kon'j�.gal a, annywedd-ognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(anorchfygol

Unconquerable, un.kong'kwur.a.bl a, Unconscionable, un.kon'shun.d.bl a,nbsp;anghydwybodol, anghyfiawn; afres-ymolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diarwy�od

Unconscious, un.kon'shus a, anwybodol, �nconsecrated, nn.kon'si.kra.ted a,nbsp;angfayssegredig, heb ei gyssegrunbsp;Unconsenting, nn.kon.sen�ting a, an-foddlawn, anghytunol, anghaniataolnbsp;Unconstrained, nn.kon.strand' a, anghy*nbsp;mhelledig, o�i wirfoddnbsp;Unconsnmed, un.kon.s�md^ a, anysedignbsp;Uncontaminated, un.kon.tam'i.na.ted a,nbsp;dihalog, dilwgr, heb ei ddiwynonbsp;Uncontested, un.kon.tes'ted o, diamry*nbsp;son, d�wrthwynebiad, diddadlnbsp;Uncontrollable, un.kon.tr�'la.bl a, an*nbsp;feistroladwy, afreoiusnbsp;Uncord, un.k�rd' vt, dadgortio, dattod,nbsp;dadrwymo, dadgiymu, rhyUdhaunbsp;�ncorrected, un.ko.ret'ted a, angher-yddedig; anniwygiedig; anghy wirnbsp;�ncorrupt, un.ko.rupt' a, anilygredig,nbsp;dihalog, dilwgr, pur, glan, gonestnbsp;35


-ocr page 384-

U'^D pS,th, fat, ere. met, ma-rine, pin, orb, on, curve, cut, tw=too, t^k=:took;

Uncountable, un.k�wn'ta.bl a, dirif, antjhyfrifadwy, aneirif', afrifednbsp;Uncouple, un.kup'1 vt, i^wahanu, dad-gyssylltu, dadgyolu. dadgyplysunbsp;Uncourteous, un.k�rt'yus o, anfwynnbsp;Uncourtly, un.k�'rt'li a, anfoesog, an-foneddigaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[garw

Uncouth, un.kwth'o, trwsgl, liedchwith, Uncover, un.kuv'dr vt, dattoi, dynoethi,nbsp;dadorchuddio, anhuddo [diorchuddnbsp;Uncovered, un.kuv'�rd a, angheledignbsp;Uncreate, un.kri.at', Uncreated, un.kri-a'ted o, anghr�edig |^asol, gwarthusnbsp;Uncreditable, un.kred'i.ta.bl a, anurdd-Uncredited, un.kred'i.ted a, anghoel-Uncrown, un.kr�wn' vt, digoroni [iedignbsp;Unction, ungk'shun n, eneiniad 5 enaint.

Extreme unction, dodiad olew [ ireidlyd Unctuous, ungk'tsh�.us a, seimlyd.brasnbsp;Uncuipable, un.kui'pS-.bl a, difeius, difainbsp;�ncultivable, un.kui'ti.va.bl a, anni-wyliiadwy, annhriniadwynbsp;Uncultivated, un.kul'ti.va.ted a, anni-wyiliedig, anwrteithiedig; diddysgnbsp;Uncumbered, ua.kum'burd a, dirwystr,nbsp;diluddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[penrydd

Uncurbed, un.kdrbd' a, diffrwyn, diattai, Uncured, un.k��rd' a, anwelledig, hebnbsp;eiiacnau; anghyffeithiedig [grychunbsp;Uncurl, un.k�ri' v, dadfodrwyo, dad-Uncustomary, un.kus'tum.ur.i a, auar-teroi, anghy�redin, dyeithrnbsp;Uncut, un.kut' a, heb ei dori [niweidionbsp;Undamaged, un.dam'ajd a, heb einbsp;Undaunted, un.d2.n'ted a, dioln, eotn, hytnbsp;Undebauched, un.di.b�tsht' a, anllath-ruddedig, dihalog [ochr ar ddegnbsp;Undecagon, un.dek'a.gun dull ag unnbsp;Undecayed, un.di.kad'a, annadfeiiiedignbsp;Undeceive, un.di^iv'didwyllonbsp;Undecided. un.di.s'i'ded a, ammhenodol;

gwammal; heb ei benderfynu Undecimary, un.des'i.mur.i a, yn cym-meryd ile bob un flwyddyn ar ddegnbsp;Undeck, un.dek' vt, diosg, didrwsionbsp;Undeclared, un.di.kl�rd'a, anghyhoedd-edig, annadganedignbsp;Undeclinable, un.di.kl�'na.bl a^, anhy-dreigl; anwrthodadwy [anaddurnedignbsp;Uudecorated,un.dek'�.ra.ted a,diaddurn,nbsp;Undetaced, un.di.f ast'a, heb ei anharddunbsp;Undefended, un.di.fen'ded a, diamddi-fifyn, dinawddl dihalog; dilwgr, glannbsp;Uudefiled, uu.di.rild' a. anllathruddedig,nbsp;Undetinable, un.di.frna.bl a, annar-luniadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ammhenodol

Undefined, un.di.��nd'a, annarluniedig,

Undefrayed. un.di.frad'o, heb ei dalu Undemoiished, un.di.mol'isht a, heb einbsp;ddistry wionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ anhy brawf

Undemonstrable, un.di.mon'stra.bl a, Undeniable, un.di.n�'a.bl a, anwadadwynbsp;Undepiored, un.di.plo�rd' a, heb gwyn amnbsp;dano, heb alar ar ei ol [osodedignbsp;Undeposited, un.di.poz'i.ted a, an�nbsp;Under, un'd�r pr, tan, dan, oddi tan, onbsp;dan, is, is law, goris: ac?, tanodd, oddinbsp;tanodd: px, is, tan-Underact, un.d�r.akt' v, isweithredunbsp;Underbid, un.d�r.bid' {pt underbid, ppnbsp;underbidden, un.dur.bid'n) vt^ cynnygnbsp;dannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhy fach

Undercharge, un.d�r.tsharj' v, gofyn Undergird, un.dur.ghrd' vt, tanwregysunbsp;Undergo, un.d�r.g�' (plt; underwent,nbsp;un.d�r.went'; pp undergone, un.d�r-gon') vt, dyoddef, goddef, dwynnbsp;Underhand, un'd�r.hand a, lladradaidd,nbsp;dirgel: ad, dan law, dan gelnbsp;Underlay, un.dur.la vt, attegu, goseilionbsp;Underline, un.dur.l�n' vt, tanlinellunbsp;Underling, un'dur.ling n, iswaa, isafiadnbsp;Undermine, un.d�i.in�n' vt, tangioddio,nbsp;cloddio tanodd; disodlinbsp;Undermost, un'd�r.m�st a, isaf, iselafnbsp;Underneath, un.d�r.niTH' ad, dan, oddinbsp;tanodd, i lawr: pr, tan, dannbsp;Underpin, un.d�r.pin' vt, attegunbsp;Underrate, un.du.rat'vi, tanbrisionbsp;Undersell, un.d�r.ser vf, iswerthu [dannbsp;Underset, un.d�r.set' vt, attegu, gosodnbsp;Underset, un'd�r.set n, isffrwdnbsp;Understand, un.d�r.stand' (plt; amp; ppnbsp;understood, un.d�r.st^d') vt, deall,nbsp;dirnad, amgyffred. To give to understand, rhoi ar ddeail, hysbysunbsp;Understandmg,un.dur.stan'dingn,deaU,nbsp;dealltwriaeth, syuwyr, dimadaeth,nbsp;gwybodaeth: a, deallus, gwyboaus_nbsp;Understrapper, un'd�r.strap,�r n, is-oruchwyhwr; iswasnbsp;Undertake, un.dur.tak' (pi undertook,nbsp;un.d�r.t^k'; pp undertaken, un.ddr-ta'kn) vt, ymgymmeryd, cymmerydnbsp;mewn Haw, cymmeryd arnbsp;Undertaker, . un.ddr.ta'kur n, un *nbsp;gymmero beth arno; arwyliannyddnbsp;Undertaking, un.dur.ta'king n, yi�-gymmeriad; ymrwymiad, ysgrifeh'nbsp;rwym ^difr�o; tanbrisio, isbrisionbsp;Undervalue, un.dur.varii vt, dibnsio,nbsp;Underwood, un'd�r.w�Jird n, glaagoed,nbsp;mangoed, prysg, prysgl, isgoednbsp;Underwork, un'dur.wurk n, tanwaitttnbsp;360


-ocr page 385-

�re; late, line, no, m�te; she, 2h=z Kz�re; thin, this; j=d2h. UNE

Underwork un.dur.w�rk' vt^ gweithio am lai, isweithio, tanweithio, disodlinbsp;Underworker,un'dur.wurk.ur �, isweith-Underwrite,un.du.r�t't;^, tanysgrifo[iwrnbsp;Underwriter, un'du.r�.t�r ?*, ymrwym-wr, digolliannwr, digolledwrnbsp;Undescribed, un.di.skr�bd' a, annar-luniedig, annysgntiedignbsp;Undescried, un.di.skr�d a, heb ei ganfodnbsp;Undeserved, nn.di.z�rvd' a, heb einbsp;haeddn, anhaeddoi, anhaeddedignbsp;Undeserving, un di.zur'vmg a, anhaedd-iannol, annhe�wng, dihaeddiantnbsp;Undesigned, un.di.z�nd' a, antwriadolnbsp;Undesigning, nn.di.z�'ning a, didwyil.

diddrygfwriad, gonest, dihoced Undesirable, un.di.z�ya.bl a, anny-mnnol, annewisoinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[beithiol

Undespairing, un.u\.sp�r ing a, go-Undestroyed, un.di.str�id a, annistryw-iedig, heb ei ddistrywio Undetected, un.di.tek'ted a, annadgudd-Undetermined, un.di.t�r mind a am-mhendertynedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ y chu

Undeterred, nn.di.turd' a, heb ei traw-Unrteveloped, un.di.vel'upt o, aneglur, hebei �dadorchuddio; annadblygedignbsp;Undeviating, un.di'vi.a.ting a, anwyrolnbsp;Unaevious, nn.di'vi.us o, anwyrog,nbsp;uniongyrehnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I annuwiol

Undevou^ un.di.v�wt' a, digrefydd, Undexterous, un.deks tur.us a, chwith,nbsp;anfedrus, angheifyad, anneheuignbsp;Undigenous, un.dij'i.nus a, epiliedignbsp;gan ddwfr ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liedig

Undigested, un.di.jes'ted a, annhreul-Undignified, un.dig'ni.f�d o, anurddasol, ditri, gwael, iselnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[heb ei leihau

Undiminished, un.di.min'isht a, cytan. Undirected, un.di.rek'ted a, anghyt-eiriedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[todedig

Undiscerned, un.di.zdrnd^ a, anghan-Undiscerning, nn.di.z�r'^ning �, annir nadol, anghraff, anghalinbsp;Undisciplined, un.dis'i.plind o, diaddysg,nbsp;didretn, diddysgybiaethnbsp;Undiscovered, un.dis.kuvurd a, an-amiygedig, cuddiedig, dirgelnbsp;Undisguised, un.dis.g�zd' a, diledrith,nbsp;didwyil, diffuant, agorednbsp;Undismayed, un.dis.mad' a, heb ei ddy-c�rynn, diotn, ddraw, eotnnbsp;Undisputed, nn.dis.p�'ted a, diddadi,nbsp;annadleuedig, cyfaddefedignbsp;Undissembling, un.di.sem'biing a, an-tiugiol, diledrith, di�uant [ nhoddadwynbsp;Undissoivable, ua.di.zoi'va.bi a, an-

�ndistinguisnable, un.dis.ting'gwish amp;-bl o, anwahanadwy; aneglur, anamlwg Undisturbed, un.dis.t�rbd' a, tawei,nbsp;lionydd, digynhwrt l wedd, undduUnbsp;Undiversitied, uu.di.v�rsi.f�d a, un-Undivided, un.di.v�'ded a, auranedig,nbsp;anwahanedig, cytan, heb ei ranunbsp;Undivorced, un.di.v�rst' a, anysgaredignbsp;�ndivulged, un.di.vuljd' a, annadgudd-ledig, anghyhoeddedignbsp;Undo, un.ow' undid, un.did'; ppnbsp;undone, un.dun') vt, dadwneyd, dad-wneuthur; dattod; dyfetha, anatunbsp;Undoubted, un.d�^'ted a, diammheuol,nbsp;dios, dilysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anammh�us

UndoubtingjUn.d�^'tingajmddiriedus, Undrained, un.drand' a, annyhyspydd-edig, heb ei ddyhvspyddu, gwlybnbsp;UnUraped, un.drapt'o, anwisgeaignbsp;�ncireade�, un.ared'ed a, heo ei otninbsp;Undress, un.dres' vty daflwisgo, diosgnbsp;Undress, un'dres �, iledwisg, rhyddwisgnbsp;Undressed, un.orest' a, anwisgedignbsp;Undried, un.dr�d' a, ansyche�ig, irnbsp;Undue, un.d�' a, annyledus; annhegnbsp;Undulate, un'd�.lat v, tonogi, codi ynnbsp;Ubnau: a, a gwaith tbnog arnonbsp;Undulation, un.dti.la'shun n, tonogiadnbsp;Undulatory, un'd�.la.tur.i a, tonogolnbsp;Unduly, un.d�'li ad, yn annyiadwynbsp;�ndutitul, un.d�'ti.t\Vi, Unduteous, un-d�'ti.us a, anutuddgar [didrancnbsp;Undying, un.d�'inff a, antarwol, parhaol,nbsp;Unearth, nn.�rtn vt, dad-ddaiarunbsp;Unearthly, un.�rth'li a, annaiarolnbsp;Uneasiness, un.i'zi.nes a, anesmwyth-der, afionyddwch; anhawsdernbsp;Uneasy, un.i'zi o, anesmwyth, aflonyddnbsp;Uneatable, un.i'ta.bi a, anfwytadwvnbsp;Unedihed, un.ed'i.f�d a, heb ei adeiladunbsp;Uneducated, un.ed �.ka.ted a, diaddysg,nbsp;anwybodus, annysgedignbsp;Uneflaced, un.e.fast' a, annil�edignbsp;Undated, un.i.la ted a, annyrehatedignbsp;�neiected, un.i.lek'ted a, anetuoledignbsp;Unemancipated, un.i.man'si.pa.ted �,nbsp;heb ei ryddtreinio, caethnbsp;Unembarrassed, un.em.bar'ast a, dias-trusi; ffraeth, parod [c�werwinbsp;Unembittered, un.em.bit'�rd a, neb einbsp;Unemphatic, un.em.iat'ik o, ammhwys-leisioi, dibwysiais

Unemployed, un.em.pl�id' a, diwa�th, �nencumoered, un.en,Kum'��rd a, di-rwystr, diludd � rhy�d o adylednbsp;Unending, un.en ding a, diaerliyn, an-nherlynol, pariiaus, parnaol, bythoinbsp;bbl


-ocr page 386-

UNF path, fat, �rc, met, ma-rine, pin, �rb, on, c�rve, cut, tvvsstoo, t^k=took;

Unen�owe�, un.ea.a�vvii' o, diwaduoi, digynnysgaeth; diddawn j wanhaunbsp;Unenervated, un.i.nfir�va ted a, heb einbsp;Uneuligntened, un.en.l�'tnd a, anoleu-edig, tywyll; anwybodus [rhyddnbsp;Unenslaved, un.en.slavd' a, digaeth,nbsp;Unenterprising, un.en't�r.pr�.zingnbsp;dianturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^aaghaetii

Unenthralled, un.en.throld' a, rhydd^ Unentombed, un.en.tAmd' a, heb einbsp;gladdu, anghladdedignbsp;Unenamerated, un.i.u�'mur.a.ted a,nbsp;anghyfrifedig, heb en rhifonbsp;Unenvied, un.enVid a, heb ei genfigenunbsp;Unenvious, un.en'vi.us a, digentigennbsp;Unepitaphed, un.ep'i.taft a, difeddar-graffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anghydwastad

Unequable, un.ekVa.bl o, anghyfartaJ, Unequal, un.i'kwul o, anghyiartal, an-wastad. Of unequal age, anghyfbed.nbsp;Of unequal degree, anghyfradd. �1nbsp;unequal number, anghyfniter. Ofnbsp;unequal weight, anghydbwys. Unequal in height, anghyfuwconbsp;Unequalled, un.i'kwuld a, digymharnbsp;Unequitable, un.ek'wj.ta.bl a, anghyf-iawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tal

Unequivalent,un.i.kwi v'S.lenta,anghys-Unequivocal, un.i.kwiv'o^al a, di-amwys, eglur nbsp;nbsp;nbsp;(_digyfeiliorn

Unerring, un.er'ing a, anghyfeiliornus. Unessayed, un.e.sad'a, heb ei brohnbsp;Unessential, un.e.sen'shal a, anhanfodol;

hebgorol nbsp;nbsp;nbsp;^ [ydledig

Unestablished, un.es.tab'lisht a, ansef-Une ven, un J'vn a, anghyfartal, an wastad Unevenness,nn.i'vn.es n, an wastadrwyddnbsp;Uneventful, un.i.vent'f'^l fl, heb ddwysnbsp;ganlyniadau, ammhwysignbsp;Unexaggerated, un.eg.zaj'ur.a.ted a, hebnbsp;ei fwyhau, heb ei helaethunbsp;Unexamined, un.eg.zam'ind a, ancbwil-iedig, anholedig

Unexampled, un.eg.zam'pld a, digyffelyb Unexceptionable, UD.ek.sep'shun.S,.bl a,nbsp;aneithradwy, anwrthodadwyj dinamnbsp;Unexecuted, un.eks'i.ku.ted a, an-wneuthuredig; heb ei ddieny'ddionbsp;Unexempt, un.eg.zemt' a, anesgusodol,nbsp;rhwymnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yddedig

Unexhausted,un.eg.zos'ted a, annyhysp-Unexistent, un.eg.zis'tent a, anhanfodol, anfodolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{^ledu

Unexpanded, un.eks.panMed a, heb ei Unexpected, un.eks.pek'ted a, annys-gwyiiedig, diddysgwylnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ iedig

Unexpended,un.eks.pen'ded a,annnreui-

Uuexpired, un eks.p�rd o, anorpnen* edig, annhertynedig, heb ddylod i ben,nbsp;heb ddarlod, heb dertynunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edig

Unexplained, un.eks.pland^ a, anegiur-Unexplored, un.eks.pl��rd' a, anchwil-iedig, anolrheiniedig Unexposed, un.eks.pozd' a, heb ei ddy-noethi, diogel, amnawddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edig

Unextended, un.eks.ten'ded a, anestyn-Unexting^ishable, un.eks.ting'gwish.�.-bl a, aiinifioddadwy, diddilfbdd Unextirpated, un.eks.t�r'pa.ted a, hebnbsp;ei ddadwreiddio, heb ei ddifa yn ilwyrnbsp;Unfaded, un.fa'ded a, anwywedignbsp;Unfading, un.fa'ding a, anniflanolnbsp;Unfailing, un.fa'iing a, diball, difethnbsp;Unfair, un.f�r' a, annheg, anonestnbsp;Unfairness, unJeVnes n, annhegwchnbsp;Unfaithful, un.fiith'f^I a, anftyddlawn,nbsp;angbywir, bradus, twyllodrusnbsp;Unfaithfulness, un.fath'tWi.nes n, an-ffyddlondebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[syrthiedig

Unfallen, un.fo% a, safbl, yn setyll, an-Unfallowed, un.fal �d a, heb ei fraenaru Unfamiliar, un.fa.mil'y�r a, anghyt-eillgar; anghyflredin, anadnabyddusnbsp;Unfasten, un.fas'n vt, dadafaeiu, dattod,nbsp;dadfoJitionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ddifad

Unfathered, un.fa'TH�rd a, didad, am-Untathomable, un,taTH'um,a.bl a, di-waelod; annirnadwy nbsp;nbsp;nbsp;[diflin

Unfaf igued, un.fa.tigd' a, anlloddedig, Unfaulty, un.tol'ti a, difai; dm.wednbsp;Unfavourable, un.faVur.a.bl a, anhy-naws; ammhrydlawn, an�odusnbsp;Unfavoured, un.fa'v�rd a, anhoffedignbsp;Un/eared, un.fi�rd' a, anofnedignbsp;Unfearing, un.fiVing a, eofn, diarswydnbsp;Unfeasible, un.fi'zi.bl a. annichonadwy^

Unfeathered.un.feTH'urda, diblu; hebei

Unted, un.fed'a,amtnhorthedig [ddibluo Unfeed, un.fid' a, diwobr, didalnbsp;Unfeeling, un.fi'ling a, dideiinlad, an-nhosturiol, caied [ nheiinladrwyddnbsp;Unfeelingness, un.fi'ling.nes n, an-Un feigned, un.f and'a, dittuant, gwirion-UnfeJt, un.felt' a, annheimledig [ eddolnbsp;Unfenced, un.fenst' a, angliauedigj di-gaer; gorest [weithiedig, aneplesedignbsp;Uniermented. un.fur.men'ted a, an-'nbsp;Unfertile, un.lur'til a, anfiVwylhlawanbsp;Unlervid, un.lur'vid a, anwresognbsp;Unfetter, un.iet'ur vt, dadiyfl�etheirionbsp;Unfilial, uo.fil'yal a. antabol, anutuddnbsp;Unfilled, UD.fiJd'a, heb ei lenwi; gwagnbsp;Untimshecl. uo.fiu'isht a, anorptieneuiS^nbsp;Uatirm, un.turin'a, siglog, ansafadwynbsp;362


-ocr page 387-

�re; late, line, no, m�te; she, zh=az�re; thin, this; j=dzh. UXG-

Unfit, un.lit' a, angnymnwys, anweda-os, anaddas, angnytaddas, ammnriod-oi: vi, anghymliwyso, anaddasu Unfitness, un.tit'nes w, anaddasrwyddnbsp;Unfix, nn.tik.s vt, dadsetydlu, dattodnbsp;Unfixed, un tikst' a, ansefydlog, ansicr,nbsp;ansatadwy; petrusol,anwadal,anwas-tadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lieithol, diweniaitii

Unflattering, nn.flat'nr.mg o, anwen-Unfledged, un.flejd' a, diblu, noeth Unflinching, un nin'tshing a, diysgog,nbsp;diwrthgii, diymollwng; gvrrol, dewrnbsp;Unfoiied, nn.fOild' a, anorchtygedignbsp;Unfold, nn.fold' tgt;, dadblygu; agor;

deongli, eginro; gollwng o'r gorlan Unforbearing,un.f�r.b�Yinga,aaoddefolnbsp;anynQar�nsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diwaharda

Unforbidden, un.for.bid'n a, anwahardd-Unforced, nn.fo�rst a, digymhell, annir-iedig; natunol nbsp;nbsp;nbsp;fantas, dwtn

Unfordable, nn.f�Vdd.bl a, anhyryd,' Untoreknown, un.t��r.n�n' a, diragwybOQnbsp;Unforeseen, un.t��r.sin' a, heb ei rag-weled, anrhagweledignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edig

Unforeskinned, undo r'skind a, enwaed-Untoretold, un.t�r.t�ld' a, heb ei rag-fynegu nbsp;nbsp;nbsp;[rybnddiedig, diwahardd

Unforewarned, un.t��r.w�rnd' a, anrhag-Unforgiven, un.tor.giv'n a, aufaddeuedig Uniorgiving, undongiYing a, anfadd-euoi, annhrugarog, anfaddengarnbsp;Untorgotten, un.tdr.got'n a, heb fynednbsp;yn anghof, cotiedig, heb ei anghofionbsp;Unformed, un.f6rmd' o, anfiarfiedig, di-lun, aflnniedig, anelwignbsp;Unforsaken, undor.sa'kn a, heb ei adaelnbsp;Unfortified, un.t�r'ti.fid o, anghaerognbsp;Unfortunate, un.for'tshiinat o, anflod-iog, anhapus, aflwyddiannusnbsp;Untortnnateness, nn.f�r'tsh�.nat.nes n.

anne�wyddwch, antiawd Untound, un.fuwnd' o, heb ei gael, hebnbsp;ei ganfod, ar gollnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ . [faen

Unfounded, un.tuwn^ded fl, disail, disyl-Unframed, un,frarad' fl, anflurfledig Untrequent, un.rri'kwent a, anfynych.

anami, anghyfiredlnol Unfrequent, un.tri.kwent'Dlt;, gadaelnbsp;Uafreqaented, un.tri.kwen'ted o, anhy-gyrch, didramwy, ansathredignbsp;UnfriendiinesSjUn.f rend'ii.nes n, anghyl-eillgarwch, anghareJigrwyddnbsp;Untriendly, un.trendli a, anghyfeillgar,nbsp;angharedig, anhynawsnbsp;Unfrozen, un.fr�'za a, anrhewedignbsp;Uatruittul,un,trwt'tvVla,aafirwythlawn,nbsp;diflfwyth^ diflaeta, ammhiantadwy

Uutruitxamess, ua.lrw�'l:vVi.nes n, ao-firwythlondeb, anffrwythionrwydd Unfulfilled, an.t\Vl.fild'o, heo ei gwblhaunbsp;Unfurl, un.furl' vi^ dadblygu, lledunbsp;Unturnlshed, un.fur'nisht o, diddodrefnnbsp;Uniused, un.fiizd' a, annhoddedignbsp;Ungainlul, un.gaii'fsVl a, dielw, dilesnbsp;Ungainly, un.gan'ii a, chwithig, lled-chwith, trwsgl, ammhryaferthnbsp;Ungailant, un.ga.lant' a, angdareugarnbsp;Ungaliant, un,gal ant a, annewr, llwtrnbsp;Ungarnished, un.gar'msht a, diaddurnnbsp;Ungathered, un.gaxn'urd a, anghasgl-Ungear, nn.gi�r' vt, diseirchio (.emgnbsp;Ungenerate, un.jen'ur.at. Ungenerated,nbsp;un.jen'nr.a.ted a, angheneuiedignbsp;Ungenerativc, un.jen'ur.a.tiv o, anhiliolnbsp;Ungenerous, un.jen'ur.us a, anhaeJ, crin-tach, bawaidd, anhaelionusnbsp;Ungenial, un.ii'nfial a, anhyftrwyth, an-nhirion, anhynaws, afrywiognbsp;Ungenteel, un.jeu.tii' a, anfoneddigaidd,nbsp;antoesog, anloneddig [ion, anilariaiddnbsp;Ungentle, un.jen'ti anfwyn, annhir-Ungentiemanlike, uu.jen'tl.man.i�k, �n-gentlemanly, un.jen'tl.inaD.li a, an-foneddigaidd

�Dgentleness,un.jen'tl.nes w, anf'wynder, anwaredd, anhynawsedd, annhiriondebnbsp;Ungifted, un.git ted a, aidaawnnbsp;Ungird, un.gurd' (pi amp; pp ungirt) 0/,nbsp;dadwregysu, dadgenglu, diwregysunbsp;Ungionfied, un.gl��r'i.f�d a. heb ei ogon-eddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(noeth

Ungloved, un.gluvd' a, heb fenyg, iJaw-Unglue, un.glii'vf, dadludio [deb Ungodliness, un.god'li.nes n, annuwlol-Ungodly, un.godli a, annuwiolnbsp;Ungovernable, un.guv'ur.na.bi c, ai^nbsp;ilywiadwy, afreoms, aflywoaraethusnbsp;Ungoverne^ un.guv'iirnd a, brocnwylhnbsp;Ungown, un.gfi\W 0, dadwisgo; di-swyddo [anhardd, ammhrydierthnbsp;Ungracelul, un.gras'ti^l a, annneiediw,nbsp;Ungracefulness, un.gras'f^i.nes �, an-harddwch, ammhrydferthwch [anrasolnbsp;Ungracious, un.gra shus a, anrhaaiawn,nbsp;Ungrammatical, UD.gra.mat'i.kal a,nbsp;anramadegol

Ungrateful, un.grat'fvVl a, ann�olchgar, diddioich; anfiasus ( n�olcbgarwchnbsp;Ungratefulness, uu.grat'li^i.nes n, ao-Ungreeted, un.gri'teu a, dianerchnbsp;Ungrudging, un.gruj'mg a, dirwgnachnbsp;Unguarded,un.gar'ded a, an wyliadwruB jnbsp;DyrDwyil, ammhwyilog, aiofalnbsp;Unguent^ ung'gwent �, euaint, eli


-ocr page 388-

UNi path, fat, �re, met, m3.-rin�, pin orb, on, c�rve, cut, t\v�too, tMc=stook;


U�fijuiculate, ung.gwit'�.iat, Ungwi-cuiated, un.gwik'�.la.ted a, ewinog Unguilty, un.gU'ti a, dieuog[carnogionnbsp;Ungulata, unif.g�.la'ta np^ carnolionnbsp;Ungulate, ung'g�.lat o, carnog, carnolnbsp;Unhabituated, un.ha.bitsh'�.a.ted a, au-arleredig, anghynne�nnbsp;Unhale, un.hal'a, anghyfan; afiachnbsp;Unhaliow, un.hai'� vt^ haloginbsp;Unhallowed, un.hal �d a, ansanctaiddnbsp;Unhand, un.hand' vL rliyddhau o'rnbsp;dwylawnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edd, anneheuder

Unhandiness, un.han'di.nes �, anfedrus-Unhandsome, un hand'sumo.ammhryd-ferth, anhardd; gorwael, bawaidd Unhandy, un.han'di a, anhylaw, anfedr-us, chwithignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_wyddwch

Unhappiness, nn.haph*.nes n, anned-Unhaopy, un.hap'i a, annedwydd Unhardy, un.hdr'di a. tyner [friwnbsp;Unharmed, un.harmd' a, heb niwed, di-Unharmonious, un.har.m�'ni.us a, di-gynghanedd, anghynghaneddolnbsp;Unharness, un.har'nes vt, dadseirchionbsp;Unliatched, un.hatsht' a, anneoredignbsp;Unhealthy, nn.hel'thi a, afiach, dat,nbsp;atiaclius, clefyca, clefychlydnbsp;Unheard, un.h�rd' a, heb ei wrando.

Unheard of,newydd, digynllan [galon Unheart, un.hart' vt, digaloni, gwan-Unheated, un.hi'ted a, ammrwd, oernbsp;Unheeded, un.hi ded a, heb syiw arnonbsp;Unheeding, un.hi�ding a, anotalns, byr-bwyll, diotal, diddawr, anochelgarnbsp;Unhelped, un.helpt' a, digymhorth, di-gynnorthwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dibetrus

Unhesitating, un.hez'i.ta.ting a, parod, Unhewn, un.h�n' a, heb ei naddunbsp;Unhidaen, un.hid'n a, anghudd, digel,nbsp;amlwg, hywel, mewn golwgnbsp;Unhinc'e, un.hinj' vt^ codi oddi ar fach-au; annhrefnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

�nholiness, un.��'li.nes n, ansancteidd-Unholy, un.h� ii a, ansanctaidd, annuw-iol, anfadus nbsp;nbsp;nbsp;[dibarch

Unhonoured, nn.on'urd a, dianrhydedd, �nhooK, un.h'^k' vty dadfachu,'difachunbsp;�nhoop, un.h'Vp' vt, dadgylchunbsp;Unhooeful, un.h�p'f'^1 o, anobeithiolnbsp;Unhorse, un.hors' vty tynu oddi ar tarchnbsp;Un�ouse, un.h�vVz' vty didyo, troi o dy,nbsp;digartrefu, dibreswylionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ mun

�nhouselled, un.huVv'zeld a, heb y cym-XJnhumoied, un.hum'bld a, heb ei iselu, heb ei ostwng, gortalchnbsp;Unhung, un.hung', Unhanged,un.hangd'nbsp;o, �eb ei grogi, apghrogedig

Unhurt, un.hart a, ciiriw, aiu�oiur Unhnrtful, un.h�rt'fA'l a, diniwednbsp;Unhusbanded, un.huz'ban.ded a, gwas-traffedig; heb ei iawn drefhunbsp;Unicom, �'ni.k�rn n, uncorn, uncorntilnbsp;Unification, �.nl.fi.ka'shun w, nniadnbsp;�niflorous, �.ni.tl�r'us a, unfiodeuognbsp;Uuifoliate, �.ni.f�'li.at a, unddalenognbsp;Uniform, �'ni.f�rm a, unfiurf, nnwedd,nbsp;unddull; n, unweddwisg.gosgorddw isgnbsp;Uniformity, �.ni.f�r'mi.ti n, nnffurfiadnbsp;�nigeniture, �.ni.jen'i.tsh��r n, unig-enedigaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhyw, unrhywiog

�nigenous, �.nij'i.nus a, unrhywiol, un-Unilateral, �.ni.lat'nr.al a, unochrog Uniliteral, �.ni.iit'ur.al o, cynnwysedignbsp;o un Ilythyrennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anoleu

Un illuminated, un.i.l�'muna.ted a, ty-�nimaginable, un.i.maj'in.d.bl a, an-nychymmygadwy nbsp;nbsp;nbsp;[etelychu

�niraitated, un.im'i.ta.ted a, heb ei Unimpaired, un.im.p�rdquot; a, anwaeth-edig, heb ei waethygunbsp;Unimpassioned, nn.im.pash'und a, dof,nbsp;tawel, arafnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[angnyhuddadwy

Unimpeachable, un.im.pi'tsha.bl a, Unimpeded, un.im.pi'ded o, diattal, hebnbsp;ei rwystro, dirwystr, diluddnbsp;Unimportant, un.im.p�r'tant a, dibwysnbsp;Unimportunate, un.im.p�r'tsh�.nat a,nbsp;annhaer [weliadwy, anniwygiadwynbsp;Unimprovable, un.im.prvv'va.bl a, an-Uninclined, nn.in.ki�nd' o, anogwydd;

annhueddol nbsp;nbsp;nbsp;[nyiedus

Unincnmbent, un.in.kum'bent a, an-Unin�ustrious, un.in.dus'tri.us weithgar, diog, anniwydnbsp;Uninflammable, un.in.flam'i.bl a, an-Uninfluenced, un.in'fl�.enst a, diannognbsp;Uninformed, un.in.f�rraa' a, digyfar-wydd, anghylarwydd, anwybodusnbsp;Unin�abitable, un.in.hab'i.ta.bl a, afl-hydrig, anghyfanneddolnbsp;Uninhabited, un.in.hab'i.ted a. anghyi-annedd, annhretedig, anial, diboblnbsp;Uninjured, un.in'j�rd a, difnw, diniw^nbsp;�ninscribed, un.m.skr�bd'a, diarysgriiinbsp;heb ei gyflwynonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J brydoii

Uninspired, nn.in.sp�rd' a, heb ei T�quot; Uninstructed, un.in.struk'ted a,nbsp;hy�orddedig, annysgedig, diddysgnbsp;Unintelligent, un.in.teih.jent a, ansy�-wyrol, anwybodus, anneallusnbsp;Unintelligible, un.m.tei'i.ji.ui a, anneall-Unintentional, un.in.tenshun.�d a, aOquot;nbsp;fwriadol, ditwnadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nyadoroi

Uninteresting, un.m ttt.res.ting a, aO'

564

-ocr page 389-

ere; late, l�ne, n�, m�te; she, zh=z Sz�re; thin, this; j^dzh.

�nintermitting, un.in.tur.imt'ing a, par-haoi, dibaia, parbaus Uninterpolated, un.in.t�r'p�.la.ted a, di-Uninterpreted, Tin. in. tur' pret. ed a,nbsp;anghydeithedig, heb ei ddeonglinbsp;Umnterred, un.in.t�rd' a, anghladdedignbsp;Uninterrupted, un.in.tu.rup'ted a, di-dor, anrhwystredig, dirwystrLglawddnbsp;Unintrenched, un.m.trensht' a, diam-Unintrlcate, un.in'tri-kat o, annyrysnbsp;Uninvited, un.in.v�'ted a, diwahoddnbsp;Union, � ni.nn n, undeb, uniant, undod,nbsp;under; cytundeb; uniad [undebwrnbsp;Unionist, �'ni.un.ist n, undeowr, cyf-Unique, �.nik' a, unig, unigol, digyrnharnbsp;Unison, �ni.zn n, unsain, unseinedd.

^ In unison, unseinioi,anghyngbanedcloi Unisonance, �.nis'�.nans unseineddnbsp;Unisonant, �.ms'�.nant, Unisonous, �-nis'�.nns a, nnseiniol, unlleisioinbsp;Unit, �'nit n, un, rhit un; undodnbsp;Unitarian, �.ni.t�r'i.an �, undodiad: �,nbsp;undodaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dodiaeth

Unitarianism, �.ni.t�r'i.an.izm n, un-Unite, �.n�t' egt;, uno, cyfuno. cyduno, cydio, cyssyiltu, cydgyssylltunbsp;Unition, �.n;sh un w, uniad, cyduniadnbsp;Unitive, �.n� tiv a, cyfunolnbsp;Unity, �'ni.ti w, cytundeb, cyfundod,nbsp;undeb, undod, unoliaeth, cydundebnbsp;Univalve, �'ni.valv a, unglonog, un-gragenog: n, cragen ungafelinbsp;Universal, �.ni.vur'sal a, cyffredinol,nbsp;cyhredin, hollol; penbaladr. Universal world, yr holltyd, y bydyssawdnbsp;Universaiism, �.ni.v�r'sal.izm n, crednbsp;j^g nghadwedigaeth pawbnbsp;Universalist, �.ni.v�r'sai.ist n, credwrnbsp;mewn cadwedigaeth gy�redinolnbsp;Universality, �.ni.v�r.sal'i.ti �, cyffred-inoirwydd, cy�redinrwyddnbsp;Universe, � ni.vurs n. byd, bydyssawdnbsp;Univers.ty, �.ni.v�r'si.ti �, pntysgol,nbsp;pritathrota, mamysgol [un ystyrnbsp;Uni vocal, �.niv'�.kai �, unllais. ungeiriol,nbsp;Unjoin, un.)din' vt^ dadgyssylltunbsp;Unjoint, un.j�int' vt^ dadgymmalunbsp;Un]oiated, un.jdin'ted o, anghyssyllt-edig, wedi ei ddadgymmalunbsp;Unjoyful, un.j�i'ri^i a, dihoen, aflawen,nbsp;annyd�an, anhylon [anfarnedignbsp;Unjudged, un.iujd' a, heb ei farnu.nbsp;Unjust, unjust'a, angnytiawn, annhegnbsp;Unjustifiable, un.jus.tiji�'a.bl �, anghyl-iawnauwy, anniflynadwynbsp;Unkennel, un.ken'ei dilochesunbsp;Unkept, unjeept' a, anghadwedig

Unkerneiied, un.kflr neid a, uignewuU Unkind, un.k�na' a, anghareaig, an-nhirion, antwyn, afrywiog, brwntnbsp;�nkmdness, un.k�nd'nes a, antwynder,nbsp;atrywiogrwydd, anhynawsedd [seddunbsp;Unking, un.king' vt, dideyrno, dior-Unkingiy, un.king'li a, anfreninaiddnbsp;Unknit, un.it' vty dadweu [dad-ddyrysunbsp;Unknot, un.ot' vt^ dadgiymu, dattod,nbsp;Unknowing, un.�'ing o, anwybodusnbsp;Unknowingly, un.�'ing.li ad, diarwybod,nbsp;heb wybod, heb adnabodnbsp;Unknown, un.�n' o, anadnabyddus;

dyeithr, anhysbys nbsp;nbsp;nbsp;[rhwydd

Unlaboured, un.la'b�rd ot, diymdrech, �nlace, un.las' vt, llaesu, dattodnbsp;Unlade un.lad^ (unladen) vt, oadlwythonbsp;Unladen, un.ia'dn pp,�Unlade amp; Unloadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[daodi

Unlaid, unjad' a, anosodedig, heb ei Unlamented, un.la.men'ted a, heb alarnbsp;Unlap, un.lap' vt, dadblygu [ar ei olnbsp;Unlash, un.lash'tgt;lt;, dadrwymo [ gliciedunbsp;Unlatch, un.latsh' vt, agor clicied, di-Unlaurelled, un.lor'eld a, dianrhydeddnbsp;Unlawful, un.io'f^l a, anghyireithlawnnbsp;Unlearn, un.iurn' vt, dad-ddysgunbsp;Unlearned, un.lur'ned a, annysgedig,nbsp;diddysg, anwybodus, anllythyrenognbsp;Unleavened, un.lev'nd a, disurdoes, di-leteinllyd, dieples, croew, crai, crinbsp;Unless, un.les' c, oni, onid, onis, oninbsp;byddai, oni bai oddi eithr, oddi gerth,nbsp;pe na, os na, os nadnbsp;Unlessened, un.les'nd a, heb ei leihaunbsp;Unlessoned, un.les'nd a, annysgedig, di-ddysgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f did�ysg, anwybodus

Unlettered, un.let urd a, anllythyrenog, Unlevel, un.lev'el a, anwastad, anllyfnnbsp;Unlicensed, un.l�'senst a, �idrwydaednbsp;Unlightsome, un.l�t'sum a, tywyil, au-oleu, gwyii

Unlike, un.l�k' a, anghyffelyb, annhebyg Unhkelihood, ua.rik.'ii.h\Va, Unlikeliness, un.l�k'li.nes n, annhebygolrwyddnbsp;Unlikely, un.l�k'li a, annbebygoi | rwyddnbsp;Unlikeness, un.l�k'nes n, anghyfielyb-Unlimber, un.lim'bur a, anystwytn, au-hyblyg: vt, dattretnu magnelnbsp;Unlimitable, un.iim'i.ta.bl a, annher-tynadwy j^nherfynoi, ammlienodolnbsp;Unlimited, un.lim'i.ted a, dioertyn, an-Unlink, un.iingk' vt, dadrwyo, dadtachunbsp;Unliquidated, un.lik'wi.dii.ted a, an-nliaiedig, heb ei daiunbsp;UnliquifieUjUn.lik'wi.f id a, annhoddedignbsp;Unli veiy, unuiv n a, anly wioi':, marwaiddnbsp;3b5


-ocr page 390-

XINN pith, fat, �re, met, mi-rine, pin, �rb, on, c�rve, cnt, t^=:too, ttX'k=took;

Unload, un.lod' (pp unladen) vt, daa-

Unlock, nn.iok' vi, dadgloi [Iwjtho Unlodge, un.loj't;^.�Dislodgenbsp;Unloose, nnJvvs' v, gollwng, rhyddhau,nbsp;dattodj ymddattod [hygar, gwrthunnbsp;Unlovely, un.luv'ii a, anghariiaidd, an-Unioving, un.luv'ing a, anserchog, di-serchj anghariadusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anffodiog

Unlucky, un.luk'i a, anhapus, anffodus, Unlute, un.liit' vt, dadgleionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faidd

Unmaidenly, un.ma'dn.li a, anforwyn-Unsnaimed, nn.mamd' a, dianaf, difriw Unmake, un.mak' (^pt amp; pp unmade,nbsp;nn.mad') v% dadwneuthur, dadwneydnbsp;Unmalleability, un.mal.i.a.bil'i.ti a, an-forthwyleddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^wyliadwy

Unmalleable, un.mal'ya.bl a, anforth-Unman, un.man' vt^ d�wrio, digaloni Unmanageable, un.man'a.ji.bl o, an-nhrinadwy, afreolus, aflywodraethusnbsp;Unmanliness, un.man'ii.nes w, anwrol-der; llwtrdra

Unmanly, un.man'll o, anwrol, anwr-Unmanned, un.mand' a, heb w^, heb forwyr; wedi ei ddigaloni, digalonnbsp;Unmannered, un.man'urd, Unmannerlynbsp;un.man'ur.li o, antoesog, difoesnbsp;Unmantle, un.man'tl vt^ dadtanteilunbsp;Unmanured, un.mim��rd' a, d�wrtaith,nbsp;diacbles, didailnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nodi

Unmarked, un.markt' a, dinod, heb e� Unmarred, un.mard a, dianat, dinamnbsp;Unmarriageabie, un.mar a.ja.bl o, am-mhriodadwy

Unmarried, un.mar'id a, anweddog, gweddw, dibriod, ammhriodnbsp;Unmarry, un.mar'i vt^ dadbriodi, ysgar,nbsp;gwahanu [ dysbaddu.�Emasculatenbsp;Unmasoiilate, tm.mas kti.lat ot, anwrio,nbsp;Unmask, un.mask' vt^ dadfygydn, dior-chnddio, dynoethi, dadguddionbsp;Unmasterable, nn.mas'tur.a.bl a, an-teistroladwy, anorchtygadwynbsp;Unmatched, nn.matsht' a, digymhar,nbsp;diail; dibriod, anweddog [diystyrnbsp;Unmeaning, un.mi'ning a, disynwyr,nbsp;Unmeasured, un.mezh'urd a, anfesur-edig, difesurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[allofyddol

Unmechanical, un.mi.kan'i.kal a, an-Unmeddling, un.med'ling a, anymyrgar Unmeditated, un.med'i.ta.ted a, dilyfyrnbsp;Unmeet, un.mit' a, anaddas, anweddus,nbsp;ammhriodol, anghymhwysnbsp;Unmellowed, un.mellid a, anaddfednbsp;Unmeloaious, un.mi.l�'di.us a. ammher-seimolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fawyliedig

Unmentioned, un,men^shund a, angtiry-,

Unmercantile, un.mur'kan.til a, anfas-nachol nbsp;nbsp;nbsp;[anhywerth

Unmerchantable, un.mur'tshan.ta.bl a, Unmerciful, un.mur'si.f^l a, annhru-garog, didrugaredd; creulawnnbsp;Unmercifulness, un.mur'si.f^ri.nes �, an-nhrugarogrwydd; creulondebnbsp;Unmerited, un.mer'i.ted a, anhaeddedignbsp;Unmiiitary, un.mil'i.tur.i a, anfilwraiddnbsp;Unmindful, un.m�nd'f^l a, anystyriol,nbsp;difeddwl, diofal, anofalus; esgeulusnbsp;Unmingle, un.ming'gl vt, dadgymmysgunbsp;Unmingled un.ming'gld a, digymmysg,nbsp;anghymmysgedig [weinidogaetholnbsp;Unministeriol, un.min.is.ti�r'i.al o, an-Unmissed, un.mist' o, angholledignbsp;Unmistakeable, un.mis.ta'ka.bl a, eglur,nbsp;amlwg [leihau, heb ei esmwythaunbsp;Unmitigated, un.mit i.ga.ted o, heb einbsp;Unmixed, un.mikst' a, digymmysg,nbsp;anghymmysgedig, pur [wiychunbsp;Unmoistened, un.mdi'snd o, sych, heb einbsp;Unmolested, un.mlt;5.1es'ted a, heb einbsp;aflonyddunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[angor

Unmoor, un.mvv�r' vt, diangori, codi Unmortgaged, un.mor'gajd a, heb einbsp;arwystlonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[farweiddio

Unmortified, un.mdr'ti.fid a, heb ei Unmotherly, un.muTH'ur,li a, anfam-aidd, anfamolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^dano

Unmourned, un.m��rnd' a, heb alar am Unmoved, un.mwvd' a, anghyffroedig;

digyfiro, safedig [ anghyflrous disyflyd Unmoving, un.mw'ving a, digyffro,nbsp;Unmufiie, un.muf'1 vt, difoledunbsp;Unmurmuring, un.mhr'mur.ing a, di-rwgnach; boddlongar, amyneddgarnbsp;Unmusical, un.mu'zi.kal a, angherdd-gar

Unmutilated, un.mii'ti.la.ted a, dianai; Unmuzzle, un.muz'l vt, dadbenrwymonbsp;Unnatural, un,at'sh�.ral a, annaturiol,nbsp;diserch, dideimlad; chwith, lledchwitbnbsp;Unnaturalness, un.at'sh�.ral.nes n,nbsp;naturioldebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ldwyol, anhynawi

Unnavigable, un.av'i.gk.bi a, anior-Unnecessary, un.es'e.sur.i, Unneedwj un.id'fVeJ a, afreidiol, diraid, afraidnbsp;Unneighbourly, un.a'bur.li a, anghy�-mydogol, anghariiaiddnbsp;Unnervate, un.hr'vat,Unnerved,nbsp;a, dinerth, egwan, gwannbsp;Unnerve, un.urv' vt, gwanhau,

Unnestle, un.es'1 vt^ dinithio Unnoticed, un.o'tist a, disylw,nbsp;Unnumbered, un.um'burd a, dirif, ftfr �nbsp;afrited, heb eu rUiib, uinfedinbsp;366

-ocr page 391-

�rc; late, line, no, m�te; she, zh=z az�re; thin, TFris; j=dzh. �NP


Unobjectionable, un.ob.jeK. ahun.a.bi a, d�ai, anwrthwynebadwynbsp;Unobliterated, un.ob.lit'ur.a.ted a, hebnbsp;ei ddii�nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ostyngedig

Unobnoxioos. un.ob.nok'shus a, annar-�nobscured, un.ob.sk��rd' a, anghudd-iedig, eglur nbsp;nbsp;nbsp;|_wasaidd

Uuobsequious, un.ob.si'kwi.us a, an-Unobservance, un.ob.z�r'vans n, esge � usdra; anystyriaethnbsp;Unobservant, un.ob.zdrVant a, ansyn-lol, anofaius, anystyriolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[we�

Unobserved, un.ob.zurvd' a, heb Unobstructed,iin.ob.struk'teda,dirwystrnbsp;Unobstructive, un.ob.struk'tiv a, an-rhwystrol, anattaiiadolnbsp;Unobtainable, un.ob.ta'na.bl a, anghyr-haeddadwy, anghaffaeiadwynbsp;Unobtrusive, un.ob.tr^'siv a, anymwth-gar; gwyiaidd ^ �hywei, tywyhnbsp;Unobvious, un.ob'vi.us a, anamlwg, an-Unoccupied, un.ok�.pid o, heb waith,nbsp;diwa�th; c�ddeiliad, heb ei osod, gwagnbsp;Uno��nding, un.o.fen'ding a, diniwednbsp;Unoffered, un.of'�rd a, heb ei gynnygnbsp;Unoii, un.�il vt, dadolewinbsp;Unopened, un.�'pnd a, anagoredignbsp;Unopposed, un.o.p�zd' a, d�wrtliwynebnbsp;Unoppressed, un.o.prest' o, anorthrym-edig, diormaii, diormes [iuniedignbsp;Unorganized, un.�r'gan.�zd a, anghyf-Unornamented, nn.�r'na.men.ted o, di-addum, anaddurnedignbsp;Unortnodox, un.�r'tn�.doks a, anun-iongred, geuffyddiognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( rodres

Unostentatious, un.os.ten.ta'shus' a, �i-Unowned, un.�nd' a, anaddetedig Unpacitic, un.pa.sifik a, anheddycholnbsp;Unpack, un.pak' r�, dadbynorio, dad-Iwytho; dadsypynu, agor (sypyn)

Unpaid, un.pad'o, annhaiedig

Unpainful, un.pan^f^l diooen [diflas Unpalatable, un.pala.ta.bl a, antl^usnbsp;Unparagoned, un.par'a.gund a, digy-mhar, digystai [digy�elyb, diaiinbsp;Unparalleled, un.par'al.eld a, digymhar,nbsp;Unpardonable, un.par'dn.a.bl a, an-laddenadwy, antaddeuol, difaddeunbsp;Unpardoning, un.par'dn.ing a, an-faddenol, annhrugarog [anseneddoinbsp;Unparliamentary, un.par.li.men'tur.i a,nbsp;Unparted, un.par'ted a, aowahanedig,nbsp;annydoledig, anneoledignbsp;Unpastoral, un.pas'tur.al a, anfugeilaiddnbsp;Unpathed, un.paTHd' a, dilwyor, di-tforddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nhyrtibi

Unpatnetic, un.pa.thet'ik a, anghy-

Unpatriotic, un.pa.tri.ot'ik a, anwiaugar Unpatronized, un.pa'trun.�zd a, dinawddnbsp;Unpeaceable, un.pi'sa.bl, �npeaceful,nbsp;un.pis'twl a, anheddychol, anheddognbsp;Unpenetrating, un.pen'i.tra.ting a, an-nhreiddiol [wobr, anwobrwyedignbsp;Unpensioned, un.pen'shund a, didal-Unpeopled, un.pi'pld a, ainmhoblogedigynbsp;heb drigolion, diboblnbsp;Unperceived, un.pQr.sivd' a, anweledig,nbsp;annealledignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[geirwir

Unperjured, un.piir'j�rd a, dianudon, �nperplexed, un.p�r.plekst' a, dibetrusnbsp;�nperturbable, un.p�r.tur'ba.bl a,nbsp;anghyfi'roadwy, tawel, llonyddnbsp;Unphilosophical, un.fil.d.sof i.kal a, an*nbsp;athronoi, anathronyddol, anolyddolnbsp;Unpierced, un.pi�rst' a, annhrywanedignbsp;Unpin, un.pm' ui, dibinio [am danonbsp;�apitied, un.pit'id a, digwyn, heb alarnbsp;Unpitying, un.pit'i.ing a, annhosturiol,nbsp;didrugar, creulawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[swydd

Unplaced, un.plast' a, anosodedig; di-Unplagued, un.plagd' a, heb ei fiino Unplanted, un.pianted a, ammhianedig,nbsp;diblannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diweniaith

�nplausible, un.pl�'zUbl a, annhebyg; Unpleasant, un.plez'ant a, anhyfrydnbsp;Unpleased, un.plizd^ a, anfoddlawanbsp;�npleasing, un.pli'zing a, anfoddus,nbsp;anfoddol, anhylryd [heb ei wystlonbsp;Unpledged, nn.plejd' a, anwystledig,nbsp;�npdant, un.pl�'ant a, anystwyth, an-hyblyg, syth, ystyfnignbsp;�nploughed, un.pluvvd' a. heb ei arunbsp;Unpiume, un.pl�m' ui, dibluo, dadbiufionbsp;Unpoetic, un.p�.et'ik, �npoetical, un-p�.et'i.kai a, anfarddonol, diawennbsp;Unpointed, un.poin'ted a, pwl, diflaennbsp;Unpolished, un.pol'isht a, anllyfn, an-ilathr, anghaboiedig [antoesgarnbsp;�npolite, nn.p�.liV o, difoes, antoesog,nbsp;Unpolluted, un.po.i�'ted a, dihalognbsp;Unpopular, un.pop'�.lur a, ammhoblog-aidd, annerbyniol gan y werinnbsp;Unportable, un.p�'r'ta.bl a, annygadwynbsp;Unpossessed, un.po.zest' a, heb berchennbsp;Unpotabie, un.p�'ta.bl a, anytadwynbsp;Unpracticable, un.prak'ti.ka.bl a, an-wneuthuradwy, anhyailnbsp;Unpractised, un.prak'tist a, anarferedignbsp;Unpraised, un.praza' a, diganmoliaethnbsp;Unprecarious, un.pri.k�'r�i,u3 o, dilys,nbsp;cliamrnheuol, sier, satadwynbsp;Unprecedented, un.pres'i.aen.ted a, di-naenddrych, digynliun, heb gyareol,nbsp;heb ragreoi; digyfieiyb


367

-ocr page 392-

UNR path, fat, ere, met, marine, pin, orb, on, cfirve, cnt, tw=too, t^k=took;


Unpreciise, uii.pri.si�' a, antauoi, augny* wirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ragfjnegu

Uapredicted, un.pri.dik'ted o, iieb Unprejudiced, un,prej'�.dist a, dirag-larnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdiraglytyr

Unpremeditated, un.pri.med/i.ta.ted a. Unprepared, un.pri.p�rd' a, ammharodnbsp;Unprepossessing, un.pri.p�.zes'ing a.

gwrthwyneblyd, anhudol [gymhell Unpressed, un.prest' a, anwasgedig, di-Unpresumptuous, un.pri.zum'tshii.us a,nbsp;dirytygnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dihonol

Unpretending, nn.pri.ten'ding a, gwyl-Unprevaiiing, un.pri.va'ling a, annhyc-iannus, atlwydaiannus nbsp;nbsp;nbsp;j]diluda

Unprevented, un.pri.ven'ted a, dirwystr, Unpriestly, un.prist'li a, anotfeiriadolnbsp;Unprincipled, un.prin'si.pld a, difoes,nbsp;diegwyddor, anrucheddoinbsp;Unprinted, un.prin'ted a, anargraffedignbsp;Unprizable, un.pr�'za.bl a, diwerth, di-bris, na ellir ei werthfawrogi [fawroginbsp;Unprized, un.pr�zn' a, heb ei werth-Unproductive, un.pro.duk'tiv a, ainbsp;firwythiawn, diftaeth, annhoreithusnbsp;Unprotaned, un.pro.fand' a, dihaiog,nbsp;sanctaidd, gian

Unprofitable, un.prof'i.tS.bl a, difudd, antud�iol, dielw [waharddedignbsp;Unprohibited, un.pro.hib'i.ted a, annbsp;Unprolific, un.projifik a, anfirwyth-lawn, anepiliognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[argoelus

Unpromising, un.prom'i.zing a, drwg-Unprompted, un.orom'ted a, digymheil Unpronounceable, un.pro.niiwn'sa.bl a,nbsp;anghynanadwy, anseiniadwy [phwydoinbsp;Unprophetic, un.pro.fet'ik a, amm/iro-Unpropitious, un.pro.pish'us a, drwg*nbsp;argofcius; annhosturiol, annhirionnbsp;Unproportioned, un.pr�.p��r's�und anbsp;anghyfartal, anghymmesurnbsp;Unproposed, un.pr�.p�zd' a, anghyn*nbsp;nygiedig, heb ei gynnygnbsp;Unprosperous, un.pros'pur.us a, an-nhyciannol, afiwyddiannus, aflwyddo.nbsp;Unprotected, un.pro.tek'ted a, anm-fiynedig, diamddifiyn, dinavddnbsp;Unproved, un.prwvd' a, ammhrofedignbsp;Unprovided, un.pr�.v�'ded a, annarbod-edig, annarparnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nnyrfiedig

Unprovoked, un.pr�.v�kt' a, anghy^ Unpublished, un.pub'iisht a, angny-hoeddedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[�dig, digosp

Unpunishen, un.puu'isht a, augnosp-Unpurged, un.purja' Unpurifiea, un-piiVi.fid a, ammnuredig, ammnur Unpursued, un.pur,B�a' a, oierlidnbsp;�uquaixne�, un.i�Wol'i.tid a, augliy�nbsp;miiwys, anaddasj angtiymhwysedigjnbsp;ditraint j hollol, perliaithnbsp;Unquaiify,aQ.kwoi'i.figt;^,anghymhwjso,nbsp;anaddasu, aifreinio

Unquenchable, un.kwen'sha.bl a, an-ni�oadadwy, dihdifiodd nbsp;nbsp;nbsp;[edig

Unquenched, un.kwensht' a, annitfodd-Unquestionable, un.kwes'tshun.a.bl a, �iammheuol, dilysnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_mwvth

Unquiet, un.kw�'et a, aflonydd, anes-Unransomed, un.ran'sumd a, caeth Unravel, un.rav'i v, dad-ddjrysu, dad-weu; egluro, deongli, dadguddionbsp;Unrazored, un.ra'zurd o, aneilliedignbsp;Unread, un.red' a, annarlienedig, di-ddarilen; annysgedig, diddysgnbsp;Unready, un.red'i o, ammharod, an-ewyhysgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[an wir

Unreal, un.ri'al a, fiuantus, ansylweddol, Unreasonable, un.n zn.a.bl a, direswm,nbsp;afresymolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[afresymoldeb

Unreasonableness, un.ri'zn.S,.bi.nes Unreave, un.riv' vt, dad-ddyrysunbsp;Unrebukable, un.ri.bii'ka.bl 0, angher-�nbsp;yddadwy, difai

Unreceived, un.rl.sivd' a, annerbyniedig Unreclaimed, un.ri.klamd' a, anniwyg-iedig; anniwylliedignbsp;Unrecognized, un.rek'og.n�zd a, anghyf�nbsp;addef, diadnabodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wobrwyedig

Unreeompensed, un.rek'um.penst a, an-Unrecorded, un.ri.kor'ded a, heb ei got-restru nbsp;nbsp;nbsp;[ adrodd

Unrecounted, un.ri.kd^n'ted a, heb ei Unrecovered, un.ri.kuvurd a, heb ei ad-ennill, anadferedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chweliadol

Unrecurrent, un.ri.kur'ent a, anny-Unredeemedj un.ri.dimd' a, diadbryn Unrefined, un.ri.find' a, anghoethedig^nbsp;Unreformable, un.ri.for'ma.bl a, anni-wygiadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ heb ei adfywiogi

Unrefreshed, un.ri.fresht' a, iluddedig� Unrefusing, un.ri.f�'zing a, anwrthneigt;nbsp;gar, cydsyniolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, [bron

Unrefuted, un.ri.fii'ted a, heb ei wrth-Unregarded. un.ri.gar'ded a, diystyredig Unregenerate, un.ri.jen'ur.at a, anad-genedledignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gofrestru

Unregistered, un.rej'is.turd a, heb e Unreinea, un.rand' a, di�rwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Unrejected, un.ri.jek'ted a, anwrt

edig nbsp;nbsp;nbsp;'[asol; anadroudedig

Unrelated, un.ri.la led a, ammhercuyn' Unrelenting, un.ri.ien'tmg a, anediiaru 1nbsp;anunosturioi, creuiawnnbsp;Unremittmg, un,ri.mit'ing a, dyfal, di-368


-ocr page 393-

�re; late, line, no, mute; she z]i=z azilre; thin, this; j=dzh. �NS

UnremoveaD^e, un.n.m'-vVa.oi a, ansym-mudadwy, ansymmudol j annhaledig TJaremunerated, un.ri.m�'nur.a.ted anbsp;Uareaouuced, un.ri.nuwust' a, anwrth-odeuignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diglod, dianriiydedd

Unrenowned, un.ri.nuwnd' a, anenwog, TJnrepaid, un.ri.pad' a, heb ei attainnbsp;Unrepaired, un.ri.p�rd' a, heb ei adnbsp;gyweirio, anadgyweiriedig, ammharnbsp;Unrepealed, un.ri.piid� o, anniddymedignbsp;Unrepentmg, tin.ri.pen'ting, Unrepentant, un.ri.pen'tant a, anediteiriolnbsp;Unrepining, un.ri.pi'ning a, anymofid-iol, dirwgnach; amyneddgar [edignbsp;Unrepienisned,uj3.ri.pJen'ishta,anniwail-Unreprieved, un.ri.privd' a^ anfaddeu-edig, heb ei arbednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| rudd

Unreproached, un.ri.prl)tsht' a, diwarth-Unreproved, un.ri.prwvd a, uigerydd Unrepugnant, un.ri.pug nant a, d�wrth-lafld, ��wrthwy*ieb

Unrequested, ur..ri.kwes'ted a, heb ei geisio, anneisyfedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rhaid

Unrequisite, un.rekVi.zit a, diangen-Unrequ;ted, un.ri.kw�'ted a, diwoor, annnaleaig, didai [rhwyddedd calonnbsp;Unreserve, un.ri.zurv' n, rhydd-der,nbsp;Unreserved,un.ri.zurvd a, agored,rhydu,nbsp;digel, heb gadw dim yn ol [neidiolnbsp;Unresiiieut, un.ri.siryent a, anwrth-Unresisting, un.ri.zis'ting a, anwrthwy-ueboi

Unresolvable, un.ri.zolVa.bl a, anagor-Unresoived, un.ri.zolvd' a, ammliender-fynoi; anwadal nbsp;nbsp;nbsp;Lsain

Unresounding, un.ri.2ugt;Vn'ding a, uiad-Unrespected, un.ri.spek ted a, dibarcU Unrest, un.resf n, aflonyddwch, anes-mwythder, aiorphwysdranbsp;Unresting, un.res'ting a, diorphwysnbsp;Unrestored, un.ri.st�'rd' a, anadteredignbsp;Unrestricted,ua.rkstrik ted a,diadrwym.

heb ei ragattal ^ [alwynol Unretracted, un.ri.trak'ted a, hebnbsp;Unreturned, un.ri.turnd c, annychwel-edignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[i�dig

Unrevealed, un.ri.vtld^ fl, annadgudd-Unrevenged, un.ri venjd* fl, ann�aledig, digosp; neb �diai; heb ei ddialnbsp;Unrevoked, un.ri,v�kt' a, diwrthalw, hebnbsp;ei aiw yn ol I edig, diwobr, didainbsp;Unrewarded,un,ri.wor'ded a, anwobrwy-Uoriddle, ururid'i vt, deongii, egluronbsp;Unrig, un.ng' �i, didaclu, didrwsionbsp;Unrighteous, un.r�'tshus a, anghyfiawnnbsp;Unrignteousness, un. r�' tshus. nes �,nbsp;anghyhawnaer, anuniondebnbsp;24:

Unrigntlui. un.rit'iWl a, anghynawn Unring, un.ring' vt, dadfodrwyo, difod-Unrip, un.^ip'^�^�Ripnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwyo

Unripe, un.r�p'a, anaddted, anfiaeth Unrivalled, un.ri'vald a, digydgais; di-Unrivet, un.nv et r#, dadhoelio [gymharnbsp;Unrobe, un.rob' vi, dadwisgonbsp;Unroll, nn.r�r vt, dadrolio, dadblygunbsp;Unroot, un.rwf vt, didoi, tynu to, dy.nbsp;Unroosted, un.rvvs'ted a, digiwyd[noethinbsp;Unroot, un.rvvt v, cladwreiddionbsp;Unrough, un.ruf' a, diarw, difarfnbsp;Unroyai, un.rdi'al a, anfreninoinbsp;Unruffle, un.ruf'i vi^ tawelu, Uonyddanbsp;Unruffled, un.rufld a, tawel, digyffronbsp;Unruled, un.rwld' a, dilywodraetfa, an-rheoledignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aeth, aflywodraeth

Unruliness, un.rvV'Ji.nes n, anllywodr-Unruly, un.rw'li a, atreolus, tertysglyd, penwyllt, direol, aflywodraetnusnbsp;Unsaddle, un.sad 1 vt, dadgytrwyonbsp;Unsate, un.saf a, anniogei, peryglusnbsp;Unsaid, nn.sed'amp; pp.�Unsaynbsp;Unsaiabie, un.sa'la.bl a, anwerthadwynbsp;Unsalted, un.sol'ted a, annailt, croewnbsp;Unsanctitied, un.sangk'ti.fid a, ansanct-eiddiedig; ansanctaidd, halogedignbsp;Unsated, un.sa'ted a, diwaia (_ddigoninbsp;Unsatiated, un.sa'shta.ted a, heb einbsp;Unsatirical, un.sa.tir'i.kal a, anoganusnbsp;Unsatisfactory, un.sat.is.tak'tur.i a, an-loddlonol, antoddhaol [ei ddigaioninbsp;Unsatisfied, un.sat^is.fid a, diwaia, hebnbsp;Unsatisfying, un.sat'is.fi.ing a, anfodd-ionus, annigonol [antlasus, difiasnbsp;Unsavoury, un.sa'vur.i a, ansawrus,nbsp;Unsay, un.sft\unsailt;l) i5i,dad-ddywedydnbsp;Unscarce, un.ske�rs' a, diambeii, dibnn,nbsp;Unsca-red, un.ske'rd' a, didarl [liawnnbsp;Unscarred, un.skard' o, digraith [iachnbsp;Unscathed, un.sKatht' a, ditri w, dim wed;nbsp;Unscholastic, un.sK.0.1as tik a, anysgoUnbsp;heigiol, anysgolaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diddysg

Unschooled, un.skwld' a, annysgedig, Unscorched, un.skortsht' a, anneitiedig,nbsp;diiosgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ei ridyilio

Unscreened, un.skrind'a, digysgod; heb Unscrew, un.skrw' vt, dattroinbsp;Unscriptural, un.skrip't5h�.ral a, anys-grythyrolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[betrus

Unscrupulous, un.skrw'pii.lus a, di-Unseal, un.sil' vt. dadselio Unseam, un.sim* vt, dadwrymio, dad-wn�o, rhwygonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadwy

Unsearchable, un.sur'tsha.bl a, auchwil-Unseasonable, un.si'zQ.a.bl a, ammhryd* lawn, aaamserol; annuymmorolnbsp;S69


-ocr page 394-

�NS path, fat, ere, met, ma-rine, pm, �rtgt;, on, ctirve, ent, t^^^too, tWfi:=tooic;

Unseasoned, un.si'zna a, heo si dym-meru, annhymmeredig; anhallt. Unseasoned timber, irgoed, coed ir Unseat, un.sit't'^, aiorseddu, diseddunbsp;Unsecluded, un.si.kl�'ded a, annirgeinbsp;Unseconded, un.sek un.ded a, heb ei eiiionbsp;Unsectarian, un.sek.t�r'i.an a, diblaidnbsp;Unseduced, un.si.d�st' a, anhudedignbsp;Unseeing, un.si'ing o, diweled, nebnbsp;weled, dali [eidd-dra, anharddwciinbsp;Unseemliness, un.sim'li.nes n, anweddnbsp;Unseemly, un.sim'li a, ammhrydus, an-addas, anweddaidd; ammhrydterthnbsp;Unseen, un.sin a, anweledignbsp;Unsent, un.sent ananfonedig; heb einbsp;anton. Unsent-tor, anwahoadedignbsp;Unseparated, un.sep'ur.a.ted a, anwa-�anedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^gladdu, difeddroa

Unsepulchred, iin.sep'ul.k�rd a, heb ei Unserviceable, un.siir'vis.a.bl a, annefn-yddiol, anwasanaethol, diwasanaeth,nbsp;diddetnyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ydlu

Unsettle, un.set'1 vt, ansefydlu, dadsef-Unsevered, un.sev'�rd a, annydoledig, anwahanedig, heb ei ddadgyssyiitunbsp;Unsex, lan.seks vt, dadrywio [rhyddhaunbsp;Unshackle, un.shak'1 vt, dadhualu^nbsp;Unshadowed, un.shad'�d. Unshaded, un-sha'ded a, anghysgodog, digysgodnbsp;Unshaken, un.sha'kn a, disigl, diysgog,nbsp;diergryn, dianwadalnbsp;Unshamed, rin.sha.md' a, digywilyddnbsp;Unshapen,un sha'pn a, afluniedig, afiun-iaidd, dilunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ei ranu

Unshared, un.sh�rd' a, anrhanedig, heb Unsheathe, un.shiTH' vt, dauweinionbsp;Unshed, un.shed a, annhywalitedignbsp;Unsheltered, un.shel'turd a, digysgodnbsp;Unship,U�.ship'y^, dadiongi [gywilyddionbsp;Unshocked, ua.shokt' a, ditraw; heb einbsp;Unshod, un.shod' a, diarchen, diesgid-ian; dibedol, dibedolau^ troednoethnbsp;Unshorn, un.sh��rn' a, anghneifiedignbsp;Unsnot, un.shot' a, heb ei saethunbsp;Unshrinking, un.shring'king o, diysgognbsp;Unshut, un.shut* a, anghaaad, agorednbsp;Unsifted, un.sif'ted a, anchwiliedig, am-mhrofedig; heb ei nithionbsp;Unsightliness, un.s�t'li.nes w, anolygns-rwydd, hyildra, anlerttiwchnbsp;Unsightly, un.s�t'li a, hagr, anhardd^nbsp;anlerthol, anolygus, ammhrydferthnbsp;Unsinew, an.sm'� vt, diewynu, gwanhaunbsp;Unsinged, un.sinjd' a, anneifiedignbsp;�nsinkmg, un.sing'king a, ausuddolnbsp;Unsmaing, un.smmg a, dibecuod, an-nhroseddol, ditai

�nsizabie,un.si'za..bla,rnylacn,rhy lawr Unskilful, un.skii'l^i, �ns�iiiecl, un-skilaquot; o, anneheuig, anghelfydd,nbsp;angtiyfarwy�d, anfearus, difedrnbsp;UnsKutulnesSjUn.skii'i W l.nes n, anghelf-yddyd, aniedruseddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[laad

Unslain, un.sian' a, anlladdedig, heb ei Unslaked, un.slakt' a, heb ei dawdd-wiychu. Unslaked lime, caich brwdnbsp;Unsleeping, un.sli'ping a, anghysgol, an-huno�, dilmn, delfro [heb ei iwgsyciiunbsp;�nsmoked, un.sm�k.b' a, heb ei tygu.nbsp;Unsociable, un.s()'sha.bl a, anghyfeiligarnbsp;Unsoiied, un.s�iid' a, heb ei duiwyno,nbsp;Unsold, nn.s�ld' a, heb ei werthu [giannbsp;Unsoldiernke, un.s�i'j nr.l�k,Unsoldieriy,nbsp;un.s�i'j�r.k a, anf�lwraidd, anfiiwrolnbsp;Unsolicited, un.s�dis'i.ted a, heb ei otynnbsp;Unsolicitous, un.s�.lis'i.tus a, anofalusnbsp;Unsoiid, un.sol'id a, anfiyrf; hylitnbsp;�nsoivable, un.solVa.bl a, anegiuradwynbsp;Unsonorous, un^�.n��r'us a, ansoniarus,nbsp;anseiniol, anseinfawrnbsp;Unsophisticated, un.s�.fis'ti.k a.ted a,nbsp;anllygredig, pur, diiwgrnbsp;Unsorted, un.sor'ted a, annosbarthedignbsp;Onsought, un.s�t' a, angheisiedignbsp;Unsound, tin.s�wnd'a, aliachus; anafus;

pwdr, braenllyd, livgreaig �nsoured, un.suw'rd' a, heb ei suronbsp;Unsowed, un.s�d' a, anheuedignbsp;Unspairing, un-sp�r'mg a, diarbed, an-arbedus; hael [gwrthadywedydnbsp;�nspeak, un.spik' vt, dad-ddywedyd,nbsp;Unspeakable, un.spi'ka.bl a, annhraeth-adwy, annhraetholnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^odi

Unspecified, un.spes'i.fid a, heb ei ben-Unspent, un.spent' a, annhreuliedig Unspied, un.sp�d'�, heb ei ganrodnbsp;�nspiit, un.spiit' a, annhywalitedignbsp;Unspirit, umspir^it vt, digaloninbsp;Unspiritual, tiD.spiUit.8h�.al a, anys-brydol, cnawdo.f ^heb ysglyfaetl^nbsp;Unspoiled, un.sp�ild' a, annifrodedig;nbsp;Unspotted, un.spot'ed a, difrycheulydnbsp;Unstable, un^ta'bl a, ansafadwy, ys-gogadwy, anwadal, gwammalnbsp;Unstaid, un.stad' a, gwammal, anset-ydiog, anwadalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [diwart�

Unstained. nn.3tand' a, heb ei adiwyno j Unstanched, un.stansht' a, heb ei attainbsp;�nstate, un.stat' vt, anurddasunbsp;Unstationary, un.sta'8hnn.ur.i

satol, ansefydiog nbsp;nbsp;nbsp;^reithlaw

Unstatutable, un.staU�.t�.bl a, anghy*' Unstea�fast, un.sted'tast a, gwa�nmahnbsp;ysgogoi, anwadal, ansefydiog

370


-ocr page 395-

Ore; iStc, l�n�, n�, m�tc; she, zh-^rz Szrire; th'n, this; 5=dzh. UNT

(Jutaaen, un.taKn a, neo ei gymmerya;

neb ei ddai, aunaiiedig Untaiented, un.tal eu.teu a, diddawnnbsp;Untamable, UQ.tama.bl a, annoladwynbsp;Untangle, un.tang'gl vt, dad-ddyrysunbsp;Untarnishea, un.tar'nisnt o, dilwgr,nbsp;�ysgiaer, gioew, heo ei ddiwynonbsp;�ntHSted, un.tas'ted a,ammhrofedig,hebnbsp;ei arciiwaethu [edig, anaddysgeuignbsp;Untaught, un.t�t' a, aiddysg, annysg-Untaxable, ua.tak'sa.bl a, anntirethadwynbsp;Unteach, un.titsh' vt, ail-ddysgunbsp;Unteachable, un.ti'tsha.bi a, anaddysg-adwy, auhyddysg; an war Ldymmerunbsp;Untempered, un.tem'puru a, heb einbsp;Untenable un.ten a.bl a, anniilynadwy,nbsp;annaliadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liad

Untenanted, un.ten'an.ted a, heb dueil-Untender, un.ten'dur a, anndyner caled, didosturinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ledig

U�tendered, un.ten'd�rd a, anghynnyg-Unternfied, un.ter i.f�d a, ditraw, di-ddychryn, diarswyd, diotn Uutiianhtul, nn.thangk tiVl a, ann�olch-gar, diddiolcn [ann�oichgarwchnbsp;Untnanktuiness, un.tnangk'l'^l.nes n,nbsp;�nthawed, un.thdu' a, annhoddedignbsp;Unthinking, un.thingking o, diie�dwl,nbsp;�iotal, byrbwyll, anfeddyigarnbsp;Untnorny, un.th�r'ni a, diddrainnbsp;Unthoughttul, un.th�t't^Vl a, anystyriol.

�nthought of, diteddwi am dano Unthread, un.thred' vt, dadedetynunbsp;Unthreatened, un.thret'nd a, heb einbsp;lygytbionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[radwr

Unthritt, uu'thrift n, gwastraftwr, at-�nthnfty, un.thrif'ti a, afradus, atrad~ lawn angtiynnil

�nthriving, un.thr�'ving a, digyimydd, afiwyddiannus, dilwyddnbsp;Untidy, un.t�'di o, annhaclus, anghrynonbsp;Untie, un.ti'�i, dadgiymu, dattod [nydnbsp;Until, un.til'ac?amp;pr,�yd at, hyd oni. nes,nbsp;Untile, un.t�l' vt, didoi [driniaethnbsp;Untilied, un.tild' o, anniwyliiedig, di-Untimely, un.tim'ii a, anamserol, am-mhrydlawn, annhymmoraidd; anadd-ted, glas. An untimely birth, erthylnbsp;�ntinged, un.tinjd' a, anllywiedig; di-�ntiring, un.t�Vmg a, �ittin [iw-grnbsp;Untitled, un.t�'tid a, dihawitraint, dienwnbsp;Unto, un'tvv pr, 1, at, hyd, hyd at, wrthnbsp;Untold, nn.t�id' a. a^ynegedig; alritednbsp;�ntomb, un.twm'tgt;lt;, dadgladdanbsp;�ntoothsome, un.twth'sum o, diflas,nbsp;an�asus, annanteithiol [dideimladnbsp;��toucnea, un.tutsht'o, heb ei gy ttwrdd;

Unsteaimebs, uu^tea i.aes �, anwau-aiwch, gwa�nmaidra, anamp;efjdiogrwydd Unsteaay, united'! a, gwammai, an*nbsp;wacUi, aoseijaiog; gwagiognbsp;Unsteeped, an.sCipt^ a, neb ei twjdonbsp;Unstinted, un.scin ted a, dibrin, iielaethnbsp;Unstitcii, uE.stitb� vty dadbwythonbsp;Unstrained, nn.straDa a, anhidledlg;

anestynedig; ruwydd nbsp;nbsp;nbsp;[iiaenu

Unstratifled, ua.strat'i^id a, neb ei Unatrengtnened, un.streng'tnud a, hebnbsp;einerthu; digymnorthnbsp;Unstnng, un.string' iptamp;pp unstrung)nbsp;vt, ailinynu, dattod tannaunbsp;Unstruclt, un.struK' a, didaro, digyffronbsp;Unstudied, un.stud'id a, ditylyr, naturiolnbsp;Unsubdued, un.sub.d�d' 0, auorchtyg-edig _nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;([tyngedig

Unsub)ected, un.sub.jek'ted a, annaroa-Unsudorned, un.sab.�md' a, divrobr �nsubservient, un.sub.a�r'vi.ent a, an-wasanaethgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j sylweddoi

Unsubstantial, un.aub^tan'shal a, an-�nsuccesstui, un.Bukjies'f vVi a, a�wydd-iannus, dilwydd nbsp;nbsp;nbsp;fatiwyadiani

Unauccesstulness, un.suk.s�s'tWi.nes n Unsuccessive, un.8uk.8ea'iv a, anolynolnbsp;Uosufferabie, un.siifur.d.bl a, anoddef-adwy, anoddeiol, anhyudwynnbsp;Unsuitable, un.s� ta.bl a, anaddas,nbsp;ang�ymhwys, anghytaddasnbsp;Unsullied, uu.sai'id a, heb ei ddiwyno,nbsp;Unsunned,un.sund'a, anneuledig [^modoinbsp;LJnsuper�uous, un.s�.p�r'flii.us a, anor-Uasappiied,u.n^u.pl�d'a,annirprwyedignbsp;Unsupportabie, un.su.p0ytd.br a, annbsp;oddeladwy, anoddetoinbsp;Unsupported, un.su.p�Vted o, am-mhortnedig, dibortnnbsp;Unsure, un.shwy a, annilys, ansicrnbsp;Unsurmountabie, un.sdr.md'^n ta.bl a,nbsp;anortodadwy, anorchfygol [ byniadw)nbsp;Unsusceptible, un.su.8ep'ti.bi o, anner-Unsuspected, un.sus.pek'ted a, anam-mbeuedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nih�us

Unsuspecting, un.8as.pek'ting o, auam-Unsuspicious, un.sus.pish^�s o, diddryg-dyb nbsp;nbsp;nbsp;fysborthadwy

Unsustainable, nn.sns.ta^a.bl a, an-UnswatUe, un.swaTH' vt, dadrwymynu Unswayed, un.swad' a, heb ei reoii, rhyddnbsp;Unswear, un.sw�r' v, dad-dyngu, di-dyngunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riw

Unsworn, un.sw�Wa, heb gymmeryd ei Unsystematicai, un.si8.tein.at'i.kal a,nbsp;direol, didretn, annnretausnbsp;Untainted, an.taa'ted a, diiwgr, dihalog,

371

-ocr page 396-

�PH path fat, ere, met, ma-rlne, pm, orb, on, c�rve, cut, t\V=too, t^k=rtook;

Untoward, un.t�'crd a, cnwitni^; an-h/wa�th, an�odus nbsp;nbsp;nbsp;[iadwy

�ntraceable, un.tra's^.bl a, anoirbein-Uatracked, un.trakt' a, diiwybr, dioi Untractable, un.trak't4.bl o, anhjdyn,nbsp;anhydrm, ystyfnig, cyndynnbsp;Untrained, un.trand' a, anaddysgedig,nbsp;heb ei ny�ord�inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^diiudu

Untrammelled, un.tam'eld �, dirwystr. Untransferable, un.trans.fur'a.bi et, an-nhros'^iwyddadwy Langhyfieithadwynbsp;Untranslatable, un. trans. ia' ta. bl a,nbsp;Untransparent, un.trans.p�Vent a, an-nhryioew, afioew, tywyll [deittiionbsp;Untravelled, un.trav'eid a, ansathr; hebnbsp;Untread, un.tred'tJi, dadsangu; dychwelnbsp;Untreasured, un.trezh'�rd a, annhrysor-edignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mhrofedig

Untried, un.tr�d' a, heb ei gynnyg, am-Untrod, un.trod', Untrodden, un.trod n ansathredig, disathrnbsp;Untroubled, un.trub'id a, diofid; llonyddnbsp;Untrue, un.trgt;^ a, anwir, anwireddus,nbsp;gaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^wirionedd, celwydd

Untruth, un.tr\Vth' n, anwiredd, an-Untune, un.t�n' vi, anghyweirio Untutoreu, un.t�'turd o, annysgedig,nbsp;didaysg, heb ei ddysgunbsp;Untwine, un.tw�n', Untwist, un.twist'nbsp;vt^ dadnyadu, dadgyfrodeddunbsp;Unupheld, un.up.hela a, heb ei gynnalnbsp;Unurged, un.iirjd' o, anghymheiiedig,nbsp;digymhellnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ne�n

Unused, un.�zd' a, anarf�rol, anghyn-Unusual, un.�'zh�.al a, anarf�rol, anghyftredin, dyeithrnbsp;Unutterable, un.ut'ur.a.bl lt;r, annhraeth-adwy, antiydraeth, annhraetholnbsp;Unvalued, un.val'�d a, ammhrisiedig,nbsp;heo ei wertnfawrogi [anorchlygadwynbsp;Unvanquishable, un.vang'kwish.a.bl a,nbsp;Unvaried, un.v�r'id a, anghyfnewidiol,nbsp;digyfnewidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lol, annewidiol

Unvarying, un.v�Vi.ing a, anamryw-Unveil, un.val' vt^ dadlenu, dador-chuddio nbsp;nbsp;nbsp;[awyro

Xinventilated, un.ven'ti.la.ted a,'neb ei Unversed, un.vurst' a, anhyddysgnbsp;Unvexed, un.vekst' a, digur, diotidnbsp;Unviolated, un.v�'�.iS.ted a, dihalog,nbsp;annhreisicdig; heb ei dori [weddoinbsp;Unvirtuous, un.vur'tsh�.as a, anrhin-Unvisited, un.viz'hted a, anotwyedignbsp;Unwaxened, un.wa'knd a, annefiro, an-neffr�edig, yn cysgunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gaer

Unwalled, un.w�ld' a, anghaerog, di-Unwarlike, un.w�r'l�k a, anrliyfeigar

�iiwarneu, un.w�rnd' a, heb ei ryou�dio Unwarped, un.worpt a, neb ei gamu; di-duedd [warantadwy; anesgusodolnbsp;Unwarrantable, un,war'an.ta.bl a, an-Unwary, un.w�r'i a, anochelgar, diofalnbsp;Unwashed, un.washt' a, anoicftedig, hebnbsp;ei olchinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^wastraffn

Unwasted, un.was'ted a, anniirod, heb ei Unwatchful, un.wotsh'l^l a. anwy�ad-wrusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ldianwadal

Unwavering, un.wa'vurang a, diysgog, Unwearied, un.wi r'id a, di�in, aniludd-Unweave, un.wiv' wlt;, dadw�unbsp;Unwed, un.wed', �nwedded, un.wed'ednbsp;a. dibriod, anweddog, ammhriodnbsp;Unweetmg, un.wi'tmg a, anwybyddolnbsp;Unweighed, un.wad' a, ammhwysedignbsp;Unwelcome, un.wei kum ar, djgroesawnbsp;Unwell, un.wei^ a. anhwylus, aliachnbsp;Unwept, un.wept'a, digwynnbsp;Unwholesome, un.h�l'sum o, afiachusnbsp;Unwieldiness, un,wil'di.nes n, gorlaint,nbsp;amrosg�eddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Iwyth

Unwieldy, un.wirdi o, amrosgo, anhy-Unwiiling, un.wilhng a. anewyilysgar, antoddlawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ewyllysgarwch

Unwillingness, un.wil'ing.nes �, an-Unwind, un.w�nd' (^pt amp; pp unwound) Vy dad-ddyrwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ffol

Unwise, un.w�z' a, annoeth, anghall, Unwished, un.wisht' a, heb ei ddymuno.

Unwished-tor, annymunol Unwitnessed, un.wit'nest a, didyst, di-dystiolaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_wybod

Unwittingly, un.wit'ing.li ad, yn ddiar-�nwonted, un.wun'ted a, anarf�rol, anghyi�redin, ang�ynnefin j_^ei garanbsp;Unwooed, un.wvvd' a, angheisieaig; hebnbsp;Unworn, un.w��rn' a, ann�reu�edignbsp;�nworthiness, un.w�r'THi.nes n, an-nheilyngdod, anhaeddiantnbsp;Unworthy, un.w�r'THi a, annbeilwng,nbsp;anhaeddiannol, anwiwnbsp;�nwounded, un.wwnaed a, diarchoH,nbsp;digiwyf, anghiwyfedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dorchi

Unwreath, un.riTH' vt, dadblethu, dad-Unwritten, un.rit'n a, anysgnfenedig Unwrung, un.rung' a, annirwasgedignbsp;Unyielding, un.y�'ding a, diysgog;

gwrol; anhyolyg [dadgyssyilt� Unyoke, un.y�k' vt, dadieuo, di-ieuo;nbsp;Up, up ad, i fyny: i, cyfodi To rootnbsp;up, dadwreiddio, �p and down, Jnbsp;tyny ac i waerednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Upas, �'pas 71, math o bren gwenwynllyd Upbraid, up.raid vl, oanaod, e�liwionbsp;Upheave, up.hiv' v, dadymsuadonbsp;372

-ocr page 397-

�re; late, line, no, mote; she, zh=z as�re; thin, this; i=dzh. TJSTJ


Uphill, up'nil a, es^ynol, ar i tyny, an nawdd: ti, gorifyny, gallt. Uphillnbsp;work, gwaith caied, gwaith anhawddnbsp;Uphold, uD.hoi'/ (p( upheld, up.held';nbsp;pp upheld amp; upholden, up.hol'dn)nbsp;v(, dai i iyny, cvnnal, attegunbsp;Upholsterer, up.h�i'stur.�r n, dodrefn-wr, gweiywr

Upholstery, up.n�i'stur.i n,llieiniau tf Upland, up'land n, ucheldir, mynydd-dir, gorthir; blaenau: a. uchdirolnbsp;Uplay, up.ia' {pt k. pp uplaid, up.Iad')nbsp;vt^ p.'ntyni, cadw

Uplitt, up.lift vt^ dyrehafu, codi i fyny Upmost, up'raost a, uchat, uchelatnbsp;Upon, up.on pr, ar warthaf, aruchafnbsp;Upper, up ur a, uwch, uch, uchafnbsp;Uppermost, up'ur.most a, uchaf, penafnbsp;Upraise, up.raz' vt^ dyreUafu, codi inbsp;fyny, cwnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[magu

Uprear, up.riVy^, codi, cytodi, dyrehu; Upright, upVit a, syth, uniawn, union-syth; cytiawn, cywirnbsp;Uprightness, up r�t.nes n, uniondeb,nbsp;gonestrwydd, cywirdebnbsp;Uprise, up.r�z' (pt uprose, up.r�z'; ppnbsp;uprisen, up.riz'n) t?e, ymgodi, ym-Upnse, upViz w, ymgyfodiad [gyfodinbsp;Uproar, upro�r w, tertysg, cythrwfl,nbsp;cynhwrf, dadwrddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wreiddio

Uproot, up.rwt' vt, dadwreiddio, di-Uprouse, up.ruwz' vt, dedroi, dihnno;

cynhyrtu, cy�roi; ymgyfiroi Upset, up.set' (^pt amp; pp upset) vnbsp;dymchweiydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[canlyniad

Upshot, np'shot n, dybeu, diwedd, Upside, upVid n, ochr, uchaf. Upsidenbsp;down, wyneb i waered, d�i wynebnbsp;yn isaf. ar ei wyneb. To turn upsidenbsp;down, dadymenwei [crach foneddwrnbsp;Upstart, up'start n, conach, pendodiad,nbsp;Upstart, up.start' vi, swrthneidio i fynynbsp;Upturn, up.turn' vt, troi i fvny; cwysonbsp;Upward, up^wurd ct, esgynol; ad.�nbsp;Upwardsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[i

Upwards, upVurdz ad, ar i fyny, tuag Uranography, u r.an.og ra.fi n, ser-ddarluniaeth

Uranolite, �yan.�.l�t n, awyrfaen Uranology, ��r.an.o/�.ji n, seryddiaethnbsp;Urban, ur'ban a, dinasol, dinesignbsp;Urbane, hr.ban' a, mwyn, boneddigaidd,nbsp;Urbanity, �r.ban'i.ti n, moesgarwch,nbsp;mwynder, boneddigeiddrwyddnbsp;Urchin, ur'tshin n, draenog, draened,nbsp;baliog, draen y coed; crwtyn; ebrynnbsp;Ureter, ur i.tiir n, troethbibeii [bacn

Urethra, �.ri'thra n, troethbibeii Uretic, �.ret'ik n, meddygiaeth dwfr-barol: a, dwfrbarol, troethbarnbsp;Urge, urj v, cymhell, annog, dirwasgunbsp;Urgency, ur'jen.si n, angenrhaid, dimi,nbsp;dir-angennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annogol

Urgent, ur'jent a, cymhelliadol, taer, Urinal, ��r'i.nal n, trwnclestr, troeth-lestr; troethfa [^trwnc, troetholnbsp;Urinary, ii�r'imur.t a, perthynol i�rnbsp;Urinative, ��r'i.na,tiv a, troethbar [ ileiswnbsp;Urine,iiVin n, troeth,trwnc.biswaiI,dwfr,nbsp;Urinons, �Vi.nas a, trwythog, troethognbsp;Urn, urn n, gwrn, liestr i gadw Iluaw�rnbsp;meirwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[darlleniad dwfr

Uroscopy, ii.ros'klt;).pi n, trwncbrawf, Urry, ur'i n, math o glai dn, glo-glainbsp;Ursine, ur'sin a, arthaiddnbsp;UrsuUne, ur.sii'iia n, urdd o leianodnbsp;Urticaria, dr.ti.k�r'i.� n, danadl-darddiant

Urns, ��r us n, ych gwyllt, bual Us, us pn, ni, nyni; yn, ein. Us als�,nbsp;ninnau. To hear us, i�n clywed, ernbsp;mwyn ein clywed. From us, oddinbsp;wrthym. Towards us, tuag atomnbsp;Usage, ii'zaj n, arfer, detod; triniaethnbsp;Usance, u'zans n, arleriad; llognbsp;Use, �S n, arfer, arferiad, ymarfer, defod,nbsp;defnydd, gwasanaeth, cynnetindra.nbsp;The use of my arms, �rwyth fy mraichnbsp;Use, �Z V, arfer, arferu, deinydaio; trin,nbsp;ymdrin S,, ymddwyn at; ymarfer,nbsp;yrngynnehnonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ioi, defnyddied

Useful, �S 1^1 a, gwasanaethgar, budd-Usefulness, iisT\Vi.nes�, defnyddioldeb LTseless, iis'ies a, diddefnydd, difudd,nbsp;diober, annefnyddiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ioldeb

Uselessness, iis'ies.nes w, annernydd-Usher,ushur n, isddysgawdwr,isatnraw; berilysgydd, rhingyll: vt, arwaiu inbsp;mewn, dwyn ym ralaennbsp;Usquebaugh, us.kwi.bd'n.dwfrybywyd,nbsp;pwtwn, math o wirod (o�r Iwerddou)nbsp;UstioD, us'tshun, Ustulation, us.tshii-la^hun n, llosgiad, duadnbsp;Ustorious, us.to�r'i.us a, llosgolnbsp;Ustulate, us tshii.lat a, llosgcdig, dunbsp;Usual, �'zhu.al a, arferol, cy�redra, cyu-nefinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[amser

Usufruct, � zU.frukt n, meddiant drew Usurer, �'zh�.rdr n, oerwr, arlogwrnbsp;Usurious, �.z��r'i.U3 a, ocrus, arlogus,nbsp;ocrolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ocraeth

Usuriousness, �.z�Vi.us.nes n, ocredd, Usuro, �.ziirp' vt, tralsfeddiannu, earn-oreagyn, traisoresgyn, gormesunbsp;373

-ocr page 398-

VAL path, fnt, ere, met, marine, pin, orb, on, c�rve, cut, tvv=too, twk=took;

Usurpatiou, u.aur.pa'suuQ /t, trai�teuugt; iant, caiiueUdiantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^^orineswr

U�orper, �.zur'p�r n, traisied�iannwr, Usury, �'zh�.ri n, oer, oen, ocraetu.

arlog, arilog, Ilog nbsp;nbsp;nbsp;[llestryn

Utensil, �.teu'sil 72, dodrefnyn, ilestr. Utenne, ii'tur.iu a, perthynol i'r grot�;

uufam, ungroth Uterus, �'ter.us n, croth, brunbsp;Utilitarian, �.til.i.t�'r�i.aQ a, llesgeislol,nbsp;buddgeisiol: n, llesgeisiwr, dysgyoinbsp;Jeremy Benthamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^lies

Utility, �.til'i.ti t�, defnyddioldeb, budd. Utilization, �.ttU.za'sbuQ n, lieaadnbsp;Utilize, � til.�z vty llesau, ilesunbsp;Utmost, ut'm�st a, eithat, pellaf, eithahgnbsp;Utopian, �.t�'pi.an a, dychymmygolnbsp;Utter, ut'�r a, eithaf, eithatig, pellafnbsp;nesat allan; hoUol, �wyr, cydawn:nbsp;vty yngan, traethu, adroad, dywedydjnbsp;llettaenu, gwarionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dywedadwy

Utterabie, ut'ur.a.bl a, traethadwy, Utterance, ut'ur.ans n, llafarawd, llafar-wedd, llafariad, parabliad, ymadrodd;nbsp;Ileierydd, gallui letaru, goddeg; liet-taeniad, gwariadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eitbalig

�Uttermost, ut'�r.m�st a, eithaf, pellai. Uvula, � v�.ia w, doch vr ymadroddnbsp;Uvular, �V�.l�r a. perthynol i glocti yrnbsp;ymadrodd fgwreigtiol, maidodusnbsp;Uxorious, ug.z��ru.us a, gwreig-gar,

V.

Vacancy, vS'kan.si n, cyfwng j gwagle, Be gwag, gwagta; gwagdernbsp;Vacant, va'kant a, gwag; didraderth;nbsp;disynwyr. Vacant face, gwyneb syn,nbsp;gwyneb disynwyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[diryinu

Vacate, va.kat' vt, gwaghau, ymadael a; Vacation, va.Ka'shun dysbaid, gor-pUwysiant, hamdden, seiDiant; oeagt;nbsp;ddyddiau; gwaghadnbsp;Vaccary, vafc'urd n, beudy; liaethd/nbsp;Vaccina, vak.s� na ti, brech y tuwch,nbsp;Vaccinate, vak'simat vty gosod brech ynbsp;fnweh, buwchfrechunbsp;Vaccination, vak:.si.na'shun n, gosodiadnbsp;brech y tuwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| i tuwch

Vaccine, vakVin a, buchol, perthynol Vacillancy, vas'il.an.si n, petrusedd, an*nbsp;wadaiwch, gwammaldra [ansefydlognbsp;Vaciliant, vaa'il.ant a, anwadal, petrusol,nbsp;Vacillate, vas'iuat vt, petruso, auwa�aiunbsp;Vacillation, vas.i.la'sliua n, petrusiau,nbsp;anwaUaiwdinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LKWitg*ia�i

Vacuatioo, vax,��a'saani n, aiioesiau,

Vacuit), va.ttu i.ti �, gwa^, gt;,wagaer Vacuous, vak'ii.us a, gwag, neo elnbsp;leuwLnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I gwagle, gwagfa

Vacuum, vak'�.um n, gwag, gwagder, Va�e, vad vi, pasio heibio, uiilaiiunbsp;Vade-mecum, va.di.ini'kum �, codlyfrnbsp;V^agabond, vag'�.buud 7�, crvyy�ryn,nbsp;crwydriad, gwibiad, gwibddyn, gwill,nbsp;gwilliad: a, crwydraidd, crwydrolnbsp;Vagabohdizm,vag'a.bun.nizinn,crwydr-ad, crwydri, crwyareiaethnbsp;Vagary, va.g�r'i n, gwibdyb, gwyllt-fedowl, myrapwy

Vagina, va.j� na 71, gwain; pibell y groth Vaginal, va.j�'nal o, fel gwain, gweiniolnbsp;Vaginant, va.j�'nant o, gweimol, gor-ciiuddiol

Vagoua, vagus a, erwydraidd, gwibiol Vagrancy, va'gran.si crwy�reiaeth,nbsp;gmbrodiad, crwydri, herwnaethnbsp;Vagrant, va'grantgwibiad, gwibddyn,nbsp;crwydryn, gwilliad: a, erwydraiddnbsp;Vague, vag o, ansefydlog, ansylweddol,nbsp;diystyr, ammhenouol, annilysnbsp;Vail, val vf, ymostwngnbsp;Vails, vaiz np, damweinfael, rhoddfaelnbsp;Vain, van a, gwag, gorwag, coeglalc�;nbsp;ofer,anefieithiol. Vam-giorious.gwag-ogoneadgar. Vain-glory, gwagogon-iant. In vain, yu oter [ �oleddnbsp;Vainness, v�n'es ti, oteredd, gwagedd,nbsp;Valance, val ans �, cylchedlen gwelynbsp;Vale, val�, dyffryu cwm, ystradnbsp;Valeaiction, val.i.dik'shuu a, iacheirch�nbsp;lad, caniad yu iach, cylarcniaa ym-adawoinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lol

Vaieoictory, val.i.dik'tur.i a, iacheirch-Valentine, vai'en.t�n 71, cariad; Ilythyr cariad, Ilythyr serehnbsp;Valerian, va.li�r i.ann,y driaglog. Greatnbsp;wild valerian, ilysiau Cadwgaii, cyn-ffon y cediog

Vales, vaiz ap, damweinfael, rhoddfael Vaiet, vai'et n, gwemydd, gwas. Valet-de-chambre, val.�.du.s��mbr', ystaf-eliwas

Valetudinarian, val.i.t�.di.n�Vi.aa dyn aliachus, dyn c^at, un lledgiaf:nbsp;a.�Valetuainary

Valetudinary, vaLi.t�'di.nur.i o, aiiach, cletyca, ciefychlyd,anuwyias, Jietiglatnbsp;Vahance, vai'yans, Valiancy, valyan,sinbsp;7t, aewredd, gwrolaer, arwreddnbsp;Vaiiant, val'yaut a,dewr, dewrwych, hytfnbsp;caioiiog, gwrol, arwroi, cadani,nbsp;Vauautuess, val'yaiit.ucs 71. de w redd,nbsp;gwioider, grymusuer, giewder, hj'tdernbsp;�174


-ocr page 399-

r�rej late, line, no, mute; she, azure; thin, this; j -^dzh. VEB


V nbsp;nbsp;nbsp;val'id a, caaarn, nertaol; sataawy;

cyfreithlawn, unol a�r gytraith. To be valid, bod mewn grymnbsp;Validate, val'i.dat ni, cadarnhau, sefydlunbsp;Validity, va.lid'i.ti n, cadernid, grym.

nertb; cytreithiondeb nbsp;nbsp;nbsp;fbolgan

Valise, va.liz' n, teithgod ledr, teithgod, Valiancy, val'an.si n, gwalltgapannbsp;Valley, val'i n, dyffryn, cwm, ystrad.nbsp;Deep valleys, dyfn-neint. A narrownbsp;valley, cwmarcnnbsp;Valorous, val'ur.us a, dewr, calonog,nbsp;gwroi, gwych, pybyr [arwreddnbsp;Valour, valur n, dewrder, gwrolder,nbsp;Valuable, val'ii.a.bl a, gwerthtawrnbsp;V^aluation, vai.ii.a'shun n, cyfrifiadnbsp;gwcrth, cywertnyddiad, prisiadnbsp;V^ue, varii n, gwerth: gwertbfawr-ogi; prisio. Of great value, gwertb-fawr. Ot no value, dibris, diwertbnbsp;Valueless, vai'u.les a, diwertb, dibrisnbsp;Valve, valv n, clorig, cloryn, clawr,nbsp;'wyntddor. Safety-valve, diogelglawrnbsp;\ amp, vamp n, uchated esgid; vt, cy-weirio, cetndrwsionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mawr

Vampire, vam'p�r n, math o ystlumyn Van van n, blaen byddin, blaen liynges;nbsp;men,certwyn; gwyntvil; vijgwyntio,nbsp;gwyntyllio.nitliio. Van-guard, blaen-fyddin, blaenres, cynnhorf [warwaithnbsp;Vandalism van'dal.izm�,anwariaeth,an-Vane, vUn n, ceiliog gwynt, awellynagnbsp;V'anish, van'isb w, diflanu, dartodnbsp;Vanity, van'i.ti �, gwagedd, gorwagedd,nbsp;gwagogoniant, oferedd, gweginbsp;Vanquish, vang'kwish vt, gorchfygu,nbsp;darostwng, goresgyn, gorfod, trecbunbsp;Vantage, van'taj n, elw, budd, ennlll,nbsp;mantais. Vantage-ground, goruch-afeddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[egr

Vapid, vapid a, dinas, merf, marwaidd, \ apidness, vap'id.nes n, didasdod, marw-eidd-dra, egri, egreddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weddu

V�aporate, van^ojrat rt, mygdarttiu, an-Vapour, vapur n, tawch, tarth, agerdd, mwg! V, tarthu; broUo, trystio I i^rnbsp;Vaponrer, va pnr.ur n, bocsacbwr, brol-Vapourous, va'pur.us 0, mygdarthog,nbsp;Uwchlydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[giwyfus

Vapoury,va'pur.ia,mygdarthog ;prudd-V^uiation, vap.�.la snun w, cbwipiad, maogelliad, flrewylliadnbsp;Variable, v�r'i.a.bl a, ansefydlog, an-wadal, cyfnewidiol, newidiolnbsp;Variableness, v�r'i.a.bl.ne3 �, anwad-alwcb, cyfnewiaioldeb, amrjfaledd,nbsp;amrywioldeb, newidioldeb

Variance, v�'r'i.ans n, amrywiad; ym-rafael, anghydtod, ymryson, cynhen, anghytundeb. To set at variance,nbsp;pen ymrafael, peri angbydfodnbsp;Variate, ve�Vi.at vt, amrywio, newidnbsp;Variation, v�ni.a'sbun n, ymrafaeliad,nbsp;amrywiad; gwyradnbsp;Taricose, v�Vi.k�s c, chwyddedignbsp;Variegate, ve�r�i.i.gat vt, amryiiwio,nbsp;amrywio, amryfldu, amliwio, britbe,nbsp;tryfritbo, amryweddu. Variegated-work, amry waitb (_iad; amrywiadnbsp;Variegation, ve r.i.i.ga'sbun n, amryliw-Variety, va.r�'i.ti n, amrywiaetbnbsp;Variform, veVi.form n, amryddullnbsp;Variola, v�'r.i.�'ia n, y trecb wen j_ aminbsp;Various, veVi.us a, amrywiol, amryfal;nbsp;Varix, ve�r'iks n, Jiediad neu cbwyddiadnbsp;gwyth�ennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[adyn

Variet, var'let n, dybiryn, drygadyn, Varletry, var'iet.ri �, gwerinos [adliwionbsp;Varnish, var'nish n, adliw, bernais: vt,nbsp;Vary, v�Vi v, amrywio, amryfalu;

newid; anghytuuo: n, newidiad; am-Vascuiar, vas'k�.l�r a, llestr�og j_rywiad Vase, vaz n, addum-gawgnbsp;Vassal, vassal n, caetbddeiliad, taiog,nbsp;aill; caetbwasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wasanaeSi

Vassalage, vas'al.a; �,gwarogaetb,caetb-Vast, vast lt;1, dirfawr, tramawr, gorlawr, anlertbol: n, gwaglenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^aruthredd

Vastness, vast'nes n, mawredd, eangder, Vasty, vas'ti a, dirfawr, aruthrolnbsp;Vat, vat n, cerwyn, gwasg-gafn, twrnelnbsp;Vatican, vat'i.kan n, eglwys Sant Pedrnbsp;a phalas y Fab yn Rbnfainnbsp;Vaticide, vat'i.s�d n, beirdd-lofruddnbsp;Vaticinate, va.tis'i.n�t v, prophwydo,nbsp;dewiuio, daroganu, rhagddywedydnbsp;Vaticination, va.tis.i.na'slmn n, dewin-iad, propbwydoliaeth, daroganiadnbsp;Vaults volt n, daiargell, cell twaog;nbsp;cromgell, mwd, cromen; v, bwao,nbsp;mydu, pontio; neidio, ymdabunbsp;Vaultage, voi'taj n, cromgellnbsp;Vaulter, v�l'tur n, llamidydd, neidiwrnbsp;Vaunt, vont v, ymfirostio, bocsachu,nbsp;bostio, uchelsiarad: n, ymdrost, bostnbsp;Vaunttul, vonVf�^l a,ymfirostiol, bostgarnbsp;Vauntmure, vont'mii�r n, bron-glawdd,nbsp;gwrthglawud

Vavasour, vav'a.sur n, isfreyr, br�yryn Veai, vil n, cig lio; llonbsp;Vection, vek'snun �, cludiadnbsp;Veda, vi'da �, iiytr sanctaidd yr Hin-dwaidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hwylio

Veer, vi'r v, troi, cyJcbdroi; traws-

375


-ocr page 400-

VEN pamp;th, tat, �r�, met, m^-rtne, pin, �rb, on, c�rv�, ent, t\^=too, t^k=rtook;

VegetaDle,vej'i.ta.�lw,hysieuyn, pianig-yn; bwydlys: a,llysieuog,tyiol,hyawt Vegetarian, vej.i.t�r'i.an �, bwydlysiwrnbsp;Vegetate, vej'i.tat vi, bydyfa, tyfunbsp;Vegetation, vej.i.tashun n, hydyfiant,nbsp;tyfiad Ilysiau, blaguriadnbsp;Vegetative, vej'i.ta.tiv, Vegetive, vej'i-tiv o, tyfedigol, Ilysdytoi, blagurolnbsp;Vegete, Ti.jit' a, bywiog, tirtnbsp;Vehemence, vi'hi.mens, Vehemency, vi'-hi.men.si n, angerdd, taerni, awehnbsp;Vehement, vi'hi.ment a, angerddol,nbsp;tanbaid, ffyrnigj taer, nertholnbsp;Vehicle, vi'hi.kl w, ciudai, cludiedydd,nbsp;clud, cerbydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bydol

Vehicular, vi.hik'�.l�r a, cludol, cer-Veil, val w, gorcttudd, gorchuddlen, cuddlen; v, gorchuddio, cuddionbsp;Vein, van n, gwythen, gwyth�en; tuedd;

llmell, rheng. Poetic vein, awen Veinea, vand. Vainy, va'ni a, gwythenognbsp;Veld, veld, Veidt, velt �, tir angwrteith-iedig, anialdir, maesdirnbsp;Veiiferous, vi.lif ur.us a, hwyliognbsp;�Velleity, vegt;li'i.ti n, liedflys, iledchwantnbsp;Veliication,veU.ka'shun w,cnoadj tjm-migiad, annogiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 liyfn-groen

Vellum, vel'um n, memrwn {b groen llo), Velocipede, vi.los'i.pid n, traedgerbydnbsp;Velocity, vi.los i.ti �, buander, buandra,nbsp;cyflyradra, cy�ymder, chwyrndranbsp;Velvet, veiVet n, melted, pali [wenbsp;Velveteen, vel.ve.tin' n, math o gotwm-Veivety, velVet.i a, tel melted, meddalnbsp;Venal, vi'nal a, cyflogaawy, prynadwy,nbsp;gwobrchwantua; gwythenolnbsp;Venality, vi.nal'i.ti n, cy�ogeiddrwyddnbsp;Venary, vi'nur.i a, heiwriaetholnbsp;Venatic, vi.nat'ik a, lielwraiddnbsp;Venation, vl.na'shun tj, helwriaethnbsp;Vend, vend vt, gwerthu; arwerthunbsp;Vendee, ven.di' re, prynwr, pryniedyddnbsp;Vender, ven'd�r, Vendor, ven.d�r' n,nbsp;gwerthwr, gwerthyddnbsp;Vendibility, ven.di.bii'i.ti re, hywertheddnbsp;Vendible, ven'di.bl a, gwerthadwy, hy-werthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwerthiant

Venaition, ven.dish'un re, gwerthiad, Vendue, ven'd� re, arwerthiaanbsp;Veneer, vi.niV re, clawrgoed, arddalen:

vt, goruchwynebu, arddaienu Veneticiai, ven.i.fish'al gwenwynol;

swynnudol nbsp;nbsp;nbsp;[gwenwynliya

Venenate, vUni'nat vt^ gwenwynot a, Venenation, ven.i.na'shuu re, gwenwyn-ladnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwenwynUyd

Venene, vt.nin', Veuenose, vi.ni'��8 a.

V'enerab.e, ven'ur.^.bi o, hyoarch, parchus; parenadwy [barcheddnbsp;Venerableness, venur.a.bl.nes re, hy-Venerate, ven'ur.at vt^ pare�u, percl�,nbsp;anrhydeddu, aytr�onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[parch

Veneration, ven.u.ra'shun re, anrhydedd, Venerator, ven'ur.a.tiir re, anrhydeddwrnbsp;Venereal, vi.niVi.al, Venerean, vi.niV-i.an, Venereous, vi.ni�ri.us, Vener-ous, ven'ur.us a, cydgno�iol; chwant-achol, anllad. Venereal disease,nbsp;poethglwyf, lioggfrech, anlladwst,nbsp;clelyii trythyll, cletyd drwgnbsp;Venery, ven'ur.i re, cydgnawd; helwriaeth, helyddiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ollyngiad

Venesection, vi.ni.sek'shun re, gwaed-Veney, ven'i re, gwth, hergwd; tarawiad Venge, venj vt.�Avengenbsp;Vengeance, ven'jans re, dial, dialedd,nbsp;cospeaigaeth. With a vengeance, ynnbsp;angerddol; yn y radd eithafnbsp;Vengeful,venj'tvvl a, dialeddgar,dialfawrnbsp;Vengement, venj'ment re, dial, dialeddnbsp;Venial, vi'ni.al a, maddeuadwy [ danasnbsp;Venison, ven'zn re, hyddgig, helgig. cignbsp;Venom, ven'um n, gwenwyn; malaisnbsp;Venomous, ven'um.us a, gwenwynig,nbsp;gwenwynUyd, gwenwynol [wyndranbsp;VenomouSTiess, ven'um.us.nes o, gwen-Venous, vi'nus a, gwythenolnbsp;Vent, vent re, ago��a, awyrdwll; agerfa;nbsp;gwynt, anadl; mynedfa, diangfa;nbsp;gwerthiant: v, tyllu, rhoi gwynt i;nbsp;gollwng allan. To give vent to, agor,nbsp;gollwng

Venter, ven'tur re, croth, bru; mam Ventiduct, ven'ti.dukt re, gwynt-iynedfanbsp;Ventilate, ven'tiJat vt, awyro, awyrtt,nbsp;awyroli, rhoi gwynt i; chwiiio, trinnbsp;Ventilation, ven.ti.la'shun re, awyriad,nbsp;awyroliaeth, awyrdywysiadnbsp;Ventilator, ven'ti.la.t�r re, gwyntddor,nbsp;gwyntylliedydd, awyrddrws, awyrdwUnbsp;Ventosity, ven.tos'i.ti re, gwyntogrwyddnbsp;Ventral, ven'tral a, perthynoi i�r bolnbsp;Ventricle, ven'tri.kl re, cyila, cropa ^nbsp;Ventricose, ven'tri.k�3, Ventricons, ven �nbsp;tri-kus a, chwyddog, boliognbsp;Ventriloquism, ven.trii'�.kwizih re, bol-lafariaeth, cudalafariaethnbsp;Ventriioquist, ven.tril'�.kwist re, cudd-iafarwr, bol-lafarwr, twyll-latarwrnbsp;Venture, ven'tshiir v, antnrio, beiddio�nbsp;re, antur, antunaettt, baiddnbsp;Venturesome, vea'tsli�r.sum, Venturous,nbsp;ven'tsnur.us a, anturiol, oeiddiolnbsp;Venus, vi'nus re, Gwener ^ serea Gwenernbsp;376

-ocr page 401-

�re; late, line, na, m�te; she, zh-^sa iiziarc; thin, THis; ]=dzh. VEK

Veracious, vi,ra'snus c, {^eirwir, gwir Veracity, vi.ras'i.ti re, ^eirwiredd; gwir-Veranda, vi.ran'da re, pendist [ionedanbsp;Verb, viirb re, perwyddiad, parwyddiad,nbsp;bert, gair, prifairnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ [geinoi

Verbal, v�r'bal a, perwyddiadol, b^erlol; Verbalism, vdr'b^.ism re, geiriant, pettinbsp;a lefarir, peth geiriolnbsp;Verbalize, vur'bal.�z vt, geirloU, ^evrionbsp;Verbally, vur'bal.i aa, mewn geiriaunbsp;Verbatim, v�r.ba'tim ad, gair am air,nbsp;yn yr un geiriau

Verbena, vur.bi'n� re, y ferfain [baedda Verberate, v�r'bur.at vt, euro, taro,nbsp;Verberation, v�r.bu.ra'shun re, curiad,nbsp;baeddiad, maeddiad, tarawiadnbsp;Verbiage, viir'bi.aj re, geirgarweh, geir-iogrwyad, amleinaetbnbsp;Verbose, vur.b�s' a, geirgar, geiriol,nbsp;geiriolus, amleiriog [amleiriaethnbsp;Verbosity, vur.bos'i.ti re, geirgarwch,nbsp;Verdancy, vdr'dan.si re, gwyrddlesni,nbsp;gwyrddui, gwyrddedd, glesninbsp;Verdant, viir'dant a, gwyrddlas, gwyrddnbsp;Verderer, Verderor, v�r'dur.�r re, golyg-ydd coedwignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^rhaith

Verdict, vdr'd\k,t re, dedfryd, rheithtarn. Verdigris,v�r'di.gnsre,gwyrddrwdefydanbsp;Verditer, vdr'di.tur re, math o wyrddliwnbsp;Verdure, vur'jiir re, gwyrddui, gwyrdd-lesni ^ ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[las

Verdurous,V�r'ju.rus o,gwyrdd,gwyrdd-Verecund, ver�i.kund, Verecundious, ver-i.kun'di.us a, gwylaidd, cywilyddgar Verecundity, ver.i.kun'di.ti re, gwrid-jad; gwyledd, yswildodnbsp;Verge, v�rj re, gwialen, berllysg; cyffin,nbsp;ymyl, goror� vi, tueddu, gogwyddo,nbsp;Verger, v�r jdr re, byrllysgydd [tywysnbsp;Verifiable, ver'i.fi.amp;.bl a, profadwynbsp;Verification, ver.i.fi.ka'shun re, gwir-iad, gwiriedigaeth, profiad, cadarnhadnbsp;Verify, rer'i.fi vt, gwino, gorchwirionbsp;Veriiy, ver'i.li ad, yn wir, yn ddiaunbsp;Verisimilar, ver.i.sim'U�r a, tebyg,nbsp;tebygolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Verisimilitude,ver.i.si.mil^i.tud re, teby g-

Veritable, ver'i.ta.bl a, gwirioneadol Verity, verXti re, gwir, gwiredd, gwir-Verjuice, v�rij�s re, surlyn, aesel [ioueddnbsp;Vermeology, vur.itii.or�.ji pryldraethnbsp;Vermicelli, v�r.mi.tsheri n, mat� o gyli-aith ar ddull pryteu ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

Vermicular, vur.mik'U.lnr,Vermicalous, Viir.mik'�.lus a, pryfol, pryfedol;nbsp;torclieiignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weit�io

Vermiculate, vur,mik�.lat vt, britli-

Vermiiuge, viir mi.ftij re, tari bryt Vermillion, v�r.mii'yim re, cochliw gloewnbsp;Vermin, v�r'min re, pryt, pryfyn, pryled,nbsp;cynron; trychtiiod; muod bychainnbsp;dinystriol. To hunt for vermin, pry-fetanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pry fed

Verminate, vurimi.nat vi, pryfedu, magu Vermmation, vur.mi.na'shun re, pryled-iad, magiad pryfednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ot

V erminous, vur'mi.nus a, pry fedog. pryf Verimparous, vur.mip'a.ri^ a, prytedog,nbsp;cynronllydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fwytaol

Vermivorous, vur.miv'o.rus a, pryf-Vernacular, vur.nak'ii.lur a, cynhenid, cynnwynol, brodorol, eiddo�r wiad einbsp;hun. Vernacular tongue, iaithywlad,nbsp;tafodiaith y wlad

Vernal, vur'nal a, gwanwynol. Vernal equinox, aiban eilir, Mawrth 21.nbsp;Vernal signs, arwyddion y gwauwynnbsp;�yr hwrdd, y tarw, a�r gefeiiiiaid.nbsp;Vernal season, tyramor gwanwyu [lasnbsp;Veruant, vur'nant a, blodeuog, gwyrdd-Vernility, vur.nil'i.ti a, gwaeiedd, gwas-eidd-dra, ufuddgarwctinbsp;Veronica, vu.ron'i.ka re, bernagl, gwer-Verrucose, ver �.k�s a, dafadenognbsp;Versal, vur sal a. cyUredinol, hollolnbsp;Versant, vur'sant o, eyfarwydd, cyn-nefin [iog, cyfnewiaiol, amryddawnnbsp;Versatile, vur'sa.tll a, hydro; amryw-Versatility, vur.sS,.tiri.ti re, hydroedd,nbsp;amryddoniaeth, amryleiliantnbsp;Verse, viirs w, gwers, adnod; braich onbsp;bennill; prydyrtdiaeth, mydr. Blanknbsp;verse, mesur diodl, can benrydd. Innbsp;verse, ar gan

Versed, vurst a, eyfarwydd, hyddysg Versicle, vdr'si.kl re, gwersig, gwersannbsp;Versification, vdr.si.fi.ka shun re, mydr-aeth, mydryddiaeth, eywyddiaetnnbsp;Versifier, vur'si.fi.ur re, mydrwr; pryd-yddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[prydu

Versify, v�r'si.f� v, mydru, cywyddu, Version, vur�shun re, cytieitna�; troaa ;nbsp;Versus, vur'sus pr, yn erbyn [mynegiadnbsp;Vert, vfirt re, gwyrdugoed: a, gwyrddnbsp;Vertebra, vur'ti.bra(p vertebra) re, glainnbsp;y cetn, un o esgyrn y cefnnbsp;Vertebrae, viir'ti.bri rep, esgyrn y cefn,nbsp;asgwrn y cetn, turnonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[y efctu

Vertebral, vur'ti.Dral a, perthynol i lain Vertebrata, vur'ti.bra.ta up, tuinonogionnbsp;Vertebrate, vur'ti.Drat a, gleingefnolnbsp;Vertex, vur'teks [p vertices, vur ti.siz)nbsp;re, top, pen uchaf, copa, ueu, crio, ynbsp;pwynt uwch Den


377

-ocr page 402-

VIC p4th, fat, �re, met, ma-rine, pin orb, on, c�rve, cut, t\v=too, t^i'k^stook;

Vertio*e, vur'ti.Di a, hydro, troaawy Vertical, vur ti.Ral a, nenoi, uchbenol,nbsp;syth. Vertical angle, nenongl [ droaanbsp;Verticity, vur.tis'i.ti n, hydr�e�d, cyich-Vertiginous, viir.tij'i.nus a, hydroawi,nbsp;cylcliuroawi, pendroedignbsp;Vertigo, vCir ti.gii n, y bendro, y gyspnbsp;Vervain,vur�van llysiau�r hudol, oriw�rnbsp;march, y terlain, cas gan gythrauinbsp;Vervei, vur vei n, coesrwy gwaichnbsp;V ery, ver'i a, gwir, yr un: ad^ yn gwbl,nbsp;dros ben, tra, tra-, gor-. Verynbsp;well, o�r goreu; yn dda iawn. Thenbsp;very nest, y goreu oil, y goreu i gyd.nbsp;My very best, fy ngoreu gias. Thisnbsp;very night, heno nesafnbsp;Vesica, ves'i.ka n pleuren, pothelinbsp;Vesicant, ves'i.kant a, poethelloinbsp;Ves.cate, ves'i.kat poettiedu, poth-ellu, chwydalu, chwysigenunbsp;Vesicatory, vi.sik'a.tur.i a, poethellyn,nbsp;potheliyn, chwydaiennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[en

Vesicie, ves'i.ki n, chwysigen, cnwysigl-Vesicuiar, vi.sik'iijur a, chwysiglog, poetneilog, pothellog [ucher, yr hwyrnbsp;Vesper, ves'piir n, y seren nos, Gweno;nbsp;Vespers, ves'purz np, ucherwyl, pryd-nawnol weadinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nawnol

Vespertine, ves'piir.tin a, uclierol, pryd-Vespiary, ves'pi.ur.i n, nith cacwn Vessel, ves'el n, ilestr; dodretnyn; ilong:nbsp;vt, dooi mewn Uestr, llestru. Air-vessel, awyrgell, awyren, awyrell.nbsp;Seed-vessei, cib, hadgib. A littlenbsp;vessel, ilestryn, Ilestr bach. A sailing vessel, Ilestr nwyl, hwyl-longnbsp;Vest, vest n, gwisg, diliedyn j bronwisg:

vtf gwisgo; urddo, breinio Vestal, ves'tai n, iieian, gwyryf sanct-aidd; a, ileianol, gwyryiol, pur, diwairnbsp;Vestiary, ves'tshur.i n, gwisgienbsp;Vestibule, ves'ti.biil n, portn, cynteddnbsp;Vestige, ves'tij n, oi, oi troed, brisg.

Vestiges, oiion, gweddillion Vestiture, ves'ti.tshiir n, gweithdynbsp;diliad; gwneuthuriad diliadnbsp;Vestment, vest'ment �, gwisg, amwisg,nbsp;diliedyn, twyg j gwisgoeddnbsp;Vestry, ves'tri n, gwisgfa, gwisgle offeir-iad mewn eglwys; cytarlod plwytoi.nbsp;Vestry-clerk, ysgrifenydd plwytnbsp;Vestuary, ves'tshii.urd n, diliadgellnbsp;Vesture,ves tshur n, gwisg, arwisg,dillaanbsp;Vetch, vetsh n, llac^ysen, gwygbysen.nbsp;Wood-vetch, flugbysen y wig. Tuttednbsp;vetch, gwygbys. Milk-vetch, llaeth-;nbsp;wyg. Bitter vetch, pyseu y garauod

Vetcny, vetsni a, llawu li'aobys Veteran, vet'ur.an n, hen liiwr, caled-liiwr, un hirbrotedig: a, hen, oed-ranus, prol'edig, henbrawtnbsp;Veterinarian,vet.ur.i.ne�r'i.an n, meddygnbsp;anileiliaid, miiteddygnbsp;Veterinary, vet ur.i.nur.i a, milfeddygolnbsp;Veto, vi'to gwanarddiad, gwahardunbsp;Vex, veKs r, blino, poeni, trallodi, gotidio,nbsp;euro, dygnflino; yrnboeni, ymofiuionbsp;Vexation, vek.sa shun n, goiid, piinaernbsp;Vexatious, vek.sa shus a, gofidus, poen-us, traiiodus, heibulusnbsp;Vexil, vek'sil n, Human f llumanognbsp;Vexillary, vek'sil.ur.i n, llunianwr: a,nbsp;Viable, v'i'a.bl a, bywadwy (^bontnbsp;Viaduct, v�'a.dukt n, pontfibrdd, flordd-Vial, V� ai n, costrelan, costrelig; ffiol:

vty costrelu, dodi mewn costrei Viand, v�'ana n, bwya ymoorth, eyweir-Viatic, v�.at'ik a, teithiolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| fwyd

Viaticum, vi'.at'i.kum re, ovryd i�r daith, teithtwyd, bwyilwrw, gosvmaithnbsp;Vibrate, v�'brat v, crynu, siglo yn ol acnbsp;ym mlaen, dolysteinio, yinchwareu,nbsp;ymsiglo, ysgwydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gyawad

Vibration, v�.bra'shun n, ymsiglad, ys-Vibrative, vi'bra.tiv. Vibratory, v�'bra-tnr.i a, ymysgydwol, crydiol bengior Vicar, vik'ur re, ebrwyad, periglor, uch-Vicarage, vik'ur.aj re, perigloriaetlunbsp;Vicarage-house, periglordynbsp;Vicarial, vi.k�'r'i.al a, perigiorolnbsp;Vicarious, vi,k�r'i.us a, dirprwyolnbsp;Vice, V�S re, drygioni, drygedd, bai, gwyd {nbsp;cogwrn tro, gafaelawr, gafaeiai* vt,nbsp;tynu: px^ rhag-, is-. Vice-admiral,nbsp;rhagiyngeswr. Vice-chancellor, rhag-gangheliydd. Vice-president,islywyddnbsp;Vicegerent, vis.ji�r'ent re, rhaglaw, huail,nbsp;rnaglotydd, rhagiywnbsp;Vicenary, vi'si.nur.i a, ugeiniolnbsp;Viceroy, viVroi re, rhagdeyrn [freninnbsp;Viceioyalty, v�s.r�i'ai.ti re, urddas rnag-Viceroyship, viVroi.ship re, swydd rhag*nbsp;frenin, rhagdeyrnaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rwydd

Vicety, visi.ti re, manylwaith, manyi-Vicinage, vis'i.naj re, cymmydogaeth Vicinal, vi.s�'nal, Vicine, vi.s�n' a,nbsp;cytagos, cymmydogaethoi [agosrwyddnbsp;Vicinity, vi.sin'i.ti re, cymmydogaeth;nbsp;Vicious, vish'us a, drygionus, gwyai^t

gwyaiol, anfad nbsp;nbsp;nbsp;[drygnawseda

Viciousness, visn'us.nes re, drygionif Vicissitude, vi.sis'i.tiid re, newidiad ol-ynol, cylciigyinewidiad, cy^endroad,nbsp;cyichdreigliad; cyfuewmioiaeb


378

-ocr page 403-

Brc; lat�, line, no, mute; she, zh=z azure; thm. this; j-=(lzh. VIO

Vicissituainary, vi.sis.uiii'ai.nur.i, Vi-cissitudinous, vi.sis.i.tii'di.nus a, newidiol, cylchnewidiol [ysglyfaethnbsp;Victim, vik'tim n, aberth;ysglylabertli;nbsp;Victimize, vik'tim.�z vt, anrheithio, ys-oeiuo, ys^lytaethu, aberthu [threchwrnbsp;Victor, vik tur �, gorchfygwr, gor-Victoria,vik.t��r'i.a�, duwies buddugoi-iaeth, Buadug

Victorious, vik.t��r'i.us a, buddugol, gorc�tygoi, budaugoliaethus. To benbsp;victorious, buddugoiiaethu, buddugonbsp;Victory, vik'tur.i n, buddugoliaeth, gor-ucUatiaeth. The goddess ot victorynbsp;Buddugnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorchfyges

Victress, vik'tres �, buddugoliaethes, Victual, vit'l vt^ porthi, bwydo, diwailu.nbsp;Victuailing-house, bwytty, bwydfa,nbsp;gosynaeitudy

V ictuaUer,vit'lum,bwy diedydd; gwerth-ydd bwyd nbsp;nbsp;nbsp;[bwytal, porth

Victuals, vit'lz np, lluniaeth, bwyd, Videlicet, vi.deH.set (=viz.) ad, set,nbsp;hyny yw, sef yw hyuynbsp;Vidual, vid'�.ai a, gweddw, nnigolnbsp;Viduity, yi.d�'i.ti n, gweddwdod [blaennbsp;Vie, V� vi, cystadlu; eiltyddu, ceisio�rnbsp;View, V� n, goiygta, goiwg, golygiad,nbsp;goiygxant, trem; bwriad, barn: vt,nbsp;edrycD, golygu, treraio. A transcientnbsp;view, cipolwg, cip�rem. Distant view,nbsp;pelldrem. W dat is your view ? bethnbsp;yw eich barn chwi ?

Vigesimation, vi.jes.i.ma'shun n, lladd-lad UD yin mUoo ugain Vigil, vij'il n, noswyl, gwylnos,ucberwyl.

To keep vigils, noswyiio, cadw noswyl Vigilance, vij'i.lans n, gwyliadwriaeth,nbsp;gofal, dyfalwchnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gotalus

Vigilant, vij'i.lant a, gwyliadwrus, efiro, Vignette, vin.yet' n, addurndalaitu liyfrnbsp;Vigorous, vig ur.us a, grymus, bywiog,nbsp;egu�oi, eidioi, pybyrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[der

Vigorousness, vig'ur.us.nes n, grymus-Vigour, vig'ur n, nwyfiant grym, nertti, egni, yni, pybyrwch, aria!

Vile, v�l a, gwael, gorwael, bawaidd, diffaith, drwg, brwntnbsp;Vileness, viTnes, Vility, vVli.ti�, gwael-edd, salwedd; drygioninbsp;Viiilier, vil'i.fi.�r n, bychanwr, dirmyg-wr, ditr�wr, athrodwr, enliibiwrnbsp;Vilify, vil i.f� vtj ammliarchu, athrodi,nbsp;ditr�o, enliibio, ditenwinbsp;Villa, Vil'a n, gwlatty, maesdy [dreinbsp;Viiiage, vii'iij re, pentret, maesdrei, cor-Viilager, vU'a.jur re, pentrelwr

Viliagery, vlia.jur.i re, peutreh Viliam, vil'an re, taiog, caeth-ddeiliad;nbsp;bilain; adyn, dyhiryn, ysgelerddyn,nbsp;milain, drygddyn

Villanage, vii'an.aj re, taiogaeth, caeth� ddaliad; ysgelerder, dyiiirwchnbsp;Villanize, vil a.n�z vt, difrionbsp;Villanous, vii'amus a, ysgeler, adgas,nbsp;drygus, anfadus, dyhirnbsp;Villany, vil'ami re, dyhirwch, ysgelerdernbsp;Villatic, vi.lat'ik a, pentrefig, pentretolnbsp;Villose, vi.l�s', Villous, vii'us a, blewog,nbsp;ceaenog, garwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( gwiail

Viminai, v�'mi.nal a, gwialenol, yn dwyn Vimineous, v�.min yus a, gwialenolnbsp;Vinaceous, v�.na'shus a, gwinol, gwin-Vincible, vin'si.bl a, gorchfygadwy [gochnbsp;Vincture, vingktsbur re, rhwyinynjnbsp;rhwymiad [_dditfyn; cyfiawnhaunbsp;Vindicate, vin'di.kat vt, naeriannu, am-Vindication, vm.di.ka'shun re, difiyniad,nbsp;amddiffyniad, baeriant, cy�awnhadnbsp;Vindicative, vin'di.ka.tiv o, cyfiawn-haol, amddiflynol

Vindicator, vin'di.ka.tur re, amddi�ynwr Vindicatory, vm.di.ka'tur.i a, diaieddol,nbsp;cospedigol, cospol; cyfiawnhaol Tgarnbsp;Vindictive, vin.dik'tiv a, dialedviol, uial-Vine, via re, gwinwyddeu. Vine-dresser,nbsp;gwinllanydd, g winllan wr, gwin wy ddwrnbsp;Vinegar, vm'i.gur re, gwmegr, aesel,nbsp;surlyn, surwin

Vineyard, vin'yard re, gwinllan Vinolency, v'i'n().len.si re, meadwdodnbsp;Vinolent, v� n�.lent a, gwingarnbsp;Vinous, v�'nus a, gwinaidd, gwinllydnbsp;Vintage, vin�taj h, casgliad gwmrawn,nbsp;cynauat gwin; cnwd y winilannbsp;Vintager, vm'ta.jur re, casgiwr gwinrawnnbsp;Vintner, vint'nur re, gwerthwr gwin,nbsp;gwinwr, gwinydd, gwinwerthyddnbsp;Vintry, vm tri re, gwinta, gwinaynbsp;Viol, v�'ul re, crwtn, crythynnbsp;Violable. v�'�.ia.bi a, llygradwy, treis-iadwy, halogadwynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[troseddti

Violate, v� �.lat vt^ halogi, treisio; tori, Violation, v�.�.la'snun re, toriad; treis-iad, troseddiad [torwr, troseddwrnbsp;Violator, v'r�.la.t�r re, nalogwr, treisiwr;nbsp;Violence, vi'o.lens re, gonnes, trais, cam,nbsp;traha, gorthrech; grym, angerdaoidebnbsp;Violent, vi'o.lent a, tanbaid, hyrnig,nbsp;tanllyd, angerddol. A violent oppressor, airareisiwr

Violet, vVo.iet re, crynllys, miilynen, ineddygyn, llysiau'r Drindod, esgid-iaur gwcw: a, uulas


379

-ocr page 404-

VIZ path, fat, ere, met, ma-rine, pin, orh, on, curve, cnt, tw:=too, t\Vk=took;

Violin, v�.�.lin' ra, crwth, crythyn Violinist, v�.�.lin'ist ra, crythor, ffilornbsp;Violoncello, vi.�.l�n.tshel'� ra, hirgrwthnbsp;Viper, v�'p�r ra, gwiber, neidr, sarflnbsp;Viperine, vi'pur.m, Viperous, v�'pur.usnbsp;a, gwiberog, gwiberaiddnbsp;Virago, vi.ra^o ra, gwrwraig, mabwraig,nbsp;gwrforwyn, gwrolwraig, rhyfelwraig,nbsp;garwen, cecren, tafodesnbsp;Virent. v�'rent, Virescent, vi.res'ent a,nbsp;gwyrddaidd, gwyrddlas, irlasnbsp;Virgin, vur'jin n, gwyryf, morwyn, eigr:nbsp;a, dihaiog, morwynol, gwyryfol. Virgin bees, cynhaid [cerdd oV enwnbsp;Virginal, vur'ji.nal a, purj ra, ofiferynnbsp;Virginity, v�r.jin'i.ti ra, morwyndod,nbsp;gwyryfdod; diweirdebnbsp;Virgo, vur'gi) ra, un o arwyddion ynbsp;Virile, vir'il a, gvvraidd, gwrol [sidyddnbsp;Virility, vi.ril'i.ti ra, g^reiddrwydd,nbsp;gwreindodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[redol, galluedigol

Virtual v�r'tsh�.al a, efieithiol; gweith-Virtually, vur tsh�.al.i ac?, mewn effaith Virtue, vur tshii ra, rhinwedd, effaith,nbsp;gallu, nerth; diweirdeb. To make anbsp;virtue ot necessity, troi rhaid ynnbsp;rheswm. By virtue of his office, ynnbsp;rhin ei swydd

Virtueless, vur'tshu.les ra, dirinwedd Virtuoso, v�r.t�.�z� (p virtuosi, vur-t�.�'zi) ra, hoftwr cywreinoethau anbsp;hynafiaethau, hynafieithyddnbsp;Virtuous, vur'tshu.us a, rhinweddol,nbsp;efieithiol; daionusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weddoldeb

Virtuousness, v�r'tshU.us.nes ra, rhin-Virulence, virffi.lens, Virulency, vir'�-len.si ra, gweawyn; adwythigrwydd, ffyiiigrwydd [figenus, adwythignbsp;Virulent, vir'ii.Ient a, gwenwynig; cen-Virus, vi'rus ra, gor, crawn briw; gwen-wynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gwedd, golwg

Visage, viz'aj ra, gwyneb, gwynebpryd, Viscera, vis'ur.a np, perfedd, coluddionnbsp;Visceral, vis'ur.al a, perfeddolnbsp;Viscerate, vis ur.at vt, diberfeddanbsp;Viscid, vis'id a, gwydn, gludiognbsp;Viscidity, vi.siai.ti, Viscdsity, vis.kos'-i.ti ra, gwydnedd, gludiogrwyddnbsp;Viscount, v�'k�wnt ra, coriarll, isiarllnbsp;Viscountess, vi'ku\Vn.tes ra, coriariles,nbsp;isiarlJesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aeth

Viscountship, v�'kuwnt.ship ra, isiarll-Viscous, vis^kus a, gludiog, gwydn Visibility, viz.i.bil'i.ti, Visibleness, viz'-i.bl.nes ra, hyweledd, amlygedd, am-lygrwydd [ainlwg, canfodadwynbsp;Visible, viz'i.W a, hywel, gweladwy,

ViSion, vizh'un ra, gweledigaeth; golwg, gwelednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wydiolrwydd

Visionariness,vizh'un.ur.i.nes ra, breudd-Visionary, vizh'un.ur.i a, dychymmygol, breuddwydiol, gwagddychymmygol:nbsp;ra, coegweledydd, breuddwydiwrnbsp;Visit, viz'it v, ymweled d, gofwyo,nbsp;gwesta: ra, ymweliad, gofwyad, gwestnbsp;Visitant, viz'i.tant n, gwestwr, ymwei wr,nbsp;gwestai

Visitation, viz.i.ta'shnu ra, ymweliad, Visitor, viz'i.tur ra, yinwelwr, gwestai,nbsp;Visive, v�'siv a, gwelediadol [gofwywrnbsp;Visor, vlz'iir ra, ffug, miswrn, gwyneb-twgwdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;([coed

Vista, vis'tl ra, golygfa neu rodfa rhwng Visual, vizh'ii.al a, golygol, tremiolnbsp;Vitability, v�.td.bil'i.ti ra, bywydoiiaetlinbsp;Vital, vi'tal a, bywiol, bywydoinbsp;Vitality, v�.tal'i.ti ra, bywydoliaethnbsp;Vitals, v�'talz w/?, bywydolion ([haloginbsp;Vitiate, vish'i.at vt Hygru, gwaethu,nbsp;Vitiation, vish.i.a'shun n, llygriad,nbsp;gwaethygiad. haiogiadnbsp;Vitiosity, vish.i.os'i.ti n, dwfn-lygriad,nbsp;halogrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd

Vitreous, vit'ri.us a, gwydrol, gwydr-Vitrification, vit.ri.fi.ka'shun ra, gwydr-oliad, gwydrogiad nbsp;nbsp;nbsp;([ymwyaroli

Vitrify, vit'ri.fi v, gwydroli, gwydrogi, Vitriol, vit ri.ui ra, defnydd adnabyddusnbsp;o�r enwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;([perthynol i gig llo

Vituiine, vitffi.lin a, perthynoi i lo, Vituperate, vi.t�'pur.at vt^ beio, cablu,nbsp;ceryddu, gwarthruddonbsp;Vituperation, vi.t�.pu.ra'shun ra, cer-yddiad, cabliadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;([ceryddol

Vituperative, vi.tii'pur.a.tiv a, beiol. Vivacious, vi.va'shus a, bywiog, heinif,nbsp;hawntus, hoew, hoenus [gorhoennbsp;Vivacity, v�.vas'i.ti ra, bywiogrwydd,nbsp;Vives, V�VZ ra, math o afiechyd ar feirchnbsp;Vivid, viv'id a, bywiog, heinif, eidiol,

hoenus nbsp;nbsp;nbsp;[eidiogrwydd

Vividness, viv'id.nes n, bywiogrwydd, Vivilic, v�.vifik a, bywhaus, bywiocausnbsp;Vivificate, v�.vif'i.kat vt, bywiogi, byW-locau, bywhau; adnewyddu _nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Vivification, viv.l.fi.ka'shun ra, bywiocad Vivify jViv'i.f� vt, bywio, by wiogi.bywfiaanbsp;Vivisection, viv.i.sek'shun ra, archolUaifnbsp;neu ddifyniad creaduriaid byw^nbsp;Viviparous, vi.vip'ur.us a, bywhiliognbsp;Vixen, vik' sa ra, arthwraig, cecren,nbsp;llwynogesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fhyny y'f

Viz., VIZ (talfyriad o Videlicet) ad, se , Vizard, viz'urd n, mwgwd miswranbsp;380


A.


-ocr page 405-

�re; late, line, no, miite; she, zh=z az�re; thin, this; j=dzh. YOU

V izier, viz^ur prit swyaaog Twrci;

gorweinydd, gorweinidog Vocable, vo'lca.bl gair; enwnbsp;Vocabulary, v�.kab'�.lur.i n, geirlyfryn,nbsp;^eirleciires, broddiadur, geirlytr, geir-ladur, geirta, geirgrawnnbsp;Vocal, vo'kal a, lieisiol, llafarseinioi,nbsp;llatarol. Vocal music, ceiniedi, cerddnbsp;datod, cerad arwest. Vocal rock,nbsp;craig lefair, craig lelainnbsp;Vocalist, vo'kal.ist cantor, cerddornbsp;Vocaiity, vo.kari.ti, Vocalness, vo kal-nes n, llatarogrwydd, lieisioirvryddnbsp;Vocalize, v�'kai.�z hatarseinionbsp;Vocation, vo.ka'shun n, galwad, galwed-igaeth, swydd, celtyddyd, crefttnbsp;Vocative, vok ^.tiv a, galwedigol. Vocative case, galwai, cyliwr galwedigolnbsp;Vociferate, vo.sif'ur.at v, bloeddio,nbsp;gwaeddi, crocnlefain, ysgrechain, ban-llefain, bloeddian, crochwaeddinbsp;Vociferation, vo.sif.u.ra shun �, croch-floead, banllefiad, arwaeddnbsp;Vocilerous.^ vo.sif ur.us a, bloeddfawr,nbsp;erochleisioi, banllefolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ cymmeriad

Vogue, vog �, defod, arfer, arferiad, Voice, vols ra, llais, lleferydd, llet, llafar;nbsp;gair. Impertect voice, liedlet. Ot anbsp;rough voice, gerwinllais. Squeakingnbsp;or efleminate voice, gwichlais, llaisnbsp;gwan, liais benywaidd; llais dimai.nbsp;A lioarse voice, cryglais. To crynbsp;with a shrill voice, crochleisionbsp;Void, void lt;*, gwag, ofer, diryra; di-,nbsp;an-, heb; vt, arlloesi, ymadael a, cothi:nbsp;�, g^ag, gwagle, gwagia. To makenbsp;void, dirymu. Void of light, dioleu,nbsp;anoieu, heb oieunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qrymadwy

Voidable, voi'di.bl a, arlloesadwyj di-Voidance, voi'dans n, arlloesiad Voider, voi'dur n, cawell briwfwydnbsp;Voidness, voio'nes ra, gwagder, gwageddnbsp;Volant, vo'lant a, nedegog, hedegol,'nbsp;hedol, ehedog

Volatile vol'^.til a, hedegol, hedin, bed-;

anwadal, gwammal ysgafn, hoewan Volatility, vol.a.tiri.ti ra, ehedogrwydd,nbsp;ffw; gwammaldra, anwadalwchnbsp;Volatilization, voLa.til.i.za'shun ra, hed-VolatUize, vol'a.til.�z u, hedlno [iniadnbsp;Volcanic, vol.Kan ik a, llosgfynyddolnbsp;Volcano,vol.ka'n� ra, iloagfal.llosgfynyddnbsp;Volery, vorur.i ra, haid o adarnbsp;Volitation, vol.i.ta'shun n, ehediadnbsp;Voii tion,vo.iish un ra, ewyliys, ad, myniadnbsp;Volley, vol'i w, crochruthr; cawod onbsp;ergydion:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tahu allan, cydsaethu

Voltagraphy, vol.tagra.ti ra, trydan-Voltaic, voi.ta'ik a, trydanol fdebiaeth Voitaism, voi'ta.izm ra, trydaniaeth ��r-yllol, gaitaniaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[galfaniadyr

Voltameter, vol.tam'i.tdr ra, trydaniadyr, Volubility, vol.U.bil'i.ti ra, hydreigledd;

ffraethder, liraethineb, hyawdledd Voluble, vol'�.bl a, hydreigl; �raeth,nbsp;hyawdl, rhugl, llithrig, parablusnbsp;Volume, vol'iim w, cyfrol, cyfiyfr; maint,nbsp;maintioli, corffolaethnbsp;Voluminous, v�.l�'mi.nus a, tewblyg,nbsp;amlblyg, amiran, helaeth, Hawn. Anbsp;voluminous work, llyff heJaethlawnnbsp;Voluntariness, vol'umtur.i.nes ra, gwir-fbddoldeb, ewyliysgarwchnbsp;Voluntary, vol'un.tur.i a, gwirfoddol,nbsp;ewyllysgar. Voluntary system, cyfun-drefh wirfoddoi, gwirfoddoliaethnbsp;Volunteer, vol.un.tir' ra, gvrirfoddolwr,nbsp;miiwrgwirfodd: v, rhyddgynnyg, rhoinbsp;ei hun yn wirfodaolnbsp;Voluptuary, v�.lup'ts�.ur.i ra, glwth,nbsp;gloddestwr, ancwynai, trythyllwrnbsp;Voluptuous, v�.lup'tsh�.us a, glwth,nbsp;glytbig, gloddestgar; trythyllnbsp;Voluptuousness, vo.lup tshii.us.nes ra,nbsp;glythineb, glythni; trythyllwchnbsp;Voiutation, vol.�.ta'shun ra, ymdreigliadnbsp;Volution, vo.lu'shun ra, nydd-droadnbsp;Vomit, vomit ra, cyfog, chwyd, gor-chwyd: cyfoglyn,cyfogydd: ra, cbwydu,nbsp;cyfo^i, bwTW i fynynbsp;Vomition, vo.mishun ra, cyfogiadnbsp;Vomitive, voml.tiv a, cytogolnbsp;Vomitory, vom'i.tur.i a, chwydbair; ra,nbsp;cyfogiyn: diangddrws chwareudynbsp;Voracious,vo.ra'shus a, gwancus,rheibusnbsp;Voraciousness, vo.ra'shus.nes. Voracity,nbsp;vo.rasl.ti ra, gwanc, gwancusrwyddnbsp;Vortex,vor'teks i^'p vortix:es. v�i'ti.siz)ra,nbsp;sugnbwli, pwil tro; trowynt, corwyntnbsp;Vortical, vorti.kal, Vortiginous, v�r-tij'i.]Qus a, troawl, cylchdroawinbsp;Votaress, vo'tur.es ra, addunwraig, eidd-unwraig, addoles, diolrydesnbsp;Votary, v�'tur.i n addunwr, eiddunwr;

addolwr: o, diofrydog, addunedol Vote, vot ra, pleidlais, pleideb, pleidair:

ra, pleidleisio; ethoi, dewis Voter, vo'tur ra pleidieisiwrfcyssegredignbsp;Votive, v�tiv a, addunedol, diofrydol,nbsp;Vouch, vu^tsh ra, gwirio, gwarantunbsp;Voncher, vu w'tshur w, prawfysgril; tystnbsp;Vouc�safe, vuwtsh.sat' ra, gweled ynnbsp;ada, teilyngu, bod yn wiw gan, can-iatau, cenatau

3bl


-ocr page 406-

WAL p^th, fat, �re, met, ma-r�n^�, pm, �rb, on, curve ent, t^=too, t^k=took;

Vulcan, vul'kan n. duw�r tan Vulcanian, vul.ka^ii.an a, tanol

Voucubalemeut, vu wta�.biil ment n, tetl-yngiadj caaiatad; ymoatyngiaa Vow, vuw �, a�duned, eidduned, addew-id, gotunad, diotryd: v, ad�unedu,nbsp;eidduno, gotuno, dioirydunbsp;Vowel, viiw'el n, liafanad, llafarai,nbsp;bogail; liafarsain* llafarlyt�yrennbsp;Voyage, v�i aj n, mordaith, inordwyaeth;

V, morio, mordeithio, mordwyo Voyager, v�i'a.j�r �, mordeithiwr, mor-dwywr, morwr, moriwr

Vulcanize, vui'lcan.�z vt, llosgfeinio Vulgar, vufgur a, cyffredin; gwerinol;nbsp;anfoesgar, diloes; isel,gwael: �,gwer-inos, gwerin. Vulgar tongue, gwerin-iait�, iaitn y werin

Vulgarity, vui.gar'i.ti nbsp;nbsp;nbsp;anfoesgarweh,

difoesedd; serthedd nbsp;nbsp;nbsp;[iaith

Vulgarism, vul'gur.izm n, sertbalr, isei-Vuigate, vui'gat n, y cyfieithad Lladin o�r Beibi a arferir yn eglwys Rhufamnbsp;Vulnerable, vui'nur.Abl a, archoliadwynbsp;Vulnerary, vul nur.ur.i a, clwytiachaol:

n, llysieuyn neu eli addas i giwyfau Vulnerate, vul'nur.at vt, archollinbsp;Vuinerose,vul.nur.�s'a, ilawn archollion,nbsp;arc�olieclignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[aidd; cytrwys'

Vulpine, vul pin �, llwynogaidd, cadno-Vulture, vui'ts��r n, aderyn rheibus o�r enw, ffwltur, bury,aderyn y liwch g wynnbsp;Vulturine, vul tsh�.r�n a, perthynol i�rnbsp;�wlturj gwancus, rheibusnbsp;Vulturous, vul'tsh�.rus a, tebyg i�rnbsp;tfwitur; rhei�us, gorwancus

w.

Wabble, wobl vi^ honcian, hwntian, teigynu, telgyngu; sebondrwythonbsp;Wad, wod, Wadding, wod'ing n, tusw,nbsp;sypyn, sechddetnydd, tenihnbsp;Wad�le, wod'1 vij myned o glun i glunnbsp;fel hwyadamp;n, bongamu, clunhecian,nbsp;honcian, sigi^erdded ^^rhydi�, beisionbsp;Wade, wad vz, cerdded trwy ddwtr,nbsp;Wafer, waf�r n, llethen; afrlladen, ar-laden, arhaden: vt, selio a llethennbsp;Watt, watt V, chwyfanu, chwytio, chwy t-drosi, trosglwyddo; hwylio drosoddjnbsp;chwyfiad, chwytaniad, cychwyfannbsp;Wattage, waf taj n, nawfdrosiad, chwyt-gludiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lglwyddwr

Waiter, waf't�r trosglwyddtad; tros-Wag, wag ft, digntwas, ceilweiriwr; ya-gentyn; v, ysgwyd, siglo, honcian

Wage, waj vi, cyugwysLiOj gwneut�ur, �wyn ym miaen: w, cy�og, hur. Tonbsp;wage war, rhytela, gwneutliur rnyiel,nbsp;ll�yddu, Ilueddanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_ngwystlo

Wager, wa'j�r n, cyngwysti; v, cy-Wages, wa jiz np, cytlog, hur Waggery, wag'ur.i, Waggishness, wag-ish.nes n, digritedd, ysmaidodnbsp;Waggish, wag'ish a, digrit, celiweirnsnbsp;Waggle, wag 1 v, gwegian, honcian, ym-siglo, gwaglonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lieert wyn

Waggon, wag'un n, men pedair blwyn, Waggoner, wag'un.�r n, certwynwrnbsp;Wa^ail, wag'tai n, tinsigl y gwys, sigl-din y gwys, sigl ei gwt, brith yr oged;nbsp;chwidrterch, chwidrogennbsp;Wait,waf ft,ditiaeth,peth diarddel. Waifsnbsp;ana strays, plant diarddel a chrwydrolnbsp;Wail, wal v, cwynlan, wylotain, galaru,nbsp;gwylo, cwynofain: n, wylofain, ewyn-fan, ochain, oernad, oergrinbsp;Wailful, wal'f^l a, galarus, cwynfanusnbsp;Wain, wan w, certwyn, men, Chanes�snbsp;wain, y cydser llun y liong, y saithnbsp;seren ogleddol, yr arth fwyafnbsp;Wainscot, wan'skut �, parwydwaithnbsp;coed, paredfwrdd: vtj parwydtyrddionbsp;Waist, wast n, gwasg, mein-gorft, canolnbsp;y gwregys. Slenaer-waisted, arch-tainnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I bais

Waistcoat, wast'kot�, gwasgod, gwasg-Wait, wait V, aros, dysgwyl. To wait on, heilio, gwasanaethu; ymweled a. Tonbsp;lie in wait, cynllwyno. Waiting-maid,nbsp;liawforwynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[heilydd; heilyr

Waiter, wa tur n, dysgwyliwr; heilyn, Waits, waits np, cylchgler, nosglerwyrnbsp;Waive, wav vt, rhoi i tyny; cymmerydnbsp;yn esgusoaol

Wake, wak (woke) v, deffroi, defiro, di-huno;gwylio: ft, gwylmabsant, gwyi-nos, gwyiiadwriaeth; ol neu hoewal liong ar ddwfrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^iadwrtw

Wakeful, wak'tiVl a, dihun, effro, gwyl-Wakefulness, wak'^^viJle3 �, dettr�us-rwydd, anhunedd

Wale, wal ft, crychni mewn brethyn� estyll allanol ystlysau liong; daisnbsp;Walk, wok V, cerdded, rhodio, rhodien�,nbsp;tramwy: ft, cerddediad, rhodiad; rhonbsp;fa, llwybr. Walking-stick, don, Ha^'nbsp;flon. Walk-mill, pandy. Kiik-walk,nbsp;cylch Uaethwerthwr mewn trefyu �nbsp;Sheep-walk, pordir detaid. To wanbsp;in, dyfod i mewn. To walk abou ,nbsp;amrodio, amdramwy. Walk in, dewcnbsp;i mewn, ewch 1 mewn


382

-ocr page 407-

�re; late, line, no, m�te; she, zh=az�re; thin, this: j=flzh. WAR

Wall, woi fly mur, gwal, caer, magW)r; pared, parwya; vty gwalio, murio,nbsp;caeru,amgaeru,magwyro. Wali-eyed,nbsp;llygadtrith. Wall-flower, blodau'rnbsp;fagwyr, murflodeuyn. Wild wallflower, llysiau�r llaw. Wall-fruit,nbsp;murffrwyth, flrwyth ar fur. Party-wall, gwahanfur. A surrounding wail,nbsp;amgaer, caered. An outer wall, rhag-fttr. Wall-creeper, mur-grepianyddnbsp;Wallet, wol'ct n, ysgrepan, cwd deubennbsp;Wallop, wol'up viy crychiasu, berwi j euro,nbsp;llacnio, baeddu

Wallow, wol'� V, ymdreiglo, ymdryboli, ymdrybaeddu: �, ymdreiglnbsp;Walnut, wol^nut n, cneuen Ffrengig.

Walnut-tree, collen Ffrengig Walrus, wdrrus, Waltron, wOrtrun n.nbsp;Waltz, woltz n, math o daplas [morfarclinbsp;Wamble, wom'bl vi, chwydunbsp;gt;v^an, won a, gweiw, gwelwlas, glaswyn,nbsp;gwynweiw, llwy�

Wand, wona �, gwialen, meinffon. Magician s wand, hudlath. Mete-wand, mesur, Hath [amrodio; cyfeiliominbsp;Wander, won'd�r v, erwydro, gwibio,nbsp;Wanderer,won'dur.ur 7J, erwydryn, gwib-iad, erwydrai, gwibiwrnbsp;Wanderoo, won'dur.vv n, math o epanbsp;Wane, wan n, traul, trai; adeg, gwendid,nbsp;cil: vi, treio, cilio, lleihau, ymgilionbsp;Wangftee, wang'hi n, math o gorsennbsp;Wanness, won'es n, gwelwedd, gwyn-lesni, gwanliw, giaswyninbsp;Want, wont �, angen, eisieu, eisiw, eis-iwed, eisiwyd, gwail; tlodi: v, bodnbsp;mewn eisieu; bod heb feddu. Wantnbsp;of, di-, an-. Want ot breath, di�ygnbsp;anadl. Want of care, diofaledd, an-ofaledd. I want to see him, yr wyfnbsp;am ei welednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ eisieu o, yn fyr

Wanting, won'ting a, ditiygiol, mewn Wanton, won'tnn a, anilad, nwyfus,nbsp;trythyll, cnawdwyllt, llosgwannns: n,nbsp;anllad-ddyn, anlladferch: vi, nwyt-chwareu, anliadu, masweddnnbsp;Wantonness, wan'tun.es n, anlladrwydd,nbsp;anliadedd, nwyfiant, masweddnbsp;Wantwit, wont wit �, ynfydynnbsp;Wanty, won'ti n, tengl, ucngengl [aiddnbsp;Wapacut, wii'pa.kut n, dyliuan Amenc-\V apentaae, wa'pn.tak �, cwmmwd, can-^Vapiti, wa'pi.ti n, math o garw Ltrefnbsp;War, w6r n, r�ytei; raiiwriaeth; aer,nbsp;cad: V, rnyfela, milwrio. Man-oi-war, cadlong. Man oi war, rhyfelwr.:nbsp;Weapons ot war, cunnelit, artau rhyfel

Warole, wcr'bi v, crycUieisio, pyncio, canu, catbiu

Warbler, w�r'bl�r n, cethlydd Warbling, wor'bling a, crychleisiad.

The warbling ot birds, cathliad adar Ward, word n, cadwraeth, ceidwadaeth,nbsp;gwarchodaeth; un dan geidwadaethnbsp;neunawdd; daifa, carchar; part�ran,nbsp;ardai; gward; rhwyli do neu aliweddtnbsp;V, gwarchadw,gwarchod,gwylied,am�nbsp;ddi�yn. To ward off, troi heibionbsp;Wardage, w�r diij n, tal yr wyltanbsp;Warden, wor'dn n, gwarcheidwadnbsp;Wardenship, w�r'dn.ship n, gwarcheid-wadaeth

W arder, w�r'd�r n, gwarcbod wr, gwyliwr Wardmote, w�rd'm�t n, cymharthlysnbsp;Wardrobe, wOrd'r�b n, gwisgfa, dilladfa,nbsp;diliadgellnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ceidwadaeth

Wardship, word'ship �, gwarchodaeth, Ware, we'r a, gochelgar:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiddo

gwerthadwy. Wares,nwyddan. Earthen-ware, ilestri pridd. Hard ware, nwyddau haiarn. Small wares,nwydd-an mannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ystorfa, nwyddfa

Warehouse, w�r'hffws n, ystordy, Warfare, w�r'f�r n, milwri, milwriaeth,nbsp;rhyfel, cadfelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pryder, pwyli

Wanness, we�r'i.nes n, gochelgarwch; Warlike, w�rT�k a, rhyfelgar, miiwraiddnbsp;Warlock, wor'luk n, swynwr, dewinnbsp;Warm, worm a, twym, twymn, gwresog,nbsp;brwd, cynhes: v, twymo, cynhesu,nbsp;cianaru; gwresogi. Warming-pan,nbsp;padell dwymo, twymynai. To warmnbsp;one�s seif, ymdwymo, ymdwymnonbsp;Warmness, w�rm'nes, Warmth, w�rmthnbsp;n, gwres, gwresogrwy dd, cy nhesrwy dd,nbsp;twymdra, twymedd, twymdernbsp;Warn, worn vt, rhybuddio, rhagrybuddionbsp;Warning, w�r'ning n, rhybudd, rhy-buddiad; gwys

Warp, worp n, ystof, dylif: v, ystofi, dylifo; gwyro, ileddfu; camdroinbsp;Warrant, wor'ant n, gwarant, arwiriantnbsp;gw^s, attafaelwys; awdnrdod j vt,nbsp;gwarantu, arwirio; diiysu, arwaesu,nbsp;ardystio; awdurdodi. Death warrant,nbsp;ysgnfangeu [adwy, cyfiawnadwynbsp;Warrantable, w�r'an.t3,.bl a, gwarant-Warrantee, wor.an.ti' n, achretawrnbsp;Warrantor, wor.an.t�r' n, gwarantyddnbsp;Warranty, wor'an.ti n, gwarantrwydd,nbsp;arwaesat; awdurdod [gyfarnogienbsp;Warren, wor'en it, ewning-gaer; ys-Warrener, woren.ur �, cwnmgwr, ceid-wad ewumg-gaer


383

-ocr page 408-

WAV p^th, fat, ere, met, rna-nne, pin, �rb, on, curve, cut, tw=too, t^k=took;

Warr.or, wor'i.�r �, myieiwr, brytnwr, milwr, aerwr, cadwr, Ji�ydawrnbsp;Wart, w�rt n, dataden, yliyrnbsp;Warty, w�r ti a, datadenog f pvryliognbsp;Wary, w�r'i a, gochelgar, gwagelog,nbsp;Was, woz vi, oeddwn; oeaa j bum, buais;nbsp;bu! pt.�Be

Wash, wosh v, golchi, glanhau: n, golch, golchfa; mignen, corsle; golch-ion. Wash-bali, golchbeien, pelennbsp;oichi. Wasn-beetie,goIchbren, golch-flbn. Wash-bowl.ymolchgawg. Wash-brew, uwd sucan, mwdran, ilymru.nbsp;Wash-house, goichdy, tv goJcbi.nbsp;Wash-pot,crochan golchi. Wash-tub,nbsp;twoa golchi

Washerwoman, wosh'ftr.w^m.an (p washerwomen, wosh'ur.wim.en) inbsp;golcnwraig, golcnuries goxnyddesnbsp;Wasnmg, wosh'mg n, golchiad; ym-olchiad. Washing-place, goichfajnbsp;ymolchfa. Washings, golchion [lydnbsp;Washy, wosh'i a, dytrllyd, liaith, goich-Wasp, wosp n, cacynen. Wasps, cacwn.

cacwn geifr nbsp;nbsp;nbsp;[cecrus, afrywiog

Waspish, wos'pish a, cacynaidd, colynog, W^aspishness, wos'pisli.nes n, anniddig-rwydd, afrywiogrwyddnbsp;Wassail, wos'ei n, math o wirodnbsp;Wast, wost pt. ail berson unigol.�Be.nbsp;Thou wast, oeddit

Waste, wast v, gwastraffu, oferdreulio, atradu, difa; difrodi, anrheithio,nbsp;ysbeiiio; methu, ditanu, nychu: a,nbsp;oler, ditudd, diles^ anghytannedd,nbsp;dittaith, anial, gwyllt, gorest, n,nbsp;gwastraff, colled; difrod, gorest,nbsp;angayfanneddle, dit�eithdir; nychdod,nbsp;darfodedigaeth. Waste-book, dydd-lytr. Waste-land, tir diffrwytb. Tonbsp;lay waste, anrheithio, diffeithionbsp;Wasteful, wast'tWla, gwastraffa3,afrad-us, afradlawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_afra(lione�d

Wastefulness, wast'f'J�rl.nes �, gwastraff, \v�astel, wos tel n, math o fara [afradynnbsp;Wastethrift, wast'thrift �, gwastra�wr,nbsp;Watch, wotsh w, gwylio, gwyiied; gwar-chod; dy�gwyl: n, gwyliadwriaeth jnbsp;oriawr, orlais. Watch-house, gwylranbsp;gwyidy,gwyifan. Watch-tower, gwyi-dwr, gwylta. Watch-word, arwyddair,nbsp;cylrinair, gwylair. Watch and ward,nbsp;gwyliadnosadydd. Night-watch, nosnbsp;wyiiadwriaeth

Watchet, wot's�et a, goleulas, glaswyn VVatc�tul, wotsU'tvVl a, gwyliadwrus,nbsp;an�uuog, e�ro, gotalus

Watcniuiness, wotsn'lWi.iies n, gotai, gwyliadwrusrwydd, dyfalwchnbsp;Watching, wot'shmg n, gwyliadwriaeth,nbsp;gwyiiad [oriadury�d, oriadunvrnbsp;Watchmaker, wotsh'ma.k�r n, orlorydd,nbsp;Watcnman, wotsh'inan gwyliedydd,nbsp;gwyiydd, gwyhwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cyfrinair

Watcnword, wotsh'w�rd n, arwyddair, vV ater, w�'t�r u, d wtr, dwr; aw, gwy: vt,nbsp;dyfrhau, dytru. Water-bearer, dyfr-gludydd. Water-beaten, ton-gurog.nbsp;Water-circled, Water-girded, ynysol.nbsp;Water-closet, ysgothgell. Watercolours, dyfrliwiau. Water-flag, hesg.nbsp;Water-hoods, llifeiriant dyfroedd.nbsp;Water-fox, Ilynbysg. Water-fowl,nbsp;Water-bird,aderyn y dwr, dwtraderyn.nbsp;Water-gruel, grual dwr, cawi awr.nbsp;Water-hen, corsiar, dyfrlar, cotiar.nbsp;Water-liiy, y fagwyr wen, lilir dwr.nbsp;Water-mark, tertyn gorlianw, llifnod.nbsp;Water-miil, meiin ddwr. Water-mint, mintys gwylltion. Water-pot,nbsp;dwfr-iestr. Water-proof, dyfrbrawf.nbsp;Water-rat, ilygoaen y owrr. Water-spider, carw�r dwr. Water-spout,nbsp;pistyil, dyfrbistyll; toriad cwmwl,nbsp;Water-wagtail, sigi ei gwt. Watering-place, dytrfan, ymarochle. Highnbsp;water-mark, ertrai. His teeth waters,nbsp;His moutn waters, mae cnwant arno,nbsp;mae blys amo

Watercourse, w�'t�r.k��rs n, dyfrllc, ayfr�bsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_hen, berw�r awfr

Watercress, w�'t�r.kres n, barf y gwr Waterfall, w�'tur.f�i n, rhaiadr, ayfr-d�isgynta

Wateriness, wd'tur.i.nes, Waterishness, w�'tur.ish.nes n, dyfrllydrwydanbsp;Waterish, w� tur.ish a, �ytrilyd, dyfrolnbsp;Waterless, w�'t�r.ies a, �iddwfrnbsp;Waterman, w�'t�r.mau �, porthwys,nbsp;cychwr, baawr

Waterwork, w�'tur.wurk n, dyfrwaith Watery, w�'tur.i a, dyfrllyd, ayfrolnbsp;Wattle, wotl vty ciwydo, nlethuj w, tag*nbsp;eil ceiliog; clwyd, pletniau gwi^nbsp;Waul, w�l vif mewian, cathdericanbsp;Wave, wav v, chwyfio, codi yn dbnau,nbsp;bwhwman, cychwyfan, cyhwtan: �bnbsp;ton, toniar, gwaneg. Wave-ofleringinbsp;o�rwm cyhwfannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Waver, wa'v�r vi, bwhwman, chwyW^i

honcian,anwadalu,petruso,gwamnia'lu

Wavering, w� var.mg n, anwadal, aDquot; setydiog, anwastad, gwammainbsp;Wavy, wa vi a, t�nog, tbnoi


-ocr page 409-

Ore; late, l�ne, no, mute; she, 2h=z azure; thin, this; ]-=5:dzh. WEF

\Vax, waKa (l�oice�; n, ewyr: v, cwyro; myned, tyiu, cynnycidu. Wax-candie,nbsp;canwyii ^wyr. Cake ot wax, ewyren.nbsp;To wax bold, myned yn hyt, hylhau.nbsp;To wax cold, oeri. To wax faint,nbsp;diffygio. To wax rich, ymgyloethogi.nbsp;To wax old, iieneiddio, myned yn den.nbsp;Wax-modelling, cwyr-ddelwad. Wax-myrtle, cwyrwyddennbsp;Waxen, wak'sn a, o gwyr: pp.�Waxnbsp;Waxlight, wak�'l�t n, canwyii gwyrnbsp;W'axwork, waks'wurk w, cwyrwaith,nbsp;delwau mewn cwyrnbsp;Waxy, wak'si a, cwyraidd, ewyroinbsp;Way, wii n, ffordd, liorddwydcl, Uwybr;nbsp;modd;arfer. A great way o�) Mrbell.nbsp;By the way, ar y ffordd. In the way,nbsp;ynyflbrdd. Out ot the way, diarffordunbsp;Wayfarer, wa l�r.iir n, teithiwr [ioinbsp;\Vaytaring, wa'te�r.ing a, fforddol, teith-Waylay, wa.la' (^pt amp; pp waylaid, wa-iaaj vt, cynilwyn, cyallwynonbsp;Wayless, wales a, difiordd, dilwybrnbsp;W'^ayward, wa'wurd a, cynclyn, ystyfnig,nbsp;gwrthnysignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_rwyda

Waywardness, wa'w�rd.nes n, cyndyn-Wayworn, wa'wo�rn a, biinedig, biin We, wi^H, ni, nyni. We also, ninnaunbsp;Weak, wik a, gwan, egwan, dirym, iiesg.nbsp;eidail. Weak-hearted, digaion, di-ysbryd, gwangaion. Weak-minded,nbsp;anghall, ffoi, ansynwyrol, gwirion,nbsp;To grow weak, gwanhau Lllesgaunbsp;Weaken, wi'kn v, gwanhau, gwanychu,'nbsp;Weakhng, wik'iing w, un gwan, gwanwrnbsp;Weakness, wik'nes ?i, gwendid, llesgeddnbsp;Weal, wii n, llwydd, ilwyddiant, lies,nbsp;tfyniant, bndd. The pubhc weal, liesnbsp;y wiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[andred, tir gwylit

Weald, wild �, coed, coedwig, anialdir, Wealth, welth n, cyfoeth, golud, da,nbsp;meddiannaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(.rwydd

Wealthiness, werthimes n, eyfoethog-^Vealthy, welThi a, cyfoethog, goludog, \V'ean, win vt, diddyfnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[celnog

VV^eaned, wind a, diddw;pi Weanling, win'iing n, diddyfn^inbsp;Weapon, wep'n n, art, ertyn, offerynnbsp;Weaponless, wep'ndes a, diarf, anarfognbsp;W'ear, we�r (wore, worn) v, treulio, difa,nbsp;ditrodi; gwisgo: �, traul; gwisgadnbsp;Wear, Weir, Wier, wi�r n, gored, cored,nbsp;argae, pynfarch:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;goredu. Wear-

net, baliaweg, ballegrwydd [Uyterth Weariness, wiVi.nes n, blinder, iludded.nbsp;Wearing, we'r'ing n, gwisgiad; treuiiadnbsp;gt;\'earing, wi�r'ing �, gorecUad ^ymaithnbsp;25

Wearisa, wi'r'isn a, corsog, sigienog, dytriiyd; ditias

Wearisome, wi�r'i.sum a,blinderuSjUudd-edoi, biin, llyterthus, liyfertnoi Weary, wiT'i a, ditfygioi, iiuddedig, biin,nbsp;biinedig, biinderog, llesg: vt, blino,nbsp;liuddedu, peri blinder. To grow wearynbsp;of, blino ar [gwynt, gwyntgornnbsp;Weasand, wi'zand n, breuant, corn ynbsp;Weasel, wi'zl n, gwenci, bronwen, llot-lenan. White weasel, cariwmnbsp;Weather, weTH'ur n, tywydd, bin: vt,nbsp;dal yn wyneb tywydd; �wylio heibionbsp;i. Weather-beaten, hin-guredig.nbsp;Weather-bound, hin-rwym, tywydd-rwym, yn gaeth gan y tywydd.nbsp;Weather-bow, y r ochr nesat i�r tywyddnbsp;neu�r gwynt. Weather-cock, ceiiiognbsp;gwynt; Sion bob ochr. Weather-gauge, hinfynegydd; mantais gwyntnbsp;Weatherglass, wexH'ur.glas �, hin-ddangosydd, hinwydr, awyrbwysainbsp;Weave, wiv (wove, woven) v, gwau,gwiJunbsp;Weaver, wi'viir n, gweydd, gweuydd;nbsp;pysgodyn o�r enw

Web, web n, gwe. Web-footed, troed-weog, cytandroed. The end ot a web, cynwe

Webster, web'stur n, gw�ydd, gweuydd Wed, wed v, priodi; ymbriodinbsp;Wedtiing, wed�ing n, priodas; neithiornbsp;Wedge, wej n, cyn, coipes, gamg: vt,nbsp;cynio, gwrthgynio, geingionbsp;Wedlock, wed'lok n, priouasnbsp;W^ednesday, wenz'da n, dydd Mercher,nbsp;Ash-Wednesday, dydd Mercher Lludwnbsp;Wee, wi a, bach, by chan, pitwnbsp;Weed, wid n, enwynyn; � galarwisgnbsp;gweddw, gwisg gweddwdod: vt,nbsp;chwynu, chwynogli. Weeding-hook,nbsp;Weedy, wi'di a, chwynog [chwynoglnbsp;Week, wik n, wythnos. Week-day, dyddnbsp;gwaith, diwrnod gwaith. Rogationnbsp;week, wythnos y gwedd'iau, Tnisnbsp;day week, wythnos i heddywnbsp;Weekly, wik'li a, wythnosol: ad, ynnbsp;wythnosol, bob wythnos [bysgotanbsp;Weel, wil �, llyn tro, trobwll; cawelinbsp;Ween, win vi, tybied, meddylied, dy-chymmygunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llefain, arwylo

Weep, wip fwept) v, wyio, wylotain, Weerisb, wirish a.�Wearishnbsp;Weet, wit vi, gwybodnbsp;Weevil, wi�vi n, gwyfyn yr yd, meUgynnbsp;Weft, weft n, an we, arwe; eiddo di-berchen, peth diarddei (cymhietbiadnbsp;Weftage, weftaj n, pletn, gwead, arwe,

3b5


-ocr page 410-

WHE path, fat, �re, met, ma-rine, pin, �rb, on, c�rve, cut, tw'stoo, tvVk=tookt

WeighjWapwyso; ystyried; barnu. To weigh anchor, dadangori, codi angor.nbsp;To weigh down, gorbwyso, gorthrymunbsp;Weigh, Wey, wa �, 40 pwyselnbsp;Weigher, wa'iir �, pwyswr, pwysyddnbsp;Weight, wat w, pwys, pwysigrwyddnbsp;Weightiness, wa'ti.nes n, pwysigrwyddnbsp;Weightless, watTes a, dibwys, ysgatanbsp;Weighty, wa'ti a, pwysfawr, pwysig,nbsp;trwm; sylweddlawn, prysurnbsp;Weir, wi�r n amp; Wearnbsp;Weird, wi�rd cr, swynol; daroganol; an-naiarol: w, swyngyfaredd; tyngedfen,nbsp;Weism, wi'izm nyn�aeth [tyngednbsp;Welcome, wel'kum n, croesaw, hawdd-ammawr, artoll: a, arfollog, croesaw-edig: vt, croesawu, arfoili, hawdd-ammori

Weid, weid n, planigyn i liwio melyn:

vt, asio, iasa. Of welding heat, gwynias Welfare, weiT�r n, iiwydd, ilwyadiant,nbsp;ffyniant, dedwyddwch, lies, ilesiant;nbsp;hawddtyd, iechyd

Welkin, wel'kin n, wybren, ffurfafen, wybr. Welkin eyes, liygaid gleisionnbsp;Well, wel (better, best) a, da, iach;nbsp;liwyddiannus; deawydd: ad, yn dda,nbsp;yn iawn, yn addas; �, dal well n,nbsp;fiynnon, flynnoneil, pydew. Well-advised, call, synwyrol. Well-being,nbsp;llwydd, lies, ffyniant. Well-bred,nbsp;moesog; boneddigaidd, moeswych.nbsp;Weli-a-day, och I och fi! ow I Wellnbsp;pleased, liwyrfoddJawn. Weli-pleas-ing to, cymmeradwy gan, boddlongar.nbsp;Well-spent, iawndreuliedig. Wellnbsp;done, dal da iawnl Well nigh, ynnbsp;agos, o fewn ychydig, braidd, bron.nbsp;A little well, �ynnonig. As well as,nbsp;cystal a. Very well, digon da; o�rnbsp;goreanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nonell

Weilspnng, wel'spring n, ffynnon, fFyn-Weilwisher, wei.wish'urn, ewyllysiwr da Welsh, welsh a, Cymreig; Cymraeg:nbsp;n, Cymraeg, laith Gymreig; y Cymry.nbsp;Welsh tongue, Cymraeg, iaith ynbsp;Cymry, iaith Cymru. Belonging tonbsp;Wales, Cymroaidd. One skilled innbsp;Welsh, Cymreigiwr, Cymreigydd.nbsp;To translate into Welsh, Cymreigionbsp;Welshified, wershi.tid o, Cymreigmdd,nbsp;Cymreigiol

Welshman, welsh'man (p Welshmen, weish'men) a, Cymro. Ancient Welsh-men, hen Gymry, Brythoniaidnbsp;Welshwoman, welsh'wJvm.an (/�^Welsh-women, weish'wim.en) n, Cymriies

Welt, welt n, gwaid, gwaidas; eirionyn, amaerwy, aerwy, ymyl, ymylwe: vt,nbsp;gwaldu, gwaldasu, gwaltysu; ymyiunbsp;Welter, welTur vi, ymdroi, ymdrybaeddunbsp;Wem, wem n, brycheuyn, mannbsp;Wen, wen n, crangen, llyngranc, oddfynnbsp;Wench, wensh n, llances, heriodes,nbsp;hocrell: vt, mercheta, puteinianbsp;Wencher, wen'sh�r n, merchetwr, put-Wend, wend vi, myned, cerdded [einiwrnbsp;Wenny, wen'i a, crangenog, oddtognbsp;Went, went (hen amser gorphenol Wend)nbsp;Wept,weptplt;amp;p/).-Weep [aeth;?^.-Gonbsp;Were, w�r vi.�Be.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;If he were, pe

byddai. He was, bu, oedd [Be Wert, w�rt vi, ail berson modd ammodolnbsp;West, west n, gorllewin, machlud haul:nbsp;a, gorilewinol: ad, tua�r gorllewin.nbsp;South-west, deheu-orllewinnbsp;Westerly, wes'tur.li, Western, wes'turn,nbsp;Westward, west'wurd a, gorilewinolnbsp;Westward, west'wurd, Westwardly,nbsp;west'wurd.li ad, tua�r gorllewin, i�rnbsp;gorllewin

Wet, wet n, gwlyb, gwlybwr, gwlyban-iaeth: a, gwlyb, gwlybyrog, gwlyb-orllyd, llaith: vt, gwlychu, gwlybn, gwlybhau. Wet nurse, mammaethnbsp;wlybnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[myharan

Wether, wexH'�r n, mollt, llwdn dafad, W etuess, wet'nes n, gwlybaniaeth,llaeth-Wetshod, wet'shod a, troedwlyb 1 dernbsp;Wettish, wet'ish a, gwlybaidd, gwlybyr-aidd, lied wlyb

Wezand, wi'zand n, breuant, com y Whale, whal n, mortil, morannbsp;Whalebone, whiil'bon n, asgwrn morfilnbsp;W'harf, whorf n, porthfa, lionglwythfanbsp;Wharfage, wh�r'f aj n, t4l am lanfanbsp;Wharfinger, whor'fin.jur n, golygyddnbsp;neu geidwad porthtanbsp;What, whot pn, yr hyn; pa beth, beth:nbsp;a, pa; ad, o ran, rhwng. I will donbsp;what [that whichJ I can, gwnat yrnbsp;hyn a allwyf, gwnaf a allaf

Whatever, whot.ev'ur, Whatsoever,whot-

so.ev'iir pn, pa bynag, pa beth bynag. Whatever he may do, gwneled anbsp;wnelo, beth bynag a wnelonbsp;Wheal, whil n, chwysigen, crugdarddnbsp;Wheat, whit n, gwenith. Cow-whea^nbsp;gliniogai, biwlyth. A grain ot wheat,nbsp;gwenitfaen, gronyn gwenithnbsp;Wheatear, whit'i�r n, y gynflbn wennbsp;Wheaten, wbi'tn a, o wenith. Wheatennbsp;bread, bara cannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^llitbio

Wheedle, whi'dl vt, denu, hudo, twyuo, 386


-ocr page 411-

�re; late, line, no, in�te; she, zh=2 az�re; thin, this; }=dzh. WHI

Whey, wHii n, maidd, meiddlyn, chwig Wheyey, whai, Wheyish, wna'ish a,nbsp;meiddlyd

Which, whitsh pn, pa un, p�un, pa rai; yr hyn, yr hwn, y rhai: a, pa. Whichnbsp;of them? p�un [pa rai j 0 honynt?nbsp;Which is which, p�un y w p�un.�Whonbsp;Whichever, whitsh.ev'ur, Whichsoever,nbsp;whitsh.s�.ev'�r pn, pa un bynagnbsp;Whiff, whif n, chwiff, pwff, chwytli,nbsp;chwa; vt, chwiffio, pwffio, chwythanbsp;Whiffle, wnif'1 n, chwibanogl: vt, chwib-an; gwasgaru a chwythiadnbsp;Whififler, whiriurwjchwibanwr; anwad-alwr, anwadalynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anwastad

Whiffling, whif'ling n. anwadalwch: o, Whig, whig n, maidd glas, surfaidd,nbsp;chwigyn; gwladwriaethwr a'i duedd-iad tua gweriniaeth, Chwig, Wignbsp;Whiggish, whig'ish a,tebyg I�r Wigiaidnbsp;Whiggism, whig'izra n, Wigiaethnbsp;While, wh�l n, ennyd, cncyd, talm,amBer;nbsp;V, segura, llercio, gwastraffu amser,nbsp;A good while since, er ys meityn. Anbsp;little while, ennyd, A long while,nbsp;amser hir, amser maith. It is worthnbsp;while, fe ddl am ei wneuthurnbsp;While, wh�l,Whilst, whilst ad, cyhjd, tranbsp;Whilom, wh�'lum ad, gynt, cyn hyn,nbsp;yn yr amser a aeth heibio; unwaithnbsp;Whim, whim n, mympwy, rhosp, hynt,nbsp;hep-hynt, chwidrdro; sugnbeiriantnbsp;Whimbrel, whim'brei n, coeg gyifinhirnbsp;Whimper, whim'p�r vi, gerain, golefainnbsp;Whimsical, whim'zi.kal a, ysmala, mym-pwyol, hyntiog, chwidrnbsp;Whimsy, whim'zi n, mympwy, coegdybnbsp;Whimwham, whim wham n, coegbeth,nbsp;tegan, ffril, peth gwaelnbsp;Whin, whin n, eithin, eithinen (^cwynonbsp;Whine, whin vi, cwynleisio, truanieisio,nbsp;Whinny, whin'i vi, gweryru, gwilrin: a,nbsp;eithinog, Hawn eithinnbsp;Whinyard, whin'yurd n, cledd3rfnbsp;Whip, whip n, chwip, ffrewyll, fflangell:nbsp;v, chwipio, ffrewyllu, fflangellu; crwn-wnio, crwnhemio, crwnblethu; cipio,nbsp;brysio. Whip-cord, chwipgort. Whip-hand, Haw nchat, mantais. Whip,nbsp;lash, carai chwip, chwipai. Whip-staff, braich y Hyw. Whipping-post,nbsp;chwipbost, chwipbawlnbsp;Whipper, whip'ur n, chwipiwr, fflangell-wr. Whipper-in, ishenwrnbsp;Whipster, whip'stur n, hocedwr; hud-ieidr �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[droi, chwyrndrystio

Whir, whffr, Whirry, whur'i v, chwyrn-

Wheel, whil n, olwyn, r�od; troeii; sideil: v, chwildroi, treiglo, cladonbsp;mewn berfa olwyn. Wheel-work,nbsp;troellwa�th, rhodwaith. Spinning-wheel, rhod nyddu. A little wheel,nbsp;oiwynig, troellan [^og, berfa drolnbsp;W�heelbarrow, whil'bar.o w, berfa olwyn-Wheeied, whild a, olwynog, troeliog, agnbsp;iddo oiwynion nea droeliau. Four-wheeled carriage, cerbyd pedrolwynnbsp;Wheeler, whi'lur, Wheelwright, whilVitnbsp;w, saer oiwynion, olwynwr, rhodwrnbsp;Wheeze, whiz vi, cegwichio, gwichnbsp;anadlu, cegleisio

Whelk, whelk n, crwnc; crugdardd Whelm, whelm vt, gorchuddio, dym-chwelyd [torllwyth o genawonnbsp;Whelp, whelp n, cenaw, cenan: vi, bwrwnbsp;When, when ad, pan, pa brydnbsp;Whence, whens ad, o ba le, o ba nnnbsp;Whenever, when.ev'ur, Whensoever,nbsp;when.s�.ev^�r ad, pa bryd bynagnbsp;Where, whe�r ad, ym mha le, ym mhanbsp;fan; yn y lie, yn y fan; pa le, pa fan.nbsp;Anywhere, yn rhyw fan, yn rhyw le.nbsp;Everywhere, pob man, Nowhere, nidnbsp;mewn un lie, nid mewn un mannbsp;Whereabouts^ whe�r.Abu^ts' ad, yngnbsp;Whereas, wn�r.az' c, gan [nghylch pa lenbsp;Whereat, whe�r .at' ad, wrth yr hynnbsp;Whereby, wh�r.b�' ad, trwy yr hyn;nbsp;trwy ba beth

Wherefore, wh�Vf�V ad, pa ham, am ba beth, i ba beth, o herwydd pa hamnbsp;Wherein, wh�r.in' ad, yn yr hyn, yn yrnbsp;hwn, ym mha beth

Whereinto, whe'r.in.tw' ad, i�r hyn, i�r hwnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L ^7111 0 ba beth

Whereof, wh�r.of' ad, o�r hyn, am yr Whereon, whe�r.on', Whereupon, wh�r-up.on' ad, ar yr hyn, ar hyny; ar banbsp;beth

Wlieresoever, wh�r.sS.ev'ur, Wherever, whe�r.�v'ur ad, pa le bynag, ym mhanbsp;le oynagnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( un.tw ad, i ba le

quot;Whereto, wh�r.tiV', Whereunto, whe�r-Wherewith, wh�r.with', Wherewithal, whe�r. wiTH.oi' ad, a�r hyn, a pha beth,nbsp;trwy ba beth

Wherret, wher'et n, bonclus^ cernod;

vt, bonclustio, cernodio fporthfad Wherry, wher'i n, cychfad, ceubal,nbsp;W'het, whet vt, hogi, minio, awchn, awch-lymu: n, hog, hogiadnbsp;Whether, wheXH'iirpn, paun: c, ai, panbsp;un ai, pa un bynag [hogi, llymedrasnbsp;Whetstone, whet'stiin n, hogfaen, maen

-ocr page 412-

WIC path fat, ere, met, mft-rine, pin, �rb, on, curve, ent, t\V=too, t^^ksstook,

Whin, wiiurl�, chwit,cbwart, chwertan, chw^rn, chwyldro, chwildro, chwiw,nbsp;chwip; v, chwymellu, chwjrndroi,nbsp;chwyldroi

Whirlbone, wh�rl'b�n w, padell y glia Whirligig, wh�r'ii.gig n, chw;pneUnbsp;Whirlpool, wh�rl'pwl n, pwll tro, tro-bwll, llyn tro, llynclyn, sugnbwll [ wyntnbsp;Whirlwind, wh�rl'wind �, trowynt, cor-Whisk, whisk n, tusw, ysgtibell; crych-naid: v, tusio, ysgubo; crychneidionbsp;Whisky, whis'ki �, perwirod, pwtwnnbsp;Whisper, whis'p�r n, sygan, husting,nbsp;sibrwd, sis i v, sisial, syganu, gosonio,nbsp;sibrwd, husting

W hist, whist n, math o chwareu cardiau:

ust 1 taw! ystaw! dystaw I Whistle, whis'l �, chwib, chwiban;nbsp;chwibanogi, chwythell: �, chwibanu.nbsp;Apt to whistle, chwibanllydnbsp;Whit, whit n, tip, tipyn, gronyn, myra-White, whi't a, ^yn, can, chnaid; pur:nbsp;gwynu, cknu. White bear, arth ynbsp;gogledd. White swelling, manwyn.nbsp;White thorn, draenen wen. W^hitenbsp;wine, gwin gwyn. White of an egg,nbsp;gwyn wy. Milk-white, Snow-white,nbsp;llaethwyn, purwyn

Whitebait, wh�t'bat�, math oysgadenyn Whiten, whi'tn �, gwynu, cknunbsp;Whiteness, wh�t'nes n, gwynder, can,nbsp;gwyndra, gwyni, gwyndebnbsp;Whites, wh�ts wp, gwynllifnbsp;Whitewash, wh�t'wosh gwyngalch,nbsp;calchlyn: vt, gwyngalchu, gwynolchinbsp;Whither, whiTH'ur ad, i ba le, i ba tannbsp;Whit�isrsoever, whiTH.hr.so.ev'ur ad, inbsp;ba le bynag

Whiting, wh�'ting n, gwyniad, gwynied-yn, morwyniad; math o fwn gwyn Whitish, wh�'tish a, gwynaidd, lied wynnbsp;Whitlo, whit'l� n, ewinor, bystwunbsp;Whitster, whit'stdr �, cknwr, gwynwrnbsp;Whitsunday, whit.sun'dk n, Snlgwynnbsp;Whitsuntide, whit'sn.t�d n, gwyl y Sul-gwyn, wythnos y Sulgwynnbsp;Whittle, whit'1 n, mantell fagu; cyllell-an: vt, rhoi mewn mantell, manteliu ;nbsp;toriachyllell,cyllellu[ellu,chwyrnoglinbsp;Whizz, whiz vi, sio, chwyrnu. chwym-Whizz, whiz, Whizzing, whizung w, si,nbsp;su, s�ad, chwiban, chwibaniadnbsp;Who, tiw pn, yr hwn, yr hon, y neb, ynbsp;sawi, y rhai; pwy, Defnyddir whonbsp;am bersonau, which am bethau, a thatnbsp;yn lie y naili a�r ilall: He who [that Jnbsp;doeth this, y neb a wuelo hyiu The

book wtiich I that] X bought, y liyfr a brynais, Mae that I�w ddewis ynnbsp;yr ymadroddion tel y canlyn: Whonbsp;that understands the matter, wouldnbsp;say so? pwy ag sydd [ao efe]nbsp;yn deall y pwnc, a ddywedai felly?nbsp;Which that you have seen do younbsp;prefer ? pa un sydd well geuyeh o�rnbsp;rhai a welsoch? The last that arrived, yr olaf a ddaeth. The samenbsp;story that he heard, yr un chwedl agnbsp;a glywodd efe. The boy and thenbsp;articles that you sent for, y bachgennbsp;a�r pethau yr anfonasoch am danynt.nbsp;It was 1 that did it, myh a�i gwnaethnbsp;Whoever, hw�.ev'ur pn, pwy bynagnbsp;Whole, hoi a, cwbl, cytan, cyfangwbl,nbsp;hollol, holl, oil; iach, holliach: n,nbsp;swm, crynswth, crynswdd, cytan,cwbl.nbsp;To make whole, iachau, gwneuthnr ynnbsp;iach; cyfanu. Whole-blood, gwaed-lawnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ rwydd

Wholeness, h�l'nes oyfander; lachus-Wholesale, hbi'sal �, cytan worth: a, cyfanwerthol, ar gytanwerth. Wholesale dealer, eyfanwerthwr [iachusolnbsp;Wholesome, hol'sum o, iach, iachus,nbsp;Wholesomeness, hol'sum.nes �, iachns-rwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[llwyr, achlka

Wholly, ho�li ad, yn hollol, yn gwbl, yn Whom, hwm p�, yr hwn, yr hon; pwy?nbsp;Whomsoever, hwm.so.ev'ur p�, pwynbsp;bynag

Whoop, h^p n, bloedd, gryd, gwaedd:

Vy bloeddio, banlietain, grydio [einio Whore, h��r n. putain, puten: v, put-W boredom, h� r'dum n, puteindranbsp;Whoremaster, h�Vmas.t�r, Whoremwi-ger, h��r'mung.g�r n, puteiniwrnbsp;Whoreson, h��r'sun n, bastardd, plentynnbsp;gordderch: a, bastarddolnbsp;Whorish, hsVish a, puteinig, puteiniolnbsp;Whortle^rries, hor'tl.ber.iz, Whorts,nbsp;horts, Whurts, h�rts np, llusi duonnbsp;bachnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[yr hwn, yr hon, y rhai

Whose, h^z pn, eiddopwy? pwy biau? Whosoever, hiV.s�.ev��r pn, pwy byn^nbsp;Why, wh� ad, pa ham? pam? am banbsp;achos ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;['W'yll lusem

Wick, wik 7�, pabwyr, pabwyryn can-Wicked, wik'ed a, drwg, drygionus, dir-iaid, aufad, annuwiol, ysgeler ^ Wickedness, wik'ed.nes n, drygiom, an-tadrwydd, annuwioldeb, direidi ^nbsp;Wicker, wik'ur n, merhelygen;

eiho. Wicker-work, gwialenwaith. a

wicker basket, basged o terhelyg 388


-ocr page 413-

�re; lat�, l�ne, n'd, m�te; she, zh=2 ^z�re; thin, thU; }=dzh. WIN

Wicket, wik'et �, gorddrws, gorddor W'ide, w�d a, ilydan, eang, helaethjnbsp;rhwth. As wide, Jleted, Wider,nbsp;iled, lietac�. Widest, Iletafnbsp;Wide, w�d, Widely, w�d'ii ady yn eang,nbsp;ym mhell, ar led

Widen, w�'dn v, lle�u, eangn, helaethu Wideness, w�d'nes n, lied, Ilydander,nbsp;Ilydanedd; helaethrwydd, eangdernbsp;W idgeon, wij'un n, chwiwellnbsp;W'idow, wid'� n, gweddw,gwraig weddw:

a, gweddw, nnig, dibriod Widower, wid'�.�r n, gwr gweddwnbsp;W'idowhood, wid'�.h^d gweddwdodnbsp;Width, width n, lied, liydander^ eangder. Of equal width, cyfled. Tonbsp;make of equal width, cyfledunbsp;W'ield, wild vt^ llywio, rheoii; trinnbsp;^V'ieidy, wil'di a, llywiadwy; trinadwynbsp;Wife, w�f (p wives, w�vz) n, gwraig,nbsp;gwraig brilt;^, phod. To take a wife,nbsp;gwreica, priodi, cymmeryd gwraignbsp;W�ifeiess, w�t'ies a, diwraignbsp;Wifely, w�f'li o, gwreigaidd, gwreigiolnbsp;W�g, wig n, gwailtgapan [buan, cylymnbsp;W�ight, wit n, person; dyn, dynyn: a,nbsp;W'igwam, wig'wam n, bwthyn, bwthynnbsp;Indiaidd

Wild, wild a, gwyllt, bwyst, anwar, annof; anialog, anial, di�aith, an-mwyil: n, anial, anialfan, di�eithdir.nbsp;Wild beast, gwylitfii, bwystfil. Wildfire, tan gwyllt, gwylltdan. Wildfowl, aderyn gwyllt, gwylltedn. Wild-honey, m�l gwen3m gwylitionnbsp;Wilder, wil'dhr rt, dyrysu, annhrefnunbsp;llder, wiTdur a, gwylltach: cd.�Wildnbsp;W'llderness, wil'dur.nes �, diffaetnwch,nbsp;diflaeth, anialwch, anial, anialfa [surnbsp;W ilding, wlTding �, math o wyilt afalnbsp;Wildly, wiid'li ad, yn wyilt, yn atreoius.

To look wildly, hylldremio^

Wildness, w�id'nes n, gwylltineb; gor-phwyli nbsp;nbsp;nbsp;Least

W�e, w�l, n, dichell, ystranc, ystryw, W�ilful, wWivVl a, gwirfoddol, bwriadol;

anhydyn, ystylnig, cyndyn [tytnig Wilfully, wiif��ri.i ad, o wirfodd; yn ys-Wilfulness, wil't^knes n, ystyfnigrwyddnbsp;Wiliuess, wi'li.nea n, arystryw, eyfrwys-dra, ffelder

W ilt, wilk �, cragenbysg or enw \V ill, wil n, ewyllys, gwyilys; ysgrif neunbsp;lythyr cymmyu; v{pCwould), aewis,nbsp;mynu; ewyllysio. Against one�s will,nbsp;o�i anfodd. Come wnat will, deued anbsp;ddelo. X will go, mi a at, mynat lyned.

X shall go, at, cat fynea. Thou wilt go, ti ei, myni tyned. Thou shalt go,nbsp;cei fyned, riiaid i ti fyned, mynaf i tinbsp;fyned. He will go, te a, myu tyneinbsp;He shall go, caift tyned, rhaid iddonbsp;tyned, mynat iddo tyned. We will go,nbsp;ni a awn, mynwn fyned. We shall go,nbsp;awn, cawn lyned. Yonwillgo, ewch,nbsp;mynwch f^ned. You shall go, cewchnbsp;tyned, rhaid i chwi fyned, mynJif i chwinbsp;f^ed. They will go, ant, mynantnbsp;fyned. They shall go, cant fyned,nbsp;rhaid iddynt fyned, mynat iddyntnbsp;fyned. WilUgo? aewyllysiaffyned?nbsp;a ydych yn meddwl yr ^ ? Shall Inbsp;go? a gaf fi fyned? a adewch i minbsp;fyned? Wilt thou go? a ei di? anbsp;fyni di fyned ? Shalt thou go ? a einbsp;di? a tydd i ti tyned? a twriedi dinbsp;fyned? ageidifyned? Willne go?nbsp;a aiff ef� ? a tydd iddo tyned ? a ydychnbsp;yn meddwl yr a efe ? a ydyw ef ynnbsp;foddlawn i fyned? Shall he go? anbsp;gaiff efe fyned ? a aaewch chwi iddonbsp;fyned? Will we go? a ydych ynnbsp;meddwl yr awn? Shall we go? anbsp;gawn ni fyned ? a adewch chwi i ninbsp;fyned ? Will you go ? a ewch chwi ?nbsp;Shall you go ? a ewch chwi ? a tydd inbsp;chv i fyned ? a fwriedwen enwi tyned ?nbsp;a gewch chwi fyned ? Wiiltheygo?nbsp;a ant hwy ? a tydd iddynt fyned ? anbsp;ydych yn meddwl yr ant ? a ydynt ynnbsp;foHdlawn i tyned? Shall they go?nbsp;a gant hwy tyned? a adewch chwinbsp;id lynt fyned?

Willing, wiring a, ewyliysgar, gwyllys-gar, ewyllysiol, boddionoi, boddlawn, pared: n, ewyllysiad, gwyiiysiad. Tonbsp;oe willing, ewyllysio, bod yn toddiawnnbsp;Willingness, wil'ing.nes w, ewyllysgar-wch, parodrwyddnbsp;Willock, wil'uk n, moredn o�r enwnbsp;Willow, wil'o 71, helygen, pren helyg.nbsp;Willow-grove, helyglwyn,liwyn helyg.nbsp;Sweet willow, helyg Mair, gwyrdd-ling. Water-willow, merheiygennbsp;WillowyjWil'o.i a, helygaidd, Hawn helygnbsp;Wimble, wim'bl 7i^ ewUen, trwyddew,nbsp;tylliadur; a, chwim, sionc, heinlt, buannbsp;Wimbrel, wim'brel n, aderyn o�r enwnbsp;Wimple, wim'pi�, gwemplnbsp;VVin, win (pt iepp won) v, ennill,ynnill:nbsp;elwa, maelio. Xo win the day, ennillnbsp;y dydd, cario�r dydd, trechunbsp;Wince, wins vi, gwmgo, tatlu, tindaflunbsp;Winch, winsh �, braich droi, dyrwynainbsp;389


-ocr page 414-

WIT path, fat, �re, met, ma-rinc, pin, 5rb, on, curve, ent, t^=too, t^k=rtook;

Wind, wind n, gwynt, awel, awelan. chwa, chwyth, anadl, anal. Wind-bound, caeth gan j gwynt. Wind-egg,nbsp;wygwag, wy clwc. Wind-fall, gwynt-gwymp; hap dda. Wind-flower, llys-lau�r gwynt. Wind-gun, awyrddryll.nbsp;Wind-thrush, coch yr aden, aderynnbsp;yr eira. Long-winded, hir ei anadl.nbsp;Short-winded, byr ei anadl. Crossnbsp;wind, croeswynt, asgellwynt. Trade-wind, tymmoi-wynt. The cardinalnbsp;winds, y prif wyntoedd. To takenbsp;wind, myned ar led. North wind,nbsp;gogleddwynt. South wind, deheuwyntnbsp;Wind, wind (wound) vt, dyrwyn, troi,nbsp;amddyrwyn. To wind ofl, dad-ddy-rwyn. To wind up, dwyn i bennbsp;Winder, w�n'd�r n. dyrwynwr; dyrwynainbsp;Winders, w�n'd�rz �, grisiau tronbsp;Windfall, wind'f�l n, gwynt-gwymp;

ffawd dda nbsp;nbsp;nbsp;[y gwynt

Windhover, wind'hov.ur �, curyll, cuJyll Windiness, win'di.nes w, gwyntogrwyddnbsp;Windlass, windTas n, dyrwynlath, dy-Windle, win'dl cengliadur [_rwynainbsp;Windless, wind'les a, tawelnbsp;Windmill, wind'mil �, melin wyntnbsp;Window, win'do n, ffenestr, alchesnbsp;Windpipe, wind'p�p �, breuant, corn ynbsp;gwynt, com y geg, corn y gwddfnbsp;Windward, wind'wurd a amp; ad, tua�rnbsp;gwynt, at y gwynt [chwythignbsp;Windy, win'di a, gwyntog, chwythlyd,nbsp;Wine, win n, gwin. Wine-bibber, gwin-lyncwr, yfwr gwm. Wine-glass, gwin-wydryn. Wine-merchant, gwinfas-nachwr. Wine-press, gwinsang, gwin-wasg, gwinwryr. W^ine-vat, gwingafnnbsp;Wing, wing n, ad.en, adain. asgell, ffilog;

vty acoinio, asgellu; ehedeg Winged, wingd a, adeiniog, asgellog.

Winged animals, ednaint, ednod Wingless, wing'les a, diaden, diasgellnbsp;Wingy, wing'i a, asgellog; cyflym, buannbsp;Wink, wingk n, gwinc, ysmig, tarawiadnbsp;llygad,amrantiad, amnaid; vi, gwincio,nbsp;amneidio �. Uygad; esgeuluso, cyd-Winner, win'ur n, ennillwr [ddwynnbsp;Winning, win'ing n, ennill, ennilliad,nbsp;ynnilliad: a, ennillgar,denol,hudoIaiddnbsp;Winno-y. wm'o v, nithio, gwyntyliionbsp;Winnowing, win'o.ing n, nithiad. Winnowing-machine, peiriant nithionbsp;Winsome, win'sum a, serchog; deniadolnbsp;Winter, win'tur n, gauaf: v, gauafunbsp;Winterly, win'tur.ii, Wintry, win'tri a,nbsp;gaualol, gauataidd

Winy, wi'ni a, gwinaidd, fel gwin Winze, winz n, awyrdwllnbsp;Wipe, w�p n, sych, sychiad, sychrwbiad;nbsp;dyrnod, ffat,cnoc; ediiwiant: vt^ sychu,nbsp;dilychu, diwlychu, glanhaunbsp;Wiping, wi'ping n, sychiad, sychrwbiad;nbsp;Wire, w�r n, gwyfr, gwirsen [cosamp;nbsp;Wiredraw, w�r'dr� vt, gwyfrdynunbsp;Wiry, w�r'i a, gwyfraidd, fel edef haiamnbsp;Wis, wis Vj defy gwunbsp;Wisdom, wiz'dum n, doethineb, callinebnbsp;Wise, W�Z a, doeth, call, synwyrol; �,nbsp;flfordd, modd, dull, gwedd, sutnbsp;Wiseacre, w�s'a.kur n, doethyn, coeg-ddoethyn. fiwlcyn, catfifwl, iolyn, iolennbsp;Wisely, w�zTi ad, yu ddoeth, yn synwyrolnbsp;Wish, wish n, dymuniad, deisyfiad, dais:nbsp;V, dymuno, ewyllysio, deisyt; hiraethu,nbsp;chwennychu, bod amnbsp;W isher, wish'ur n, deisyfwr, chwennych-wr. Well-wisher, ewyllysiwr danbsp;Wishful, wish'fWl a, chwennychgar;

blysig, hiraethlawn [ddiod wan Wishwash, wish'wosh n, t� neu unrhywnbsp;Wisket, wis'ket n, cawell, basgednbsp;Wisp, wisp n, tusw, sypyn, tasgell dylwf;nbsp;torch, amdorch. Will-o�-the-wisp,nbsp;hudlewyrn, ellylldan, malldannbsp;Wist, wist V, def, I wist, gwybyddwnnbsp;Wistfwl, wist'fWl a, dwysystyriol, sylw-Wistit, wis'tit n, math o epa [garnbsp;Wit, wit n, synwyr, deall, ffraethder,nbsp;arabedd, cymhendod; arebydd, cy-� mhenwr, un synwyrgall. Half-witted,nbsp;banner call. Quick-witted, synwyr-graff. To wit, sef, hyny yw, nid aingennbsp;Witch witsh n, rheibes. dewines, swyn-wraig, gwiddau, gwiddanes, rheib-wraig, gwyll. Witch-ridden, hun-giwytus

Witchcraft, witsh'kraft, Witchery, wit'-shur.i w, dewiniaeth, swyngyfaredd, rheibiaeth

Witcracker, wit'krak.ur n, cellweirlwr, digrifwasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[waith

Witcrait, wit'kraft n, dyfais, dyfeis-With, WITH pr, a, ag, gyda, gydag, efo: px, yn ol, gwrth-. With neithernbsp;beginning nor end, without either beginning or end, heb na dechreu nanbsp;diwedd. Angry with, dig wrthnbsp;Withal, wixH.ol' ad, hefyd, heb law hyny,nbsp;efo hyny, a r hwn, ym mheilach ^nbsp;Withdraw, wIxH.dro' (withdrew, wixH-drw'; withdrawn, wlXH.dr�n') v. ciho,nbsp;encilio, neillduo, tvnu yn ol cadw ynnbsp;ol, ffaiW yn ol, ymado, yinbelluu.

' ^ nbsp;nbsp;nbsp;390


-ocr page 415-

�re; late line, n�d, m�tc; she zli=2 azure; thin, this; j=dzh, WOO

Withdrawal, wiTH.dr�'ai, Withdraw-mentjWixH.d r� ment n, ciHad, tyuiad y n Withe, WITH n, gwden, brigyn helyg [oinbsp;Wither, WiTii'�r v, gwywo, crino, edwinbsp;edwino, dyhoewi. Wither-wrung,nbsp;wedi ei ddolurio yn yr ysgwyddaunbsp;Witheredness, wixH'^d.nes n, gwywder,nbsp;edwiniaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ls^ydd march

Witherlock, wixH'ur.lok n, cudyn-ys-Withers, wiXH'urz np, ysgwydd march Withhold, WITH.hold' vt^ attal, dal, dalnbsp;yn ol, cftdw y n ol, rhwy stro, lluddio [iadnbsp;Withholdment, wixH.hold'ment n, attal-Within, wiTH.in' pr, mewn, o tewn, tunbsp;fewD, yn. From within, oddi fewnnbsp;Without, wiTH.uwt' pr, heb, di-: c, oddinbsp;eithr, oddi gerth: ad, yn allanol, tunbsp;alian. From without, oddi allan.nbsp;Without compulsion, o wirfodd, ynnbsp;ddigymhell. Withoutdoubt,diammheunbsp;Withstand, wiTH.stand' vt, gwrthsefyllnbsp;Witless, wit'les a, disynwyr, ynfyd, ffolnbsp;Witling, wit'ling n, symiyn, hurtynnbsp;Witness, wit'nes v, tystio, tystiolaethu,nbsp;ardystio, arwirio: n, tyst; tystiolaeth.nbsp;Ear-witness, clust-dyst, clywedydd.nbsp;Eye-witness, llygad-dyst; gwybydd-lad. False-witness, geu-dystnbsp;Wits, wits np, synwyrau. Out of one�snbsp;wits, ynfyd. To be at one�s wit�s end,nbsp;bod mewn, cyfyng-gynghornbsp;Witsnapper, wit'snap.ur n, geirfrathwrnbsp;Witticism, wit'i.sizm n, fibibertrwydd,nbsp;gwagfiraethdernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arebol

Wittily, wit'i.li ad, yn synwyrol, yn Wittingly, wit'ing.li ad, trwy wybod, ynnbsp;Wittoi, wit'ul n, cyrnicyll [fwriadolnbsp;Witty, wit'i a, synwyrol, synwyrlym,nbsp;cymhenddoeth, firaeth, arain, arebolnbsp;Witwal, wit'wol n, cnocell y coednbsp;Wive, W�V V, gwreica, priodi gwraignbsp;\Vi vely, w�v'ii a, ^wraged dol, gwreigaiddnbsp;Wiver, w�'vur, Wiverin, w�'vhr.in, Wi-vern, w�Vurn n, math o ddraig ddy-Wives, W�VZ np.�Wife [chymmygolnbsp;Wizard, wiz'urd n, cynghalien, brudiwr,nbsp;swynwr, dewin

Woad, wod w, Uysiau�r lliw, mel y c^n Woe, W� n, gwae, gofid, drygfyd, trueni.

Woe-begone, athrist, prudd Woful, wo'f'P^l a, alaethus, gresynol,nbsp;Woke, wokp^.�Wakenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gofidus

Wold, wold n, gwastad, ystrad Wolf, w^lf (wolves) n, blaidd, bela.nbsp;Wolf - bitch, bleiddast.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wolf - fish,

morflaidd. She-woif, cidymes Wolfbane, w^if'b�n n, llysiau�r blaidd

Woltdog, w^vit'dog n, bieiddgi, bugeilgi Wolfish, w^l'fish a, bleiddaiddnbsp;Wolverine, w^l.vu.rin' n, anifail bychannbsp;Wolves, w^lvz np,�Wolfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| gwanciw

Woman, wjym'an (women) n, gwraig, dynes, benyw, merch, bun. A handsome woman, meinir. A little woman,nbsp;gwreigan. An old woman, hen wraig;nbsp;gwrach. A young woman, merchnbsp;ieuanc. A pretty young woman,nbsp;meinir, meinwen, prydwennbsp;Womanhood, wWm'an.hwd n, merchedd,nbsp;gwreigdod, priodoleddau gwraignbsp;Womanish, wwm'an.ish, Womanly,nbsp;wi�rm'an.li o, benywaidd; gwreigaidd,nbsp;merchaidd, gwreigiolnbsp;Womanize, w�^ra'an.iz vf, gwreigelddio;

masweddu nbsp;nbsp;nbsp;[fenywaidd

Womankind, w^m'an.k�nd n, rhyw Womb, w^m n, croth, bru [fawr, eangnbsp;Womby, w^'mi a, crothog; cynnwys-Women, wim'en np.�Womannbsp;Won, wan pt amp; pp,�Winnbsp;Wonder, wun'dur n, rhyfeddod, syndod;nbsp;gwyrth: vt, aruthro, rhyfeddu, synu.nbsp;Wonder-struck, synedig, dychryned-ig. Wonder-working,gwyrth-wneuth-urol. I wonder it he will come, ninbsp;wn i a ddaw efe. I wonder what henbsp;thinks of it, beth mae efe yn fedd wl amnbsp;dano, ni wn i. Seven wonders ot thenbsp;world, saith rhyfeddod y byd:�1,nbsp;Pigadeiliau yr Aipht; 2, BeddadaiJ Ar-temesia; 3, TemI Diana yn Ephesus;nbsp;4, Muriau a gerddi crog Babylon; 6,nbsp;Cawrddelw Rhodes; 6, Delw launbsp;Olympus; 7, G-wyldyrau Alecsandrianbsp;Wonderful,wun'dur.t^la,rhyfeddol,syn,nbsp;aruthrol, uthrolnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[uthredd

Wonderfulness, wun'd�r.f��vl.nes n, ar-Wonderment, wun'dur.ment n, syndod, rhyfeddod, aruthreddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dyeithrol

Wondrous, wun'drus a, rhyteddol,uthrol, Wont, wunt v, def, arleru, ymarferu; n,nbsp;defod, arfer, moes. As he was wontnbsp;tel oedd ei arfer [won�t, ni wnafnbsp;Won�t, wont (byrhad o will not), Inbsp;Wonted, wun'ted a, arferedig, arf�rolnbsp;Woo, ww V, caru; atolygu { cyfiredinnbsp;Wood, w^dn,coed,gwfdd; pren; coed-wig, gwyddlan, gwyddwig, coedwin;nbsp;gallt. Wood-chat, y cigydd, aderyn o�rnbsp;enw. Wood-cut, coedgertiad. Wood-dove, Wood-culver, ysguthan. Wood-engraving, coedgertiadaeth. Wood-nymph, gwyddaues. Wood-offering,nbsp;coedo�rwra. Wood-pigeon, ysguthannbsp;391


-ocr page 416-

WOR path, fat, �re, roet, ma-rine, pin, �rb, on, curve, cut, tw�too, t�Jvk�tookj

Woodasiies, wVvdasjti.iz �p, coedludw W �odbine, wVvd'b�nn, gwyddfid, tethau jnbsp;Woodcock, w'^d'kok ti, cj�yiog [gasegnbsp;Wooded, w^rd'ed a, coededig, coedognbsp;Wooden, wWd'n a, coedol, o goed, o bren.nbsp;Woodeu-chest, prentol, Wooden-spoon,nbsp;liwy bren

Woodfretter, w^vd'fret.�r n, pry�r coed Woodiness, wwd'i.nes n, coedogrwyddnbsp;Woodland, w^d'land ti, coettir, tir coedog: a, coediog, coedog, coettirog.nbsp;Woodland country, gwlad goediognbsp;Woodlark, wWd'lark n, esgudogyll, hed-ydd y coed, teiawr y coed, enidnbsp;Woodless, wwd^les a, digoed, heb goednbsp;Woodlouse, w^d'l�^snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;woodiice,

w^d'l�s) w, mochyn y coed Woodman, w^d'man (woodmen, w^d'-men) tc, coedwr; cymmyuwr coednbsp;Woodmonger, w^d'mung.gur M,gwerth-wr tanwydd, tanwyddwrnbsp;Woodpecker, w^a'pek.�r n, delor, cob-lyn y coed, cnocell y coed, taradr ynbsp;coed, caseg wanwyn ^uchwyliwr coeunbsp;Woodreeve, w'Jvd'riv n, coedolygwr, gor-Woodroot, wwd rwt llysiau yr eryrnbsp;Wooasare, w^rd's�r n, coedewynnbsp;Woody, wOpd'i a, coeaog, ilawn coed, felnbsp;coed. Woody on all sides, aragoed.nbsp;Woody cliff, galltnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ceisydd

Wooer, ww'ur n, carwr, ymgeisydd, Woof, wv^t �, anwe, arwe; y bwrwnbsp;Wool, w\^l n, gwlan. Wool-sack, sachnbsp;o wlan; cadair y prirgangheliwr ynnbsp;Nh^yr Arglwyddi. Wooldriver,w^r-dr�.v�r n, portlimon gwlan, prynwrnbsp;a gwerthwr gwlan. Wool-stapler,nbsp;gwlanfaelier. Wool-staple, gwian-faelfa. marchnadfa wlan. Flocks ofnbsp;wool, casnach, cneifion [gribwrnbsp;Woolcomber, w'Ji^i'k�.m�r n, gwlan-Woolfel, wiVl'lel w, croen d�r gwlan arnonbsp;Woollen, wVi^ren a, o wlan, gwlanaidd,nbsp;gwianog. Woollen cloth, brethyn.nbsp;Woollen-draper, brethynwr. Superfine woollen cloth, bretliyn dinesignbsp;Wooilinessj w^l i.ues w, gwlaneiddrwyddnbsp;Woolly, w^r i a, gwianog, fel gwlannbsp;Woolward, wt^i'w�rd ady taewn gwlannbsp;Word, ward n, gair: v, geiriadu, geirio.nbsp;By word of mouth, trwy ymadrodd.nbsp;The Word, y Gair, Crist. To havenbsp;words,cynhenu. To send word,hysbysunbsp;Wordiness, wur'di.nes n, geiriogrwyddnbsp;Wordless, wfird'les a, dystaw, aflafarnbsp;Wordy, w�r'di a, geirgar, geirio^ aml-Wore, w��r^f.�Wear

Work, wuric gwaith; gweit�red; gorchwyl: v (wroitght')^ gweitftio;nbsp;gweithredu. Chequer-work, gwaith ynbsp;gwenyn. Needleworlc, gwn�adwaith,nbsp;brodiad. Fateh - work, clytwaith.nbsp;Working-classes,gweithwyr, dosbarthnbsp;gweithioi. Working-day,dyad gwaithnbsp;Workable, wdrk'a.bl a, gweithiadwynbsp;Worker, w�r'kdr �, gweithiwr; gweith-redwr. Fellow-worker, cydweithiwrnbsp;Workfeilow, wurk'fel.o w, cydweithiwr,nbsp;cydweithydd, cydweithredwrnbsp;Workhouse, wurk�hfiws {p workhouses,nbsp;wurk'hiiw.ziz) n, gweithdy, tlottynbsp;Workman, w�rk'man (p workmen,nbsp;wurk'men) w, gweithiwr, gweithyddnbsp;Workmanlike, w�rk'man.l�k a, saem�-aidd, celfydd, ceifyddusnbsp;Workmanship, wurk'raan.ship n, crefft-wriaeth, gweithiant, gweithrediant,nbsp;celfyddyd, gwneuthuriad [gweithlenbsp;Workshop, wurk'shop gweithfa,nbsp;Workwoman, wurk'w^vm.an (jO workwomen, wurk'wim.en) n, gweithyddesnbsp;Wond, wurld n, byd, daiarfyd; y cy-hoedd, y cyffredin. For all the world,nbsp;yn gwbl, yn holiol I bydgarwchnbsp;Woridlmess, wurld'li.nes n, bydolrwydd,nbsp;Worldling, wurld'iing ti, bydolddyn,nbsp;bydgarwr, bydolyn

Wordly, wurld'li a, bydol, bydgar, byd-garol. Wordly-minded, bydolfrydig Worm, wurm w, pryf, prytyn, abwydyn;nbsp;ilyngyren; troeil�bn, tyndroell; v,nbsp;dibrytedu; cytrwysweithio. Worm-eaten, ysedig gan bryfed. Blind-worm, dall-neidr, madtall. Grave-worm, breuad. Maw-worm,Ilyngyren.nbsp;Book-worm, llytrbryf, Sheep-worms,nbsp;euod. Tape-worm, cylchbryr [ droawlnbsp;Wormlike, w�rm'l�k a, pryfol; nydd-Wormwood, wurm'w^pd n, chwerwlysnbsp;Wormy, wur mi a, pryfedog, pryfedolnbsp;Worn, w��rn pp.�Wearnbsp;Womils, w��r'nlla np, gwyr5mg, gw^ninbsp;Worrel, wor'el re, budrchwiien yr Aiphtnbsp;Worry, wur'iv^,cnoi; anafn, blino, erlid,nbsp;poem, cystuddio

Worse, wurs a, gwaeth: nbsp;nbsp;nbsp;Bad. To

grow worse, gwaethu, gwaethygu, myned yn waeth. To make worse,nbsp;gwaethygu, Worse and worse, gwaeth-waetd, ^ much the worse, gwaethaVnbsp;modd, gwaetnaf i gydnbsp;Worship, wur'ship re, addoliaeth, iolaeth;nbsp;urddas: v, addoli, ioli; anrnydeddu.nbsp;Place of worship, addoifa, addoldynbsp;392


-ocr page 417-

�re; 3at�^ line, no, m�te; she, zh=z az�rc; thin, THis; j-^clzh. WRI

Worsniper, w�r'snip.iir addolwr, goiychwr, iolwr

Worshipful, w�r'ship.f^i^l a, parchedig, anrhydeddus, parchlawnnbsp;Worst, wurst {sa.�Bad) a, gwaethaf:

V, gorchfygu, trechu Worsted, ww�r'sted n, edafedd hirwlannbsp;Worsted, wur'sted pt 8c pp.�Worstnbsp;Wort, w�rt n, breci; iiysieuyn, Wort-vat, cafn breci

Worth, w�rth �, gwerth, pris; gwiwdeb; teiiyngdod. It is worth a shilling, fenbsp;dal swilt, mae yn werth swlltnbsp;Worthiness, w�r'THi.nes n, teiiyngdod,nbsp;haeddiant, rhyglydd, rhyglyddiantnbsp;Worthless, wurth'ies a, diwerth, dibrisnbsp;Worthlessness, w�rth'les.nes �, dibrisdranbsp;Worthy, w�r'THi a, teilwng, gwiwjnbsp;addas: n, dyn teilwng, gorwrnbsp;Worty, w�r'ti a, brec�aiddnbsp;Wot, wot^Z.�Weet. I wot, gwyddwn,nbsp;mi wyddais

Would, wWd V, def, pt.�Will. I would go, if I should, mi eiwn, pe cawn. 1nbsp;should go, it 1 would, cawn fyned, penbsp;mynwn. I would have gone, if 1nbsp;should, mi aethwn, pe cawswn. Inbsp;should have gone, it I would, cawswnnbsp;fyned, pe mynaswn. He should notnbsp;do sc^ni ddyiai wneuthur felly. Henbsp;wouldXtolk; tor hours on the subject,nbsp;efe a sia^adai am oriau ar y pwnc.nbsp;What would ^ou that I should do tornbsp;you ? beth a fynech i mi ei wneuthur inbsp;chwi? 1 would not that ye should benbsp;ignorant that [of], ni fynwn i chwi fbdnbsp;heb wybod, ni ewyllysiwn eich bod hebnbsp;wybod fod. Would to God it werenbsp;morning i Gwyn fyd na ddeuai�r boreunbsp;Wound, wwnd �, archoli. clwyf, briw,nbsp;gweli r archoUi, clwyfo, briwo.nbsp;Wound, wuwndpi Scpp.�Wind [gwel��nbsp;Woundwort, wwnd'wurt n, bnwljsnbsp;Wove, W�V pt amp; pp.�Weave.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wove

paper, papyr gwastadlyfn

Woven, wiivnpp.�Weave

Wrack, rak n, gwymon; dmystr, drylliad Wrackfnl, rak'fWl o, dmystnolnbsp;Wraith, rath n, drychiolaeth dyn ar farwnbsp;Wranglt^ rang'gi r, cecru, ymgecru,nbsp;ymeiriot ymgecraeth, cynhen, dadinbsp;Wrangler, rang'giur �, cecryn, ymdaer-wr, cynhenwrj uchysgolhaignbsp;Wrangiesome, rang'gl.sum a, cecrusnbsp;Wrap, rap vt, plygu, plygaroi, goblygunbsp;ambiygu, amwisgo, plygu yug uguyanbsp;gorthoi, amdoi

Wrapper, rap'ur n, amwisg, amdwyg, gorthoydd, amlen, amdo [ucnatnbsp;Wraprascal, rap.ras'kal n, hugan, c6bnbsp;Wrass, Wrasse, ras n, gwrachen y m8rnbsp;Wrath, roth w, Hid, bar, dig,digder,digof-aint, gwyth, llidiogrwydd, soriantnbsp;Wrathful, roth'iWl a, llidiog, digilawn,nbsp;dig, digofus, gwythlawn, barognbsp;Wrathfulness, rothl^l.nes n, digllonedd,nbsp;llidiogrwydd, gwythlondebnbsp;Wrathless, roth'les a, dilid, diddig, an-nigofus, diddigdernbsp;Wrawl, r61 vt, mewiannbsp;Wreak, rik vt, tywallt; dial, dialeddunbsp;Wreaktul, rik'fWl a, dialgar, dialeddusnbsp;Wreakless, rik'les a, ann�aigar, egwannbsp;Wreath, rith amdorch, plethdorch,nbsp;plethwe, addnmbleth, talaith, coron-bleth, gwrydd [plethu, gwryddunbsp;Wreathe, riiH v, amaorchi, plethweu,nbsp;Wreathy, ri'THi a, torchaidd, modrwy-aidd, argyrch

Wreck, reh w, llongddrylliad, llongdor, ilong-goll; llongddryiliau, ysgyrionnbsp;Hong, dyiusg; dinystr, distryw, liwyr-goll: tgt;, llongddryilio, colli Hongnbsp;Wreckage, rek'aj �, ilongddrylliadaunbsp;Wrecker, rek'�rn, ysbeilydd Hongddryll-iau, lleidr dyiusg, Ueidr glan mornbsp;Wren, ren n, dryw, dryw bach, baraunbsp;Wrench, rensh u, dirdro, croesdro, nydd-dro: iJf, dirdroi, croesdroi; tyrtunbsp;WVenning, ren'ing n, lladdiad y dryw anbsp;cheryg, Rhag. 26 (dydd St. Stephan)nbsp;Wrest, rest vt, dirdroi, dirdynu, traws-

tipio, gwyrdroi, gwyrgamu: �, gwyr-ro, dirdyn, trawsgib Wrestle, res'tl vi, ymataelyd, ymaflyd,nbsp;ymafael, ymdrech f wr, codymwrnbsp;Wrestler, res'lur �, ymafael wr, ymdrech-Wrestling, res'ling n, ymataeliad, ym-drechiad. Wrestling-match, codwmnbsp;ymdrechfanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;truanen

Wretch, ictsfa w, adyn, truenyn, gwael-Wretched, ret'shed a, truan, truoi, tru-enus, gresynol, gresynus; salw, gor-waei nbsp;nbsp;nbsp;[gresyndod, gorwaeledd

Wretchedness, refshed.nes �, trueui, Wriggle, rig'i v, gwingo, ymystumio,nbsp;ymnyddu, ymddyrwyn [liawweithiwrnbsp;Wright, fit�, saer, gweithiwr, ceityddwr,nbsp;Wring, ring n, gwasg, dirwasg, nydd-wasg: V {wrung), gwasgu; dirdroi,nbsp;trowasgu, nydd-droi, nyddwasgunbsp;WVinkle, ring'kl ji, crych, crychni,nbsp;rhych, tolc: v, crychu, rhychu, toicionbsp;Wrist, rist n, arddwrn


393

-ocr page 418-

YEA pMh, fat, ere, met, ma-rine, pin, orb, on, cftrve, cut, tw=too, t^k=took;

Wristband, rist'bana arddyrnrwym Writ, rit TO, ysgrythyr; ysgru, ysgrifen,nbsp;ysgriflen; dyfynlytbyr, gwysiythyr:nbsp;�n�Write (anarferol). Holy Writ,nbsp;Ysgrythyr Sanctaiddnbsp;Write, rit (wrote, written) r, ysgrifenu,nbsp;ysgrifo, llythyru. To write yournbsp;name, Wi neu ysgrifenu eich enwnbsp;W'riter, ritur �, ysgriienydd, ysgrifyddnbsp;Writhe, r�TH v, nydd-droi, dirdynu, dir-gamu, gwyrdynunbsp;Writhie, tith'I v, crychu, rhychunbsp;Writing, r�'ting n, ysgnlen; ysgrifeniad.nbsp;Writing-desk, ysgritenfwrdd. Writing-master, ysgritddysgawdwr. Writing-paper, papyr-ysgrifenunbsp;Written, rit'n�Writenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[crin

Wrizzled, riz'ia a, crychiyd, gwywedig, Wrong, rong a. cyteiliornus, cam: n, cam,nbsp;camwri, bai, cyfeiliorn: vty gwneydnbsp;cam, niweidio, drygu. Wrong-doer,nbsp;camweddwr, gwneuthurwr cam, tros-eddwr. WVong-doing, trosedd, cam-wedd. Wrong - headed, pengara.nbsp;Wrong-timed, anamserol. You arenbsp;wrong, yr ydych yn camsynied. It isnbsp;you are in the wrong, arnoch chwinbsp;mae'r bainbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[weddwr

Wronger, rong'�r n, niweidiwr, cam-WroDgtul, rong't'Jirl a, anghyfiawn, cam, beius, camwcddus, cyteiliornusnbsp;Wrote, rot pt.�Writenbsp;roth, roth a, dig, digllawn, digofusnbsp;Wrought, r�t pt amp; pp.�Work (arfer-edig yn tynych yn yr Alban).nbsp;Wrought-iron, haiam morthwyiiedig,nbsp;Wrung, rung pt amp; pp.�Wringnbsp;Wry, r� a, cam, hyIlgam, gwyrgam: v,nbsp;camu, hyilgamu, gwyrgamu. Wry-neeked. gwddfgamnbsp;Wryneck, r�'nek n, aderyn o�r enwnbsp;Wryness, rfnes n. gwyrgamedd, gwyr-gemi, gwpninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[�lygol

Wyvern, w�V�rn n, draig ddychym-

X.

Xangti, zang'ti n, geudduw y Chineaid Xanthic, zan'thik a, melynaiddnbsp;Xebec, zi bek n, math o long fechannbsp;^ dri hwylbreu

Xenium, zi'ni.um (p xenia, zi'ni.a) n, anrheg arferedignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j eithriaia

Xenodochy, zi.noa'o.ki n, deroynfa dy-Xerasia, zi.ra zhi.4 n, sychder gwailt Xerodes, zi.ro diz n, cornwyd sychnbsp;Xeromirum, zi�r.o.mi�r'uin n, eii sychol

Xerophagy, 2i,rof'�.j� n, ymborth sych Xerophthalmy, zi.rop'thal.mi n, sych-gochni llygaid, sychgibddellni, sychnbsp;biien

Xerotes, zi.roTiz n, sychder y corff Xiphias, zii'yas �, cleddbysg; ciedd-serennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(aeth

Xylography, z�.log'ra.fi �, coedger�ad-Xylophagous, z�.iol'Agus a, coedfwytaol Xyster, zis'tur 7i,.cratell ilawfeddygnbsp;Xystns, zis'tus n, rhodia, rhodle, oriel

Yacht, yot n, dyfrlong, tlysfad, ys-tatellfad, bad ystatellog Yager, ya'g�r n, marchog, marchfilwrnbsp;Yahoo, ya'hw n, dyn gwylltnbsp;Yak, yak n, bual, ych gwylltnbsp;Yam, yam n, gwreiddyn tramornbsp;Yama, ya'mS w, geudduw Hind^aiddnbsp;Yankee, yang'ki w, Sais Americaidd,nbsp;lancyn, lane (p lancwys)nbsp;Yankeeism, yang'ki.izm n, ieithweddnbsp;neu arteriad yr lancwysnbsp;Yap, yap n, ci bach, c�an: vi, cyfarthnbsp;Yard, yard n, Hath, llathen, gwialen;nbsp;llathaid, hwyUlath; bnarth, cadlas.nbsp;Corn-yard, ydlan. Cow-yard, buarth.nbsp;Flail-yard, gwial ffust. Yard-arm,nbsp;braich y drawslath. Yard-wand, Yardstick, llathfesurai, llathwialen [usnbsp;Yare, y�r a, hylaw, parod, hoew, awydd*nbsp;Yarely, y�Vii ad, yn fedrusnbsp;Yarn, ytrn n, edaf, edau, edaf�dd. Yarn-beam, carlan gweydd. To spin anbsp;yarn, adrodd chwedinbsp;Yarr, yar vi, chwyrnu, ysgyrnygunbsp;Yarrish, yar'ish a, sych-arwaidd ei flasnbsp;Yarrow, yar'o n, IWsiau�r gwaedlin^nbsp;Yate, yat n, iet [milddaii, gwilfrainbsp;Yaw, y� vi, ymysgwyddo: n, clefrinbsp;Yawl, y�l n, bad mawr, mawrgwch: vt,nbsp;gwaeddi, bioeddio, llefain f oerieisiadnbsp;Yawiing, y�'ling n, bloedd, hioeddiad,nbsp;Yawn, y�n vi, dylytu gen, agor ceg: n,nbsp;ystwyrad, dylyhad gennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[wisgo

YcJad, i.klad' a, gwisgedig, wedi ei Ycleped, i.klept' a, enwedig, galwedignbsp;Ye, yi pn, chwi, chwychwi. Ye also,nbsp;chwituaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Yes

Yea, ya ad, �e, do, felly y mae, yn wgt;r.� Yean, yin vi, bwrw oeunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IwrW

Yeanling, yin'iing n, oenyn, oen newydd Year, yi�r n, blwydd, blwyddyn, blynedd.nbsp;Last year, llynedd. This year, eieni,nbsp;yieni. Anomalistic year, blwyddynnbsp;�94


-ocr page 419-

�re; late,rme, n�, m�tg; she, zh=z aziire; thin, th�s; j�dzh. nbsp;nbsp;nbsp;ZAN

aireoius, yu cynnwys iJti�cl, 6a. 14' 1quot;.

Intercaiaryyear, blwyadyn ymsaagol, yn cynnwys 384 diwrnod. J ulian year,nbsp;oiwyddyn iwl Caisar, yn cynnwysnbsp;365i diwrnod. Leap year, blwyddynnbsp;naia. Lunar year, blwydayn leuadol,nbsp;yn cynnwys 354 diwrnod. bidereainbsp;year, blwyddyn seryddol, yn cynnwysnbsp;365d. 6a. 9' llquot;'. Solar year, blwyddynnbsp;heulog, yn cynnwys 365d. 5a. 48' 48quot;.nbsp;In years, hen, oedranus (_biwyddnbsp;Yearling, yiVUng re, blwyddiad, llwdnnbsp;Yearly, yiVli a, blwyddol, blynyddol:

ad, bob blwyddyn, yn flynyddol Yeam, yurn ut, tosturdeimlo, dwys-gyd-ymdeimlo, gofidio, teimlo yn anesgt;nbsp;mwythnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[berem, ewyn

Yeast, yist re, swyf, swyfi,berman,burym, Yeastly, yis'ti a, ew^ol, swyioL ewynog,nbsp;Yelk, yelk re.�Yoiknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[beremog

Yell, yel re, oergri, oernad, oerlet, udt vt, oerleisio, oergr�o, ubain, ndo, drygnadnbsp;Yellow, yei�a, melyn. Yellow-bunting,nbsp;Yellow-hammer, melyn yr eithin, y

?mfelya. Pale-yellow, melynwyn. o make yellow, melynn [felynnbsp;Yellowish, yel'�.ish a, melynaidd, liednbsp;Yellowness, yei'�.nea re, melyni, melyn-dernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anifeiliaid)

Yellows, yel'�z np, y melym (clefyd ar Yelp, yelp ut, cytarth, gogyfarthnbsp;Yen, yen re, dam aur neu arian ynnbsp;Japan gwerth 4s. 2c.

Yeoman, y�'man re, gwr eang, rhydd-ddeillad ;gosgorddwr,milwr|_gw^reang Yeomanry, y� man.ri re, gwrengiaid, ynbsp;Yerk, y�rlc u, tindaflu, gwmgo: re, gwingnbsp;Yes, yes ad, �e, do, lelly mae, oes. Lidnbsp;you see him? Yes; no: A welsochnbsp;chwi ef? Lo; na ddo. Do you seenbsp;him? Yes; no: A ydych chwi yn einbsp;weled? Ydwyt; nac ydwyf. Shallnbsp;you see him? Yes; no: A weiwchnbsp;chwi et? Gwnaf; na wnat. Is thisnbsp;the man? Yes; no: Ai hwn yw�rnbsp;dyn? l�, �e hwn; nag enbsp;Yesterday, yes'tur.da re, doe; act, ddoe.

The day betore yesterday, echdoe yesternight, yes't�r.n�t re, neithwyr:nbsp;ad, neithwyr

Yet, yet c amp; ad, er hyny, eto, hagen, er hyny oil; unwaith eto; hyd ymanbsp;Yett, yet re, clwyd, iet.�Yate, Gatenbsp;Yew, yw re, yw, ywen, pren ywnbsp;Yewen, yw'en a, ywenoi, fel ywnbsp;Y'fcx, yets re, yr ig: ut, igio, igian,nbsp;ucheneidio, ocneneidio

Yield, yiid u, ildio, ymroddi, ymostwng,

rhodoi 1 lyny, rhoaai; cynnyrcHu Yielding, yil'ding a, yn dwyn; yn can-latan, ymroddgarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lmilltir

Yojan, yo'jan re, raesur Indiaidd o bum Yoite, yok re, lau, gwarog, gwedd: v,nbsp;leuo, gwarogi. Yoice-teiiow.cydwedd,nbsp;cydweddog, cydymaith. Yoke ol oxen,nbsp;par 0 ychain, gwedd o ychamnbsp;Yoked, yokt a, ieuedig, gweddognbsp;Yokel, yo'kel re, taiognbsp;Yolk, yok re, melyn wvnbsp;Yon, yon, Y onder, yon dur a, draw, acw:

ad, dacw, acw, draw, rhaco Yore, y��r re, yr hen amser: ad, gynt,nbsp;cynt. In tne days of yore, yn yrnbsp;amser gynt

You,y\vpre, chwi,�ch; chwychwi. You also, chwithau. You (emphatically ),nbsp;chwychwi. To hear you, i�ch clywednbsp;Young, yung a, leuanc; tyner. A youngnbsp;bird, cywnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cd.� loung

Younger, yung'ghr a, iau, ieuangach: Youngest, yung'gest a, ieuangaf, ieuaf:

sd.�Young nbsp;nbsp;nbsp;[ieuanc

Youngish, yung'ish a, ieuangoiad, lied Youngling, yung ling re, creadur ieuancnbsp;Youngster, yung'stur, Younker, yung-kur re, ieuengyn, ieuant, llencyn, lianc.nbsp;Youngsters, bechgynachnbsp;Your, y w'r pre, eich, y�ch, �ch [eiddo chwinbsp;Yours, yw�rz pn, eiddoch, yr eiddoch,nbsp;Yourself, yw�r.8eif pn, eich hun, eichnbsp;hunannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[chwychwi

Yourselves, y^V�r.selvz' pn, eich hunain, Youth, y wth re, ieuant, ieuanc, dyn leu-anc, lianc, gwerydd; leuenctydnbsp;Youthtul, ywthlvi^i a, ieuanc, llencyn-aidd; nwyflawn

Youthfulness, yT^h'fWi.nes re, ieuenctyd Youthhood, ywtfa'h^d re, ieuenctydnbsp;Youthly, ywth'li a, ieuanc, cynnarnbsp;Yttrium, it'ri.um re, metel o�r enwnbsp;Yule, ywl re, amser Nadolig. Yule-tide, tymmor Nadolig, amser y gwyliaunbsp;Yunx, yungks re, aderyn o�r enwnbsp;Yux, yuks re, ig, igiad: u, igio, igiaa

z.

ZAceso, aak'B it, gvraeiod-iradu colofn Zn�re, zaf'ur n, ttugfwn, ffagfetelnbsp;Zaim, aam n, cadtlaenor Xyrcaiddnbsp;Zain, zUa �, ceflyl o liw tywylJ, difannbsp;Zany, za'ni n, ysgentyn, cellweiriwr,nbsp;croesan, digrityn, digrifwas, pennbsp;flair; �, dyn wared


395

-ocr page 420-

ZYT path, fat, he, met, marine, pin, 6rb, on, c�rve, cnt, tvv=too, t\Vk=took;


Zareua, Zareeba, za.n'b^ n, ambailt/nfa

tiiwrol

Zarnicb, zar'nik n, math o sylwedd caled Zax, zaks n, bwyell neu forthwyl ilechdonbsp;Zea, zi a, gwemth Indiaiddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Zeal, zil n, aidd, eiddgarwch, sel, eidd-igedd, hewyd, dybewyd, awyddfryd, brwdtryuedd, gwresogtrydnbsp;Zealless, zi'les a, disel, diaidd, clanarnbsp;Zealot, zei'utn, brwdfrydwr,gwynfydwr,nbsp;eiddigeadwrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[penboethni

Zelotism, zel ut.izm n, bnrdirydiaeth ,� Zealotry, zel'ut.ri n, brwdfrydiaethnbsp;Zealous, zel'us a, aiddgar, eiddigeddus,nbsp;eiddgar, awyddus, liewydus, gwresog,nbsp;brwdirydig

Zealousness, zel'us.nes n, awyddfrydedd Zeba, zi'ba n, ych cefngrwm yr Indianbsp;Zebra, zi'brE n, math o asyn gwylltnbsp;Z,ebu, zi'bii n, ych gwyllt yr Indianbsp;Zechin, zi'kin n, batn aur gwerth tua 9s.nbsp;Zedoary, zed'o.ur.i n, math o bianigynnbsp;Zeekoe, zi'k� n, afontarch [perarogiaiddnbsp;Zeine, zi'in n, defnydd glndiog a geir onbsp;wenith yr India

Zekin, zi'kin n, arian bath Indiaidd, gwerth 0 ddeutu 9s.�Zechinnbsp;Zendavesta, zen.da.ves'tS n, llyfr sanct-aidd tanaddolwyr Persianbsp;Zenith, zen'ith n, y lie uwch ein pen, ynbsp;pwnc uwch ben

Zephyr, zefur n, gwynt y gorllewin;

mwythawelj tirionchwa Zero, zi�r'� n, dirgelnod, goddim, gwag-nod (0)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bias

Zest, zest n, croen eurafalj chwaeth, Zeta, zi'ta n, liythyren Boeg; ystafellnbsp;Zetetic, zi.tet'ik a, ymotyniadolnbsp;Zeugma, z�g'ma n, ymgyssyllt (dullnbsp;ymadrcdd)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[mingam-fongam

Zigzag, zig zag a, troadol, igam-ogam, Zimb, ziin n, math o gacynen wenwyn-llyd dramor

Zimome, z�'mom n, glud gwenith Zmc, zingk n, matn o adwyn, afryttelnbsp;Z.ngiber, zin'ji.bhr �, poethwraidd, sin-sir.�Gingernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[enw

Zirconium, zur.ko'ni.um n, adwyn or Zivola, ziv o.la n, aderyn'tramor tebygnbsp;i teiyn yr eithin

Zoanthropy, z�.an'thr�.pi n, math o waligotrwyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lun

Zocie, zok'i n, math o wadn i ddal cerl-Zodiac, zb'di.ak �, sidydd, sidyil, caer sidi, caer stdin, caer sidydd. Twelvenbsp;signs ot tne zodiac, denddeg arwyddnbsp;y sidydd

ISprmg tiigns, Ai'wyddion y Gwanwyn; Aries, �r Uz, the Kam, yr iiwrddnbsp;� Taurus, tor'us, the Bull, y Tarwnbsp;n Gemini, jem'i.n�, the Twins, ynbsp;Gefeiiliaid

Summer Signs, Arwyddion yr Haf:

3 Cancer, kan'sur, the Crab, y Crane ft Leo, li'o, the Lion, y Llew

Virgo,v�r'g�,the Virgin,yForwyn Autumnal Signs, Arwyddion yr Hydref:nbsp;sO; Libra, l�'bra, the Balance, y i? antolnbsp;nt Scorpio, skdr'pi.o, the Scorpion, yrnbsp;Ysgorpiwn, y Sarffnbsp;/ Sagittarius, sa).i.t�r.i.ns, thenbsp;Archer, y Saethyddnbsp;Winter Signs, Arwyddion y Gauaf:

Vf Capricornus, itap.ri.k�rn'us, the Goat, yr Afr

iiiS Aquarius, a.kw�r'i.us, the Water-bearer, y Dyfrwr

^ Pisces, pis'is, the Fishes, y Pysg Zodiacal, z�.d�a.kal a, perthynol iVnbsp;sidyli, sidyllol [llychlyd yr Andesnbsp;Zonda, zon'dS n, poethwyut sych anbsp;Zone, zon n, gwregys, cyich, cylchan.nbsp;Frigid zone, y cyich rhewilyd. Temperate zone, y cyich tymmerus.nbsp;Torrid zone, poethgylch, gwregysnbsp;crasboeth, cyich poethnbsp;Zoned, zond a, gwregysedig, cylchedignbsp;Zoographer, z�.og'ra.f�r n, mildraeth-ydd, milhanesyddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[draethol

Zoographical, z�.�.grapi.kal a, mil-Zoography, 2�.og'ra.fi �, mildraeth-yddiaeth

Zoolat^, zo.ol a.tri n, miladdoliaeth Zoological, z�.�.loj'i.kal a, milofyddolnbsp;Zoologist, z�.ol'�.jist n, milofyddnbsp;Zoology, z�.ol'�.ji n, mildraeth, mil-hanes, milodiaeth, milofydcliaethnbsp;Zoomorphism, z�.�.m�r'fizm n, newid-iad dynlon i anifeiliaidnbsp;Zoophorous, z�.of'ur.us (p zoophori,nbsp;z�.of'ur.�) n, milgolofn, atteg-golofhnbsp;i ddal llun anitallnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hi

Zoophyte, zo'o.fit �, mil-lysieuyn, llys-Zootomist, z�.ot'�.mist w, milddiiynydd Zootomy, z�.ot'�.mi n, milddityniaethnbsp;Zouave, zwav n, snilwr Firengignbsp;Zounds, zuwndz i, gair oter (byrhad onbsp;� God�s wounds �)

Zufoio, zVi'f�.l� M, cerddbibeil Zulu, zw'ivv n, brouor o Zuiuland (De-heudxr AffricaJ

Zygoma, z�.g�'ma n, asgwrn y ioch Zythepsary, zi.thep sur.i n, oariiawdynbsp;396

-ocr page 421-

A TOCABULAEY O� EOOTS OE ENGLISH WORDS, WITH EXAMPLES O� THEIR DERIVATIVES AND KINDRED I'ERSIS.

LLECHKES 0 WREIDDIAU GEIEIAU SEISUEEG,

YSQ KGHYD XQ

MGHUEI�PTU� O'U TAKUDOUOK A�U CYDKYWIAID.

AC, 0. derwen* acom, baraacle

Academia, G. ilwyn ger ilaw Athen: academian, academic, academynbsp;Acer, acris, L. llym, irad: acrid, acridity,nbsp;acrimony, acritude, acetose, acetousnbsp;Achos, G. poen: ache, toothachenbsp;Acidus, L. sur: acid, aciauiate, antacidnbsp;Acros, G. blaen: acropolis, acrosticnbsp;Acouo, G. clywed: acoustics, diacousticsnbsp;Acuo, L, Uymhau: acumen, acutenbsp;Aides, L. aueilad: eailice, edity, edilenbsp;Aiquus, L. cyfartal: adeauate, equal,nbsp;equality, equanimity, equator, equidistant, equilibrium, equinox, equi-potent, equity, equivalent, iniquitynbsp;Air, 0. cyn: early, ere, erst, ornbsp;Aistus, L. ilanw: estuaryLvity, primevalnbsp;Aivum, L, oes: age, coeval, ever, longe-Aer, G. awyr: aerolite, aeronaut, airnbsp;Ager, L. cae: acre, agrarian, agrestic,nbsp;agriculture, peregrinationnbsp;Ago, actus, L. gwneuthur: act,actlve,actual, actuary, agent, agitate, navigatenbsp;Ago, G. arwain, tywys; Agogus, G.nbsp;biaenor: demagogue, pedagogue, stratagem, synagogue

Agon, G. ymdrech r agony, antagonist Al, ad, A. y, yr: admiral, aicoran,nbsp;alembic, algebra, alkali, almanacnbsp;Alius, L. arall: alias, alibi, alien,nbsp;Aller, F. myned: alleynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[alienate

Alp, C. mynydd uchel: alpine, Alps Alpha, G. IJytnyren gyntaf y fioeg;

alphabet, alphabetical Alter, L. arail: adultery, alter, alterative,nbsp;altercation, alternate, unadulteratednbsp;Aitus, L. uchel: altiloquence, altimetry,nbsp;altitude, alto-relievo, exaltnbsp;Ambar, A, gwefr: ambernbsp;Amouio, L. rhodio: amble, ambulationnbsp;circumambulate, perambulate, preamble, somnambulistnbsp;Amo, L. caru; Amicus, L� cyiaill: ama-bility, amateur, amatory, amiable,nbsp;amicable, amity, amorous, amournbsp;enamour, enemy, enmity, inimicalnbsp;Ampius, Ii, mawr: ample, amplhy

An, �. un t a, an, any, atone, atonement, once, one, only

Aner, andros, G. gwr: Alexander, Andrew, androgyn^, hexandria Angeiio, G. dwyn newydd: angel, angelic, archangel, evangelistnbsp;Ango, L. cuihau; blino: anger, angry,nbsp;anguish, anxiety, anxionsnbsp;Angulus, L. ongl: angle, angular, quadrangle, rectangle, trianglenbsp;Anima, L, bywyd: animal, animalcule,nbsp;animate, inanimate, transanimatenbsp;Animus. L. meddwl: animadvert, animosity, equanimity, magnanimous,nbsp;pusillanimous, unanimousnbsp;Annulus, L. modrwy; annular, annuletnbsp;Annus, L. blwyddyn: annals, anniversary, annual, annuity, biennial, millennium, perennial, septennialnbsp;Anthos, G. blodeuyn: anthology, chrysanthemum, polyanthusnbsp;Anthropos, G. dyn: anthropology, anthropophagi, lycanthropy, misanthrope, philanthropic, zoanthropynbsp;Antiquns, L. hen: ancestor, ancestry,nbsp;ancient, antic,antiquarian, antiquated,nbsp;antique, antiquity [April, overtnbsp;Aperio, L. agor; aperient, aperture,nbsp;Apello, L, gaiw: appeal, appellant,nbsp;appellate, appellation, appellativenbsp;Apprehendo, L. gataelu; Apprendre,F,nbsp;dysgu: apprehend, apprenticenbsp;Aptus, L. cymhwys, iawn: adapt, apt,nbsp;aptitude, inept, unaptnbsp;Aqua, L. dwir; aquafortis, aquatic,nbsp;aqueduct, aqueous, terraqueousnbsp;Arbiter, JL. canolwr: arbiter, arbitrary,nbsp;arbitrate, arbitrationnbsp;Arbor, L, coeden: arborescent, arbournbsp;Arche, G. dechreu, rheol, llywodraethjnbsp;anarchy, archbishop, heptarchy, monarch, patriarch, tetrarch, tetrarchatenbsp;Arctos, G. arth, y gogledd: antarctic,nbsp;arctic, Arcturusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[arcuation

Arcus, L. bwa: arc, arcade, arch, archer, Ardeo, L. ilosgi: ardent, aruour, arsonnbsp;Arena, L. tywod: arenaceousnbsp;ijy?


-ocr page 422-

CAP ROOTS AND DERIVATIVES.

CAP ROOTS AND DERIVATIVES.

Aristos, Cr. ardderchocaf: aristocracy

Arithmos, G. rhif: arithmetic, lo^arit�m Arma, L. artaa: armada, armament,nbsp;armour, arms, army, disarmnbsp;Aro, L. aredig: arable, arationnbsp;Ars, L. celtyddyd: art, artifice, artificial, artist, artistic, inert [articulationnbsp;Artus, L. cymmal: article, articulate,nbsp;Asper, L. garvr: asperity, exasperatenbsp;Astron, G. seren: asterisk, astrology,nbsp;astronomy, astrotheology, disasternbsp;Athletes, G. y mrataelwr: athlete, athleticnbsp;Attono, L. taranu: astonished (thunderstruck), astound

Audio, ii. ciywed: audible, audience, audit, auditor, auditory, inaudiblenbsp;Augeo, auctus, L. cynnyddu! auction,nbsp;augment, author, authority, authorizenbsp;Auris, L. ciust: auricular, aurist, earnbsp;Autos, G. hunan: autobiography, autocrat, autograph, automaton, autopsynbsp;Auxilium, L. cymhorth: auxiliarynbsp;Avant, F. o flaen: advance, advantage.

advantageous, van, vantage gacchus, L.duw meddwdod: bacchanal,nbsp;bacchanalian, debauch, debaucheenbsp;Bsernan, 0. llosgi: brand, brimstone,nbsp;ormdled, brown, brunt, burnnbsp;Bmtan, 0. flrwyno: bit (genfa)

Bagh, Xr. bywyd: usquebagh Ballo, G. tanu: emblem, embolus, hypernbsp;bole, problem, symbolnbsp;Bana, O. angeu: bane, baneful, henbane,nbsp;Bando,I.cyhoeddiad: contraband[ barbernbsp;Barba, L. barf: barb, barbed, barbel,nbsp;Barbaras, L, tramor: barbarian, bar-Basa, Sw.taro; baste (barity, barbarousnbsp;Bast, T. rhisgl: bassnbsp;Bearn, 0 plentyn; bairn, barnaclenbsp;Beatan, O. euro; abate, bate, beatnbsp;Beatus, L. gwynfydedig � beatific, beatification, beatify, beatitudenbsp;Beau, belle, F. teg. hardd; beau,nbsp;beauty, belle, belles-lettres, embellishnbsp;Becher, Ge. cwpan: beaker, pitchernbsp;Beg, Ga. bychan; filUbegnbsp;Belangen, D. perlhynu; belongnbsp;Belegeren, D, gwarchaej beleaguernbsp;Belium, L. rhyfel; belligerent, belli-potent, rebel, rebellion, rebelliousnbsp;Bene, L. yn dda: benedict, benefactor,nbsp;beneficent, benefit, benevolentnbsp;Beon, �, bod: be, beingnbsp;Beorgan, 0. amddiffyn; borough, burgh,nbsp;burgher, burghmote, Edinburghnbsp;Beorht, �. dysglaer; Albert [bestnbsp;Bet (bet-iic, �, goodly), mad, da; better,

Beta, G. ail lythyren Roeg: alphabet Bibo, L. yfed; bib, bibber, bibulous,nbsp;imbibe, winebibbernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[beckon

Bicnian, O. amneidio: beacon, beck, Bidan, O, aros: abide, bidenbsp;Biddan, 0. gorchymmyn: bid, forbidnbsp;Bilaikan, Go. gwawdio: bilknbsp;Bios, G. bywyd: amphibious, biographynbsp;Bis, L. dwywaith; bicipital, bicornous,nbsp;bigamy, binary, biped, biscuit, bisect,nbsp;bissextile, bisulcous, bivalve, combinenbsp;Blac, O. gwelwlas; bleachnbsp;Blaer, D. pendd�yn: blearnbsp;Blajsan, 0. chwythu: blast, bloom, blossom, blow, blusternbsp;BIsetan, O. bretu: blatant, bleatnbsp;Blanc, F.gwyn; blanch, Blanche, blank,nbsp;Bois, F. coed; buoynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[blanket

Bonus, L. da: bounteous, bounty Bot, 0. boddlondeb, iawn: boot, bootlessnbsp;Bozza, X. chwyddad; botchnbsp;Brachium, L. braich; brace, bracelet,nbsp;bracket, branch, embracenbsp;Braza, P. marworyn; Brazilnbsp;Brevis, L. byr: abbreviate, abridge,nbsp;breviary, brevier, brevity, briefnbsp;Brucan, O. defnyddio; broke, brokernbsp;Buan, O. coleddu: boor, neighbournbsp;Bube, G. bachgenj boobynbsp;Bugan, 0. plygu; bay, bight, bough,nbsp;bow, buxom, elbow, embaynbsp;Bunke, Go. crug: bunchnbsp;Banna, Ir. teisen: bun [glar.�Beorgannbsp;Burh, 0. ty; Bourg. 0. tref: burgess, bur-By, Da. tref; Whitby, Applebynbsp;(Jadas, Ga. cotwm; caddis

Oado, L. cwympo; accident, cadence, cascade, casual, coincide, decay. incident, occasion, Occident Csuo, emsus, L. tori; llaad: circumcise,nbsp;concise, decide, deicide, excise, incision, matricide, parricide, regicidenbsp;Calculus, L. groyu: calculatenbsp;Caleo, L. gwresogi; calefy, calenture,nbsp;calid, caloric, calorific, scaldnbsp;Gaios, G, hardd: caligraphy, calisthenicsnbsp;Oaiupto, G. gorchuddio; Apocalypsenbsp;Cam, C. cam: kimbonbsp;Campian, 0. ymladd $ championnbsp;Candeo, L. llosgi; candid, candidate,nbsp;candle, chandelier, incendiary, incensenbsp;Canis, L. Kuon, G, ci (cw^n): canine,nbsp;canicularnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ descant

Canto, L, canut cant, canticle, cnant, Capio, captus, L. cymmeryU: accept,nbsp;anticipate, capacity, captive, conceit,nbsp;deceit, except, receptacie, susceptible

dyd

-ocr page 423-

GWREIDDKIRIAU A THARDDOLION. OKI

GWREIDDKIRIAU A THARDDOLION. OKI

Caput, L, pen: cape, capitai, capiia-tion, capitoi, captain, c�apter, decapitate,precipice,precipitate,recapitulate Carbo, L. gio: carbon, carbonaceous,nbsp;caroonate, carbonic, carbunclenbsp;Caro, carnis, L. cnawd: carnage, carnal,nbsp;carnelian, camiral, carnivorous, caruncle, charnel-bouse, incarnatenbsp;Cams, L. anwyl: caress, cherishnbsp;Castigo, L. ceryddu: castigate, chasten.

chastise ^ nbsp;nbsp;nbsp;[_incest, incestuous

Castus, L. pur, diwair: chaste, chastity, Cattivo, I. caethwas; dyhiryn: caitiffnbsp;Cauda, L. cwt: cowardnbsp;Cavus, L. cafnog: cave, cavern, cavity,nbsp;concave, excavate

Ceaster, cester, �. caer, dinas gaerog: Chester, Colchester, Doncaster, Dor.nbsp;Chester, Exeter, Gloucester, Lancaster, Leicester, Manchester, Worcesternbsp;Cedo, L, rhoddi i fyny: antecedent,nbsp;cede, cession, concede, decease, excess,nbsp;incessant, intercede, proceed, recede,nbsp;secede, succeed, success, successivenbsp;Ceipian, �. prynu: chaffer, chap, chapman, cheap, Chepstow, chopnbsp;Censeo, L. barnu: censor, censorious,nbsp;censurable, censure

Centrum, L. canoJ: centre, centrifugal, centripetal, concentration, concentric,nbsp;eccentric, heliocentricnbsp;Centum, L. cant: cent, centifolious,nbsp;centuple, centurion, centurynbsp;Ceorl, 0. gwladwr: carle, churlnbsp;Ceowan, O. cnoi: chew, cudnbsp;Cera, L, cwyr: cerate, cere, cerecloth,nbsp;cerumen, sincere, sinceritynbsp;Cemo, cretus, L. gwahaniaethu: concern, decree, discern, discreet, excrement, excrete, secret, secretary, secretenbsp;Certus, L. sicr: ascertain, certain, certainty, certificate, certify, incertitudenbsp;Gharis, G. gras, cariad: charitable,nbsp;charity, eucharist, grace.�Gratianbsp;Charta, L. papyr: cartoon, cartridge,nbsp;chart, charter, Magna Chartanbsp;Cheir, G. ilaw: chirography, chirology,nbsp;chiromancy, chirurgeon, surgeonnbsp;Chole, G. geri: choler, cholera, colicnbsp;Christos, G. eneiniedig: antichrist,nbsp;chrism,Christ,Christendom,Christiannbsp;ChronoSjG.amser: anachronism,chronicnbsp;chronicle, chronology, chronometer,nbsp;isochronal, synclironalnbsp;Chula, Sp. gwagfost: huffnbsp;Circus,L.cyich :circle.circuit,circuitous,nbsp;circular, circulate, circus, semicircle

Clio, L. gaiw: cite, citation, excite, excitement, incite, recite, resuscitatenbsp;Civis, L. dinesydd: citizen, city, civic,nbsp;civil, civilian, civility, civilizenbsp;Claidhamh, Ga. cieddyt: claymorenbsp;Clamo, L. gwaeddi: acclamation, claim,nbsp;clamour, exclaim, proclaim, reclaimnbsp;Clams, L. eglur, dysglaer: clarify, clarion, clarionet, claritude, clear, declaration, declare

Claudo, L, can: clause, clausure, cloister, close, closet, conclude, disclose, inclusive, occlude, preclude, reclusenbsp;Clino, L. ymgrymu, plygu: clinic, declension, decline, incline, reclinenbsp;Clivus, L. ilethr: acclivity, cliff, declivity, proclivitynbsp;Cnafa, 0. bachgen: knavenbsp;Cognosco, L. gwybodr cognizable, cognizant, recognizance, recognizenbsp;Colo, L. ilafuno: colony, cultivate, culture, horticulture, mricolistnbsp;Comes, L. cydymaith: concomitant,nbsp;constable, count, county, viscountnbsp;Commodus, L. cyfleus: commodious,nbsp;commodity, incommodenbsp;Communis, L. cyflreain: common, communicate, community, excommunicate, incommunicativenbsp;Copia, L. liawnder: copious, cornucopianbsp;Cor, L. calon: accord, concord, cordial,nbsp;courage, discord, encourage, recordnbsp;Cornu, L. corn: com (oddtyn), cornet,nbsp;corneous, cornigerous, cornute, cor-nuto, unicorn

Corpus, L. corfi: corps, corpse, corporal, corporeal, corpulent, incorporatenbsp;Cosmos, G. byd: cosmogony, cosmography, cosmopolite, microcosmnbsp;Couvrir, E. gorchuddio: cover, coverlet,nbsp;covert, coverture, curfew |_tinationnbsp;Crass, L. yfory: crastination, procras-Cratos, G. llywodraeth: aristocrat, autocrat, democrat, democracy, gyne-cocracy, theocracy

Credo, L. credu: accredit, credence, credentials, credible, credit, creditable,nbsp;creditor, credulity, credulous, creed,nbsp;discreditable, incrediblenbsp;Creo, L. creu: create, creation, creator,nbsp;creature, procreant, recreate, recreationnbsp;Cresco, L, nnyddu: concrete, crescent,nbsp;decrease, --�crescence, increasenbsp;Crimen, L. camwedd: crime, criminal,nbsp;criminate, criminatory, recriminatenbsp;Crites, G. barnwr: crisis, criterion,nbsp;critic, hypercritic, hypocritenbsp;399

-ocr page 424-

D�N ROOTS AND DF.RIVATIVES.

Orux, L. croes: cross, crucible, crucifix, cruciform, crusade, excruciate Cuoo, L. ymbly^gu, gorwedd: accoucheur, concubine, couch, cubation,nbsp;incubation, incubus, incumbent, recumbent, succumb [encyclopaedianbsp;Cucios, Gr. cyich: circle, cycle, cycioid,nbsp;Ouerpo, kgt;p, y corff: querponbsp;Culpa, L. bai: culpable, exculpate, exculpatory, inculpatenbsp;Cunnan, 0. gwybod; Cunnian, 0, chwilionbsp;allan: can, Conner, cunning, liennbsp;Cura, L. gofal: accurate, care, curator,nbsp;cure, curious, proctor, pTocuration,nbsp;procure, secure, sinecurenbsp;Curro, L. rnedeg: career, concur, courant, course, courser, current, curncle,

cursory, excursion, incur, occur, precursor, recur, succour, transeur Curvus, L. cam: curvature, curve,nbsp;curvilinear, recurvousnbsp;Cweiian, 0. lladd: kill, quail, quellnbsp;(Jwethan, 0. liafaru: quothnbsp;Owysan, 0. gwasgu; quash, squeezenbsp;Cyn, O. liil: kin, kind, kindred, mankindnbsp;Cyth, 0. perthynas: kit, kithnbsp;�)aeeg, 0. dydd; daisy (day�s eye),nbsp;dawn, day [demoniac,pandemoniumnbsp;Daimon, G. ysbryd: cacodemon, demon,nbsp;i)amnum, L. colled, niwed: condemn,nbsp;damage, damn, damnation, damnatory,nbsp;indemnity, indemnity, uncondemnednbsp;Daska, Sw. taro: dashnbsp;JOaubjan, Go. taenellu: dab [thawnbsp;Beawian, 0. liaethu: bedew, dew, dough,nbsp;Oebeo, debitum, L. bod mewn dyled:

debit, debt, debtor, indebted Deca, G. deg: decade, decagon, decaloguenbsp;Decern, D. deg: December, decemvirate,nbsp;decennial, decimal, decimate, Deci-mus, Decima, duodecimalnbsp;Decor, L. prydferthwch: decorate, decorum, dedecorous, indecorousnbsp;Degen, Ge. cleddyt: dudgeonnbsp;Deman, 0. barnu: deem, deemster, doomnbsp;Demos, G. pobU democrat, Demosthenes, endemic, epidemic, pandemicnbsp;Dendron, G, pren; dendrology, rhodo-dendrou

Dens, L. dant; Odontes, G. dannedd: dent, dental, dentated, dentist, eden-tated, indent, indenture, tridentnbsp;Densus, L. tew: condensation, condense,nbsp;dense, density

Deor, �. anifaii gwyllt: deer Deus, L. duw: deiciue, ueify, deism,nbsp;deist, deity, aeodaud

Dia, *Sw. gooro: dairy Dico, L. dywedyd: contradict, dictatCinbsp;diction, dictionary, ditto, ditty, edict,nbsp;indict, interdict, jurisdiction, malediction, predict, vmedictory, verdictnbsp;Dies, L. diwrnod: day, dial, diary, diurnal, meridian, noctidial.�Dseegnbsp;Digitus, L. bys: digit, digitalis, digitatenbsp;Dignus, L, teilwng: condign, deign,nbsp;dignify, dignity, distain, indignationnbsp;Dingier, Da. siglhongian: danglenbsp;Dipfel, D. pig ilym: dibblenbsp;Disc, O. dysgl: desk, disc, dishnbsp;Didasco, G. Disco, L. dysgu: didactic,nbsp;disciple, disciplinarian, disciplinenbsp;Divido, L. rhanu: divide, dividend,nbsp;division, individual, indivisiblenbsp;Divus, L. duw: divine, divinitynbsp;Do, datus, L. rhodoi: addition, data,nbsp;date, dative, edition, editornbsp;Doceo, doctus, L. dysgu, hyfforddi:nbsp;docile, docility, doctor, doctrine, document, indoctrinate [ matic, dogmatistnbsp;Dogma, G. athrawiaerh; dogma, dog-Dok, Go. lie dwfn: docknbsp;Doleo, L. gofidio: condole, dole, doleful,nbsp;dolor, dolorous, indolentnbsp;Dominus, L. arglwydd; Domina, L. ar-glwyddes: dam, dame, dominant,nbsp;domineer, don, duenna, madam, madonna, preaominant, predominatenbsp;Domus, L.t^: dome, domestic, domesticate, domicilenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| dofi, don

Don, 0. gosoQ, gwneuthur: deed, do, Dono, L. rnoddi: donation, pardonnbsp;Dormio, L. cysgu: dormant, dormitive,nbsp;dormitory, dormousenbsp;Dorsum, L. cefn: dorsal, endorsenbsp;Doser, Da. achosi cwsg: dozenbsp;Doxa, G. barn, clod: doxology, heterodox, orthodox, paradox, stereodoxnbsp;Draaien D. liercian: drawlnbsp;Drabba, Sw. taro: drubnbsp;Dreogan, O. gweithio: dtudgenbsp;Drigau, O. sychu: drought, drug, drynbsp;Driusan, Go. cwympo: drizzlenbsp;Dromas, G. rhedegta: dromedary, hippodrome, syndromenbsp;Druilen, D. pendrymus droU

Ducken, Ge. ymgrymu: duck

Duco, L. tywys; Dax,li. tywysydd. aa-Quee, aqueduct, conduce, duke, educate, induce, induct, produce, seduce, Dugan, 0. talu: doughty f viaductnbsp;Dumm, Ge. dwl: dumpnbsp;Dun, O. bryn: Downs, Huntmgdoi^nbsp;Dunanais, G, gallu; dynamics, dynastynbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;400


-ocr page 425-

OWREIDDSIRIAU A THARDDOLION. FLI

OWREIDDSIRIAU A THARDDOLION. FLI

i)uo, L. dan: neuce, aonoie^ �oubc, uuai.

dubious ducat, duel, duet, duodecimal; duplicate, duplicity, duumvirate, in-dubitabie, redouble

Durus, L. caled: durable, durance, dure during, endure, inoure, indurate, ob-D�ster, Ge. tywyil: dusk [duratenbsp;Dvffiler, Da. aros: dwellnbsp;Dwinan, 0. gwywo, edwino: dwindlenbsp;Dyne, 0. ystwr: dm, dunnbsp;Dyppan, 0. trochi: deep, dip, divenbsp;ga, eas, O. dwtr: Anglesey, eddy, island,nbsp;isle.�Fage, Insulanbsp;Ead, 0. meddiant; Edward, Edwinnbsp;Eage, �. llygad; Ooge, Fris, Hygad,nbsp;ynys: Egbert, eye, eyeletnbsp;Eala, 0. hen: alderman,eld, elder, oldnbsp;Ebrius, L. meddw; ebriety, sobrietynbsp;Edo, L. bwyta: eat, edible, esculentnbsp;Ego, L. myh: egotism, egotistnbsp;Eicon, G. deiw; iconoclasm, iconoclast.

iconoiator nbsp;nbsp;nbsp;[cloid, spheroid

Eidos, G llun, dull; caieidoscope, cy-Elne, 0. Ulna, L, braich: elbow, ell Kmo, L. prynu: exempt, peremptory,nbsp;ransom, redeem, redemptionnbsp;Esse, L. bod; Ens, entis, E. peth mewnnbsp;bod: absent, entity, essence, essential,nbsp;interest, potent, present, quintessence.nbsp;Onta, G. petli mewn boa: ontologynbsp;Eq, itum, L. mynea: ambition, exitnbsp;initial, initiate, iterate, obit, obituarynbsp;perisb, reiterate, transitnbsp;Eorl 0. dewryn, ianl: earlnbsp;Eremos, G. anial: eremite, hermitnbsp;Ergon, G. gweitbred: cbirurgeon, energy� georgic, liturgy, metallurgy,nbsp;surgeon, theurgynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[earth

Brian, 0. aredig: ear (twysen), earing, Erro, L. crwydro: aberrance, aberration,nbsp;err, errant, erratic, errata, errornbsp;Escupir, Sp. tatlu allan: scuppernbsp;Eu, G. da, yn dda: eulogy, euphony,nbsp;eurithmy, euthanasy ( ment, expertnbsp;Experior, L. profi: experience, experi-quot;pabuia, L. �'ug-chwedl; confabulatenbsp;fflhift rabuhst. fabulous, fib

fable, labulist, fabulous, �b Facies. L. gwyneb; eiiace, face, facial,nbsp;fashion, feature, superficial, surfacenbsp;Faciiis, L. hawdd: difficult, facile, facilitate, facility, facultynbsp;Facio, factum, L, gwneuthur: afiair,nbsp;affect, benefactor, certify, crucify, deficient, edity, efficacy, tact, factious,nbsp;factor, factotum, feat, feature, infect,nbsp;maietactor, manuiactory, perfect, sacrifice, satisfy, simplify, verifjnbsp;26

hauan, O. iretnu: lad, fiddie-fadule, fidgetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[falcon

Falco, L. hebog: falcated, falchion, Fallo, L, liitnro: fallacious, fallible,nbsp;false, infallible, refelnbsp;Fama, L. gair, son; defame, fame, famous, infamous, infamynbsp;Fanum, L. teml; fanatic, fane, profanenbsp;Faran, �. myned; fare, farewell, ferry,nbsp;fieldfare, ford, thoroughfare,wayfaringnbsp;Fatuus, L. ffol: fatuity, ignis fatuus,nbsp;infatuate, infatuationnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[fuge

Febris, L. twymyn; febrile, fever, febri-Felix, L. dedwydd: felicitate, felicity. Fels, G-e. craig: fell Linfelicitousnbsp;Femina, L. benyw; effeminacy, effeminate, lemaie, femininenbsp;Fenao L. taro; �efend, fence, fender,nbsp;inoffensive, oitenn, ofiencenbsp;Feoh 0. gwerth: feenbsp;Feorm, O. ymborth; farmnbsp;Feorth, 0. pedwerydd: farthing, fourthnbsp;Fero, L. ciuao: circumference, confer,nbsp;aefer, differ, fertile, inier, laniferous,nbsp;offer, prefer, refer, somniferous, sutler,nbsp;transfernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ ferruginous

Ferrum, L. haiarn: farrier, ferreous, Ferveo, L. berwi; effervescent, fervency,nbsp;fervent, fervid, fervournbsp;Festus, L. llawen: feast, festal, festivenbsp;Fian, O. casau; feud, fie, fiend, foenbsp;Fibra, L. eaefyn: fibre, fibrousnbsp;Fido, L. ymddiried; affiance, confide,nbsp;confidence, defy, diffident, faith, leaity,nbsp;fidelity, infidel, uuliifidian, perfidy,nbsp;solifidian, undefiednbsp;Filius, L. mab: affiliate, filial, fillynbsp;Filleadh, Ga. plyg: fillibegnbsp;Finis, L. diwedd: confine, define, definite, definition, final, fine, finish,nbsp;finite, infinite, infinitive, untinisfiednbsp;Fingo, fictus, L. ilunio; effigy, feign,nbsp;feint, fiction, figment, figurenbsp;Firinus, L, cadarn: affirm, affirmative,nbsp;confirm, confirmation, firm, infirmnbsp;Fiscus, L. trysorfa: confiscate, fiscalnbsp;Fixus, L. sefydledig: affix, crucifix,nbsp;effigy, figure, fixture, prefix, transfixnbsp;Flabbe, D. liipddarn: flabbynbsp;Fiagan, Ic. riianu; flagnbsp;Flagro, L. fflamio: coriflagration, de-fiagate, deflagration, flagrantnbsp;Flamma, L. gwenfflam; flame, inflamenbsp;Fiecto, flexus, L. piygu: circumflex,nbsp;deflect, flexible, flexure, genuflexion,nbsp;inflect, reflect, reflexnbsp;Fiiessen, Ge. dyiifo; flush


401

-ocr page 426-

GLU ROOTS AND DERIVATIVES.

Fiigo, ilictus, euro: atHict, coanict^ intlict, inflictive, profligatenbsp;FUotr, Ic. cy�ym: fleet, flitnbsp;Flo, flatus, L. enwytau: bioiv, flatulent,nbsp;flute, inflate, luflation, perflatenbsp;Flos, floris, L. bioueuyn: �eflour, efflorescence, tlorai, floret, tioricuitural,nbsp;florid, florist, flour, flourisn, flowernbsp;Fiuo, tiuxum, L. iiifo: afflux, confluent,nbsp;conflux, flow, nuctuate, fluent, fluency,nbsp;fluid, liux, fluxion, influence, influx,nbsp;reflux, superfluity, superfluousnbsp;Fodio, fossum, L. cloduio: tosse, fossilnbsp;Folium, L, dalen; exfoiiate, loil, loliage,nbsp;folio, portfolio, trefoilnbsp;Fon, O. gafaelu; lang, lingernbsp;Foppen, Ge. gwawaio: lob, fubnbsp;Forma, L. llun, �urf: conform, deform,nbsp;form, formal, formula, inform, multiform, nonconformity, perform, reform,nbsp;transform, uniform

Fwtb, 0. ailan; forth, fiirthur, furtherance, furthermore

Fortis, L. cryf: comfort, effort, enforce, force, fort, fortify, fortitude, fortressnbsp;Fracht, Ge. ilwyth: fraught, freightnbsp;Frango, fractus, L. ton: fraction, fracture, fragile, fragment, trail, infringe,nbsp;irrefragable, ossitrage, refract, retrac-torv, refrangible, saxifragenbsp;Frater, L. Frere, F. Bruder, Ge. Broder,nbsp;Bw. amp; Da. brawd; Bru. Ga. bru, croth:nbsp;brother, fraternal, fraternity, fratri-Freon, 0. earn: friend [cide, friarnbsp;Frician, O. neidioj Frisch, Ge. bywiog;nbsp;freak, frisk, frog

Frigus, trigoris, L. oerfel: frigid, frigidity, refrigerant, refrigerate Frons, froatis, I* talcen: atiront, confront, front, frontispiece, frontletnbsp;Fruor, fructum, L.mwynhau: fructiferous^ fructify, fruit, fruitfulness, fruitionnbsp;Fugio, L. tioi; centrifugal, fugacious,nbsp;fugitive, functionary, perfunctory,nbsp;refuge, refugee, subterfugenbsp;Fugoi, 0. aderyn: fowl, fowler [somenbsp;Fuiian, 0. halogi; defile, filth, foul, ful-Fullian, O. gwynu: fullernbsp;Fundo, fusus, L. tywallt: confound,nbsp;confuse, diffuse, effuse, fund, funnel,nbsp;fuse, fusible, fusion, infuse, refund,nbsp;refuse, suffuse, transfuse, transfusionnbsp;Fundus, L. gwaeiod; founder, foundry,nbsp;fundamental, profound, unfoundednbsp;Fungor, It. cyilawnu; defunct, luncUonnbsp;Fya, o. tan; tirenbsp;Fysan, �. dylrysio; fussnbsp;^aooan, O. gwatwar: gabble, gibberish, jaboer, jibenbsp;Galan, 0. canu: nightingalenbsp;Gamba, 1. Jamb, F. coes: gambade,nbsp;gambol, gammon

Gamos, G. priodas: amalgamate, bigamy, monogamy, polygamy, trigamy Gan, gangan, 0. myned: forego, gang,nbsp;gangway, go, gone, undergo [rantnbsp;Garantir, F. gwarantu: guarantee, war-Garder, h'. cadw; guard, guardian,nbsp;ward, warden, wararobenbsp;Gartur, Go. rhwymyn; garter [tronomynbsp;Gaster, G. cyila; epigastric, gastric, gas-Ge, G. daiar: apogee, geodasia, geo-S�ology, geometry, geoponics,nbsp;georgic, perigeenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[garden, yard

Geard, O. caeadle: haggard (ydlan), Geier, Ge. fiwltur, cudjli: gerfalcon,nbsp;gier eaglenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tinons, gelid, jelly

Geiu, L. rliew: congeal, gelatine, gela-Genea, G. genedigaeth: genealogy, generation, Genesis, hydrogen, nitrogen, oxygennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[geneous

Genos, G. rhyw; heterogeneous, tiomo-Genus, generis, I* rhy w j Gens, gentis, JUcenedl: degenerate, engender, gender, general, generalize, generate, generic, genial, genital, genteel, Gentile,nbsp;gentle, genuine, genus, regeneratenbsp;Geotan, 0, tywalit: gush, gutternbsp;Gerefa, O. llywydd; portreeve, reeve,nbsp;sheriff'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ germ, germinate

Germen, L. blaguryn; cousin-german, Gero, gestus, L. dwyn: belligerent,nbsp;congestion, digestion, exaggerate, gesticulate, gesture, lanigerous, suggestion, undigested, vicegerentnbsp;Ghod, Fe. duw, oeiw; pagodanbsp;Giessen, Ge. arilwys; gusnnbsp;Gigas, L. cawr; giant, giganticnbsp;Gigno, genitus, L. cenediu: generation,nbsp;gemtive, genius, indigenous, ingenious,nbsp;primogeniture, progenitor, regeneratenbsp;Gii, ic. tiollt; gill (tagell pysgodyn) _nbsp;Ginosko, G. Cnawan, �. gwy Dod; gnostic,nbsp;gnosticism, know, prognosticnbsp;Gisper, Da. dyiytu gen; gaspnbsp;Giuncata, I. caws liufen: junketnbsp;Gianz, Ge. dysgieirdeb; giancenbsp;Globus, L. croneli: conglobate, gioDC,nbsp;globular, globule

Glotta, giossa, G. tafod: duoglot, epi-glottis, gloss, glossary,

GiupJio, G. cerfio; hieroglyphic, tngi^� Gluten, U glad; agglutinate, gW��nbsp;giotmoos


402

-ocr page 427-

GWREIDDKIRIAU A THAKDDOLION.

God, 0. aa: God, godwit, gooi, gospei Gonia, G. congi: decagon, diagonal,nbsp;heptagon, hexagon, octagon, orthogon,nbsp;pentagon, polygon, tetragon, tngon,nbsp;trigonometry

Gorge, F. gwodf; disgorge, gorge Gorst, 0. eithin: gooseberry, gorsenbsp;Gradior, gressus, L. rhoi cam; Grades.nbsp;L. camre: aggress, congress, degradenbsp;degree, digress, egress, gradation,nbsp;grade, graauai, graduate, ingress,nbsp;progress, retrograde, transgressnbsp;Graf, Ge. iaril: landgrave [groovenbsp;Gratan, 0, cloddio: engrave, grave,nbsp;Grandis, L. mawr; aggrandise, grandnbsp;grandee, grandeur, grandtather, grandiloquent

Granum, L. gronyn o yd: g^ain granary, grange, granite, granivorousjnbsp;granular, granulate, pomegranatenbsp;Grapno, G. ysgritenu; Gramma, gram-matos, G, ysgrit; anagram, auto-grap�, bibliography, biography, bra-chygraphy, caiigraphy, chirography,nbsp;cosmography, diagram, digraph, epi.nbsp;gram.graphic, grammar,grammatical,nbsp;hthography, monogram, orthography,nbsp;paragraph, stenography, topography,nbsp;typographer, xylography.�Grafannbsp;Gratia. L, gras: congratulate, grace,nbsp;gratuitous, ingratiatenbsp;Gratus, L. diolchgar: grateful, gratitude, ingrate, ingratitudenbsp;Gravis, L. pwysig: grave, gravidity,nbsp;gravitation, gravity, griet, gp�ievenbsp;Grenian, 0. tyfu: grain ^Im)

Greot, O. Ilwch; Gratter, F, crafu:

grate, grit Grex, gregis, L. praiddt aggregate,nbsp;congregate, egregious, gregarious, segregatenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[^nasium, gymnastic

Gumnos, G. noeth: gymnasiarcd, gym-Gnne, G. benyw: androgynal, gyne-cocracy, misogyny, polygyny TJabe, Ge. nwyddau: haberdashernbsp;^ Haoeo, habitus, L. Avoir, F. medd-ianiiu; avoirdupois, cohabit, exhibit,nbsp;haoit, habitation, habitual, have, inhabit, inuibit, prohibitnbsp;JTftrrMn, O, Hacher, F. hacioj hack,nbsp;hasn, haten (cerfio), hatchetnbsp;iad, �. sefylifa: godhead, knighthood,nbsp;manhood

Isreo, hsesus, L. glynu: adhere, adhesion, cohere, cohesive, hesitate, inherent Hsres, h^ereais, L. etiteda: heir, hereditary, heritage, inherit, ioheritance

_HUO

Hafoc, O. hebog: havoc, hawk Haima, G. gwaed: emerods, hemor*nbsp;rhage, hemorrhoid

Halo, L. anadln: anhelation, anhelose, exhalation, exhale, inhalenbsp;Hals, G. Sal, L. Sel, F. Sale, It. Salz,nbsp;Ge. halen: saiify, saline, salt, saltern,nbsp;saltpetre

Hals, O. gwddf: halter Ham, 0. trigfa: Durham, Hampstead,nbsp;hamlet, Wrexham

Hangian, O. hongian: hang, hinge, Stonehenge, unhingenbsp;Harke, Ge. rhacan; harrownbsp;Hauch, Ge. anadl: hawk (poeri)nbsp;Haurio, haustns, L. tynu: exhaust,nbsp;exhaustion, inexhaustiblenbsp;Hedra, G. sedd: cathedral, octahedrounbsp;Helios, G. haul: aphelion, heliacal,nbsp;heliocentric, heliotrope, parhelion,nbsp;perihelion.�Sol, Sunnenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[raeris

Hemera, G. diwrnod: ephemeral, ephe-Hepta, G. saith: heptagon, heptarchy Heteros, G. arail: heteroclite, hetero-oox, heterogeneous [hexangularnbsp;Hex, G. chweeh: hexagon, hexameter,nbsp;Hieros, G. sanctaidd: hierarchy, hieroglyphic, hierographynbsp;Hippos, G. march: hippocentaur, hippodrome, hippogri�, hippopotamus,nbsp;Philip, Philippa, philippicnbsp;Histeme, G. gosod: aposteme, systemnbsp;Hiidan, �. cuddio: eye-lid, lidnbsp;Hoeker, Ge, crwmach: hunchnbsp;Hodos, G. J�brdd: episode, Exodus,nbsp;method, Methodist, period, synodnbsp;Hof, �. ty; hovelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anomaly

Homaios, G. rheolaidd: anomalistic, Homo, L. dyn; Humanus, L. dynol: homicide, human, humaae, humanitynbsp;Homos, G. yr un: homoeopathic, homogeneous, homologous, homonymous,nbsp;homophonous, homotonousnbsp;Hora, L. amp; G. awr: horai, horary, horoscope, hour [rizon, horizontalnbsp;Horos, G. terfyn, cyhm: aphorism, ho-Horreo, L. dychrynu: abhor, abhorrent,nbsp;horrible, horrid, horrornbsp;Hortor, L. armog: dehort, exhort, hortative, hortatory

Hortus, L. garda: horticulture, orchard Hospes, nospitis, L. gwestai: hospitable,nbsp;hospital, host (Hetty wr), nostry, hotel,nbsp;ostlernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hostility

Hostis, L. gelyn: host (Uu), hostile, ilreopan, 0. hetain; croupnbsp;Hacke,Ge.cetn: hawk (gwxca),bucks ternbsp;403


-ocr page 428-

len ROOTS AND DERIVATIVES.

Huuor, G. dwtr: dropsy, iiyora, hydraulics, hydrogen, hydromei, hydrometer, hydrophobia, hydrostatics Humeo, L. boa yn wiyb: humid, humidity, humour

Humus, humilis, L. y llawr: eshume, humble, humiliate^ humility, inhume,nbsp;Hund, 0. ci: hound, hunt [posthumousnbsp;Hunskur, Ic. brwnt, gwaei; hunksnbsp;Hurra, Go, gyvrx: huri, hurrynbsp;Huschen, Ge. euro: hunchnbsp;Hweorfan, O. troi: warpnbsp;jehthus, G. pys^odyn; ichthyolite, ichthyology, ichthyosis [idiot, idiotismnbsp;Idios, G. priodol: idiom, idiosyncracy,nbsp;Ignis, L. tan: igneous, ignis tatuus, ignite, ignition, ignivomousnbsp;Imago, L. deiw: image, imagery, imagine, imagination

Impero, L. gorchymmyn: emperor, empire, imperative, imperial, imperious, umpirenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[incentive

Ineens US, L. cynneuedig � censor, incense, Indico, indicatus, L. dangos: indexnbsp;indicate, indicative

Inferus, L. isel: inferior, inferiority, infernalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(initiative

Initium, L. dechreuad: initial, initiate, Insula, L. ynys: insular, insulate, isle,nbsp;peninsula, peninsular,�Ea [integritynbsp;Integer, L. cyfau: integer, integral,nbsp;Intus, intra, L. mewn: interior, internal,nbsp;intimate, intrinsic

Ira, L. digofaint; irascible, ire, irritate Isos, G. cyfartal: isochronal, isosceles,nbsp;isothermalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[itinerary, itinerate

Iter, L. taith: itineracy, itinerant, Iterum, L. eto: iterant, iterate, reiteratenbsp;Jaceo. L. gorweod: adjacent, circumjacent, interjacent, jacent, subjacentnbsp;Jacio, jecius, L. tafiu; abject, adjective,nbsp;conjecture, deject, ejaculation, eject,nbsp;inject, interjection, jaculate, object,nbsp;project, projectile, reject, subjectnbsp;Jaune, F. meiyn: jaunaice, Jonn Doreenbsp;Jour, F. dydd: adjourn, journal, journey, journeyman, sojournnbsp;Judex, L.barnwr; Judico, L.barnu: adjudge, judge, judicature, judicial, judicious, prejudge, prejudicenbsp;Jugum, Xi. lauj conjugal, conjugate,nbsp;jugal, jugular, subjugate, yokenbsp;Jongo, junctus, L. cyssyiltu: adjoin, adjunct, conjunction, disjunctive, join,nbsp;joiner, joint, jointly, junction, juncture,nbsp;subjoin, suojunctivenbsp;Jurk, D, twyg; jerkin

Juro, L. tyngu; Jus, L, cyfraith, eyf-lawnaer: abjure, adjure, conjure, injury, jurat, juridical, jurisdiction, jurisprudence, jurist, juror, jury, justice, justify, perjure, perjurynbsp;Juvenis, L. Geong, 0. Jung, Ge. Ifanc,W.nbsp;louenc, Co. Yuvan, Sa. ieuano; junior,nbsp;juvenile, young, younker, Evan, Ivannbsp;J^eras, G. corn: cerastes, monoceros,nbsp;rhinoceros

Kermes, A. math o bryf llywio: crimson Kimia, A. dewiniaeth; alchemy, chemist, cnemistry

Knappen, D. gwringain, cipio: kidnap (kid, vulg. child), knap, knapsack, nabnbsp;J^abor, L. gwaith: elaborate, laboratory, laborious, labournbsp;Labor, lapsus, L. liithro: collapse, elapse,nbsp;lapse, relapse, sublapsarian, supralap-sariannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lastescent, lactiferous

Lac, lactis, L. liaeth: lactary, lacteal, Lacnian, 0. lachau; leech (meddyg)nbsp;laeccan, O. gataelyd: latch, leechnbsp;(geloden)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[loadstone

Laadan, 0. tywys: lead, load, loadstar, Lainbano, G. cysameryd: astrolabe, syllabication, syllable, syllabus [Nicolasnbsp;Laos, G. pobl: laic, laity [Ueygol),nbsp;Lapis, lapidis, L. careg: dilapidate,nbsp;lapidary, lapidist, lapideousnbsp;Latris, G. gwasanaethwr: demouolatry,nbsp;iconolater, idolater, idolatry, pyrolatrynbsp;Latus, L. cludedig: ablative, collate,nbsp;elate, relate, translatenbsp;Latus L.llydan: latitude, latitudinariannbsp;Latus, latens, L. ochr* collateral, equilateral, lateral, quadrilateralnbsp;Lauoe, Ge. gwasgodfa; lobbynbsp;Laus,laudis,L.clod; Laudo,L.canmol:

laud, laudable, laudanum, laudatory Lavo, L. golchi: laundry, lave, lotionnbsp;Laxo, L. llaesu: lax, laxative, laxity,nbsp;Leas, O. gau: leasing [prolix, relaxnbsp;Lecgan, O. gosod: acknowledge, allay,nbsp;knowledge, lay, ledge, ledgernbsp;Lego, L. anfon, cymmynu: allege, delegate, legacy, legate

Lego, lectus, L. dewis, darllen: colleague, college, collect, dialect, diligence, eclectic, elect, elegance, eligible, intellect, intelligent, lecture, legible, lesson, neglect, predilection, recollect, sacrilege, select Lemper, Da. piygu: limber, limpnbsp;Leng, �. h/df Long, lang, �. ^ �nbsp;length, linger.�Longusnbsp;Lenis, L, meddai: lenient, lentity, 1nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.04:


-ocr page 429-

gwreiddkirta� a tharddolion^. MEC

Lepsis, G. gataeiiart: cataiepsy, ep iep-Leute, Ge. pooi: Jout [tic, prolepsis Levo, L.co�i; Levis L. ysgafn: eievate,nbsp;leaven, lever, levity, ievy, lift, reJievenbsp;Lex. iegis, L. Loi, F. deddf; Licitus, L.nbsp;cyfreithlawn: illicit, law, legal, legist,nbsp;legitimate, license, licentiate, licit[connbsp;Lexis, G. geinad: lexicography, lexi-Liber, L. riiyiid: deliberate, deliver, liberal, liberate, libertine, liberty, liverynbsp;Liber, L. rhisgl, llytr; libel, libellous,nbsp;Lie, 0. tebyg: frolic, uke [librarynbsp;Ligo, L. rhwymo; allegiance, league,nbsp;liable, liege, ligament, oblige, religionnbsp;Lim, O. aeiod: limb, limpnbsp;Limes, limitis, L. terlyn; illimitable,nbsp;limit, limitary, limitation, unlimitednbsp;Linea, L. llinyn: curvilinear, delineate,nbsp;interline, line, lineage, lineal, linearnbsp;Lingua, L. tafod: bilingual, languagenbsp;lingo, linguacious. linguist, sublingualnbsp;Linguo. lictua, L. ymadael a; delinquent,nbsp;dereliction, oblique, relic, relict, relin-qnishnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[seed, lint

Linum, L. llin: lavrn, line, linen, lin-Liqueo, L. toddi: colliquate, liquefy, liqueur, liquid, liquidate, liquornbsp;lit, O. Hong: lighter, lightermannbsp;Litera, L. liythyren, ysgrifen: alliteration. illiterate, letter, literal, literary,nbsp;literature, obliteratenbsp;Lithos, G. careg: aerolite, chrysolite,nbsp;litharge, lithography, lithomancy, li-thontripic, lithotomy, trilithonnbsp;Locos, L. He: collocation, dislocate,nbsp;local, locality, locate, locomotionnbsp;Logos, G. gair, traethawd: analogy,nbsp;apologue, apology, catalogue, chronology, dialogue, etymology, eulogize,nbsp;geology, logic, mineralogy, philology,nbsp;syllogism, tautology,theoiogy, zoologynbsp;Longus, L. hir; elongate, long, longevity, longitude, oblong, prolongnbsp;Loopen, D. rhedeg: gantlope, interlopenbsp;Loquor. locutus, L. Hefaru: allocution,nbsp;circumlocution, colloquial, elocution,nbsp;eloquent, loquacity,obloquy, soliloquy,nbsp;stuitiloquence, ventriloquistnbsp;Lucos, G. blaidd: lycanthropy [luctantnbsp;Luctor, L. ymdrechu: reluctance, re-Ludo, lusus, L. chwareu: allude, collusive, delude, delusive, elude, illusion,nbsp;interlude, ludicrous, precludenbsp;Lumen, L. goleuni; illume, illumine,nbsp;luminary, luminous

Luna, L. iieuad: lunacy, lunar, lunatic, lonation, lunette, suolunary

Luo, L. goicbi: abluent, ablution, alluvium,antediluvian,dilute, diluvial,nbsp;pollutenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[paralysis

Lusis, G. Haesiad: analysis, paisy. Lustrum, L. glanhad: illustrate, illustrious, lustrate, lustration, lustrenbsp;Lux, lucis, L. goleuni: elucidate, lucent,nbsp;lucid, pellucid, translucentnbsp;Lyft, O. awyr: aloft, loft, loftynbsp;Lynis, 0. echel men: linch-pinnbsp;j^senan, 0. Meinen, Ge. Man, Sa.

meddwl: mean, mind, remind Magan, 0. medru: main, may, mightnbsp;Magister, L. meistr: magisterial, magistrate, master, masterynbsp;Magnus, L. mawr: magnanimity, magnificent, magnifico, magnify, magniloquence, magnitude, mainnbsp;Major, L. mwy: majesty, major, majority, mayornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[maul

Malleus, L. morthwyl; malleable, mallet, Malus, L. drwg: malady, malapert, malcontent, malefactor, malevolent, malice, malignant, malpractice, maltreatnbsp;Mamma, L. bron: mamma, mammalia,nbsp;mammiferous, mammilarynbsp;Mando, L. gorchymmyn: command,nbsp;commend, demand, mandamus, mandate, recommend, remandnbsp;Maneo, L. aros: immanent, manse,nbsp;mansion, permanent, remain, remnantnbsp;Mania, G. cynddaredd: bibliomania,nbsp;mania, maniac, monomanianbsp;Manteia, G. propWydoliaeth: aeroman-cy, geomancy,gyromancy,lithomancy,nbsp;necromancy, pyromancynbsp;Manus, L. Main, F. Haw: emancipate,nbsp;maintain, manacle, manage, manipulation, manual, manufacture, manu-mitjmanure, manuscript, portmanteaunbsp;Mare, L. m�r, F. mor: marine, mariner,nbsp;maritime, mermaid, submarine, transmarine, ultramarine [tal, marrynbsp;Maritus, L. gwr priod: marriage, mari-Martur, G. tyst: martyr, martyrdom,nbsp;martyrology, protomartyr [masculinenbsp;Masculus, L. gwryw: emasculate, male,nbsp;Mase, 0. trobwli: amaze, mazenbsp;Mater, L. mam: maternal, matricide,nbsp;matriculate, matrimonial, matrimony,nbsp;matrix, matron

Mathema, G. gwyddoriaeth: mathematics, opsimatiiy, phiioinath Maturus, L. addled: immature, maturate, mature, maturity, prematurenbsp;Mecnanao, G.dyieisioj Machina, L.peir-iant: mecuames, mecuaiiism, machinenbsp;405


-ocr page 430-

MOR ROOTS A?ngt; dfrtvattvks.

MOR ROOTS A?ngt; dfrtvattvks.

Minister, L. gweinvdd: administer, administrator. minister, ministry Minuo, minutus, L. lleihau: diminish,nbsp;diminution, diminutive, miniature,nbsp;minion, minor, minority, minus, minute, minutiaenbsp;Mire, 0. tywyllwch: mirkynbsp;Mirus, mirabilis, L.rhyfedd: admirable,nbsp;admire, marvel, marvellous, miracle,nbsp;miraculous, mirific, mirrornbsp;Misceo, mixtus, L. mysgu, cympiysgu:nbsp;admixture, mingle, miscellany, miscible, mix, mixture, permistion, per-mixtion, promiscuousnbsp;Miseo, G. casau: misanthrope, misanthropic, misogamy, misogynynbsp;Miser, L. truan: commiserate, miser,nbsp;miserable, misery

Mitto, missus, L. anfon: admissible, admit, commissary, commit, committee, dismiss, emissary, intermit,nbsp;messenger, missile, mission, missionary. missive, mittimus, omit, permit,nbsp;premise, promise, remit, submissive,nbsp;submit, surmise, transmitnbsp;Mneme, G-. cot: amnesty, mnemonicsnbsp;Modus, L, modd, mesur: accommodate,nbsp;commodious, commodity, immodest,nbsp;incommode, modal, mode, model,nbsp;moderate, modern, modest, modesty,nbsp;modify, modish, modulate, module,nbsp;modus, mood, remodelnbsp;Mola, L. maen melin; Molo, L. main:

emolument, immolate, moJar Mollis, L. meddal: emollescent, emollient, mollient, mollifynbsp;Moneo, L. rhybuddio: admonish, monitor, monument, premonitory, submonition, summon, summonsnbsp;Monos, G. unig: monad, monandria,nbsp;monarch, monastery, monastic, monk,nbsp;moQOceros, monochord, monocular,nbsp;monody, monogram, monopoly, mon-optote, monosyllabicnbsp;Mons, L. mynydd; dismount, mound,nbsp;mountain, mountebank, promontory,nbsp;surmount, tramontane, ultramontanenbsp;Monstro, monstratus, L. dangos: demonstrate, remonstratenbsp;Montare, I. esgyn: mountebanknbsp;Morbus, L. clef yd: cholera morbus,nbsp;morbid, morbific

Mordeo, morsus, L. cnoi: mordaciou^ morsel, remorse, remorselessnbsp;More, Ga. mawr: claymore (cleddytnbsp;Morphe, G. llun: amorphous, metamorphose, metamorphosis, zoomorphism

Medeor, L. iachau; irremediable, medi

cal, medicine, remedial, remedy Jtfedius, L. canol: immediate, intermediate, mediator, mediocrity, mediterranean, medium, mezzotintonbsp;Meffas, G. mawr: mesjalapolis, megala-saurus, megalonyx, megatheriumnbsp;Mei, mellis, L. mei; hydromel, mellifluent. mellifluous, osymelnbsp;Melan, G. du: melancholynbsp;Meiior, L. ^well: ameliorate, amelioration, meliorate [melody, Philomelnbsp;Melos, G. cerdd: melo-drama, melodious,nbsp;Memor, L. cofus: commemorate, memento. memoir, memorable, memorandum, memorial, memory, reraemoernbsp;Menarah, A. llusern: mineret [dacitynbsp;Mendax, L. gau: mendacious, men-Mengan,0.cymmysgu: among, amongst,nbsp;mingle, mongrel

Mens, mentis, L, Mynd, O. y meddwl; Man, Sa. meddylied: dementate, mental, mind, vehementnbsp;Mensis, L. mis: menstrual, menstruumnbsp;Mensura, L. mesur: commensuratenbsp;dimensions, immense, measure, mensuration. Metan, 0. mesuro: mete,nbsp;meter.�Metron

Mereo, meritus, L. haeddu: demerit, merit, meritorious, unmeritednbsp;Mergo, mersus, L. trochi: demersion,nbsp;emergency, immerse, immersion, submerge, merge, submersionnbsp;Merx, mercis, L. nwyddau masnach:nbsp;commerce, market, mart, mercantile,nbsp;mercenary, mercer, mercery, merchandize, merchantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[litan

Meter, G. mam; metropolis, metropo-Metron. G. mesur: barometer, diameter, gasometer, geometry, hexameter, hydrometer, hygrometer,metre,metrical,nbsp;pentameter, perimeter, symmetry, trigonometry .�Mensuranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ mate

Metsian, 0. porthi; meat, mess, mess-Micros, G. bychan: microcosm, micrometer, microf.cope

Migro, L. newid trigfan, mudo: emigrate, immigrate, migrate, migration, migratory, transmigrationnbsp;Miles, militis, L. milwr: militant, military, militate, militianbsp;Mille, L. mil: mile, milennium, mille-ped, millesimal, million, millionnairenbsp;Mimos, G. dynwaredydd: mime, mimicnbsp;mimographer, pantomimenbsp;Mineo, L. crogi: eminent, imminent,nbsp;prominence, prominent, superemiuent

-ocr page 431-

GWRKIDTgt;T51KTAU A THARDDOLION, OCTJ

GWRKIDTgt;T51KTAU A THARDDOLION, OCTJ

Mors, mortis, L. an^eu; Mori, L, marw: immortal, mon buDd,mortal,morUiity,nbsp;mortgage, mortiterous, mortity, mortmain, mortuary, Meutre, F, ilotrudd-iaeth: murder

Mos, moris, L. modd, arfer 5 demoralize, moral, morality, moralizernbsp;Motto, 1. Mot, F. gair: mottonbsp;Moveo, motus, L. symmud; commotionnbsp;emotion, locomotive, mob, mobile,nbsp;motive, move, moveable, movement,nbsp;remote, removal

Mucus, L. ilvsnafedd: mucid, mucilage, mucous, muculent, mucusnbsp;Multus, L, liawer: multiform, multiple,nbsp;multiply, multitudenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dane

Mnndus, L. y byd: mundane, ultramun-Munio, muaitus, L. cryfhau: ammunition, muniment, munition Munus, muneris, L. rhodd, swydd: communion, community, immunity, municipal, munificent, remuneratenbsp;Murus, L. mur: contramure, immure,nbsp;intermural, murage, muralnbsp;Musa, L. can: amuse, muse, muses.

museum, music, musical Mutdos, G. ffugchwedl: myth, mythic,nbsp;mythology, mythologicalnbsp;Muto. L. newid; commute, immutablenbsp;mutable^mutation, permutation,transmute, transmutationnbsp;Mynet, 0. arianr mint, monetary, moneynbsp;�^ascor, natus, L. caeJ ei eni: agnation,nbsp;**� cognate, connascence, connate, innate, nascent, natal, nation, nationalnbsp;native, nativity, subnasceutnbsp;Natura, h, natur: connatural, natural,nbsp;nature, naturalist, naturalize, preternbsp;natural, supernaturalnbsp;Naus, G. Navis, L, Hong; Nauta, L.nbsp;morwr; Nato, L. nofio: aeronaut, cir.nbsp;cumnavigate, natant, nausea, nauseate, nautical, nautilus, naval, navigable, navigate, navynbsp;Neah, 0. agos; neighbour, nighnbsp;Necros, G. marw; necrology, necromancy, necropolis, necrosisnbsp;Necto, nexus, L. clymu: annex, annexation, connect, connectionnbsp;Nefas, L. drygioni: nefariousnbsp;Nego, negatus, L. gwadut abnegatenbsp;deny, negation, negative, renegadenbsp;Neos, G. newydd: Naples, neology,nbsp;neophyte, neotericnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Polynesia

Nesos, G. ynys: Chersonese, Peloponese, Neuron, G. Ihn^n; enerve, nerve, nervous, neuralgia, neurosis

iNeuier, L. nia y uaui nar iiall: neater, neutral, neutrality, neutralizenbsp;Niciten, Ge. penogwyddo: uick [grescentnbsp;Niger, L. du: denigrate, negro, Niger, ni-Noceo, L. Nuire, h\ mweidio: innocent,nbsp;innocuous, noisome, noxious, nuisance,nbsp;obnoxious

Nomen, L. enw: cognomen, denominate, Ignominy,multmomiai,name, nominal,nbsp;nominate, noun, pronounnbsp;Nomos, G.cyfraith: anomy, antinomian,nbsp;astronomy, Deuteronomy, economynbsp;Non, L. ni, nid: nonconformist, nondescript, nonentity, nonsense.�Ne, ni,nbsp;Go. Na, 0. nid, nag e: nay, neither,nbsp;never, no, none, notnbsp;Nord, 0, goglead; Norfolk, north, northern, Norwich [enormous, normalnbsp;Norma, h. rheol, cynliun: enormity,nbsp;Nosco, notus, L. gwybod; Nota, L. nod:nbsp;annotation, cognizance, connote, denote, ignoble, know, nobie, notable,nbsp;notary, notation, note, notice, notify,nbsp;notion, notorious, recognize, recon-noitre.-^Cognosconbsp;Noster, L. ein: nostrumnbsp;Novem, L. naw; Novembernbsp;Novus, L. Neow, 0. Neut. F. newydd:nbsp;innovate, new, news, novel, novelty,nbsp;novice, novitiate, renew, renovatenbsp;Nox, noctis, L. nos: equinox, night,nbsp;noctambulist, noctidiai, noctiterous,nbsp;nocturnalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[nubile, nuptials

Nubo, nuptum, L. pnodi: connubial, Nudus, L. noeth: denude, nuditynbsp;Nuilus, L. dim: annul, aisannul, nullify, nuliitidian, nullitynbsp;Numerus, L. rhif: enumerate, innumerable, number, numeral, numeric^,nbsp;outnumber, supernumerarynbsp;Nummus, L. arlan bath; nummarynbsp;Nuntio, L. mynegu: announce, denounce, enunciate, nuncio, nuncupative, pronounce, renouncenbsp;Nutrio, nutritus, L, maethu: nourish,nbsp;nurse, nutrient, nutriment, nutrition,nbsp;nutritive, nursery, nurturenbsp;Nux, L. cneuenj nuciferous, nucleusnbsp;Nvther, 0. i lawr; beneath, netnernbsp;^bedio(^ob audio) L.clust-ymwrando;

0gt;'�ir,F. ufuddhau: obedience,obeisance, obey nbsp;nbsp;nbsp;[oblivious

Oblivio, obiivionis, L. anghof; oblivion, �cto, L. wyth: octagon, octahedron,nbsp;octangular, octave, octa'm, Octobernbsp;Ocums, L. xlygad: inoculate, ocehated,nbsp;ocelot, ocular, oculist.�Uognbsp;407

-ocr page 432-

PAT ROOTS A^D DEHIVATIVES.

PAT ROOTS A^D DEHIVATIVES.

Oae, G. pryddest; comeuy, meioay, iijonody, ode, parody, prosody, psai-mo�y, niapsoay, trageuynbsp;Odor, L. arogj: ino�orous, odoriferous,nbsp;oaorous, o�ournbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[riod, syuoa

Odos, G, iford�: Exodus, methou, pe-�icus, G. churcii, diocese, economy, kirk, oecumenical, parisn, parocliiainbsp;�idos, G. iiun: conoid, cycloid, ovoidnbsp;rnomboid, spheroidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[olive

Olea, L. olewwydden: oil, oleaginous, Oiigos, G. ychydig: oligarchynbsp;Omaios, G, tebyg, rheolaidd: anomanbsp;Jistic, anomalous, anomalynbsp;Omnis, L. oil: omnibus, omnifarious,nbsp;omni�c, omnipotent, omnipresent,nbsp;omniscience, omnivorousnbsp;Onoma, G. enw: anonymous, homonymous, metonymy, name, onomancy,nbsp;onomatope, paronyinous, patronymic,nbsp;pseudonymous, synonymousnbsp;Onus, L. llwyrh; exonerate, onerousnbsp;Oog, X). llygad: ogie.�Oculusnbsp;Ophis, G. sard: ophiophagous, ophitesnbsp;Ophthalmos, G. liygad: ophthalmia,nbsp;ophthalmicnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[opinion

Opinor, L. tybied: opine, opiniative Opto, L. dewis: adopt, optative, optionnbsp;Optomai, G. gweled: autopsy, catoptrics, dioptrics, myope, myopy, optics,nbsp;synopsis

Opus, opens, L. gweithred: co-operate, opera, operative, operate, operosenbsp;Orao. G. gvveled: cosmorama, dioramanbsp;panoramanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cular, oroit

Orbis, L. cylch: exorbitant, orb, orbi-Ordo, ordinis, L. tretn: disorder, extraordinary, inordinate, ordain, order, ordmaace, ordinary, ordnance, primordial, subordinate [organizenbsp;Organon, G. peiriant: organ, organic,nbsp;Origo, L. decnreuad; Orior, ortus, L.nbsp;codi: aboriginal, aborigines, abortive,nbsp;orient, oriental, origin, original, originate, ortive

Orms, ornithos, G. aderyn: ornithology Orno, L. trwsio; adorn, ornament.

ornate, suborn [orthogon, orthography Orthos, G. iawn:^ orthodox, ortnoepy,nbsp;Os,on8, L. geneu; Oro, L. Uetaru: aaore,nbsp;inexoraole, oracle, oral, oration, orator,nbsp;oratorio, oritice, orison, oscitate, osculate, ostiary, perorationnbsp;Os, ossis, L. asgwrn: osselet, osseouc,nbsp;ossicle, ossitication, ossitrage, ospraynbsp;Osteon, G. asgwrn: ostealgia, osteologynbsp;Ou'ir, F. clyweu; oyer, oyes

Uuranos, G. nef: ouranography, urano-logy nbsp;nbsp;nbsp;[Jorm, oviparous, ovoid

Ovum, L. wy: oval, ovary, ovate, ovi-Oxux, G. iiym, sur: oxalic, oxygen, oxy-hydrogen, oxymel, oxypbony ^agos, G. Pagus, L, pentref; Pays, F.

gwlad: pagan, paganism, peasant Paideia, G. addysg: cyciopadianbsp;Paiile� F. gweilt; paillasse, palletnbsp;Pais, paidos, G. bachgen: pedagogue,nbsp;pedobaptismnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pailatine

Paiatium, L. llys, plas: palace, palatial, Palatum, L. gorchtant; paiatal, palate,nbsp;unpaiatao.e

Pallium, L. hugan: pall, palliative Paipo, L. cyifwrdd: palpable, palpitatenbsp;Painbere, I, bara a diod: pampernbsp;Panao, passus, L. taenu: compass, expanse, pace, pandiculation, passage,nbsp;pass, past, surpass, trespass [popenbsp;Papas, G. tad: paoa [!.), papal, papist,nbsp;Papilla, L. tetiien: pap, papillary, pappynbsp;Par, L�. cytartal: compare, comparison,nbsp;compeer, disparage, disparity, nonpareil, parity, peer, peerlessnbsp;Pareo, L. ymddangos: apparent, apparition, apparitor, appear, transparentnbsp;Pario, L. cenedlu: oviparous, parent,nbsp;puerperal, v.viparousnbsp;Parler, F. lletaru: parlance, parley, parliament, parlour, parolenbsp;Paro, L. parotoi: impair, preparation,nbsp;prepare, repair

Pars, partis, L. rhan: apart, bipartite, compartment, coparcener, depart, department, impart parse, part, partake,nbsp;partial, participate, participle, particle. particular, partition, partizan,nbsp;party, tripartite

Pas, pan, pantos, G. oil: panacea, pandect, pandemonium, panegyric, panoply, panorama, pantiieon pantoiogy, pantoineter [tor, pasture, repastnbsp;Pasco, L. porthi, pesgu: antepast, pas-Pateo, G. cerddedj Fajth, �. llwybr:

path, patrol, peripatetic [patent Pateo, L. bod yn agored: patetactioD,nbsp;Pater, G. Pater, L. tad; Patria, L,nbsp;gwlad: expatriate, parricide, paternal,nbsp;patriarch, patrician, patrimony, patriot, patronymic. Patronus, L. noddwr:nbsp;patron, patronage

Pathos, G. teimiad: antipathy, apathy, pathetic, pathology, pathos, sympathynbsp;Pallor, L. goddet: compassion, impas-sioie, impassioned, impatience, passible, passion, passive, patient

-ocr page 433-

GWRI�TDnKlRTAlT A T �ARDnOT.lOX. PLE

GWRI�TDnKlRTAlT A T �ARDnOT.lOX. PLE

Phobos, G. ofn: hydrophobia ..... nbsp;nbsp;nbsp;� )h(

pentameter, Pentateuch, pentecost

____

Pauper, L. tiawd: impoverish, pauper,

pauperism, pauperize, poor, poverty Pax, pacis. Ij. heddwch; appease, pacific, pacify, peace, peaceablenbsp;Pecco, L. pechu: impeccable, peccadillo, peccant, peccavlnbsp;Pectus, pectoris, L. mynwes: expectorate, parapet, pectoralnbsp;Pecus L.^wartheg; Pecunia, L. arlan;nbsp;Peculiuin, L. meddiannau: peculatenbsp;peculiar, pecuniary

Peliis. L. croen anifail; felt, pelisse, peil, pelt, surplice

Pelio, pulsus, L. gyru: compel, dispel, expel, expulsion, impel, propel, pulse,nbsp;repeal, repel, repulsenbsp;Pendeo L. cro^i: append, appendage,nbsp;appendix, �epend, impend, independent, pendant, penaing, pendulum,nbsp;perpendicular, propensity, suspendnbsp;Pendo, pensus, L, pwyso, talu: eompen-aium, compensate, dispensary, dispense, expend, expense, pension, pensive, prepense, recompense, suspensenbsp;Pene, L. braidd: antepenultimate, peninsula, penultimate, penumbranbsp;Penetro, penetratus, L. trydyilu: impenetrable, penetrate, penetrationnbsp;Penna, L. plufen, aden: bipennated,nbsp;irnpeniious, pen. pennatenbsp;Pente, G. pump: penUcapsular, pentachord, pentagon, pentahcdrous

Ptingsten, Ge. Sulgwyn: Wnitsun Penuria, L. eisieu: penurious, penuri-ousness, penury

Peptos, Gr. berwedig, treuliedig: dyspepsia, eupepsy, heptic [periculous Periculum, L. perygl: peril, perilous,nbsp;Persona, L. person; impersonal, person, personal, personality, personifynbsp;Pes, pedis, L. troed; biped, expedite,nbsp;impede, pedal, pedestal, pedestriannbsp;pedicle, pediment, quadru^dnbsp;Pestis, L. pla: tester, pest, pester, pestiferous, pestilence

Petalon, G. gwullddeilen: apetalons. bipetalous, mouopetalous, petal, poly-petalous

Peto. petitus, L. ceisio: appetence, appetite, centripetal, compete, impetuous, impetus, petition, repeatnbsp;Petra, ^ G. craig; Peter, petrifaction,nbsp;petrify, petroleum, saltpetrenbsp;Pftug, Ge. aradr: flukenbsp;Phago, G. bwyta: anthropophagi, oesophagus, phagedena, sarcophagus

Phaino, G. dangos; Phantaza, G. peri i ymddangos: diaphanous, epiphany,nbsp;fancy, fantastic, phantasm, phantom,nbsp;phenomenon, sycophantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[risee

Pharash H, gwahanu: pharisaical, pha-Pharmacon. G-. meddygiaeth: pharmacology, pharmacopeia, pharmacy Phemi, G.dywedyd: emphasis, prophesynbsp;Phero, phoreo, G. dyfod, achosi: diaphoretic, metaphor, periphery, phosphoric, phosphorus

Philos, G. carwr: Philadelphia, philanthropist, Philip, philology, philomel, philosophy, phi iter, Theophnusnbsp;Phleo, G. llifo; Phleps, G. gwyth�en:nbsp;fleam, phlebotomv, phleme

Phone, G. llais: antiphone, cacophony, euphony, phonetic, phonics, phonography, symphony

Phos, photos, G. goleuni: phosphorus, photography, photometernbsp;Phrasis, G. gelriad; antiphrasis, metaphrase,paraphrase,periphrasis,phrase,nbsp;phraseology

Phren, phrenos, G. meddwl: frantic, frenzy, phrenetic, phrenology, phrenzynbsp;Phthongos, G. swn; apothegm, diphthong. triphthong

Phusis, G. natuf; metaphysics, physics, physiognomy, physiologynbsp;Phuton,G.ilysieuyn; phytivorous,phy-tology, zoophyte

Pingo, pictus, L. lliwio; depict, pictorial, Piets, picture, picturesque, pigment Piobaireachd, Ga. pib-gerdd: pibrochnbsp;Pisces, L. pysgodyn; piscary, piscatory,nbsp;piscivorous

Pius, L. duwiol: impiety, pious, pity Placeo, L. Piaire, F. boddloni; complacence, complacent, complaisance, complaisant, displease, displeasure, pleasant, please, pleasure, unpleasantnbsp;Placo, dystewi: placable, placidnbsp;Planao, G. erwyuro: planetnbsp;Planta, L. planigyn: displant, implant,nbsp;plant, plantation, replant, supplant,nbsp;transplantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[plausible

Plaudo, L. canmol: applau�, piaudit, Plebs, L. gwerin: plebeiannbsp;Pleo, pletus, L. llenwi: accomplish, complement, complete, replete, supplement, suDply [perplex simdenbsp;Plecto, plexus, L. nydd-droi: complex,nbsp;Pienus, Li. Hawn: pienary, plenipotentiary, plenitude, plenty, plenum, re-I plenish


409

-ocr page 434-

P�E ROOTS AND DERTVATIVE3.

P�E ROOTS AND DERTVATIVE3.

Flico, piicatus, L. plygu: apply, complicate, comply, duplicate, auplicity, explicit, implicate, pliable, replynbsp;suppliant, surplice (?), treble, triplenbsp;Plibtaa, 0. gwystloj pliglit, plotnbsp;Ploro, L. acbwyn, gwaeddi: deplore,nbsp;explore, implore

Pluma, L. plufen: deplume, plume Plumbum, L. piwm: plumb, plumbago,nbsp;plumber, plummet

Pius, pluris, L, mwy: nonplus, overplus, pluperfect, plural, surplus, surplusagenbsp;Pneuma, G. awyr, anadi: pneumatic,nbsp;pneumatologynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[poke, pouch

Poche, F. cwd; poach, pock, pocket. Poena, L. poenedigaeth: penal, penance,nbsp;penitent, repentant, subpoenanbsp;Poieo, G. gwneuthur: epopee, pharmacopeia, poesy, poet, prosopopgeianbsp;Polemos, G. rhyfel: polemicnbsp;Poieo, G. gwerthu: bibliopolist, monopoly, pharmacopolistnbsp;Polio, politus, L. caboli: polish, polishernbsp;Polis, G. dinas; Polites, G. dinesyddnbsp;Adrianopie, Constantinople, cosmopolite, metropolis, metropolitan, Naples,nbsp;police, policy, polite, politics, politynbsp;Polus, G. liawer: polygarchy, polygon,nbsp;polyhedron, polypus, polysyllablenbsp;Pondus, L. pwys: ponder, ponderous,nbsp;pound, preponderatenbsp;Pono, positus, L. gosod: appose, apposite, apposition, component, compose, compost, compound, deponent,nbsp;depose, depdt, dispose, exposition,nbsp;impose, interpose, position, post, preposition, propose, repository, supposenbsp;Popuiu�, L, pobl: people, popuiace,nbsp;popular, populous, public, publication,nbsp;publicity, publish

Porphura, G. Furpureus, L. Pourpre, F.

porphor: porphyry, purple Porto, L. dwyn; Porta, L. drws, porth:nbsp;comport, deport, deportment, export,nbsp;import, important, port, portable,nbsp;portal, porter, portfolio, ]�rt-hole,nbsp;portico, report, support, transportnbsp;Posse, L. Pouvoir, F. gallu; Potens, L.nbsp;galluug: omnipotent,possible,potent,nbsp;potential, power, puissantnbsp;Post, JL. gwedi: postdiluvian, posterior,nbsp;posterity, postern, postillion, postpone,nbsp;postscript, preposterousnbsp;Postuio, postulalus, L. gofyn: expos-tulate, postulate, postuiatumnbsp;Potainus, G, aton: hippopotamus, Mesopotamia, potamology

Poto, L, yiea: compotation, potable, potion, potulent, symposiumnbsp;Fous, podoSj G. troed: antipodes, poda*nbsp;gra, polypus, tetrapod, tripodnbsp;Prteda, L,ysglytaeth; depredation, pre-dal, predatory, prey [prank, prinknbsp;Prangen, Ge.rhodresu, prancio: prance,nbsp;Frasso, pratto, G. gwneuthur: practical,nbsp;practice, pragmatic f pray, precariousnbsp;Precor,L.gwedd�o: deprecate,imprecate,nbsp;Predecare, L. dadgan; Preciier, F* pre-gethu: preach, preacher, preachmentnbsp;Pregnans, L, beichiog: impregn, impregnate, pregnant

Prehendo, L. gafaelyd: apprehension, apprehensive, comprehend, reprehendnbsp;Premo,'pressum, L. gwasgu: compress,nbsp;depress, express, impress, imprint,nbsp;press, pressure, print, repressnbsp;Presbus, G. hen; Presbuteros, G. hen-adur: presbyter, presbyterian. Prestre,nbsp;old F, otfeiriad: priest, priesthoodnbsp;Pretium, L. pris; appraise, appreciate,nbsp;depreciate, price, prizenbsp;Primus, princeps, L. cyntaf, prif:nbsp;premier, primary, prime, primeval,nbsp;primitive, primness, primordial, primrose, prince, principal, principality,nbsp;principle, prior, priority, pristinenbsp;Pnvo, L. cymmeryd yinaith; Privus, L,nbsp;prlod: deprive, privacy, private, privateer, privative, privilege, privynbsp;Probo, probatus, L. Prolian, 0. profijnbsp;approbation, approve, disprove, improve, probable, probation, probe,nbsp;probity, proof, prove, reprobation, reprovenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(probrious

Probum. L. gwarthrudd: exprobate, op-Proles, L. epil: prolific nbsp;nbsp;nbsp;fpagate

Propago, L. eginyn: propaganda, pro-Prope, L. agos; Proximus, L. nesaf: approach, approximate, propinquity,nbsp;proximity, reproachnbsp;Froprius, L. priodol: appropriate, impropriate, proper, property, proprietynbsp;Protos, G. cyntaf: prothonotary, protocol, protoraartyr, prototypenbsp;Prudens, L. calh jurisprudence, prudence, prudential [ter, psalterynbsp;Psallo, G-. canu: psalm, psaimody, psal-Pseudos, G. celwydd: pseudoapostle,nbsp;pseudodox, pseudograph [chologynbsp;Psucne, G. enaid: metempsychosis, psy -Pubes, L. manfiew: puberty, pubescentnbsp;Fudeo, L. bod 4 chywiiydd arno: impudent, pudency, pudicity, repudiatenbsp;Puer, L. bacbgen: puerile, puerperalnbsp;410

-ocr page 435-

GWRKTDDEIRIAU A TITARDDOLTON. KOS

Pugil, L. ymiaadwr; pu^w, pugilist Pugno, L. ymladd; Pugna, L. �wrn:nbsp;impugn, oppugn, propugn, pugnacious,nbsp;repugnancenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pul uiate

Puilus, L. cyw: poult, poultry, pullet Pulvis, L. pyior: powder, puiverizenbsp;Pungo, puuctus, L. syinbyiu; appoint,nbsp;compunction, expunge, poignancy,nbsp;po.nt, punch (tyilu), punctual, punctuation puncture, puDgent[pet, puppynbsp;Pupus, L. bachgenyn: pup pupil, pup-Pur, (j. tan; empyreal, empyrosis, pyre,nbsp;pyramid, pyrite, pyroiatry, pyrometer,nbsp;pyrosis, pyrotechny, pyroticnbsp;Purgo purgatus, L. glanhau: expurgate,nbsp;purgatory, purge

Purus, L. pur: pure, purify, puritan Puto, putatus, L. meadyiied; account,nbsp;amputate, compute, count, depute,nbsp;deputy, discount, dispute, impute,nbsp;recount, reputation, reputenbsp;Putris, L. pwur: putrefaction, putrefy,nbsp;putrescent, putrid, putridity [pen, pmnbsp;Pyndan, 0. cau i mewn: pound (�ald),

Quffiro, qu�situs. L. gotvn, ceisior acquire, conquer, conquest, exquisite, inquest,inquire,inquisition, perquisite,nbsp;query, quest, question, quiz, requirenbsp;Qualis, L. cyfryw ag: disqualify, qualify.

quality nbsp;nbsp;nbsp;[quantity, quantum

Quantus, L. pa gymmaint: anquant, Quatio. quassus, L. sigio: concussion,nbsp;conquassate, discuss, percussion,qnashnbsp;Quatuor, L. pedwar; quadrant, quadrangle, quadratic, quadrature, quadrille, ^ quadrmomiai, quadripartite,nbsp;quadripiiyllous,quadriviai,quadruped,nbsp;quadruple quart, quarternbsp;Quer Ge. croes: queer [querulousnbsp;Queror, li. cwyno: quarrel, quarrelsome,nbsp;Quiebro, Sp. crychiad t�n; quavernbsp;Quies, quietis, L. gorph^yysdra; acquiesce, disquiet, quiescent, quiet,nbsp;quietude, requiem, requitenbsp;�Quinque, L. pump? quincunx, quin-quages.ma, quinquennial, quintuplenbsp;Quot, L. pa niter; aliquot, quota, quotidian, quotient

quot;Dabies, L, cvnddeiriogrwydd; rabid Kauoter, F. ilyfnhau (tel saer coed):nbsp;rabbet

Eadins, L, paladr; array, irradiate, radiance, radiate, radius, raynbsp;Eadix, L, gwreiddyn: er^cate, racy,nbsp;radical, radicle, radishnbsp;Eado, rasus, L, cralu: abrade, erase,nbsp;rase, rasher, razor, razure

iiaepua, U. niwymo; rope Kainus, L. caiigen: ramage, ramification, ramify, ramousnbsp;Rapio, raptus, L. crapio: rapacious,nbsp;rape, rapid, rapine, rapt, rapture,nbsp;ravage, raven, ravenous, ravishnbsp;Rarus, L. teneu: rare,rarefaction,rarefy,nbsp;Rath, �. cynnar: rathernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[rarity

Ratus L. setydledig; Ratio, L. rheswm; irrational, rate, ratification, ratify,nbsp;ratiocination, ration, rational, ratilt;Mi-ale, reason, unreasonablenbsp;Raucus, L. cryg: crow, rook. ^Ctownbsp;and Rooh are originally the same word,nbsp;with a transposition of letters. Fornbsp;00 was doubtiess pronounced as o innbsp;poke; now if you pronounce crow,nbsp;crow, crow, .several times, it will benbsp;the same sound as roke, roke, roke^--^nbsp;Richardson.

Rego, rectus, L. llywio; Rex, L. Roi, F, brenin: correct, corrigible, direct,nbsp;erect, interregnum, pomeroy, realm,nbsp;rectangular, rectify, rectilinear,rector,nbsp;regal, regale, regent, regency,regicide,nbsp;regimen, regiment, regnant, regular,nbsp;regulation, reign, right, royal, viceroynbsp;Reifeln. Ge. rhychu; riflenbsp;Kem, 0. glan: rinsenbsp;Reod, rude, �. coch; red, ruddle, ruddynbsp;Repo, L, ymlusgo: obreption, repentnbsp;(ymiusgol), reptile, surreptitiousnbsp;Res, L. peth: real, reality, realizenbsp;liete, L. rhwyd: reticle, reticulate, reticule, retiform, retinanbsp;Rheo, G. llifo: catarrh, diarrhoea, hemorrhage, hemorrhoidsnbsp;Rnetor, G. areithiwr: rhetoricnbsp;Rhin, G. trwyn; Rhyn, Co. W. Rinn, Ir.

trwyn, penryu; rhinalgia, rhinoceros Rhuthmos, G. disgynsain; rhyme,nbsp;Ric, O. llywodraeth: bishopric [rhythmnbsp;Rideo, L. chwerthin: deride, derision,nbsp;derisive, ridicule, ridiculous, risiblenbsp;Rigeo, L. bod yn oer, sythu: rigid, rigidity, rigorous, rigournbsp;Rigo, L. dyfrhau: irrigate, irriguousnbsp;Kivus, L. alon: comvation, derive rivel,nbsp;river, rivulet

Robur, L, derwen; corroborate, corroborative, roDorant, roboreous, robust Rodo, L, cnoi; arrode, corrode, corrosion, erode, rodent, rodentianbsp;Rogo, rogatus, L. gotyn; abrogate, derogatory, interrogate, prorogue, rogation, supererogation, surrogatenbsp;Ros, roris, L. gwlith: roral, rorationnbsp;411


-ocr page 436-

SEP BOOTS AND DKRIVATIVES.

Hosa, L, rhosyn: rosary, rose, roseate.

roset, rosette, rosy [rote, rotund Rota, L. olwyn; roast, rotate, rotation,nbsp;Rover, Da. ysbeilio: rove, rovernbsp;Ruber, L. coch: erubescense, robin,nbsp;rubicund, rubify, rubious, rubric, rubynbsp;Rudis, L. anaddys�'edig: erudite, rudenbsp;rudiment, rndimentalnbsp;Ruga, L. crych: corrugate, rugosenbsp;Rumen, L. cil: ruminatenbsp;Rumpo, ruptus, L. tori: abrupt, bankrupt, corrupt, disrupt, eruption, interrupt, rupturenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rustic

Rus, ruris, L. gwlad: rural, ruricolist ^acer, L. sanctaidd: consecrate, desecrate, execrate, sacerdotal, sacrament, sacred, sacrifice, sacrilege,nbsp;sacristan, sextonnbsp;Saeck, Sw. sach: hassock, sacknbsp;Sagax, L. call: presage, sagacity, sagenbsp;Salio, saltum, L. neidio: assail, assault,nbsp;consul, consult, counsel, desultory,nbsp;exult, insult, salient, sally, salmon,nbsp;saltation, saltatory,saltinbanco,somersault, somersetnbsp;Salus, salutis, 1�, diogelwch: salubrious, salutary, salutenbsp;Salvus, L. diogel: safe, safety,safeguard,nbsp;saivable, salvation, salve, salvo, saviournbsp;Sanctus, L. sanctaidd: saint, sanctify,nbsp;sanctimonious, sanction, sanctitynbsp;Sanguis, L. gwaed: consanguinity, sanguinary, sanguine, sanguineous, san-guisuge

Sanus, L, iach: insane, insanity, sana-ble, sanative, sanatorium, sane, sanitary, sanity

Sapio, L. archwaethu, bod yn ddoeth: insipid, sapid, sapience, sapient, sapor,nbsp;saporific. savour, savourynbsp;Sapo, L. sebon: saponaceous, soapnbsp;Sarx. sarkos, G. cnawd: anasarca, sarcasm, sarcoline, sarcology, sarcophagus, sarcotic

Satis, L. digou: dissatisfy, insatiable, sate satiate, satiety, satisfaction, satisfy, saturate

Scafan, 0. crafp: scavenger, shave Scando, L. dnngo: ascend, ascensionnbsp;condescend, descend, scan transcendnbsp;Scarpa 1. llethr: countersc-irpnbsp;Sceadan, 0. rhanu: scatter, scot (Ul)nbsp;Sceapan, 0. liunio: landscape, shapenbsp;ship, shop, worshipnbsp;Scelos, G. coes: isoscelesnbsp;Sceotan, O. saetlm: overshot, scud,nbsp;shoot, shout, shuttle, upshotnbsp;gt;ceptomai, G. edrych: scepticnbsp;Scethan, O. niweidio: scathiessnbsp;Schema. G. cynllun: schemenbsp;Schizo, G. rhanu: schism, schismaticnbsp;Schlich, Ge. hoced: sleightnbsp;Schlicht, Ge. llyfn: sleek, slightnbsp;Schlottem, Ge. hongian: slatternnbsp;Schola, L. Schole, G. ysgol: scholar,nbsp;scholastic, schoolnbsp;Schrumpf, Ge. crychedig: shrimpnbsp;Schuin, D. lleddt: askance, squintnbsp;Scindo, scissus, L. tori: abscission,nbsp;rescind, scissible, scissors, scissurenbsp;Scio, scitus, L. gwybod: conscience,nbsp;conscious, nescience, omniscient, prescience science, scientific, unconscion-Scir, 0. sir: sheriff, shire, shrieval [ablenbsp;Seiran, 0. tori: plough-share, scar,nbsp;score, share, shear, shears, sheernbsp;Scopeo, G. edrych: bishop, episcopal,nbsp;helioscope, horoscope, microscope, tele-Screopan, 0. crafu: scrap, scrape f scopenbsp;Scribo, scriptus, L. ysgrifenu: asCribe,nbsp;circumscribe, conscript, cescribe, postscript, prescribe, rescript, scribble,nbsp;scribe, scripture, scrivener, subscribe,nbsp;superscribe, transcribenbsp;Scrutor, scrutatus, L. chwilio: inscrutable, scrutator, scrutinize, scrutinynbsp;Scufan, 0. gwthio: scuflj scuffle, shove,nbsp;shovel, shuffle

Scutum, L. tarian: escutcheon, esquire, scutage, scutcheon, scutifonnnbsp;Seaxan, 0. Sais: Essex, Middlesex,nbsp;Sussex, Wessex

Secar, 0. ceisio: beseech, forsake, seek Seco, sectus, L. tori; bisect, dissect,nbsp;insect, intersect secant, sect section,nbsp;sector, segment, trisect, vivisectionnbsp;Sedeo, sessum, E. eistedd: nssess, assiduity, assize, consider, insidious, preside, president, reseat, reside, seat,nbsp;sedan, sedate, sedentary, sediment,nbsp;see, session subside, supersedenbsp;Semen, L. had: conseminate, disseminate, seminal, seminary, scminiticnbsp;Senex, L. hen; Senior, L. henach:

seignior, senate, senile, senior Sentio. sensus, L. teimlo, meddylied:nbsp;assent, consent, dissent, insenate,nbsp;nonsense, resent, scent, sensation,nbsp;sense sensitive, sensonum, sensual,nbsp;sentence, sentient, sentiment, sentinelnbsp;Seothan, 0. berwi: seethe, sod, sudsnbsp;Sepo, G. liygru: antiseptic septicnbsp;Septem, L. saitn: septamruUr, September, septennial, Septuagint, sevennbsp;412


-ocr page 437-

GWHKIDDKIRIAU A TUARm)OLT0X. STI

GWHKIDDKIRIAU A TUARm)OLT0X. STI

Sepultus. L. ciadae�ig: �epuicnrai, sepulchre, sepulture

Sequor, secutus, L. dilyn: consecutire, consequence, execute, obsequies, persecute, prosecute, prosecutor, sequel,nbsp;sequence, subsequentnbsp;Sero, L. gosoa: assert, desert, exert,nbsp;insert, intersert, series, sermonnbsp;SerViO, L.utuddhau: sert, servant, serve,nbsp;service, servile, servitornbsp;Servo, servatus, L. cadw: conserve, observation, Observe, preserve, reservenbsp;Sex. L. chwecli: b.ssextile, Sexagesima,nbsp;sexennial, sextant sextupie, six.�Hexnbsp;Sharaba, A. yfed: syrupnbsp;Sharbat, Pe, surfedd: snerbetnbsp;Shurbon, A. yted: shrub [cative, siccitynbsp;Sicco, L. sycnu: dessicate, siccate, sicnbsp;Sidus, L. seren: sideral, siderealnbsp;Signum, L. arwydd; Signo, L. nodi;nbsp;assign, consign, design, ensign, insignia, resign, signal, signalize, signature, significant, signify, subsigunbsp;Silex, L. callestr: silex, silicify, siliciousnbsp;Similis. L.tebyg: assimilate, dissemble,nbsp;dissimulate, lacsimiie, similar, similenbsp;simulate, simulationnbsp;Simu), L. ar yr un pryd: assemble, assembly, simultaneousnbsp;Sine, L. heb: sincere, sinecurenbsp;Singulus, L. unigol: single, singularnbsp;Sinus, L. dwytron, morgilfach: insinuate,nbsp;^ sinuosity, sinuous, sinusnbsp;Sisto, L. aros: assist, consist, desist.

exist, insist, persist, resist, subsist Situs, L. setyllfa: site, situate, situationnbsp;Slacian, �. bod jn araf; Slak, Da, mal-woden: slack, slug, sluggishnbsp;Slefan, 0. cuddio: sleeve, sleevelessnbsp;Slegan, 0. iladd: onslaught, slaughter,nbsp;Slot, D. esgeuius; slovennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lslay

Slordig, D. brwnt: slur Snican, �. ymlusgo; snake, sneaknbsp;Socius, L. cydymaith: associate, con-sociate, social, society, unsociablenbsp;Sol, L. haul: insolation, parosol, solarnbsp;solstice.�Helios, Sunne [solid, solidifynbsp;Solidus, L. diysgogj consolidate, solder,nbsp;Solor, L. dyddanu: consolatory, consolenbsp;disconsolate, solacenbsp;Solum, L, llawr: soil, subsoilnbsp;Solus, L. unig: desolate, sole, solifidian,nbsp;soliloquy, solitude, solonbsp;Solvo, soiutus, L. rhyddhaU! absolve,nbsp;dissolve, insolvent, irresolute, resolution, resolve, solution, solve, soiventnbsp;Soma, (j. cori: somatic, somatology

�oumus, L, cwsg: somnambulist, somniferous, somniioquist Sonus, 1/. swn, sum: altisonant, consonant, dissonant, resound, sonnet, sonorous, sound, unisonnbsp;Sophos, G. callj Sophia, G. doethinebjnbsp;pansophical, philosopher, Sophia, sophist, sophisticatenbsp;Sopor, L. cwsg; soporate, soporificnbsp;Sorbeo, L. llyncu: absorb, absorption,nbsp;resorb I ment, consort, resort, sortnbsp;Sors, sortis, L. cyfran: assort, assort-Soth, �. gwir: forsooth, sooth, soothsaynbsp;Spao, G. tynu: sp^yrist, spasm, spasmodicnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(disperse, intersperse

Spargo, spaisus, L. gwasgaru: asperse, Specie, spectus, L. gweled: despise,nbsp;inspect, perspective, prospect, prospective, retrospect, special, species, specimen, specious, spectacles, spectator,nbsp;spectre, speculate, suspectnbsp;Spell, 0. chwedl; gospel, spellnbsp;Sperma, G. had: sperm, spermacetinbsp;Spero, speratus, L. gobeithio: despair,nbsp;desperado, desperatenbsp;Sphaira, G. pelen; atmosphere, hemisphere, planisphere, sphere, spherulenbsp;Spiro, L. anadiu: aspire, conspiracy,nbsp;conspire, dispirit, expire, inspire, perspire, respiration, respire, spirit, suspire, transpire [splendid, splendournbsp;Splendeo, L. dysgieirio: resplendent,nbsp;Spondeo, spousus, L. addaw: correspond, respond, response, responsible,nbsp;sponsor, spousenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[spontaneous

Sponte, L. o hono ei hun: spontaneity, Spuma, L. ewyn: despumate, spumenbsp;Stall, �. lie: forestal, instal, pedestal,nbsp;stallnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[hypostasis, metastasis

Stasis, G. sefydiiad: apostacy, ecstacy, Stede, 0. setyllfa: roadstead, steadnbsp;Stelfo, G. anfon: apostle, diastole,nbsp;epistle, peristaltic, systolenbsp;Stenos, G. cul, bychan: stenographynbsp;Steorfan, 0. trengu: starvenbsp;Stepan, 0. codi: steep, step [typenbsp;Stereos, G. cyfan: stereometry, stereo-Stemo, stratus, L. rhoi i lawr; consternation. prostrate, stratum, stratifynbsp;Stichos, G. penniil: acrostic, distich,nbsp;hemistich, tetrastitchnbsp;Stigan, 0. esgyn; stage, stairs, stile,nbsp;stirrup, story (liofft)

Stilla, L, dyferyn; distil, instil, still Stirps, L. gwreiddyn; extirpatenbsp;Stimulus, L. yspardyn: stimulant, stimulate, stimulus

^13

-ocr page 438-

TES

Stxni'uo, L. difi'oda: oisiincc, mstin-guish, extinct, extin^uis�, instinct Sto. Statum. L. setyil: armistice, arrest,nbsp;circumstance, constant,constitute,distance, establish, estate, extant, instant, institute, interstice, obstaclenbsp;rest, restive, solstice, staole, stamen,nbsp;stand, standard, state, stationernbsp;statue,stature,statute, substance, substantiate, substantive, substitute, superstition, transubstantiationnbsp;Stow, O. lie; bestow, Chepstow, stownbsp;Stratos, G. byddin: stratagemnbsp;Streccan, O. estyn; straignt, stretchnbsp;Stringo, strictos, L. dirdynu, rhwymo:nbsp;astringent, constrain, constrictor, distrain, district, restrain, restrictionnbsp;strain, strait, strict,stricture,stringentnbsp;Strophe, G, troed: anastrophy, antistrophe, apostrophe, catastrophe,nbsp;strophe, strophes

Struo, structus, L. adeiladu: construct, construe, destroy, destruction, instruct, obtruct, obstruction, structure,nbsp;superstructure

Stupeo, L. bod yn hurt; stupe, stupendous, stupid, stupify, stupor Suadeo, suasum, L. cynghori: dissuade,nbsp;persuade, suasion, suasivenbsp;Sndo, L. chwysu: desudation, exsudenbsp;exude, sudation, sudorific, transudenbsp;Sago, suctus, L. sugno: sanguisuge,nbsp;succulent, suck, suckle, suction, su-gescentnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[summary, summit

Summus, L. uchaf: consummate, sum, Sumo, L. cymmeryd: assume, consume,nbsp;presume, resume, sumptuousnbsp;Sunne, 0. Sunu, Sa. huan: sun, Sundaynbsp;Suo, L. Siwian, O. gwn�o: sew, souter,nbsp;Sur, 0. sur; sorrel, sour, surly [suturenbsp;Snrdus, L. byddar; absurd, surdnbsp;Sorgo, surrectnm, L. ymgyfodi: insurgent, resurrection, source, surgenbsp;Suth, 6. deheu; south, southernnbsp;Swart, 0. da: r.wart, swarthynbsp;Swifan, 0. chwyrnellu: swivel [sale, sellnbsp;Syllan, �. rhoddi, gwerthu: handsel,nbsp;'J'a�ula, L. asteU, bwrdd: contabulate,nbsp;tablature, table, tablet [taciturnitynbsp;Taceo, L. tewi: reticent, tacit, taciturn,nbsp;Tailler, F. tori: curtail, detail, entailjnbsp;retail, tailor, talie/

Talis, L. y cytryw: retaliate Tango, tactus, L. cyffwrdd: attach, attain, contact, contagion, contagious,nbsp;contiguous, contingent, integrity, tact,nbsp;tactile, tangent, tangible

ROOTS AND DERIVATIVES.

Tapeto, 1. teisban: carpet, tapis Tapnos, G. bedd: cenotaph, epitaphnbsp;Taranto, I. tref yn Itali: tarantulanbsp;Tardus, L. arat: retard, tardigrade,nbsp;tardynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tactics

Tasso, G. trefnu: ataxy, eutaxy, syntax, Tauros, G.Taurus, L.Taureau.F.Tarbh,nbsp;Ir. tarw: centaur, centaury, mmotanrnbsp;Tautos, G. yr un: tautology, tautophonynbsp;Techne, G. celfyddyd: pantechnicon,nbsp;polytechnic, pyrotechny, technicalnbsp;Tego, tectus, L. cuddio: detect, integument, protect, protectorate, Tuile, F.nbsp;priddiech; tile

Tele, G. pell: telegraph, telescope Temno, G. tori: anatomy, atom, epunbsp;tome, lithotomy, phlebotomynbsp;Temno, L. dirmygu: contemn, contempt, contemptible, contemptuousnbsp;Tempero, L. tymmeru: attemper, distemper, intemperate, temper, temperament, temperate, temperaturenbsp;Tempus, temporis, L, amser, tymp, tym-mor: contemporary, extempore, temporal, temporary, temporize, tensenbsp;Tendo, tentus, L. dirdynu: attend, attentive, distend, extend, extensive, intend, ostensible, ostentation, portend,nbsp;pretend, subtend, superintend, tend,nbsp;tendon, tense (^tyn), tentnbsp;Teneo, tentum, L. dal: abstain, contain,nbsp;content, continent, continue, detain,nbsp;entertain, lieutenant, obtain, pertain,nbsp;pertinent, retain, retinue, sustain, tenable, tenacious, tenant, tendril, tenement, tenet, tenon, tenornbsp;Tener, L. tyner: intenerate, tendernbsp;Tento, L. cynnyg, profi: attempt, temptnbsp;Tenuis, L. main: attenuate, extenuate,nbsp;tenuitolious, tenuitynbsp;Teogan, 0. tynu: team, tight, tough,nbsp;Teotha, 0. degfed: tithe [tow, tugnbsp;Tepeo, L. bod yn dwym: tepia, tepifynbsp;Terminus, L. diwedd: conterminous,nbsp;determine, exterminate, interminable,nbsp;term, terminal, terminate, terminusnbsp;Tero, tritas, L. rhwbio: attrition, contrite, detriment, trituratenbsp;Terra, L, y ddaiar: country, disinter,nbsp;inter, mediterranean, subterranean,nbsp;terrace, terraqueous, terrestrial, terrier, terrigenous, territorynbsp;Terreo, L. otni: deter, terrible, terrific,nbsp;terrify, terror

Testis, L. tyst: attest, contest, detest, intestate, protest, test, testament, testate. testator, testily, testimonynbsp;414

-ocr page 439-

GWRETDDEIRIAU A THARDDOLION. UIS

Tetra, G. pedwar; tesseiate, tetragon, tetrahedral, tetrarch, tetrasticnbsp;Texo, textua, L. gweu: context, pretext, text, textile, texture, Tissu, F.nbsp;cymhlethwe: tissuenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[theatric

Theaomai, G. edirch ar: amphitheatre,' Thema, G. sefyllfa: theme [theorynbsp;Theoreo, G. edrych: theorem, theoretic,nbsp;Theos, G. duw: atheist, pantheon, polytheism, theocracy, theogony, theology,nbsp;theomacby, theomancy, tritheistnbsp;Thermos, G, twym: isothermal, thermogen, thermometernbsp;Thincan, O.ymddangos: methinks, thinknbsp;Thing, 0. peth, achos: hustings, nothing, thingnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[thirl, thrill

Thirlian, 0. trydyllu: drill, nostril, Thrsel, 0. caethwas: disenthral, enthral,nbsp;Thringan, 0. gwasgu: throng [thrallnbsp;Thweor, O, yn groes: athwart, thwartnbsp;Timeo, L. otni: intimidate, timid, timidity, timorousnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[taint, tinge

Tingo, L- trochi, lliwio; attaint, stain, Titheme, G. gosod; Thesis, G. gosodiad:nbsp;anathema, antithesis, epithet, hypothesis, parenthesis, synthesis, themenbsp;Titiilo, L. gogleisio: tickle, titillatenbsp;Titulus, L. enw, enwad: disentitle, entitle, title, titularnbsp;Toile, F. lliains toiletnbsp;Tolero, L, goddef: intolerable, intolerance, tolerant, toleratenbsp;Tollo, L. dyrchafu; attollent, extolnbsp;Tonos, G. tonus, L. t�u: baritone,nbsp;monotony, tone, tunenbsp;Tooi, D. addurn: toynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[pian

Topos, G. He: topic, topography, uto-Torno, L. troi: contour, tornado, tour, tourist, tourniquet. Tyman, O. troi:nbsp;tungt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[torpid, torpor, torponfic

Torpeo, L. merwmo: torpedo, torpent, Torqueo, tortus, L, nydd-droi; distort,nbsp;extort, intort, retort, torment, tortoise,nbsp;tortuous, torture [torrid, torriditynbsp;TorreOj tostus, L. crasu; toast, torrefy,nbsp;Totus, L. Tout, F. y cyfan; factotumnbsp;surtout, totalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[cal, toxicology

Toxicon, G. gwenwyn: intoxicate, toxi-Trado, L, rhoddi i fyny, braaychu; tradition, traditional, traitor, treason Traho, tractus, L. tynu; Tracto, L. tynu.nbsp;traethuar: abstract,attract,contract,nbsp;detract, distract, entreat, extract, mainbsp;treat, portrait, portray, protract, subtract, subtrahend, trace, tract,tractate,nbsp;trade, trail, tram, trait, treat. Dragan,nbsp;0, tyau: drag, draggle, draw

Treis, G. Tres, L. Three, thri, 0. Trois, F. Tre, J. Sw. amp; Da. tri; riding (tri-thing), treble, trefoil, trey, triangle,nbsp;trident, triennial, trifid, trifling, trigon,nbsp;trigonometry, trinity, trio, triphthong,nbsp;triplet, trisect, triune, trivial.�Vianbsp;Trekker, Da. tynu: triggernbsp;Tremo, L. siglo: tremble, tremendous,nbsp;tremor, tremulous [trust, truthnbsp;Treowian, O. credu: troth, trow, true,nbsp;Trepido, L. crynu: intrepid, trepidationnbsp;Trepo, G. troi: heliotrope, trope, tropicnbsp;Thnambos, G. Triumphus, L.Triomphe,nbsp;F. gorfoledd: triumph, trump, trumpetnbsp;Tribuian, 0. Troubler, F. blino: trouble,nbsp;troublesome, untroublednbsp;Tribuo, L.rhoddi: attribute, contribute,nbsp;distribute, retribution, retributive,nbsp;tributary, tributenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[bnne

Tribus, L. tylwyth: tribe, tribunal, tri-Tricas, L. rhwystr: extricate, inextricable, intricate, intrigue Trouver, F. cael: contrive, irretrievable,nbsp;retrieve, trover

Trudo, trusus, L. gwthio: abtmse, detrude, extrude, intrude, obtrude, protrude, retrude, trusion, unobtrusive Truncus, L. toredig; Tron9oa, F. llach-bren: trounce, truncate, truncheon^nbsp;trunk (cyff )

Tuber, L. chwyddiad: protuberant, tuber, tubercle, tubercular, tuberose Tubus, L. pib: tube, tubular, tubule,nbsp;tubuliform, tubulousnbsp;Tueor, tutus, L. amddiflfyn, edrych, sylwinbsp;ar: intuitive, tuition, tutelar, tutornbsp;Tnmeo, L. chwyddo: contumacy, contumely, tomb, tumefy, tumid, tumour,nbsp;tump, tumult, tumulus [tuse, retusenbsp;Tundo, tusum, L, euro: contusion, ob-Tupos, G, Typus, D. cysgooiyn; antitype, archetype, prototype, stereotype,nbsp;type, typify, typographynbsp;Turba, JU.tyrfa: disturb, imperturbable,nbsp;perturbate, turbid, turbulentnbsp;Turris, L. tvvr: turret. Tor, 0. t^r:nbsp;tower, towering

Twa, twegen, 0. dau: between, betwixt, twain, twenty, twibil, twice, twilight,nbsp;twill, twin, twine, twirl, twist, twonbsp;Tynan, 0. caeru: Knighton, townnbsp;fiber, L. flrwythlawn: exuberance,nbsp;uberous, ubertynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[quitoos

Ubi, L. pa le: ubiquitary, ubiquity, ubi-Uisge, Ir. dwfr: usquebagh, whisky, Axe, Esk, Exe, Ouse, Usk, W^ye (afon-ydd), Aix-ia-Chapelle (Aqua,L,dwtr)nbsp;410


-ocr page 440-

VES ROOTS Agt;�D DERIVATIVES.

Ultra, L. tu hwnt i; Ulterior, L. peilacii Ultimas, L. peliaf: peuultimate, ulterior, ultimate, ultimatum, ultra-liberalnbsp;Umbra, L. cysgod: adumbrate, inum-brate, obumbrate, penumbra, umbrage, umbrageous, umbrellanbsp;Unda, L. ton: abouna, abundant, inun'nbsp;date, redound, redundant, undulationnbsp;Unguo, unctus, L. eneinio: anoint, ointment, unction, unctuous, unguentnbsp;Unus, L. un: triune, unanimous, unicorn, uniform, union, unique, uniso-nant, Unitarian, unity, universal, universe, university

XJrbs, h. dinas: suburban, suburbs, urban, urbane, urbanity Urina, L. lleisw: diuretic, ischury,nbsp;strangury, ureter, urethra, urinal,nbsp;urine, uroscopy

Uro, ustus, L. ilosgi: adustion, combustible, combustion, exustion, incombustible, ustion [utter, uttermost Ut, �. i maes: out, outer, utmost,nbsp;Utor, L. defnydaio; Usus, L. detnydd:nbsp;abuse, disuse, inutile, peruse, usage,nbsp;use, usual, usufruct, usury, utensil,nbsp;utility

Uxor, L. gwraig briod: uxorious 'y'acca, L, Vache, E. buwch: vaccary,nbsp;vaccinate, vaccine

Vaco, vacatum, L. ood yn wag: evacuate, vacant, vacate, vacuity, vacuum Vado, L. myned: evade, evasion, invade, pervade, vade-mecum, wadenbsp;Vagor, L. crwyclro: evagation, extravagant,vagabondjVagary,vagrant, vaguenbsp;Vaieo, L. bod yn iacn: avail, convalescent, countervail, equivalent, invalia,nbsp;invalidate, prevail, prevalent, valedictory, valetudinarian, valiant, valid, valour, valuation, valuenbsp;Vallum, L. gwrtiiglawdd: clrcumvalla-tion, contravalJation, interval, wallnbsp;Vanus, L. gwag, ofer: evanescent, eva-nid, evanish, vain, vanish, vanitynbsp;Vapor, L. anwedd: evaporate, vapournbsp;Vapuio, L. caei ei guro; Chwap, Chwipnbsp;W.: vapuiation, wallop, wbipnbsp;Varico, L. bongamu; divaricate, prevaricate, prevaricationnbsp;Varius, L. gwahanol: invariable, variable, variegate, variety, variola, varynbsp;Vas, L. liestr: extravasated, vascular,nbsp;vase, vessel

Vasto, L. ditrodi, gwastraffu; Vastus, L. eang; Weste, U. uiftaetli: devastate, devastation, vast, waste

Vates, L. prophwyd: Vatican, vaticide, vaticinate

Veho, vectus, L. cludo: convex, convey, inveigh, vection, vehicle, veterinarynbsp;Velio, velsus, L. tynu; convulse, convulsion, revel, revulsion, veliicatenbsp;Velo, L. gorchuddio: develop, envelope,nbsp;reveal, revelation, veil, veliterousnbsp;Vena, L. gwytn�en: extravenate, vein,nbsp;venal, venesection, venousnbsp;Vendo, L. gwerthu: venal (cyflogadwy),nbsp;vend, vender, vendible, vendor, venduenbsp;Venenum, L. gwenwyn: envenom, vene-ficial, venenate, venomnbsp;Veneror, L. addoii: venerable, veneratenbsp;Venia, L. maddeuant: venialnbsp;Venio, ventum, L. dytod: advene, ad-'vent, adventure, avenue, circumvent,nbsp;convene, convenient, convent, covenant, event, intervene, invent, perad-venture, prevent, revenue, venturenbsp;Venor, L. heia: venary, venatic, venation, veuery (heiwriaetti), venisonnbsp;Venter, L. bol: eventerate, venter, ventral, ventricie, ventriloquistnbsp;Ventus, L, gwynt: eventuate, subven-taneous, vent, ventiduct, ventilation,nbsp;ventosity. Wind, �. Vinds, Go. gwynt;nbsp;Wehan, Ge. chwytbu: wind, windpipenbsp;Venus, L. Gwener, auwies cariaa: anti-venereal, venereal, venery (cydgnawd)nbsp;Verbero, L. taro: reverberation, ver-berate

Verbum, L. gair: adverb, proverb, verb, verbal, verbatim, verbiage, verbositynbsp;Vereor, L. otiii, parcbu: irreverent, revere, reverend, verecundnbsp;Verge, L. tueddu tua: converge, convergent, diverge, vergenbsp;Vermis, L. prytyu: vermicelli, vermicular, vermiform, vermifuge, vermiliion,nbsp;vermin, vermivorous. Wyrm, 0. pryl-yn: worm, wormwoodnbsp;Verto, versus, L. troi: adverse, advert,nbsp;advertise, animadvert, averse,aversion,nbsp;avert, controversy, controvert, conversion, converse, convert, divers, diverse,nbsp;divert, Qivorce evert, inauvertence, introvert, invert, irreversioie, malversation, observe, pervert, reverse, revert,nbsp;subvert, transverse, traverse, universe,nbsp;versatile, verse, versicle, versify, version, vertebra, vertex, vertigo, vortexnbsp;Verus, L. Vrai, F. gwir: aver, average,nbsp;veracity, verdict, verify, veniy, verisimilar, verity, very [vesicle, vesicularnbsp;Vesica, JL. euwysigen: vesicant, vesicate,nbsp;416


-ocr page 441-

GWREIDDEIRIATJ A THARDDOLION, ZOO

GWREIDDEIRIATJ A THARDDOLION, ZOO

Vestigium, L. ol: investigate, vestige Vestis, li, gwisg: divest, invest, investiture, travesty, vest, vestry, vesturenbsp;Vetus, L. hen: inveterate, veterannbsp;^la, L. Voie, F. Weg, 0. Vaha, Sa. �brdd:nbsp;convoy, deviate, obviate, obvious,nbsp;pervious, previous, quadrivial, trifle,nbsp;trivial, viaduct, viatic, viaticum,nbsp;voyage, way, waylay, waywardnbsp;Vicinus, L. cymmydog: vicinage,vicinitynbsp;Vicis, L. cyfnewidiad: vicar, vicarious,nbsp;vice-admiral, vice-chancellor, vicegerent, viceroy, vicissitude, viscountnbsp;Video, visum, L. gweled: devise, envy,nbsp;eviaence, evident, inviduous, invisible,nbsp;provide, providence, provision, prudence, purvey,revise,supervise,survey,nbsp;vide, videlicet, visage, visible, vision,nbsp;visionary, visit, visor, vista, visual.nbsp;Vue, F. golygfa: review, viewnbsp;Viduo, L. difeddu: viduai, viduity.nbsp;Widew, 0. gwraig weddw: widow,nbsp;widower, widowhoodnbsp;Vigor, L. cryfder: invigorate, vigorousnbsp;Vilis, L. gwael: revile, vile, vilifynbsp;Villa, L. gwlatty; Vilie, F. tref: villa,nbsp;village, villain, viliany, villaticnbsp;Villus, L. blew: velvet, velveteen, velvety, villose, villous

Vmco, victus, L. Vaincre, F. gorchfygu: convict, convince, evince, invincible,nbsp;province, vanquish, victim, victornbsp;Vindex, L. amddi�ynwr: avenge, revenge, vengeance, vengeful, vindicate,nbsp;vindictive

Vinum, L. gwin: vine, vinegar, vine-yard, vintage, vintner, wine Violo, L. uiweidio; Vis, L, nerth: inviolable, unviolated, violate, violentnbsp;Vir, L. gwr: decemvir, triumvirate,nbsp;virago, viril, virility. Virtus, L. rhin-wedd, gwroldeb: virtuenbsp;Virus, L. gwenwyn: virulence, virusnbsp;Viscum, L. glud: viscid, viscidity, viscosity, viscousnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viscera

Viscus, visceris, L. perfeddyn: eriscer-Vita, L.bywyd: aquavit�, vital, vitality Vitium, L. drygedd, bai: vice, vitiate.nbsp;�Vito

Vito, L. gochelyd: evitate, inevitable Vitrum, L. gwydr: vitreous, vitrification, vitrify, vitriol

Vitulus, L, Veau, F. V��l, old F. llo:

veal, vellum, vituline Vivo, victum, L, byw; convivial, revive,nbsp;survive, victuals, vivacity, vivacious,nbsp;vivid, vivify viviparous

Voco, vocatus, L. galw; Vox, L. llais;

advocate, avouch, convoke, equivocal, equivocate, invoke, provoke, revoke,nbsp;univocai, vocabulary, vocal, vocation,nbsp;vocative, voice, vouch, vouchsafe,vowelnbsp;Volo, L, dymuno: benevolence, malevolent, volition, voluntary, volunteernbsp;Volo, L. ehedeg: volant, volatile, vo-lery, volitation, volley [voluptuousnbsp;Voluptas, L, hyfrydwch: voluptuary,nbsp;Volvo, volutus, L. treiglot convolve,nbsp;convolvulus, devolve, evolve, involve,nbsp;revolve, voluble, volume, volutenbsp;Voro, L. dita: carnivorous, devour, graminivorous, granivorous, herbivorous,nbsp;piscivorous, vermivorous, voraciousnbsp;Voveo, votus, L. addunedu: advowson,nbsp;avow, devote, devout, disavow, votary,nbsp;vote, votive, vow

Vulcanus, L. duw tin: volcanic, volcano, vulcanian, vulcanize [vulgate Vulgus, L. gwerin: divulge, vulgar,nbsp;Vulnus, vuineris, L. clwyf: invulnerable, vulnerable, vulnerary

?en, 0. art; wapentake, weapon Wanian, O. paiiu: wan, wane, wantnbsp;Wealdan, 0. llywio: wield [wellspringnbsp;Weallan, 0. tarddu: Holywell, well,nbsp;Weardean, 0. gwyliot award, guard,nbsp;guardian, reward, ward, wardennbsp;Wrelig, 0. cyfoethog: commonwealth,nbsp;weal, wealth, wealthynbsp;jenden, 0. myned: wander, wend, wentnbsp;Weorpan, 0. taflu: mould warp, warpnbsp;\Vesan, 0. bod; was, werenbsp;Wiht, 0. peth, creadur: aught, godwit,nbsp;naught, naughty, not, whit, wightnbsp;wild, 0. amp; D. Vild, Sw. amp; D. gwyllt:

wild, wilder, wilderness Witan, 0. gwybod: weet, wis, wise, wit,nbsp;witness, wot, unwittinglynbsp;Wolcen, �. cwmwl; welkinnbsp;Wregan, 0. cyhuddo: arraign, bewraynbsp;Wringan, 0. nydd-droi: wrangle,wrench,nbsp;wring, wrong, wrungnbsp;Writhan, wr�stan, 0. torch!: awry,nbsp;wi'eath, wreathe, wrist, writhe, wrynbsp;Wyrt, 0. llysieuyn: liverwort, lousewort,nbsp;spearwort, starwort, stonewort, wortnbsp;Valapa, Sp. gwlad ym Mexico; jalapnbsp;Zeros, G. sych: xerasia, xerodes,nbsp;xerophagy

Xulon, G. coed: xylography piemen, Ge. gweddu: seem, unseemlynbsp;Zistan, Pe. digroeni; zestnbsp;Zoon, G, anifail: zoolatry, zoology, zoomorphism, zoophyte, zootomynbsp;417

27

-ocr page 442-

SCEIPTUEE PROPER NAMES AND THEIR PRONUNCIATION.

ENWAU PRIODOL YSGRYTHYROL

SEISONEG A�U CYNANIAD.

path, fat, �re, met, marine, pin, orb, on, c�rve, cut, t\v=too, tWksstookj Ore,- late, line, no, mtitej she, zh=z azure; thin, THis; j=dzh.


Achsah, ak'sa Adadah, ad'S,.ddnbsp;Adadrimmon, d.dad'rim.onnbsp;Adah, a'danbsp;Adaiah, ad.a.�'dnbsp;Adaliah, adA.l�'dnbsp;Adam, ad'ainnbsp;Adamah, ad'd.mdnbsp;Adami, ad'Am�nbsp;Adbeel, ad'bi.elnbsp;Adiel, a'di.elnbsp;Adina, ad'i.ndnbsp;Adithaim, ad.i.thAimnbsp;Adlai, ad'la.�nbsp;Admatha, ad'md.tbdnbsp;Adonebezek, d.don.i.bi'zeknbsp;Adonijah, ad.�.n�'jknbsp;Adonikam, ad.�.n�'kamnbsp;Adoniram, ad.o.niVamnbsp;Aaonezedek, Adon.i.zi'deknbsp;Adoraim, ad.(5.ra'imnbsp;Adoram, Ad��r'amnbsp;Adramraelech,a.dram'i.leknbsp;Adramyttium, ad.ra.mit'-Adria, a'dri.a [yumnbsp;Adriel, Adri.elnbsp;Adullam, d.duramnbsp;Adummim, a.dum'Imnbsp;.^neas, i'ni.asnbsp;Agabus, ag'd.busnbsp;Agag, a'gagnbsp;Agar, a'garnbsp;Agarenes, ag.S.rinz*

Agee, ag'i Agrippa, d.grip'^

Agur, a'gur Ahab, a'nabnbsp;Aharah, d.har'Anbsp;Aharhel, a.har'elnbsp;Ahasai, d.haz'a.inbsp;Ahasbai, a,haz'ba.�nbsp;Ahasuerus, a.haz.�.iVusnbsp;Ahara, a.ha'v4nbsp;Ahaz, a'haznbsp;Ahaziah, a.hAz�'dnbsp;Abiah, a.b�'knbsp;Ahiam, d.h�'amnbsp;Ahiezer^ a.hi.i'zdr

Abishag, ab'i.shag Abishai, Abish'a.�

Aaron, �r'on Abagtha, ^.bag'th^nbsp;Abana, ab'^.nanbsp;Abarim, ab'Anmnbsp;Abdeel, Abdiei, ab'di.elnbsp;Abednego, �.bed'nf.g�nbsp;Abel, a'bel

Abelbethmaachah, a.bel-beth.ma'Aka

Abelmaim, a.bel.ma'im [la Abelmeholah, a.bei.mi.h�'-Abelmizraim, a,bel.miz'ra-Abia, Ab'i'dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^im

Abialbon, a.bl.aVbon Abiasaph, a.biquot;d.8afnbsp;Abiathar, a.bfa.thSrnbsp;Abid^, ab'i.dS.

Abiel, a'bi.el Abiezer, ab.id^z�rnbsp;Abiezrite, ab.i.ez'ritnbsp;Abigail, ab'i.galnbsp;Abihail, ab.i.ha'ilnbsp;Abihu, a.b�'h�nbsp;Abihud, Abi'hudnbsp;Abijah, Ab�'j^

Abilene, a.bi.li'ni Abimael, ^.bim'a.elnbsp;Abimelech, a.bim'i.leknbsp;Abinadab, d.bin'a.dabnbsp;Abinoaia, �.bm'�.amnbsp;Abiram, a.Vrr'am

Abishalom, a.bish'd.lom Abishua, ab.i.shti'4nbsp;Abishur, ab'i.sh�rnbsp;Abital, ab'i.talnbsp;Abitub, ab'i.tubnbsp;Abiud, a.b�'udnbsp;Abraham, a'br^.hamnbsp;Absalom, ab'sa.lomnbsp;Aceldama, Asei'dAm^nbsp;Achaia, a.ka'y^nbsp;Achaicns, li..kAi.kusnbsp;Achan, a'kannbsp;Achim, a kimnbsp;Achmetha, ak'mi.thanbsp;Achor, a'kdr

Ahihud, a.ni'hud Abijah, a.h�'janbsp;Ahikam, a.hi'iramnbsp;Ahilud, Ah�'ludnbsp;Ahimaaz, a.him'a.aznbsp;Ahiman, d.h�mannbsp;Abimelech, S.him'i.leknbsp;Abimoth, a.b'fmothnbsp;Abinadab, Ahin'a.dabnbsp;Ahinoam, Ahin'�.ainnbsp;Ahio, a.h�'�nbsp;Ahira, a.hiYS,

Ahisamach, a.bis'd.mak Ahishahar, a.hish'a.harnbsp;Abisbar, d.h�i'sharnbsp;Ahithophel, a.hith'�.felnbsp;Abitub, k.b�'tubnbsp;Ablai, a^Jainbsp;Ahoah, Abo^^

Aholah, Aho'J^

Aholiab, a.ho'li.ab Aholibah, a.hoi'i.banbsp;Aholibamah, a.bo.lib'a.mknbsp;Ahumai, a.h�'ma.�nbsp;Ahuzam, d.hil'zamnbsp;Ai, a'lnbsp;Aiah, a.�'anbsp;Aiath, a'l.atbnbsp;Aijah, a.�nbsp;Aijaleth, a'ja.lethnbsp;Analon, a'iS..lonnbsp;Am, a'lnnbsp;Ajalon, aj'^.lounbsp;Akrabbim, ak.rab'imnbsp;Alammelech, a.lam'i.leknbsp;Alamoth, al'a.motbnbsp;Aiemoth, d.Ii'motbnbsp;Alexander, al.eks.an'd�rnbsp;Alexandria, al.eks.an driAnbsp;Aliah, a.l'i'knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[huth

Allonbachuth, al.on.bak'-Almodad, akmo'dad AlmonUiblathaim, al.moU'nbsp;dib.la.tha'imnbsp;Alpheus, al.fi'usnbsp;Altaschith, al.tas'kitbnbsp;Alush, a'lushnbsp;Amaiek, am'd.leknbsp;418


-ocr page 443-

�re; l�ne, n�, m�tc; she, zh=z az�re; thin, this; j=:dzb. AZZ

Arao, ar'ab Arabah, ar'a.banbsp;Arabia, Ara'bi.3.

Arad, �r'ad Aram, �'r'amnbsp;Aramitess, �'r'am.�.tesnbsp;Ararat, ar'a.ratnbsp;Arannah, 3..ro'ndnbsp;Arbathite, ar'bath.�tnbsp;Archelaus, 4r.ki.la'asnbsp;Archevites, Sr'ki.v�tsnbsp;Archi, ar'k�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[roth

Archiataroth, ^r.ki.at'3-Archippos, 3.r.kip'ns Archites, dr'k�tsnbsp;Arcturns, elrk.t�Vtisnbsp;Areli, i.ri'l�nbsp;Areopagite, ari.op^^.jitnbsp;Areopagus, ar.i.op'Agasnbsp;Aretas, ll.r^tasnbsp;Aridm, a.rid'a.Tnbsp;Aridatha, k.rid'a.th^nbsp;Arieh, aj�'inbsp;Ariel, �Vi.elnbsp;Arimathea, ar.!.m^.thi'^nbsp;Arioch, �fi.oknbsp;Arisai. a.ris'a.�nbsp;Aristarchus, ar.is.tSr'kusnbsp;Aristobulus, ar.is.t�.b�'lusnbsp;Armageddon, dr.m^.ged'onnbsp;Armenia, ^r.mi'nlAnbsp;Armishadai, ar.mi.sliad'a.�nbsp;Armoni, Sr.m�'n�nbsp;Arodi, ar'�.d�nbsp;Aroer, ar'�.�rnbsp;Arphad, ^r'fadnbsp;Arphaxad, ar.faks'adnbsp;Artaxerxes, ^.taks.�rks'nbsp;Artemas, dr'ti.mas [iznbsp;Aruboth, af�.bothnbsp;Arnmah, k.rw'm^nbsp;Arvadites, drVack�tsnbsp;Asa. a's4nbsp;Asaliel. as't.helnbsp;Asahian, as.^.hf^

Asaiah, as.O'd Asaph, a'safnbsp;Asarelah, as.d.rfl4nbsp;Ascalon, as'kd.lonnbsp;Asenath, aa'i.nathnbsp;Ashabiah, ash.k.b�'amp;nbsp;Ashbea, ash'biAnbsp;Ashchenas, ash'ki.naznbsp;Ashdod, ash'dodnbsp;Ashdothite, ash'doth.�tnbsp;Asher, ash'drnbsp;Ashima, ash'ijn^

Azuran, az'�.rao Azzah, az'a

Amalekites, a.inal'i.kits Amana, am'a.nlnbsp;Amariah, ain.a.r�''anbsp;Amasa, a.ma'sanbsp;Amasai, a.mas'a.�nbsp;Amasiati, am.a.s*r^nbsp;Amashai, a.mash'a.!nbsp;Amaziah, am.^.z�'^nbsp;Aminadab, a.min'a.dabnbsp;Amittai, a.mit'anbsp;Ammiel, am'i.elnbsp;Ammilmd, a.m�'hadnbsp;Ammmadab, a.min'^.dabnbsp;Ammlshaddai, a.mi.shadquot;-a.�

Ammizabad, a.iiiiz'^bad Ammonite, am'on.�tnbsp;Amon, a'monnbsp;Amorites, am'�.r�tsnbsp;Amphipolis, am.dp'�.!Usnbsp;Amplis^, am'pli.asnbsp;Amraphel, am'ra^elnbsp;Anah, a'na

Anaharath, an.a.h�r'ath Anaiah, an.a.�'4nbsp;Anak, a'naknbsp;A nakim, an'Akimnbsp;Anamim, an'a.mimnbsp;Anammelech, ^.nam'i.leknbsp;Anani, a.na'n�nbsp;Ananias, an.a.n�'asnbsp;Anath, a'nathnbsp;Anatiioth, an'4.thothnbsp;Andronicus, an.dr�m�^usnbsp;Aner, a'ner

Anethothite, an'i.thoth.�t Aniam. a'ni.amnbsp;Antioch, an'ti.oknbsp;Antipas, an'ti.pasnbsp;Antipatris, an.tip'�.tri8nbsp;Antothijah, an.t�.th'fjinbsp;Antothite, anquot;toth.�tnbsp;Apelles, a.pel'iz [k�tsnbsp;ApharsacMtes, a.f^'s^nbsp;Apharsathchites,nbsp;sath.k�ts

Apharsites, S.f4r's�ts Aphek, a'feknbsp;Aphekah,

Aphiah, a.ff 3.

Aphses, af'siz ApoUonia, ap.o.l�'iiiAnbsp;Apollos, 4.pol'osnbsp;.^wllyon, Aporyonnbsp;Apphia, af i.4nbsp;Appii Fornin, ap'i.i f��r'umnbsp;Aquila, ak'wU.a

Ashkelon, ash'ki.lon Ashkenaz, ash'kijiaznbsp;Ashpenaz, ash^pi.naznbsp;Ashriel, ash'ri.elnbsp;Ashtaroth, ash't�.rothnbsp;Ashtemoth, ash'ti.mothnbsp;Ashterathite, ash'ti,rath.�tnbsp;Ashtoreth, ash't�.rethnbsp;Ashnath, ^.sh�'athnbsp;Ashnrites, ash'�r.�tsnbsp;Aaia, a'sh^

Asiel, a'si.el Askelon, as'ki.lonnbsp;Amapper, asmap'�rnbsp;Aspatha, as'p^.thanbsp;Asriel, az'ri.einbsp;Assalimoth, a.san.mothnbsp;Assanias, as.^.nfa�nbsp;Asshur, ash'drnbsp;Asshurim, a.sh�yimnbsp;Assyria, Lsir'i.^

Astm:oth, as'ta.roth Asyncritns, a.sin'kri.tusnbsp;Atad, a'tad

Atarah, at'^.r^ [ad'ar Ataroth-Addar, at'^.roth-Athak, a'thaknbsp;Athaiah, ath.a.f^

Athens, ath'enz Athenians, ^.thi'ni.anznbsp;Athiai, ath'lanbsp;Attai, at'anbsp;Attalia, at.a.lf^nbsp;Augustus, d.gus'tusnbsp;Auranitis, ojra.n�'tisnbsp;Ava, a'v^

Aven, a'ven Avim, a'viranbsp;Avites, a'v�tsnbsp;Azaliah, az.3.rf3.

Azaniah, azA.n�'^ Azarael, az.u.rii'elnbsp;Azariah, az.3,rfanbsp;Azaziah, az.a.z�'anbsp;Azekah, ^.zi'k^

Aziel, a'zi.el Aziza, ^.zfz^

Azmaveth, az'ma.veth Aznoth-Tabor, az'noth-tS'nbsp;Azor, a'z�rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[_b�r

Azotus, 4.z�'tas Azriel, az'ri.einbsp;Azrikam, az'ri.kamnbsp;Azubah. a.za'bamp;

Aznr, a ziir


419

-ocr page 444-

BIT ra^-h, fat, ere, met, m^-r�ng, -pin, orb, on, c�rve, cnt, t\V=too, t^k=took;


Bedeiah, bed.i.�'^

Beeliada, bi.el.T^.d^ Beelzebub, bi.el'zl.bubnbsp;Beer, bi'ur

Beera, Beerah, bi.iYS Beeri, bi.i�r'�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[r�i

Beerlahairoi, bl.ur.lS.ha'i-Beeroth, bi.i�r'oth Beerothite, bi.i�r'oth.itnbsp;Beersheba, bi.ur.shi'b^nbsp;Beeshtera, bi.esh'ti.r^nbsp;Behemoth, bi'hi.mothnbsp;Belial, bi'li.alnbsp;Belshazar, beUshaz'arnbsp;Belteshazzar, bel.ti.shaz'arnbsp;Benaiah, ben.a'anbsp;Benammi, ben.am'1nbsp;Beneberak, ben.eb'i.raknbsp;Benejaakan, ben.i,ja'^.kannbsp;Benbadad, ben.ha'dadnbsp;Benhail, ben.ha'ilnbsp;Benhanan, ben.ha'nannbsp;Benjamite, benja.m�tnbsp;Benmu, ben'i.n�nbsp;Benoni, ben.o'nlnbsp;Benzoheth, ben.z�'hethnbsp;Berachah, ber'S.kEnbsp;Berachiah, ber.a.kfSnbsp;Beraiah, ber.a.�'anbsp;Berea, bi.ri'anbsp;Berechiah, ber.i.krSnbsp;Beriah, bi.ri'anbsp;Berith, bi�r'ithnbsp;Bernice, b�r.n�'sinbsp;Berodach, bi.ro'daknbsp;Berothah, bi.ro'th^nbsp;Berothai, ber'o.thanbsp;Besodeiah, bes.�.d�'^nbsp;Besor, bi'zornbsp;Bethabara, beth.ab'S.r^nbsp;Bethanath, beth'a.nathnbsp;Bethanoth, beth'a.nothnbsp;Bethany, beth'a.ninbsp;Betharabah, beth.ar'^.bl.nbsp;Betharam, beth.eVamnbsp;Betharbel, beth.ar'belnbsp;Bethaven, beth.a'ven [vethnbsp;Bethazmaveth beth.az'ma-Bethbaalmaon, beth.ba.al-ma'on

Bethbara, beth.be�r'^ Bethbasi, beth'bE.sinbsp;Bethbirei, beth.bir'i.�nbsp;Bethcar, beth'kSrnbsp;Bethdagon, beth.da'gonnbsp;Bethdiblatliaim, beth.dib-la.tha'im

Baai, ba'al

Baalah, ba^al.E nbsp;nbsp;nbsp;(^�r

Baalathbeer, ba.al.ath.bi-Baaiberith, ba.al.biVith Baalbamon, ba.al.ham'onnbsp;Baalhanan, ba.al.han'annbsp;Baalbazor, ba.al.ha'zornbsp;Baalim, ba'al.imnbsp;Baalmeon, ba.al.sii'onnbsp;Baalpeor, ba.al.pi'or [zimnbsp;Baalperazim, ba.al.prr'�-Baalsbalisha, ba^l.shal'i-sha

Baalzebub, ba.al.zi'bub Baalzephoti, ba.al.zi'ionnbsp;Baanah, ba'^.n^

Baara, ba'a.rl.

Baaseiah. ba.a.s�'^ Baasba, ba'a.shS.

Babel, ba'bel Babylon, bab'i.lonnbsp;Babylonians,bab.i.l�'ni.anznbsp;Baca, ba'kanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ai'on

Bachuth-Allon, bak'uth-Bahurim, bt.hiiVim Bajith, ba'jithnbsp;Bakbakar, bak.bak'arnbsp;Bakbukiah, bak.buk.�'S.nbsp;Balaam, ba'lamnbsp;Baladan, bal'a.dannbsp;Balak, Balac, ba'iaknbsp;Baraah, ba'm^nbsp;Bamothbaal, ba.moth.ba'alnbsp;Barabbas, ba.rab'asnbsp;Barachel, bar'a.kelnbsp;Barachias, bar.Ak�'asnbsp;Barak, be�r aknbsp;Barbumite, b^r.h�'m�tnbsp;Bariah, ba.r�'^

Barjesus, bSr.ji'sns Barjona, bar.j�'nanbsp;Barnabas, bar'na.basnbsp;Barsabas, bar's^.bas [m�nbsp;Bartholomew, bar.thol'o-Bartimeus, bar.ti.mi'usnbsp;Baruch, b�r'uknbsp;Barzillai, blr.zil'a.�nbsp;Bashan, ba'shannbsp;Bashemath, basb'i.mathnbsp;Bathrabbim, bath.rab'imnbsp;Bathsheba, bath.sM'banbsp;Bathshua, bath'shiidnbsp;Bavai, bav'a.�nbsp;Bealoth, bi'S.lothnbsp;Bebai, beb'a.inbsp;Becher, bi'kurnbsp;Becborath, bi.k��r'ath

Betheden, beth.i'den Bethel, beth'elnbsp;Bethemek, beth.i'meknbsp;Bether, bi'thurnbsp;Bethesda, beth.ez'danbsp;Bethezel, beth.i zelnbsp;Bethgader, beth.ga'd�rnbsp;Bethgamul, beth,ga'mulnbsp;Beth-haccerem, beth.hak'-si.rem

Beth-haran, beth.h�r'an Beth-hoglah, beth-hog'i4nbsp;Beth-horon, beth-ho�r'onnbsp;Bethjesimoth, beth.jes'i-moth

Bethlebaoth, beth.leb'a.oth Bethlehem, beth']i.bem[�tnbsp;Bethlehemite, beth'li.hem-Bethmaachah, beth.ma'^nbsp;canbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[kAboth

Bethmarcaboth,beth-mar'� Bethmeon, beth.mi'onnbsp;Bethnimra, beth.nim'ranbsp;Bethpalet, betb.pa'letnbsp;Bethpazzez, betn.paz'eznbsp;Bethpeor, beth.pi'ornbsp;Bethphage, beth.fa'jinbsp;Bethpheiet, beth'fi.letnbsp;Bethrapha, beth'ra.fSnbsp;Bethrehob, beth'ri.hobnbsp;Bethsaida, beth.sa'danbsp;Bethshan, beth'shannbsp;Bethshean, beth.shi'annbsp;Bethshemesh, beth' shi-mesb

Bethshittah, beth.shit'S. Bethsura, beth.sii r'anbsp;Bethtappuah, beth.tap'ii.^nbsp;Bethuel, bi.thii'elnbsp;Bethul, bi'thulnbsp;Bethzur, beth'zdrnbsp;Betonim, bet'o.nimnbsp;Beulah, bi.�'Janbsp;Bezai, bi'zanbsp;Bezaleel, bi.zal'i.elnbsp;Bezek, bi'zeknbsp;Bichri, bik'r�nbsp;Bigthana, big'tha.nanbsp;Bigvai, big'va.inbsp;Bileam, bii'i.amnbsp;Bilgai, bil'ga.�nbsp;Binea, bin'i.^

Binnui, bin'ii.i Birzavith, bur'zamp;.vitlinbsp;Bithiah, buth� anbsp;Bithron, bith'ronnbsp;Bithynia, bUhiii yanbsp;420


-ocr page 445-

�re; late, line, no, m�te; she, zh=sz az�re; thin, this; j=dzh. DOT

�re; late, line, no, m�te; she, zh=sz az�re; thin, this; j=dzh. DOT

Chenaanah, ki.na a.na Chenani, kea'a.n�nbsp;Chenaniah, ken.a.n�'anbsp;Chepharhaamonai, ki^f^r-ha.am'().nanbsp;Chephirah, ki.fiVknbsp;Cheran, ki�r'annbsp;Cheretbims, ker^eth.imznbsp;Gherethites, ker'eth.�tsnbsp;Gherith, ki�r'ithnbsp;Cherub, kiVub (dinas)nbsp;Ghesalon, kes'4.1onnbsp;Chesed, kissednbsp;ChesuUoth, ki�8ul'othnbsp;Chezib, ki'zibnbsp;Chidon, k�'donnbsp;Ghileab, kiri.abnbsp;Chilion, kil'i.onnbsp;Chilmad, kil'madnbsp;Chimham, kim'hamnbsp;Chinnereth, kin'ijethnbsp;Chios, k�'osnbsp;Chisleu, kiz'lhnbsp;Ghislon, kiz'ion [bornbsp;Chislothtabor, kizdoth.ta-Chittim, kit'imnbsp;Chioe, kl�'inbsp;Chorashan, k�.rk'sbannbsp;Ohorazin, k�.ra'zinnbsp;Chozeba, k�.zi'b4nbsp;Chub, kubnbsp;Chushanrishathaim, knsh-an.rish.a.tha'imnbsp;Chnza, kii'zanbsp;Cilicia, s�.iish'^

Cinnereth, sin'ur.eth Clanda, kl�'d4nbsp;Glandia, kld'di.4nbsp;Clandius, kl�'di.nsnbsp;Clement, klem'entnbsp;Cieopas,

Cleophas, kli'�.tas Cnidns, n�'dusnbsp;Colhozeth, kohh�'zethnbsp;Golosse, k�.ios'inbsp;Colossians, k�.losh'anznbsp;Conaniah, k�.nd.n�'^nbsp;Coniah, k�.n�'^

Coos, k�'os Core, k�r'inbsp;Corinth, kor'inthnbsp;Connthians, k�.rin^thi.anznbsp;Cornelius, k�r.ni'ii.usnbsp;Gosam, k�'samnbsp;Crescens, kres'enznbsp;Cretans, ^ri'tanznbsp;Crete, luit

Bizjothjah, biz.joth'j^ bi^tus, blas'tusnbsp;Boanerges, b�An�r'jiznbsp;Boaz, b�'aznbsp;Bocheru, bok'i.r�nbsp;Bochim, b�'kimnbsp;Booz, b�'oznbsp;Bosor, b�^sornbsp;Bozez, b�'zeznbsp;Bozrah, boz'r^

Bnkkiah, bmk�quot;E Bol, balnbsp;Bozi, b�'z�nbsp;Bnzite, boz'�tnbsp;Cabal, ka'bolnbsp;Cades, ka'deznbsp;CsBsar, si'zarnbsp;Cssarea, si.zajl'Enbsp;C�aphas, ka'k.�asnbsp;Cun, kannbsp;Cain, ka'in (dinas)nbsp;Cainan, ka'i.Daanbsp;Calah, ka'i^

Caleb, ka leb Calneh, kal'mnbsp;Calvary, kal'v^jinbsp;Cana, ka'n^

Canaan, ka'n^.an, ka'nan Canaanites, ka'na.an.�tsnbsp;Candace, kanMa^inbsp;Capemaam, ka.pdr'na.umnbsp;Caphtorim, kaf t�.rimnbsp;C^padocia, kap.a.d�'sb4nbsp;Carchemish, kar'ki,mishnbsp;Cannel, kar'melnbsp;Carmelite, kkr'mel.�tnbsp;Camaim, kar naimnbsp;Garshena, kar'shim^nbsp;Casiphia, k^.sifX^nbsp;Caslahim, kaz'l�jiimnbsp;Cedron, si'dronnbsp;Cenchrea, keD.kri'4nbsp;Cephas, si'fasnbsp;Ceaarea, si.za.rt'anbsp;Chalcol, kal'jcolnbsp;Chaldea, kal.di'4nbsp;Chaldeans, kal.di'aoznbsp;Chaldees, kahdiz'nbsp;Charashim, kar'^^imnbsp;Charchemish, k^r'kionishnbsp;Charran, kar'annbsp;Chebar, ki'bar Lmurnbsp;Chedoriaomer, ked.drda'�-Chelal, ki lalnbsp;Chelubai, ki.l�'bEnbsp;Ghemarims, kem'l.rlmznbsp;Chemosh, ki'mosh

Cnspus, kris'pus Cushan, k�'shannbsp;Cushi, k�'sh�nbsp;Outha, kuth'4nbsp;Cyprus, s�'prusnbsp;Cyrene, s�ri'ninbsp;Cyrenius, si\ri'ni.aflnbsp;Cyrus, s�r'usnbsp;Dabareh, dab'll.iinbsp;Dabbasheth, dab'^.shethnbsp;Daberath, dab'i.rathnbsp;Dagon, da'gonnbsp;Dalaiah, dai.a.�'^ (th^nbsp;Dalmanutha, dal.m�,.n\i'-Dalmatia, dal.ma'shanbsp;Damaris, dam'amp;.risnbsp;Damascenes, dam.^^inz'nbsp;Damascus, da.mas'kusnbsp;Daniel, dan'yelnbsp;Danites, dan'�tsnbsp;Danjaan, dan�ja.annbsp;Darius, da.r�'usnbsp;Dathan, da'thannbsp;Debir, di'burnbsp;Deborah, deb'�.ranbsp;Decapolis, di^p'�.lisnbsp;Dedan, di'dannbsp;Dedanim, ded'S.nimnbsp;Dehavites, di.ha'v�tsnbsp;Delaiah, del.a.�'^

Delilah, del'i.lk Demas, dl'masnbsp;Demetrius, di.mi'tri.usnbsp;Derby, d�r'binbsp;Deuel, di.�'elnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(mi

Deuteronomy, dii.tu.ron'�� Diana, d�.au'4nbsp;Diblaim, dib'lajunnbsp;Diblath, dib'iathnbsp;Dibon, drbonnbsp;Dibri, dib'r�nbsp;Dibz^ab, dib'za.habnbsp;Didymus, did'i.musnbsp;Diiean, dil'i.annbsp;Dimonah, d�.m�'nanbsp;Dinah, d�'uanbsp;Dinaite, d�'na.�tnbsp;Dinhabab, din'ha.b^nbsp;Dionysius, d�.�.nisb^osnbsp;Diotrephes, d�.ot'ri.fiznbsp;Dishan, d�'shaunbsp;Dizahab, diz a.habnbsp;Dodai, d�'da.inbsp;Dodanin, dod'S.nimnbsp;Dodavaii. dod'a.vSnbsp;Doeg, d�'c^;

Dothan, d�'than

421


-ocr page 446-

GAL path, fat, �re, met, ma-rine, pin, �rb, on, curve, cut, t'Vsstoo, twk=took,*

i.li2

Elisseus, �l.i.si'u3 Elisha, i.l�'shanbsp;Elishab, i.l�'shanbsp;Elishama, i.iish'a.manbsp;Eiishaphat, i.iish'a.tatnbsp;�iisheba, i.lisb'i.b^nbsp;Eiishua, eU.sh�'anbsp;Eliud, i.l�'udnbsp;Elizaphan, i.liz'a.fannbsp;Elizur, i.l�'z�rnbsp;Elkanah, ei.ka'nanbsp;Elkoshite, el'kosb.�tnbsp;Eilasar, el'd.sarnbsp;Elmodam, el.m�'damnbsp;Elnaam, el'na.amnbsp;Elnathan, el'na.thannbsp;Eloi, ei.�'�nbsp;Eionbetb-hanan,i'loa.beth-ha'nannbsp;Eloth, i'lothnbsp;Elpaal, el.pa'alnbsp;Elpalet, el'pa.letnbsp;Eltekeh, erti.kinbsp;Eltekon, el'ti.konnbsp;�ltolad, eht�'ladnbsp;Elul, i'lulnbsp;Eluzai, i.l�'za.�nbsp;Eiymas, ei'i.masnbsp;Elzabad, ei'za.oadnbsp;Eizaphan, el.za'iannbsp;�mims, i'mimznbsp;Emmanuel, e.man'�.elnbsp;Emmaus, e.ma'usnbsp;Eneas, i'ni.asnbsp;Ene^laim, en.eg.la'imnbsp;Engannim, en.gan'imnbsp;Engedi, en.gi'd�nbsp;�nhaddah, en.had'Snbsp;Euhakkore, en.hak'�.rinbsp;Enhazor, en.ha'zornbsp;Enmishpat, en.mish'patnbsp;Enoch, i'noknbsp;�nrimmon, en.rim'onnbsp;Enrogel, en.r� gelnbsp;Enshemesh, en' shi.meshnbsp;Entappuah, en.tap'�.anbsp;Epaphras, ep'a.tras [tusnbsp;Epaphroditus, i.paf.r�.d�'-Epenetus, i.pi'nhtusnbsp;�phah, i'finbsp;Ephal, i'tai

Epher, i'f�r nbsp;nbsp;nbsp;[im

Ephesdammim, i.fez.dam'-Ephesians, i.fizhanz Ephesus, ef'i.s�snbsp;Ephphat�a, ef a.thd

DrusiiU, drw.sii'4 Dumah, dii'm^

Durab, dii�r'S Ebal, i'balnbsp;Ebedmelech, l.bed'mtdeknbsp;E^nezer, eb.en.i'z�rnbsp;Eber, i'burnbsp;Ebiasaph, i.b�'Asafnbsp;Ebronah, i.br�'n�nbsp;Ecclesiastes, ek.iez.i.as'tiznbsp;Eden, i'dennbsp;Edom, i'dumnbsp;Edomite, i'dum.�tnbsp;Edrei, ed'ri.�nbsp;Eglah, eg'lamp;

Eglaim, eg'i^.im Eamp;, i'h�nbsp;Ebud, i'hudnbsp;Ekron, ek'runnbsp;Ekronites, ek'run.�tsnbsp;Elah, i'14nbsp;Elam, i'lamnbsp;Elasab, el'k.sd,

Elath, i'latb Elbethel, el.beth'elnbsp;Eidaah, el.daAnbsp;Elealeb, i.li.a'linbsp;Eleasah, i.li.a'sinbsp;Eieazar, i.li.a'z�rnbsp;Eielohe, el.ei.�'binbsp;Elhanan, el.ha'nannbsp;Eli, i'l�nbsp;Eliab, idfabnbsp;EUada, i.l�'a.danbsp;Eliahbab, i.l�'lb4nbsp;Eliakim, i.l�'a.kimnbsp;Eliali, i.li'Ll�nbsp;ElUs, iM�'asnbsp;Eliasaph, i.i�'a.sa�nbsp;Eliashib, i.l�^4.shibnbsp;Eliathah, i.l�'a.th^

Elidad, i.l�'dad Eiiel, i'li.elnbsp;Elienai, i.iU.na'�nbsp;Ebezer, LU.i'z�rnbsp;EUhaba, i.l�'ha.banbsp;Eliboreph, ei.i.h��r'ef

Eliliu,Urb� �

Elijah,

Elika, el't.kl,

Eiim, i'lim Elimelech, i.lim'i.leknbsp;E�canai, i.l�.i'na.�nbsp;Eliphai, eri.falnbsp;Elipbalet, i.lif^.letnbsp;Eiiphaz, el'i.faznbsp;Eliphelet, idifXiet

Ciphraim, i'lra.im Ephraimites, i lra.im.�tsnbsp;Ephrata, ef'rd,.tanbsp;Ephron, i'lronnbsp;Epicureans, ep.i.k�.ri'anznbsp;Eranites, i�r'an.�tznbsp;Erastus, i.ras'tusnbsp;Erech, i'reknbsp;Esaias, i.za'asnbsp;Esarhaddon, i.s^r.had'onnbsp;Esau, i's�nbsp;Esek, i'seknbsp;Eshbaal, esh'ba.alnbsp;Eshcol, esh'kolnbsp;Eshean, i shi.annbsp;Eshek, i'sheknbsp;Eshtaol, esh'ta.olnbsp;Eshtaulites, esh't�l.�tsnbsp;Eshtemoa, esh.tem'�.anbsp;Eshtemoh, esh'ti.m�nbsp;Esli, ez'l�nbsp;Esrom, ez'romnbsp;Esther, es't�rnbsp;Etam, i'tamnbsp;Etham, i'tnamnbsp;Ethanim, eth'a.nimnbsp;Ethbaal, eth'ba.ainbsp;Ethur, i'th�rnbsp;Ethiopia, i.thi.�'pi.�.nbsp;Eubulous, �.b�'lusnbsp;Eunice, �.n�'sinbsp;Euodias, �.�'di.asnbsp;Eutychus, �'ti.kusnbsp;Ezekias, ez.i.k�'asnbsp;Ezekiel, i.zi'bi.elnbsp;Ezel, i'zel

Eziongeber, i.zi.on.gi'b�r Ezra, ezVanbsp;Ezrahite, ez'ra.h�tnbsp;Felix, fi'iiksnbsp;Festas, fes'tusnbsp;Fortunatus, f�r.t�.na'tusnbsp;Gaal, ga'ainbsp;Gaash, ga'ashnbsp;Gaba, ga'banbsp;Gabai, gao'a.�nbsp;Gabatha, gab'a.thanbsp;Gabriel, ga'bri.elnbsp;Gadarenes, gad.a.rinz'nbsp;Gaddiei, gad'i.einbsp;Gadites, gad'�tsnbsp;Gaius, ga'i.usnbsp;Gaiaila, gS.la'shanbsp;Galatians, ga.lashanznbsp;Gateed, gal'i.ednbsp;Galilee, gal'i.iinbsp;Gaiiio, gai'i.�

422


-ocr page 447-

Cw; late, line, no, mute; she, zh=z az�re; thin, this; j=dzh. HEG


Golgotha, gol'go.tha Goliath, godfathnbsp;Gomer, g�'m�rnbsp;Gomorrha, g�.mor'anbsp;Goshen, go'shennbsp;Gozan, go'zannbsp;Grecia, gri'shSnbsp;Gudgodah, gud'go.dS.nbsp;Guni, g�'ninbsp;Gurbaai. gur.ba'al [rinbsp;Haahashtari,ha.^.hash'ta-Habaiah, h^.ba'anbsp;Habakkuk, ha.bak'uknbsp;Habaziniah, hab.a.zi.n�'anbsp;Habor, ha'bornbsp;Hachaliah, hak.^.l�'^nbsp;Hachilah, hak'i.l�nbsp;Hachmoni, hak'm�.n�nbsp;Hadad, ha'dadnbsp;Hadadezer, had.ad'i.zdrnbsp;Hadar, ha'dirnbsp;Hadarezer, had.a.ri'zurnbsp;Hadashah, had'a.shanbsp;Hadassah, h^.das'anbsp;Hadzd, ha'didnbsp;Hadlai, hadda.inbsp;Hadoram, hl.d��r'amnbsp;Hadrach, ha'draknbsp;Hagab, ha'gabnbsp;Hagabah, hag'a.bEnbsp;Hagar, ha'garnbsp;Hargarenes, ha.gar.inz'nbsp;Haggai, hag'a.�nbsp;Haggeri, hag'i.r�nbsp;Haggiah, ha.gi'^

Hai, ha'�

Hakkatan, hak'4.tan Hakupha, hak'�.f�nbsp;Halak, ha'laknbsp;Hali, ha'llnbsp;Halohesh, ha.lo'heshnbsp;Haman, ha'mannbsp;Hamath, ha'math {_thanbsp;Hammedatha, ha.med'4-Hammoleketh, ha.mol'i-keth

Hammoth-dor, ham^th-Hamonah, ham'o.na Hamongog, ha'mon,gognbsp;Hamor, ha'mornbsp;Hamuel, h3,.niu'elnbsp;Hamul, ha mulnbsp;Hamutal, ha.m�'talnbsp;Eanameel, ha.nam'i.elnbsp;Hanan, ha'nannbsp;Hananeel, hii.nan'i.elnbsp;Hflnanij han'a.n�

Gamaliel, ga.ma li.el Gammadims, gam'S..dimznbsp;Gareb, g�r'ebnbsp;Gath, gathnbsp;Gaza, gaz^

Gebal, gi'bal Gebim, gi'bimnbsp;Gedaiiah, ged.^.l�^^

(Jeder, gi'diir Grederah, gi.di�r'^nbsp;Q^erite, ged'i.r�tnbsp;Gederoth, gi.di�r'oth [imnbsp;' Gederothaim, ged.ixoth.a'-Gedor, gi'dornbsp;Gehazi, gi.ha'zinbsp;Gelilot^ gel'i-lothnbsp;Gemalli, gi.mai'inbsp;Gemariah, gem.a.r�'dnbsp;Gennesaret, ge.nez'a.retnbsp;Genubath, ge.n�'bathnbsp;Grera, gi�r'a

Glergesenes, gur'gi.sinz Gerizim, ger'i.zimnbsp;Gershom, gur'ahomnbsp;Gershoa, gur'shonnbsp;Cieshem, gi'shemnbsp;Greshnr, gi'shurnbsp;G�shan, gesh'ii.rinbsp;Gether, gi'thurnbsp;Gethsemane, geth.sem'a.ninbsp;Greuel, gL�'einbsp;G^zer, gi'zurnbsp;Giah, g�'a

Gibbethon, gib'i.thon Gibeah, gib'i.anbsp;Gtbeon, gib'i.onnbsp;Giblites, gibTitsnbsp;Giddalti^ gi.dal't�nbsp;Gideon, gid'i.onnbsp;Gideoni, gid.i.�'n�nbsp;Gidom, g�'domnbsp;Glhon, gfhonnbsp;Gilalai, gil'a.lanbsp;Gilboa, gU'b�.anbsp;Gilead, giri.adnbsp;Gilgal, gil'galnbsp;Giloh, g�'l�nbsp;Gilonite, g�lon.�tnbsp;Ginath, g�'nathnbsp;Ginnetho, gin'i.thonbsp;Giirgashite, g�r'gash.�tnbsp;Gittah-hepher, git'a.hi'furnbsp;Gittaim, git'a.imnbsp;GKttites, git'�tsnbsp;Gizonite, g�'zon.�tnbsp;Goath, go'athnbsp;Golan, go'lan

Hanamah, han.a.n�i'S. Hanes, ha'nisnbsp;Haniel, han'i.elnbsp;Hannathon, han'l.thonnbsp;Hanoch, ha'noknbsp;Hanum, ha'ntimnbsp;Haphraim, haf'ra.imnbsp;Haradah, har'^.danbsp;Haran, he'r'annbsp;Hararite, har'ar.itnbsp;Harbonah, har.b� nanbsp;Hareph, h�r'etnbsp;Hareth, h�r'ethnbsp;Harhaiah, har.ha.�'anbsp;Harim, h�r'imnbsp;Harnepher, har'ni.furnbsp;Harod, h�r'odnbsp;Haroeh, har'�.tnbsp;Harorite, har'�.r�tnbsp;Harosheth, har'o.shethnbsp;Harumaph, ha.rw'inatnbsp;Haruphite, ha.rw'f�tnbsp;Haruz, he�r'uznbsp;Hasadiah, has.a.d�'anbsp;Hashabiah, hash.a.b�'^nbsp;Hashabnah, hash'ab.n^nbsp;Hashbadanah, hash.bad'^nbsp;Hashem, ha'shem [nlinbsp;Uashmonah, hash'mo.n^nbsp;Hashub, ha'shubnbsp;Hashubah, hash'�.banbsp;Hsssenaah, has.l.na'anbsp;Hasshub^ hash'ubnbsp;Hatach, ha'taknbsp;Hathath, ha'thathnbsp;Hatita, hat'i.tS,

Hattipha, hat'i.fa Hauran, ho'rannbsp;HaTilah, hav'i.li,nbsp;Havothjair, ha.voth.Ja'�rnbsp;Hazael, haz'a.elnbsp;Hazaiah, haz.a.�'^nbsp;Hazaraddah, ha.zar.ad'4nbsp;Hazarhatticon,ha.z�ir.hat'-i.konnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[veth

Hazarmaveth, ha.zar.ma'-Hazarsusah, ha.zar.sii'zS, Hazeleiponi, ha.zel.el.p�'n�nbsp;Hazerim, ha.ziV'imnbsp;Hazeroth, haz'i.rothnbsp;Hazezontamar, haz.i.zon-Haziel, ha'zi.elnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[tii'mar

Hazor, ha z�r Heber, hi'burnbsp;Hebron, hi'bronnbsp;Hegai, heg a.'inbsp;Hege, hi'ji


423

-ocr page 448-

JEA path, fat, ere, met, ma-rine, pin, �rb, on, curve, ent, t\v=too, t^kstook^


Huram, n�Vam Hushah, hii'isha.

Hushai, h�sha Hushathite, h�'shath.�tnbsp;Hymenseus, h�.men.i'usnbsp;Ibieam, ib'li.amnbsp;Ibneiah, ib.n�'�.

Ibnijah, ib.n�'ja Ichaboa, ik'�,.bodnbsp;iconmm, �.k�'ni.umnbsp;Idalah,

Iduel, id'�.el Idumea, �.d�.mfSnbsp;Igdaliah, ig.da.l�Anbsp;Igeal, ig'i.alnbsp;lim, �'im

ijeabarim, �.ii.ab'ar.im Ilai, �'la

Illyricum, i.lir'�um Immanuel, i.man'�.elnbsp;India, in'diAnbsp;Iphedeiah, if.i.d�'inbsp;Xra, �r'S,

Irijah, i.r�'jt Irnahash, �r'n^.hashnbsp;iron, �fr'onnbsp;Irpeei, �r'pt.elnbsp;Irshemesh, �r'shi.meshnbsp;Isaac, �'zaknbsp;Isaiah, �.za'^

Iscariot, is.kar'i.ot Ishbibenob, ish.bi.bi'nobnbsp;Ishbosheth, ish'b�.shethnbsp;Ishi, �'sh�nbsp;Ishijah, �.sh�'jS,

Ishtnael, ish'ma.el Ishmaiah, ish.ma.�'4nbsp;Ishod, �'shodnbsp;Ishuah, ish'�Anbsp;Ishuai, ish^�.anbsp;Ismachiah, iz.m^.k�'4nbsp;Ismaiah, iz.ma.�'4nbsp;Israel, iz'rh..elnbsp;Israelite, iz'ra.el.�tnbsp;Issachar, is'a.k^rnbsp;Isui, is'il�nbsp;Ithai, ith'a.�nbsp;Ithamar, ith'^.m^nbsp;ithiel, ith'i.elnbsp;Ithra, ith'rknbsp;Ithran, ith'rannbsp;ithream, ith'ri.amnbsp;Ithrites, ith'r�tsnbsp;Ittahkazim, it.a.ka'zimnbsp;Itlai, it'a.�nbsp;iturea, �.t�.ri'anbsp;ivah, va

[gim

Helam, hi'lam Heldai, hel'da.!

Helekites, hi'iek.�ts Heleph, hi'lefnbsp;Heli, hi'i�nbsp;Heikai, hel'kS.�nbsp;Helkath-hazzurim, hel'-kath-haz'�.rimnbsp;Heman, hi'mannbsp;flena, hi'nanbsp;Henadad, hen'a.dadnbsp;Heter, hi'f�rnbsp;Hephzibah, hef'zi.banbsp;Heres, hi'r'iznbsp;Hermogenes, hur.moj'i.niznbsp;Hermonite, h�r'mon.�tnbsp;Herod, her'odnbsp;Herodians, hi.r�'di.ananbsp;Herodias, hi.r�'di.asnbsp;Hezekiah, hez.i.kr^nbsp;Hezion, hi'zi.onnbsp;Hezir, hi'z�rnbsp;Hezrai, hez'ra.�nbsp;Hezronite, hez'ron.�tnbsp;Hiddai, hid'a.�nbsp;Hiddekel, hid'i.kelnbsp;Hiel, h�'el

Hierapolis, h�.t.rap'�Jis Higgaion, hi.ga'onnbsp;Hilkiah, hil.k�'d,

Hiram, h�r'am Hizkijah, hiz.kfj^nbsp;Hittites, hit'�tsnbsp;Hivites, h�V�tsnbsp;Hobah, hb'b^

Hodaiab, hod.a.�'E Hodaviak, bod.S,.Y�'tnbsp;Hodiah, h�.d�'anbsp;Hoglah, hog'lanbsp;Hoham, h�'iiamnbsp;Holofernes, hol.�.f�r'niznbsp;Hophni, hol: n�nbsp;Horam, h��r'amnbsp;Horeb, h�Vebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gad

Horhagidgad, h�r.hS.gid'-Hori, h��r'� Horims, h��r'imznbsp;Horites, ���rl'ts,nbsp;Horonaim, hor.�.na'imnbsp;Horonites, horquot;�.n�tsnbsp;Hosea, h�.si'knbsp;Hoshaiah, hosh.a.�Anbsp;Hoshama, hosb'a.m^nbsp;Hoshea, h�.shi'4nbsp;Hothir, h'�'th�rnbsp;Hapham, hii'tamnbsp;Horai, h��r'a

Iznarite, iz'har.�t Izrahiah, iz.r^.h�'anbsp;israiah, iz.ra.�'anbsp;Jaakobah, ja.ak'�.bamp;nbsp;Jaala, ja.a'i^

Jaalam, ,ja.a''lam Jaanai, ja'a.nanbsp;Jaareoregim, ja.ar.i.or'i*nbsp;Jaasau,

Jaasaniab, ja.asA.n�'^ Jaazer, ja'a.z�rnbsp;Jaaziah, ja.a.z�'anbsp;Jaaziel, ja.i.z�'elnbsp;Jabez, ja'beznbsp;Jabin, )a'binnbsp;Jabneel, jab'ni.elnbsp;Jabneh, jab'ninbsp;Jaebin, ja'kinnbsp;Jacob, ja'kubnbsp;Jael, ja'elnbsp;Jagur, ja'gurnbsp;Jabaz, ]a'baznbsp;Jahazah, ja.ha'z^nbsp;Jahaziah, ja.h�.z�'dnbsp;Jabaziel, ja.ba'zi.elnbsp;Jahleel, ja'li.einbsp;Jahzeel, ja'zi.elnbsp;Jabzerab, ja'zi.rS,

Jahziel, ja'zi.el Jair, quot;ja'�rnbsp;Jairus, ja.iVnsnbsp;Jakeh, ja'kinbsp;Jambres, jam'briznbsp;Jamin, ja minnbsp;Jamlech, jain'leknbsp;Jannes, jan'iznbsp;Janoab, ja.n�'d.

Japheth, ja'feth Japbia, j^.f�'11nbsp;Japhleti, jaf'li.t�nbsp;Jared, j�r ednbsp;Jaresian, jar.i.8�'Snbsp;Jarha, jSr'hlnbsp;Jarib, j�Vibnbsp;Jarmuth, jar'muthnbsp;Jaroah, jl.r�'^

Jasbur, ja'sb�r Jasbobeam, j^.sb�'bi.aninbsp;Jasbub, ouubnbsp;Jasbubi, iash'�.b�nbsp;Jasiel, jasi.elnbsp;Jason, j'a'sonnbsp;Jatbniel, jath'ni.elnbsp;Javan, ja'vannbsp;Jazer, ja'z�rnbsp;Jearim, ji'a.rimnbsp;Jeaterai, li.at'i.ranbsp;424


-ocr page 449-

�re; late, l�ne, no, nbsp;nbsp;nbsp;she, zh=z azhrc; thin, this; i=dzh. KIR

�re; late, l�ne, no, nbsp;nbsp;nbsp;she, zh=z azhrc; thin, this; i=dzh. KIR

Jeremy, jer'i.ml

Jeriah, ji.r�'i Jeribai, jer'i.banbsp;Jericho, jer'i.k�nbsp;Jeriel, ji.r�'elnbsp;Jerijah, ji.r�'jSnbsp;Jerimoth, jer'i.mothnbsp;Jerioth, jer'i.othnbsp;Jeroboam, jer.�.b�'amnbsp;Jeroham, ier'�.hamnbsp;Jemb, ji�rubnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f sheth

Jerubbesheth, nbsp;nbsp;nbsp;ji, rub' i-

Jeruel, jer'�.el Jerusalem, ji.r^'s^.lemnbsp;Jesaiah, ji.sa'^

Jeshaiah, jesh.a.�'^i Jeshauah, jesh'^.nanbsp;Jesharelah, jesh.S.ri'lEnbsp;Jeshebeab, jesh.eb'i.abnbsp;Jeshimon, jesh'i.monnbsp;Jeshishai, ji.shish'a.�nbsp;Jeshohaiah, jesh.o.ha.fEnbsp;Jeshua, jesh�^�.S.

Jeshurun, jesh'�.run Jesimiel, ji.sim^.elnbsp;Jesui, ji's�.�nbsp;Jes�s, ji'zuznbsp;Jetheth, ji'thethnbsp;Jethro, ji'thriSnbsp;Jeuei, ji'�.elnbsp;Jeus, ji'uznbsp;Jeush, ji'ushnbsp;Jezebel, jez'i.belnbsp;Jezw, ji'z�rnbsp;Jeziah, ji.z�'Enbsp;Jeziel, ji'zi.elnbsp;Jezliah, jez.l�'anbsp;Jezrahiah, jez.ra.h�'Snbsp;Jezreel, jez�^ri.elnbsp;Jiphthahel, jif'tha.helnbsp;Joab, j�'abnbsp;Joahaz, j�'a.haznbsp;Joaklm, j�'S.kimnbsp;Joash, j�'ashnbsp;Joatham, j�'S.thamnbsp;Jochebed, jok'i.bednbsp;Joelah, j�.i'1^

Jogbehah. jog'bi.hS. Johanan, j�.ha'nannbsp;John, jonnbsp;Joiada, jo.�'^.dEnbsp;Joiakim, j�.�'a.kimnbsp;Joiarib, j�.�'^.ribnbsp;Jokdiam, jok'di.amnbsp;Jokmeara, jok'mi.amnbsp;Joktheel, jok'thi.elnbsp;Jonadab, jon'l.dab

Jeberechiah, ji.ber.i.k�'4

Jebns, ji'bns Jebusites, jeb'u.z�tsnbsp;Jecamiah, jek.^.m�'^nbsp;Jecholiah, jek.�.l�'Snbsp;Jeconiah, jek.�.n�'dnbsp;Jedaiah, }i.da.�'amp;

Jediael, ji.d�'a.el Jedidah, jed'i.dSnbsp;Jedidiah, jed.i.d�'Enbsp;Jednthun, jed'�.thonnbsp;Jeezef, ji.i'zur ^h^.du'thanbsp;Je^ai^ahadntha, ji.gEr.sa'nbsp;Jehalelel, ji.hal'i.ielnbsp;Jehaziel, ji.ha'zi.elnbsp;Jehdeiab, ji.d�'^nbsp;Jehezekel, ji.hez'i.kelnbsp;Jehiah, ji.hfinbsp;Jehieli, ji.h�Tinbsp;Jehizkiah, ji.hiz.k�'^nbsp;J�hoadah, ji.h�'^.danbsp;Jehoad-dan, ji.h�.ad'annbsp;Jehoahaz, ji.n�'a.haznbsp;Jehoash, ji.h�'ashnbsp;�Tehobanan, ji.h�'S.nannbsp;Jehoiachtm, ji.hdi'a.kimnbsp;Jehoiachin, ji.hoi'a.kiQnbsp;Jehoiadah, ji.hdi'a.danbsp;Jehonadab, ji.hon'a.dabnbsp;J^onathan, ji.hon'E.thannbsp;Jehoram, ji.h�Vamnbsp;Jehoshaphat, ii.hosh'^.fatnbsp;Jehosheba, jl.oosh'i.bS.nbsp;Jehosbnah, ji.hosh'�.Enbsp;Jehovah, ]i.h�'vlnbsp;�jireh, j�r'inbsp;�nissi, nis'�nbsp;�shalom, shaOomnbsp;� teidkenu, tsid'ki.n�nbsp;Jehozabad, }i.hoz'^.badnbsp;Jehu, ii'hiinbsp;J^nboah, ji.hnb'�lnbsp;Jehud, ji'hudnbsp;Jehudi, ji.h�'d�nbsp;Jehudijah, ji.h�.d�'janbsp;Jehush, ji'hushnbsp;Jeiel, ji.�'elnbsp;Jekabzeel, |i.kab'zi.elnbsp;Jekamlah, ^ek.k.m�knbsp;Jeknthiel, p.k�'thi.einbsp;Jemimah, )i.m�'inlnbsp;Jeznuel, jem.n'elnbsp;Jephthah, jefthinbsp;Jephonneh, ji.fun'�

Jerah, jiV4 Jeremiah, jer.i.m�'Snbsp;J^emoth, jer'i.moth

Jonathan, jon'a.than Jorai, j��r'a.�nbsp;Joram, j��r'amnbsp;Jorim, j�Vimnbsp;Jorkoam, jor'ko.amnbsp;Josabad, jos'^.badnbsp;Josaphat, jos'^.fatnbsp;Jos�, j�'sinbsp;Joses, j�'seznbsp;Joshaviah, josh.S..v�'anbsp;Joshbekasha, josh.bek '�.--Joshua, josh'�.a [shdnbsp;Josiah, j�.8�'amp;

Josibiah, jos.Lb�a. Josiphiah, jo8.i.fi'anbsp;Jotbathah, jot'bamp;.tn^nbsp;Jozabad, joz'd.bailnbsp;Jozachar, joz'^.karnbsp;Jozadak, joz'E.daknbsp;Jubal, j�'balnbsp;Jucal, j�'kalnbsp;Jud�ea, j�.di'dnbsp;Judah, .)�'dSnbsp;Julia, jii'li.d

Junia,juni.d nbsp;nbsp;nbsp;[sed

Jushabhesed, j�.shab'hi� Kabzeel, kab'zi.elnbsp;Kadeshbarnea, ka.desh*nbsp;b�r'ni.^

Kadmiel, kad'mi.el Kadmonites, kad'mon.�tsnbsp;Kallai, kara.�nbsp;Kareah, kS.ri'anbsp;Karkaa, k�gt;r.ka'^

Kedar, ki'aar Kedemoth, ked'i.mothnbsp;Kedesh, ki'deshnbsp;Kehelathah. ki.hel'^.th^nbsp;Keilah, k�'l�,

Keiaiah, ki.la.�'^

Kelita, keri.ta Kemuel, kem'�.elnbsp;Kenath, ki'nathnbsp;Kenaz, ki'naznbsp;Kenite, ki'n�tnbsp;Kenizzites, ken'iz.�tsnbsp;Kerenhappuch, ker.en-Kerioth, ker'i.oth [hap'uknbsp;Keros, ki'r'osnbsp;Keturah, ki.t�V'^

Kezia, ki.zfa Kibroth-hattaavah, kib'-roth-ha.ta'�.vanbsp;Kibzaim, kib'za.im [sethnbsp;Kirharaseth, k�r. har' k -Kirharesh, kur.h�r'eshnbsp;Kirheres, k�r.hi�r'eznbsp;425


-ocr page 450-

MER p3.th, fat, �m met, mA-rine, pin. �rb, on, c�rve, ent, t^=too, t^kr=took;


Maadai, ma'a.da Maadiah, ma.d.d�'dnbsp;Maalehacrabbim, ma.al.!-ak.rab'im

Maarath, ma'd.rath Maaseiah, ma.d.s�'anbsp;Maasia, ma.S.s'fSnbsp;Maath, ma'athnbsp;Macedonia, md.si.d�'ni.S.nbsp;Machbanai, mak'ba.nanbsp;Machbenah. mak'bi.n�,nbsp;Machir, ma'k�r [banbsp;Machnadebai, mak.na.di'-Machpelah, mak.pi'lanbsp;Madai, mad'a.inbsp;Madmenah, mad.mi'n^nbsp;Magdala, mag'da.lEnbsp;Magdalen, mag'dd.leunbsp;Magdiel, mag'di.elnbsp;ma'gog

Magormissabib, ma. g�r-mis'a.bib

Mahalah, ma'ha.la Mabalaliel, ma.hara.li.elnbsp;Mahali, ma'h�,.l�nbsp;Mahanaim, ma.h^.na'imnbsp;Mahaneh, rna'ha.ninbsp;Mahanehdan, ma.han'i.dannbsp;Maharai, m�.har'a.�nbsp;Mahavite, ma'hS.v�tnbsp;Mahaziah, ma.h^.z�'anbsp;Mahazioth, ma.ha'zi.othnbsp;Mahersbalalhashbaz, ma-hur.sbaLal.hasb'baznbsp;Makhelotb, mak.hi'lothnbsp;Makkeda, ma.ki'd^nbsp;Malachi. mal'^.k�nbsp;Malchiab, mal.k�'anbsp;Malchiel, mal'ki.elnbsp;Malchijab, mal.k�'janbsp;Malchiram, maLkiVamnbsp;Malchus, mal'kusnbsp;Maleleel, ma.li.li'elnbsp;Mallothi, mal'�.tb�nbsp;Manaen, man'a.ennbsp;Manahath, man'a.hath [ �tsnbsp;Manahethites,ma.na'beth-Manasseh, md.nas'inbsp;Manoab, ma.n�'anbsp;Maonites, ma'on.�tanbsp;Marah, m�VI.

Maraiah, mar'a.1^ iMaranatha, mar.an.ath'anbsp;iMareshah, ma.ri'sb4nbsp;iMaroth, m�Votbnbsp;Marsena, mar.si'nanbsp;'Maschil, mas'kil

Kiriathaim, kir.i.a.tha'im Kirjathaim, k�r.ja.tha'imnbsp;Kirjatharba,k�r.jath.3,r'banbsp;Kirjath-huzoth, k�r'jath-h�'zothnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[san'a

Kirjathsannah, kur.jath-Kiijathsepher k�r.jatii.si'-Kirioth, kir'i.oth [f�r Kishi, kish'�nbsp;Kishion, kisVi.onnbsp;Kishon, k�'shonnbsp;Kohath, k�'hathnbsp;Kolaiah, kol.a.�'anbsp;Korah, k��r'anbsp;Korathite, k��r'ath.�tnbsp;Kore, k��r'inbsp;Kushaiah, kush.a.�'anbsp;Laadah, la'^.danbsp;Laban, la'bannbsp;Lachish, la'kishnbsp;fjaish, la'ishnbsp;Lamech, ia'meknbsp;Laodicea, la.�.di.si'S.nbsp;Lapidoth, lap'i.dothnbsp;Lasea, la.si'anbsp;Lasha, la'shanbsp;Lasharon, la.sh�r'onnbsp;Lazarus, laz'^.rusnbsp;Leah, Ji'd,

Leannoth, li'an.oth Lebanon, leb'l.nonnbsp;Lebaoth, ieb'a.othnbsp;Lebbsens, le.bi'usnbsp;Lebona, li.b�'nanbsp;Lecah, li'kdnbsp;Lehabim, li'ha.bimnbsp;Lemuel, lem'�.elnbsp;Lesliem, li shemnbsp;Letushim, li.tii'shimnbsp;Leummim, li.ura'imnbsp;Leviticus, li.vit'i.kusnbsp;Libya, lib'yanbsp;Linus, l�'nusnbsp;Loammi, l�.am'�nbsp;Lodebar, lod'i.bdrnbsp;Loruhamab, l�.r^'h^.manbsp;Lucius, l�'shusnbsp;Ludim, l�'dimnbsp;Luhith, l�'hithnbsp;Lycaonia, l�.k^.�'ni l.nbsp;Lycia, lish'dnbsp;Lydia, lid'ydnbsp;Lysanias, l�.sa'ni.asnbsp;Lysias, lis.i'asnbsp;Lystra, lis'trdnbsp;Maachah, ma'a.kanbsp;Maachathi, ma.ak'a.tb�

Masrekah, maz'ri.ka Matred, ma'trednbsp;Matri, ma'tr�nbsp;Mattanab, mat'an.anbsp;Mattamah, mat.4.n�'4nbsp;Mattatha, mat'a.thanbsp;'Mattatbias, mat.a.th�'asnbsp;Mattenai, mat.i.na'�nbsp;Matthan, math'annbsp;Matthat, math'atnbsp;Matthew, math'�nbsp;Matthias, ma.th�'asnbsp;Mattithiah, mat.i.th�'anbsp;Mazzaroth, ma.z�Vothnbsp;Mearah, mi.�r'anbsp;Mebunnai, mi.bun'anbsp;Mecherathite,mek'i.rath .�tnbsp;Medalah, med'a.14nbsp;Medan, mi'dannbsp;Medeba, med'i.bdnbsp;Media, mi'di.4nbsp;Megiddo, mtgid'�nbsp;Mehaii, mi.ba'linbsp;Mehetabel, mi.het'd.belnbsp;Mehida, ml.h�'d4nbsp;Meholah, mi.h�'14nbsp;Mebujael, mi.b�'ja.elnbsp;Mebuman, mi.h�'mannbsp;Mejarkon, mi.jar'konnbsp;Mekonah, mek'�mEnbsp;Melchi, mel'k�nbsp;Melchiel, mel'ki.elnbsp;Melchisedec, mel.kiz'i.deknbsp;Melcbisbua, mel.ki.sh�'lnbsp;Melea, mi'li.anbsp;Meiech, mi'leknbsp;Melicu, mel'i.k�nbsp;Melita, meH.tanbsp;Memucan, mi.in�'kannbsp;Menabem, men'd.hemnbsp;Meonothai, mi.on'�.thanbsp;Mephaath, mef'a.athnbsp;Mephibosheth, mi. hb' � -Merab, miVab [sbethnbsp;Meraiah, mer.a.�'Snbsp;Meraioth, mi.ra'othnbsp;Merari, mer'a.r�nbsp;Merathaim, mer.a.tha'imnbsp;Mered, miVednbsp;Meremoth, mer'i.mothnbsp;Meres, mi�r'iznbsp;Meribah, mer'i.bi,nbsp;Meribbaal, mi.rib'a.alnbsp;Merodach, mi.r�'daknbsp;Merom, miVomnbsp;Meronothite, mi.ron'�.th�tnbsp;^Meroz, mi�r'oznbsp;42G


-ocr page 451-

�rc; late, line, no. mute; she, zh=azure; thin, this; j=dzh. PAL

Mosera, m�.siV'S Moseroth, m�.siVothnbsp;Moses, m�'ziznbsp;Mfra, m�r'anbsp;Naam, na'amnbsp;Naamah, na'a.m^nbsp;Naaman, na'am.an [thi'tsnbsp;Naamathites, na' a. m �nbsp;Naarai, na a.ranbsp;Naashon, na.ash'onnbsp;Nabal, na'balnbsp;Naboth, na'bothnbsp;Nachor, na k�rnbsp;Nadab, na'dabnbsp;Nahabi, na'h^.binbsp;Nahaliel, na.ha'ii.elnbsp;Nahamani. n^.ham'^.ninbsp;Natiarai, na.har'a.�nbsp;Nahath, na'iiathnbsp;Nahor, na'hornbsp;Nahum, nd'humnbsp;Nain, na'innbsp;Naioth, na'othnbsp;Naomi, na'o.minbsp;Naphish, na'hshnbsp;Naphthali, naf'tha.ltnbsp;Naphtuhim, naf'tii.himnbsp;Narcissus, n�.r.sis'usnbsp;Nathan, na'thannbsp;Nathanael, nAthan'a.elnbsp;Naum, na urnnbsp;Nave, naVinbsp;Nazarene, naz.a.rin'nbsp;Nazareth, naz a.rethnbsp;Nazarite, naz'a.r�tnbsp;Neah, ni'^

Neapolis, ni.ap'�.lis Neariah, ni.S.ri'Snbsp;Nebai, neb'a.�nbsp;Nebaioth, ni.ba'othnbsp;Nebajoth, ni.ba'jothnbsp;Nebailat, ni.bal'atnbsp;Nebo, ni'bo Lkad.nez'arnbsp;Nebuchadnezzar, neb, �nbsp;Nebuchadrezzar, neb, �nbsp;kad.rez'arnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[don'�.s�r

Nebuchodonosor, neb.�.k�-Nebushasban, neb.ti.shaz'-ban nbsp;nbsp;nbsp;[dan

Nebuzaradan, neb.�.zar'S-Necho, ni'ko Neginoth, neg'i.nothnbsp;Nehelamite, ni.hel'a.m�tnbsp;Nehemiah, n�.hi.m�Anbsp;Nehiloth, ni'hil.othnbsp;Nehum, ni'humnbsp;Nehushtan, ni.hush'tau

\Ieseca, mi�seic kleshach, mi'shak [m� �.nbsp;tfeshelemiah, mish.el.i-Heshezabeel, mesh.ez'a.binbsp;tfeshillemith, mesh.i.U'-i'Ieshobab,mi.sh�'bab[mithnbsp;�eshu�am, mi.shul'amnbsp;Meshuilemeth, mi.shul'i-meth

�esobaite, mes'�.ba.�t M^opotamia, mes.�.p�.ta'.

mi.S nbsp;nbsp;nbsp;[am'a

Methegammah, mi.theg-tfethasael, mi.thU'sa.el Mlethnselah, mi.thii si.lSnbsp;Meunim, mi.ii nimnbsp;Mezahab, mez'Ahabnbsp;Micah,

Micaiah, m�.ka'S.

Michael, mfka.el Michah, m�'kSnbsp;Michaiah, mi.ka'^

Michal, m�'kai Michmash, mik'mashnbsp;Michmethah, mik'mi.thanbsp;Michri, mik rinbsp;Midian, mid'yannbsp;Migdalel. mi�;'dal.elnbsp;Migdals;ad, mig'dal.gadnbsp;Migdol, mig'dolnbsp;Migron, mig'ronnbsp;Miiamin, inij'a.ininnbsp;Miiaiai. inil.a.ia''inbsp;Miletus, m�.li'tusnbsp;Mimamin, Tni.n�'E.minnbsp;Miriam, mir'i.amnbsp;Mishaei, mish'a.elnbsp;Misbeal, mrshhalnbsp;Mishraites, mish'ra.itsnbsp;Mispereth, miz'pi.rethnbsp;Misrephothmaim, miz.ri-foth.maim

Mithredath, mith'ri.dath Mityiene, mit.i.ii'ninbsp;Mizar. mi'ztrnbsp;Mizpeh, miz'pinbsp;Mizraim, iniz'ra.imnbsp;Mnason, na'sonnbsp;Moab, mo'abnbsp;Molada, inoi'3..dlnbsp;Molech, mo'leknbsp;Moloch, mo'ioknbsp;Morastjfiite, m�Yas.th�tnbsp;Mordecai, m�r'di.kanbsp;Moreh, m��r^inbsp;Moresheth, mor'esh.ethnbsp;Moriahj in�.r�'^

Neiel, ni i.el Nekoda, ni.ko'danbsp;Nerauel, nem.ii'elnbsp;Nepheg, ni'tegnbsp;Nephisti, ni'fishnbsp;Nephishesim, ni.fish'i.simnbsp;Nephthalira, nef^ta.limnbsp;Nephtoah, nef't�.�.nbsp;Nephusim, ni.f�'simnbsp;Nereus, niVi.usnbsp;Nergalsharezer, nur. gal-Neriah, ni.ri'^ [sh^.rPzurnbsp;Nethaneel, ni.than'i.elnbsp;Nsthaniah, neth.S..n�'Snbsp;Nethinims, neth'i.nimznbsp;Nitophah, ni.to'fanbsp;Netophathite, ni.tof'S.th�tnbsp;Neziah, m.zi'knbsp;Nicanor, m.kl'nornbsp;Nicodemus, nik.o.di'mesnbsp;Nicolaitanes,nik.0.1a i.tanznbsp;Nicolas, nik'o.lasnbsp;Nicopolis, n�.kop'�.iisnbsp;Niger, n�'j�rnbsp;Nineveh, nin'i.vfnbsp;Nisroch, niz'roknbsp;Noadiah, n�.S.d�'anbsp;Noah, no'S,, Noe, no'inbsp;Nogah, no'g^

Nymphas, mm'fas Obadiah, ob.S.d�'l.nbsp;Obededom, �.bed.i'domnbsp;Oboth, o'bothnbsp;Ocran, ok'rannbsp;Olivet, ol'i.vetnbsp;Oiympas, lt;).lim'pasnbsp;Onan, (Tnannbsp;Onesiraus, o.nes'i.musnbsp;Onesiphorus, on.l.sif'�.rusnbsp;Ophel, b'telnbsp;Ophir, �'f�rnbsp;Ophrah, ofrEnbsp;Oreb, 5�r'ebnbsp;Orion, �.r�'onnbsp;Osee, �'s�nbsp;Oshea, o.shi'Snbsp;Othni, oth'n�nbsp;Othniel, oth'n�.elnbsp;Ozias, �.z�'asnbsp;Paarai, pa'a.ranbsp;Padanaram, pa.dan.eV'aranbsp;Padon, pa'donnbsp;Pagiel, p�'ji.elnbsp;Pai, pa'inbsp;Palal, pa'lalnbsp;Palestina, pal.es.tfnanbsp;Palluites, pal'n.�tsnbsp;427


-ocr page 452-

SAN path, fat. ere, met, m�.-rine, pin, �rb, on, c�rve, ent, t�r=too, t�J?k=took;


Philoiogus, fi.lol'�.gus Phinehas, fin'i.hasnbsp;Phlegon, fli'gonnbsp;Phrygia, trijxSnbsp;Phurah, f��r'anbsp;Phygellus, f�.jel'nsnbsp;Pibeseth, p�'bi.sethnbsp;Pihahiroth, p�.h4.hiVothnbsp;Pilate, p�^atnbsp;Pinon, p�'nonnbsp;Pirathon, pir'S.thonnbsp;Pisidia, p�.sid'i.^

Pison, pvson Pithom, p�'thomnbsp;Pochereth, pok'i.rethnbsp;Pontius, pon'shusnbsp;Poratha, por'S.thSnbsp;Porci�s, p�r'shnsnbsp;Potiphar, pot'i.fSrnbsp;Potipheran, p�.tif'i.r^nbsp;Prochorus, prok'�.rusnbsp;Pua, Puah, p�'Snbsp;Publius, pu�'ii.usnbsp;Pudens, p�'denznbsp;Puhites, p�'h�tsnbsp;Pul, pulnbsp;Puuites, p�'nitsnbsp;Punon, p�'nounbsp;Purim, p�Vimnbsp;Put, put; Phut, futnbsp;Puteoli, p�.t�.�'l�nbsp;Ptolemais, tol.i.ma'isnbsp;Quartus, kvy�r'tusnbsp;Raamah, ra'i.mEnbsp;Raamiah, ra.Am�'Snbsp;Raamses, ra.am'sesnbsp;Rabboni, ra.b�'n�nbsp;Rabsaris, rab's^.risnbsp;Rabshakeh, rab'shl.kinbsp;Raca, ra'k^

Rachab, ra'kab Rachal, ra'kainbsp;Rachel, ra'tshelnbsp;Raddai, rad'a.�nbsp;Ragau, ra'g�nbsp;Raguel, rag'�.elnbsp;Rahab, ra'habnbsp;Rama, Rainah, ram^nbsp;Ramathaim-zophim, ramgt;nbsp;'..tha im-z� nmnbsp;Ramathite, ra'math.�tnbsp;Ramathlehi, ra.math.U'h�nbsp;Rameses, ram'i.seznbsp;Ramiah, r^.m� anbsp;Ramoth, ra'mothnbsp;Rapha, ra'fanbsp;Raphu, ra'f�

Paltiel, pal'ti.ei Pamphyiia, pam.firi.llnbsp;Paran, p�Vannbsp;Parmashta, par.mash't^nbsp;Parmenas, par'mi.nasnbsp;Parosh, p�rosh [damp;.thfinbsp;Parshandatha, pSp^shan'nbsp;Parthians, par'tni.anznbsp;Paruah, par �.^

Parvaim, p�-r.vaim Pasdammin, paz.dam'imnbsp;Paseah, pa'si.^

Pashur, pash'�r Patara, pat'^.ranbsp;Pathros, path rosnbsp;Pathrusim, path.rw'simnbsp;Patrobas, pat'r�.basnbsp;Pan, pa'�nbsp;Paul, p61nbsp;Pedahel, ped'S.helnbsp;Pedabzur, ped'l.z�rnbsp;Pedaiah, ped.a �.

Pekah, prkE Pekahiah, pek.a.h� anbsp;Pelaiah, pel.a.�'anbsp;Pelaiiah, pel.a.i�'^

Peleth, pi'leth Pelo�ite, pel'�.n�tnbsp;Peniel, pi.n�'elnbsp;Peninnah. pi.nin'S.

Penuel, pi.n�'el Perazim, per'^.ziranbsp;Peresh, pi'r'eshnbsp;Perez, pi'r'eznbsp;Perezuzzah, pi�r.ez.uz'anbsp;Pergamos, p�r'gS,.mosnbsp;Perida, pi.r�'dSnbsp;Perizzites, per'iz.�tsnbsp;Persia, p�rsh^

Pemda, pi.r^'dS Peshahiah, pesh.^.hrS.nbsp;Peshuel, pi'sh�.elnbsp;Peulthai, pi.ul'thanbsp;Phanuel, l�.n�'elnbsp;Pharoah, f�V�nbsp;Phares, Pharez, f�Viznbsp;Pbarpar, ftr'p^rnbsp;Phaseah, f a'st.^

Phebe, fl'bi Phenice, fi.n�'stnbsp;Philadelphia, fil.S.derfi.^nbsp;Philemon, f�.li'mon.nbsp;Philetus, f�.lPtusnbsp;Philistia, fi.lis'ti.tnbsp;Philippi, fi.lip'�nbsp;Philistim, fi.lis'timnbsp;Philistine, fil'is.t�n

Reaiah, ri.a.�'ai Rebekah, ri.bek'Snbsp;Bechab, ri'kabnbsp;Beelaiah, ri.el.a'4nbsp;Regemmelek, ri.gem'i.leknbsp;Benabiab, ri.h^.bi'anbsp;Rehob, ri'hobnbsp;Rehoboam, ri.h�.b�'amnbsp;Rehoboth, ri.hlt;gt;'bothnbsp;Bei, riHnbsp;Bekem, ri^emnbsp;Bemaliah, rem.^.l�'^nbsp;Remeth, ri'methnbsp;Bemmon-methoar, rem'on-mi.th�'arnbsp;Rephael, ri.fa'elnbsp;Bephaiah, ret.a.�'anbsp;Bephaim, ref'a.imnbsp;Rephidim, refi.dimnbsp;Resen, ri'zeunbsp;Reu, ri'�nbsp;Reuben, rw'bennbsp;Renel, ri.�'elnbsp;Beumah, rw'manbsp;Rezeph, ri'zetnbsp;Rezia, ri.z�'^

Bezin, ri'zin Bezon, ri'zonnbsp;Rhegium. ri'ji.umnbsp;Rhesa, ri's^

Bhoda, r�'damp;

Bibm, r�'ba

Biblah, rib'la nbsp;nbsp;nbsp;[iz

Rimmonpares, rim.on.p�r'-Riphath, r�'tath Rogelim, r().gi'limnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[z^

Romamtiezer, r�.mam.t�.i * Rnfus, rw'fnsnbsp;Sabachthani, sa.bak.tha'n�nbsp;Sabaoth, sS.ba'othnbsp;Sabeans, sa.b^anznbsp;Sabtechah, sab'ti.kd,nbsp;Sadoc, sa'doknbsp;Sala, Salah, sa'1^

Salamis, sal'a.mis Salathiel, sa.]�'thi.elnbsp;Salem, sa'temnbsp;Salmone, sal.m�'ninbsp;Salome, sa.I�'mtnbsp;Samaria, sa.m�r'i.�nbsp;Samaritans, s^.mar'i.tanznbsp;Samgarnebo, sam.gkrmi^b�nbsp;Samos, sa'mosnbsp;Samothracia, sain.�.thra'-Sainson, sam'sun [_8hi.nbsp;Samuel, sam'�.elnbsp;Saubailat, san.bai'atnbsp;428


-ocr page 453-

nre; late, l�n�, no. miitc; she, zh=z nbsp;nbsp;nbsp;thin, this; j=d;5h. TAG

nre; late, l�n�, no. miitc; she, zh=z nbsp;nbsp;nbsp;thin, this; j=d;5h. TAG

Shecaniah, shek.a.n�'�. Shechem, shi'kemnbsp;Shelanites, shi'lan.itsnbsp;Shelemiah, shel.f.m�'anbsp;Sheleph, shi'lefnbsp;Shelomi, sher�.m�nbsp;Shelumiel, shi.i�'mi.elnbsp;Shemaah, shem'a.^nbsp;Shemariah, shem.S.riquot;anbsp;Sfaemeber, shem'�i.burnbsp;Shemida, shi.m�'d^nbsp;Sheminith, shem'i.nith

Shemiramoth, shi.mir'a- Sihon, s�'hou Shemuel, shi'mii.el [moth Sihor, s�'h�r

Shpnii* nbsp;nbsp;nbsp;.Qllao

Shenir, shf nur Shephuphan, shi.fii'fannbsp;Sherah, shi�r'^

Sherebiah, sher.ub�'S Sheshai, shi'shanbsp;Sheshbazzar, shesh.baz'^rnbsp;Shetharboznai, shi.thar-Sheva, shiVa [boz'na.�nbsp;Shibarim, shib'S.rimnbsp;Shibboleth, shib'o.lethnbsp;Shichron, sh�'kronnbsp;Shiggaion, shi.ga'onnbsp;Shigionoth, shig.�'�.uothnbsp;Shihorlibnath, shlhdr.lib'-Shiiim, shi.�'im [nathnbsp;Shiloah, shi.l�'4nbsp;Shiloui, shi.lo'ninbsp;Shimea, shim'i.S,

Shimeam, shim'i.am Shimei, shim'i.inbsp;Shimeon, shim'i.cmnbsp;Shimi^ sh�quot;m�nbsp;Shimite, shim'itnbsp;Shimon, sh�'monnbsp;Shimron-meron, shim'ron-Shinar, sh�'nEr [mi�r^onnbsp;Shiphi, sh�'f�nbsp;Shisha, shi'shanbsp;Shishak, shi^shaknbsp;Shitrai, shit'ra.inbsp;Shoa, sho'anbsp;Shoback, sho'baknbsp;Shobai, sh�'ba.�nbsp;Shochoh, sh�'k�nbsp;Sbophan, sho'faunbsp;Siioshannimeduth, sho-shan.im.i'duthnbsp;Shua, Shuah, sh�'4nbsp;Shual, sh�'alnbsp;Shubael, sh�.ba'elnbsp;Shuhamites, sh�'ham.�tsnbsp;Shulamite, sh�'lam.�t

---------.vw, nbsp;nbsp;nbsp;^ xaunuiuu, uiu n.iuon

bhumathites, shii^iiiath,its Tachmonite, taVm�n�t

Sapphira. sa.f�r'a

Sara, s�r'a, Sarai, s�r'a.� Saraiah, sar.a.�'anbsp;Sarepta, s^.rep'tSnbsp;Sarsechim, sar.si'kimnbsp;Saruefa, s�Vnknbsp;Saul, solnbsp;Sceva, siVinbsp;Scythian, sith'i.annbsp;Seba, si'b^

Secacah, sek'3..ka Sechu, si'kiinbsp;Sacondus, ei.kuu'dusnbsp;Seir, si'urnbsp;Seiratfa, si.iVathnbsp;Sala-hammahlekoth, sHinbsp;ham.a.li'kothnbsp;Seleucia, 8i.lii'shanbsp;Semachiah, sem.aj�f^nbsp;Semei, sem'i.inbsp;Senaah, seii.a'4nbsp;Senir, si'ndrnbsp;Sennacherib, se.nak^ijribnbsp;Seorim, si.�Vimnbsp;Sephar, si'f�rnbsp;Sepharad, 8ef'a.radnbsp;SepharFaim, sef.�r.Tra'imnbsp;Sepharvites, si'far.v�tsnbsp;Serah, si�r'anbsp;Seraiah, ser.a.iquot;^nbsp;Shaaibim, sha.al'bimnbsp;Shaalbonite, sha.ai'b�.n�tnbsp;Shaaf, sha'afnbsp;Shaaraim, sha.S.ra'imnbsp;Shaashgaz, sha.ash'gaznbsp;Shabbethai, sh^.beth'a.�nbsp;Shachiah, shak'i.^nbsp;Shadrach. sha'draknbsp;Shage, sha'ginbsp;Shahazimah, sha.haz'i.manbsp;Sbalisha, shai'i.sh^nbsp;Shalmai, shal'ma.i [zurnbsp;Shalmaneser, shal.ml.ui'-'nbsp;Shamariah, sham.a. rf�nbsp;Shammai, sham'a.�nbsp;Shaphau, sha'faanbsp;Shaphat, sha'fatnbsp;Sharaim, shar'i.imnbsp;Sharon, sh�r'onnbsp;Sharuben. shS.rt^'hennbsp;Shaul, sha'ulnbsp;Shaveh, shaVinbsp;Shealtiel, sbl'al.ti.elnbsp;Shear] ashub, shl.tr.ja'shubnbsp;Sheba, shi'b4nbsp;Shebaniah, sheb.l.n�quot;^nbsp;Shebuel, sheb'lLel

Shunammite, shun'am.�t Shunem, sh�'nemnbsp;Shnnites, sh�'nitsnbsp;Shuphamite, shii'fam.itnbsp;Shushan, sh�'shannbsp;Shuthalites, sh�'thal.�tsnbsp;Shuthelah, sh�'thi.1^nbsp;Sibbechai, sib'i.kanbsp;Sibboieth, sib'o.lethnbsp;Sibraim, sib'ra.imnbsp;Sichem, si'keranbsp;Sidon, s�'don

Silas, Silas Silo, s�'i�nbsp;Siloam, s�.l�'amnbsp;Simeon, sim'i.unnbsp;Simon, s�'munnbsp;Sinai, Efna.!

Sinim, si'nim Sion, si'onnbsp;Sippai, sip'anbsp;Sirion, sirl.onnbsp;Sisamai, sis.am'a.�nbsp;Sisera, sisl.rS.

Smyrna, sm�r'na Socoh, s�'k�nbsp;Sodom, sod'omnbsp;Sodoma, sod'o.manbsp;Solomon, sol'o.monnbsp;Sopater, sop'a.turnbsp;Sosipater, so.sip'a.tiirnbsp;Sosthenes, sos'thi.niznbsp;Sotai, s�'t�.�nbsp;Stachys, sta'kisnbsp;Stephanas, stef Anasnbsp;Stephen, stiVn [nothnbsp;Succothbenoth,suk.oth.bi'-Suchathites, sii'kath.�tsnbsp;Sukkiims, snk'i.irnznbsp;Snsanchites, s�'zan.k�tsnbsp;Sychar, s�'k�rnbsp;Sychem, s�'kemnbsp;Syene, s�.i'ninbsp;Syntyche, sin'ti.kinbsp;Syracuse, sir'Akusnbsp;Syria, sirl.a I nish'annbsp;Syrophenician, sfr. �. ft-Taanach, ta'^.naknbsp;Tabbaoth, tab'a.othnbsp;Tabeal, tab'i.alnbsp;Taberah, tab'i.rAnbsp;Tabitha, tabl.thanbsp;Tabor, tAbornbsp;Tabrimou, tab'ri.mon


429

-ocr page 454-

ZUZ path, fat. �re, met, ma-rine, pin, �rb, on, c�rve, Tahan, ta'han

cut, tw=too, t^k�took j


Tirshatha, tdrsQa.th^ Titus, t�'tusnbsp;Tobiah, t�.b�'anbsp;To^armah, t�.gar'm^nbsp;Tohu, t�'h�nbsp;Toi, t�'�

Tolmai, tol^ma.i Tophet, t�'fetnbsp;Tou, t�'�

Trachonitis, trak.�.n�'tis Troas, tr��'asnbsp;Trogyllium, tr�.gil'i.nmnbsp;Trophimus, trof��.musnbsp;Tryphena, tr�.fi'n�.nbsp;Tryphosa, tr�.f�'s^

Tubal, t�'bal Tychicus, tik'i.kusnbsp;Tyrannus, t�.ran'usnbsp;Tyre, t�rnbsp;�cal, �'kalnbsp;�el, �'elnbsp;�lai, �Ta.�nbsp;Upharsin, �.fEr'sinnbsp;�phaz, � faznbsp;Urbane, �r'bannbsp;�ri, ��rT'

Uriah, �.r�'S Uriel, �Vi.elnbsp;Unjah, �.r�'jinbsp;Uthai, n'tha.�nbsp;Uzai, �'za.�nbsp;Uzal, �'zalnbsp;Uzzen, uz'ennbsp;Uzziah, u.z�'Snbsp;Uzziel, u.z�'elnbsp;Vajezatha, vd.jez'l.thtnbsp;Vashti, vash't�nbsp;Vophsi, vof's�nbsp;Zaanaim, za.a.na'imnbsp;Zaanannim, za.a.Qaii'iainbsp;Zabdiel, zab'di.elnbsp;Zabulon, zab'�.lounbsp;Zaccai, zaka.�nbsp;Zaccheus, za.ki'usnbsp;Zachariah, zak.a.r�'d.nbsp;Zadok, za^aoknbsp;Zalmonah, zai.m�'n^nbsp;Zalmunna, zal.mun'S [imznbsp;Zamzummims, zam.zum'nbsp;Zanoah, za.n�'anbsp;Zaphnath'paaneah, zaf'-nath-pa.4.ni'�.nbsp;Zareathites, z�Vi.ath.�tsnbsp;Zared, z�r'ednbsp;Zarephath, zarT.fath.nbsp;Zaretan, zar'i.tan |_sha'harnbsp;.Zarethshahar, z�' r � eth-

Tahapanes, ta.hap'amtz Tahpenes, ta'pi.niz [shinbsp;Tahtimhodshi, ta'tim.Pod-Talitha-cnmi, tal' i. tha-Taimai, tal'ma [c�'m�nbsp;Tanhumeth, tan'h�,methnbsp;Tanis, ta'nisnbsp;Taphath, ta'fathnbsp;Tappuah, tap'�.^

Taralah, tara.la Tarea, t�Vi.anbsp;Tarpelites, tar'pel.�tsnbsp;Tarshish, tar shishnbsp;Tatnai, tat'na.�nbsp;Tebaliah, teb.�.l�'anbsp;Tehaphnehes, ti.haf.ni'hiznbsp;Tehinnah, ti.hin'linbsp;Tekel, ti'keinbsp;Tekoah, ti.k�'Enbsp;lekoites, ti.k�'�tsnbsp;Telabib, tel'i.bibnbsp;Telaim, tel'a.imnbsp;Telassar, ti.ias'irnbsp;Teiharesha, tel.hd.ri'shSnbsp;Telharsa, tel.h^r's^nbsp;Telmelah, tel.mi'lSnbsp;Teman, ti'mannbsp;Temani, tem'a.n�nbsp;Temanite, ti'man.�tnbsp;Temeni, tem'i.n�nbsp;Terah, ti�r'inbsp;Tertius, t�r'shusnbsp;Tertullus, tur.tul'usnbsp;Thadd�eus, tha.di'usnbsp;Thahash, tha'iiashnbsp;Thara, th�VS,

Thebez, thi'bez Thelasar, thi.las'arnbsp;Theophilns, thi.ofidusnbsp;Tbessalonians, thes.S..l�'ni-anznbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^ka

Thessalonica, thes.^.l�.ni' T�eudas, th�'da�nbsp;Thimnathah, thiin'na.thanbsp;Thjatira, th�.S.t�r'^nbsp;Tiberias, t�.bi�r'i.asnbsp;Tiglath Piieser, tig Mathnbsp;Tigris, t�'gri� [p�di'zdrnbsp;Timaaus, t�.mi'usnbsp;Timnath, tim'nathnbsp;TTmottieus, t�.m�'thi.nsnbsp;Timothy, tim'�.thinbsp;Tiphsa, tif sanbsp;Tirathites, t�r'ath.�tsnbsp;Tirhanah, tur.ha'n�.

Xiria, tir'i.a

Zartanah, zar t Zatthu, zatn'�.

Zebadiah, zeb.a.d�'^

Zebah, zi'b^

Zebedee, zeb'i.di Zeboiim, zi.b�i'imnbsp;Zeboim, z�.b�'imnbsp;Zebudah, zi.b�'d^

Zebuiun, zeb'�dnn Zebui, zi bulnbsp;Zechariah, zek.a.r�'anbsp;Zedekiab, zed.i.k�'anbsp;Zelophead, zi.l0 fi.adnbsp;Zemaraim, zem.^.ra'iir.nbsp;Zemarite, zem'a.r�tnbsp;Zemira, zi.miVanbsp;Zephaniah, zef.a.n�'anbsp;Zephath, zi'tathnbsp;Zephatba, zeT^.th^

Zepbi, zi'f� Zephon, zffonnbsp;Zephonites, zef'on.�tsnbsp;Zerahiah, zer.^.h�'^

Zered, ziVed Zereda, zer'i.dEnbsp;Zeredathab, zi.red'a.thanbsp;Zererath, zer'i.ratbnbsp;Zeresh, zi�r'esbnbsp;Zeruah, zi.rw'�gt;nbsp;Zembbabel, zi.rub'^.belnbsp;Zeruiab, zer.�.�'2.

Zibeon, zib'i.on Zibiah, zib.� anbsp;Zichri, zik'r�nbsp;Zidkijab, zid.k�'j^

Zidon, z�'don Zidonians, z�.d�'ni.anznbsp;Ziklag, zik'lagnbsp;Zilthai, z�'thanbsp;Zion, zTunnbsp;Ziphah, z�'f^

Ziphion, zif'i.on Zlpbites, zif'�tsnbsp;Ziphron, z�'fronnbsp;Zipporah, zi.p��r�anbsp;Zithri, zitbr�nbsp;Zoan, z�'annbsp;Zoar, z�'ar ^

Zoba, Zobab, z�'b^ Zobeban, z�.bTbanbsp;ZoPeleth, z�.hi'lethnbsp;Zophar, z�'farnbsp;Zorab, zo�r'a; Zoreah, zur-Zorobabel, z�.rob'a.belnbsp;Zuriel, zii�r i.el

Zurisiia�dai, z��r.i.shad'a.�

Zuzims, z�'zimz

43a


-ocr page 455-

GEOGRAPHICAL PROPER NAMES.

ENWAU DAIARYDDOL PRIODOL.

path, fat, ere, met, ma-rine, pm, orb, on, curve, cut, tw=too, t'^k=took; Ore; late, line, no, miite; she, zti=z azure; thin, thIs; j=dzh.

Aberaare, ab.ur.d�r', Aberaar AWdovey, ab.ur.duv'i, Aberdyfinbsp;Abergavenny, ab.hr.g^.vep'i, Abergefni,nbsp;y Fenni

Adpar, ad'p^r, Trefhedvn Adrianople, ad'ri.an.o.pl, Caer Adriannbsp;Adriatic Sea, ad.ri.at'ik si, Mdr Adrianbsp;Africa, af'ri.kS, Affrig, Africanbsp;Alexandria, al.eks.an'driA, Aiecsandrianbsp;Alnwick, an'ik, Anwignbsp;Alps, alps, Alpau, Mynnaunbsp;America, Ainer'i.kS, America, Amerig.nbsp;United States ot America, Taleithiaunbsp;Cytunol, Unol Daleithiao Americanbsp;Anglesey, ang'gUsi, Mon, Sir Fon, Ynysnbsp;Apennines, ap'en.�nz, Penwy::ion [Fonnbsp;Asia, a^shl, Asia. Asia li^Dor, Asianbsp;Athens, ath'enz, Athen, Atfcrida [Leiafnbsp;Atlantic Ocean, atlan'tik �'tfhan, Mornbsp;Atlantig, Mor Weryddnbsp;Australasia, 6s.tral.a'sha, A.wstralasianbsp;Australia, os.trali.^, Awstralianbsp;Austria, �s'tri.4, Awstrianbsp;Baltic Sea, bol'tik si, M3r Uychlynnbsp;Barbary, bar'bar.i, Barbarinbsp;Bardsey, bard'si, Enlli, Ynys Enllinbsp;Barmouth, b^r'muth, Abermawnbsp;Bath, bath, Caerfaddon, Baddon, Badwnnbsp;Beaumaris, bo.mor'is, Biwmaresnbsp;Bedford, bed'fo�rd, Rhydwelynbsp;Berenicia, ber.i.nish'S, Brynaichnbsp;Berwick, ber'ik, Berwig, Aberwignbsp;Bishop�s Castle, bish'ups kas'1, Tref-esgob

Black Sea, blak si, M6r Du, M�r Ewcsin Brazil, bra.zir, Brasilnbsp;Brecon, brek'un, Aberhonddu. Breconshire, Sir neu Swydd Frycheiniog.nbsp;Breconshire Beacons, Banau Brychein-iognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jTechan

Bretagne, bre.t^ing', Llydaw, rrydain Bridgend, brij.end', Penybont ar Ogwyr,nbsp;Penybont ar Ogwydnbsp;Bristol, bris'tnl, Caerodor, Bryste,nbsp;Brysto. Bristol Channel, Mdr Hatrennbsp;Britain, brit'an, Prydain, Ynys Wennbsp;Britisn Channel, briPish tshan'el, Mdrnbsp;Udd

Briton Ferry, brit'un fer'i, Llansawei Brittany, brit'd.ni, Llydaw, Prydainnbsp;Bromtield, brom'fild, Maelor [Fechannbsp;Builth, bilth, Llanfair ym Mnalltnbsp;Burgundy, buFgun.di, Burgwynnbsp;Cadoxton, kad'oks.tun, Llangatwgnbsp;Caerleon, kar.li'un, Caerlieon ar Wysgnbsp;Caldy, kol'di, Ynys Pyrnbsp;Caledonia, kal.i.do'ni.i, yr Albannbsp;Cambria, kam'bri.S, Cymrunbsp;Cambridge, kam'brij, Caergrawntnbsp;Canary Isles, kAn�r'i �lz, Ynysoeddnbsp;Dedwydd

Canterbu^, kan't�r.ber.i, Caergaint C^e of Good Hope, kap ov g^d hop,nbsp;renryn Gobaith Danbsp;Capernaum, kAp�r'na.um, Capernaumnbsp;Cardifi�, kar'dif, Caerdydd, Caerdifnbsp;Cardigan, kar'di.gan, Aberteifi. Cardiganshire, Sir Aberteifi, Ceredigionnbsp;Carlisle, kar.l�i', Caerliwelyddnbsp;Carmarthen, kar.mar'Tnen, Caerfyr-ddin. Carmarthenshire, Sir Gaer-fyrddin, Sir Gaer

Carnarvon, kdr.ndr'von, Caernarfon.

Carnarvonshire, Sir Gaernarfon Carthage, k^rithaj, Carthagnbsp;Caspian Sea, kas'pi.an si, Mdr Caspiaiddnbsp;Castleton, kas'l.tun, Cas Bachnbsp;Chepstow, tshep'sto, Casgwent [Gaernbsp;Cheshire, tshesnTr, Sir Gaerileon, Sirnbsp;Chester, tshes'tur, Caerlieon, Caer Lleonnbsp;Gawrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[CaergM

Chichester, tshitsh'es.t�r, Oaertyddau, Chirk, tshhrk, Castell y Waen, Eglwysnbsp;y Waennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gorun

Cirencester, sLr'is.tur, Caergeri, Caer-Colchester, kol'tshes.tur, Caercolun Cologne, k�.l�n', Cwlennbsp;Constantinople, kon.stan.t�.n�'pl, Caer-gystenynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[Caergyftyn

Conway, konVS, Aberconwy, Conwy. Conwil Elvet, kun'wil ei'vet, Cynwyinbsp;Elfed

Cornwall, kdrn'wul, Cemyw [y Fon Cowbridge, khw'brij, Pont Faen, Pontnbsp;Crickhowel, krik.ho'ei, Crughywelnbsp;'Danube, dan'ilb, Donwy, Donaw


-ocr page 456-

MON path, fat, ere, met, marine, pin, �rb, on, curve, cut, tw=too, t^k=took;

Dead Sea, ded si, Mor Marw, Mor Sodom Dee, di, Dyfrdwy, Dwrdwynbsp;Deira, d�r a, Deifrnbsp;Demetia, di.mi'sh�, Dyfed (siroeddnbsp;Caertyrddin, Aberteifi, a Pkenfro)nbsp;Denbigh,den'bijDinbych. Denbighshire,nbsp;Sir Ddinbych

Devil�s Bridge, dev�lz brij, Pont ar Fynach, Pont y Gwr Drwgnbsp;Derby, dar'bi, Dwrgwentnbsp;Devon, dev'n, Dyfnaintnbsp;Devynock, dev.un'ok, Defynognbsp;Dinoriyic, di.nor'wik, Dinorwig. Portnbsp;Dinorwic, Porth Dinorwignbsp;Doncaster, don'kas.tfir, Caer y Garainbsp;Dorchester, dor�tshes.tur, Gaerdornbsp;Dordogne, d�r.don^, Dordwynnbsp;Dublin, dub�lin, Dulynnbsp;Dunbarton, duabar'tn, Caerarclwydnbsp;Durham, dur'am, Deifr, Dewyrnbsp;Edinburgh, ed' in. burg, ed' in, bur, o,nbsp;Eiddin, Kdyn, Castell y Morwynionnbsp;Emerald Isie, em'ur.ald i'l, Ynys Werdd,nbsp;Egypt, i'jipt, yr Aipht [Iwerddonnbsp;England, ing'gland, Lloegrnbsp;English Channel, ing'glish tshan'el, Mornbsp;Euphrates, ii.tra'tiz, Ewphrates (_Uddnbsp;Europe, �'r�p, Ewrop, Ewropanbsp;Euxine, uks'�n, Mor Du, Mor Ewcsinnbsp;Exeter, eks'i.tur, Caerwysgnbsp;Fishguard, fish'gard, Abergwaennbsp;Flint, flint, Fflint, Tegeinglnbsp;France, frans, Ffraincnbsp;Friburg, fr�'b�rg, Ffreibwrgnbsp;Gascony, gas'ko.ni, Gwasgwynnbsp;Gaul, gol, Gaiia, Gal, Gwdl, Ffraincnbsp;German Ocean, jur'raan �'shun, Mornbsp;T awch, Mor yr Almaeunbsp;Germany, jur'ma.ni, Almaen, Sermania,nbsp;gwiad yr Ellmyn

Glamorgan, gla.mor�gan, Morganwg.

Glamorganshire, Sir Forganwg Glastonbury, glas�tun. ber.1, Ynysnbsp;Afallach, Ynys Wydrin, Aberglasdonnbsp;Gloucester, glos'tur, Caerloewnbsp;Gower, g�w'�r, Gwyrnbsp;Greece, gris, Groegnbsp;Halgston, halg'stun, Halchdinnbsp;Hariagh, har'ia, Harlech, Caer Collwynnbsp;Haverfordwest, hav.�r.f��rd.west�, Hwl-ffordd, Gaeralun

Hay, ha, y Gelli nbsp;nbsp;nbsp;[Heledd

Hebrides, heb'ri.diz, Heledd, Ynysoedd Hereford, her�i.fa�rd, Henflordd, Caer-amp;wydi Herefordshire, Sir Henfforddnbsp;Hibernia, h�.b�r'ni.a, Iwerddonnbsp;Holland, hol'and, Isalmaen

Holyhead, hol.i.hed', Caergybi Holywell, hol'i.wel, Treflynnonnbsp;Humber, hum'bur, Hymyrnbsp;Iceland, �s'iand, Ynys yr lanbsp;llchester, ii'tshes.tur, Pont y Felcoednbsp;llston, il'stun, Elaniiitudnbsp;Indian Ocean, in'di.an �'shun, Mor Indianbsp;Ireland, �frland, Iwerddon, Gwerddon,nbsp;Ynys Werdd

Isle of Man, �l ov man, Manaw Isle of Wight, li ov w�t, Ynys Wythnbsp;Italy. it'S.li, Eidal, Itaiinbsp;Jerusalem,ji.r^'sa.lem,Ierwsalem,Caer-Jordan, jor'uan, lorddonen [salemnbsp;Kent, kent, Caintnbsp;Kerry, ker'i, Cerinbsp;Kidwelly, kid.wei'i, Cydwelinbsp;Knighton, n�'tn, Tref y Clawddnbsp;Lampeter, lam'pi.tur, Llanbedrnbsp;Lamphey, lam'fi, Llanflyddnbsp;Lancaster, lang'kas.tdr, Caerweryddnbsp;Langum, lan'gum, Llangwmnbsp;Lantwit Major, lant'wit ma'j�r, Llan-illtud Fawr

Laugharne, i�.m, Llacharn, Talacharn Leicester, les'tur, Caerleirion, Caeriyrnbsp;Leominster, iem'stur, Llanllieninbsp;Lincoln, ling'kun, Caeriwydgoed [pwllnbsp;Liverpool, liv'ur.pwl, Llynlleitiad, Ller-Llandafl, lan'dat, Llandafnbsp;Llandiio, lan.d�'l�, Liandeilonbsp;Llandovery, lan.duv'ur.i, Lianymddyfrinbsp;Llanelly, ian.el'i, Llanellinbsp;Land�s End, landz end, Pen Tir Lloegrnbsp;London, lun'dun, Llundain, Caerludanbsp;Loughor, luc/^'ur, Casliychwyrnbsp;Ludgate, lud'gat, Porth Liuddnbsp;Lualow, lua'l�, Llwydlonbsp;Maimsbury, mams'ber.i, Caerbladdonnbsp;Manchester, man'tshes.t�r, Manceinionnbsp;Maridunum, me�r.i.dii'num, Caerfyrddinnbsp;Mediterranean Sea, med.i.te.ra'ni.an si,nbsp;M�r y Canoldir, Mor Ynnhirnbsp;Merionethshire, mer,i.on'eth.shi�r, Meir-ionydd, Sir Feirionyddnbsp;Milford, mil'fo�rd, Aberdaugleddyf,nbsp;Abercleddeu, Abercleddjrfnbsp;Missouri, mi.sw�r'l, Misswrinbsp;Mold, mold, y Wyddgrugnbsp;Monmouth, mun'muth, Mynwy, Aber-mynwy, Tre^nwy, Monmouthshire,nbsp;Sir Fynwy, Gwent, Monmouthshirenbsp;dialect, Gwenhwyseg. Monmouthshire men, Gwenhwys, Gwenhwysonnbsp;Monnow, mon'o, yr afon Mynwynbsp;Montgomery,mont.gum�ur.i,Tretaldwyn,nbsp;Montgomeryshire, Sir Drefaldwya

-ocr page 457-

�re; late, line, Tjh. Mnitc; she, z'^ -z aTi'-re: th�m THis; j^dzh. YOR

Morriston, mor'is.tun, Tretorus Nantwich, nant'w�tsh, yr Heledd Wennbsp;Xarberth, nar'burth, Arberthnbsp;Neath, nith, Castell Neddnbsp;Netherlands, neTH'�r.landz, Iseldiroedd,nbsp;Isdiroedd

Newborough, n�'bur.�, Niwbwrch, Rhos-fair, Rhosbir

Newcastle, n�.kas'1, Castedd Newydd. Newcastle Emlyn, Castell Newydd ynnbsp;Emlyn; Dinas Emlyn, Trefhedyn.nbsp;Newcastle on Tyne, Castell Newyddnbsp;ar Bain. Newcastle in Kemmes.nbsp;Castell Newydd yng Nghemmesnbsp;Newmarket, n�.mar'ket, Trelawnyddnbsp;Newport, n�po'rt (Monmouthshire).

Casnewydd; (Pembrokeshire) Tret-Newquay, n�.ki', Cai Newydd [draeth Newtown, n�'t�wn, Tref Newyddnbsp;Nice, nis, Nic�a, n�.si'a, Nicaianbsp;Norfolk, n�r'fuk, Norfolcnbsp;Northop, n�rth'op, Llaneur^ainnbsp;Northwich. n�rth'w�tch, yr Heledd Ddunbsp;Norway, n�r'wa, Liychiynnbsp;Norw'ch, nor'ij Caergynannbsp;Nottingham, not'ing.ham, Dinobantnbsp;Orkney Islands, ork'ni �'landz, Ynysoeddnbsp;Eren

Orme�s Head, ormz hed, Pencaer Oswestry, oz'west.ri, Croesoswaiitnbsp;Oxford, oks'fo�rd, Bhydychain, Caer-wysog

Pacific Ocean, pa.sif'ik b'shun, Mor Tawel, Mor Tawelognbsp;Painscastle, panz'kas.1, Castell Paennbsp;Pemblemere, pem'bJ.miV, Liyn Tegidnbsp;Pembrey, pern.bra', Penbrenbsp;Pembroke, pem'bnik, Penfro. Pembrokeshire, Sir Benfronbsp;Peterborough, pi'tiir.bur.b, Trebedrnbsp;Plynlymon. plin.lim'un, Pumiumonnbsp;Poland, poland, Pwylnbsp;Pool Island, pwl Hand, Ynys y Pwllnbsp;l^ortmadoc, p��rt.mad'uk, Porth Madognbsp;Presteign, pres.tan', Llanandrasnbsp;Prussia, prush'a, Prwssianbsp;Pyrenees, pir'i.niz, Barwynionnbsp;(Quakers� Yard, kwa'kurz yard, Myn-went y Crynwyr

Radnor, rad'nur, Maesyfed. Radnorshire, Sir Faesyfed Ramsay, ram'za, Ynys Dewinbsp;�ved Sea, red si, Mor Coch, K�r Rhuddnbsp;Rhayder, ra'dur, Rhaiadr �wynbsp;Roach Castle, rotsh kas'1, Castell y Gariinbsp;Rochester, rotsh'es.tur, Caergraignbsp;Llome, r'dm, Rhufaianbsp;28

Kuaoon, r�.ab'on. Rniwabon Russia, rush'a. Rhwssianbsp;Ruthin, ruth'in, Bhuthinnbsp;Sc. Asaph sant a saf, Llanelwynbsp;St. David�s, sant da'vidz, Ddewi,nbsp;Myn) wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dudocb

St. Dogmell�s, sant dog'melz, Llan-Salisbury, soiz'ber.i, Caergaradog, Caer-Savoy, B�,.YOi', Satwy nbsp;nbsp;nbsp;[sallog

Saxony, saks o.ni, Sacsoni Scandinavia, skan.di.na'vi.a, Dulychlynnbsp;Scotland, skot'land, Alban, Isgoed CeUnbsp;yddon, Ysgwydir, Brynach, Ysgotlandnbsp;Sea of Azof, si ov a'zof, Mor Asoftnbsp;Severn, sev'um, Hafrennbsp;Shrewsbury, shrvvz'ber.i, Amwythig,nbsp;Mwythig, Pengwern Bowisnbsp;Shropshire, shrop'shi�r, Sir Amwythignbsp;Sduria, s�.lii�r'i.a, Essyllwgnbsp;Skerries, sker iz, Ynys Koelrhoniaidnbsp;Snowdon, sn�'dn, yr Wyddfa, Eryrinbsp;Somersetshire, sum'ur.set.shi'r, Gw.adnbsp;Spain, span, Yspaen-, Hispaen [yr Hafnbsp;Stonehenge, ston.henf, C5r Gawrnbsp;Strata Florida, strii'ta flor'i.da, Ystradnbsp;Swansea, swo.i'zi, Abertawy [Fflurnbsp;Talley, tai'a. Tal y Llychaunbsp;Tenby, ten'bi, Tinbych, Tinbych ynbsp;Pysgod

Thames, temz, Tafwys, Tafwysg, Tain Towy, tuvv'i, Tywinbsp;Trecastie, tri.ka^'l, Tref castellnbsp;Tremadock, tri.mad'uk. Tremadognbsp;Troy, troi, Caerdroia, Troianbsp;Turkey, tur'ki, Twreinbsp;Tyne, tin, Tain

United States, �.n� ted stats, Taleithian Cylunol, Unol Daieithiau [yr Wysgnbsp;Usk, usk, Brynbuga. The river Usk,nbsp;Venice,ven'is,Gweneth,Gwenethia,Fenisnbsp;Wales, walz, Cymru. North Wa.es,nbsp;Cymru Ogleddol, Gwynedd, Gwyn-dud, Gwyndawd. South Wales, De-heudir Cymru, Deheubarth. D alectnbsp;of North Wales, Gwyndodeg, Gwyn-dodiaitn. Dialect of South Wales,nbsp;Deheubartheg, Deheubarthiaithnbsp;Warwick, wor'ik, Caerwair, Caerwyth-Welshpool, welsh.pwi', Trallwng [elinnbsp;Wenlock, wenTok, Lianenbsp;Winchester, win'tshes.tiar, Caerwyntnbsp;Worcester, wWs'tur, Caerwrangonnbsp;W^rexham, rek'sam, Gwreesamnbsp;Wye, W�, Gwy

York, y�rk, Caerefrog, Efrog. New York, Efrog Newydd; Dmas Efrognbsp;Newydd; Taiaeth Efrog Newyddnbsp;433

-ocr page 458-

WORDS AND PHRASES FROM THE LATIN, THE GREEK AND MODERN FORiiilGN LANGUAGES.

GEIRIAU AC YMADRODDION 0'R

LLADIN, GROEG, AC lEITHOEDD ESTRONOL DIWEDDAR.

Ab initio, L., o�r dechreuad [(Rhufain) Ab urbe condita, L,, o sylfaeniad y ddinasnbsp;Ad intinitum, L., hyd annherfynoldebnbsp;Ad lioitum, L., wrth ewyllys Lrwyddnbsp;Ad nauseam, L., hyd at wrthwyneb-Ad valorem, L., yn ol y gwerthnbsp;Affaire d'amour, F., helynt cariad [eddnbsp;Affaire d�honneur, F,, mater o anrhyd-A�aire du coeur, F., helynt y galonnbsp;A fortiori, L., gyda rheswm cryfachnbsp;Agenda, L., petnau iV gwneuthurnbsp;A la Fran9aise, F., yn ol y dull Ffrengignbsp;A la mode, F., yn ol y ddetod; mewnnbsp;arferiadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(_agored; y gwer

A1 fresco, I., yn y goer; yn yr awyr Alma mater, L., (yn llythyrenol) mamnbsp;garedig (a gymhwysir gau raddol-,nbsp;wyr i�w prifysgoi)

A 1�outrance, F., hyd yr eithaf Alter ego, L., hunan arailnbsp;Amende honorable, F., diheurad bodd-haol; iawniadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|_edd

Amour propre, F., hunan-gariad; gwag-Angiic�, L., yn Seisoneg (^giwydd Anno Domini, L., blwyddyn yr Ar-Anno mundi, L., blwyddyn y bydnbsp;Ante meridiem (a.ni.)j L., cyn nawnnbsp;A priori, L., o�r achos i�r effaithnbsp;A propos, F., i�r pwynt; yn berthynasolnbsp;Aqua vitse, L., dwfr bywyd; brand!;

gwirf nbsp;nbsp;nbsp;[_yr ochr arall

Audi alteram partem, L., gwrandawer Au fait, F., cynnehn a; cyfarwyddnbsp;Au revoir, F., ffarwel hyd nes y cyfar-fyddwn eto

Bete noire, F., bwystfil du; bwgan Bon^ fide, L., mewn ymddiriedaeth;nbsp;gwirionedaol

Bonhomie, F., syraledd hynaws Bon jour, F,, dydd da; boreu danbsp;Bon soir, F., prydnawn danbsp;Bon-vivant, F., cydymaith IJawen; unnbsp;da ei fuchedd neu fywydnbsp;Bric-h-brac, F,, man betiiau [siaradnbsp;Cacoethes loquendi, L., awyad amnbsp;Cacoethes scnbendi, L,, awydd am ys-Cafd, F., ty cofiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|.grifenu

Cap-h-pie, F., o ben i droed Carte blanche, F., cyflawn awdurdodnbsp;Casus belli, L., yr hyn a gynnwys neunbsp;a gyfiawnha ryfelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[gyfartal

Ceteris paribus, L., a phethau ereill yn Chacun k son gout, F., pob un at einbsp;chwaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(raddol

Chargd d�affaires, F., llysgenadwr is-Chef, F., y penaeth; y person neu y rhan arweiniol; pen-cogyddnbsp;Chet d�jeuvre, F., gorchestwaithnbsp;Chevaux de frise, F., attaifa mewn am-ddiffyufa yn cynnwys pigau a osod-wyd mewn ystramwaith o goednbsp;Ci-devant, F., gynt; blaenorolnbsp;Compos mentis, L., mewn iawn bwyllnbsp;Confr�re, F., brawd yn perthyn i�r unnbsp;tynachlog; cydymaithnbsp;Congd d�elire, F., cenad i etholnbsp;Contre-temps, F., anffawdnbsp;Couleur de rose, F., lliw rhosyn (oddinbsp;wrth hyn, ymddangosiad o degwch anbsp;dengarwch)

Coup de grace, F., yr ergyd terfynol Coup de mam, F., anturiaeth neu ym-drechfa sydynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lywiaeth

Coup d��tat, F., ergyd eithafol o wlad-Cuisine, F., cegin; lie coginio Cul de sac, F., gwaelod y cwd; ystr^dnbsp;neu heol heo fynedfa allannbsp;Cum grano sails, L., gyda gronyn onbsp;halen (hyny yw, gyda rhyw gyfran)nbsp;Da capo, I., o�r dechreunbsp;Dei gratid, L., trwy ras Duwnbsp;De mortuis nil nisi bonum, L., na ddy-weder ond y da am y marwnbsp;De novo, L,, o�r newyddnbsp;Dernier ressort, F., cyfryngau olafnbsp;Dies non, L,, dydd ar yr hwn nadnbsp;eisteddo barnwyr; dydd heb ei gyfrifnbsp;Dieu et mon droit, F., Duw a�m iawndernbsp;Distingu�, F., nodedig; uchelnbsp;Dramatis personas, L., cymmeriadaunbsp;chwareyddiaethnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L^rogi)

Eau de Cologne, F,, dwfr Cologne (per-Eau de vie, F., dwfr bywyd; brandi Ecce homo, L,, weie y dyn


434

-ocr page 459-

GEIRIAU AC YMADROPDION. NE

Edition de luxe, F., argraffiad ysbienydo a chostus o l3rtrnbsp;El Dorado, Sp., y tir euraiddnbsp;Embonpoint, F,, mewn cyflwr da; tewnbsp;En avant I F,, ym miaen inbsp;En masse, F., yn un corff (_fibrddnbsp;En passant, F., wrth basio, ger ynbsp;En route, F., ar y ftbrddnbsp;Entente cordiale, F., dymuniad da calon-og (yn neillduol rhwng dwy lywodr-aeth)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^iadau

Entourage, F., amgylchoedd; atto�-Entr�e, F., dysglaid a osodir ger bron ar ddechreu pryd o fwyd fel parotoadnbsp;i ymborth mwy sylweddolnbsp;Entre nous, F., rhyngom ein hunainnbsp;Entrep�t, F., ystordy neu arfdynbsp;Esprit de corps, F., yshryd bywiog corfinbsp;cynnu�iadol (megys o�r fyddin neunbsp;y bar)

Et cetera, L., a�r Ileill (amp;c.) [o�r fath Et hoe genus oinne, L., a phob pethnbsp;Ex cathedra, L., o�r gadair; gydagnbsp;awdurdod uchelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[edig

Excelsior, L., yn uwch; mv\ry dyrehaf-Exempli gratig nbsp;nbsp;nbsp;enghraiflft

Exeunt, L., ant allan [neu a ymadawant Exeunt omnes, L., pawb a ^nt allannbsp;Ex officio, L., trwy rinwedd ei swyddnbsp;Ex parte, L., ar un ochr yn unignbsp;Facile princeps, L., amlwg odidog; ynbsp;penaetn derbyniedig [yn barodnbsp;Fait accompli, F., peth a wnaethpwy�nbsp;Felo de se, L., hunanladdiad mewnnbsp;llawn bwyli

Feu de joie, F., taniad magnelau fel arwydd o lawenydd; coelcerthnbsp;Feuilleton, F., dalen fechan; attodiadnbsp;i newyddiadur (a gyflwynir i taternbsp;difyr ac ysgatn)

Fidei detensor, L., amddiffynydd y ffydd Flagrante delicto, L., ar y weithrednbsp;Genius loei, L., duw nawdd y 11enbsp;Hauteur, F., trahausdernbsp;Hic jacet, L., yma gorweddnbsp;Hom soit qui mal y pense, F., drwgnbsp;yw�r un al tybio yn ddrwgnbsp;Hors de combat, F,, heb fod mewnnbsp;cyflwr i ymiaddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[neu achos

Ibidem (ib.), nbsp;nbsp;nbsp;7^

Ich dien, G-e., yr wyf yn gwasanaetliu ld est (i.e.), E., hyny ywnbsp;Impedimenta, li., ciudlw^th wrth deith-io; dodretn a cnyfreidiau byddinnbsp;Imperium in impeno, L., llywodraeth onbsp;in esse, L., mewn bod[fewn liywodraethnbsp;Iq extenso, L., yn ei gyfander

In extremis, L., ar farw In forma pauperis, L.^ fel dyn tlawdnbsp;Infra dignitatem, L., is urddas unnbsp;In loco parentis, L., yn 11e rhiantnbsp;In medias res, L., i ganol pethaunbsp;In memoriam, L., er cof am; er cofnbsp;In nubibus, L., yn y cymylaunbsp;In propria person^, L., yn bersonolnbsp;In re, L., yng nghylch y mater onbsp;In situ, L., yn ei sefyllta ddechreuolnbsp;In statu quo, L., yn y cyflwr g3rntnbsp;Inter aha, L., ym mhiith pethau ereillnbsp;Inter nos, L., rhyngom ein hunainnbsp;In toto, L., ar y cyfan; yn hollolnbsp;Ipse dixit, L., efe ei hun a�i dywedodd:

meistroiddysg nbsp;nbsp;nbsp;[yn hollol

Ipsissima verba, L., yn yr un geiriau Ipso facto, L., yn j ffaith ei hunannbsp;Lapsus calami, L., llithrad yr ysgrifellnbsp;Lapsus linguae, L., llithrad ar dafodnbsp;Lapsus memoriae, L., pall o�r cofnbsp;L�se majestd, F., teyrnfradwriaethnbsp;Locum tenens, L., un yn llenwi y Ue;nbsp;dirprwywr neu un a osodwyd yn Jlenbsp;un arallnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ymyraeth

Locus standi, L., lie i sefyii; hawl i Magnum opus, L., gwaith mawrnbsp;MaJ^ fide, L., ag ymddiriedaeth gau;nbsp;yn tradwrus

Mandamus, L., yr ydym yn gorchym-myn; gwyslytnyr neu orchymmyn a gyhoeddir gan Lys Maine y Breninnbsp;Matertamilias, L., mam teulunbsp;Materia Medica, L., meddyginiaethaunbsp;yn gyftredinol [boreuol neu gynnarnbsp;Matinee, F., adroddiad neu berflbrmiadnbsp;Memento mori, L., cotia angeunbsp;Memorabilia, L., pethau i�w cofionbsp;Menu, F., bwyd-lechresnbsp;M�salliance, F., cyfeiliach ammhriodol;

priodas ag un o setyllfa is [eddigion Messieurs (Messrs.), F., meistri, bon-Meum et tuum, L., yr eiddof a�r eiddochnbsp;Mirabile dictu, L., rhyfeddol i�w ddy-wedydnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[i�r chwareufa

Mise en sc�ne, F., cyfodiad neu barotoad Modus operandi, L., duil gweithrediadnbsp;Monsieur, F., syr, Meistr (Mr.)

Muitum in parvo, L., llawer mewn ychydignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iadau angenrheidiol

Mutatis mutandis, L., gyaa chyfnewid-N�e, F., ganedig; a daywedir am enw morwynol benyw briodnbsp;Nemine contradicente (nem. con.), L.,nbsp;yn dd�wrthwynebiad j neb yn siaradnbsp;yn eroynnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[eithaf�wynt

Ne plus ultra, L., dim ymmUeliach: yi

435


-ocr page 460-

vox WORDS AND P}rKASE9.

vox WORDS AND P}rKASE9.

Kara avis, L., aderyn anaml; rhyfeddod Recherch�, F., chwiliwyd aiian gydanbsp;gofal; anghyffrediu [i afresymoideonbsp;-Reouctio ad absurdum,L.,newid selyiilanbsp;R�pondez, s�il vous plait (R.S.V.P.),nbsp;F,, atebiad, os gweiwch yn ddanbsp;Requiescat m pace, L., gorphwysednbsp;mewn heddwch [benderfynwyd eisoesnbsp;Res judicata, L., achos neu gynghaws anbsp;R�sum�, F., crynodeb neu grynoadnbsp;Rus in urbe, L., gwlad mewn tretnbsp;Sang-froid, F., gwaed oer; oerfeigarwchnbsp;San souci, F., heb ofalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(alio

Sauve qni pent, F., achubed ei hunan a Savant, F., dyn tageoignbsp;Semper paratus, L., bob amser yn barodnbsp;Seriatim, L., mewn cyfresnbsp;Sine die, L., dydd heb ei appwyntio,nbsp;dydd ammhenodedignbsp;Sine qua non, L., cyflwr anhebgorolnbsp;Soi-disant, F., hunan-alwedignbsp;Status quo, L., y sefyilfa yn yr hwnnbsp;Stet, L., gadawer iddo sefyllnbsp;Sub judice, L., o dan ystynaeth [aiddnbsp;Sub rosa, L., dan y rhosyn; yn ddirgel-Sui generis, L,, o'i ryw ei hunnbsp;Summum bonum, L., y daioni penafnbsp;Tableau vivant, F., arddangosiad onbsp;oiygfa gan luaws o bersonaunbsp;Tapis, F., y carpednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.(diogel

Terra firma, L., daiar galed; troraiad Terra incognita, L., gwlad ana^-'a-byddusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[dirgol

T�te-k-t�te, F., o ben i ben; yraddyddan Tour de force, F., camp nerth neu fedrnbsp;Tout ensemble, F., cymmeryd yr oilnbsp;gyda�u gilydd; effaith eang neu gy-�redinoi

Ultra vires, L., uwch law galluoedd un Vade mecum, L., tyred gyda mi; cyd-ymaith gwastadol

Valet de ctiambre, F., gwas; troedwas Verbatim et literatim, L., gair am airnbsp;a ilythyren am lythyrennbsp;Verbum sat sapienti, L., gair sy ddigonnbsp;Versus, L., yn erbyn [i ddyn callnbsp;Via media, L., ffordd ganolnbsp;Vice, L., yn lie

Vice versa, L., y termau yn cyfnewid Videlicet Qriz.), L., sef, hyny ywnbsp;Vis h vis, F., cyferbyn, yn gwynebunbsp;Viva voce, L., trwy y ilais dynol; trwynbsp;dystiolaeth y geneu Lyw Jiais igt;uwnbsp;Vox populi, vox Dei, L,, liais y bobl

Nil despcrandum, L., nac anoDeitnier Nisi prius, L., onid yn flaenorol (enw anbsp;roddir i eisteddiad rheithwyr mewnnbsp;achosion gwladol)

Noblesse oblige, F., uchelradd a ddwg rwymedigaethaunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ganddo

Nolens volens, L., ai bodd neu anfodd Nom de plume, F., enw lienyddolnbsp;Nonchalance, F., oerlelgarwch, difater.nbsp;wch diofalwch

Non compos mentis, L., allan o�i bwyll Nota benenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L., sylwer yn fanwl

Notanda, L., pethau I�w nodi [(D.S.) Obiit (ob.), L., ete (neu hi) a fu iarwnbsp;On dit, F,, hwy ddywedant; chwedinbsp;hedegognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(brawf

Onus probandi, L., y baich o roi ar Ora pro nobis, L., gweddia di drosomnbsp;Face, L., trwy ganiatddnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iaeth

Par excellence, F., mewn ffordd o ragor-Pari passu, L., a cherddediad cyfartal;

gyda�u gilydd Passim, L., ym mhob mannbsp;Paterfamilias, L., tad teulu [chwinbsp;Pax vobiscum, L., heddwch fo gydanbsp;Peccavi, L., mi a bechaisnbsp;Per annum, L., yn flynyddolnbsp;Per centum, L,, wrth y cantnbsp;Per contra, L., yn y gwrthwynebnbsp;Per diem, L., wrth y dyddnbsp;Per se, L., wrtho ei hunan, ei hun, amp;c.nbsp;Point d�appui, F., pwynt o gynnaliaeth;nbsp;Posse comitatus, L., gallu y sir [attegnbsp;Poste restante, F., i aros hyd nes ynbsp;gelwir am danonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[prydnawn

Post meridiem (p.m.), L., gwedi nawn, Post mortem, L., gwedi marwolaethnbsp;Pot pourri, F., cybolf'a neu gymmysgeddnbsp;Pour prendre cong� (p.p.c.), F., ymadaelnbsp;a, tuag at ymadaelnbsp;Prhnd lacie, L., ar yr olwg gyntafnbsp;Pro bono publico, L., er y lies cytFredinnbsp;Pro forma, L., er mwyn ffurfnbsp;Pro rata, L., mewn cyfartaleddnbsp;Quasi, L., megys pe; mewn florddnbsp;Quivive? F., pwy syddyna? arwyliadnbsp;wriaeth

Quid pro quo, L., un peth am y Hall Quod erat demonstrandum (q.e.d.), L.,nbsp;yr hyn oedd i�w brofi neu ei ar-ddangos

Quod erat faciendum (q.e.f.), L., yr hyn oedd I�w wneuthurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ petti

Kaison d�etre, F., rheswm dros fodoiaetn

rarNTan bv w. amp;Fuaaailt;ilt; and son, kinu srasaiv