Dit boek hoort bij de Coilectie Van Bucheii

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:

• de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Bucheii Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:

• the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• the bottom edge

• • the back board

Octavo ö\ 863» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;',

“lquot; S. oct.

_______ -toftoltmiti e^fiam« Cenfito» unu inbsp;nb/tpttfittft tttttmtflimicm,nbsp;jpcS^ cr^ccfovdtuTCrttnbsp;oncmm«^fcrtumm inbsp;fomafictiU

^Oljipc £fä hntïtö J)àr ^|töL ofi^ TU quot;mçoŸ^ pufftt«;

^mOMÏ Viw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i •

1O^‘^ VfJttü nbsp;nbsp;CWï ^lt;*Wj

^iWuötjn^ lt;tV tn^tlö tttöt Î -TOÏïinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

twgt;^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l)«quot; fj^l^cter'

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Am fy*

îquot;»;

P I u M

CONSI LI VM SUPER. PAPÆ SFON-DRATI DICTI GREGORirnbsp;Xllll MONITORIALIBUS UTnbsp;Vocant Bullis, amp; Excommutiicationis,atquenbsp;interdióhi in Galliæ Regem, Ecclefiam, amp; re-gnum minis, è Francorum maiorum no-ftrorum exemplis in rebus iif-dem repetitum ;

A Tu SS ANO Berchetö Lingonenfie Gallico in Latinumfer*nbsp;monemconuerfumy^

FRANCQFURTI

Ex officina Typographica Mar- ^^*5? (Zv. tini Lcchleri,

M D X C I

HENRICO nil CHRI-

STIANISSIMO GALLöRVM et NAVARRÓRVM REGtrnbsp;Tufl, Berchetus S. D.

V I w veriio-te acjußitiay dr firmes utriufgue profu-ntaiïd^ fundAmentis nitun-gnr^ H E N RIC E Chrißid-nißime, idt nec lucent-, necnbsp;ferum,nec judicem, nec dißutAtionem refu-piunt :ßed in caujpß(lt;e defenßone reel a ziia-,nbsp;ratione nimirum-ijure amp; tnodcßia progre-diuntur, ùt prater viel oriAtn ,quAm meri-toßerant, moder Ationü etidm Uudem con-ßquAntur. Contra, quihus iniußa caußanbsp;eli, necverißmilU ullAillt(ii.quojure quA-queinturtA defendenda fAcaltàs, it pro argument is dr excmplis optimis, quihtts deß-ciuntur, contumelies, 'vim d^'violentiarnnbsp;non intuße tantum,ßd protervè etiam ß-penumero adhtbent, injußttiaßmuldrpe-tulantiainßgnes. ItAnimirum, exemplinbsp;caujßt, in fcholis {ut à minimis ad maxima .inbsp;^enßm progrediar')ußt'usnire videmtis,ùbii.

rf q

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R Æ FA T I O

qui vel inzcnii exercendi oßentadique-, vel verdat is tHußrandx gratia dßutant neenbsp;habent vnde quodvolunt eßficiant ad clamor es , ad rixics ad pugnos pugnam ve-niunt : fitq^ ut^qui inßana vociferatione,pe-tulantiq^ contentione vicertnt jtidice vulgo , quodea miratur (drprobat, eruditloresnbsp;habeantur. In foro idem dicendum : 11/nbsp;entm eruditu^s çdr jußa cauffit vindex pa-tronu-s graviter (dr modeße caujßim agit:nbsp;ßc inept tss rabula amp; verdate (drratione. de-ßitutU'Sy injuri 'is complet forum, ridtcultsnbsp;terßverfationibtss caußam eludd,clientemnbsp;fiißratur, furioßs clamortbtts audit or umnbsp;aures obtundd-,judicum etiam antmos ene-cat : qui tarnen coronxplerumque imperdienbsp;opinione, bene dicendi palmam refert. Innbsp;templo etiam qui Sparta quam nachßint^nbsp;digne or nare, amp;[ufeeptam probanda at quenbsp;tllußrandamp;veritatis provinciam ^munerisnbsp;ßii funciioni audttorumq^ expeSlationi co-venientery tuen nonpoßuuty quia nuUa verdate nduntury proprugtbus obtruduntfa-melico populo ßliquas y pro luce tenebras of-fundunt y peSitss pro. dolereautfurore po-titis tunduntypulpitumferiunt,voctferan-tur-t

AD Henri c. nil. j /«r, in ver it at is ajjcrtores contumelies de-Jpumant, fulmina contorquent, eof/jueadnbsp;fafces dtquot;fècures^ad ignesamp; favifimos qaofinbsp;(jue cruciatus damnant. At ven pii^^ Ec-clefiafle-f etfi vit ia amp; error es paul'o acriusnbsp;reprehendant mode ft ia tarnenfines ni) ex~nbsp;eedunti veritatem.,quam profit ent ur efi te~nbsp;nentfiocere contenti. Siquid autem occur~nbsp;rit.,quod in quaftionem jure vocaripofiitftnnbsp;. campum lubenter deficnduntfiiftutationisnbsp;erudite amp; modejle cert amen nee déclinantnbsp;nee det reel ant:fid pedem amice conferunt^nbsp;localoeiSy argumenta ar gument is^ exemplanbsp;exemplis, tempora teporibus, perfonasper-finis opponunt : unde controverfia ntrinq^nbsp;**nbsp;nbsp;nbsp;diligenter exeuffia drdifceptatâyVeritas ein-

cefiit d“ eonfirmatur.quâpoftea ad Dei glo-riam dr publicam falutemfietur. Ne ieo magnanime Rex Aam mult is fnagnijq^ rebus tam intentum cfi omnino affixum plu-ribusmorer, in tuaperduelliuq^caufifa hoenbsp;ipfumperfiici poteii. Il/i enim.,ut ab iis dice ndi inttium faciamamp; in temoxdefin'd,nbsp;injuftißimamregni alienationem, confiât anbsp;iamdudum omnium or dinum conjurât tone,nbsp;perfide moliuntur : acne, quod palam {bo-A ifj

6 P R Æ F A T I o itorum cjuidem omniumjttdtcio ) nefariumnbsp;imfium edi idnuüa caujja frcti aggredinbsp;•videantur^ religionii nomen conjurationinbsp;JÙ£ obtendunt : Jpeciofum fane pratextum-,nbsp;^uopleriijtte delufi edrp‘£ne dicam fafiinati,nbsp;feeler ata banc cum perduellibm ifld ever-tendi regmfocietatem ineuntes, vivi -vident ef^ pereunt.Hlt;ec illorueauffà edi. ^onbsp;tandem modo earn defendant ? armis., tn-cendiis,raptnis,caedibtts^venenis^merce^nbsp;ttariis, homicidiis ,facrilegiis, dum necfact is rebxó [tpuarum 'uindices -videri -volunt}nbsp;'Keeprofanis., necfexui, nec atati, neeperfi-ttis, nec dtgnitatinec tu£ etiamquam re-njereri (dr colere imprimis debuerunty maje-fiati par cunt, non tuo tantum regno ( cujusnbsp;maximampart em occupât am tenent}tnhi-tintes,fedtua etiam inßdiantes fàluti. Salternfi tn fua cauffa propugnanda paul'o moder attus (jr humanius, ut patria religionif-quefiudtofi altquantulum Tjiderenturfege-r er ent. At eaue edt recta çjr legitimarelà-gionispropugnanda, amp; barefeos, cujus tuanbsp;^ajeßatem falso tnfimulant ,fananda drnbsp;ext trpan da -vta ? Ad has etiam tarn multasnbsp;injur iets accedunt Papa Romani Bullay drnbsp;contor-

ad Henri c. Ill I. 7 contort A in te tuof^ omnetfulminA, ^ttihmnbsp;té^ vulgo rerumimperito odioßtwdrexe^nbsp;crandum redders .ftuofy^ tihiAddiSiißtmotnbsp;cives À tuA, fipoßint, ßlutis dr dignitatisnbsp;propugnationeavocare tentant.At^o Chri-fiianß. drpotetiß.Rex, drtna caußaiufiißnbsp;fima esi^dquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legit im a^illiut defends-,

da ratio. Regni enim fcceßio in nullamfim cotroverfiam dahitationeppvocatur. At denbsp;religionCjinguitint, agitur-. Verum religionbsp;non armisßed argument is dijudtcanda efi ;nbsp;non perducllione fedfacra friptura vindi-canda : non impia bello, fd pio concilio illu-Jlrandadrcomprobanda eFi. Rationiaute^nbsp;firipturafieraconcilio iampridem te eru-diendum offers, Hfq^ libenter ceffurum drnbsp;regle dr Jancîè afferis : ut gravißimis firi-ptisfiepetefiificatuses, amp;pracipue Déclarât ionibus aliquot {fidehßimis tuicando-ris, ingenii, confilii dr propofititeßibus)nbsp;quas ideo no it a pridem Latinasfieci,ut nonnbsp;Gallis tantum , fiedaliis etiam omnibus, adnbsp;quas ea pervenirent, cauffa tua veritas drnbsp;aquitaspatefieret. F rat er e a cum vir quidam pius dr eruditus, idemq^ tui obfirvan-tißimus edito lingua vernacula Itbro erudi-A itip

8 P i A ï A T I o

te caußam tuArn confirmajjèt^dromnià.tju^ contrÀ objiciuntur ¦, 'uerè ac ftrl^icuè refu-taffèt Z illti ego eadejn rat tone motut^m Latinum etiamfèrmonem con'verti, unie e^-terx nationes abundè dijeerent, ejuàmjuflanbsp;tua caujja ejjètnbsp;nbsp;nbsp;quàm injußa hor um bel

ler um occaßo , utretetafenituicompertay adjuftißimam tui defenßonem una teeumnbsp;ßtfiipiendam excitarentur. Cum enimco-jurati ißi nec rei veritate nec jußitia necnbsp;fietate-, nec conßliisinectsquißtmis a'tepro-foßt ii conditiombus à nefario fue coßlio ab-ßrahi poßintßed tnjußis ar mis regnum tuunbsp;wagisac magis ufurpare^ç^ adHißanumnbsp;trän 5ferre pergant^atque in ea re modts^ ar-tibus, machinifq^ omnibus enitantur : AE-quumeïiprofecl'oatqueadeb neeeße, pien-tjßimeRexpatriaq^amantißime-, ut ^finbsp;tu£yamp;tucrum., totiujq^regnifaluticonful-tum 'velis^ juflam, caujfam jußis rationibusnbsp;neceßarttßjj ar mis propugnes.,regnum tuumnbsp;c luporum iß or um fauetbus eripias, bonosnbsp;tarn indigna amp;atrocia teeumpaßbs récréés^nbsp;: atq^pie-

AD Henri c. Ill !• nbsp;nbsp;9

di A amp; pertinActA Afflicias ac profligAtas ert-gas ßabilias-tpAcem^^folidam^ quAntum in teerit conflit um. Adi refl At unus nonnbsp;tibi quidem qui meliorAamp;fipts amp; flntittnbsp;Jed tuis tunt Gallis, tum ext et nis etiam Aliquot , 'veteris hfl or ix ^cognittonis rerumnbsp;non (At is per it is, À SfondrAtonuper injeSlusnbsp;Jcrupulus, unde fort aJJc aliquA caujjx tuxnbsp;minus conflAnter sb iHis propugnandx oc-CAflonAjcipoflit. Ferum huicqiioq^ntalo übnbsp;eodem (upertoris libri Auclore -, prxfens hocnbsp;piofimul àquot;erudito libello remedium Adfer-tur, quo bullarum iftArum 'vanitas oflen-ditur, infirmioru Animi adverjus hos inA~nbsp;nes met us confirmAntur, at que ad CAujfamnbsp;tUAmAlAcriterfortiterq^ deJendedAm turnnbsp;optimis, turn 'verfltmis exemplis edo^i ex-citantur. Libri hujusprobe intelleLli utili-tas amp; neceflitas, turnpiorum tuiq^ Arnan-tiflimorum 'virorum, qui de eoLAtine ver-tendo mecum egerunt, confilium amp; autorit as : denique ( quod dicere primo debui)nbsp;JummAmeA erga tUAm MajeflAtem obfer-•VAntiAdllique ebfequ(ndiamp;p Atria pro meanbsp;pArte conjulendi 'voluntas hue me adduxe-runt, ut eum etiam in Latinum Jermonem

Io P R Æ r A T I o converterem'-unde Germania, quidemts^nbsp;ta^ Anglia, Scotia, Helvettorum gens in fide, infan cl a hac focietate, iaprepoßtofitfce-ftOi^Ke noftri defendendi conßlio ferma-néant-, magna vero Italia fars, (ff Hißa-nia tot a hnjua regis eß regni, immo Chri-ßiamp;reltgionis vera hofies, aut fafere difiat,nbsp;aut cf uodnobis exitium machinantur ,ßbinbsp;if fis eer to imfendere fiant. T’s 'ver o, rexnbsp;Chrißianißtme, optima conßtientia, caußfitnbsp;aquitate, bon or tt omnium frecihus ,fortif-ßmorum fopulorum tumGallorum tum ex-ternorumfrafidiis ,fid Dei imprimis, cujusnbsp;(ßcaujßt {nontua tantitm] (ß nomen eßnbsp;cultus bic aguntu', bonitateçfmifericordia,nbsp;jußtttaque nixus, ridiculisißis Sullis,^nbsp;infeßis hoßium ar mis contemftis,forttter,nbsp;t{tfacis,in banc caujßim incumbe: neepriusnbsp;a jufitßimatui, regnique defenßonepte é'nbsp;neceffariodteßifiefta deßfte, quam hacto-ta conjuratione, cojuralique omnibus fun-ditùs ext inciis, Deo futts honos, Dccleßanbsp;ßia dignit as, Galltafua libertasfer te tuo-rum 'votorum compotem facium reßttua-turamp;confiet. ^lod Deus Oft. Max. quo,nbsp;tu praçifuèunoeffniteris eßconßdis,faxit.,nbsp;aevi-

ad Henri c. i iii. acvitam tibt tui^uecmnibtis tongißimamnbsp;amp; felicißintam Urgiatur. Vale b Rex Chri-'nbsp;ßianißt)ne,al(jue hune {quem mihiunumnbsp;'venäico} vertendi alieni Oper is labor em anbsp;me tua gr at ia fuß ept um ^tuaque etiam Ma-jeßati dicat um, ^ummiffeque oblatum pronbsp;tuofingtilari can dore, amp; vere regt a huma-nit ate, (erena fronte accipe. Sedani e Mu-ßeo noßro 2 \((^ugufli i s ß i-

\

Tuæ ßerchetuspio amp; candido LeóloriS.

propagentur confirmentur, ut nullis muacun-epue opponantur, nec opibitt, nec viribus, nec ra-tiontbuSy nec machtnis lab^a£lari,percellt^ inte-riréque omnino poßint. Non abs re eiuidem td miroMur, dolent etiam, ob ret, cfust, tam mul-taßcum mala invehat^ pietati iufiitisujue tn-teritum minetur^ diuturnitatem Q magnitudi-nem. r'erùmfi admiratorestlli, ^animorumnbsp;noßrorum pravitatem, corruptelam morum,nbsp;vit£ labem, acgravtßima, ejuibus ea tot aßa-tet acfirdet fVulneraßbi ob oculosponant,nbsp;^uodproximum efî,in tot ac tantis,,quib us labo-ramus, morbis nullam fereßanitatisßeciem (ßnbsp;ßem relie^uam eße conßderent, non amplius mt-rabuntur : fed dolebunt nihilominus, quad denbsp;morbis noßris curandis nullo modo nec cogite-mus, nec laboremus. Vitia hacßnt, ut uno ver-bo dicam,nbsp;nbsp;feeler a, bellorum ßf calamitatum

ßons caput ; ejuibus niß extirpatis, nullus mi-ßriarufinisßerandus vtdetur. Nbnperßquar omnta, •

AdLectorîm. rj emnia, e^uia tnfinita fant alibi ah aliii ex-flicatafat if,fid majori ijttidem illorum,nbsp;nbsp;nbsp;fa~

fientereadijferuer(int,^nosadmeliorafrudie~ runt, laude, quam nofir a, qui nee ulliepramp;ceptisnbsp;monitt fiapere, nec ullis malie afieSi refipifaerenbsp;pofiumui, utilitate. Et quidplurihue commemo~nbsp;randutempitsteram, cùm,fiavaritiam ^am-bitionem tetemmas animorumpefies, una heiler um eau faam efae dtxero, complexue omniafiu-tfaevidear? Hicunusmalufgeniuee^, qui nosnbsp;tandiu vexât : hoc ipfam eH: tlUidfaS.Mm, quocLnbsp;privatif rebus detrimentum, publicisexi-tium adfert. Infefius ille e^î morbus, qui pieta--tii^jufiitidt,qui Galltanofira,quiEcclefitauni-verfa extremam,fi qua pofait ,pe)'niciem machinât ur. Qmsenim jam tanta aut eacitate, autnbsp;fiupore, autperverfitate e^, qui non videat, nonnbsp;fientlat (^fiatcatur impia ifiius perfida conju-rationis caufaam unicam efae ambttionem,nbsp;hujus eomitem avaritiam ? excipio conjuratosnbsp;ipfis,qutfi)eci0fam religionisÇcujus fi vindicetnbsp;profitenturjnomen nobs; obtendunt, ^eâfie unànbsp;permoveri ad capefaendutn hoc hcllitm dicunt,nbsp;ut ea in antiquum ficilicet dignitatem fiuam re-fiituatur.nbsp;nbsp;nbsp;t eos ipfiotpotins tefior,fimodo con-

ficientia conviRi,quodfiniiunt,apert'e eloquive-lintfinnon religioneevert antpotius quamfiabi-liant: annonEcclefiamexpugnentpotiusquam propugnent : dnnon majorem ufiurpandi regni,nbsp;quam vindicanda pietatis curam gerant: dnnonnbsp;Viajorem Hifaant, qudm Chnfit rationemha-

«

14 AdLecTorë iï.

béant : ânnon denig^ magis de prevata re au^en-da, (juam de publica aut ornanda aut amphfi-canda laborentf De iis etiam ipßs ,ß modo cjuid ßpiunt, epusiro, an ea, quam meunt^vcra légitimaßt refiituend^ißcollapßa esl, reltgtonisvianbsp;ratio ? Cert'e prifios pietatis tum fundan-da (ß adificanda auElores, De um, Prophetas,nbsp;ehr ißum , lt;t^pofiolos, ?ß ahospios Doctor es;nbsp;tum ejußdem confirmand^ adjutores, ut Impera-tores. Reges Principes, piaßque Reßiublicas,nbsp;populosßconßulunt audiunt^ longe aliam vianbsp;inibunt, longe aham rationem ßquentur. Sednbsp;ßut non minus vet~e quam fefiiv'e dicitur ) f i-inelicus venter auribus caret: vaßana tllanbsp;habendi dominandifames nihil audit, doneenbsp;pleneßtiatafuerit ,ßplen 'e tarnen unquam ßa-tiaripoteii: qua contra quo plura al^'orbuit,eonbsp;plura appetere,^gazjtsgatjs, regnaqueregnisnbsp;cumulare ßolet gaudet. Sed mittamusnbsp;jam conjuratorum fordes aeperfidiatn: adnbsp;nos ipfis, qut purtores -videri volumus Ö“ fbinbsp;deltoreshaberi,jamjam veniamits. Ingenuefa-teamurneeeße esbnoshujusculpa, velgravißi-mipotiusßceleris conßetos (ßßocios eße, qui na-fiens hujus impia conqurationis monßrum nonnbsp;Oppreßimits,^ßjam natum,ne adolefiertt, nonnbsp;extinximus ; tmmo tlli cum naße ent i ( eaßuitnbsp;nofira ßecordia)priefibßuimus,tumqua nofiranbsp;aut perverßtas, aut inertia , aMperfidia ßuitinbsp;natum aluimiis, eo ußque eveximiu, utnbsp;jam nee opprimi, nee extingui poße vsdeatunnbsp;¦ Aili

Ad L e c t o r e m. nbsp;nbsp;nbsp;tj

iy^liienim de rei exitu dubii, medd fècttri

p ernictem runnt : alit honoribne inhtantes pa^ trtam pro dunt,Itbertatem firvitute,nbsp;num crudeltßtmttm fi/perbißimum^^ue tyran-nnm, Gallo hnmaniffimo C? moderatijßrno re^nbsp;ge commatant : pietatis, libertatii ,fidet,tn pa-triam^ßKO!,ßqtte ade'oipfisamoris (ß officii,nbsp;natftra dentine totim obltti, ne^ueßoldm ,ßednbsp;hofiespotiet5,vexatores,iß affiibiorestnfefiiffiimi.nbsp;Hac igitur tant A malorumgra-vttatii ißdiatftr-Matis cauffia brevtter expltcata efio. Iffiecjuenbsp;enim mtht declamatio ad hac dt lat an da inßitx~nbsp;ta eßl,ßedprAfatio,ejMA brevitate cotenta,contra-bliorem me effiejHbet,cjuamnbsp;nbsp;nbsp;rei natura,^ß mcA

tonßuetudtniiatque inßßtutiratio ferant. Hm-juße tarnen diuturnitatis catiffiam alteramßpo-fiulas,hancvereßuhßciam: Nempe Hiffiatlunt regem, at que Roman um Ponttficem, tlUMs,denbsp;tjuadiximui, ambitionis ^ß avaritia miniflrotnbsp;architeblosßummos : quorum Uleßuisnummis,nbsp;hic ßuie Bullis, uterqueßditione, doits, ßcelere,nbsp;atque libidine, ^ß ira qutdvispermißcet, captat,nbsp;corrumpit,raptt,perdit, donee lt;ƒ omnes o-mnia ßuA tyrannidt ßubjecerit, ^ß it a quidemnbsp;fiffitxerii acprojlraverit,ut nulla unquamra-tione ne exurgere quidem, nedum conßfierenbsp;poffitmus. tj^irum tarnen tfiud perquamnbsp;deplorandum, quod nos in tanta injurianbsp;indignitate, malt gravitate fpriflinavirtutte

ilt;» AoLectorem.

lihertaüs tmmemore5,Marra.-,iis iflù cenariii MAy-ranorttm fatelhttbm mAnci-fii.sSabatidis,LotharingU,z^ Gtafinnofiroi o~nbsp;pes, vires^i^ antmostamfrigide lente oppona-mm. Ttirptjjimum boce^Hoque pttne rtdictt-Inm, ijuodnefrio tjiios Caprarios Sfondratotnbsp;Bnllis, hoc eli meris nngts ( cjuibns nepueri ^ui~nbsp;dem hodte moventur ) armAtosfrc reformide~nbsp;mne : quos potties Major um noflrorum exemphtnbsp;ridere, perfrc^ui muit are decitit. Sed Hifra-ndfrasidibus,tnfidii5,tyrdnide,S^nummü,^ttamnbsp;gladiii,virtMte viribus validtorem acformi-gt;nbsp;dabiliorejam omittamns iredieamHS ad Romanos pontifices rer urn omnium Dominos, qttt neenbsp;Chrtfii nomine, nee religionis caajjd moti,fid find tantiim avaritia ambitione, atipne eoramnbsp;d cjHibfufrerntinttir,^^ de ea,ejttampbi tmmeri-to arrogant, digmtate deturbantar, ulcifrendo-rum cfipiditate abrepti,hM nobis tHrbasfaciant,nbsp;has tragosdios excitant, has bellornm civtUumnbsp;faces accendunt, ut frit frne controverfradomi-nentur, nos friisartibM,frconfe^uitdpofrint,nbsp;adBarbartem (p ignorantidreda^os, fuis Bullis (p excomunicattonibiis Pantco metu terreat,nbsp;Çp It a fuis pedtbus frubjiciant, utnehifrcereipui-dem audeamus. Notum e^l omnibus, tjuomodonbsp;Germanos Imperatores quonda habuerint, donee prifttna vtrtutismemoresfre tandem college-runt, Çp pcntifrciisifiis Bullis forti animorefri-terunt. Quid de Gallis nofrris dicam? fed tu resnbsp;ex adnnalibus nofrris fatis cogntta,tumpropofrtanbsp;mihi

À D L E C T o R E M. Ï? rnihi brevitas decori me monent, atqttectd mul-ta,ijU£exhoc lihello aliis nuper editispeti de-beM,pr£termittenda hortantur: ttt tjttodpra-fentistnfiituti magts proprium ejfe,nbsp;nbsp;nbsp;ad lihrt

argumentum pert mere vidctur, id maxime at-tmgam. Nontgitur repetamBonifacios, Bene-dtüos,]ultos, Gregorios,^^ caterosejujdemfuro^ ris ambitwnis tyrannidis Pontifices ; fed denbsp;Six to tantummod^o agam. Deùm immortalem !nbsp;yuo in regem nofirrum Ü? Henricum III, yuemnbsp;fuis cofiliis tructdandum curavit, furore eli de~nbsp;bacchatus? yuo animi impetu correptus in utru~nbsp;ejue faviit ? At Det, ejut ejus tela retudit, bonita^nbsp;te manesfueruntillius conatus, Û? bruta omninonbsp;fulmma. Verum enimvero dum animofuome-^nbsp;remgertt, dum Htfiani Itbtdinifirvifdum Ec-^nbsp;clefia Romana dignitatem fiter a fidis autori-tatem tuetur, pius ejfe pontifex,nbsp;nbsp;nbsp;'verus Petri

fuccejfor pradtcatur : Immortalitate etiam Divorumeonfortio dtgnusputatur. AtMrba-nusilUusfuccefibringenio longe difitmili pradi-tus, adpacem ejuam ad belli propenfior, yuit»nbsp;minus anatura àdfur to fi, Sixti cofilta exeyueda,nbsp;comparât us Ç^aptusefie videbàtur, cùm paucosnbsp;tantum dies in fide Pontificia moratus eflet,à co-juratis ,ciuorumcauffamnec probabat nec pro-movere curabat, è medio fublatus eH, Sfon-dratusmPapatumilltfucceJfit, cjuinein Virba-ntvicem ficcederet, ^neHifiani^ Hifiananbsp;falltonisexpellationemfallerei, airocifiimanbsp;gravijfimayuatjuein Galliaregem regnumquenbsp;B

ÏÊ AbLECTOREM.

ipßint TntichinAyi, ejHidlt;puiA duSloritAtts dè fotentidfitt decejforesßbi ttfurparuM, ad tttrmßnbsp;t^ueperniciem everßonem conferre decrevitinbsp;fn Gallta, Nohilitoi, relt^jut fideles Galltfifinbsp;erga regem ßuMm opttme Del beneficia anima-toseßeoßendant: ande conpuratt fiamilta re~nbsp;gut, tnteritHm^ Gallici regni ad Hifianamnbsp;abalienationem, cpaam jamdudum cogitant ^ßnbsp;moliuntur, fi' poffc unquam aße^ui deßerant:nbsp;Nffllum vero praßnttiss eßcactaßpj remedtumnbsp;eßeaßiamputarunt, ipnamfiPapaveteremil-Inm ^ß rubiginofiumgladium,ciKo majores ipfiusnbsp;inftrtt£li cttm Germania principtbttsißalits beUanbsp;geßerüt, expromeret: ati^ßtta tonitraa ^ßfiulmi^nbsp;na maxima cumfionitu (ßfragore ubi/pue audi-enda ad tcrrendos homind animos ^aliquemnbsp;religtonis ßcrupulum iü injiciendum, cantor^nbsp;queret: ^uoperculfi perturbati,ßngularemnbsp;fiuam^ omnia qua d Deo mandantur oßcia regtnbsp;ac regno praflandi voluntatem ( quam haElenutnbsp;perpetuam Sß confiantcm habuerunt) irnmu-tarent,plane'queabficerent. Sfondratus pracla-rumilludPIißani Gallia conjuratorumcon-ßliumßequutus, d no'vißimistß^Alartits Calen-dis duM tßdßionitorias Bullas ftqlo Papalt a ßnbsp;compofitas Rhemos perißllßarctliumLandria-num Referendarium Çuum hoc maxime confilionbsp;£ßanimo mißt, ut easpertotam pofiea Galltamnbsp;dißergeret, qua venenofiuo magts ac magis im^nbsp;buta , conjurationem vehementius confirma-ret. Ex iis altera ad Nobilitatem reltquumnbsp;popu~

ÂdLectorem. fopulam, zydltera adEccleßafitcos^ adCar^nbsp;dtnales m^ixim 'e, lt;juifiant cum rege, rntttitWinbsp;Qf^ris, leUor, ad quem finem ? Dtcam h tenbsp;patteü, tjuod fufiùs pofiea aaElor proponet acnbsp;rfiutabtt. Papa unica re/igienie fitecie,nbsp;nbsp;nbsp;ht£~

refios (quant impudentijfim 'e cenjurati per ca-lumniam maltciam confingunt, finaque tn regem perfidta falfifiim 'e pratexunt) crintmenbsp;dtt^us, nulla omnino nec régit juris,quad nulle paito convellt pete^l, nec dtvini mandati,nbsp;quod nominatim de ohedtentia régihus prin-ctpibus exhibenda fiancitum e^, ratione habi-^nbsp;ta, tum hos tum illos admonet, immo Çfi imper at , ut a rege fi non jam defecerint, quam-primum defictant, atque ad alium recipiendum colendumque fi comparent. Qu^m ( inquiet) regem nebisconfiituerein animo habet ?nbsp;ddtfianum , mquam, cuitotus hic defiudaturnbsp;labor, ad cujus fitim non prorfius qutdem fie-dandiam (unus cnitti Hifpano regi non luf-ficic orbis ) fied nonnihil refiinguendam hxcnbsp;tot a conjurât to confiata e^: hac arma, hi ex-ercitus , ha fiaces fieblant. Vide quam verbnbsp;Sfiondratus Christum fiiiret, P e T R u mnbsp;refierat, utriufique modefiiam japiat, imi-tetur : qui non contentus hac nefiarii monu-tfile, militariteretiamveltyrannice potiuscom-¦minatur , ntfi certo d fi prafiripto tempore imperanti fibi pareatur , eos omnes exe-craturum, atque ad tartara ipfit detrufiurum,nbsp;Ecclefiafitcisfiicerdotiafiua erepturum, deniquenbsp;B tj

2,0 AdLectorem.

rertim omnium Çacrarum communions uÇu iisomnibui interdiElurum. Sani cjuidem homines Sfondratum ut inÇanum furioflsm mérita ridebuntj^ui tahu prêter fus ius omtieau-deut : AtCAteri,iique ah nimiùm multi, qui,nbsp;qudm inania hec Paparum fulmina fint, quamnbsp;parviea vet er es Gallifecerint, quamque vananbsp;fit tanta ifia, quam nobisoftentant,potefiasÇfinbsp;au^oritas,non fiitisintelligunt : ut ne animo con-fternati0”regt, regno, fibi tpfisdefint, hasnbsp;brut as vanafque minas Itbri hujus auElor eru-ditofiin'e piofi-ripto eludit ,atquetumgravifigt;nbsp;fimisrationibus 'e fiacra maxime fcriptura petitie, tum Regum exemplis, tum Senatuu Academiarum Decretis ex Gallica hifioria deprom-ptis, nefariosifiosSfondraticaterorumqueejufi-modiconatus accuratijfim 'e retundit: acdocet,nbsp;quantùmhac Papa mandata cumDei, cujus finbsp;vicarium mentitur, pugnent, quamtmpudxn-teretiam fals'o conjurati, omni vero pratextssnbsp;deftituti, regem hareticum, Ecclefia ho-flem incufint. Hanc autem refionfionem au-S:or Gallis primo ac propriè defitnavit, iiH^ eo-rumque potijjîmum gratiam- Çfi ufum Gallicenbsp;confcripfit,^ita quidemclare perfiicuè, ütnbsp;ahignaris etiam facile intelligipojfit. At ob réi,nbsp;qua tn eo traiiatur^avitatem, earn qua indenbsp;ad omnes manure pote^^, utilitatem, digniffi-mum opus effijudicavi, quod Lati nabngua be-neficto ad externos ettam tranferretssr. Namnbsp;bellorum qui dem ctvtltum, quibus Gallia fla-

AdLectorem. 2,1-^at/umores ubique terr ar um diJfeminatifuKt. fed duhium non eH:, tjuin multi Jpeciofis ifioinbsp;(quales a Catilinariis obtenduntur) conjura~nbsp;tionis factenda, fiatufque nofiri ferturbandinbsp;caufflu ignorent : qutbus perfanegratumfutu^nbsp;rumejfeputo,ßeaftjere, ut hie edifferuntur,nbsp;plane intelligant, certitude iisfermonem internbsp;fe conferant^tq^ miferiis nofirisvehementius co-motifi non opt busnbsp;nbsp;viribus, cert'e precibus nos

juvent. At hoc me ad hunc vertendi laborem multo magts impulit,quodprtncipu Rerum-publ. omnium chrifiianarum caufa cum noflranbsp;fmulagatur. Galliaenimdconjuratis belloim~nbsp;ptonbsp;nbsp;miferando prima appetitur. IlltcPapaci~

ves adverfus regem concitat, altos etiam a fuis conflits non valdie alienos £ƒ adrebellionem co-firmandam fatis propenfos fulminibus territat^nbsp;quofaElapublicifiatus mutatione, regnu Galli-cum tn Htjpant régis dttionem C?poteflatem re~nbsp;digat. Otiod quidemf(ut jamdudum machi-natur)hoc modo afequatur,viam ad cater a imperiafibi eadem rationefubjicienda patefaElamnbsp;Ö“piptfacilem effputat. Opera vero eiîpretiumnbsp;ea quot; eprincipes ^Reftublicascertioresßeri,utnbsp;fblfuifq^rationibusdiligenter confulant, ^exnbsp;nofir IS calamttatibus, quodfibi ex ufufuturumnbsp;ft,periculum( utillemonet)faciant.Cumq^Deonbsp;fuppltcitfiilctfcendifui caujfa,de nobisfumpturonbsp;¦vifum it a decrctumq^fuerit, utfunefia haefaxnbsp;tn mediis regni nofiri vifeeribusprimiim açcen-datur: eiiprincipum omnium, fi benefecum aginbsp;B iij

nefetat,t^u.antaßt Hijpanorum amhitio, ac do-mnandi libido : cjniciue aperte non wdeateant ejfe unam illorum mentë, eócjue tantum illorumnbsp;cogitationes conßltaßicbtare, ut Catholic: reges ubti^^ terrarum évadant. Grrmania,Anglia,nbsp;ahaßitia mult a ditiones idja expertafuerunt.nbsp;Illi aut em, cjuofacilius'opt at a confeipuantur,Pa-pas ad nutum, arbitriumcj^ßuumfingunt, para-tofçiy habens, neenon eorii Bullas fulmina ( ef-ßcacijßmas ad fuperflitioßmnbsp;nbsp;imperitu vul

gus Contra Principes religionis nomine concitan-dum machinas )ut olim,ßc nunc totis viribus adhibent. Qaodconßliumßex eorîi animifen-tenti.a in hcc regnofucceßerit,hocprofeLl'o exem-plum plures in eands m poflea calamitate trahet.

AdLectorem. ij pojjint. Ego'veroprxpotentern illumDetim im-fertorum du^orem ac propugnatorem omnibusnbsp;precibns obfecro,tit hoe regnum cuteroj^ princi-patns dc RejpfibltcasÇdlvds fÿ incohsmes confer~nbsp;‘i/et,dcprofnmmd, ejUd vdlet,potentid, Pdp drumnbsp;conjurdtorumfurores coercedt^ut dntiejud slid C?filutdri Chrifiidne Eccleßd trdncjuillitdtenbsp;refittutd,PietdS?^]ufittia, quddbhis bellisop^nbsp;prejfs, exttnbht omninojdcent, dd ejus nominisnbsp;glortdm feltcijfim 'e nbit^ locorùdenuo exciten-tur Ç^vig^ednt. lt;sgt;4tq^ hdcprolibri ejuidemmo-le,ejUie, non vdlde mdgnd esl,Ç^priefdtionis ettdmnbsp;( cujus, ut illefdpienterprdcipit,evitdndd est im-modicd longitudo,ne in caput excrevtfe vided-tur) rdtione, nimisfortaße multd :fdpro drgu-menti cpuodprsfens caldmitdsfuppeditdt über tätenbsp;nbsp;copia, nimis eer tepducd dtElafunt. Verum

decori ^mea cpuocjue imbecillitatis ratio ha-benddfuit,ï^nimia illd,epudfum dntea in eodem fer'e argumente ufus, reprimenda luxuries. EIocnbsp;autem,candide le£lor,lt;]uale(:unijue e^, a^uo a-nimo accipies, G? fepud htc dut minus proprisnbsp;ele^nter diEia,dut nonfat is continue iÿ venuftenbsp;comexta Çcpualia ejfemultafateor) te offendent,nbsp;ea fel Commode transferendi dijfcultati, vel arguments gmeri , velmeapotius imbeciUitati tri-bues: atepue huic in tuamgratiam fufeepto labo-ri, meoip^ in public am utilitatemfludiogratula-^erü. E AEufeo noßro 4 Augufii i f 91- Sedani,,

B iiij

DEDUPLICl D I P L O-

M A T E P O N TI F I CI O.QJU O D yUILAM VOCANT, ORNaTIS-fimi cuiufdam viri carmen.

TV tjui hullato daplici cetifulmine Francot Infanm terres, nee te cœleflia terrentnbsp;Fulmina, ejuamp; exitiupr/sfins tibt,Papa,mtndtur,nbsp;Ecipuid agis? Furia teagitant.Feperdite perdis.nbsp;Et proprio iugulas gladio, dumfana profanas,nbsp;Sacratafjuetnumadnutumvis claudierisdesnbsp;Cœ lorum, ut portas. Pétri hoc clavihus utinbsp;( Siplacet idfuperis.) unde h sc tua tat a potefloinbsp;Eevotisdivûmnbsp;nbsp;reguminterdicere facra ?

Atipuiscordatustefulmineo ore boantem Sfondratti iamferre queat? ejuid tu ntßBulla es,nbsp;Vere homo peccati ? cum Bullis teepue tutfpue,nbsp;At^tuo(^utstdtimeat? )cufulmine,terras( tet.nbsp;quatis, AltitondsdetrusuadTartara mit-Pro dupliciergo tUoDiploma hoc accipefmplex:nbsp;At duplo Cÿ maior te mox tua pœna fequetur.

Rar'o antecedentem fceleflum Defiruit pœnapedeclaudo. Horat.

¦V 'TF Pelago infurgit mox tempefiate coorta y Bulla recens/umidis Ç^levisextataquis:nbsp;Elutlt-.

Æox ruit ^pracepspropen fa ad Uttar a fluEln, ConfiaEla infmmoi nattfiaga tot afluit.

Adore fiuo, atque animas concutit ilia leves, Erotinusatfacro correpta furorefenatus,

Devota esi dirts impia Bulta fuis.

Scijfa minutatim,pedibtis calcata,repente

Omnibus hac Bulla eEi fabula faEia locis. recefiit.nbsp;Sic huilas idem cafus Eß ort us habet.

Ettuhac Dive vocas tua fulmina ? tu hijcemo^

ViEÊrix deviElas mox dahit ipfa manus. Sfondrata cum Bulla, Bulla Gregorinbsp;Cumque hac Bullarum pagina tot a crepet.

Sintprocul à Francis Bulla leuitafq^ timorque^ Sit tua bullatù Bulla ttmenda tuis.

PIUM CONSILIUM

SUPER PAPÆSFONDRATI

DICTI GREGORII DECIMl QUARTI Jl4onitorialibni,ut'vocant,Biilli^,Ç^Excommgt;f-ntcationii atcfue interdict tn G(ilU£ regem, Ec-cleßam,^ regnnm minis, e Francomm mato~nbsp;rum noßrorttm exemplis tn rébusnbsp;üfdem repetttitm.

U A N Qji A M amp; tetnpiw

amp; hoftium aélioncs, ipfo-rum confilia ita patefe-cerunc atque illuftra-. * runt, utnuUumiamarti-ficium religionifque prçtextus obftct, quo minus aperte omnes videant illosnbsp;CO tantùm {pedate,ut hoc rcgnumadnbsp;Hifpanos transférant, nofquc univcr-Ids ad miferrimam fervitutcm rcdi-gant: fpcrandùmq-, fit, novum ifturanbsp;PontificiarumBullarutn conatum nihil maius quàm an tea cffedurumcEgonbsp;tarnen veris ac fidelibus Gallis operænbsp;me pretium fadurû putavi, fi eos hacnbsp;tantilla hiftoriarum collcdione non-nihil

D E IN T. Re G. Fr A N c. xj nihil iuvarem, maiorumq-, noftrorumnbsp;exemplaiis ante oculos proponercm,nbsp;Ut fuper illis,qui de dire illo Papæ programmate habentur, fermonibus amp;nbsp;controverfiis,eorum,qui àiufta cauflanbsp;ftant, fidem confirmem, amp; eos qui abnbsp;eadefecerunt, officij fuiadmoneam.nbsp;Noftrihuiufce rcgni ftatus à mille amp;nbsp;ducentisannisadhæc ufque temporanbsp;cum fuaviflima amp; fingulari libertatcnbsp;conferuatuseft: neque id tarnen finçnbsp;graviffimis ofFenûonibus Sz iniuriis,nbsp;quib U s alioqui firmiffima quæq-, amp; flo-rêtiffima mundi imperiaobnoxia (unt.nbsp;Hîc veto nihil conlultius cogitari, fie-riq-,utilius poteft, quàmfi attente di-fpiciamus, quid patres noftri præftite-rint,utab omnibus cafibus amp; pericu-Iis,amp; iis maxime,quæàRomafataliamp;nbsp;infefta Galliæ hoftc emanarêt,amp; undcnbsp;nobis per prifcos illos Romanos pri-inumfervitutis iugum impofitum effet, fcfartos teétofq; tuerentur : utid,nbsp;quo nihil carius amp; antiquius habçrcnbsp;conuenit, cadem prudcntiaamp; confi-lio, iifdemq-, artibus rationibus,qui-

î.8 De Interdicto bus nobis haélenus illud confervarut,nbsp;rerineamus. Verùm, no omnibus hi-ftorias, ex quibus peripicere hoc licet,nbsp;viderc contigit.Permulti interim pro-euldubio, (quidquidhoftesfèrmoni-bus fuis eruàent) fummo amp; fui in regênbsp;obfcquij, amp;, cùm fuælibertatis, turnnbsp;Regiæ dignitatis ac fplendoris propu-gnandi defidcrio tenentunqui tarnennbsp;idipfum multo alacrius proculdubionbsp;prçftarent,fi fcrupuli quidam,qui,quûnbsp;de Roma,de Papa StReligione agitur,nbsp;cos adhuc male habent, illis ex animonbsp;cvcllcrentur. Alij,quiUrbes abhofti-bus occupatas incolunt,ad feie coniu-ratorum perfidia diftraólos, rurfus innbsp;priftinam concordiam,confenfionêq;nbsp;reducendos diligêcius multo incum-berent, hprxtextus ifte, quo fafeinatinbsp;tandiuobtorpefcunt, amp; quo eorû au-resabiftis {èditionumfacibus,amp; regninbsp;proditoribus aflîduc complentur,exnbsp;illorum animis eximeretur. In hoc ergo potiflîmum elaborate, amp; ad publi-cam hanc cauifam, ad quam defendê-dam optimiquique, patriæq-, amantesnbsp;viri.

Regni Franciæ. virij fummoftudio conlpiraruntjpronbsp;virili parte aliquid etiam conferre volui. Res equidem tanti refert, ut nullanbsp;alia unquam antca magis. Agitur enimnbsp;hoe ab adueriàriis, utfummaamp;àregisnbsp;auótoritate plane diverfa,in hoc regnonbsp;conftituatur dominatio. Agitur hocnbsp;ctiam, ut ftatus mutatio fiatjquæ certènbsp;omnes regni partes iecum trahat nc-cefle eft.. Mortalis hominis mandatu,nbsp;Dei mandate plane opponitur: undenbsp;nobis magnopere metuendu, nequidnbsp;hicoffendamus, quod extremam regno perniciem adferat,nifimaturc qo-bis præcaveamus. Id fane ad noftrosnbsp;omnium animos excitandos, Sc ad cu-ram de libertate falutcq; noftra ferionbsp;habendam plurimum valere debet*nbsp;Quamquidem ad rem ut adjumentinbsp;aliquid hominibus noftris adfera, egonbsp;eorum, quse in hoc aliquando regnonbsp;in ejufmodi cafibus cotigerunt, hifto-rias ledoribus ante oculos fideliter co-ftituam, atq-, edifleram quo ft modonbsp;majores noftrigeflerint, quum Pap£enbsp;fua fulmina hoc conftlio immiftrunt.

JO De InteRdictö ut noftris regibus, eorumq-,poteftatînbsp;fubjeótis facrorum communione in-cerdicerent. Quonia vcrô nobis hincnbsp;conftabit, prifcos illos germanofqucnbsp;Gallos cjusniodi confiliis nefariifqucnbsp;molitionibus fortiffimè femper rcfti-tiflc, atq; Papam ipfum, ipfîufq; Bullasnbsp;Romamamandairc, cùm tantaillius,nbsp;quant in fc ufurpare conabatur, tyran-nidemferre no polTent: Secundo hu-jus libellicapite rationes, quæ eos adnbsp;id impulerunt, amp; quid nobis quoq; innbsp;iisobfervandumfît,pertradabo. Dell iq; omnia ad eam rem, quæ hodie innbsp;controverfîa contentioneverfatur,nbsp;acommodaboamp;referamjdoœboquc,nbsp;adid,quodDcusiubct, præftandum,nbsp;atqjad regnidecusamp; dignitatem unànbsp;cum libercatc noftra conlcrvandam,nbsp;nullû ufquam præfentius præftantiuf-que rcmedium dari pofle, quàm finbsp;codem plane, quo illi, amp; animo amp;fidcfimus.

PRI-

Regni Fr a NC I æ. 5» PRIMA PARS;

flißoriaruin quArundam, in quibm de Pa-farunt 'BuUii excomntunicationi-bfts agitur^Epitome.

BRevitàtis, qüam mihi in hoc icnpto propofiii, ratio non fert, utnbsp;quidquid in vcterum monimentisdenbsp;Paparum adverfus reges noftros re-gnumquc noftrum contenrionibusnbsp;cxtatjid colhgam: hoc mihi jam iàtisnbsp;cfle vide tur, ß ca de re tria, aut ad fum-mum quatuormaximèinfigniaèmul-tisexemplaproponam. Quotiefcun-que enim hæc quæftio in controver-ßam vocari cœpitj toties amp;: codé pror-ßismodo difceptatafuit. Cumigiturnbsp;Papæprincipem ubique locum amp; au-lt;floritatem tcncre,atquc principum amp;nbsp;principatuum, imperiorumq; univer-sè Sc cum fummo jure in rebus huma-»nbsp;nis æquè ac divinis dominos elfe in a-nimum fuum induxiflent : tardius ali-quanto in Gallicis regibus, quàm innbsp;Germanis Imperatoribus aliis Mo-narchis conatusvireiq-.fuas expropic-

De Interdictö runt. Nam ab initio regum noftrordnbsp;opeatq; opera in rem fuam ufifunt,at-quePipinum , deinde Carolum magnum,eorumq-, fucccfToresad Princi-patumfuum coftituendurn initaliamnbsp;arceffiverunt. T une vero fummum innbsp;principesnoftros honorem, fummif-fioneamp;; obfequium turn oratione, tunbsp;vultu geftuq; toto præ fe fere bant. At-cnim poftquam illis ita ufi vel potiusnbsp;abufi fuiflent, Sc omnibus aliis princi-pibusatqueipfis adeo Germanise Im-peratoribus formidolofos fefe reddi-diflcntjtunc cos,quibus fuam omnemnbsp;illam amplitudinem debebant, nonnbsp;mqdononcurarunt, fednememinc-runtquidem ; quin potius militis, quinbsp;à ruftico benigne acceptus lautequenbsp;tradatus, in illius ædibus amp; fortunisnbsp;dominari tentât, more amp; exemplo fefe omnino geflerunt. Primus autem^nbsp;quemhîc cômemorabo ,illorû cona-tus adverfus Pliilippum Auguftum ex-titit:talifq-, prorfus fuit,qualis in Chto-nicis extat,amp; ex Innocentii III, qui innbsp;bac tragœdia Papa erat, decretalibusnbsp;colli-

RiGNi Fr A N C I 28. nbsp;nbsp;nbsp;55

cólligitur. Richard© Angliæ rege dc-funâo Joanes, Santerrus diôtus, regnl occupavitjquodArdutusBritaniçduxnbsp;jure hçredirario fudefle contendebat,nbsp;quod ex majore natu orcus cflcc .Ecnbsp;quidc contctio co progreffa eft,ut ipi©nbsp;Arélurus corû,qüæ Angliæ reges feudi nomine ab imperioGallico citramanbsp;be tenebantj poüeffioncm Viciflim oC-tupare aggreffus fit. Quqd quide Satl-terrus ille aitimadvertcns,iuriquefuonbsp;diffidens, eum crudclitcr interficicii-dum curavit. Aróturi aute propinquinbsp;Britanniæq-, procercs cædis auâorcmnbsp;ad fupplicium à Philippo Augufto de-popofeerunt, ctiius amp;Joanncs Santcr-tusamp;Ardurüs bcncficiarij, cujufquenbsp;jürifdiófioni,eörurafeudorum,qu«innbsp;Regno Frartcico poflîdebant,nominenbsp;obnoxii erant; præfertim cum ta cæ-des in ipfîus regis imperio pàtrau effet.Rexcaufl'æ cognitionem iudieiöq;nbsp;iisrecufàre née potuit, nec debüit;nbsp;itaquejure agi cœptum in Patriciorunbsp;Franciæ curia adverfusjoannem, diefi«nbsp;que üii diéta eft ad quam fe ipfe in ju-

G

54 De Interdict© dicio fifterct. Q^d cum rccufafleC»nbsp;àuditis reftibus,cau{sâ tandem dircm-ptaamp;ad cxtremû perduda, regio pro-curatorc palam poftulate, reus ob dc-fertos vadimonii dies damnatusjamp;fuisnbsp;prædiis ac ditione omni, cujus patro-num amp; vindicem rege habebat, mul-tatus eftjiis omnibus fifeo adiudicatis.nbsp;Hoc decretumfadûanno i i o t. Rex:nbsp;ex CO decrcto ducatus Aquitaniaz Sinbsp;Nortmanniæ,aliaq; iplius Santerri dien telaria praîdiain fuam ditionem aCnbsp;poteftatemredegit: qüain reDcumnbsp;Îîbiadverfus multos, qui contranitc-rentur,valdepropitium habuit. Hîc,nbsp;Joannes fuis rebus ita fc exutum, ac o-mni amp;jure amp;sviribus,quibus talePatri-ciorum decretum convellcrct, defti-tutum videns, ad Papam, cujus fulmina Si cxcommunicationes poten-tiflîmis quibuique Monarchis terrorinbsp;tune étant, confugiendum fibi puta-vit. Papa innocentius III accurate,nbsp;I ütdebuit, quàmiufta ilia câuflaeifet,nbsp;nécne,quantamq; nomini fuo infamiçnbsp;notam inurcret, fi amp;parricidam îllumnbsp;rece-*

Regni Franciæ. 35 teceptaret, amp; legibus criperet,expen-dere nihil quidquam penß habuit:(èdnbsp;bccafionem oblatam arripere, amp; in rçnbsp;fuam convertcre maluit. Joannes fi-quidem cum venerabatur, illius Ic cli-cntem profitebatur ex fœdcre tumnbsp;fuum 1111 regnum mancipabat, fubdi-tofque fuos tributarios fadurum, tumnbsp;Angliarti illi bencficiariam feudata-riam habiturum fe pollicebatur. Magna veto hæc erat poteftatisPontificiçnbsp;amplificatio, qua ad Angliam amp;Hy-bcrniam ufque, Romani olim Imperiinbsp;fines,ea protenderetur. Papa etiamnbsp;vehementer lætabatur,datam hinc fi-bi occafionem efle,per quamamp;regcmnbsp;amp; regnum illius adoriretur. Sic enimj,nbsp;cum ptimum rcgi ediceret,ut quod innbsp;fuam ditionem tranftulerat, id Joanninbsp;redderet: atq-, adidfancicndum, ex-communicationis quæ tantam vimnbsp;adverfus Impcratorcs ipfosjamhabu-erant,minasadderet, ilium prænietu,nbsp;fua in iilam federn obfervantià, im-perio fuo pariturum, indeque pfæcla-tumfcilicetregum Galliæ amp; regnitö-G ÿ

^6 De Interdictö tius fub Paparum poteftatcamp; auélori-tate cöftituti,argumentum fore ïpera-bat. Ergo Pontificia illa fanditasjoan-nis cauflam tuendam fufeipit, fuofqucnbsp;ad regem legatos cum his mandatisnbsp;mittit, utarma quamprimum ponat,nbsp;amp; quidquid ex decreti auótoritate u-furpaveratjoannireftituat : excomu-nicationcm , totiufque regni interdi-dionem comminatusjnifi morcm im-pcranti ßbi gcreret. At prudens amp;cor-datus rexejufmodi comminationibusnbsp;nihil territus, magnam fapientiflimo-rumvirorum, quos confuleret, multi-tudinem covocavit. Res ab iis rota ex-cutiendaac definiedain medium ad-duciturjatq; hinc quidemjquidjquan-tùmq-, officiiPapæ deberctur,illinc vc-To quanti momenti decretum illud effet 5 quanta caufe æquitas quæ deni-que régis auóforitas,mature dilpicitunnbsp;Eare diligenter cofîderata amp; perpen-fi, conjunótis animis amp; fententiis, da-tur tandem hoc regi cofilium, ut Iprc-tis omnibus Papæ mandatis amp; minis»nbsp;illiminime obtemperet, atqueadfu'nbsp;turufl»

ReGNiFrANCIÆ. 57 curutn concilium provocet. diötu, fa-ótum. Papa vero ægcrrimcomniû forens fèadeó fperni, principemq; tan-tæaudaciæufquam reperiri, qui jugunbsp;fuum, amp;iàcræfedi obfequium recu-farc änderet, furore pro fuo more ab-reptus, litcras, quæ etiam nunc extant, ad Galliæ Clerum mifit, fpecio-fis quidemnominibusvaldc in lignes,nbsp;fed quæ verè ad eum contra Regemnbsp;concitandum, populumq-, feditioni-busillius opera amp;artibus diftrahendu,nbsp;atquea fua in regem fide amp; officio a-vertendum Ipedarent. Quid plura ?nbsp;omnium finitimorum principum, amp;nbsp;Othonis Imperatoris maxime faótio-nemadfetrahit, quacunque rationanbsp;fibi conciliât,amp; Galliæ regnum à fcnbsp;proferiptum adprædam iis proponit.nbsp;lllorum omnium copiis poftpauloinnbsp;ünum coaftis, regnum Gallicûin ma-ximo làhè diferimine vcrlàbatur. Ni-hilominus tarnen rex magno ferapernbsp;fortique animo fuit, omnclquc amp; Pa-pæ amp; faéliolôrum furores, caufx fuasnbsp;bonitatc fretus,contempfit. Similiter

jS De Interdict© ctiam Clerus, nobilitas, univcrfufquonbsp;populus, quidquidPapa inipfisregninbsp;vifceribus molirctur, à fua in regem fi-delitaceSrobrequione minimum qui-dcm avocati unquam fuerunc. Nonnbsp;eft tarnen quod quifquam hinc fufpi-cetur regem non fumma obedientianbsp;turn Epifeopos turn reliquos facrorii,nbsp;antiftitesprofecutum fuifte, uc in Yf-famberga prima fua conjuge,quam re-pudiaverat, latis id docuit : nam amp; ad-monitionibus erga fe adhibitis paruit»nbsp;amp; Eccledafticas cenfuras pertimuit.nbsp;Verum fmulatq; auiftoritas ilHuspctinbsp;cœpit, compertumq; eftPapæcogita-tionesamp;conliliaeopcrtinere , ut po-teftatemfuam amp; imperia ad noftramnbsp;ulquc Galliam, quemadmodum alibinbsp;fecerat,no fine amp; rcgiac amplitudinis»nbsp;amp; regni dignitatis, amp; Eçclefiælibcrta-tis detrimento proferret: Tunc ve-ro rex cum fiimmo totius populi con-ienfu,nefariis Papa: confiliisfuam au-do ri täte potentiamq; oppofuit. .Jamnbsp;ad fccundam altenus Philippi hifto-riamveniamns..

ReGNI FrANCIÆ, 5lt;)

Philippus cognominatus Pülcher , Philippe Augufto aliquot poft: annis fucceflit. Eo regnâtc,Romç qui- ijoxnbsp;dam Papa fuit,corum omniü, qui incanbsp;fede unquam fuerunt, verfùtiffîmus,nbsp;ambitiofiflimus, ftatuum ac publicajnbsp;quictis perturbator infeftiflimus, atq;nbsp;etiam furiofiftimus. Ego autê de eo itanbsp;loquor, illius téporis fcriptores, amp; eosnbsp;maxime,qui Paparum vitas pofteritatinbsp;prodiderutjfequutus. Boniracius vuinbsp;ille ipfe fuit.IUe veró dolore dirûpeba-tur, quód poteftatis audoritatis tan-tu, quantum appetebat, in Gallia nonnbsp;obtineret,atq-, hoe unum cis Alpes re-gnum Paparu ambition! amp; tyrannidinbsp;refifteret. Ad id eonfequcndum,con-tentionifq; faciendum initium, ex ftxisnbsp;intimis, quo maxime uno confidebatnbsp;ac nitebatur,quenda, eumq; arrogantem ac inquietü,amp; ad res novas Ipiran-temadhibuit. Atqucutturbulencumnbsp;iftum cum majori dignitate amp;ault;ft:ori-tate inGallia cóftitucret,T olofanu Ar-chiepifcopatuin duo membra fecuit,nbsp;noYÜq;Epifcopatu,quo ilium ornaret,

C iiij

4» De Interdicto Apamcç,GalliçNarbonêfisurbe,crea-vit.Id fadum regi no admodu placuit.nbsp;diflimulatü tarnen fuit.Novus ille Epi-fcopuSjUt viaad ea quæàDornino fuonbsp;mandata habebatjperficienda fibi mu-'iiiret,multa in vulgus de rege Ijjargercnbsp;ac diiTeminarc cœpit» eâq; probroià^nbsp;contumeliofâjpcr quæ odium illi con-flaret, amp; de co, qui merito illi deferç-batur,honore nonihil delibaret: aperte palamq; diâitans, fc no in regis, fçdnbsp;in Papæ imperio poteftate elle, utnbsp;cæteris Ecclcfiafticis vins ad idem au-dendû exemple effet. Hiftorici ajuncnbsp;cjufmodifcrmones dcinduftriaab E-pifcopoillojaétatosfuifle, utpopulusnbsp;adverfus regem concitarctur. Ea veto tempora tunc diffîcillima étant:nbsp;Kam ob maxima amp; diuturna,quæ rexnbsp;adverfus Anglos fuftinucrat, amp;adhucnbsp;fuftinebat belli populus graviffimonbsp;novorum tributorum onerc preme-batur, cogebaturq; rex alia atquealianbsp;illifubindeimponcre: ncq-,folffm, fednbsp;Ecclefiafticorum etiam fidem atq; o-,pcmimplorare,amp;:ahiis pccunias, belli fub-

Regni FranciÆ. 41 lifubfidia, flagitarc. Cætcrum, cumnbsp;rex videret Apamenfem ilium Epi-^copum in fc magis ac magis indignanbsp;intolerandâque licçntiainfultare, no-Vaq; fubinde moliri, quibus regni ftagt;nbsp;turn in Pontificis fui gratiam labcfa-ftarec : poftquam diutidimc tatam in-folentiam pertulit, iufto tandem dolore amp; rei indignitäte permotuSjCom-prehendi hominem amp; in vincula con-jici iulTit, Papa co afto irritatus, multas magnafq; occafiones fibi ad ea quçnbsp;animo agitabat efficiunda opportunif-fime datas efTe tuneputavit. Primum,nbsp;populum Gallicum ob ingentia tribu-torum, quibus vexabatur, oneraadfa-étioncs amp; difeidia facile inclinaturum.nbsp;Et revçra magnis feditionibus amp; Lutetiae amp; aliis aliquot in locis coortis,nbsp;regii miniftri aliquot trucidati turn fu-crunt. Idq-, pro certo habebatur ( Hi-ftoriæ fiçprodunt, atque ita intriuranbsp;Ordinum coctu propofitum fuit) Pa-pamipfum fuisconfiliis amp; artibushosnbsp;inotus concitafle, carumque cædiumnbsp;çaput ôç auâ:orc fuifle. Quod ad Clc-

«

41 De Interdicto rutn attinetj exiftimabat Papa eu tantanbsp;ûbi imponi tributa pafTurum nunqua,nbsp;proindéq; eum Facile eoadduélurum,nbsp;ut à regis caufTa rcgnique defenfîoncnbsp;defcifceret: nonintelligens videlicet,nbsp;aut potius intelligere nolens , id innbsp;Gallia non efle novum nec inaudi-tum,præcipuè in Abbatiaruproven*nbsp;tu, partem illius quandam in fumptusnbsp;belli neceflarios coferri, ut monachusnbsp;Aymonius in fua de rebus Gallorumnbsp;geftis hiftoria teftatur. Attamcn, utnbsp;hanc qualemcunq-, Cleri ofFenfionenxnbsp;augeretac promoveret, adhanc con*nbsp;tenrionem aggreditur amp; incumbit,denbsp;Cleri ab oneribus publicis immunita-te decretu facit,atq; regem, ut ab ejußnbsp;modi pecuniis exigcdis abftineat, ad*nbsp;monet. De ApamenfiautemEpilco*nbsp;po, facinus indignumclamitat,ijuafinbsp;rex,cujus iuflu fadiofus ille in carcerenbsp;aflervaretur,Eccleiîæhoftis Scafflidornbsp;cflet. Nechis contentus,aliu,dprætçr-ea artificium comminifcitur,quo fepcnbsp;Pontifices adverfus reges noftros ufinbsp;FuntjUtpiafalutariaq; eorum conlilianbsp;impc-

«

Regni Franciæ. 4j impedirent, amp; eos apudfuos in ncgle-âæ autviolatærcligionis fulpicionemnbsp;adduccrent. Etenimregipræcipit, utnbsp;tranfmarinaminSaracenos expcditio-néfufcipiac: quanquaisalioqui de Sa-racenis reprimendis no valde labora-rct,qui Venctiarnmamp; Genuæ rcfpu-blicas,(pacis tempore duo prçcipuaacnbsp;firmiifima Chriftianorum ab orientenbsp;propugnacula) bello graviffimo internbsp;fe commififlet, eóq; neceflitatis addu-XüTetjUt SaracenosEcclefiæ boftes fuçnbsp;ditionis fines propagate finerent.Quçnbsp;quidem omnia non alio (ànè pertine-bât, quam utmodis omnibus extremanbsp;amp; regi amp;regno ipfi pcrnicicm compa-raret. Regem enim extra regni finesnbsp;amandare,eique,ne pccunias adbellunbsp;gerendum neceflarias de fuis exige-,nbsp;ret, interdicere nihil profeóto ahudnbsp;erat,quam regnum omni ad fui defen^nbsp;fioné ope ac iubfidio (poliare,amp;fàcilli-mam Anglis aliüque hoftibus adilludnbsp;invadendumatq-, diripiendum, viamnbsp;aperire. Rex itaque non ignorans,nbsp;quantæ curæ amp; cômendationi fibi elfe

44 De Interdict»

deberet rcgni à Deo fuæfidçi concre-diti confêrvacio : feiens praecerea quid fuifibi deberent, quæ fua etiam efletnbsp;auäoritas; ftatuit eorum, quæ à Papanbsp;præfcriberentur Srpræcipercntur, nihil plane übi faciendum elfe. Ibi tumnbsp;Papa furere per Archidiaconumnbsp;Narbonenlcm Bullis amp; mandatis in-'ftruôtumregi imperare, ut Apamen-fem Epifeopum vinculis folutum di-mittat, nihilq; tributi de Clero exigat:nbsp;nominatim hoc illi edicere, fummamnbsp;in hoc regno,etiam in rebus tempora-libus, auâoritatê penes fe efle : bis nifinbsp;rexparcat,hancq-, dignitatemamp;j us îî-bi (ponte fua concédât, diro fe amp; exfe-crabili anathemate ilium cofigere, rc-gni jus illi abrogate, illudque (act tiédis' poifeiTioni jure caduçi adfcribçre:nbsp;cos omnes, qui Papx fummumjusinnbsp;V Gallicum regnum elfe negaverint,hç-reticos cenfere.Hiftorici aliquot iplànbsp;cxcommunicationis verba referunt,nbsp;hîEC fciiicct,utrex pronuntiareturhç-reticus, fchifmaticus 5c Ecclefiæ ho-ftis : idcoque, ipfc unà cum uxore Scnbsp;libe-

Regni FranciÆi 4j iibcris à facrarum rcrum piorutnquenbsp;virorum communione Sz concilio ab-dicatus : quæ excommunicationis formula vulgaris erat, SeinImperatoresnbsp;aliofq; nonnullos fepenumcro ufur-pari folita. Irtimo verö Bonifacius fu-rorcm furore, ac fcelus fcelere cumu-lans,hoc etiäaddit. Na utfuafulminanbsp;Formidabiliora amp; horribiliora rcddc-ret, cæterofq; principes libidinis fuçnbsp;miniftros Sc adores,proPaparum con-Fuetudinejhaberet, emifitquofdam,nbsp;qui Anglos adverfus regem follicita-rent,atq; regnum Alberto Romanorunbsp;regi eo conGlio tradidit, utbello eumnbsp;peteret. Interim Cardinalis Mona-ebusin medio regno verfabatur, Ec-clcfiafticorum coitiones faditans, utnbsp;ipfos primiim, deinde per eos popu-lumconcitarct: Sequidem nonnullosnbsp;jam fibiadeamrem cóciliaverat. Gravis fanè cafus regno à Papalibus iftisnbsp;fulminibus impendebat, fi horrendunbsp;illorum fragorem par cventus fuifletnbsp;confcqüutus. Verum, quid rcxhîca-git ? quo animo eft î Adverfus cft'ræna-

4^ De Interdicto tosPapæiftius furores celeberrimuninbsp;omnium ordinum conventum Lutetia: agit, utj quid in re tanta fibi agen-dû elfer,cognofceret.In eo auté inanianbsp;ilia Bonifacii tonitrualudibrioamp;con-temptui habita,amp; hæc, quæ fequûtur,nbsp;capita fancita funt:A Papaad concilianbsp;provocari : Illi interim no parendum :nbsp;Papam ipfum de omnium fententia,nbsp;hæreféos,fimoniæ,homicidii,amp;aliorunbsp;atrociflîmorum flagitiorum crimini-bus, quæ ipfi diluenda amp; expianda ei-fent,manireftô teneri: Audoritatis re-giæ elfe, eum coercere: aurum,argen-tum, merces Romam non ampliùsnbsp;împortandas : Epifeopis ab illoinjusnbsp;vocatisRomamnon eundtim. Quo-hiam verb Papa fummam poteftatemnbsp;fibi arrogaverat, ac omnia in rebus Sinbsp;facrisamp;profatiisfibi licere perfuafumnbsp;cfle nobis volebat : ob idque fe polfenbsp;amp; regibus amp; Principibus imperare:at-que regnum adeo Gallicum poteftatinbsp;fiiæ fubjicere ; quia etiam fatis no-tum amp; exploratum omnibus erar, do'nbsp;gmata, quæ in regno in vulgus per E-

Regîîi Fraxciä. 47 pifcopum Apamenfem amp; Cardina-lem Monachum (parfiflet, eaipfaeC-fe : valdeque metuendum videbatufgt;nbsp;iiequis in hominutn cutn aîiôrüminbsp;tum Ecclefiafticorum maxime ani-mis icrupulus inde adhuc reiîderetînbsp;ömnes , qui in ccetu illo tune ade-rant, cujufvis ordinis homines apudnbsp;regem profefli hint, quid ea dc re totanbsp;fentirent, amp; iniis Ecclefiaftici ipfi po-tiflimùm : rege poftulante, ut omnesnbsp;ingenue fuam îèntentiam amp; apertenbsp;proferrent. Ibi demum cundinullonbsp;modo Papç ie obnoxios,nec cuiquartinbsp;ulliprætcrquam régi fubjedtos elfeli-here agnoverunt. Tunc rexjureju-rando confirinavit Cc viciflim cum fuasnbsp;vires omnes , turn vitam maxime i-pfatn pto regni libertateamp; jure conic rvando profufurum.idque(ut Chro-nicon ait) pro confueto more, hoc eft*nbsp;ineademtauflafeeftefturum omnia,nbsp;quæïui deceflbres aduerfus Papas an-tcacffcciflent. Ipfaquoque nobilitasnbsp;amp; Cæteridcniqueomnes eodem ie à-nimo fore teftificati funt. Atque is

licrant,amp; comprehend amp; ignöminiöquot; sè accepti fuerunt. AfleruntqueChró'nbsp;nographi noftri eum, qui Legatus nöquot;nbsp;hiinabatur ( pro eo honore quo Gallicnbsp;Dominum ejusptofcquebaturjitahó'nbsp;norificè habitum fuifle, Ut inde phrcquot;nbsp;neticusevaferit. Hisaliud prärtereaS^nbsp;gEaviusacceffit. NamtéxPoiiquot;nbsp;tifici probare volens,fe illius Bullas ilvnbsp;hili prorfuÈ faccre , caque potentia»nbsp;quç longius latiufq;amp;:efficacius,quatönbsp;illius, pateret, inftruólum elfe: duccivnbsp;tos egrcgiè armatos équités SarrxCo'nbsp;lumrtéfis Itali, amp; Vafconis nobilis Gü'nbsp;lielmi Nogareti Samfelicii duftuafd'nbsp;aufpiciis, in Italiam ufque mifit. lH’nbsp;verb duces unà cum fuis tam praeeW-feliciterque remgeflerunt, utPapai^nbsp;Agnaniæ deprehenfum Roma capd'nbsp;vum deporrarint,ubi præ ftomacho

Regni Franciæ. 49 ’que hæc hiftoriç hujus fumtna eft.V e-rùm in ea fuere infignia quædam ob-fervatuque digniflima, quæ ab biftori-cisetiarn Commemorantur. Inhace-nim regis amp; Papæ cohtentione uluonbsp;citroqueiitcræ miffæ funt, quarum al-tcrætaminfolentcm ac protcrvaminnbsp;ifto Papaaudaciam, impudentiam amp;£nbsp;arrogantiam arguùnt, præ féqi ferunt,

* ut id ulli vix homini credibile videre-tur,nifilitcrarumipfarum exempluni in noftris Cbronicis turn Gallicc turnnbsp;' Latine eo confilio confignatum exta-ret, utidomnipofteritati teftatûcer-to effet. Altcræ verb fatis doc et, quàmnbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;exiguam Papæ r ationê prifci Galli ba-

’ bercnt, fi quando co furorisveniret, ut aliquam in boc regnum auélorità-'nbsp;nbsp;nbsp;tem bbi affumere, amp; minas etiam ad-

bibevcaudcrct. Hæ igitur funtPon-(i tificis literæ.

B O N II A c lus Epifcopus (ervus ‘‘ fcrvorum Dei, Pbilippo Prancorum “nbsp;RegijDeum time,ôemandata ejus ob- ‘ ‘nbsp;'' ferva. Sciretevolumus,quôdinfpiri-“nbsp;tualibus ôr temporalibus nobis fubes;nbsp;D

50 De Interdicto

’* bencficiorumamp; prçbendarû ad te coV . ” latio nullafpedat:amp;,fi aliquorû vacan-•’ tem. euftodiatnhabeas, ufufrudûeo-” rum fuccefl'oribus referves : amp;, fi quainbsp;” contulifti, coUationem haberi irritamnbsp;” decernimus, quatinus proceflerit,nbsp;” revocamus : Aliud credentes fiituosnbsp;” reputamus. Datum Laterani quartonbsp;quot; nonas Decembris, Pontificatus noftrinbsp;anno fexto. Regis autem relponfionbsp;bæc fuit. '

” Philippus, Dei gratia Francorû ” rex, Bonifacio fc gerenti pro fummonbsp;” Pontifice,falutem modicam, five nul-’’ lam. Seiattuamaximafatuitasintem-” poralibus nos alicui non fubefle : ali-” quarum Eeelefiarumamp;'præbendaruinnbsp;“ vacantem collationc ad nos j ure regionbsp;” pertinerc, amp; percipere fruétus earum,nbsp;” contra omnes poifeirores utiliter nosnbsp;” tueri : fccus autem credentes, fatuosnbsp;reputamus arque dementes. Datumnbsp;ôcc. Atque literarum ultro citroquenbsp;inilTarum exemplum ejufcemodi fuit.nbsp;Narratur item aliud fiiperbiæ amp;furo-ris, acerrimique in Galliæ regem o-diiin

Regni Franciæ. 51 diiinhoc Pontificc argumentum. Inter iftas tam acerbas amp; pertinaces ini- Csißiini^-micitias atque concertationes, fccü- nus in ui-laris luftralifquc jam anni cclebritas ta Alberti-,nbsp;(lubileum vocant) Romæindiôlafuit,nbsp;lt;juó infinitæ hominum multitudinis ''nbsp;cxlocis omnibusconcurfusfaóluseft.’^

PrimoJubilæi die , Bonipacius cultu Pontificio decoratus fc univer-fo illi populo fpedhandum dedit. Secundo autem die, habituamp; iplendo-re imperatorio in medium proceffit,nbsp;nudoenfe, qui ante ilium geftabarur,nbsp;infignis amp; confpicuus : fummaque voce, utrumque Imperium, nempe coe-lefte amp; terrenuifi ieu temporale,fuumnbsp;efle pronunciavit. lllud fcilicct Evan-gcliumhominibus adjubilæum pro-teólis prædicavit. Alberti Auftriacinbsp;Rodolphi filii, quam poftulabat, ele-clionem antea in Germania faólam ;nbsp;ratam habere noluit, urpote nulla fuanbsp;voluntatc faótam : quum prælcrtimnbsp;utriulque gladii poteftatem ßbi jamnbsp;vendicaret. Atq; illü Principem fup-plicem ad fc venientem, amp; mulca cuni

D ij

^2, De Int,erdi ctô indignitate fe prenfaiitem,diù fufpcrt*nbsp;fumamp; incertum tcnuic : Tandem tarnen eleólionem illius fua aflenfionenbsp;atq; approbatione confirmavit, fed canbsp;lege, utille fe Romanorum pariter amp;nbsp;Gallorumimperatorem profiteretur.nbsp;Quantum ad hærefim, cujus fuit innbsp;trium ordinum coventu infimulatus,nbsp;Doiâi quidam amp; Catholici viri dicuntnbsp;ilium in hoc crimen amp; invidiam voca-tum fuiife, quod Contra Evangelii do-élrinam amp; Âpoftolorum cxemplum,nbsp;fummamiftamregibus amp;principibusnbsp;imperandi poteftatem fibi arrogarcr.nbsp;In illius morte quædam valdc iniignianbsp;amp; notanda extiterunt: quo fit, üt eanbsp;Chronici noftri fcriptorcs minimè fibinbsp;prætermittendaeife cenfuerinti Cùmnbsp;enimperveffis fuis rnóribus civiû Romanorum malevolentiam fibi conflaf-fee , omneiq; præ odio fibi infenfbs amp;nbsp;infeftos elfe animadvertetet, Anagnianbsp;(Hetnicorum in Latio urbê ) patriamnbsp;fuamferecepit, tutiifimum fibi apudnbsp;propinquos amp; cives fuos afyîum forenbsp;arbitratus:fed Ipe fua falfus,ab iifqûpfisnbsp;amp;pro-

Regni Fkanciæ. 55 Çc proditus,amp; regüs cquitibus tradicusnbsp;fuit. Hocillenimiru obpravafua,qui-bus cives adverfus regem fuum conci-care tencaverat,confilia,pretium tulit.nbsp;Inde Romam captivus cum futntnonbsp;probro atque dcdecorc pertraétus eft.nbsp;qui cùm in fua ilia Santangeli arce Hifiorianbsp;inclufus effet, alvi profluvio corre- Florëtina.nbsp;ptus, in phrenefin, ut fertur, tam diranbsp;vehementemq-, inciditjUt manus proprias corroff rit amp; devoraverit : atquenbsp;in ipfü mortis illius articulo, fulguranbsp;tonitruaq-, plane horribilia in cadcar-ce exaudita etiam fuiffe dicantur. Ennbsp;miferabilis quidc, fed juftiffimus pro-feéio illius exitus , qui totum orbemnbsp;faftu fuo Srtyrannide indigne calcarcr,nbsp;quifé arrog xniiffimè fu.pra regescclm-peratores ipfos efferret,atque infolen-ciusiattitaret manus fibifatis cfie lon-gas amp; ampîas, quibus fummam libiq»nbsp;gentium dominationë apprehende-ret: quidenique, pro animi libidinenbsp;dextramdiris fulminibus contra regesnbsp;armatam fc babere diélitarct. Platinanbsp;Pontificum hiPcoricus, narrata illius

D iij

j4 De ÎNTERDICtO

” morte lîæcaddit. Moriturautemhoc ( ” modo Bonifaciusille,qui Imperatori-i” bus, regibus, prineipibus, nationibus,nbsp;» populis terrorem potius quàm religio-» neminjicerc conabatur, quiquedarenbsp;ƒ’ régna amp; auferre, pcllere homines acnbsp;. ” reducere pro arbitrioi animi conaba-” tur : aurum undique conquifîtum,nbsp;” plus quàm dici potcft, fitiens. hæc ille.nbsp;Uifiorta Atquc hîc nonnulli alii hiftorici picnbsp;comitü fane amp; valdc appofitè amp; Papas amp; aliosnbsp;Monfortti. (àcrorum antiftites admoncnt, ut la-vitæfuæ curfum inftituant acnbsp;' moderentur , amp; fe intra muneris fuinbsp;fines modelte contincant. Quas qui-dem admonitiones fi boni illi viri au-çliirent, non tot tantifque malisjamnbsp;res humanæ concuterentur Srafflida-rcntur. Papa ifte omnibus fcelerumamp;nbsp;flagitiorum notis ita infignis fuit, amp; adnbsp;omnem pofteritatem nobilitatus, utnbsp;în fempitcrnam illius memoriam Epi-” taphium hoc fcriptum fuerit. Intra-” vitutvulpes: regnavit utleo: mortuu$nbsp;'¦ eftutcanis. Rex, ut quidamhiftori-çus Anglus fcriptis prodidit, à fuccef-fore

ic pretium fadhuros exiftimarent, fi ad Gallorum cauflam,amp;: rationes fefe ac-commodarent, Si üs quàm maxime?nbsp;gratificarentur. Porro fucccflorillius,nbsp;ex fua Cardinaliumque fuorum fente ntia, cxcommunicationis à Bonifacio décréta? abfolutionem ad regemnbsp;ultró mißt, qui non modo non earnnbsp;rogaverat, fed àPapa excommunicarinbsp;nepili quidc fecerat. Hiftorici enim NicoUmnbsp;publicis monimentis cofignatum relb GilUw.nbsp;querût, in abfolutionis Bullaid nomi-inbsp;natim additum fuiffe,rcgë de ea impe-

De Interdicto

in fuis decrctis agnovcrunt, amp; confeflî fua {ponte func Galliçum regnûPon-tificiæ fcdinulle modo fubjeftum ob-noxiumq-, efle : profcfliq; aperte funt,nbsp;minime fe obftarevelle,quo minus pc-çuniç amp;tributadeEcclefiafticis exigelt;nbsp;rentur,per quæ regno magnitudine acnbsp;difficulcatc rerum affcôto affliéloquenbsp;iuccurrerçtur, Atque hæc Philipponbsp;Pulchro régnante contigerunt Jam adnbsp;Caroli v i regnum ycniamus,

Qui ej us temporis hiflorias lege rue, miferum amp; calamitofum,inqué Chri-ftianus orbis efframataPaparum ambi-tioneredaéiuserat, ftatum noverunt.nbsp;Etenim toto 40 annorum fpatio, amp; eonbsp;ampliùsjduo, très amp; aliquâdo quatuornbsp;Antipapæeodêtcmporefuerunt, quinbsp;crudeli amp; exitioib belloiêiepeterent,nbsp;fua quifquc faélione inftruôtus. internbsp;milita, qiiæ inde acciderunt mala, hocnbsp;maxime unum crat, quod cùm plurcsnbsp;effent, unufquifq; rei parandæinhia-bat, tantum commodi fibi compararcnbsp;ftudens, quantum fi unus duntaxatnbsp;Pontificatum quietè obtinuiffet. Ad-

Regni Fkanciæ. 57 de quod ad fovendurn retinendumq;nbsp;fuum cam numerofum comicatum, li-mul amp; eos qui à fuis partibus ftarenr,nbsp;ingentes fumptus faciebanc. Quibusnbsp;cùm baud pares eflent, cogebacur fin-gulijubi auóioritate valercnt, maximanbsp;pecuniævimexigere, amp; facerdoriainnbsp;eos qui fe adfuam dignitatem tuendanbsp;aggregaflent, non fine maxima vitasnbsp;perturbatione, rerumque contufionenbsp;conferre. Iraq; régnante primùm Ca-rolo fextOjgraviflimeeadc re apud re-gem querelæ habitæfunt, qui cdiólisnbsp;co nomine à fe editis, Papæ amp; Cardi-nalium quæftores è Rio regno ejicie-bat : item, ne facerdotia ab extrancisnbsp;amplius tenercntur,fanciebat : omnesnbsp;facerdotiorum, quæ à di dis extraneisnbsp;pofTidebanturjfrudus Rbi fubjicicbat,nbsp;ac de iis pro fuo arbitrio amp; audoritatcnbsp;conftituitiamp; ut breviter dicamjfe aPa-pæobfequio prorfum fegregavitatq;nbsp;fuo decreto, illius, delegatoruq; ipfiusnbsp;ambitione amp; avaritiam repreflit. Be-nedidus x 111 Pontificatum iniens,fenbsp;ad hunc modum frænari, ac potentix

5? De Interdict« fuæ fines ad regiium ufq; G allie um nonbsp;proferriægrèadmodumtulit. Quam-obrem feveritatem. fibi adhibendam,nbsp;fuaq; fulmina amp; excommunicationcsnbsp;fibi contorquendas ftatuic y per quasnbsp;fui metum incuteret, amp; obedientiamnbsp;etiam ab invitis extorquerec : non lacisnbsp;ïccum reputans y ut videtur planenbsp;oblitus, quàm male talia dccclTorumnbsp;fuorum tek à noftris excepta Gallisnbsp;antea fuiffent.Ea Bulla tum regis, tumnbsp;regii knguinis Principum , tum eo'nbsp;rum etiam omnium, qui cum rege fa-ciebant, excommunicationem com-pleólebatur. Gallia omnis ca indigni-tatevchcmentiflimè accenfa eft, lednbsp;Parifienfis potiflîmùm Academia, cujus præcipuamebra icholæTheoIogi-cæ crant. Ea cum rege de tanta contu-mclia coquefta eft, additis ad ca ulci-feenda, multis,i!fq; præclaris admoni-tionibus. quibus rex permotus, cele-berrimumin fenatu Parifienfi in camnbsp;rem conventum egit. Atq-, cxgraviffi-mis Academiæ fuæ cohortationibus,,nbsp;de fenatus uniyerfî fententia edilt;ftumnbsp;fecit.

R E G N I Fr A NCI Æ. fecit, quo ^ilia omnia fupcriora adver-fus Paparû ambitionem, avaritiam, amp;nbsp;ufurpationescofirmabat, cum ad Eg-clefiae Gallicanæ jura, immunitates, amp;nbsp;privilégia rutanda,tû ad perfonæ regis,nbsp;regniq-, totius audoritatc dignitatêq;nbsp;confervandam : Benediéli illius fulmi-nationum,quibusconciliûopponeba-tur,nulla prorfus ratione habita. Arq;nbsp;iiomnes, quihujus regni conftitutio-ncs Paparû Bullis poftponerent, læfænbsp;Majeftatis crimincpalâ damnatifunt.nbsp;Dccrctumetiam, Papis nonlicere innbsp;pofterum ullum Gallisc tributum im-ponere,nifi regis voluntatc quantumnbsp;quidêipfi proneceflitatis ratione, co-cedere placeret. Quoniam verb Papanbsp;in nonnullos,quos ßbi adverfarios elfenbsp;intelligcbat, excomunicationis telurnnbsp;vibraverat, rex liberos folutofq; decla-ravit. Hoc edictum in maxima clarif-ßmorum virorum frequentiagravifli-mè fanôliflimcq; compofitûfuit, atqinbsp;in publicis fenatus tabulis adhuc affer-yatur. Hxç-auré ada funt anno Chri-fti 14 O 6. Poftea Martinus V. Papa,

f-» De Interdict© irarns penn is fibi adeo incilas cfle, in«nbsp;fcn)oamp; ir.fefto erga nos animo hanCnbsp;concertationcm vetuftis illis excom-ji unicationis Sii inrerdidi ambus re-novaretentavic: fedineare nihilolane plus,quamcætcri,promovic. Inhisnbsp;autem Paparum conrroverfiis multanbsp;intervenerunc perquam lane memorabilia, quæ filcntioprætcnrcno pof-fumus. ThcodoricusNihemiushifto-riographus fiiæ hiftoriæ inferuit Academic Parifienlîs fuper ea re Epifto-lam, petitionis fupplicis inftar exarata,nbsp;cujushæcfumma eft^efeopus. Papsenbsp;literas Bulle nomine confcriptas,quianbsp;contumcliole, feditiofe, impofturis,nbsp;dolisjamp;ffaudibus referte funt,regiâm-que Majcftatem lcdunc,dilacerandasnbsp;é:. in frufta lecandas clTc : quinetiam,nbsp;fi rei gravitasitapoftulet, ad graviorenbsp;amp;probrofiorem ultionem (que ceteris cxcmplo amp;terrori fit) progredien-dum. Et quidem idre poftea copro-batum confiât, Nam inpublicis tabu-lis fcriptumhocrepericur, faôtum fu-iffeinhanc Icntentiam lenatulconful-

tum.

Regni Franciæ.

t tum, ut qui has huilas atculcranr, oc 5 Luparæ carceribus per hélores extra-

• gt; nbsp;nbsp;éh,amp;ad Palatii gradus plauftro flerco-

• gt; nbsp;nbsp;rarioveôhi,ad undecimam horam di-miffo fenatUjCoram facrorum Antifti-

5 nbsp;nbsp;nbsp;tibus amp; Clero le fifterentullicq; hono-

j rariapœnamultarentur,tædâgcftâtes, .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lineis veftibus, ac mitris chartaceis,

L nbsp;nbsp;cumimaginibushorribilifpecie depi-

dis, nbsp;nbsp;Papæ ipfius infignibus inverib

- amp;præpofteromôdôcfhâ:is, per ludi-. brium induti : atq; hoc habita cukiiq;

infignes, extremis plauftris alligaren-; nbsp;nbsp;tur,amp; àcarnificibusadomniaLutctiæ

I nbsp;nbsp;compita per fummû dedecus amp; igno-

miniam pertraherentur. Id quod arti-. culatim fmgillatim effedû fuit. Bo-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni ifti viri Papæ miniftri B uilige ri, Hi-

fpani fuifTe dicuntur.Sed bös jam cura ;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuis Bullis milfos fâciàmus.In regio au-

tem adverfus Benediftum x 111 edi-do longa eft appofita narratio, pias amp; |;ravesadmonitioncsac poftulationesnbsp;a multis Antiftitibus amp; Parifienfi Academia fa ôtas contiüens. quæ quidemnbsp;admonitiones ut tune plurimùm va-

él De InterdJcto luerunt, fie nunc etiam plurimùm Â'nbsp;pud nos valere debet, quo perniciofisnbsp;Paparum confiliis Sc molitionib us for'nbsp;ti conftantiq; animo intercedamus acnbsp;renitamur. Eæauté hue maxime Ipe-ótabantjUt regé docerent, mfi immen-fa Paparum avaritia,amp; iniquilîimæ nc'nbsp;xationes diligenter amp; ferio reprime-rentur, Ecclefiæ perniciem amp; interitiinbsp;impendcre : regum hoc elTe officiinbsp;auàoritatiSjad Ecclefiæ propugnatio-nem ac tutelam, etiam contra Papasnbsp;ipfos, quum earn divexant amp; oppri-niuntjtoto animo Seftudio omni incii-bere. Edifferuntpræterea, quotcafus,nbsp;quantaq; vulnera public! flatus dignitatem maneant, fi regnum tyrannicænbsp;Paparum oppreffioni fubjiciatur. hocnbsp;fefundamentoverc niti, fefe à Papanbsp;fejungere, no efleab Ecclefia fe fejun-gere : fed, quod àD, Paulo i The flatnbsp;3. præcipitur, idipfumpræftare, cumnbsp;aiqSeducitevos ab omni fratre,qui in-ordinatè fe gerit. Ecclefiam à Chriftonbsp;redemptam, in libertatem vindica-tamfuifie : itaquenulló modo rationi

Regni Frangiæ.

cfle confcntaneum, earn unius, à quo ira diripiatur amp; vcxetur, lervituti ac li-bidini dedi. Arque ad id confirman-dum y cap. EpiftolæadGalatasprofe-runt, In libertäre, quaChriftusnos li-beravit, nobis cfle perftandum, amp;Cinbsp;Immo quumde Papa loquuntur, ty-rannidis nomen ufurpant. Docentnbsp;quantop ere indignum fit amp;intoleran-dum, eum, quern ex Evarigelii doólri-na fervum amp; miniftrum efle decuit jnbsp;dominum fc ad diripiendam Eccle-fiam profiter!. Quinaddunt, fi Papa-rum vivendi ratio cum ea Prophetarum amp; Apo ftol or urn confetatur, eosnbsp;nihil minus quam bonos paftores re-periri : vel potitis, malorumpaftorumnbsp;notas (quibus àProphetis Apoftolisnbsp;defcribuntur,amp;a bonis paftoribus difinbsp;cernuntur) in iisamp;multas amp;certas ä-pertiflîmè animadverti. Poftulant utnbsp;conftitutiones de ie ab iis fèparandisnbsp;antea fadæ, firme inviolatéq; lervétur.nbsp;Qui veto Paparû cauflam propugna-bant, perfiiadere populo conabanturjnbsp;fircx editlo lânciret ne Papæ obrem-

éf4 Dè Ïnterdicto peraretur,idefle bellum cumEcclcfiànbsp;gerere,amp;ab eadeficere: Deoautemnbsp;potius quam hominibus parendu elFe.nbsp;Quafi verö Regia cdida, Dei manda-tis repugnarét. Academia Parilicnfis,nbsp;amp; cæteri, quiadcauflam régis defen-dendam fe cum illa conjunxcrant, re-Ipondent nulli id impedimento reginbsp;efle debere : hæc vana elle verbanbsp;inanem adulatorum, qui volunt Papasnbsp;omnibus legibus lolutos, omnifque c-mendationis expertes acfccuros cumnbsp;Omni impunitate ac licentia vivere,nbsp;garrulitatêtti : proferentes etiam ejusnbsp;rei probandæ ergo, quandam Pelagiinbsp;II fcntentiâ,quæ in decretalibus exeat,nbsp;cum no efle pcrfequucorem, qui pec-catum autjam admiflum puhitjâut nenbsp;admittatur,impedit. Quinetiarn aliudnbsp;amp; longe majus addunt, poteftatem,nbsp;qua Ecclefia Romana exultât amp; triû-phat ) tneram efle Coftantini donatio-nem, de qua etiam hodic à Conftan-tinopolitana amp; Alexandrina Ecclefianbsp;amp; aliis contenditur, eaque, quantum-vis reclament,falla efle demonftratur.

In

Reûni Franciæ.

Infumma, quicunq-,fuapoteftaüeab-utuntur,eâabdicandoselTe. Etdeüs quidem, de quibus Academia amp; Gabnbsp;liæantiftitesapud regem contra Papanbsp;difleruerant, hadenus : Eaq-, ipià fuc-runtcdidi regii in Paparum mqlitio-nes amp; vexationes fundamenta.

Postrem O, quartam hiftoriam corû quæ Ludovici x 11 tempore anno ante hune vixdum centefimo hacnbsp;de re contigerunt, fuperioribus etianinbsp;addam. Si ullus alius princcps à Papa-rum furoribus tutus effe dcbuit,huncnbsp;cértè ex omnibus præcipuè unum eiTcnbsp;decuitjcùm ob fuas prçclaras virtutes,nbsp;tum quod Julium II multis magnifq;nbsp;à fe affeélum beneficiiSjquibus vixun-quapar gratia haberipoterat, fibi plurimum devirixiflet, multis illireftitu-tis Urbibus, quæ à Bentivolis amp; Vene-tis occupatæ, Sc ex ipfius ditione ufur-patæfuillent. Atcnim ambitionis qui-dâ æftus, qui fupcriorû Paparû animosnbsp;corripuerat planéq-,corruperat,amp; fc-ric quadam fatali ad fuccèflbrcs tranfi-batgt;in J ulium iftum ihvafit i omnemqî

è6 De ÏNTEknicTô

illi mcntcm Sz rationcm ita eripuit, üt ingrato fupra modum fidémq; animo»nbsp;inauditaq; perfidia fuasomnes vires innbsp;cum converterit, ilium fi potuiffetjtO'nbsp;tumq-, ipfius regnû oppreirurus.Ncna'nbsp;peftomachabacur, gravilfiméq; ferC'nbsp;bat res noftras initalia profperè fucccquot;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dere, nofquc, à quibus fuorum decef-

forum iniquæufurpationes.immodc' rat^q-, aétiones repreffç fuiiTenCjnimiûnbsp;fibivicinosacq-, imminéteshabere.Ejtnbsp;finitimis igitur ferè omnibus civitatbnbsp;busfaétionc (ibiconciliât, atq; Hifpa-niam, Angliam, Gcrmaniam, amp; Hebnbsp;vetios contra regem Galliamq-, ad a^nbsp;!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ma concitat. Cumq; fuorum furoruiti

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac fulminationum miniftros ita com'

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paraflet, Bullamadverfus regem pro'

i ' mulgat, cum cxcommunicatjjus illlt; regniabrogat,prædæq;objicit, GuiC'nbsp;Lih. 11. ciardinus ait regem iftâ Bulla expreß^nbsp;nominatum, atq; hærefeos amp; fehifma^nbsp;tisreum, pœnifq; obnoxium : Regni^nbsp;denique ipfum proferiptum, amp; prim)^nbsp;occupantibus expofitum fuifle. Idci’’nbsp;quoq; inNavarrç rege Henrici 4 regis»nbsp;quihodie regnatjproavû efi:aüfus:idlt;l’

Regni Franciæ. 6^' honaliâ ob caufam, quàmquociàre-gis caulTa ftaret-, cui ob id rcgnufiiumnbsp;crcptum, amp;ab Hifpano ex bcllæ iftiusnbsp;Bullæ auótoritate creptû fuit. Qui denbsp;iis téporibus fcribunt,hoc ctiaadduat,nbsp;(atq; ficàPatribus noftris accepimus)nbsp;Julium iftû libellos aliquot per Italian!nbsp;difleminaflcjquibus populi contra na-tioné noftrâfollicitarentur: ncq; idfb-îùm, (ed dediïfe etia ci peccatorû vc-niâ,qui Gallû alique interficcret: adeônbsp;ut borribilis noftrorû cçdcs per univernbsp;fana Italiâ faóla fucrit. Rex Ludovicusnbsp;ira furiosè petitus,ad coniuetum apudnbsp;majores fuos remedium lefe covertit,nbsp;ordinum conventum agitamp; confulitinbsp;atq; ex optimorum amp;gravifs. viroruninbsp;côiîlio célébré epilcoporû amp; aliorumnbsp;regni fui Eccleiîafticorum conciliumnbsp;'Turonibus covOcat. Ibi quid fibi age-dumefletiab CO conûJiûpetit. Nomicnbsp;illic decretum,ut rex Pape fafccs fum-mitteret,morcmq; gcreret:fed contranbsp;hxcfuntpræcipua illius cociliicapitainbsp;ut hodie publicis monimetis cofignatànbsp;txtat : Auétoritaté fummaq-, poteftatënbsp;E ij

68 De Interdicto

uniùs regis in hoc regno eflezEcclefîâ-fticos, univerfumq-, populum nulli alü præterquam illi^jurejurado obfequio-que obftriétos enc: Regem nulla pror-fusin re Papæ obnoxium efle, bonaqinbsp;fide amp; f eóla cÔfcientia fe ab illo abftra-here ; atq-, adeo bellu cum illo ad fuanlnbsp;dignitatem auéloritatemq; retinendanbsp;gererepofle.Hxc in concilioillo Tu-ronenfiadverfus Papa: Bullas décrétanbsp;funt : iis plane congruenter, quæin fu-perioribus ætatibus eadem de re con-ftitutafemperfuiirent. Stupendüpro-fedo atq; horrendum eil, ea quæ denbsp;hujus Papæ væiania à clariffimis, quinbsp;tune temporis vivebant, viris (ut à Bu-fiÆnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dæo,PhilippeDecio,amp;aliispermul-

tis)fcripta fuerunt,legere,ôêquot qua-tifq-, detrimentis amp; cladibus Gallicum regnum furiofus ifte Julius aiFecerit ôinbsp;afflixerit , ex illis cognofeere. Illiusiâ-nè confîliaamp;adiones bonos valde of‘nbsp;fender unt,ideôq; multisin locis concilium habitum fuit, utjure in ilium a-gerctur, fed concilium illud ubiq; lo-corû armis diflblvcbat, ut juftis, ac fu®nbsp;furo-

Re g ni Franciæ. €9 furori dcbitis, quas vitare non potc-rat, poenis fcfe eriperct. Illc copiis in-ftruótuSjRoma cgrcdiens,adverfus re-gem progrefTurus,lorica armatus,licet ^^^*^****^'nbsp;natu jam gradis ,infinitahominü mul-titudine illic fpeélandi gratia circun-ftante, fumma voce contendens, cumnbsp;(anfti Petri claves, ait, nihil nobis pro-fint, gladium jam diftringamus : Sc có-tinuó projeétis in Tyberim clavibus,nbsp;nudum cnfem manu arrcptu roti populo militariter oftentabat. Jam mihinbsp;leóhor conGdera, quo fpiritu dudiamp;nbsp;afflatiPotificcs illifucrint, qui fua fulmina in reges noftroscótorferunt.Sednbsp;nihil fuis illis furoribus cófequuti funt:nbsp;Dei nimirum bcneficio, qui tanta for-titudine amp; prudentia turn Reges no-ftroSjtum eorum populos majores no-ftros roboravitjUt fumma animi Grmi-tate, amp; conftantiacontra illorum minas amp; fulminationes parati amp; armatinbsp;dejurefuo nihil illis remiferint. Pof-fem amp; alia exempla proponcre; fednbsp;quatuor hifce contentus addcre pluranbsp;luperfedebo, cum in cadem re eodcm

E iij

'yci De Interdig to prorfus modo adverfus eofde fempeçnbsp;majores noftri ufi fuerint. Atq-.hoc co -filiofanótaq; coftanaa regni noftri flatus cotrafuriofosiftos confervatus eft,nbsp;que jf culdubio inmiferrimaferuitutçnbsp;redegifrent,amp; fexccties etiapcfliindc-diflentjUt in aliis ide efFecerüt,nifi for-tiflîmè illoru conatib. obvia itu fuifler,

Hujusconftantix cxcmpla cfFccc-lunt,utaliaquxda Imperia Paparum cxcomunicationibus fortiffime etiananbsp;refticerinti unde amp; optime fibi fuifquenbsp;rationibus confultu fenferunt. Veneti,nbsp;quodftatu Fcrrariéfeminfidcactutc-lafuam rccepiflcnt, àClemête v facrisnbsp;ànterdi(fti,EccIefiçhoftesindilt;fti,amp;ho-ftiulibidini ac pdæ expofiti, otiofo ni-hilominus amp;fecuro animo fucrû t.Flo-rêtini eorumq; fœderatifæpenumeronbsp;à Papis petiti ¦gt; armataillis manu obvianbsp;icruntjà quibus alioqui opprefli abfof'nbsp;ptiq; omnino fuiflent. Deinde aliquotnbsp;poftannis Gcrmani, qui fuperioribusnbsp;facculis illorü cupiditati nimio plus quanbsp;expediret, nec fine fuo magno malonbsp;indulfçiat: itémq-, aliæquçda nationennbsp;èpro'

Regni Franciæ. yr è ^fundo quafi fomno, quo fopitæ diunbsp;fuerät, excitatæ fcfc tandé collcgcrfir,nbsp;Si ad Paparû conatus retundcndos mi-rabili omnium ordinu confenfu amp; ftu-dio confpirarunt. Sed hæc amp; alia cjui-modi,quç in hiftoriis paflim occurrur,nbsp;cxempla,aliis diligctius exquirenda,amp;:nbsp;uberi’ ac fufius traftada jam relinqua,nbsp;bis unis, quae domeftica nobis amp; fami-liaria funt, cotentus : cùm nullac ufquänbsp;extare nationes videatur, quæmajorénbsp;in regendis cofervandifq; fuis imperiisnbsp;religionc, prudentiam ac fortitudinc,nbsp;q majores noftri adhibuerint: amp; quaenbsp;melius quailli,quid nobis hoc gravifs.nbsp;Reip.tepore prçftandû {it,docere pof-fint. Ut igitur paucis re compleótar,exnbsp;fupradiétispfpicuûeffcPapas hifce ex-cömunicationum relis no nuncdcmûnbsp;reges noftros vexaiTcjfuneftis bellis penbsp;xiilTc jfaólionesin eos cÓcitaffe,amp; mo-dis artibufq-, omnibus, per quas hujusnbsp;regniftat’ covelleretur, religionis nomine tentaffe. Ad hçc reges noftros amp;;nbsp;bçreticos amp; fchifmatic.amp;Ecclefiae ho-,nbsp;ftes de induftria, utipfis odiü cóflarctxnbsp;E iüj

JI. De Interdictq appellare confucvifle.Prçterea omniunbsp;harutn rerum cauflas,prxter invidiamnbsp;amp; indignationem,nullas alias fuifle,c3£nbsp;co duntaxat natas, quod no pollcntamp;^nbsp;leges amp; reges in hoc regno cûfummonbsp;imperio autconftitucre,aut de medionbsp;tollere : ac res turn divinas turn huma-nas pro animi libidine dilpenfare, ut a-liis in locis citra controverfiam fadi'nbsp;tabant. Atviciflim majores noftroseanbsp;Icmper animi magnitudine fuifle, utnbsp;Corum minis territi nunquam fuerint,nbsp;fed contra ftrenuiflimc ac fortiflimènbsp;iis féq; fuafq; vires objecerint, ad fuamnbsp;audoritatem regniq; totius dignitatcnbsp;aclibcrtatemtuendam.Nequeveltc-mere ea, quæ Papæ de fuis PrincipibuSnbsp;deblaterarent,credidifle,vel ob iftasnbsp;fallaciflîmè confidas amp; impaôias hae-refeos amp; cxcommunicationis calu-‘nbsp;mnias, eosamareamp; colere deftitifle;nbsp;fèd potiùs eor um dignitatem adverfusnbsp;Papasmodis omnibus, amp; armis adebnbsp;ipfis, quandocunque id à fc peterent,nbsp;fuaque opera ad caulTam itajuftamnbsp;propugnandamutivellcnt, fetutatu-ros

Regni Franciæ. 71 ros Cora lis profeflbs fiiifle: haudmc-tuentes adverfântehîc amp; répugnantenbsp;cofeientia quidquam admitterc, cùmnbsp;nec audoritate nec ratione ulla co un-quam adduci potuerint, ut agnofcc-rent amp; faterentur le ullorum aliorumnbsp;quàm regum fuorum poteftati fubje-ftoselFe. Similiter reges fummafem-per animi fortitudinem præ le tulilTc,nbsp;non vultu tantum amp; verbis lîgnifiean-do, fedre quoq; iplà declarando, le denbsp;auftoritate, quam à Deo haberent,nihil omnino nec quidqua nec ulli cui-quam, cujufcunq; Ibrtis aut dignitatisnbsp;eflet, veile unquam concedere. Hæcnbsp;autem pofthac nobis accuratius amp; lin-gillatimexplicanda, atq; rationum o-mnium,quç illos pro fuis legibus amp; rc-gibus adverfus Papas vindicandis movere potuerunt, pÔdera diligéter exa-minanda eruntjut quid amp; quatenus il-lorumexempla nos juuare poffint,nbsp;planiùsamp;s pleniùsintellige-re pofîimus.

74 De Interdicto SECuNDA PARS.

Comfendiaria cattjjàrum, ejtt^ GallQsma.j(f res noflros adverjus Paparum excommunPnbsp;tones concitarintineorumnbsp;conßantia nobis ohßrvandAnbsp;ßnt ^dtßuißtio.

Et n nihil aliud quam fimplice eo -um, quae à Majoribus noftris achnbsp;verfus Papas faóta funt, narrationcm,nbsp;unamq; illorü in propofitofufceptoq»nbsp;cöfilio conftantiä, animiq-, firmitatemnbsp;haberemus, cùmpræfertim tamulra,nbsp;tarn certa, tamq-, coftantia exepla fint ;nbsp;attamen id unü ad incitada eorum co*nbsp;filiaamp;adiones nobis fatis efle debcret.nbsp;Sedubide exemplisagitur, illademänbsp;vere ccrtóq; fcquimur,quorû rationesnbsp;cognofci poflimt. Ad intelligédas autcnbsp;majorum noftroru rationes valde qui*nbsp;dé illud optabile fuifietjUt ptaeter eor unbsp;décréta, graves quoq-, illorû fermonesnbsp;lâpientefq-, admonitiones jam extarét,nbsp;in celeberrimis illis amp; folénibus comi-tiis adhiberi folitæ,qua: regu noftroru,nbsp;quoties à Papa indigne accipérentur,nbsp;imperio amp; auótoritate fiebant. V crun-tamcn

Regni Franciæ. 75 tarnen fans adhuc inde nobis confia-,nbsp;bit , nos pofîe citra ullum fcrup.ulû acnbsp;dubitationc, iHorum exempla imitari.nbsp;lllud cnim primo magnû eft,certônosnbsp;fcirc , quum ita fe Papis opponebant,nbsp;nulla id contéptac rcligionis aut minusnbsp;finccri in eaamoris culpâfaôhum,cùmnbsp;omniû rcligiofîffimos amp; pientiflimosnbsp;fuifle inter omnes conftenunde regesnbsp;noftri hoc clogio dignati ornatiq-,funt,nbsp;ut Chriftianifïimi cognominarentur.nbsp;Nifivero pfpeélû hocplanéq-, cognitûnbsp;habuifTent, quidquid adverfus Papasnbsp;dicerct amp; facerét, id fèfc falvâ omninonbsp;ac integra cofeientia dicerenbsp;nbsp;nbsp;fiicexe, •

ab eo quidê certè linguas, manus, ani-mofq-, ipfosabftinuiflent, cùm cæteri mulcijtû ii potifïimùm, qui muleis ma-gnifq-, virtutû ornamentis amp; exiftima-tione pietatis maxime floruerût,anteanbsp;comemorati reges: quorû unus per cx-cellentiâ Auguftus,akercariffimus,amp;nbsp;(ut alter Titus ille Imperator) populinbsp;deliciæ, alius item populi parens di-éli flint.Præterea quod ea de re falt;^luninbsp;cft, non praccipiti quadam iracundia.

lt;^6 De Interdicto autfôlo rcgum,quibus aliquandopcC'nbsp;care conùngit, quutn nullo adhibit® ;nbsp;confilio ali quid fufcipiunt, motunbsp;âum eft : fed hsEC omnia contra Pi'nbsp;pas décréta, lente Sc legitime fact^nbsp;ïunt, fumpto nimirum ad rem maquot;nbsp;turojudicio deliberandam amp;concOquot;nbsp;quendam Ipatio, atquc habitis folcmnbsp;nibus celebcrrimis fenatus, triuifnbsp;ordinum, amp; aliquando conciliorurflnbsp;conventibus. Credendumque profcquot;nbsp;dojintantotam clarorumlânélorûq;nbsp;virorum conventu omnia prudentefnbsp;ac religiose conlultata, conftitutaque

• fuifle. Quarc fi làpientumvirorîi fen-tentiæ, fi clariffimorum Theologorô amp;Jurifconfultorum rcfponlà, fi placi-ta fenatus,fi comitiorum dccifioncs,nbsp;conciliorum décréta Icgis vim in-terdum obtinent : eadem certè digni-tas amp;auétoriras hifee cotra Papas de-cretis debetur, cùm in iis hæc fimul o-jnnia concurrerint, obfervataque fue-rint. Atq-, hoc perfuafiim omnino habere debemus, nec rationes, nec fun-damenta illis ad ea coftituenda ac fufinbsp;cipien-

Regni Franciæ. 77 dpicndadcfuiflc. Uti etiam explicatenbsp;iion admodum difficile nobis erit, cii-jufmodi rationes illç fucrint,fi eas pau-1Ô diligentiùs cxquirere vclimus. Exnbsp;Caroli vi decreto videre cft priffiosnbsp;illos patres facras fcripturas ufurpafle,nbsp;cx iifq; præcipua cauflæ tucndæ fundamenta dcprompfîlTe : nee no in ve-terumdoôtorumfcriptiSjEcclefiæqucnbsp;hiftoriis legendis diligenter verlâtosnbsp;fuifle. In illis omnibus, in quibus ha:nbsp;patrum adverfus Papas controverfiænbsp;maxime viguerunt,ætatibus,clariffiminbsp;florucrunt Theologi, ut imprimis S.nbsp;Bernardus, maximi item Jurifconfultinbsp;cruditiffimis Si luculentiffimis feriptisnbsp;infignes: in quibus etiamnum extantnbsp;querelae advcrlus Papas, illis, quæ innbsp;hujus regnicomitiis fièrent, omninonbsp;fimiles: ubictiam quæinipfis comitiisnbsp;de Paparum poteftate, de eorum ex-communicationibus,molitionibus,amp;nbsp;improbitate ac perverfitate habeban-tur côtroverfiæ, manifeftô cernuntur:nbsp;additis etiam ibidem illis ipfis, quibusnbsp;décréta fua confirmabant, rationibus.

7^ De Interdict© Et quanquam libri illi no extarêt, uniquot;nbsp;exParifienfis Academiæ in Carolinbsp;cdióto admoniciones adhujusrei fid^nbsp;cum habédam,tum facienda fatis elfe»nbsp;atq; firmiflimas, amp; quæ nulla omnin^nbsp;vilabefaftaricóvelhqipoflint,rationednbsp;nobis abudè fuggerere polfunc.Quin'nbsp;eciam bis ego fubjiciam noftra mcraO'nbsp;ria,Henrici 11. tempore, edidum ad-verfus parvas,quas vulgó dicüt, Datas»nbsp;Paparumq-.abufus faétö fuiire:ad quo3nbsp;libellus quidam eomcntarii vice cÔti'nbsp;nuó acceffit in quo folenniü advcrfuSnbsp;Papas aduu rationes amp; argumenta,re'nbsp;jiovataatq; in memoria revocata fue'nbsp;runt. Quemquidélibrumboriorüfa'nbsp;pientumq-.virorujudiciocóprobatuidnbsp;tuifle, ex régis privilcgio illi affixo pa'nbsp;tet: Ut illinc omnibus coftaret i nó eflcnbsp;rem in hoe regno amp; nova amp;inaudita»nbsp;cum Papis cotendcre èc cur id fiercenbsp;demôftrare;Quç cum ita fint,hoc me'nbsp;rito nec inviti fateri debemus,majoresnbsp;noftros in hacregûadvcrfus Papas co'nbsp;certatiörte làpientifiîmè lanélifliméq»nbsp;le geirdre,eoru-mq; décréta nobis etiâ'

Îlt;E6Îlt;I FrANCIÆ* 75l hum efle debere fàcroûnôla,amp; pièin-violatéq-, fervanda Ecclefiæ amp; regnili-bcrcatis axiomatainec reôtiùs quid quinbsp;amp; confultiùs à nobis bîc fieri pofie,nbsp;quàm fi ea diligenter cû animis noftrisnbsp;côfideremiis ac pcrpendamus,ut quidnbsp;cofilii in bac tanta delibcratione dubi-tationéque capiendum nobis fit, ex iisnbsp;’ hauriamus.

• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P RIM UM inde intelligimus Ma-, jores noftros ab co longiflimè abfuiflenbsp;1 utcrcdcrcnt, quod Paparum adulato-

• • nbsp;nbsp;rcs diôbtât, ut noVos icilicet Deos no-; bis fingât, Papas errare no pofle. Namnbsp;- fi hoc credidiflent, iis nunquam repu-

• • nbsp;nbsp;gnafsêt,nunquâde illorûinjuriis expo-' ftulaflent, nunqua eos aceufaflent, innbsp;i judiciumq-, adduxiflent, nûquam etiânbsp;' ab iniqüis eorum fententiis ad côcilianbsp;! provocafsêt. Atqui ea otnnia, ut ex fu-gt; perioribus hiftoriis liquet, faciût, neCnbsp;t quidquâ verentur coshærefcos,Simo-• niæ, ambitionis, tyrannidis, fûroris

’r cædis infimulare : na ea omniacrimi-quot; nbsp;nbsp;na in aétis illis amp; regum ediélis côme-

moratur. Nempe majoribus noftris id

So De Inter-dictô

qua tarnen erroris humani culpa tené-ri. Non ignorabant D. Petrum ipfuni clariffimum Ecclefiæ lumen, turpifli-mè lapfum fuilfe,alios item præftantif-fimos Dei fervos non leviter aliquan-dopcccafle : Denique optimis amp; per-feftiflimis quibufq-, deliaum fuumul-tro agnofcendum,^rædicandum,cori-fitendum efle. Vcrum u t tarn libéré clénbsp;Papis loquerentur,hoc faciebat, quodnbsp;totam eorum vitam intus amp;in cute ex-ploratam liaberent: amp; feirent quali fu-iflent ingenio moribulq; pra:diti,qui-cunque à fçculis aliquot Romanæ ie dinbsp;præfuiflent, quid item probatiflîmiamp;inbsp;fpedatiflimiviri de iis fcripßflentiquidnbsp;hoc etiam regnum de iis antea exper-turn eflet,amp; quotidic adhuc experire-tur. Pcrmultorum ex iis impietatem,nbsp;blalphemias amp; hærefes, quas Parifien-fi Academiæ necefle aliquando fuit»nbsp;amp; lingua, amp;manu oppugnare, probe

novc-

Regni Franciæ. 8i hoverant : nee eorundê avaritiatn, Si-moniam, fraudes, denique hominuninbsp;cædes 5 amp; bellorum clades per quas adnbsp;Papatü graflarentur, ignorabanc.Scie-bant amp; quales effent Bonifacii,Bcne-dióti,amp;Julii per quos funeftis bellis ve-xarentur. Quantanicunq-, igituriftiusnbsp;fedis rationem Majores noftri habc-rent, videbant niliilominus in Papas,nbsp;ut amp;in reliquos homines, cadere utnbsp;peccare poffint,nec ihfaólo tantùmnbsp;moribusjfedindodrinaetiatn. Sum-mr enini, quam fibi arrogant, nobifq;nbsp;perfuaderc eónatur, poteftatis caput,nbsp;partem quandam dodrinæ effe.in quanbsp;pii illi patres Papas ipfos amp; falli ÔC aliosnbsp;etiamfallerereólè cenfucrunt, nee einbsp;Unquam fe fubjicere voluerunt.

Cum igitur Majores nollri perfua-fum hoe plane haberent, Papas errare poffe, non imprudentes religionis, Scnbsp;return omnium ignari incautiq-, fue-runt, ut quiequid Koma emanaret, idnbsp;deleótu omni ac difcrimine remoto,nbsp;acciperent: quiequid eriam fibi à Papis imperaretur, id ipfum fine ulladu-1?

!5î. De Interdict© bitationeperficcrent : tanqua ea,nbsp;fimplici amp; rerum imperito vulgo iænbsp;jicitur, opinione imbuti eflcnt, quînbsp;putatur, aliter quàm Papæ præcipiuntnbsp;ac præfcribunt, agere, id cire Deo ip^*nbsp;rcpugnare, amp; piaculum quoddam ad'nbsp;mittere.Si patres noftri in ca opinion^nbsp;fuiflent, nunquatn illis ccrtè hoc il*nbsp;mentem veniflet, ut Paparum audo'nbsp;ritatcm dcfugercnt. At earn illic ad'nbsp;hibuerc prudcntiam,quç toties tanto'nbsp;que opéré in iàcris fcripturis cômcO'nbsp;ijo4».4. . datur : nempc ut probent-ur Spiritus»nbsp;I î quodbonum eft retineatur,à malo ab'nbsp;ftineatur : earn autem probandi ratio'nbsp;nemexiàcrisfcripturispetunt. Quodnbsp;ne dubitare poffimus, Parifienfis A'nbsp;cadetnise admonitio,in qua toties feri'nbsp;pturae iàcræ teftirnonia citantur, rna'nbsp;gno ad id nobis argumento erit. Illudnbsp;quidem ccrtè peripicuum eft EcclefÇnbsp;fundamentaRomæ ab initio præclar^nbsp;jaóta fuifle, Romanorumque fidem 5^nbsp;pietatern in toto terrarum orbe coi*'nbsp;ilantifamaatq-.omniumfermone tui^nbsp;privatim tum publice celebratam fuij

I. ie, ut D. Paulus fuo id teftiraonio co*

probat. Illic ctiatn Epilcopi (atis longa annorurn (crie amp; dofti amp;pii floruerüt*nbsp;Unde fadum eft, ut illius Ecclefiæ prainbsp;cæteris omnibus maximaamp;dignitasamp;:nbsp;cxiûimatio efret,ac(èntentiçamp; cöfilianbsp;quæ ab ea prodirent,prçcipuû apud o-mnes locum haberent: quanquâ intérim reliquis Eccleîiis pro fuojurelicc-rct,quæ minime in ilia probarêt, care-prehendere ac rcfpuere î ut ex Irenæinbsp;adverfus Vidoré Epifcopû de Orien-talium Ecclelîarû cxcômunicatione,nbsp;amp; aliorû etiam exéplis liquido conftat*nbsp;V erûenimvero probi illiEpifcopi pau-ços admodu aut potius nullos fui limi-ics fucccflbres Romæ habucrunt : cXnbsp;quo potiflimû tempore ôé otiû amp;c opesnbsp;audæ funt : Ea cnim avaritiâ, ambitio-nem, Si alias corrüptelas fecû inVexc-rût. Majoresnoftros id minime fugie-bat,Papafq, non codé jam Spiritu,quónbsp;primos,régi.Ideoq-,ut prüderes cörda*nbsp;tim viri, quandocunq; madata aliquotnbsp;a Papis afferebantur, Sc rerum fei vi-rorum deledum prudenter habebant,nbsp;tiec ünquam. » Ut torum libidini pec

^4 De Interdicto omnia obfequerentur, adduci pote-rant. Inquoquidcm præclariflîmumnbsp;fèî in vindicanda religione ôi. liberta-teimitandi exemplum nobis relique-runt,nifi plane falli velimus.

Quonia verb Papæ amp; minas amp; vini ad terrendum ulcifcendumq-, adhibe-bant,quandociinq; id fieret,ad concilia confugerc folebant. Idquodiàlvanbsp;confcicntiæ fide fe facere,j urc ipfo rei-que veritate freti confidebantrquippenbsp;qui certo fcirent, ut cætcros, fie amp; Papas ipfos cêfuris amp; corredionibus Ec-clefiafticisæquè obnoxios elfe : Contra quàmipforumadulatotes, cliëtefinbsp;que mercenarii fentire videntur, duirtnbsp;contendulit riulli prorfus homini lice-re in eorum mores faéiaq; inquirere.nbsp;At patres noftri didicerant, ubi quidnbsp;peccatum eft, ibi reprehcfionilocun^nbsp;efle.Meminerantqs.D.Petrum ipfunanbsp;à D. Paulo reprehenfum fuiflejhaneqsnbsp;efie libertärem vere Chriftianam, u£nbsp;citrafaftidiurn Sz arrogantiam fumminbsp;quiqueviriinfimorum etiam admonPnbsp;tiombus Se animadverfionib’ fefe fub-mittanf'

Regni Franciæ, Sty mittant. reprehenfioneveró repudia-re, odiofifliniam effe amp; pænè Diaboli-cam hominisfua ipfius eulpa exiciumnbsp;fibi arcelfcntis arrogaiiam. Patres igi-rurpollri libertate vcre Gallica Papisnbsp;intercedebant,amp;patronamillam reli-gionis,acvindicem libertatis provoca-tionem ad reprimcdos illorum cona-tus in rcmedium adhibebât : hinc fatisnbsp;probantes fe Paparum audoritati non.nbsp;tantum tribuere, quantum ifti ab illisnbsp;non ita pridem nati amp; altiJefuit£E,duinnbsp;Papas fupra concilia efle,; perfuadercnbsp;nobis conatur. Prifci illi patres fuosje-fuitis löge faniores amp; fanótiores Theologes habebant, Gerfonem, Occamujnbsp;6c alios Parifienfis Academiæ doéto-res,qui contra femper fenferunt amp; fta-tuerunt.Tenebatilludmemoria,quidnbsp;Ecclefiaftici doclores ea de re animonbsp;tenuiflent;quidfanéla concilia confti-tuiffentamp;.faditaffent, 6cea maxime,nbsp;quæpoftremafuerunt, Conftantienfcnbsp;6c Bafilienfe. Sibi etia ante oculos po-nebant modeftiam illam à Paparum.nbsp;noftrorumarrogatia valdc abhorren-F iij

85 De Interdicto tem,D. Petri fummiflîonem,quum fcnbsp;Ecclefîç Hierofolymitanae fifterc nonnbsp;rccuiâvitjfuiad Gentiles aditus ratio-nemredditurus. lltietiamD. Paulusnbsp;ac Barnabas primo Hierofolymorurnnbsp;concilio interfucrunt,fuaeprofedio-nis cauflas edoduri: ctiamfi tarnen A'nbsp;poftoli, amp; longe maioribus quàm Romani Pontifices prærogativis inftrudinbsp;cflent. Noftri ergo Maiores quum ànbsp;Paparum decretis ad concilia appel-labant, fapientiores multô melioreiq»nbsp;Thcologierant iis, qui Papis noftris,nbsp;quales hodiccognitoshabemus,fun»-mam amp; omni exceptionc maiorem,nbsp;nulla norma,nullaq; mêfura circum-feriptam audoritatem attribuut, idq»nbsp;cum tanta licentia amp; impunitate, u£nbsp;earn fumma vitæ perturbatio, horri-biliique rerum omnium, nifi maturenbsp;occurratur,amp;prouidca£ur, confufionbsp;inde fequuturavideatur. Intérim nosnbsp;fuo exemplo docent, provocationisnbsp;auxilium in Ecclefiaaduerfus omneiunbsp;cujuflibet, ipforum etiam Paparû vimnbsp;ficviolentiara locum haberc debcrc.

lo

Regni Franciæ. 87

In ciufmodi autcm provocadonis ad concilium interceflione hxc eracnbsp;Patrum noftrorum mens, hie animus,nbsp;Vt,quicquid Papas fuis Bullis amp; fulmi-nibus tentarent, vcluti Regum quosnbsp;illihacreticosjfchifmaticos amp; Ecclcliasnbsp;hoftes pronunciabantjcondemnatio-ncm, itemque excommunicationesnbsp;amp; interdiéliones tantilper differrent,nbsp;dum concilium habcretur, illis inter-rim,quafinunquâindidæfuiflrcnt, ir-ritis amp; nuUo numero habitis.Papæ hîcnbsp;fremcbantjxftuq, furoris abrepti, fuanbsp;fulmina eo vehementius amp; araentiusnbsp;quam antca eiaculabantur, omniquenbsp;opcamp; opera, atque armis adeo ipfisnbsp;cotendebant, ut concilij convocatio-ncm impedirent: ut lulius contra Lu-dovicum IX.Verum Patres noftricon-ftantcr in {cntcntiapcrftabant,noni-gnorantes quod fit provocationis beneficium amp; vis :nec metuebat nequidnbsp;fibi Paparum tonitrua, amp; bullse no-cerent.

Prifciille patres nos ex his docent, quis fit ludcx habendus in conciho,nbsp;P 4

88 De Iîîterdicto quum eoproyocatû cft, amp; quid in Ec--cleßa cotroverfiisfieri debeat, quumnbsp;inconcilio eæ difceptantur. Papaju-dicismunus, futnmumq-.decernendinbsp;jus amp; autoritärem in eo fibi arrogat.nbsp;Sedpatrum noftrorum longe alia fuitnbsp;opinio.Nam provocando ad cociliumnbsp;fie ftatuebant, Papas illic caulTae difcc-ptationi intcrfuturos tanquam reos,nbsp;nonautem utjudices præfuturos: atq»nbsp;latas à fe præcipiti amentia fententias,nbsp;àquibus jure provocatumfuerat, rc-ficindi Scinfirmari pafluros.Deinde ac-cufaturiPapas, hoc animo amp; confilionbsp;eosaccufabant, ut judicio deobjetisnbsp;criminibusfepurgaturi adefient: vel-uticùm Bonifacius de bærefi, Simo-niaamp;homicidio poftulabatur. Patresnbsp;igitur noftri fummam poteftatem amp;nbsp;autoritärem conciliis tribuebant, açnbsp;cenfebant,quæcunq; controverfiç ad-verfus quofcunqueamp; principes Chri-ftianos maxime intervenirent, eas illic non autem in Romano confîftorionbsp;dirimendas effe.

Hoc etiam in his patrum inftitutis oblèr-

Regni Franciæ. 89 obfcrvandum videtur, eos nimirum,nbsp;contra Paparum vcxaciones coruniq;nbsp;excommunicationcscum vix po fientnbsp;concilia cito convocari -, aut Papæ fui$nbsp;artibus , ne convocarentur, iinpcdi-rent,querelis amp;fupplicationibus apudnbsp;reges fuos amp;c magiftratus adhibitis, H-bifuifq-, rebus providiffe; quippc quinbsp;fcirent atq; proponcrcnt rcgù audo-ritatis efle amp; muncris, corum, quos innbsp;fua poteftate habent,curam defcnfio-netnq; adverfus iniqua Paparum imperia amp; décréta fufcipere. Ita fane Caroli VI temporibusradumfuit. Namnbsp;is audita Antiftitum amp; AcademiæPa-rifienfîs querimonia poftulationc,nbsp;rem in côcilium amp; judicium àdduxit :nbsp;Clerum, quem Papatyrannicisvexa-tionibus oppreflum tenuerat, fervitu-te liberavit, atq-, excomuriicationumnbsp;fulmina adverfus quofdam contortas,nbsp;bruta irritaque de commun! fententianbsp;pronunciavit. Nec verb idaggredie-bantur,cives quidem,ut adprincipemnbsp;fuum adverfus Papam confugerent:nbsp;Rex verb Si fenatus, ut iis de rebus fta-

JO De Interdict©^ tuèrent ( quantum vis ipfi Papæilîiuînbsp;procuratorcs, qui fibi reccrant in conbsp;confilio audientiam, intercédèrent) inbsp;non hoc inquam fufcipicbant, quinnbsp;plane cognitum haberent id fibi reólcnbsp;ac iuftc licere. Viri Academiæprimary firmiffimis argutnetis in fiia illaad-monitioneid Regi confirmarunt. Acnbsp;nobis procul dubio habëdüm eft Regi penitus perfuafumfuifle, fc à Deonbsp;in regiæ dignitatis culmcn idco eve-’nbsp;ólum , ut omnem ordinis perturba-tionem, rcrumq; motum in Ecclefianbsp;inhibcrct,amp; corum, qui fiiæforrisim-memores Sz alicnæ dignitatis cotem-ptores in fuis fe finibus non continc-renr,infbleiccrcnt,aliofqucvcxarcnc,nbsp;audaciam ambitioncmque reprime-rcr, idque decefibrum fuorum opti-morum principum, qui fine dubio illinbsp;ad imitandum proponcbantur,audo-ritate amp; excmplo. Et quidem Rex i*nbsp;pfe in eodecreto palam profitetur, a*nbsp;gnofeere le fuarum efle partium, cos,nbsp;quos fuæ poteftati Si imperio fubje-dos haberet, ab omni vcxacionc {Pa-

R E G N I FrANCIjC. paminnucns) eripere,ejufque rcicul-pam fibi coram Deo præftandam efle.nbsp;AtquecxTheodofiijHonorii, Con-ftantini, Caroli magni, amp; aliorum, quinbsp;eo fe modo habucrât fîinilitudine,liugt;nbsp;jus fui officii exemplum capit. Quodnbsp;cæteris etiam ætatibus documenco fit,nbsp;fi quid forte illorum, qui fummam to-tius Ecclefiç adminiftrationem fibi af-fumunt, ambitione avaritia fieret,nbsp;quod civib us damnu regnoq; ipfi fraudem ac detrimentum adferrer, ut populus quidem ad regem velut facramnbsp;quandam anchoram, fæviente tempe-ftatefe rcciperet: Rex verb profum-ttia fuaaudontate amp; officii quoq; fuinbsp;ratione, illam àfuorû cervicibus aver-teret,viderctq-, ne quid regnum detri-tnenti caperct.

Reges penitus perfuafi earn provin-ciam ad fe pertinere,cam quoque gef-feruntamp; ornarunt,nona:ladio tantum 8c armis,quum res ita tulit,ufque adeonbsp;ûnè ut Alpes ipfos tranfccnderint.Pa-pas comprehenfuri amp;:ulturi:fed etiara,nbsp;amp;præcipuè quidem fclenni regni fui

De Interdict»

Antiftituni amp; Theologorumcovoca* tione, concilia provincialia Gallic^nbsp;ÇentiSjCx regum audoritate, priufquanbsp;a Papis vexarentur,Iemper habita fuc'nbsp;ranCjUt optimus ordo in regniEcclefiisnbsp;conftitutus integer confervarctur, Sinbsp;ncceffitatibus difficultatibufq; rerun!nbsp;qux intervenirent, conluleretur: Atnbsp;ex quo Papa: illis infefti elFe, regniq;nbsp;tranquillitatcm interpellare cœperût,nbsp;tunceapropugnaculo amp;c præfidioillünbsp;adverfus Papas fuerunt, adconcilii uFnbsp;queTuronenfis,quodab ætatenoftranbsp;propius abeft, tempora.

Quod ad primatum, fummumque imperium Sepoteftatem attinet,quaninbsp;Papæ ubiq; locorum fibi fumunt, nul-.nbsp;lis nee circumferipti, nee circunferi-bendifinibus amp; rationibus, ut velintnbsp;amp;fua etiam opinione poflint regibusnbsp;principibufq-, imperare,amp;delmperiisnbsp;pro animi libidine ftatuere, opera: eftnbsp;pretium audire,quid majores noftri innbsp;frequentibus illis Theologorum amp;Ju-rifconfultorum confeffibus lenferint.nbsp;Necdum de hoc regno Ipcciatim lo-

Regn I Franciæ. quor, in quo Papæ banc nunquam au-doritatem obtinuerunt: fed genera-tim, an ira habendum fit de il la quamnbsp;fibi arrogât dignitate, amp;: quæ ipfis fuir,nbsp;femper,amp; adhuc eft in fuis bullis man-datorum, fententiarum, damnationu,nbsp;amp; excommunicationum, quas Românbsp;quocunque emittuntjfundamentum-Nunquam verb patres noftri hoc itinbsp;habere illis aifenfifunt. Nam fi de tcr-porali poteftateagitur, qua fibi fis cfinbsp;feputant, omnibus humanisimperiisnbsp;cum fummo jure imperare, principe^nbsp;que, reges amp; Impcratores omnes fibinbsp;fubjicerejllud quideni erat, quod fuisnbsp;Uteris Bullis ad reges noftros miffisnbsp;continebatur: ut in litcris Bonifacii:nbsp;nobis fupràcoftitit. Verùm illudquo-qne ipfum eft,de quo præcipuè cÔten-tio adverfus eos fufcepta erat,atq-,adeonbsp;id ipfum,quod in Bonifacio, qui fe im-pudentiùsquàm cæteri êcarrogantiusnbsp;defuaillain omnes amp; omnia audori-late jadabac, hærefeos crimen elfe di-ccbatur.Noftri patres probe hoctenc-bant, Ecclefiamnon elTcImperiû hu«

^4 DeIï4tê1dictö manu m,h U mantis aliis impcriis fimiléjnbsp;fed omnino fpiritualecatq; inter Mundi régna, Scanimarum gubernatione,nbsp;inter principes ac dominos, qui orbisnbsp;regnoru potiuntur,amp;eos qui fpiritualßnbsp;regnum obtinent,caccllos quafi quof'nbsp;dam, manifeftumq-, difcrimen nomi'nbsp;natim interjcdum efle.Quanquam a-lioqui, quit res quo decet ordine mo-doq; regunturactemperantur, mirifi'nbsp;caell: hujuscumillo confenfus amp;con-vcnientia: (ednoneo paóto tarnen uCnbsp;inordinata debeat eflc indiftinda u-triufq; poteftas amp; adminiftratio. Pa-tresnoftriin his difputationibus apcf-teprobaruntfein facris fcripturis longe melius verfatos efle, quam Papa«nbsp;qui pro libris fceptra armaque trada-rent.Legerant in Evagelio quodChri-ftus de feipfo (quantum quide ad hanCnbsp;diftindionemattinet) amp;verboamp;ex-emplo docuerat. Ille unus vere eft Ec-5.(ÿc.r?lt;rf. cleliae caput,fummuiq; omnium Epi-paftor. Apoftolihifce euirtnbsp;JM». 17. Juntaxat, nec ullûprætereaquenqu^nbsp;aliumnömiöibus ornant. Pater omnenbsp;iUi

Uli ia cœlo terraquc poceftatcm dcdic. Si in ullo alio terrena poteftas cum fpi-rituali Ecclefîæ moderatione côjunginbsp;debuic, inillo id potiflimum fieri dc-cuit. At, quandiuhîcvitamdegit, diligenter fibi cavit ne quidquam ad-mitteret, quo vel minimam fufcipicn-dx rerum humanarum adminiftratio-nis fufpicionem hominum animis af-ferre videretur. lllius adveriarii quidnbsp;ca de re fentirct, tentarc voluerunt:nbsp;fed ut eam, quam modó pofuimus, di-ftindionem confirmaret, refpondit,nbsp;reddendum effe Cacfari, quod effetnbsp;Cxfaris,amp;Deo,quod Dei. Hincde-^'*quot;nbsp;clarans nó eó ie è cœlo in terras veniffcnbsp;ut ex impetus humanis vel minimumnbsp;ufurparct,amp;cx Imperatorum authori-tate quidquadctraherct. Qui,n amp; co-ramPilato rogatus de eo quod ipfipecnbsp;calumniam malitiamq-. impofi.rum fu-crat, refpondit regnum fu urn non effe Jmünbsp;ex hoe Mundo, lid.cm patres noftrinbsp;qui id in Evangcho legerant, fic ra-tiocinabantur ac verè concludebant,nbsp;JefumChfiftu Epifcoporu principcm.

jè De Inte k dig to aliis,quos Ecclcfie fuç curationc amp;nbsp;minitoatione ornaret, fuiexcmplunanbsp;proponere voluifle : cumq; guberna-tionemhanc civile ne minimum qui-dem attingere voluiffet, ur ex ea quid-quam intervcneret, ad fcqj transferrer, abfurdum amp;ab omni rati one alie-num' fore, fi alii id cogitarent amp; fulci-perent. Itaenimeosadmonebat,fic-ut me mificpater,ita amp;egomittovos.nbsp;lidem alias quoq; admonitioneslegc-rant, quibus apud fuos ApoftoloS ufuSnbsp;fuerat, ut perniciofæ ifti ambition! oc-currcret, quam in mentes hominuronbsp;irrepturam, amp; in media fuaEccleßanbsp;brevi grafl'aturam certo prævidebat,nbsp;iHcaz. qüüm diceret : Reges gentium domfnbsp;nantureis: Vos autemnonitaeftote.nbsp;Meminerantpræterca D. Petrumnbsp;alios Apoftolos talem vitæ ftatum adnbsp;mortem ulq; obtinuiflc, atq; Domininbsp;Ecclefiasædi.ficare, calque Euangelnnbsp;prædicatione regere, folum amp; fimpH'nbsp;ciffimumillorummunus fuifle : itautnbsp;ne minimum quidemaHèôlatæ terrc-næàdmihiftrationisindicium amp; vefti'nbsp;munanbsp;a

Reg ni Franciæ. 5gt;7 ^iumÏniis unquam apparuerit. Neenbsp;eos præteribat quàna ftudiosè Apofto-iiipfijEcclefiarumJcnioresamp;paftores,nbsp;(quibus generaliter omnibus dignita-te longe fuperiores erant) hortarécur,nbsp;ut fub fummo illo, quem nommant,nbsp;paftore, nempe lefu Chrifto, greges jnbsp;fuæfidei cóereditos diligenter pafce-rent : ab omni dominationc abftine-rent,amp; rerum humanarum cura nulle»nbsp;modofe implicarent. Hæcomniapa-tresilli in facns feripturis videbant : adnbsp;quæ præterca adjungebant, qualis fu-iiTet perpetuus totius veteris Ecclefiaenbsp;ufus: quomodo etiam cum alii omnesinbsp;lum Romani Epifcopi, Imperatoresnbsp;amp; alios Monarchas pro fuis fummisnbsp;principibus femper habuiifcnt,nbsp;quo modeftos amp; fummiflos clientesnbsp;decet,nomine, obfervantia amp; honorenbsp;appellaflent : habebant etiam in fuo-rum regum hiftoriis, poft comparatänbsp;fibi in Italia inde à Carolo Magno do-minationem,eaquæ de Paparum erganbsp;principesofficiis, fummiftionibus,nbsp;obfequiis nominatimamp;luculeterfcri-G

jS De Intekdicto ptacircnt,amp;quæliodiectiamnum innbsp;illis extant. Habebant deinde in ma-nibus clariflîmorû doétorum, nee yC'nbsp;terum duntaxat, fed æqualium etiamnbsp;fuorumlibros, querclarum de miferonbsp;per Paparum ambitionem EcclefiaJnbsp;ftatu plenos : Itemq; accufationumSinbsp;teftificationum adverfustaminfolen-tem amp; antea inauditam aôe«âaræ,amp; u-furpari iam cœptæ in Imperatoresnbsp;principes dominationis libidine. NeCnbsp;defiderabant tarn multas, tamq; eru-ditas præftantiffimorum jurifcófulto-rum aduerfus banc rerum confufio-nem difputationes : præclaras etiamnbsp;lib.decon- flmul amp; feveras amp; graves D. Bernar-ßder. 2,4. 3 J Eugenium Papam contra effr^C'nbsp;natam eiufmodi fuperbiam admoni-tiones, in banc maxime fententiam:nbsp;Papas,fl D. Petri exeplum imitarivel-lent, no ita fe pro imperatorib’ geftu-ros,fed larculum potius amp;pedû ad eX-colendfi Ecelebæ agrum, amp; illius gre-gem gubernandugeftaturos,non au^nbsp;tern regum infigne, feeptrum amp; Dia-dema. Nufquamboc reperiri proba-

k-EGNI FrANCIÆ.

ficjs poflc eos tantam poreftatem ullo iure habere : cùtn earn nee à D.Petronbsp;adepti effent, quoniam D. Petrus dare iis nonpoterat quodnunquamipfcnbsp;habuiffet : nec à Chrifto etiam ipfo,nbsp;cum iis ne Principum more domina-rentur, prohibuiffet. D. Petrum hacnbsp;regia magnificentia nunquam fibinbsp;gloriam amp; dignitatem quæfiiffe, fednbsp;¦Uniea corum, quæ fibi Chriftus tan-toperecommendaffet, meditatione,nbsp;cum dixit, Pafee oves meas. Eccle-liam Romanam poffe quidem cætc-rarû Eeelefîarum matrem dici, at nonnbsp;Dominam : Ipfumque Eugenium, u-num ex Epifeopis, no reliquorum verb Dominum. Patres, inquam, noftrinbsp;hçc omnia non folum ex Divi Bernardi fcriptis didicerant, fed ex ipfius etianbsp;,orc exceperant. Ad hæc intelligebat,nbsp;probra quæ alii præter hunc doâore?nbsp;Êcriberent adverfus iftos Romanen-fcsEpifcopos, quife verbo tenus fer-yos fervorum dicebant, cum fuper--hiffimum reipfa in bmnes domina-Jum ufurparent : quos nihil pudebatnbsp;... .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G ÿ

ïoo De Interdicto

fcfè adorandos præbcre,cùm id D.Pc-trus à Cornelio tentatum 'rcfpuiflct» Hxc ergo omnia, ut ctiam mileriæ èinbsp;confufiones, itcmq-, bella amp; cædes elt;nbsp;Paparum ambitione enatæ bonos illosnbsp;patres, quibus ante oculos hæc omnianbsp;tum in Imperio tum in Italiaverfâban-tur, plurimum commovebant: Eol*nbsp;dem quoque graviflîmè afficiebat taninbsp;multæ quaplurimis ac fortiflimis Im-pcratoribus, qui pro religione Chri-ftianatuenda ac propaganda tarn ftre-hue feliciterq; adverfus infidèles traf-marines dimicaverant, illatæ ab iis in-dignitates amp; contumeliæ, eæq-, tantaî,nbsp;ut modo ilium imperio privater, huncnbsp;modo pedibus fuis calcarent, filios cfnbsp;jam in patres aliquandofollicitarent:nbsp;interim dum Satrapæ ifti de Imperiinbsp;rationibuspro arbitrioftatuunt,amp;fuisnbsp;cxcommunicationibus borribiles ci-vium erga reges fuos fcditiones,amp; tur-bas ubiq; gentium confiant Hæc eer-nuntur in IvonisCarnutenfis Epifcopinbsp;literis ad Papas feriptis, quibus eos U*nbsp;'berèadmonebat,rcbelliones amp; difci'nbsp;diâi

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘1

R E G N I F R A NC IÆ. lOl lt;iia,illorutn confiliis amp; artibus in Germania excitata, omnium Gallorum a-nimos adverfus illos inflam mare. Patres igitur noftri cùm tam multa fuis o-culis atq-, animis fubjicerent, nunquânbsp;CÓ adducipotuerüc,ut fupcrbaifta terreux poteftatis nomina in Papis pro-barcnt,ferendaq;putarét,fedeafem-per uno orc condemnarunt: Regibus,nbsp;Nobilitate,ÔC Clero, univerfoq; populo pia confpiratione ad hoc cofentien-“nbsp;tibus,ut viribus fuis omnibus impedi-rent,ne iftæ regnorum Sclmperiorumnbsp;peftes, nec ifta etiam monftrofiflîmanbsp;de fumniaPaparumpoteftatc doétrinanbsp;(quam Philippus Auguftus, crroremnbsp;réunis oerniciohflimû appellabat) in

ageret. Eôq-, faftû eft, utille ipfe Phi- ' lippus Auguftus Innocentii Papæimperia Sz minas omninolperncrct: utnbsp;Philippus alter ta dure amp; alpcrè tu Bo-nifaciûjtum illius miniftros acciperet,nbsp;quafi rem marte aperto hoftiliterq; a-gens: ut etiam recentihominum memoria,cum Ludouicus II. in Turonc-

loi, De Interdict©

fl concilio, ab illis omnibus, qui eô co* vénérant, quaeililfct, an ie pro fuo principe habercnt, oinncs, amp; Ecclefiafticinbsp;imprimis ( maximaJulii excommuni-cationum contemptione ) uno animonbsp;atq; unavoceagnofcerefe amp; profitcrinbsp;ilium fuum amp; fummum amp; folum prin-cipem efle refponderct. Ejufmodi au-tem aâis fexcentis aliis, quæ in no-,nbsp;nbsp;nbsp;ftris hiftoriis, ediétis regiis,amp; curiæ cdlt;

mentariis côiîgnaca extant, patres no* ftri fatis teftificati funt fummam illam,nbsp;quam Papæ in régna Sc imperia fibi ar-rogarent, poteftatem, intolerabilcrnnbsp;fibi amp; mcram etiam tyrannidem vi-deri.

Quod autcm ad altcrum gradu, quam fpiritualem aut Eccleßafticamnbsp;vocant,poteftatem ,attinet, patres no-ftri niliilo plus in hoc regno Papis con-cefferunt, tanquam eos aliquid in eonbsp;juris ex verbo divino habere putarent*nbsp;Non quod reges noftri Epifcoporurwnbsp;amp;paftorum,(quorûofficium eft doce-rein Ecclefiaamp;iàcramctaadminiftra-re) partes agere unquavolucrint. No'nbsp;verant

Kegni Francis. ioj Tcrant utriufque adminiftrationis dif-crimen, illudque nihil ad fe pertinere.nbsp;Atpaftores ad officium omni rationsnbsp;Cogéré : hominum conventus ad resnbsp;Ecclefiafticas confultandas necefla-rios celebrate : elediones ufitata amp; légitima via conftitutas confirmare : quinbsp;quantique facerdotiorû proventus effent , exquirere : ne iis abuterenturnbsp;providere: eosinEcclefîæSc regni u-tilitatem dilpenfare : corredionemnbsp;pœnasinfuis edidis ad ea quæperpe-ram admitterentur coercenda décrétas adhibere, hæc veró noftri reges fuinbsp;juris amp; muneris nee cujufquam alïusnbsp;cfle fempercrediderunt: illiuiq-, nun-quamfubditiimmo ne ipfi quidé Ec-clefiafticiineojure unquam rcclama-tunt. Contentiones quidem ea de renbsp;à Papis fæpe fadæ funt : fed poteftasnbsp;tarnen amp;c authoritas penes reges no-ftros integra remafit. Si quid Papæ hîcnbsp;obtinueruntjid certè precarió amp; bonanbsp;regum noftrorû, quandiuipfis vifumnbsp;eft , venia potius quàm ullo prorfus jure obtinuerut. Negocioru Ecclefiafti-G iiij

P4 -E Interdict«? corutn (ineo quidemquod ad horni'nbsp;nes pertinetjatq-, hodie etia ufurpatur)nbsp;auóloritas, in minifteriorum collatio-ne amp; confirmatione y in fruéluu facer-dotaliû difpenfàtione, Sgt;c inComitio-rum Ecclefiafticorum 'convocationcnbsp;ïïtaeft. Expublicis autem monurnen'nbsp;tis harum rerum omnium jus apud reges noftros fuilTe manifeftum eft. Aönbsp;de eleólionibus quidem id ira fc habere regum noftrorum in earn remlaracnbsp;leges amp; conftitutiones fads probant.nbsp;Papæ quidem fupcr eare amp; Romæ, ôinbsp;in Italia, amp; ubicunq; plus potcrat, fuaSnbsp;leges habebant. At hoc rcgnû iis nun-quam obftriótum teneri voluit,fed fuanbsp;atq-, avitam libertatem conftanter re-tinuit,per quam fuas feparatim de jurenbsp;fuffragior urn conftitutiones, regia au-doritate cofirmatas haberet. Id quodnbsp;adhuc in comitiorum Aurelianenfiunbsp;adisteftatumvidemus. Eft verb aliudnbsp;ctiam,amp;:longe majus.PubUcis enim literarum monimentis celebratum eft»nbsp;poftquam reges noftri ditionis fuç tcr-minosRomam ufq;protuliirent,ac fuisnbsp;in Lom-

Regni Franciæ. loy înLombardosamp;Exarchas vicloriis Italians fibi fubjeciflcnt, ncceflefuilTejUtnbsp;Romanorum Epifcoporü elcólionesnbsp;regum ipfbrum auéloritate fiefec, neenbsp;priusratæhabercntur, quam illorumnbsp;tcftimonio amp; fuffragio comprobatænbsp;eflent.Ludovicus PiusFrancorum rexnbsp;amp; Imperator nonpaucos adeummo-dum inPapatum afcivit, amp;iniis Grc-gorium 4, qui non ante id munus fuCnbsp;çiperc amp; obirc voluit, quam de illiusnbsp;voluntatc fibi conftaret. Ac Platina ilium nominatim ait Paparum eledio-nem confiilto confirmafle, nc Imperiinbsp;jura amitterct. De facerdotiorum äußern reditu,idemfentiedum. Regumnbsp;cnimnoftrorumcdiótaineo legis vimnbsp;amp; auóloritatem obtinent, nonautemnbsp;Paparum décréta. Si quid aliquandonbsp;in Papis tolcrabatur, autfiquid follcr-tcr amp; callide per noftram incuriam u-furpabatur, fimulatqifraus manifeftenbsp;deprehendebatur, adhibebatur coti-nuo remedium ; Paparum miniftri amp;nbsp;exadores c regno ftatim cxigebantur;nbsp;ufurpationcs præcidebantur,amp; de illis

De Interdicto agendum effet,ex Reguin, ordinum,nbsp;amp;fenatusauótoricate ac fentenciaco-ftit'jebatur,tanquam de re,quæ in hu-iuP;e régni poteftateplanè fita effet,nonbsp;autcm in Paparum arbitrio amp;libidine.nbsp;Hiftoriaî noftræ eiufmodi exemplisnbsp;refertæfuntrpræcipaèà trecentis autnbsp;quadtingentis annis, quum Papæ plusnbsp;anóloritatis coiequuti, fuas omnes vires amp; opes eo confercbant, ut manusnbsp;amp; c'jpiditatem fuam ad noftros ufquenbsp;fines extendcrent. Is fuit Benedict x 111 régnante Caroio v i in fua ilianbsp;contentione fcopus. Verùm docuitnbsp;Academia banc meram effe Paparumnbsp;ufurpationem,quæ coercenda erat:aCnbsp;totam iacerdotiorum rationem ab V-no rege pendere, ut ex eius audorita-te, quatenus regni utilitas poftularcnbsp;videretur, deillis omnino conftituc-retur. Papas enim divitiarum iatis fu-perque habere:fi veto cafualiquo Romana Ecclcfiaad inopia redigeretuGnbsp;illiq; Galliæ opibus non nihil opus effonbsp;videretur, turn quidemopem ei fere-dam, fed his tarnen conditionibus :nbsp;mature

RegniFranciæ. I07 înaturojudicio faciendû, modoadhi-bitOjjuftaSr gravi de caufl'a,fine fraudenbsp;ac damnojdummodo Papç culpânihilnbsp;fecus admiflum anteafuiffet: atq-, tau:-îdperdum urgeretneceffitas; idq-, vo,-luntario regû,patronorÛ5amp; aliorû An-dftitumconfenfu acliberalitatc, nuknbsp;loq; cæcerarû Ecclefiarû detrimento,nbsp;bre virer dicam,id cari taris iSclîunia-nitatis beneficium fore, prcmente re-rûanguftia: hoc eft,non eife bine pomnbsp;tificibusputadum ullo fibi jure licerenbsp;pecunias exhocrcgnojure exigere.

Hæcfuit Antiftitûamp; Academiæ Pardi cnfis ad Carol um regem viprotri-bunali fedentem, poftulatio. Acade-miaauté doéfis tune viris inftruéta, amp; cum eaAntiftitesnunquamidaggrcf-fi fuiifentjnifi rem amp; accurate perpen-diflent, in juftiflimam efl'e pernovif-fent : utreveraamp;àregc amp;ab univerfonbsp;fenatu, magna bonorum, qui eo cu-venerant,multitudine talis didaatq;nbsp;habita fuit. Neevero hæcaôlio contranbsp;ipfum duntaxat Benedidum inftitutanbsp;crat;N.Î Romana Ecclefia nominatur;

io8 De Interdicto

poftulabaturjUtconftitutio in poftcH' tatisgratiam ea de re fieret. Genera-lia func quæ ab iis ponuncür fundamc-ta : Atq; fenatufconfultum, ordinen»nbsp;qui perpetuó à pofteris obièrvari de-beat, continet. Et verb nihil novunanbsp;tune conftituebatur, cùm id ipfum C'nbsp;diótis nominatim ea de re fadis tunanbsp;ab aliis, tum ab ipfó ètiam D.Ludovico jampridem conftitutû fuiffet. Extat enim pragmatica illius iandio, innbsp;qua hoc caput his omnino perfcriptitnbsp;» verbis legitunExaäiones amp;oneragra-»» via pecuniarum per curiam Romananbsp;“ Ecclefiis regni noftri impofita(quibusnbsp;quot; regnum mifcrabiliter dcpauperatunanbsp;•» extitit) (eu ctiam imponenda levari Sinbsp;*» colligi nullatcnus volumus, nifi dun-quot; taxatpro rationabili, pia, amp; urgentifli-quot; ma, vel inevitabili neccifitate, ac denbsp;- expreflb confentaneo conlenfu no-•» ftro, amp; ipfius Ecclcfia: regni noftri«

Hæc ille. Quod fi ex voluntate regi^ illiufq-, animi fentcntia, inde certè có-fequitur nihil rationis aut juris fuiiT^,nbsp;quo amp; rex amp;Gallicana Ecclcfia obftri'nbsp;ftitc*

Regni Franciä, tenerentur id Papis largiri. Plur-csnbsp;paginæadhibcndæ elTcnt amp;r complen-dæjfi omnia c dicta amp;: décréta, quæ innbsp;cam rem fada reperiuntur , hîc per-fcribere vellemus, quibus omnibusnbsp;cft conftitutum, Papas nullo jure exnbsp;hujus regni iàccrdotiïs quidquam at-tingere,amp;ad iè transferre pofle. Ex iisnbsp;tarnen liquid utilitatis ad eos pervenit,nbsp;td regum noftrorum beneficio, libe-talitatiq; foli,non alii cüiquam,aut rci,nbsp;authominiacccptûfercndum. Undenbsp;fa(3:um,üt qnoties illis ad noftra ufqucnbsp;tempora ira placuerit,edidis caverinr,nbsp;ne iftius facerdotiorum nundinatio-nis crgôjRomam ire tur,pccuniâvc ul-laeoexportaretur. Quantum vero adnbsp;conventus Ecclefiafticos concilianbsp;pertinet, quæ gravions quidem pon-deris funt,amp; in quibus clarius apparet,nbsp;cuinam fumma audoritas præcipuonbsp;debeatur:exMerovingiorum,amp;Car-linorum maxime, Sepofteroru m etiamnbsp;aliquot regnis certo probari poteft,nbsp;non Papas fed reges fua ipforii audo-ritate caconvocafre,amp;quæiniis con-

no DeInter DI c t 6 ftituta fuiffentjConfirniafle.Extant ad-'nbsp;hue cocilia in quibus id cernitur.MuEnbsp;tis poft annis reges infuo jure retinen-do negligentiores, plura Papis tribue-runt, parùm animo cernentes quæ inde confequutura effent : uique adeó^nbsp;ut quofdam Paparum nomine interdönbsp;acciperent, qui conciliis cum fummanbsp;auóloritate præeffent. At cùm à Carole Calvo forte id factum fuiffet, PapiCnbsp;obfequêdi gratia, univerfus regni Cle-ms eireijUtteftatur AimoniuSjinter-ceflit. Poftea verb cum aliter regibuSnbsp;noftrisvifumeft, aliter fane amp; contranbsp;Papas etiam iplos ad retinendam pri-ftinam libertatem faditatumquoqucnbsp;fuit.Ex his igitur plané collât,in omnibus petitçEcclefiafticç partibuSjquodnbsp;ad homines quidem attincr,auclorita-tem fumma penes regesnoftros fuiffc:nbsp;eofque nihil hic fufeepiffc autgeffiffe,nbsp;quàm quod fibi à Deo commiffum,nbsp;mandatumq; effet,Chriftianiq; Impe-*nbsp;ratoresante fe feci lient, itemq-, prifclnbsp;illipiiq;fub lege reges,qui eä ipfam po-litiamfuaauóloritate Scprudentia m-o^nbsp;dera“'

Regni Fräncij«. Ilf lt;iefabancur: ut Academia,jppoßtisjo^nbsp;^aliorü exêplisCarolu vi admonebat.nbsp;igitut haélenus à nobis cóme-ftioratafunt, latis docet Papas fumma,nbsp;^uam jam fibi tribuunt, auéloritate mnbsp;Galliis nofttis præditos minime fuiffe :nbsp;duofque illos ira tembiles,quos nobisnbsp;ptoferunt gladios,non potuifîe unquanbsp;itlhujufce regni fines,ut in eo audori-tatis aliquid obtinerent, penetrarenbsp;quemadmodû Papæ fiiperbiffimè ho-diejadant. Reges noftri de rébus amp; a-ftis Ecclefiafticis cognofcebat, in quitus majori quàm quotidiana eorum,nbsp;qui Ecclefiispræerâtjaudoritate opusnbsp;effet: ad eos cofugiebatur, etia adver-fiüs Paparû abufus : Apud eos Papæac-cufabanturiabiis edi ôta manabanr,pctnbsp;quæ redè omnia coftitucretur.Si quä-do in comitiis, quæ à regibus extra or-dincm advocabantur: aut in fupremanbsp;curia Paparum procuratores amp; mini-ftri exifterent (ut in eo cÔvcntu qnemnbsp;Carolus vi habuit ) illic affiftcbant,nonbsp;décréta quidem ipfi in tribunali faéhu-rijfed ut rei in fiibklliis cauffam aduri,

iix De Interdicto

amp; quae haberent poftulata in publicó propofîturi:quæ eaten’ admittebâcuisnbsp;quatenus régi curiçq; jpbarétur.Si quanbsp;refcripta, manda rave à Papis in hoc re-gnum emiiïa funt, ea certè haélenuSnbsp;recepta nonfuerunt(quum prçfertinànbsp;aliqua univerfalis nota in iis obfervà-batur) nilî régis codicilli, illius voluntatis amp; aflenßonis telles, iis appoherê-tur, eaq-, in fupremo fenatu ledaexa-minataque fuiflent. Eadem quoq; ratio eft legatorum,qui àpontificibus innbsp;Galliam mittuntur: quibus nullus eftnbsp;ad earn neq; accelîusjneq-, aditus,ne-que audoritas nid cum bona régisnbsp;venia, quam fuo diplomate teftatarnnbsp;fecerit : nid etiam hae declaration^nbsp;feripto exprefla, quæcunque facient,nbsp;ca omnia ex illius côceldone amp; audo-ritate, amp;pro temporis, quodiplè prÿ-ftituerit ratione, le faduros : nid de-nique eorum poteftate in ipfo fenatv*nbsp;probata, qui cam pro fuo jure mode-ratur amp; coanguftat, quatenus id optPnbsp;mum fadu judicat, utvideat nequi^nbsp;regis, regniq; jura amp;prærogativas,atq'nbsp;Ecclc'

Regni Frànciæ. ïi^ Êcciefiæ Gallicanæ libertärem infrin-gar. Hxc omnia quamplurimis attisnbsp;confirmatain publicis curiæ monimë-tis videnttuf. Deniq-, Francix regnumnbsp;Hbercâtis fempcr Imperium fuit j nortnbsp;obedientiæ ut noftri Jurifconfultidi-tunt,hôc eft nullo modoPapatum po-teftati amp; libidini obnoxium* Nec eftnbsp;lt;iuod Paparum patroni nobis pérfua-dere conentur j banc totamauélorita-tem Paparum privilégié tantùm 8c in-dulgentiâ, penes reges noftros fuilfe.nbsp;Eaenimjuré, quodfibi àDeodatumnbsp;fefîe fciebant, nititur, etiam in cauiTaSnbsp;àdverfus Papas conteftatione, fi fortenbsp;illam vel digito attingere tentarint : utnbsp;proximis etiam annis tentarunt: Ündcnbsp;falt;ftû eft ut reges, ordines amp; Patifien-fis (enatus concilii T ridentini(propternbsp;i^uod tantæ flagitiones adbibitx, totnbsp;contentiones fasftæ funt:propter quodnbsp;etiam Papæ præ ftomacho Chirac undianbsp;banc tam funeftam nobiscalamitarsmnbsp;coflarunt) prom Jgationi tamftrcnuènbsp;€gt;£ conftinter interceflbrint. Intercef-fionis autern illius hæc inter alias cauA

H

Ï14 nbsp;nbsp;1^2 Intèrdictó

fa prçcipuafuit,quôd fine maxima pct' pctiiæ regum nollrorum authoritatiSinbsp;ôc veteris Gallicanarum EcclefiarurOnbsp;libertatispernicie jconciliû illudprO'nbsp;m ulgari non poflct. Ac è contrario Pa'nbsp;pæ nifi admodum ingrati eflcntjdebe'nbsp;rcntingenuè agnofccre amp;c5fitcri,reges noftros de fuçlibertatisamp;potcira-;nbsp;tis jure in eorum gratiam multum fæ-pe remifîire: idque eo duntaxatanimonbsp;tecifle, UC eorum opcrâ concoxdianbsp;eonfenfiocum cæteris Ecclefiis fove-retur. His accedunc afliduæ noftraf^nbsp;quæ poftrcmis temporibus'nobis cunanbsp;Anglis interceflerunt, dimicationes,nbsp;necnon ea quæ in Italia amp; cum Hilpa-niæ genre geflitn us bclla, quorum nC'nbsp;ccffitate addudi multaPapis prçterjuSnbsp;cradidimuSjne in eorû odium incurrc'nbsp;rcmus.Ncq; id Papas fugicbar, qui da-tâ operâ bis nos bellis implicates amp;có-ftriftos tenebanc, ut id à nobis etiaiflnbsp;invitis extorquèrent. Verùm, non inde confequitur, id régis auétoritatinbsp;regni liberrati fraudi efl'e dcbcre,undenbsp;Papa pro animi arbitrio de reb’ noftrisnbsp;con-

Re G NI FkANci^è. lï^ c’Ohftituere,amp;fub Hilpanicumjuguninbsp;ïiosredigereautpoflic,autdebeat.

[1 Vt majorum noftrorü propofitu re-r ^lè'accjpiamuSjtot taq; prçclaræ,amp; co-ftanteseoruaâiones ri,obis aliunde te-M ftificantur, eos nunquapenitus credi-diflc fiimmam eflePapisjurc divino iri reliquas omnes turn hujus regni, tuna

gt; alioru etiälmperiorüEccleßasauiäo-¦3 titatem,qualê fibi arrogant. Id enim ß i lt;redidiirerit,ut pii religiofi viri erat^nbsp;fic nunqua profeótó ca de rc cû Papisnbsp;cötcndiirent.Equidem cum populoßrnbsp;Înbsp;nbsp;nbsp;riomine amp; animo verè franco hoc cft

, libero, tu töt tairiq-, magnanimis regi-bus indignifli'mu amp;graviflimü erat,be-, nbsp;nbsp;ftiæ revivifeentis imaginera videre,

5 nbsp;nbsp;urbis Romæjugo iterura fubjici, poft-

quam tarn diu taraqu e acriter pugna-. nbsp;nbsp;tum fuißet, tantumque ianguinis ef-

. nbsp;nbsp;fufum, utinjufteereptalibertaspoftli-

I nbsp;nbsp;minii quodam jure aliquando reçu-

peraretur. Attaraen pietäs, rcligiö-fufque Dei metus, quo tätopere apud !nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes celebrati erant, eos procul du

bio ncc invitos impulilfct, ut Papis H ij

nlt;j De Interdicto fefubjiccrentjrerum divinarum ic hü'nbsp;manarum fui reghi difpcnlationé eo'nbsp;rundem arbitrio poteftatiquc pérmit-terét,fi ea Dei voluntas fuiflet. At cùrrtnbsp;id pr£ctermiferint,ut fatis cóftat,immdnbsp;veto Papas longiilimè à fuis finibus re-pulerint: pcrfuafiifimum habéamus»nbsp;longè aliter eosperfüafum hoe habuifnbsp;fe: Etènim quod rei caput eft,fummosnbsp;habebant fua æpté doélores, à quibuSnbsp;quid ea de re in lacris fcripturis contbnbsp;nefetur,didicerat. Eorum teftimonianbsp;nullajam j brevitatis caufsâ proferam inbsp;iiec ad rem totam pernofcenda ultranbsp;ca, quas antea propofui, exempla pro-grediar. In Parifienfis Academies ad-monitione,quam Caroli v i decretuninbsp;fequutum eft, lioc nominatim fcriptunbsp;éxtat: Prærogativam fummamque aii-thoritatem , quam Romana Ecclcfiànbsp;fibi vendicarct, à Conftantiiio delà-tam ei fuiife: quam tarnen Conftan-tirtopoli tana, Alexandrina, amp;aliæ ceit-tatim fibi debeti contcndetclit. ht-quot;nbsp;que hoc ünumilludeft, quodin Gallia de Romanæ Ecclefiæjureteneba-tur.

R, EG NI FrANCIÆ. II7 tur. Quincriam poterant cam Con-ftantini donationem in cotroverfiamnbsp;Yocare. lllis enim pon difficile crat exnbsp;rcgum eciam noftrorum hiftoriis pro-barc,præcipuamPaparum potentiamnbsp;amp; dignitatem multis poft Conftanti-num annis extitifl'cjPapalq-, totam ejusnbsp;rei laudem Pepino præcipuè Si noftrisnbsp;illius fucceflbribus regibus debere,nbsp;Sed nulla moti ratione id agnoftere amp;nbsp;cófiteri volunt. Summa tarnen rei huenbsp;redit, Ecclefiæ Roman« fedispræro-gativæ cauflam ad Conftantini donationem vulgo referri : hoc eft, majori-bus noftris cognitum Si exploratumnbsp;fuifle, jus illud omne, quo fe vendita-baqpofîtivum cfte,hominis donatione, non ulla Dci conftitutione fàcrisnbsp;literis çomprehenlà, conftans; Eo au-tem nomine regnû hoc illi nullo modo obnoxium efte pofte : immo copfi-(ftam illam donationem nullam omni-noexigendæ pecuniæ poteftatemPa-pæ permittere, tantamq;. illi duntaxacnbsp;concedendam cfte,quantam Ecclcfiacnbsp;facultatcs ferrent, citra fuum ullumnbsp;H iij

iiS De Interdict o detrimentum. Hæc illorum verbanbsp;funt. Qi^d fi de-Conftaiicini donatione aliterfenfiflent, indequeconfe-quutum fuiffct illius vi 6c aucioritatc-Papampecuniæex hoc regno exigen-dæ jus habere, Parificnfis Academiae-6c Galliæ Anti dites fecum ipfi pugnal-fent. Veriim id probe fciebant, Con-ftantini donationem no effe Dei mandatum, quo tenerentur, Conftanti-nique munificentiam imperii Gallo-rum libertati ac dignitati fraudi ac da-mno efle non poflc. Sciebathoc quo-que,jusilludqualecunquc tandem effet, ab iis, quas nominant, Eccleliis innbsp;contentione poni. quod quidcm denbsp;illius vi 6c veritate multum dctrahit.

Ira' certè majores noftri de ea loquc-batur, quia certo fcircnt totam orientalem occidentalem plagam de pri-matu adverfus Papas multis graviffi-mifque rationibusdimicafle, ôcAfri-canas Ecclefias D, Auguftini tempore in magnarn ea de re contentioncni venifle. Romana Ecclefia alTerebatnbsp;traqfmarinasEcclefias fibi fubjeâas çf-fc: Con-

Regni Franciæ. If? fc: Contra D,Auguft.aliiq-, Africæ patres amp; Epifcopi id negabant. Ea cotro-verfia utrin’que fic agitata fuit, ut Papanbsp;Romanus falfi compertus fit, quodnbsp;conciliiNiceniineam remdecretumnbsp;fuppofuiffet : nibilque aliud in Epifco-piRomani gratia reperiri potuit,quamnbsp;ut Romse locorumque vicinorumra-tionem, curamquc haberet : Et ex co-cilii auôforitate vçtitum fuit, ne adnbsp;Romanuin pontificem in pofterumnbsp;provocaretur. A Cypriani ufque tein- DeßmpU-poribusRomaniEpifcopialiquidhuic atatepr^-nondifîimile in Africanos movere in latorüç^c.nbsp;animo habuerant. At D. Cyprianusnbsp;adverfus Romanum Epifcopum hanenbsp;conftantiflimè cauflam egit, firmifli-mifq; argnmentis docuit, nullam elfenbsp;illius in alios prærogativam amp; auéhori-tatem.Unum Chriftum fummum.eflenbsp;omnium Epifcopum, fub quo alii o-mnes Epifcopi idem miinus amp; onusnbsp;baberêt. PofteaD.Hieronymus (qua-quam Ecclefiæ Romanæ prcfbyter) Eya/rriti.nbsp;profelfus eft, fcriptoque confirmavitnbsp;Uncum efle oppiduH ( cui Eugubium

H iiij

j2,Q De Interdicto nomen erat non procul ab urbe) Epi*nbsp;feopum, quantus ille Romanus eflet,nbsp;Id ipfum quoque D. Bernardus Papainnbsp;Eugenium (ut fuprà dictum çft) edo-cuit^dum aiteum non elTe Epifeopo-rum dominum J fed ex iis unum. Pari-Eenfîs Ecclefiæ pnmarij èc AntiftiteSnbsp;Caroli YI imperij tempore hæc omnianbsp;no ignorabanc, quæ hodie etiam in làn-dorum Patrum libris Ecclefiæ hifto-riis extant. Sciebant quoque quantXnbsp;côtentiones ob iftam Epifeopi univer-falis prærogatiyam amp; audoritatem inter Conftantinopolitanum Roma-numEpifeopum cxarfiiTentjamp;quo a*nbsp;nimo ac ftudio D. Gregorius Roma-nus Epifeopusadverfusalium, nempenbsp;Joannem Conftantinopolitanum, quinbsp;, fummam hac dignitatem fibi arrogan-âttribuebat,invc(ftus fuiflet, in mubnbsp;7.1514.0? fis iii’fofuni fuorum locis teftificatus,nbsp;Itb. 6. ept. eum quiEpifeopi univerfalis nomennbsp;188. auótoritatem fibi arrogaret, Antichri-ftipræcurforem efle. Hoc ergo majo-ribus noftris adverfus ufurpatam Romani Potificis auótoritatem probe co-gnitum

Regni Franciæ. IXI gnitum eratjilludque Parifienfis Academia amp;illi adj unài Gallicanæ Ecclç-fiæAntiftitesin fua adverfus Papa cx-I poftulatione prjecipuè commemora-bant. Quin amp; rex,amp; fuprema iîlius curia id minime repudiarunt, fèd confir-marunt, Sc fuo etiam decreto, folcnninbsp;quodam ritUjinferuerunt : nimirumnbsp;tanquam rem certÜfimam, amp; validiimnbsp;adverfus Paparum ufurpationes fun-damentû, ideflcrati. Deinde Eccle-Üafticus ordo in concilio Turonenflnbsp;non dixit Papamullum infe jus pote-ftatemq-,habere, fed regem tantum,nbsp;nulli aliipræterquam illi fubjeftumfcnbsp;aiferens, Quod H Papa ifta primatûsnbsp;opinione elat’regi moleftus çHe per-geret, nihil obftare, quin rex iliumju-fto bello ad retinendam fuam audo-ritatem perfequi poflet. Arque hæc denbsp;Papæ autoritäre, quantum quidetnnbsp;irimajorum noftrorum monimentisnbsp;fcriptum extat.

In illis autem d’fceir.us etiam,quo-modo Paparum excommunieat'ones {c interditiorxcs accipi debeant. No-

ixï De Interdict© his enim conftabic tales cxcommunbnbsp;cationes, in qaibufcunq; temporibusnbsp;vana fuiffe tonitrua brutaque fulmi' ,nbsp;na, qux magnum q indem fonitum C'nbsp;dcrentjfed nullam tarnenlædendi vin^nbsp;haberent: majorefquenoftros ca nul'nbsp;îo modo unquam timuiire,fcd rejccif'nbsp;Icpotiusjcontcmptuiqjamp;ludibriobaquot;nbsp;buiiî'c. Atque adeo fupremam ipfauinbsp;curiam amp; legibus amp; majorum excm;nbsp;plisfrçtam,liccreiîbi arbitratam fuibnbsp;îe,eaut inaniaamp;falfàdamnarcnbsp;nbsp;nbsp;eos

in quos ea difhringcrentur, abfolve-;rc, noxaque liberate. Patres verb nO' ftri id non fufeeperunt, quinfeirentnbsp;quid fibi vellet cxcommunicatio ,nbsp;quorfum Deus in Ecclcßa earn confti-tuiflet: cos, quosin terris Ecclcßa H'nbsp;gatjligatosquoque amp; excommunica*nbsp;elfejVtin Evangelioferi'nbsp;ptum eft. Sed iidem tarnen patres no»nbsp;ignorabant etiam Deum fuas promibnbsp;fionesexplere, quum ipßus voluntadnbsp;paretur, amp;exejuspræfcriptores quï-que geritur. Nam unicum illius ver-bum, pujus hominçs miniftritgnçùmnbsp;funt»

Re g ni Franciæ. llj tunt, propnè amp; per fe ligat. ci uod fi aliter quam Deus inftituit ac præcepit,abnbsp;hominibus ufurpatur, nullum eft jamnbsp;Dcipromifliim, ac^pinde excomuni-cationes nihil ampliusfunt, quameranbsp;hominûverbajamp;minæjquç momentonbsp;evanefcut, nee ullis aliis, nifi autorib usnbsp;ipfis nocerepoflunt. Neq;enimDeusnbsp;peccatoru, quæ in iis admittuntur, autnbsp;perverfarum aft'cftionum, quas adeasnbsp;adhibét,a(ftor amp; executor eft.T ales ni-tniru.n étant fummorum Hierofoly-Hiis pontificum eorumque confiftoriinbsp;contra Apoftolos Chriftianos ex-communicationes. Id inquam patresnbsp;noftri noverant, atque ex facris feri-pturis prifeorumq; doftorum D. Au-guftini maxime libris didicerant, quinbsp;præclaras ea de re fententias edidit,nbsp;quarum nonnullas Deus fua pro-videntia Paparum decretis inferi voluit , quibus adverfus illos ipfos utc-remur. . Itaque Paparum excommu-nicationes merito pro nihilo ducc-bant, quod nullo jure aut potius pratter omne jus, ut multis Sgt;c graviifli,mis

ii4 De Interdicto rationibusprobaripoteft,fièrent.nbsp;primùm,quôd Papæ eas emitteret,ift^nbsp;utriufque gladii poteftate, quam fib^nbsp;in univerfuin orbeni datam efle vo'nbsp;lunt, freti : quod noftri patres tninim^nbsp;credebant. Itaenimfalsôfundamen'nbsp;tojado, quicquidin eo fupçrftrueb^'nbsp;tur,omninocorruebat. Deinde quo^nbsp;id omnilegitimæ aélioni repugnarc^'nbsp;Priulquamenimaliquis excommuni'nbsp;cetur,tum probatam cu]pam,tumjüquot;nbsp;ftasçauffas, eas, quæ excommuni'nbsp;cationem commereantur, efle opof'nbsp;ter. Ut autem de illis plané çonftet, i^^nbsp;rem præfcntem veniçdum eft, ubi de'nbsp;liâumadmiflumfuit, audorefq-, ade^nbsp;ipfi, fi fieri poteft, inljjiciendi, ut niH^nbsp;prxçipin judicio fiat : cavendumqi^^nbsp;diligenter, ne adultimam hanç(qu^nbsp;tantam à reliquo grege feparationen*nbsp;commet) relcdionem antèveniatuGnbsp;quàm falutaribus amp; appofitisadmonbnbsp;tionib us tentatâ fuerit cj us, qyi pccca'nbsp;vit, ad meliorem mentcm redudio*nbsp;Præter hæc etiam, deillius pcrtinaci^nbsp;amp; propofîti obftinatione judicâdum-

Regni Franciæ. uj Àt nifi à paftoribus Sz fenioribus, quinbsp;in locis ipfis dcgunt, fieri hoc non po-tcft:,nifietiâresillic, ubi admiflafuir*nbsp;difceptetur,utvctus^ Ecclefiæ difcipli-napræfcribit. bocprçtercarcquirkur,nbsp;nt excommunicationis fines pii fint,nbsp;ad nocentis hominis falutém refe-rantur : ut ad extremum hoc remedium non fimultate amp; odio, fed pionbsp;finceroque in fontcm affcdu venia-tur, totiufque Ecclefiæ utilitati confii-latur. Si hæc in excommuhicationenbsp;dcfiderentur, Dei fane coftitutio pet-Vertitur. Nec eft quôd putemus Deiinbsp;idratum ùnquam habiturum. Quin-ctiam fi id per alios fiat quàmper eoàjnbsp;quos Deüs eimuneripræfecerit,nullônbsp;auôtore fit, nullo etiam fructu. Àtquônbsp;hicverus eftfummatinï excommunicationis à Deo inftitutæ ufus. Patresnbsp;Veto noftri omnia his omnino contraria in Papis animadvertebant,fine mü-here, fine ulla cauiTæ cognitionc, nulla légitima aétione obfervâta, fineju-fta caufTa, ftomacholbs Sc animo affe-ûos homines noii ad fervandara ièd

12.6 De InterDicTd' perdendum pocius, amp; diris fuis fulnnfnbsp;nationibus j li modóid potuiil'c!it,op'nbsp;primendum. Proindeßne ulladubi'nbsp;tatione infimos etiam quofque hoiRi''nbsp;nes excommunicationis nexu folü'nbsp;tos, ac nulli pœnac obnoxios judicä'nbsp;bant, eorumq-, provocationes cx P3'nbsp;parutyrannide profeétas recipiebanC'nbsp;Sed imprimis,lîfortèPapæ in reges fu^nbsp;fulmina contorquerct, graviffimè hoCnbsp;ferebant. Non quôdncfcirent, regc^nbsp;etiam ipfos difciplinæ cenfurifquc Ec'nbsp;clefiafcicis itemq; paftorum fuorutUnbsp;reprehcnfionibus, correclionibus»nbsp;arque hujus etiam excommunicatio'nbsp;nis pœnæ, fiquid ea dignum admifif'nbsp;fent,obnoxios eife deberc,uthacviaflt;?nbsp;adDeum,adfanitatem,meliorcmquenbsp;frugem co vcrterent. Verùm in illisPa-parum contra reges noftros excorn-municationibus, graviflimæaliæpraî'nbsp;tereas,quæfupra jam commémorât^nbsp;funt,cauflæerant, ob quas non illifo-'nbsp;lùm meritiflimo damnaretur, fed uni-verfietiam regûmfubditi jufto dolore accenfi uno animo confpirarent adnbsp;fufcipiendam corû, qui cam indignis

Régni Franciæ. izÿ niodis afiiperbisillisaccipiebätur, de-fenfionem. Coßderabantenim patresnbsp;Uoftri, reges efle Undos Domini, innbsp;quib’ illius Majeftas nöbis, quodamo-do ante oculos ponitur:quod nobis ar-gumento cfle debet ad eos fumma ob-îervâtiaprofequendos, amp; iiunquâ,niiinbsp;eoru amplitudinis ratione diligenternbsp;habita, nominandos.Sciebant, ut iàcrâ Exoi. 22^nbsp;Icriptura. cótinetur,a Deo nominatimnbsp;hiiflc hoc vetitü,nequis fui populi prinnbsp;cipimalediceret: Etab Apoll, eos co- 2Pet.2.nbsp;dênari, qui de principibus aliter quamnbsp;honorificèloquerêtur : dumiis, qui innbsp;principes amp; reges cotumeliofi eflentjnbsp;ipforû etiam Angelorû exemplum op-ponût,his verbis:Non horrent cóvitiisnbsp;dignitatesincefîere: cùm ipfi Angelinbsp;qui funt robore ac poteftate majores,quot;nbsp;noferantadverfus eas apud Dominû^nbsp;maledicumjudicium. IdautemabA-poftolis dicebatur de iilius ætatis prin-cipibus,licet Ethnicis, iifque utpluri-mum fccleratifs. Majores igiturrioftri,nbsp;literas cotumeliis in principes fuos re-fertas Româ ad fe perferri,facinus plane indignum,ôcfibi etiam nullo modo

X18 De ÎnterdicTô tolerandum putabant, adde quôdnbsp;cilè ex iftis bullis ailimo cernerétnbsp;Papæ fua confîlia amp; cogitationes r^'nbsp;ferrent nempe ad Principum.fuO'nbsp;fufrtpernicienijCumde eofum ûlut^nbsp;nullo modo laboraretit : quippe illo'nbsp;tumplerique omnèsprofligatiflîmi^^nbsp;perditiffîmi, omnifque pietatis expef'nbsp;tes,ut Platina amp; alij hiftorici eorumnbsp;da amp; mores fuis feriptis nobis depiri'nbsp;gunt. Sed aüt flagrantiflimus'princi'nbsp;pum noftrorum ulcifeendorum amp; op'nbsp;primendorum ardor erat, fi quid prónbsp;regni dignitate amp;comodis, quod Pi'nbsp;pis minime cordi effet, effeciffent: autnbsp;artificia bæc erant,amp; infidiola comen-'nbsp;ta, per quæ amp; reges amp; regum confilia-rii metu perterritine hifeere quideninbsp;auderent, miierum popellum amp; Cle^nbsp;tumpræcipuè immenfis Paparum ci.'nbsp;adionibus objicerent, amp;ipfoSj ütà-libi,fic in boc tegno tyfannidem fuariinbsp;ftabilire finerent ; ( Academia Pari-fienfis amp; Antiftites de iis ita loquun-tur) Autdeniq;, liocintet eos Schujiisnbsp;tegni boftesexmutuo feedere conve-fterafi

Règni Franciæ.

herat,ut dum hiTegnuminfeftisariTuâ invaderent, illi viciffim hune luduninbsp;ïuderêt,amp; (quomodo Jupiter quidamnbsp;in tabula depidus ) ab excella fua fedônbsp;fulmina fua ejacularentur,quorû ftre-pitu amp; teges ipfos Sgt;c eorum populosnbsp;percellerent, eorum uni projure fiim-moimperantes, ut de ca polTeflione,nbsp;quamin Anglumjuftèacquifierar, il-îi concederet: AlterijUtItalica, quamnbsp;J ure poflidebat, ditione excederet ; a-lii, ut regnum fuum fpoliari èc diripi lî-heret,amp;aliàcjufmodi. Eaneminéhominem fugiebant: omnibufq; hoc co-ftabar, Papis nihil cure elfe de lèqüen-dis redis excommunicationum fini-bus,amp; hoc maxime uno, Ecclefiæ üti-litate amp; ædificatione : quibus contrànbsp;fcôpushicunus elTet propofitus,fua§nbsp;àd hune præcipuè fincra eXcoitimuni-Cationes de atee fua emittete, ut amp; ittnbsp;Ecclefiisamp;imperils ipfismiletrimè o-tnnia permifcérêt amp;evertetenb quip-pequæhis nominatim verbis conce-pteeflentjUt populos fidelitatis,quamnbsp;principibus debebant, juraméto libe-'

ijo De Interdictö rarent,imperarentq-, iis,utarrnaincoSnbsp;caperent, contra quam Dei mandatisnbsp;præcipit ur,toticfq; repetitur, obedié-diim regibus cfle licet impiis, qualcsnbsp;Chrifti amp; Apoftoloru xvq turn Impe-ratores turn alii cria magiftratus erant.nbsp;Hæc omnia majores noftri non finenbsp;horroreintelligebat: ideoq; jufto do-lore perraoti, quod Deumilliufq; cO'nbsp;ftitutiones pedibus adeo proteri, rc'nbsp;gum fuorum dignitatem ita exaudo-rariamp;convelli,rcgnumipfum vaftitad 'nbsp;hoftiuq; libidini exponi viderent,Bubnbsp;las arreptas dilacerabant,amp; eos qui eaSnbsp;in regnum audcrent inferre, in crimen judiciumq; vocabant: certo fei-entes ejufmpdi fulmina no è ccelo, fednbsp;ex imis inferis emitti. Cundi co con-vcniGbant,iit gladium c furioforum ibnbsp;lorum manibus eriperent. Reges ipfi ’nbsp;palam tcftificabantiir minime fe un-quam pafluros,ut fui hoftium fervitunnbsp;objicerentur.Principes,nobilitas,uni-verfus populus ultro ad id fuas opes, lt;55nbsp;vitamadeoipGm offerebant. Supre-muslenatusvimlegum Scjudicioruna

Regïïi Francije. ïjï ïgt;ollicebatur : Clerus tamfuperbuprï-ßiatüsdominatüm abnuebat,iUiq; palam renuntiabat: univeffi derliq; reginbsp;obfcquium amp;fidcm perpétua piacon-Ipirationc promittebant. Quiiioftrasnbsp;niftoriaspcrcurrut, necfatis accuratenbsp;harüjuftarum oflEenfioHum dolorûq;nbsp;cauflas pondérant, acculant no ft ru innbsp;îHû Auguftum, quod nimia inlâcramnbsp;ledern irreverentia fuerit t acculantnbsp;Philipputn alterum, quöd ftilo paulonbsp;Äcerbiori ad Bonifacium fcripferit inbsp;Äccufant noftros fenatus , quod fan-^orum iftorum patrum miniftros 8£nbsp;legatos carnificibus cum fummo de-decorc amp; probro tradiderint : acculant noftram Nobilitatem, quæ bullarum iftarum invidia Alpes lùperarit,nbsp;Papamque adeo ipfum armis perqui^nbsp;fitum, ôcin carcerem pertraélum,adnbsp;furiofum mortis genus adegeric. Suntnbsp;ergo nonnulli, quos id oftendit. at-que Paparum allentatores, quum denbsp;his fcribuntjhas eorum adioncs verbis lenire conantur. At contra hæcnbsp;fumma eft Gallici nominis gloria:nbsp;I ij

De Interdictó

Ubi nimirurn ftudium,virtus,libertatii amor, Gallorûq-, fides multó quam ul-lo alio in facinorc clarius extitit amp;emi-nuit: quodfitpofteris (quiàraajorurnnbsp;virtutc degenerate minime omniumnbsp;volunt) exemple,ut idem quoq; in ea-dem can ffa pari animoSr fide fufeipiat,nbsp;caveantq-, furioforum iftorum bullasnbsp;ita reformident,ut ab ca,quam fuis regibus,fibi ipfis, patrixque debent,fidenbsp;amp; officio vel minimum avocetur. Re-ligionis nomen amp;prætextus ut nunc,nbsp;fic amp; olim Papis no deerat. Principumnbsp;noftrorum accufationis caput hoc cratnbsp;amp; fundamentum, quodilliefienthae-retici,fchifmatici,atq;Ecclefiç.hoftes.nbsp;Id nominatim ab hiftóricis comemo-ratur:Necilli alio ftilo aliaq; fcriben-di forma,atq; ca,quam nunc videmus,nbsp;utebantur. At patres noftri non ita rudes erant, rerumq-, imperiti, ut levifli-maquaq; de cauflafead defeélionemnbsp;amp; perfidiam induci pateretur. Ad hxcnbsp;adverfus omnes Paparil accufationesnbsp;provocatie ad concilium praefto erat,nbsp;Ufitatura aepotentiffimum ad eorumnbsp;furo-

Regni Franciæ. 155 furores, dum cocilium haberetur, co-ercendos remedium. Ethæcquidemnbsp;de excommunicationibus.

Quod autem ad iftas Interdiéliones attinetjde iis nihilo certe magislabo-rabant.Paparum adverfus Ecclefias Srnbsp;Imperia,interdióliones co {pedant, utnbsp;templorum fores occludantur,ideóq;nbsp;nulli Chriflianorum conventus agan-tur, nullæ facræ cóciones, nullæ etiamnbsp;preces publicè habeantur,nulla facra-menta adminiftrêtur, ac ne Baptifmusnbsp;^uidem infantibus. Quidplura’utnenbsp;mortui in cœmeteriis fepeliantur. Ennbsp;præclaræ illæ interdidiones, quæ pa-trum noftrorum temporibus indice-bantur,ut ànefcio quo Martino v, Julio 11 amp; aliis ejufdem notæ pontifici-bus. Atq; haud fatis fcio,an hoc unquanbsp;plane çreditura fuiflTet pofteritas, ni{inbsp;nofterhicPapa,ingenii,côfuctudinifqinbsp;amp; inftituti aliorum fuccefTor, ide pror-fus nobis minitarçtur. Patres verono-ftri, qua étant prudentia, animiq; ma-gnitudine, ilia omnia pro nihilo ha-bueruntjuSquod pietate religioneq;

I iÿ

154 De Interdict© deficcrentur : fed illud probe tenc-bant, totam Paparum fimul amp;infcro-rum omnium poteftatë non pofTcfibinbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vero harum rerum omnium ufu inter’

dicere.hæ fiquidcm interdidioncs o-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;innés, excômunicationum ab illis la-

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarû,qux divino amp; humano iure nullç

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crantjiiätura amp; vim fequebantur; idq',

totû vnico fummæ ubiq-, terrarûin rébus divinis amp; humanis poteftatis no-mine , quai! fundamento nitcbatur, quôd patres noftri plane falfum eflbnbsp;fcicbât:ac proinde,quicquid inde co-fequeretur amp; cxardificaretur, falfumnbsp;quoque irritû credebant.Iidcm patres illud quoq;intclligebât,quicquidnbsp;fit in Ecclefia,ex uno Deo, qui id prX-fcripfit,nonautecxullius morrabs hominis,qui pro animiîibidine difpéiàrcnbsp;omnia vellet, audoritate pendcrc. Il-'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lud quids confiât,fiquis excomunica-

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus fuerit, illû ad facramctorum com

munions admittendum non elfe, verum hoc plane cÔfiare debet, an ejul-modi excomunicatio legitime adhi-bita fuerit,nécnc. Deinde paftorû eft.

Re GN I Fr A NC IÆ.

ei muneri obcundo præfunt, id gere. Interim illafàcramentorûinter-diólio, illis quoq; iàcrarû concionum,nbsp;^uæ in replis celcbrari débet, auditio-He no intcrdicit. Nâ contra,ut iis fæpenbsp;amp; ftudiosc interfint, otnni ratione cu-tandûeft, utdivini verbi virtutemotinbsp;fefîpifcant.QuinD.Paulus hoc nomi- ^Thejf.s.nbsp;iiatim prçcipit,nâeHc eos pro inimicisnbsp;i^abcndosamp;duriùs traâ:andos,fed tangua fratres admoncdoSjôr ad officiumnbsp;lenitate amp; humanitate adducendos.nbsp;Fræterea ficui rebus facris amp; piorû ho-nünû cœtu ob aliquod à fe admiffiimnbsp;^celusinterdidum lît,rationi profcótónbsp;jutiq-, confentaneû cft, ut in eo plcôla-tur: fed ration! amp; acquitati répugnât,il-hus uxorc amp; liberos, niù in eade culpanbsp;fuerint,in eadcexcomunicationis pœ-Da elfe. Immanior quidc certc hæc effet crudelitas, amp;: in liberos pci pue, quinbsp;in Ecclefiageniti amp; nati fuifset. At rotanbsp;civitatc, univerfum etiam Irnpcriû cade pœnacûfceleris auftorcpmiftèim-plicari, immanitas^fcüo amp; barbariesnbsp;atrQçiffitnafucrit, amp; cujus exemplum

I iiij

De Interdicto

pufquani,nifiRomæ,extarcputo.Fin* gamusenim animo amp;cogitatione to-. turn Ecclefiarü corpus peccaffe, De-1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;umq;offendiirc: quid tuncfaciendûî

Intercludendus ne omnibus ad tem-pla aditus eilet’ Immo verb apcricnda tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tune maxime forent, cogendufq-, etia

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad lacras cociones frequentandas po-

pulus, ut Dei vcibo audito, officii fui admoneretur,amp;vitam ante aótam mc-Hori vivendi ratione commutaretmuFnbsp;tuiq-, divino amp; precibus ftudiolius quanbsp;antea intcrclTer,ut iræ Dei occurrere-tur. Nempejoelamp;alu Prophetæ, qiiUnbsp;populus Deü offenderac, ita Ie omni-no gcrebant, præcipientes ut tuba’ al-tiuscanerent, adpopulum in templanbsp;convocandum. Templorum autenanbsp;aditus Chriftianis nunquam, nifi àTy-rannis amp;c acerrimis Ecclefæ hoftibus,nbsp;prohibitus fuit. Imperatores Romaninbsp;Pagani, exempli cauffia, jdpoftremisnbsp;Ecclefiæ perfequutionibus fecerunt,nbsp;exquoprimùm Chriftiani publicalo-ça habere cœperant, côcionis haben*nbsp;dæ ergo. Julianus Apoftata idem po ¦nbsp;ftça

Regni Franciæ. 137 fteafècit,amp;abeo, Arriani Imperato-fçsaliquot. Sed hic infidelium furornbsp;çrat. Chriftiani vcrónihilo minus có-fuetos cœrus celebrabanc,Deo precesnbsp;publice fundebât,fàcramentorû com-rnunioni intererant(idq; in iplis etianinbsp;fylvis amp;fpeluncis, ii alibi nonlicerct)nbsp;fine ullo minarum, quæàfuriofîsillisnbsp;jaólabantur, metu. PofheaveroTheo-dofius Sr pii aliilmperatores Echnico-runitempla claudi quidem juiferunt,nbsp;fed ob idola quæ in iis erant, amp; quianbsp;eiuicquidillicgerebatur, impietatis amp;nbsp;fuperftitionis plenum eflet.NuUapof-fnnt alia templorum claufor urn cxem-plaproferri. Quare, quu Papairape-?abit, ut ædes facræ in hoc regno clau-dantur, aut eodem furore, quo priminbsp;dll Tyrann! Ecclefiæ hohes, corrîpia-Uir, aut certè impietatis idololatriæ,nbsp;quæ illic aguntur, damnet neceffe çft,nbsp;Fatres noftri ea omnia confiderabant,nbsp;amp; Chriftianorum prifcorû more iftasnbsp;onaneslnterdiftionesridebant. Hocnbsp;veroillorum animos juftaindignatio-ne vehementer exulcerabac (^Id quo4-

1^8 De Înterdicto eriani piorum virorum peâore acrio*nbsp;ri vulnerc transfodiet)quôd Papz pi^nbsp;populi affedu amp; religione federatenbsp;abuterentur, ureum adfiagitia confianbsp;dentius fufeipienda impcilercnc. Vi“nbsp;debant, quàm caraGallico populonbsp;fent Religio, templof um ingreiruSj/ä-*nbsp;crarumrerum ufus : Itaque fanóH illinbsp;viri comminationes fuas illi intenta'nbsp;bant,amp; ea ipfi erepturum fc minabaO'nbsp;tur, ut facilius ad principibus fuis rC'nbsp;r.unriandum,amp; ab iis deficiendum iu'nbsp;ducerent. Hiprofeólóabuiusfunt,nbsp;profanationes plané intolerabilcs. Si'nbsp;quis vim in aliquem adhibet, Sc gladionbsp;diftriâo jugulum illius petit, capi'nbsp;tis periculumminitans , ut flagitiiali'nbsp;cujus aut admittendi afleniionemnbsp;focietatem, aut jam admiflî diflimU'nbsp;lationem filentiumque extorqueat •'nbsp;id fexcentis tormentis amp; crucibus dbnbsp;gnû iudicabitur. Atpij ifti totius fcili-cetEcclefîæpræfeéti amp; moderatores,nbsp;ut lacrû amp; devotum Deo populu comnbsp;tra Rege fuum arment,atq; ex illius a-jaimis amp; manibus iuftiflimam publicinbsp;/^atus

tcTnorû fervituti dediderint, tune vita illi adempturos interminantur. Atnbsp;Quam tandë vitam?Non corporis quids,fed animo rü vitam,fpirituale pabu-lüjfalutemxterna, dum amp; Cbriftianisnbsp;cÓcionibus,amp;publicisprecib’jamp;facra-ïîgt;entorû ufu nefariè iisimpiéq; inter-,nbsp;dióunt.Id verb prxcipuè pravas Papa-,nbsp;rü mentes manifeftiùs aperiebat, pa-gt;nbsp;trumque noftrorum animis amp;pxnc o,nbsp;culisipfis fubjicicbat, quonam genionbsp;afHaci, quo etiaingenio præditi elTent:nbsp;ut ea re perlpeótaór plane comperta,onbsp;patres citra ulla dubitatione amp; religions, confcientiæve amp; dignitatis fuæ labern , ad tollenda eorum décréta con-fpirarent : facileque judicabant quodnbsp;olim à Chrifto fcribis amp; Pharifæis utnbsp;probrum objedtabatur, id ipfummc-ritiffimo amp; convcnicntiffimc Papisnbsp;nollris exprobrari pofle, cos fcilicct

140 De Interdict© putarc fe rcgni cœlorû claves, omnc^'nbsp;earum pro animi arbitrio dilpenfaH'nbsp;darum poteftatem adeptos efl'e, cußinbsp;interim non folùm nullam co ingredi'nbsp;endi voluntatem habcrent, fed etiaH'nbsp;illius ingreffu populum excluderent'nbsp;O deteftabilem impietatem! O faci'nbsp;nus exlecrandum 1 Populum, templo'nbsp;rum in quibus Dei præcepta difcat, a'nbsp;ditu prohiberi, nifi prius Papæ, àquonbsp;addefedionem follicitatur, mandarinnbsp;pareat ! Populum no decerc Deo fup'nbsp;plicare,numenq-, illius amp;fidemimplœnbsp;rare, niß prius gratiam à Papa ineat, ifnbsp;liq; patriæfuælibertatem perfide ven-dat! Populum facramentorumufupri'nbsp;vari,nifi prius Hilpaniæ infignia amp;ar'nbsp;ma fumat ! Populum no pofl'e ampliusnbsp;Deum colere,nifi prius Papam, ipfiufnbsp;quebullascolat! Quantumautemadnbsp;mortuorum fepulturam attinet, tamnbsp;immanis eft ejus rei atrocitas, ut de eanbsp;plurib’ agere nihil fit opus. Noftri igi-tur piiq-j illi patres, non fine acerbiifi'nbsp;m,o animi fcnfu amp; dolore hæc fecunanbsp;reputabant. Ecclefîædo(ftores,amp;ejusnbsp;fæculi

Regni Franciæ. 14Î feculi Jurifconfulti fuis fcriptis lacry-lïias amp; fuipiria in pofteros derivabant,nbsp;Ut hodieapparet. omnifq; GallicaEc-clefia hoe certofibi polhcebatur,regninbsp;8clibertatemamp; dignitatem, fimulqucnbsp;terum omnium iànélarumfquç quidcnbsp;oninia Papæ indigniffimè diftraherenbsp;conabantut) ufumbona fide àlereti-Ueri. Atq; adverfus Paparum excomu-uicationes Srlnterdiótionés tam præ-clarum amp; conftans majorum noftrorunbsp;ptopofitumfuit, ut Papæ aliquado ce-dere coafti fint, promiferintq; fe nonnbsp;atnplius ncc contra regem, hcc contranbsp;rcgnum iis ufuros. Ea de te Martini 3nbsp;amp; 4:tum Gregorii 8,9,10,11 amp; aliorumnbsp;quamplurimoru conferiptæ Bullæ innbsp;Tabulario regio adhuc extant.Id quo-que JUS ad Franciæ Patricios,atq; adeonbsp;ad minimos ufq; régis miniftros perti-huit, cujufdam capitularis, ut vocatur,nbsp;à Carolo magno,ej ufq; filio fanciti viamp;nbsp;Virtute, cujuslioc eftinitium, Siquosnbsp;tulputorum, c?“c.Quod fi Papæ feverita-tem cenforiam in nobilem quendam.nbsp;Virum, aut Galliæ civitatem adhibuif;

Ï4Î' 3De Interdicts fenc, cogcbanturciufmodifentctian^nbsp;revocare , amp; cos quibus ccnforia iU^nbsp;notainuftafuiflet, in priftinu ftatun^nbsp;reftitucre. Quinetiam Maioresnoftf*nbsp;impctrarunt , uc ciufdcm libertatisnbsp;beneficio fruercntur rcliquç civitatcSnbsp;principatus,quihuius rcgni bencfi'nbsp;ciarij amp; clicnres’ eflent : quemadmo'nbsp;diiniannoi448 Bull« contraGanda-venfesamp; Brugcnfesdecretæoppofitünbsp;fuit, quæob idabrogata amp; antiquatanbsp;eft. Idq-,adcôadnoftramuiq-,ætatenanbsp;valait, quûScnatus certiorfadrus anno I j8o Gregorij 13 Bulla clandeftinonbsp;introitu in hoc regnum irrepfifle, co'nbsp;muni dccreto 4Od:obr. in earn remnbsp;fado, cavitne eapromulgaretur : haCnbsp;etiafandionc addita, vt coru, qui camnbsp;rccepiflent, facerdotiis manus regianbsp;injiceretur: dccrctumque eft, ut illudnbsp;Senatufconfultum typis mandaretuDnbsp;Majores igiturnoftri, ut ex his coftat,nbsp;quandiufentëtiæ fuæ perlèverantiamnbsp;retinuerunt,tandiu amp;regni dignitatem libertatemque retinuerunt.

Papas in fuis Bullis proponebant,» Reges

Resni Franciæ. 145 ^cgcs noftri ßbi non obtêperarónt,nbsp;^orü imperia pro fuo arbitratu,adaliûnbsp;^fanflaturos, eofumq-, populis mina-“âtur fc alios principes iplis præfectu-’^os:fummâillam. ubiq; gctium impe-fandi in têporalibusSc fpiritualibus rc-poreftatêarrogânlEmè,utjam an-^ea diximuSjVendi tâtes nobis, oftc-^atites, ac diram funcftamq-, impreca-doneminid imperium immiffuros fenbsp;•^initâtes, nifi ad fuum nutum amp; arbi-Wû regerétur. Sed bis rebus omnibusnbsp;Patres noftri ob ea quæ diximus nihilnbsp;prorfum terrebantur. Sapientius ni-^irûinftituti,amp;: ufurcrû peritiores fa-erant, qua ut nugis iflis vcl tantillûnbsp;•^overentur, qui fatis fcirét Deum autoritäre illam fibi vni refervaflejilliuf-unius eflcimperiorû ftatum mu-ïarcjSc reges in iis pro jure fuo fummonbsp;conftituerc; iifq; ut amp; reliquis ab eonbsp;conftitutis magiftratibus parendutnnbsp;efle : alioquiDei mandato Se audori*nbsp;lati repugnari,nec impunè id quidemnbsp;autinculpate, quçcunq-, tandecaulTànbsp;côtrà obeendi pollit. Diabolus idem

4. agebat infuailla contra Chriftumtcft' tatione, mundi régnailli oftenden^’nbsp;arque fe tradituruhi' etiam poUiceOS»nbsp;fl honorem fibi cultumq; tribuere vel'nbsp;let. Perditusille dicebar omnia fer^'nbsp;gnain manu fua habere,de'^uibus pi^nbsp;animi libidine conftituere polfet.Qi*nbsp;verb hanc tan tam in mundi régnanbsp;teftatem,quæ uniDeo debetur,fibial'nbsp;fumuntjii cc rtc Dei funt hoftes, fall^'nbsp;cefq; fpiritus. Majores noftros, prude'nbsp;tefq; probofq; viros minime latebat»nbsp;Chriftum,uthçreditatem inter fratre^nbsp;divideret,rogatum id recufalfe, quart'nbsp;qua eahæreditas minimi fortafle pf^'nbsp;tii elfet-lndc concludebant,Chrifturtinbsp;nunquam hujus fidti rationem proM''nbsp;turum, li Papa, pro ea,quam ßbi artO'nbsp;gat,poteftatc feeptra amp; imperia parti'nbsp;retur,vcnderet,transferret.Enimverrtnbsp;ex iàcris libriscognitum hoc habebâ^nbsp;reges,ut Davidem,Salomonê, alio^nbsp;à Prophetis reprehenfos fuiife, fevC'nbsp;riufq-,amp;minaciteradmonitos,nifitnO'nbsp;rem Deimandatis geretêt, fumniurt^nbsp;efle periculû,ne juRaDeioffeniioiK'nbsp;fuuirt

Re g ni Franceî. i4j ftium fibi regnum eriperetur. At pii il-li viri eam calamitatem Dei nominenbsp;^inabantur j nee eorum quifquam eónbsp;^udaciæ unquam venir, ut régna pernbsp;à propriis Dominis aliertata inter-^erteritamp;ad alios tranftulerit.D.Am-^iofius Theodofio facris quidém in-^erdixitjfed nonimperiojatqûfta co-^inatione in cum nunquam ufus eft,nbsp;decaliter cum copeliavit, nificum canbsp;fubmiflîonc amp; oblèrvantia, quænbsp;^ivcm clicntcmq^decct. Patres noftrinbsp;**^£0 quidê probe fe inftitutos oftcn-’^ebant: amp;prxter Dei mandatu, quönbsp;Pfæcipitur colendos efle reges iifquönbsp;^’^temperandum j ingenio etiam adnbsp;Principes fuos itnprimis amandos pro-P^nfofcmper fuerunt. linde præcæ-omnibus nationibus, celebratinbsp;‘^erunti Itaque Papis jquos videbantnbsp;^^minfirmis fundamentis niti, fidenlnbsp;j^onhabebant, lèd eorum Bullas detc-‘tabantur, amp;juftö dolore accenil uni-^crfumfifum ftudiümcpcramq;regi-fuis pollic ebantur deferebant, ànbsp;’l'iibus mandata ad tetinendam Papa-K

•îqtJ De ÎnteKdicto rum infolcntiam rcciperent : fàtis p.à'nbsp;trû amp; fua ipforû memoria experti, nc*nbsp;mincm unquam illorû fulminibus faU“nbsp;eiatum fuille. Quinetiam quum rege^

ficijtotoneraricotumeliis, regnuroQ’ per illorû artes hoftibus prædæ objic*nbsp;vidcrcr, tuncnec ullûreligionis amp;Ec'nbsp;clcliæfalso uiurpatû nomé moramnbsp;ferebat,nec ullaPaparum fanditas ob'nbsp;ftabat,quo minus reges fuorû turn feO'nbsp;tctiis frcti,tûftudiis moti,armis fc tu^'nbsp;ri,amp; fuperbos iftos, hoftilê in modulénbsp;tradare décernèrent : quippe qui nul'nbsp;lam belli gerendi cauflam juftioreda'nbsp;ri polFe arbitrarentur. Ncqridtamc’'nbsp;fine maximo dolore fie ftatuebant, obnbsp;earn, qua federn illam lemper coluC'nbsp;rant, ob(ervantiam,amp; earn etiarn,qnbsp;inde confequi pofl’et, ofFenfionemnbsp;invidiam, cùm aliqua nec minima E^'nbsp;clefiæpars cum co dimicaret,qui pr^?'nbsp;cipuam illius adniiniftrationê ac naO'nbsp;derationefibi fumeret. Veriim pubb'nbsp;r 1 rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 n n .

Re G NI FraRciæ. i4^ ^ütcex perfide defercndusamp;prodcn-^usjcollûqifcrvitutisjugo curpiter offerendum Quod fi lit fui regis farta tc-cöférvetur auétoritas, ut ftatus sè.nbsp;patria totadcfcndatur,ut liberras, quanbsp;^ihilefl:dulciusamp; carius, retincaturgt;nbsp;^ellûànobis fufeipitur; idq-, adverfusnbsp;cos maxime, quorû amicitiam expeti-*'^’jac nobis cociliarc imprimis ftude-^us,amp;qui fub pie ta tis fpecie ambitiösem,avariti5,amp;arrogantia(aquibus ädnbsp;ftatus everfioné raachinandam impel-îiintur) prç fe aperte ferût : cui jam du-biû efle poteftj quin cum eorû,qui ne-éeflariâ lui defenfioné fufcipiunpcauf-û)Unàcumjuftitia,tûDei afienfio tu o-ptima cofeientia conjungantur ? Nun-quid fàn3:itas,paftoris officium,Deiq»nbsp;iiorncn, iis qui res pturbare amp; imperianbsp;bellis amp; cófufionc pmifcerc vellct,oc-cafîoni ad id f^cauifæ efle deberét ? A-biathar fummus lacerdos muneris fuinbsp;oblit’,adAdoniæfaâ:ionécontraSalo-moné tranfiit:purâs fe,pro ca qua pdit**nbsp;trat audoritate,j us imperii ad quecuiinbsp;qacvellcttrâsferrcpofl’e,neglclt;itoDcî^nbsp;K ij

148 De Interdicto qui aliter ea de re conftituiiret, man-dato. Atinfacerdotii dignicate tatunlnbsp;momenti non fuit ac præfidii,ut non isnbsp;morte damnaretur,ccfcreturq;dignusnbsp;cum quo tanquam cum bofte agerc-tur. Omnis anima poteftatibusfuper-cminentibus fubjefta efto, ait D. PaU-lus.Ncc Apoftolus nee Epifcopus,nccnbsp;ulla alia Ecclefiaftica perfona excipbnbsp;turjUtD.Chtyfoftomusincumlocuninbsp;fcribit, ac proinde nc Papa quidé iplcgt;nbsp;Quieft omnium lupremus, gladiurnnbsp;fibiaDeocómiflumgeftat, uteosqu*nbsp;lèprxtermodum contra fuam audo'nbsp;ritatem efferre audeant, æquè omiicSnbsp;reprimat.Patres noftri id fciebant,cre-dendumq; eft cos,nifi perquàm conf'nbsp;derate, ejuftnodi bellum non fulcepifnbsp;fc.Etcertè in illoTuronenfi concilié’nbsp;palam ftatutum fuit, bellum fàlva coO'nbsp;îcientia Papæ infetri polfe. Ac illudbnbsp;-pfum decrctû ufurpatum jam aliqu?'nbsp;do fueratjideóq-, normæinftar elfedc'nbsp;bebat,ad quam hoc regnum fua conf'nbsp;lia amp;aóliones in eadem re dirigeret.

Non ignorabant autem reges,item* qü^

Reg ni Fraxciæ. 145 que alii, qui in cclcbcrrimos illos cœ-tus accerfebantur, qux fit Epifeoporunbsp;habenda ratio, amp; quo fint honore amp;nbsp;obfervâtia digni. Nam fi Romani Epi-Icopi in officio fuo permafiflent, nun-quam nifi pcrhonorificè appellati fu-iflent. Quinam vero majores honoresnbsp;*nRom.Epifcoposeffuderunt,auteo-^utnauótoritatë magis amplificarunt,nbsp;quàm neftri Caroli, Eudovici,amp;noft rinbsp;^liiprincipes? Sed quum muneris luinbsp;limites prætergreffi, pro paftoribus lu-pi fiunt, amp; in media régna irrunt, ut eanbsp;^iinditus evertant, nullam officii partenbsp;^ttingentes, fed cotrà præter officiumnbsp;^decorurhfacientesomnia: tumve-*^0 demum nullus eft honor! amp; obfèr-''antiæ reliétus locus : non cnim lausnbsp;perfonam fequitur, fed munus, fi quisnbsp;'’^eofungendopræclarè iègefterit. Sinbsp;^unus definit,honoramp;merito définit,nbsp;^oftriigitur patres, qui Papas erga icnbsp;paftorcs,fèd perditores,non man-^dverfusprincipcm concitatores : necnbsp;K iij

ijo De In te rd I cto jam patres amp; fervatorcs,fcd lioftes ve*nbsp;xatorefque infeftiflimos,perniciem ß*nbsp;bi amp; exiti urn machinantes experireO'nbsp;tur, rediffimè profcóió amp; rationi coO'*nbsp;vcnicntiffimèfaóluros fe putarüt,fief'nbsp;ga cos ita fe omnino gererêt. Parifieænbsp;fis Academia fentiebat, quod D. PaU'nbsp;lusmonet, difceflionem ob omnifr^quot;nbsp;tre qui fe inordinate gerit, faciendatn,nbsp;de Papis intenigendumcfle,quum rC'nbsp;rumfuperbo dominatu potiri ubiqu^nbsp;voluntyomnes miferè di vexant, amp; hl'nbsp;riosc permifeent omnia.

Cæterumhæc patrum noftrorüaß' verfus Papas contentio fieri nonpotC'nbsp;rat,quin fieret quoq-.difcidium. Ita^’nbsp;Paparum adulatores iræ pleni,cupidißnbsp;fimè inculcabant nihil hoc aliud elTc’nbsp;quam fe à CatholicaEcclcfia fegreg^'nbsp;re. Utietiam Papæviderivolebanteo^nbsp;luis excommunicationibus ab Ecek'nbsp;liaCatholi ca abftraxilfe. V erum patresnbsp;noftri de iis admodum fecuri erant^nbsp;immovcîo inftabant atque urgebaolnbsp;fummo cum ftudio, ut fibi à Paparurt*nbsp;«^ui fç in fuo munerc obeundoitatX' inbsp;ïanniçc

Regni Franciæ. îyi rannicè gérèrent,confortio quam pri-mùm recedere licer^t. Cenfebatquenbsp;Tiironenfe concilium, bellum etiamnbsp;illis inferendum. Non quod pii illi patres hoc unquam in animo habuerinr,nbsp;cumEcclelia Catholicadivortiumnbsp;Cere, lllud enim probe feiebant, qui-cunq-, in CatholicaEcclefia lit,eum ef-le in domicilio Dei, in filiorum ipßusnbsp;ccetu, amp; in reèha, quæ ad vitam æter- ,nbsp;ttamducit,via: Contra veroquifquisnbsp;iûeanonfuerit, extra Chriftum elfe :nbsp;ttondomefticum fed externum elEe,nbsp;ttec hæreditatis promiflioneshaberc :nbsp;tluifquis, ut breviter dica,extra Eccle-fiam fit, huic nullam lalutis Ipem relisant efle. Quid ergo? A Papa comu-ttioncfeparatumelTe^annonab Eccle-^æcomunione leparari erat?Hoclànènbsp;lt;luidêproea,quæ majorû noftrorumnbsp;pietati amp; integritati debetur, obferva-tia, nobis pernegandum, cùmipfifeànbsp;I^apis ultro legregarint. Alioqui eo nû-Snamveniflent. Verùm hoc inde faélûnbsp;^b ipfis fuit, quod aliter ab Ecclefia in-Situti effent, quàm potificia: dignitatjsnbsp;R iiÿ

Ijl De Interdicto ftudiofi ac fautores nobis inculcant’nbsp;Etcnim,fieosaudiatnus, non ellhoCnbsp;in Ecclefia efle, nifi Papam crrare noi^nbsp;polie credamus. Patres autem noftd,nbsp;ut ex fuperioribus cóftitit, eorutn fcH'nbsp;tentiæ minime allenticbatur. None^^nbsp;hoe in Ecclefia efle (fimodó fides ilH^nbsp;habeatur) fiquisprocerto nonhabe^^nbsp;Papam fummum ubiq; moderatorsnbsp;pra:feótumefle,atq; utrumq;gladiuii'nbsp;habere: At patres noftrihocillinuO'nbsp;quam cóceflerunt. Non eft hoe in E^'nbsp;clefia efle, ut id ctiam nobis objiciunf»nbsp;fiquis ingenio fit ita comparatus, ut O'nbsp;innibus Papæ mandatis, qualiacun^^nbsp;tandê ilia fint,parère riolit.Patres ver^nbsp;noftri ad hunc fibi modum imperaf*nbsp;paffi non funt, fed judicio prudentialt;l’nbsp;adbibita,quicquid faeris fcripturis mi'nbsp;nimèconfentaneum videbatur, ctfinbsp;Papamanaret, id plané rejiciebant. h'nbsp;dem appellant eos hæreticos amp; exco'nbsp;municatos,qui ca nolunt in fuos etian^nbsp;reges admittere, quæ fuis Bullis imp^'nbsp;rant. Patres aute noftri id prorfum nC'nbsp;gabant,atq; Paparum excomunicatio'

Regni Franciæ, ,1^5 ï'es cum dcridebantjtû minutatim dit-fecabant: quinetiâPapas,qui poteftaténbsp;hoc regnum fibi vcndicarét,fatuos,nbsp;mfanos, atq-, adeo hæreticos appellarcnbsp;dubitabant. Atq-, hæc ita omnino,nbsp;'it diâ:um eft, (e habere, fenatufcôful-tis,decrctis, variis quoque fcriptis ôc a-^ionib’ fuis nobis cófirmarunc.Quódnbsp;fi aliter, quàm faciebant, credidiflenr,nbsp;in eo confcientiîE repugnaifent : quodnbsp;tic tot claris piifque vins,qui nos ætatcnbsp;anteccflerût,vel cogitate eft nefas : (à-nè, fi in Ecclefiaeflc isnonefthaben-tius, qui in Paparum obfequio n5 ma-Üct, neque illi totus adhærefcit. Si ve-i’onulla confeientiæ labc aliter facie- inbsp;iiant quàm crcderent,tunc aut errore,nbsp;iutignoratione peccaretur ncccifee-tat. At extra omnecontroverfiaineft,nbsp;noftros illos patres iis, qui Paparû de-cretis omnino addiétiamp;cÔfecrati funt, -prudétia,cruditione amp; fide longe prç-ftitÜTe. Quomodo igitur, dicct ali-quis,fcin Catholica Ecclefiaeflc cre-debât, interim dum à Papis diflidcrcr,nbsp;cofq-, adeóarmispetcrent?Nempcex

De Interdicto facris (cripturis amp; piorum Dod:oru^nbsp;libris perfuaRim bene pcnicus atq;nbsp;firmatühabebant,Dei Ecclefiamnbsp;ex Papa, nee ex ullo alio mortali péde-re. Nam fiinPapaeircc illius caputnbsp;fundametum, malècquidé ipficóful'nbsp;turn fiiiflet,amp; adhuc eßet, fiquis mifc'nbsp;rumhominum ctiaperfccliflimorun’nbsp;ftatu confideraverit. Præfertim quuu^nbsp;tot Papæ à muleis extiterint fcculis,v3'nbsp;riis infondifq-, fccleribus fut ab ipfotünbsp;hiftoricis dGfcribûtur)coopcrti amp;coPnbsp;rupti,nullis etiam bonorumpaftoruH*nbsp;notis infignes-, quippe maxima ex parte Simoniaei, amp; viis atq; artib’,quæ cUnbsp;legitimæ vocationisregulis (qualesinnbsp;propriis ipforum canonibus Icriptaenbsp;reperiuntur) è diametro pugnatic, adnbsp;Papatu ingrcfli : alii manifefto hæreti-ci,amp;àfide aberrates, atq-,alieni, quoSnbsp;ideo Academiæ noftrç cauffâ diligenter difeeptata gravi infamia multatosnbsp;dânarunt.in iis verb, quas jppè continuas adverfusGermanosImperatoresnbsp;habuerunt, cÔtentionibus,necnoninnbsp;fuis ipforû,quas inter fe quum de fedis

Regni Francije. ijy primatu dimicarêt, exercuerunt con-rroverfiis Sc diircußonibus, quæna re-fta illorü confcienüa, quis pacis Sc co-cordiç amQr,quç etiâ integritas Sc fin-ceritas exftitit ? Patres noftri qui hordnbsp;omnium tefteserât, omnemq; Papa-rum vitapenitus cognitam habebanc,nbsp;non potuiflcnt unq nam in animü hoenbsp;Hiuminducercacplané credere, Ec-clefiam ex eorum auéloritatc pédere:nbsp;^jfiin Ecclefia efle velimus,Papis nç-celTarió adhærefccndûefle. Quid er-goîChriftianiilh erant, profitentesiçnbsp;ProphetarûSc Apoftolorû dodrinamnbsp;credere, Chriftu ut fervatoré lùum a-gnofccrCjDeû colere,Scin ea,quç fuii-ßetin fâdis Patriarchis,Prophctis amp;A-poftoliSjScin omnibus Dci clelt;d:is,quinbsp;in uni verib mûdo vocati fuiflent Sc effent, 6de manere.Ex lus certd iibiper-fuadehant, etiaß Papa deßituri eßcnc,nbsp;fetamcinCatholicacccleßaciretacdunbsp;Chriftü haberct^ in cujus tutcla Sc du-ftu longe tutiori, q in illo Paparü con-quiclcerétj Ecclcßx ipöfum veruq; p-fectu SccaputjUcp^fcorcm pontißceqi

De Interdict© fummum,fe habere. Nec firmiora^nbsp;ardiora concordiæ , qua Ecclefi^nbsp;Catholicae coniuntti eflent, vinculanbsp;requircbant, quameiufdcmcorpor’^nbsp;in Chrifto membra efle, codemnbsp;fidelibus omnibus (piritu regi, cadeH^nbsp;fidem, eundem etiam Baptifmum b»'nbsp;here. Patres noftri à Papis diftradi, 3*^'nbsp;que adco ad bcllum iis infcrenduH^nbsp;coaâijhifcecôfoladonibus perfiiî'nbsp;flonibusaduerfus eos,qui divortiuni^nbsp;fe cum Ecclcfia fadum fibi exprobra*nbsp;rent, animos flios confirmabant : atfl’nbsp;totius veteris Ecclefljc, quæ Papis fub'nbsp;jeda nunquam fuerat, ftatum, uti ca*nbsp;etiam Ecclefias quæ de Primatu cufl^nbsp;Papis contenderat, fibi proponebanc,nbsp;quas tarnen Catholicç Ecclefiç mena'nbsp;bra efle negate nonpoterant, ctiamönbsp;in eo graves Papis advcrfàriæ cflent,ult;:nbsp;amp; Africanx Ecclefix D. Auguftininbsp;tempore fuerunt. Paparum fautori-bus, aquibus probrose cxcommunhnbsp;cati appellabantur, objiciebant fiim-mos in Ifraclitica Ecclcfia pontificcsnbsp;necfcmclnec iam primum aredavianbsp;defle-

R eg ni Franciæ. 157 dcflexiffe, amp; tyrannicum dominatumnbsp;occupaffe, dum excomunicabant, at-que anathcmata,execrabilefquecosnbsp;pronuntiabant, qui fecum non facc-rcnt-Atenim illi,quos diris ita dcvovc-bant, Apoftolierant, venq-, fideles Si.nbsp;Chriftiani,qui vera EcclefiaCatholicanbsp;erant, non autem ambitiofi ifti Chriftinbsp;boftcs, qui pnmuin fibi inEcclefialo-cutn tribuebant, in qua tarnen nihilnbsp;lociomnino habercnt. Confidcbant,nbsp;quandiucx veto Ecclefiæ capite, amp;nbsp;noftræ omnium falutis auélore pendé-rcnt, non poffe unquam à Deo amp; Ec-'^lefia, quantumvis amp;Papæ amp; inferi o-nini ope retincrcntur,divelli zomnefnbsp;que Paparû omnium Imprecationesnbsp;gloriæ fibi Sc faluti fore. Ex his igiturnbsp;^pparet patres bonafide aPapis fe abs-traxifle, regiisediôtisjfupremæcuriænbsp;«lecretis amp;: conciliis, amp; co quidem uCnbsp;que, ut bellis ctiam cos invadere nihilnbsp;dubitarent.

Ego verb imprimis optavi ut in ma-jorum noftrorum hiftoriis hæc amp; alia bujufinodi attente confidcrarentur.

158 De ÎNTERDiCTà

Ut eain bis, quæ Papæ per fuas Bulb^ hobis facefFunt, negotiis, in ufum nO'nbsp;ftrû rctcrrcmiis. Papa Sfondrat’quoiinbsp;, bis corrà objiciat nô babet. Ille cniu’nbsp;ipfcinfuaadNobilicatèm amp;popHluiflnbsp;univerfum monitoria Bulla cximiaiunbsp;régum tnaiorumq; noftroru pietatei^nbsp;ac rcligionclaudac, quodpiisinnbsp;Deiq-, Ecclebam officiis CbriftianilH'nbsp;morum nomen adepti fuerint: addic'nbsp;que eos , quo propiùs avorum fut»'nbsp;rum cxempla (equeritur, co propriù^nbsp;ad veram quoque nobilïtatcm accef'nbsp;füros. Quid autem illi præftiterinf,nbsp;fuo nos exemplo docét. Primi ex Me'nbsp;rovingiorum proGxpia reges ad Pepbnbsp;num ufq-, ( quantum cxbiftoriis colli'nbsp;gere licet ) non magnam admoduu’nbsp;Paparum notitiam unqua babuerunt'nbsp;Perça enim tempora non magni ad'nbsp;bùc nominis etant.Carlinis Papa’fub 'nbsp;jeéli étant, corum gratiam amp; fubfrnbsp;dium emendicanres, in fuifque ele^nbsp;étionibus amp;gravioribus etiamaliisrC'nbsp;bus ab illorum nutuamp; audoritate pe-dentes 3 ut ex Chronicis amp; aliis eoruf^nbsp;ten^

Regni Fra 14’cIjî. têporum monumetisfacilèjpbari po-tert. Non quod maximajam tunc am-bitionc amp; fummo crefcendi dcfide-do nonflagrarcnt. Sednonaudebantnbsp;itaaperte, ut poftea, regibus noftrisnbsp;n^^olcftiam exhibere. Unas tantum-niodo occafiones cupide captabant :

ii facere folent, qui clam, amp; occul-te aliquid moliuntur. Si qua in regum familiis difcordia effet ob uxorc quan-'Jam rcpudiatam, quæ magnæ auólo-dtatis principes cognatione contin-geret, eo, tanquam ad rem patrocinionbsp;'Jignam, amp; ex quaprsemii aliquid fenbsp;•quot;elaturos fperarent, avide fe confcre-J’ant, fuaamp;obfequiaamp; excommuni-'^ationum fulmina oblaturi. Si ad hasnbsp;controverfias difceptandas ac com*nbsp;poncndas adhiberenturarbitri, ca renbsp;^dpoteftatem fuam conftituendamnbsp;’^butcbantur, bine feilicet jus indiri-^endis principum omnium liribusnbsp;Captantes : Ut Nicolaus primus in Lo-diarii régis cauffa. Sed irx imprimisnbsp;contentiones, quæ inter principesnbsp;crantjluculentæillis amp;valde fpcciofe

i«o De Interdicto caufTç videbantur,quas etiam cupidi^^nbsp;fimcarripiebant, UC inde compcndijnbsp;aliquid faccrenr,amp; in aqua, uc diciiuf»nbsp;turbida pifcarentur: ad eos fe adiuænbsp;gentesgt;pcrquospotentiam fuamaiïi'nbsp;plificarcnt. Omnibus tarnen fuis arti' ,nbsp;bus amp;: machinis efficerc non potuC'nbsp;runt,ur juris aliquid in hoe regno coO'nbsp;fequerentur. Magna exticic filioruH'nbsp;Ludovici pij adverfus fiium ipforuo’nbsp;pattern coniuratio. Ecce Papæ in mC' |nbsp;diamhanc têpeftatem illico fe conci' !nbsp;ciuntjnecad patrisjciüus caulTa luftio^ inbsp;trat, fedadfiliorum paftcm,eamquc 'nbsp;détérioré fe applicat, ex qua nimiruii^nbsp;maiorem quæftttm le confequuturosnbsp;putabant. Nam Ludovico patri fcni'nbsp;perfubjcctifuerant,necquidquaube' inbsp;rius amp; qtiæftuolius ex co obtineri pol- inbsp;fclperabant. Sed fuumftudium amp;o-pcram ad liberos deferendo, libi cer-to pollicebantur, fi fuperiores eflenónbsp;amplamle remunerationemadeptu-ros. Gregorius igitur 4. in Galliam vc-nit, Ludovicum ab Ecclefia abdicajnbsp;turus, ut quidé plerorumque órnninnbsp;opinit^

ôpinio hæc erat : fed continuo com-pcrit Regem ea re nihil moveri,ac re-gniEpifcopis certumdeliberatumq; cfle , fibi rcfiftcrc ; Itaque aconfilionbsp;fuo deftitit, limulavitquc feeo animonbsp;venifle ut pacem inter pattern amp; libe-ï'os conciliaret. Qui rcs eo temporenbsp;geftas mcmôriæ prodiderunt ajuntnbsp;Epifcopos fummavoluntatumamp;len-tentiarum confenfione decrevifle, fcnbsp;^apa: quanquam excottimunicatio-fuas minanti non obtemperatu-voluntatique illius nullain re cef-^ütos : eumque adeo, fi exconimuni-^aturus veniret, excoinmunicatuninbsp;^cditurum. Eaipfafunteorum verba:nbsp;l”^optcrca quod perfpedum penitusnbsp;perfuafum haberêt, Papæ nonma-Jotem quam fibi ipfis poteftateni etfe.

, ^ocveróamp; in ejus temporis annali-, amp; in eo qui Aimonii Mortachi ^iftoriamperfequitur,amp;in pervetu-ftoquodam,quodD.Dionyfndiciturjnbsp;^hronico fcriptum extat. Atque illüdnbsp;Phrnum habetur Paparum advetfusnbsp;^eges noflxos tentatum præludium»

îéz De Interdicto Deinde ex cotentionibus inter Ludo'nbsp;vici piifucceirores exortis, commodisnbsp;fuis confulere conati funt, fed nihil^’nbsp;plus quam antea promoverunt. Poftnbsp;primos autem Carlinorû familiæpriO'nbsp;eipes, ut major Papis ab aliis nation^nbsp;bus bonos tribuebatur, fie Reges no*nbsp;Itri plufculum aliquid, aliorum potiu®nbsp;amp;xemplo,quàm ullius juris ratione, ÜSnbsp;tribuerunt. At ut fibi dominarentu6nbsp;utregnoimperarent, utdefe, fuoqu^nbsp;ftatu pro animi libidine ftatuerent,pâti certè nunquam potuerunt : imiP*’nbsp;veto protinus omni ratione, amp; matc^nbsp;etiam aperto, infeftifque armisnbsp;fefeillis interdura ob-jecerunt.

TER'

Regni Franciæ.

TERTIA PARS,

eli rerum a tnajoribui 'noßris ad-ver/ùs Pabasgeßarum adeas^ nbsp;nbsp;nbsp;hoc

tempre occurrunt acCommodatio, ut (juid nobis hîc agendum (itnbsp;inteüigAtur.

Æ c L A R E admoJum ab ora-

A coreolinidiétumeft, cùm hiftorià I fidelis temporum teftis, lux vcri-! fatis, vita memoriæ, nuncia vetufta-ds,eaiTi quoque n.obis cadem operanbsp;’^agiftram viræ elle. Cùm enimquæ-incidunt, quæ aliquando antenbsp;^ccideruntjtime veterum monumen-exquirimus, ex quibus quid virinbsp;^oârina virtutequepræditiiniis ege-^int, amp; quid iis inde evenerit, planenbsp;cognofeamus : illudque nobis tnagi-ftri fidelifque confiliarii vice eft, à qudnbsp;decemur, qua fide animique præfen-da,, fublata omni dubitatione, nösnbsp;’n iisgereredebeamus. Ad eaigiturinbsp;fiiftorias, qua’ fupra commemoratxnbsp;fiint, Sgt;c quid in iilis obfervatum fit jnbsp;C ij

j64 Interdicto refcrcmus amp;accómodabimus,nbsp;corü liifhoriæ,in iis quæ ad primanbsp;ÏJonarchia: tempora pertinent, n^an'nbsp;c£ quodammodo amp;imperfcdxfün’^'nbsp;quódprifciilli Galli bené rem gerer®nbsp;mallent, quàm multa fcribere. At ofnbsp;poftremis temporibus, in quæ Papa'^^nbsp;cótentiones incidcrunt, plenioresnbsp;funt, certiores, amp; pluribus teftibusnbsp;ftruêtæ. Nee dubitandum eft, qU*?!nbsp;hoe Dei providentia ita cotigerit, q”’nbsp;multo ante provideret gt; quàm diffic’^^nbsp;nobis fuifletin tä gravi amp; an cipirinbsp;tentione certi quidquam ftatuere, ’nbsp;narratum nobis probatumq-, fcript^'nbsp;rum diligentia fuilFet, quid Patresnbsp;ftri à Papis indigne provocati, amp;nbsp;interdiftiprçftiterintrpropterea qu^*^nbsp;de religione bic etia agatur, quxnbsp;pulum amp;dubitationcmanimis noft'^'*nbsp;injicit, undc optimafæpeconfiliâi*^nbsp;pediri folent. Verum Majores no^^nbsp;ejus rei viam, quam ducebantefle*^^nbsp;éliflimam, tam multis ac prxclarisnbsp;emplis tritam paflïm reliquerunt,nbsp;ü modó velimus, errarc minime I

Reeni Francijb. 15; fimus. Ea veró non femel, fed fæpc-numero accidcrunt. Confilia non u-nius, aut paucorum hominum funt.nbsp;Solenniafunt fcnatufconfulta, amp;gra-viflimaordinum conciliorumque décréta. Quodadeorumexituscff'eóta-j que actinet,fi paulo attentius confide-remus,qualesfucrint Paparum amp;fa-«Sioforum, quos fuis artibusamp;opibusnbsp;ïd fuam cauHam fufeipiendam allcxe-tant, conatus amp; machinæ: quam lu-ftuofæ tragœdiæ in Germanorum Im-'nbsp;perio ab iis cxcitatæ, quæ item alio-'nbsp;rum ruinæ amp; mutationes : fatendumnbsp;certe ac prxdicandum nobis eft, falu-berrimafuiffeejufmodi majorum no-fttorumconfilia, fine quibus nullumnbsp;jam regnum teneremus, nulla libertäre frueremur. Ea igitur exempla ma-gniapudnos elfe debent, quippequænbsp;fintejufmodi, ut nosfallere non poGnbsp;fint.Itaut, fiquxratur quid nobis ho-die faciendum videatur, quum Papanbsp;excommunicationis fulmen nobis in-rentat, fi regi parère fit animus, nonnbsp;rWagnalîîc dcliberatione amp; confulta-L iij

ii66 De Interdict© lione fit opus, in eo etia quod de cón-Icientiis agitur. exftat jam hæc, con*nbsp;ftatque plane fcntenua.Rcgnipropd^nbsp;fuper hac re func nobis axiomata:nbsp;inde intelligit, quam virtutem, quâni'nbsp;queanimi firinitatem Sc confiantianinbsp;adhibere debcat:Senatus præfcriptaiï'nbsp;in iis legem habet, quam fequatut-Clerusillic cernit, quid vetcresregn*nbsp;hujus Epifcopi amp; concilia de eo ftatU'nbsp;crintac rciponderint: Denique nobi'nbsp;litas, militares viri, ac reliqui omncSnbsp;docentur,qua fide amp; alachtate fuohï^nbsp;Principi oblequi debeänt.

Quoniam verb nullus eft exemple' rum ufus,nifi res,ad quas probandasnbsp;illuftrandas adhibentur,perfimiles fü'nbsp;crint : ut nullus fit objeôlionibus reH'nbsp;élus locus, doccre mihi propofitûnbsp;nos in eadem omnino cauflaverfarÜi^nbsp;qua olim patres noftrivcrûbantur. Sinbsp;quid in ca re diferiminis inefle vidß'nbsp;tur,id ianc quidem aut in Papæ propo-fito amp; confilio, autinipfiuSjamp;eorum»nbsp;qui hune tacum motü mutationemq’nbsp;woliuntur, aut inrcgisipfiuspcrfonii

Re GN I Fr A NC 1 æ.

infit neceffe eft. In Papæ autem fco-po nullum omnino difcrimen exiftic. Papaquidem Sfondratus in fuis Mo-nitoriis Bullis, Ipeciofis prætextibusnbsp;nempe verbis fandtimoniæ pIenis,Deinbsp;nomine, Ecclcfix cura, non caret: fednbsp;ea verba præpofteroinverfoque fenfanbsp;accipiendafunt, amp;cadem omnino fi-gnificationc,qua cætera quç ufurparc,nbsp;nobifque identidem obtruderefolet,nbsp;quûfe fervorûfervum nominat, dumnbsp;in thronû longe omniû excelfiffimumnbsp;afcendit, fe omnium fummum proft-tetur amp; gerit, ac regibus, principibus,nbsp;Inapcratoribus,impcriifq-,omnib’prç-fici dominariqi conatur, quum defuanbsp;fubmifllone, Scfuainnosbenevoletianbsp;loquitur, dum tota mente in banc cura incu mbit,ut nos in miferam fcrvitu-rcm redigat,pcdibu{q; fuis coculcet amp;nbsp;protcrat : quû amp; is ipfe amp; reliqui fe Bo-nifacios,Clcmcntes,Innocêtios, Gregorios appcllitant: præclara quidc eanbsp;nomina, quorû fplcndore,fimpliciumnbsp;êfrudium hominû oculos prçftinguat,nbsp;dum peflimc de nobis merentur, dumnbsp;L iiij

f68 De Interdicto luporumnodugraiTantium morercf*nbsp;publicas diripiunt, mortiferifquc vubnbsp;ncribus cruentant: dumnosinimutnnbsp;inferorunl barathrum conjiciunt,nbsp;tanquam furiæ quædam dies nodefq'’nbsp;pervigilant, quieti ncc tantillum in'nbsp;dulgentes quo novamalorum generanbsp;cxcogitenc, civiles motus concitent»nbsp;univerfum (utverboremcompledadnbsp;orbem incenfione,internccione, va-ftitate Sz interitu perdant.Scd vcnieU'

' borum blanditiæ fpeétent. Sfondratus îcgritudinem animi furamâprçfefert,nbsp;quodin hoc regno tantopere ac tan-diu afflidemur, aitquç fe acçrbiflîmnnbsp;cordis cruciatu rumpi, quod ira perturb emur,amp;à nobis ipfis difcerpamur*nbsp;At fi tot tantæque noftræ calamitatcs,nbsp;quibus ita divexamur, cjus mcntemnbsp;i velmodiccrangèrent, pacis incund.^nbsp;viam nobis aperiret, amp; ad earn ingre-‘ diédam hortaretur: aut, fi ad rem tananbsp;' ûlutarem neceflariamque mentenanbsp;atq; aniinum adhibere negligeret, fal-

Regni FkANCIjÏ. ilt;?9 tem patcretur, ut dc his controver-fiis componendis, Sgt;c nobis in prifti-tiam concordiam reduccndis cogita-temus. Ilium fugerc non potcft, nonnbsp;ïaunc demum Ecclefiam diflcnfioni-bus religionis ergo concitatis exa-gitari. Ab ipfis Apoftolorum tem-poribus jfepeque poftea id mali Ec-clcfiam invailt. Nee is ignorât harumnbsp;eontrovçrfiarum dirimendarum ra-tionem, arma apud veteresnon fu-ifle quæ jam tanto furore amp; perti-Hacia intentantur, fed concilia amp; plaida colloquia. Si tranquillitati,uti-btatiquenoftrae confultum vellet, il-Icquidcm fe in noftri pacificationeranbsp;interponeret, adiuturniore graviorc-que contentione nos revocaret, basnbsp;ad regni incendium accenfas faces rc-ftingucret,amp;ad arma dep one ndahor-taretur: Regem etia Hiipaniæ aliosnbsp;principes finitimos dcprccaretur , utnbsp;per eos nobis aliquando quiefcere li-ccret. Deinde rcginoftroamp;aliisChri-ftianis eodem animo amp; ftudio princi-pibus prxfto eifet gt; fuam opem ope-

îyo DeInterdi cto

ram pollicensad fâlutare piumq; co0‘ cilium convocandum, in quo omneSnbsp;de religione controverfiæquietèdiO'nbsp;merentur J amp; ChriftianaEcclefia àtofnbsp;pérturbationibus cladibiiique libéré'nbsp;retur. Si id efficercc, nofq; ad omnco^nbsp;animorum acerbitatem exuendam,nbsp;ad omnes injurias ex animo delendas , ad nos mutuo reconciliando^nbsp;exhortarctur: equidem ilium noftdsnbsp;malis mifericordia commoveri, nof-que amore profequi crederemus : aCnbsp;tuncverumillumamp;Apoftolicumlpb inbsp;ritum, qui in D. Petro, inD. Paul^*nbsp;piifquc aliis Dei fervis, Ecclefiæqucnbsp;patribus elucebat, in eo agnofeerc'nbsp;mus, amp;• laudaremus. At nihil aliu«^nbsp;quam bellorum cotinuationem pro-ponit: etiamii potuerit, quot quan-tifq; mileriisab annis triginta oppreißnbsp;fuerimus, intelligerc, amp; longa expe-rientiacognofccre, bella inter nos ci-vilia non effé accommodata ad nos ionbsp;¦cadem religionemconcordiamq; rc-vocandos, remédia: fedamp;potiùsad-dçre oleum, quod aiuntjincendio, acnbsp;totius

Regn I Franciæ. i/î lotiusrcgniperniciemSr cxiliû acce-.nbsp;lcrare. Idem conjurationem rebellio-nemq-, auftoricate fua côprobat. Bullænbsp;illius hue tantum fpeólat, ut à rege no-ftro dcficiamus, fi nôdum dcfecimusjnbsp;lioc,inquam,fuadent, ut bellum ad-verfus pnncipcm, cuinon défunt ido-neaadfui defenfîonem fubfidia,per-petucmuSjamp;admutuam internccio-^cm ac lanienam immortali exitiali-9ue hello ruamus. Illius igitur omnianbsp;tie fua mifericordia, triftitiaque verba,nbsp;Crocodylifuntlacrymæ, mera fimu-latioeft. Qualis cæterorum Paparumnbsp;fcopusfuit, dum fummiiuris in tem-poralibus amp; ipiritualibus nomine, hocnbsp;fibiolim fumebant, ut hoc regnum,nbsp;C'aipraarbitratufuo imperare licerct,nbsp;fibi fubiieerent. Talis omnino Sixiinbsp;poftrcmi Icopus fuit : talis etiam liu-,nbsp;jülce Sfondrati noftri mens amp;cogita-do, qui fuas ad nos bullas hoc confilionbsp;înittitjUt obfequiû ànobis extorqueat:nbsp;fperans tantillâmébranâ plûbeis orbhnbsp;culisarmata, totû terrarum orbe per-mifcerc p oiTe.In verbis quidem totaq^

Yjz. De Interdicto oradoneplufculîiartificij, plufcului«nbsp;ctiä moderationis incft, quam inBo'nbsp;nifaciiamp;aliorucjufmodi litexis, quo^inbsp;fciantin cafe dcvenilfe tepora, quuronbsp;Papa non eo loco amp; numero habetur,nbsp;quoantea. Atimperandivbique cuuinbsp;fommojure cadem certe omnino voluntas. Nomina hæc Bullis illius préfixa, Servfti firvorum fàn^ïa fides,nbsp;ejufinodi alia, titulifuntperhonorifi'nbsp;cijqui ad alios fummam auótoritateiunbsp;dcfercbant.Et quidem Sfondracus nonbsp;ita poteft ingeniu fuum diffimularc,nbsp;quin vclit hoc de fe nobis penitus per-fuafum elfe has fuasomnes cogitatio-nes nodes diefq; (fic cnimloquitur)nbsp;CO duntaxatpertinere, utalium nobisnbsp;regem fubftituat. Ea eft follicitudo,nbsp;quæcorilliusexeditamp;urit: illeaniminbsp;labor eft amp; vexatio, qua: ilium rcipira-renon finit, nempe obtinere a nobisnbsp;vultquod deceflbresa majoribusno-ftris nunquam obtinere potucrant,nbsp;fummam in hoc regno poteftatem,nbsp;per quam totius regni ftatus ab co unonbsp;pendeat. Nam fi hanc, quanjmolitur,nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcruiu

Regni Francæ. terutn mutationcm invehcrc porc ft,nbsp;amp; regem ex aninji fui fentenua con-fticuere, quid jam majus ad fummamnbsp;in totum hoe rcgnum potcftarem de-fidcrare ^oterit? Arque hxc ambitionbsp;non minus in hoe, quam in majoribusnbsp;ipfiusinftruóla cft affeótibus, iracun«-diaamp;odioin hoc regnum coneepto.nbsp;Non minus etiamquam exteri in animo habet, regiam familiam funditusnbsp;extinguere, amp; ad mutuam carnifiei-nam nosconeitare: Ur imp edi mentisnbsp;omnibus, quje illi ob ftant, qu o m i n usnbsp;regnumad alium transférât, fefchacnbsp;tationc explicate, atq-, viam Hiipanisnbsp;(quo ipeótat illius animus ) aperire,nbsp;nofq; omnès duriffimo miferrimç fer-vitutis jugo fubjicere poflit. Hæc cui-vis obvia cognituq-, facillimafunt. Visnbsp;femel dicam? In Papæ Sfondrati Sgt;c dc-ceflbrumipfiuSjinfeftorumregni Galilei hoftium propoftto nullum certcnbsp;difcrimen apparet, nifthoc verè unu,nbsp;quód furor major jam exardcfcerevi-dcatur,quam antea. Conjuratio enimnbsp;aduerfusrcgni ftatum cadem femper

1^4 Dë InterdIctó conflatacft, cuni qua finitimi hofteSnbsp;fua arma,popul LIS rcligiouis fj^eciede-lufus amp; excæcacus, rebcllionem -, Pap^inbsp;veró fuasde raorefulminationes con-

tioi'ïejam duduminterPapasamp;: HifpS' ^^'’“'nos fada eft.Papa prçmiumIlocabHi-fpano padus ed, utEcclcüæunivcrfenbsp;primatiim in hoe ctiam regno pccu-niis amp; armis Hilpaniæ tranquille obti-neat : Rex veró Catholicus hoc vicif' gt;nbsp;fini à Papa eft ftipulatus, ut Papæ eX- Inbsp;communicationibus inftrudus , amp; in )nbsp;GalÜaamp;in reliquis Chriftianæjpteflîo-nis finibus funiniû Monarchæ imperium amp; autoritatein confequatur. Ita-lia,ut CO facilius perveniretur, no-bis adempta eft.Illius principatus,Rô-manæ Ecclefiæ beneficiarii , ad Hi-fpani ditionem amp; Imperium tranllatinbsp;finit: fuftragia inpurpuratorum Car-dinaliumcÔclavi imminuta nobis,Hi-Ipanis veto auda funt : Concilii Tri-dentiniadu , praccipua fedes nobise-reptafuit,amp;Hifpanisatmbuta:ldcôqgt;nbsp;feditionum faces in nobis, fubzeli^

R E G NI Fr A N c I æ; 17j rdigionis nomine accendunt, ut nosnbsp;viris,viribus, opib®, amp; mutua benevo-lentia cxuti, illis ipfis, qui infcftis ani-mis, funeftifquc armis nos invadunt*nbsp;dedamur.

QuodadPapæSfondrati(utamp;Si-Xtidccelforis, quidefunôlum regem luo quoque fulmine aggrelfuseftjper-Fonam attinet, non plus equidem pie-^atis,non plusveri zeliamp; inregritatisnbsp;quàminaliis reperiemus. Ro-I ’^anum fe Papam vocat : nomen il*nbsp;i Meft, quo vcteres Epifcopi cogno-’^inabantur. Hoc nimirum innuit,nbsp;F'faperet ôc optimi Epifcopi Roma-( quales primi illius Ecclefiæ Epi-^^opi fuerunt ) munere fungcrctur,nbsp;j ^diil curare amp; agere aliud debercjnbsp;j ’î'iam gregcm lùum Evangelii prædi-^^tione palccre. Confiât, qualisfue-^’’^àmultis fcculis Urbis Romæfta-

: Quàm amplam piis amp; eruditis UC Petrarchæ amp; aliis, ipfi etiamnbsp;Bernardo de illafcribendi mate-. '^'am fuggefferit, tanquarndefcecun-«nbsp;omnium fiagitiorum , turpitudi*

XjG De Interdicto tium,amp;abomiiTationummatre,deBâ'nbsp;bylone quadam,acq-, adco de SodorOiinbsp;amp;Gomorrlia iplkjamp;Ii quidqiiam aliu^^nbsp;in univcrfo Mundo unquam fuit fcC'nbsp;leratiusamp; detcftabilius. Sedeahodi®.nbsp;longe depravatior Se corruptior cv^'nbsp;fit. Si Sfondratus bonus effet paftoGnbsp;qualis haben vultamp; diei, atquliqu^nbsp;duccretut muncris fui obeundi ftti'nbsp;dio, fatis domi haberet quodageref;nbsp;in expurgandis amp; emendandis Cïc^nbsp;fuifordibusjamp;omnibus urbis fuæp^f'nbsp;tibus. Sed his minime moveturiloP'nbsp;gc altioraôr magnificentiora medit-^'nbsp;tur amp; fufçipit. Quis tarnen credeti*'nbsp;lum zelo fàtis ardenti flagrarc, fatifQ’nbsp;magna fapietiapræditum elfe, ut un''nbsp;verfum terrarum orbem fàtis dign^nbsp;moderaripoffit,amp; bonum ctiamp^quot;nbsp;ftorcra, utfefe nobis venditat, int^*'nbsp;nos agere,cùm nullam fuæfamiliç cil'nbsp;ramhabeatjamp;vicinorum faluti nuH^’nbsp;modo profpiciat Sr confulat? At EvaU'nbsp;gelii prædicatione gregem pafccrc»nbsp;humilius quiddam eft Si vilius, quaU*nbsp;ut Papa eo fe demitterc deceat. Hu*quot;nbsp;etiaquot;'

! RegniFranciæ. 177 » fctiam reftridius eft ac fèrvilius, fi aliisnbsp;j adplacidioremamp;modeftioremviven-J di rationem exemplo effe cogerctunnbsp;/ Arrogantia, quxabiftis cerrarûamp;im-51 periorum omnium dominis ad aliosnbsp;/ ¦ perpétua (èric traiit, longe fublimioranbsp;, petit. Epifcopatusjamdudumiis for-dct. Succeflîonis,pauperta£isamp;igno-gt; '¦ bilitatis Apoftolicæ eos jampridê tæ--, det ac pudet. Prineipatû fpirant, Do-i hiinatum noétes diefq; cogitât. Quôdnbsp;'' û Apenninus, fuperumq; ëgt;c inferurtinbsp;' inarc, iftam fuperbiam capere amp; coer-cere poflcnt, ferenda ea utcunque vi-' i dcretur. At ea eft ifthæc ambitio ôrnbsp;i ^varitia, quæ totum terrarum orbeninbsp;' pervadere, qua: omnia eftodcre, con-I : gerere Sc vertere , fibique vendicarenbsp;/' pofllt. Totailladignitas,meraeftma-;( ; gnificentia, merus luxus, meræ vo-r luptates Sc deliciæ. Quin co furorisnbsp;0 faftus vetum eft, ut ft viliffimus qui-e dam Caprarius ( cujufmodi olim Six-u tus fuit) hoc fummum to tins orbisim-0 ‘ perium aflequutus fuerit, amplitudonbsp;ii/ i amp; fanditas illius poftulet, no eife priusnbsp;1’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M

ïyB De Interdictö cxhacfibivitaemigrandum,quàm^i'nbsp;lios ac propin quos fuos Duces,Corni'nbsp;tefque,d.eilloD.Petrifcihcetpatrinio-nio effccerit : amp; fi fieri poteft, belluHinbsp;aliquodconflauerit, cuigerendoeoSnbsp;pra;ficiac. Quod nunc Sfondratus a-git, dum copias fub confànguinei fuinbsp;dudlu amp; auljficiis in nos immittit. Ütnbsp;autemfumptusad eamremneceflârÜnbsp;fuppetant, illi finit fub vertenda, cvebnbsp;lenda,diflipanda oninia(His enimvcf'nbsp;bis Sixtus in fua adverfus defunduiî*nbsp;regem Bulla utebatur,Jeremiæ loconbsp;abutcns),lioceft, mundi régnanbsp;péria evertenda illi finit, ut novaab^nbsp;excitentur. Sed diutius banc Camai'i'nbsp;nam movere non eft animus. In (ci'nbsp;monedeillorumin principes noftr^snbsp;ftudiis aôtionibus inftituto manca'nbsp;mus, amp;' ex infignioribus quibufdan^nbsp;illorum aétis videamus, an lii poftr^'nbsp;mi Papæfaniores fint (quodadipfof^nbsp;perfonas attinct)amp;iàncbori fpiritu regant iir, quàm alii quibus fuccefibr^'nbsp;Sixtusjillefcujus modo mcmini)exnbsp;centioribus illis primus fulminibusnbsp;txcona*

Regni Francïæ. 17^

txcommunicationibus principes no-

ftros cft aggrefTus. Audiamus veró qua nioderatione amp;modeftia. Audirafta- b-lwy «nbsp;dmGuifiiDucisSó cjus fratris morte,

I^apa ifte videns cruentæhujus contra Henricum tertium conflatæ conjura-ïionis(cujus caput amp;auótorerat)fpcmnbsp;^nfraótam amp; defpcratameffe, pro ar-denti fuo inCatlioIicam Ècclefiam ze-incredibili quadam iracundia velnbsp;potius furore correptus, nulla hide-gitima aólione, ut nee in fuperioribusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

’^cgis noftri, qui hodie rerum potiturj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

^cdefunéticognatiillius Condçi prin-tipis excommunicationibus mature ^hfervata, fulmina fuâ ftatim arripit :nbsp;præ defperatione perftrepit, fremitinbsp;^pumatex orcfcclus,crudelitatcman-«elat, diras concrepat,infanomurmu-complet omnia, horribilibus minisnbsp;cx arce fua tonat: amp; vindiftæ æftu quo-dam abforptus, furias ex ipfis interisnbsp;excitare ftatuit, per quas populurrinbsp;^allicum adverfus regem amp;modera-*^orem fuum concitet, eutn amp; hærc-^cum amp; iixretieorum fautorem, Sié

M ÿ

r?o De Interdict» Ecclefiæ hofteiTi pronuncians : Euninbsp;ipfum, inquäj quem paulo ante ob fin'nbsp;gularem fuam pietatem, laudibusinnbsp;cœlümferebac, qucm filii Domine or-nabat, quem ctiam ChnffianiflimulDnbsp;regem appellabat. Præclarum vcronbsp;Papx illius judicium, rcóla confcicn-tia, amp; paternus, quo fe Galliam no-Eram profequididitabat,animus: deni que candor ëéintcgritas, quam tuninbsp;ipfè,turn alii infuisemittendis excoiD'nbsp;municarionibusadbibucruht. quidc-lum caulfie apparebat, quamobreiDnbsp;dcdunélüm regem ut bærcticum ,nbsp;liærcncoium patronû criminarctur-quænâoccafio fubeirc Yidebatur,cufnbsp;principemab Ecclefi.æ communionenbsp;abftrab.eret, quia fubditis fuis débitasnbsp;ac méritas pcénas gladio fibi àDeo tra-dito pcrlèquutus erat, Ce quidenanbsp;ab imminenti ac dudum meditatànbsp;de, populum verè à mifera lervitutcnbsp;vindicaverat? Deinde cùm noftri con-juratiper emifiarios fuos Romam ef-fufisbabenis conteDdentes, pontifi-ci amp; expetitam Sc machinatam tam-

Regni Franciæ. i8r que diu tantoque opéré regis à Mona-cho quodam perfide incerfçdi cedemnbsp;renuntiaifent : quo ore, quave fronte,nbsp;cffrænatamillamex fa ci note itainau-ditoamp;horrendo, obquodduporenbsp;omnia perculfa, lacrytnis otnnespcr-fufi erant, cotraclamlætitiam diffimu-lavit? Totâ Româ omni voluptattnnnbsp;amp; triumphorumgenere exaltante vclnbsp;bacchante potius,Sixtus Cardinalesnbsp;alios clientes fuos in confiftorium co-vocat, concionemPapaletn apudeosHuHcnbsp;habiturus. IdadumiiSeptemb. 1589.nbsp;Ejus argumentum fuit, proditoretnil- ^*'*'^-*’'*nbsp;lum amp; perfidum Monachum fui regisnbsp;parricidam,inDivorum numerum referendum , illiufq; zelû magnificis lau-dibus adaftra ufque extollendurn elfe.nbsp;Qupniam verb non ignorabat in corn-.nbsp;parationibus plurimû inefle momen-li ad præclaruin aliquod facinus exag-gerandum,fi cuni laudabiliflîmo alionbsp;quodam conferatur: cùm nullum iàtisnbsp;gloriofum facinus in iis omnibus qua: ’nbsp;de heroicis illuftriumvirorum adis re- ¦nbsp;ferûtur,illioccurrcret,quodcumillo j

M iij

De Interdict©

i conferri merito poflet : ex Deo

’ comparationemillani repetit(tanraio ' fcilicetDei operam, amp; corum maxi'

I înèquæinnoftra rcdcptionc cernun-{tur, rationemillius fanótitas habuit) ac ! principis Chriftianiparricidiu,mona-' chiipfius fubditi pcrfidiapatratucuinnbsp;I mundicreationisopcre (horrefco re-. ferens ) atq; adeo Incarnationis Chri-fti,amp;ahis lalutis noftræ myfteriis com-parare no veretur. In fecunda pontifianbsp;ciæilliuscocionis parte, demortui régis, que nefariis fuis cófiliis crudelitefnbsp;trucidandumeuraverat, infandismo-'dis lacerat.Tandê omni contumeliarunbsp;generc bacchatus ( pro ea quam Papxnbsp;.quodrnalûeft, bonum judicadi, amp;itanbsp;quidem ,ut nulli refcllcre id impunè li-( ccat: itémq-, ad infçros ctia ipfos quof-cunq-,amp;quomodocunq;libueriE, dc-itrudendi lîbifumunt, poteftate ac li-¦ centia) è fuo fuggefto déclarât, regemnbsp;‘Y apud inferos damnatum efle, pecca-fquot;I turn adverfus fpiritum S.admififlè,nccnbsp;preces pro illoelfe fundendas. Quinnbsp;amp; fàncit, ut omnibus jullorum fune-briurn

brium honoribus, quibus principes • ornarifolent, privctur. Quæ quidcninbsp;egit omnia, tanta amp; animi acerbitate,nbsp;Sc orationis acrimonia, ut, ü mortuinbsp;cadaver Romæ fuiffet, proculdubiojnbsp;de illo aut in fœtidam cloacam, aut innbsp;fterquilinium quoddam projiciendonbsp;fcntentiamfueritlaturus. Illius dein-'nbsp;defanétitas de Deiprovidcntia Sc ju-jnbsp;ftitiafcrmocinatur, tanquam fidivinanbsp;fpiritu Monacbus illc afflatus impiasnbsp;manus Domini unóto injeciiTet, divi-na etiam virtute ideo cofirmatus tarnnbsp;immane parricidium cofidentius pa-*nbsp;träte aufui fuiflet. Ut paucis dicam, il-1nbsp;liusconcionishicunus fcopusfuit, utlnbsp;pcrfidum ilium ficanum fui etiamnbsp;régis ( à quo fuerat fumma humanidnbsp;täte reccptusSc intromiifus) homiciqnbsp;dam ma^nifice prædicarct, Sc cum^nbsp;divisadeoipfis æquaret. En Evangelium, quodSixtus Papa Romæ annun-tiabat.Quisnoftrûmarbitratur idpo-fteritati credibile fore ? At Papa earnnbsp;orationcm intra co clavis feptum con- ’nbsp;tineri non paflus, in vulgus edendam

îSq De Interdicto

J cui^vit: ufq; adeo earn pvobabat,amp; ad ! prodenda nationibus omnibus,amp;totlnbsp;etiam pofteritati manifefta fuæ elo-• quentiæ, doclrinæ fummi in Catbo'nbsp;! licam Ecclefiam zeli teftimonia fatisnbsp;virium habere judicabat. inhaeveronbsp;I tanta, qua tunc fruebatur, alacritatenbsp;'’amp;Ia:titia, ecce alius de Henrico 4 fe-liciibme recepto deque adtnirabdinbsp;principum, primariorum coronænai-niftrorum, Nobilitatis, fideliumquCnbsp;Gallorum eonienfu ad reftituendaiflnbsp;illi regiam audoritatem, regis mot'nbsp;tui cædem vindicandam, nuntius in'nbsp;tervenit. Audito verb Henrici 4 nomine cotus cohorruit Sixtus,fimulS^nbsp;magisac magis furere baccharîq-, cc^'nbsp;pit, quum videret,eum,quem fuarumnbsp;cxcommunicationum vi omnino eX-augurafle putabat,in thronum regiumnbsp;evedlum eiTe. Comminifeitur, fecumnbsp;animo volutat, corifilium cum fuis ca-' ptat, decernitque tandemuniverfumnbsp;potius Acheronta movere, quam pa-tiatur regni Gallici adminiftrationenanbsp;inejusmanuefle, cujus nomen egre-giaqn®

Regni Franciæ. i8j giâque ticinora 8c virtutes terroremnbsp;fibi horroremquc finguiis horaruninbsp;^omeiittsincutcrenc. Dum ea dubi-ïatione æftuaret animus, féquc in o-^nem partem fubinde verlarec, Jeiui-ï^atum 8: Ecclefiafticarum Pariiicn-^um décréta ad eum afFerunturfaro-8^ fanguinis plena. Sixtus occafio-^emarripit, fperatque fatisindcScar-gumenti 8cpræfidii naótum fc efle, adnbsp;regem vel chartulæfrufto oppriraen-dum,dummodo ebirographum fuuinnbsp;^Üiapponeret. Sed in ea jam temporanbsp;Ventum cft,quum Papænontam facile quàm olim tenebras nobis offun-dunt,nec in fuam qualemcunque fen-rentiamtrahunt. Earûpropofitionumnbsp;hæc erat fententia, jure divino(hoc eftnbsp;eorum, qui fe Dcos in terris profiten-tur, jure ) Gallos non pofle Henricumnbsp;4proregefuo agnofeere, feddeberenbsp;Jnfcftis armis ufque perfequi eum, quinbsp;de pace cum illo facienda vel cum animo fuo cogitabit,pro hæretico habendum: cotrà, qui in iàcro hoc bcllo pronbsp;Roraana Ecclefia, pro regni libertate,^

pro haruin propofirionum au(îî:oriw-te tuenda fuum{anguincm,vitamqLic effiinderentjbeatiflimos Martyres, u-no quide martyrii genere , perpetuonbsp;‘ die Anno 1590, eo ipfo die, quo DeuSnbsp;inSantandræaplanitie ad fluvium,qüinbsp;hodie Eurus dicitur, longe alia mahnnbsp;coniignabat futuri coniuratorum eX'nbsp;cidii decretum, perviftoriam quan’nbsp;Regi no Bullis .i. verbisamp; nugis,fednbsp;vera dedit. Acq; hçc confiliorum amp; 3-élionum Sixd contra Reges noftrosnbsp;nocregnulpecimina qdam fcruntur-Sfondratus illi in Papatum fuccef-I f}r(Deiiscnimperferalemôi:âtrâtutflnbsp;i lidorem, provincial adminiftratærâ'nbsp;tionem ab illo mox repetiit).Hic futU'nbsp;mus pontifex inauguratus deceflbris

’ fuiSpirituimbutusillico, indutulque i fuit. Atq; utpaftioncm cumHilpanonbsp;regefeujuscofiliisör corruptelis pon-

' tificatum erat adeptus) faftam præfta' ret, amp;Galliæ occupatione facilioremnbsp;illiefficeret, majora etiam Sinbsp;i|uam Sixt’in animo fuomolitur. Si%'

Regni Franciæ. ‘ iS/ tusenim bullisnos tcrrere amp; decretisnbsp;contentus, de ærario augêdo magis la-borabat: Hic verb ut olimjulius i,cla-vibusS.Petri Sz ipiritualibus artnis,quçnbsp;in Sixti manibus param omnino potu-erant, nó admodum confidens, utcn-dum Gbi gladio putavit. valde ftoma-chatus, quódpcringravefcentis fene-ftutisincomodathorace quoq; arma-djSc in equum infilire Julii in modum,nbsp;non poffer. Sixtus brevi tempore in-gêtibus gazis areas fuas collocupleta-Verat; hic facrilegas manus illis afferrenbsp;3udet, tantum nummoru erepturus,nbsp;quantum ad coparandum exercitum .nbsp;iàtis effet. Deus tunc ex alto intonuit,nbsp;fulmine CapitolTû pereuflît : Unde '¦nbsp;populusRomanusidjUt infauftumSrnbsp;orninofum incœpti potificii auguriû,nbsp;accepit, obmurmurans illiufq; confi-lia deteftatus,quôd pecunia, quæad-verfus infidèles T ureas deftinata erat, .nbsp;Contra Chriftianos impenderetur, amp;Cnbsp;cÔtra illud regnû praecip uè,quod præ- !nbsp;cipuum femper fuiffet, Chriftiani im- jnbsp;periipropugnaculumamp;falus. Hisigi- inbsp;îur auipiciis Sfondratus pontificatum

i8S De In ter Die to

ink. Egoautetniftorum ponnficun^' qui amp; harum perturbationum auto-res fuerunt, Srpernicialelioc bellui’’nbsp;nobiscoiiflarunc, faóla aliquot dei*’’nbsp;duftria proponerevolui, utdoectfO’nbsp;inter eorum qui olim amp;:rcgurnamp;r*^'nbsp;gni holies fuerunt,amp; horum, qui h“’’nbsp;die dominantur, furores nihil omo*'nbsp;no interefle ; Ac proinde,utin be^’’nbsp;quo nos vexant, caulfa nihilnbsp;cftjitaquoquc, quod ad corum pcj'nbsp;fonas attinet, nihil omnino nifi fork^nbsp;maj ori ad minus fiat collatio, dilfint*'^nbsp;efle. Nam vere fatçndumnobisnbsp;periores illos Papas, quatumvisnbsp;nata adverfus Patres noftros audao'^nbsp;amp; væfania infignes, ab horum tam^^nbsp;odiis, furoribus amp; violentia longi^^'nbsp;me abfuilTe.

lam hoc rcftat,ut expendamus, in Regis perlona diflimile aliquid^'f'nbsp;dcatur. Nihil autem omnino dilfii^’quot;nbsp;ic efle,ex his quæ dicam, pro ba turn'’’nbsp;me Ipero. Et quidem quin Rexnbsp;fit amp; legitimus regni fucceflor, coni’*'nbsp;ratorumadhuc nemo in difeeptati”'

Regni Fr an ci æ. hem quæftionetnq-, vocare aufuseft,nbsp;hecHilpanus,necSabaLid.us,necGuy-fius,nccLotharingus, neePapa: ctflnbsp;horum finguli, pro fua quifque partenbsp;in regni focietatem venire conten-dant.Quinille etiana regno fitdignif-fimus,amp; præclaris omnibus virtutibusnbsp;ad ampliffimum regnum gubernan-dum neceffariis inftrudiffimus, con-juratorum cerre illiq; infeftiflimorumnbsp;dentia eos omnes qui antea fueruntnbsp;Fuperârium)nullus id liegare unquamnbsp;autir. Etenim pacis belliq; artes, quitus inter cæteros maxime princeps il-le floret, tarn magnæ tamque illuftresnbsp;flint,ut nullus exiftat, qui de eo aliternbsp;aut fentire aut loqui Poflit.. Quamob-rcm,eutot animi corporifq;dotibusnbsp;cUrum omnes(eos dûtaxat unos, quinbsp;cum infignibus barbaru pedus,arma-

licumfimul animumexuerunt, fem-

De ÏNTERDictÓ ex ipfius maioribus unquam inag'5'nbsp;Quin amp; ingenue agnofeunt ac prO'nbsp;fitentur,tali nobis Dei ipfius benigni'nbsp;tateperopusfuifle, qui fua prudentienbsp;animique magnitudine GallicumtC'nbsp;gnum ex hoc,quo demerfum eft,nai*'nbsp;fragio , eripiat, amp; in optatum pof'nbsp;turn, in priftinam videlicet dignité'nbsp;tem ac Iplendorem reftituat. Inqü'’nbsp;igitur à prifeis regibus dilFert ? Co^'nbsp;iurati cum elfe hxreticum, relapfuii^* jnbsp;cxcommunicatum criminantur. Mi' !nbsp;hi autem non eft iam propofitum loH'nbsp;gam Sc accuratam defenfionem infti'nbsp;tucrc 1 vt doccam id quod obiicit*^-falfiflimum : Sc quanquam verum ci'nbsp;fet, eum tarnen quando talem nob'^nbsp;Deusdederit, pro Rege habenduiT^’ inbsp;illiq; obtemperädumefte. Hscpluri'nbsp;bus Sc accuratius in multis libellis

eä re præcipuè editis dilputata cxtaH-’ quos leóloribus perlegere Sc diligcP'nbsp;terexaminareoperæeïre pretiumnbsp;to, uthuiusquæftionis cognitionci^nbsp;explicatäilluftremq; habeant. Pau^^nbsp;tantummodo dicam quantû (àtis gt;nbsp;ÿid^' ¦

hilamuSjatq; adimitandu etiam nobis proponamus.

Papç Regem hærcfèos criminc da-mnarunc amp; àfàcris abdicarunt. Ea verb damnatio nullius momenti efle de-bec.hiccnimmosproPaparum tyran-« Hide amp; furore mvaluerat,urReges no^nbsp;ftri quandocunq; iis italiberet, hærc-tici,fchifmatici,amp; Ecclefiæ hofles, utnbsp;àntea paruit, pronunciarentur,ctfi loge aliter fe res haberet.Ita SixtusHen-ricum 5 in crime hærefeos recens vo-Cavit,etû falfumidcfle omnibus con-ftaret. Papç ergo,qui mentifi confue-verunt, amp; qui furore arque amentianbsp;caeci in fummos quoique St optimosnbsp;principes iniurias réméré Scincofide-rate , ut briita quædam fulmina, ia-ciunt, non funt audiendi.Papæetianrnbsp;ipii Regis noftri infenii adveriàriiin-feftiq; hoftes, ca de rc fentétiam, qux

jpi De Interdictó fitalicuiiis quidcm ponderis, ferre jure non podùnt, niß omnem amp; leguiunbsp;iiidiçioruni ordinê pcrvcrterc ve-1nbsp;liinus. His accedic regis ad conciliun'nbsp;provocatio, quæ iudicio cuilibetmo' !nbsp;ram afFerre debet: amp; nulli,quanquatUnbsp;loco, genereac dignitate longeinfc-riorijin rc præcipue rata, denegaripU'nbsp;relhAcnoicrimaiorcsquitotics eau^ inbsp;fuüt y quorics à Papis hæretici e\co'nbsp;municari declarabantur,id tanqua^’’nbsp;verum atq; efîicax adverfus omneU’nbsp;Paparum autoritärem remedium feU'nbsp;feruntaeftatuerunt. Addamusamp;H^^

fentio, illudprocLil dubio conftabU’ etiamfiRex, qualem obiieiunt, ’nbsp;révéra elFetCquod Dei beneficionbsp;fumeft,idquepoft:caprobaturumnbsp;Ipero ) iuftam tarnen Papæ caulf^U^nbsp;no fuifle, cur nequid obfequii illinbsp;îlaremus ediceret, atque eorum,nbsp;nbsp;nbsp;,

Regni Franciæ.

Conjurationc fada eum bello perfè-quuntur,rebellionem comprobarec. Neque enim Papæ cft ea de re quid-quam ftatuere:Dei unius eft,qui ei reinbsp;jamprovidit,eatnq; ram claris ccrtifq;nbsp;in Ecclefiâ teftimoniis comprobavit,nbsp;Utqui côtrà diflererc volet,mala men-,tecum vcritatc iplà pugnarc lit judi-candus. Dei cft, inquam,reges amp; principes in toto mundo conftituere, ôrnbsp;quidc tales, quales ipfc volucrit. Quûnbsp;Veto eos conftituit, Deiq; vocatio ccr-taeft, non jam contra dilputarc, illi-que repugnare licet.Id cnira fi liceret,nbsp;nulla unquam inter homines certa,fir-ntaque vocatio conftaret. huicnimi-tum contra regem de bac rc certametïnbsp;effet, illi de alia : amp; qui Omni virtututnnbsp;gencre cumulât’ multis placerct, plu-dbus idem difplicerct. Ünde in regnisnbsp;^imperils nihil unqua ftabile,fixum,nbsp;tatumquepermanetet; fed alia atquenbsp;^lia fubindc nafcereturmutatio amp;có-fufio. Regum autem vocatio ccrta cft,nbsp;^ec dubitare poffumus quinDcus eoSnbsp;üobis dederit,quum ordinc amp;: via uni*

N

194 De Iw TERDICT o I cuiqûmperio majorum exemplisu^î-'nbsp;tataac tritaillos habemus : ibi eleâioquot;nbsp;ne, alibi forte, hîc fucceifione prov^-ria variorum imperiorum confticutio'nbsp;ne. Devocationibus ordinariisloqu^'nbsp;mur. InGalliis noftris Dei vocatioii^nbsp;fucceffione cernitur : quem ordincH*nbsp;patres noftri probarunt, fuifquenbsp;gni totius rationibus opportuniflïm'^nbsp;efle fenièrunt: atquc reges fiios à De“’nbsp;ipfo bac fibi rationeamp;via dari ita agno'nbsp;verunt, ut potius, quàm ei repugn^' jnbsp;rent, pueros pro regibus fuis accipC' ’nbsp;rent: aliquando etiam eos,quod miré^nbsp;re magis,quinôdumnati erant,expC'nbsp;dantes dum matres puerum enixæ fo'nbsp;üTent : Si qui verb ex iis mente non aH'nbsp;modum valerent,idæquo animo tulc' snbsp;runt, ita ut nihil illis de cÔluetadigoi' !nbsp;tateamp;auâoritate detraherent. Cùn^ ,nbsp;igitur notum manifeftumq-, omnibü» 'nbsp;fit,Hcnrico 4 regnum fucceflionisnbsp;dine obtigifle fnemo enim in dubiun'nbsp;idrevocat) baud dubitandûnobisnbsp;quinDeus illû nobis præfecerit, praf-*nbsp;ceperitq-, ut oranesiUi obfequiu pt^**nbsp;fteinuî,

ftemus,alioqui illi® voluntaü repugna-turi. Omnis anima poteftacibus fuper-eminentibus ( Apoftolusaic) fvibjecla Rem.igr cfto.Non eft cnim potcftas nifi à Deo,nbsp;amp;,quçfuncpoteft;atcs,funtàDcoordi-natç.Itaq-, quifquis fe opponitpotefta-ti,Deiordinacioni refiftit : qui ante re-fiftunt, ipfi fibi condcmnationcaufe-rét. En Dei dccretu,contra quod con-tcdere eft nefas. Optandü quidcm, utnbsp;principes omnespiijpbiq; effent, fednbsp;optioinunoDeoeft, quinonfempcrnbsp;bene moratos reges nobis conftituic, ’nbsp;feu populi plcótëdi côfilio, feu quacü-quealiacauffa duélus, pro variis judi-ciorum Riorum cauffis, quæ plerunq;nbsp;ßobis obfcuræ ignotæ effe fblcilt.

Infidèles vcrô,atqûnverarcligione pcregrinos amp; hofpites, atq-, adeo illius

1 hoftes,paganos auc alios ej ufmodi,du-' biu non eft quin Deus ctiamiplè con-ftituat, velitq; ut omnes iisfubjician*-tur. AdDeicnim mandata excmpla ctiam,quibusidprobatur,multaacce- 2Pet.2,nbsp;dunt. Nó citabohîc omnia Apóftolo-j«^/zi.nbsp;tu tcftixnonia,que in novo teftamento i Tim.

¦ N ii quot;

1^6 De Intîrdicto cuique obvia funt. Summaillucpc^*-^quot;nbsp;net, utfciamus in iis à Dco prajcipi,“^^quot;nbsp;gem amp; eos, qui publico aliçui munc^*nbsp;ab eo præficiuntuf, principes amp;nbsp;bernatorcs honorandos elfe : Utnbsp;virer dicam,omni humanæ politiaî p^'nbsp;rendum, principum noflxorumnbsp;Ijjeritatem optandam, votaque pronbsp;f-Sgt;c Magifl:ratibus, qui tune inter hoO’^'nbsp;nesagebant, diôtumerat, NamCbf*'nbsp;ftus etiam ipfe,ut omné dubitations^nbsp;tollerer j Cxlàrem nominat, qui tüi’’nbsp;quodDei eft,amp; Ca:lari, quod Cæfaf'^'nbsp;Atq-, cora Pilaro, qui Imperatoris n‘’'nbsp;minejudçæprocuratorerat, iddeb^“^nbsp;agnofeit. IlliautêomnesPaganief^i’^nbsp;Ecclefiæ hoftes, fortafle omniîi/p’'nbsp;unquam fuerunt,fceleratifïîmi prinS^'nbsp;pes. Sub lege,Aflyrii totius orbisnbsp;narchiam adepti, armis Judæos fob'nbsp;egerunt. Deus populûfuum per Pf*’quot;nbsp;phetas docuit id ira ex decrcto fuonbsp;ri, feque veile ut Nabuchodonofof*^nbsp;filiorum ipfius imperio fubjicc*^^ i

ReGNI FraNCIÆ. IP7 lur, ac pro eorum, quanquam fla-gitioforum , amp; Ecclcfiæ perfequuto-, falute dcprecaretur. Non quódnbsp;' obccmperandum iis cflet, fiquid con-s trahonorcm cultü, qucm. Dço im-( ptunisdcbemus.imperarent. In eoc-nitn genere, honor qui Deo debetur,nbsp;pdmum locum tenere debet, utmo-*^ent Apoftoli his verbis : Præftat obc-'iire Deoquamhominibus.SäaiPrQ-^(f?.4^y.nbsp;phetæ, Apoftoli amp; martyres illud etiSnbsp;3d hunc modum obfervarunt. Ut verbnbsp;cives contra Principes fe cómovcant,nbsp;^cditiones conçitent, imperia pertur-^entjobedientiæ Sgt;c officii erga eos fuinbsp;’ï'unera abjiciant, amp; relinquant, Deonbsp;certènunquam placuit. Qimdadex-

1 cinpla attinet, id Temper ita ufurpatu I fuit.PopulusIftaeliticus inÆgyptirc-gum ditione poteftatéque fuit (quan-' ^luam illic tantum commoraretur utnbsp;hofpés amp; percgrinusjuon ut civis amp; in-colahabitaret)amp; fervitutis, quavis du-hflïtria,jugumcervicibus fuis impofi-tum patiéter tulit, nee de eo excutien-docogitavit,donecDeusliberatoréfi-

N iij

gis ipfius venia.Poftea captivi ad AWj rios abdudi funt, cifq; patuerut.nbsp;fti veto tempore, àc trecentis circ^^nbsp;abeoannis, fuereimperatorespe'^P^nbsp;tua ferie pagani,amp; in provinciis Mi'S’quot;nbsp;ftratus,crudcliifimiClirif!;ianerclig*‘’'nbsp;nis hoftes, qui multos vel potiusnbsp;merabilesCbriftianos omni fuppH^*’^nbsp;ru genere cxcarnificatos trucidarui’^'nbsp;Mos tarnen illis perpetuo geftusnbsp;ticculli unqua Chriftiani obfcqui'-i’’'nbsp;illis recu(arut,eti«afi potucrint: fed p“’quot;nbsp;tius eos coluerutjde illis honorificènbsp;quuti funtjtributa contulerunt, fub ’*nbsp;lis ftipendia in bello mcruerunt, ioj^nbsp;dicio ie ftitcrunr, pro illorum ialut^

RegNI FrANCIÆ. I9J Deus tales dederit. Non minus enininbsp;paganus àfalute alienus eft,quam hx-rctic’jcùm fit Idololatra, atq-, in omnibus fidci partibus amp; capitibus corru-ptus : bæreticus verb in paucis aliqua-do. lltutfereshabeat, divini mandatinbsp;ratio utrobiq; cadem eft : Uterq-, enim.nbsp;à Deo eft conftitutus,quum ordine amp;:nbsp;vocatione in imperils ufitata Sc folen-ni, in rerum adminiftrationem vcnit^nbsp;Atque exempla ab omni antiquitate,nbsp;camfcmper fuifie hac de re Ecclcfia:nbsp;mcntem, fatisoftendunt.Sub lege fe-penumero principes quidam afideve-raq-, dodtrina deflexerunt, in cjufquenbsp;locum, idololatriam falfumquc Sc im-pium cultum fubftituerunt : nequcnbsp;folum, fed crudeliflimi ctiam Eeclc-fiæ vexatores fuerunt, utSaulus, A-cbabus, Manafies Sc alii, quibus u-mcn propriaSc ftabilis fuit regia fua au-ftoritas. In Ecclefia fimilitcr Chri-ftiana fuere imperatoreshæreticfiAr-riani, qui hæreticis pro virili faverent,nbsp;crudeliifirae verb Domini Ecclefias,nbsp;6c pios atque ortlaodoxos Epifeoposnbsp;N iiij

1,00 De Interdicto vexarentznemo tame Chriftianoriin^nbsp;fc contra eos commovit. Quinetian^nbsp;eorumquidam Paganus fuitlîmul^^nbsp;lîæreticus, amp; fiquid deterius diciautnbsp;ctiamfingi poteft, cognominatusA'nbsp;poftata:quo Ecclcda hullum infefti*^'nbsp;rem hoftem unquam liabuit. Juliaquot;nbsp;nus ille fuit. Imperator tarnen habi'nbsp;tus eftjilliufque mandatis obtempéra'nbsp;turn.Harum rerum exempla, eaqi^?nbsp;permulra,fibi omnia cóftant,nec qu*‘'nbsp;quam in doótrina fidei probe inlb'nbsp;tutus contra unquam fendt, facicH'nbsp;dumye cenluit.Propbetarum quideH'nbsp;temporibus ludæi feditiones cond'nbsp;tarunt, amp; ab AlPyriis Chaldzilquc dC',nbsp;fecerunt ; fed ob id amp; à prophctisnbsp;prebefi, amp; à Deo ipfo gravilfimç mufnbsp;tati funt. Per Apoftolorum temporanbsp;perverd quidam turbulentiq; hom*'nbsp;’tiçsextiterej qui male de Magiftrat*'nbsp;bus loquerentur. At D. Petrus amp;D'nbsp;Juda in eos fcripferunt ; ex eorumq**^nbsp;verbis latis coliigi poteft, leditiofos b'nbsp;Josfuiflençquiflîmosquoldamnebm 'nbsp;loues, qui libertate Chriftiana abutc'nbsp;rentu^’

Re GN I Franciæ. toi rcntur. Poft Chrifti mortem Judæii-dem quoque adverfus Romanos ten-iarunt,dilt;ftitâtes fe efl'eDeipopulum,nbsp;ideoq-, infidelibusimperatoribus ob-noxioseflenôdebere: Sediuftasgra-vcfqueDeofuçrcbellionis pœnas dc-derunt.Anabaptiftæidem omninoæ-tate noftra fecerc, fed fatis fupcrqucnbsp;pcrfpicuumeft, eos fanaticos homines amp; à mente alienatos fuilfe. Deni-que quotquot fcnfcrûtjprincipes pie-tatis religionifquc veræ expertes non.nbsp;effc colendosjilli omnes furiofifuere,nbsp;nientis impotes, iuftoque Dei judi-cio furoris lui pœnas luer unt. Papa tarnen illud dogma fuis illis bullis facriC-que admonitionibus, noftris animisnbsp;inferere omnino tentât, Regem infi-delem efîe, amp; regno fuo per nos de-naovendû. Nempe hoc illud eft Evangelium, quodubiq-.terrarupermini-ftros fuosJcfuitaSjturbarum civiliumnbsp;faces, prædicandum curat ; 111a etiamnbsp;funt T heologorû Parifienfiû,qui cumnbsp;noftris conjuratis faciunt, décréta.

Rationes amp;fundamenta, quibus ad

kol De Interdicto

liasfacicndas turbas utuntur, eaipfi funr,quç fcditiofi quidam ludçi, Ana-baptiftæaliique principatuum Srlm-pcriorumhoftcs, imperiti vulgiaurbnbsp;businculcabant. Proponunt remeficnbsp;indigna, Ecclcfiam, quam Deus tan-ti facit, amp;populum, quctn Chriftusnbsp;fuoipfîus iànguinc rcdemptum in H'nbsp;bertatemvindicavit,fceleratisprinci'nbsp;pibus itafubiici atque au do ri tat cm 5^nbsp;potêtiam in eorum manibus elfe, qü*nbsp;ad divcxandamEcclefiamca impie ;nbsp;crudeliter abutantur. At relpônde^ Inbsp;inus,làtis quidem hinc cauffç eflc,ciif jnbsp;tantopreflî onerc, vehementer ingC'nbsp;mifcamus.Verùmrelpiciendusnobi*nbsp;Deus eft, qui de co ita ftatuit, quiqU^nbsp;iàtis magnas id faciendi cauflas feH^'nbsp;per habet, five pœnas fcelcribus nO'nbsp;ftris débitas à nobis repcterc, ßve fi'nbsp;dem patientiamq; noftram,ßilutis no-ftræ,gloriæquc fuar gratia probarc vC'nbsp;lit. Id quod nee gratiæ, adquamno*nbsp;vocat,nccEcclelîæ dignitati, need»nbsp;quamChriftus nobis comparavit, h'nbsp;bertaci quidquam obftat : quonian’nbsp;et

Regni Franciæ. iOJ ea omnia ipiricualia fuut. Addunt qui-naminde fequuturi fintcafus Sc peri;nbsp;cula, ac proponunt Eccleßam gravitnbsp;fimisob id incommodis amp; calamita-tibusmultatumiri, praecipuc fi Prin-cipeshçreticifuerint.Atrefpondeturnbsp;àDeo hæcnon fieri, quin cafibusôenbsp;incommodis illis, quæ metuuntar,nbsp;providere, eaque ab Ecclefia fua pro-pellerefacile pofl'it. Summu quidemnbsp;in co periculum eft,nehærefis fub hç-rcticOjUtPaganifmusfub Pagano, adnbsp;plures ferpat, Sc indicslatius maner.

At D. Paulus nos docethxc non ira c-1. Cori. n. venire fine Dei confilio , oporterc-queinternos hærcfcsetiam efle (hæcnbsp;uintillius verba) ut,qui probati funr,nbsp;manifefti fiant. Deus varia in Ecclc-flam probationum genera immittit,nbsp;«onad pcrdendosfuoseleóloSjfcdadnbsp;c’orum potius falutem promovedam,nbsp;fuamqueipfiusgloriam propagadam.nbsp;Inter cas auté probationcs, hxc prçci-puaeftjUtEvagelii veritas aliquado abnbsp;hxrefi Sc medacio invadatur; fed ex e-?etu qui confeqtur, Deus cos qui vc-

t,04 Interdicto rè fui fint, dijudicat amp; patefacit, ipfiufinbsp;queveritas quotidic magis elucet,eni-tefcitq; magis, ut experientiaprobat.nbsp;Papa SfondratusTheologiævaldepC'nbsp;ritus vult videri, cjulque rei probanda^nbsp;^Cor. e, gratiaquenda fecundæadCorinthioSnbsp;cpiftolæloçû jpfert,nullû confortiutUnbsp;juftitiæcuminjuftitia,nullam comü-nionem luci cum tencbris, nulla con-eordiam Chrifto cum Belial,nullam qînbsp;partem fideli cum infideli efle : undcnbsp;concludit ejiciendos efle principes,nbsp;deque return adminiftratione detut-- bandos, qui non eandem cum Papiînbsp;rcligionemprofiteantur. Si Papama-joremlàcræ fcripturæ cognitionë, in-telligentiamqûncæterislocis non eftnbsp;aflequutus, meram ûnè ignorantiam,nbsp;vel infignë potius malitiâ apertiffimè

¦ indicat. Nam ut Apoftoli mens amp; fco-pus attente confideretur, locus illç nihil prorfusipfiusfencentiâjuvat. Apo-ftolus enim fiepiusalibi verbafecerat de obedientia amp; obfcquio, quod prin-cipi débetur, docueratque impieta-tem quæ in iis apparet (qualisinejusnbsp;fæculi

ReGNI ÏrANCIÆ. iÓ| ¦' læculi principibus re vera inerat ) nullinbsp;impedimento cfle dcbere, quo minus illis pareatur. In hoc ramen loconbsp;vetat, ne imparijugocuminfidelibusnbsp;copulemur. Nec veroàfe ipfo diflen-titApoftolus. Nam quumpræcipitutnbsp;principUm noftrorum partes fequa-

mur, iiique cedamus,idadreshuma-nas,quæ inillius imperio funt,referendum eft:Hîc verb quum proliibet,ne-quid commcrciis cum impiis habea-

mus, id de rebus divinis, amp; quæadfi-dei Chtiftianæ pf ofeffionem îpedant,nbsp;eftintelligendum. Corinthii,quinonnbsp;fatis animo percipiebant, quantû ma*

li adferret àcrificiorum, quæ idoîis à. ; ' paganis fièrent, amp; aliarum rerum quxnbsp;ca comitarentur» participem amp;c cou--fcium efie : ad idololatrâs in corutnnbsp;Viuendi ratione gt; iiiconfîderatiùs (èicnbsp;adjungebaht, ut D. Paulus pluribusnbsp;prima fua ad eofdem fcripta Epifto^nbsp;la, ca de re dilferit. Illud verb cracnbsp;iuftitiam cum iuftitia, lucem cum tc-nebris, Chriftum cum Belial milce-ic vclle : quod fieri minime debuir.

sio# De Interdicto

*1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus enimmaioripuritate amp; finccn-

täte colendus eft, atque ab iis omni' bus quç Evangelicæffdei,Sailli, quetnnbsp;y erbo fuo prælcribic -, cultui adveriân'nbsp;tur,nobis difcedêdum. Hæc eft Apo-ftoli in eo loco fententia : ut clariusnbsp;t'a nobis cÔftabic, fi. quæin urraq-, Epi'nbsp;ftola feribit, diligenter côfcramus. Atnbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in iis quæad res humanas feu tëpora'

Icsattinct, non idem eft neefentien-dum nec agendum. Nam fi in illis nul'

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;la omnino eflet nobis éum impiis !

fceleratis,quibusmunduseftrcfcrtusgt; [ habenda ratio amp; cofuetudo, è mundu ;nbsp;ipfonobis efîetexcûdum, utidemA'nbsp;X. Cari, P poftolus adCorinthios fcribês docet'nbsp;Scripfî,inquit,vobis inEpiftola,ne cO'nbsp;tnifceaminicum feortatoribus. Atu^nbsp;omninocum fcortatoribusMûdi hu' inbsp;jus,autcumavarisautcumrapacibus» Inbsp;aut idololatris : alioqn debetis iciliccCnbsp;è Mundo exire.Hîcidololatrç amp; infi'nbsp;deles ipfi aperte nominantur. InnuiCnbsp;autem Apoftolus ex hoc cû rebus alt;inbsp;|aanc vitam pertinentibus cômercin»nbsp;(veluti quum principes pagani amp; inü'nbsp;dele« '

RéGNI F ma MC I a. io/ deles nobis regendis prçficiuntur)co”nbsp;feientiam noftram pollui non poffe,nbsp;dummodo in nullam cum falfis illo-rum religionibus focietate veniamus.nbsp;Cbrifti amp; Apoftolorum cafuit mens,nbsp;Chriftus cnimipfe Cxfari obediebat,nbsp;iribucumq-, pendebat: fediniis quç adnbsp;Dei cultûrcfq-, divinasattinebatjcumnbsp;non audiebat. Unde banc præfcribitnbsp;rcgulam, Reddenda efle Cæfari, quaenbsp;funtCæfaris,amp;Dco, quæDendoces,nbsp;bæc duo minime fccû pugnare, nem-peChriftianum efle Deumque colère : atque , fi Dei voluntate Princi-pem vclPaganum naâi fuerimus, il-lius poteftati amp; obfcquio nos totosnbsp;lubmittcrc, vthac ratione Dei ctiamnbsp;mandatis parcamus. Apoftoli in iis,nbsp;quæ ad tes fpiritualcs , Evangeliiquonbsp;profeflioncm (pédant J aflerunr, Deonbsp;quidem potius quàmhominibusob-remperandumefle : fed inaliis ,qu3înbsp;ad vitam humanam referuntur , iisnbsp;Honinviti obfcqucbantur. Atque abnbsp;omnibus veteris Ecclefiæ Chriftia-nisidfempcriu inteUedumobferva’

io8 De Interdictö

tumq; fuit.Papaigitur ineptiffimus eft Theologus,apercéq-, oftcndic fe, duittnbsp;fuis monitoriis bullisadeum,qucni^nbsp;Deo conftitutum habemus, Regeltnbsp;rcpudiadum incitât,omni fundamefl'nbsp;to deftitutum efle, cum unicum duo-taxat iàcræ fcripturæ locum ad fuafl^nbsp;confirmadamfententiam citetjamp;ftbnbsp;fo etiam citet. Debuitpauloattentif^nbsp;lecum tepurare calamitates amp;difcri'nbsp;mina, in quæ, dum banc nobis dolt;äf*quot;nbsp;nam fubiicit, imperia mundi coniici^^'nbsp;Experientia fatis quotidiana compté'nbsp;batum eft, quam facile populi adf^' 'nbsp;bellionum concitentur, amp; quicqiii^nbsp;dc Principibus in vulgus Ipargitu*'’nbsp;nullojudiciomoraq; adhibita, libci^quot;nbsp;tiiïimè credant. Ubilemelquis di)^^'nbsp;rit principem fuum fceleratum elf^’nbsp;Paganum, bæreticum,qui tamenfö*-'nbsp;tafle amp; Catbolicus ent amp; probus,nbsp;tis magna amp;luculenta ea efle occaü^nbsp;putatur. An non enim de Davide’^nbsp;2Reg.nbsp;nbsp;nbsp;Abfalonis conjutatione diétum

cum improbu efle, execrandü

amp; deteftabilem, amp; qui dominatu^b ,

Regni Franciæ. ïo^ Dei populum obtineret, plane iildi-gnuin ? Mahomctem amp; Mahotnccisnbsp;feclævindices côftàc,illud{àcruquod-däfidei axioma habuiirc, ut eos principes,qui non effent ejufde fecum re-ligionis, de fua ditiöne dejiciêdos effenbsp;crederent nullo ferè alio ad bellü ge-rendum fundamento Sc argUmentönbsp;freti. Nifi Papis cordivolupratique effet , return omnium perturbationemnbsp;Scconfuûonem in rebus liumanis vi-dere jUonitabæc populo prxdicatumnbsp;irent. Verüm,ut fummatimdica,nullinbsp;hïc objeótio quantumvis fpccie pro-babilis, fatis magna eft adaffirmandunbsp;óc perfuadendum, principibus infide-libus obtemperandum non effe. Neq-,nbsp;ufpiam probari etiatn poteft, Cliriftia-hos ullam eorum,quç de reeufando illis oljfequio dici contra poterant, lâ-tionem unquam liabuiffe : id quod denbsp;veteribus Gallis majoribus noftris, quinbsp;8cPbaramûdum,Sc alios reges primosnbsp;paganos habuerût, dici eodem modonbsp;poteft. Cbriftianis, quiPrincipes infi*nbsp;deles adepti erantjhoc unum propoft*nbsp;O

110 De Inter di cto tum erat, ut fe in Dei veritatis confe^*'nbsp;fione confirmarent, atq-, ad cruciatuSnbsp;conftanter perferendos, ad magiftr^'nbsp;tuum fuorum feveriracc fiimma ani'nbsp;mi æquitate fuperandam , ad prece^nbsp;pro iis fundcndas,amp; ad eorum animoSnbsp;omni obfcquii Sc obedientiæ genefCnbsp;jfibi conciliandos, inter fe hortarétur*nbsp;Illis vcro nunquam hoc in menten^nbsp;venir, ut vel minimam rebellionis fü'nbsp;Ipicionem datent, vel iis, qui ad verfu^nbsp;fuos principes,quippe paganosvel bÇquot;nbsp;reticos rebellionë molirentur, exen^'nbsp;plo eflent: ncc id ab iisfadum autvC'nbsp;rèobiiciaut certóprobari poteft.

Cæterum reges ac principes exco' municaros nihilo eftæquius denbsp;de amp; ftatu demovere. Si enim fun*^nbsp;principes legitime à Deo vocati, illnbsp;pro firmiflîmo, nec vlla rationejabc'nbsp;fadando fundamento nobis elfe de-bct,eos imperandi ius amp; audoritatemnbsp;habere: cumpoteftatesfinràDeocO'nbsp;ftitutæ,quibus,ut didum eft.refiftinbsp;debet, quæcunq; tandc caufla adferOnbsp;inexeufationera poflit. Equidem,^^

Re G NI Eranciæ. nbsp;iiî

lt;|uæ ncbis cum ChrtftoeiufqiEccIc-» lucftcominuniojiberorumjus nobisnbsp;^at,verofq;amp; legici mos in boiioru virçnbsp;præfentis (quatenus ad Deum perti-net)poircflîorie,amp; ufuctia ipfohære-lt;ies facit. Vemm nulli eft hcc irope-’iimento, quin aliud præterca gcne*nbsp;raliushominumamp; Imperiorumcon-ftitutionis refpeélu jus fit, quod eorSnbsp;ctiam, qui hujus communionis nonnbsp;fiinCjintetcft: ineo quodDeus ipfcnbsp;hujus Mundi bona partitur ,tantûo-lunibusfeuliberisfeu alienis tributs,nbsp;j H^antum pro fuo arbitratu ftatuit, 6^nbsp;cuiqvie proprium elfe decernit. Prin-lt;:ipatus amp; ditioncs eodem modo fonbsp;habent. Neceo nomine, quod in eanbsp;Çommunionc fimus,Deus iis nos or-Qat. Nam Deus eafepeillis donatquinbsp;I incacommunionenecfunt,necerûcnbsp;ünquam. Quod fijusillud in hoc ge-, nere,abEcclcfixcomunioncut àfuanbsp;cauflanon proficifeitur, feqtur profe-fto hoc jus illi minime periturum, quinbsp;ab hac comunione fueritfegregatus.nbsp;ExcommunicatioEcclefiaftice difei-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O ij

ill De Intêrdicto plinæ pars quædaeft. Ecclefiaftica^^^nbsp;tem difciplinarcgiminis Ipiritualis Cwnbsp;quodreshumanas amp;adlianc virap^^'nbsp;tineiites nullo modo attingit : ut huju^nbsp;ctiadifciplinçanimadverfionesamp;cetj'nbsp;furç à ci vilium j udiciorum pœnisnbsp;tùm dift'erunr. Nufquam (criptû pf^.'nbsp;batumq; cxtat privatû quenqua, quoquot;nbsp;ab Êccleliæ communione abdicati*^nbsp;effet,bonis fuis exutu fuiffe, û res pr^'nbsp;bè in ca coftitntæ fuerint. Son's anio’^

amp;confcientiaeapœna tantum affic**’’ quâdo turn civitatis, tu privilegioruO’nbsp;amp;prærogativarum, quæ Dei filioriü'''nbsp;propria; funqtum tefferarum fccdeti^^nbsp;optimarumq; falutispromiffionu juT^'nbsp;abalienatum, quando etiam per c5^^nbsp;communicationem ex Chrifti doiflfnbsp;cilio amp; corpore abftraélû fc videt.ldffnbsp;ut hujusmifcria:(in quam fc fuaculp^*nbsp;incidiffe reputat) cogitatio liorro^nbsp;eum urgeatjamp;adrefipifccndii impebnbsp;lat. Ex bis igiturviderc eft,eâpœnâ bo'nbsp;noru hujus vitæ privationc nullo modo contineri.Quod fiprivari hominesnbsp;nec bonorum fuorum poffelïîonê Sinbsp;ufum» '

Regni Franciæ. 2.15 ufum, nee alia fua jura cxcommunica-Jionis viamictunt : quæ tandem cauiTanbsp;cftamp;ratiojquamobrem major in principes feveritas adhiberi debeat ? Ad-hæc excomunicatio ad tempus dunta-xatvimfuam rerinet. Quamprimumnbsp;enimreus peccatumfuumconfitetur,nbsp;ejulq-, fe pœnitere profitetur,Ecclefianbsp;ex Dei mandato cû noxalibcrat,com-munioncmqùlli reftituit. Si bonapernbsp;eamfeparationé auferrentur, per co-tnunionis reftitutionçm, bonailla innbsp;quorum poflcflîoné alter forraiTe jamnbsp;vcnifTetjreftitui quoque neccife elFer.nbsp;Ne q-, enim Eccleiia omnia cxcomu-nicatorû bona tandiufibi vendicaret,nbsp;quoad reiipuiisét; quod fortafîe in no-riuUis nunquam fieret. Régi excom-Oiunicatojus regni abrogaretur : Iraq;nbsp;cveftigio illud adaliû quempiatranf-ferri nccefle ciret. Monarchie enim innbsp;hocpræcipuèrçgno interregnum pâti non pocefe Rex igitur refipifcens,innbsp;integrum effet reftituêdus : quod qui-dem non ita facile fieret, fi poteftasnbsp;funamapencs altcrum jam effet. Ad-O iij

114 Interdict© óamus familiarumamp; liberorum,nbsp;ctiam excomrnunicationis pœna ran- inbsp;gcrer, dctrimcntum, quanquam ramen culpæ patris nee focii nee confc*'nbsp;eflent : qiiod legirimo excommunie^'nbsp;tionis ufui plané répugnât. Magnxnbsp;terim in imperiis confufiones exifte-rent, (i privaris duntaxatid accideret:nbsp;ftt fl in principatuû amp; Imperiorumnbsp;nbsp;nbsp;,

re hoc quoque locum haberct, ea cc(' té in extremo diferimine verfarentupnbsp;Nunquam hoc fuit Dei conliliûjCCi*'nbsp;furasanimadvcrfionefqÆcclefialhca^nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum judiciis humanis ira commift ere»

feneftram ad côfufiones perturba' tionefq; rerum patefacere. Theodo'nbsp;fîo Impcratori per D. Ambrofium^^'nbsp;crorum ufu interdiélum fuit: actaP'nbsp;tam in ilium feveritatem vit illenbsp;adhibuit,utaulicosillius clientes pl*^'nbsp;rimùmoft'enderct. Illû tarnen proln^nbsp;principe lemperhabuit: ncc in ulH^a^nbsp;mentem hoc unquam venir credefC»nbsp;ut per cxcomniunicationcm impef*^nbsp;jus abrogatum illi fuiflet. V eteri Ecclc-

ReGNT F R ANCIJE. ZlS quam fuit,viexcomuni,cationis imperii adminiftrationc cuiquam eripi. Po-ftremi EpifcopiRomani hoc primi co-gitarût amp;aufi funt^ut indefeprincipi-busformidabilcs reddcrent, eofq; hbinbsp;hoc terrore fubjicerct, fuæ fummæ aü-ftoriratis ubiq; ftabilicndæ gratia. Atnbsp;Deus id nee voluit, nee verbo fuo unqnbsp;ftatuit.Itaq-, patres noftri Dei voluntatis non ignarijtoto ftndio amp; conatu iftinbsp;Paparü tyrannidi reliidan hint,eamq-,nbsp;opinionemin Bonifacio 8 liærehn vo-carunt. Cumq; ita ratio eóparata fitvi-rænaturæq;noftrx,ut omnes ad pcc-candü propenfi fimus,amp; ita graviter a-liquando peccandum, ut nili Dei vir-tus præftofît, cëforiaexcómunicatio-nis notareprimêdi fimus: ecquis prin-ccps,aut etiam vir privatus, qui modonbsp;aliquid pofllderet,in tanto amittendo-rumbonorü metu,difciplinçEcclcfia-fticæ fubmitterc fc vellet? Quanta hæcnbsp;remora, quatum etiam impedimentanbsp;efletjprincipibus maximc,ne fc ad Ec-clefiam Chriftianaadjungcrent,fi abnbsp;ca femel ob delidû aliquod abdicati,nbsp;O iiij

3,ilt;$ De Interdicto àfuo etiamimperioabdicarêtur? Stt*nbsp;tuamusigiturhoc tandem amp; conclu-'nbsp;damns, principes perexcommunicU'nbsp;tionem fuo prmcipatuamp;ea, quaman-tea in fuoshabebant, poteftate amp;au-óloritatenec jurepriyacos fuüfe, neÇnbsp;elfe privandos,

ïdem quoq-, de relapfis quos vocan? eft fiatuêdnm.Nam etfipœnægravio-'nbsp;resin eos conihtuantur, ea tarnen nonnbsp;debenc regiminis (piritualis fines eX'nbsp;cedcre. Arque Ecclefia debet ad eoSjnbsp;fi ad fc redeanc, abfolvçndos prompt^nbsp;femper amp; parata efle: acproindeaai'nbsp;pforum vitam ac falutem pœnas refer'nbsp;re,obidq-, Icnitate, quæ in corredio-nibus omnibus neceffaria eft, feverira-tc temperarc, ut qui in eandé culpaninbsp;relabuntur,ad viræ cmendationem i's-ciliùs attrahantur : qui mifcricordia eônbsp;dignioresfunt, quo major infirmitaSnbsp;in iterate eorum lapfu videtur, Dicc-re autem rclapfos deploratæ efl'e iàlu-tis,rclabihocefletinNovatihærefim,nbsp;quæ tanto omnium conienfu à totanbsp;ycteri Ecclcfia damnata fuit. Privadnbsp;homi-*

homines fi forte in idem hærcfeos crimen reciderint, aut alio qnodam modo bis oiFenderint,nihilómagis fiia bona ami ttunr,quam fi femel tantiim of-fendiflent. Probandum effet autlocis exfacrafcriptura dcpromptis,aut ido-neis aliquot cxemplis,aliam quandamnbsp;ob principes legem conftitutam effe :nbsp;quodnufquam, nifi inPaparum con-fiftoriis, reperietur, ubi hafee pertur-bationes confufiones ad principesnbsp;opprimendos nullo nee auéfore necnbsp;exemplo çonflant. Subditorum in files principes officia cjufmodi omninonbsp;flint,cuj ufmodi liberor u m erga parentes 5 fervorum erga Dominos, Si uxo-rum erga maritos officia effe folent.nbsp;f)eus enim hæc omnia uno legis man-dato fummatim çomplexus eft, quonbsp;præcipit parentes honorandos effe.nbsp;Nunquam verb vifumve auditumvenbsp;fuit , ut ob unicam religionis cauffamnbsp;ÔC eas quæ inde acciduntmutationes,nbsp;nnoadfidemyocato, altero ininfide-litate permanente, illo in Ecclefiæ co-munione hærente, fioc ab ilia fepara-

xiS DeInterdicto

tOjuHa fiat conditionis mutatio ,ita ut , filios è pati’is poteftateemancipetur, 'nbsp;fcrvLis cx DominiImperiomanumit' ;nbsp;r:itur,uxormaritiauéhoritarc folvatut- Inbsp;Naincontrà liberiscitraullam omni'nbsp;no cxceptionem præcipitur,ut paren'nbsp;iPct.z. tibus obediant. Apoftoli etiam ccU'nbsp;fcnt, ut fideles fèrvi in fidc amp; officianbsp;crga Dominos fuosmaneant:fidæve'nbsp;rd conjugcs marias fuis fubditæ pet'nbsp;petuô fint. In principum autem iiU'nbsp;perio amp; poteftate,qua cæteræomne^nbsp;comprebenduntur, mutatio minù^ ,nbsp;etiam probanda eft, quippe multt’nbsp;magispericulofa amp; lubrica. Porro C'nbsp;go, priufquam huic fermonifinemfrnbsp;ciam , præclarum hoc majorum nO'nbsp;ftrorum facinus hîc addendum puta'nbsp;vi, ut quid 1111 de hac Paparum dodri'nbsp;na fenferint, plane intelligamus. P^'nbsp;pa Urbanus 11 Philippum 1 excon»'nbsp;municare in animo habuit, amp;poftc^nbsp;Pafchalis Ludovicum Craflum. P^'nbsp;pæhis fundamentis nitebanrur, quôlt;inbsp;illi reges flagitiofî eflent, ideôque di-

RegNI FraNCIÆ. II?

gni, quibus regnandi jus ac poteftas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

adimcretur. Tota Gallia, cui hoe e-ratinvifum amp; inauditum, adverfus federn Romanam vehementer irritata fuit, illique omnes,qui Papæcauiram.nbsp;luebantur,durius accepti fuut. ld per-fpici poteft ex Ivonis Carnutenfis Epi-fcopi ad Papas literis, quibus eos mo-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

nebat ut conhlium fuum mutarent, rie gravi us aliquid in fe Hat ui fentirent.nbsp;Quumveró ejus temporis Scriptores Abbas Si~nbsp;de Gallic adverfus Papas accenfæ cauC-^rbertM.nbsp;fisloquuntur, hæc commémorant : eanbsp;Paparum verba, novitatem elfe autnbsp;hærefim,quç antea nunquam in mundo extitiflet, per quam fcilicet popu-lus doceretur, principibus fceleratisnbsp;nihil prorfus obedientiae amp; obiequiinbsp;præftari debere : amp; quanquam fideli-tatis facramento illis obftnetus elfer,nbsp;omni tarnen erga eos fidelitate folu-tumac liberum elfe zneeperjuros eosnbsp;elfe habendos, qui à fuo rege ad aliuranbsp;quemlibet defeifeerent. Immo verb.

De Interdicto quicunque Régi pareret, pro excorn«nbsp;municaEoexiftiman.dum;Gontra, 9'-'^nbsp;facinus aliquod adverfus rcgera p^'nbsp;trarcc, omni injuftitiæamp;perfidiæcri'nbsp;mine abfdivendum. HiRoria nomi'nbsp;natimhæcrefertjUtdoceac, quanto-pcre doólrinam c|ufmodi,quainPaiKCnbsp;intotum orbem fpargerent, amp;:difle-minarentjexborruerint, amp;quódnaiiinbsp;effet iftarum excommunicationuin?nbsp;per quas principes omni dignitate 8^nbsp;auóloritate fpoJiarentur,amp; cives ad fe-ditionem cpncicarentur,fundameivnbsp;mm. Verùm tam mujtisgravibufquenbsp;Ïvonis admonitionib’ Papæ nihilofa-pientiores 8r meliores effeóti funt.Ea-dem enim omnino doótrinam Sfon-dratus Papa pcrfuas Bullas nobis ob-trùdit, ad inftitutam hac rebellionemnbsp;confirmandam. Eadoólrina jam indenbsp;à Philippi primi ætate,nova, atq; adeónbsp;anoftris majoribus liærefis effe dice-batur. Resvçrogravior eft, quam utnbsp;temerè Bullis fides habeatur, in qui-bus nihil quidqua adfertur, quodautnbsp;ycro ullo lâcræ feripturæ teftimoniqnbsp;nita”

Regni Franciæ. ili ftitatur, autccrto aliquo veteris toüiusnbsp;in fuis omnibus ætatibus amp; parribusnbsp;Eeelefîæ ufu confirmetur. Sfondratusnbsp;cquidem nefcio quas Paparum cófti-tutiones nobis inculcatiat nos folidaSnbsp;amp;expreflas Dei ipfius conftitutionesnbsp;amp; placita poftulamuSi De Sanûæ et-jatn Sedis reverentia verba facit : Atnbsp;cftaliafedes, cuifummam obfervan-dam debemus, longè fanótior, apudnbsp;lt;ïuam omnes fiftendi fumus, nempe *nbsp;Chrifti tribunal: ex quo confilia amp; décréta nobis fumedafunt, utneàredinbsp;Vivendi ratione aberrcmus.Idemagitnbsp;de præftandaEcclefiæ obedientia:re-«^èzid etiam ipfi defideramus. Sed ve^nbsp;raEcclefiadocet,vni Deo, cuiipfainnbsp;Vebus omnibus cedit, féq; totam fub-tti^ttitjparendu elfe. Edicitfuisortini-domandatis parendum elfe , cæterisnbsp;omnibus ,quibus ftudium, amorenijnbsp;honorémqjôr obfervantiâdcbeamUS,nbsp;poftpofitis. Et quis tandemSfondra-lus ifte eft j cujus imperils cæterorumnbsp;omnium Imperia poftponi,cuj us Bul-Es Dei etiam ipfius, qui aliter omnino

Ill De Interdict o

prçcipitjmandatafubiicidebeantJAt-' lt;picnæc,quôdplLiribus alibi explica-taamp;illuftrata fuerinc, paucis taniùninbsp;hicattingere volui:quæ tarnen, licetnbsp;paucula, ad cas dubitationes quas Pa-pæ Paparumq; clientcsjcfuitæ,haruittnbsp;quibus jaclamurtempeftatumconci-tandarum ergô fimplicium animis io'nbsp;jccerunt, penitustollendas, latisnia'nbsp;gna , mibi quidem videntur : quan-•. quam Rex noftcr divina gratia talisgt;nbsp;qualis ab iis fingitur,non fît nec Pa-ganus, nec Hæreticus , nec excoiü'nbsp;municatus, nec Relapfus, fi diligeO'nbsp;ter omnia, ut in re tanta decet,poænbsp;dcrcntur.

Rex equidcm Paparum dodrin^ fideni non habet,lèque prorfus ab eO'nbsp;rum confortio amp;!. communione fclt;;rc-gavit:Sed patres noftri docuerunt eosnbsp;oinnes qui Papis no creduntjleq; duionbsp;inordinate le gerût,ab iis feparât,nonnbsp;elîe propterea hæreticos. Papam au-téindecorèie gercre nemo nelcit. Anbsp;tam multis jam fieculis pii clariq; yirinbsp;id conqueruncur ac déplorant ; totanbsp;Chrgt;

Chriftianorumgens eum accufat, amp; aliquandojfi Deusdederic, re totafa-pienter amp; accurate difceptata,ilium i-pfum damnabit: quantumvis id réfugiât,amp; fuis omnibus quas ubiqiic ter-rarumcommovct,proccllis,furiofif-queconfiliisimpedire conetur. Suntnbsp;^uædam religionis capita, in quibusnbsp;Ifex ab Ecclefia Romana diflentit :nbsp;nonproptcrca tarnen coperieturliæ-reticusjfi difpiciatur,in quibus amp; quo-naodoiniis fegerat, Sr quidprofitea-turac teftificetur. Hærefes,( ut ex hæ-fefibus que veterem Ecclefiam exer-cuerunt, videripoteft) veriantur autnbsp;in Trinitatis materia, aut in Chriftinbsp;ïnediatoris noftri perfona, aut in illiusnbsp;officiis, falutifque rationibus , autinnbsp;Ecclefiæ definitione natura, aut de-niquein iis, quæad fcripturç fandænbsp;vcritatem Sr auéloritatem labefaótan-dam fpeólant. Regis fides fuper hisnbsp;capitibus omnibus examinetur, nihilnbsp;cauffe reperietur, quamobrem hæ-reticus fit habend us. Nec Paganusnbsp;eft, nec Judaeus, nec Mahometiftaî

414 De Interdïctö quinfalCas illas impiafque Religionennbsp;onmes ex animo deteftatur: ilium Hü'nbsp;laxatpvo vero unicoDeo habetnbsp;Pacriarchæ,SancbProphetæ, toraqü^nbsp;Ifraehtica Eccleßa ob omni ævo cO'nbsp;gnovit, venerataeftamp;coluic ; Illuin,nbsp;qui Mofi legem dedit, amp;per Proph^'nbsp;tas cum patribus loquutus eft: quiqü^nbsp;poftremis temporibus fefc in ChriH^nbsp;Dominonoftro manifeftiùsnobispi*'nbsp;tefecit.De fànélaTrinitate credit,nbsp;quid ab univeriis conciliis de eanbsp;nitum dccifumq; atque fummatimnbsp;thanafii fymbolo comprchêfum fuii:'nbsp;Ut id etiam ,• quod de Chrifho Medi^''nbsp;tore eft traditum, quem effe credit^nbsp;agnofeit verum Sz in æternumprivdi'nbsp;candum Deum, fimul amp; verum h^'nbsp;mincme Virgine Maria natum* Pef'nbsp;fuafumq; habet, eum, queadmoduH*nbsp;aDeoconftitutum ab omnia^vo ftiC'nbsp;rat, ira etiam redemptionem noftraiHnbsp;omni ex parte expleviftejfolumq; nO' ,nbsp;bis amp;¦ lahitis amp; ærerne vitç cauflam aü^nbsp;lt;fttgt;remq:eire:ac lios ipfius,ut in Evaü'nbsp;gclio docetur, per fidem participe^nbsp;fieri-

Regni Franciæ. lij ^cri. EcclefiatnCatliolicam, amp;extrànbsp;earn nullam elfe falutem, credit ,pre-eibusvotiftp omnibus in ea ad extre-^umulqi vitæfpiritum mancre exo-ptans. Sanétaeriam (àcramentasprout à Chrifto fucre inftituta, credit.Po-fttcnid fanôlam feripturam, certamnbsp;I^ei veritatem cfle, eàq; omneni do-^rinam nobis neceflariam continerinbsp;lt;^tcdit ; atq;, quod tumad falutem co-fequendam creSend'um tum ad ob-^ervantiam quæDeo placeat exhibé-^^arn præftandum fit, non aliunde petendam elTe.Atqieorumjqu^amp;ReX)nbsp;amp; ejufdem cum eo religionis homi-t^es tenent, ut ex eorum Icriptis abun-dèconftat, liæc fumma eft. Rex itaq;nbsp;^isfretus Sc confifus, impias omnesnbsp;Arrianorum amp; Manichtror urn, item-que aliorum omnium hærefes gt; quaenbsp;cùm à làcris Ecclefiæ doôloribus re-futatæ» tumGndorumConciliorumnbsp;dccretis una voce Scconfenfu damna-tæfuerunt,ex animo etiam damnat.nbsp;Controverfiæ,quas cum Romana Ec-i cleûahabetJeiufinodifunt utfîquid.

P

ixfi De Inteidicto crratjin hoc maxime errer,quod edec*nbsp;dere patiq; nôpoflîr,ur, velhominibu^nbsp;vel rebus ullis crearis, pr-æterqua Deo,nbsp;cultus religiofus tribuaturr ut Chriftn^nbsp;non fol us ad Deum nobis fit via amp; adi'nbsp;tus,fed quifpiam alius illi adjûgatur,nbsp;in noftræ falutis cauflîs quidqua aliudnbsp;habend û fit, quàm unicû Ch ri fri mor'nbsp;tis amp; pafiîonis, atq; ejus quam Deo p^'nbsp;tri præfi:itir,obcdientiæ meritû: utq;nbsp;lias quiiquâgratus Deo cultus cenfeä'nbsp;tur, quàm qui ab eoin fàcris feriptud^nbsp;fuit præfcriptus amp; cóftitutus. In his o'nbsp;mnibusfiquisfiterror,incoduntaxî*’nbsp;cft, quod omnia Deo uni, nihil autet’’nbsp;hominibustribuat. Ejufmodi autêe^'nbsp;ror,fitamcncrrorhabendus eft, noi^nbsp;poteftefl'e hærefis. Atq; hæc de coi’quot;nbsp;troverfiarum materia dióla fint-

Quomodoautêin his rebusfe rat,omnibus compertu cft.Neq; eni^nbsp;aut pertinax eft, aut aliqua vel arrogé'nbsp;tia, velmalitia, velpravo perturbaO'nbsp;dæ Ecclefiæ aftedtu ducitur: Papal'’nbsp;fuis Bullis ait eum per matrem jam H’quot;nbsp;de ab infantia hæreft imbutum fuid^nbsp;atjVcl

at, velhinc cum talcm noneffe mala Ciente, amp; infoîcnti ac voluntaria ever-tend« Ecclcfi« alacritate, manifcftonbsp;colligitun AcDivusipfe Auguftinusnbsp;Cos, qui ficà parentibus educatiamp;in-ftitatifucrint, magis excufandosefl'enbsp;tradit. Papa eorum meminit, quæ nc-faftis illis D. Bartholomæi diebus iilinbsp;accidcrunt, illiufque abjurationem o-tnnicolorum exornationumgene-tc exaggerat, multafiAulans, verisnbsp;faliâ confultó admifcens. At dies illi itanbsp;noblies funt amp; infigncs, uc unica vio-Icntiærccordatio projufta defcnfioncnbsp;illi efle poflir. Nihil ea de re ampliusnbsp;dica. Dira ilia fuit amp; inauditaTragoc-dia, quamDeus pro fua bonitate huicnbsp;regno diutius no imputabit.Equidetnnbsp;rex multa tunc admifit : religione fuanbsp;cjurata,Romana Cc ampleóli’profeflhsnbsp;eft, Miifæ interfuit, Roma m i fît, veranbsp;hçc omnia funt.Sedvi adaôt’hçc facie-bat omnia, cùm jpbi ac fideles fervi innbsp;cjus finu atq; amplexu trucidati fuif-fentjipfe quoqûnfummo capitis difcrinbsp;mine quotidie verfaretur, ficinardif^

118 De Interdict© j|nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimam jam captivitatem dctrufum

Sz compaólum videret. lllius adolç-fcentiajperpetuæadverfus eaquæ pc*^ vim ageret tcftificationes, mandat?-»nbsp;quæ ad populum fuum BearnenfeHinbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clandeftina denunciatione pferenda

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curabat, viæ amp; rationes ex iftis fe U'

qucis extri candi toties captatç ac ten-; ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatæ, amp; quæ primum evadendi oblata

fuit,arrepta confeftim occafio,vim iUi faótam fuilFe, Séquæcunq-, tunc tenir'nbsp;poris faccret, ea vi coadum amp; prætefnbsp;voluntatem fccifle fatis coprobarunt-Metus ille fuit in prima amp; teneriori 2B'nbsp;täte incuflus,amp; eo imminente pericu-loj quo nullum aliud majus excogita-ripoflit.D. Petriabjuratio non ell ill*nbsp;jam ulli probro amp; dedecori.Nam fot-mido,qua fuitcorreptus, earn extof-lit, amp; ilium ad peccatumetiamlong^nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gravius, audita unius ancillulæ Vocegt;

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adegit. Verum id faólum illico acerbe

deploravit amp; lamêtatus eft. Ergo pec-catum permetum admilfum, culpiî excufationem in alio meretur,no probrum amp; damnationem, ut Papa de

ReGNI FrANCIÆ. 21^ Principe noftro pronutiat. Infirmitasnbsp;PÇceft,animiq;imbecillitas,quâDeusnbsp;profuaimmenfamifericordia tolérât.nbsp;Quinapudhomines, fiquidgraviorisnbsp;pttnæ au t infamie metufadum fuerit,nbsp;^dcxlegibus nominatim ad earn remnbsp;^atisjpro infeftohabetur,nullicp pœnçnbsp;obnoxium effe cenfetur.

Paparegêprxceptis ad religionem Peceffarns abundè inftr udû fuiïTe pro-ponit. At ut probe aliqué inftruas, gladius illi nonintentatunfed ter quater-quecumlenitatcfumma de officio adnbsp;monetur, ut Apoftoli nos docent,nulla viillius confeientiæ faóla. Rexigi-iurdcPapa,àquohæreticus, amp;c rela-pfusdeclaratus fuit, identidé quæret,nbsp;quid officii tum ipfè, tum ipfius decef-forcs hic præftitcrint : quando tclH-moniis c facra feriptura petitis hære-fcos coviclus damnatufq; fuerit; quando tutus fuisminiftris acccfl'us patuc-rit, ad familiaritercoramfecumSor-bonicis dodtoribus difputandum, unde fibi de fuo errore aperte conftarer.nbsp;QuodenimPapa objicit, regis mini«-P iij

ejQ De Interdictó ftros illic adfuifle, ita quide fc resnbsp;bet. Mifellus quidam amp; vcrc mifer^'nbsp;dus minifter, nomine Hugo Suraeus»nbsp;alias Rofcrius Parifinam carnificinan^nbsp;fugiens,ab hoftibus captuSjLutctiaiH'nbsp;que retraólus præ metu religioncab'nbsp;juravit, fefe ad corum nutum arbbnbsp;triumque ôrdidurum amp; faôIurumO'nbsp;mnia promidt. Is ad Regem perdU'nbsp;ôlus, Doétoribus Sorbonicis aflenfuSnbsp;cft. At poftea culpam fuam,librisnbsp;earn rem aeditis palam agnovic, atqUCnbsp;à Regc,adqucm pervcrtendumamp;ii'nbsp;errorem inducendumadhibitus fui^-fee, veniam petiit. F uit hæc igitur paf'nbsp;tisvtriufq;collufio,nonvcrum ac pbnbsp;um colloquium ad docendû accoru'nbsp;modatum. Rex igitur nihilo lapicH'nbsp;tior ab illis fadus, in iis quæàpuericia^nbsp;didicerat amp; crcdideratjcoftanter pcf'nbsp;manlit, quippe præclarc fe ac picpii'nbsp;rentum cura inftitutumfuiire,acpU'nbsp;rioris religionis fundamenta optim®nbsp;jeciflcpcrfuafus.Neq-, ulla mala me»’nbsp;te pravaque confeientia in co perlè-vcrac, quad autnovicatis ftudio, aut

Regni Franciæ. xjt quadam contradicendi libidine du-ftus. Moleftiæ amp; ærumnæ, quastan-diu pertulit : ncgotiaamp; impedimenta,quæ illiadhucàcójuratis tantaper-tinaciainfcrütur : hoftium prava con-filia amp; affiduæ interpellacioncs, ami-corumq-, importuni rates id fatis confirmant: aquibus omnibus pofl'et femel omnino fe vendicarc , religioninbsp;fiiæ renuntiando,nifi Dei offend endi,nbsp;amittcndæque fàlutis metus cum per-petuó moneret , ne invita Si répugnante confcientia quidquamfaciat:nbsp;fed potius meliorem, fiqua ufquainnbsp;cxtat, amp; quamanemine haótenus ac-cepit, inftitutionem cxfpeóter. Præ-tcreainbifce dereligione controvcr-fiis non folus requintut errorum,quinbsp;cam occuparunt, ac deformarunt,re-formationi providcatur : Bona parsnbsp;Chriftiani orbis idemipfum cum illonbsp;poftulat, amp; adverfus Papam , qui reinbsp;tam ncceifariæ obftat, uno ote proclamât. Nemo fcrè jam exiftit, quinbsp;non multa in Ecclefia peccari fatea-tur, idq-, vehementer conqueraturnbsp;P iiij

35,32, De Interdict© dcploret: qui non horribilemamp;prodvnbsp;giofamin Clero confufionem corru-ptionêq-, vidcat, amp;qui inftitutionen^nbsp;ac difciplina illà quæ ad làcerdotuninbsp;quæftum amp;avaritiam omnino accoiH'nbsp;modatafuitjfrçquentiorem amp; fideliO'nbsp;rem, perquàm neceflariam clic nonnbsp;cenfeat. A mulnsjamfæculis,permubnbsp;ti præftantilTimi dotlrina amp; picrate vi' 1nbsp;ri in hoc etiam regno,ut D. Bernardu^nbsp;Si alii compîurcs, libres in lucem edi'nbsp;tos querelis amp;expoftulationibus obi'nbsp;ftaslabcs amp; confufiones refertos nO'nbsp;bis reliquerant, Hçc omnia regis cauf'nbsp;{x inferviunt, qui nihil aliud vebo'nbsp;mentius defiderat, quàm illud venif^nbsp;adeffeque tempus,quum tot tamaqn^nbsp;vulneraper legitimum piumque coO'nbsp;cilium lànentur, ac làncba totiusnbsp;çlefiæ rccociliatio fummaq; qmniutnnbsp;Concordia fiat : teftificans ex anim®nbsp;ac profitons primu le iis,quæ illic fum'nbsp;mo omnium cofeniu Si facrarum feri'nbsp;pturarum auôloritate décréta confti'nbsp;tutaq-, fuerint, libenter obtemperatU'nbsp;ru, Nullaq; re omnino in histamdiu-turniS

Regni Franciæ, lumis Srinfeftis, quibus vexatur, bellisnbsp;3equè ofièndi Sgt;c angi,atq-, lôgâillâ,qiia?nbsp;tum percipiendæ ex facro illo conci-lioutilitan, tum perficicndæilli, quanbsp;fc regni fui ftatim initio ea de re ob-ftvinxic, promiffioni affertur, tardi-tate amp; morâ. Quum bæc omnia in rege confiderabuntur,'atque ex adver-lodilpicietur quis fit habendus hæ-teticus, uti quidem in làcris feriptu-ris deferibitur, à piis Ecclefiæ do-ftoribus definitur : Ex iis profedonecnbsp;conftabitneeprobabitur, regem hæ-reticum elfe. Siquis error inefTetJiu-manusilleerroreflct,quoquitenen-

tur, nccdeploratinecab Ecclefia ab-dicati cenfendi funt : Ideoque apudnbsp;eos ex D. Pauli dodrina adhibendænbsp;funt cumomni animi Icnitate admo-nitiones, non autem ca,quæ hodie in-tentatur, violentia.

Nec verb rexnoftercx iis^ quæ Sixtus Papaillius adverfariusedidit, vllo modo habendus eft excommunica-

tus, ut jam antea docui. Et quidemnbsp;Patres noftri ex hiftoriis, qux com-

X54 E Interdictó memoratæ funt, Litis oftenderutnbsp;dc Paparum Excommunicationibu^nbsp;fentire debcamus. Refpoßonesado'nbsp;ûiflimis viris ad Sixti contra Regen'nbsp;cxcommunicationcs, una cumninbnbsp;tarumNullitatum dcclaratione hodi^nbsp;extant, eæq; ira crudité compofita:^nbsp;ad rem præfentem appofitæ, ut ad Re*nbsp;gern nonapudDeum tantum , fed 3'nbsp;pud omnes homines,qui modo fincC'nbsp;rè iudicarcvolcnt, abfolvendum, O'nbsp;mnique culpa libcrandum momentnbsp;ïàtis haberc videanrur. Magna De”nbsp;immortali habenda eft gratia, quôtinbsp;in Papæ poteftate non fit, eos qui in Ifnbsp;bro vitæ inferipti funt,cxeo expungc-re. Quôd fi Papa idoncus Regis nolthnbsp;Judex eflet, fuamq-,jurifdiôtionem adnbsp;eumufque ac minimum etiam hujusnbsp;xegni incolam pro ferre polfet, quodnbsp;profefto non poteft: fi judicium in Se*nbsp;niorum, ut Deus præftituit, cœtu fa-ûum fuilTec : fijufta eum damnandinbsp;eaufTaextitilfet :fi aôhonum ex verbinbsp;diviniregulis, amp; caiionibus etiam an-tiquis via amp; ratio in judicàndo obfer-vata

Regni Franciæ. xjf ’^atafuiflet: fi legitimç excommuni ca-fionis fines propofiti, reélaque amp;cjusnbsp;qiiipeccavitfiilutis,amp; utiiitatis Ecclc-fiæ ftudia adhibita fuificnt: fi Eccle-fia rcctc congregata rem aflenfu fuonbsp;comprobaflet:PoftrGmó, fi Dei verbum in rota ilia aélioncprxcipuum locum obtinuiiret, fuifletqucpro régula: cxhisquidcm certe omnibus ex-communicationem reótè fadam fuifinbsp;fe conftaret. Sed horumomnium ni-bilquidquamufurpatumobfervacum-quc fuit. Confilia advcrfus Galliamnbsp;noftram quotidie inita: inveteratumnbsp;adverfus reges ac principes noftros o-dium : indignatio , in quam erumpunt , quod amplitudinem fiiam innbsp;Hoc regno cum fumma poteftate non-dum ftabilitam elfe videant : coitio-nes paéliones, quas cum externisnbsp;hoftibus habent ad prodendum ipfisnbsp;trandendumquc hoc rcgnum : ut u-no verbo dicam, furor amp; nocendi,nbsp;perdendiquc omnia libido , folæ fu-crunt veræque aliis Papis cauflæ eutnbsp;hærefeos fententiam amp; cxcomrau*

De Interdict© nicationem in fuperiores reges,nbsp;ipfumetiatn Hcnricuni Regem 3nbsp;funClutn,pronunciavcrint, amp; eâqi’*'nbsp;dem impudetia, ne impietatc dicaH’»nbsp;ut nihil fupra. Hodicq; adeo illisip^^nbsp;cauffis adduótijfuas ad nos bullasnbsp;tut. Hoc veto plane nihil aliud eftnbsp;ftoinachoftim ac perverfum amp; regi^^’^nbsp;gentem opprimcndi,amp; regnum liio^nbsp;totum evertendi propofitum.Relig’'’nbsp;autemquam illi admifcentjprætexti*^nbsp;tantummodoeft, acmera limulad^’'nbsp;Sfondraciis concumeliosè nobisnbsp;rege loquitur, quah eum nos innbsp;regno melius cognitum non habea-inus,quailleinfuo Capitolio. Aitci*’nbsp;quia datamfidem fregerit, perfiduii^nbsp;eire,nec fidem illi unquam habedanj'nbsp;Væ tibiimpure Sfondratc, qui tibij^*'nbsp;jam impendente, qua totus exentC'nbsp;reris,ruina crepans, tam dirum tuaJnbsp;cerbitatis virus in tantum principei^nbsp;eruóles, amp; evomas : qui contra

Exod. 22. mandatum populiPrincipi,atque ad' •eo Galliæ régi maledi cere audeas. D/'nbsp;cis eum fidem violaffc. Idem Scgtalla-tof

Re GN I Fr AN CI Æ. 137 toraliquis diccrec,fi arrepto, exertoq;nbsp;pugioncpromiffum aliquod à quovisnbsp;^io extorfiflct,quodille poftea, quip-peautcontraDcum/aut contra Rem-publicamjaut contra bonos mores fa-ftumjperficerenollet. Nonrcpctamnbsp;Qüod jam dixi, de vi, quæ Régi incuf-^afuit. Promiflisitaextortis nemo ul-lo aut paólo autjurc obligari poteft:u-bi autem nulla eft obligatio,fidei quo-queviolatio nulla eft. Si Rex putavicnbsp;le contra Deumfalt;fturum,id præftansnbsp;quodmetu coadus promiferat, nun-quidpromiflb fuo ftetiflet, Deum co-viiftusconfcientiaofFcnfurus?Cumaninbsp;potius fide amp; promifti religione obli-gatus tenebatur,quam Deo ? Longio-ri amp; accuratiori patrocinio non eft hicnbsp;opus.Rcgis fides amp; integritas latis Ipe-tlata eft Sc cognita: necperfidusullonbsp;modo dici poteft, ut eum Papanomi-nat. Ex multis magnifique illius virtu-tibus,quarumomnesteftes fiumus(0^nbsp;quas infeftiftimi ctiam illius hoftes fa-teri amp; predicate coguntur) hæc maxime una clucct, quod in fiuis didis

258 Dl Intërdictö promiffifque omnibus fervandiSjin**’nbsp;Ïitnumcrandus, qui candore, firinir^'nbsp;te, conftantia, amp;incegritate maxiio®nbsp;cxcelluerunt.

Sfondratus cotumeliis 8c calumni’’ quam Apoftolicis virtutibus fcECUgt;’'nbsp;dior, addit regem Ecclefîæ hoftemnbsp;fe: Rexautem nullamunquaidnbsp;candi cauflàm dédit. Armis aliquant“’nbsp;fefe propugnavit:led légitimaquiden’nbsp;propugnatione id fecit advctfusnbsp;qui jam tum regiam Irirpê adoriebaH'nbsp;tur, attraclis ad Riam cauflàm fub rel*'nbsp;gionis nomine regibus etiam ipfls, fl'’*nbsp;infidiolàs corum artes, occultàq;amp;ii'''nbsp;pia confilia no fatis tune animadvert^quot;nbsp;bat,ut eapofl:ca,fed fero 8c magno f''’nbsp;damno animadvcrterunt,compertafl’nbsp;penitus ôc pcrlpeéta babuerunt. Vc'nbsp;rumDeus nia providentia hofeium tc'nbsp;gis animos aperuit,8c quônam zclus dquot;'nbsp;le Ipeciofiqi religionis prætextus lplt;^'nbsp;ftarent, omnibus patefecit 8cilluftr’^'nbsp;vit. Quare hoc bonorum omnium vi'nbsp;rorum judicio certum 8c m^nifeftn’^nbsp;fèmper erit, regem fuolque injuflèl^quot;

Regni Franciæ. 135 ceffitos jufte quidem fe interdû pro-pugnafle, Ecclefiam veto oppugnaflcnbsp;nunquam : hôfque pro fui principis fa-lute, amp; pro fola Gàliiæ, proindeq; Ec-clefixcôfervatione artnacepiffe. Necnbsp;in tanta animorum contcntione, ira-lùmq-, æftu tcftatum probatumq; uC-quant repcrietur,Regem ullius hominis confcientiæ yim attuliffc. Ut hodienbsp;ctiam, ex quo rcgni clavum tenere ôinbsp;gubernaculum Rei publicæ traftarcnbsp;cccpit, tanta humanitate amp; lenitatcnbsp;cum clcroubiq-, locorumegit,utfatisnbsp;hincprobet fe de molcftia ulliomninonbsp;hontini obrcligionc exhibcnda nullonbsp;modo cogitate. Accufatur, quod la-cerdotiorum fruélus iis qui pro ipfiusnbsp;dignitatc amp; falutc arma ceperunt, lar-giri foleat. At hæc temporum cul-t pa eft, non illius : qui non voluntatcnbsp;' fua, fed belli neceffitate coaólus hocnbsp;agat : atquc magis in eos, qui armanbsp;Contra fe gerunt, quàm in reliques,nbsp;idque maxima prudentia amp; æquita-te. PrifeiReges, ut accepimus,cerium hoc exploratû habuerût,liccrc

140 De Interdictö fibi horurr. fruótiium partem in 'nbsp;tandis belli fumptibus impenderc)*’nbsp;cacflec rcgni, rationuraqueilliusnC'nbsp;ccflitas, uc fieri aliter non polTet.nbsp;blicæ verb rci neceffitas tanta eft hO'nbsp;die, ut major certe anteanunqua luC'nbsp;ric,autinpofterumeffc unquampo*quot;nbsp;ïît.Si earn obrem Ecclcfia: hoftisnbsp;clarandus videtur : idem quoquenbsp;fuperioribus Regibus habendumnbsp;docendum erit. Si qua tarnen culp^nbsp;hîc eft,eaprofedóipüus hoftibus,nbsp;ilium eó neceflitatis compulcrint,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

fignanda eft. Qnid fit Ecclefia, novit, amp;quantopereDeus earn principibu^nbsp;commendaverit,nó ignorat.Exmubnbsp;tis illius optatis hoe non eft poftrem^)nbsp;ut his bellis cópofitis fumma tempo'nbsp;rum exoriatur tranquillitas, amp;animO'nbsp;ru conlenfio, per quam conciliu comnbsp;gregare tutoliceat, ubi aperte verct]'’nbsp;patefacere omnibuspoflit,quo amovenbsp;Chriftianam Ecclefia profequatur,amp;:nbsp;quo ftudio arque animo illius dignitatem amp;commoda curare,atq; adeo pronbsp;fuaquidcmfacultate, augerevelit.

Papi

Regni Franciæ. 141

Papa alio argumento in fuis B ullis u- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

titur, quo probec regem noftrum non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ f

Cffeleçitimû regni fucceflorem: Ica-que a regni adminiftratione repellen-dum. Argumentum è cladibus amp; cala-mitatibus,quitus in hoc regno tandiu affliôtamur,fumptum eft. Argumentinbsp;fundamentum hac præcipuè, quai hisnbsp;verbis ab eocofignatacft, propoûtio-ne nititur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colitur, adverfitas

nohabebiteffe^ufft,Sgt;c contra: fittis locum amp; effect um habet, ibi Beus fiottnbsp;colitur. Dei autem cultui nullum intetnbsp;nos locum efle ira vult inde intelligijnbsp;quód regem legitimu amp; Deo earum, 1nbsp;probatumq; non habeamus. Üfuvenicnbsp;fanè Sfondrato noftro,ut hac in reinnbsp;tandem temeritate inciderit, in quamnbsp;alii complurcSjqui de calamitatibus amp;nbsp;VexationibusquasDeusimmittitjlon-gèaliter fenlèrunt quam deceret. Atnbsp;primum quumait, Ubi res adverfa; vi-gent amp; urgent, ibi Deum non coli : Eanbsp;propofitio, quæ ex publiez calamica-tis cauflaru ignoratione proficilcitur,nbsp;falfa cft: ut amp; altera huic cótraria æquè

141 De Interdict© ' falfa eft : Ubicunque Deus colitur, res'nbsp;adverïàs nullum locum, nullam etianinbsp;vim habere. Idenimfalfiflimu efle pernbsp;vécus ætatum omniû experientia coo-vincit, amp; Dei quoq; ipfius ea de re de-cretum. Deus alibi non colitur, quàtflnbsp;in Ecclefia: ipla tarnen Ecclcfia durio'nbsp;res rcrum advcrlarum efteftus 2c frc'nbsp;quetiorcs hîc lènfit: Ei forti conditiœnbsp;nique quamvisacerbæ Deus earn ob' !nbsp;jecitac fubjecit. Quemadmodum ct'nbsp;iam optimi quique, amp; qui Deû purio' jnbsp;ri mente coluerüt, ut Prophetæ, ApO'nbsp;ftoli, clariflimi alii Dei fervi,gravio'nbsp;ribus ulq; cafibus expoliti fuerüt.Con'nbsp;trà patet, adverfitates minora efFevl^nbsp;habuilfe ( utita cum Sfondratoloquü'nbsp;mur^ in improbis, in quib. minor De»nbsp;metus, illiufq; colendiftudium minuSnbsp;appareret. I nunc,amp; exSfondrati prO'nbsp;poiitione, quid hîc fentiendum ftatü'nbsp;endumque fit, conclude : Inde profc'nbsp;élô amp; Ecclefia ôc optimi omnes impie'nbsp;tatis damnabuntur: improbiveroom'nbsp;ni culpafoluti, abfolvcntur. Itanimi'nbsp;rumolùn de Davide, de jobo amp; pÜ^nbsp;alii^

RegnI Fs.anciæ, aliis viris, atq; adcó de Chriftoipfoju-dicari folcbat. Incerim tamen nonin-ficiabor, peccata noftra amp; non valdenbsp;rcligiofum, quern Deo in hoc regnonbsp;tribuimus, culcum calamitatum, qui-bus adeóvexamur,caufl'am efle.Nobisnbsp;enim omnibus in Dei conlpcdum eftnbsp;prodcdum, ut judiciuillius fube^muSjnbsp;damnationiq; nosultro ipfosfubjiciarnbsp;mus.Impietatesamp;blafphemiæjiniquanbsp;hominûjudicia, homicidia, civiumnbsp;trucidationes, libidines, amp; in omnibus regni partibus cófuliónes hanc re-gni labe atq; eluvieni, hanc etia mile-riarum amp; maloru Iliadem in nos juftonbsp;Dei judicio invexerunt. Verùm cùmnbsp;Um multis magnifq; flagitiis Deiiof-fenderimus, cùm etiam amp;fuperftitio-amp;impio cultu euirritaverimus,nulla certe racione pro calamitatu noftra-rum cauflaidhabendum eft, quodnonbsp;ßiodononpeccatueft, fedetiâ unumnbsp;cxpra:cipuisillius,qua Deus de nobisnbsp;cxigit,obediential caput,nempe regi ànbsp;Deo nobis conftituto parendum efte.nbsp;Qiunquam verb hoc etiam iis ail'cn*nbsp;Q ii

i44 Interdicto tircmur, Deu aliquando in populos ä*nbsp;nimadvcrtereob malos principes, qu*nbsp;in iis dominatum tenenc •gt; hon iiidc tarnen confequeretur, qüodSfondratuSnbsp;contendit, regem, qui jam nobis proeft, illcgitimum elfe. Regûenimpec-cata(ütinjuftitia,crudelitaSjScgraviifi-'nbsp;ma alia facinora, quæ Deus aliquandonbsp;in populos derivare folet), efficerenonbsp;pofl'uht, üt reges fine illcgitimi, ac di-gni, côtra quos populi conjurent, eôfinbsp;que de fede fua deturbent, ut anteanbsp;docuimus. Judicia hæc funt cjufmo-di, ut Dco ipfi difeeptanda omnino aCnbsp;decidenda permittere debeamus.Reges qui olim Dei populo regendo prç-fedierant, plerunquefuerunt Idolo-latræ, vitaquevitiofaßc flagitiofàpraî-diri. IdeóqucDeusnó inillos tantùntnbsp;fed in fubjeôtos etiam eorum imperionbsp;populos iræfux telacojecit.Nunquidnbsp;tarnen inullius unqua mentem venitnbsp;dicere, eos reges qui cafus amp; cladcsnbsp;fuis fceleribus in populû attraherent,nbsp;nullum jus poteftatemque-dominan-di habere, populôq; imperatumhincnbsp;fuiifc,

Recni Franciæ. 2.45 fuiflcj ut obfequium erga cos exueret?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Interim hoe neceflariónon confèqui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. f

tur, fipopulus plcótatur, id ad regem tanquam auótorem referendum elfe,nbsp;cum ejus rei cauflsein populo ipfo ve-rc inefle pofTint. Qualiarogo Ezechiçnbsp;tempora fuerunt, quum rota regio abnbsp;Aflyriis funditus direpta, vaftataquenbsp;fuit ? Quale etiamJofiæ regnum,fi ca-lamitates illius expendanturî Verun-tamen maxima piis illis regibus fadanbsp;fuiiretinjuria,fiquisita,utSfondratus,nbsp;argumenutusfuüTet. Nempe, ubiresnbsp;adverfæ vigerent, ibi Dei cultum amp;nbsp;frigere ÔC penitus jacerc : Si quia po-pulusEzcchiamJofiamque principesnbsp;ac moderatores fuos haberet, ideonbsp;Dcumnoncoli. Sfondratusigiturca-lamitates noftras procul hinc videt, denbsp;iis fert fententiam, eafque nobis ex-probrat: fedinconfultoSctemerè. Sinbsp;adDeûrelpiciamus, fatis magnas nosnbsp;affligendi cauflas habet: fin, ad homines quodattinet, proximæ caufix in-quirantur,nulla fane major cft, amp;:quxnbsp;lot malis nos oppreflerit, quàmPapa-0^ iÿ

^4^' nbsp;15 E Interdict o

tum fuperioru amp; Sfondrati ipfius^ fd' tores, qui nobis uni ver fam banc coO'nbsp;juratorum fadioncm conflarunt, ilH*'nbsp;queGalIiam noftram bellis cxitialibu^nbsp;vaftandi facilitates antea füppeditarutnbsp;etiamnum fuppcdicant. Papæ tali'nbsp;tummodo longiffime à nobis, rebuf'nbsp;quenoftris abfint, nos omirtant, noS'nbsp;vexare, res noftras quç ad fe nihil atti-nent, curare definant: diólo citiùs mi'nbsp;leriæ noftræ definent.

*gt; Ne multa, Papa quicquid volet d^ fege noftro efFu tiat ( pro eo more qutinbsp;Papæprincipum nomen contûmelüsnbsp;lacerate folent) Nos regem noft-rumnbsp;fatis norum cxploratumq; habemuSj.nbsp;amp;locupletes eximiaru, quibusDcuSnbsp;cum cumulatiffimc ornavic, vircutumnbsp;teftes fumuSi Prilciregcs illius decef'nbsp;fores à fuis femper celebrati, amp; fum-mis laudibus honorati fucrunc, quao-tumvis Papæ illoru famam fuis fulmi-nibus obicurare inquinare conatinbsp;f nt. Hie verb,qui ab eadem ftirpe nobis à Deo eft datus,illoru di/îîmilis minime nobis videbitur: etii Papa aliamnbsp;de il'

Regni Franciæ.

^cillo animis noftris opinioneminj»-ccre nitatur. Si quis contra contendac atquc aflerat, hujus Sz fuperiorum re-gumfaâra inter fediffcrre, quod tuncnbsp;temporis de religionc non agerctur:nbsp;. Dicatn in patrum noftrorum contranbsp;Papas cotentiombus anquam religio-nis mentionem faólam femper fuifl'e.nbsp;De aliquo privatim capite non dimi-cabatur : fed de eo quæftio erat, quodnbsp;Papæ tan quam religionis totius fundamentum ftatuunt, nempc defum-ma ilia, quam in univerfum orbem fi-bi arrogant, auóhoritate,per quam coli ab omnibus, moremque fibi gcri vc-lint. Namfihoc non mancat, fixunt-quc fit,Papain fois canonibus fçpe déclarât nullam ufquam gentium reli-gioncm fupereffe. At patres noftri einbsp;Icntcntix toto conatu obnitebantur.nbsp;Qiu quidcm re Papx addutli, tan-quam de religionis fumma omninonbsp;agerctur , in fua quam adverfus eosnbsp;ferebant lententia, hæreticos, fchi-fmaticos, Ecclefizque hoftes nuncu-pabant. Ut verb apertius doccrent,nbsp;iiij

x48 Dï Interdictq çb iftam obedientix amp; obfcquii rccU*nbsp;fationem,onincni è Galba religionciflnbsp;plane fublatam eflc, fuis intcrdidionfnbsp;bus vetabant, nc templorura janu^nbsp;aperirentur, nc ullus Dei cultus ob- inbsp;fervaretur,neullafacramenta ufurpa-rentur. Contentio igitur in hoc capitanbsp;verfabatur,quod Pape fidei articulunanbsp;vocant, amp; religionis univerix funda- ¦nbsp;mentu.Etquidctti tota ilia inter Papasnbsp;amp; proteftanteSjdum ad concilium ap'nbsp;pellant J orta jamdudum controverfianbsp;in hoc maxime uno cofiftit. Namhacnbsp;parte controvcrfix dirempta,Papæ videlicet auóloritatem minime efle tan-tam J quantam fibi fumit : Deo uni, utnbsp;Domino fummo in fua Ecclcfiaaufculnbsp;tandum amp; obtempcrandum : Papam,nbsp;omniaq;illius mandata amp; décréta (an*nbsp;darum feripturarum normæ fubmit-tenda efle, cade opera reliquat omnesnbsp;controverfix difeuflx fublatxq; pror-fus crunt. Verum, cur ex religionisnbsp;controverfiis hie verba facimus, cum,nbsp;utjam omnibus perfpicuumcfl:,de regno quod hoftesinvadutatq; ufurpat,

Regni F ranci æ. i45 3gatur: religio autem merus tantum-modofitprætextus? Cocludamus igi-tur, inter hafcc noftras de quib’ hodicnbsp;itadigladiamur,amp;inter cas,quæpatri-busnoftriscum Papis interceflerunc,nbsp;côttovcrfias, feu in Papariî, qui bellonbsp;nos perfequuntur,confilio amp; propofi-tOjfeuineorum perfonis, feu in regisnbsp;quem Deus ex lacrofanda regni legenbsp;nobis præficit, cauffa, nullum omninonbsp;diferimen, nullam plane diffimilitudi-nem interelTc, Aç proindc nullum op«nbsp;portunius amp; melius confdium in rebus prorfum fîmilibus, à nobis capinbsp;pofle, quam fi ad patrum noftrorumnbsp;exempla confugiamus, nofe^ue totosnbsp;ad eorum prudentiara, animique ma-gnitudinem amp; conftantiam confor-naemus.

coivex rsio.

AMplissimam hiclocusamp;val-de luculentam admonitionis ad otnncshujus regni ordines mihi darctnbsp;niateriam,per quam,priufquam dicc-di finem facerem,eos ad cauflam hanc

De Interdict» pro communi dignicate amp; fàlutc co^nbsp;traPapam amp;conjuratos fufcipicnda^’’nbsp;cxhortarer : nifi animi ampla quaîd^^nbsp;ic Iplendida propofitio paffim iniw*^ 'nbsp;tis ita elucercc, ut acrioribus ad cosnbsp;nimandos incirandofq; ftimulis ni*’‘nbsp;amplius opus efle vidcacur. Siullauf*'nbsp;quam cauflTa certas divinæ vocation’^nbsp;notashabuit, quibus fteti ad earnf^'nbsp;da cofcientia propugnanda aggred^'nbsp;rcmur, Iiæc quidem certe eft. Ubinbsp;mum privatorum aliquot hominu*’'nbsp;quies in aliquopnncipatu ab extern^nbsp;arma VO cave rit, continuo ab univet^*^nbsp;accurritur,idq-, perfuafiflîmû ô^expl*^nbsp;ratiflîmû omnibus eft bellu tune Ieg‘'nbsp;timc^cri.Quævcrôadbellujuftèamp;l^'nbsp;gitime fulcipiendü, atq; turn ad vita^’^nbsp;tu ad facultatcs omnes in illudnbsp;dendas nos movere poftimt, caomn’®nbsp;ad banc profcdocauflam concurrunt-Hilpanus aliiq-, finitimihoftesnosag'

opprcffuri nos, poffint, cverfuri fundi tus, quanqua nullam in nos jurisnbsp;fpeciê, nullam etiaid tentadi cauflamnbsp;nabeant.Infert vim Papa, que nihil of-fcndimus, qui cótra maxima fui Iplen-doris amp; amplitudinis parte, acceptamnbsp;nobis meritifTimó refcrri dcbet:qui et-iam pacis inter nos cociliandac autdornbsp;cflc dcberet, (i qualis habcri vult, talisnbsp;amp; revera effet ; atq; interim uthoftiu,nbsp;quibufcum facit, libidini ferviat,fuanbsp;innos fulminaarmatafq;acies immic-tit, quarumvi adaóli fcrvitutisjugumnbsp;fubeamus. Cives adeó ipfi patriæfuænbsp;1 proditores nefariè rebellant,amp;ii etiaranbsp;ipfi,qui fuperiorirege à fe impie truci-I dato, alterius jam, atq; totius etia gen-tis regijc vitam petunt, qui noftras fc-rè omnesfacultatès dinpucrunt, quinbsp;domos amp; urbes noftras ad interim amp;nbsp;cincres rcdegcrüt,amp; à feipfis ita dege-nerarut, ut hoftis in m cdia rcgni ipfiusnbsp;Vifcera perfide admiffi infignia, cócuKnbsp;catis Gallicis,oftentent.Hïc Dei mandatum nominatim fancitti amp; pçrfcri-ptum cft, quo prxcipitur, ut regem ab

De Interdicto co nobis conftitutum honorcmus, il'nbsp;liufq; vitam atq; audoritatem advcf'nbsp;fus omncs coniervcmus. Hic bono'nbsp;rum omnium Patru cxcmplum pr®'nbsp;pofitumcft, qui in rc fîmih ad coH^'nbsp;munem amp; regni amp; régis fui cauflai®’nbsp;cgregiam fidem alacri promptoq; ao*'nbsp;mo adhibuerunt, nulla hominis cU-juiquamacnePapa: quidemipfiusnbsp;tionc habita. Agunturhîc noftr^^’'nbsp;pcs,vita noftra, familiarum noftrariiH'nbsp;honor, liberorum noftrorum confer'nbsp;vatiojamp;quanihilinrebus humanist'nbsp;mnibusprius amp; carius effe debet, no'nbsp;ftralibcrtas. Venditioni amp; direptiofl*nbsp;à Papa, amp; quod longe eft gravius atlt;l’nbsp;indignius à noftris ipfis expofiti fi'nbsp;mus. Status public! mutationem mO'nbsp;liuntur,ex qua quidem, ut facile colH'nbsp;gerceft, univerla partium omniuurnbsp;mutatio amp; converfio ncccifario con*nbsp;fequatur , per quam omnia horribi-li confufionc permifccantur, fundi'nbsp;tufque incereant. Quos dominos innbsp;fegisfloftrilocum fubftituere conan-tur, non funt aut Scythæ aut Turcar»

Regni Franciæ. lyj lcd qui omnc totius orbis Barbariamnbsp;immanitate ôc tyrannidc longe fupc-rant:utin omnibus regnis,ditionibusnbsp;amp;impcriis, quibus dominantur, ob-fervarelicct. Atq; hic eft belli hujuf-ce ftatus, caulTæ, confilium amp; fcopus.nbsp;Quid verb in eo defiderari poteft,nbsp;quominuslcgitimum habcatur, atq;nbsp;frigidillimorum amp;ignavilfimorû quo-rumque animi ad belli hujus focicta-icmnobifcumineundam cxcitcntur,nbsp;ut Dci qui nobis id præcipit, nominenbsp;I ac numine freti,hafcc omnes,quç no-bis imminent calamitatcs à nobis pro -pulfemus ? Religionis nomen obten-ditur. Papa honorificos illos » quibusnbsp;infignitereft ornatus, titulos propo-nit.Atq; bine cb gravior amp; indignior,nbsp;quænobisinfertur,iniuria videri de-bet, qubdamp;làcrqlanô^orum Deino-Îquot;'^'’nbsp;men ita profanetur, amp; làcra omnia iura pervertantur, ut adverfus præfcri-ptum Dei madatum ad nos iplbs pro-dcdos,ad patriam iplàm perdendam,nbsp;ic duriflimæ omnium crudeliflîmæqinbsp;lcrvituti exponendam concitemur.

154 De Interdic tù Patres noftri, feu quod reges ànbsp;durius appcllati fuifl'ent, feu quôdnbsp;pæ contempta regum auéloritate pe^nbsp;cuniani exigereaufi effent j feu quotinbsp;fummani aliquam poteftatem innbsp;regno ufurpalfent, caufsâ diligente^nbsp;ex legibus divinis amp; humanis, iteiô'nbsp;que cxregni inftitutis Si moribus difnbsp;ceptata ac dijudicata, Papas- fine ul'snbsp;dubitatione damnarût, ac relegarunt»nbsp;eoruni miniftros ignominiosè accC'nbsp;ptose noftrisfinibuscxpulerunt, eofnbsp;dem fuis cdictisSc fenatufcôfultis ho'nbsp;ftes deelararunt,atq;juftiffimè bclluninbsp;iisinferripoffccenfucrunt. Sed nódenbsp;bullis jam agitur : alia longé graviot^nbsp;urgent, Pontificiæ advcrlus demor-tuum regem cxcominunicationis vif'nbsp;tute, finitimi ditioncm banc invafe'nbsp;runt, extrema regni propugnacula oc-cuparût, atq; in media etiam illius op'nbsp;pida fuis amp;: callidis conßliis Si aurebnbsp;Philippis le infinuarunt. Quin Sfou-dratus Sixtidecefforis fui furores imi-tatus,initam dudum rcbellionem co-firmat,omnem pacis inter nos conciquot;

RegNI P R ANCIÆ. 155, liandx viam intcrcludit : vicinos, ut ad.nbsp;navis quad laceratæ direptioncm cer-tatim accurrâtjcnixè foUicitat: thefau-ros c noftris loculis co animo(hic enimnbsp;putabatur)amp; confüio, ut ad bellü con-itaTurcas gerendum covertercnturjnbsp;corrofos cxpromit èc totos exEaurit,nbsp;per quosarmatamanujios invadât,êr,nbsp;fi modo potcft, pcnitus etiam perdat.nbsp;Huccine rerû veuimus, hxc ne eft ho-rum temporû ratio,hicnc regni ftatus,nbsp;utdeceat Gallos aut medios effe, autnbsp;quibufdam rationibus repreffos frigê-te, aut publicæ defenfioni aliqua in rcnbsp;deefle, amp;rturpitcràMajorum fuoruninbsp;pietate, fortitudinc, amp; fide degenerate? Nonmediocris equidébonorumnbsp;viroru,patriæq, ftudioforum civium a-nimis incutitur dolor, quum ad armanbsp;venitur: qux fi ob religionc capiantur,nbsp;cdduplicatur mccror, fufpiriaq-, magisnbsp;acmagis invalefcût.Non fine maximonbsp;igitur animi angore bellû hoc fufeipie-tur,inquoDeinomëinprætextvi ufur*nbsp;patur. At Deus ipfe fanàè pcipit,ut régi parcamus; rei ncceflitas Seperpetuâ

De Interdictö tnajorum noftrorum exemplanbsp;nos invitant amp;compellunt. PapanUl'nbsp;lam conquerendi occafionem habet'nbsp;NonnosEcelefiatn perturbamus aütnbsp;vexamus: ille ipfc malihujusnbsp;ftor. Quam refponfionem Elias Pftrnbsp;pheta Achabo faciebat, eandem ip‘‘nbsp;nosfacere meritó polPumus. Illeip^^nbsp;tragoedia hanc excitavit, illc ipfe hanlt;' inbsp;nobis perniciem tnachinatur, ille ip^^nbsp;pro pace, quam fuadere nobis debuit»nbsp;clamcûcanit,ad bellum etiam civilcamp;^nbsp;inteftinumnos concitat. Ille ipfept^nbsp;pacifico Evangclio, amp; cofolationibus,nbsp;quæ in rebus adverfis nobis peropuSnbsp;funt,copias infeftaSjamp;excommunica'nbsp;tionum tonitrua in nos emittit.BonoSnbsp;Ecclcfiæ Paftores maximi Temper Ta-ciemus, amp;illumipfum imprimis,fi tails eflet. Ille quidem fe talem, ac Pa'nbsp;tremfànétumin fuis Bullis nuncupat?nbsp;fed faéla amp; mores repugnant. Patresnbsp;in Benedidi 15 cauffa nos docuerunt,nbsp;quomodode bonis paftoribusiudica-rc debeamus. Ille cnim tune cofdetnnbsp;quoq; ufurpabat titulos,quos amp;Sfon-drattis

h'

Regni Franciæ. 1J7 dratusfibijaraarrogat: fed illi verba fi-bi dari non finebant. Judicii, quodfa-ciebant, régula,ftatûs Propbetarunanbsp;Apollolorum,arque Benedifti condi-tioniscôparatione nitcbatur. Quumnbsp;cnim Samuelis, D. Pauli amp; aliorû Deinbsp;fcrvorum integriratem fibi propone-bant, cum ea Benedidi mores aéla-que componebant, libéré judicabant,nbsp;BencdiótumnóeumelTe, qücmièdi-ccrct, paftorem fcilicec amp; patrem iàn-ftum: fedavarû, Ecclefiæ vexatorem,.nbsp;actyrannum; hoc ctiam verbum ufutrnbsp;pantes. IdinCaroli vi ediétoirafcri-pturaextac. Sibac majorumrégulau-timur, de Sfondrati picrate amp; zelo ju-dicaturi, quid fenticmus, quid ftatuc-tnus î Ecquid unquam aut in Apofto-lis, aut in ullis aliis Dei fervis Sfondratinbsp;côfilüs amp; a£tis fim.ile reperietur ; ut ni-mitum cives in principes fuos concita-rint, utetiam Ecclefiæærarium(quodnbsp;latius amp; fanélius ad pauperû inopiamnbsp;I fublevandam, amp; alias res ejufmodi ne-ccffarias conferrctur) emunxcrintadnbsp;coUigendos cxercitus, amp; eo confilionbsp;R

I’S De Interdicto immittëdos,qüorû opera, cùm alii fuiinbsp;opibus amp; honoribus, rum reges maxbnbsp;mè ipli dignitateamp;rpoteftatc fua cxfpO'nbsp;licntur ? Hoccine Evangeliu ApoftoUnbsp;prædicarunt? Itanc omnêdominatio'nbsp;netn fugerut ? Siccinc ab omnibus hU'nbsp;manis ncgotiisabftinuerunt? adcón*'nbsp;(àlutem omnium procurarunt ? Taf'nbsp;tone ftudio amp; cura hominu ofFenfioO^nbsp;vitarut, uc potius quam minima ctiaP’nbsp;infimis coquerendi occaiionc daren^’nbsp;de fuo aliis jure cocederent? N unqüi^nbsp;fenlêrunt, dixeruntve unqua,fuaqü‘'nbsp;bus maxime uterentur amp; niterêtur,ar'nbsp;ma, aut in militû colledione, aut innbsp;pibus viribufq-, humanis confiftercnbsp;igiturSfondratus Cc nec lupü,nec coi^'nbsp;jurationis ad. nos funditus perdcndo^nbsp;conflatæ caput e{re,ied potius verüp^'nbsp;ftoreamp; pium patre re ipfa comprob^'nbsp;ret,nos omnium primi honorem ilÜnbsp;obfervantia libentiflime deferrctn»!^'nbsp;Sed patres fuo nos exemple docuerU'^’nbsp;ubi Dei mandatü proponitur, ubinbsp;blica ialus agitur,nulli cuiqua quam**^nbsp;præftantiflimo amp;: potentiflimo ccdci^'nbsp;duiö-

Regni Franciæ. xîum. Subjiciat quantum volet fe inD.nbsp;Petri cathedra federe : fucceflione fu-am objiciat:fe Apoftolu etiam veditet:nbsp;veritas ipfaid omnino falfum efle cla-mat. Tota illa,quä Epifcopi vendicarenbsp;,fibi poifuntjaudoritasjuna eft cult’ di-\ini,cui regedo amp;adminiftrado à Deonbsp;cojiftiruti funt,nó dominationis,nedunbsp;tyränidis,audoritas.Omniaveftra funcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

(ait Apoftol’)ßvePaulus,five Apollos, five Cephas amp;c.omnia inq veftra funt:nbsp;vosautem Chrifti: Chrillus veroDei.nbsp;Maximi quiqunhoc Ecclcfiæfervorûinbsp;numero funt,amp;in iis D.etiâPctrus,quinbsp;illic nominaf’Ccphas.Atq-, Academianbsp;Parifienfis in fua illa præclara ad Carola v i admonitione, hujus loci memt-,nbsp;nit,eumq;ad eä,de qua tune agebatur,nbsp;controverfiä feite Sc appofite accomo-davit. Si qua igitur Papa eft audoritatcnbsp;præditus, cam ad opprimedam Eccle^nbsp;fiam,vexâdofq-, Chriftianos adhiberönbsp;nô debet. Alioqui,fi Apoftolorum fta-tum cxuitjUt Monarchy exercitû con-feribentis ftatum induat:totus adeo adnbsp;tegnu, quod in fuis Monitoriis BuUis

R ij

i.6o De Interdicto præcipuû Ecclefiæ'adrrtiniculuromi-*nbsp;pare cogitur, penirus evcrvcndû coni*nbsp;paratusdîjin^, talêfegevit,nôitcn fer-vurti y paftorem amp; patré: nülla eftj. ’nbsp;lius auôloritas,merus eft verukj; lupuS,nbsp;quemoves averGri amp; fugere debcnt-^nbsp;Quû patres noftri flagitiofos ejufmodinbsp;Papas habebat(qui ramé pra vis aflèdi-bus, odiis,amp;fceleratis côtra hoc rcgnunbsp;confpirationibus, ab iftorû furoribusnbsp;iongtflimo intervallo aberant ) folennînbsp;judiciorû ritu proclamabant ac decer-nebant, fibi ab iis difcedcndum eflbjnbsp;Apoftoli cofilio freti, dum ait, Segrc-*nbsp;gate vos ab omni fratre, qui fe inordinate gerit. Quînetiam eosipfosjfipro-vinciæ fuæ finibus egreffi,in regnû holt;5nbsp;infeftisarmis irruere tcntarent,hoftc’nbsp;cdixerunt, ftatuerûtq; bellum cum Ü®nbsp;juftè gcri polTe.Hæc nobis eflc debètitnbsp;ûcrofanÂa, inviolatcq; fervanda judi-dicia, fi hocregnumefle Glvumveli-mus. Publicæfaluti omnisdignitasSCnbsp;auétoritas, etia pontificia, quanquainnbsp;dirurapatur amp; crepet Sfondratus, ce-dâtnccelTc cft. Cùm toc bonæ fidei rc-

«âa:qult;î

Regni Frangiæ. z6l

Âæque conlcienriæ teftimonia nobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

non define, errare jam amp; labi non pofi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

fumus.

Nec verb mali quidqua nobis bine metuendii eft:,modó armis, quæ Deusnbsp;ipfe nobis tradic,rede utamur. Sfon-dratus mira pollicetur, fi quodimpe-rarpræftemus : contra dira minatur, finbsp;iraperiû detredemus. Lenis quideranbsp;amp; benignus pater eftjfed continuo ful-men arripit, arma amp; copias, quæ con-fanguinei fui duduamp;auipiciis regatur,nbsp;infolcter jadat .Nunc lacri ad precan-dumvel imprecandupontificis:Nuncnbsp;armatiad bellum gcrendu imperators , utquondam Bonifacius, habitutnnbsp;amp; perfonam fufeipit. Senedutefuamnbsp;ftomachatur 8c côqueritur, per quantnbsp;ipfe reigercndæadefle non poflit. Vi-tarn ctiam fuam fe profufurû promit-tit, fedprocul admodum, 8c pcriculinbsp;fecurus. Alter eftjulius x,furoris 8c cæ-displenus,quilibenterD.Petri clavesnbsp;in Tyberim projicerct, entern 8c lo-ricam arrepturus. Nempe illeChriftinbsp;ticarius, illc Petri fucceflbr Sfrondra-

• R iij

iëi De Intekdicto

tus in fuis Bullis tal em fe oftcndit. Sed ca omnia meræ funt minæ , amp; vanänbsp;puerorum tcrricula. Patres noftri alio-rum Paparum necrabiegt;necillis, pernbsp;quas finitimi adyerfus regnum conju-rabant, comminationibus ullo modonbsp;terrebantur.Nec Sfondrati copiis ma-gis terrebitur Gallica nobilitas,aliiqucnbsp;optimi viri patriæque ftudiofi cives»nbsp;quife animorum a^que ac nominisnbsp;facultatum avitarum fucceflbres verßnbsp;præftabunt. Papæ fulmina, fumi umbra tantum funt ; lllius monitoriælitelt;nbsp;rænihilfuntaliudquàm inanes, con-fradæ amp;,ut ita dicam, exenteratæ bul--læ, quælevem duntaxat amp; evanidum.nbsp;ârepitum edant.

Quod fi aut temeritate quada, aut nonnulla imperii alicniinvadendi cu-piditate, aut aliquo alio pravo cÔfilio,nbsp;ingcrendohoc belloduceremur, na?nbsp;metuendæ valde nobis eifent non hominis cujufdam, fed Dei ipßus com-minationes, quince vult nee patitur,nbsp;Ut bella ita injuftè gerantur. At nosnbsp;hujus

Regni Franciæ. 16^5

hujus belli Deum ipfum comproba- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

torem habcmus, cùm illius mandati auólontas jubeat j cùm Majorum ex-emplum moneat, cùm (accrrimumnbsp;ad rcs gerendas tclum ) maxima, amp;nbsp;quam anteaunquam longè major nc-ceffitas moveat, ut ad juftam ac legi-timam régis noftri regnique totius dc-fenfionem aggrediamur : cùm deni-que regem, quem Deus tam multis;nbsp;fui in nos amoris amp; benevolentiæ ar-gumentis nobis præfeeit, ducem au-Ipicemque habeamus. EaeftDeivo-catio, cui illius ipfius beneficio comes eritfucceffus amp; félicitas. Qui bellum fuo régi indicunt ôc inferunt, quinbsp;patriam hofti produnt, qui univerfumnbsp;regnum incendio, fanguine, amp; con-fufione complentjhisjuftum Deijudicium , amp; quo tardius, eó graviusnbsp;certo imp endet. Certa enimbæccftnbsp;ftabilifque amp; immutabilis Dei fenten-tiajQui^cunque poteftatirefiftit ( Apo-ftolus adR0man.13.de principe àDeonbsp;coftituto ita loquiturjDei ordinationi

R iiij

2,^4 DB InterdictQ refiftit: qui vcro illiîcGftunt, ipfî fibinbsp;condcmnationcm aufercnt. Hæfuntnbsp;autcmMonitoriæDei viviliteræ,nonnbsp;hominis mêdacis Bullae. Rcbelliónesnbsp;acquenefariæciviuminprincipesfuosnbsp;conj urationcs, impunitæ nunquam Sinbsp;inultærehnquentuc. lllæ demum mina: metuendæ funt, Conjurati de fuonbsp;Papa infolenter gloriantur, cum nobisnbsp;fuperbcoftentant, fubindéque obtru-dunr: Putant iIIumDei cujufdam in-ftarfibieflc, qui dextram ad nos pe^*' 'nbsp;fundandos fulmine armatam habeat-Ex vcxillis Papæ ipfius ore manuquenbsp;conlccratis miranda fibi promitrimt-Atcæ bullæ funt amp; nugæ. Promiffio'nbsp;'' nés amp; côminationes, iccmque elogi^nbsp;amp;imprccationes, inDei uniusncca-lîus cujufquam manu amp;difpcniàtioncnbsp;fîtæ funt. Advcrfus Dei minas, iftiuSnbsp;furiofîbcnediôhones nulli plane auxi-quot;

lio amp; præfidio erunt: advcrfus veto vc' fani iftius cxfecrationes,quas in nos uf-que jaculari feputat, Dei ftudiumnbsp;patrocinium, tutiflimû nobis iempe^nbsp;cric eertifllmumqucpropugnaçulum.

Convcrteturperverfitas ejus in caput cjus(ut in Pfalmo dicitur):amp;fuper vcr- Pfal.nbsp;ticem ejus, iniquitas ejus dcfccndet:nbsp;Caroli v i tempore in Parificnfi con-¦ventu, concioniscujufdamàDcétor©nbsp;*1 heologo, dido Cruricurto in Bene-diétumPapâinftitutæ atq-, habitæ argumentum fuit: lllud ctiam hodie nobis adverfus Sfondrati, ejufque fimi-lium confpirationes amp; fulmina, facro- gt;•’nbsp;ianftuin divinæ juftitiæ decretû efto. 4

T.BerchetusLeófonS.

QU U M poSî confiriptf(m Ç^pœne tMm hunclibellum gruviffimum fupreminbsp;/mattts adverptsPapamipßufqtteBttlbu diere•nbsp;tum, quo libri argumentum ita confirmatur, utnbsp;*lterumex altero confeElum deferiptumque ejjinbsp;videatur, ad nosperlatumfuijfetillud quoquenbsp;Lecior,Latine mthi 'vertendum,Ç^in tuamff'O-ttam huic libro apponendumputavi, ut de Bul-iarumPapaltumtnanitate errore, de caußknbsp;regte,jußttta veritate,atque de admirabiltße-natus tntegritate ßde ttbi magis conflaret.nbsp;^empepar erat ut Patricii dpatrumßuorurrt aenbsp;•ueterum illorumfenatorum,qM tarn magno for-tique animo décréta ejufinodt non fimet adver-^nbsp;fut Paparum ^annidemfecerantjConßantia

i66 S. C. T V R o N.quot;

animi magnttudine non degenerarent:fedpotitH ineademcaufa, eodem ejHoque animo ejfent, iSnbsp;virtHtemillorum acfidelitatem fortiter imM'nbsp;rentur.Ker'ehocfrofeSl'opatriJfareen. Sednbsp;finatufionfrit um lege, examina,nbsp;nbsp;nbsp;perpende-

nullum quidëcert 'e aut frfiiusaut fanllimatit magnificentiiu ea de refaëium unquamfmfrnbsp;dix er is. Kale.

Sa fr emi fenatus Decretum.

P TV E c R E VIT fenatus ut in poftîc* JLxcomplicatarum literarum partenbsp;hæc infcribatur, Icdta, publicàta, in ta-bulas relata.

A un ITO, amp; hocpoftulantegenerali regis procuratorc, atq; habita rcli-quarum petitionu ab eo propofitaruin ratione, Monitorias Bullas primp dignbsp;Martij Anno 15^1 Roma; datas, irritas,nbsp;fallaccs, feditiofas,damnandas,impic-tatum impoflurarum plenas ac re-fcrtas,{acris Eccltfiæ Gallicanç decre-tis,juri,immunitatibusamp; libertatibuS'nbsp;contrarias efle declaravit ac declarat.nbsp;Conftitaitut literarum Marcilii Lan-driani figillo confignatarum ac Sexti-lii Lampini nomine fubhgnatarunbsp;cmpla

A L T E R U M. 167

arque in igiiem, qui banc obcaulfam tes carnifi-^^ ante præcipuam cunæ portam meen- , f

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boru cir-

detur, cremanda conjiciantur. U- f-uituß-mnib’ AntiftitibüS)Curionibus,Vica- gntficant': riis amp;: aliis Eccleliafticis viris ne ulla

Bullarum iftarum cxcmpla promul-gent : itemque cæteris omnibus cujuf-cunq.ftatus, conditionis amp; fortisho-minibus,ne illis parcant, neullas et-iam omnino babeant amp; confervent, lùb la:fæ Majeftatis criminispeenain-.nbsp;terdixit. GregoriumPapam fe vendi-rantem, bujusnominis xiiiipublicænbsp;pacis, Ecclefiæ Catbolicæ Apoftolicænbsp;ôcRomanæconcordise, regis Gallici-que regni boftem, Hifpanæ conjura-tionis focium, rebellium Se in regemnbsp;contumaciumfautorem-.crudeliffimi,nbsp;immaniffimi, deteftabiliffimi par-ricidii in Henricum 111 fidclilbmæ

memorix ac Cbriftianiflimum fum-mè Catbolicum regem per proditio-nem patrati confeium pronunciavit ac pronunciat. Omnibus menfariis

168 S.CTvron.

t vulgo ne ad Bullas amp;Canonumtgratiatn,3t' pi/penfof queadaliam quamcunq-.aliarûrerü*^nbsp;‘»•eant. ficultatemitnpctrandâveHpondeai’’'’nbsp;fidcmq; fuam intcrponat,velnbsp;ncgQtiationis opera, aurum argétunynbsp;ve Romain pcrfercndum curent W*’nbsp;cadem pœna interminacus cftatqgt;nbsp;termi natur. Siquidvcro-ejufmodijâ^nbsp;tranfadum confedumq; fuerit, Mag''nbsp;ftracibus acjudicibus, ut in iddiltgequot;'nbsp;teranimadvertât mandat. Idemfena'nbsp;tusfmcit, ut MarcillusLandrianus J*'nbsp;fti Gregorii N untius, qualem quisle'''nbsp;(e profitetur,itcmq-, Bulligerulusdnj^'nbsp;ftamanu comprchendatur, in cü;nbsp;riæ carcerc captivus pcrtrahatur,caubnbsp;fadióladifceptataqjexlegibus pronbsp;rito condcmnandus. Quod fi capi cOquot;nbsp;prehendiq; nullo modo poffit, uttd'nbsp;bus perendinis, cquara proximo 1^*nbsp;âonibuSjaçcelTùq-, facili loco, ad caul'

¦ 'quot;AT!» {àmdicendavadimoniûillidcnuncic' tur. Omnibus urbjiu gubernatoribuSnbsp;atque artium amp; propugnaculorum iunbsp;rcgis ditione amp; imperio coftitutoruin,nbsp;præfectis, ut fupradiâ:o decrcto exe-gt;nbsp;quert-

P R I V s, lt;2.5$ qucndo opem arque auxilium feranr,nbsp;jubet. Arque, ut juftafanólaque regisnbsp;voluntas ipfius fubditis teftata raa-nifellafiat, cdicitut exfcriptatum régis codicillorum, tumhujus fenatuC-confulti cum exemplari collata amp; re-cognitâ exempla, in hujufcc urbis co-pitisâc przcipuis templorû portisap-ponantur amp; affigantur: atqueadhu-jus Jurifdiótionis præfeduras ac municipia mittantür : quôillic publicentur,nbsp;in tabulas referantur,amp;,ut jam didumnbsp;cft,affigantur;necnonadArchiepifco-posamp;Epifcopos quieà deinde Éccle-üafticis fuarum Diœcelelt;»gt;n homini-bus patcfaciant. Munus hocfjuridi- fnbsp;cisprovinciarûpriefediSi corüm turti ^finefih^nbsp;generalibus turn fpccialibus fubpræ-redis injungit, ut illorum promulga- ‘^‘'^**^**'*nbsp;tioncm curent. Adhæc procuratorisnbsp;generalis fubftitutis, ut omni ftudionbsp;amp; opera ad decrctum hoc exequen-dum incumbant, in contumaces an-»nbsp;quirant amp; animadvertant, fenatum-que de adhibita à ic in eam rem totamnbsp;lt;iiligentia intra menfcm certiorcmfa-

2,70 s. C. T u R lt;f N. ciant,alioqui Magiftratibusfuisabtiî*nbsp;candi. Turonibus in fupremonbsp;Anno millelîmo quingentefimo n^'nbsp;nagefimo primo, quinto' A uguftid’^’nbsp;quo ad hujus Decreti executioner’'nbsp;pomeridianis horis ventum fuit.

IdemBerchetusLeôloriS.

ETlt;(j.lterMm adhuc, Len^or,fehatufcôfitltH^.

Altéra pos^iprinsillud die Alhitnm cjâvtf quot; fum: tdcjtie ßipertoriade'ogermannm^ßntii^''nbsp;ist,ß P er pane a mMtAverts,geminum ijnodiHgt;^'nbsp;tnodo , nnapœne, aut potins plané aniflsAnbsp;dnobns carport bus tneße videatnr. Facit tteronbsp;ßamma tn tnenda regis maieflate acpropugtitt»''nbsp;dapatrta Itbertate coßenßo,nbsp;nbsp;nbsp;conjpiransmef^

hrorum cumfuo caprteßmpathia,vt, ^uot an 'untcumßuprema curia corpusfuerat, nunctelU'nbsp;porum inicjuitate, longo licet aß locorum inte^'nbsp;-vallo dtflraüum ,tdem tarnen prorßus fintiiflnbsp;amp;ßanciat, certatimque de flde^ officio conte»*nbsp;dat ac labor et. Verum^cùm res ab his Çsiliisgt»*nbsp;viflimis finatonbus judicata ita belie libellih»'nbsp;jusßententia congruat, ut altera ab altera empt',nbsp;noprobetur?^ conßrmetur: opera aliquodpft'nbsp;tiumfaHurum meßum arbitratus ,ß dar em p»*nbsp;meaparte operam, ut qua tarn appoflt 'e ç^convt“nbsp;ment er quadrant, éderentur ßmul, eode»»nbsp;quoq»^

A L T E K U M. 17t

^uotjue lilello concluderentur ; undehaberes, in quo ver'e utilitércjue congtfiefieres. V7S Tjero ànbsp;gr‘ivijJimipatres,qHotqMotjam^TMronibMs^ ,nbsp;nbsp;nbsp;*1 ¦

Catalauni fitferefiii non minimis., immo fotiiu J ’ * potiJfimaÇ^ Iplendidiffims. T)imAtim Atqueim-^itis Aehillei reliquiis, cùm prifiins, avomm^nbsp;^nmveflnsipfirumpietatisMvirttitiimemoreSfnbsp;^osfortiterKtfacitiscolligite,^^ ad Galltciregninbsp;conjuratornm fielere perfidiaque labantis fia-tnmerigendum, in antiquum fiilendorem re-fiituendum Çummo confinfu confiirate : at que.,nbsp;ut verba dicam, ad divinanbsp;nbsp;nbsp;humana jurad

Catilinariü ifitsfereconvulfia everfii infiau-vanda fiabihendaque omniope atque operain-citmbite: utpublica rei confirvata ac rcfiituta partem non mediocrem vobü ipfi nulla invidianbsp;vendicare: JVos autem tota adeo pofierita.f,nbsp;fantam ifiam, quam in dtfiicillimis Reipub.tem-poribus opportunifiim'e prsfiiteritù, virtutem acnbsp;fidemgrata memoria, honorificifique laudibusnbsp;meritifiimoprofiequi ac celebrarepofiimus. Valtnbsp;iter um Leüor, £ƒ tantillo hoc nofiro labore If-henterfruere. j dft Septemb. i yÿ l /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

SuPREMÆ CilRTÆ CATA* launtconßdentis Decretûin in provocaiiH'nbsp;new per gemrAlem régis procnraèoref» denbsp;iniejitai^ falUci qnArundAni BaUArim {pt£nbsp;li6fnaengt;anarffnt,congeßiane^^exeiit-tioHetntcrjecîdin^fA^iiim.

Monîtorium Bullaru, cxcorn-quot; I vymunicationujamp;fulminauonuinnbsp;i fifi ’RomxaducffusHcnricumhuiiisno-rûinis ni, amp; hune qui iam régnât, dc-cretarum conceflîonem amp;:executio'nbsp;nem: turn ob Bullarum de Cardinallynbsp;Caietani legatione, ac de iis omnibus»nbsp;quæ inde ièquuta funt : atque aliaruoinbsp;quoqueRomæ primo Mardi die ly^^nbsp;datarum,aduumque Srpromulgadö'nbsp;num per Marcilium Landrianuionbsp;Papæ le nuntium profitentem fad:^'nbsp;rum, quiairritarum, fruftratonaruH’»nbsp;.bonis omnibus inviiàrûSi'odiolàrun’»nbsp;¦feditiofarum,atque adverfus làcrolân'nbsp;éta Gallicanæ Ecclefiæ décréta,) uranbsp;libertates confcdarumcditionc: Le*nbsp;gitimâ inter generalem regis procura-torcmjurc, quippc de re fallaci amp; io*^

A L T E R U M. 171 lt;]Ua provocancpm,cnminifq; ac male^nbsp;ficiinomine a,^entem:atq; interipfumnbsp;' Marcilium Landrianum Refercnda-riumPapç fe nuntium vulgo venditan-tcm, in hoc regnuna regis injuffu clàiunbsp;' ingrcflum, citatû reum, amp; ad nomennbsp;non refpondencem adione inftituta:nbsp;Curia ad provocationé à dido generali procuratorefadumjudicium reddens,amp; de abfcnte fecundùm præfen-téjudicans, ftatuit acpronûciat, quic-quid cÔtra dcfunftum Henricum ninbsp;feliciflimæ memoria:regem, amp; hunenbsp;qui regni gubcrnacula nue tenet, cjuC-que clientes, amp; ditioniatqueimperionbsp;fubjeélos cives conftitutum , tenta-tum,aôtumquefucrit,idperperam,va-nèamp;fa!sô conftitutum,tentatum Sgt;C3.-i»dum:ideoqj ab adore publicoamp; regionbsp;rede appellatumfuifte.Supradidas o-hes Bullas, ada, excommunicationes,nbsp;amp; fulminationcs ut brutas amp; irritas, o-dioGs amp; invifas,feditionis faces, impo-fturarû plcnas atq; adverfus làcra décréta,canonicas cÔftitutiones, appro-bataq; conciJiagt;nccnonCallicanç£c-S

2,74 S. D. Turon, clefiæjura amp; privilegï 'contextas coî^“nbsp;fregit,revocavic,antiq/i^avit:confringi’^nbsp;enamnû,revocatamp;antiquat. Sanî^**'nbsp;amp;fancit, ut, fiqui ejufmodi BullariU’^nbsp;amp; aftuum virtute excomunicatinbsp;rint,hac pœna folvatur ; iftæq; Bullç^nbsp;oranes inde profcôtçaétiones, inptJ'nbsp;blica liuj ufce urbis platea per fupreiu?nbsp;Jurifdiétionisminiftrum, car ni fie en’’nbsp;concrementur. Edicit ut præditlusnbsp;Ladrianus,Nuntius vulgo habitus,qi’Jnbsp;clandcftinaviainhoc regnum nuU^^nbsp;rege impetratâveniâ,irrepfit,manillenbsp;ipfum injecta cóprchendatur,amp;inrC'nbsp;giam Catalauni oppidicuftodiatrad^'nbsp;tur, quo in eu ex legibus extraordin^nbsp;ftatuatur. Qui fi nulla coprehendir^'nbsp;tione poterit,in trinundinu dies illicænbsp;fucto more dicatur : ei verb qui vivtim'nbsp;ilium in curite poteftatem tradideric»nbsp;dj^cem aureorum millia perfolvantu^'

Otnnes cujufcunq; fortis, dignitatis greoditionis homines fub capitis pu-’'nbsp;na veruit amp; vetatdiólum filumNun'nbsp;tin m. apud fe teuere, celare,abfconde'nbsp;re, aut hofpitio excipere: Archiepilco'

Aiterum. 577

pis ctiäj Epifcopis Sc Eccleflafticis aliis viris graviter interminatur, ne ulla ju- ;nbsp;diciaautadaaNuntio illo emanantialnbsp;promulgcnc, promulgarive patiantnr, 'nbsp;nein perduellionis pœnam incurrant.nbsp;Declaravit ac declarat Cardinalesnbsp;quiRomæaguntjitemq; Archiepifco-poSjEpifcopos aliofqueEcclefiafticos, ¦nbsp;qui Bullas iftas amp; extomunicationesnbsp;fuaferuntamp; cöfignarunt,quiq;imma-ni(nmu,perquatn abominandum, Sc:nbsp;dcteftabiliffimü in Chriftianiflimü Sc knbsp;Catholicum imprimis vita defundumnbsp;rege perfidiofifl'ime admilTum parrici-dmm cóprobarunt, làccrdotiorû, qui-businhoc regno potiüturjpofleffioncnbsp;exturbatos elfe. Atque generali régisnbsp;procurator! munus hoc iraponir.ut re-giam manumejufmodi faccrdotiisin-(

queftros præficiat, deniq; curiam de collata à le ad earem diligentia como-»nbsp;ncfaciat. Hoc interim decreto edi-jnbsp;cit.nequis auru vel argentum Romamnbsp;' autferataut ferendum eurer : névé il-1

VJ6 S.CTuron. Alter. lie de facerdotioru pofleffione fibi ci-*nbsp;venda amp; cÔfirmanda ullo modo agaGnbsp;rationemq-, ineat, donee eade re coH'nbsp;ftitutum quid à rege decrctûq;nbsp;Poftremo cavetamp; fancit ut regiusnbsp;curator à feinterpofitæ ad proximo fii'nbsp;turum légitimé qùidem ritéq; congf^'nbsp;gatum conciliû, provocationis audoquot;nbsp;ritatem de Cardinal! Sfondrato Gr®'nbsp;gorium xiiii fe mcntiente,quiinlân'nbsp;lt;âam federn Apoftoliea grallàtorisnbsp;ftar invafit, eÓiignata penes fe habeî*^’

Hoc verb Decretum in bujus rifdidionis præfefturas amp; municip’^nbsp;perferendum curabitur, ut in iisnbsp;tubæ fonû promulgetur, amp; in urbiu^’^nbsp;compitis ac prçcipuorum tcmplorui’’^nbsp;foribusaffigatur. Procuratoris iténbsp;neralis fubftitutis mandatur, ut eai^nbsp;rem totam diligenter curent : Judi^^'nbsp;bus verb J ut ad rei conficiendx ratio'nbsp;nemaggrediantur, amp;curiamea def^nbsp;certiorem faciant.

Datum in curia Catalauni, Augufti,! jc)i,amp;pomeridianis ejufdeJ^nbsp;dici lions effeétum.

F i N l S.