9

Cfiriftoplion Ro fini a-

CI COSAG^I, PRÆS1ÜI S

ET C 0 N S I I. I

Lotharin^umf Qardinalem ^principem illullrißima derefdcer(lotali,feft.^ontißcia quatuor übrir exaratanbsp;commentatio.

est inscriptic^

omnium capitum , quæ in altcris libris duobus continentur, nam primus, per capita non eft di-ftinctus/ed vno, pcrpetuoque contextu, omnemnbsp;fuam profcquens,eft materiem.

CVM APPROBATIONE S ÇRAE THEOLOGIAE PAR.1,nbsp;fienfis facultati!,amp; confultifûmst

î r T ï T I Al T A K I I I O 1 V M,

Apud Poncctum le Preux,via lacobça adingt; figneLupi.

C«OT priuiUÿo'^e^bfdd Decennutm,

C R nbsp;nbsp;nbsp;Theologia confeljus in Parißenß dcadequot;

fnidypermißt^necimfeclitydutintercedit, quominùs codexpontißcia commentationis quatuorlibris exaraî^^nbsp;quem etiamcenßuit^falde dignum elße,quiinlucem emitt(‘nbsp;retur^pr^lo tradatur^proßeraturque in Ittcemieo quidemnbsp;do^quo conßcßut ipßeßuo in publicoßcripto declarauit.

0* Decret um, in comitiis Sorbona^ referents honor andifsimo^Dj Doh^ore Benediêio Abbate à y allsnbsp;fcholarium-,Qbß^ndte,F ournierofcriba,^ Accenßo.anntfnbsp;Dommi, i j j ö.pridis calendar I anuarq.

Priuilegij di(Slio, à principe irrogati. ^^ncitltm eß (Wtoritate n^id} ne quu homo alitiSi ex^eneretypo-^^ra{gt;horttm)hiblio^olarum, mercatoru aut altorum,qgt;rlt;eter ynun^nbsp;Poncetum- le preux qui ex quatuor confcriptis, magnùlParifienfiinbsp;academia librarm iuratis^ynta eßjhanc ret facerdotalts commenta-^nbsp;tioncm, chrißoljhoro Roffiniaco cofagdo au^iore, ante hocproximunbsp;decennium,tn hoc Francid regnOyexcudatdmlgt;rimat,edat:Neue,ahnbsp;hi 'yfpiam,im^reßam,excufim,editam,'yendat,addicat,froducat)nbsp;yenalem,aut macupi,quoquam proponaf.QM fecu3faxit,mul^nbsp;ta lilt erit,pœn£ quidem in ftn^iione dfltmdt£,trrogatio,tumnbsp;nbsp;nbsp;h'

hrorum.omnium huiufce commentationts feSlto, nbsp;nbsp;amißio, lutetia

Parißorum,x^,Calend.menßs Martij.anno domini (».anno 'yerb reÿii decimo.

I,X mandate Hennd z. Francorum refi. D.Meldenfium antißitef ma^o eleemofinarumprafeSioprd/ènte, Signatum, du Tiers.

SEQTEN-tihusyàprimo j,ihris duohtts^percapita^traóiitntur, in-dexbreuis.

Am in priorc lt;juidcm libro,vti cft prçmonitum,nullo opus cft infcriptionis capitum indice, proptcrca quodnbsp;is,continuât!fuifcricfluit,in modum hiltoricoruni,fcri'nbsp;ptionifquc amp;. orationis perpctuç,ncc vllis eft capitibus,autnbsp;vllaaphorifinorum ,diçrcfi,circuncifionéuc interftindu»nbsp;autinterpundus.

SECI^NDI IGIT^K LIBRhHy^C enarrantuTiCapita,

JN præfationc diflcriturjdc prima habendorum in ccclcGa xoncihorumorigine,turn amp; repetitur breuis enarrationbsp;quatuor finodorum œcumcnicarum,quç habits funt in gcnbsp;ncralibus Comitus totius orbis Chrjflianorum, Sz. quædaOXnbsp;alia attexuntur in co gcncrc feitu dignifsiiiia.

? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B^ubrica prima.

Decpifcopalifundione,amp; de his,quçin œcumcnlco mi' gnoque concilio Nicçno fcita,rogataquc fucre,eam in rem,nbsp;deque toto epifeoporum miniflerio. Cap.pritnum.nbsp;Præfcriptionum conciliiromani,quç ordincm,pontificumnbsp;prçfulum,antiflitum,decorcquc refpiciût enarratio. Cap.2.nbsp;Adorum in Elcberino concilio,præcipua explicatio.Cap.5nbsp;Sandionum cancilii primi Arelatenfis prouincialis fum-tna.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.4.

Qmj feita fint,eam in rem,hoc eft ad fundioncm Pontifica hum officiorum,GangTcnfi in concilio.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Cap.j.

Rogationis Arelatenfis fecundç capita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.6.

Ada Carthaginienfis concilu multiplicis in vfum rei Chri Rians.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.7.

*ii

INDEX.

præfcrîpicrit fynodus. Anthiocçna.

Sardiccnfis concilii Scita.

Dccrcta Carrhagincnfis coneibitcrtii. Rogationcsconcilü Carthagincnfis quarti.nbsp;Tolctani concilii præfcrip ta.

Ex Rhcgicnfibus coinitlis,Qnæna cmanarint,fpcdantia ad fundioncm ordinisxpifcopalis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap-B*

Ex Agatcnficoncilio codcmrelataJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.i4'

Aóla concilii Chalcedonenfis, qu«e ad hanc item rem pet“ tinent.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.i5'

De concilii Eparncnfis relcriptis hue etiam perünenti-bus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.i^'

De rpgatione Romana prima codem relata. cap. 17. De fexta Synodo Romana hue fpeótantc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.i^.

Quæ in fecundis Aureliani comitiis hanc in rfcm funt dc-creta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.i?«

Concilii Aurclianenfîs tertii canonum enarratio hue rela-

torum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.20.

Quæ ex quarto Aurelianenfi eoncilio hue fpeôtent.cap.21. Quæ ex feeundo Turonenfi hue itidem referantur. cap.w-Quæ ex quinto Aurelianenfi hue fpedent.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.ij«

Qmd in hoc rogarit tertia Sy nodus Tolctana. cap.24. Qmd porrô quarta Toletana.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''cap'zy.

Quænam ad propofitu thema,népc ad rationcm funélionh epifcopalis ex Conflantienfi eoncilio magno fint cxccrpta,nbsp;vbi obiter,dc dccumis facris amp; aliis oneribus,vcö:igalium-que amp; redituum obucntionibus,quædam ex eodem conci’nbsp;ho adferuntur.' cap.26.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rubhca altera.

De vita amp; moribus, amp; honeftate hominu facrati generis,fa cratæquc fortis,tum de eorudemagnis quibufdam,vcltaci-to tabellæ fufFragiojVel viua omniû xocc, publicaque p rasquot;nbsp;rogationc, autalio quodara modo confignandis elcéhoniquot;nbsp;bus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.a?'

Quid in cam rem fciuerit tertii Turonenfîs concilii roga' tiojtcmporc Caroli magni lmp cratoris.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.iS«

inscript, C a P I T V m.'

Qmd pórró in idem ftatucrit cociliu LateranefeJ nbsp;câp.aÿ

TûdcaôtisLugdunéfiscocüüjqaæhacinrê funt excepta. Vbiitem c renau difleritur obiter, de potificis furami clc-öioncRomana,decomitns,quçcam ob rem habentur,nbsp;dccoclauis ftruftura,apparatione, acreliqua eoru quæ ini-bit um obferuantur accuratione.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.30,

Rubrica.3.

De fimoma,amp; fcclcfta facrorum nundinationc. nbsp;nbsp;nbsp;cap.31.

Rubrica.4.

Dccaftigatiocfccusadmifloru ,amp;adori cotra præfcripta, ex fcitis Latcranefis cocilii fub innocentio tertio, cap.32.

In Lateranenfi concilio,tcmpoic lanoceiii tcrtii,quid in id

Rubrica.^.

Bepresbyterorum diaconorum, hypodiaconorura,c2tc-lorumquc clcricoru, funftioncamp; muncrc ex Nicoena fy~ nodo œcumcnica.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. cap.4i.

Aäorum ciufdem conciliiNicocni,banc in rationcm,præ-cipua enarratio.

ÎX rcfcripûsLaodiccnûs concilii,quidpro hac cauia adre-

INDEX

Quid itc ex rogitatioibus finodi tertiç Carthagînicfîs.ca.4J Quid item ex quinto Carthaginicnû concilio.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.46»

Qind item ex concilio Tolctano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.47*

QuidexAgathenfi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.48.

Quid ex Arauficano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.49»

Qmd ex Veneto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.p«

Quid ex romano fub Hilario fumo potificc cclebrato. c.$n Quid ex Aurelianenfi fecundo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.p*

Quid turn ex tertio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.53.

Quid turn ex quarto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.54.

QuidcxfccundoTuronenfi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. cap.jy-

Quid ex co, quod primu Lutetiæ, habitura eft circa tepora Pelagii Papæ,huiufce nominis primi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.j^.

Q^id ex quinto Toletano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.57.

QuidcxfeptimoNicoeno. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.58.

Quid ex tertio apud Turonum vrbcm cclebrato. cap.59. Quid demum ex Lateranenfi fubPontifice fummo Ale-'nbsp;xandro tertio pcraólo. cap.60. Rubrica.9.

De decumis præftadis^ earudêpéfitationCjGx Lateranenfi concilio,proximèdidato. cap.ói. Rubrica.io.nbsp;De bis,qui poft cotraétù matrimoniü, vel fponfalia,fefe ali’nbsp;cui rcligioni,amp; cœnobio addixerût, ex feitis eiufdem Latc-ranenfis concilii. cap.(îz. ? Rubrica.ii.

Deïponlàlibusjfiue de contraâo,vclcontrahendocon-nubiojCx præfcriptione eiufdem concilii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.63.

Rubrica.12.

De teftibus cogendis, aut non cogendis, ex rogationibus eiufdem concilii. cap.64. Rubrica.13.

De fecundis nuptiis,cx referiptis in cadem fynodo. cap.^y-Rubrica.14. ¦ .

De his qui cognatam aliquam, propinquamuè,aut affinem vxoris fuæ ,aut patris fponfam, autvliam aliam, quæ cumnbsp;fponfa fua,fit iunfta fanguine, compreflère, ftupraucre,eXnbsp;ciufdcm fynodi confuitis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.^^«

INSCR.1PT CAPITVM.

Rubrica.ij.

Dc hisjqui in canonem latçfentcntiÇjCcnfuræquc pontifi-ciÇjincurreruntjVerincurrilTcjaut incurrcre videntur,quo-mqdo funt ad apoflolicam fedem ob expiationem,amp; abfo lutionemjreiiciendijatque amandandijCX dccifionibus ciuf-dcm proximè fynodi confcriptæ.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. 67.

Rubrica. 16.

De rcligioforum hominum.qui fefe,præfcripto cuidam vi ucndimodojdediderejobferuantia-.deque vitç, quam fequinbsp;debent códecentia amp; dccore,cx aótis Agathcnfibus. cap.68.nbsp;In candem rationem fótajCX Chalcedonéfi cócilio. cap.69.nbsp;In candem rationem, in Aureliano conuentu à triginta tribus epifeopis inftruélo promulgata.

In eandê ratione ex fecudo Aureliancnfi concilio. Itidem ex fynodo altera apud Turoncs habita,nbsp;itidem ex Parifienfi concilio primo.nbsp;Tum amp; ex feptimo concilio Nicoeno.nbsp;Turn amp; ex Turonenfi tertio.

Promifeua banc ad rem ex Latcranenfi fynodo. Rubriea 17.

Dc rcligiofis pcrfonis,priuilegii jure quopia,decumas non foluentxbus. Turn amp; dc his, qui ipfo abutuntur priuilegionbsp;ex eadem fynodo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.77.

Rubrica 18.

De fan(Himonialibus,amp; virginibus dco dicatis in vniuerfu, ex tertio Carthaginienfi concilio.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.78.

In idem ex Carthaginienfi quarto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.79.

In idem ex concilio Toletano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.80.

In rationem ciu fdem caufæ, quaenam fucrint præfcripta in concilio Agathenfi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.Si.

Qijçnam item in concilio Arauficano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.82.

Et quæ poftremó in fynodo Epamenfi,fub potificatu Ge-lafiipnmi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.85.

Rubrica 19.

De laborantibus lepra,vel elcphantia,cx conûitutis fccun-

In pracfationc ponitur pcriocha, ad excufsioncm rcrii, quç toto in co libro tertio,continentur, dilputanturqucamp; dif-finiuntur.

De modis acquirendi ccclcfiaftici bencficii ƒamp; de quibufda aliis, in vniuerfum co rclatis, vtpote quaenam in co, qui adnbsp;h«ec facrata bona afpirat, ineuedebent, amp; idgenusalia

De légitima fâcratarum perfonarum ætatc ,ncpê qua quif-que ætate,facro ordini fuo,tum faccrdotali,tum aliiinfcrio-ri cuiuisjfccundum muncris fufeepti funélione, addici pof-fit,vcl debcat,amp; fi non addicitur,quid ex eo luat perdatue. titul.i.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.1.

Q^onam padoperfponfionem veram coniugii, ccclcfi* quæuis prçfedo fuo vacare cenfeatur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntul.j.cap.j.

Q^omodo, amp; quando, qui à facrorura communionc, fini-bufquc ccclefiæ exterminatus eft, per cxterminatloncail-lam,feu cxcommunicationem fuis cocidit faccrdotiis.quo-nam item paóto per abrogationcm lacrorum,vcl fufpefio-

Stea vacct bcncficia,tu amp; fi qs altero,atqj altcro poft primG donctur beneficio,atque vtrunque vel alterum modo, vnànbsp;cum primo rccipiat,quanamratione per banc nouifsimamnbsp;acceptationem, quod primum is obtinebat facerdotiu, vclnbsp;facerdotiaperdat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tituLj.cap.J«

De fubrogationccotrouerfi bencficii, atquede lite,quæ de co adhuc eft fub iudicc,in alium quepiam, vel per mortem,nbsp;vel per cefsionis cauCun tranferibenda, aut tranferibi pC“nbsp;tenda.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titul.6. cap.^-

De ca Ipecic quæcaputducit,àfàccrdotiorurn vnitatc, SC copulationc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titul.7. cap.7*

De iurifdiólionc, qu^ obit capitulum,deque ca,quam ha'

INSCR.IPT. C A P I T V M.’

bet poteflatCjdum fedes fuo vacat paftorc. TicuJ.g.cap.S. De co loco, qui duóluin habet, ab co,qui beneficiû viuctisnbsp;fibi ex impetrationis capite dari ambiuit, ncmpc,quid hîcnbsp;cenfendum,quid âatuendum,qua porrô pœnaplcâcndus,nbsp;qui in ca îpetrationê ex mala caulà irrcpferit.Titu.p.cap.lt;)»nbsp;De officio amp; Poteftate huius generis hominum, qui in rcnbsp;facra,vjcariam Antiftitibus, ôc aliis id genus in ecclclia mi-

Quomodo folcnni,moréquc noftro probctur,hodic,dum rcs probationera cxigit vicarii muncris delcgatio.nbsp;Titul.n.cap.ii.

De ca thefi, caufæquc polîtionc, qua in thefi, de Icgitimo modo acquirendz fanorum poflefsionis dilTcritur-, fecun-dum præfcripta iuris,amp; obferuatum morcm.

Titul.i2.cap.i2.

De Nothis in vniuerfum ; atque Ipeciatim, de prole faccr-dotali, quonam fcilicet paého illi detur in hanc bcncficio* rum caulam,aditus, receptus, admifsio, introduélio, cofcr-

nus,quæ in vniuerfum vacant in curia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Titul.i5.cap..iy

Anne interdido polTefsioncm facerdotii vcl repetenti vel defendenti, obefle potcfbfpontancæ ciurationis exceptio.nbsp;Titul.i6.cap.i6.

Pofsitnè minor viginti quinque annis in iudicio contendere, vt refignato reflituatur facerdotio. Titul.17.cap. 17. De inccftabcncficiorum nundinationc,fiuc de fimonia.nbsp;Titul.i8.cap.i8.

De eiurationc, vel refignationemctufada ,fitnèipfo iure nulla,an refeindenda iudicii calculo. Titul.19.cap.19.

INDEX*

feftb faccrdotiojan cxpettadu vtiq;,vfq; du iudcXjhac in decreuerit,veljpnutiarit:tum quæfitûjan interim dum iudcï^nbsp;cognofcit de crimincjbeneficiarii, qui reus eftjlibcrumnbsp;facerdotiûapud maiorem Antiftité eiurare.Titui.2O.ca.iO‘nbsp;An pofsit clericus pofiulare à Romano pótificc, fibi attriquot;nbsp;bui beneficium alterius clerici facinorofi,de cuiüs criraini'

potificê beneficiojin gratiaalterius cuiufdam, fas fit mada-ti, illud ipfum beneficia auâoritate Antillitis ordinarii, interim dimitterc amp; rcfîgnarc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Titul.ii.cap.i»«

An cui per eiurationêfcu refignatione, ceffum eft ecclelia-Ricû beneficiujpofsit aufpiciis fuis, neu îterpofita,vllius ho minis,qui publicum gerit munus auéi:oritatc,neuadhibitonbsp;¦vllôâliofolcni ritu, fed velut inremfua veniatjpoflefsio-nem illius reââ inir,etum corpore,tum animo, rémq; facranbsp;tralt;âare,amp; quæ ad prouëtus eiurati beneficii pertinent, fibinbsp;per fc adferere,atque in fumma,rcm omnë gerere quç funquot;nbsp;dionis efiiufli, verique,acomniiure fubnixi pofleflbris»nbsp;Turn amp; altera quæftioe difputatur, diffiniturque. An interim dum ab eft is,cuius gratia refignatu eft faccrdotiu,duin''nbsp;que in poftefsione fibi cefsi beneficii no adhuc vi eiuratio-nis legitimç pede intulit,liceat antiquo pofleflbri amp; eiura'nbsp;tori, cotinuata veluti poftefsione funóbones omnes obirc,nbsp;quas antequa fe benefici o illo abdicaffet, folitus crat in eonbsp;pertraiftare. Et an ea,quæturn gerit in eiurato facerdotiq,nbsp;fint perinde valitura ,ac fî,à vero, amp; canonico iure confti'nbsp;tuto pofleflbre gererentur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Titul.aj-.cap.^j-

De refignatione per ^peuratore fatfta,que madas,anted refi-gnandi poteftate priuarat,quid iuris ftatuedu. Tit.24.ca.24. Chiperinterualla infanit,fifacrum’, quod habet beneficium refignat, idque vel fimpliGitcr,vcl alia quacunque Ic-

Anncin acceftu infaniæ,an verb in rcceftujraorbiqu salic*

I N s C R I P T. C A P J T V M.

uatioCjtum fl deea inter aliquos cotrouerfîa exoriatûr/cui--nam eoru reiprobandæinunus,iure,iniûgcdû. Tit.ay.ca.ij. Potcfinèisjquipoftolbusmodis abfoluta facerdotiiciu-rationcjtricniucotinuujnullo interpellate,potitus eftlàccr*nbsp;dotiojdecreto iuuari,quod de pacificis poflefloribus inlcri-ptum eftjtatique téporis præfcriptionc,fecûdû decreti vim,nbsp;fanéhionifque præfcriptum,controuerfiain oœnem fub-mouere. Titul.z«?.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.2lt;î.

Vtrûtépus femeftre,quod ciurationi,q apud Romanûpori ficêfit,publicâdçprçflitutu eft, ccdat,excurratue,ab admifnbsp;fa’cotinuo in aula potificia refignationc;an verô ab ilia diçjnbsp;quo refignationi illi, cofefus dicitur accefsifle.Tit.27.ca.27.nbsp;Sijqui îfirmus lacerdotiû refignauit, intra vigiti pofteà diesnbsp;in prouincia fato côcefsit,quo cafu no per refignationé fednbsp;per morte indicitur, baud dubiè facerdotii vacatio:quærigt;inbsp;tur an Antiftes.cui facerdotiu illud collationis iure benefi-ciariûcéfetur,pofsit huiufmodi beneficiû,ceu per obitû va-cans donate altcri. An veto illius donâdi ius, potificé fum-mum rcfpiciat/illique foil fit addiélû, quippc cû exiftime*nbsp;tit.iS.c.zS.nbsp;Anprçfcriptûtêporis fpatiû quod de vigiti diebus efl: à re'nbsp;gula decimaoâaua caccllariæiduâû,refignationé ab çgro'nbsp;to beneficiario fafta,Gerto termino circûcludês,collationcnbsp;ordinarii collatoris,perinde refpiciatiatque cam,quæ apudnbsp;Romanum potificé fit .itéque vtrû ad inflitutioné referaturnbsp;coru Antiftitu, quorû efl folû,in beneficio îflituerCjnô vti'nbsp;que plenè coferre, vimque fuam illam quç in prçduflis vi~nbsp;ginti diebius conûflit,in eos exerat. Titul.25).cap.25gt;.nbsp;De fubftâtia,modo,amp;forma,foléniuê prçfcriptioc amp; id gcnbsp;nus aliis,q nue moribus noflris Gallorû,iuréq; gétis, adeflenbsp;debétjin omni facerdotioru refignatiôe,ad hoc v ti ilia flarenbsp;queatjfalté qfl attinet ad iudicia pofleflbria,quorû qdé-iudinbsp;ciorû cognitio ois,excufsio,atq; diffinitio,lcge ité noflrate,nbsp;eaq; admodûantiqua,regiorum iudicum eft. Tit.jo.cap.jo.nbsp;De eacauû q ducitu.r,àbcneficiorû permuçatioe. tic.3i.c.3ï.

ii

t N D E X.

Pbttftnc pontificlusantiftesjioc eft,epifcopus quiuis ordi narius, pcrmutationem beneficiariam turn admittere, turnnbsp;omnicaufa, omniquc roborc, atque auéloritatc fuffulcirc,nbsp;non appellatisj earn in parte vllam, patronis,collatoribusrnbsp;nuncupatoribufquc ordinariis, ncque ipfis eledoribus^innbsp;ipfis facerdotiis j-quæad eos maxime pertinent, vtpote innbsp;quibus habcant, aut fuffragiorutn, aut ius ordinariç colla-tionis,nuncupationifuc,amp; prçfentationis. titul.3a.cap.32«nbsp;P otcftnè qui infra epifeopum eft antiftes, fibi per præfcri-ptionem temporis,ius quærere permutationis bcneficiari^nbsp;tum admittend«,tum recipiendç,tum légitima etiam auftonbsp;ritate firmandç: quæruntur amp; inibi alia tria quædam,difce-ptantur, atque diffiniuntur, quæ huiufee permutationutnnbsp;generis, incurrunt in vfum propemodum quotidianurn,nbsp;funtque in fqro decifionis,tum crebræ,tum cognitu in pri-mis neceflariæ.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titul.53.cap.33,

Poteftne de duobusfanis, agiuri abfoluique permutatie per vnum eundem hominem,qui homo ad vtraque,diâannbsp;tepagentequeparte, habeatinearnpermutationiscaufamnbsp;procuratorias mandat! tabulasjanneâuntur ibidem duæ a’nbsp;iiæ quæftiones, quæ veniunt in frequétem difeeptationern.nbsp;titul.54.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. 34»

An qui in fano habet quidem non ius prçfcns,fcd ius ad fu turam rem futurumqititulum,pofsit in ius dlud obuenturinbsp;in benefieio tituli,cum eo, quiiam in beneficie eft prçfensnbsp;comutationcm concinnaretattexitur amp; alia quædam difee*nbsp;ptatio creberrimi iuris.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titul.35.cap.3$.

Pofsitne iure concinnari,valerequc permutatie, de beneficie ecclefiafticoquc fano,cum hofpitali facra domo: adpo-nuntur amp; aliaquædam tria,iuris amp; controuerfi,5; quotidia ni.titul.3lt;S.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.3lt;Slt;

Anlitem intédêtiaut ahâs,in ipdicio dHceptati,pro facerdo tio ex permutationis caufa quæiito, fatis fit ad ius obtinédunbsp;jpponcrc atqj diflerere eu hominc,à quo hominc,expermunbsp;îationc, id accepit façerdotiû, fuiffe tum, eu ipfum tradidit.

I N s c R I r T , C A P I T V M.’

illius facerdotii habitum ex canonica caufa, iuréque titula* rio dominum ,Tum amp; eo ipfo tempore in illius facerdotÜnbsp;tranquilla claraquepoflcfsioneextitifle. Adpingitur «Scalia quædam memorabilis quæ£bo,ob fui frequentem in iu-diciis agitationcm feitu valde digna.Titul.37. câp.37.nbsp;Q^ado,quouc modo in vniuerfura valeat,vel quado,quo-uc modo non valeatjhæc ifta permutationum traélatio : Etnbsp;anquiiurât,datueinpublicistabulisfidê,fe bcncficiû per-mutaturum^pofsit ex ca data fide, ex eo que dato iureiuran-do,ad permutandum adigi, Titul.38.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.38

An qui ob permutationem eiurauit amp; rcfignauit,cucrfà po ftea proftrataque permutatiôc,refignato fuo ex rhedibito-ria,vel rcgrelTus caufa,citra nouam collationem queat refti-tui facerdotio, Titul.39.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.35gt;.

Ç^i homo,afcititius,pro aliis quibufdam hominibus, qui in permutationem conuenere refignat ceditque,vel horumnbsp;alterijVel cuidam alii,in id etiam alcito, per vulgatam hançnbsp;compaéb claufulam, in conuentione poni folitam,hunc innbsp;modum/Vcl pcrfbnç per alterum ex permutantibus nominbsp;nandæ, amp; cætcra) : An homo illc alciûtius, qui fie pro per-mutatoribus refignat,perfonam pcrmutantiu,in hifee, quænbsp;funt iuris fuftineat, liiccedatque,autquodattinçtad cui-ófionem,autquodadalia,inomnem ifiorum permutantiunbsp;rationem.quid item dicendum quo ad hoc,dc altcro iilo a-feito cui pro permutantibus refignatur.Titul.40. cap . 40.nbsp;Vtrum curio non facerdos,atin eaexifi:enscaufa,vt decurfonbsp;propemodum,ano debeat ob facerdotium facris addici,nc-queat intra eos dies qui fuperfunt legitime profiter!, cofq,nbsp;facros ordines indipilci, quos rcquirit hanc in rem Lugdunbsp;nenfis concilii rogatio,eaque de cauiâ prope fit à neceflàrianbsp;fanifui vacationc,pofsittum,amp;legitime permutare amp; per-mutâdo,rcfignandoquc vacationem impendentem velin-terturbare,vcl prouifionem præpedirc collatoris ordinariinbsp;Titul.4i.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.41.

ET N I S.

** iii.

quibus ex cociliis, quibufue ex fynodisjemanarunt cafO nes,qui incontextu fecundi libri tûenarrantur/û fufsifsinbsp;me explanantur. Prior numerus^capita libri, p ofterior Unbsp;brum indicat.

QVatuorœcumemcaconcilia,quæ funt,Nicçnum qub dem cui trecenti ododccim patres intcrfuerc

Byzantinum à centum quinquaginta epifcopis inftruÄutn-

Ephcfium concinnatum àduccntis fandis patribus. inpræfat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z.lib

Calcedoncnfe congrcgatum à fcxcentis trigintapatribus.

Conftantinopolitanum fccundum,coadum à centum Icxa ginta patribus in ecclefia confcriptis

Conftantinopolitanum tcrtium fub Coffcantino Pogonato confcriptum a.i7o.fandis patribus

Sccundu nicænum ag.gregatum,à trcccntis fexaginta tribus patribus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42.amp;. 43.

Concilium romanum,in quo interfuerc.zyj.patres.

Synodus Elebcrina,cui adfuere pontifices.19.

Synodus Arclatcnfis cui adfuere patres aliquot, numerus

Carthaginienfis aliquammultos item habuit patres,perc-gitquc feptem vel odo con uentus.

Anthiocçna,quam peregere.3o.patres.

Sardiccnfis,qui,amp; quotin ea patres fuereincertum ed. 9.2-Tertia Carthaginienfis, quot patres earn celebrarint ed itb dem incertum.

Carthaginienfis quarta,hanc condruxere duccniamp; qua-

14.X,

1^.2.

17.2.

Aurclianenüs fecunda,inqua aflcdere patres odo amp; vi-ginti.

Aurelianenfis tertia,inqua interfuerc vigintifcx epifco-P’’

Aurelianenfis quarta,ad tempora Childeberti Regis Fran-corumjàviginti tribus cpifcopis conftruéta.

Turoncnfefecundum concilium, ab oélopontificibuspe raftum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22.2.'

Aurelianenfe quintum,a quadraginta feptem epifcopis per aâum.

TertiumToletanum quo conuenere pontificcs,numero 71«

Q^artum Tolctanum,vbiinterfuere.6o.patres. zj^z. Conflantienfe œcumenicumjVbiaflèderc multi patres.26.2.nbsp;TertiumTuronenfe,,fub tempora Caroli magni imperato'quot;

Conciliumiaterancnfc fub pontificatu Alcxadri cerdi.29.2. Lugdunenfe,Dccimo Gregorio pontificatum gcrente.30.2.nbsp;Lateranenfe fub Innocentio tertio.

Synodus Laodicéfis,in qua coïerût trigita duo patres. 44.2. Synodus Arauficana àfeptemdecim epifcopis coada. 49.2.nbsp;Concilium Venetum,quo conuenere patres non prodito tanbsp;men numero.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50.2

Concilium Parifienfe,in quo afledere patres numero quin-dccim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56.amp; 73.2

Septimum concilium Nicænum,magna patrum frequentia cclebratum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58.amp;74.2.

*Finis Nomenclature conciliorum, amp; fynodorum , ex quibus,Canones,qui hoc in tradatu enarrantur emana-runt.

lectorl

TJ A B E S paratû tibi indicé pro tépore:Porro ante maio ré,atqi omnium rerum figillatim copleâcntéjcarum innbsp;primis,quæmaximefuntnotabilcs,expeâa prope diem:nbsp;Didiones autemjatque loquedi modi^queis in cotextu duonbsp;rum priorum voluminura, dum facra tradantur, recenfe-turque conciliorum fummajVtitur audor: voces funt,vt idenbsp;fua in epiftola,tertii libri initio teftatur,partim antiquis no-ftris dodoribus familiäres omnesjpartim quibus ctiamtumnbsp;fcholaftici patres, Turn thcologi cçtcri, amp; rcrum diuinarutnbsp;commentatqres,interprétés, in fuis quotidie Icriptionibusnbsp;difputatiqnibus ledionibus, ac catholicis concionibus amp;nbsp;Chriftianis præconiis pafsim vtuntur: De quo tc (Ledor)nbsp;ctiam hicinitio,admonitura,hifcc paucis volui,vtftatim hanbsp;bercs, qua diligentia,amp; quanta maxime catholica,atq; Chrinbsp;ftianacum fide,hoc in (acrorum tradatu omni, omnia funtnbsp;à dodifsimo atque vigilantifsimo praefide ,amp; conferipta amp;nbsp;îîîagno cumftudio,magnoquc cum labore, in tanu ctiamnbsp;occupationumipfius publicarum,pro quotidiano munercnbsp;iurifdidionis qua fungitur,proquc multis aliis, ex principenbsp;delegationibus obcundis,interpcllatione,clucubrata.Valc«nbsp;Pariuisexchalcographia. Anno. i 5 q.

CHRISTOPHORI

ROFFINIACI COSAGËI.PRAESIDIS

ET CONSILIARII REGII, AD CAR.OLVM LO-tharingLim,Cardinalé,amp; printipem illufttiflïmum dercfacerdotali, feu pontificia, quatuor libris,exanbsp;rata commcntatio.

S*AD CAROLVM LOTHA-ringum, Cardinalem amplif-fimum, prçfatio.

BI prïmunijad atatem nonullunt

tioiio, yiuamtraducere : Etenim , iam tum indè^Jubibat admirari,W in a^lfioßo\ütlt;egenere, in oculisnbsp;P^ei^ublic^yOpiisßaciebantytum \ero, eospracipue extollere,laudibüi in cœlumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferre, qui in literk^velfcri

bendo,ygt;eldiSlando^y^efroßtedo clucefcerenf.maxinje eos.

quidemfcientice,me tunctotum addixerain, ardebdmqus iilius difcendi cupiditate, amp; faciendi in ea aliquod operanbsp;pratium magnum, Sed tarnen cum in ea edijcenda nonni-'nbsp;hußudijnbsp;nbsp;nbsp;oper^epofuijfem:ita \'t quantumprofecijfem,

omnino me non pceniteret,nefcio quofato,amtcorum yoce, ^fßnium literiSfindeabßra^uspn forum deferor,amp; no

E P I s T o L A.

itamuïto poflja Chrï^iani[}imo Kege Francïjco in ordi' n^in Senatoritii B refcrihor.cumq-, ihi,in confejpfnbsp;do^ipirnorii hominiirfi,annosputo^ah hincferme o^ode^nbsp;cim,inctrpijfem,rudiment4 tyrocïnij p onere,gatide bam pdnbsp;mo,meiUucdel4aim,y!bi pojfem Feipub.msdm dare ope-ram . Fx altera dehinc parte, ange bar mibi tempm eripitnbsp;^uodeêlionifcriptioni^commematiorii, ^t initio flatucramynbsp;yacare pojfem,namygt;idebd,me ro intromijftim,ybi,afan'nbsp;gendo ofji cio,P am um fane otium^ad repetenda fludia,yd'nbsp;cuumnbsp;nbsp;nbsp;libemm tribuebatur:in 5*enatum enim efl quoti-

diè eundumyitts ynicuique illic reddendum-, aduocatomm a^eiones audiendte,ybi fjro, domum reditur, ad a-^nbsp;lias curas continuo adiiciendus animus: ade^i ad fores liti'nbsp;gator,infat,exigit,turbat,interpellat,mos illi pro iure gerennbsp;dus efldntrofpicienda lis, confciundi iudicandoru commennbsp;tartj ,breuiariumfolerter, amp; expedite, manu propria con-fcribendum:dumhtecagtinturjlabiturtempus'.i^uodfi denbsp;morcyindicitur, JF'ulcanalibus diebus,iuflitium,iüico decer-nuntur curationes,delegationes, mandata curia,inquirertf

^^ere,iudicata exe^ui, qua omnia faFlis exaquanda, non quidem negligenda mandantur: hac animaduertens,nbsp;exifiimabam primo,omni mefiriptione,omniq‘, priuato,çbrnbsp;libero fludio prorfusfeclufum.T andern collegime,amp;peî-pendi,incurri quanddque in omni quantumcumque impe-dito yita in^lituto,fuccifiua quadam tempora,qua egopenbsp;rire nonpaterer,ita ilia mibifujfuratisSyamp; noAium, ytifinbsp;cere yeteres,aliquam partem ajfumens,accingorfcriptionv.nbsp;totum autem ius ciuile non aggredior, nec enim idfacere,nbsp;putabam ejfe mearum yirium, nef, horum maxmè tumnbsp;temporum,quorum aliq cura,optimam amp; maximampar-

DEDICATORIA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J,

tem phi ^indicahanf.Nam occupatao^€ra( vti de hißoria in^niL ’’ Tullius)^ im^edito animOfret tanta fufcipi no ponbsp;tefiySed idam mihi iurispartemjumo explicandamditerif-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*S'-

q-, iduprcmdam^qui:e crehrius ihiy'vhi tunc Senator^ ius di~ ceham^n dipputationem^controuerpaq;, yeniehdt^quo no~nbsp;ßratihus hominihfis commodifsime confulerem eß autemnbsp;ea^qUiC de \ltimis decedetiumyoluntatihus traêlat,amp; li-hro codicis fexto^hona ex parte cotinetur., tra^ata quidemnbsp;noßris doélorihusßatis amplejßed minusperßpicue^illa aunbsp;tem in Burdigalenp, ßenatUynihileßprequentiusdlla eß imnbsp;primis qute indices ihi^populumque torquet^ amp;prouin--cialiumpacemjn dies perturbatperit cotentiones, nuUinonbsp;exhihet negotium:hanc igitur deligo^ amp; hreuidilucidop^,nbsp;quo ad eins per me peripotuitjCommentario^explanare agquot;nbsp;gredior,xrgedque nepotium,^ promoueo intedo enim ibinbsp;curamomnem^amp; yiigilias^quatenus mihi d publico amp; 0T~nbsp;dinario opere^cejpareconcedebatur.1arnq-^multa inid^con-Jcripßeram^plura deliniaram^quum ecce aliudßefe ojpert imnbsp;pedimentum am a Francißco item ƒ« centumui-rale huiußce Paripenpsfenatus conpliumpub iüud tempusnbsp;adlegor proin alij mores,alia tempora,aliamßcribendi ra-tionempoßularunt,nam ego ßmperßudia mea ad eorumnbsp;'\Çum accommodata \olui^cum quibus \'erfarer, Et materia teßamentariie tabellç , teßamentariaque legis qu^nbsp;innbsp;nbsp;nbsp;quitania rioßraptibus aßuat, hic minus frequenter

inforo y/erfatur-P^amobremtno quidem plane omilfa^nec ^enitus ahb abire mfafed aliquantulum intermipa,amp;innbsp;aliud tempus reiellapriore commentatione, quam, in earnnbsp;teßamentariamtahellam}Concinnaram,infiitueramquefadnbsp;aliampartem iuris, quamcernebd in hacyrbe Lutecia, in

EPISTOLA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

inquißtionum decuria,ad ^uam eram tum acätus, adßcri-ptdsque Senatorß'requentißimam,animumadiicio,totusq; illo traducor-.quç quidempars, d pontißcits f citis dependet,nbsp;totdque in illis conßfiit,nd ea eß y na,de qua crebro hicam-bigiturhic litigatur,eóque,res dedu^a eßtVt,^ omniÜnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

xime , ab huiusmodi controuerßis, proculabejße ßas erat, (Dicente Chriflc^nolhe praßebluras, dignitates, oßßcianbsp;ygt;obis arrogare,noliteßalutationes ,dominatus, magißeria,nbsp;ambire addiuitias animum ne conuerteritk'. ) eanunccre^nbsp;brius,qiidm'sgt;lla, alia caußa,perfirepetinßenatu,ea,ßubßel-lia aduocatorum permeat, ea marßupia pra^maticoruninbsp;nummts cumulât,^ quodinpauperes erogandum eß , idnbsp;abir totumdn perßeqiicndapro libidine ißorum homimem,nbsp;litibus additlorUidißsidia.bboci^ieuranimaduertes^exißinbsp;maui aquum eße boneßuque,ß quod haberempro creditinbsp;mihi talentiportioneparua^remedium, huicreiquampri-mum adhibereniy^^ quod in banc que Phonem, lon^o arte yfußd^oßudioßdga cu dobîis bomimbus exercitationcynbsp;didicißem,id,eil omnibus publice comunicare jd quod qui-dem, eoßane accuratius mihi nunc agendum ducoiOßuodnbsp;inuiéîifjimi Henriciliegis bénéficia.qui me in altera in-quifitoriarum daß, prafidem eß y!oluit,magnam dudÜnbsp;nadusßm ceßationem,a continuo publico opere-.Qg^are ßnbsp;\nquam alias,rationem tarnfiodicts otq , mihi conßare yo-lui,^ ea ficribere'qud quoad fieri poßet, nullamfiaperentnbsp;incuriam,quamquidem,ßcutiolimfiorfian,in perenni occu-patione,poteram iure pr4etexere:itànuncquoque,tlliusex-cufiandi,nullus mihi locus relinquitur.lguur, yt tecu,prin-cipe,^ dodißmo,^ acutifipmo, yiro de tota inditutinbsp;mei rations colloquar,paulo liberius ,ßcutifiuperiorafiutn

DEDICATORIA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

lojuiitus'.y'ides primuin^quidmeiadifihacdeßgnandaift^ hlicdddqtieperpuler'uß^ides ite quanta in hacfacerdotalinbsp;0^f)dtiliciamateria,oridturquotidi2 litiu feminaria^Qjwdnbsp;doluifii regi^in cdcilio aflitifli^quu iißäciißßmünbsp;ediéîisßuiigt;quam q)Oiuitßßce malk medicinaßecit^cupiensnbsp;coßilt'ijßma ViaßeneficiorÜßacrorü nadinationes^comeTcianbsp;aucupationes^tedicuUiyd Ke['ublica facraßfieripojfiet^a^nbsp;bire ldgius,atque perpetuo hincfiacejfiere-.accipenunCy quanbsp;caufia fit,tdtorii maloru:cauja certe efi:,\eterÜ fian^orïi panbsp;^tù.decretoru ignoratio^na \eteresficriptoreSyqui in décrétanbsp;pontificu,cdmentarios edidere^ota hanciurupotificij, par-ftm qua fianóiiones primorupatru amp; in^ituta primige^nbsp;^iaacdeinde adoleficentii,fied tarnen puraylt;^ Virtutis con •nbsp;fiummata ecclefia recenfietytaciti dimifiereyhancidem recen^nbsp;tiorespene omnesyfilentioprateriereypauci quidem horumynbsp;perpoiitiiudicij \iriyleuiter atti^ere , nuüi certe ahfioluere:nbsp;amp; ad alteram recentiotemytanquam ad qu^fluariamfie ionbsp;tes conuerteruntyquodcumfiummoplauju^ab omnibus ex-ceptum efi-^n ifiiturcaufia mali tanti.remedium autem ejlnbsp;fidetur operay'vtfian^ifisimayeterumpatrumdectretayhucnbsp;redeantyColdturylegantur,relegantur,amp; qua nunc, nofironbsp;rnaximo maloynegle^lapars iacety ea tandtnt aliquandosnbsp;^tnergaty^ reßoreat:quody'\'tfiat, laboraui quantumpo-'.nbsp;^uiiquid prafliterimytuumyatque aliorum fitiudicium‘cer~nbsp;tlt;^gt;in eayad nos reducendayÇ^ Vfpotuiyillufiranday melio -^tmpartem opera confiumpfiyitatameny^tirecentiorem il-lamalteramyGregorüjyBonifiacfi'^ QlementisyUon ornni-nsglexerim^ntcenimy^tifiunt temporayfiaciudumfiuit: )nbsp;fitdyitrdqueypropua cuiusfi dignïtateyquatenus in mefiuitynbsp;^aélaui.ltaq-y, qu^efiionem omnem quatuor libris abfioluL

A i ij

EPISTOLA.’

^rîmo(vti tihißttnmatim omnia exponam)lgt;re‘‘ ui quidem illo^repetitts hreuiter retro initiis, d Petrinbsp;apoßolorum principis morte,ad Silueflri,^ ConPîantininbsp;tempora,rem deduxi,conPlituta iÜius antiquç eccleßa:,remnbsp;^ontißciam,ornatumq„^^decorem eccleßa,rej^icientia)adnbsp;'^num ygt;fque,perfcriffi, triginta trium patrum, (nam totnbsp;ßuere,hocmedio teporepotifices^} decretarecefui: dquihtitnbsp;quide,purior,amp;ßncerior,iurispotifieq pars, mihi yidetufnbsp;emanaJße'.ÄlterOjqui dehincf ?quitur,SiluePirinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confié

tini tempora , ßumau^icatus,inquibus muit a celebrata funt concilia,non tarnen tunea^i eoepta^nam anted,paucanbsp;quadam babitaßuijje memoratur,remque omnem conci'nbsp;liorum,decretisad Baßlienfe conßlium, aPtam, ad renbsp;noßram pertine ntem,diligenter excerpß^enarraui,explicuhnbsp;ea enimßuntpatrumfanPlifsima conflituta,qua iuriport'nbsp;tißeio,amp; originem dedere, ornamentu fummum attU'nbsp;lere,qua,negligidixi,cum magno Keipublica detrimento-Sequitur poßtertius liber, in quo, enarrantur d me,qt^‘^nbsp;Gregorius,Bonifacius,amp; Clemens,do Plifsimi pontißcehnbsp;quot;vti litibus,qua iam crefeebantin amplumßnam cum diui'nbsp;tiiSiOrtd erat ambitio)^eloccurrerent,\elmederetur, lgt;ro'nbsp;mulgarunt: quçpars , quia, ad Utesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quaPlum tendcre

\ifa efi,ab omnibushaPlenus interpretibus noPlris, ampU enarratafuitßed tamen,tam perplexe, tdmque d nonnuUnbsp;Us,immense,amp; prodigiaUter,yt dum alter co ntradicit aUnbsp;teri,nonp)lumreddita ßt obfcurior,uerum etiam contro'nbsp;uerßarumfere omnium,quie defacerdotiis incidunt, deditnbsp;cuturque inforum,potifsima caußa extiterit-In hacxero dnbsp;lu^randa,amp;aUquantulum perpoUeda,quid prafle,pauoi^nbsp;habeto'.primum ynuqucdque,axioma ordine digero,tterpre

dedicatoria

tatione^, amp; opniones, lt;jua cene inter Do^îorese fce,ßublata eß,yt plurimumßitiü anßa:circumcifdque ma^nbsp;pna pars controucrfiarum, H abes( op time princeps )fenfü,nbsp;omnem,mearum,in haccommentatione paruarumlucubranbsp;tioniim,tibibreuiterpeffcriptü'.ld modo addam^me^ hacnbsp;omnia^hocin opere ^erlequutumtnon quidem ordine dialenbsp;tlico,quält folet^expraceptione ^^eteru^deßcribi omnis ars,nbsp;omnif^q\-,^t^‘^f'^ ^li^ua revautßcientia fufcipitUrinPlitUtio,nbsp;neceninijit^^ nteßeripotuit,nec yideo^a ^uo^uawvUo^hacnbsp;inrr,ttteriaycommode,praflaripofje,prafertim in tanta,nbsp;liits,negotiorum,rerumq\yarietate,dißcrepantia,atquemulnbsp;titudine,qua omnia,quotidie quoque,dum nafcuntur occanbsp;/tones rerum amp; temporum,ipja item au^entM\ita, vt ea,nbsp;cdcellis logicorum circüfcribi,reguUs diffiniri, diuifionibusnbsp;diduci,atque in partes dialeélicas difpefci,tum fy^ogi-ßmis^aut ratiocinationibus ali'ts,colligi {quaqua hecparsnbsp;ratiocinationum ame nonßt,dum opusßuit, omnino neglenbsp;haud plane queaf.Sed me a ratio fuit, ytipracipuè yenbsp;Ittti btßoriam contexensfanEla illa tepora di^ererem,qui~nbsp;^f^t,nafcicœpit^hac heneßciaria ratio , dein ius aperirem,nbsp;^no iilaplurimumcreuit,tum in omnibus,obfcuritatem at'-

E P I s T o L A.

tijf '^ntctiïqtte obiàamyacpattntem^quata maximeßeripo' tuiffacilitate reddere, -dmqtieperipateticoti more^omiff^nbsp;fepe \t inqu^t Tulliusßinis diffinitiond^ ç^dittifonumA^nbsp;Tebusdpßs dijftrerem- N une par ejfet^fcuti multifaciunhnbsp;qui Principibus ydris^operafua ojferuntprxfationem hanCnbsp;meamdn tuas laudes extenderejèd ego nunc, id non fado'nbsp;nam praterquam quodfeio, earn ejfe yierecundamfrontentnbsp;tuam,plenampudoris ingenui^ \'t nihilhuiufmodi admdquot;^nbsp;tat'.ç^ laudes tuas compertu habeo,in iüißri clardque lo’nbsp;copoftas^nfiOCulistotius orbis terrarum tarn elucefcs“nbsp;re , quam liquet, folem ipfum , lucere meridie,nulloqueinnbsp;digerepraconio'.pgo item, ad id faciendum, fum miniminbsp;omnium accomodatus,'\gt;t qui,pefsinie ab his rebus,per c^uaSnbsp;id fit, firn inflruólus'. nulla efi enimin me yds eloquentilt;i,nbsp;qua non tnjçuitnatura,ars quidem minus excoluit: quant-obrem,hac parte totaprlt;!etermijfa,qua nihil add£ret,adgllt;gt;nbsp;riam tiiam,nihilq-, lucis ajferrec,prafandifinemfacio.

lt;ile,Lutetiagt;Cal.nouemb. i î Î 4.

de caufa, in forenfi iudicio, agitari videmus, modus aliquis imponatur : ac iniuriofis, qui omnia, quo iure, quainiuria,nbsp;folentpermifcere,neque dicere,autfacerehoc ingenerenbsp;quicquam penfi habent,malefaciendivia,minuspateat:nbsp;perfpiciantque etiam, qui ad eamunera, facrofque magi-hratus, plus æquo fæpè aïpirant, quanam ratione, iuréquenbsp;optimo ld facere queant, quodue onus, humeris fuis fub-cundum fibi ducant, ftatui primùm,huiufce rei repetita retro exordia, ob oculos vnicuique ponere,explicatéquenbsp;narrare,vnde hæ facerdotiorum precariæ,fiduciariçue pof-fefsiones,initiumceperint,ac quibus decaufis , resillæau-ftæ fint, quque incremento, eó tandem pcruenerint, quo,nbsp;eas peruenifle videmus,vtindè,cognofcant Antiftitcs,præ-cipui, vti all) etiam, minorum gentium magiftratus facri,nbsp;quam prouinciam,vltrô, ac infœlicibus plærumquc aufpi-ciis,non habitavirium fuarum ratione,ambitiöse fufci-piant. Igitur, vti rem ipfam,ab initio deducamus, videant-que item, obiter, noftra tempora, quibus ex rebus,hoc efi,nbsp;ex quanto innoxiorum virorum fufo fanguine,quantôquenbsp;labore, ac vigilantia, faâa fint firmifsima, ac plané cæmen-titia ecclefiç Romanæ fundamcnta.IJlud pro certo,hoc fia-tim in itio,p ono ,t emp O rib U s N er on is,D omitiani,V er 1,S e-ueri,Decij,Doclitiani,ac Maximini,Cæfarum;Pontlfices,acnbsp;præfedlos, non foiùm Romanæ ecclefiæ,fed eos etiam,quinbsp;Hierofolymis,aut in Alexandria, Antiochia , Corintho,nbsp;Gallia, Rempublicam Chriftianam traclabant ; ob diuininbsp;verbi prœconium, tam male affeâos fuifle, tamque durisnbsp;B

COMMENT. PONTIE

traâatos modis, vt^Chriftianifsimus quifque, qui illorum audit,aut legit fLipplicia,pœnas,tormêtajVarij generis con-tumelias, fieri non potell, quin exhorrefcat. Itaque, tunCnbsp;temporis, eo ferè femper loco fuere res noftræ, vt etiam dnbsp;temporibus T raiani, amp; aliorum imperatorum, non ità tern erè,amp; inconfideratèjin quemuis fçuientium,religio Chri-fiiana, quæ affiiâa anteà, amp; ferè euerfa iacuerat, aliquantu-lùm emergeret,non tarnenità confirmari potuerit : quinnbsp;obnoxiamutationi temporum,fiatim ferèconcideret:acnbsp;propemodùm etiam ad internicionem delaberetur, hincnbsp;falt;fium,vti partim metu, partim etiam maleuolêtia, ac funi-ma inuidia, qua,religio nofira,apud exteros,amp;, prophanosnbsp;hifioricos, femper flagrauit, ea, quæ illis figfilatim temporibus gefia fuere,autpræcepta, quoad Chrifiianifmum hocnbsp;efi,ad aéla ilia primorum Patrum, qui turn Apofiolis fuc-cefierant,non tam clarè amp; perfpicuè fuerint literis deman-data, vti exaéta fcientia,exa6taquc amp; accurata illorum narratio,haberi queat-nec illoru, tam certa efi memoria,quàinnbsp;eorum,quæ régnante Confiantino Cæfare,ac deinceps fub-fequentibus temporibuscontigêre, qui quidcmConfian-tinus, pofi fufcepta imperij gubernacula, baptifmùmque,nbsp;ac religionis Chnfiianæ initiamenta, omnia, quæ ad eccle-fiæ Del adminifirationem, pertinebant, de confilio amp; au-toritate Siluefiri Romani Pontificis, ita fapienter amp; piè tranbsp;ûauit, accitis etiam in rem, ac in confilium adhibitis vins,nbsp;religione, ac dodrina excultifsimis, vti, Dec primùm, amp;nbsp;maxime adiuuante, deindè illius optimi imperatoris confilio , ac bono, in Rempublicam Chrifiianam animo, tumnbsp;etiam prædwfii Romani pontificis, prudentia,amp; autoritäre,nbsp;faélum fit, vti certi quidam tum primùm fines, ordini facronbsp;fint confiituti, atque in beneficium pofieritatis, verè tunenbsp;madati memoriæ, quibus finibus ratio vniufcuiufq; hominis qui in rebus diuinis, publico fungitur munere,côfiaret.nbsp;Sed quoniam omnia, quæ ad earn rem pertinent, non pornbsp;tucre/ub idem tempus^ad amufsimpræfcribi, quinCvti fit)

II'BIR PRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

cutti tempore, increuerunt quoque negotia, non defucre, 1111 rei, qui dem, confecuti funt Romani Pontifices, qui,nbsp;prout tempora, rerümque euentus exigebant,magna certènbsp;prudentia,confilióque,multa fiatuerunf.dederüntque præ-eipuam operam,vti omnibus Eccilefiafticis negotiis, maxime in his, quæ ad regimen populi,amp; ccclefiæ llatum pertinent ( ad quæ, quidem, articulofa fidei noltræ capita, fpe-éianCmodus aliquis, ac lex imponeretur: l'dque vt facerentnbsp;diiigentiùs, certiüfque, cogebant concilium prudentifsi-morum hominum,cæterorumque religionis noftræ proce-rum,quoties temporum ratio,caufàve, id poflulabat,in coque conuentu, procerum, vndiquc ex orbe Chrilbano, ac-cerfitorum, de his, quæ in dubium vénérant, diflerebatur,nbsp;ftatuebaturque quod optimum omnibus vifumfuilTetjacnbsp;imprimis procurabatur,nc quid Refpublica Chniiiana de-trimenti acciperet, ità vt vnicuique fuborto ,aut contract onbsp;m ecclefia morbo, opera , amp;ftudio proborum illorumnbsp;Pontificum, facilè mederetur, in eamque caufam, indiâanbsp;peraélaque memoiantur, fepties ferè vicena concilia : quitus fcita funt, particulatimque promulgata, quæ ad Rem-pub licam facram pertinent: quæ fortafsè Refpub. vt fuerenbsp;mail dies,ac flagitiofa fæpè tempora, magnam cladem acce-pifleqincrefcentibus pafsim, fceleratorum hominum frau-dibus, qui perfæpè, mali genij inftinûu, de rebus diuinisnbsp;perperam fentiebant, nifi fummi illi P ontifices,toto animinbsp;fenfu, tota cogitatione, in id vnum incubuiflent, quo, me-dendis hifce malis, fubindè vti dixi, excrefcentibus, roga-tiones nouæpromulgarentur : quibus tollcrctur, quoadnbsp;eius fieri pollet,controuerfîarum harum cumulus : quo-circàvidemusnouas legum fanéi;iones,prioribusadditasnbsp;fuilTe , turn in his,quæ pertinent ad religionis fundamentanbsp;præcipua, turn etiam in hifce, quæ folas bencficiorum lo-renfes caufas refpiciunt, in quibus caufis forcnfibus, Gregorius , Bonifacius, amp; Clemens faplentifsimi Pontifices,nbsp;coaôi funt dirirnendarum litium caufas, hifee, quæ in præ-B y

C O M M E N T, P O N T I F. cedcntibus conciliis, religiofifsimè fucrant fancita, confianbsp;tutiones nouas,cumulatimadiungere.Vt e^go eos primùmnbsp;percurramus dies, qui Pétri mortem,quam pro fidei Chri;nbsp;manæ prædicatione,fenexlætufque pertulit,confequutinbsp;fuere,atque afta eorum temporum, quæ ad ftatum,ordina-tionémque ecclefiafticarum præfecturarum, fpeciant, Ic-uiter perftringamus, hæc quæ modo fequuntur, imprimisnbsp;habetote.

A-tis conftat, à Chrifti pafsione, lacobum Apo ~ ftolorum fuftragio, ftudidque ad Epifcopi Hie^nbsp;a Ca orrônbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rofolymitani partes depofcitum fuilïè : muneri-

Ixvvdift? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facro, præpofitum, ’ quod munus dum

b Eufe.ca. gnauiterpcrfecit ludæorum perfidia occubuit, ** cîim Ro-sxiHjjib.ij nbsp;nbsp;nbsp;Claudius Cæfar rerum potiretur, ac paulo, antequam

Petrus amp; Paulus capitis pœnam, iubente Nerone, fubiif-porrô lacobus ille eld,cognomêto iuftus,diélufqi can. quîuis. frater domini, filius vti exiïlimat Hieronymus, Mariæ, fo-xxj.dift. j-oris Virginis matris, quem quidam opinantur non fuilTenbsp;alioqui de numero duodecim Apofl;olorum,fed tarnennbsp;conftat tanta inter eos habitum fuilTe reuerentia, tantàquenbsp;Videde^orû fanditate, vt omnium ïufïragio Epifcopus fadus»nbsp;toc Eufe- epifcopatum religione vera illudrarit, atque religionem,nbsp;biuminec------• A’.

clefîaRica liifioria.

liber P R IM V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

ratoris qmdemNeruç temporejA-biliusjquinonitàmultô póft,régnante Traiano, egit anima, in illitifque locum fuf-fcdus eft,Cerdùn:amp;in Anthiochia ciuitate Kempublicamnbsp;Chriftianam,cum facro imperio ac præconio, tune temporis tra(ftarunt,Enodius primùm,dein Ignatius, ' ac pro eer- e Eufeb.«.nbsp;to habetur totam illam prifeam vel nafcentis,vel adolefcê-tis Chriftianifmi ætatem, tam infeftam Chriftiano nomininbsp;fuifte,vt in Principum aula,amp; in ludicum decuriis,nihil fe-rè aliud ageretur, quàm de tollendis, vrbéque amp; agro ex-terminandis Chriftiani nominis prædicatoribus, cui rei fi-dem adferût,exteri quidem feriptores, Plinius Iunior,tum

amp; Tacitus, amp; Tranquillus, nbsp;nbsp;nbsp;fane duo,admodùm itt^PT quot;

feriptores, qui cultum veri Dei, maleficam vbique vocant fuperftitionem)noftrates vero, La(ftantius,Tertulianus,nbsp;Theodoritus Grçcus,sOrofius,qui deeare,multacon-S.’^'1'nbsp;Icnpiere, itaque earn ob eau fam, id eft, ob tantam tempo- ubro.nbsp;rum infoelicitatem, fadtum eft, vti pauca admodum, priminbsp;illi viri,religionh noftræ antiftites, de quibus fupra memi-nimuSjjpmulgarimjfanxerintjquatu attinet,ad magiftratuunbsp;ReipvibllCæ ChriKiaiiæ creationem^ficuti indè Lmus^cuiusnbsp;meminit Paulus, in Epiftola adTimotheum, qui quidem ®nbsp;Linus,ab Hetruria ortus fuit,gefsftque pontificatum,anno,nbsp;qui fuit Domini feptuagefimus,amp; in eo perftitft annos de-cem,pauca quoq; dixit,fanxit,e quibus, hoc vnu prçcipuü,nbsp;Muller quæuis, nifi velato capite , templum ne fubîto, a b piatininbsp;Sacram cellam, dum ingreditur , faciem totam contegi-tor, ’ ’’ Id videlicet, ob muliebrem pudorem ab eo confti- ecdefi? connbsp;tutum: a(fta item ille Petri Apoftoli, liter is mandauit, turn

amp; concertationem , quæ Petro cum Simone Mago extitit, „pue mX confcrip fit. Reliqua vero illius turn fcripta, turn feita, vti nbus du innbsp;dixi admodùm pauca fuere,huicfuccefsitCletus,qui pro-tinus duo,poft Petrum nuUo interiedlo temporis internal- fet Paulusnbsp;lo Pontifices in folio Barionæ,hoc eft Petri,ad gubernacu- Jjquot;nbsp;la Reipublicæ Chriftianæ federunt,fed procedente temp O- pereofue-tCjCum Vafpafianus ad imperium Romanum adfeitusef-'^'

B lij

comment. P o N T I F.

fet,Clemens,qui quarto loco,Apofl:olicç fedi præfuit,mul Ta,ediâo legeque fancire cœpit, quæ ad Epifcoporum,nbsp;terarumq^ perfonarum, facris deuotarum, officia.fundio-nes, amp; munia pertinerent, ex quibus, potifsitna hîc oculisnbsp;fubiicienda efl'e duxi,quæ iiicam habcntur fententiain.nbsp;Principes viri omnes^quicunque in orbe Chnftiano viuût,nbsp;fiue præcipuum, fiue fubmifsioremdnfimumque locû ob-h ca.Sin au- tineânt,Epifcopis obediunto/parento.

ftione HU.' Ptcsbyteri, Diaconi, cæterique facrarum rcrum inini-Erij omnibus in rebus, Pontificibus fubiiciuntor, cedun-to.Omniàque,ad arbitrium,nutumque illorum agunto:fi-ue res diuina fit faciûda,fiue infantes baptifmo expiati, inb tiatiq; facrameto, fint in verba Chrifti adigendi, nec quic-i ea.Audire quam huiufoiodijcitra Præfulum autoritatem,agunto. ‘nbsp;^sv.diftinc.nbsp;nbsp;nbsp;Addita funt amp; alia, quæ ad dignitatem, honellatem, amp;

ornamenta Pontihcum fpeftant dlatutum eft emm, idque ex Petri ApoEolorum principis, vel imitatione vel man-dato, vti fellæ, in quibus, tempore togatæ prophanæquenbsp;gêtisjflamines primi ordinis fedebant,Epifcop is attribue-k Ca. in I. rcntuf. hic Clemens, cum beads Apollolis fuit, amp; cumnbsp;terris,vt narrant hiftorici.

Polido vcrlt; nbsp;nbsp;Antiquum verb præfcriptum, quo nimirum, P ontifiquot;

cesjpodfacrofanâam baptifmilauationem,amp; purificatio-nem, Chriftianos adolefcentes facrofanélo chrifmate ob-liniunt, inungilntque, id quidem certè ipfum, Clementis i vêtus eft inftitutum, vetiifque lex, quam à domino acce-;; ptam,nobis reliquiqà quo Clementis vetere indituto, ve-tereque lege, prodiit amp; emanauit, omnis lïlhæc, in hoc re-rum genere,ac vnâionis fanclæ (ficuti plçr ifque rcôtè pla-cet)obferuatio. Nam Clemens aliquando ea de re hune innbsp;modum fanxit.

Infantes,facrobaptiflerio perfufi, pueri facro delubro expiati, ab Epifcopis dein facrofanâo chrifinate luEran-tor,inunguntor.

po modOjChrifti religione initiantor.

L 1 s E R P R I M V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

Eo modo,in lefu omnipotentisDei filij,verba,nomen danto? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Poli J O

Denique,eo modo,in Ch riïhana fide, in vera amp; æterna perfuafione, confirmantor ; itaque, hæc chrifinatis fufce- ne côtes. li.nbsp;ptio, confirmatio nunc appellatur, arque in facramento- l'crprimonbsp;rum numero recêfeturt, licuti poli Thomam, Scotum, amp; de facra vn-Bonauêturam, piè,doóleque, diflerit Contaren us cardina-lis,in CO traéiatu, cui titulû fecit, de facramentis Ecclefiæ.nbsp;P orro autem huiufce confirmationis,amp; illitus facrofandb,nbsp;caufam,rationemque, amp; infl:itutum,ad euangelicam dodtrinbsp;nam,amp; Apoftolorum obferuationem verè retulitRaba-nus,dixitque, earn neceflàriam, quod videlicet, ex hac fa-cramend lufceptione, perpontificalem manuum impofi-tionem, in pias hominum mentes, fpiritus fanéius infun-datur vberiùs. Etenim ait fæpe Lucas, in adds : amp; impone-bant manus aientes, accipite fpiritum fandum : hæc igiturnbsp;Apoftolorum obferuatio, accepta à Chriflo, hæcquepræ-clara in imponendis manibus,aédo,huic, pio confirmatio-nis facramento,vti ex eo loco Lucæ patet, caufam dédit, amp;nbsp;originem. Nam qmnis Chrill:i,amp; Apoftolorum aâio, no-ftrç religionis fb;uét:ura,amp; ædificatio.Q^are bene qui-dem amp; præclarè fecit Clemês, qui diuinû hune ritu à Deonbsp;primùm traditû amp; ab Apoftolis obferuatu,lege,amp; ediâo,nbsp;lufiuquejflruxit. Itaque, hune locum fufnis explicatidemnbsp;Contar enus,in eodem fuo, de facramentis libeUo, fie in-quiens olim per Apoflolicam manuum impofition€m,fu-per eos, qui per fidem, amp; baptifmum, fuerant Chnflo ad-diéd,defcêdebat, è fupernis,fpiritus fanétus mq^ confpicuanbsp;fpecie( hnguarum fcihcet ignis)n pedtus piorum demitte-batur:hoe nempe miraculo,cupientc Chnflo, optimo,ma-ximo populum ad fefe ducere atque trahere, hoc efl, ærer-næ faiuti addicere, amp; patris regno donare; at verb confir-mata lam fide, audfocjue, amp; propagato, in omnem orbemnbsp;terrarum Euangelio,miraculorum claritate, amplius opusnbsp;non fuit. Ideoque cum dcfueuiflet,in confpicuo,amp; vifibili

C o M M E N T. p O N T I E

figno,fpiritus fandus,è coelis,in homines^cœpit hæc facr^' mendinftitutio, perchrifma fcilicet, amp; Epilcopalcm mâ-nus adieâionem, in vfum venire,videlice t ‘ vt hicnbsp;char after,fignumq;, penes homines femperrefideret, quonbsp;charaftere,Chrid:o copularentur,Chrifto inungerentur,innbsp;Chrifto viuerent, in Chrifto morerentur, nam iicud, oliu^nbsp;perhanc manus imppfidonem Spiritus fanftus aperte innbsp;homines, è cœlis immittebatur, ( erat enim turn ad confit'nbsp;mandam fidem neceffe ) ita hodie quoque, ex hac confitquot;nbsp;madone, idem fpiritus,clam quidem,amp; occulte,animis honbsp;tca.fpiritusminum illabitur'f’eófque,per hoc facramentum, Chri-cT^eViis^cpenitus adigit,amp;confirmât. Porro adiuftum eft Chrilquot;nbsp;confce.d’ift. ma, amp; addita linitio fanfta, idque faftum, ex vetere etiarnnbsp;iEj- Apoftolorum inftituto,nam qui laborabant,qui in difcri*nbsp;mine verfabantur, qui male habebant, eos vti fanarentut,nbsp;a Mar.vj.c. vnftioneperfundebant difcipuli, auftore Marco ^Euatiquot;nbsp;laco.v.cap. ggiiß-a,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquitur,Egrefsiprædicabant, vtpœniten-

tiamagerent, amp; dæmonia multa ciiciebant, amp; vngebanc oleo multos ægros, amp; fanabantur. Et certè magna fempernbsp;fuit, edam in vetere tabula, facrofanftæ vnftionis efficaci-tas, cuius rei,dilFertus eft bibliorum liber. Etenim vnge-b Regü.x. bantur. Reges, ’’ Pontifices,Chriftifacerdotes, hincChri-ïxod.xl.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,vnfti:amp;Pfalmifta Nolite tangere Chti

c Pfal.diij. ftos meosjid eft,vnftos meos: Sc occidifti Chriftum domiquot; Hic Aunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dauid, de Saule rege,id eft, vnftum,vti apparet in

ftiDus.'’^quot;'bibliis. Itaque tanta exiftimatur virtus elfe hocin facro-fanfto illitu ,vt optima de caufa,''Foelix quartusjRomanus verg.^ M.Uj. Pontifex ftatuerit, vti moribundi, amp; qui iam efflaturi ef-lib.V. Rnt animam, hoc in extrerao fpiritu, facro oleo perunge-rentur, quo fcilicet, hoc veluti munimento, à Satanæ irn-prefsione amp;infultu tutiores eflent.

Ad propofitû, hæc quidê omnia ampliore etia decreto confcripfit, promulgauitq^ Anacletus, adiecltq^ plæraquenbsp;alia,quæ pertinent ad facerdotu, Diaconorumq-, officium:nbsp;amp; totum illum ordinem, elegant!, condecentique forma,

liber PRIMVS.

pcrpoliuir,multis legibus,in cam rem fcriptis,fancitifquc. Item que il le Romanam ecclefiam, primario inter cæterasnbsp;loco elfe , lege publica pronunciauit, capütque, earn omnium metropol can, ex domini noilri fententia,amp; traditio-neappellauit:quot; de prouocationeab Epifeopis interponeii-da,etiara multa edixit, vt puta,quidnam iuris,in ea cenfen-dum eflèt, ac Ratuendum, volens imprimis, amp; decernens,nbsp;vti ab Epifcoporum iudicio, fi quando iniquum videre-tur,licerecad metropolitanos prouocare,primatefquein

Epifcopiilli perfonis,adea dignitatisornamenta,eflent prouehendi : à quibus item inaugurandi, dicandi, facran-di:tum amp; cauit,fanxit,fi quado inaliqua Dioecefi,vel pro-uinciaEpifcopus animam egiffetjaut alia quacunquedenbsp;caufa,fedes paftore dcftituerctur,fucccfl'or in dignitatenbsp;Pótifex, ab cæteris Epifeopis,qui in eadem effent prouin-cia, vti ordinaretur. p de his vero, quæ ad Presbyterorum p Ca. oHi-Diaconoiumve funótionem pertinebant, legem confli-*’’*P°®**’'***Inbsp;tuit, ficut alia plærâque, ad proteélioné bonorum fpe- qquot; Ca'facer-dantia''fimulque ad accufationem Clericorum-’ Verum dotes.'nbsp;enim,hoc in huiufce hominis recenfendo Pontificatu, va-riant fcriptores, fed tarnen quæ hîc paulôfuprà enarraui- Tca^uiab-ßius Gratiani, Platmæamp; Volateranifunt, qui Anacletum Rulenrai),nbsp;Pontificem,in hæe reponunt tempora. At alijjdiffentiunt, $ “».^gèeufa-paululùm quidem, atque idfolùm, dum Cletum amp; Ana- torcs.üj.nbsp;cletum eundem effePontificem volunt,atquevtriufque^”®^'**nbsp;Pontificatum,in idem referibunt, atque de his, qui id fa-ciunt, fuere Irenæus amp; Eufebius, aientes,=‘ Anacletum fiue “nbsp;Cletum (nam illis,vterque,idem Pontifex eft)ecclefiæprç-*^’^‘’^’nbsp;fuiffe, anno domini oduagefimo p rimo, fedifseque in fo-ho P etri,annos duodecimjöt Lino proxime fuccefsiffe,atq;nbsp;illo fublato, Clemcntem deinde fuiffe Ratim fubRitutum:nbsp;porro, in vno quoque fitum eR, quam malit fequi fenten-tiam. Hicergo Artacletus, fiue hunemauis Cletum dici.

t cs. jipifco homines fibi adefle curatot Qui, aftando, mmiftrando,ac-f« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuina,dent operam; hie item Anacle-

¦ b '^pó'lido. tus, veterem primigeniæ ecclefiæ morem, fua in fanéhone ca.xj.lifc.v. renouauit, qui mos ita habebat,vti perafto à facerdote,nbsp;dcconfecrrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^'^^quot;‘Oiamp;myfterio,qüi aderant fideles om-

diftin.;. ncs, Euchariftiæ facrum fumerent, aiente Luea in Aftis:

Erant autem perfeuerantes in dodrina Apoftolorum, co-municatione amp; fraélione panis:hunc igitur à primis patri-bus laudabilem morem, nefeio quo modo/vti bona omnia ob humanam vel imbecillitatem vel focordiam,dilabi folent ) lamiam obfolefcentem, ac incipientem deleri, hicnbsp;Pontifex^falubriconcilio invfum reuocauit, hoc additonbsp;Qui id no fecerint, qui pane ccelefti fcfe turn no pauerhit.nbsp;Qui mortem domin’ tum non meminerint.nbsp;Qui corpus Chrifti non fumpferint,nbsp;anathem.a funto,nbsp;à templo eiiciuntor,nbsp;abarcentor,

vk^i’llb v ^^^’^^^‘^^jimpietatispoenas danto.t

Verum enim,præcedête póft tempore,mortalium mens ad ingenium rediit, hoc eft, fuam innatam fragilitatem, induit,nam cùm refrixiftèt religio, hanc tam p iam, iaudabi-léqs côfuetudiné,homines per defuetudinë, vel aboleuere,nbsp;t ca. «iBoti-veîturpiter obliti funtft vnde fadum, vt Zephirinus, quinbsp;Anacletum, centum plus minus annis ,rexit Eccle-fiam, ftatueriq vti Chriftianipuberes omnes, vbi primùmnbsp;pubertatem attigiflent, fingulis faltem annis,communica-tione diuinæ hoftiæ luftrarentur, fumeréntque fiicrum Eu-chariftiæ:huic autem capefl'endo fando muncri, fumendd-quecorpori Chrifti,Pafcalem diem notifsimùm addixit:

LIBER P R I M V S.

tum, indiîCto illo Fabiani, amp; quodamodo abire iulTo, fe-quutiis efljVeluti facilius ininüfq;arduum ( nam antequam CÓ accedatur .eft fummopere attendcndum jablucndâquenbsp;per cofefsionem amp;pœnitentiâ omnis labes animi.) Côlla-tius primoj (dein Innocentius tertius qui id amp; approbauit c rdiJo.dinbsp;amp; fuo corroborauit fufFragiothüncque naore nunc fcqui-muromnes.narrat quidem louius,inhiiloriis/vtid etiam f ûquot;*utori-obiter hîc dicatur ) apud AEthiopas, Indos, fub imperio »»te Late-Ptetiiani, veterem hune ecclefiæ morein, obferuari,atquenbsp;quotidie J dum fit res diuina, amp; celebratur miflà ab omni mauit.nbsp;plebe omnique populo,qui adefi:,præfénfque efi:,Euchari-Ib-æ facrum fumi: mortuo Anacleto Romano Pontifice,innbsp;ülius locum fiiblegitur,Euariftus:hic in Græcia, ludæo pâtre natus,Romanus Epifeopus fit,anno domim,centefimonbsp;fecundo, præfuitque ecclefiæ Romanæ annis odo. Qui a irenæos lînbsp;Fentifex, præclarum quiddam in matrimoniorum ratio-ne,primus conftituiqquô fcilicet,obuiam iretur fraudibus,nbsp;quæin ea re,fæpifsimè incidunt,magno fanèparentumnbsp;amp; prop in quorum dolore, magnaque fæpe puellarum tumnbsp;Circunucntione,tum miuria.Itaque,ea de re,is,hæc,hunc innbsp;modum fiinxit.

Coniugium, cui facerdos non adfuerit, illudque folenni more,benedidione non luftrariqnon benedixerit,

Incefium dicitor, furtimque, amp; per latrocinium contra-dum cenfetor.

Connubialis fponfio,in qua,noninterueneritparentum puellæ confenfus,reiicitor,

Incefla,malaquc putator, Pueilam,cùm bona parentum,propin quorum vc, gratia,nbsp;naaritus fibi fumito,fpondeto,ducito,

Fuellam,vterque parens,de manu in manu,viro tradito, lülla folennia,ca in re,obferuantor,tenentor,ni fiat,incc- fnbsp;nus commun! tor,tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primk fuît

. Hocquidem efihuiufce connubialis fandionis caput, *aque conferiptum fentêtia:quod fandionis caput,ea con- rQ libre Rç-c ij

ViÿlJib.v. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentêtia, ’ Polidorus Virgilius,in fuo libro,de in-

«p.V. uentoribus rerum, huic Euarifto Pontifici accepta refert: contra tarnen cenfere videtur Platina, atq; illud Soteri Pd-tifici adfcribere, diceréque,ab eo hanc præclaram coniu-giorum præfcriptionem, conlUtutionémque, duétum pri-mum habuifle.Et tarnen Gratianus,EuariJ[1:o item id ipfumnbsp;tribuifle videtur: vtcunque res habeat ( neque enim in talinbsp;hiftoricarû cotrouerfiaru genere in bis quæ no funtfidei ar-ticulorû cuiufquam opinioni, vti fæpe dixi,fum addiétior:nbsp;fatis elTe duco,ß de conftitutione, legéque conftct, quiconque tandem fuerit Pontifex, qui earn tulerit)tantùm dico,nbsp;quoc^uomodo rcs habeatjfecifle eum Pontificem,quifquisnbsp;fuit, operæpretium magnum,qui id lege edixit, maxime innbsp;Chriftianis hominibus,quum amp; apud Gentiles quoque,amp;nbsp;populum à verbo dominialienum, patrum caufa,eo in ne-gotio, præcipua femper extiterit : ad quod, allufifl'e vide-I, Apuleiusî turApuleius,mfuo afini,libro fexto,quum veneremnbsp;fcKo afînil qnducit, radonibus, atquc argumentis colligentem, inter Cupidinem, amp; Pfychem, nuptias légitimas non vi-deri, quod clam parentibus nulloque adhibito telle, resnbsp;aéla eilet.

qui contrarium edixifle videtur,amp; veterem hanc legem re-nouandam,aduerfum eos, qui clam, amp; non adhibito paré-tum adfenfu, puellas fibi iunguntconnubio,Tu hanc ora-tionem quldve adferat,fi lubet,videto.

Verùm emmuerô,poftquâ.ex cótinuatione,cótextuqj re-rum,hanc in caufam deduéd fumus,non abs re futurum pu to,fi omnem hanc,quæ de incellu habetur, materia in traß-tu extricamus, à quonam fcilicet tempore, cœptum eß di-ci inceßum coniugium, hoc eß,ecquando primum, coepc-remortales,exifliraare,interconfanguuieos dici,uiceßc

LIB.ERPRIMVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

nubcrc,turn ccquæ in primordio feculi/uerit hac de re, ob feruatiorquiue vfus,qui mos,qui ritus, fingula quidcm mihi nunc funt obiter explananda:Scitur crgo/nitio cœleftisnbsp;difcretionis,fcilicct,pofl:quä diibnCta, difcretaque funt omnbsp;nia/:œlum,terra,mare,efl?eäxifque mundus, ÔC effiélus for-matufque primus homo/iullam turn habita elfe in effici-endis connubiis,cognationum ,autpropinquitatum ratio-nem; quin, frater forori iungebatur, patruus nepti, amp;ficnbsp;deinceps, in tali omni confanguinitatû genere, nubebatur:nbsp;copulabanturque indifcriminatim hommes; id credo, eue-nicbatjtum ob penuriam generis humani,tum ob defideriünbsp;P^°P^g^iidi,tam excelientis,in rerum natura animatis,qua-lis elf homo.Etenim,deus ab initio dixerat,crefcite amp; mul-tiplicamini,amp; replete tewam,cum fcilicet hominem, ea denbsp;caufabenediâionelullrauit:‘^nec enim volebat, ta præcla-rum opus,quod informarat ipfe,efFecerâtque,tanquam omnbsp;nium f erè fuorum operum palmariû,intercidere; intercifu-rum autem vtique fuifletjamp;prorfus breui periturû,fi. in connbsp;nubiali congrelsu confanguinitatem turn religion! habuifnbsp;fét homines, inde videmus faftuvtln facra legatur fcripturanbsp;Adamû, Eua fimul patrena,focerumque, fimùlque matrenbsp;amp; focrum fuilTe, cùm videlicet horum filiæ, fuis fratribusnbsp;nupfiflent.Sic amp;,procedcnte poftea tempore,in ipfo dei ponbsp;pulo,Abrahamus,Sarram ex Arano fratre neptê, duxit v-xorem:fic item Iacob,Liam Sc Rachelem, filias Labami fuinbsp;anunculi,ambàfque forores,fibimatrimonio iunxit: fie deinceps alij,alias proximo cognationis iurc ad fefe attinëtes,nbsp;nulla habita fanguinis ratione,vxores habuere: vti tarnen,nbsp;de his nouifsimis,ea adferam,quæ ab hifee doéloribus didinbsp;ci,qui iûhæc fubtiliùs difputant, habetote, Abraham um,.nbsp;quidemSarramfibiiunxiire,quæilli genere propinquae-rat : lacobq; Liam amp; Rachelem, fibi ambas forores, def-pondifle. At id factum, non propterea quôd deficeret ho-minum genus,iam enim late propagatumerat,vel quôd,autnbsp;bbidioi, aut diuitijs, aut nobilitati, aut formæ (quæ caufæ

COMMENT. P O N T I F.

hodie folentplci'ùmque efTe nuptiarum potifsimæ) ea irt rcjindulgercnt^nihii cnim fuit iiiis hominibus lànctiùs, nihil teraperatiùs, nihil ab omni humana cupiditate abllincsnbsp;magis, qiium co quoque temporc, iam inciperet qusdaninbsp;fanguinis in matnmoniorum coniunctione,haben difcre-tio. Vel ipfa natura docente,nam tamctii ex; cade tribu, ea-demque familia,amp;cognationecurabaturducivxor , quonbsp;amor effet coniundtior, cofulereturque fanguinis confer-uationi,tarnen quofdam,eo in negotio,gradus difcernfho-neflas iam,decor que fuadebat; veriim conubia, ab hifce Panbsp;triarchis fic faéfa, ea omnia extitere, vti fub arcana taliumnbsp;rerum vmbra,occulerentur ingêtia myjfteria, qu^ fuo deinnbsp;tempore eruperunt, amp;ad exitu funt perdudfa, Nam Abra-hami,amp; Sarræ coniugium,figura fuit atque prænotio chri-fbjcum ecclefia,myfi:icæ conmndhonis, fpiritualifquecon-nubij:porrö Iacob,Lia,amp; Rachel, qui fe lunxere coniugio,nbsp;fynagogam amp; ecclefiam turn prædixere,tum reprefentaue-rc:eo quide modo,crat Lia maior natu,Rachel vero iunior,nbsp;ilia quidem oculorum vicio laborans,hæc oculorum clari*nbsp;täte præfulgensjhanc lacob fibi volebat,illam auerfabatur,nbsp;flagrabantque ambe mutua, ob virum, Zelotypia; he itemnbsp;fynagoga,quam Lia deliniabat,amp; lufeiofa amp; fenior eh;,amp;;cÇnbsp;cutitjlaboratque fempcr in fororem iuniorem: hoc eft, ec-clcfiam,quæ fub nomine Rachelis, turn latebat, Xclotypia»nbsp;atque femper in lippitudinc vcrfatur,vt quç lumen darumnbsp;non videat,confpicuum quidem amp;apertum,forori,nempenbsp;ccclefiæ quæ vt Rachel oculis clara eft,amp; acute vidensjaccunbsp;tèque intelligensjfic ergo tale conubium Patriarcharum, dinbsp;uino conflatum numine,rerum fuit admirandarum,quæponbsp;ftca euenere,occulta latcnfque fignificatio : ob id non craftnbsp;fa(quod aiunt)Minerua accipiendum,nec in fenfum in quenbsp;ludçi rudes, expertefque myfteriorum, quæ latent in fetJquot;nbsp;pturiSjid interpretantur,nubuntque, Patnarcharum( vt a-iut)exemplo:promifcue amp; multas fimul ducunt vxores, iftnbsp;cuti teftantur luftinus martyr,amp; Theodoritus, qui earn ob

liber niMvs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ

caufani.in cos acri inuchuntur oratione: At quicquid huius reifiiitj'.d omné certè fpiritualiarcanaque fignificacione eftnbsp;nobis defuracndumjatque ea, qua diclum eït, fentcntia ex-plicandum, auCronbus quidemjCbryfoftomo, Gregorionbsp;Na2ian2eno3amp; Hyeronymo noftro,qui prædicta veterumnbsp;horum procerum connubia ^ad hunc anagogicura fcnfumnbsp;referunt: Ad rem redeo : po/l igitur primigenium illud A-dami f^culum^quo ante vniuerfam orbis terrarum ab aquisnbsp;alluuionem indifcriminatim coibant homines , fequutanbsp;funt Abrahami tempora , quibus , lex quçdam cœpitnbsp;dari, quedamque obferuari matrimoniorum ratio , itanbsp;tarnen , vtea , in eadem fierent tribu/ex eadem fami-gnbsp;ba vxor duccretur,co quidê pafto, quo pauló fupra fulîùsnbsp;dilïèruimus.Mofes,qui poft magna amplaquepromulgauitnbsp;tn Omni rerum genere/andionum capitajinter abaftianc innbsp;tem fic fanxitjVti fcilicet^tribulis femper tribulem ftiam fi- f Num«,nbsp;bi defponderet/ne ex familia egrederentur matrimonia,.'*^’“’^*’’nbsp;td videlicet præcipuæ tum curç fuit,in vtroque tam Abra-bami quam Mofis feculojVti haberetur fànguinis, proge-tiieique ratiojac extra ftemma fuum,patrium,velmaternuinnbsp;longiùs ne abiretjin alienafque domos neu didu-t^eretutjquin per matrimoniorum vinculumjfua femper mnbsp;familia,fiiaque in cognatione refideret:Quod fi quadoque,nbsp;aliquanto longiùs abfeederetjper idem matrim onioru vinnbsp;Culum,codem rediret,fuæque rurfus ftirpi annelt;fterctur:Monbsp;fes etiam^in hoc vxorio negotio, gradus quofdam cogna-tionum,pcr legem difcreuitj primum fcilicet,amp; fecundum^;nbsp;vti confanguinitati reuerentia quædam, honos habcre-tur,amp; bos gradus à conubio prorfus exclufit-fuccefsit po-ftremo pofitiuæ legis publicatie,quam pontifices poft temnbsp;pora apoftolorum/crum negotiajterumque cauias', variis.nbsp;togationibusamp;edilt;ftis,honeftè prudenterque temperan-.nbsp;tesjhac in negotij fpecie,fciuereamp; edixereiin queisfuitFa-fnbsp;biattus,qui rnatrirnoniorum coniundtionesdntra honeftos.nbsp;paodos pofuit,ac quibufdamjVeluti cancellis, magno reipu

Cuij

queft.t. qui poftea fuit,hoe quidem^multo aftridius, multóque ar-

oueft.tr in boe rerum genercjhabtnas conftringereqamp;ad honeflaté pudentiorê accuratiùs rcuocareqquod amp;diuus Gregoriusnbsp;comprebauit. Veru quum ea ratione^non optime conful-tum rei humanæ, coniundionique,nbsp;nbsp;focietati mortalium

videretunquippe qui cogerentur,quum in fua quifque ei-* ultate,m fuóque populo,quam duceret, extra feptimu gra-dumjnonrcperiret:adfinitimos,alienamque gentemcon-fugere,amp; ab eisjmagna cum difficultatCjCÔnubia petere.vi-fum elt^premente nccefsitatCjhuic rei modum imponerejamp;nbsp;fublato vel tempcrato fuperiorum patrum fummo illo iu-re,matrimonialatiùs producere,largiorique vinculo donanbsp;rcjitaque Innocêtius tertius,Fabiani decretum, iampridemnbsp;velantiquatUjVel fopituinapertu retuliqamp;renouauit;? Quanbsp;Innocëtij legem,ad hunc vfque diem,probè commodéquenbsp;tcnemus.quin amp; Arcadius, amp; Honorius,cum confobrinis,nbsp;cognatifque,cónubia probe iungi polfe, lege caueriit qu£Bnbsp;tarnen non teneturjamp;hæc quidemde coniugiis Chriftia-

fancita amp; obferuataxontra quam^qui nubiqinceüi fefe alli gat.nuncpaucamihifunt dicendajde Romanoru quoque,nbsp;à quibus leges ciuiles accepimus,lioc in cónubiali negotio,nbsp;vfu,amp; obferuatione.

His ergo primùm, lege duodecim tabularum fuit cautum, ne patricius/:um plebeia, nuptiis copularetur, quod ea ra-tione exilbmaretur,confundi fanguis,ac gêtibtatis ftemraanbsp;pollui:quam rogationejn pertulit Appius Claudiusjfuper-bus ille decemvir,amp;plebis hollis infenfifsimus,quæ tarnennbsp;pollea,magna contentionefuit abrogata,de quare multa

LIBERPRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I,

quidem Liuius, qui quatùm inter patres,plcbcmquc,amp; tribunes,ca in abrogatione,fit decertatum fufifsimè enarrat. Quqd vero attinet ad cognationum difcretionem , eademnbsp;feré,quæ nunc,ea in re,hab emus,ob feruabantur,in primigenbsp;nio legum capite.ftemmata certè confiât, A't dircólum auo-rum,patrumque,amp;liberorum,amp; nep o turn flcmnia, præte-rcamus,inter quos,omni tempore,incerdiélum, vel defuetunbsp;fuitius cónubij,confiât quidem certè fratri fororem nube-re,nephas fuiflerhinc ait Cicero t in Clodiura,qui non plu- r.pïno.nbsp;ris fecit bonam deam qua tres forores,has enim oranes ince ad Lemulfinbsp;flauerat.amp; Suetonius de,Caio Cæfare,quiCaligula efldi-â:usdta ferè loquitur.cum fororibus,flupri confuetudinemnbsp;fcedè inceflèque hab uit. confiât item Romæ,non licitumnbsp;fuifTe plus vna,vxore fimul habere,nec etia permifsu, neptenbsp;ducere,fed tarnen poflquam Claudius imperator, Agrippi-nam,fratris filiam,fibi connu bio iunxit,defuetum efltandénbsp;id haberipro flagitio,itaquc Plutarchus, ' alió tarnenrefe-ren« huiufee rei initium,loquitur hanc in fentenüam, fupe-rioribus(mquit)temporibus,non ducebantur vxores, quænbsp;Viro forent proximitate coniundlæjficuti ne nunc quidemnbsp;fororesmatrimonio fibi iungere,cuiquä licet,fuit aliquan-do idem de neptibus. At poflqua vir quidam,cui neptis nunbsp;fpeVat,eadere,fuitin crimen appellatus,mu]titudinifquenbsp;dein iudicio abfolutus,efFeélum vtique efl,cautumque,prænbsp;iudicio plebifciti,vti neptes fine diferimine patruis, amp; auû-culis pofTenbnubere:

Sed vt et) reuertamur,vnde aberrauit oratio, rapuitque me fubieélæ materiæ elegans amp; accomodata egrefsio,iflius Po-tificis Euariflijteliquas aéliones,faélaque inclita, pcrflringanbsp;mus:fuit enim vir magnus,in omni rerum genere, amp; quodnbsp;caput efl,fortis,amp; pius,nam amp; pic fortiterque vixit, amp; piènbsp;fortiterque pro lege domini occubuit, marty rij corona denbsp;coratus,(tcfle Eufebio)fub Adriano,velvt Platina mauultnbsp;fubTraiano,itaquciflc vir bonus, raulta fanxit,multaque Plannainnbsp;cdixit, invfum gloriamque Reipublicæ Chrifbanç , amp;

comment. P o N T I F.

maxime Cliriffiani deri, cbriftianorumquc faccrdotuiîi? quos omni honore amp; munifico munere voluit ofhcio^nbsp;hè pièque comprehendere , homo ßgax ,amp;folers jqu^nbsp;ordini fiiOjin quo confilht co’.umè ecclciiç.prçcipuo funi'nbsp;moquebonojCauit, vti femper fubniteretur, exiftimansnbsp;fore,vti euenirent multa, quæ procedcnte tempore in ho-minu facratoru genus, impetu facerêt, quod nili bono foli-doquefuftultum effet fundamento,futurum vtique effet,nbsp;vti quandoque periclitarerur,fuo de gradu deiici, tales futunbsp;ri erant mores,talis in omni vitæ Ifatu corruptela,talis clerinbsp;t Phtina in à reda via deflexio,Igitur hçc hac in rcm,futuris rebus caunbsp;Euanfto. tionem adferens,finxit,quæ fuht lic,Prcsbiteris, vrbis Re-giones,quç ilhs fint pro titulo, function)fquc facerdotalisnbsp;dignltate,afsignantor,Diaconi feptem,qui ecdcfiaflici mu-neris fundionem obeant,fintque facerdotum coadiuuçnbsp;inftituuntor,creantor,defignantor,Qmitem Dia com con-cionatorcm,amp;diuini vcrbipræconem,veritatis caufa ob-j ca. diaco - feruato,iilliufqi verba pia amp;veritatis amica,plaufu,adhortanbsp;acclamatione fubfequutor,iuuanto horü:ex numeronbsp;fuit,Laurentius martyrcui àXiffo pontifice concrediti fue-re,amp; patefadi thefauri ecclefiç, ad vfum, amp; fuffentandamnbsp;tenuitatem pauperum fepofiti,quos tanta fidelitate, ferua-uit,vt maluerit fanguinem,cum tanto dolore, profundere,nbsp;Hçc in vita quam eos tyranno patcfacere,* Ab hoc item pontifice E-fflartkis?^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emanarunt,

Sacerdotes honorantor,coluntor,obferuantor, eos nullus concutito,opprimito,vexato.nbsp;In corum res,nemo i nuadito;

nemo imprefsionem facito, negotium haud exhibito,nbsp;I^crofanélhab omniiniuria,nbsp;î.coSôra. farti,tedi vbique funto,nbsp;îolido. de Qm contra faxiqfcelcdus putator,nbsp;rum Ubnoxaque p unitor, rnbsp;«ap.ii. EuariÛopaulômox dcfundoffuccefsitfcptimqloco Alc“

LIBER PRIMVS.

Xander, quipontificatum gerit, dumTraianus fenatum populumque Romanum regit impcrio, anno, à deo incor-porato,fupracentefimuin,vndecimo: ' multa huiufce poiv iTrénelib.nbsp;tiflcis Alexandri, narrantur conRituta, eaque omnia ad gt;ä.cap. üi.nbsp;fandifsimas ecclefiaRici decoris, rebus in facris , cçremo-nias pertinentia,quas quidem cçremonias, homo ille, ma-ximoingenioprçditus, magna cura excoluit, amp; violatasnbsp;inexpiabili religione fanciendas iufsit, funt autem eiufce-inodi,Sacerdo3 quifque, vnum folum, quoque die facri- .nbsp;ficium mifsç facito,

V ni foli miflæ facro operator,

Dominicum corpus, dominicumque amp; diuinum panifi-cium, femel duntaxat, in dies, presbyter omnis in mifla tradatOjConficito,

Vitra hunc numerum,eo in cçleRi negotio arcanoque my-fterio,finaulis diebus ne progreditor. Id femel facere quO'

Confperfa dchinc , benediótione luRrator, benedicitor hac turn demum,fic luRrata,talique facro condimento be-nedidlionis piata,adminiRri,fuain rerum facrarum fun-dlione vtuntor

Omni in templo,earn collocanto, nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ Ca.aquî

Plebem amp;populum,ea,pic,fanlt;Requeexpianto, abluütóqi deconCecnt tumque , pafsionis,amp; mortis domini memoriç caufa,nbsp;Canoni facro miRç hçc facrata verba infcruntor,adduntornbsp;Qm pridie quam pateretur,accepit panem,in fandas amp; ve-

* verabiles manusfuas,bencdixitquc,acfregit,amp;deditdi-fcipulis fuisdicens, hoc eR,amp; cetera. porróamp; ipfa verba, factrdos corpus ChriRi confelt;Rurus,dcmifle efferto,itaquc

Dij

COM MÉNT. P O N T I F.

terpellantes facris intcrdixit.

Ifte Item clericalis ordinis fautor egregius, amp; facerdotum nationi vti par ed: amicus magnus,häc in rem ifthæc fanxit,nbsp;Ad tribunal ciuile prophanumque clerus, nulla in caufanbsp;fua,protrahitor.

Illuc,non fiditor

Illuc,nullo vadimonio condringitor^non euocator,non re-fcribitor,

Sacro in foro fuo conuenitor,

Ibijius illi dicitor,

Inibi caufa agitator, p pVoUt in Judicium exercetor, Scntentiadator,nbsp;antropo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceremoniarum facrarum,morumquc inditutione,

quæ fequuntur,edixit,fciuit:

In facrificio milde,corporifque dominici confecratione, a-qua vino permifcetor,

Hecque duo,à facerdote,facra benedi£lione,in vnum, coni mixta,temperata,vnitajhunc in facrofanâum vfum,ludricanbsp;piaque commifsione commixtioneque dcducuntor ,facrannbsp;tor,benedicuntor,nec id quidem ab eofadum,abfquemy-derio magno,magnaque arcanarum reru notatione, quip-pe quia,vinum fit faguis Chridi,qui pro nobis in cruce fu-fus ed,iuxta prædiâionem lacob patriarchs, qui ita fuo innbsp;tedamento ad filios,loquitur,

Vedimêtafùaabluet,infanguine vitis, hoc edin vino: hxc de Chrido euentura,fuo prænofcens defignafque oraculo,nbsp;ficuti mterpretantu r hue locum tedamenti lacob, pofitumnbsp;in Genefis penultimo capite,Iudinus martyr,Origenes,Hienbsp;ronymus,porrô aqua,quod faftu ed,in morte domini, nobis exibet,nam inquit Joannes, Euangelida , Et accedensnbsp;miles,lancea latus eius aperuit ,amp; continuo exiuit fan-guis amp; aqua, amp; hçc quidem ex interpretatione ecclefialh-corum glodatorum .Hie pontifex Alexander fub Adriano martyr, inviaNomentana , feptimo ab vrbe raiha-rVoratinanj.æiacet,'’a cuius Alexandri excelfu , Xidus Romanus

LIBER PRIMVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i;

Pontifex, id honoris munerifque confequitur, amp; eodem tempore præfidet Ecclefiæ Romanæj quum Adrianus Cæ-far Roihæ régnât.

Hic, vt Platinæplacet,oâ:auus Pontifex,^ vt vero fertEu-febij fupputatio, ôc ordinis Pontificum, numérique ab eo defcripta ratio,fcptimum in Catalogo locum obtinens,' adnbsp;Pontificatum venir anno domini centefimo vigefimo pri- ^5°'nbsp;mo, eümque Pontificatum gefsit, annos nouem; hic multanbsp;quoque edixit, fanxit, folennia piarum ceremoniarum re-fpicientia.

Qualia funt hlhæc,

Iii Canone facrofanéli facrificij miflæ,

Hæc facrofandta verba adduntor, fanétusjfanâus, fanétus, dominus Deus fabaoth.)

Hæc à facra facerdotum corona, in facro choroj dum folê-ne facrum miflæ peragitur,

Occinuntor,pfalluntor,

Porro, verba iflhæc cœleflia, (dominus làbaoth. ) ab hoc Pontifice,facrofanélo miffç Canoni inferta, ab Efaya pro-rheta ftimpta fiiere, fonat autem vox Hebrea fabaoth, v PoIiJo.

cituum, Quare pium,religiofumque,amp;diuinumfuit,quod „eEonä huicPontirici venir in mentem, quum fcilicet verba ifta, HebraUa-que tantam rem fignificant, perfone Chrifti imprimis ac-commodatam,facrificio miflç,adiunâ:a efle voluit,occinê-da quidem illa,folenniter, fi folenne fit facrificium,fin pri-uatum amp; fubmiflum, à facerdote fubmilTè efEerenda : por-ÏÓ dum occinuntur,cxcipiunturque, modulante cantu,ho-minum,mentes,cordaque tolluntin cœlum: Quamobreranbsp;occentum talem, ecclefia angelicum cocentum appellauit.,nbsp;Sanxit item hcc ifte Pontifex,nbsp;corporis Chriflipuluinar, quod corpora-

D iij

le dicitur,

Sacrofandum ciborium, quant cullodiam vocamusjLaici ne attingunro,neu attredanto,

Id folùin facerdotum manus eïlo,

Alij omnesjà taliuni rcrum tadione, nifi prius'benedidio-ne ni funt iuftratç perfonç, fadéque facrofandç, amp; facer-Ldec0ß7 dotales,abarcentor,repelluntorjx difttn.j- ' Ab ins,manus prorfus abftinêto, gens prophana, amp; cœtus

Laie orum,h çc non attredanto, -

Cçterùm,ipfum puluinar amp; dominicum corporale,ex byf-y Platini in fmo lino,conficitor,attexitor,y

Hic Xiftus, Romanus Pontifex, fub Adriano martyr,iacct X Riph el in Vaticano,’^nbsp;w/o'oîo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii omnes, fummi Antidites, viri boni, qui

gia.quot;^ P gregem dominicum paueruntfalubripabulo,amp;fummain dederuut operam,vt Pontifices,facerdotes,hominéfquc o-mnes ordinis facerdotalis,quique initiato vertice amp; tonfu-rainfigniuntur, perpetuô,fociata iûgerentur concordia,nbsp;atque in earn rem, multas leges conferipfere, quarum hçcnbsp;funt prçcipua capita.

De conciliandis,coniungendifque inter fe Clericis, ac Epiquot; fcopis,ac de Chriftiana congregatione Pontificibus coivnbsp;a ca.fieutvi^°^^^^iamp;demutuaeorundemconaliationc perennan-ri. quæft.j. f da,amp; firmo confibulanda fœdere,^^

nonnulla prçfcripferunt,quç in eum finem rc-feruntur ; decorémque, ôc ornamentum Ecclefiæ, potifsi-mùm rcfpiciûtxuius generis, funt ifta,vt jpphani homines, quiq; Laid dicutur,à facratis fonis diftingantur,difcerna'nbsp;tur,amp; fl aliquado côtingat,clericos reos poftulari,appella-b ci.relatu. Ave alicuius criminis, id iudiciu ne detur luridicisq.iphanisnbsp;can'^ûcwdo Auilibus,quæfitoribufque principalibus,aut municipio-«rquVpro- rum,quos vocant Indicés feculares, fed tota criminatio,ac-prio.vj.quæ culatio,ad officia Pontifida amp; ecclefiadica relcgetur,’’nbsp;fuprapofita décréta omma, fandifsima certè, amp; fum-t]uæft.Y. raam pictatem præ fe ferétia, ad llatû facræ Ibeipub i:æ cri-

LIBER I 11 M V S.

gendum,conllabiliendum, maxime pertinent, non item ad fufiorcm tliematis nollri inftitutionem, rationcmquc ; innbsp;quo thcmatc,agimus præcipuè,vt oftendamus, turn ex ve-tcrum potifsimum conciliis, turn ex decretis nouifsimisnbsp;P ontincum, ordinem^collationem, partitionemquc faccr-dotiorum, quæ beneficia appellari, vfu confirmatum ell,nbsp;qua in re, non curarunt predióli illi primi Patres, multasnbsp;leges {ancire,ficuti nec qui iilis fuccefior fuit T elephorus:nbsp;mihi verô,vt nunc,amp;lam initio dixi,ccrtum ell,ob oculosnbsp;bominum ponere, qua ratione,quo ve modo, fucrunt ilia,nbsp;quç dicimus abfolutè beneficia,poll Chrillum pairum,in-uenta,infl:itutaquc, amp; facratis hominibus cum officio,at-queprouincia, collocata,amp; quodcuique horum iniumnbsp;öum fit onus,jppria cuiufque dcfinitione,amp; præfcriptioncnbsp;dcclarare ; turn amp; percurrere , quanam via,ad ea admittan-tur homincs,quóve iure,fiue cuiufquam iniuria, eoru con-fequi valeant adminillrationem, adlionemque:ac è contra-nô,quomodo ea adminillratione pofsint cedere, quando-cunque eis libitum fuerit : igitur Telephorus Romanusnbsp;PotifeX deCimus, de quo nunc nobis iaétus eft fermo , quinbsp;poll fuperiores, ad Pontificatum proxime aflumptus ell,nbsp;anno domini centcfimo trigefimo,præfui'tque ecclefiæ decennium totum,Græcus fuit, amp; fane à Grjecia,'difciplina- F .

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 finbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hî antropOquot;*

rum Icgumque, oC omms humaiiitatis parente, bonu quo- logo, que, difciplinæque peritum, amp;facrarum legum ceremo-niarumque fcientem tulimus Pontificemmam ifi;e,dum re-xit Rempublicix, multa cam difciplina, multa optimorumnbsp;niorum conformationc,multa inllitutionum faerarum,rebus in diuinis adieétionc,amp; auxit,amp; exornauit:pauca tamê,nbsp;ac fcrè nulla in rationem propofiti noftn fanxit, quç t ame d ifido. zo.nbsp;fanxit,rem in aliam facram,pietatémquc diuinam, hue P”®quot;'°'’quot;nbsp;adferre obiter non me pigebif^jls igitur quadragefimæ, voiYterinnbsp;quæ fcx hebdomadas habcbat,feptimam adiunxit Clc-antropolo-ncis t, qub caro conllringeretur , fpiritui inferuiretur, fnbsp;cultui diuino omnis opera impenderetur, voluptatibus diiL

COMMENT. P O N T I K

•capita amputarentur,gulæ,amp; edacitati, fua circuncideretur libido,deniqueluxuria facelTeret, inque animis noftris,nbsp;præfens adeflet continentia: porro, huic religiofo ieiunionbsp;quinquaginta rcligiofos(cùni ïam anteà, omnibus quadra*nbsp;ginta prçfcripti eüent dies clericis,hoc eft hebdomadarû fenbsp;^“¦..^'’'?^'ptêfpatiû) religiofèpræfiniuit/Laicis quidê vt obferuaturnbsp;mus nij. i , indicuntur quadraginta,Ilt;eligiolis vaque perfonis,nbsp;L. amp; nonnullis,etlam eô plus: Sic itaque,amp; Mofes quadra-ginta dierum fpatio, cibum non gullauit, fie amp; Chrifius,nbsp;totidemdiesnihdomnino edit. Adhorum igitur exem-plum,vitamque, quatenus fitum efi; in homme, nos infor-mauit,bonus Pontifex, omnia quidem ilhhæcfnoc fequen-ti conftituens modo.

Chrifbanus clerus,religiofi hommes

Chriftianus facratus ordo, per quinquaginta rcligiofos diesjieiunio incumbito,

Hebdomadas feptem,piæ orationi,piôque animo vacato, Noncorpori,nongenio,indulgeto,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Qmn,eo ipfo tempore, mords dominicæ, lefu Chrifti la-borum, cum pauco cibo, cum corp orca attritione, cum animali,ad cœlos fublatione,memoria recolito,celcbrato,nbsp;Huc,totos ingenij neruos intendito,nbsp;Huc,mentem omnem eleuato,

Inde faâum,vt hæc, m illo religiofo tempore quadragefi-mæjfacerdotum chorus,fuo in horario, diuturnoque pre-cum officio, pièconcinat,(Leuateoculos incœlum ,fuif ollite corda ad dominum, pœnitentiam agite, noxias fa-temini, amp; deliâa expiate, amp; reliqua, quæ ab Ecclefia, hoc in genere tune occinuntur ) Sanxit item fic,Hoc,in ieiunionbsp;illi addidum, llatumque tempus, ante Pafchalê dicm efto,nbsp;Ante Refurreétionis Chrilb celebrada folennia, indicitor,nbsp;Hæc quidemfunt huiufee Pontificis,quodad hancremnbsp;pertineqconfhtuta, quæ ad hune vfque diemjfanéhè ob-feruantur.

Adiecit item hic Pontifex, facrificio MilTæ diuinum hune hymnum

liber P R î M^VjS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

h ymnum Gloria in excelfis Deo/Sic aiens, Diuinus hic j®. hymnusjfolennijftatoque die occinitor, vel à facerdote ad Je niuen?nbsp;altaria ofFertor,voce fubmiflà.dum priuatum efl: facrum.

Edixit item,fciui'tque,vtinfolenni, dominicinatalis die,à . quoque facerdote,facrificium Miflæ ter perageretur,^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoâe fan-

Primo quidê, in côticinio,mediæq; nodis amp;. intépellç têpo re,quôd turn Chrilius natus elTet: deinde in gallicinio,luce f Eufeb.innbsp;iam oriente,quia tune à pafloribus agnitus,amp; adoratus. vohtér înbsp;Tertioc, ùm ïam illuxitjfaâumque elf darum adultumque antrope’.

amp; prçcej)s manè,nam illo tempore,illuxit toti raûdo, Chri ftijfalutifque humanæ claritudo. Itaque his de rebus, præ-fcripfit hune in modum.Cùm agitur natalis domini, facrünbsp;Miflæ à facerdote ter dicitor,sApopulo-, plcbéque ter au-ûitor,Primum quidem,fecundam circiter noétis vigiliam fec.diftin.i,nbsp;ellojhoc eft,ad mediam nodem.

Alterum ad auroram,lucémque incipientem,

Tertium, ad darum diem, Ethæcquidem etiamnùm,hodie àChrifbanis exadifsimènbsp;tetinêtur. Annota tarnen quod obiter attinet,ad fuperiora,nbsp;que de quadragenma fuirtdiâa, nositem ex piaobferua-tione ecclefiÇa ad hodiernûvfqi diem habere,amp; feptuagefi-nia amp; alicubi etiamnùm fexagefima ftata quidem amp; anni-uerfaria rehgioforû dierum tempora,quæ amp; religiofi homines, in ieiunio accurate obferuant, amp; Greci quidem vi-uentes in Grçcia fub obedientia Patriarcharum hune mo-rem ûudiofè retinent, ac AEthiopes etiam Indi Pretiiani,nbsp;vti deferibunt earum rerum enarratores récentes : porronbsp;huiufee Pontificis tempore,vixit Iuïbnus,martyr:qui ho-mo,cùmàfalfaPhilofophorumdodrina,cuife ab initionbsp;addixerat,eämque,magna nominis fuicelebritate excolue-rat,defciuiiret,amp; in noPra caftra, magno fuo bono, tranf-luilTet, in habitu tarnen femper, pallioque philofophico,nbsp;cu baculo,fcilicet amp; pera,præconem egit Euagclicç didio-nis, eamque turn in fcholis difputando , turn vehementif-fimo feribendi genere, quo in gentes vfus eft, illuftrando.

comment. P o N TI F.

g Volaier.iii Petrum: § quo fublato,Hyginius ad facrum hûc magiftra-intropo. alTumitur, ad annum reparatæ falutis centefimû, qua-dragefimum primum, iufque dixit in Eccl efia,fpatio qua-L Eufeb.Ii. tuor annorum, menfiümque trium:''Et quidem legum »ii.ca.x. ohferuantifsimusjvitæque probatæ,ac plerôfque mores innbsp;Ecclefiam induxit, quibus nunc vtimur. Etenim, feitote,nbsp;illo primigenio feculo nullos,no fummæreligionis, fum-mæquc doftrinæ ac virtutis extitiire,Pontifices,patrérque,nbsp;(vera profeófó,amp; fulgida Ecclefiæ lùmina)id etiam imprimis necelTe fuit, vt fcilicet, per talem virtutem, talémquenbsp;cruditionem, propagaretur ChriftianifmusC q ui iam turn

munimentumqueacciperet aduerfus infultus diaboli, împrefsionem tyrannorum, tuna amp; legibus in omne tempus duraturis,fuiFundaretur, vtifcinpotell:, exEufebio,nbsp;Theodorito, amp; lufbno martyre, qui aâa illorum tempo-rum literismandauere.ErgoHyginiusifte Pontifex,de-ceflorum fuorum Pontificum, quiantea Ecclefiam rexe-runt, velbgiis infill:ens,hæc nobis,quæ fequuntur inlbtuit.

,, - , nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i”nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---JL.

k Volaîer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,parrmos,amp; marrinas vocat; hi ablutis puerh, loco

ia aatropo. funt parentum,ab elfque,ablutipueridnfilios recipiuntur. Itaque,hac in re contrahitur myftica necefsitudo, initiali'f-que, amp; luftrica compatrum affinitas . ficuti fuie dilTeritut

liber P R I M V s

bus jhanc in fententiam/anxit.

Cella quæuis Ecclefiaftica, non adhibita Antiftitis, cuius cft obnoxia iurifdiâ:ionijfuffragatione,autinterpofico ad-fenfujnon religioni addicitor, non religiofa efficitor, nonnbsp;dedicator,nonfacrator.’‘noninaugurator,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca.nemo.

In Chriâiana, facraque infantium ablutione, luflnci nun-cupatorcs mas amp; fœmina^dhibentor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia intd-

Compatres aflumuntor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;în *” Je

Inter hosduftrica necefsitudo iungitor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locomm, da

Inter eosjparentura, amp; filiorumjmutua munera obeuntor, cöRc.diß.t. Mutua relationum nomina attribuuntor,

Martyr poflrcmo, fub Antonino PiOjConditur in Vatîca-ïio: ’ mortuo Hyginiojfacrdque ouili paftorc ducéque vi-1 Volatcr.« duatOj ad facrofandum ilium principatum, venir Pius,qui ’““opo-¦'’’ndecimus fuit Romanus Pontifex, quique ( vt id obiternbsp;ctiam dicamus)cdiâo cauit,ne virgines,moniales,quç Deonbsp;dicantur J ante vigefimum quintum:'quot; ætatis fuæ annum,'quot;'* '**'¦8^-amidu facf O vel^entur, aliaque lege fanxit, ne clerici Ici-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y“® '

licet prædiis, poIlHsionibufque, templis, ac ædi lacræ do-natis, Ipoliarentur : hoc addito,vt qui eam legem ; „ per- n «. Sîcut fringeret, in facrilegij crimine manifefto teneretur. Item-' “l“*nbsp;queïupradidis, hæc illa adiunxit, quibus facramentorum, ‘I'”'*'-’'“’nbsp;iuus præcipuus atque maximus bonos haberetur: bac denbsp;re,hunc in modum fanciens. Baptifmus amp; Eucbarifba facramentorum precipua,facramentorum maxima,atque di-gmfsima,funto,Quoque id magis appareat,Quôqueidnbsp;rnagis omnibus patelcat, edicimus, rogamus bunc in mo-dura , Panis facratus, terram, lignum,aut propbanumnbsp;bnteum, ne contingito, neu bifee excipitor, neu admoue-tor,neu tegitor,

Euluinarjquo facrofandus illepanis excipitur,'amp; facrofan dlum corpus domini operitur, facraLum,dicatum,inaugu-ratum, cfio :bnteum,quo, ille cœleftis panis demittitur,re-Ponitur,facratum,dicatum,inauguratum clio,nbsp;l'ibilin idminiderii,

Eij

COMMENT. P O N T I f;

Nihil in. id Rinctionis,quod pro phanum fit,

Q^od exauguratum,Q^od feculare,Quod no reh'giofian^j o Platina Qiiod no fanétü,recipitorjneu admittitor, neu indicitor : quot;nbsp;hficænbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præterea ifihæc,

Pafchalis diesjdominico dieindicitor,celebracor, colitor, deconfccquot;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refurrcâioni Chrifti addicitor,

diitin.iii. ' Hoc folenne facrum, ex ipfo die, quo, Chriflus reuixit

æternum vidlurus, in omne tempus regnaturus, peragitor, In Fafiorum rationem Feftorumque maxima amp; llata quo-tannis folennia refertorjrefcribitorjreponitor,

Hæc quide ex Gratiano, I.fiodoro, amp; Volaterrano ; hic tarnen aduertedum, SoZomenum, Socratemque hilloricum, Cafsiodoro fenatore autore, turn amp; Africanumjhanc vide-ridominiçæ dieieam m rem, inftitutionem Conflantinonbsp;magno quipofieafuit acceptamreferrejfic enim aiunt,nbsp;Coih'tuit hic optimus Imperator, vti duos dies, in hebdo-made quaque, veneris fcilicet, dicmque foils, (fie enim do*nbsp;minicum diem Grçcigétéfqueappellabant,Hebræiautcfflnbsp;hunc vocabant primu diem)prçcipui,fanâique, fcfi:i,quietinbsp;amp; tranquillijhoc eft,in quibus .ceUaret omnis opificum fo-rique agendi actio,habcrcntur, in hifee nihil omnino age-retur,fileret curiarum iudicium,quiefceret artificum labor,nbsp;feriaretur feruorum greXj ac foil rei diumæ incumberetur,nbsp;foil Chrifto, hoc tempus tereretur, hos dies fibi vindicarctnbsp;religio. Idque (aiunt) fecit,propterea quod, veneris dienbsp;Ghriftus fuit cruci affixus,dominico ante in luce fufeiutus:nbsp;, , quamobrem.equu eire,acreligiofum,vtiiifde diebus, harunbsp;nen loci ex ^eru lolenia,ob memoria, peragatur, Chriltianoq-, populonbsp;plicatio It- Pafcha magnu idicetur,celebretur foteria:Pporro ludçi fabnbsp;r?patebir °nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^rfundoriè ponatur obferuati, Chriftiani verb

q Lilius nbsp;nbsp;dominicu diê:at Turcç,ilhl}q’-ii veneri eft adferiptus. Adfc

fifth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pdtifex, ad Romanu Pótificatu,anno inftau

dkrfiaul amp; falutis cetefimo quadragefimo quarto , prçfuit verb, annorà ob- rémque gefsit annos vndecim, menfes tres, obiit quidemnbsp;feruationib. Antonino Pio, mai'tyrio decoratus, eftque in Vatica-no monte,conditus tumulo.

L I B E R P R I M V s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

PoAquam vero ij omnes pontifices maxiini,quos modo in medium protulimus, obiere, fummos fafces facratç ac reli-giofç ecclefiç, Romç tenuit Anitius ; duodecimo quideranbsp;locOjVicariam,inchrifbanorum orbcjChriftoimpendens . Anî.nbsp;operam : quo tempore, imperium etiam Romanum, ado- cemm vocîtnbsp;ptione Pij meruit, Antoninus philofophus, optimus om-nium princeps, externorum.huius quidem pontificis Ani-ceti, plçraque extant inRituta, fed que parùm ad propofi-tum pertinent, id eft, ad facerdotiorum moderamina,ne-què tarnen quædamfilentiopretermittendaduxi, illorumnbsp;cnim nonnulla, principis cuiufcunque facræ dignitatis fun-öionem refpiciunt, amp; ad decorum honeftumque ordinisnbsp;facrati fpeótant,quo in generCjfunt ifla, V ti facrati admini-ftri,reidiuinæ dantes operam,rafo vertice capitis,ad alta-tia,coram plebe appareant,atque in eo decenti corporis in-

myfbcafacra, populo chrifbano enuntient exlii-^ Proli b’t’ beantquc / Alia autem,quæ fanciuit, ad iurisdiólionem, au fratrTs.wnlnbsp;toritatem,ordinationem ,amp; munia Archiepifcoporum atti dift.nbsp;nent, nam ab eis, qui ante eum fuere, fummi pontifi-ces,quorum fupra meminimus,de epifcoporum ordinatio-ne,optimè amp; accuratifsimè cautum fuit, idque legibus,mulnbsp;tis,in eam rem confcriptis,ita vir iûe bonus,amp; prudens, to-tus in eo fuit, quo idem ipfum, Archiepifcopis caueretur,nbsp;ac primo loco,colligedo ea,quç ab Higinio fuerant, in hacnbsp;rê fancita,voluit,vti Archiepifcopus, au omnibus faç pro-uinciç Epifcopis,ad id muneris,videlicet in Archiepifcopanbsp;tus officium,ordinareturad quod ipfum, fumma innixusnbsp;ratione,decreuit,iuRum cnimfuit,ac rationiconfentaneumnbsp;vtiqui cpifcopis,magiftratus ergo,prçeiret,eorumdem epifcoporum voto,ac fuffragio, eum magiftratum confeque-retur, ^Ac,nè vlla vnquam,inter epifcopos amp; archiepifco- f Ca. archienbsp;pos ob iurifdicbonem,difcordia, fimultasve fuboriretur,nbsp;f^inetiam infuper tolleretur omnis inter cos viros quire-bgicnis noflrç funt ,amp; AntiRites,amp;proceres, toncerta-tionum caufaromnem cam rem, que ad lurifdicbonem Ar-

E ii;

COMMENT. PONTE F.

chiepifcoporû atiinct,breuibus quibufda fanâ:ionisIcgurô capitulis,conclufît,quorum ralis cft fumnia. Archiepifcopi#nbsp;in fua quifque Diœcelbiurifdiôbonem exercento. Suifqucnbsp;prouincialibus parœciis^curionibus^ac curatisïàcerdotibusnbsp;lus dicunto.

t Ca.Ar- Eisjimperiajac mandata præfcribunto. ' chîcpifcop’ EpijQ^oporum verô cauûs nè attingunto ,nbsp;fin auïcni.ix _ ƒ * j • jnbsp;qucft.iii. N eue in eos deciciunto,

Tranfiguntouèjcitraeorundem epiicoporum præfentiam, amp;: confilium.Rogationem item promuJgauit^qua termina-tum eftamp;decifum,quid inter Archiepiïcopumjamp; prunaccnbsp;intcrfit,quædiiîerentiajinter eos fiuè prærogatiuæ ïîueau-toritatis gratia^conf{:ituatLirjidquefecitreJigioIus,probuf-que pontifex^ea de caulà^quam paulô ante narrauimiis, nenbsp;iciiicetjob earn rem,inter eos,lites interdum confererentur,nbsp;omnium enim maximè;,paci acconcordie^bonoque pubJi-V Ca. multi Ruduit.

Hic verô Anitius,inauguÆum hoc facerdotiÛ adleduscïl anno qui tune erat^ab allata ûlute fupra centefimum^quin- !nbsp;quagehmus quintus/radauitautem Rempublicam^ annosnbsp;^5 h?.'’'“?., vndecim,mêfes quatuor dein occubuit.martyrio, fubAnnbsp;lufèb.* niîüi toîiino y J multafque leges alias fanxit, quarum iïlhæc funtnbsp;y Vobterin potifsima capita,hac fententia^feita amp; conferipta.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

antropolog. Clericorum ordo,amp; genas^ôc caput tonfus eÛo, Nullus û- ( * Volater. cerdoa,barbam proniittito. “

in antropo. Nullus ïàcratus homo,coma ^moueto, neu capillosalito.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huius autem legis caput^ab hoepontihee hclatum, recen-

a Ifido.in fet Raphael Volaterranus,penes eu ht fides . Nä Ifidorus, *

b'irprohF- Gratianus. de coma quidem , à Clericis circuncidenda bete fratres. probe mcminerunt, at de radenda aut promittenda ipfisnbsp;xxiji. dift. barba,quod fucrit fcitum,aut ediclum, non eil ab eis faétû inbsp;¦verbumxiuiliuni quoque lt;Sc forenfium rerum peritus hic

c ifidor-în pontifex,nonnvilla eo in genere conilituit,quæ fie habent, l Archiepifeoporum iudicio,adprjmatum, 'romanç-buatur. ' que fedis tribunal,prouocandi ius eilo. Ibi yero nempe adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

LIBER PRIMVS.

pretorin.m fummi pontificis,vlt’mum ius agitator.

Jbijlites fupremo decreto deciduntorjibiiudicium extremum petitor.

Ibique epifeoporum fententiæ omnes, præfulum, antifti-tum^pontificiimj fuo more, finiutor.Illic, fummum imperium confiilitOjCui epifcopi omnesjprçfules, andftites, ob-noxij funto.Interprctatione tarnen pollea, hoc decreturc-ccpiile videtur ,m decrctis Eleutherij ,fecundo decretOy quoddecretum habetur apud Ifidorum.

Cumveroexpirauitjdefutquevirille bonus,amp; egregius præmaturè raorariinter homines, illi fuccefsit in prouin-ciaSoter

Quern, in decimum tertium,à primo, qui fuit Petrus, Pontificem maximum.,recêfemus,Hic Soter,campanus, pó-tifex maximusj pontificatum adeptus eft,ad annum Chriftinbsp;ccntefimum fexagefimum feptimura,gefsit autem romanunbsp;id facerdotiura,annos nouen, menfes tres, quamquam,hacnbsp;dere,nempequandiu duraucrit eius pontificatus,rerum-queinecclefia’b f^ïpotitus,nonfatis conueniat,inter feri-ptores.-quidam enimeius pontificatui plures annos adii-ciunqquidam ® veto pauciores, verum de eo viderint alij,nbsp;paululum enim interefle puto,nec item ad rationem noftral-b.v .inpro«nbsp;admodumpertinere,hiftoricorum ifthæc fit exeufsio,nbsp;Ccterùm martyr is fuit, fub imperio Antonini, condi-tusque,amp; tumulatus ,in Callifti fepulchro,^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F volater.ia

Porrôhicad ciuilem vitç inftitutionem, nonnulla,pul-«fop°los'»' chra,amp;focietatihominum valde accommodata condidit,nbsp;crat enim legum feiens, iuûi,boni,çquique inprimis amans,nbsp;igitur quç inûituit,fic habent,

___1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;____ 11 nbsp;nbsp;•

COMMENT. PONTI F.

Gratia. Si Id quidcm la ab Euariftopótince,multo ante tempore fuc-Pla,infotero rat conftitutum,quare ab hoc videri tantum potcft repeti-tumjatquerenouatumifanxitamp;iïlhçc alia,in alio quidem, rerum gcncrc,fic aiens,

Sacratum velliarium,facrato altarium vfui addidum, mu-her vlla ne attingito,ne attredlato.

VafaRehgiofa,facrofanftum ciborium, amp; corporale fee-minç ne contingunto.

Ab omnium hvuufce generis facrarum rerum taéhone,is fc E Ca. ßiäas xus,abarcetor.

xxiiii.dtrt. 0^0J fuerat iam antea fancitum,ficuti patet ex fuperiori bus,fciuit amp; aliud quidem cauitque fua lege hue in fenfum.nbsp;Iufiurandum,quo malum quidpiam à iurante promittitur,nbsp;fpondetutsne obferuator ,neu tixum Ratumque eho.nbsp;Promifttim vllum poliicitatio vlla,amp; quidem iurata in manbsp;lam rem vertensjad eflcclum neperducitor,

j Ca.fi ali- peflum ito, conuellitor. ‘

qüéft.hui.' Locus^hic apud Philofophos,qui de moribus differuere freques,explicatur à Cicerone,exPhilofophorum fyncerionbsp;refententia,inlibroofficiorum,vbiagit,de fide,que fundamentum eft iuflitiç,deque iureiurando, ôc de promifsis,nbsp;(ecquando fcilicet ilia fint feruada,ecquando non.) Multanbsp;alia quidem fciuitjfanxitque hie pontifex, ad ornatu amp; de-corem,tum ecclefiæ, tum ecclefiafticorum attinentia, quçnbsp;K ca. facra- Gratianus doétèretulit, fed quia parum ad inftitutino-rationemfaciunt,ego illa,fciens, amp;confulto tacitus di-que de con- mitto.

fecr.dift.vii. Pofl; hunc,adfcitus eft adpontificatum Eleutherius, à quo pauca admodùm funt fancita, ac ferè nulla, que ad inftitu-tionemordinemqueclericorum fpeftent,fedmulta certènbsp;promulgata,que ad eorumdem accufationcni pertineant,nbsp;amp; vt, quatenus res cxpofciqea delibemus : ftatutum ab eo,nbsp;primo loco eft,A quibus pofsit clerici; facratæve perfonx,nbsp;làcerdotio amp; facramento, ignominiç caufa exui, quonamnbsp;accufatore,amp; coram quo iudice, tribunal! amp; foro, hæc eftnbsp;cxcrcenda,intcntanda,faéhtanda, ac terminanda : accufationbsp;roftremo

poftrcmo,quo moderaminc res tota peragêda, quæ omnia, prçdidus Eleutherius,homo à vctere prudentialegum, amp;nbsp;cquicatis,intel]igentia inllrudifsimusiquibufdam clegan-tibus ep]ftolis,prçfcripfit,decrcuitque,ac imprimis fanxit:nbsp;vti fl epifcopus crimine aliquo accufaretur, indicium qui-demillud,apud metrapolitanos,primates, vel,vt vocant,nbsp;comprouinciales, inilruerctur, adornaretur appararctur:nbsp;fed nè fuper ea re,fententiam fcrrent,aut dicerent, eft eis imnbsp;fummo Antiftite,lege cautum,vti fecundum maiorum fuo- vi.nbsp;rum,romanorum fcilicet pontificum,decreta, de quibus funbsp;prameminimus,iuris inter eos dicedi,crimina amp; accufatio-nes ftruendi, ftatuendique quodcumque çquum ac iuftumnbsp;cenferetur, ipfis epifcopis, m etrap olitanis, ac primatibus,nbsp;quos in rebus facris,maiorcs fanchorefquc magiftratus fta^nbsp;tuimusjomnis eflet poteftas,iurifdilt;ftioque earum rerum,nbsp;illis plane attribueretur ; interim tarnen, dum neeotium a-

pofito accufatore,grauiter feuerèqueid quide prohibuit, » «probauit, turn voluit amp;promulgauit, ne abfentes condemnarentur, accufatis üî.nbsp;neue quicquam præiudicati,aduerfum eos,indiâa caufa donbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

mo adferretur. ° aut præpofteraproperantcque feftinatio- qùeft.vîi ne,resperageretur,fedoraniamaturofièrent confilio,atqi o ca. indu-ad id inquirendum, inftruendumque, amp; adornandum ilia, qujâjü.nbsp;quæ ad accufationem pertinent, non modicum tempusnbsp;preftituit,volens,vt in longam moramjaâio ilia duceretur,nbsp;quo, firmæ inexpugnabilefque amp; certifsimæ probationesnbsp;defferrentur: amp; vt dicam in fumma'icunéta præfcripfit,quæ p P'ft'?;nbsp;m ea re fpeétant ad iudicis officium, quæque funt in toto ”Ji“**

c o M M E N T.. P o N TIF.

ill o rcatu peragenda.

Muluprætcreadepromifcua ciborû cfitationepièfanxit, idque luxüa doélrinam apoftolorum,vti habetur in aths lunbsp;cç cap.i5j Q^æ igitur earn ad rem decreuit hc habent. Ob-fonium vllum,quod vefcumfitjChriûianushomo ne reii-citOjUeu refugito^neu rucrfator,nullû ciborum delcdum fi-delis habcto,Omne,quod falubritermanditur.piacum granbsp;tiarum adione edito,manducato,Nulla ludaiça manique funbsp;perûitîone hac in rc tcnetor neu oblh'ingitor,neu circunucnbsp;«1 i(îodo. in nitor,'! Hçc funt accipienda contra ludços qui iuxta legcra,nbsp;decre.qus af immunda ItiHbcata^immolata abhorrebät. Sed ecclefia picnbsp;thnio.amp;'vo fondle quofdàdies inftituit.qu'bus cûàcarnibus ablbnönbsp;later, tn an- dum.Eleutherius ifte romanus pontifex cœpit gcrere pon-tificatum, rerûque ecclcfiæ fatagere, cum agcbatur annusnbsp;r xrcncus li. Chrilliane gratiæ centefimus feptuagcfimus feptimus. *¦ Annbsp;f Eufêb'i’usnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperij , Antonini ven, feptimus amp; decimus.

exptoeraio. porrô hic rem facratam gefsit,fpatio quindecim annorû,amp; ^‘^Voiater Marco Antonino,martyriû/qui exitus vitæ Chrinbsp;inantropolo flianis erat gloriofifsimLis)m3gno fortique animo fubiit, 'nbsp;V Detraflinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vidor^Zcpliirinus ôé Calixtus Romani,pollea

toret iii pontifices,ratahabuerunt,confirmaruntque^crebris legû quelhiilijca, fanélionibus.eo nomine nromulsatis.'addidit Calixtus nre

duodecim, quc epifcopus,clericis fuis ius diceret,neq; primati autme-cXnQn?^‘^^Politanofas eilet,diro programmate clericû configere, ^uioei »CCU amp;àcœtu piorum,conciliouè abigere,atq; excomraunicare,nbsp;ueftquot;v L dœcehs no eiret:fed in fuo quifque territorio, diocnbsp;ad romanam ccûjaut prouincia,iudicium faceretjiurifdiâionêuè exerce-vi.ca. maio- ret,nec in alienam fementem, meflemuè, falcem immiteret;nbsp;niraji^qoeft f^nxit amp; plæraq; alia ad accufationem clericorum pcrtiné-X Ca. confâ tia,quæ fandliones optimo ordine, à Gratiano confutæ ex--gMinei.ca.ac taf'exiftimauit itê ,pbus hic pôtifex,nemini facrato horo ininbsp;que^ft?v^M permittêdûeffejVtfacro minillerio,cui fe femeladdbnqpofnbsp;unllùs ahe -îittemerèrenutiare, ædêq; fandlamjcui prçfedtus ell, ad li*nbsp;nus ix.qusft hitum abdicarc;ideô,fuper ea re,ita cauit, epiftopo, vel alte’

LIBER PRIMVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii

ri cccicfîæ minHlro,fcdcni cóniutare,hoc eft^ab vno cpifco-patibvel præfedura,in alterius epifcopatus præfecturadcmi grare,citra fumi potificis autoritäre, refcnptuq; ,ius ne efto:nbsp;Accedente verb Romani AntiRitis magt;:um confenfu,id fa-ccrejiberum efto,

modo vtiiitatis ecclefiç ratio babeatur,quæ in tali commi gratione,eft potifsimiim confidcranda,ficut,amp; id ipfu quo-quett.nbsp;que ïlatuit,decreuitquc,Anterus,qui non ita longo poll té-pore,Ca]ixtofucceßitinpontificatu.’'non tarnen Pæxi-mo loco,nulloque intercedente interuallo,nam mortuo Ca queft.'nbsp;lixto,rem protinus,cum imperio facro, amp; diuino obtinuitnbsp;VrbanusJam vcropriufquam inllitutum fermonem ver-bofiiis pro fequamur,cll nobis aliquantuKim diuertendumnbsp;ad tepora Viéloris^pontificis Romani,eiufque decreta,quænbsp;plura fucrc ,morc nollro enarranda,incidit aute illius pomnbsp;tificatusjin annum,qui a partu virginis,numerabatur céte -fimus nonagefimus tert;us,finiit veró,fub tempora Cómo-di imp erator is,à quo, propter ReJigionem ,iuflus occidi,nbsp;martir occubuitcum publicam rem gtfsillet,integrum de-Cenium , fuit lane vir hic bonusjUcuti teflätur ems opera amp;nbsp;aliquot piè legu,rogationumque inllitutiones ficuti itemnbsp;ipfius tellatur mors,quæ,vt in fabula,extremus adlus,omncnbsp;demonftrat ante aélç vitæ comcediam,Etenim,is eft,qui obnbsp;odium inucteratum,vcl propter prætextum. acceptæ iniu-xiæjin gratiä,cum aduerlàriis,rcdire noléres,lacrigt; interdixitnbsp;lieaienSjQuiChrifllano fratri fuo,cû quo,velcdium vêtusnbsp;exercer,vei iniunarum,acceptiq; damni illû pollulat : nolitnbsp;retonciliari,ab ecclcfia omnium conciliatrice,mouetor,exinbsp;gitor,facra illius ne attingito, Excommunicator, deniquenbsp;ethnicus ello. amp; publicanus. HoCjamp;pceperat euagelicaadnbsp;monitio,apud Ioanem,amp; alios,alicubi,Is itê fuit,qui pafehanbsp;le fellinitaté in domimcüfeper diê ,voluit incidere ,fed amp; idnbsp;fuerat,raulto antè coftitutû,ficuti amp; fupra enarratû:At po-

- Iteaab hoc potificèrepetitu fuit,ob controuerfias, quæ eue nerûqitaq; quia hic locus lubricus eft diue|;,dimuitùm olim

COMMENT. P O N T 1 K agitatus,Item anceps, ob varias auâorum hac in re, ïcri-ptioncsjcft illc quidem aliquamtulùm nobis attendcndus,nbsp;atque,vt eluccfcat veritas, accuradùsexplicandusjnamnbsp;quidam autores, in quibus fuit Raphael Volaterranus,ànbsp;quarta menfis Marti) luna ( nifi mendum fit in codice Vo-laterrani,quod magis crediderim)ad vigefimam vfque pri-mam eiufdem mêfis diem.id femper, ex inftituto Viétoris,nbsp;ccnfuit pafchale folenne ce leb ran ; Porrô Ifidorus, in fuisnbsp;conciliorum centonibus, id Vidoris de pafchatis cele -bratione,præfcriptum, à décima quarta die primi menfisnbsp;(is eft autem naartius, antiquo Romanorum more, qui eXnbsp;conftitutione Romuli,ab co menfe,ante Regem Numam,nbsp;annum aufpicabantur) ad vigefimam primam vfque lu'nbsp;nam,eiufdem mcnfis,circunclufit,circumfcripfitque. Atnbsp;Eufcbiùs , rem omnem, apertiùs multô , atque explica-tiùs,in fua hiftoria facra,enucleat.quem fequendum, hac innbsp;rei narrationCjCenfeo,atque quod is dicit, hîc paulo fufiùs,nbsp;indagandç veritatis gratia,explanandura.Igitur is, in vige-fimo tertio capitç, duobufque dehinc capitibus coniun-étisromne ita explicat,hac de re,negotium:fic loquens, Dinnbsp;(inquit)inter ecclefias, cœtufque Chriftianorum, contro-uerfiafuit, depafchalicelebrationc, quonam videlicet dicrnbsp;ilia indici deberet.Et quidem Afiatici prçfules, amp; faccrdo-tes,certum, vtiprofitebantur, fixumque maiorum fuorumnbsp;ritum tenentes, magnam feftiuitatem illam, quarta décimanbsp;luna menfis marti) ”, in quancunque tandem hebdomadçnbsp;diem, ilia incidilTet, indicebant, amp; quotannis peragebant:nbsp;necnon,itavbique faciendum cfle obftinatè contendebantnbsp;tu, quia hûc à maioribus fuis more accepiflcnt,tu etia,quodnbsp;tak fuilTetMofisprçfcriptûjdecelcbrâdo tune phafe,azi-mifqi comedêdis,atq; folenni faciûdo agni cpulo,a quoMo-fts prçfcripto,emanaflet noftru pafeha, quod q.uidê pafehanbsp;noftru,fub figura ilia veteri de agni immolatione, edédifQ;nbsp;azimis,ac foluêdo ieiunio obübrabatur,præfignabaturq5,fi'nbsp;cutipatetjinexodo :g)vt apertiùs intclligatur,id cft no bis à

t

LIBERPRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij

fua vltima originc,paululùm rcpetcndumrioquutus eft ergo DeusadMofenjdixitquehuneinmodûjAfcitotpo-1 Vide«nbsp;pulum,tribüfque omnes,atque omnes familias, huneque ànbsp;mcjcis fermonem habeto : hic dies, vobis, finguhs annis^innbsp;pofterum ftatus, folennifque efto. hune memoria comple-éhminijhunc eo modo,celebratote,nbsp;Agnumfcilicetaut hœdum purum,putum,quicquedo-mus,quæque familia,fibi habeto,nbsp;Hunemaétato, Hunc,vcru,aflàto,nbsp;Huncjltioni accindus quifque,intcgrum edito,nbsp;Dflà, artüfque omnes, cum pambus azimis, amp; herbis ama-ris, deuorato, nihilque omnino in pofterum die feponito,nbsp;turn amp; fanguine illius,poftes liminis illinito.

Ni fecitjmalé illi erit, trafibit enim angelus domini, amp; vbi, pollis non reperietur, oblitus, ibi ftragem magnam edet;nbsp;hocigitur,in omne tempus obferuatotc,ipfum hune diem,nbsp;præcipuum habetote, estera quæ ibi narrantur: erat au-tem tune dies, yt Afiani ratiocinabantur, décima quartanbsp;luna mëfis Martij: cîtmigitur hoc in/Htutum fit à Deo, au-tore Mole , quo lub inlututq, oculeretur magnum^ quodnbsp;poftea euenit Chrifti myftcrium, cur à Dei præcepto,quodnbsp;darum amp; planum eft, recedendum ?hifque rationibus, ita,nbsp;dogma fuum obftinate deft'endebant, vt tametfi habitonbsp;dehinc prouincialium côcilio,fitfecùsftatutumatqueor-5 ej.celeJgt;r««nbsp;dinatum frequentioriquidemomnium calculo,vti,eaintKé-d»cófe-rcj'ab vniuerfo ccclefiæconfenfu,nerecederctur:tIllita-«*’'^*^-“^nbsp;men Afiatici, fua in fententia permanerent, quorum qui-demprincepsfuit Polycrates,hulcque opinioni fubferi-pfit omnium enixifsimc,vtiapparct ex illius fcripto,plenonbsp;grauifsimæ expoftu'aticnis,ad Viôorem, Epifeopum Ro-manum exarato: quo in fcripto, vehementer conqueritur,nbsp;valdcque cum Vidtcrc expoftulat,quod is Vidof Afianos,nbsp;ab hac pafchatis cbfcruatione,quamitaarripuerant,cona-retur,interdióbonis comminatione, lataque etiam dirarumnbsp;cxcommunicationlfque cenfura,abfterrere, depellereque,

F iij

COMMENT, P O N T I F.

atque ad Romanam inllitutionem, hoc fupcr hcgoüo, violenter reuocare,

Quinnondubitat ilhe Polycrates, moris huiufcefuijat-que obferuationis, Philippum Apoltolum, loannémquc EuangeliRam,afl'crtores nommarc, aliofque viros qui fue-re clan norainis, huiufce inftituti autores obferuatoréfqucnbsp;appcllare, diceréque baud eflè credibile^vt cû tantis homi-nibus,qui fuere præcipua Ecclefiæ luminariajcrrare pofsit.nbsp;Coiitrà J Europæi validifsimè firmaque concluEone nitc-bantur, fie enim coligebant,cùm planum fit ex Euangeli-ca traditione, dominum Venens die, cruci fuifle affixum,nbsp;Sabbato dehinc,in fepulehro quieuific.pofiea exfufcitatu,nbsp;fuis Dominico die apparuifle, torique orbi ,nouum æter-nümqueac falutare fydus affulxiflc, cur mcmoriamha-Tum rerum , quæ nobis faiutcmjpcr fœheem illamChri-fti Refurreétionem, peperere, eodem ipfo, quo hæc acci-derunt, nempe,quo refurrexit Chriltus,die:non ccle-brabimus? certè confiât co die , id cfl, Demimeo no-uum phafefphafe autem efl: tranfitus àcaptiuitate ad fiquot;nbsp;bertatem ait Hieronymus) nouumque Pafeha, nobis illu-xifle J hofléfque nollros infenfifsimos, diabolum fcilicefinbsp;amp;mortem,occubuiire, amp; à iugulo nofiro,durifsimui»nbsp;feruitutis iugura fuilTe depulfum, nos porro liberatos efinbsp;fe, nos in bbertatem afiertos, nos à Pbaraone AEgypd^nbsp;videlicet Sathana , vindicates , profpero phafe , id efinbsp;tranfitu falutari,in bonorum faitigium cuafilîc .-parnbsp;igitur, amp; æquum vti, qua die, hæc nobis ccntlgerunt, ea-demipfadie,horum epinicïa:proque obtenta viéforia»nbsp;Fefius dies magnus indicatur , agaturque lætus trium-pbusjamp;nouum Pafeha nobis immoletufjnouus agnu^nbsp;edatur , azymi noui panes manducentur , celebrcntur-que illæ omnium maximæ Paft hales feriæjquibus, itunbsp;mortalcm fœlicitatcm fumus aflèquuti: nec in ea fc,nbsp;obferuandus , vtique ludaifmus , qui fuum phafe , de-cima fempet quarta Luna indicit. nam phafe illud, vru'

L I B E R P R. I M V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4

bra erat, arcanâquc figura, Pafchatisnoftri , quæ figU’ ra,cùm.comparuit veritas,fuum prorfus efi: finemcon-fequuta, abfolutaquc ,amp;conrummata : quamobrem il-fius exada obferuatione , non eft nobis ampliùs opus,nbsp;Jam oblbnatis ludæis relinquamus, qui liter« fempernbsp;inhærentes , etiannùm illam , adviuum refccant,atquenbsp;aucupantur:nos vero,quiveritatem habemusjnec figti~nbsp;ris amp; vmbris infifiimus, in veritate, atque Euangelica pu-ritate,hanc folennem feiliuitatem celebramus , nam quo dnbsp;loannes, alij nonnulii, decimam quartam Lunam tunenbsp;obferuafle dicuntur, id porro fadum: liquidem fadumnbsp;quia per ilia tempora, erat adhuc ludæis nonnihil, hi'nbsp;fee in ceremoniis, condonandum, qua ratione, amp; Paulum videmus ob Pharifæos, Timothçura etiam circunci-difle,quæ omnia tamen,polleapaulatim aboleuere,viguic-que EcciefiaPtica puritas.

Hæc Europæi 3 harumque partium imprimis fuere Anicc-îus, Plus, Hyginius ,Thclefphorus ,Xiftus, omnium que tonllantiisimè Vidor, Romani omnes Pontifices, tum SCnbsp;totus Gallici facerdodj conuentus,cuius princeps erat Irc-ïiçus Lugd-unenfium Antiftes . itaque hoc in negotio,mul-tum fuit concertatum ,miflæque vitro citroque Epidolæ:nbsp;turn graues conferiptæ quærelæ, quod Vidor, contrariumnbsp;fentientes, hoc cil, Afianos, facris eam ob rem interdi-xifl'et, à commun! Ecclefiæ confortio per excommuni-cationem abalienafiet,

Qwd tarnen Vidoris fadum, improbat quod attinet ad idleuerum excommunicationis indicium Irenæus, tamet-fi partem Romanam, hac in re,hoc ed in Pafchatis Roma-naei obferuatione celebrando fcdo,fequeretur,nbsp;Quoddiceretcum Chridianis,in rebus, quæ mediæ funt,nbsp;hoc eft, ex eorum genere, quæ indifcriminatim accipien-lt;^cenfentur,

F iiij

COMMENT. P O N T I F,

Quod in eis, articulofum fidei caput, non confidat, quads crat hæc de Pafchatis die amp; tempore contetio, no efle fum*nbsp;mo ita iure agendum,nec excedendos Chrdlianæ fraternæ'nbsp;queadmonitioniscancellos,quæ quidem Epidolaponi-tur ab Eufebio, fua in facra hrftoria, referturque tandemnbsp;apud Cæfaream palelEnæjindiéio conciiio, autoribus qui-dem,amp; huic rei egregiam operam nauantibus, Theophilonbsp;Cæfarcæ Palefbnç Epifeopo,Narcifsdque Hierofolymo-rum facerdote, conclufum,vti reieâo veteri Iudaifmo,nul-laque decimæ quartæ lunæ habita ratione, mos Romaaus,nbsp;vbiuis gentium : quæ ChnlKim colunt,teneretur.huncqucnbsp;morem fequimur omnes, ac Dominicum diem pro ea fo-lennicelebratione fandtifsimè tcnemus.Nunc ad Zepheri-num Pontificem,qui poft Viélorera, Romanam rexit Ec-clefiam, nobis diuertédum eft. Is la.cri fui muneris funâio-a eufeb. lib.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aufpicatus eft,anno nono Imperij Seueri principisdab

• v. M.sxviii. eo quidem multa feruntur accepta, multaque refcripta, m

vfum Chriftianorû, amp; Ecclcfiafticæ mftitutionis, Ecclefia-fticique decoris_amp; ornamenti;cuiufmodi funt ifta,

a ca. vafa.de Euchariftia,in calice ligneo ne ampliùs celebrator?neu po cofee. dift.j, nitor.Cœleftis hoftia,diuinaconfecratio calice vitreo exci-pitor, Ligna, hoc ex vfu, diuininempe arcanique myfterijnbsp;K ^berîn* •” ^^ceflunto'’ abeunto.

r Poîido.li*. C^od tarnen minime tenuit, fed eft poftea conciiio Libur-

• vi. ca.xii. tino amp; Remenfi,' immutatum : ibique cautum, caput qui-

dem Zepherini ediéti, ea ex parte valere, Quatenus lignû, hoc à myfterio reieciflet, idque potifsimùm : quia ligna,ri-mis folent fatifcerc,indéque per rimas,quæ ibi reponunturnbsp;perfluere, quod quidem fi in facrato fanguine Chrifti con-tingeret, effet piaculum magnum atque ofFenfio, quare lignum hinc arcetor,

Verùm enim, quatenus ediôkim illud Zepherini, vitrum huic vfui lâcrofanélo addixit,ea quidem ex parte non eflcgt;nbsp;vllo m odo recipiedum,at ita faciundum, vti deinceps, necnbsp;quidem ex métallo vili quod dicitur cuprum, at ex auronbsp;ar gento,

LIB E R P R I M V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj

argêtOj ftanOjCoficerëtur, hûc ad facratû vfum ûcrata ciboria amp; calices facrolanéti.Quod hçc tria purifsimç fmtvenç materiçque pretiofioris atq^ in metallorû fodinarümq; généré primas tencant, at cuprum vile fit, turn çrugmi,'tc-troque odori in primis obnoxium, quapropter hue nullo,nbsp;paélo admittendû:itaque,hac de re faélum elb taie decretu.nbsp;Sanguis Chrifii, in calice aureo, argenteo, llanneove, vtnbsp;quæque tulerint cuiufque tempîi opes confecrator, repo-iiitorjConficitor .-cuprum,viléque aliud metallum,huc nonnbsp;inducitor, vitrum,lignum,hinc repelluntor, abarcentor nonbsp;admituntor, ' Fuit item hic Pontifex forenfium iudicio-5.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• HX.de cofee.

tum apprime gnarus, legumque value leiens: itaque, co in dHt.i. genere, ifthæc fanxit.nbsp;Super Epifcoporum accufationc,nbsp;eorumque nomine ,in reorum tabulis ,fubfcnpto hæc ob-feruantor,

Cùm alicuius crimlnisPontifexquifquamappellatur, eo de crimine Patriarch» primatéfque cognofeunto, quærû-tOjCaufam agitante,

Eo tarnen de crirriincjudcm Patriarch», primates,non dif-finiunto,ncu fententiam danto,

Nifi priùs Apoftolica,hancad rem,audloritatefufTulti, reum confitentem habuerint, manifeftümque fecerint,velnbsp;conuidtu delatæ noxiæ,i'dque ex approbato duorum,amp; fe-ptuagîta hominû tcftiraonio, quia, cùm de magna re aga- jnbsp;tur,vtpote, de falutc, aut Epifeopidignitate, magno quo- to.j.artknlonbsp;que amp; accurato iudicio, ea tota elf decidenda, Itaque, ab-fentes, non damnantor,neu atroci vadimonio vllo circun-fcribuntor,ncu obftringuntor,

P orrô, aceufatores omni fufpitione carento, omm’fque af-ftéhis mali,cxpertes,ccnfentor.

Ppifeopus faétus reusjduodecim fibi,fi ita lubef/causaque poftulat,iudices eligitOjaliofque reiieito.

Hi nimirum caufam omnem accurate difcutiunto, queru- v.“qus2 ^^’^gttantOj'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftione.i’H.

comment. P o N tip.

Itaquciudicum confeflus nullus,nifieumfibi expetierit, tnbueritque,atque delegerit Epifcopus reusjhanc Epifco-pi Caufam diffinitOjnifi item delatus/adufque reus Epifconbsp;pus regular! more/legitimdque præfcnpto, in indicium fitnbsp;vocatus,atque præfens folenni ooftriâus vadimonioj SiC iianbsp;fuorum primùm Epifcoporum conuentu, auditus, ibique,nbsp;omnis caufa legitime, fit agitata, non iudicator, non dirisnbsp;conficitor.

Non fumma fententiaexcommunicationisjcenfetor.

Finis dein cauamp;jextremumque indicium, ad Apollolicum tribunal reiicitor, ibi terminator, ibi, fupremo calculo de-ciditor, cùm amp; alioquin,ad earn fummara fcdem,ab omnibus, quidem, tanquam ad co mmunem parentem, fit con-Ro- fugiendum,^

Illic,prouocationis ius decidendum,

Hçc quidem ipfa omnia edixit, rogauit, fciuit/iftc PotifeX. Quorum nonnullam partem,non tarnen tam diffinitè,fan-xerant aliquo ante tempore Anicius, Eleuthcriufque,’ma-ximi Ponofices,

PollZepherinumproximo Eatim loco,adfummumfa-cerdotium Califtus adfeitus eft, patria Rauennas, vir quidem pius,amp; amore erga dominum fingulari,ficuti fatis de-clarauit in ipfo vitæ exitu, qui ei contigit, per martyrium, «îlXffnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperio Caracallæ parricidæ, ob veritatem Euangefi-

tré fuû Ge=cam,quumfummum egiiretfacerdotem,annosfeptem,mé-

Sufcipito,retineto,

HâC anniuerlària abftincntia,noxias expia to, animos accu-

LIBER PRIMVS

ratOj mentem ad contcmplandum Deum acuito/cxcrccto, cxpergefacito.amp; ad pœnitentiam perducitor,

Hanc quatuor temporum ieiunij obferuationcm,fingulis annisj per ftatos dies religiofifsimè quifque compleditor,nbsp;pio animo, piaque mente, defumito, neu de’fugito, neunbsp;detreftato,

HicCaliflus Pontifex, cùmdefediflettandemfenfimque diferbuifl'et tyrannica,in Chriftianos,fiamma,nec tanta fla’nbsp;nem pertinet, non abs re erit, fide prima quoque tem'nbsp;ploruro religionis noftræ ædificatione , primäque ipfo-rum dication e,amp;cófecratione: quçpofiquamafFulxit luXnbsp;Euangclit^^. gt; Chrifto feruatori noflro fit faéta, aliquan^’nbsp;tulùm quærcre, diflercréque : qua tarnen in quæftionc,nbsp;baud facile, expeditumque fucrit,locum primum , vbinbsp;fitædes facrata Chrifto ,defignare, atque diffinire; namnbsp;ineare, ob varias caufas, variâfque temporum calamita-tes,in quas Chriftianifmus incidit, nulla habetur fcriptio,nbsp;quç quçlbonem explicet,faâumque perhibeat,tanta enimnbsp;fuit,primis illis temporibus, tyrannorum, in Chriftianamnbsp;fidem crudelitas, tantaque exagitatio, turn amp; tantum ho-minum,omnis generis contra lucem veritatis,odium, cumnbsp;non foliim tyranni fua tela, in Chriftianos exercerent, eosnbsp;occidendojtorquendo, diuexando, eos omni honore,om-nique dignitate, ex earum genere,quæ hominum funt,ab-arccdo,cis deniq;,fcriptióe omni,omniq; prçdicatioe iter-diccdo,Verùm amp; Philofophi,Hiftorici, getiuq; fcriptorcs,nbsp;in eos,virus fuu exerceret,vel eoru fafta memorabilia inui

COMMENT. P O N T I R

diofè obdcendo, vel maligne, obliquóque probro pcr-üringêdo, vtfanè difficile lit, omnia illorum temporum aâa^quæ ad Chriftianos attineant, perfpeda plané habere,nbsp;quin, amp; quç pauca habentur, memoranturque,ea quidemnbsp;funt, in tanta malignitate illius feculi,miraculo cuidam accepta referenda,

Etenim,vti liquet ex hidoriarum fide,

’ Tyberio, fub quo Chriïlus crucem fiibiit pro nofirafa-lute,, amp; Euangelica veritate , adNeronem vfque, nonita magnum incidit interuallum temporis, quo temporis in-teruallo, Chrilbana religio, Europam vix dum attigerat:nbsp;Namfub Neronis imperium,Petrus amp; Paulus Romamnbsp;venerunt, verbum dominiannunciaturi, ab eóque Nero-ne, funt capite obtruncati, vndc cœpit prima in Chrillia-nosinfeélatiOjCÙmvixdum Chrillianifmus fundamentanbsp;ponere inciperet, eaque valde atroxfuit,talifque, vt de di-canda Chriîlo çde, haud licuerit verba facere. In Afia verb iammulto ante tempore, videlicet fiatim poftAfeen-fionem domini, ludçi Chriftianos cœperant omni malo-rum genere ex^itarc, noftramque religionem, omnibusnbsp;calumniis inceftere,atque eam turn feripto, turn fado infe-dari, vti patet inAdis Apoftolorû; Subfcquutafunt de-hinc Domitieffi tempora,quibus in têporibus, quo magnnbsp;adolefcere incipiebat Ecclefia, radicéfque agere,eb impen-fius, in ea debachabatur gétiû ipietas: itaq^ tota ilia Domi-tiani têpora, nobis fuere aduerfifsima, ncque item agi po-terat, de teplo vUo nobis çdificando : fuccefsit demum acnbsp;poftremo loco Diocletianaperfequutio,eaque fuit omniunbsp;miquifsima,aclicet per interieda àDomitiano ad hunenbsp;vfque Diocletianu têpora, optimi quida intercelferint Im-peratores,quales fuere Nerua,Traianus,amp; Antonini, horûnbsp;tarnen partirn religionê,malis aftècere,partim, no ita faue-rut, vt çdificadi æde^, Chriftôq; addicêdi, poteftatê facerêt,nbsp;quaq dicatur,Marcu Aurelifi Antoninû,nônulla eos humanbsp;nitate, atqs beneuolctia coprehêdifle vti narrant Eufebius,

liber primvs.

IuftinuSjamp; aliJ nonnulli,referentcs epiïlolanijquam in id ar gu’nedjidem imperatorfcripfit fenatai popaLoque Ronaanbsp;nojat fauor lUe non tantus fuit,vt tempiorû adhuc conllm-ftionem comprehenderet tametfî aliquot ante temporibusnbsp;aliquas priuatas çdes quo conueniebant, Religionis, precünbsp;que gratiadam haberent vti,patet ex Plinio iuniore, atqucnbsp;aliis,qui de eorum antclucana oratione, atque exhibitionenbsp;facrificij,quam Chrifto faciebant,deque eorumdn fodalita-licifsimo gentium feculo,amp; maxime fub imperium Dominbsp;^ianijuihil quicquam ædis publicæ Chriûo confecratXj pronbsp;fundendis ad deum ChriRiano more, precibus, habere fasnbsp;^uit quiUjVti fcribit Platina,horum nónuUijquofdam fub-terraneos locos inftar facellorumxonftruótos,aut cellas a-bquas,pofitasdocisin deuiis,atqueoccultis, ab omniquenbsp;populi remotis frequentia vix dum erigebant,quibus in fenbsp;t^retis cellisjfacris fuis operarentur^cumque hæcita fefe ha-prinïm ab initio, vel Chrifto fecifte, dicafteque: vel quænbsp;idolisAdetnonibus fuerantjà gentibus conftruftadn vfumnbsp;teligiofumjremque diuinam noftratem conuertifle, atquenbsp;Prius expiatajdepurgataque, amp; benediâione, confecratio-Leque luftrata,ad opus dei reuocafle,cuiufmodi fuerc, Ma-thæusin AEthiopia^Bartholomeus in ludça citeriorejdC Annbsp;dræas in Scithia, qui omnes, fua quifq; in prçdiâa prouin-^iajCum populäres veritatem ChrilE docuiflent, lucernq^ a-Peruiflent euangelicam,fana varia domino erexere,fiC amp; lanbsp;cobus,vti audcr eft Eufebius Hyerofolimis, aliquam cellanbsp;^hrifto addixitjficjloga dehinc fubfequente die, Pius,Ro-^anus potifexjbalneas Nouatijjpofitaspatricioin vicoadnbsp;rem religionis noftrç conuertit,atque fub nomine diuæ pu

COMM E N T. P O N T I F.

circitcr quinquagefiraura, fupra centefimum, cum tarnen antea, Higinius, romanus pótifex,audor fuiflet vti templa,nbsp;çdefque,adhibita folenni cerçmoniarura præfcriptionc,nbsp;ChriÛo dicarentur,atque facrarentur,Id quod plané mon-ftratjiam ante potificatum Pijjtempla extitiflejCaquc, Chri-fto cofecrata fuifTejNam Higinius ante Pium fuiqattamé 'f~nbsp;binam locorum J faéla primùmfueritjCa fanorum dedica-tio^rebufque Chriûianis addiébo, parùm confiât, parumq;nbsp;planum eil inter auólores,id modo narratur non ita longonbsp;poft tempore Califtum,de quo loquimur, in Tranfty beri-naregione,a:dem diuç virgin! matri vouifle ftruxiflequc,nbsp;verum,ea,cçterorumque fi qua pauca fuere,côftrult;ftio nonnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit diutina,Nam Diocletianus qui poftea venit ad iraperi-

re,ftatim edidlupropofuit atque promulgauit, cuius edifti, quinque feruntur capita,quorum hoc primum, vti omnianbsp;1 rufcb.lib. Chnftianorum templa ' exciderentur,complanarentur, fo-viii.cap.ii. lo çquarentur,Et hæc,de templorum edihcatione dicatio-neque iam fatis atque ad fepulchra morientium, vt de eorunbsp;origine aliq uid obiter dicatur,redeundû, quæ inter aôla hu-« ’° 'Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Califtj recenfentur quia is locum,quot;quot;app ia in via,religio

fum fecit,addixitque fepulchris vnde faólum, vt illi fepul-chrorum attribuatur inftitutio,quæ tarnen ad fuperiora lo-

qui Abrahamus à filüs Ep hron, fpeluncam quandam du-plicê,emit patéti in agro fita, qua in fpelunca,Sarrâ vxorem fuam defuâa repofuit,taliquefepultura donauit,ibiqiipre i“nbsp;dem mox conditus eft,vnde emanauit primum coemiterioquot;nbsp;rum inftitutum primaque fepulchrorum pia obferuatio,nbsp;Super interdiélione quoque facrorum excommunicatio-neque amp; danda dirarum fententia,ipfe Califtus, multa fan-o Ca.tniuftflx;it,multaque fciuit,quæ à Gratiano latiùs referuntur, quot;nbsp;''^debentn nuncadVrbanum vnde digrefsifumus,conuerten-queft. oratio,Hic tulit aliquot leges ad conferuationem boynbsp;norum ecclefiæ refpicientes,prouidens imprimis,ac prolpinbsp;cicns,Vt ilia bona,farta,teélaque eftènt ab omni iniuria, no-

LI B E R P HI MV S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aS

luit itCjCâ mancupi eflcjaut quoquomodo promcrcaJia tra-diuè nexui,aut vçncu, vcl cuiqua macipationi addici quini-mo illorû vêditionemjdjdlraôtioné^omnéque alienationem ipfis ctia admintfl:riSjamp; eorudê bonorum poffelToribusjin-terdixitj p volens tatùm^cenfcnfq; çquu efTejVti qui à facris ws^ii/queftnbsp;cflent facroru redditibus alerêtur,qui quidé redditus, in punbsp;blica clericorû vtilitatê vfumq^ cederétjac in comunc corernbsp;rêturj^volésitemneàquoquâhominejper iniuria ecclefiæ fîæ queft.nbsp;pofîefsionesjaucuparentur, quod fi fieret fanxit vt præterqnbsp;quodj is occupator facrilegijjamp; poftuladus fit danandusnbsp;pœnis etia veniat fubdêdus Icgaîibus, pro atrocis criminisnbsp;pêfitatione ' hifque demû paucis legibus fancitisjpræclarusnbsp;ille vir juaturæ faüsfecit,Hic Vrbanusjquidé Romanus po- queft”vh\*’nbsp;tifeXjaufpicia Reipublicæ facrç fu fcepit, fub tépora Anto-ninijamp; inaioru fuoru veftigiis infifiensjiuorte fubiit,pro e-uangelii præconiOjfub têpora Alexandriefique infcriptusnbsp;ßiartyrum catalogo fancto, cum rem Chriïiianam tradaf-fetjannos fcptem^menfes duos,fedifiètque totidem tempo-î'ajfacra in cathedra fui fùmmi facerdotij, ad annum, qui à .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Chriflo numerabaturjduccntcfsimum,vigefimum fcptimû vrbin'o? *** tumque fepultus in via Tyburtina,in Maufolæo pretextati,nbsp;obdormiuit fomnum magnum in domino ,Occifus quidcmnbsp;CO tempore quo,vt efi diâum penes alcxandru erat romaninbsp;impertij gubernacula,vtiautorefi Raphael Volaterranus,nbsp;ïametfi alioqui,legatur Alexander jille filius Mammçç mi-tis admodû fuifle,æquique amp;boni cum imprimis obferuasnbsp;turn erga Chrifiianos,benè animatus,quin amp; eum fcribuntnbsp;ï'gnatiusjamp;alij plærique,fuo inlarario,fuaque in arcana celnbsp;lajChrifto deo,lâcrificafle,votaque pie fecifle. Ad rem re-deo,huiufce fûmi potificis fût,quæ habetur,lcges,in canonunbsp;fupra allatoru capita defcriptæ,quç leges rs ecclefiafiica,hocnbsp;^{ljpdjoru,obuêtionûq;,amp; redituû,beneficioru rationê,cau-

amp; modû hifce vtêdi,fruédi,accipiédi,difpêfadi,refpi-^jut,nâ is eft primus pótifex,q ecclefiä,hoc eft piûchriftiano p^coetu,voluit fâxitq^ rê habere tu amp; prçdia in cómune pofnbsp;fidere.quibus,amp;fefe in córnune alcrêtjfuftêtarétq; fua inopia

COMMENT. P O N T I R

amp; in paupcres item,rerumque egenos erogarenqnc Rcfpu-blica Chriflianaj ob mendicitatcm, fordidafque anguftias, vilefceretjtum amp; a]iis,Illa vidum mifere quæritandojne effet oneri neu moleftiç,ergo hac de re,hoc pado,fciuit legc-querogauit,

Ecclefia,à cultoribus fidei,fundos

oblatos recipito,

Prædia à probis hominibus,fibi donata, ne abnuito,neu reiicito,neu dctredato,nbsp;Honellamhominumliberalitatem nerepudiato neu con-temnito,

Porrojbona ilia in publicum,communemque vfum fepo' nito,fidelibus diftribuito,æquè difpenfato.

Vedigalpriuatim nullus habeto.

Quod commune ejLl,nemo quifquàm peculiarc fibi adfcri-bito,

neu addicito,

neu vindicato,

Quod enim multorum eft,malèa paucis occupatur, Itaque frudus,nemmi homini,priuatiminbsp;fubduntor,neu tribuuntor,

Horrea ecclefiæ,cellæqu e vinariæ, p enariæ, carnariæ, vni-cuique,pro rata parte, patente.

Nullijclauduntor,

nulli, obferantor,

Omniumque,in Chrifto viuentium,æqua fors parque conditio e{lo,indiuifione quidein bonorum, fruduumamp;e-molumentorum,

Ifta quidem rogauit,amp;protulit plus ifte pontifex, remque familiärem ecclefiç co modo,difpenfatamjeoque modo ornbsp;natam voluit.Itaque prima horu pars,à Chrifto ip fo, Chri-ftique euageliOjtum amp;ab apoftolorum primorumque ec-cleliæprocerumadionibus,dudum habet,quippe quia le-gimus in euangelio,Iefum Chriftum, dominum noftrum^

Lï BE R PR I MV S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,

quamdiu in terris egitjoculos ctia habuifle,quibus,fe fuof-queapollolosjamp;difcipulos fuftentaret^neclbpem quoti-die mêdicorûmore oftiati quæfiuiqhoc enim multû abfuif fetjà dignitate tanti nutninis^Quod fi illi, paupertas tribui-tur,ea paupertasjfic eft accipienda,vt fit contemptio rerum.nbsp;ffiagnarum regnorumque amp;. imperiorum terrenorum,quxnbsp;omnia^cum fua effent, fortiter contempfit, aicns , regnumnbsp;fuum non effe ex hoc mûdo, At inopia,iliaque egeflas quænbsp;onerofa eft,amp; vnicuique adfert tum fafl:idium,tum cotem-ptum,femper ab illo abfuit, Nam ex parata,in vnumque conbsp;gefta opulêtorû jpborû hominû erogatione,erat qdê pronbsp;•vidu diurno fatis abûdantis atque locupletis peniproindenbsp;eueniebat vt neque forderet vicatim mendicando, necg vl-11 cuiq vllum,ea de re,exhibcret negotium:Quqd igitur,hic Religiofifnbsp;fecit fie fuos, id eft fideles omnes, facere voluit,Mixit enim fimè tameanbsp;pafsimjexemplum rebus in omnibus, dedi vobis, vt quodnbsp;ego feci,ita amp; vos faciatis,Quod exemplum imitati dein a- fifsimi erdi-pofloli,primique patres,amp; proccres,nafcentis ecclefiç, nû- mendi-quam Vldlum mendicando,oppidatimque quærendo,fibi findï^imiinbsp;parauere,at partim ex labore quotidiano,amp; quandoque ex tominibu»nbsp;manuaria opera, partimex egregia magnorum hommum XTa’Fnftrnbsp;collatione,quiafFatim,bonafua,hancinrem impendebant «uti,iu«» ’nbsp;vixerunt,neque homini vlli fuere vnquam vlli oneri, hincnbsp;Paulus,nuUum vnquam hominé oneri fuo aggrauaffe, fed fflTnT,da o°mnbsp;viâ;um,amp; veftitum manibus fuis,fibi attuUifie ait, quomo-do autem,id fiebat,hîc efl narrandû ex facra omne deprom- q“ jre mZnbsp;ptum hifloria,Ergo ratio fie habebat,omnes tum hominesnbsp;quibus al^quid eratnummorum,fûdorumque aut prædio-ruiïifimu lacillisaffulxiffcteuangelicum lumen, quicquidnbsp;habebanqin.commune conferebant,iuque,fic loquitur Lunbsp;cas fuis in adis,amp; poffefsiones , quas habebant vende-debaiit , amp; pretium,ccrtatim earum adferebant,amp;po-nebant ante pedes apoftolorum,vnde efhcicbatur, vt nemonbsp;quifquam homo , qui veritatem Chrifli amplexus effet,nbsp;quotidiano pane indigcret, quinetiam tanta erat opum

COMMENT. P O N T I F.

collatarum afflucntia, vti ex his, alcrentur paupercs, fû ' ftentarenturque,qui dctinebantur in carcere Etenim paiquot;nbsp;fim legitur in a(Stis,amp; miferunt fratrcs flipem, nummofqucnbsp;Hyerofolymanijaut alio quouis gentiunijVt fidelium, quinbsp;illic agebantjfuftentaretur inopia , fouerenturque pau-peres ,amp;reficerentur captiui;atquc fubleuaretur annonxnbsp;caritas, in idque negotij, erant dclegati, ccrti quidam ho’nbsp;mines, qui eundo , redeundo, curlitando , huic mini •nbsp;fierio,fuamnauabant operam , cuius reireferta funt fa'nbsp;crata volumina.

A Chrifti igitur , fuorumquc aftione , amp; exemple » pendet prima pars legis , quam nofter hic Vrba -nus pontifex tulit, hoc inter um genere, fed amp; ilia nonnbsp;abeft ab antiqua ratione diuinæ hiiforiæ, nana amp; Mofesnbsp;prjedia, amp; fundos, afsignauit, Ifraelitico popula, voluit*nbsp;quCjVt ea prædia is populus , pro hærediEate haberet,nbsp;frudufque terræ coleret amp; pofsideret.

Ifracliticus autem, populus^dei, amp; Chrilb populus eft, huic enim Chriftiani fuccclTere, q.uinamp; Mofes ipfe^k'nbsp;ge cauit, vti pcculiariter , omnium frugum fruduunt'nbsp;quejamp;pccoris,decimæ,atque primitiæjleuitis amp; faccr-dotibus addicerentur , Ec Abraham Decumam folue-rat melchifedech facerdoti.Et fane nulla vnquam fuit,nbsp;ne quidem externa religio , qua , non fit præceptutnnbsp;pro facerdotibus, amp; religionis miniftris, omni de re fru-raentaria , decumandum eftej Vnde leguntur decimæ a-pud gentes, folutç Herculi, id eft facerdotibus, Hercultnbsp;dicatis,nempe flaminibusjamp; aliis,qua de re

Vide gentium fcriptores., qui hoc argumentum varie fu-fcque, difleruere.

El: fi gentiles illi in re vana vti mos eft gentium id faciebant quanto nos dccet melius id,inre vera fideli,ôcnbsp;diuina faccre

Porro altera pars legis Vrbani, qua, fcilcitur, de re nulla,pcculiariter amp; priuatim fratrib us habenda, amp; in com-

liber prim vs

mune omni bono confcrendo , p endet ctiam ab hifto-riæ facræ narratione , aftionibufque primorum tempo-rum J quibus nulli fas eratjCx bonis ecclefiæ, hoc eft, helium cœtuierogatis,peculiariter fibi quicquam addiccrc, remque familiärem, augere, fed omnia necefle erat, in pu-blicam rationein, caufamque refcriberentur, ficutipatetnbsp;in adis apoftolorum, defcriptis à Luca, turn amp;c in aliis fcri-ptionibus,quas emifere Theodoritus,Iufl:inus, Tertu-iianus,Orofius,Eufebius, atque ali), qui modum viuendinbsp;primitiuæ ccclefiæ fandifsimaque ilia tempora memo-riæ manda.uerc. luque tam nephas erat tum alicui, fibinbsp;H^icquampeculiariter adiicere, fuæque priuatim farailiænbsp;referuare,vt qui tale quicquam feciflet, furtum, magnum,nbsp;atque manifeüum commififle exillimaretur , piandumnbsp;quidem magna mulda , magnaque poena vel luendum,nbsp;Vel ad exemplum , capite fanciendum , cuiufmodinbsp;fupremi capitis nempe mortis pœnam, Luit Ananias, v-Xorque cius , damnatus vterque diuinitùs , à Petro,nbsp;quod quæ vendidilTcnt dc fuo, conferenda in commune bonum » poit lulccptam Chrifti lucem , aliquid eo -rum,fibi ipfis pnuatim fcpofmfTent^denique nihil eratnbsp;tune habendum pnuatum, omneque publico iure cen-febatur,namamp; Chriftusfic vixerat,nihilque fibi aut fuisnbsp;vita çternam refpódit,vadeamp; omnia tua vêde,amp; da pauperinbsp;bus,amp;fequerc me ipfum,quodnon pr çftitit ill e adolefcens,nbsp;Atapofloli,difcipuliqueac reliqui patres, in ilia primi-fiua ecclefia, hoc fuerant fequuti inftitutum , Qupd adnbsp;inftitutum, Vrbanus hanc fuam legem retulit, fed tarnennbsp;pofteahiemos paulatim exolcuit, nam ficuti primis il-hs temporibus, in tanta Chriftianorum paucitate, rationbsp;hæc, nihil proprium quicquam habendi, verùm in commune omnia conferendi optima erat,piaq;, amp; valde fanda,nbsp;itapofi:ea,propagato iam latèChridiano imperio,hoc fane

COMMENT. PONTI F.

O pt! mo vfu optimaque rations obferuari non potuif-fet^quare reâêquidem, quod ad hoc legis caput pertinet mutata fuit, cum tempore rerum obferuatio , nam di-uerfatempora,diuerfos etiam mores , quantum attinet,nbsp;ad politicam rafionem , defiderant . Itaque quo nuncnbsp;ca in re,iure vtimur, vt fuum quifque familiare habeatil-lud valde politicum ell. Ea igitur,qua, fupra narratum eft,nbsp;ratione,cœpit ecclefia,quum iam radices late egiftet paula-tim,ditari, agrofque amp; prædia pofsidere,in reque nummaria potcns efte,ac tandem vectigal quoque annuum, annua-que canonis penfitationem, turn fibi addicere, turn patrimonium latum conftituere , ærariumque habere,At verbnbsp;licuti Platina fcribit,quæ omnium prima, earn in rem, magnum quid amp; egregium contulit, ea Lucina virgo fuit,puelnbsp;la quidem fanda, amp; egregia pietate animi, raraque qua-dam probitate prædita,itaque ifthæc, dum animam ageret,nbsp;Marcello pontifies rem facram moderante,fuo teftamentonbsp;ecclcfiam herædem fecit, phmaque omnium , præclaruinnbsp;Vÿl Jib? exemplum,in religione edidit, ‘ quod poften piè imitaren-vi.cap. tur, quemadmodum fubfequentibus poftea temporibus,nbsp;fane quidem eft fadlum,tantumque,ex hæreditate,donatio-neque opulentorum hominum accefsit, acreuitque ecclc-fiæ, tum emolumenti, tum audoritatis, tum bonorum, amp;nbsp;fortunarum, vt ea certe quidem nunc , cum quouis im-perio,pofsit, quod attinet ad opulentiam,iure, ac me-rito , æquique ac boni contemplatione contendere :nbsp;cum ergo Vrbanus,pofthæc,quæ recenfuimus preclaranbsp;inftituta,(amp; quod caput eft) tam fœlicem vitæ exitum,nbsp;àdcœlos abiiflet:fummiPontificatus aufpicia,atque re-V Eufebius^^gionisChriftianæ gubernacula,Pontiano fucceflori re-lib.viii.amp; ' liquit, qui quidem Pontianus, quum earn prouinciamnbsp;cap.xi. fufeepiflet egregiè quidem certè , atque præclarc fuo eft

¦ officio funétus : fuum autem ïàcrum magiftratum gefsit, quo tempore , romanarum rerum poticbatur Alexander imperator , filius Mammeç , ac tandem quum fa 7

L I B E R P R I M V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;i

cram Rcmpublicam , facramque rcligionem quinqucn^ nium totum pertraâafletjin Sardiniam abiit exulatum^qua

Hic quidem nonnulla confcripfit, fanxit,edixitjad iudicia-Ic tribunal fpeâantia, in quibus, id eft vnum prçcipuum, quo, in quæftione, accufationéque in facerdotes exerccn-da, maxime refpici voluit^atque attend!, quinam eflent ac-cufatores, quifubfcriptores, aut delatores ,num fufpe-âi , num à fide alieni,num improbatæ vitæ, num imbecil-læ ad defcendendum,in hune aceufationis campum, ætatis,nbsp;Quos omnes,ab haciudicialiaélione.

cxclufit,fubmouîtque,hoc fanciens modo.

Nemo fidci,noxiæue,aut malæ feétæ,aut externç religionis ftifpeftus ,ad aceufandum .facerdotem,ad arceflendum, vl-lo in criminal! iudicio,facratam p erfonam, accedito,nbsp;neurecipitor/

Inimico ,in nanc quæitionis,accufàtionifque, fàccrdotaiis concil. agitationem,vianon pateto.

Vadimonio vllo lacerdotem hoftis ne obftringito, Itaque,omms teftificatio,omnifque teftimonij diftio, quænbsp;in quçftione,aâioncque omni,aduerfùra facerdotes inten-tata,agitatur omni probitate,nbsp;élus mali,omnifquemalæ fufpitionis expers efto.

Si quid fit contra,quod in ea rcjfitjrefcinditorjconuellitor, nullum efto,

Hæc pauca fciuit hic Potianus Pontifex, quo fublato, fuc-cefsit Antherus, natione Græcus, fub tempora Maximini Impcratoris, ab eodem impurifsimo Imperatore Maximi-no martyrij coronam fufcipiens.Itaque cùm Romana Ec-clefiam rexiftet, annos tres, mêfem vnum, occubuit fimul-que vitam ac Potificatum, quem geflerat fummacum pru-dentia,pofteris fuis reliquit.

COMMENT. P O N T I F.

Ab hoc,quafdam leges acccpimus,atque in hodicrnum vf-que diem retinuimus, qualis eft iïlhæc, quam de tralatione Pontificum, fedi'fque vniusjin alias mutatione, fi id res po-fcat, vfufquejamp; Ecclefiæ necefsitas, pertulitj ac confcripfit:nbsp;banc in fententiam.

Vnus quiuis homo, Pontificali, quapiam in prouincia, di-gnitate ornatus, ad alias Potificias fedes, Poncificiaque an-tifiitia,re ita expofcente,migrare potefto.

Hanc migrationem, vfus^ amp; necefsitas fanorum, publica-que prouincialium, plebis fcilicet, amp; populi, turn amp; cleri facritum amp; templorum vtilitas, tribuunto, permittun-to,efficiunto.

Hæcquc Temper duo,in omni illo migrationum, aut trala-tionum genere,videlicet rerum facrarum ’ Renimque populi commoditas,vel necefsitudo,nbsp;intercedunto,huic negotio caufam danto,nbsp;Hoc Præfulatuum mutationis negotium conficiunto.nbsp;Hæc duo, fi adfint,Epifcopo cuiuis, fuo ab Epifcopaquot;tu,adnbsp;alias facratas ædesjtranfire fas c/to,nbsp;lus licitumque cenfetor.

In omni hoc item migrationum negotio, quod cfficiunt vtilitas, vel necefsitudo. Romani Pontificis fuper hæc fuf-fragatio,accerfitor,

Romani Pontificis aflenfus interuenito,interponitor.

Sanxit amp; is bonus Potifex, præfcripfitque,aua:oritatc alÜ Reipublicæ Chriftianætum vtilem,tum adaugendam pie-tatem ncceflàriam,fanxit cnim, vti martyru res, publicis ànbsp;notariis,hbrarnfque, buic làndifsimo negotio adleóbs,dc-fcriberentur,pubUcarenturque, quo nihil excogitaripo-tuit meliùs, atque vtiliùs,vti fcilicet, per id, haberent mor-t in îueur-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ante oculos proponcrêt,quorum gloriofa ex^

thi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;celûqi faéla imitarêtur,Etenim fi Salul'lius lcribit,tQu,intu

maximum, Publium Scipionem, præterea ciuitatis Romans præclaros viros, ita dicere,cùm maiorû imagines intuc-r cntur, vehcmcntifsimè animum fibi ad virtutem acccndi.

LIBERPRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J,

fcilicct non cæram iilam,neque figuram, tatam vim in fcfe habere, fed memoria rcru geJlaru,eam flammä,cgrcgiis vi-ris, in peftore crcfcere, nequc prius fedari, quàm virtusnbsp;Corum, flammam,atque gloriam adæquauerit; quato ergonbsp;magis, ex memoria leâionéque,vitæ, amp; gloriofi interimsnbsp;martyrum, par eft, homines bonos, fortéfquc ad Chriftia-nam fortitudinem, fubeundaque, pro Chrifto, pro reli-gionecuiufq; modi pericula, amp;fubeudos omnes laborcs,nbsp;mflammari, atque co magis,quod antiqui illi Romani,pronbsp;re caduca, mortaliquc elaborabat, Chnftiani porro homines,martyres imitando ,pro immortali, æternoque bono,nbsp;vitam efFundunt.

ïgitur, egregiè benéquc fecit hic Pontifex, qui bac de re iegem præfcripfit hune in modum.

^artyrum gefta, pofthac memoriæ mandantor, Lâteris in-fculpuntor, confcribuntor,eduntor,in aôia referuntor, QuIjP Chriftojfortiter morte fubiere,eorufalt;fta,môrfquc,nbsp;non obliterantor,neu obliuioni traduntor.

At per fcripturam,oculis hqminum proponuntor, huic porrô fcriptioni dele«^ probi viri, fedulique, amp; diligentes notarij,executorcs,librarij,operam danto,^

Obeunte Anthero, ad magnum Potificatum diuimtùs ferè antropo. accitur Fabianus,quum eflet Chrilbanus orbis, in anno fa-lutis,ducentefimo tricefimonono,*nbsp;HicRempubbcamgefsit,annostredeeim,menfes vnumamp;xxixnbsp;decem,vndecimque dies,amp; tadern ad martyrium venit, ne-catus fub imperio Deciano, atque in Califti cœmiterio, fe-pulturam eft adfcquutus,^Quqd autem dixi, eum diuinitùs b Volawr.nbsp;jppemodù, ad hoc fummû facerdotiû venifle, res quidë itanbsp;habet,ficuti,tradût,Eufebius,amp;reliqui feriptores potifieio-rum. Mortuo Anthero, cùm de creando nouo Pontifice,nbsp;fuccelToréque in primatu rerù facraru adlegëdo, ageretur,nbsp;eaque de caufa,inlocûcomitiorû,coueniflèt populus, vtinbsp;tum ficbat,mitterëtùrque fuftragia, ac pûélorum vocûqucnbsp;ratio,ac numerus ad calculû fupputaretur,ncc conuenirent

Comment, p o n t i r.

©mncs, in candem caufam, in idemque nomen candidati, huic præficiêdi fummo muncri,quin,vti affoler, vnufquif-que, quern vellet, fibi pofceret, ifque huic fuffragaretur,nbsp;aims in ahum confentiret, cffetq; plane incertus comitio-rum finis, SX- exitus : ac res videretur ob dubias, inçqualéf-quc,tum fuffragationes,tum acclamationes populi,in con-certationem aliquam,aut diuifionem,quo ad earn rem atti-net,fere eruptura, accidit forte fortuna, vti Fabianus, turn,nbsp;cum quibufdamfamiliaribus,ab agro rediens, in hunc locum incideret,cumque in comitiatum, coetumque populi,nbsp;defcediffet, vifurus,quern tandem exit um, res effet habitu-ra, quemue Pontificem fummum in tanta difcrepantia, amp;nbsp;incertitudine populi, nadtura Dei ecclefia, caquc de caufa,nbsp;fefc in confertifsimam turbam conieciffet, Narratur, pronbsp;ccrtoque affirmatur, eueniffe tunc magnum, dminumquenbsp;augurmm, quod aufpicia facefque facræ religiois, aufpicenbsp;quidem fanftifsimo, amp; optimo Deo, huic optimo Fabia-no,non modo portenderet, verùm, amp; re ipfa, diuinitiis at-tribueret,Nam ferunt tunc,columbam,cœlitùs,vti crederenbsp;par eft ,demifsam fuperdenfam turbam circunuolitaffcjnbsp;amp; tandé ad caput Fabiani, dilapfam, in eo aftitiffe, coquie-uifseque capite, quod fauftum, fœlixq; augurium, vel po-tius certum ac diuinum iudicium,ora illico omnium,in Fa-bianum conuertit, fimulque totus populus, vna, æquaquenbsp;voce, hunc effe conclamauit, quern manifefto fummiDeinbsp;iudicio, fummæ religion!, fummæque facrorum iurifdi-lt;ftioni,prçeffe,vellent omnes,atque communi fuffragatio-Jae, refragante nemine, in fuprema Petri fede, fibipeterentnbsp;collocari,Id quod confeftim turn fadtum eft, amp; quod fau-ftum,fQeiixque,amp;profperum,toti Chriftianæ ReipublicXjnbsp;totique religion! foret, ad fummum immiffus eft is Fabianus Pontificatum, Nemoque fuit,eo in populo,qui ex talinbsp;Pontificatu, qui huic homini, fic diuinitùs obueniflet,bo-c ^ufeb. hb.nbsp;nbsp;nbsp;multa, magnaque, amp; toti facrato imperio, falubria non

vi.ca.xxj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibique, aulpicato non fpoponderit,' Nec fua,vl-

lum.

liber P R 1 M V s.

lum'jfpcs fefellit,nec vanum item fuit,diuinu illud fignum, quin pofteajCx aétionibus apparuitjCerto Dei iudicio,hæcnbsp;omnia accidifle. Nam in primis,hic PótifeXjEcclefia reli-giofifsimè rexitjfuümquc munus valde fyncerè adminiftranbsp;uit J præterea Rempublicam pluribus legibus, ad diuinasnbsp;ceremoniasjfacrorumque religionem amp; ptum pertinent^nbsp;tgt;usj coluit, inftituit amp; exornauit, populumque, ad bonosnbsp;nioresjSc quidê in Politicis, atque in Oeconomicis.piè in-formauitjpoftremôjVti paulo fuprà eft vifum^pro fua,hocnbsp;cftj Chrifti doârina,decora morte, atque gloriofifsima aRnbsp;feâus eft, magnóque populiluélu, atque defyderiojOCCU-buit in domino: porrô quæ ab eo feruntur exfcriptajrela’nbsp;^que in Canonum audoritatem,funt huiufcemodi,nbsp;Nempe primùm fie,

Die Iouis,qui proximè Pafeha antccedct,quæ dics,eR cœ-domini, fanétum cbrifma, quotannis renouator,bene- • dicitor,luß:rator,confecratort atque àfacerdotibus,fuâinnbsp;ûcram ædem, cocrcditumque fibi, amp; commiffum templû, dift.iü.nbsp;deferto reportât or, ibi,ad annum vnum, religiofifsimè eu-ftoditor,amp;ad^vfum cleri, amp; popuii,reponitor,afreruator:nbsp;porrô,antiquu chrifma, quod anno,antè aéto, facro in vfunbsp;fuit,eadem ipfa louis fanéb die, religiofifsimè cremator,nbsp;adoletor,incenditor, hæcque omnia magno cultu, fanélif-fîmaqi obferuatiôe,tum,peragûtor,obeûtor, expediutor,'’ ub'ÏÏÎuanbsp;Et hoc quidem caput legis, ad diuinas ceremonias,fanétif-- antropo.Scnbsp;fimâfque facrorum obferuationes plane attinet,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vabîano^

Quæ verô ad Politica,ciuiléfque mores fpeélant, Eæc funt quæ fanxit,

Nemo quifquàm, confanguineam, cognatânquc,ad quin-lum vfque cognationis gradum , fibi attinentem, in vxo-’^em ducito,neu fpondeto,neuconiugio vllo addicito,' nbsp;nbsp;« phtinaîn

Lex connubialis, quæ prohibitoria eft, ad quintam vfque, Fabiano, m obliqua lineajfobolcm, pertêditor,producitor, protra-hitor,denique omni ad quintas -vfque cognationes, con^nbsp;’^'übiojomni homini,inter didtum plane eflo.

COMMENT. PONTI F.

Id tarnen Poftca fuit correélum, amp;adq.uartunideduâuni gradunij quemadmodum alicubi diïïêruimLiSjhodieque/onbsp;lum quartum gradutn obferuamus .-quod veto, ad foru®nbsp;refpicit ludiciale, fuit ab eo fcituni, hanc in fententiam,nbsp;Clericus, laicum hominem,ne accufato,neu anteltator,neiinbsp;vadimonio criminali abïlringito, Laicus item, facratiho*nbsp;ininem,noxiç vllius, non arcefsito, neu poûulato, neu cri-. . minofamvlladicâinfcribito,autimpin2ito,autvadator.^nbsp;ca.ficut.i:. Itaque, 11 quid ht contra, non recipitor,nbsp;quæft.vii. nonadmittitor, noninaâarefertor,

Omni enim, inter hafce perfonas, accufatione mutua,quX’ fitionéque, fubfcriptione, ac delafione,volumus efle inter-didtu,edicimu£que, omne in tempus, lubemus, Rogamus.nbsp;Id quoque vnum,quod liîc narratur, non efl: prçtereundû^nbsp;jftius fcilicet pontihcis tempore,hçrefim Nouatianam coe-pilTe in lucem proferri,multofque circunuenirc, atque opbnbsp;nionemalainficerehomines, Eaautem, duâumhabuit,ànbsp;Nouatiano quodâ,re]igionis deprauatore,cui, vt finis im-poneretur, abiretque in rem malam, coaélum fuit conciliénbsp;¦vnum,quo in concilio, interfuere fexaginta Pontificesrnbsp;totidéraque alij facerdotes, qui hancm-alam pefiê , inEc-ç Platini in clefia,tum recèns natam,labefaâ:arunt,5

Fibuno. jViunt etiam nonnulli, fub hune Fabiani Pontificatum vi-xifie Origenem,quanquàm de hoc magna fit inter feripto-res controuerfia, nam quidam non referunt Origencm, ad hæc tempora, quidam etiam, duos cenfent, eiufdem nOquot;nbsp;' minis fuilTe Origenes, inter quos eft Eufebius,cuius Eufe-tur irprçïnbsp;nbsp;nbsp;Opera, eo etiam nomme, à quodam Pontifice fummo,

tione Eccie dânata, interdiâaqi fuere,quod diccret ^îs Pontifex,Eufc-rias^fcHpn^ ä ^i’ain,fuis in operibus,Origeni nimis fauifre,amp; quorum dè beato Rhena oaufa damnatur illc Origenes; eum, alij, nefeio cui Orige-no.quietiam ni,eaipfa,adfcripfipfe,ita vtab omni hçrefi, omniqueinalanbsp;mum Po^n-quot; corrupta rcligionePrigené illû magnum,is auâornbsp;tificem nomi lîbCKct : quum tamen confier, Origenem ipfum, in multisnbsp;nat,dicitque aberrauiflcjfenfiffeque perperam,cuius rei,funt telles Hic-gc.aG5 fuiiTeAughftmusA alij Ecclefiaflici dodlorcs.

liber PRIMVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f4

His Pontificibus fuccefsit Cornelius /cuius tempore amp; eo’ dem Cornclio Romç Pontificatû gercte^ôc Cipriano apudnbsp;Carthaginienfes, procuration! iacræ præpofito, vtroque,nbsp;amp; vitæ fanélitate, amp; eruditionc, amp; facrofànfto magiftratunbsp;venerando, fuborta eft quæftio, anno,à partu virginis, du-ccntefimo fexagefimo,quæ multos diu torfit, magis tamennbsp;eos,qui Punicç partis erat, viuebantque fub Cipriani regi-mincæa autê fuitjefletne operçpretiumeos, quiab vniuer-û Chrilbanæ Ecclefiæ cofenfione femel defciuiflcnt, quosnbsp;bæreticos vocamus, fi poflcà refipifcerêt,facro lauacro itc-rum abiui,amp; veluti candidatosjbaptifteriojlullraliq; inter-polatioe baptifmi,dcnuô purificarudifputatû fuit,ea de re,nbsp;multos dies,atq5 tadê Cipriano referéte,in eaq; opinionê denbsp;fcêdête,ab omnibus facerdotibus Africanis,fenatufcôfultunbsp;faâûjcoqj côclufum,hæretlcos, velut prioré baptifmû eiu- j Eufebinsnbsp;rafsêt, oportere rebaptifari.* Latin! verb Antiftites,frequé' î .b.vü.ea.îî.nbsp;ïes lerunt !n alia omniajideóqj de Cornclij, cæterorumqucnbsp;Præfulum Romanoru fentcntia, eft tali Senatufcófulto in-terceflum, fàncitumq; inter Romanos, in antiqui iuris, in-Ritutique obferuatione permanendû elTe, quo, cauebaturnbsp;ita annuentibus ChriRianæ cunæ patnbus conferiptis, quinbsp;antea Rempublicam facram traftarant, hçreticis fatis efle,nbsp;fl pôft praui dogmatis eiurationê, amp; ad bonç mentis redi-tioneæjfacramanuumimpofitione benedicerétur,luftra-rêturque amp;purgarêtur,neque tamen ob huiufmodi cotra-ria décréta,à prilbnailla concordia amp; volûtate, qua vnitinbsp;trat Romani, amp; African! facerdotes, vel paululû quidemnbsp;difceflum cft,nec vlla inter eos fimultas ex ea re enata.

Cornelius iRc,Pótifex Maximus,Ledit Pótificia in fede,an-nos duos, menfefque item duos,amp; dies quatuor,'‘Atq; im-K E^ebias peräte Decio Cæfare, morte ChriRiana veritate, cöRantinbsp;fortiqueanimo oppetiit,inter martyres rclatus,quum do-nnnicum grçgem,fcriptura bona, valdeque approbata, fa-lubriterdum interrisfuit,pauiflet. Eratenimvirdodri-na egregia, literifque multis imbutus, atque in Rudio rcru

Com men t. p o nth.

diuinàrum, admodùni cxercitatus, cuius rci fidcm faclunC hæcjlcilicct,quodpriinùm quadiu vixit, fuit illi,viris cunanbsp;dodis afsiduum commercium, vfufque indmæ familiari-tatis,tunicüatn,quodnoiinullafcriptionejres facras exco-luit J atque aliqua, earn in rationem,reliquit monumenta,nbsp;Etenim Epdlolas quafdani,ad Ciprianu familiärem fuum,nbsp;atque ad plçrôfque alios, de rebus diuinis, familiariter ex-arauit. Erat enira turn mbs,ficuti nuc fit de rebus bumanisynbsp;Iter fideles Chriftóq^ addiâos homîes,mutuas de feripturanbsp;facra,côfolationéq; C hrilliana literas coferibi, quales funtnbsp;Hieronymi, Ambrofij, Auguftini, amp;C reliquorum fanéto-rum patrum,in id argumentijContextæ diuinæ Epiflolæ,’nbsp;Aalentum domini innbsp;terram non defodit,ficuti fecerat feruus ille malus, de quonbsp;agitur in Euangelio,verîim, talen turn illud fibi crediturn,nbsp;tradidit fœneratô,ex eôque,rem auxic,ac fecit lucrum ma-gnum.Et tandem,cum pro illius talend fructu,hoc eïl,pronbsp;dominici verbi propagatione, iubente tyranno,ad necenanbsp;duceretur,talentLim,Stephano,viro cuidam bono,cômcn-dauit, illiufquc fidei, thefauros Ecclefiæ, nempe pcculiumnbsp;pauperum,concredidit,amp; commifit,vir fane dignus, cuiusnbsp;memoria, à pia pollen täte, coleretur, amp; obferuaretur, idnbsp;quod fane faélum eft. Nam Lucina virgo,mulier proba, amp;nbsp;religiofa,huic rei non defuit,nam amp; Pontificem,hunc fan-«ftifsimum, mortuum piè luxit, piéque fuo in prædio, nonnbsp;procul acoemiterio Califti,more fuo,fepeliuit.No(ftu qui-dem jppter metu crudelium dominorü, qui tum erat in ini’nbsp;perio, rémque Chnftiana,omni odio, omni maleficio,nbsp;inceftebaf.h^c item Lucina puella,multa alia,pietatis,atquenbsp;fingularis, in Ghriftianam religionem addiétionis, præcla-ra officia, perfunéta eft, multaque in earn rationem -, ediditnbsp;exépla egregia,ficuti alicubi eftmemoratü,dilt;ftuqj;népe vdnbsp;virgo ilia fiéfa, magna precu Cotetioc Corneliu Potifice eX-T' ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cra capena Porta,Oftiefî

mino fupplicio aftèdus

/

L I B E R P R I M V S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.ç;

fuo in agrOjfib i habere liceret,atque illuc träflatum, in pa-ratOjà fe,eam ad rcmjtumuiojreligiofe conderejôc fepelire; vtque etiam,poß: conditiim à fe D. Paulum, tantumdem innbsp;D. Petro feceritjquem item, allatum, in vaticanum, fuo innbsp;fundorepofuit clique ibipio animo vtriqueabea paren-tatum exolutaque iulla omnia. De vtroquc quidem principe apollolorum,deque tota Chrifhana Republica, mul-tis in rebus aliiSjCgregie femper,vti patet ex fermone hillo-ricorum,optimeque mérita.'” Porro,in huius pollea Cornenbsp;lij pontifias locum,mortuo illo,fubleélus cil Lucius,qui a-liqua promulgauit,quæ clericorum pudicitiam relpiciunt, vi.cap.vlû-quorum meminit Gratianus.quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n Graûa

Deinde Stephanus pontifex,romanum facerdotiumade- ca,miniftri ptus ell,ad annum, lioerationis Chrillianæ ducétefimû,quinnbsp;quagefimum fextum, eoquc annos duos, Romç, gefto, vtnbsp;quidem habetjEufebiana temporum ratio,amp; hifloria,mornbsp;tcm appetiit, ° At verb alij hæc aliter diflerunt, atque deci-dunt,toti Ulins pontificatui,annos tres adiicietes, atque mê-fes duos,amp; ipfum tandem, fub Valeriano imperatore, lan-guinem,prn gloria domini,animamque efFudifle, pronunnbsp;tiantjPvtvtreshabeat,cóftateum,inCalilbpubhcoMaufo Volaterinnbsp;læo,cum allis,repofitum fuifle,Hic,Caiunt)veteribus Mofis, Sthopobg.nbsp;hebræorumque ceremoniis addiâior,eas, quod attinet, adnbsp;rationem vellium facrarunijfacerdotalium ornamentorumnbsp;in Chrillianum vfum pio tarnen amp; fanâo modo adhibitonbsp;reuocauit,fciuitque,vti earum rerum mos antiquus,amp; modus,in ecclefia,templis,cellis,fanis, obferuarctur, atque re-tineretur,vtque velbaria, ilia in caufam vetura reru diuina-

, facrarentur, benediceretur,numinique addicerentur, turn amp; dicarentur,amp; pia inauguratione lullrarentur, ita vt,nbsp;^Xuta humana, prophanaque qualitate, diuinam atque fa-ctatam prorfùs induerent,amp; efficerentur religiofa,hifce denbsp;bus omnibus,hanc co modo auâoritatem perfcribens,nbsp;yelusfacerdotalis, quæin vfum venit rcrum diuinarum,,nbsp;facrator, dedicator : Altarium ornamenta, aulæa ,mappæ,

Ihj

COMMENT. PONTIF.

mantilia,ÔC conopæa,tum amp; ipfæ vmbellæ, rcliquaque hu-iufmodi/erumdiuinarumjaddiâionisjoperæquCjfuturajrc ligioni deuouentorjdicantor,luftrantorjamp; facra in quaqucnbsp;ædc,hunc ad vfumjhancque in diuinam rationem .facrata,nbsp;dicatajafreruantorjfeponuntor,ac foli caufæ addicuntor té-plorum,Ad alias porrô ne transferuntor,neu prophanatornbsp;neu polluuntorjQinn facerdotibus miniftris, amp; lacrorumnbsp;initiads mancipiisjproutjCuiufque funélionis, tulerit vfus,nbsp;velles illæjfacratæjornatus ilii benediélioe lullratidicati afsinbsp;gnâtortradûtor5cômëdantor,porrôfacerdotesjreliquiq;fernbsp;u.ifacrorunijid genus facrorum habituunijfacris operaturi,nbsp;q Polidor’ induunto,eoquemodo,altaribus admouentor quot;inbsp;hb. vi.ca.xii Verùm,quando quidem,in enarrando huiufcc Stcphanipdnbsp;tificisjaélorum capite,hunc in locum, incidimus, qui locusnbsp;cxplicatjVnde facrorum velliariorumjfacrorumque altariûnbsp;amp; dicatorum ornamentorum cœperit origo,à quo fit mlli-tuta,à quo lit in vfum Chrillianum deduéla,à quo dcniquenbsp;fit primùm lege fancita,nempe,ab hoc Stephano,pontiliccnbsp;fummo,qui pontifex fummus,cum retro longé ante aétis fçnbsp;culisjinitioque ecclefiæ enafcctis,res diuina à faccrdote, fuûnbsp;quotidianum,amp; ad omnes vfus paratum velHtû induto fieri foleretjuihilquc adiedlitium,aut fuper pofitum vel indu-tum apponijvfus recepilTct^hanc diuini ornatus ceremonianbsp;ab hebræisacceptam tandem primusjquoties fieret tale fa-crum,vel alioqui litaretur,induxitjinduélamq; voluit offl-ïubus in templiSjOmni à facerdotc obferuari,conllituitqucnbsp;quanam ratione,vcllimenta illa,amp;altarium facraria,religionbsp;ni adfcribcrentur,atque eo,quo fupra cil vifum, modo,di''nbsp;carentur,confecrarentur,amp; vti,adlitand um/aciendumqucnbsp;hollia,amp; eucharillia fanfta parata elîent,ac vbiqucjfacris innbsp;ccllis,præfentia fciuit:quadoquidem igiturjiuc de facro feinbsp;iicet,apparatudn facro miflæ.adhibendo, nos traxit, hic locus præfenSjContinuataque ordinis feriesjamp; materies ad Stcnbsp;phanum relata,nos non etiam pigebit, caetera, que hanc adnbsp;ré Dcrtinétjhoc cil, rdigiofam facri miflæ apparationé inllinbsp;tuut,ex orationis accdmodataprogrefsione, fumati hue de-

LIBERPRIMVs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J,

duccrc, amp;eó magis,ad id facie Ju luitamur, g? qviü fepc alias hoc in tradatUjquæ a quoq-, pótifice,ad milEe Jacrü.adhibi-tafuerit,amp; appoiitajtu vsrboru tü reru iolenia,vc quifq;,dcnbsp;hls incidit locus,recêfuerinius,nó litabs re, totu hic taci fa-crificii miflæjtâq;diuinç litationb,corpus,quóqimodo,ficinnbsp;hue,que nunc videmus ritu,piè cófi:ruól:u,amp; à diucrfis fumisnbsp;viris,amp; Yt cuiq; fua fuggcrebac de fupni$,data,ingenij amp; donbsp;ûrinæ gratia, cofutu.p quada veluci epitome adfercre,accó-memorarema tametfi res vulgata cft,amp; quotidiana, tarnen,nbsp;quia ab ea pedet facroruius religlonifq„qua nuc vtiraur,fu'nbsp;damctu,nó tædere debet Chrifiianû fcriptorê,illius initia,aunbsp;Ôusjjpgreflus,tu repetere tu fepiùs iculcare,neq;itc taliu rerûnbsp;leétionê,tametficrebrâ,amp;triuialê,chrifi;ianus lector debetnbsp;fafiidire.Igitur ad rê venio,dicoq; primû,de loco,quo in lonbsp;co,tale mifl'ç facrum fieri par efi,nempe,qui,qualis,quantusnbsp;is efle deb car, quonaodo benedidlus,quomodo augufi;us,fànbsp;cer fanctus,quomodo religiofus fieri,quomodo intemplo-rum rationem,cellarumque caufàm ïàcrarumjper dicationcnbsp;lullrationé,^ p^^, quæ omniajfatisnbsp;Quidetn^p^*^ locojin Califti vita,funt à nobis, paulô annbsp;te,dclibata, cum fcilicct ibi diflcrcbamus de prima templo-rû ædificatione,primaquc eorûdê,ad vfû fyncerç religionisnbsp;Chriftiq; Sx. fadorû addiâ:ionis,luftrica attributionc,benc-'nbsp;didioneq;,adfaciédamifiæamp;piarû peulitationuq facra, veqjnbsp;lacobus apofi;olus,huc olimmorê,ædé fcilicct facra,in id retnbsp;habêdi,inucxcrit,inftitueritq; in vrbe Hierofolymitana, tunbsp;amp; Mathæus apud æthiopas,amp; Bartholomeus in citcriorc Innbsp;dia,amp; Andræas in regionc Scitaru,tatude fecerint,deoq; fu-uio,facra,amp;dicata fana erexerit,ac dcmu,quemadmodu plusnbsp;potifex romanusjlogo poll: tepore,in hac ré incubueric, ôcnbsp;duagebatur,anus domini circiter cetefimus,amp; qmquagefi-mus balneas nouatij,fitas patritio in vico i ea ratione cóuernbsp;^eritjchrifioq; addixerit'pollremo,quomodo Higinius prinbsp;mu,quu gereret fumu in vrbe roma pótificatu.auólor fuericnbsp;id lege faclédi,cóftituédiq; vti tepla de cætero facrarctur fienbsp;tetq^per benedióboné religiofa,ac Califtus pofi;ea,hac piam

COMMENT. P O N T I R

Icgemjrogationemque infiftcns, ædem diuæ virgin! matri, turnfolcnniter vouerit, tumfolenniter extruxerit, hxcnbsp;quidem omnia,funt à nobis ibidem explicata^cx quibus/a-tis de loco, quo in loco,miflæ facrum peragitur, deque locinbsp;cius inll:itutione,qualitate,ornamentOj quantitate, rationc,nbsp;pro inftituta matena,liquerc potell. Ad reliqua veniedum,nbsp;fcilicetad aras primum,amp; altaria,quæ in facra quaque ædc,nbsp;primæ funt partes, colrruclionefque potiores, nempe, quinbsp;cas primus infl:ituerit,formarit, coagmentarit, amp; ad diuinunbsp;cultum re tulerit, vndeque nobis darum obferuatio, mos,nbsp;vfusjmodusjdc ad rem diuinam, religiofa applicatio, Ergonbsp;pro hoc locojbreuiter habetote,ararum Sl altariu inuentionbsp;nem,deoque,amp; religioni,addiélionem,Noe, veteri patriar-chæ,adfcribi, nam legitur,facra in hiftoria hominem illuiu,nbsp;altare primum exædificafle,fuperque eo altari,omnipoten-ti deo lita{re,holocauftum rcprçfentalTejhoftias multas manbsp;âafle,amp;facrificiumamplumfecitre Domino, de quo Icginbsp;Cs, Mbern» poteft,Genefis locus huic addiâus rei, qui locus fadum i^lnbsp;eulumca, fufiusrecenfet.Aliataigiturararumamp; altarium inuentio-coüfcc” iftNoe,ad rem diuinam infhtuta, ad pofteros, dein,nbsp;* per continuatam rcligionis feriem,emanauit,iuxta fuum cunbsp;iufque gentis ritum,pium quidem, qualis cft Chriftianoru,nbsp;populique dei,itemqucfaHum,qualis fuit quoadarasamp;a-ha vana facrificia, gentium exterarum,agitatur confequen-tcr,dc ipforum altarium exornatione, apparationeque dinbsp;cultura,hanc ergo culturam.primumque amp; potifsimum apnbsp;paratum,Bonifacio terdo ,attribuût multi (de his quæ pounbsp;domini refurredionem contigere loquor, non de his qusnbsp;in veteri teftamento contigerunt) Namis fuit, quiIcgcmnbsp;fciuit,qua lege, altaria linteis candidis, pannifque ex puronbsp;contextis lino,adoperiri fuit iulTum, Porro cætera, nempcgt;nbsp;aulæa,amp;conopæa,omneque genus facrorum veltiariorumnbsp;huic deïlinatum, facrorum opération!, quomodo, amp; vndenbsp;Stephanus inuexerit tcmplifque adhibuerit, amp; facerdotesnbsp;rem. diuinam faduros,vù voluerit, atque ca omnia iuflerit

LlBERPRlMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37

facrari,pauló fupra cft explanatum, Scquuntur vafa,Altera pars facrorum miffæ, potifsima, quibus in vafis, pnncipeninbsp;locum,calices obtincnt,vt potc,in quels,confecratur,confi-clturque fanguis domini,hos porro calices, ligncos, initionbsp;faélos efle,poi'itu eftjdum fcilicet pauper adhuc effet, nee renbsp;rû admodù potes ecclefia. V enit dein Zephirinus, qui quûnbsp;effet pontifex fummus,tametfi,non valde abundans,tarnennbsp;magna rationc,ficuti alicubi iam efl diétum incitatus,hæc dinbsp;uinapoculafacrofandofque calices tant! myfieri) comple-ô:entes,non quidcm ex ligno,at ex vitro iufsit confici, po-flea demû ,Zephcrini’ decreto,quatenus de vitro loquiturnbsp;antiquato,res per côcilia,Triburenfe,amp; Reméfe, ad aurum, dift. 1.nbsp;argentum,flannum,pretiofifsima omnium mctallorû,dedunbsp;efl,abolito plané hoc in facro poculoru gencre, vfu li-gni-vcl vitrorü,qucmmorem,ficutlinaélis Zephenni, fu-hus eflnobis,hac de omnirc,difputatum,hodie retinemus,nbsp;^uin amp;. gemmas faphyros,margaritas,vnlones amp; id genus,nbsp;lapidûpretlofiorum,profua cuiufque ecclefiæ opulentia,nbsp;^ddlnius,affabrequc amp;perpolite vu tantam rem,qua2 quldénbsp;ïain. magnæ rei recep tus eft, piè decet, Cælamus,ac exorna-lîius.Accedunt nunc linteola in quæ dominicû corpus, dunbsp;fit facrificium,demittitur, quæque item pars habentur,hu’nbsp;tufee myflerij ceremonlarum,hæc autem,lam retulimus,iufnbsp;funi,ne ex alio , quam purifsimo , amp; quldem byfsino lino,nbsp;Contexerentur ferrenturque ad altarla,atque id fadtum, exnbsp;Xifli pontificis romani inflituto,cuius in id rei,fcitum, connbsp;fultùquc,nominatim appofuimus amp; haélenus quldêjde parnbsp;tibus exteriorurerû quæ ih hocce facrofâdû mlnæ facru p iisnbsp;religiofifqueceremoniis fuereadhibïta, queifque ad hæcnbsp;vfque vtimur tempora,fatis iam diétum,relinquitur modonbsp;quot;vti de partibus quoque quæ magis internæ cenfentur, ma-gifque ad rë faccre,nëpe,de orationibus,precuque,amp; lltationbsp;nis modo,tûamp; de occétuù,fymboloru,refpôfoiU verfuumnbsp;pfalmoru,omnlfq3 tantlfacrificij,harmoniæ amp; coagmenta-tionis rafione,quæ fuis locis,variè fparfimusjdû enarramusnbsp;K

comment, pontip.

Pontificum aÄa,hic,in vnum,ànobis,epilogi inAar/cpeta-tur ac reconcinncntur, nam non minus vtilc cft, hæc fare, habere que quôpiam congefta,vndejad memoriam, paratanbsp;efle queanqquam reliquas partes noire,ceremoniarum ex-teriorum,puta templorumjaltarium^öc ornamentorum, denbsp;quibus facla eft fuperior pars epitomes. Ergo , làtis liquetjnbsp;planûque eftjPetrum primum omnium apoftolorum, hoCnbsp;facrificiumjcœnamquedominijpurenudcquç ac fimpliônbsp;modoperegifre,nullaadhibitaceremoniarum ratione nidnbsp;earum quæ m aâorû libro continetur, nam turn vfus alia-ru nondum fuerat cogitatus.duntaxat, Chrifti inftitutioncnbsp;ritumque,ficuti acceperatjVideratque celebrari fuo a dombnbsp;nojvna cum reliquis apoïlolis japparet hac in rc diuina fa*nbsp;cienda^eum fuifle infequutum,neque aliunde quicquam eXnbsp;ternum,neque etiam internum aliquid præter ea quæ fût innbsp;adtiSjhoc in facratum negotium afciuifle, tantùmpoft con-fecrationlt;m, inferri continuo ab eo folitam dominicam o~nbsp;rationem,crebrôque ab his, qui aderant, repetitam, amp; pia-tutn precum modo,pronuntiatam,At lacobus, hierofoly-niarum antiïtes,hoc facrofanftum cœnæ Chrifti, amp; facrih'nbsp;cij diuini myfterium, multa confequenti deinceps temporenbsp;orationum precumque adieétione auxit amp; exornauiqad eXnbsp;colendas pias hominum mentes erat enim vir,noétu,diuquenbsp;in orando afsiduus,amp; precati onum ftudio addiétifsimus.nbsp;Celeftinuspoïlea,hunc çfalmum,(Iudicame deus ) hucad-duxitjvoluitque in præfatione huiufee facri miflæ, accefsionbsp;neque ad altariajà facerdote,ad aras accefliiro, pronuntiari,nbsp;quem morem fequuntur hodie fodales Francifcani,amp; relbnbsp;quæ,id genus,religiofæ familiæ, rcligiofique patres. Dama-fus ,confefsionem,quç dicitur à facerdote, ante aras allantenbsp;nodûque altaribus admoto,huic adiccit miniflerio.Grego-rius, P ta precem, quæ à facerdote, dû poil introduûlricesnbsp;præfationes,aris cft admotus, inïlar antiphoniæ occinitur,nbsp;idq; ad dextrum altaris latus, huic miHæ litationi adiunxit,nbsp;Tumamp;fcitiit,Yti nouiesrepetatur,hæc diuina verborut»

LIBERPRIMVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

formula, quçfic habet,Kirie cleifon amp;cçtera.Telefphoru$ hymnum,cuius,fie contextus habet Gloria in excclfis deo,nbsp;huicfacroaddidit, quihymnus vocatur apio faccrdotuinnbsp;coctu concentus angelorum vt habetur, in eorum mifîàlinbsp;volumine.Et confiât quidcm,ex facra fcriptura,oden hancnbsp;fan(fiam,canticunquc diuinum, angelos in natiuitate domi-ni concinuific . Hieronymus, euangelium, amp; epffiolam,nbsp;fecundum religiofam dierum obferuationemjiuccontulitnbsp;fecitque in co operçpretium magnum, Nam hæ duç,amp; cœnbsp;nç corporis domini celcbratio funt totius, mifierij, partesnbsp;maximç,amp;a quibus,rcliqua pendent. Adiunxit item hancnbsp;in rationcm Anaftafius vti quum rccitaretur, harum rerumnbsp;diuina lediojomnis qui in facro interelTet populus, fiaret,nbsp;fiansque ifihçc,quæ pronuntiarentur,attente audiret, refpinbsp;ceretq- ad diuina gratia, amp; fuç fidei fûdamenta agnofeer et.nbsp;Anaftafius,primuï omnium, hoc ad facrum mifiç retulit,nbsp;Você,hebrçâCAlleluya)cuiusfignificationê,interpretantur,nbsp;Hieronymns,Origcne!gt;«Slt;. lufiinus martyr.Symboli cantio,nbsp;atque religiol^ recitauo,Nicœno conuentui,accepta ferturnbsp;vbi priinùm ifi^ fuit infiituta, aduerfus Arrium,amp; reliquosnbsp;hornines peruerf^amp; infamatçeruditionis, dein, ex Mareinbsp;pontificis decreto primo,ad hanc rem diuinam traflata fuitnbsp;fcitûqi,vt ea,fefiis diebus à facro clero,poft euangelium ocnbsp;cineretur,vel à facer dote,priuatim rem diuina faciente, fubnbsp;mifie rccitaretur,quo femper prç oculis homines haberentnbsp;fuç fidei,fuçque religioms infiituta. Nam id fymbolum, canbsp;omnia,plane comple(fiitur,Porró hymnos,amp; verficuïos renbsp;fpôfaque amp; antiphonias,aliquot,pias,ac precum,litationu-que colleâanea,amp; epitomata,que hoc in facrum mifiç cre-bro interiiciuntur,Gclafius cotexuit, Quod thus adoleaturnbsp;incendaturque,amp; ex acerra mittatur exhalandum ad altarianbsp;ca Leonis tertij aftio eft,fâ(fiaq; ifiitutio,amp; pferipta audorinbsp;tas,ab Aaronis,fûmi apud Mofé dei ficerdotis, pferiptionenbsp;itêqjimitatiôe,dudû habd,Na is Aaró,ficuti habetur in exonbsp;do ad aras thurelitauit,coqi incefodiuinu placauit nume.

COMMENT. P O N T I f.

Ad hæc verba/Sanclus/anétus dominus^deus fabbaoth.)^ Xiïlo flint hue allata,ßcuti in eius adds eJl enarratum,vbi e*nbsp;tiam pofita eft eorum verboriim enucleatio.Harum ite vo-cum,præclarum contextum/Tc igitur,amp; cetera,) Gelafmsnbsp;poftea huic dedit diuino miflæ muneri.Sic deinde,amp;Alexanbsp;der huiufee nominis primus in hanc rcligiofam mifl'ara re-ligiofa hçc quoque verba erogauit ( Quipridie qua paterenbsp;tur,amp; cçtera)atque ipfa,facrofanóto canoni attexuit, ficutinbsp;diótu eft,in ipfius fcitis.Perafto demum canone,pax diciturnbsp;amp; offertur,tumque,hoc pacis infigne,ofculantur,Sacerdosnbsp;minill:ri,populus,Hæc porro pacis folennia, hue attulerut,nbsp;illuftrifsimi patres,Innocentius primus,turn amp; Leo fecudusnbsp;ille quidem pacis ofculationem,ad facerdotem primus inucnbsp;xit,qua ofculatione,fignificatur communis Concordia, à fa-cerdotc Chriilianis,hoc figno indicenda : hie verb, nempenbsp;Leo fecudus, hanc quoque pacis ofculationem, aflanti,ponbsp;pulo,iufsit,hifce inscris, tribui amp; figillatim adferri, quonbsp;magis acmagis rmitteretur,in pedus eorû,mutuæ volûtatis,nbsp;mutuæq; beneuolctiæ coniunamp;o,neu quid fimultatum,autnbsp;odij natijvel nafcituri,ad medullas eorum, animumque ad-hærefceret,at exemplo Chrifti,eiuflt;qi præceptione, fefe in ’nbsp;ter fe, amarent, amp; fiquid quandoque intercefsilfet oHènfç,nbsp;id ipfum inuicem condo narent: hçc ell ofculandç olïèren-dçquepacis, hoc in facro,pia interpretatio,apiis miflç qui-bufdam expofitoribusjeo paâo relata, amp; concinnata, Po-Itremoperaâo facro, mos inoleuit, populum a facerdote,nbsp;altaribus adhucadmoto, perpacisinfigne, dextramanu,nbsp;fupereum, circumlata , circundudaque , crucis in mo-dum, benedidtione facra luflrari, atque hgnari;qui mos acceptas eft vt quorundam fert fententia ab antiquis bonisnbsp;hebrçis^quorum facro in libro,legitur,puta leuitico, lacer-dotem Aaronem, abfoluto facrificio, populo benedixilTe,nbsp;ifta omnia ex Gratiano,Eufebio, bibliothecario. Paulonbsp;diacono,Damalo,Rabano,Platina,Polidoro vir^ilio, Vo-laterrano, defumpta funt, amp;ex variis illorum locis excepta.

liber PRl MVS,

Alexander centefimo vndccimo anno* ,qui fummum Epi- ƒ‘'quot;’T fcopatumfcxtus obtinuit, præcepitaquam, vino inialtaris ‘bnbsp;facramento admifceri, ’’ vt habet Ecclefiaftici quidam fen- de con fee.nbsp;ptores.Extat nunc ctiam/acrum miflæ folene,quo in Grç-ciajvfus eftj vir ille magnuSjDiuus loannes Chryfoftomus,nbsp;Habetur quoque^ in hilioria Indica recentium fcriptorum,nbsp;modus peragendiid facrum apud AEthiopas Indos degé-tes fub ditionc Pretiiani,Chriftiani Imperatoris,nbsp;Quæ omnia vulgaria quide,amp; pafsim cuique obuia, atquenbsp;bac in mea commetatione, in feitis recenfendis Potificum,nbsp;variis in locis afperfa, hue, ob à me fuprapofitam caufam,nbsp;colledim, confeAimque funt repofita, à dodo rib us facrænbsp;foipturç,amp; audoribus Pôtificiorû,deprompta concinna-täque hanc in fumma.t Hoc Stephano fublatOjXiftus fecu- „ia fati$ cônnbsp;dusjAthenienfis id muncris honorifque confequitur/ qui fifmaffe vid«nbsp;tempore Decij amp; Valerian! Cæfarum in Ecclefia Dei, pronbsp;poteflate rem gefsit, amp; plurimas fane leges codidit, ôé qui- xi.dift.nbsp;dem ad negotiurn noftrum attinentes, maxime fuper iurif- « Eufebjib»nbsp;didione Ecclefiauica, ß:d quæ tarnen funt ferc fimilesjCarunbsp;legumjqnas paulq ante prqtulimus feitas, ab his Pontifici-bus,qui ante eum in imperio rerum,Chrifliano coetui præ-fuere, quales funthæquæ fequuntur, àfuperioribus qui-dem Pontificibusjin eândem,vti dixiraus,propemodu fen-tentiam confcriptç;edidit neinpe,vti Epifcoporum accula-tio,apudcollegas Epifcopos,qui cidem attribut! effent velnbsp;metropoli vel prouinciæ, quos dicimus comprouinciales,nbsp;inchoaretur, conflaretur, exerceretur: nihil tarnen in ea renbsp;diffinirctur,inconfulto Romano Antiffite:'^ quod verb ad ,tsJii?quæ-clericos pertinct,llatuit, vt fi quis eorum ab Archiepifeo- vi.nbsp;pis grauaretur,liceret eisjapud primates diœcefeos, vel penes fummum vniuerfalis Apollolicæ Ecclefiæ principe iu-dicari, « confbtuit prçterea ne Sacerdotes aut Leuitæffacra ®nbsp;vefte nifi in facro loco vterentur: poEremo dum is ad fup- quXv?.*'**'nbsp;plicium traheretur, Laurentio thefaurum pauperibus dif-Penfandum tradidit;Eo dehinc mortuo, fumma religioû

K iij

C O M M E N T. PO N T I F.

impcrij amp; Pontificij fuit penes Dionyfium, qui vigcfiin^

g ca.eccîe- rcnt,plebémque regerêt, Ecclefiaftica munia capcfscrcnt,^ fiixiii. quæ-EodefunâojRempublicamfacram adminiftrauit Fcelix,nbsp;ftione.i. plæraque narrantur confulta, quç ad Epifcoporum,nbsp;Cæterarumque perfonarum Xàcris deuotarum, accufationênbsp;expofiuladonëque referuntur, de quibus omnibus, velufinbsp;dé bis quç fuerant iam à fuperioribus Romanis Pontifici-bus fancita,quoniam alibi mentionem fccimusjfupcruaca’nbsp;ncum duxi, itcrum meminiflc, quarc ilia in præfens tépus,

cerdotum à Dionyfio primùmcœptam,’’ curauit Antioquot; amp;f*quen. chiç fuis cû decretis perfici amp; abfolui, ob publica communis boniconfultationem,inqua Synodi congregationc,nbsp;mala dogmata,noua amp; mala peflum irét,amp; fides ac religio-corroborarctur fuifque columnis, nempè iufUtia, amp; bonanbsp;piaque perfuafîonc,mhû corruptum, nihil nouu, nihil dc-prauatum, nihil denique ab Ecclefiç feitis abhorrés redolente inniteretur; nam turn, hoc eil, quum ifle Fœlix, gu-bernabat habenas Romani Pontificatus, itcrum obreperenbsp;incipiebat feââ Ebionitarum , itémque hçrefis improbinbsp;Artheraonis,ab improbiore homme Paulo Samofetanonbsp;Hic etia er- Prçfule Antiocheno, in lueem relata, in vfumque reuoca-ror fuerat co ta ttialorum hominu,Is cnim Paulus,mala mente, maloqucnbsp;côfuwult*ob animojvt Ecclefiæ Dei turbas daret, perucrterétque plebé,nbsp;triuitqucio- amp;populûChriflianü,airercbat,cum Ebionitis, Arthemo-annes euâg^ ne,amp; reliquis fociis,falfô quidé,filiura Dei, feruatorem nonbsp;nVionymus fitum non de Cœlis, à pâtre Dco defcendifl'e, fed duntaxAt

L I B Ê R P R r M V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4«

Chriftum à Mariajin terris,ortu fuiffe. vnde fcqucbatur, vt is ante Mariam parenté fua minime extitifTet, neque à Deonbsp;pâtre, çternû verbû, immortalifque fermo genitus fuiflèc.nbsp;Contra doéirinam loannis Euâgeliftæ,aientis, In principionbsp;erat verbum, hoc cïb, Deifilius. Cotraitem tefhficationcmnbsp;ipfius Chrifli, de fe ita loquentis, an te qu am Ab rahatn fieret , ego fil m, fcilicet ab æternitate Deus films, à Deo pâtre progenitus; denique contra fymbolum Apofiolorum,nbsp;prolatum approbatiimque Nicæno in concilio magno, vtnbsp;igitur, hcVc mala opinio ab hoc Paulo rurfus emifla fundi-tus tolleretur,anno duccntefimo feptuagefimo quarto,de-fiit operam hie Fœlix, vti conuentus in Ecclefia peragere-tur,quo in conuentu hanc ad remplie fuit perfcriptum.nbsp;Ebionitarum imprimis error peflurn ito,nbsp;Arthemonis hærefis extirpator,conucllitor,

Pauli Samofetani Antfifiitis Antiocheni,horum errorum fuccefloris ,amp;aflcrtoris deprauata rcligio,corruptafides,nbsp;obteritor,pi'ofi;inditor in maiam rem abito.

Hicitesn EoellX,fuper altarium confacrationc,fuperque té-plorum dedicatione quæ ob vetuftatem ruebant, plurima fanxit,** , .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca.foleni-

Cæterùm cum e vita dcraigrallet, Romano facrorum tifiitio præfeétus efi Euthicianus,’ qui Ecclefiam Dei rcxit, i EÛfeb.lib.nbsp;Aureliano Cæfare,Romanûimperiû tenéteibreui tarne té-pore,nó amplius enim anno amp; méfe in re Chriftiana ius di~nbsp;xit,amp; tamé,diebus hispaucis,quibusprçfuitrerûfumç,mulnbsp;ta ediditconfulta, quætametfiad facerdotiorum caufam,nbsp;materiämue diredönon pertin eant, hab ent tarnen, cumnbsp;cis,aliquidcommune,amp;coniundum,quod mihi inprævnbsp;fentiarum ficuti nec fuperiora minime videtur prætereun-dum, fi enim ad facerdotia vt dixi, præcipuè non referun-tur,ad eos tarnenfpedant,qui Sacerdotiispræficiuntur,nbsp;nam cum in co genere hominum, integritatem, amp; conti-nentiam, fingularémque innocentiam ,ac vitæ fanditatemnbsp;uieiTe oporteat, debeantque clerici oranes, nó folu vitio óc

liber prim vs.

affliclatio, ncc grauior cruciatiium omnls generis cxcogi-tatio^quibusjpafsim indiâaquc caufa, fubdebantur religio nis nollræprofcflorcs, quæ religio vfque adco anteàcreucnbsp;raqtantamquc fub eaferè tempora,quibus hi duo Cæfarcs,nbsp;imperio potitifunt,coeperatmagnitudincmjVti canec dicinbsp;fatis nec fcribi abûde qucat^nam in vniucrfum ferc orbem,nbsp;longé latéque fuerat peruagata,id quod facile intelligi po~nbsp;tefljCum multi paulô antèjmperatoresjpublicis Roraano-rum magillratibusjhifque etiam^quibus inerat iuris diccn-dipotcftasjiam turn præp oner cnt Chriftianos.amp;liccret(denbsp;corumdcm impcratorum indulgent la, vel etiam ediélo fu~nbsp;per ea re nominatim cauto ) Chriûianis ipfis, de lefu chri-

re:tum nbsp;nbsp;ofùcio, minillerio, opéré, atque muncre fungi,

‘luodad hominem* verè vclabfolutcchhftianum pertine t tufeb.];),. rctieuius rci fidem adferunt Dorotheus amp; Gargonius, quinbsp;licet eflent ambo chriftianæ libertatis fidelifsimi alTertorcsnbsp;Clufdemque propugnatores acerrimi^valebant tarnen apudnbsp;imperatores exteræ gentium fuperftitioni deditos, fumma y

gratia. Sed Diocletiano turn fummæ rerum prçpofito, ca s.cap.prim.* Chrilhaninominis fœlicitas penitùs eft euerfa, is enim homo,anno imperij fui no no,in omnes vbique chrifhanos fçnbsp;uirc coepitj atque immamfsima crudelitatis cxempla edcrc,nbsp;ita, vt pariim abfuerit, quin omnia noft rati a fmt turn con-cufla,ni huic reioccurrilfet, fummi dci immenfa bonitas;nbsp;toto enim incumbens ille malus vir animo ,quot;vti noftra religio radicitùs tolleretur,deleretur, ac ex mentibus hominunbsp;cuelleretur, imprimis chriftianos afFecit omni genere fup-plicij, däni, ignominiis, vinculis,amp; morte muldtauit, turn,nbsp;vt nihil no impotentis furoris,in eos euomeret, ediélumnbsp;ptopofuit, fciuitjpromulgauit,’'cuius edifti quinque fc-runtur capita, quorum hoc primum: Vti omnia Chriftia-norum templa,exciderentur, complanarentur,folo æqua-rêtur : altcrum, vti libri omnes,in quibus aiiquid de Chri-

COMMENT. P O N T I F.

ftiano nomine,aut lege contineretur, igni donarentur. Tum tcrtium,vt fi qui horum cfient, qui Chriffcianamnbsp;rcligionem profitercntur vlli præfcâi publico officio,nbsp;CO protinu5 officio, dignitate, atque magiftratu fpolia-renturiPollremum, vti priuati omnes, ignominiofe vitatnnbsp;agerent,infamia,probro, dedecore, vulgo notati ; bis quatuor capitibusnefarijs, Paulopoftaddidit quintum,fci-licct, vti chriftianorum epifcopi,pontifices,adminiftri, csrnbsp;teræque id genus, potcftates,quum a fuperioribus impe-

rnen, in tanta teraporum iniquitate, fuere adhuc adiuuan-tedeo multiprobihomines, quidiuino zelo inflammati, religion! noftræ non defuerunt, quales narrantur, Antio-

vU c?xviü' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alexandrinus,^quiin ea vrbe,poft Socratem prefuit

ccclefiæ, ij omnes viri fortifsimi, atque fanftifsimi, fpretis tyrannorum comminationibus, amp; pro nihilo ducentes,nbsp;imperatorum edida, qua: vitam Chriftianis interminaban-tur, non deftiterunt a præconio cuangelico Acciditqucnbsp;turn faiftum non prætermittendum filentio, quod ita nar-*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratur, Marcellinum fcilicet Romanum Pontificem j ad al-

taria idolorum, ab ifto Diocletiano, de quo nunc inciquot; dit metio,appellatum, pcrtraólumque fuifle,atquc ibidemjnbsp;impetu,vijmetu,aut quauis alia fraude perpulfum,diis Ro-manorumffioc eft,impuris atque infidis dçmonibus,thure,nbsp;litaflc,eosfacro honore dignatum,quaperalt;fta indigni-tatc,quum vehementer feuereque poftmodum idem Pon-argucrctur,in conuentu trccentorum Epifeoporum,nbsp;a Pliniuj li. Sueflâna (quæ tefte Plinio ciuitas eft Câpaniæ ’nac-iii.ea.viii.' diterranca) co nomine conuocatorum, ille primo faftumnbsp;id confidentcr pernegare, deindc,cum fe vidiftet raultis te-ftibus euilt;ftum,manifefto teneri crimine, illud plane cofeftnbsp;fus cftjtanta tarnen animi ægritudine, atque pœnitentia, vtinbsp;jgnauiam fuam, pufillumquc animum vehementer pertx^’

liber PRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-4,

fus, qui tyranno, tum fortiter, ea in rc, non reftitifTet, non prius ex eo die conquicuit, donee Diocletianum, ea de rc,nbsp;vehementer increpuiflet, quod fcilicet, contra ius, fafqucnbsp;maiorum, ad tam impium fcelerofumque facinus, ab conbsp;adaâus effet,egitque hanc rem, cum DioclctJ^no,tanta vf-que vehementia, vt ab eo tyranno, quiin'optimos quof-que Chriftianos,tyrannicè agebat,crudelifsimè tandem in^nbsp;tericrit,fuit certè hic Pontifex,vir bonus,amp; fanâ;us,pauca$nbsp;tarnen leges confcrip fit, quoniam id non ferebant tempo-ra,ficuti,ex his,quæ narrauimus colligipotell:Necato Marnbsp;Cellino ab ifto Impcratore,cuius crudclitas, quandiu impe-rauit,tetcrrimo in Chriftianos odio, immanique amp; cruen-to in cos exemplo edito, fancita eft; fumma rerum Ecclefiçnbsp;Romanæcefsit Marcello ,’eamque rexit virille egregius,nbsp;temporibus Cæfarum,Conllantij amp; Galerij,Maximini3na-ftuique Conftantium Impcratorem bonum, amp; falubrem,nbsp;coepit,aólu,tum, réque ip fa, de reftitueda Republica Chri-ftiana cogitare, totufque in earn rem gnauiter incumbere;nbsp;itaque Ciiriffiams illuxit tunc dies, fatis foelix, crat quippenbsp;Conftantius, homo ^tura Icnifsinmg, facillimufque, necnbsp;plané à vera pietate abhorrens, atque ita faâum eff, vt nu-bes ilia, quætempore Diocletiani,claritati Chriftianæof-fecerat,Dei boni täte fuerit aliquatulùm difeufli, hanc igi-tur per oportunam occafionem Marcellus ampleétens,pri-ftinum decorem rebus facris rellituit,amp; ordini facro,quengt;nbsp;tenebris offuderat, opprefferÄque Diocletian! caligo,nbsp;claritudinem fuperinduxit,præfuit tarnen Ecclefiæ , fo-lo quinquennio , quo tempore ', multa décréta cdidit,nbsp;confcripfitque ,omnia ferè fuperioribus, quæ comme-tuorauimus, fimilia, v t pote de accufatis clericis non con-dcmnandis,nifi adfint præfentes accufatorcs,’’Turn de cau- b «-no«o-fis Ep ifeoporum, hue criminoff cum eis agatur, hue ciuili quænX''*nbsp;controuerfia contendatur,ad tribunalia iudicioru propha- c ca. quHusnbsp;nor urn,minime pertrahedis, noluit etiam, vir ille luftitiæ,

cum prioribus Pontificibus Romanis, commune fuit, qui multa,hac in re,promulgarant edida,ita, vt, quæ iftenbsp;Pontifex,fciucrit 3edixerit,ea omnia funtpcnè,cùm fu-pcrioribus vniufmodi, ob idque, illorum prolixiori nar-ratu, in præfenti fupcrfedeo, dicam tantum vnum, quodnbsp;ipfeaddiditde fuo ,prioribufque canonum fanélionibus,nbsp;iam promulgatis appofuit, in cam confcriptû fententiam,nbsp;vti fcilicct Epifcopis, vniucrfale Epifcoporum concilium accire,iniréque,acpcragere, liberum non eflet,ci-tra ApoEolicæ fedis autoritärem ° neupermilTum Epifcopis eflèt, vllum epifcoporum qui pontificem Romanuinnbsp;c ca. fynoduappellaflet, condcmnare,inconfulto eodem, ad qucm reusnbsp;ly.qusft. prouocaflet, Romano Pontifice, ac nifi ipfe Romanusnbsp;f ca.fynoJSnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, autoritärem fuam , decretum, ac fententiam,

neqùo ca in re, nominatim interpofuilTet; Is tandem Marcellus dumgnauiter gerit, amp;perficit ea,quæad ChriRianif-mum pertinent, iuflu Maximini Cæfaris, qui crudelita-te in nos, non inferiorDiocletiano fuit,in teterrirnum carcerem conieâus, animara edidit: Marcello fupremumnbsp;diem obeunte, ad principem facratumque hune magi'nbsp;flratum alTumptus eR Eufebius, qui etiam tempore Con-Rantini Cæfaris , cgit rem ChriRianam , multaquc fan-xit,ac edixit, fed quæ funt ferè omnia, eiufdem generis, amp; in eandem, quæ fuperiora, fententiam , conferi-pta : nam quemadmodum lata eR lex a Stephano ,Pon-S ca. nulluitifice Romano, s qui longé ante iRum , rem ChriRia-a.queft.î. adminiflrauit qua fancitum, nullum Epifeopumnbsp;qui rebus fuis’', fortunifue fpoliatus effet, atque facer-dotio deturbatus, ante accufandum efle, vllaue de cau-fa impetendum, quàm, in gradum locumuè fuum fuif-fet oinnino r^ofitus , arque in priRinum honorem re-uolutus , poflefsionique omnium fruéluum, quiei, e%nbsp;facra fua præfeétura obueniebant, plané reRitutus amp; ad

liber primvs.

omnia quibus fucrat, ante accufationcm inchoatam, de’ ieâus, iterum adniiflus : ita pontifex,ifte Eufebius, eaderanbsp;dere,eodcmquearguracnto,rogationempromulgauit,‘’ac . .nbsp;ficutimaiores fui,mujta de infeâationibus,teftiumquere-ieâionibus ,àiudicibusincaufisclericorum cognofcendis, qaæft-üinbsp;conftituendifque,amp; iudicandisjn apertum protulerant, itànbsp;is quo que, amp; quidem amplioribus amp; apertioribus verbis,nbsp;edixit,multa nominatim in ca re conftituens,quibus fcitumnbsp;cft, in teûium fidcm,à iudicc^n caufis clencorum,diligcjitifnbsp;fmeinquircdumcfl'e,ncc antè decerni litempoire,quàninbsp;de his fuerit fcdulô cognitum.tum amp; amp liter ab co ediétûnbsp;declaratûqj,quarûnâ telliû, exprobrationü,obicétationü,renbsp;futamcntorumque,à indicé,èa in re,ratio fit habenda, qua- jnbsp;tenùsfolenni formulaadnotanda,*itemquepriorumpon ftuimusüi.nbsp;Eficum veftigiis infiflensjalia quædam conïlituit,quæaccu-fatorumperfonamrefpiciunt,nempè,quafnamob caufas,nbsp;f nt illi ab accufandis ciericis repellendi,vt maxime, tali ac- cuûtoribucnbsp;cufationejpropbanos homines,excluderet, arceretque,nbsp;Eodem romç,vita funétodn auguIU pontifieum fede collo y’nuéft.v*nbsp;catus cil Melcbiadcs, yir bonus amp; Rcipubl. quandiu præ- ca. iaicos.iî.nbsp;fuit, admodum falutaris, led folo trienmo ecdcfiam rexit,nbsp;ideooue nulla,breuiillo tempore,lanciuit,confcripßtciue, i ficutîtefta

tifmatc,infundat in nos gratiam fpiritus fanôlus,quouè rur- quem r““p. fus nos donet munere, dum luftricaaflertione, folennique fit ad fieranbsp;ac publica confirmatione,nomen noilrum in Républicain æ c'a.fpirî-Chrillianam damus,quam quidem rem vti eft diélum, ho- tus fanâusnbsp;die habemus, ’ pro cœlefti illo diuini numimis defcéfu,qui ®«quot;fi:“*»nbsp;propalamolimfiebat,inChrillianorumcorpora,”* Huiusnbsp;itempontificis romani tempore, diciturcelebratum fuiflenbsp;concilium Neocæfaricnfeun quo apudNeocæfaræam ciui-tatem, cuiusmemineruntPtolomæus,amp;Plinius, conuc-nerunt decem amp;. feptem Reipublicæ Chriïiiaaæ conferipti.

C o M M E N T. P o N T r F.

H Ptolom. patresquot;,qui quatuor amp; viginti canonum facrorum fcita, tiwlo'cip-' confultaque præfcripfere,cuius conuentus potifsimùm pernbsp;padoei*. agendi, memoratur auctor fuifle Vitalis epifcopus Salonita.nbsp;Plin. l.vi. nus:° eoruna autem quæ ibidem décréta fùere,placuit paucanbsp;O*«*, primaquædam,inprefensrecenfere,quiamihi,adinftituti noftnnbsp;anootatio, rationem plurimùm facere videntutj'ÿ quia etiam obiterinnbsp;xvi.dift. concilij mentionem incidimus, Ea igitur funt huiuf-P ca, prefbi modi,ne fcilicct antè trigefimum ætatis annum,homo vllusnbsp;dift 'facri facerdotij infulis ornaretur. p Turn, nèprçsbiterisiflnbsp;nuptiisdigamorum, prâdere,cibumuè vllum,intalinuptianbsp;q ca. de Lij ß epulo^cap ere,falua decori, honelbque, ac officij rationcnbsp;liceret,^! his veropontificibusmortuis,iacuitaliquantuluinnbsp;queft^vü conticuitque noftra relpublica,atque id quidem, vfque adnbsp;SilueEri amp; Conïlantinimagni tempora, Porró ex lus quçnbsp;narrata funt,videre licet,quibus ex rebus magnis lacta funtnbsp;romanç ecclefiç fundamenta,quç ecclefia fub his,quos cd*nbsp;memorauimuspontificibus fummis numero tribus amp;tri-ginta,cœpit mature adolefcere, virefque paululum,deinnbsp;robur alTumere,!) eni omnes pro ea re, (tres aut quatuor adnbsp;fummum excipio)nempepro verbo doraini augendo fan*nbsp;guinem proprium efFuderunt,amp; facra martyrij corona inquot;nbsp;ligniti funt,comininationes tyrannorum,vcrbera,cçdes,inquot;nbsp;iurias,pronihilo ducentes , omnia fibi poft putantes elÇ:nbsp;præ cœleftiilla foelicitate,ad quam diuinitùs afpirabant : re-que Chriftianam multis epiftolis, ad homines Chriftianos,nbsp;hinc atque hinc,toto terrarum orbe vitara agentes,confcrinbsp;ptis,illuftrarunt,quæ quidera epiftolæ,à Gratiano poftea,innbsp;ordincm digeftç,vnoque contextæ operofo,amp; magno vo-lumine, in hune vfque diem, leguntur fummo ftudio , aCnbsp;Chriftianis hominibus,amp; ordini eccle fiaftico,rebufque dunbsp;uinis omnibus,adferunt magnam lucem,his enim,defcribi-^ur tota religionis conftitutio,in his continetur public! connbsp;cilij autoritas, vniuerfumque diuinarum ceremoniaruninbsp;jus,peramplèatque dilucidè cdoceturûtaque nemini mirumnbsp;vid eri debet,fi fides noftra,àChrifto ipfo,dei filio,primùni

L 1 B E R r R I M V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44

exorta:ab apoftolis deinjdiuino inflammatis numinc, vbi-que annuntiata:amp; ab iftis virisjapoftolorum fucceflbribusj propagata(qui viri cum fumma doârmajConiunxerunt vi-tæ innocentiamjfummamque intcgritatcm,ac fandimonianbsp;addidcrunt ctiam condantifsimumjpro ipfa veritate defen-denda,mortis cruciatum quern cruciatu eandemque mortem cum opus fuit,per lubenter fubierunt : turn amp; rcligio-nem,firmifsimis honedifsimifque legibus ac difciplinis co-ftab liier unt)fuerit ipfa quidem tanto incremento, quantonbsp;cam nunc videmus,auda; tantoque honore, amplitudine,nbsp;gloria atque dignitate amplificata,nam facile fuit, cura his,nbsp;quç narrauiraus,adrainiculisjea iacere Reipublicç facræ fû-damenta,quibus,ecclefia,(hoc eft bonorum piorumque conbsp;gregatio) ftabilem fibidomumconftrueret,eamquepo-fteàitàcoagmentaret,vticum,illius gloria , totumorbernnbsp;peruaferit,cundiqueferè homines etiam poft prædidorunbsp;pontificum inortem,ad eam,tanquàm ad communem omnium arcem,atque doxnicilium,relidis propriis ftationibusnbsp;(hoc eft,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deorum cultu abiuratoXefe tadem a

liquado recep erint,iiliufquc leges ac inftituta ,non quidem vi,aut armorum imjietu coadi,fed foontè, vel potius diui-no inftmdu,accepermt,ea inconculiajfirmaque, ac fuo inninbsp;Xa robore permanferit,cum tarnen cæteræ religiones, à ma-lo autore ducentes initia,planè exoleuerint,fuerintque funnbsp;ditùs euerfç cumque vfu ferè, femper accidat, vt quç fum-tïium cœpere incrementum,paulatim decrefcere occipiant,nbsp;amp; tandem pcnitùs interire,ea non modo,fuo non ruit pon-dere,ataua;a eft jaugeturque femper, fed révéra in rebusnbsp;humanis non item in diuinis accidere folet ea decretio, di-uinç enim res ficut ab ipfo deo , inftitutç funt, ab eo etiamnbsp;in omne tempus conferuantur ; quod ft quando afflidç ia-cent,emergunttamcn femper,deiipfius beneficétia,nec vnnbsp;quam,ex toto concidunt, ftcuti cerni potcftin noftrareli-gione , cui, vti didum eft , autor fuus, qui deus eft,op-timus maximus, quum taies, qualcs nûc recenfuimus du-

C O M M E N T. P O N T I K

ces^ac cgregios principes prçfecifTec, hiqucpoilca fublati fuiflTentjiacuifletque aliquantulùm ea ipfa affiida, duo tandem mifit lumina,quorum claritate magna lux illi ipfi rc-ligioni fanctç efFuliitjitaquc,fî quid caliginisjin earn fefe of-fudcrat(vt in rebus quamlibet claris, ac lucentibus interditnbsp;cuenit)id totum,vtriufque folis exortu, protinus eft difcufnbsp;fum,ij vero fuerc,Sylueîler,amp;Conflantinus,duo proculdu'nbsp;bio longé clarifsimi radij . Syluellcr quidemprioreloconbsp;ponendus,amp; alter proximè ilium,collocandus,ille pontifi-catui fufcepto,illucefcens,hic imperio Romano fortunatif-fimè regendo,affulgens, amboque omni fplendore præful-gentesjcorufcis fulgoribus,infignique iubare, orbem retc-xcruntjille, circa annum procreationismundi, quinquicsnbsp;iniUefimum,oâ:ingentefimum decimum fextum, falutis vcnbsp;rô,trecentefimum trigefimum odlauum,vti Platina teftatufnbsp;vel vti alij inquiunt, circitcr annum,a partu Virginis, trccenbsp;tefimum,decimum oélauum„ad romanum potificatum aC-citus,hic autem annis,antea paucis, corona, infignibufqucnbsp;imperij decoratus; Quorum duorum luminarium exortu,nbsp;patefada eR,omnibus via,ad publice, omni metu fublato,nbsp;inuocandum nomen Chrifti Iefu,omnibufque obfequijs,ótnbsp;cultujfandifsimum illudnumcn,à fummo deo proge-neratum,adorandum.Sub his duobus,coeperc itemnbsp;confequenter turn primiimjOecumenica conci-lia,indici amp; agi:quorum narratio, innbsp;hoc proximè fequentili-bro , ponetur.

Secundi libri Præfâtîo

fuppeditabaturjpro înftituto noftro,materies,fed tabs fane ïîne qua, cætera nequirent illuûrari, amp; cuius cognitione,nbsp;nulla alia dari,aut adferri pollet, néque pulchrior, nequenbsp;homine Chrifbano dignior: Quid enim fuauius, quidqucnbsp;Chrifdanum magis,quàm primitiuæ ecclefiæ,omni virtuüsnbsp;amp; eruditionis genere, præcellcntis, inftituta prælibare^.nbsp;Quid porrô fœlicius,aut diuinum magis, quàm prænofcc*nbsp;rc,vtfcfe gelTerintjin Republica gubern^da,Pctri, Apofionbsp;lorumque primi illi fuccelTorcs, vt ecclefianr fanguine fuonbsp;firmarint illuftrifsimi illi heroes,qui tot,tantaquc pro r.eli-gione,fubiere,forti magno que animo,rerum amp; capitis dif-crimina,in omni duræ mortis genere,vitam,vti omne in té-pus viuercntjprofundentcs ? hæc igitur,vti dicebam, prio-rc libro exequutus, non quidem narrans omnia, quæ im-menlà funt,nam id facere,mea neque fuit ratio,neque infti-tutio:fed præcipua tantum horum capita, quæ ad rem face-

P R AIE F A TI o

rent,paucis pcrûnngcns.Confcqucns cfTe ducOjVtilibrum modo alcerum, qui iecundus efl:, aufpiccmur amp; Cæfarcmnbsp;Collantinum, in medium adferamus, nam turn quidem cocnbsp;pitjChriftianà fidesylatas radices agere,atque elfe, cum ira-pcrio,amp; exindè cœpcre quoque, œcumcnica concilia celc-brari,amp; pro religionCjgencraîes conuentus indicijquoruinnbsp;cociliorunarratiojcft huiufee prçfentis libri fuppofita ma-tcriesjVnde item necefle pu to, at que operçprctium, quo eXnbsp;fote emanarit ilia habendorum conciliorum ratio, forma-que,amp;modus,breui difcuterc, turn attexcre definitionemnbsp;ccclefiæ,pro qua ecelcßa,indicuntur,peragunturque,ij connbsp;uentus. Ac, quæ fit,conciliorum poteftas,hoc item in proç-mio,paucis ofienderc.Pofiremo Occumcnica concilia, fuonbsp;quæque ordine,fl:ridim circumfcribere, atque ipfa, ab hisnbsp;dill:ingucre,quæ œcumenica nonfuere,tametfi pro religio-ne,fideiquc caufa,vtraque indiéla fint, amp; inllituta. Et hæcnbsp;quidem omnia breuifsimè hoc in proœmïo perfiringêtur,nbsp;hifque tum peradtis, quæ erunt, ceu quoddam huiufee libri breue argumentum ac prçlufioad propofita quæquenbsp;fpcciatim enarranda,erit progrediendum.

Ergo fons primus,origoque conciliorum, ab Apoftoloru duciturinfi:itutione,quippè quos conftat,Hierofolymæc6nbsp;uentum percgifiejVti Icgi potell:,in adlorum capite dccimonbsp;quinto, vbi,fit metio de difceptatione non cxigua,orta Paunbsp;lo,amp; Bernabæ,aduerfus eos,qui Hierofolymæ commoran-tcs,amp; earn Syriæ partem incolentes,(quæ propriè ludça di-citur)tenaciorcs erant legis Mofaicæ obferuatores,có quodnbsp;longius à commercio gentium abclTenqCum ijdem Paulusnbsp;Barnabas degcret,intcrim in Anthiochæna ciuitate, vnànbsp;cumnonnullis difcipulis aliis,quibusplaccbat,eain vrbenbsp;commorari,quódibicirct numero fa congregatio creden-tium,ex vanis hominu gencribus conflata,quæ in dies red-debatur numerofiorjfruétufqueinde erat copiofior.porrónbsp;Hicrofolymitç illhproponebant, gentes ad cuangclij con-

fortium, recipi, fine legis obferuatione, minime dcbcrc-quam legem jRon intclligebant,ædita luce veritatis^efie fuis in exterionbus ceremoniisjabrogandam, quôd illæ tantumnbsp;ceremoriiæ^ ad vmbras,amp; figuras pertincrentxuiufmodi c-rantjcircuncifiojfabbatorum otla,vcftium ex pharifæis di-fcrimina,amp;id genus alia que ludaica adhuc rctincbat ’fupcr Aamjm.nbsp;fiitiojhorum igitur doélrinæfm fpeciem reJigiofæ, re ipfa,“f*nbsp;perniciofifsimç,quum Paulus amp; Barnabas fortiter refiftc'nbsp;rcntjorta efi: vchemens fcditio,vtiin eodcmaélorum habenbsp;turcapitCjquæquidemfçditiOjtametfi fummamrerum nonbsp;’^elpiceretjtamen quia veram pietatera, falfa pietatis imagi-’^CjUaultis in rebusjoppugnabat ne hoc malum glifeeret, conbsp;uocato difcipulorum concilie,vifum efi, vti Paulus amp; Bar-’^âbas,aliique,ex hoc numéro difcipuli,proficifcerétur Hicnbsp;rofolyxnam, ad Petrum aliofque Apollolos, ac presbite-ros:vt eorû autoritäre, quçllio nata dilTolucretur ,Cû igiturnbsp;peruentum eflet Hierofolymam,propofiu funt qucllionisnbsp;capita,quumque hinc atque hinc pro bâtis tellimoniis3amp; arnbsp;gumentisjincanduiflct difeeptatix), Petrus alPurgens, camnbsp;habuitorationem,lucu^ntam fanc,amp;rcipublicæ admodûnbsp;vtilem,quæ inaais apofiolorum habetur, quam oratione,nbsp;fubfequuta cil,P auli amp; Barnabç tellifîcatio, qua volebant,nbsp;gétem m euangclii luccm,finè le gis oncre recipi:poll quos,nbsp;Iacobus,cognomcnto iullus,amp; frater domini diélus, verbanbsp;fecitjquç prçdiélam fententiam,Pauli amp; Barnabç approbanbsp;xcnt,tuncque huic fententiç,omncs ad vnum a(fenfere,pla-cuitqucapollolisacfcnioribusjfimul, amp;toti congregationnbsp;ni, vti Paulus amp; Barnabas, duo que alij, fpeélatç probi^nbsp;tatis homines, deligerentur , qui hoc decretum fan -^fsimum , amp; in Anthiochiam , amp; in Syriam vfque,nbsp;ac Ciliciam, ad omnes pafsim ad Chrillum conuerfos,nbsp;ïudços , profelytos, amp; gentiles , déferrent, vnàqucnbsp;cum CO, epiltolam , quç aéla Concilij tcllaretur , ibi-Hne tùm primùra peradus cil, ob ilia quçdain fidet

Mii

PRAEFATIO controucrfa capita,procerum religionis nofl:ræ,iuûus,fum-mulque conuentus,co quodicium eümodo,qucm modü,nbsp;amp; formani,religiofifsimumque inftitutum,pnma etiamjtc-nuit poJleritasjled quia impotens ilia fuit, amp; fine impcrio,nbsp;vt pote,aduerfus quam,contendcret omnis Humana vis, amp;nbsp;principum autharitas, non illx poft integrum fuit, comitianbsp;lufta amp; generalia,pro religionc,habere,tatum,dum aliquidnbsp;tale, quale fupra eft enarratum incideretincontrouerfianijnbsp;figillatira cornant, fua quifque in prouincia, vti liquet eXnbsp;concilio,habito fub pontifice Cornelio,anno ducentefimonbsp;fexagcfimo,fuper hæreticis, iterura facro baptifmi lauacronbsp;ablu.ndis,aut nonabluendis tum amp; ex concftio Neocæfa-rienfi,habitd,à Germano,Leontio,Bafilio, Longino,amp; fini“nbsp;timis;epifcopis,anno domini,3i4.ca vtiquc concil;a,fiebantnbsp;ad.modum demifrè,amp; clanculum, ob metum tyrannorum,nbsp;ibique dubia capita difceptabant patres, atque de his fuaiDnbsp;in vulgus,rogationem claramamp; neceflariam promu! gabat;nbsp;huius itaque generis,funt omnia,quæ pauca, ftriâimque annbsp;tecedentc intra(ftatione,relata funt concilia. Durauitqueisnbsp;inos;prouincialium pro ecclefiaconuentuum, adimpera-torcm vfque Conftantinum, cognomento magnum, quinbsp;primus,rebus dub iis fecuritatem præftitit, atque efFecit vtinbsp;pro fîde,p ublica,folemniaquc,amp; generalia,indicere J iceretnbsp;citra vllam trepidationem,comitia, quç quidem, quia pft»nbsp;ecclefia,omnia fiunt,Sequitur perftrmgendus,paucifquc e-nueleandus fccundus locus,quo loco, eft quçfita ecclefiæjnbsp;pro cuius caufa,ifta indicuntur,explicatio,in quo expedie“nbsp;do,fat erit mihi Pauli adferre fententiam, Aientis,ecclefiamnbsp;(cœcum catholicum piorû fideliumq; hominû)nihil efle a-liud,quàtn vim inexpugnabilé,firmamque amp; perpétua co-lûnâ çternç veritatis,nimiru,quæ cû Chrifto, vnû corpus ernbsp;ficiatcuius corporis caput fit ipfe Chriftus,fideles ante me-brajColhgatajinutua copula,quæ quu qd vniter,vniuerfcq)nbsp;decernut,agut,ftatuût,Chrift:u ncceftc cft,autorc,principeqgt;nbsp;habeat tanqtiam fummum amp; præcipuû ipforû caput; à qult;?

LIBRI SECVNDI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

vita vifquc omnis,in ipfa membra, quum in capitis caufatn omnem,rationemquc confcntiunr, dißundicur, amp; cmanat;nbsp;cxquo fequitur, quum quid, vnà, eomodo ,ip fa membranbsp;délibérant, cam baud dubiè deliberationem, a Chrillo dc'nbsp;riuari : quo cognito, perfecla fit paucis tcrtij item loci ex-planatio, quo, hic proponebatur, quænam effet conólio'nbsp;rumpotefi;as,nempè,eam elle, quam Chriflus fuis membrisnbsp;inefle voluit, quum fcilicet, tota cogitatione, totoque animo ad ipfum refpicerent, amp; fpiritu fando dudiore, refer-rentadidvnum caput, fua omnia,tumaCtatumconfilia,nbsp;vt quç tum fcifcerent,edicerent, deccrnerent,pontifice,vi-cario Chrifti,fuccefl'oreque Pttri,fummo,(vti par efi)refe-rente, cmmbuspiis rata fint atqueinuiolabilia, exeoquenbsp;fonte, amp; ratione fic inff tutajdimanarunt primtim quatuornbsp;iilæfynodioccnmenicæ, atque principes, quarum fummanbsp;ffijpnmaque in ccclefia autoritas,nempè Niczna,Confian-tinopolitana, Ephefina, Cha’cedoiienfis, ex quibus, maxime à Nicæna, vnà cum traditionibusapofioloru, relicfumnbsp;eft nobis fid ci fymbolum, quod omnes profiteantur, om-nefque fic hærcfum prifGarum,dircufsi fint errores.

Cætcrùm,hîc queri fol et, liccat nè concilio, vllum nouum fcitura condere, nouumque aliquod opus mandare,tum amp;nbsp;nouis ceremoniismentes hominum alligare, tumamp;ciuilinbsp;gubernationi fefe immifeere, An poiTO folum noua dogmata, feripturæ facræ diflentanea, nouafque ceremonias,nbsp;vel fupcrfbtiofas, vel inutiles ecclefiæ tollere, amp; condem-nare,amp; quæ vcniunt in controuerfiam,ex præfcripto verbinbsp;diuinicognofcere, ac diiudicarc, Turn amp;difputarifoler,nbsp;fubfitnèpótifexcollegio magno,an verb fupra collegiumnbsp;fit,quæ quidem omnia, quia huiufce mei non hint inftituti,nbsp;neque huiufce præfentisrationis,theologis, maioribufqucnbsp;meis, difputanda atque diftercnda re linquo, communem,nbsp;ea in re, ficuti in omnibus aliis, ecclefiç confenfum fequu-, a quo confenfu nc minimum quidem, volo vnquamnbsp;difccdcre, Et ad propofitum rediens, vltimumque caputnbsp;M ii;

P R AE F A T I O præfationis mcæ, catalogutn OEcumenicorum conciliorUjnbsp;hîc fummatira adfuo,qui tails eIl:Pnmiim,fynodus Nicic;nbsp;na in medium prodüt:ommum longe celebemma,quâ,ad-dita eftjtebus dubüs, obfcuris, lux maxima : dchinc fuCquot;nbsp;celsit Bizantina, Damafii. Pontihcis, amp; Theodofij feniorisnbsp;. Imperatoris temporibus celebrata,m qua adfucre centum.nbsp;paKin*liàunbsp;nbsp;quinquaginta Epifeopi anno ^83? celcbrata quidem di- '

«p.xii. nbsp;nbsp;nbsp;ucrfarû hærefum caufa maxime Macedonianarû, quæ fpiquot;

ritumfandumDeumelTenegabant, qua item in lynodogt; patriarchs Punt inllituti : tertium poïlea locû Ep h du s ob-tinet,vbi indiâa funt, amp; peraéla comitiajaufpiciis CælelH-nijRomani P ontificis, amp;Thcodofij iunioris Imperatorisgt;nbsp;anno dornini 430.quç comitia,côcilium Ephefinum pepe-rere,quo, inter alia quæ ihi funt décréta, damnatur hærefis

Sp-viiiuGo. ccdon,vrbs Af]æ,qua in vrbe, coEituta funt ea, quæ pollen «nitn pnmo figiiiatira enarrabuntut. nam præcipuèaâa iilius concilünbsp;ruinrciieit luo loco ailcutictLir; hiluntnimirum quatuor magno rumnbsp;hoc conciliorum cardines, de quibusmeminit lulh'nianus Cs-d L que^ûnî- f^tjin primo Codicis libro, quibus certè,vera coEanfqucnbsp;que.c.de he- innititur Eccleliç fides^ôc religio,ex quoru tarnen quatuornbsp;*’quot;*• conciliorum feitis, pauca admodum,prçtcr primum amp;poquot;nbsp;ftreinum concilium^ ad infbtutionem huiufee noftræ comquot;nbsp;mentationisjquæ potifsimùm loquitur,de ornatUjfunCbo'nbsp;néque Ecclefiæ,amp; Poüficiorumjfaciunt: amp; ea quidem, q^^nbsp;faciunt, fufiùs cxplicans, rcliqua quç funt extra rem, fuJ®nbsp;prçtermifTurus: ad propofitu ergo, poft hçc quatuor fum*nbsp;ma præclaràque concilia ƒ ecenfentur fynodi plures aliæ,^nbsp;quidem omnes cccumenicæ,habitæquc,generalibus iur^®'nbsp;’bitlis totius Chriftiani populi, vtpote, fynodus,quæ iterunbsp;afta item fuit Biiantij, dum Vigilius Roman um gerit Po-tificatum,ô(. luftinianus Cæfar imperat, ad quingêtehmumnbsp;quinquagefimum annû dornini jpôft verô celebrata Chaiquot;nbsp;cedonenfem^anno fcrc nonagelimo tertio.'cui Bizantin^fnbsp;fynodo, adfuerc centum amp; quinquaginta in Ecclefia com

LlBRl sec VNDI.

fcripüpatres.Sexto dein loco progrcditur alia,quæ habetur etiam in ciuitatc Conftantinopolitana, tempore Con-ftatini Imperatoris(qui diólus eft Pogonatus)amp; Agatonis pontificem fummum agentis,anno ab inftaurata falutc, fc-ptuagefimo quarto,fuprà fexccntefimum, quam fynodum.nbsp;peregere centum amp; feptuaginta patres, Alij ig^jEpifcopo jnbsp;intcrfuifle affirmant anno 68i.Scptimum pofteà locum occupât NicæaYrbsBythiniæ,quæprimùm item in OEcu-incnico concilio obtinuerat, ibique iterum conuenercnbsp;fub Adriano Pontifice , tercentum amp; fexaginta patres,nbsp;Annodomini feptingentefimo nonagefimo tertio ,amp; publica iterum, vniuerfi Chriftiani populi habuere comi-5ia,cum Conftantinus amp; Iræne mater, Romano præcflentnbsp;itnperio. Olt;ftaua confequenter narratur, habita Conftanti-^lopoli dum Adrianus fecundus,eft Romanus pontifex,amp;nbsp;^filius Imperator, intercelTcrcque inter hanc, amp; feptimanbsp;prænarratâjfeptuaginta quinque anni,amp; agebatur,ciimha-oita fuit,annus domini ^oélingentefinius,fexagefimus oóla-UUs;hæ quide omn.cs,OEcurnenicæ fuere fynodi,ea de cau-fa fic appellate, quod Græci, pariter ac Latini patres, pronbsp;bono totius Chriftianifmi eas celebrarint. Extitere amp; comnbsp;plures aliæjfiia quæquc,habitæ in prouincia,pro religionenbsp;jtem,Çhriftianæque fidei ornamento, a(ftæ;quç tamcn,hocnbsp;cecuinenicu nome minime cofcquutur, quia generales nonbsp;fuere, equide ab vtrifque decerpfi,quæ ad opus inftitutumnbsp;pertinere videbantur :nam xtrobique, multa funt cofeda,nbsp;aélaque mul ta,ex quibus,magna ex parte, conftat Pontifi-eij iuris fandio, turn amp; totius ordmis Ecclefiaftici, reiqucnbsp;facerdotalis, conftitutio: horum ergo omnium concilio-rum præcipuos ccntones,in capita redegi,adfuique hoc innbsp;nteo volumine, amp; figillatim quæquc difcufsi, pro rationenbsp;inftituti mei, ficuti patebit: ad quæ omnia,iam tempus eft,nbsp;¦vti Deo,opus adiuuante,progrediamur.

NE, I-'N''B lil C A

Ex Oecumenico concilio Nice-

no..decimo tertio calendas quintileis, în. vnum conuenere, triccni, decem amp; oéto Epifcopi: Vt in commune confulc-rent, fanciréntqueamp;decernerent ; quç ad Rempublicaoinbsp;Chriftianam fpeélare viderétur, in coque conuentu^ôé co-ciliOjUTiulta fanxerejdecreuereque^ad Epifcoporum Éaturnnbsp;funélionémque amp; magiflratum, potifsimùm pertinentia:nbsp;quæ (quoniam nobis confilium fuitpnûitutique ratio,ftâ-tuiii Eccleßafticarum, præfcdturarum amplifsimè ediflere-rCjOmniaque in medio proponere, quæ hanc in rem, con-ciliis, amp; aUenßone vniuerfæ Ecclefiæ,decreta fuere)hîc in-

liber secvndvs.

fercmus. Sed tamcn, vt id non omittatur, Contarcnus, -vit abfolutè dodus, amp;pius ,in ea eû opinion e,vt fy nodus iïla,nbsp;fub Sylueftro quidem RomanoPontifice,indida fit amp; co-uocata, cadem porrô dimiïîà, atque adeô fuis cum decrc-tisperada, fub tempora lulij, Romani etiam Pontificis;nbsp;t Narrat ctiam Ifidorus Vidorem amp; Innocentium, lacer- ritasaVeuUenbsp;dotes Romanos adlcgatos fuilTe.in hoc concilium, à Siluc- tur in enarranbsp;firo Romano Pontifice, vt pontificis nomme, ibi interef- j*?nbsp;fent, idque fadum ait. Anno Chrifii trecentefimo vige- ‘nbsp;fimo quarto, annoverô Imperij,ConftantiniImperators , vigefimoxuiitem adfenfit fententiæ,Cardinalis Con-tarcnus,igitur hocce obiter interiedo, vtad rem redeatur,nbsp;de EpiRoporum imprimis ordinatione, in hancülic fta-lutum efi fententiam.

Abfentium quoque Epifcoporum,ratio, in hac re habea-tur ,amp;accuretur;vt qui, ob didas locorum vel necefsitatis caufas interefle nequierunt:pari quoque fententia,ac ij,quinbsp;præfentes fucre,rem décernât, fummumq; calcuiu, ex feri-pto adnciant,^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c c3,epîf

Eoru,quæ in ea gerutur prouincia,cófirmadi3approbadiq;, métro politano Antifiiti ius efio, eorûq; firmitas, ipfi attri-tc,multô antè conftitutadtavt ne obfolefcerent, Nicæno innbsp;côcilio,renouata folùm atq; relata dici polfuntjNam Ana- e rufeb. HE*nbsp;cletus,qui ex feriptura Eufebij,' fecundüs,fecûdo loco re- b'-’P-fnbsp;Xit Romanâ Ecclefiam,amp; Dxiraus Quidem à Lino fuitmre-

COMMENT. PONT! F,

dicatur) variant nonnihil hiftorici: Platina cnira Clemen-tem cenfet, ante Anaclctum, Pontificatum gefsifle, quar-toque loco atq; ordine^à Petro, Chriûianis rebus præfuifquot; fe,polt eum vero, Anaclctum ipfum ad cam illico dignita-. . tem,prçfeâ:uramqueaflumptumfuiflè:atqueitaquintolonbsp;Anadeto *“co Rcmpublicam facram traftafle,^ cum tarnen ex Eufe-bio, vt relatum fuitjdiucrfum quiddam appareat : nempcnbsp;Anaclctum intercefsifle,Glemcntcm verb fubfequutum,nbsp;vt vt res habeat, fatis liquet ilium quidem Anacletu multanbsp;fuperEpifcoporuordinationc,atque inauguratione, velnbsp;confecratione fanxifledn eandem,ac fuperiora ferè fenten-g «, ordina omnia,quæ, mulds poll temporibus, fuere Nicænonbsp;pmuindaks conuentu,vcl rcpetita,vel etiam decreta:B ita vt,vcl ex hocnbsp;lt;4.dift.nbsp;nbsp;nbsp;maxime confiée,codem vno Ipiritu, hoc cflj diuino amp; fan-

élo numine adminillrata fuilic omnia : quique Anacletumgt;. inltigarat,duxeratque,ad ea, quç in earn rem inEituit, inlH-tuenda,atque fancienda, cundem ipfum diuinumfiatuiTjnbsp;Nicæni cœtus, mentem direx ilTc: fed ad alia tranfeundumrnbsp;quçeodem prçfcnte numinc amp; Ipiritu lanólo, in id itemjnbsp;fuere illic fubiunélaïquæ fic habent,

Il ca, non de Epifcoporum,qui degunt in prouincia^conuentuSjaccitufquot; «« hv.dift. qyg^pj.Q Epifeopo ordinandojcuræ Archiepifeopi cllogt; **

Epifeopis ,muliebri confortiojinterdiftum cllo,

Nullamque ip fis fccum habere,permittitor. Mater tarnen,foror,amita,hinc excipiuntor,

Extraneas enim tantum intcllexit fynodus, non item cax perfonasjinter quas,ne fufpicio quidem criminis,aut cuiuEnbsp;S.'aam inhonellce cupiditatis admittendæ, cadcrc p oteE.'nbsp;i ca/mterdi- Ifta repctita fucrunt poEeà,

Goncilio Aurcliancnli,tertio canonc 4.

Tumamp;quæ fequuntur,ad hanc quidem rem, quamtraÄa^ mus,lpcólantia.eadem ip fa CQngrcgatio,liG edixic:nbsp;In vnaquaque pr-ouineiaifingulis annis,

K Ci iia{3fr-^P^^®E‘^^^æ^°’^'^‘®^’^^sgt;conciliümquc,biscuocator, lut xvüi, diâAccitor,cong.regator,?

liber 8 ec VN D vs. Î*

In co conucntu, de commum fententia, quç ad rrgcndatn communcm prouinciam pcrtinct : camqj diuinis rÆus ini'-bucnda:quçque ad funftioncs corudc Epifeoporu Ipcdat^nbsp;Proponuntor,nbsp;Examinantor,nbsp;Bifeutiuntor,

Turn amp; conciEum ipfum, quod priori loco atque ordinc habendum eft,ante vernum leiunium, hoc cft,ante rcligio'nbsp;fifsimos quâdragcfimç dics,cogitor,

Ibique fimultatcs omnes, fi quae intcrccflcrint, deponutor, Id autem potifsiraùm à. fy nodo fadum eft, vti co fado/o-Icncjfacrumquc munus dominid corporis,fimplid, puro’nbsp;que animo,non fucato,ncc aliqua,in quenquam, maliuolc'nbsp;tri fufTufojfandifsimo illo teporc,Dco ipfi ofFeraturman-duccturque,amp; tradatur populoAltcrum pofteriusjciuf-anni códlium, cirdtcr Autumnalcs dies cclcbrator,* habet«xvàlnbsp;Téporaillius condlij videnturimmutata,percon~lt;i‘ft»nbsp;cilium AntK^hcnû, canonc illius concilij vigcfimo,nbsp;ca.ccclcfi^fticas iS.dift, amp;jp cócordia amp; cóciliatiócnbsp;illorum coCUiorumjVide glo,in cap. habcatur iS.dift,nbsp;Sunt nonnuUa alia,rogationis N iccnæ capita, hac fentcnnbsp;tia,lata,Cmcita^uc.

Epifcopo,nullu qucqua,qui altcrius epifco^i lurifdidioni fuoditus fit,in ccclcfia fua ordinäre, citra cófenfum Anti-ftitisjà quo, ille clericus defciuerit,permiflum efto.

Si fecùs fiat,quod fadum crit,infcdum efto,“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni Ci. G qui»

Hac item in œcumenici cocilij Nicçni, rogationc, danatu'^rivyj/iift fuit peruerfifsimû atq^ infidiofifsimû dogma Arrianorum,nbsp;ab Arrio presbytero Alcxandrino malo hominc,primûinnbsp;lucem, (audore fuaforéque malo d«monc,)prolatû,cuiusnbsp;dogmatis vis tanta fuit, vtomne penè orbem inuafe-ritjinfecerit, corru;pcrit:Huc inclinarunt, lmp eratores, ponbsp;rifices,dodorcs, fummi viri, huic adhçfit gens Gothorumnbsp;potentifsima, caque Jab c omnem fœdauit Hifpaniam,cîimnbsp;eamterra,prius armis oçcupaflet,atque fubegiflctjnara

N ij

COMMENT. P O N T I F.

quos domucrat,populos, cos cogebat, religionis fuæ tutaaccipere.

Hocautem Arrianæ labis vitiü duxerat hi Gothi, ab ImpCquot; ratore Conftantinopolitano, qui,eis primus, amp; folû ad halo it and um, amp; leges,ad excolendam religioncm,dederat.

Erat autem Imperator is, hac feéla infeâ;us,quæ feâa, vi,dC arrhis ifuæ exerebat profefsionis capita, tanta quidem cuninbsp;potcntia,vt nullas non terras penè fubierin

Sola Belgica Gallia, hoc eft,pia gens Fracorum,ab haclue jmmunis fuit, nam Aquitaniam quoquc,amp; omnê tfans Liquot;nbsp;ger im regionem,lues quidem ilia peruafit.

Itaque,oppreCra quandoq;, euerfaque, vti nunc, hoc in cd-lt;llio,poflea repetita fæpe,veluti ab Eunomio, quot; hominc,lc-B de eo videprofo quidem Corpore, fed animo,inquinatiore,atque fœquot; in diore,demùm iterùm omiflà rurfus,veluti Exectra quiderunbsp;hæret, ’ altera,caput fuûmonftrofum cduccns,tandém fummo Delnbsp;beneficio, eft funditus profligata, vti videmus hodie : naiùnbsp;ita omni fua cum gentc, nunc intercidit, vt vix nomen ip'nbsp;fumaudiamus.

Gapüt autem Nic^ni'concilij, in quo, hçc primùm fuit la-ibefaâata,obtritâque iabes fie habuit.

Arrius, peruerfus homo, fua cum fccbi,amp; fautoribus dam-jnatus,cxcommunicatus,prolcriptus,omni Chriûiano com -fortiojomni facrorum vfu,interdidus eïlo.

Peruerfum illius mali hominis dogmä,aboletor, radicitùs f euellitor,funditùs profligator,

‘ lefus Chriflusjfiiius Deifummi,cr editor, vnàque cum pa-,trc,colitor,adorator.

: DuÇjin filio Dci,naturæ, nêpç diuina amp; humana, no quidc îtï Auguft, ’^aturarû cofufione, fed ad acitaté diuinitatêq; humanitatisnbsp;adiuétione,aflùmptionéque,cêfetor, agnofeuntor, eredun-«jor,prçdicantor. Intrinonumine, films eiufdemeflecumnbsp;pâtre fubflantiç, indicator, cognofeitor, adferitor N ullanbsp;J fubflantiarum,at perfonarum foiùm,feparatiô,difcretioue,nbsp;in trixiitatc habetor,intelligitor.

LIBER SECVNDVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jo

Qui contra fe n ferir,anathema efto,.

ab ccclefia eije^tor, abominationi, excofnniunicationhini' pietati 3iibijcitof.

Coftitutum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc inroncilio Nicçno, publicatumquc

Symbolum illud magnum,quod poft in eunde omnino fen fum verbaque alterum fimilc,ab apoft oils prolatum, dilt;ftunbsp;cft,fymbolum apoftolorum, in.quo cOnfiftit, omne Chri-ftianæ doftrinæ fundamcntura,chriftianæque legis bafis,ÔCnbsp;colunina,vndc meritô fymbolum apoftolicum, fyriibolü-queChriftianuna appellatur,cuiquifideninon habucric,nbsp;ülutem non confequctur,at æterno dabitur cxitio.

Editi quoque fût, hacinNicçna fynodo,Canones alij mul-tijquorum capita/entcntiainquc,pauló poft in progrefsio -ne prçfcntis coinmentationis, vtfuus tulerit ordo breùiter perftringemus.

Verumcnimuerôquandoquidem, neque ex his,quæ dea-lt;ftis Nicenx rogationis,hicfutperftrida,delibataque,neq; alibivfquàmfcrc,appofîtè,figillatimque cxplanatum cu.nbsp;aut lucide enarratum^e Sylucilro,amp; Cóftantino,quid ho~nbsp;rum fcjjicet quifqnc,de fuq attulcrit,quid fpcciatim'nbsp;que iylTeritjcàixeritjperfcripferit, quod faceret, ad confti'nbsp;tuenda rcligionis,.fideiquc feita j turn ad conftabiliendumnbsp;ftatum,cxornandumquc decus ordinis faccrdotalis, amp; clc’nbsp;ricoruin,denique ad perfcribendas leges, atque auólorita-tcsjquibuslegibusjamp;auäoritatibusjtotus chriftianifmus,nbsp;fuis in fan oils ceremoniis,fuoque in religiofo decOrej nite-returibene quidem eft diétum,ambos,commun! ftudio,có-munique fententia,multùm hanc in rem contvllilTe, fed fua .lt;•nbsp;cuiufque præfcripta,collataque,quia no funt adh'üC diffinhnbsp;te fatis,fatifquc clare,explicata.Id autem feire, expiicatum^nbsp;que habere, turn plurimùm interefle, ad explanationemnbsp;quidem totius materiæ: tum rem elfe., per fc,fcitu dignifsi-niam,qnoniam exiftimaraus,hic duximuS fpeciatim, ac pernbsp;diffinita capita attexendum,quorum cipitutii,tailsnbsp;cftlenfus,talifque fententia.

Niij

c o M M ï N T, P o N T I F.

Collatuni,præfcriptumquc pcculiariter i Conftantino.

*Dominicus dicsjfua in omniHcbdomadcjOmnc in tcpus, colitorjobferuatorjSanduSjfcûus, in perpetuum cenfctor,nbsp;indicator jin fartorum amp; calcndanj rebgiofos diesjomniolnbsp;cultu,omniquecum decora amp; fanéta obferuationc,refer“nbsp;q l.omncï torjrcfcribitor,Eo die forum fileto,operarius cóquiefcito.’nbsp;ferlh**nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agcr,camp u$, villa,rus,feriatorj ccflato, nihil laboris reci*

pito,nihil operarum admittitOjDcu fubito.

ho die,homo quifquc,orationi vacato, animorum cultui, dcditus totus cflojnihil tcmporarium,nihil humanum »nihil forefe nihil mundanum cogitato,neu agito,neu cxcrccnbsp;to denique in fella die»cum pia precc»piaquc religionc, connbsp;hllito»degitOjtcmpus ducito.

Itemquc pcculiarc præfcriptum ciufdcm impcratons,quo,fua»cuiquc fano,ac cuique facræ ædi.cotulit» addixitqucâipcndia,fie habet?

*Vnicuiquc ccclefiç,ruum,pro modio fuo,proque rata paf te fua,llipcndium,afsignator, adfcribitor, apponitor, nihünbsp;illi dcmitor,nihil illi,hinc detrahitor, quodque tcmpluio»nbsp;fuo in veéligalijfuoquc in redditu annuo, confiûito*, con-quiefcitOjOpulcntc dcgito,abundanter habeto.

Adminiâri vcrô,quiquc fuam,ccclcfiis,cx profcflbjimpcn-duntopcram,ab omni publico munerevacanto,adnull* politica munia adiguntor,dcnique,nulli oneri, mdlique annbsp;b Mufebius gariæ,nullique ciuili operi,obnoxij funto,nbsp;wfconcii* Hæcfuntjduo Conllantini pcculiaria fanâionutnnbsp;iD*lt;diao. quot; capita,nbsp;confia“«“'-Quod verb attinct ad polleriusjillud quidem humanum,nbsp;æquumquc non modo diuinum fuit,Etcnim, nulla vnquanbsp;fuit externa religio,nuUaque humanapolitia, rcgnumqucnbsp;aut unperium,vbitale quiequam,non fucrit in fuorum granbsp;üam raccrdotum,facrilq.uc.addilt;âorum hominum,fcituin,nbsp;amp; præfcriptum; vti legitur de romanis, græcis,perils, ægi*nbsp;ptiisjôc aliisjid gcnus,populis,q.ui cum imperio,vixerc, rc-

LIBU SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

rumquc,hocinorbCjfuntpociti; quarefiinfalfa gentium rcligione id iuris tum honorifque præcipui habebant fa-cerdotcs,quant6 decentius hoc fieri in hac noftra vera.

P orrOjSilueftcrjpcculiaritcr ifta edixit,atquc,in con uentUjquemfpcciatim ronaç habuitjin quointcr-fuerejióS.pondficcsjiufsit promulganda, quorum Unbsp;hs eft fenfus,

*lnferioris dignitatis homo, fuperiorem in honore Gero, graduquc,aut poteftate,ne accufato,ncu vadator, neu dieä,nbsp;ob noxiam,impingito.

Sacrum miffçjnullo in loco,qui non fit facratus,dicatu$,bc-ncdi(äus,pcragicor,neuconcinitor,neu Celebrator. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifiodoroicä

Chariftcria,locum religiofum‘,diuinum,luftratum, fibi de- eil, pofeunco,alibi non rccipiuntor non admittuntor.

hierum quoque nomëclaturç comniutatio,àgctili,adhac Chriftianamjqna nunc vtimur,appellationem,relata,ifti Silnbsp;UcftrOjpontificbp^^oliariteradfcribitur ,Qm Silucftcr, eanbsp;de rc,fic egit,Giui,rogauit.Dies Solis,a gcntibus,fic cultus,nbsp;dicatus,nuncupatus,dics dominicus,chriftianis dicitor, abnbsp;eis,domino dicator,addicitor,amp; ab eodem domino,qui nonbsp;fier eft fcruator,noftcrquc rcx,ÖC dominus,fuam,is dies,nu-'nbsp;cupationem defumito,Porrö, fequentes hebdomads dies,nbsp;I fcilicet,lunæ,marà,mercurio,ioui,veneri adferipti. Nuncnbsp;foelicibus aufpiciis,in prims, fccundç,tcrtiæ,quartç, quintsnbsp;fcriçjGnétam ap p ellationcm transferuntor,amp; quod idolisnbsp;addicebatur,piis amp; religiofis,feriis,in cultum,diuorum,fannbsp;ftorumque hominum, pofthacaddicitor : vtquè fua cu-^nbsp;1 iulque inciderit obfcruatio,per horarias preces, cuique fe~ ’nbsp;riæ,à facra corona facerdotum,amp; clericorum cœtuapponi-ïor,adfcribitor.Saturni vero dies, in fabbatum commutagt;^nbsp;^or, tranferibitor , quo in fabbato , poil omnem , re-fingularum, concinnatam , faûamquc vniuerliutis

C O M M E N T. P G N T I F,

f^rufturamjrequieuit opifcxmagnuis deusjdiçraquc illuingt; quieds diemjàppelkuit.

*Itemque peculiariter,amp; feorfum ,fic fciuit „nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sylueftcr,

*Çlerus omnis facratus^ciuili Iuclicio,prophano tribunaU curiç laicorum feculari,eximitor, illuc non fiftito, neu vo'nbsp;d Ca,tefti-cator,ncuprotrahltor.

monium ».AdheCjConfirmadonempuerorum,quæaltcraeft eÂi,rabiamp;fandapurificado,huic,muld afsignant pontifia, ® fe^nbsp;id non citra controucrfianijnam hillorici plcrique alij,nbsp;dant clcincntipnmo,illiquc,omne hoc facrum fignuni,fa'nbsp;çramentuinque refer unt acceptumjficud fupra dum Cleinenbsp;ds aâa recenfuimusjid quoque ipfum annotauimus: Quif'nbsp;quis tamé banc protulit,eam accepitjà domino ,vti eft ciwfnbsp;ratum.

Hic item pontifex,feïliuitatcmillam,diemque facrum,qui ad vincula fanéd Petri,ob mcmoriam illius diei,quo pro fanbsp;era doétrina,duö;us eft Petrus in carcerem,appellatur,inib'nbsp;cuit,rctulitque in obfcruadonemfaftorum.amp; dierum reli'nbsp;^ioforum.Tum amp; hominem tranfmarinum, nifi cum teftbnbsp;ncatione,fcripturaque,à quinque epifeopis obfignata,amp;aiinbsp;notata,prius,clcro,tonfurçque veladdi(ftum,vel defignatû,nbsp;a cleri gradibus,ordineque adipifcendo,penitus fubmouit,nbsp;abdixit, ne is videlicet,ordo, gradufque cleri-polidô.iib’ Gorum,!cuique-indifcriminatim,fmeque magno iudicio,autnbsp;vi.Mp.viii, in4igno traditus homini,pollueretur,abiretque in faftidiu,nbsp;cl contemptum publicum.

Hæc füllt igitur pauas perftridla, quæ Conftantino,amp; Sil-ueftro,vnicuique feorfum, peculianterque, adfcribuntur, turn in Concilio NicçnOjtum ahbi, rogadonum fancita capita..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fl

CQNCILIO

Stc noftcr Sylueftcr papa^co cilium hoc romanum, indi-xit,amp; peregit, prçfente qui-demjfuamqucjcam in ré, au-doritatcmjatque maicftatemnbsp;interponentc, Conftantinonbsp;magnOjChriftianof J impera-tore,peregit autem illud ro-mæ J in balnæis Domitianis,nbsp;vbi frequentes adfuere,anà~nbsp;--lHtesjprçfuleSjpontifices,nu ^ranturque iflius facrati generis homines,qui huic roma-adfuere concilio,ad ducentos vfque,amp; feptuaginta quinnbsp;que, vtihabetvcra,amp;approbata hilloricorum narratio,nbsp;qua ex narratione, quatcnus hune attingit locum, receptanbsp;quidem ac fideh,eorum, refcllitur feriptura, amp; opmio, quinbsp;Vti diximus,in fuprapofita conciliji nicçni enarratione, pronbsp;diderunt,fuercque ea in fententia,Synodum Nicænam coc-ptam quidem fub Sylueftro pontifice,amp;finitamamp; abfolu-tam fuiflcjad tempora lulij primi,huiufce nominis pontifi-cis,cumiam Syluefter naturç(vt aiunt)concefsiflet, fuoqucnbsp;plané perfunêlus eflét,tum magifterio, tum vitæ tempore,nbsp;quod,quàm à veritatcabhorreat,confpicipotell, certoquenbsp;fciri,hac ex fynodo romana, ex qua, liquet tantùm abefle,nbsp;vt Sylueller,concilio Nicçno,vnacum pio imperatore Conbsp;ftantino,non potucrit,à morte occupatus, extremam manunbsp;imponere. vt etiam,poft habita,omnique ex parte abfolutanbsp;nicçna comitia,alia quoque,vti conftat,aliquo poil tempo-re,romæ conuocarit,atque peregeritmempe ifthæc ipfa,de-quibusnuncagimus, quibufque ctiam interfuit ipfeCon-ftantlnus,ôc quæquidcm comitia omnes,niccni concilijnbsp;O

COMMENT. P O N T I F proximc antcccdcntis,rogationcs,lcgcs,fan6tioncs,fiio connbsp;firmaruntjifti ambo viri,comprobaruntque, turn decreto,nbsp;tum perfcripta de commun! omnium,quiadfuere,calculOjnbsp;in hancNicçniconcilijapprobationemjauftoritate: vnde,nbsp;quis non videtjmulto antè tempore^finitum fiiillc, nicenu,nbsp;cuiusjaôta omnia, hic romanus conuentus firmant, turnnbsp;Syluedrumjqui hune roman um peregcrit^quis non cernitjnbsp;poft nicçnum,fuperftitem adhuc extitifleiquin amp; maior eftnbsp;iftorum hominum hallucinatio dum finem Nicçni, in tempora refcribunt,prædi(fti luli) primiqnter cuius amp; Silueftdnbsp;pontificatumjpatet etiamnumdnteriesftum fuifle Marcumgt;nbsp;qui amp; romæfinter ifthæc tempora vixit potifcx,amp; rem gef-htjintegrum bienniumià quo marco, Athanafius, NicçnXnbsp;etiam rogationis,canones petiit amp; obtinuit. Ergo, ante Imnbsp;lium,fuerat,tum confummata,nicçna rogatio,tum in cano*nbsp;nes,decretorumque formam, iam plane relata: quid quod,nbsp;Arelatenfe concilium,quod longe poft, eft fubfequutum,nbsp;quemnam,porrô,decretorum fuorum,a(ftorumque,amp; comnbsp;fultorum,approbatorem,fuftragatorem acceflbrem habet?nbsp;nonne Sylueftrumilgitur Syluefter, nicæno, tum initium,nbsp;tum finem dedit,vel dare potuit,quia de Nicçno vt de CoHnbsp;ciliojiam longe ante afto in Arelatcnfi,fub tepora Syluefti'inbsp;celebrato,fitmentio,quó magismirum, Contarenumivimnbsp;tantum,ad hæc ftatim non aduertifte,qui homo, omni in rcnbsp;oculifsimus,in nicçno tarnen percenfendo concilio, initiunbsp;quidemnicæni,Sylueftro,finem veróamp; aâorum perferi-ptionem,Iulio videtur adfcribere,licet idem ipfe,in enarra-da poftca fynodo Arelateli,cenfeatur errorem,hac in re,pUnbsp;nè agnouill'ejfc fuifleque tacite confeflum,fed äte captus faj-to,nequemendum hoc,calamo correxit,nequeitem librunbsp;fuum,ederc,atque recognitum,amp; expolitum,in lucem pro-ferrepotuit,quod Cettè fcciftet,nihilque reliquiflet ine-medatum,fi ci, id facere licuifTet per præmaturam mortem.nbsp;Sed de hoc,iam fatis,Ergo,ad romanum præfens coneftiumnbsp;rediens,aio,vtiproferunt fcriptorcs,hocin concilio, inter

quot; liber s ec VN D vs. î4 cætera,fublatamjaccifamquc fuifTcjlongam illam altercationbsp;nem Afianoruin,amp; Europçorum pontificum^quæ fcilicctjnbsp;inter cos intercefleratjfuper celeb ratione pafchalium feria-rumjncmpèjquo diCjquoque tempore illæ eflent indicendçnbsp;habendæ,peragendæ,dc qua quidem altercationc,amp; contronbsp;uerfa dublaque admodum dil'ceptationc, quæ tot prçclaranbsp;hominum torfit ingcma,quia in aâis vidoris,iam fatis mulnbsp;ta verba fecimus, hic parco plura diccre,tantùm repetam,nbsp;adiiciamque,hac fynodo perfcdungvt Viéloris potificis tenbsp;ncretur in omne tempus opinio,quæ habebat, dominico fonbsp;lum dic,pafcha noilrum^cffe nobis, omne in tempus, celc-brandum,

Præterea hoc in conuentu,vti eflpaulô ante pofitum, cum aflediflént duceni amp; feptuaginta quinque facrati patres,nbsp;tnulta propofita fuere,multa traélata,difputata,excuira, fannbsp;cita,quæ in vniuerfum, ad Chriltianam religionê, chrilha-nçque rei cultum amp; ornamentum, plané fpectant, verùm,nbsp;quoniam,nunc incidit ordoque matériel coniunélæ,nbsp;amp; COntinuatæ,poi^^i^tjVti de epifeoporum funétione lo-quamur,quia id etiam habet,thema noftrum,hoc in capite,nbsp;difceptandum-.necefTe vtique cft, vti priufquàm ,aliô quo’nbsp;piamaberremus,ea plané thefis , hoc capite circunfcripta,nbsp;anobisexcutiatur,fuifqucomnibus abfoluatur numeris;nbsp;igitur,hac de re,fic cft,primo,hanc in fentcntiam,fcitum,amp; •nbsp;conftitutum,

Presbyteri,ad aceufandum epifcopos,vclcontra cos,in iu-dicio,telbmoniumdicendum,nonadmittuntor, * »derkuji), Prçful nifi duorura feptuaginta hominum religiofonbsp;teftimonio , criminis conuincatur , nunquam damna-

•Cl - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ M. prïiul

tt hæc attincnt ad iudicia. Quæ fequuntur, officium po- ü.queft. v, fifsimumrefpiciunt,funtautem,hoc feriptafenfu. Vvili“^****nbsp;hpifcopojin diœcefi fua hommes tranfmarinos reclperc diftincnbsp;ras non efto. s

COMMENT. P O N T I F.

Qui taiuen.,amp; fi tranfmarinus homo ab epifcopis quinque literas ferat commendatitias,eorum obfignatas annulo, re-d Difxa. cipitor.

nuHus 58, Presbyteris verô,fic diélutn eû,

Presbyterijnonalibi vfquamjnifi in dicatis confecratifque e Ca ƒ ulktsah epifcopo lociSjUiiflas celebratote/ nec tcmerè,vt quifqjnbsp;coaÏcc.'di^ tuleritjüifi idem fit benediólus,facratus, rem diuinamnbsp;facitotCjEt hçCjid ofdeium, quædam nunc ponenda, quxnbsp;fpeölan t ad ordinationem,funt autem ilbufmodi,

Nemofacratus homo prima via, ac de repente,ad epifco-patum aflumitor,gradatim illo peruenito,

Præproperè id non afFeßato;

Præpofterènon aflequitor:

Clafsibus antè,inferioribus adferibitor,

Atque ledoris primùm officio fungitor,

Exorciftç dein munus gerito,

T um,accolitorum munia capefsito.

Ab eo gradu,adhypodiaconos confeendito,

Ad diaconatum poflea fcandito:

Presbyteratu tandem infignitor,

Et,fi is fis,poft eos faftos in religionis muncrc, progrcffiii: quem fumma commendet pictas, fumma extollat intcgriquot;nbsp;tasjfumma illuftret eruditio,idque vel ordinis ratio vel rci-publicævtilitas,vel cultus diuinicura requirat ; epifeopusnbsp;cfficitor,tanto oneri collum annc(ftito,inclinato, fubmitti-to,facratam faccra non abnuito, facratam molem non de-f «p.vnde- trcdlato. f

bonorumquoquecpifcopaliumdiftributionc',parfio-fub fylue ncquc admonitum.Sic.

ftro e«l«bra Redditus ccclefiç quadrifariam diftribuuntor,

’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prima pars Antiftiti cedito:

Altera presby tchs,diaconis,toti clcro,

Ordinique facratorum hominum addicitor;

T ertia,in farta tcéla templorum impenditor;

Quarta demum crogator iu turbam paup er um,Percgrino

liber secvn DVS. rum,infirmoruni, çgrotorum,nbsp;(, Quantum ab his moribus abfumus ? quantum in multisnbsp;diâamus ab co fcculoOs

g Ci. quarto didi conci.

CONCILIO EÂZBJERlNOa

,Is item duobus viris, fcilicet Sylueftro pontifi-j’ccjôc Conftantino imperatorCjfummam rcrum ;tcnentibus,peragitur conuentus alius, ifque innbsp;_________I Eliberina cmitate, de qua meminerc P to lo. li-bro fecundo capite quarto amp; Plinius libro tertio capite pri ïiiOjquOj conuencre vndeviginti pontifices, co animo, vtnbsp;fpcclarent ad Chriftianam pietatcm,pertraéi:arcnt,igi-tur illic inter cçtera, tria fciucrCj confcripfcrc, Icgum capita ; ilia quidem ad epifeoporum etiam ftatum/undionem-lt;lue pertinentia,quoruin hæc cfl fumma.

Epitopi, prcsblten ,diaconi ,hypodiaconi, a coniugibus abïbncnto.

Liberis opcram ne danto, Non procreanto,nbsp;NongignuntOj

Qui fecùs faxitjexautorator,ab ordinc fubniouctor,dcgra-dator,

Clcricatus honore indignus cenfetor, Ethçc feripta funt, in illius concilij, canonc trigcfimonbsp;tertio.

Iftud idem fuit renouatum concilio quinto Carthaginiefî, Canonc tertio, qui cano n r ecitatur a Gratiano : ca,Cum denbsp;quorûdam 84.dift.vtca.placuit32.diftinól.

Reliqua duo,fie habent, Epifcopus,homincm,quem a fidelium communionc, vcl anbsp;lacratimuncris libationc altcrius epifeopi fubmoucrit calculus,no rccipito,fccum non admittito, nulla communio-O iij

CO M M B N T, P O N T I F.

ne dignator, Q^ôd fi is, priflinç comraunioni reftitui eu“ pit, ab eo,qui hune priuauit,id accipito.

Et iftud quidem habetur canone quinquagefimo tertio il* Eus concilij.

Alterum porro, hac feriptum eft fententia, huic homini, vel in extremo fati die, piorum communion e intcrdicitor,nbsp;facramentorum vfuprohibetor, iuftisque fandè obeundinbsp;munenbus excluditor, hic diuino charifterio arcetor, quinbsp;homo,epifcopum,presbiterumjdiaconum,accufarit, in iu’nbsp;dicio detulcrit,ni quod obiecit feelus,liquide» probarit.nbsp;Et hoc côtinetur in canone feptuagefirao quinto, eiufdcmnbsp;concilij. Accipiedum eE id tarnen,de obEinatis obfirmatif-que fua in fœda labe, amp; accufatorio animo, ( mea quideinnbsp;fententia,) Nam pœnitenti, confcfloquc,amp; cupienti reconnbsp;ciJiari,reditum adfe,nulli vnquam homini,chriEiano qui-dem negat ecclcfia,iuxta prçceptum domini,

£% CONCILIO ^KELATENSl pîouincialiPrimogt;

Vbfequitur per cadem tempora,hoc eE,fub prx-didorum hominum impeno, ConEantini Cæû-ris,amp; SylueEripontificis,Arelatenfe concilium. Arelate quidem duplex eE huiufee nominis: alte

liber SECVNDV s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

P um ne concuîcatOjæqualcm honore,parem officio,ne op” primito,neu protcrito,neu deturbato.

Prefbyterijclam epifcopisjnihil aguntOjCX eorum confcicn tiajamp; confilio, c undta tr aâanto.

Epifcopo peregrinojfacris operandi,locus dator. Ç^artumcaput ordinationem cpifcoporû refpicit, nefci-hcet hi ordinentur^nifi tres vt cum minimum, adfint epif-Çopi, quodiamineandcm fententiam Nicçno conuentunbsp;fuerat conftitutum, Igitur, quia illîc canon relatus fuit, nihil attinct,hîc repeter e.

N GViENSI CONClLtO

Cap.

Pud Gangram,quæ vrbs efl; Paphlagoniç, de qua, verba facit Strabo, libro duodecimo, Item Plinius libro fextOjCapitc fccundo, fub pontificatu, amp;. imperio iam me-ttloratorum Silueftri amp; Conp^ntini,congregati funt,Icxdcnbsp;Cim epifcopi? pcrncceflaria ccclcfiaftica ncgotia ; maxi-mè'quia vrgcbat, remque chriftianam prcmebat error '£u-ftachi],CUIneceffe erat,finem imponi, is Euftachius alTerc-bat,neminem marital! coniugio alligatum, fpem vllam co- chium,nbsp;fequcndi fummi boni, hoc eft, adipifcendæ falutis æternæ,nbsp;habere poffc,quæ mala opinio,improbata fuit, atque eo danbsp;nata concilie,de quo concilie, mentionem fecit Gratianusnbsp;in fuis,decretorum pnfeorum patrum centonibus Itaque .nbsp;in eo concilie, quæ decifa funt viginti canonum fanélioni- jicernit is!nbsp;hus,fuere perfcripta, quas omnes canonum promulgatio- dift.Ca,Riekes, quia ad rem non faciunt, nec -enim de epifeopis aut co-lüm funélionibusjofficioque amp; munere, quicquam habet,nbsp;confulto prçtereo, ne excurrat nimium oratio , vidcarquenbsp;gè aliam,quàm inftituta fit,viam infifterc.Celebrata au-

^ena fuit bçc fynodus anno trecentefimo trigefimo ter*'’

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lïio primo

conûliornm

EX CONCILIO .XKELATENSI

TVm amp; illo Arelatenfi pofteriori concilio, habito qui-demtemporibus SilueRriamp;Conftantini vtivulthifto ria tripartita,quanquam) Contarcnus exilbmauit hanc i'}’nbsp;nôdum coaétam fuiile fub Martiano imperatore, V olufu*nbsp;no amp; Ammiano confulatum gerentibus( fancita funt mul*nbsp;ta,quç Archicpifcopos eorumquc fundtionem,infl:itutuni,nbsp;Î ftud fuîtnbsp;nbsp;nbsp;iurifdiâionem refpiciunt,quæ,quoniam, cum de archie-

cócilio Lao- pifcopis fit fermo, adiccitnus.fuperuacaneum foret,hic ift' dicéfi repeticulcare:quare,aéia tantum illiusconcilij pcrgam rcccnfcrc,nbsp;cpifcopos non item archicpifcopos, pertinent,cpif'nbsp;Carihagine-coporumqj ordmationcmpræfcribunt, fiatu magifiratus,nbsp;{i,xl.ca. sxgt;. officia, ficutiinflituti mcl rarin nnfti liât ?lt;rnnnn;-m de

illincabcundum putato: contrarium fecerit,apiorutn confortio cxigitor,depellitor,arcetor,quô, non nifi fyno*nbsp;do fubfequente,abfoiuto, expiato,depurgato,redireius

IN pcrcurrendis hifee Carthaginienfibusconefe jd J •^num leétor imprimis a me admonetor, Synnbsp;ca turn indiaas,tLim habitas, oâonbsp;denhquç in ^quot;^c Carthagme habitç fuiffe mernoranwr,

. 1

liber sêcvndvs.

Odaua vcrô eft,quæ Milenitana a tifsimùrn, peraétaque^ad extinguédam impietatem Pelagij,nbsp;quç eo in Conciiio, erroris fui tetri, ôc impïj damnata fuit:nbsp;ürror autem is erat, vt nephariè ncgaretur, ad faiutem co-fequendam,neccflanam elfe Dei gratiam, at pofle.hominc,nbsp;opera modo fua,amp; viribus fretum,Solius fui bberi arbitrijnbsp;citra vllûChriïli meritû adimpleremandata vtriufquelc'nbsp;gis omniajatque inde^potentia lua virtutéque fola, iuftumnbsp;cfuci abfque etiamipfo magniDei benehcio, tnagnaqucnbsp;ChriïH domini noftri, quam pro nobis pertulit pafsione,nbsp;Ncgabaturitem J eain hærelijlabes primigenia, fiueori-ginalis hoc eft, peccatum illud, quod in nos, primi noftrinbsp;parentes 3 fine culpa alioquinofira,ab initio obnonmo-rem geftum Deo, tranffudére.

Etantamp;nonnullaalia,illius hærefis Pclagianæ capita,ad' uerfus quç tnultùm fcripfit Auguftinus pater, eäque, mul'nbsp;tis libris fuis, validifsimè confutauit, quos Chriftianus Ic'nbsp;âor videto.

Ab Arelatenfi autem lecundo concilio;de quo fupràcfl; diâ:um,no’'^ multum temporis fpatium abiit, quin indi-élus fitconuentus alius:(tanta tune dabaturnbsp;opera,vti rebus omnibus, ad Chrifti cultum fpeélantibus,nbsp;flatim’ confultumiretur,amp; concordi traâaretur Ecclefianbsp;animoj^doccreturpopulus, adornarctur religio : habitusnbsp;cfi; vert) is ctiara in Carthagine:quo tempore Gratus, in eanbsp;vrbe, Epifeopum agebat, Romæ verô Siluefter pafeebatnbsp;gregemtlomini : atque in eo narrantur duo conferipta ca'nbsp;pita, gemini canonis fpeciem prç fe ferenfia ,amp; ad Epifco-posjEpifcoporumquc ordinem,amp;infulas,hoc eft,ma'nbsp;giftcrium amp; poteftatem, attinentia ; Quorum altero, fienbsp;cft eau turn,

Epifeopi, alios fines non occupante, neu inuadunto, neu vfurpanto,

Suos tem.erè non tranfiliunto , non promouento, non fxtendunto.

comment, PONTIï

Extra fuum territorium,lus in cede fia non dicunto.

Alterius epifcopiplebem, citra epifeopi, cuius cacllplc* besjpermiflfumjfibi non vindicanto,non regunto,non afsbnbsp;feunto.

Ita fancitum altero Canonc

Inter epifeopos, initapaâa obferuantor, aconuentione non receditor,

Dataconfenfionis fides,non demutator.

Ifia omnia,concilio Antiochæno,fucre pofiea renouata, irt canone ij.ac poftraodum concilio Sardicenfi,in canone i9gt;nbsp;amp; ea prius quidem ab Anacleto fcita,prohibitaque, vtpo-te in canone ; Epifeopus in dioecefi aliéna 7.quell.Et adhuCnbsp;poftea renouata concilio in Carthaginenfi tertio, canoUCnbsp;ai.amp; adhuc concilio Tranficano,canone S.repctita.

EX COXCILIQ

no, Ca^. 8,

Onfcquutis ex in temporibus, lulio Kuiufee nomini« '^primoinapoftolica fede collocato, Antiochiç, quçnbsp;vrbs eft, in Afia, de qua Plinius amp; Ptolomæus mcntioneittnbsp;feccre, ille libro quinto ,Gapite vigefimo primo, hic verônbsp;libro quinto,capite decimo quinto,conucnerc trigintapa'nbsp;tres,iique omnes in ecclefia confcrip ti, amp; niagiflratumnbsp;a ca, fc«afirentes pontificium,atquein eacoitione,amp;concilio,cuiusnbsp;nodus prima etiam meminit Gratianus in volumine decretorum,’multanbsp;verquot;fi qui° u retulere, rogaucre, deciderc, ad vniuerfum ccclefiç fiatuiunbsp;anthiocheoa pertincntia, illaque'omnia, in viginti quinque canones re-degerCjCX quibus canonibus,eos tantum defumanijadiicia-que hoc in loco,qui cpifeopos refpiciunt, eorum ordinemnbsp;dcfcribunt,funétionem conllituunqiurisdiétionem circun-cludunc,amp; ad iudicia tendunt,quç de ipfis quandoque fiut,nbsp;poenas,amp;cocrcitiones eorum definiuntfunt autera hi,neinnbsp;pè,canon quartusicuius confl:ltutio,antequàm refcratur,efi:nbsp;q^uidem id ynum quidpiam diligenter animaduertendum*.

propter quod, cótra communem alioqui, amp; ordinariani conciliorum habendorum formamjid contigit concilium.nbsp;Nam cum régula præfcripta, ab antiqua tum lege,tum Ec-clefiafticaobferuatione: habeat concilia,prætcr Pontificisnbsp;fummi,qui Romanus eft, autpræfentiam,aut cófenfum,aut .nbsp;aftipulationem,ratihabitationémue,aut denique.per internum i o s, aut alio quouis padto,voluntatis fuæ,atque cam in iCafsiodonbsp;rem,auéloritatis ûgnificationê,ncque legitimeindici polie. lus Ei,trip,nbsp;neque haberi, neque item oportere, * citra id vnum caput,nbsp;quod potifsimum eft, celebrari.nihilominus tamen,hoc innbsp;cocilio ftntiochænojde quo nunc fit fermo,notandum eft,nbsp;inquam lulium Romanum Pontificem,qui turn pro facro,nbsp;pótificioque Imperio,rcrum fatagebat Ecclefiæ, neque inte rRiiflc,nequc,pro fe,aliquem vllum del)gnaffe,aut mifif-fe hominé, cuius hominis,id.id delcgoti negotij præfentia,nbsp;abfentiam fuam fupplere poftet, eaque ratione que ibi fièrent, acia omnia,confirmare,probare,rataque habere.nbsp;Id modo conftat, concilium hoc Antiochçnum, habitumnbsp;pro Icgitimq canonicoque concibo , fotaque illius„confti-tuta,decreta,in Canonum auâoritatem fuillc relata,tametfinbsp;id vnum magnum,quod nunc narrauimus, illi dcfuerit,nc-pe Pontificis Iulij,aut præfentia, aut delegatio: Satis tarnennbsp;liquet ex hiftoria, impera toiu Coftantiu, fynodali illi ro-coraitiis, habitis in vrbe Antiochia,( vndc amp; nomen huicnbsp;datum)Sub confulatum quidem Marcelli5amp; Probinç,connbsp;fulum Romanorum, dum agebatur annus Chrifti, fupranbsp;trccentefimum,quadragefimus fextus, Annus vcró,a morte Conftantini magni, quintus-.quo in concilio addendum,nbsp;quoq, eft, ex auftoritate Cafsiodori,fua in tripartiu hifto- c lib.üü,nbsp;ria,' præfentes adfuiOe, nonaginta Pontifices, quorumnbsp;præfentia, abfentiam pontificis magni, tue fortafte ob ali-quam necefsitatem,fupplere potuit.

COMMENT. PONTIF.

Itaquc de horum Pontificum confilio adfenfu Sc volunta-te, conftituta funt, quæ ibi décréta fuere, quorum fumniagt; quatcnus ad rem nolhram facit,hic enarraturjUempejCXnbsp;pra coepto quarto canone-.Sic prim um,

Epifcopusjà fynodo damnatuSjfacra non attreÄato. Sacra non;attingitOjMiflàm non celebrato,

Confuetum munus non obito,

Confueto minifterio non fungitor. Si quid ho rum feccrift Si quid horum contreótarit, deploratus, profcriptus, pe^^quot;*nbsp;ditus eftojSpem nullam reftitutionis habe to,

A piorumcoetu arcetor, Omnes illi decedunto.

Illius aditum defugiunto. Commercia illi denegantor

Qui contrarium faxit,qui contrarium attentarit, Qmfeiens,cum eo fit verfatus,quifeiens congrelfus.nbsp;Dins configitor, à raagna matre,Ecclefia,profcribitor,abi-

Ab eis,iudicium expofcito,Quid hac in re iudicarint,exps ftato:Quodfiidneg]igis,tu exautorate Pontifex?

Q^od fl huic canoni non pares? Auxilio reditutionis dece-

LIBER SECVN DVS.

appcllatorâs de fententia aliquot cpifcoporiun, quos ex vi cinia acciuerit,conuocarit,adduxerit, difceptationem anci-pitisiudicijjdirimitOjCxcutito,definite/Decimus quintus a c».(i qui»nbsp;dlius concili) canon,in hanc fertur fententiam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cr/miniriter

Cuiepifcopojcriminofèdica inferipta efi,quodisab nibus prouincialibus epifcopis,in vnam, cunétis fententia queft.üü,nbsp;euntibus,iudicium eafuperdica,acceperit,idiudicium ratunbsp;firmuque efio:de eo amplius,a quoquam alio,ne quæritor,nbsp;neu iudicator,neu deciaitor:fi tarnen appellaturmaiorpo'nbsp;tefias, fi ad fuperius tribunal prouocatur,ab eo tum maio-rijius petitor, Prior fententia inducitor,circunfcrlbitor, reinbsp;iudicatæexccutiointerpellator,quidl'l:atuet, quiddecernet .nbsp;prouocatioms iudex,expectator.'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pifcopuscri

Decimi feptimi canonis ea efl,hoc fequenti fenfu, conferi- min»liter a« ptafanöio.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/uSiiU?

Qui epifcopus,ecclefiam,quam gubernandam fufeepit,no adit,non pcrluftrat,qui fe in hoc officio præitat negligen-tem, amp; focordem,à comraunionc arcetor.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ifcop»^«

Decimi oóiaui canonis fanäio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manus jz.

Si quis epifcopus,ad ecclcfiam,ad quam,cn:legitimo gio accitus,ele‘Sus,ordinatus,non fe recipit-nec tarnen per

_(i3_t,quominus id fiat,paratus efi enim fuo fungi mune ra,fed aut,à populo interturbatur, aut alia quçuis caufaidnbsp;impedit,cuius tarnen nullam ipfe culpam fuftineat,honorisnbsp;is pontificij particeps ellomullo epifcoporum iure fecludi'nbsp;tÄriomni pontificia dignitate potitor:nbsp;Omne minifierium epifcopale obito.

Ecclefiætarnenilll,inquais, pontificale munusgerit, nc^ gotiumnon exhibeto.

llli,molefham nullam adferto,

Illius rebus,detrimento nulli ejfio.

Tum amp;,quæ fynodo prouinciæ ftatüta funt, décréta, con-firmata,ad amufsira obferuato, Ab illius iudicio ne difcedito.

Quod iila,abfolute fanxit,ludicauit,decreuit,abfoluito,pc'

Piij

CO M M P N T, P O N T I E

ras’ito, perficito. Mandata illius omnia exhaurito, cxequb g «.Gquïi e g

SAR.DICENSI CONCitlO.

CVbiungendum Sardicenfe concilium,cdebratum fub ‘^imperio Conftantij Cæfaris,pontificatu lulij romani ponbsp;tificis,primi huiufce nominis:Leoncio amp; Sylueftro conl'u-libus: Eftquidê Sardis,vbifaâ:aefthæccoitio,vrbs,fitainnbsp;Ilhirio:dcqua meminit Theodoritus libro fecundo, capiwnbsp;quarto,amp;hiftoriatripartitalibro primo,capite vigelimonbsp;primo,in ea ergo ciuitate conucnere viri multi, doétrinanbsp;fandhtate confpicui,huiufce conucntus peragendi gratia;dcnbsp;quorum tarnen numero apud fcriptores non fatis liquet:nbsp;a ea.fcxta fi Gratianus ’fexaginta fuiflc ccnfet,epifcopos quidem eos'nbsp;an^ou.quot;è?finbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verb fedis apoftolicæ fuifle dicit Ofium,Vmcétiuni

quarta fardi lanuarium,quos item tres fcribit Cordubæ, Capuæ, Sl Bc-neuenti,cpifcopatum gefsiflcjaddit his quoque, Calepodiü nomine, fed in hilloria tripartita commemorantur longénbsp;plures:Narrat quidcCótarenus conucnilTe hunc in locü, honbsp;lufce Synodi cclebrandæ gratia,omnes ferc occidentalis ccnbsp;clcfiæpontificcs,qui numerum ter centum Antiflitum co-pleuerCjCX orientalibus verb adfuifle propèmodum feptuanbsp;ginta,quitarnenfeptuaginta, vt idem audor ait,fimulaCnbsp;perlpcxcrc,ineo,agipotifsimïim concilio,de reftituendis,nbsp;prioriquereddendis loco atque dignitati epifcopis duo-Dusjfcilicct Athanafio Alexandrinorum pontifice,amp; Paulo Conftantinopolços prefule, tum amp; de reuocandis plærifnbsp;que aliis Antirtibus,qucs fuis fedibus pepulerat dccuflcraCnbsp;que Ariana fadio ac impietas, illinc receflere, abiereque ànbsp;Sardica vrbc,atque earn ob caufam,eo in Sardicenfi conci-liojfeptuaginta illi,qui malo animo, malaque mente, illincnbsp;cmigrarantjdamnati fuere, turn amp; reûituti fupradidi duonbsp;AntiÛites,alter quidem qui Anathafius dl diétus, Alexandria facræ prouinciæ:alter vcrb,quem diximus Paulum,Bynbsp;zantinç fedi.Alij item hiHorici alia quædam, in hanc rem

liber secvndVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fo

adfcruntjpro fua dum quifquc ccrtat fentcntia,nihiljdc nu^ mero,ccrd coftitui potcfl;,fcd id parum rcferqquod attinetnbsp;ad rationcm mftitucrnoftri, diun conûctjficutifitdbi fa£lanbsp;fuiflc comitioru coicionemjRcipublicæ traétandç caufayinnbsp;eaque coitionc vnius amp; viginti canonum fancica capita ; exnbsp;quibusj vti cxigit propofituna,ca hue inducam, quç ad remnbsp;faciuntjhoc eftjCpifcoporum ordinem,ftatuai,decoreni,amp;nbsp;officium contingunqfunt autem huiufmodi.

Epifeoporum de fua ciuitate ad aliam traduci nephas efto, QuamprimùmfufcepitjnerclinquitOjhuicadhærcto. ’’ j, jftujnbsp;Ida habenturcanonc primo, concilij huiufee, ratio autem r« Ni«nonbsp;corumcaeft,quiaargumcntoabeo fumpto ,quodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fX“

hominum fi.t,non confueuerc Anttftites, à raaiorc ecclefia turn vti in eo adminoremtranfitumaflrcéfarc,n.am vnumqucque ,vcplu çon«'*®nbsp;rimum,vr it ambitio,capic auantia, tenet augendæ rci Itu-dium,ne igitur yidcantur auaritiæ,amp;ambitioni prçfules nouatum c5nbsp;ftuderc.vtquc ahis hominibus,omnem anfam toUant, ma- “’‘°nbsp;lè defe fufpicandi,hçcitafucrefanciu,amp;ccrtè vetatio hæc «iiinbsp;migratio num »noua non. fuit,nani multis antè annis , Calli-ftus, amp;Anthcrus romani pontifices,idem edixerant; iuq;nbsp;nihà turn nouum,in religionem induélum fuit,fed antâquanbsp;tantum côfirmata.Canonc dein illius coneilij quinto,ita eaunbsp;tum.Epifcopo gradu fuo fubmoto amp; quidem cpifcoporû,nbsp;qui in vicinia degunt, fententia,appellante autem romanunbsp;pontificem,fibique ius dici, in vrbe , Roma,contendcnte,nbsp;eiuslocum,nullus alter, interim occupato, In illius cathedra ne fedeto, Interpellatum. prouocationc iudicum, pronbsp;perfeä:o,non habetor.

Damnatus,ille.nondum plane cenfetor, Summi pontificis iudicium expcâator.

Id autem cur fie faélum,patet, N^m appcllationc, intercifa cd fentëtia,fufpêfum iudicium,ob idq; qui appellauit, licetnbsp;pülfus,exalt;dulqi,fua videatur dignltate,nódu tarne ed verenbsp;pulius,donec ad que lpeól:at,hac m rc vltiraû iudicarc,fuuis

COMMENT. P O N T I F.

protuleritfupremumealeulum,amp;neeidnouumfuit,'nam l'ii'qûeirvî*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanxcrant Eleutherius amp; Sixtus.

d ca.âccufa Canon illius Concilij decimus quartus, quæ fequuntur, tusiii.^ueft. habet,

Epifeopo de ciuitate in ciuitatem ob negotia comtnigranti auc ex prouincia,in prouinciain,iter facienti, in alterius cbnbsp;uitace,in alienaue prouincia,ad quatn turn perrexit, diutiùsnbsp;manerc lus non eilo.

Quia tarnen inhumanum effet , epifeopum , viamfa-cientem, alieno teâo non recipi aditu, hofpitioque ateeri, rurfus verb periculofum,eum illic diu commorari, præfcrinbsp;pta eft commorationis lex,impofitufque modus, atque itanbsp;eodem canone fubiunâum,

Epifeopo viam faeienti,in aliéna diœccfi, tres folos domi-nieos dies,morari fas ellojhoe efftres, nee plus, hebdoma-dasjillîe eonficer€,permittitor.

Ex canone tertio,id quod fequitur,fie eff defumptum.

Epifeopo damnato,fumtnoto,idque omnium epifeoporu regioniSjin qua faerum magiffratum gerit,fententiaun idfcnbsp;tentiæ eoneilium,euoeatorura:fi romana, amp; apoftoliea fe-dcsappellatur,romanufque pontifex appellationemnonnbsp;abnuitappellatione eertator,

Prouoeatorium iudieium exereetor,

Prouoeationis eaufç adferuntor,

Prouoeans auditor,

Prouoeanti ius dieitor,

A romano pontifiee,prouoeationis eaufa eognofeitor.

Ab eo,çquum,bonum,rtatuitor,deecrnitor,difnnitor , Ab coitem,filubet,eaufaipfaadfinitimos vieinofque prouin*nbsp;ciæ damnati,epifeopos,trâferibitor,rciieitor,rciegator: hisnbsp;mandator,£latuant.diffiniant,diiudieent.

Ab CO item,fi plaeet,Iegati,quos habet à latere, in prouin-ciam rriittuntor,dimittuntor3allegantor,011i vna cum epiE copis.pr ouoeationis rem exeutiunto.

De ea,datuunto.

liber StCVNDVS. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(i

De ca,iudicium ferunto, ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eei.ffquîie

At vcrôjQuando quidenijdiim cxplieantur adla Sardiccnfis concdijjincidit menûo de appellationibus, quæ à condcm- queft“*v’iX.nbsp;natisjvcl cpifcopo,vcl faccrdotc quouis alio, illo nimirùm Ofiujepifc®nbsp;àfynodojhocvcrôfuoab Antiftitc,folcntpofluntque inq“eftuiii.nbsp;caufa damnationis fuæ,adpontificis romani tribunal intcr^nbsp;lici, non me pigebit,lianc in caufam, aliquantulùm diucr-tercjatque adferrc quid in ea rç,lit olim inter ecclefias con^nbsp;ccrtatumjNam Carthaginienfis imprimis negabat, fe adeonbsp;romano pontiâci obnoxiam,vti ab co, in prouocationumnbsp;caufajdcberct^aut vellet ius petcrc;contra,romana contemnbsp;débat,hune fibi honorem dcberi,hinc Icgimus quid acci-deritjin Synodo fexta Aphricana,ibi cnim màmoratur,Faunbsp;ftinum cpifcopum,Philippumque,amp; Afcllum presbyte;-fosjadlcgatosruiffeà Zolimo romano pontincc,incaulanbsp;Cuiufdam AphricanipresbytcrijCui nomen crat etiam Faunbsp;llinuï,qui quidem prçsbyter,ibi damnatus,romanum ponnbsp;tifieem appclb’^e’^^b^^™quc,apud ilium caufam, prouo-cationis iurc,agi volcbac,id.quod ipfum,allcgati illi, à ro-Riano pontihce,nitebantur taccre,amp; mandatum romani p6nbsp;tificisjhac in re,exequi,At ab Aphricanis vehementer re-clamabatur,obfiftebatur, in eaque porro concertationc innbsp;vtramque partem valide difceptatum eft,Qui à romano pônbsp;tificcftabant,aiebant æquumelTe iuflumque,vtipontiheinbsp;ronuno,hac in re,bonos haberetur, Id enim iam confultunbsp;dccretumquc fuifle,in Synodo Nicçna,ibiquc ftatutum, ànbsp;fententia fynodi fas elTe, cuiuis cpifcopo;à fententia porronbsp;cpifcopijfas cfTe cuiuis facerdoti,ad romanum pontificem,nbsp;vclutiadfummumecclcfiæ principem,prouocare. E di-nerfo Carthaglnicnfes,inftarc,dicerc id fibi iniquum viderinbsp;nec putarcjhac de re,vllum cxtarc Nicçnç rogationispræ-iudicium,aut confultum,tarnen, quo id fieret exploratius,nbsp;Cyrillo Alexandriat Antilliti,amp; Attico Conftantinopo-Iços prçfuli feripfere, petentes ad fefe mitti, integra incor-luptaqueNicçnç Synodi feita omnia,id quod fa£tum,mif-

C O M M £ N T, P O N T I F faqueàprsdidispoîitificibus viginti canohum , abfolutanbsp;explicataqué capita,in his pórro canonibus^ inueta lex nulnbsp;ladcitum null'am,confult Lim null um, quo tanta in appella-tionibus autoritasjRomano pontifici attrib ucrctur:quarc,nbsp;faftum, vt Carthaginienfes tunc noluerint rnandato illiusnbsp;romani pontificis morctn gcrerc,Quin prouocationemj canbsp;incaufa,presbytcri fupra pofiti, plane circumfcrifperunt,nbsp;dixçruîitque ei ius non fuiffe,ea in re romanum pontlficcmnbsp;appellarc. Ac de reliquo ftätuere, vt fi cuiquam rurfus A-phricano homintycniretin mcntcm, à lurifdidione tranf-marinaius pcterc,illoque prouocationem fuam rciiccre,nbsp;necflare veilCjfua Hire,Aphricanorum eonfiliorum iudi-cio,ei hominijaqua!,amp; igni,humanoque cófortio,amp; facro-rum^omni in Aphrica,communicatione,intcrdiccretur. Eanbsp;fuit,inter Romana,amp; Aphricanam ecclcfiam origo difsidii,nbsp;quælabes,cum cœpilTet fub Zofimo pontifice romano,nbsp;Tepere,durauit ad tempora vfque Bonifacij,poflerioris pdquot;nbsp;ti£cis,quo Bonifacio pontifice,ecclefiæ romanç præfiden'nbsp;tCjCarthàgo rcfîpuit,amp; circunduâoiprorfufquc damnatonbsp;maiorumhacinre,decrcto,Aurelio primat um tune in A'nbsp;phr,ica,amp;in vrbe Carthaginc pontificatum gcrente,roro3quot;nbsp;no principi atque pontifici fames fubmifit, prouocationü“nbsp;que ius ad ilium detulit,ex quo cociliata ell pax,faólaquetonbsp;tius Chriftianæ ecclefiç communio dei gratia,atque vnani-mis omnium confociatio-Hæcomnia coUigunt Ifidorusjnbsp;Contarcnus,amp;cæteri,qui hæe ccclcfiallica negotia feripfe^nbsp;runt,amp; ego, dura Sardicenfera hîc Synodum,traôlo,hiCnbsp;quo que adieda volui,vcl eo potifsimùm,quod ibi rcs fufnbsp;pletur,anneéliturque,quç maxime in Concilio Ni-cçno dcfideraDatur,fuper appcUationibus ànbsp;Synodo,amp; epi£copis,ad pontificiamnbsp;romanam aulam,interiicic-2nbsp;disideferendifquc.

EX TEKTIO

n ienfi Cop.cUiö Qap. lo.-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦

X Carthaginicnfi dcinccps conciHo ,' tertio locojin. cadé vrbe celebraturanbsp;iuit.circiter dies Siricij pótificis roïna-nijConfulibus Attico dc CæfariO;,hucnbsp;inferenda funtj-cx quinquaginta cano-nibus/ibi coftfcriptïs, fequentia décréta i (equidem eas tantum fihodos, cxnbsp;multis perfequar,quæ thema noftrum

Ex tertio canonc.

Qm epifcopos ordinaturi funt, mancipaturi officio ,’antc-quam i d fiat, ordinandis, décréta conciUofurn, ob oculos ponunto,inculcanto,rcpetunto.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;' r

Ex Septimo Canonc.

Qüi cpifcopum fceleris vultarccfTerCjquicpilcopo crimi-nalcm caufam vult intcndcre,id apud primatem prouinci«; in qua prouincia degit aceufandus epifcopus,facitQ.nbsp;ibiaccufationcmprofcrto,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ïbireumperagito, ïbiconuincito,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]

^Ho,litcris,cuocato,vadator,antcftator, jHpjaccufatus præfulitioncmparato, -Ehcjinconcilio primariorum patriæ fu« poatifictim ,cau-lamdicito,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

C O M M E N T. PO N TI F.

Accufationi occurrito,

Accufàtionem fi potis cÛjConucllito,

Stata item die fcfe fiftito, '

Stata die^vadimonium obito, Stata die^ad indicium adefto.nbsp;Sin mmùsjdiris configitor,nbsp;A fumptione dimni cibi arcetor,nbsp;Ordihisfunâioaefubmouetor. ,nbsp;Stata vert) dics,menks vnusello:

Porrojex quo pnmùra CQnftat, vadatum «fle, nbsp;nbsp;iudiciah

vadimonio obilriftum reum, ex quo primùm fcitur, euin nouiflefe,de iupcriorctribunali,citatum ,cx quoprimumnbsp;diem fibi litcris aut libello diól:am,ex eo tunc ftatim jdies ccnbsp;dito,excurrito,Si caulam necefïàriain acçuûtus adfert,pro*nbsp;bat^qua eum liqucaçnon potuiffe fefe ædida ilia die in iu*nbsp;dicio cxibcre,In alterum menfem^dicenda iUi caufaproro’nbsp;gator,Interim à facris,hoftia diuina,abflineto,nbsp;Nec ad hæc redire,donee crimen eluat,ius dator,nbsp;C^od fl contemnit,nbsp;Si dcferic vàdimonium.

Si vniuerfi concilij,non vult fubirc cenfuram,

Sua ipfius fententia,iudicatus cenfetor.

Qm verb accufauit,fi moram nullam iudicio annexuit.

Si ad conftitutum venit tempus, Sidiem,horam,locum,agendçcaufa:, femper obiuit,nullanbsp;muldlaafficitor.

Re diuina n on cxigitor.

Sin,ad indicium præfto non fuit, Si fc illinc quandoque fubduxit,nbsp;Sipræuaricatorem egiflejtergiuerfatorem, aut fyeophan-tam,fufpedumque calümniç,aliquo modo apparetidclatusnbsp;tunc Antiftites, priftino facro muneri, priltinæ piorumnbsp;communioni reftituitor. Delator! tarnen, pcragendx cauixnbsp;facultas non tollitor,fiprobatur poll, ilium quid cm non

Ex oéhuo illius concilij Canonc, Prcsbytcro, ob crimen in ius appcllatOj qui epifcopus de eo iudicaturus cft, quinque alios fccum vicinos Epifcopos in confilium aflumito.nbsp;Sex,ne minus quidcm cpifcopidc crimine rci facerdotisnbsp;cognofeunto,

Quod iuûum fucrit,vnà dcccrnunto,

Afcifccndos ad indicium faciendum,vicinos Anfiftitcsjdc-latusfacerdos eligito,

Quos velitjdepofcito Qvms velit reiicito.

Biacono fcclcris poftulato, Cogniturus de fcclerc epifcopus,

Duos fibi alios,adcognofccndumcrimcn Einitimos Pontifccs adiungîto.

Hi tres ius dicunto. Hi très fententiam ferunto. Clerico,qui altiùs in minifterio facro,non euafit,rco crimi-

Summus facerdos non vocator,

Hanc ambitiofam appellationem defugito,

Eaftofum quodeunque nomen,fibi non adfcribito,^ îftud fuit repetituin,concilio Aphricano, circa temp orafedis*xcu7dinbsp;Eonifâcij pruni, celebrato, de quo meminit Gratianus,nbsp;ca.pnmæ fedis 99.diftinét. Quod tarnen jfana cum fenten-tia,cx interpretatione ccclefiafticorum doÂorum, eft acci*nbsp;picndum, nec malam in rem, aut deprauatara rcligionem,nbsp;qua diuellnur, ordo Chriftianç côcordiæ,amp;. ciuilis politiç,nbsp;uetorqucndum,quum bono,æquôque iurc,ad fummû Pó^

C o M M F N T, P O N T I F.

tificcm dcfcrantur omnia,hono squidem,primatüs,amp;’^um-ina in reliquas ecclcfias iurifUiólionis potcüas, quam accc-pit à domino.

CONCILIQ CA KT HA-

tur Carthaginiéfis conuencus quartus,celebraturquein vrbe,ducenis Si. quatuordecim epifcopis prçfentibus, fuo'nbsp;que fufFragio rem approbantibus, atque in eo,ftatuuntur,nbsp;Ipiritu fanóto auftore, promu]ganturque centum amp; qua'nbsp;tuor Canones, ex quibus omnibus canonibus coagmenta-tus eft,nruclus,amp; omatus ordo pótificiusjamp; cæterorumnbsp;cerdotum conftituta funâio,præfcripta ordinatio, decrc^'.nbsp;morcsjconfcripu iudiciaihis autem,ifta continentur.nbsp;Primo canonc,

Ordinandi Pontifices examinantor:

Qm morcs,quæ vita,quæ doóirina corum, fit attcndito^» Sintnc prudentes natura:

Docili animo. Ingenio bono.nbsp;jMoribus tempcratis.nbsp;Cafta vita,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ,

Mente fobria, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

Vigilantibus oculis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ gt;'

Solertiprudentia,circunïpicitor.

Num oicitantes, Nurn dormitantes.nbsp;Num focordes.

L I B t R. SECVNDVS.

Vtmifencordi animo.

Turn quibus literis luüruóti, cruditione ornati.

An in lege domini bene verfati,

An ad Euangclicam dodrinam prompte dodi,

An ad interpretanda feripturæ facrç fenfa, acuti, fagaccs,amp; cauti.An in ecclefiafticis inftitutis, placiti$,decretis,excrci“nbsp;tatijanimaduertitor.

An fimplici apertoque, nec fucato ingenio,prudeti tarnen mente, ChriAianç rei prçceptiones teneant, compleéUn-turjaccipiantjAn hifce,fidem habeant.

HafcCjClaris verbis, non obfeurisjnon deprauatis,non am-biguis,non fallacibus aflerant,prædiccnt,affirmcnt.

UlaSjfiniftrè detorquêt,affaciût,perucrtûtjcxpenditor Creduntne vtrunque teftamentum, tum vetus,tum nouumnbsp;CX vno codemque fonte manafle.

Creduntne, uniuerfo eeelefiæ confcnfui,vniucrfç Chriftia-norum perfuafiom amp; fidcb de corporum rcfurredionc, de Corporu ad immortalc vitä reuocatióe, fcdulo coHderator*nbsp;Nurn prohibent nuptias,

Nurn damnant,num detedantur.

Numiniquûimpiùmque iudicant, quum iterum nubitur, hoc ed,quum altcro ex coniugibus defundo, ci,qui fuper-cd, datur denuo nuptum, adiungiturque rurfus noua fpó-fa,aut nouus maritus,horum mortuo altcro.

Nurn in hifce,atqucaliis omnibus facræ Reipublicç feitis, laborant vUo mentis vitio,iNum vacillant. An(vt femel di-eatur)ad omnia, quæ fanxit parens ccclefia, fint obfirmatonbsp;animo,mcntc non dubia,diligcntcr perfpicitor.

Hæc,item alia multa,quæ amplifsimè coplcditur cano fanbus huiufee concilij, Antequa cadidati idi, potificiis infu-lis baculoque amp; facrata mitra infigniâtur, exornentur,ordi iiationc donentur, padorali pedo communiantur ,fedulonbsp;pro uidetor quçritor,cxcutitor,’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’piQoÏÏs ‘

COMMENT. P O N T I ?.

Canon illius concilij fecundus.

Cîim ordinatur cpifcopusjfacratur,dicatur, ati^urindiquot; ^f^^uguratur, t hçc obferuantor.nbsp;quod hie po Epifcopi duo,fupcr illum^manus imponunto,nbsp;nitur amp; cxau ^anus illi admouento,nbsp;lirque’di- Manibus ilium contreâanto,nbsp;aioues alibi Euangcliorum codiccmjV traquc manu fumunto,nbsp;pofiœquot;inau-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caput amp; vcrticcm iliiusjcleuanto,

guratio, IlllC tCncntO, Slär«”*’^^O’cndunto,nbsp;quTdem7unt T crtius epifcopus, bcncdidioncm interim infundito, ad-VOCC8 hac in ferto,irrogatOj

CipriâX” Bcncdidione quidem ( hoc eft pja precationc, pio ominc ) aufsbio etni Faufto/üli,rciq; publicÇjaufpiciOjeûluftratOifacratOjdicato

T um cæteri qui adfunt epifcopi, coaccedunto, circûftan-bui, fadole tOjCaput ciusjmanibus contingunto.*’ to 8f Bembonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viccfimo illius concilü Canonc,

arißiniis.amp; Epilcopus Icctioni vacato. imprimis ca Orationiafsiduus efto,nbsp;ncputentur Præd.lC3.tïOni VCrbl xJCl inCUÎTlDltOjnbsp;aut Nou« ef Rem familiärem non curato,nbsp;fai’« “aJquot;p^r^^æ fàmiliaremjadalios rclegato,nbsp;perâ’înente Rem domefticam,aliis dcmandato.

amp; Vetort» Illojnontraducitor, b ca, epuio Ulinc,plané animum dimoucto.nbsp;puscQordi Illare,nonimpeditor'nbsp;dift.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex viceumo primo Canonc,

adhibitis in concilium,aut dclibcrationem, Ixxxvïii.dTft/^cricis fuisjclericum nullum ordinato,nbsp;d ca. epifco Id,dc illorum fentcntia,nbsp;ciKo xxiii^°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicio facito,

dift, ’ nbsp;nbsp;nbsp;. Bx viccfimo fecundo illius concilij canonc,

atquc afsiftcntibu» clericis fuis nulh ins dicito.

Nullius caufamaudito,

LIBER SECVNDVS,

N uil I petitioniiudicialijaudicntiam præbcto,

Sifecùs facitjfi quid.folus ftatuit,

Qjjod fcceritjirritum efto

Ç^od decreucritjquod fcntentia pronuntiaueriq confcin-ditor,Nullo lure firmator,

Nullo iiircconfiftito ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.r

fcx viceiuno quinto canonc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pus nullus

I^ifsidcntes epifcoposjieucrentia primùm dei, amor, amp; ti-moijreconciliantOjli hçc non valent,quç plurimùm valere dcbcnf.a fynodojinconcordiam reducuntorZnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes’xc.dift.

Ex. 31. Canone,

Huiufce canonis dccrctum,rcnoua.tum fuit,in Concilio A.-gatenfijCa, fcptimo, qui canon a gratiano, ca. cafellas 10. quefl:.2,refertur3amp; tarnen ad banc confütutioncnijconcinbsp;lium Àgatcnfe,;diquam moöihcaóoncm, amp; teperaincn- ,nbsp;tum adiecit,in ca.45.dc quo meminit gratianus,in ca,ter-rulas î2,qucft,a.

£pifcopus,ccclefia,tanquam re fiduciaria vtitorjin ea,nihil proprium fib 1,vindicate.

Earn non diftrahito,

Earn non comrautato.

Si diftrahcndam,vel commutandam,çquum ducit,clcrico' rum omnium in id confenfum adhibeto,

Clericorum concilium aduocato,

Clericorum autoritatem interponito,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Jüomxu,

Ex canonc 34. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queft,«,

Epifcopus,quocuqueinloco fedet, pref biterum flare non patitor. Ill urn,federe iubeto.

Illijhunc honorem non inuideto,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fushiqJoH

Extrigefimo quinto Canone. Epifcopo,in ccclcfia, publi- bet xcv,dift, coque confeflujinter presbiteros,fublimior fedes,dator.nbsp;Loco is maiore,loco eminentiore,loco fuperiore fedeto.nbsp;ntra dein tedum priuatæ domus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puVtn «de

Intra parietes doraeflicos, fe presbitcrorumcollegam , a- (h scv,dift, gnofcitOjiudicatOjprofitctor,' in miniflerio domini.

R

COMM EN T, P O N Tï F

Ex 29. Can one.

Epifcopus,clerico,aut laico hominijCrimen intêdensjiJlnu, in fynodo agitato, probato,

, Eô ad rem, explanandam tradueitor, illuc claram teftifica-K ca.epifco ¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jr ? k

pusfickricotionemadterto,

vi,quâft,ii, Ne tamen,quatenus de laico homine, ad fynodum pertra-hendo, fit raentio, liac ciim re, vidcantur pugnantia, con-quot;ftitutaab Alexandro, Romano pontificc, * VidendafunG glofla,amp; interpretibus, in dido canone, EpifcopuSjnbsp;prima. latiùs difleruntur.

EX TOLET^NO CONCILIO. Qap.iz,

^01eti,oppidoHifpanie,de quo meminit Ptolomçuslb bro fecundo,capitc fcxto,amp; Plinius libro tertio,Gapit^nbsp;tertio, Celebratus cil item conuentus,tcmporibusnbsp;Honorij,amp; Archadij,atquc illuc,eiufce rei caufa, fcfenbsp;pere nouemdecim pontifices, amp; patrono, epifeopo præfi*nbsp;dente, vnum amp; viginti canoncs confiitucre, pro illullran-doEcclefiaflico Ratu exornandoque jamp;fuis probatis co-lonbusamp;partibus poliendo : Ego verô, cos, qui côpO'nbsp;tifsimùm tendunt,quique id vnum imprimis agunt,vti epinbsp;feoporum ordinem, funôbonem, poteRatcm,canfcribant,nbsp;tâtùm iuma : igitur vigefimi primi canonis il^æc cR fin»'nbsp;ma:hanc ad rem pertinens.

Nemmijfine epifcopo,chriRna confîciendi ius dator.

Ecelcfia quçque diaconos,aut hypodiaconosjante Pafeha' tisdiem ad epifcopum fuum,chrifmatis caufa,mittito.nbsp;Hi, ab epifeopo confcRum chrifma, huic folenni feRo de-Rinatum,fuis quifque eccicfiis, in tcmporejadferutQ,reprÇ'nbsp;Rntanîo,producunto,

Epifeopo, quouis tempore chrifma conficerc, indubitan-terpermiflum efto.

Diacono,chrifmate luRrare,ne conceditor,

Presbytero,epifeopo abfétCjid faccre poflè, no denegator,

facere pofl'e, pcrmittitorjhoc fanébois caput,Ârchidiaco-nus,id eÛjCurio fummusjaut præfentibus epifcopis,aut ab-fcntibusjin medio fubinde proponere,diuulgare, rccoicrc, commemorare, non obliuifcitor ; idipfum, Êpifcopi fervent,teneant,

Presbyteri,non relinquant,neu difsimulent, neu negligat, Quicuque potens, clericum quêuis, aut religion! addiétumnbsp;hominem,defpoliauerit,pulfauerit, inique traétarit,ab epknbsp;feopo citator J euocator, Vadimonio obllringitor,curidnbsp;feccrit, interrogator,nbsp;Caufa faéb fubiicitor,nbsp;Caufa faâi attenté auditor.nbsp;Exam inato r,p erp enditor,

Sinonparct,cuieam ob rem diciturjdies, Siûcri magiftratus imperium negiigit.nbsp;Si mandatum Antiftitis parui facit:

Literæmox,ad omnes prouinciæ epifeopos dantor, Surfum,deorfum,percurru.to codicilli, hue «Se illuc peruo-lanto Scheda:, fuis cum tabcllariis: his Schedis, mandator,nbsp;refraftarium amp; peruicacem elle hominem, diro programmate configendum, facra communione arcendum coquenbsp;malo tantifpcr tenédum,dum aliéna reftituat,dum,quæ fuanbsp;non funt his,ad quos pertinent,redire permlttat,dum epi-feopi iubentis volûtati übfequatur,iufla capeffat maiorû. *

Vnc loquendum de Rhegienfi cocilio, EU Rhegium, oppidum fitum inmargine amp;ora Italiæ,cui,Græcinomen dedere,à fraâ:ura,ln eo enimlocOjSiciliaauulfajobru-ptaq-, eftjab Italia autore Plinio, libro tertio,capite oâauo,nbsp;de quo oppido, mcminit item Ptolomæus, libro tertio,ca-piteprimojamp;. Trogus libro quarto.

COMMENT. PONTIÇ

Efl; amp; Rhcgnim 1 cpid’i, Galliç togatç oppidû,à quOj Rhe-gienfcs eodem Plinio autore, capitc quinto, libro tertio, quod nunc quidê ditionis efl;,ducû Ferrariæ.Igiturjin vtro-uis horû oppido,anno Chrifli vno,amp; fexagefimo, ad qua-dringêtefimum,fedente in Petri folio,ad gubernacula Rei-publicæjSixto tertio,congregati funt trcdcara epifcopi,nbsp;hunc,de quo nunc verba facimus, conuêtum pcraéturi, at-que in eo, fex decretorum canoncs edidêre, ad vniucrfutnnbsp;ccclefiæ flatiim attinentes, amp; prçfcrtini ad epifcopos,quodnbsp;noflrum efl præfens thema refpicientes,primô ifta edixere.nbsp;Qui ordinatores,ordinationi epifcopi, perperam falt;fla;,inquot;nbsp;terfucre,hoc cfl:,in qua, non fint accurate obferuata,quç i»nbsp;ea præcedentes concilioru fandtiones obfcruanda decreue-re,nempc cui, vel epifeopi très, vt cùm minimum, non ad-fuerc, vel ad quam, cçteri in prouincia collcgæ Pontifices,nbsp;recte ritéque non funt accerfiti, aut in qua, prætermilfa eRnbsp;filentioue difsimulata, metrapolitani Antiftitis volutaj,n^'nbsp;gleâusprimarijpontificisprouinciæalTenfus ,pœnâ qui'nbsp;dem præterquam quod, fie fada ordinatio, iure non fubfi'nbsp;fl:it,(id quod antecedentibus conciliis fuerat iam fancitutu)nbsp;pleduntor. Scilicet:huncin modum,

Nulli eorum, vlli poflhac interelTe ordinationi,

Nulli afsiflere concilio,

N ulli conuentui p eragendo,.

Nullis comitiis,Rciptiblicç caufa,cdicendis, habendis', peragendis,prçfenâam fuam accomodarc, pc^'nbsp;milTum eflo.

Omni fuflragio, in publicis pro rcligione negotiis, exclu' duntor.

Canon quintus.

Ne cuiuis ad cam ecclefiam, quæ fuo Pontificc orbata cflj fund:ionis,aut adminiilrationis gratia, promifeue accedercnbsp;liceaQnterdiâum eflo.

Tantum,qui vicinus efl Epifcopus,ad cam accedito,.

liber sec VNDvS. luftadefunûo pontifie! perfoluito, •gt;nbsp;Hoc fado,ccclefiç viduatæ curam,e veftigio fufeipito.nbsp;Ne quid ecclefiæ illi,antequam ad earn adlcifcatur, ordine-turqueantiftesaliusjofficiat clcricorum difsidentium,velnbsp;IcuitasjVcl ambitiojVel mala mensjprouidetOj accurato.nbsp;Cæteroquijnulii alij id faccre permittitor.nbsp;Nullus alius fe huic negotio immifeeto^^nbsp;Quod accurate obferuare , quando omnia paca te degunt,nbsp;quando nihil difcordiç commouctur, vt çquumjCenfetur.nbsp;Ita fi quid horum accidit,

quid motus concietur

Si quid obrepat difsidij,

Return tunc orbatç ccclefiæjVicinis,

* icinarum ecclefiarum Antiftitibus omnibus, I‘tefulibus,prxfcdis,infpelt;q:ioncm,defcription£m, procurationem , recenfionem ,fedulô demandari operæprctiumnbsp;efi:o:Hæc,exequiarum tempore,vicinus ille epilcopus,vfq;nbsp;ad feptimum,à morte prçfulis defunéli dicm, vel vfq UC adnbsp;nouendialc factum agendum peragito,pertrafl:ato,perfun-gitof.Deinde,mandatum metropolitan! Antiflitis,viduatçnbsp;ecclefiç illi,referto,exponito,Simulque,cum omnibus fan-élis epifcopis,mortuum Antiftitem folenniter fepelito, ternbsp;ra condito,tumulato,Iufl:a pcragito,facrumquc noucdiale^nbsp;Nec quifquam alius,ad ecciefiam,quç fuum amifit admini-ftruin,nifi metropolitan! præfulis literis,eo inuitetur, cuo-cetur,attrahatur:accedcndi,curandi,attingcndi ius habeto.

Ex Agathenfi Concilio

Cap 14.

Quæ Agathenfi quoque concilio,inhancrem aâa fiant, nunc excerpcnda,Agathai cnim (dequa vrbementio eftnbsp;apud Ptolomeum,libro fecundo,capite decimo, tum apud.nbsp;Elinium libro tertio,capite quatto)aftiterc in Bafilica diuinbsp;Andreæ ad idus feptembris,MelIala romano, confide, tri-Riij

COMMENT, P O N T I F.

ginta quinque faciati Patres, atqueillîc de communi feri' centia, canonum fanétioncs tres amp; feptuaginta edidere, itiSjnbsp;formaiUjofficium,datura,legcm,primùmj Epifeopis? Cenonbsp;biarcliis,dein ciericis,facerdotibus indicentes.

Igitur canone ly.fic didum.

Epifcopum,ante triginta çtatis fLiçannos,metropolitanoru aca.epifcop’ antiditum nullus,ordinato, ® neu facratonbsp;bencdiftionc Ea fola triccnum annorum ætas,ad petendam, confequeii'nbsp;Ixxvii.dinic,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordinationcm confecrationemque pontificalem»

légitimacenfctor,Quôd viridis fit ea ætas,quôd matura, quod ab ea,non prefumatur abeffe fanum iudicium,

Antè verô,ordinatorispræful quifquam facratorisqifunge« officio,vllum hominemjue ordinato,ncu facrato,nbsp;Adeo mali exempli falt;dum,in rem facrara ne inuehito.nbsp;Canon 27.

Nemini, ccenobium nouum confhituere, amp; condere, citr^ b ca.demo epifcopi velpcrmiiTumjVelapprobationem,iiberum efio?nbsp;nachis xviit. emo,tantùm in ecclefia iuns, fine facri huius magidratusnbsp;quea.ii. airenfu,fibiarrogaro,defumito,vindicato. Canon 55.

Epifcopus,alium,præter ecclefiam,herçdem relinquet^» nolito.

Si quid de bonis eeelefiæ donarit,didraxerit,idque ecclefia vfu,caufa,velnecefigt;itatenequaquam exigente,quod difir^nbsp;xerit,erogaucrit,irritum habetor, iure non fubfidito,nbsp;c ca.epifèop» non firmator

s j alium quemuis hærcdcm facit,de bonis, quç ab co,hçr^J * ¦ di huic obuencrunt,ab hçredc ipfo,indcmnitati ccclefiæj^5nbsp;fulitor,hçres is ad id profpicicndû cogitor,Talt;durara,fi 9.’^^nbsp;ilia fecit,ea iaftura ab hoc refarcitor,de damno,fi quod paf-faed,cautum illiab eo edo.Adde quidem amp; quod proxvnbsp;mo diperiori huiufee canonis capite,diâ: um ed, de ecclefianbsp;à Predilc,hçrcde fcribéda,ita accipito,vtl Antides,fibi, p^^nbsp;canoncm,’d faciendi datum putet confilium,non ctiara imnbsp;pofitam necefsitatem,quamobrem,alium, quàm ecclefia j 1nbsp;vuit hærcdem indituere,neutiquam prohibetor.

liber SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ét

Q^od amp; codem Agathcnfi cóciliojCanone 48declaratum. videtur.

EpifcopijinnoxioSjhomines vel exiguam culpaîHjparuç cu iufquatn rei fuftincntes,diris ne configunto,a bonorum cosnbsp;tu ncabiguntOjA facra matre ne fubmouento, neu interdi-cunto.Si ld faciuntjVcl eo faclo ,iplis abdicatis, cupientibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•;

reftituijVcniam petentibus,in id,toto nixu felbnantibus, Malediâ:i,diriamp; excommunicationis latç nolût facerc granbsp;tiam,A vicinjs,proximifque rcgionis fuæ præfulibus,fuç tenbsp;mcritatis, fui erroris,fuç peruicaciæ, per 1 itéras, admonen-tor.^ Epifcopus, manibus fuis, nullum prorfus hominem J ca.epifcopanbsp;11 fâccrdotâlînbsp;Nullum verbe rato,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vj. quea. m,

¦Affligito,pulfato,

Iftudenim,àfacerdotcfummidei,alienum efîe debet,que par cïl,manus abftinere ab omni verbereƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„5 n««

EX CONCILIO CHALCEDONENSI: kxiv Cap. 15.

Nonprætereundanunc ordine fuo,religiofa Chalcedonen fis coitio,in ca enim,cum aéta funt multa, quæ funt h'uiufccnbsp;contemplatif’’^iS’tura vero inter celeberrimas, non poftrc'nbsp;mas partes obtinet,tamcaufæ,ob quamindiôla eft,nomine,nbsp;ncmpè,vt obruerctur,euertereturquc penitùs, Euflicliii, ôcnbsp;Diofcori peruerfum dogma,quàmreligioforum patrum,nbsp;qui ibi interfuère, numerofifsimi,ac celebcrrimi conuentusnbsp;gratia; vix enilïi legitur alibi vnquam,conuentus,Reipublinbsp;cæ noftræ caufa peradus,maior,aut frequcntiQr,nam,vt vonbsp;lunt quidam,adfuère ibi,feptingenti,amp; triginta potificesnbsp;Alüver6,quingcntos amp;triginta rccenfcnt, funt etiam,quinbsp;fexcentûs amp; triginta dicant. de numéro quidem inter ferhnbsp;Ptores non fatis conuenit, confiât tarnen fub tempora, qui-bus Leo primusjin regimine ccclefiæo principem locum obnbsp;pnebat, amp; Valerianus Martianus Romanum regebatnbsp;imperium, anno Chrilli, ex aliquorum fententia qua-dringentefimo quinquagefimo fecundo , habitum fuilfe,nbsp;R iiij

COMMENT. PONTIF.

in vrbe Chalccdone5ea5qua dicetur ft;fuis de cauß, iftüd co cilium,cuius ctiani meminerc impcratorcs Valentianusamp;nbsp;Martianusjin Codicis libro. E£t verb Chalcedon, vt id ctianbsp;ex inftituto nofl;ro,non dimittatur,oppidum Thraciæ, adnbsp;Bofphoruni Thraciu,non procul à Bizantio, imo ex aduernbsp;fum,fitum3de quo,verba faciunt Ptolomæus,libro quinto,nbsp;capiteprimojPlinius libro item quinto,capite trigefimo fe-cundo Strabo.libro. 12.

Igitur ex iflo concilio,in ea ciuitate celeb rato, hec haben-tur,ad rem nollram.

Ex fccundo canonc.

Epifcopus, nullum in ecclefia per pccuniam , pontificeiP ordinato,

Neminem.pecuniacorruptus jpresbytcrij honore infigni' to,

Neminem facrato.

Neminem,per has fordes dicato.

Non diaconatus ordinem,nudmatione,quæïl:uuè impertito Nonadgradum fubdiaconorum, per num os promoueto.nbsp;Non clericum facito pecunia.

Non vllum quemuisjvlli cuiuis,in ecclefiaftico miniderio, hac turpi de caufa,locum dato.

Oeconomicum,aliumvè, quiregulæamp;præfcripto facerdo tali fubiiciatur,obnoxiufque fiat,pcr d:ipê,neuè facito,neuenbsp;promoueto:ß contra,Epifcopus quifquam aufit facere,finbsp;tcntafle probetur,in difcrime degradationis venito, In du-bium,aleamque proprij ordinis deuocator; Ignorainiofçnbsp;tnlfsionispcriculumilhedo,Interim,quiea via ordinatusnbsp;cd,qui facratus,qui minidcr in ecclefia conditutus, Quinbsp;oeconoinus fadus, nihil ex ordinatione.per ambitum numnbsp;marium hcitationemque incedam falt;da,iuuator.Nihii pto3nbsp;ficito.

Nihil oranino confcqdtor,

Odin

UBER StCVN-DVs.

Qmn dignitatc,quam ncfario commcrcio fibi quæfiuit,fta-tim pellitor.Cura quam inique fufeepit, «reque compara^ uitjillico relinquitor,ouili^ quod furtim, amp; aditu illicitonbsp;intrauit aâutùtn cxigitor.

Si quis vcrô,ca in re proxcncta fuit, fi quis turpis concilia-tor,internuntius,Si quis in fumma huic fœdç rei, viam aut occafioncm vllam,apcrucrit,fi quidem clericus eft, fuo or-dine depellitor,

Sin,laicus,anathcma efto. *

Epifcopu$,clericus,monachus,vclalia quçuis lâcrataperfo qucft.vü, na, Alienas pofTcfsiones ne conducito,

Manceps, redemptor,condudor,prophana: rei,ne cfto, Procurationi bonorum,quç altenus funt,ne fe immifceto.nbsp;Si tarnen ad rninorum ætatis tutclam, adminiftrationem, cunbsp;rationem,quac nequcat excufari,eum vocant leges, attrahätnbsp;ducant,ritus,mos,confuctudo vel cüa inuituin,id fufcipito,nbsp;Idfaccre non pro^ibctor

Hoe pio,amp; neceflano coaCtoque munerc,non intcrdicitor. Si cui item,facrato homini,pontifex ciuitatis,gcneralitcr ccnbsp;clcCafticarum rerum adminiftrationem mandat, guberna-cula committit,accurationem dclcgat, ac confequenter or-phanorum,viduarum,pupillorum,amp; reliquarum,id genus,nbsp;perfonarum quæ alienum mercnt,amp; imprimis ecclefiafticunbsp;auxilium,curam iniungit,cam nc detreólato, earn, charitatcnbsp;cuangelica,accipito, earn fedulô, æquo lib croque animo,nbsp;non ægro,non grauato,non odiofo,gcrito,accurato, fufcipito.

Quod fi qui ,præccpta canonis huiufee contemnit, prxter-greditur, tcmcrat,ccclefiafticæ caftigationi obnoxius efto,' Pcclefiaftica corrcélione tcnetor,premitor.

Ex odlauo illius concilii Canonc.

COMM ENT* PONTIÎ

Clcricis,in parœciis,cœnobiis,collcgiis,martyrum phanis, vitam agentesjimperio illiusjqui in ea ciuitate, in qua funt,nbsp;prçful ell: amp; pöntifeXjfubiiciuntorjin poteûate illius funto,nbsp;fub cius obfequio tenentor,Qui vero homo, cpifcopi nonnbsp;vult imperium perferre.

Qui non vult flare in officio.

Qui tem erè vult iugum cxuerc, lt;

Si facrati ordinis efl homo,fccundum ordinem, cui efl afcri ptus,vtque fcrt perfonç,quam fu£linet,charaéler, Canoni-Duscohibetor,

Canonum præfcripto,punitor.

Ex canone,damnatioms pœnam luito,

Quqd fi is,coenobio,quouis ex voto,fit addiélus,facra con-f «.quidam munione raulâator,diuino cibatu cxcluditor/ inonacho Diuina menfa abalienator

rum xvitî*

Ex canone decimo feptimo.

Vnaquçuis ecclefiapontificia,prouincia,fanû,ædes, vclpa-rœcia quçquc vicanorum,velalia,fub ciusantiflitis ditionc qui antiflcs,eamiCitra vim citraque contro uerfîam, trigintanbsp;annorufpatio,gubernarit,rcxcrit,tenetor,imota pmaneto,nbsp;hinc non cxcutitor,Sed fi intra id prædiélum tempus acci-derit,hac de rc,dubitatio,tûc cis,qui fe in hoc,rebus in fuisnbsp;læfos aflruunt,qucribundum,apud conuentum prouinciiquot;nbsp;gulst lem,s ob læfioncm,iudicium,intendere ius eflo.nbsp;queft.iiii»

Ex decimo oélauo Canone.

Si clcricus,aut monachus,vcl coniurationc in epifeopos clt;x pifre,velinfidiaspræfulibus,aut rcliquo cuiuis,fui inftituti,nbsp;fuæque conditionis homini,dicitur tctcndifTe : fitque in conbsp;k M, «oniur» deprehcnfus,compertus,intcrccptus,gradu fuo honorcq;nbsp;quefr.i P^usdcucitor,ablcgator,

\ crum enim,quæ fuerit caufa habendi huiufee concifij, m quidem nos aNicephoro ccclcfiaflicç hiftoriæ enarratorc,nbsp;pcrample cdoccmur , hîcquc coramodè fubiecimus ne

LIBER SICVNDVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7.

quid eorum rclinquatur,quæ ad inftitutam fcriptioné pcr-tmentJgitur ca caufa fuitjThcodofius minor Romanus im perator,vxorcm duxit,impij atquc feeler at 1 animi,ca vxornbsp;crroricuidamnephario, aliquot tum ante diebus exorto,nbsp;adftipulabaturjillumquCjfauore fuo alebat in ccclcfia:por-ró is error,poft abolitum fublatumque,dogmaNeftorianunbsp;tum rurfusjin perniciem hominum enatus cft, atquc illiu»nbsp;principes prætipui,autorcfquc fucre,impuriduo homines,nbsp;Diofcorus fcilicetantiftcs Alcxadrinus,amp;. Euthices, abbasnbsp;ConftantinopolitanuSjàquo item Euthice,error illc nomenbsp;fûpfitjdifta cnim eft Hærefis Euthiciana, cuius hærcfis me-nunerc ccclefiaftici fcriptorcs,fcrè omnes, atquc præcipucnbsp;monachus ille Gallus,vetus autor,qui hærcfum prifearumnbsp;capita paucis,amp;elegantifsime defcripfttxuius hærefis hocnbsp;præcipuum caput £uit,in Chrifto quidem verum efle, vnanbsp;modoperfonamcxtitiflcjatinco item duplicem naturamnbsp;bumanam fcilicet,atquc diuinam,numquam ita fimul fuif-fe,vt vtraque perfeéla c{fet,fuifque fcorfum. fungeretur of-ficiis,at duas iilas,diuinam ôc humanam,fiuè dixeris hypo-ftafes’ feu fubftantias,in naturam vnam prorfus coaluiflc,exnbsp;quo fieri,vt neutra feparatim vim fuam aut facultatcm exc-ruent, ex quo item cófequi,Chriftum feruatorcm noftrumnbsp;aut verum deum,aut verum confummatumque hominemnbsp;ncquaquatn extitiffc.Qj^ quàm ridicula fint,inepta, atqucnbsp;impia,id fane per fepatet , res cnim ipfa loquitur,Et tarnennbsp;hifce,vtcrant mala temp ora , Eudocia prædufta coniunxnbsp;Theodofii,fummo fault operc,tantumque vaiuit fœminænbsp;huiufee autoritas,atquc adeo impotentia, vti ca de caufa,innbsp;Ephæfo vrbe , fynodus fuerit coaóla; ibique per vim,nbsp;error ille Euthicianus , hærefifuè Diofcoriana , fintne-phario comprobata fuffragio , verum , pauco poftnbsp;tempore,omnis ilia rogatio Ephæfiana, quæ appellata eft,nbsp;fccunda,fynodus Ephefiana,radicitus extirpata eft, abiitqinbsp;abecclcfia,vtpotedamnata,apud vrbe Chalccdone,Namnbsp;Sij

comment, pontif.

cucnitjVti dcfiicto Theodofio,fororipfius,Pulchernma no minCjValde pia fœmina, cuius prçcipua cura, atque operanbsp;Martianus faélus eft imperator, à pontifice fummo exora-ueritjimpetraueritque comitia: quibus in comitiis, habitisnbsp;Chalcedoni, peraóla eft Synodus ilia Oecumenica, quç idcnbsp;Chalcedonefis quarta eft di da, qua in fynodo, fublatus eftnbsp;atque improbatus error ille^quem Euthices in ccclefia in-duxeratjC^licatumquc fuit,verum efte, in Chrifto: vnamnbsp;modo fuifle perfonam,verbi fcilicet diuini, 8c cœleftis ma-ieftatis.quæ in trinitate confiftens eadem eft ctim patrc fub-ftantia,vnaque 8c çquali-quum interim mortali humanita-te,minor fit ctiam ipfc Chriftus patrc. Porroautem verbunbsp;illud diuinumdtacoagmcntatum atque abfolutum fuifle,nbsp;vt in eojhoc eft,in Chrifto,duæ p erfcélç, confummatæquenbsp;naturæjdiuina/cilicet ôc Humana, ver è,reque ipfa,extiterint:nbsp;ficque idem Chriftus,tum perfedus, verufque homo, tùmnbsp;perfedusjverufque deus,atque ad hæc,eo in concilio ,\uinnbsp;additum:Qui contra fenferit,anathema efto.

Improbata etiam fuit Apollinaris opinio, præfulis Anthio chænhhic fanè,Apo]inaris dodus homo fuit,coque aliquanbsp;do prçceptore,Hieronymus cft vfus, amp; qui etiam Apolmanbsp;ris triginta voluminibus impietatem Porphyrij confutaritnbsp;fed more hominum,in errorem prçceps datus eft: ifquc error fœdus fuit atque ineptus,aiebat enim primo,in Chriftonbsp;non fuifle anima,at corpus folùm humanum;porro diuinûnbsp;verbû,in Chrifto, gefsifle vicem animæ,pofteà:ab eo errorcnbsp;difeefsit fed in alterii incidit,qui minor non fuit,aiens,Chrinbsp;ftû,animam quidem fentiçntem habuiire,at in code Chriftonbsp;rationale hoc eft,animalem qui in hominis confiftit fenfu,nbsp;flominis abfuifle animu,qualis in omni alio homine adeflenbsp;folct ficq;:inficiabatur,ambage quada inepta Chriftu fuiflenbsp;verû hominem, vt potè,qui mêté humana,animaqi hominisnbsp;neutiquam aflumpfiflet, quum ad purgandum mente hu-mana,cfficicndumquc fanlt;ftum,hominis animu, atq; à labenbsp;primigenia.-vcl originali amp; rcliqua itc noxa eluendü,in hue

[Liber secvndvs. 71 orbcm vcniflet, ille fuit error inuolutusjimplicitusqucjat’nbsp;que adeo fœdus illius doâi viri,qui eruditionifuç,amp; philonbsp;fophorum variæ leétioni plus nimio,plufquc iufto fidcns,nbsp;veltribuens fefe temcrè dédit in præcipitium : huic etiam ita de eoionbsp;errori, fine hærefi, obuiam itum eft, hoc in noftro Chalce- 2“ùsamp;nbsp;donenfî concilio, in quo intcrfuerc Pafeafius ÔC Lucinus chus nie gainbsp;potificesatemaue Bonifacius prcsbvter,a Romana fede de- ï«» v«nsau

nesjpiojforûque animo, häc hçrcfim, ab ecclefia depulcre, refibus, ele hoc addito,qui cam pofthac fcqui aufit,ab ecclefia eiicitor.nbsp;Horum item patrum auâ:oritate,atqùc fuffragio, confirmanbsp;tus fuit Synodi Bizantinç,decretus antcà canon.quo cano-ne ita cautum crat,

Archiepifeopus Conftantinopolços , à Romano Ponti-ficCjfecundus cfto,

Omnibus alus Antiftitibusquotquot funt inmudo,Ro-manus antcftator,præfcrtor,anteito, Huic,ali) omnes,in honore cedunto,

Refcrt hanc in rcm,Diuuspater Hieronymus,Romano Ponûficij itt Chalccdoncnfi conciho, id honoris fuifîc at-tributûjt vtiœcumenico ci efTcjamp;jCo nomine appellari,li- Contârenuinbsp;ccret,nempc,princcps fummus,amp; generalis ecclefiçpaftor, gt;nbsp;•vtinuncuparetur; quo tarnenbonorc,atqi nomine, ad fua «liorum.nbsp;vfquetempora, abftinucrint Romani omnes Pontifices,nbsp;nullufque horum inuentus,qui hune fibi adfcripferittitu-lum,ob modeftiam^quit ille,amp; fumraam, qux turn vige-bat,temperantiam. Itaque huiufee rci,plunbus, is,inlo-cis,fuis incpiflolis,meminit. Etnihilominus, qui fumminbsp;Pontifices poft venere,non male ab eis faélum putandum,nbsp;ncque immodefte , quod hanc fibi debitam fumpferintnbsp;nuncupationem, Nam public! refert exempli, morum-que Politicorum,ac magnæ Dei Ecclefiæ emoluménto-rum,fuumcuiq^inChriftiançReipublicx corpore,amp;ma-ximè capiti, honorem tribui.

EX CO NCILIO EPAKNENSλ

Epiïcopi^làccrdotcsjdiaconijCanes nullos ad vcnanduiu,

Aucs nullasjad aucupandum, vnquàm alunto, Venatorum gregem,abhorrento,

Nulliarti tali^ele deduntOj

Qui feeds faxit/iquidcm epifeopus eft OUus trimcftrilf^' tioja facris porrigendis,attrelt;ftandis abftineto,nbsp;Sipresbyter,menfes duos, ïàcrum ne conficito.

Sin diaconuSjtriginta dies,a miniftrationc fubmouctof, . A iacra communione, totidem dies arcctor, totidem di«’’nbsp;ex officio nihil agito,nihil fungitor.

tus,peragiturquc in bafilica Petri, frequenti pontificum»'^ làeerdotum fenatu,cui conuentui præfuit Symmachus,pd-tifexfdmmus,ibidemquememorantur conftripta, quin*nbsp;quecanonumcapita, exquibus, quæadrcmfaciunt,hçlt;^nbsp;lunt.

Ex Canone quarto.

Si tnors mopina Papæ contigerit, amp;dc fucceftbris clc-potuent, antCjfecundum canonum præ/cripta ui, c erus poft omnis,de communi fententia, vna mennbsp;te,vna voce,p^tificium,in vnum hominem,elogium connbsp;tulerit, in elcctionc illius acquieucrit, Pontifex is elcólusnbsp;confecrator,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

lIBtH SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

Etcnim,qucm popofcerunt omtics, quoru id facerc ius eftj quem concordi, amp; legitimo,quifque fuflragio delegcritjisnbsp;Epifcopus Romanus elto, rcnuntiator, Is infignitor dica-tort facrator,coronator.Si vcröjVtiplurimïim fitjin eligé~D«eleftionenbsp;do j varient fufFragia, ftudia,voluntatesj Quorum contro- g“®nbsp;uerfa eft elediojis vincitOjïs fuperior efto; Is pontifex dici- uatione quxnbsp;tor,cuialtcro tanto plures acceflerint fufFragiorum cal-’quot;nbsp;cull,vel vt nunc rererunt canonem alij ,cui maior qui-juratdiflerenbsp;demamp;numerofior,atqueprobatior. multo adfucritnbsp;^mfuflfragationbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n- j-

Qn tarnen promifsis corruptus, candidumc cx rectitudinc yuntut fuere animi, fuffragium non tulerit, is facerdotio careto,explo- ’“ra“’«*»nbsp;ditor,nihil in officio iuris habeto, *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® «»G

tut,lxxix,diC EX SEXTX SYNODO KOnbsp;mana,habita j'ub Symmachonbsp;pontißce Xlaximo.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oap.Tg,

QVifquis immcmorjmcmoruè intcritus fui, in res Icga-us âclcfiæA oblatas domino,tem ere inuafcritjpoSe-derit,retinuerit,earum vfum,quocunque in loco fibi arro-garit,fibipcrperamlumpferit,adfcripfcrit,grairans in Chri fti domini noftri peculium,intercipiens bona fcruoru Dei,nbsp;minillris domini,{acram hæreditatem auertens,maligne ar-ripiens, odiofc dcncgans,is autoritate iliius, qui eo in loconbsp;gerit Ponüficem,liminibus Ecçlefiæ primùm arcctor,nbsp;lilinc cxcluditor,nbsp;lUuc itionem non habeto,

Indignus quippe cft, altaribus facris admoucri, qui alt^ria diripuit, qui altariu res, fibi iniuftc addixit, turn deinde in-tcrfeéloris pauperu, turn amp; fur amp; prædo indicator,pronu-ciator , traducitor, Hxc tarnen,hac in re præcautio,amp;nbsp;moderatio adhibetor, primùm occupator die gralfator.

COMMENT. P O N T I F.

tcmcrarius, amp; retincns rci facræ, conucnitor, Reftitutioni alicnorum admonctor,æqui SiC boni rationem habcat,lcgi*nbsp;bus hac in rc parcat, rogator,intcrpellator,vrgctor,nbsp;Si non facitjfi monita ncgligit, turn ad atrociora ilia, modonbsp;pofita deuenitor.

EX SECKN DO ^K^ELI^NEN^ fi Concilia. Cap. z^.

JS Vrcliani, quæ Gcnabenfium ciuitas eft, nono calcndai “^lulijjanno regni Childcberti Francorum principis j quot;vl'nbsp;gclimo fecundojhabitu eft patrum concilium, Vigilio Ro-mç Pontificatum fummum gcrcnte.quo in concilio vigin*nbsp;ti amp; odto patres aflèdcre,tulcréq5 amp; promulgauere duos ÔCnbsp;viginti Canones, horum verb canonum pars maior,ad Ar-chiepifeoporum, Epifcoporum,coenobiarcharum, hombnbsp;numlt;|ue,gcnus omnc,Ecclcfiaftici coctus, fundion es,ofti':nbsp;Ciumquc pertinct.

Excanonc illius Cornelij primo.

Nullus Epifeopus, àmetropolitano Antiftite fuo, ad con-cilium,ordinationemue collegæ, facerdotis, cofortifque in minifterio fui,uocatus,accitus,ni iufti veniedi tædij,aut im-pedimenti alicuius,caufam adfcrat,ucnire recufato.

Ex tertio canone.

Epifeopus nihil omninb nummi,fœdiuè lucri,in caufis dc-cidendis, Epifcoporumquc,aut reliqui facri cleri, ordina-tionibus faciendis, ligurito, neu accipito, vt, quern decet, nempe Deifacerdotem,fordibus nullis efte obnoxium,ni-' hil cupidiute fœdæ accefsionis vænale habere,nihil omni-no turpi ex quæftu,arrogarc.

CONCILIO ^NRELIjIIIEN-

Caf .20.

Vm viccfimutn fextum regni fui annum, ageret Chil-debertus, Gallorum rex, Paulinus verb tumor,confu-latum

I

LIBER SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yr

latum Romæ gcrerct, ea circitcr tcpora, quibus ctiam Vigilius Apoftolicam fedcm regebatjperagitur Aurelianenfi in vrbe, Aureliancnfe tertium concilium, quo in concilio,nbsp;cum mtcrfuiflent viginti fex Epifcopi,triginta tria canonunbsp;capita edixere.mcminit quidem liuiufce cocilij Gratianus,nbsp;in magno illo fuo dccrctorum volumine,non tarnen dare,nbsp;iftud tcrtium citans, fed generalibus tantum verbis, Aure-luncnfe cocilium profcrcns,pcrfpicuum tarnen eft, de tertio Aurelianenfi, ilium loqui veile, quum canonem, turnnbsp;referat,quern fatis confiât, eo in tertio Aurelianenfi conci-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lio,fancitum,præfcriptum fuifle. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VcMbbàd

Ex decimo igitur quinto canonejillius Aure- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;by tcri ».xii,

liancnfisconcilij tcrtijjhæchabentur capita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatft.h,

Epifeopijin dioecefes aliénas,ad alienos dericos, ordine fa-cro infignendos,ne acccdunto.

Epifeopi aliéna in diœcefi aras,altaria,’ vafa, non cofccrato, neu dicanto,ncu benediftione luftranto.

Qui cpifeopus, huiC legi non paret, qui contra cam , quid incipit,agit,tum quos promouit,: Qdos facris infigniuit,nbsp;olli exaugurator: Olli facris remouentor Quç tarnen alta-ria Deo addixit,dicata,augufia,confecrau manento, ft.t ip-fc infrador canonis temerarius, anno vno, charifierio nenbsp;op erator, Anno vno,mi{ræ facrum non facito.

Ex quinto canonc illius condlij.

Donaria,qux templis ofFeruntur, quæcunquc tandem fint, fidei epifeopi commendantor,

Illius potefiatiaddicuntor.

, file,de bis libéré fiatuat,

Quæ vifum fucrit,in ædem facrara,tcmplum,Bafilicam, rc-ficienda,impcndat.

Ex feptimo illius conedij canone.

Qui cpifeopus,inuitum, redamantem, ad ordinem facrum P’^onioueritjfufiulerit,rapuerit, is pœnariæ fanclionijannonbsp;ita lubiicitor,vt anno ,miflæ facrum ne faciat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

EX QJ^AKTO ^V^REI.I a N ex Si

Concilio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 2.1.

quot;P\Vm Childebertus in Fracia rcgnat, ÔC Pclagius Ronix ¦*-^Pontificem fummuin agit, vcl ca circa tcmpora,indici'nbsp;tur Aurcliæ, Aurclianus conucntus quartus, ibi adfunt vi-ginti tres Epifcopi, fufïragium dant, fubfcribuntque con-cilio,amp; quæ fequuntur fanciunt.

Ex primo canone illius concilij.

Sacrofanâum Pafchatis feûum,ab omnibus vbique Saccr-dotib-us vno tempore, vno certo dic,indicitor, celebrator, pcragitor.

Ex fccundo illius concilij canone.

Quadragcfima, vniucrfç ecclefiæ æquali modo obferuato. Ex tertio canone.

Qu,i,cuicuimodi Et is ex principibus ciuitatis, qui extra d” uitaté, in agrouè, feorfum,Pafchalem dicm vult celebrate,nbsp;idipfum fibi,facra à fynodo,intcrdum fcito,

Porto, præcipuum feflum quoduis, folennéque facruingt; in præfentia Epifcopi, indicitor, cclebtator,jbi religiofusnbsp;conuêtus peragitor,ibi Chriftianuî populus conuocator.nbsp;Si qui fit tarnen , quinccefsitatc afiridlus, certam quandanbsp;caufam adferat, quominus,liæc obferuare queat,Epifcopitnbsp;ipfe aditOjfccufque faciendi permifsionem petito.

Ex fexto cananc.

Parochi omnes, curati,clericique, in fua quifque dcgcntes ccclefîa,fi;atuîa, moréfque viuendi,canonum prçfcripta,nbsp;leges, àfuo quifque Pontifice, legendas fibi accipiûto,tumnbsp;vtiinlHtuantur ipfi,tum,vti populû,ipfi quoque inflituant:nbsp;ne ipfi amp; populus, quæ ad falutem fuam Ipcélantjdicat fefcnbsp;pofieà ignoralTe, amp; hac ignoratione, excufationem præte-xant errorum,falfam qaiidem,amp; Deo non probandam.

LIBER SECVNDVS

Ex canone fcp timo.

In fana lefu Chriftipn ediculas facras dominijaduerfus vo-Inntatcm Epifcopi, cuius in tcrritorio fitæ funt ipfæ ædicu-læ, fita fana,peregrines Clericos, Clericus nullus, intro-niittitOjinducito.

Ex can on e oôauo.

Quifacrolaviacro baptifmi primùm iinbuti,dcin hærc' fl correpti tnala,po{lmodùm refîpifccntes,catholicæfi'nbsp;dei, Chriftianoque cupiunt rcftitui confortio, de his, Epi-^^’^pbpro fua quifquc prudcntia,flatuunto,!udicanto.

Ex decimo canone.

^enio quifquam epifcoporum,digamum autmulicris quç bis nupferit, virum, aduerfum canonum fcitajfacris, feiens,nbsp;iiaccrdotalibus addicito;Si facit cotra imperium illi Ponti'nbsp;ficalc,in annum integrum abrogator,

Saccrdotalis pótificiiquc magiftratus officio,pro eo annuo tempore is exigitor,fubmouetor,abdicator.

Quod fl qui item fenterrtiæ hac de rc non paruerit, Sihanctemcrècontempfcrit, •

Sihuic,fcnonfubdidcnt,

Huius contumacis hominis confortio,cógreffu.colloquio, ad fynodum vfque proximè fubfequuturam, toti fratrumnbsp;collegio interdicitor,Hunc nemo,ad id temporis adito,nbsp;N emo fratrum /:um co cómunicato,Qui verb interim,iliigt;nbsp;cite,ab eo facris funt donati,olii exauthorator, exauguran-tor,facrisfubmouentor,dcgrandantor.

Ex ix.illius concilij canone.

Si inter epifcopos,de polfcfsionibus, agrisjbonifque terre-nis oriatur quid difsidij,hoc ipfum to tum,intra anni fpatiu, äut inter eos tranfigitor,aut adhibitis deleélifque ludicibusnbsp;controucrfia omnis aélutùm finitordi feciis fiqrefque ipfa,nbsp;uum caufa præfccetur,litifquc orjgo funditus abrogetur,nbsp;diffcrtur componi, is, qui diilulcrit, à charitate diicétioné-fratrum,alienus prorfus cenfetor,

Tij

COMMENT. PONT

Extraneus quidem, amp; non frater cxiftimator ,quippe quia nnuftum iniquuque eft vti qui pro magiftratu præfunta-liiSjdcbentquc omnibus, optime atque paciftcè vitç exem-plum edere,inter fefe, quacunque de caufa, ve! quacunqucnbsp;öb occaf)onem,fcrant controuerftas,per hæc.ne putato ad-uerfura iudiciales forenfcfque caufas, quæ cum ratione, acnbsp;dccore iuftitiç inter partes.contendentes difccptatur,quic-quam adferri præiudicij : non enim cucrtiturhic politio,nbsp;beneque morata, amp; bene cóftituta Reipublicç ordinationnbsp;At Concordia modo,pax,amp; animitraquillitas cómêdatur.

EX S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rmONEN SI

Qoncilio» Cap.zz.

yxVm Pelagius primus ,Pontificatum Romanumgerc' -^retxemponbus circiter Chereberti, vel etiam Childc-berti,Francorum rcgum,nam fub quonam horum regum,nbsp;id contigent, inter autores parum conuenit. Et ego, in rcnbsp;ambigua,nihil plane afiSrmo ( cùm etiam parùm interfit,nbsp;vtrouis horum régnante principe, id fit faétum) dum comnbsp;ftet, circiter hæc tempora, T uroncnfi in ciuitate, coaâumnbsp;fuifleTuronenfe fecundum concilium, cui iuterfueruntnbsp;odlojin fede Romana, atque ccclefia conferipti patres, quinbsp;viginti odo canonam capita, ediderc, quibus quidem ea-nonibus, illuftratur, vt cum maxime, Ecclefiafticus or do,nbsp;hi autem canonesjita habent.

Excanonc feptimo.

EpifeopuSjAbbatem vUum,Archipresbyterumue, nifi de -^bbatum omnium,Sacerdotum que, qui in cadem deguntnbsp;prouincia,confilio,atque fcntentia,gradu fuo ne fubmoue-loco fuo ne eiicito,

jsjihil in fuxnma, hac in rc addito, nifi, afeitis confultifquc prius,tum cœnobiarchis fuis,tum presbyteris prouinciahquot;nbsp;bus cunâis,quorum iudicio,res tota tranfigitor.

liber s ec V N D V s. 7î Ex câauo iliius Concilij Canonc.

Qui EpifcopuSjhomincnijCui hominijfuus epifcopus.ûcra communione inter Jixent.arcueritqc.c à cœtu piorinrijad fanbsp;cram communioncrnjcœtûque piorum aufus ßt,fciens,deq;nbsp;interdiâionc admonitus, rteipere jacùnittere; epifeopus is,nbsp;qui hçc temerè fecit,ad proximam vfquc fy noduin, à facrisnbsp;cœtuquc piorum abarcetor.

Ex.n.amp; iq.Canonc.

Epifeopus nullus,Geerdos nullus,diaconus nullus,authipo diaconus,monialem,vllam,viduam, vel aliam quacumquenbsp;pcculiarem ancillam,domi fuæ habeto,

His fœminisjneque veluti domui prçp.ofitis cellæuè, aut vi~ nariæ,aut penariæ,neque veluti familiarium rerum aliarumnbsp;feruatricibus,prornis,condis,in çdibus fuis horum quifquânbsp;Vtitor,has p cnit us à fe fegregatas habeto, Alioqui muléla cinbsp;eïlo,vt videbltur poteftati maiori-.Mater tarnen, foror, autnbsp;filia,fl lubet cum horum quouis homine,verfanror. Nulla,nbsp;in tani bonelfa,tamque aréta coniunétione amp; necefsitudinenbsp;ob communem,vfum hofpitij,fufpitio malafuboritor, fubnbsp;iicitor.

Ex.ix.Canonc,

Metropolitanus Antifles,prouincialcs epifeopos fuos:pro-uinciales item epifcopi,metfopoliunum antiilitem fuum,fi accidit,vd qui horum, à clericis fuis cotemnatur, inuicemnbsp;adiuuanto,folantor,omni conciiio atque nauitate,hac in re,nbsp;hac in clericorum contemptione læfum fullentanto,deniqinbsp;niutuas hîc prçbento operasiNam fi epifeopus, cui refifiûtnbsp;fui,cum fe male accipi fentitjà fratribus fuis, non fubleua-tur folatiOjVel fuos ipfc fratres,accept!,accipicndiuè folaminbsp;nisjnonadmonetmelciOjquomodojCum feîe fifient omnes,nbsp;ad tribunal fummum,rationem fadifui, domino fint pro-baturi

Tiij , .

EX CO NCILIO, OTOD

toCalcndas Nouembris,cumiamChiideDertus Francorum regnojodto triginta annis, præfuilTct, indd-cutur,peragunturque Aureliæ comitia, quibus in comitiisgt;nbsp;habetur Aurclianenfe concilium quintu^cui concilio quinnbsp;to interfuere quadraginta feptem cpifcopi, fciucrcquc pmnbsp;bono publico, amp; religione Chriftiana leges multas, in tresnbsp;amp;viginti Canones difpertitas^quos quidem canoncs,amp; ip^^nbsp;patres quiadfuerunt, fufFragio fuo comprobaucre, amp; ho^nbsp;comprobatos fubfcriptofquc,edidcre ad populum,quoi'gt;-bnbsp;qui ipcâanqad propofitum noftrum,hcc eft collcâio.

Vt bene, reâèquc antiqui canones prçccpcre, Epifeopusj nullusjpræful nullus, Antiftes nullus,ad epifeopatum, pr^-fulatum,antiftitium., inuitus ingratus accerfitor, nullus^nbsp;repugnanter,cgrè,hunc honorem adfumito.nbsp;Sednecinuitoclcro,rcclamantcpopulo,adhanc dignitatem conlcendito.

Ciues,item,populus,clerus,apotetenullo3amagiftratunul lo,àregcamp;principcnullo ,opprefsionis vi comminatio-numque amp; imprefsionis vllius terrorc,ad fuum,in efficien-do homine vllo antiftitc,præfulc, cpifeopo, interponendunbsp;confcnfum,coguntor.

Ad id non compelluntor,via mala^.rtc mala.

Ad id nulla vi,nullo terriculo inclinantor,adiguntor. Hoc quidem pro magno piaculo habetor,hoc quidem dicinbsp;cqgitari,nedum £eri nefas ducitor.

Si hbu infringitur canon,fi Icgi mos non gcritur, pontifex ipïCjantiftes,prçfuhqi,i mala via,per tcrrorem,amp; violen-tiam,multo magis,quàmpcr libera amp; legitime décréta fuf-fragiajCohonoris,dignitatis,bonique,3fpirauit,abrogator,

liber. SECVNDVs.

Honore male partOjdctruditorj Pontificia digiiitate,in omne tcmpus,deucitor,arcetor.

Ex duodecimo Canone.

Nullus homojnlocu viuéüs epifcopijfu£hcitor,fu^ponitor fupinducitorj N ullus porró,facratas antijftitum,qui viuuntjnbsp;exuuiasjcaptato,ambito; viuentis facerdotium ne afFedato,nbsp;Si tarnen cpifeopus,Antilles,præfuljnefarij flagitij fit com-pertusjcapitalis fit damnatus iudicij,gradu motus,

Illius pontlficatum,præfulatum,antiftitium, idoncus alter, quidam canonicc accipito,legitime fubrogator,

Exnono illius Concilij Canone.

Prophanus homo nullus,laicufque in cpifeopatum alTumi tor,recipitor,mfi priùs anno vno, vitam ccclefiailicam de-gerit,in facrato viuendi modo perlliterit,inter homines dinbsp;uiniclcri,fit vcrfatus:ante itaque tantum temporis in eccle-fiaflicapermafione lpatium,hoc eïlannuumi,ad pótificatïinbsp;laici,prophanique homines,ne accedunto,neuprçcûto,neunbsp;præcurrunto.

Quo quidcmtempore,laicus ille,ad pontificatum, præfu’ latum,antiftitium,promouendus,adoólis viris, fcicntibufq,.nbsp;rerum diuinarum,accuratius doçetor,eruditor,imbuitor renbsp;bus diuinis, amp; ante tame clericali charaâere ifignitor,facrænbsp;fortis efto.Si qui hunc m^dum non feruarit.

Si qui laicus homo,aliaj amp;præpoflera ratione epifeopus fit faftus,is tandem,quicuque ft hoc prçfcriptum tranfilierit,.nbsp;efFrcgerit,temerarit,idque quacuque de caufa,anno turn illenbsp;Eifpenditor,per id temporis ab officio deponitor,nbsp;A confortio patrum,charitate,officio,beneuolentia,vfu,nbsp;annua die,extorris eflo.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex oólauo canone.

Qui pontlfex,naturç concefsit, diemque fuum obiit, m ca porro ciuitate,cui pontifex erat,

COMMENT. PONTIF.

Epifcopus nullus akcr,in ea facra prouincia, que de fun cto attribucbatur,pontifex nullus altcr,antè fufl:itutioneni,fui'nbsp;feftijöc acciti,per ordineni,dccretum,præfcriptumquejac lenbsp;gitimum fufFragiuni^fuccclTorisjclericos ordinarCjaltariaconbsp;fecrarejdicare,aut quid aliud,de rebus ecclefiæ arripere au-deto.

Si quis,q,ui4 facit contra,

Si quis hofee canones temerè impudenterque exccdit,con-fringitjdie illijàpontificejdidajcitra vllam moram,citra vl-lam procraftinationcm,aâ:utumquc,amp; bona fide, Ablata reftituito,

Perperam arrepta reponito. Damnum omne rcfundito,rcfarcito.

Et fuç vcrecundiçjfuo pudori,ita agens,confulito. Ni id facit,ni fpontè rcl1ituit,aut vlli,hac in re,cuiufui$ prÇ'nbsp;ci,vl-liue interpcllationi,locuni baud relinquit,nbsp;Ç^injfua in malitia,obftinatè pcrfeucrat.nbsp;Anno,à facro niiflæ,abftincto,nbsp;Ann O, rem diuinam ne facito,

Sacrofanéto Euchariïliæ facrificiojtandiujnon fruitor,non pafcitor,non reficitor cibo dei.

E X CQNCILIO.TQLET ANO tertio. Cap. z^.

T~\ Vm in hifpania régnât Richardetus,dic oélauo iduum mai j. Aéra 6oo,5C27,in regia T oletana ciuitate,conucncnbsp;rc patres,de rebus pubJicis,inter fe confultaturi, fuere autcnbsp;omni Galicia,tum ex Hifpania alia,pontifices numcnbsp;ro feptuaginta vnu$,quibus,rex ipfc Richardctus,amp; fuffra-gatusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hune {ànélifsimum conuentu,deliberationcquc

comprobauiqamp;fubfcriptionc fui nominis, feita concili? confirmauit,amp;aais omnibus,autoritatcm regiam interpo-fuit.'Interpreclaraautcm concilij faéfa, id vnum memora-tur laude dignum niaxitna,quod Arriana hærefis.quc hiïpanbsp;niam

LIBER SÊCVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,7

niam omnemfœdalabcinfcccrat,maximo totius Reipu-blicæ bonojdamnata efliQnia autem,hoc in côcilio, de æra inciditmentio,nonalicnuni ab inftituto facianij il in tranf-curfu,quæ de ifto ærajapud dodtifsimos homines, longa,amp;nbsp;varia Icdionc legi,hîc fuHus aliquanto,attexuero,adfcripfcnbsp;roquc:rem me hercule,cum fcitu per fc dignifsimam,amp; manbsp;ximè iucundam,tum longe obfcurifsimam,offufamquc fû-mis tenebris,amp; quæûudiofo conciliorum lcôlori,poteft a-liquam,obfcuritate fui reinoram iniicerc,nam amp; in ca cnu-cleanda,viri multi,bcnè doóli,hallucinati hint,quia Barbara vox eft,amp; à Barbaris primum cœpta,atquc vfurpata, fednbsp;antiquatamcn.Scicndumeftigitur,confuetudin£m Hifpanbsp;nis fuifle,annos ab Auguho Cæfarc repetendi,ficuti omnesnbsp;Romani impcrij prouinciæ,in more habuerunt, tempora,ànbsp;quorundam imperatorum ineunte principatu notare, donee receptû eft,Laudabili more,intcr Chrhbanos,vti Chri-feruatoris natalis dics,is cffet.vndc ratio annorum tem-porumqueduccretur, abolira omni alia,notandi temporanbsp;ConfuetudinerS cd tarnen hifpani, æra fuum,tam obftinatcnbsp;retinucre,vti mos illc lupputandi duraucrit,vfquc ad loan-nem regem hifpa’norum,huiufcc nominis primum, qui ïo-annes rex,legc pertulit,anno Chrifti nati 1571. qua lege cau-tum,vti anni deinceps,atque temp ora, à Chrihi, natali die,nbsp;duôU ratione,non ab æra Cæfaris,Computarentur.Qmd au-tem fignificet iftud æra,multi turn veteres turn recentiores,nbsp;multa non fat accurate tradiderut,atqne imprimis Ifidorusnbsp;qui librum conciliorum digefsit,quiquc nufquam ferè,illisnbsp;in conciliis,aha ratione tenmus adnotauit. Ait autem æram,nbsp;vt nomé,fic initium accepilTe ab ære,hoc ch,à tributo,quodnbsp;Auguftus Cçfarjtunc mortalibus cunébs, qui Romano im-pcrioparcbant,impcrault,cum cdixit,vtvniuerfus orbis,nbsp;ÿemadmodum eh in euangelio Lucç,dcfcriberetur.

Hermolaus autem Barbarus,vir doâ:ifsimus,in co iibro,cui ntulum fccit,Caftigationes Phnianç, dum hanc dicbonemnbsp;nititur explicare,adfercre æram,apud vetcres,idc fignificare

COMMENT. PONT/?.

ac numci'um,îndc fieri,vt cum dicimus,æra.^oo,idem notc-tur^atque fi diceremusjnumero.óoo.opinionem vero fuain confirmât,autoritatc Lucilij, amp;C Nonij Marcelli, veteruinnbsp;fcriptorum: fuerunt amp; aliç, de hac annorum ratione, fed-ptorum fententiæ,quas tum ob autorum obfcuritatcm,inifnbsp;fas faciojtum quia fiditiæ omnes ac commentitiæ efle vide-tur.Nouifsimè loanes Scpulueda vir hifpanus eruditifimusnbsp;in librojqucm fcripfit de corredtione anni, amp; menfium ro-manoru,hanc adfert huiufee vocabuli,in conciliis frequen-tifsimi,rationem,amp; originem, Ait ergo, id plane, concelfunbsp;omnium, conllare hanc temporis ration cm, quam æramnbsp;hifpani dicunt,ab Auguflo Cæfare deduci,in cuius impcra-toris gratiam,hifpani nomen illud,in omnibus fuis fcriptu-ris,tanquam gratifsimum, quotidiana mentione eelebratunbsp;effe voluere-Quemadmodum vrbes non paucas hifpanas,nbsp;ab eodem nommauerunt vti Cæfarauguftam , Pacem Au-guflam,amp; Auguflobrigam, amp; fi quæ funt aliæ ; hinc fied,nbsp;vt hifpani, annum ab Auguflo primùm adnotarint,deinde breuitatis gratia,vti olim ficbat, ficuti in omnibus anti-quisnotis,tabulifqueçneis,aclapidibus inferiptis, notarcnbsp;clarè,atque pcrfpicere efi,principia duntaxat trium verbo-rufcnpferuntjfcdpunftis diftinfta,in huemodum A:Enbsp;AdtavtA, primum,pro annQ,amp; E Riproeratjamp;itcmA:nbsp;alterum,pro Auguflo pofita cenferentur; fignificarcntquenbsp;hanc fentcntiam,nempe (A nnus crat Augufti) vndc faduionbsp;fit,pofieriorum focordia,vcl tcmcritate,iflud æra, vt omifnbsp;fis pundis, eçdem literæ, primis duabus, in diphtonguin,nbsp;AEjCoalitisjVeluti m vnum verbum,confufè conferiberennbsp;tur, ficretquc illudxra,dequo tarn fæpe vtdixifitmen-tiojin conciliisjVt in hoc noftro,Acra 600, amp; zy.fcilicct annus erat fcxcentefimus,amp; vigefimus feptimus,ex quo, Au-gufi;us,deuiótocoiiegaAntonio,rcrum potituseft : Qu®nbsp;annorum fupputatio,àloannc rege corrcdaefl, ficutidi-dum eft fuprà,amp; pro ea,vfurpata ratio fanda, à natiuitatenbsp;Chrifti annotandi annos, dc tempora : hæc habui, quç hîc

LIBER SECVNDVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78

ob iter, dicer em,quæ,puto leä;oribus,ob diâîonis obfcuræ, amp; in conciliis frequentis cxplanationcnijnon ingrata futu-ra^d rem noftram nunc redeundum.

Hoc igitur in Concilio,T oleti,habito,multa fan-xcrc Patres,atque prim ùm,de epifeoporum fundione, ita in canonc iilius

Côcilij primo habetur.

Ex canonc primoi

Nullui homo,qui facro fit honore indignus, ad ecclcfiafii-cas dignitates afpirarc audeto, Nullus,aducrfùs canonum fiatuta,hunc fibi honorem dep utato,adferito,

N ulluSjhoc fibi deberi bonum,quo indignus cfi:,ex mcrito nefeio quo alio,prætenfo,pra:tcxtoque,proponito, profe-

Ex Canonc fecundo.

Omnibus infanis,omni in çdc facra,fymbolum dominicû, dominica die5coram populo, rccitator,legitor,nbsp;Eum morem,omnes ecclefiç obfcruanto.

Ex Canone quarto.

Epifcopus,cui ex vna ecclefiarum paroecialium,quas in fua habet diœcefi, monafterium efficere , mens fuerit,quo innbsp;monafterio,degat religiofa monachorum corona, adfe-cundum quoddam præfcriptum certamque quandam,re'nbsp;gulam,vitam fanftè amp; piè,ibi agendam,id ipfum,dc confennbsp;lu, defententiaprudentum luorumhominum facerepo-tefto-.Ç^i quidem epifeopus fi etiam aliquid de rebus ec-clefiæjin eorum monachorum nutrimentum,amp; alimoniamnbsp;voluerit erogare,id ei,non denegator.

COMMENT. PONTf.’.

Quod isjCa de caufa donaucrit, confirtnator, modo id ipfu nullum alioquin ecdefiæ detrimcntum adfcrat;Etenim, rcinbsp;bonæ confticuendæjfuum fempcr fandifsimi concilij auto-ntas,adfcrt confenfum.

Et Canonc feptimo.

Quandoquidem, ad menfam adferuntur fcpè vanç fabulx, ociofoquc3amp; futili fcrmonc,tempus tcriturdn omni faccr-dotali epulo, in omni cœnadn omni commeflatione, fcrbnbsp;pturç facræ leguntor.

Hoc diuino cibojprandium omne facerdotum conditor, Ita fietjVti ad rem bonam erudiantur animi, amp; fabularutnnbsp;faceflat procul à coetu facerdotali,vanitasjabóque abeat funbsp;tilisjilla nullaquc ad rem neccflaria^recitatio.

Ex Canonc decimo nono.

Si qui,quçnullaautoritatc fubnixi,fanaædificaucrc, Açdcs facras conflruxcrc , ecclefias condiderc^ea fana,casnbsp;ædcs,eas ecclefias,aduerfùs omncm iuris autoritatem, lcg^'nbsp;timumquc Antiftitum fufîfagium,vclintconfecrarc, dica’'nbsp;re,addicere,rcligioni.

Vti ex eo maxime,ncmpc ex ea dicationc facratam dotein, quam in ea contulerint fana,in cas çdes,in cas eccleflas,nonnbsp;eflTc epifcopalis ordinationis,palam faciant,caufenturque:nbsp;ij incccpto fuo cadunto,dilabuntor.

Quqdque,eo modo anteà feccrint,id omnc corrigitor, cmendator,

Et ne deinceps fiat,cdicitor,iubctor,ordinator, horum fa-norum omnium,ecclcfiarum,ûcrarumquc ædium poflula* tio,tum amp;eorum accuratio,collatio,dilpcnfatio,prolpedionbsp;ad epifcopum,dc morc,vfuque,attineto,

Illius arbitrio conceditor,rcmittitor id omnc quicquid c hoc in generc ædificationum,negotij.

Ex Canonc Vigcflmo..

liber SECVNDVS. 79 Epifcopus, angariis, vcctigalibus,canonisfibifacienda,nbsp;atque munerum,penfitatione, facram fuam prouinciam,ncnbsp;prægrauato;nihil rei nummariæ,nihil fordidç flipis, tribu-torûnomine nihil denique quçflus alius fua in diœccfi, exnbsp;tra ordinem,ùnponito,indicito,exigito,

Prçterid vnum, quod veterum ündioncs,cpifcopiscon-cedunt,a parœcis, fua cuique facra in prouincia,vel diœce-fl, dependendum, exigendum, prçllandum, nihil omnino ^luicquam ahud, in re nummaria, aut alio quouis in dononbsp;graui amp; quælluario epifeopi ipfi, nec a parœcianis, ncc abnbsp;ipfis,quos fub fe habcnt,prcsbyteris, accipiunto, auferun-‘».«torquento.'-

Q±’^K.TO TQLET ANO Concilioi Cap,

à T verb Toletum ipfum ,vt habetur ex Ptoloniæo, li-^bro fecundo capitc fexto, alio nomine( vt etiam id hoc in loco non oinittatur)Scre2.ota diôa,vrbs eft hifpaniæ, eanbsp;igitur in vrbcjCOicrc quarto Patres, iiquc numero fcxagin~nbsp;ta. concilii habcndi gratia, atque id faétum anno tertio re-gnijSifenandi, hifpaniæ regis, amp; galliciç: ellporró Gallicia,nbsp;vt id etiam obiter dicatur ex Plinio,libroquarto,capite vi-gcfirao,regio hifpaniç citeriorisJtaque faóKis elt is conuennbsp;tus,nonarum decembrium die,Toleti quidem,quo cóuen-tu, feptuaginta canones, pro Chriftianç fidei ampiiationenbsp;ornamentoque pontificio patres condiderc, fubfcripfere,nbsp;promulgauere.-quorum canonum,hæccfl breuibus verbis,nbsp;^narrata fententia.

ExCanonc vigefimo feptimo.

Qm cpifcopus,presbytcr,aut diaconus,vel inferioris ordi-facratus amp; clericalis homo, motus eft gradu fuo,idque, iniuriofè, vel iniuftè,nullo quidern mcrito fuo,fi poitea fy-o lanéta congregata,reperitur infons nulliufque culpæ

* hnis,nihilo fecius,qul,is merat anteà, talis elle amplms no V lij

C OMMENT. P O N TIF.

potcflo^nequcloco fuo plané reftituijnifiquç fequûtur, accurate obferucntur.

Ea igitur in co rcftituendojobfcruantor.

Ad altaria primùm is fe fiftito,

Et fi is pontifex eil, per alïus pontificis manum,in pondfi-cium gradum reponitor,

Amiflum honorem refumito,

Epifcopali dignitati,folenni more.rcftituitor,

Recipiedo quidê horarium, pcdumjV-el lituum, turn amp; an-nulumjac mitramjcapitis pontificij infigne,

Si veró presbyter eft, ab epifcopali item manu, code in lo-cojpatenamjóc ho rarium fumito,

Q^od fi diaconus, epifcopus turn horariü amp; alba illi præ-betoj Sin hypodiaconusjpatenam, amp; calicem illi,pontifex largitor. Acdeinccps,reliquisingradibus ordinis facrati,nbsp;quigradus inferiores funt, is modus feduló tenet or, pronbsp;fuo cuiufquc gradus munerc,ÓC miniflcrij functionc;nbsp;Ita,vt ipfijiniuflè exautoratijac degradati,ea, dum reflituu-tuFjrecipiantjquæ, cum primo audorarentur, ordinarétur,nbsp;a cî.epîfco tum primùm accepere. ’nbsp;puspresbynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex vjgefimo oftauo Canonc.

Qui^piE:opus,quiprcsbyter,vcl àlius quiuis homo, ex croclero,Ariolos,ArufpiceSj Augures,aut Fatiloquos co'nbsp;fulueritjSortilcgum vllum in conlilium adhibucric.Saganinbsp;vllam, Magam vllam, virû Apolline aut Pithoneplénumnbsp;adierit, his aufcultaucrit, is fi homo tabs fit compertus ma-leficijjtcmeritatis fie pœnam luito:

Dignitatis primùm fiiç,honore deponitorjabrogator. Dehinc ,in monaflerium dctruditor,nbsp;Ibi,ccnfuram fubîto erroris,

Ibhpleaitor, Ibijpiaculum,expiatOjnbsp;a ca.(î quis Pcrpctuæqucnoxius pœnitcntiæ,commifi.umfacinus,per’nbsp;cpiftopus, petratum làcrilegiutn,in. omne tempus,deplorato.

EX Canone tngefimo primo.

LIBERSECVNDVs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8o

ProteCtionem fibi commiHara efle populi, Defenfionem impotcntiorum hominum, fibi, à fummo Deo dcmanda-tamjcuramquc pauperumjEpifcopbPontificcs, Præfules, 2nbsp;AndïbteSjCogn o fcunto,nbsp;Ccrtiim habentOj

Ea de rc^non ambigunto, fed reapfe earn traÄanto, gcrun-to gnauitcr pro officio.

Quamobrem, fi quis pauper, fi quis inops,abieffius,vilis:fi quis anguftç fortis homo, conditi onifque tenuioris, à potente opprimitur, à iudice concutitur, à magiftratu expila-tur,conucllicur, imprcfsioncm vllam patitur,iafturam,aucnbsp;damnum: Antilles,PræfuljPontifeXjpotentcm hunc,Iudi-cem hunc, magillratum hunc oppreflbrem, fraternè com-monefacito, rcdarguito,facerdotali feucritate calligato, vtnbsp;defiilat, vt pauperi turbam non moueat. Sifacit,fi mouet,finbsp;non rcmittit inualidiorem onerare iniuriis, denique fi mo-nita, fipræcepta contemnit monitoris, Antiftis, Præfulis,nbsp;Pontihcis:Antiiles,tnonitor, Prçful, Pontifex, principemnbsp;adîto ,querelamapud Regem deferto , vt quos non. miti-earit flexeritq; pontincia,Ôc facerdotahs admonitio,hi manu regia,ffimmo iuïlitiæ iure,coerceatur, abftincàntque abnbsp;iniuria,amp; improbitati modum ponant.

Quodfi Antifles,Pontifex,Præful, quid horum neglexe-rit,paruifecerit,non curarit, de eo,in cocilio, reus defertor^

Ex Canone trigefimo quinto.

Epifcopus, fua quifq; in diœcefi, ad paroecias omncs,quo-tannispergito,

Prouinciam lullrato, ædes facras recognofcito, reccnfeto: ^uideto imprimis,anhifce in çdibus,omnia fmt farta teâa,nbsp;an quid corruatjan quid ruina minetur .Si tamê is, auc ipe-diatur valetudine,aut aliquo iuflo ncgotio retineatur,itavtnbsp;per fefe id præftare nequcat officij,presby teros, diaconof-uè probatæ vitæ,fi,dei fpeélatç ad ea rë alleget,qui exquiratnbsp;explorent, nofcant,fuper Partis teélis tcmplorum,turn

COMMENT. P O N T I R

ôc fil per fanorumreditibus , obuenüonibufquc, tum^C inquirantj fuper vita miniftrorumjamp; an omnes perftent in

Qw pro fanô aliquo^ ædc,templojoperam vigiliafquc im-pendère,

Si quidem Antilles, vel præfeélus illius Ecclefiæ,fani, tempi i, pro quo fano, Écclefia,temploj aliquid ab illis impen-fum efi: laboris,ipfis, in remunerationem operæ, quid vllu promiferit, fpopodcritjieccperit, fiue id ipfum, quodpro-inifit,reccpit,fpopondit,ager fit,fiue bonum aliud,mooile,nbsp;aut,non mouens,Id demum ita prællator.

Ad id item foluendum, fanum illud, ædes, ecclefia, ita demum compellitor.

- Epifcopijin Cœnobia,id duntaxat imperij excrcento, ïd folùm iuris fibi,vindicanto.

Earn tantùm poteftatem fumunto,

Q^od fus, poteflatem,imperium, facri canoncs ip fis edeef-fcrc,hos ne tranfiliunto, hos ne excedunto, Igitur ollimonachos,ad bene viucndum adhortantor,nbsp;Ne àpræfcripta régula difcedant,admonento.nbsp;Bene agant,bene viuant.

Rebus in bonis,verfentur,præcipiunto,

Cenobiarchas inflituunto,

Rcligiofos fodales,fui officij commonefaciunto.

Si quid delinquant,Si quid in regulam pcccent.

Si præfcripta tranfeant, Animaduertunto,

Corrigunto,

HæC cnim agerc,per canones poflunt lii omnia,

Sed fi quid fibi, no tributum,vcl à canonibus intcrdidluni}

LIBER SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt

in monachos fumant,

Si quid arrogent potellatis nimiæ,

Aut in monafteriorum reditus, bonajpoflcfsioncs .rapaces tnanus iniiciant,fi quid illinc,rerum auferat, tollant,afpor-tent, fciantfc interdidli,cxcommunicationifque vindicenbsp;cenfura, plexum iri,muldtatum,cafligatum. •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a ca.iioc tan

Ex Canonc decimo fexto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'tæit n'*’

Apocalypfislibrum,diui loannis Euangeliftæ elfe, confir-mant,tum multorum cociliorum autoritas,tum multa Ko-' nianorum Pontificum décréta,Tum dodorum, fanébfsi' b hacfuenbsp;tnonlmque hominum cófenfus fcrè omnis, Ç^amobrcm,nbsp;’-d in dubiû ne reuocator,neu fufpGdator,Quin, vti volue^ ty,.‘amp; Theonbsp;runt fupradidæ autoritatcs, liber illc,inter diuina volumi- «Joritus ; iiianbsp;na,recipitor,refcnbitor,annumerator, legitor, amator,co-litor, vti par ell amp; æquum, pro merito honore. Si qui fint bruæ fine dunbsp;sutcm, vt multi funt, qui libro illi autoritatem non adfe-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'l

ranqSed, vt fubdititium, vel adulterinum, ncgligantjCom temnantjfloccifaciant,nbsp;Quique eum deinceps , a Pafchatis die,ad Penthecoftcsnbsp;Vfque folcnne fcftum, miflarum facri tcmporc,in Ecclcfia,nbsp;non prædicarint,'non publicannt,non legerint,olli omnes,nbsp;anathemati,amp; ccclefiafiicæ intcrdiâioni lubiiciuntor.nbsp;Eum porrolibrum, prædiâo Euangtliftæ aflcrunt atqucnbsp;confirmât,Hieronymus,Iuftlnus martyr, Theodoritus,amp;nbsp;Ambrofius.cuius Ambrofij,nuperinipfam Apocalypfimnbsp;reperd funt doédfsimi commêtarij,atque Parifiis in lucemnbsp;ædid, quos tarnen ccmentarios quida adfcribut Gregorio.

EX GENERALI CONST AX

tienß Conctlio. Cap.zë

J^E ciuitatibus,quibus nomen efi, Cófiada,non eft quod pluribus difleram: Patet enim, Conftantiam in Cypronbsp;dPc, ciuitatcm quidcm primaria, amp;metropolim rcgni: pa- .nbsp;ret Item altera die in Gallia, hoc nomine, cui fedes eft Epi-

X

Ex Canone trigefimo fexto.

Qui pro Ecclefia laborem pertulere.

Qui pro fano aliquo, ædcjtcmplojoperam vigiliafquc im-pendère,

Si quidem Antiûes, vel præfedtus illius Ecclcfiæ,fani,tcm-plR pro quo fano, Ecclefia,templo, aliquidab illis impen* fum eft laborisjipfis, in remunerationem operæ, quid vllunbsp;promiferit, fpopôderit,reccperit, fiue id ipfum, quodpro-mifit,reccpit,fpopondit,ager fitdiue bonum aliud,mobilC}nbsp;aut,non mouens,Id dem um ita præflator.

Ad id item foluendum, fanum illud, ædes, ecclefia, ita dc-mum coi^ellitor,

promiffum illud, munufquc remuneratoriuj, prouincia-ftione.fi/ Es concEij autoritate confirmetur. »

Ex Canone quinquagefimo.

Epifcopi,in Cœnobia,id duntaxat imp crij cxercento.

Id folùm iuhs fibi,vindicanto.

Earn tantùm poteftatem fumunto,

Quod ius, poteflatem,imperium, facri canoncs ipfis côccR ferc,hos ne tranfiliunto, hos ne excedunto,

Igitur ollimonachos,ad bene viuendum adhortantor, Ne àpræfcripta régula difcedant,admonento.

Bene agant,bene viuant.

Rebus in bonis, verfcntur,præcipiunto,

Cenobiarchas inftituunto,

Rcligiofos fodales,fui officij commoncfaciunto. Si quid delinquant,Si quid in regulam pcccent.nbsp;Si præfcripta tranfeant, Animaduertunto,nbsp;Corrigunto,

Hæc enim agerc,pcr canones poflunt hi omnia,

Sed fi quid fibi,no tributum,vclàcanonibus intcrdiâuffl, inmo'

LIBER SECVNDVS.

in monachos fumant,

Si quid arrogent potedatis nimiæ. Aut in monafteriorum reditus, bonajpoflcfsioncs,rapacesnbsp;manus iniiciant,fi quid illinc,rerum auferat, tollantjaipor-tent, fciantfc interdidiijcxcommuuicationifque vindicenbsp;cenfura, plcxum iri,mulétatum,cad:igatum. ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a ca.boc tan

Ex Canonc decimo fexto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quainî**’

Apocalypfislibrum,diui loannis Euangcliûæ efle, confir-mant,turn multorum cociliorvm autoritas,tum multa Ko-manorum Pontificum decreta,Tum doulorum, fanóbfsi- m bacfue morumque hominum cófenfus fere omnis, Q^amobrem, “nbsp;id in dubiu nc reuocator,neu fufpG(Stator,Quin, vti voluC’ Theonbsp;runt fupradidæ autoritatcs, liber ille,inter dmina volumi- doritus ; i!lunbsp;na,rccipitor,refcnbitor,annunierator, legitor, amatorjCO- tuâgrimæ hnbsp;litor, vti par cP amp; æquura, pro merito honore. Si qui fint bruæ fioe dunbsp;autcm, vt multi funt, qui libro illi autoritatem non adfe-rantjSed, vt fubdititiumj vcl adulterinum, negligantjcon-^cmnantjfloccifaciant,nbsp;Quique eum deinceps,à Pafchatis dic,ad Penthecoflcsnbsp;vfque folcnnc feftum, milfarum facri tempore,in Ecclcfia,nbsp;non prædicarint,hon publicarint,non legerint,olli omnes,nbsp;anatheniati,amp; ecclefiallicæ intcrdiéhoni lubiiciuntor. ,nbsp;Eum porro librum, prædiâo Euangeliûæ alTcrunt atqucnbsp;confirmât,Hieronymus,Iufl;inus martyr, Theodoritusjôcnbsp;Ambrofius.cuius Ambrofij,nupcrinipfam Apocalypfimnbsp;reperti funt dodtifsimi commetanj,atquc Panins in lucemnbsp;æditi, quos tarnen ccmentarios quidä adfcnbût Gregorio.

EX GENEKâLI CONSTAN. tietißConctlio- CaßzS

J^E ciuitatibus,quibus nomen eft,, Cóftatiajnon eft quod pluribus difleram: Patet enim, Conftantiam in Cypronbsp;cffc 5 ciuitatcm quidcm primaria, amp; metropolim rcgni: patet item altera elfe in Gallia, hoc nomine, cui fedes cil Epi-X

COMMENT. P O N T I F. ecclefiamagiflratû,redderet cura alioqui, minus idoneum,nbsp;aut non capacemjaccommodatumquejtanto,t^ique pote-ti facerdotiofin codera item confefl'ujpontificîacoronaCo-ronatus cû prediâus Martinus quintusj maximo om.niumnbsp;plaufujfufcepitquc excelfa pontihcatus infignia,atque ib^nbsp;dem multaalia décréta fuere, conllitutâque pro Reipubli-cæ Chhftianæ bono. Et quod non elt omittcndura,eodeinnbsp;in cociliojdamnatæ funt hærefes multæ, fublatæquCj amp; ex-tirpatç, atque imprimis duæ, quæ deprauarantjmiferabi-lem in modû decus ecclcfiæ, labémque maximam mexerat,nbsp;nempeca,quam protulerat loannes Vuefclenusjôcalteranbsp;quædam, quam fçuerat maximo femêtis Chriftianæ exitio,nbsp;loannes huz.P orro ex inftituto ordmc,enarranda funt mihi nonnulla illius Conflantienfis concilij canonum capita,nbsp;maximè ea,quæ ad rem nollram faciunt : funt autem hu-iufmodi.

Ex quadragefima tertia illius

Concilij fefsione,

Vniones, ccclefîaflicarumquc rerum vel facerdotioru dc' normationcs jinclufionéfquc, ncpe quumprçfedure duç,nbsp;facerdotia duOjin vnum corpus incurrûtjcoalefcunt amp; vnànbsp;coflâtur; Quæ quidê vniones^côflationéfquejab obitu Grcnbsp;gorij vndecimijCœperintjfadçque fuerint, amp; côceflæ,quianbsp;dehifce^nonpotcEprçfcribi ccrtalex,quç certo modonbsp;concludatur, contincaturquc certis finibusjnec item modenbsp;rata vUa boni régula, v ti tarne fatisfiat queribundis eorumnbsp;petitionibus, quorum cas no fuifle faélas, plurimùm intérêt, penitùs,non tenento,in vniuerfum, non confiEûto.nbsp;Quç ité vfpiam lacris aliis de rébus faélæ funt poEea vniones,nifi hæ,maximis,probabilibus,verifquc de caufis,faôlçnbsp;fuifle probentur,nonflanto,neu ratç lunto.

No quidem,etiam fi fijpcr hifee, Apoflolicç fedis intcruc-nerit autoritasjca admiferit pontificium fuflragium.

LIBER SECVNDVs.

Qmn omncsjiuftitia ducc^aufpice çquitate,

Reuocantor, Retraftantor,nbsp;Ad nihilum rccidunto;

De ratione ccclcfiafticarum rcrum frudus percipiendi, fie item fuit latum, Frudlus fanorum,nbsp;amp;templorumjccclcfiarum reditus , «Scprouentus cœno-biorum,aliorumque faccrdotiorum,facrata veâ:igalia,dumnbsp;liæc ipfa omnia,vacant pofiefiore,amp; amittunt præfcâ;os,adnbsp;eos pertinento,ad eos redeunto,obueniunto, ad quos per-tinerc, redire, obucnirc,volucrit,ius,fi;atutum, priuilegium,nbsp;confuetudoxui iuri.fl:atuto,t)riuile2io,mori, hçc difponennbsp;quot;vUijaddic un tor,ap plicanto r, adp onuntor.

De fymonia,amp;arabitunefario,Sic etiam præfcriptum;

Synaoniaco,fcclcftqque comcrcio, amp; nudmatione, ordinati ab ordinûiurc,adminiftratiqnc,vfu,ipfo iurcfubmoucntor,nbsp;^«tCcrd-Otalis fun^ionis mhil habento;

Ita fanxit Concilium,edmt,iufsit. C^i vcrô,per clcélionis, pofiulatlonisjConfirmationis,autaliûs cuiufuis ecclefiafbcçnbsp;cordlitutionis fu{{ragium,eadem mala via conflatum,ad fa-cratacuiufcunquc generis beneficia, magiftratus, officia,nbsp;perupnerc,erepfere,non recipiuntor,

Voto fuo fruftrantor,

SufFragia fie fafta cadunto, Eleâio fie concinnata conciditonbsp;Eoftulatio nihil prorfus valeto,nbsp;bîihil iuris,per ilthçc queritor,nbsp;ihil quicquam emolumenti cuiquam fie comparator,nbsp;bJonfruâusmon vfusmon poflefsionis commoditas:

COMMENT. P ON TIP

Vtquclabis fœdç obnoxij, hoc reûitutionis iuretcnctor: Tumjamp; quillipem,hac de caufa dedêrc, amp; qui flipern haCnbsp;de caufa accepcre,re nummaria,nundinantes diuina iura.nbsp;Per flagitium ambieces facrata bona.vt primùm id feccrintnbsp;illico,ip fo iure,a facris cxterminantor,

Abdicantor,

Interdicuntor,

Nec cis profit,hacin re,dignitas pontificia. Non cos pœnæ eximat cardinalatus honor,nbsp;Oranis homo,qui.fque is fit,hac Icgc tcnctor.

De decumis facris,amp; aliis oneribus, veâigaliumquc ôcredituum obucntionibus.

Quod bene vertat,ac fœlix,fauftuque fit Reipublicæ Chri’ fi:ianæ(inquit)hac in fynodo,Papa Martinus,Iubemus,Ro'nbsp;gamus,præcipimus,obferucntur exaÂè leges, teneantur accurate iura,quibus lcgibus,iuribufque fic cautum. Inferiores facrati magifiratus omncs,quique poll Papam, in quo-uis gradu fedent, in ccclefia decumas nc impcranto,nbsp;Tributa,vedigalia,numos non imponuto,coguto,edicuntonbsp;Nullo onere,fanum vllum,facerdotera vllum, hominem eXnbsp;clero vllum,pergrauanto,

Quin,nec à Romano Pontifice,generaliter toti clero,iflhçc tiwuta,hæ veâ;igalium,collationum, indiéfionum penfita-tioncs,vnquamfcifcuntor,iniunguntor,irrogantor,

Nifi vrgens adfît caufa, amp; euidens,quæ id fuadeat, Rcipu-blicævtilitas,

Idquc fiat,de confenfu publico Cardinalium, amp; Pontificu fententia,confenfîone,lubfcriptione, turn amp; concilio ,quinbsp;omncs,principes pontificij,amp; fenatores ccclcfiæ,vti como-de poteruntaccerfiri: Conuocentur in Concilium, ibique,nbsp;hac de re,fententiam rogentur fuam.

Turn nominatimiubemusjvd nullo in regno, nullauè in prouincia,libera fit huiufmodi,aut alia quæuis,in facra, fa-crofquc homines extra ordinê indiclio; imperatiuaquetrinbsp;buti côfeâio, incofultis quidê illius regnijilliufq; prouiciçnbsp;klnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

liber s EC VN D VS.

Antiftitibusjpræfulibus,epifcopis,amp; ip forum maiore par-tCjhanc in rcm^fufTfagationcm fuam non adfcrente.

tarnen,fl concurrant omnia amp; Antiftites tribu turn id,colla-tionemuccenfeantedicenda:tum •voluimus,amp; prçcipimus, quod iniunétum efl:,atque irrogatum tributi, decumarum,nbsp;indidionis nomine,id ipfum,per ecclcfiafticas perfonas, cunbsp;apoftolicæ autoritatis fuflfragio,duntaxat,exigatur,conqui-ratur,cogatur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rubrica altera.

De vita.amp; moribus,amp; honeftate facrati clcri homi-num,tumquede eorumdem magnis quibufdara elc-âionibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.27.

Ad reliquam facrati cleri corruptelam, id quoquc accefsit vnij,morifquc deprauati:eö impudentiæ vcntum eftjCO fla-gitij proceflum,vt Antifl;ites.præfules,pontifices, facerdo-tes,amp;reliquæ facrati ordinisjamp;clericalis facratç perfonæ,nbsp;in veftitu,in inceffudn epulari accubationc,ratione fint de-formatamotifsiæumque in publico,amp;frcquenti hominumnbsp;Congrcfludtaq^ue omni condcccnti forma fpreta,modefl:ia-que valere iuuà,omni,hac in rc,tum honeflate, turn modc-ratianimi abieéla ratione,luxu turpi diffluunt,futili orna-tu deleclantur,prophanis hominibus,amp; irreligiofis fefe af-fimilantesjCorumque vefiiedi rationcm,foedè imitantes ftonbsp;lidamcupldltatemfuam,amp;libidinis ,pompæquc ardoremnbsp;atquc deprauati intus animi,male teâam cçlatamque maliquot;nbsp;ciam,hacpræcipuè obfcçni habitus deformationc,maximènbsp;tcftantcsddquc ipfumplurirni corura,reliäo religionis pu-dore,in dies faciunt.fic quidem grauiter amp; accurate propo-fitum rclatumqucinconcilio illoiDehiunc ita rogatum iufnbsp;funi,Ita ergo iubemus,fancimus,ediclmus,cx facrofanófi aunbsp;toritate concilij,Hafque leges,in hunc modum proferimusnbsp;togamus,promulgamus,vel iam latas potius,renouamus3nbsp;Sacratæ conditionis, facratç fortis,facrati cleri,nullus om-tiinq homojprophanorum more,amp; fpecic laicorum, vefii-tor,incedito,neu voluptati tali indulgeto,Nullus indecentenbsp;habitum induitor.Omnis,hac in re,abufio.

C o M ment, po N T ! 5.

Oninis vana redundantiajfumptus,luxusjabolctor, abfcin-ditor^Abito,

Facefl'at obfcçnus mos,

Faceflat turpis confuctudo: Porro, autem quodliïciubc-tur,accuratione,diligentiaquc fedula obferiiator,tenctor, noninfnngitor,

At auditum éfl:,quibufdam in prouincjis, quofdam dc qui-dem religione alligatos hommes, turn amp; (quod magis cfl execrandum) monaflicç vitæaddidtos ,ac ctiannum(,quödnbsp;minimètolerandum)Antiflites quofdam, Præfulcs, Ponti-ficesjin vefliendi rationc,pudoris omnis,atque, verccundiænbsp;clauflraexcedere,amp;mamcatos,cumlongis laciniiï àcubi-incederc,ob ambulare; magnum fumptum, magnum luxu,nbsp;amp; profligatum,rcdundantiam,in hac vana veflitus pompa,nbsp;oflentare; vefles item concifas,fifl'as,amp; in lateribus, lumbif-que haud decenterincifas,variis cum peilibus,pretiofis vitra veftis oras,limbofque fuperfluè p roten fis,fefe inducre,nbsp;amp; in orani incifarum, eo turpi modo,veflium gencre,fupcrnbsp;fluere.Quin(vtiauditur)eos fic veflitos, non vereri, fupernbsp;indutarica, alba,fuperpofitoque fupparo clericali amp; ami-lt;flulinco,facerdotum reliquoque ccclefiaflico ornatu,adnbsp;cultum facrum,faciendamque rem diuinam accommodatonbsp;fefe coram populo,ad altaria fummi dei fiflentes, ibifacrisnbsp;opcrarijibi rem diuinam facientibus adefle, ld propterca,nbsp;edicimushacrogatione,hocquç modo prçcipimus,mandamus.

Nulla perfona fiera deinceps,hos enarratos habitus, defu-mitOjinduito deferto,

blçc plané vefl;iaria,fumptuofa ab ccclefîa abeunto, expel' luntor,abiguntor,

Hæcinhibentor,interdicuntor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hunc turpeni niorem,vfumque,obfcçni amp; deformis vcfli tus,clerus omnis deponito,abhorrcto,

LIBER SECVNDVS.

ptorjpunitorjïïïulftator,poenas dato,

Idque fpeciali amp;peculiarilege adiungim.us,hunc in modum fungentes ofhc’o,li quicquam horum in fe admiferint,nbsp;Sihanc habitus deformitatem,obfcœn!tatemque.induerintnbsp;amp;ficindecenter induti,in templis, diuino interfuerint fa^nbsp;crq,atquehorariis, tali cum habitu impudenter ailiterintnbsp;ofhciis:Quoties idfecerint,totiesmenfem vnum,annonænbsp;parte fua,portionequc rata,ab ecclefiaftico proucntu,quo-tidiano,facroque lucro obueniente,mulftantorfruflrantornbsp;concidunto:Hiquefruä:us,amp;emolumentaquibuspcr mé'nbsp;fern hommes illi excludütur,in farta teéla fani illius,quo innbsp;fano,{acris minifteriis ij funguntur.nbsp;Inipenduntor,addicuntor,applicantor.

EX TEETIG CONCILIO ^PJ^D Turon^f^ rbem celebrato.Caroli Ma?ninbsp;tempore, Cap. 2S.

Scripturam facram,noä:e,die,verfanto, Ibi afsidui funto,tum folertes, amp; pcruigiles,nbsp;Ibi,animum applicanto,nbsp;Ibijintimo peótore confiftunto,nbsp;Chriüi lefu cuangelia,diui Pauli epiftolas,nonlegunto monbsp;dó,fed amp; memoria,quo ad eius fieri potent,com pledluntornbsp;cdlfcunto,tenento.doöorum item viroriim facras lucubra-tioncs,Sanólorum patrum,in hafce literas facras, commen-Rationes,crebro in manibus habento,nbsp;Crebro illuc oculos coniiciunto,

Summàquc rcligione,amp; fide,tum hæc,tum reliqua canoni-ca Volumina tradlanto, lufl;ranto,docento, edocentor.

COMME NT. P O N T I F,

Pallorale beati pontificis Gregorij,volumen,quo,paflorcj facrijde regendo grege fuojfua præccpta docétur,ad ea cru*nbsp;diuntur;Tum amp; canoncs facros,pallor quifque pontificiusnbsp;difeito,nihil horum ignoratOjad vnguem fcito,

Ibi deniquejinfpiccrcjtanquam in lpeculum,quid fui fit of* ficij,quid fuç funétionis.

Quid fuorum morum,quld fibi fit infuefeendum,

Vndè vita exploranda, Exemplum fumendum,nbsp;Iubetorjmandator,prçcipitor. Ex quarto Canone.nbsp;Epifeopus quiuisjOræful quiuis,Curio quiuis,curatus lacernbsp;dos regendo addictus gregi,cxfanéta,fanâorum hominumnbsp;predicationCjCX diuino diuinorum hominum prœconio,nbsp;ex accurata veterum patrum leélionc.

Quid fibijin cura commifsi gregis/it agendum,cognofcito Quid dcfignandum,quid meditandum,

Sacra item prçdicationcj Sacro prœconio.

Sacra concionc,ouiariam fuam, agenda, dicenda, cogitanda» vitanda,fugienda,declinanda,doceto,crudiro,

Turn amp; pallor ipfc,quç benè docet,prçdicat, euulgat,pri-mùm ea iplà facito, ¦

Operaprobatæ vitç,làndi morcs,prœconio, collocutioni, concioni,relpondento:nam Chrillus,primùm cœpit facerenbsp;amp; poftea doccre,vci habetur in cuangeliis.

Ex canone quinto.

Epifeopus vllus,conuiuio ne indulgeto,Neu frequens efio cpulari in accubatione,Parco vidu,moderato fumptu con-tentus cllojVt feruetur verbum domini,diccntis, fua in ferinbsp;ptura,vidcte,amp; attendite,ne crapula, amp; ingurgitatione ag*nbsp;grauentur hcdlora veftra,ne in ebrictatem, amp; vinolentiamnbsp;fefe effun^nt.Quinjdum conuiuantur Antilhtes,dum epunbsp;lis quotidianis accumbunt,prandent,cœnant,adfitliber,le-gatur euangelium;Et non congerronum,parafitorum, bla-tcronum,fœdis amp;. obfçœnis vocibus,menfaperftrepet,refonbsp;ner,condiatur.

LIBERSECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»«

Ex Canonc Sexto.

EpifcopuSjpræfuljAntiftesjpcregrinos amp;paupcres in con-uiuiumadhibeto.Horum confuctudinc dclcdatorjHorunx ¦vfujamp;.frequcntu,non corporali rnodo,fcd Si. fpirituali epunbsp;lojreficitor,rccreatorjcxhilarator.

Exvndccimo Canonc.

Epifcopo cuiquCjadhibitis cam ad rem,faccrdotibus,diaco nifquc,quiin fua dcgunt facrata prouincia^thelauros ccclc-fiÇjfacra bonajamp; pccuniam in vfum piæ familiæ inop is,pie-bis,amp; pauperum virorum eiufdem facratæ prouinciæ, ero,-gare,dillribuerc,largiri,vt horum quifque indigucrit,ficutinbsp;fcrt canonica inftitutio;pcrmiirum eflo.

Ex ij.Canonc.

Epifcopus omnis parœciani fuam,atquc diocccfim,diligcn-tcrcolluftratq,

Omniaintrofpicito,Omnia pcrfcrutator. Dato imprimis^ operam,necubi presbyr^ alicnus, Vllus ex aliéna, in hanc,nbsp;Cui idem epifcopus prçeit,migret iniuflus prouinciam, ibi-qucnonniunitus teflera vlla commendatitia impetra-taque ab epifcopo fuo,migrandi vcnia,facris nc operetur,nbsp;prouideto,Quodmu]tis olim in Jocis,contigifle, quàm verum,tarn iniquum eft,amp; ccclefiafticæ rerum difpolitioni acnbsp;politiç aduerfifsimum.

Ex Concilio Latera nenfi aâo fub tempora, quibus^ pontificatum fummum gerebac,Alexandertertius.nbsp;Cap. 29'

Oum agcremus annu,a Chrifti feruatoris natali,oólogefimü fupra millefimum,amp; centefimum, præfideretque, amp; cccle-fiartico potiretur impcrio,Alexander papa tertius, iamquenbsp;vicefimurafuiimperij exegilTct, jndiéta funt,mcn-le Martiojfccunda illius mcnfis die, atque indiébone vicc-nia quinta , pro rebus publicis , facrata comitia atgucnbsp;rù

COMMENT. PONTI F,

ipx bafilicajConftantiniana nomine,præfidcnte prçdiâo po tifice,amp; ducends oôtoginta afsiftendbus cpifcopis,celcbra-tum fnitjhifce in comitiis,peraâ:umque lateranenfe conci*nbsp;lium tertium;quo in concilio, quç hîc nunc narrabuntur,nbsp;fcitafuere.

Atque primùm, in Canone, qui primus fuit illius Concilijjita decretumjitàque fancitum.

Dum in conclaui facrato,habentur de fubûituendo delige^ doquenouopondfice,inter Cardinales comitia, nequcbnbsp;cardinales,in eundem vnum plane confentiunt,quinaliqua'nbsp;tulùm difcordant inter fcfe,{i aliquis tum vir vitæ probatæ,nbsp;à duabus partibus eorumdem patrum purpuratorumnbsp;natorum ecclefiæ tulerit fufïragia,à tertia verb fit cxclufus,nbsp;quæ vel illû nolit admitti,vel aliû cupiat ordinari,nihil iHbnbsp;Tertia ilia pars,ad confcquendum pontificatum, officito,nbsp;nihilobturbato,nihil,aliorunafuffragiadccutito , quin^^nbsp;ipfe pontifex habetor,facrator,rcnuntiator,coronator,qu5nbsp;confiât,in punâorum radone,amp;numero,duabus partibusnbsp;fuperiorem fuifle.Quod fi tertia ilia pars,de aliquo alio ft'nbsp;cent prçiudicium,in eumquc confenferitjac fua accomo^i^nbsp;rit fuifragia,præiudicium illud ad nihilum rcdigitor.Qupj^nbsp;fi,qui folùm partis illius tertiæ,punâ:orum numerunaobti'nbsp;nuit,fefe pontificem aufit appcllare,fcfe pro Romano epif*nbsp;eopo gefere,fibi confidéter,ob terdæ partis fufîragia, han^^nbsp;dignitatem arrogare ; T um is, tum quipro eo punda tu*nbsp;lere fuffragationifque amp; vocum fecere prærogadonem?nbsp;niabfiftant,atperfeuerent,eumque vel recipiant, vel oblh'nbsp;nate ducantrccipiundum.interdiédonis cenfurç fubiiciuU'nbsp;tor,atq; cardinalatu,rofeiq; galeri dcfenatorij muneris facronbsp;honore raulélator:Tü,amp;tato odio profcidûtor,vt ipfo,pronbsp;fcriptionis, amp; ab eccleha abdicationis tépore,nullus, onuionbsp;cos homo,viatico profequi audeat, Nulîus quicqua eis aU'nbsp;Xilij impartir! , Nullus eos aditu , NuUus eos con*nbsp;grellu , NuUus ƒ os confortio ,dignator,omneseos dc'nbsp;fugiunto,nihil cómercij cómunicato, hoc du excepte nepe

LIBER SECVNDVs.

fl ad extrema nofcantur defcendifle,atqucin fummojamp;fu-premo malorum omnium confiftere,’ maximaque rerum, premi turn necefsitate,tum difficultate: lam verd quicunq^, eïèaione^ 'nbsp;minùs quàm duarura partiumj tulerit fuffragia, Potifex nonbsp;cflojApoftolatus dignitate non fumito, hac fola punétorûnbsp;paucitatc fretus, nihil prorfus in Pontificatu, iuris fibi dc-fumitOjCxcluditor, abarcetor, Nifi pofteà cócor diæ gratia,nbsp;plura,amp; quot cam in ré opus funtjaccefferit fuffragiazquodnbsp;ß facit fccùsjfi temerè in cathedram Apofloli inuadit, irre-pit,amp;. non fe dcmifsè,malè fperato hoc honore, vti par eft,nbsp;abdicat,non,de fe faâæ paucorum prærogatiuae,præiudica-tioniuè renunciat,prædiâ;a interdidionis cenfura, ignomi-niofèconftringitorjprofcribitorjdcuouctor.

Et hæc quidem, in fola Pontificatus fummi clcélione, ob-feruantor,tenentor,vfurpantor;

Quia vert) ad hanc Pontificis creationem nos traxit fer-monis noftri ratio, non erit fortafle abs re, ifla quç feuun-tur adiiccre,quæ aftis Lugduncnfls cocilihGregoro de-cimo Pontificatum agente decerpfimus, in eandémqnc ra-tionê,ac quæ fupra enarrauimns in concilie Lateranenfi aétajCadunt.

me locus, qui in Potificiam, fuperiori ex

nemincîdit, vtiqui mos hodie, exfatis antmua,amp;recepta prçfcriptione, ea in eleéfioncjcreationcq^ ôbferuetur, pro-lixiùsapcriam,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ¦ • •

Sciturigitur ex hiftoriis,anno dominimillefimo,fupra d^i-centefimu, fcxagefimû oêauum, ante diem quartum caléd. Decembr. Clemente quarto, Pontificc Maximo,ex hac vi-ta abeunte,cardinales,qui turn erantxij. folùm numero, in

COMMENT. P ON TIP.

crcando nouo Papa, adeo dilTenfiße, contendifleque, Si in diucrfas partes dilhraHos fuifl'e, vti trienium prope totum,nbsp;durant ea difcordia, fueritque Pontificium interregnum.nbsp;Natn fæpc, earn ob rem acciti,in vnumque locum congre-gati,non potuere concordi animo, in eundem Pontifieemnbsp;confentircjdum fibi quifque id honoris ambiens,non con-cedit alter! : Porro in traétando hoc negotio , non,vtinbsp;nunc fit, tunc ibatur in conclaue, fed quotidie, bene mane,nbsp;Romæ quidera,fi ibi res agebatur,ad diui Petri, aut Latera-nenfis, aliumuè in cxcelfum locum: Sin alibi,ad principemnbsp;jedem illius oppidi, in quod oppidu, inciderat eleftio,pcr-gebatur,atque ibi traélabatur negotium.

Acciderat autem,vt Viterbij turn client cardinales,(nain ca in vrbe prædiélus Clemens, diem fuum obierat )qui cardinales dcmum,pofl;longam acremque contcntionem, à Vi-, tcrbienfi populo coaâ;i,propemodùm quumfieri,haudnbsp;Jîom in hi polTctCadeo ambitione mala, obcçcati erät animi ) vti vninbsp;noriis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex fcfe,huic honorem fummum tribueret. Ad calendas Se-

ptembris,Anno domini iz-ji. renuntiauerunt fummu Pon-tificem Theobaldum ,Vicecomitem Piaccntinum,archhquot; diaconum Lcodicefem, virum quidem à reétitudinc animi,nbsp;morumque fanâitate,orbitotipræclarè commendatum:nbsp;neque tarnen tum cardinalem, neque agentem in Italia : atnbsp;in ciuitate Hierufalem,commorate, addidium, inibi Chri-fti obfequio.qui Thcobaldus intelledlo elcélionis dccreto,nbsp;à tranfmarina habitatione,in Italiam euocatus,

Viterbium confequenti anno, fe recepit, ibique confecra-tus,dicatus,coronatus:altcro poll anno,accepto prius Gre-gorij decimi nomine,Lugdunun, patres couocat, decernit-ibi concilium,quo in concilio,habitis comitiis, de fen-tentia,cæterorum eccleûæ procerum, multas leges codidit: multdque canonum capita confcripfit,edixit,promulgauit,nbsp;turn fuper generali reformatione totius facri cleri,amp; Chri-ftiani populi,morumque emendationc, turn maxime fupernbsp;Pontificia creatione cledlioneque.

liber SEC VN D VS. - nbsp;nbsp;«8

Nunc igituf J pro inicda materia, mihi rccêfere animus eft, quas .fu.pcr habcndis,ca de re,hoc eft, eleélione Pontificia,nbsp;comitüs, is Gregorius tunc leges rogauerit; Patres por.ro,nbsp;fciuerint,edixennt.

Hæ igitur fic hah ent,

Mortuo Pontifice, ® pro creando fucceflore, vbi ille dccef- ’ ƒ“I“* fit, ibi c cmitivm aptum idcneumque conftruitor, aUu qu^demnbsp;Qnod ii id ruri ceciderit, afsideatur que turn agrefti in vil- verbis conienbsp;la.pago, VICO, vbi commode nequeat haberi comitium: ad *nbsp;proximam ciuitatem, propinquumuc oppidum, eiufee rei quädä pótifinbsp;gratia,itor,demigrator,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- im^refffd*

niortuo ergo Pontifice,decern antca dies, quam pro clige- prompta om do fuccefibre,fiant vlla comitia,abeunto,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dunTfi^onci

I)eccm illis diebus Nouendiale facrum, pro mortuo Pon-tifice, à cardinalibus prçfcntibus celebratorjperagitor. nbsp;nbsp;nbsp;ibi vide.

Decimo poftea ftatim die, fafta ante re diuina, fpiritufque fanéii pcrafto foleni miftæ facro, comitia pro creando no-UO Pontifice,fi ita videtur,réfque exigit,habentor,

Cardinalium, quauis de caufa abfentium, nulla ferendi fuf-fragii ratio habetor, Eorum fuffragatio pro nihiloduci-tor, Eligendi ius non habento, neque per procuratore,ne-que per fcripta,literas,aut miflam tabcllam,

Eofdem tarnen abfentes, amp; no modo hos,vcrùm,amp; cuiuf- dausquot; po^’ cumqueordinis,amp;cuiufuis conditionis, amp; Chriftiani,Ca-amp;nbsp;tholiciquc generis homines,in Romanum Pontificem,dc- du?,7^ q“inbsp;lisifaslicituque efto, idqueab antiquo more obferuatu. ’’ viduusnbsp;®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-Xnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed ramen ne

Nouendiali,pro demortuo Potifice peraólo, miflæ fo~ tails neque ' lenne facrum agitor de fpiritu fanrfto, cardinales afsi-ftutOjCardinahs vnus facrum facito, preees fanfto item mu$ eitâionbsp;fp iritui funduntor,

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bat,lua quae

^ifccpcra(ftis,Cardinalium'fenatus,vnum in locum euo- cipua fuit cator,Senatus ibi habetor„ibique, donee negotio finisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co

Ponetur,Cardinales concluduntor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex hiftotiis.

COMMENT. PONT!?.

'Locusille J (quod conclaue appdiaturjbene tutus ,ab ont* ni iniuria, fartus, tcdius, omni ex parte circunclufusjinuni'nbsp;tusjbenequcadferuatusello, '

In eo,pro numero cardmalium, cubicula conftruuntor, Cardinalis quiuis,famulos fecum binos,auttresjadfuininunbsp;fl ita vfus ex]gitjamp; nccefsitasjibi habetOj

Famuli hijin adminiltrandis necefiariisj fuo quifque cardi-nalqoperam danto^

Nullus alius quiuis homo^quauis ex caufa,illó ingrcditor, illo admittitor:

Quidam tarnen certi homines, quorum opera, amp; labore, id negotium indiget-ibidem^pro vfu rchrecipiuntor, Qüînbsp;re peraéla^exeuntoiPorrOj hi certi homines defignantor,nbsp;Extra hofccjnullialijjaditus intro patctOj

In conclaui nulle fencllræ vitreæ funto.

Nullus acr, nullum lumen, eo pcnetrato,

Dics,atque noóles,vruntor cærei,

Conclauis portæ diligenter clauduntor, SeduIocuilodiutorihodicitaquCjobllrudis omnibus pot*nbsp;tis aliisjVnicus tantum eo efl: aditus,

Cufl;odiæ,primç hç funtOjOipiirum,milites,prætoriani, Alteræ,nobiles Romani,

Tertiæ,principum oratores, fi qui tuncadfint, ob negotiu legationu diucrfarumjàpricipibus quifque fuis illo mifsi'-Atproximum conclaui locum,qui aderût Epifcopi, occu-panto.Horum Epifcoporum munus eflo,

Conclaue imprimis fidclitcr cuflodire, cauere, prouidere, ne quid clam, intro inferatur, neu quis homo traducatur,nbsp;neu res vlla,neu nutius vllus importetur, aut quiduis aliudnbsp;afportetur, quodpofsitlibcrç,æquæque fuffragiorum la-tionijobftarejofficere, intcrpellationem,aut remoram vl-lamadfcrrc,

Epifcopi iftijin eo diligenter obferuando,toti funto, amp;ad inopinata cafuum omnia profpiciunto, perfcrutantor fin-pula quidê,feu cibi fint,feu rcs aliæ quæuis, intro iportadæ,nbsp;Dili-

llBERSECVNDVs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8,

Diligenter indem prouidento, ne quidincomaiodi, aut damni ferant cardinalesjueu quid imune accipiant.

Ad omnefque eorum nutus, petitiones, obfequia, præûo funtOj

Cardinales,fi longius^producant crcationis negotium ,fi in. pqntificc renuntiando, diem ex die proférant,hos cogere,nbsp;vti maturen.t,illis epifcopis ius cfto.

Prçtoriana militum cohorsjtomanaquc nob i litas, conclave , omni ab imprefsione, terrore, impctu, metu, fccurum preftatOj Ne quid detrimcnti, ea in rc, relpublica patiatur,nbsp;prouideto.

Cardinales, è conclaui, nifi creato pontifice, non decedun-tOjOeu pcdem quopiam ante efferutOjnifi vrget valctudo. Cardinali valetudinario, curata vaietudine, in conclaue, finbsp;lubet regrcdijpermifluna efio,

Nemini item alu, cx omni alia niinifirorum cohorte,idem pertnittitor.

QuinimOj fi norum,amp; conclaui femel, quacunquc dc Cauia pedem euért,illo non regrcditor,neu recipitor.

In conclauis facellis fi quæ feneftrç fmt,

Nam alibbne fint, cautum eft, hæ quidem, eius altitudinis funto,vtiattinginequeant. '

CardinalisjCÇteris omnibus,in conclaue lngrefsis,nec dum tarnen renuntiato pontificc, in conclaue afpellens, intro-mittitor,iufque,vti alii,habeto ferendi fuftragii.

Non renuntiato, intra totum triduum, ab ingrefiu concla-uis,pontificc,nec per legitimum fuffragium creato, Epifco pi,tum amp; Romani reguli, tum amp;cæteræcuftodiæ, epulasnbsp;cardinalibus minuunto,cibos fubfi;rahunto,ferculum modo vnum,apponipermittunto. Ifiud pol verb bene atqucnbsp;egregie fuit fancitum,hoc quidem modo.

Hocce in comitatu facro,tantique amp; tarn augufli magillra-tus eleélione,abfit ab omni fuftragio, ambitus malus, abfic largitio, prenfatio, pollicitatio, numus oinnis, omniiquenbsp;poliutaliccntia :abiintdcniquemalæartes. Nullius cardi-Z

C O M M E NT. P O N T I R

nalis, nullius fufiragatoris. nequc beneficie, nequerc alia^antè capitor animus. Pofi:remó,bbera,ünóï:a,cafi3,oni*nbsp;nifqueafifeäusiinpuriexpertia', fufiragia funto, AJioquJ,nbsp;quod fadlum fueritjNon teneto,Corruito,NuIIum efio.

i^og^iuibdecimus Gregorius, Lugdunenfi in concilio: fanxere patres,lulïèrc,edixerc.ltaquc iuxta horum prçïcri-ptum,haud multiabjere dies.-quum Areti;primùm,vblnbsp;moritur idem Gregorius, Ht Pontifex Alaximus Innocemnbsp;riushuiu/ce nominis quintus:ex fodalium dominicanorünbsp;familia,cardinalis multo ante, in Epi/copum Ofiienfem af-fumptus. Anno domini 127^.

Nunc ad Lateranenfis concilij ach, rede und um.

Exprimo Canonc illius Concilij,

Quod attinct ad reliquas ccclefiafiicas prçfcéiu ras, amp; tfi' gmtates, Romanæ ecclefiæ, Nullû in his, hac ex re, elcéfio'nbsp;nis feilicct Pontificiæ, fummîque ecclefiæ principatusjpr^ßquot;nbsp;judicium fiatuifor. Nullum hinc exemplû, hac in re, ad ea-rum eleéliones trahitor.

At in illis ordinariæ amp; canonicæ fijfiragiorum ferendorum infiitutioncs in vfum reuocantor,in vfuque permanente,nbsp;Obfcruantor,

Cufiodiuntor.; vt quæque tum tulerit cuiufquc ccclcfi£ ^Pquot; probata confuetudo, rcccptus, mofque rituum .'obferuan-dorum amp; ccrçmoniarum:

Quique ad eas,per maiorêlàniorémque, acprudentioreni partem eligentium, fitpræfedus,accitus is regulariter potior efio, is vincito, is præfeduram. dignitatem que, fi quidnbsp;in realiqua alia, no fitpeccatum, fine dubio obtincto,pofnbsp;fidcto,p erfungitor.

Ex CanonCjj.

Nullus vnquam, ni tricefimum ætatis fux annum exegcrif^ in Epifeopum eligitor.

Nullus, co,antè id ætatis, fufffagio eledionis prouchitor, euÄis'*”” conlcendito,promouctor,’

^'Nullus itcmhouio, non natiw ex Jegitimo cqnnubio in id

L I B E R s E C V N D V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fo

honoris aflumitor: Spunj, Nothi, amp; hi, quos iuftæ nuptiæ non demonftrantjà gcrcndo Pontificatu fccluduntor,nbsp;lUo non admittuntor,nbsp;Ï11Ó non pcrucniunto,nbsp;Nullus item, quem vita Laudabili».

Probati mores,

Doâxina egregia,

Rcrumque diuinarum feientia non commendet^ Id honoris affequitor,nbsp;Omnis qui tabs non fit,

Hincarcetor,

Hinc prohiber or,

J ta nobis vifum,ita rogatum,lancitura, cautum,

Quod fi quis,cui fupradiélæ infint virtutes, nihilquc adfîc fiipradiftorum vitiorum, quod eleftionem fit impedituru,nbsp;^hgituraliqua in facra prouincia pontifex,côfirmatufque,nbsp;pontificatu fungitur:quç antcà obtinebat ecclefiafiica officia,præfeôlur3Cjdignitatcs,amp; alia id genus facerdotia, illicónbsp;ab eleélione, ôtpontificatus confirmatione,fu(ceptaque rcnbsp;rum adminifitabone, vel dccurfo temporis fpatio, confir-mationiineundæ,acanonibus præfi:ituto,incaufam vacui,nbsp;in caufam caduci,dccidunto,præfeâum amififle cenfentor:nbsp;Isq; Antilles, cui pTçdida facerdotia, coUationis, vel alîusnbsp;cuiufuis canonici tituli iure,funt b cneficiaria, ca tum is,libenbsp;xc,in quem valet hominem ccclefiafiicum,conferto, croga-to.Ea difpenfato, collocato.nbsp;Pro arbitrio diftribuito,

Ex caufa vacationis,aliis largitor;

Inferiores prçfeâuras,quæque dici pofiunt minorum gen-tium,minorumquc reru: vt puta, decanatus, Archidiacona-tus,Curionatusmaximos,Atq;aliaminiftcria huiufee gc-ncris,quibus maxime inefi traâanda animarû curatio,quin î^ec parœcias ipfas,vcl fana, curafque amp; curionatus pago-rum,rcgendos quidcm:quiuis vllus,fi iam viginti quinquenbsp;ætatis fuæ annos non attigerit, fufeipito,

Z ij

C O M M E N T. P O N T I F.

Ad nihil horunijantè id temp us,admit tit or,

Rccip ito r, Ordinato r,

Nee ad id quidem ipfum, adhuc fatis eû, earn,vtique ilium matura çtatem aflequutum fuilTe , ni çtati maturç iunólumnbsp;fit maturum quoqüe ludicium, huieque rei accommodatu.nbsp;Eruditio probata,itemnbsp;Vitabona,nbsp;Incorrupt! mores;

Eorumque omniü nomine, apud viros probatos, qui præ-Iicitur,qui promouetur,bene audiat.

Nullaque mala, profligatæ, aut lefæ exiftimationis nota,fiC inuftus.

Dura verô,adid^ræfeâ:urç,amp;facerdotii,promotus efl:,im tra têpora, per canones præfixa,facris ordinibus alligator.nbsp;Qui non feccrit, quique Archidiaconatum gerens, legitbnbsp;mo amp;præfinito temporis fpatio,Diaconorum ordini fe imnbsp;ferendum, ea de re admonitus, non curarit : qui porrô de-canus,qui curio, qui Parochus,qui curatus, aut aliud facer-dotium,ex prçdiâis obtinens,intra conftituta, amp; præfinitanbsp;tempora,negleélis monitis,presbyternó fitfadusrabroga-tor officio,mulélator facerdotio,nbsp;Minifter iji dignitate deiieitor,.

In cuius locum, alius aduocator,fufficitor, qui amp; velit, pofsiqmunus probe adrainiûrare fuû,amp; in fufeepto legiti-b gjoferio- mèEare officio. *’

r a diâo cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quinto capite illius item Concilij.

ex.de eka.” Epifcopus,homines qui,quid omnino no habent, vndc vh uant,facris ordinibus ne adiieho,nbsp;tgt;iaconos,facerdotes,ne efficito.

Neu ordinato.

Nullum quêuis,abfque aliquo,patrimonij vcl rci, qua vi-tam fi-iftentet,titulo,temerè promoueto.

Hoc tanto in ecclefia niunere,quot;paupcrem,inopem,amp; men* dicum pro/his, ne donato,Vel fi donaqfi facit contra,nbsp;Ordinato illi ipfbSacrato illi ipfi.

LIBER SÉCVNDVS.

Promoto illi ipfi pauperi,de ncccfïàriis vitæ, alimentifque tantifper profpicitoJUa ipfa,tandiu ei præbeto, largitor,dunbsp;ilium ipfum pauperem^aliquo in fano, aliqua in facra ædc,nbsp;conuenicntibus militiç clericalifbpendüs,auö:orarit,nbsp;Ornaritjdonarit.

Cæteroqui,qui promotus,

Ordinatus,

Sacratusj

Poteft fibijcx paterna fubftantia,cx patcrnis fortunis, atqj hçrcditate,vi61umjve{btumjalimoniajtumamp; reliqua, quçnbsp;cxigitvitæ vfus,commode prouidere,apponere.nbsp;Epifcopum^qui eum promouit,

Sacrauit,

*^rdinauitj

Hacde re fibi danda,ne app el lato, *

Negotium illbnon exibcto,

Super alimentis eum ne odiofè requirito.

fidcm inducendis,

Accipitor, Corraditor,

Sacrata hçc opera,nullo ære locator. Nullus numus, nullu aurum,nulla prorfus pecunia,pro facerdotibus inftituendisnbsp;vel pro his,qui nubunt,benedidione luftrandis, vel deni-que pro aliis ecclefiafticis facraracntis impertiendis,nbsp;Êxigitor,nbsp;Cogitor,

Corrogator.

Hæc fanélifsima officia, Nullo quçftu,

N ulla auara fo rde.

4.

COMMENT. PON TIF.

Excrccntor,

Prçllantor, Implentor;nbsp;Sic cdicimus,nbsp;Ïnhibcmus,nbsp;Mandamus'nbsp;Tum ,amp;illud aliud hune in modum;nbsp;Epifcopus vlluSjCoenobiarcha vllus,nbsp;Antiäes vllus^quifquis is tandem fit,nbsp;Ecclefiam vllam J fanum vllura noua ccnfusatquc folariinbsp;penhtationc nc cenfeto.

V ctcremque ne augeto cenfum,

Vedigal prorfùs vnqua vUum nouum, hifee nc imponito, Antiquum amp; folitum pcrfolui,nè amplificato,

N uUam redituum ccclcfiæ partem,fibi p cculiaritcr adferi-bito,hçredibufquc fuis.

Nihil proprium facito quidem aut p cculiaritcr fuisauarè addicendum,aut tranfmittendum.

Nihil horunijvfui familiari,domclbco .-breuiter nihil om-nino,iurj,

H çrcditariojadiicito :

Idnonaudeto,

Id nc attentato.

Si id facit,quod fccit,irritum cflo,

Nunquam enim diuini iuris poiTefsiones mancupi funto, cplfiop^’j Nunquam,proprietatisiure,vlliquçruntor.’’nbsp;queft.» *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex capitc 8.

Beneficia, quç nondum vacant, Que nondum poiTelTorc dellituuntur,Nulli vnquam tribuuntor:Ne fatum propiß'nbsp;qui,cognati,nccc{rarii,Ne morte fui in chrifto fratris, cuimnbsp;fcçdè inhiet facerdotiojin cuiufque loco, fc credat pofimmnbsp;irijVidcatur quiuis,ambitiofe exoptarc, viuentis cxuuias ißnbsp;iidiofècaptare,ftantis,ambulantis hominis, bonum odioi^nbsp;appctcre.

Ateontrà.’Çum vacant fana,ccclcfîaftica officia,præbendo'

/

L I B E R. s EC V D V s.

rum amp;annonarutn iurajStque alia huiufmodj,vlla in facra-ta edc,prçfeCtofquc verè amiferuntjamp; in cauE-m caduci vcl vacui aut inciderunt,aut nunc demum mcidût,iUa item diu-tius poflcflbre.præfeâiôue ne carento.Illa diutius,in vidui-tate ne permanentOjIila diutius,in fufpenfo ne rclinquntornbsp;Verùm,intra femeftre fpatiumjhominibus idoneis,adinini’nbsp;flris bonis,præfeftis virtuîumfludiofis,traduntor;Quod fi.nbsp;idjper tpifcopum,aut Antiftitem,Cuius ilia fiant iuris amp;colnbsp;lationis intra hocce tempus,non fiat,huiufce rei,p er fo dalesnbsp;in capitulari comitio profpicitor,prouidetor,nbsp;Ibique,præfeâ:us qucritor,defignator conftituitor.

Et vicifsim,fi. b encficij ,officlj ,iurifque canonicatus Qc perci piendæ annonæ quotidian e dum ilia vacant,ordinatio difponbsp;fitioquCjad fiodales,amp; canonicos,per elcâionis fuffragium,nbsp;concinnanda in capitularibus comltiis,rpcétet, bique foda-lcs,ea in receûant,rem vitra prçdidtù temporis fipaciûpro-latant,cpificopus tum,adhibito religioforum proborûquenbsp;bominum côfibo,deumquc habens ob oculos,exillius nu-tu aufpicioque afflatu, facerdotium vacans, viro bononbsp;crogato, tradito,præbcto,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Quqd fi. bi O innés.turn fodales tu epneopus défunt,Si tepus confi;itutum,tranfiliunt,Metropolitanus tune Antilles, nulnbsp;lo illoi^nm intercedcntc,refragante,nbsp;rclaniante,Sacratam poflefsionem vacuam, cum videbiturnbsp;ex fupremi dei voluntate,iudicio,nutu,llberè,bono cuidamnbsp;viro adilcito,largitor,erogato, Totaque hac in re, pro ar-bitrio,fecundum tarnen æquum,bonum,decufquc iufticiæ,nbsp;ftatuito,decernito. Ex iS.Capite.

Q^andoquidem ecclefia Cbriïli,vti pia fiandlaque amp; coin-munis omnium mater, debet,tum, quæ corporis funt,tum , maxime quæ fpedatadanimupromderejaccurare, profpi-lnbsp;nbsp;nbsp;ccre,ea de caufa,vt bifee pauperioru bominû liberis,quibus

¦; ^efunt paternæ opes,quibus opibus, ad eruditionê cultuq; animi informari queant,non défit ratio,qua non folùm cornbsp;pus alcre,fuftentarequc,fed amp; animum pofsint erudire,hacnbsp;mper re,ità decretum efio

C o M M E N T. P O N T I E

PvOgatum, Sancitum.

In Omni facrata æde pontificia,

Inomniprimariaciuitatum ecclefia,doélori cuidani, ludi magiftrodnfututori idoneo^qui illius ecclefie clericosquuenbsp;tutemquepaupcrcmgratuitó crudiat,beneficium facrumnbsp;afsignaüor,quo cxfacro beneficio/efe ipfura, turn is queatnbsp;fijfientarCjfibiquc corapetëterjquç vfus vitæ requiriq pro-uiderCjtum ad difcendas Jiterasjvnicuiquejccclefiaftica gra-tiajamp; benignitate,aditum patcfacere :Neque vcró, pro do-cendi,quouis in fanOjliterafque bonas diuulgandi, impctranbsp;da autoritäre,aut quifquamnumum dato,aut quifquam nunbsp;mumaccipito, cxigito,Neque confuetudinis cuiufuis obrenbsp;tu,prætextuque, ab his qui fie docent, precium, ftipfqucnbsp;quçritor,nbsp;Corrogator,nbsp;Recipitor

Id enim facrilegum ell,id nefarium,id minimè tolerandum Turn nee item dodori cuiuis idoneo, poftulata à ftipcriorcnbsp;fani,ædifque facratæ antillitç, docendi ,prçlegendique pet'nbsp;mifsionejde venia:præleétione, doârinæque, que bona fit)nbsp;euulgatione,interdicitor.

Qui contra hæc faxit,

Beneficio ecclefialtico exigitor,clcro abalicnator.

Ex capite dccimo nono.

Quandoquidem,nonnullis in regionibus inoieuit, rcpfit' que ea morumcorruptio,vti redores prouinciarum confunbsp;Ies,domini,amp;rcliqui, qui magifiratum publicum gerunt,nbsp;habcntquepotefiatemm populum,Tumamp; qui regnuntnbsp;sut potentiam magnam videntur obtinerc, tot eccleliis fa*nbsp;criSjædibus diuinis ïmponant onera, tot tantaque, facratisnbsp;perfonis vel tributa,vel indidiones,vel numorum,reliqua’nbsp;rûque rerum,aut operarum penfitationes imperent, vtini'nbsp;quius

LIBERSECVNDVs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9-,

quius cum cis agatur, quàm fit obmaCtum fub Pharaone, principe turn impio,tü legis diuinç,amp; cxpcrtc^amp; repugnannbsp;terqui PharaOjOmni tarnen feruitute/acerdotes, eorumqucnbsp;bonajies patrimonia exempta elTc voluit5amp; relinqui liberanbsp;turn cis,aiiqua de publico fubfidia fubminiftrari : ifti verónbsp;contràjimmenfo oncrcjvecligali, negotiojmadatOjprcmutnbsp;fanaquçdeifuntjduramadiiciunt imponumque fanorumnbsp;adminiftrisprouinciamjruuntjaguntjrapiuntjtundunqpro'nbsp;fternuntiQmcquid eos premit,Qmcquid eos onerat, in cc-clefias fermé reiiciunt:Nibil eis fanétum eft,Nihil religio-fumjNihil facrum:prophanantur, temerantur per eos om-niajaffliélantur facratæ perfonÇjdeique cultui addidta, con-cuciuntur macipia,idquc adeójVt quod olim deplorauit le^nbsp;‘ emias jillis, eueniatjillis none adfiqad ilia plané nunc per ri-nere videaturdd igituqquoniam multis in locis fiqfuper eonbsp;ita fanciri vifum clljçdi, promulgarhQui magillratus quænbsp;poteilates,hæc,quæ narrata funt, in facratum clerum com-niiferint/acratos homines conculTerint^onerc, canone, in-diélionCjfemitiOjeXtraqrdinario nummo,prcflcrint, contunbsp;derint,lefcrint,perculerint,anathema funto : Si tarnen vfusnbsp;rerum’quandoqué cxigitjfi vrget necefsitas, Sipoftulant,nbsp;quç fuperuenere,Reipublicæ,negotia,quibus negotiis, lai-corum facultates fatis elTe nequeant:Atque epifeopus, turnnbsp;5c clerus oranis,faciundum elle duxcritjVti publicæ vel ne-cefsitati,vel vtilitati,ab ecclefiis fubueniatur,de cofilio epifnbsp;copijdc omnis clcrijfubfidia pro publico bono ab ccclcfiisnbsp;turn poftulantor, Écclefiçque,quatenus epifeopo amp; omninbsp;clero fit vifura/ubfidia pro publico bono eroganto,nbsp;Conferunto,nbsp;I^ependunto.

CçteroquijCxtraid ipfumjCO quidem padtojquo hie modo ert pofitum,N ulli magillratuijN ulli poteihati.id licctO5per-mititorque.

Conful vllusjreftor vllus ccclefiam vl’am,fanum,aur çdem Ucramjfafee vllojuummario, procuratione, aäu, feruitionbsp;Aa

COMMENT. PON TIF7

inandato,per fe ipfum deinccps ne prægrauato,

Opprimito,

Prærodito.

Quod fl facibquod fi audct,amp;tnonitus non deficit,turn ip-fcjtum qui ei fufFragatur,fertque,hac in re mala, fup petias, Animaduerfionem pontificiam,profcriptionem drram, fu-biiflfcjhoc ipfo fado,certuin habeto:fe deuotum,fe maledi-âo obflriâ:um,fe facrorumcommunicationc cxclufum,planbsp;DC fcito.'Q^o execrabili malediélo,

Non liberator:

Cui communication! non reftituitor.

Non expiator,

Nonabfoluitor.

Donee,his clericisjquos læfit,quibus damnuintulit, fitpc^^ cum,abude fatisfadum,refaróla iniuriajrcpenfum damnum,nbsp;prçflituni,perfolutumque omne incommodum,

Rubrica 3.

Ex Capite eiufdcm Laterancnfis Cócilij,fub Rubrics, quçdefimonia,infcriptaeï1: Cap.31.

Ex primo Rubricç capite.

Epifcopi,præfules, AntiRites,à qbus in eoru facrata jpuicia jpuinciales facrata,amp; ciuilia accipiut iudicia,vices fuas, in canbsp;iurifdiébone,pro litibus tcrminandis,excrcenda,fub annuonbsp;pretio,ne deleganto,id facratum imperium mancipi vllincnbsp;locanto,PerR:ipem,cam rem,ne demandanto, Nihil ex eanbsp;predpimus delegationc,nummorumcorradunto, ' Abfit pecunia,ab-xxii.queftji. ût facrilega nundinatio.

Ex quarto Canone.

Epifeopus ab ccclelia,quam facrat,dicat, religione r ch gat, modcratam fumptus procurationem, turn nihil prætereanbsp;quicquam aliud,aufcrrc,accipere,potis eRo,Nihil nummO'nbsp;rum extor quere.

L I B E B. S EC V N D V S.

Nihil penitùs corraderc, Solis pro viclu impcndiis, quan-diu confccrationi dat operam,contcntus cfto.

Ex Can one fcxto.

Aedes facrajucc mimfter çdis facræ,in pontificali viutatio-nis officio,nullo incommodo,onere nuUo, iaâura rei fua: nulla,afficiuntor,in nihilo aggrauantor,in nihilo moleftianbsp;cadere,patiuntor.

Ex Canone fcptimo.

P ontifices, turn præfules, Antiftites, nullo nummo, canonis indiâ:ione,tributo nullo,nulla vedigalis penfiutione, prefnbsp;bytcrosjfacratumquc clerum,grauanto:nihil quicquam tale,eis indicunto,nihiliniufle ea in re,faciunto,eos odiofènónbsp;traftantOjCos malis modis non accipiunto , Tyrannidem,nbsp;^perium fçuuni,intolerandum,durum,in eos ne exerceto,nbsp;Neu,non adhibito,non conuocato,non rogato, capitularisnbsp;comitiiconcilio,eos vllaabrogationis ne quidem tempo-^^3-riç irrogationc,in officio ,funétioncquc muldtanto, Eos,nbsp;vlla fufpenfionis cenlura nc profliganto:neu vexantonbsp;Neu,ipforuna fana,interdi6tioni ccclefiafticæ, non appclla-to eiufdcm capitularis comitij iudicio,fubiiciunto;

Nihil omnino tale,fine magna caufa,agunto, Citra bonam rationem,nihil huiufcemodi prorfus aggrediuntor,nbsp;Homines facraticleri,duas ecclefias,quæ fintprimariæ, quænbsp;fint principes matrcs,duafuè parœcias, Curionatus binos,nbsp;curamue dupliccm animarumnehabento,Fani vnius,çdisnbsp;vnius funâio, tcmpli vnius accuratio,ipfis fatis efio: cû vnanbsp;facrata talium facerdotiorum fiatio,cum ad viuendum,tuninbsp;ad facra traâ:andum,pofsit eis atquc dcbeat fufficere.nbsp;Nullus omninOjindiéfa cauïà,reque apud tribunal non ad-Priinè tum agitata,turn appenfa,iudiciaria item legc,amp; fcricnbsp;^onbenè obferuata,animaduerfîone potificia, quæ à facrisnbsp;*bdicat,muiaator.

P'X Lateranenfi Cocilio, ad diui loannis Lateranenfîs, celebrate,fub innocentio tertio, Anno Chrifii.nbsp;Cap. 32.

Aaij

COMMENT. P O N T I F.

Ex fcptimo CapitCjRu-brica 4.

De calligatione fecùs adniifforum, aélorumquc vitra præfcripta,quæinL genere funtfcelcrum ÔC^peccato-rutn.

Antilles cccleliarum, præfcôli fanorum magni, præpofi’ tique fummijcalligandis fubditorum vitiis, attendunto,nbsp;Res peruerfè conllitutas, in ordinem, acRatum decorû re-Rituunto,

Corruptos clcricorum mores , nota cenforia emendan-

. •

Atque in idipfum,imprimis euigilanto, Prudentiam,amp;accuratam diligentiam , cam in rem adhi-bento,

Rei omni deformi,modum conftituunto, formamque im-ponunto: Supremum cnim tribunalen die fupreraiiudicij, quæ lùbditi,perperam admiferint,peccarint horum (fiqui-dé adfuit negligêtia mala) ab ipfiSjVel pœna vel rationé de-pofcefSanguis quidem,ab his, hocce in tribunal!, magno,nbsp;commifsi gregis,quiperierit,requiretur: Noxiç male adminbsp;nillratæ viilicationis exigêtur,quç mambus deniquè ipforûnbsp;funt commllïa,ab corundemmanibus,iullè repetentur.

Ac ne iuri,quod in bis cohercendismaleficiis, corrigendis, emendandis,moribufque reformandis pro tribunali, dixe-rint,eludatur,frullratio inducatur,iudicatum proteletur,fucus denique fententüs ipforum olFundatur, hoc fancimus,nbsp;paâo ; Quodcumque quidem iudicarint, ipfidecreuerint,nbsp;reformarint,huius ipfi.us,caulàque, amp; nomine, lege agitor,nbsp;ad excquutionem perducitor,iudicata effeólum, llatim ha-bentOjdecrcta re ipla lànciuntor,tum aflequutione finis finnbsp;tum nulla,cum ad fincm fuum protelatione.Omnino, nulla lex municipalis,nuila confuetudo,nulla prouocatio,

LIBER SfeCVNDVS.

Nulla intcrcefsio,iudicatt, edicti,ûncit!,autoritatc imp edi-to, T empus ne eximito, Moram rei cxequutioni tradendæ nc facitOyDenique nihil omnino, fentétiæ promptam exequot;nbsp;quutionem interpellato: Volumus enim eos,haccc inmo-rum reformationcjcalligationc, emcndatione,libéras iudhnbsp;cij habcnas habere, quo libentiùs, atque accuratms,tum amp;nbsp;efficaciùs, in id incumbant: Si tarnen fuo in iudicio, delin-quant,errent,exccdant moderata,modum no teneant,quæ'nbsp;que obferuanda funt prætermittant. idipfum,in quo hac innbsp;rc,cónaifcrint animaducrtitor, Id ipfum ab hac fandioe ex-cipitor,Idipfum fua legem habetO3peculiarem,fuóque iu'nbsp;P obnoxium cflo.Ç^od fi canonici fodales, cathedralis cunbsp;lufdam ccclefiæ deliquerint, confueueritque capitulate co-tnitium illius facratæ ædis in ip forum noxias,ex antiqua conbsp;fuetudinc anlmaduertere,ipfos pleólerefipfos mulüare;ca~nbsp;pitulare comitiuni ( vtfert illius Ecclcliæ vêtus confuetu-do)ipfos ad iul^m Epifcopi,qui id petat, requiratque,ple-ftitOjCalligatOjEt ad id faciendum, cpifcopus legitimum illnbsp;flumque tempus præfhnbito:nbsp;Præfcriptum accurate obferuator;

Ni fiat, Epifcopustunc ftatim, fublata intercefsionc, fub-motaqueomni contradidtione,Pontificia cenfurafontes coerccto:

Nihil remittito,Sacris eos interdicito.

Cæterùm,fi fodales illi refradtarij,amp; fua in malitla flagitio' fè perfeuerantcs,citra caufam manifeftam amp; iufiam, à facrisnbsp;conficiundis,horariifque precationibus abfiflant:

Idque potlfsimu faciant, in contemptum contumeliamquc epifcopi :Tum, fi lubet, epifcopus ipfe,in cade facrata æde,nbsp;facris libéré operator,aduocatis in id miniflerij quos fueritnbsp;'vifum,modô lint idonei: eoque pafto, rem diuinam nihilonbsp;fecius facito,miffas cclcbrato,cclebrandafque iubeto.nbsp;Turn amp; Metropolitanus Antilles, ad querelam, iuflamqucnbsp;Caufam ipfius epifcopi,acccdito ; Etappenfa agnitaque ve-ritatCjContumaces hofce homincSjVelutiiudex à nobis hocnbsp;Aa iij

COMME NT. P O N T I F.

eftab ecclefia delegatusjitacocrcétojmulélato,ccclefiailica diræ profcriptiois cêfura,ita feuere annotatOj V ti huiuamp;ïonbsp;di flagitiajpoûhac vn(|uam ne audcantadmitterc.

Ex Capitc nono.

Quandoquidcm, plærifque, in regionibus, vna in ciuitatc, vnaque in dioccefl, ex diuerfis populis,coadunatus,agit di.-üerfusgrcx honiinum, qui vel coloni funt, vel inquilini,nbsp;vtunturquc vario linguarum fermone, ac varios obferuatnbsp;in religione, atque cereraoniis ritus, morcfque viuédi,vnûnbsp;tarnen Chriftücoluntjin vnius Chrifli,hominis atque Dci,nbsp;cruci affixijverba iurarunt, cçteroqui turn amp; catholicæ ec-clefiæ conihtutioni parent : ita fuper hac re cautum, fanci*nbsp;tum,decretum ello.

PontificcsjAntiftitcs, Epifcopi,quibus in locis idcontige-rit, in eifdem, fcdulô prouidento: Nè horum alicui, fecun-dum ritus,linguamquc ipfius,diuinum défit officium,vfuf-quc minifterij facri.Ergo idoncos homines,doâos,lingua-rum,amp; diuerforum morum pcritos,huic rci ibi delcganto, Præficiunto, Dcmandanto.

Qm,fecundum diucrfitatem rituum, amp; linguarum,vnicui-que horum oppidanorum, rem diuinam faciat, facris ope-rentur,ecclcfiaftica facramcnta adminiftrent, doceant,præ-diccnt Euangclium doinini,Erudiant,vcrbo,opere, excm-plo,aditumincoelumpatefaciant:amp; boni prudcntifque pafl:oris,fungantur officio ; Id volumus,edîcimus,amp; impegt;nbsp;ramus,diflriétifsimè quidem ipfum.

Ex eodcm Capitc.

yna,cadémquc in ciuitatc,vnaquc,amp; cadcra in diœcefi, bi-ni,vclplurcs,vel diuerfi Pontifices ncconftituuntor: Id cnim indcccns cft,non minus,ac fi vni corpori,plura,di-uerfaque incflcnt capita.

Ex dccimo Capitc.

PorrOjCum fæpè accidat, cpifcopos vcl occupationcanxia

LIBERSECVKDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

impcdirijVcl aduerfa corporis valetudine dctincri,quoini-* nus fuura/.facro in minifterio, faciant officium/ nc dicaturnbsp;quod cfi:,quod nec/ortafle (pro dolor) eft non verum.po-naturquc ignoranüa fcilicet, aut vulgares alias occupationnbsp;nesfrequentifsimè huic rei,hoe cft, faciudo officio, obfta'nbsp;rc,quç tarnen res cxcufationcm nullam accipitjuec in hifeenbsp;vins, eft deinceps vUo pa(fto,toleranda,) hoc fuper omni,nbsp;hîcpofito impedimcnto,ita cdicitur,prçcipitur,mandatur.nbsp;Epifcopi,Pontifices,Antiftitcs, qui per fcipfos,adminiftra-re facra Dei nequeunt populo, iuftis de caufis impediti,vclnbsp;ad -tantum perfungendum minifterium, nequeunt ipfi pernbsp;fefe fufficcre,prçdicare,docere,legerc,dc fupcriore loco adnbsp;cultum Deijadhortaripopulum.'homines ad id fecumfun-gendum officium idoneos,hifee rebus deleganto.

Viros doeftos, potentes fermone amp; opere, huic fecum mu-neri obeundo,amp; maximè prædicationi, tum amp; prçleôlioni diuinarum feripturarum, amp;habendisad populum facrisnbsp;concionibus, vcrbiiquc de immenfa erga nos Dci bonita--tefaciendis,Præficiunto,Adlegunto:

Ki verb præfcdib adlecti,delegati, Epifcoporu vicem gna^ uitcrfuppft^'-Q’ .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Negotium ccclefiafticæ procurationis, fibi commiffum,fe’ dulo,accuratéque gerûto; plebem, populumque, ciucs,pcnnbsp;regrinosjtum fermone,turn exemplo,ad diuinum amoremnbsp;accendunto,Probe inftituunto,Scientia cœlefti imbuunto.

VE DIGNIT^TE ET honofe PatrtarebAVum.

P^ubrica S-pAtriarcharum,qui (verbum expreftum verbo)idcm fo~ nat,ac patru pncipcs,magniq; Chriftiana in ccclefia jpecnbsp;’^cs,vetus,primaqj îftitutio,vti quoruda fert opinio-.acceptanbsp;refertur Cleméti, Anacleto,pôtifici'bus:atqi eain fentétia eft

COMMENT, P O N T I F,

Ifidorus,magnus noftcr,concilioru enarrator: qui quidem Ifidorusjin recenfendis adüsjdecrctifque Italorum pontifi'nbsp;cum ,ait inter cçtera, patriarchas ab cis fuilTe primû prola-a sia.prouîD tosjinfitofquc,amp; adfchptos chriftianæ occonomiç. ’nbsp;c£xciï,diftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftitutis Anacletianis, pofita cft ab eo cpifco-

porum, presbyterorumque, amp; faccrdotuin, vel difcretio, di« proui^- quot;vcl diÜinâio ; caque, ad exemplum Chrifti, ipfiufque prinbsp;ciæxcix.dift, migcniæ inflitutionis,hunc in moduni,relata,vti,quemad-modùni ille primùm fibi adfciuit apoftolos qui fuere duo-decim numero,tanquam confcripti ac primi patres,fenato-refque maiorum gentium.poll.càdemum difcipulos accernbsp;fiuit : ica cadem forma, eademque relatione,ccclefia, cuiusnbsp;fundamcntum omne,omnifquc inïbtutio, imago, fubdamnbsp;tia,forma, ad Chrillum ip.fum refertur,fuos in primis habenbsp;ret epifcopos,nempè,maiorum gentium,fenatores, amp;con’nbsp;fcriptospatres,qui vicefungercnturapoftolorum:dcinacnbsp;feeundo loco,fuos,fibi acccrfierit,presbyteros,amp; faccrdo-tes,qui magnam illam, amp; primitiuam, difcipulorum Chri-fli cohortem facram, repræfentarcnt, illorum'que obirentnbsp;funâ;iones,amp; munera, ac eflcnt in Chrilliana rcpublica,ec'nbsp;clefiafticoquc fenatu, quafi quidam minorum gentium fc-natores facri, vel potius vicani decuriones : proin fadumnbsp;eß:,vti maiores illi fenatores, fcilicet epifcopi, amp; pontificesnbsp;nuliibi ponerentur neque vfquam cofcribcrentur nifi op-c ca^irouin- pidis in magnis,magnifque amp; primariis ciuitatibus ¦. qua-‘nbsp;ui xcjx.diil,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciuitatuni, ad aliquot vfque fines,prouinciçque termi

nos, protenderctur ac circunfcriberetur iurifdiCf lo ; in ea-que iurisdiâione, epifcopus ius facrum diceret, tum plebi, tumque clero toti,ac populo : ipfe vcrô, epifcopus pontifinbsp;ciam federnfuam, in oppido principe, vrbéque territoriinbsp;priniaria collocaret, ibi quidé moraretur, ibi facra obiret»nbsp;ibique,defuperioreloco gfegem fuum,facienda,dïfcenda,nbsp;ex doétrina cuangelica dócerct : Ne fcilicct, fi in agris mo-ramtraheretatque.inibi ipfiusconfcriberetur, figeretur-que facrum folium, non eam habcret maieflatem, ac hone-fÇ.iterp

LIBER SECVNDVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,7

iUtem,ornamentumque, ac decorem,quern requirit ponti-ficalis dignitas.quin potius,ob humilem habitationem^vi-lefcereqabiretquc tandem in contemptumjmagnum ipfius amp; diuinum minifteriu ; vtimores hominum femperin pe-iora ruunt.Et fane quidem^vrbs magnajnefcio quid habet,nbsp;fublimioris dignitatis,honorifque fpledidioris:pori'o honor, amp; dignitas, dodlrinam alit, redditque actionem, amp; di-âionemhonorati hominis, tum efficaciorem, tummagis,nbsp;ac magis, apud omnes perfuafibilem. Quocirca amp; Chnitusnbsp;ipfe,in vrbe Hierufalê,magno in tcmplo,in frequenti con-feffu fcribarum àc doftorum,qui legis erant, gentifque lu-daicæ proceres'; turn amp; alibi in frequêti hominum celebri-tatc doctrinam fuam,Euangelicuq; prçconium,amp;, prædica-uit, amp; publice confirmauit ; quem poftcà fcquuti morem,nbsp;Jacobus Hicrofolymis; Petrus in Antiochia primhm, deinnbsp;Komæ; Paulus Athenis, ac vbique, clarifsimis in oppidis;nbsp;alij deinceps,Apol^li,alns in vrbibus,vti eos vocabat fpi-ritus domini,fedes fuas conflituerunt Euangelicæ prædica-lionis.Igitur, æquum parque fuit, vti qui, in eorum. locumnbsp;fuccelferc Epifeopi , ad eafdémque partes aggregati fucrenbsp;Chriftianæ funóbonls,ad illorum quoque regulam, ßc exè-plum,cclebrioribus in'oppidis collocarêtur, atque ibi,cla'nbsp;uum figerétjfacratç religionis. At alterijfcilicet Presbyteri,nbsp;amp; facerdotes,vt pote rerû minoru facrati homines, amp; inferiores ac fuccenturiati miniftri, quique pro difeipulis erantnbsp;fubfhtuti, non item pro Apoftqlis, vicatim,contra, pérquenbsp;pagos,caflella,villas,amp; rura,fuêre difpofiti,vtibi, fuo fun-gerentur munereivrbes verb magnas, atque principes,ma-ioribus fuis,nempe pôtiflcibus,gubernandas, eolendafque,nbsp;relinquerentJtémque additum,amp; præfcriptum,vti autoritärem fuam poteftatémque exercendi, fuo quifquc invico,nbsp;fuoque in afsignato cailello,vel vrbe minore,facri minille-njjà fuo quifquc Epifcopo, Præfule vel Antiftite, taquamnbsp;àmaiore poteftate,prcsby teri illi acciperét, fingulique,fin-gulis viciSjaut vrbibus minoribus,amp; obfcurioribus,proutnbsp;Bb

I

COMM ENT. PONTIF.

ipßs eiTet vifuni Epifcopis,preficsrétLir,atquc adlcgcretur! Sic enimjamp; difcipuli,à Chrifto primum, dehinc ab ApoItonbsp;lisjdiuerlbs diuerfaruregionu inpagosjcaltclla,vicosjadfe-rendu Chhltianifmû,publicandûquc verbu domini,amp;reli'nbsp;qua diuinç functionis, facra obeuda mifsi fucre: ipfis quidcnbsp;ApoIto lisjOiagna loca,ciuitatefque nobiliorcs.ad id diuinunbsp;negotium agitadum obeuntibus, vt qnæ,maior erat eorumnbsp;funétio, maiórque potelT:as: maiori etiam in vrbe clarcfce-rctjferuareturque,vti in omni publica focictate fieri debet,nbsp;æqua iultaque diltnbutio: fcilicet maiores, pro tributa fibinbsp;magna fpiritus fanéti gratia, maiora vti capclTcrent, minores autem ad minora modo, pro impertito item fibifpiri-tus fanéti dono, iuxta qmdem, fuaru virium modulu, afpi'nbsp;rarent:atque ita,plus talentoru feruo daretur operofiori,adnbsp;foeneradu peculium domini:minori verb v illico, ôcinltito-ri,forfan debiliori,minus ité pecuniç,eâ in ré cómittcrctur:nbsp;iuxta exéplum patrisfamilias euägclici.Sicque hacexæquanbsp;politia elt utiq^ faâu,vt in îmefum breui creuerit diuina nonbsp;liras amp; Chrilliana rcligio:à qua politia,iltitutionéq;,amp;inii'nbsp;tatione, minime fuit recedédu: Sicuti ncc elt faétû,vtiappa-ret ex fupra pofitis.Porro cpifcoporü ordo,vnus,atque idcnbsp;clt,nam lu b eo, Potifices ocs côprefiédûtur, perinde ac.fubnbsp;ordine fenatorio,fenatores oés,qnaqua horü gjda,fiibliniionbsp;rem habeat dignitaté:funtq; ij,quos patriarchas,vcl primates diximus, ab co ipfo Clcméte amp; Anacleto, fuifle coltiw;nbsp;tos,tanq,in potioribus,maioribufq; ciuitatibus, ius facrû dînbsp;cctes.-quoruque ipcriûjlatiùs jptéderetur, primaque elTetjaCnbsp;d cano.nui.princepsaudoritas:'’ Naamp;infenatu,quiprimifentétiaronbsp;]i.amp; cano.i. gâturmrîcipesjfcnatus appellatur:quauis oés,fcnato.rius or-aciyjift.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cóplcélatur.’fi licet hûana ilia ciuilia,cu hifee facris, faite

quo ad nomen amp; rcrû ordinejpbatû quidc valdc,côpararc. QilP’dljpatriarcharUjVel vti ali j appellat primatû fedes : fuanbsp;pdtifex Anacletus in vrbibus celebrioribus diinbsp;« cano.Gcro poluiticaq; diftïxit honore, amp; gradu; primas fcilicet partesnbsp;fanäMwi. Romanç fedi,attribucs.fecudas Alcxâdrinç,poll Antiochenbsp;nç,acdcinccpsrcliquis, ficuûellànobishîcpaulôpôltftt

LIBER SECVNDVS.

flus cxplicatû. At vcró hiftoria tripartita/aliter hifcc de re bus diflcritamp;patriarcharû iftitutionc rcfertjad œcumcnicûnbsp;Cociliû Bi2atinum,aélum in vrbcjConflantinopoli, Annonbsp;chrifti jjj. Qi^o in c6cilio,ait ciufdcm auétor htftoriæ,tuinnbsp;amp; patriarcharum ordincm conftitutum, ac co j quo fupranbsp;diftum cft, modo, diferetum : turn amp; epifeopo Biïantino,nbsp;patriarchatus honorem primum,attributum fuifle iulTum-qucjvti a Romano pontificc,fccundus effet ; cætcrique,ipfinbsp;Bi2antino,m facro,amp; ccclefiaffico imperio, poft Romanû,nbsp;parerctjipfe porro cætcros anteftarctur.nam is nouant Ro-îuam incolcbat,dilt;fta cft cnim bizantium,habitaquc

tumconftitutioncnijtum difcrctionem,alio rcfcrunt,ncm-pè ad romanorum gentiumque religionem, quo in numero eft polidorus,inquicns, s lilinc,Petrum,exemplum hu- g poUdorui iufee facratæ œconomiç defumpfifle:amp; ad formam, neftio

¦ quorum flaminum,atquearchiflaminum, quos ibi recen- inuenw^r«' fet, omnem ördinationemnoftratum Antiftitum, faäamnbsp;fuifl'e: ridiculura fane illud atque ineptum in eo, quod ait,nbsp;affertoribus quide (quos nefcio an fat vere hac in rc citât)nbsp;innocentionbsp;nbsp;nbsp;Clemente, diuum Petrum inde, hoc eft, a

gentibus, carumque rcligionemutuatum fuifle fpcciem, modum, gradum, amp; funétioncm, noftratium facerdotum,nbsp;noftratiuque diuinaruceremoniaru, quu fatis coftet, Petriinbsp;ipfujomnes hofee getilium mores,abhorruiffe,improbaflcnbsp;planèque ab hifee, oculos atque animum auertjfle, tatumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ '

abcftjVt ad eoru régula, mores amp; inftituta, noftra volucrit dei, ccclcfiä iformari:potucrit quide pofteriores,nónulla,in adnbsp;minifträda rcpublica,ciuilibufqi iudiciis,aut ctiäreligionis

Bbij

COMMENT, P O N T I F,

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

politia,aRomanis ipfis, quorum optima erat Rcfpublica, ciuilis de fumpfifle: quale fuit illud, quod,modô,de appcl-lationis Epifcoporum ordinifque difiinóhonc, diximus.nbsp;At Petrum ex ca gentium colluuionc,hoc eR,inipia fane amp;nbsp;prophana religione, quicquam, in noRrura, Icfu CliriRi,nbsp;vniufquc Dei,cultum,tranftuliflejin hifce maxime quæ in-tcriora religionis refpiciût,aut quicqua cxcerpfiffe, ncquenbsp;id porro credcndum eRmeque Clcmentcm, Gregoriumq,nbsp;aut Innocentium quos ille, hanc in rem tcRes adhibet, fienbsp;accepiflejverifimile cxiRimandum ; quod R aucior ille Po-lydorusj viralioqui eruditifsimus : AuguRini diui patrisnbsp;feripta, aliorumque probatifsimorum auétorum, vt pote,nbsp;Tb.côdoriti,T ertullianiJuRini martyris,Eufebij,Orofiiqi,nbsp;vcldiligentiùs euoluifletvcl verbis ipforum,amp;fentcnti»nbsp;accuratius attendiRèt, multa quidem, quæ in inuêtionc no-Rratium diuinarura ceremoniarum, eRùdit, plærafque ea-rum,gentium ineptæ rcligioni,acceptas refcrens,maiori iu-dicio protuliflet. Quodidcirco,hîc volui,obiteradpofitu,nbsp;Vt in ledione illius opcris,dc inuentione rcru, in hifcc^qua:nbsp;adeeremoniarû diuinarum noRratiû originem pertinent.'nbsp;fynceriorem efle falem adhibendum, Icétor admonerctur,^

EX LATEKAN EN S 1 CoN-ciliOiful) Innocentio tertio celebrato,Xnno.

Chrijii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.34.

Ex Canone quinto.

T^E fententia patrum ; concilioque vniucrfi facrati Sena-¦^tus,ita fuit fancitû ediâû iulTumjpoR Romana facra federn , quæ volentCjadiuuatéq; domino, principatû in orbe C:briftiano,atque in piorû eeelefia obtinct, oranemq; aliamnbsp;ordùiaria poteRatemjlogè antecediqvt potc^quæ mater Et,nbsp;princcpsjduXjmagiRrajVniuerforu hominu^qui ChriRo nonbsp;men dedcrût,in iJiiufque religione firma fide iurarut. Alte-rum proximumque locum ConRantinopolitanus patriar-cKatus QCCupato,Pofsideto;

liber SECVNDVSi

Sibique,in perpetuum, habeto.

Hune reüqui patriarchatus,eô deinceps ordinc, caque feric proximècôfequuntor;Alexandrinus nempèjab eo,hoc eft,nbsp;à Bi2antino,Sccundus,prodîto.

Antiochcnojtertia fedes tribuitor.

Hierofolymitanus,quartum poft rem um que facrum Augu ftalc habeto,

Vnicuique locus fuus confcruator,Vnicuiquc,fua,vtipræf' criptus eft ordojdignitas tribuitor.

VnufquifA horum Antiftesjpatriachartuûq; praefeftus^pal fidemjRomani pontificis fummi, obfcruantiç, atquc obe^nbsp;dientiç afcriptam,folemni more agnofeito.

Hoc aélo,fuis item ipfcdedititüsjAntiûitibus epifeopis, pontificibus, fuÇ iurifdiôtioni atquc prouinciæ obnoxiis^nbsp;quos fuftragancos appellamus,palliû libéré tribuito ûpfosnbsp;quidem.in profefsionis canonicç verba,Icgifquc pontificiçnbsp;cuftodiam,fuo nomine,patriarcha ille,iureiurando adigitonbsp;Ecclcfiæ porrô romanæ nomine,aKipfis fubditis fuis, fide-litatisjöC obedientiæ,mandatorumque obferuantiæ fponfionbsp;nem,illc item accipito.

Turn amp; quifquis fit illc,ex his quatuor fupra pofitis patri-archisjdominicæ crucis,fignum,quacumlt;auc incederit,qua-cumque viam,aut iter fecerit,ante fc defe^iubeto.

tus hûinrignibusvttns.hacAugt;ih,crucis àaminicægc-ftatione,patriarchaillefuperfedeto.

Porrô,in omni ipforum Patriarcharum prouincia, lurildi-élione,territorio,ad cos in forenfi caufa,cum opus,vfufquc exigit,prouocator;Si tarnen apoftolica fedes romana,appeinbsp;letur,quacumque in caufa,eô appeUatio,reuoluitor,

COMMENT. P ON tip;

Rcmittitor.

N cmpc,liuic vni romano tribunali, tanquam principi, au-guftoque honos defcrtor,

Ita,dc vniuerfi concilij fentetia,amp; approbatie nc, fancimus, iubemus,edicimus.

Rubrica 6.

DE METROPOLITE NOKKM or4inatione}ofßcioima£^ißratu,fnunere,^ inßituüone-Cap.

Vne commode verba mihi facienda funpde Archiepif cop orum ordinatione, officio, magiftratu, muncrc^ôCnbsp;inftitutioncjatque omnia diflerendajquæ ad cam rem perti-nent:tum bocloco,atquc ordine,(Nam cares id cxigit)cx-ponenda ea quæ in œcumcnicis^hac de re conciliis,ada fucnbsp;rCjnccaliquid , in hacmateriamcmoratudigniim præterquot;nbsp;mittcrc,mihi decrctum eRQuoniam tarnen, quum de epif-copis loquuti fumus,vrbium fitus,pofitioncfque,in quiousnbsp;indiâa peradaque memorantur concilia,appofuimus,de eanbsp;rc,nullum quidem his in proxime fequetibus quatuor autnbsp;quinque conciliis amplius à nobis verbum fiet ,nifi fi quidnbsp;incurrat.quod hac in re mihi fupra non fit tadum, ne feifi'nbsp;cct bis idem inconnexo coniundoque fermoncjperfire-Plt;^t.

Rubrica. 7.

ExConcilio Arelatenfi fecundo,dehis quç dignb tatem rc/piciuntarchiepifcoporum.

Cap, 36. Epifcopus,metropolitano,antiftitc fuojhoc efi,archicpifconbsp;pojnon audore,ncque fuffragatorcjncque illius ad cpifeo-patum promotionis^confciojcpifcopatui præfedusjcpifco'nbsp;pus non ccnfctor,Eo facrato nomine non appellator,Net];nbsp;in ea fundionc permancto.

Nulli itaque cum facrum magifiratum , citra autoritärem didimetropolitanijgerere fas efio,

LIBER.SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loo

Iftud ipfum fucrat etiam antca Nicæna finodo cautum, amp; rogatunijcanonc fexto:Et poftca, Anthioçœno, fub lulionbsp;papa,celebrato concilio,rcnouatum:canoiic iilius concilijnbsp;dccimo nono.

Et adhuc rcnouatum,concilio Laodiceno, canonc duodeci inOjamp; concilie Carthaginicnß fecundo, canone duodc-cimojamp;concilio Laodicenfi^canone duodecimo:dc (^uonbsp;in canoncjEpifcopum non oportet,6i.difUnd.

Ex Concilio Anthioçœno, Cap.37. Epifcopi,mctropolitanum,præfidcm fuutn, totius prouin-ciç curam,fummanique recepifTejexploratum habento.nbsp;ElijVeluti antiftiti mâgnojpræfeâ:oque,in honore, prouin-ciales epifcopi,concedunto.nbsp;nie,prouincialibus cpifcopis,antcüator,omncs antcito: cu-ôis,ibi,Ante habetor.

Ex Concilio Agathenfi, canon^jS. Cap 38.

Siprouinciæ pontinccsJ.itcris Antiftitis prouinciæ prima-riijinctropolcofQUC prçfeâi,aliquo cuocentuij nempe, aut ad alicuius pontificis,vel ordinationcm, vel confccrationc;nbsp;Aut ad fynodum celebrandam,vcl habenda pro rcligione,nbsp;comitia,inuitentur.euocationi,inuitationi,raandato, continuo parento-.Statim viæ fc dedunto,nbsp;Proreâioncm non differ unto,Non protelanto.

Ad dicm præftitutum,indiâ:uin,conftitutum,ni obftct gravis corporis infirmitas,

Ni principis,qui contrarium mandet,interpellent iuflà,imperium,audoritasifc exibento, fc rcpræfcntanto, Scadfupcrioris Antiftitis mandatum, fiftunto amp;. quidemnbsp;mature.

NifaciantjNi adfint in tempore.

Ni prçcipientis præfulis imperio,ad diem,obfequatur haritate fratrum excluduntor, Sacra communioneabdi-cantor.

COMMENT. P O N T I R Eapcena,ad fynodum vfquc,proximc poft fubfequuturajnbsp;Premuntor,Caftigantor.

Ex Concilio ChalccdoncnfijCap jp. Ex.ii.Canonc.

In vna,cademque prouinciajbini Antiftites metropolitans ne conftituuntor.

Ita decrcuitjftatuit,cdixit,fynodus fanlt;fta, cuius decretum. Ne quifquam violate, Neu labefaélato, Neu trafgreditor.

Ex Concilio Chalccdonenfi,

Exzj.Canone.

Q^andoquidem, ex metropolitanis antiftitibus, funt qui-dem,qui de gregc fibi commiffo.parum folliciti, ncque ib lius,vtipareft,curam hab entes, in facienda epifcoporuinnbsp;ordinatione,diem ex die ducunf.eamque,in logins tempus,nbsp;quam ferre pofsit ouile Chrifti, egens interim paftorc pronbsp;fcrunt;dccreto patrum,fuper eo,in ifta fynodo,fic eft lancbnbsp;tum,Intra trimeftre Ipacium, ordinatio epifeoporum pc*nbsp;ragitor.

Ni obftet necefsitas,refque dura amp; inexcufabilis, maius té-pus cxigat,cogatque ordinationem difterri, tunc cum qua-tumncccfl'eeft,tantumdem temporis neceo amplius, IH^ modo extrahitor,dies prorogator.

Temporis fpatium producitor,vtquidem requirit negotij necefsitas:Qui hunc canonem,non obferuarit,damnatorionbsp;Ecclcfiæ iudicio fubiicitor.

^ti ilia ft atuerit,ita pleóbtor,

Caftigator.

Interca,interquemoras,prouetus omne$,orbatæ facræ çdis apud œconomicum eiufdem fedis hominemjdeponuntor,nbsp;Illius ftdei commituntor

Demandantor.

EX SECKNDO CO N CI LI o a Z-relianenß^ Cap. .fo.

ExCanone 2.

Metropolitan! omncs,quotannis concilium prouincialcco gunto:Illó,pcr ciuitates, colicgas item prouinciale fuos,cónbsp;uocantOj

Illis de rebus proulnclç,quæ fuæ funt funâ:ionis,in comma ne confultanto.

lUuc idem fuit poftca rcnouatumjConcilio Aurelianefi ter tiOjCanonc illius concilij primo.

Excanone feptimo.

In confecrando, ordinandoque Metropolitano quouis Epifcopo.At hic interpellor obnbsp;negotium , alias abfoluc-tur canon.

CO!^CILIo

nenfiyj^^ tempora,quibu^ ^ontißcatum fummum gerequot; hatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tertius,celelgt;rdto.Qap.^i.

Ex capite quarto.

Archiepifcopi,facram fuam regionem obeuntes:parœcias, fuisperluftrantes oculisjuimium fumptijparochis prouin-cialibusjuc imponunto,ncu faciunto.

Modum cuftodiuntOjprouinciarum opes appendunto: V tfuacuiufquc çdistuleritabundantia,facultatesjbona*nbsp;quot;Vtquc poftularitdillantæiamp;diuerfatis ratio, ita in rationenbsp;nummariaipfa deducitor-.Eoque modo,pótifices magm,hisnbsp;in rebus,fegerunto.Nihilominus tarnen , ad quadragintanbsp;.cquos,alendos,fi ita videtur,ad fummum quinquaginta,nónbsp;quidem ampiius:erogationes,irapendia,atque lufta vihta-tionis fportularia, fi lubctaccipiuto, porro ne trafcédûto.

COMME NT. P O N T I R

CardinalcSjVicenos,non ampliu'SjVct vicenos q.uinquCjpro CO vifitationis, amp; recognitionis prouinciarum honorario,nbsp;cquos ne excedunto, Epifcopi quidetn vicenos jVel trice-'nbsp;nos,pro eadem re,ne tranfgrediuntor.

Archidiaconi, Cqriones maximi, quinque vel feptem ne ampliusjhabento^

Diaconi,ad id delegati vifitationis officium, duobus cquis contend funto.Maiorem comitatum,prouincialium,impcnnbsp;fis ne adiiciunto; fed fupra feriptusin omni fiorum antifibnbsp;turn ordine modus feruator.

Canes venatorios,prédatrices aucs,hi omncs,dum proficil* cuntur,prouincias recognituri fecum ne ducunto.

Nihil porrô vitra prçfcriptum taxadonis modum,exigun-to,adpetunto.

SequCjCo itain munerc,ea in funddonc,pratfi:anto,gcrunto, Vti non quæ fua funt, fed quæ ad Chrillum pertinent, no'nbsp;feantur accurate quçrcre:Vd non more hominum indulgenbsp;rc genio,amp; voluptad,nonpompæ,non ambitioni,non futi’nbsp;li magnificcntiæ,non porro quæfiui operam dare fed eosnbsp;confict,fuum tantùm,in ecclefia deijfacere officiû, fuo gna-uiter fungi facrato magiftratu,fuampro-virili ouiariam pa'nbsp;fccrc.

Quarc,veédgal,tributum,onus nummarium, fuis fubditis, amp;. dedititiis, ne his quidê,in quos,libera efi indilt;d:io,Epifconbsp;pus vllus ne imperato, Extra ordincm quidemnbsp;Eos nulla fiipis exalt;dionc,.nullo fiipendio aggrauato.nbsp;Id edicimus, id prohibemus:qui fecùs fecerit, qui co auda-ciç animique impotentiæ eruperic, huic grauè malum difirinbsp;â:e minamucEt tarnen,quia fupcrucniunt fæpc negotia,quçnbsp;î^eccflàriô funt obeunda,vcl baud queuntiufiè prçtermitti,nbsp;quidem agi,fine pccunia:tum fanèjaliquid honefli fubfi-dijjfiipifquc moderatæ,epilcopus quiuis, benigne,amp; adhi-bito charitatis,ac bcncuolcntiæ fauorc, ita demum à fuis ponbsp;fi:ulato,rogato,pctito.

Slid, Vt fiat, vrget euidens caufa,fuadetquc publica amp; hcr

LIBEKSECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,0t

nefia ratiofid cum ipfum,toleramus,patimur, conccdimus, hunc quide duntaxat in neceflarium fcilicct,vrgcnteq; cafu.nbsp;PorrOjquod diétum eft,de præfcripta ilia nummorum cro'nbsp;gationcjà prouincialibus, ob vifitationcm, rcpræfentanda,nbsp;quç hoc in legis capitc, permittitur, ciufqucaccipiund«,nbsp;fit facultas amp; gratia,ibi demum locum habeto,nbsp;Vbi,magnip eramp lique fuerint ccclcfiæproucntus, vbi/anbsp;na opibus abundant,amp; glebæ vberc, fuppetitque rcdituumnbsp;facuItas.Tum vbi,parochi,Curiones, Populus, facerdotesnbsp;agunt facile,bene habcnt,amp; opulcnta p o fsident latifundia,nbsp;verb contrà,paupcrioribus in locis, vbi vifitur faculta-tum tenuitas,populus turn amp; clerus agunt in angufto, abunnbsp;dantia non fuppcditatjbi quidcm,fupra pofitum nummo-’‘umprçfcriptu,fupraquc pofitus impofitionis modus cocrnbsp;cetor, ad æquam menfuram reducitor, quæque fit minor,nbsp;pro augufiâisjtcnuitatcque pauperiorum; Itaque ca turnnbsp;teneatur modificatio.Vti propter acceflum potentiorum,nbsp;incommodo qui infimi funt, ne afficiâtur,T urbaimmodi-ca ne grauentur:

Neu ob talé antiftitum prærogationem, qui magno haéle-nus antiftitcs,vticonfueuere,dum viana faciunt,cquitio,ma gno quidein famulitio,magnaque pompa reliqui comita-tus,amp; magno quidê pafcerc,hac in re,fibiipfiputêt pcrmif-fain,abutendi magnam licentiamiNeu ob talem vifitationênbsp;prouinciales,oppidani,vicani,pauperes,plebs,populus,or-doque reliquus facerdotum quibus omnibus, copiæ funt tenbsp;nuiorcsjcoaâçque in anguflum,magna fibi obiici impêdia,nbsp;immenfos fibi,obrepi fumptus querantur amp; doleant: vtru'nbsp;que,tàm à charitatc,Chrifi:iana, alienum, qiiàm minime to-lerandum,amp; hac cdiôti perpetui facra fandione, in omne tenbsp;pus plané vetandum.

Archid’iaconijCuriones raaximi, diaconique non multam æris irrogationem,prefbyteris amp; rcliquo clcro imponûto,nbsp;CIS nihil immoderatuminiunguntOjCanonejindidionejim.nbsp;modicoque numraario onerc,ipfos ne diuexanto,Id vnumnbsp;cauentOjId nc audento;

Cc ij

comment. P o N T I F.

Edicimus, prçcipimusjtnandamusincuè fiat^diftridc intcr-minamur.

Rubrica 8.

De prcsbytcrorunijdiaconorumjamp; hypodiaconorum,c2--terorumque clcricorumfiindionc,amp;muncre.

S equitur Synodus œcumenica, celeberrima quidcm, attaqué Niccæjin comitiis ibi habitis, pro traólanda quibuf-datn in negotüs facra Repub lica:quæ comitiajfeptimum in ordincjoecumenicum concilium pcperêrc.

Cap. 42.

Dum Lco,huiufce nominis tertius, rcrum Ro mani impcrij potiretuTjoborta eft mala quædam fcfta, mala que amp; mep tanbsp;quorundam hominum opmio, quç diuorum imagines, at-que adeô, ipfius Chrilh noftri, fimulachrum fanétum, ab-horrebat, explodcbat, amp;ab omni facra çde ,ab omnitem-plo,ab omnique diuino amp; dicato loco^procul abigebacde-nique non volebat, vfpiam, ob oculos hominum, rem raiera poni: atque temerèadmonebatchriftianosjconabatur-que perfuadere, id facere,hoc cft, imagines, piorum horai-*. blond 10 num,haberejColere,obferuarc,impiumefle:amp;apaganifmonbsp;pU.in Adria- gentiumquc ritUjid omne pendere:’ quia dlcebat,præccptonbsp;no,Entro,Ub Jelzin tabulis MofiSjOmne id huiufmodi,populo Jci,interdict um eflciNonfacies/inquiebäcifti) fculptile quiequam:nbsp;quafi vero ca lex domini, ita eflet accipienda ^atque ita interpretanda 3 amp;C non adhibendus modus fan us, adhibcnda-que prudens intelleébo’dixit quidem deus,non facies fculptile , fed ld dixit ludæis, quos feiebat, ad idolatriam pro-penfos^quorumqueanimumnouerat, amp;ingenium, tumnbsp;mobile, inconftanfque, tum cultui impuriori, deorum-que futilium alîertioni , plus cquo , plufque fatis addi-ctum J amp; mclinatum, vti apparuit,cum ex multis rébus,nbsp;tum ex tauro , quem conflarant, quemque adorabant,

proquc Deo fummo propè habebant: At in nobis^quid fi' milelt; quafi quifqua lit, hoc in nofiro populo adeô,demés,nbsp;adeoquc rcrum impcritus, vt piéluram , modo, ftatuamuènbsp;æncam, aut m armorcam, ac non diuinum illud numen, adnbsp;cuius exprefsionem,ea imago adduâa cft.fanclamque, fan*nbsp;âi illius Diui,quam ilia refert, mcmoriam, fanélofque mânes, fanétamquc anima,honore,amp; cultu, profequatur: pr^-terea,res cfi, qua, vulgus ignarum,hoc habens reprefenta'-tionum genus,fungitur vice fcripturç,hifce pafcitur, hifcenbsp;ad pietatem incitàtur, hilce cómouetur animus, mens, ocu'nbsp;lus:deniq5 ifihæc talium rcrum effigies, reprçfentatio,fcul-ptura. quçdam efl magna,viuaqs rerum, pro religione prae-clare gefiarum,commemoratio:quæ intucntes afhcit,eofq;,nbsp;ad imitatione cxcitat,amp; couertit.Scd hac de re:atque de ilianbsp;borum hominum, hærefi, amp; ineptia, plura dicere fupcrfe-dco: Nam præter quam quod, res ipfa, per fc patet, plenænbsp;ctiam funt,taliutn argumentorumjtaliumquc locorumjfannbsp;Öorum patrum cqmmentationes, qmbus latis confutatur,nbsp;ifihæc,hominum,imagines improbantium, vana excogita-tio,futiléque commstum: qui tarnen homincs,tam fatuumnbsp;tunc nadb,fuere Imperatore, tamque infuifuæ^j^gj^pg huenbsp;Leoncm tertium, vt is,non folum, illorum perfuafionem,nbsp;fuo fuffulcierit fufFragio, oranique fit profequutus fauorc:nbsp;verumetia,contra fentientes, magnis cominationibus, ma-

COMMENT. PONTIF.

quamrcligiofifsimi Pótificis,pia, prudénfquc cxhortatio.' itûjVt neque rogationibus,neque admonitioni vlli,locum,nbsp;is malus homo, rcliquerit, neque à fuo incçpto malo, vo-lucrit vnquam defiliere : quin magîs.ac magis,in imagines,nbsp;carumque cultorcs perfeuerauit, pro fuo magno impcno,nbsp;fçuirc,debacchari,mfurgere,eafque omni conatu,omni^uenbsp;animo explodere, cxagitare: Cuius furore, obllinatamqucnbsp;dementiara animaduertens Pontifex, quem precibusad-monitionibufque,ncquiuerat flcélcrc, conatus eft minis amp;nbsp;tcrrorc, ad fanam mentem reuocarc, ne tantum malum, ta-taque labcs in Ecclcfia radices latiùs ageret. itaque illi imperium, pro fua facra potellate, abrogauit, fubditofque,il-lius obedientiæ,foro,amp;curiç, penitus cxcmit,adferens eosnbsp;in libertatem,ac tandem iurifiurandi, quod in imp cratonsnbsp;nomen,conceperant,fecit gratiam: omnique cos ncxu,om’nbsp;ni facramento, omni poflremô, obligatione plane foluit:nbsp;proin faôlum,vtircliclo,fua cum obftinatione,hoc iniquenbsp;b Gratûnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii^epta,amp; ridicula religio-

ct.adrianu”’ ne,ad Carolum, ht deuentum ’’ in iphul^ue,ad gubernacu-hiii.dift. la Occidcntalis Impcrij,acccrhti,verba,magna omnium fi-Caro.*^’ dcliu confcnfione,iuratum.Attamen,cum miquus ille Lco, dicm fuum fua in hærefi obiillct,fucccfforcm habuit,hærc-démquCjtum Orientais Imperij,tum hærefeos, quendam,nbsp;fcilicct Conllantinum, qui,quandiu vixit, hac in feéla per-manfitiEo demum extinélo ad idem Imperium cum vemf-fet Leo quartus, Irçnémque optimam fœminam, hbi con-nubio iunxiflet,ex eaque genuiflet Conllantinum ,ac tandem naturæ conccfsinet:eucnit,vti Trçne vidua, vnà cum fi-lio orphano,Rempublicam Orientalcm,fibi àconiugc,pa-^réque reliélam, communibus regendam aufpiciis, capefle-re: tumque primùm fopiri cœpit, mala lues, malaque per-fuafio, dcabolendis imaginibus, oborta. Sopita ellporronbsp;hue in modunijVti quidam referunt: Adrianus,primus hoCnbsp;nomine, co tempore, ncmpè;Irçne,amp; Conhantino fiho,nbsp;imperatibus Byxanti,Romanum tenuit Pontihcatumirno;

LT BE R SEC VNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,04

tufquccgrcgia animi induâ:ionc,adIrçncm,amp;Conftan-tinum jHon folùm literas dedit^quibus jCosad imaginum rcftitutione, quas aboleucrant anteccdentes ByZantini Im-peratores, pie adhortaretur : verùm etiam, quo, res, maiusnbsp;pondus,maioremque cclebritatem haberct, turn, amp; maiorinbsp;auétoritate fufFulcirctur,ad eosjin id negotij,illuftres virosnbsp;duos ,allegauit : nimirum Petrum Cardinalem, amp; alterum.nbsp;Petrum Abbatera, Antiftitemque fanâæ Sabeæ : qui viri,nbsp;vt erant in Rempublicäjatque inpuriorem religionem,nbsp;bene animati, fummaque tenebantur, erga Deura pictatc.nbsp;cfFcceruntj apud pios item Imperatores Irçnem Conftä-tinunijVti hac fuperreAndicerenturcomitia,congrcga-returque generalis Chriftianorum patrum conuentus : at-que ibi,cx æquitate, amp; iuftitia, turn amp; fecundum præceptanbsp;fyncerioris religionis,fynceriorifque Apoftolorum præ-ceptionisJ ôt dqdtrinæ, negotium decideretur. Id quod fa-lt;^uin, inque Nieça ciuitate, conuenerunt patres: atque ibi,nbsp;pollmultSj'vlt^Q’ citrqquc difputata, quod bonumjfœlix-quCjtoti Chriftianæ Reipublicç eflet,imagines rcftitucrunt,nbsp;deque co, legem fanxerunt, iullerunt, edixerunt. Alij por-ro aliter referunt^quod tarnen in candem, fupcr imaginumnbsp;cultu, recidit fententiam : tantum in hiftoria, reique geftænbsp;jiarratione aliquid immutatur:quod tarnen cedit Temper innbsp;in gloria,loptimorum Imperatorum Irçnes Ôt Conllantini,nbsp;amp; nihil tarnen detrahitur de bono nomine,laudifquc tefti-'nbsp;ficatione, religiofifsimi Adrian!, Pontificis: refertur cnim,nbsp;ex lite ris Nicolai Papæ,fcriptis,ad Michaelemlmperato-rem, fuilTe Irçnem amp; Conftantinum, qui prius hac de re,nbsp;Bontificem admonuerint; cumque ad hanc quæftionem,nbsp;pro bono Ecclefiæ in generali concilio terminandam, dif-finiendamque , mittendumque co nomine , ad id Comnbsp;cilium celebrandum , legatos, excitarint : vnde accidit,nbsp;^ïti de communi Imperatorum ,amp; Pontificis, fententia,nbsp;mdiéla fit, atque peraéla, hæc altera fynodns, Nicçna; oe-cumenica quidem, ôî generalis , habitaque fuper arduoj

COMM ENT. P O N T I F,

niagnoque religionis negotio ; qua in fynodo adïHtcrc tercentum, fcxaginta feptem, Antidites amp; Pontifices, anno domini, fcptingentefimo, nonagefimo tertio : ibique,nbsp;quod fiipra polit um ed, videlicet, de habendis in honore,nbsp;cultuque turn Dei, tum diuorumimaginibus,fa(duedgenerale fenatufconfultum, perfcriptaquc auftontas, quæ innbsp;hune vfque diem,à piis hominibus piè fanéléque obferua-tur.Hçc dm t, que fuper hac hærefi,imaginum oppugnatri-cc,fupérque legc,carûdcm imaginum, in pium vfum,reuo’nbsp;tatrice, quia hæc potifsima caufa fuit, celebrandæ huiufeenbsp;fecundæ Nicenç congregationis, hîc fcc und um propofitinbsp;ordinis rationê,adfcripfimus: Reliqua hanc ad rem,qui fci-re volet,hidorias tum amp; conciliorum colle clan ea, vbi fufènbsp;omnia enarranturjadîto,

Igitur,hac de rc,fic vt fequitur,cd cautum.

EX ACTIS CO N ciLI I Nicani.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.^^.

lachra Deorum, ludibrio vllo adecerit, qui illis fit oblo-quutus,qui illuferit,ab Ecclefia deiieitor: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blafphemia,

quiperuerfo roalediéto ,probrofo,facrilego,in Deidiuo-rumque facratas effigies,fe obdrixerit, profcnbitor, exécration! fubiicitor:Qm non docent,qui non prædicant,qui ex animo non promulgant,hortanturque populum,diuo-rum omnium,qui Deo placucre, amp; in cœlû funt relati, da;nbsp;tuas,monumenta, figna veneration! habeda, amp; cultu onininbsp;profequenda ; anathema funto, abdicantor, abalienantor,nbsp;facris omnibus intcrdicuntor.

Ex Aéüs Decretifque,fexto loco fancitis,amp; promul-gatis in diâo N cæno Concilio,

Qui. vt! præcepereAipodol!cç,tum amp; patrum traditiones, de Deo in trinitatc vno, hoc ed, de pâtre, filio, amp; fpiritu

liber secvndvs.

ûnctonon rcctè fenferit ,hoc eft, numcn. vnum,vna in Trinitatc , diuinitatc', natura, fubftantia, vno confiftcnsnbsp;in confilio, voluntate, confcnfu, non fit confeffus nonnbsp;crcdidcrit, hæfitaucrit, vacillarit : Qm aéfionem iliius,nbsp;vnius in trinitatc numinis,virtutem,dominationemjpotcn~nbsp;tiam vnicam cffcjUon dixcrit,prædicarit: Qm monarchiamnbsp;in cœlo non reccpcritja(reucrarit,affirinarit;Qui,in hoc ar-ticuiofo Chrifiianifmi capite,vcl paulum modo titubant:nbsp;Qui tres perfonas, feu hypoftafes, vna in fubfiatia no ado-raritjcolucritjanathema cfi;Ojaquajamp; igni interdicitor.

Ex Canone fccundo, qui habetur in præfcripta con~ fignata automate fexta,ciufdcm facri concilij N icæni.nbsp;Qui,eiufdcm fanétinuminisj amp; Dci patrisjvnum filiumjcf-fe verbum,mcntem,fapientiam, confilium fummi Deijfcr-naonern. patrisjtum amp;irnméfasætcrnianimijætcrnæ mc-^^Sjfumini nutmnis amp; diuitias t amp;delicias cœlcfiesj de quo tVocat d!u*nbsp;nimirum dixerit, ipfa fummi patris fumma veritas. Tu es S'îT'lkUsnbsp;filius illc meus dileftus,m te complacitum eft mihi : non patrisidû lo-CredidcritjUonomniCumaucuerationcaffirmaucnt. quitur denbsp;Qui dominum noftrumjcfum Chriftum, ab ætcrnitatc,nônbsp;f^um quidem,fed ex pâtre gcnitum e{lc,idque fccundum iefü.nbsp;diuinitatem, at nouifsimis in temporibus fcihcet gratis,obnbsp;falutem humani generis,è cœlo defeendifle,corpus,huma- ix,Luc*ixianbsp;nitatémque fuperinduxi{re,amp; affum pfiffe, nempe à fpiritunbsp;fanâo conceptum, ex Maria natum virginc, corporatum,nbsp;carne teélum, hominem vero faâu, (omnia fane fupra hu-mani cap turn ingenij, ) at diuina tribuentc gratia, afflanté-que fpiritu fanâo non crcdidcrit,non aflcrucrlt,non omninbsp;in præconio, cocionéque publicarit, edideritjConfirmarit,nbsp;non menti fus penitus indidcrit, non animo fuorum radi-citusinfçucritjanathema efto.profcribitor, diris cofigitor.

Ex Canone tertio,ciufdem autoritatis,fcxto locoan eo-dem conciliojpræfcriptæ,

Qdb Chrifium optlmu,maxiraum, no profitetur efle Deu: quijCum no dicit Emanuel ; qui,hûc efle veritaté, quam fc-Dd -

COMMENT. PO N T I F. quatLir,quateneat,cui fc addicat,nó fatetur:abncgat,abnuir.nbsp;Q^i, Dciparem virginem, hune, fccunduxn carnem pepe-rilieàpfumque in aluo Mariç,à Deo concept um fuiflc,nonnbsp;dixcrit: QuijCum, verbum elfe fummi Dei, diuinû quidemnbsp;amp; genitum à pâtre confubflatialé, nullo conclufura prin-cipio, nullo circûfcriptum fine, non cenfuerit, iudicauerit:nbsp;programmate diro,execrabili:maledicito,configitor.

Ex quinto Canone eiufdem Concilij.

Qm, Chriftum, optimum, maximum, propria confcâum carne, proprio cóciufum corpore, eumque amp; veru Deum,nbsp;amp; verum efle hominem,non fit confeflus : à cœtu, concbnbsp;lioque piorum abigitor,Ethnicus efi:o,ad gétes referibitor.nbsp;Exfexto Canone.

Qui, in Chrlfîo, vno vero Deo, vnoquc vero homine,na-turas duas, voluntates duas, aétiones duas, diuinamfciliccc amp; humanam,vnica quidem amp; indiuidua communicationc,nbsp;haud confufa, haud dilpertienda,non rcceperit,non admi*nbsp;ferit; Qui, in trinitatc perfonas confuderir, fubfiantiam fc-pararit. Qui, in fyraboli Apoflolici verba non iurarit : ni-hilque addendum,nihilque minucndum,non affirmarit:nbsp;Qui, facrofanófas patrum,hac de re, fanftiones,menti nonnbsp;afiixerit,non tennerit: àfanôta magnaqucmatrc,àcoin-muni omnium pia parente Ecclefia, abdicator, excommu-nicator,profcribitor.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex odauo Canone..

QuijÇternam vcrbi,métifquc amp; fermoisDei figura, ad fo-lius concrctione carnis, amp; corporis,ineptè,atqi impiè rctu-lerit: Qui diuina Chrifti effigie, fola naturæ humanæ afsu-ptione,circunfcripferit,fola terrena materia,colore,forma, obduxerit,deliniaucrit,adumbrarit,Nô item ipfum,perfpi-caci intelligêtia, ex intimo fenfu animi, ad fummi patris fc-dêteni dexteram, oculis métis fît intuitus, Nó item ipfum,nbsp;fupra foils radios,fupra foils fulgoré,fplédefcéte lucctem^înbsp;animaducrtcrit,vifu colluflrarit,Non item ipfum,in aurconbsp;folio,iuxta pâtre côfidctcCcui cœli funt,tronus,amp; fedes^ca-bclluoi autc/erræ-') fupra oem poteftatc çonâitutû.Cuipa2

lîBlRSECVNDVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïolt;

rent virtutcsjdoininationcsjamp; angelorû chorus,fîrmifsimc nô credidcnt,animo no côccperit,amp;penitus coprehéderit:nbsp;Qm Chriftum deniq^ optimü maximû, in maieftatc diuinçnbsp;Eloriç no adoraritjamp; cûdé hominé vcrc faftû no afTcrucric:nbsp;Vltimojamp;abominado dirç proferiptionis exempleob-ftringitor;ad impies rclegater.

Ex Canonc décimé quinte.

Qw Maria femper virginë,nô fit cofeflus: Qui cadê.jpprio, veroq; atq; ipfius fanâimeniæ débité jnominc no appclla-rit:Q^i cadê fupra ecm creata fpecié,fupra omnê creata na^nbsp;turâjVel quç videtur,vel quç no vidctur,nô collocarifQmnbsp;câ deniquc,nô inuocaritjnô implorarit, piè vota no fecerit,nbsp;^5 quç apud Chriftû Dcù, que peperit, pofsit omnia:nbsp;*bominatus,abftentust cftojfacrorum vfuomnijamp;Ecclc-t tbftentu»nbsp;C«confortio,interdicitor.prohibetor.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CipriwVpro

dccimo feptimo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excomjuuni

^i quisjdiuos oesjin cœlcftiûq; numerû relates fólós, quot-quot ab initie crcati mûdijad hçc vfq; fuerît têpora;fiue lege antcccflerïf,qualcs fucrc patriarchç ferè oés : fiuc fub lege vixcrit,v^ pote, heroes iîli fûmi amp; clarifsimi.^ceréfq;,^ leguntur in biblüs : fiuc etia têpore ccccffç, à Dco falutarisnbsp;gratis, iter hoics fint verfati; Venerados omnicultu, omninbsp;honore,omni oratioe jpfequédos,nô duxerit:animâ,corpufnbsp;que corûjnêpe ohm hominû, q nûc vtique diui,fummi Dcinbsp;fruûtur præfcntia-.Qui jp hoîe quouis,dcû fûmû orat, libérénbsp;patrocinatur,iterpellât, vtiecclefiafhca receptû eû traditionbsp;ncjuon fitreueritus: Non eos fibi fumma, fynceraque fide,nbsp;quot;in auxilium adfciuerit;furiis,maniifque deuouctor, maledi-dido dire confl:ringitor,arcctor ab ecclcfia.nbsp;Ex Canone decimo oétauo.

Si qs,dc refurrcétióe mortuorü,vti par eft,amp; piü,nó crcdidc rit :S i qs hoÏes oês,ad tribunal fûmi dei aliquado nó fiftêdosnbsp;clfe duxerit;vtibi,rationé faélorüfuorü,cora deo jpbét,red-datqj.V t iudiclü,jput feret vniufcuiufq;,tü meritu, tu adlio,nbsp;«qua iudicis appéfa lace,fumaqi remuneratióis squiute benbsp;Dd ij

comment. P o N T I r.

nignitatc,mifericordia, atquc clcmetia accipiat; Mali q,de,in çternupœnispleétatur, boni verb ex fuma Dei gratia, bc-ncficio,amp; ope,in æternû,lætitia fruatur, gaudio cumuletur:nbsp;His guide gaudiis,in cfca,amp; potu, haudquaqua cófiflêtibusnbsp;(neque enim eft regnu Dei potatio, cfitatio, crapula, fed innbsp;Deo ipfo obleâatio,quies,voluptâfq;animi,amp;traquillita»nbsp;reru,pax atq; charitas.) Verùm his guide Içtitiis,(ut inquitnbsp;Apol1:olus),in iuüitia,dileéhóc, fplrituali exultatione, plane pofitis ƒ Si quis inquâ,hæc ipfa no reccperit,firmiter nonnbsp;fitcomplexus,métiqucnôinfçuerit: fpirituali ccfurç fub-iicitor, exccrandaanimaduerfionc cocrcctor,inætcrnuaijnbsp;ni refipifcatjdamnator.

EX CONCILIO LAODlCENSl.Ca.44*

T AodiccÇjfubannuanatiuitatedominijtrecetcfiraufexa-gefimu quartujvel ctiam fexagcfimu odauu(nam vtruq; t lÊdóros.i narratur ) indicitur publicus conuentus, vti de rebus, qusnbsp;to.concii. ad vniuerfos pcrtincret,in cdmunc cofultarctur: Efi: autcmnbsp;«ix Ub V? Laodicça quia de ea, fupra no eft(quod meminerim)dilt;3ö,nbsp;Siriç vrbs nobilis,ad Lycu fluuiu vti fcribit Plinius.l guana,nbsp;b Ttolo.Iib. ctiam memorat Ptolomæus. Eft amp; alia ciufdc nominis,adnbsp;T cap.xiiii, motc Libanu,in vtra aute,id fit aftu,nec prçfcntis eft operçrnbsp;difi:uterc,ncc magnopcrè quçrêdû cêfeo. Clara interim resnbsp;eft,Laodiccç,vtrubi tädc fit faâü,coîftc trigîta duos primo-res homines,atqj ibide,quinquaginta noucm canones pro-mulgaflc,quoru præcipuus autor,dicitur Antiftes Theodonbsp;c ca.feiti fy fius:de qua coitione, amp; cocdio, meminit Gratianus. Cclejnbsp;aunotatio’quot;’ bratur autcm, fub exitu annorû Papæ Liberi j,vcl fub initianbsp;verß. fexta pontificatus Damafi, poft morte louiani Imperàtoris, nananbsp;vtro fuerit, amp; id quidem ambigitur : fed ca de rc, vide-' tinthiftorici,cgonÔinduxianimum,iftaminutiùs,fcrupu-lofiüfquc^ præfentia difquirerc, fed( quod ad rem pcrti»nbsp;net)in eo cócilio, fanciuntur, quæ nunc narrabo capita, fa'nbsp;cerdotali ordini,qui iam crefcebat inamplum: modum,vi'nbsp;ucndique^lcgem præfcribentia ; tum diaconorum,amp; hipo-diaconorûmunia/unftionéfquc ftatuentia : quæ fie habet.

LIBER SECVNDVS. Canonc primiim quinto.

Sacerdotcspecuniamfuam,fubnulla mercedc focncranto. Eanijproraercalem, nc habento. Qm altifsimis Icfu Chri-ftialtaribusjminillcrij gratia, adnaouentur, vfuras ne acci~nbsp;piuntOj lucrum turpc nc liguriunto , lucrum vile neca-ptanto ; afœdo gentium quçftujauerfumanimum gerûto.“^ UcwXLdiftnbsp;Dccimo tertio dein Canonc.

P opulari turbæ,elcctio hominum, ad facerdotum gradum amp;facerdotijprçfcâ:uram promouendorum, n c attrib ui-totjlmperitum vulgus,indociaplebs^ iners populus'hacin e ca.noaeftnbsp;te tantajfufTragiorum iurc cxcluditor.

Vigefimo dein Canonc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«u. » .

E^iaconijCoram prciby tcrisjne fedento; honorem illis, fuû r^ddunto nempe maioribus:minorcs ipfi. ,ftanto ante cos;nbsp;^bfequuntor-.Si dixerint,fcdento:Si furgcrc iubent,furgu-tOjiufla capclTuncorDiaconi item,apud hipodiaconos,cætc-rofquc inferioris clcri homincs.in honore funtonbsp;nbsp;nbsp;Ab cis ‘'»•“°

obfcruantor.

Ex vigehmq primo illius Concilij capitc. Hipodiacono,facrarium^iuinumqucrcpofitorium,introhnbsp;rCjlicentia ne dator j Vaia is domini, ne attingito, Sacrolannbsp;ôLn hoftiam ne contingito,San£hifsimum ciborium, s ca- gc» „5 onbsp;licemque purifsimum amp; dedicatum nc attredato.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t« xxüi^dia^

Vigefimo quarto deinCanone.

Omni ûcerdo turn,amp; clericorû genen,à fupremo vfquc gra du ad infimum,re protenta,taberna meritoria, ni exigat nc-ccfsitas,intcrdidum efto.

Ex vigefimo quinto illius Concilij Canonc. Hipodiaconis qui amp;fubdiaconi appellantur bencdiccrc,benbsp;nedidionemque,inecclefiatribuerc,iusneefto. ’ ica.nóopornbsp;Hic porröjVnum monêdus eft Icé'tor, idque obiter (quia in tet fecund©nbsp;concihis,facrifque literis fæpè fit mentio, de bcncdiâionisnbsp;nomme,multiquc,vim illius,amp; explicationem non fatis af-lequuntur)nihil aliud clfejbenedicere, quàm fauere, facra-re,iuuarc,fortunare;Yti in encomio concordiæ, cum à pro-

Ddiij

COMMENT. P ON TIP,

phcta,ita dicitur,Mandauit dominus benediftioncnijfic aC‘ cipienduffijac fi diccrctjconcordes iuuat deus, fortunat eO'nbsp;rum confilia, amp; aäioncs ûnâas facitpurafque amp; innoxias:nbsp;ôc hoc fcitur,cx Hyeronimo^ amp; aids diuinç fcnpturç audonbsp;ribusjqui hunc pfalmum interpretantur.

Ex quadragefimoprimo illius Concilij Canonc.

Clericisjminiftrifque ecclefiæ,amp; quifunâionis caufajaâant ad altariajpcregrè proficifci,peregréque abefle^ citra luflunxnbsp;de°Mnfenbsp;nbsp;nbsp;PcrmiHum cpifcopijliberum ne cfto.

cra.dift.viiî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Quinquagefimo quinto Canonc.

ClcriciA qui fubeunt ecclefiafticum minillcrium, ludicr« rci ne afsiftunto,fcçne fpcdacula declinanto,

A nuptiis,amp; epulojquô,rcs huiufee generis inferûturpriuf-quam hæ inducanturjedanturjcxibeantur,rcccdunto:de me fa,temporiùs furgunto,ad fua fe rccipiunto,nbsp;Perfonç,dccoris,officij,rccordantor ’nbsp;tet nuniftros-n • rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n ' v »

de confècr» nbsp;nbsp;nbsp;omnia lUcrc poilca concilio Agathcnfi rcnouatajamp; ar*

difr.viij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(q;iùs üncitajn canonc illius concilij 39.de quo,per Gra

tia,in ca.prclbyteri34.diftind.

EX COXCILIQ TEKTIQ C J K-thd^inienß.

Exnono Canonc illius concilij.

Clericus,adionc ad tribunal pontificium ciuilitcr intentata fi caufam cureü,vcl conctur,ad p rophanum forum ciuileq;nbsp;tranfcribi,cripiquc iudici facro,ita multator.

Porro autem,pleraque ad fîmilem caufam pertinentia,fucrc poftea fancita, in Concilio Agathcnfi Canonc illius Con-^hj odauo,rcpctita per Gratiaûn caplacuit 21.quell.$.nbsp;yincens ibi,quô rem tranllulit, viélus cllo ; damnatus cen-letw.Auferens in prophano iudicio, quod petebat , illudnbsp;autem in codemforo,quo fe vitro rccepit,nbsp;iudiCio ftatOjita vthuicclerico homini,ciuile illud forum,nbsp;ad quod fe vitro à facro recepit,in damnum femper cedito,nbsp;incmolumetumveronumquam , Clericus,cuicrimino-

LIBER.SECVNDVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,oi

fe ca 11 fa cft mfcripta,fi fe petieritjCuraucritquc legibus ciui-libus dedi,ac eximi pótificüsjfcu poftea prophano vel prin cipali iudicio daranctur, feu abfoluatur : pro damnato ha-betor, exautoratorjdeponitor.

Teflera facra,verticis lacri amp; delibati, fubmouctor : tonfu lacro cxcluditor:Nimiura enira de ecclefia male fentit, ma-lèquc cxilbmat,qui dcrelido illus auxilio, ad prophana amp;nbsp;ciuiliaautregiapræfidiaconfugitjVeiutjàfuo imperatorcnbsp;adalienum defcifcens ; ob id, * ecclefiafUci iuris beneficio t“*nbsp;indignas ludicandus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ex Canone illius Concilij vigcfimo quinto.

Clerici,mulierum domos,nifi fuperiorum, Antiftitumque fuorum iulTujne adeunto,Fœminarum cœtus, ne frequen-tato.Illo,neintrocunto:Illincfcremouento.’’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bdeneitosi

Ex Canone decimo quinto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dlft,

Sacerdotes,diaconi,cetcriquc homines facri cleri, cognito-tiam ne excrcento,lioc efl procuratorcs mercenarij, in iu-diciis,nefunto.Prccconiuna ne faciunto,neu prœcones reru bunianarum,ÔC ciuHium dicuntor.Conduélorcs, mancipes,nbsp;rcdemptorcs numquam funto,nulli vulgari minifterio, fcnbsp;mancipanto,nulli inhonefto negotio,fc addicunto,nulla rcnbsp;turpi,viélûfibi paranto.Abomnifordido opère,ab oraninbsp;quçftailliberali,manus, ' oculos,corpus,mcntem,abûiné-'nbsp;to.Dc ratione iftms Canonis,non faciam logius-.En bec tibinbsp;tu quidêquimibtiædeiinfcriptus es,qui inChrifti optiminbsp;maximi ftipendium,nomen dedifti ? Quid tibi cum arte de-formKQuid cum fœdo lucro commercij:Quid rci,cü pro-phano negotio?rcrumq; vfu mundanarum?

Exconcilio quarto CarthaginienfijCanon tertius.

In ordinando presbytero,illa potifsimùm obferuator,Epif copus eumbenediélioneluftrato , dicato,manumfuftol'nbsp;bto,manum fuper caput eius ,clcuato,illic,furfùm teneto,nbsp;Onines, turn qui allant presbyteri, accedunto, promouen-dum circumllantoJuxta pontificis fublimen manum, ma-nus fuas ctiam admouento.

COMMENT. P O N T I E profcrunto: attollunto,Eas illic,fupra caput ordinandi la-1 cagt; prefby- CcrdotisjCtiam fuftine nto.

ter CÛ ordin» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£x Quarto Canonc.

tur xxjH.dift Cum diaconusjin ordincm fuum recipitur,folus epifcopus qui bcnedidlionc ilium lullrat,dicat,fupra caput eius manunbsp;apponito,attollito,adhibeto,Rcliqui,qui adfunt prcfbyte-n,hoc muncr c vacanto :

Ncc cnim prelbyterio infignitur,fed accingitur minillerio, Non quidem faccrdos làcratur, fed mancipium fimplcxfa-tquot;''^?S®“*cræreiaddicitur.’’

CanonQuintus.

Hypodiaconusquiôc appcllatur fubdiaconus ordini fuo adfcribcndus,impofitione manuum non lullretur, dicctur;nbsp;fed hæc,habcto:

Patenam facram,camquc vacuam,pc rmanus cpifcopiacci-pito:Pcr eafdem,calicem vacuum fumito, vreeolum cum aqua,mappam,pcniculumjmantile, ab Archidiacono defu-e ca^fubdiaeo mito. ‘nbsp;nusxzur.diftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ e

Canon Sextus.

Accolitus incundo muneri fuo ita accingitor, Ab cpifeopo primum,quid fui fit officij,quomodo co fungi debcat, do-cctor,inllruitor,admonctor, Ab Archidiacono, demu cç-rofcrarius autorator,dicator,hoc efl, minillerio ferêdæ cx-reæ tcdç,incendcndi cærei ly chni,adolcndi altaria, calla face,dicator,addicitor,deuouctor, Ab ciufdem manu, cande-labrum,candclamquc cærcam accipitOjLuminarium curamnbsp;fibi dcmadata,hac tcllcra dilcito,Illa,cum facrum fiet acccenbsp;dito , ilia accurato, ilia folcnni fupplicationc, ad diuorumnbsp;tcmpla,amp; puluinaria portato:

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^ceolum,amp; cum vacuum,ab code Curionc raaximo, hoc

Ü;.’Sß. 'ftArchid,acono fumito. ¦*

Ex Canone feptimo.

Exorcifta dicandus,hæc præcepta fequitor : Adiuratorium libellum in deo amp; Chrifto domino noEro manu epifeopi,nbsp;caoito : Epifcopusjlibelluiutradensjhxceiverba dicito,nbsp;Accipcj

LIBER SECVNDVS.

AccipÇjLcgÇjMemoriæ comméda ; Encrgumenis, qui caCo dæmone tenentur,tnanus iraponcre, tibi ius cfto : demonennbsp;fugandi^malos genios exturbandi, fatellites diabolijaruas,nbsp;amp;. furias arcendijimpræcationc, obfecrationc, ôi per dcumnbsp;viuumjChriftumquc optjinax/ adiuratione,tum amp; ieiunio eci.eXorciftanbsp;poteftatem habetQ.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’«*'•

Ex Odauo Canonc.

Leâor, cum miniftcrio dicatur ab cpifeopo, primùtn cora populo cómcndator:dc illius fidCjprobitatCjvita^moribus,nbsp;ingeniojcpifcopus ad populu verba facito, iudicium ferto,nbsp;Çententiam dicito,Speftante Chriftiana plcbcjcodicem, cuius in ccclefia iegendi munus iniungitur^ci tradito; Cum eonbsp;ita agitOjhunc fermone illi cædito,MiniÉer dei, officio nucnbsp;accmgere,librum domini nunc accipe, verbi dei leâor fis,nbsp;I’articeps futurus corum., quæ obucniunt minilfris dei, amp;nbsp;nunciatoribus verbi dei^ôc prædicatoribus domini, fi mo-dóreóiè munus adminiftras tuum,fi ex fide, vfuque Rcipu-blicæ^quod curç tuæ fufcipis,perfungêre ƒ

ExCanone.9.

Oftiarius,minifteno facro adfcribendus, ab Archidiacono primùm,ad omne officij fui munus inftruitor.

Quomodo in domo,in quam recipitur,verfari debeat, ad-monetor;Quid fufeipit curæ fuæ,edocetor.

Turn demum, ad p etitionem, amp; hortatum Archidiaconi, ab Epifcopo,claucs,illi ecclcfiæ traduntor, hæc verba adii-ciuntor,ab Epifeopo prôfcruntor,Hçc,tu minifter dei,quænbsp;fub his clauibus reconduntur,quafi rationem coram domino funclionis tuç redditurus,ita,ac par cft.traâato;

îta,vti condcçet,adminifi:rato;ita,vt çquum efi, te in his ge-rito. s

Efalmifi:a,pfalmorum,canticorumquc, verfuum amp; refpon; forum,recitator,vel cantor, folo presbyter! iufiu, munerinbsp;fuo addicitor,

Ab eo folo, functioncm fufcipito : Ëpifcopiautoritas, vel prçfennajhac in re ncccfïària ne eïlo.

Nulla ab cojlicentia,fi ita videtur^dcpoïcitor.

Presbytcr,cum ilium miniflerio dicat,hæc ci folum verba inculcatOjQuod ore cantas,fyncera mente vt credas, vi-detOjC^od mente credis^quod firmiteranimo perfuafum

Presbyteri ,fanorum redores ôi templorum prçfedi,non a quoque,promifcuè epilcopo,fcd à fuojcbrifma petunto.nbsp;Ad petendurajclericum vllum, minorifque ordinis amp;. chf-Es hominem ne mittunto.

IpfimctjVel coram petunto.

V el earn pctendi prouinciam,çditimo, fàcrorumque eufto-folcnne ftflum.id vnâionis ûerç myfterium,ab epiftoplt;^

ris gradu,maioris honorc,maioris minidcrio, imperium ßc «HÎ t'dift*'’ ^e^redato,’Diaconus,tantifper folùm du libamenta feruß-tur ad arasjdum oblata repræfcntantur ad altaria, dum mU'

Inconuentufacerdotum,rogatus loquitor, interrogatus Sack’ s ’^^Q’o^‘i^^o,cçtcroqui,fileto.nbsp;nbsp;nbsp;Clericusjprofcfsionem in'

diaconus- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fui vcEitus condccentia, mcdiocritatc cultus, mode-

ratiqne inccflus,odendito,tcftator,probato.

profefsiï^r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;^agnifico, fumptuofo calccatu, fumos bonorum,

ïlii* diftinâ, BC qUæritO»

LIBER S E C V N D V S.

Ex 48.Canone.

Clericus,victum fibi,commodo agriculture, aut alio artifi' cio honefto,parato:Intcrim funéüonis clcrirccordator,of'nbsp;ficio numquam excidito 3 munus fuum nc deferito, neu oM.elerîcuBnbsp;iicgllgito, neu ignauitcr traÄato,“ Clerici, fœdam dcillibc-xalem adulationem fefc induentes, aflcntatorcsjparafitifa-- bc» xci.dift.nbsp;öijordincfuopclluntorJClerici,conuitiatorcs,fcurre,tnenbsp;làrum aflcclæjCum aculeo amp; malediâo,faccti nfus captato-rcsjclaflc facra cxigun£or,orduic fuo pclluntor,extcrminä'nbsp;^Or,dlinoUCntOr,*lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CJ. clerjcum,

CONCILIO

nienß.Cap.^^.

|N Carthagine ciuitatc, Aurelio epifcopatum illîc gerente fub ca propcmodùtn tempora quibus Rome Anaftafiusnbsp;ccclcfiæ Rornanæ prçcrat,adfucre feptuaginta tres pontifianbsp;Ccs,amp; que fequuntur legum capita3£ciuere3fanxcrc.nbsp;Primo Canone ifla cdixcrc.

NeminijClericurti inuitum in indicium ciuile, ad dicendum teftimonium,aduocarc fas eflo.Nullus illi,hac de caufa, diénbsp;dicito ingratiis, Nullus eum in forum trahito, antellator.nbsp;Hocprohibitoriointerdiâ:o,ispotifslmùm qui caufæindex eft tcnctor,co obftrîgitor,illud ne prætcrgreditorJn ftjnbsp;ma,nulla generaliter ecclefiaftica perfona, ad ferendum te-ftimonium cópcllitor,Nulli negotium ob id, exibetor,nbsp;Nullus facraticlcri homo,quouis honore poütus, fi iudi-cio epifcoporum,ob crimen, fit damnatus, ab ecclcfiis, nenbsp;quidem iis,quibus prçfuit, defcndltor,fuftinctor, fufcipi’nbsp;tor^protegitor.

Nullus item talis,ab vllo quouis alio hominc, in fidcm rc-cipitor,fubleuator,crigitor:

^fecïis fiat,qui id feceritjpecunia multator, Damnum graue contrahito,nbsp;Exiftimatione leditor,Macula afficitor.

Eeij

comment, P o N T I F.

Ab hacpœnafiaduerfuscanonem itur, nullaætas,nullus fexus,excipitorj nulla inibecillæ naturæ, nee fatis prouidænbsp;be» fi quisNullîreliéla præcipüacurajrcli-cuiiib« ho dopræcipuifani minillcrio,reliétapeculiaricathcclra,adnbsp;noriî. xxî. aliam ecclefiamdn diœccfi fitani,fc conferre lus c/lo.

, „jj ne longiùs abito,ne remouctor/

Qin tarnen ex eis, cum vxoribus incontinenter vixerint,’ presbyterij honore ne cumulantor , ad tantum gradumnbsp;ne euaduntOjOb incontincntiam/accrdotali faltigio indi-gni iudicantor.Lector in ccclcfia, fi mulicrem ducat vidua-tamvirisprioribus, graduinfuofemper confiflito,altiùsnbsp;numquam alcendito : In omne vitç tempus, leélor minor,,nbsp;perraaneto..

Hypodiaconus vxorc dcfunéla,fi aliam fibi denuo adfcifcit iungitquc matrimoniojgradu fuo fubmouetor, ordine pelnbsp;litor,officij fundlionCjCui fucrat infcriptus,cxigitor:nbsp;Ad ofliariosjlcdlorefuè rciicitor,illicpcrpetuo fubfiflito;nbsp;Qupd fl tertio id faciat, tertioquc nuptus fiat, facra hofti»nbsp;eomiïiunionCjbicnnium totum abflineto.

Deinde per pœnitentiam,ceclcfiçmatri reconciliatus, ad menfam quidem Chrifli, at inter laicos recipitor: à fa -crofandlo panis miniflerio ne arcetor,

Cumlàcro tarnen ordmcnihil amp liùs iuris habeto.

liber SECVNDVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,j

^Eophanæ fur Lis homo mer ns efto.

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex quinto Canonc.

resbyter, diaconus.hypodiaconus amp; quiuis abus eius gc-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—-------------------- --------j

nac de re, ab epifcopo admonitus, obiurgatus ,ca£hgatus, iion refipueritjmaiori tum multator pœna.

anidmauertendi iuscftö ; Earn domo concludendi,ardla cuftodia adfcruandijconftringcndi, colhgandi, p otcllatcmnbsp;is accipito; earn pleâ;erc,poenitcntiam illi irrogarc,falutarinbsp;Corpus cius ieiunio maccrarc potefto, Eam tarne ad ncccmnbsp;ne adigito , Eli mortem ne infligito , Eam media ne confié'nbsp;cito, Eam tormento, dolore, fame ad extrema, fuprema-^uc,ne compelhto,Nihil illimortiferum inferendi,ius ha^nbsp;beto • Ab ea tarnen diftrahitor, Ab ca nullam familiäremnbsp;ceffeeß:, vxoribus propter earumpeccatumfecludi, fintnbsp;clerici pauperes,nec habcat feruos aut famulos,quorü vta-tur in rebus necellariis, famulatu; mutuo tune fc adiuuato,nbsp;mutuo alter altcri fuam operam impenduto, id inter fe,a-moris caufa,amp; charitatis gratiajclericipræftanto/ ne ad v- ytnbsp;xorem, malam amp; flagitiofam, ob necelTariam, domus, reb queft.ünbsp;lt;lue familiaris operam habeant confugere.

CONCIIIO

e eatepifeo- nbsp;nbsp;Quodattinctad prcsbytcrum,antc diâum tempus,hoC

IJ’iônc-quot; xlvi 1 triginta annorum .ætatem,non ordinandumdd^qui' ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem fuerat iam multo antè tempore rogatum,ediólumquc,

nempe in concilio Nçocçfarienfijquod antcccfsit tempora Nicçniconuentus : eoque idipfumcadem penè fententianbsp;lciturperfcriptum,atque nouîfsimis temporibus,Concilionbsp;Arelatenfi tertio, Canone primo rcnouatum,amp; non folùmnbsp;quantum ad presbyteros, vcrùm etiam diaconorum ordi-iicm,fimili lege concilium illud conclufit, amp; concilio Au-’^elianenfi tertio idem repetitum efi:

Clericus,quifquis is fit,qui tabulas,infirumenta, litcrarum autoritäres, publicàfquc præfcriptiones, quibus poflefsio-nes,ecclefiæ proucntus,veâigalia,continentur, indican tur,nbsp;confirniantur,velquoduis aliudipfiusius innititur,fijp’

LIBERSECVNBVS,

primere ,fuppïlarc,vcl occulere fit aufus: aut cum id talc in potcftatehaocat jilludnolit invfum ccclcfiæ conccderc,nbsp;vel ca aduerfariis ccclcfiæ tradat-.fi quid ilia, iftorum penu-ria j defedtuquc damni patitur, quodcunque co nomine fitnbsp;palTajilli cx propriis facultatibus clericus is repen dito: illi,nbsp;ex propria fubftantia,tantûdem praiftato”; illi, tatudem obnbsp;laéturam reponito, Turn is facra menfa arcctor, à piorumnbsp;cultu exigitor,à Republica extorris cRo. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e ea. qu«

Ex Canone illius conci-

lij quinto.

Epifcopus, Presbyter, Diaconus, fi capitale quoduis crimen in fe admifitjVt potCjfi literas corrupit,adultcrauit/al fauitjfi teftinionium falfum dixit.amp; in fumma,fi fc crimininbsp;^pitdi,quacunque de caufaalligauitjfic punitor:nbsp;Primùmjcxautorator, degradator, officij honore, dignita-mque depcllitor, in monaftcrium dein detruditor, coeno-blo arétè concluditor:

Ibi,pcculiarcm poenam luito, veluti carccrc conclufus: ibi reliquum vitæ tempus ducito:

Cibumque dominici corporis, cum laicis, hominibus fu-mito. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f «.fiepifco

puj aut pref

EX KA SI XO C O 2V- byter.Ldift. cilio.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 4^.

ARaufio vrbs, nunc, Araufmenfis dicla, principatus eft nobilifsimus : Et olim fuit ciuitas Secundanorum, vdnbsp;vtvoluntalu,Scxtanorum,Scptimanorumquc, amp;id genus Icgionis militum,àquibus cognominabantur vrbes,nbsp;cisj donatæ, dc quarc raulta, Vadianus apud Pomponiumnbsp;Mcllam:illic ergo TheodofiodcCyro Confulibus,lèx-idusNouembris,Leone huiufee nominis primo, Apo^nbsp;ftolicæfcdi præfcdo, in conuentu habito, coado que à fe-ptêdecim EpiRopis ,viginà nouem Canonura capita,con-C’^ipta,fancita,acæditÂiixcni9rantur.

comment. P o N T I F.

Ex primo Canone.

Quorum miniïleriu cft, baptizarc,purifico fidcirorc per-fundcre, initiali facramento,in verba Chriiti adigere, hi hquot; ne chrifmate,quoquam gentium,pcdcm ne efFcrunto.

Sine oleo facro,quo(ecclefie inftituto)funt inungendi, qui per aquam/Sc fpiritum^ Deo furnmo adoptantur,alicubi nenbsp;comp^rcnto: fine hac nota, qua placuit per mandatum do-mini,ChriÛianæ rci primis,amp; fummis proceribus,in luftra-de'confècia pîfcina baptifmi, vti tradiderat nobis le fus Chriflus *nbsp;diiLîüL quot; mcrfos obfignari,nullum in locum progrediuntor.

Ex Canone quinto.

Qm in ecclefiam,vt ad facram aram,confugcrint,hi iurifdi-éiionijforouCjaut tribunali,ne tradûtor,loci fanélitatis prç-fidio protcguntor, loci honore., loci reuercntia tuti funto, bcxx^n

EX Î^ENETQ

Cap. JO.

AJ Enctiis tande coiere patres, vt de Rcpublica inircnt co-ciliunijatque ibi,quæ fcquûtur edida, pro re noïlra co-fcripfcre:Sunt quidem Vcneciæ,fub ditionc Venctorû, qui h’îorl ’in3*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ttaliæ, Troiana ftirpc orti, vtautor cftCato: ’

quorum regio Venetia dicitur, Adriatico mari appofita,amp; oranis ora,circum finum maris, pofl lïlriam, vfque ad ollianbsp;Padi,eo nomine appellatur,de hac quidem ciuitate infigni,nbsp;quæ anno à natali Chrilli, quinquagelimo quarto, fupranbsp;quadringentelimum,côdita fuit;quo anno, Attila rcx Humnbsp;norum aquilam euertit,hîc plura adiicerc, no decrcui- tuiunbsp;quia fatis nota ell,totoque orbe,ob præclarè gefla celebra-ta,neque noua dcfcriptionc indigct; turn ctiam, quia id extra noftrum infbtutum cfl,qui animum duntaxat mduxerhnbsp;mus.,de quaque ciuitate aut rcgione, vbi cogregati funt pa-tres,rcligionis fancicndæ gratia,paucis admoncre, no etiamnbsp;illaru laudes,fitum. aut deïcriptionê pluribus verbis profe-

LIBER SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,i,

qui:de quibus omnibus,ad humanitatis autorcs, qui hac de rcjcx profcflb feripfere, me refero: fat eft, fi quandoque innbsp;tranfitu xt fæpe dixi locorum ill or um dcfcnptioné breuénbsp;adfcro ƒ udem(|ue pofituram: igitur vt ad rem progredia-muijillic quæ Etc inferuntur, narrantur conferipta, amp; funtnbsp;huiufinodi.

Ex Canonexi.

Presbyteris,diaconis,bypodiaconisj totique bominum û-crato generijvel infcnori,vel fuperiori,cui nuptiis colliga-rijVxorique iungi,nunc interdiétum eft: Nuptias item aliénas per voluptatê aut luxum adeundi, licentia ne ello : hi talcsjin nuptiali epulojConuiuas magnificos ne aguntOjhu-lufraodi conuiuia fumptuofa ne ineunto,Iîla declinanto,nbsp;Auertunto, Mifla faciunto;

Curita?J quippèquia, obfceniscanticis,amatorns didtisj procaci motu corporis, lafciuo rifu, perftrepant vt pluri-nium hiconuidius, hi cœtus, hç hylares, lautæque epulælnbsp;ducuntur ibi choreæ , laciuntur petulanter feommata, fal-tatur, garritur, gefticulantur pafsim homines, in lætitiamnbsp;effunditur vterqne fexus, his ab omnibus rebus, oportetnbsp;facratum miniftrum dei, tum manus turn oculos, tum corpus omncjtum mentem ipfam,abfl;incre;nc tali obtutu,talinbsp;verborumauditioncjvcluticontagione quadam,totus polnbsp;luaturjCoinquinetur?

ExCanonen. .....bca.pr«by-

Clcrifacri quiuis homo,iudæos nsque conuiuio cxcipito, teri diaeo neque ab his excipitor,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nesxxxmi,

( Iftud idem fuit concilio Epamienfi repeti- ‘‘ ’ tum canone xv. )

Nec inuitatus ctiam ad eorum conuiuia accedito,

Ppulum quodque talé, cumtalibus detiitato ; Nimirum fuperftitiofi illi hommes amp; impuri, cibos quels cum gra-darum aétione vefeuntur indifferenter Chriftiani, tan-quam immundos, noxiofque animo, rcïiciunt, faffidiunt,nbsp;absfeablcgant ; Piaculum igiturmagnum, nephascerté

COMME NT, P O N T I F.

grande, amp; facrilegij non abßmilc, cum hac inani recutitO'* rumhominum illuuie,cumhismifcris verpis ,quicquaninbsp;commercij babere,eorum cibos cum noftris mifccre.

Etcnini( vt horum hominum fcclella eft fuperftido ) qux nobis ad viâum alimêtumque permictit Apodolus, damnant, improbant, polluta ccnfent : non mirum ergo, fi eosnbsp;quoquepollutos cflc,corumquc rciicicnda conuiuiaparnbsp;eft,cxiïlimare:

Alioqui fieret, vt tum clerici, tum nos quoquc Chrifliani omnes;infra ludæorum nationem, ponendi cfTemus, fi nosnbsp;in eorum cpulum adduéti conuiuæ, quæ illi nobis appone-rent, promifcuè ( ficuti Chrifbana inffitutio nullum quodnbsp;commode vefeum fît,arcet cdulium)fumeremus-.

Hi contra in noflris oculis,quæ illis ad menfam ofFerre-mus,repudiarent, rciieerent,auerfarentur. Iffafuitigituf huiulce fanébonis ratio, quæ quidem fanâio fucrat antcanbsp;totidem fané verbis in Agathenfi Concilio conflituta ; ca-noncillius Concilij 40. Ncc hîcadditum quicquam, quinnbsp;potius videripoteff edidum hoc prohibitiorum,ifto Concilio diminutum,amp; ad folos clcricos, de quibus metionernnbsp;facit, plané relatum, non item ad laicos, quos præterit quinbsp;tarnen laici, in illo altero Agathenfi conuentu, hac eademnbsp;prohibitoria ediéfionc fuerant diferté indu fi, ilia q; ad ora-nés Chrifbanos homincs,æquéibiprotendcbatur.

ExCanonc 15.

Clerici,fobrié viuunto, ebrietati ne indulgéto, illam, omnium vitiorum fomitem,amp; alimonium elle ducunto,

Qui enim potefl elfe mentis fuæ compos, Qm libéras corporis fui habenas habere,

Quifirmo fanoq ; iudicio? qui fepultus vino,cbrietate im-pcditusjhuc amp; illuc præceps fertur ,jpprio fenfu auellitur, omnibus racionibus fit deuius, nulla cnim pars, redti in eonbsp;animi,fuuni probe offîciû facit : merito, hoc item Canone,nbsp;in eos taies homines, qui fàcris dediti, bachanal exercer,fe-feque mero ingurgitant,ita ffatutum.

LIBER s ECVNDVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„4

Clericus quifquis ebrius fit dcprehenfus, cbrlctatèmquc ac vinolentiam probatur exercuifle, triginta dies, à menfa fa-cra extorris efto,aut corpore pœnam luito.

Et hæc quidem pœnalis fanétio,noua nó efl:,antè enim eam edixerat Agathenfis cóuétus, ita vt hue nihii(quod ad hoenbsp;pertinet)recens fit allatum, fed vçtcra tatïim repetita amp; re-nouatajquatum cquidc fentio:fed quoniam, cum ada præ’nbsp;fcriptaque illius Agathenfis coneihj recenfuimus, ifiud ip -funi omiferamus.hïc nunc duximus cómodèintcriiciédu. citantenbsp;-Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnu.xxxv,

hxCanonc 16. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dift.

Tfta fucrut antea,cócilio Aurclianéfi rcnouata.Canone jz. Quicunque facratus homo, facrifqueaddidus, Auguralinbsp;fcientiæjfe dediderit, ex aufpicio,futura prçfignauerit, for-tiuin aut vaticinationum prædidioni,operam dedcrit,con.'nbsp;icduras diuinationum captarit, vel confido religionis no-n^inc,advaticiniaquæcunque ,aninium applicant,aut exnbsp;quauisaha fcripturahumana fe res futurasprçnofcercautnbsp;prçdicare diuuîgarit, iaétarit, promiferit, artémq; in ca rc,nbsp;Velut ex profeflo, iniliterit: faerq clcro dciieitor, ab ccclc-fia exterminator, externus, alienigena, nihil ad Chriïlumnbsp;tinen s indicator.

Quç hîc dicuntur,quçqi hoc Canone con.tinentur,præ-ccperatjiam olim anteàatq^ prçiudicarat Agathenfis patru congregatio, Canone quadragefimo fecundo, 'fed quia à e ca.aliquîtinbsp;me tue aliqua ex parte omifla vt puto fuerc,cum percurregt; «vi.ijuaR.nbsp;rentur illaconuentusfcita, idcirco commode hîc refum''^'*nbsp;ptaadfcripfimus,

EX MM^NO CONCZIZO ßtbEl^lariofuitmopontißce,celebrato.nbsp;Cap. sr.

il Nte decimu quintu die Caledas Decêbris jHylario pô-tificatû fûmu, Flauio vero Bafilicoamp;Herminerico co-fulatu obtinêtib’,ad Bafilica beatç Mariç, jp celebrado alio romano côciliogt;cui præfuitipfc Hilarius romanus pôtifex,nbsp;Ff ij

COMMENT. P O N T I E

concicntur religiofi proceres,atquc illic,quæ vifum eft,pro Republicajin concilium attulere,amp; quinque facrorum Ca-nonum capitibus, diuulgaucre; ex quibus,ifta ad propofi-turn noftrum,huc tranfcribimus.

Ex Canonc fecundo.

Ifta fuerunt Concilio Aurelianenfi tertio, repe-

tita Canone 6.

Qm non virginem, puellamue illibatam,vxorem duxerit, fed vel viduam,virumque expertam fibi adiunxerit,isncnbsp;facris initietur, ne ad hoc munus facerdotale afpiret, nc il-lue irrepat,op era diligenter dator,cauetor,profpicitor;nbsp;Item,qui mqrtua vxore,aliam contra præceptum Apofto-li alTumpferit, ad facrum ordinem, aditum ne habeto, il-1Ö nc intromittitor, illinc plané arcetor,cifpelitor,fubinO’^nbsp;a ea.curïdö-uetor, »

Ex Canone 3.

Expertesjliterarum, rudes amp; infeij, membroque in aliquo-per quod coficitur, oftenditurque à facerdote corpus Dei,, pafsi euidentem pauperiem, difeerpti, direpti, fra(fti,muti-latijOre informes, horrorem facie amp; alpedu inferentes, fa-cerdotali ordini ne inferuntor,

Sacerdotes fummi Chrifti ne efhciuntor,talem,tanturaquc gradumafïèélare ne audento:

Quod fl afFeél:ant,fi ambiunt,fi efflagitanr,repulfam patiu' tor : Qmid ft horum quenquam ,.quiuis Antiftes ordinat,nbsp;dicatjfacrat. quodfccitipfe temere,quod attentauit perpe-ram,quod aufus eft,non legitimo iure donate.nbsp;Ip femet d iftbluito,diluito,diuellito:

b ca.poenite Ipfemetfadufuücófcindcrcagitor, cópeliitor,vrgctor. ’’ tc’.lv.dift-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Canone quinto.

Sacerdotû plçrique,dum fibi vidét fummam adefle ,fupre-mamq; vitæ die, fùcceftores fibi in minifterio diligere,cof-que nominatim defjgnare folét,vti fcilicet non expedetur, légitima optatio, Icgitimü fuftragiû, légitima conquifitio,nbsp;fed defuâbpt'^f ogatiua cleétio,prçoccupatio,gratia,fauor

LIBER SÉCVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,j

pro populi habeatur affenfujQuod quàm fit graue, quàm, iniquu. vidctc, amp; quod optimum fit hac in re faâ:u,fancitu,nbsp;promulgatujfacitotcjfancita promulgatotc:nbsp;Ita in eo conuentu relatum,ad patres, ita rogatum, ita pro-pofitum-.Sic dein tum refponfum,fic ab omnibus acclama-tum,fic commun! fcntcntia,æqua -vocc^ «quo fuffragio, abnbsp;vniuerfitatc pronuciatum:nbsp;Hædcfunétorumprærogatiuç tolluntor, his prçfumptio-nibus, bis anticipatis deleébbus, locus ne dator ; Eç grati'-ficationcs,cç prçoccupatæ optationes ab ccclcfîa proculnbsp;ablcgantor:Q^æ dei funt,ab homine ne tribuuntor. '

EX CONCIUO SECI^NDO ^urelianenfi Cap.jz.

ExCanoneiy.

Qifi clericus literas ignorat,vel baptifmi tribucndi,ftiluni nefcit,aut facram formulâmes ncc presbyter, nec diaconusnbsp;efficitor.

ExCanonc 4.

Qui clericus, faccrdotiumfibifcelefia nundinatione , per a^itum pararit:faccrdotio fie qua:fito,deiicitor,mouctor,nbsp;malufquc.ac impius indicator.

Ex Canone 9.

Nullus ex clero,nifi id fibinominatim fuus indulfit epifeo-pusjcum prophanis hominibus amp; laicis habitato.

Neu ius habeto vfus,quotidianique commercij:

Qi£od fi facit,facra communione depellitor.

^J^P.ELIJNENSI IN SÎNODO tertia^Canone Jexto illius fynodiitaßeri^tumfuit.

Cap-S3.

Clericorum fundiones hæ funto ; Clcricorum mores bi 3® ccor viuendi præfcribitor:

Ffiij

C OMMENT. P O N TIF,

Qui rafura facra infignitum caput habent,ea in ciuitatc, at-quc diœcefi,inqua,abepifcopofuOjfacroillo tonfu funt donati,permanentOjvitam agunto,

Sacei'dotesjdiaconijhypodiaconijidem faciunto; omncs hj, alio ne vagantor,abcunto:Territorio à fuo,ne fe fubducu-to,abripiunto:Qui horum/acit contra, qui horum quauisnbsp;ex caula,vel qualibet ob occafionem,crronem, fugitiuum,nbsp;cmanforera,vagum,cgerit,Qui horum,aliéna in loca, fe rc-cepenqin hifque moram fibi trahendam duxerit ; à quouisnbsp;facerdote, amp; à quouis facrato homine,facra communionsnbsp;arcetor,abigitor.'nulius eum ad altaria recipito,omnes con-greHum eius refugiunto:

Qm tarnen id, cum permifsione fui epifcopi fecerit, Qui b' tcras huiufce, itandi veniæ, teftificatriccs, ab Anthbtc fuonbsp;dctulerif.ea ipfi itio fraudi ne efto,nihilque fupradiflîE mulnbsp;tç,huiufce ambuJationis gratiajfubito.

Ex Canone feptimo.

De adultcriis clericorum, honoratioris infigniorifque no-tæ,tale indicium dicitor: Qui horum adultcrium admilfu® a fe fit confeflus, ab officio exauto ra tor, ab r o gator: Deinnbsp;facra communionc retenta, in monaflerium velut in carcc'nbsp;rcm,tencbrafque abripitor, coniicitor, ibi vitam finito, ibnbsp;clericaXxxi nunquam cducitor? Ex Canone o dauo.

Qni clericus furtiadmifsi fit damnatus, confeflus, aut faln conuidus : Qi^oniam hæ funt capitales noxiæ: communionc facramentorum non ablata, degradator 3 ordine deiici-tor : De periurio veró ita indicator, Qui clericus,in caufisgt;nbsp;quæ iurciurando terminantur,peierarit,fitque pofl: iufiurannbsp;dum, ab eo interpofitum, cóuidus pcriuni, ad vfque bien-mum,facrorum communicationepellitor.

Ex Canone vigefimo.

Qui clcricus,fc male ab epilcopo fuo accipi traéiariquepn tarit,Qui clericus coercitionem Antiflitis fui,iniufl:am,ini'nbsp;quam,duramque putarit, Ad fynodum,vetuflo more,iure-que antiquç coilfuctudinis,confugito,illó in ius arabulatu,

LIBER SECVKDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,15

ibi.adiudicem^in ius aditodbijcxpoftuladonem fuam faci-tOjinfcritOj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ExCanoneio.illiusConcilij.

Qmfubdiaconus eft,qui que excelfiori fuprà fubdiaconatû facro ordini cfl infertus,is vxorcm ne ducitoiSi duxit, huicnbsp;ne fc ccmmifccto-eam,etiam fi in illius manum ip fa conue-neriqne atrrcétato,ne tangitOjiie cum ca accubato : Si id fa-*nbsp;ciaqab officiojficuti voluntpoflulantque priorum cond-liorum fcita,motusjexaudoratus,laicacommunione con*nbsp;tentus eftojab aliis facris abflinetojfubmouetorjdepellitor,nbsp;Quod fl eunijin ca re vxoriajibidinofc, aut molliter rcfti-tantcm,fuus ad facratum officium admiferit, rcceperitqucnbsp;cpifcopusjfeccritque id confulto,tres continentes menfes,ànbsp;propria offieij fundione intcrcluditorjinterpellator,abro*nbsp;gator.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex feptimo illius Concilij Canone.

Clerici, qui cum antcà nulli fe alligaflent vxorio confortio bcnedidione offieij fufccpta,ad matrimoniu adieccrint aninbsp;niUjlibiquc illud duxerint contrahcndujpollquam ordina-fioni fâcrç fc curarunt addiccndosjcu ipiis, ipfi mulicribus jnbsp;quas inconiuges accepdre,facroru comunicatione dciiciun'nbsp;tor,ab ecclcfia dcminifieno repelluntor,diris programma-tibus defiguntor-.Si tarnen ad facrofandum ordinis minidcnbsp;riumdn’^i^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;réclamantes,iidem funt promoti,vcl

potius protufqab offieij quidefundione deponuntor, Cæ-tcrudcómunionenearcentor,ncu prohibétor,neu ciiciun* torSed qni epifcopus,eosinuitos ordinariqfacris addixeritnbsp;is fiiæ pœnâ audadæ amp; temeritatis ita luito:annu totu, piacunbsp;lari multæ obllridus,fordidatufqi,miir? facrum, pœnitétiçnbsp;ergo,ne facito. ®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex vndecimo illius concilij Canone. “•.'’P'p®?*

Clerici,fl occafione quauis, caufaq^, minidcriu cui fe femel adfixere,ac fpote fua addixerc,intermitttat, detredetq^ offi-dufufeeptu vltrojàreliquorûclericorucôfortio deciduto,nbsp;facraticleri, canonicæ vitæ, vfûne habeto,ex eo albo expu-gutoriNo cis,ad excufationêprofitjvllucuiufcûqi perfonçnbsp;patrociniura,non fauor,non mérita : Tum, ex ecclcfialbcisnbsp;prouentibus, atque canonibus, nihil omnino ffipcndij,nbsp;nihil omnino muneris,nihil plane beneficij accipiunto,

comment. P o N T 1 F.

Nullo canonum auxilio iuuanto.

fi conciliofiefiatutum. Cap-S4-

Ex Canoneij.

Qm index, clcricoscuiuis infcrtos colJcgio, cuiuisinfitos Keipublicç facræ corporijaltaribus quidê macipatos,albo*nbsp;quealicuiusinferiptos ccclefiæ,ad publica prophanaquenbsp;tranfduxerit æunera,publicis,ciuilibufquc addixcnt obeû-dis aétionibusjis à facerdote admonitus, fi quod perperamnbsp;cgit,non emcndat,paccm fe eeelefiæ interturbare feito: Pa-cemque ideo ecclciiæ fecum non elfe agnofeito.

Ex Canonc 15.

Quifacro tinâuslauacro, quiluftrali baptifmatis pcrfufus aqua-Cum anteà idolâtra cflct,ad idolothyta,eaque fumen-da, quæmalisimmolantur dæmonibus, velutiad vomitumnbsp;canis redieriü,fi quidem à facerdote reprehenfiis admonitufnbsp;que non refipifcit^à coinmunione is catholica,pro tâti cmé-datione fcelerisjpro tanti expiatione facrilcgij, aliquandiunbsp;rcmouetor,ccrtum in tëpus,facramentis abltinere iubetor.nbsp;Ex Canone decirao oélauo.

Qui clericus,de bonis eeelefiæ,de iure poflefsionum facra-rum, aliquid vtendum,frucndum acceperit, illudque qua-cumque de caufa dillraxerit abalienant, Quod is fecit, ne confifi:ito,infirmator,confcinditor.

Epifeopo verb potefias efio,pro fuaprudentia decernendi quonam paélo,pro conferuando,retinendoquc iure ccclc-fiæ,rcm illam dülraftam abalienatamquc cum aliis clcricisnbsp;comtnunicet,adeorû vfum cam référât,imp ortet,tranfducatnbsp;Ex Canone vigefimo primo.

Qui ad aras nccefsitate compulfus,confugcrit,

Qui ad ccclefiç faenque templi fepta^vitandi quod irnpcn-debat mali caufa fe rcceperit,is,fî a quoquam,vel vijVeljdo-lo,vcl follicitation Cjil line cuellatur,Qm eum illinc euulfit, abdraxit

LIBER SECVNDVs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„7

abllraxitjdolo fraudeq, abduxit,vti hoftis ecclcfiæ,vti gdu-elliSjVti conteptor iuris facri à limine ipfius ecclefiæ,arcetor, abigitor,Q^oadufqi epifcopali caftigatione piaculare pœnanbsp;pro tantofcelcre luerit,condignamque egeritpœnitentia,nbsp;arque interim is qui ab altaribus eft ab ductus , al tar ib usnbsp;quampriraùm rcftituitor.

EX SECl^NDO TTKONENSl

concilio.Cap.jy.

Ex Canonc tertio.

Sâcrofanéiu corpus dominijUo quide alicubi in armario,ci-lauèjfed facrofanéto in ciborio, facrofanfta in cuftodia ad acrofanctum altarium puluinar, facrofanfto fub crucis tiquot;nbsp;ïulojreponitor afteruator,cuftoditor.

Ex Canone quarto.

aici ad altaria, dum facra eelebrantur ne admouentor, Cum clericisjilbc ne commifcentor.Eó, neque dum agunnbsp;^Urperuigilia,nequedum.folemnc miffæ facrum, folemninbsp;Cum apparatu fitjipfi adeunto,Seorfum quidem ftanto, Sc-Orfum confiftunto;Pars vero templfà cäcellis ad altaria vf-que perdult;fta,clericis occinentibus,amp; cantica domini muft-cis modis excipientibusjtrabeatisjchoreutis fubadiuuis, fa-cerdotibusjCeditOjdator relinquitor.Sed tarnen, ad partici-pandum cum laicis Euchariftiæ facrurajtum amp; ad preces abnbsp;ipfis.deo fundendas,adyta domus dei,penetralia ædis faâænbsp;patere ipfis iubentor, hæc lpfa,tum, ipfis ne clauduntor,innbsp;bæc ipfa,harum rerum de caufa,libéré ipd ingrcdiuntor.

Î2V CONCiLIO

luîetia^circitertempora Pela^ii papa)huiuß:e nonjî-primiyitafuit Çancitum.Cap.slt;^gt;

^edtamen,vtbçcobiterdicantur,proinftituto obiter db cendorum more, Lutetia Parifiorum eft metropolis, cuiusnbsp;^cminere Plinius libro quarto,naturalis hiftoriæ,capitcnbsp;iS.tum amp; Strabo geographiæ libro quarto,

Gg

C o UM ENT. PO N T I F.

Ibi igiturjcirca ca tempora,quibus romanum pontificatum gerebat primus Gelalius,afsidêtibus patribus numero quinnbsp;decimjhonorc cunctis epifcopali dccoratis, atque in commune de Republicà ChriÛiana ftatuquc ecclefiç confultannbsp;tibus.rogata fuere^prolataque nouem Canonum capita j exnbsp;quibusjtjuæ ad rem noftram faciuntjhæc funt decerpta:nbsp;Ex Canone quarto fieperferiptum.

Nemojillicito alligator coniugio,Nemo aduerfus præcc' ptum domini,vxorem,quam non decet, ducito. Harum innbsp;numerojà quarum nuptiisefi: abfiinendum, hæ inter cæte-ras funto:fratris filia, nouercajaut ea quam Patruus viduamnbsp;reliquitjtum vxoris luç foror,amp; quam olim duxit Auunnbsp;culusjnurus quoquCjmaterterajamita, priuigna etiam ,atq;nbsp;ea,quæ ex priuigna nata efi ; harum omnium connubia, vi-tantor^has quiuis omnes nuptias^egregatas à fe habeto.

Ex Canone fexto,fic.

Nemo omnino homo,aliénas res aucloritate duntaxatfibi regia adfcribito,ad quas ius non habet,neu addicito,nbsp;Alienas res,à regis poteftateamp;maicftate,pofi:ulare fibi ad-dicimuIlusaudeto.Nullus viduam,filiamuè alterius hombnbsp;nisjcitra parcntum,cognatorum,propinquorum confenfû,nbsp;autrapere,dcducereque,aut cam fibi,regis beneficio,pernunbsp;ptias adiungi petere,aggreditor,nemo id fibilicere putato,nbsp;nemo tantum facinus cogitato: Qui id facit,ab ecclefia pel*nbsp;litorjfacramentorum vfu deiieitor.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Canone 22.

Qui migrant ex hac vita,àdco optimo raaximo, ad ætcrni-tatem vocati, hi, cum folo pfalmorum amp; pfallcntium alia-rumque orationum piarum reciratione,ad fcpulchrum de-fcruntor.-Eiulationem. homines nullam, earn ob rem faciun tOjue lugêto: (vide hac de re,legem 12. tabularum quæ de-feribitur à Cicerone in libro de legibus: multaque hanc innbsp;rem pulchra,adfertatque alia, quorum nonnula inre aha,nbsp;quia feita funt digna amp; ad rem faciunt,hîc pojfiea attexetur)nbsp;Hoc enim gentes faciuntrno bis autem qui Chrifti legem fnnbsp;feepimusjfat habetor : infpe refurredionis Chrifiianorumx

LIBER SECVNDVS.

corporibus interim atque animis, diuinorum obfequium irapendere canticorum.id fane abunde cflo:in oratione pianbsp;cmigrantibus ex hoc terrarum orbis domicilio parentari,nbsp;piafque eo modo celebrate exequias,chrifhanum efto.namnbsp;amp; iubet id ApoÛolusjVetatuèjne defunéios vlulando lugeanbsp;musjUeu ànobisjadChridi eternam domum abeuntes, foc*nbsp;mincojgentiumuè eiuIatUjprofequamur. Ex 23.Canonc.nbsp;ïnolemtfœdusmosjcrupit irreligiofacofuetudo, vti plebsnbsp;populufque folenni fanélorum fello dicjchoræas ducat, la-fciuis faltationibus indulgeat, noâem omnem, potationi,nbsp;conuiuiis,epulis, obfcœnoque ludo, tribuat traducatquc;nbsp;cantioncs turpcs,malafque occinat,rcligioforumqueobd:rcnbsp;pat officio,non Chriftiano, fed fœdo modo, ficque duôlisnbsp;pcruigilüsjcorpus animamque fœdis obleéiationibus cotanbsp;tninet.'Etquodreidiuinçfaciundæprccationibus piis deonbsp;fundendis facrato,attendendo officio ,impendendum erat,nbsp;id ipfum omne in re ludicra,vana,futili impendatur; Quodnbsp;rogamus,cdicim,^5ptomulgamus;mos illc fœdus, turpis eanbsp;Confuetudofaceftat,abolcatur,extirpctur,obfolcfcat.nullanbsp;niorcm ilium prouincia tcncto, gens nulla,populus nullusnbsp;hune fequitor,hunc habeto.in fumma exploditor, abroga-tor,pcllitor.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hecquæfequutur,addûtur ex Cicerone,in libro de legibus, qux magnum ad hanc rem, adferunt ornamentum, amp; ad diuinum cultumpurè obeundum incitant fpcétantqucnbsp;omnia ad ciuiles mores.

Huic vltimç Côcilij fanâioni, pcnc fimilis crat lex duode-cim tabularu,quç itàferebat.in ciuiU puroq^diuini cultus facro faciûdo,Sacra folëma callè obeuto ad diuos adeunto,nbsp;pietatéadhibétOjOpes amp; resludicrasamoueto ,fcriis lufio-nes,iurgia amouêtOjCafq; ferlas,in famulis,operibus patratisnbsp;habêto,Ludis publicis,populäre lætitia,in diuorûcultu,cannbsp;tu amp;. tibiis moderâto,eaqi cû folo diuû honore iniûgûto,Idnbsp;fiatjfinè curriculo,amp; fine lafciua certatioe, motiôe turpînbsp;corpora,ftipêq; nulla,facerdosnull’jhifce iuftisdieb’cogitonbsp;Ogij

comment. P o N T I R

Qui fcc us faxit, deus ipfe vindex erit. rcliqua hanc ad rctn quot;videnda funt^apud Ciceronemdn libro fecundo de legibusnbsp;atqueperpendendum, quantafueritlcgis duodeciin tabu-larunijhac in rc, religionis obfcruatio, quàm fanda, cafta,nbsp;moderataxuiobferuationi ferme conformis eft,fupra polinbsp;tus Canon,qui eo magis eft obferuandus, quo plus ad vcrionbsp;rem verifsimideireligionemattinct,quum duodccima ilianbsp;gentium tabula,tametfi bac in rc,fanditaté magnam, pura-que indicebat:tamen fundamento falfo fubnixa, diuorumnbsp;nefcio quorum fidam,commentitiamque, gloriam amp;inu’nbsp;tilem pietatem nihilqueboniallaturamrefpiceret.

Qui parœcüs præponuntur,prcsbyteri,diaconiuè,Qui ho’ rum,in fanis,ædibus facris,templifque fummi dei, ßdo-rum conftituuntur, hi anteà inftitutum fuum, viuendiqucnbsp;modum coram epifcopo profitentor,facramentoque dicû-to, Atque profefsionem vitç ftiç, fie audoranto, videlicet,nbsp;fecaftè,fepurè,fcfandè viduros,timorem, cultumquc deinbsp;præ oculis femper habituros:Rci diuinæ operam pro viriunbsp;fuarum modulo gnauiter impenfuros: Atque ita fiet, vt eonbsp;„ profcfsionis facramento obftridi diligentiùs ïn difciplin»nbsp;presbyterquot; fufccptæ,promifsiquc inftituticontineantur officio. ’

Quidam ïàcerdotes,nonmcmoresinftituti fui amp; obftridç tranquillçque viuendi rationis,caufas capitales tradabant,nbsp;de caufis capitalibus iudiciumferebant,ob demandatam ip-fis generaliter omni de re,àprincipejcognofcendi, tum amp;nbsp;linefpcciali exceptionereicriminalisjamp;faguinis velfufi vclnbsp;funded!prouinciâjid ne pofthac fiat, hæ ne deinceps generales caufæ ab hommeaddido lacriSjita fufeipiantur, lubc-tur,ediciturjinterdicitur,Niprincipesjprius lurent, fefe capital! s,ßguinifAfupplidj animaduerfioné, hac generali in.nbsp;caufa,facerdotidelegata,ïndulgétia,atqj peculiar! venia re-

LIBER SECVNDVS.

niifluroSjQuod fi qui horûhominû, princeps vel faccrdos, aduer fum illhçc,quippiâ egeritjtêtaritjfit molitus^rcus fan^nbsp;guinis fufijapud Chriltum ludicem fummum defertor*’ b ca. ræpcnbsp;Ex 17.Can one.

Presbyter! nonnulli, amp; Sacerdotes Dei, in faciunda re di- vîil' uina/acrifque obeundis,fefe præpofterè gerentcs, ita agût,nbsp;maximèincelebranda milïà: dominica quidem orationemnbsp;primîim dicunt, hac diâa, cum facrofanâo Eatira corporenbsp;Chridi communicant, dehinc communicatione peraéla amp;nbsp;abfoluta, benedidüonem fpargunt in populum : quod nenbsp;dcinceps fiatjiubeturjcdiciturjprohibetur, mandatur:fed isnbsp;ordo tenetorjferuator;

Sacerdosprimùm dominicam orationé dicito,dehinc bc-nedidione populum ludrato, dicato^tum dcmum corpus luftfjndi furaitOjplcbiquc-jClcro, amp; populo prçbeto,hoc item ordi~ verbû in luenbsp;nCjmodoquc.. ôc more ƒ ti Leuitç nempe, amp; facerdotes, adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft

altaria', facrofanâum id corpus fumant, reliquis vero de- Di.Ciprîano rus m choro 3 populus vero extra chorum, feptique inte-rions repagul ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atquealus.

SEpyiMÜ NlCAENÇy

Concilio. Cap. jS.

ExCanone,primls Adis Decretifque iliius Concilijjcondituto.

QVi presbyter, pœnitentem hominem, confelFum con-uerfumque amp; tradudum Deo, non expiarit, t ab fol-1 Expiare v,erit,ad pœnitentiamque admiferit,àfacris aoitOjCxcidito. v°stu7ha°innbsp;Qm peccatorcm, peccata confitentem, amp; ad falubrem re- re beatî. Hianbsp;dudum viam, non ludrarit abfolutione, no benedidione ronymus amp;nbsp;donaritjfcd fecus fcccrit,gradu p eUitor,deponitor:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*/d “m

Etenim Chrillois facit iniuriam,Chriß:umqueoptimum viiturLadî maximum, vel maxime offendit, qui cœlo; de refipifcentenbsp;homine, plurimùm gaudenti, gaudium illud, lætitiamquenbsp;P eruerfè muidec,intcrturbat,in terp dlat.

Gg iij

COMMENT, P O N TIP.

Ex eiufdem Concilij Adis primis Dccretifque.

Qui facratæ conditionis hominesjaddidiqueamp;adfcripti facrato clero, vniuerïàliamp; pio Cócilio aßenfcre, adailhusnbsp;approbauere,fcque illifideii amp;pio zelo obllrinxcrc, obli-gauere, hiamp; nuncjamp;pol1;ca,edidum hoc accipiunto, hacnbsp;confcriptum fententia:

Nulli facracus clerus epifcopo, qui Epifcopus à Canonuni facrata obferuatione djfceflerit,a rehgione cathohcaA ve-ra dcfecent,abierit,hanc contempfent paretOjobedito,nbsp;illius poteliati non fubditor.

Ex Adis Dccretifquc,fexto loco fandis, in eo Nicæno Concilio.

Quivt præceperc Apodolicæ tum amp; patrum traditioncs, de Deo in trinitate vno,hoc ell,patre deo, filio deOjamp;fpiquot;nbsp;ritu fando deo, neque tamê tribus Deis, aut Dominis,lednbsp;vno tatum Dcojôt domino,non rcdè fenferit,perhibuerit.’nbsp;Qui hoc trinitatis numen, vna in diuinitate, natura,fubft3gt;nbsp;tia,vno conlidens in Concilio, voluntate,confenfu,nonfitnbsp;confeirus,noncrediderit,hæfitauerit.vaciilarit:

Qui adionc illius in trinitate numinis,virtute, dominatio-ncm,potetiam,vnica efle non dixerit,prædicauerit:quinio' narchiam non recepcrit,afleucrarit,affirmauerit.qui m hocnbsp;articulofoChriflianifmicapite, vel paulummodo tituba-uerit;qui tresperfonas feu hypodafes, vnain diuinaatqucnbsp;æterna elTentia vel fubrtantia non adorarit, non coluerit.nbsp;Qui denique, hanc numinis tails fidem claramque pcrfua-Eoncm,firmiter,obnixè,cond:aternonhabuerit; anathemanbsp;edo,aqua amp; igni interdicitor-.

Ex aliis Canonibus in hac fynodo fanda, prolatis amp; promulgatis.

Omnis mollicies corporis,omnis redundas ornatus,omnis luxus fupcrfiucns à facerdotali ordine,a laccrdotali mode'nbsp;dia,longé abigitor,procul arcctor.

Ex alio Canonc.

Deo omnia dicator,Dco omnia adfeributor, id edcófecra'

LIBERSECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,;o

tofjaddicutor, At jppriç fui ipfius libidini humane', jppriç fui ip flus volûtati, raortali cocupifcêtiæ, voto carnis,defy-derio malo,nihil quicquam,homo vllus,addicito,adiicito,nbsp;deuoueto; fed vti, primû eft iufsû,Ad Deu, Deiquc gratia,nbsp;amp; bonitatem immenfam, oranem adbonê fuam/iiin affïa-tu fpiritus fanâi,dirigito,conferto, intédito omnis homo.nbsp;Ex alio illius Concilij Canonc.

Ad duas ccclcfias,clericus vllus,ex ordinatide, ne dcinceps promifcuè rcfcribitor ; ad duo fana, neaccerfitor ne ordi-pator, neu prçficitordd cauponari eft, pcrmifcere,turbare,nbsp;id in ecclcfia nundinari,id,rebus in fàcris, faccrc mercatu-nefariam.

EX TEKTIQ CONCILIO

apud Turonumyrhem celehrato.

Ex Canone oôtauo.

C Acerdos nullus fecularibus choris amp; fccnicisjprophanis ^lufionibus, nulii cuicunque rei ioculariæ quæfit turpisnbsp;aut fœda, præfentiam fuani accommodato: hoc cnim, cùmnbsp;inhoneftum cft,tum neutiquam conducibilc.

A venatione item ferarum ÔCaucupio, fuperfcdeto, abfti-neto, Auerfum ab iftiufmodi mentis aberrationibus, dh uerticulis,ôlt; indccoris anfraâibus,animum gerito.

Ex Canone xij.

Epifcopi. facerdotes,totufque expiatorum amp; cofelTorum, amp; facratoru ordo,fedulô videto,perpendito,Quinam mo-dus^n arrlt;^âda,hominibus* pcccata fua cofitétibus, amp; poc-nam admifloru fibi depofcêtibus,ieiunij,prccationu,obfe-crationûq;,aut peregrinationisluftricatmultatenêdusfit,^ Ita Dîuusnbsp;obfcruada moderatio, quod prçfcrip tum fequedum,nbsp;quantum temporis incdiç, quatum clauftrali voto,quantûnbsp;abftinctiæ, fit tribuêdum; vt ad mêfuram peccati, infligaturnbsp;pocnitentia,pro noxiarumquemodiojadferaturpiamêtum-.

COMMENT, P O N T I r.

Etenira faccrdotcs nonnullijnfcc in rebus^perperam diiu-dicant, abcrrantque tota via, neque modum habentes vl-lunTjneqnc vcterura præccpta fequentes : quod epifcopi, prçfulcs,pontificesjdum in publico facrato congregantur,nbsp;omnesjad religionem traâandam palatio, facerdotes, quidnbsp;que ipibrura, ea in re fit officii adinoncnto_, cdocento, At-que imprimis antiquorum patrum^ea in rc,oblcruatio leginbsp;torjinculcator^Tum amp;llberpiamentoruraj luftrationum-que amp;confefsionum quiamp; poenitcntialis appcllatur pro-ponitorjcuoluitor,memoriç mandator.nbsp;Ex Canone decimo nono.

Presbyter quiuis, dum célébrât facrum milfæ, hoc impriquot; mis animaduertito;

Vt ne peraéto facrificio, cum pueris, aut aliis indiferimina-tim adftantibus ad altaria, perfonis, fparfim confufèqueac pauîus, bstlpromifcuèj reque non bené appenfa, domimeum corpusnbsp;coriDtii,cap, cQH^municetjnam hoc feitum ell ex Paulo, t

' Quicunque maioribus forfan noxiis alligatus, illudfuro-pferitjlibi quidem damnationem, potius quam remediunij aut falubrem medicinam defumplit.

Ex trigefimo oélauo Canone.

Sacerdotes fidelem chriftianumque populum admonen-tOjVt dum intrat in templum dei, dum fe fiflitjO ratio nis gOjad pedem fupremi conditoris,demififsime, fummaquenbsp;gefluum moderatione , atque tempcrantia, coingredia-^nbsp;tur^non perllrcpat^nondéambulet,nihii tumultifaciauibinbsp;que^cum adeû, obfecrationi dec operam, non rixetur, nonnbsp;vane fufurreqnon inani confab ulatione, tempus conterat,nbsp;Porro dum facrofandlo eucharilliç millerio facerdos opt'nbsp;ratur,dumquc conficit corpus dei,

^^dcto,atque videto,populus omnis,qui adcfljquiquç p^Ç fens eftj non folum a verbis futilibus ociofifque,amp; à gcln-culatione indccorajVeriim etiam a peruerfis cogitatis^men*nbsp;tem,oculos,corpus omnemlanè vtiabflincat.

Ex

EX CONCIHO LATER.^.

fteque viucre nefcijjmulierculasjquas in vxorcs f orfan duxcrcjvcl alio modo accepcrcjadhuc fuis in cubilib», fuisnbsp;in conclauibusjdomi tcncnt( magna fane ip forum inconti-nentiæ nota amp; probro)cum eis familiariter vcrfantur, cumnbsp;cis viäitantj cum cis fe incontincnter obleftant, cas porro,nbsp;nunc dcmum,abliciunto.dimirtnnro.amflndanto.

Vel ad expiandum crimen, agendamque poenitentiam,in monaftcrium coniicitor,illô abditor,illic concluditor;

Sin laicus eft, amp; fecularis homo, ccclefiafticæ cenfuræ fub--ditor, apiorum cœtuabigitor,profcribitor.

Sacrarum virginum fepta,monialium muratæ ædes, à clcri-co quouis,nc frequentantor,

Si qui horum, illuc fæpe adit, fi citra caufam turn iuftam, turn necelTariam, ibi eft frequens : vt abfiftat, ab cpifeoponbsp;ttionetor, àtemeritate fua,amp;.frequent! cumadlocuitio-^c,verbis cocrcetor-.fi non abfiftit, fi itioni fuæ modum, fi'nbsp;nernque non imponit impudentiæ, multator,tum facerdo-bo,bcncficiocxigitor.

COMM ENT. pontif

ex 14. Capite Canonis,

Quia eó rcpfit libido, eo erupit ambitionis facra fames, vü facratæ conditionis homines, ( ficuti tenet publica fama)nbsp;non duas modo aut tres, fed fex aut plures ecclcfias regcn-dasjpofsidendas tcmere fufcipiant; ctim tarnen binis admi-nidrandis, prouidendis, diipenfandis, nequeant fufficere,nbsp;operamque fuam, duabus in dationibus accommodare,nbsp;ibique quemadmodum tum opus, tum necefle eft,inirc vi-gilias,cape{rereopus,docere,orare: idcirco Epifcopos fra-tres nollros charifsimos, monemus, tum amp;præcipimus,lt;SCnbsp;mandamus, id vt emcndent, id vt malum coerccant, aufe-rant,tollantque plane ab Ecclefia hunc deprauatum rao-rem: qui beneficiorum cumulum vni perfonæ hærentium,nbsp;Canonibus cum primis aduerfantem,in earn Ecclefiam fla-gitiofè inuexit, caufamque dedit malorum omnium, turnnbsp;amp; peculiariter eflTecit, vt elend dilToluti, cmanfores,offi-clique defertores, hue amp; illuc profdiat, amp; maximo animo-rumpericulo, in fundione fufeepta, non lint afsidui. Monemus inquam, turn amp; iubemus,accurcnt ipfi Epifeopi amp;nbsp;prouideant,vti clericus quiuis, vnico contentus fit fano,(SCnbsp;vnica cura, nec cum eo recepto, facerdotio aliud, veluti cunbsp;vxore pellicem, velitfibi pofsitque adiungere ;

gulifingulis addicantur ccclefiis,quibus regendis,accuran-difquc amp; plebi, diuinis præceptis imbuendæ pares ipfi fua dodrina öc morum probitate elTc queant: Cæteri verô,quinbsp;ad id agendum haudfunt idonei,hinc proeul arceantur,nbsp;hoc munus nunquam illis iniungitor, hoc beneficium nu-quam impcritis donator, ad illud folùm capelfendum munus , dignæ perfonæ, accerfuntor, huic modo oneri, dodinbsp;probique alligantonQm porro aceruum beneficiorum fe-ceritjin vno tantum confifi:ito,reliqua deponito:

Ip Û turn dcmum,inter minifiros, capaces,facrati officij,re-rumque diuinarum peritos concinne diftnbuuntor.

Quin amp;inauditur, amp; nofeitur, laicos quofdam co audaciæ procefsillcjin id temcritatis defeediffe, yt nulla habita Epiquot;

LIBER S ! C V N D V S.

Qm clcricus,qui facerdos,laicorum autoritate^non adhibi-to Epifeopi imperio,fufFragio,aut iuHujnulio fubnixus ca-nonico titulojfanum vllum regendum,tenendumjpofsidé’ dum receperit, communione excluditor, facrorum vfu ar-cetor;Quod fi eo in malo obftinate perûatjordine fubmo-uetorjexautoratqjj,ecclefiaftico minifterio deponitor.

Turn veró,quoniaauditor itetn,laicos efle quofda,quipcr Euaanimi impotetia, de cfamp;çncm. dominadi libidine eccle-Eafheas pcrfonaSjquin amp; ipfos epifeopos, ad fuu violenternbsp;tribunal pertrahut/uoqs ftare cogut iudicio, qui deiccps idnbsp;faxint, qui tain graue facinus pofthacaggredietur,diris de-uouetor, Sacroru vfu prioru cofortio ne communicantor:nbsp;Turn fupcr dccumis, quas jpphani,fibiamp;laiciarripiunr,nbsp;hunc in modu fancimus:Qui jpphani amp; fecularesjdecumas,nbsp;magno animi fuo cu periculo occupates,detinetes, in jpphanbsp;nosiaicofqs quofuis alios holes tralfulcribeoru hacin re^fanbsp;étum,nullo tenetor modo,irritu cafsuq; ello^Qui vero eas,nbsp;quoquo paâ:o acceperit, amp; ecclefiç no rcddiderit, fçpultu-tç honore priuator, nullç pro eo, à Chriftiano clero celc-brantor exequiç.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ExCanone 15.

Ajiditur itc, ex clero quofda hoics du potiutur facerdotiis, du polTefsioes diuini iuris pcrcipiut, du fanu quoduis difpenbsp;ranoru rei, iprobè addiccre,nó in eum, in que parta funt,fi-nê traducere,Q^ocirca hac fuper re,quç'fcitur antiquis ca-

Hh i)

COMMENT. P O N T I

nonibus prorfus inliibita,ita nunc ftatui'raus,decernimus: Clerici quimsjfacerdotio poticntcsdd pofthac nc faciunto:nbsp;bona Ecciefiæ vt Canones cdixere ira difpêfanto, ita diüri-büunto.in aliènes vfus, in aliénas perfonas ne ipfatradu-cunto : Quod fi faciunt, amp; lacratas poHefsiones quæcunq;nbsp;illç tandem fint, alij cuiuis perfonç, vel ex tefiamento, velnbsp;ex quauis alia re, quæ ab intefiati caufa proficifcatur adie-ccrint-, erogarint 5 donarint, fine hi inteflato décédant,fine condito tefiamento obcant,, ecclefiarum, è quibus hæcnbsp;hunt bona, indennitati ficconfulitor,cauetor,profpicitor:nbsp;Nempe ipfa bona, penes eas ecclefias, à quibus velacceptanbsp;fuere, vel de hifee arripiendis, atque illinc abalienandisgt;nbsp;malè fuitcogitatum,perpetuô remanento,llluc redeunto,.nbsp;alio quoquamne transfcrantor,neprophanantor,nbsp;ne teroerantor, ExCanonc.

Quia omnibus in eonciliis, quæ vel Reipublicæ vel ecclc-fiarum priuatade caufa fcifcuntur,æqui boniquefuadet ratio ^obferuaturquefcrè omnibus in rebus, peruulgatonbsp;inore,vt quodmaior pars cófultorum, turn lèruorum turnnbsp;fratrum cógregati cœtus, concluferit, duxerit faciundum,nbsp;id feruetur,teneatur,citra vUam moram agatur.-idcirco vo-lumus etiam vt quod hifce prçfcntibus in conciliis,conful-toribus paucioribus, turn dodrina,tum concilie inferiori-bus placuerit, nifi fententiam fuam, firma iullaque hi pro-bent ratione,ofiendantque, ca ne confifi:at,in irritum abeaf,nbsp;id que fublato omni intercefsionis, atq; appeHationis iurc.

Porrófempcrobfcruetur, quod maior amp; prudentior concilij pars,didauerit,Gonónnarit,faciundum dccreucrit.nbsp;Ex Capite fecundo ciufdemnbsp;Concilij Latcranenfis.

Sacerdos nullus,præfeâ:us, minillcr, fanum nuUum regen-dum, Ecclcfiallicique officij procurationem, vel vllara fa-cratam prouineiam fub annua fhpis mercede accipito: Abfit pretij hac in re diuina, quæftus nefarius, abfit ambitus,abfit detefianda Ucitatio.

n;

P^ubrica.^.

C^PITE IPSlb^S L^^TE-ranenßs Concilij ,ßtb P^ubrica^qUa de decumii praflan-disjpendendifque habetur. Cap.t^/.

VXiftimabuntforfan nonnulli cx prima nonnullorum, lt; ¦‘^qui fequuntur titulorum infpcótione, me ijiflituü meinbsp;oblitum,non fatis belle,à propoüto aberrare, atque egredinbsp;huiufcc libri,fubiedam quam propofuijmateriem; quæ rota confiftere videtur in ordinis decore ,dignitate epifcopo-rum,amp; id genus omne aliud, ccclcfiafticarum per ionarum,nbsp;quo in genere,fecundæ nuptiæ, decumarum penfitationes,nbsp;amp; alia quçdam confequétia non effe videntur,vt pote lepronbsp;forum traclatio,amp; id genus aliazfed ij fi fe paulum modo funbsp;ftinuerinr.,pcrfpicient ex accurata Icébone enarratæ talium.nbsp;tliematummatcrix,ipfaqui(ie];nß jYQjQ jjy p^ç^ipua prima~nbsp;^ue amp; direétâ. caufa^funftionis ordinifque cflc cpifcoporu,nbsp;Sttamen per confequentiam rcrum,ad. ipfos plane attinerc:nbsp;Vt pote quorum thematu difeufsio in eorum iurifdiébonc,nbsp;foroque cótentiqfo atque funâ:ionc,amp; curapofita efle ecnnbsp;featur:quare nihil caufæ adferripoteft cur hæc fuerit omit-tenda,igitoradrcm.

Ex Canonc illius Concilij primo.

Decumæ facræproreprophana,amp;temporarianc commu tantor-.Talcpermutationis fecularis commercium ab cisnbsp;ab eft o.

Ex Canonc illius Ruhr icæ.x,

Egt;e proucntu,vcâ;igalique moletrinarum vel piftrinorum, pifcationumqucamp;focnifecijjamp;lanicijamp;id genus rerum,nbsp;decumæ facræ perfoluuntor,dependuntor.

Ex tertio Canone eiufdem Rubricæ.

pc pirorum,atquc apium,amp; reliqui omnis pomariorum amp; fruétuarij gencris,nucumque obuentione decimator,

Hilf

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C OMM ENT. P O N TIP.

ExCanonc.4.

De an.imaliumjamp; pecoris paftione, agroquc pafcuo, T um amp; de ipforum fœtUjdecimator.

^ubrica.io.

EX EO^iEM CONCILIOdX C^-fite cui titulus efl, de hts tjuipofi contraria connubia i ^el Jfonptlia,Jel'e alicui reliponi amp; canobio addixerunt.

Ex capite primo illius Rubricç.

CI qui cummulierc iunxcrit connubium, verbis folùra ‘^initum præfcntibus,hancqucin remctiamconfenfum,nbsp;verum ji ultumquc, vtraqu c ex nub entium parte^adhibitumnbsp;cfleconftiterit.Alteritamenjalterutro etiam nolentc, modo non intcrucnerit connubialis Icétus^ vel congreflus, autnbsp;vlla corporis coprefsiojin religione votum facere,in cœnonbsp;biarchæ amp; antiftis verba iurarejicitum cEo:In alio,(vt po-tè fpirituali feculo,) pcrmanerc nejphibctor. Ex Capite.i.nbsp;Qui vxorc duélajattadajCÔprcflajtradit fe monaûcrio^vxo-rireûituitordefbtutus autem, nempe ca mortuabn mundonbsp;hoc elljcxtra cœnobîum,vitâ fi lubetjducitorAt nullt poft-hac vxorio commcrcio copulator.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Capite. lij.

Nec vir fine vyore^nec vxor fine viro monafticævit« mart cipatonnialtcrutertam fitfeneXjVticitrarci vencrcç malanbsp;fuïpitioncm , pofsit etiam in mundano remanere fcculo:nbsp;nam turn Epifcopus^PrefuljAntiftes^talcm difcrtè voti pronbsp;fcfsioncm difsimulatOjad earn cóniuctOjquafique ignoransnbsp;amp; tacitus admittito.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Qmnto Capite.

Qui religiofû habitu fefe induitjinonalbca veïlem fufccpitj necdû tame profefsionis votOjfoléni more fcfc addixit, necnbsp;in Verba iurauit Antiïbtis-.fi poil modu, rautata voluntatc,nbsp;vxoretn ducit^ab ea turn difcedcre,amp; ad cœnobium redirenbsp;necogitor.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Capite dccimo.

Quife fimplici rcligionis voto obllringitjadidquc facic-dumadhibetur illimetus,vxorcm ducere ne prohibetor.^

! ^aitcra,ii ea nolit,nc rcceaito,eara inmtam nc rep uQiato, Ne ex dolo fraudeque lucrum queratur.

Ex Capite tertio,Canon.

Si quis impubesjimpubcrem puella fibi defponderit,priuf-quatn vterque ad annos nubiles perucniat,àconnubiali pa-ÖO nc recedito, id facere ne permittitor: Alio ante id tepus copulari coniugio,liberum neutri cfl:o,Cum verb ambo nunbsp;bilem ætatem attigerint,tum fupcr co,quod fadtum eft, au-1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘buntorjplacet nc,an difp licet fententiam fuam expromun-

^Ojprodunto; Ac de irnplendo coniugio, vterque ab hifee *lui coniugium conciliarunt,amp; lurciurando aftrixcrunt,ad'nbsp;ßionetor,intcrpcllator,conuenitor.

Ex Capite Quinto.

Oui fub conditionis nomine, vxorcni fibi defpondit,fi cam ^lea vult dimittercjconnubialis fpofio tenetor : conditionbsp;Verb frangitor, nulla illius ratio habetor; Ita volumus, iu-bemiis,atque edicimus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ExCapitc.6.

. nbsp;nbsp;Qui liberis poteft dare opcram, qui co iam eft habitu cor-

noris,vt filios ex fefe crearc queat,licet,ad pubertatem Icgi bus præfinitam,non pcruenerit,pubes tarnen habetor, quonbsp;adcotrahendummatrimonium indicator quidem, cefetor.nbsp;Ex Capite Odauo.

Qm verbis hifce,coniugiu mutub inicrc. Et ego te in meu Äccipio,aut in mca ; Si qui horu,alij poftea coniugiojfefe adnbsp;dixerit,licet illud compreftu, amp; toro firmarit, ab co tarnennbsp;^ellitor,fcparator.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Capite nono.

xbi cuculum fumpfit,veftemque monachalem, necdumta ïïien profefsionis votum fecit,û vxorem poftea ducit,ab canbsp;tie diuclhtor, fi nonlubet:Nec ad monafticum redire fanunbsp;compellitor.

comment, P o N T I F.

Ex capite 15.

Si qui vi vel metu.mulicris alicuiusjolligatur coniugiojocc camtamcntangitcomprimitqucj fialiam poûcà invxo-rcm ducit,ad priorcm regrcdi ne cogitor.

Ex capite 14.

Q^i copulatus coniugio,alienam vxorem comprcflcrit/it que compertus huiufcc adultérin Adult«riu.m vxorijfi ipûnbsp;quoquejcadem noxiatenetur,obiicere ius ne habeto; Scdnbsp;crimen cum crimine compcnfator,parque pari rclatum dunbsp;citor ; quo ad excludendum alterutrum ab accufationCjVclnbsp;a pœna violati coniugii.

Ex canone 25.

Nemo copulatus connubio, vxori nuntium rcmittito, rc-nuntiatOjfi cafta eft vxor ; numquam repudium,nifi ob fo-lam ftupri caufam,camquc ipfam manifeftariam confiftito-’ atquc turn, qui rcpudiauit, quandiu viuit repudiata, cumnbsp;nulla ipfe alia congreditor : viuitococlebs, Arc venereanbsp;plané contineto.

Ex capite 26.

Quibus locis ob aliquam caufam, interdidum eft diuinis officiis, baptifmi tarnen fanlt;fta lauatio, qua Chriftianilu-ftrantur infantcs,baptizantur,tumamp; morientium expiatio,nbsp;cofcfsiojabfolutioquc noxiarû^ncc illis in locis nec alibi vfnbsp;quâjprohibentor,deferuntor,intermittuntorjLuftralis baptifmi pifeina nufquam clauditbrAd baptifterium omninbsp;in terra, ciuitate, vico, pago,amp; quidem pontificio maledi-âo obftri(ftis,locus femperpateto.

Ex capite 30.

Qui cum mulicre quadam, matrimonium contraxit, illud quidem folenni more, aufpiciifque ecclefiæ, vt fit, abfolu-celebratum,ac cum ea diutifsimè vixit,ex eaque pronbsp;creauit liberos : fi poftmodùra,coniugiiforfan pertçfus,abnbsp;ea cupit difcederc, per fpccicm vitii, hifee in nuptiis inter-uenti,quod eam dicat fuam confanguineam,amp; propinqui-tatis vitium accufet,camquc in quarto fibi cognationis gra-du

LIBER SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,15

du coniunóUm afleratJs ea in caufa, ca in accufationis fpc-cicjcaquc in affcrtionCjnequc auditor, ncquc votum fuum cófcquitor;Nifi. adHntjaliç perfonx idoncç quidem,ôc nullius præuaricationis aut calumniæ fufpeâiæ, quæ iftud itemnbsp;coniugiumjtanquam ob cognationcm vitiofum, aceufa-rc légitimé qucantjôc illud diflbluêdum iudicio,velint per-fequi.Q^od fi is vir,caquc vxor,in eo, per fpacium viginti,nbsp;aut oélodccim annorum tranquille vixerint coniugio, necnbsp;de ipfojût vnquam aut controuerfum, dum vterque vixit,nbsp;aut dubitatum,Cognati affinefquc vcl hæredes, altcrutriusnbsp;borum coniugum, qui fit mortuus, ab omni aceufatoria,nbsp;bac in rc aébonc coniugij cxcluduntor; Nec fuper tali con-«nbsp;liubio controuerfari valcnto.

eodem concilio.

EX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, OE TESTIB^S

co^endisnon cogendis. Cap.

Ex primo capitc.

QVi ad dicendum tcftimonium vocatur, venito : fi non .venit,nolitquc vcnirc,ad veniendum compelliror. Tu

amp; quod iudicijVQCaiïtiquc magiftratui,non paret, ccecrcc-tor;multator.

Ex i.Capitc.

Tcftincationc femel prolatajfa6laquc,tû cuulgata, amp; apud indicés propofita editionc inquiütionû, teftes pofteà, ad iu-dicium ne producuntor,neu dantor,neu fuppeditantor.

ExCapite.3.

Canonici fodales,in caufa fuæ ecclefiæ, a dicendo tcftimo-liio ne repclluntor,nifi quçdam alia iufla adfit caufa, bona-que adferatur ratio,que illos,ab ca rc plane arccat; Tunc fi quidcm,cam ad rem ne admittuntor.

ExCapitc.4.

Qui teftes in ciuili caufa vcl criminali ad tcftimonium cuo-cantur, fi cis ab aduerfa parte exprobratur vcl crimen, vcl

COMM ENT. PO N T I F.

infamia,ctiam fi exprobrati criminis, obieâçquc i nfamiar,quot; non fint, nec damnati,nec conuiâijnec confcfsi, nec coper-ti, teftimonij tarnen ipfis ea in caulà diétio ne eflo. IntelU-biles ibi plané funto. Rubrica.i4.

EX TITKLO DE SEQKNDIS

coder» concilio. Cap,6j-. ExCapite primo.

QVi fecundo nubunt,qui digamiam contrahunt, bene* diébone, nuptialique eulogia amp; facerdotali precatio -ne,à facerdote ne luflrantorjquippc qui^priore in coniugionbsp;hifce rebus verè funt bencdiéli de luflrati.-ea porro facra lunbsp;ftratio amp; benediébo nunquam iterator.

Ex Capite fecundo.

Mulier viduata maritOjintra annum,lugédi defunélum æa-ritum,à legibus præfinitum,citra vllam mfamiæ maculam, cui lubebit,nubito,Nam ea eft Pauli Apoftoli fententia,nbsp;Mulier quæuis orbata viro foluta eû lege viri idcirco nu*nbsp;batjCui volueritjin domino.

'E^ubrica.i^.

EX TlTl^LO^Q^I IT^InSCEÏ-ptus efldn eademJynodo,de his qui Cügnatd aliquam,pï^ ÿinquamue \xonsPatrisfpofam^autylldnbsp;qu^ie curri fponfa fua,ßtiunEla fan^uine^ co^rejj'ete, du-xere,ßnpraMere. Cap.öé.

Ex Capite Primo.

QVifquis fit ille,qui matrem vel fororem,aut filiam vxo ris fuÇjfiupro foedarit,efi;que huiuïce criminis ita com*nbsp;pcrtuSjVt de eo publica fama habcatut. Ab ilia vxore pror-fns fcparator,commercio omni,vfu amp; confuetudine ipfius,nbsp;illi interdicitor,Atqtre horum vterque gt;tum mœclius,tuninbsp;moecha ab omnis Ipe vlla coniugi), omne in têpus dcfiituEnbsp;tor,Sl tamê facinus illud malum,ita fecretô vterque admife-ritjVt de illo nihil fit palàm, luflrali pœnitétia noxia expia-*nbsp;to,Q^a quidem expiata noxia,vxori,fi ilia rcquirat,connu*

L I B E R s E C V N D VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nö

bialc dcbitumjCongrefTumquc vir nc dencgato,ne ïd quidé vel intra tempus piaculo eluendo pœnitentiæ præftitutum,nbsp;vel extra temporis,piaculari pœnç præfinitijdccurfum fpa-cium.Illud interea decretum fióluni efto : hominem quem’nbsp;uis^qui CU propinquacognataque vxoris fuç, cognata qui'nbsp;dem in tertio cognationis gradu^aut vitra hunc ipfum gra-dum coniunüa,rei venereç commercium, congrcflumqucnbsp;ftupri habuerit,non cflcjob id ipfum,ab vxorc, vUo diuor-tij iure diuellcdum, At folü,qui dcliquit, ei piacularis pœnanbsp;penitentiçquc ôc pro ratione criminis,vel pcrfonæ,expiationbsp;irrogator.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Canonc quarto.

Qui cum fponfâjConubiali cogrclTu non coilt,matrc tarnen, ^ponfæ cóprefsitjpolluitquc taébone venerea, Cû alia qua^nbsp;tiis,nihiló fcciùs, cónubio iungi,ne vetator: fponfæitera,nbsp;cuiuis nuberc alteri,libcrum cfto.

Ex Canonc oétauo.

Recitata efl,hocce in facrato cócilio,amp; à iudicc quodapro-Pofita huiufcemodi faóhi fpecics,Q^ida homo,puclla nódü fcptennêjduxit in vxorê,iuuenis quidê ipfe,amp; cupidus ado~nbsp;lefcês,eii,licet huic rei immatura,deuirginare nixus eft, idqjnbsp;perfungi forfan non potuit,dehinc ipfius pucllç confobrinbsp;nam fibi matrimonio iunxit,puella tarnen ea diéla cll fêpernbsp;atq; habita illius hominis coniuxâpfiqs puellæ vti diótu eftnbsp;cónubii nomine,humana ftimulatus cupiditatc, quamquanbsp;nodûaptæ viro,inferre vitium ille homo voluit. Qmd hacnbsp;fuper re llatuéduÙic refpófu-.homo ille,acófobrina, puellænbsp;qua poltcà in vxorcm duxit,per te abïlrahitor, coniugiumnbsp;talcjirritum clTcjabs te decernitor:Siuè priorem puellam honbsp;moillccomprelTeritjfiuc id cûmaxime conarctur propternbsp;Çtatem puellçjcfnccre nequiucrit,quia in hifee rebus dubiisnbsp;atquc ambiguis,id porro plané fequendumjquod vulg?) honbsp;minum certius elTc exiftimatur, Etpueilam ipfam , vulgus :nbsp;hominum,coniugcm illius hominis elle haberique diâitac inbsp;vti eû in qucftionc propofitû. Ex Rubrica quæ fie habet.^

pillatum toto capite,fed plané comatum,non confulta non dedita opera,at infcius puifauerit,tutuderit: Si qui in cum,nbsp;quemclericumignorabat,reipfa,amp; vim manu inferendo,nbsp;fuerit iniurius,pöntificia cenfura, earn ob caufam ne illiconbsp;notator.In multam ca nom s latæ fentêtiç ne aétutum incur-rito,ignorantia eum cxcufato.Q^od fecit infciens,duin co-ftet de infcientia,ob iftud hanc pœnam ne mcrctor: quod finbsp;de ignorantia non liqucat,ignorantiam fi ita videtur, facra-mento comprobato.Noxiam ignoranter admiffam clTejfu’nbsp;blata manUiConccptifquc verbis fi lubet,iurato.

Si clerici in plena vel minori pubertate, neque dum adolcf-centiç annos,vcl ephebiam prætergrefsi,Si religiofi item vi ri,in feptis claufi:rorum,in perifiyliis cœnobiorum fefe in-uicem tutuderint,conlàuciarint3 pulfarint, vel puberes, exnbsp;aliqya iocofa concertatione, ludibundaque leuitatc animi,nbsp;vel magiflri, amp; præceptores, dum in clcricos, difcipulos,,nbsp;animaduertunt,eofque flagellât, id ipfura fecerint;Nulli tanbsp;men horum,eam ob admiflam caufam,huic Canoni latæ cz~nbsp;furç obnoxij funto. Ex.8.Capitc, Canonis.nbsp;Monachi,amp; fodales canonici,fecularefque quocumque tannbsp;dem modo,fefe in claulbrorum fepto, capitulariuè comitionbsp;eontudcrint,oblçferint,obliferint,vulnerarint,plagamqucnbsp;fecerint,ob id,ipfumadapoftolicam federn ex huiufceca^nbsp;noms dcGreto,nè aaiandan.tor,neuc reiiciuntor;

LIBIRSECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n7

At, vt æquum b o num vidcbitur Antiftiti ipforutn, vt een-fuerit ipforum cœnobiarcha,caftigationi,difcipiin.æq; fub-duntor. Quod fi non fat habeatur, cœnobiarchç banc ad rem prudentia, fi minùs idoncum fit, ad infligendâ expen-damque huiufee offenfæ multam ipfius iudicium,nbsp;Metropolitanus Antilles, Epifeopus, Pôtiféxq; illius pro-uinciæ primarius,appcllator, ipfiufquc prudes eam in rem,nbsp;cenfura adhibetor.

Ex Canone dccimo.

Magiflratus, quiq^ gerit officiû,amp; quiuis iuftitiæ vcl cliens, velminifi;cr,liélor,viatôrq;, aut quiuis jpphanus apparitor,nbsp;quoduis fccularis iurifdiébonis macipiûdi clerico,fi facratonbsp;bominijviolctam manûadmouerit,fi cum cótudcrit,cócuf-feri,vim intulcrit,in hue Canoncm indicito.Nec à Canonisnbsp;ccnfura,citra Pontifieis fummi madatum, in id nominatimnbsp;depromptum,relaxator,dimittitor,expiator. Nam laicis amp;nbsp;prophanis hominibus,in facratos cleroque addiólos viros,nbsp;tantùm ne liccto. Tarn magni imperij, amp; potentiæ, ^is nenbsp;permittitor ,Seculari quidem homini, quiuis ex clero ho^nbsp;mo,fan6tus,facratus,auguftushabctor.

Si tarnen ex clero facro hommi,laicus vir,turbam irruente areendo, non quidem præparataaut dedita opera,fcd fortuite,vùlnus aut violentiam intulerit, Aut fi forte ex cleronbsp;homincm,vim inferentem, vi ipfe cotraria, llatim repule-rit, aut in co cógrelfu conflióluque fauciarit,vulnerarit,læ-ferit.ipfc quidem læfor,ob nullum faélum talc, pro expia-tionc,abfoludonéque,ad Romanum Pontificem rciieitor.nbsp;Nihil ea, ad Apoflolicam federn ablegatione, eiufce rei denbsp;caufa,opus illi efto; Generaliter, fi clerico viagenti, laicusnbsp;ipfe ctia, fefe è vcftlgio oppofucrit, rcfliterit, vi vim pro-pulfauerit, cùm nuEa Icx non id ipfum clarè amp; indubitan-ter indulgeat, hoc cfi; vim vi amp; defenfionc repcllcre liccrenbsp;tribuat, hac vtique ad Apoflolicum imperium tranflatiuanbsp;relegatione,rcmifsionéque vtendum ne habeto.

Qui clerico,laicus homo,quem ipfe dcprehcderit,fua cum li iij

C OMM ENT. P o N TÏF; vxorc,forore,matrc, aut iilij,fœdc fe gerentcm, turpi lufu,nbsp;turpique modo^aut licêtiùsj familiariufque,quani facratamnbsp;perfonain deceat eas accipientetn, vim admouerit, violétetnbsp;illum traâarit j eiecerit, hoe Canone ncmultatorjucutc-netor. Si tarnen facratum hominem, prophanus homOjißnbsp;adulterio aut ftupro deprehenfum, cum ea quidem mulic'nbsp;re, quæ fibi no ita admodum propinquitatis aut cognationnbsp;nis iure fit coniundta,violenter accep erit, male multariqfç*'nbsp;uamanu attreä:arit,contudcrit vel pulfarit, ab huiufee Ca-nonis cenfura.immunis liberque ne cdo.

Ex Capitc vndecimo.

Qui Neophyto,amp;ad religione reccns, clcruq; faerü tradu-dtojvim fcceritjillu cotumeliofe tradarit, iniuriofè cxccpc' ritjcenfura Pontihcia pleäitor:

Sacn'fque ÔC cœtu piorum abrogator^excommunicator. ExCanone dccimotcrtio.

Quijpphanus homo, ob vim ex clero illatä homini, fedus cil huic Canoni, huicquc Pôtihciæ cenfurç obnoxius, nc-quicrit tamen Potificc fummû,vti ab co expictur, abfolua-turqi tue adiré: obftat cnim huie itionijiufta caufa, vcl quianbsp;vitç fuç in illo faeiundo itinerc non inaniter,fed magna cûnbsp;ratione ractuit : vel quia illi grauia quæda alia obuerfanturnbsp;pcrieula.Metropolitano ab Antiûite,qui amp; diœecfanus di-citur expiationcm turn petito,

Metropolitanus Antilles expiarc illû, amp; abfolutionis gra-tiara tumfaccrc poteïlo,permittitor:

Prius tamen ipfum, ad facramentum adigito: quo faeramé-to, fuam illatn exeufationem, de non adeundo tune Ponti-ficcjiuftifsimam cfle is confirraato.

Neenon illi, vt fefe ad diui Pétri fiflat limina, ad pedcfque fuintni expiatoris, qui Romanus cfl Pontifex, fupplex, m-que genua aflet quamprimùm id tutô facerc potent,nbsp;Metropolitanus Antilles præfcribito,nbsp;imponito,nbsp;nominatimque iubeto..

liber s e c V N d y s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ng

Kubrica lë.

RELI G I OSORJ^M HQMI^ ^inumqui fefe prafcripto cuidam y/iuendi modo de^nbsp;didere ohfcrnantia. dequeyit^e, quam fequi dehent^nbsp;^^^decentia decore.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.6 8.

Ex Agathenfi concilio. Ex Can one $7.nbsp;Ç^OEnobiacbam vnum Sc. eûdem, monafterüs duobusnbsp;» P’^Çfidere,mterdiÂum cito,’iuréque commun! vetatu. a ca.vnun»;

dit Gratianus, ad Cocilium, quæ fequuntur verbazduo-quidc monalteriisjvnus ÔC idem,tituli vcl mancipij nô-^ïiinCjpræclTc, quandoque poteft ¦. fed id certè iili, non iure ^omxnunijfed peculiari conceditur ’’ indulgcntia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s.p'oteft”x)d’

Iltud idem fuit concilio Vcncto renouatum, Canone quæft.i. illius Concilij 8. Et Concilio Epamicnfi,Canone p.

Ex sS.Canonc.

Monacho , in alterum monafterium comigrarc nifi id Ab-^^aSjCuius monaEeriOjfcfc primum addixit, vcl cocedat vcl annuat, liberum ne efto ; fiidfacit, nullus eum Abbas, adnbsp;quem confugent,recipito; nullus rctineto:nullus id confunbsp;lionisjin nionalbcam vitam inducito.

At quocûque monachus hic fugitiuus, fefe reccpcrit,illinc ad Abbatem fuum, Canonum autoritate,reti-ahitor; cô,vn-de P rodütj'Euangelica vel charitatc, vcl corredione rcuo'nbsp;catorzquod fi abnuit,fi fe refradtarium præbct,nbsp;Si verbis ncquit calbgari:

Verbcrc is luito, corpore coercctor, lororeprimitor. nam tune verberonis perfonam, ceu fugitiuum mancipium dc-fumit obltinatè.

Ex eodem Concilio.

Monachis à conforte cœtu, commun! menlà, Commni habitationc,in priuatam domum,peculiarem ceEnbsp;lam, particularcm, folitariumque amp; fingularcm couidlum,nbsp;Vel yno quidem adhibito focio, fefe conferre nefas efto.

comment, pontif.

Si tarnen probata caufaadfcrtur,vt quia funt emeriti,Jabo-ribus attritijinfirmitate opprefsi,afperioris tuncpræfcripd rclaxatio, commigratioquc ( modo ea fit intra fcpta iJliusnbsp;cœnobii, quo iniuo profcâi, fc concluferc, ncc illius cancellos egrcdiantur,ncc illi, cœnobiarchç imperium cxuat,nbsp;cui fc primum dedidcrc,jnc denegator.

Quin aliqua horum probata caula, impetrata ab Abbate fuo licentia,fpecialcm, amp; ab aliis feparatam ccUam habere,nbsp;incolere,inhabitarc permittitor, ‘

Ex xxiiij. Canonc.

quot;Tslcata fcmcl deo bencdicia, ßt iudicio fufîragationcque cpifeopi, confecrata monaftcria ita Temper permanen-to : confecrationem nunquam exuunto,foli monachorumnbsp;rci,atqu,c habitationi referuantor, cœnobia femper cenfennbsp;tor, cœnobitis inperpetuum addidafunto, Neipfa qubnbsp;dem ncc res vllç, quç ab his depcndent,funtque in corumnbsp;d câ.quæ Ce- dominio,ad ahenum ius traduci valento.**

tnel hint xix. , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;....nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;....nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;¦ n-

queft.iii. nbsp;nbsp;Cœnobitç,qui in ciuitate quauis, ciuitatifquc territonOjOt

ditionc, in monaûcriis çuum exigunt religiofæ vitæ infiiw tumprofefsi, primaria in ciuitate, in qua degunt, ciuitati-que fubicélis oppidis, vcl pagis, Antiniti,pro impcrio ad-dicuntor, Poteftati illius fubdutor,Iugum eius accipiunto,nbsp;Eius item protedione, muniti, quiete viuunto,nbsp;T ranquille,intra cœnobii fepta confiflunto,nbsp;ïciunio corpus caftiganto, Orationi vacanto,nbsp;Lcöioni facræ opcram danto.

In loco, in quo femel fcchrillo dcuouerunt, addixerunt perpetuo fubfiftunto, Prophanis ncgotiis abftinento:nbsp;Ecclefiafticaaélione omni, quæ negotiationis fpcciem ha-bcat, fecluduntor.

Si tarnen nccefsitate premente, contrarium quicquam horn tn

LIBER S E C V N D V S.

rum nunc pr oximc diôtorum, ab cpifcopo ciuitatis, faccrc iubcnturjSc in hifcc à Canonc difccdcre: id eis pcrmittitor,nbsp;idncprobibctor.

Sic iftud totum vifum cft fynodojüc dccretum concilio. Eft crgo Præfulis ciuitatis, neceflariam funftioncrn, ncccnbsp;fariarnquc curam amp; follicitudincin,ccenobiisiniun.gcrc.

JL Bbatcs, vti cxigit rcligionis amp;. inlbtutæ vitx humihtas, ¦^atque fubmifsio,inpotcftate cpifcoporutn exiftunto,nbsp;obcdiunto,cis honorem reddunto,

O • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^arint,dcliqucrint,ab Epifeopis illis corripiuntor, calhgantor,corriguntor,

Wonach! verô Cœnobiarchis obedientiam præftanto, illis fe deuotè addicunto,fubdunto,fub illorum fcrula,anhnbsp;niaduerfionCjCorrcctionc conliftunto.

Monachusjfi quis contumax exiftit,clatè iugum exuit, incoftanti fluéluans animojaliç fe religion! addicit, per va^nbsp;ria vota diuagatur;caftigator,rcpriinitor,coercctor.

Vbicûque vagans fit inuentus, ibi,epifcopi vel auxilio, vel copiisjVel ope comprehenditor;

AbbatijVeluti fugitiuum mancipium, reftituitorzin cellam fu3,qua infolenter erupit,rctrahitor,reducitor, incîuditor.nbsp;Monachus quifquis,arte quæiluofa,vel alia quauis ex re lunbsp;erifaciente, vel caufa, peculiariter priuatimquc fibi quæâ'nbsp;uit, addixit, adfcripfitâd ipfum omne, Abbati amp; monallc-tiOjCui fe addixit, adiieiror; Cœnobio, cui fe volens adfcri-pHt,adfcribitor,adferitor,

In rem Cœnobij vertitor,in vfum illius cedito, tque co nominezAbbas is,idmonacho cripito, abbatum f Abbatea,nbsp;naonaûerioadücito.fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-m.quæit

EX SECKNDO ^h^V^ELlA-

nenit

Canon, 21.

EX SYNQDO SECV'NDA.

aptid Y nrones habita.

ExCanonc 1$.

faccrdos,nenionachus vllus, cubili fuo, vUuni qné--^^éuis rccipito,ne in cellam admittito, Monachus publicum conclaue,aliifque comunicanduffljnînbsp;habeto. Ncc huiufmodi,vt eo in conc!aui,cellauè,autduonbsp;pofsint confifi:erc,autibifamiliarisamicus, amiciuê rcü*nbsp;pifamiliariùs.

Muliefjmonachorum fepta neingrcditor,

Eorum aditu prohibctor,arcetor.

Qui abbas,qui Cœnobio præpofitus,haG in parte,fe negU* gentem prælbterit, foeminam fuo in fepto viderit, ncc eie-ecrit,aut illico eiiciendam curarit:interdicitor,conimuniO’nbsp;ne làcra fubmouetor.

Ieiuniorum,quæ antiqua monachis fuit turn infi:itutio,tuni obfcruatio, ca confcruator quideminfiitutioquot;, tumobfet-uatio,ab cane reccditor, monachus hanc fequitor,nbsp;Ritus viuendi,qui olim his fuic,is hodic quoquc tenctor.nbsp;A pafchatis die ad qulnquagefima v/que fequcntem dieni,nbsp;qu3,fcfi:um. eûfolenne fanôtilpintus,prandiuraipfispa^

LIBER SECVNDVS;

lator, ipfi vcro prandento. Rogationum tarnen dics hinc excipiuntor,quibus in rogationibus inedia, caro maccran-da: Âb ilia veto quinquagefima die, tota,quæ proximè fc'-quiturjhcbdomadejieiuniOjCxaäa curajVacanto. HoCjfefe,nbsp;conllringuntojhocjquod fuadet dæmonjmunduSjCaro co-crcento.DehinCjVfquc ad pridie Calcndarumjqui continê-tcr fcquitur, menfis Augulti dlê,vel ad Cal endas vfque ip-fas eiufdem racniiSjtcr lingulis hebdomadis, ieiunium re-uocantOjSecunda nempe,quarta amp; fexta die: vel prima,ter-tia amp; quinta feria; Qui horum tarnen bona non vtûtur va-letudine, qui malê habent, qui infirme funt corpore, huicnbsp;Icgi eximûtor. Sextilimenfe qui nunc Auguftus eft, quianbsp;quotidie miflæ facrum ad diuos peragendum ell:,pran-fiium fumunto : Septembri, Nouembrique ieiunium heb-fiomade quaquc,ter vt prius refiimuto ; Decembri vero adnbsp;natalcm vfque domini^nvillo die ieiunium ipfum intermit-tunto. Quo ni am yero inter natalem fiunç Cbrifti diem j ÔÇnbsp;epiphaniam multi quoquç.folcnncs fefti dies jntcrccdunt,nbsp;quibustum miflæfacro,tum rebus facrisaliis mültuscfl;nbsp;impendendus labor, diebus hifee àiciunio fuperfedento,.nbsp;quotidie prandento,-Triduum tarnen illud, quo,laudabilinbsp;Patrura inffituto, in priuatam cuiufquefamiliam ,priuatænbsp;Calcndis lanuariis induôlæ funt Ictaniæ:, peculiares prcces,nbsp;litationcs,fuppiicationéfque,leiunio tribuunto.

Ab epiphania, ad quadragefima vfque, ieiuniû ter in heb' domadis finguiis inftituitor/ipfisindicitor.

COMMENT, P O N T I F.

Si facerdoti vcrô fuo piacularem pœnam pœnitcntiara indiccnti vel admonenti non aufcültarit^t neglexerit,parui fecerit. Anathema prorfus cflo^profcribitor, diris deuo-uetor,furiis addicitor.

Ex quarto ConcilioToletano. Ex Canone quadragefi-mo oâauo.

Monachatum quiuis, fiuc ex paterna deflinationc, addi-dionéque, aut ex propria voti obftridionc,profitctur, Quocunque horum inquarn modo religione quiuis fefcnbsp;alligarit,amp; ex profeffb rcligiofe viuendi, regulæ in omnenbsp;tempus fe manciparit, ea in religione in omne tempus per-maneto.-quod fadum ell tenetor, feruator, neque retrada-rc permittitor, nec ad mundu amp; populum regrelTus dator.nbsp;Omnis denique ad fecularcm mundanamque viuendi ra-tionem aditus reditûfque intcrcluditor,nbsp;prohibetor,vctator.

Ex Canone yx.

Monachi quidam à Cœnobio abeuntes rclida religione cui fc dederunt, fefe non folùm tradunt feculojprophanx-que vitæjfed amp; fibi iungunt connubia „vxoréfquc ducunr,nbsp;Id ne fiatjcdicit Concilium.

Q^od fi qui faciant,in monafterium rctrahuntor;

Vnde exierintjteuocantor, Pœnitentiæ addicuntor.

Et quod temerè commiferunt, dum fregêrc rcligionis cr-faftula, eo in loco,quo ex loco elFugêrc,perpetuô dc-ento.

EX septimo CONCILIQ

74,

quot;K/Onachi monaftenumne relinquunto, flationc propria ne ab cunto,,nbsp;Emanforcsjfugitîuin’c funto.

EX TEKTIO TTKONENSI CON~

'^bus Canonica vitæ infticutio moruquc régula,vel ohm fuitjVclnuncclTe vidctur,ifth.æc potifsimùtn at(|uc fcdulonbsp;accuranto,quæ dehinc fequutur.

îfthæc vtiquc faccrc ,animum folicitc inducunto: Pnmum clauftra fcptaquc,amp; pcriftylia,tuin amp; ampla dorinitoru,at-lt;lue cubilujquib* in cubilibus,dormitorus, monachi nmunbsp;accubentjbabcnto. Ibi fodalcs, cibo amp; potu pro lultranda

rccationuin officia,amp; temporutn mome-

cedc,adinfernicndum ecclefiæ,facrifque operandum,vclu-ti ex obligauonc,compelli qucant,cogique amp;incitari. Abbates turnipfi,fodalibusfuis,amp;monachis, quos fub fenbsp;KabcntjCxemplo funto;vitæ,bcnè probéque inftituendæ,amp;nbsp;fanftifsimis moribus fuis, viara ad fanamp;fsimos mores ipfisnbsp;cqinmóftranto,apcriunto,patcfaciunto.

£t rcgulam cxaéüfsimè obferuando. Ad rcgulam exaftifsi-mè obferuandam, alios inflammanto/bmulanto,incitanto,. Sicque fiat,vt ad bcatiorem mcliorcmque vitam,fint quan-dóquc amp; duäorcs,amp; dufti,foelici via peruenturi.

COMMENT. P O N tip;

præfulgentibus;vigebatibireligio,præfcriptaBencdiâipi tris accurate obferuabantur. nihil deforme^ nihil turpe, nihil vitiofumillic videbaturjaudiebatur, nofcebatur. Sednbsp;nunc ifthæc omnia per obrcpentem focordiam, negligen-tianijvel miferu fortafsis luxum j, deprauantur, obfolefcüt,nbsp;abolentur, contemnuntur; difl'oiutiùs agunt monachi, parnbsp;ui pendant prçccpta , regulam fuæ pollfcrunt voiuptati,nbsp;deformitas vbiquèjtumultu3,fumptus,rerura confufio,pronbsp;pter quodjCa fuper re,hæc, quç vil'ura fuit,hune in modumnbsp;fanciuntur, magno hoc in concilio. BencdiClini ad priftinanbsp;viucndi ratloncm,quam inftituit Bencdiûus pater redeun-to,exaélè reducuntor;Eorum prçfedijAbbatcs, Cœnobiarnbsp;chæ,priflinum habituai, priftinum viucndi ritû refumûto,nbsp;monachis vt idem faciant præcipiunto, Omnes ad præfcri-ptum rcgulæ,incedunto,velliuntor,vitam ducunto.nbsp;Hocpræfcriptum,lex,fanâio, in ipfis Abbatibus primùmnbsp;fancitonquia vtauditur,(quod vtinam haudita eflet,ldqucnbsp;velletfummi deibonitas quia tarnen pro dolor,) vtaudbnbsp;tur deprauata funt, multis in locis nonnulla Benediôlinorûnbsp;Cœnobia,corrupti viuendimores,fpreta fanôlifsima ilia rcnbsp;ligio,relaxataauftcntas,viucndlque prçfcriptio, feuerifsi-mis antcà amp; afperrimis Icgibus circunclufa, in laxioremnbsp;valdèmundanum viuendi modum circunfufa.’proptereanbsp;afflucntcsjinllar magis canonicorum,qui in mundo viuuntnbsp;fodalium, maxima cum lib er täte, fecularique amp; laxæ vit«nbsp;propinquiorum,quàm monacliorum,in folitudine ludiuo-fa,in vmbraculis horroris plenis,atque filentij, degentiuffl,nbsp;vitam aliquot ab hincannos inllituere coeperunt : fimilio'nbsp;vefquc voluptariis hominibus,quam addiólis vitç aullerio-ri,intcrfuos verlari videntur:id,vtigitur omne corrigatuGnbsp;rcformctur,conllringatur accurratc.coque quo pofituni ednbsp;modojiubet, præcipit, mandat, concilij rogalio.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ExCanonc.28.

¦ Dicandæ dco virgincs ante vicefimum quintum annum no

LIBER S E C V N D V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,5*

vclantorjAnteidætatisjlammco facrOjVti amp; præfcripfcrc, antiqui Patres,caput ne obnubuntor 3 Ante enim immatu-rum eft ludicium ad conuenienduni,ex perpetuo voto rclinbsp;gionisjin Antiftitæ aut Cœnobiarchæ manum;fi tarnen co-git necefsitasjfi requirit vfus,fi fuadet religio,ifthçc mutan-tor,ifthæc,patrum præfcriptio, vel interdiétio pro rc exi-gcntc,pro temporis rationc poftulantCjtcmp erator, demu-'nbsp;tator,lileto.

Idipfum turn Carthaginienfi tertio Concilie, Canonc quarto,TüCanonc,placuit72.fcilicetdiftinâ:ione amp;i. q. i.nbsp;ca.dilt;fto placuit,fuerat ante quidcm,edi(ftum,præfcriptum,nbsp;promulgatum. Exjo.Canone.

Abbatiflçamp; quæmonialibus præfûc,line permiftu fuiepif copi,forasnèprodcunto,monafterij feptanc egrediuntor:nbsp;Si tamé aliquam ob caufam,imperatorem noftrum, regem-^ue Chriftlanum,m primis,ôlt;. valdè pium hominem ,adircnbsp;quot;Volunqid ipfts liberum efto,nec hac de re,ft non libet, epif-copu sinterp el lator,aditor,a pp ellator: _

reliquOjquo^'i viuent,fuis in cœnobns,çuum exigunto, ^^ique cafte fan(ftéque viuunto ,peccatiquelabcm , quoadnbsp;maxime fieri

Etvirginescuræfuæcommiflas,itidcm vt faciant accuran-to,viuantque omnes hæ,cômuni in vita tu cafté,tu religiofè, id prouidetor,id fatagitor,id præcipui efto negocij,oraneqinbsp;vigilantiam fuam, hanc in rem accommodanto Abbatiflç,nbsp;præfeétæ amp; id gcnus,reliquæ cœnobiorum accuratrices,velnbsp;præfulcsjetiamepifcopijpontifices.

ExCanonejT.

In Cœnobia tum monachorum,tum monialium, ne plurcs quam fuppetant cœnobiorum facultates,liomines admittu-tor,rccipiuntor,intruduntor:Vbique, numerum intromif-forum tum virorum-.fodaliumque tum virginum, ipfe opunbsp;Cumulus,quimonafterio adefle potcft,adcquato. Nihilnbsp;quicquam,hac in re excedito

Modus feruator : quo commodifsimè fieri queat ,vtcuiuis',

COMMENT. P O N T I F.

illuc admiflo,fuppcditet, adfitquc moderata alimcntorum facultas jTuni ad rcliquas rcs pcragendas,traâ:andaquc cœ-nobü ncgotia,amp; facrata fccularia^vt pote peragendas rc-dituum rationesjConferuandaquc iura^nc délit res numma-ria,quum cxigct vfus.

JEX C^PITE DECIMO LATE’

religionis contcmplatione illo admittuntor: Abfithacinrcjornnisillicitanundinatio ; Monachi nihilnbsp;pcculij iurc pofsidento juihil propriumjnihil fuum haben-to.Monachijin oppida,vicos,pagos, ne transferuntor : vbinbsp;fingulijfingulis addicanturfanis,vel in linsulis, finauliprinbsp;uatim cofirtant ccclefiis:

Ncquè quauis in çde facra curata,coUocantor.ipfi porrô in commune habitante, publicum fratrum maiufque cœno-bium incoluntOjVel faltem alibi, cum nonnullis fodalibusnbsp;manentOjidque aliquo in numero;

Seorfimvcrô,amp; inpriuatadomo nunquàm agunto, nec item folhquod in prirais caucndû,fccularibus amp; prophanisnbsp;mixtihominibus,muridançquc vitç addidis; fpiritualiuninbsp;hollium infidias ,conflidus, b ella,exp eéianto,nbsp;his periculis fefe ne obiiciunto, hçc deuitanto,declinanto,nbsp;auertuntOjOmnem horummalorum occafioncm •

Si qui horum,dum in monallerium rccipitur,reccptus cau-petita,exaôla,poliulata:qui dédit,is quidem facrisordinibus nunquam donatorrqui cxegit,accepit;,is porrô multator ofnbsp;ficiojamp;faccrdotalis honoris muncrc,is gradu mouetor.nbsp;Siquihorutnitempeculium polTcdcritniab Abbate fuo,nbsp;id fit ei,pro funétionc feu adminiïtratione inîunôta permifnbsp;fum,commun!one dcpcilitor,ab altaribus arcetor, facrum

LIBER SECVNDVS,

nc facito .Quod fi,dum in extrema eft hora, egitque anima’ peculiatus,nummatus, ofFenditurcognolciturque contranbsp;profcfsionisfuæinftitututam obfcœna fuifle auaritia,tumnbsp;nulla prcce,nullo pro eo oblato fodaliummunere iuuator,nbsp;vt cthnicus publicanus habetor,inter fratres fepulturamnbsp;ne habeto: Abbas verb,qui in hifee accurrandisjobferuannbsp;dis,prouidendis,diligentiam fummam,nó adhibueritjat nc-gligentem fe prçftitcrit,ad vitia fuorum morefquc deprauanbsp;tosjfocors conniuerit, Scito fe,fuo in officio ,prçtcrquamnbsp;çternum dei fubibit iudicium,ctiam damno multo, iaéturanbsp;graui,magna exiftimationis IçGone hoc in mundo multa-turn iri,Scito fe gradu fcilicet fuo,prçfe(ftura fua pulfu iri.nbsp;Priinatusquoquemonafticos,prioratus,officia, quæ ipfiusnbsp;funtiuns,quæfubduntur illius imperio,atquc obedientiæ,nbsp;nulli prorfus hominiperftipeni is tradito,nullum de hiftcnbsp;pretium accipito,nemini hæc facrata minifteriaper pecunianbsp;inancipato,

Si fiat,turn qui dedit,tum qui hac de caufa nummos accepic à niiniftcrio,à funébone facra fubmouetor, rcligiofum ma-illinc nc moucntor,nc,nifi iufta de caufa ,euidentique rationnbsp;ne immutantor;

Iufta autem caufa hæc efto.

Si fefe in vitiis non contln,cant,G fe efFundant in prauas libi dines,Si bona dilapident,G teiqcrè confumant, Si quid hu-iufmodi,aut quiduis aliud vitiofum,quo digniGnt moucrinbsp;loco,in fefe admittant,

Tum,amp; fl pro maiori fungendi officio, de fratrum fuorum fententiaatqucconcilio,aliófunt transferendi, tunc cnimnbsp;illmc ybi pofiti primo fuerc,amouentor cum honore,nbsp;Alio traducuntor ,cum fuorum hominum fatiftnbsp;fa(ftiqne,maximè G id,dcpofcit publica rc-ligionis ratio,fuadetlt;^, comunis,nbsp;cœnobii vtilitas,

bctur,

Sanäimonialcs ante annum quadragcfimum nc velcntur: ÔCprçfcribitur hic Canon,in ca. fanóhmonialcs 20. queftionbsp;i.Eft Ycrurn quod Gratianus,id tribuit Concilio Cactbagi'nbsp;nicnfi tertio cum tarnen fit Concilij Agathenfis,

Virgines facræ paren tibus orbatç,quorum tenebantur eu ftodiajcpifcopi cura,aut fi abeïl epifcopus, alîus facerdotisnbsp;diligentia prouidaquc aceurationc,cœnobio virginum co-cluduntor,

¦^fibi,vcrô,grauiorum amp;C ætatc amp; prudentia mufierura fi* dei commituntor, fimul cum cis habitanto,

Semutuo cullodiunto, ^bferuanto,

Circumfpiciunto, Virginitatem mentor,nbsp;f araam ne lædunto,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; ¦ -

Surfum deorfumque ne iaclantor, Sacratum decorem nc conueilunto;

Exiftimationi Chridianæ,

Dignitati ccclefiæ,

EX concilio QTâKTO

p\Tcanda Chrifio virgo,cû Antifiiti fuo confccranda, rc-¦*^iigioncquc obftringcnda ofFertur,eo anaiétu velator, Eumhabitumindutaclto,quo habitu poft fàcraracntumnbsp;fodalitati facræ diélum in perpetuum fit vfura,nbsp;ïs decens,

îs rcli2ioni,in cùius verba nomen datur.conucnicns cfto, Is fanttitatem rcdolens,is honcftus,is moderatus cfto.nbsp;In co,dicata virgo,in orane vâtç tempus fubfiftito,

COMMENT. PONT IT.

Dicata vafa^öc fände inaugurata, Sacrofandum puluinar ,fanótum caliccm,nbsp;Sacrata lintcajne contingunto.

Altarium ornamenta facrata, nc attredanto, Altaria thure nc adolcnto,

Altaribus inccnfionetn nc admouento, Altaria cumtçdisne circumftanto ;

SS. EX co NCI LIO TOLET ÂNO.

PucliajVirgoquCjDcicumconfeirorc idefl verbi Domini profcflbrcjcum vllovè expiatorio aufcultatore, familianunbsp;tern nc contrahito.

Neminem item Laicum,quialicnifitfanguinis,atquc aliéna; cognationisjintimum habeto,

Neu familiärem fibi ducito,Adconuiuium fola nc accedito, Epulum omncjcui adfic virorum corona,

Abhorreto* Dcclinato,nbsp;Defugito:

Nifi feniorum,honeftorum,incorrupt! animi jneorruptæ-que mentis hominum afsiflat coetus,

Aut viduarum circunllet honelfa congregatio, honeftus conucntusjhoncllacelebritas.

Quern in locum,confcflor etiam quiuis, honelle pofsit ac-ccuercjibiqucjcitrà vllam probri fufpicione, citraque cxi-ffimationis pcriculum/m oculis plurimorum hominum,fo^ brium honeflumque conuiuam agere:Cum lcâoribus,nul*nbsp;la bar urn virginum relinquitor, In domibus eorum nullanbsp;habitato. Cum his nulla conuiuito, congreditor, mifcetonbsp;Concilium.Si confanguinea forlan foror eflet, fi vterina, hnbsp;gcrmana,fi iufta, tali ardaque necefsitudine iunda, excipi*nbsp;untor,hac lege nc tenetor, id genus virgincs omncs,hocnbsp;nonis iure ne concluduntor.

£ X CONCILIO

QVæ mulier orba manto,viduitati pcrpctuæ, corz Præ-fule,fufcepto voto,fe addixerit ,eiulquereicaufa, vi~ duam veftem, Epifcopo allante, pro nota fufccptæ profef-fionis,fumpferit profefsionemjn omnc vitæ tempus con-leruatOjàvoto ne recedito:

I^atamfidem,

^ufeeptum inllitntum ne violato:

Ea fides ne irrita fiat,

Ne violctur,attenditor:

Si profefsio deferitur.

Si votum labefaélatur,

id fccerit mulier,calligator,

Poenam,raeritô ficuti huic Canoni vifiimfucrit,pendito. lure damnator.

Onafteria virginum, facris ex voto addiélarum ,nc nifi probatæ plané vitx laicus homo ,nc , nifi gran-'nbsp;y

COMMENT. P O N T IF.

dis natUjproueélus ætate vir, quacunquc de caula,quodcu-que ob miniflerium, quemeumque ob vfum,ingreditor, acceditOjintromittitor.

Qm fepta monialiuru, facri miflæ caufa, amp; diuinæ rei facic-dæ gratia,fi c ingreflus illinc,pcraóto facro ftadm egr editor, ilbc amplius ne hærcto.

Ad V irgines famïliariterne accedito,

Monachus clericusuè iuuenisjillinc arcctor,

Iliuc ne admittitor,

Ncaccedito.

Si tarnen paternx velgcrmana: perfonæ nccefsitudopcr-inittit,aditum iliuc habeto: Haólenus, quod hic pofl'um nunc adferre , nam interpellant fcriptionem, induentianbsp;negotia.

^uhrica ro.

DE

pra^^fcl Elephantia.

Cap. S^.

ExCanonei.CocilijLateranenfis fub tempora, qui* bus Pontificatumfummum gercbat Alexander ter*nbsp;tiuscelcbrati.

Xor maritum,vxoréraque rraritus,fi altcruter horum, tlSicDiuu* clephantiajfacraquclluctcntctur,fequitor.nbsp;nieronyniuj IllumjCam ob corpori» labemne deferito,nbsp;Neurelinquito,

Aut fl fequi nolit, fi abhorret, vitam, quod rcliquurn ed temporis,dumquealtcruter fuperat, continentem code*nbsp;«•«.vn.quç^^^^queduCltO.^nbsp;quæ.iii.quç-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ExCanonc 5.

«.fi’vxo'rem Sepram, fàcramque iuem, vxorinuncius ne remittitor, sxxii. quaeft. A. fuo cojiiugc,illa nc dimittitor,neu reiicitor,nbsp;t’ In Gice-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;connubialc debitum præflator coniugalis IcXj

LIBER S E C V N D V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i3lt;

Coniugalc confortium, coniugalis omnis vfus obferuator, amp; quotidiana confuetudo^c farailiaritas.

Lcprofis ittm contrahendo matrimonio,nc intcrdicitor, Vtiubitumeritjlcgitime nubunto.

ExCanone 4.

Ecclcfiarum rcdori, præfeôo, Curioni,facerdotiquc cura-to fl inlcpram is incidit, collega coftituitor^adiutor dator, Optio deligitor,Ts adiutor,

Ea optio,animarum curam gerito,

Eaborantis viccrajfacro in minifterio fupplcto.

ExCapitc aj.Canonis.

Qui ex lepra laborant, qui elcphantia affliguntur, à facro' turn hominum vfu, confuetudinc, confortio, ne fana qui-•icin corpora, mala lue inficiant, mala labe contamincnt,fænbsp;imp etiginc corrumpant,fcorfum habitanto :

^corfum ædes, tcmpla, facerdotes, adminiftros habentoad ^pfum eis,quiain alia publicafana,in communcfque parce-^bsjfacrorum caula nequeunt conucnire permittitor.

tarnen veterum paroeciarum iuri quicquam dérogent^ t^einiuriavlla,damno vllo,ia61uraVila, turnipfas,turnip-farumadminiftros afficiant,necin quoquam omnino vllonbsp;^^ofneiantjin primis cauetor.

Hic, Secundum librum concludo ob exclufionem tempo-ios,quæ non patitur plura nunc,in hanc rationein aut dice-te,auccogitai'c.

Finis libri fecundi.

:*Ji.

'.‘--i;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'f - - ;. ...,

-qirL:jj rr^'Jï c!/‘/;,quot;ÆLijCuvcnrnfb-’’z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

' oltv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^lpnb;'Tjfizro'/ï-i'ïO';/.

‘ -'¦•Gfrii?r' :::c';;;'''lt;ï cr-'Ornn- J;j

*03ihït'r inono.bti ^risd ïiLgg:;:--

.. .- ¦. hdil